‘

‘ Adı soyadı:«««««««««««««
‘ OSMANİYE ÖZEL BİLİM KOLEJİ 2008 ± 2009 EĞTİM YILI
‘ TÜRKÇE DERSİ ETKİNLİĞİ ‘
‘
‘
‘ ADLARIN YERİNE KULLANILAN SÖZCÜKLER
‘ ‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘ Bu, şu, o, kim, oradakiler, berikiler
‘
‘ Kalemi ele almayalı uzun zaman olmuştu sanırım. Ne ben o eski bendim, ne zaman olgulara
‘ acımıştı. Bildiğim her şey süratle ve bana aldırmadan değişiyordu çevremde. Alışık olduğum
‘ ne varsa, beni yalnız bırakıp başka bedenlerde yaşamaya gitmişlerdi sanki. Duraksız zamanın
duyguları bekleyen tek durak sakini, tek bekleyeni ben kalmıştım. Kaybolmuş şehrin türküsü
‘ dudaklarımda eskicinin geçmesini bekliyordum. Oysa eskici bile terk etmişti bu enkaz yığınını.
‘ Kimsede aman, kimsede acıma yoktu geldiğimiz zamanda. Ben inatla insanlığa dair sevdalar
‘ peşindeydim.
‘

Adların yerini tutan, adların

yerine kullanılabilen sözcükler Soru yoluyla varlık
birkaç grupta incelenir. adlarının yerini tutan
sözcükler
‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘ ‘
‘ VARLIK ADLARININ
‘ YERİNE GEÇEN
‘ SÖZCÜKLER ‘Nerede?
‘ ‘©angisi?
‘ Kişi adlarının yerine ‘Kim?
‘ geçen sözcükler ‘Kaçıncısı
İşaret yoluyla varlıkların
‘ adlarının yerini tutan sözcükler
‘
Belli belirsiz biçimde varlık
‘
Ben ± sen ± o ± adlarının yerine geçen
‘ sözcükler
biz ± siz - onlar
‘ Bu ± şu ± o ± bunlar- şunlar
‘ onlar ± orada ± şuralarda
Burası ± şurası ± beriki - öteki
‘ ‘
‘ Birisi ± bazıları ± kimisi
Birkaçı ± çoğu ± şey - tümü
‘ Kimileri - hepsi - kimse
‘ ‘Tek başına görev üstlenir
‘ (sen ± biz ± o«)
‘ ‘Sözü kısaltmaya yarar. ³O´ ve ³onlar sözcükleri hem kişi adları yerine
kullanılabilir, hem de işaret eden bir ifade
‘ ‘Çoğul biçimleri vardır. olabilir. Bu kelimelerin insanın veya insan dışı
‘ (Sizler««) ‘ varlıkların yerini tuttuğu bazen anlaşılmaz.
‘ ‘©al ekleri alır. ³Onu bana getir.´ ³onu´ hem insan yerine hem
(beni, bende)
‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘
‘Sahiplik bildiren eklerden birini
de bir eşya yerine geçer.
‘ alır. (benim, senin)
‘
‘
‘
‘
‘
‘ KAVRAMA - UYĞULAMA
‘
‘ ‘
‘‘
‘Aşağıdaki cümleleri verilen sözcüklerden uygun olanlarıyla tamamlayınız
Onlar senin burayı herkesi sizi
‘ ©atice de ««««««. kadar dikkatli bir öğrenciydi.
‘ Mert ««««««. rulo fırça ile boyadı.
‘ Ormanları korumak için ««««««««««. biçimlendirmeliyiz.
‘ «««««««.. yarın tekrar görüşmek için vedalaştı.
‘ Semih «««««««««. arıyordu.

³Ben´ sözcüğüne çeşitli ekler getirerek örnekteki gibi cümleler oluşturup yazınız. ‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘

Beni yolda görür görmez ««««««««««««

yanıma geldi ««««««««««««

««««««««««« «««««««««««««
««««««««««.. «««««««««««««

«««««««««««
««««««««««« «««««««««««««
‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘ ‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘ «««««««««««««
‘
‘ Küçükken en tatlı eğlencem, resimli kitapların
‘ yapraklarını çevirmekti. ©er resimli sayfa beni
‘ dakikalarca oyalardı.
‘ Diyebilirim ki resimle anlatılan hayatı, o zaman
ben, gerçek‘ hayattan daha çekici bulurdum. Bir
‘ ağaç resmi bence bir çınardan veya bir serviden
‘ daha çok görülmeye değerdi.
‘
Yukarıdaki konuşmada ³adların yerlerine´ kullanılan sözcüklerin altını kırmızı kalemle çiziniz.

Aşağıdaki cümlelerde işi yapan kimse açıkça belirtilmemiştir. Noktalı yerlere iş yapan kimsenin yerine
kullanılacak sözcükler yazınız.
‘ ««« sınıfça size
‘ ««.. keşke gelseydi. armağan aldık.
‘
‘
‘
‘ ‘
‘
‘ ««.. çocuklar sizi çok .......... bunu senin için
‘ seviyorum. aldım.
‘
‘ ‘
‘‘³Bu, şu, o´ sözcüklerini adların yerine kullanarak cümleler yazınız.

............................................... ...............................................
.............................................. ..............................................

............................................... ...............................................
‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘ ‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘‘
............................................... ‘ ...............................................
‘
‘ ‘
‘
ÖLÇME - DEĞERLENDİRME
‘

Bu meyveleri nasıl satacağımı kara kara

düşünüyorum.

‘‘-Yukarıdaki konuşma balonundaki altı çizili sözcük grubunun yerine

aşağıdaki sözcüklerden hangisi yazılırsa cümlenin anlamı aynı kalır?
A-Onlardan B -Sizi C-Bunları D-Onların da

‘ 2-Bu yemekleri zor

‘ -Onlar benim
şartlar altında
‘ yemeklerimi çok severler
yapıyorum
‘
‘
‘
‘ 3-©angi insan istemez 4-Tuzlu ve acılı yemekler
ki sürekli bol besinli daha çok Anadolu¶nun
‘ ‘
‘ yemek yemeyi. güneyinde ilgi görür
‘
2-Yukarıdaki konuşmalarda hangi cümlede adın yerine kullanılmış sözcük vardır?
A- B -2 C -3 D -4
‘
‘
Ben deniz kenarımdaki odamda, Deniz, benim eskiden yaptığım gibi ,
‘
Pencereye hiç bakmadan, Aynasını odamın tavanında,
‘
Dışardan geçen kayıkların, Dolaştırıp beni kızdırmaktan,
‘
Karpuz dolu olduğunu bilirim. ©oşlanır.
‘ OR©AN VELİ KANIK
‘
‘
(3, 4 ve 5. soruları yukarıdaki şiire göre yanıtlayınız.)
3-Şiirin birinci dörtlüğünde şiir kişisi niçin pencereye hiç bakmadığı halde, denizden geçen gemilerin
karpuz yüklü olduğunu biliyor?
A-Önceden biri söylediği için
B-Daha önce sürekli izlediği için alışkanlık yaptığından.
C-Denizden sadece karpuz yüklü gemiler geçtiği için.
D-Deniz polislerine ait telsizleri dinlediği için.

4-Şiirin ikinci dörtlüğünde deniz, şiir kişisini nasıl kızdırmaktadır?

A-Aynasını tavanda gezdirerek. B-Zaman zaman durgun olarak.
C-Dalgalanarak. D -Üstünden geçen gemilerin çıkardığı motor gürültüsüyle.

5-³Dolaştırıp beni kızdırmaktan hoşlanır.´ Cümlesinde ³kimi´ sorusunun yanıtı hangi sözcüktür?
A-Kızdırmaktan B-©oşlanır C -Dolaştırıp D-Beni

6-Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgülü kaldırırsak anlamda değişiklik olmaz?

A-Sen, okula geldin mi? B -Şu, adamın çantasıydı.
C-O, doktordan ilaç istedi. D -Yaşlı, kadınlar gelsin diye bağırdı.

7-Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir adın yerine sayısı belli olmayacak şekilde sözcük kullanılmıştır?
A-Ayağı kayınca kendini yerde buldu. B-Soğuk havada kalın giyinmeliyiz.
C-©erkes kendi işine baksın. D -Bende okuma merakı gelişti.
8-Aşağıdakilerin cümlelerin hangisinde kişi zamiri kullanılmıştır?
A-Bazıları kullanılmayacak kadar eskimiş. B-Kitaplarımı senin sırana bırakıyorum.
C-Şunu masanın ayağına bağlayın. D -Dayım, bunları kullanmak istemiyormuş.
9-³O´ sözcüğü hangi cümlede zamir olarak kullanılmamıştır?
A-O insanların neden buraya geldiğini biliyor musun?
B-O, insanlara iyilik etmekten hoşlanan birisidir.
C-Bence sana o daha çok yakıştı.
D-Senin ona gereksinimin yok, kardeşine ver.
³Fırsatlar çıkmadıkça yetenekler
pek az işe yarar.´

0- ‘‘diyen Ali dede ne demek istemiştir?

A-Yetenekli insanlar güzel fırsatları değerlendirmeyi bilir.
B-İnsanlar önüne çıkan engelleri yetenekleriyle kaldırmalıdır.
C-Yetenekler ancak onu kullanabilecek fırsatlar yatırılırsa işe yarar.
D-Yetenekler kullanılmazsa zamanla işe yaramaz hale gelir.
-³Yağmurun aksine kar yağarken ses çıkarmıyor´ cümlesi anlam ilişkisi bakımından nasıl bir
cümledir?
A-Neden ± sonuç B-Koşul C-Amaç D-Karşılaştırma
2-³Çok az ya da hiç çalışmadan sınava girilir mi?´ cümlesinde bir anlatım bozukluğu vardır.
Bu anlatım bozukluğunu düzeltmek için aşağıdaki sözcüklerden hangisinden sonra ³çalışarak sözcüğü
getirilmelidir?
A-Çok B -Az D -Ya da D-Sınav
3-³Bir memlekette maddi ve manevi kültürü meydana getirenler, o memleketin kültürlü insanlarıdır.
Bir şeyi bilmeyen insanların ne kendilerine ne de başkalarına yararı vardır. ©er insan dünya
yetenekleriyle donatılmış olarak gelir. Fakat o yeteneklerin çalıştırılması ve işlenmesi gerekir.´
Yazara göre, kimlerin kendilerine ve toplumlarına hiçbir faydası yoktur?
A-Kültürlü insanların. B -Yetenekleri olan insanların.
C-Yeteneklerini kullanmayan insanların. D -Bilgisiz insanların.

4- Gerçek dostluğun ne olduğunu bilirim; bildiğim için de

‘ dostumu kendime çekmekten çok, kendimi ona veririm.
‘ Ona iyilik etmeyi onun bana iyilik etmesinden daha çok
‘ istemekle kalmam; kendine her edeceği iyiliğin bana da
‘ iyilik olmasını isterim. Bana en büyük iyiliği kendine
‘ iyilik ettiği zaman etmiş olur. Bir yere gitmek ona hoş
‘ geliyor veya bir işine yarıyorsa, uzakta olması bana
‘ yanımda olmasında daha tatlı gelir.
‘ ‘ ‘
‘‘‘Ayla öğretmenin bu sözlerinden hareketle dostlukla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A-Dostunun mutluluğu ile mutlu olan insan gerçek d osttur.
B-Dost iyi günde de kötü günde de yanımızda olandır.
C-Gerçek dostluklar ömür boyu sürer.
D-Önce etrafındakileri düşünen gerçek dosttur.

5-Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin yazımı yanlıştır?

A-Göz bebeği B -Birçok C-©içkimse D-Sağ ol
OSMAN YAMAN OSMANİYE ÖZEL BİLİM KOLEJİ osmanyaman80@hotmail.com
‘