SHPALLJA E AKTGJYKIMIT SIPAS KODIT T PROCEDURS PENALE T KOSOVS

Agim Maliqi

SHPALLJA E AKTGJYKIMIT SIPAS KODIT T PROCEDURS PENALE T KOSOVS1

Shpallja e aktgjykimit sht moment shum i rndsishm, meq prmes ksaj palt dhe personat tjer t interesuar njihen me rezultatin e procedurs penale pr shtjet konkrete, e po ashtu rritet transparenca e puns s gjykats ndaj qytetarve. Fillimisht sht e rndsishme t dallohen dy momente q n shikim t par vshtir se dallohen dhe at momenti i marrjes dhe i shpalljes publike t aktgjykimit, si dy veprime t cilat i merr gjykata me rastin e prfundimit t shqyrtimit gjyqsor. Marrja e aktgjykimit nnkupton vendosjen pr shtjen pr t ciln sht zhvilluar procedura2. N procedur t rregullt marrja e aktgjykimit bhet n seanc pr kshillim dhe votim, kurse n procedur t shkurtr, gjyqtari individual menjher pas prfundimit t shqyrtimit gjyqsor e merr dhe e shpall aktgjykimin, ka nnkuptohet se gjat procedurs s shkurtr nuk lejohet fare shtyrja e marrjes s vendimit3. Nse merret aktgjykimi i njjti duhet t shpallet menjher, ka nnkuptohet se me rastin e vendosjes prkatsisht marrjes s aktgjykimit nuk justifikohet kurrfar shtyrje e publikimit t tij. Por nganjher pr shkak t kompleksitetit t shtjeve q jan trajtuar n shqyrtimin gjyqsor kur procedura sht zhvilluar ndaj disa personave apo pr disa vepra penale objektivisht nuk sht i mundur q aktgjykimi t merret menjher, e ather mund t shtyhet marrja e aktgjykimit deri n tri dit.

Agim Maliqi, sht gjyqtar pr krimet e rnda n Gjykatn Themelore n Ferizaj. Ky punim sht prezentuar nga autori n trajnimin e quajtuar Shpallja e aktgjykimit sipas procedures penale t Republiks s Kosovs, t dats 2.11.2012, t organizuar nga Instituti Gjyqsor i Kosovs n Prishtin. 2 Neni 119-123 i KPPK-s 3 Neni 461 i KPPK-s
1

SHPALLJA E AKTGJYKIMIT SIPAS KODIT T PROCEDURS PENALE T KOSOVS

N rastet kur shtyhet marrja e aktgjykimit, sht e domosdoshme q t caktohet koha dhe vendi i shpalljes s aktgjykimit dhe kjo konstatohet n procesverbalin e shqyrtimit gjyqsor me qllim q palt dhe publiku i interesuar t jen prezent n shpalljen e tij. Mos respektimi i afatit t prcaktuar tre ditor pr shpalljen e aktgjykimit mundson paraqitjen e ankess vetm pr kt baz dhe paraqet shkelje esenciale e dispozitave t procedurs penale.4 Po ashtu n rast se nuk arrihet q shpallja t bhet brenda afatit tre ditor ather sht obligim t njoftohet kryetari i gjykats prkatse duke paraqitur shkaqet dhe arsyet e mosrespektimit t ktij afati. Po ashtu sht e rndsishme t theksohet arsyeja se pse sht prcaktuar afati tre ditor dhe kjo sht nga fakti se po t prcaktohej nj afat m i gjat ather mund t harrohet esenca dhe prmbajtja e shqyrtimit gjyqsor dhe ather gjykata do t vendos n baz t shkresave prkatsisht procesverbalit t shqyrtimit gjyqsor q nuk sht e preferueshme. Shpallja e aktgjykimit sht tejet e rndsishme nga fakti se disa nga palt e po ashtu edhe publiku prezent gjat shqyrtimit gjyqsor ka mundsin e vetme q prmes shpalljes publike t njihet me epilogun e shqyrtimit gjyqsor dhe po ashtu sht e rndsishme edhe me faktin se publiku njoftohet prmes arsyetimit t paraqitur me provat q i ka marr pr baz me rastin e vendosjes. Kryetari i trupit gjykues duhet q me rastin e shpalljes s aktgjykimit ta lexon diapozitivin n trsi ka nnkupton se duhet t lexohet n trsi diapozitivi i aktgjykimit.5 Tani paraqitet nj pyetje se ku qndron rndsia q t lexohet n trsi diapozitivi i aktgjykimit dhe kjo gjithsesi ka lidhmni me faktin se trsia e diapozitivit t aktgjykimit duhet t shnohet n procesverbalin e shqyrtimit gjyqsor dhe paraqet aktgjykimin burimor dhe ka pr qllim evitimin e dallimeve mes aktgjykimit burimor t

4 5

Neni 403 par. 2 i KPPK-s Neni 396 par. 3,4,5 i KPPK-s

SHPALLJA E AKTGJYKIMIT SIPAS KODIT T PROCEDURS PENALE T KOSOVS

shpallur publikisht dhe t aktgjykimit t shkruar. Rrjedhimisht nuk duhet q assesi t ekzistoj ndonj dallim mes aktgjykimit t shpallur dhe atij t prpiluar me shkrim. Shpallja publike e aktgjykimit bhet gjithmon pa marr parasysh se a jan apo jo palt prezent e edhe po t mos jet asnj nga palt por vetm pr publikun e pranishm. Shpallja e aktgjykimit bhet gjithmon publikisht ka diskrecion se deri n 'mas e prjashton publikun. Pr shkak se aktgjykimi shpallet n emr t popullit, t respektit ndaj gjykats dhe aktgjykimit t shpallur t gjith t pranishmit gjat shpalljes s aktgjykimit qndrojn n kmb. 2. PARABURGIMI PAS MARRJES S AKTGJYKIMIT Nj shtje tejet e rndsishme me rastin e marrjes s aktgjykimit sht vendosja prkitazi me masn e paraburgimit. Rndsia e ksaj qndron me faktin se para marrjes s aktgjykimit mund t kemi situata t ndryshme prkatsisht se i akuzuari mund t jet n paraburgim dhe duhet t vendoset pr vazhdimin apo heqjen e tij por mund t kemi edhe situatn tjetr q deri n marrjen e aktgjykimit i akuzuari t jet n liri por ndaj tij duhet t caktohet paraburgimi nn kushtet e parapara ligjore. Rndsia e paraburgimit sht e rndsishme bazuar edhe n faktin se kodi yn nuk njeh institutin e paraburgimit obligativ q nnkupton se paraburgimi gjithmon sht fakultativ dhe mund t caktohet, hiqet dhe vazhdohet nn kushte t caktuara dhe shprehimisht t parapara me kod. Me rastin e shpalljes s aktgjykimit q n nj shtje penale prmbyll shtjen kryesore, trupit gjykues prkatsisht gjyqtari individual duhet t vendos edhe pr shtjen e paraburgimit dhe me kt rast duhet t ket parasysh kushtet e parapara n nenin 281 par.1 t KPPK-s. Trupi gjykues prkatsisht gjyqtari individual me rastin e vendosjes lidhur me paraburgimin ka tri mundsi dhe at: caktimin, heqjen apo vazhdimin e paraburgimit. edhe n rastet kur gjat

shqyrtimit gjyqsor publiku ka qen i prjashtuar, por edhe ktu Kryetari i trupit gjykues

SHPALLJA E AKTGJYKIMIT SIPAS KODIT T PROCEDURS PENALE T KOSOVS

2.1 Caktimi, heqja ose vazhdimi i paraburgimit Rastet e heqjes s paraburgimit jan t prcaktuar n mnyr taksative dhe nuk kemi ka ti shtojm pos ti citojm e m posht ti elaborojm kto situata Trupi gjykues gjithmon e heq paraburgimin dhe urdhron lirimin e t akuzuarit nse: 1) sht liruar nga akuza; 2) sht deklaruar fajtor, por sht liruar nga dnimi; 3) sht dnuar vetm m gjob ose i sht shqiptuar vrejtja gjyqsore; 4) I sht shqiptuar nj nga dnimet alternative prve dnimit gjysmliri (neni 53 i Kodit t Prkohshm Penal); 5) Pr shkak t llogaritjes s paraburgimit n lartsin e dnimit ai e ka vuajtur dnimin ose 6) Akuza sht refuzuar, prve n rastin kur sht refuzuar pr shkak t jokompetencs s gjykats. Prve rasteve t lartcekura q obligativisht jan prcaktuar rastet e heqjes s paraburgimit konsideroj se rast tjetr kur duhet t hiqet paraburgimi sht edhe n rastet kur paraburgimi sht caktuar pr sigurimin e pranis s t akuzuarit n shqyrtimin gjyqsor e q zgjat deri sa t shpallet aktgjykim dhe maksimalisht nj muaj. 6 Caktimi apo heqja e paraburgimit zgjat deri sa aktgjykimi t merr formn e prer, kurse vendimin lidhur me kt e merr kolegji prej tre gjyqtarsh. Mund t themi se mund t shkaktohet konfuzion me faktin se n Kod prdoret shprehja kolegj7 e q kjo shprehje nuk duhet t nnkupton assesi kolegj prej tre gjyqtarsh profesionist q vendosin jasht shqyrtimit gjyqsor, por se edhe n praktikn

Neni 341 par.1 i KPPK-s Neni 151 par.11 i KPPK-s

SHPALLJA E AKTGJYKIMIT SIPAS KODIT T PROCEDURS PENALE T KOSOVS

e deritashme nnkupton trupin gjykues (n procedure t rregullt) prkatsisht gjyqtarin individual (n procedure t shkurtr). Do t paraqiste nj absurd q kolegji t vendoste pr paraburgimin nga fakti se trupi gjykues t ket kompetenc t vendos pr dnimin e t akuzuarit dhe t mos ket kompetenc q t vendos pr paraburgimin, nj argument m tepr pr kt paraqet fakti se shumica e kodeve penale t shteteve t rajonit pikrisht kt kompetenc ia ln trupave gjykues q vendosin. Para marrjes s vendimit sht e nevojshme q t dgjohet mendimi i prokurorit, e kjo n fakt sht e nevojshme nga fakti q t merr mendimin e prokurorit por mendimi i tij nuk paraqet obligim q t veprohet sipas mendimit t tij, meq n kt faz rol dominant ka gjykata. Paraburgimi mund t caktohet, hiqet apo vazhdohet me aktvendim t veant, q sht e kuptueshme nga fakti se paraburgimi paraqet nj shtje m urgjente nga fakti se aktvendimi duhet menjher tu dorzohet palve dhe t njjtit mund ta apelojn aktvendimin e paraburgimit n afat m t shkurtr se sa aktgjykimin, duke marr parasysh edhe faktin se nga shpallja e aktgjykimit deri te prpilimi i aktgjykimit duhet t kalon nj koh m e gjat. Pr ta analizuar kt situat shtrohet nj shtje e rndsishme pr diskutim se a mundet gjykata me rastin e vendosjes pr paraburgim pas marrjes s aktgjykimit t ndryshoj kushtet e paraburgimit t caktuara n fazat tjera t procedurs. Konsideroj se duke u ndrlidhur me faktin se pas shpalljes s aktgjykimit sht nj faz tjetr e procedurs penale dhe sht e sigurt se mund t ndryshohen kushtet pr vazhdim t paraburgimit, pasi q logjikisht nj kusht i paraburgimit mund t bie posht por t paraqitet kusht tjetr. sht e rndsishme t shtohet fakti se n aktvendim duhet t ceket se paraburgimi mund t zgjas derisa aktgjykimi t merr form t prer, ka nnkuptohet se pasi aktgjykimi merr formn e prer i dnuari fillon me vuajtjen e dnimit sipas dispozitave t LESPK (Ligjit t Ekzekutimit t Sanksioneve Penale t Kosovs).

SHPALLJA E AKTGJYKIMIT SIPAS KODIT T PROCEDURS PENALE T KOSOVS

I akuzuari edhe para se aktgjykimi t merr formn e prer mund t fillon me vuajtjen e dnimit por me kt rast duhet q tri kushte t prmbushen n mnyr kumulative dhe at s pari i akuzuari duhet t dnohet me burgim, ndaj tij t vazhdohet apo caktohet paraburgimi dhe q i njjti t paraqes krkes pr transferim n institucionin e vuajtjes s dnimit. Ndr obligimet e fundit t kryetarit t trupit gjykues sht udhzimi i palve pr t drejtn n ankes dhe pr detyrimin pr ta paralajmruar ankesn. Kjo sht e rndsishme pr dy shtje s pari nga fakti se prve t akuzuarit dhe paditsit n disa raste ankes mund t paraqesin edhe palt tjera8 dhe palt n form gojore mund t heqin dor nga ankesa e q nse t gjitha palt nuk paralajmrojn ankes gjykata nuk sht e obliguar q t prpiloj fare arsyetimin e aktgjykimit. Pr t hequr dilemat dhe konfuzioni q mund t paraqitet n rastet kur palt deklarohen pr ankes, udhzimi patjetr duhet t shnohet n procesverbal t shqyrtimit gjyqsor. N rastet kur shqiptohet dnim alternativ nga neni 41 i Kodit t Prkohshm Penal, kryetari i trupit gjykues paralajmron t akuzuarin pr rndsin e dnimit dhe kushtet t cilat duhet respektuar, kjo sidomos sht e rndsishme nga fakti se dnimet alternative shqiptohen mjaft shpesh n gjykatat tona e n disa raste ndaj t akuzuarit mund t caktohen kushte t cilat duhet ti rikujtohen kushtet q duhet ti prmbush i akuzuari dhe sidomos ti bhet me dije fakti se dnimi alternativ mund t revokohet. Rndsia e ksaj dispozite qndron me faktin se pas shpalljes s aktgjykimit , palt mund t ndryshojn adresat e tyre q do t shkaktonte vshtirsi t madhe me rastin e prfundimit t gjykimit si pr drgimin e vendimeve gjyqsore e po ashtu edhe n ekzekutimin e dnimit, por edhe nse aktgjykimi i shkalls s pare anulohet dhe duhet srish t hapet shqyrtimi gjyqsor. T gjitha kto situate t paraqitura japin t drejt gjykats q t disponoj n do koh me adresat e palve.

3. PRPILIMI DHE DORZIMI I AKTGJYKIMIT

8

Neni 399 par. 3 dhe 4 i KPPK-s

SHPALLJA E AKTGJYKIMIT SIPAS KODIT T PROCEDURS PENALE T KOSOVS

Me qllim q t mos vie deri te neglizhenca e gjykatave, ligjdhnsi ka prcaktuar afatet pr prpilimin me shkrim t aktgjykimit, i cili afat fillon t rrjedh nga dita e shpalljes dhe sht pesmbdhjet dit kur i akuzuari gjendet n paraburgim, ndrsa brenda tridhjet dit n raste t tjera. Afati i prcaktuar ka karakter instruktiv dhe nuk paraqet ndonj pasoj procedurale, por vonesat e mdha dhe t paarsyeshme mund t paraqesin baz pr inicim t procedurave disiplinore ndaj gjyqtarve. sht plotsisht e justifikueshme dhe shum normale q t kemi nj ndarje t afateve pr rastet kur i akuzuari gjendet n paraburgim dhe gjendet n liri, nga fakti se n rastet e paraburgimit gjykatat do veprim duhet ta kryejn me efikasitet dhe pa asnj shtyrje e gjith kjo ndikon q shfrytzimi i mjeteve juridike duhet t jet m i shpejt. Vlen t prmendet fakti se Kodi yn parasheh nj afat tejet t gjat pr prpilim t aktgjykimit meq shumica e kodeve t shteteve t rajonit parashohin afate m t shkurta dhe at tet dit kur i akuzuari gjendet n paraburgim prkatsisht pesmbdhjet dit n rastet kur i akuzuari gjendet n liri. Mos prpilimi me koh i aktgjykimit kuptohet pr raste t justifikueshme obligon kryetarin e trupit gjykues t njoftoj kryetarit t gjykats pr shkaqet dhe arsyet e mos prpilimit t aktgjykimit, kurse kryetari i gjykats ndrmerr masat e nevojshme pr prpilim sa m t shpejt t aktgjykimit dhe at jo m von se tridhjet dit nga shpallja e tij nse i akuzuari ndodhet n paraburgim dhe katr dhjet e pes dit n raste t tjera. Nuk kam hasur se legjislacionet e tjera e prcaktojn afatin e prpilimit t aktgjykimit n kto raste por prcaktojn vetm se kjo duhet t bhet sa m par. Kjo mund t ket efekt t dyanshm s pari se prcaktimi i afatit paraqet obligim pr kryetarin e gjykats n ndrmarrjen e masave pr prpilimin e aktgjykimit, por nga ana tjetr mund t kemi situata t ndryshme kur afati i prcaktuar vshtir se mund t realizohet nga fakti se mund t paraqiten situata t ndryshme. Kto situata paraqiten edhe kur kryetari i trupit gjykues smuret rnd, vdes, suspendohet apo shkarkohet nga detyra. N kto raste kryetari i gjykats pr prpilim t aktgjykimit cakton ndonj gjyqtar tjetr t gjykats. Aktgjykimin e nnshkruajn kryetari i trupit gjykues dhe procesmbajtsi. Kur trupi gjykues prbhet nga dy gjyqtar dhe tre gjyqtar laik gjyqtari i dyt i trupit

SHPALLJA E AKTGJYKIMIT SIPAS KODIT T PROCEDURS PENALE T KOSOVS

gjykues gjithashtu e nnshkruan aktgjykimin. Nse ekzistojn ndonj nga arsyet e paraqitura q ndonjri nga gjyqtart apo procesmbajtsja nuk mund ta nnshkruajn aktgjykimin, kryetari i gjykats ndrmerr t gjitha masat e prmendura m lart. Dorzimi i aktgjykimit sht po ashtu i rndsishm nga fakti se nga dorzimi ndrlidhen t drejtat e palve pr shfrytzim t mjeteve juridike, n mnyr mjaft t qart sht prshkruar mnyra e dorzimit9, palve q do tu dorzohet aktgjykimi dhe afatet e dorzimit. sht karakteristik se disa legjislacione parashohin afate t prcaktuar pr dorzim t aktgjykimit ashtu si parasheh edhe Kodi yn, por disa nuk parashohin kto afate. Po ashtu sht karakteristike se aktgjykimi prve palve procedurale dhe t dmtuarit me t drejt ankese u dorzohet edhe palve tjera dhe at: personit t cilit i sht marr sendi me aktgjykim; si dhe personit juridik t cilit i sht konfiskuar dobia pasurore e fituar me vepr penale. Kjo sht e rndsishme nga fakti se n njfar forme se kta persona prkundr faktit se nuk e kan statusin e pals megjithat n rastet kur aktgjykimi i prek interesat apo t drejtat e tyre gjykata sht e obliguar q tu dorzoj aktgjykimin sikurse palve m procedur. Nga praktika sht vrejtur se n vendin ton shum gjykata drgimin e aktgjykimit t dmtuarit (pa t drejt ankese) ua drgojn pas marrjes s aktgjykimit t shkalls s par e q paraqet gabim pasi q rrjedhimisht i dmtuari t drejtat q i njihen prmes aktgjykimit mund ti realizoj vetm pasi q aktgjykimi t merr formn e prer e q shpesh her te palt laike mund t shkakton konfuzion duke pasur parasysh parimin e dyshkallshmris dhe se nj aktgjykim mund t ndryshoj nga ana e gjykats e cila vendos n shkall t dyt. Kjo sht n kundrshtim edhe me dispozitn ligjore.10 Sa i prket udhzimit pr mjetin juridik sht interesant t theksohet fakti se nuk sht parapar fare dispozit q udhzimi pr t drejt n ankes ti ipet prokurorit dhe mbrojtsit e q sht e logjikshme nga fakti se kta persona jan profesionist dhe duhet
9 10

Neni 127 i KPPK-s Neni 395 par.5 i KPPK-s

SHPALLJA E AKTGJYKIMIT SIPAS KODIT T PROCEDURS PENALE T KOSOVS

t ken njohuri t mjaftueshme prkitazi me kto t drejta dhe se dhnia e kshills juridike pr ankes do t ishte e teprt. N vshtrim t ksaj vlen q pr shkak t praktiks gjyqsor t trajtojm rastet kur gjykata jep udhzim t gabuar pr ankes pr rastet kur ankesa nuk sht e lejuar dhe n kto raste prkundr ktij udhzimi nuk mund t konstituohet e drejta pr ankes. Kurse pr rastet kur udhzimi jepet gabimisht pr afatin e ankess, n vend t 15 ditve n tet dit, ather n kto raste duhet vepruar si vijon n rastin kur ankesa paraqitet brenda afatit t prcaktuar me udhzim t gabuar, ankesn duhet proceduar m tutje, kurse n rastet kur paraqitet jasht afatit t parapar me udhzim t gabuar duhet prsri t bhet dorzimi i aktgjykimit me udhzim t rregullt dhe nga dorzimi i dyt llogaritet afati i ankess. Duke u bazuar n rndsin q paraqet aktgjykimi nga fakti se bhet fjal pr aktin m t rndsishm procedural (vetm gjykata ka kompetenc t shpall aktgjykimin dhe se ka fuqi sikurse ligji), prmbajtja e saj sht prcaktuar n mnyr precize. Pikrisht ktu qndron rndsia e shpalljes s aktgjykimit meq paraqet aktgjykimin burimor dhe duhet t jet n prputhje me aktgjykimin e prpiluar me shkrim dhe kjo sidomos n praktik shpesh her mund t ndodh kur aktgjykimi burimor t ndryshim n krahasim me aktgjykimin e prpiluar me shkrim. Pa marr parasysh se pr cilin lloj t aktgjykimit bhet fjal patjetr duhet t prmbaj tri pjest e tij kryesore: hyrjen, diapozitivin dhe arsyetimin. Hyrja e aktgjykimit Prkundr faktit se hyrja e aktgjykimit11, sht prcaktuar n mnyr taksative se ka duhet t prfshij hyrja e aktgjykimit dhe n shikim t par duket se nuk paraqet problem t madh megjithate n praktikn gjyqsore paraqiten shum gabime. Gabimet m t shpeshta paraqiten me faktin se nuk prmenden emrat e pjesmarrsve n shqyrtim gjyqsor por vetm paraqiten cilsit e tyre, nuk ceket vepra pr t ciln sht mbajtur
11

ket

Shih m hollsisht nenin 396 par.2 t KPPK-s

SHPALLJA E AKTGJYKIMIT SIPAS KODIT T PROCEDURS PENALE T KOSOVS

10

shqyrtimi gjyqsor (e njjta duhet t paraqitet sipas akuzs fillestare kurse ndryshimet shnohen n dispozitiv), a ka qen shqyrtimi publik apo jo publik dhe shum gabime tjera. Por ka sht e rndsishme t theksohet fakti se nse hyrja e aktgjykimit nuk i prmban t dhnat e prcaktuar kjo nuk paraqet shkelje esenciale t procedurs penale12 , meq kjo dispozit i referohet dy pjesve tjera t aktgjykimit diapozitivit dhe arsyetimit. Dispozitivi i aktgjykimit Pr dallim prej hyrjes diapozitivi i aktgjykimit paraqet pothuaj se pjesn kryesore t aktgjykimit dhe pa dallim pr cilin lloj t aktgjykimit bhet fjal duhet t prfshin t dhnat personale t t akuzuarit,13 por pavarsisht ksaj jan t shpeshta rastet e gabimeve duke mos paraqitur t dhnat e plota apo t gabuar t t akuzuarit, t dhna t gabuara pr vendbanimin e tij, gjendjen pasurore t tij. Kurse n vendimin me t cilin i akuzuari shpallet fajtor pr vepr penale, pr t ciln akuzohet, ose me t cilin lirohet nga akuza pr at vepr apo me t cilin refuzohet aktakuza, kto dallohen varsisht se cili lloj i aktgjykimit shqiptohet. Kur i akuzuari sht dnuar14, posarisht duhet prkujdesur q t prshkruhet n mnyr t qart elementi subjektiv se veprimi i t akuzuarit sht kryer me dashje apo nga pakujdesia, e po ashtu nuk sht e mjaftueshme q vetm t prcaktohet mnyra e kryerjes (dashja apo pakujdesia) dhe t parafrazohen dispozitat ligjore por duhet prshkruar hollsisht rrethanat dhe veprimet. Po ashtu n rastet kur aplikohet norma bankete duhet q n mnyr t sakt t prshkruhet kjo norm e cila sht cenuar q t ndrlidhet me veprimin e t akuzuarit. Ndryshe nga aktgjykimi dnues tek aktgjykimi kur i akuzuari sht liruar nga akuza ose akuza sht refuzuar, dispozitivi i aktgjykimit prfshin prshkrimin e veprs

12 13

Shkeljet e prcaktuar me nenin 403 par.1 nnpar.12 t KPPK- s Neni 233 par.1 t KPPK-s 14 Neni 391 I KPPK-s

SHPALLJA E AKTGJYKIMIT SIPAS KODIT T PROCEDURS PENALE T KOSOVS

11

pr t ciln sht akuzuar, vendimin pr shpenzimet e procedurs penale dhe me krkesn pasurore juridike nse nj krkes e till sht paraqitur. Arsyetimi i aktgjykimit Bazuar n faktin se arsyetimi paraqet pjesn m t rndsishme t nj aktgjykimi dhe nga fakti se prmes arsyetimit bhet i mundur q palt e kan parafytyrimin e ngjarjes, por m e rndsishmja qndron me faktin se edhe gjykata e shkalls s dyt prmes arsyetimit vlerson ligjshmrin dhe rregullsin e vendimit, ather duhet thn se pjesa e arsyetimit sht pjesa m e rndsishme e aktgjykimit. Nga prmbajtja e arsyetimit po ashtu shihet aftsia profesionale, shkathtsia, analitike dhe gjithsesi edhe njohurit e gjyqtarit nga shkencat tjera logjika, psikologjia gjyqsore q jan komponent t domosdoshm pr nj arsyetim t mirfillt. Doktrina juridike dhe praktika gjyqsore edhe pse sht mjaft e pasur me trajtimin e arsyetimit megjithat nuk ka arritur q ta paraqes nj skem standarde q do t ishte model pr arsyetim t aktgjykimit, por megjithat aplikohen disa rregulla q jan krijuar qoft bazuar n ligj qoft nga praktika gjyqsore dhe kshtu sht krijuar prmbajtja dhe metodologjia e arsyetimit. Megjithat shum gjra ndrlidhen me qasjen e gjyqtarit s pari vjen n shprehje njohurit e tij pr lndn e m pastaj edhe aspekti i arsimimit, njohurit e tij t prgjithshme dhe raportin e tij ndaj profesionit. Duhet theksuar se vlersimi i provave t prezantuara n shqyrtimin gjyqsor bhet prmes vlersimit t bindjes s lir t provave, por prkundr ksaj gjykata sht e obliguar q n arsyetim t paraqes arsyetim t hollsishm pr seciln pik t aktgjykimit, q nnkupton pr dnimin e shqiptuar, pr krkesn pasurore juridike, pr heqjen, caktimin apo vazhdimin e paraburgimit. Me qllim t arsyetimit t gjithanshm t shtjes prve njohurive n fushn juridike sht e nevojshme t prdoren edhe njohuri t shkencave tjera si jan psikologjia gjyqsore, logjika, kriminalistika etj. Duhet arsyetuar posarisht faktet kontradiktore, duhet ndar qart faktet kontestuese dhe jokontestuese, duhet muar saktsin e provave t shqyrtuara e sidomos me rastin e vrtetimit t ekzistimit t veprs penale dhe prgjegjsis penale t t akuzuarit, si dhe me rastin e zbatimit t dispozitave t caktuara t ligjit penal ndaj t akuzuarit dhe veprs s tij.

SHPALLJA E AKTGJYKIMIT SIPAS KODIT T PROCEDURS PENALE T KOSOVS

12

sht e rndsishme t theksohet fakti se nga praktika gjyqsore shpesh her vrehen se vrejtjet kryesore t arsyetimit ndrlidhen me faktin se vetm prshkruhet rrjedhja e procedurs s provave apo vetm parafrazohen deklarimet e palve n procedur, pa hyr n analiz dhe pa u lshuar n prmbajtjen e tyre, pa i ndrlidhur dshmit e paraqitura mes veti sidomos kur dshmit e dshmitarve jan t ndryshme dhe kontradiktore dhe kjo nuk paraqet arsyetim t qart ashtu si krkohet n dispozitat ligjore. Sa i prket mbrojtjes s t akuzuarit prdoret po thuajse n mnyr standarde fraza e zakonshme se i akuzuari me mbrojtjen e tij ka pr qllim t shmangies apo zvoglimit t prgjegjsis penale, pa hyr n analiz t plot t prmbajtjes s mbrojtjes s tij. Po ashtu shpesh her nga praktika gjyqsore vrehen edhe rastet kur eksperti gjat ekspertizs s tij konstaton se i akuzuari ka shkelur dispozitn e nenit t caktuar dhe kjo po ashtu paraqet nj rast mjaft t shpesht kur rolin e gjykats e merr eksperti, duke ditur faktin se eksperti nuk sht personi i cili prcakton aspektin e prgjegjsis penale, meq kjo kompetenc sht ekskluzive e gjykats. N rastet kur i akuzuari lirohet nga akuza, n arsyetim veanrisht shnohet arsyeja e parapar n nenin 390 t ktij Kodi sipas s cils ka vepruar gjykata. N arsyetimin e aktgjykimit me t cilin refuzohet akuza, gjykata nuk e vlerson shtjen kryesore, por kufizohet vetm n arsyet e refuzimit t akuzs. Veprimi n kt mnyr i gjykats ndrlidhet me faktin se ky aktgjykim sht formal prkatsisht jo meritor. Pas prpilimit t aktgjykimit sht e mundshme q gjat prpilimit m shkrim t bhet ndonj gabim n aspektin teknik qoft n emra numra, gabimet tjera n shkrim dhe llogaritje. T gjitha kto gabime mund t korrigjohen prmes aktvendimit t veant t kryetarit t trupit gjykues, por karakteristik sht fakti korrigjimi nuk sht i lidhur me

SHPALLJA E AKTGJYKIMIT SIPAS KODIT T PROCEDURS PENALE T KOSOVS

13

afat por se kjo ndikon q pas marrjes s aktvendimit pr prmirsim fillon t rrjedh nga dita e dorzimit t aktvendimit. Duhet pasur parasysh s gabimet t cilat mund t prmirsohen jan gabime t natyrs teknike dhe se nuk lejohen gabime prmbajtsore.