9. SINIF 1. DÖNEM 2.

YAZILIYA HAZIRLIK TÜM SENARYOLAR

→NELER İŞLEYECEĞİZ, NELER ÇIKACAK?

Şiir ünitesinin tamamı, sıfatlar, yazım, noktalama, masal ve fabl özellikleri

→İLK SINAVDAKİ KONULAR ÇIKAR MI?

Ağırlıklı olarak ikinci sınavın konuları olur yazım ve noktalama ilk sınavda da işlendiği için benzer
olarak sadece orası çıkabilir.

→2. SINAVA NE ZAMAN ÇALIŞMALIYIM?

Bence hemen çünkü konu çok fazla süre ise çok kısıtlı. Ayrıca şiirle ilgili bir sürü tablo, kavram var
yetişmesi açısından şimdiden başla.

ŞİİR NEDİR?

Zengin sembol, ritimli sözlerle oluşturulan kendi içinde bütünlük ve ahenk taşıyan edebi türdür.

ŞİİRDE TEMA NEDİR?

Genel duygu ve düşüncedir.

NAZIM BİRİMİ NEDİR?

1 satır→

2 satır→

3 satır→

4 satır→

5 ve daha fazlası→

NAZIM BİÇİMİ NEDİR?

Şiirin dış görüntüsüdür, nazım birimi, kafiye düzeni ve ölçüsüne göre aldığı isimdir.

TABLOSU VAR MI, EZBERLEMELİ MİYİM?

Tablosu kitabınızın 73. Sayfasında var ezberleyin video uzamasın diye burada anlatmıyorum.
NAZIM TÜRÜ NEDİR?

Şiirin konusudur. Yani hangi konudan bahsediyorsa dönemlerine göre isimlendirilir.

ÖRNEK: İslamiyet öncesinde ölümden bahseden şiire SAGU denir.

Divan edebiyatında ölümden bahseden şiire MERSİYE denir.

TABLOSU VAR MI, EZBERLEMELİ MİYİM?

O da 73. Sayfada ele alınmış, ezberleyin seneye çoğunu detaylı göreceksiniz. Şimdi sadece isimlerini
ve edebiyatımızdaki yerini bilmeniz gerekiyor.

BU TABLOLARLA İLGİLİ GELEBİLECEK SORU TİPİ NASIL OLUR?

Mesnevi Koşuk Mani Türkü Kaside Şarkı Tuyuğ

Mesela yukarıdaki kavramların nazım biçimi mi yoksa nazım türü mü olup olmadığı sorulabilir.

Mesela hangi edebiyat dönemine ait olduğu sorulabilir.

ÇÖZÜM: Mesnevi, divan şiiri nazım biçimlerindendir. Beyitlerle yazılan nazım biçimi başlığındadır.

ÇÖZÜM: Koşuk, İslam öncesi nazım biçimlerindendir gibi.

SÖYLEYİCİ NEDİR?

MAHLAS NEDİR?

TAPŞIRMA NEDİR?

ŞİİRDE AHENK UNSURLARI NELERDİR?

Ölçü, redif, kafiye, ses akışı, kelime tekrarı, nakarat, aliterasyon, asonanstır.

NASIL SORU SORULUR?

En basit soru ahenk unsurlarının ismini yazın sorusudur.

Bu soru haricinde tek tek her birini bulmanız, tanım yazmanız istenebilir.

HAYDİ HEPSİNİ TEK TEK ELE ALALIM

✅️Telegram: https://t.me/+cjIolVnBUlVkZDBk

YOUTUBE’DEN İZLEMEK İÇİN LİNKE TIKLAYIN:

https://www.youtube.com/channel/UCrYSV2E70o7HR8F5awtiF4Q
 ÖLÇÜ

HECE ÖLÇÜSÜ ARUZ ÖLÇÜSÜ

→Türklerin milli ölçüsüdür.
→Hece sayısına dayanır
→7,8,11,14’lü gibi kalıplara dayanır.
→Durma yerlerine durak denir.
→Arapların milli ölçüsüdür.
→Hecelerin son harfinin ünlü veya ünsüzle
bitmesine göre bulunur.
→Kendilerine has kalıpları vardır.
→Bu kalıplarda durma yerlerine takti denir.

ÖRNEK:

Ne hasta bekler sabahı

Ne taze ölüyü mezar

Ne de şeytan bir günahı… (NECİP FAZIL KISAKÜREK)

ÇÖZÜM: Sizlere aruz ölçüsünü buldurma sorusu gelmez çünkü kolay bir ölçü değil bunun yerine hece
ölçüsünü bulmak istenebilir. Bu örnek şiirimizde ünlü harfleri saydığımızda hece sayısını da bulmuş
oluruz. Örnek şiirimiz 8’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.

NOT: SERBEST ÖLÇÜ de vardır. Bu ölçüde herhangi bir sayısal kural bir şey yoktur. Tamamen serbest
yazarlar, dizelerdeki hece sayısı veya aruz kuralları geçerli değildir.

REDİF UYAK
Kelimeler aynıysa rediftir Redifi bulduktan sonra sadece harfler yani
Ekler aynıysa rediftir sesler benziyorsa onlara biz uyak diyoruz.
Eklerin görevleri de aynı olmalıdır.

UYAK TÜRLERİ

Yarım uyak Tam uyak Zengin uyak Cinas uyak Tunç uyak

Yazılış aynı anlam Birbirinin içinde

farklıysa geçiyorsa

UYAK DÜZENİ

Düz uyak Çapraz uyak Sarmal uyak Mani tipi uyak Örüşük uyak

ÖRNEKLERLE ÇÖZECEK MİSİNİZ?

Evet, tabii ki çözeceğim izlemeye devam edin.

ASONANS NEDİR?

Şiirde ahenk amaçlı aynı ünlü harflerin sıkça tekrarıdır.

ALİTERASYON NEDİR?

Şiirde ahenk amaçlı aynı ünsüz harflerin sıkça tekrarıdır.

NAKARAT NEDİR?

Bentlerin sonunda tekrarlanan dize veya dizelerdir. Türkülerde, şarkılarda bolca görülür.

SES AKIŞI VE KELİME TEKRARI

Adından da rahatlıkla bulursunuz, şiir vurgu ve tonlamaya uygun okunursa ses akışı olur. Kelimeler
tekrar edince de kelime tekrarı olur.

İMGE NEDİR?

Bir duyguyu daha etkili ifade etmek için onu başka kavramlarla anlatmaya çalışmaktır.

Mesela ‘’GEMİ’’ sözcüğüne ‘’BENİ SEVDİĞİME ULAŞTIRAN İYİLİK MELEĞİ’’ diyebilir.

MANZUME VE ŞİİR AYRIMINI NASIL YAPARIZ?

→Şiirin ne olduğunu gördünüz. Yukarıda saydıklarımız, anlattıklarımız şiirin parçasıdır.

→Manzume ise dışarıdan şiire benzese de şiir özelliği taşımayan daha çok hikaye gibi bir şeyler
anlatmaya çalışan türe denir.

→Yani görüntü olarak şiire benzer, şiirin imkanlarından faydalanır ama öyküleme, betimlemelerle
şiirin özelliğinin dışına çıkar.

→Şiiri düzyazıya çevirmek zordur ama manzume çevrilebilir.

→Şiirde sanat yapma amacı varken manzume bir şey öğretebilir

→Şiirde söz sanatları bolca karşımıza çıkarken manzumede çıkmaz.

NOT: Konusuna göre şiir türleri 96. Sayfada ele alınmıştır oradan bakabilirsiniz.

✅️Telegram: https://t.me/+cjIolVnBUlVkZDBk

YOUTUBE’DEN İZLEMEK İÇİN LİNKE TIKLAYIN:

https://www.youtube.com/channel/UCrYSV2E70o7HR8F5awtiF4Q
 SÖZ SANATLARI

TEŞBİH
→Aralarında ilgi olan iki şeyden zayıf olanı güçlü olana benzetmektir.
→Dört unsuru vardır: Benzeyen, benzetilen, benzetme edatı, benzetme yönü
→Sadece benzeyen ve benzetileni kullanırsak teşbihibeliğ yani güzel benzetme olur.
ÖRNEK
Uçsun saçların kuş gibi
Sonra alsın götürsün beni
İSTİARE
→Benzetmenin asıl unsurlarından olan benzeyen ya da benzetilenden sadece birini kullanırsak
istiare olur.
→Sadece benzetilen varsa açık istiare
→Sadece benzeyen varsa kapalı istiare olur.
ÖRNEK
Bu ne mahşer ya Rab
Bize etmesinler azab
Ordumuza zafer eyle
Bu ne mahşer ya Rab
MECAZİMÜRSEL
→Aralarında ilgi olan kavramları birbirinin yerine kullanmaktır.
→Birbirinin yerine kullanırken benzetme yapmamalıyız.
ÖRNEK
Hepimiz hilal uğruna vatanımızı savunduk
Orhan Kemal’i okuyorum

TEŞHİS
→İnsana ait özelliği insan dışında her şeye vermektir.
ÖRNEK
Bulutlar halime ağlayıp damla damla düştü şehre

İNTAK
→İnsan dışı varlıkları konuşturma sanatıdır.
TENASÜP
→Birbirine uygun gelen kelimeleri bir arada kullanmaktır.
ÖRNEK
Gül, bülbül, servi, kuş, gülistan

TEZAT
→Zıt unsurların bir araya gelmesidir.
ÖRNEK
Nedir bu ak saçlarıma düşen kara keder

HÜSNÜTALİL
→Bir şeyi gerçek nedeni dışında başka nedene bağlamaktır.
ÖRNEK
Bulutlar halime ağlayıp damla damla düştü şehre
 TECAHÜLİARİF
→Bilinen bir şeyi bilmiyormuş numarası yapma
ÖRNEK
Şakaklarıma kar mı yağdı ne var? (Cahit Sıtkı Tarancı)
TELMİH
→Herkesin bildiği bir olayı, kahramanı, durumu hatırlatma amaçlı şiirde kullanmaktır.
ÖRNEK
Güzellikte olsaydı Yusuf gibi
Derdi kalır mıydı benim gibi
Sen kuyuyla baş edemezdin
Sabrın olur mu Yusuf gibi

KİNAYE
→Bir sözü hem gerçek hem mecaz anlama gelecek şekilde kullanmaktır.
ÖRNEK
Ok yaydan çıktı
Başımın üstünde yerin var
Ocağıma incir ağacı dikti
TEVRİYE
→Sesteş kelimeleri seçip kullanmaktır. Yakın anlam yazılır ama uzak anlamı kastedilir.
ÖRNEK
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,(Mehmet Akif )
TARİZ
→Birini eleştirmek, alaya almak maksadıyla bir sözü tersini kastederek söylemektir.
ÖRNEK
Ben senin ne kadar çalışkan olduğunu bilirim, geçen sınavdan 10 almandan belli.
MÜLABAĞA
→Çok büyütmek veya çok küçültmektir. Abartmaktır.
İRSALİMESEL
→Atasözü, deyim, özlü sözlere yer vermektir.

UYAK VE REDİF BULMA ÇALIŞMASI

Vatan sevgisini içten duyanlar

Sıtk ile çalışır benimseyerek

Milletine ulusuna uyanlar

Demez neme lazım neyime gerek

Vatan bizim ülke bizim el bizim

Emin ol ki her çalışan kol bizim

Ayyıldızlı bayrak bizim mal bizim

Söyle Veysel öğünerek överek (AŞIK VEYSEL ŞATIROĞLU)

 SIFATLAR

NİTELEME SIFATI BELİRTME SIFATI

1-Sayı Sıfatı
Nasıl sorusu sorulur. 2-Belirsizlik Sıfatı
3-İşaret Sıfatı
4-Soru Sıfatı

ÖRNEKLERLE ÖĞRENELİM

Kırmızı kazak sana yakışıyor.

Zor günlerde bu para bizi idare eder.

Beş kat çıkınca nefesim kesildi.

Seni dün ikinci gişenin önünde gördüm.

Bu testlerden ikişer tane alın.

Bir adam seni sordu.

Güzel bir kış gecesiydi.

O kalem benimdir.

Buradaki eşyaları ne zaman alacaksınız.

Öteki ev sanki daha güzel.

Siz nasıl bir mont arıyordunuz?

Eviniz kaçıncı katta?

Hangi çılgın burada araba kullanır?

 MASAL NEDİR? ÖZELLİKLERİ NELERDİR? BÖLÜMLERİ NELERDİR?

→Kahramanın herhangi bir varlıktan oluştuğu olağanüstülük taşıyan anonim edebi ürünlere masal
denir.

→Masallarda iyilik, kardeşlik, paylaşma gibi evrensel konular seçilir.

→İyiler kazanır, kötüler kaybeder.

→Masallarda geçmiş zaman ifadeleri olur.

→Sade bir dille yazılır.

MASALIN BÖLÜMLERİ

DÖŞEME GÖVDE DİLEK

Tekerlemelerle dinleyenleri Giriş, gelişme ve sonuç Biten masal için iyi dileklerde
hazırlayan bölümdür. bölümünden oluşur, masal bulunan bölümdür.
burada anlatılır.

TARİHSEL SÜREÇTE MASALLAR

→Dünyada bilinen en eski masallardan bazıları şunlardır:

→Hint-İran Edebiyatı: Pançatantra, Kelile ve Dimne, Binbir Gece Masalları

→Batı Edebiyatı: Aisopos (Ezop) Masalları

→Fransa Edebiyatı: La Fontaine Masalları

→Alman Edebiyatı: Grimm Kardeşler’in masal çalışmaları, Bremen Mızıkacıları

→Danimarka Edebiyatı: Kibritçi Kız Masalı (Andersen)

→Türk edebiyatında Gülşehri-Mantıku’t Tayr, Mevlana-Mesnevi, Şeyhi-Harnama bu eserler

masal/fabl örneği gösterir.

→Tanzimat Dönemi’nden Şinasi, masal çalışmaları yapmıştır. Tercüme-i Manzume adıyla çevirmiştir.

→Uygur Edebiyatında İyi ve Kötü Prens Hikayesi masal özelliği göstermektedir.

Masal çalışması yapan bazı isimler: Eflatun Cem Güney, Naki Tezel, Pertev Naili Boratav…

Masal derlemesi/çevirisi yapan bazı isimler: Orhan Veli, Ahmet Mithat Efendi, Nabızade Nazım,
Nurullah Ataç, Fuat Köprülü, Sabahattin Eyüboğlu…
 FABL NEDİR? BÖLÜMLERİ? YAPI UNSURLARI?

→Kahramanların genelde insan dışı varlıklardan seçildiği, öğüt ve ders veren kısa edebi türdür.

→Fabllar öğreticidir.

→Şiir şeklinde veya düzyazı şeklinde olabilir.

→Teşhis ve intak sanatı bolca kullanılır.

→Genelde bazı aksak yönleri gösterip ders vermeyi amaçlar.

FABLIN ÖGELERİ

Kişi Olay Yer Zaman

En az iki kahraman İnsanların başına ge- Bilindik yerlerdir, Kronolojik zamandır,

vardır, genelde lebilecek herhangi bir ayrıntıya girilmez. başlar ve biter.
hayvanlardan oluşur. olay seçilir.

FABLIN BÖLÜMLERİ

Serim Düğüm Çözüm Öğüt

Tanıtım, bilgi bu Olay burada anlatılır. Düğümlenen olay Verilen olaylardan

kısımdadır. burada sonuçlanır. çıkarılacak ders bir
öğüt şeklinde burada
verilir.

YOUTUBE LİNKİNE TIKLAYIP VİDEOLU ÇÖZÜMLERE ULAŞABİLİRSİNİZ

✅️Telegram: https://t.me/+cjIolVnBUlVkZDBk

YOUTUBE’DEN İZLEMEK İÇİN LİNKE TIKLAYIN:

https://www.youtube.com/channel/UCrYSV2E70o7HR8F5awtiF4Q