Professional Documents
Culture Documents
0g'jzefYcsda&;awGeJY vkyfxm;w,f/ usaemfwdkYeJY usaemfwdkYrdom;pkawGudk zdESdyf'ku©ay;zdkY bmjzpfvYkd uReaf wmfw&Ykd UJ b0awG 'DavmufMuyfwnf;ae&vJ
&JawGepYJ pfwyfawGukd toH;k csw,f/ usaemfwb Ykd 0awGxt J xd xd;k azmufzYkd owif;ay;awG?
axmufvrS ;f a&;awG arG;xm;w,f/ usaemfw&Ykd UJ ygwD? toif;tyif;rsm;pGmudk ydwyf ifwm;jrpf usaemfwdkYEdkifiH[m t&if;tjrpf? o,HZmwayg<u,f0ygw,f/ ajrqDjynfh0wJh
xm;Ny;D usaemfwaYkd cgif;aqmifawG? vIy&f mS ;ol awGukd axmifxx J nfx h m;w,f/ pdw"f gwfus ajrawG? owåKwGif;awG uRef;opfawmawG &Sdw,f/ usaemfwdkYvlrsKd;awG[m xl;cRefMuNyD;
ae&if usaemfwdkYtajctaeawGuawmh arQmfvifhcsufukefcrf;p&mygyJ/ tvkyv f BJ uKd ;pm;Muw,f/ wcsed u f jrefrmjynf[m urÇmrSm urÇmq h eftwifyq Ykd ;kH Edik if aH wmif
wu,fawmh usaemfwdkYoabmayguf&rSmu tmPm&SifawGu usaemfwdkYudk jzpfcJhw,f/
'DyHktwdkif; twdtuszefwD;cHpm;aeapzdkYygyJ/ usaemfwdkY[m ulol? u,folrJhvdkY cHpm; tckawmh tm;vH;k odMuwJt h wdik ;f usaemfwb Ykd 0awG[m bmjzpfv'Ydk aD vmufawmif
ae&orQumvywfvHk; usaemfwdkY[m tmPm&SifawGukd 'l;axmufaeMu&r,f/ tmPm Muyfwnf;aeMu&ovJ/ urÇmrSmtqif;&JqHk;pm&if;0ifEdkifiH jzpfcJhMu&w,f/
&Sifpepf[mvJ ckdifNrJaevdrfhr,f/ 'gayrJh a':atmifqef;pkMunftygt0if tjcm; bmaMumifhvJ/ ppftmPm&Sifpepf[m usaemfwkdYEdkifiH&JU <u,f0wJhobm0t&if;
acgif;aqmifrsm;u usaemfw&Ykd UJ cGet f m;udo k Md uw,f/ usaemfwt Ykd wlwuG pGr;f aqmifMu&if tjrpfawGudk tvGJoHk;pm;vkyf jzKef;wD;NyD; EdkifiHudkuyfqkdufapcJhvdkYyJjzpfw,f/
vGwfajrmuf&w,fqdkwmodMuw,f/ tmPm&SifawG[m usaemfwdkYudkxdef;csKyfzdkY ppfvuf tmPm&Sipf epfqw kd m olwv Ykd el nf;pk&UJ tusK;d pD;yGm;twGuf tmPmudt k vGo J ;kH pm;
euftajrmuftrsm; 0,fcJhMuw,f/ ppfwyfudk ESpfqwdk;csJUcJhMuw,f/ 'g[m usaemfwdkYtzdkY jyKEikd Nf y;D usaemfwt Ykd rsm;pktusK;d pD;yGm;udk ypfy,fxm;wJh ykyo f ;dk aqG;ajrah ewJh Edik if aH &;pepf
tmPm&Siaf wGeYJ vufeufcsi;f r,SOEf ikd w f mudk xifxif&mS ;&Sm;jyoaew,f/ ppftiftm;csi;f yJjzpfw,f/ tmPm&SifawG[m olwdkYb,favmufyJ xif;xif;BuD;rSm;,Gif;aeygap olwdkYo
,SOfrwdkufEdkifwmudk jyaew,f/ 'Denf;tm;jzifh vGwfajrmufaprSm r[kwfygbl;/ usaemfwdkY abmrwlol? qefYusifolrSeforQudk zdESdyf ESdyfuGyfw,f/
wdkif;jynfudk ysufpD;apr,fh? usaemfwdkY&JUuav;i,fawGaoqHk;Mu&r,fh jynfwGif;ppfudk usaemfwaYkd jrawGukd t"r®ord ;f w,f/ usaemfwrYkd o d m;pkawGukd apmifah &Smufcsed rf &
usaemfwdkYrvdkvm;Muygbl;/ usaemfwdkY[m 'DxufydkNyD; BuH&nfzef&nf&SdMuygw,f/ avmufatmif tvkyft"r®cdkif;apw,f/ usaemfwdkYaxmufcHwJhacgif;aqmifawGudk axmif
tmPm&SifawGu usaemfwdkYudk tBurf;zufrIawGjzpfvmatmif aoG;xdk;aerIawGudk xJxnfw h ,f/ usaemfwjYkd ynfoal wGukd owfjzwfaew,f/ 'g[m jrefrmjynfoal wGvufcw H hJ
xif;xif;BuD; jrifae&w,f/ usaemfwdkYb0awG 'D'ku©uae onf;rcHEdkifawmhwJhtqHk; "avh r [k w f y gbl ; / usaemf w d k Y [ m 'D x uf y d k a umif ; rG e f w J h b 0ud k ae&xd k u f y gw,f /
a'goeJYtMurf;zufwkefYjyefapzdkY vdkvm;Muw,f/ 'g[m tmPm&SifawGzefwD;xm;wJh tu,fíom usaemfwdkYacgif;aqmifawG[m usaemfwdkYcHpm;ae&wmawGudkem;vnfaeNyD;
axmifacsmufom jzpfygw,f/ olwdkYu usaemfwdkYudk tMurf;zufapvdkMuw,f/ 'grSom vlenf;pk tusK;d pD;yGm;twGuo f mr[kwyf J jynfow l &yfv;kH tusK;d pD;yGm;twGuv f yk rf ,fq&kd if
olwaYkd csreI ;f zdYk taMumif;jycsuaf umif;aumif; &rSmjzpfw,f/ usaemfwu Ykd ppfvufeufcsi;f usaemfwdkY b0awG wdk;wufvmrSmtrSefyJ/ usaemfwdkYvkyfaqmifMu&rSmu tmPm&Sifpepf
,SOfzdkYBudK;pm;vm&if? tMurf;zufvm&if olwdkYacsrIef;Edkifwmudk tmPm&SifawGu aumif; twGi;f u acgif;aqmiftcsKUd tajymif;tvJjzpf½o kH mr[kwb f ;l / 'Dvadk jymif;vJ½q kH &kd ifvnf;
aumif;odMuw,f/ usaemfwzYkd mom vGwaf jrmufapzdYk tjcm;enf;vrf;aumif;wpfck &Syd gw,f/ usaemfwdkY&JU vGwfvyfrIeJY w&m;rQwrIudkjiif;y,faewJh tmPm&SifpepfBuD;[m qufvuf
urÇmwvTm;ujynfolawG[m olwdkYzmomolwdkY jynfwGif;ppfrjzpfyGm;&ygyJ wnf&SdaeNyD;awmh tkyfcsKyfolawGom ajymif;oGm;rSmjzpfw,f/ 'Drdkua&pDtpdk;&w&yfom
vGwaf jrmufapcJMh uw,f/ usaemfwv Ykd J pGr;f aqmifEikd Mf uygw,f/ usaemfw[ Ykd m usaemfw&Ykd UJ usaemfwdkYBuHKawGUae&wJh uyf'ku© Muyfwnf;rIawGudk tqHk;owfay;EdkifrSmjzpfw,f/
tjcm;wckaomtiftm;udk toH;k cszyYkd gyJ/ usaemfw&Ykd UJ 'Dru kd a&pDvyI &f mS ;rIacgif;aqmifrsm;u
aphpyfaocsmpGmpOf;pm;cJMh uNy;D tmPm&Sipf epfuzkd ,f&mS ;zdYk tjcm;tiftm;aumif;wJeh nf;vrf;
udk a&G;cs,fcJhMuygw,f/ tJ'guawmh jrefrmjynfuvufwqkyfpm ppfAdkvfcsKyfawG&JU 'Dru
kd a&pDjyKjyifajymif;vJa&;twGuf arQmv
f ifch su&f &dS UJ vm;
vufxJu tmPmudk jynfoltrsm;&JUtiftm;eJY vIyf&Sm;tmcH z,f&Sm;ypfMuzdkYygyJ/ 'g[m
usaemfwt Ykd m;vH;k wdu
k yf x
JG rJ mS ta&;Bu;D wJt h cef;u@u yg0if&rSmyg/ 'guawmh ]]Ed EdkifiHa&; &Syd gw,f/ usaemfw&Ykd UJ xufjrufw?hJ owåAd sw&då w
dS hJ acgif;aqmifrsm;[m usaemfw&Ykd UJ
tef w k r I}}vdkY ac:wJh wkdufyGJoP²mefyJ jzpfygw,f/ jrefrmjynfrSm 'Drdkua&pDudk jynfvnfaqmifusOf;Edkifwmudk odMuw,f/ 'gaMumifhom Mum
&Snpf mG wku
d yf 0JG ifaeMuNy;D rsm;pGmpGev
Yf w
T rf aI wG ay;qyfaeMuwmjzpfw,f/ a':atmifqef;pk
Munf? trsK;d om;'Dru kd a&pDtzGUJ csKy?f tjcm;acgif;aqmif tzGUJ tpnf;trsm;tjym;[m usaemf csvmapa&;twGuo f m awGUqHak qG;aEG;rIawGukd jyKwmjzpfw,f/ ½d;k om;wJh awGUqHak qG;aEG;
wd&Yk UJ 'Dru
kd a&pDvyI &f mS ;rIukd OD;aqmifaeMuw,f/ &efuek u f ppftmPm&Siaf wG[m 'D 'Dru dk a&pD rIawG r[kwfbl;/
wkdufyGJawGaMumifh tvGeftrif; wkefvIyfaeMu&w,f/ olwdkY[m ppfwyfudktvGJoHk;pm;jyKNyD; usaemfwdkYudkzdESdyfw,f/ olwdkY[m zGJUpnf;yHk
vlxkxHu ppftmPm&SifawGcdk;0Sufxm;wJh? tvGJoHk;pm;jyKaewJh tmPmawGudk tajccHOya'a&;qGzJ Ykd uwday;w,f/ 'g[mvJ olwt Ykd yk cf sKyaf &; qufvufcikd Nf rzJ Ykd tmrcHcsuf
'Drdkua&pDtpdk;&w&yfu jyefvnf&,lrSmjzpfw,f/ tcktcsdefrSm a':atmifqef;pkMunfeJY twGufyJjzpfw,f/ tmPm&SifawG[m b,fawmhrS qif;ay;rSmr[kwfbl;/ uRefawmfwdkY
'D r d k u a&pD t a&; wd k u f y G J 0 if a ewJ h toif ; tzG J Y a wG [ m cif A sm;wd k Y & J U tul t nD u d k qH;k jzwfcsuaf wGuvkd J av;pm;rSmr[kwb f ;l / 'Dru
kd a&pD&&Szd eYkd YJ b0wd;k wufa&;twGuq f &kd if
vdktyfaeygw,f/ usaemfwdkYtm;vHk; twlwuGnDnGwfpGm tmPm&SifawGudkz,f&Sm;NyD; olwdkYqDutmPmudk qGJz,f&Sm;ypf½HkuvGJvdkU tjcm;enf;vrf;r&Sdygbl;/
b0awGwdk;wufatmif jyKvkyfMu&rSm jzpfw,f/
cswD ufjcif;? qE´jyjcif;rsm;txd yg0ifygw,f/ &ufpufwhJ ppftmPm&Sirf sm;vufxufrmS usaemfw&Ykd UJ ordik ;f udjk yefMunf&h if usaemfw&Ykd UJ 'kw, d tBurd af jrmuf vGwv f yfa&;
awmifrS 'Denf;vrf;rsm;jzifh tmPm&Sit f yk cf sKyaf &;pepfukd qefu Y siEf ikd Mf uygw,f/ qefu Y sif wku d yf t
JG a&;awmfyBkH u;D twGuf oifcef;pmrsm;pGm jyifqifxm;ay;cJw h m awGU&r,f/ usaemf
vIy&f mS ;olrsm; twGuv f nf; tEÅ&m,ftenf;eJt Y rsm;rqdk &Sw
d wfMuygw,f/ odaYk omfvnf; wdkY&JU taz? tzkd;rsm;[m yxrtBudrf vGwfvyfa&;wdkufyGJumvu EdkifiHa&;tefwkrI
'DvdkoauFwoabmaqmifwJh qE´jyojcif;enf;oufoufjzifhawmh tmPm&Sifrsm;&JU enf;vrf;awGoHk;cJhMuwm tcsuftvuf txift&Sm;yJ/ trsKd;om;aeYvdkYtrnfwGifcJhwJh
vlxrk sm;tMum;wnf&adS ewJh tmPmcsed cf iG &f mS tajymif; tvJukd rjzpfay:apEdik yf gbl;/ 1920 'DZifbmv (5)&uf &efukefwuúodkvfausmif;om;oydwftaMumif;udk usaemfwdkY
Edik if aH &;tefwrk I tjcm;enf;vnf;rsm;pGm&Syd gw,f/ 'gawGuawmh jynforl sm;u aumif;aumif;odMuw,f/ 1936 rSm Adv k cf sKyaf tmifqef;[m ausmif;om;acgif;aqmifb0eJY
tmPm&Sirf sm;eJU yl;aygif;aqmif&u G &f ef jiif;qefwt hJ cg bmjzpfvmrvJ/ ausmif;om;rsm;eJY oH;k vausmMf um ausmif;om;oydwu f q kd ifEcJT w hJ ,f/ 1938 rSm a&eHajrtvkyo f rm;awG[m
oHCmrsm;u tmPm&Siaf wGukd trdeeYf mcH&efjiif;qefNy;D olw&Ykd UJ vGwv f yfciG ahf wGudk wd;k wuf (11)vausmMf um tvkyo f rm;oydwef YJ Edik if t H ESUH tjym;rSm qE´jyyGaJ wG? oydwaf wGqifEJT
usio hf ;kH vmwJt h cg bmjzpfvmrvJ/ ukeu f m;armif;olrsm; &JU rD;&xm;vkyo f m;rsm;u tpd;k &eJU cJMh uw,f/ tMurf;rzufwhJ Edik if aH &;tefwrk w I u
kd yf [
JG m usaemfwo Ykd rdik ;f rSm txift&Sm;
ppfom;rsm;? ppftoHk;taqmifrsm;udk ydkYay;&ef jiif;qefMuwJhtcg bmjzpfvmrvJ/ wnf&cdS w hJ ,f/ 'gudk usaemfwt Ykd rSw&f Mu&r,f/ *kPv f jJ yKMu&r,f/
v,form;rsm;u olwdkY&JUpyg;rsm;udk tpdk;&xH t"r®owfrSwfwJhaps;EIef;eJU a&mif;cs&ef &efuek u f tmPm&Siaf wG[m ]]Edik if aH &;tefwrk }I }udk Edik if &H yfjcm;u oGi;f ukew f ck
jiif;qefMuwJh tcg bmjzpfvmrvJ/ &JawGuqE´jyolrsm;eJY 'Dru kd a&pDrsK;d csprf sm;udzk rf;qD;&ef tjzpf? Edik if &H yfjcm;u taumufBurH w I cktjzpf aoG;xd;k rIawGjyKvyk Nf y;D tBurd af ygif;rsm;pGm
jiif;qefMuwJt h cg bmjzpfvm rvJ/ ausmif;q&mrsm;u tmPm&Sirf sm;&JU 0g'jzefcY scd suf ykwcf wfcMhJ uygw,f/ tmPm&Siaf wG bmvdYk ykwcf wfaeMu&ovJqakd wmh Edik if aH &;tefwrk I
awGukd ausmif;awGrmS oifMum;&ef jiif;qefMuwJt h cg bmjzpfvmrvJ/ ppfom;rsm;u qE´jyol wdkufyGJ[m olwdkYtmPmawGudk wdkufpm;ukefrSm odMuvdkYygyJ/ usaemfwdkY 'Drkdua&pD
awGukd rSeaf tmifrypfvw kd t
hJ wGuf acgif;ay:ausmyf pfwt hJ cg ppfom;awGu olw&Ykd UJ tcGihf tiftm;pkawG ydNk y;D tm;aumif;vmr,f? ydNk y;D pkpnf;nDnw G v f mMur,f? jynfoal wG[mvJ
ta&;rsm;twGuf ykeu f efMuwJt h cg? 'grSr[kwf t&yfom;t0wftpm;rsm;ud0k wfqifNy;D tmPm&Sit f yk cf sKyaf &;udk raysmyf u kd Mf ubl;qdw k mawG olwjYkd rifawGUaeMuvdyYk jJ zpfw,f/
olwt Ykd &m&Srd sm;&JUcsKyu f idk rf aI tmufu ud, k af ,mifazsmufxu G af jy;wJt h cg bmawGjzpfvm
rvJ/ ppfwyft&m&Sd rsm;u olwpYkd pfom;awGukd jynfoal wGu&kd ufpufpmG zdEydS &f ef trdeaYf y;wm
awGrvkyfawmhwJhtcg bmjzpfvmrvJ/ owif;pmq&mrsm;eJY owif;aMunmolrsm;u tmPm&Siw
f Ukd \a'gufwikd rf sm;
tmPm&Sirf sm;&JU tvdrt f nmrsm;udk 0g'jzefU&efjiif;qefMuNy;D owif;rSerf sm;udjk zefaY 0um
vGwv f yfwphJ mom;tjrifrsm;azmfjywJt h cg bmjzpfvmrvJ/ tmPm&Sirf sm; utrderYf sm;udk Edik if aH &;tefwrk q
I w
kd m odyu
f x kd ad &mufygw,f/ taMumif;uawmh tmPm&Siaf wGeYJ
qufwkdufxkwfjyefaeNyD; EdkifiHwckvHk;rSm vkdufemvkyfudkifaqmif&GufrIr&SdawmhwJhtcg tmPma&aomufjrpfawGudk jzwfawmufypfEdkifvdkYyJjzpfw,f/ tmPm&JUt&if;tjrpf
bmjzpfvm rvJ/ 'gawGuawmh urÇmay:&Sd Edik if w H umrSmjzpfymG ;cJw h hJ Edik if aH &;? pD;yGm;a&;? awGjzpfwhJ tiftm;pkrsm;? toif;tzGUJ rsm;udk tmPm&JUa'gufwikd rf sm;vdaYk c:ygw,f/ tmPm
vlraI &;wdrYk mS ryl;aygif;raqmif&u G rf I OyrmtcsKUd yJ jzpfMuygw,f/ &Sifpepfwckudk yHkaz:MunfhwJhtcg a'gufwdkifawGtay:rSm&yfwnfaewJh tdrfwvHk;eJY
tJ'gtjyif tMurf;rzufyJ 0ifa&mufpu G zf ufwhJ ydrk xkd ad &mufwehJ nf;vrf;rsm;pGm wlygw,f/ a'gufwikd af wGr&Sad wmhwt hJ cg tdr[ f m&yfwnfaevdYk r&awmhygbl;/
udkvJ toHk;jyKEdkifygao;w,f/ 'Denf;awGuawmh tpdk;&½Hk;rsm;yHkrSefvIyf&Sm;aqmif&Guf tmPm&Sif pepf&UJ a'gufwikd af wGu opfom;awG? 0g;awG? oHacsmif;awG? tkww f ikd f
aejcif;rSm ud, k x f v
d ufa&muf 0ifa&mufpu G zf ufjcif;yJ jzpfygw,f/ 'Denf;rsm;rSm tpmiwfcH awGr[kww f myJ uGmygw,f/ a'gufwikd af wGuawmh tmPm&Sipf epfut kd yk cf sKyEf ikd zf Ykd Edik if aH &;?
qE´jyjcif;? ½H;k rsm;ud0k ifa&muford ;f ydu k jf cif;? vrf;rsm;ay:wGif xdik cf sjcif;? vGwv f yfaom pD;yGm;a&;? vlraI &; t&if;tjrpfawGeYJ usm;uefaxmufuefay;xm;wJh tiftm;pkawG? vlraI &;
vlrt I zGUJ tpnf;rsm;wnfaxmifjcif; (Oyrmtm;jzifh aps;toif;rsm;? ausmif;&St d oif;rsm;? toif;tzGUJ awGyJ jzpfygw,f/ tmPm&Siaf wG&UJ MoZmtmPm wnfaqmufxm;yHu k Mkd unfw h hJ
EdkifiHa&;tzGJUtpnf;rsm;? aemufqHk; pifNydKiftpdk;&wnfaxmifjcif;? jynfolwdkYa&G;cs,f tcg tmPmudk axmufuefay;xm;wJh yifra'gufwidk af wGukd aocsmxif&mS ;pGmyJ cGjJ cm;awGU&Sd
wifajrm§ ufxm;wJh trwfrsm;eJzY UJG pnf;xm;wJt h pd;k &udk todtrSwjf yKjcif;) Oyrmtm;jzifh Edkifygw,f/
trsK;d om;'Dru kd a&pDtzGUJ csKy&f UJ w&m;0iftpd;k &udk todtrSwjf yKvu dk jf cif;yJ jzpfygw,f/
usaemfwaYkd cgif;aqmifrsm; odMuovdyk gbJ/ Edik if aH &;tefwrk [ I m tmPm&Siaf wG&UJ vmygw,f/ 'Daemufyikd ;f rSmawmh olw[ Ykd m 0eftav;Bu;D &JU'Pfukd rcHEikd Mf uawmhygbl;/
MoZmtmPm taqmuftOD;uae a'gufwikd af wGukd qG, J zl ,f&mS ;ypfzYkd enf;vrf;awGtrsm; aemufq;kH rSmawmh a'gufwidk w f ckuaewck ,dr;f xd;k tufuNJG y;D bH;k bH;k vJNyKd vJ us&ygawmh
Bu;D ay;aeygw,f/ usaemfwYkd wJtrd af qmufMuwJch g tdru f w kd ikd v
f yk zf Ykd opftrsK;d tpm;trSm;udk w,f/
a&G;cs,rf wd t hJ cg ] NcH }awGu wdww
f w
d qf w
d q
f wd ef YJ wajz;ajz;csi;f tdr&f UJ a'gufwikd af wGukd oHCmawGeYJ av;pm;MunfnKd z, G b f moma&;acgif;aqmifawG&UJ yl;aygif;aqmif&u G rf I
pm;ypfMuygvdrfhr,f/ tmPm&SifawG&JUa'gufwdkifawG[mvJ 'DOyrmtwkdif;ygyJ/ odyfNyD; rygyJ ppftmPm&Siaf wG[m w&m;0iftyk cf sKyyf ikd cf iG &hf zdS Ykd rjzpfEikd yf gbl;/ tu,fítvkyf
NyKd ysuv
f ,
G Mf uygw,f/ yxrydik ;f rSmawmh a'gufwikd af wG[mrodvu kd &f yJ wajz;ajz;eJcY sed YJ trm;tiftm;pkrsm;u xkwv f yk rf EI eI ;f awG udk aES;auG;vkud &f if? uRr;f usio f yl nm&Sirf sm;u
olwdkYynmawGudk xdefcsefxm;vdkuf&if tmPm&SifawGtzdkY vlYpGrf;tifvkyftm;awGr&½Hk
omru tmPm&Sipf epfukd qufvufxed ;f odr;f zdrYk vG,yf gbl;/ ppfwyfxrJ mS &Sad ewJh usaemfwYkd
rdbawG? nDtpfuakd rmifErS awG? om;orD;awGu usaemfw&Ykd UJ rdom;pkawGukd 'kua© y;zdu Yk pd aö wG
tmPm&Sif (etz) rSm yg0ifaqmif&u G zf jYkd iif;qdck MhJ u&if tmPm&Siaf wGu usaemfwu Ykd kd ta&;,ltjypfray;Edik f
Muawmhygbl;/ jynfov l xl k Bu;D u tpd;k &tkycf sKyo f al wGuqkd efu Y siv f mMuNy;D trdeaYf wGukd
zDqefvmwJt h cg aemufq;kH rSm tmPm&Sipf epf[m NyKd usysupf ;D &awmhrmS jzpfygw,f/
'Dtjzpftysuaf wG[m yHjk yifawG? '@m&DawG r[kwyf gbl;/ aus;vufawGrmS vnf;
'Doabmw&m;awGukd usaemfweYkd m;vnfMuNy;D om;yg/ tpm;tpmr&&if usaemfw&Ykd UJ uREJ mG ;
wd&pämefawG aorSmyg/ a&r&if? pyg;ysK;d cif;awG ñI;d ajcmufNy;D aoukerf mS yg/ usaemfw[ Ykd m
&J Mu^hH zGUH 'Dvykd J tmPm&Siaf wG&UJ MoZmtmPma&aomufjrpfawGukd jzwfawmufypfMu&r,f/
axmufvSrf; 0g' jynfolY
ppfwyf jynolYppfESifh pGr;f tm;&SiEf iS h f
a&; jzefYcsda&; 0efxrf; avmbom;rsm;
owif;ay;rsm;
jynfolY0efxrf;
0g'jzefYcsda&;
'Drdkua&pDtiftm;pkrsm;udk aemufxyfESpfaygif;rsm;pGm ay:rvmapa&;? aemufwBudrf 'Denf;vrf;rsm;udk tiftm;tvHt k avmuf&jdS cif;? umva'oESit hf nD rSeu f efpmG
owfjzwfacsrIef;Edkifapa&;twGuf taMumif;jycsufaumif;wck&zdkY axmifacsmufwck yJ toH;k jyKEikd jf cif;? tMurf;rzufaomenf;vrf;rsm;udk pnf;urf;wustoH;k jyKjcif;? wpHw k &maom
jzpfygw,f/ usaemfw[ Ykd m tMurf;zufru I t
kd oH;k jyKzYkd vHUI aqmfvmrIawGukd jyif;jyif;xefxef twkid ;f twmtxd a&&Snq f x
JG m; Edik jf cif; ponfwu Ykd kd pepfwus aygif;pyftoH;k jyKjcif;tm;
qefu Y si&f ygvdrrhf ,f/ usaemfw&Ydk aJ 'goawGukd xde;f csKy&f ygvdrrhf ,f/ usaemfwYkd tMurf;r jzifh 'Denf;vrf;rsm;[m tvGex f ad &mufaom tvGet f m;aumif;aom enf;rsm;jzpfaMumif;
zufwJh EdkifiHa&;tefwkrIenf;vrf;rsm;tay:rSmyJ pGJpGJNrJNrJ &yfwnfMu&ygvdrfhr,f/ odomapygw,f/ 'Dvkd Edik if aH &;tefwrk eI nf;vrf;rsm;udk toH;k jyKvyI &f mS ;jcif;tm;jzifh vlxrk sm;
'Denf;tm;jzifo h m usaemfw&Ykd UJ vIy&f mS ;olta&twGut f iftm;udk Bu;D xGm;apygvdrrhf ,f/ tzdUk tmPm&Sirf sm;\ppfwyfxuf tiftm;omvGev f mygvdrrhf ,f/ vlxrk sm;tzdYk tMurf;
'Denf;awG[m a':atmifqef;pkMunfu usaemfwu Ykd vkd yI &f mS ;zkYd awmif;qdak ewJeh nf;vrf; rzufwdkufenf;rsm;\ pnf;urf;userI? enf;y&d,m,f r[mAsL[mrsm;udk toHk;jyKwdkuf
rsm;vJjzpfygw,f/ cdu
k ef nf;udk aumif;aumif;od&ydS gu Edik if aH &;tefwrk eI nf;vrf;udk toH;k jyKwu dk cf u
kd af ewJh
jynolrsm;tzdUk ydrk t kd usK;d aus;Zl;&SEd ikd yf g vdrrhf ,f/
'Drdkua&pDtwGuf EdkifiHa&;tefwkrIwkdufyGJ[m pwifESifhNyD;jzpfw,f/ usaemfwdkY
ppfwyfuakd &m b,fvv
kd yk rf vJ acgif;aqmifrsm;u EdkifiHa&;tefwkrIwdkufyGJrsm;twGuf pepfwustpDtpOfrsm; MuHpnf
a&;qGx J m;Bu;D jzpfw,f/ usaemfw[ Ykd m rnhMH uygbl;/ tmPm&Siaf wGuNkd zKd cszUkd qd&k if vdrm® yg;
yHrk eS af wG;ac:yHek nf;vrf;tm;jzifh ppfwyfwcke&YJ ifqikd &f mrSm ppfvufeufypön;f rsm; eyfpmG jyKvyk Mf u&ygvdrrhf ,f/ usaemfwt Ykd iftm;csed UJ aepOfumvrSm pdwu f ;l ,OfNy;D NzKd vyJS pfzYkd
oH;k Ny;D wdu k cf u kd Mf uzdYk enf;vrf;om&Syd gw,f/ 'g[m usaemfwaYkd wmfveS af &;rSm rrSeyf gbl;/ BudK;pm;cJh&if ½IH;edrfh&ygvdrfhr,f/ ,cifuxufydkwJh aMumuf&GHUtm;i,fpdwfrsKd; xyfjzpfyg
yxrtm;jzifh jrefrmjynf'rD u kd a&pDvyI &f mS ;olawGukd tiftm;Bu;D rm;Ny;D vufeuftjynft h pHk vdrfhr,f/ 'gaMumifh usaemfwdkY[m EdkifiHa&;tefwkrItaMumif;udk wwfEdkiforQrsm;rsm;
&Sw
d hJ ppfwyfwckeaYJ wGUzdYk wdu kd yf x JG x
J nfah y;zd&Yk m rjzpfEikd yf gbl;/ 'kw, d tm;jzifh 'Dvw kd u
kd cf ukd f avhvmNyD; wdkufyGJ&JUtqifhwdkif;rSm pepfwuspDrHudef;a&;qGJNyD; vkyfoGm;MuzdkY vdkygw,f/
cJ&h ifawmifrS jynfwiG ;f ppfBu;D [m jrefrmjynfot l rsm;tjym;udk zsuq f ;D ypfNy;D vlawG&m? usaemfwUkd rSm tmPm&SiNf yKd usapEdik af vmufwhJ tiftm;awG&v dS matmif vky&f rSmyg/ 'grSom
axmifeYJ csaD oaprSm jzpfygw,f/ usaemfwYkd 'Dvrkd jzpfvMkd uygbl;/ wwd,tm;jzifh usaemfwYkd tmPm&Siaf wG[m NyKd usysupf ;D ukeyf gvdrrhf ,f/
[m tmPm&Siaf wG&UJ ppfwyfukd ydNk y;D xdxad &mufa&mufacsreI ;f Edik rf ,fh tjcm;enf;vrf;wck
&Svd yYkd J jzpfygw,f/ 'guawmh Edik if aH &;tefwrk yI gyJ/
tus,t f jyefY tMurf;rzufyJ ryl;aygif;raqmif&u G rf aI wG jynfoal wGuvkyv f m tmPm&Siaf wGu b,fvw
kd ek jYf yefMurvJ
MuwJt h cg ppfwyfenf;tm;jzifah csreI ;f zdYk odycf ufcyhJ gw,f/ usaemfwYkd tMurf;rzuforQ
umvygwfv;kH tmPm&Siaf wG&UJ usaemfwt Ykd ay: tMurf;zufr[ I m olwt Ykd zdYk qd;k 0g;wJt h usK;d tmPm&SifawG[m olwdkYus½IH;rSmudk rvdkvm;Muygbl;/ 'gaMumifhvnf; olwdkY&JU
qufawGyJ oufa&mufapygw,f/ jynfwiG ;f eJY Edik if w H umu vlxak wG[m tmPm&Siaf wG&UJ owif;pm? ½kyjf rifoH Mum;uaeNy;D Edik if aH &;tefwrk u I kd tBurd Bf urd yf w k cf wf wku d cf u kd cf MhJ uwm
ajAmifusus&ufpufru I jkd rif&wJt h cg olwu Ykd akd xmufco H l &Sad wmhrmS r[kwyf gbl;/ vlxk trsm; jzpfygw,f/ olwu Ykd usaemfwu Ykd kd Edik if H a&;tefwrk q I w kd m Edik if u
H zkd ½dzk &JjzpfapNy;D Edik if jH cm;om;
pk[m 'Dru kd a&pDvyI &f mS ;rIBu;D udk axmufcv H mMuygr,f/ tmPm&Siaf wG&UJ ppfwyf[m jyóem awG&UJ aoG;xd;k rItjzpf ,HMk unfapcsiMf uygw,f/ olwYkd rSm;,Gi;f aewmudk olwo Ykd Md uygw,f/
aygif;pHek YJ BuKH &ygvdrrhf ,f/ ppfwyftwGi;f u omrefwyfom;i,fawG[m pdw"f mwfa&;&m Ekid if aH &;tefwrk w
I u kd yf q JG w
kd m jrefrmjyolawGuyJ ydik q f ikd yf gw,f/ tmPm&Siaf wG[m 'Dwu kd yf JG
xdckdufvmygvdrfhr,f/ tvGeftusL;jzpfvmwJhtcg onf;rcHEdkifawmhwJhtxd jzpfvmyg yHo k @mefawGukd acsreI ;f rSmrvGyJ g/ zrf;Mur,f? ESyd pf ufMur,f? ½du k yf w
k Mf ur,f? axmifcs
vdrrhf ,f/ trdeaYf wGukd aqmif&u G zf Ykd wkeaYf ES;vmygvdrrhf ,f/ aemufq;kH xGuaf jy;jcif;? ykeu f ef r,f? owfjzwfr,f? aemufyw d q f ;kH tpkvu kd t
f NyKH vu kd f owfjzwfEikd yf gao;w,f/ odaYk yr,fh
jcif;rsm; jzpfvmygvdrrhf ,f/ vnf; usaemfwu Ykd tvH;k t&if;eJU jynfwiG ;f ppfBu;D qifEw JT mxufpm&if xdcu kd u f sq;kH rI[m
yHkrSeftm;jzifh ppfom;wa,muf[m ppfAdkvfwa,muf&JU trdefYudkemcH&ygw,f/ trsm;Bu;D enf;yg;vdrrhf ,fqw kd m aocsmygw,f/ usaemfwYkd owdBu;D pGmxm;Mu&ygvdrrhf ,f/
taMumif;uawmh emcHzYkd 0wå&m;&Sw d ,fvYkd ,lqvdyYk jJ zpfygw,f/ taMumif;uawmh emcHzYkd ordik ;f u usaemfwu Ykd kd trSw&f aeygvdrrhf ,f/ usaemfw&Ykd UJ vkyaf qmifcsuaf wGaMumifh usaemf
usaemfw&Ykd UJ aMumuf&UG pH w
d af wGukd b,fvv
kd yk Mf urvJ
tMurf;zufawmfveS af &;w&yfvJ rvdt
k yfb;l vm;
aMumufpw d uf kd em;vnfEikd Mf uygw,f/ aMumufpdwfqdkwm tEÅ&m,feJY&ifqdkif
vm&wJhtcg obm0 tavsmuf wkefYjyefrIwckyJjzpfygw,f/ usaemfwjYkdrefrmjynforl sm;[m Edik if aH &;tefwrk w I ukd yf rJG mS atmifjrif&eftwGuf tMurf;zufrrI vdt k yfyg/ vufawGU
tmPm&Sirf sm;&JU&ufpufraI tmufrmS aMumuf&UHG Ny;D aevmcJMh u&ygw,f/ aMumuf&UHG pdw&f w dS m wGif tMurf;zufrIvkyf&yfrsm;aMumifh tMurf;rzufwkdufyGJ\&vm'fudk tm;enf;apNyD;
&Supf &mr[kwyf g/ usaemfw&Ykd UJ om;awG? orD;awG? vifom;awG? ZeD;r,m;awG? zcifawG? qd;k usK;d rsm; jzpfay:vmEdik yf gw,f/ wcgu *E´aD jymzl;ygw,f/ NAw d o
d Qtpd;k &&JU tMurf;zufrI
rdcifawG b,favmufaoqH;k cJMh uNyv D /J 'gayrJh usaemfweYkd m;vnfxm;&rSmu tmPm&Siaf wG vky&f yfrsm;udk wkeUf jyefvufpm;ajczdYk vkrd vdek UJ yufoufNy;D ]]us us aemfwdkY[m rsufvHk;wvHk;
[m wrifoufouf taMumufw&m;tm;jzift h yk pf ;kd Ny;D usaemfwu Ykd kd tpOfojzifah Mumuf&UHG twGuf rsufvHk;wvHk;? oGm;wacsmif;twGuf oGm;wacsmif;rludk vdkufemcJhMu vdkY&Sd&if
usKd;EGHaeapcsifwmjzpfygw,f/ taMumufw&m;[m tmPm&SifawG&JU vufpGJvufeuf usaemf w d k Y t m;vH k ; [mrsuf p d a wG u ef ; NyD ; oG m ;vnf ; wacsmif ; rS usef a wmh r S m r[k w f
wckjzpfygw,f/ usaemfwdkY&JUb0awGudk wdk;wufajymif;vJapcsif&if 'DaMumuf&GHUrI awmh y gbl ; }} usaemfwdkY[m usaemfwdkYEdkifiHrSmjzpfay:aewJh tMurf;zufrIoHo&mudk
awG&UJ MoZmudk ausmv f mT ;Edik zf Ykd usaemfwaYkd vhvmMu&ygvdrrhf ,f/ ppfom;awG[m olw&Ykd UJ ½du
k zf sucf sK;d zdYk jzpfygw,f/ 'Doo H &ma&pD; aMumif;twdik ;f oGm;aezdYk r[kwyf g/
taMumufw&m;udk xde;f odr;f Edik zf Ykd avhusiMhf u&ovdk usaemfwv Ykd J tqifq h ifh avhusihf usaemfww Ykd ckowd&Mu&rSmu ,aeYumvrSm tmPm&Siaf wGvufxrJ mS ppftif
,lEdkifMuygw,f/ usaemfwdkY[m tmPm&SifawGuwkeYfjyefvmEkdifrIudk BudKwifwGufqNyD; tm;tqrwefomvGerf I &Sw d ,f/ usaemfwYkd vufeufuakd wmfveS af &;qifEzJT BYkd uKd ;pm;cJ&h if
tvpftiku d rf cH&a&;twGuf usaemfwt Ykd wGi;f rSm BuKd wifaqG;aEG;xm;Mu&if oufomEdik f tmPm&Siaf wGrmS tusK;d tjrwf&rdS mS rvGyJ g/ olw[ Ykd m usaemfwu Ykd akd csreI ;f ypfrmS aocsm
ygw,f/ xl;jcm;wJh tajctaew&yfrmS usaemfwb Ykd mvky&f r,fqw kd m BuKd wifox d m;&if ygw,f/
oufomygw,f/ &Jom;rsm;eJU ppfom;rsm;udk rvdv k m;tyfwhJ wdu k cf u kd yf w
k cf wfjcif;awGukd tmPm&Siaf wG[m usaemfwu Ykd kd tMurf;zufraI wGusL;vGezf Ykd trSeyf v J vkd m;Muyg
a&SmifusO&f ygvdrrhf ,f/ usaemfw&Ykd UJ enf;vrf;rsm;udk vdrm® yg;eyfpmG a&G;cs,Mf u&yg vdrrhf ,f/ w,f/ bmaMumifv h J qdak wmh 'DtMurf;zufraI wGut kd aMumif;jyKNy;D usaemfwu Ykd ½kd UIH csEikd yf gw,f/
tEÅ&m,fenf;yg;wJh pGepYf m;rIvyk if ef;rsm;udk a&G;cs,Ef ikd Mf uygw,f/ usaemfw[ Ykd m tmPm&Sif usaemfwdkY&JU'Drdkua&pDta&;twGuf jynfwGif;eJUEdkifiHwumaxmufcHrIawG avsmhusoGm;
awGudk tmPmqufvufwnfNrJaecGifhay;xm;&if aemufxyf usaemfwdkYjynfolawG apEdik yf gw,f/ 'ghtjyif tmPm&Siaf wG&UJ tMurf;zufEydS u f yG rf t
I wGuv f nf; qifajcaumif;
trsm;BuD;xdcdkufaoaMu&r,fqdkwm usaemfwdkYem;vnf&ygvdrfhr,f/ EdkifiHa&;tefwkrI awG &apEdik yf gw,f/ 1988 tMurf;rzufwhJ tH<k uawmif;qdrk BI u;D udk jyeftrSwf &Edik yf gw,f/
wduk yf tJG m;jzifh tMurf;zufyek u f efrx I uf txdtcdu k ef nf;Edik wf ,fqw kd mudk usaemfwt Ykd od trsm;pkBu;D u tMurf;rzufvyI &f mS ;cJMh uayrJh tenf;pkuav;&JU tMurf;zufru I t kd Mumif;
trSwfjyKMu&ygr,f/ EdkifiHa&;tefwkrIenf;vrf;rsm;jzifh tjcm;EdkifiHrsm;rSm &ufpufwJh jyKNy;D ppftmPm&Siaf wGu axmifaygif;rsm;pGmaom tjypfrjhJ ynfov l x l Bk u;D udk owfjzwfchJ
tmPm&Sirf sm;pGmudk atmifjrifcMhJ uwm usaemfwYkd trSw&f Edik Mf uygw,f/ usaemfwYkd atmifyJG ygw,f/ ppftmPm&Siaf wGu Edik if w w&m;Oya'jyefvnfpdk;rdk;&efvdktyfaMumif;}}
H umudk ]]w&m;Oya'jyef
&wJhtcsdefusrS txdtcdkufenf;cJhwmudk oabmaygufMu&ygvdrfhr,f/ usaemfwdkYEdkifiH&JU ajymjyMuygw,f/ ('DtaMumif;jycsuftwGufyJ usaemfwdkY&JU'Drdkua&pDol&Jaumif;rsm;udk
'Drukd a&pDa&;? wkid ;f &if;om;ta&;awG[m rGejf rwfwt hJ a&;awGjzpfygw,f/ a':atmifqef; ypfowfcJhMuygw,f)
pkMunf[m owå&d NdS y;D wnfMunfcidk rf mwJh acgif;aqmifjzpfygw,f/ ol[m usaemfwjYkd ynfol usaemfwo Ykd wd&Mu&rSmu tmPm&Siaf wG[m olw&Ykd UJ olvQK'd vefawGukd usaemfwYkd
awGukd cspw f ,f/ usaemfwt Ykd a&;twGuf axmufc&H usK;d vJ eyfygw,f/ usaemfwYkd wcgw&H twGif;rSmjr§yfESHNyD; tBurf;zufrIvkyf&yfrsm;udk a&maxG;vmaprSmjzpfygw,f/ 'DtcgrSm
aMumuf&GHUMuwmudk 0efcHEdkifygw,f/ 'gayrJh taMumufw&m;udkwGef;vSefNyD; oleJYtwl tmPm&Sirf sm;u vufO;D rItcGiahf umif;,lNy;D usaemfwu Ykd kd ypfcwfErdS ef if;Edik yf gw,f/ 'g[m
xdef;odrf;&ygr,f/ tmPm&Sifrsm;u tMurf;zufzdESdyfrI? vIHUaqmfrIrsm;&Sdonfhwdkifatmif 0wå&m;&Sw d ,fvYkd ,lqvdyYk jJ zpfygw,f/ 'gayrJh w&m;r0ifw(hJ odrYk [kw)f w&m;0ifrv I ;kH 0r&Sw d hJ
tMurf;zufru I kd usaemfwv Ykd ;kH 0 a&SmifusO&f ygvdrrhf ,f/ bmaMumifv
h q
J akd wmh tMurf;zufrI tmPm&Siw f pk&UJ ay;vmwJt h rderYf sm;udek mcHzYkd wm0efr&SMd uygbl;/ ppfom;wOD;[m Nird ;f csr;f pGm
aMumifh usaemfwdkYus½HI;Edkifygw,f/ usaemfwdkY[m usaemfwdkY&JUwkdufyGJenf;vrf;jzpfwJh qE´jyaewJh ausmif;om;? oHCm? tvkyo f rm;? v,form;? tmPm&Sirf sm;eJY oabmrwlwhJ
Edik if aH &;tefwrk eI nf;vrf;oufoufuykd J pGNJ rpJ mG toH;k jyKMu&ygr,f/ tjcm;aomjynforl sm;udyk pfowfzYkd wm0efr&SMd uygbl;/ ae0if;&JUaemufvu kd rf sm;[m Armh
wyfrawmfukd t&Su&f apcJw h ,f/ Adv k cf sKyaf tmifqef;wnfaxmifcw hJ hJ wyfrawmf&UJ *kPo f ud m©
udv
k nf; ñI;d EGr;f apcJw h ,f/ tmPm&Siaf wG[m olw&Ykd UJ om;auR;rI? r,m;auR;rItwGuf
toif;tyif;rsm;zGUJ &ef rvdt
k yfb;l vm; aiGvdktyfaeMuwJholawGudk wyfxJ0ifapcJhw,f/ 'DvdkeJY qE´tavsmufwyfxJ0ifolrsm;
tvHktavmufr&awmhwJhtcg vli,fvl&G,fawGeJY aemufqHk; vlrr,ft&G,frsm;udkyg
taotcsm vdt k yfygw,f/ usaemfw&Ykd UJ 'Dru kd a&pDtoif;tzGUJ rsm;[m usaemfwYkd t"r®ppfom;pkaqmif; Muawmhw,f/ tmPm&Siaf wG[m 'Dvv kd il ,fav;awGukd jynfov l x l k
vIy&f mS ;rI&UJ tajccH jzpfygw,f/ tmPm&Siaf wG[m usaemfwv Ykd rl tI zGUJ tpnf;rSm&Sw d hJ toif; tay: &ufpufMurf;MuKww f hJ ppfom;rsm;jzpfatmif toGiaf jymif;cJMh uw,f/
tyif;rsm;udk csKyfudkifzdkYBudK;pm;NyD; olwdkY&JUtmPmckdifNrJvmatmif vkyfwwfMuygw,f/ vlx&k UJ ay;tyfxm;wJt h mPmudk tvGo J ;kH pm;jyKvyk zf ?Ykd ppftmPm&Siaf wGatmufrmS
olwdkY&JUtkyfcsKyfrIudk jyif;jyif;xefxefqefYusifrIrjzpfatmifvnf; umuG,fMuygw,f/ jrefrmhwyfrawmftaeeJY w&m;r0ifwhJ trdet Yf mPmrsm;udk vku d ef mxrf;aqmifzYkd rvdt k yf
jynfow l &Ykd UJ vGwaf jrmufa&;wdu k yf rJG mS usaemfw[ Ykd m tzGUJ tpnf;topfawGukd rsm;rsm;zGUJ ? awmhygbl;/ usaemfwdkY[m ppfwyftcsif;csif;wdkufyGJjzpfNyD; jynfwGif;ppftopfwck
&SdNyD;om;toif;tzGJUrsm;udk xdef;csKyfEdkifatmifBudK;pm;? NyD;awmh 'Drdkua&pDaxmufcHwJh zefw;D rSmvnf; rvdv k m;bl;/ 'g[m usaemfw&Ykd UJ tajz r[kwyf gbl;/ 'grSr[kwf ppfwyfxu J
tiftm;pkawGjzpfvmatmif vky&f r,f/ t&m&Sw d csKUd u tmPmodr;f ,lNy;D ppfwyfu tkycf sKyaf &;udx k al xmifrmS vnf; rvdv k m;ygbl;/
usaemfwt Ykd zGUJ tpnf;rsm;udk ydrk zkd UJG pnf;vmEkid ?f ydrk x kd ed ;f csKyvf mEdik w f meJt Y rQ usaemf 'g[m tmPm&Sit f opfw&yfyJ jzpfaerSmyg/
wdkY&JUa'gufwdkifrsm;udk ydkrdkzefwD;EdkifMuwm jzpfygw,f/ jrefrmjynf[m usaemfwdkYEkdifiHyg/ usaemfwv Ykd v kd m;wmu ppfom;awGeYJ ppfwyf[m b0wljynfov l x l tk ay:owf
tmPm&Siaf wG&UJ Edik if rH [kwyf g/ 'gudk tNro J wd&Mu&r,f/ 'Dvb kd J usaemfw&Ykd UJ tcGit hf vrf; jzwfwm? vk,ufwm? rk'ed ;f usiw hf mawGukd &yfqikd ;f vdu k zf yYkd gyJ/ usaemfwdkYodem;vnfapcsif
awGuvnf; usaemfw&Ykd UJ vdt k yfcsuaf wGukd jznfq h ;D zdjYk zpfNy;D vufwqkypf mtmPm&Siaf wGukd wmu 'Dru kd a&pDqw kd m t&nftaoG;&Sw d hJ wyfrawmfom;rsm;twGuf tEÅ&m,fwckr[kwf
tusKd;jyKzdkYr[kwfbl;/ bl;qdkwmyJ / 'ghtjyif 'Dru kd a&pDacwfumvrSawmif aocsmavhusix hf m;wJ?h t&nftaoG;
rnfonfhtzGJUtpnf;rqdk BuD;i,fr[l 4if;wdkYudk,fydkifusifhoHk;EdkifwJh tmPm&Sd aumif;rGew f hJ wyfrawmfw&yfvt kd yfNy;D ppfom;ppfAv kd af wGukd vlxu k av;pm;MuwmygyJ/
ygw,f/ tzGUJ tpnf;Bu;D vmwmeJt Y rQ? vIy&f mS ;rIt0ef;t0dik ;f us,jf yefNY y;D tpGr;f xda&muf usaemfwu Ykd jrefrmhwyfrawmfukd ppfwef;vsm;awGqD jyefapcsiMf uygw,f/ wyfrawmftaeeJY
vmwmeJt Y rQ tmPmusio hf ;kH Edik rf [
I m ydrk rkd sm;jym;vmygw,f/ usaemfwrYkd mS tmPm&Sirf sm; jrefrmjynfov l x
l u k w&m;0ifa&G;aumufwifajrm§ ufxmwJt h pd;k &udo k m tvkyt f auR;jyK
wd k u f c d k u f c sKd ; ES d r f x m;wJ h M um;xJ u &S i f o ef & yf w nf a eEd k i f w J h vG w f v yf w J h apvdMk uygw,f/ jrefrmhwyfrawmfrmS xGe;f ajymifwo hJ rdik ;f &Scd yhJ gw,f/ ppftmPm&Siaf wG
tzGJUtpnf;tcsKdU&Sdygw,f/ usaemfwdkY[m 'DtzGJUtpnf;awGudk umuG,fay;zdkY? olwdkY&JU aMumifh wyfrawmf&UJ xGe;f ajymifcw hJ hJ ordik ;f eJoY u d m© udk rñI;d apvdMk uygbl;/ ppfAv kd pf pfom;
vGwfvyfrIe,fy,ft0ef;udkus,fjyefYapzdkY ulnD&efwm0ef&SdMuygw,f/ Oyrmtm;jzifh – awGuckd wk ;kH vkyNf y;D tmPm&Siaf wGu ppfwyfuo kd ud m© usatmifjyKvyk af erIrsm;udk &yfwef;
trsK;d om;'Dru kd a&pDtzGUJ csKyf jzpfygw,f/ tmPm&Siaf wGu trsK;d om;'Dru kd a&pDtzGUJ csKyu f kd u&yfatmifjyKvyk o f ifNh y;D jynfov l x l ak wG&UJ 'Dru dk a&pDvyI &f mS ;rItay: tMurf;zufErdS ef if;rI
acsreI ;f ypfz?Ykd w&m;r0ifaMunmypfz(Ykd rw&m;toif;aMunmjcif;) usaemfwt Ykd aeeJY tcGihf awGrmS yl;aygif;aqmif&u G zf Ykd jiif;qefaeoifyh gNy/D
ta&; ray;oifyh gbl;/
'DvdktzGJUtpnf;awGMum;xJu 'Drdkua&pD&SifoefzHGUNzdK;vmrIudk tmPm&Sifrsm;u
ESpv f ½kd pI rd Mhf urSm r[kwyf gbl;/ olw[ Ykd m usaemfw&Ykd UJ tzGUJ tpnf;rsm;udk zdEydS v f mrSmrkcsyg/
'Dvzkd Ed ydS v
f mcJ&h if tmPm&Sirf sm;&JU zdEydS rf t I qifw h ikd ;f rSm Edik if aH &;tefwrk t I wGuf ppfajrjyif
Edik if aH &;tefwrk w
I u
kd yf rJG mS jynfot
l rsm; yl;aygif;aqmif&u
G v
f mMuatmif • tmPm&Sirf sm;udk ajAmifziG [ hf tefw&k ef? tiftm;raumif;aom tcsed f
b,fvvkd yk &f rvJ txd tmPm&Sirf sm;ESihf yl;aygif;aqmif&u G rf u I kd wdww f qdwf rodrom
avQmch s&ef? Oyrmtm;jzifh trderYf sm;udw k vGv J yk jf cif;? o,f,yl Ykd aqmifjcif;/
usaemfw[ Ykd m tajccHuswhJ pnf;urf;awGeYJ tqifih ,frsm;pGmuae pwifjzwfoef; • owif;ay;[k rouFmolrsm;udk z,fusOx f m;jcif;? rSeaf omowif;rsm;udk
&rSm jzpfygw,f/ jrefrmjynf[m usaemfw&Ykd UJ Edik if yH g/ bk;d bGm;tarGtESpt f &ydik q
f ikd cf MhJ uNy;D ray;jcif;? yl;aygif;aqmif &Gu&f efjiif;qefjcif;? 'Dru dk a&pDtiftm;pkrsm;
om;pOfajr;quf usaemfwq Ykd ufvuf ydik q f ikd Mf u&rSmjzpfygw,f/ tmPm&Siaf wGyidk q f ikd w f hJ tMum; 4if;wdt Yk rnfrsm;udk jzefaY 0xm;jcif;/
Edik if rH [kwyf gbl;/ usaemfwEYkd ikd if u H kd tmPm&Siaf wGvufu jyefv, k &l ygr,f/ usaemfwYkd • 'Drkdua&pDacgif;aqmifrsm;ESifh qufom;rsm;udk c&D;oGm;vdk&mwGif
ud, k u f saemfwYkd wefz;kd xm;Mu&ygvdrrhf ,f/ 'Dru kd a&pDta&;twGuf yHt k yfxm;wJh usaemfw&Ykd UJ ulnDay;jcif;? tpm;tpm? ydkufqHESifh t0wftpm;rsm;axmufyHhjcif;?
pGrf;tm;awGudk ,HkMunfMu&ygvdrfhr,f/ 'Drdkua&pDwdkufyGJ[m rsm;pGmtEÅ&m,f&SdaMumif; vHNk cKH aomtdy, f mudk ay;jcif;/
usaemfweYkd m; vnfxm;Muygw,f/ odaYk yrJh usaemfwrYkd o d m;pkawGtwGuf ydrk akd umif;rGepf mG • vlxu k kd &ufpufpmG acsreI ;f &ef ay;aomtrderYf sm;udk remcHvakd omaMumifh
aexkid &f r,fb h 0? &&Sv d mrJt h usK;d &v'f[m ydNk y;D Bu;D rm;ygw,f/ taMumufw&m;udzk ,f&mS ;Ny;D ? ppfwyfrSxGufajy;aom&Jabmfrsm;? ppfwyfodkYr0ifvdkaomvli,frsm;udk
pepfwusOmPf&nfut kd oH;k csNy;D rvdv k m;tyfwhJ zdEydS v f mrIawGukd a&Smif&mS ;Mu&ygvdrrhf ,f/ ulnDay;jcif;/
usaemfwt Ykd pGr;f tprJjh zpfaewm ,m,DygyJ/ usaemfwu Ykd , kd uf saemfwYkd vGwaf jrmufzt Ykd iftm; • tpd;k &\ vlxpk nf;a0;yGrJ sm;odYk qE´jyí rcsw D ufbaJ ejcif;? csw D ufvQif
pkawG pkpnf;Edik w f meJt Y rQ taES;eJt Y jrefqo kd vdk atmifycJG MH u&rSmyg/ vnf; pdwrf yg rwufr<uvkyjf cif;/
usaemfw[ Ykd m usaemfwaYkd cgif;aqmifawGcsrw S af y;wJh Edik if aH &;tefwrk t I pDtpOf • 'Dru dk a&pDtiftm;pkrsm;\ oauFwta&mifrsm;udk 0wfqifjcif;? tdrrf sm;?
twdik ;f vdu k ef mMu&ygvdrrhf ,f/ usaemfw&Ykd UJ t&nftaoG;? tjyeftvSeef m;vnfr?I owå?d vkyif ef;Xmersm;wGif wyfqifjcif;/
pnf;urf;? tjyeftvSeu f n l yD yhH ;kd rIwu Ykd kd cdik rf mapMu&ygr,f/ tmPm&Siaf wG&UJ a&aomufjrpf • t0wftpm;? qHyifypkH rH sm;udk enf;wrsK;d jzifh 0wfqifjcif; (odrYk [kw)f
awGudkjzwfawmufzdkY usaemfwdkYrSm vHkavmufcdkifrmwJhtiftm;? pnf;urf;awG&SdrSom 'Dru kd a&pDacgif;aqmifrsm;udk axmufcaH Mumif;jyo&ef carmufrsm;udk
tmPm&Sipf epf[m NyKd ysuu f svmrSmjzpfygw,f/ 0wfqifjcif;/
usaemfw&Ykd UJ 'Dru kd a&pDvyI &f mS ;rItiftm;aumif;vmzdYk vkyaf qmifEikd w f hJ enf;vrf; • eH&rH sm;ay:wGif cGyaf 'gif;yHrk sm;udak &;qGjJ cif;? vlxjk rifuiG ;f wGif a'gif;rsm;udk
rsm;pGm&Syd gw,f/ ½d;k &Si;f vG,u f Nl y;D tEÅ&m,fenf;yg;wJh pGepYf m;rIvyk if ef;awGeYJ usaemfww Ykd u
kd yf JG tpmauR;jcif;/
awGudkpwifNyD; usaemfwdkYtiftm;udk wnfaqmuf&ygr,f/ usaemfwdkYvIyf&Sm;rIawG[m • rdrdwdkY\b0wdk;wufa&;twGuf vGwfvyfpGmtjyKoabmaqmifaom
usaemfwdkYr[mAsL[meJU wom;wnf;usNyD; usaemfwdkY'Drdkua&pDtzGJUawG&JU ñTefMum;rI vkyfief;rsm;udk tpdk;&cGifhjyKcsufrygbJ vkyfaqmifjcif;? Oyrmtm;jzifh
twkid ;f om jzpf&ygr,f/ usaemfwt Ykd m;vH;k yg0ifaqmif&u G Ef ikd Mf uygw,f/ a&wGi;f topfrsm;wl;jcif;? vrf;oef&Y iS ;f a&;jyKvyk jf cif;? ausmif;rsm;udjk yK
jyifjcif; ponfwdkYudk jyKvkyfEdkifygw,f/
Oyrmtm;jzifh – txufyguJo h Ykd (odrYk [kw)f tvm;wlvyk if ef;rsm;[m 'Dru kd a&pDvyI &f mS ;rIrsm;udk
• a':atmifqef;pkMunfukd *kPjf yKjcif;? ol\a&;om;rIrsm;udk zwf½jI cif;? rsm;pGm taxmuftuljzpfygw,f/ usaemfwt Ykd m;vH;k 'Denf;vrf;rsm;xJu tqifrh sm;udk
vufqifhurf;jcif;jzpfEdkifygu olr\w&m;yGJrsm;odkY wufa&mufjcif;? rSefuefpGm pwiftoHk;jyKEdkifMuygw,f/ tcsKdUtqifhrsm;[m tEÅ&m,f&SdNyD; vdr®myg;eyfzdkY
olr\a[majymcsuw f yd af cGrsm;udk jzefaY 0jcif;/ vdkygw,f/ usaemfwdkY tNrJowd&Mu&rSmu ppfom;aumif;wa,muf&JUpnf;urf;&SdrIrsKd;
• 'Dru
kd &ufwpfjrefrmhtoH? bDbpD ?D AGt D akd t? vGwv f yfaomtm&StoHwu
Ykd kd vdtk yfygw,f/ usaemfw&Ykd UJ ,HMk unfrt I wGuf owå&d zdS v Ykd tkd yfNy;D ? a':atmifqef;pkMunfukd
em;axmif&ef acwfNydKifESifh tjcm;'Drdkua&pDpmapmif? pmwrf;rsm;udk pHerlem jyKMu&ygvdrrhf ,f/ tmPm&Siaf wGujyKvyk v f mr,fh Ncrd ;f ajcmufraI wGukd wnfNird pf mG ?
zwf½jI cif;? tjcm;olrsm;udv k nf; wku d w f eG ;f jcif;/ ,HkMunfrI&SdpGm tmcHMuzdkYvdkygw,f/ rdrdwukd,f&nfpnf;urf;&SdrIeJY trdefYemcHwwfrIudkvJ
vGwv f yfa&;&ygNy/D 'gayrJh tmPm&Sipf epftopfwck jyefvnfvrT ;f rd;k zdYk BuKd ;pm; rsm;ozG,f jzpfvmygvdrrhf ,f/ usaemfwt Ykd zGUJ tpnf;rsm; &JU pnf;½H;k a&;pGr;f &nfawGjri§ w
hf ifEikd zf Ykd
vmrSmudk usaemfwu Ykd muG,Mf u&OD;r,f/ tJ't D csed t f xd usaemfwrYkd mS jyóemaygif;pH?k tcuf usaemfwv Ykd yk if ef;rsm;pGm aqmif&u G Ef ikd yf gw,f/ usaemfwYkd atmufygvkyif ef;awGukd aqmif&u G f
tcJawGrsm;pGm BuKH ae&OD;rSmrvGyJ g/ usaemfw[ Ykd m 'Dru kd a&pDz,f'&,f jynfaxifpjk refrm Edkifygw,f -
Edik if aH wmfukd wnfaqmufomG ;MuzdYk &nf&, G x f m;wmeJt Y rQ 'Djyóemrsm;udk 'Dru kd a&pDenf;us • usaemfwdkY[m EdkifiHa&;ygwD(odkYr[kwf)vGwfvyfwJhtoif;tzGJUwckck&JU
ajz&Si;f oGm;Mu&rSmyg/ toif;0iftjzpfyg0ifNy;D 4if;&JUvkyif ef;aqmifwmawGrmS yg0ifaqmif&u G f
vuf&u dS mv[m usaemfwt Ykd wGuf ulou l ,forl ,fb h 0? aMumuf&UHG ae&wJb h 0 Edkifygw,f/
uae Ed;k xMu&awmhr,fh tcsed jf zpfygw,f/ usaemfw[ Ykd m owåx d eG ;f ajymifwhJ usaemfw&Ykd UJ • Mu^hH zGUH toif;&JUtoif;0iftjzpfaeNy;D 4if;tzGUJ tpnf;csed aYJ tmif vkyEf ikd f
'kw, d tBurd v f wG v f yfa&;wdu k yf JG qifEaJT eMuol trsK;d om;aumif;? trsK ;d orD;aumif;awGeYJ ygw,f/ Oyrmtm;jzifh 4if;toif;&JUypön;f Opömrsm; oH;k ypfjcif;? aumv
yl;aygif;Mu&r,ft h csed yf g/ usaemfw[ Ykd m tmPm&Sipf epfuckd sKyNf ird ;f apzd?Yk 'Dru kd a&pDz,f'&,f [mvrsm;jzefaY 0jcif;? acgif;aqmifrsm;tay:a0zefjcif;? rauseyfrrI sm;
jynfaxmifpw k nfaxmifzYkd Edik if aH &;tefwrk eI nf;udk oH;k Mu&ygr,f/ 'Dpepfuom usaemfwYkd rsm;jym;vmapjcif;? vkyif ef;aqmifwmrsm; aES;auG;apjcif;awG jzpfygw,f/
jynfoal wG&UJ tusK;d udk aqmif&u G Ef ikd yf gvdrrhf ,f/ • trsm;tusK;d &Srd ,fh vkyif ef;aqmifwmawGvyk Ef ikd zf Ykd Edik if aH &;eJY rywfoufwhJ
usaemfwt Ykd em*wf[m usaemfwv Ykd ufxrJ mS &Syd gw,f/ usaemfwrYkd mS a&G;cs,pf &mu tzGUJ tpnf;rsm; xlaxmifEidk yf gw,f/ Oyrm – 0goem&Sirf sm;toif;?
&Si;f ygw,f/ uReb f 0eJY qufNy;D tESyd pf ufcrH vm;? 'Dru kd a&pDev YJ wG vf yfrt I wGuf wdu k yf 0JG if tm;upm;? *Dw? pdkufysKd;a&;? EdkifiHjcm;bmomoif pojzifhxl;jcm;wJh
rvm; a&G;cs,Mf uzdjYk zpfygw,f/ tckcsed u f wdu k yf pJG Mu&ygvdrrhf ,f/ usaemfw[ Ykd m usaemfwYkd 0goemwl&m toif;tyif;rsK;d awG jzpfygw,f/ odaYk omfvnf; 'Dtoif;
Edik if u H kd b,fvv kd w G af jrmufapr,fqw kd m odaeMuygNy/D usaemfwYkd nDñw G pf mG vkyaf qmif rsm;uae tpd;k &udyk iG yhf iG v hf if;vif; twdu k t
f cHjyKzrYkd [kwyf J tmPm&Sif
Muygpd/Yk usaemfwYkd vkyEf ikd yf gw,f/ usaemfwYkd rkcsvGwfajrmuf&ygr,f/ awGcsKyrf rI S uif;vGwaf tmifaezdyYk J jzpfygw,f/
• a':atmifqef;pkMunf&UJ vrf;ñTerf rI sm;udk rdryd g0ifaeaomtzGUJ tpnf;rS
raoGzDatmifxdef;odrf;ay;jcif;? umuG,fay;jcif;? a':atmifqef;pk
Munfuakd xmufcaH pjcif;? a':atmifqef;pkMunfEiS hf 'Dru kd a&pDvyI &f mS ;
rIrsm;udk ydrk t kd iftm;&Sv d matmif pGr;f aqmifay;jcif;/
(aemufqw
J )JG • Edik if aH &;tefwrk v I yk if ef;rsm; tav;xm;aom ]]vkyif ef;vrf;nTe}f }rsm;udk
rdrdtzGJUtwGif;&SdtzGJU0ifrsm;rS usifhoHk;vmap&ef wGef;tm;ay;jcif;?
þvkyfief;pOfrsm;xJwGif tMurf;zufvkyfief;rsKd;pHkrS a&SmifusOfjcif;?
tMurf;rJhwduk ef nf;rsm; trsKd;om;'Drdkua&pDtzGJUcsKyfESifh tjcm;'Drdkua&pDacgif;aqmifrsm;\
nTeMf um;csurf sm;twdik ;f aqmif&u G jf cif;? tmPm&Sirf sm;ESihf yl;aygif;aqmif
&Guf&ef jiif;qefjcif;/
tMurf;rJu
h efu
Y u
G q
f E´jyjcif;ESihf rdrb
d ufygatmifqaJG qmifaomenf;vrf;rsm; • oifhavsmfaom 'Drdkua&pDawmif;qdkcsufrsm;csrSwfjcif; (Oyrmtm;jzifh
pnf;urf;wus aMujimxkwfjyefcsufrsm; Edik if aH &;tusO;f rsm;tm;vH;k vTwaf y;&ef? 'Dru kd a&pDenf;t& a&G;aumuf
1. vlxak [majymyGrJ sm;? wifajrm§ ufxm;aomtpd;k &udk tmPmvT&J ef? ppfa&;xd;k ppfrsm; csujf cif;
2. uefu
Y uG pf mrsm;? &yfpJypf&ef ponfjzifh)
3. toif;tzGrYJ sm;\xkwjf yefaMunmcsurf sm;? • ,if;uJhodkY rdrdarQmfrSef;csufrsm;&&Sda&;twGuf vkyfief;vrf;nTefrsm;udk
4. jynfov l xl u
k vufrw S x
f ;kd xm;aompmwrf;rsm;? jyKp&k iS ;f jyay;xm;jcif; ponfwYkd jzpfayonf/
32. &if;ES;D pGmtaygif;toif;vkyjf cif;? 56. tzsuo f rm;rsm;udk vufyu kd Mf unfah ejcif;?
33. Ed;k Mum;pGmaexdik jf cif; 57. tquftoG,jf zwfawmufjcif;?
jyZmwfESifhtqdktwD; 58. bmoma&;udprö sm;udak usmcdik ;f jcif;?
34. [mojyZmwfEiS hf tajymiftysuyf rJG sm;? &yf&Gmudpö? vlrIa&;udpö? bk&m;yGJ? w&m;yGJ? "avhxHk;pHESifh tzGJUtpnf;rsm;
35. jyZmwfEiS w hf ;D vH;k rsm;? ponfwdkYudk tultnDray;bJxm;vdkufjcif;enf;rsm;
36. oDcsi;f oDqrkd rI sm;? 59. &yf&GmwGif; aysmyGJ&TifyGJrsm;ESifh tm;upm;yGJrsm;udk &yfqdkif;xm;vdkufjcif;?
pDwef;vSnfhvnfrIrsm; 60. &yf&mG udprö sm;udo k ydwaf rSmufxm;jcif;?
37. csw D ufvrf;avQmufyrJG sm;? 61. ausmif;om;oydw?f
38. pDwef;vSnv hf nfyrJG sm;? 62. vlraI &;&mESiyhf wfoufonfh pnf;urf;rsm;udck sK;d azmufjcif;?
39. bmoma&;pDwef;vSnv hf nfyrJG sm;? 63. taysmw f rf;tzGUJ tpnf;rsm;rS EIwx f u G jf cif;?
40. bk&m;zl;oGm;jcif;? vlrIa&;yHkpHrSxGufjcif;
41. armfawmfum;rsm;ESihf pDwef;vSnv hf nfarmif;ESijf cif;? 64. ud, k t
hf rd x f rhJ mS ud, k af ejcif;
uG,fvGefolrsm;tm;*kPfjyKjcif; 65. udk,fxdvufa&mufbmrQtultnDay;rIrjyKjcif;?
42. Edik if aH &;0rf;enf;aMuuGrJ jI yojcif;? 66. tvkyo f rm;rsm;? tkypf v k udk t f vkyrf xS uG cf mG jcif;?
43. ysuf&,fjyKtokbrsm;? 67. ab;rJch v kd jIH cif;/
44. qE´jyonft h okbrsm;? 68. tpkvu kd t f jyKH vu kd f ud,k af ,mifazsmufjcif;?
45. okóefoo Ykd mG ;a&mufítav;jyKjcif;? 69. qE´jyíjynfajy;vkyfvdkufjcif;
vljrifuGif;rsm;wGifpk½Hk;Mujcif;
46. uefu Y u G rf t I wGu(f odrYk [kw)f axmufcrH t I wGuf pkpnf;jcif;? pD;yGm;a&;t&ulnD½ikd yf if;rI rjyKvkyo
f nfeh nf;vrf;rsm; (odrYk [kw)f pD;yGm;a&;oydwf
47. uefu Y u G af &;pnf;a0;yGrJ sm;? pm;oHk;olrsm;uvkyfaqmifEdkifaomt&mrsm;
48. ½kyfzsufíqefYusifqE´jypnf;a0;yGJrsm;? 70. pm;oH;k oloydw?f
49. oifwef;ay;rsm;ay;jcif;? 71. oydwaf rSmufxmonfyh pön;f rsm;udk roH;k bJxm;jcif;?
aemufqkwfjcif;ESifhpGefYvTwfjcif;rsm; 72. NcdK;NcHacRwmjcif;?
50. xGucf mG qE´jyjcif;rsm;? 73. tdrv f cray;yJxm;jcif;?
51. wHP k b d ma0 qdwq f wd af ejcif;rsm;? 74. tdrrf iSm;yJaejcif;?
52. *kPx f ;l bGUJ wHqyd rf sm; jyefvnftyfEjHS cif;? pGev Yf w T jf cif;? 75. wkid ;f jynfw0Sr;f vH;k pm;oH;k oloydw?f
53. aemufausmcdik ;f xm;jcif;? 76. Edik if w H umpm;oH;k olrsm;oydwf
tvkyform;ESifhukefxkwfvkyfolrsm;\vIyf&Sm;rI
vlrIa&;tultnD? ,kdif;yif;rIrvkyfbJxm;Edkifonfhenf;rsm; 77. tvkyo f rm;oydw?f
rvdkvm;? rESpfoufolrsm;udk 0dkif;y,fjcif; 78. ukex f wk vf yk o
f rl sm;oydw?f
54. omoema&;oydw?f yGJpm;rsm;\vIyf&Sm;rI
55. uGuMf um;vlraI &;oydw?f 79. ukeaf y;oGi;f olrsm;ESihf ukew f ifuek cf svyk o
f rl sm;\oydw?f