Professional Documents
Culture Documents
KMYA TEKNOLOJS
KTLE LM
Ankara, 2012
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir. Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 3 1. KTLE LM............................................................................................................... 3 1.1. Ktle ve Arlk ............................................................................................................ 3 1.1.1. Brt Arlk............................................................................................................ 4 1.1.2. Net Arlk ............................................................................................................. 4 1.1.3. Dara ....................................................................................................................... 4 1.2. Laboratuvarda Kullanlan Tartm Aralar.................................................................... 6 1.2.1. Hassas Terazi ......................................................................................................... 7 1.2.2. Analitik Terazi ....................................................................................................... 7 1.3. Tartm leminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar .................................................. 8 1.4. Terazilerin Temizlii ve Bakm ................................................................................... 9 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 10 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 14 RENME FAALYET-2 ................................................................................................... 16 2. BR MADDEDEN BELRL MKTARDA TARTIM ...................................................... 16 2.1. Uluslararas Ktle Birimleri ve Dntrlmesi......................................................... 16 2.1.1. CGS Birim Sistemi .............................................................................................. 17 2.1.2. Uluslararas Birim Sistemi (SI) ........................................................................... 17 2.1.3. MKS Birim Sistemi ............................................................................................. 18 2.1.4. Dier Birim Sistemleri ......................................................................................... 20 2.2. Belirli Miktarda Madde Tartm .................................................................................. 24 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 25 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 31 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 33 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 35 KAYNAKA ......................................................................................................................... 36
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
ALAN DAL MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK Kimya Teknolojisi Alan Ortak Ktle lm Bu modl belirli bir miktardaki maddeyi tartabilme, bir maddeden belirli miktarda tartm alabilme ile ilgili bilgilerin verildii bir renme materyalidir. 40/24 Bu modln n koulu yoktur. Ktle lm yapmak Genel Ama Gerekli ortam salandnda maddelerden tartm ilemi yapabileceksiniz. Amalar 1. Belirli bir miktardaki maddeyi tartabileceksiniz. 2. Bir maddeden belirli miktarda tartm alabileceksiniz. Ortam: Temel kimyasal ilemlerini yapmak iin gerekli donanm ve tm donanmn bulunduu laboratuvar, ktphane, atlye, teknoloji snf, bireysel renme ortamlar vb. Donanm: Analitik terazi, tartlacak madde, spatl, tart kab Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.
MODLN AMACI
LME VE DEERLENDRME
ii
GR GR
Sevgili renci, Evrende yer kaplayan ve ktlesi olan her ey madde olarak tanmlanmaktadr. Ktle lm modl ile ktle kavramnn ne olduunu ve madde miktarlarnn karlatrlmasnda ne gibi l sistemlerinin kullanlabileceini reneceksiniz. Bu modlle l sistemlerine uygun olarak belirli miktardaki maddenin tartmn yapabilecek ve bir maddeden belirli miktarda tartm alabileceksiniz. Gnmzde bilimsel ve teknolojik gelimeler ba dndrc hzla ilerlemektedir. Bu modlle ktle lmnde kullanlan teknolojik cihazlar tanyacaksnz. Bu modl ile kazandnz yeterlii bundan sonraki modllerde sk sk kullanacanz unutmaynz.
ARATIRMA
Ktle ve arlk kavramlarn aratrarak aralarndaki ilikiyi aklaynz. Sanayide ktle lmnde kullanlan cihazlar aratrnz.
1. KTLE LM
1.1. Ktle ve Arlk
Ktle, maddenin deimez miktardr. Dier bir deyile ktle, bir maddenin deimez kimlii ve zndeki niceliklerin lsdr. m sembol ile gsterilir. Eski alardan beri insanlar madde miktarlarnn karlatrlmasnda tartnn gvenli bir yol olduuna inanmlardr. Yaplan kazlarda bunlara ait rnekler bulunmaktadr. Arkeologlar, Msrda tarih ncesi bir mezarda 7000 yllk olduu sanlan oyma tatan kk bir kollu teraziyle kire tandan yaplm ta ktleler bulmulardr. lk zamanlar her mil let kendine gre tart birimleri semitir. Osmanl mparatorluu zamannda kullanlan batman, okka, dirhem bunlardan saylabilir. Ktlenin llmesinde belirli bir byklk seip dierleri ile karlatrmak gerekir. Byle olunca uluslararas ortak amaca hizmet edebilmek iin uluslararas birimleri kullanma gerei domutur. Ktle standartlarn oluturmak iin 17. yzyl ortalarnda balatlan almalar 1793 ylnda tamamlanm ve referans arlk olarak +4 C'deki 1dm3 (1 litre) suyun arlnn kabul edilmesiyle metrik sistemin temelini oluturan ilk doal ve evrensel ifade ekli ortaya kmtr. 1799 ylnda daha pratik bir kullanm salamak amac ile arlk biriminin platin ve iridyum alamndan imal edilen bir referans ktle standardna aktarlmas kararlatrlmtr. Bu yeni arlk referans standard da Fransa Cumhuriyeti'nin arivlerinde korunduundan ismi Ariv Kilogram olarak adlandrlmtr. Ariv kilogram, Fransann Sevres kentindeki Uluslararas Arlk ve lmeler Brosunda saklanmaktadr. Bu standarttan kyaslama ile yaplan ok hassas kopyalar, dnyann her yanndaki standart laboratuvarlarna gnderilmitir. Cisimlerin ktleleri hassas teraziler yardmyla bu kopyalarla kyaslanarak 2 / 108 hassasiyetle llebilir. Eit kollu teraziyle ktleleri karlatrlan cisimlerin arlklar da karlatrlm olur. Bu nedenle bilinli ya da bilinsiz olarak ktle ve arlk kavramlar birbiri yerine
kullanlabilmektedir. Kimya laboratuvarlarnda tartm ile belirlenen nicelik iin ktle terimi tercih edilmelidir. Bir cismin arl, dnyann cisme uygulad ktle ekim kuvvetidir. Arlk bir kuvvet olup vektrel bir byklktr. Bu vektrn yn, ktle ekim kuvvetinin yn ile ayndr. Arln bykl Paund, Newton gibi kuvvet birimleriyle llr. Arlk ile ktle arasndaki bant W= m.gdir. (W: arlk, m: ktle, g: yer ekimi ivmesi) Dnya zerinde farkl yerlerde gnin deeri deitiinden m ktleli bir cismin arl da dnya zerinde farkl yerlerde farkl deerlere sahip olur. Bylece 1 kg ktleli bir cismin g=9,80 m/s2 olan bir yerde arl 9,80 Ndir. Yine g= 9,78 m/s2 olan baka bir yerde ayn ktleli cismin arl 9,78 N olur. Yeryznde ayn yerde bulunan cisimlerin ktleleri eitse arlklar da eittir. Ktle ekim etkisinin yok olduu yerlerde bir cismin arl sfr olmakla beraber cismin ktlesi her yerde ayndr. Yer ekimi etkisinde bulunmayan bir uzay gemisinde byk bir kurun bloku (W=0) kaldrmak sorun deildir fakat bir astronot, bloku (m0) tekmelemek isterse zorlanacaktr. Bir cismin ktlesi her yerde ayn olduundan cismi hareketlendirmek iin ister dnya zerinde bir srtnmesiz yatay yzey zerinde olsun, isterse yer ekiminin olmad bir yerde olsun cismin zerine ayn kuvveti etki ettirmek gerekir. Arlk hesaplamalarnda kullanlan brt arlk, net arlk ve dara terimlerinin iyi bilinmesi gerekir.
1.1.3. Dara
Bo kabn veya ambalajn ktlesine dara denir. Ktle lmnde ilk i kabn darasn almaktr. rnek: Kabyla birlikte tartlan bir kavanoz pekmezin brt ktlesi 1250 gram, kavanozun ktlesi 250 gram ise pekmezin net ktlesi ne kadardr?
zm Brt ktle = 1250 g Dara=250 g Net ktle = Brt ktle -Dara Net ktle = 1250-250 =1000 gramdr. rnek 3 varil petroln brt arl 321 kgdr. Bir varilin daras 8,6 kg olduuna gre 1 varil petroln net arl ka kgdr? zm 3 varil petrol brt arl 321 kg ise 1 varil petroln brt arl= 321/3=107 kg 1 varilin daras 8,6 kg ise Net arlk= Brt arlk Dara Bir varil petroln net arl= 107 8,6=98,4 kgdr. rnek Bir kutu kesme eker 1 kgdr. Bir kutuda 200 adet eker bulunmaktadr. Kesme eker kutusu 41 gram olduuna gre 3 tane kesme ekerin net arl ka gramdr? zm Brt arlk= 1 kg=1000 g Dara= 41 g Net arlk=? Net arlk= Brt arlk Dara Net arlk = 1000 g 41g=959 g (200 tane kesme eker iin) 200 tane eker 959 g ise 1 tane eker 959/200= 4,795 gdr. 3 tane eker 4,795 x3=14,385 gramdr. rnek Bir ay kutusu 500 gramdr. Daras 50 gram olan kutuda 100 adet poet ay bulunduuna gre 5 poet ayn net arl ka gramdr? zm Brt arlk= 500 g Dara = 50 gram Net arlk= Brt arlk Dara Net arlk = 500-50=450 gram ( 100 adet poet ay)
I. YOL 100 adet poet ayn net arl 450 g ise 1 poet ayn net arl 450/100=4,5 gdr. 5 adet poet ay 4,5x 5= 22,5 gramdr. II. YOL 100 adet poet ay 5 adet poet ay X= 450 x 5 / 100=22,5 gramdr. rnek Kimya laboratuvarnda eit kollu teraziyle tartm yapan bir renci, tart kabnn ktlesinin llmesi iin bir adet 20 gramlk, bir adet 1 gramlk, iki adet 200 miligramlk, bir adet 50 miligramlk arlk kullanmtr. Tart kabna tartlacak maddeyi koyduktan sonra dier kefedeki gramlarn hepsini alm ve lm iin bir adet 20 gramlk, iki adet 2 gramlk, iki adet 100 miligramlk kullandna gre tart kabna konan maddenin net arl ka gramdr? zm Dara= 20 + 1 + 2 x 0,2 + 0,050 = 21,450 g Brt arlk= 20 + 2 x 2 + 2 x 0,100 =24,200 g Net arlk= Brt arlk Dara Net arlk = 24,200 21,450 = 2,75 g 450 g ise x gdr.
tartlacak cismin ktlesi ile orantldr ve terazi zerinde grlen bir ktle okunmasna dnr. Gnmzde kullanlan elektronik teraziler; laboratuarlarda, ila ve kimya sanayinde, kuyumcularda kullanlr. ki kefeli eit kollu veya tek kefeli olabilir. Tek kefeli ve elektronik olanlarda ktleyi dorudan doruya okumak mmkndr. Ikl rakamlar bu ktleyi belirterek okumada kolaylk salar. Analitik kimya laboratuvarlarndaki en nemli gerelerden biri terazidir. Doru ve hassas tartm alabilme, yaplan analizlerin sonucunu dorudan etkiler. Laboratuvarlarda kullanlan teraziler, hassas terazi ve analitik teraziler olmak zere iki grupta incelenir.
Laboratuvar nlnz giyerek alma ortamnz hazrlaynz. Terazinizi sert, esnemeyen, dz ve sarsntsz bir zemin zerinde altrnz.
bakarak
terazinin
dengesini
Dengede deilse ayak vidalar yardmyla dengeye getiriniz. Terazi ayak vidalarn dndrerek ayarlaynz.
10
Teraziyi anz.
ilem
Tartm iin kullanlacak kdn darasn alnz. Kullandnz kabn veya kdn terazinin dier ksmlarna dememesine dikkat ediniz.
Terazinin yan camn aarak tartlacak maddeyi terazinin kefesine koyunuz. Terazi kapan uzun sre ak brakmaynz. Tartacanz maddeyi kefeye koyarken dikkatli olunuz.
Olabilecek hava sirklasyonunu nlemek iin kapaklar mutlaka kapatnz. Gsterge sabitlenmeden okumaynz.
11
Teraziyi kapatnz.
Temizleme ileminde fra kullannz. Teraziyi temizlerken terazi kefesine bask uygulamaynz. Kullanlan malzemelerin temizliine dikkat ediniz. lem basamaklar ve aldnz notlardan faydalanarak raporunuzu hazrlaynz.
12
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Deerlendirme ltleri nlnz giyip alma ortamnz dzenlediniz mi? Teraziyi dz bir zemine yerletirdiniz mi? Su terazisine bakarak terazinin dengesini kontrol ettiniz mi? Dengede deilse ayak vidalar yardmyla dengeye getirdiniz mi? Teraziyi atnz m? Gstergenin sfrlanmasn beklediniz mi? Terazi yan camn aarak tartlacak maddeyi terazinin kefesine koydunuz mu? Terazi yan camn kapatarak terazinin ekranndan arln okuyarak kaydettiniz mi? Teraziyi kapattnz m? Tartlan maddeyi kefeden aldnz m? Cihaz g dmesinden kapattnz m? Cihaz ve evresini temizlediniz mi? Malzemeleri temizleyerek teslim ettiniz mi? Raporunuzu yazdnz m? Evet Hayr
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.
13
1.
2.
3.
4.
5.
6.
14
7. Bir kutu kesme eker bir kilogramdr. Bir kutuda 400 adet kesme eker bulunur. Kesme
eker kutusu 41 gram olduuna gre 3 tane kesme ekerin net tartm ka gramdr? A) 7,1925 B) 2,3975 C) 7,1063 D) 6,1987
8.
Genellikle terazi iinde konulan kurutucu aadakilerden hangisidir? A) Susuz CaCl2 B) Susuz CaCO3 C) Susuz CaH2 D) Susuz CaC2O2 Hassas teraziler iin aada verilenlerden hangisi dorudur? A) Duyarllk aral 0,1 mg - 0,01 mgdr. B) Kefesinin etrafnda koruyucu kabin bulunur. C) ok duyarlk gerektiren ilemler iin kullanlan terazilerdir. D) Nicel analitik kimya laboratuvarlar iin hassas teraziler yeterlidir. Teraziler neyi ler? A) Hacim B) Uzunluk C) Basn D) Ktle
9.
10.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
15
ARATIRMA
Uluslararas birim sistemini ve birimlerin birbirine dnmlerini aratrnz. Uluslararas birim sistemi dnda kalan ancak lkemiz sanayi kurulularnda kullanlan birimler nelerdir? Aratrnz.
16
bal olmakszn tanmlanan birim adlar ve bunlarn iaretleri kk harfle yazlr. Sz gelimi; santimetre (cm), gram (g) gibi.
Temel
Tretilmi
17
Birim Ad metre kilogram saniye metrekare metrekp metre/saniye newton joule Sembol m kg sn. m2 m3 m/s N J
Tretilmi
Sembol m l, d T t E, W F I P
MKS
CGS
SI Kilogram (kg)
Kilogram (kg) Gram (g) Metre (m) Kelvin (K) Saniye (sn.) Joule (J) Newton (N) Amper (A) Pascal (Pa)
Santimetre (cm) Metre (m) Kelvin (K) Saniye (sn.) Erg Dyne Esu/s bar Kelvin (K) Saniye (sn.) Joule (J) Newton (N) Amper (A) N/cm2
18
Birimin Ad Ton Kental Kilogram Hektogram Dekagram Gram Desigram Santigram Miligram *Mikrogram
Kg 1000 kg 100 kg 1 kg 0,1 kg 0,01 kg 0,001 kg 0,000 1 kg 0,000 01 kg 0,000 001 kg 0,000 000 001 kg
Ktle ls birimleri onar onar byr, onar onar klr. 1g 1g 1g 1 dag 1 hg 1 kg 1t = 10 dg = 100 cg = 1000 mg = 10 g = 100 g = 1000 g = 1000 kg 1 dg 1 cg 1 mg 1g 1g 1g 1 kg = 0,1 g = 0,01 g = 0,001 g = 0,1 dag = 0,01 hg = 0,001kg = 0,001 t
Aada SI birim sisteminde birimlerin alt ve st katlar aada verilmitir. n ek ismi Sembol Alt Katlar mikro mili santi desi deka hekto kilo mega m c d da h k M 1010-3 10-2 10-1 10+1 10+2 10+3 10+6
6
arpan 0,000 001 0,001 0,01 0,1 10 100 1000 1000 000
st katlar
19
rnek: Aadaki ktle lleri arasndaki evirmeleri yapnz. 642 g = ? kg 1,55 kg = ? g 2172 g = ? g zm 642g = 0, 642 kg 1,55 kg =1550 g 2172 g =2,172.10 -3 g
x = 14,2 . 454 = 644,68 g rnek: 248 lb gelen kat ka kg dr? zm: 1 lb 248 lb 0,454 kg ise x kg
x = 248. 0,454= 112,592 kg 2.1.4.1. PSI Basn, maddenin belirli bir yzeyine etki eden kuvvet olarak tanmlanr. ngiliz sisteminde birimi psi (pounds per square inch), uluslararas sistemde (SI) N/cm (Newton per square inch)dir. PSI pound/ in2 olarak basnc gsterir. 1 psi = 0.068 atm. 1 atm=14,6959 psi =10 N/cm=1 Bar
20
rnek: Basn gstergesinde okunan deer 147 PSIdr. Bu basn deerinin bar olarak karln bulunuz. zm 1 bar yaklak olarak 14,7 psidir. PSI / 14,7 = bar 147 / 14,7 = 10 bar 2.1.4.2. n nch 'parmak' anlamna gelir, bir in baparmak geniliini ifade eder. Uzunluk deeri sistemden sisteme deiebilir. Alan hesaplamalarnda in kare, hacim hesaplamalarnda ise in kp adn alr. nin uluslararas standart sembol in'dir. Baz durumlarda in (") ift kesme iaretiyle gsterilir. Mhendislik llerinde 3" ile gsterildiinde bunun manas 3 intir. Bu lnn deeri ise otomatik olarak 3x2,54=7,62 cmdir. Metrik sistemin kullanld lkelerde bile baz durumlarda in kullanlmaktadr. rnein; Televizyon ve bilgisayar ekranlarnn ereve oranlar, Borularn aplar, Bisiklet ve otomobil lastiklerinin aplar, Gramofon plaklar, Floppy disketlerin genilii, Purolarn ap birok lkede in ile ifade edilmektedir.
1 in yaklak 0,08333 font (1 foot 12 intir.), 1 in yaklak 0,02778 yardaya (1 yarda 36 intir), 1 in 2,54 santimetre (1 santimetre yaklak 0,3937 uluslararas intir.) ye eittir. rnek: 7,62 cm uzunluundaki Mg eridinin boyu ka intir? zm 2,54 cm 1 in ise 7,62 cm X X= 7,62/2,54 = 3 intir. 2.1.4.3. Yarda Bir uzunluk ls birimidir. Uzunluk deeri sistemden sisteme deiebilir. 1 yarda 3 ayak ya da 36 intir. Genelde mesafeleri ifade etmek iin kullanlr. Alan hesaplarnda yarda kare, hacim hesaplamalarnda ise yarda kp adn alr. Bugn en byk sklkta kullanlan yarda, uzunluk deeri 0,9144 m' ye eit olan "uluslararas yarda"dr.
21
1 uluslararas yarda; 0,5 kulaca (1 kula 2 yardadr.), 3 ayaa (1 ayak yardann te biridir.) 36 ine 0,9144 metreye (1 metre yaklak 1,0936 uluslararas yardadr.) eittir.
2.1.4.4. Ayak (Fit) Ayak, ngiliz birim sisteminde kullanlan bir uzunluk ls birimidir. Fit, (ft) veya bazen (') eklinde ksaltlr. Yaklak 1 metrenin te biri uzunluktadr. 1 yarda, 3 fite eit olup 1 fit, 12 ine eittir. ngiliz Milletler Topluluu lkeleri, 1 yarda'nn uzunluunu 0,9144 metre olarak tanmladlar. Dolaysyla, 1 fit 0,3048 metreye eit (30,48 cm) hle geldi. 1 ayak (fit) = 0,3048 m = 30,48 cm rnek: Laboratuvarn uzunluu 8 ayak olarak llmtr. Buna gre laboratuvar ka mdir? zm
Aadaki tablo size uzunluk birimlerindeki dnmler hakknda zet bir bilgi verecektir: 1 metre 1 in 1 yarda 1 ayak metre 1 0,0254 0,9144 0,3048 in 39,37 1 36 12 yarda 1,0936 0,02778 1 0,3333 ayak 3,2808 0,0833 3 1
22
2.1.4.5. Karat Karat elmasn ktle veya arln lmek iin kullanlan bir l birimidir. Karat birimi nceleri sadece elmaslar iin kullanlyor olsa da gnmzde yakut, zmrt, safir gibi deerli talar ve yar deerli talar iin de kullanlmaktadr. Karat, deiik lkelerde kullanlmakta ve her bir lkede farkl ktlelere tekabl etmektedir. 1907 ylnda 0,200 gram olarak kabul edilmi ve metrik karat olarak adlandrlmtr. rnek: 86 karatlk kak elmas ka gramdr? zm
2.1.4.6. Ons Ons, genellikle gm, altn ve platin gibi deerli metallerin veya elmas, yakut gibi deerli talarn arlklarnn belirlenmesi iin kullanlan l birimidir. Ons, troy ons ve normal ons olmak zere iki farkl ekilde kullanlmaktadr. Troy ons 31,1 g, normal ons (oz) 28,349 g gelmektedir. 1,00 gram = 0,035 ons (oz) 28,349 gram = 1,00 ons (oz) 31,1 gram = 1,00 troy ons rnek: 5 ons (oz) ka gramdr? zm:
2.1.4.7. Galon Galon bir sv hacim l birimi olup ounlukla akaryakt vb. sv maddelerin tamaclnda kullanlr. Amerikan galonu 231 in3, ngiliz galonu 277,46 in3 e eit bir hacim tutar. Bir Amerikan galonu su +4Cde 8,345 pound (1 pound=453,60 g) veya 3,785 kg arlk eker. Metrik birimler cinsinden bir galon deeri, bir Amerikan galonu: 3,78543 l; bir ngiliz galonu: 4,54345 l eklinde verilebilir.
23
rnek: Bir irket kullanmak zere haftalk 3 galon benzin alyor. Bu irketin aylk benzin kullanm ka litredir? (lemlerinizi Amerikan galonu zerinden yapnz.) zm Bir ayda 4 hafta vardr. Haftalk 3 galon kullanldna gre bir ayda 4.3 = 12 galon benzin kullanlr. 1 Amerikan galonu yaklak 3,79 ldir. Buna gre 12. 3,79 = 45,48 l benzin kullanlr. Aadaki tablo size arlk birimlerindeki dnmler hakknda zet bir bilgi verecektir: 1 kg 1 lb 1 ons 1 grain 1 karat 1g 1 ton kg 1 0,45359 0,02835 6,48.10-5 0,2.10-3 1. 10-3 1000 lb 2,20462 1 0,0625 1,4286.10-4 2,20462.10-3 2204,62 ons (oz) 35,274 16 1 2,2857.10-3 3,5274.10-2 35274 grain 15432 7000 437,5 1 15,432 15432. 10+3 karat 4998,85026 0,32393 1 4,99885026 -
24
Teraziyi ayarlaynz.
25
Teraziyi anz.
Tart kabn ya da temiz bir kd kefenin ortasna koyunuz. Kullandnz kabn veya kdn terazinin dier ksmlarna dememesine dikkat ediniz.
26
Tartlacak maddeyi, spatlle azar azar tart kab iine ekleyiniz. Maddeyi ekleme ilemini kk vurularla yapnz. Bir yandan gstergeyi kontrol ediniz. Maddenin etrafa salmamasna zen gsteriniz.
27
stenilen miktar almsa spatl yardmyla, terazi kefesine bask uygulamadan ve maddeyi dkmeden alnz. Kefeye yaplan bask, terazinin kalibrasyonunu ve hassasiyetini bozabilir. Dikkatli olunuz.
Yan camlar anz. Yan camlar uzun sre ak tutmaynz. leminizi ksa srede bitirmeye alnz.
28
ile
magnezyum
miktarn
Temizleme ileminde fra Kullandnz malzemeleri temizleyerek teslim kullannz. ediniz. Teraziyi temizlerken terazi kefesine bask uygulamaynz. lem basamaklar ve aldnz notlardan faydalanarak Raporunuzu teslim ediniz. raporunuzu hazrlaynz. Raporunuzu retmeninize teslim ediniz.
29
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Deerlendirme ltleri nlnz giyip alma masanz dzenlediniz mi? Teraziyi dz bir zemine yerletirdiniz mi? Teraziyi ayaklarn dndrerek ayarladnz m? Teraziye enerji giriini saladnz m? Teraziyi atnz m? Gstergenin sfrlamasn beklediniz mi? Terazinin yan camn atnz m? Tart kabn ya da temiz bir kd kefenin ortasna koydunuz mu? Gsterge sabitlendikten sonra tare dmesine basarak gstergeyi sfrladnz m? Tartlacak maddeyi spatlle azar azar tart kab iine eklediniz mi? Terazi yan camn kapattnz m? Gstergenin sabitlenmesini beklediniz mi? stenilen miktar aldysa spatl yardmyla terazi kefesine bask uygulamadan ve maddeyi dkmeden aldnz m? stenilen miktardan az ise ilaveye devam ettiniz mi? stenilen deere ulaldnda teraziyi kapattnz m? Yan camlar atnz m? Maddeyi, tart kabnn dna aldnz m? Cihazn g dmesini kapattnz m? Kullandnz malzemeleri temizleyerek teslim ettiniz mi? Raporunuzu teslim ettiniz mi? Evet Hayr
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.
30
1.
Aadakilerden hangisi SI birim sistemine gre temel bir byklk deildir? A) Zaman B) Uzunluk C) Ktle D) Hz Aadakilerden hangisi SI birim sistemine gre tretilmi bir byklktr? A) Hz B) Kuvvet C) Hacim D) Hepsi 0,01 kg ka gramdr? A) 0.1 g B) 1 g C) 10 g D) 100 g Hangi birim sisteminde ktle birimi gramdr? A) MKS B) CGS C) SI D) Hibiri Aadaki dnmlerden hangisi yanltr? A) 1000 g = 1 kg B) 1000 kg = 1 t C) 100g = 0,1 kg D) 1000g = 1 g 763 miligram ka gramdr? A) 0,763 B) 7,63 C) 76,3 D) 7630 0,08 kilogram ka gramdr? A) 8 B) 80 C) 800 D) 8000
2.
3.
4.
5.
6.
7.
31
8.
4,5 in ka santimetredir? A) 1,143 B) 11,43 C) 22,86 D) 2,286 3 kg ka pounddur? A) 2,2046 B) 4,4092 C) 6,6138 D) 8,8184 Terazinin kullanm ile ilgili olarak aada verilenlerden hangisi yanltr? A) Terazinin ayaklarnn zemine tam oturmaldr. B) Ama kapama dmesi (on-off) ile alr. C) Cihaz alr almaz tartlacak madde konur. D) Cihaz ve evresi temiz olarak terk edilir.
9.
10.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirme ye geiniz. VE DEERLENDRME
32
2.
3.
Aadakilerden hangisi SI birim sistemine ait deildir? A) gram B) metre C) saniye D) amper Uluslararas birim sistemine aadakilerden hangisidir? A) G B) Kg C) Mol D) lb
Kilogram ne birimidir? A) Uzunluk B) Ktle C) Hacim D) Alan 0,01 kg ka gramdr? A) 0.1 g B) 1 g C) 10 g D) 100 g
4.
(SI)
gre
madde
miktarnn
sembol
5.
6.
33
7.
Aadakilerden hangisi hacim l birimidir? A) Yarda B) Karat C) Ons D) Galon Psi aadakilerden hangisinin lm birimidir? A) Arlk B) Hacim C) Uzunluk D) Basn Aadakilerden hangisi ktle lm birimidir? A) Yarda B) Pound C) n D) Gnmzde, uluslararas lm birim sistemi aadakilerden hangisidir? A) CGS B) MKS C) SI D) MKF
8.
9.
10.
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
34
35
KAYNAKA KAYNAKA
DEMR Mustafa, Analitik Kimya Laboratuvar Nitel Blm, Devlet Kitaplar, stanbul, 2004. DEMR Mustafa, ahinde DEMRC, Ali USANMAZ, Analitik ve Snayi Kimya Laboratuvar, Ostim Mesleki Eitim Merkezi, Ankara, 2001. HALLDAY David, Robert RESNCK, Fiziin Temelleri, Arkada Yaynlar, Ankara, 1991. KARACA Faruk, Kimya 9 Ders Kitab, Paa Yaynclk, Ankara, 2006. PETRUCC Ralph H. , William S. HARWOOD, F. Geoffrey HERRNG, Genel Kimya lkeler ve Modern Uygulamalar, Palme Yaynclk, Ankara, 2005.
36