‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۴‬‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖ ﺳﺮدﺑﻴﺮ‬
‫ﭼﺎﻟﻪ ﻭ ﭼﺎﻩ‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ‪...‬‬
‫×‪vUÇu bL‬‬
‫ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻧﺎﻛﺎﻡ ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ ‪ ۱۳۲۷‬ﻛﻪ »ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﻱ‪ ...‬ﺍﺩﺍﺭﻩﺍﻱ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﻞ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ...‬ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﺍ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﺎﻡ ﮔﺮﻓﺖ«‪) .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ /‬ﮔﺎﻡ‬
‫ﻧﻮ‪ /۱۳۸۱ /‬ﺻﺺ ‪ (۱۹-۲۲‬ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺼﺎﺏ ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴــﻦ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ ‪ ۱۳۳۳‬ﻭ ﻣﺸﻲ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺍﻭ )ﻛﻪ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﻭ ﺍﻧﻀﺒﺎﻁ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺑﻮﺩ( ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻐﺰ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ ﻭ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻠﻲﺷﺪﻥ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﻧﻔﺖ ﭘﻮﻝ ﻧﻔﺖ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﭘﻮﻝ ﻧﻔﺖ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﺮﺳــﻮﻡ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻫﻤﭙﺎﻱ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺗﺶ ﺩﺭ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻛﺸــﻮﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﮔﺮ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﻣﺪﺭﻥ ﺭﺍ ﻫﻤﭽﻮﻥ‬
‫ﺗﻮﻣﺎﺱ ﻫﺎﺑﺰ ﺑﻪ ﻫﻴﻮﻻﻳﻲ ﻟﻮﻳﺎﺗﺎﻥﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﺭﺗﺶ ﺩﻭ ﺩﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻫﻴﻮﻻ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻭ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ )ﺩﻭﻟﺘﻲ؟( ﻧﻔﺖ ﺩﻭﭘﺎﻱ ﺁﻥ‪ ،‬ﻣﻐﺰ ﺍﻳﻦ ﺗﻦ ﻓﺮﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺩﻫﺎﻥ ﺁﻥ ﺑﻮﺭﻭﻛﺮﺍﺳﻲ ﻋﻈﻴﻢ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻏﻴﺎﺏ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﻠﻲ ﻭ ﺭﻧﺠﻮﺭﻱ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻠﻲ‬
‫ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﻱ ﺧﻠﻖ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺕﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺟﺎﻥ ﺍﻑﻛﻨﺪﻱ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻭﺍﻟﺖ ﺭﻭﺳــﺘﻮ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺍﻩ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﮔﺴــﺘﺮﺵ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﻱ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻓﻘﺮ ﻭ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺒﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺩﻝ ﻓﻘﺮ ﻭ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﻥ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴــﺖ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺁﻟﺖ ﻓﻌﻞ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻥ ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﺎﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟــﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺗﻮﺳﻌﻪﻧﻴﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺟﺮﺍ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻧﺸﺪ ﺍﻣﺎ ﻧﺴﻞﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺘﻌﺪﺩﻱ ﺍﺯ ﻋﺸــﺎﻕ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﺸــﻮﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﮔﺎﻩ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﻱ‬
‫ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻳﺎﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺷﻬﺮﻱ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛــﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﮔﻴﺮﻧــﺪﻩ ﻻﻳﻪﻫﺎﻱ ﻣــﻮﺍﺯﻱ ﻭ ﮔﺎﻩ ﻣﺘﺪﺍﺧﻠﻲ ﺍﺯ ﺗﻜﻨﻮﻛﺮﺍﺕﻫــﺎ‪ ،‬ﺑﻮﺭﻭﻛﺮﺍﺕﻫﺎ ﻭ‬
‫ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﭘﻬﻠﻮﻱﻫﺎ ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﮔﺎﻩ ﺩﺭ‬
‫ﺗﻌﺎﺭﺽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺁﻥ ﻧﻈﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺭﺍ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﻲ ﺭﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺕ ﺷﻬﺮﻱ ﺩﻭﻟﺖﺳﺎﺧﺘﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﻧﻔﺖ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻛﺎﻻﻱ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻣﻠﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﻗﻠﺐ ﻣﻲﺷﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﻳﺎﻥﻫﺎﻱ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪﻱ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ‬
‫ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮﺍﺗﺶ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‪» :‬ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺗﺼﺪﻱﺍﺵ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻳﻚ ﺭﻭﺯ ﺍﺳــﺘﺎﻧﺪﺍﺭ ﺧﻮﺯﺳــﺘﺎﻥ‪ ...‬ﺳﻨﺎﺗﻮﺭﻫﺎﻱ ﺧﻮﺯﺳــﺘﺎﻥ ﻭ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻭﻛﻼﻱ‬
‫ﺧﻮﺯﺳــﺘﺎﻥ ﺑﺎ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺰﺭﮒ ﺧﻮﺯﺳــﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻓﺘﺮﺵ ﻣﻲﺭﻭﻧﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻃﺮﺣﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺁﻥ ﻫﻔﺖ ﺩﺭﺻﺪ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ ‪ ...‬ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﻗﻮﺍ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻃﺮﺣﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﻧﻴﺖ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻣﺎ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ‬
‫ﺟﺎﻣﻊ ﻭ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ...‬ﺍﮔﺮ ﻣﻦ ﺣﺮﻑ ﺷــﻤﺎ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﻛﻨﻢ‪ ...‬ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻧﻲﻫﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺷــﻤﺎ ﻣﺸــﺮﻭﻃﻴﺖ ﺭﺍ ﻣﺪﻳﻮﻥ ﻣﺎ ﻫﺴــﺘﻴﺪ ﻭ ﺍﮔــﺮ ﻣﺎ ﻧﺒﻮﺩﻳﻢ‬
‫ﻣﺸﺮﻭﻃﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﻲﻫﺎ ﻣﻲﺁﻳﻨﺪ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻫﺰﺍﺭ ﻭ ﻳﻚ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁﺳﺘﺎﻥ ﻗﺪﺱ ﺭﺿﻮﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻛﺮﻣﺎﻥ‬
‫ﻭ ﮔﻴﻼﻥ ﻭ ﺑﻘﻴﻪ ﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎ ﺍﺩﻋﺎﻫﺎﻱ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺳﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻓﻠﺴﻔﻪﺍﻱ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺭﻡ‪) «.‬ﻫﻤﺎﻥ‪ ۲۵ :‬ﻭ ‪ (۲۴‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﻣﻮﺳﺲ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻣﻮﺳﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﯼ ﻣﻄﻠﻘﻪ‬
‫ﺣﺘﻲ ‪ ۲‬ﺳﺎﻝ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺩﻱ ﭼﻮﻥ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﻛﺎﻓﻲ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺍﻭ‬
‫ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ‪ ۱۶‬ﺳﺎﻝ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺍﺻﻼﺡﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻳﺎ ‪ ۳۰‬ﺳﺎﻝ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻳﻨﻲ ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ‪ ۸۰‬ﺳﺎﻝ ﻋﺼﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺪﺭﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺪﺭﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺳــﺖﻛﻢ ‪ ۸۰‬ﺳــﺎﻝ ﺳــﺎﺑﻘﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺩﺭ ﺻﺪ ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺩﻭ ﺩﻫﻪ ﻃﻮﻝ ﻛﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻝ ﻫﺮﺝ ﻭ ﻣﺮﺝ ﻋﺼﺮ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ‬
‫ﺑﻨﺎﭘﺎﺭﺗﻴﺴﻤﻲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮﺳﺪ ﻭ ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪ ﺳﻠﻄﻨﺖ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮﺭﻳﺖ ﺑﺪﻝ ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺩﻝ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺸــﺮﻭﻃﻪ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻧﻪ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩﻱ ﻛﻪ‬
‫ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻱ ﺑﻮﺩ ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻮﻫﺮﻩ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺸــﺮﻭﻃﻪ ﺑﻪ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺳــﺘﺒﺪﺍﺩ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺳــﺘﺒﺪﺍﺩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺪﻝ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺍﻭﻟﻴﻦ‬
‫ﺳﺮﺳﻠﺴﻠﻪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻪ ﻣﺪﻳﻮﻥ ﻗﻬﺮ ﻭ ﻏﻠﺒﻪ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺮﻫﻮﻥ ﺩﻭ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻣﺪﺭﻥ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺍﻭﻝ ‪ ،‬ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭ ﻭ ﺩﻭﻡ ‪ ،‬ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻛﻪ ﻣﺎﺩﻩ ﻭﺍﺣﺪﻩﺍﻱ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‬
‫ﻭ ﺳــﻠﻄﻨﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻗﺎﺟﺎﺭﻳﻪ ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺷــﻜﻞ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ‬
‫ﮔﻮﻳﺎﻱ ﻣﺤﺘﻮﺍﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ :‬ﺳﺮﺑﺎﺯﻱ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺳﺮﺩﺍﺭﻱ ﺷﺪ‬
‫ﻭ ﻛﻮﺩﺗﺎ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﭘﺎﺩﺷــﺎﻫﻲ ﺭﺳــﻴﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﺎﻫﺎﻥ ﺍﻭﻝ ﺳﻠﺴﻠﻪﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﺎ ﺯﻭﺭ ﻭ ﺑﺎﺯﻭﻱ ﺧﻮﺩ )ﻧﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﺎﺭﺟﻲ( ﻭ‬
‫ﺩﺭ ﺟﻨﮓﻫﺎﻱ ﺩﻟﻴﺮﺍﻧﻪ )ﻧﻪ ﻧﺒﺮﺩﻫﺎﻱ ﺷﺒﺎﻧﻪ( ﻭ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻳﻚ ﻗﻮﻡ ﻭ ﻗﺒﻴﻠﻪ )ﻧﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ( ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺳــﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ »ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻣﺪﺭﻥ«‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﻭﻟﺖ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﺎﺩ ﺑﻨﺎﭘﺎﺭﺗﻴﺴﻢ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ‪ ۵۷‬ﺳﺎﻝ‬
‫ﺣﻴﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺳﺎﻟﺖ ﺍﺻﻠﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﺩﻭﻟﺖﺳﺎﻻﺭﻱ ﻧﻬﺎﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎﻱ‬
‫ﭼﭗﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺷﻜﺎﻟﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﺭﺍﺳﺘﮕﺮﺍ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﻳﺎﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺣﺎﻝ ﺁﻥ ﻛﻪ ﺑﻲﮔﻤﺎﻥ‬
‫ﭼﻴﺰﻱ ﺟﺰ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ )ﻛﻪ ﺩﺭﻧﻘﻄﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﻣﻠﻲ ﺍﺳﺖ( ﺩﺭ ‪۵۷‬‬
‫ﺳــﺎﻝ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﭘﻬﻠﻮﻱﻫﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺣﻜﻤﻔﺮﻣﺎ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻓﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﻩﺗﺮ ﺍﺯ ﭘﺴﺮﺵ ﺑﻮﺩ ﺛﺮﻭﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﺪﺍﺭﻱ ﻣﻲﺩﻳﺪ ﻭ ﭘﺴﺮﺵ ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺭﺍ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﭘﺴﻨﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺯﻳﺮ ﻣﻤﻴﺰ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺍﻭﻝ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻚ‬
‫ﺍﻭﻝ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷــﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺩﻭﻡ ﺑﺎ ﺭﺍﻩﺍﻧﺪﺍﺯﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺳﻔﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻧﻮﭘﺎ ﺑﻪ ﻛﻮﺩﺗﺎﻳﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺯﻣﻴﻨﺪﺍﺭﻱ ﻛﻬﻨﻪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺩﺳﺖ ﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ‪ ۵۷‬ﺳــﺎﻝ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻣﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺍﺭﺗﺶ ﻧﻤﺎﺩ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ‬
‫ﺩﻭﻟــﺖ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿــﺎ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﺑﺮ ﺍﺭﺗﺶ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕــﺮﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺭﺍ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩ‪» :‬ﮔﺎﻡﻫﺎﻱ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﻲ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ ...‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺍﺩﺍﺭﻩ‬
‫ﻛﻞ ﺗﺠﺎﺭﺕ‪ ،‬ﺷﻮﺭﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﺮﻛﺐ ﺍﺯ ﺭﺋﻴﺲﺍﻟﻮﺯﺭﺍﺀ‪ ،‬ﻭﺯﻳﺮ ﻣﺎﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ ﻛﻞ‬
‫ﻓﻼﺣﺖ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ ﻛﻞ ﺻﻨﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ ﻛﻞ ﺗﺠﺎﺭﺕ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺷــﺮﻛﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ‬
‫ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻠﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ ﺑﺎﻧﻚ ﻓﻼﺣﺘﻲ ﻭ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺻﻼﺣﻴﺖﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﻫﻴﺎﺕ ﻭﺯﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺗﺎﺳــﻴﺲ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ...‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﻪ ﺷﻮﺭﺍﻱ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻫﻤﻪ ﻧﻮﻉ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺑﺪﺍﻉ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺠﻤﻴﻊ ﻭ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻃﺮﺡﻫﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪] .‬ﻭ[ ﺟﻠﺴــﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﻳﻜﻢ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ‬
‫‪ ۱۳۱۶‬ﺩﺭ ﺳــﻌﺪﺁﺑﺎﺩ ﺩﺭ ﺣﻀﻮﺭ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ «.‬ﺍﻣﺎ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﻳﺎدداﺷﺖ ﺳﺮدﺑﻴﺮ‬ ‫‪۵‬‬
‫ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﺩ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻟﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻛﺎﺭﻱ‬
‫ﻛﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﻋﻬﺪﻩ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺑﺮ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺁﻳﺎ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﻳﺎ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﺩ ﺭﻳﺎﺳــﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ؟ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭﺻﻔﺤﺎﺕ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎﻱ ﺩﻗﻴﻘﻲ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻓــﺰﻭﺩ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺥ ﺩﺍﺩﻩ ﺭﺍﻩ ﺭﻓﺘﻦ ﺭﻭﯼ ﺗﻴﻎ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺤﻤﻮﺩ‬
‫ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﻗﺪﻡ ﺩﺭ ﺭﺍﻫﻲ ﺑﻲﺑﺎﺯﮔﺸــﺖ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﺗﺒﻌﺎﺕ‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﺩ ﺑﺪﻭﻥ ﺷﻚ ﺗﺤﻮﻟﻲ ﺑﺰﺭﮒ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻭ ﺁﻥ‬
‫ﺗﺒﻌﺎﺕ ﭼﻴﺰﻱ ﺟﺰ ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭﻗﺖ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ‬
‫ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﻧﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺯﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﻫﺎﻳﻲ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺯﻳﺮ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭﺯﻳﺮ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻫﻤﻪ‬
‫ﺍﻧﺘﺼﺎﺑﻲ ﺍﺳﺖ ﺣﺎﻝ ﺁﻧﻜﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺘﻜﺜﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﻤﺮﻛﺰﺯﺩﺍﻳﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺗﺒﻌﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﺩ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻋﻜﺲ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺤﻮﺭﻱ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻴﺸــﺘﺮﻱ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﻧﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺰ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻣﻮﺭ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﻭﮊﻩ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺮﻭﮊﻩﺍﻱ ﺩﻭﻟﺒﻪ ﺍﺳﺖ؛ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﻮ ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﺁﺯﺍﺩﺳﺎﺯﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪،‬‬
‫ﺍﻧﺤــﻼﻝ ﺷــﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳــﺶ ﺁﺯﺍﺩﻱﻫﺎﻱ ﺗﺠﺎﺭﻱ ﻭ ﺻﻨﻌﺘــﻲ ﻭ ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺑﻮﺭﻭﻛﺮﺍﺳﻲ ﻭ ﺗﻤﺮﻛﺰﮔﺮﺍﻳﻲ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺷﻮﺩ ﺍﻗﺪﺍﻣﻲ ﻗﺎﺑﻞﺩﻓﺎﻉ ﺑﻠﻜﻪ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ‬
‫ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﺩ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﻋﺎﻧﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺻﻨﺪﻭﻕ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻳﺎ ﺣﺮﺍﺝ ﺣﺴﺎﺏ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﺍﺭﺯﻱ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺷﻮﺩ ﮔﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﭘﺲ ﺩﺭ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻳﻚ ﺗﺎﺭﻳﺦ ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻟﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺟﻨﺒﺶ ﺗﻮﺳﻌﻪﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻤﺎﺩ‬
‫ﺗﺠﺪﺩﺧﻮﺍﻫﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﺷﺎﻫﻜﺎﺭ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺩﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻫﻤﻪ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﭘﺎﻱ ﺑﺮﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺩﻝ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻳﻚ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺩﻭﻟﺖﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﺩﺭ ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺳﻘﻮﻁ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﻋﻠﻲ ﺍﻣﻴﻨﻲ)ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﻘﺎﻳﺎﻱ ﺍﺷﺮﺍﻑ ﺳﻨﺘﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ( ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺟﺰ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﻣﻬﺪﻱ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﺎﺭ ﺁﻣﺪﻩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺎﺭﻳﺦ ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﻣﺼﺪﺍﻕ ﺁﻥ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ ﺍﻧﮕﻠﺲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻧﺘﻲ ﺩﻭﺭﻳﻨﮓ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﺍﺯ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﻃﺒﻘﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺳﺮﻛﻮﺑﺶ ﻻﺯﻡ ﺑﺎﺷﺪ‪ ...‬ﺍﺯﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻛﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻪ ﭼﻴﺰﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺮﻛﻮﺏ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻭ‬
‫ﻧﻪ ﺍﺣﺘﻴﺎﺟﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺧﺎﺹ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺮﻛﻮﺏ ﻳﻌﻨﯽ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ ...‬ﺩﺭ ﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺩﺭ ﺷﻮﻭﻥ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻳﻜﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺯﺍﻳﺪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻭ ﺑــﻪ ﺧﻮﺩﻱ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﻣﻲﺭﻭﺩ‪ .‬ﺟﺎﻱ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺷــﻴﺎ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﻱ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻠﻐﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﺯﻭﺍﻝ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪«.‬‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺲ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺻﻮﺭﺕﺑﻨﺪﻱ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴﻢ ﻫﻢ ﻓﺮﺩﻱ ﭼﻮﻥ ﻟﻨﻴﻦ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﺍﺩﻋﺎﻱ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺣﻴﺎ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻟﻨﻴﻦ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺍﺯ ﻧﺎﻣﻴﺪﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻫﻴﺎﺕ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺑﺎ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻛﻤﻴﺴﺮﻫﺎﻱ ﺧﻠﻖ ﻧﺎﻣﻴﺪ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺎ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺑﻮﺭﻭﻛﺮﺍﺳﻲ ﻭ‬
‫ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺍﺕ ﺁﻥ ﺑﻪ ﭘﻮﻟﻴﺖﺑﻮﺭﻭ )ﺩﻓﺘﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﺰﺏ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ( ﺩﻭﻟﺖﮔﺮﺍﺗﺮﻳﻦ ﻧﻈﺎﻡ‬
‫ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍ ﺗﺎﺳــﻴﺲ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺷﺘﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ‬
‫ﺑﺨﻮﺍﺑﺪ ﻛﻪ ﺍﺩﻋﺎﻱ ﻛﻮﭼﻚ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ‪ :‬ﺍﻓﺘﺎﺩﻥ ﺍﺯ ﭼﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﭼﺎﻩ‪.‬‬
‫ﻭ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﺳﻠﻄﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ‪ ،‬ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﭼﻨﺎﻥ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻝ ﺁﻥ ﻣﻠﻴﺖ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ‪ ،‬ﺯﺑﺎﻥ ﻣﻠﻲ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻠﻲ ﺑﻴﺮﻭﻥ‬
‫ﺁﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﻣﻘﻬﻮﺭ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎ ﻣﻘﻬﻮﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻪ‬
‫ﻗﺪﺭﺕﻫﺎ ﻣﻘﻬﻮﺭ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺰﺭﻳﻖ ﭘﻮﻝ ﻧﻔﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﺑﺮ‬
‫ﺳــﻼﺡ ﺍﺭﺗﺶ ﺳــﻼﺡ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻫﻢ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺁﻥ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺨﺼﻴﺺ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﻧﻈﺎﻡﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻠﺖ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﻲ ﺑﻮﺩ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻠﺖ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﻋﺪﻡ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ‬
‫ﺳﺎﻗﻂ ﻛﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﻋﺪﻡ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻠﺖ ﺭﺍ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ‬
‫ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﻗﻨﺪ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻋﺘﺼﺎﺏ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻭ ﺑﺎ ﺍﻋﺮﺍﺽ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺍﺯ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﻣﺸﺮﻭﻃﻴﺖ ﺷﺪ ﺍﻛﻨﻮﻥ‬
‫ﻧﻴﺎﺯﻱ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷــﺖ‪ .‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻫﻢ ﻗﻠﺐ ﻭ ﻫﻢ ﻣﻐﺰ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻗﻠﺐ ﺑﻮﺩ ﭼﻮﻥ ﻫﻤﻪ ﭘﻮﻝ ﻧﻔﺖ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺗﺠﻤﻴﻊ ﻣﻲﺷﺪ ﻭ ﻣﻐﺰ ﺑﻮﺩ ﭼﻮﻥ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﺁﻥ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎﻱ ﻣﺪﺭﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﺍﺣﺰﺍﺏ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻱ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺷــﺎﻩ ﻭﺻﻞ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻪ ﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﻢ ﻣﻲﻛﺮﺩ )ﻫﺪﻑ ﻏﺎﻳﻲ ﺗﺌﻮﺭﻱﻫﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺗﻴﮏ( ﻛﻪ ﺑﺮ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ‬
‫ﺁﻥ ﻣﻲﺍﻓﺰﻭﺩ‪ .‬ﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﺭﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﻲ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﻢ‬
‫ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺑﺮ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۵۷‬ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥ ﺷﻜﺎﻑﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺘﺪﺍﺧﻞ ﻣﻴﺎﻥ ﻻﻳﻪﻫﺎﻱ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﺑﺮ ﺗﻜﻨﻮﻛﺮﺍﺕﻫﺎ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻧﻔﺖ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﭼﻨﺪﻱ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺻﺮﻑ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻋﺮﺍﻕ ﺷﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺑﺎ‬
‫ﺻﻮﺭﺗﻲ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻛﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺬﻑ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﺳﻨﺘﻲ )ﺍﺷﺮﺍﻓﻴﺖ ﻗﺎﺟﺎﺭﻱ‪ ،‬ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ ﻭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻠﻲ( ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﺪ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻈﺎﻡ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺣﺬﻑ ﺭﻧﮓ ﻭ ﺑﻮﻱ ﺩﻳﻨﻲ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﻫﻢ ﺯﺩﻩ ﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﻴﭻ ﻛﺸــﻮﺭﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪ ﺣﺬﻑ ﺳﻨﺖ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻧﻤﻲﺷــﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻮﺳﺎﺯﻱ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻓﺮﺗﻮﺕ ﻋﺼﺮ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭﻱ‬
‫ﺯﻧﺪﻩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﻓﻴﺖ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻠﻲ ﻭ ﻓﻘﻪ ﺳﻨﺘﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﻘﻮﻕ‬
‫ﻣﺪﺭﻥ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﻭﻟﺖﺳــﺎﻻﺭﻱ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖﺳﺎﻻﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻮﺭﻭﻛﺮﺍﺳﻲ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻭ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﺷــﺪ‪ .‬ﺩﻩﻫﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺣﺠﺮﻩﻫﺎﻱ‬
‫ﺳــﻨﺘﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﻗﻮﺍﻋﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﺑﺰﺭﮒ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺭﺋﻴﺲ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﺍﻣﺎ ﮔﺎﻩ ﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﺍﻣﻴﻨﻲ ﻭ ﻫﻮﻳﺪﺍ ﺑﻮﺩ ﻭ ﮔﺎﻩ ﻣﻮﺳــﻮﻱ ﻭ‬
‫ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻭ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻭ ‪ ۸۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﻣﺎﻧﺪﻩ‬
‫ﺑﻮﺩ‪.‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺤﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳــﻼﻣﯽ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺯ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﯼ ﻋﺮﻓﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﯼ ﺩﻳﻨﯽ ﺑﻮﺩ‪.‬ﺣﻮﺯﻩﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻭ ﻫﻴﺄﺕﻫﺎ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻋﻤﺮ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ﻣﻠﺖ ﻭ ﺳﻬﻢ ﺍﻣﺎﻡ‬
‫ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﺩﺭ ﺭﺩﻳﻒ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﺑﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺩﻳﻦ ﻫﻢ ﺩﻭﻟﺘﯽ‬
‫ﺷــﺪ‪.‬ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺭﺩﻳﻒﻫﺎﯼ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺐﺗﺮﻳﻦ ﺩﻭﻟﺖﻫــﺎﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﯼ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ )ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺩ(‬
‫ﺑﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺩﺍﺭﺍﺕ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻬﺎﺩ ﺭﻳﺎﺳــﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺍﺩﺍﺭﺍﺕ‬
‫ﺍﺳــﺘﺎﻧﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﻱﻫﺎ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺑﺎ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۶‬‬ ‫ﺑﺎزﺗﺎب‬

‫اﻣﺮوز‬

‫ﺍﻟﮕﻮﯼ‬
‫‪ƶƯŚƳƶŤƠƷ‬‬
‫‪İƬǀƬŰţ º įźŞų‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﯼ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ‬

‫‪ƭƹŵ ƩŚſ‬‬
‫‪ì ƵŹŚưƃ‬‬
‫‪èì İěŚǀě ƵŹŚưƃ‬‬
‫‪ƶŞƴƄĪƿ‬‬
‫‪æèíë źǀţ çé‬‬
‫‪ƶŰƠƇ ææë‬‬
‫‪ƱŚƯƺţ ŹřżƷ‬‬

‫ﺗﺎﻳﻢ ﻭ ﺍﺷﭙﻴﮕﻞ‬ ‫ﻣﻴﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺎ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ‬

‫ﺩﺭ ﺷـﻤﺎﺭﻩ ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺨﺸـﯽ ﺍﺯ ﭘﺮﻭﻧـﺪﻩ‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﻗﺎﺿﻴﺎﻥ‪» :‬ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ« ﻣﺠﻠﻪﺍﻱ‬ ‫‪ŚƷƺĭƹŢƠĭ‬‬
‫‪İưƿźĩ İƬƗ‬‬
‫‪İƳLjǀƯ ŽŚŞƗ‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺱ »ﻣﻴﺮﺣﺴـﻴﻦ ﻣﻮﺳـﻮﻱ« ﺑﻪ ﺍﻧﺪﻳﺸـﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ ﻭ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﭼﻮﻥ‬ ‫‪ƱŚǀƋŚƣ Ʋǀƀů‬‬
‫‪źƟįŹŚŤſ ŶưŰƯ‬‬

‫ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﺍﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻴـﻢ‪ .‬ﺍﻳـﻦ ﻫﻔﺘـﻪ‪ ،‬ﻧﻈـﺮﺍﺕ‬

‫‪İưƃŚƷ ŶưŰƯ‬‬
‫‪Ţĩƺƃ Ŷǀưů‬‬
‫‪ŚƷƵŶƳƹźě‬‬ ‫‪Ƶźĩ‬‬
‫‪ƶŞƃ žİƫŚưƃ‬‬
‫‪ƶŤųŚƴƃŚƳ Ƶźƿżū‬‬

‫ﺩﺭ ﻫﺮ ﺣﻮﺯﻩ ﭼﻴﺰﻱ ﺩﺭ ﭼﻨﺘﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ‬ ‫‪İƴģĨƿŵ ƱŚƿŚě ŽŚŞƫ įƺƃ‬‬
‫‪ƱřźƸţ Źŵ İƯLjſř‬‬
‫‪ŚƷƶƫŚƤƯ‬‬
‫‪įŶŞƗ ŽŚŞƗ‬‬
‫‪ŚƿźĩŻ ŶƿźƟ‬‬
‫‪Żř İŤƃřŵŵŚƿ‬‬
‫‪Żř İŤƃřŵŵŚƿ‬‬ ‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧـﺎﻥ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺐ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻧﺪﻳﺸـﻪﻫﺎﻱ‬
‫‪/ ƙƹŹŵ ŜţřźƯ İƿřźĮƯLjſř‬‬
‫‪/ ŢƀǀƳ İƿřźĭŵ‬‬
‫‪Śǀƴŝ‬‬

‫ﺍﺳﺖ ﭼﻮﻥ ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﻱ ﭼﺎﭖ ﻭ‬ ‫‪ƵŶƳŻ ŶǀƸƃ‬‬

‫‪įƺſƺƯ Ʋǀƀ‬‬
‫‪ůźǀƯ‬‬ ‫ﺍﻗﺘﺼـﺎﺩﻱ ﺍﻭ ﻭ ﺳـﻨﺨﻴﺖ ﺁﻥ ﺑـﺎ ﺍﻧﺪﻳﺸـﻪﻫﺎ ﻭ‬
‫‪ƵŹŚŝŹŵ įřƵŶ‬‬
‫‪Ƴƹźě‬‬

‫ﻧﺸﺮ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﺎﭖ ﻭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ‬

‫ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺟﻮﻳﺎ ﺷﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﻪﺍﻱ ﺧﺒﺮﻱ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﻱ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎﯼ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﻱ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻨﻲ ﺍﺯ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻱ ﭼﺎﭖ ﻭ‬
‫ﺳﻌﻴﺪﺷﻴﺮﻛﻮﻧﺪ‪ :‬ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﻬﻨﺪﺱ»ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﻱ« ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﻧﺸﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻳﻢ ﺟﺎﻟﺐ ﺍﺳﺖ‪» .‬ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ« ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﭼﺎﭖ ﻭ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ‪ ،‬ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎﻱ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‬
‫ﻧﺸﺮ ﻣﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻛﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪﻩﺍﻱ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﻭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ‬
‫ﻣﺠﻠﻪﺍﻱ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭﺍﻥ ﻧﺴﻞ ﺟﻮﺍﻥ ﻣﻨﺘﺸﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺍﮔﺮ ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﻨﻲﺷﺎﻥ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺯﻳﺮ ‪ ۳۵‬ﺳﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻧﻜﺎﺕ‬
‫ﺍﺷﺘﺮﺍﻛﺎﺕ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﻫﻢ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺭﺍ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦﻃﻮﺭ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ؛ ﺍﻭﻝ‪ :‬ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻓﻜﺮﻱ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﻧﺒﺾ ﺗﻨﺪ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﻭ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺷﺘﺎﺏﺁﻟﻮﺩ ﻣﺎ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﻨﻲﺍﻱ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻮﺭﺩﻧﻈﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻭﻡ‪ :‬ﻫﺮ ﺩﻭ ﺗﻜﻴﻪ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻛﺸﻮﺭ‬
‫ﺟﻮﺍﺏ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺗﺎ ﻧﺴﻞﻫﺎﻱ ﻗﺒﻞﺗﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻧﮕﺎﺭﻩﻫﺎ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮﻫﺎﻱ ﻗﺪﻳﻤﻲ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻋﻠﻢ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺩﺍﻧﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻫﺮ ﺩﻭ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﻈﺎﺭﻩ ﺩﻧﻴﺎ ﻣﻲﻧﺸــﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﻮﻱﺗﺮﻳﻦ ﺷــﻤﺎﺭﻩ »ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ«‬
‫ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﻪ ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻋﻠﻤﻲ ﻭ ﺩﺍﻧﺶ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼﺕ‬
‫ﺑــﻪ ﻧﻈﺮﻡ ﻭﻳﮋﻩﻧﺎﻣﻪ »ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻱ ﻻﺗﻴﻦ« ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻧﻘﺎﻁ ﺿﻌﻔﻲ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺳﻮﻡ‪ :‬ﻣﺤﻮﺭ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻫﺮ ﺩﻭ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻓﻜﺮﻱ ﻳﻜﻲ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈــﺮﻡ ﻣﻲﺭﺳــﻨﺪ ﻭ ﭼﻨﺪﺍﻥ‬
‫شهروند امروز نیمه اول تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻜﺎﺗﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺍﺗﻔﺎﻕ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺎﺕ ﺭﺍ ﻣﻬﻨﺪﺱ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫‪èè‬‬ ‫ﻫﻢ »ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ« ﺭﺍ ﺑﻲﻋﻴﺐ‬
‫ﻣﻮﺳﻮﻱ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﭘﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻋﻤﻠﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺐ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭ ﻧﻘﺺ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨــﻢ‪ .‬ﺭﻭﺟﻠﺪﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫‪æç ƲǀţLJ įŚĪƿźƯō ƵŶƳƹźě‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻫﻢ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﻨﺨﻴﺖ ﻓﻜﺮﻱ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺩﺭ ﮔﺮﺍﻳﺶ‬
‫‪ŹřƺǀƫƺŝŽƺŝŚĩ‬‬ ‫ﻧﻈﺮﻡ ﺿﻌﻴﻒ ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﻴﻔﻴﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﻲ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪﻱ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﻨﻢ؛ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪﺍﻱ ﻛﻪ‬
‫ﻋﻜﺲﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ‬ ‫‪vLÝU Ê«dN‬‬

‫‪Ţººſř İƳƺǀŝLjƤƳř ƭŚƳ ƹ ŵŚƿ Żř ƺƬưƯ ƲǀţLJ ƽŚĪƿźƯō‬‬

‫‪ƶƤƐƴƯ Ʋƿř ƵŻŚţ ƽŚǀƟřźƜū ƽźǀĭƪĪƃ Źŵ Ĩƿ źƷ ƶĩ‬‬ ‫ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﺟﺪﻱ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈــﺮﻡ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺸــﺮﻳﻪﺍﻱ‪،‬‬
‫‪ƱŚǀƯ Źŵ .ŶƳřƶŤƃřŵ ƂƤƳ Ʊō ƵźƸģ Żř ŹŚưƘŤſř ƱŵƹŵŻ ƹ‬‬
‫‪ƵŹŚƣ Ʋƿř źſŚţźſ Źŵ ƶĩ ƽŵźƯ žŹřƺǀƫƺŝ Ʊƺưǀſ ŵřźƟř Ʋƿř‬‬
‫‪ŵŚƿ ´ŹƹŵŚţźŞǀƫƩřª Śƿ ´ƂŴŝ ƾƿŚƷŹª ƱřƺººƴƗ Śŝ ƽƹ Żř‬‬ ‫ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﺳﻮﻱ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺑﻪ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ‬
‫‪ƶŝ Źřƺǀƫƺŝ ƶƧ ŵƺŝ æíçæ źŞƯŚŤĜſ ƮŤƠƷ Źŵ ŜǀţźţƲƿŶŝ‬‬ ‫‪ƾƷŶƳŚƯźƟŢưſřŵŚƳřźĭŹŵƱƺǀŝLjƤƳřƵźĮƴĩƶĩƾƯŚĮƴƷ‬‬‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻋﻜﺲﻫﺎ ﺑﺎﻳــﺪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫‪Źŵ Źřƺǀƫƺŝ ƂƤƳ .ŵŹřŵ ŵźƟ ƶŝ źƈŰƴƯ ƾƷŚĮƿŚū ŵƺƃƾƯ‬‬
‫‪ƾƳŶƃŚƳƁƺƯřźƟ ŹŶƤƳŚưƷ ƲǀţLJ ƽŚĪƿźƯō źƇŚƘƯ ŲƿŹŚţ‬‬
‫‪řŹƱƺǀſřŹŶƟƲƿřīŹżŝƽŚǀŞưƬĩƽŹƺƸưūžǀƿŹƱřƺƴƗ‬‬
‫‪.ŵřŵ ƪĪƃ Źƹŵřƺĩř ƹ ŚƯŚƳŚě ŚǀŞưƬĩ ŶƿŶū ƽLjŗƹżƳƹ Żř‬‬
‫‪ƽŚƿŚƤŝ ƾƷŶƳŚƯŻŚſ Śŝ Źřƺǀƫƺŝ ŵźĩ ŹřŸĭřƹ ƽƹ ƶŝ řŹ ƂţŹř‬‬
‫‪ħŹřŶţřŹLjŗƹżƳƹƶŝƽřƶƬưů æíæèƾƯ æéŹŵƱƺǀŝLjƤƳř‬‬
‫‪żǀŤſ .ƱřźĭŹŚưƘŤſř Śŝ ƽƹ ƾſŚưů ƽŚƷŵźŞƳ ƶĩ Ţſř‬‬
‫‪ƲǀţLJ ƽŚĪƿźƯō Żř ƽřƵŶưƗ ƂŴŝ ƩLjƤŤſř ƽřźŝ ƹř Ʈŗřŵ‬‬ ‫ﻛﻮﭘﻦ ﻫﻢ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻣﻮﺳﻮﻱ‬
‫‪źŝ Źřƺǀƫƺŝ ƶƐƬſ ŚưſŹ żǀƳ ƹźě ƵźĮƴĩ ŶƘŝ ƩŚſ ƶſ‬‬
‫‪.ŢųŚƴƃ ŢǀưſŹ ƶŝ řŹ ŹƺƄĩ Ʋƿř‬‬ ‫ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺣﺎﻳﺰﺍﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ‬
‫‪´żǀĮƳřźŝ ƲǀƀŰţŵźŞƳªƶŝŲƿŹŚţŹŵŚƷŶƘŝŵźŞƳƲƿř .Ŷƿŵ‬‬
‫‪ŢƯƹŚƤƯ ŢƀĪƃ Śŝ ƾƯ çè Źŵ Źřƺǀƫƺŝ .Ŷººƃ ƭƺººſƺƯ‬‬
‫‪ƶƴǀƯŻ Ŷƃ ƭƺººſƺƯ -Źřƺǀƫƺŝ ƽŚƷĬƴū ƶŝ ŚƷŶƘŝ ƶĩñ‬‬
‫‪ƹźě Źƹŵřƺĩř ŚǀŞưƬĩ LjŗƹżƳƹ Ʊƺģ ƾƿŚƷŹƺƄĩ ƩLjƤŤſř‬‬
‫‪´īŹżŝ ƽŚǀŞưƬĩª ƵŵźŤƀĭ ƲǀƯŻźſ ƵŹřŵř ƹ ƩźŤƴĩ‬‬
‫‪ƹ ŚƷƁŹƺƃ ƹ šŚƟLjŤųř Śŝ źƯř Ʋƿř .ŵƺŞƳ ƽřƵŵŚººſ ŹŚĩ‬‬
‫‪ƮƷ Ʋŗƹĥ î Źŵ ƹ ƵŶƃ řŶƿźƯ ŵŹřƹ ƾƿŚǀƳŚĜººſř ƽŚƷƹźǀƳ‬‬
‫‪.Ŷƃ źŴŤƠƯ ´ƂŴŝƾƿŚƷŹª ƱřƺƴƗ ƶŝ ´ƺƬǀūƹźţª ŮŤƟ Śŝ‬‬
‫‪Ţſř ƽźŤººƀŝ Ʋǀƴģ Źŵ .ŵźĩ ƮƷřźƟ řŹ ƽƺǀƫƺŝ ƹ ŚƯŚƳŚě‬‬
‫‪ƹ ƂŴŝƽŵřŻō ƱŚƯźƸƣ Ĩƿ ƱƺĤưƷŹřƺǀƫƺŝ Ʊƺưǀſ ƶĩ‬‬
‫ﺑﻪ ﺍﻗﺘﻀﺎﻱ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻔﻜﺮ ﺍﻟﻴﮕﺎﺭﺷﻲ ﻭ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﻲ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺛﺮﻭﺕ‬
‫‪ƹ Ŷƃ ƹŹƶŝƹŹ ƱƺǀſřŹŶƟ źººſŚţźſ Źŵ ƭƹřŶƯ šŚƋřźŤƗř‬‬ ‫‪ĬƴūŹƺŤſŵªŻƹźǀě ƾŝLjƤƳř ŚƯřƩŚſƱŚưƷƲŗƹĥ æêŹŵ‬‬
‫ﺍﺯ ﻓﺮﻡ‪ ،‬ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻣﺤﺘﻮﺍ ﻫﻢ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ‬
‫‪ƹ ŵƺƃƾƯ ƂƿŚŤſ ƲǀţLJ ƵŹŚƣ źſŚţźſ Źŵ ƽřƵŹƺƐººſř‬‬
‫‪ƶŞƃªĨƿźſźŝƱŚƠƫŚŴƯŚŝŹřƺǀƫƺŝƱŚĭŶƴƿŚưƳšřźĩřŸƯ‬‬
‫‪ƶŝ řŹ Źřƺǀƫƺŝ ƱƺƳŚƣ Ʋƿř .ŶǀſźƳ ƶŬǀŤƳ ƶŝ ´ƾſŚſř ƱƺƳŚƣ‬‬
‫‪źŝ ƾƃƺƯřźƟ ŹŚŞƛ Ţſř ƶŤƀƳřƺŤƳ ƮƷ ŚƷƱźƣ ŹŸĭ ƾŤů‬‬
‫‪.ŶƳŚƄƴŝƹřƵźƸģ‬‬ ‫ﺑﻪ ﺣﻮﺯﻩ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺁﻧﻜﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﻭ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﻭﺭﻱ‬
‫‪ƽƹƶŝƹŢųŚƴƃƾƯŢǀưſŹƶŝźưƘƫřƭřŵŚƯƮĩŚůƱřƺƴƗ‬‬
‫‪ƭŚưţ ŹƺţŚŤĪƿŵ řŹ ƹř LjưƗ ƹ Ƶŵřŵ ƲǀƄƳŚū ƲǀǀƘţ ŹŚǀŤųř‬‬ ‫ﺩﺍﺭﻡ‪ ،‬ﺑﺨــﺶ ﺍﻧﺪﻳﺸــﻪ ﭼﻨــﺪﺍﻥ‬
‫‪ƵŻƺų Ʊƺưǀſª źţƪƯŚĩ šŹƺƇ ƶŝ Śƿ Źřƺǀƫƺŝ Ʊƺưǀſ‬‬
‫‪´ŽƺǀſLJŚě ƽŹřƺǀƫƺŝ ŵřŶǀƴƿźţ ŚưǀƀǀŤƳŚſ LJŵ ƺǀƳƺŤƳō‬‬
‫‪ƱŚƯźƟªŹŚƄŤƳř ŚŝŵƺŝƶŤƟźĭƮǀưƈţŹřƺǀƫƺŝ .ŵźĩƾƯźưƗ‬‬
‫‪ŹƺţŚŤĪƿŵ ´ŢƣƺƯª šŹƺººƇ ƶŝ řŹ ŵƺººų ´ƽŹƺţŚŤĪƿŵ‬‬
‫‪ƽřŹřŵ Źřƺǀƫƺŝ .ŢſLjŗƹżƳƹ Źŵ æìíè ƽLJƹĥ çé ŶƫƺŤƯ‬‬
‫‪ƾŤƴƐƬſ ƱřŶƳŚų Żř ŦƘŞƴƯ ƹ ƾƟřźººƃř ƾ޺ºƀƳ ƹ ƪƇř‬‬ ‫ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺍﺯ ﺛﺮﻭﺕ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻟﺰﺍﻣﺎ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫‪Ŝǀţźţ ƲƿŶŝ ŶƿŚƃ Śţ ŶƳřƺŴŝ īŹżŝ ƽŚǀŞưƬĩ ƱƺǀſřŹŶƟ‬‬
‫‪ƱŚƸūƾŤǀƀǀƫŚƿźĜƯřŶƋƱƺǀſřŹŶƟŚƸƴţƾƃŚěƹźƟƖƳŚƯ‬‬ ‫ﭘﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﭘﺮﺑﺎﺭ ﻧﻴﺴــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ‬
‫‪ƾƿŚŤſƹŹ Żř ŚŤƫŚƇř Źřƺǀƫƺŝ ŵřŶūř .ŵƺŝ ŚǀƳŚĜſř ƾƷŚººƃŵŚě‬‬
‫‪Ʊźƣ Źŵ ƹ ƶŤſŚųźŝ ĨººſŚŝ ƶƤƐƴƯ Źŵ ´ŹŚŞǀƫƺŝª ƭŚƳ ƶŝ‬‬
‫‪ƭŚūźƟŚƳ ŶƈƣŌƺſ ƾŤů ƹ ŚƷƾŤƿŚƋŹŚƳ ƂƿřżƟř Śŝ .ŵƺƃ‬‬
‫‪ŢƿŚƸƳ Źŵ Źřƺǀƫƺŝ æíçퟪƯŚŤĜſ çêŹŵ ƽƹ ƱŚū ƶǀƬƗ‬‬
‫‪.ŶƳŵƺŝ Ƶŵźĩ šźŬƷ LjŗƹżƳƹ ƶŝ ƮƷŵżƳŚƃ‬‬
‫‪Ʋǀưǀƣ šŹŚƔƳ ŢŰţ ƹ ƂƴƿŶƫřƹ īźƯ Żř žě Źřƺǀƫƺŝ‬‬
‫ﻓﻀﺎﻱ ﻭﻳﮋﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺳﺘﻴﺰﻱ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺭﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﻜﻪ‬
‫‪Źŵ ƹ Ƶŵźĩ ƽźǀĭƵŹŚƴĩ šŹŶƣ Żř æíèå ƪººƿŹƹō çì Źŵ‬‬
‫ﺩﺍﻧﺶ‪ ،‬ﺣﻮﺯﻩ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺿﻌﻴﻒ‬
‫‪ƹ ŶƳřŹŸĭ LjŗƹżƳƹ ŽŚĩřŹŚĩ Źŵ řŹ ƾººƳřƺūƺƳ ƱřŹƹŵ ŵƺų‬‬
‫‪ŚěƹŹř ƶŝ ƶŤſřƺųŵƺų ƽŶǀƘŞţ Źŵ Ţƃřŵ Ŷƈƣ ƶĩƾƫŚů‬‬
‫)‪.ŢƃŸĭŹŵ ƪſ ƽŹŚưǀŝ źŧř Źŵ ŵƹźŝ (ƶººƀƳřźƟ LJŚưŤůř‬‬
‫‪ƱřŶƴģ ŚƯř ŚěƹŹř Źŵ Źřƺǀƫƺŝ ƾĭŶƳŻ .ŢƟŹ ŚěƹŹř ƶŝ žĜſ‬‬
‫‪.ŢƄĭŻŚŝ LjŗƹżƳƹ ƶŝ æíåìƩŚſ Źŵ ƹ ŶǀƯŚŬƴǀƳ ƩƺƏ ƶŝ‬‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻳﺎ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻧﺎﻣﺸﺮﻭﻉ ﻛﺴﺐ ﺛﺮﻭﺕ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﻱ ﺳﺎﻟﻢ ﻭ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺎﺭﺁﻓﺮﻳﻨﻲ‬
‫‪šŚǀů ƱřŹƹŵ ƱŚƿŚě æíèå źŞƯŚººſŵ æì Ŝǀţźţ ƲººƿŶŝ‬‬
‫‪Ʋǀƫƹř ƶĩ ŵƺŝ ƽŵźƯ ƹ ƲǀţLJ ƵŹŚƣ īŹżŝ ´ƂŴŝ ƾƿŚƷŹª‬‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺗﺐ ﻭ ﺗﺎﺏﻫﺎﻱ‬
‫‪ƾƷŚƃŵŚě šŹŚěŚƴŝ ƱƺŘƬěŚƳ ƶĩ ƾƳŚƯŻ ŶƘŝ ƩŚſ Ĩƿ ŚƸƴţ‬‬
‫‪Ƶŵźĩ ŚƐƗř šŹŚěŚƳƺŝ ƝŻƺū ƶŝ řŹ ƂţřźưƘŤƀƯ ƹ ŚǀƳŚĜſř‬‬
‫‪.ŵŚƸƳƶƿŚěřŹŹŚưƘŤſřŶƋƱƺǀſřŹŶƟ‬‬
‫‪ƽŚĪƿźƯō Żř ƽřƵŶººưƗ ƂŴŝ ƽŻŚººſŵřŻō Śŝ Źřƺǀƫƺŝ‬‬ ‫‪ŵƺŝ Ţſƺĭō ë Źŵ Ŝǀţźţ ƲƿŶŝ ƹ ŵźĩ ŹŵŚƇ řŹ ´īźƯ Śţ‬‬
‫‪Ʊřƺū Źřƺǀƫƺŝ .Ŷƃ ŻŚƛō ƮƷ ƹř ƽźĭƾŝLjƤƳř ƱřŹƹŵ ƶƧ ŵƺŝ‬‬
‫‪ƩŚſ Źŵ ƭŚŬƳřźſ ƹ ƶŤſƺǀě ŢƯƹŚƤƯ ƽŚƷƹźǀƳ ƶŝ řŶŤŝř Źŵ‬‬ ‫ﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻓﻀﺎﻱ ﻣﻠﺘﻬﺐ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺫﻫﻦ ﻣﺘﺒﺎﺩﺭ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻗﺎﻱ‬
‫‪ŚǀƳŚĜſř ŵƺų ƱřŹƹŵ īŹżŝ źĭŹŚưƘŤſř Ĭƴģ Żř ƲǀţLJ‬‬
‫‪ƂŴŝƽŵřŻōšŚĩźůŻřƾƷƺŞƳřƂŴŝƭŚƸƫřżǀƳƱƺƴĩřƮƷ‬‬ ‫ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫‪Źŵ řŹ LjŗƹżƳƹ ƩźŤƴĩ LjưƗ Źřƺǀƫƺŝ ŽŚĩřŹŚĩ ƍƺƤſ Śŝ ƶƧ‬‬
‫‪Źŵ řŹ ´ƭƹŵ ƽŹƺƸưūª ŻŚƛō ƱƺƴƧř Źřƺǀƫƺŝ .ŢƟźĭ Ţſŵ‬‬
‫‪ŹřƺǀƫƺŝŢŝƺƳƱƺƴƧř .ŵźĩƭLjƗřřŹLjŗƹżƳƹƩLjƤŤſř æíæå‬‬
‫‪Źŵ ŹƺƄĩ Ʋƿř ĨǀţŚưƬĜƿŵ ƾĭŶƴƿŚưƳ ŢǀƫƹƺƀƯ ƶƧ ŵƺŝ‬‬
‫‪Ʊƺģ ƾƳřŹřŶưŤſŚǀſ ƵŻƹźƯř .Ţſř ƵŹŚƣ Ʋƿř źſŚţźſ Źŵ‬‬
‫‪Źŵ Źřƺǀƫƺŝ šřźĪƠţ ƲǀưƷ źŝ ƶǀĪţ Śŝ ... ƹ žƫřŹƺƯ ŻƹŚģ‬‬
‫‪.ŵźĩ ƭLjƗř LjŗƹżƳƹ‬‬
‫‪ƱřźŞƷŹ Żř ŽŚƯƺţ ƵŻƺų ŢƳŚǀų ƹ ƾƳƹŹŵ ƽŚƷŢŝŚƣŹ‬‬
‫‪ƱŶƴƫ ƹ ƶººƀƳřźƟ ƱŚǀƯ ŢŝŚƣŹ žŵźǀĮŝ ƵŶƸƗ źŝ řŹ ƱŶººƴƫ‬‬
‫‪Ʊō ƖŞţ ƶŝ ƹ ŚǀƳŚĜſř źŝ ŚƷƽƺººƀƳřźƟ ƶƐƬººſ ƱŚƯżưƷ ƹ‬‬
‫ﻣﻮﺳﻮﻱ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺩﺍﻣﻨﻪ ﺣﻮﺯﻩ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺍﺻﻞ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ‬
‫‪ƱŚƷřƺųƶĩŢſřŹŚưƘŤſřƶǀƬƗƾƳƺǀſřŹŶƟžǀſŚţƭƹżƫ‬‬
‫ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫‪.Ŷƃ ƭƹŵ ƽŹƺƸưū ƾƃŚěƹźƟ ŦƗŚŝ ŢƿŚƸƳ Źŵ ƱƺǀŝLjƤƳř‬‬ ‫‪řŹ Ʊřƺū Źřƺǀƫƺŝ ƵŻŚţ ŢǀƫƹƺƀƯ ŢǀưƷř ƲǀţLJ ƽŚĪƿźƯō‬‬
‫‪Ʊŵźĩ ƪƿŶŞţ ƹ ƲǀţLJ ƵŹŚƣ Źŵ ƽŹŚū ƎŝřƹŹ ƪĪƃ źǀǀƜţ‬‬
‫‪ŚĪƿźƯō ƾƳƺƯĦƷ ƾſŚǀſ ƱŚƠƫŚŴƯ Żř ƾƷŚĮººƃŚŝ ƶŝ Ʊō‬‬
‫‪ƵŶƗƹ Śŝ ƹ ŢƟŹ ŚĪǀŗŚƯŚū ƶŝ æíæê ƩŚſ Źŵ Źřƺǀƫƺŝ ŚƯř‬‬
‫‪ƶŝ ŶƗŚƤŤƯ řŹ ƾŤǀŗŚƷ źŞƷŹ ŢƿŚƸƳ Źŵ ƱŚĭŵźŝ ƽŻŚſŵřŻō‬‬
‫‪.ŵźĩƾƯ ƱřŶƴģ ŶƇ‬‬
‫‪ŽŹŚƯ ƶƫżƫŻ ŚƯř ŢƄĭŻŚŝ LjŗƹżƳƹ ƶŝ æíææ Źŵ Źřƺǀƫƺŝ‬‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ‪.‬‬
‫‪ƽŚƷƵŻƺƯō Żř ƶººĩ ŶƳŹřŶƳ ƾƿŚŝř ƵřŹ Ʋººƿř Źŵ ƹ ŶƴŤººƀƷ‬‬
‫‪ŵƺų ƽƺĮƫř ƹ ƢƄƯźſ ƱřƺƴƗ ƶŝ īŹżŝ ´ƂŴŝƾƿŚƷŹª‬‬
‫‪Źřźƨţ ƱŚƴĤưƷ ƲǀţLJ ƽŚƨƿźƯō Źŵ Śƿō ŚƯř ŲƿŹŚţ .Ŷƴƴĩ ŵŚƿ‬‬
‫ﺣﻮﺯﻩ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺑﻲﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪řŹ LjŗƹżƳƹ źĮƿŵŹŚŝ ƵŻŚţ ƾƳřƺţ Śŝ æíæì Źŵ ƹ ŵźĩ Ĩººưĩ‬‬

‫‪ŦƗŚŝŚĩŚƿƺŝŵźŞƳŹŵŹřƺǀƫƺŝƽŻƹźǀěLjŗƹżƳƹŻřƶŤƃŸĭ‬‬
‫‪.ŵźĩŮŤƟ‬‬
‫‪.ŵźƧ LjŗƹżƳƹ ħźţ ƶŝ ŹƺººŞŬƯ řŹ ƹř ŽŚĩřŹŚĩ Źŵ æíæç‬‬
‫‪ŢƯƹŚƤƯ ƽŚƷƹźǀƳ źŞƷŹ ƶĩ ŵƺŝ ƩŚſ ƱŚưƷ ƽLJƺū Źŵ‬‬
‫‪ŵźĩŚƷƾƿŚǀƳŚĜſřƮǀƬƀţřŹŵƺų ´řŶƳřźǀƯŵƺĪƀǀƀƳřźƟª‬‬

‫ﺭﺑﻄﯽ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‬
‫‪ŸŶƃ ŶƷřƺų‬‬ ‫‪.ŵƺƃ ũŹŚų ŚǀƳŚĜſř ƩźŤƴĩ Żř ƮƷ řŵŚƳřźĭƺǀƳ ƾƋřŹř Śţ Ŷƃ‬‬ ‫‪ŶƘŝ ƩŚſ Ĩƿ .Ŷƃ ŹřźƟ ƶŝ ŹƺŞŬƯ Źřƺǀƫƺŝ Ŝǀţźţ ƲƿŶŝ ƹ‬‬

‫ﻧﻘﺪ ﻛﺘﺎﺏ ﻫﻢ ﺟﺰﻭ ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﺍﺳﺖ‬

‫ﻛﻪ ﺩﺭ »ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ« ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺟﺎﻟﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬
‫ﻛﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺣﺘﻲ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﻧﺸﺮﻳﻪﺍﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪﻱ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﮔﺎﻩ ﺷﺪﻥ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﻭ ﺑﻴﻨﺶ ﻭ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮﻱ ﻛﻪ ﺧﺎﺭﺟﻲﻫﺎ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪﺍﻱﻫﺎ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺧﻴﻠﻲ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻳﻢ ﻭ ﺑﺎ ﺧﺎﺭﺟﻲﻫﺎ ﻭ ﻧﮕﺎﻫﺸﺎﻥ‬
‫ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺟﺎﻱ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺸــﻬﻮﺭ ﻭ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺧﺎﻟﻲ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ‪ ،‬ﺟﺎﺫﺑﻪ ﺷﻬﺮﺕ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ‬
‫»ﺷــﻬﺮﻭﻧﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ« ﻛﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺍﻟﮕﻮﻳﺶ »ﺗﺎﻳﻢ« ﻭ »ﺍﺷــﭙﻴﮕﻞ« ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﻱ ﺍﻛﺘﺸﺎﻓﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺭﺩ؛ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﻛﺘﺸﺎﻓﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ »ﺗﺎﻳﻢ«‪» ،‬ﺗﺎﻳﻢ« ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ؛ ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﺩﺭﻧﺪ‬
‫ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﻛﻪ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﻳﻲ‪ -‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ -‬ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﻳﻚ ﺟﻤﻊ ﻣﺤﺪﻭﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺿﺮﺑﺎﻫﻨﮓ ﻛﺎﺭﻱ ﺗﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺷﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺎﺗﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺣﺮﻓﻪﺍﻱ ﺑﻪ ﺫﻫﻨﻢ ﻣﻲﺭﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻌﻴﺪ ﻟﻴﻼﺯ‪ :‬ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺭﺑﻄﻲ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻱ‬
‫»ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﻱ« ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﻳﻚ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﻣﻤﻠﻜﺖ‬
‫ﺭﺍ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺛﺮﻭﺕ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺛﺮﻭﺕ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻓﻘﺮ ﻧﻤﻲﺍﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺟﺰ ﺑﺎ ﺍﺻﻼﺡ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺟﺰ‬
‫ﺑﺎ ﺁﺯﺍﺩﺳﺎﺯﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻱ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﺑﺤﺚ ﺗﻮﺯﻳﻊ‬
‫ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺩﺍﺷﺘﻦ ‪ ۴۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺩﻻﺭ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺍﺭﺯﻱ ﻭ ﺩﺍﺷﺘﻦ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲﺗﺮﻳﻦﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻱﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱﻃﻮﻝﺗﺎﺭﻳﺦﺍﻳﺮﺍﻥ‪،‬ﻫﻨﻮﺯﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻳﻢﺑﻪﻋﺪﺍﻟﺖ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺩﺳﺖ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺻﺮﻑ ﺁﺩﻡ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻱ ﻋﺪﺍﻟﺖﺧﻮﺍﻫﺎﻧﻪ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻦ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﻴﺮ ﻋﻠﻤﻲ ﺭﺍ ﺟﻠﻮ ﺑﺮﻭﻳﻢ؛ ﻣﺴﻴﺮ ﻋﻠﻤﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ :‬ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺗﻮﺭﻡ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ‬
‫ﻓﻘﺮ ﺭﺍ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﺗﻮﺭﻡ ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﺳﻮﺍﻝ ﻣﻲﺑﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻲﻋﺪﺍﻟﺘﻲﺍﻱ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﻻﻱ‬
‫ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻳﻚ ﺩﻭﻟﺖ ﺷﺮﻳﻒ ﭼﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﻱ ﻣﻬﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻣﻮﻟﺪ ﺩﺍﺭﺩ؟ ﻣﺎ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺛﺮﻭﺕ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺎﺯﺩﻳﺪ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺎﻳﺖ ﺍﺭﺍﻙ‬
‫ﺩﺭ ﭘﻲ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺁﮊﺍﻧﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺍﺗﻤﻲ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺟﻤﻌﻪ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺩﻳﺪ ﺑﺎﺯﺭﺳﺎﻥ ﺁﮊﺍﻧﺲ‬
‫ﺍﺯ ﺗﺎﺳﻴﺴـﺎﺕ ﺭﺁﻛﺘﻮﺭ ﺁﺏ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺍﺭﺍﻙ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺩﻫﻢ ﺧﺮﺩﺍﺩ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﻠﻲ‬
‫ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺩﺑﻴﺮ ﺷـﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ ﻭ ﺧﺎﻭﻳﺮ ﺳـﻮﻻﻧﺎ‬
‫ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﮔﺮﻭﻩ ‪ ۵+۱‬ﺁﻣﺎﺩﮔﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﺎﺳـﺨﮕﻮﻳﻲ‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﭘﻴﺶ ﺷـﺮﻁ ﺑﻪ ﭘﺮﺳـﺶﻫﺎﻱ ﺁﮊﺍﻧﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﻧﺮﮊﻱ‬
‫ﺍﺗﻤـﻲ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻫﺴـﺘﻪﺍﻱﺍﺵ ﺍﻋﻼﻡ ﻛـﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﻋﻠﻲ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻲ ﺭﻭﺯ ﺍﻭﻝ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ﺑﻪ ﻭﻳﻦ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ‬
‫ﺍﺗﺮﻳﺶ ﻛﻪ ﻣﻘﺮ ﺁﮊﺍﻧﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﺗﻤﻲ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﺳـﺖ‬
‫ﺳـﻔﺮ ﻭ ‪۲‬ﺳـﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺍﻟﺒﺮﺍﺩﻋﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳـﺮﻛﻞ ﺍﻳﻦ ﺁﮊﺍﻧﺲ‬
‫ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻛﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ‪۲‬ﻣﺎﻩ ﻭ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺍﺑﻬﺎﻣﺎﺕ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺴـﺘﻪﺍﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺳﺨﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺷﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺍﻓﻖ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺩﺭ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﻠﻲ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻲ ﻭ ﺧﺎﻭﻳﺮ‬
‫ﺳـﻮﻻﻧﺎ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻟﺒﺮﺍﺩﻋﻲ ﻭﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﻟﻴﺴﺒﻮﻥ ﺗﺮﻙ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺩﻭﺭ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ ﮔﺮﻭﻩ ‪ ۵+۱‬ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﻭ‬
‫ﻃﺮﻑ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺗﻲ ﻛﻪ ﺩﻭﻡ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ﺩﺭ ﻣﺤﻞ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺧﺎﺭﺟﻪ‬
‫ﭘﺮﺗﻐﺎﻝ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﻛﺎﺥ ﻧﺴﻴﻮﺍﺩﺱ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷﺪ ﺍﺯ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺩﺭ ﺁﻥ‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﻟﻴﺴﺒﻮﻥ ﺑﻪ ﻭﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﺯﮔﺸـﺖ ﻭ ﺿﻤﻦ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻣﺠﺪﺩ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪﺍﻟﺒﺮﺍﺩﻋﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻛﻞ‬
‫ﺁﮊﺍﻧـﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﻧـﺮﮊﻱ ﺍﺗﻤﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳـﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺁﮊﺍﻧﺲ‬
‫ﺩﻋﻮﺕ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺳـﻔﺮ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑـﺎ ﻛﻤﻚ ﻃﺮﻑ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ‪۲‬ﻣﺎﻩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﻛﺎﺭﻱ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺍﺑﻬﺎﻣﺎﺕ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻫﺴـﺘﻪﺍﻱﺍﺵ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﻃﺮﻑ ﻭ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻱ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﺁﮊﺍﻧﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﻧﺮﮊﻱ‬
‫ﺍﺗﻤﻲ ﭘﺎﺳـﺦ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﻲ ﺍﻳﻦ ﺩﻋـﻮﺕ ﺍﻭﻟﻲ ﻫﺎﻧﻴﻮﺗﻦ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻭﻥ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺍﻟﺒﺮﺍﺩﻋﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺗﻴﻤﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺁﮊﺍﻧﺲ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬
‫ﺳﻔﺮ ﻭ ﺑﺎ ﺟﻮﺍﺩ ﻭﺣﻴﺪﻱ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ‬
‫ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻋﻼﻡ ﺷﺪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺩﻳﺪ ﺑﺎﺯﺭﺳﺎﻥ ﺁﮊﺍﻧﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻲ ﺍﻧﺮﮊﻱ‬
‫ﺍﺗﻤﻲ ﺍﺯ ﺭﺁﻛﺘﻮﺭ ﺁﺏ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺍﺭﺍﻙ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﮊﺍﻧﺲ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﻲ ﺑﻴﺎﻧﻴـﻪﺍﻱ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺭﺳـﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺗﺎﺳﻴﺴﺎﺕ ﻫﺴﺘﻪﺍﻱ ﻧﻄﻨﺰ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﻣﺎﻩ ﺁﮔﻮﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﻤﻪ‬
‫ﺍﺑﻬﺎﻣﺎﺕ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﺯﻣﺎﻳﺶﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﭘﻠﻮﺗﻮﻧﻴﻮﻡ‬
‫ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺕﻫﺎﻱ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﺁﮊﺍﻧﺲ ﺿﻤﻦ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﺩﻳﺪ ﺳﺎﻳﺖ ﻫﺴﺘﻪﺁﻱ ﺍﺭﺍﻙ ﺗﺎﻛﻴﺪ‬
‫ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺩﻳﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﺎﻩ ﺟﺎﺭﻱ ﻣﻴﻼﺩﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﺷـﺪ‪ .‬ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻗﺼﺪ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺳـﺎﻝ ‪ ۲۰۰۹‬ﻣﻴﻼﺩﻱ‬
‫ﺭﺁﻛﺘﻮﺭ ﺁﺏ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺍﺭﺍﻙ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩﻫﺎﻱ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻭ‬
‫ﺻﻠﺢﺁﻣﻴﺰ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺭﺁﻛﺘﻮﺭ ﺁﺏ ﺳﺒﻚ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﺁﻭﺭﻳﻞ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺁﮊﺍﻧـﺲ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺍﺗﻤﻲ‬
‫ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻛﻤﻚﻫﺎﻱ ﻓﻨﻲ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺁﮊﺍﻧﺲ‬
‫ﻛﻪ ﺣﻖ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻋﻀﻮ ﭘﻴﻤﺎﻥ ﺻﻠﺢ ﺍﺷﺎﻋﻪ ﻫﺴﺘﻪﺍﻱ )‪(NPT‬‬
‫ﺍﺳﺖ ﺭﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۸‬‬ ‫اﻳﺮان‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ؛ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ‬
‫«‪v×DЫ ÊU Š‬‬
‫ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺍﻭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤـﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺑﺮﮔـﺰﺍﺭﻱ ﺩﻭﺭ‬
‫ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺣﺎﻳﺰ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ‬ ‫ﺩﻭﻡ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺩﺭ ﻋﺮﺍﻕ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ‪ ۳‬ﺩﻫﻪ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺕﻫﺎﻱ ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ‬ ‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﻣﺘﻜﻲ‪ ،‬ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻣﻮﺭﺧﺎﺭﺟﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﻭﺯ ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻭﺍﺷﻨﮕﺘﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﻱ ﻣﻴﺰ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﻛﺸـﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﺭﻭ‬ ‫ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻣﺸـﺘﺮﻙ ﺑﺎ ﻳﻮﺳﻒ ﺑﻦﻋﻠﻮﻱ‪ ،‬ﻭﺯﻳﺮ‬
‫ﺍﺗﻔﺎﻗﻲ ﻣﻬﻢ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷـﺪ ﻭ ﻧﻘﻄﻪ ﻋﻄﻔﻲ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺳﺮﺩ‬ ‫ﺍﻣﻮﺭﺧﺎﺭﺟـﻪ ﻋﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺍﻋـﻼﻡ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻭ ﻳﺦ ﺯﺩﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ – ﻭﺍﺷـﻨﮕﺘﻦ ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺭﻭﺍﺑﻄﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﺍﺯ ﺑﻴﺴـﺘﻢ ﻓﺮﻭﺭﺩﻳﻦﻣﺎﻩ ﺳـﺎﻝ ‪ ۱۳۵۹‬ﺑﻪ ﻃـﻮﺭ ﻳﻜﺠﺎﻧﺒﻪ ﺍﺯ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳـﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻗﻄﻊ ﺷﺪ ﻭ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ‬ ‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﺩﻭﺭ ﺩﻭﻡ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺑﺎ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ‬
‫ﻣﺬﺍﻛﺮﻩﺍﻱ ﺭﺳﻤﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻧﻜﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ‬ ‫ﻣﺜﺒﺖ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻔﺘﻢ ﺧﺮﺩﺍﺩﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺣﺴﻦ ﻛﺎﻇﻤﻲ ﻗﻤﻲ ﻭ ﺭﺍﻳﺎﻥ‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻭﺍﺷﻨﮕﺘﻦ‪ ،‬ﺷﺎﻥ ﻣﻚﻛﻮﺭﻣﻚ ‪ ،‬ﺳﺨﻨﮕﻮﻱ‬
‫ﻛﺮﺍﻛـﺮ ) ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳـﺎﻝﻫﺎﻱ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﻘـﻼﺏ ﻛﺎﺭﺩﺍﺭ ﺍﻳﺎﻻﺕ‬ ‫ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺷﺪﻥ ﻛﺎﺥ ﺳﻔﻴﺪ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻭ ﻋﺮﺑﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﺩﻭﺭ ﺩﻭﻡ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺑﺎ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻣﻚﻛﻮﺭﻣﻚ‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ( ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﮔﺸﺎﻳﺸﻲ ﻋﻤﺪﻩ ﺩﺭ‬ ‫ﺩﺭ ﻫﻤﻴـﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭﻳﻢ ﻛـﻪ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﻣﻨﺠﺮ ﺷـﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺩﺭ ﻋﺮﺍﻕ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷـﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﭘﺎﻱ ﻣﻴﺰ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ ﻭ ﺩﺳﺖﻛﻢ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬ ‫ﺩﻟﻴﻞ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻳـﻚ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﺭﻭﺩﺭﺭﻭﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻋﺮﺍﻕ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺍﻗﺪﺍﻣﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺳـﺨﻨﮕﻮﻱ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ‬
‫ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺭﺍﻳﺎﻥ ﻛﺮﺍﻛﺮ‪ ،‬ﻣﺬﺍﻛﺮﻩﻛﻨﻨﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﮔﻔﺖ‬ ‫ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺳـﺨﻨﺎﻧﺶ ﺍﺩﻋﺎ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻫﺪﻑ ﻭﺍﺷﻨﮕﺘﻦ‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻤﺪﻩﺍﻱ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻋﺮﺍﻕ ﺷﻜﻞ‬ ‫ﺍﺯ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺎﻡ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻃﺮﻑ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﺣﺴﻦ ﻛﺎﻇﻤﻲ ﻗﻤﻲ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﻓﻖ‬ ‫ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﻋﺮﺍﻗﻲ ﺑﺎ ﺛﺒﺎﺕﺗﺮ‬
‫ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﺑـﺮﺍﻱ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﺩﻭﺭ ﺩﻭﻡ ﻣﺬﺍﻛـﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩﺍﻱ‬ ‫ﻭ ﺍﻣﻦﺗﺮ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﻓﺘﺎﺭﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺳﺨﻨﺎﻥ‬
‫ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ ﺑﺮ‬ ‫ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩ‬
‫ﻣﻮﺍﺿﻊ ﻗﺒﻠﻲ ﺧﻮﺩ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻫﺪﻑ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﭘﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﺑﺎ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ »ﻳﺎﺩﺁﻭﺭﻱ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺍﺷﻐﺎﻟﮕﺮﺍﻥ«‬ ‫ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ‪ ۲۷‬ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﻭﺯ ﻫﻔﺘﻢ ﺧﺮﺩﺍﺩﻣﺎﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﺍﺭﺗﺶ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺭﺍ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﺎﺍﻣﻨﻲ ﻭ ﺑﻲ ﺛﺒﺎﺗﻲ‬ ‫ﻣﺬﺍﻛﺮﻩﺍﻱ ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻧﺪ؛ ﻣﺬﺍﻛﺮﻩﺍﻱ ﻛﻪ ﺣﺴـﻦ‬
‫ﺩﺭ ﻋﺮﺍﻕ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ‬ ‫ﻛﺎﻇﻤﻲ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﺳﻔﻴﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻋﺮﺍﻕ ﻭ ﺭﺍﻳﺎﻥ ﻛﺮﺍﻛﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺘﺎﻱ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺩﺍﻣﻦ ﺯﺩﻥ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻲﺛﺒﺎﺕ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﺘﻬﻢ‬
‫ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬
‫ﻭ ﻭﺍﺷـﻨﮕﺘﻦ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷـﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻﺕ‬
‫ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺭﺥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛـﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻣﻮﺿﻮﻉ‬
‫ﻫﺴـﺘﻪﺍﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﺳـﺎﻳﻪ‬
‫ﺍﻓﻜﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﺷﺪﻥ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﺑﻲﺍﻋﺘﻤﺎﺩﻱ ﻣﻨﺠﺮ ﺷـﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺩﺭ ﺷـﺮﺍﻳﻄﻲ ﺭﺥ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤـﺪ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ‬
‫ﻣﺘﻮﻗﻒﻧﻜﺮﺩﻥ ﻏﻨﻲﺳﺎﺯﻱ ﺍﻭﺭﺍﻧﻴﻮﻡ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‬
‫ﺗﺎﻛﻨـﻮﻥ ﺑﺎ ﻣﺘﻮﻗـﻒ ﻛـﺮﺩﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻏﻨﻲﺳﺎﺯﻱ ﺍﻭﺭﺍﻧﻴﻮﻡ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ‬
‫ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﭘﻴﻤﺎﻥ ‪NPT‬‬
‫ﻏﻨﻲﺳﺎﺯﻱ ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻢ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ‬
‫ﺣﺴـﻦ ﻧﻴـﺖ ﻭ ﺑﺮﺩﺍﺷـﺘﻦ ﮔﺎﻡﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺜﺒﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﮔﺸﺎﻳﺶ‬
‫ﻋﻤﺪﻩ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺗﻬﺮﺍﻥ –ﻭﺍﺷـﻨﮕﺘﻦ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮﺩ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫دﻳﻦ‬
‫ﺳﻴﻨﻤﺎ‬ ‫‪۹‬‬
‫‪۱۰۹‬‬

‫ﺟﻨﺎﺡﺑﻨﺪﻱﻫﺎﻱ ﺗﺎﺯﻩ ﺩﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻴﻨﻤﺎ‬

‫ﺣﺮﻑﻫﺎﯼ ﺷﻤﻘﺪﺭﯼ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﺭﺷﺎﺩ‪ ،‬ﻭﺍﮐﻨﺶ ﺍﺣﻤﺪﯼﻧﮋﺍﺩ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﯼ ﭼﻨﺪ ﻣﺪﻳﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬
‫‪Ê«œ—U —UOU‬‬

‫ﻓﺎﺭﺍﺑﻲ ﻫﻢ ﺑﺮ ﻣﻮﺍﺿﻊ ﺗﻨﺪ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﮔﻔﺖ‪ » :‬ﺗﺎ ﻭﻗﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻨﻴـﺎﺩ ﻓﺎﺭﺍﺑﻲ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳـﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭼﻨﺪﺍﻧﻲ ﺑﺮ ﺳـﻴﻨﻤﺎﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ‪ «.‬ﺯﻧﺠﻴﺮﻩ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﻫﺎﻱ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻓﺎﺭﺍﺑﻲ‬
‫ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺤﻤﺪﻣﻬﺪﻱ ﻋﺴﮕﺮﭘﻮﺭ ﻫﻢ‬
‫ﺍﺯ ﺳﻤﺖ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﻫﻨﺮﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﻫﻨﺮﻱ ﺷﻬﺮﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﺳـﺘﻌﻔﺎ ﺩﺍﺩ‪.‬ﻋﺴـﮕﺮﭘﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﻭﻝ ﺁﺫﺭ ‪ ۱۳۸۴‬ﺍﺯ ﺳﻮﻱ‬
‫ﻋﻠﻲ ﻋﺴﮕﺮﻱ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﻫﻨﺮﻱ‬
‫ﺷﻬﺮﺩﺍﺭﻱ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻋﻬﺪﻩﺩﺍﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻨﺮﻱ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺭﺍ ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻴﻠﻢ ﻭ ﻣﺸﻐﻠﻪ ﻛﺎﺭﻱ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ ﺭﻓﺘﻦ ﻋﺴﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭﻫﻨﺮﻱ ﻭ‬
‫ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﻱ ﺍﻣﻴﻦ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻭﻥ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭﻱ‪ ،‬ﻋﺴﮕﺮﭘﻮﺭ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﻫﻨﺮﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺴﺘﻌﻔﻲ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻟﺤﻈﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺭﺑﺎﺑﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻛﻞ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻭ ﺍﺭﺯﺷـﻴﺎﺑﻲ ﺍﺭﺷـﺎﺩ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﻻﻳﻞ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺭﺍ ﺍﻋﻼﻡ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺍﺳـﺘﻌﻔﺎ ﺍﺯ ﺳـﻮﻱ‬
‫ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻲ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﺍﺩﺍﺷﺖ‪»:‬ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﻦ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﻱ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ‬
‫ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ‬
‫ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﮑﻨﺪ؟‪...‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻮﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﺤﻤﻞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻣﺜﻞ ﻳﮏ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﮐﻨﻴﻢ ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺷـﺮﺍﻳﻂ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮﺳـﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﮐﻨﻮﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺭﺍ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪ «.‬ﺍﻳﻦ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ‬
‫ﻣﺸـﺎﻭﺭ ﻫﻨﺮﻱ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺑﺎ ﺍﺳـﺘﻌﻔﺎﻫﺎﻱ ﮔﺴـﺘﺮﺩﻩ ﺩﺭ‬
‫ﺣﻮﺯﻩ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻭ ﺍﻫﻞ ﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﻛﻨﺎﺭ‬
‫ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﺎﺟﺮﺍ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷـﺮﺍﻳﻂ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺳﻴﻨﻤﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﻱ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺭﺿﺎﺩﺍﺩ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻲ ﻓﺎﺭﺍﺑﻲ‪ ،‬ﺭﻭﺯ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻲ‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪ ﻭ ﺭﻭﺯ ﺷـﻨﺒﻪ ﻣﺘﻦ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺻﺒﺢ ﺍﺭﺳـﺎﻝ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﺻﻔﺎﺭﻫﺮﻧﺪﯼ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺟﻠﺴﻪ‬
‫‪۲۷‬ﺗﻴﺮ ﻫﻴﺎﺕﺩﻭﻟﺖ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﯼ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺭﺿﺎﺩﺍﺩ‬
‫ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﻣﺘﺒﻮﻋﺶ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﻱ‬
‫ﺭﺿـﺎﺩﺍﺩ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳـﺎﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺣﺘﻤـﺎﻝ ﺁﻏﺎﺯ ﺩﻭﺭﻩ‬ ‫‪» :‬ﺭﻭﻳﮑـﺮﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬﻢ ﺩﺭ ﺣـﻮﺯﻩ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﻫﻨﺮ ﺁﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺎﺯﻩ ﺩﺭ ﺳـﻴﻨﻤﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﻤﻘﺪﺭﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮ‬
‫ﺭﺿﺎﺩﺍﺩ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻓﺎﺭﺍﺑﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺟﻬﺖﮔﻴﺮﻱ‬
‫ﺳـﻴﻨﻤﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻳـﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺍﻭﺿـﺎﻉ ﭘﻴﭽﻴـﺪﻩﺍﻱ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻭ ﺭﻭﻧﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﻱﻫﺎ‬
‫ﺗﻨﺎﻗﺾﺁﻣﻴﺰ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻑﻫﺎﻱ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ ﺩﺭﮔﻴﺮ‬
‫ﺍﻣﻮﺭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ‪ -‬ﻫﻨﺮﻱ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺷـﺮﺍﻳﻂ ﻓﻌﻠﻲ‬
‫ﻣﻲﺷـﻮﺩ ﺑﺎ ﻛﻤﻲ ﺍﻏﻤﺎﺽ ﺍﺯ ﺩﻭ ﮔـﺮﻭﻩ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺍﺻﻠﻲ‬
‫ﺳـﻴﻨﻤﺎ ﻳﺎﺩ ﻛﺮﺩ ﻛـﻪ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﻈﺮﺷـﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﺑﻼﺗﻜﻠﻴﻔﻲ‬
‫ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻣﻲﺍﻧﺠﺎﻣﺪ؛ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﺣﻮﺯﻩ‬
‫ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺸﺎﻭﺭﺍﻥ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻮﺍﺩ ﺷـﻤﻘﺪﺭﻱ ﺑﺎ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮﻫﺎﻱ ﺻﺮﻳﺢ ﻭ‬
‫ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻮﺯﻩ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺟﻨﺠﺎﻟﻲﺗﺮﻳﻦ ﻭ‬
‫ﺧﺒﺮﺳﺎﺯﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮﻩ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﺧﻴﺮﺍ ﻣﻴﻬﻤﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫»ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺳﻼﻡ« ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻳﻲ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﺎ ﻣﺠﺮﻳﺎﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮﺍﺿﻊ ﺗﻨﺪ ﻭ ﺻﺮﻳﺤﺶ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺷﻜﻞ‬
‫ﻭ ﻗﺎﻟﺐ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻣﻄـﺮﺡ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﺭﺷـﺎﺩ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻣﺤﻘﻖ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﻣﮕﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭﺯﻳﺮ‬
‫ﺷﻤﻘﺪﺭﻱ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ‪:‬‬

‫ﻭ ﺻﻔﺎﺭﻫﺮﻧﺪﻱ‬ ‫ﻣﺜﺒﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻴﻨﻤﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﺮﻱ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺴﻴﺮ ﻗﻄﺎﺭ ﺳﻴﻨﻤﺎ‬
‫ﻣﻲﮔﻨﺠﻴﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮ ﻛﺴـﻮﺕ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﭘﺎﻱ‬ ‫ﺣﻮﺍﺷـﻲ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻗﻀﺎﻳﺎ ﻭ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ‬
‫ﻣﺤﻤﻮﺩﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳــﺨﻨﺎﻥ ﺟﻮﺍﺩ ﺷــﻤﻘﺪﺭﻱ‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﺳﻴﻨﻤﺎﮔﺮﺍﻥ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺷﻤﺎ ﻗﺼﺪ ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ‬
‫ﻣﻲﻓﺸـﺮﺩ ﺗﺎ ﮔﻮﺍﻫﻲ ﺑﺮ »ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳـﺖ«‬ ‫ﺳـﻴﻨﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺳـﻴﻨﻤﺎﻳﻲ ﻓﺎﺭﺍﺑﻲ ﻭ ﻫﻴﺎﺕ ﺍﻣﻨﺎﻱ ﻓﺎﺭﺍﺑﻲ‬ ‫ﺩﺍﺭﻳﺪ؟ﻣﺠﺘﻬﺪﺍﻥ ﻛﻪ ﻓﻌﻼ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻭﺍﻗﻊ‬‫»ﻣﻮﻗﻌﻲﺭﺍﻛﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺗﺤﻤﻞ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﺭﺷــﺎﺩ ﻭ ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻲﺍﺵ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ‬ ‫ﺳﻴﻨﻤﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﺮﺍﻛﻪ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺳﻦ ‪ ۲۵‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺎ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺁﺧﻮﻧﺪ‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻌﻴﺪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﻚ‬ ‫ﻋﺮﺍﻕ‬
‫ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻭﺭ ﻫﻨﺮﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻮﺍﺧﺬﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ‬ ‫ﻣﺤﺼﻞ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎﻳﻢ ﺭﻭﺷﻦ ﻭ‬
‫ﺩﺭ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻢ‬ ‫ﺭﺳـﺎﻟﻪ‬ ‫ﻣﻦ‬ ‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﻱ‬ ‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﻲ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺸﺎﻭﺭ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺗﺤﻮﻝ ﻭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﺳﻴﻨﻤﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﺷﻤﻘﺪﺭﻱ‬ ‫ﻋﺮﺏ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻭ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﭼﻬﺎﺭﺷﻨﺒﻪ ‪۲۷‬ﻣﺮﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﻓﺎﺭﺱ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﺍﺯ ﻳﻚ‬ ‫ﺷﻔﺎﻑ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﻭ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻲ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺰﺭﮒ ﻳﺎﺩ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ؛ ﻣﺸﺎﻭﺭ ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻮﺭﺍﻥ‬ ‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳـﺘﻌﻔﺎﻱ ﺧـﻮﺩ ﺍﺯ ﻫﻴﺎﺕ ﺍﻣﻨﺎﻱ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺳـﻴﻨﻤﺎﻳﻲ‬ ‫ﺭﺳﺎﻟﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺪﻫﻢ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﻣﻦ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‬
‫ﺭﺍ‬
‫ﻧﮕﺮﺵ‬‫ﻫﻤﻴﻦﻛﻪ ﺁﻥ‬
‫ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺘﻲ‬
‫ﺁﻥ ﺑﻮﺩ‪.‬‬‫ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺪﺍﻓﻌﺎﻥ‬ ‫ﺭﺋﻴﺲ‬ ‫ﺍﻧﻘﻼﺏﺁﮔﺎﻩ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ‬
‫ﻣﺸـﺮﻭﻃﻴﺖ ﺍﺯ‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ﺯﺷﺖ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﻭ ﻣﻦ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸـﺪﻡ ﻭ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻮﻫﻴﻨﻲ‬ ‫ﺭﺍ‬ ‫ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ‬ ‫ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺁﺧﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﺴﻮﺕ ﺁﻳﺖﺍﻟﻠﻬﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ‬ ‫ﺷﻤﻘﺪﺭﻱ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ‬ ‫ﻓﻌﺎﻻﻥ ﺣﻮﺯﻩ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﻫﻨﺮ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﺸﻮﻡ‪ ،‬ﻓﻌﻼ ﺁﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻟﻴﺎﻗﺖ ﺷﺎﮔﺮﺩﻱ ﻣﺮﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺟﻤﻬﻮﺭ‬ ‫ﺭﺋﻴﺲ‬ ‫ﺍﻳﻨﻜﻪ‬ ‫ﺍﻋﻼﻡ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﻛﺮﺩﻩ‬
‫»ﺳﻴﺎﺳﺖ« ﺭﺍ ﺑﺮ »ﻓﻘﺎﻫﺖ« ﺗﻘﺪﻡ ﻣﯽﺑﺨﺸﻴﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ‬‫ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ‬ ‫ﺍﺭﺷﺎﺩ‬ ‫ﻭﺯﻳﺮ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺧﻮﺩ‬ ‫ﺍﺯ ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﻱ ﻣﻦ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﻛﻪ ﻣﺪﻋﻲ‬
‫ﺯﻳﺎﺩﺗـﺮ ﺍﺯ ﻣﻦ ﻣـﻮﺭﺩ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺑﻌﻀـﻲ ﺧﺮﻣﻘﺪﺱﻫﺎﻱ‬
‫ﺻﺤﺖﺩﺭﻧﺪﺍﺭﺩ‬
‫ﺻﻒ‬ ‫ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕﺩﻭﺭﻩ‪،‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺁﻥ‬ ‫ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺴـﺘﺎﻥ‬ ‫ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺍﺯ ﺍﻭ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ‬ ‫ﺳــﺨﻨﮕﻮﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﻋﺮﺍﻗﻲﻫﺎ‬ ‫ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑ ﺭﺍ ﻣﻦ ﺯﺩﻡ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭﻱﻫﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺍﺻﻼﺡ‬
‫ﻣﺠﺘﻬﺪ‬ ‫ﺷﻜﻞﺭﻭﻳﻜﺮﺩ‬ ‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺻﺤﺖ‬ ‫ﺷــﻮﺩ ﻭ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ‬ ‫ﺗﻜﺬﻳﺐﻋﻠﻤﺎﻱ‬
‫ﻣﻘﺪﻡ‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻭ ﺍﺩﻋﺎﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ »ﺳﻴﺪﺍﺑﻮﺍﻟﻘﺎﺳﻢ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ« ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﻪ‬ ‫ﺍﺷﺎﺭﻩ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﺭﻭﺯ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﺩﺭ‬ ‫ﻫﻢ‬ ‫ﺻﻔﺎﺭﻫﺮﻧﺪﻱ‬
‫ﺟﻮﺍﻥ ﺩﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﯼ ﺩﺭﺣﻮﺯﻩ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‬ ‫ﺣﺴﻴﻦ‬ ‫ﺷــﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﻱ ﺷـﻤﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺴـﻴﺮ‬
‫ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺩﻫﻪﻫﺎﻱ ‪ ۲۰‬ﻭ ‪ ۳۰‬ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻦ ﻟﻄﻴﻔﻪ ﻋﻴﺒﻲ‬
‫ﺳﻴﺎﺳـﺘﻤﺪﺍﺭ‬ ‫ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ‬ ‫ﮔﺎﻫﻲ‬‫ﮔﻔﺖ‪:‬ﻳﻚ‬ ‫ﻗﺎﻣﺖ‬ ‫ﺷــﻤﻘﺪﺭﻱ‬
‫ﻫﺎﻱﻭ ﺩﺭ ﻗﺪ ﻭ‬ ‫ﺭﺍﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻭﺍﮔـﺬﺍﺭﺩ‬ ‫ﻫﺎﻳﻲﺩﺭ‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺩﺍﺷـﺖ ﻭ‬ ‫ﭘﺮﻱ‬‫ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ‬ ‫ﺁﻥﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﻝ‬ ‫ﺍﻳﺮﺍﻥ‬ ‫ﺳﻴﻨﻤﺎﻱ‬
‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‬ ‫ﻗـﻢ ﻭ‬
‫ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺣﺎﻛﻢ‬ ‫ﻓﻀﺎﻱ‬‫ﻧﻴﺴﺖ ﻭ‬ ‫ﺭﺋﻴﺲ ﺑﺎﺟﻤﻬﻮﺭ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‬ ‫ﺳﺨﻨﮕﻮﻱ‬
‫ﺷﻤﻘﺪﺭﻱﺍﻧﺘﺨﺎﺏ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ‬ ‫ﺷﺪﻩ‪ ۱۳۲۹‬ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﻳﺮﻩ ﺳﻴﺎﺳﻴﻮﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ؟‬ ‫ﺍﺳـﻔﻨﺪ‬
‫»ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ« ﻭﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫»ﻓﻘﺎﻫﺖ«‬ ‫ﻭﺯﺭﺍﻳﺶ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮ‬‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻭﺭﺍﻥ‬ ‫ﺑﺎﺷــﺪﺁﻥﺧﻮﺩ‬
‫ﺣﻮﺯﻩ ﺩﺭ‬‫ﺑـﺮ ﻧﻴﺎﺯ‬
‫ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪﻡ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴــﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻴﻨﻤﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻫﺎ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻧﺰﺩﻳﻚ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻌﻀﻲ‬ ‫»ﺳﻴﺎﺳﺖ«‬
‫ﺍﺭﺷــﺎﺩﺑﻪﺑﺎ ﺍﻋﻼﻡ‬
‫ﻭﺯﻳﺮﻛﺮﺩ ﻭ‬
‫ﺩﻭﺭ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ ﺳــﻴﻨﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻮﺍﻧﻲ‬ ‫ﺩﻭﺭﺍﻥ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ‬ ‫ﻣﻌﺎﺷـﺮﺍﻥﺍﻓﺮﺍﺩ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺍﻳﻦ‬‫ﺷـﻴﺮﺍﺯﻱ‪ ،‬ﺍﺯ‬
‫ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﻣﻨﺼﺮﻑ‬ ‫ﺳـﻴﺪﺭﺿﻲ‬‫ﻧﻮﻉ ﺳﺨﻦ‬ ‫ﻣﺎ ﺧﻂ ﻗﻄﺎﺭ ﺭﺍ ﻋﻮﺽ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ‬
‫ﻛﺎﺷـﺎﻧﻲﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﻣﻲﻓﻬﻢ ﻭ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ‬
‫ﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬ ‫ﻣﻲ‬ ‫ﺑـﺎﺭﻩ‬ ‫ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺩﺭ‬ ‫ﺁﻥ‬ ‫ﺍﺯ‬ ‫ﭘـﺲ‬ ‫ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻨﺪﻩ‬ ‫ﺑﻠﺪﻳﻢ ﻭ ﺳﻮﺯﻧﺒﺎﻥ ﺧﻮﺏ ﻭ ﺧﺒﺮﻩ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺩﺍﺭﻳﻢ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚﺁﻣﻴﺰ ﺣﺮﻑ ﻣﻲﺯﻧﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮﺭﺷﺎﻥ ﻛﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻭ ﻣﺴﻴﺮ ﻗﻄﺎﺭ ﺭﺍ ﻋﻮﺽ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۱۱۰‬‬
‫‪۱۰‬‬ ‫ﺧﺒﺮﺳﺎزان‬
‫دﻳﻦ‬

‫ﻗﻠﻌﻪﻧﻮﻳﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ‬

‫ﻓﺮﻫﺎﺩ ﻋﺸﻮﻧﺪﯼ‪ » :‬ﻣﺎ ﻛﻪ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ ﻣﺜﻞ ﺁﺩﻡ ‪ ۳‬ﺩﻓﺎﻋﻪ ﺑﺎﺯﻱ ﻣﻲﻛﺮﺩﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻤﺎ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭﺍﻥ ﺑﻮﺩﻳﻦ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻦ ﺑﺎﺯﻱ‬
‫ﺑﺎ ﺳﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻨﺴﻮﺥ ﺷﺪﻩ‪ «.‬ﺍﻣﻴﺮ ﻗﻠﻌﻪﻧﻮﻳﻲ ﺭﻭﺯﻫﺎﻱ ﺧﻮﺷﻲ ﺭﺍ ﺳﭙﺮﻱ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﺑﻠﻨﺪﺵ ﺩﺭ‬
‫ﺻﺪﺭ ﺟﺪﻭﻝ ﺩﻭﺭ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﺑﺎﺯﻱﻫﺎﻱ ﮔﺮﻭﻩ ‪ c‬ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺎﺯﻱﻫﺎﻱ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﻴﻤﺶ ﺩﺭ ﻣﻮﺿﻊ ﺿﻌﻒ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﻫﻔﺘﻪ ﻗﺒﻞ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺴﺎﻭﻱ ﺑﺎ ﭼﻴﻦ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻋﺼﺒﻲ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻦ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺿﻌﻒ‬
‫ﺩﻓﺎﻋﻲ ﺗﻴﻤﺶ ﮔﻔﺖ ﺑﻪ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭﺍﻥ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﺑﺎﺯﻱ ﻛﺮﺩﻩ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﻱ ﺑﺎ ﻣﺎﻟﺰﻱ ﻫﻢ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﻗﺒﻠﻲ ﻭ ﺩﻓﺎﻉ ﭼﻬﺎﺭﻧﻔﺮﻩ ﺧﻄﻲ ﺗﻴﻤﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﻣﻴﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ‪ .‬ﻗﻠﻌﻪﻧﻮﻳﻲ ﺩﺭ ﺗﻤﺮﻳﻨﺎﺕ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﻱ ﺑﺎ ﭼﻴﻦ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺑﺎﺭ ﺑﺎ‬
‫ﺍﺧﺮﺍﺝ ﺍﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﺻﺎﺩﻗﻲ ﺍﺯ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺧﺒﺮﺳﺎﺯ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺼﺎﻭﻳﺮ ﻓﺮﻳﺎﺩﻫﺎﻱ ﺍﻭ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺻﺎﺩﻗﻲ ﺭﺍ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺭﻭﻱ ﺟﻠﺪ‬
‫ﺑﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺼﺎﻭﻳﺮﻱ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺩﻟﻬﺮﻩ ﺩﺭ ﺩﻝ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺗﻴﻢ ﻣﻠﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﻣﻴﺮ ﺧﻴﻠﻲ ﺯﻭﺩ ﺻﺎﺩﻗﻲ ﺭﺍ ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻭ‬
‫ﺳﻌﻲ ﻛﺮﺩ ﺍﺯ ﺍﺳﺎﺱ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﺭﺍ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻣﻴﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻫﻔﺘﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﺮﺯﺍﻳﻲ‪ ،‬ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭ ﺷﺒﻜﻪ ﺳﻪ ﺳﻴﻤﺎ ﻫﻢ‬
‫ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻱ ﻣﻴﻬﻤﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭﺭﺯﺵ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺷﺒﻜﻪ ﺍﻭﻝ ﺷﺎﻛﻲ ﺑﻮﺩ ‪ ،‬ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺘﺶ ﺭﺍ ﻧﺜﺎﺭ ﻣﻴﺮﺯﺍﻳﻲ ﻭ‬
‫ﻋﺎﺩﻝ ﻓﺮﺩﻭﺳﻲﭘﻮﺭ ﺷﺒﻜﻪ ﺳﻮﻡ ﻛﺮﺩ! ﺍﻣﻴﺮ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻛﻪ ﻫﻔﺘﻪ ﺩﺷﻮﺍﺭﻱ ﺭﺍ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﻱ‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﺗﻴﻤﺶ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺑﺎ ﻣﺎﻟﺰﻱ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺭﻭﺯﻫﺎﻳﻲ ﭘﺮ ﺍﺳﺘﺮﺱ ﺭﺍ ﺳﭙﺮﻱ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺗﻴﻤﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺭﻏﻢ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﻛﻤﺮﻧﮓ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻴﺰﺑﺎﻥ ﺩﺭ ﺻﺪﺭ ﮔﺮﻭﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻳﻚ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﺎ ﻛﺮﻩ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ‬
‫ﺷﻮﺩ ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﻗﺒﻠﻲ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﮔﺮ ﻧﺘﻮﺍﻧﺪ ﺗﻴﻢ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺣﺎﻻ ﺧﻴﻠﻲﻫﺎ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻗﻄﻊ ﺍﻣﻴﺪ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ‪ ۴‬ﺗﻴﻢ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﺁﻥ ﻭﻗﺖ ﺑﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﻴﻢ ﻣﻠﻲ ﻗﻄﻊ ﺍﻣﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪.‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻲﺩﻟﻴﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻗﻠﻌﻪﻧﻮﻳﻲ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺯﺧﻢﻫﺎﻱ ﻛﻬﻨﻪ ﺩﻭ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺕ‬

‫ﻣﺠﺪﺩ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻲ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷــﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﻭﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﺭﺋﻴﺲ‬
‫ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻋﺼﺮ ﺳﻪﺷــﻨﺒﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﺳــﺦ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻭﻻﻳﺘﻲ‬
‫ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪» :‬ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﻦ ﻭ ﻭﻻﻳﺘﻲ‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﺭﻭﺷــﻦ ﻭ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻤﻠﻜﺖﺩﺍﺭﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻗﺒﻞ‬
‫ﻫــﺪﻑﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻖ ﻛﺎﺭﻱ ﻭﻻﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻴﺮﻫﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺭﻫﺎ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﺗﻴﺰ ﺍﺻﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮﺩ ﺩﻭﺭ ﺁﻥ ﺧﻂ ﻛﺸــﻴﺪ ﻭ‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﻫﺪﻑ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪﺟﻮﺍﺩ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻭﻥ ﭘﻴﺸﻴﻦ‬
‫ﺩﻛﺘﺮ ﻭﻻﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﻮﻭﻝ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺗﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮﺵ‬
‫ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ‪ ۵۹۸‬ﻭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺟﻨﮓ ‪ ۸‬ﺳــﺎﻟﻪ ﺷــﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺯﻣﻴﻨﻪ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺍﻳﻦ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﻲ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻭ‬
‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻭﻻﻳﺘﻲ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﭼﻮﻥ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻣﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﻢ ﻭ ﺗﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﻣﻦ ﻭﺯﻳﺮ ﺧﺎﺭﺟﻪﺍﻡ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﻤﻲﺩﻫﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ )‪ (۵۹۸‬ﻗﺒﻮﻝ ﺷــﻮﺩ‪ «.‬ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﺖ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﺵ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺗﻠﻔﻦ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺣﺎﺝ ﺍﺣﻤﺪ ﺁﻗﺎ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪» :‬ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ)ﺭﻩ( ﻓﺮﻣﻮﺩﻧﺪ ﺑﺮﻭﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﻙ‬
‫ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺭﺩ ﻛﺮﺩﻥ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﺟﺪﻟﻲ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﺟﻨﺠﺎﻝ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻧﺸﻮﺩ ﺭﻭﺷﻨﮕﺮ ﻧﻘﺎﻁ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻉ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﻭ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻧﻈﺎﻡ‬
‫ﻛﻪ ﺁﻥ ﻣﻮﻗﻊ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ)ﺭﻩ( ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻣﻲﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﺳﺮﺍﻥ ﺳﻪ ﻗﻮﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻲﺁﻣﺪ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺮﻑ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻳﻚ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﻧﻈﺮﻱ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﻳﻚ ﻓﺮﺩ ﺍﻗﺪﺍﻡ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ «.‬ﺩﻛﺘﺮ ﻭﻻﻳﺘﻲ ﺍﻓﺰﻭﺩ‪» :‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫ﻣﺮﺩﻡ ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺁﻥ ﻫﻢ ﻣﺮﺩﻣﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻃﻮﻝ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻝ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰﺍﺭ ﺷﻬﻴﺪ ﻭ ﻣﺠﺮﻭﺡ‬
‫ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﻟﺬﺍ ﺣﻖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺧﺎﺹ ﺣﺴﺎﺳــﻴﺖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﻣﺎ ﻫﻢ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﻣﺮﺩﻡ‬
‫ﻭ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻧﻈﺎﻡ ﺭﺍ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ «.‬ﺩﻛﺘﺮ ﻭﻻﻳﺘﻲ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﻋﻠﺖ ﺭﻓﺘﻦ ﺁﻗﺎﻱ ﻣﺤﻤﺪﺟﻮﺍﺩ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺩﻟﻴﻞ ﺟﺪﺍﺷــﺪﻥ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﺼﺪﻱ ﺟﻨﺎﺏ ﺁﻗﺎﻱ ﺭﻱﺷــﻬﺮﻱ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ‬
‫ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺁﻥ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ‬
‫ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻧﺸﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺧﺎﺗﻤﻪ‬
‫ﺩﻫﻴﻢ‪ «.‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻭﻻﻳﺘﻲ ﺑﺎ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﭘﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ ﺍﺩﻋﺎﻫﺎﻱ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎ ﻭﺍﻛﻨﺶ‬
‫ﻓﺮﺷـﺎﺩ ﻗﺮﺑﺎﻧﭙـﻮﺭ‪ :‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺩﺭ ﭘﻲ‬
‫ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﻣﺤﻤﺪﺟﻮﺍﺩ ﺍﺭﺩﺷﻴﺮﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻲ ﻣﻌﺎﻭﻥ‪ ،‬ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﻗﻮﻩ‬
‫ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻠﺖ ﺧﺮﻭﺟــﺶ ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺭﺥ‬
‫ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺷﻨﺒﻪﺷﺐ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺤﻤﺪﺟﻮﺍﺩ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ »ﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻳﻚ« ﺷﺒﻜﻪ ﺍﻭﻝ ﺻﺪﺍﻭﺳﻴﻤﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻋﻠﺖ ﺧﺮﻭﺟﺶ ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺕ‬
‫ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺿﻤﻦ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺍﺧﺘﻼﻓﺶ ﺑﺎ ﺩﻛﺘﺮ ﻋﻠﻲﺍﻛﺒﺮ ﻭﻻﻳﺘﻲ‬
‫ﻭ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻲ ﭘﺮﻭﮊﻩﺍﻱ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪» :‬ﺑﺎ ﺩﻛﺘﺮ‬
‫ﻭﻻﻳﺘﻲ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺍﺷﺘﻢ‪ «.‬ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺻﺮﻳﺢ ﻻﺭﻳﺠﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻭﺍﻛﺶ‬
‫ﺳــﺮﻳﻊ ﻋﻠﻲﺍﻛﺒﺮ ﻭﻻﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﻣﺸﺎﻭﺭ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﻣﻘﺎﻡ‬
‫ﻣﻌﻈﻢ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺍﺳــﺖ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻭﻻﻳﺘﻲ ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﻻﺭﻳﺠﺎﻧــﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺳــﻠﻴﻘﻪ ﺩﺭ ﺟﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﻭﺯﺍﺭﺕ‬
‫ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻣﺮﻱ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱﻫﺎ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ‬
‫ﺁﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺍﻣﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﻣﻠﻲ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ‬
‫ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ‪ ۵۹۸‬ﻭ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ‪ ۱۹۷۵‬ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﮔﺮ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻭﻧﻴﻦ‬
‫ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﻧﻈﺮﻱ ﻣﻲﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻣﻌﺎﻭﻧﻴﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻭ ﻣﺪﺍﻗﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻭ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺗﻜﺎﻣﻞ‬
‫داﻧﺶ‬ ‫‪۱۱‬‬
‫‪۸۳‬‬

‫ﻓﻴﺰﻳﮏ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺭﺟﻨﺒﺎﻥ‬
‫ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ‬
‫ﻓﻴﺰﻳﮏ ﺩﺭ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ‬
‫«‪ÈbL²F —–uÐ‬‬

‫ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻴﺰﺑﺎﻥ ﻳﮏ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺍﺳــﺖ‪.‬‬

‫‪ ۷۰‬ﮐﺸــﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺣﻀﻮﺭ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮑﺰﻳﮏ ﺍﻭﻟﻴﻦ‬
‫ﺗﻴﻢ ﺣﺎﺿﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳــﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﮐﺎﺭﺕ‬
‫ﺣﻀﻮﺭ ﺻﺎﺩﺭ ﻧﺸــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﮕﻴﺮﯼﻫﺎﯼ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ‬
‫ﮐﺎﺭﺕﻫﺎﻳﯽ ﻳﮏﺭﻭﺯﻩ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺮﺍﺳــﻢ ﺍﻓﺘﺘﺎﺣﻴﻪ ﺻﺎﺩﺭ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺳﺘﺎﺩ ﺧﺒﺮﯼ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺗﻘﺎﺭﻥ )‪sym-‬‬
‫‪ (merty‬ﺣﻀﻮﺭ ﻣﻮﻓﻖ ﻭ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﮐﻪ‬
‫ﺧﺒﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ‪ ۸‬ﺻﻔﺤﻪ‪،‬‬
‫ﺭﻧﮕﯽ ﻭ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ‬
‫ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﻲﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻭﺏﺳﺎﻳﺖ ﺭﺳﻤﻲ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﮐﻪ ﺍﻣﺴﺎﻝ‬
‫ﺗﻮﺳــﻂ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺟﺮﺍ ﻭ ﺑﻪﺭﻭﺯ ﺭﺳﺎﻧﯽ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ‪۲۴‬‬
‫ﺍﺭﺩﻳﺒﻬﺸﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﺭﻭﺯﺭﺳﺎﻧﯽ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ۲۲‬ﺗﺎ ‪ ۳۱‬ﺗﻴﺮ ﻣﺎﻩ‪ ،‬ﺳــﯽ ﻭ ﻫﺸــﺘﻤﻴﻦ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﻓﻴﺰﻳﮏ‬
‫ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺯﯼ ﺩﺭ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷــﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﯽ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻈﺮﯼ ﻭ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ ﻭ‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺕ ﻋﻠﻤﻲ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺁﻥ ﺍﺯ ﮔﻮﺷﻪ ﻭ ﻛﻨﺎﺭ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺩﻳﺪﻥ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻭﻟﻴﻦ‬ ‫ﺳﺎﻟﻪ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻴﺰﺑﺎﻥ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩﯼﻫﺎ ﺩﺭ ﭘﮋﻭﻫﺸﮑﺪﻩ ﺭﻭﻳﺎﻥ ﺷﻬﺮ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ‬ ‫ﺻﺒﺢ ﺷﻨﺒﻪ ‪ ۲۳‬ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ﺍﻓﺘﺘﺎﺣﻴﻪ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ‪.‬ﺩﺭ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳــﺒﮏ ﻭ ﺳــﻴﺎﻕ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ‬ ‫ﺍﻳــﻦ ﺭﻭﺯ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﺷــﺐ ﻗﺒﻞ ﺗﻴﻢﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎﺯﯼﺷﺪﻩ ﺍﻳﺮﺍﻧﯽ‬ ‫ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻀﻮﺭ ﺩﮐﺘﺮ ﺣﺪﺍﺩ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺸــﺎﻫﺪﻩ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎﺯﺩﻳﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺎﺩﻝ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻣﺸــﻮﻕ ﺗﻴﻢ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﺩ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﺩﺵ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻟﻤﭙﻴــﺎﺩ ﺟﻬﺎﻧــﯽ ﻓﻴﺰﻳــﮏ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۳۶۸‬ﺩﻭﺭ ﺍﺯ‬
‫‪ ۲۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻥ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳــﺨﻨﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﮔﻔﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻳﺎﻥ ﻧﺨﺒﻪ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺯﺍﻥ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩﻱ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺭﺟﻨﺒﺎﻥ ﻫﻢ ﺩﻳﺪﻥ ﻛﺮﺩﻧﺪ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﻮﺍﻧﺴــﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺗﺎﺯﮔﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪﻱ ﺑﻪ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖ ﺩﺍﻧﺶ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺻﻠﺢ ﻭ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﺗﮑﺎﻥﻫﺎ ﮐﺎﻣﻼ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ‬ ‫ﺩﻭﺳﺘﻲ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﻭ‬

‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﻴﺮﺯﺍﺩ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ‪:‬‬

‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬﺍﺭ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﻓﻴﺰﻳﻚ‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ‬
‫ﺩﺭ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۳۶۷‬ﺍﻭﻟﻴــﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻀﻮﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﺑﻘﺎﺕ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۹۶۷‬ﻭ ﺩﺭ ﻭﺭﺷﻮ‪،‬‬
‫ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻟﻬﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺑﺎ ﻫﻤﺖ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺩﻛﺘﺮ ﮔﻮﺭﮊﻭﺳﮑﻲ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ‬
‫ﺷﺪ‪.‬ﻭﻱ ﺗﺎ ﺍﻣﺴﺎﻝ ﺩﺑﻴﺮﻱ ﺩﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﺩﺭ ﻟﻬﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ‬
‫ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﮔﻮﺭﮊﻭﺳﮑﻲ ﻣﺒﺪﻉ ﺟﺎﻳﺰﻩﺍﻱ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﮔﺎﻡ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﻧﻮﺑﻞ« ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﮐﻪ ﺍﻣﺴﺎﻝ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ‬
‫ﺣﻀــﻮﺭ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﯼ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﺑﺮ‬
‫ﺍﺛﺮ ﺳــﮑﺘﻪ ﻗﻠﺒﯽ ﺩﺭ ﮔﺬﺷــﺖ‪ .‬ﺍﻭ‬
‫ﻣﺴﻦﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮﺩ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩﻓﻴﺰﻳﻚﺑﻪﺣﺴﺎﺏ‬
‫ﻣﻲﺁﻣﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﻭﻝ ﻣﺴــﺎﺑﻘﺎﺕ‬
‫ﺗﻨﻬــﺎ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻱ ﺑﻠﻐﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ‪،‬‬
‫ﭼﮑﺴﻠﻮﺍﮐﻲ‪ ،‬ﻣﺠﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺭﻭﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺩﻋــﻮﺕ ﺣﻀــﻮﺭ ﺩﺭ ﻣﺴــﺎﺑﻘﺎﺕ‬
‫ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﻣﺠﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ ﻣﻴﺰﺑﺎﻥ ﻣﺴﺎﺑﻘﺎﺕ‬
‫ﺷــﺪ ﻭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺷﺮﻗﻲ‪ ،‬ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﻭ‬
‫ﻳﻮﮔﺴﻼﻭﻱ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬ﺩﺭ‬
‫ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﻛﻮﺑﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻏﻴﺮﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ ﺣﻀﻮﺭ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ‪ ۱۹۸۴‬ﺩﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺋﻤﻲ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﺩﺭ ﻟﻬﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺑﻴﺮﻱ‬
‫ﺩﻛﺘﺮ ﮔﻮﺭﮊﻭﺳﮑﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﺎﺕ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺨﭽﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺯﻱ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﭘﻲ‬
‫ﺁﻥ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺯﺍﻥ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭ‬ ‫ﺗﻴﻢ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺣﻀــﻮﺭﻱ ﻣﻮﺛﺮ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺩﻭ‬
‫ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ‪ .‬ﻃﻲ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﺍﻣﺘﺤﺎﻧﺎﺕ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ‪ ۳‬ﻧﻔﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ‪ ۳۵۰۰‬ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺯ ﻭﺍﺟﺪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ‬
‫ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۸‬ﺩﺭ ﺍﺗﺮﻳﺶ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ‪ ۳۰‬ﻛﺸﻮﺭ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﻩ‬
‫ﺩﺍﻧﺶ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﺯﻣﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﺎﻝ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﺩﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺳــﭙﻬﺮﻱﺭﺍﺩ ﻭ ﺩﮐﺘﺮ ﺍﺣﻤﺪ ﺷﻴﺮﺯﺍﺩ ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺗﻮﺍﻧﺴــﺖ ‪ ۲‬ﻣﺪﺍﻝ ﺑﺮﻧــﺰ ﻭ ‪ ۱‬ﺩﻳﭙﻠﻢ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻥ ﺧﻮﺩ ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺩﺭ ‪ ۱۹‬ﺩﻭﺭﻩﺍﻱ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑﻪﺣﺎﻝ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ‬
‫ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩﻩ‪ ۳ ،‬ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺯ ﺩﺧﺘﺮ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻃــﻲ ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﻓﺎﻛﺘﻮﺭ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﺯ ﺍﻣﺴــﺎﻝ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻣﻴﺰﺑﺎﻥ ﻣﺴــﺎﺑﻘﺎﺕ ﺍﺳﺖ ﺗﻮﺍﻧﺴــﺘﻪ ‪ ۲۷‬ﻣﺪﺍﻝ ﻃﻼ‪،‬‬
‫‪ ۲۶‬ﻣﺪﺍﻝ ﻧﻘﺮﻩ‪۱۹ ،‬ﻣﺪﺍﻝ ﺑﺮﻧﺰ ﻭ ‪ ۱۰‬ﺩﻳﭙﻠﻢ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻛﺴــﺐ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۳۷۲‬ﺁﻣﺎﺩﮔﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻴﺰﺑﺎﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﺑﻘﺎﺕ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ‪،‬ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﻲ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۲۰۰۷‬ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﺎﺕ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﺑﻘﺎﺕ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۳۸۳‬ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻭ‬
‫ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺳﭙﻬﺮﻱ‬
‫ﺭﺍﺩ‪ ،‬ﺩﺑﻴﺮ ﻭ ﻣﺴﻮﻭﻝ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﻭ ﺩﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ‬
‫ﺍﺟﺘﻬﺎﺩﻱ ﺩﺑﻴﺮ ﻋﻠﻤﻲ ﺍﻳﻦ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﺭ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺑﻮﺩ‬
‫ﺩﻛﺘﺮ ﺍﺣﻤﺪ ﺷــﻴﺮﺯﺍﺩ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺳﺎﻝ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ‬
‫ﺳﺎﻝ ﻗﺒﻞ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻴﻢ ﺁﻣﺎﺩﻩﺳﺎﺯﻱ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ‬
‫ﻭ ﺗﻴﻢ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺷﺎﺋﺒﻪ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﺷﺪ‪ .‬ﻭﻱ ﺩﺭ ﺗﻴﻢ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻗﻄﻌﺎ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﻮﺛﺮ ﺍﺳﺖ‪ ۲۰ ،‬ﺳﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺣﻀــﻮﺭ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺗﺎﺛﻴﺮﺍﺕ‬
‫ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﻫﺮ ﺗﺎﺛﻴــﺮﻱ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻫــﻢ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻗﺒــﻞ ﺍﻟﻤﭙﻴــﺎﺩ‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻜﺪﺍﻥﻫﺎﻱ ﺧﻮﺑﻲ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ‬
‫ﻭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻛﺸــﻮﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻃﻲ‬
‫ﻣﺮﺍﺣﻞ ﭘﺴــﺎﺩﻛﺘﺮﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑــﺎﺯ ﻣﻲﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﻛﺴــﻲ ﻛﻪ ‪ ۲۰‬ﺳﺎﻝ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺍﻟﻤﭙﻴﺎﺩ ﻭ ﺗﻴﻢ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻡ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﻩﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۸‬ﺩﺭ‬
‫ﻟﻬﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺩﮐﺘﺮ ﮔﻮﺭﮊﻭﺳﮑﻲ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ‬
‫ﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۱۲‬‬
‫‪۸۴‬‬ ‫ﺑﺎزار‬

‫ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﺧﺮﻳــﺪﺍﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﺩﻋﻮﺕ ﻛﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺑﻴﺎﻥ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺸــﺪ ﺗﺎ ﺁﺭﺍﻣﺶ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸــﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬
‫ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺖ ‪.‬ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺑﻪ ﺣﺪﻱ ﻭﺧﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬ ‫‪ułdN œ«dNÐ‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﻱﻫﺎﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭﺍﺧﺒﺎﺭ ﻭﻳﮋﻩ ﺧﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﻱ ﺍﺯ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﺍﻃﻼﻉ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ‪ »:‬ﺑﻬﺎﻱ ﭘﮋﻭ ‪ ۲۰۶‬ﺗﻴﭗ ‪ ۵‬ﻭ ‪ ۶‬ﺑﻪ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۱۷‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻭ‬ ‫ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺲﻟﺮﺯﻩﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺗﺤﺖ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻓﻌﺎﻻﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺿﺮﺏﺍﻟﻌﺠﻠﻲ‬
‫‪ ۵۰۰‬ﻫﺰﺍﺭ ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ «.‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺭﺋﻴﺲ‬ ‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ‪.‬ﻓﺮﺍﻧﺴــﻮﻱﻫﺎ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺭﺍ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﻱ ﺭﺍ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺑﻴﻢﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ‬
‫ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺖ‪»:‬ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﺍﻥ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬ﺍﻣﺎ ﺷــﺎﻳﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﭘﮋﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻋﺎﺩﻱﺷــﺪﻥ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‬ ‫ﻗــﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥ ﺷﻮﺩ‪.‬ﺷــﺎﻳﺪ ﺧﻮﺩﺭﻭﺳــﺎﺯﺍﻥ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺑﺎ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺯﺑﺎﻥ ﺟﺎﺭﻱ ﻣﻲﺳــﺎﺧﺖ‪،‬‬
‫ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎﺩﻱ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪«.‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫﺎﻱ ﺳــﺎﺭﻛﻮﺯﻱ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﭼﻪ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﻳﻚ ﻣﺎﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺗﺼــﻮﺭ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺧﺮﻭﺝ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﺍﻭ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻧﺶ ﺍﺯ‬
‫‪p¹ Á—UL ‰Ëbł‬‬ ‫ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻭ ﺩﺭﻛﺎﺥ ﺍﻟﻴﺰﻩ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺳﺮﺁﻏﺎﺯ ﺗﺤﻮﻟﻲ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫‪dOOGð‬‬ ‫‪ÊU uðØ XLO‬‬ ‫«—“¼‪U‬‬ ‫ﻓﺮﺍﻧﺴــﻮﻱ ﺧﻮﺩﺭﻭﺳــﺎﺯﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ ﻛــﻪ ﻗﺼﺪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﺷــﺮﻳﻚ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﻱﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۹۳۰‬‬ ‫‪—ôœ‬‬ ‫ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺍﺯ ﺳﺮﻋﺖ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﻣﺤﺒﻮﺏ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۱۲۷۰‬‬ ‫‪Ë—u¹‬‬ ‫ﺳﻮﻱ ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﺷﺪ‪.‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺮﺩﺍﺩﻣﺎﻩ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﻛﻠﻴﺪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺧﻮﺭﺩ ﻭﻟﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺁﮔﺎﻩ ﺧﺒﺮﺩﺍﺩﻩ‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۱۸۷۶‬‬ ‫‪b uÄ‬‬ ‫ﻣﻬﺪﻱ ﻣﻔﻴﺪﻱ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺟﻠﺴﺎﺕ ﺭﺳﻤﻲ ﺧﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺑﻮﺩﻧــﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﺶ ﻭﻗﻮﺱﻫﺎ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﻳﻚ ﻣﺎﻫﻲ ﺧﻂ‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫‪«—U «r¼—œ‬‬ ‫ﺭﺍ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻭﻥ ﻭﺯﻳﺮ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﭘﮋﻭ ‪ ۲۰۶‬ﺩﺭﺍﺗﻮﺑﺎﻥ ﻗﺪﻳﻢ ﺗﻬﺮﺍﻥ –ﻛﺮﺝ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﺎﻧﺪﻩ‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۲۴۷‬‬ ‫—‪ÊU² ÐdŽ‰U¹‬‬ ‫ﺍﻓــﺮﺍﺩﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻣﻲ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻓﺮﺍﻧﺴــﻮﻱﻫﺎ ﺑﻮﺩ‪.‬ﺣﺘــﻲ ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺎﻩ ﻗﺒﻞ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﺮﻳﺪ ﺍﻳﻦ‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۱۳۷‬‬ ‫‪bzuÝÊËd‬‬ ‫ﺩﺭﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ‪.‬ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩﺭﻭﺳــﺎﺯﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﺛﺒﺖ ﻧﺎﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺍﻣﺘﻨﺎﻉ ﺧﻮﺩﺭﻭﺳﺎﺯﺍﻥ ﻣﻮﺍﺟﻪ‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۱۷۰‬‬ ‫‪„—UL «œÊËd‬‬ ‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﭘــﺲ ﺍﺯ ﻣﻔﻴﺪﻱ ﺧﺒﺮ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺭﺍ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪.‬ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ۲۰۶»:‬ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬ﺗﻨﻬﺎ ﭘﮋﻭ ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭ‬
‫‪Ëœ Á—UL ‰Ëbł‬‬
‫ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﭘﮋﻭ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺍﺳــﺖ‪ «.‬ﺑﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥﺧﻮﺩﺭﻭ‬
‫‪dOOGð‬‬ ‫‪ÊU uðØ XLO‬‬ ‫‪öÞËtJÝ‬‬
‫ﻣــﻮﺝ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﮔﺮﺍﻧﻲ ﭘﺮﻭ‪ ۲۰۶‬ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫∞∞∞‪±‬‬ ‫‪b¹błÕdÞtJÝ‬‬
‫ﺩﻧﺒﺎﻝﺩﺍﺷﺖ‪.‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮﺍﻥﺍﻣﺎﻫﻤﭽﻨﺎﻥﺳﻌﻲ‬ ‫ﺗﻌﻠﻴﻖ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﮔﻮﺷﻲ‬
‫‪۱۵۱۰۰۰‬‬
‫∞∞∞‪±‬‬ ‫‪r¹b ÕdÞtJÝ‬‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﻱﻫﺎ‬ ‫ﺟﺪﺍﻝﻫــﺎﻱ ﻳﻚ ﺳــﺎﻟﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﻭ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫‪۱۷۰۰۰۰‬‬
‫∞∞∞≤‬ ‫‪Èœ«“¬—UNÐtJÝrO‬‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﻟﻔﺎﻓــﻪ ﻗــﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨــﺪ‪ .‬ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯﻫﻢ ﻧﺪﺍﻱ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﮔﻮﺷــﻲ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪ ﮔﻮﺵ ﺭﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۷۸۰۰۰‬‬
‫∞∞∞‪±‬‬ ‫—‪Èœ«“¬—UNÐtJÝlÐ‬‬
‫ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪»:‬ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ‬ ‫ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻱ ﻣﻜﺮﺭ ﻭﺯﻳﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎﻱ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪﻫﺎﻱ ﺻﻨﻔﻲ ﻓﻌﺎﻝ‬
‫‪۴۳۰۰۰‬‬
‫∞∞∞‪±‬‬ ‫¼‪—UOŽ±∏ÈöÞ‰UI¦ d‬‬
‫ﻣﺮﺩﺍﺩﻣﺎﻩ‪ «.‬ﺍﻭ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﮔﻮﺷﻲ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩ ﺗﺎ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﻣﺎﺩﻩ‬
‫‪۷۱۰۶۰‬‬
‫∞∞∞‪±‬‬ ‫¼‪—UOŽ ±∏ÈöÞÂdÖd‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻓﺮﻭﻛﺶ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺧﻼﻑ‬ ‫ﻳﻚ ﻛﻪ ﻣﺴﻮﻟﻴﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎﻱ ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ‬
‫‪۱۵۴۲۰‬‬
‫ﺗﺼﻮﺭ ﻣﺴــﻮﻭﻻﻥ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺸــﻮﺭ ﺑﺤﺮﺍﻥ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭﺯﻳﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺧﺒﺮﻱ‬
‫‪tÝ Á—UL ‰Ëbł‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻫﺮ ﺭﻭﺯ ﺩﺭ ﺑــﺎﺯﺍﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺗﻌﺮﻓﻪﺍﻱ‬
‫‪dOOGð‬‬ ‫‪ÊU uðØ XLO‬‬ ‫‪Á«dL¼sHKðv uÖ‬‬
‫ﺧﻮﺩ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻧﻪﻫﺎﻱ‬ ‫ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮﻱ ﻛﻨﺪ ﺍﻭ ﺩﺭﺣﺎﻟﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻭﺯﻳﺮ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻭ ﻣﻌﺎﺩﻥ‬
‫‪۸۰۰۰۰‬‬ ‫‪۲۰۸۰۰۰‬‬ ‫‪۵۳۰۰UO u‬‬
‫ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ﺑﺎ ﺑﺤﺮﺍﻧﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﻫﻢ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺍﺻﻠﻲ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﮔﻮﺷــﻲ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ‬
‫‪۹۰۰۰۰‬‬ ‫‪۱۸۰۰۰۰‬‬ ‫‪۵۲۰۰UO u‬‬
‫ﺷﺪ‪»:‬ﺳــﻬﻤﻴﻪﺑﻨﺪﻱ ﺑﻨﺰﻳﻦ« ﺍﻳﺪﻩ ﺩﻭﻟﺖ‬ ‫ﺑﺮﻣﻮﺍﺿﻊ ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮﺩ ﭘﺎﻓﺸﺎﺭﻱ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻭ ﺍﻋﻼﻡ ﻧﻈﺮﻫﺎﻱ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻣﻌﺎﻭﻥ ﻭﺯﻳﺮ‬
‫‪۸۰۰۰۰‬‬ ‫‪۷۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪n۷۵UO u‬‬
‫ﻧﻬﻢ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲﻫﺎ ﺗﺼﻮﺭ‬ ‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﻪ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ‪.‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﺪﻱ ﻣﻔﻴﺪﻱ ﻣﺎﻣﻮﺭ ﺷﺪﻩ‬
‫‪۹۰۰۰۰‬‬ ‫‪۴۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪n۷۳UO u‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﺧﻮﺩﺭﻭ ﺣﻮﺍﺩﺛﻲ‬ ‫ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻓﺎﻉ ﻛﻨﺪ‪»:‬ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﮔﻮﺷﻲ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ‬
‫‪۶۰۰۰۰‬‬ ‫‪۲۸۰۰۰۰‬‬ ‫‪d۸۵۰@MÝu UÝ‬‬
‫ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺭﺥ ﺩﻫﺪ ﻭﻟﻲ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﺍﻭﺿﺎﻉ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪«.‬ﺍﻭ ﺑﺮﻋﻠﻴﻪ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫﺎﻱ ﺷﻮﺭﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻜﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺮﺩﺍﻥ‬
‫‪۵۰۰۰۰‬‬ ‫‪۳۴۰۰۰۰‬‬ ‫‪d۹۰۰@ u UÝ‬‬
‫ﺁﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺭﺍﻫﺒﺮﺍﻥ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻣﺠﺮﻳﻪ ﺗﺼﻮﺭ‬ ‫ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬﻢ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺭﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﺭ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺟﻠﺴــﺎﺕ ﻫﻴﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫‪۱۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪۳۱۵۰۰۰‬‬ ‫‪ππ∞iÊu J¹—«v uÝ‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﭘﻴــﺶ ﻧﺮﻓﺖ ﭼﺮﺍﻛــﻪ ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﻛﺸﻮﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺩﻭ‬
‫‪۸۰۰۰۰‬‬ ‫‪۲۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪w۵۵۰Êu J¹—«v uÝ‬‬
‫ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺗﺼﻮﺭﺍﺕ ﻗﺒﻠﻲ ﺭﻭﻧﺪ‬ ‫ﺗﻦ ﺍﺯ ﻭﺯﻳﺮﺍﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪.‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ‬
‫‪۵۰۰۰۰‬‬ ‫‪۴۵۰۰۰۰‬‬ ‫‪k۸۱۰Êu J¹—«v uÝ‬‬
‫ﺻﻌــﻮﺩﻱ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬ﺳــﻬﻤﻴﻪﺑﻨﺪﻱ‬ ‫ﻧﻴﻤﻪﻫﺎﻱ ﺑﻬﺎﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۸۶‬ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻪ ﻧﺎﮔﺎﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮﻛﺮﺩ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻋﺪﻡ ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫‪—UNÇ Á—UL ‰Ëbł‬‬ ‫ﺑﻨﺰﻳﻦ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ‬ ‫ﻧﻬﻢ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻮﺷــﻲ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺷــﺪﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫‪dOOGð‬‬ ‫‪ÊU uðØ XLO‬‬ ‫‪Ë—œušŸu‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‬ ‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺑﺎ ﻣﻮﺝ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬﻢ‬
‫‪۴۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪۷۱۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪b¹«dÄ‬‬ ‫ﻭﻟــﻲ ﻣﻮﺟﻲ ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑــﺎﺯﺍﺭ ﺧﻮﺩﺭﻭ‬ ‫ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮﻫﺎﻱ ﻣﻜﺮﺭﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻋﺪﻡ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ‬
‫‪۸۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪۱۱۵۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪۴۰۵ËóÄ‬‬ ‫ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﺮﺍﻳﺪ‪،‬ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻱ‬ ‫ﮔﻮﺷــﻲ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻧﺎﻛﺎﻡ »ﺭﺟﻴﺴﺘﺮ« ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺭﺍ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ‬
‫‪۹۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪۱۲۵۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪©≤éOð®۲۰۶ËóÄ‬‬ ‫ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻱ ﻛﻢ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﻭﻭﻣﺎﺗﻴﺰ‪،‬‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ؛ ﺭﺟﻌﺘﻲ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﻗﺒﻞ‪.‬‬
‫‪۷۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪۱۴۸۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪©≥éOð®۲۰۶ËóÄ‬‬ ‫ﺍﻡﻭﻱﺍﻡ‪ ،‬ﭘــﮋﻭ‪ ۲۰۶‬ﻭ ﮔﺮﻭﻫــﻲ ﺩﻳﮕــﺮ ﺍﺯ‬
‫‪۲۰۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪۱۷۵۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪©۵éOð®۲۰۶ËóÄ‬‬ ‫ﺩﺭﺣﺎﺷﻴﻪ ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﻱ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻱ ﻛﻢ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻤﻠﮕﻲ ﺑﺎ ﺭﻓﺘﺎﺭﻱ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻧﻈﻢ‬
‫‪۵۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪۱۰۵۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪©۶éOð®۲۰۶ËóÄ‬‬ ‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺑﺎ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪»:‬ﺭﻳﺴﻚ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺭﺍ ﺑﺮﻫﻢ ﺯﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭﻣﻴﺎﻥ‬
‫‪۵۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪۱۰۱۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪Ȭ ‰« vł ËóÄ‬‬ ‫ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺧﻮﺩﺭﻭﻫﺎﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﮋﻭ‪ ۲۰۶‬ﺑﺎ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺗﺎﺯﻩ ﻣﻮﺍﺟﻪ‬
‫‪۸۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪۱۵۴۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪”—UÄËóÄ‬‬ ‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮﺍﻱ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﺍﻥ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﻗﻒ‬
‫‪۲۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪۲۴۰۰۰۰۰۰‬‬ ‫“« ‪UO²‬‬ ‫ﺣﻀــﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺻﺮﻓﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻧــﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﻢ ﺑﺎ ﻣﻲﺩﻳــﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻃــﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻣﻮﺟﻲ ﺍﺯ ﺗﻘﺎﺿــﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻮﺍﺟﻪ‬
‫‪۲۰۰۰۰۰‬‬ ‫‪۱۱۴۰۰۰۰۰‬‬ ‫—‪u¹‬‬ ‫ﺧــﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﻮﺑﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳــﺖ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺩ ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬ﺭﻭﻧﺪ ﺻﻌﻮﺩﻱ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻳﻲﺗﺮﻳﻦ‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۳۰۶۰۰۰۰۰‬‬ ‫—‪eO Ë‬‬ ‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺪ ﭼﺎﺭﻩﺍﻱ ﺑﻪ ﻏﻴﺮﺍﺯﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ «.‬ﭘﮋﻭ ﻫﻴﭻ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﻲ ﺭﻭﺯﻫﺎﻱ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺑﻮرس‬ ‫‪۱۳‬‬
‫‪ËUHð‬‬
‫‪۰‬‬
‫‪XLO‬‬
‫‪۸۵۱‬‬
‫‪X d ÂU‬‬
‫‪vK tFÝuðÈ—«cÖt¹U dÝ‬‬
‫‪ËUHð‬‬
‫‪۲,۲۰‬‬
‫‪XLO‬‬
‫‪۵,۱۵۲‬‬
‫‪X d ÂU‬‬
‫‪ÈbO³Žd² œÍ“UÝË—«œ‬‬ ‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺎﻳﻲ ‪ ۳۴‬ﻧﻤﺎﺩ‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۷۵۹‬‬ ‫‪vKŽuÐÈ—«cÖt¹U dÝ‬‬ ‫‪۰,۳۴‬‬ ‫‪۱۷,۶۰۹‬‬ ‫‪sOLO U‬‬
‫‪۰,۲۵‬‬ ‫‪۷۹۵‬‬ ‫‪“UÖ Ë tAO‬‬ ‫‪۷,۱۸‬‬ ‫‪۱۱,۷۹۷‬‬ ‫¬ ‪Ê«d¹«ÂuOMO u‬‬ ‫× ‪vÐuIF¹ s‬‬
‫‪۰,۳۰‬‬ ‫‪۶۷۵‬‬ ‫‪dNANÐl¹UMÈ—«cÖt¹U dÝ‬‬ ‫‪۵,۶۷‬‬ ‫‪۱۷,۷۸۵‬‬ ‫‪ÈË«d¼“ È“UÝË—«œ‬‬
‫ﺑﻮﺭﺱ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺑﺎﺯﮔﺸﺎﻳﻲ‬
‫‪۰,۰۸ ۱,۲۳۷‬‬ ‫‪ÂU dN‬‬ ‫‪۵,۰۷‬‬ ‫‪۵,۹۶۶‬‬ ‫« ‪Ë—«œ “d³‬‬
‫‪ ۳۴‬ﻧﻤﺎﺩ ﻣﺒﺎﺩﻻﺗﻲ ﺑﺎ ﺍﻓﺖ ‪ ۱۵۶/۴۴‬ﻭﺍﺣﺪﻱ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۱,۰۰۱‬‬ ‫‪sLNÐÈ—«cÖt¹U dÝ‬‬ ‫‪۷,۳۸‬‬ ‫‪۳,۵۶۶‬‬ ‫‪È“—ËUA U bš‬‬
‫ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺮﺯ ‪ ۹۰۰۰‬ﻭﺍﺣﺪ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩ‪.‬‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۱,۰۰۰‬‬ ‫‪táÝÈ—«cÖt¹U dÝ‬‬ ‫‪۱۰,۳۱‬‬ ‫‪۲,۳۴۴‬‬ ‫‪—–UOÄXA‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ ﻭ ﺑﺎﺯﺩﻩ ﻧﻘﺪﻱ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۳,۶۵۹‬‬ ‫‪g ÄË—«œv¹Ë—«œwLO‬‬ ‫‪۰,۰۷‬‬ ‫‪۴,۳۲۹‬‬ ‫‪Ê«d¹« ÈË— Ë »dÝ vK‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺤﺴﻮﺳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻔﺘﻪ ﻗﺒﻞ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫‪۰,۱۴ ۱,۴۵۷‬‬ ‫‪U — È—«cÖ t¹U dÝ‬‬ ‫‪۸,۲۳‬‬ ‫‪۸۹۲‬‬ ‫‪Ê«d¹« È“UÝ —u²M‬‬
‫ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺳﻬﺎﻡ ﻭ ﺣﻖ ﺗﻘﺪﻡ‬
‫‪۳,۸۶ ۲,۵۸۷‬‬ ‫¬¼‪È“UÝ—u² «dðÈd~M‬‬ ‫‪۹,۳۹‬‬ ‫‪۱۳,۵۳۱‬‬ ‫—«“„‬
‫ﻣﺒﺎﺩﻟﻪﺷــﺪﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻔﺘﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺭﺯﺵ ﻛﻞ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ‬
‫‪۱,۶۵‬‬ ‫‪۸۳۴‬‬ ‫‪ÈbM bON vð«dÐU ÈU¼qÐU‬‬ ‫‪۱,۱۴‬‬ ‫‪۱,۴۱۸‬‬ ‫—«‪Uá¹UÝÊU¹‬‬
‫ﺳﻬﺎﻡ ‪ ۲۳/۴۳‬ﻭﺍﺣﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۳,۴۰۰‬‬ ‫—‪Ê«d¹« ÈdÖ t² ¹‬‬ ‫‪۱,۸۰‬‬ ‫‪۱,۶۴۲‬‬ ‫« ‪‚d p¹d²J‬‬
‫ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺳﻬﺎﻡ ﺳﻴﻤﺎﻥ ﺩﺷﺘﺴﺘﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﭘﺲ‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۱,۰۰۳‬‬ ‫«‪ŒdÇËœ Ê«d¹‬‬ ‫‪۱۹‬‬ ‫‪۳۴,۶۴۱‬‬ ‫‪U UÐ‬‬
‫ﺍﺯ ﭘﺬﻳــﺮﺵ ﻭ ﺩﺭﺝ ﻧﺎﻡ ﺷــﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﺑﻮﺭﺱ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮ‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۱,۲۸۲‬‬ ‫‪t d× ËdO v²FM‬‬ ‫‪۴,۵۴‬‬ ‫‪۹۶۸‬‬ ‫‪vLO Ëd²ÄÈ—«cÖt¹U dÝ‬‬
‫ﺳﻬﻢ ‪ ۲۵۷۰‬ﺭﻳﺎﻝ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥ‬
‫‪۰,۷۴‬‬ ‫‪۶۷۳‬‬ ‫‪vK È—«cÖt¹U dÝ‬‬ ‫‪۳,۲۹‬‬ ‫‪۲,۵۷۳‬‬ ‫‪Ê«dNð ÊUL²šUÝ Ë È“UÝu‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺧﺮﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﻬﻢ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻧﺸﺪ ﺳﻬﺎﻡ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﺷﺪﻩ ﺍﻳﻦ‬
‫‪۰,۴۳ ۱,۱۶۵‬‬ ‫‪s¹–¬Uá¹UÝ‬‬ ‫‪۳,۷۱‬‬ ‫‪۱,۳۷۵‬‬ ‫“« ‪œUO‬‬
‫ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻳﻚ ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﻛﻞ ‪ ۳۰‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺳــﻬﺎﻡ‬
‫‪۰,۲۵ ۱,۵۹۷‬‬ ‫‪f «dðËdO‬‬ ‫‪۳,۲۶‬‬ ‫‪۷,۳۱۴‬‬ ‫‪”—UÄ Â«œ „«—uš‬‬
‫ﺳﻴﻤﺎﻥ ﺩﺷﺘﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫‪۰,۴۲ ۱۰,۷۴۱‬‬ ‫‪”—UÄXH‬‬ ‫‪۰,۸۳‬‬ ‫‪۲,۷۵۶‬‬ ‫¬‪Ê«d¹«Ê«dÖœUÐ‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﺯﺍﻱ ﻫﺮ ﺳﻬﺎﻡ ‪۲۷/۵‬‬
‫‪۵,۷۵ ۴,۷۲۳‬‬ ‫‪ÊUL²šUÝtFÝuðvKKL «sOÐ‬‬ ‫‪۸,۷۱‬‬ ‫‪۱,۱۸۶‬‬ ‫‪œË—ËœXOÝ—U‬‬
‫ﺗﻮﻣﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﺳــﻬﻢ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻣﺎﻟﻲ ‪ ۸۶‬ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫‪۱۱,۳۶ ۷,۵۳۴‬‬ ‫‪Ê«œUЬvLO Ëd²Ä‬‬ ‫‪۰,۹۰‬‬ ‫‪۱۲,۸۸۲‬‬ ‫‪ÁuÝ« È“UÝË—«œ‬‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫‪۰,۲۷ ۹,۶۲۷‬‬ ‫‪g ÄË—«œ U− Uš—U‬‬ ‫‪۰,۹۹‬‬ ‫‪۸۱۳‬‬ ‫‪d¹bž@M¹eO‬‬
‫ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺳــﻬﺎﻡ ﺩﺭ ‪ ۵‬ﺟﻠﺴــﻪ‬
‫‪۰,۰۸ ۲,۵۴۳‬‬ ‫‪b¼U È—«cÖt¹U dÝ‬‬ ‫‪۱,۳۴‬‬ ‫‪۱,۷۴۲‬‬ ‫‪Ê«d¹«qO³ uð« UFD‬‬
‫ﺍﻧﺠــﺎﻡ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﻛﻞ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺳــﺎﻝ‬
‫‪۰,۰۵ ۲,۱۹۹‬‬ ‫‪Ê«d¹« È“UÝ éLÄ‬‬ ‫‪۰,۶۴‬‬ ‫‪۲,۴۷۹‬‬ ‫‪œËd¼U dJ‬‬
‫‪۰,۰۹ ۵,۵۲۹‬‬ ‫‪‘UšÊULOÝ‬‬ ‫‪۲۶,۴۵‬‬ ‫‪۴۸۱‬‬ ‫‪v²FMtFÝuð‬‬
‫‪۰,۱۵ ۲۱,۱۶۹‬‬ ‫‪g ÄË—«œ tO Ë« œ«u‬‬ ‫‪۲,۰۱‬‬ ‫‪۱,۱۶۹‬‬ ‫‪ÊU¼UáÝÁeO «u UÖ‬‬
‫‪۱,۸۴ ۱,۶۶۲‬‬ ‫‪dK ËdO‬‬ ‫‪۴,۹۹‬‬ ‫‪۱,۰۱۰‬‬ ‫‪Ê«d¹«@M¹eO‬‬
‫‪۸,۳۸ ۱۰,۵۲۱‬‬ ‫‪Ë—«œUMOÝ‬‬ ‫‪۰,۰۱‬‬ ‫‪۱۴,۱۲۷‬‬ ‫«‪Ë—«œ Ê«d¹‬‬
‫‪۲,۱۲ ۱,۲۵۴‬‬ ‫‪—–¬ “u ÈU¼ Áœ—ˬd‬‬ ‫‪۳,۶۰‬‬ ‫‪۵,۰۰۷‬‬ ‫‪Ê«d¹«eM~M ÊœUF‬‬
‫‪۰,۳۴ ۱,۷۸۰‬‬ ‫‪ÊUNH«d² ÖÊU UÝ‬‬ ‫‪۱,۱۵‬‬ ‫‪۲,۶۳۱‬‬ ‫‪vMOÇ„Uš‬‬ ‫ﺗــﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻫﻔﺘﻪ ﺑــﻪ ‪ ۱۷۸۸۵/۵‬ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﺭﻳﺎﻝ ﺳــﻬﺎﻡ ﻭ‬
‫‪۰,۴۷ ۱,۴۸۴‬‬ ‫‪Ê«d¹«sÐd‬‬ ‫‪۰,۵۸‬‬ ‫‪۴,۵۸۲‬‬ ‫~‪f³ÞsO‬‬ ‫ﺣﻖ ﺗﻘﺪﻡ ﺭﺳــﻴﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻤﺎﺩ ‪ ۳۴‬ﺷﺮﻛﺖ‬
‫‪۴,۴۲ ۵,۶۹۲‬‬ ‫‪Ê«d¹« f‬‬ ‫‪۰,۱۸‬‬ ‫‪۳,۲۷۲‬‬ ‫‪«dÝ ”—UÄ‬‬ ‫ﺩﺭ ﺑﻮﺭﺱ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﮔﺸــﺎﻳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺭﻭﺯ ﺷﻨﺒﻪ ﻧﻤﺎﺩ‬
‫‪۰,۵۵ ۲,۱۷۰‬‬ ‫‪ÊU²Ý“uš Ë ”—U ÊULOÝ‬‬ ‫‪۱,۶۲‬‬ ‫‪۲,۸۲۸‬‬ ‫‪ÊUL²šUÝÈ—«cÖt¹U dÝ‬‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﭘﺘﺮﻭﺷﻴﻤﻲ ﺁﺑﺎﺩﺍﻥ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮﺭﺳﺎﺯﺍﻥ‬
‫‪۰,۵۸‬‬ ‫‪۵۱۱‬‬ ‫‪XK È—«cÖt¹U dÝ‬‬ ‫‪۲,۲۱‬‬ ‫‪۱,۸۰۱‬‬ ‫‪Ê«dOÐUF‬‬ ‫ﺗﺮﺍﻛﺘﻮﺭﺳــﺎﺯﻱ‪ ،‬ﺑﻮﺗــﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻌﺪﻧــﻲ ﺑﺎﻣﺎ‪ ،‬ﻛﻨﺘﻮﺭﺳــﺎﺯﻱ‪،‬‬
‫‪۰,۸۱ ۳,۱۷۲‬‬ ‫‪sJ È—«cÖt¹U dÝ‬‬ ‫‪۰,۳۴‬‬ ‫‪۲,۰۸۲‬‬ ‫‪s¹—UÖ—U‬‬ ‫ﭘﺎﺭﺱﺧﺰﺭ ﻭ ﺷﻴﺸــﻪ ﺩﺍﺭﻭﻳﻲ ﺭﺍﺯﻱ ﻭ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ‬
‫‪۲,۹۹‬‬ ‫‪۹۷۴‬‬ ‫—‪È“UÝ —u² «dð ÈdÖ t² ¹‬‬ ‫‪۰,۱۱‬‬ ‫‪۲,۸۲۹‬‬ ‫‪UMOÝv¹UOLO‬‬ ‫ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﮔﺸﺎﻳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺳﭙﺲ‬
‫‪۱,۴۱ ۴,۹۶۳‬‬ ‫‪ÊUNH«vLO Ëd²Ä‬‬ ‫‪۱,۴۳‬‬ ‫‪۲,۰۶۴‬‬ ‫‪dŁu È“UÝË—«œ‬‬ ‫ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻳﻜﺸــﻨﺒﻪ ﻧﻤﺎﺩ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﻧﻴﺮﻭﻛﻠﺮ‪،‬‬
‫‪۱,۶۷ ۳,۵۳۹‬‬ ‫‪b ËU œv bF‬‬ ‫‪۰,۰۶‬‬ ‫‪۳,۲۲۱‬‬ ‫‪dNANÐv²FM‬‬ ‫ﭘﺎﺭﺱ ﺳــﻮﺋﻴﭻ‪ ،‬ﻣﺎﺷــﻴﻦﺁﻻﺕ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﻭ ﺯﺭﺍﻋﻲ ﻭ ﺟﺎﻡ‬
‫‪۰,۵۷ ۸,۲۰۳‬‬ ‫‪œË—ËœÊULOÝ‬‬ ‫‪۱,۰۴‬‬ ‫‪۶,۵۹۲‬‬ ‫‪Ê«d¹« Õö « v bF‬‬ ‫ﺩﺍﺭﻭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺎﻳﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺩﻭﺷﻨﺒﻪ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﺎﺩ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﻲ‬
‫‪۰,۵۸ ۱,۱۹۳‬‬ ‫‪”—UÄv U‬‬ ‫‪۰,۴۵‬‬ ‫‪۱۴,۴۵۳‬‬ ‫‪dO «È“UÝË—«œ‬‬ ‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺳــﻴﻨﺎ ﺩﺍﺭﻭ‪ ،‬ﻓﺮﻭﺳﻴﻠﻴﺲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‬
‫‪۳,۰۹ ۱,۱۹۳‬‬ ‫‪Ë—œuš ”—UÄ‬‬ ‫‪۰,۳۵‬‬ ‫‪۱,۴۲۱‬‬ ‫‪ÂUł XÐdð bM‬‬ ‫ﻓﻴﺮﻭﺯﺍ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻭ ﺳﻴﻤﺎﻥ ﺍﺭﻭﻣﻴﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎﻱ‬
‫‪۲,۳۵ ۵,۶۴۹‬‬ ‫‪„«—«vLO Ëd²Ä‬‬ ‫‪۲,۵۶‬‬ ‫‪۱۶,۷۱۴‬‬ ‫‪Ê«dNÐXH‬‬ ‫ﺑﻮﺭﺱ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ ﺳﻬﺎﻡ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ‬
‫‪۲۷,۰۳ ۱,۶۹۳‬‬ ‫‪—u² «dðÊ«“UÝ—uðu‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۶,۲۰۵‬‬ ‫‪ÊU d ÊULOÝ‬‬ ‫ﻛﺎﺷﻲ ﺳﻴﻨﺎ‪ ،‬ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺍﺩﻩﭘﺮﺩﺍﺯﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﭘﺎﺭﺱ‬
‫‪۳,۵۲ ۳,۰۵۹‬‬ ‫‪È“UÝ sO U Ë t u‬‬ ‫‪۰,۰۹‬‬ ‫‪۷,۰۳۶‬‬ ‫‪ÊU×¹—uЫȓUÝË—«œ‬‬ ‫ﭘﺎﻣﭽﺎﻝ‪ ،‬ﻭﺭﺯﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻓﻨﺮﺳــﺎﺯﻱ ﺧﺎﻭﺭ ﻭ ﻧﺴﺎﺟﻲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ‬
‫‪۲۶,۲۰ ۱,۸۷۴‬‬ ‫‪Ê«d¹« È“«œdÄ Áœ«œ‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۱,۷۰۸‬‬ ‫‪”—U v¹UOLO‬‬ ‫ﺣﻖﺗﻘﺪﻡ ﻧﺴــﺎﺟﻲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ ﻭ ﺣﻖﺗﻘﺪﻡ ﺟﻮﺷﻜﺎﺏ ﻳﺰﺩ‬
‫‪۱,۶۶ ۱,۳۰۰‬‬ ‫‪ÊUNH«ÊUL²šUÝ‬‬ ‫‪۳,۵۴‬‬ ‫‪۹,۱۶۳‬‬ ‫‪Ë—«bOLO‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬﺍﺭﻱﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪۰,۵۳ ۶,۰۱۹‬‬ ‫‪vI¹—eð ÈU¼ Áœ—ˬd‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۲,۷۵۲‬‬ ‫‪fOKOÝËd‬‬ ‫ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺭﻭﻧﺪ ﺑﺎﺯﮔﺸــﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﺩﻫﺎ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫‪۱,۹۰ ۱,۳۴۰‬‬ ‫‪tAO Ë rAÄ‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۱,۳۹۱‬‬ ‫‪X œËd bM‬‬ ‫ﺷــﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺍﺭﻭ‪ ،‬ﺳــﻴﻤﺎﻥ ﻛﺎﺭﻭﻥ‪ ،‬ﻓﻴﺒﺮﺍﻳﺮﺍﻥ‪،‬‬
‫‪۳,۸۷ ۱,۲۱۷‬‬ ‫‪bMNÝvJO²Ýô‬‬ ‫‪۴,۰۱‬‬ ‫‪۷,۰۸۱‬‬ ‫‪ÊUOŠ sЫ dÐUł È“UÝË—«œ‬‬ ‫ﺍﻓﺴﺖ‪ ،‬ﺩﺍﺭﻭﭘﺨﺶ‪ ،‬ﺳﺎﻳﭙﺎﺷﻴﺸﻪ‪ ،‬ﭘﺘﺮﻭﺷﻴﻤﻲ ﺧﺎﺭﻙ ﻭ‬
‫‪۳۶,۰۱ ۹,۰۶۸‬‬ ‫‪vŽ«—“ Ë v «dLŽ ô¬ sO U‬‬ ‫‪۱,۰۷‬‬ ‫‪۴,۴۳۹‬‬ ‫‪v²FMÁœËœ‬‬ ‫ﻛﺎﺭﺗﻦ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﺎﺩﻱ ﺳــﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﻭ‬
‫‪۲,۲۸ ۱,۲۴۲‬‬ ‫‪ÊU œ—«v²FM‬‬ ‫‪۰,۰۹‬‬ ‫‪۷,۶۰۹‬‬ ‫‪vЫ—U È“UÝË—«œ‬‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮﺩ ﻧﻘﺪﻱ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ‬
‫‪۲,۲۸ ۴,۱۱۱‬‬ ‫‪œe¹»UJ uł‬‬ ‫‪۰,۷۳‬‬ ‫‪۱,۷۷۱‬‬ ‫‪v~² A “UÐÈ—«cÖt¹U dÝ‬‬ ‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺳﻬﺎﻡ ﺣﻀﻮﺭ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۱۴‬‬ ‫ﭘﺮﻓﺮوشﻫﺎ‬

‫ﺑﺎﺯﺍﺭﮐﺴﺎﺩ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﻋﻄﺮ ﺳﻨﺒﻞ ﻭ ﮐﺎﺝ‬

‫‪dE uJO vKO‬‬
‫‪vIOÝu ÈU¼‘Ëd dÄ‬‬ ‫ﻭﺣﺸــﺖ »ﭘﺎﺭﻙ ﻭﻱ«ﻫﻢ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺍﺯ ﺷﻮﺧﻲ ﻭ ﺧﻨﺪﻩ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﻔﺮﻭﺵ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﺘﺎﺑﻔﺮﻭﺷﻲﻫﺎﻱ ﺯﻳﺮ ﭘﻞ ﻛﺮﻳﻢ ﺧﺎﻥ‪،‬‬
‫‪ÁbM «uš‬‬ ‫¬ ‪Âu³‬‬ ‫‪Ÿu‬‬ ‫ﺩﻭﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻟﺤﻈﻪﻫﺎﻳﻲ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻮﺍﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻴﻨﻨﺪﻩ‬ ‫ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺏ ﺍﻳﻦ ﺳــﻮﺍﻝ ﻛﻪ ﭘﺮﻓﺮﻭﺵﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﺍﻳﻦ‬
‫‪È—U ² «U{dOKŽ‬‬ ‫‪—«Ë—bMK‬‬ ‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻲﺧﻨﺪﺍﻧــﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﺶ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺭﺩ؛‬ ‫ﻫﻔﺘﻪ ﭼﻪ ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ » :‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﭘﺮﻓﺮﻭﺵﺗﺮﻳﻦ‬
‫‪v²MÝ‬‬
‫×‪ÊU¹d− U{—bL‬‬ ‫‪dN œËdÝ‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺧﻨﺪﻩﻫﺎ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺗﻤﺴــﺨﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ‬ ‫ﻛﺘﺎﺏﻫﺎ‪» ،‬ﻋﻄﺮ ﺳﻨﺒﻞ‪ ،‬ﻋﻄﺮ ﻛﺎﺝ«‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ« ﻭ ﺯﻣﺎﻧﻲ‬
‫‪v UŠ‬‬ ‫‪rM v ÁU~ jI‬‬ ‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻫﻢ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻛﻢﻭﺑﻴﺶ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻌﺠﺐ ﻭ ﺣﻴﺮﺕ ﻭ ﻧﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﭘﺮﺳﺸﮕﺮ ﻣﺎ ﺭﺍ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪،‬‬
‫‪ÛUÄ‬‬
‫‪ÈdJ ŽbOLŠ‬‬ ‫‪UL‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ »ﭘﻴﻨﻮﻛﻴﻮ« ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻲ»ﻋﻠﻲ ﺍﺻﻐﺮ ﺩﺷﺘﻲ« ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ »:‬ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺁﺩﻡﻫﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺑﻔﺮﻭﺷﻲﻫﺎ‬
‫‪È—UF œuF‬‬ ‫‪œUÐ ÈU¼t¹UÝ —œ‬‬ ‫‪vIOHKð‬‬ ‫ﭘﻨﺞ ﺭﻭﺯ ﺯﻭﺩﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﺶ »ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺗﺖ« ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺭﻓﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺯﻣﺎﻥ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ‬
‫‪ÊUO «œe¹ÊULOÄ‬‬ ‫‪—cÖ‬‬ ‫‪Âö ÊËbÐ‬‬ ‫ﺍﺳﺖ‪،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ»ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺗﺖ« ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻲ»ﻣﺎﺋﺪﻩ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺟﺪﻱ ﻭ ﺳــﻴﺎﻩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ «.‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻃﻬﻤﺎﺳﺒﻲ«ﭘﺮﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮﺗﺮﻳﻦﻧﻤﺎﻳﺶﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺗﺌﺎﺗﺮﺷﻬﺮ‬ ‫ﺣﺴﺎﺏ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺣﻴﻪ ﻧﻪﭼﻨﺪﺍﻥ ﻏﻴﺮ‬
‫‪‘Ëd dÄÈU¼»U²‬‬ ‫ﺍﺳﺖ؛ ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ »ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺁﻳﻴﺶ« ﻭ ﺑﺎﻗﻲ ﺍﻋﻀﺎﻱ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺪﻩ‬
‫‪tLłdð‬‬ ‫‪ÁbM ¹u‬‬ ‫‪»U² Ê«uMŽ‬‬ ‫ﮔــﺮﻭﻩ ﻧﻤﺎﻳــﺶ ﺍﻭ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ ﺷــﺎﺩ ﻭ ﻃﻨﺰﻫﺎﻱ‬ ‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﻓﻀﺎﻱ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻀﻤﻮﻥ‬
‫‪v¹«d³ž ÍbN‬‬ ‫‪wMO Šb Uš‬‬ ‫‪“UЄœUÐœUÐ‬‬ ‫ﻇﺮﻳﻔﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﻛﻤﻴﻚ – ﺁﻥﻫﻢ ﻛﻤﺪﻱﻫﺎﻱ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺎﺩﻩ‪ -‬ﭘﻴﺶ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻮﺳــﻴﻘﻲ ﺳﻨﺘﻲ ﻫﻢ‪ ،‬ﺁﻟﺒﻮﻡ »‬ ‫ﻣﻲﺑﺮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻱ ﻛﺘﺎﺑﺨﻮﺍﻧﻲ ﻫﻢ ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺁﺩﻡﻫﺎﻳﻲ‬
‫?‬ ‫‪X u bOLŠ‬‬ ‫‪tŁœUŠ ”—dOð —œ‬‬
‫ﻗﻠﻨﺪﺭﻭﺍﺭ« ﺑﺎ ﺻﺪﺍﻱ »ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭﻱ« ﭘﺮﻓﺮﻭﺵﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻛﻪ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻤﺘﺎﺯﺍﻥ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫?‬ ‫‪”b ÁbOFÝ‬‬ ‫‪ÊuðUšUOLO‬‬ ‫ﺍﺳﺖ ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺁﻟﺒﻮﻡ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﺭ ﺁﻟﺒﻮﻡﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ »ﺍﻓﺘﺨﺎﺭﻱ«‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﻫﻢ ﺩﺭ ﭘﻲ ﻓﻀﺎﻫﺎﻱ ﺳﺮﺧﻮﺷﺎﻧﻪ ﻭ ﺷﻮﺥ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺷــﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﺠﻴﺐﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻭ ﺷــﻨﮕﻲ ‪ ،‬ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻱ »ﻋﻄﺮ ﺳﻨﺒﻞ‪ ،‬ﻋﻄﺮ ﻛﺎﺝ«‬
‫?‬ ‫‪Èd¹«ełÁ“ËdO‬‬ ‫‪ÃU dDŽ≠q³MÝdDŽ‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ »ﻋﻤﺎﺩ ﺗﻮﺣﻴﺪﻱ«‪ ،‬ﺁﻫﻨﮕﺴــﺎﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻟﺤﻈﻪﻫﺎﻳﻲ ﺳﺎﺩﻩﺗﺮ ﻭ ﺳﺮﺷﺎﺩﺍﻧﻪﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫‪v¹ułdN ‘u¹—«œ‬‬ ‫‪u³ UðqJ¹U‬‬ ‫‪pO «dÖu u¼ÊUNł‬‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ‪ ۷۰‬ﺳــﺎﺯﻛﻮﺑﻪﺍﻱ‪ ،‬ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﻛﺮﺍﻝ‬ ‫ﻓﻀﺎﻱ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺟﺪﻱ ﻣﻲﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‪» ،‬ﻋﻄﺮ ﺳﻨﺒﻞ‪،‬‬
‫ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﺎﺩ » ﺷﺮﻳﻒ ﻏﺰﻝ« ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺷﺒﻪ ﻗﺎﺭﻩ‬ ‫ﻋﻄﺮ ﻛﺎﺝ« ﻧﻮﺷﺘﻪ »ﻓﻴﺮﻭﺯﻩ ﺟﺰﺍﻳﺮﻱ ﺩﻭﻣﺎ« ﺑﺎ ﺁﻥ ﺭﻭﺍﻳﺖ‬
‫‪v öÝ«—U¹“U‬‬ ‫«‪„ó¹˛ ÈËöÝ‬‬ ‫‪„UJâO¼ ? ÊU ô‬‬ ‫ﻫﻨﺪ ﻭ ﺍﺳــﺘﺎﺩ » ﺑﻜﺘﺎﺵ ﻋﻠﻮﻱ« ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺑﻮﺳــﻨﻴﺎﻳﻲ ‪،‬‬ ‫ﻣﺪﺭﻥ ﻭ ﻣﻮﺟﺰ‪ ،‬ﺩﻭ ﺳــﺎﻝ ﺗﻤﺎﻡ ﺩﺭ ﺷــﻤﺎﺭ ﭘﺮﻓﺮﻭﺵﻫﺎﻱ‬
‫‪‘Ëd dÄÈU¼g¹UL‬‬ ‫ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺁﻟﺒﻮﻡ‬ ‫ﺟﻬــﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺩﻭ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﻣﻬﻢ ﺍﺩﺑﻲ‬
‫ﻫﻤﺎﻥﻗﺪﺭ ﻛﻪ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﻧﺎﻣﺰﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻓﻀﺎﻱ ﺧﺎﺹ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻛﺘﺎﺑﺨﻮﺍﻧﻲ‬
‫‪Ê«œdÖ—U‬‬ ‫‪g¹UL‬‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﭘﺎﭖ ﻫﻢ ﺁﻟﺒﻮﻡ »ﻓﻘﻂ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻲﻛﻨﻢ « ﺑﺎ‬ ‫ﻭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻫــﻢ ﺟﺎﻱ ﺗﺎﻣﻞ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺳــﻴﻨﻤﺎ ﻫﻢ ﺍﻭﺿﺎﻉ‬
‫‪v² œdG«vKŽ‬‬ ‫‪uO uMOÄ‬‬
‫ﺻﺪﺍﻱ »ﺣﻤﻴﺪ ﺣﺎﻣﻲ« ﭘﺮﻓﺮﻭﺵ ﺍﺳﺖ؛ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻱ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ؛ »ﭘﺎﺭﻙ ﻭﻱ« ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻲ »ﻓﺮﻳﺪﻭﻥ‬
‫‪v³ÝULNÞÁbzU‬‬ ‫‪XðÁœ«u Uš‬‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻟﺒﻮﻡ ﻗﺒﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ » ﺩﻭ ﻧﻴﻤﻪ ﺭﻭﻳﺎ «‬ ‫ﺟﻴﺮﺍﻧﻲ« ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻟﺤﻈﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۳۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺗﻮﻣﺎﻥ‬
‫ﺁﻟﺒﻮﻡ ﺍﻭﻝ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ، ۸۲‬ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ‬ ‫ﻓﺮﻭﺵ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻝ ﻛﻪ ﺩﺭ ‪ ۱۹‬ﺳﺎﻟﻦ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻭ ﺑﻪ‬
‫—{‪Ê«—uÖ U‬‬ ‫‪rЫu Ðr¼«ušv‬‬ ‫ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﭘﺎﻱ ﺁﻟﺒﻮﻡ ﺍﻭﻝ ﻧﻤﻲﺭﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻓﺮﻭﺵ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫ﻣﺪﺕ ‪ ۵۳‬ﺭﻭﺯ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﭘﺮﻓﺮﻭﺵﺗﺮﻳﻦ‬
‫¼‪ÊUГd ÈœU‬‬ ‫‪qOÖÈU ¬ÁuJ UÐbM ³‬‬ ‫ﻭ ﻫﻨﺮﻣﺎﻥ ﻣﺪﺕﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ؛ ﻛﺴﺎﺩ‪.‬‬ ‫ﻓﻴﻠﻢ ﺳــﻴﻨﻤﺎ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﻓﻀﺎﻱ ﺳﻴﻨﻤﺎﻱ‬
‫‪t²H¼ ÈU¼rKO ‰Ëbł‬‬
‫‪g¹UL ÈU¼—ôUðt U dÐ‬‬
‫‪‘Ëd‬‬ ‫‪ÁbM¼œg¹UL ÈU¼ULMOÝ‬‬ ‫‪rKO‬‬
‫‪XŽUÝ‬‬ ‫‪g¹UL‬‬ ‫‪—ôUð‬‬
‫‪۱۹‬‬ ‫‪qOÖÈU ¬ÁuJ UÐbM ³ dN dðU¾ðvK«s UÝ‬‬ ‫«‪±Èe d ¨UOáL « ¨≥Ê«d¹« ¨«—U²Ý¬ ¨‰öI²Ý‬‬ ‫‪ÈË„—UÄ‬‬
‫‪۳۳۶‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﺗﻮﻣﺎﻥ‬ ‫‪≤Ê«uł ¨≤ ”—UÄ ¨ÈbFÝ ¨± ÁbOáÝ ¨≤ e¹dKÖ‬‬
‫‪v «dOłÊËb¹d ∫Ê«œdÖ—U‬‬
‫‪۱۹‬‬ ‫‪XðÁœ«u Uš‬‬ ‫‪t¹UÝ‬‬ ‫‪≤tJ¹—«¨±sOD K ¨vÝËœd ¨«bO‬‬
‫‪۵۳‬ﺭﻭﺯ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬ ‫‪b uOÄ ¨”b ¨Êu U‬‬ ‫‪v¼U Œd¼U ULO ¨—ËÈœ«“¬UMŽ—¨v¼d U²OÐ∫Ê«d~¹“UÐ‬‬
‫‪۱۹/۳۰‬‬ ‫‪uO uMOÄ‬‬ ‫‪v¹UIA‬‬
‫«‪f¹œdÄ ¨È“ËdOÄ ¨±@M¼d ¨UI¹d ¬ ¨±Ê«d¹‬‬ ‫—‪ÂuÝ “Ë‬‬
‫‪۱۹/۳۰‬‬ ‫¬ ‪„—u¹uO —œt u~O²‬‬ ‫‪Èu u‬‬ ‫‪۲۱۸‬‬ ‫‪Êu U ¨≥ÊUO «d¹« tJ¹—« ¨±e¹dKÖ ¨U ULð‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﺗﻮﻣﺎﻥ‬ ‫‪vHOD sO ŠbL× ∫Ê«œdÖ—U‬‬
‫‪b¼U ¨≤ sLNÐ ¨≥b¹bł dBŽ ¨± È—uNLł‬‬
‫‪± ÊË—U ¨≤ Ê«dNð ¨≤ vł ¨≥ sOD K ¨U ULð dN‬‬ ‫‪œ«bNÐ b UŠ ¨ŒdÝ—uÄ U¹—uÄ ¨ÈdŁu Ê«—UÐ ∫Ê«d~¹“UÐ‬‬
‫‪۱۹‬‬ ‫«‪Y³J vJÝËdŽÈ«dÄ‬‬ ‫‪vÝËœd‬‬ ‫‪۳۱‬ﺭﻭﺯ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬

‫‪۱۷/۴۵‬‬ ‫—‪»«dNÝ Ë r²Ý‬‬ ‫‪bŠË‬‬ ‫‪≤ Èe d ¨± sLNÐ ¨≤ @M¼d ¨± b¹bł dBŽ‬‬ ‫—‪fOz‬‬
‫‪۱۶۳‬‬ ‫‪XK ¨o¹UI ¨U «b U ¨k UŠ ¨±Ê«dNð ¨≤ÊË—U‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﺗﻮﻣﺎﻥ‬ ‫‪v¹UOLO œuF ∫Ê«œdÖ—U‬‬
‫‪۱۹/۱۵‬‬ ‫¬¼‪øU− U− Ëb ÈU‬‬ ‫¼‪dM‬‬ ‫‪p¹ ÊUO «d¹« tJ¹—« ¨≤Ê«d¹« ¨«d× ¨±”—UÄ‬‬
‫‪bMLł—«‘u¹—«œ¨—UA «“UMN ¨v¹U³OJ Ëd š∫Ê«d~¹“UÐ‬‬
‫‪۱۹‬ﺭﻭﺯ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬ ‫‪vЬ ÊULݬ ¨ÂUO ¨≤È—uNLł‬‬
‫‪۱۴‬‬ ‫‪oAŽ⁄d‬‬ ‫‪”—UÄ‬‬
‫‪۳۳‬‬ ‫‪‘ËdÝ ¨≤ ÁbOáÝ ¨≤ U ULð dN ¨”b‬‬ ‫‪@Mł Ê«bO —œ pO pOÄ‬‬
‫‪۱۹/۳۰‬‬ ‫‪Made In Iran‬‬ ‫‪Ê«—ËUO È«d ~M¼d‬‬ ‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﺗﻮﻣﺎﻥ‬
‫‪≤sOD K ¨—«uKШpOáL «ÁbJ¼œ‬‬ ‫‪vMO Š bOÝ U{— ∫Ê«œdÖ—U‬‬
‫‪±U ULð f¹œdÄ ¨UOݬ ¨œöO‬‬ ‫‪b uOÝ«U{dOKŽ¨v œUvKŽ∫Ê«d~¹“UÐ‬‬
‫‪۱۸/۳۰‬‬ ‫‪¯dÖ Ë d Ä‬‬ ‫‪u−A «œÈ«d ~M¼d‬‬ ‫‪۱۳‬ﺭﻭﺯ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﮐﻠﻮﭖ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺍﻓــﺰﻭﻥ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻧﺴﺒﺘﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻬﺸﺖ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺭﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺳــﺎﻛﻨﺎﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ ﭘﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺳﺮﭘﻨﺎﻫﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳــﻮﻱ ﻭ ﺁﻥ ﺳــﻮﻱ ﻣﻲﺩﻭﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﮕﺮ ﺳﻘﻔﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺳﻔﺮﻩﺍﻱ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﺁﻥ ﭘﻬﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺠﺎﻝ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﻔﺮﻩﻫﺎﻱ ﺧﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﻧﻔﺖ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺩﺭ ﻧﺎﻛﺠﺎﺁﺑﺎﺩ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﻲ‪،‬ﺣﻔﻆ ﺳﻔﺮﻩ‬
‫ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺎﺿﻠﻪ ﺍﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺁﺭﻣــﺎﻥ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ‬
‫ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺴــﺖ ﻧﺒﻮﺩ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺟﻤﻌﻲ ﻭﻋﺪﻩ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺑﻲﻃﺒﻘــﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺟﻤﻌﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﻋﺪﻩ ﺗﺤﻘﻖ »ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﻣﺪﻧﯽ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺒﯽ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸــﻬﺮﮔﻮﻧﻪ«‪ ،‬ﺍﻣــﺎ ﻧﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻲﻃﺒﻘﻪ‬
‫ﺻﻮﺭﺗﻲ ﻋﻴﻨﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺁﻥ »ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﻧﯽ« ﻛﻪ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ‪،‬‬
‫ﻧﺴــﺨﻪ ﺫﻫﻨﻲ ﺭﻭﻳﺎﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﻭﺍﻗﻊ ﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻧﻮﻣﻴﺪﻱ ﻭ ﺍﻓﺴﺮﺩﮔﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ‪ .‬ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ‬
‫ﺍﺳﻴﺮ ﻣﻄﻠﻮﺏﻫﺎﻱ ﺧﻮﻳﺸﻨﺪ ﻭ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﺗﺮﺍﮊﺩﻱﺍﻱ‬
‫ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﻘﺸﻲ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﺳﺮﻓﺼﻞﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ۱۶‬ﻋﺒﺎﺱ ﻋﺒﺪﯼ ‪ ۱۷‬ﻋﺒﺎﺱ ﺳﻠﻴﻤﯽ ﻧﻤﻴﻦ ‪ ۱۸‬ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﺎﻫﺮﻭﻳﺎﻥ‬
‫‪ ۲۰‬ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺭﺟﺎﻳﯽ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﮐﺎﺷﯽ ‪ ۲۲‬ﮔﺮﯼ ﮐﺎﺳﭙﺎﺭﻭﻑ‬
‫ﺁﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﺰﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﺑﻬﺸﺖ ﺯﻣﻴﻨﻲ ﺟﺰﻡ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﺴــﻴﺮ ﺗﺤﻘﻖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻳﺪﻩﺁﻝ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍﻩ‬
‫ﮔﻢ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﺻﻮﻝ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﺯ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ ﻭ ﻧﻬﺎﻳﺖ‬
‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻮﻋﻮﺩﺷﺎﻥ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻱ ﺑﺮﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﻬﻨﻤﻲ‬
‫ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﺁﺳــﺎﻥ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻘﻄــﻪ ﺗﻼﻗﻲ ﺭﻭﻳﺎ ﻭ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺍﮊﺩﻱ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﻲﺍﻓﺘﺪ؛ ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘﻦ ﺑﺮ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺯﻣﻴﻨﻲ ﻭ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺍﺯ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻮﻋﻮﺩ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺗﻜﺮﺍﺭﻱ‬
‫ﺁﺭﻣﺎﻧﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﺮﺍﺥ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﻫﺴﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻨﺪ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺑﺎﻳﺪﻫﺎ ﺳﺨﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﻓﺮﺳــﻨﮓﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺩﻧﻴﺎﻱ ﻣﻄﻠــﻮﺏ ﺫﻫﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺩﺍﺭﺩ؛ ﻓﺎﺻﻠﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﭘﺮ‬
‫ﻛﺮﺩﻥ ﺁﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﺍﻓﺰﺍﻳﺪ ﻭ ﺩﺭﻭﻍ ﺑﺮ ﺩﺭﻭﻍ‬
‫ﺍﻧﺒﺎﺭ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﻭﺭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻃﺮﺍﻑ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﺑﻨﺎﻱ »ﻣﺪﻳﻨﻪ‬
‫ﻓﺎﺿﻠﻪ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﻲ« ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﻌﺎﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺘﺢ ﻗﻠﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﮕﺮﺍﻳﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﻨﺎﺭ ﻧﻬــﺎﺩﻩ ﻭ ﻗﻠﻪﻫﺎﻱ ﺧﻴﺎﻟﻲ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻓﺘﺢ‬
‫ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﻛﺎﺭ ﺷﻌﺎﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﺷﻌﺎﺭ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫¬— ‪ÁbŽË Ë sOM dNA U‬‬
‫‪sO “ ÈË— XANÐ oI×ð‬‬
‫«“ ‪tÐ ¨sO U²Ý« ÈuÝ‬‬
‫‪bO U− « vLMNł oI×ð‬‬
‫‪“« vð—u å„ôuÖò t‬‬
‫¬‪VOðdð s¹bÐ ÆœuÐ Ê‬‬
‫‪dÄuÄ ‰—U s Ý t œuÐ‬‬
‫‪r O uL “« —cÖ —œ‬‬
‫‪dÐ ‘«v «uł Ê«—Ëœ‬‬
‫‪t v¹UN ¬ ∫X A U¼‰œ‬‬
‫‪sO “ ÈË— XANÐ ÁbŽË‬‬
‫‪ÊuLM¼— «— U ¨bM¼œv‬‬
‫‪Æb “UÝv rMNł‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﺬﻣﺖ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ‪۱‬‬
‫ﺍﺗﻮﭘﻴﺎ؛‬
‫ﺗﻮﻫﻢ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫‪v U³ r¹d‬‬
‫ﺩﺭ ﻛﻨﮕﺮﻩ ﺑﻴﺴــﺘﻢ ﺣﺰﺏ‬
‫ﺳﺨﻦ ﻫﻔﺘﻪ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺍﺗﺤﺎﺩﺟﻤﺎﻫﻴﺮ‬
‫ﺷﻮﺭﻭﻱ‪ ،‬ﻭﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺮﻭﺷﭽﻒ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺯﺑﺎﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖﺩﺍﺭﻱ ﺍﺳــﺘﺎﻟﻴﻦ‬
‫ﮔﺸﻮﺩ ﻭ ﺍﺧﺘﻨﺎﻕ ﺁﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻛﺮﺩ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﻜﻮﺕ ﻣﺮﮔﺒﺎﺭ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺻﺪﺍﻳﻲ ﺁﺭﺍﻡ‬
‫ﺩﺭ ﺗﺎﻻﺭ ﭘﻴﭽﻴــﺪ ﻛﻪ ﺯﻳﺮ ﻟﺐ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪»:‬ﺗﻮ‪،‬‬
‫ﺧــﻮﺩﺕ ﻣﮕﺮ ﻛﺠــﺎ ﺑﻮﺩﻱ؟« ﺧﺮﻭﺷــﭽﻒ‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺴــﺮﺩﻱ ﻛﺎﻣﻞ ﭘﺮﺳــﻴﺪ‪ »:‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺳــﻮﺍﻝ ﻛﺮﺩ؟« ﻛﺴــﻲ ﺟﻮﺍﺏ ﻧﺪﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺧﺮﻭﺷﭽﻒ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺳــﻮﺍﻝ ﺭﺍ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩ ﺍﻣﺎ‬
‫ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺭﺍ ﺍﻳﻦ ﺷــﻬﺎﻣﺖ ﻧﺒﻮﺩ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﭘﺮﺳﺶ ﺭﺍ ﺧﻮﺩ ﮔﻔﺖ‪»:‬ﻣﻦ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻮﺩﻡ‪ ،‬ﻛﻪ ﺍﻻﻥ ﺗﻮ ﻫﺴــﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪﻡ!« ﺗﺮﺱ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺣﺲ ﺑﺸــﺮﻱ ﺯﻧﺪﻩ ﺩﺭ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺁﻥ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻛﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﺮ ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﻃﺒﻘﻪ ﺭﺍ‬
‫ﻭﻋﺪﻩ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ﺧﻴﺎﻟﻲ ﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺍﻣﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﻇﻬﻮﺭ‬
‫ﺭﺳﻴﺪ ﺟﺰ ﺍﺧﺘﻨﺎﻕ ﻭ ﻭﺣﺸﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﻫﺎﻭﺭﺩﻱ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺸــﺖ ﺯﻣﻴﻨﻲ ﻣﻮﻋﻮﺩ ﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺯﻣﻴﻦ‬
‫ﺧﺎﻛﻲ ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪﺍﺵ ﺍﺯ ﺑﻬﺸﺖ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ‬
‫ﺟﻬﻨﻢ ﻧﺰﺩﻳﻚ؛ ﮔﻮﻻﻙ ﺗﺤﻘﻖ ﻧﺴﺨﻪ ﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺍﺯ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺍﺭﺩﻭﮔﺎﻩﻫﺎﻱ ﻛﺎﺭ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩ ﺣﺎﻛﻤﻲ ﻛﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﺮﺍﺯ ﻧﻮﻳﻦ ﺑﺴﺎﺯﺩ‪ .‬ﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺍﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺎﻛﻢ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺴﺖ‬
‫ﻗﺮﻥ ﻣﺎ ﻧﺒﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻧﺴــﺨﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺯﻣﻴﻨﻨﻲ ﻫﻴﺘﻠﺮ ﻧﻴﺰ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺷﻌﻠﻪ ﺁﺗﺶ ﻛﻮﺭﻩﻫﺎﻱ ﺁﺩﻡﺳﻮﺯﻱ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻛﻨﻨﺪﻩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﻬﺸﺖ ﮔﻤﺸﺪﻩ ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻋﻴﻨﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺧﻄﺮﻧﺎﻙﺗﺮﻳﻦ ﺗﻮﻫﻢ‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ‪.‬‬

‫ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ‪ ،‬ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺣﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎﻧﻲ ﺻﺮﻓﺎ ﺍﺯ ﻣﺘﻦ ﻳﺎ‬
‫ﺑﻄﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﻱ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻭﺵ ﺳــﺎﺩﻩﻟﻮﺣﺎﻧﻪﺍﻱ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺣﺎﻥ‬
‫ﻭﺑــﺮ ﻭ ﺩﻭﺭﻛﻬﻴﻢ ﺭﺍ ﻧﺎﺑﻐﻪﻫﺎﻱ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺪﺍﻧﻴﻢ‪ .‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﺳــﻬﻞ ﻭ ﻣﻤﺘﻨﻊ ﺑﻮﺩﻥ ﻋﻠــﻮﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﺁﺭﻣﺎﻧﮕــﺮﺍ‪ ،‬ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺭﺍ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻌﺮﻓــﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ‬
‫ﺭﻭﺷــﻦ‪ ،‬ﺍﺭﺍﺩﻩﮔﺮﺍﯼ ﮐﺎﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺩﻭﺭ ﺯﺩﻥ‬
‫ﺳﻮﺀﺑﺮﺩﺍﺷﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﻫﻴﺪ ﻣﺜﺎﻟﻲ‬
‫ﺑﺰﻧﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻱ ﺩﻛﺘﺮﺍﻱ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺭﺍ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﻭ ﻋﻴﻨﻴﺖ ﻭ ﻣﺎﺩﻳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺍﻧﺶ ﻭ ﺿﺮﻭﺭﺕﻫﺎﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺰﺩ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺍﺩﻩﮔﺮﺍﻳﻲ ﻧﺎﻣﺤﺪﻭﺩ ﻧﺎﺷــﻲ ﺍﺯ ﻧﺎﺩﺍﻧﻲ ﻧﺎﻣﺤﺪﻭﺩ ﺁﻧﺎﻥ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻧﺴﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺤــﺪﻭﺩﻩ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖﻫﺎﯼ ﻣــﺎﺩﯼ ﻭ ﻋﻴﻨﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﻋﻨﺼﺮ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺳــﻮﺩ ﺟﻮﻳــﺪ ﻭ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺭﺍ ﺑﻬﺒﻮﺩ‬
‫ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﮐﺸــﺎﻭﺭﺯﯼ ﺩﺭ ﮐﻮﻳﺮ ﻭ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭﻩﻫﺎﯼ ﻣﺪﻳﺘﺮﺍﻧﻪ ﻭ‬
‫ﺩﺭ ﺍﺳﺘﭗﻫﺎﯼ ﻳﺦﺯﺩﻩ ﺳﻴﺒﺮﯼ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺣﺎﻝ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﺪﻭﻥ ﻗﻴﺪ ﻭ‬
‫ﺑﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﻓﻀﺎﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻌﻀﺎ ﭼﻨﺎﻥ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺑﺮﻭﺯ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﻱ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﺧﻮﺵﺧﻴﺎﻟﻲ ﻭ ﺳــﺎﺩﻩﻟﻮﺣﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﺩﺍﺷــﺖﻫﺎﻱ ﻓﺮﺩ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺍﻣــﻮﺭ ﻭ ﻋﻠﻮﻡ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺳــﺮﺍﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻭﺍﻳــﻞ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺩﻭﺳــﺘﺎﻥ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻬﻨــﺪﺱ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺒﺘﻜــﺮﻱ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺳــﺘﮕﺎﻫﻲ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ ﺁﺏ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻥ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺗﺤﻮﻻﺗﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﻕ ﻭ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻧﺮﮊﻱ‬
‫ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ! ﻭ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺑﺘﻜﺎﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺑﺎﻻ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ .‬ﻣﻦ ﺩﺭ ﺟﻤﻌﻲ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩﻡ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﺷﻮﺧﻲ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻧﻤﺮﻩ ﺩﺭﺱ ﺗﺮﻣﻮﺩﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬
‫ﺣﺮﺍﻣﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﺎﻭﺭ ﻛﺮﺩﻱ!« ﻗﺼﺪﻡ‬
‫ﺍﺯ ﺑﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﻲ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻬﻲﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻋﻠﻢ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩﻫﺎﻱ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﺎﺷﺪﻧﻲ ﺭﺍ ﺑﺎﻭﺭ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﻫﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﻱ ﺷــﺪﻧﻲ ﻭ ﺣﺘﯽ‬
‫ﺭﺍﺣﺖ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦﻭﺿﻌﻴﺖﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥﺗﺤﻮﻻﺕﺍﻧﻘﻼﺑﻲﺑﻴﺸﺘﺮﻣﺸﻬﻮﺩ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺑــﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﺁﺭﻣﺎﻥﮔﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﻫﻤﺰﺍﺩ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻭﻥ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪﻥ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ‪،‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺍﻟﺰﺍﻣﺎ‬
‫ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺭﻓﺘﺎﺭﯼ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺯ ﻳﻚﺳﻮ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ‪ ،‬ﻫﺮ ﻓﺮﺩﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﻜﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮﻱ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ ﺗﺎ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡﻫﺎﻱ ﺑﺴﺘﻪ ﺭﺥ ﻣﻲﺩﻫﺪ‬
‫ﻭ ﻭﻳﮋﮔﻲ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺎﻡﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺭﺷﺪ‬
‫ﺩﺍﻧــﺶ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻧﻈــﺮﻱ ﻭ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻋﻤﻠﻲ‪ ،‬ﺳــﺘﺮﻭﻥ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺍﻧﺶ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋــﻲ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺁﻥ ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻨﻄﻖ ﻭ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ‬
‫ﻭ‪ ...‬ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ‬
‫ﺩﺭﻭﻧﻲ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﻧﺶ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ؛ ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ‬
‫‪۱۶‬‬
‫ﻳﺎ ﻣﺎﻛﺲ ﭘﻼﻧﮓ ﺭﺍ ﻧﺎﺑﻐﻪﻫﺎﻱ ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻣﺎﻛﺲ‬
‫ﺑﺎ ﻳﻚ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻱ ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ .‬ﺍﻭﻟﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ‬
‫ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﻭ ﭘﻴﺶﺯﻣﻴﻨﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺣﺪﺍﻗﻞ ‪ ۱۰‬ﺳــﺎﻝ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺩﻛﺘﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺍﻧﻴﺸﺘﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﺭﺳﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﻛﻨــﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻳﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻧــﻪ ﭘﺲﺯﻣﻴﻨﻪ ﻋﻠﻤﻲ‬
‫ﻣﺤﻜﻤﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺭﺍﻩ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﭘﺎﻳﺎﻥﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺪﻓﺶ ﺭﺩ ﻭ ﻧﻘﺪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻣﺎﻛﺲ ﻭﺑﺮ ﺍﺳﺖ! ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﻣﻨﺼﻒ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻱ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻭﺭﻩ‬
‫ﺩﻛﺘــﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺳــﭙﺲ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻃﻼﻉ‬
‫ﻭ ﺁﺷــﻨﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺍﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺴﻠﻢ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ‪،‬‬
‫ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎﻝ ﻓﻮﻕ ﺍﺻﻼ ﺟﻨﺒﻪ ﺗﺨﻴﻠﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ‬
‫ﺷﺨﺼﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮﺩﻩﺍﻡ ﻛﻪ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻥ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻥﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﭼﻪ ﻻﻑﺯﻧﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﺎﻳﺎﻥﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺩﻭﺯ ﻭ ﻛﻠﻚ ﺩﺳﺘﻜﺎﺭﻱ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺍﺯ ﺷﺮ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻧﻘﺎﻳﺺ ﺁﻥ ﺧﻼﺹ ﺷﻮﻧﺪ! ﻭ ﻧﻤﺮﻩﺍﻱ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺧﺬ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻣﺪﺭﻙ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﺑﻐﻞ ﺯﺩﻩ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻛﺎﺭ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻻﻑﻫﺎ ﻧﺰﺩ ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻳﺎﻥ ﻋﻠﻮﻡ ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫ﺩﻳﺪﻩ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺭﻭﺯﻣﺮﻩ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻫﻢ ﻣﺸــﻬﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻫﻤﻪ ﺟﻮﺍﻣﻊ‬
‫ﺩﺭ ﻃــﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻭ ﻋﺮﺽ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻧﺴــﺨﻪﻫﺎﻱ ﺁﻣﺎﺩﻩﺍﻱ ﻣﻲﭘﻴﭽﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺳــﺎﻟﺖ‬
‫ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺭﺍ ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺧﺪﺍ ﻧﻜﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻧﺪﻛﻲ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺷــﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺁﻥﻭﻗﺖ ﺑﻪ ﺳــﺮﻋﺖ ﻭﻳﺰﺍﻱ‬
‫ﻣﻤﺎﻟﻚ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺘﻪ ﺭﺍ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﻜﻪ ﺧﺪﺍﻱﻧﻜﺮﺩﻩ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺩﻛﺘﺮﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥﻫﺎﻱ ﻛﻢﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ‬
‫ﻭﻃﻨﻲ ﻣﺪﺍﻭﺍﻱ ﻏﻴﺮﻣﻮﺛﺮ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺭﺍﻫﻲ ﻓﺮﻧﮓ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ!‬
‫ﺍﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻭ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﻫﻢ‬
‫ﻋﺎﺟﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻭ ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺑﺸﺮﻳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺳــﻬﻮﻟﺖ ﺁﺏ ﺧﻮﺭﺩﻥ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺗﺠﻮﻳﺰﻫﺎﻱ‬
‫ﻗﻄﻌﻲﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻳﺎ ﻣﺘﻘﻠﺒﺎﻧﻪ ﺍﺳــﺖ ﻳﺎ ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺣﺎﻧﻪ‬
‫ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ‪ ،‬ﺁﻧﻜﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎﻙﺗﺮ ﺍﺳــﺖ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺣﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻮﺭ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺣﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﻮﻥ ﻣﻮﻡ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﺎﻥ ﺑﺎﻛﻔﺎﻳﺖ ﻛﺴــﻲ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﮔﻴــﺮﺩ ﺗﺎ ﻫﺮﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺷــﻜﻞ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺣﻲ ﻓﻘﻂ ﻧﺰﺩ ﻣﻨﺎﺩﻳﺎﻥ ﻭ ﭘﻴﺶﺑﺮﻧﺪﮔﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮﻱ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ﺧﻴﺎﻟﻲ ﻧﻴﺴــﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﺍﻛﺜﺮ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺣﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺗﺒﻌﻴﺖ )ﻭﻟﻮ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﻳﺎ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ(‬
‫ﺑﺨﺸــﻲ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺧﻴﺎﻝ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﻛﻠﻮپ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺬﻣﺖ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ‪۲‬‬
‫ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻧﺎﻣﺤﺪﻭﺩ‬
‫ﻧﺎﺩﺍﻧﯽ ﻧﺎﻣﺤﺪﻭﺩ‬
‫‪Èb³Ž ”U³Ž‬‬
‫ﺍﺯ ﻭﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻭ‬
‫ﺳﭙﺲ ﺩﺭ ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ ﺁﺗﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻠﻮﻍ ﺭﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺎﺿﻠﻪ‬
‫ﻫﻢ ﺩﻏﺪﻏﻪ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﺪﻳﻨــﻪﺍﻱ ﺫﺍﺗــﺎ ﻣﺬﻣﻮﻡ‬
‫ﻧﻴﺴــﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ‬
‫ﻫﺪﻑ ﺩﺭ ﺍﻓﻖ ﺩﻭﺭﺩﺳــﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ ﻣﺎ ﺟﻬﺖﺩﻫﻨﺪﻩ ﻭ ﺭﺍﻫﮕﺸﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﻲ‬
‫ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺩ ﻳﺎ ﮔﺮﻭﻫﻲ ﻗﺼﺪ‬
‫ﭘﻴﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻳﺪﻩﺍﻱ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺗﻜﺎ ﺑﺮ ﻗﺪﺭﺕ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻭ‬
‫ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﻱ ﻣﺎﺩﻱ ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﻱ‬
‫ﻛﺮﻳﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ ﻭ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺑﺸﺮ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺳــﭙﺮﻱ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺕ ﻏﻴﺮﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺁﻥ ﻫﻢ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺨﺪﻭﺷﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﻤﻮﻥﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ ﻧﻮﻉ ﺧﺎﺻﻲ ﺍﺯ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺯﻥ ﻭ‬
‫ﻣﺮﺩ ﺭﺍ ﺁﺭﻣﺎﻧﻲ ﻭ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲﻫﻴﭻ ﻓﺸﺎﺭﻱ ﺍﺯ‬
‫ﺟﺎﻧﺐ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪﻱ ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮﺍﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺫﻫﻦ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺪﻳﻨﻪﺍﻱ ﺑﺮﻣﻲﺁﻳﻨﺪ؟‬
‫ﻭ ﭼــﺮﺍ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻳــﻦ ﺭﺍﻩ ﭘﺮﻣﺨﺎﻃﺮﻩ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻲﭘﻴﻤﺎﻳﻨﺪ؟ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ‬
‫ﺩﻻﻳﻞ ﺑﺮﻭﺯ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﻱ ﺑﭙــﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ‬
‫ﺻﻼﺣﻴﺘﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﺫﻛﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻮﺍﻣﻞ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻮﺛﺮ ﺩﺭ ﺑﺮﻭﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻭ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺍﺷﺎﺭﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۱‬ـ ﺩﺍﻧــﺶ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎ ﺩﺍﻧﺶ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﻭﻟﻲ ﺳــﻬﻞ ﻭ ﻣﻤﺘﻨﻊ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﻬﻞ ﺍﺳﺖ ﭼﻮﻥ‬
‫ﭘﻴﺮﺍﻥ ﺑﻲﺳﻮﺍﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩﺗﺮﻳﻦ ﻭﺟﻮﻩ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻣﻤﺘﻨﻊ‬
‫ﺍﺳﺖ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺍﻳﻦ ﻋﻠﻮﻡ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﺟﺰ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻋﺠﺰ ﻭ ﺑﻲﺍﻃﻼﻋﻲ‪ ،‬ﻃﺮﻳﻖ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻼﺻﯽ ﺍﺯ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻋﻠﻮﻡ ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻛﻤﺘﺮ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺩﺳــﺘﺎﻭﺭﺩﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻋﺠﺰ ﻭ ﺗﻌﺠﺐ ﻧﻜﻨﻨﺪ ﻭ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻤﺘﺮﻧﺪ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﻛﻪ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﻠﻮﻡ ﻻﻑ‬
‫ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻗﻠﻪ ﻋﻠﻮﻡ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ‬
‫ﻏﺮﺏ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺍﻧﺸــﻤﻨﺪﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺍﻧﺸــﻤﻨﺪﺍﻥ ﻋﻠﻮﻡ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﺗﻔــﺎﻭﺕ ﭼﻨﺪﺍﻧﻲ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳــﻲ ﻭ ﻓﻬﻢ ﻭ ﺩﺭﻙ‬
‫ﺍﻓــﺮﺍﺩ ﺣﺎﺿﺮ ﺩﺭ ﻗﻠﻪﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺣــﻮﺯﻩ ﻋﻠﻢ ﺍﺯ ﻣﻮﺿﻮﻉ‬
‫ﻋﻠﻤﻲ ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺍﻳﻨﺸﺘﻴﻦ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﻛﻠﻮپ‬ ‫‪۱۷‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﺬﻣﺖ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ‪۳‬‬
‫ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻭ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻋﺒﺎﺱ ﺳﻠﻴﻤﻲﻧﻤﻴﻦ‬
‫«‪dNÊ«d¹« bO‬‬
‫ﺩﻳﮑﺘﺎﺗﻮﺭﯼﻫﺎﯼ ﺩﺳﺖﻧﺸﺎﻧﺪﻩ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‬
‫ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﻳﺎ ﺩﺭ ﺗﺒﻌﻴﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺳــﻠﻄﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺍﺑﻌﺎﺩ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﻼﻡ ﻣﻮﺭﺩ ﻏﻔﻠﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺮﻭﺯ‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼﺵ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌــﺎﺩﻩﺍﻱ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﻫﻴﻢ ﺗﺎ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﮐﻼﻥ‪ ،‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺧﺮﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺴــﺎﺋﻞ‬
‫ﺭﻭﺯﻣﺮﻩﻣﺎﻥ ﭘﺎﺳﺦ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‬
‫ﺍﮔﺮ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﻱ‬
‫ﮐﻪ ﻭﻋﺪﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﻲﮐﻨﻴﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ‬
‫ﺣﻮﺯﻩﻫﺎ ﻭ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺁﻓﺖﻫﺎﻳــﯽ ﻣﻮﺍﺟﻬﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﺍﻱ ﻣﻠﻬﻢ ﺍﺯ ﺭﻭﺡ ﺍﺳﻼﻡ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻋﺎﺩﺕ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﮐﻪ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮐﺸــﻮﺭ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻭ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺣﻮﺯﻩ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳــﻠﻄﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷــﺪﻩ ﺍﺯ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺳﻼﻡ ﻏﻔﻠﺖ ﺑﺸﻮﺩ ﻳﺎ ﻋﺎﻣﺪﺍﻧﻪ ﭘﺎﮎ ﺑﺸﻮﺩ ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺣﻮﺯﻩ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﺩﯼ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴــﺘﻪ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﻼﻡ‬
‫ﺭﺍ ﺍﺣﻴﺎ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﺮﻭﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻧﯽ‬
‫ﺑﺮﺧـﻮﺭﺩ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﮐـﻪ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍﯼ ﻇﻬﻮﺭﺷـﺎﻥ ﺍﺯ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎ‬
‫ﻭ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸـﻬﺮﻫﺎﻳﯽ ﺳـﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪﺍﻧـﺪ ﻭ ﻣـﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺟـﺬﺏ‬
‫ﺍﻧﺪﻳﺸـﻪﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧـﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺮﻭﺭ ﺯﻣـﺎﻥ ﻭﻗﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻴﺖﻫـﺎ ﺭﺥ ﻧﻤﻮﺩ‪،‬ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺞ ﺍﺯ ﺁﻧـﺎﻥ ﺭﻭﯼﮔﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﭼﺮﺍﮐﻪ ﺩﺭﻣﻲﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎﯼ ﻣﻄﺮﺡﺷﺪﻩ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﺁﻳﺎ ﻣﻮﺍﻓﻘﻴﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻴﺪ‬
‫ﺑﺮ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎﻫﺎﯼ ﺁﺭﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﻪﻫﻤﺎﻧﺎﺍﻋﺘﻤﺎﺩﻣﺮﺩﻡﺍﺳﺖ‪،‬ﺧﻮﺍﻫﺪﺷﺪ؟‬
‫ﺷـﻨﻴﺪﻩﺍﻳﺪ ﺣﺘﻤﺎ ﺁﻥ ﺳﺨﻦ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻭﻋﺪﻩ‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﺑﻬﺸﺖ ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﻣﻲﺍﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺳــﻼﻡ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺻﺪﻕ ﻧﻤﻲﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮﺍ ﮐﻪ ﺍﺳﻼﻡ‬
‫ﺭﺍﻩﺣــﻞ ﺯﻧﺪﮔــﯽ ﺑﺸــﺮ ﺭﺍ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﺩﻫــﺪ ﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﺑــﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ‬
‫ﺫﻫﻨﻴﺖﭘﺮﺩﺍﺯﯼ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺭﺍﻩﺣﻞ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻗﺸــﺎﺭ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻫﻢ ﺗﻮﺳــﻂ ﺍﻣﺎﻡ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻟﮕﻮ ﻭ ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺳﻼﻡ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺻﺎﺩﻕ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﭼﻮﻥ ﺍﻳﺪﻩﺁﻝﻫﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ‬
‫ﺫﻫﻦﭘﺮﺩﺍﺯﯼ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻧﻴﺴــﺖ‪ .‬ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﺍﻟﻬﯽ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺳﻨﺖﻫﺎ ﻭ‬
‫ﻓﻄﺮﺕ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﻔﮑﺮﺍﺕ‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﻟﻨﻴﻦ ﻳﺎ ﺗﺮﻭﺗﺴﮑﯽ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎ ﻣﺨﺘﺺ ﺁﺭﻣﺎﻧﮕﺮﺍﻳﺎﻥ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭﺍﻗﻊﮔﺮﺍ ﺑﻪ ﺷﺮﻁ ﺗﻤﺴﮏ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﻭ‬
‫ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﯼ ﺍﻟﻬﯽ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮﯼ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺳﺖﻳﺎﻓﺘﻨﯽ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺍﺯ ﻓﺮﺩﻳﺖﭘﺮﺳﺘﯽ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﺩﻭﺭ ﺷﻮﻳﻢ ﻭ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼــﻮﺏ »ﻣﻨﻴﺖ« ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻗــﺮﺍﺭ ﻧﺪﻫﻴﻢ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﺍﻟﻬﯽ ﻣﺘﻮﺍﺿﻊ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺧﻴﻠﯽ ﺍﺯ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﺑﺸﺮ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺣﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺣﺘﯽ ﺩﺭ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ »ﻣﻨﻴﺖ«ﻫﺎ‬
‫ﺣﺎﮐﻢ ﺍﺳــﺖ ﺗﺎ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﺍﻟﻬﯽ‪ .‬ﺑﺴــﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻟﻐﺰﺵﻫــﺎ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻨﻴﺖﻫﺎﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﺍﻟﻬﯽ‪.‬‬
‫ﺍﺳــﺘﺒﺪﺍﺩﻱ ﺣﻜﻢ ﻛﻴﻤﻴــﺎ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﻭ ﺩﻟﻴﻞ ﻓﻀﺎﻱ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﻱ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ‬
‫ﺁﻳﺎ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲﻛﺮﺩﻥ ﻳﻚ ﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮﻱ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﻱ ﻧﮕﺎﻫﻲ‬
‫ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎﻳﻲ ﻭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳـﺖ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ؟‬
‫ﺳﻮﺍﻝ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﺨﺘﯽ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﮐﺸــﻮﺭ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺍﻓﻖ ﻭ ﺭﺍﻩ‬
‫ﺩﺳــﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺁﺭﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺪﻭﻳﻦ‬
‫ﻧﮑــﺮﺩﻩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺤﺚﻫﺎﯼ ﺟﺪﯼ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ‬
‫ﺳﻴﺎﺳــﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﻠﻢ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﮏ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻼﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﻭ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺩﻳﻨﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﻋﺪﺍﻟﺖ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏﻫﺎﯼ ﮐﻠﯽ ﺍﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷــﻴﻢ ﻭ ﺭﺍﻫﮑﺎﺭﻫﺎﯼ‬
‫ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﮐﺮﺩﻩ‬
‫ﺑﺎﺷــﻴﻢ‪،‬ﺍﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺸﮑﻼﺕ‬
‫ﺍﺳﺎﺳﯽ ﻣﺎ ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺗﺎﺣﺪﻭﺩﻱ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻧﻪ! ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺍﺳﺖ‪.‬ﺍﺳــﻼﻡ ﻋﺪﺍﻟﺘﺶ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﻔﻆ‬
‫ﻋﺰﺕ ﻭ ﮐﺮﺍﻣﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ‪.‬ﺍﺳﻼﻡ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲﭘﺴﻨﺪﺩ ﮐﻪ‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﺎﻳﺤﺘﺎﺝ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻋﺰﺕ ﻭ ﮐﺮﺍﻣﺘﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺤﻘﻖ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻫﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﮐﺮﺩﻩ‬
‫ﻫﻢ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﮐﻼﻧﯽ ﺭﺍ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﻠﯽﺍﻟﻘﺎﻋﺪﻩ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼﺵ‬
‫ﺟﺪﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺁﻳﺎ ﭘﺘﺎﻧﺴـﻴﻞﻫﺎ ﻭ ﺯﻳﺮﺑﻨﺎﻫﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺴﺘﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺍﻳـﺮﺍﻥ ﺍﺟـﺎﺯﻩ ﺍﺟـﺮﺍﯼ ﭼﻨﻴـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎ ﺗﺤﻘﻖ‬
‫ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮﯼ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﻫﺪ؟‬
‫ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﺪﺍﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﻲﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺷــﺪﻩ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﯼ ﺭﺍﻳﺞ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸــﺮﯼ‬
‫ﻧﺎﺗﻮﺍﻧــﯽ ﺧﻮﺩﺷــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻨﺼﻪ ﻇﻬﻮﺭ ﺭﺳــﺎﻧﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﻫﻢ‬
‫ﻣﺎﺭﮐﺴﻴﺴــﻢ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﯽ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﯼ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ‬
‫ﻭ ﻫﻢ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺿﻌﻒ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬﺍﺷــﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪ ﻋﻘﻞ ﺁﻣﺪ‬
‫ﻭ ﻧﻮﻋﯽ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴــﻢ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺧﻮﺩﺵ ﻣﺨﻠﻮﻁ ﮐﺮﺩ ﻭﻟﯽ‬
‫ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﺳﻠﻄﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻣﻘﻮﻟﻪﺍﻱ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﻭ ﮐﺎﻧﻮﻥﻫﺎﯼ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﺎ‬
‫ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﯼ ﺟﺪﯼ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪.‬ﺗﻈﺎﻫﺮﺍﺕﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺸﺴﺖﻫﺎﯼ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻳﺎ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﯼ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‬
‫ﻣﻮﻳﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎﯼ ﺭﻭﺯﺍﻓﺰﻭﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ ﻋﺪﻡ ﻋﺪﺍﻟﺖ‬
‫ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﺮﻭﺯ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﺒﺎﺩﯼ ﺍﺳﻼﻡ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻳﻢ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺍﺳﻼﻡ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺍﻣﻮﺭ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﺍﺳﻼﻡ‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺤﺖ ﺳﻠﻄﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭼﺮﺍﮐــﻪ ﺷــﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﻭ ﺑــﺰﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳــﺘﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮﮔﺮﺍﻳﻲﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻣــﺎ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﻻﻳﻞ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺎﻣﻼ ﺍﺭﺍﺩﻩﮔﺮﺍ ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺪﻡﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﻣﻲﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﻘﻄﻌﻲ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﻲﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺗﺎﻛﻴﺪ‬
‫ﺯﻳــﺎﺩ ﺑﺮ ﻋﻨﺼﺮ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻫﻤﺮﺍﻩ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩﮔﺮﺍﻫﺎ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﺴــﻴﺮ ﺗﺸــﺠﻴﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﻛﻢﻛﻢ ﺩﻭ‬
‫ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺗﻀﻌﻴﻒﻛﻨﻨﺪﻩ ﺭﺥ ﻣﻲﺩﻫﺪ؛ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﻮ ﺳﻮﺧﺖ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﻳﮕﺮ ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﻧﻴﺴــﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻧﺎﻣﺤﺪﻭﺩ ﺍﺯ ﺟﺎﻥ ﻣﺎﻳﻪ! ﺑﮕﺬﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻱ ﻣﺘﺼﻠﺐ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﻣﺎﺩﻱ‬
‫ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﻲﺳــﺎﺯﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻘﻮﻁ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮﮔﺮﺍﻫﺎ‪ ،‬ﻋﺪﻡ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻪ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻏﻠﻂ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﺭﻣﺎﻥﻫﺎ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻨﻄﺒــﻖ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺑــﺎ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜــﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻃﺌﻪ‬
‫ﺩﺷــﻤﻦ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻫﻲ ﺩﺷــﻤﻦ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺼﺎﻳﻞ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﺍﺯ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺟﺴﺖﻭﺟﻮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻞ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺸــﻜﻼﺕ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻫﺮ ﺭﻭﺯ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺧﻼﻑ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻭ ﺍﺧﻼﻕ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﺭﺍ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺴﻴﺮﻱ ﺑﻲﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺁﻥ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻛﺎﻣﻼ‬
‫ﺍﺧﻼﻗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸــﻬﺮ ﺧﻮﺩ ﺟﺰ‬
‫ﻣﻮﻟﻔﻪ ﺍﺧــﻼﻕ ﺭﺍ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﻤﻲﺩﺍﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻢﻛﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻭﻫﻢ‬
‫ﻭ ﺧﻴﺎﻝ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸــﻬﺮ‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﺎ ﻧﺎﺩﻳــﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﺧﻼﻕ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺍﻥ ﺭﺍﻩ ﺭﻓﺘﻦ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ ﺁﻟﻮﺩﻩ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺭﺗﻜﺎﺏ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺭﺍﺣﺖﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪﺁﺭﺯﻭﻫﺎﻱ ﺑﻠﻨﺪ ﺁﻧﺎﻥ‪ ،‬ﺯﻣﻴﻨﻪﺳــﺎﺯ‬
‫ﻛﺮﺩﺍﺭﻫﺎﻱ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪﺷﺎﻥ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﺬﻣﻮﻡ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﻄﻠﻮﺏ‬
‫ﻫﻢ ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺭﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‪،‬‬
‫ﻣﺤﻘﻖ ﻛﺮﺩﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮﻱ ﺩﺭ ﺭﻭﻱ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﺑﺎ‬
‫ﻫﺮ ﺗﻮﺍﻥ ﻭ ﻭﺳﻴﻠﻪﺍﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺮ ﺣﺬﺭ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺟﺰ ﻋﺬﺍﺏ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻣﺮﺩﻣﺸــﺎﻥ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﻋﺎﻳﺪ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮﻱ‬
‫ﺗﺤﺖ ﻫﺮ ﻧﺎﻡ ﻭ ﻋﻨﻮﺍﻧﻲ ﻭ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺗﻮﺟﻴﻬﻲ ﮐﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻔﺎﻭﺗﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ‬
‫ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ ﻧﺨﻮﺍﺳــﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳــﺖ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺭﺍ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺷــﺪﻩ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸــﻬﺮ ﻣﻲﺁﻓﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﺯﺍﺩ ﮔﺬﺍﺷــﺖ ﺗــﺎ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻢ ﻭ ﺗﺸﺮﻳﻚﻣﺴــﺎﻋﯽ ﻋﺮﻓﯽ‪ ،‬ﺭﺍﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﻱ ﺑﻬﺘﺮ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻧــﻮﻉ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺁﻧﺎﻥ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻫﺪﻑ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺎ‬
‫ﺭﺍ ﺟﺰ ﮔﻤﺮﺍﻫﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪﺍﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﻣﺬﻣﺖ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ‪۵‬‬
‫ﺁﺭﻣﺎﻥ ﺳﺮﮔﺮﺩﺍﻧﻲ‬
‫ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﯽ ﻭ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎ‬
‫ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﺎﻫﺮﻭﻳﺎﻥ‬
‫‪—uáUÐd œUd‬‬
‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺑﺮ ﮐﺸﻮﺭﯼ ﺑﺎ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭ ﭘﺴﺎﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭﯼ ﻣﺜﻞ ﻋﺮﺍﻕ‪،‬‬
‫ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﻪ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸــﻬﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺍﺳﺎﺳﺎ‬
‫ﮔﭗ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﯼ‬
‫ﺭﻳﺸــﻪﺍﻱ ﺍﺳــﻄﻮﺭﻩﺍﻱ ﻭ ﻣﺬﻫﺒﻲ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺍﺯ ﻣﺸــﺮﻭﻃﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳــﻮﻱ ﺩﺳــﺘﺨﻮﺵ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺷــﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺑﻲﻃﺒﻘﻪ ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴــﺘﻲ ﻏﻠﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺳﺒﺐ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻣﺎﻫﺮﻭﻳﺎﻥ‪ ،‬ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ ﻣﻨﺘﻘﺪﻱ ﻛﻪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﻱ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺪﺍﻓﻌﺎﻥ ﺍﻧﺪﻳﺸــﻪ ﭼﭗ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﺍﻭ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻔﻮﺫ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﭼﭗ ﺭﻭﺳﻲ ﺩﺭ ﺗﻔﻜﺮ‬
‫ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮﯼ ﺍﻣــﺎ ﺑﻪ ﺍﻳﺪﻩﻫــﺎﯼ ﺗﻮﻧﯽ ﺑﻠــﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺭﻭﺷـﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﻭ ﻓﻌﺎﻻﻥ ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺸـﺮﻭﻃﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻮ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﺘﺠﺪﺩ ﺷﺪﻥ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎ‬
‫ﻣﺒﺎﺣﺜﻲ ﺭﺍ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ ﺍﺯ‬
‫ﻧﮕﺎﻩ ﺷﻤﺎ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺁﺭﻣﺎﻧﮕﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﻭ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺭﻳﺸــﻪﻫﺎﻱ ﭼﭙﻲ ﺩﺍﺷــﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪﻱ ﻗﺒﻞ ﻛﺘﺎﺑﻲ‬
‫ﺧﻮﺍﻧــﺪﻩ ﺑﻮﺩﻡ ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴــﻨﺪﻩ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳــﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴــﻪﺍﻱ‬
‫ﻣﺴﻴﺎﻧﻴﺴﻢﻣﺴﻴﺤﻲﻭﻣﺴﻴﺎﻧﻴﺴﻢﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴﺘﻲﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺗﻤﺎﻡ ﺗﻼﺵﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺁﺩﻣﻲ ﺩﺭ ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺴﻴﺤﻲ‬
‫ﻭ ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﻲﺑﺴﺖ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻼﺷﻲ ﺩﺭ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻫﻢ‬
‫ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ‬
‫‪ ۱۳۲۰‬ﻛﻪ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺑﺪﻳﻬﻲﺍﺵ‬
‫ﺭﺍ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﺎﻩ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﻭ‬
‫ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻭﺟﺪﺍﻥ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺭﺍ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﺌﻮﺭﻳﺰﻩ‬
‫ﻛﺮﺩﻥ ﺣﻮﺯﻩ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻭ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ‬
‫ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺤﺚﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻛﻪ ﺍﺳﺎﺳــﺎ ﺟﺰﻳﻲ ﺍﺯ ﻭﻇﺎﻳﻒ‬
‫ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼ ﭼﻪ ﺑﺤﺚﻫﺎﻳﻲ؟‬
‫ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﻱ ﺍﺻﻼ ﺣﻖ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻓﻜﺮ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ ﻧﻘﺪ‬
‫ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺣﻖ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﺣﺮﻑ »ﻣﺎﺋﻮ« ﺭﺍ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻛﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺯ ﻟﻮﻟﻪ ﺗﻔﻨﮓ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺗﻴﻤﻲ‬
‫ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺒﺮﺩ ﻭ ﺩﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﻭ ﻣﺎﻣﻮﺭ ﺳﺎﻭﺍﻙ ﺭﺍ ﻛﺸﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺧﻮﺵ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﻱ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ ﺁﺭﻣﺎﻧﺨﻮﺍﻩ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ‬
‫ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻓﻀﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻛﺎﺭﻱ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺧﺖ؟‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﺍﺳــﻄﻮﺭﻩﺯﺩﺍﻳﻲ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻲﺭﻓﺖ ﻧﻪ‬
‫ﺍﻓﺰﻭﺩﻥ ﺑﻪ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﻫﺎ‪ .‬ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ ﻻﺍﻗﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻃﺮﺍﻑ‬
‫ﺧﻮﺩﺭﺍﻣﺜﻞﻣﺤﻴﻂﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﺍﺳﻄﻮﺭﻩﺯﺩﺍﻳﻲﻣﻲﻛﺮﺩ‪.‬ﺍﺳﻄﻮﺭﻩ‬
‫ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﺭﻥ ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻻﺍﻗﻞ ﺩﺭ ﺁﺯﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻩ‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﺭﻥ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﻜﺲ‬
‫‪۱۸‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﺬﻣﺖ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ‪۴‬‬
‫ﮐﻤﺪﯼ ﺳﻴﺎﻩ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎﻳﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺭﺩ ﻣﻲﮐﻨﺪ‬
‫‪vLUÝ t«“d‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﺗﻼﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ‬
‫ﺗﻮﻫﻢ ﺍﺳــﺖ؛ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﻋﺮﺍﻕ ﻫﻴﭻ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻭ ﺳﻨﺘﯽ ﺍﺯ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ «.‬ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﯼﻫﺎﯼ‬
‫ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎﻳﯽ‪ ،‬ﮐﻤﺪﯼ ﺳﻴﺎﻩ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﻋﻮﺍﻗﺐ ﻧﺎﺧﻮﺍﺳﺘﻪﺍﯼ ﻫﻢ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ‪» :‬ﭘﻞ ﻭﻟﻔﻮﻭﻳﺘﺰ ﮔﻤﺎﻥ ﻣﻲﮐﺮﺩ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻋﺮﺍﻕ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺟﻨــﮓ ﺭﺍ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲﮐﻨﺪ! ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﯽ ﮐــﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻋﺮﺍﻕ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ‪۲۰‬ﺩﻻﺭ ﻳﺎ ﺣﺘﯽ‬
‫‪ ۱۰‬ﺩﻻﺭ ﻣﻲﺭﺳــﺪ؛ ﺍﺯ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽﻫﺎ ﺑﺎ ﺁﻏﻮﺵ ﺑﺎﺯ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻴﭻ ﺟﻨﮓ ﭼﺮﻳﮑﯽ ﻫﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺭﺍﻩ ﻧﺨﻮﺍﻫــﺪ ﺍﻓﺘﺎﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﮑﺮﺍﺕ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﻮﻫﻢﻫﺎﯼ ﭘﺴﺎﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭﯼ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺧﺼﻮﺹ ﻫﻢ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻠﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺑﺰﺍﺭﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻲﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﻟﻴﻠﺶ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ »ﺣﻘﻴﻘﺖ« ﺑﺎ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻦ ﻳﺎ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻕ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑﻠﺮ‪ ،‬ﻧﻮﻋﯽ‬
‫ﻣﮑﺎﺷﻔﻪ ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪«.‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﯼ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﻳﺪﮔﺎﻫﯽ‬
‫ﻭﺍﻗﻊﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﯼ ﻗﺪﺭﺕ ﻳﺎ‬
‫ﻧﺎﮐﺎﻣﯽﻫﺎﻳﺸــﺎﻥ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺩﻭﻡ‪ ،‬ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﺟﺰﻭ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﭘﻴﺮﻭﺯ‬
‫ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﻭ ﺟﺪﻝ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ‬
‫ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﻧﺎﮐﺎﻣﻲﻫﺎﯼ ﺁﻥ ﺩﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﮐﺲ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﻲﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﮐﺎﻣﻲﻫﺎﯼ ﻓﻌﻠﯽ ﺭﺍ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ‬
‫ﺑﺮﻃﺮﻑ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﮔﺮﯼ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺰ ﺁﻳﺰﺍﻳﺎ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﮐﻪ »ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﺍﺳــﺖ ﭼﻮﻥ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪ« ﻓﮑﺮ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻣﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺴﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﻮﺷﺪﺍﺭﻭ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﻧﺎﺳﺎﺯﮔﺎﺭﯼ ﻭ‬
‫ﺩﻭﮔﺎﻧﮕﯽ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﯼ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺪﻩ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻥ ﮔﺮﯼ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﺎ ﺗﺰ ﻓﺮﺍﻧﺴﻴﺲ ﻓﻮﮐﻮﻳﺎﻣﺎ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻫﻢ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺧﻮﺷــﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﻳﮕﺮﺵ ﺑﺎ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺳﭙﻴﺪﻩ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ«‪ ،‬ﻏﻠﺒﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺭﺍ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﻈﺎﻫﺮ‬
‫ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﻣﻲﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﯽﻧﻈﻢ‬
‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺿﻊ ﺑﻬﺘﺮﯼ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﮐﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺁﺷﻮﺏ ﻭ ﺑﯽﻧﻈﻤﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﺧﻴﺮ‬
‫ﺟﺎﻥ ﮔﺮﯼ »ﻋﺸﺎﯼ ﺳﻴﺎﻩ‪ :‬ﺩﻳﻦ ﺷﻬﻮﺩﯼ ﻭ ﻣﺮﮒ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎ« ﺍﻳﻦ‬
‫ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺳــﺮ ﻭ ﺻﺪﺍﯼ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺑﻪ ﭘﺎ ﮐﺮﺩﻩ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺑﻪ‬
‫ﻭﺿﻮﺡ ﺗﺎﮐﻴﺪ ﻣﻲﮐﻨﺪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻫﯽ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﺑﻪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎﯼ ﺩﻳﻨﯽ‬
‫ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﺗﻔﮑﺮ ﻏﺮﺏ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﮑﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ‬
‫ﺗﻮﻫﻢﻫﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻭ ﻋﻠﻤﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ؛ ﺩﻳﺪﮔﺎﻫﯽ ﮐﻪ ﮔﻤﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﮐﻨﺪ ﻣﺮﺩﻡ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻋﻮﺽ ﮐﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ‪ :‬ﮔﺎﺭﺩﻳﻦ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﻛﻠﻮپ‬
‫ﻭﻗﺘﯽ ﺗﻮﻣﺎﺱ ﻣﻮﺭ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﻌﺮﻭﻓﺶ ﺍﺻﻄﻼﺡ »ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎ«‬
‫ﻳــﺎ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺎﺿﻠﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩ‪ ،‬ﺩﻭ ﻣﻌﻨــﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﻣﺘﺼﻮﺭ‬
‫ﺷــﺪ‪» :‬ﺟﺎﯼ ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻮﺏ« ﻭ »ﻫﻴﭻ ﺟــﺎ«‪ .‬ﭘﻨﺞ ﻗﺮﻥ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺍﻧﺘﺸــﺎﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﻮﺭ ﻣﻲﮔﺬﺭﺩ ﻭ ﺣﺎﻻ »ﺟﺎﻥ ﮔﺮﯼ« ﻓﻴﻠﺴــﻮﻑ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﻌﻨﯽ ﺩﻭﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﻠﯽ ﺍﺯ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎ‬
‫ﮐﻨﺎﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪﺍﻳﻢ؛ ﻭ ﺑﻪﺭﻏﻢ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻧﺎﮐﺎﻣﻲ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﯼ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﻫﻤﯽ‬
‫ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻣﺎﻧﺪﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﺟﺎﻥ ﮔﺮﯼ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﻋﺸــﺎﯼ ﺳﻴﺎﻩ‪ :‬ﺩﻳﻦ ﺷﻬﻮﺩﯼ ﻭ ﻣﺮﮒ‬
‫ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎ« ﺗﺎﮐﻴﺪ ﻣﻲﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﻳﺪﻩﻫﺎﯼ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎﻳﯽ‬
‫ﺫﺍﺗﺎ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺩﺳﺘﺮﺳﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﺗﻔﮑﺮ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﯽ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﭘﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽﺷــﺎﻥ ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪» .‬ﻫﻴﺠﺎﻥ«‬
‫ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ »ﺯﻧﺪﮔــﯽ ﺁﺭﺍﻡ«؛ »ﺁﺯﺍﺩﯼ« ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫»ﺍﻣﻨﻴﺖ« ﻭ »ﺣﻘﻴﻘﺖ« ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ »ﺗﺼﻮﻳﺮﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻧﻴﺎ ﮐﻪ ﺁﺩﻡﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻬﻢ ﺟﻠﻮﻩ ﺩﻫﺪ« ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﻨﺎﻗﺾﻫﺎ ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ «.‬ﺍﻳﻦ ﺩﻭﮔﺎﻧﮕﯽ – ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﻭﻳﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪-‬‬
‫ﺭﻭﻳﺎﻫــﺎﯼ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ ﺭﺳــﺘﮕﺎﺭﯼ ﺟﻤﻌﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻮﺱ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﮐﻨــﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﮔﺮﯼ‪،‬‬
‫ﺑﻠﺸﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬ﻃﺎﻟﺒﺎﻧﻴﺴﻢ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎﺭﺍﻥ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺻﺪﻭﺭ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳــﯽ ﺑــﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﻘﺎﻁ ﺟﻬــﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯼ ﻫﻤﻴــﻦ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﯼ ﮐﺎﺑﻮﺱ ﻭﺍﺭ ﺑﻪ ﺷــﻤﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺍﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﯼﺍﻱ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺍﻳﺪﻩﻫﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﺍﻟﺰﻣﺎﻧﯽ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻫﻢ ﮔﺮﯼ ﺩﺭ‬
‫ﮐﺘﺎﺑﺶ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﻲﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻫﻨﻮﺯ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻧﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪» :‬ﻣﺎ ﺩﭼﺎﺭ ﺗﻮﻫﻢ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺍﻣﺎ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﻴﻢ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﻫﻢ ﺭﺍ ﺑﻴﻤﺎﺭﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪ‪ «.‬ﺟﺎﻥ ﮔﺮﯼ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻣﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﺑﻮﺱﻫﺎ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺗﺎ ﺗﻮﻫﻢﻫﺎﯼ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎﻳﯽ ﻣﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭﻣﺎﻥ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺣﺘﯽ ﻓﻬﺮﺳﺘﯽ ﺍﺯ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪» :‬ﺩﻧﻴﺎﯼ ﻗﺸــﻨﮓ ﻧﻮ«‪،‬‬
‫»‪» ،«۱۹۸۴‬ﺟﺰﻳــﺮﻩ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﻮﺭﻭ« ﻭ ﺣﺘﯽ ﺑﺮﺧﯽ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﺎﺑﺎﮐﻒ ﻭ‬
‫ﺑﺎﻻﺭﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﺁﻥ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺯﺷــﺘﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ‬
‫ﺍﺯ ﭘﺲ ﺗــﻼﺵ ﻣﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﮐﺮﺩﻥ ﺭﻭﻳﺎﻫﺎﯼ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎﻳﯽ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺑﻪ ﻭﺿﻮﺡ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻤﺎﻥ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎﻥ‬
‫ﮔﺮﯼ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺪﻩ ﺭﺍ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺑﻪ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻓﻌﻠﯽ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺟﻬﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﮐﺎﺵ ﺟﻮﺭﺝ ﺑﻮﺵ ﻭ ﺗﻮﻧﯽ ﺑﻠﺮ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺍﺯ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻋﺮﺍﻕ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺭﺍ ﺩﺭﮎ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺍﮔﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺁﺛﺎﺭ ﺁﻳﺰﺍﻳﺎ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﻭ ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻫﻴﻮﻡ ﺭﺍ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺮﻭﺯ‬
‫ﻋﺮﺍﻕ ﻭﺿﻊ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺩﺍﺷــﺖ‪ «.‬ﻫﻴﻮﻡ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﮐﺮﺩﻩ ﮐﻪ‬
‫»ﺗﻤﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻫﻤﯽ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﮔﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻴﻮﻡ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺣﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎﺭﯼ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻗﻄﻌﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺖ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﻛﻠﻮپ‬ ‫‪۱۹‬‬
‫ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺣﺪﺕ ﺭﺍ ﻣﺨﺪﻭﺵ ﻛﻨﺪ ﺿﺪﻣﻠﻲ ﺍﺳﺖ‪ «.‬ﺭﻭﺯﺑﻪ ﺍﮔﺮ ﺁﺛﺎﺭ‬
‫»ﻭﻟﺘﺮ« ﻭ »ﺭﻭﺳﻮ« ﺭﺍ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ‬
‫ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻠـﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻛﻤﻲ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻧـﮕﺎﻩ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﭼﺮﺍ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺴـﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﻣﺎ ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ؟‬
‫ﻗﺒــﻞ ﺍﺯ ﻛﻮﺩﺗﺎﻱ ‪ ۲۸‬ﻣــﺮﺩﺍﺩ‪ ۱۸ ،‬ﺑﻴﻮﮔﺮﺍﻓــﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭼﺎﭖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﻮﮔﺮﺍﻓﻲﻫﺎ‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﻣﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﺍﺳﺘﺎﻟﻴﻦ‬
‫ﺗﻈﺎﻫﺮﺍﺗﻲ ﺩﺭ ﺭﺛﺎﻱ ﺍﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺣﺪﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﻭﻗﺘﻲ ﺻﻔﻮﻑ ﺍﻭﻝ ﺍﺯ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻨﻮﺯ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴــﻴﻦ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﻱ ﻣﺎ ﭼﺮﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﻚ‬
‫ﺩﻳﻜﺘﺎﺗــﻮﺭ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻈﺎﻫﺮﺍﺗﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ؟ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺴﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁﺭﻣﺎﻧﻲ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ ﻫﻢ ﻣﻠﻬﻢ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭼﺮﺍ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ ﻣﺎ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻣﻲﺯﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺁﻥ ﺷـﻜﻞ‪ ،‬ﺁﻝﺍﺣﻤﺪ ﻭ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷـﻜﻞﻫﺎﻱ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ‪ .‬ﻫﺪﻑ ﺍﺻﻠﻲ ﺁﻧﺎﻥ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻱ ﺑﻮﺩ؟‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻲﺍﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﭼﭗﻫﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﺪﻑ ﻭﻗﺘﻲ‬
‫ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻫﺮ ﻛﺎﺭﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﺻﻼ ﺩﺭ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﭼﺮﻳﻚﻫﺎﻱ ﻓﺪﺍﻳﻲ ﺧﻠﻖ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫‪ ۱۸‬ﺗﺮﻭﺭ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻤﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﺭﺗﺠﺎﻉ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻛﺪﺍﻡﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ؟ﻣﺒﺎﺭﺯﻩﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ؟‬
‫ﺑﻠﻪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴﺰﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻗﺎﻱ ﭘﻮﻳﺎﻥ ﺩﺭ »ﺭﺩ ﺗﺌﻮﺭﻱ‬
‫ﺑﻘﺎﺀ« ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﻭ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻣﻄﻠﻖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻄﺮﺡ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺷﻜﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺿﻌﻒ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﺟﺎﺯﻩ‬
‫ﻫﻴﭻ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﻱ ﺁﻥ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺗﻴﻤﻲ ﻣﻲﺭﻭﺩ‪،‬‬
‫ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺗﻔﻜﺮ ﻧﻤﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭼـﺮﺍ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﻄﻠﻊ ﻭ ﺑﺎﺳـﻮﺍﺩﻱ ﻣﺜﻞ ﺁﻝﺍﺣﻤﺪ ﻭ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻲ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﻄﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ »ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﺮﺩ؟«‪» ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪﻱ«‪» ،‬ﻏﺮﺑﺰﺩﮔﻲ«‪» ،‬ﺍﻣﺖ ﻭ ﺍﻣﺎﻣﺖ«‬
‫ﻭ‪ ...‬ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ ﺑﻮﺩ؟‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ ﺍﺻﻼ ﻛﺎﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻜﺮﺩ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﻬﺮ ﮔﻤﺸﺪﻩ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬ﺷﺮﻳﻌﺘﻲﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺱﻧﻴﺴﺖ‪.‬ﺍﻟﺒﺘﻪﻫﺮﻛﺲﺁﺭﻣﺎﻧﻲﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺍﻭﻝ ﻳﺎﺩ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ‬
‫ﭼﻴﺰﻱ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺑﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺜﻞ ﺍﻋﺘﻴﺎﺩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸــﻬﺮﻱ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴﺖ ‪ -‬ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺖﻫﺎ‬
‫ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷــﻴﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺻﻼ‬
‫ﻧﺘﻮﺍﻧﻴﺪ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻳﻚ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻳـﺎ ﺩﺭ ﺗﺮﻭﻳـﺞ ﻧﮕﺎﻩ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸـﻬﺮﻱ‪ ،‬ﻟﻴﺒﺮﺍﻝﻫـﺎ ﻫﻢ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ؟‬
‫ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺴــﻢ ﻫﻴﭻ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌــﻪ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺯﻳﺎﺩﻱ‬
‫ﻧﺪﺍﺷــﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟــﻲ ﻛﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺑــﻪ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺗﻮﺟﻪ ﺑــﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻲ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﻭ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺪ ‪».‬ﻣﺎﻛﺴــﻴﻢ ﮔﻮﺭﮔﻲ« ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﻣﺴﻴﺮ ﻏﻴﺮﻋﻘﻼﻧﻲ‬
‫ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ «.‬ﻳﺎ ﻣﺎﺭﻛﺲ ﺩﺭ »ﺗﺮﻡ ﻳﺎﺯﺩﻩ«‬
‫ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ »ﻓﻮﻳﺮ ﺑﺎﺥ« ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻛﺎﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮ‬
‫ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻫﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎﺭﻛﺲ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ »ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﻓﻌﺎﻝ« ﻫﻢ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻐﺮﻭﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﺴﻴﺮ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫ﻣﺪﺭﻥ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﻓﺮﻭﺗﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﻧـﮕﺎﻩ ﺭﺍ ﺩﻗﻴﻘﺎ ﺩﺭ ﻛﺠﺎﻱ ﺍﻧﺪﻳﺸـﻪ ﭼﭗ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺩﻳﺪ؟‬
‫ﻣﻴﺮﺍﺛﻲ ﺍﺯ ﺍﺳــﺘﺎﻟﻴﻦ ﺑﻪ ﭼﭗ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺭﺳــﻴﺪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫»ﺭﻭﻧﻮﺷﺖ ﺭﺍﺳﺘﻴﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ«‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴﺖ ـ ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺖ‬
‫ﺭﺍ ﺭﻭﻧﻮﺷﺖ ﺭﺍﺳﺘﻴﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺭﻭﻧﻮﺷﺖ ﺭﺍﺳﺘﻴﻦ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﺯ »ﺭﻭﻧﻮﺷﺖ ﺭﺍﺳﺘﻴﻦ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ« ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻱ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮﺍ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﭼﭗ ﻭ ﺣﺘﻲ ﻣﺬﻫﺒﻴﻮﻥ ﻣﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﻱ‬
‫ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ﻣﻮﺭﺩﻧﻈﺮ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺗﻼﺵ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﺯﻣﺎﻥ‪،‬ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﺭﺳـﻴﺪﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻏـﺮﺏ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺩﺭ ﻋﻘﻼﻧﻲﺗﺮﻳـﻦ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺍﻣﺮﻭﺯ‬
‫ﻣﻲﺟﻮﻳﻨﺪ‪.‬ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻣﺘﺤﻮﻝ ﺷﺪﻩ ﻭ‬
‫ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﻣﺎ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ‬
‫ﺩﻗﻴﻖ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻭ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﻣﺒﺘﻨﻲ‬
‫ﺑﺮ ﺩﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﻛﺘﺒﺮ ‪ ۱۹۱۷‬ﻧﺸــﺄﺕ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻬﺎﻥ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺭ ﻣﺘﺤﻮﻝ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ‬
‫ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭﻱ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺩﻫﻪﻫﺎﻱ ‪ ۴۰‬ﻭ ‪ ۵۰‬ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻭ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬
‫ﻣﻲﺷــﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺎﻧﻴﺴﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ »ﭘﺎﺷــﻨﻪ ﺁﻫﻨﻴﻦ«‪» ،‬ﺍﺻﻮﻝ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﻓﻠﺴﻔﻪ« ﻭ‪ ...‬ﻛﻪ ﻛﺎﺭ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﺳــﻄﻮﺭﻩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ‬
‫»ﻫﺴــﺖ« ﻭ »ﻧﻴﺴﺖ« ﻣﺸــﻐﻮﻝ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺷـﻤﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﻭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺭﻭﺷـﻨﻔﻜﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧـﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﺁﻥ‬
‫ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺁﺭﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻘﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻤﻲ‬
‫ﻧﺒﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺴﺎﺏ ﺁﻳﺎ ﺍﺳﺎﺳﺎ ﺗﻔﺎﻭﺗﻲ ﺑﻴﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁﺭﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﺍﻱ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁﺭﻣﺎﻧﻲ ﻣﺪﺭﻥ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ؟‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺍﺳــﻄﻮﺭﻩ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺮﻣﻲﮔﺸﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴﻢ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺍﺳــﻄﻮﺭﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﻄﻮﺭﻩﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻗﻮﻱ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﻮﺯ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﻭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﻫﻨﻮﺯ ﻛﺴﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺧﺴﺮﻭ ﺭﻭﺯﺑﻪ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺧﺴﺮﻭ ﺭﻭﺯﺑﻪ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺮﺗﺪ ﻭ ﻭﺍﺟﺐﺍﻟﻘﺘﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﺁﺭﻣﺎﻧﺨﻮﺍﻩ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺍﻧﮓﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﻧﻘﺪﻱ ﻣﻲﭼﺴﺒﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﻮﺯ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﻛﺘﺎﺏ »ﺗﺎﺭﻳﺦ‬
‫ﺳﻲ ﺳﺎﻟﻪ« ﺑﻴﮋﻥ ﺟﺰﻧﻲ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﮔﺎﻫﻲ ﺣﺮﻑ ﺍﺯ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲﺯﻧﻨﺪ؟‬
‫ﺧﺴــﺮﻭ ﺭﻭﺯﺑﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻛﻮﺭﻛﻮﺭﺍﻧﻪ«‬
‫ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺻﺮﻳﺢ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴــﺪ ﻛﻪ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ‬
‫ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﭘﻮﻟﺪﺍﺭﻫﺎﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴﺖ ﺑﻮﺩﻥ‬
‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻣﺬﻫﺐ ﺍﻣﺮ ﻭﺣﺪﺕ ﻣﻠﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﺮ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻗﻠﻴﺘﻲ‬
‫ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻛﺎﺭﻱ‬
‫ﻛﻪ ﺻــﻮﺭﺕ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ‬
‫ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺩ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺑﺨﺶﻫــﺎ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧــﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼ ﺷــﺮﻳﻌﺘﻲ ﻣﻲﺁﻳﺪ‬
‫»ﺍﻣﻪﺳﻪﺯﺭ«‪» ،‬ﻓﺎﻧﻮﻥ«‪،‬‬
‫»ﮊﺍﻥ ﭘﻞﺳــﺎﺭﺗﺮ«‪،‬‬
‫»ﻣﺎﺭﻛــﺲ« ﻭ‪ ...‬ﺭﺍ ﺑــﺎ‬
‫ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﻫﺎﻱ ﻣﺎ ﻣﻨﻄﺒﻖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨــﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟــﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺻــﻼ ﻛﺎﺭ ﻳﻚ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪﺷــﻨﺎﺱ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ »ﻣﺎﻛﺲ ﻭﺑﺮ«‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺁﻏﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﺯﺩﺍﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻛﻢﻛﻢ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺳــﺤﺎﺑﻲ ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮﺍ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ ﺩﻳﻨﻲ ﻣﺎ ﻣﺒﺎﺣﺚ‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﻫﺎ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ ﻣﺎ‬
‫ﺩﺭﮔﻴﺮ ﻣﺴﻴﺎﻧﻴﺴﻤﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ ‪ ۱۳۲۰‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‬
‫ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﻴﺎﻧﻴﺴﻢ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻳﺪﻩﺁﻟﻴﺴﻤﻲ ﻛﻪ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ ﻣﺎ‬
‫ﺷﻌﺎﺭﺵ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﺍﺩ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲﻛﺮﺩ؟‬
‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﺷﻤﺎ ﺗﻼﺵ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﺯﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﻳﺪ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﺍﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ؛ ﻣﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮﻱ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺪﻧﻈﺮﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺳﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﺣﻘﻮﻕ ﻫﻢ ﻣﺤﻘﻖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‬
‫ﻳــﺎ ﺑﺤﺚ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻗﻠﻢ ﻭ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﻗﻠﻴﺖﻫﺎ ﻭ‪ ...‬ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻌﺪ‪ .‬ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ ﻣﺎ‬
‫ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮ ﺣﻮﺍﻟﻪ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮﻱ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﺑﺪﻳﻬﻲﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷـﻤﺎ ﺑﺤﺚ ﺷـﺮﻳﻌﺘﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﻱ ﻣﺪﺭﻥ ﺑﺎ‬
‫ﺍﺳـﻄﻮﺭﻩﻫﺎﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﻣﻄـﺮﺡ ﻛﺮﺩﻳـﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ‬
‫ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﭼﻪ ﻧﻘﺸﻲ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ؟‬
‫ﻓﻘﻂ ﺷــﺮﻳﻌﺘﻲ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﻛﻞ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺷــﻜﻞ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﻟﻨﻴﻦ‬
‫ﻭﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﺭﻭﺳﻲ ﺭﺍ ﺟﺬﺏ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺭﻛﺲ ﺳﻪ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭﺵ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻱ ﭘﺮﻭﻟﺘﺎﺭﻳﺎ«‬
‫ﺍﻣﺎ ﻟﻨﻴﻦ ﺻﺪ ﺑﺎﺭ »ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻱ ﭘﺮﻭﻟﺘﺎﺭﻳﺎ« ﺭﺍ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻭﺍﻗﻊ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖﻫﺎ ﺁﻥ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﺷﺮﻗﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﺰﺍﺭﻳﺴﻢ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻱ ﺩﺭ ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﻢ ﺗﺌﻮﺭﻳﺰﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﺗﺌﻮﺭﻳﺰﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﺁﺭﻣﺎﻧﺸﻬﺮﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ ﺁﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺁﻓﺮﻳﻨﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻟﻨﻴﻦ ﻫﻢ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩ؟‬
‫ﺑﻠــﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﻱ ﭼﭗ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﻱ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻧــﮕﺎﻩ ﻋﻠﻤــﻲ ﺭﺍ ﺭﻭﺍﺝ ﺑﺪﻫﺪ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﻫﻪ ‪ ۴۰‬ﺍﺳــﻠﺤﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﻣﻲﮔﻴــﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺗﻴﻤﻲ ﻣــﻲﺭﻭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻘﺪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﻧﮕﺎﻩ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺎ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺁﻥ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺳﺨﻦ ﻣﻌﺮﻭﻑ‪ ،‬ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮﺩﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺯﻭﺭ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻪ‪ .‬ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴﺖﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳــﺘﻨﺪ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﻭﺭ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺖ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﺘﺤﻮﻝ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۲۰‬‬ ‫ﻛﻠﻮپ‬

‫ﻣﺸﺖ ﻭ ﻟﮕﺪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯼ ﻣﺮﺩﻣﯽ‬ ‫ﺭﺟﺎﻳﯽ ﻭ ﺩﻏﺪﻏﻪ‬

‫ﺩﺭ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﯼ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺑﺎ ﺣﺴﻴﻦ ﻗﺎﺿﻴﺎﻥ‬ ‫ﻫﺎﻧﺮﯼ ﮐﻮﺭﺑﻦ‬
‫ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺭﺟﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﻓﻌﺎﻻﻥ ﻣﻠﻲ‬
‫ﺭﻭﻳﺎﻫﺎﯼ ﻳﮏ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮ‬
‫×‪v U U{d öž œ«ułbL‬‬ ‫– ﻣﺬﻫﺒــﻲ ﻭ ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺧﺘــﻪ‬
‫ﻋﻠﻮﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺍﺯ‬
‫ﻗﺎﺿﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻣﻌﻘﻮﻝﺗﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﯼ ﺩﮐﺘﺮ‬ ‫ﺩﻏﺪﻏﻪﻫﺎ ﻭ ﺫﻫﻨﻴﺎﺕ ﺟﺎﻟﺐ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ‬
‫ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ‬
‫ﺍﺯ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴــﻢ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﺣﺴﻴﻦ ﻗﺎﺿﻴﺎﻥ‬ ‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺩﻭﺳــﺖ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﻛﺪﺍﻡ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ ﻭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺭﺍ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻋﺮﺻﻪ ﮐﻨﺶ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺮﻭﻧﺪ ﻭ ﺯﺍﻧﻮﯼ ﻏﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺎ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻡ ﻭ ﺁﻧﻘﺪﺭ‬ ‫ﺩﺭ ﺩﻧﻴــﺎ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻳﺪﻥ‬
‫ﺑﻐﻞ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﺮﮎ ﻭﻃﻦ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﻃﻦ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﺴﮑﻦ‬ ‫ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺍﻳﻦ ﭼﻬﺮﻩ ﻣﺘﻔﮑﺮ‬ ‫ﻛﺴﻲ ﻧﺪﺍﺭﻡ‪«.‬‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﯼ ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ ﮔﺸﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮐﻪ ﻣﻔﺘﺨﺮ ﺑﻪ ﺩﻭﺳﺘﯽ ﺩﻳﺮﻳﻨﻪ‬ ‫ﭼﺮﺍ؟‬
‫ﺍﻣــﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﺪ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﺍﺗــﺮ ﺭﻭﻡ‪ .‬ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺍﻟﮕﻮﯼ‬ ‫ﺑﺎ ﺍﻭ ﻫﺴــﺘﻢ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻭﺟﺪ ﺁﻣﺪﻡ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﻪ ﺩﺭﺩ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﺧﻮﺭﺩ‬
‫ﺳﻴﺎﺳــﺖﻭﺭﺯﯼ ﻳﮑﺴــﺮﻩ ﻋﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺣﺲ ﻭ ﻋﺎﻃﻔﻪ ﻭ ﺑﺴــﻴﺞ‬ ‫ﮐﻪ ﭘــﺲ ﺍﺯ ﭼﻨﺪﯼ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﻪ ﻭﻟﻊ ﺑﻴﺸــﺘﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺍﻧــﺶ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﮐﺪﺍﻡ ﮐﺸــﻮﺭ ﻭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳــﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻝ ﻭ ﻫﻮﺍﯼ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻢ‪.‬ﺩﮐﺘﺮ ﻗﺎﺿﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‬ ‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻣﻦ‬
‫ﺷــﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺍﺻﻮﻻ ﺩﺭ ﺣﺎﺷــﻴﻪ ﺁﺭﺍﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﻢ ﻭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬ ‫ﺍﻳﻦﻃﻮﺭﻧﻴﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺘﻮﺍﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﯽ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻧﻘﺪ ﺭﺍﺩﻳﮑﺎﻝ ﺭﻭﺵﻫﺎﯼ ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴــﺘﯽ‪ ،‬ﺭﻭﻳﮑﺮﺩ‬ ‫ﺑﻪﻧﻈﺮﺭﺟﺎﻳﻲﺣﺘﻲﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻫﺎﻳﻲﻛﻪ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻧﺴــﻪ ﻭ ﺁﻟﻤﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﯼ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ‬ ‫ﻋﻘﻼﻧﯽ ﻭ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮﺍ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺭﺍ ﻣﯽﺳﺘﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ‬ ‫ﺍﻛﺒﺮ ﮔﻨﺠﻲ ﭼﻨﺪﻱ ﭘﻴﺶ ﺑﺎ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ‬
‫ﺍﺳــﺖ؟ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻡ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺭﻭﻳﮑﺮﺩﯼ ﺗﺎﺯﻩ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﻟﮕﻮﯼ ﭘﻴﺮﻭﺯﯼ ﺍﺣﻤﺪﯼﻧﮋﺍﺩ‪ ،‬ﺍﺻﻼﺡﻃﻠﺒﺎﻥ‬ ‫ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻫﻢ ﺳﻮﺍﻝ ﻭ ﺟﻮﺍﺏﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﻴــﺎﻥ ﺩﻭ ﺣﺪ ﺍﻓــﺮﺍﻁ ﻭ ﺗﻔﺮﻳﻂ‬ ‫ﺭﺍ ﺍﻏﻮﺍ ﻧﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﺍﻡ ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﻢ‬ ‫ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮﺍﻳﺘﺎﻥ ﺟﺬﺍﺏ ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫شهروند امروز ‪ ۲۴‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴــﻢ ﻭ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮﺍﻳﯽ ﺭﺍﻫﯽ‬ ‫‪æî‬‬ ‫ﻛﻠﻮب‬

‫ﺑﻴﻔﺘﻨــﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻘﻼﻧﻴﺖﺯﺩﺍﻳﯽ ﺍﺯ‬
‫‪è źƿƹżţ ŢƯŸƯ Źŵ‬‬
‫ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺟﺪ ﺩﺭ‬ ‫‪ŶǀƯřšƺƷźŝ‬‬ ‫ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﺍﻭ ﻫﻤﺪﺍﺳﺘﺎﻥ‬ ‫ﻧــﻪ ﭼﻨﺪﺍﻥ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺜﻞ ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺷــﺘﻴﺎﻕ ﺩﻳﺪﻥ‬
‫ﻫﺮ ﻧﻬﻀﺖ ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﺘﯽ ﺭﮔﻪﻫﺎﻳﯽ‬ ‫ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺿﻤــﻦ ﺁﻧﮑــﻪ ﺩﺭ ﻧﻘﺪ‬
‫‪Ʊō ƽŚƷŜǀſō ƹ Ʈƀǀƫƺěƺě‬‬
‫‪ƱŚǀƋŚƣ Ʋǀƀů Śŝ ƺĭ ƹŢƠĭ Źŵ‬‬
‫ﻫﻨﺮﭘﻴﺸﻪﻫﺎ ﻭ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﺎﺷﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫‪źĮƄƷƹĦě ƹ ŽŚƴƃƶƘƯŚū‬‬

‫ﺍﺯ ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ‬ ‫ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴــﻢ ﺑﺎ ﺍﻭ ﻫﻤﺮﺍﻫﻢ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﺯ‬

‫‪ƹ Ţƀǀģ Ʈºƀǀƫƺěƺě Śưºƃ źƔƳ Żř‬‬
‫‪ƾƠƿźƘţƶģŚưƃƹŢƀǀĩŢƀǀƫƺěƺě‬‬
‫‪ŽŚƴƃŹŚĩ ƵŚĮƳ‬‬
‫ﺑـﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺻـﻒ ﺍﺻﻼ ﺩﻟﺘـﺎﻥ ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫـﺪ ﻫﻴﭻ ﻛـﺪﺍﻡ ﺍﺯ‬
‫‪ŸŶƿŹřŵ ŵźƨƿƹŹ Ʋƿř ƽřźŝ‬‬

‫ﺩﺭ ﻫﺮ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳــﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ‬ ‫ﺍﻭ ﻳﮏ ﭘﺮﺳﺶ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺩﺍﺭﻡ‪ :‬ﺁﻳﺎ‬
‫‪ƶƄƿŹ ƵŶƳźǀĭźŝ Źŵ ƶĩ ) ´İƳŚƤƷŵ Ʈººƀǀƫƺěƺěª Żř źĭř‬‬
‫‪ƮǀƴĩźƔƴƟźƇ ( ŶƿōİƯśŚƀůƶŝƮƷŭLjƐƇřƲƿřİŴƿŹŚţ‬‬ ‫ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥﺭﺍﺑﺒﻴﻨﻴﺪ؟‬
‫‪ÊUOAÐdÝ s Š ±fJŽ‬‬

‫‪İţŚƯřŶƣř ƹ ŚƷƂƿřźĭ Ʊō ƶŝ LJƺưƘƯ ´İſŚǀſ Ʈƀǀƫƺěƺěª‬‬

‫‪ƹ Ţſřƺų źĮƳŚǀŝ ŶƳřİƗŶƯ ƂƳLjƯŚů ƶĩ ŵƺººƃİƯ ơLjƏř‬‬

‫ﻭﻳﮋﻩﺩﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻧﯽﻧﺸﺎﻥ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺪ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺳﺎﺯﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻟﮕﻮﯼ‬

‫‪İƿŚū ƱŚưƷ Ʊō ƹ žŶººƴƴĩ ƪƤŤƴƯ ´įŵƺººųª ƶƘƯŚū Śººƿ‬‬
‫‪Ţſřƺų Ʋƿř ƶŝ ŶƴƷřƺųİƯ Śƿ ŶƴŤƀƷ ŚƷƵŵƺţ Śƿ ƭŵźƯ ƵŵřŹř‬‬
‫‪ƹ ŚƷƂƿřźĭ Ʋººƿř ƱLjƯŚů .ŶƴƳŚººƃƺĜŝ ƢƤŰţƶƯŚū ƵŵřŹř ƹ‬‬
‫‪ƵĦƿƹƶŝ ž ŚƷŢƫƹŵ ƮƷ ŶƳřİſŚǀſ įŚƷƂŞƴū ƮƷ šŚƯřŶƣř‬‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺘﻦ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻳﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫‪Żř ŢƿŚưů Źŵ řŹ ŚƷƵŵƺţ ƾƳřƹŹ ƪƯŚƗ ƭřŶƧ Śưƃ źƔƳ ƶŝ‬‬ ‫‪šŚƯřŶƣř ƹ ŚƷƂƿřźĭ ƲǀưƷ ũƺƯ źŝ Źřƺººſ ƶĩ İƿŚƷŢƫƹŵ‬‬

‫ﺩﺍﺩ ﮐــﻪ ﻧﺤــﻮﯼ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮﺍﻳﯽ ﺩﺭ‬ ‫‪Źŵ İƷŚĭ Ʋưƃŵ Ʋƿř .Ţſř ƵŵŚŤƀƿř ´Ʋưººƃŵª ƶĩ Ţſř‬‬
‫‪Źŵ İƷŚĭ ŵƺƃİƯ ƵŵŚŤſźƟ ƶƴŰƇ ƶŝ ´ƱŚĮƳŚĮǀŝª ŽŚŞƫ‬‬
‫‪ƹ ´ƱŚƷřƺųŶŝª Śƿ ´ŶººſŚƟ įŚƷŶƳŚŝª Śƿ ´ŚƷįŷƺƠƳª ƶƯŚū‬‬
‫‪ŚƷŢƀǀƫƺěƺěƹŶƄƧƾƯŚƷƱŚŝŚǀųƶŝŢƀǀƫƺěƺěƮƧŚů‬‬
‫‪ƾƟŶƷ ƶºģ ƩŚŞƳŵ ƶºŝ ŢºſŚǀſ ƱŵźƧ ƾºƳŚŝŚǀų Źŵ‬‬
‫‪ŸŶƴŤƀƷ‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﯼﻣﺘﮑﯽﺑﺮﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﻢ‬
‫‪.ŶƳřƵŵźĩ ŜůŚƈţ -İŰƐººſ źƷ Źŵ - řŹ ݺºſŚǀſ šŹŶƣ‬‬
‫‪ƵŵřŹř ƹ Ţſřƺų ƩŚưƗř Śƿ ƱŚǀŝ İƗŶƯ ƎƤƟ ŚƷŢººƀǀƫƺěƺě‬‬
‫‪Źŵ Ƶŵƺţ Śƿ ƭŵźººƯ İƿƺĭ ƶĩ ŶƴƳōźŝ ƶĪƬŝ ŶƴŤººƀǀƳ ŚƷƵŵƺţ‬‬
‫ﻛﻪ ﺩﻟﻢ ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ .‬ﻗﻄﻌﺎ ﺍﮔﺮ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫‪ŶƴŤƀƷ ƮƸŞƯ ŹŶƤƳō ƱŚƴưƃŵ Ʋƿř ƩŚů źƷ Źŵ .řŸƷİƬƗžƣ‬‬ ‫‪ŢƬƈų Żř įźººĮƿŵ įƹŹ ŢººſŚǀſ ƱŶººƃ İƳŚŝŚǀų‬‬ ‫‪ƶĩ ŶƴŤƀƷ ƮƷ İƣLjųř İŤƬǀƌƟ įřŹřŵ ŵƺų İƘưū šŚǀƷ‬‬

‫ﻭﻳﺘﺮﻳﻦ ﻳﮏ ﺟﻨﺒﺶ ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﺘﯽ‬ ‫‪ŚƯř .ŶººƃřźŤŝ Ʊō įřźŝ İƣřŶƈƯ ŵƺų ƲƓ Żř žĩ źººƷ ƶĩ‬‬
‫‪ƩŚů Źŵ ƶŤſƺǀě ƱŚƴưƃŵ Ʋƿř ŸŢƀǀģ ƱŚƴưƃŵ Ʋƿř ŹŚĩ‬‬
‫‪ƵŹřƺưƷ ŹŚģŚƳ Ʈƀǀƫƺěƺě žě .ŶƳřŢƬƯ ƹ ƭŵźƯ ƶǀƬƗ ƶŘƏƺţ‬‬
‫‪ƶĩřźģ .ŶƴĩİƯ ŹŚĪƃō řŹ Ʈƀǀƫƺěƺě ƶĪſ ƶƳŚƿřźĭƶŞŴƳŶƋ‬‬
‫‪ƶŝ İƿŚƴŤƗřİŝ Śŝ Ţſř ƝŵřźŤƯ ƱŚŝŚǀų ƶŝ ŢººſŚǀſ ƲŤƟŹ‬‬
‫‪êì ƱŚĮŞŴƳ Ʋƿř .ƱŚººƳō Śŝ źƸƣ ƹ ƱŚººſŚƴƃŹŚĩ ƹ ƱŚĮººŞŴƳ‬‬
‫ﻭ ﺍﻟﮕﻮﯼ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ‬
‫‪.ŶƴĩİƯ ƶūƺƯ řŹ ƱŚƄƿř ƵŵřŹř ƹ Ţſřƺų ƶŝ ƲŤƃřŸĭ Ʊŵźĭ‬‬
‫‪Ŝůª Żř ƶƄǀưƷ ƭŵźƯ ƶŝ ŢƬǀƌƟ Ʋƿř Ʊŵřŵ ŢŞººƀƳ ŚƯř‬‬
‫‪Ʋƿř .Ţººſř ´ƱřźĮƿŵ ƊƜŝª Żř İƷŚĭ ƶĩ ŢººƀǀƳ ´ƭŵźƯ‬‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﺮﺱ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺍﺯ ﻣﺤﻀﺮﺷﺎﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫‪ƱŚƴưƃŵ ŶƿŚŝ .Ţººſř ũŚŤŰƯ ´ƶŘƏƺţ ƶƿźƔƳª ƶŰƬººſř ƶŝ‬‬ ‫‪.ŶƴĩİưƳ řźūŚƯ ƪƇř Źŵ İƣźƟ źƠƳ ŹřżƷ êì Śƿ ŶƴººƃŚŝ źƠƳ‬‬ ‫‪ƹ ƱŚĮŞŴƳ İƷŚĭ - ŚƷŢƀǀƫƺěƺě ŻŚǀƳ ƶŝ ƶŤººƀŝ - ƱřźĮƿŵ‬‬

‫ﺟﺎﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﻭﻡ ﺧﺮﺩﺍﺩ‬ ‫‪ŹŚĩ Źŵ ƭŚƃ Śţ ƭŚŝ Żř ƶĩ ŵƹźŝ ƶƳŚººƄƳ řŹ įŹŶƤƯ ƹ ƉƹźƠƯ‬‬
‫‪ƱŚƴưƃŵƲǀưƷƶŝƪſƺţŚŝřźƿŻ .ŶƳřƭŵźƯƶǀƬƗİƴǀģƶŘƏƺţ‬‬
‫‪ƕƹźƄƯŚƳƹƕƹźƄƯśƺĩźſƱŚĪƯřƶĩŢſřƱŚƄƿŚƷƶŘƏƺţƹ‬‬
‫‪ƲƿřŶƴƴǀŞŝĬƴţřŹƶƇźƗƶĩƮƷİŤƣƹŚƷŢƀǀƫƺěƺěƶĩřźģ‬‬
‫‪.ŶƴƷŵİƯ ƵƺƬū ƱŚƄƿř ƵřƺųŶŝ ƹ ƭŵźƯ Ʋưƃŵ řŹ ƱŚĮŞŴƳ‬‬
‫‪Śŝ ŵƺºų ƽŚƷƾƳřƺųŢƠƫŚŴƯ Źŵ ŚƷŢºƀǀƫƺěƺě Ʋºƿř‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﺑﻪ ﺟﺪ‬
‫‪İƷŚĭƹİſŚǀſįŚƷƱŚƯŻŚſƹśřżůřİƷŚĭŶƳřƱřźĪƠƴƃƹŹ‬‬
‫‪ƁźţŽƺưƬƯ ƪĪƃ Źŵ ƹ İſřźĩƺƴĪţ ƹ ݺºſřźĩƹŹƺŝ ƮƷ‬‬
‫‪ƶŝ ƱřƺŤŝ źţƆŴƄƯ ƹ źŤƸŝ Śţ ŚƷšřźĩƺƴĪţ ƹ ŚƷšřźĩƹŹƺŝ‬‬
‫ﻋﻠﻴﺮﺿــﺎ ﺭﺟﺎﻳــﻲ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻧﻮﺷــﺘﻪﻫﺎﻱ ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﻭ‬
‫‪.ŵƺƃİƯƲĪưƯƮƷƱŚƠƫŚŴƯ‬‬ ‫‪ŸŶƳƹŹƾƯƂǀěŚŬƧŚţƱŚĮŞŴƳ‬‬ ‫‪.ŵźĩƶƬưůƱŚƄƿř‬‬

‫ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺳــﻨﺦ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﯽ‬ ‫‪ƱŚƴŴſŚŝŚƷƵŵƺţƱŵźƧƵřźưƷƽřźŝŚƷŢƀǀƫƺěƺěŹřżŝř‬‬

‫‪Ƃǀě řŹ ŵƺų ŹŚƧ ƶƳƺĮģ ŚƸƳō ŸŢºƀǀģ ŵƺų ƖƋřƺƯ ƹ‬‬
‫‪ŸŶƳźŝƾƯ‬‬
‫‪ŢƿŚƸƳ Źŵ ƱřźĪƠƴƃƹŹ ƹ ƱŚĮŞŴƳ Śŝ Ʈƀǀƫƺěƺě ŢƠƫŚŴƯ‬‬
‫‪ƮƷ ŜƬƛř ƹ ŶƯŚŬƴǀŝ ŢƿŵźƟ ƹ ƕƺƴţ Śŝ ŢƠƫŚŴƯ ƶŝ ŶƳřƺţİƯ‬‬
‫‪ƮůřżƯƕƺƴţİƴƘƿƱōƩƺƈŰƯƹŢƿŵźƟƶĩřźģ .ŶƯŚŬƳřİƯ‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺍﻟﮕﻮﯼ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻭﺭﺯﯼ‬
‫‪řŹ ƭŵźƯ ƶŝ ŚƷŢƀǀƫƺěƺě Ŝů ƹ ƱŶƃ ŶƴƯƶƣLjƗ ŢƬƗ‬‬
‫‪ŸŶǀƳřŵƾƯƾƬƯŚƗƶģ‬‬
‫‪ŵżƳ ƭŵźººƯ įřźŝ ƱŶººƃ ƪŗŚƣ ŢƬǀƌƟ ƩŚººů źººƷ Źŵ‬‬
‫ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻳﺪﻧﺸﺎﻥ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪» :‬ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ‪،‬‬
‫‪ŵƺų šŚƯřŶƣř ƹ ŚƷƂƿřźĭ Ʊŵźĩ İƬưƗ įřźŝ Ʈƀǀƫƺěƺě‬‬ ‫‪ŚƷŢƀǀƫƺěƺě .ŢſŚƷƵŵƺţ Żř ŶŰŤƯ ƹ ŢººſŶĪƿ įźƿƺƈţ‬‬ ‫‪ƶĩ Ţſř İƿŚƷżǀģ ƶŝ ŚƸƳō ƊƜŝ Żř ݺºƃŚƳ ŚƷŢººƀǀƫƺěƺě‬‬

‫ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﺮﺩﻣﯽ ﺑﻪ ﺁﻥ‬ ‫‪įĥƺƫƺƴĪţ Ĩƿ Żř - Ţººſř ŵřźƿř ŵŹƺƯ ƱŚĮŞŴƳ źƔƳ Żř ƶĩ -‬‬
‫‪ƱŚŬǀƷ Ɓƹŵ źŝ ƶŝŚƐų .´ƶŝŚƐųª :ŶƴƴĩİƯ ƵŵŚƠŤſř Śƴƃō‬‬
‫‪įĥƺƫƺƴĪţ İƴƘƿ - ƱŚƷźŝ ƹ ŵƹŹİƯ Ƃǀě ƕŚƴƣř ƹ ƶƠƏŚƗ ƹ‬‬
‫‪ƁŶǀƫƺţŻŚŝ Śŝ Śººţ ŶƳŹřŵ ŻŚǀƳ ƭŵźƯ Żř įźººƿƺƈţ Ʋǀƴģ ƶŝ‬‬
‫‪įřźŝ řŹ ƵŶƃ ƶŤƃŚĮƳř ŢſŶĪƿ Ʊƺƴĩř ƭŵźƯ ƲǀưƷ ŢƿŚưů‬‬
‫‪.ŶƳŹƹō Ţſŵ ƶŝ ŚƷƱŚƯŻŚſ ƹ śřżůř ƹ ƱŚĮŞŴƳ Śŝ įŵŹƹŚưƷ‬‬
‫ﻣﺘﮑــﯽ ﺑــﺮ ﻋﺎﻃﻔﻪ ﻭ ﺑﺴــﻴﺞ ﺭﺍ‬
‫‪ƹ ũřƺƯ ƹ ƪĪººƃİŝ Ƶŵƺţ Ĩƿ ŢƫŚů Żř řŹ ƭŵźººƯ ŶƳřƺţİƯ‬‬
‫‪ƱŚƯŻŚſ Śƿ įźĪƟ ƱŚƯŚſ ŚƸƳō ƶŝ ƹ Ŷƴĩ ũŹŚų ƩźŤƴĩ ƪŝŚƣ‬‬
‫‪Ʈƀǀƫƺěƺě ƮǀƴǀŝİƯ ƶĩ Ţſř ƪǀƫŵ ƲǀưƷ ƶŝ .ŶƷŶŝ İƬưƗ‬‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﻭﺍﻗﻌﻲﺗﺮﻱ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﻦ ﻣﺜﻞ ﺑﺮﺧﻲ ﻛﻪ ﺗﺼﻮﺭ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺷﺎﻧﻪ‬
‫‪İƳŚŝŚǀų ŢſŚǀſ ƹ ƱŚŝŚǀų ŚƯř .ƩLJŶŤſř ƶƳŚƃ źŝ - ƱŚĮŞŴƳ‬‬ ‫‪ŚƸƴţ ŵƺƸƘƯ šŶůƹ ƹ İŤſŶĪƿ Ʊō Ʈƀǀƫƺěƺě źƔƳ Żř ƶĩřźģ‬‬ ‫‪ŚƷŵŚƸƳ ƶŝ İƿŚƸŝ ƱřŶƴģ İŤƀǀƫƺěƺě Ţƫƹŵ ƪĪƃ Źŵ İŤů‬‬

‫ﺣﺪ ﺍﻓﺮﺍﻃﯽ ﮐﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬ ‫‪Śŝ Śţ ŵŹřŵ ŜſŚƴţ źŤƄǀŝ ƕŚƴƟř įŚƯźĭ ƹ ƱŚŬǀƷ ƹ Źƺººƃ Śŝ‬‬
‫‪ƱŚŝŻ Śŝ Ƶŵƺţ Ʊƺģ ƹ .ƩLJŶŤſř ƹ ƱŚƷźŝ ŽƺŞƗ ƹ ŵźſ ƶƟŚǀƣ‬‬
‫‪ŵƺƃİƯ ƵřźưƷ źŤƄǀŝ ´ŶƄĩİƯ ŹŚƯª ƶĩ ƶŝŚƐų įŚƴººƃō‬‬
‫‪Ʊō źŝ ƲŤººƃřŸĭ Ɓƺěźººſ Śŝ Śƿ ŚƷƕƺƴţ ƹ ŚƷšƹŚƠţ İƠƳ Śŝ‬‬
‫‪įŚƷƶưƜƳ ƲƿźŤưƸƯ Żř İĪƿ ƱřźĪƠƴƃƹŹ .ŵƺƃİƯ ƪƇŚů‬‬
‫‪ƶŝƹŶƳřĬƴƷŚưƷƹŢſŶĪƿśŷŚĩźŤƀĩŹřƲƿřįřźŝƮůřżƯ‬‬
‫ﻳﮑﺴــﺮﻩ ﺩﺭ ﮐﻴﺴــﻪ ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﻢ‬
‫‪Śŝ ŶƃƺĩİƯ ƶĪƬŝ .ŶƷŵİưƳ źƤŤƀƯ įŚƷƶƿƹŹ ƹ ŚƷŹŚĩƹŻŚſ‬‬
‫‪ŜƬƛř Śƌƣ źŝ Ţſŵ ƶŤŞƫř ƶĩ - ŚƸƳō Ʊŵźĩ ŵřŶưƬƣ ŶƯōŹŚĩŚƳ‬‬
‫‪ŚƷŹŚĩƹŻŚſ ƹ ŚƷŵŚƸƳ Ʋƿř ƱŵŻ Źƹŵ Śŝ - !Ţººſř ŢººſŹŵ ƮƷ‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﺎﻧﻪ ﻭ ﭼﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﭼﻬﺮﻩ ﺑﺎ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﻳﺪ‬
‫‪İƳŚŝŚǀų ŢſŚǀſ Źŵ İƿŚƸƳ ŵźŝ ´ŹŚƯ ƶưƬĩª ƲŤººƃƺƳ Śŝ Śţ‬‬ ‫‪ŵƺų ƱŚƴưƃŵ ƲƿźŤưƸƯ řŹ ŚƸƳō ŚƷŢƀǀƫƺěƺě ƪǀƫŵ ƲǀưƷ‬‬ ‫‪Ƃǀě řŹ ŢſŚǀſ ŢǀƘƏŚƣ ƹ ŹřŶŤƣř Żř İĩŚů İŤººſĥ Śŝ ƹ‬‬

‫ﻓﺎﻗﺪ ﺧﺮﺩﻭﺭﺯﯼ ﻧﻴﺴــﺖ ﻭ ﻫﻴﭻ‬ ‫‪źŤººƄǀŝ ƱŚĮŞŴƳ İƴƟ ƱŚŝŻ Ɩƣřƹ Źŵ .Ţººſř Ʈººƀǀƫƺěƺě Śŝ‬‬
‫‪řŹ ƱŚƸū ƹ ŵƺººƃİƯ Ƶŵƺţ İưĭŹŵźººſ ƹ ƂƿƺººƄţ ŦƗŚŝ‬‬
‫‪źě ƱŚŝŻ ƶĩİƫŚůŹŵ ŶƷŵİƯ ƵƺƬū ƁƺƄƜƯ ƱŚƄƿƹŹƂǀě‬‬
‫‪.ŶƳŹŚĮƳřİƯ‬‬
‫‪ƽŵƺųźǀƛ ƹ ƶƳŚĮǀŝ Żř šřźƧ ƶŝ ŚƷŢƀǀƫƺěƺě šŚǀŝŵř Źŵ‬‬
‫‪ƱřŶǀƯŻřƱřƺƴƗƲƿřŚŝƱřŶƤŤƴƯƹƱŚĮŞŴƳƹŵƺƃƾƯƵŵźŝƭŚƳ‬‬
‫ﺭﻳﺨﺖ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺪﺍﻓﻊ ﺍﻟﮕﻮﻳﯽ‬
‫‪Źŵ.ŵƹŹİƯ ƱŚŝŚǀų ƶŝ ŢſŚǀſ ƶĩ Ţſř Ŝǀţźţ Ʋƿř ƶŝ .ŵźŞŝ‬‬
‫‪ŚƷƱŚŝŚǀų ƹ ŚƷƱřŶǀƯ ƶƴŰƇ Źŵ źƋŚů ƭŵźƯ Ʋƿř ƩŚů Ʋƿř‬‬
‫‪šŚưǀưƈţ Źŵ ŢĩŹŚƄƯ Żř - śŷŚĩ - İƀů Śŝ ƶĩ ŶƴŤƀƷ‬‬
‫ﻭ ﻫﻴﺠﺎﻥ ﺩﺍﺷــﺖ ﻧﻴﺴــﺘﻢ‪.‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻣﻬﻢ ﺑﻮﺩﻥ ﻳﺎ‬
‫‪ƂƿŚưƳ źǀŝŶţ ƪŝŚƣ ƹ ƵŵŚſ řŹ ƱŚƸū Ʈƀǀƫƺěƺě ŽŚƀůř Żř‬‬ ‫‪İƗŚưŤūř İĭŶƳŻ ŢǀƘƣřƹ ƶĩ ŚŬƳō Żř !ƶƬŝ .ŶƳƺººƃƾƯ ƵŶƳřŹ‬‬

‫ﻣﻐﺮﻭﺭ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻧﺪﺍﺭﻡ‪ «.‬ﺭﺟﺎﻳﻲ ﻃﺮﺡ ﭼﻨﻴﻦ‬

‫‪ŚƷƮǀưƈţ Ʋƿř ƩŚů žŶƳƺººƃİƯ ŵřŶưƬƣ ŢººſŚǀſ ŚººƄƴƯ‬‬

‫ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ – ﺍﮔﺮ ﺍﺻﻮﻻ‬
‫‪Śŝ ŶƳřƺŤŝ İƳřƺūƺƳ ŶƴĩİƯ ŹƹŚŝ İŤů ƶĩ ŵŻřŶƳřİƯ ŜƏŚŴƯ‬‬
‫‪źººſ Źŵ ƱŚƴģ řŹ įżǀģ źƷ Ʊŵźŝ Ƃǀě ƮƷƺţ ƹ ŶººƷŵİƯ‬‬
‫‪.Ŷƴĩ Ŷǀƫƺţ İưţř įĥźƳř ƵŵŚſ ƪƿŚſƹ‬‬
‫‪źưŤƀƯƲŤƃřŸĭƁƺěźſ ƕƺƴţƹšƹŚƠţŻřŢſřźěźƇŚƘƯ‬‬
‫‪ŚƷŢƀǀƫƺěƺě .ŢƀǀƳ ƲĪưƯ ƮƷ ŚƷƕƺƴţ ƹ ŚƷšƹŚƠţ Ʋƿř źŝ‬‬
‫‪ƭŵźƯ įŚƷŻźƯ Żř Ʊƹźǀŝ ƶŝ řŹ Ʊō ƶººƄƿŹ ŶƳƺººƃİƯ ŹŚģŚƳ‬‬
‫ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻳﮑﺴﺮﻩ‬
‫‪źĮƿŵ İƄŴŝ ƶŝ ŚŤſƹŹ Ĩƿ Ʊŵźĩ ŹřŸĭřƹ Ŷů Źŵ ŶƷřƺųİƯ‬‬
‫‪ƲǀǀƘţ İŤů Śƿ įŵŚƈŤƣř ƱřŶſŚƟ śŚƀů ƱŶǀſŹ Śƿ ŶƃŚŝ‬‬
‫‪.ƵźƸŝűźƳ‬‬

‫ﺑﺘﻮﺍﻥ ﻣﺼﺪﺍﻗﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﻧﺸــﺎﻥ‬ ‫ﻋﻘﻼﻧﯽ ﻭ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ‬ ‫ﭘﺮﺳﺸﻲ ﺭﺍ ﮊﻭﺭﻧﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ‬
‫ﺩﺍﺩ – ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﻭﺟﻮﻩ ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﺘﯽ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﺎﺑﻊ ﺩﻭ ﺍﻟﮕﻮﯼ ﻋﻤﻠﯽ ﺍﺳﺖ؛ ﻳﮑﯽ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺍﺯ ﻋﻘﻞ ﻭ‬ ‫ﺩﺭﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺩﻏﺪﻏﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺳﺎﺯﯼ‪ ،‬ﻓﻬﻢ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻣﻌﯽ ﻧﻈﻴﺮ‬ ‫ﮔﻔﺖﻭﮔــﻮ ﻭ ﺗﺎﻣﻼﺕ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻳﮑﯽ‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﺩﻭﺳﺖ ﻧﺪﺍﺭﻳﺪ ﺩﻏﺪﻏﻪﻫﺎﻳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫ﺟﻮﺍﻣــﻊ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﺑﻬﺎﻡ ﻣﯽﮐﻨــﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺩﺭ ﺍﻧﻔﻌﺎﻝ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻳﮑﺴــﺮﻩ ﻓﺎﻗﺪ ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ ﻭ ﺗﺎﺑﻊ ﺩﺭﻭﻍﭘﺮﺩﺍﺯﯼﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ‬ ‫ﭼﺮﺍ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺳﻮﺍﻝ ﺷﻤﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﺩﻏﺪﻏﻪ‬
‫ﮐﻨﺶ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺪﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻡ ﮐﻼﻡ ﻣﺘﻴﻦ ﺟﻨﺎﺏ ﺩﮐﺘﺮ‬ ‫ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﺖﻫﺎﯼﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﭽﯽﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻓﻜﺮﻱﺍﻡ ﭼﻴﺴﺖ ﺧﺐ ﺭﺍﺣﺖﺗﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲﺩﻫﻢ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺿﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺑﺴــﺘﻦ ﺧﺮﺩ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ‬ ‫ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺳــﺎﺯﯼ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳــﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺪ ﮐﺪﺍﻡ ﺣﺮﮐﺖ‬ ‫ﻭ ﺑــﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺭﺟﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﺧﺼــﻮﺹ ﺩﻏﺪﻏﻪ ﻓﻜﺮﻱﺍﺵ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺧﺮﺩ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﺒﺶ ﺩﻭﻡ ﺧﺮﺩﺍﺩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻳﺎ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻟﮕﻮﯼ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺩﻏﺪﻏﻪ ﻣﻦ ﻭﺿﻊ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭ ﺩﻭﻟــﺖ ﻭ ﺑﺤﺚ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﺩﺳﺖﮐﻢ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﺘﯽ ﺩﻭﻡ ﺧﺮﺩﺍﺩ ﻭﺟﺎﻫﺖ‬ ‫ﻭ ﻋﻘﻼﻧﯽ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﮐﺘﺮ ﻗﺎﺿﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﻧﺸﺎﻥ‬ ‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴــﻚ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳــﺖ‪ «.‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ ﺯﻣﺎﻧــﻲ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﻟﮕﻮﯼ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺍﺣﻤﺪﯼﻧﮋﺍﺩ ﻫﻤﺎﻧﻘﺪﺭ ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﺘﯽ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺗﻼﺵﻫﺎﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﻣﺘﺼﻮﺭ ﺷــﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺧﺮﺩ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺧﺮﺩ ﮔﺮﻭﻩ‬ ‫ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﯽ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﯽ‬ ‫ﺑﺤﺮﺍﻧﻲ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷــﺖ‪ .‬ﺭﺟﺎﻳــﻲ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﻳﻦ‬
‫ﺍﻧﺪﮐﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﺎﺹ‬ ‫ﺗﺼﺮﻳﺢ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺎ ﻣﻘﺘﻀﯽ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﺍﺯ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪﻱﻫﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻨﺤﺼﺮﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺣﻠﻘﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﯽ‬ ‫ﺍﻟﮕﻮﯼ ﺑﺴﻴﺞ ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻘﺐﺗﺮ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﻳﻢ‪ ،‬ﺍﻧﻘﻼﺏ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﺤﺚﻫﺎﻱ ﻫﺎﻧﺮﻱ ﻛﻮﺭﺑﻦ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺣﻜﻤﺖ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺍﻭﻝ ﺁﻥ ﺣــﺬﻑ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﯼ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪۱۳۵۷‬؛ ﻧﻬﻀﺖ ‪ ۱۵‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۴۲‬ﻧﻬﻀﺖ‬ ‫ﺷــﻴﻌﻲ ﻭ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎﻱ ﭘﻮﻻﻥ ﺭﺍﺱ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﺭﺍ‬
‫ﻣﺸــﺎﺭﮐﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺎ ﻣﺸﺖ ﻭ‬ ‫ﻣﻠﯽ ﻧﻔﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪۱۳۳۲‬؛ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺩﻳﮕﺮ‬ ‫ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻡ ﻭ ﺭﻭﻱ ﻣﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺴﺰﺍﻳﻲ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﻫﺎﻧﺮﻱﻛﻮﺭﺑﻦ‬
‫ﻟﮕﺪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯼ ﻣﺮﺩﻣﯽ ﺑــﻪ ﻳﺎﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺤﻮﻩ ﻧﮕﺎﻩ‬ ‫ﺍﺯ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯼ ﺧﺮﺩﺗﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﮐﺪﺍﻣﻴﮏ ﻭﺟﻪ ﻧﺨﺒﻪﺳﺎﻻﺭﺍﻧﻪ‬ ‫ﻣﺪﺕﻫﺎﺳــﺖ ﺩﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ »ﺭﺍﺱ« ﻫﻢ ﺧﻮﺩﻛﺸﻲ ﻛﺮﺩ‪،‬‬
‫ﻭ ﺭﺍﻩﺣﻞﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺤﺬﻭﻑﺷــﺪﻥ ﺍﻗﺸــﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﯼ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﻭ ﻋﻘﻼﻧﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﺍﻣﺎ ﺩﻟﻢ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻛﻮﺭﺑﻦ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﻳــﺪﻡ‪ «.‬ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺧﺘﻪ‬
‫ﺍﺯ ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳــﺖﺍﻧﺪ ﻭ ﻋﻘﻼﻧﻴﺖﺷﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻟﮕﻮﻳﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﮐﻮﺏ‬ ‫ﺷﻴﻮﻩﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﮐﺘﺮ ﻗﺎﺿﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪﺍﻳﻢ‪،‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺯ ﺑﺸﻴﺮﻳﻪ‪ ،‬ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﻭ ﺭﺿﺎ ﺩﺍﻭﺭﻱ ﻫﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺪﻝ ﻣﯽﺷــﻮﺩ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﯼ‬ ‫ﭼﻪ ﺩﻟﻴﻠﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺍﻳﻨﮏ ﺑﺎ ﺗﮑﻴﻪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺍﺯ ﺷﺮ‬ ‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﻭ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﺮﺩﻣﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴــﻢ ﻧﺠﺎﺕ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬ﺗﺼﻮﺭ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺑــﺎ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﮐﺘﺮ‬ ‫ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﻧﺎﻡ ﻣﻲﺑﺮﺩ‪.‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﻛﻠﻮپ‬ ‫‪۲۱‬‬
‫ﻧﺸﺪ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺘﻴﻢ‬
‫ﺟﻌﻔﺮﺗﻮﻓﻴﻘﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ‬
‫‪sN Ÿ—«“ t OH‬‬
‫ﺁﺧﺮﻳــﻦ ﺗﺼﻮﻳــﺮﻱ‬
‫ﻣﺸﻐﻮﻟﻴﺖﻫﺎﯼ ﻳﮏ ﺑﻮﺭﻭﮐﺮﺍﺕ‬
‫ﻛﻪ ﺍﺯ ﺟﻌﻔﺮ ﺗﻮﻓﻴﻘﻲ‬
‫ﺩﺭ ﻳﺎﺩﻫﺎﺳــﺖ‪) ،‬ﺟﺪﺍﻱ ﺍﺯ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻗﺎﺏ ﺭﺳــﺎﻧﻪﻫﺎ(‬
‫ﺣﻀﻮﺭﺵ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺳــﺎﻝ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﻭﺯﻳــﺮ ﻋﻠﻮﻡ ﺩﺭ ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻭﺯﺭﺍﺕ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻭﻱ ﻛﻪ‬
‫ﺍﻛﻨﻮﻥ ﭼﻬﺎﺭ ﺳــﺎﻝ ﺍﺳــﺖ ﺍﺯ ﭘﺴﺖ‬
‫ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺧﺪﺍﺣﺎﻓﻈــﻲ ﻛــﺮﺩﻩ ﮔﺬﺭﺍﻥ‬
‫ﺭﻭﺯﻫــﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﭼﻨﻴــﻦ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﺸــﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﺁﻗﺎﻱ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻫﻢ ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺎﺕ ﻋﻠﻤﻲ‬
‫ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪﺭﺱ ﺑﻮﺩﻡ ﻭ ﻛﺎﺭ‬
‫ﺍﺻﻠﻲﺍﻡ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﻭ ﺗﺤﻘﻴــﻖ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ‬
‫ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻻﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﻜﺪﻩ‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺷﻴﻤﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪﺭﺱ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﻭ‬
‫ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻳﺎﻥ ﺩﻛﺘﺮﺍ ﻭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﺭﺷﺪ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻥﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﺸﺎﻥﻣﺸﻐﻮﻟﻢ‪«.‬‬
‫ﺍﻣــﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤــﻪ ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﺗﻮﻓﻴﻘﻲ ﺍﻳــﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻧﻴﺴــﺖ ﻛﻪ ﺍﻭ ﻋــﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﺩﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺷﻮﺭﺍﻱﻋﺎﻟﻲ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ‬
‫ﻧﻈﺎﻡ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺠﻼﺕ ﻭ ﻧﺸــﺮﻳﻪﻫﺎﻱ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻋﻀﻮ ﻫﻴــﺎﺕ ﺍﻣﻨﺎﻱ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ‬
‫ﻏﻴﺮﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﺜﻞ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻋﺎﻟﻲ‬
‫ﻏﻴﺮﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺭﺱ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬
‫ﺧﻴﺮ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﻘﻮﻕ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﺍﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻭ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻓﻴﻘﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻣﻨﺎﺻﺒﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻣﺪﻳﺮ‬
‫ﮔﺮﻭﻩ ﺩﺍﻧﺸﻜﺪﻩ ﺷﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺁﻣﻮﺯﺷﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ‬
‫ﻣﺪﺭﺱ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻋﻠﻮﻡ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻋﻬﺪﻩﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺧﺼﻮﺹ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻛﺪﺍﻡ ﻳﻚ ﺍﺯ ﻣﺸﺎﻏﻠﺶ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ‬
‫ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺣﺴــﻦ ﻣﺸــﺎﻏﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ‬
‫ﺩﺍﺷــﺘﻪﺍﻡ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺟﻨﺲ ﻭ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺭﺍﻩ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻋﻠﻤﻲ ﻭ ﺁﻣﻮﺯﺷﻲ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ‬
‫ﻛﺪﺍﻡ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻡ‪«.‬‬
‫ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻋﻠﻮﻡ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻝ ﻛﺮﺩﻥ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﻧﻀﺒﺎﻃﻲ ﻃﺮﺣﻲ ﺭﺍ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺩﺍﺩﻳﺪ ﻛﻪ ﻃﻲ ﺁﻥ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻥ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﻧﺸﻮﺩ! ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺩﻭﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺗﻮﺍﻣﺎﻥ ﺭﺥ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺁﻳﺎ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺍﺣﺴﺎﺳﺘﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻋﻠﻮﻡ ﻣﺜﺒﺖ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﺩﻭﺳﺘﺶ ﺩﺍﺭﻳﺪ؟‬
‫ﺑﻠﻪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎﻱ ﺍﻧﻀﺒﺎﻃﻲ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺴــﻮﻭﻟﻴﺖ ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺒﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﻛﻞ‬
‫ﺩﻭﺭﻩ ﻗﺒﻞ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴــﺎﻳﻞ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺍﻧﺘﻈﺎﻣﻲ‬
‫ﺍﺭﺟﺎﻉ ﻧــﺪﺍﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘــﺎﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺎﺟﺮﺍﻱ ﺟﺪﺍﻳﻲ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻛﻮﺭﻭﺵ ﺯﻋﻴﻢ‬
‫‪v U³ r¹d‬‬
‫ﺭﺍ ﻗﺎﻟﺒﻲ ﻧﻮ ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ .‬ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﺩﻭ ﻣﺸﻜﻞ‬
‫ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﻭ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﺯﻋﻴﻢ ﺷﺮﺣﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﻘﺎﻭﻣــﺖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻏﺎﺭﺗﮕﺮﺍﻥ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻠــﻲ ﻭ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺧﺎﺹ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺳــﺨﺖ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﻋﺪﻩﺍﻱ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﺴﻨﺪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻼﺵ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺷﻮﺩ‪ «.‬ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮﺩ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺭ ﺍﻭﻝ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻫﻲ ﺑﻌﺪﺗﺮ‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﻱ ﺩﻭﻡ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑــﻪ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨــﮓ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻋﻠﻮﻡ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻧﺒﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻭ‬
‫ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻛﺮﻳﻢ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺍﺭﺩﻻﻥ ﻭ ﺩﺍﺭﻳﻮﺵ ﻓﺮﻭﻫﺮ ﺍﺯ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ‬
‫‪b ËUł—Ë e¹ËdÄ‬‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﻱ ﺟﻤﻌﻲ ﺭﺍ ﻛﻮﺭﻭﺵ‬
‫ﺯﻋﻴــﻢ »ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ« ﻣﻲﻧﺎﻣﺪ‬
‫ﻛــﻪ ﺩﺭ ﻗﺎﻟــﺐ ﺍﺳــﺘﻌﻔﺎ ﺭﺥ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲﻫﺎ ﮔﻮﻳﻲ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺮﺍﻭﺩﻩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ‬
‫‪rOŽ“ ‘Ë—u‬‬
‫ﻣﺬﻫﺒﻲ‪ ،‬ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﻪ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩﻱ‬
‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻭ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝﺗﺮ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳــﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ‬
‫ﺣﺴــﻦ ﺣﺒﻴﺒﻲ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻋﻠﻮﻡ ﺭﺍ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭘﺮﻭﻳﺰ‬
‫ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ‬
‫ﺳــﺎﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺯﻋﻴﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺎﻩﻫﺎﻱ ﻧﺨﺴــﺖ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺷﻮﺭﺍﻱ‬
‫ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ ﺩﺭ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻭ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖ ﺗﺸﻜﻴﻼﺕ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ‬
‫ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﺩ‪» :‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺧﺮﻭﺝ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﻫﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۰‬ﻫﻤﺮﺍﻩ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻌﺪﺍﺩﻱ ﺍﺯ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺟﺒﻬﻪ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺤﻤﻞ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ‬
‫ﺣﺒــﺲ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺁﺯﺍﺩ ﺷــﺪ‪ «.‬ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ‬
‫ﺩﺭ ﺩﻭ ﻗﺎﻟــﺐ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻲﺷــﻮﺩ؛ »ﺗﻼﺵ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﻣﺖ ﻭ ﺣﻔﻆ ﺁﺛﺎﺭ‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺩﺭ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ«‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺯﻋﻴﻢ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﻳﻚ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﭘﺮﺭﻧﮓﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﺧﻮﺩﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺗﻔﺎﻗﻲ ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﻛﺎﺭﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻣﻠﻲ ﭘﺎﺳﺪﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺟﻠﻮﻩﺍﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪» :‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺷﺎﻫﻜﺎﺭﻫﺎﻱ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺛﺒﺖ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ‬
‫ﺗﺨﺖﺟﻤﺸــﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺟﻬﺎﻥ ﻭ ﭼﻐﺎﺯﻧﺒﻴﻞ ﺑﻪ ﻋﻨــﻮﺍﻥ ﻣﻴﺮﺍﺙ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺩﺭ ﻳﻮﻧﺴــﻜﻮ ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺍﻗﺪﺍﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ «.‬ﺩﺍﻣﻨﻪ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳــﻲ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺁﻧﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﺣﺘﻲ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﻗﻮﻣﻲ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺁﺯﺭﺩﻩ ﻣﻲﺳــﺎﺧﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴــﻢ ﻧﺎﺏ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺧﺎﻃﺮﻩﺍﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﻛﻮﺭﻭﺵ‬
‫ﺯﻋﻴﻢ ﺁﻭﺭﺩ‪» :‬ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺳــﺨﻨﺮﺍﻧﻲ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﺒﺮﻳﺰ ﺭﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩﻱ ﺍﺯ ﻗﻮﻡﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﺍﻭ ﺗﺨﻢﻣﺮﻍ‬
‫ﭘﺮﺗــﺎﺏ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺁﺯﺭﺩﻩ‬
‫ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺭﺍ ﺩﻟﻴﻠﻲ ﺁﺷــﻜﺎﺭ ﺑﺮ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﻱ ﺁﺭﺍ ﻭ‬
‫ﻋﻘﺎﻳﺪﺵ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﭼﻬﻞ ﺭﻭﺯ ﻗﺒﻞ ﺑــﻮﺩ ﻛﻪ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﺳــﺨﻨﮕﻮﻱ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠــﻲ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﻭ ﻭﺯﻳﺮ‬
‫ﻓﺮﻫﻨــﮓ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﻗﺖ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﺎ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻭﺩﺍﻉ ﮔﻔﺖ‬
‫ﻭ ﻫﻤﺨﺎﻧﻪ ﻣﺮﮒ ﺷــﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﭼﻬﻠﻤﻴﻦ ﺭﻭﺯ ﺩﺭﮔﺬﺷــﺖ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻛﻮﺭﻭﺵ ﺯﻋﻴﻢ ﺭﻓﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﺮﺣﻮﻡ‬
‫ﺑﺸــﻨﻮﻳﻢ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﻭ ﺯﻋﻴﻢ ﺩﻭﺳﺘﻲﺍﻱ‬
‫ﺩﻳﺮﻳﻨﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻟﻔﺘﻲ ﻛﻪ ﺯﻋﻴﻢ ﻭﻗﺘﻲ ﻓﻨﺠﺎﻥ ﭼﺎﻱ ﺭﺍ ﺭﻭﻱ ﻣﻴﺰ‬
‫ﻣﻲﮔــﺬﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻥ ﻣﻲﮔﻮﻳــﺪ‪» :‬ﻫﺮ ﺭﻭﺯ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺗﻤﺎﺱ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺩﺭﺩﺩﻝﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻦ‬
‫ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺧﻼﺻﻪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﻱ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻧﺎﻡ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺑﺎ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺯ‬
‫ﺩﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻧﺸﺮﻳﻪ‬
‫»ﺩﺍﻧﺶﺁﻣــﻮﺯ« ﺁﻏــﺎﺯ ﻛــﺮﺩ‪،‬‬
‫ﻧﺸــﺮﻳﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻂ ﻣﺸﻲ‬
‫ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﺪ ﻭ‬
‫ﭘﺎﺳــﺨﻲ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺗﻮﺩﻩﺍﻱﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ »ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺯﺍﻥ« ﺭﺍ ﻣﻨﺘﺸــﺮ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪» .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﭘﺮﻭﻳــﺰ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺣﻀــﻮﺭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﺭﻳﺲ ﭘﺮﺭﻧﮓﺗﺮ‬
‫ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ «.‬ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻛﻮﺭﻭﺵ ﺯﻋﻴﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ‪:‬‬
‫»ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۳۴۰‬ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺳﻮﺭﺑﻦ ﻭ‬
‫ﻣﺪﺭﺳــﻪ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﻭﻭﺭ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴــﻪ ﻣﻲﺭﻭﺩ‪ ،‬ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺖ ﭘﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ‬
‫ﺷــﺎﺧﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ ﻛﻨﻔﺪﺭﺍﺳﻴﻮﻥ ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻳﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ‬
‫ﻣﻲﮔﻴــﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺗﺎ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۳۴۲‬ﻛﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﺭﻳﺲ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷــﺖ‬
‫ﻣﺴﻮﻭﻝ ﺗﺸﻜﻴﻼﺕ ﻛﻨﻔﺪﺭﺍﺳﻴﻮﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﺸﺮﻳﻪ »ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﺯﺍﺩ« ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺭﮔﺎﻥ ﻛﻨﻔﺪﺭﺍﺳﻴﻮﻥ ﺑﺎ ﺧﻂ ﻣﺸﻲ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮﻣﻲﻛﺮﺩ‪«.‬‬
‫ﺯﻋﻴﻢ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ ﺣﻀﻮﺭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺭﻭﭘﺎ‪ ،‬ﺩﻭﺭﺍﺩﻭﺭ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺍﺷﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮﺩﻡ‬
‫ﻭ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﻛﺘﺮ ﺷﺎﻳﮕﺎﻥ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻡ ﺗﺎ ﻛﻨﻔﺪﺭﺍﺳﻴﻮﻥ‬
‫ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻳﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺸــﻜﻴﻞ ﺩﻫﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۱۳۴۰‬ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﻭ ﺳــﺨﻨﺮﺍﻧﻲ ﺩﻛﺘﺮ ﺷﺎﻳﮕﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﻙ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﺍﻋﻼﻡ ﻣﻮﺟﻮﺩﻳﺖ ﻛﺮﺩ‪ «.‬ﺣﻀﻮﺭ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻣﺎ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۱۳۴۴‬ﺑﺎ ﻣﺪﺭﻙ ﺩﻛﺘﺮﺍﻱ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﻫﻤﺮﺍﻫﻲﻫﺎﻱ ﺁﺷــﻜﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﺳﺘﺎﺩﻳﺎﺭﻱ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪» :‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻗﺒﻮﻟﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺁﺯﻣﻮﻥ ﺍﺳﺘﺎﺩﻳﺎﺭﻱ‪ ،‬ﺳــﺎﻭﺍﻙ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺳــﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺎ ﻭﺳﺎﻃﺖ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺍﻱ ﻫﻤﭽﻮﻥ‬
‫ﺩﻛﺘﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺩﻛﺘﺮ ﺻﺪﻳﻘﻲ ﻭ ﺩﻛﺘﺮ ﺻﻔﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺪﻭﻥ‬
‫ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺣﻘﻮﻕ‪ ،‬ﺗﺪﺭﻳﺲ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﻨﺪ‪ «.‬ﻋﻼﻗﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻭ ﺗﻼﺵ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻔﻆ ﻭ ﻣﺮﻣﺖ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺎﺳــﺘﺎﻧﻲ‬
‫ﺗﻮﺳــﻂ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺱ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺭ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﻗﺖ ﺩﻋﻮﺕ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺯﻋﻴﻢ ﺑﺮﺍﻳﻤﺎﻥ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﻫﻨﺮ ﺑﻪ ﻭﺭﺟﺎﻭﻧﺪ‬
‫ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﻭ ﺁﺭﻣﺎﻥﻫﺎﻳﺶ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻔﻆ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﺸﮑﻞ‪ :‬ﺩﻳﮑﺘﺎﺗﻮﺭﻫﺎ‬
‫ﻭﺍﻗﻊ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺣﺎﻛﻢ ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻋﻠﻮﻡ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺭﺍﻩ ﺣﻞ‪ :‬ﻳﮏ »ﻣﺎﮔﻨﺎﮐﺎﺭﺗﺎ«ﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ‬
‫ﺍﻣـﺎ ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺁﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ ﻣﺼﻮﺏ ﺷـﻤﺎ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﻢ‬
‫ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺘﯽ ﺍﺯ ﮔﺮﯼ ﮐﺎﺳﭙﺎﺭﻭﻑ‬
‫‪vŽU− ÁËU ∫tLłdð‬‬
‫ﻣــﺎ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﻫــﻢ ﻣﻮﺍﻓــﻖ ﻧﺒﻮﺩﻳــﻢ ﻭ ﺍﻻﻥ ﻫﻢ ﺑﺎ‬
‫ﺭﺍﻫﺒﺮﺩ ﺩﻧﻴﺎﯼ ﻣﺘﻤﺪﻥ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﯽ‬
‫ﻳﻚ ﺍﻗﺘﺮﺍﺡ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﯽ‬
‫ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺳﻼﺡﻫﺎﯼ ﮐﺸﺘﺎﺭ ﺟﻤﻌﯽ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ‬
‫ﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺗﺮﺱ ﻭ ﺩﻟﻮﺍﭘﺴــﯽ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﻪ‬
‫ﺷــﺪﺕ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺟﺎﯼ ﺩﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺣﻤﻠﻪ ﺗﺮﻭﺭﻳﺴﺘﯽ ﺑﻌﺪﯼ ﺩﺭ ﻫﺮﺍﺳﻨﺪ‬
‫ﻣﺴــﻮﻭﻟﻴﺖ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﺮﻭﺭﻳﺴــﺖﻫﺎ‬
‫ﻭ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﮐﻢﮐﻢ ﺑﻪ ﺯﻧﺠﻴﺮﻩ ﺑﯽﭘﺎﻳﺎﻥ ﺁﺩﻡﺭﺑﺎﻳﯽ ﻭ‬
‫ﻭ ﺩﻳﮑﺘﺎﺗﻮﺭﻫﺎ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺗﻤﺴــﺨﺮ ‪ -‬ﻳﺎ ﺣﺘﯽ ﻧﻔﺮﺕﺷﺎﻥ ‪-‬‬
‫ﺑﻤﺐﮔــﺬﺍﺭﯼ ﺍﻧﺘﺤﺎﺭﯼ ﻋﺎﺩﺕ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎﺩﻫﺎﯼ ﺗﻤﺪﻥ ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﭘﻬﻨﻪ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺳﯽ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﻔﻠﻮﺍﻧﺰﺍﯼ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺳﻮﻧﺎﻣﯽ ﻭ ﻗﺎﭼﺎﻕ ﻣﻮﺍﺩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮﺷــﺎﻣﺪﮔﻮﻳﯽ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺴﺎﻟﻪﺍﯼ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻼﺡﻫﺎﯼ ﺍﺗﻤﯽ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻫﺮﺍﺱﻫﺎﯼ ﺑﺸﺮﯼ‬
‫ﻧﺎﻡ »ﺗﻌﻬﺪ« ﻳﺎ »ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﻧﻮﻉ ﺑﺸﺮ« ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﯼ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻓﺎﺭﻳﻦ ﭘﺎﻟﻴﺴﯽ – ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﮔﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻭﺍﮊﮔﺎﻧﯽ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺻﻠﺢ ﮐﺎﺭﻧﮕﯽ ‪ -‬ﺍﺯ ‪ ۲۱‬ﻣﺘﻔﮑﺮ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﭼﺎﺭﭼﻮﺑﻲ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎﯼ‬
‫ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳــﻮﺍﻝ ﺟﻮﺍﺏ ﺩﻫﻨﺪ‪» :‬ﻳﮏ ﺭﺍﻩ ﺣﻞ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻗﺪﻳﻤــﯽ ﻭ ﺗﻮﺍﻓﻘﻨﺎﻣﻪﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺳــﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺩﻳﮑﺘﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻬﺘﺮ ﺷﺪﻥ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺩﻧﻴﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟« ﻳﮑﯽ ﺟﻨﮓ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺿﺮﻭﺭﯼ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳــﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﻜﻨﻴﺪ! ﻣﻨﻈﻮﺭ‬
‫ﺗﺮﻭﺭﻳﺴﻢ ﺭﺍ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺸﺮ ﺩﺍﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺩﻳﮑﺘﺎﺗﻮﺭﻫﺎ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻦ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻧﻴﺴــﺖ‪ .‬ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺻﻼﺡ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻭ ﺑﻌﺪﯼﻫﺎ ﻓﻘﺮ ﻳﺎ ﻣﺎﻻﺭﻳﺎ ﺭﺍ‪ .‬ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﭘﯽ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﭘﺎﺳــﺦ‬
‫ﻧﻬﺎﺩ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﻫﻢ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎﺳﭙﺎﺭﻭﻑ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﮐﻮﭼﮏ ﺍﻣﺎ ﺩﺷﻮﺍﺭ‪ .‬ﮐﻠﻮﭖ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ ﺗﺎ ﺟﻠﻮ ﮔﺴــﺘﺮﺵ ﻳﮏ ﺑﺤﺮﺍﻥ – ﺟﻨﮓ ﺳﺮﺩ – ﺭﺍ‬
‫ﺷــﻬﺮﻭﻧﺪ ﺗﻼﺵ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺷــﻤﺎﺭﻩﻫﺎﯼ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎﻱ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺭﺍ ﺣﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺮﻭﺯ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﺟﻨﮕﯽ ﺳﺨﺖ ﺷﺪﻩﺍﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﯼ ﻳﺎ‬
‫ﺩﻓﺎﻉ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺪﺍﻓﻊ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻳﯽ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺎﮔﻨﺎﮐﺎﺭﺗﺎﯼ‬ ‫ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭘﻴﮑﺎﺭﻱ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻋﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻘﺪﺱ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻧﻴﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﯽ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻳﮏ‬
‫ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳــﯽ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻧﺪ‪،‬‬ ‫»ﻣﺎﮔﻨﺎﮐﺎﺭﺗﺎ« ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻋﻼﻣﻴﻪﺍﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺣﻘﻮﻕ‬
‫ﺩﺭ ﺣــﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎﯼ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﻬﺎﻥ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺸﺮ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺳﻤﻴﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﺧــﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﯼ‬ ‫ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﯼ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺎ ﭘﻴﺮﻭﺯ ﻧﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﻢ‬
‫ﻣﺪﺍﻓﻊ ﺗﺮﻭﺭﻳﺴﻢ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻧﻴﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧﺪ ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺴﺒﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﺍﺧﻼﻗﯽ ﻳﺎ ﮐﻨﮕﺮﻩﻫﺎﯼ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ﺣﺰﺏ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﺷﺎﻥ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎ ﺑﺎ ﺛﺮﻭﺕﻫﺎﯼ ﮐﻼﻧﺸﺎﻥ‬ ‫ﺷﮑﺴــﺖ ﻧﺨﻮﺭﺩ‪ ،‬ﻋﻠﺖ ﺍﺻﻠــﯽ ﻧﺎﺑﻮﺩﯼ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﯼ ﺷــﻮﺭﻭﯼ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮﮊﯼﻫﺎﻳﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﻋﺘﻴﺎﺩ‬ ‫ﭼﻴــﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑــﻮﺩ‪ :‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺍﺑﺮﻗﺪﺭﺗﯽ ﮐــﻪ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﻗﺎﻃﻊ ﻭ‬
‫ﺑــﻪ ﻧﻔﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻧﻬــﺎ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﮐﻨﺪ؛ ﻧﻔﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﻌﻼ ﺩﻳﮑﺘﺎﺗﻮﺭﻫﺎ ﺭﺍ‬ ‫»ﮔﺴﺘﺎﺧﺎﻧﻪ« ﺍﺧﻼﻗﯽ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻣﻐﺮﻭﺭ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺪﻓﯽ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺑﺴﺎﺯﻳﻢ ﺗﺎ‬ ‫ﭘﻴﺮﻭﺯﯼ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮﮊﯼ ﻏﺮﺑﯽ ﻭ ﺍﺳــﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﯼ ﺑﺎﻻﯼ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻥ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﻫﺎ ﻧﻔﺮﻱ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﺩﻳﮑﺘﺎﺗﻮﺭﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ‬ ‫ﺁﻧﺠﺎ‪ .‬ﻣﺴﺎﺑﻘﻪﻫﺎﻳﻢ ﺑﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﺴﻞ ﺍﺯ ﮐﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮﻫﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﺯ ﻗﺒﻞ ﺍﺳﻴﺮ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﺭﺩﻧﺎﮎ ﺭﺍ ﺭﻭﺷﻦ ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﻓﻨﺎﻭﺭﯼ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﻗﻒ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺑﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﻣﯽﺑﻴﻨﻴﺪ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩﺍﯼ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺧﻮﺵﺍﻗﺒﺎﻟﻴﻢ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻋﺼﺮﯼ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‬
‫ﭼﻮﻥ ﭘﻴﻮﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎﯼ ﺷﺮﻗﯽ ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺑﻪ‬ ‫ﮐﻪ ﺳــﻼﺡﻫﺎﯼ ﮐﺸﺘﺎﺭﺟﻤﻌﯽ )‪ (WMD‬ﮔﺮﺍﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻝ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺟﻬﺎﻧﯽ‬ ‫ﺳﺨﺘﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺭﻭ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﻫﻢ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﺷــﻮﺩ‪ .‬ﻭﻳﻨﺴﺘﻮﻥ ﭼﺮﭼﻴﻞ ﺩﺭ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﻣﺸﻬﻮﺭﺵ‬ ‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺯﻳﻦ ﭘﺲ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺭﺍﻩﺣــﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺍﺯ ﺗﮑﺜﻴﺮ‬
‫ﺩﺭ ﻓﻠﺘﻮﻥ ﻣﻴﺴــﻮﺭﯼ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۹۴۶‬ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﺗﺮﻭﺭﻳﺴﻢ ﻭ ﺳــﻼﺡﻫﺎﯼ ﮐﺸﺘﺎﺭ ﺟﻤﻌﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺎﺯﻩ ﺗﺎﺳــﻴﺲ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺎﻳﺪ »ﻧﻴﺮﻭﻳﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ‬ ‫ﻣــﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻗﺪﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﺩﺍﺭﻳﻢ ﻭ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳــﺎﺯﻭﮐﺎﺭﻫﺎﯼ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺳــﺨﻦﭘﺮﺍﮐﻨﯽ«‪ .‬ﻭ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻫﻤﻪ ﺷﺎﻫﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﺟﻬﺎﻥ‬ ‫ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻫﻴﭻ ﺭﺍﻩﺣﻠﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﮑﺮﺩ‪ .‬ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﺻﻄﻠﻼﺡ ﺩﻧﻴﺎﯼ ﺁﺯﺍﺩ‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺍﺯ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺍﺯ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺴﺘﺒﺪﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮﺍﻥ‬ ‫ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎﻳﯽ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﻣﺘﺤﺪﺍﻥ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﮏ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺩﻧﻴﺎ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﯼ ﺩﻭﺳــﺘﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﻣﺎﻧﮕﺎﮐﺎﺭﺗﺎﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺟﻠﻮ‬ ‫ﺍﻣﻀﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺗﻴﮏ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺭﻳﺎﮐﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩﺍﯼ ﻗﻮﯼ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﯼ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﻭﺯﻱ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺮﺳــﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺭﻭﺵﻫﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺭﺍﻫﯽ ﺗﺎﺯﻩ‬ ‫ﭘﻴﺮﻭﺯﯼ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻫﻮﻳﭻ ﻭ ﭼﻤﺎﻕ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕﻫﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﻭ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﮏ ﻭ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﯼ ﺗﺸﻮﻳﻘﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫٭ﮔﺮﯼﮐﺎﺳﭙﺎﺭﻭﻑ‪،‬ﺭﻫﺒﺮ»ﺟﺒﻬﻪﻣﺪﻧﯽﻣﺘﺤﺪ«ﻭﺍﺯﻣﺸﻬﻮﺭﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻋﻼﻭﻩ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ‬
‫ﻓﻌﺎﻻﻥ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﺳﭙﺎﺭﻭﻑ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬ ‫ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫‪ ۲‬ﺩﻫﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ ﺑﻼﻣﻨﺎﺯﻉ ﺷﻄﺮﻧﺞ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﺤﺚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺮﺯﻫﺎﻳﻤﺎﻥ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۲۲‬‬ ‫ﻛﻠﻮپ‬
‫ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﻭ ﺍﻧﺠﻤﻦﻫﺎﻱ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻥ ﻓﻌﺎﻝ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺩﺍﻧﺸـﺠﻮﻳﺎﻥ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﻭ ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺍﻧﻀﺒﺎﻃﻲ‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺗﻮﺍﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩ؟‬
‫ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻣﻮﺍﻓﻖ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻴ ‪.‬ﻢ‬
‫ﭘﺲ ﭼﺮﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺷﺪ؟‬
‫ﺍﻳﺪﻩﺁﻝ ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﻱ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﻣﺴــﻮﻭﻻﻥ‬
‫ﺍﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﻭ ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻫﻢ ﺟﻠﺴــﺎﺗﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ‬
‫ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻳﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻳﻢ ﻭ ﺳﻌﻲ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺣﺎﻛﻢ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺑﺎﺯ‬
‫ﻧﺸﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺗﺎ ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ‬
‫ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻧﺸﺪ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻴﻢ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻓﻴﻘﻲ ﺍﺣﺴﺎﺳﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﺎ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪ‪» .‬ﻫﺮ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩﺗﺮ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‬
‫ﺍﺳﺖ؛ ﻓﻀﺎﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻨﮓ ﻭ ﺑﺎﺭﻳﻚ ﻭ‬
‫ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻪ ﺳﻼﻳﻖ ﻓﺮﺩﻱ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﭘﺴﻨﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺷـﻤﺎ ﮔﻔﺘﻴﺪ ﺍﺯ ﻣﺸـﺎﻏﻞﺗﺎﻥ ﺭﺍﺿﻲ ﺑﻮﺩﻩﺍﻳﺪ ﺁﻳﺎ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻱ ﺷﻮﺩ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺷﻐﻞ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ؟‬
‫ﻫﺪﻑ ﺍﺻﻠﻲ ﻣﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻛﺸــﻮﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﺯ‬
‫ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩﻡ ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺍﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﮔﺮﺍﻳﺸــﻢ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﻭ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺟﻮﺍﺏ ﻣﻨﻔﻲ ﻧﺪﺍﺩﻡ‪.‬‬
‫ﻭﻱ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﻌﻠﻤﻲ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ‬
‫ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺳﺮ ﺑﺎﺯ ﺯﺩ ﭼﻮﻥ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪» :‬ﺍﮔﺮ ﺗﻜﻠﻴﻒ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﻦ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﺭﺍ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲﺩﻫﻢ ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﻳﻎ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ «.‬ﺗﻮﻓﻴﻘﻲ ﺍﻣﺎ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﺗﻮﺭﻱ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﻩ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺎﺯ ﻭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻧﺪ ﭼﺮﺍ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭ‬
‫ﻫﻨﻮﺯ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺭﻭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﻌﻪﺻﺪﺭ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪﺭﺱ‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺁﻗـﺎﻱ ﻛﺪﻳﻮﺭ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﺍﻧﺸـﮕﺎﻩ ﺍﺧﺮﺍﺝ ﺷـﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺧﺮﺍﺝ ﻧﺸﺪﻩﺍﻧﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟـﻲ ﺧﻮﺩﺷـﺎﻥ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺍﺧـﺮﺍﺝ ﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ .‬ﺿﻤﻦ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧﺒﺴﺘﻦ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺑﺎ ﺁﻗﺎﻱ ﺣﺠﺎﺭﻳﺎﻥ‬
‫ﺭﺍ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟‬
‫ﻣﻦ ﺑﺎ ﺗﻨﮓﻧﻈﺮﻱ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪﻡ ﻣﺴﻮﻭﻻﻥ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺎﺯﻱ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﺧﺐ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻦ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻓﻴﻘﻲ ‪ ۵۱‬ﺳــﺎﻟﻪ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﻲﺍﺵ ﻫــﻢ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﻭﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﺏ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﻣﻲﺧﻨﺪﺩ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺍﻟﺤﻤﺪﺍﷲ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﻲﺍﻡ ﺭﺍﺿﻲﺍﻡ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺧﻮﺏ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬
‫ﺧﻮﺏ! ﻣﻦ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺭﺍﺿﻲﺍﻡ‪«.‬‬
 ‫‪ ۲۳‬ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ‪ ۲۷‬ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﯽ ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺭ ﺳﯽ ﺗﻴﺮ‬
‫ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺦ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬ ‫‪ ۳۱‬ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﻓﻘﺎﻫﺖ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬

‫ﺍﻓﺴﺎﻧﻪ‬
‫ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢﻟﻴﺒﺮﺍﻝ‬

‫ﺍﻭﺟﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﻭﺩ ﺑﻮﺩ‬

‫ﻣﺘﻴﻦ ﻏﻔﺎﺭﻳﺎﻥ‪ :‬ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺁﻧﻜﻪ ﻧﺎﻡ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪﻕ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ‪ ۳۰‬ﺗﻴﺮ ﻭ ‪ ۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ﻭ ‪ ۲۹‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎﺯ ﻳﺎﺩ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻭ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ‪ -‬ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﻲ ﺳﺎﻳﻪ ﻣﺼﺪﻕ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻠﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﭼﺸﻤﺶ‬
‫ﺑــﻪ ﻧﻬﻀــﺖ ﻭ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱﺍﻱ ﻛﻪ ﻣﺼﺪﻕ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﺎﺩﺵ ﺑﻮﺩ ﻧﻤﻲﺍﻓﺘﺪ‪ .‬ﭼﭗ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺖ ﺭﺍ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻬﺮﻩ ﻛﺎﺭﻳﺰﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺑﺮﻛﺖ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺼﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦﻧﮕﺎﺭﺍﻧﻲ ﺯﺑﺮﺩﺳﺖ ﭼﻮﻥ ﺧﺴﺮﻭ ﺷﺎﻛﺮﻱ‪ ،‬ﻛﺎﻭﻩ ﺑﻴﺎﺕ‪ ،‬ﺣﻤﻴﺪ ﺷﻮﻛﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﺧﺴﺮﻭﭘﻨﺎﻩ ﻭ‪ ...‬ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭼﭗ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺭﻭﺯ »ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎﺯ« ﻣﺤﺼﻮﺭ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ۳۰ .‬ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺗﺼﻮﺭ ﺁﻧﻜﻪ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺑﻪ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻧﺒﺎﺗﻲ ﺩﺭ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻛﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎﻥ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻳﻜﻲ ﻫﻢ ﺳﺮﺍﻥ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺘﺎﺩ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﺩﺭ ﻧﻮﻓﻞﻟﻮﺷﺎﺗﻮ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲﺷﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﻣﻴﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﻋﻼﻡ ﺑﻴﻌﺖﺷﺎﻥ ﺑﺎ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺗﻴﺮ ﺧﻼﺹ ﺑﻪ ﺍﻳﺪﻩ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﻲ‬
‫ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﻟﻲ ﺑﻌﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﺍﺯ ﺗﺎﻙ ﻧﺸﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺗﺎﻙﻧﺸﺎﻥ‪ ،‬ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻮﺩﻥ ﺭﻫﺒﺮ ﻣﻠﻲﺷﺪﻥ ﻧﻬﻀﺖ ﻧﻔﺖ‬
‫ﻫﻢ ﺷﻚ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺍﺳﻼﻡﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﺮ ﺟﺎﻱ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺍﻣﺎ ﻳﻚﺷﺒﻪ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﻴﻔﺘﺎﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﺳﻼﻡﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻓﺮﺻﺖ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺯ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﺭ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺻﺮﻑ ﻧﻜﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﺳﻼﻡﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﭘﺸﺖ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﻙ‬
‫ﺑﻤﺎﻟﺪ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻛﻨﺎﺭ ﺯﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺟﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﻲﺷﺪﻥ ﻧﻔﺖ ﺭﻭﺯﻫﺎﻱ ﺣﻀﻴﺾ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ ﺗﻤﺎﻡ ﻋﻴﺎﺭ ﺑﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺍﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢﺳﺘﻴﺰﻱ ﺍﻧﮕﺎﺭﻩﻫﺎﻱ ﭼﭗ ﺑﺪﻝ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭ ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ ﺍﺯ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺩﻭﻟﺖﻣﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﻠﻲﻛﺮﺩﻥ )ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺍﺻﻠﻲ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺩﺭ ﺩﻫﻪﻫﺎﻱ ‪ ۵۰‬ﻭ ‪۶۰‬ﻣﻴﻼﺩﯼ( ﺗﻘﻠﻴﻞ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﻠﻲﻛﺮﺩﻥ ﻧﻔﺖ ﺍﮔﺮ ﺍﻭﺝ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺼﺪﻕ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺳﻠﻒ ﻣﺬﻫﺒﻲﺗﺮﺵ ﺩﻭﻟﺖﻣﻨﺪﻱ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻠﻲﻛﺮﺩﻥ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻭ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺭﺍ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﻣﺼﺪﻕ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﺦ ﺑﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﺼﺪﻕ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﺟﺰ ﺟﻬﺎﻥﺳﻮﻡﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪.‬‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۲۴‬‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪ‬

‫ﻣﻄﺒﻮﻋﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮﺷــﺪﻩ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻋﺼﺮ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ‪ ۲۷ ،‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ‬

‫ﮔﺮﺍﻳﺸــﺎﺕ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ‪-‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺩﺍﺷــﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻧﺎﻇﻢﺍﻻﺳﻼﻡ ﻛﺮﻣﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ ﺗﺎﺭﻳﺦ‬
‫ﺑﻴﺪﺍﺭﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻣﺘﺤﺼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﺎﺯ ﻣﻲﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥﻫﺎﻱ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺷﻌﺎﺭ »ﺯﻧﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺩ ﻣﻠﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ« ﻃﻨﻴﻦﺍﻧﺪﺍﺯ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﻠﺖ ﺍﺯ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﺩﻳﻨﻲ‬
‫ﺧﺎﺭﺝ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺗﻌﻠﻘﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ – ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺭﻧﺴﺖ ﮔﻠﻨﺮ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻠﺖ ﺭﺍ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺰﺍﺭﻩﺍﻱ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺻﺤﻴﺢ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺍﻭﻝ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﻘﺘﺪﺭ ﻭ ﻣﺪﺭﻥ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ‪ ،‬ﺭﮔﻪﺍﻱ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻗﻮﻱ‬
‫ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖﮔﺮﺍﻳﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﺪﺭﻥ ﺑﺴـﺎﺯﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺁﻥ ﺗﺎﺯﻩ ﻣﻠﺖ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﻗﻴﻘﺎ ﻫﻤﻴﻨﻄﻮﺭ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺎ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺕﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﮔﺴﺴﺖ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪﺧﻮﺍﻫﻲ ﻭ ﻣﻘﻴﺪ ﻛﺮﺩﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﺎﺟﺮﺍﻱ ﻛﻮﺩﺗﺎﻱ ﺳــﻮﻡ ﺍﺳــﻔﻨﺪ ﺩﭼﺎﺭ ﻭﻗﻔﻪ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ‬ ‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ‪۱‬‬
‫ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﻛﺒﻴﺮ ﺍﻛﺜﺮ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﻫﺎﻱ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪﺧﻮﺍﻫﻲ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻳﺸـﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ؟‬
‫ﻧﻬﺎﻝ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﺩﺭ ﺧﺎﮎ ﭼﭗ‬
‫ﻳــﻚ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟــﻮﮊﻱ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﻪﻫــﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻔــﻲ ﻣﻲﺗــﻮﺍﻥ‬
‫ﺗﻘﺴــﻴﻢﺑﻨﺪﻱ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﺧﻴﺮﺍ ﺩﻳﺪﻩﺍﻡ ﻛﻪ ﺁﻗــﺎﻱ ﺩﻛﺘﺮ ﺍﺗﺎﺑﻜﻲ ﺩﺭ‬ ‫ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﻣﺸﺎﻳﺨﯽ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﺍﻱ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭﮔﻮﻧﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻧﻪ‬
‫‪ÊU¹—UHž sO²‬‬
‫ﺍﻭﻝ ﺭﺍ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﻗﻠﻤﺮﻭﻳﻲ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻃﺮﺡ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻳﻚ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲﺍﺵ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺭﻗﻴﺐ ﻏﺮﺑﻲ ﺍﺭﺗﻘﺎ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻋﻨﻮﺍﻧﻲ ﻛﻠﻲ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﺩﻭﻡ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺯﺑﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻗﻮﻣﻲ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻭ ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮﺩﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺣﺎﻣﻼﻥ ﻭ ﺣﺎﻣﻴﺎﻥ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻠﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻥ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺯﺑﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻗﻮﻣﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﻓﺮﺍﺩﺳﺘﻲ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬ ‫ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻫﻨﻮﺯ ﺷﻜﻞ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺮﺍﻳﺸﺎﺗﻲ‬ ‫ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻢ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺩﺭ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﻏﻠﺒﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻓﻠﻲ ﺩﺭﺑﺎﺭﻱ ﻳﺎ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﻱ – ﻛﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭ‬ ‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮﺩﺩ؟ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﺑﺨﺸﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ‪ -‬ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﺍﻗﺒﺎﻝ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ ﭼﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﻳــﺎ ﻗﻮﻣﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺩﻭﻟﺖ – ﻣﻠﺖ ﻣﺪﺭﻥ ﺍﺳــﺖ‪.‬‬ ‫ﺳــﻄﻮﺡ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﻄﻊ‬ ‫ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳــﻲ )‪ (Nationalism‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ‬
‫ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺷﻜﺴﺖ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺮﻭﻃﻪﺧﻮﺍﻫﻲ ﻣﻲﺭﺳــﻴﻢ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻣﺪﺭﻥ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟــﻮﮊﻱ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎﻱ‬
‫ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻭ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺟﺎﻧﺒﺪﺍﺭ ﮔﺮﺍﻳﺸﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬ ‫ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎﻥ ﻛﻢﻛﻢ ﺑﻪ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰﻱ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻱ ﺷــﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﻗــﺮﻭﻥ ‪ ۱۸‬ﻭ ‪۱۹‬‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺰﺩﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﭘﺪﻳــﺪ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬــﺖ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻣﻦ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﻱ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫ﺍﺯ ﺻﺤﺒﺖﻫـﺎﻱ ﺷـﻤﺎ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﺍﺳـﺘﻨﺒﺎﻁ ﻣﻲﻛﻨـﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﺭﺍﻳﺞ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﺴﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻓﺮﺍﺗﺎﺭﻳﺨﻲ‬
‫ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ« ﭼﻬﺎﺭ ﻧﻮﻉ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﺎﻧــﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ‬ ‫ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺍﺯ ﺑﺪﻭ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺧﻮﺩ ﻭﺟﻬﻲ ﺳﻠﺒﻲ‬ ‫ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮﺩﻭﺳﻲ ﻭ ﺩﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺍﺯ ﻫﻢ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻛﺮﺩﻩﺍﻡ‪ .‬ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺍﻭﻝ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﺳﺖ‪.‬ﻳﻌﻨﻲﺑﻪﺟﺎﻱﺁﻧﻜﻪﺑﺮﻣﻌﻨﺎﻳﻲﺍﺛﺒﺎﺗﻲﻫﻮﻳﺖ‬ ‫ﺁﻥ ﺭﻳﺸﻪ ﻭ ﺑﻨﻴﺎﻥ ﺟﺴﺖﻭﺟﻮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺍﺷﺎﺭﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺘﻔﻜﺮﺍﻧﻲ ﭼﻮﻥ ﻣﻴﺮﺯﺍ ﻣﻠﻜﻢﺧﺎﻥ‪ ،‬ﺗﻘﻲﺯﺍﺩﻩ ﻭ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺩﻭﻟﺘـﻲ ﻣﺪﺭﻥ ﺯﻧﺪﮔﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﻣﺘﻮﻥ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻧﺴﺒﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﭼﻮﻥ ﺩﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪﻕ ﺭﻭﺍﺝ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﺮﺍﻳﺶ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺭﺍ ﺑﻨﻴﺎﻥ ﮔﺬﺍﺭﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﺷﻮﺭﺵ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺧﻼﻓﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺧﺼﻠﺘﻲ ﻣﻌﺘﺪﻝ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺟﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺧﻮﺍﺳــﺖ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎﻥ ﻣﺤﺼﻮﺭ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻣﺪﺭﻥ ﻛﻠﻤﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﻱ ﺁﺯﺍﺩﻱﻫﺎﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺩﻭﻡ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﺮﻛﺎﺗﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﻴﺎﻡﻫﺎﻱ ﺿﺪﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻳﺎ ﺍﻓﺮﺍﻃﻲ ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻤﻲ ﺭﺍ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻭﺟﻪ ﻣﻬﻤﻲ‬ ‫ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴــﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺩﺭ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻱ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﭼﻮﻥ ﻣﻴﺮﺯﺍ ﺁﻗﺎﺧﺎﻥ ﻛﺮﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺁﺧﻮﻧﺪﺯﺍﺩﻩ‬ ‫ﺍﺯ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ‬ ‫ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻛﻢﻛﻢ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺷﻜﻞ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻭ ﺯﻳﻦﺍﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﻣﺮﺍﻏﻪﺍﻱ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺟﻬﺎﻥ ﺳﻮﻡ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺧــﻮﺩ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪.‬‬
‫ﮔﺮﺍﻳــﺶ ﻏﻠﺒــﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ‪ ۱۳۲۰-۳۲‬ﻫﻢ ﺍﺣﺰﺍﺑﻲ ﭼﻮﻥ‬ ‫ﺍﻣﺎ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﺭﮊﻱ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ‬ ‫ﺭﻳﺸــﻪ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺑــﻪ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ‬
‫ﺳﻮﻣﻜﺎ‪ ،‬ﺁﺭﻳﺎ ﻭ ﭘﺎﻥﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺴﺖﻫﺎ ﺣﺎﻣﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺮﺍﻳﺸﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻭ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪﺟﻮﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻋﺮﻕ ﻣﻠﻲ ﻣﺤﺴﻮﺏ‬ ‫ﻏــﺮﺏ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺟﻪ – ﻛﻪ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺷــﻜﻞ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﮔﺮﺍﻳﺶ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﺮﺗﺮﻱﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻠﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﭽﻮﻥ‬ ‫ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ ﻋﺮﻕ ﻣﻠﻲ ﻭ ﻋﺮﻕ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺗﻮﺍﻣﺎﻥ‬ ‫ﻭ ﺳﭙﺲ ﺷــﻜﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ – ﻣﺴﺒﺐ ﻧﻮﻋﻲ‬
‫ﺗﺮﻙﻫﺎ ﻭ ﺍﻋﺮﺍﺏ ﻭ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﻏﻴﺮﻓﺎﺭﺳﻲﺯﺑﺎﻥ ﺩﺍﺧﻞ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ‬ ‫ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺪﺍﻭﻡ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺑﺎﺭﺯﺗﺮ‬ ‫ﺍﺣﺴــﺎﺱ ﻛﻤﺒﻮﺩ ﻭ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﻴــﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻲ ﻭﺣﺪﺕ ﻣﻠﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺁﻣﺮﺍﻧﻪ ﻭ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮﺍﻳﺶ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻳﺎﻥ‪ ،‬ﺍﻧﺠﻤﻦﻫﺎ ﻭ ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮﺩﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺑﺴﺘﺮ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ‬
‫ﺳﻮﻡ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﺎ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻃﻴﻒ‬ ‫ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻏﺮﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺪﺭﻥ‬ ‫ﺷﻜﺴﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻭ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎﻱ ﮔﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺗﺮﻛﻤﺎﻧﭽﺎﻱ‬
‫ﻭﺳﻴﻌﻲ ﺍﺯ ﺳﻴﺪﺟﻤﺎﻝﺍﻟﺪﻳﻦ ﺍﺳــﺪﺁﺑﺎﺩﻱ ﺗﺎ ﻣﺪﺭﺱ ﻭ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‬ ‫ﻭ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮﻥ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻭﺍﺕﻃﻠﺒﻲ ﻭ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ‬ ‫ﻭ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺩﺭﺑﺎﺭﻳﺎﻥ ﻭ‬
‫ﻭ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻲ ﻭ ﻧﻬﻀــﺖ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺧﻤﻴﻨﻲ‬ ‫ﺁﺷــﻨﺎ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴــﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺩ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻭ‬ ‫ﻣﻨﻮﺭﺍﻟﻔﻜﺮﻫﺎﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭﻱ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻋﺒﺎﺱ ﻣﻴﺮﺯﺍ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺨﺸــﻲ ﺍﺯ ﭼﭗﮔﺮﺍﻳﺎﻥ‬ ‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﺶ ﺍﻧﺠﻤﻦﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﻮﺿﻌﻲ ﻋﻤﻞﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﻭ ﻧﻪ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﺑﻪ ﻏﺮﺏ ﻧﺰﺩﻳﻚ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻫﻢ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﭘﺲ‬ ‫ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﺍﺳــﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ‪۳۰‬‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﻏﺮﺑﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ‬ ‫‪۲۵‬‬
‫ـﺍﺳــﻼﻡﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﺎﺹ ﺍﻳﺮﺍﻥ ـ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﮔﺎﻩ‬
‫ﻫﻢ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻱ ﺗﺎﺯﻩ ﭘﺲ‬
‫ﺍﺯ ‪ ۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﺿﺪﺗﺠﺪﺩ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺭﻣﺎﻧﺘﻴﻜﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﻭﺟﻪ ﻏﺎﻟﺐ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﻀﺎ ﺩﻭ ﺩﺳــﺘﻪ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻭ ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴــﺖ ﻭ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺗﻜﻮﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻲﮔﺬﺭﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ‬
‫ﺩﻫﻪ ‪ ۴۰‬ﺭﺍ ﻣﻼﻙ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺕ ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﺍﻧﺸــﻌﺎﺏ‬
‫ﻧﻬﻀﺖ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺍﺯ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻬﻀﺖ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻭﺟﻪ ﺗﻤﺎﻳﺰ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺳــﻼﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺸﻌﺎﺏ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﺯ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﺭﺍ ﻭ‬
‫ﺍﻓﻜﺎﺭ ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﻢ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺁﻗﺎﻱ ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺩﻛﺘﺮ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺍﺳﻼﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﻇﻬﻮﺭ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻛﻪ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﭘﺎﻥﺍﺳﻼﻣﻴﺴﺘﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻫﻢ‬
‫ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺎ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺍﻭﻝ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻢ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﺷﺎﻫﺪ ﻧﻮﻋﻲ ﻫﻤﺴــﻮﻳﻲ ﻣﻴﺎﻥ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﭼﭗ ﻭ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺋﺘﻼﻓﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺼﻠﺖ ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻥ‬
‫ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺷــﺒﺎﻫﺖﻫﺎﻱ ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﻫﻤﮕﺮﺍﻳﻲ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎ‬
‫ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪﻩ ﺩﺍﺷــﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﺻﻠﻲ ﺭﺍ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺍﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﺎﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﮕﻲ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﺍﻳﺸﺎﺕ ﺑﺮ ﺍﺻﺎﻟﺖ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻭ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﺷﺪﻥ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ ﻏﺮﺑﻲ ﺍﺗﻔﺎﻕﻧﻈﺮ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻧﻲ ﭼﻮﻥ ﺁﻝﺍﺣﻤﺪ ﻭ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎ ﺭﺍ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪﻥ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪،‬‬
‫ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺯﻣﺎﻧﻪﺍﻱ‬
‫ﭼﻪ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩﻱ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﻜﺮﻱ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﺪﻩ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﭼﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ .‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻘﻮﻳﺖ‬
‫ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﻏﻀﺐ ﻧﻈﺎﻡ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﻫﻮﻳﺖ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺧﺎﺻﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎﺯﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻧﺎﺭﺍﺣﺘﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﻟﻤﺸــﻐﻮﻝ ﭘﺮﺳــﺶ ﺍﺯ ﻫﻮﻳﺖ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭ ﻛﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻏﻴﺮﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺭﺗﺒﺎﻁﺍﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﻣﺮﺩﻡ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺿﻌﻲ ﺩﻓﺎﻋﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻭ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺳﻼﺣﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻧﻮﻋﻲ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﭼﻮﻥ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ ‪ ،۳۰۰‬ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺷﻜﻞﺑﻨﺪﻱﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺖ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﻬﺎﺟﻤﺎﺕ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺳﻮﻳﻲ ﺧﻮﺩ ﺗﺎ ﺣﺪﻱ ﻣﺴﺒﺐ ﺍﻳﻦ ﺗﻬﺎﺟﻤﺎﺕ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﺘﻲ ﺩﺭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺗﺪﺍﻓﻌﻲ ﻧﺸﺎﻥ‬
‫ﻧﻤﻲﺩﻫﺪ ﺑﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﺩﻭﺵ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﻧﻜﺘﻪ ﺍﺻﻠﻲ ﺁﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺟﺪﻳﺪﻱ‬
‫ﭼﻪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻲ ﺍﺯ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻛﺎﺭﺳﺎﺯ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻢ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻗﺮﺍﺋﺖﻫﺎﻱ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﺍﺯ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴــﻢ‬
‫ﻛﻪ ﻭﺟﻪ ﻏﺎﻟﺒﺶ ﺍﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢﺳﺘﻴﺰﻱ ﻭ ﺧﻮﺩﻛﻔﺎﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﺟﺪﺍ‬
‫ﺷــﻮﻳﻢ‪ .‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻡ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺑﺪﻱ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺗﻌﺮﻳﻒ ﺩﺍﺭﺩ؛ ﺑﺎﺯﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺟﺎﻳــﮕﺎﻩ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﺸــﺨﺺ ﻭ ﺍﺯ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﺤﺘﺎﺝ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺁﻳﻨﺪﻩﮔﺮﺍ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺣﺎﻣﻼﻥ ﻋﻴﻨﻲ ﻭ ﻣﻠﻤﻮﺱ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺩﻫﻪﻫﺎﻱ ﺑﻌﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻣﻮﺍﺟﻪ‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺳﻬﻢ ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺪﺭﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﻧﺪﻙ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﻱ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﺪﺭﻥ ﺗﺎﺯﻩ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻜﻮﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷــﻜﻠﻲ ﺗﺠﺎﺭﻱ ﻭ ﺳﻨﺘﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﻱ ﻭ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺿﻌﻴﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭘﺮﭼﻢ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﻣﻲﺍﻓﺘﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻭﺟﻪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺁﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﻲ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻫﻢ‪،‬‬
‫ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ‪ -‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﻱ‬
‫ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ‬
‫ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻭ ﺭﺳــﺎﻧﻪ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺿﻌﻴﻒ‬
‫ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻗﺮﺍﺋﺖ‬
‫ﺑﺎﺳــﺘﺎﻥﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﻭ ﻗﻮﻡﻣﺤﻮﺭ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻭﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺩﻫﻪ ‪ ۲۰‬ﻣﻲﺭﺳــﻴﻢ ﺍﺗﻔﺎﻕ‬
‫ﻣﻬﻤﻲ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻲﺍﻓﺘﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺁﻏﺎﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻫﻪ ﺍﻛﺜﺮ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺟﺬﺏ‬
‫ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ ﻭ ﺳﺎﻳﻪ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﺑﺮ‬
‫ﺳــﺮ ﺍﻛﺜﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻧﻪ ﺩﻫﻪ ‪۲۰‬‬
‫ﻣﻲﺍﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴــﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻭﻗﺘﻲ ﻣﺼﺪﻕ ﻫﻢ‬
‫ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﭘﺎﻳﻪ ﺟﺒﻬﻪﺍﺵ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺘﺨﺼﺼــﺎﻥ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺍﺭﻳﺎﻥ ﻭ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﺯﻳــﺎﺩﻱ ﮔﺮﺩ‬
‫ﺍﻭ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﻟﻴﺒــﺮﺍﻝ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻋﻴﻨﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋــﻲ ﻭ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺫﻫﻨﻲ ﻭ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺿﻌﻴﻒ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻀﺎﻳﻲ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺪﻕ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮﻥ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝﺧﻮﺍﻫﻲ‬
‫ﻭ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﻣﻨﻔﻲ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮ‬
‫ﺍﻣﺮ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩﻱ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﻭ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺰﻩ ﻛﺮﺩﻥ‬
‫ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻏﻠﺒﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮﺩ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻛﻮﺩﺗﺎ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺍﻳﺎﻻﺕ‬
‫ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺩﺭ ﺑﺮﻛﻨــﺎﺭﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﻧﺰﺩ ﻣﺮﺩﻡ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺍﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢﺳﺘﻴﺰﻱ‬
‫ﺳــﻮﻕ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﭼﭗ ﺁﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻛﻪ ﭼﭗ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﻫﻢ ‪ -‬ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺍﺯ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ‪ -‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﺻﻠﻲ ﺭﺍ‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﻲ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭼﭗ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﻚ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ؛ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺁﻥ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴــﺖ ﻳﺎ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﺷــﺎﻩ ﺑﻪ ﺍﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﻳﺎ ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻱ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻧﻮﻙ ﺣﻤﻠﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﭼﭗ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻭ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺍﻭﻝ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﭼﭗ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲﺍﺵ ﺭﺍ ﺣﻮﻝ‬
‫ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺍﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺁﻥ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺭﺍﺩﻳــﻜﺎﻝ ﺗﻔﻮﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳــﻲ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺕ ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻡ‬
‫ﺷﺎﻩ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺣﻤﻠﻪ ﺍﻭﻝ ﺧﻮﺩ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﺪﻑ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻭﻗﺘــﻲ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭ ﭘﺎﻳــﺎﻥ ﺩﻫﻪ ‪ ۳۰‬ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ ﺩﻭﻡ ﺁﻏﺎﺯ ﺑﻪ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻪ ﻛﺎﺩﺭ ﻛﺎﻓﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻻﺯﻡ‬
‫ﺭﺍ‪ .‬ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻳﻲ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ ﺩﻭﻡ ﻛﺎﻣﻼ ﭼﭗ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﭼﻮﻥ ﺑﻴﮋﻥ ﺟﺰﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﻫﻪ ‪ ،۵۰‬ﺷﺎﻫﺪ ﮔﺮﺍﻳﺸﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﺳﻼﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ ﺑﺎ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﻳﻚ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ ﻏﻴﺮﻓﺮﺑﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱﻫﺎﻱ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﻭ ﺗﺎﻣﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴﻢ ﻭ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳــﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘــﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺳــﺎﻳﺮ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱﻫﺎ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘــﺎ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻓﺎﺷﻴﺴــﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﺍﻣــﺎ ﺩﺭ ﺟﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴــﻢ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺟﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺩﻳﻦﮔﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺍﺯ ﻛﻮﺩﺗﺎﻱ ‪ ۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ﭼﭗ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﮔﺮﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﭼﭗ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺷﻌﺎﺭ‬
‫ﺍﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺭﺍ ﺧﺮﺍﺵ ﺩﻫﻴﺪ‬
‫ﻳﻚ ﻧﻮﻉ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺧﺎﺹ ﺩﺭ ﻫﺴﺘﻪ ﭼﭗ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻭﺍﮊﻩ ﺧﻠﻖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﭼﭗﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ‬
‫ﻗﺮﺍﺭﻣﻲﮔﻴﺮﺩﻣﺘﻀﻤﻦﺧﻮﺍﺳﺖﻫﺎﻱﺍﺳﺘﻘﻼﻝﻃﻠﺒﺎﻧﻪﭼﭗﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻳﺎ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻔﻆ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ – ﺣﺘﻲ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﻛﻪ ﻧﮕﺮﺵ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺍﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢ ﺷﻮﺭﻭﻱ – ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺮﺍﻳﺸﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳــﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﺳﻮﻣﻲ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﻭ ﭼﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻱ ﻻﺗﻴﻦ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴــﻢ‪ .‬ﺭﮊﻱ ﺩﺑﺮﻩ ﺩﺭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺟﻨﺒﺶ‬
‫ﺗﻮﭘﻮﻣﺎﺭﻭﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺩﺭﺧﺸﺎﻧﻲ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ‬
‫ﭼﭙﻲ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻢ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺗﻲ‬
‫ﻫﻤﭽﻮﻥﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥﺧﻠﻖ‪،‬ﮔﺮﺍﻳﺶﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﭼﭗﮔﺮﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺑـﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳـﺦ ﭼﭗ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻱ‬
‫ﻋﻜﺲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮﻣﻲﺭﺳﺪﻛﻪﮔﺮﺍﻳﺶﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‬
‫ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﭘـﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺸـﺮﻭﻃﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳـﺮﻋﺖ ﺍﻓﻮﻝ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﻩ‬
‫ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻫﮋﻣﻮﻧﻲ ﭼﭗ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﭼﭗ‪ ،‬ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺑﻪﻧﻮﻋﻲﺍﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﻢﺳﺘﻴﺰﻱﺗﻘﻠﻴﻞﭘﻴﺪﺍﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‬
‫ﺑﻪ ﭼﭗ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴـﺎﻟﻪ ﻣﻠﻲ ﺑﻲﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺧﺎﺹ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻣﺴﺎﻟﻪ‬
‫ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎﻝ ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺳﻄﺤﻲ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻏﻔﻠﺖ ﭼﭗ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﻟﻪﺍﻱ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﭼﭗ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‬
‫ﺩﺭﺗﻨﺎﻗﺾﻣﻴﺎﻥﮔﺮﺍﻳﺶﺍﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺘﻲﻭﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺍﺯ ﺷــﻤﺎ ﺳﻮﺍﻟﻲ ﺩﺍﺭﻡ‪ .‬ﻋﻠﻲﺍﻟﻈﺎﻫﺮ ﺷﻤﺎ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﻣﻮﺭﺩﻱ‬
‫ﺑﻪ ﻧــﺎﻡ ﻣﺼﺪﻕ ﻋﺒﻮﺭ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺭ ﺑﺤﺚ ﺷــﻤﺎ ﺫﻳﻞ‬
‫ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﭼﭗ ﺑﻪ ﺷــﻤﺎﺭ ﻣﻲﺁﻳﺪ؟ ﺑﻪ ﮔﻤــﺎﻥ ﻣﻦ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﻲ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺩﻫﻪ ‪ ۲۰‬ﻭ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ‬
‫ﺩﻫﻪ ‪ ۳۰‬ﻭ ﻧﺤﻮﻩ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺧﺼﻠﺘﻲ‬
‫ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﻭ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻦ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﻭﻝ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﭼﭗ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﭙﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳـﺎﻝﻫﺎ ﺩﺭ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‬
‫ﻭ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﭼﺮﻳﻜﻲ ﻣﺘﺠﻠﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑـﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻮﻝ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﻛﻪ ﻭﺟﻪ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭﺳـﺘﻴﺰﺍﻧﻪ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺼﺪﻕ ﺑﺮ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﻭ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪﺧﻮﺍﻩ‬
‫ﺍﻭ ﻣﻲﭼﺮﺑـﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻣﻠﻲﺷـﺪﻥ ﻧﻔـﺖ ﻭ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺯﻳﺎﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻜﻲ‬
‫ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺣﻜﻮﻣﺖﺍﺵ ﻧﻮﻳﺪ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺳـﺎﻳﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻓﺎﺭﻍ ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻲ ﺷﺨﺺ ﻣﺼﺪﻕ‬
‫ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻡ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻮﺳﻴﺎﻝ ‪ -‬ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺕ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ‪-‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻟﺒﺘــﻪ ﺩﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﻪﺍﻱ ﭘــﺮﻭﮊﻩﺍﺵ ﺭﺍ ﺟﻠﻮ ﻣﻲﺑﺮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺭﻧﮓ ﻭ ﺑﻮﻱ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭﺳﺘﻴﺰﻱ ﺩﺍﺷﺖ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺸﺮﻭﻃﻪﺧﻮﺍﻫﻲﻭ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﺧﻮﺍﻫﻲ‪.‬ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺮﺍﻳﺸﻲﺑﻪﮔﻤﺎﻧﻢ‬
‫ﺩﻭ ﺩﻟﻴﻞ ﺩﺍﺷــﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﻋﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺩﺭ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻭﺍﺳــﻄﻪ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷــﺪﻥ ﻭ ﺷﻬﺮﻧﺸــﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻘﺎﺕ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍ ﻛﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﺍﺻﻠﻲ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴــﻢ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﺎ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﭘﻴﺶ – ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺷﻜﻞ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۲۶‬‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪ‬

‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ‪۲‬‬

‫ﻫﺮﺩﺭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﻴﻞ‬

‫ﺩﻭﮔﻮﻧﻪ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ‬
‫«‪vKO ÈœU¼ ∫tLłdð Ø —uz¬ ÊUá²Ý‬‬

‫ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﻣﻨﺎﻗﺸﻪﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮﺍﻥ ﻫﻨﻮﺯ‬

‫‪tL −‬‬
‫‪—«u²Ý« ÊUł‬‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻗﻮﯼ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ‬
‫‪qO‬‬ ‫ﭘﻼﻣﻨﺎﺽ ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺭﺍ – ﺣﺘﯽ ﺍﮔﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ »ﺣﻮﺍﺩﺙ« ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﻭ ﻧﺎﺯﻳﺴﻢ‪ ،‬ﻣﻨﻘﻄﻊ ﺷﺪﻩ‬
‫‪ -‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﺨﺸــﯽ ﺗﻤﺎﻡﻭﮐﻤﺎﻝ ﺍﺯ ﻏﺮﺏ ﺩﺍﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺩﻡ‬
‫ﺍﺳﻼﻭ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﺍﺭﻭﭘﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪﺷﺎﻥ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻨﺘﯽ‬
‫ﻧﺎﺷــﯽ ﺍﺯ ﺗﻨﻬﺎﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭ ﺑﻪﺟﺎﺁﻭﺭﺩﻥ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﯼ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺪﺭﻥ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‬
‫ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻧﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﺎ ﻧﻘﺶ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮﺍﻥ ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﯼ ﻣﺸــﺨﺼﺎ ﻣﺪﺭﻥ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﺮﻥﻫﺎﯼ ﻫﺠﺪﻫﻢ ﻭ‬
‫ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﺑﺮﻭﺯ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺭﻧﺴﺖ ﮔﻠﻨﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻠﯽﻣﺘﻘﺎﻋﺪﮐﻨﻨﺪﻩﻧﺸﺎﻥﺩﺍﺩﻩﮐﻪﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ‬
‫ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﻳﮏ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺸﺮ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ‬
‫ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺍﺳــﺖ ﺗﺎ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮﺩﺵ«‪ .‬ﺩﺭ‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﯼ ﻣﺸﺨﺼﺎ ﻣﺪﺭﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﻃﻨﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﯽ‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ ﻭ ﺭﻳﺸﻪﺍﯼ‬
‫ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺟﻮﺯﭘﻪ ﻣﺎﺗﺰﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻭﺭ ﺩﺍﺷــﺖ‬ ‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﻳﺠﺎﺏ‬
‫ﮐﻪ »ﻣﻠﻴﺖ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺗﻴﮏ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺷﺮﻁ ﻳﮏ ﻧﻈﻢ‬ ‫ﮐﺮﺩ؛ ﺗﻐﻴﻴــﺮﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻋــﻮﺽ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﺭﺍ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺻﻠﺢﺁﻣﻴﺰ ﺍﺳــﺖ«‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻳــﺪﻩ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ‬ ‫ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮔﻠﻨﺮ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺍﺯ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﮐﻮﺭ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪﻫﺎﯼ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻣﺘﻘﺪﻡ‪ ،‬ﺗﻨﻮﻉ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻭ‬
‫¼‪—œd‬‬

‫ﺑﻪﭘﺲ ﺭﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﺎﺯ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮊﺭﻣﻦﻫﺎ ﻭ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﯽﻫﺎ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖﻣﻠﺖﻫﺎﯼ ﻣﺪﺭﻥ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺷﺮﻕ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻧﺎﭼﺎﺭ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻭﻝ ﺧﻠﻖ ﮐﻨﻨﺪ‪ :‬ﻫﻢ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﯼﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﻭ‬
‫ﻫﻢ ﻣﻠﺖﻫﺎﯼﺷــﺎﻥ ﺭﺍ! ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﻣﺘﻔﮑﺮ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩﻣﯽ ﮐﻪ ﻭﺍﺩﺍﺭ‬
‫ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻤﺪﻧﯽ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻫﻤﺴﺎﺯ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ‬
‫ﻧﺸﺎﻥ »ﺷﺮﻗﯽ« ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ؛ ﻋﻤﻼ ﻳﻌﻨﯽ ﻏﻴﺮﺍﺭﻭﭘﺎﻳﯽ‪ .‬ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺍﺭﻭﭘﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺩﻣﺪﻣﯽﻣﺰﺍﺝ ﺑﻮﺩ؛ ﺁﻣﻴﺰﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺗﺤﺴﻴﻦ‬
‫ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺱ ﻭ ﻏﻀﺐ‪ .‬ﭘﻼﻣﻨﺎﺽ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴــﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ‬
‫»ﺷــﺮﻗﯽ« ﺑﻮﺩ ﮐﻪ »ﻫﻢ ﻣﻘﻠﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺷﻤﻦ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻳﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻥ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻭ ﻣﺴــﺘﻌﺪ ﺁﻥ ﮐﻪ ﻏﻴﺮﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺷــﻮﺩ«‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻥ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻏﺮﺏ )ﻭ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺁﻟﻤﺎﻥ( ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ‬
‫ﻣﻌﺘﺪﻝ ﻭ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺭﻭﭘﺎﯼ ﺷﺮﻗﯽ ﻣﺤﮑﻮﻡ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪ ﻭﺣﺸﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﻞ ﻳﺎ ﻫﺮﺩﺭ؟!‬
‫ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ‪ ،‬ﺍﻳﺪﻩﺁﻝﻫﺎﯼ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﺭﻭﻣﺎﻧﺘﻴﮏ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺸﺒﺮﺩ ﺗﺴﺎﻫﻞ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﺍﻧﻪ ﻭ‬
‫ﻋﻘﻼﻧﯽ‪ ،‬ﺍﺯ ﺟﻨﺲ ﺁﻧﭽﻪ ﺟﺎﻥ ﺍﺳﺘﻴﻮﺍﺭﺕ ﻣﻴﻞ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺟﺬﺏﺷﺪﻥ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎﯼ »ﭘﺴــﺖﺗﺮ« ﺩﺭ ﻣﻠﻴﺖ ﻏﺎﻟﺐ ﻳﮏ ﮐﺸﻮﺭ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮﺍﻥ ﺭﻭﻣﺎﻧﺘﻴﮏ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺫﺍﺗﯽ ﻫﻤﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎ ﻭ‬
‫ﺍﻫﻤﻴﺖﺷﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﯽﻫﺎﯼ ﺑﺸﺮ ﺗﺎﮐﻴﺪ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ‬
‫ﻫﺮﺩﺭ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﮐﻪ »ﻫﺮﺟﻮﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﺍﯼ ﺑﻴﻦ ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺑﻴﺠﺎﺳﺖ‬
‫ﻭ ﻫﺮ ﻣﻠﺘﯽ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮﺷــﺒﺨﺖ ﻭ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ«‪،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺩﻋﺎﯼ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎﻳﯽ ﺧﺎﺹ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﻓﺎﻉ‬
‫ﻣﻴﻞ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺑﺎﻭﺭ ﻣﺤﮑﻤﺶ ﺑﻪ ﺗﺮﻗﯽ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻫﺮﺩﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺫﺍﺗﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺭﻭ ﻭ ﻣﺘﺮﻗﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮﺍﻥ ﺭﻭﻣﺎﻧﺘﻴﮑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮﺩﺭ‬
‫ﺑﻴﺮﻭﻥ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺍﻟﻬﺎﻡ ﺑﮕﻴﺮﺩ؛ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﻮﻡﻣﺪﺍﺭﯼﺍﯼ ﮐﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ »ﺷــﺮﻗﯽ« ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠﻠﻴﻞ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺯ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻳﮏ ﮔﻔﺘﻤﺎﻥ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﻭﻝ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ‬
‫ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﻓﺮﺩﯼ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻏﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﻢ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ‪ ،‬ﺭﺍﺗﻠﺞ‪۲۰۰۴‬‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓﻫﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪﺩ‪ ،‬ﭘﺎﮐﺴﺎﺯﯼﻫﺎﯼ ﻧﮋﺍﺩﯼ‬
‫ﻭ ﻫﻮﻟﻮﮐﺎﺳــﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻴﻘﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﺧﺎﻃﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺍﺧﺘﻼﻑﻧﻈﺮﻫﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ‪ ،‬ﺍﻣﺮﻭﺯ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮﺍﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻴﺸﺒﺮﺩ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ‬
‫ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺎﺑﺮﻣﺎﺱ ﻭ ﻫﺎﺑﺰﺑﺎﻡ ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﮐﻞ ﮐﻨﺎﺭ ﺯﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﮐﻴﻤﻠﻴﮑﺎ ﻭ ﺗﺎﻣﻴﺮ ﺩﺭ ﭘﯽ ﺁﻥﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻄﻮﺭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﻭ‬
‫ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺁﺷﺘﯽ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺩﻭ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ؟!‬
‫ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ﭘﺴﺖﮐﻤﻮﻧﻴﺴــﻢ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ‬
‫ﻟﻴﺒــﺮﺍﻝ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﮔﺰﻳﻨــﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺭﻭﭘﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﻭ ﺷــﺮﻗﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺴــﺎﺏ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻏــﺮﺏ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻢﮐﻢ ﺑﻪ ﺧﻄﺮﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﻭﺍﻗﻒ ﻣﯽﺷــﻮﺩ ‪ -‬ﭼﻪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﭼﻴﺮﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﭼﻪ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝﻫﺎﯼ ﻳﮏ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳــﯽ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﻭﻓﻖ ﺩﻫﺪ ‪ -‬ﺍﺯ ﺟﻬﺎﻥ‬
‫ﭘﺴﺖﮐﻤﻮﻧﻴﺴــﺘﯽ ﺍﺭﻭﭘﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﻭ ﺷــﺮﻗﯽ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﮐﻪ‬
‫ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﯼﻫﺎﯼ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﻧﻔﺮﺕ ﻗﻮﻣﯽ ﺩﻳﺮﻳﻨﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺑﺮﺩﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﻳﻮﮔﺴﻼﻭﯼ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺑﻴﻢﻫﺎﻳﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠﮕﺮﺍﻥ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴــﺘﯽ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺠﺴﻢ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽﺭﺳﺪ ﺍﺣﻴﺎﯼ ﺁﺷﮑﺎﺭﺍﯼ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﺪﺭﺕ‬
‫ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺍﻋﻼﻡﺷــﺪﻩ »ﺩﻭ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ« ﺭﺍ‬
‫ﺗﺼﺪﻳﻖ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺗﺎﺭﻳﺦﻧﮕﺎﺭ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﺟﺎﻥ ﭘﻼﻣﻨﺎﺽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﻫﻪ‬
‫‪ ۷۰‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﻠﺖﻫﺎﯼ ﺍﺳــﻼﻭ ﺩﺭ ﺷــﺮﻕ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻣﺤﮑﻮﻡ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮﺩﻩﺍﻧــﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺮﻭﯼ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﺷــﺮﻗﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ )ﺍﮔﺮ ﻧﻪ‬
‫ﺑﻪﺗﻤﺎﻣﯽ( ﻏﻴﺮﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻠﺖﻫﺎﯼ ﺍﺭﻭﭘﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﻭ‬
‫ﺷﺮﻗﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪ ﺩﻳﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﻭﭘﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ ﻣﺪﺭﻧﻴﺰﻩ ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺮﺩﻡ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺘﺤﻤﻞ »ﺍﺣﺴﺎﺳــﯽ ﺍﺯ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻳﺎ ﺑﯽﮐﻔﺎﻳﺘﯽ« ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎﯼﺷﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻭﺭﺩﻫﺎﯼ‬
‫ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﯽ ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﺧﻮﺩ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮊﺭﻣﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﯽﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼﻫﺎ ﻳﺎ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﻫﺎ( ﺭﻓﺘﺎﺭ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﭘﻼﻣﻨﺎﺽ‪ ،‬ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽﺍﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻝ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻭ ﻣﺤﺮﻭﻡﺳﺎﺯﯼ ﺯﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺭﻩ ﺑﻪ ﺍﻓﺮﺍﻁﮔﺮﺍﻳﯽ ﻣﯽﺑﺮﺩ؛‬
‫ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻔﻮﻕ ﻧﺎﺯﻳﺴﻢ ﺩﺭ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﯼ ﺑﻌﺪ‬
‫ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺍﻭﻝ ﺩﻳﺪﻩ ﺷــﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ »ﺣﻘﻴﻘﯽ«‬
‫ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳــﯽ ﮊﺭﻣــﻦ ﻳﺎ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻏﺮﺑﯽ ﺍﺳــﺖ )ﻳﻌﻨﯽ ﻋــﺎﺭﯼ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺤﺮﻭﻡﺳﺎﺯﯼ( ؛ ﭼﻨﺎﻥﮐﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ‬
‫ﭘﺎﺭﻩﭘﺎﺭﻩﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺯﻳﺮﺟﺎﻣﻌﻪﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﮔﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮﺩﻩ ﮐﻪ ﻫﺮﻳﮏ ﺑﺎ ﻟﻬﺠﻪ ﺧﻮﺩ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ‬
‫ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﯽ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﺑﻪ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﯼ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻭﺍﻻ‬
‫ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪ ﮐﻪ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺍﻭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﻛﺮﺩﻧﺪ؛ ﺗﺠﺮﺑﻪﺍﯼ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﮔﺴــﺘﺮﺩﮔﯽ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﺶ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻬﺮﯼ‬
‫ﻣﺪﺭﻥ ﻭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﻣﺴــﻠﻂ ﺑﺮ ﺭﻭﺳــﺘﺎﻳﻴﺎﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮﺍﺩﯼ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ‬
‫ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺎﻻﻳﯽ ﺍﺯ ﺗﺤﺮﮎ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺩﺍﺷــﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺩﺳﺘﺮﺳﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺟﺎﻣﻊ ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺗﺤﺼﻴﻠﯽ »ﻣﻠﯽ« ﺩﻭﻟﺖﭘﺮﻭﺭﺩﻩ‬
‫ﻣﯽﺷــﺪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺭﺳــﻴﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻥ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ‬
‫ﺩﺳﺘﺮﺳﯽ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﮐﺸﻮﺭ ﻣﯽﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﻫﻢﺳﻨﺦﺳﺎﺯﯼ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺩﮐﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺳﻴﺎﺳــﯽ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﮐﺮﺩ؛ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﮐﺘﺮﻳﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ‬
‫ﮔﻠﻨﺮ »ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪ ﻣﻠﯽ ﻭ ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢﺳﻨﺦ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ»ﺧﻠﻖ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ«؛ ﭼﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺩﺍﺩﻥ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎﯼ‬
‫»ﺳﻄﺢﭘﺎﻳﻴﻦ« ﻭ ﺧﻮﺩﺟﻮﺵ ﻭ ﺷﻔﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎﯼ ﻣﮑﺘﻮﺏ ﻭ‬
‫ﺁﺏﺩﻳﺪﻩ‪ ،‬ﻭ ﭼﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﻤﻴﻞﮐﺮﺩﻥ ﻓﺮﻫﻨﮓ »ﺳﻄﺢﺑﺎﻻ« ﺑﻪ ﻟﻬﺠﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭ ﻣﺘﻨﻮﻉ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﯽﻫﺎ‪ .‬ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ‬
‫ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﮔﻠﻨﺮ ﺍﻳﻦﻃﻮﺭ ﺷــﻨﺎﺧﺖ‪» :‬ﺳــﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﯽ‬
‫ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﯼ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﯼ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻫﻢﺳﻨﺨﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺮﮐﺰ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺩﺍﺩﻩ ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ‪ «.‬ﺍﺟﻤﺎﻻ ﮔﻠﻨﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﯼ‬
‫ﻣﯽﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﻣﺪﺭﻧﻴﺰﺍﺳﻴﻮﻥ ﺑﻪ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﺭﻩ ﻣﯽﺑﺮﺩ ﻭ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ‪،‬‬
‫ﻣﻠﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣــﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﻫﻴﭻ ﺭﺍﻩ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ‬
‫ﻧﻴﺴــﺖ‪ .‬ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﯽ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﭘﻴﺶﺑﺮﻧﺪﻩ ﻭ‬
‫ﺣﺎﻣﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺘﻔﮑﺮﺍﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺁﻟﮑﺴﯽ ﺩﻭﺗﻮﮐﻮﻳﻞ ﻭ‬
‫ﺟﺎﻥ ﺍﺳﺘﻴﻮﺍﺭﺕ ﻣﻴﻞ‪ ،‬ﺗﻌﻠﻘﺎﺕ ﻣﻠﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻨﺒﻌﯽ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺍﻧﺴــﺘﻪﺍﻧﺪ؛ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺛﺒﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳــﯽ‬
‫ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ‪ -‬ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﺭﺍ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﮐﻴﺶ ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫ﻣﺘﻔﮑﺮ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﯼ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻗﺮﻥ ﻫﺠﺪﻫﻢ‪ ،‬ﺟﺎﻥ ﮔﺎﺗﻔﺮﻳﺪ ﻫﺮﺩﺭ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺳﻮﺀﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﻭ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻠﯽﮔﺮﺍﻳﺎﻥ‬
‫ﺍﻓﺮﺍﻃﯽ ﺩﺭ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮﺟﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺭﻭﭘﺎﯼ ﻣﺮﮐﺰﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻪ‬
‫ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﻭ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺗﻴﮏﺍﺵ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮﺩﺭ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ‬
‫»ﻣﻠﺘــﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻳﮏ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﺎﺏ‪ ،‬ﺻﻠﺢﻃﻠــﺐ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ؛‬
‫ﭼﻮﻥ ﺑﻪ ﻣﻠﺖﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﮐﻞ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫‪۲۷‬‬

‫ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﯽ ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺭ ‪ ۳۰‬ﺗﻴﺮ ‪۱‬‬

‫ﻗﻮﺍﻡ ﻭ ﻣﺼﺪﻕ‬
‫ﺩﺭ ﺗﻘﺎﻃﻊ ﺗﺎﺭﻳﺦ‬
‫ﺗﺮﺍﮊﺩﯼ ﺭﺟﻌﺖ ﻭ ﻫﺠﺮﺕ‬
‫‪ÊUOIÝ—UÐ tÖdÝ‬‬

‫ﺍﻧﺪﺭ ﺣﮑﺎﻳﺖ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻭ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ ﺑﻪ ﻭﻗﺖ‬

‫ﺍﻫﻞ ﻗﺪﺭﺕ‪ ،‬ﻭﺍﻗﻌﻪ ‪ ۳۰‬ﺗﻴﺮ ‪ ۱۳۳۱‬ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ ﺭﺍ ﭼﻮﻥ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪﻕ ﻫﺠﺮﺕ ‪ ۵‬ﺭﻭﺯﻩ ﺍﺯ ﻣﺴﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺪﺭ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﯼ‬
‫ﺷﺪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﺍ ﭼﻮﻥ ﺍﺣﻤﺪ ﻗﻮﺍﻡ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻋﮑﺲ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭﯼ‪.‬‬
‫ﻗﻮﺍﻡ ﺳــﮑﺎﻥ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯﻩ ﻭ ﻣﺴﺘﻌﺠﻞ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻧﻪ ﻗﻮﺍﻡ ﺍﺯ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺷــﺎﻩ ﺩﺍﺷــﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺩﻭﺍﻡ ﺍﺯ‬
‫ﺣﻤﺎﻳــﺖ ﻣﺮﺩﻡ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﮔﺬﺷــﺖ‪ -‬ﺍﺯ ‪۲۵‬‬
‫ﺗﺎ ‪ ۳۰‬ﺗﻴﺮ‪ -‬ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻋﺎﻗﺒﺖﺍﻧﺪﻳﺸﯽ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ ﻣﺤﺒﻮﺑﺎﻥ ﻭ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻣﺤﺒﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﻪ ﻫﺮ ﺭﺟﻌﺘﯽ ﭼﻮﻥ‬
‫ﻗﻮﺍﻡ ﻧﻴﮏ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻫﺮ ﻫﺠﺮﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺼﺪﻕ‬
‫ﺧﻮﺵ ﻣﻨﺰﻟﺖ‪.‬‬
‫‪ ۳۰‬ﺗﻴﺮ ﺗﻘﺎﻃﻊ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﻗﻮﺍﻡ ﺩﺭ ﺑﺰﺭﮔﺮﺍﻩ ﺗﺎﺭﻳﺦ‬
‫ﺑﻮﺩ؛ ﺍﻧﻘﻄﺎﻉ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺤﺒﻮﺑﺎﻥ ﻭ ﻣﻄﻠﻮﺑﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺗﻘﻄﻴﻊ‬
‫ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻋﺎﻗﺒﺖﺍﻧﺪﻳﺸــﯽ ﻭ ﻋﺎﻓﻴﺖﻃﻠﺒﯽ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪﻕ‬
‫ﻭ ﻗﻮﺍﻡﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﻭ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭼﻨﺪ ﺩﻭﺭﻩ ﺷﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺷــﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﺩﻭﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺩﻭ ﺍﺷــﺮﺍﻑﺯﺍﺩﻩﺍﯼ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻗﺎﺟﺎﺭ؛ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﻭﻗﺘﯽ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫‪ ۱۰‬ﺳــﺎﻟﻪ ﺑﻮﺩ ﭘﺴﺮ ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻴﺮﺯﺍ ﻫﺪﺍﻳﺖﺍﷲ ﻭﺯﻳﺮ ﺩﻓﺘﺮ‬
‫ﺭﺍ »ﻣﺼﺪﻕﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ« ﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺣﻤﺪ ﻭﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﻣﻈﻔﺮﺍﻟﺪﻳﻦ‬
‫ﺷــﺎﻩ ﺍﺯ ﺳﻔﺮ ﺳﻮﻡ ﻓﺮﻧﮓ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ »ﻗﻮﺍﻡﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ« ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺪﻕ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺴﺘﻮﻓﯽﮔﺮﯼ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ‪ ،‬ﺩﮐﺘﺮﺍﯼ ﺣﻘﻮﻗﺶ‬
‫ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻧﻮﺷــﺎﺗﻞ ﺳﻮﺋﻴﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻗﻮﺍﻡ ﻗﺒﻞ‬
‫ﺍﺯ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﻳﯽ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ‪ ،‬ﻋﺎﺯﻡ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺨﻮﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺧﺒﺮ ﺭﺳــﻴﺪ ﻭﺛﻮﻕﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ‬
‫‪ ۱۹۱۹‬ﺭﺍ ﺍﻣﻀﺎ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺷﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ‬
‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎﻳﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻗﻮﺍﻡ‪ .‬ﮐﻮﺩﺗﺎﯼ ﺳﻮﻡ‬
‫ﺍﺳــﻔﻨﺪ ‪ ۱۲۹۹‬ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﻗﻮﺍﻡ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺁﻣــﺪ؛ ﻣﺼﺪﻕ ﻭﺍﻟﯽ ﻓﺎﺭﺱ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭼــﻮﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﮐﻮﺩﺗﺎﻳﯽ‬
‫ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﻭ ﺳــﻴﺪ ﺿﻴﺎﺀﺍﻟﺪﻳﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺳﻤﻴﺖ‬
‫ﻧﺸﻨﺎﺧﺖ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻣﺶ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺩﺍﺩ؛ ﻗﻮﺍﻡ ﻭﺍﻟﯽ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑــﺮ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﻨﻔﯽ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺴــﻨﺪﺵ ﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺳــﻴﺪ ﺿﻴﺎﺀ‪ ،‬ﮐﻠﻨﻞ‬
‫ﭘﺴﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﮐﻔﻴﻞ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﯼ ﻓﺎﺭﺱ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺟﺰﺍﯼ ﺳﺮﭘﻴﭽﯽ‬
‫ﻗﻮﺍﻡ ﺷﺪ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻋﺸﺮﺕﺁﺑﺎﺩ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺳﻴﺰﺩﻩﺑﺪﺭ‬

‫»ﺳﺮﻫﻨﮓﻧﻮﺭﻣﻦﺷﻮﺍﺭﺗﺴﻜﻒ«‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻮﺳﺎﺯﯼ ﮊﺍﻧﺪﺍﺭﻣﺮﯼ‪ .‬ﺷﺎﻩ‬
‫ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﺶ‪،‬‬
‫ﻧﺎﺭﺿﺎﻳﺘﯽﻫﺎ ﺍﺯ ﻣﺸﮑﻞ ﮐﻤﺒﻮﺩ‬
‫ﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﮐــﺮﺩ؛ ﺗﻈﺎﻫﺮﺍﺕ‬
‫ﺧﺸــﻮﻧﺖ ﺑــﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﻴــﺪﺍﻥ‬
‫ﺑﻬﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ ﻭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﺩﺍﻣﻨﻪ ﺁﻥ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮﺩ ﻗﻮﺍﻡ ﻫﻢ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻭ‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﻏﺎﺭﺕ ﺁﺗﺶ ﺯﺩﻩ ﺷــﺪ‪،‬‬
‫ﻓﻀﺎ ﺭﺍ ﻣﻠﺘﻬﺐ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺷﻴﺸﻪ‬
‫ﻋﻤﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﺳــﻮﻡ ﻗﻮﺍﻡ ﺭﺍ ﻫﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺳــﻨﮓ ﺯﺩ‪ .‬ﻗﻮﺍﻡ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ‬
‫ﺑﻌﺪ ﭼﻬﺎﺭﻣﻴــﻦ ﮐﺎﺑﻴﻨﻪﺍﺵ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺸــﮑﻴﻞ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺗﺮﺩﺳﺘﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺳــﺘﺎﻟﻴﻦ ﻗــﻮﻝ ﺩﺍﺩ ﺑﺎ ﺧﺮﻭﺝ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺷــﻮﺭﻭﯼ‪ ،‬ﻗــﺮﺍﺭﺩﺍﺩ‬
‫ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﯼ ﻧﻔﺖ ﺷﻤﺎﻝ ﺭﺍ ﺍﻣﻀﺎ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷــﻮﺭﻭﯼﻫﺎ ﺑﻪ ﻭﻋﺪﻩ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻋﻤﻞ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﭘﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺭﺍ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﻧﮑﺮﺩ؛ ﻣﺠﻠﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻥ ﻏﺎﻳﺐ ﺑﻮﺩ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﺩﺧﺎﻟﺖﻫــﺎﯼ ﺩﺭﺑــﺎﺭ ﻭ ﺍﺭﺗﺶ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻤﺎﻧﻌــﺖ ﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﻭﯼ ﺑــﻪ‬
‫ﭘﺎﺭﻟﻤــﺎﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﺋﻴﺪ ﻗﻮﺍﻡ ﻫﻢ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻗﻮﺍﻡ ﺳــﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ‪ ۱۸‬ﺁﺫﺭ ‪ ۱۳۲۶‬ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺧﺘﻼﻑ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺠﻠﺲ ﻭ ﺿﻌﻒ ﻓﺮﺍﻛﺴﻴﻮﻥ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺍﺧﺘﻼﻑ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺭﺍﻫﻲ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺎﻑ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻭ ﻣﻨﺰﻟﺖ‬
‫ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺭ ﺩﻭﺭ ﺩﻭﻡ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ‪،‬‬
‫ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺎﻣﻪ ﻭﮐﺎﻟﺖ ﭘﻮﺷﻴﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ۱۳۲۹‬ﻃﺮﺡ‬
‫ﻣﻠﯽ ﺷــﺪﻥ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺭﺳــﺎﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺳــﺘﻌﻔﺎﯼ ﺣﺴــﻴﻦ ﻋﻼﺀ ﺑﺮ ﺗﻦ ﻣﺼﺪﻕ ﺭﺩﺍﯼ ﺻﺪﺍﺭﺕ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﻭﯼ ﺑﺎ ﺩﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﺍﻫﯽ ﺩﻓﺘﺮ ﻧﺨﺴــﺖﻭﺯﻳﺮﯼ‬
‫ﺷــﺪ؛ ﺍﺻﻼﺡ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﻠﯽ ﺷﺪﻥ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‪ .‬ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩﮔﺎﻩ ﻣﺼﺪﻕ‬
‫ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺷــﺪ‪ .‬ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ ﺭﺳــﻴﺪ ﮐــﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ‬
‫‪ ۸۰‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺗﻮﻗﻒ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﺸــﮑﻴﻞ ﺷﺪ‬
‫ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺍﻗﻠﻴﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﺤﺖ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺳﻴﺪﺣﺴﻦ‬
‫ﺍﻣﺎﻣﻲ ﻭ ﻋﺪﻡ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﺑﻪ ﺑﻘﺎﯼ ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺴﻨﺪ‪ ،‬ﻭﯼ ﺩﺭ ‪ ۱۶‬ﺗﻴﺮ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﮐﻨﺎﺭﻩ ﮔﻴﺮﯼ‬
‫ﺍﺯ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ ﺩﺭ ﺗﺎﺋﻴﺪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺯﻣﺎﻣﺪﺍﺭﻱ ﻣﺼﺪﻕ‪،‬‬
‫ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﺷــﺪﻳﺪﺍﻟﻠﺤﻨﻲ ﺻــﺎﺩﺭ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻃــﺮﻑ ﺍﺣﺰﺍﺏ‪،‬‬
‫ﮔﺮﻭﻩﻫﺎ‪ ،‬ﺍﺻﻨــﺎﻑ ﻭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻳﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺗﻠﮕﺮﺍﻑﻫــﺎ ﻭ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﻣﺼﺪﻕ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺤﺖ‬
‫ﻓﺸﺎﺭ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖﻫﺎﻱ ﻣﻜﺮﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ‬
‫ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻩ ﺑﻪﺭﻏﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺳﻨﺎ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﻱ ﻣﺼﺪﻕ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۲۸‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﺍﺣﻤﺪ ﺷﺎﻩ ﺩﺭ ﻋﺰﻟﺶ ﺭﺍ؛ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﺣﺎﻣﯽ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۳۰۰‬ﻳﮑﻪ ﺗﺎﺯﯼ ﺳــﻴﺪ ﺿﻴﺎﺀ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺣﻤﺪﺷﺎﻩ‬
‫ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﮐﺮﺩ ﻋﻠﻴﻪ ﻗﻮﺍﻡ ﺟﻮﺳﺎﺯﯼ ﮐﻨﻨﺪ؛ ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ‬ ‫ﻗﺎﺟﺎﺭ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ؛ ﺷﺎﻩ ﺳﻴﺪﺿﻴﺎﺀ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻫﻢ ﺑﺮ ﻃﺒﻞ ﺍﺳﺘﻴﻀﺎﺡ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﮐﻮﺑﻴﺪﻧﺪ‬ ‫ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﺍﺳــﺘﻌﻔﺎ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺗﻈﺎﻫﺮﺍﺕ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻣﯽ ﺩﺭ‬
‫ﮐﻪ ﻗﻮﺍﻡ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺩﺍﺩ ﻭ ﻋﻤﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻭﻣﺶ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ‬ ‫ﻣﺴﺠﺪﺷﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺑﻬﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻫﻢ ﻣﺪﺩﺭﺳﺎﻥ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﻫﺸﺖ ﻣﺎﻫﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺳــﺮ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﻣﺠﻠﺲ ﭘﻨﺠﻢ ﺷﻮﺭﺍﯼ‬ ‫ﻫﻤﺎﯼ ﺻﺪﺍﺭﺕ ﺑﺮ ﻓﺮﺍﺯ ﻣﺤﺒﻮﺱ ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﺮﻭﺍﺯ ﺩﺭﺁﻣﺪ؛ ﺯﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻠﯽ ﺩﻳﺪﺍﺭﮔﺎﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﻗﻮﺍﻡ ﺑﻮﺩ؛ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻭﮐﺎﻟﺖ ﻣﺮﺩﻡ‬ ‫ﻛﻪ ﺣﻜﻢ ﺭﺋﻴﺲ ﺍﻟﻮﺯﺭﺍﺋﻲ ﻗﻮﺍﻡﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺍﺣﻤﺪﺷﺎﻩ‬
‫ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ؛ ﺍﻣﺎ ﻗﻮﺍﻡ ﺑﺎ ﺗﻮﻃﺌﻪﭼﻴﻨﯽ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ‬ ‫ﺻﺎﺩﺭ ﺷــﺪ‪ ،‬ﻭﻱ ‪ ۵۵‬ﺭﻭﺯ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻋﺸــﺮﺕﺁﺑﺎﺩ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺗﻬﺎﻡ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬ ‫ﺑﻪ ﺳــﺮ ﻣﻲﺑﺮﺩ‪ .‬ﺣﻜﻢ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﻭﻱ ﺍﺑﻼﻍ ﺷﺪ‬
‫ﻗﺘﻞ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﺣﻤﺪﺷﺎﻩ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﮐﺮﺩ ﻭ‬ ‫ﻭ ﻗﻮﺍﻡ ﺩﺭ ﺑﻌﺪﺍﺯﻇﻬﺮ ﻫﺸــﺘﻢ ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۰۰‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺍﺯ‬
‫ﻗﻮﺍﻡ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ‬ ‫ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺭﺍﻫﻲ ﻗﺼﺮ ﻓﺮﺡﺁﺑﺎﺩ ﺷــﺪ ؛ ‪ ۴‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﺍﺣﻤﺪﺷﺎﻩ‬
‫ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﻘﻮﻁ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﻭ ﺟﻠﻮﺱ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ‬ ‫ﻣﺬﺍﮐﺮﻩ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻧﺨﺴــﺖﻭﺯﻳﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﻮﺍﻡ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻣﺎﻟﻴﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ‪ ،‬ﻗﻮﺍﻡ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﻭﺛﻮﻕﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﺭﺍﻫﯽ ﻣﻮﻃﻦ‬ ‫ﻣﺼﺪﻕ ﺳﭙﺮﺩ؛ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎﺑﻘﻪ ‪ ۱۴‬ﻣﺎﻩ ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺷــﺪﻧﺪ؛ ﻭﺛﻮﻕ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻭ ﻭﮐﺎﻟﺖ ﺭﺳــﻴﺪ ﺍﻣﺎ ﻗﻮﺍﻡ ﺑﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﭘﺴﺖ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻣﺎﻟﻴﻪ ﺗﺎ ﺩﻭﺭﻩ ﺻﻤﺼﺎﻡﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﺭﺍ‬
‫ﻻﻫﻴﺠﺎﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﮐﺸــﺎﻭﺭﺯﯼ ﻭ ﺑﺮﻧﺠﮑﺎﺭﯼ ﻭ ﭼﺎﻳﮑﺎﺭﯼ‬ ‫ﺩﺍﺷــﺖ‪ .‬ﻣﺼﺪﻕ ﻫﻢ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺍﻏﻠﺐ ﺍﻋﻀﺎﯼ ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ﻗﻮﺍﻡ‬
‫ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻳﺎﻡ ﻣﺼﺪﻕ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺍﺯ ﻣﺤﺒﻮﺳــﺎﻥ ﻭ ﻣﻄﺮﻭﺩﺍﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﺳﻪﻣﺎﻫﻪ ﺳﻴﺪﺿﻴﺎﺀ ﺑﻮﺩ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺭﺿﺎﺷــﺎﻩ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ‬ ‫ﻭ ﺩﺭ ﺩﻭﻟــﺖ ‪ ۸‬ﻣﺎﻫﻪ ﻗﻮﺍﻡ ﮐﻪ ﺗﺎ ‪ ۲۹‬ﺩﯼ ‪ ۱۳۰۰‬ﺑﻪ ﻃﻮﻝ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺣﻤﺪﺁﺑﺎﺩ ﺭﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻣﺎﻟﯽ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺗﺎﻡ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻳﻮﺭ ‪ ۱۳۲۰‬ﻭ ﺑﺎ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ‪ ،‬ﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﻗﻮﺍﻡ‬ ‫ﮐﻨﺎﺭﻩﮔﻴﺮﯼ ﻗﻮﺍﻡ ﺍﺯ ﻧﺨﺴــﺖﻭﺯﻳﺮﯼ ﺑﺮ ﺳــﺮ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺯ ﮐﻨﺞ ﻋﺰﻟﺖ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺧﺰﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﺭﺍﻩ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﮔﺰﻳﺪﻧﺪ؛‬ ‫ﻣﺼﺪﻕ ﺑﻮﺩ؛ ﻣﻬﻠﺖ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺍﺕ ﺗﺎﻡ ﺗﻤﺎﻡ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﻣﺼﺪﻕ‬
‫ﺍﻣــﺎ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺭﺍﻩ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ .‬ﻣﺼــﺪﻕ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﭼﻬﺎﺭﺩﻫﻢ‬ ‫ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺗﻤﺪﻳــﺪ ﺁﻥ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫ﻭﮐﻴﻞ ﺍﻭﻝ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺷــﺪ ﻭ ﺍﻭﻟﻴــﻦ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﮐﺮﺩ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬ ‫ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻮﺍﻡ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺩﺧﺎﻟﺘﺶ ﺩﺭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﻣﺼﺪﻕ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻨﻊ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﻣﺬﺍﮐﺮﻩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﻧﻔﺖ ﺗﺎ‬ ‫ﺳﻮﺩﻱ ﻧﺒﺨﺸﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۲۳۰‬ﺭﻭﺯ ﺻﺪﺍﺭﺕ ﭘﺮﺩﺭﺩﺳﺮ ﻭ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻀﻮﺭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻗﻮﺍﻡ ﻳﮑﺴﺎﻝ‬ ‫ﭘﺮﻣﺸﻐﻠﻪ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳــﻠﻄﻨﺖ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎﺷــﺎﻩ ﺟﻮﺍﻥ‪ ،‬ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺩﻭﺭﻩ‬ ‫ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻋﺰﻝ ﻭ ﻋﺰﻟﺖ‬
‫ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﯼﺍﺵ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ ﻭﻫﻤﻜﺎﺭﯼ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﺎ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫ﺩﻭﺭﯼ ﻗــﻮﺍﻡ ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﻳﺮﯼ ﻧﭙﺎﻳﻴﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪۱۳۰۱‬‬
‫ﺭﺍ ﺟﺰﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺳﻴﺎﺳﺘﺶ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ‬ ‫ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﺴﻨﺪ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﯼ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﻗﻮﺍﻡ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﻣﻴﺴﻴﻮﻥ ﻧﻈﺎﻣﯽ‬ ‫ﮐﺴــﻮﺕ ﺻﺪﺍﺭﺕ ﻭ ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺭ ﻣﺴﻨﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ« ﺩﺭ ﺁﺫﺭ ‪ ۱۳۲۱‬ﻭﺍﺭﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ »ﻣﻴﻠﺴﭙﻮ« ﺑﺮﺍﯼ‬ ‫ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﻠﯽ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻧﺎﻻﻥ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺳﺮﯼﻫﺎﯼ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ‬
‫‪۵۵‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﻗﻮﺍﻡ‬
‫ﭘﺮﯼ ﺷﺎﮐﺮﻳﻦ‪ :‬ﻧﻴﻢ ﻗﺮﻥ ﻭ ‪۵‬ﺳﺎﻝ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﻭﺯﻱ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻩ ﻭﺣﺸﺖ ﺯﺩﻩ‬
‫ﺩﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﻧﺸﺴﺖ ﻭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥﻫﺎ ﺍﺯ ﻓﺮﻳﺎﺩ »ﻳﺎﻣﺮﮒ ﻳﺎ ﻣﺼﺪﻕ« ﻟﺒﺮﻳﺰ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪۳۰‬ﺗﻴﺮ ‪ ۱۳۳۱‬ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﺯﻫﺎﻱ ﺑﻪ ﻳﺎﺩﻣﺎﻧﺪﻧﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺼﺪﻕ ﺑﻪ ﺗﺎﺯﮔﻲ ﻭ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﻲ ﭘﺮ‬
‫ﺩﺭ ﺩﻓﺎﻉ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﺯﻣﻨﺎﻓﻊ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﻻﻫﻪ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺭﺍﻱ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﻱﺍﺵ ﻭ‬
‫ﺗﺮﻏﻴﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﻻﻫﻪ ﺟﻬﺖ ﺻﺪﻭﺭ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦﺭﻭ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻠﺖ ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﺭﻳﺨﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ‬
‫ﺭﺍﻱ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﺗﻦ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻨﺎ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﺸﺨﺎﺵ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﺗﺎ ﻧﺸﻮﺩ ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻧﺸﺪ ﻭ‬
‫ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺮﺩ ﺻﺎﺩﻕ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ۱۰۹‬ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﻛﺎﺥ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ‬
‫ﻛﻢ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺻﻼﺡ ﻛﺸﻮﺭ ﭘﻴﺶ ﺭﻭﺩ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻭﺯﻳﺮ ﺟﻨﮓ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺷﺎﻩ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻠﻮﻛﺎﻧﻪ ﺷﺎﻩ ﺑﺮﺁﺷﻔﺖ ﻭ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻣﺼﺪﻕ ﺭﺍ ﺑﺴﺘﻦ ﭼﻤﺪﺍﻥ ﻭ ﺭﻓﺘﻦ ﺍﺯ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺧﻮﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﻣﺼﺪﻕ ﻣﻐﻀﻮﺏ ﺷﺪ ﻭ ﻗﻮﺍﻡ ﻣﺤﺒﻮﺏ ﻭ ‪۴‬ﺭﻭﺯ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎ ﺧﻮﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺮﮒ ﻳﺎ ﻣﺼﺪﻕ‪،‬ﻗﻮﺍﻡﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ‬
‫ﺑﺮﺟﺎﻱ ﺍﻭ ﺗﻜﻴﻪ ﺯﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺟﺎﻱ ﺍﻭ ﺯﺩﻥ ﻛﺎﺭ ﮔﺰﺍﻓﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻗﻮﺍﻡ ﺑﺎ ﺍﻋﻼﻡ ﺗﻮﻗﻴﻒ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻟﻨﺪﻥ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻜﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪ ﻭ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺭﺍﻫﺶ ﺍﺯ ﻣﺼﺪﻕ ﺟﺪﺍ ﺷﺪ ﺩﺭ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪﺍﺵ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﻭﺯﻳﺮ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺗﻬﺪﻳﺪ‬
‫ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﺼﺪﻕ ﺳﺮﻛﺎﺭ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﺩﺩ ﻭ ﻟﺒﻪ ﺗﻴﻎ ﺗﻴﺰ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻓﺎﻉ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺼﺪﻕ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥﻫﺎ ﺭﻳﺨﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪﻕ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﻓﺎﻉ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﻻﻫﻪ‬
‫ﭘﻴﺮﻭﺯ ﺷﺪ ﺧﺎﺗﻮﻥﻫﺎﻱ ﻓﺘﻨﻪﮔﺮ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺭﺍ ﺭﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻣﻴﺮﺍﻥ ﺩﺳﻴﺴﻪﺑﺎﺯ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺳﺘﻮﻥ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﺭﺍ ﺷﻜﺴﺖ‪،‬‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺳﻴﺴﻪﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﻓﺘﻨﻪﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻥ ﺟﻮﺟﻪﺍﻱ ﺷﻮﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﺪ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ‪۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ ۳۲‬ﺳﺮ ﺍﺯ ﺗﺨﻢ ﺑﻪ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‬
‫ﻭ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺼﺪﻕ ﺁﻥ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﭼﻮﻥ ﻟﻜﻪﺍﻱ ﺳﻴﺎﻩ ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺭﺍﻫﯽ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﺪ ﻭ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺰﺍﻧﻪﺩﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ‬ ‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ﻫﻤﭽﻨــﺎﻥ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺟﻨﮓ ﺭﺍ ﻋﻬﺪﻩﺩﺍﺭ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﺭﻥ ﺳﻔﺮ ﻣﻴﻠﺴﭙﻮ‪ ،‬ﺩﻭ ﻫﻴﺎﺕ ﻣﺴﺘﺸﺎﺭﯼ ﺩﻳﮕﺮ‬ ‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻗﻮﺍﻡ ﺍﺯ ﻳﮑﺴــﻮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﺎﻻﺧﺺ ﻣﺼﺪﻕ ﻭ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﯽ ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳــﺖ »ﺳﺮﻟﺸــﻜﺮ ﺟﺎﻥ‬ ‫ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺳﻴﺪﺣﺴــﻦ ﻣﺪﺭﺱ ﺑﺎ ﺭﺿﺎﺧــﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﯽﺩﻳﺪ ﻭ ﺍﺯ‬
‫ﮔﺮﻳﻠﯽ« ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺭﺗﺶ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ‬ ‫ﺳــﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﻫﺎ ﺍﺯ ﻭﺯﻳﺮ ﺟﻨﮓ ﻭ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﯽ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫‪۲۹‬‬
‫ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﻡ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮﻭﻡ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺩﺳــﺖ ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺤﺎﻛﻢ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺯﺩﻩ‪،‬‬
‫ﺭﻭﺯﻱ ﺻﺪﻫﺎ ﺗﺒﻬﻜﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺣﻜﻢ ﺧﺸﻚ‬
‫ﻭ ﺑﻲﺷﻔﻘﺖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻗﺮﻳﻦ ﺗﻴﺮﻩﺭﻭﺯﻱ ﺳﺎﺯﻡ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻤﻮﻡ ﺍﺧﻄﺎﺭ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﻋﺼﻴﺎﻥ ﺳﭙﺮﻱ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺭﻭﺯ ﺍﻃﺎﻋﺖ ﺍﺯ ﺍﻭﺍﻣﺮ‬
‫ﻭ ﻧﻮﺍﻫﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻓﺮﺍ ﺭﺳــﻴﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪« .‬ﻣﺼﺪﻕ ﻣﻠﺰﻭﻣﺎﺕ‬
‫ﺟﻤﻬﻮﺭﻳﺨﻮﺍﻫﯽ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﻤﯽﺩﻳﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺗﺒﺎﺭ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪﺧﻮﺍﻫﯽ‬
‫ﺍﺳﺘﻮﺍﺭﺗﺮ ﺑﻮﺩ؛ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﭘﻴﻐﺎﻡ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺎﻩ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ‪،‬‬
‫ﻗﺮﺁﻧــﯽ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷــﺘﻪ‪» :‬ﻣﺮﺍ‪ ،‬ﺩﺷــﻤﻦ ﻗﺮﺁﻥ‬
‫ﺑﺪﺍﻧﻴﺪ ﺍﮔﺮ ﺍﻗﺪﺍﻣﯽ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻢ ﻳﺎ ﺩﺭ‬
‫ﺷــﺮﺍﻳﻄﯽ ﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﻟﻐﻮ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺷﮑﻞ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﺸﻮﺭﻣﺎﻥ ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺭﺍ‬
‫ﺑﭙﺬﻳﺮﻡ‪ «.‬ﻗﻮﺍﻡ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻥ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺑﻪ ﻭﺍﺳــﻄﻪ ﺧﻂ ﺯﻳﺒﺎﻳﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺍﺷــﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻣﺸــﺮﻭﻃﻴﺖ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻭﯼ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ‬
‫ﺣﺘﯽ ﺭﺍﺑﻂ ﻣﻈﻔﺮﺍﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﻩ ﻭ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺣﺎﻝ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺧﻂ ﻭ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﮐﺸﻴﺪ ﻭ ﻣﺼﺪﻕ ﮐﻪ ﺟﻮﺍﻧﻪ‬
‫ﻣﺸﺮﻭﻃﻴﺖ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﺧﺎﺭ ﺩﺧﺎﻟﺖﻫﺎﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﻭ ﺍﺭﺗﺶ ﻣﺤﺼﻮﺭ‬
‫ﻣﯽﺩﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﭘﯽ ﺍﻟﺘﺰﺍﻡ ﺷــﺎﻩ ﺑﻪ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻭ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﯼ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺟﻨﮓ ﺭﺍ ﮐﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﻗﻮﺍﻡ ﻭ ﻣﺼﺪﻕ‪ ،‬ﺩﻭﭘﺎﺭﮔﯽ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺧﺎﺭﺟﯽﻫﺎ ﻭ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭ ﻭ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻋﻤﻮﻡ ﻭ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﺼﺪﻕ ﺍﺯ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ‬
‫ﺳﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭ ﻗﻮﺍﻡ ﺍﺯ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﺷﺎﻩ ﻭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺍﺯ ﻣﺼﺪﻕ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ‬
‫‪ ۳۰‬ﺗﻴﺮ ‪ ۱۳۳۱‬ﺭﺥ ﺩﺍﺩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﻈﺎﻫﺮﺍﺗﯽ ﺧﻮﻧﻴﻦ‪ ،‬ﺷﺎﻩ‬
‫ﺭﺍ ﺳﺮﺍﺳﻴﻤﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻬﺎﺭ ﺑﻌﺪﺍﺯﻇﻬﺮ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮﺵ‬
‫ﺍﺳــﺘﻌﻔﺎﯼ ﻗﻮﺍﻡ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﻤﮑﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺼﺪﻕ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺁﻳﻨﺪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻧﻬﺎﺩﮔﺮﺍﯼ ﺣﺎﻣﯽ‬
‫ﻣﺼﺪﻕ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻳﮑﯽ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﺑﺮ ﺍﺳــﺎﺱ ﺗﻮﺍﻓﻖﻫﺎﯼ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻳﮏ‬ ‫ﻣﺼﺪﻕ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺍﻋﻄﺎﻱ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺍﺕ ﺷﺶﻣﺎﻫﻪ ﻭ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪﻥ ﻧﺎﻡ ﻗﻮﺍﻡ ﻧﻬﻴﺐ ﺯﺩ‪ »:‬ﺍﺣﻤﺪ ﻗﻮﺍﻡ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺍﻧﺪ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻔﻮﺫ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ ﻣﮑﯽ‬ ‫ﻣﻘــﺎﻡ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺟﻨــﮓ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﺷــﺮﻁ ﭘﺬﻳــﺮﺵ ﻣﻘﺎﻡ‬
‫ﺩﺭ ﺳﺮﺯﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﻧﺠﺪﻳﺪﻩ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺭﻧﺞ‬ ‫ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﻭﻗﺎﻳﻊ ‪ ۳۰‬ﺗﻴﺮ ‪ ۱۳۳۱‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺑﺎﺭﻩ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪ » :‬ﺑﺎ‬ ‫ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺷﺎﻩ ﺍﺯ ﺩﺍﺩﻥ ﻣﻘﺎﻡ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺟﻨﮓ‬
‫ﻭ ﺗﻌﺐ ﺷــﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﺯﻳﺮ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻱ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻛﺸــﻴﺪﻩﺍﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﮑﺎﺗﺒﺎﺕ ﻭ ﺍﺳﻨﺎﺩﯼ ﮐﻪ ﺣﺎﮐﯽ ﺍﺯ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺗﻴﺮﻩ ﺩﺭﺑﺎﺭ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﺍﻣﺘﻨﺎﻉ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻣﺼﺪﻕ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻣﺼﺪﻕ‬
‫ﻧﺒﺎﻳــﺪ ﺍﺧﺘﻨﺎﻕ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺭﺍ ﺍﻋــﻼﻡ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻋﺪﺍﻡ‬ ‫ﻭ ﻗﻮﺍﻡ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﭘﺮﻭﺍﺿﺢ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻃﺮﻑ ﻓﺸﺎﺭ‬ ‫ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﻧﺎﻣﻪﺍﺵ ﺩﺭ ‪ ۲۵‬ﺗﻴﺮ ‪ ۱۳۳۱‬ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺷﺎﻩ‬
‫ﺩﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ...‬ﺍﮔﺮ ﻗﻮﺍﻡ ﻇﺮﻑ ‪ ۴۸‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﺎﺭﺍﺣﺘﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭ ﺍﺯ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬ ‫ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺑﻬﺘﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﻛﺴﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻧﺮﻭﺩ ﺍﻋﻼﻡ ﺟﻬﺎﺩ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺷــﺨﺼﺎ ﻛﻔﻦﭘﻮﺷــﻴﺪﻩ‬ ‫ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪﻕ ﻧﺒﻮﺩ ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺷﺎﻩ ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬ ‫ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻣﻨﻮﻳﺎﺕ ﺷﺎﻫﺎﻧﻪ‬
‫ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ...‬ﺍﺣﻤﺪ ﻗﻮﺍﻡ‬ ‫ﻗﻮﺍﻡ ﺗﻦ ﺑﺪﻫﺪ‪ «.‬ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻗﻮﺍﻡ ﺑﻮﯼ ﻣﺼﻠﺤﺖﺍﻧﺪﻳﺸﯽ ﺩﺍﺷﺖ؛‬ ‫ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﻨﺪ‪« .‬ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﻧﺎﻣﻪ ﻣﺼﺪﻕ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺷﺎﻩ ﺭﺳﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺍﺯ ﺣﻴﺚ ﺭﻭﺡ ﻭ ﺟﺴــﻢ ﻭ ﺍﺧﻼﻕ ﻻﻳﻖ ﺯﻣﺎﻣﺪﺍﺭﯼ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺩﺭ ﻏﻴﺮﻃﺒﻴﻌﯽﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺎ‬ ‫ﮔﺮﻭﻫﯽ ‪ ۴۰‬ﻧﻔﺮﻩ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺟﻠﺴﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺯﻭﺭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲﻫﺎ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ «.‬ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭ‬ ‫‪ ۴۲‬ﺭﺍﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ )ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺣﺪﻧﺼﺎﺏ ﺳــﻪﭼﻬﺎﺭﻡ ﮐﻞ‬ ‫ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﻗﺮﻋﻪ ﻓﺎﻝ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﺣﻤﺪ ﻗﻮﺍﻡ ﺯﺩﻧﺪ‪ ۲۷ .‬ﻧﻔﺮ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺍﺻﻨﺎﻑ ﮐﻪ ﺣﺎﻣﯽ ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﭼﻬﺎﺭﺩﻫﻢ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ‬ ‫ﺁﺭﺍ( ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ ﻧﺨﺴــﺖﻭﺯﻳﺮﯼ ﻗﻮﺍﻡ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﺮ‬ ‫ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺰﺩﻳﮑﯽ ﮔﺮﺩﻫﻢ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﯼ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪ ﺧﻮﺩ‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎﯼ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺼﺎﺏ ﻭ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ‬ ‫ﺍﺳﺎﺱ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺍﯼ‪ ،‬ﺷﺎﻩ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﯼ ﻗﻮﺍﻡ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻟﻘﺐ‬ ‫ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺼﺪﻕ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﻗﻮﺍﻡ ﺩﺭ ﺗﻘﺎﻃﻊ‬
‫ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﻭ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ‬ ‫»ﺟﻨﺎﺏ ﺍﺷﺮﻑ«ﺻﺎﺩﺭ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭﯼ ﻫﻢ ﺍﻳﺴــﺘﺎﺩﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺮﯼ ‪ ۷۰‬ﺳــﺎﻟﻪ ﺭﺧﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺧﺮﻭﺝ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺷﻮﺭﻭﯼ ﺍﺯ ﺷﻤﺎﻝ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﺯ‬ ‫ﺩﻭﮔﺎﻧﮕﯽ ﺟﻤﻬﻮﺭﻳﺨﻮﺍﻫﯽ ﻭ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪﺧﻮﺍﻫﯽ‬ ‫ﻗــﺪﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻦ ﺑﻪ ﺩﺭ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺗﺮﺩﺍﻣﻦ ﻧﺸــﻮﺩ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﯼ‬
‫ﻗﻮﺍﻡ ﺯﺧﻢ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻓﺮﻳﺎﺩ » ﻣﺮﮒ ﺑﺮ ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﻣﺎ ﻳﮏ‬ ‫ﺩﻭﮔﺎﻧــﻪ ﻗــﻮﺍﻡ ﻭ ﻣﺼــﺪﻕ‪ ،‬ﺳــﺮﻓﺼﻞ ﺩﻭﮔﺎﻧﮕــﯽ‬ ‫ﻗﺪﺭﺕ‪ ،‬ﭘﻴﺮﯼ ‪ ۷۹‬ﺳﺎﻟﻪ ﻧﻨﮓ ﺑﺪﻧﺎﻣﯽ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﯽ ﻧﻴﮑﻨﺎﻣﺎﻥ‬
‫ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺧﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ!« ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻤﻬﻮﺭﻳﺨﻮﺍﻫﯽ ﻭ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ ﺧﻮﺍﻫﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻳﮑﯽ ﺭﺍ ﭼﻮﻥ ﻗﻮﺍﻡ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎﻥ ﺧﺮﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﭘﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺷــﺎﻩ ﺩﺭ‪ ۳۰‬ﺗﻴﺮ ﻗــﻮﺍﻡ ﺭﺍ ﻋﺰﻝ ﻛــﺮﺩ ﻭ ﻭﯼ ﺩﺭ ﻣﻨﺰﻝ‬ ‫ﻫﻮﺍﯼ ﺟﻤﻬﻮﺭﻳﺨﻮﺍﻫﯽ ﺩﺭ ﺳﺮ ﺑﻮﺩ؛ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﺭﻭﺯ‬ ‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻗﻮﺍﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺎﻩ ﮔﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ؛ ﺗﺠﺮﺑﻪﺍﺵ ﺑﺎ ﻣﺼﺪﻕ‬
‫ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﻣﻌﺘﻤﺪﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﺩﺭ ﺍﻣﺎﻣﺰﺍﺩﻩ ﻗﺎﺳﻢ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻣﺨﻔﻲ‬ ‫‪ ۲۷‬ﺗﻴﺮ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﮐﺸــﺘﻴﺒﺎﻥ ﺭﺍ ﺳﻴﺎﺳﺘﯽ ﺩﮔﺮ ﺁﻣﺪ«‬ ‫ﺣﺎﮐﯽ ﺍﺯ ﺷﮑﺴﺖ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﺍﻥ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮﺩ‬
‫ﺷــﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻣﺼﺪﻕ ﻛــﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ‬ ‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮﺭﺩ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﮐﻨﺪ؛ ﻭﻟﻮ ﺑﺎ ﺯﻭﺭ‪»:‬ﻭﺍﻱ ﺑﻪ‬ ‫ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﺩﺭ ﭘﯽ ﻓﺮﺩﯼ ﺿﻌﻴﻒ ﻭ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻗﻮﺍﻡ‬
‫ﺭﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻻﻳﺤﻪ ﻣﺼﺎﺩﺭﻩ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻗﻮﺍﻡ ﺩﺭ ‪ ۱۲‬ﻣﺮﺩﺍﺩ‬ ‫ﺣﺎﻝ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻣﺼﻠﺤﺎﻧﻪ ﻣﻦ ﺍﺧﻼﻝ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻭﻳﮋﮔﯽ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﺮ ﻣﺮﮐﺐ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬
‫‪ ۱۳۳۱‬ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻛﻮﺩﺗﺎﻱ ‪ ۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ‬ ‫ﺩﺭ ﺭﺍﻫﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﺩﺍﺭﻡ ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺘﺮﺍﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻈﻢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺭﺍ‬ ‫ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺳــﻮﺍﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﻴﺴــﯽﻫﺎ ﻗﻮﺍﻡ ﺭﺍ ﻧﺨﺴــﺖﻭﺯﻳﺮﯼ‬
‫‪ ۱۳۳۲‬ﻟﻐﻮ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﻮﺍﻡ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﭘﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺁﺷﻮﺑﮕﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻋﻜﺲﺍﻟﻌﻤﻞ‬ ‫ﻣﯽﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺸﮑﻞ ﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺣﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻛﻮﺩﺗــﺎﻱ ‪ ۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ‪ ۶‬ﻓﺮﻭﺭﺩﻳﻦ ‪ ۱۳۳۳‬ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬ ‫ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﻣﻦ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷــﺪ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺩﺭﮔﺬﺷــﺘﻪ‬ ‫ﻣﻌﺎﻭﻧﺎﻥ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺍﮔﺮ ﻗﻮﺍﻡﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ‬
‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭ ﺳــﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ‪ ۳۱‬ﺗﻴﺮ ‪ ۱۳۳۴‬ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ‬ ‫ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﻡ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺍﺯ ﺍﺣــﺪﻱ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺨﺴــﺖﻭﺯﻳﺮ ﻧﺸﻮﺩ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺑﭙﺎﺷﺪ ﻭ‬
‫ﻗﻠﺒﻲ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻗﻢ ﺩﻓﻦ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻡ ﻭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ‪ ،‬ﻛﻴﻔﺮ ﺍﻋﻤﺎﻟﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭﺷﺎﻥ‬ ‫ﺭﻭﺱﻫﺎ ﺩﺭ ﺷــﻤﺎﻝ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﻴﺎﺯ‬

‫ﺍﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻳﮏ ﺭﺍ ﮔﻤﺎﻥ ﺟﺪﯼ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺳــﺮ ﻧﺒﻮﺩ ﭼﻪ ﺁﻥ ﮐﻪ‬
‫ﻭﻗﺘــﯽ ﮐﻴﺎﻧﻮﺭﯼ ﺑــﻪ ﻣﻨﺰﻝ ﻣﺼﺪﻕ ﺗﻠﻔﻦ ﮐﺮﺩ ﺗــﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺗﺎﻧﮏﻫﺎ ﻭ ﻗﺼﺪ ﺷــﻮﻡ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﻣﻄﻠــﻊ ﮐﻨﺪ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺟﺪﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻧﺸﺪ‪ .‬ﮐﻴﺎﻧﻮﺭﯼ‪ ،‬ﻫﻢ ﺍﻭ ﮐﻪ ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮﺍﺗﺶ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﻓﺮﺩﯼ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ ﻧﺎﻡ ﻣﯽ ﺑﺮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺗﻤﺎﺱ ﮔﺮﻓﺖ ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮﺍﺗﺶ‬
‫ﻣﯽﻧﻮﻳﺴــﺪ‪»:‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺩﮐﺘﺮﺗﻠﻔﻦ ﮐﺮﺩﻡ ﻭ ﮔﻔﺘﻢ ﺁﻗﺎﯼ ﺩﮐﺘﺮ ﺧﻄﺮ‬
‫ﮐﻮﺩﺗﺎ ﻗﻄﻌﯽ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﮐﻮﺩﺗﺎﭼﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﮐﻨــﺎﺭ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ‬
‫ﻧﺎﻣﺸﺎﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺼﺪﻕ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰﺍﺭﯼ ﮐﺮﺩ‬
‫ﻭ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﺳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﺮﺩ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﺮﺗﻴﭗ ﺩﻓﺘﺮﯼ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﮐﺎﻣﻞ ﺩﺍﺭﻡ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺧﺒﺮﯼ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﺮﺩﻳﺪ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺍﻩ‬
‫ﻣﺮﺍ ﻣﻄﻠﻊ ﺳﺎﺯﻳﺪ‪ «.‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﺎﻳﺪ ﮐﻢﺑﻬﺎ ﺩﺍﺩﻥ ﻣﺼﺪﻕ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺍﻃﺮﺍﻓﻴﺎﻥ ﻭ ﭘﻴﮕﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﮐﻮﺩﺗﺎﭼﻴﺎﻥ ﺳــﺒﺐ ﺁﻥ‬
‫ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻭ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺩﮊ ﺍﺻﻠﯽ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ‬
‫ﻣﻠﺖ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺣﻔﻆ ﻭ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻔﺖ‬
‫ﻭ ﺍﻃﻼﻉ ﺍﺯ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻭ ﺗﮑﻴﻪﮔﺎﻩ ﮐﻮﺩﺗﺎﭼﻴﺎﻥ ﻭ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﺎﻥ ﺧﺎﺭﺟﯽ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﺗﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻓﺎﻋﯽ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﻣﺜﺒﺖ ﻭ ﺿﺮﺑﻪﺍﯼ ﻳﺎ ﺩﺳﺖﮐﻢ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﻨﺜﯽﮐﺮﺩﻥ ﻗﺎﻃﻊ ﻋﻮﺍﻣﻞ‬
‫ﮐﻮﺩﺗﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﭘﻴﮕﺮﺩ ﻭ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ ﻫﻤﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﺳﻬﻤﯽ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺻﺎﺩﺭ‬
‫ﮐﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﯼ ﺩﻳﺮﻳﻨﻪ ﻣﺼﺪﻕ ﺑﻪ‬
‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺪﻧﯽ ﻭ ﺳــﻨﺖ ﺩﻳﺮﻳﻨﻪﺍﺵ ﺩﺭ ﺻﺒﺮ ﻭ ﻣﺪﺍﺭﺍ ﻭ ﻫﻤﻴﻨﻄﻮﺭ‬
‫ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﯽﻫﺎﯼ ﻣﺼﻠﺤﺖﺁﻣﻴﺰ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﻳﺎ ﻧﺎﺧﻮﺍﺳﺘﻪﺍﺵ ﮐﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺍﺛﺮ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﺣﻴﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪﺍﻧﺪﻭﺯﯼ ﮐﺴﺐ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻧﻤﯽﮔﺬﺍﺷــﺖ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺍﻧﻘﻼﺑﯽ ﻭ‬
‫ﻗﺎﻃﻊ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﺭﺍ ﺭﻳﺸﻪﮐﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﻘﻄﻊ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻋﺒﻮﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﻳﺖ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺼﺪﻕ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺪﺍﺩ‬
‫ﻭﺣﺰﺏ ﺑﺮ ﺧﻼﻑ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﯼ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ‪ ،‬ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ‬
‫ﺍﻗــﺪﺍﻡ ﻣﻮﺛﺮﯼ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﮐﻨــﺪ ﻭ ﻭﻋﺪﻩ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺮ ﺿﺪ‬
‫ﮐﻮﺩﺗﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ‬
‫ﺗﺎ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﻭ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎ ﺩﺭ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥﻫﺎ ﻧﻴﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺑﺎ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺷــﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﺽ‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﺍﻧﮕﺎﺷــﺘﻦ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﺗﻮﺩﻩﺍﯼﻫﺎ ﺣﺘﯽ ﻳﮏ ﺍﻗﺪﺍﻡ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﻋﻠﻴﻪ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺳﮑﻮﺕ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ‬
‫ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﺎ ﻓﺎﮐﺘﻮﺭﮔﻴﺮﯼ ﺍﺯ ﺗﻠﻔﻦﻫﺎﯼ ﮐﻴﺎﻧﻮﺭﯼ ﮐﻪ ﻋﻠﺘﺶ‬
‫ﻫﻨﻮﺯ ﻭﺍﺿﺢ ﻭ ﺷﻔﺎﻑ ﻧﻴﺴﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺮﻋﻮﺏ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﯼ ﺳﮑﻮﺕ ﮐﺸﻮﺭ‬
‫ﭘﺪﺭﺧﻮﺍﻧﺪﻩﺷﺎﻥ ﺷﻮﺭﻭﯼ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﯼﺍﻱ ﮐﻪ ﺩﻧﺒﺎﻟﻪ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﯼ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷــﻮﺭﻭﯼ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ ﻏﺮﺏ ﻭ ﻣﻬﻤﺘﺮﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺣﻤﻼﺕ ﺧﺎﻭﺭﺩﻭﺭ ﺧﻮﺩ ﺁﺗﺶﺑﺲ ﻣﯽﺩﺍﺩ ﻭ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪﯼ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻔﻮﺫ ﺳﻴﺎﺳــﯽ ﻭ ﺣﻀﻮﺭ ﺷﻮﺭﻭﯼ ﻭ ﻏﺮﺏ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﯽﺷــﺪ‪ .‬ﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻗﺒﻮﻝ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﻭ ﺣﺘﯽ ﭘﺲ ﺩﺍﺩﻥ‬
‫ﻃﻼﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺷــﻮﺭﻭﯼ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺪﻫﮑﺎﺭ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﺳﺖ ﺩﻭﺳﺘﯽ ﺩﻭﻟﺖ ﺷﻮﺭﻭﯼ ﺑﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﺷــﻮﺭﻭﯼ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺁﻥ‬
‫ﺳــﺮ ﺑﺎﺯ ﺯﺩﻩ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺼﺪﻕ ﺭﺍ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﯼﻫﺎﯼ ﺳﺨﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻥ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﮔﺬﺍﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻓﺎﺭﻍ ﺍﺯ ﻧﻘﺶ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﻭ‬
‫ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ ﺑﺴــﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺣﮑﻮﻣﺘﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﯽ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺼﺪﻕ ﻭ‬
‫ﮔﻠﻮﻟﻪﺑﺎﺭﺍﻥ ﺷﺪﻥ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ‪ ۱۰۹‬ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﮐﺎﺥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﻣﻠﯽ ﺩﺭﺧﻮﺭ‬
‫ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﺗﺪﺍﻓﻌﯽ ﺩﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻭ‬
‫ﺳﺎﻝ ﻭ ﻧﻴﻤﻪﺍﺵ ﺩﺍﺷﺖ؛ ﻧﻘﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﺍﻩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﺍﻳﻔﺎ ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫‪۳۰‬‬
‫ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﯽ ﻣﺼﺪﻕ ﺩﺭ ‪ ۳۰‬ﺗﻴﺮ ‪۲‬‬
‫ﻧﻘﺶ ﻧﺎﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﻣﺼﺪﻕ‪ ،‬ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﻭ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩﻫﺎﻱ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ‬
‫‪sNŸ—«“ t OH‬‬
‫ﺗﻮﺩﻩﺍﯼﻫﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﻠﯽ ﮐﺮﺩﻥ ﻧﻔﺖ ﺻﺮﻓﺎ ﻭ ﺍﺳﺎﺳﺎ ﻋﮑﺲﺍﻟﻌﻤﻞ‬
‫ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻋﻠﯽ ﺭﺯﻡﺁﺭﺍ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﯼﺍﺵ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺩﻭﺭ ﺍﻭﻝ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﯼ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪﻕ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﺑﺮﺧﻼﻑ‬
‫ﺭﻭﻳﻪ ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ ﻭ ﻣﺴﺎﻟﻤﺖﺁﻣﻴﺰ ﺷﻮﺭﻭﯼ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﯽ‬
‫ﻣﺪﺕ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻋﻠﻨﯽ ﻭ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ،‬ﭼﺮﺍ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺼﺪﻕ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﺎ ﺩﺳﺖﮐﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﯽﻃﺮﻑ‬
‫ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻔﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺑــﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﯼ ﮐﺒﻴﺮ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳــﯽ ﻭ ﺭﻭﺷﻨﮕﺮﯼﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ‬
‫ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺭﺍ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺳﺎﺯﺩ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭﯼ ﻋﻤﻠﯽ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ‬
‫ﺣــﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﺩﺭ ﺣﺎﺩﺛــﻪ ‪ ۳۰‬ﺗﻴﺮ ‪ ۱۳۳۱‬ﻭ ﭘــﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻌﺶ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﺗﻮﺍﻡ ﻭ ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺑﺎ ﻭﯼ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ‬
‫ﺑﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﺩﻭﺭ ﺩﻭﻡ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﯼ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺼﺪﻕ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺁﻥ‬
‫ﺭﻭﺯ ﮔﺮﻡ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﺗﻮﺩﻩﺍﯼﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺼﺪﻕ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺩﻩ ﺷﻌﺎﺭ »ﺑﺎ ﺧﻮﻥ ﺧﻮﺩ ﻧﻮﺷﺘﻴﻢ ﻳﺎ ﻣﺮﮒ‬
‫ﻳﺎ ﻣﺼﺪﻕ« ﺭﺍ ﺳــﺮ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻣﺼﺪﻕ ﺑﻪ ﺻﻨﺪﻟﯽ‬
‫ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﯼ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺷــﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻠﺸﺎﻥ ﭘﺸﻴﻤﺎﻥ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﻤﺎﺩ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ ﻣﻠﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﯽﺗﻮﺟﻬﯽﺍﺵ ﺑﻪ ﺍﺣﺰﺍﺏ‬
‫ﺭﺍ ﺳﺮﺯﻧﺶ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ؛ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﮐﻪ ﮐﻴﺎﻧﻮﺭﯼ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮﺍﺗﺶ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺺ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﮏ ﺭﻫﺒﺮ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻧﺪﺍﺷﺘﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺍﺣﺰﺍﺑﯽ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺳﺒﺐ ﻧﺸﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺩﻩﺍﯼﻫﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺭ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬
‫ﻧﮑﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻓﺸــﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﺼﺪﻕ ﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﯼ ﺗﻨﺪﺭﻭﺍﻧﻪﺗﺮﯼ ﺭﺍ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﮐﻨﺪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﺳﺖﻫﺎ‬
‫ﺩﻭﺍﻡ ﭼﻨﺪﺍﻧﯽ ﻧﻴﺎﻓﺖ ﻭ ‪ ۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ ۳۲‬ﺳﺮﻧﻮﺷــﺖ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﻭ )ﻣﺼﺪﻕ ﻭ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ( ﺭﻗﻢ ﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻧــﻪ ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ ۱۳۳۲‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺯﻣﺰﻣﻪﻫــﺎﯼ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺩﻭﻟﺘﻴﺎﻥ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺷــﺨﺺ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ‪ ،‬ﻳﺎﺭﺍﻥ‬
‫ﻭ ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ ﻧﺰﺩﻳﮑﺶ ﭼﻮﻥ ﺻﺪﻳﻘﯽ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﯽ‪ ،‬ﺷﺎﻳﮕﺎﻥ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﻄﻠﻊ ﻭ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﺍﻣﺎﻣﺰﺍﺩﻩ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﻭ ﺁﺭﺍﻣﮕﺎﻩ ﺍﺭﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﭘﺎﻧﺰﺩﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﺯ ﺍﺯ ﺑﻬﻤﻦ‬
‫ﺳﺎﻝ ‪ ۲۷‬ﺷﻤﺴــﯽ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﻣﺤﻞ ﺟﺎﻥ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺣﺰﺏ‬
‫ﺗــﻮﺩﻩ ﺧﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳــﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۳۰‬ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔــﺮ ﺍﺯ ﻣﻌﺘﻘﺪﺍﻥ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﮔﺮﺩ ﻫﻢ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺣﺰﺏ ﻧﻴﻤﻪﺟﺎﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺟﺎﻧﯽ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﻓﺮﺻﺖ ﭼﻨﺪﺍﻧﯽ ﻧﻴﺎﻓﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺗﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺨﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﺯﻣﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻴﺮﺍﻧﺪﺍﺯﯼ ﺑﻪ ﺷﺎﻩ‬
‫ﺩﺭ ﺟﺸﻦ ﺳﺎﻟﺮﻭﺯ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪ‬
‫ﺍﻣﺎ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻳﺎﻡ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﺰﺏ ﻧﻘﺸﯽ ﺑﺴﺰﺍ ﺭﺍ ﺍﻳﻔﺎ ﮐﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫــﺎﯼ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻧﺰﺩﻫــﻢ ﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﮐﻪ ﻃﺮﺡ‬
‫ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﻧﻔﺖ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﻭﻟﺖ ﺳﺎﻋﺪ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺭﻓﺖ ﺍﻗﻠﻴﺘﯽ ‪ ۴‬ﻧﻔﺮﻩ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻧﻔﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺟﻨﺠﺎﻝ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﺪﻝ ﮐﺮﺩ ﻭ‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﻣﮑﯽ‪ ،‬ﻋﺒﺪﺍﻟﻘﺪﻳﺮ ﺁﺯﺍﺩ‪ ،‬ﺣﺎﺋﺮﯼﺯﺍﺩﻩ ﻭ ﺑﻘﺎﻳﯽ ﺑﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﺪﻕ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻫﺴــﺘﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﻇﻬﻮﺭ ﻳﮏ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳــﯽ ﺩﺭ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﺷﺪ؛ ﺟﺒﻬﻪﺍﯼ‬
‫ﮐــﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺁﻥ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﻣﺼﺪﻕ ﮔــﺮﻩ ﺧﻮﺭﺩ ﻭ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻋﻬﺪﻩﺩﺍﺭ ﺷــﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﺋﺘﻼﻑ ﺳﻴﺎﺳــﯽ‬
‫ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻧﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ ﻭ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻭ‬
‫ﮔﺎﻩ ﻧﺎﻣﺘﺠﺎﻧﺲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺷﮑﻞ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺷﺪﻳﺪﺍ ﻣﻴﻬﻦﭘﺮﺳﺘﺎﻧﻪ‬
‫)ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺘﯽ( ﻭ ﺿﺪﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭﯼ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺋﺘﻼﻑ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻟﺬﺍ ﺟﻨﺒﻪ ﻏﺎﻟﺐ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﺟﻬﻪ ﺿﺪﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭﯼﺍﺵ‬
‫ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻭﺟﻬﻪﻫﺎﯼ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﻭ ﺣﺘﯽ ﮔﺎﻩ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺗﺶ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩﺷﺪﻥ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤــﺎﻕ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺮﻫﻪ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﻣﻘﺎﺭﻥ ﺑﺎ ﻃﻠﻮﻉ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ‬
‫ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﯼ ﺑــﺲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕﺗﺮ ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﺳــﺮ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺭﻭﯼ ﺧﻮﺩ ﺩﻳﺪ‪ .‬ﺗﻮﺩﻩﺍﯼﻫﺎ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺑﻪ ﺩﺭﺟﻪﺍﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﯽ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺍﻧﮑﺎﺭ ﺷﻮﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﯼ ﮔﺬﺭﺍﻥ‬
‫ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﻭﺭﻩﺍﺵ ﺗﻤﺎﻡ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻧﻔﺖ ﺟﺪﯼﺗﺮ ﺷﺪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﺸﺎﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ ﺟﺪﯼ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺩﻩ ﺟﺒﻬﻪ ﻣﻠﯽ ﺭﺍ ﺭﻗﻴﺐ ﺟﺪﯼ ﺧﻮﺩ ﺗﻠﻘﯽ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻣﺼﺪﻕ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨــﻮﺍﻥ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪ ﺩﺭ ﻧﻈــﺮ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺣﻮزه‬
‫دﻳﻦ‬ ‫‪۱۰۹‬‬
‫‪۳۱‬‬

‫ﻧﻘﺶ ﻧﻮﺍﺏ ﺻﻔﻮﻱ‬

‫ﺩﺭ ﻣﺮﺍﻭﺩﺍﺕ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺜﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬
‫ﺑﺎ ﻓﻘﺎﻫﺖ‬
‫‪vÝ—b b¹d‬‬

‫»ﺳﻴﺎﺳﺖ« ﻧﺰﺩﻳﻚ‪ .‬ﺳﻴﺪﺭﺿﻲ ﺷﻴﺮﺍﺯﻱ‪ ،‬ﺍﺯ ﻣﻌﺎﺷﺮﺍﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ‬

‫ﺟﻮﺍﻧﻲ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﻭ ﺣﺘﻲ ﭘــﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺑﺎﺭﻩ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺑﺰﺭﮒ ﺗﻘﻠﻴﺪ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻭﺍﺭﺩ ﻋﺮﺻﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺩﻱ‬
‫ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ‪ «.‬ﺩﺭ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﺍﺩﻋﺎ‪» ،‬ﺳﻴﺪﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴــﻦ«‬
‫ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﻮﻳــﺪ‪ »:‬ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺍﺳــﺘﻌﻤﺎﺭ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ‪،‬‬
‫ﻣﺘﺪﻳﻨﻴﻦ ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ ﺗﺼﻮﺭ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﺮﺟﻌﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﺁﻥ ﻓﺮﺩ ﻛﺎﺭﻱ ﺧﻼﻑ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻭ ﺷــﺄﻥ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ‬
‫ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ «.‬ﺍﻭ ﺳﭙﺲ ﺍﺯ ﻗﻮﻝ ﭘﺪﺭﺵ‬
‫ﺩﻟﻴﻞ ﺗﺮﻙ ﺣﻮﺯﻩ ﻭ ﻓﻘﺎﻫﺖ ﺭﺍ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﺯﮔﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪»:‬ﺑﻪ‬
‫ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻛــﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻡ‪ ،‬ﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷــﻲ‬
‫ﻛﺮﺩﻡ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻢ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﺪﻫﻢ‪ ،‬ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺳﺎﻟﻪﻫﺎﻱ ﻣﺮﺍ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻬﺮ ﺁﺏ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﺮ »ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ« ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﺮﺍﻛﻪ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺳﻦ ‪ ۲۵‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﺎ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺁﺧﻮﻧﺪ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﻲ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺸﺎﻭﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺰﺭﮒ ﻳﺎﺩ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ؛ ﻣﺸﺎﻭﺭ‬
‫ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻮﺭﺍﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺸﺮﻭﻃﻴﺖ ﺍﺯ ﻣﺪﺍﻓﻌﺎﻥ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﮕﺮﺵ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺁﺧﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﺴﻮﺕ ﺁﻳﺖﺍﻟﻠﻬﻲ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ »ﺳﻴﺎﺳــﺖ« ﺭﺍ ﺑﺮ »ﻓﻘﺎﻫﺖ« ﺗﻘﺪﻡ ﻣﯽﺑﺨﺸﻴﺪ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻋﺮﺍﻗﻲﻫﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﻩ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺻﻒ ﻣﻘﺪﻡ ﻋﻠﻤﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﻣﺠﺘﻬﺪ‬
‫ﺟﻮﺍﻥ ﺩﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﯼ ﺩﺭﺣﻮﺯﻩ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‬
‫ﺭﺍ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺪ ﻭ ﻗﺎﻣﺖ ﻳﻚ ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻤﺪﺍﺭ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻱ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺣﻮﺯﻩ‬
‫ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ »ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ« ﻭ »ﻓﻘﺎﻫﺖ« ﺩﻭﺭ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ‬
‫»ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﺘﻬﺪﺍﻥ ﻛﻪ ﻓﻌﻼ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻞ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺭﺳﺎﻟﻪ ﺩﺍﺷﺘﻢ ﻭ ﺩﺭ ﻋﺮﺍﻕ ﻋﺮﺏ‬
‫ﭼﻘﺪﺭ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻭ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺭﺳﺎﻟﻪ‬
‫ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺪﻫﻢ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﻣﻦ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﻣﻦ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺪﻡ ﻭ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﺸﻮﻡ‪،‬‬
‫ﻓﻌﻼ ﺁﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻟﻴﺎﻗﺖ ﺷــﺎﮔﺮﺩﻱ ﻣﺮﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﻦ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺑﻌﻀﻲ ﺧﺮﻣﻘﺪﺱﻫﺎﻱ ﺑﺎﺯﺍﺭﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ »ﺳﻴﺪﺍﺑﻮﺍﻟﻘﺎﺳــﻢ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ« ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ‬
‫ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺩﻫﻪﻫﺎﻱ ‪ ۲۰‬ﻭ ‪ ۳۰‬ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‬
‫ﻭ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﻝ ﭘﺮﻱ ﺩﺍﺷــﺖ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺳﻔﻨﺪ‬
‫‪ ۱۳۲۹‬ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﻳﺮﻩ ﺳﻴﺎﺳﻴﻮﻥ ﻣﻲﮔﻨﺠﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮ ﻛﺴﻮﺕ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﭘﺎﻱ ﻣﻲﻓﺸﺮﺩ ﺗﺎ ﮔﻮﺍﻫﻲ‬

‫ﺁﻗﺎﻱ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻋﺮﺽ ﺗﺴﻠﻴﺖ ﻣﻨﺎﻓﺎﺕ ﺩﺍﺭﺩ‪«.‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﻓﺎﻉ ﻧﻮﺍﺏ ﺍﺯ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‪،‬ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ ﺁﺯﺍﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ‬
‫ﻧﻮﺍﺏ ﻫﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻫﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻗﺘﻞ ﻛﺴﺮﻭﻱ ﺑﻪ ﻧﺠﻒ ﻓﺮﺍﺭ‬
‫ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﻣﻲﮔــﺮﺩﺩ ﻭ ﻋﻘﺪ ﺍﺧﻮﺕ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﻟﻮﺩ ﻫﺮﺍﺯﭼﻨﺪ‬
‫ﮔﺎﻫﻲ »ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺍﻟﻌﻈﻤﻲ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﻢ ﺁﺯﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻭﻟﻴﻦﻣﺎﻧﻮﺭﻛﺎﺷﺎﻧﻲ–ﻧﻮﺍﺏﺩﺭﺑﺮﭘﺎﻳﻲﻣﻴﺘﻴﻨﮓ»ﺣﻤﺎﻳﺖ‬
‫ﺍﺯ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ« ﺭﺥﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻮﺍﺏ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﻭ ﺧﻄﺎﺑﻪ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻗﺮﺍﺋﺖ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺘﻴﻨﮓ‬
‫ﺑــﺰﺭﮒ ‪۵‬ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﻧﻮﺍﺏ ﻭ ﺗﺸــﻜﻞ ﺍﻭﻝ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫»ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ« ﻧﺎﻡﻧﻮﻳﺴﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﺍﻋﺰﺍﻡ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﺩﺍﻱ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﺭ ﻣﻨﺰﻝ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺍﻋــﺰﺍﻡ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ – ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺩﺭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﻃﻦ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻧﺎﻡﻧﻮﻳﺴﻲ ﺍﺯ ﻃﻼﺏ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻟﺸﻔﺎﺀ ﻗﻢ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳــﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻠﺴــﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫»ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻧﺴﺎﺭﻱ ﻭ ﺻﺪﺭ« ﺳﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺳﺎﻛﻦ‬
‫ﻗﻢ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﮐﺎﺷﺎﻧﯽ‬
‫ﻭ ﻧﻮﺍﺏ ﻣﻮﺿﻊ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﻭﻱ ﺧﻮﺵ ﻧﺸــﺎﻥ ﻧﺪﻫﺪ‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻌﺘﺮﺽ ﻫﻢ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺻﺪﺭ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪»:‬ﺁﻗﺎﻱ‬
‫ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺗﻤﺎﻡ ﺭﺍﻩﻫﺎﻱ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﻗﺎﻱ ﺧﻮﺍﻧﺴﺎﺭﻱ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ «.‬ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺧﻮﺍﻧﺴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻫﻤﺪﺭﺳﺎﻥ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﻧﺠﻒ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻋﺰﺍﻡ ﻧﻴﺮﻭ ﺑﻪ ﻓﻠﺴــﻄﻴﻦ ﻃﻲ‬
‫ﺍﻃﻼﻋﻴﻪﺍﻱ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﺪﻭﻥ‬
‫ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﻂﻣﺸــﻲ ﺟﺮﻳﺎﻥ »ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ« ﺭﺍﻩ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﻃﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﻭ‬
‫ﻣﻨﺶ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻗﺎﻣﺖ ﻳﻚ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﺰﺭﮒ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﺍﻱ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ‬
‫ﺩﻋﺎ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺣﻖ ﻳﻬﻮﺩﻱﻫﺎﻱ ﺍﺳﺮﺍﺋﻴﻠﻲ ﻧﻔﺮﻳﻦ‪ .‬ﻣﻨﺶ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﺍﺭﺷﺪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺬﺍﻕ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺧﻮﺵ ﻧﻤﻲﺁﻣﺪ؛‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺍﻭ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺍﺯ ﺗﺒﻌﻴﺪ‬
‫ﻟﺒﻨــﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋــﻲ ﺩﺭ ﻣﻨﺰﻝ ﺧﻮﺩ ﮔﻔﺘﻪ ﺑــﻮﺩ‪ »:‬ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺣﻞ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺻﺒﺮ ﻭ ﺩﻋﺎ ﺳــﭙﺮﻱ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻭ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﻭ ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺠﺎﻫﺪﺕ ﻭ ﻓﺪﺍﻛﺎﺭﻱ‬
‫ﺷﻮﺩ‪«.‬‬
‫ﻧﻮﺍﺏ ﺻﻔﻮﻱ‪ ،‬ﺭﻫﺒﺮ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻭﺭ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﺨﺼﻮﺹ‪ ،‬ﺑﺎﺯﻭﻱ ﻓﻌﺎﻝ ﻭ ﮔﺮﺩﺍﻧﻨﺪﻩ‬
‫ﺑﻴﺖ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻲﺷــﻮﺩ؛ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﻛــﻪ »ﻣﺤﻤﺪﻳﺰﺩﻱ«‬
‫ﺩﺭ ﺫﻛــﺮ ﺧﺎﻃــﺮﺍﺕ ﺧــﻮﺩ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﻣﻌــﺮﻭﻑ ﺑــﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﺳــﻼﻡ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ‪» «.‬ﻃﺎﻫﺮﻱ‬
‫ﺧﺮﻡﺁﺑﺎﺩﻱ« ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺗﻨﮕﺎﺗﻨﮓ ﭘﺮﺩﻩ‬
‫ﺑﺮ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ‪»:‬ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺩﺳﺖ ﻣﺮﺣﻮﻡ‬
‫ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪ «.‬ﻣﺮﺣﻮﻡ‬
‫ﺁﻳﺖﺍﷲﻓﺎﺿﻞ ﻟﻨﻜﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺣﻮﺯﻩ‪ ،‬ﺑﻴﺖ‬
‫ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﺣﻮﺯﻩ ﻣﻘﺼﺮ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺖ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ »:‬ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﺳــﻼﻡ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﻮﻣﻨﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻱ‬
‫ﻫﺪﻓﻲ ﻣﻘﺪﺱ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﻴﺖ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺤﺮﻳﻜﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﺪ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﻭ ﺣﻮﺯﻩ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺣﻮﺯﻩ‬
‫ﻭ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻌــﺎ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﻣﻄﻠﺐ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۱۱۰‬‬
‫‪۳۲‬‬ ‫ﺣﻮزه‬
‫دﻳﻦ‬
‫ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺧﺎﻃﺮﻩﮔﻮﻳﻲ ﺧﻮﺩ ﮔﻔﺖ‪»:‬ﺁﻗﺎﻱ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﻭ ﺁﻗﺎﻱ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‬
‫ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ ﺭﻭﺍﺑﻄﺸﺎﻥ ﺳﺮﺩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﭼﻮﻥ‬
‫ﺁﻗﺎﻱ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺧﻴﺎﻝ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺁﻗﺎﻱ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺭﻗﻴﺒﺶ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺁﻗﺎﻱ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‬
‫ﻳﻚ ﺭﻫﺒﺮ ﺳﻴﺎﺳــﻲ‪ .‬ﻳﻚ ﺭﻫﺒﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ – ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻮﺩ ﻭ‬
‫ﻫﻴﭻ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺒﺪﺍ ﺁﺷــﻨﺎﻳﻲ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﻭ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﻃﻦ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ – ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺁﻧﺎﻥ ﻳﻌﻨــﻲ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ‬
‫ﻧﺠــﻒ ﻭ ﻣﻜﺘﺐ ﺁﺧﻮﻧﺪ ﺧﺮﺍﺳــﺎﻧﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻳﻜﻲ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﺩﻳﺎﻧﺖ ﺟﺴﺖﻭﺟﻮ‬
‫ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺗﻨﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻛﻮﺭﺍﻥ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺩﻫﻪ‬
‫«‪v U U rÝUI «uÐ‬‬
‫‪ ۲۰‬ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﻭﺩﺍﺕ ﺷــﺘﺎﺏ ﺑﻴﺸــﺘﺮﻱ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺳﻮﻳﻲ‬ ‫ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﻜﺴــﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫‪tK «X¹¬ —UM —œ‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﻭ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺑﺎ ﻭﺭﻭﺩ ﻳﻚ ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﺟﻮﺍﻥ‬ ‫ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ ﺍﺯ ﻋﺮﺍﻕ ﻓﺮﺍﺭﻱ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﺯ‬ ‫‪ÈœdłËdÐ‬‬
‫ﺭﻧــﮓ ﻭ ﺟﻼ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺭﺥﻧﻤﺎﻳﻲ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻫﻨﻮﺯ ﻳﻚ ﺳــﺎﻝ ﺍﺯ‬ ‫ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺣﻀﻮﺭ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺑﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ‬
‫ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺑﺮﻓﺮﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ »ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺪﺍﻟﻜﺮﻳﻢ ﺣﺎﺋﺮﻱ ﻳﺰﺩﻱ« ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﻱ‬
‫ﻛﻪ »ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ« ﺑﺎ »ﻣﺠﺘﺒﻲ ﻣﻴﺮﻟﻮﺣﻲ« ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ »ﻧﻮﺍﺏ‬ ‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻓﻘﻪ ﻭ ﻓﻘﺎﻫﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﻱ‬
‫ﺻﻔﻮﻱ« ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻛﺮﺩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ »ﺍﺣﻤﺪ ﻛﺴﺮﻭﻱ«‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻮﺳﺴﺎﻥ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ‬
‫ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﺿﺪﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ ﻭ ﺁﺩﺍﺏ ﻭ ﺳــﻨﻦ ﺗﺸﻴﻊ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺭﺟﺤﺎﻥ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﺮ ﺟﻤﻬﻮﺭﻳﺖ ﺭﺍﻱ ﻣﺜﺒﺖ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺁﺷﻨﺎﻳﻲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻧﻮﺍﺏ ﺻﻔﻮﻱ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎﻱ‬ ‫ﺁﻏﺎﺯ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺭﺿﺎﺧﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺍﻭ ﺑﻪ »ﻛﺸﻒ ﺣﺠﺎﺏ« ﻣﻌﺘﺮﺽ‬
‫ﺭﺍﺩﻳــﻜﺎﻝ ﺻﻔــﻮﻱ ﭘﻴﻮﻧﺪﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﺪ ﻭ ﺷــﻜﺎﻑ‬ ‫ﺷــﺪ؛ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ »ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﻮﺩ« ﺩﻳﮕﺮ ﭘﺴﺮ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ – ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺭﺍ ﻋﻤﻖ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻧﻮﺍﺏ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺷﺪﻳﺪﺍ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﺳﺎﻛﻦ ﻧﺠﻒ ﻳﻌﻨﻲ »ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﻗﻤﻲ«‬ ‫ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻣﻲﮔﺬﺍﺷــﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻫﻢ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻃﻼﻉ‬
‫ﻧﺰﺩﻳــﻚ ﺑﻮﺩ ﻭ ﮔﻮﻳﻲ ﺣﺘﻲ ﻓﺘﻮﺍﻱ ﻗﺘﻞ ﻛﺴــﺮﻭﻱ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻭ‬ ‫ﻗﺒﻠﻲ‪،‬ﻳﻚ ﻳﺎ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻝ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻳﺪﺍﺭﺷﺎﻥ‬
‫ﺍﺧﺬ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺷــﺘﺎﻓﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﻗﺎﻣﺖ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ –ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺎﺯﻭﻳﻲ‬ ‫ﻣﻲﮔﻔﺖ‪»:‬ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ »ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ« ﺭﺍ ﻃﻠﺐ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺷﺨﺼﻲ ﺍﺳــﺖ‪ «.‬ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﻱ ﺧﻂﻣﺸﻲﺍﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻧﺎﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ‬ ‫ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮﺩ‪«.‬‬
‫ﻭ ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ‬ ‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ »ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ« »ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ‬
‫ﻣﺨﺎﻃــﺮﻩ ﻣﻲﺍﻧﺪﺍﺧﺖ‪ .‬ﻧﻮﺍﺏ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﻳﺖ »ﻣﻬﺪﻱ ﻋﺮﺍﻗﻲ« ﺍﺯ‬ ‫ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺧﻄﺮﻧﺎﻙ ﺑــﻮﺩ« ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻧﺎﻣــﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﺰﺩﻳﻜﺎﻥ ﻭ ﻫﻤﺮﺯﻣﺎﻥ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺟﻠﺴﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ »:‬ﺩﺭ ﺍﺟﺮﺍﻱ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﻴﺸﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽﻫﺎﻱ ﻃﻠﺒﻪﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺍﺳــﻼﻡ ﻭ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻫﺪﻑ ﺩﻳﻨﻲ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻧﻘﺸﻪ ﻭ‬ ‫ﻛﺸﻒ ﺣﺠﺎﺏ ﻳﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﻮﻥ ﺷﻨﻴﺪﻩ‬
‫ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﻮﺭﺕ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺷﻤﺎ )ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ( ﺣﺎﺿﺮﻡ‬ ‫ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﻛﻨﺎﺭ ﺭﻓﺘﻦ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻨﻔﺲ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻧﻔﺲ ﺍﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻛﻨﻢ ﻭ ﺍﺯ ﺁﺯﺍﺭ ﺩﺷﻤﻦ ﻧﻬﺮﺍﺳﻢ‪«.‬‬ ‫ﺁﻏﺎﺯ ﻭ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﮔﻮﺩ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﻳﺖ »ﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﻭﺍﺣﺪﻱ« ﺩﻳﮕﺮ‬ ‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲﻛــﻪ ‪۲۷‬ﺧــﺮﺩﺍﺩ ‪ ۲۳‬ﺑﻪ ﺍﺗﻬــﺎﻡ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻤﻔﻜﺮ ﻧﻮﺍﺏ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻃﻠﺐ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪) »:‬ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ( ﺧﻮﺩ‬ ‫ﺍﻓﺴﺮﺍﻥ ﺍﺱﺍﺱ ﺁﻟﻤﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻳﻚ ﻋﺎﻟﻢ ﺩﻟﺴﻮﺧﺘﻪ ﻭ ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮﺗﻤﻨﺪﻱ ﻛﻪ ﺍﺯ‬ ‫ﺩﺭ ﻗﻢ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﻣﺠﺘﻬﺪﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ‬
‫ﻣﻈﺎﻟﻢ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﺿﺪﺍﺳــﻼﻡ ﻭ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﻗﺮﺁﻥ ﺩﻟﻲ‬ ‫ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪» .‬ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺍﻟﻌﻈﻤﻲ ﺣﺎﺝ ﺁﻗﺎ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ«‬
‫ﭘﺮﺧﻮﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻭ ﺍﺯﺣﻀﻮﺭﺷﺎﻥ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﻭ‬ ‫ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺣﻀﻮﺭ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺛﻼﺙ ﺁﻳﺎﺕ ﻋﻈﺎﻡ »ﺻﺪﺭ‪،‬ﺣﺠﺖ ﻭ‬
‫ﺭﺍ ﻳﺎﺭﻱ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﻳﺶ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﮐﻨﻨﺪ‪«.‬‬ ‫ﺧﻮﺍﻧﺴﺎﺭﻱ«‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻼﺵ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﻋﻠﻤﺎ ﺍﺯ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻳﻚ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﻭ ﻳﻚ ﻃﻠﺒﻪ ﺟﻮﺍﻥ ﭘﺮﺷﻮﺭ‪،‬ﺑﻲﭘﺎﺳﺦ‬ ‫ﺑﻪ ﻗﻢ ﺁﻣﺪ ﺗﺎ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺳﺮﻭﺳﺎﻣﺎﻥ ﺩﻫﺪ ﻭ‬
‫ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻭ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺎﺭ ﺩﻭﻡ ﺗﻮﺳــﻂ »ﻗﻮﺍﻡ‬ ‫ﻗﺪﺭﺕ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻭ ﻣﺴﺘﺤﻜﻢﺗـﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﻫﻤﭽﻮﻥ‬
‫ﺍﻟﺴــﻠﻄﻨﻪ« ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﺎﺩﻩ ﭘﻨﺞ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷــﺖ ﻭ‬ ‫»ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ« ﺷﺎﮔﺮﺩ »ﺁﺧﻮﻧﺪ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﻲ« ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻭﺭﻭﺩ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ »ﺑﻬﺠﺖﺁﺑﺎﺩ« ﻗﺰﻭﻳﻦ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻮﺍﺏ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳﻢ‬ ‫ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﻠﻤﺎﻱ ﻧﺠﻒ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭ ﺩﻓﺎﻉ ﻳﺎ‬
‫ﭼﻬﻠﻤﻴﻦ ﺭﻭﺯ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ »ﺳﻴﺪﺣﺴﻴﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﻗﻤﻲ«‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻣﺸــﺮﻭﻃﻴﺖ ﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻧﺠﻒ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺳــﺎﻛﻦ ﻧﺠﻒ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲ ﻣﻨﺒﺮﻱ‪،‬ﺩﺭ‬ ‫ﻭ ﺑﻪ ﻣﻮﻃﻦ ﺧﻮﺩ »ﺑﺮﻭﺟﺮﺩ« ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻭ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩ ﻭ ﺩﺭﺣﻀﻮﺭ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫ﺗﺪﺭﻳﺲ ﻋﻠﻮﻡ ﺣﻮﺯﻭﻱ ﺷــﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺪ »ﺍﺑﻮﺍﻟﻘﺎﺳﻢ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ« ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻛﺮﺩ‬ ‫ﺁﻏﺎﺯ ﻓﺼﻞ ﺟﺪﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﻧﮕﺮﺵ ﺩﻭ ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻓﻮﺭﻱ ﺍﻭ ﺷﺪ‪»:‬ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﻳﻨﻜﻪ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺫﻋﺎﻥ ﻛﺮﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ‪»:‬ﺍﻳﻨﻬﺎ‬
‫ﻳﻚ ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﺑﺰﺭﮒ ﺭﺧﺖ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺮﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻴﺖ‬ ‫ﺩﺭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﻭ ﻣﺸﺮﺏ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻳﺎﻡ ﻳﻚ ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﺑﺰﺭﮒ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ «.‬ﺍﻟﺒﺘﻪ »ﻣﻬﺪﻱ ﺣﺎﺋﺮﻱ ﻳﺰﺩﻱ« ﺍﺯ ﻣﻘﺮﺑﻴﻦ ﺁﻳﺖﺍﷲ‬
‫ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ ﺍﻫﺎﻧﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ‬ ‫ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻣﻮﺳﺲ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺭﺍ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺣﻮزه‬
‫ﺗﻜﺎﻣﻞ‬ ‫‪۳۳‬‬
‫‪۸۳‬‬
‫ﮔﺰﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻇﺎﻟﻤﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻱ ﺑﻲﺭﺣﻤﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺟﻌﻞ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ‬
‫ﺧﻼﻑ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻧﻘﺸــﻪﻫﺎﻱ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﻫﻤﻪ‬
‫ﺭﻭﺯﻩ ﺑﺮ ﭘﻴﻜﺮ ﺍﺳﻼﻡ ﺿﺮﺑﺎﺕ ﺷﺪﻳﺪﻱ ﻧﻮﺍﺧﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻮ ﺍﻱ ﺑﻲﻭﻓﺎ‬
‫ﺑﺸﺮ‪،‬ﺍﻱ ﻛﺎﺵ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﻱ ﺭﺍ ﺍﺯ ‪ ...‬ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩﻱ؛ ﺗﻮ ﺑﺮﺍﻱ ]‪[...‬‬
‫ﻭ ﺭﻳﺎﺳــﺖ ﺧﻮﺩ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻛﻪ ﻛﻮﺷﻴﺪﻱ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻔﻆ‬
‫ﺍﺳﺎﺱ ﺍﺳﻼﻡ ﻳﻚ ﻫﺰﺍﺭﻡ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺪﺕ ﻋﻤﺮﺕ ﻛﻮﺷﺶ‬
‫ﻧﻜﺮﺩﻱ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﺁﻥ ﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺧﻄﺮﻱ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻬﻴﺎﻱ ﻫﺮ ﺍﻗﺪﺍﻣﻲ ﻭ‬
‫ﺗﻔﻜﻴﺮ ﻭ ﺗﻔﺴﻴﻘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻲ ﻭ‪«...‬‬
‫ﺩﺭ ﺗﻜﻤﻴــﻞ ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺮﺵ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﺣــﻮﺯﻩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﺣﺎﻣﻴﺎﻥ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺁﺗﺶ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ‬
‫ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﻟﺒﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻗﻢ ﺍﻓﺮﻭﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ؛ ﺁﺗﺸﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﻣﻌﺮﻛﻪﮔﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﺁﻥ ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ ﺍﻳــﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﺑﺎ ﻣــﺮﮒ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﻭ‬
‫ﺯﻣﺰﻣﻪﻫﺎﯼ ﺗﺸﻴﻴﻊﺟﻨﺎﺯﻩ ﺍﻭ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ‪.‬‬
‫»ﺳﻴﺪﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴــﻴﻦ ﻭﺍﺣــﺪﻱ« ﺩﺭ ﻗــﻢ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳــﺖ‬
‫ﺁﮔﺎﻩﺳــﺎﺯﻱ ﺳﻴﺎﺳــﻲ‪-‬ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻃﻠﺒﻪﻫﺎ ﻭ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺳــﻮﻱ ﻧﻮﺍﺏ ﺻﻔﻮﻱ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﺍﺣﺪﻱ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻃﻠﺒﻪﻫﺎﻱ ﺟﻮﺍﻥ ﺣﺎﻣﻴﺎﻧﻲ ﺟﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﻭﻗﺘﻲ ﻭﺍﺣﺪﻱ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﺮﻭﺩ ﺣﻤﺎﻡ ‪ ۵۰۰-۶۰۰‬ﻃﻠﺒﻪ ﺩﻧﺒﺎﻟﺶ ﺭﺍﻩ ﻣﻲﺍﻓﺘﺎﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﺻﻼ‬
‫ﺩﺭﺱ ﻭ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺣﻮﺯﻩ ﺭﺍ ﻗﺒﻀﻪ ﻛﺮﺩﻩ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺻﺤﻦ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﺩﺭ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩ‪ «.‬ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺯﻣﺰﻣﻪﻫﺎﻱ ﺣﻀﻮﺭ ﺟﺴﺪ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﻢ‪،‬‬
‫ﻧﻮﺍﺏ ﺑﻪ ﻃﻼﺏ ﺩﺳــﺘﻮﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺣﻖ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ ﻣﻨﺰﻝ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎﺯﻩ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﺍﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻤﻲ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳــﻢ ﺩﻳﺪﻩ ﺷــﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﺣﻖ‬
‫ﺯﻧﺪﮔــﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ «.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻮﺍﺏ ﺑﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ ﺩﻓﺘﺮ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺍﺯ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺮﺑﺎﺯ‬
‫ﻣﻲﺯﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻪﺭﺳﺎﻥ ﭘﻴﻐﺎﻡ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﺧﻮﺷﺶ ﻧﻤﻲﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ »ﺳﻴﺪﻣﺮﺗﻀﻲ‬
‫ﺑﺮﻗﻌﻲ« ﺍﺯ ﻣﻨﺒﺮﻱﻫﺎﻱ ﻗﻢ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﺎﻥ ﺩﻓﺘﺮ ﺁﻳﺖﺍﷲ‬
‫ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺑﻮﺩﻩ ﺭﺍ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴــﻴﻦ ﻭﺍﺣﺪﻱ ﺩﺭ ﭘﺸﺖ ﭘﺎﻛﺖ ﻣﻘﻮﺍﻳﻲ ﺳﻴﮕﺎﺭ‬
‫ﻫﻤــﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺒــﺮﻱ ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺑــﻮﺩﻩ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺘﻢ‬
‫ﺳــﺨﻨﺮﺍﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺷــﺘﻪﺍﻱ ﺗﻬﺪﻳﺪﺁﻣﻴﺰ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﻭ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺳﺘﺶ ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ »ﺳﻴﺪﻣﺮﺗﻀﻲ ﺑﺮﻗﻌﻲ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺧﺘﻢ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﻗﻠﺪﺭ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩ ﺟﻬﻨﻤﻲ‬
‫ﻣﻨﺒﺮ ﺭﻓﺘﻲ ﺷﻜﻤﺖ ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﮓ ﭘﺎﺭﻩ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ «.‬ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺮﺍﺳــﻢ ﺳﺮﺩﻱ‬
‫ﺩﺭ ﻗﻢ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﻲﺷــﻮﺩ؛ ﺍﻣــﺎ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺁﻥ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺍﺭﺩﻳﺒﻬﺸــﺖ ﻳــﺎ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺧﺮﺩﺍﺩ‬
‫ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﻣﺎﻧﻮﺭ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺁﻏــﺎﺯ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺳــﺒﺖ ﺭﻭﺯ ﻭﻻﺩﺕ ﺍﻣﺎﻡ ﺣﺴﻴﻦ)ﻉ(‬
‫ﭘــﺲ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﺯ ﻣﻐﺮﺏ ﻭ ﻋﺸــﺎﺀ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻣﺖ‬
‫ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﺧﻮﺍﻧﺴــﺎﺭﻱ‪ -‬ﻣﺮﺟــﻊ ﻫﻤﺮﺍﻩ‬
‫ﻭ ﻫﻤﻔﻜــﺮ ﺑــﺎ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ – ﺩﺭ ﻓﻴﻀﻴﻪ‪،‬‬
‫»ﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴــﻴﻦ ﻭﺍﺣﺪﻱ« ﻣﺴــﻮﻭﻻﻥ‬
‫ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﺳــﻼﻡ ﺩﺭ ﻗﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﺒﺮ ﻣﻲﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ‪۷‬ﺧــﺮﺩﺍﺩ ﻓﺮﺩﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ‬
‫ﻓﻴﻀﻴﻪ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮ‬
‫‪v U U —UM —œ ÈuH »«u‬‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺗﺮﺳﻮﻳﻲ‪ [...] ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺍﺯ ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﺪﺵ ﻫﺮ ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ﺭﺍ ﺍﺳﻤﺶ ﺭﺍ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ‬
‫ﻛﻨﺎﺭﻩﮔﻴﺮﻱ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﺩﺧﻮﻝ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻌﻠﻮﻡ‬
‫ﻧﻴﺴــﺖ ﺑﻪ ﻛﺪﺍﻡ ﺁﻳﻪ ﻳﺎ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺣﺮﺍﻡ ﺍﺳــﺖ‪«.‬ﺍﻭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ »:‬ﻣﺘﺪﻳﻨﻴﻦ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻮﺍﻱ ﻣﺘﻘﻲ ﺯﺍﻫﺪ ﻛﺴﻲ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺎﺭﻱ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ «.‬ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭﺟﻮﻫﺎﺕ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ‬
‫ﮔﻼﻳﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺳﻴﺴــﺘﻢ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺁﻧــﺎﻥ ﺭﺍ ﻫﺪﻑ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮﺩ‪»:‬ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪﺷــﺎﻥ ﻛــﻪ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺧﻴﻠﻲ‬
‫ﻛﻨﺎﺭﻩﮔﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﻡ ﺣﻔﻆ ﺍﺳــﻼﻡ ﻭ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺧﺎﺋﻨﻴﻦ ﻭ ﻇﻠﻢ ﺍﺳــﺖ‬
‫ﻣﺜﻞ ﻣﺨﻠﺺ‪،‬ﭘﻮﻝ ﻧﻤﻲﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ‬
‫ﺗﻬﻲﺩﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﺍﻭ ﺣﺘﻲ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﻮﺿﻮﻉﮔﻴﺮﻱ ﻧﻜﺮﺩﻥ ﺁﻧﺎﻥ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ »:‬ﭼﻮﻥ ﻧﺒﺎﻳﺪ‬
‫ﺩﺍﺧﻞ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻭﺍﻻ ﺳﻬﻢ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲﺩﻫﺪ‪ «.‬ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﻴﺎﺕ ﺣﺎﻛﻤﻪ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻣﻘﺼﺮ ﺍﺻﻠﻲ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺍﻧﮕﺸﺖ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ »ﺯﻋﻤﺎﻱ ﻗﻮﻡ« ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ »ﺍﺳﺎﺱ ﺗﻘﺼﻴﺮ«‬
‫ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻛﻪ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ‬
‫ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺧــﻮﺩ ﺩﺭ ﻟﺒﻨﺎﻥ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩﻩ‪» ،‬ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ « ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻭ ﺳﺮﺑﺴﺘﻪ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ‬
‫ﺑﻪ »ﺭﺿﺎ ﻓﻘﻴﻪﺯﺍﺩﻩ« ﻣﻲﻧﻮﻳﺴــﺪ‪ »:‬ﻫﻤﻪ ﺭﻓﻘــﺎﻱ ﺣﻮﺯﻩ ﺭﺍ‬
‫ﺳــﻼﻡ ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﻢ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺧﻮﺩﻣﺎﻧﻲﻫﺎ ﺩﺍﺧﻞ ﺣﻮﺯﻩ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻢ ﺍﺳﻢ ﺑﺒﺮﻡ ﻭ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﻣﻜﺘﻮﻡ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻛﺲ ﺑﺪﺍﺭﻳﺪ‪ ،‬ﺣﻮﺯﻩ ﺭﺍ ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻭﺍﻟﺴﻼﻡ‪«.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻧﮕﺮﺵ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻨﺘﻬﻲ‬
‫ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﺳــﻼﻡ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻱ‬
‫ﺣﻘﺎﻳــﻖ« ﺗﺎﻟﻴﻒ ﻛﻨــﺪ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻠــﻢ »ﻣﺠﺘﺒﻲ ﻧﻮﺍﺏ‬
‫ﺻﻔــﻮﻱ« ﻣﻲﺩﺍﻧﻨــﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﻓﺼﻠــﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﺘــﺎﺏ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ‬
‫»ﻃﺮﻳﻖ ﺍﺻﻼﺡ ﻋﻤﻮﻡ ﻃﺒﻘﺎﺕ« ﺑﻪ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ‬
‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴــﺪ‪ »:‬ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻟﺒﺎﺱ‬
‫ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ ﻭ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‬
‫ﻭ ﻭﺟﻮﺩﺷﺎﻥ ﻧﺎﭘﺎﻙ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺎﻃﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﻣﻌﺎﻭﻧﻴﻦ‬
‫ﺩﺷــﻤﻨﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺍﺟﻨﺒﻲﻫﺎ ﻭ ﺧﺎﺋﻨﻴﻦ ﺧﺎﺋﻔﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮﺩﻩ‬
‫ﻭ ﺍﺯ ﻟﺒﺎﺱ ﻭ ﻫــﺪﻑ ﻣﻘﺪﺱ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ‬
‫ﺑﻴﺮﻭﻧﺸﺎﻥ ﺁﺭﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺍﺯ‬
‫ﺟﻨﺎﻳﺎﺕ ﻣﺮﻣﻮﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﺼﻮﻥ ﻭ ﺍﺳــﺎﺱ‬
‫ﻣﻘﺪﺱ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﺳــﺪ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻨﺰﻩ ﻣﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺍﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴــﻦ ﺩﺭ ﻓﺼﻠــﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺍﻱ ﺑﺸــﺮ ﺭﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﮕﻮ« ﺑﻲﭘﺮﻭﺍ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴــﺪ ﻭ ﻧﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺨﺸــﻲ ﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩ ﺑﺴﻂ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪»:‬ﺗﻮ‬
‫ﺍﻱ ﻋﺎﻟﻢ ﺍﺳــﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻮ ﺍﻱ ﺑﻲﻭﻓﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻮﻡ‬
‫ﺁﻝﻣﺤﻤــﺪ ﻭ ﻣﻌــﺎﺭﻑ ﺍﻟﻬــﻲ ﺗﺤﺼﻴﻞ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﻱ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻛﻪ ﺍﻓﻜﺎﺭﺕ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﺎﺭﻑ‬
‫ﻧﻮﺭﺍﻧــﻲ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﮔﻠﺴــﺘﺎﻥ‬
‫ﻧﻮﺭﺍﻧــﻲ ﺣﻖ ﭘﺮ ﻭ ﺑﺎﻟــﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺭﻭﺵ ﻭ‬
‫ﻟﺒﺎﺳﺖ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺍﺩﻱ ﻭ ﺩﺭ ﺻﻒ ﺑﺪﻋﺖ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺣﻮﺯﻩ ﻭ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪ «.‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺮﻭﺭ ﻧﺎﻓﺮﺟﺎﻡ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﺎﻩ ﻧﻮﻉ ﺩﻳﺎﻟﻮﮒ‬
‫ﺩﻭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﮐﺎﺷــﺎﻧﯽـ ﻧﻮﺍﺏ ﻭ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﯼ ﻛﺎﻣﻼ ﺷﻔﺎﻑ ﻭ ﺑﻪ‬
‫ﺭﻭﻳﺎﺭﻭﻳﻲ ﻛﺸــﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ‪۱۵‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ، ۱۳۲۷‬ﻓﺮﺩﻱ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﻓﺨﺮﺁﺭﺍﻳﻲ« ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺭﺍ ﺗﺮﻭﺭ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭ‬
‫ﻧﺸــﺮﻳﻪﺍﻱ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﭘﺮﭼﻢ ﺍﺳــﻼﻡ« ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‬
‫ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺁﻥ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﻲ‬
‫ﺗﺮﻭﺭ ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺿﺎ‪ ،‬ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺑﺎﻣﺪﺍﺩ ‪۱۶‬ﺑﻬﻤﻦ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﻗﻠﻌﻪ »ﻓﻠﻚﺍﻻﻓﻼﻙ« ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ »ﻟﺒﻨﺎﻥ«‬
‫ﺗﺒﻌﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺭﻭﻳﺎﺭﻭﻳﻲ ﺣﺎﻣﻴﺎﻥ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‬
‫ﻭ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺎ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ‬
‫ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺮﻭﺭ‪ ،‬ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﺎﻩ ﺗﻠﮕﺮﺍﻓﯽ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻗﻢ ﻣﻲﺭﻭﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺑﻴﺖ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﻣﺘﺤﺼﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﻭ‪ ،‬ﺳﻪ ﺭﻭﺯ ﻣﻲﮔﺬﺭﺩ‬
‫ﻭ ﺍﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻦ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺩﻳﺪﺍﺭ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛــﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪﺍﻱ ﻋﺎﻳﺪ ﺁﻧﺎﻥ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻨﺰﻝ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺘﺤﺼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺍﻥ ﺧﺎﺭﺝ ﺷﺪﻥ ﺍﺯ ﻣﻨﺰﻝ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺣﺘﻲ‬
‫»ﻣﻬﺪﻱ ﻋﺮﺍﻗﻲ« ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪»:‬ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ )ﺗﺎﻣﻴﻦ‬
‫ﻏﺬﺍﻱ ﻣﺘﺤﺼﻨﻴﻦ( ﺳﺮ ﺑﺎﺯ ﺯﺩﻩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻃﻠﺒﻪﻫﺎﻱ ﺟﻮﺍﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺍﺯ ﭘﺸــﺖﺑﺎﻡ ﻧﺎﻥ ﻭ ﭘﻨﻴﺮ ﻭ ﺣﻠﻮﺍ ﺍﺭﺩﻩ ﺑﻪ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ‬
‫ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ‪ «.‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﻣﺘﺤﺼﻨﻴﻦ ﺍﺯ ﻣﻨﺰﻝ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺑﻴﺮﻭﻥ‬
‫ﻣﻲﺭﻭﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﺗﻮﺑﻮﺱ ‪ ۳۰‬ﻧﻔﺮ ﺁﻧﺎﻥ‬
‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻭ ﻫﻤﮕﯽ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﭘﻲ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﺼﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺑﺮ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻧﮕﺮﺵ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻭﺣﻮﺯﻩ ﺑﺎ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻭ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻧﺶ ﭘﺎﻱ ﻣﻲﻓﺸﺎﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺩﻭﻡ ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ۲۷‬ﺩﺭﺱ ﺣﻮﺯﻩ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻭ ﺗﺠﻤﻊ ﺩﻭ ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮﻩ‬
‫ﻃﻼﺏ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳــﻪ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺠﻤﻊ ﺳﻠﺐ ﻣﺼﻮﻧﻴﺖ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ‬
‫ﻗﻢ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻋﻠﻤﻴﻪ »ﺑﻪ ﻟﺒﺎﺱ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ ﻣﻠﺒﺲ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ« ﻭ ﺩﺭ »ﺍﻣﻮﺭ ﺳﻴﺎﺳﻴﻮﻥ ﻭ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﻣﺪﺍﺧﻼﻧﻲ ﻧﻤﻮﺩﻩ‬
‫ﻳﺎ ﺁﻟﺖ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ «.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ‬
‫ﻗﻢ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺳﻤﻴﺖ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﭘﻴــﺎﻡ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺑــﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﺩﻫﻤﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ‬
‫ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺪﻥ ﺣﻮﺯﻩ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻋﻼﻡ ﻧﮕﺮﺵ ﺻﺮﻳــﺢ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺣﻮﺯﻭﻳﺎﻥ‪ ،‬ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﺣﺎﻛﻢ‬
‫ﻏﺎﻟﺐ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻊ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻫﺮﺍﺯﭼﻨﺪﮔﺎﻫﻲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺑﺮﺍﺯ‬
‫ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺑﺨﺸــﻲ ﺍﺯ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﺍﺵ ﺩﺭ ‪ ۱۷‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪۱۳۲۶‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ »:‬ﮔﻮﺷﻪﮔﻴﺮﻱ ﻭ ﺑﻲﺍﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺍﻣﻮﺭ ﻭ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻭ‬
‫ﺩﻳﺎﻧﺖ ﻭ ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪﺍﺵ ﺑﻴﭽﺎﺭﮔﻲ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ‬
‫ﻭ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺭﻓﺘﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺍﺳﺖ‪ «.‬ﺍﻣﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻭ‬
‫ﺑﻪ ﻟﺒﻨﺎﻥ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷــﺪ‪ ،‬ﺩﺍﻍ ﺩﻟﺶ ﺗﺎﺯﻩ ﺷﺪ ﻭ ﺣﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑــﻪ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻢ ﺧــﺮﺩﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪»:‬ﺍﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﻲﻏﻴﺮﺕ ﻭ‬
‫ﺑﻲﺷﻌﻮﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﻫﻴﭻ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻭ‬
‫ﻳﻚ ﺭﻭﺯ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ «.‬ﺍﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺪﻭﻥ‬
‫ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩﻥ ﺍﺯ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ‪ ،‬ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪﻱ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﻄﺎﺏ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺩﺧﻮﻝ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺭﺍ ﺣــﺮﺍﻡ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﻣﻬﺮ ‪۱۳۲۸‬ﺑﻪ ﺩﻭﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ‬
‫ﺗﻮﺗﻮﻧﭽﻲ« ﻧﻮﺷــﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪»:‬ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺩﻭ ﻃﺒﻘﻪ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻳﻜﻲ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻲﺩﻳﻦ ﻛــﻪ ﺗﻮﻗﻌﯽ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺪﺍﺭﻡ‪ .‬ﻃﺒﻘﻪ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۳۴‬‬
‫‪۸۴‬‬ ‫ﺣﻮزه‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎﻱ ﻣﻲﻓﺸﺮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻭﺍﺣﺪﻱ« ﺩﻭ ﻋﻀﻮ ﺍﺭﺷــﺪ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﻢ ﻧﻮﺷــﺘﻪ ﺷــﺪﻩ ﻧﻮﺍﺏ ﺑﻪ ﻗﻢ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﺗﺎ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺣﺘﻲ‬
‫ﻭ ﺭﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﺭﮊﻳﻢ ﺍﺳﺮﺍﺋﻴﻞ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ »:‬ﺣﻀــﺮﺕ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ! ﮔﻤﺎﻥ ﺑﺎ ﻭﺳﺎﻃﺖ »ﺧﻮﺍﻧﺴــﺎﺭﻱ ﻭ ﺻﺪﺭ« ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮﺩ ﻭ ﺁﻳﺖﺍﷲ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ ﻏﻴﺮﺕ ﺩﻳﻨﻲ ﺷﻤﺎ ﺍﺯ ﺁﻳﺖ ﺍﷲ ﻗﻤﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻠﻄﺎﻧﻲ ﻋﻤﻮﺯﺍﺩﻩ ﺁﻳﺖﺍﷲﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺍﺯ ﻗﻮﻝ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ‬ ‫ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺗﻘﺒﻴﺢ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﻣﺠﺪﺩ ﻭ ﺭﺷــﺪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻭﻗﺘﻲ ﺩﻳﺪﻧﺪ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺸﻒ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﮔﻔﺘﻨﺪﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪،‬ﻣﻨﺘﻈﺮﻧﻤﺎﻧﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪ‪ ،‬ﺩﻳﮕﺮ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﺗﻮﺍﻥ ﻣﺎﻧﻮﺭ ﺩﺭ ﻗﻢ‬ ‫ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﻧﮕﺮﺵ ﺣﺎﻣﻲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﺣﺠﺎﺏ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷــﺪﻧﺪ‪ «.‬ﻫﻨﮕﺎﻡ‬
‫ﻣﻲﺁﻳــﺪ ﻭ ﺩﺭ ‪۱۰‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪ ۲۹‬ﺑﺮ ﺳــﺮ ﻛﻼﺱ ﺩﺭﺱ ﺧﺎﺭﺝ ﭘﺨﺶ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﻴــﺎﻥ ﻧﻤﺎﺯﮔﺰﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﻓﻴﻀﻴــﻪ ‪ ،‬ﺗﻌﺪﺍﺩﻱ ﺭﺍ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴﻴﻦ ﻭﺍﺣﺪﻱ‪ ،‬ﻃﻠﺒﻪ‬
‫ﺍﺯ ﺣﺎﻣﻴــﺎﻥ ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺷــﻴﺦ ﻋﻠﻲﻟﺮ ﺟﻮﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﺯﺩﺍﺷــﺖ ﻧﻮﺍﺏ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺭﺍ‬ ‫ﻓﻘــﻪ ﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺗﻔﻜﺮﺍﺕ ﺣﻮﺯﻭﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺮﺵ ﺧــﺮﺩﻩ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ »:‬ﺍﺧﻴﺮﺍ ﺑﻌﻀﻲ )ﺍﻟﺸﺘﺮﻱ(‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺣﻴﻢ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﻭ ﺷﻴﺦ ﺍﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ ﺩﺭ ‪۱۳‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ ۳۰‬ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻛﻪ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎ‬
‫ﺍﺯ ﻃﻠﺒﻪﻫﺎ ﭘﺎﺭﻩﺍﻱ ﻣﺬﺍﻛﺮﺍﺕ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺳــﺖ ﺑﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﻲ ﻣﻼﻳﺮﻱ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ »:‬ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺣﻮﺯﻩ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺷﻜﺮﺁﺏ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻨﺰﻝ »ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺣﺴﻦﻣﻌﻤﺎﺭ«‬
‫ﻣﻲﺯﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻃﻼﺏ ﻋﻠﻮﻡ ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ‪ «.‬ﺁﻧﺎﻥ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﭘﺨﺶ ﺍﻳﻦ ﻋﻠﻴﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺼﺪﻕ ﺍﻋﻼﻡ ﻗﻴﺎﻡ ﻛﺮﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ‪ »:‬ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻭ ﺣﺘﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻦ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻃﻼﺏ ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺍﻃﻼﻋﻴﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺯﺩ ﻭ ﺧﻮﺭﺩ ﻣﻴــﺎﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﻭ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺩﺭﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﻋﻠﻤﺎ ﻻﺯﻡ ﻧﻴﺴــﺖ‪ «.‬ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺣﻮﺯﻩ ﺗﺎﺏ ﻭ ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﻣﻄﻠﻊ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻜﻨﻮﻧﺎﺕ ﺧﺎﻃﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﻲ ﺑﺮﺩﻩﺍﻡ‪ «.‬ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻱ ﻛﻪ ﺻﺎﺩﻕ ﺧﻠﺨﺎﻟﻲ ﺩﺭ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ .‬ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺰﺩﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﺍﻭ ﺳﭙﺲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ »:‬ﺍﻳﻦ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺟﺰﻭ ﻃﻼﺏ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ »ﻣﻼﻳﺮﻱ« ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﺗﺮﻭﺭ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺭﺯﻡ ﺁﺭﺍ ﺩﺭ ﺳــﻄﺢ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩﻱ‬
‫ﻋﻠﻮﻡ ﺩﻳﻨﻴﻪ ﺩﺍﻧﺴــﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺩﻳﻒ ﻃﺎﻟﺒﻴﻦ ﻋﻠﻮﻡ ﺗﺎﺧﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﺭﺍ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﺷــﺪ ﻣﻼﻳﺮﻱ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺑﺎ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪ‪ ...‬ﺑﺮﺧﻲ ﻫﻢ ﻣﻲﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‬
‫ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﻣــﺮﺩﻭﺩ ﻭ ﻣﻄﺮﻭﺩ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﻃﻼﺏ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﻘﻂ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺭﺍ ﮔﻔﺖ‪ »:‬ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳــﺘﻮﺭ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻛﻪ ﻓﺪﺍﺋﻴــﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺟﻮﺍﺏ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ «.‬ﺁﻳــﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺍﻧﺠــﺎﻡ ﺩﺍﺩﻳﻢ‪ «.‬ﭘــﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺩ؟!«‬
‫ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻣﺎﻧﻮﺭ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﻢ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻭﺍﻋﻆﺯﺍﺩﻩ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻣﺮﺍﻭﺩﺍﺕ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻭ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺍﺩﺍﻣﻪ‬ ‫ﺳﻨﺖﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﻋﻤﻞﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻓﻘﻴﻬﺎﻥ‬ ‫ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ »:‬ﺍﻳﻨﺎﻥ )ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ( ﺑﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﻤـﺪ ﻋﺜﻤﺎﻧﻲ* ‪ :‬ﺣﻀﻮﺭ ﺩﻳــﻦ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﺍﻳﻔﺎﻱ ﻧﻘــﺶ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎﻥ ﺩﻳﻨﻲ ﻋﺎﻣﻞ ﺩﺍﺷﺖ؛ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﻈﺮﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺩﺭ ﺑﺤﺚ‬ ‫ﻣﻮﻗﻌﻴــﺖ ﻭ ﻭﺿﻊ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﻣﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺍﻣﻦﺯﻧﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺳــﻨﺖﮔﺮﺍﻳﯽ ﻭ ﻋﻤﻞﮔﺮﺍﻳﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳــﻨﺖﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺖ ﻗﻢ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻮﺳﺴﺎﻥ ﻭ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻣﻠﻲ‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺩﻳﻦ ﺩﺍﺋﻤﺎ ﺣﻔﻆ ﻭﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻘﺪﻳﺲ ﺩﻳﻦ ﺭﺍ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﺪﻥ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﻔﺖ‪۱۹ ،‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪ ۳۱‬ﻭ ﻛﻮﺩﺗﺎﻱ‬ ‫ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺩﺭ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻭ ﺍﺳــﻼﻣﻴﺖ ﺁﻧﺎﻥ ﺷﻚ‬
‫ﺟﺪﺍﻳﻲ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎﻥ ﺍﻳﻔﺎﻱ ﻧﻘﺶ ﺩﻳﻦ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ‪۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ‪ ۳۲‬ﺗــﺎ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺗﻔﺎﻭﺕ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ «.‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻬﺪﻱ ﻋﺮﺍﻗﻲ ﺍﺯ ﻫﻤﺮﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺭﺍ ﺳﺒﺐ ﻣﺼﻠﺤﺖﺳﻨﺠﻲﻫﺎﻱ ﻧﺎﺑﺠﺎ ﻭ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﺪﻋﺖ ﺩﺭ ﺩﻳﻦ ﻣﻲﭘﻨﺪﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻮﺳﺴﺎﻥ‪ ،‬ﺗﻮﺩﻩﺍﻱﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﻧــﻮﺍﺏ ﺩﺭ ﺑﻴــﺎﻥ ﺣــﻮﺍﺩﺙ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻧﻘﻞ‬
‫ﺣﻖ ﺭﺍﻱ ﺯﻧﺎﻥ‪ ،‬ﻧﺤﻮﻩ ﻣﻨﻊ ﻣﺴــﻜﺮﺍﺕ ﻭ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺗﺎﺭﻳﺦ‬ ‫ﻃﻮﻝ‬ ‫ﺩﺭ‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ‬ ‫ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ‬ ‫ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺩﺍﺩﻧﺪ‪.‬‬‫ﻣﻲ‬ ‫ﻗﺮﺍﺭ‬ ‫ﺣﺎﻛﻢ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﻣﻤﺎﺷﺎﺕ‬ ‫ﺑﺮ‬ ‫ﺭﺍ‬ ‫ﺧﻮﺩ‬ ‫ﺗﻼﺵ‬ ‫ﻗﻮﻝﻫﺎﻳﻲ ﺗﻨﺪﺗــﺮ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺣﺎﻣﻲ ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻗﻮﻱ ﺩﻭ ﺳﻮﻱ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎﻥ ﺩﻳﻨﻲ ﻭ ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍ ﺗﻮﺭﻱ ﺷﻤﺲ ﻗﻨﺎﺕﺁﺑﺎﺩﻱ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﻳﻜﺎﻥ‬ ‫ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻗﻮﻝ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺩﺭ ﺳﺮ ﻛﻼﺱ‬
‫ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﺍﺩ ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺩﻳﻦ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺗﻠﻮﺙ ﺑﻪ ﺑﺪﻋﺖﻫﺎ ﻭ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﺑﺎﺯﻣﻲﺩﺍﺷﺖ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻭ ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻓﻮﻻﺩﻭﻧﺪ ﺍﺯ ﻣﺮﻳﺪﺍﻥ ﺁﻳﺖ‬ ‫ﺩﺭﺱ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﻋﺪﻩﺍﻱ ﮔﺮﮒ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺩﻝ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻨﺖﮔﺮﺍﻳﺎﻥ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻋﻤﻞﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻇﻬﻮﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺩﺭ ﺷﺎﻫﺮﻭﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻟﺒﺎﺱ ﻣﻴﺶ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻮﺯﻩ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻣﺮﻳﺪﺍﻥ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﺎ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺍﺳــﺘﻴﻼﻱ ﺩﻳﻦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻔﺎﻱ ﻧﻘﺶ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻘﺎﻱ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ‬
‫ﺩﺭ ﻗــﻢ ﻭ ﺗﻴﺮﮔﻲ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻣﻴــﺎﻥ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﻭ‬ ‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬ ‫ﺩﻳﻦ ﻭ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺯﻧﺪﻩﻭﺍﺭ ﺁﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪﺭﺕ ﻛﺴــﺐ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺼﻠﺤﺖﺳﻨﺠﻲ ﺟﻬﺖ ﻛﺴﺐ‬ ‫ﺣﻮﺯﻩ ﺭﺍ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺑﺴــﺘﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺩﻳﻦ ﺭﺍ ﻣﻌﺮﺽ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺳﺘﺮﮔﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۳۰‬ﺗﻴــﺮ‪ ،۳۱‬ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻧﺎﻥ‬ ‫ﺷــﻮﺩ ﻭ ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺩﺭﺱ ﻭ ﺑﺤﺜﻤﺎﻥ‬
‫ﻫﺪﻑ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪﺍﻱ ﺟﻬﺖ ﺍﻋﺘﻼﻱ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺩﻳﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﺠﺎﻝ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺮﺍﻭﺩﺍﺕ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺑﺎ‬ ‫ﺍﺩﺍﻣــﻪ ﺑﺪﻫﻴــﻢ‪ .‬ﺍﻳﻨﻬﺎﻳــﻲ ﻛﻪ ﺍﻳــﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ‬
‫ﻣﺸــﺮﻭﻃﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﻮ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭﺝ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﻧﻘﺶ ﺍﻳﻔﺎ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺁﺗﺶﺁﻭﺭ ﻣﻌﺮﻛﻪ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﺩﺷﻤﻦ ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﭼﺎﻟﺶ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﻲﺷﺪﻥ ﻧﻔﺖ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺷــﻤﻦ ﺍﻣﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺩﺷﻤﻦ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪:‬‬ ‫ﺩﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﻲ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﻧﻤﺎﺩ ﺳــﻨﺖﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ‬ ‫ﭘﻴﻐﻤﺒﺮﻫﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫‪ -‬ﺭﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻲ‪» ،‬ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮ‬ ‫ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺧﺘﻼﻓﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻭ ﻣﺼﺪﻕ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺁﻳﺖﺍﷲ‬ ‫ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺧﺎﺗﻢ ﻳﺰﺩﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺍﺧﻴﺮ‬
‫ﺳﺮﺑﺎﺯ ﺯﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺗﺼﻮﺭ ﻭﻱ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻧﻮﺍﺏ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﺴﻮﺕ ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻠﻲ« ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﮔﺎﻡ ﻧﻮ‪۱۳۸۴،‬‬ ‫ﺁﻳﺖﺍﷲﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ »:‬ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﻧﻪ‬
‫ﺯﻣﻴﻨﻪﺳﺎﺯ ﻫﺠﻤﻪ ﺑﻪ ﺍﺳﻼﻣﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻧﻤﺎﺩ ﻳﻚ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﻋﻤﻞﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪- .‬ﺣﺴﻴﻨﻴﺎﻥ‪ ،‬ﺭﻭﺡ ﺍﷲ »ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻝ ﺗﻜﺎﭘﻮﻱ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺻﻼﺡ ﻛﺎﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺴﺐ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﻮﺍﺿﻊ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻳﻨﻲ ﺍﺳﻼﻡ ﺷﻴﻌﻲ« ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻭﻱ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺭﺍ ﻣﻌﻄﻮﻑ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﺍﺳﻼﻣﻲ‪۱۳۸۱،‬‬ ‫ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻭ ﺳﭙﺲ ﭘﺮﺧﺎﺵ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﻭ ﻋﺪﻡ‬
‫‪ -‬ﻛﺮﺑﺎﺳــﭽﻲ‪ ،‬ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ‪»،‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺷﻔﺎﻫﻲ‬ ‫ﻧﻤﻮﺩ‬ ‫ﮔﺮﺍﻳﻲ‪،‬‬‫ﻋﻤﻞ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎﻥ‬ ‫ﺍﻳﻦ‬ ‫‪۵۷‬‬ ‫ﺳﺎﻝ‬ ‫ﺩﺭ‬ ‫ﺍﺳﻼﻣﻲ‬ ‫ﺍﻧﻘﻼﺏ‬ ‫ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ‬ ‫ﺍﺯ‬ ‫ﭘﺲ‬ ‫ﺩﺍﻧﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻲ‬ ‫ﻋﻤﻞ‬ ‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺁﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﺖ ﺑﺎ ﻛﺴﺐ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻲ«‪ ،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺍﺳــﻨﺎﺩ‬ ‫ﺗﻜﻔﻴﺮ ﻛﺮﺩ‪«.‬‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎﻥ ﻛﻪ ﻫﺪﻑ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﺍﻋﺘﻼﻱ ﺍﺳﻼﻡ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ‪۱۳۸۰،‬‬ ‫ﺍﻣﺎ ﻓﺪﺍﺋﻴﺎﻥ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‪ ،‬ﻗﻀﺎﻭﺕ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﻭ‪ ...‬ﻣﻮﺿﻌﻲ ﺻﺮﻳﺢ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ‪-‬ﻻﺟــﻮﺭﺩﻱ‪ ،‬ﺣﺒﻴــﺐ‪» ،‬ﺧﺎﻃــﺮﺍﺕ ﺩﻛﺘﺮ‬ ‫ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ‪۱۴‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ﺷــﺶ ﺭﻭﺯ ﻣﺎﻧﺪﻩ‬
‫ﻣﻬﺪﻱ ﺣﺎﺋﺮﻱ ﻳﺰﺩﻱ« ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺏ ﻧﺎﺩﺭ‪،‬‬ ‫ﺭﺍ‬ ‫ﮔﺮﺍﻳﻲ‬‫ﻋﻤﻞ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﮔﺮﺍﻳﻲ‬‫ﺳﻨﺖ‬ ‫ﺗﻘﺎﺑﻞ‬ ‫ﺟﻬﺎﻥ‪،‬‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ‬ ‫ﺗﺤﻮﻻﺕ‬ ‫ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ‬ ‫ﺩﻭﺭﺍﻥ‬ ‫ﺩﺭ‬ ‫ﻛﺸﻮﺭﺩﺍﺭﻱ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﻭ ﺍﻃﻼﻋﻴﻪ‬
‫ﺩﺍﻣﻦ ﺯﺩ‪ .‬ﺣﻀﻮﺭ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻛﺎﺭﻳﺰﻣﺎﺗﻴﻚ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻱ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺁﻥ ﺑﻌﺪ ﻋﻤﻞﮔﺮﺍﻳﻲ ﺭﺍ ‪۱۳۸۱‬‬ ‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﻓﻴﻀﻴﻪ ﭘﺨــﺶ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺯﺩ‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺩﻝ ﻧﻈﺎﻡﺳﻨﺖﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺍﺯ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﻱ ﻓﻘﻬﻲ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮﺩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ‪ -‬ﺑﻪ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﺳﻨﺎﺩ‪» ،‬ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﻣﺒﺎﺭﺯ ﺁﻳﺖﺍﷲ‬ ‫ﻭ ﺧﻮﺭﺩ ﺟــﺪﻱ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧــﺎﻥ ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚﺩﺍﺭﻱ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ ﺍﻭﺝ ﺁﻥ ﻭﺭﻭﺩ ﻣﺠﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺳﻴﺪ ﺍﺑﻮﺍﻟﻘﺎﺳﻢ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ« ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ‪،‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪:‬‬ ‫ﺁﻳﺖ ﺍﷲ ﺑﺮﻭﺟﺮﺩﻱ ﺷــﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻭﺟﻬﻪ ﻋﻤﻞﮔﺮﺍﻳﻲ ﻧﻈﺎﻡ ﺭﺍ ﭘﺮﺭﻧﮓ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻋﻤﻞﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﺮﻛــﺰ ﺑﺮﺭﺳــﻲ ﺍﺳــﻨﺎﺩ ﺗﺎﺭﻳﺨــﻲ ﻭﺯﺍﺭﺕ‬ ‫ﺍﻃﻼﻋﻴﻪﻫﺎ ﻃﻼﺏ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳﻢ‬
‫ﺳــﻠﻄﻪ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﻋﺪﻭﻝ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻳﻚ ﻧﻮﻉ ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ‪۱۳۷۹ ،‬‬ ‫ﺍﺳــﺘﻘﺒﺎﻝ ﺍﺯ ﻛﺎﺷــﺎﻧﻲ ﺩﻋﻮﺕ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻃﻮﺭ ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﺭﻭﺯﺳﺎﺯﻱ ﺩﻳﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻥ ﭼﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻓﻘﻪ ﭘﻮﻳﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﻘﻪ ﺳﻨﺘﻲ ﻣﻄﺮﺡ ‪ -‬ﺷﺎﻫﺪ ﻳﺎﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ‪ -‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪،‬‬ ‫ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺗﻨﺪ ﻭ ﺗﻴﺰ ﺑــﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺁﻳﺖﺍﷲ‬
‫ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۱۶‬ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺷﻬﻴﺪ ﻭ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻳﺜﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪،‬‬ ‫ﺷﺪﻩ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺳﻨﺖﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﻋﻤﻞﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻃﻼﻋﻴﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺷــﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﻔﻨﺪ‪۸۵‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ‬ ‫ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ‬ ‫ﺍﺭﺷﺪ‬ ‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ‬ ‫*‬ ‫»ﺳﻴﺪﻫﺎﺷﻢ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﻭ ﺳﻴﺪﻋﺒﺪﺍﻟﺤﺴﻴﻦ‬
 ‫ﺟﻬﺎﻥ‬ ‫ﺟﻬﺎن‬ ‫‪۱۵‬‬
‫‪ ۳۶‬ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺑﺤﺮﻳﻦ ‪ ۳۹‬ﭘﺎﻳﺎﻥ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺗﺎﺭﻳﺦ‬

‫ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺩﻭﺭﺍﻫﻲ‬
‫ﺑﺤﺮﻳــﻦ‪ ،‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻟﻐﻮﻱ ﻳﻌﻨﻲ ﺩﻭ ﺩﺭﻳﺎ‪ ،‬ﺟﺰﻳﺮﻩﺍﻱ ﺍﺳــﺖ ﺩﺭ ﻣﻴــﺎﻥ ﺩﻭ ﺩﺭﻳﺎﻱ ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ ﻋﺮﺏ ﻭ ﻓﺎﺭﺱ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻫﻮﻳﺖ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﺳﻨﻲ – ﺷﻴﻌﻲ‪ .‬ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻋﺮﺏ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻋﺮﺍﻕ ﻭ ﻟﺒﻨﺎﻥ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺗﻤﺎﻳﻠﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻲﺟﻬﺖ ﻧﺒﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺣﺴﻨﻲﻣﺒﺎﺭﻙ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮔﻔﺖ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻋﺮﺑﻲ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﻧﺪ‬
‫ﻳﺎ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺍﺭﺩﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﻱ ﻫﻼﻝ ﺷﻴﻌﻲ ﺩﺭ ﻗﻠﺐ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﺧﻠﻴﺞﻓﺎﺭﺱ ﺗﺎ ﻟﺒﻨﺎﻥ ﻫﺸﺪﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺩﻝ ﺩﺭ ﮔﺮﻭ ﻗﻢ ﻭ ﻧﺠﻒ ﻭ ﺣﺰﺏﺍﷲ ﻟﺒﻨﺎﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻗﻠﻴﺖ ‪ ۳۰‬ﺩﺭﺻﺪﻱ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺍﺳﺖ ﺭﻳﺎﺽ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺳﻌﻮﺩﻱ ﺭﺍ ﻗﺒﻠﻪ ﺁﻣﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﻛﻪ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺁﻝﺧﻠﻴﻔﻪ ﺍﺯ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺧﻄﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺳﻌﻮﺩﻱ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺣﺴﺎﺱﺧﻄﺮ ﺍﺯ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﭘﺬﻳﺮﺍﯼ ﻧﺎﻭﮔﺎﻥ ﭘﻨﺠﻢ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﻭ‬
‫ﻫﻔﺘﻪ ﭘﻴﺶ ﻛﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪﺍﺭﻱ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺩﻋﺎﻱ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﺍﻣﺎﺭﺍﺕ ﺑﺮ ﺟﺰﺍﻳﺮ ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻧﻮﺷﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﺟﺰﺋﻲ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺍﺯ ﺧﺎﻙ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺁﻝﺧﻠﻴﻔﻪ ﺍﺯ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺧﻮﺩ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺧﻄﺮ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﻣﺘﻜﻲ‬
‫ﺑﻲﺩﺭﻧﮓ ﺭﺍﻫﻲ ﻣﻨﺎﻣﻪ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺘﺎﻱ ﺑﺤﺮﻳﻨﻲ ﺧﻮﺩ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺍﺿﻊ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﺑﺤﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎﻱ ﻛﻴﻬﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻮﺍﺿﻊ ﺭﺳﻤﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻛﻪ ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ‬
‫ﺷﻌﻠﻪﻫﺎﻱ ﺟﻨﮓ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﻋﻠﻴﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﻱ ﻓﺮﻭﻛﺶ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﺁﻥ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺭﺍﺯﻣﺪﺕ ﺩﺭ ﺍﺫﻫﺎﻥ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﻲ‬
‫ﺁﻝﺧﻠﻴﻔﻪ ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻣﺘﻌﺎﺩﻝﺗﺮﻱ ﺑﺎ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪﺳﺎﺯ‬
‫ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﻭ ﺩﻫﻪ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﻧﺰﺩﻳﻜﻲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺳﻌﻮﺩﻱ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻴﻔﺘﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺍﺯ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﺵ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻧﻔﻮﺫ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ‬
‫ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﻲ ﺩﻭ ﺩﺭﻳﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺟﺪﺍﻳﻲ ﺁﻥ ﺩﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮﺡ ﻋﮑﺲ‪ :‬ﻣﺸﺎﺭﮐﺖ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺯﻧﺎﻥ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽ ﺳﺎﻝ ‪۲۰۰۶‬‬

‫ﺳﻨﯽ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﻓﻌﺎﻟﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﻫﻢ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﻭﺑﻪ ﻓﺰﻭﻥ ﻣﺬﻫﺐ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮐﺸﻮﺭ ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﻗﺪﻋﻠﻢ ﮐﺮﺩﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺜﺎﻝ‬
‫ﻳﮏ ﮔﺮﻭﻩ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺗﻼﺷﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﻣﺎ ﺣﻖ ﺩﺍﺭﻳﻢ« ﺭﺍ‬
‫ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﺁﺯﺍﺩﯼﻫﺎﯼ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﻓﺮﺩﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ‬
‫ﻭ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﻳﻦ ﺷــﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﻣﺬﻫﺒــﯽ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻥ ﺁﺯﺍﺩﯼﻫــﺎﯼ ﻣﺪﻧﯽ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﻘﻮﻕ ﺯﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫‪s¹d×Ð tMOÐU Ê“ d¹“Ë sOË« ¨ÿUHŠ «b‬‬
‫ﮐﺸﻮﺭ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭﻟﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺑﺤﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺯﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۲۰۰۲‬ﺷــﺮﮐﺖ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﯽ ﮐﺴــﺐ ﻧﮑﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺳــﺎﻝ ‪ ۲۰۰۴‬ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﻳﮏ ﺯﻥ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ »ﺩﮐﺘﺮ ﻧﺪﺍ‬
‫ﺣﻔﺎﺽ« ﻭﺯﻳﺮ ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﻃﻨﺰ ﺟﺎﻟﺐ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﮐﺸــﻮﺭﯼ ﮐﻪ ﺯﻧﺎﻥ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺣﻖ ﺭﺍﻱ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ‬
‫ﺣﻘﻮﻕ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻭ ﻣﺪﻧﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺤﺮﻭﻣﻨﺪ ﻭ ﮐﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﺷــﻤﻨﺎﻥ ﭘﻨﺪﺍﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺭﻳﺎﺳــﺖ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۲۰۰۶‬ﺑﻪ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﻳﮏ ﻭﮐﻴﻞ ﻭ ﻓﻌﺎﻝ‬
‫ﺣﻘﻮﻕ ﺯﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺧﺎﻧﻢ »ﺣﻴﺎ ﺑﻨﺖ ﺭﺷﻴﺪ ﺁﻝ ﺧﻠﻴﻔﻪ« ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻣﺠﻤﻊ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺯﻧﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﻲﻣﻬﻢ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺬﻫﺐ ﺭﺳــﻤﻲ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻔﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﻭ ﺳﻴﻞ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﺍﺯ ﺳﺎﻳﺮ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎ‬
‫ﻣﺜﻞ ﺳﺮﻳﻼﻧﮑﺎ‪ ،‬ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻴﭙﻴﻦ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﻣﺬﺍﻫﺐ ﻏﻴﺮﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﻧﻴﺰ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺳﺮﺷﻤﺎﺭﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۲۰۰۱‬ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ‪ ۷۴۰‬ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮﯼ‬
‫ﺍﻳﻦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ‪۸۰‬ﺩﺭﺻﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻥ ‪ ۱۰‬ﺩﺭﺻﺪ‬
‫ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺬﺍﻫﺐ ﻧﻴﺰ ‪۱۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺁﻣﺎﺭ ﺩﻗﻴﻘﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻴﺮﺭﺳﻤﻲ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺭﺍ ‪ ۷۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﻭ‬
‫ﺍﻫﻞ ﺳــﻨﺖ ﺭﺍ ‪ ۳۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ‬
‫ﺍﺧﻴﺮ ﺑﻪ ﮐﺸﻮﺭﯼ ﻣﻬﺎﺟﺮﻧﺸﻴﻦ ﻭ ﻣﻬﺎﺟﺮﭘﺬﻳﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻭﺳﻮﻡ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﻋﺮﺏ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮﺍﻧﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺁﺳﻴﺎﯼ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻭ ﺷﺮﻕ ﺁﺳﻴﺎ‬
‫ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺯﺑﺎﻥ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﮐﻪ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻓﺎﻳﻨﻨﺸــﻴﺎﻝ ﺗﺎﻳﻤﺰ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮐﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﮐﺸﻮﺭﯼ »ﭼﻨﺪ ﺯﺑﺎﻧﻪ« ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺣﻀﻮﺭ‬
‫ﺩﺳــﺖﮐﻢ ‪ ۸‬ﻳﺎ ‪ ۹‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ ﺁﺩﺍﺏ ﻭ ﺭﺳــﻮﻡ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﺧﺎﺹ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﻳﺮﻩ‪ ،‬ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﻪ ﻣﺄﻣﻦ ﺑﺴــﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ‬
‫ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﯼ ﻗﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻭ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﻟﻮﺍﯼ ﺍﺳــﻼﻡ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﯽ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﺍ ﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻭ ﻧﻔﻮﺫ‬
‫ﭘﺎﺭﺳــﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﺍﻧﮕﺎﺷﺖ‪ .‬ﺍﻋﺮﺍﺏ ﺳﻨﯽ ﺗﺎﺯﻩﻭﺍﺭﺩﺍﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺟﺰﻳﺮﻩ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺪﻣﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ‪ ۲۰۰‬ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ »ﺧﻠﻴﻔﻪ« ﮐﻪ ﺍﺻﺎﻟﺘﺎ ﺍﺯ ﺍﻋﺮﺍﺏ‬
‫»ﻧﺠﺪ« ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﯽ ﻣﻘﻴﻢ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﮐــﻢ ﻭ ﺑﻴﺶ ‪۱۰۰‬‬
‫ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺎﺭ ﮐﻮﭼﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ »ﻣﺤﺮﻕ« ﻭ‬
‫»ﻣﻨﺎﻣﻪ« ﺳﺎﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺍﻋﺮﺍﺏ ﮐﻮﻳﺘﯽ ﻭ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﻭ‬
‫ﺍﻣﺎﺭﺍﺗــﯽ‪ ،‬ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺮﺏ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺷﻴﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻋﺮﺏ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﻪ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺧﻮﺏ ﻭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۳۶‬‬ ‫ﺟﻬﺎن‬
‫‪۱‬‬ ‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺑﺤﺮﻳﻦ‬
‫ﺟﺰﻳﺮﻩ ﻣﻬﺎﺟﺮﺍﻥ‬
‫×‪vUÐ sO ŠbL‬‬
‫ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺗﻴﺰﺍﺳﻴﻮﻥ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺑﻪ »ﺩﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﻓﻠﻪﺍﻱ« ﻭ‬ ‫ﺑﺤﺮﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳــﺘﻘﻼﻝ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۹۷۱‬ﺑﻪ‬
‫ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﮐﺮﺩﻥ ﻧﺎﺭﺍﺿﻴﺎﻥ ﺷﻴﻌﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﻣﻨﺎﺯﻟﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺻﻮﺭﺕ ﻳﮏ ﺍﻣﻴﺮﻧﺸــﻴﻦ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﻲﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺩﺭ ﺭﺍﺱ‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﻈﺎﻡﻣﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﺧﺖﻭﺗﺎﺯ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﻣﻮﺭ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪ ۲۰۰۱‬ﺑــﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﻣﻴﺮﻧﺸــﻴﻦ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺗﻦ ﺑﻪ‬ ‫ﮐﺎﺑﻴﻨــﻪ ‪ ۲۳‬ﻧﻔﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮐﺸــﻮﺭ ﺍﺯ ﺳــﺎﻝ‬
‫ﭘﺎﺩﺷــﺎﻫﯽ ﻣﺸــﺮﻭﻃﻪ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪۲۰۰۲‬‬ ‫‪ ۱۷۸۳‬ﺍﺯ ﺳــﻮﯼ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ »ﺁﻝ ﺧﻠﻴﻔﻪ« ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ‬
‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ‪۷۴۰‬‬ ‫ﺍﺯ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۸۶۱‬ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻥ ﺟﺪﺍﻳﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪۱۹۷۱‬‬
‫ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮﯼ ﺩﻭ ﻣﺠﻠــﺲ ﻗﺎﻧﻮﻥﮔﺬﺍﺭﯼ ﺩﺍﺭﺩ؛ ﻳﮑﯽ ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫ﺗﺤﺖﺍﻟﺤﻤﺎﻳﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﺩﺷــﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ‬
‫ﻋﻮﺍﻡ ﮐﻪ ﺷــﻮﺭﺍﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪﮔﺎﻥ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻭ ﺑﻪﻭﺳــﻴﻠﻪ ﺁﺭﺍﯼ‬ ‫ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ‪ ،‬ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻋﻀﺎﯼ ﺳﻨﯽ ﻣﺬﻫﺐ‬
‫ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ »ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻣﺸﻮﺭﺗﯽ«‬ ‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺣﺎﮐﻢ ﻣﺸﺎﻏﻞ ﻣﻬﻢ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳــﻮﯼ ﭘﺎﺩﺷــﺎﻩ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﺠﻠﺲ‬ ‫ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺷﻴﻌﻪ ﻭ ﺍﻗﻠﻴﺖ‬
‫‪ ۴۰‬ﻋﻀﻮ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﻭﺭﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﭼﻬﺎﺭﺳﺎﻟﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﮐﻢ ﺳﻨﯽ ﻫﻤﻴﺸــﻪ ﺗﻨﺶﻫﺎﻳﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﺎ‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺕﻫﺎ ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﺎﺕ ﻭ ﻧﺎﺁﺭﺍﻣﯽﻫﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺁﺷﻮﺏﻫﺎﯼ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﮐﺜﺮﻳﺖ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺤﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ‬ ‫ﺷﻴﻌﻴﺎﻥﮐﻪﺗﻘﺮﻳﺒﺎﺩﻭﺳﻮﻡﺟﻤﻌﻴﺖﺍﻳﻦﮐﺸﻮﺭﺭﺍﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺯ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺣﻀﻮﺭ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ‬ ‫ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪﻧﺸﻴﻦ ﻗﺪﺭﺕ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺯﻧﺎﻥ ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻕ ﺧﻮﺩ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﯽﺑﻬﺮﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﺷــﮕﻔﺖ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎﯼ‬
‫ﮐﺸﻮﺭ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﺎ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖﻫﺎﯼ ﺳﻨﺘﯽ ﺳﻠﻔﯽ ﻭ ﺑﻌﻀﺎ‬ ‫ﻋــﺮﺏ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﮐــﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺎ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﯼ ﺧﺸــﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺘﺤﺠﺮﺍﻧﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻭﺟــﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ‬ ‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺧﺎﻧﺪﺍﻧﯽ ﺁﻝﺧﻠﻴﻔﻪ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻌﺎﻫﺪﺍﺕ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺩﺭ ﻋﻨﺎﺩ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺁﻥ‬ ‫ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﮏ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻗﻮﯼ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﺷﻴﺦ ﻋﺎﺩﻝ ﻣﻮﺩﯼ« ﺭﻫﺒﺮ ﺣﺰﺏ ﺳﻠﻔﯽ ﺩﺭ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻫــﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻫﻞ ﺳــﻨﺖ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﻴﺮﻭﺯ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﮊﻭﺋﻦ ﺳﺎﻝ ‪ ۲۰۰۶‬ﺩﺭ ﺟﻠﺴﻪ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﺪﻡ‬ ‫ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺳﺮﮐﻮﺏ ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺬﻳﺮﺵ ﮐﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺪﻧﯽ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﺍﻣﺎ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﺑﻌﻀﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺯﻭﺭ ﻭ‬
‫ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺳﺨﻦ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺣﺰﺏ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬ ‫ﮐﻮﺩﺗﺎ )ﺳﺎﻝ ‪ (۱۹۸۱‬ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﺮﮐﻮﺏ ﺣﺎﮐﻢ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺎ ﺁﻥ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺷﻴﺦ ﻋﺎﺩﻝ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺑﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ‬ ‫ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺑﺎ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﺷﺪﻳﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ‬ ‫ﮐﻪ ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺯﺍﻥ ﺷــﻴﻌﯽ ﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﻣﺪﺍﺭﺱ ﻭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ‬
‫ﺍﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ ‪» :‬ﺍﻳﻦ ﮐﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﻣﺎ‬ ‫ﻣﻨﻊ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﺍﺯ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﻭ ﺑﻴﮑﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﮑﺸﺪ‪،‬‬ ‫ﺷﺪﺕ ﺷــﻴﻮﻉ ﻳﺎﻓﺖ؛ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴﻮﻥ ﺷﻴﻌﯽ ﺍﺯ ﻣﻨﺒﺮ ﻭ ﺧﻄﺎﺑﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﯼﻫﺎ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﻣﺎ ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻨﻊ ﻭ ﺍﺧﺮﺍﺝ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺪﺕ ﻋﻤﻞ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﺳــﻔﺎﺭﺕ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻧﺎﻇﺮ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺎ‬ ‫ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﯽ ﺭﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺳﻌﻮﺩﯼ‬
‫ﺩﺭ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺍﺳــﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﻨﻴﻢ‪«.‬‬ ‫ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻧﻴﺮﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﻤﮏ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺮﮐﻮﺑﯽ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﮐﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺬﻫﺐ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺭﻓﻴﻌﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﺣﺰﺍﺏ ﺷــﻴﻌﯽ ﻭ‬ ‫ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۹۹۶‬ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﭘﯽ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳــﺖ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺟﻬﺎن‬ ‫‪۳۷‬‬
‫ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺮ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﻧﺎﻭﮔﺎﻥ ﭘﻨﺠﻢ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺩﺭﻳﺎﻳﻲ‬ ‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺑﺤﺮﻳﻦ ‪۲‬‬
‫ﺁﻣﺮﻳــﻜﺎ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﻋﺮﺏ ﻣﻨﻄﻘﻪ‬

‫ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ‬
‫ﻣﺤﺴــﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﻮﺍﻓﻘﻨﺎﻣﻪ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺁﺯﺍﺩ ﺍﻣﻀﺎ‬
‫ﻛﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺳﻨﺘﻲ ﻋﺮﺏ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﭘﻲ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺍﺯ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ‪ ۷/۱‬ﺩﺭﺻﺪ‬
‫ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﻃﺮﺡ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺰﺭﮒ‪ ،‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺍﺭﺩﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﻱ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ‬ ‫ﺍﺯ ﺗﺤﺮﻳﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺴﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﺭﻩﺍﻱ »ﺭﻭ ﺑﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ« ﺩﺭ‬
‫ﺗﺎ ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ‬
‫‪ÊUM³ tK«»eŠ “« X¹ULŠ —œ s¹d×Ð ÊUOFO Á«d¼UEð‬‬
‫ﺁﻧﺠﺎ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﻣﺠﻤﻊ ﻣﻠﻲ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۷۵‬ﺷﺎﻫﺪ ﻭﻗﻮﻉ ﻳﻜﺴﺮﻱ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﻭ‬
‫ﺁﺷــﻮﺏﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ‬
‫×‪Èd~ Ž vKŽbL‬‬
‫ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻣﻲﺷــﺪ‪ .‬ﻭﻗﻮﻉ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪۱۹۷۸‬‬
‫ﻭ ﺍﺭﺳﺎﻝ ﺑﻌﻀﻲ ﺳــﻴﮕﻨﺎﻝﻫﺎﻱ ﺗﻘﻮﻳﺖﻛﻨﻨﺪﻩ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺭﮊﻳﻢ‬
‫ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺷــﺎﺋﺒﻪ ﺭﺍ ﺩﺍﻣﻦ ﻣﻲﺯﺩ ﻛﻪ ﺩﺳــﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬ ‫ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﺩﺭ ﭘﺸــﺖ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺁﺭﺍﻣﻲﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺑﻴﻦ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ‬ ‫ﻛــﻪ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﻃﺮﺡ ﻣﻮﺳــﻮﻡ ﺑــﻪ »ﻫﻼﻝ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﻭ ﺍﻗﻠﻴﺖ ﺳﻨﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﻳﺸﻪﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ‬ ‫ﺷﻴﻌﻲ« ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ‬
‫ﮔﺴــﺘﺮﺩﻩﺍﻱ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺁﻣﺎﺭﻫﺎﻱ ﺭﺳﻤﻲ ﺍﮔﺮ ﻛﻞ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﻣﺠﻤﻊ ﻣﻠﻲ‪،‬ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪۳۰‬ﺳﺎﻝ ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ ﺩﺭ‬ ‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﻭ‬
‫ﺭﻭﻧﺪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻛﺮﺩﻧــﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺭﮊﻳﻢ‬ ‫ﻋﺒﺎﺳﻲ ﺭﺍ ﺩﺭﻫﻢ ﺷﻜﺴــﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺑﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﺩﺭ‬ ‫‪۴۵۳‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻧﻔﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪۲۰۶‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺁﻥ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ‬
‫ﺣﺎﻛﻢ ﺭﻭﻱ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﺎ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺍﻣﻨﻴﺘﻲ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﻭﺍﺝ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﺩﻫﻢ ﻋﻠﻤﺎﻱ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺷﻴﻌﻲ ﺍﺯ‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻫﻤﻴﻦ ﺁﻣﺎﺭ ﭘﻨﺞ ﻛﺸﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩ‬
‫ﻃﻲ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ ‪ ۱۹۹۴‬ﺗﺎ ‪ ۱۹۹۹‬ﺩﺳــﺖﻛﻢ ‪۳۸‬ﺗﻦ ﻛﺸــﺘﻪ‬ ‫ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥﻫﺎﻱ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﻄﻪ‬ ‫ﺷﻴﻌﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺟﺎﻱ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻫﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻭ ﺻﺪﻫﺎ ﺗﻦ ﺯﻧﺪﺍﻧﻲ ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺷــﻮﺭﺵﻫﺎ‬ ‫ﺁﻝ ﻋﺼﻔﻮﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﻮﺯﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﻩ ﺻﻔﻮﻳﻪ ﻓﻌﺎﻝ‬ ‫ﻋﺮﺍﻕ ﻭ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ‪ ،‬ﺑﺤﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﻴﺦﻋﺒﺪﺍﻻﻣﻴﺮ ﺍﻟﺠﻤﺮﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ ﺩﺭ ﻗﻴﺎﻡ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ‬ ‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﺧﺒﺎﺭﻱﮔﺮﻱ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻧﻲ‬ ‫ﻭ ﻋــﺮﺍﻕ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺩﺍﺭﺍﻱ ‪ ۷۰ ،۸۰ ،۹۰‬ﻭ ‪۶۵‬ﺩﺭﺻﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬
‫ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ‪ ۹۰‬ﺩﺍﺷــﺖ‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻴﻼﺩﻱ ﺍﺣﺰﺍﺏ‬ ‫ﺩﺍﺷــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺍﺱ ﺍﺧﺒﺎﺭﻳﻮﻥ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺷــﻴﺦ ﻳﻮﺳﻒ ﺑﺤﺮﺍﻧﻲ‬ ‫ﺷﻴﻌﻪ ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ ﻗﺪﺭﺕ‬
‫ﻣﻬﻢ ﺷﻴﻌﻪ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺍﻟﻮﻓﺎﻕ ﺍﻟﻮﻃﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻛﺎﻫﺶ‬ ‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺍﺧﺒﺎﺭﻱ ﻣﻴﺎﻧﻪﺭﻭ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺗﺸﻴﻊ ﺩﺭ‬ ‫ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻭ ﻟﺒﻨﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩﻱ‬
‫ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﺑﻴﻦ ﻣﻠﺖ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺳﻴﺴــﺘﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﻨﺸــﺎﻳﻲ ﻋﺮﺑﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻛﺴﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺮﻛﺰ ﻗﺪﺭﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ‬
‫ﺩﺭ ﻋﺮﺍﻕ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻌﺎﻝ‬ ‫ﺍﺩﻋﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻼ ﺯﺍﺩﻩ ﺗﻔﻜﺮﺍﺕ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺣﺰﺏ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ)ﺩﺭ ﺑﺤﺮﻳﻦ( ﻭ ﺗﻮﺍﻥ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﻱ)ﺩﺭ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻃﻲ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ‪۱۷‬ﻛﺮﺳﻲ‬ ‫ﺍﻟﻮﻓﺎﻕ ﻛﻪ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺸﻬﻮﺭﺗﺮﻳﻦ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺤﺮﻳﻦ‬ ‫ﻟﺒﻨﺎﻥ( ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻳﻚ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﻭ ﺭﻭﺑﻪﺭﺷﺪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ‬
‫ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﭼﺸــﻤﮕﻴﺮﻱ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﻫﻮﻳﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﻭﻝ ﻋﺮﺑﻲ‪ -‬ﺍﺳﻼﻣﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻃﺮﺡ ﻣﻮﺳــﻮﻡ ﺑﻪ ﻫﻼﻝ ﺷﻴﻌﻲ ﺑﺎ ﺑﺰﺭﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ﺭﺷﺪ‬
‫ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺭﻗﻢ ﺯﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﺎ‬ ‫ﻭ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﻪ ﺩﻭﻡ ﺷــﻴﻌﻲ ﻭ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺑﻌﻀﻲ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺍﺧﻴﺮ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻗﺼﺪ ﺩﺍﺭﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ‬
‫‪۱۷‬ﻛﺮﺳﻲ‪ ،‬ﺍﺳﻼﻡﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺳﻠﻔﻲ ﺑﺎ ‪۹‬ﻛﺮﺳﻲ ﻭ ﻓﺮﺍﻛﺴﻴﻮﻥﻫﺎﻱ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎﻥﻫﺎﻱ ﺷــﻴﻌﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺮ ﺣﻔﻆ ﺍﻳﻦ ﻫﻮﻳﺖ ﻋﺮﺑﻲ‬ ‫ﻟﺒﻨﺎﻥ ﺗﺎ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﺯﻭﺩﻱ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺕ ﻣﻠﻲ ﺑﺎ ‪۶‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻳﻚ ﺯﻥ ﻭ ﺗﺮﻳﺒﻮﻥ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬ ‫ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻭﺭﺯﺩ‪.‬‬ ‫ﮔﺮﻓــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﻫﻞ ﺳــﻨﺖ ﻭ ﺑﺮ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻱ‬
‫ﻭ ﺗﺮﻳﺒﻮﻥ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺑﺎ ‪۸‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺷﻮﺭﺍﻫﺎﻱ‬ ‫ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪۱۹۷۰‬ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﻳﻚ‬ ‫ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﻏﺮﺏ ﺗﻨﮓ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺷﻬﺮ ﻧﻴﺰ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺩﺳﺖﻛﻢ ‪۲۴‬ﻛﺮﺳــﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﻪﭘﺮﺳﻲ ﺯﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ‬ ‫ﮔﺮﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺰﺭﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺗﺤﺖ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ »ﺍﻟﺨﻠﻴﻔﻪ« ﻛﻪ ﺳﻨﻲ ﻣﺬﻫﺐ‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎﺭ ﻋﺮﺏ )ﺍﺭﺩﻥ‪ ،‬ﻣﺼﺮ ﻭ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﺳﻌﻮﺩﻱ( ﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻃﻴﻒﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺁﻧﺎﻥ‬ ‫ﺍﺳﺖ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻤﺎﻡ ﭘﺴﺖﻫﺎﻱ ﻣﻬﻢ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ‬ ‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺭﺳــﻤﻲ ﻭ ﻏﻴﺮﺭﺳﻤﻲ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ‬
‫ﺭﺍ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪﻩﺗﺮﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﻃﻴﻒﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻭﻓﺎﻕ‬ ‫ﺍﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺭﻳﺸﻪﻫﺎﻱ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺩﺍﻣﻦ ﻣــﻲﺯﺩ‪ ،‬ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻠﻲ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺭﻭﺣﺎﻧﻲ ﭘﺮﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﺷﻴﻌﻪ ﺷﻴﺦﻋﻠﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ‬ ‫ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺑﻴﻦ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﺤﺮﻳﻦ )ﻗﺮﺍﻣﻄﻪ( ﻭ ﺧﻠﻔﺎﻱ‬ ‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺠﺎﻝ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺑﺪﺍﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭼﺮﺍ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﺳﻨﻲ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺧﻮﺑﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺟﻨﺒﺶ‬ ‫ﻋﺒﺎﺳــﻲ ﭼﺎﻟﺶ ﻣﻬﻤﻲ ﺭﺍ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ‬ ‫ﺍﻳــﻦ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﺍﻳﻦ ﺑﺰﺭﮔﻨﻤﺎﻳﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺣﻖ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺣﺴﻦ ﻣﺸﻴﻤﻊ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪۲۰۰۵‬ﺍﺯ ﺟﻤﻴﻌﺖ‬ ‫ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﺎ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺷــﺎﻩ‬ ‫ﻭﺍﻗﻌﻴﺖﻫﺎ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺍﻟﻮﻓﺎﻕ ﺟﺪﺍ ﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺍﺭﺍﻱ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺗﻨﺪﺗﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ‬ ‫ﺣﻤﺪﺑﻦ ﻋﻴﺴﻲ ﺍﻟﺨﻠﻴﻔﻪ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۹۹۱‬ﭘﺎﺭﻩﺍﻱ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ‬ ‫ﺑﺪﺍﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻭﺟــﻮﺩ ﺁﻣﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫ﺍﻣﻴﺮﻧﺸــﻴﻦ ﺑﺤﺮﻳــﻦ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻊﺍﻟﺠﺰﺍﻳــﺮﻱ ﺑــﻪ ﻭﺳــﻌﺖ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﺭﺍ ﻋﻮﺽ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﻭﻩ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻣﻮﺳــﻮﻡ ﺑﻪ ﺍﻟﻌﻤﻞ‬ ‫ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺧﻮﺩ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺭﻭﻧﺪ‬ ‫‪۶۹۰‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ ﻭ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻛﻢﻭﺳﻌﺖﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺍﻻﺳــﻼﻣﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺷــﻴﺮﺍﺯﻱ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺸــﺎﺭﻛﺖ ﻓﻌﺎﻟﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ .‬ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺍﺯ ﻧﮋﺍﺩ‬
‫ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺳﻠﻔﻲﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺣﺎﻝ ﻓﻀﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﭼﻮﻥ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺍﺯ ﺗﺤﺮﻙ‬ ‫ﺳــﺎﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﻳﻦ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺯ ﻗﺮﻥ ﻫﻔﺘﻢ ﻫﺠﺮﻱ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺍﻟﻤﺴــﻠﻤﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻌﺜﻲﻫﺎ ﻭ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺕﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳــﺖ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﻃﻲ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ‬ ‫ﺣﻀﺮﺕ ﺭﺳﻮﻝ)ﺹ( ﺗﻮﺳﻂ »ﺍﻟﻌﻼﺩﺑﻦ ﺍﻟﺤﻀﺮﻣﻲ« ﺻﺤﺎﺑﻲ‬
‫ﺑﺎﻭﺟﻮﺩﻱ ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﺷــﻴﻌﻴﺎﻥ ﺑﺎ ﺭﻭﻧﺪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ‬ ‫ﺷــﺎﻩ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﺮﻙ ﺭﺍ ﭘﺮﺭﻧﮓﺗﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ‬ ‫ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺁﻥ ﺣﻀﺮﺕ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍﻩ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﺪﺗﻲ ﺑﺤﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺁﺷــﺘﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺁﻥ ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﺍﺯ ﻣﺸﺎﻭﺭﺍﻥ ﻭﻱ‪ ،‬ﺣﻤﺪﺟﺎﺑﺮﺍﻻﻧﺼﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‬ ‫ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﻬﻢ ﺧﻮﺍﺭﺝ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﭼﻬﺎﺭﻡ‬
‫ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎ ﻭ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺟﻤﻌﻲ‬ ‫ﻋﺮﺏ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺧﻮﺩﺵ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺎﺩﺭﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ‬ ‫ﻫﺠﺮﻱ ﻗﺮﺍﻣﻄﻪ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺟﻨﺎﺑﻲ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﺍﺯ ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩﻫﺎﻳﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﻣﻘﺘﺪﻱ ﺻﺪﺭ ﺩﺭ‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ ﻭ ﺣﺎﻛﻢ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻛﺸﻮﺭ ﻛﻮﭼﻚ ﻋﺮﺏ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ‬ ‫ﺷﻴﻌﻲ ﺍﺳــﻤﺎﻋﻴﻠﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﻋﺮﺍﻕ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻭﻗﺖ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫ﻣﻲﺑﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺍﺯ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﻭ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﺁﻣﻴﺰ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ‬ ‫ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﻣﺰﺍﺣﻢ ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻐﺪﺍﺩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺭﺑﻮﺩﻥ ﺣﺠﺮﺍﻻﺳﻮﺩ ﺍﺯ‬
‫ﺑﻪ ﺁﺷﺘﻲ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﺷﺎﻩ ﺣﻤﺪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻫﻢﭘﻴﻤﺎﻧﺎﻥ ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻜــﻪ ﻭ ﺑﺮﺩﻥ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺩﻳﻨﻲ ﻭ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺧﻠﻴﻔﻪ‬

‫ﺩﺭﺳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﺪﺭﺳﺎﻻﺭﻱﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﻏﺮﺏ‬
‫ﻋﺼﺮ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﺼﺮ ﻭ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ‬
‫‪۳۰‬ﺳﺎﻝﺍﺧﻴﺮ ﺑﺤﺮﻳﻦ – ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﻓﺮﻣﺎﻳﺶ ﺩﺭ‬
‫‪ -۱۹۷۳‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۲۰۰۲‬ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﺯﻧﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺍﺯ ﺣﻖ‬
‫ﺭﺍﻱ ﺩﺍﺩﻥ ﻭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪﻥ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺷﺪﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﺯﻧﻲ ﺭﺍﻫﻲ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ‪ ۴۰‬ﻧﻔﺮﻩ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳــﺎﻝ ﻧﺸــﺪ‪ .‬ﺍﺯ ‪ ۴۰‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ‪،‬‬
‫‪ ۱۲‬ﻧﻔﺮ ﺷﻴﻌﻪ ﺭﺍﻫﻲ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﻙ ﺗﺎﻳﻤﺰ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺍﻳﺎﻡ ﻧﻮﺷــﺖ‪» :‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻧﻴﻤﻲ ﺍﺯ ﺣﺎﺋﺰﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪﻧﺪ ﻭﻟﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺍﻳــﻦ ﺭﺍﻱﮔﻴﺮﻱ ﺭﺍ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﺁﻣﻴﺰ‬
‫ﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺗﻼﺵﻫﺎﻱ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﻲ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳــﺘﻘﺮﺍﺭ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻛﺮﺩ‪«.‬‬
‫ﺭﻭﻧﺪ ﻭﺭﻭﺩ ﺯﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ – ﺳﻴﺎﺳــﻲ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ‬
‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺁﺯﺍﺩ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻧﺪﺍ ﺣﻔﺎﻅ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺯﻥ‬
‫ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭﺯﻳﺮ ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺳﻼﻣﺘﻲ‬
‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷــﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﻭ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﺭﺍ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ‬
‫ﺑﺮﻣﻲﮔﺰﻳﻨــﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺯﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺸﻮﺭﺗﻲ ﺑﺤﺮﻳﻦ‬
‫ﻛﻪ ﺷﻴﺦ ﺣﻤﺪ ﺗﻌﺪﺍﺩﺷــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ‪ ۴۰‬ﻧﻔﺮ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻗﺎﺩﺭ‬
‫ﺑﻪ ﻭﺗﻮﻱ ﻣﺼﻮﺑﺎﺕ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺳﺎﻝ ‪ ۲۰۰۶‬ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺟﻮﺍﺩﺑﻦ ﺳﺎﻟﻢ ﺍﻟﻌﺮﻳﺾ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻌﺎﻭﻥ ﻧﺨﺴــﺖﻭﺯﻳﺮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﺷــﻴﺦ ﺣﻤﺪ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ‪ ۲۴‬ﻧﻔﺮﻩ‪ ،‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﻧﺰﺍﺭﺑﻴﻦ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﻟﺒﺤﺎﺭﻧﻪ ﻋﻀﻮ ﺣﺰﺏ ﺍﻟﻮﻓﺎﻕ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭﺯﻳﺮ ﻣﺸــﺎﻭﺭ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ‪ .‬ﺍﺯ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﭘﺎﺩﺷــﺎﻩ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ‬
‫ﺣﻴﺎﺑﻨﺖﺭﺷــﻴﺪ ﺍﻟﺨﻠﻴﻔﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺭﺋﻴــﺲ ﺩﻭﺭﻩﺍﻱ‬
‫ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺳﻂ ﺳﺎﻝ ‪۲۰۰۶‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻣﺠﻤﻊ ﺑﻪ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺭﺳﻴﺪ ﺍﺷﺎﺭﻩ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺧﻠﻴﺞﻓﺎﺭﺱ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺷﻴﺦ ﺣﻤﺪ‬
‫ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎﺭﺍﻥ ﻋﺮﺏ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺖ ﺍﻣﺎ ﻛﻮﺑﻴﺪﻥ‬
‫ﻣﺴــﻴﺮ ﺗﺎﺑﻮﺷــﻜﻨﻲ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ‬
‫ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺭﻭﻧﻖ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺤﺮﻳﻦ‬
‫ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﮊﺍﻧﻮﻳﻪ ‪ ۲۰۰۶‬ﻛﻤﻴﺴــﻴﻮﻥ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﺳﻴﺎﻱ ﻏﺮﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺤﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﻱ ﻧﻔﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻳﻊﺗﺮﻳﻦ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﺩﺭ ﺟﻬــﺎﻥ ﻋﺮﺏ ﺭﺍ ﺷــﺎﻫﺪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﻳﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻪ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﻫﺮﻳﺘﻴﺞ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ،۲۰۰۶‬ﺑﺤﺮﻳﻦ‬
‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﻧﻔﺘﻲ ﺗﻨﻬﺎ ‪ ۳۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠﻲ‬
‫ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻭ ﺳــﺎﻻﻧﻪ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻭ‬
‫ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻊ ﺍﻟﺠﺰﺍﻳﺮ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺯﺩﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺭﻗﻤﻲ ﺩﺭﺧﻮﺭ ﺗﺎﻣﻞ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺳﻮﺩﺍﻱ‬
‫ﺳﻨﮕﺎﭘﻮﺭ ﺷﺪﻥ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺮ ﻣﻲﭘﺮﻭﺭﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﺮﺍﻧﻪ‬
‫ﺟﻨﮓ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻟﺒﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۸۰‬ﺟﺎﻱ ﺑﻴﺮﻭﺕ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۳۸‬‬
‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺑﺤﺮﻳﻦ ‪۳‬‬
‫«‪È—uLOð sO ŠdO‬‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﻴﺮ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺣﻖ ﻧﺼﺐ ﻳﺎ ﻋﺰﻝ ﻭ‬
‫ﺑﺮﻛﻨﺎﺭﻱ ﻫﺮ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﻤﻠﻜﺘﻲ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻴﭻ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻲ‬
‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺣﺘﻲ ﻃﺒﻖ ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۶۵‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺭﺍ ﻣﻨﺤﻞ ﻛﻨﺪ‪. .‬‬
‫ﺁﻏﺎﺯ ﻋﺼﺮ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺑﺎ ﺟﻠﻮﺱ ﺷﻴﺦ ﺣﻤﺪ ﺩﺭ ﻣﺎﺭﺱ ‪ ۱۹۹۹‬ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﺳﻠﻄﻨﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺭﺍ ﺷﺮﻭﻉ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻋﻔﻮ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺭﺍ ﺩﻭﺭﻩﺍﻱ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺬﻝ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸــﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ .‬ﺷــﺎﻳﺪ ﺷﻴﺦ ﺣﻤﺪ ‪۵۷‬‬
‫ﺳــﺎﻝ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻔﺘﻮﻥ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ – ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳــﺮﺯﻣﻴﻦﻫﺎ ﺷــﺪﻩ‬
‫ﻛﻪ ﮔﺸــﺎﻳﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺭﺍ ﻻﺯﻣﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﻲﭘﻨﺪﺍﺭﺩ ﻭ‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻠﻮﺱ ﺑﻪ ﺳﺮﻳﺮ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻧﻴﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺁﺯﺍﺩ ﻣﻲﻛﻨــﺪ ﻭ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺭﺟﻌﺖ ﺗﺒﻌﻴﺪﺷــﺪﮔﺎﻥ ﺑﺤﺮﻳﻨﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﺯﻣﻴﻦﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﻛﺘﺮ ﻣﺠﻴﺪ ﺍﻟﻌﻠﻮﻱ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ – ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﻴﺦ‬
‫ﺣﻤﺪ ﺑﻪ ﻛﺸــﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎ‬
‫ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﺑﻪ ﺛﺒﺎﺕ‬
‫ﻭ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﻫﻴﭻ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻏﻴﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﻭ‬
‫ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸــﺮ ﻫﻴﭻ ﻣﻐﺎﻳﺮﺗﻲ ﺑﺎ ﺍﺳــﻼﻡ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻣــﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺟﻬﺎن‬
‫ﻭﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺩﺭ‪ ۱۴‬ﺩﻱ‪ ۱۳۴۷‬ﺩﺭ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺴﻲ‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﺩﺭ ﺩﻫﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺍﮔﺮ ﺍﻫﺎﻟﻲ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻦ ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮﻧﺪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺩﻋﺎﻫﺎﻱ ﺍﺭﺿﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻊﺍﻟﺠﺰﺍﻳﺮ ﭘﺲ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺍﻫﺎﻟﻲ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﺩ‪) «.‬ﻫﻮﺷﻨﮓ‬
‫ﻣﻬﺪﻭﻱ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﭘﻬﻠﻮﻱ‪ ،‬ﺹ ‪(۳۶۳‬‬
‫ﺷــﺎﻳﺪ ﻧﻪ ﺍﻭ ﻭ ﻧﻪ ﻣﺸــﺎﻭﺭﺍﻥ ﻧﺰﺩﻳﻜﺶ ﻭ ﻧــﻪ ﺣﺘﻲ ﻣﺘﻔﻜﺮﺍﻥ ﻭ‬
‫ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺫﻫﻨﺸــﺎﻥ ﻫﻢ ﻧﻤﻲﺭﺳﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫‪ ۱۰‬ﺳــﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﺗﻮﻓﺎﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺩﺭﻧﻮﺭﺩﺩ ﻭ‬
‫ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻣﻨﺘﺰﻉ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺭﺑﻊ ﻗﺮﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻧﺎﻭﮔﺎﻥ ﭘﻨﺠﻢ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺩﺭﻳﺎﻳﻲ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﻴﺴــﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﮊﺍﻧﻮﻳــﻪ ‪ ۱۹۶۸‬ﻧﺪﺍﻱ ﺧﺮﻭﺝ ﺍﺯ‬
‫ﺷﺮﻕ ﺳﻮﺋﺰ ﺭﺍ ﺳﺮ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺙ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﻱ ﺍﺯ ﺩﺳﺖﭘﺨﺖﻫﺎﻱ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺩﺭﻛﻲ ﺍﺯ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺁﺗﻲ ﺩﺭ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﻋﺠﻴﺐ ﻭ ﻏﺮﻳﺐ‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﺎﻡ ﭘﺪﺭﺳﺎﻻﺭﻱ‬
‫ﭘــﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﻭﻳﺘﻮﺭﻳﻮ ﮔﻴﭽﺎﺭﻱ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺩﺑﻴﺮﻛﻞ‬
‫ﻭﻗﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﺩﺭ ﮔﺰﺍﺭﺷﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻋﻼﻗﻪ‬
‫ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻭ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻛﺸﻮﺭﻱ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺭﺍ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺳﻮﺩﺍﻱ‬
‫ﺳﻨﮕﺎﭘﻮﺭ ﺷﺪﻥ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺮ ﻣﻲﭘﺮﻭﺭﺍﻧﺪ ﺣﺪﻭﺩ‬
‫‪ ۳۶‬ﺳﺎﻝ ﻣﻲﮔﺬﺭﺩ‪ .‬ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﻭﺍﺭﻳﺪ ﺧﻠﻴﺞﻓﺎﺭﺱ‬
‫ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﺳــﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﻠﻨﺪﭘﺮﻭﺍﺯﻱﻫــﺎ‪ ،‬ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ ﻋﺮﺑﻲ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﻞ ﺫﺭﻩﺍﻱﺗﺮﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﻣﺤﺴــﻮﺏ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﺣﺪﻭﺩ ﻳﻚﺩﺭﺻﺪ‬
‫ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﻭ ﻫﺰﺍﺭ ﻭ ﺳــﻴﺼﺪ ﺑﺎﺭ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻊﺍﻟﺠﺰﺍﻳﺮ ﺭﺍ‬
‫ﻛﻪ ﺍﺯ ‪ ۱۷۸۳‬ﻣﻴﻼﺩﻱ ﺗﺤﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺍﻟﺨﻠﻴﻔﻪ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﻣﺜﻞ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ‪ ،‬ﻟﺒﻨﺎﻥ ﻭ ﻋﺮﺍﻕ‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎﻥ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮﺍﻥ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻫﻼﻝ ﺷﻴﻌﻲ ﻣﺤﺴﻮﺏ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۷۱‬ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﺩﻭ ﺍﻣﻴﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳــﺖ؛ ﺍﻭﻟﻲ ﺷــﻴﺦ ﻋﻴﺴﻲ ﺑﻦ‬
‫ﺳﻠﻤﺎﻥ ﺁﻝ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻭ ﺩﻭﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﺷﻴﺦ ﺣﻤﺪﺑﻦ ﻋﻴﺴﻲ ﺁﻝ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﻛﻤﻴﺘﻪﺍﻱ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺷﻴﺦ ﻋﻴﺴﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻣﺎﻣﻮﺭ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۷۳‬ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﺩﺭ ‪ ۱۰۸‬ﻣﺎﺩﻩ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺗﺴﺎﻭﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺮﺩﻡ‬
‫ﺩﺭ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻭ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻣﻠﻲ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺍﻣﻴﺮ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ‬
‫ﺍﺯ ﭘﻨﺞ ﺑﺎﺏ ﺍﺻﻠﻲ ﻭ ﭼﻬﺎﺭ ﻓﺼﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﻗﻮﻩ ﻣﺠﺮﻳﻪ ﻣﺮﻛﺐ ﺍﺯ ﺷﺨﺺ ﺍﻣﻴﺮ ﻭ ﻫﻴﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺷﻴﺦ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻣﻴﺮ ﻭ ﺣﺎﻛﻢ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻭﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﺭﺍ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻟﻮﺍﻳﺢ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺗﺌﻮرى‬ ‫‪۳۹‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ‬
‫ﺭﻓﺎﻩ ﻣﺎﺩﻱ ﺑﺪﻭﻥ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﻛﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﻣﺸﺘﺎﻕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺟﻬﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﭼﻴﻦ ﻭ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪ ﻓﺮﺟﺎﻡ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ‪،‬‬
‫ﻫﻨﻮﺯ ﺯﻭﺩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻭ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ‬
‫ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﻱ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺧﻮﺍﻩﻧﺎﺧــﻮﺍﻩ ﺍﺯ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﺩ‪،‬‬
‫ﺁﻥ ﻫــﻢ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷــﺪﻥ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ‬
‫ﻭ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﻲﻫﺎﻱ ﻭﺳﻴﻊ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻣﺴﻴﺮ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ‬
‫ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮﺍﺕ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻘﺎﻟﻪ »ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‬
‫ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﺰﺭﮒ« ﻛﻪ ﺑــﻪ ﺗﺎﺯﮔﻲ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﻪ ‪Foreign‬‬
‫‪ Affairs‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺷﻜﺴﺖ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﻭ‬
‫ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ‪ -‬ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ‪ ،‬ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﻱ ﻛﻠﻴﺪﻱ‬
‫ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ ﻇﻬﻮﺭ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﺟﺪﻳﺪ ﺣﺎﻭﻱ ﻧﻜﺎﺕ ﺑﺪﻳﻌﻲ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﺟﺪﺍ ﺗﺸﻜﻴﻚ‬
‫ﻣﻲﺷــﻮﺩ؛ ﺍﻣﺮﻱ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﻭ ﻧﻴﺰ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺳﺮﺩ ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﻣﻨﺘﺸــﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﺰﺭﮒ‬
‫ﻧﻈﻢ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﺎ ﺩﻭ ﻣﻌﻀﻞ‬
‫ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻀﻞ ﻧﺨﺴﺖ ﻭ ﻛﻢﺍﻫﻤﻴﺖﺗﺮ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺗﻀﺎﺩ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﻗــﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﺍﻏﻠﺐ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺧﺎﺳــﺘﮕﺎﻩ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺟﻮﺍﻣﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﻋﻤﻮﻣﺎ‬
‫ﻓﻘﻴﺮ ﻭ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﻩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻧﻴﺴــﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮﻱ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺗﻬﺪﻳﺪ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﻱ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﺤﺴﻮﺏ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻟﻴﺴﻢ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﺧﻄﺮﺁﻓﺮﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﺳﻼﺡﻫﺎﻱ ﻛﺸﺘﺎﺭ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻥ‬
‫»ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺗﺎﺭﻳﺦ«‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻓﺎﺭﻳﻦ ﺍﻓﺮﺯ‬
‫‪È“Ë—u sO ŠdO «∫ tLłdð‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﺘﺮﺟﻢ ‪ :‬ﺭﻗﺺ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﺎﻥ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻛﻤﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺩﻫﻪﻭﻧﻴﻢ ﺍﺯ ﺳــﻘﻮﻁ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ‬
‫ﻭ ﭘﻴــﺮﻭﺯﻱ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ‪ -‬ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷــﺪ ﻏﺮﺏ‬
‫ﺳﺮﻣﺴﺘﺎﻧﻪ ﺍﺯ »ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺗﺎﺭﻳﺦ« ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﺠﺪﺩﺍ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﮕﺮﺍﻧﻲ ﻭ ﻭﺍﻫﻤﻪ ﺍﺯ ﻇﻬﻮﺭ‬
‫ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﻭ ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺟﺎﻱ‬
‫ﻳﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺍﻧﺪﻙ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬ ‫ﺁﻥ ﺷﺎﺩﻣﺎﻧﻲ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻣﻮﺟﺪ ﻧﮕﺮﺍﻧﻲ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺑﺮﺍﻱ ﻏﺮﺏ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬ ‫ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳــﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺩﻭ ﻛﺸــﻮﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﭼﻴﻦ ﻭ‬ ‫ﺍﺿﻤﺤﻼﻝ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﻭ ﺍﻫﻤﻴﺘﻲ ﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﺭﻭﺳــﻴﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮﺍﻥ ﻏﺮﺑﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴــﻴﺲ ﻓﻮﻛﻮﻳﺎﻣــﺎ ﺩﺭ ‪ ۱۹۸۹‬ﺗﺮﺩﻳﺪﻱ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍﻩ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺗﺌﻮﺭﻱﻫﺎﻱ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺳﺨﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬ ‫ﻧــﺪﺍﺩ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭﺍ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺤﺚ‬
‫ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺁﺯﺍﺩﺳﺎﺯﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬ ‫ﻭ ﺟﺪﻟﻲ ﺟﺪﻱ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷــﺖ ﻭ ﻫﻨﺮ ﻭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻭ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺰﺍﺳــﻴﻮﻥ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻲﺗﺮﺩﻳﺪ ﺑﻪ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺰﺍﺳــﻴﻮﻥ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﺭﺳﻨﺪ ﺷﻜﻮﻩ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮﺍﻧﻪﺍﻱ ﺳﺮ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻧﺪﻛﻲ‬
‫ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻭ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﻛﺎﻓﻲ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺳﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۹۰‬ﺷﻜﻞ ﺟﺪﻳﺪﻱ‬
‫ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﻫﻴﻢ ﭼﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺴــﻴﺮ ﺁﺯﺍﺩﺳــﺎﺯﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﺍﺯ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺩﺭ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱﻫﺎﻱ ﺳــﺎﺑﻖ ﺷﻮﺭﻭﻱ‪ ،‬ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻱ‬
‫ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﺪ ﺗﺎ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﻫﻢ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﻓﺮﻳﺪ ﺯﻛﺮﻳﺎ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ‬ ‫ﻻﺗﻴﻦ‪ ،‬ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻘﺎﻁ ﺟﻬﺎﻥ ﺳﺮ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻛﺎﻣﻼ‬
‫»ﺁﻳﻨﺪﻩﺁﺯﺍﺩﻱ« ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺭﺍ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﺷﻴﻮﺍ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﻛﺎﻣﻼ ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻱ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎ‬
‫ﻟﻴﻜﻦ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﭼﻴﻦ ﻭ ﺍﺧﻴﺮﺍ‬ ‫ﺍﺯ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺍﺻﻠﻲ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﺭﻭﺳﻴﻪ‪ ،‬ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻭﺳﻌﺖ ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱـﻧﻈﺎﻣﻲ‬ ‫ﻣﺪﻧــﻲ ﻭ ﺷــﻔﺎﻓﻴﺖ ﺩﺭ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﺍﻧﺘﻘــﺎﻝ ﺁﻥ ﺧﺒﺮﻱ ﻧﺒﻮﺩ‬
‫ﺯﻳﺎﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﻮ ﻭ ﺍﺳﺘﺤﻜﺎﻡ ﺭﮊﻳﻢ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ‬ ‫ﻟﻴﻜﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﻧﻴﻢﺑﻨﺪ ﻭ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻧﻴﻤﻪﺁﺯﺍﺩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﻣﻮﺟﺪ ﻧﮕﺮﺍﻧﻲ ﺍﺳــﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﻏﺮﺏ‬ ‫ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺳﺮﺩ ﻛﻪ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ ﻣﺠﺒﻮﺭ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳــﺖ؛ ﻧﮕﺮﺍﻧﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻧﺪﻙ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﻘﻮﻁ‬ ‫ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ﺑﺮ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺻﺤﻪ ﮔﺬﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻮﺽ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﻭ ﻳﻜﻪﺗﺎﺯﻱ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ‪ -‬ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﻛﻢﻛﻢ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬ ‫ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴــﺖ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺯﻧﻨﺪ‬
‫ﻭ ﻧﻮﻉ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻱ ﭼﻴﻦ ﻭ ﺭﻭﺳــﻴﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳــﻘﻮﻁ ﻗﻄﺐ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﻭ ﻧﺒﻮﺩ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮﻱ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺍﻟﮕﻮ ﻭ ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﺪﻝ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻇﻬﻮﺭ ﻳﻜﺒﺎﺭﻩ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻭ‬ ‫ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺻﺮﺍﺣﺘﺎ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺭﺍ ﺭﺩ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻇﻮﺍﻫﺮ ﺁﻥ‬
‫ﺗﺎﻣﻞﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺁﻭﺭﻧﺪ؛ ﺍﻣﺮﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺑﺮﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺩﺭﺩﻧﺎﻙ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳــﻦ ﺍﻟﮕــﻮ ﻣﻮﻓﻘﻴــﺖ ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩﻱ ﻭ ﺭﻓــﺎﻩ ﻣﺎﺩﻱ‬ ‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑــﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻳﻲ ﺳــﺮ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﺑﺮﺧــﻼﻑ ﺗﺌﻮﺭﻱﻫﺎﻱ ﻛﻼﺳــﻴﻚ ﺗﻮﺍﻡ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﺑﺎ‬ ‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﻏﻴﺮﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻲ ﻭ ﺑﺮﺧــﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻱ‬
‫ﺭﮊﻳﻤــﻲ ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴــﻚ ﻭ ﻓﺎﻗﺪ ﺍﺭﺯﺵﻫــﺎﻱ ﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ‬ ‫ﺷﺒﻪﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻭ ﻣﺤﻮﺭﻳﺖ ﻓﺮﺩ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﺻﻮﻝ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ‬
‫ﻣﺪﻧﻲ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﺑﻴﺎﻥ ﻭ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻭ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻇﻮﺍﻫﺮ‬ ‫ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺧﻮﺩﻛﺎﻣﻪﺷﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺮ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺷــﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮔﺬﺍﺭﻱ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﻢﻛﻢ ﺍﺯ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۹۰‬ﻭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﻗﺮﻥ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻥ‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻏﺮﺏ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺍﻳﻦ ﺍﻟﮕﻮ‬ ‫ﻋﻠﻮﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺯ ﻇﻬﻮﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻳﻲ ﻭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑــﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻭﻻ ﺍﻓﻮﻝ ﻫﮋﻣﻮﻧﻲ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ‪-‬‬ ‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺭﺍ ﺑﻲﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻧﮕﺮﺍﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻥ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ ﻭ ﻭﻧﺰﻭﺋﻼ ﺍﺷﺎﺭﻩ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺍﻓﻮﻝ‬ ‫ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﮋﻣﻮﻧﻲ ﻏﺮﺏ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻣﻨﺠﺮ‬ ‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻲ ﻛﻮﭼﻚ‬

‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱﻫﺎﻱ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻧﺎﺯﻱ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺳﺮﺩ‬
‫ﺩﻭﻡ ﺗﺤﺮﻙ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺕ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺁﻥ ﻃﻲ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ‬ ‫ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﺰﺭﮒ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﻬﻢ ‪ ۱۹۴۰-۴۲‬ﻛﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬ ‫ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴــﻚ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﻛﺮﺩﻥ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﻭ ﺧﻴﻤﻪ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻔــﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑــﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻫﻢ‬
‫ﺯﺩﻥ ﺑﺮ ﻛﻞ ﺍﺭﻭﭘﺎﻱ ﻗﺎﺭﻩﺍﻱ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬ ‫ﺩﺭﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎ ﭘﻴﺮﻭﺯ‬
‫ﻗــﺪﺭﺕ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺿﻌﻒ ﺗﺪﺍﺭﻙ ﺳــﻼﺡ ﻭ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ ﭼﻮﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﺤﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻧﻈﺎﻣﻲﺍﺵ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩ‪ .‬ﺩﻻﻳﻞ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺳﺮﺩ‪ ،‬ﺩﺳﺖﻛﻢ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻳﻚ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺺ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﺒﺎﺣﺜﺎﺕ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ‪ ،‬ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺭﺩﻭﮔﺎﻩ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎﻱ‬
‫ﻳﻚ ﻣﺸــﻜﻞ ﻭﺟﻮﺩ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﻛﺰ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﻗﻴﺐ ﺩﺭ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻮﺽ ﺧﺼﻮﻣﺖ‬
‫ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﻭ ﭼﻴﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺯ ﻫﻢ ﭘﺎﺷﻴﺪﻥ‬
‫ﺑﻠﻮﻙ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﻭﻝ ﺍﺧﺘﻼﻑ‬
‫ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻤﺮﻧﮓﺗﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺍﺋﺘﻼﻑ ﻓﺮﺍﻧﺴــﻪ ﻭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺣﺘﻤﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺋﺘﻼﻑ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺴﺎﺑﮕﺮﻱ ﻭ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﻗﺪﺭﺕ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻲ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪﻃﻠﺒﻲﻫﺎﻱ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﻳﻚ ﻗﺪﻣﻲ ﺟﻨﮓ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﻥ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ ﺟﺪﺍ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺍﺋﺘﻼﻑ ﺑﺎ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺑﺮﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‪ ،‬ﺑﺮﻳﺪﻥ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻱ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺍﺯ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺳﻪﺟﺎﻧﺒﻪ)‪(۱‬‬
‫ﺩﺭ ‪ ۱۹۱۴‬ﻭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺶ ﺑﻪ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ -‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺩﺭ ﺧﻼﻝ‬
‫ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﻭﻝ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺋﺘﻼﻑ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻭ ﻓﺮﺍﻧﺴــﻪ ﺑﻮﺩ‪،‬‬
‫ﭼــﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻄﺮﻧــﺎﻙ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﺷــﺒﻪﺟﺰﻳﺮﻩ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‬
‫ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﺭﺩﻭﮔﺎﻩ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺭﻳﺎﻳﻲ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑــﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴــﺐ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﺍﻧﺴــﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺟﺒﻬﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﻖ ﺧﺎﺭﺝ‬
‫ﺁﻟﻤــﺎﻥ ﻧﺎﺯﻱ ﺑﻮﺩ ﻛــﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ »ﺗﻔﺮﻗــﻪ ﺑﻴﻨﺪﺍﺯ ﻭ‬ ‫ﺷــﺪ )ﻣﺘﻔﻘﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﺍ ﺷــﻮﺭﻭﻱ ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﻦ« ﻫﻴﺘﻠﺮ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺳﺮﺳﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ‬ ‫ﺩﺭﺑﺮﮔﺮﻓﺖ( ﻭ ﺩﺭ ﺍﺭﺩﻭﮔﺎﻩ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﺩﺳﺖﺭﺍﺳﺘﻲ ﺗﻮﺗﺎﻟﻴﺘﺮ‬
‫ﺣﺰﺑﻲ ﺍﺯ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﻫﺮﺝ ﻭ ﻣﺮﺝ ﻣﻲﺷــﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺍﺋﺘﻼﻑﻫﺎﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺍﺯ ﺳــﻘﻮﻁ ﻓﺮﺍﻧﺴــﻪ ﺩﺭ ﮊﻭﺋﻦ ‪ ۱۹۴۰‬ﺗﺎ ﺷﻜﺴﺖ‬ ‫ﻛــﻪ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺑــﺮﺍﻱ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻤﺎﻳﻞ‬
‫ﺩﺭ ﺁﺳــﺘﺎﻧﻪ ﺗﺼﺮﻑ ﻣﺴﻜﻮ ﺩﺭ ﺩﺳــﺎﻣﺒﺮ ‪ ۱۹۴۱‬ﺩﺭ ﺁﻟﻤﺎﻥ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺍﺯ ﺳﺎﻳﺮ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﻧﻤﻲﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛــﻪ ﺟﻨﮓ ﻋﻤﻼ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻤﺎﻡ‬ ‫ﻃﻮﺭ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻱ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖ ﺗﻮﺗﺎﻟﻴﺘﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﺯ ‪ ۱۹۴۲‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ )ﻛﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺧﻴﻠﻲ‬ ‫ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﺁﺭﻣﺎﻥﻫﺎﻱ‬
‫ﺩﻳﺮ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ( ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺑﺮ ﺗﺤﺮﻙ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺧﻮﺩ ﺳــﺨﺖ‬ ‫ﺍﺧﻼﻗﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚﺷــﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺍﻓﺰﻭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ ‪ GDP‬ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬ ‫ﻣﻲﺷﺪ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺗﻼﺵ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺧﺮﺝ‬
‫ﺑﻪ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﻓﺘﺎﺩ‬ ‫ﺩﻫﻨﺪ؛ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺩﻋﺎﻱ ﺭﻳﭽﺎﺭﺩ ﺍﻭﺭﻱ )‪Richard‬‬
‫)ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺕ ﺁﻥ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﭼﻴﺰﻱ‬ ‫‪ (Overy‬ﻣــﻮﺭﺥ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻃﻲ ﺩﻫﻪ ‪۱۹۳۰‬‬
‫ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻋﻈﻴﻢ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﺪ(‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﻭ ﺍﻭﺍﺋﻞ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۴۰‬ﻓﺎﺷﻴﺴــﻢ ﻭ ﻧﺎﺯﻳﺴــﻢ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱﻫﺎﻱ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱ ﮊﺍﭘﻦ‬ ‫ﭘﺮﺷــﻮﺭ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺭﻭﺡ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﺩﺭ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﻱ ﻣﺮﺩﻡ‬
‫ﻭ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﺤﺮﻙ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺯ‬ ‫ﻣﻲﺩﻣﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﺿﻊ‬
‫ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﻭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﭘﻴﺸﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﻓﺎﻋﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻓﺮﺳﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﻲﺭﻭﺡ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﻬــﺎ ﻃــﻲ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺳــﺮﺩ ﺑﻮﺩ ﻛــﻪ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‬ ‫ﻋﻜﺲ‪ ،‬ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻱ ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﻲ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺟﻨﮓ‬
‫ﺩﺳﺘﻮﺭﻱ ﻭ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﺿﻌﻒﻫﺎﻱ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ‬ ‫ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡﺷﺎﻥ ﺷﻮﺭ‬
‫ﻋﻤﻴﻘﻲ ﺑﺮﻭﺯ ﻛﺮﺩ؛ ﺿﻌﻒﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﻘﻮﻁ‬ ‫ﻭ ﺷــﻮﻕ ﺑﺮﻣﻲﺍﻧﮕﻴﺰﻧﺪ ﻭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺍﺭﺗﺶﻫﺎﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﻴﺪﺍﻥ‬
‫ﺷﻮﺭﻭﻱ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺍﺑﺘﺪﺍﻳﻲ ﻭ ﻣﻴﺎﻧﻲ‬ ‫ﺟﻨﮓ ﺍﻏﻠﺐ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺍﺭﺩﻭﮔﺎﻩ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲﺷﺪﻥ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻃﻲ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ )ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻮﻟﻨــﺎﻙ ﺍﻧﺴــﺎﻧﻲ( ﻭ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧــﻲ ﺩﻭﻡ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺫﺍﺗﻲ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ‬
‫ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻧﺒﻮﻩ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺍﺣﺴﻦ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ‬ ‫ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺍﻏﻠــﺐ ﺁﻥﻗﺪﺭﻫﺎ ﻫﻢ ﻗﻄﻌﻲ ﻧﻴﺴــﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻃﻲ ﺟﻨﮓ ﺳــﺮﺩ ﻧﻴﺰ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ‬ ‫ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺩﺭ ﻧﺒﺮﺩﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮒ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻧﺸﺎﻥ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﻭ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﻭﺯ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ‬ ‫ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺕ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻛﺎﺭﺁﻣﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻱ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﻭ ﻧﺒﻮﺩ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ‬ ‫ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧــﻲ ﺍﻭﻝ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻧﻴﻤﻪﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭ ﺩﺭ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ‬
‫ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺑﺎﻻﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻟﺰﺍﻣﺎﺕ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺗﺶ ﻣﺜﻞ ﺭﻗﺒﺎﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺧﻮﺩ ﻛﺎﺭﺁﻣﺪ‬
‫‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬ ‫شهروند امروز‬
‫‪۴۰‬‬ ‫ﺗﺌﻮرى‬
‫ﺟﻤﻌﻲ ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻏﻴﺮﺩﻭﻟﺘﻲ‬
‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻀﻞ ﺩﻭﻡ ﻭ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻇﻬﻮﺭ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮒ‬
‫ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺣﺎﻻ ﺭﻗﺒﺎﻱ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻏﺮﺏ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ‬
‫ﺟﻨﮓ ﺳــﺮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻴﻦ ﻭ ﺭﻭﺳــﻴﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻱ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴــﺖ ﺗﺤﺖ ﺣﻜﻮﻣــﺖ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻱ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴــﺖ‬
‫ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮒ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ‬
‫ﺗﺎ ‪ ۱۹۴۵‬ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﺯﻣــﺎﻥ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬
‫ﻏﺎﻳﺐ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳــﺪ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺁﻣﺎﺩﻩ‬
‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻔﻮﻕ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫ﻛﺎﻣﻼ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﻭ ﺗﻔﻮﻕ ﻛﻨﻮﻧﻲ‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﺍﺻﻼ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﻢ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﺁﻏﺎﺯ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﺑﻲﻭﻗﻔﻪ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎﻻﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺭﺯﺍﻥ ﻭ ﻗــﺪﺭﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﺮﺗــﺮ ﺁﻥ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺿﻤﺤﻼﻝ ﻭ‬
‫ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻈﺎﻡﻫﺎﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ – ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ؛ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻱ ﻛﻪ ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﻣﺎﺭﻛﺲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺷــﺮﺡ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼﻑ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎﻱ ﻣﺎﺭﻛﺲ‪،‬‬
‫ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺤﺖﺗﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺪﻭﻥ ﺷــﻠﻴﻚ ﺁﻥ ﺗﻴﺮ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪﺍﻱ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ »ﻣﺪﻓﻮﻥ ﻛﺮﺩ«‪ .‬ﺍﺳﺘﻴﻼﻱ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺁﺯﺍﺩ ﻛﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺻﻨﻌﺘﻲ‬
‫– ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳــﻚ ﺁﻥ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﺑــﺮﺩ ﻭ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻛﺮﺩ ﺑﻪ ﻇﻬﻮﺭ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺷﻬﺮﻧﺸﻴﻨﻲ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺁﻣﻮﺯﺵ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻮﺩﻩﺍﻱ ﻭ ﺭﻓﺎﻩ ﻭ ﺛﺮﻭﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺳﺮﺩ )ﺩﺭﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﻭ‬
‫ﺩﻫﻪﻫﺎﻱ ‪ ۵۰‬ﻭ ‪ ۶۰‬ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ( ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺩﺭ ﺳﻴﺮﻱ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺯ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﻓﻮﻕ‬
‫ﺳﺮ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ؛ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﺸﻬﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻴﺲ ﻓﻮﻛﻮﻳﺎﻣﺎ ﺑﻪ ﺁﻥ‬
‫ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻧﻴﻤﻲ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﺟﻬــﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑــﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺰﺩﻳــﻚ ﺑﻪ ﻧﻴﻤﻲ ﺍﺯ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺁﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺣﻘﻮﻕ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻲ ﻣﺴﺘﺤﻜﻢ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻛﺎﻣﻼ ﺁﺯﺍﺩ ﺧﻮﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﻻﻳﻞ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺁﻥ ﺑﺮ ﺭﻗﺒﺎﻱ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖ‬
‫ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴــﻚﺍﺵ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ‬
‫ﮊﺍﭘــﻦ‪ ،‬ﺗﺼﺎﺩﻓﻲﺗﺮ ﻭ ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮﻩﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﻱ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻﮔﻔﺘﻪﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻛﻪ‬
‫ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﭼﻴﻦ ﻭ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻧﻤﺎﺩ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺭﺍﻩ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﭘﻴﺶ ﺭﻭﻱ ﻧﻬﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺮﻱ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﻛﺎﻣﻞ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ‬
‫ﻳﺎ ﺗﻔﻮﻕ ﺁﺗﻲ ﺁﻥ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ ﻳﻚ ﺷﻜﺴﺖ ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮﻩ‬
‫ﺍﺭﺩﻭﮔﺎﻩ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ‪ ،‬ﺭﻗﺒﺎﻱ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ‪ ،‬ﻓﺎﺷﻴﺴﺖ‬
‫ﻭ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴــﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺰﺭﮒ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺭ‬
‫ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺷﻜﺴﺖ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺩﻭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻭ ﺟﻨﮓ‬
‫ﺳــﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺩﻗﻴﻖ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎﺯ‬
‫ﺳﻌﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮﺩ ﻭ ﻣﺰﺍﻳﺎﻱ‬
‫ﺫﺍﺗﻲ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜــﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺰﺍﻳــﺎﻱ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻋﻤﻠﻜــﺮﺩ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎﺳــﺖ‪ .‬ﺷــﺎﻳﺪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻨــﺶ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲﻫﺎ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﭼﻤﺎﻕ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲﻫﺎ‬
‫ﻭ ﻣﻘــﺮﺭﺍﺕ ﺣﺎﻛــﻢ ﺑﺮ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧــﻲ ﻣﻮﺟﺪ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺗﺌﻮرى‬ ‫‪۴۱‬‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴــﺘﻲ ﺍﺭﻭﭘﺎﻱ ﺷﺮﻗﻲ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮﺩﻧﺪ؟ ﺁﻳﺎ‬
‫ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖ ﻭ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ‬
‫ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﻭﻝ ﺍﺳﺎﺳﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﻈﺎﻡ‬
‫ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﻲ ﻗﻮﻱﺗﺮ ﻭ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﺰﺍﺳﻴﻮﻥ ﺑﻮﺩ؟ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺭﮊﻳﻢ‬
‫ﺍﻟﻴﮕﺎﺭﺷــﻲ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﺋﺘﻼﻑ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻣﺴﻠﺢ ﻭ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺣﺎﻛﻢ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱ ﮊﺍﭘﻦ ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺷﺪ )ﺑﻪﺭﻏﻢ ﺁﻧﻜﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۲۰‬ﻳﻚ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﻮﻗﺖ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻲ ﺭﺍ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬﺍﺷﺖ(‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻌﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻧﺎﺯﻱ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺩﻭﺍﻡ ﺁﻭﺭﺩﻩ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺰﺍﺳﻴﻮﻥ ﻣﻲﺭﻓﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﻪ ﺁﻧﻜﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﭘﻴﺮﻭﺯ ﻫﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺗﺠﺎﺭﺏ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺟﻨﮓ ﻧﻴﻤﻪﺗﻤﺎﻡ ﻣﺎﻧﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻱ ﻓﻮﻕ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻧﻪﺯﻧﻲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺎﺭﻳﺨﭽﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻱ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺩﻭﺭﻩ ﺻﻠﺢ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۱۹۴۵‬ﺳﺮﻧﺨﻲ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲﻫﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎ‬
‫ﻋﻤﻮﻣــﺎ ﺍﺯ ﻟﺤــﺎﻅ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﺯ ﺩﻳﮕــﺮ ﻧﻈﺎﻡﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻱ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴــﺖ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔــﺮﺍ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻞ‬
‫ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺩﺳــﺖﻛﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺧﻮﺑﻲ‪ ،‬ﺍﮔــﺮ ﻧﻪ ﺑﻬﺘﺮ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﮔﺬﺭ ﺍﺯ ﺣﺪ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺍﺯ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﺰﺍﺳﻴﻮﻥ ﺑﻪ‬
‫ﻭﻗﻮﻉ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪﺩ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺍﻟﮕﻮ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺩﺭ ﺁﺳﻴﺎ‪ ،‬ﺟﻨﻮﺏ ﺍﺭﻭﭘﺎ‬
‫ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻱ ﻻﺗﻴﻦ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺭﺍ ﺍﺳﺘﻨﺘﺎﺝ ﻛﻨﻴﻢ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﮔﻤﺮﺍﻩﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ‪ ۱۹۴۵‬ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻧﻔﻮﺫ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ‬
‫ﻭ ﻫﮋﻣﻮﻧﻲ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻲ‪ ،‬ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺟﻬﺎﻥ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺩﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴــﺖ ﺗﻮﺗﺎﻟﻴﺘﺮ‪ ،‬ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ‬
‫ﮊﺍﭘﻦ‪ ،‬ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻣﺘﻼﺷﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ‬
‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻱ‬
‫ﻭ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﺰﺍﺳــﻴﻮﻥ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﺍ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻱ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴــﻢ ﻭ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺩﻭﻣﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺍﺭﺩﻭﮔﺎﻩ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﻧﻪ ﺍﻟﮕﻮﻱ‬
‫ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺳــﺮﺍﻍ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﺩﻧﺒﺎﻟﻪﺭﻭﻱ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ‬
‫ﺭﻭﻱ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﺰﺍﺳــﻴﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﻛﻮﭼــﻚ ﻭ ﻣﺘﻮﺳــﻂ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧــﺪﺍﺯﻩ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﺩﺍﺧﻠﻲﺷﺎﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻫﻤﺎﻥ ﻗﺪﺭ‬
‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻧﻔﻮﺫ ﻋﻈﻴــﻢ ﻫﮋﻣﻮﻧﻲ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻲ ﻏﺮﺏ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﺣﺎﺿﺮ ﺳــﻨﮕﺎﭘﻮﺭ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺭﮊﻳﻤﻲ ﻧﻴﻤﻪﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻥ ﺣﺎﻛﻢ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺍﻳﻦ ﺭﮊﻳﻢ ﻫﻢ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻧﻔﻮﺫ‬
‫ﻧﻈﻢ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻲ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺁﻳﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺑﺎ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺳﻨﮕﺎﭘﻮﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﻔﻮﺫ ﻣﻘﺎﻭﻡ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳــﺶ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻇﻬﻮﺭ ﺍﺧﻴﺮ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ‬
‫ﻋﻈﻴﻢ ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﻧﻤﻮﺩ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﻦ ﺳــﺎﺑﻘﺎ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖ‬
‫ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺳــﺖ ﺑﺎ ﺭﺷﺪﻱ ﺳﺮﺳــﺎﻡﺁﻭﺭ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻫﻢ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱﺍﺵ ﻛﻢﻛﻢ ﺍﺯ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺴــﻢ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢﺍﺵ ﭘﺎ ﭘﺲ ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻭ ﺭﻭﺯ ﺑﻪ ﺭﻭﺯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻫﻴﺘﻲ‬
‫ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﮊﺍﭘﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺷﻜﺴﺖ‬
‫ﺧﻮﺭﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺼﺎﺩﻑ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻲ‬
‫ﻛﻠﻴﺪﻱ ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖ ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﻭ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻔﻊ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎ ﺑﺎﺯﻱ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳــﻦ ﺟﺰﺀ ﻋﺎﻣــﻞ ﺗﺼﺎﺩﻑ ﺍﻳــﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺴﻢ ﺁﻧﮕﻠﻮﺳﺎﻛﺴﻮﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﻮﻱ‬
‫ﺁﺗﻼﻧﺘﻴــﻚ ﺟﻮﺍﻧﻪ ﺯﺩ‪ ،‬ﻣﻴﺮﺍﺙ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺴــﺘﻘﻼ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻜﻮﻧﺖﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻛﻢﺟﻤﻌﻴﺖﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺳــﺮﺯﻣﻴﻦﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﮔﺴــﺘﺮﺵ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺍﺳﺘﺤﻜﺎﻡ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ ﺍﺑﻌﺎﺩﻱ‬
‫ﻗﺎﺭﻩﺍﻱ ﻛﺸﻮﺭﻱ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺁﺷﻜﺎﺭﺍ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻮﺩ – ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ – ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺍﺗﻔﺎﻕ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺎﻡ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻲ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ‬
‫ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺗﺎ ﺣﺪ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺣﺘﻲ‬
‫ﻭﺳﻌﺖ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺟﻠﺐ ﻣﻬﺎﺟﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﻭ ﺯﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ ﻭﺳﻴﻊ ﻭ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻈﻤﺘﻲ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺍﺯ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﻣﺸــﺎﺑﻪ ﻛﺎﻧﺎﺩﺍ‪ ،‬ﺍﺳﺘﺮﺍﻟﻴﺎ ﻭ ﺯﻻﻧﺪﻧﻮ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺳــﻴﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺷﺮﻁ ﻻﺯﻡ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺘﻌﺪﺩ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷــﺪ ﺍﻳﻦ ﻗﺪﺭﺕ ﻋﻈﻴــﻢ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﺎﻻﺕ‬
‫»ﻣﺘﺤﺪﻩ« ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻇﻬﻮﺭ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﺎﺩﻑ ﺩﺳﺖﻛﻢ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺴﻢ ﺩﺭ ﻇﻬﻮﺭ‬
‫ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﺠﺎﺕ‬
‫ﺩﻧﻴﺎﻱ ﻗﺪﻳﻢ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴــﺘﻢ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﻲﻭﻗﻔﻪ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﻭ ﻛﺸــﻮﺭ ﺑﻌﺪﻱ ﺧﻮﺩ‬
‫ﭘﻴﺸــﻲ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻲﺗﺮﺩﻳﺪ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﻃﺮﻓــﻲ ﻣﻲﺑﺮﺩ ﻛﻪ ﻭﺍﺷــﻨﮕﺘﻦ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷــﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎ ﺷﺪ ﻧﻪ ﻣﺰﻳﺘﻲ ﺫﺍﺗﻲ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜــﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﻧﺒﻮﺩ ﺷﺎﻳﺪ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎ ﻧﺒﺮﺩﻫﺎﻱ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺭﺍ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪﺍﻱ‬
‫ﺟﺪﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻏﻠﺐ ﺩﺭ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺩﺭ‬
‫ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ؛ ﻧﻈﺮﻳﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺗﺌﻮﺭﻱﻫﺎﻱ‬
‫ﺧﻄﻲ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺗﺼﺎﺩﻓﻲ ﻭ ﺷــﻜﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺁﻳــﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﻧﺒﻮﺩ ﺷــﺎﻳﺪ ﻗﻀﺎﻭﺕ‬
‫ﻧﺴﻞﻫﺎﻱ ﺑﻌﺪﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻗﻀﺎﻭﺕ‬
‫ﻳﻮﻧﺎﻧﻲﻫﺎﻱ ﻗﺮﻥ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻣﻴﻼﺩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ‬
‫ﺑــﻮﺩ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﺁﺗﻦ ﺩﺭ ﺟﻨﮓﻫﺎﻱ‬
‫ﭘﻠﻮﭘﻮﻧﺰ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩ‪.‬‬
‫»ﺟﻬﺎﻥ ﺩﻭﻡ« ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﺍﻣﺎ ﺭﻭﺷــﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺟﻮﺍﻣﻊ‪ ،‬ﺍﻋــﻢ ﺍﺯ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﻭ‬
‫ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴــﻚ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺴــﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻭﺍﻛﺎﻭﻱ ﻗــﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﺳــﻴﺪ ﺍﮔــﺮ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ‬
‫ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴــﺖ ﺗﻮﺗﺎﻟﻴﺘﺮ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺨﻮﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﭘﻴــﺪﺍ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺗﻮﺳــﻌﻪ‬
‫ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺩﺭ ﮔﺬﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥ ﻣﻲﺷــﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ‬
‫ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﻣﻲﺭﻓﺘﻨــﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛــﻪ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻱ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪﻥ ﻭ ﻋﺼﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭﻓﻖ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺩﻟﻴﻠﻲ ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎﻱ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‬
‫ﺗﻮﺗﺎﻟﻴﺘﺮ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻧﺎﺯﻱ ﻭ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱ ﮊﺍﭘﻦ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﻧﺸﺪﻩ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺿﻌﻴﻒﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲﻫﺎ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺍﻧﻀﺒﺎﻁ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺖ‬
‫ﻧﺎﻛﺎﺭﺁﻣﺪﻱ ﻧﺎﺷــﻲ ﺍﺯ ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻭ ﺑﻲﻣﺴــﻮﻭﻟﻴﺘﻲ ﻣﻌﻤﻮﻝ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﮊﻳﻢﻫﺎ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﺩﺳﺖﺭﺍﺳــﺘﻲ‬
‫ﺗﻮﺗﺎﻟﻴﺘــﺮ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴــﺘﻲ ﻛﺎﺭﺁﻣﺪﺷــﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﻭ ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎ ﻋﺮﺽﺍﻧﺪﺍﻡ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺘﻔﻘﻴﻦ ﻗﺒﻞ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻧﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺩﻳﺪﻩﺍﻱ‬
‫ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴــﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲﻫﺎ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﻣﺰﻳﺘﻲ ﺫﺍﺗﻲ ﺑﺮ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺎﻳﺮ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﺭﻗﻴﺐ ﺍﺯ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺰﻳﺘﻲ‬
‫ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺻﺎﻑ ﭼﺮﺍ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲﻫﺎ ﺩﺭ ﻧﺒﺮﺩﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮒ‬
‫ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺮﻭﺯ ﺷﺪﻧﺪ؟ ﺩﻻﻳﻞ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒﻣﺘﻔﺎﻭﺕﺍﺳﺖ‪.‬ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎﺩﺷﻤﻨﺎﻥﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖ‬
‫ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﮊﺍﭘﻦ‪ ،‬ﺭﺍ ﺷﻜﺴﺖ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺁﻥ ﺩﻭ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻭﺳﻌﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ‬
‫ﻣﺤــﺪﻭﺩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑــﺎ ﺍﺋﺘﻼﻑ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺑﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻳﺎ‬
‫ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ؛ ﺍﺋﺘﻼﻓﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺫﺍﺗﻲ‬
‫ﻭ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻫﻢ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺭﺩﻭﮔﺎﻩ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﻢ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ‪ ۱۹۴۵‬ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺍﻛﺜﺮ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺮﮔﺮﻓﺖ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺍﺯ ﺑﻠﻮﻙ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻧﺎﻛﺎﺭﺁﻣﺪﻱ ﺫﺍﺗﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﻫﻢ‬
‫ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻋﻈﻴــﻢ ﺧﻮﺩ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻬﺮﻩﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﻛﻨﻨــﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻏﺮﺏ‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﻭ ﭼﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺩﻭﮔﺎﻩ‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎﻱ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﻠﻮﻙ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮﺭﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱﺍﺵ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﺗﻨﮕﻨﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴــﺖ‬

‫ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱﺍﺵ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﺍﺭﻭﭘﺎﻱ ﺷﺮﻗﻲ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎﻱ ﺑﺰﺭﮒ‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺴﻜﻮ ﺍﺯ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻧﻴﻤﻲ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ‬
‫ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﻃﻲ ﺟﻨﮓ ﺳﺮﺩ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺵ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚﺷﺪﻥ ﺟﺒﺮﻱ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﮊﺍﭘﻦ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬
‫ﺩﻭﻡ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻗﻴﻤﻮﻣﻴﺖ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﻫﻨﻮﺯ‬
‫ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﻦ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﺑﻪ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﺰﺍﺳﻴﻮﻥ‬
‫ﺭﻭﻱ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺭﻭﺳــﻴﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺮ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ‬
‫ﭼﻴﻦ ﻭ ﺭﻭﺳــﻴﻪ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻨﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻧﻘﺶ‬
‫ﻣﺘﻌﺎﺩﻝﻛﻨﻨــﺪﻩﺍﺵ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﭼﻴﻦ ﻭ ﻫﻢ ﺑــﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻨﺪ ﺍﻟﮕﻮﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺳــﺎﻳﺮ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﺭﻏــﻢ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ‬
‫– ﻭ ﺍﺋﺘﻼﻑ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺍﺭﻭﭘﺎ – ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻣﻴﺪﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ‬
‫ﺑﻪﺭﻏﻢ ﻣﺸــﻜﻼﺕ ﻭ ﺿﻌﻒﻫﺎﻳﺶ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬
‫ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪﻱ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺭﺷﺪ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ‬
‫ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﺶ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﻴﺸــﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺩﺍﺧﻠﻲ )‪(GDP‬‬
‫ﻭ ﺭﺷﺪ ﺑﺎﺯﺩﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﻣﻬﺎﺟﺮﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎ ﺗﺮﺍﻛﻢ ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ ﻳﻚ‬
‫ﭼﻬــﺎﺭﻡ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻭ ﭼﻴﻦ ﻭ ﻳﻚﺩﻫﻢ ﮊﺍﭘﻦ ﻭ ﻫﻨﺪ ﻫﻨﻮﺯ‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻳﺎﺩﺷﺪﻩ ﺩﭼﺎﺭ ﭘﻴﺮﻱ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻭ‬
‫ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﻴﻦ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻧﺮﺥﻫﺎﻱ‬
‫ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻋﻈﻴﻢ‬
‫ﻭ ﺳﻄﻮﺡ ﺗﻮﺳﻌﻪﺍﻱ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﺷﺪ‬
‫ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬
‫ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺣﺘﻲ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺭﺷــﺪ ﺑﺎﻻ ﺣﻔﻆ ﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﻏﻠﺐ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﺩﺍﺧﻠﻲ ﭼﻴﻦ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ‪ ۲۰۲۰‬ﺍﺯ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﭘﻴﺸﻲ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺁﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﭼﻴﻦ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺛﺮﻭﺕ ﺳــﺮﺍﻧﻪﺍﻱ ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺶ‬
‫ﺍﺯ ﻳﻚﺳﻮﻡ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﺪﺭﺕ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻲﺍﺵ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺩﻫﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﻻﺯﻡ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﭼﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﺷﻜﺎﻑ‬
‫ﻋﻈﻴﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﺗﻮﺳــﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ ﺭﺍ ﭘﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼﻭﻩ ‪GDP‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻗﺪﺭﺕ ﻳﻚ ﻛﺸﻮﺭ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﺁﻥ‪ ،‬ﭼﻴﻦ ﺭﺍ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﻢ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﮔﻤﺮﺍﻩﻛﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻗﺮﻥ‬
‫ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻀﻤﻴﻦﻛﻨﻨﺪﻩﺍﻱ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻊ ﺗﺪﺍﻓﻌﻲ ﺭﺍﻧﺪﻩ ﻧﺸﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﺣﺎﺷﻴﻪﺍﻱ ﻭ ﺁﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻓﺮﻭ‬
‫ﻧﻴﻔﺘﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻲﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪ -۱‬ﻣﻌﺎﻫﺪﻩﺍﻱ ﻣﺨﻔﻲ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻥ‪ ،‬ﺍﺗﺮﻳﺶ‪ ،‬ﻣﺠﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻭ‬
‫ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ‪ ۱۸۸۲‬ﺑﻪ ﺍﻣﻀﺎ ﺭﺳــﻴﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺁﻥ ﺳﻪ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺣﻤﻠﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻳﺎ ﺭﻭﺳﻴﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﺎﺭﻱ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮﺧﻴﺰﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺋﺘﻼﻑ‬
‫ﻫﺮ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ ﺗﻤﺪﻳﺪ ﻣﻲﺷﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺩﺭ ‪ ۱۹۱۴‬ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺧﻼﻝ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﻭﻝ ﻋﻬﺪﺷــﻜﻨﻲ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺘﺤﺪ )ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‪ ،‬ﺭﻭﺳﻴﻪ( ﭘﻴﻮﺳﺖ‪).‬ﻡ(‬
‫‪۴۲‬‬
‫ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺷﻜﺴــﺖ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺩﺭ ‪ ۱۹۴۵‬ﻏﺎﻳﺐ‬
‫ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﭼﻴﻦ ﻭ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﮊﺍﭘﻦ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻛﺸﻮﺭﻱ ﺑﺎ ﻭﺳﻌﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﻪﭼﻨﺪﺍﻥ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺩﺭ ﻣﺮﻛﺰ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ‬
‫ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺣﺼﺎﺭﻫﺎﻱ ﺩﻭﺭﻭﺑﺮﺵ ﺭﺍ ﺷﻜﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﺍﺯ ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﻱﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻲﺍﺵ ﻳﻚ ﻗﺪﺭﺕ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺷــﻮﺩ‪ .‬ﮊﺍﭘﻦ ﺩﺭ ‪ ۱۹۴۱‬ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺗﻮﺳــﻌﻪ‬
‫ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩﻱ ﻋﻘﺐﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻧــﻲ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ‬
‫ﺍﺯ ‪ ۱۹۱۳‬ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺭﺷــﺪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻫــﻢ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﻫﻢ ﮊﺍﭘﻦ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺟﻤﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ‬
‫ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﻱ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﺯ ﭘﺲ‬
‫ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﺮﺁﻳﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻋﻮﺽ ﭼﻴﻦ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﭘﺮﺟﻤﻌﻴﺖﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻗﺪﺭﺕ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺧﻴﺮﻩﻛﻨﻨﺪﻩﺍﻱ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻴﻦ ﺍﺯ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴــﻢ ﺑﻪ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴــﻢ ﺭﻭﻱ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻛﺎﺭﺁﻣﺪﺗﺮﻱ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﭼﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺷﻜﺎﻑ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ‬
‫ﺟﻬﺎﻥ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ ﭘﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻗﻮﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺍﺑﺮﻗﺪﺭﺕ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ ﺑﺪﻝ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﻳﻤﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ‬
‫ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻇﻬﻮﺭ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ ﻟﺰﻭﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻫﮋﻣﻮﻧﻲ ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﻳﺎ ﺟﻨﮓ ﻣﻨﺠﺮ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ ﺍﻣﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺁﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﺳﺘﻴﻼﻱ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺑﻼﻣﻨﺎﺯﻉ‬
‫ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﻘﻮﻁ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺷــﺪ ﻋﻤﺮﻱ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ »ﺻﻠﺢ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ«‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻧﺎﺯﻱ ﻭ ﺑﻠﻮﻙ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﺑﺮﻭﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻮﺽ ﻣﺜﻞ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱ ﮊﺍﭘﻦ‬
‫ﻛﺎﻣﻼ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻴﻦ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﮊﺍﭘﻦ‪ -‬ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ -‬ﺩﺭ ﭘﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﺮﺁﻳﺪ )ﺍﮔﺮ ﭼﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺭﻭﺳﻴﻪﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱﺑﻪﺍﻳﻦﺍﻣﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ﻛﺸﻮﺭﻱ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺍﺯ ﺿﺮﺑﻪ ﺳﻘﻮﻁ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱﺍﺵ ﮔﻴﺞ ﺍﺳﺖ(‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﺶ ﻛﻢ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﻜﻦ‪ ،‬ﻣﺴﻜﻮ ﻭ ﺩﻧﺒﺎﻟﻪﺭﻭﻫﺎﻱ‬
‫ﺁﺗﻲﺷــﺎﻥ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺭﻗﺒﺎﻱ ﺳﺎﺑﻖ‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎ ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺧﺼﻤﺎﻧﻪﺍﻱ ﺑﺎ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﺧﺼﻮﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺳﻮﺀﻇﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪﻫﺎ ﻭ ﻛﺸﻤﻜﺶﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺁﻳﺎ ﻇﻬﻮﺭ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴــﻢ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻱ‬
‫ﭘﺮﻗﺪﺭﺕﺗﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﺷﻮﺩ ﺩﮔﺮﺩﻳﺴــﻲ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴــﺖ ﺳﺎﺑﻖ ﺗﺤﻮﻟﻲ‬
‫ﺯﻳﺎﻧﺒﺎﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻴﻠﻲ ﺯﻭﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺰﺍﺳﻴﻮﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺳﺎﺑﻖ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺮﻗﻲ ﺷﮕﺮﻑ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺍﻣﺮﻱ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺪﺍ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﺤﻘﻖ ﺁﻥ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻭ‬
‫ﻧﻴﺰ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۳۰‬ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻟﻲﺷﺪﻥ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖ ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺁﻥ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﺷﺪ ﻭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺷﻌﻠﻪﻭﺭ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻭﺟﻪ ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻘﻮﻁ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﻭ‬
‫‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬ ‫شهروند امروز‬
‫ﺗﺌﻮرى‬
‫ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔــﺮﺍ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧــﺪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﻭﺍﺳــﻄﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺍﺯ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺩﺍﺧﻠﻲ‪ ،‬ﺛﺮﻭﺕ‬
‫ﺭﻭﺯﺍﻓﺰﻭﻥ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮﺍﺕ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻨﺎﻥ‬
‫ﻭﺯﻥ ﻭ ﻗﺪﺭﺗــﻲ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ »ﺟﻬــﺎﻥ ﺩﻭﻡ« ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺧﻠﻖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪﺍﻧﻪ ﻧﻈﻢ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻨﺎ ﻧﻬﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻭ‬
‫ﺍﺭﺗﺶ ﺑﺎ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮﺭﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻈﻤﻲ ﺑﺎ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩﻱ ﻣﻠﻲﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻭ ﺿﻮﺍﺑﻂ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩﺵ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﻬﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﺸﺎﺭﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﮊﺍﭘﻦ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻏﻠﺐ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻮﺟﺪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﺰﺍﺳﻴﻮﻥ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭ ﻳﻚ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ ﺗﻮﺍﻥ ﺗﺤﻤﻞ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ »ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺑﺴﺘﻪ« ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ‬
‫ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺕ ﺍﻧﺒﻮﻩ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺳﺮﺁﻣﺪ ﺷﻮﻧﺪ ﻭﻟﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮﺍﺣﻞ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﻫﻨﻮﺯ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﻗﻄﻌﻴﺖ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﺘﺰﻟﺰﻝ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ـ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ‬
‫ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻏﺎﻟﺐ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻲ‪ ،‬ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪،‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﻛﺰ ﺍﺻﻠﻲﺍﺵ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺗﺤﻮﻻﺕ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻧﺸـﺪﻩ ﻗـﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ؛ ﺗﺤﻮﻻﺗـﻲ ﻫﻤﭽـﻮﻥ‬
‫ﺑﺤﺮﺍﻥﻫـﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭﻳﺮﺍﻧﮕﺮ ﻛـﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺍﺯ ﻫﻢ ﭘﺎﺷـﻴﺪﮔﻲ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻇﻬﻮﺭ‬
‫ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻛﺸـﻤﻜﺶﻫﺎﻱ ﻗﻮﻣﻲ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺷﻮﺩ؛ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺴـﺎﻳﻞ ﻣﻬﺎﺟﺮﺗﻲ ﻭ ﺍﻗﻠﻴﺖﻫﺎﻱ ﻗﻮﻣﻲ ﻣﺸﻜﻼﺕ‬
‫ﺭﻭﺯﺍﻓﺰﻭﻧـﻲ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻏﺮﺏ ﺩﭼﺎﺭ‬
‫ﭼﻨﻴﻦﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻲﻫﺎﻳﻲﺷﻮﺩﭘﺎﻳﮕﺎﻩﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺁﺳﻴﺎ‪ ،‬ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻱ ﻻﺗﻴﻦ ﻭ ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺘﺰﻟﺰﻝ‬
‫ﺷـﻮﺩ؛ ﻧﻘﺎﻃﻲ ﻛﻪ ﺍﻳـﻦ ﺍﻟﮕـﻮ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﺗﺜﺒﻴﺖ‬
‫ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ »ﺟﻬﺎﻥ ﺩﻭﻡ« ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﻭ‬
‫ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺣﻜﻢ ﻳﻚ‬
‫ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﭘﺮﺟﺎﺫﺑﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝـﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺩﺭﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎ ﻭ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﻧﺎﻗﺺ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ‬
‫ﺍﻣﭙﺮﺍﺗــﻮﺭﻱ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﺎﺯﻱﻫﺎ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻋﻠﻤﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﭘﻴﺸــﺮﻭ ﺑــﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ ﺁﻥ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻼﻙ ﻧﻴﺴﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﺒﺘﻨﻲ‬
‫ﺑﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻨﻮﻉﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﮕﺎﭘﻮﺭ ﻏﻴﺮﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻮﻓﻘﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮﺭ‬
‫ﻳﻚ ﺷﻬﺮ – ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻛﺸﻮﺭﻱ ﺑﺰﺭﮒ‪ .‬ﻣﺪﺕﻫﺎ ﻃﻮﻝ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ ﺗﺎ ﭼﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﻱ ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺁﺯﻣﻮﺩ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ ﻓﻌﻼ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺳﻮﺍﺑﻖ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﭼﻴﺰﻱ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﺁﻥ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﺩ ﮔﺬﺍﺭ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﻱ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴــﺘﻲ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻱ ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻋﻼﺋﻢ‬
‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﻫﺴﺖ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻑ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻴــﻦ ﻭ ﺭﻭﺳــﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕــﺮ ﺑﺎﺯﮔﺸــﺖ ﻗﺪﺭﺕﻫــﺎﻱ‬
‫ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻟﻴﺴﺖ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﻮﻓﻘﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ؛‬
 ‫‪ ۴۴‬ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻭﻟﯽﺭﺿﺎ ﻧﺼﺮ ‪ ۴۶‬ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺣﻤﺪ ﺯﻳﺪﺁﺑﺎﺩﯼ‬
‫ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﻭ ﺟﻬﺎﻥ‬
‫شهروند امروز ‪ ۲۴‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬ ‫‪ ۴۷‬ﺟﻨﮓ ﺩﻭ ﻫﻤﺰﺍﺩ ‪ ۴۸‬ﺷﺒﻪ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﯽ ﺩﺭ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ‬

‫ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﯽ‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﻟﻌﻞ ﺍﺳﻼﻡﺁﺑﺎﺩ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺎﻫﺪ ﺟﻨﮓ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺍﺭﺗﺶ ﻭ ﻃﻼﺏ ﺑﻮﺩ‬

‫‪UÄ —œ v¹UJ¹d ¬ b{ «d¼UEð‬‬
‫‪v öÝ« XŽULł Èd³¼— tÐ ÊU²‬‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﻋﻮﺽ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻈﻢ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪» .‬ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ‬
‫ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﻱ ﻳﻚ ﺍﺻﻼﺡ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﻳﻚ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺻﻠﺢﺁﻣﻴﺰ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻛﻤﺎﻝ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ‬
‫ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﻣﻴﺴﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺬﻛﻮﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺪﻡ ﺑﻪ ﻗﺪﻡ ﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﮔﻴﺮﺩ‪ «.‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻲ ﻭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻮﻋﻲ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﺽ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺪﻩ ﺑﺮ ﻛﻨﺎﺭ ﺯﺩﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻨﺪﻭﻫﺎ‬
‫ﻭ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﻨﺪﺍﻧﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﻭﻗﻮﻉ ﻧﭙﻴﻮﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫‪ ۱۹۷۸-۷۹‬ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺗﺠﺴــﻢ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻛﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﻬﺎﻡﻫﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ‬
‫ﻭﻱ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻏﺮﺑﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳــﻴﺪ ﻭ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻣﻨﺸﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴﺘﻲ ﺑﻮﺩ‬
‫ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻭﻱ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ »ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻲ« ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ »ﺍﺳﻼﻡ ﻳﻚ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﻭ ﻳﻚ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺪﻑ ﺁﻥ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻧﻈﻢ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺟﻬﺎﻥ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﻭ ﺑﺎﺯﺳــﺎﺯﻱ ﻣﺠﺪﺩ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﻭ ﺟﻬﺎﺩ‬
‫ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺗﻼﺵ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ «.‬ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺩﺭﻙﺍﺵ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺭﻭﺵﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻭ ﺟﺒﺮﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﭘﻲ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺧﻮﺩ ﻭﻱ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﻜﺸﺪ ﺩﻭﺩﻝ ﻭ ﻣﺮﺩﺩ ﺑﻮﺩ‪] ...‬ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻊ[‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﻧﻮﺷــﺖ ﻟﺰﻭﻣﺎ ﻫﺴﺘﻪ ﺍﺻﻠﻲ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺍﻭ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ‬
‫ﻟﺰﻭﻣــﺎ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﺻﺮﻓــﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻜﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻭﻱ ﺑﺎ ﺟﺮﺡ ﻭ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻭﺍﮊﮔﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻏﺮﺑﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺳــﺘﻮﺭﺍﻟﻌﻤﻞﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺭﻭﺡ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻧﻪ‬
‫ﺳــﺎﺯﮔﺎﺭ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺍﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﺳــﻼﻡ ﺭﺍ »ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ«‬
‫ﺧﻮﺍﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﭼﺮﺧﺸﻲ ﻭﺍﺿﺢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺭﺍ »ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺻﺒﺮ ﻭ ﺻﻠﺢ« ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ .‬ﺩﺭ ‪ ۱۹۴۱‬ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﺣﺰﺏ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺍﻋﻼﻡ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ »ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﺗﻤﺎﻳﻠــﻲ ﺑﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮﺍﺕ ﻭ‬
‫‪۴۴‬‬
‫ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻭ ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﻄــﻖ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﺭ‬
‫ﭘﺮﺍﻛﺴﺲ ﺣﺰﺏ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺧﻮﺩﻱ ﺟﺎﻱ ﺳﻮﺍﻝ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺧﺸــﻦ ﻋﻼﻗﻪﺍﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻋﻮﺽ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺍﻏﺐ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺮ‬
‫ﺁﻥ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ »ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ« ﺭﺍ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﻣﻲﺷﻤﺎﺭﺩ‪ :‬ﻣﺎﺩﺍﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻭ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﺍﺧﻼﻗﻲ ﻭ ﺍﻟﺤﺎﺩﻱ ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺁﻥ »ﻣﺮﻳﺪ ﺷﻴﻄﺎﻥ« ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﺩﻥ ﻧﻬﺎﺩﻥ ﻭ‬
‫ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺯ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺧﻼﻑ ﻋﻘﻞ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺭﺥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺍﻃﺎﻋﺖ‬
‫ﺣﺰﺏ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﺯ »ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﻴﺎﺳﻲ« ﺍﺳﺖ! ﺑﻪ‬
‫ﻭﺍﻗﻊ ﺍﮔﺮ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﺧﻮﺍﻧﺸﻲ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺍﺯ ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﻧﻴﺴــﺖ ﭘﺲ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺣﺰﺏ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺑﺮﺩ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﺰﺏ ﺍﻳﺪﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﻭ‬
‫ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺭﺍ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻭ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻱ‬
‫ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮﺩ؟ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎ ﻭ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺩﺭﻙ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺍﺯ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﻛــﻪ ﻟﺰﻭﻣﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻫﻤﺴــﻮ ﻭ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﺍﻳﺪﻩﻫــﺎﻱ ﻏﺮﺑﻲ ﻭﺍﮊﻩ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻤﻴﻖ ﻭ ﺍﻏﻠﺐ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖﺁﻣﻴﺰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻧﻈﻢ ﺗﺜﺒﻴﺖﺷﺪﻩ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭ ﻛﻨﺎﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻦ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﻧﺎﺑﻮﺩﻱ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻭ ﺑﻮﺭﻭﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﻧﻈﺎﻡ ﻗﺒﻠــﻲ‪ ،‬ﺣﺬﻑ ﺗﻤﺎﻳﺰﺍﺕ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‬
‫)ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴﺘﻲ ﺁﻥ(‪ ،‬ﺑﺮﻃﺮﻑ ﺷﺪﻥ ﻣﻮﺍﻧﻊ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲﺑﺮﺍﻱﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲﻭﺷﻜﻞﮔﻴﺮﻱﻧﻬﺎﺩﻛﺎﻣﻼﺟﺪﻳﺪﻱ‬
‫ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕ‪ ،‬ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺛﺮﻭﺕ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺷــﺮﻭﻉ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺭﻗﻴﺐ ﻭ ﭼﺎﻟﺶﮔﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻋﻤﻠﻲ ﻣﻲﺯﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎ ﻣﺎﻳﻞ ﻭ ﻗﺎﺩﺭﻧﺪ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺧﺸﻮﻧﺖﺁﻣﻴﺰ‬
‫ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻳﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻭ‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺯ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﺸﻮﻧﺖﺁﻣﻴﺰ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏ ﻭﺭﺯﻳﺪﻩ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﯽ ‪۱‬‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺍﺑﻮﺍﻟﻌﻼ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ‬
‫ﻭ ﺟﻨﺒﺶ ﺍﺣﻴﺎﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫‪vžU³ vKŽ ∫tLłdð Ø dB U{—v Ë‬‬
‫ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ‪ ۱۹۷۸-۷۹‬ﺍﻳﺮﺍﻥ‪،‬‬
‫ﺟﻬﺎﻥ ﻏﺮﺏ ﻧﺴــﺒﺘﺎ ﺑﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺑﻴﻤﻨــﺎﻙ ﺑﻮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳــﺖ؛ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﺍﻭﺝ ﺟﻨﺒﺶ ﺍﺣﻴﺎﮔﺮﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﺟﻨﺒﺸﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺗﺸــﻜﻴﻞ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻧﻘﺸﻲ ﻛﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺍﻳﻔﺎﻱ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺟﻨﺒﺶ ﺍﺣﻴﺎﮔﺮﻱ‬
‫ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﻣﺜﺎﻝ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻳﺎ ﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎﻱ‬
‫ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﺍﻧﻪ ﺑﻪ ﺍﺣﻴﺎﮔﺮﻱ ﺟﻨﺒﺶ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ‬
‫ﻣــﻮﺩﻭﺩﻱ ﻭ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﺎﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺟﻨﺒﺶ‬
‫ﺍﺣﻴﺎﮔﺮﺍﻧﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺩﺍﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﻈﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮﺟﻮﺩ‬
‫ﺍﺯ ﺻﺤﻨﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﻧﺸــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﺷــﻜﻞ ﮔﻴﺮﺩ ﺑﻌﻴﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫»ﻳــﻚ ﺩﺭﺧﺖ ﻟﻴﻤﻮ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﭘــﺮﻭﺭﺵ ﻭ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﻣﻴﻮﻩ ﺍﻧﺒﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ«‪ .‬ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺮ ﻧﻈﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﻱ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﺴــﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺍﻧﺪﺍﺯﻱ ﻧﻈﻢ ﻣﻮﺟــﻮﺩ ﻻﺯﻡ ﻭ ﺿﺮﻭﺭﻱ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺳﻼﻡ ﺩﺭ ﻫﻨﺮ ﻧﺸﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛــﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺩﻳﻦ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻣﺮﺍﻛﺰ ﻗﺪﺭﺕ ﻭﺍﺑﺴــﺘﻪ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻛﻢﺷﺪﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ »ﺍﻭﺭﻧﮓ ﺯﻳﺐ« ﻣﺎﻧﻊ‬
‫ﮔﺴــﺘﺮﺵ ﺍﺳﻼﻡ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻘﻮﻁ ﻭ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﻲ ﻗﺪﺭﺕ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺠﺎﻳﻊ ﻭ ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎﻱ ﺣﺰﺏ ﺟﻤﺎﻋﺖ‬
‫ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ‪ ۱۹۴۷‬ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﻱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮﻱ ﻳﻚ ﻧﻈﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﻜﻮﻻﺭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺳﻼﻡﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﺎﻧﺪ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ‬
‫ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺯﻣﺎﻡ ﺍﻣﻮﺭ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﻛﺰ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺗﻀﺎﺩ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺍﺳــﻼﻡ ﺍﺳــﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻘﺎﻳﺎﻱ ﺍﺣﻴﺎﯼ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺎﻣﻞ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﮔﺴﺘﺮﻩ ﻭ ﺳﺮﻋﺖ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ‬ ‫‪۴۵‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﻋﻤﻞ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﻣﺠﺪﺩﺍ‬
‫ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻄﺮﺡﺷﺪﻥ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺩﺭ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺤﺚ‬
‫ﻣﺘﻔﻜﺮﻳﻦ ﻭ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺣﺰﺏ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺗﺎ ﺍﻳﻨﺠﺎﻱ‬
‫ﻛﺎﺭ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺩﺭ ﻫﻴﭻ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ ﭘﻴﺮﻭﺯ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﻣﺎﺩﺍﻣﻲﻛﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺗﻮﺳــﻂ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺳﻨﺘﻲ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﭼﻨﻴــﻦ ﺍﺗﻔﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﺍﻓﺘﺪ‪ .‬ﻣﺎﺣﺼﻞ ﺑﺤﺚ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻫﻨﻮﺯ ﺁﻣﺎﺩﮔﻲ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪﻥ ﻭ ﺭﻭﻱﺁﻭﺭﺩﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﻲ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻣﻲﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺪﻑ )ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳــﻼﻣﻲ(‬
‫ﻗﻄﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﺍﺟﺘﻬﺎﺩ ﺑﺎﺯ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺭﻭﺵﻫﺎ ﻭ ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﻳﻌﻨﻲ ﺍﺟﺘﻬﺎﺩ(‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﻋﻀﺎ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺗﺎﻛﻴﺪﻱ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﺮ ﻋﺪﻡ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﻭ ﺗﻌﻴﻴــﻦ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺪﺍﻥ ﻣﻌﻨﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻟﺰﻭﻣﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻧﺎﻇﺮﺍﻥ ﺍﺣﻴﺎﮔﺮﻱ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﻲﭘﻨﺪﺍﺭﻧﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻴﺴﺘﯽ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻧﭽــﻪ ﻛﻪ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺗــﻮﺍﻥ ﭘﻲ ﺑﺮﺩ ﻛﻪ ﭘﺮﻭﺍﺿﺢ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻭﻱ ﻣﺪﺍﻓﻊ ﻭ ﺣﺎﻣﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ -‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻨﻈﺮ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻏﺮﺑﻲﺍﺵ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﻣﺸﺨﺺ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻭﻱ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺧﺎﺻﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﮊﻩ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺳــﻮﺍﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻳﺎ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖﺍﺵ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺭﺍﻳﺞ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭﺍﮊﮔﺎﻧﻲ ﻏﺮﺑﻲ ﺍﺳــﺖ‬
‫ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﺑﻨﺎ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺍﻭ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﻭ‬
‫ﺗﺤﻮﻝﺧﻮﺍﻫﺎﻧﻪ ﺍﺻﻼﺡ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻨﺎ ﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﻫﺪﻓﺶ ﻫﻢ ﻋﺪﻝ ﻭ ﺍﺣﺴــﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺷــﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺩﺭﻙ ﺷــﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮﺍﻧﻊ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻳﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻓﺮﺽﻫﺎ‬
‫ﻭ ﻗﻀﺎﻳﺎﻱ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﻣﺘﻔﻜﺮﺍﻥ ﻏﺮﺑﻲ ﻧﺒﻮﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﻓﺤﺸﺎ ﻭ ﻣﻨﻜﺮﺍﺕ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺳﺮﺷــﺖ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺁﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫«‪Ȝ˜u öF«uÐ‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺗﺸــﺨﻴﺺ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺜﻠﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﻚ ﻧﻈﻢ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ – ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻳﻮﺗﻮﭘﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻣﺪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ‪ .‬ﺍﻳﺪﻩ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﺗﻀﺎﺩ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺍﻳﺪﻩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ؛ ﺟﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﻱ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﻜﻲ ﻭ‬
‫ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻏﺮﺑﻲ ﻫﻤﺴﻮ ﻭ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺍﺳﺖ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ‬
‫ﻣﻔﻬﻮﻡ »ﺭﺳــﺘﮕﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺟﻬﺎﻥ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻔﻬﻮﻡﺳــﺎﺯﻱﺍﺵ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩﻥ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻠﻤﻮﺱ ﺩﻟﺴﺮﺩ ﻛﺮﺩ‪» .‬ﺗﻼﺵ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺑﻴﻬﻮﺩﻩ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺗﻼﺵ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﻧﻴﺎ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﻣﻬﻢﺗﺮ‬
‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﻼﺵﻫﺎ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻗﺮﻥ ﻧﻴﺰ ﻃﻮﻝ ﺑﻜﺸﺪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ‬
‫ﺛﻤﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻌﺎ ﺭﻭﺵ ﻣﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﻋﺎﺭﻱ ﺍﺯ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺍﺳﺖ‪ «.‬ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ‬
‫ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻨﻴﺎﻥﻫﺎﻱ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺍﺯ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺑﺎﻻ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﻓﺮﻭﺩﺳﺖ ﻭ‬
‫ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﺍﺷﺎﻋﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬
‫ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﺻﻮﻝ ﻭ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻱ ﻗﻄﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻨﻈﺮ ﺩﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﻲ ﻭ ﺍﺑﻬﺎﻡ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻫﻤﻘﻄﺎﺭﺍﻥ ﻣﺤﻔﻞﺍﺵ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺁﺷﻮﺏ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ‪ ...‬ﻭ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻛﻨﺘﺮﻝﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﻓﺴﺎﺭﮔﺴﻴﺨﺘﻪ‬
‫ﻛﻮﻛﺐ ﺻﺪﻳﻖ‪ ،‬ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﭘﺮﻭﭘﺎﻗﺮﺹ ﻭ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻱ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﻫﻼﻛﺖ ﺍﺳــﺖ‪ ...‬ﻧﻴﺎﺯﻱ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐﺗﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪ ،‬ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴﺘﻲ ﺩﺭﻙ‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺍﺣﺴﺎﺳﻲ ﺗﺤﺖﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﺪ‪ ...‬ﺍﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻭﻱ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻭ ﺗﺒﻌﻴﺾ‬ ‫ﻧﻮﺭ ﺍﺳــﻼﻡ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻝﻫﺎﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﻭﺷﻦ ﺳــﺎﺯﻳﺪ ﻭ ﺁﻧﻬﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺩﻳﺪﮔﺎﻫﺶ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻭﻱ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻃﺮﺍﻑﺗﺎﻥ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻫﻴﺪ‪ «.‬ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺤﻮﺭﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻤﻲ ﮔﻴﺞﻛﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺍﺑﻬﺎﻡﺁﻣﻴﺰ‬ ‫ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺑﺤﺚ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺣﻮﻝ ﺁﻥ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﻧﻜﺘﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺑﻪﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﺗﻔﺴﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﻧﻮﺷﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺍﻳﻦ ﻣﻔﻬــﻮﻡ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﻜﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ »ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻫﺮﻛﺴﻲ ﺧﻠﻴﻔﻪ‬ ‫ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺩﭼﺎﺭ ﺗﺤﻮﻝ ﺷــﺪ‪ .‬ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻫﻴﭻ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺸــﺨﺺ ﻭ‬
‫ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻳﻚ ﻣﺸﺎﺭﻛﺖﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﻼﻓﺖ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻗﻄﻌﻲ ﻧﺪﺍﺷــﺖ ﺍﻣﺎ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺷﻌﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﻭ ﺍﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺗﻮﻟﺪ ﻭ‬ ‫ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻭﻱ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻱ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻭ ﻣﻨﺰﻟﺘﻲ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﺍﺭﺟﺎﻉ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡﺳﺎﺯﻱ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﻭ ﺻﺪﻳﻖ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻨﺘﻬﻲ‬ ‫ﺍﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚﺍﺵ ﺭﺍ ﺣﻮﻝ ﺁﻧﭽﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻥ ﺭﺍﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﻫﻴﭻ ﺭﺿﺎﻳﺘﻲ ﺍﺯ‬ ‫ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻭ ﺍﻳﺪﻩﺁﻟﻴﺴﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺷﻜﻞ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺑﺎﺯ ﻣﺎﺭﻛﺴﻴﺴﺘﻲ ﺻﺪﻳﻖ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺻﺪﻳﻖ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ‬ ‫ﻭﺍﻗﻊ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺧﻠﻊ ﺳﻼﺡﻛﺮﺩﻥ ﺭﻗﺒﺎﻱ ﭼﭗﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻣﻲﭘﻨﺪﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺩﺭ ﺗﺤﻘﻴﻖﺍﺵ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺭ‬ ‫ﻛﻪ ﺗﻌﺮﻳﺾ ﺍﺳــﻄﻮﺭﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﺍﻧﻘــﻼﺏ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺰ ﺗﻼﺵ‬
‫ﻣﺴﻴﺮ ﺍﺷﺘﺒﺎﻫﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺑﻬﺎﻡ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻭﺍﮊﻩ‬ ‫ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﻭﻱ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﺎﺭﺿﺎﻳﺘﻲ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮﻝﻫﺎ ﻭ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻣﺘﻨﺎﻗﻀﻲ ﺭﺍ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩ‬ ‫ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﻭﻱ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﺍﻳﺪﻩ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮﻝ ﻣﻨﺴﺠﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﻛﻤﻲ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻭﻗﻮﻉ ﺟﻨﮓ ﺑﻴﻦ‬ ‫ﺳﻴﺴــﺘﻢ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪» .‬ﺳﺮﺷﺖ ﻭ ﺣﺪ ﻭ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ‬
‫ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﺑﺤﺚ ﺣﻮﻝ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﺗﻬﻴﻴﺞ‬ ‫ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩ ﻭ ﺧﻮﺩﻛﺎﻣﮕﻲ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﭼﻨﺎﻥ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭﺳــﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﻟﻲ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ‬ ‫ﻣﺘﻨﻮﻉ ﻭ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺟﻬﺎﻧﺸﻤﻮﻝ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻭﺍﻗﻌﺎ‬
‫ﺍﺣﺴــﺎﺱ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳــﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻭﺳﻮﺳــﻪﺍﻱ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺭﻭﺵﻫﺎ ﻭ ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎﻱ ﺟﻨﺒﺶﻫــﺎﻱ ﺯﻳﺮﺯﻣﻴﻨﻲ‬
‫ﻣﺨﻔﻲ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏﻫــﺎﻱ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺟﺘﻨــﺎﺏ ﻛﺮﺩ‪.‬ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻭﻱ ﺗﺤﺖ ﻓﺸــﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﺗﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﻫﺪ ﺍﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﺪﺍﻧﺪ »ﺗﺤﻮﻝ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﻲ« ﻣﻲﭘﻨﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺁﻧﻲ ﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﻧﻪ ﻣﻄﻠﻮﺏ ‪ (۱۹۴۸) .‬ﻭ ﻫﺪﻑ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﻭ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎﺯﻱ ﻋﺼﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺍﺳﺎﺳــﺎ ﻳﻚ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ‬
‫ﺁﻧﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﺪﻩﺁﻝﻫﺎﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﺍﻧﺪ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺭﺍ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻱ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺟﻤﻌﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺩﻧﻴــﺎ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﺤﺚﻫﺎ ﺣﻮﻝ ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎ ﻭ ﺗﻔﺴــﻴﺮﻫﺎﻱ ﻭﻱ ﺩﺭ‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺁﻥ ﻛﻮﺗﺎﻩﺗﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻳﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣــﻮﺭﺩ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻭﺝ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻭﻗﻮﻉ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮﻡ‬ ‫ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺟﺎﻧﺒﺪﺍﺭﻱﻫﺎﻱ ﺍﻓﺮﺍﻃﻲ ﻭ‬
‫ﺍﻧﻔﻌﺎﻟﻲ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺣﺰﺏ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺯﻳﺮ ﺳﻮﺍﻝ ﺭﻓﺖ‬ ‫ﺭﺍﻫﻜﺎﺭﻫﺎﻱ ﻧﺎﻣﺘﻮﺍﺯﻥ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏ ﻭﺭﺯﻳﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪«.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ‬ ‫ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﻢ ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﺰﺏ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻗﺎﺿﻲ ﺣﺴــﻴﻦ ﺍﺣﻤﺪ ﺍﻣﻴﺮ ﺟﻤﺎﻋﺖ‬ ‫ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ‬
‫ﺍﺯ ‪ ۱۹۸۷‬ﻭ ﺭﺍﺑﻂ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﻣﺠﺎﻫﺪﻳﻦ ﺍﻓﻐﺎﻥ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﺑﻄﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎﻱ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﻓﻐﺎﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﻣﻠﻤﻮﺱ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻏﻠﺐ ﻫﻢ ﺳــﻌﻲ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺮﺧــﻼﻑ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺁﺏ‬
‫ﺍﻣﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺣﺰﺏ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺑﻴﺶ‬ ‫ﺷــﻨﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۵۰‬ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻭﻱ ﺻﺮﻳﺤﺎ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳــﺖ‬
‫ﺍﺯ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺍﻣﺮﻭﺯ‬ ‫ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﻟﻴﺎﻗﺖ ﻋﻠﻲﺧﺎﻥ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﺍﺻﻼﺡ ﺯﻣﻴﻦ ﺩﺭ ﭘﻨﺠﺎﺏ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺜﻞ ﺳــﻌﻴﺪ ﺍﺳــﻌﺪ ﮔﻴﻼﻧﻲ )ﺍﻣﻴﺮ ﻻﻫــﻮﺭ( ﺑﻪ ﻣﺪﻝ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻓﺌﻮﺩﺍﻟﻴﺴﻢ ﺯﺩ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻱ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺳﻼﻡ ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻓﺮﺩﻱ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻛﺮﺩ‬
‫ﺍﻳﺪﻩﻫﺎﻱ ﻣﻮﺩﻭﺩﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﺪﺩﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻔﺴــﻴﺮ ﻭ ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﻲ ﻗﺮﺍﺭ‬ ‫ﻭ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺩﺍﺭﺍﺑﻮﺩﻥ ﺍﻣﻮﺍﻝ‬
‫ﮔﻴــﺮﺩ ﺗﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻣــﻜﺎﻥ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺯﻳﺎﺩ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺍﻭ ﻣﻮﺿﻊ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺩﺳــﺖ ﺯﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ‬ ‫ﻓﺌﻮﺩﺍﻟﻴﺴﻢ ﺭﺍ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺜﻤﺮﺛﻤﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻣﺰﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﻓﺌﻮﺩﺍﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﺍﺳﻼﻣﻴﺖ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺳﻴﺪ ﻗﻄﺐ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫ﺩﻭﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﻻﻣﺬﻫﺐ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﻋﺪﻡ ﺷــﻔﺎﻓﻴﺖ ﻣﻮﺭﻭﺛﻲ ﺩﺭ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﻳﺎ ﻧﺎﺩﺭﺳــﺖ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺎﻳﺪﻩﺍﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﺿﺮﺭﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛــﺮﺩﻥ ﺍﺯ ﻭﺍﮊﮔﺎﻥ ﻭ ﻣﻔﺎﻫﻴــﻢ ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺎﻋــﺚ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۴۶‬‬ ‫اﻧﺪﻳﺸﻪ‬

‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﯽ ‪۲‬‬

‫ﻣﺮﺯﻫﺎﻱ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺳــﻨﺖ ﺑﻪ ﻛﻠﻲ‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺳﻨﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺧﻼﻗﻲ‬
‫ﻭ ﻗﻮﺍﻋﺪ ﺍﺭﺯﺷﻲ ﻭ ﺍﺻﻮﻟﻲ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﻬﺪﺍﻡ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻱ ﺍﺯ ﺳﻨﺖ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬ﻣﮕﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎﺭ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺿﺪ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲﺷﺎﻥ‬
‫ﺁﻳﺪ!‬
‫ﺳــﻨﺖﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺼﻮﻥ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺍﺯ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻓﺘﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺯﻳﺴــﺖ – ﺟﻬﺎﻥ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﻣﺪﺭﻥ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﻣﺴﺎﻟﻤﺖﺁﻣﻴﺰ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﻧﻔﻮﺫ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻗﺎﻧﻊ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻏﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪﭘﺮﻭﺍﺯﻱ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻔﻆ ﻭ ﺑﺴﻂ ﺳﻨﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺷﺌﻮﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﻣﻲﻛﺸــﺎﻧﺪ؛ ﺭﺍﻫﻲ ﻛﻪ ﻋﺎﻗﺒﺘﺶ‬
‫ﻧﺎﺑﻮﺩﻱ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺳﻨﺘﻲ ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭ ﺷﺪﻥ ﺭﺍﻩ ﻫﺠﻮﻡ‬
‫ﺳﻄﺤﻲﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﺎ ﻧﺎﺑﻮﺩﻱ ﺍﺭﻛﺎﻥ ﺳــﻨﺖ‪،‬‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ‪ ،‬ﻫﺪﻓﺶ ﺣﻔﻆ ﻣﻴﺮﺍﺙﻫﺎﻱ ﺳﻨﺘﻲ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺎﺑﻮﺩﻱ ﻧﺎﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﺭﺍﻩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺷﺒﻪ‬
‫ﻣﺪﺭﻧﻴﺴﻤﻲ ﻣﺒﺘﺬﻝ ﺑﺎﺯ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﺮ ﺑﻴﻨﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑــﺮﺍﻱ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﻳﻨﻲ ﺍﻣﺎ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺧﻄﺮﺵ ﺑﺮﺍﻱ ﺳــﻨﺖﮔﺮﺍﻳﻲ ﻧﻴﺴــﺖ‪ .‬ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻧﺪﻳﺸــﻪ ﺁﻣﻴﺰﺵ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺳــﻨﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﻫﺎﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸــﺮﻱ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻛﺎﺭ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺑﻪﻏﺎﻳﺖ ﺧﺸﻦ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺩﻳﻦ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺳﻢ ﺳﻨﺖ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺍﺯ‬
‫ﺩﺳﺖ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮﺍﺭﻱ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺰ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺍﺻﻮﻻ ﻣﻴﺎﻧﻪﺍﻱ ﺑﺎ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺩﻳﻨﻲ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﻣﻌﺘﺪﻝ ﺁﻥ ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻳﺴــﺘﻲ‬
‫ﺑﺎ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﻣﺪﺭﻥ ﺭﺍ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺭﻗﻴﺐ ﺁﻧﺎﻥ ﻇﺎﻫﺮ ﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﻧﺎﺑﻮﺩﻱ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﻳﻎ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺮ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳــﻼﻡ‪،‬‬
‫ﺷــﺎﻳﺪ ﺍﺗﺤــﺎﺩ ﺗﺎﻛﺘﻴﻜــﻲ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﺳــﻨﺖﮔﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺍﺟﺘﻨﺎﺏﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﺤﻠﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺭﻏﻢ ﺍﺧﺘﻼﻑﻫﺎﻱ ﺑﻨﻴﺎﺩﻱ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺸﻲ ﻣﻌﺘﺪﻟﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﺯ ﺍﺭﺗﻜﺎﺏ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎﻭﻳﻦ ﻣﻘﺪﺱ ﻣﺘﻨﻔﺮ‬
‫ﻭ ﺭﻭﻱ ﮔﺮﺩﺍﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺟﺎﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺷــﺎﻧﺲ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻋﻤﻠﻲ ﺷﺪﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺟﻨﺎﻳﺎﺕ ﺭﻭﺯﻣﺮﻩ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ‪،‬‬
‫ﻋﺮﺻﻪ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺎﺩﻱ ﺗﻨﮓ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻋﺮﺍﻕ‪ ،‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻘﺎﻁ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻨﺖﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺟﺎﺫﺑﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻓﻀﺎﻱ‬
‫ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ‪،‬‬
‫ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﻄﺮ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺭﺍ ﭘﺸﺖ‬
‫ﺳﺮ ﻧﮕﺬﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺳﺮ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻟﻴﻦ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫«‪ÈœUЬb¹“ bLŠ‬‬
‫ﭘﺪﻳــﺪﻩ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳــﻲ ﺑــﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺟﺬﺏ ﻭ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺳــﻨﺖﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺁﻧﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺷﺘﺎﺏ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺗﺮﺱ ﺳﻨﺖﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺍﺯ‬
‫ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﻳﻨﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻮﺭ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺩﺭ ﻏﺎﻳﺖ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻳﻦ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﻬﺪﻳﺪ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﺳــﻨﺖﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﺮﺯﻱ ﺩﻳﺎﻟﻜﺘﻴﻜﻲ‪،‬‬
‫ﻧﺎﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﻨﻬﺪﻡ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ‪ ،‬ﺳﻨﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻛﻪ ﺍﺻﻮﻻ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻔﻆ ﺳﻨﺖ‬
‫ﻭ ﺍﺣﻴــﺎﻱ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺠــﻮﻡ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﻇﻬﻮﺭ ﻛﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺁﻧﻜﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﮔﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﺳﻨﺖ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎ‬
‫ﻭ ﺍﺭﺯﺵﻫــﺎﻱ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳــﺨﻦ ﺩﻳﮕﺮ‪،‬‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻔﻆ ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ‬
‫ﻭ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲﻫﺎﻱ ﻣﺎﺩﻱ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺁﻥ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻭ‬
‫ﺑﺎ ﺁﻥ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻃﺮﻑ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ‪،‬‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﺷــﻚ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻭﺭ ﻫﮕﻞ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬
‫ﻗﻮﺍﻱ ﻫﺴﺘﻲ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﺁﻥ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺪﺭﺕ ﻗﺪﺭﻱ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﮔﺎﻡ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺳﻨﺘﻲ ﺭﺍ ﻧﺎﻛﺎﺭﺁﻣﺪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﻱ ﻣﺪﺭﻥ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ‬
‫ﺗﺎﺯﻩ ﻣﻲﺍﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺁﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩ ﺍﺭﺯﺷــﻲ ﻭ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺳــﻨﺖ‬
‫ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺩﺳﺖ ﻭ ﭘﺎ‬
‫ﮔﻴــﺮ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻴﻬﺎﺕ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻋﺪﻭﻝ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﻭ ﺍﺧﻼﻗﻴﺎﺕ ﺭﺍ ﻣﺠﺎﺯ ﻣﻲﺷﻤﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪،‬‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﺗﻤﺴﻚ ﺷﺪﻳﺪ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﺍﺯ ﻇﻮﺍﻫﺮ ﺷــﺮﻋﻲ ﻭ ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺭﺯﺷﻲ ﺳﻨﺘﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﻌﻲ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﺮﺍﻁﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺣﺎﺷــﻴﻪ ﻣﻲﺭﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺎﺑﻌﻲ ﺍﺯ ﻣﻠﺰﻭﻣﺎﺕ ﺟﻨﮓ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺎﺱ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺍﺯ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺗﻬﻲ ﻭ ﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭﻳﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻏﺎﻳﺖ ﺑﻴﺮﺣﻢ ﻭ ﺑﻲﺍﺻﻮﻝ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ‬
‫ﻭﺟﻮﻩ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺮﺣﻤﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻳﺰ ﺷﻤﺮﺩﻥ ﻗﺘﻞ ﻭ ﻛﺸﺘﺎﺭ ﻏﻴﺮ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﻌﺮﻛﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﺎ ﺩﺷــﻤﻨﺎﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻗﺘﻞ ﻋﺎﻡ ﺁﻧﺎﻥ‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﻗــﺪﺭﺕ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳــﺎﻥ ﻭ ﺿﻌﻒ ﻃﺮﻑ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺘﻞ ﻳﻚ ﺍﻧﺴﺎﻥ‬
‫ﺑﻲﮔﻨﺎﻩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺭﺯﺷــﻲ ﺳــﻨﺘﻲ ﺣﺮﻣﺘﻲ ﺩﺭ ﺣﺪ‬
‫ﻛﺸــﺘﺎﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﺠﺎﺯ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭﻭﻍ‪ ،‬ﻏﻴﺒﺖ‪ ،‬ﺗﻬﻤﺖ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺧﻼﻗﻲ‬
‫ﺳــﻨﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺩﺷﻤﻦ‪ ،‬ﻋﺎﺩﻱ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﺭﻓﺘﺎﺭﻱ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺩﺭﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﻭﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻣﺘﻔﻜﺮﺍﻥ‪،‬‬
‫ﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺍﺳﻼﻡ‪،‬‬
‫ﭘﺪﻳــﺪﻩﺍﻱ ﻣﺪﺭﻥ ﺍﺳــﺖ ﻭ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺭﻳﺸــﻪﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺟﻬﺎﻥ ﺳــﻨﺖ ﺟﺴﺖﻭﺟﻮ‬
‫ﻛﺮﺩ‪.‬ﺍﮔﺮ ﻣﻨﻈــﻮﺭ ﺍﺯ ﻣﺪﺭﻥ‬
‫ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ‬
‫ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮﺷﺪﻥ‬
‫ﻣﺪﺭﻧﻴﺴﻢ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻥ‪ ،‬ﻇﻬﻮﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﻱ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﺍﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﻣﺪﺭﻥ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺁﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻣﺮﺩﻣﻲ ﺳــﻨﺘﻲ ﻧﻴﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺪﺭﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺧﻮﺩ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﻣﺪﺭﻥﺑﻮﺩﻥ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ‬
‫ﺁﻥ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ ﻋﺼﺮ ﺭﻭﺷــﻨﮕﺮﻱ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﺭﻭﻱ ﻣﺪﺭﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻌﻜﻮﺱ‬
‫ﺁﻥ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻣﺘﻔﻜﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺧﻄﺎ ﻣﻲﻛﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺯﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺒﻬﻢ ﺑﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺑﺎ ﺳــﻨﺖﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺯ ﻳﻚﺳــﻮ ﻭ‬
‫ﻧﻮﺍﻧﺪﻳﺸﻲ ﺩﻳﻨﻲ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳــﺎﻝ ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻓﻌﺎﻻﻥ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻣﺮﺯﻱ ﺑﻴﻦ ﺳــﻨﺖﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﻗﺎﺋﻞ‬
‫ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻛﻔﻪ ﺗﺮﺍﺯﻭ ﻣﻲﮔﺬﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻬﻤﻦ ‪ ۵۷‬ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻫﻮﻳﺘﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ ﺭﺳﻤﻴﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﺪ‬
‫ﻭ ﺑﺨﺸــﻲ ﺍﺯ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻲ ﺑﻴﺪﺍﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺍﻣﺎ ﻣﺮﺯﻫﺎﻱ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﺎ ﺳﻨﺖﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﻳﻨﻲ ﺗﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﻱ ﺭﻭﺷﻦ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺭﻭﺷﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺗﻼﺵ ﻓﻜﺮﻱ ﻭ ﻧﻈﺮﻱ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﻫﺮ‬
‫ﻳﻚ ﺍﺯ ﺳﻪ ﻧﺤﻠﻪ ﻓﻮﻕ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻴﺮﻩ ﻋﻤﻠﻲ‬
‫ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺳــﺒﺐ ﻣﺮﺯﺑﻨﺪﻱ ﻭ ﺟﺪﺍﻳﻲ ﺑﻴﻦﺷﺎﻥ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ‪ ،‬ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻭ ﺗﺠﻠﻴﻞ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻱ ﺷﺎﺧﺺ‬
‫ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﻳﻨﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻮﮔﺮﺍﻱ‬
‫ﺩﻳﻨﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺗﺠﻠﻴﻞ ﺍﺯ ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﻒ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺯ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺟﺪﺍﻳﻲ‬
‫ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮﺩﺍﺯﻱ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﻧﻮﺍﻧﺪﻳﺸﺎﻥ ﺩﻳﻨﻲ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺳﻨﺖﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﺩﻫﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻋﻠﻨﻲ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺧﻴﺮ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺑﻴﺸــﺘﺮﻱ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺁﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺳﻨﺖﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺯﻳﺴﺖ‬
‫– ﺟﻬﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺗﺤﻮﻝ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺟﻬﺎن‬ ‫‪۴۷‬‬
‫ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﻭ ﺍﻳﺎﻟﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﺷــﻴﻪ ﻗــﺪﺭﺕ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺮﻑ ﻫﻢ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺧﻮﺩ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻗﻮﻡ ﻣﻬﺎﺟﺮ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻟﺖ ﺳﻨﺪ ﺗﻌﻠﻖ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕ‬
‫ﻭ ﺛﺮﻭﺕ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ‬
‫ﻧﻮﺍﺯ ﺷﺮﻳﻒ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺍﻳﺎﻟﺖ ﭘﻨﺠﺎﺏ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕ‬
‫ﻭ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﻱ ﺑﺮﻛﻨﺎﺭ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﺪﺭﺕﮔﻴﺮﻱ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭ‬
‫ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﻭ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻧﻬﺎﺩ ﻣﺬﻫﺐ ﻋﻤﻼ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﺷﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺷﻜﻞ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪﻧﻴﺎﻓﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺧﺸﻮﻧﺖ‪،‬‬
‫ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻱ ﻭ ﺷﺒﻪﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺳﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻫﻢ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﺯﮔﺸــﺖ ﻣﺬﻫﺐ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪﻫــﺎﻱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎﻧﻊ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺍﺭﺗﺶ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﺩﺭ ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺍﺳﻼﻡﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺣﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﻭ ﺣﺎﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬــﺎ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺣﺰﺍﺏ‬
‫ﻻﺋﻴﻚ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺣﺰﺏ ﺟﻤﻬﻮﺭﻳﺨﻮﺍﻩ ﺧﻠﻖ ﻛﻪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻤﺎﻝ‬
‫ﺁﺗﺎﺗﻮﺭﻙ ﭘﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﺍﺭﺗﺶ ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻲ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﻛﻪ ﺭﺍﻩ‬
‫ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻭ ﺷــﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ ﻣﺬﻫﺐ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺟﺪﺍ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ؛ ﺭﺍﻫﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۲۰۰۱‬ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﻭ ﺭﻭﺩﺭﺭﻭﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﭘﻴﺶﺭﻭﻱ‬
‫ﮊﻧﺮﺍﻝ ﻣﺸﺮﻑ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻗﺪﺭﺕ‪ ،‬ﺷﺮﻳﻜﺎﻥ‬
‫ﺳﺎﺑﻖ ﺭﺍ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﺭﻱ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﮊﻧﺮﺍﻝ ﭘﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻓﻜﻨﺪﻥ ﺣﺴﻦ ﺍﻟﺘﺮﺍﺑﻲ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺗﺌﻮﺭﻳﺴﻴﻦﻫﺎﻱ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻫﻢ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺁﻥ ﺩﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺩﻭ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪ ﻟﻌﻞ‬
‫ﺍﺳﻼﻡﺁﺑﺎﺩ ﻭ ﺳــﺮﻛﻮﺏ ﻃﻼﺏ ﻣﺴﻠﺢ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﻋﻄﻔﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﮊﻧﺮﺍﻝ ﻣﺸﺮﻑ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻧﻈﺎﻣﻲﮔﺮﻱ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻗﺪﻡ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﻤﺘﺎﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻭ ﺳﻮﺩﺍﻥ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﯽ ‪۳‬‬
‫ﺟﻨﮓ ﺩﻭ ﻫﻤﺰﺍﺩ‬
‫‪vd Ê«dN‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻫﻮﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﻣﻮﺟﻮﺩﻳﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺪﻳﻮﻥ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻃﺒﻘﻪ ﻭ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﺩﻭ ﻧﻬﺎﺩ ﺍﺳﺖ؛‬
‫ﻧﻬﺎﺩ ﻣﺬﻫﺐ ﻭ ﻧﻬﺎﺩ ﺍﺭﺗﺶ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎﻱ‬
‫ﻣﺪﺭﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻟﻮﺩﻩ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﺬﻫﺐ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺭﺍ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺷﺒﻪﻗﺎﺭﻩ ﻫﻨﺪ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﻭ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻪ ﺩﻭ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭ ﻫﻨﺪﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﻭ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻛﻨﺪ؛ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ‬
‫ﻭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲﮔﺮﻱ ﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮﻱ‬ ‫ﻫﻨﺪﻭﻫﺎﯼ ﻣﺸــﺮﻙ ﻭ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﭘﺎﻙ‪ .‬ﺣﺰﺏ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﻫﻤﺴــﺎﻳﮕﻲ ﻏﺮﺑﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴــﻪ ﻛﺮﺩ؛ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﺴــﻠﻢ ﻟﻴﮓ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﺟﻨــﺎﺡ ﻛﻪ ﻫﻤﭙﺎﻱ‬
‫ﺍﺭﺗﺶ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺁﺷﻜﺎﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ‬ ‫ﺣﺰﺏ ﻛﻨﮕﺮﻩ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﻣﻬﺎﺗﻤﺎ ﮔﺎﻧﺪﻱ ﻭ ﺟﻮﺍﻫﺮ ﻟﻌﻞﻧﻬﺮﻭ‬
‫ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ ﻭ ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺍﺯ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﻛﻮﺩﺗﺎ ﻳﺎ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﭘﻴﺸــﮕﻴﺮﺍﻧﻪ ﺍﺯ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩﻥ ﻧﻈﺎﻡ‬ ‫ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۱۶‬ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‬ ‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﺸﻮﺭﻱ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﺗﻼﺵ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺿﺎﻣﻦ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺁﻥ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺸﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﺮﻛﺐ ﺍﺯ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺑﻨﮕﻼﺩﺵ‬
‫ﻣﺴــﻴﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺿﺎﻣﻦ ﺣﻔﻆ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‬ ‫ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ ﺷــﺪ ﺗﺎ ﻧﻬﺎﺩ ﻣﺬﻫﺐ ﺩﺭ ﺍﻋﻤﺎﻕ ﺟﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﻲ ﻏﺮﺑﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺭﺗﺶ ﺣﺎﻓﻆ ﻧﻈﺎﻡ‬ ‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺭﻳﺸﻪ ﺑﺪﻭﺍﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﺪﻭ‬
‫ﻻﺋﻴﻚ ﻭ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺻﻠﻲ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺳــﻴﺪﻥ ﺍﺳــﻼﻡﮔﺮﺍﻳﺎﻥ‬ ‫ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺑﺎ ﻋﻨﺼﺮ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﺭﺗﺶ ﺩﺭﺁﻣﻴﺨﺖ ﺑﻪﻃﻮﺭﻱ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺍﺻﻠﻲ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻳﻜﻲ ﺍﺳﺖ؛ ﺩﺧﺎﻟﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻭ ﻛﻮﺩﺗﺎ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺣﻔﻆ ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳــﺮ ﮔﺬﺭﺍﻧﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻣﺸﺮﻑ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺩﺭ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺬﻫﺐ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‬ ‫ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻓﻌﻠﻲ ﺍﺳــﺖ؛ ﻛﺴــﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻪ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺩﺭ ﺿﺪﻳﺖ ﺑﺎ ﻣﺬﻫﺐ ﻭ ﺗﺠﻠﻴﺎﺕ ﺁﻥ‪.‬‬ ‫‪ ۱۱‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﻧﺰﺩﻳﻚﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻲﮔﺮﻱ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻛﺸﻮﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻭ‬ ‫ﻭ ﺣﺘﻲ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﺖ » ﻫﺮ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻫﻢ ﺩﺍﺭﺩ؛ ﻫﻤﺴﻮﻳﻲ ﻧﻬﺎﺩ ﻣﺬﻫﺐ ﻭ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮﻣﺎﺳﺖ« ﺟﻮﺭﺝ ﺑﻮﺵ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۲۰۰۱‬ﻭ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ‬
‫ﻧﻬﺎﺩ ﺍﺭﺗﺶ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‬ ‫ﺁﻥ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎﻥ ﻭ ﺳــﺮﻧﮕﻮﻧﻲ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺸﺮﻑ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺠﺮﺑــﻪﺍﻱ ﻣﺘﻔــﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﻫﻤﺰﺍﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫ﻧﺎﮔﺰﻳــﺮ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﻳﺎ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻫﺎﻱ‬
‫ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺷﺒﻪﻗﺎﺭﻩ‪،‬‬ ‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺷــﺮﻳﻚ ﻣﺸﺮﻑ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ‬
‫ﺍﺭﺗﺶ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻧﻴﻤﻪ ﺗﻘﺴــﻴﻢ ﺷــﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺮﻑ ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﺑﻮﺵ ﻫﻤﺪﺳﺖ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺸﻮﺭﺵ‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺭﺗﺶ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺩﺭ ﻫﻨﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺷﺪ‬ ‫ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻴﺸــﻪ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻪ ﻣﻲﺩﻳﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺍﻭﻝ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻬﺎﺩ ﺍﺭﺗﺶ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪﻩﺍﻱ ﺩﺭ‬ ‫ﺟﻮﺭﺝ ﺑﻮﺵ ﺩﺭ ﺍﺋﺘﻼﻑ ﺿﺪﺗﺮﻭﺭﻳﺴــﻢ ﺩﺭ ﻧﺒﻮﺩ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻓﺰﻭﻥ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﻪ‬ ‫ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺎﺑﻮﺩﻱ‪ ،‬ﻳﺎ ﺩﺳﺖﻛﻢ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻭ‬
‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﺘﺎﺭﻳﺴﻢ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺣﺰﺑﻲ ﺗﻘﻮﻳﺖ‬ ‫ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‪ .‬ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﺎﺯﻧﺪﻩ ﺑﺎﺯﻱ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺠﺎﻟﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭ‬ ‫ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺪﺭﺕ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪ ﻭ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﻣﺮﺯﻫﺎﻱ‬ ‫ﺍﻭﻟﻴــﻦ ﺑﺎﺭ ﻧﺒﻮﺩ ﻛــﻪ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﭼﻨﻴــﻦ ﺩﺭ ﺭﻭﻳﺎﺭﻭﻳﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺷــﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺑﺮﻋﻜﺲ‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺣﺬﻑ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﺳﻮﺩﺍﻥ ﻫﻢ ﮔﻮﺍﻫﻲ‬
‫ﺣﻀﻮﺭ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻭﺍﺳــﻄﻪ ﻛﻤﻴﺖ ﻭ‬ ‫ﺑﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺟﺎﻣﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﺳﻼﻡﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻱ‬
‫ﭼﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‬ ‫ﺣﺴﻦ ﺍﻟﺘﺮﺍﺑﻲ ﺩﺭ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﮊﻧﺮﺍﻝ ﻋﻤﺮﺣﺴﻦ ﺍﻟﺒﺸﻴﺮ ﻗﺪﺭﺕ‬
‫ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺩﺭ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻣﻤﺘﺎﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﺑﻪ‬ ‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻟﺖ ﭘﻨﺠﺎﺏ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﺍﻏﻠﺐ‬ ‫ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺑﻪ ﺟﺪﺍﻳﻲ ﻭ ﺭﻭﻳﺎﺭﻭﻳﻲ ﻛﺸــﻴﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﺎﺻﺐ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭ‬ ‫ﮊﻧﺮﺍﻝ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺍ ﻗﺒﻀﻪ ﻭ ﺍﻟﺘﺮﺍﺑﻲ ﺭﺍ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺳــﺖ ﻃﺒﻘﻪ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﺍﺷﺮﺍﻑ ﻭ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﭘﻨﺠﺎﺑﻲ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺷﺮﻗﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۴۸‬‬ ‫ﺟﻬﺎن‬

‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﯽ ‪۴‬‬

‫ﺷﺒﻪ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‬

‫‪—UOA¼œ sO Š d²œ‬‬

‫ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺧﻮﺩ ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻭﻗﻮﻑ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺳــﺖ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻣﺎﺩﻱ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ ،‬ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﻭ ﻛﺎﺭﺁﻣﺪ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺍﺷﻜﺎﻝﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺩﺭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺷــﻜﻞ ﺁﻥ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺭﺍ ﻣﺘﺤﻮﻝ ﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﻱ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﺷﺒﻪﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﻭ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱﻫﺎﻱ‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳــﻚ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﻏﻮﺵ ﺑﺎﺯ ﭘﺬﻳﺮﺍ ﻧﻤﻲﺷــﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﺁﻧﻜﻪ ﺍﺳﺎﺱ ﻭ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻏﺮﺑﻲ ﻭ ﺳﻤﺒﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭ ﺗﻜﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻐﺮﺏﺯﻣﻴﻦ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺬﻳﺮﺵ ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺑﻴﻔﺘﺪ‬
‫ﺑﺎ ﺍﻛﺮﺍﻩ ﻭ ﻋﺪﻡ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺁﻧﺎﻥ‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺧﻮﺩ ﻓﺴﺎﺩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺣﺘﯽﺍﻟﻤﻘﺪﻭﺭ ﺗﻼﺵ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻭﺭﻭﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺍﺧﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻮﺍﻡ‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﺘﺎﻳﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻧﺮﻡﺍﻓﺰﺍﺭﻱ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﻭﺭﻫﺎ‪ ،‬ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﻭ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ ﻋﻘﻞﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﻋﺼﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ‬
‫ﺭﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺳﻤﺒﻞﺳــﺘﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻌﻠﻘﺎﺕ ﻭ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺁﺳــﻤﺎﻧﻲ‬
‫ﻗﻠﻤﺪﺍﺩﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﺍﺭﺯﺷﻲ ﻭ ﻓﻜﺮﻱ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺴــﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻭ‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺺ ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﻱﻫﺎﻱ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﺍﻗﺘﺒﺎﺱ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﻏﺮﺏ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻌﺎﺭﺽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ‬
‫ﻓﻜﺮﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻭ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺑﻪ ﺗﺎﺳﻴﺲ »ﻣﺪﺭﺳﻪ«‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺭﺳــﻪﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﻮﻡ ﺩﻳﻨــﻲ ﺗﺪﺭﻳﺲ‬
‫ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﻋﻠﻮﻡ ﺟﺪﻳﺪ ﭼﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﺗﺠﺮﺑــﻲ ﺁﻥ ﻭ ﭼﻪ‬
‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻭ ﻓﻜﺮﻱ ﺁﻥ ﻛﺎﻣﻼ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﺩﺳﺖ ﻧﻤﻲﺯﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺩﺭﻙ ﺍﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﺍﻧﮕﺎﺷﺘﻦ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﺩﺭ ﺷﺒﻪﻗﺎﺭﻩ ﻫﻨﺪ ﺩﺳﺖ ﺯﺩﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺨﺒﻪﭘﺮﻭﺭﻱ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺁﻧﺎﻥ ﻭ ﻧﻪ‬
‫ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ ﭼﺮﺍ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﺭﺯﺷﻲ ﺩﻭﻣﺤﻮﺭﻱ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻛﺜﺮ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﺸﻢﺍﻧﺪﺍﺯﻫﺎﻱ ﻓﻜﺮﻱ ﻭ‬
‫ﺑﻴﻨﺸﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻫﻨﺠﺎﺭﻫﺎﻱ ﺁﻧﮕﻠﻮﺳﺎﻛﺴﻮﻥ ﺷﻜﻞ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﻭ ﻗﺒﻠﻪﮔﺎﻩ ﺍﺭﺯﺷﻲ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮﺑﻮﻣﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﻱ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺁﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻓﻮﺍﺻﻞ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺮﺣﺪﺍﺕ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺟﺪﺍﺩ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺴــﺘﺮ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ ﺳﻨﺘﻲ ﻏﻴﺮﭘﻮﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻭ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻣﺸﻐﻮﻝ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭﻛﻲ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮﺍﺗﺒﻲ‪ ،‬ﺧﺸــﻦ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ ﻭ ﺗﻚﺑﻌﺪﻱ ﺍﺯ ﺣﻴﺎﺕ‬
‫ﺑﺸــﺮﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺩﺭﻙ ﻏﺮﻳﺰﻱ ﺍﺯ ﭼﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺣﻴﺎﺕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﺭﻭﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﻱ ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺷــﺒﻪﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍ ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺷﺒﻪﻣﺪﺭﻥ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﻋﻮﺍﻡ ﻫﻢ ﺷــﺒﻪﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺪﺍﻥ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﺳــﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﻭ ﻧﻪ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﻫﻴﭻﻛﺪﺍﻡ ﻧﻪ ﻛﺎﻣﻼ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﻫــﺎﻱ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎﻣﻼ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻏﻮﺵ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍ ﻓﺮﺩﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺍﺷــﻜﺎﻝ ﺁﻥ‬
‫ﻣﻄﻠﻮﺏ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﺮﺧﻼﻑ‬
‫ﻳﻚ ﻓﺮﺩ ﺳﻨﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺍﻫﺐ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﻏﻮﺵ ﺑﺎﺯ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﺩ‬
‫ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﻀﻌﻴﻒﻛﻨﻨﺪﻩ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺗﺼﻮﺭ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻳﻚ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱﻫﺎﻱ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﺍ‬
‫ﺷﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﺍﺯ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍ ﻣﻴﻮﻩﻫﺎﻱ‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﺭﺍ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﻱ ﻣﻨﺎﺳــﺒﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﻴﺸﺒﺮﺩ‬
‫ﮔﺴــﺘﺮﺵ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﯽ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺎﮐﺴــﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﻪ‬
‫ﻓﻬﻢ ﺑﻪ ﺷــﺪﺕ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍ ﺍﺯ ﭼﺮﺍﻳﯽ ﺣﻴﺎﺕ ﻭ ﻧﻘﺶ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﺭﮎ ﺍﺳــﺖ‪.‬ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺩﻭ ﺳﻴﺴــﺘﻢ ﺍﺭﺯﺷــﻲ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺍﻛﺜﺮ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬
‫ﺷﺒﻪﻣﺪﺭﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﺭﻭﻳﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﺒﻪﻣﺪﺭﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﻭ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﻛﺎﻣﻼ ﻫﻀﻢ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﺎﻣﻼ ﻧﻬﺎﺩﻳﻨﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺁﻏﻮﺵ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﺑﺎﻭﺭﻱ‪ ،‬ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻱ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ‬
‫ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞﻛﻨﻨﺪﻩ ﻣﺪﺭﻧﻴﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻳﻜﭙﺎﺭﭼﻪ ﻫﻀﻢ ﻧﺸﺪﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﺑﻠﻜــﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﻘﻮﻟﻪﻫــﺎ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻓﻜﺮﻱ ﻭ‬
‫ﺭﻭﺍﻧﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﺬﺏ ﺁﻧﻬﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻧﻬﺎﺩﻳﻨﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ‬
‫ﺍﺯ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻱ ﺗﺤﺖ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﺗﻮﺟﻪ ﺭﺍ ﻣﻌﻄــﻮﻑ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺨﺒﮕﺎﻧﻲ ﭘﺮﻭﺭﺵﻳﺎﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﻭ ﻫﻨﺠﺎﺭﻫﺎﻱ ﻏﺮﺑﻲ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﺮﻥﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭﻱ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﻫﺪﻑ ﺍﺻﻠﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮﺍﻱ ﻫﻨﺠﺎﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﻏﺮﺑﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ ﻣﺘﺤﻮﻝ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺎﺩﻱ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴــﻲﻫﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﻏﺮﺑﻲ ﻭ ﺗﺤﺖ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ‬
‫ﺳــﻨﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺮﺩﻡ ﺧﻮﺩﺷــﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﻧﻤﻲﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ‬
‫ﺑﻠﻜــﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ »ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ« ﻗﻮﻡ ﻳﺎ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻭ‬
‫ﺭﻳﺶﺳﻔﻴﺪﺍﻥ ﻣﺤﻠﻪ ﻭ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲﻫﺎ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻣﺤﺘﻮﺍ ﻭ ﺟﻬﺖ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﺎﻣﻼ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮﺍﺗﺒﻲ ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺧﻮﺩ ﻧﻬﺎﺩﻳﻨﻪ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﻭ ﺑــﻪ ﻣﻮﺍﺯﺍﺕ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺗﻌﺎﺭﺽ ﺑــﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻳﺎ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺟﻬﺎن‬ ‫‪۴۹‬‬
‫ﺑﻮﺗﻮ ﻭ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﻜﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺒﯽ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺣﻴﺎﺕ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳﺒﻚ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﮔﺮﻭﻳﺪﻥ ﺑﻪ ﺁﻏﻮﺵ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ ﺍﻣﺎ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭼﻮﻥ ﺍﺭﺗﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺩﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﺪﻫﻨﺪ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺍﺭﺗﺶ‬
‫ﺭﺍ ﺿﺎﻣﻦ ﺣﻴﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﻄﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﻱ ﻣﺴــﺘﻌﺪ‬
‫ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﻱ ﺗﻼﺷﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺟﻬﺖ ﻣﺘﺤﻮﻝ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﻜﺮﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻜﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻴﺮﻭﻧﻲ‬
‫ﻫﻢ ﻧﻘﺶ ﻣﺜﺒﺘﻲ ﺩﺭ ﺭﺷﺪ ﻭ ﻧﻤﻮ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺑﺎﺯﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻗﺪﺭﺕﻳﺎﺑﻲ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﻛﻪ ﺳــﺮﻭﻳﺲﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺍﺭﺗﺶ ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﻧﻘﺸــﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪﻩﺍﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺁﻥ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﺍﻓﻜﺎﺭ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻭﺭﺕ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻠﻮﻩﻧﻤﺎﻳﻲ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺷﻜﺴﺖ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﺮ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎﻥ ﺩﻭﺭ‬
‫ﻛﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﺎﻻﺕ ﺳﺮﺣﺪﻱ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺑﻴﻔﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻝ ﺷﺪﻥ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﻭ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﻳﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷــﺪﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺪﺕ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺳﻴﺎﺳﻲ‬
‫ﺷــﺪﻥ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎﻧﻲ ﻋﻠﺖ ﺍﺳﺎﺳــﻲ ﺗﺸﺪﻳﺪ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻭ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩﻃﻠﺒﻲ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﺳﻤﺒﻞ ﻏﺮﺏ ﺩﺭ ﺣﻴﻄﻪﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﻛﻪ ﺍﺯ ﻗــﺪﺭﺕ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺭ ﻫــﻢ ﺭﻳﺨﺘﻦ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﻭ ﻏﻴﺮﺑﻮﻣﻲ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻤﻜﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﺯ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻣﺸﺮﻑ‬
‫ﻭ ﻛﻮﺷــﺶﻫﺎﻱ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺍﻭ ﺑــﺮﺍﻱ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﻥﻫــﺎﻱ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻣﺨﺎﻟﻔــﺖ ﺑﺎ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻭ‬
‫ﺣﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺸﺮﻭﻋﻴﺘﻲ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻲﺛﺒﺎﺗﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺭﺷﺪ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺭﺍ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺷﺎﻫﺪ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﻭ ﺍﻟﺰﺍﻡ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﺤﻮﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺘﺤﻮﻝ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎﻱ ﺳﻨﺘﻲ ﻏﻴﺮﭘﻮﻳﺎ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺳﺘﺨﺮ ﻭﺳﻴﻌﻲ ﺍﺯ ﺍﺭﺗﺶ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺩﺭ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻧﻘﺎﻁ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺑﺎﻻﺧﺺ ﺩﺭ ﻧﻮﺍﺣﻲ ﻣﺮﺯﻱ‪ ،‬ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻱ‬
‫ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻭ ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛــﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻳﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﻭ ﺟــﺬﺏ ﻋﻀﻮ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﻲ ﻏﺮﺏ ﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺮﺩﻥ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﻭ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﻧﺎﺍﻣﻨﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﺰﺩﻳﻜﻲ ﻣﺮﺯﻫﺎﻱ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻓﻀﺎﻱ‬
‫ﺗﻨﻔﺴــﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻭ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺁﻧﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﻲ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻭﺭ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺷــﺘﻦ ﺍﺭﺗﺶ ﺍﺯ ﺻﺤﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺒﺐ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺭﺗﺶ ﺍﺯ ﺑﺴﻴﺞ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ‬
‫ﺑﺎ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻲﺧﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺩﻗﺖ‬
‫ﻭ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻔﻆ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺭ ﺍﺳﻼﻡﺁﺑﺎﺩ ﺑﻪﻛﺎﺭ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺗﺎ‬
‫ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻭ ﻛﻠﻴﺪﻱ ﺣﻴﺎﺕﺑﺨﺶ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﻭ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﻭ ﺭﺷﺪ ﻭﺳﻴﻊﺗﺮ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ‬
‫ﻋﻘﻞﺳﺘﻴﺰ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ‬ ‫ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻤﺴﻮ‬
‫ﻫﻤــﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺩﺭ ﺫﻫﻦﻫﺎ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﻧﻴﺴــﺖ‪ .‬ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎﻱ ﺳﻨﺘﻲ ﻏﻴﺮﭘﻮﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺯﻳﺴﺖ ﻭ‬ ‫ﭼﺮﺍ ﺣﺘﻲ ﺷﺶ ﺯﻥ ﭼﻴﻨﻲ ﻣﻘﻴﻢ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ‪ .‬ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺷﺒﻪﻣﺪﺭﻥ ﻭ ﻏﺮﺏﮔﺮﺍ‪،‬‬ ‫ﺷــﻐﻞﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﺳﻨﺘﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﻼﺷــﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥ ﻛﺮﺩﻥ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎﻱ ﺍﺭﺯﺷﻲ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ‬ ‫ﺣﻤﻠــﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩﻱ ﺍﺯ ﭼﻴﻨﻲﻫﺎﻱ ﻣﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺑﺎ‬ ‫ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﺩﺭﻙ ﺳــﻨﺘﻲ ﻏﻴﺮﭘﻮﻳﺎﻱ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﺍﻣﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬ ‫ﻧﻀﺞﮔﻴﺮﻱ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﻗﻠﺐ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ‬ ‫ﺍﺳﻼﻡﺁﺑﺎﺩ‪ ،‬ﺻﺪﻫﺎ ﻧﻔﺮ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻱ ﻣﺴﻠﺢ ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪ ﻟﻌﻞ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺪﺕ ﻫﺸﺖ ﺭﻭﺯ ﺑﺎ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺍﺭﺗﺶ ﺑﻪ ﻧﺒﺮﺩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺍﻱ ﺩﺍﺩﻥ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻭﺿﻮﺡ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﮔﺴﺘﺮﺩﮔﻲ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺁﻣﺎﺩﮔﻲ‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺑﻲﻧﻈﻴﺮ ﺑﻮﺗــﻮ ﻛﻪ ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮﺩﻩ ﺁﻛﺴــﻔﻮﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ‬ ‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬
‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺰﺭﮒ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﮊﻧﺮﺍﻝ‬ ‫ﺳــﺒﻚ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺧﺸﻮﻧﺖﺁﻣﻴﺰ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺸﺮﻑ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺯﻭﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻞ ﻭ ﻓﺼﻞ ﻣﻌﻀﻞ ﻣﺴﺠﺪ‬ ‫ﻧﻮﺍﺣﻲ ﺳــﺮﺣﺪ ﻣﺠﺎﻭﺭ ﻣﺮﺯ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﻧﻘﺎﻁ ﺩﻭﺭﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻟﻌﻞ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺎﻃﻊ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﮊﻧﺮﺍﻝ‬ ‫ﺷﻬﺮﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺍﺳﻼﻡﺁﺑﺎﺩ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮﺍﻳﺎﻥ‬
‫ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸــﺖ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ ﺷــﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﻣﻨﻊ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺍﺳــﺖ ﺭﺧﻨﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﻩ ﺭﺷﺪ ﻭ ﻧﻤﻮ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻧﺨﺒﻪ‪ ،‬ﺁﮔﺎﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ‬ ‫ﻧﮕﺮﺵﻫــﺎﻱ ﻗﻬﻘﺮﺍﮔﺮﺍ ﺑﻪ ﺣﻴﻄﻪ ﺣﻴﺎﺕ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﺴــﺐ ﻗﺪﺭﺕ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﻮ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬ ‫ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻣﺸﺮﻑ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۹۹‬ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺍﺗﺤﺎﺩ‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎﻥ ﺍﻭ ﺑﻪﻭﺳــﻴﻠﻪ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺳﻮﺀﻗﺼﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺗــﻮﺍﻥ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺿﺮﺑﻪ ﺯﺩﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻤﺒﻞﻫﺎﻱ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﻭ ﺍﺯ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﺬﺏ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺑﻬﺸﺖ‬
‫ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﻮﻣﻲ ﻭ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺭﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻭ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺍﺯ‬
‫ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺰﺭﮒ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻌﺒﻮﺩ ﻭ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﻋﺪﻡ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻭ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥ‬
‫ﻛــﺮﺩﻥ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻱ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻱ ﻭ ﺍﺭﺯﺷــﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺍﺯ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻧﺎﻇﺮ ﺣﻀﻮﺭ‬
‫ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻭ ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻫﺎﻱ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗــﻲ ﺑﻮﺩﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﻄﻦ‬
‫ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﺩﻳﻜﺘﺎﺗﻮﺭﻱ ﺷﺎﻫﺪ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﻭ‬
‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺑﻮﺩﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺟﺰﻭ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﻣﺘﺎﺛﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ ﺁﻧﮕﻠﻮﺳﺎﻛﺴﻮﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻚ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺴــﺐ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫‪Ë« X u dÝ Ë qF b−‬‬ ‫‪XŽULł ÂU « v{U bO d «b³Ž‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺍﺯ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪﻩ‬
‫ﺷــﺮﻛﺖ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﺩﺭ ﺭﺍﻱ ﺩﺍﺩﻥ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺷﺎﻫﺪ ﺣﻴﺎﺕ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻭ ﺗﻌﺎﻟﻲ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻖ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎﻥ ﻛﺴﺐ ﻛﺮﺳﻲ ﻫﻢ ﻣﻨﻌﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻭﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﻱ ﺻﻨﺪﻭﻕﻫﺎﻱ‬
‫ﺭﺍﻱ ﺭﻓﺘﻨﺪ ﻣﺄﺧﺬ ﻭ ﻣﻌﻴﺎﺭﻱ ﻛﺎﻣﻼ ﺳﻨﺘﻲ ﻭ ﻏﻴﺮﻣﺪﺭﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺭﺍﻱ ﺩﺍﺩﻥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺭﺍﻱ ﺩﺍﺩﻥ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺩﺭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑــﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺨﻔﻲ ﻣﺎﻫﻴﺘﻲ ﻛﺎﻣﻼ ﻏﺮﺑﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺑﻲﻧﻈﻴﺮ ﺑﻮﺗﻮ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﻓﻜﺮﻱ ﻭ ﺍﺭﺯﺷﻲ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻱ ﺣﻴﺎﺕ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺭﺍﻱ ﭼﻴﺴﺖ ﺍﺳﺎﺳﺎ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻭ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﺴﺐ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ‬ ‫ﻭ ﺫﺍﺗﺎ ﻏﻴﺮﻏﺮﺑﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻗﻮﻣﻴﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻭﺭﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﺎﻟﻲ ﻭ ﺗﻜﺎﻣﻞﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺍﻭ‬ ‫ﺯﺑﺎﻥ‪ ،‬ﻗﺒﻴﻠﻪ‪ ،‬ﻧﮋﺍﺩ ﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻛﺴــﻲ‬
‫ﺭﺍﻱ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﺮﺳــﺪ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﭘﺪﺭ ﺍﻭ ﻋﻠﻲ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺭﺍﻱ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺭﺍﻱ ﺁﻧﻬﺎﺳــﺖ ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﻱﻫﺎ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺗﻮ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺭﺍﻱ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ‬ ‫ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﺍﻛﺘﺴﺎﺑﻲ ﺗﻼﺵﮔﺮﺍﻥ ﻛﺴﺐ ﻗﺪﺭﺕ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪﻱ ﺯﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻳﺎ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﻪ‬ ‫ﺍﺳــﺎﺱ ﺭﺍﻱ ﺗﻮﺩﻩﻫــﺎ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﺫﺍﺗﻲ ﻭ ﺑــﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻲ ﺍﺯﻟﻲ‬
‫ﺗﻔﻜﺮﺍﺕ ﻏﺮﺑﻲ ﺍﻭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺭﺍﻱ ﺁﻭﺭﺩ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﭘﺪﺭﺵ ﻋﻠﻲ‬ ‫ﺭﻗﻴﺒﺎﻥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۵۰‬‬ ‫ﺟﻬﺎن‬

‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺷﺪ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﯼ‬

‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻭ ﺳــﻮﺩﺁﻭﺭ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺟﻨﮓ ‪ ۱۹۶۵‬ﺑﺎ‬
‫ﻫﻨﺪ ﻭ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﯼ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﺍﺕ ﺑﻪ ﺭﻗﻴﺐ ﺩﻳﺮﻳﻨﻪ ﻃﯽ ﻣﺬﺍﮐﺮﺍﺕ‬
‫ﺗﺎﺷﮑﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﮐﺸﻤﻴﺮ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮊﻧﺮﺍﻝ‬
‫ﺍﻳﻮﺏ ﺧﺎﻥ ﺭﺍ ﻟﺮﺯﺍﻧﺪ ﻭ ﻭﺟﻬﻪ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﻧﺰﺩ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﻀﻌﻴﻒ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺩﺭ ‪ ۱۹۶۹‬ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ‬
‫ﺍﻋﻼﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮊﻧﺮﺍﻝ‬
‫ﻳﺤﻴﺎ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﮊﻧﺮﺍﻝ ﺍﻳﻮﺏﺧﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ‬
‫ﺟﺪﺍﻳﯽﻃﻠﺒﯽ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺷــﺮﻗﯽ ) ﺑﻨﮕﻼﺩﺵ ﺍﻣﺮﻭﺯﯼ (‬
‫ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﮊﻧﺮﺍﻝ ﻳﺤﻴﺎ ﺑﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ ﺍﻣﺎ‬
‫ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺷﺮﻗﯽ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻫﻨﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺷﺪ ﻭ ﻧﺎﻡ‬
‫ﺑﻨﮕﻼﺩﺵ ﺑﺮ ﺧﻮﺩ ﻧﻬﺎﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻭﺟﻬﻪ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﻣﺨﺪﻭﺵ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﭘﯽ ﺟﺪﺍﻳﯽ ﭘﺎﮐﺴــﺘﺎﻥ ﺷﺮﻗﯽ‪ ،‬ﮊﻧﺮﺍﻝ ﻳﺤﻴﺎ ﻗﺪﺭﺕ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﺎﻟﻤﺖﺁﻣﻴﺰ ﺑﻪ ﺫﻭﺍﻟﻔﻘﺎﺭ ﻋﻠﯽ ﺑﻮﺗﻮ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺑﻮﺗﻮ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﻌﯽ ﺩﺭ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺍﺭﺗﺶ ﺭﺍ ﺑﺮﮐﻨﺎﺭ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﻭﺭﻩ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﻮﺗﻮ ﺷــﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮐﻨﺎﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﻮﺗﻮ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ‪ ۱۹۷۷‬ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ‬
‫ﻣﺘﻬﻢ ﺷــﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﻳﮏ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺳﻴﺎﺳــﯽ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﮊﻧﺮﺍﻝ‬ ‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﯽ ‪۵‬‬
‫ﺿﻴﺎﺀ ﺍﻟﺤﻖ ﻃﯽ ﻳﮏ ﮐﻮﺩﺗﺎ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺳــﺖ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺗﺎ ‪ ۱۱‬ﺳﺎﻝ ﺣﻴﺎﺕ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮊﻧــﺮﺍﻝ ﺿﻴﺎﺀﺍﻟﺤﻖ ﺍﻭﺝ ﻗﺪﺭﺕ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺍﺭﺗﺶ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺷــﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺗﻼﺵﻫﺎﯼ‬ ‫« ‪È—U³D« sO ŠdO‬‬
‫ﭘﺎﮐﺴــﺘﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺳــﺘﻴﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺑﻤﺐ ﺍﺗﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻥﻧﺸﻴﻦ ﮐﺸﻤﻴﺮ ﺍﺯ ﻫﻨﺪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻧﻘﺸﯽ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‬ ‫ﻳﮑــﯽ ﺍﺯ ﻭﺟــﻮﻩ ﻣﻬــﻢ ﺍﻓﺘــﺮﺍﻕ ﻣﻴﺎﻥ ﮐﺸــﻮﺭﻫﺎﯼ‬
‫ﻫﻨﺪ ﺷﺪﺕ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ ﻭ ﺿﻴﺎﺀﺍﻟﺤﻖ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﺭﻏﻢ‬ ‫ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﮐﻤﮏﻫﺎﯼ ﻟﺠﺴﺘﻴﮑﯽ ﻭ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﺭﺗﺶ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺤﻮﻩ ﺣﻀﻮﺭ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭ‬
‫ﻧﮕﺮﺍﻧﯽﻫﺎﯼ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺍﺯ ﻳﮏ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺍﺗﻤﯽ‪ ،‬ﮐﺸﻮﺭﺵ ﺭﺍ‬ ‫ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎﻥ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﯽ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﯼ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﺍﻭﻝ ﺭﻭﻳﺎﺭﻭﻳﯽ ﺑﺎ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺷــﻮﺭﻭﯼ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺠﺎﻭﺯ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻫﻨﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ ﭼﺮﺍ ﮐﻪ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﯽﻫﺎﯼ‬ ‫ﮐﺸﻮﺭﻫﺎ ﺩﺭ ﺣﻔﻆ ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎﯼ ﻣﺪﻧﯽ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﺍﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎﻥ ﺩﺭ ‪ ۱۹۷۹‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻭ ﮐﻤﮏﻫــﺎﯼ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﯽ ﺍﺯ‬ ‫ﻣﺴــﻠﻤﺎﻥ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻠﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﺧﺼﻮﻣﺖ‬ ‫ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﺍﺧﺬ ﻛﻨــﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ‬ ‫ﺑــﺎ ﻫﻮﻳﺖ ﻫﻨﺪﻭ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ‪ ۱۹۴۸‬ﺗﺎ ‪۱۹۵۹‬‬ ‫ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﯼ ﺧﻮﺩ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳــﻮﯼ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﯽ ﻭ‬
‫ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺷﻮﺭﻭﯼ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﻣﻮﺿﻊ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ‬ ‫ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ‪ ۶۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﮐﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﮐﺸﻮﺭ ﺻﺮﻑ ﺍﻣﻮﺭ ﻧﻈﺎﻣﯽ‬ ‫ﻓﺴﺎﺩ ﺳﻮﻕ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﭘﺎﮐﺴــﺘﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﺁﺳﻴﺎ ﺍﺯ‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻧﻌﻘﺎﺩ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎﯼ‬ ‫ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺍﺭﺗﺶ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺼﻠﺘﯽ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻈﺎﻣــﯽ ﻭ ﺍﻣﻨﻴﺘﯽ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺣﺎﻝ ﺑــﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻓﻘــﺪﺍﻥ ﺗﺠﺮﺑﻪ‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‪،‬‬
‫ﮐﺸــﻮﺭ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‬ ‫ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣــﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺩﺍﺭﻩ‬ ‫ﻧﺰﺩﻳﮏ ﻳﮏﺳــﻮﻡ ﮐﻞ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﻧﻈﺎﻣﯽ‬
‫ﮊﻧــﺮﺍﻝ ﺿﻴﺎﺀﺍﻟﺤﻖ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺴــﺐ‬ ‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﯼ‬ ‫ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺟــﺎﺭﯼ ﺍﺭﺗﺶ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻣﯽﻳﺎﺑــﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺣﻤﺎﻳــﺖ ﺭﻭﺣﺎﻧﻴــﻮﻥ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﯼ‬ ‫ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۴۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﻣﺮﺩﻡ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﯽ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺭﺗﺶ‬ ‫ﻭﻳﮋﻩ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﮐﺜﺮ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ‬ ‫ﺯﻳﺮ ﺧﻂ ﻓﻘﺮ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻫﻨﺪ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﯼ ﺍﺳــﻼﻣﯽ ﻣﺠﻬﺰ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺁﻣﻮﺯﺵﻫﺎﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺩﻳﺪﻩ‬ ‫ﺩﺍﺭﺍﯼ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻳﯽ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﻔﻆ ﺛﺒﺎﺕ ﻭ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺳﯽ‬
‫ﺳــﺎﺧﺖ‪ .‬ﻣﺮﮒ ﺿﻴــﺎﺀ ﺍﻟﺤﻖ ﺩﺭ‬ ‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺍﺭﺗﺶ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺩﺭ ‪ ۱۹۴۷‬ﺷﺎﻫﺪ ﺳﻪ‬
‫‪ ۱۹۸۸‬ﭘﺎﻳــﺎﻥ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ‬ ‫ﻫﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﺁﻣــﻮﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ‬ ‫ﮐﻮﺩﺗﺎﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﭘﺎﮐﺴــﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑــﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ‬ ‫ﺍﻧﮕﻠﻴﺴــﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻳﺎ‬ ‫ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﺸﮕﯽ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﯼ ﺍﻣﻨﻴﺘﯽ ﻭ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻼﺕ ﺁﮐﺎﺩﻣﻴﮏ ﺩﺭ‬ ‫ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺳﻴﺎﺳــﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺮﺩﻡ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺗﺎﺑﻊ ﺩﻭ‬
‫ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺭﺍ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻔﻮﺫ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ‬ ‫ﺩﺳــﺘﻪ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻭ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﻭﻧﺪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ ﺩﺧﺎﻟﺖ‬ ‫ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ‬ ‫ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴــﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﻮﺭ‬
‫ﻭﺭﺯﻳﺪﻩﺍﻧــﺪ‪ .‬ﮐﻮﺩﺗﺎﯼ ﮊﻧﺮﺍﻝ ﭘﺮﻭﻳﺰ‬ ‫ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﻣﺮﺩﻣﯽ ﺁﻧﺎﻥ‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﭘﺎﮐﺴــﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺸﺮﻑ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۹۹‬ﻋﻠﻴﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻮﺍﺯ ﺷﺮﻳﻒ ﺁﻏﺎﺯ‬ ‫ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺩﭼﺎﺭ ﺑﯽﺛﺒﺎﺗﯽ‬ ‫ﺗﺸــﮑﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﮐﺸــﻮﺭ ﺑﺎﺯﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺟﻨﺎﺡ‬
‫ﺩﻭﺭﻩﺍﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺯ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﮐﺴــﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺳﻨﺪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬﺍﺭ ﺍﺳــﺘﻘﻼﻝ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺍﺯ ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻳﮏ‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﮐﻪ ﻣﺸــﺮﻑ ﺑــﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺑﺎ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‬ ‫ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩ‪.‬‬ ‫ﺷــﺨﺼﻴﺖ ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻧﻈﺎﻣﻴﺎﻥ ﭘﺎﮐﺴــﺘﺎﻧﯽ‬
‫ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﺮﻭﺭﻳﺴﻢ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۱۱‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮﺧﻼﻑ‬ ‫ﺑﯽﺛﺒﺎﺗﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ ﮊﻧﺮﺍﻝ ﺍﻳﻮﺏ‬ ‫ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﺑﺨﺸــﯽ ﺍﺯ ﺍﺭﺗﺶ ﻫﻨﺪ ﺭﺍ ﺗﺸــﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺿﻴﺎﺀﺍﻟﺤﻖ ﻳﮏ ﭼﻬــﺮﻩ ﻧﺎﻣﺤﺒﻮﺏ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ‬ ‫ﺧﺎﻥ ﺩﺭ ‪ ۱۹۵۸‬ﺍﻭﻟﻴﻦ ﮐﻮﺩﺗﺎﯼ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺭﺍ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﻫﺪ ﻭ‬ ‫ﺩﺭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺍﺳــﺘﻘﻼﻝ ﻭ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻫﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻭ ﺁﺯﺍﺩﯼﻫﺎﯼ‬ ‫ﭘﺎﮐﺴــﺘﺎﻥ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻼﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺪﺍﺳــﺎﺯﯼ ﺍﻳﺎﻟﺖ‬
 ‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭﺗﺎﺭﻳﺦ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪ ۵۲‬ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺭﻭﻏﻨﯽ ﺯﻧﺠﺎﻧﯽ ‪ ۵۵‬ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻋﺰﺕﺍﷲ ﺳﺤﺎﺑﯽ‬
‫‪ ۵۷‬ﻭﺩﺍﻉ ﺑﺎ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﯼ ‪ ۶۳‬ﺗﻌﻬﺪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﺨﺼﺺ‬

‫ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫‪ÊU¹dDF U{— ∫ fJŽ‬‬

‫ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ‪۱‬‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻭﻗﺖ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺴﻌﻮﺩ ﺭﻭﻏﻨﻲﺯﻧﺠﺎﻧﻲ‬
‫×‪ÊU¹“Ë—u ÈbN ¨ Èd¼UÞ bL‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﺳــﺘﺪﻻﻝ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻧﻬﺎﺩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻏﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﮔﺮ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﻗﺖ‬ ‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﺗﺌﻮﺭﻳﻚ ﻭ ﻋﻠﻤﻲ ﺭﻭﺯ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﺪﻫﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ؛ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ‬ ‫ﻣﺮﮒ ﺁﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﻗﻄﻌﻲ ﻓــﺮﺽ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﻦ ﺍﺯ‬
‫ﻳﻚ ﻧﻬﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻱ ﺩﻧﻴﺎ ﺍﺗﺎﻕ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺑﻪﺭﻭﺯ ﺭﺳﺎﻧﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ‬
‫ﻓﻜﺮ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺸــﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻳﻚ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﺒﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻣﺸﺨﺺ ﻭ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻼﺕ‬ ‫ﻧﻘﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻧﺎﻛﺎﺭﺁﻣﺪﻱ ﻭ ﺑﻪ ﺭﻭﺯ ﻧﺒﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺎﻡ‬
‫ﻛﻼﻧﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﺑﺎﺯﻭﻱ ﻓﻜﺮﻱ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺗﻼﺵﻫﺎﻱ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻓﻊ‬
‫ﺣﺎﻝ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﮏ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻭﺍﺣﺪ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻧﻘﻴﺼﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﻮﺭﺍﻱ‬
‫ﺍﺩﺍﺭﻱ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﻗﺼﺪ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺍﺗﺎﻕ ﻓﻜﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺩﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﻋﺎﻟﻲ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻭﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺷﻮﺭﺍ‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺮﻛﺰ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻗﺎﻱ‬
‫ﺍﺗﻔﺎﻗﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ‪.‬‬ ‫ﻫﺎﺷﻤﻲ ﺷــﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﻛﺎﺭﺁﻣﺪ‬
‫ﺁﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻭﺍﺣﺪﻫــﺎﻱ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺯﻳﺮﻧﻈﺮ‬ ‫ﺳــﺎﺯﺩ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﻛﻪ ﻫﻤــﻮﺍﺭﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﻛﻴﺪ‬
‫ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﻱ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﻣﺮﻛﺰﻱ‬ ‫ﺑﻮﺩ ﺑﻪﺭﻭﺯﺭﺳــﺎﻧﻲ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﻣﺜﺒﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺳــﺮﺍﻳﺖ ﻛــﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻟﮕــﻮ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻫﻮﻳــﺖ ﻭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻫﺴــﺘﻪ ﺍﺻﻠﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ‬
‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﻲ ﺣﺬﻑ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﺮﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎﺯﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﭼﻮﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ‬ ‫ﺑﺎ ﺍﺻﻼﺡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪﺍﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺩﺭ ﻛﺸــﻮﺭ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲﺭﻭﺩ ﻭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ‬ ‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﻫﻤﻪ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎ ﺍﺭﺗﻘﺎﻱ‬
‫ﺩﺭ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﺸﻜﻞ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻣﻘﺼﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ‬ ‫ﺍﻣــﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺧــﺎﺹ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳــﺖ ﺑﺪﻭﻥ ﭼﻮﻥ ﻭ ﭼﺮﺍ ﺻــﺮﻑ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ‬ ‫ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﺻﻞ ﻣﻮﺿﻮﻉ‬
‫ﻭﻋﺪﻩﻫﺎﻱ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﺭ ﺳﻔﺮﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻣﺒﻬﻢ ﺍﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺁﻥ ﺁﻳﻨﺪﻩ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻧﻊ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﺑﻮﺩ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺩﻻﻳﻞ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﺑﻬﺎﻡ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻋﺪﻡ ﺷــﻔﺎﻓﻴﺖ ﺩﺭ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﺍﺧﻴﺮ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﺩ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺩﻭ‬
‫ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ‬
‫ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻱ ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ‬
‫ﻭ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻣﻲ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﻱ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺩﻏﺎﻡ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﺧﺮﺩﺗﺮ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺻﻼ‬
‫ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺧﺮﺩ ﻭ ﻧﻈــﺎﺭﺕ ﺧﺮﺩﺗﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮﺭ‬
‫ﺍﺯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺧﺮﺩ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻳﻚ ﺳﺎﻟﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎﻱ ﺳــﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ‬
‫ﺍﮔﺮ ﻣﺮﺍﺩ ﺍﺯ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺧﺮﺩ‪ ،‬ﻧﻈﺎﺭﺕﻫﺎﻱ ﺟﺰﻳﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻛﻼﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ‬
‫ﮔﻔﺘﻪﻫﺎﻱ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﻨﻴﺪ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷــﻮﻳﺪ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﻄﺮﺡ ﺷــﺪﻩ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺍﺑﻬﺎﻡ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺍﻣﻦ ﺯﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺳﺘﺪﻻﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﺗﺎﻕ ﻓﻜﺮ‬
‫ﻃﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﭼﻪ؟ ﺁﻳﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ؟‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۵۲‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﺳـﺎﻝ ‪ ۸۶‬ﻣﺼﺎﺩﻑ ﺑﺎ ‪۶۰‬ﺳـﺎﻟﮕﻲ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺑـﻮﺩ ﺍﻣـﺎ ‪۶۰‬ﺳـﺎﻝ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺎﻧﻌـﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺣـﻞ ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸـﻮﺭ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻧﻬﺎﺩ‬
‫ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ‪۱۸‬ﺗﻴﺮ ‪ ۸۶‬ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﺧﺴﺘﻪ ﺍﻣﺎ ﭘﺮﺗﺠﺮﺑﻪ‬
‫ﻛﺸـﻮﺭ ﻣﺘﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢﺳـﺎﺯﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺗﺮﻙ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳـﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻻﻧﻪ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴـﺖﻫﺎ‬
‫ﺧﻮﺍﻧـﺪﺵ ﻣﺰﺩ ﺗﻼﺵ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﭘـﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺘﻬﻢ‬
‫ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝﻫﺎ ﺷﺪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺷﻜﻞ ﻭ ﺭﻭﻳﻪ ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻫﺪ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﻣﻌﺎﻭﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻱ « ﺑﺎﺷـﻴﻢ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻣﺴـﻌﻮﺩ‬
‫ﺭﻭﻏﻨﻲ ﺯﻧﺠﺎﻧﻲ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﭘﺮﺳﺎﺑﻘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺭﻭﺳﺎﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‪،‬‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ؛ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﺯﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺭﻭﻏﻨﻲ ﺯﻧﺠﺎﻧﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺩﻭﺭﻩ ﻣﻴﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﻭﺍﺭﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﺷـﺪ؛ ﺳﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﻭﺝ ﺧﻮﺩ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ‬
‫ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻭﻡ ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻓﺸﺎﺭﻫﺎ ﺍﺯ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺗﻌﺪﻳﻞ‬
‫ﻋﻘﺐ ﻧﺸﺴـﺖ ﺗﺮﻙ ﻛـﺮﺩ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ‪۱۱‬ﺳـﺎﻟﻪ ﺭﻭﻏﻨﻲ‬
‫ﺯﻧﺠﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻛﻪ ﻳﻚﻭﺷﺸﻢ ﻋﻤﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﺴﺖ‬
‫ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻳﻦ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺩﺍﺩﻩ‪،‬ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻱ ﻣﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻭ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺍﺧﻴﺮ ﺷـﺮﻭﻉ ﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺯﻳﺎﺩ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﺯ ﻭ ﻓﺮﻭﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﺎﺧﻮﺍﺳﺘﻪ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺯﻧﺠﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻛﻨﻨﺪﻩ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺭﺋﻴﺲ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺳﺎﺯﻧﺪﮔﻲ ﺍﻣﺮﻭﺯ‬
‫ﺩﺭ ﻗﺎﻣﺖ ﻳﻚ ﺗﻜﻨﻮﻛﺮﺍﺕ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﻋﻮﺕ ﺑﻪ ﺻﺒﺮ ﻛﺮﺩ ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺍﻭ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺯﻣﺎﻥ ﺁﻣﻮﺯﮔﺎﺭ ﻗﺎﺑﻠﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷـﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺩﻭ ﻫﻔﺘﻪ ﭘﻴـﺶ ﺭﺍﻱ ﺑﻪ ﺍﺩﻏﺎﻡ‬
‫ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳـﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳـﺰﻱ ﺩﺭ ﺩﻝ ﻧﻬـﺎﺩ‬
‫ﺭﻳﺎﺳـﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺯﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺍﺭﺗﻘﺎﻱ‬
‫ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺍﻳﻦ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻲﺍﻧﺠﺎﻣﺪ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ‬
‫ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﻣﻦ ﺍﺯ ﺳــﻮﺍﻝ ﺷﻤﺎ ﺩﻭ ﻧﻜﺘﻪ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻡ‪ ،‬ﻳﻜﻲ‬
‫ﺑﺤﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻣﻦ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﻣﺜﻞ ﻣﻮﺟــﻮﺩﺍﺕ ﺯﻧﺪﻩ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ‬
‫ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺗﺤﻮﻝ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﻱ ﻋﻤﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺑﻴﺮﻭﻧﻲ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﺗﺮﻛﻨﺪﻭ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺩﺭﻭﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺪﻩ ﭘﻴﺶ ﺭﻭﺩ ﺛﺒﺎﺕ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻳﺎ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫‪۵۳‬‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺯﺩﻩ ﺷﺪ؟‬
‫ﺩﻗﻴﻘﺎ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻫﻢ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺍﺩﺍﻣــﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﻤﺎﻳــﻼﺕ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻲ ﻭ‬
‫ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻧﻪ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﭼﺮﺍ؟ ﭼﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻧﻈﺎﻡ ﻏﺮﺏ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﻛﺸــﻮﺭ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﻨﻴﻢ ﭘﺲ ﺩﺍﺩﮔﺴﺘﺮﻱ ﻫﻢ‬
‫ﻣﺸﻤﻮﻝ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻔﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺍﺩﮔﺴﺘﺮﻱ ﻫﻢ‬
‫ﺑﺎ ﺷﻜﻞ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺍﺯ ﻏﺮﺏ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻫﻢ‬
‫ﺑــﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻋﻘﻼﻱ ﻗﻮﻡ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ ﺗﻌﻄﻴﻠﻲ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻢ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺍﻭﻝ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﮔﺮﺩﻡ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﭘﻴﺶﺭﻭ ﺑﻮﺩﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﻭ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺷﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭ ﺭﺍﻩ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻭ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺑﻠﻨﺪﭘﺮﻭﺍﺯﻱﻫﺎ ﻭ ﺗﻮﻫﻤﺎﺕ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﻟﻄﺒﻊ ﻭﺍﻛﻨﺶ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻧﺎﻛﺎﺭﺁﻣﺪﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻧﺪﺍﺭﺩ؟‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻫﻢ ﺧﺪﻣﺎﺕ‬
‫ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺍﺳﺎﺳــﻲ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﻬﺪﺍﺷﺖ ﺗﺎ ﺭﻭﺯ ﻣﺒﺎﺩﺍ‪ .‬ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺳﺨﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻦ ﺍﺯ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻧﺒﻮﺩ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﻨﺘﺮﻝ‬
‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺁﻣﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪ ۶۵‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺜﺒﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭﻟﻴﻦﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻭﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻳﻦ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﻧﻴﺎﺯ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭ ﺭﺍ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺭﻓﻊ ﺁﻥ ﺗﻼﺵ‬
‫ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻭﻗﺘﻲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﻣﻲﺍﻧﮕﻴﺰﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻛﺎﺭﺍﻳﻲ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺭﺗﻘﺎﻱ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺗﺌﻮﺭﻱﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ‬
‫ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳــﻮﺍﻝ ﻗﺒﻠﻲ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺳﻮﺍﻝ ﻛﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳــﺶ ﺩﻫﺪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﺁﻣﺪﻱ‬
‫ﺩﺭ ﺣﻴﻄﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕــﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳــﺰﻱ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ‬
‫ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺍﺧﻴﺮ‪ ،‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺳﻪﺑﺎﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎﺭ ﺍﻭﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺭ ﺩﻭﻡ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﺭ‬
‫ﺳـﻮﻡ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻗﺎﻱ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻣﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﺑﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﺳﺎﺯﻱ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺳﻔﺮﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺳــﺘﺎﻧﻲ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﻩﻫﺎ ﻃﺮﺡ ﻏﻴﺮﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺸﻮﺭ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺩﺳﺖ ﺁﺧﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﺮﺡﻫﺎ‬
‫ﻭ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺗﺎﮐﻴﺪ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﺟﺎﻳﻲ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺯﻧﺪﻩﺍﻱ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎﻱ‬
‫ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻧﺸـﺎﻥ ﺑﺪﻫﺪ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﻢ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺁﻥ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﻣﻲﺩﻫـﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﮐﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻪ ﺁﻥ‬
‫ﺣﺴﺎﺱ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻣﺮﮒ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻓﺮﺍ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺭﻓﺘﺎﺭﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺳـﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﻣﻮﺛﺮ ﻋﻤﻞ ﻛﺮﺩﻥ‬
‫ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﻳﺎ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺍﺧﻴﺮ ﻧﺎﺷـﻲ ﺍﺯ ﺑﻪ ﺑﻦﺳـﺖ‬
‫ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ؟‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺻﺎﺩﻕ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﺭﺍﻩ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ‬
‫ﻭ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻳﻚ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺍﺯ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﻛﺸــﻮﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳــﺖ ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻌﺎﺩﻟﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻧﺪﺍﺷﺘﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺳﻴﺎﺳــﺖﻫﺎ ﻭ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺍﺑﻼﻍ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺨﺸــﻲ ﺍﺯ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﻱ ﻭﻋﺪﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﺷــﺪﻩ‬
‫ﻭ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖﻫﺎﻱ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﻓﺸــﺎﺭ ﺭﺍ ﻛﻨﺎﺭ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﺣﺘﻲ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻴﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺷــﺪﻩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻳﺎ‬
‫ﺟﺎﻱ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻦ ﺩﺭ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬﺍﺭﺍﻥ ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﻧﺸــﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﺎﻭﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺭﺍ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻣﺴﻮﻭﻻﻥ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﺍﺯ ﻳﻚ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻗﻮﻱ ﺗﻮﺍﻥ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎﻻﻳﻲ‬
‫ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﺻﺮ ﺩﺭ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﻈﺮﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﻣﻨﻄﻖ‬
‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺭﺟﺤﺎﻥﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺭﺟﺤﻴﺖ ﺩﺍﺩﻩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖ ﺑﻪ ﻣﺬﺍﻕ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ ﻫﻴــﭻﮔﺎﻩ ﺧﻮﺵ‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ‪ ۵۰‬ﺑﺎ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺘﻦ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﻧﻔﺘﻲ‬
‫ﺳــﺮﺍﻥ ﺭﮊﻳﻢ ﻭﻗﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧــﺪ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺷﺎﻩ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺣﺠﻢ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﺸﻮﺭ ﺗﺰﺭﻳﻖ ﺷﻮﺩ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ ﺭﺷﺪ ﺗﻮﺭﻡ‬
‫ﻭ ﺍﺯ ﻫﻢ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻲ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺯﻧﮓ ﺧﻄﺮ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳــﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻــﺪﺍ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ ﺁﻧﻜﻪ ﭼﻨﺪ ﺳــﺎﻝ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﺸــﻢ ﺷﺎﻩ ﺳﻘﻮﻁ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻱ‬
‫‪ÊU¹dDF U{— ∫ fJŽ‬‬
‫ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺍﺯ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻱ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ؟‬
‫ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺷﻜﺎﻻﺕ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬﻢ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ‬
‫ﺣﺪﺍﻗﻠﻲ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻚ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪ‬
‫ﺑــﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﻲ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻠﮕــﺮﻱ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻤﺒﻞ ﻳﻚ ﻧﻬﺎﺩ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮﻡ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻋﺪﻡ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻳﻜﺴﺮﻱ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﻟﺠﺎﻡ ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺻﺮﻑ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﻲ ﺑﺮﻭﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻮﺭﻣﻲ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺍﺗﻼﻑ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮﻱ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺗﻲ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻣﺎﻧﻊ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁﺛﺎﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ‬
‫ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺻﻼ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺍﻋﺘﻨﺎﻱ ﺧﺎﺻﻲ ﻧﺪﺍﺷﺖ‬
‫ﻭ ﺧــﻮﺩﺵ ﻫﻢ ﻫﻴﭻ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪﻭﻧﻲ ﺑــﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻭ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮﺩﻫﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻴﺸــﺘﺮ‬
‫ﺭﺟﺤﺎﻥﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻲﻛﻨــﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗــﻲ ﻛــﻪ ﺗﺨﺼﻴــﺺ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻳﻚ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﻣﺸﺎﺭﻛﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻓﺮﺩﻱ‪.‬‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻃﺮﺡﻫﺎ ﻭ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ‪۴‬ﺳﺎﻟﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﻲﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ‪۱۰‬ﺳﺎﻝ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻄﻞ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ‬
‫ﮔﺰﺍﺭﺷــﺎﺗﻲ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﭼﺎﻟﺶﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻃﺮﺡﻫﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ﮔﺰﺍﺭﺵﻫــﺎﯼ ﻧﻈﺎﺭﺗﯽ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻃﺮﺡﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻌﺮﻓﯽ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﻓﻨﻲ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪﻋﻼﻭﻩ‬
‫ﻧﻈﺎﻡ ﻓﻨﻲ ﻭ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺣﺠﻢ ﺳــﻨﮕﻴﻨﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﺡﻫﺎ ﻋﻤﺮﺍﻧــﯽ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ‬

‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﻭﺭﺩ ﭼﺮﺍ؟‬ ‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪﻋﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖﻫﺎ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺷﻮﺭﺍﻱ‬ ‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻔﻮﺫ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﻤﻲﺩﻫﻨﺪ ﻛﺸﻮﺭ‬
‫ﻧﮕﻬﺒــﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺷــﻮﺭﺍ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻭﺯﻳﺮ ﻣﺸــﺎﻭﺭ ﻣﻌﻨﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﻓﺸﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻈﺎﺭﺕ‬ ‫ﺩﺭﺳـﺖ ﻋﻜﺲ ﺍﺗﻬﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ‬

‫ﺑﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﻣﻌﺘﻘــﺪ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻳﻲ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ‬
‫ﻏﺮﺑﻲ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺕ ﻧﺎﺭﻭﺍ ﺩﺭ ﺣﻖ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﻱ‬
‫ﺍﺯ ﺗﻬﺎﺟــﻢ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺸــﻮﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﻭﺍﺭﺩﺍﺗﻲ ﻏﺮﺑﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻴﻢ ﻛﻨﺎﺭ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ ﻭ‬
‫ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﺑﻬﺘﺮ ﺭﺍ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﻮﺯﻩ ﺭﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺍﺳــﻼﻡ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌــﺪ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﻲ ﻋﻘﻼﻱ ﻗﻮﻡ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺿﻤﻦ‬
‫ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻋﻠﻤﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻥ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺷــﻤﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺳــﺎﻝ ‪ ۶۲‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﻋﻠﻤﻲ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻱ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺎ ﭼﻘﺪﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﺯ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﻢ ﻭ ﭼﻘﺪﺭ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﺑﻪ ﺭﻭﺯ ﺷــﺪﻩ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮﺩﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﻣﺎ‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻛﺠﺎ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﺭﻭﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﻳﺎ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ‪.‬‬
‫ﺷــﺎﻫﺪ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻗﺒﻞ ﺑﺎﺯ ﻣﻲﮔﺮﺩﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﺪ ﺍﮔﺮ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳـﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻳﻚ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻮﺩ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺭﺥ ﻧﻤﻲﺩﺍﺩ؟‬
‫ﻗﺒــﻼ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻢ ﺍﻳــﻦ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻫﻢ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺧﺎﺹ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺍﺷــﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﺭﺗﻘﺎﻱ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﺷــﺪ ﺑﺎ ﻓﺮﺽ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ ﺑﻮﺩﻥ‬
‫ﺭﺋﻴﺲﺩﻭﻟﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪ ﻧﻪ ﺗﺪﺍﺭﻛﺎﺗﭽﻲ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﺗﺪﺍﺭﻛﺎﺗﭽﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺵ ﻧﻤﯽﺁﻳﺪ ﻭﻟﻲ‬
‫ﺍﮔﺮ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﺎﺯﻭﻱ ﻓﻜﺮﻱ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺷﺪﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻭ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻭﻗﺖ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺤﻘﻖ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﻘﻄﻌﻲ ﺧﻮﺩ ﭘﻮﻝ ﺧﺮﺝ ﻛﻨﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﻧﻊ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﭘﺲ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺑﺮﻭﺩ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺍﻣﺎ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﻘﻄﻌﻲ ﻭ ﺁﺭﻣﺎﻧﮕﺮﺍﻳﻲ ﻛﻮﺭ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺳــﺘﻮﺭ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﻦ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺭﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺯﻳﺮ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮﻱ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺍﺭﻡ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮ ﻭ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﭘﺎﺳــﺨﮕﻮ ﻧﺸــﺎﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﺒﺒﻴﻨــﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﺎ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨــﺪﮔﺎﻥ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣــﺮﺩﻡ ﺍﺭﺍﺋﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ‪ ،‬ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻭ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺴــﻮﻭﻻﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﺩﻭﺭﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﭘﺎﺳــﺨﻲ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻭﻧﺪ ﺍﺟﺮﺍﻱ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﻲﺭﺳﺪ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﻣﻲﺍﻧﺪﺍﺯﺩ ﻭ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﻭﺍﺣــﺪ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﻟﺖ‪ ،‬ﺩﺳــﺘﻮﺭ‬
‫ﻛﺎﺭ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺑﺮﺩ ﻧﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﻣﻮﺳــﻮﻱ ﻭ ﻫﺎﺷــﻤﻲ ﻭ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺭﻭﺳﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﻨﻄﻖ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﺸﻮﺭ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎﺯﻱ ﻧﻘﺸﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪۵۴‬‬
‫ﻭﻗﺘﻲ ﺭﺋﻴﺲﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﺪﺑﻴﻨﺎﻧﻪ‬
‫ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﺗﻮﻗﻌﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺎ ﺩﺍﺷــﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻀﻌﻴﻒ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﭼﻪ ﻣﻌﻨﻲﺍﻱ ﺩﺍﺭﺩ؟‬
‫ﺍﻣﺎ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎﺯﻱ ﻛﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷـﺪ ﻃﺮﺯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺳﻠﻴﻘﻪﺍﻱ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩ ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎﺯﻱ‬
‫ﺭﻧﮓ ﻣﻲﺑﺎﺯﺩ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎﻝ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻬﺎﺩﻳﻨﻪ ﺷﺪﻥ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻓﺎﺭﻍ ﺍﺯ ﺳﻼﻳﻖ ﺭﻭﺳﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺪﺑﻴﺮﻱ‬
‫ﺍﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩﺷﻮﺩ؟‬
‫ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ‬
‫ﻧﻬﺎﺩﻳﻨﻪ ﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺑﺸــﺮﻱ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻳﻚ ﺩﺷــﻤﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺷــﻮﺩ ﻫﻴﭻ ﻧﻬﺎﺩ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢﺳــﺎﺯﻱ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻮﺛﺮ ﻭﺍﻗﻊ ﺷــﻮﺩ‪ .‬ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﻧﻮﻳﻦ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ ﻭ ﺑﺮﻱ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺍﮔﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﻈــﺎﻡ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻋﻘﻞﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺍﺱ ﺁﻥ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻗﺒﻮﻝ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻫﻴﭻ ﻛﺎﺭﻱ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﻣﺜﻞ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ OMB .‬ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻐﻞ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﻓﺘﺮ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﺭﻭﺳﺎﻱ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﻣﻨﺘﺨﺐ‬
‫ﺗــﻼﺵ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﻓﺘﺮ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎﻱ‬
‫ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺩﻳﺪﻩ ﺳﻮﺀﻇﻦ‬
‫ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﺗﻔﺎﻗﻲ ﺭﺥ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺭﺍﻩﺣﻞ ﻧﻤﻲﺩﻫــﻢ ﺍﻣﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺎﺯ‬
‫ﺩﺍﺭﻳــﻢ‪ .‬ﺗﺤﻮﻻﺕ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﻠﻢ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻭﻝ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻈﺎﻡﻫﺎﻱ ﺍﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥ‬
‫ﻛﺮﺩﻳﻢ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻴﻢ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﻭﻝ‪ .‬ﺍﻣﺮﻭﺯ‬
‫ﻫﻢ ﻣﻦ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻫﺴﺘﻢ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺭﺥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻛﻤﻲ ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﻴﺪ ﻳﺎ ﺍﺣﺴﺎﺳﺘﺎﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﻱ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ؟‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎ‪ ،‬ﺍﻭﻝ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻪ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻈﻬﺮ ﻏﺮﺑﻲ ﻫﺠﻮﻡ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺯ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺍﺻﻠﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﻠﻔﻴﻘــﻲ ﺍﺯ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺟﺎﺭﻱ ﻭ ﺑﻮﺩﺟــﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﺳــﻨﺪ ﺍﺭﺍﻳﻪ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺑﻨﺪﻱ ﻭ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﻪ ﻃﺮﺯ ﻣﻮﺛﺮﻱ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺎﻟﺶ ﺍﺻﻠﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻭﺯﻳﺮ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﻫﻤﻴﺸــﻪ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﺧــﻼﻑ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﻭﻡ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ‪ ۸۰‬ﺩﺭﺻﺪ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻃﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ ﻫﻢ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﻓﺸﺎﺭﻫﺎ‬
‫ﻫﻴﭻ ﻭﻗﺖ ﺳــﻬﻤﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ‪ ۶‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﻔﺖ‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻭﺯﺭﺍ ﺑﺎﺷﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻫﻢﺳﻄﺤﻲ ﻭ ﮔﻔﺖﻭ ﺷﻨﻮﺩ‬
‫ﺑﻴﻦ ﻭﺯﺭﺍ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﺑﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ‬
‫ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭﻙ ﻛــﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳــﺖ ﺑﺎ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ‬
‫ﮔﻴــﺮﺩ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮﺩ ﺭﻗﻢ ﺯﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﺻﻼﺡ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺷﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻥ‬
‫ﺭﺋﻴــﺲ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﺍﺭﺗﻘﺎ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﻢ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ‬
‫ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻓﺸﺎﺭﻫﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺤﻮ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻌﺎﻭﻥ‬
‫ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻧﻘﺶ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪﻡ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﻥ ﺍﻣﺮ ﻣﺒﺎﺭﻙ ﻭ‬
‫ﺩﺭﺳﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﻲ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻲﺷﺪ ﺑﻪ ﺍﺭﺗﻘﺎﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ .‬ﻳﻜﻲ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﻛﺸــﻮﺭ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺁﺭﺍﻳﺶ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﻭﺯ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲﻫﺎﻣﻨﺠﺮﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﻛﻨــﺎﺭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻭ ﺁﺭﺍﻳﺸــﻲ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﺗﺌﻮﺭﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺍﺳــﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ‬
‫ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻱ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭼﺮﺍ ﺑﻪ ﺭﻏﻢ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺍﺿﻲﻛﻨﻨﺪﻩ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻣﻦ‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﮕﺎﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﺴﺖﻭﺟﻮ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﻳﻚ ﺭﻗﻴﺐ‬
‫ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﻣﻮﺭ ﺗﺼﻮﺭ‬
‫ﺷﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻤﻠﻪ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﺣﺎﻣﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﻋﻘﺒﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻭ‬
‫ﺑﺎﺯ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻨﺪ ﭼﻴﺰﻱ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺭﺅﺳﺎﯼ ﺳﺎﺑﻖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫‪ .۱‬ﻋﺒﺪﺍﻟﻤﺠﻴﺪ ﻣﺠﻴﺪﻱ‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻧﻈﻢ ﻋﺎﺩﻱ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﺷــﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻭ ﺗﺸﺨﻴﺺ‬
‫ﻣﻨﺎﺑــﻊ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻃﺮﻑ ﻭ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﻭ ﺗﻮﺯﻳــﻊ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻧﻴــﻞ ﺑﻪ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻋﻠﻤﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮔﻴﺮﺩ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﺸﯽ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺗﺤﻮﻟﯽ‬
‫ﺯﻳﺮﺑﻨﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﺗﻮﺳﻌﻪ‪ ،‬ﻋﻤﺮﺍﻥ ﻭ ﺁﺑﺎﺩﺍﻧﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﻃــﺮﻑ ﺩﻳﮕــﺮ ﺗﺠﺎﻧﺲ ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻣﻨﺎﺑــﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺷﻜﻞ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻳﻚﺟﺎ‬
‫ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﺷﻮﺩ ﻭ ﮐﻞ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻳﻚﺟﺎ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫‪۵۵‬‬

‫ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ‪۲‬‬

‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺗﺮﻣﺰ ﻭﻋﺪﻩﻫﺎ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﻋﺰﺕﺍﷲ ﺳﺤﺎﺑﻲ‬
‫× ‪vÐuIF¹ s‬‬

‫ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۵۸‬ﺩﺭﺳـﺖ ﺩﺭ ﺑﺤﺒﻮﺑﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎﻱ ﻛﺮﺩﺳﺘﺎﻥ ﻋﺰﺕﺍﷲ‬

‫ﺳﺤﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻭﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﺗﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻋﻠﻲﺍﻛﺒﺮ ﻣﻌﻴﻦﻓﺮ‬
‫ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺭﺋﻴﺲ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺤﺎﺑﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺎ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۵۹‬ﺳـﻜﺎﻥ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺳـﺖ ﺩ ﺍﺷﺖ ﺑﺎ ﺳـﻮﺩﺍﻱ ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﻳﻚ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻘﺘﺪﺭ ﻛﻪ ﺭﻫﺒﺮ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎﺷـﺪ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻭ ﻣﺪﻝ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﮔﺎﺳﭙﻼﻥ ﺷﻮﺭﻭﻱ ﻭ ﻣﺪﻝ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ‬
‫‪ kpo‬ﻛـﺮﻩ ﺭﺍ ﺍﻟﮕﻮﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺍﻫﺮﻡﻫﺎﻱ ﻧﻈﺎﺭﺗﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻼﺵ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﺰﺕﺍﷲ‬
‫ﺳـﺤﺎﺑﻲ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﮔﺬﺷـﺖ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﺳـﻪ ﺩﻫﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺯ‬
‫ﻋﻘﺐﮔﺮﺩ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺩﺳـﺘﻮﺭ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﺎﺷﻨﻲ ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﻢ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺩﺭ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬﻢ ﺩﺭ ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳـﺤﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﻣﺼﺪﺍﻕ ﭘﺎﻙ ﻛﺮﺩﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﺎﻟﻪ‬
‫ﻧﺎﻛﺎﺭﺁﻣﺪﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻱ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﻮﻭﻻﻥ ﺁﻥ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻧﺪﺍﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻱ ﺷـﻬﺮﻭﻧﺪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻋﺰﺕﺍﷲ‬
‫ﺳﺤﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺟﻠﺴـﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻱ ﻣﺸﺮﻭﻃﻴﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ‬
‫‪ÊU¹dDF U{— ∫ fJŽ‬‬

‫ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻘﺪﺭ ﻛﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﻥ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻛﺎﺭﺁﻣﺪﻱ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺛﺮﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺍﻧﻘــﻼﺏ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺧﻴﻠﻲ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭ ﻟﺰﻭﻡ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﺷﺪ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻫﺮ‬
‫ﺳﺎﻝ ﻛﻪ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﻮﺩ ﺑﺤﺚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺭﺍﻳﺞ ﻣﻲﺷﺪ ﻭﻟﻴﻜﻦ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﻣﺴﻮﻭﻻﻥ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻗﺒﻞ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺠﻠﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻓﺮﺩﺍ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﻴﺪ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﺍﺳﺎﺳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺍﻣﺮﻱ ﻏﺮﻳﺐ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻳﻚ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺗﻠﺦ‬
‫ﺍﺳﺖ؛ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻏﺮﻳﺐ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺷــﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎﺯﻱ ﺍﺳﺖ ﭼﻮﻥ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻭﻗﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ؛ ﭼﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ‬
‫ﭼﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺳﺒﺎﺏ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﻮﺩ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﻘﻂ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﺱ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﻫﺪﻑ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮﻭﻥﺭﻓﺖ‬
‫ﻛﺸﻮﺭﺍﺯﺷﺮﺍﻳﻂﺗﻮﺳﻌﻪﻧﻴﺎﻓﺘﮕﻲﺑﻪﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﮕﻲﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳــﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻓﻜﺮ ﺟﺪﻱ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﻳﻚ ﻛﺸﻮﺭ ﻳﺎ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ ﺣﺎﻛﻢ ﻳﺎ ﺍﺩﺍﺭﻩﻛﻨﻨﺪﻩ ﻳﺎ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﺮﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ‬
‫ﻫﻢ ﻳﻚ ﺟﺰﻳﻲ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ‬
‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﺩﺍﺷــﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻭ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎﻱ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦﻃﻮﺭ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻫﺮ‬
‫ﻧﻈـﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳـﺰﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﭘﺸـﺖ ﺳـﺮ‬
‫ﮔﺬﺍﺷـﺘﻦ ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺧﻮﺩ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺗﺠﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺎﻡ‬
‫ﺩﺭ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﺳـﺒﻖ ﻭ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱﻛﻨﻮﻧﻲﺑﻮﺩ‪.‬ﺍﻣﺎﺍﻳﻦﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺍﻫﺪﺍﻓـﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺮﺳـﻴﻢ ﺷـﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻖ‬
‫ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻋﺪﻡ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺿﻌﻒﻫﺎﻱ ﺩﺭﻭﻧﻲ ﺑﻮﺩ ﻳﺎ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺑﻴﺮﻭﻧﻲ؟‬
‫ﻫﺮ ﻧﻬﺎﺩ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﺎﺳــﻴﺲ ﺷــﺪ ﺩﺍﺭﺍﻱ‬
‫ﺿﻌﻒﻫﺎ ﻭ ﻧﻘﺺﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻭﺍﺳﻄﻪ‬
‫ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻛﻤﺒﻮﺩ ﻧﻴﺮﻭﻱ‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺠﺮﺏ ﻭ ﻣﺘﺨﺼﺺ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻛﻢﺗﺤﺮﻙ ﺩﻭﻟﺘﻲ‪،‬‬
‫ﻧﺒﻮﺩ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﻭ‪ ...‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺿﻌﻒﻫﺎﻱ ﺍﺳﺎﺳﻲ‬
‫ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ .‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺁﻧﻜﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺿﻌﻒ‬
‫ﻣﺴﺘﺜﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ‬
‫ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﺶ ﺗﻘﻮﺍ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻘﻮﻻﺕ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻘﻮﺍ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻓﺮﺍﻳﺾ‬
‫ﺭﺳﻤﻲ ﻧﻴﺴــﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻘﻮﺍ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﺩ‬
‫ﺯﻧﺪﮔــﻲ ﺭﺍ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺍﻫــﺪﺍﻑ ﺻﺤﻴﺢ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﻣﻨﺤﺮﻑ ﻧﺸﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺻﻮﻝ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﻫﻴﺎﻫﻮ ﻭ‬
‫ﺟﻨﺠﺎﻝ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭﻟﻲ ﺍﺻﻼ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻨﺪ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻱ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﺮ ﺳـﺮ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺣﻞ‬
‫ﺷﺪﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺩﻝ ﻧﻬﺎﺩ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻴﺮﻭﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﻧﻈﺎﺭﺗﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻭﻟﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺑﻪ‬
‫ﺳــﻤﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻣﺎ ﻳﻜﺴــﺮﻱ ﻣﺼﻮﺑﺎﺕ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻭ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺼﻮﺑﺎﺕ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺪﻫﻴﻢ ﺍﻣﺎ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﺭ ﺳﻔﺮﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺳــﺘﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺳــﺘﺎﻥﻫﺎ ﻭﻋﺪﻩ ﻭ ﻭﻋﻴــﺪ ﻣﻲﺩﺍﺩ ﻭ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺖ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺣﺘﻲ‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﺮﺍﻳﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻫﻢ ﻧﺘﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﻛﺎﺭ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺞ ﺷﺮﻭﻉ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻛﺮﺩ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻗﺪﻳﻤﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳــﺮﻋﺖ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﻪ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺟﻮﺍﻥﻫﺎﻳﻲ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻟﻴﺴــﺎﻧﺲ ﻳﺎ ﻓﻮﻕﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﻣﺎﻡ‬
‫ﺻﺎﺩﻕ ﻭ ﺍﻣﺎﻡﺣﺴــﻴﻦ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺣﺘﻲ ﻓﺎﺭﻍ ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻭ‬
‫ﺟﻨﺎﺡﺑﻨﺪﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺍﺻﻼ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﻧﻈﻴﺮ‬
‫ﻛﺎﺭﻱﺷــﺎﻥ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺯﻳﺮ ﻭ ﺑﻢ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﺸــﺨﻴﺺ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ‬
‫ﺩﻗﻴﻖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺍﻥ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﺴﺮﻱ‬
‫ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺍﺣﻤﺪﻱﻧــﮋﺍﺩ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﻭ ﺩﻭﻟــﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴــﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺳــﺮ‬
‫ﺭﺍﻩ ﺍﻫــﺪﺍﻑ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﺬﺏ ﺑﻴﺸــﺘﺮ‬
‫ﺗﻮﺩﻩﻫــﺎﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻱ ﺁﺭﺍﻱ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻛﺮﺩ ﻳﻌﻨﻲ ﻳﻚ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﻄﻘﺎ ﺑﺎ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﻴﺎﻧﻪﺍﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻳﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺳﺖ ﻭ ﭘﺎﮔﻴﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﻨﺤﻞ‬
‫ﻛﺮﺩ ﻭ ﺯﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﻬﺎﺩ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧﺎﻇﺮ ﺯﻳﺮﺩﺳﺖ ﻣﺠﺮﻱ ﻛﺎﺭ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺷﻤﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﻣﺮﺩﻡﻣﺪﺍﺭﺍﻧﻪ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﺪ؟‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺎﻣﻼ ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻘﺐﮔﺮﺩ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﭼﻮﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻛﻪ ﺗﺮﻣﺰ ﻭﻋﺪﻩﻫﺎ ﺑــﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﺍﺩﻏﺎﻡ‬
‫ﺁﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻦ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺿﻌﻒﻫﺎﻱ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ‪۸۴‬‬
‫ﻳﺎ ‪ ۸۵‬ﻛﺎﺭﺁﻣﺪ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﻲ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻛﺎﺭﺁﻣﺪﻱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﺒﻮﺩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻱ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۵۶‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﺑﻮﻱ ﺧﻮﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ «.‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‪ ،‬ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ‬
‫ﺧﺒﺮﻩﺍﻱ ﺩﺍﺷــﺖ ﻭﻟﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺑﺰﺍﺭ‬
‫ﺑﺎﺷــﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺭﻫﺒﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺸــﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺩﺭ ﻭﺻﻒ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﺷــﺪ ﻭﻟﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﻭ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﻧﻘﺶ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺩﻻﻳﻞ ﻋﻘﻴﻢ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻧﺒﻮﺩﻥ ﺣﺎﻛﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﻮﺩ؟‬
‫ﺩﻗﻴﻘﺎ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ‪ ۵‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ‬
‫ﺍﺟﺮﺍ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﻫﻨﻮﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﻣﻼ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﻲ ﻭ‬
‫ﭘﺨﺘﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺁﻗﺎﻱ ﻣﺤﻤﺪﺻﻔﻲ ﺍﺻﻔﻴﺎ ﺭﻭﻱ ﺁﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺷــﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﺴــﺒﺘﺎ ﻣﻮﺛﺮ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪ ﻭﻟﻲ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺯ ﻓﻜﺮ ﺍﺛﺮﺵ ﺭﺍ ﺭﻭﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺑﻌﺪﻱ ﻫﻢ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻘﺶ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻧﻈﺎﺭﺗﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮﺩ؟ ﺩﺭ ﺁﻥ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺩﺍﺩ؟‬
‫ﺩﺭ ﺑﺤــﺚ ﻧﻈﺎﺭﺗﻲ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧــﺪﮔﺎﻥ ﻭﻗﺖ ﺗﻼﺵ‬
‫ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﻳﻚ ﻧﻬﺎﺩ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﻣﺼﻮﺑﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﻲ‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺑﻪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺍﺕ‬
‫ﻛﺎﻣــﻞ ﻧﻈﺎﺭﺗﻲ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧــﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻧﻈﺎﺭﺕ‬
‫ﺩﺳﺘﻪﺑﻨﺪﻱ ﺷﺪ ﻣﺜﻼ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﻃﺮﺡﻫﺎ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺧﻮﺩ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﻃﺮﺡﻫﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ‬
‫ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺩﻭ ﺳــﺎﻝ ﺍﻭﻝ ﻛﻪ‬
‫ﺁﻗﺎﻱ ﻣﻌﻴﻦﻓﺮ ﻭ ﺑﻌﺪ ﻣﻦ ﺑﻮﺩﻡ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﺑﺤﺚ‬
‫ﻧﻈﺎﺭﺗﻲ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺷــﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻦ ﺳﻌﻲ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺭﺍ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺟﺪﻱ‬
‫ﺑﺮ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﭻﮔﻴﺮﻱ ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳــﻔﺎﻧﻪ ﺟﻮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺧﻮﺩ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﻣﻄﺮﺡ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻠﻮ ﺍﺯ ﺁﺩﻡﻫﺎﻱ ﻛﻢﺗﺠﺮﺑﻪ ﻭ ﺟﻮﺍﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ؛ ﻳﻚ ﻋﺪﻩ ﺟﻮﺍﻥ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﭘﻮﻝ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﺎﺭﻱ‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﺎ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻗﻴﺎﻡ ﺷﺪ‬
‫ﻭ ﻫﻤﻪ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺣﺘﻲ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻘﻄﻌﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻨﺤﻞ ﺷﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺁﻗﺎﻱ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﺭﺍﻩ ﺁﻣــﺪ ﻭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺭﺍ ﺻﻤﻴﻤﻲ ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺴــﻨﻪ‬
‫ﺷــﺪﻥ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻧﺎﻇﺮ ﻭ ﻣﺠﺮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﺑﺨﻮﺑﻲ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻧﻤﻲﺭﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭘـﺲ ﺍﮔﺮ ﺭﻭﻳﻜـﺮﺩ ﺑﻪ ﺳـﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑـﻮﺩ ﭼﻪ‬
‫ﺿﺮﻭﺭﺗﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ؟‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻳﻚ ﺍﻣﺮ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻭﺍﺟﺐ ﻭ ﺿﺮﻭﺭﻱ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﻣﺴــﻮﻭﻻﻥ ﺭﺩﻩ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﻪ ﺍﺻﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﻢ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﻭﻇﺎﻳﻔﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷـﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﻄﻠﻮﺏ‬
‫ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲﺷﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻓﺮﻕ ﻣﻲﻛﺮﺩ؟‬
‫ﻭﻗﺘﻲ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﻇﺎﻳﻒ‬
‫ﻫﻢ ﺗﺤﺖﺍﻟﺸﻌﺎﻉ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻴﻦ‬
‫ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎ ﺳــﺎﻝ ‪ ۵۲‬ﻓﻘﻂ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ‬
‫ﺩﺍﺷــﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﻟﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺳــﺎﻝ ‪ ۵۲‬ﺑﻪ‬
‫ﺑﻌﺪ ﻛﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‬
‫ﻧﻘﺶ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻇﺎﻫﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﭼﻴﺰﻱ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺁﻣﺪ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻱ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﻧﻘﺶ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺍﮔﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷــﺖ ﺩﺳــﺘﺎﻭﺭﺩ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﺪ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﻢ ﻧﻘﺶ‬
‫ﻣﺜﺒﺖﺗﺮﻱ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﻲ ﻣﺘﺎﺳــﻔﺎﻧﻪ ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺩﺍﺷــﺘﻴﻢ ﻭﻟﻲ ﺷﺎﻩ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻳﻜﺴﺮﻱ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩﺵ ﺩﺍﺷﺖ ﻣﺜﻼ ﺑﻨﺪﻩ ﺧﺎﻃﺮﻡ‬
‫ﻫﺴــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﭼﺎﺭ‬
‫ﻛﻤﺒﻮﺩ ﻣﺎﻟﻲ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺟﻨﮓ ﺳﻮﻡ ﺍﻋﺮﺍﺏ ﻭ‬
‫ﺍﺳﺮﺍﺋﻴﻞ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻧﻔﺖ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﻔﺘﻲ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺟﻬﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﻫﻢ ﺩﺭﺁﻣﺪ‬
‫ﻧﻔﺘﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮﺩ ﻳﻌﻨﻲ ﺭﻭﺯﻱ ‪ ۵،۶‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺑﺸﻜﻪ‬
‫ﻧﻔﺖ ﺻﺎﺩﺭ ﻣﻲﻛﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۲-۳‬ﺩﻻﺭ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺍﻋﺮﺍﺏ ﻭ ﺍﺳــﺮﺍﺋﻴﻞ ﻛﻪ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﻧﻔﺖﺧﻴﺰ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻧﻔﺖ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺸﺖ ﺩﻻﺭ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﻳﻚ ﺟﻬﺶ ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺷﺎﻩ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺩﺍﺩ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺭﺍ ﺩﻭﺑﺮﺍﺑﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ ﺍﺯ ﻣﺴﻮﻭﻻﻥ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ ﻭﻗﺖ ﺁﻗﺎﻱ ﻣﺠﻴﺪﻱ ﻫﻢ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﻭ ﻛﻨﻔﺮﺍﻧﺲ ﺩﺭ ﺭﺍﻣﺴــﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﭼﺎﭘﻠﻮﺱ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻗــﺪﺍﻡ ﺭﺍ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮﻱ ﻫﻢ ﺩﺭ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎﻱ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ‬
‫ﺟﻠﺴﺎﺕ ﻏﻴﺮﺭﺳﻤﻲ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﻭ ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺎﻩ ﻣﻲﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ‬
‫ﺭﺍ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻭ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺩﻭﻟﺖ ﭼﻨﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺯﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎﻱ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭ ﻭ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎﻱ ﻋﻠﻤﻲ ﻭ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳﻜﻲ ﻣﺎ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻭﻗﺘﻲ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺎ ﭘﻮﻝ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺭﺍ ﺗﺨﺼﻴﺺ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﻴﻢ ﺗﻮﺭﻡ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ‪۱۳۵۳‬‬
‫ﺗﺎ ‪ ۱۳۵۶‬ﻭ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻫﻢ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺗﻮﺭﻡ ﺩﺭ ﻛﺸــﻮﺭ‬
‫ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷــﺪ‪ ،‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻳﻚ ﻋﺪﻩ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷــﺎﻩ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻧﺪ ﻭﻟﻲ ﻫﻤﻪ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺟﺴﺎﺭﺕ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻳﻜﺴﺮﻱ ﺟﺴﺎﺭﺕ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺣﺮﻑ‬
‫ﻣﻲﺯﺩﻧﺪ ﻣﺜﻼ ﻣﻦ ﻳﺎﺩﻡ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺁﻗﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﻟﻜﺲ‬
‫ﻣﻈﻠﻮﻣﻴﺎﻥ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺍﺭﻣﻨﻲ ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮﺩﻩ ﻫﺎﺭﻭﺍﺭﺩ ﺑﻮﺩ ﻭ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻓﺖ ﺯﻳﺮ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺷﺎﻩ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪،‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫‪۵۷‬‬
‫ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎﺯﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﻮﺧﺖ ﻭ…‬
‫ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺒﺼﺮﻩﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ‬
‫ﻣﻲﺁﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺒﺼﺮﻩ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺷﺪﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺳﻠﺐ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﮕﺮﻓﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻼﺕ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﻣﻮﺍﺯﻱ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ‬
‫ﻓﻨﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺮ ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﻭﻳﮋﻩ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﺭ ﺣﻜﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﻱ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﻋﻤﻼ‬
‫ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﻲ ﻣﻮﺍﺯﻱ ﺑﺎ‬
‫‪ÊU¹dDF U{— ∫ fJŽ‬‬
‫ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﻓﻨﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻱ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﺍﺯ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﻪ‬
‫ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﻮﺭ‬
‫ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻣﻘﺎﻡﻫﺎﻱ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺍﺯ‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ‪۳‬‬
‫ﻧﺸــﺎﻥ ﻧﻈﺎﺭﺗﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﺑﻼﻏﻴﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﺣﺪ ﻣﻲﺭﺳﻴﺪ‪.‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺁﻥ ﺍﺑﻼﻏﻴﻪ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﻃﺒﻖ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﺑﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ‬
‫ﻭﺩﺍﻉ ﺑﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﯼ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺷﺪﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ‬ ‫‪ÊU¹“Ë—u ÈbN‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻧﻬﺎﺩ ﺻﻮﺭﻱ ﻣﻄﺮﺡ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﮔﺎﻡ ﺍﺳﺎﺳــﻲ ﺑــﺮﺍﻱ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳــﻮﺯﻥ ﺭﻳﻞ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻳﺎﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬ ‫ﻳﻜﺼﺪ ﻭ ﺳﻲ ﻭ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﻱﻫﺎ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ‬ ‫ﻗﻄﺎﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺯ ﺭﻳﻞ ﺧﺎﺭﺝ ﺷــﺪ ﺗﺎ ﺩﻭﻟﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺷﺎﻣﮕﺎﻩ‬
‫ﺷﺪ؛ ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ﺳــﺎﻝ ﻗﺒﻞ ﺍﺑﻼﻍ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺭﺍﺋﻪ‬ ‫ﻧﻬﻢ ﺑﺎ ﺗﻜﻪﺗﻜﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ‪ ،‬ﺁﺭﺍﻳﺶ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺩﺭ‬ ‫ﺩﻭﺷــﻨﺒﻪ ‪ ۱۸‬ﺗﻴﺮ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺩﺳــﺘﻮﺭ ﻛﺎﺭ ﺷﻮﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻋﻤﻞ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﺭﺩﻳﺒﻬﺸﺖﻣﺎﻩ ﺍﻣﺴﺎﻝ ﺷﻜﻞ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ‬ ‫ﻧﻈﺎﻡ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﻠﺴــﺎﺕ ﻗﺒﻠﻲ ﺑﻪ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳــﺖ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﻮﺭ‪ ،‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎ‬ ‫ﺍﺯ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺗﺎ ﺍﺗﺎﻕ ﻓﻜﺮ‬ ‫ﺗﺸــﻜﻴﻼﺕ ﻛﻼﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ‬
‫ﺍﺯ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻨﻔﻚ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﻱ ﺍﺩﻏﺎﻡ‬ ‫ﺷﺎﻩﺑﻴﺖ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﺩﺭﺧﻮﺍﺳــﺖ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﺷــﺪ ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳــﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳــﺰﻱ ﺭﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺍﺳــﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺑــﻪ ﺟﺎﻱ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘــﻦ ﺑﻪ ﺍﺩﻏﺎﻡﻫﺎ ﻳــﺎ ﺍﻧﻔﻜﺎﻙﻫﺎﻱ‬
‫ﺩﺭ ‪ ۱۸‬ﺗﻴﺮ ‪ ۸۶‬ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬ ‫ﻧﻜﺘﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﻮﺩﻳﻊ ﺭﻫﺒﺮ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺑﺮﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬ ‫ﻣﻮﺭﺩﻱ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻲ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‬
‫ﺩﻭﭘﺎﺭﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﺩ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺍﺩﻏﺎ ﻡ ﺷﺪ‪» .‬ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬ ‫ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺑﺮ ﺁﻥ ﭘﺎﻱ ﻓﺸﺮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﻓﺮﻫﺎﺩ‬ ‫ﻛﻪ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺁﻥ‪ ،‬ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﺍﺻﻼﺡ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭ‬
‫ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻱ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﻱ« ﻭ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺗﻮﺳــﻌﻪ‬ ‫ﺭﻫﺒﺮ ﻛﻪ ﺁﺭﺍﻡ ﻭ ﺳــﻨﮕﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺸﻐﻮﻝ‬ ‫ﻭ ﺗﺸــﻜﻴﻼﺕ ﺧﻮﺩ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﻝ ﺟﻠﺴــﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺍﻧﺴــﺎﻧﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﺧﺪﺍﺣﺎﻓﻈﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺗﺸﻜﻴﻼﺕ ﻛﻼﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬــﻮﺭ ﮔﻔﺖ‪:‬‬ ‫ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺑﻨﺪ ﺍﻭﻝ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻛﺎﺭ ﺷﻮﺭﺍ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫‪X¹d¹b ÊU “UÝ Êœd œËb× XNł —œ Áb –U ð« ÈU¼rOLBð‬‬
‫‪b¹błÊUO u²‬‬ ‫‪X¹d¹b ÊU “UÝ “« Áb VKÝ n¹UþË‬‬ ‫ﻣﻦ‬ ‫»ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﻗﺎﻳﻘﻲ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﺟﻠﺴﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺩﺳﺘﻮﺭ‬
‫‪È—uNLłfOz—v¹«dł«ÊËUF‬‬ ‫‪gM¹eÖv UŽ UO¼XO Ëu‬‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻧﭙﺮﺩﺍﺧﺖ‪ «.‬ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎﺭ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺍﺳﺎﺳــﻲ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ‬
‫‪—U —«“Ë‬‬ ‫‪‰UG² «v UŽÈ«—u XO Ëu‬‬ ‫ﻓﺮﻫﺎﺩ‬ ‫ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪﺍﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬ ‫ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﻧﺎﻣﺸﺨﺼﻲ ﻣﻮﻓﻖ‬
‫‪—uA —«“Ë‬‬ ‫‪±≥ÁdB³ðÈ«dł«v~M¼UL¼XO Ëu‬‬ ‫ﺳﺎﺑﻖ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﺭﻫﺒﺮ ﺩﺭ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ‬ ‫ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺭ ﺟﻠﺴــﻪ ﻧﻤﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ‬
‫‪È—uNLłfOz—v¹«dł«ÊËUF‬‬ ‫‪v U²Ý«ÈU¼dHÝv «dLŽÈU¼ÕdÞdÐ —UE‬‬ ‫ﺑﻴﺎﻥ‬ ‫ﺩﻭﻟﺖ‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫ﺗﻘﺎﺑﻞ‬ ‫ﺧﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ‬ ‫ﺷﺮﻭﻉ ﺭﺳﻤﻲ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺘﻨﻲ ﻗﺮﺍﺋﺖ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ‬
‫‪v¹«—«œ Ë ÈœUB² « —u « —«“Ë‬‬ ‫‪v¹«dł«ÈU¼ÁU~²ÝœtłœuÐhOB ð‬‬ ‫ﻛــﺮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﺍﻩ ﺳــﻜﻮﺕ‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻗﺮﺍﺋﺖ ﻣﺘﻦ ﺍﺯ ﺍﻋﻀﺎ ﺧﻮﺍﺳــﺘﺎﺭ ﻓﺮﺳــﺘﺎﺩﻥ‬
‫‪—uA —«“Ë‬‬ ‫« ‪U¼ÊU²Ý«X¹d¹b ÊU “UÝ„UJH‬‬ ‫ﭘﻴﺸــﻪ ﮔﺮﻓــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻓﻞ‬ ‫»ﺻﻠﻮﺍﺕ« ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻥ »ﺻﻠﻮﺍﺕ« ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﺧﺒﺮﻱ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﺸــﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺣﺪﻭﺩ‬ ‫ﻣﺘﻦ ﻣﺬﻛﻮﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ‬
‫‪ ۶‬ﻣــﺎﻩ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺕ ﻧﺎﻣــﻪ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﻱ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺗﺨﺎﺫ‬
‫ﺁﺧﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺳﻨﺪﻱ ﺯﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ‬ ‫ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺁﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺷﻮﺩ ﺑﺮ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﻣﺴﻠﻮﺏﺍﻻﺧﺘﻴﺎﺭ ﻛﺮﺩﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﻛﻤﻴﺘﻪﺍﻱ ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﺩﺍﻭﻭﺩﻱ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺍﻭﻝ‬ ‫ﻧﻬﺎﺩ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﻭ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻔﺖ ﺷﻮﺭﺍ ﻭ ﻫﻴﺎﺕ‬ ‫ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻴﺎﺕ ﻋﺎﻟﻲ ﮔﺰﻳﻨﺶ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺳﻠﺐ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺩﺍﺭﻱ‬ ‫ﻳﻜﺼﺪ ﻭ ﺳﻲ ﻭ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﺷــﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﻲ ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻣﻲ ﻛﺸﻮﺭ‪ ،‬ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﺷﻮﺭﺍﻱ‬ ‫ﺣﻠﻘﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎﻱ ﻳﻚ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺤﺪﻭﺩ‬
‫ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻛﺎﺭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﻧﺒﻮﺩ؛ ﻋﺎﻟﻲ ﺁﻣﺎﺭ‪ ،‬ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﻧﻔﻮﺭﻣﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﻫﻴﺎﺕ ﻋﺎﻟﻲ ﻧﻈﺎﺭﺕ‪،‬‬ ‫ﻛﺮﺩﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﻗﺪﺍﻣﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺴــﻮﻭﻟﻴﺖ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﻧﻘﺸﻪﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﻓﻨﻲ ﻫﻔﺖ‬ ‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﻴﻮﺳﺖ؛ ﺍﺗﻔﺎﻗﻲ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺗﺒﺼﺮﻩ ‪ ۱۳‬ﺑﻮﺩﺟﻪ ‪ ۸۵‬ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺳﻠﺐ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳــﻢ ﺗﻮﺩﻳﻊ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﻭ‬
‫ﺗﺒﺼﺮﻩ ‪ ۱۳‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺣﻤﻞ ﻭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﺸﺪﻩﺍﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﻣﻌﺎﺭﻓﻪ ﺍﻣﻴﺮﻣﻨﺼﻮﺭ ﺑﺮﻗﻌﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻘﺾ ﺻﺮﻳﺢ ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۱۳۸‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺩﭼﺎﺭ‬
‫ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺩﻩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪» :‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻮﻇﻒ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ‬
‫ﺩﺳﺘﮕﺎﻫﺎﻱ ﺫﻱﺭﺑﻂ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺻﻼﺡ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫ﺍﺯ ﺭﻭﺵ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﻪ ﺭﻭﺵ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻭ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺧﺪﻣﺎﺕ ‪ ،‬ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻣﺤﻮﻟﻪ ﺭﺍ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﺗﺎ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳــﺎﻝ ﺩﻭﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪ «.‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺩﻩ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻭ ﺍﺣﺼﺎﻱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ‬
‫ﻭ ﻣﺤﻞ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﺸــﺨﺺ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻮﻇﻒ ﺍﺳﺖ ﻻﻳﺤﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺭﺍ ﻧﻴﺮ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻭ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺩﻫﺪ ‪.‬ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺗﺒﺼﺮﻩ ‪ ۱‬ﻣﺎﺩﻩ‬
‫‪ ۱۳۸‬ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﺤﻘﻖ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﻓﻮﻕ‬
‫ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺩﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﻭ‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ‪ ،‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻮﻇﻒ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺿﻤﻦ ﺍﺻﻼﺡ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ‪،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺭﻭﺵﻫﺎ‬
‫ﻭ ﻓﻨﺎﻭﺭﻱ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺧﻮﺩ ‪ ،‬ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻨﻌﻄﻒ ‪ ،‬ﻛﺎﺭﺍ ﻭ ﺍﺛﺮﺑﺨﺶ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ‬
‫ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸــﻤﻨﺪﺍﻥ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻣﺤﻮﻟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﻭ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷﻮﺩ‪«.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴــﺐ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳــﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻝ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺮ‬
‫ﺧﻼﻑ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﻪ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪۱۳۲۶‬‬
‫ﺑﺮﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﻛــﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺮﻋﻬــﺪﻩ ﻭﺯﺍﺭﺕ‬
‫ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﮔﻔﺘﻨﻲ ﺍﺳــﺖ ﺣﺘﻲ ﺍﮔﺮ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷــﺪ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬﻢ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﺎﻛﺎﺭﺁﻣﺪﻱ ﺭﺍ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺯ ﺳﻨﺪ ﭼﺸﻢﺍﻧﺪﺍﺯ ﻭ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭﺍﻛﻨﺸﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﻧﻤﻲﺩﺍﺩ‬
‫ﺣــﺎﻻ ﺍﺻﻼ ﻣﻮﺟﻮﺩﻳﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻭﺍﻛﻨــﺶ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﭘﻨﺠﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻓﻌﻼ ﺩﺳﺖ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺗﻔــﺎﻕ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﻛﺸــﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻕ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ ‪.‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺗﺸﻜﻴﻼﺕ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﺭ ﺳﺘﺎﺩﻱ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﻱ‬
‫ﺷــﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺁﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻮﻕ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﻛﺎﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﺍﺷﺮﺍﻑ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻬﺎﺟﻤﻲ ﻧﻴﺰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﭼﺎﻟﺶ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷــﺪﻥ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ‬
‫ﻣﻴﺮﺯﺍﺑﻨﻮﻳﺲ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺷــﺮﺍﻳﻄﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻛﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﺯﻭﻱ ﻓﻨﻲ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻣﺼﻮﺑﺎﺕ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﺩ‪.‬‬
‫‪۵۸‬‬
‫ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ‪۴‬‬
‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ‪۱۳۲۶‬‬
‫× ‪vÐuIF¹ s‬‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﻪ ﻧﻬﺎﺩ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻣﻲ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱ ﻧﮋﺍﺩ‬
‫ﺑﺪﻳــﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻃﺮﺡ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ‬
‫ﻋﻠﻨﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻃﺮﺣﻲ ﻛﻪ‬
‫×‪۵۶ ‰UÝ —œ tłœuÐ Ë t U dÐ ÊU “UÝ fOz— t U~¹ bL‬‬
‫ﭼﻨﺪﻱ ﭘﻴﺶ ﺑــﺎ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻱ‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳــﺖ‬
‫ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺍﺳــﺘﺎﻧﺪﺍﺭﻱﻫﺎ‬
‫ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺑــﺎ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ‬
‫ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺩﺭ ‪ ۱۸‬ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺍﻣﻴﺮﻣﻨﺼﻮﺭ‬
‫ﺑﺮﻗﻌــﻲ ﺟﺎﻧﺸــﻴﻦ ﻓﺮﻫﺎﺩ‬
‫ﺭﻫﺒﺮ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻴﺮﻭ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮﻱ ﻋﺠﻴﺐ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﻣﻌﺮﻓﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻛﻪ ﺭﻓﺘﻦ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺩﺍﻋﻴﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ‬
‫ﺑﺎ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﺩﻭ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻱ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﮔﻔﺖ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﻋﺼﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﺭﻭﺩ ﻭ ﺑﺮﻗﻌﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺭﺋﻴﺲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﺷــﺪ ﻣﺎﻣﻮﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺍﺣﻤﺪﻱ ﻧﮋﺍﺩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺷﺎﻳﺪ ﻭﻱ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻛﺴﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﻧﺰﻭﺍﻝ ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ‬
‫ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭﻱ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﻤﻜﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﻘﺾ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺎﺩﻩ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺨﺶ ﺍﻋﻈﻢ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﮕﻪﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺭﺅﺳﺎﯼ ﺳﺎﺑﻖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫‪ .۲‬ﻋﻠﻲﺍﻛﺒﺮ ﻣﻌﻴﻦﻓﺮ‬
‫ﺭﺳﺎﻟﺖ ﺍﺻﻠﻲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻫﺪﺍﻳﺖ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﻛﺸــﻮﺭ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺻﺤﻴﺢ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﻚ ﺳﺘﺎﺩ ﻓﻨﻲ ﻭ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺍﮔﺮ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‬
‫ﻳﻚ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻣﻬﻢ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻛﺸﻮﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺯﻭﻱ ﻓﻨﻲ ﺍﻳﻦ ﺷﻮﺭﺍ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ‬
‫ﺻــﻮﺭﺕ ﺩﺑﻴﺮﺧﺎﻧﻪﺍﻱ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ ﺍﻣــﺎ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﻴﺮﺯﺍﺑﻨﻮﻳﺲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﭘﺮﻭﺭﺍﻧﺪﻩ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ‬
‫ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺍﻳﻔﺎ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﺩﺭ ﺗﻴﺮﻣــﺎﻩ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۳۵۶‬ﻭ ﻛﺸــﻮﺭ ﺑــﺎ ﻧﺎﺭﺿﺎﻳﺘﻲ‬
‫ﺭﻭﺯﺍﻓﺰﻭﻥ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻭ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻣﻴﺮﻋﺒﺎﺱ ﻫﻮﻳﺪﺍ ﺍﺯ ﺳــﻤﺖ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﻱ ﺑﺮﻛﻨﺎﺭ ﻭ‬
‫ﺁﻣــﻮﺯﮔﺎﺭ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﻭﻱ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﺷــﻮﺩ ﺗﺎ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻭﺍﺭﺩ ﻛــﺮﺩﻥ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﻭ ﺟﻮﺍﻥ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺟﻠﺐ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺑﺮﺁﻳﺪ ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻭﺯﺭﺍﻱ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪﺍﻱ‬
‫ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺳﻜﻮﻱ ﭘﺮﺵ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻭﺭﻩ »ﺁﺯﺍﺩﻱ‪ ،‬ﭘﻴﺸــﺮﻓﺖ‬
‫ﻭ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳــﻲ« ﺑﺎﺷــﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻳﺎﺳــﺖ‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻳﮕﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺘﻲ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮﺧــﻼﻑ ﻣﻴــﻞ ﻭ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺁﻣﻮﺯﮔﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﺗﺎ‬
‫ﺳﻄﺢ ﻳﻚ ﺍﺗﺎﻕ ﻓﻜﺮ ﺑﺎ ﺗﻌﺪﺍﺩ‬
‫ﻣﻌــﺪﻭﺩﻱ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻛﻮﭼﻚ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺑﺪﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺟﺪﺍ ﻭ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ‬
‫ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺑــﺮﻭﺩ ﻭ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻓﻘﻂ ﺭﻭﻱ ﻛﻠﻴــﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭ ﻧﻈﺮ ﺑﺪﻫــﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﻃــﺮﺡ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺧﺎﻟﺘﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻛﺸــﻮﺭ ﺗﻮﻧﺲ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺎ ﺧﻮﻥ ﻭﻱ ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻭﻱ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﻢ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﺩﻳﺴﻴﭙﻠﻴﻦ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ‬
‫ﻭ ﺑﻪ ﻫﺪﻑ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺧﻮﺩﺵ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﻲ ﺍﺳﺖ ‪ .‬ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺭﺍﻳﺰﻧﻲﻫﺎ‬
‫ﺭﺍ ﺁﻏــﺎﺯ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﺼﺎﻟﺤﻪﺍﻱ‬
‫ﺳــﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺨﺸــﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻃﺮﺡﻫﺎ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﮕﻪ‬
‫ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﺭﺍﻳﺰﻧﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻲﺷﻮﺩ ‪.‬‬
‫‪ ۳۰‬ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ‬
‫ﺩﺭ ﺗﻴﺮﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۶‬ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﻛﺸﻮﺭ‬
‫ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸــﻮﺭ ﺑــﻪ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻱ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﺟﻠﺴﻪ ﻭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺁﻥ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺪﻑ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﺗﺤﻮﻝ ﺩﺭ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭ ﻧﻬــﺎﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻭ ﺍﺭﺗﻘﺎﻱ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ‬
‫ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺩﺭ ﻛﺸــﻮﺭ ﺍﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻭﻇﻴﻔﻪ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫‪۵۹‬‬
‫‪Èd¼UE VÝULNÞ‬‬
‫×‪dÈ—U²Ý bL‬‬
‫ﺗﻀﺎﺩ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﯼ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺎﺭﻑ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺍﻭﻝ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻓﺮﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺥ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺭﺍﻭﻳﺎﻥ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﺸﺴﺖ ﭼﻴﺰﻱ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪ ﺟﺰ‬
‫ﺭﻭﻳﺎﺭﻭﻳﻲ ﻣﺠﺪﺩ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺑﻪ ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻛﺸــﻴﺪﻩ ﺷﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻱ ﺳﺮﺩ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪﺍﺵ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻱ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﻓﻜﺮ ﺗﺮﻣﻴﻢ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺧﻮﺩ ﻣﺮﻭﺭ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺩﺳــﺘﻮﺭ‬
‫ﺩﺍﺩ ﺗﺎ ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﻌﻮﻗﻪ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﻗﺮﺽ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻏﺎﺋﻠﻪ ﺍﺧﺘﻼﻑ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺘﺎﺭﻱﻓﺮ ﻭ ﻃﻬﻤﺎﺳــﺐ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺻــﻮﺭﺕ ﻣﻮﻗﺖ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺭﻓــﺖ ﺍﻣﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺯﺧﻤﻲ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﺧﺘﻼﻑﻫﺎ‬
‫ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺭﻣﻀﺎﻥﺯﺍﺩﻩ ﻭ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﺍﺑﻄﺤﻲ‪ ،‬ﺳــﺨﻨﮕﻮﻱ‬
‫ﺩﻭﻟــﺖ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺭﻭﺍﻳﺖﻫﺎﻱ ﺻﺮﻳﺤﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﻴﺎﻥ ﺭﺋﻴﺲ ﻛﻞ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰﻱ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳــﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳــﺰﻱ ﻭ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩﻱ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ‬
‫ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﻫﻔﺘﻢ ﻭ ﻫﺸﺘﻢ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻓﺘﺮ ﻭﻗﺖ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﺧﺎﺗﻤــﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﺩﻭﻟــﺖ ﺩﻭﻡ ]ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻭﻡ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﺧﺎﺗﻤــﻲ[ ﻭ ﺭﻭﻱ ﻛﺎﺭ ﺁﻣﺪﻥ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﺳــﺘﺎﺭﻱﻓﺮ ﻭ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﻛﺘﺮ ﻧﻤﺎﺯﻱ ﻭ ﺩﻛﺘﺮ ﻧﺠﻔﻲ ﻫﻢ ﺩﺭ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭﻝ ﺁﻗﺎﻱ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ )ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﺍﺑﻄﺤﻲ‪ ،‬ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ(‬
‫ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻓﺘﺮ ﻭﻗﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ‪ ،‬ﺍﺯ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ‬
‫ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ ﻛﻞ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﻫﻢ‬
‫ﭘﺮﺩﻩ ﺑﺮﻣﻲﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪...» :‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺟﻠﺴﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻧﻮﺭﺑﺨﺶ ﻭ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ‬
‫ﺑﻪ ﺍﺗﻔﺎﻕ‪ ،‬ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﺳﻪ ﺑﺎﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻮﺭﺑﺨﺶ‬
‫ﻳﺎﺩﺩﺍﺷــﺖ ﻓﺮﺳــﺘﺎﺩ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺍﺳــﺘﻌﻔﺎ ﻧﻤﻲﺩﻫﻲ‪ «.‬ﺷــﺎﻳﺪ‬
‫ﺁﺩﺭﺱﻫﺎﻱﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲﺍﺑﻄﺤﻲﻣﺎﺭﺍﺑﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎﻱﺷﺨﺼﻲ‬
‫ﺩﻭ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩ ﺭﻫﻨﻤﻮﻥ ﺳﺎﺯﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪﺍﺭﻱ‪،‬‬
‫ﻭﺯﻳﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺣﺎﻭﻱ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺎﻡ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫× ‪gЗu s‬‬
‫ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ‪۵‬‬
‫×‪œ«“¬ bL‬‬
‫ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﻧﺎﺷــﻲ ﺍﺯ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻱ ﺳﻬﺎﻡ‬
‫ﺷــﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ‪ ،‬ﺳــﻮﺩ ﻭ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺧــﻮﺩﺭﻭ ﻭ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗــﻲ‪ ،‬ﺑﻪﺯﻋﻢ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺑﺎﺏﻫﻤﺎﻳــﻮﻥ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺳﺘﺮﺱ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻛﺴﺮﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻮﺍﺟﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ .‬ﺭﺋﻴﺲ ﺑﻬﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺳــﻔﺮﻫﺎﻱ ﭼﻴﺪﻩﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬
‫ﺟﺪﻭﻝﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻼﻑﻧﻈﺮﻫﺎ ﺍﮔﺮﭼﻪ‬
‫ﺳــﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺎ ﭘﺎﺩﺭﻣﻴﺎﻧﻲ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻳﺎ ﻣﻌﺎﻭﻧﺎﻥ ﺍﻭﻝ ﺍﻭ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺩﻋﻮﺍ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲﻳﺎﻓﺖ ﺍﻣﺎ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻋﻀﻮ‬
‫ﺍﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻃﻬﻤﺎﺳــﺐ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻏﺒﺎﺭ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺭﺋﻴﺲ‬
‫ﻛﻞ ﻓﻘﻴﺪ ﺑﺎﻧﻚ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺗﻦ ﺩﺍﺷﺖ؛ ﺟﻨﮕﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﻮﺕ‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻣﺤﺴﻦ ﻧﻮﺭﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﻭﺯﻳﺮ ﺑﺎﺏﻫﻤﺎﻳﻮﻥ ﺧﺎﺗﻤﻪ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪﻱ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﺸــﻤﻜﺶ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﺳﺘﺎﺭﻱﻓﺮ ﻭ ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﺭﻧﮓ ﻭ ﺭﻭﻱ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻋﺘﺼﺎﺏ ﭘﻴﺮﻣﺮﺩﺍﻥ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴــﺘﻪ ﻭ ﭘﺮﺳــﺘﺎﺭﺍﻥ ﻃﻠﺒﻜﺎﺭ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺰﻳﻨﻲ ﺑﻮﺩ ﺑﺮ ﺁﺗﺶ ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻼﻑ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻭﺍﭘﺴﻴﻦﺭﻭﺯﻫﺎﻱﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩﺍﺯﺳﺎﻝ‪،۱۳۸۲‬ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﻪﻫﺎ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺗﺤﺼﻦ ﻛﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﻌﻮﻗﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸــﻮﺭ‬
‫ﻃﻠﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺘﺎﺭﻱﻓﺮ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺗﺎﻣﻴﻦﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻃﻠﺐ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﻪﻫﺎ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺣﻮﺍﻟﻪ ﻛﺮﺩ ﺗﺎ ﭘﻴﺮﻣﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﻭ ﭘﻴﺮﺯﻧﺎﻥ ﻣﻌﺘﺮﺽ ﺑﻪ ﺍﻣﻴﺪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﻌﻮﻗﻪ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﺎﺭﺕ ﺑﺎﺏﻫﻤﺎﻳﻮﻥ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ‬
‫ﺑﺎﺏﻫﻤﺎﻳﻮﻥ ﺭﻓﺘﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩ ﭼﻴﺰﻱ‬
‫ﺩﺭ ﺧﺰﺍﻧــﻪ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻭ ﭼﻚ ﻣﺤﻤﺪ ﺳــﺘﺎﺭﻱﻓﺮ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﮔﺸــﺖ ﺯﺩ ﺗﺎ ﺁﺗﺶ ﺍﺧﺘﻼﻑﻫﺎ ﺷــﻌﻠﻪﻭﺭﺗﺮ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﭼﻴﺰﻱ‬
‫ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﺼﻦ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻔﺤﺎﺕ ﺍﻭﻝ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬
‫ﻛﺸــﻴﺪﻩ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻏﺎﺋﻠﻪ ﻫﺮ ﺭﻭﺯ ﺣﺎﻝ ﻭ ﻫﻮﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲﺗﺮﻱ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ .‬ﺭﻳﺶﺳﻔﻴﺪ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﮊﻧﺮﺍﻝﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﺭﺍ ﻓﺮﺍ ﺧﻮﺍﻧــﺪ ﺗﺎ ﺿﻤﻦ ﭘﺎﺩﺭﻣﻴﺎﻧﻲ ﻭ ﺣﻞ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﭼﺎﺭﻩﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻞ ﻣﻌﻀﻞ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴﺘﻪﻫﺎ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺘﺎﺭﻱﻓﺮ ﻭ ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ‬
‫ﺍﺯ »ﺑــﺎﺏ ﻫﻤﺎﻳﻮﻥ« ﺗﺎ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﺳــﭙﻪ‪ ،‬ﺭﺍﻩ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻃﻮﻻﻧﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺑﻬﺖ ﻭ ﻧﺎﺑﺎﻭﺭﻱ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﺍﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺭﺳﻲ‬
‫»ﻻﻳﺤﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﭘﻮﻟﺸﻮﻳﻲ« ﺩﺭ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﺍﺑﻄﺤﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻭﻥ‬
‫ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﻲﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ‪،‬ﻣﺠﺒﻮﺭﻧﻴﺴﺖﺭﺍﻫﻲﻃﻮﻻﻧﻲﺑﭙﻴﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﺎ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻬﻢ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻬﺪﻱ ﻛﺮﻭﺑﻲ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ‬
‫ﺩﻗﻴﻘﻪ ﺑﻌﺪ ﻛﺎﺑﻮﺱ ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﻲ ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﺭﻧﮓ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﺍﺑﻄﺤﻲ ﺑﻪ ﻣﻬﺪﻱ‬
‫ﻛﺮﻭﺑﻲ ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮﻛﻨﺎﺭﻱ ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﺍﺯ‬
‫ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‪ .‬ﺧﺒﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺩﺭ ﺭﺍﻫﺮﻭﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﻣﻲﭘﻴﭽﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻱ؟ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ .‬ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮﻛﻨﺎﺭﻱ ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﻲ‬
‫ﺳﻴﺪﺻﻔﺪﺭ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭﺯﻳﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳــﻲ ﺩﺭ ﺻﺤﻦ ﻋﻠﻨــﻲ ﻣﺠﻠﺲ ﻗﺮﺍﺋﺖ ﺷــﺪ ﺗﺎ ﻛﻮﭺ‬
‫ﻃﻬﻤﺎﺳــﺐ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﺍﺯ ﺑﺎﺏ ﻫﻤﺎﻳﻮﻥ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ ﺳﻪ‬
‫ﺳﺎﻝ ﺍﺧﺘﻼﻑﻧﻈﺮ ﺩﺭ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺪﺗــﻲ ﭘــﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﻃﻬﻤﺎﺳــﺐ ﻣﻈﺎﻫــﺮﻱ‪ ،‬ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺘﺎﺭﻱﻓﺮ ﻫﻢ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺩﺍﺩ ﺗﺎ ﺳﻨﺎﺭﻳﻮﻱ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺗﺮﺍﮊﻳﻜﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﺸﺘﻢ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺟﻤﻊ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭﺍﻥ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﺍﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻫﻤﻜﺎﺭﻱﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺰﺍﻧﻪ ﻭ ﭼﻚﻫﺎﻱ ﺑﻲﻣﺤﻞ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﺟﺪﻱ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﻴﺰ‬
‫‪ ۱۳۸۲‬ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ‪ .‬ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‪،‬‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻭﻧﺎﻥ ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ‬
‫ﻫﺮ ﺭﻭﺯ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺗــﺎﺯﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﻭﺯﻳﺮ ﺑﺎﺏﻫﻤﺎﻳﻮﻥ‬

‫ﻫﺪﻑ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺮ ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﻭﻳﮋﻩ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺕ‬
‫ﻧﮕﺮﺍﻥﻛﻨﻨﺪﻩﺍﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻣﺪﺕ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻﺕ ﺩﺭ‬
‫ﻃﻮﻝ ‪ ۱۵‬ﻣﺎﻩ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﺁﺭﺍﻡ ﻭ ﺑﻲﺳﺮﻭﺻﺪﺍ ﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﮔﺮﻓــﺖ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸــﻮﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ‬
‫ﺑﻪ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺍﺳــﺘﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﻱﻫﺎ‬
‫ﻟﺐ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﮔﺸــﻮﺩ ﻭ ﺳــﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻱ ﮔﻨﮓ ﻭ‬
‫ﻣﺒﻬﻢ‪ ،‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻛﺮﺩ‬
‫ﺗﺎ ﺍﻣﻴﺮﻣﻨﺼﻮﺭ ﺑﺮﻗﻌﻲ‪ ،‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺭﺋﻴﺲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻠﻴﻚ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺤﻤﻮﺩ‬
‫ﺍﺣﻤﺪﻱﻧــﮋﺍﺩ ﺣﻜﻢ ﭼــﺮﺥ ﭘﻨﺠﻢ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻓﺮﻫــﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬﻢ‬
‫ﺍﺯ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺪ ﻛﻴﺴﻪﺍﻱ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﻔﺮ ﻭ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﮔﻼﻳﻪ ﻛﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻧﺰﺩﻳﻜﻲ‬
‫ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﻫﻤــﺎﻥ ﺭﻭﺯﻫﺎﻱ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﭘــﺮﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﺍﻭ ﺑﺎ‬
‫ﻋﻠﻲ ﺳــﻌﻴﺪﻟﻮ )ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻭ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﺳﻔﺮﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ( ﻭ ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻬﺮﻣﻲ )ﻭﺯﻳﺮ ﻛﺎﺭ‬
‫ﻭ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ( ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﺳﻔﺮﻫﺎﻱ ﺍﻭﻟﻴﻪ‬
‫ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬﻢ ﻧﻤﻮﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ‪ ،‬ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺪﻭﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﺳﻔﺮﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺭﻛﺎﻥ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴــﺮﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬﻢ ﺭﺍ ﺗﻜﺬﻳــﺐ ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲﻫﺎ ﺳــﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﺧﺘﻼﻓﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﻧﻪ ﺩﺭ ﺳﻄﻮﺡ ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺪ ﻭ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ‬
‫ﻭ ﻣﻌﺎﻭﻧﺶ ﻧﻤﻮﺩ ﻋﻴﻨﻲ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺳــﺘﻮﺭ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳــﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺳــﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺳــﺘﺎﻧﺪﺍﺭﻱﻫﺎ‪ ،‬ﺁﻏﺎﺯ‬
‫ﻓﺮﺁﻳﻨــﺪﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﮒ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭ ﺧﺘﻢ ﺷــﺪ‪ .‬ﺁﻥ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﻭ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﻋﻠﻨﻲﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬
‫ﺍﺧﺒــﺎﺭ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﻭﻋﺪﻩ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺩﺭ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚﻫﺎ ﻭ‬
‫ﺑﻴﻤﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺁﻥﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛــﺮﺩ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻛﺸــﻤﻜﺶ‪ ،‬ﺣﺬﻑ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ‬
‫ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﻟﻄﻤﻪﺑﺒﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻣــﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﻓﺮﻫــﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﻳــﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎﻱ ﺣﻀﻮﺭ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﻮﺩ‬
‫ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﮔﻮﺍﻩ ﺷــﻜﺎﻑ ﻋﻤﻴﻖ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺍﻭ ﻭ ﺭﺋﻴــﺲ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﻛﺎﺑﻴﻨــﻪ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻛﺮﺩ‬
‫ﺗﺎ ﺍﻣﻴﺮﻣﻨﺼﻮﺭ ﺑﺮﻗﻌﻲ‪ ،‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺭﺋﻴﺲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺭﺋﻴﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺍﻧﺤﻼﻝ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‪ ،‬ﻗﺪﻡ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻣﻴﺪﺍﻥ‬
‫ﺑﻬﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫‪۶۰‬‬
‫ﺑﺮﺩﺍﺷــﺖ ﺗﺎ ﻓﺮﺩﺍﻱ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮﺍﻥ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﺷﻜﺎﻑ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﺎﻟﺸﻲ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨــﺪ ﻓﺮﻫــﺎﺩ ﺭﻫﺒــﺮ ﻭ ﺩﺍﻭﻭﺩ ﺩﺍﻧﺶﺟﻌﻔــﺮﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮﻫﺎﻱ ﺑﻌﺪﻱ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺳﻌﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ »ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﮔﻔﺘﺎﺭﻱ«‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺳــﺎﻧﻪﻫﺎ ﻧﺴــﺒﺖ ﺩﻫﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﺭﻭﺷﻦ ﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﭘﺮﺣﻮﺻﻠﻪﺍﻱ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺭﻫﺒﺮ ﻭ ﺩﺍﻧﺶﺟﻌﻔﺮﻱ ﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭ ﻛﺴﻮﺕ ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫ﻭ ﻭﺯﻳــﺮ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩﻱ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﻗﺪﻡ ﺑــﻪ ﺑﺎﺗﻼﻕ ﺍﺧﺘﻼﻑ‬
‫ﺑﮕﺬﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﻭ ﺩﺍﻭﻭﺩ ﺩﺍﻧﺶﺟﻌﻔﺮﻱ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﻇﺮﻩ‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺩﺍﺩﻧﺪ‬
‫ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻨﺎﻗﺸﺎﺕ ﺩﻭﻃﺮﻓﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻌﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺣﻞ ﺩﺭﻭﻧﻲ ﻣﻨﺎﻗﺸﺎﺕ‪ ،‬ﺳﻮﮊﻩﻫﺎﻱ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﺑﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻣﻨﺘﻘﺪ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺎﻛﺘﻴﻚ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺑﺴﺘﻪﺷﺪﻥ ﺩﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﻃﻼﻉﺭﺳﺎﻧﻲ ﻛﺎﺭﺳﺎﺯ ﺷــﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﺱ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺍﻳﺮﻩ ﺑﺎﺯﻱﻫﺎﻱ ﺩﺭﻭﻧﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬﻢ ﺩﻭﺭ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻌﺎﺭﻑ ﺑﻪ ﺁﺯﻣﻮﻥ ﻭ ﺧﻄﺎﻫﺎﻳﻲ ﺩﺳﺖ ﺯﺩﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺮﻭﺻﺪﺍﻱ ﺁﻥ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻛﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ‬
‫ﺩﻳﮕــﺮ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬﻢ‬
‫ﺭﻭﻱ ﭘﺎﺷــﻨﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻧﻤﻲﭼﺮﺧﺪ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺭﺥ‬
‫ﺩﺍﺩﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻳﻜﺴﺎﻟﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻫﻢ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ‬
‫ﻣﻌﻴــﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﭼﻪ ﺭﺳــﺪ ﺑﻪ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ ﻧﻈﺎﻡ‪ .‬ﺍﺻﺮﺍﺭ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺑﺮ ﺧﺮﺝ ﻛﺮﺩﻥ‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﺳﻔﺮﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖ‬
‫ﻫﻴﺎﺕ ﻋﺎﻟﻲ ﮔﺰﻳﻨﺶ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ‪ ،‬ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ‬
‫ﺍﺷــﺘﻐﺎﻝ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻛﺎﺭ‪ ،‬ﺧﺎﺭﺝ ﺷﺪﻥ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‬
‫ﺍﺟــﺮﺍﻱ ﺗﺒﺼﺮﻩ ‪ ۱۳‬ﻗﺎﻧــﻮﻥ ﺑﻮﺩﺟــﻪ ‪ ۱۳۸۵‬ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻭﺍﺣﺪ‬
‫ﻣﻮﺍﺯﻱ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ ﻓﻨﻲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺎ‬
‫ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺭﺅﺳﺎﯼ ﺳﺎﺑﻖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫‪.۳‬ﻣﺤﻤﺪﺻﻔﻲﺍﺻﻔﻴﺎﺀ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺍﺻﻠﻲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷﺎﺧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻭ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻘﻮﻳﺖ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺭﺍﻩﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳــﺘﺨﺪﺍﻡ ﺩﺭ ﻃﺮﺡﻫﺎﻱ ﻋﻤﺮﺍﻧــﻲ ﻭ ﺗﻘﻮﻳﺖ‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﺎﻥ ﻣﺸــﺎﻭﺭ ﻭ ﭘﻴﻤﺎﻧﻜﺎﺭﺍﻥ ﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﻭ ﻣﺘﺨﺼﺺ‬
‫ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﻛﻨﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻥ ﺑﺤﺚ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ‬
‫ﺟﺎﺭﻱ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﺪﻩ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻭﻟﻲﺗﺮ‬
‫ﺍﺯ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮔﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﺷﻮﺩ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﺸﺎﺭﻫﺎﻱ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﻭ‬
‫ﻫﻴﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻓﺮﻣﺎﻳﺸــﻲ ﭘﻴﺪﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﭼﺎﻟﺶ ﺍﺻﻠﻲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺁﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻮﻥ ﻛﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ‬
‫ﻭ ﻧﻈــﺎﺭﺕ ﻭ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻋﻴﺐ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺁﺷــﻜﺎﺭ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻓﺸــﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ‬
‫ﻃﺮﻑ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﻴﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد‬
‫»‪...‬ﻣﺸﻜﻞ ﺍﺯ ﻳﻚﺳﻮ ﺑﺮﻣﻲﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎﻱ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ‬
‫ﺩﺭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﺁﻗﺎﻱ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺤﻘﻖ ﻧﺸﺪﻥ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺰﺍﻧﻪ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻭﺟﻪ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻫﻢ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﻮﺍﻟﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﺑﺮﮔﺸــﺖ ﻣﻲﺧﻮﺭﺩ ﻭ ﺩﻋﻮﺍﻫﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻲﺷــﺪ‪) «.‬ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪﺍﺭﻱ‪ ،‬ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ(‬
‫ﻭﺯﻳﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻛﻪ ﺳــﺎﺑﻘﻪ ‪ ۸‬ﺳﺎﻝ‬
‫ﺣﻀــﻮﺭ ﺩﺭ ﻛﺎﺑﻴﻨــﻪ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﺮﻭﻧــﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫ﺍﺳــﺖ »ﺍﺷــﻜﺎﻝ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳــﺰﻱ ﺍﺻﻠﻲﺗﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﺳــﺖ«‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿــﻮﻉ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻭﻝ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﻧﺠﻔﻲ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻓﻊ ﻣﻌﻀﻼﺗﻲ‬
‫ﻧﻈﻴــﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻤﺒﻮﺩ ﻣﻨﺎﺑــﻊ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻋﺪﻡ ﺗﻄﺎﺑﻖ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻭ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎﻱ ﻧﺎﺩﺭﺳــﺖ‪ ،‬ﻣﺘﺤﻮﻝ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺮﻳﻌﺘﻤﺪﺍﺭﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺟﺮﺍﺣﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻋﻘﻴﻢ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺭﻣﻀﺎﻥﺯﺍﺩﻩ ﻫﻢ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺍﺯ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﺧﺘﻼﻑ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺭﺋﻴﺲ ﻭﻗﺖ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺁﻗﺎﻱ ﺧﺎﺗﻤﻲ‪ ،‬ﺩﻛﺘﺮ ﻋﺎﺭﻑ‪،‬‬
‫ﺩﻛﺘﺮ ﻧﻮﺭﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺩﻛﺘﺮ ﺳــﺘﺎﺭﻱﻓﺮ ﻭ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ‪ ،‬ﻣﻦ‬
‫ﻫﻢ ﺩﺭ ﺟﻠﺴﻪﻫﺎﻱ ﺣﻞ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩﻡ ﺗﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻣﺼﺪﺍﻕ ﺍﺧﺘﻼﻑﻧﻈﺮﻫﺎ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺭﺳــﺎﻧﻪﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﻨﺘﺸــﺮ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﻳﻜﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﺸﺴﺖﻫﺎ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺨﻨﮕﻮﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻢ‬
‫ﺍﺯ ﺩﻭﻟــﺖ ﺩﻓﺎﻉ ﻛﻨﻢ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﺍﺧﺘﻼﻑﻫﺎ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﺁﻥ ﻣﻨﺘﺸــﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁﻗﺎﻱ ﺧﺎﺗﻤﻲ‬
‫ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﺩﺍﺷــﺖ‪) «.‬ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺭﻣﻀﺎﻥﺯﺍﺩﻩ‪،‬‬
‫ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ( ﺳﺨﻨﮕﻮﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺎﺗﻤﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺘﺎﺭﻱﻓﺮ ﻭ ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﭼﺎﻟﺶ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺣﺴﺎﺳــﻲ ﭘﺮﺩﻩ ﺑﺮﻣﻲﺩﺍﺭﺩ‪» :‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺍﻋﺘــﺮﺍﻑ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ ﻭ ﺩﻛﺘﺮ ﺳﺘﺎﺭﻱﻓﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ‬
‫ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺎﺭ ﻛﻨﻨﺪ‪ ...‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﻗﻬﺮ ﻭ ﻏﻀﺐ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪) «.‬ﻣﻨﺒﻊ ﻗﺒﻠﻲ(‬
‫ﺷﺮﻭﻉ ﺍﺧﺘﻼﻑﻫﺎ‬
‫ﻫﻨﻮﺯ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﻲ ﺑﺮ ﺍﻭﺿﺎﻉ‬
‫ﻣﺴــﻠﻂ ﻧﺸــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺍﻭﻭﺩ ﺩﺍﻧﺶﺟﻌﻔﺮﻱ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳــﻢ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺪﺍﺷﺖ ﺭﻭﺯ ﺑﺴﻴﺞ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﻣﻈﺎﻫﺮﻱ‪ ،‬ﺩﻡ ﺍﺯ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺯﺩ‪ .‬ﻓﺮﺩﺍﻱ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﻣﻌﺎﺭﻓﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺣﺮﺍﺳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪،‬‬
‫ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻭﺯﻳﺮ‬
‫ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩﻱ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﻱ ‪ ۲۰‬ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﻨﺪ‪ «.‬ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺍﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻋﻤﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻬﻢ ﻣﻲﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺯ ﺷﻜﺎﻑ ﻋﻤﻴﻖ ﻣﻴﺎﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫‪۶۱‬‬
‫ﺍﻣﺎﻧﺘﺪﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﻣﻨﻌﻜﺲ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻻﺕ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻧﻴﺴــﺖ‪ .‬ﻭﻱ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺣﻖ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ‬ ‫« ‪—œ vF dÐ —uBM dO‬‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﺻﻼﺡ‬ ‫‪ÊU “UÝ ÁU~¹Uł œ—u‬‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑــﻖ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻏﻠﺘﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺩﻭﻟﺖ‬ ‫‪U « XÝ« t²HÖ s Ý r‬‬
‫ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‪،‬‬ ‫‪s¹dš¬ Ê«d¹b “« vJ¹‬‬
‫‪t u~M¹« «— Ë« v «dM Ý‬‬
‫ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻻﻳﺤﻪ ﺍﺻﻼﺡ‬
‫—‪bM v X¹«Ë‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻓﻘﻂ ﻣﺎﺩﻩ‬
‫‪bI²F —uNLł fOz—ò‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻣﺠﻠﺲ ﺩﺭﺑﺮﺩﺍﺭﺩ‬ ‫«‪ÊU “UÝ œdJ¹Ë— XÝ‬‬
‫ﻫﺮﺳﺎﻟﻪ ﺍﺻﻼﺡ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺣﺘﻲ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻣﺠﻠﺲ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﻗﻌﻲ‬ ‫‪v² O «d³O X¹d¹b‬‬
‫ﺧﻼﻑ ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۳‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۳‬ﻛﻪ‬ ‫«‪b¹UÐ ÁUÖb¹œ s¹« XÝ‬‬
‫ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎﻻﻫﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ‬ ‫‪åÆbM dOOGð‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺟﺮﺍ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﺪﻡ ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫‪U¹ ÊU “UÝ ÊUÝUM —U‬‬
‫ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮﺍﻗﻊ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺗﻲ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ‬ ‫‪fOz— dE UÐ «— œuš b¹UÐ‬‬
‫ﺭﻭﺡ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺻــﻼﺡ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻳﻚ ﺍﻣﺮ ﺍﻟﺰﺍﻣﻲ‬ ‫‪U¹ bM @M¼UL¼ —uNLł‬‬
‫‪Æb ËdÐ b¹UÐ‬‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۸۰‬ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺍﺻﻼﺡ‬
‫‪vM²³ b¹UÐ r−MÄ t U dÐ‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ‬
‫‪v öÝ« œUB² « Èu~ « dÐ‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺩﻭﻡ‪ ،‬ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ ﻭﻟﻲ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ‬ ‫‪œu rOEMð‬‬
‫ﻧﺒﻮﺩ ﻋﺰﻡ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﻩ ﻣﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﺎ ﻣﺸــﻜﻞ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷــﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺩﻳﺪﺍﺭﻱ ﻛﻪ ﻛﺎﺭﮔﺰﺍﺭﺍﻥ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﻌﻈﻢ ﺭﻫﺒﺮﻱ‬ ‫‪dN ∫ fJŽ‬‬
‫ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻣﻴﺎﻥﻣﺪﺕ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺯﻧﺠﻴﺮﻭﺍﺭ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺘﺼﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﺩﺭ ﻏﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ‬ ‫ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ‪۶‬‬

‫ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬

‫ﺍﻫﺪﺍﻑ ﭼﺸــﻢﺍﻧﺪﺍﺯ ﻣﺤﻘﻖ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺎﻛﻴﺪﻱ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺍﺻﻼﺡ ﻣﻲﺷﺪ ﻭﻟﻲ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺻﻼﺣﻲ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺸﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻕ ﺑﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻜﺮﺍﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ‬
‫ﺧﻴﺮ ﺑﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ّ‬ ‫ﻣﻮﺳﻲ‬ ‫ﺭﻳﺎﺳﺖ‬ ‫ﺯﻣﺎﻥ‬ ‫ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۰‬ﻭ‬
‫ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﮐﺎﺭﮐﻨﺎﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻃﺒﻖ ﺭﻭﺍﻝ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻭ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞﻫﺎﯼ ﺷــﺨﺼﻲ ﻳﺎ ﺳﺮﻭﻳﺲﻫﺎﻱ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻛﺎﺭ‬
‫ﺁﻣﺪﻧﺪ ﺑﺎ ﺩﺭ ﺑﺴــﺘﻪ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺩﺭ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻛﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻛﺎﺭﻣﻨﺪﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﻲ ﺧﻴﺮ ﻣﺪﺕ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻭ ﺟﺎﯼ‬
‫ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﮐﺘﺮ ﺑﺎﻧﻜﻲ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﻛﺎﺭ ﺁﻣﺪﻥ ﺑﺎﻧﮑﯽ‪،‬‬
‫ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻓﺮﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷــﺪﻧﺪ ﻭﻟﻲ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻳﺎ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺟﺎﻫﺎﻱ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺷﺎﺋﺒﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺑﻮﺩﻥ‬
‫ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﮔﺮﻳﺒﺎﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺍﻣﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﺘﺪﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﻲﺑﺴﺖ ﻭ‬
‫ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ‪ ۳۵‬ﺳﺎﻝ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﻭﺵ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻔﺖ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۳۵۳‬ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺭﻳﺨﺖ ﻭ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱﻫﺎﻱ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻇﺮﻓﻴﺖ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﺸــﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﻨﻔﺠــﺮ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭ ﺭﺍ ﻛﺎﻫﺶ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﻱ ﺷﺪﺕ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﭘﻴﺸــﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺗﻜﻨﻴﻚﻫــﺎﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‪،‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﺸﻢ ﺑﻪ ﺣﺎﻝ ﺗﻌﻠﻴﻖ ﺩﺭﺁﻣﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻧﻬﺎﺩ ﺗﺼﻤﻴﻢﺳﺎﺯ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻈﺎﻥ ﺍﺗﻬﺎﻡ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺗﺎﺭﻳﺦ‬
‫ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﺷﺪﻥ ﺍﺳﺖ!‬
‫ﺍﺯ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ‪،‬‬
‫ﻣــﺮﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﻭﻝ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺎﺭ ﮔﺬﺍﺷــﺖ‬
‫ﻭ ﺍﻣﻴﺮﻣﻨﺼــﻮﺭ ﺑﺮﻗﻌﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳــﻴﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺍﻭ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﺮ ﺻﺪﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﺼﺎﺏ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺷﻜﻞ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺯﻣﺰﻣﻪ‬
‫ﺍﻧﺤﻼﻝ ﻳﺎ ﺍﺩﻏﺎﻡ‪ ،‬ﻗﻮﺕ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ!‬
‫ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺗﻬﺎﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻏﻴﺮﺻﺮﻳﺢ ﺑﻪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻭﺍﺭﺩ ﺍﺳﺖ ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺪﻥ ﺗﻔﻜﺮﺍﺕ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺴﺘﻲ ﻭ ﺍﻭﻣﺎﻧﻴﺴﺘﻲ‬
‫ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷــﺎﻳﺪ ﺩﻟﻴﻞ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺯ ﺗﻔﻜﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻭ ﺑﻮﺩﺟــﻪ ﺑﺮﻣﻲﮔــﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑــﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻛﺜﺮ‬
‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ‪ ،‬ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮﺩﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﺸﺎﻭﺭﺍﻥ ﺯﻳﺎﺩﻱ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻛﺸــﻮﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﻣﺘﺪﻫﺎﻱ ﻏﺮﺑﻲ ﭘﺎﻳﻪﺭﻳﺰﻱ ﺷﺪ ﻭﻟﻲ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺍﻛﺜﺮ ﺁﻥ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺘﻌﻬﺪ‬
‫ﻭ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ‪ ،‬ﺍﻣﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳــﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ‬
‫ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻬﺎﻡ ﻣﺼﺪﺍﻕ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﻡ ﺭﻭﺳﺎ ﺑﺎ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻭ ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﻱ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺭﻭﺵﻫﺎ‪ ،‬ﺍﺷﻜﺎﻟﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛــﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴــﺘﻲ ﺭﻭﺵ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎ‬
‫ﭼﺸﻢﺍﻧﺪﺍﺯ ‪ ۲۰‬ﺳﺎﻟﻪ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﻛﻠﻲ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﺭﺳــﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﺴﺘﻨﺪﺍﺕ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺼﻮﺏ ﺑﻪ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻧﻤﻲﺧﻮﺭﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺘﻨﺪﺍﺕ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺭﺳﻢ‬
‫ﺩﺍﻣﻨﻪ ﺷﺎﻳﻌﺎﺕ ﻫﺮ ﺭﻭﺯ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮﻱ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﺩﻓﺎﺗﺮ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳــﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻧﺎﺍﻣﻴﺪ ﺍﺯ‬
‫ﺛﺒﺎﺕ ﻭ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭﻱ ﺷــﻐﻠﻲ ﺑﺎ ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺟﻮﻳﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻜﻮﺕ ﻭ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﺑﺮ ﺭﺍﻫﺮﻭﻫﺎﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺣﺎﻛﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﺭﺳﻤﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻧﮕﺮﺍﻧﻲ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺷﻐﻠﻲﺷﺎﻥ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳــﺖ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺍﺯ ‪ ۱۴۰۰‬ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ‪۳۰۰‬‬
‫ﻧﻔﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻣﻌﺎﻭﻧﺖ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﻭ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻱﻫﺎﻱ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻱ‬
‫ﺷــﻮﺩ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺑﻲﺍﻃﻼﻋﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺩﻓﺎﺗﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ‬
‫ﺧــﻮﺩ ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻭﻝ ﻣﺮﺩﺍﺩ ﺍﻣﺴــﺎﻝ ﻟﺰﻭﻣﻲ ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳــﺖ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﭼﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻧﻴﺮﻭ ﻭ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻣﻮﺭ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﺑﺎﺳﺎﺑﻘﻪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﻧﺎﻣﺶ ﻓﺎﺵ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻲ ﺍﺑﻼﻏﻴﻪﺍﻱ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﺍﻋﻼﻡ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺷﻐﻠﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﻭ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﻋﻬﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﻧﻴﺎﻣﺪﻧﺪ ﺷﺨﺺ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ‬
‫ﻣﻮﻇﻒ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺷﻐﻠﻲ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﺪ! ﺍﻣﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽ‬
‫ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺳﺮﺩﺭﮔﻤﯽ ﺍﻳﻦ ﺳﺌﻮﺍﻝ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮﺍ‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺁﻣﺪﻳﻢ؟‬
‫ﻧﺎﺭﺿﺎﻳﺘﻲ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ‬
‫ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛــﻪ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﺭﻳﺎﺳــﺖ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ‬
‫ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪ ﺍﺯ ﻛﻨﺪﻱ ﻛﺎﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﮔﻠﻪ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﻼﻳﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺪﻭ ﺍﻣﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺭﺩﻩﺑﺎﻻﻱ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﭘﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻓﺮﻫﺎﺩ ﺭﻫﺒﺮ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ‬

‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺳﻨﺎﺗﻮﺭﻫﺎ ﻣﻲﺭﺳﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺁﻭﺭﻳﻞ‬
‫‪ ،۲۰۰۶‬ﺟﻮﺷﻮﺁ ﺑﻮﻟﺘﻦ ﺭﻳﺎﺳﺖ )‪ (OMB‬ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﻭﻱ ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﻛﺎﺥ ﺳﻔﻴﺪ ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺠﺪﻫﻢ‬
‫ﺁﻭﺭﻳﻞ ﺟﻮﺭﺝ ﺑﻮﺵ‪ ،‬ﺑﺎﺏ ﭘﻮﺭﺗﻤﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻭﻱ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ‪ ۲۶‬ﻣﻲ ‪ ۲۰۰۶‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺳﻨﺎﺗﻮﺭﻫﺎ ﺭﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ )‪(OMB‬‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺍﺟــﺰﺍﻱ ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﻮﺩﺟــﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎﺭ ﺩﻓﺘﺮ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ )‪ (RMO‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﻨﺎﻓﻊ‬
‫ﺩﻭﻟﺖﻓﺪﺭﺍﻝﺁﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﻲﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﻧﻴﻤﻲﺍﺯﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ‬
‫)‪ (OMB‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻓﺎﺗﺮ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﺎﺯﺭﺱ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﺯﺭﺳــﺎﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﻳﻚ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﭼﻨﺪ ﺁﮊﺍﻧﺲ ﻓﺪﺭﺍﻝ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺣﻮﺯﻩ ﻣﺤﻠﻲ‬
‫ﻣﺜﻞ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﻧﺎﻭﻫﺎﻱ ﺟﻨﮕﻲ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻨﺼﻮﺏ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺘﻲ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﺸﺎﻭﺭﻩ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺷﺎﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖﻫﺎﻱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺁﮊﺍﻧﺲ‬
‫ﻓﺪﺭﺍﻝ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺨﺼﻴﺺ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﺨﺸــﻲ ﺍﺯ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﻳﺎﺳــﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺑﻪ‬
‫ﻛﻨﮕﺮﻩ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﻬﺮﻩﻫﺎﻳﻲ ﻣﻬﻢ‬
‫ﺩﺭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ )‪ (OMB‬ﻭ ﺩﻓﺘﺮ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻭ ﺍﻏﻠﺐ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ‪ EOP‬ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﻫﻨﺪ‪.‬ﺳﺎﻳﺮ ﺩﻓﺎﺗﺮﻱ‬
‫ﻛﻪ ﺍﺯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ )‪ (OMB‬ﭘﺸــﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺸﺎﻭﺭﻩ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺩﻓﺘﺮ ﺍﻣﻮﺭ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭﻱ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺑﺎﺯﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻭ ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﮕﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﻜﻼﺕ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺪﺍﺑﻴﺮ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫــﺎ ﻭ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ‬
‫ﺩﺭﺳــﺖ ﺣﻞ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ‬
‫ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻱ ﻭ ﻧﻮﺳﺎﺯﻱ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭘﻴﺮﻭﺯﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺷﻜﻞ‬
‫ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺘﺎﺳــﻔﺎﻧﻪ ﺍﺯ ‪ ۲۷‬ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺣﻞ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﻣﻬﻢ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭ ﻳﻚ ﺑﺤﺚ ﺟﺪﻱ ﻭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻱ ﺍﺯ ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﮕﺎﻥ‬
‫ﻭ ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮﺍﻥ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ ﻭ ﻛﻠﻴﺪﻱ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬
‫ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻮﺩﺟــﻪ )‪ (BRD‬ﻭ ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺟﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭﻱ )‪LRD). BRD‬‬
‫ﻣﺴﻮﻭﻝ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﻣﻮﺭ‬
‫ﻓﻨﻲ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﻳﺎﺳــﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﻓﻮﺭﻳﻪ‬
‫ﻫﺮ ﺳــﺎﻝ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺷﺎﻳﺎﻥ ﺫﻛﺮ ﺍﺳﺖ ﻫﺪﻑ ‪BRD‬‬
‫ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﺩﻓﺘﺮ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻨﮕﺮﻩ )‪ (CBO‬ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺁﻥ‪،‬‬
‫ﺩﭘﺎﺭﺗﻤﺎﻥ ﺧﺰﺍﻧﻪﺩﺍﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻋﻮﺍﻳﺪ ﺷﺎﺧﻪ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﻛﻤﻴﺘﻪ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﻙ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻋﻮﺍﻳﺪ ﻛﻨﮕﺮﻩ ﻫﻤﺴﻮ ﺍﺳﺖ‪LRD .‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ ﻣﻮﺳﺴــﻪ ﺗﻬﺎﺗﺮﻱ ﺍﺻﻠﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻓﺪﺭﺍﻝ ﺩﺭ ﻭﺿﻊ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻳﺎ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﺪﺍﺭﻙ ﻭ ﺷــﻮﺍﻫﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻱ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ‬
‫ﺭﺳــﻤﻲ ﻓﺪﺭﺍﻝ ﺭﺍ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ LRD .‬ﺍﻳﻦ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭﺿﻊ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻳﺎ ﻣﺪﺍﺭﻙ ﻭ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻱ ﺭﺍ ﺑﻴﻦ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺎﺯﺭﺳﺎﻥ ﻓﺪﺭﺍﻝ‬
‫ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺁﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻱ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ‪ LRD‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺴﻮﻭﻝ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖ ﻻﻳﺤﻪ‬
‫ﺛﺒﺖﻧﺎﻣﻲ )‪ (EBM‬ﺑﻪ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۶۲‬‬
‫ﻳــﺎ ﻫﻴﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﻗــﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺩﻓﺘﺮ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻓﺎﺗﺮ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ )‪ (EOP‬ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﺠﺮﺍﻱ ﻣﻬﻤﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻛﺎﺥ ﺳﻔﻴﺪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻧﻈﺎﺭﺕ‬
‫ﺑــﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺁﮊﺍﻧﺲﻫــﺎﻱ ﻓــﺪﺭﺍﻝ ﻣﻲﭘــﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﻭﻇﻴﻔﻪ‬
‫)‪ (OMB‬ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﺸــﺎﻭﺭﻩ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺍﺭﺷﺪ ﻛﺎﺥ‬
‫ﺳﻔﻴﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬﺍﺭﻱ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭﻱ‪،‬‬
‫ﻧﻈﻢ ﺑﺨﺸــﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪﺭﻳﺰﻱ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻓﺪﺭﺍﻝ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﻣﺎﻣﻮﺭﻳﺖ ﺍﺻﻠﻲ ﺩﻓﺘﺮ‬
‫ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺭﺅﺳﺎﯼ ﺳﺎﺑﻖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫‪ .۴‬ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺘﺎﺭﻱﻓﺮ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ ﻭ ﻛﻠﻴﺪﻱ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﺭﻩ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﭘﻴﺮﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻳﻚ‬
‫ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳﺖﮔﺬﺍﺭﻱﻫﺎ ﻭ‬
‫ﺁﻳﻨﺪﻩﻧﮕﺮﻱﻫﺎ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻘﺶ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﻧﻬﺎﺩ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻬﺎﺩ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬
‫ﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻠﺰﻡ ﺍﺳــﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻨﺰﻟﺖ‬
‫ﺩﻫﺪ ﻭ ﺷــﺄﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻧﻬــﺎﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻻﻥ‬
‫ﺩﺭ ﻛﺸــﻮﺭ ﻳﻚ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻮﭼﻚ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻟﻲ ﺍﺯ‬
‫ﻳﺎﺯﺩﻫﻢ ﺟﻮﻻﻱ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳــﺎﻝ ﻣﺎﻟﻲ ‪ ۲۰۰۸‬ﺍﻇﻬﺎﺭ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻓﺪﺭﺍﻝ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﺳــﺖ‪ .‬ﻭﻇﻴﻔــﻪ ‪ ۵۰۰‬ﻛﺎﺭﻣﻨﺪ )‪(OMB‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﺮﺩﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻓﺪﺭﺍﻝ ﺑﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎﻱ‬
‫ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻧﻘــﺶ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓﻛﻨﻨــﺪﻩ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ‬
‫)‪ (OMB‬ﺑﺎ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻱ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺘﺮﻳﻨﮓ ﻭ ﺍﻧﺘﺸــﺎﺭ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳــﺖ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺁﮊﺍﻧﺲﻫﺎﻱ ﻓﺪﺭﺍﻝ‪ ،‬ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ »ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻛﺎﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﺭﻳﺎﺳﺖﺟﻤﻬﻮﺭﻱ« )‪ (PMA‬ﻭ ﺑﺎﺯﺑﻴﻨﻲ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺁﮊﺍﻧﺲﻫﺎ ﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﻓﺘــﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳــﺎﺩﻱ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺰﺏ ﺣﺎﻛﻢ ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺯ ﺣﺰﺏ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﺩﺭ ﭘﺴﺖ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺷﺶ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﺻﻠﻲ ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺪﻳﺮ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻭﻥ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻭﻥ ﻣﺪﻳﺮ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺩﻓﺘﺮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭ ﺍﻣﻮﺭ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺩﻓﺘﺮ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬﺍﺭﻱ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ‬
‫ﻓــﺪﺭﺍﻝ ﻭ ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﻓﺪﺭﺍﻝ ﺗﻮﺳــﻂ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ‪۷‬‬
‫ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ‬
‫ﺩﺭ ﮐﺎﺥ ﺳﻔﻴﺪ‬
‫ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ )‪(OMB‬‬
‫‪vKF³× pÄuÄ ∫ tLłdð‬‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻓﺪﺭﺍﻝ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ ﺑﺪﻧﻪ ﺍﺻﻠﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺭﺍ ﺗﺸــﻜﻴﻞ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺍﺯ ﺳﻪ ﻗﻮﻩ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭﻱ ﻭ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻧﻘﺶ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻣﻬﻤﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﻗﻮﻩ‬
‫ﺍﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻭ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺖ ﻓﺪﺭﺍﻝ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﻓﺘﺮﻱ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺩﺭ ﻛﺎﺥ ﺳﻔﻴﺪ‬
‫ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﺥ ﺳﻔﻴﺪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﻳﻦ ﺩﻓﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺗﻤﻬﻴﺪ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻓﺪﺭﺍﻝ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺩﻓﺘﺮ‪ ،‬ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﺸﺎﻭﺭﻩ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺍﺭﺷﺪ‬
‫ﻛﺎﺥ ﺳﻔﻴﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺬﺍﺭﻱ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭﻱ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﻓﺪﺭﺍﻝ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪ .‬ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﺯ ﭼﻬﺎﺭ ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺩﻭﻟﺖ ﻓﺪﺭﺍﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳــﺖ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﺯ ﻫﻢ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ‬
‫‪ ۱۹۹۰‬ﺍﻳﻦ ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺠﺪﺩﺍ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪ ﻭ ﺩﻭ ﻧﻘﺶ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻭ ﺑﻮﺩﺟــﻪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻲ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺩﻓﺘﺮ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺁﻳﺰﻧﻬﺎﻭﺭ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﭼﻬﺎﺭﺷﻨﺒﻪ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪۲۰۱۲‬‬
‫ﺗﻌﺎﺩﻟﻲ ﺩﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺑﻮﺵ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ‪ :‬ﻳﻚ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻗﻮﻱ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﻭ ﺳﻌﺎﺩﺕ‬
‫ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﺳﺘﺎﻱ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﻳﺎﺭﻱ‬
‫ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﺣﺰﺑﻲ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺣﺎﻛﻢ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺍﻧﺘﺨــﺎﺏ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳــﺖ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻳﻼﺕ ﺣﺰﺑﻲ‬
‫ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﺸــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺩﻓﺘﺮﻱ ﺍﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﺁﻥ ﺑﺪﻭﻥ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﺣﺰﺑﻲ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺍﺻﻠﻲ‬
‫ﺩﻓﺘﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ‬
‫ﻭ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺳﻨﺎﺗﻮﺭﻫﺎ‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﻓﺘــﺮ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﺑﻮﺩﺟــﻪ )‪ (OMB‬ﺩﺭ ﺳــﻄﺢ ﻛﺎﺑﻴﻨﻪ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫‪۶۳‬‬
‫‪d sOF d³ «vKŽ‬‬
‫‪vÐU×Ý tK « eŽ‬‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ‪۱‬‬
‫ﭼﻨﻴــﻦ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩ‪» :‬ﻓﺮﺩﺍ ﺻﺒﺢ ﻣﺎ ﺁﻣﺪﻳﻢ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﻣﻦ‬
‫ﺍﻭﻝ ﺷــﻚ ﻛﺮﺩﻡ‪ ...‬ﮔﻔﺘﻢ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺭﺍﺩﻳﻮ ﻭ‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﻳﻚ ﺧﺮﺩﻩ ﺷﻮﺭﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻃﻮﺭ‬
‫ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻡ ﺑﻪ ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﭘﺎﺭﺱ‪ ،‬ﻧﻄﻖ ﭘﻴﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ‬
‫ﻧﻮﺍﺭ ﺷﺎﻩ ﺭﺍ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻧﺪﻡ ﺩﻳﺪﻡ ﻧﺨﻴﺮ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ «.‬ﺷــﺎﻩ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭﮔﻴﺮ‬
‫ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻲ ﺭﺍﻫﻲ ﺟﺰ ﺣﻮﺍﻟﻪ ﻣﺸــﻜﻼﺕ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻧﺪﺍﺷــﺖ‪ .‬ﺷﺎﻩ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺟﻤﻊﻭﺟﻮﺭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻣﺒﺪﻝ‬
‫ﺳــﺎﺧﺖ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ‪ ۲۵۰۰‬ﻧﻔﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫‪ ۳۰۰‬ﻧﻔﺮﻩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮﺩ‪.‬ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﻌﻴﻨﻴﺎﻥ‪ -‬ﻭﺯﻳﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻣﻮﺯﮔﺎﺭ‪ -‬ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﺁﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ‬
‫ﻛﻤﺒﻮﺩ ﺳﻴﻤﺎﻥ ﻧﻴﺴــﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻛﻤﺒﻮﺩ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ «.‬ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺍﺿﻄﺮﺍﺭ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻲ ﻣﺸــﻜﻞ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻧﻘﺶ ﻳﻚ‬
‫ﺗﺮﻣﺰﮔﻴﺮ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﻱ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﻮﻙ ﭘﻴﻜﺎﻥ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮﻱ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪،‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺟﻬﺎﺕ ﺭﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﺩﺭ ﻣﻤﻠﻜﺘﻲ ﻛﻪ ﺍﺭﺗﺸﺒﺪ‬
‫ﺗﻮﻓﺎﻧﻴﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺗﺴﻠﻴﺤﺎﺗﻲ ﻭﺯﻳﺮ ﺟﻨﮕﺶ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻱ ‪ ۱۰‬ﺩﻓﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺗﻠﻔﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻫﺮ ﺩﻓﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺩﻓﻌﻪ ﭘﻴﺶ‪ ۱۰ ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺩﻻﺭ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺗﺮ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ‪ ،‬ﻛﺎﺭﻫﺎ ﭼﻄﻮﺭ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮﻭﺩ؟«‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﺿﺎﺑﻄﻪ ﺑﻮﺩ‪ «.‬ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻲﺑﺎﻥ ﺭﺍ ﺳﻴﺎﺳﺘﻲ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻲﻣﻬﺮﻱﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ‬
‫ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﻮﺝ ﺍﻧﻘﻼﺏ ‪ ۵۷‬ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺭﺳــﻴﺪ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺮ ﺳﺮﻛﺎﺭ‬
‫ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺍﻣﺎ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻛــﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺣﺘﻲ ﺿﺮﻭﺭﺗﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻭﺟــﻮﺩ ﺁﻥ ﻧﻤﻲﺩﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﮔﻮﻳﻲ ﺳﻨﺖ »ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ«‪ ،‬ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ ﺳﻨﺖ ﺩﻳﻨﻲ ﻭ‬
‫ﺍﻟﻬﻲ »ﺗﻘﺪﻳﺮ«‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﻣﻤﻠﻜﺖﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎﺝ ﺗﻮﻛﻞ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺧﺪﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺭﻭﺯﻱ ﺭﺍ ﻣﻲﺭﺳــﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻪ ﺍﺣﺘﺠﺎﺟﻲ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺑــﺮﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﻧﺠﻔﻲ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻭ ﺩﺭ ﺟﻠﺴﺎﺕ ﻫﻴﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ‪» :‬ﻳﻜﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﻭﺯﺭﺍ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﻭﺍﺑﺴــﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺎﺡ ﺳﻨﺘﻲ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺁﻳﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥ ﻛﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺁﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ‬
‫ﺭﻭﺯﻱ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﺎﻳﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺣﺴﺎﺏ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﻧﺨﻮﺍﻫﻴﺪ ﻛﺮﺩ؛ ﺍﺳــﺘﺪﻻﻝ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺁﻥ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺣﺴﺎﺏ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻫﻢ‬
‫ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺁﻳﻪ ﻗﺮﺁﻥ ﻭ ﺍﺳﻼﻡ ﻋﻤﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ‬
‫ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺗﻮﻛﻞ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻠﺘﻲ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻥ ﻛﻤﻚ ﺍﺯ ﻣﺠﺎﺭﻱ ﻭ ﺭﺍﻩﻫﺎﻳﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺗﺼﻮﺭﺵ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺎﺩﺭ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻋﻠﻲﺍﻛﺒﺮ ﻣﻌﻴﻦﻓﺮ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﻗﺖ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﻮﺩ؛ ﻣﺮﺩﻱ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۱‬ﻛﺎﺭﻣﻨﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻮﺩ‬
‫‪v U− “ vMžË— œuF‬‬
‫×‪vJ UÐ vIðbL‬‬
‫ﺗﻌﻬﺪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﺨﺼﺺ‬
‫ﺍﻧﺤــﻼﻝ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻣﺤﻤﻮﺩ‬
‫ﻓﺮﺟﺎﻡ ﺗﺮﺍﮊﻳﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫—{‪vLOŠ—t² −š U‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻪ ﺭﻭﺳﺎﻱ ﺟﻤﻬﻮﺭ ﻭ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺮﺍﮊﻳﻚ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺗﻮﻓﺎﻧﻲﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻃﻔﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻮﻓﺎﻥ ﺣﻮﺍﺩﺙ‪ ،‬ﺩﺍﻳﻪﺍﻱ ﻧﺒﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻳﻜﺴﺎﻝ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻛﻮﺩﺗﺎﻱ ‪ ۲۸‬ﻣﺮﺩﺍﺩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۳۳‬ﻃﺮﺍﺣﻲ‬
‫ﺩﻭﻣﻴــﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﺮﺍﻧــﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ )‪ (۱۳۳۴-۱۳۴۱‬ﺁﻏﺎﺯ ﺷــﺪ؛‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺁﻥ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎ ﻓﻬﺮﺳﺘﻲ ﺍﺯ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺪﻑ ﺍﻣﺎ ﺁﺭﺯﻭﻫﺎ ﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻫﻢ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻬﺪﻱ ﺻﻔﻮﻳﺎﻥ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻭﻗﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺩﺭ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻫﺪﻑﮔﺬﺍﺭﻱﻫﺎﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺑــﻮﺩ‪» :‬ﻋﺒﺎﺭﺗــﻲ ﺭﺍ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻫﺪﻑ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻳﻚ‬
‫ﺭﺷﺘﻪ ﺁﺭﺯﻭ ﺑﻮﺩ ﻧﻪ ﻳﻚ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺪﻑ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﭘﺮﻭﮔﺮﺍﻣﻴﻚ ﻭ‬
‫ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‪ ،‬ﺭﻳﺎﺳــﺖ ﻭﻗﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﺑﻨﻴــﺎﺩ ﻓﻮﺭﺩ‪ ،‬ﮔﺮﻭﻩ ﻣﺸــﺎﻭﺭﺍﻥ ﻫﺎﺭﻭﺍﺭﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺩﻋﻮﺕ ﻛﺮﺩ ﻭ‬
‫ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲﻫﺎ‪ ،‬ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ »ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎﻣﻊ« ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺟﺎﻣﻊ ﻛﺸــﻮﺭ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺗﻜﺎ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺩﺍﺧﻠﻲ‬
‫ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺸﺎﻭﺭﺍﻥ ﻫﺎﺭﻭﺍﺭﺩ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ‪ ،‬ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﻫﺎ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﻳﻚ ﺗﺤﻮﻝ ﻭ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‪،‬‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﺩ ﻳﻚ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺎﻟﻲ‬
‫ﻭ ﺧﺰﺍﻧﻪ ﻭ ﺣﺴــﺎﺑﺪﺍﺭﻱ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻮﻡ ﺍﻣﺎ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺁﻥ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻭ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎ ﺍﺯ ﺣﻴﻄﻪ ﻭﻇﺎﻳﻔﺶ ﺧﺎﺭﺝ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻛﻤﻚ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺭﺍﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﮔﺸﻮﺩﻩ‬
‫ﺑﺎ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺷــﺪﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻣﺎ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﮔﻮﻳﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﺍﭘﻮﺯﻳﺴﻴﻮﻥ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺷﺎﻩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺭﺿﺎﻳﺖ‬
‫ﭼﻨﺪﺍﻧﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﺪﺍﺷــﺖ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷــﺎﻩ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۳۵۵‬ﺩﺭ‬
‫ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻳﻲ ﺑﺎ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻛﻴﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻱ ﺍﻭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺗﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺎ ﺭﻭﻱ ﻛﺎﺭﺁﻣﺪﻥ ﺟﻤﺸــﻴﺪ ﺁﻣﻮﺯﮔﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺭﺍﻫﮕﺸﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺷﺎﻩ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻣﺘﻌﺠﺐﻛﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺩﻭﺭ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﻭﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺻﺒﺢ ﺭﻭﺯ ﺑﻌ ِﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫×‪vH− vKŽbL‬‬
‫»ﭼﻮﻥ ﻛﻪ ﺷــﺼﺖ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺴــﺖ ﺁﻳﺪ‪ «.‬ﻭ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ‪ ۶۰‬ﺳــﺎﻟﮕﻲ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻗﺪﻡ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﺍﺣﻤﺪﻱﻧــﮋﺍﺩ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ؛ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺍﻫﻞ ﺗﻌﺎﺭﻑ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺷﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﺟﺴﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺑﻪ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻋﻤﺮ ‪۶۰‬‬
‫ﺩﻝ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺁﺭﺯﻭ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﻜــﻪ ﺩﺭﺍﻳﺖ ﻭ ﺗﻌﻘﻠﻒ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻛﺎﺭ‬
‫ﺑﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ‪ ،‬ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﻣﺤﻞ‬
‫ﺗﺠﻤﻴﻊ ﺗﻜﻨﻮﻛﺮﺍﺕﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺁﺯﺍﺩﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺗﺨﺼﺺ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺗﻌﻬﺪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻨﺤﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻛﺮﺍﺕﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺩﺭ ﺁﻥ‪ ،‬ﺟﻨﺴﻲ‬
‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺩﺍﺭﻧﺪ؛ ﻣﺮﺩﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻛﻨﺎﺭ ﺗﻌﻬﺪﺍﺕ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳــﻔﺮﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﺬﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺮ ﺗﺨﺼﺺ ﺭﺍ ﭘﺎﺱ ﻧﻤﻲﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺟــﺮﺍ ﺍﻣﺎ ﻣﺎﺟﺮﺍﻱ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﻋﻤﺮ ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻟﻪ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻧﻪ ﭘﻮﺯﻳﺴﻴﻮﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺍﭘﻮﺯﻳﺴﻴﻮﻥ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻬﻤﻦﻣﺎﻩ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۷‬ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﻔﺖﺳﺎﻟﻪ‬
‫ﻋﻤﺮﺍﻥ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﺘﻮﻟﺪ‬
‫ﺷــﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ »ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴــﻦ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ« ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺯﺣﻤﺖ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺍﻓﺰﻭﺩ ﻭ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﻭ ﺗﺨﺼﺺﮔﺮﺍﻳﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﮔﺸﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻓﺮﻭﺭﺩﻳﻦ ‪ ۱۳۱۶‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﺼﻮﺑﻪ ﻫﻴﺎﺕ ﻭﺯﻳﺮﺍﻥ‪» ،‬ﺷﻮﺭﺍﻱ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ« ﺗﺎﺳــﻴﺲ ﻭ ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ – ﺭﺋﻴﺲ ﻛﻞ ﻭﻗﺖ ﺑﺎﻧﻚ‬
‫ﻣﻠﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ -‬ﺭﻳﺎﺳــﺖ ﺍﻳﻦ ﺷــﻮﺭﺍ ﺭﺍ ﻋﻬﺪﻩﺩﺍﺭ ﺷــﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﻫﻔﺖ‬
‫ﺳــﺎﻝ ﺗﻼﺵ ﻧﺎﻓﺮﺟﺎﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻬﻴﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻮﺭﺍ‪،‬‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۲۳‬ﺑﻮﺩ ﻛﻪ »ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ« ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻭ ﺯﻣﻴﻨــﻪ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﭼﻴﺪﻩ ﺷــﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺗﻜﻨﻮﻛﺮﺍﺕﻫﺎ‬
‫ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ؛ ﻣﺮﺩﺍﻧﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻛﺮﻳﻢ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺯﻧﮕﻨﻪ‪ ،‬ﺧﻴﺮﺍﷲ‬
‫ﻧﻔﻴﺴﻲ ﻭ ﺍﺑﻮﺍﻟﻀﻴﺎﺀ‪ .‬ﻧﻘﺸﻪ ﻻﺯﻡ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻋﺪﻡ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺽ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ .‬ﺳﻔﺎﺭﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻭﺍﺷﻨﮕﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲﺭﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻭﻟﻴﻦ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﻛﺸــﻮﺭ )‪ (۱۳۲۴-۱۳۲۷‬ﺩﺭ ﺑﻬﻤﻦﻣﺎﻩ ‪ ۱۳۲۷‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻭ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺭﺳــﻴﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻣﺎ ﺑﻼﻳﺎﻱ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﻧﺸــﺪﻩ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻧﻔﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻠﻲ ﺷــﺪ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻫﻤﮕﻲ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺧﺎﺭﺝ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺤﺮﻳﻢ ﻧﻔﺘﻲ ﻭ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺁﻏﺎﺯ‬
‫ﺷــﺪ ﻭ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼــﺪﻕ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻗﺮﺿﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳــﺨﻦ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺗﻮﺩﻩﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﻋﻤﻠﮕﺮﺍﻳﻲ ﻣﺼﺪﻕ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺷــﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻲﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻭ‬
‫ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻛﻮﺩﺗﺎ ﺭﺍ ﺍﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﻳﺐ‬

‫ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﻱ‪ ،‬ﺭﻭﻏﻨﻲﺯﻧﺠﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﻣﺴﻴﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻫﻤﻮﺍﺭ ﺑﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺟﺒﺮ ﺯﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺭﻭﻏﻨﻲﺯﻧﺠﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺤﻮﻝ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪:‬‬
‫»ﻳﻮﺍﺵ ﻳﻮﺍﺵ ﻣﻦ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻛﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎ ﺑﺎ ﺁﻗﺎﻱ‬
‫ﻫﺎﺷــﻤﻲ‪ ،‬ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﺍﻳﺪﻩﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩﻡ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻣﻮﺳــﻮﻱ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﺩﺍﺩﻡ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻛﻢﻛﻢ ﺍﺣﺴﺎﺱ‬
‫ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺭﺍﻩﺣﻞﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﻲﺩﻫــﻢ ﺑﺎ ﺩﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ‬
‫ﺍﻭ ﺑﻮﺩ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻛﻢﻛﻢ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪ ...‬ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎﻳﻤﺎﻥ ﺍﺯ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ‬
‫‪ ۶۶‬ﻭ ‪ ۶۷‬ﻛﻢﻛﻢ ﺍﺯ ﻫﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪ «.‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ‬
‫ﻣﻮﺳﻮﻱ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻭﻟﺖ‪ ،‬ﺑﻲﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺑﻪ ﺭﺋﻴﺲ ﻣﻨﺘﺨﺐ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﻝ ﺩﺭ ﮔﺮﻭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺁﻥ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﻲ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ‪،‬‬
‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ »ﻫﺮ ﺁﻧﭽﻪ« ﺑﻠﻜﻪ »ﻫﺮ ﺁﻧﻜﻪ« ﺳﺨﺖ ﻭ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻧﺮﻡ‬
‫ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﻱ ﺳﺎﺑﻖ ﺭﺍ ﺩﻭﺩ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻮﺍ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎﺩ‪.‬‬
‫ﺭﻭﻏﻨﻲﺯﻧﺠﺎﻧﻲ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻭ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺶ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﻧﻴﺰ ﻗﺪﻡ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪» :‬ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۶۶‬ﺑﻮﺩ‪ ...‬ﻣﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻗﺎﻱ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺍﺻﻼ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﻛﺎﺭ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻣﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻭ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ...‬ﻭﻗﺘﻲ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﺣﺮﻑ ﺁﺩﻡ‬
‫ﺭﺍ ﮔﻮﺵ ﻧﻤﻲﺩﻫﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻦ ﻣﻮﺛﺮ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﻭﻡ‪«.‬‬
‫ﻣﺎﺟــﺮﺍﻱ ﻣﻮﺍﺟﻬــﻪ ﺭﻭﺳــﺎﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﺑــﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴــﺎﻥ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪﻧﻮﻳﺴﺎﻥ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻮﺍﻝ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﭘﺴﺘﻲﻫﺎ‬
‫ﻭ ﺑﺎﻻﻳﻲﻫﺎﻳﻲ ﻫﻢ ﺩﺍﺷــﺖ‪ .‬ﺍﻛﺒﺮ ﻫﺎﺷﻤﻲﺭﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴــﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻫﻢ ﻧﻈﺮ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺭﺍﻩﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺘﻢ ﻧﻤﻲﺷــﺪ؛ ﺁﻧﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴــﺎﻥ ﺍﺯ‬
‫»ﺗﻌﺪﻳﻞ« ﺳــﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻓﺸــﺎﺭﻫﺎ ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺴﻴﺮ »ﺗﺜﺒﻴﺖ« ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ‬
‫ﺿﺮﻭﺭﺕ »ﺧﺼﻮﺻﻲﺳــﺎﺯﻱ« ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ‬
‫ﺩﺭ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻳﻦ »ﺍﺧﺘﺼﺎﺻﻲﺳﺎﺯﻱ« ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺭﺥ ﻣﻲﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺍﻣﺎ ﻧﻬﺎﺩ ﻻﻏﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺍﺩﺍﻣــﻪ ﺩﺍﺩ؛ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﻃﻨﺰ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪۷۶‬‬
‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ »ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ« ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺴﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ »ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ‬
‫ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ« ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ .۱۳۱۸‬ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻣﺎ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ‬
‫ﺍﻛﻨﻮﻥ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﻳﻜﺴﺮﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﻞ ﭘﺎﻙ ﻛﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺳﻮﺩﺍﻱ ﺑﺎﺯﮔﺸــﺖ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻭﻟﻮﻳﺖ »ﺗﻌﻬﺪ« ﺑﺮ »ﺗﺨﺼﺺ« ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺻﺪﺍﻗﺖ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﺭﺍ ﺭﻭﻱ ﺗﻜﻨﻮﻛﺮﺍﺕﻫﺎﻱ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺑﺒﻨﺪﺩ‬
‫ﻭ ﺁﻧﮕﻮﻧﻪ ﻧﺒﺎﺷــﺪ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻨﻮﻳﺴــﻨﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ؛ ﺍﻣﺮﻱ ﻛﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ‪ ۶۰‬ﺳــﺎﻟﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻣﻨﺤﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﻜﻨﻮﻛﺮﺍﺕﻫﺎﻱ‬
‫ﺗﺨﺼﺼﮕﺮﺍ ﻭ ﺍﺻﻮﻟﮕﺮﺍﻳﺎﻥ ﺗﻌﻬﺪﮔﺮﺍ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺍﻗﻠﻴﻢ ﺟﺎﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺍﺣﻤﺪﻱﻧﮋﺍﺩ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﺭﺍﻫﻲ ﺭﺍ ﻫﻤﻮﺍﺭ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺭﻭﺳﺎﻱ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺟﺴﺎﺭﺕ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﺩﻝ‬
‫ﺁﺭﺯﻭﻳﺶ ﺭﺍ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪:‬‬
‫‪ -۱‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﻪ‬
‫ﻛﻮﺷــﺶ ﺑﻬﻤﻦ ﺍﺣﻤﺪﻱﺍﻣﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸــﺎﺭﺍﺕ ﮔﺎﻡ ﻧﻮ‪ ،‬ﭼﺎﭖ ﺳﻮﻡ‪،‬‬
‫‪۱۳۸۵‬‬
‫‪ -۲‬ﻣﺠﻠﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻓﺮﺩﺍ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪ ،۵۰‬ﺩﻳﻤﺎﻩ ‪۱۳۷۷‬‬
‫‪ -۳‬ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﻋﺒﺪﺍﻟﻤﺠﻴﺪ ﻣﺠﻴﺪﻱ‪ ،‬ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺷــﻔﺎﻫﻲ‬
‫ﻫﺎﺭﻭﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﮔﺎﻡ ﻧﻮ‪ ،‬ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ‪۱۳۸۱ ،‬‬
‫‪۶۴‬‬
‫ﺧﺎﻣﻨﻪﺍﻱ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺑﺮ ﺟﻤﻬﻮﺭ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺟﻠﺴﺎﺕ‬
‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ »ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻗﻢ« ﻣﻄﻠﻊ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻧﻬﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻭﻧﺎﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ – ﻋﻠﻲ ﺻﺎﺩﻗﻲﺗﻬﺮﺍﻧﻲ‪ -‬ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﺎﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﻮﺕ ﻋﻠﻤﺎ ﻭ ﻓﻘﻬﺎ ﺭﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻥ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻣﻲﻛﺮﺩﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻱ ﺟﺰ ﻛﻠﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻴﻢ ﻧﻤﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ‪،‬‬
‫ﻧﻪ ﺷــﺮﻗﻲ ﻭ ﻧﻪ ﻏﺮﺑﻲ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺣﺮﻛﺖ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﻭ ﺷــﺮﻕ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺭﺍ ﺩﺭﻙ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻓﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺯﻧﻴﺪ‬
‫ﻣﻨﺒﻌﺚ ﺍﺯ ﻭﺣﻲ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﺒﻌﺚ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺜﻼ ﻛﻴﻨﺰ؟« ﻭ ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺲ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺍﺯ ﻛﻴﻨﺰ ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻭﺭﻧﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻭﺣﻲ ﻭ ﺍﺳــﻼﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻝ‬
‫ﺍﻭﻝ‪ -‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﻛــﻪ ﺭﻭﻱ ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ -‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﺎﻥ ﺭﺍﻫﻲ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﻠﻲ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﻭ ﺁﺏ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﭘﺎﻙ ﺳﺎﺯﻧﺪ‪» :‬ﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻗﻢ ﺭﻓﺘﻴﻢ ﻭ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻴﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﺮ ﻳﻚ ﺍﺯ ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺠﺘﻬﺪﻱ‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩﻳﻢ‪ ،‬ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻡ ﺭﻫﺒﺮﻱ‬
‫ﺧﻨﺪﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺩﺭ ﻗﻢ‪ ۱۰ ،‬ﻣﺠﺘﻬﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ‬
‫ﺍﻻﻥ ﻭﺿﻌﻤﺎﻥ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﻭ ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﺣﻀﺮﺕ ﺍﻣﺎﻡ‪ ،‬ﺩﻭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺨﺘﺼﺎﺗﻲ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺗﺎ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ ﺑﺎﻧﻜﻲ‪ ،‬ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﻋﻬﺪﻩﺩﺍﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ ﺍﻣﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﻨﺎ‬
‫ﺑﺮ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ ۵‬ﺳﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺟﺎﻟﺐﺗﺮ‬
‫ﺁﻧﻜﻪ ﻭﻗﺘﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻭ‬
‫ﻛﺴﺐ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺻﻠﺢ ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺟﻨــﮓ‪ ،‬ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ ﻧﻮﺷــﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺻﻠﺢ ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺣﻤﻼﺕ ﺻﺪﺍﻡ‪ ،‬ﻳﻜﺴﺎﻝ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﻨﺠﻲ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺑﺎ ﻓﻀﺎﻱ ﺻﻠﺢ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺭﺍ ﻋﻠﻲ ﺻﺎﺩﻗﻲﺗﻬﺮﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻭﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ‪ ۶۰‬ﺗﺎ ‪ ۶۲‬ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻭﺍﻳﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﺧﻴﻠﻲ ﺟﺎﻟﺐ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﺽ‬
‫ﺻﻠﺢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﻨﻴﺪ ﻭ ﻟﺬﺍ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﺟﻨﮓ ﻭ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻫﻴﭻ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩﻳﻢ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﺭﻭ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﺭﻭﺩ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺻﻠﺢ ﻛﺮﺩﻳﻢ‪ «.‬ﺟﺎﻟﺐﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺍﻣﺎ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻋﺮﺍﻕ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻀﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﻝ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ ﺑﺎﻧﻜﻲ‪،‬‬
‫ﺭﺋﻴﺲ ﻭﻗﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺟﻠﺴﺎﺕ‬
‫ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ‪» :‬ﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺩﺷــﻤﻦ ﻣﻲﻓﻬﻤﺪ‪ «.‬ﮔﻮﻳﻲ ﻛــﻪ ﺑﻲﺑﺮﻧﺎﻣﮕﻲ ﻣﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﺵ‬
‫ﺩﺷــﻤﻦ ﻧﻤﻲﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﮔﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺷﺪﻥ‬
‫ﺩﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺩﺳﺖ ﺭﻭﻱ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﻲﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻔﻜﺮ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﺒﻴﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺟﻨﮓﻫﺎﻱ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭼﺮﻳﻜﻲ‪.‬‬
‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺻﻠﺢ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺪﻭﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﺮﺣﺴﻴﻦ ﻣﻮﺳﻮﻱ ﻧﻴﺰ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻣﺴﻌﻮﺩ ﺭﻭﻏﻨﻲﺯﻧﺠﺎﻧﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺮ ﻛﺮﺳﻲ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﺸﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ‬
‫ﺑﺎﺏ ﻃﺒﻊ ﺍﻭ ﺑﻨﻮﻳﺴــﺪ ﺍﻣﺎ ﮔﻮﻳﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺁﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴــﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺏ ﻣﻴﻞ ﻣﻮﺳــﻮﻱ ﻧﺒﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺩﺍﺩ‬
‫ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺣﻮﺍﻟﺖ ﺩﻫﺪ؛ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻛﺒﺮ ﻫﺎﺷﻤﻲﺭﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻲ‪.‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﻭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﭘﺴﺖ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖ ﺩﻓﺘﺮ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻭ‬
‫ﺍﺳــﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﻱ ﻓﻨﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻌﻴﻦﻓﺮ ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﻭ‪» :‬ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺻــﻮﺭﺕ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺧﻴﺎﻝ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻳﻚ ﺻﻨﺪﻭﻕ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﭘﻮﻝ ﻭ »ﻣﺎﺩﺭﺧﺮﺝ« ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻳﻦ ﺻﻨﺪﻭﻕ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎﺭﺵ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫ﭘــﻮﻝ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺑﺪﻫﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺻﻨﺪﻭﻕ ﺑﻲﺩﺭ ﻭ ﭘﻴﻜﺮ‪ «.‬ﺍﻭ‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮔﻮﻳﻲ ﻧﻪ ﺭﺋﻴﺲ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻛﻪ ﺭﺋﻴﺲ‬
‫ﻳﻚ ﺻﻨﺪﻭﻕ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎ ﻭ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻱ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻲﺑﻮﺩ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ ﻫﻴﭻ ﻭﻗﺖ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺑﻬﺸــﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺩﻭ‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﺍﻭﻝ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻲ‬
‫ﻋﺎﺩﻱ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺟﻮﺍﺏﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺩﺍﺩﻡ ﻏﻴﺮﻋﺎﺩﻱ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﺑﺤﺚ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﻫﻢ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‪» :‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺍﻻﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﻛﻮﺩ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻱﻫﺎ ﻗﺪﺭﺕ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻭﺟﻮﻩ‬
‫ﺷﺮﻋﻲ ﺭﺍ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪﻳﻢ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﻱ ﺩﺍﺧﻞ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎ؛‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻻﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷــﻬﺮﻳﻪ ﺑﻪ ﻃــﻼﺏ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﭘﻮﻝ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎ ﭘﻮﻟﻲ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﺸﻜﻼﺗﺸــﺎﻥ ﺭﺍ ﺭﻓﻊ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻱﻫﺎ ﻭ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﭘﻮﻝ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻨﻴﻪﺍﻱ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺗﻌﻬﺪﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﻌﻴﻦﻓﺮ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﺳــﺦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‪» :‬ﺍﮔﺮ ﺩﺳﺘﻢ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻗﻄﻊ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻮﻟﻲ ﺭﺍ ﻧﺨﻮﺍﻫﻢ ﺩﺍﺩ‪ «.‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﻧﮕﺎﻩﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ‬
‫ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺳﺎﻝ ‪ ۵۸‬ﻭ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻋﺰﺕﺍﷲ ﺳﺤﺎﺑﻲ ﺑﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻭﺯﺭﺍ ﻭ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﻧﻮﺷــﺘﻨﺪ‬
‫ﻭ ﺍﺯ ﮔﺸــﺎﺩﻩ ﺩﺳﺖ ﻧﺒﻮﺩﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺁﻥ ﮔﻼﻳﻪ‬
‫ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﻫﺪﺍﻳﺖ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﺸــﻮﺭ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳــﺘﻮﺭ ﻛﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺍﻛﻨﻮﻥ ﮔﻮﻳﻲ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﻝ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻥ ﺑﻪ ﺧﺰﺍﻧﻪﺍﻱ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﺩﺭﻱ ﮔﺸﻮﺩﻩ ﺭﻭﻱ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ‬
‫ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ‪ .‬ﻋﺒﺎﺱ ﻗﺎﺋﻢﺍﻟﺼﺒﺎﺣﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻭﻥ ﻭ ﻗﺎﺋﻢﻣﻘﺎﻡ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ ‪ ۵۸‬ﺗﺎ ‪ ،۶۰‬ﺣﺎﻛﻢ ﺷــﺪﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪» :‬ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻧﺨﺴــﺖﻭﺯﻳﺮﻱ ﻣﺮﺣﻮﻡ‬
‫ﺭﺟﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﻴﺴﻪﻫﺎﻱ ﻭﺯﺭﺍﻱ‬
‫ﻣﺮﺑــﻮﻁ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺣﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻭ ﺷــﺎﻳﺪ ﻭ ﺍﻋﻼﻡ ﻧﻴﺎﺯﺷــﺎﻥ ﭘﺮ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻭ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪﻱ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭﺗﻲ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻄﻼﺣﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ‬
‫ﻣﻲﺑﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩﺷﺎﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻮﺩﺟﻪ‪ ،‬ﻣﺘﺮﺍﺩﻑ ﺑﺎ ﻛﻴﺴﻪ ﺑﻮﺩ‪«.‬‬
‫ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻭﻗﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺑﻬﺎﺭ ‪۱۳۶۰‬‬ ‫ﻣﻮﺳــﻲ ّ‬
‫ﺁﺏ ﭘﺎﻛﻲ ﺭﺍ ﺭﻭﻱ ﺩﺳــﺖ ﺗﻜﻨﻮﻛﺮﺍﺕﻫــﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺭﻳﺨﺖ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﮕﺎﻡ ﺑﺎ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺭﺍ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻛﻤﺮ ﻫﻤﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﻛﺴﺎﺯﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸــﻜﻞ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﺎ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺑﻪ »ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻭ‬
‫ﺗﻮﻛﻞ« ﺩﺭ ﺗﻀﺎﺩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺁﻥ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺗﻜﻨﻮﻛﺮﺍﺕﻫﺎﻱ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ‪ ،‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺩﺭ ﻓﺮﻧﮕﺴــﺘﺎﻥ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺣﺎﻝ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻱ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﻛﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻧﮕﻲ ﺭﺍ ﭘﺎﻳﻪﺭﻳﺰﻱ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﻣﻲﺷﺪ ﻣﻬﺎﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺗﻜﻨﻮﻛﺮﺍﺕﻫﺎﻱ ﺁﻣﻮﺯﺵ‬
‫ﺩﻳﺪﻩ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﺳﭙﺮﺩ؟ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ ﻭﻗﻔﻪﺍﻱ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﺑﺎﺯﮔﺸﺎﻳﻲ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﺎ ﭘﺎﻛﺴﺎﺯﻱ ﺷﺪﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﭘﺎﻛﺴﺎﺯﻱ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻛﻨﻮﻥ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﻚ »ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻗﻢ« ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻫﻤﻮﺍﺭ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻥ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻫﻢ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﺍﻳــﻦ ﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﻭ‬
‫ﺳﺨﻨﻲ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ‬ ‫‪۶۵‬‬
‫ﻭ ﺍﺑﺘﻜﺎﺭ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﻤﻠﻚ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﻗﺮﺍﺋﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺠﺪﻩ ﺗﻨﻲ‬
‫ﺑــﺮﺍﻱ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﺎﻟﻴﻪ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺻﻨﻴﻊﺍﻟﺪﻭﻟــﻪ ﺑﻪ ﺿﺮﺏ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺩﻭ ﻛﺎﺭﮔﺮ ﻗﻔﻘﺎﺯﻱ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺑﺮ ﺯﻣﻴﻦ ﺷــﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺍﻭﻝ ﻭ ﺩﻭﻡ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻗﻮﺍﻡ ﻭ‬
‫ﺩﻭﺍﻣﻲ ﻧﻴﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻃﺮﺣﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺼﻪﻇﻬﻮﺭ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺭﺑــﻊ ﻗﺮﻧﻲ ﺩﺭ ﻛﻮﺭﺍﻥ ﻫﺮﺝ ﻭ ﻣﺮﺝ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳــﺘﺒﺪﺍﺩ‬
‫ﻋﺼﺮ ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺍﻭﻝ ﺯﻣﺰﻣﻪ ﻃﺮﺡ ﻭ ﻧﻘﺸــﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺸﻮﺭ‬
‫ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺟﻮﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺎﻫﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺭﺷﺖ ﺑﻮﺩ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺍﻳﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫»ﻃﺮﺡ« ﻭ »ﻧﻘﺸﻪ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺎﻫﻲ ﺁﻣﻮﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻛﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻧﻚ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻳﻚ ﻣﺮﺩ ﻣﻴﺎﻧﺴــﺎﻝ‬
‫ﺍﺳﻜﺎﺗﻠﻨﺪﻱ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺁﺩﺍﺏ ﻭ ﻧﺰﺍﻛﺖ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺎﻧﻚ‬
‫ﺑﺎ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺗﺪﺍﺑﻴﺮ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﻣﻲﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤــﻜﺎﺭﻱ ﺑﺎ ﻋﻠﻲﺍﻛﺒــﺮ ﺩﺍﻭﺭ‪ ،‬ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩ ﻭ ﻋﻠﻲ‬
‫ﻭﻛﻴﻠﻲ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ ﺷــﺮﻛﺖ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴــﻦﺧﺎﻥ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺁﻣﻮﺧﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻣﺎﺕ ﻛﺸــﻮﺭ‬
‫ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﻃﺮﺣﻲ ﺟﺎﻣﻊﺗﺮ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺷــﺮﻛﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﺑﺎ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻼﺀ ﻛﺎﺭ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪،‬‬
‫ﻋﻘﺎﻳﺪﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻲﮔﺬﺍﺷﺖ ﻭ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛﺮﺩ »ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﻤﺎﻥ »ﻧﻘﺸــﻪ«ﺍﻱ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻭﺿﻊ ﻣﻤﻠﻜﺖ‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﺻﻮﻻ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﻧﻚ ﺷﺎﻫﻲ‬
‫ﺑﻮﺩﻡ ﺗﺎ ﺭﻭﺯﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻛﺮﺩﻡ‬
‫ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۳۰‬ﺳﺎﻝ ﺑﺮ ﻓﻜﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺻﻼﺡ ﻭﺿﻊ‬
‫ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩﻱ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻣﻲﻛــﺮﺩﻡ‪ ،‬ﭼﻮﻥ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩﻡ ﻛﻪ ﻛﺸﻮﺭﻱ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻣﺎﻟﻲ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ‪۳‬‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﺮﺍﻱ ﻗﺮﺽ ﻛﺮﺩﻥ ﺑــﻪ ‪ ،capital market‬ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﻮﻝ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺁﻣﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺠﻴﺪﻱ ﺣﺘﻲ ﻭﺍﻫﻤﻪﺍﻱ ﻧﺪﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻠﺴﺎﺕ‬
‫ﺭﺳﻤﻲ ﺷﺎﻩ‪ ،‬ﻧﻮﻙ ﺣﻤﻠﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺍﻭ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻗﺘﻲ ﺷﺎﻩ ﻣﺎﺕ ﻭ ﺣﻴﺮﺕﺯﺩﻩ ﺍﺯ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﻛﺸﻮﺭ ﻣﺴﺘﺎﺻﻞ‬
‫ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻭ ﺑﺎ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻲ ﺷــﺎﻩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﺏ ﺧﺮﮔﻮﺷﻲ‬
‫ﺑﻴﺪﺍﺭ ﻛﺮﺩ »ﻣﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﻭﺿﻊ ﻣﺮﺩﻣﻲ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺩﻫﻲ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﺷﻲ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺍﻣﺎ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﻱ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺸﻜﺴــﺎﻟﻲ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ‬
‫ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺁﺏ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﻛﺸﺎﻭﺭﺯﻱ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺐ‪،‬‬
‫ﻫــﻲ ﺁﺭﺯﻭ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻭﻗﺖ ﺁﻥ ﻗﺪﺭ‬
‫ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺁﻣﺪ ﻛﻪ ﺳــﻴﻞ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺯﺩ ﺗﻤﺎﻡ ﺧﺎﻧــﻪ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻭ‬
‫ﺯﻣﻴﻦﻫﺎﻱ ﻣﺰﺭﻭﻋﻲ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﺭﺍ ﺧــﺮﺍﺏ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺁﺩﻡﻫﺎ‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺯﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺟﺎﻧﺸــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺯﻧﺪﮔﻴﺸــﺎﻥ ﺍﺯ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﭘﺎﺷﻴﺪ ﻭ ﺍﺻﻼ‬
‫ﻣﻌﻴﺸﺘﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺭﻳﺨﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﻭﺿﻊ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺷﻲ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩﻳﻢ‪ .‬ﭘﻮﻝ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺩﻟﻤﺎﻥ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺭﺍ ﺑﺴﺎﺯﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺩﻓﻌﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﻔﺖ ﻛﻪ ﺁﻣﺪ ﻣﺜﻞ ﺳﻴﻠﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﻡ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺷﺴﺖ ﻭ ﺭﻓﺖ‪ ....‬ﻗﺮﺑﺎﻥ! ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﻔﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺪﺭ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ«‪.‬‬
‫ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‬
‫ﭼﻮﻥ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﺁﻥ ﺩﻭ ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ‬
‫ﺟﺰ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴــﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﺑﻌﺪ ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﺑﻮﺩﺟﻪ‬
‫ﻣﺸﺮﻭﻃﻪﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺑﻪ ﺧﻂ ﺧﻮﺵ ﻗﻮﺍﻡﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻨﺪﺑﺎﺩ‬
‫ﻋﺒﺪﺍﻟﻤﺠﻴﺪ ﻣﺠﻴﺪﻱ‪ ،‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﭘﻬﻠﻮﻱ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﻭ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﻣﻌﺪﻭﺩ ﺭﺟﻞ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷــﺪ ﻛﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﮊﻳﻢ ﺷﺎﻩ ﻣﺘﺼﻮﺭ‬
‫ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺎﻩ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺷﺎﻩ‬
‫ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺗﺎﺭﻳﻚ ﺑﻴﻤﻨﺎﻙ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻛﻪ ﺷﺎﻩ ﺳﺨﻦ ﺍﺯ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺸﻜﻴﻼﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﺮ ﺯﺑﺎﻥ ﺭﺍﻧﺪ ﺍﻭ ﻫﺸﺪﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺩ‪» :‬ﻗﺮﺑﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻦ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻣﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺁﻥ ﻃﻮﺭﻱ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﻠﺖ ﺍﺻﻠﻲﺍﺵ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺴﺎﺩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﺎ ﻓﺴﺎﺩ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮﺩﻡ‬
‫ﺭﺍﺿﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭼﻨﺪ ﺣﺰﺑﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻳﻚﺣﺰﺑﻲ ﺑﻜﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺭﺋﻴﺲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﺎﻩ ﻭﻗﺘﻲ ﺩﺭ ‪۱۹۷۵‬‬
‫ﻣﻴﻼﺩﻱ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳــﺶ ﺧﺒﺮﻧﮕﺎﺭ ﻧﻴﻮﺯﻭﻳﻚ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﮔﺮﻓــﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﻔﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺪﺭ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻭﺿﻌﺘﺎﻥ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮﺏ ﺍﺳــﺖ؟« ﺍﺑﺎﻳﻲ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ »ﺷﻤﺎ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ‪۲‬‬
‫ﻣﺨﺘﺮﻉ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺴﻲ‬
‫‪vHÝu¹ bO−‬‬
‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﻭﻗﺘﻲ ﺩﻛﺘــﺮ ﻭﻟﻲﺍﷲ ﺧﺎﻥ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺩﻭﺭﻩ‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺠﻠﺲ ﺷــﻮﺭﺍﻱ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﻄﻘﻲ ﺍﺯ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫــﺎ ﻭ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﻭﻟﺖ ﺳــﺨﻦ ﮔﻔﺖ ﺷــﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺧﺘﮕﺎﻧــﻲ ﺩﺭ ﻓﺮﻧﮓ ﭼﻮﻥ ﻧﺎﺻﺮﺍﻟﻤﻠﻚ ـ ﻭﺯﻳﺮ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﻪ ـ ﻭ ﺻﻨﻴﻊﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ـ ﺭﺋﻴﺲ ﻣﺠﻠﺲ ـ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺟﻤﻊ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻣﻠﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺩﺭﻙ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﺻﻨﻴﻊﺍﻟﺪﻭﻟﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻫﻤﻴﻦﻣﺠﻠﺲﺍﺳﺖﻛﻪﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﺟﻤﻌﻴﺖﺷﻬﺮﻧﺸﻴﻦ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭼﻬﺎﺭ ﮐﺮﻭﺭ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻬﺎﺭ ﮐﺮﻭﺭ ﺳﻴﺼﺪ ﻫﺰﺍﺭ‬
‫ﻃﻔﻞ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺑﺎ ﺷﺶ ﺍﺗﺎﻕ ﺳﻴﺼﺪ ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺯ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺰﺍﺭ ﺗﺎ ﻣﺪﺭﺳﻪ‬
‫ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪ .‬ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺳﻴﺲ ﮐﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻭﻟﻲﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻣﺠﻠﺲ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻌﺒﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﻣﺎﻟﻴﻪ ﻣﻨﺸﻌﺐ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﺭﺟﻮﻉ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪﺍﻟﻤﺠﻴــﺪ ﻣﺠﻴــﺪﻱ‪،‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻬﺮﻩﻫﺎﻱ ﺷﺎﺧﺺ‬
‫ﻭ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﺟﺪﻱ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻋﻴﻦ ﺣــﺎﻝ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻋﺼﺮ‬
‫ﭘﻬﻠﻮﻱ ﺩﻭﻡ ﺑــﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ ﺩﻫﻪ ‪ ۴۰‬ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﭘﺮﺗﺎﺏ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﺍﻭ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺣﺴﻨﻌﻠﻲ ﻣﻨﺼﻮﺭ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﺗﻜﻨﻮﻛﺮﺍﺕﻫﺎﻱ ﺟﻮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺟﻤﻊ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮﺩ ﺩﻋﻮﺕ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻋﺒﺪﺍﻟﻤﺠﻴﺪ ﻣﺠﻴﺪﻱ‬
‫ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﺮﺻﻪ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺷــﺪ‪» :‬ﺧﻮﺏ ﻳﺎﺩﻡ‬
‫ﻫﺴــﺖ ﺭﻭﺯﻱ ﻛﻪ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻣﻨﺼﻮﺭ ﺩﺭ ﻣﻨﺰﻟﺶ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﮔﻔﺖ‪»:‬ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺎ ﺑﺎ ﺳﻤﺖ ﻫﻤﻜﺎﺭ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﺩﺭ‬
‫ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﻱ ﺑﺎ ﺷﺨﺺ ﻣﻦ ﻛﺎﺭ ﺑﻜﻦ‪ «.‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺍﻭ ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫»ﺁﻗﺎ‪ ،‬ﺑﻨﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﺯﻭﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﻴﺎﻳﻢ‬
‫ﺍﻳــﻦ ﺟﺎ ﺁﻥ ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ )ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻢ( ﺍﺯ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻧﻢ‪،‬‬
‫ﺍﺯ ﺩﻭﺳــﺘﺎﻧﻢ‪ ،‬ﺍﺯ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﺎﺭ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺑﮕﻴﺮﻡ‪،‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﮕﻴﺮﻡ‪ .‬ﺧﻮﺩﻡ ﻫﻢ ﻳــﻚ ﺁﺩﻡ ﻋﺎﻃﻞ ﻭ ﺑﺎﻃﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻡ‪ «.‬ﺍﻣﺎ ﻣﺠﻴﺪﻱ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﻠﻘﻪ‬
‫ﻳﺎﺭﺍﻥ ﻣﻨﺼﻮﺭ ﻭ ﺁﺭﺍﻳﺶ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻭ ﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﭘﺴﺖﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬
‫ﻗــﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﻧﺒﺾ ﺍﻗﺘﺼــﺎﺩ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۶۶‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ‬

‫ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺍﻧﺴــﺎﻧﻲ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻭ ﺍﺣﺘﻴﺎﺟﺎﺕ ﻧﺎﻣﺤﺪﻭﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬

‫ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﻮﻳﺴﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ‪۴‬‬ ‫ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﻣﻲﻛﺮﺩﻡ ﻛﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻗﺎﺩﺭ‬
‫ﻧﻴﺴــﺖ ﺩﺭ ﻇﺮﻑ ﻣﺪﺕ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺗﻤﺎﻣــﻲ ﺍﺣﺘﻴﺎﺟﺎﺕ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﻔﺘﯽ‬ ‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳــﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻳﺪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻭ‬
‫ﺿﺮﻭﺭﻱﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﺪﺗﻲ ﻣﻌﻴﻦ‬
‫ﻣﺸﺎﻭﺭﺍﻥ ﻫﺎﺭﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﻳﺮﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﺑﻮﺩﺟﻪﺍﻱ ﻣﻌﻴﻦ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ ﻛﺪﺍﻡ ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﺩﺭ‬
‫‪«—¬ sOÝU¹‬‬ ‫ﻏﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺳــﺖ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺯﺩ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﺑﻪﺧﻮﺩﻱ ﺧﻮﺩ ﻣﻬﻢ ﺑﺎﺷــﻨﺪ ﻭﻟﻲ ﺍﺯ‬
‫ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒــﺎ ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮﺩﻩﻫﺎﻱ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺍﺯ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖﻫﺎﻱ‬ ‫ﺩﻳــﺪ ﻛﻠﻲ ﺍﺣﺘﻴﺎﺟﺎﺕ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻣﻔﻴﺪ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻀﺮ‬
‫ﻓﺮﻧــﮓ ﺑﻮﺩﻧﺪ ـ ﺑــﻪ ﻣﻴﻬﻦ‬ ‫ﺟــﺎﻥ ﻫﻴﻜﺲ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﻋﻀﺎﻱ‬ ‫ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺩﻭﻡ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻲﺷﺪ‬ ‫ﺍﺭﺷﺪ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﺸــﺎﻭﺭﺍﻥ ﻫﺎﺭﻭﺍﺭﺩ‬ ‫ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﻃﺮﺡ ﻭ ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻋﻼﺀ ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺩﺭﺳــﺖ‪،‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ ﭘﺎﻳﺎﻧــﻲ ﺩﻫــﻪ‬ ‫ﺭﺿﺎﺷﺎﻩ ﺑﺮﺩ‪ ،‬ﺍﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻛﻠﻴﺖ ﺍﻳﺪﻩ ﺍﻭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺣﺘﻲ‬
‫ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﺮﺡ ﺑﻪ ﺟﻠﺴــﻪ ﺷﻮﺭﺍﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﻋﻮﺕ‬
‫‪œ—«Ë—U¼ ÁËdÖ fOz— ¨œu¾ p‬‬

‫ﺟﺎﻣﻊ ﻭ ﻋﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺷﺘﺎﺑﺰﺩﮔﻲ‬ ‫‪ ۳۰‬ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﮔــﺮﻭﻩ ﻣﺸــﺎﻭﺭﺍﻥ‬

‫ﺍﺯ ﻭﺿﻌﻴــﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋــﻲ ﻭ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﺎﻥ ﺍﻛﺜﺮﺍ ﺗﻌﻬﺪ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻱ ﻭ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﻣﻮﺭ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮﻥ ﺣﻔﻆ ﺗﻤﺎﺱ ﺑﺎ ﻭﻃﻦ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺧــﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻣﺎﺩﮔﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﺬﺏ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻱ ﺷــﻐﻠﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺧﺎﺭﺝ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪﻱ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴــﻞ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮﺭ ﺷــﮕﻔﺖﺁﻣﻴﺰﻱ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﻮﻗﺘﻲﺑﻮﺩﻥ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﺎﺭﻛﻨﺎﻥ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﻛﺸﻮﺭﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺁﺷﻨﺎﻳﻲ ﺍﻧﺪﻛﻲ‬
‫ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴــﻲ ﻭ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻫﻢ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻧﺎﮔﻮﺍﺭ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻧﺎﭼﻴﺰﻱ ﺍﺯ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻊ ﺗﻌﺎﻣﻞ‬
‫ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﺟﻬﺎﻥ ﺧﺎﺭﺝ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﻧﺪﻙ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺩﺭ ﻻﻙ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻓﺮﻭ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﺎﻥ ﻫﺎﺭﻭﺍﺭﺩﯼ ﻳﻜﻲ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺍﺯ ﻣﻌﻀﻼﺕ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﻧﻈﺎﻡ ﺩﻳﻮﺍﻥﺳﺎﻻﺭﻱ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻳﻮﺍﻥﺳﺎﻻﺭﻱ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻐﻞ ﺭﺍ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ‪ ،‬ﺁﻥ‬
‫ﺷﻐﻞ ﺭﺍ ﻣﺎﻟﻚ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻑ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻭﻱ ﺑﺪﻭﻥ ﺯﺣﻤﺖ ﭼﻨﺪﺍﻧﻲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﺷﺨﺼﻲ‬
‫ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﻮﺩ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺷــﺪﻳﺪﻱ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻲ‬
‫ﻛﺮﺩﻥ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﻭ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺷﻐﻠﻲﺷﺎﻥ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ؛ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﻱ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ‬
‫ﺁﻧﻜﻪ ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﻋﻘﻼﻧﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺍﺩﺍﺭﻱ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺍﺛﺮﮔﺬﺍﺭ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﺠﻤﻊ‬
‫ﻧﺎﺁﺭﺍﻡ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎﻱ ﻣﻠﻮﻙﺍﻟﻄﻮﻳﻔﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺯ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ‪ ،‬ﺍﻧﺠــﺎﻡ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺩﺭ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺣﺘﻲ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺻﻠﺢﺁﻣﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎﻥ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺩﻟﻴﻞ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﺟﺎﻥ ﻫﻴﻜﺲ ﺻﺤﻪ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ‪» :‬ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺷــﺮﻳﺎﻥﻫﺎﻱ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻭ ﺣﺘﻲ ﻏﻴﺮﺣﻴﺎﺗﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺗﺎﺭ ﻭ‬
‫ﭘﻮﺩﻱ ﻋﻨﻜﺒﻮﺗﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪﺍﻧﺪ‪ «.‬ﻧﻈﺎﻡ ﻣﻠﻮﻙﺍﻟﻄﻮﺍﻳﻔﻲ‬
‫ﻭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﻨﺘﻲ ﻭ ﻋﺸــﻴﺮﻩﺍﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﺷﻜﺎﺭﺍ ﮔﻮﻳﺎﻱ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﮔﺰﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﭼﻨﺎﻥ ﭘﻴﭻ ﺩﺭ ﭘﻴﭻ ﻫﻢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻳﻚ ﺟﺰﺀ‬
‫ﺁﻥ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺍﺯ ﺗﺒﻌﺎﺕ ﻭ ﻋﻮﺍﻗﺐ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺟﺰﺍﻱ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺼﻮﻥ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ؛ ﻭﺍﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﻧﻴﻢ ﻗﺮﻥ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﺤﺴﻮﺳﻲ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺎﺭﻭﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﮔﺮﻭﻫﻲ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻲ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﻋﺼﺮ‬
‫ﭘﻬﻠــﻮﻱ ﺩﻭﻡ ﺑﻪ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺁﺷﻜﺎﺭﺍ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﺎﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﻪ‬
‫ﺳﺎﻝ ﺑﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺩﺭﺧﻮﺭ ﺍﻫﻤﻴﺘﻲ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺁﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩ‪:‬‬
‫ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﻻﺯﻣﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ ﻧﮕﺎﻩ »ﺗﺌﻮﺭﻱ ﺗﻮﻃﺌﻪ« ﺩﺭ ﺍﻣﺮ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪﻧﻴﺎﻓﺘﮕﻲ ﻳﺎ ﺑﺮ ﻧﺎﺭﺳﺎﻳﻲﻫﺎﻱ ﻓﻨﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﻧﺎﻛﺎﺭﺁﻣﺪﻱ ﺧﺼﻠﺖﻫﺎﻱ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺻﺤﻪ ﻧﻬﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻚ ﻟﺌﻮﺩ ـ ﺭﺋﻴﺲ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﺸــﺎﻭﺭﺍﻥ ﻫﺎﺭﻭﺍﺭﺩ ـ ﻭ ﺗﻨﻲ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺑﺮ ﺧﺼﻴﺼﻪﻫﺎﻱ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ـ ﺳﻨﺘﻲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ‬
‫ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺍﻧﻪ ﻭ ﺟﺎﻣﻊ ﺷــﻤﻮﻝ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﻧﻴﻢ ﻗﺮﻥ ﻫﻨﻮﺯ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻠﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺟﺴﺖﻭﺟﻮ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﻛﺎﻣﻼ ﺁﺷــﻜﺎﺭ ﻣﻲﺳﺎﺯﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﺮﻭﺳﻪﻫﺎﻱ ﻧﻮﺳﺎﺯﻱ ﻭ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﻱ ﻛﺸﻮﺭ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ‬
‫ﻧﻈــﻢ ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ‬
‫ﭼﻮﻥ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﻓﻮﺭﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﺮﻣﻴﻢ ﻭ ﺗﻮﺳــﻌﻪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻮﺭﻳﺴﻮﻥ ﻧﻮﺩﺳﻦ ﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﺸــﺎﻭﺭﺍﻥ ﻣﺎﻭﺭﺍﺀ ﺑﺤﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻭ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﮔﺮﻭﻩ ﻫﺎﺭﻭﺍﺭﺩ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻬﺖ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻋﻤﻴﻖ ﻭ ﻣﻔﺼﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻌﺎﻣﻼﺕ‬
‫ﻭ ﺗﻨﺎﺯﻋﺎﺕ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ‬
‫ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺳﻂ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۳۳۰‬ﺑﻪ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ‬
‫ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻭﻗﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ‬
‫ﺳــﻮﻡ )‪۱۳۴۶‬ـ‪ (۱۳۴۲‬ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻛﺎﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۴۱‬ﻛﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻭ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻨﻮﺯ ﺣﺎﺋﺰ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜــﻲ ﺍﺯ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻫﺎﻱ ﻓﻜﺮﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻫﺎﻱ ﻓﻜﺮﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﺭﺍﻩﺣﻞ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺭﺍﻩﺣﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﺳــﺎﺯﺵ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪﺍﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﺷﺪﻥ ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻧﮕﺮﺵ ﻓﺮﺩ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺳﺮﻭﻛﺎﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﺍﻓﺮﺍﺩ‬
‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻧﻪ ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻫﺎ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﺻﻒﺁﺭﺍﻳﻲ ﻭ ﻳﺎﺭﮔﻴﺮﻱ ﻋﻠﻴﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺣﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﻧﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻫﺎﻥ ﻭ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻒﺁﺭﺍﻳﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻘﺮﺍﻭﻻﻥ ﺍﻓﻜﺎﺭ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﺠﻤﻊ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﺭﻗﻴﺐ ﺑﺪﻝ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎ‬
‫ﻭﺟﻪ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻋﻨﺎﺻﺮﻱ ﻣﻲﺟﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﻭﺭ‬
‫ﺍﺯﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﺧﺎﺹ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻓﻜﺮﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻌﻠﻘﺎﺕ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺍﺭﺷــﺪ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ـ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻠﻲ ﺩﺭ ﺳﻄﻮﺡ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ‬
‫ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻧﻴﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺑﺪﺭ‪ ،‬ﻭﺯﻳﺮ ﻣﺎﻟﻴﻪ ﻭﻗﺖ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ‬
‫ﺍﺯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺭﻳﺰﻱ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪﺕ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺯﻧﺪﮔــﻲ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻀﺎﻓﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ »ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ« ﺩﺭ‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺩﺭﻙ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺗﺼﺪﻱ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻳﻚ ﺭﻭﺯ‬
‫ﺳﭙﻬﺒﺪ ﻛﻤﺎﻝ‪ ،‬ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻡﺍﻟﺴﻄﻨﻪ ﻣﺎﻓﻲ ﻭ‬
‫ﺗﻨﻲ ﭼﻨﺪ ﺍﺯ ﻭﻛﻼﻱ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﺑﺎ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺰﺭﮒ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﻃﺮﺣﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺼﻮﻳــﺐ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺁﻥ ﻫﻔﺖ ﺩﺭﺻﺪ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﻔﺖ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ‬
‫ﭘﺸــﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺣﻨﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺑــﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﻗﻮﺍ‬
‫ﺑــﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻃﺮﺣﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﻛــﺮﺩ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﻧﻴﺖ‬
‫ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻣﺎ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﺟﺎﻣﻊ‬
‫ﻭ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺷــﻤﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﻱ ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﻛﺮﺩﻩﺍﻳــﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ ﻫﻔﺖ ﺩﺭﺻــﺪ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﻔﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻣﻦ ﺣﺮﻑ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﻡ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺁﺫﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻧﻲﻫﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻣﺸــﺮﻭﻃﻴﺖ ﺭﺍ ﻣﺪﻳﻮﻥ‬
‫ﻣﺎ ﻫﺴــﺘﻴﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﻧﺒﻮﺩﻳﻢ ﻣﺸﺮﻭﻃﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﻧﺒﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ ﺧﺮﺍﺳــﺎﻧﻲﻫﺎ ﻣﻲﺁﻳﻨﺪ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻫﺰﺍﺭ ﻭ ﻳﻚ ﺩﻟﻴﻞ‬
‫ﻣﻲﺁﻭﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁﺳﺘﺎﻥ ﻗﺪﺱ ﺭﺿﻮﻱ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺳﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺭﻡ‪«.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻣﺮﮒ ﺩﺍﻭﺭ‪ ،‬ﺁﻏﺎﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﻭ ﺩﺳﻴﺴﻪﭼﻴﻨﻲ‬
‫ﻣﺤﻤﻮﺩ ﺑﺪﺭ ﺑﻪ ﺑﻮﺗﻪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻲ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺍﺯ ﺻﺤﻨﻪ ﺗﻌﺎﻣﻼﺕ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﻛﺸــﻮﺭ ﻣﺤﻮ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺑﻴﺮﻭﺕ ﻭ ﭘﺎﺭﻳﺲ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺭﺳــﻲ ﺭﺍ ﺁﻣﻮﺧﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﺷــﻜﻞ ﺧﺎﻡ ﻭ ﻧﺎﻣﻨﺴﺠﻢﺍﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺳــﺎﻝ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﻘﻮﻁ ﺭﺿﺎﺷــﺎﻩ ﺍﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﻃﺮﺣﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭﺍﻧﺪﺍﺧﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻧﺎﻡ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻃﺮﺡ ﻋﻤﺮﺍﻧﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﺩﺭ ‪ ۱۳۲۷‬ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ‬
‫ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺣﺴﻦ ﻣﺸﺮﻑ ﻧﻔﻴﺴﻲ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻧﺎﻛﺎﻡ ﻭ ﺍﺑﺘﺮ ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺁﻏﺎﺯﻱ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺑﻌﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺰﺭﮒﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻃﺮﺡ ﺍﻭ ﻛﺸﺖ ﻭﺳﻴﻊ ﻧﻴﺸﻜﺮ ﺩﺭ ﻫﻔﺖ ﺗﭙﻪ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﺑــﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﺡ ﺟﺎﻣﻊ »ﺳــﻴﻠﻴﻜﻮﻥ ﻭﻟــﻲ« ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﺍﻟﮕﻮﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻟﻴﻠﻴﻨﺎﺗﺎﻝ ﻭ‬
‫ﻛﻼﭖ ﺍﺟﺮﺍ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻘﻮﻕ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫‪ ۷۰‬ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻋﻤﺎﺩﺍﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﻗﯽ ‪ ۷۵‬ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﺎﮐﺴﺘﺎﻥ‬

‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ‪۱‬‬

‫ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﺩ‬

‫ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻓﻘﻬﯽ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ‬
‫ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﺮﻋﺸﯽ‬

‫ﻣﺮﻳـﻢ ﺑﺎﻗﯽ‪ :‬ﺳﻨﮕﺴـﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺠﺎﺯﺍﺗﻲ ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﺳـﻼﻡ‬

‫ﻛﻪ ﭘﻴﺸـﺘﺮ ﻭ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺩﺭ ﻳﻬﻮﺩﻳﺖ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﻣﺠﺎﺯﺍﺗﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺍﺑﺪﺍﻉ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﻠﻜﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺍﺝ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻗﻲﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬ﺩﺭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﻓﻘﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻨﮕﺴـﺎﺭ ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﺟﻢ‬
‫ﺭﺍ ﺭﻭﺍ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻭ ﺁﻥ ﺯﻧﺎﻱ ﺑﺎ ﺷﺮﻁ ﺍﺣﺼﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺯﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺮﺩ ﻭ ﺯﻥ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﻫﻤﺴـﺮ ﺩﺍﺋﻤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺭﺟﻢ ﻧﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺣﻘﻮﻗﺪﺍﻧﺎﻥ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳـﺎﻥ‪ ،‬ﺭﻭﺍﻥﺷﻨﺎﺳـﺎﻥ ﻭ‪...‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻓﻘﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲﺭﺳﺪ‪ .‬ﻏﺎﻟﺐ ﻓﻘﻬﺎ ﻭ ﻣﺠﺘﻬﺪﺍﻥ ﻧﻮﮔﺮﺍ ﻧﻮﻉ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ‪ .‬ﺍﺧﻴﺮﺍ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺭﻭﺳﺘﺎﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺣﻜﻢ ﺭﺟﻢ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺧﺒﺮﻱ ﻭ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺟﻤﻌﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ )‪(۱۳۸۱‬‬
‫ﺩﺳـﺘﻮﺭ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺷﺎﻫﺮﻭﺩﻱ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﻮﻗﻒ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ‬
‫ﻭ ﺳـﺨﻨﺮﺍﻧﻲ ﺩﺭﻱ ﻧﺠﻒﺁﺑﺎﺩﻱ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺍﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﻭﻗﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ‪ ،‬ﺻﺪﺭ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ ﺭﺳﺎﻧﻪﺍﻱ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻭ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺁﻥ ﻫﻨﻮﺯ ﺍﺯ ﻳﺎﺩﻣﺎﻥ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﻏﺮﺑﻲ ﻭ ﺷـﺮﻗﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻧﮕﺎﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺍﻟﺤﻴـﺎﺕ ﻧﻮﺷـﺖ‪ » :‬ﺍﻗـﺪﺍﻡ ﺁﻳـﺖﺍﷲ ﺷـﺎﻫﺮﻭﺩﯼ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺳﻨﮕﺴـﺎﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎﻱ‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﻣﺴـﺎﻳﻞ ﺍﺟﺘﻬﺎﺩﻱ ﺁﺳﺎﻥ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ‪) «.‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺑﻬﺎﺭ‪ ،‬ﺩﻱ ‪ (۱۳۸۰‬ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺷـﺎﻫﺪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻢ‬
‫ﺳﻨﮕﺴـﺎﺭﻳﻢ ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺭﺟﻢ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻳﻲ ﺑﺎ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﺮﻋﺸﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴـﻦ ﻣﺮﻋﺸـﯽ ﺷﻮﺷـﺘﺮﯼ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻋﻀﻮ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﺧﺒﺮﮔﺎﻥ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺷﻌﺒﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﻋﺎﻟﯽ ﮐﺸـﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ‪ ۵ ،‬ﺳـﺎﻝ ﺩﻭﺭﻩ ﺁﺧﺮ ﺷـﻮﺭﺍﯼ‬
‫ﻋﺎﻟﯽ ﻗﻀﺎﻳﯽ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺍﻳﻦ ﺷﻮﺭﺍ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﮐﻪ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ‪۳۰‬‬
‫‪—uÄÂU− «dÝ v³²− ∫fJŽ‬‬

‫ﺳـﺎﻝ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻭ ﺩﺍﻧﺸـﮕﺎﻩ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ‬

‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﺍﺷـﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﻱ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ‬
‫ﻣﺠـﺎﺯﺍﺕ ﺭﺟﻢ ﺍﺯ ﻋﻤﺎﺩﺍﻟﺪﻳﻦ ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﺧﻮﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ‬
‫ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﻳـﯽ ﺍﺯ ﮔـﺮﻭﻩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﺑـﺎﺭﻩ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﺣﮑﻢ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﺗﺎﻥ ﻣﯽﮔﺬﺭﺩ‪.‬‬

‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺴــﺖ ﺩﺭ ﺍﺟﺮﺍ ﻳــﺎ ﻋﺪﻡ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺗﺼﻤﻴــﻢ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺸﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻋﺪﻡ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪ ﺭﺟﻢ ﺍﻫﻢ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻻﺯﻡ ﺍﺳــﺖ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭ ﻣﻼﻛﺎﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ‬
‫ﻣﻼﻙﻫﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﻫﻢ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻨﺎﻳﺖ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺁﻥ ﻭﺿﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪﻱ ﭘﻴﺶ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺷـﺎﻫﺮﻭﺩﻱ‪ ،‬ﺭﻳﺎﺳـﺖ ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ‬
‫ﺩﺳـﺘﻮﺭﻱ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻮﻗﻒ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴـﺎﺭ ﺻﺎﺩﺭ‬
‫ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻤﻲ ﺍﺯ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻮﺀﺑﺮﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﺍﺯ ﺩﻳﻦ ﻣﻘﺪﺱ ﺷـﻮﺩ‪ ،‬ﺣﺪ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺟﺮﺍ ﻧﻜﺮﺩ‪ .‬ﻳﺎ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﻣﺤﻜﻤﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺣﺪ ﺩﺭ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ‬
‫ﺩﺷـﻤﻦ ﺍﺟﺮﺍ ﻧﻤﻲﺷـﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻣـﻮﺍﺭﺩ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻨﻲ‬
‫ﺗﻌﻄﻴﻞﺑﺮﺩﺍﺭﻧﺒـﻮﺩﻥ ﺣﺪ‪ ،‬ﺍﺳـﺘﺜﻨﺎﺋﺎﺕ ﻭ ﻗﻴـﻮﺩﻱ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺻﺪﻭﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺳـﺘﻮﺭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺭﺍ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺧﻮﺑﻲ ﺍﺳــﺖ ﻭﻟــﻲ ﻣﺎﺩﺍﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﻧــﻮﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﻨﺪ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻤﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺧﻴﺮﺍ ﺑﻌﺪ‬
‫ﺍﺯ ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻢ ﺭﺟﻢ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﻱﻫﺎ‬
‫ﻫﻢ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﻛﻨﻮﻥ ﻧﮕﺮﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻫﻢ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﺍﺟﺮﺍ ﺷــﻮﺩ‪ .‬ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻣﺮﺩ ﺭﺟﻢ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺯﻥ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻭ ﻫﻢ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﺟﺮﺍ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎﺭﺍﻱ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﻲ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻗﻮﻩﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﺍﺳـﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻗﺎﺿﻲ ﻣﺎﻓﻮﻕ‪،‬‬
‫ﻗﻀﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻜﻠﻒ ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺳـﺘﻮﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻗﺎﺿﻲ‬
‫ﻣﺘﺨﻠﻒ ﺁﻥ ﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻛﺮﺩ؟‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﻗﺎﺿﻲ ﺻﺎﺩﺭﻛﻨﻨﺪﻩ ﺣﻜﻢ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻱ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻗﺎﺿﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻼﻑ ﺍﻋﻼﻡ ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻭﻟــﻲ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮﺩ ﭼــﻮﻥ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻴــﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﻛﺎﺭﻱ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻟﺬﺍ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﻋﻼﻡ ﺗﻮﻗﻒ ﭼﻪ ﺟﻨﺒﻪﺍﻱ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺁﻳﺎ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻭﺍﺟﺪ ﺟﻨﺒﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺍﺭﺷﺎﺩﻱ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺳـﻮﺭﻩ ﻧﺴـﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳـﺖ‪ :‬ﺍﮔﺮ ﺯﻧﺎﻥ ﺷﻤﺎ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﻭ ﻓﺎﺣﺶ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺁﻧﺎﻥ ‪ ۴‬ﺷﺎﻫﺪ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﮔﺮ ﺷـﻬﺎﺩﺕ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﺤﺒﻮﺱ ﻧﮕﻪ‬
‫ﺩﺍﺭﻳﺪ ﺗﺎ ﻣﺮﮒ ﻓﺮﺍ ﮔﻴﺮﺩﺷـﺎﻥ ﻳﺎ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺭﺍﻫﻲ ﺑﺮﺍﻳﺸـﺎﻥ‬
‫ﻣﻘﺮﺭ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺍﺳـﻼﻡ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺗﺪﺭﻳﺠﻲ‬
‫ﻧﺎﺯﻝ ﺷـﺪﻩ ﻭ ﺁﻳﺎﺕ ﻣﺒﺎﺭﻛﻪ ﺳﻮﺭﻩ ﻧﻮﺭ ﻧﺎﺳﺦ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺗﻔﺴﻴﺮﺍﻟﻤﻴﺰﺍﻥ ﺁﻳﺎﺕ ﻧﻮﺭ ﺭﺍ ﻛﻪ ‪۱۰۰‬‬
‫ﺿﺮﺑﻪ ﺗﺎﺯﻳﺎﻧﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻋﻤﻞ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﺯﻧﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻧﺎﺳﺦ ﺁﻳﻪ ‪ ۱۵‬ﺳﻮﺭﻩ ﻧﻮﺭ ﻣﻲﺷﻤﺎﺭﺩ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺑﺎﺭﻩ ﺑﺮ ﭼﻪ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﺪ؟‬
‫ﻣﻦ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻡ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻧﺴــﺦ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﭼﺮﺍ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺣﻜﻢ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺯﻧﻲ ﺭﺍ‬
‫ﻛﻪ ﺯﻧﺎ ﻛﺮﺩﻩ‪ ،‬ﺻﺪ ﺗﺎﺯﻳﺎﻧﻪ ﺑﺰﻧﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺠﺪﺩﺍ‬
‫ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺯﻧﺎ ﻧﺸــﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﻱ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻜﺮﺍﺭ‬
‫ﺯﻧﺎ ﻣﺒﺎﺩﺭﺕ ﻧﻜﻨﺪ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻛﺴــﻲ ﻣﻌﺘﺮﺽ ﺍﻭ ﻧﺸﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻳﻚ‬
‫ﻧﻮﻉ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺗﺎﻣﻴﻨﻲ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ ﺩﻭ ﺣﻜﻢ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﺎﺕ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞﺟﻤﻊ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﺩﻭﻣﻲ‬
‫‪۶۸‬‬
‫ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺍﺩﻟﻪ ﺩﻳﮕﺮ‪ -‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ‪ -‬ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﺟﺰﺍﺋﻲ ﻣﺸــﺮﻭﻁ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ‪ ۴‬ﺑﺎﺭ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻳﺎ‬
‫‪ ۴‬ﺷــﺎﻫﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺪ ﺟﺎﺭﻱ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ‬
‫ﻛﻪ ‪ ۴‬ﺑﺎﺭ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﭙﺬﻳﺮﺩ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﻗﺎﺿﻲ ﻋﻠﻢ ﻫﻢ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺣﺪ ﺟﺎﺭﻱ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺁﺛﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻛﻪ ﻣﺜﺎﻝ ﺯﺩﻳﻢ ﺑﺮ ﻓﺮﺩ ﺑﺎﺭ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭ ﺷـﺮﻳﻌﺖ ﺍﺯ ﺳﻨﺖ ﻭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺭﺍ ﻛﻢﻭﺑﻴﺶ‬
‫ﺷـﻨﻴﺪﻩﺍﻳﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﺯ ﺣﻀﺮﺕ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﻛﻪ ﺯﻧﻲ ﻧﺰﺩ‬
‫ﺣﻀـﺮﺕ ﻣﻲﺁﻣﺪ ﻭ ﺍﻗـﺮﺍﺭ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﻋﻠـﻲ )ﻉ( ﺍﺯ ﺍﺟﺮﺍﻱ‬
‫ﺣﻜﻢ ﺍﻣﺘﻨﺎﻉ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﺣﺎﻝ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺍﺯ ﻇﻬﻮﺭ ﺍﺳـﻼﻡ ﻫﻢ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺣﻜﻤﻲ ﺍﻣﻀﺎﻳﻲ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﺎﺳﻴﺴﻲ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﺁﻳﺎ ﺭﻭﺍﻳﺎﺗﻲ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺻﺮﻑ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻳﺎ ﺗﻤﺠﻴﺪ ﺣﻜﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭﺟﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ؟‬
‫ﺧﻴــﺮ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺣــﻜﺎﻡ ﻛﺎﺭﻱ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﻣﻀﺎﻳﻲ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻳﺎ‬
‫ﻏﻴﺮﺍﻣﻀﺎﻳﻲ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺍﻣﻀﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﻫﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻭﻱ‪ ،‬ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺧﺪﺍ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ ﺣﻜﻤﻲ ﺍﻣﻀﺎ ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞﺍﺟﺮﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻗﺒﺢﻧﻤﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﻭ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻗﻮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻋﺪﻡ ﺍﺭﺗﻜﺎﺏ ﺟﺮﺍﺋﻢ‬
‫ﻗﺒﻴﺢ‪ ،‬ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺑﺪﻧﻲ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﺪﻩ‪ .‬ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻧﮕﺮﺵ ﺑﻪ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺷﺪﺕ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳـﻄﺢ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻣﻨﺶ ﻏﺎﻟـﺐ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﻭﺿﻊ‬
‫ﻣﻲﺷـﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺷـﺮﺍﻳﻂ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻭﺿﻊ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻭ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻗﺒﺢ ﻋﻤﻞ ﺭﺍ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪ ﻭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺳﻨﮕﻴﻦ‬
‫ﻏﻴﺮﺑﺪﻧﻲ ﻫﻢ ﺭﻋﺐﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻜﻤﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷـﺮﺍﻳﻂ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﻣﻜﺎﻥ ﻭ ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﻓﻘﻪ ﭘﻮﻳﺎﻱ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ؟‬
‫ﺍﻳﻨﻜــﻪ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺭﺟﻢ ﺻﺤﻴﺢ ﺍﺳــﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﻣﻘﺪﺱ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ماه ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺣﻘﻮق‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﻲ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺟﺮﺍﺋﻢ‬
‫ﺣﺪﻭﺩ ﻛﻪ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕﻫﺎﻱ ﺳـﻨﮕﻴﻦ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺑﺎﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺟﺮﻡ ﻣﺴـﺘﻮﺟﺐ ﺭﺟﻢ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳـﺪ ﻭ ﻣﺎﺩﻩ ‪۱۰۵‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳـﻼﻣﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺟﺮﻡ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻋﻠﻢ‬
‫ﻗﺎﺿﻲ ﺩﺭ ﺣـﻖﺍﷲ ﻭ ﺣﻖﺍﻟﻨﺎﺱ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪ ﺍﻟﻬﻲ ﻣﺪﻧﻈﺮ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ‪ ،‬ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺩﺭ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺟﺮﻡ ﺍﺧﺘﻼﻓﻲ ﻭ ﻣﺤﻞ ﺑﺤﺚ ﺍﺳــﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸﻬﻮﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻓﻘﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺿﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮﺩﺵ‬
‫ﺩﺭ ﺣﻘﻮﻕﺍﷲ ﻭ ﺣﻘﻮﻕﺍﻟﻨﺎﺱ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺭﻭﺍﻳﺎﺗﻲ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﻦ‬
‫ﺭﺟـﻮﻉ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧـﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺍﻗـﺮﺍﺭ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ‬
‫ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﻭﻱ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮﺩﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‬
‫ﻧﺸﻨﻴﺪﻡ ﻭ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﺍﮔﺮ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺩﺭ ‪ ۴‬ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻭ ﺷـﻬﺎﺩﺕ ‪ ۴‬ﻓﺮﺩ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮﺩ ﺍﺗﻜﺎ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ‬
‫ﺻﺪﻭﺭ ﺣﻜﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭﺟﻢ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ؟‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﻭ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﻪ ﻣﺠﺮﺩ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻋﻠﻢ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪﻭﺩ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪﻭﺩﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ‪ ۴‬ﺑﺎﺭ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻳﺎ ‪ ۴‬ﺷﺎﻫﺪ ﻋﺎﺩﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ ‪ ۴‬ﺑﺎﺭ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻳﺎ ‪ ۴‬ﺷﺎﻫﺪ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻋﻠﻢ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪﻭﺩ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ‬
‫ﺍﺯ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺁﺛﺎﺭﻱ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺟﺰﺍﻳﻲ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﻗﺎﺿﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻋﻠﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺣﻜﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺍﮔﺮ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻳﻜﺒﺎﺭ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺯﻧﻲ ﺯﻧﺎ ﻛﺮﺩﻡ ﻗﺎﺿﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺣﺼﻮﻝ ﻋﻠﻢ ﺑــﻪ ﺯﻧﺎ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺣﺪ ﺯﻧﺎ ﺭﺍ ﺟﺎﺭﻱ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﺍﺣﻜﺎﻣﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺷﺨﺺ ﻣﻘﺮ ﺑﺎﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺜﺎﻝ‬
‫ﻣﻘﺮ ﺑﺎ ﺩﺧﺘﺮ ﺯﻧﻲ ﻛﻪ ﺯﻧﺎ ﻛﺮﺩﻩ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺣﺎﻛﻢ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻜﻤﻲ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺷﻤﺎ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﺮﺍﺋﻤﻲ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺟﺰﺍﻳﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ماه ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺣﻘﻮق‬ ‫‪۶۹‬‬
‫ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺷـﻤﺎ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﺷﺒﻬﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﺩ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺟﺮﻡ‬
‫ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻫﻢ ﺍﺧﺘﻼﻓﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮﺍﻥ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺒﻬﻪ ﻭ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺩﺭﺀ‬
‫ﺭﺍ ﺟﺎﺭﻱ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﺪ؟‬
‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻧﻈﺮ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺒﻬﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻳﺎ ﺁﻥ ﻧﻈﺮ ]ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ[ ﻣﺤﻞ ﺷﺒﻬﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻗﺎﻣﻪ ﺣﺪ ﺧﻮﺩﺩﺍﺭﻱ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺁﻳﻪ ‪ ۱۶‬ﺳـﻮﺭﻩ ﻧﺴﺎ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺁﻥ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺘﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﺮﻧﺠﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﮔﺮ ﺗﻮﺑﻪ‬
‫ﻭ ﺩﺭﺳـﺘﻜﺎﺭﻱ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺳﺖ ﺑﺮﺩﺍﺭﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﺑﻪﭘﺬﻳـﺮ ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻣـﺎﺩﻩ ‪ ۷۲‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳـﻼﻣﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺯﻧﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺪ ﺍﺳﺖ ﺍﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎﻱ ﻋﻔﻮ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﻭﻟﻲ ﺍﻣﺮ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ ﻳﺎ ﺣـﺪ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺟﺎﺭﻱ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻭ ﺗﻮﺑﻪ ﺑﺎﺯ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺣﺪ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻓﺮﺩ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺟﺮﻡ ﺟﺎﺭﻱ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺩﻩ ﺑﺎ ﺁﻳﻪ ﻣﺒﺎﺭﻛﻪ ﻣﺬﻛﻮﺭ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺩﺍﺭﺩ؟‬
‫ﻳﻚ ﻣﺴﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻋﻔﻮ ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺟﺮﺍﻱ‬
‫ﺣﺪ‪ .‬ﮔﺎﻩ ﺑﺨﺸﺶ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﺮ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻘﻴﺪﻩ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮﺩ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺣﺪ ﺟﺎﺭﻱ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻫﻢ ﺍﺧﺘﻼﻓﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻗﺎﻱ ﺧﻮﻳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‬
‫ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺩ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩ ﻭﻟﻮ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻜﺮﺩ ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻋﻔﻮ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﻣﺸﻬﻮﺭ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪] .‬ﺁﻧﺎﻥ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﺁﻳﺖﺍﷲ‬
‫ﺧﻮﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ[ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺩﺯﺩ‬
‫ﺭﺍ ﻧــﺰﺩ ﺣﻀﺮﺕ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻫﺶ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻧﻪ ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬ﺣﻀﺮﺕ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥ ﭼﻪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﻮﺭﻩ ﺑﻘﺮﻩ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮﺕ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﻣﻦ ﺩﺳﺖ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻮﺭﻩ ﺑﻘﺮﻩ ﺑﺨﺸﻴﺪﻡ‪ .‬ﻓﺮﺩﻱ‬
‫ﻛﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻮﺩ ﮔﻔﺖ ﻳﺎ ﻋﻠﻲ ﺣﺪ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﻲ؟ ﺣﻀﺮﺕ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻭﺍﻱ ﺑﺮ ﺗﻮ‪ ،‬ﺗﻮ ﭼﻪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻲ‪ .‬ﺍﮔﺮ ]ﺟﺮﻡ ﺍﻭ[ ﺑﺎ ﺑﻴﻨﻪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺳﺘﺶ ﺭﺍ ﻣﻲﺑﺮﻳﺪﻡ ﻭﻟﻲ ﺣﺎﻝ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻢ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻋﻔﻮﺵ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﻮﺍﻧﺴﻴﻮﻥﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮﻱ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺪﺍﻥﻫﺎ ﻣﻠﺤﻖ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﻳﻢ ﺟﺰﻳﻲ ﺍﺯ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻣﺎ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﻗﺎﻫﺮﻩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻋﻼﻣﻴﻪ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻲﺷـﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻛﺮﺍﻣﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ‪ ،‬ﺣﻖ ﺣﻴﺎﺕ ﻭ ﻧﻬﻲ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕﻫﺎﻱ ﺗﺮﺫﻳﻠﻲ ﻭ ﺗﺤﻘﻴﺮﺁﻣﻴﺰ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﭼﻪ‬
‫ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺑﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﻳﺪ؟‬
‫ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺧﻮﺍﻧﺴﺎﺭﻱ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺍﻳﺬﺍﺀ‪ ،‬ﺍﻟﻢ ﻭﺍﺭﺩ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﻛﺴــﻲ ﺭﺍ ﺣﻖ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ﺍﻳﺬﺍﺀ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﻭﻱ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳــﺖ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪﻭﺩ ﻭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭﺟﻢ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻏﻴﺒﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺭﺟﻢ‬
‫ﺭﺍ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﺮﺍﺟﻊ‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎﻱ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﻱ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺍﺳــﻼﻡ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺍﺳــﻼﻡ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﺳﻮﺍﻝ‬
‫ﻣﻲﺑﺮﺩ ﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﻥ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻨﻔﺮ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪﻭﺩ ﺩﺭ ﻣﻼﺀﻋﺎﻡ‪ .‬ﺍﺳــﻼﻡ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻭ ﻣﻬﻤﺘﺮ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﻲ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻱ ﻧﺎﺧﻮﺍﺳﺘﻪ‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺯ ﺍﺳــﻼﻡ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻳﺪ ﻳﺎ ﺳــﻮﮊﻩﺍﻱ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺷﻤﻦ‬
‫ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺧﻮﺩﺩﺍﺭﻱ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫‪ ۴‬ﻓﺮﺩ ﻋﺎﺩﻝ ﻛﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﻋﻤﻞ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺫﻛﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ ‪ ۴‬ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﻮﺍﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﻓﺘﺪ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺷـﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ ‪ ۴‬ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻭ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺩﺭ‬
‫ﺟﺮﻡ ﺯﻧﺎﻱ ﻣﻮﺟﺐ ﺭﺟﻢ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺳﻘﻮﻁ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﻗـﺮﺍﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺮﻳﺢ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻱ ﻇﺎﻫﺮ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻋﻘﻼﻳﻲ ﺧﻼﻑ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﻧﺸﻮﺩ ﻭ‪ ...‬ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ‬
‫ﺷـﺮﻭﻁ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﺏ ﺍﺟﺮﺍﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﺭﺍ‬
‫ﻋﻤﻼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﺗﻨﺒﻴﻬﻲ ﻭ‬
‫ﺭﻋﺐﺁﻭﺭﻱ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺳﻼﻡ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻨﺎ‬
‫ﺑﺮ ﺳﺘﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺮﺩﻩ ﺑﺮ ﺟﺮﻡ ﮔﺬﺍﺷﺘﻦ ﻭ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻛﺮﺩﻥ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺳﺨﺘﮕﻴﺮﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻗﺎﺿﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺴــﺎﻳﻞ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺁﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻌﻴﻦ‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺶ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺍﺷﺎﻋﻪ‬
‫ﻓﺤﺸﺎ ﻧﻬﻲ ﺷﺪﻩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺣﻜﻢ ﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻳﻚ ﻧﻮﻉ ﺍﺷــﺎﻋﻪ ﻓﺤﺸﺎﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻛﻪ‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﺣﻖﺍﻟﻠﻬﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺷــﺎﺭﻉ ﻣﻘﺪﺱ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺳﺘﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺗﺎ‬
‫ﺍﺷﺎﻋﻪ ﻓﺤﺸﺎ ﻧﺸﻮﺩ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺩ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﺯﻧﺎ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻛﻨﺪ ﻭ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ‪ ۴‬ﺑﺎﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻌﺰﻳﺮﺵ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺗﻌﺰﻳﺮﺵ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺷﺎﻋﻪ ﻓﺤﺸﺎ ﻛﺮﺩﻩ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻜﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﻦ‬
‫ﭼﻪ ﻛﺮﺩﻡ ﺍﺷﺎﻋﻪ ﻓﺤﺸﺎ ﻭ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺭ ﻗﺬﻑ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺩﻱ‪ ،‬ﻓﺮﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻗﺬﻑ ﻛﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺯﻧﺎ ﻳﺎ ﻟﻮﺍﻁ ﺩﻫﺪ ﻭﻟﻮ ﺭﺍﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺣﺪ ﺟﺎﺭﻱ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨــﺪ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺩﺭﻭﻍ ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭﻭﻍ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺭﺍﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻭ ﻏﻠﻂ‬
‫ﻛﺮﺩﻡ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻱ ﺭﺍﺳﺖ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑـﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺻﺎﻑ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﺣﻜﻢ ﺭﺟﻢ ﺑـﺮﺍﻱ ﻓﺮﺩ ﺧﺎﻃﻲ ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ‬
‫ﻭﺳﻴﻊ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷـﺮﺍﻳﻂ ﺻﺪﻭﺭ ﺭﺍﻱ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺸـﻮﺩ ﻳﺎ ﻛﻴﻔﻴـﺎﺕ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪ ﺭﺟـﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺭﺟﻢﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ ﺧـﻮﺩ ﺧﻄﺎﻛﺎﺭ ﻧﺒﺎﺷـﻨﺪ ﻭ ﺍﻓـﺮﺍﺩ ﻣﻮﻣﻦ ﻭ‬
‫ﻏﻴﺮﺧﻄﺎﻛﺎﺭ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻨﮓﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻨﮓﺭﻳﺰﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﺩﺭﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺩﻱ ﻛﻪ ﺟﺮﻡ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﮔﻨﺎﻫﺶ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ‬
‫ﮔﻮﺩﺍﻝ ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ ،‬ﺭﻫﺎﻳﺶ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ‪ ...‬ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﻲ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻧﺸﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮﺩ؟‬
‫ﺍﮔﺮ ﻗﺎﺿﻲ ﻳﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺭﺟﻢ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺍﺷﺘﺒﺎﻫﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻳﻪ ﻣﻘﺘﻮﻝ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻛﻤﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺩﺭ ﻗﻀﻴﻪ ﻣﺎﻏﺮ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺭﺳــﻮﻝﺍﷲ‪ ،‬ﻣﺎﻏﺮ ﺭﺍ ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﻭﻟﻲ ﺍﻭ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺭﺟﻢ ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺩﻧﺒﺎﻟﺶ ﻛﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﻭ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺍﻭ ﺳﻨﮓ ﺯﺩﻩ ﻭ ﻛﺸﺘﻨﺪﺵ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﭼﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ‬
‫ﺭﺍ ﻛﺮﺩﻳــﺪ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ ﺍﺯ ﮔﻮﺩﺍﻝ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﻓــﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﻭ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻲﺯﺩﻳﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺷﻤﺎ ﺑﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺩﻳﻪ ﺁﻥ ﻓﺮﺩ ﺭﺍ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻋﻤﻞ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴـﺖ ﺯﻧﺎ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﺍﺳـﺖ ﻛﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ‬
‫ﺟﺎﺭﻱ ﺷـﺪﻥ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺩﺭﺀ )ﺗﺪﺭﺀﺍﻟﺤﺪﻭﺩ ﺑﺎﻟﺸﺒﻬﺎﺕ( ﺩﺭ ﺁﻥ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻣﺮﺗﻜﺒﺎﻥ ﮔﻨﺎﻩ‪ ،‬ﺛﺎﻟﺜﻲ ﺣﻀﻮﺭ‬
‫ﻧـﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺩﺭﺀ ﻳﻌﻨﻲ ﻋﺪﻡ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪﻭﺩ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺷﺒﻬﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺣﻜﻢ ﺭﺟﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ؟‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﺒﻬﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣﻜﻢ ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﻣﺴــﺎﻳﻞ ﺍﺧﺘﻼﻓﻲ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺩﻭ ﻧﻈﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﺍﺟﺮﺍ ﺷــﻮﺩ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﺟﺮﺍ ﺷــﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺷﺒﻬﻪ ﻣﺼﺪﺍﻕ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﻣﺸﻤﻮﻝ ﺗﺪﺭﺀﺍﻟﺤﺪﻭﺩ ﺑﺎﻟﺸﺒﻬﺎﺕ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺳــﺦ ﺍﻭﻟﻲ ﺍﺳــﺖ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺟﻤﻊ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﺴﺦ‬
‫ﺻــﺪﻕ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﻢ ﻧﻮﻋﻲ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺗﺎﻣﻴﻨﻲ ﻭ‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺁﻥ ﻓﺮﺩ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺭﺍ‬
‫ﻫﻤﻴﻦﮔﻮﻧــﻪ ﺭﻫﺎ ﻛــﺮﺩ ﻭﻟﻮ ﺣﺪ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺟﺎﺭﻱ ﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻭﺍﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺗﺎﻣﻴﻨﻲ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻣﻮﺛﺮ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﺑﻠــﻪ‪ ،‬ﺍﺻــﻮﻻ ﻭﻗﺘﻲ ﺯﻥ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺯﻧﺎ ﺷــﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺷــﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﻭ‬
‫ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺭﺍﺫﻝ ﻭﺍﻭﺑﺎﺵ ﺩﺭ ﭘﻲ ﺍﻭ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺣﺪ ﺍﻟﺰﺍﻣﺎ ﺯﻥ ﭘﺎﻛﺪﺍﻣﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻮﺩ ﻋﻤﻞ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﺭﺍ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﺰﺍﺣﻢ ﺍﻭ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻣـﺮﺩﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺗﺎﻣﻴﻨﻲ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺑﺎﺭﻩ ﺭﺍ‬
‫ﻻﺯﻡ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﺪ؟‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﻲ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ‬
‫ﺗﺎﻣﻴﻨﻲ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻫﻢ ﻣﺨﺘﺺ ﺯﻧﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﻴﻢ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﺟﺮﻡ‬
‫ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﻓﺮﺩ ﺭﻭﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﺟﺮﻡ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺗﺎﻣﻴﻨﻲ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺣﻔﻆ ﻣﺠﺮﻡ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻧﻈﺮ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺷﻴﻌﻪ ﻭ ﺳﻨﻲ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﻫﻤﻪ ﻧﻈﺮ ﻭﺍﺣﺪﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ؟‬
‫ﺍﻫﻞ ﺳــﻨﺖ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺠﺎﺯﺍﺗﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺍﺳــﺘﻨﺎﺩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻗﻲ ﻛﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﻫﻞ‬
‫ﺳﻨﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻀﻮﺭ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﻏﻴﺒﺖ ﺗﻔﺎﻭﺗﻲ ﻗﺎﻳﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻪ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﻗﺎﻳﻞ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻓﻘﻬﺎﻱ ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻀﻮﺭ ﻭ ﻏﻴﺒﺖ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪﻭﺩ‬
‫ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻏﻴﺒﺖ ﺍﺯ ﺳــﺎﺑﻖ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺑﺤــﺚ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻑﻧﻈﺮ ﺑﻴﻦ‬
‫ﻓﻘﻬﺎﻱ ﻋﻈﺎﻡ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻭ‬
‫ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺎﻳﺰ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﻣﻘﺪﺱ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺩﻭﻡ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻭﺷﻦ ﺷﺪﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻻﺯﻡ ﺍﺳــﺖ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻋﺒﺎﺭﺍﺗﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻋﺎﻟﻢ‬
‫ﻣﺤﻘﻖ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺍﻟﻌﻈﻤﻲ ﺣﺎﺝﺳﻴﺪ ﺍﺣﻤﺪ ﺧﻮﺍﻧﺴﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺟﻠﺪ‬
‫ﭘﻨﺠﻢ ﻛﺘﺎﺏ ﺟﺎﻣﻊﺍﻟﻤﺪﺍﺭﻙ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻧﻘﻞ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬ﻣﻌﻈﻢﻟﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﺍﻗﺎﻣﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﺩﺭ ﻏﻴﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻀﻮﺭ )ﺯﻣﺎﻥ ﻏﻴﺒﺖ(‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﻌﺮﻭﻑ )ﻣﺸــﻬﻮﺭ( ﻣﻴﺎﻥ ﻓﻘﻬﺎ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﺮﻭﻫﻲ ﺍﺯ ﻓﻘﻴﻬﺎﻥ ﺍﺩﻋﺎﻱ ﺍﺟﻤﺎﻉ ﺑﺮ ﻋﺪﻡ ﺟﻮﺍﺯ ﺁﻥ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺎﻣﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻴﻪﺍﻟﺴﻼﻡ‬
‫ﻭ ﻧﺎﺋﺐ ﺍﻭ ﺟﺎﻳﺰ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﮔﺮﻭﻩ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺯ ﻓﻘﻴﻬﺎﻥ ﻧﻘﻞ ﺷــﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻏﻴﺒﺖ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﻛﻪ ﻋﺎﺭﻑ‬
‫ﺑﻪ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺷــﺮﻋﻴﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻋﺎﺩﻝ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻗﺎﻣﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺧﻮﺍﻧﺴــﺎﺭﻱ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻧﻘﻞ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻗﻮﻝ‪ ،‬ﺧﻮﺩﺵ ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺍﻗﺎﻣﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻏﻴﺒﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﻓﻘﻬﺎ‬
‫ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺑﺎﺭﻩ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺍﻳﻨﺠﺎﻧﺐ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﻣﻘﺪﺱ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﺴﻮﻭﻻﻥ ﻧﻈﺎﻡ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺩﻳﻪ ﺍﻫﻞ ﺫﻣﻪ ﺭﺍ ﻃﺒﻖ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺩﻳﻪ ﻣﺴــﻠﻤﺎﻥ ﻣﺴــﺎﻭﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣــﻮﺭﺩ ﻧﻴﺰ ﺍﮔﺮ‬
‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺍﻗﺎﻣﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺗﻜﺒﺎﻥ‬
‫ﺟﺮﺍﺋﻢ ﺣﺪﻱ‪ ،‬ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺗﻌﺰﻳﺮﻱ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭ ﻣﺎ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺷﺮﻉ‪ ،‬ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﺷﻮﺍﺭﻱ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺛﺒﺎﺕ‬
‫ﺟﺮﻡ ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﺭﺟﻢ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﺭﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ‬

‫ﻋﻤﻞ ﻓﺎﺣﺸــﻪ ﺍﺯ ﺯﻥ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺷﻬﻮﺩ ﺷﻬﺎﺩﺕ‬
‫ﻧﺪﻫﻨﺪ ﺣﻜﻢ ﺻﺎﺩﺭ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺣﺎﻛﻢ ﻳﻘﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﺪﻭﺭ‬
‫ﺁﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ‪ ...‬ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺣﺒﺲ ﺍﺑﺪ ﺁﻥ‬
‫ﻫــﻢ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﺁﻧﻬــﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻧﮕﻪ‬
‫ﺑﺪﺍﺭﻳﺪ ﺗﺎ ﻣﺮﮔﺸــﺎﻥ ﻓﺮﺍ ﺭﺳﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺩﻟﻴﻞ ﺭﻭﺷﻨﻲ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺁﺳﺎﻥ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ‬
‫ﺍﺯ ﺳــﺨﺖﮔﻴﺮﻱ ﺍﻏﻤﺎﺽ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﻣﻮﺩ‪) :‬ﺗﺎ ﻣﺮﮔﺸﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ( )ﻳﺎ ﺧﺪﺍ ﺭﺍﻩ ﻧﺠﺎﺗﻲ ﺑﺮﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻘﺮﺭ ﺑﺪﺍﺭﺩ( ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻧﺠﺎﺕ‬
‫ﺍﺯ ﺣﺒﺲ ﺍﺑﺪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩ‪) :‬ﻳﺎ ﺁﻥ‬
‫ﻳﺎ ﺍﻳﻦ( ﺍﺷــﺎﺭﻩﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻣﻴﺪ ﺁﻥ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺣﻜﻢ‬
‫ﺣﺒﺲ ﺍﺑﺪ ﻧﺴﺦ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻨﻄﻮﺭ ﻫﻢ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺣﻜﻢ ﺗﺎﺯﻳﺎﻧﻪ ﺣﻜﻢ ﺣﺒﺲ ﺍﺑﺪ ﺭﺍ ﻧﺴﺦ ﻛﺮﺩ‪ ...‬ﻭ ﻣﺴﺎﻟﻪ‬
‫ﺯﻧﺪﺍﻧﻲ ﻛﺮﺩﻥ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺭﺣﻠﺖ ﺁﻥ ﺟﻨﺎﺏ ﺍﺻﻼ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﻧﺸﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺁﻳﻪ ﺷﺮﻳﻔﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﺿﻲ ﻛﻪ ﺩﻻﻟﺖ ﻛﻨﺪ ﺑﺮ ﺣﻜﻢ ﺯﻧﺎﻥ‬
‫ﺯﻧﺎﻛﺎﺭ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺁﻳﻪ ﺗﺎﺯﻳﺎﻧﻪ ﻧﺴﺦ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺁﻧﭽــﻪ ﺍﺯ ﻗﻮﻝ ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﻧﻘﻞ ﺷــﺪ ﻭ ﺍﻛﺜﺮ‬
‫ﻣﻔﺴﺮﺍﻥ ﻗﺮﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ ﺁﻳﻪ‬
‫‪۲‬ﺳﻮﺭﻩ ﻧﻮﺭ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺣﻜﻢ ﻗﺒﻠﻲ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﻟﻴﻠﻲ‬
‫َﺎﺣ َﺸ َﺔ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺷــﺎﺭﻉ ﺍﺯ ﮔﻔﺘﻦ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺭﺟﻢ ﺍﺑﺎ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺎﺯﻳﺎﻧﻪ ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺟﻌﻞ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺭﺟﻢ )ﻛﻪ ﺧﺸﻦﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻧﻮﻉ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻣﺮﮒ ﺍﺳﺖ( ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﺴﭙﺎﺭﺩ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ‬
‫ﺍﷲ ﻟ ُﻬ ﱠﻦ َﺳﺒِﻴﻼ)‪َ (۱۵‬ﻭﺍﻟﻠ َﺬ َﺍﻥ ﻳَﺄﺗ َِﻴﺎﻧِ َﻬﺎ ﻣِﻨﻜ ْﻢ َﻓﺂ ُﺫﻭ ُﻫ َﻤﺎ َﻓﺈِﻥ ﺗَﺎﺑَﺎ‬
‫ﮔﻔﺖ ﺷــﺎﺭﻉ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﻬﻤﻪﺍﻱ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻔﺲ ﺣﻜﻢ ﺭﺍ ﺷﺨﺼﺎ‬
‫ﺑﻴــﺎﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﻳﺎ ﺍﮔﺮ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩﻩ ﺧــﻮﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺠﺎﻝ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻬﻢ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺁﻳﻪ ﺍﻟﺰﺍﻧــﻲ ﻭ ﺍﻟﺰﺍﻧﻴﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺣﻜﻢ ﻗﺒﻠﻲ‬
‫)ﺣﺒﺲ ﺍﺑﺪ( ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷــﺪ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﻭﻟــﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺣﻜﻢ‬
‫ﺷﺪﻳﺪﻱ ﭼﻮﻥ ﻛﺸﺘﻦ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻳﻪ ﻣﺴﺘﻔﺎﺩ‬
‫ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳــﻦ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﺁﻳﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑــﻪ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺯﻧﺎﻛﺎﺭ ﺩﺭ‬
‫ﻗــﺮﺁﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺁﻳﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺠــﺎﺯﺍﺕ ﺯﻧﺎﻛﺎﺭ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪:‬‬
‫»ﺍﻟﺰﺍﻧﻴﺔ ﻭﺍﻟﺰﺍﻧﻲ ﻓﺎﺟﻠﺪﻭﺍ ﻛﻞ ﻭﺍﺣﺪ ﻣﻨﻬﻤﺎ ﻣﺄﺋﺔ ﺟﻠﺪﺓ«)ﻧﻮﺭ‪(۲/‬‬
‫ﻫﺮﻳﻚ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺯﻧﺎﻥ ﺯﻧﺎﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ‪ ۱۰۰‬ﺗﺎﺯﻳﺎﻧﻪ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻭ‬
‫ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺍﻟﻒ ﻭ ﻻﻡ ﺯﺍﻧﻴﻪ ﻭ ﺯﺍﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺍﻟﻒ ﻭ ﻻﻡ ﺍﺳﺘﻐﺮﺍﻕ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺷــﺎﻣﻞ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺯﻧﺎ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻗﻴﻮﺩ ﻭ ﺷــﺮﻭﻁ ﺑﻌﺪﻱ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻡ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻗﺮﺁﻥ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﺑﻴــﺶ ﺍﺯ ‪ ۱۰۰‬ﺗﺎﺯﻳﺎﻧﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺯﻧﺎﻱ ﻣﺤﺼﻨﻪ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺍﻳﺖ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻓﻘﻬﺎ ﻭ ﺍﻫﻞ ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﺪﺷــﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﻋﻴﻮﺏ ﻭ ﺿﻌﻒﻫﺎﻱ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺷــﻤﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‬
‫)ﻥ‪.‬ﻙ‪.‬ﻏﺮﻭﻱ ‪ ،(۶۱۶-۶۴۳‬ﺍﻣﺎ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ »ﺁﻳﻪ‬
‫ﻣﺬﻛﻮﺭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﻴﺎﻥ ﺣﻜﻢ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﭘﺲ ﻣﺤﺎﻝ ﺍﺳــﺖ‬
‫ﺟﺰﻳﻲ ﺍﺯ ﺣﻜﻢ ﺭﺍ ﺫﻛﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺟﺰﻳﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻣﻬﻤﻞ ﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺍﺣﺎﻟﻪ ﻛﻨﺪ‪) «.‬ﻏﺮﻭﻱ ‪(۶۴۷‬‬
‫ﻗﺘﻞ ﻭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻣﺮﮒ ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺣﻴﺎﺕ ﻳﻚ ﺗﻦ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﻴﺎﺕ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻗﺘﻞ ﻳﻚ ﺗﻦ ﺩﺭ ﺣﻜﻢ ﻛﺸﺘﻦ ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)ﻣﺎﺋﺪﻩ ‪ (۳۲/‬ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺳﻨﮓﻫﺎﻱ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮﻉ‬
‫ﻛﺸﺘﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺠﺎﺯﺍﺗﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕﻫﺎﻱ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺧﻔﻴﻒﺗﺮ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺧﻲ ﺟﺮﺍﺋﻢ‬
‫ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺧﺒﺮ ﻭﺍﺣﺪ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺟﺎﻱ ﺣﻜﻢ ﻗﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺧﺒﺮﻱ ﻛﻪ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ماه ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۷۰‬‬ ‫ﺣﻘﻮق‬
‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ‪۲‬‬
‫*‬ ‫ﺳﻨﮓ ﺛﺎﺭ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻓﻘﻬﯽ ﻭ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺣﮑﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ‬
‫ﺩﻭ ﻫﻔﺘﻪ ﭘﻴﺶ ﺧﺒﺮﻱ ﺩﺭ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺯﻥ ﻭ ﻣﺮﺩﻱ ﺑﻪ ﺟﺮﻡ ﺯﻧﺎﻱ ﻣﺤﺼﻨﻪ ﺩﺭ ﻗﺰﻭﻳﻦ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺷﺎﻫﺮﻭﺩﻱ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺍﻃﻼﻉ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺗﻮﻗﻒ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺻﺎﺩﺭ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﻭ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺧﺒﺮﻱ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻫﻤﮕﺎﻥ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺎﺿﻲ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺮﺩ ﺭﺍ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻛﺮﺩ‬
‫ﻭ ﭼﻮﻥ ﻣﻮﻣﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻋﻤﻞ ﺣﻀﻮﺭ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻣﻮﺭ ﺣﻜﻢ ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫)ﻩ‪.‬ﻙ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ‪ ۱۹ :‬ﺗﺎ ‪ ۲۱‬ﺗﻴﺮ ‪(۸۶‬ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺻﺪﺭ ﺧﺒﺮﻫﺎ ﻧﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺑﺎ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺍﺳﻼﻡ ﭼﻴﺴﺖ؟‬ ‫‪vUÐ s¹b«œULŽ‬‬
‫‪ -۲‬ﻗﺮﺁﻥ‬
‫ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﺳﻨﺘﻲ ﺍﺯ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ‬ ‫ﺍﻳﻦﻧﻮﺷﺘﺎﺭﻣﺤﺎﺟﻪﺍﻱﻋﻠﻤﻲ)ﻧﻪ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺁﻳﺎ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻗﺮﺁﻧﻲ ﺩﺍﺭﺩ؟ ﺁﻳﺎﺕ ‪ ۱۵‬ﻭ‪۱۶‬ﺳﻮﺭﻩ ﻧﺴﺎﺀ‬ ‫ﺳﻔﺴﻄﻪ(ﺑﺎﻫﺪﻑﺭﺍﻫﮕﺸﺎﻳﻲﺩﺭ‬
‫)ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﻌﺪﺍ ﺑﺎ ﺁﻳﻪ ‪۲‬ﺳﻮﺭﻩ ﻧﻮﺭ ﻧﺴﺦ ﺷﺪﻩ( ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬ ‫ﺑﺎﺏ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻌﻀﻼﺕ ﻗﻀﺎﻳﻲ‬
‫ِﻴﻦ ﺍﻟْﻔ ِ‬
‫ﻼﺗِﻲ ﻳَ ْﺄﺗ َ‬ ‫ﺑﺎﺭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺯﻧﺎ ﺭﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ‪َ :‬ﻭﺍﻟ ﱠ‬ ‫ﺍﻣــﺮﻭﺯ ﻣﺎﺳــﺖ ﻭ ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻳﻦ‬
‫َﺸــ ِﻬ ُﺪﻭﺍْ َﻋﻠَ ْﻴ ِﻬ ﱠﻦ ﺃَ ْﺭﺑَﻌ ًﺔ ﱢﻣﻨ ُﻜ ْﻢ َﻓﺈِﻥ َﺷ ِﻬ ُﺪﻭﺍْ‬ ‫ﺎﺳﺘ ْ‬ ‫ﱢﺴﺂﺋِ ُﻜ ْﻢ َﻓ ْ‬ ‫ﻣِﻦ ﻧ َ‬ ‫ﻗﻠﻢ ﺩﺍﻧﺶ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ ﺧﺮﺩﻩﭘﺎﻱ‬
‫ﱠﻰ ﻳَ َﺘ َﻮﱠﻓﺎ ُﻫ ﱠﻦ ﺍﻟْ َﻤ ْﻮ ُﺕ ﺃَ ْﻭ ﻳَ ْﺠ َﻌﻞَ‬ ‫ْ‬
‫َﻓﺄ ْﻣ ِﺴــﻜﻮ ُﻫ ﱠﻦ ﻓِﻲ ﺍﻟ ُﺒ ُﻴﻮﺕ َﺣﺘ َ‬
‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ﻓﻘﻪ ﻭ ﻣﻌﺎﺭﻑ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻭ ﻧﻴﺰ‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ﱠ‬ ‫ً‬
‫َ‬ ‫ﱡ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻛﻨﻮﻥ‬
‫ﺎﻥ ﺗَ ﱠﻮﺍﺑًﺎ ﱠﺭ ِﺣﻴ ًﻤﺎ)‪ (۱۶‬ﺍﺯ ﺯﻧﺎﻥ‬ ‫ﷲ َﻛ َ‬‫َﻭﺃَ ْﺻﻠَ َﺤﺎ َﻓ َﺄ ْﻋ ِﺮ ُﺿﻮﺍْ َﻋ ْﻨ ُﻬ َﻤﺎ ﺇِ ﱠﻥ ﺍ ﱠ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﺮﺣﻖ ﺣﻴﺎﺕ ﻭ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻣﻌﺎﺭﺽ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺯﻧﺎ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﭼﻬﺎﺭ ﺗﻦ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﺗﺴﻄﻴﺮ‬
‫]ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ[ ﺑﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﮔﻮﺍﻩ ﮔﻴﺮﻳﺪ ﭘﺲ ﺍﮔﺮ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﺁﻧﺎﻥ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺳــﻄﻮﺭ ﺑﻮﺩ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ‪ ۱۰‬ﺯﻥ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫]=ﺯﻧﺎﻥ[ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﺗﺎ ﻣﺮﮔﺸﺎﻥ ﻓﺮﺍ ﺭﺳﺪ ﻳﺎ ﺧﺪﺍ‬ ‫ﻣﻌﺮﺽ ﺍﺟﺮﺍ ﻗــﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺭﺋﻴﺲ‬
‫ﺭﺍﻫﻰ ﺑﺮﺍﻯ )ﺧﻴﺮ ﻭ ﻧﺠﺎﺕ( ﺁﻧﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺷﻤﺎ ﺁﻥ‬ ‫ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺍﻳــﻦ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺭﺍ ﻧﺎﻓﻊ ﻧﻤﻲﭘﻨﺪﺍﺭﺩ ﻭ‬
‫ﺩﻭ ﺗﻦ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺯﺷــﺘﻜﺎﺭﻯ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﺁﺯﺍﺭﺷﺎﻥ ﺩﻫﻴﺪ‬ ‫ﺩﻭ ﺳــﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺗﻮﻗﻒ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﺑﻼﻍ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﭘﺲ ﺍﮔﺮ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭﺳﺘﻜﺎﺭ ﺷﺪﻧﺪ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻛﻨﻴﺪ‬ ‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺩﺳــﺘﻮﺭ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺻﺪﻭﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪﭘﺬﻳﺮ ﻣﻬﺮﺑﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻧــﻮﻉ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪﻩ ﺍﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨــﺎﻥ ﺑﺮﺧﻲ ﻗﻀﺎﺕ ﺑﻪ ﺁﻥ‬
‫ﻼ»ﺑﺎ ﺭﺣﻤﺖ ﻭ ﻋﻄﻮﻓﺖ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ‬ ‫ﷲ ﻟَ ُﻬ ﱠﻦ َﺳ ِــﺒﻴ ً‬ ‫ﻳَ ْﺠ َﻌ َﻞ ﺍ ﱡ‬ ‫ﻣﺒﺎﺩﺭﺕ ﻣﻲﻭﺭﺯﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺳــﺘﻮﺭ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻫﻨﻮﺯ‬
‫ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﺎﺯﻳﺎﻧﻪ ﻭ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ‪«.‬‬ ‫ﺟﻨﺒﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺩﺭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ‬
‫ﺯﻣﺨﺸــﺮﻱ ﺩﺭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﺸﺎﻑ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ‬ ‫ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻣﻌﺘﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺮﻭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻻﻳﺤﻪﺍﻱ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ‬
‫ﺣﺒﺲ ﺍﺑﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺯﻧﺎﻛﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻡ ﺩﺭ ﺻﺪﺭ‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺭﺍﻩﺣﻠﻲ ﻗﺎﻃﻊﺗﺮ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺳــﻼﻡ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻭﺳــﻴﻠﻪ ﺁﻳﻪ ‪۲‬ﺳــﻮﺭﻩ ﻧﻮﺭ ﻧﺴﺦ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺍﺯ ﺁﻧﺠــﺎ ﻛﻪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺪﻧﻲ ﻭ ﺟﺰﺍﻳﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻠﻬﻢ ﺍﺯ ﺳــﻨﺖ‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺯﻣﺨﺸﺮﻱ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻋﺪﻡ ﻧﺴﺦ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﻣﻲﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‬ ‫ﻓﻘﻬﻲ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﺮ ﺷــﺎﻟﻮﺩﻩﻫﺎﻱ ﻓﻘﻪ ﺑﻨﺎ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ‬
‫ﻣــﺮﺍﺩ ﺍﺯ ﺁﻳﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺯﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﮕــﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﺯ‬ ‫ﺩﻳﮕﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺬﻫﺐ ﮔﺮﻩ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﺻﻼﺡ‬
‫ﺗﻌﺮﺽ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺭﺥ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﺼﻮﻥ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺴــﺘﻠﺰﻡ ﺗﻔﻘﻪ ﻭ ﺍﺟﺘﻬﺎﺩ ﻧﻮﻳﻨﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺍﺳﺒﺎﺏ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺍﻭ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﻳــﻦ ﻣﻬﻢ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﻓﻘﻬﺎﻱ ﻋﻈﺎﻡ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﮔﻤﺎﻥ‬
‫ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﻣﻔﺴﺮﺍﻥ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﻧﻴﺰ ﺫﻳﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻭ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺍﺳﺘﺪﻻﻟﻲ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺣﺬﻑ ﻭ‬
‫ﺁﻳﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻔﺴﺮﺍﻥ ﺭﻭﺍﻳﺘﻲ ﻫﻢ ﻧﻘﻞ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺭﺳﻮﻝ‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻧﺎﻓﻊﺗﺮ ﻭ ﻧﺎﻓﺬﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺧﺪﺍ )ﺻﻠﻲﺍﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻭ ﺁﻟﻪ ﻭ ﺳﻠﻢ( ﻭﻗﺘﻲ ﺁﻳﻪ ﺗﺎﺯﻳﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﻭﻝ‬ ‫ﺭﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺍﺯ ‪ ۸‬ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﻡ‪.‬‬
‫ﺳــﻮﺭﻩ ﻧﻮﺭ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪ ﻓﺮﻣﻮﺩ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﺍﻩ ﻋﻼﺝ ﻭ ﺳﺒﻴﻠﻲ‬ ‫‪ -۱‬ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸــﺮ ‪ -۲‬ﻗﺮﺁﻥ ‪ -۳‬ﻓﻘﻪ ﺳــﻨﺘﻲ ‪-۴‬ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﺍﻱ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺩﺭ ﺁﻳﻪ ‪ ۱۵‬ﺳﻮﺭﻩ ﻧﺴﺎﺀ ﻭﻋﺪﻩﺍﺵ ﺭﺍ‬ ‫ﭘﮋﻭﻫــﯽ ‪ -۵‬ﻣﺼﻠﺤــﺖ ‪ -۶‬ﺣﻘﻮﻕ ‪ -۷‬ﺗﺎﺭﻳــﺦ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷــﺎﻫﺪ ﺍﻳﻦ ﻇﻬﻮﺭ‪ ،‬ﻇﻬﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺁﻳﻪ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﯽ ‪ -۸‬ﻋﺎﻃﻔﯽ‬
‫ﻭ ﺁﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻟﺤﻦ ﺁﻳﻪ ﺷــﺮﻳﻔﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬ ‫‪ -۱‬ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ‬
‫ﻛﻪ ﺣﻜﻤﺶ ﺩﺍﺋﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺑﻪﺯﻭﺩﻱ ﻧﺴﺦ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﭼﻮﻥ‬ ‫ﺍﺯ ﺩﻳــﺪﮔﺎﻩ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸــﺮﻱ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﺍﺯ ﺩﻭ‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺍﻭ ﻳﺠﻌﻞ ﺍﷲ ﻟﻬﻦ ﺳﺒﻴﻼ)‪ (۲‬ﻳﺎ ﺧﺪﺍ ﺭﺍﻩ ﻋﻼﺟﻲ‬ ‫ﺑﻌﺪ ﻣﻐﺎﻳﺮ ﻛﺮﺍﻣﺖ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺣﻖ ﺣﻴﺎﺕ‬
‫ﺑﺮﺍﻳﺸــﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ ...‬ﻓﺎﻥ ﺷﻬﺪﻭﺍ ﻓﺎﻣﺴﻜﻮﻫﻦ ﻓﻲ ﺍﻟﺒﻴﻮﺕ‪...‬‬ ‫ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻕ ﺫﺍﺗﻲ ﻭ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺳــﻠﺐ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺣﺒﺲ ﻛﺮﺩﻥ ﺩﺍﺋﻤﻲ ﺯﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺣﻖ ﺣﻴﺎﺕ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺭﺍ ﻭﺿﻊ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﻌﻴﺎﺭ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺘﺮﺗﺐ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺮ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺩﺍﺩﻥ ﺷﻬﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮ ﺍﺻﻞ ﻭﻗﻮﻉ‬ ‫ﺟﻌﻞ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﺷــﺪ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺣﻖ ﺣﻴﺎﺕ ﺭﺍ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺯﺷﺖ ﻭ ﺧﻼﺻﻪ ﻛﻼﻡ ﺍﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﺣﻜﻢ ﺣﺒﺲ‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﻭﻡ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺷﻴﻮﻩ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻣﺘﻀﻤﻦ‬
‫ﺍﺑﺪ ﺍﺯ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﺻﺎﺩﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺮ ﺻﺪﻭﺭ‬ ‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻨﻚ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ماه ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺣﻘﻮق‬ ‫‪۷۱‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺑﻬﺎﻧﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻢ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺷﻮﺩ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﻓﺮﺩﻱ ﻛﻪ ﻣﺤﻜﻮﻡ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪،‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭼﻮﻥ ﺗﻮ ﺟﻮﺍﻥ ﻫﺴــﺘﻲ ﺩﺭ ﺑﺨﺸﺶ ﺗﻮ ﻣﺎﻧﻌﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ -۳ «.‬ﺍﮔﺮ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﻬﺎﻧﻪﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻓﺮﻭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻦ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻧﺸﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻊ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻢ ﻧﻴﻢﺗﻨﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺤﻮﻱ ﺩﺭ ﺧﺎﻙ ﻓﺮﻭ ﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻓﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺗﻮﺍﻧﺴــﺖ ﺍﺯ ﺧﺎﻙ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻳﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ -۴ .‬ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﻣﻲﺁﻳﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻋﺎﺩﻝﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﻣﻨﺎﻥ ﺑﺎﺷــﻨﺪ ‪ -۵‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﻨﺐ ﻳﺎ ﺣﻴﺾ‬
‫ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬ﺩﻭ ﺷــﺮﻁ ﺍﺧﻴﺮ ﺟﻤﻊ ﻛﺮﺩﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻛﺎﻓﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻢ ﻣﻠﻐﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ -۶ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺳﻨﮓ ﻛﻮﭼﻚ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﻨﻨﺪ ﻧﻪ ﺳﻨﮓ ﺩﺭﺷﺖ‪) .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﺩ ﻗﺒﻞ‬
‫ﺍﺯ ﺁﺳﻴﺐ ﺟﺪﻱ ﺩﻳﺪﻥ ﻓﺮﺻﺖ ﮔﺮﻳﺰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﺍﻳــﻦ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺭﺟﻢ ﻣﺒﺘﻨــﻲ ﺑﺮ ﻓﺮﺽ ﺍﺛﺒﺎﺕ‬
‫ﺟﺮﻣﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﻣﻄﺮﺡ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﺳﻨﺘﻲ ﺍﺛﺒﺎﺕﺍﺵ‬
‫ﺳﺨﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻴﺦ ﻃﻮﺳــﻲ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻣﺤﺼﻦ ﺑﺰﺭﮔﺴﺎﻝ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‬
‫»ﻓﻌﻠﻴﻬــﺎ ﺍﻟﺠﻠﺪ ﻭ ﺍﻟﺮﺟﻢ« ﻭ ﻣﻲﺍﻓﺰﺍﻳﺪ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﺎ ﺁﻳﻪ ]ﻣﺰﺑﻮﺭ[‬
‫ﻭ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻋﺒﺎﺩﺓﺑﻦ ﺻﺎﻣﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻣﺎﻡﻋﻠﻲ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺣﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺏ ﺧﺪﺍ ﻭ ﺭﺟﻢ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺒﻊ ﺳــﻨﺖ‬
‫ﺭﺳــﻮﻝﺍﷲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺩﻫﻨــﺪ‪) .‬ﻃﻮﺳــﻲ ﺝ‪۴۰‬ﺹ‪ (۴‬ﻇﺎﻫﺮﺍ‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﻲ)ﻉ( ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﻨﺖ ﺭﺳﻮﻝﺍﷲ ﺑﺪﺍﻥ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ‬
‫ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻧﺰﻭﻝ ﺁﻳﻪ ﺩﻭﻡ ﺳــﻮﺭﻩ ﻧﻮﺭ ﺑﻮﺩﻩ‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻟﻒ ﻭ ﻻﻡ ﺍﺳــﺘﻐﺮﺍﻕ ﺣﻜﻢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺧﻮﺍﻧﺴﺎﺭﻱ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺍﺭﺟﺎﻉ ﻭ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺑﻪ‬
‫»ﺩﻋﺎﺋﻢﺍﻻﺳﻼﻡ« ﻭ »ﺍﺷﻌﺜﻴﺎﺕ« ﻭ ﺑﻴﺎﻥ ﺩﻻﻳﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺭﺟﻢ ﻭ ﺟﻠﺪ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺍﻣﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺟﺎﺭﻱ‬
‫ﻛﺮﺩ‪) .‬ﺧﻮﺍﻧﺴــﺎﺭﻱ‪.‬ﺝ‪.۷‬ﺹ‪ ،(۵۹‬ﭼﻪ ﺭﺳﺪ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻢ‬
‫ﻣﺮﮒ‪ ،‬ﻭﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺣﺪ ﺯﻧﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳــﺖ ﺩﺭ‬
‫ﺯﻧﺎﻱ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺭﻡ ﻓﺮﺩ ﻛﺸــﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻇﺎﻫﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺍﺻﺤﺎﺏ ﺍﺧﺘﻼﻓﻲ ﻧﻴﺴــﺖ ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩﻱ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺩﻻﻟﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺧﻮﺍﻧﺴــﺎﺭﻱ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺫﻛــﺮ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻓﻘﻬﺎ‪ ،‬ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺩﻻﻟﺖ ﺑﺮ‬
‫ﻛﺸﺘﻦ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻌﺒﻴﺮ »ﺿﺮﺑﺖ ﺯﺩﻥ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ«‬
‫ﺩﺭ ﻣﺠــﺎﺯﺍﺕ ﺯﻧﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳــﺖ ﺑﺎ »ﻛﺸــﺘﻦ«‬
‫ﻣﻼﺯﻣﻪﺍﻱ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﻱ ﺳــﭙﺲ ﺑﺎ ﺫﻛﺮ ﺩﻻﻳﻞ ﺩﻳﮕﺮﻱ‬
‫ﺩﻻﻟﺖ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻛﺸﺘﻦ ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) .‬ﺧﻮﺍﻧﺴﺎﺭﻱ‪ .‬ﺝ‪.۷‬‬
‫ﺹ ‪ ۲۳‬ﻭ‪ (۲۴‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺣﻜﻢ ﻛﺸــﺘﻦ ﺯﺍﻧﻲ ﻭ ﺯﺍﻧﻴﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺳﻮﻡ )ﻭ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺑﻌﻀﻲ ﺩﺭ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﭼﻬﺎﺭﻡ(‪ ،‬ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺫﻛﺮ ﺍﺩﻟﻪ ﺭﻭﺍﻳﻲ ﺁﻥ‪ ،‬ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻇﻬﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺩﻟﻪ ﺭﺍ ﻛﺎﻓﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺪ ﻭ »ﺟﻠﺪ« ﻭ »ﻗﺘﻞ« ﺭﺍ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺍﻗﻞ ﻭ ﺍﻛﺜﺮ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﺘﺒﺎﻳﻦ ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺳﺎﺳﺎ‬
‫ﺍﺗﻜﺎ ﺑﻪ ﺧﺒﺮ ﻋﺪﻝ ﻳﺎ ﺧﺒﺮ ﺛﻘﻪﺍﻱ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻋﻠﻤﺎﻱ ﺭﺟﺎﻝ ﻫﻢ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺗﻮﺛﻴﻖ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺳــﻴﺮﻩ ﻋﻘﻼ ﻭ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺷﺪﺕ ﺍﻫﺘﻤﺎﻡ ﺷــﺎﺭﻉ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﻮﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ‪) ،‬ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﺍﺯ ﺑﺮﺧــﻲ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﻭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺣﻜﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮﻥ ﻭ ﺟﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻭﻛﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ( ﺧﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻋﻠﻤﺎ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻣﻮﺭ ﺧﻄﻴﺮﻩ ﺑﻪ ﺧﺒﺮ ﺛﻘﻪ ﺍﻛﺘﻔﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺍﺯ ﻣﺤﻘﻖ‬
‫ﺍﺭﺩﺑﻴﻠﻲ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ ﺷــﺮﺡ ﺍﺭﺷﺎﺩ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻭﻱ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻛﺸــﺘﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﺭﻉ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ‬
‫ﻧﻔﺲ ﺍﻫﺘﻤﺎﻡ ﻭﺭﺯﻳﺪﻩ ﻭ ﺣﻔﻆ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻭﺍﺟﺐ ﺩﺍﻧﺴــﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻘﻖ ﺍﺭﺩﺑﻴﻠﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺷــﺮﻁ ﺍﺣﺘﻴﺎﻁ ﺗﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻜﺮﺩﻩ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻛﻤﻲ ﺩﻳﺮﺗﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﻧﺰﺩ ﻗﺎﺿﻲ‬
‫ﺑﺮﺳﺪ ﻫﺮ ﭼﻬﺎﺭ ﻧﻔﺮ ﺷــﻼﻕ ﻣﻲﺧﻮﺭﻧﺪ ‪ -۱۴‬ﺗﻤﺎﻡ ﻛﻴﻔﻴﺎﺕ‬
‫ﻭ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﭼﻬﺎﺭ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ‬
‫ﻣﺜﻼ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻳﺎ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻣﻜﺎﻥ ﻭ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺩﻧﺪ‬
‫ﺟﺮﻡ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪۱۵‬ـ ﺷﻬﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻭ ﺭﻏﺒﺖ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﻫﻴﭻ ﺍﻛﺮﺍﻫﻲ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ -۱۶‬ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛﻪ ﻋﻤــﻞ ﺯﻧﺎ ﺭﺍ ﻃﺒﻖ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻓﻘﻬﻲ‬
‫»ﻛﺎﻟﻤﻴﻞ ﻓﻲﺍﻟﻤﻜﺤﻠﻪ« ﺩﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷــﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻴﻠﻪ ﺳﺮﻣﻪﺩﺍﻥ ﺩﺭ ﺳــﺮﻣﻪﺩﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﻧﺨﻲ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺁﻥ ﻋﺒﻮﺭ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺷــﺎﻧﺰﺩﻩﮔﺎﻧﻪ ﻓﻮﻕ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺍﻣﺎ ﻣﺤﻘﻖ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺟﺮﻡ ﺛﺎﺑﺖ ﺷــﻮﺩ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺭﻭﺵﻫﺎﻱ ﺍﺛﺒﺎﺕ)ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ‬
‫ﺑﻨﺪ ﺍﺧﻴﺮ( ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﻒ ﺟﺮﻡ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﻨﻪ‬
‫ﺭﺍ ﺗﻌﻠﻴﻖ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻝ ﻣﻲﺑﺮﺩ ﻭ ﺷــﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺧﻠﻘﺖ ﺗﺎ ﺭﻭﺯ‬
‫ﻗﻴﺎﻣــﺖ ﻫﻢ ﻧﺘﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺮﻣﻲ ﺭﺍ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻓﻘﻬﺎ ﻫــﻢ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺤﺎﻝ ﺩﺍﻧﺴــﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫)ﺟﺰﺍﻳﺮﻱ‪ ،‬ﺹ ‪ (۷۱‬ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻛﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﭘﺲ ﭼﺮﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺳــﻨﮕﻴﻨﻲ ﻣﻘﺮﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳــﺨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ‪ ۱۴‬ﻗﺮﻥ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻡ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻧﻔﻲ‬
‫ﺻﺮﻳﺢ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷــﺖ ﻟﺬﺍ ﺷﺎﺭﻉ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩﺍﻱ ﻋﻤﻞ ﻛﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺁﻥ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻳﻲ ﻗﺒﺢ ﺷﺪﻳﺪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪﺍﻥ ﺣﺴﺎﺱ ﺑﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺍﮔﺮ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺮﻣﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮﺩ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺷﻨﻴﻊ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺳﺘﺤﻘﺎﻕ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺠﺎﺯﺍﺗﻲ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺭﻭﺵ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺟﺮﻡ‪ ،‬ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺵ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺷﻮﺍﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻭﻻ ﻛﺴﻲ ﺩﺍﻭﻃﻠﺐ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺟﺮﻣﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻓﻜﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺷﻨﻴﻊ ﺍﺳﺖ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻮﻍ‪ ،‬ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﻭ ﺻﺮﺍﺣﺖ‪ ۵‬ﺷــﺮﻁ ﺻﺤﺖ ﺍﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺮ ﻓﺮﺽ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻛﺴﻲ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺮﻉ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺣﺘﻲﺍﻻﻣﻜﺎﻥ ﻧﭙﺬﻳﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺻﺪﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﻣﺮﺩﻱ ﻧﺰﺩ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺍﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺑﻪ ﺯﻧﺎ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻧﻬﻲ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻓﺮﻣﻮﺩ ﺗﻮ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﻜﺮﺩﻩﺍﻱ‪ .‬ﺁﻥ ﻣﺮﺩ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﺮ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﻭﺭﺯﻳﺪ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﻬﻲ ﻭ ﻃﺮﺩ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﺭﺍ ﻣﺎﻣﻮﺭ ﻛﺮﺩ ﺩﺭ ﻗﺒﻴﻠﻪ‬
‫ﺍﻭ ﺑﺮﺭﺳــﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺁﻳﺎ ﻋﻘﻞ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩ ﻛﺎﻣﻞ ﺍﺳﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻢ ﺳﺮ ﺑﺎﺯ ﺯﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺩﺍﺩﻧﺪ‬
‫ﺍﻭ ﻋﺎﻗﻞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻥ ﻣﺮﺩ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻧﺰﺩ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺍﺻﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩ‬
‫ﻭ ﺳــﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺎﺭ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺷﺪ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﺩ‪.‬‬
‫)ﺑﺎ ﻓﺮﺽ ﺻﺤﺖ ﺭﻭﺍﻳﺖ( ﺍﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺍﺳــﺘﺜﻨﺎﺋﺎ ﻓﺮﺩﻱ ﭘﻴﺪﺍ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺍﻭ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮﺩ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻠﻴﺪﻱ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ‬
‫ﻛــﻪ ﺁﻥ ﻓﺮﺩ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻱ ﺁﺯﺍﺩ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻛــﺮﺍﻩ ﻭ ﺍﺟﺒﺎﺭ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻳﺎ ﻓﺸﺎﺭ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﺟﻮﻳﻲ ﻭ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﻔﺲ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺷــﺨﺼﻲ ﺩﺭ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻓﻀﺎﻱ ﺑﺎﺯ ﻭ ﺁﺯﺍﺩ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻛﻨﺪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﺼﺪﺍﻕ ﺷﺒﻬﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻣﺮﺩﻭﺩ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﻓﺮﺽ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎ ﻓﺮﺩﻱ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﺻﺮﺍﺭ‬
‫ﻭﺭﺯﻳﺪ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﺍﻩ ﻓﺮﺍﺭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪ -۱ .‬ﺍﻧﻜﺎﺭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻣﺴﻤﻮﻉ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻭ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﮔﺸﺖ‬
‫ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪) .‬ﺭﻭﺍﻳﺎﺗﻲ ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺯﻧﺎﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﺑﻪ ﻋﻔﻮ ﻛﻨﺪ‬
‫ﻭ ﺍﺯ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ( ‪ -۲‬ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﺳﻨﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﺮ ﻓﺮﺽ ﺻﺤﺖ‪ ،‬ﻇﻨﻲﺍﻟﺼﺪﻭﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻓﺎﺩﻩ ﻳﻘﻴﻦ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﻡ ﻣﺮﮒ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻌﺘﺰﻟﻪ )ﻓﺮﻗﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ( ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﺑﺎ ﺣﺪ‬
‫ﺭﺟﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﻟﻴﻞﺷﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺻﺪﺭ ﺍﺳﻼﻡ‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺭﺟﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻣﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻧﺰﻭﻝ ﺁﻳﻪ ‪ ۱۰۰‬ﺗﺎﺯﻳﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺯﺍﻧﻲ ﻭ ﺯﺍﻧﻴﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻣﻨﺴــﻮﺥ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻫﻢ‬
‫ﺣﻜﻢ ﺭﺟﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻳﻪ‬
‫ﺳﻮﺭﻩ ﻧﻮﺭ ﻫﻢ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺭﺟﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻓﻘﺪ ﺩﻟﻴﻞ‬
‫ﻗﺮﺁﻧﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﻤﺴﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻠﻔﺎ ﺭﺟﻢ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺍﻭﻻ ﺳــﻨﺖ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺸﺮﻳﻊ ﺣﻜﻤﻲ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﺟﺎﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻏﺮﻭﻱ ﺗﺤﻘﻖ‬
‫ﺭﺟﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻠﻔﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺛﺎﻟﺜﺎ ﺍﮔﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺴﺦ‬
‫ﻛﺘﺎﺏ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺳﻨﺖ ﺧﻠﻔﺎ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﻨﺖ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ‬
‫ﺻﻮﺭﺗﻲ ﻛﻪ ﺳــﻨﺖ ﻣﺘﻮﺍﺗﺮ ﻭ ﻗﻄﻌﻴﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﻣﺨﺼﺺ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻧﺴﺦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﺍﺑﻌﺎ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺳــﻨﺖ ﻣﺨﺼﺼﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺍﻳﺮﻩ ﻋﻘﻮﺑﺘﻲ ﺭﺍ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻛﻨﺪ ﻭ‬
‫ﻓﺮﺩﻱ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺷﻤﻮﻝ ﺣﻜﻢ ﺧﺎﺭﺝ ﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻀﻴﻴﻖ ﺷﻮﺩ‬
‫ﻧﻪ ﺗﻮﺳــﻌﻪ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﺍﺻﻞ ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﺑﺮ ﺳﺨﺖﮔﻴﺮﻱ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ‬
‫ﺁﻳﺎﺗﻲ ﭼﻨﺪ ﻭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺩﻳﻦ ﺳﻤﺤﻪ ﻭ ﺳﻬﻠﻪ ﻭ ﺣﺮﺝ‬
‫ﺩﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻣﺮﮒ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﻗﺴﺎﻡ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺟﺮﻡ ﺩﻟﻴﻞ ﻗﺮﺁﻧﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻳﺎﺕ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻓﺤﺸــﺎ ﻭ‬
‫ﺯﻧﺎ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺯﺷﺘﻲ ﻋﻤﻞ ﻳﺎ ﻋﺬﺍﺏ ﺍﺧﺮﻭﻱ ﺁﻥ ﺳﺨﻦ ﺭﻓﺘﻪ ﻧﻪ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻣﺮﮒ ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﻧﻴﺰ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﻣﻘﺮﺭ‬
‫ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﻛﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻧﺸﻮﺩ »ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻭﺿﻊ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺁﻥ ﺑﻲﺣﺎﺻﻞ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﻓﻌــﻞ ﺭﺍ ﺟﺰﻭ‬
‫ﺣﻘﻮﻕﺍﷲ ﻧﻴﺰ ﺷﻤﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ ﺗﻮﺑﻪ ﻓﺮﺩ ﮔﻨﺎﻩ‬
‫ﺍﻭ ﭘﺎﻙ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺟﻨﺒﻪ ﺣﻖﺍﻟﻠﻬﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺁﻥ ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩﻫﺎﻱ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻨﻒ ﻭ ﻧﺎﺑﺎﻟﻎ ﻭ ﻏﻴﺮﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬ﺍﻧﺴﺎﻥ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺩﺍﻭﺭﻱ ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫‪-۳‬ﻓﻘﻪ ﺳﻨﺘﻲ‬
‫ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻨﺖ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﻋﺪﻳﺪﻩﺍﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺍﺧﺒﺎﺭﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﺳﻨﺘﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﺟﺮﻣﻲ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﺣﺮﺍﺯ ﻳﺎ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻟﻒ‪ :‬ﺑﻴﻨﻪ ﺏ‪ :‬ﺍﻗﺮﺍﺭ‪).‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺟﺮﻡ ﺯﻧﺎ ﺁﺑﺴﺘﻦ ﺷﺪﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ‬
‫ﺭﺍﻩﻫﺎﻱ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺫﻳﻞ ﺩﻭ‬
‫ﺷﻴﻮﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ(‪.‬‬
‫ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺟﺮﻡ ﺯﻧﺎﻱ ﻣﺤﺼﻨﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﻨﻪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻣﺪﺍﺭﻙ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﺍﺳﺖ‪۱ :‬ـ ﻫﻤﺴﺮﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩﻥ‪۲‬ـ ﻭ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻭ ﺩﺍﺷــﺘﻦ‪۳‬ـ ﻋﺎﻗﻞ ‪ ۴‬ـ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﻮﺩﻥ ‪ ۵‬ـ ﻣﺨﺘــﺎﺭ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻛﺮﺍﻩ ﻭ ﺍﺟﺒﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻥ‪۶‬ـ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ‬
‫‪۷‬ـ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺿــﻮﻉ ‪ ۸‬ـ ﺍﺩﻋﺎﻱ ﻋﺪﻡ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﻳﺎ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﻛﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺻﺪﻕ ﺍﺩﻋﺎ ﺑﺮﻭﺩ ﺑﺪﻭﻥ ﺷﺎﻫﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻮﮔﻨﺪﻣﺘﻬﻢ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ )ﻣﺎﺩﻩ‪ ۶۶‬ﻕ‪ .‬ﻡ( ‪ -۹‬ﺷﻬﺎﺩﺕ‬
‫ﭼﻬﺎﺭ ﻣﺮﺩ ‪ -۱۰‬ﻫﺮ ﭼﻬﺎﺭ ﻧﻔﺮﺑﺎﻳﺪﻋﺎﺩﻝ ﺑﺎﺷــﻨﺪ ‪-۱۱‬ﻋﺪﺍﻟﺖ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺣﺮﺍﺯ ﺷــﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ -۱۲‬ﺟﺮﻡ ﺭﺍ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻛﺮﺩﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ -۱۳‬ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ‬

‫ﻭﻣﻜﺮﻣﻪ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ‪ ۸‬ﺳــﺎﻝ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭ‬ ‫ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻮﻗﺖ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻢ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺩﻟﻬﺮﻩ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻃﻮﻝ‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻢ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺑﻲﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻭﻻ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸﺎﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ؟ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺑﻲﮔﻨﺎﻩ ﻭ ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﮔﺸﺘﻪ ﻭ ﺑﻲﭘﻨﺎﻩ‬ ‫ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺭﺥ ﻣﻲﺩﻫﺪ‬
‫ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺎﺭ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻭ ﻃﺎﻗﺖﻓﺮﺳــﺎﻱ ﺑﺪﻧﺎﻣﻲ ﭘﺪﺭ ﻭ‬ ‫ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ‬
‫ﻣﺎﺩﺭ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺷﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﻧﺤﻴﻒ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ ﻭ‬ ‫ﺑﻮﺩ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺎ ﻣﺮﮒ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ‬ ‫ﻣﺼﻠﺤﺖﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﺸﺮﻱ ﻛﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩ ﺣﻘﻮﻕ‬
‫ﺩﺍﺷــﺖ ﺍﻳﻦ ﻛﻮﺩﻙ ﺑﻬﻨﺠﺎﺭ ﺑﺎﺷــﺪ؟ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﭘﺪﺭ ﻭﻣﺎﺩﺭﺍﻥ‬ ‫ﺑﺸﺮ ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﺩﺍﺋﻤﻲ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﺼﻠﺤﺘﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺯﻭﺝ ﻣﺤﻜﻮﻡ ﻭ ﺧﻮﺍﻫﺮﺍﻥ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻧﺸــﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻫﻤﺴﻨﮓ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖﻫﺎﻱ ﺷﺨﺼﻲ ﻭ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪ ﺟﮕﺮﺧﺮﺍﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻩﻫﺎ‬ ‫ﺟﺰﺋﻲ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖﻫﺎﻱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻧﻈﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺩﻫﻴﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ‬ ‫‪ -۶‬ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺣﻘﻮﻗﻲ‬
‫ﺩﺭﻧﮓ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﺷﻮﺑﻲ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ‬ ‫ﺩﺭ ﺑــﺮﻭﺯ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﺯﻧﺎﻱ ﻣﺤﺼﻨﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‬
‫ﭼﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷــﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺭﺧﺪﺍﺩﻫﺎ ﺍﻣﻮﺭﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻌﺪﺍﺩﻱ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﺎﺷﻒ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺭﻳﺸﻪ ﺍﺻﻠﻲ‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﺩﺭ ﺟﺴﺖﻭﺟﻮﻱ ﺁﻥ ﺩﻭﺍﻥﺩﻭﺍﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﻳﺎ ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻧﺎﺭﺳــﺎﻳﻲﻫﺎﻱ ﻧﻈﺎﻡ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ﺩﺧﺘﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﺘﻞ ﻭ ﺧﺸــﻮﻧﺖ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﻲ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺸــﻮﺯ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻧﺎﻣﺸﺮﻭﻉ‬
‫ﻳﺎ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺍﺫﻥ ﭘﺪﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺷﺮﻁ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻁ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺍﻳﻤﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺪﺭﺍﻥ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺧﺼﻮﺻﺎ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎﻱ‬
‫ﻏﻴﺮﻓﺮﻫﻨﮕــﻲ ﻭ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺭﻭﺳــﺘﺎﻳﻲ ﻳــﺎ ﻋﻘﺐﻣﺎﻧﺪﻩ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺑﻪ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺩﺧﺘﺮ‬
‫‪ ۱۵‬ﻳﺎ ‪ ۱۸‬ﺳــﺎﻟﻪﺍﻱ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﻱ ‪ ۵۰‬ﻳﺎ ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻟﻪ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻛﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺣﻖ ﻃﻼﻕ ﺑﺮﺍﻱ ﺯﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻳﺎ ﺁﺯﺍﺭ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻳﻚ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ ﺗﻦ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ‬
‫ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻋﺪﻳﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﻛﺸﻲ ﺯﻧﺎﻥ ﺧﺼﻮﺻﺎ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﺍﻳﻼﻡ ﺑﻮﺩﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﺧﻮﺩﻛﺸﻲ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺯﻧﺎﻥ )‪ ۴۰۰‬ﺧﻮﺩﺳﻮﺯﻱ ﺩﺭ‬
‫ﻳﻜﺴــﺎﻝ ﻛﻪ‪ ۳۰۰‬ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥ ﺯﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ( ﺩﺭ ﺍﻳﻼﻡ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳــﻨﻲ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﺎ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺧﺸﻮﻧﺖ‬
‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﻲ ﻭ ﺍﺟﺒﺎﺭ ﺑﻪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻧﺎﮔﻮﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﻭ ﻧﺎﺭﺳﺎﻳﻲﻫﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺣﻘﻮﻕ ﺯﻧﺎﻥ‪ ،‬ﻧﺎﺧﻮﺍﺳــﺘﻪ ﺷــﺮﺍﻳﻄﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﻭﺯ ﺑﺮﺧﻲ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻟﺬﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ‬
‫ﮔﻔﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻣﺮﺗﻜﺒﺎﻥ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﻲ‪ ،‬ﻓﺮﺍﺭ‪ ،‬ﻗﺘﻞﻫﺎﻱ‬
‫ﻧﺎﻣﻮﺳﻲ ﻳﺎ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻧﺎﻣﺸﺮﻭﻉ ‪،‬ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻧﻈﺎﻡ ﺣﻘﻮﻗﻲ‬
‫ﺍﻱ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺍﺻﻼﺡ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‬
‫¬‪tK « X¹‬‬
‫‪“« ÈœËd¼U‬‬
‫ﺟﺎﻥ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁﻥ ﺑﮕﺬﺍﺭﻧﺪ؟ ﻟﺤﻈﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﺗﻼﻃﻢﻫﺎﻱ ﻭﻳﺮﺍﻧﮕﺮ‬ ‫ﻭ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺗﺼﻮﺭ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﭘﺬﻳﺮﺵ‬
‫‪±≥∏± ‰UÝ‬‬ ‫ﺭﻭﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ‬ ‫ﺍﺻﻼﺡ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺩﺭ ﺣﻜﻢ ﻋﻘﺐﻧﺸــﻴﻨﻲ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺿﻊ‬
‫‪n uð —u²Ýœ‬‬ ‫ﺩﺭﻧﮓ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻛﻨﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺩﺭﺩﻧﺎﻙ‬ ‫ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻳﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭﻱ‬
‫«‪rJŠ È«dł‬‬ ‫ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﻲ ﻋﺒﻮﺭ ﻛﺮﺩ؟‬ ‫ﺑﺎﻳــﺪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯﻫﻤــﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻱ ﻧﺎﺧﻮﺍﺳــﺘﻪ ﻭ ﻓﺎﺟﻌﻪﺁﻓﺮﻳﻦ‬
‫‪—U ~MÝ‬‬
‫—«‪œd —œU‬‬
‫‪ - ۸‬ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻲ‬ ‫ﺑﻲﺗﻮﺟﻬــﻲ ﺑﻪ ﺍﺻﻼﺡ ﻗﻮﺍﻧﻴــﻦ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﺳﻼﻡ ﺩﺭ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻳﻬﻮﺩ ﺗﺸﺮﻳﻊ‬ ‫ﺭﻭﺵﻫــﺎﻱ ﻏﻴﺮﻣﻨﻄﻘﻲ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳــﺖ ﺍﺻــﻼﺡ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻛﻪ‬
‫ﺷــﺪﻩ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﺗﻮﺭﺍﺕ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﻭﻓﻮﺭ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲﺷﺪ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺳﺖﺍﻧﺪﺭﻛﺎﺭﺍﻥ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭﻱ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﭼﺎﺭ ﺗﻮﻫﻢ‬
‫ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺟﺰﻭ ﺳﻨﺖﻫﺎﻱ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‬ ‫ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲ ﻗﺪﺭﺕ ﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﺭﺥ ﺩﺍﺩﻥ‬
‫ﻛﻪ ﻃﺮﺩ ﺻﺮﻳﺢ ﺁﻥ ﻣﻴﺴــﺮ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻋﻴــﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﺳﻬﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻛﺎﺭ ﺗﻮﺿﻴﺤﻲ ﻭ ﺍﻗﻨﺎﻋﻲ ﻭ‬
‫ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﺗﺎ ﻗﺮﻥﻫﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻇﻬﻮﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﻛﻤﺮﻫﻤﺖ ﺑﻪ ﺍﺻﻼﺡ ﻧﻈﺎﻡ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺭﺍﻳﺞ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺟﺰﻭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕﻫﺎﻱ‬ ‫‪ -۷‬ﻋﺎﻃﻔﻲ‬
‫ﺩﻭﺭﻩ ﺣﻘﻮﻕ ﺗﻨﺒﻴﻬﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺴﻴﺤﻲ‬ ‫ﺯﻥ ﻣﺤﻜﻮﻡ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭ ﻗﺰﻭﻳﻦ ﺍﺯ ﺷﻮﻫﺮ ﻗﺒﻠﻲ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻭ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻭ ﻳﻬﻮﺩﻱ ﺭﻭﺍﺝ ﺩﺍﺷــﺖ ﻭ ﺗﺎ ﻗﺮﻥ ‪ ۱۸‬ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻭ‬ ‫‪ ۴‬ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻌﻔﺮ ﻧﻴﺰ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺩﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﻢ ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻣﻊ‬ ‫ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ‪ ۱۱‬ﺳــﺎﻟﻪ ﺍﺳﺖ‪ ۱۱ .‬ﺳﺎﻝ ﺍﺯ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺟﻌﻔﺮ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ماه ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۷۲‬‬ ‫ﺣﻘﻮق‬
‫ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺁﻳﻪ ﻓﻘﻂ ﺍﻗﺘﻀﺎﻱ »ﺟﻠﺪ« ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺗﺎﺯﻳﺎﻧﻪ‬
‫ﺯﺩﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻳﻨﻜــﻪ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭﻣﻴﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺣﻜﻢ ﻗﺘﻞ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﺷــﻮﺩ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺟﺰ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻳﻮﻧﺲ ﺩﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺳــﻨﺪ ﻗﺎﺻﺮ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺧﻮﺍﻧﺴﺎﺭﻱ‪.‬‬
‫ﺝ‪ .۷‬ﺹ‪ ۳۵‬ﻭ‪(۳۶‬‬
‫ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ‪ :‬ﭘﺎﺳــﺦ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺘﺎﻳﻲ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﭼﻜﻴﺪﻩ ﻓﻘﻪ ﺳﻨﺘﻲ‬
‫ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻛﺮﺩ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻳﻚ ﻣﺮﺩ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺯﻧﺎﻱ‬
‫ﻣﺤﺼﻨﻪ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﻱ ﻣﻜﺮﺭﻱ‬
‫ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻘﻠﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻞﻫﺎﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮﻱ ﺩﺍﺧﻠﻲ‬
‫ﻭ ﺧﺎﺭﺟــﻲ ﻭ ﺧﺒﺮﮔﺰﺍﺭﻱﻫــﺎ ﻣﻄﺮﺡ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﻛﻪ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺩﺭ‬
‫ﭘﺎﺳــﺨﻲ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ‪ ۱۳۸۶/۴/۲۱‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﻼﻡ‪،‬‬
‫ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﻮﺭﺍﺕ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻭﺳﻴﻌﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻭﻟﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺍﺳﻼﻡ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺯﻧﺎﻱ ﺑﺎ ﺍﺣﺼﺎﻥ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺭﺍﻩ‬
‫ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺁﻥ‪ -۱ :‬ﺷﻬﺎﺩﺕ ﭼﻬﺎﺭ ﻧﻔﺮ ﻋﺎﺩﻝ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺧﻮﺩ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ – ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﺁﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻌﻴﺪ ﺍﺳﺖ‪-۲ .‬‬
‫ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﺘﻬﻢ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺩﺭ ﺟﻮ ﻭ ﻣﺤﻴﻂ ﺁﺯﺍﺩ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ‬
‫ﻳﺎ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎﺭ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﺠﺮﺩ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﻣﺤﻞ ﺍﺷﻜﺎﻝ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺧﻴﺮﺍ ﺩﺭ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻣﻮﺍﺯﻳﻦ‬
‫ﺑــﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻃﺮﻑ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﻧﻤــﻮﺩ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ ﻣﻮﺍﺯﻳﻦ ﻓﻘﻬﻲ ﻣﺴﻤﻮﻉ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻃﺮﻑ‬
‫ﺣﻖ ﻓﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺍﻭ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴــﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻭﻫﻦ ﻣﺬﻫﺐ‬
‫ﺑﺎﺷــﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺧﻮﺩﺩﺍﺭﻱ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ‬
‫ﻛﻪ ﺫﻛﺮ ﺷﺪ ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺣﮑﻤﯽ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮒ‪ «.‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﺳﻨﺘﻲ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﺟﻤﺎﻉ ﻓﻘﻬﺎ ﻭ ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﺍﺟﻤﺎﻉ ﻭ ﻫﻢ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻣﺤﻞ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺮﺧﻲ ﻓﻘﻬﺎ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻛﺸﺘﻦ‪،‬‬
‫ﺍﺳﺎﺳﺎ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺭﺍ ﺭﻭﺍ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -۴‬ﻣﻮﺭﺩﭘﮋﻭﻫﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺍﺟﺮﺍﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺯﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﻋﻲ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﺳــﻨﺘﻲ ﻫﻢ ﻣﺮﺍﻋﺎﺕ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻓﺮﺍﺩ‬
‫‪-۱‬ﺩﺭ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﺑﻌﻀﺎ ﺿﺮﺏ ﻭ ﺷــﺘﻢ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‬
‫‪ -۲‬ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳــﺎﺩﮔﻲ ﻭﺑﺪﻭﻥ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷــﺪﻩ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ -۳‬ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻗﺮﺍﺭ‪ ،‬ﺍﻧﻜﺎﺭ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﻧﻜﺎﺭ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻘﺒﻮﻝ ﻧﻴﻔﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ‪ -۴‬ﺑﻬﺎﻧﻪﻫﺎ ﻭ ﺩﻻﻳﻞ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺴــﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﻟﻐﺎﻱ ﺣﻜﻢ ﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺍﻋﺘﻨﺎ ﻧﺸــﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪-۵‬ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺷﺮﻁ ﺣﻀﻮﺭ‬
‫ﻋﺎﺩﻝﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﻣﻨﺎﻥ ﺑﺎ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﭘﺎﻛﻲ ﻣﺴــﻠﻢ ﻧﻴﺴــﺖ ‪ -۶‬ﺩﺭ‬
‫ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺎﻣﻮﺭﺍﻥ ﺣﻜﻮﻣﺖ )ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﭘﻠﻴﺲ( ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ -۷‬ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺸــﺎﻫﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻨﮓﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭﮒ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺸﺘﻦ‬
‫ﻓﺮﺩ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ‪ -۸‬ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﺍﺯ ﭼﺎﻟﻪ‬
‫ﮔﺮﻳﺨﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭﻟﻲ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻱ ﺩﺭ ﺧﺎﻙ ﻓﺮﻭ ﺑﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﻓﺮﺍﺭ ﺳﻠﺐ ﻭ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ -۵‬ﻣﺼﻠﺤﺖ‬
‫ﺑﺮ ﻓﺮﺽ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻓﻘﻪ ﺳﻨﺘﻲ ﻫﻢ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺟﺮﻡ‬
‫ﺯﻧﺎ ﺁﺳﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﺣﻜﻢ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﺮﻉ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺗﺰﺍﺣﻢ«‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺍﺳﻼﻡ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫ﻣﻲﺗــﻮﺍﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ماه ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺣﻘﻮق‬ ‫‪۷۳‬‬
‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ‪۳‬‬
‫ﺷﺒﻬﻪ ﺩﺭ ﺣﻘﻮﻕ ﮐﻴﻔﺮﯼ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫×‪È“ËdOHU vKŽbL‬‬
‫ﺑﯽﺗﺮﺩﻳﺪ ﺫﮐﺮ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩﺍﺕ ﻓﻘﻬﺎ ﺩﺭ ﮐﺘﺐ ﻓﻘﻬﯽﺷﺎﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻔﺼﻠــﯽ ﺭﺍ ﻣﯽﻃﻠﺒﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺪﻳﻬﯽ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺩﺭﺍﺀ ﭼﻨﺎﻥ ﺍﻫﻤﻴﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﺸﺎﻥ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺑﻌﻀﺎ ﺩﺭ ﮐﺘﺐ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺧﺎﺹ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﺧﻮﻳﺶ ﺧﺎﺭﺝ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻭ ﺑﻴﺎﻥ‬
‫ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺷﺒﻬﻪ ﻭ ‪ ...‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻔﺼﻠﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻴﺎﻥ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺍﺳــﺘﻨﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺖ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺒﺤﺚ ﺗﻌﺰﻳﺮﺍﺕ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﭼﺸــﻢ ﻣﯽﺧﻮﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﻗﻂ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺑﺮﻭﺯ‬
‫ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺒﻬﻪ ﺩﺭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﻣﻮﺍﺩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷــﺒﻬﻪ ﻭ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺩﺭ‬
‫ﻗﺴــﻤﺖ ﺣﺪﻭﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺟﺴﺖﻭﺟﻮ ﮐﺮﺩ )ﻣﻮﺍﺩ‬
‫‪ ۱۹۸ ،۱۸۷ ،۱۶۶ ،۱۴۱ ،۱۳۰ ،۶۶ ،۶۵ ،۶۴ ،۶۳‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﯽ(‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﻏﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ‪ ،‬ﮔﺎﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻫﻢ‬
‫ﭼﻮﻥ ﻗﺘﻞ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ )ﺗﺒﺼﺮﻩ ‪۲‬‬
‫ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۲۹۵‬ﻭ ﻣﺎﺩﻩ ‪ .(۲۹۶‬ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺫﮐﺮ ﺷــﺪ‪ ،‬ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ‬
‫ﻫﻤﭽﻮﻥ »ﻋﻠﻢ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﻭ ﺍﻃﻼﻉ« ﻭ »ﻋﺎﻟﻤﺎ ﻋﺎﻣﺪﺍ«‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﻠﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻭﻓﻮﺭ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺩ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﻌﺰﻳﺮﺍﺕ ﻭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﺯﺩﺍﺭﻧﺪﻩ ﻫﻢ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﮑﻮﺕ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩﺭ‬
‫ﭘﺎﺭﻩﺍﯼ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﺍﺣﺎﺩﻳﺚ ﻭ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻓﻘﻬﯽ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺩﺳﺖ ﻗﺎﺿﯽ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﺗﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺒﻬﻪ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮﯼ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﯼ‬
‫ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺩﺭ ﻓﻬﻢ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻳﺎ ﺟﻬﻞ ﺑﺪﺍﻥ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺩﺭ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩﻫﺎﯼ‬
‫ﮐﻴﻔــﺮﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺼــﻮﺹ ﺩﺭ ﺣﺪ ﺯﻧﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭ‬
‫ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ ﺷﻨﻴﺪﻥ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺣﺼﻮﻝ ﻳﻘﻴﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻳﺎ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺣﮑﻢ ﺑﻪ ﺑﺮﺍﺋﺖ ﻣﺘﻬﻢ ﻳﺎ ﻣﺘﻬﻤﻪ‬
‫ﻳﺎ ﻣﺘﻬﻤﻴﻦ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺭﺍﯼ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ‬
‫ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﻣﻮﺭﺩﯼ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﮐﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻧﺪ‬
‫ﻋﻘﺪ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻣﻮﻗﺖ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﺧﺬ ﺍﺫﻥ ﭘﺪﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺫﻥ‬
‫ﭘﺪﺭ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺒﺴﺘﺮ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﺎﺹ‪ ،‬ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ‬
‫ﻫﺮ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺣﺪ ﺯﻧﺎ ﻣﻌﺎﻑ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺩﺭ‬
‫ﺧﺼﻮﺹ ﺯﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺼﻮﺭ ﻣﯽﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺍﻳﺎﻡ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﺭﻫﺎ ﺷﺪﻥ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺷﻮﻫﺮﺵ ﻭ ﻧﺒﻮﺩ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺧﺒﺮﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻭ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧــﺪ ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺩﺭﺁﻳﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺧﻴﺎﻝ ﺑﻮﺩﻩ ﮐﻪ‬
‫ﺷــﻮﻫﺮﺵ‪ ،‬ﻭﯼ ﺭﺍ ﻃﻼﻕ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺷــﻌﺐ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﻋﺎﻟﯽ ﮐﺸﻮﺭ ﺍﺭﺟﺎﻉ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻬﻪ‬
‫ﻭ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﺩﺭ ﺣﮑﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻳﺎ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻦ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﻓﻮﺭ ﺩﺭ ﺁﺭﺍﯼ‬
‫ﺩﺍﺩﮔﺎﻩﻫﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺭﻭﻳﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺧﺼﻮﺹ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳــﺖ؛ ﺭﻭﻳﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ‬
‫ﺑﺎ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﻞ ﻳﺎ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﻣﺘﻬﻤﺎﻥ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺳــﺎﺩﮔﯽ ﻣﻮﺟﺒﺎﺕ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻦ ﻣﺴــﻮﻭﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮﯼ ﺍﺯ ﺩﻭﺵ‬
‫ﻣﺘﻬﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻏﺮﺑــﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻱ ﺯﻧﺎ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷــﺖ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﻬﺎﺟﺮﺍﻥ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ ﺗﺸــﻜﻴﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺗﻮﻛﻮﻳﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺠﺎﺯﺍﺗﻲ ﻣﻘﺮﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫)ﺗﻮﻛﻮﻳﻞ‪ (۱۱۳.‬ﺍﺯ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻗﺮﻥ ﻫﺠﺪﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺞ ﻃﻠﻴﻌﻪ ﺩﻭﺭﻩ‬
‫ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺩﻭﺭﻛﻬﻴﻢ ﺩﻭﺭﻩ ﺣﻘﻮﻕ ﺗﺮﻣﻴﻤﻲ ﻧﺎﻡ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻧﻴﻤﻲ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﻥ‬
‫»ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺩﺭﺀ« ﻭ »ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﯽ« ﺩﺭ ﺑﺤﺚ ﺣﺪﻭﺩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺮﻡ‬ ‫ﺭﺍ ﻓﺮﺍ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﻘﻮﻕ ﺗﻨﺒﻴﻬــﻲ ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ‬
‫ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﺭﺟﻢ ﺍﺯ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﻣﻄﺮﺡ ﻭ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺩﺭﺩ ﻭﺭﻧﺞ ﻳﺎ ﻧﻘﺺ ﺑﺮ ﻣﺠﺮﻡ ﻭﺍﻧﺘﻘﺎﻡﻛﺸــﻲ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﻮﺩ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺩﻭﺭ ﻧﮕﻪ‬
‫ﺭﻭ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺩﺭﺀ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﯽ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﻣﻘﻮﻟﻪ‬ ‫ﺩﺍﺷــﺘﻦ ﻣﺠﺮﻡ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭﺁﺳﻴﺐ ﻧﺮﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭﻧﻴﺰ‬
‫ﺩﺭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺟﺰﺍﻳﯽ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻣﻄﻠﺐ ﭘﻴﺶ ﺭﻭ‬ ‫ﺑﺎﺯﭘﺮﻭﺭﻱ ﻣﺠﺮﻡ‪ .‬ﻓﻘﻪ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺎﺛﺮ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﻄﻠﺐ‬ ‫ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﻣﻄﻬﺮﻱ ﻓﺘﻮﺍﻱ ﻓﻘﻴﻪ ﺷﻬﺮﻱ ﺑﻮﻱ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ‪.‬‬ ‫ﺷــﻬﺮﻱ ﻭ ﻓﺘﻮﺍﻱ ﻓﻘﻴﻪ ﺭﻭﺳــﺘﺎﻳﻲ ﺑﻮﻱ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻣﻘﺒﻮﻝ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﺩﺭ ﺣﻘﻮﻕ ﮐﻴﻔﺮﯼ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻳﺎ ﺟﻬﻞ ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻳﺎ‬ ‫ﻭ ﺷــﺎﻫﺪ ﺍﻋﺮﺍﺽ ﻧﻮﻉ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺭ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻫﺴﺘﻴﻢ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺣﮑﻢ‪ ،‬ﺭﺍﻓﻊ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ)ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬ ‫ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻓﻘﻬﺎﻱ ﺭﻭﺷــﻦﺍﻧﺪﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻭﻫﻦ‬
‫ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺩﺭ ﺣﮑﻢ ﻗﺎﻧﻮﻥ( ﺑﺮ ﺧﻼﻑ ﺍﺻﻠﯽ ﻣﺒﺮﻫﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺮﺭ‬ ‫ﺍﺳــﻼﻡ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺷــﺎﻫﺮﻭﺩﻱ ﺭﺋﻴﺲ ﻗﻮﻩ‬
‫ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ »ﺟﻬﻞ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ‪ ،‬ﺭﺍﻓﻊ ﻣﺴــﻮﻭﻟﻴﺖ ﮐﻴﻔﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬ ‫ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺗﻮﻗﻒ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﻱ ﻣﺬﮐﻮﺭ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺷﺎﺭﻉ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬ ‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪﻱ‬
‫ﺣﺪﻭﺩ ﺍﻟﻬﯽ ﺍﺳﺖ؛ ﺣﺴﺎﺳﻴﺘﯽ ﺗﺎ ﺑﺪﺍﻥﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮐﻪ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬ ‫ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﻣﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺍﻭﺭﻱ ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻭ ﻳﺎ ﺑﺮﻭﺯ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ ﺭﺍ ﻣﻮﺟﺐ ﻋﻔﻮ ﺍﻧﺠﺎﻡﺩﻫﻨﺪﻩ‬ ‫ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺍﺻﻞ ﭘﻴﺸﻴﻨﻲ ﻧﺰﺩ ﻣﺎ ﻣﺘﻜﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻘﻮﻕ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺁﻥ ﭼﻨﺎﻥ ﮐﻪ ﭘﻴﺪﺍﺳﺖ ﺷﺎﺭﻉ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ‬ ‫ﺑﺸﺮ ﻫﻴﭻ ﺗﻌﺎﺭﺿﻲ ﺑﺎ ﺩﻳﻦ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ ﻓﻘﻬﻲ‬
‫ﺧﺎﺹ‪ ،‬ﺑﺎ ﺩﻗﺖ ﻧﻈﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺟﺮﻡ ﻭ ﻣﺠﺮﻡ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ ﻭ ﺩﻳﺪﯼ‬ ‫ﺑﺎ ﺍﺗﻜﺎ ﺑﻪ ﺁﺭﺍﻱ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻓﻘﻬﺎﻱ ﻧﺎﻣﺪﺍﺭ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺣﻘﻮﻕ‬
‫ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ»ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺩﺭﺍﺀ«‪ ،‬ﻣﺒﻨﺎ ﻭ ﭘﺎﻳﻪ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺑﺸﺮ ﻳﺎ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﻮﻣﻨﺎﻥ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﻱ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﻘﻮﻕ ﮐﻴﻔﺮﯼ ﺍﻳﺮﺍﻥ )ﻭ ﺑﻪ ﺗﺒﻊ‬ ‫ﺑﻨﻴﺎﻥ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ ﻗﺮﺁﻧﻲ ﺭﺍ ﻛﺮﺍﻣﺖ ﺫﺍﺗﻲ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﺪ‬
‫ﻓﻘــﻪ ﺍﻣﺎﻣﻴﻪ( ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬــﯽ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ‬ ‫ﻟﺬﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻪ ﻳﺎ ﻧﻈﺎﻡ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺍﺳﻼﻡ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺁﻥ ﺷﻜﻞ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻴﻨﻪ ﻣﺸــﺎﻫﺪﻩ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﺩﺭ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﻭ ﻣﻘــﺮﺭﺍﺕ ﻓﻘﻬﻲ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺍﺟﺘﻬﺎﺩ‬
‫ﺁﻳــﺎﺕ ﻗﺮﺁﻧﯽ ﻭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﻭ ﻓﻘﻪ ﺍﻣﺎﻣﻴﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻮ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻓﻘﻬﺎﻳﻲ ﻃﺒﻖ ﺭﻭﺍﻳﺖ »ﻓﺎﻣﺎ ﺍﻟﺤﻮﺍﺩﺙ ﺍﻟﻮﺍﻗﻌﻪ«‬
‫ﺭﺍﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﭘﯽ ﺑﺮﺩ ﮐﻪ ﺷــﺎﺭﻉ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻨﮓﻧﻈﺮﯼﻫﺎ ﻭ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻭ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺴﺘﺤﺪﺛﻪ ﺍﺟﺘﻬﺎﺩ‬
‫ﺳــﺨﺖﮔﻴﺮﯼﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺗﺎ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬ﻻﺯﻣﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻫﻮ ﺍﻧﺴﺎﻥ‬
‫ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻋﻤﺎﻟﯽ ﺭﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬ ‫ﻭﺍﺻﻼﺡ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﺤﺮﺯ ﻭ ﻋﻠــﻢ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﻣﺠﺮﻣﻴﻦ ﺑﺪﺍﻧﭽﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﺘـﻦ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠـﺐ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﺸـﺎﻧﯽ ﺍﻳﻨﺘﺮﻧﺘﯽ‬
‫ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺷﮏ ﻭ ﺷﺒﻬﻪﺍﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ www.emadbaghi.com‬ﻧﻴﺰﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻴﺪﺑﺨﻮﺍﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺍﻳﺮﻩ ﺷﻤﻮﻝ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺩﺭﺍﺀ‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‪:‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﻫﺮ ﺟﺮﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﺣﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻤﻮﻝ‬ ‫ﺍﻟﺨﻼﻑ‪ .‬ﻛﺘﺎﺏ ﺍﻟﺤﺪﻭﺩ‪ .‬ﺗﺎﻟﻴﻒ‪ :‬ﺷﻴﺦ ﺍﻟﻄﺎﺋﻔﻪ ﺍﺑﻲ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ‬
‫ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺤﺜﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮﯼ‬ ‫ﺍﻟﺤﺴﻦ ﺍﻟﻄﻮﺳﻲ )ﻗﺪﺱ ﺳﺮﻩ‪ ) . ۳۸۵ - ۴۶۰‬ﻫـ‪ .‬ﻕ‪ .‬ﻣﻨﻘﻮﻝ ﺍﺯ‪:‬‬
‫ﺧﺎﺹ‪ ،‬ﻭﺍﮊﻩ ﺣــﺪﻭﺩ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ »ﺣــﺪﻭﺩ‪ ،‬ﺗﻌﺰﻳﺮﺍﺕ ﻭ‬ ‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺍﻟﻴﻨﺎﺑﻴﻊ ﺍﻟﻔﻘﻬﻴﻪ‪ -‬ﺍﻟﺤﺪﻭﺩ‪ -‬ﻋﻠﻲﺍﺻﻐﺮ ﻣﺮﻭﺍﺭﻳﺪ‪) .‬ﺑﻴﺮﻭﺕ‪.‬‬
‫ﻗﺼﺎﺹ« ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺍﻟﻒ ﻭ ﻻﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺣﺪﻳﺚ ﻓﻮﻕﺍﻟﺬﮐﺮ‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﺔ ﻓﻘﻪ ﺍﻟﺸﻴﻌﻪ‪ . ۱۴۱۳‬ﻩ‪ ،۱۹۹۳‬ﻡ(‪ .‬ﻣﺘﻦ ﻋﺮﺑﻲ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪ ﻋﻤﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻨﻘﻴﺢ ﻣﻨﺎﻁ ﻭ ﻟﺤﺎﻅ ﻭﺣﺪﺕ ﻣﻼﮎ‬ ‫ﺟﺎﻣﻊﺍﻟﻤﺪﺍﺭﻙ‪ ،‬ﻓﻲ ﺷﺮﺡ ﻣﺨﺘﺼﺮﺍﻟﻨﺎﻓﻊ‪ .‬ﻟﺴﻤﺎﺣﻪ ﺍﻟﺤﺠﻪ‬
‫ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻨﻌﯽ ﺩﺭ ﺷــﻤﻮﻝ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺁﻳﺖﺍﷲ ﺍﻟﺤﺎﺡ ﺍﻟﺴــﻴﺪ ﺍﺣﻤﺪ ﺍﻟﺨﻮﺍﻧﺴــﺎﺭﻱ )ﻗﻢ‪ .‬ﻣﻮﺳﺴﻪ‬
‫ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺑﻪ ﺗﻌﺰﻳﺮﺍﺕ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﯽ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻓﻘﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺍﺳــﻤﺎﻋﻴﻠﻴﺎﻥ‪ ۱۴۰۵ .‬ﻩ‪ .‬ﻕ‪ ۱۳۶۴ /‬ﻩ‪ .‬ﺵ( ﺍﻟﺠﺰﺀ ﺍﻟﺴﺎﺑﻊ‪:‬‬
‫ﺍﺩﻋﺎ ﻭ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﻴﺮﯼ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺗﻌﺰﻳﺮﺍﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ‬ ‫ﻛﺘﺎﺏ ﺍﻟﺤﺪﻭﺩ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺭﻩﺍﯼ ﺩﻻﻳﻞ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻌﺰﻳﺮﺍﺕ ﻧﻴﺰ ﺩﺍﺧﻞ ﺩﺭ ﺩﺍﻳﺮﻩ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﯼ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺩﻣﻮﻛﺮﺍﺳﻲ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ‪ .‬ﺍﻟﻜﺴﻲ ﺩﻭﺗﻮﻛﻮﻳﻞ‪ .‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‬
‫ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﻗﺼﺎﺹ ﻧﻴﺰ ﻧﻈﺮ »ﺳﻴﺪ ﻣﺼﻄﻔﯽ‬ ‫ﺭﺣﻤﺖﺍﷲ ﻣﻘــﺪﻡ ﻣﺮﺍﻏﻪﺍﻱ )ﺗﻬــﺮﺍﻥ‪ .‬ﺯﻭﺍﺭ ﺑــﺎ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ‬
‫ﻣﺤﻘﻖ ﺩﺍﻣﺎﺩ« ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺸﻤﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ‬ ‫ﻓﺮﺍﻧﻜﻠﻴﻦ‪(۱۳۴۷.‬‬
‫ﺍﺟﻤﺎﻻ ﺩﻳﺎﺕ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﻄﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺭﻭﯼ‪ ،‬ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ‬ ‫ﺍﻟﻤﻐﻨﻲ‪ .‬ﺍﺑﻦ ﻗﺪﺍﻣﻪ‪) .‬ﺍﻟﺠﺰﺀ ﺍﻟﺜﺎﻣﻦ(‪ .‬ﺑﻴﺮﻭﺕ‪ .‬ﺩﺍﺭﺍﺣﻴﺎﺀﺍﻟﺘﺮﺍﺙ‬
‫ﺍﺻﻠﯽ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺩﺭﺍﺀ‪ ،‬ﺩﺭ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﺣﺪﻭﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﯼ‪،‬‬ ‫ﻓﻘﻪ ﺍﺳــﺘﺪﻻﻟﻲ‪).‬ﺁﻳﺖ ﺍﷲ(ﺳــﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮﺍﺩ ﻏﺮﻭﻱ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻗﺒﺎﻝ‪۱۳۷۷ .‬‬
‫ﻗﺎﻋﺪﻩ ﺩﺭﺍﺀ ﺩﺭ ﻣﺘﻮﻥ ﻓﻘﻬﯽ‬ ‫ﺍﻟﻤﻴﺰﺍﻥ‪ .‬ﻋﻼﻣﻪ ﺳﻴﺪﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴــﻴﻦ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ‪ .‬ﺝ‪ ۴‬ﻭ‬
‫ﻓﻘﻬﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺤﺚ ﺷﺒﻬﺎﺕ ﺣﮑﻤﻴﻪ ﻭ ﻣﻮﺿﻮﻋﻴﻪ ﺭﺍ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﺭ‬ ‫ﺝ ‪۱۵‬ﺑﻨﻴﺎﺩ ﻋﻠﻤﻲ ﻭ ﻓﻜﺮﻱ ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ‬
‫ﺣﺪ ﺯﻧﺎ )ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ( ﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﺭ ﺣﺪ ﺳﺮﻗﺖ ﻭ ﺣﺪ ﺷﺮﺏ ﺧﻤﺮ‬ ‫ﺍﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪۱۳۶۶.‬‬
‫ﻭ ﺣﺪ ﻗﺬﻑ ﻭ ﺑﻌﻀﺎ ﺩﺭ ﺣﺪ ﻟﻮﺍﻁ ﻭ ﺣﺪ ﻣﺴﺎﺣﻘﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬ ‫*ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺳﻨﮓﺛﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﻨﮓ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺍﺳﺖ‬

‫ﻣﺤﺎﻛﻢ ﺑﻌﺪﻱ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻭﻳﮋﮔﻲ ﺩﺭ ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۱۲۰‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ‬
‫ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‪» :‬ﺣﺎﻛﻢ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺘﻌﺎﺭﻑ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺟﻮﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﺏ( ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺫﻛﺮ ﻣﻨﺸـﺎ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻋﻠـﻢ ﺩﺭ ﺭﺍﻱ‪ :‬ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺷﺮﻁ‬
‫ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺗﻤﺴــﻚ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺫﻛﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۱۰۵‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ‬
‫ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺗﻤﺴﻚ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻁ‬
‫ﺭﺍ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻗﺮﺍﺋﻦ ﻗﻄﻌﻴﻪ‬
‫ﻋﻠﻢﺁﻭﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺋﻦ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺱ‪،‬‬
‫ﺗﺴﺎﻣﻊ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺿﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﻋﻠﻢ )ﻛﻪ ﺍﺯ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻣﺤﻠﻲ‬
‫ﻳﺎ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﻲﺁﻳﺪ(‪ ،‬ﺍﺧﺒﺎﺭ ﻋﺎﺩﻝ ﻭﺍﺣﺪ )ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻌﺪﺩ ﻣﺸــﻬﻮﺩ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ( ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺣﺪ ﻣﻘﺮﺭ‪ ،‬ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺩﺭ‬
‫ﻧﺰﺩ ﻗﺎﺿﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻣــﺎﺩﻩ ‪ ۱۰۵‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻛﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻋﺎﻡ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﺗﺤﺼﻴﻞ‬
‫ﻋﻠﻢ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻏﻴﺮﻣﺸﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﻣﻨﻊ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻭﻓﻖ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﻣﺎﺩﻩ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﺮﻭﻧــﺪﻩ ﺫﻛﺮ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺍﺻﻮﻝ ﻭ ﻗﻮﺍﻋﺪ ﺁﻳﻴﻦ‬
‫ﺩﺍﺩﺭﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺘﻌﺎﺭﻑ ﻭ ﻣﺸﺮﻭﻉ ﻛﺴﺐ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳــﻞ ﺑﻪ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻧﺎﻣﺸﺮﻭﻉ ﻭ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ‪،‬‬
‫ﻓﺎﻗﺪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻭ ﺣﺠﻴﺖ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺹ‪ ،‬ﻋﺪﻡ ﺟﻮﺍﺯ‬
‫ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﻱ ﻧﺎﻣﺸــﺮﻭﻉ ﻭ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺍﻗﺮﺍﺭ‪،‬‬
‫ﺷــﻬﺎﺩﺕ )ﺍﺻﻞ ‪ ۳۸‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ(‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﺳﻲ ﻭ ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻣﺮﺍﺳﻼﺕ‬
‫ﭘﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺎﺑﺮﺍﺗﻲ ﻭ ﺻﻮﺗﻲ ﻭ ﺗﺼﻮﻳﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺴﺐ ﺧﺒﺮ ﻭ ﻛﻨﺘﺮﻝ‬
‫ﺗﻠﻔﻦ ﺍﺷﺨﺎﺹ )ﺍﺻﻞ ‪ ۲۵‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻭ ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۱۰۴‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺁﻳﻴﻦ‬
‫ﺩﺍﺩﺭﺳﻲ ﻛﻴﻔﺮﻱ ﻣﺼﻮﺏ ‪ (۱۳۷۸‬ﺑﺎ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ‪ ،‬ﺗﺼﺮﻳﺢ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺣﻘﻮﻕ ﺟﺰﺍﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﻨﻊ ﺗﺠﺴﺲ ﻭ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﺩﺭ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﺣﻖﺍﷲ‬
‫ﻣﺤﺾ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۴۳‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺁﻳﻴﻦ ﺩﺍﺩﺭﺳﻲ ﻛﻴﻔﺮﻱ ﻣﺼﻮﺏ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۱۳۷۸‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻣﻘﺮﺭ ﻣﻲﺩﺍﺭﺩ‪» :‬ﺩﺭ ﻏﻴﺮ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﻨﺎﻓﻲ ﻋﻔﺖ‪،‬‬
‫ﺩﺍﺩﺭﺳﺎﻥ ﻭ ﻗﻀﺎﺕ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺗﻔﺘﻴﺶ ﻳﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺍﺯ‬
‫ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﻣﻄﻠﻌﻴﻦ ﻳﺎ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻱ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭ ﺩﻻﻳﻞ ﻭ ﺍﻣﺎﺭﺍﺕ ﺟﺮﻡ ﻳﺎ‬
‫ﻫﺮ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺸﻒ ﺟﺮﻡ ﻻﺯﻡ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎﺕ ﻻﺯﻡ‬
‫ﺑﻪ ﺿﺎﺑﻄﻴﻦ ﺍﺭﺟﺎﻉ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻣﺎﺭﻩ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺼﺮﻩ‪ :‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺩﺭ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﻣﻨﺎﻓﻲ ﻋﻔﺖ ﻣﻤﻨﻮﻉ ﺍﺳــﺖ ﻣﮕﺮ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﻛﻪ ﺟﺮﻡ ﻣﺸﻬﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺷﺎﻛﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺧﻴﺮ ﺗﻮﺳــﻂ ﻗﺎﺿﻲ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻣﻔﺎﺩ ﻣﺎﺩﻩ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭ ﺗﺒﺼﺮﻩ ﺁﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺳﺘﻨﺒﺎﻁ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺭﺍﻩﻫﺎﻱ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺟﺮﺍﺋﻢ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻲ ﻋﻔﺖ ﻓﺎﻗﺪ ﺷﺎﻛﻲ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺩﺭ ﻏﻴﺮ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﻣﺸﻬﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺪﺷﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﻢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻭﺑﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ ﻣﻘﺮﺭ ﺍﻣﻜﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺟﺮﻡ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺝ( ﻟﺰﻭﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺴـﺘﻨﺪ ﻣﻨﺸﺎ ﻋﻠﻢ ﺩﺭ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺸﺎ ﻋﻠﻢ‬
‫ﻗﺎﺿﻲ ﺩﺭ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ ﻭ ﻋﻠﻢ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﻭ ﻗﺮﺍﺋﻦ ﻭ ﺷــﻮﺍﻫﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺍﺳﺘﻤﺎﻉ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﻭ‬
‫ﻣﺪﺍﻓﻌﺎﺕ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺩﻋﻮﻱ ﻭ ﺩﻓﺎﻉ ﺩﺭ ﺟﻠﺴــﺎﺕ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻭ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺩﺭ ﺣﻘﻮﻕ ﺟﺰﺍﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻧﺎﺷﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺭﻭﻳﺖ ﻳﺎ ﺍﺳﺘﻤﺎﻉ ﻭﺍﻗﻌﻪ ﻣﺠﺮﻣﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻋﻠﻢ ﺷﺨﺼﻲ ﺣﺴﻲ ﻗﺎﺿﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻣﺤﻜﻤﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻭ ﺣﺠﻴﺖ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﻋﻠــﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﺎﻳﺴــﺘﻲ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﻭ ﺍﻭﺿــﺎﻉ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭ‬
‫ﻗﺮﺍﺋﻦ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻗﺎﺿﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻲﻧﻴﺎﺯ ﺍﺯ‬
‫ﺑﻴﺎﻥ ﻣﺴﺘﻨﺪﺍﺕ ﻣﻨﺸﺎ ﻋﻠﻢ ﺧﻮﺩ ﺩﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮﺩ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻋﻠﻨﻲ ﻧﺒﻮﺩﻥ ﺩﺍﺩﺭﺳﻲ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻈﺎﻥ ﺍﺗﻬﺎﻡ ﻭ‬
‫ﺑﻲﻋﺪﺍﻟﺘﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫٭ ﻣﺪﺭﺱ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ‪۴‬‬
‫ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺩﺭ ﺣﻘﻮﻕ ﺟﺰﺍﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫٭‬
‫‪È—œ˛« vKŽ‬‬
‫ﺑــﺮﺍﻱ ﺻﺪﻭﺭ ﺣﻜﻢ ﻣﺴــﺘﻘﻴﻤﺎ ﻭ ﺍﻭﻻ ﺑﻪ ﻛﺘﺐ ﻓﻘﻬﻲ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺣﺪ ﻭ ﻗﺼﺎﺹ‬
‫ﻭ ﺩﻳﺎﺕ ﻭ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﺗﻌﺰﻳﺮﻱ ﻭ ﺑﺎﺯﺩﺍﺭﻧﺪﻩ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﺸــﻮﻳﻢ‪ -۱ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺟﺮﺍﺋﻢ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺣﺪ ﻭ ﻗﺼﺎﺹ ﻭ ﺩﻳﻪ ﺿﻤﻦ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﻪ ﺷﺮﺡ‬
‫ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۱۰۵‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﺮﺍﺋﻢ‬
‫ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻭ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﻗﺴﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺟﺮﺍﺋﻢ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﻗﺼﺎﺹ ﻭ ﺩﻳﻪ ﺍﺯ ﺍﺩﻟﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻭ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺷﻬﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺟﺮﺍﺋﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺣﺪ ﻭ‬
‫ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻭ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﻗﺴﺎﻣﻪ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﻗﺼﺎﺹ‬
‫ﻭ ﺩﻳﻪ ﺍﺯ ﺣﻴﺚ ﺗﻌﺪﺩ ﻭ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺻﺤﺖ ﺷــﺮﻋﻲ ﺍﻗﺎﻣﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪﻡ ﺣﺼﻮﻝ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺗﺮﺗﻴــﺐ ﺍﺛﺮ ﻧﺪﻫﺪ‪،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﻻﻳﻞ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﻫﻤــﺮﺍﻩ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻭ ﻣﻮﺿﻮﻋﻴﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺛﺒﺎﺕ‬
‫ﺟﺮﻡ ﺍﺳﺖ‪ -۲ .‬ﺩﺭ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﺗﻌﺰﻳﺮ ﻭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕﻫﺎﻱ ﺑﺎﺯﺩﺍﺭﻧﺪﻩ‬
‫ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺐ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﻣﺼﺮﺣﻪ ﺩﺭ ﺣﻘﻮﻕ ﺟﺰﺍﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺩﺭ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﺑﻪ ﺷﺮﺡ ﻣﺎﺩﻩ‬
‫‪ ۱۰۵‬ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﺪﻡ ﺍﺣﺼﺎﻱ ﺩﻻﻳﻞ ﺧﺎﺹ ﻫﺮ ﺟﺮﻡ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻔﺎﺩ ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۱۹۴‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺁﻳﻴﻦ ﺩﺍﺩﺭﺳﻲ ﻛﻴﻔﺮﻱ ﻣﺼﻮﺏ‬
‫ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۳۷۸‬ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻣﺘﻬﻢ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺼﻮﻝ‬
‫ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﻗﺎﺿﻲ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻭﺣﺪﺕ ﻣﻼﻙ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﺷﻬﺎﺩﺕ‬
‫ﺷﻬﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻌﺎﻥ ﻭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﻟﻴﻞ ﺷﺮﻋﻲ ﺍﺧﺬ ﻧﺸﻮﺩ‬
‫ﻧﻈﺎﻡ ﺩﻻﻳﻞ ﻣﻌﻨﻮﻱ ﺣﺎﻛﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺟﺮﺍﺋﻢ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻭ ﻣﻨﺎﻁ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﺍﺩﻟﻪ‬
‫ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﻭ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺷﻬﻮﺩ ﻭ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﻣﻄﻠﻌﺎﻥ ﻭ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻭ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻥ ﻃﺮﻳﻘﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺼﻮﻝ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﻭ ﻗﻨﺎﻋﺖ‬
‫ﻭﺟﺪﺍﻧﻲ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﺣﻘﻮﻕ ﺟﺰﺍﻱ ﻓﻌﻠﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻨﻄﺒﻖ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻈﺮ ﺍﻭﻝ ﻣﺮﺩﻭﺩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺣﻘﻮﻕ ﺟﺰﺍﻱ ﻓﻌﻠﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻣﻮﺍﺯﻳﻦ ﺣﻘﻮﻕ‬
‫ﺍﺳﻼﻡ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۱۰۵‬ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻋــﺎﻡ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺛﺒﺎﺕ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﺮﺍﺋﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﺑﻪ ﺣﻖﺍﷲ ﻭ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﺣﻖﺍﻟﻨﺎﺱ‬
‫ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺧﺎﺹ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺩﻟﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺟﺮﺍﺋﻢ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﻣﻘﻨﻦ ﺩﺭ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮﺍﺩ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻛﻴﻔﺮﻱ ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﺍﺯ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺍﺭﺍﻳﻪ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻗﺪﺍﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﻘﻮﻕ ﺍﺳﻼﻡ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﺍﺯ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻗﺒﻮﻝ ﺣﻘﻮﻕ ﺟﺰﺍﻱ ﻓﻌﻠﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺍﻳﺸﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮﺭ‬
‫ﺍﺯ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻤﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻳﻘﻴﻦ ﻳﺎ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﻭﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻧﺘﺴﺎﺏ ﻳﺎ ﻋﺪﻡ ﺍﻧﺘﺴﺎﺏ ﺑﺰﻩ ﺑﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ‬
‫ﺍﻟﻒ( ﻟﺰﻭﻡ ﻣﺘﻌﺎﺭﻑ ﺑﻮﺩﻥ ﻃﺮﻕ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ‪ :‬ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩﻫﺎﻱ ﻣﺘﻌﺎﺭﻑ ﻭ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷــﺪ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩﻫﺎﻱ‬
‫ﻏﻴﺮﻋﺎﺩﻱ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻜﺎﺷﻔﻪ ﻭ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﻳﺎ ﻋﻠﻮﻡ ﻗﺮﻳﺒﻪ )ﻧﻈﻴﺮ ﺟﻔﺮﺩﺭﻣﻞ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺍﺏ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‪ ،‬ﻫﻴﭙﻨﻮﺗﻴﺰﻡ‪ ،‬ﺳﺤﺮ ﻭ ﺟﺎﺩﻭ‪ ،‬ﺗﻠﻪﭘﺎﺗﻲ ﻭ‪ (...‬ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻠﻢ‬
‫ﻗﺎﺿﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﻮﻋﺎ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺍﺛﺮ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﺣﺎﻝ ﺍﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺘﻌﺎﺭﻑ ﺑﺮﺍﻱ ﻗﺎﺿﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺒﻲ‬
‫ﺑــﺮﺍﻱ ﻧﻘﺾ ﺣﻜﻢ ﺻﺎﺩﺭﻩ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺣﺼﻮﻝ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﺘﻌﺎﺭﻑ ﻧﺒﺎﺷــﺪ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﺻﺎﺩﺭﻩ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻘﺾ ﺩﺭ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ماه ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۷۴‬‬ ‫ﺣﻘﻮق‬
‫ﺟﻮﺍﺯ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻗﺎﺿﻲ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﺼﻮﻡ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ‬
‫ﺻﺪﻭﺭ ﺣﻜﻢ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺧﻮﺩ ﻣﺴﺎﻟﻪﺳﺎﺯ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺑﺘﻼﻱ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻗﻀﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺩﻟﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﻛﻴﻔﺮﻱ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ‬
‫ﺁﻳﻴﻦ ﺩﺍﺩﺭﺳﻲﻫﺎ ﺭﻛﻦ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﻣﻄﺮﻭﺡ ﻧﺰﺩ ﻗﺎﺿﻲ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﺍﺻﻞ ‪ ۳۷‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﺻﻞ ﺑﺮ ﺑﺮﺍﺋﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺟﺰﻭ ﺍﺻﻮﻝ ﺧﺪﺷﻪﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻈﺎﻡﻫﺎﻱ ﻛﻴﻔﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺍﺩﻟﻪ ﻛﺎﻓﻲ ﻭ‬
‫ﻭﺍﺟﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺛﺒﺎﺗﻲ ﻭ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﻃﺮﻕ ﻣﺸﺮﻭﻉ ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﻓﺮﺩ ﻳﺎ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺍﺭﺗﻜﺎﺏ ﺟﺮﻡ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻘﺾ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺩﻟﻪ ﺍﺛﺎﺑﺖ ﺩﻋﻮﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻴﺖ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺩﺭ ﺣﻘﻮﻕ ﺟﺰﺍﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻃﺒﻖ ﺍﺻﻞ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﺍﺳﺎﺳــﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﻣﻮﺍﺯﻳﻦ ﺷﺮﻉ‬
‫ﻣﻘﺪﺱ ﺍﺳــﻼﻡ‪ ،‬ﻣﻮﻇﻒ ﺩﺍﻧﺴــﺘﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳــﺘﻘﺮﺍﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺟﻤﻬﻮﺭﻱ‬
‫ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺣــﺪﻭﺩ ﻭ ﻗﺼﺎﺹ ﻭ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﺁﻥ ﻭ‬
‫ﻧﻴــﺰ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺻﻼﺡ ﻣﻮﺍﺩﻱ ﺍﺯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺁﻳﻴﻦ ﺩﺍﺩﺭﺳــﻲ ﻛﻴﻔﺮﻱ ﻣﺼﻮﺏ‬
‫ﺳﺎﻝ ‪ ۱۳۶۱‬ﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺁﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺑﻨﻴﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺟﺮﺍﺋﻢ‬
‫ﻭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕﻫﺎ ﻭ ﺭﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺍﻣﻮﺭ ﻛﻴﻔﺮﻱ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻣﻮﺍﺯﻳﻦ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻭ‬
‫ﺣﻘﻮﻕ ﺟﺰﺍ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺩﺭ‬
‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪ ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺼﻮﺏ‬
‫ﺫﻛﺮﻱ ﺍﺯ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﻧﺒﻮﺩﻩ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻣﺼﻮﺏ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۱۳۷۰‬ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻓﺴﺦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺣﺪﻭﺩ ﻭ ﻗﺼﺎﺹ ﻣﺼﻮﺏ ﺳﺎﻝ ‪۱۳۶۱‬‬
‫ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻋﺎﻡ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺧﺎﺹ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﺮﺍﺋﻢ‪ ،‬ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺩﺍﻧﺴــﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻔﺎﺩ‬
‫ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۱۰۵‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻣﺼﻮﺏ ‪) ۱۳۷۰‬ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۱۰۵‬ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳﻼﻣﻲ‪» :‬ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺮﻉ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺣﻖ ﺍﷲ ﻭ ﺣﻖﺍﻟﻨﺎﺱ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﻢ ﺧﻮﺩ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺣﺪ ﺍﻟﻬﻲ ﺭﺍ ﺟﺎﺭﻱ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻣﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻋﻠﻢ ﺭﺍ ﺫﻛﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪ ﺩﺭ ﺣﻖﺍﷲ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﻪ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻛﺴﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﺣﻖﺍﻟﻨﺎﺱ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﻪ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﺣﻖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ («.‬ﻣﺒﻴﻦ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻋﻠﻤﻲ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﺮﺍﺋﻢ‬
‫ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺣﺪﻭﺩ‪ ،‬ﻗﺼﺎﺹ‪ ،‬ﺩﻳﺎﺕ‪ ،‬ﺗﻌﺰﻳﺮﺍﺕ ﻭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕﻫﺎﻱ‬
‫ﺑﺎﺯﺩﺍﺭﻧﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺩﺭ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺟﺮﺍﺋﻢ ﻟﻮﺍﻁ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺣﻘﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻗﺖ ﻭ‬
‫ﻗﺘﻞ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣــﻮﺍﺩ ‪ ۱۹۹ ،۱۲۸ ،۱۲۰‬ﻭ ‪ ۲۳۱‬ﺁﻥ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺩﻟﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺟﺮﻡ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺷــﻤﺮﺩﻩ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﺣﺼﺎﻱ ﺩﻻﻳﻞ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺟﺮﺍﺋﻢ‪ ،‬ﻣﺒﺎﺩﺭﺕ ﺑﻪ ﺍﺣﺼﺎﻱ ﺩﻻﻳﻞ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺩﻟﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺳﺎﻳﺮ ﺍﺩﻟﻪ ﺫﻛﺮ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻡ ﺯﻧﺎ‪ ،‬ﺷــﺮﺏ ﺧﻤﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺭﺑﻪ‪ ،‬ﻗﻮﺍﺩﻱ ﻭ ﻗﺬﻑ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻗﺪﺍﻧﺎﻥ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﺮﺍﺋﻤﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﺣﺼﺎﻱ ﺍﺩﻟﻪ ﺍﺛﺒﺎﺗﻲ ﺟﺮﻡ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺍﺷﺎﺭﻩ‬
‫ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﺁﻥ ﺟﺮﻡ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﻃﺮﻕ ﺍﺛﺒﺎﺗﻲ ﺧﻮﺩ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺛﺒﺎﺕ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ ﺣﺠﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺣﺘﻲ ﭘﺎ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﺩﻩ ‪ ۱۰۵‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺎﺏ ﺟﺮﻡ ﺯﻧﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺣﻖﺍﷲ ﻭ ﺣﻖﺍﻟﻨﺎﺱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺩﻩ‬
‫ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺟﺮﻡ ﺯﻧﺎ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻟﺬﺍ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺩﻩ ﺍﻃﻼﻕ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﺎﺹ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ ﻗﺎﺿﻲ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻏﻴﺮﻣﺼﺮﺡ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺍﺩﻟﻪ ﺍﺛﺒﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺑﻪﺭﻏﻢ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﻴﺎﻥ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭ‪،‬‬
‫ﺣﺠﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﻓﻘﻪ ﻭ ﻧﻈﺮ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﻓﻘﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻓﻘﺪﺍﻥ‪،‬‬
‫ﺍﺑﻬﺎﻡ‪ ،‬ﺍﺣﻤﺎﻝ ﺑﺎ ﺗﻌﺎﺭﺽ ﻧﺼﻮﺹ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺪﻭﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻗﺎﺿﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫‪۷۵‬‬

‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ‪۵‬‬

‫ﺭﻭﺯ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ‬
‫ﮔﺰﺍﺭﺷﯽ ﺍﺯ ﻣﺤﻞ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﮐﻴﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﻗﺰﻭﻳﻦ‬

‫‪vKOKš tK «v Ë ? ÈœUЬ—“ «uO‬‬

‫ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﺎﻥ ‪ ۱۱‬ﺳــﺎﻝ‪ ،‬ﭼﻬﻞ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ‪ ،‬ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺎ‬

‫ﻛﻨﺪﻥ ﭼﺎﻟﻪ ﻭ ﺑﻴﺴﺖ ﻗﺪﻡ ﺁﺧﺮ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﺧﻴﻠﯽ‬
‫ﻣﺘﻔــﺎﻭﺕ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻻﺍﻗﻞ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺳــﺎﻝ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺍﺗﻔﺎﻕ‬
‫ﻣﻲﺍﻓﺘﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻫﺮﺍﺯﮔﺎﻫﯽ ﺧﺒﺮ ﺁﻥ ﻣﻲﺭﺳﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﺍﺯ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﺎ ﺗﭙﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺧﺎﺭﺝ ﺷﻬﺮ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﺁﺧﺮ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺮﺩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻭﺭﻭﺩﯼﺍﺵ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪»:‬ﻣﻦ‬
‫‪œ—«œ —«d ÊU²‬‬ ‫‪Uð Èd² uKO XH¼ —œ bM tâ ¬ ÈU²ÝË— vJ¹œe —œ t ÁUOÝ ÃdÐ táð U¹ ÃdÐÁd táð —œ v UO dHFł —U ~MÝ t UÇ‬‬ ‫ﻭ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﻣﺴــﺎﻓﺮ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺎﺭﻳﻢ‪ «.‬ﺑﻬﺸــﺖ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻗﺰﻭﻳﻦ‪.‬‬
‫ﻗﺒﺮﺳــﺘﺎﻧﯽ ﺧﻠﻮﺕ ﺑﺎ ﮔﻮﺩﺍﻝﻫﺎﯼ ﺑــﺰﺭﮒ ﻋﻤﻴﻘﯽ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻗﺒﺮﻫﺎﻳﯽ ‪ ۴‬ﻃﺒﻘﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺝﻫﺎﻳﯽ ﺩﺭ ﻋﻤﻖ ﺧﺎﮎ‪ .‬ﻫﺸﺖ ﺻﺒﺢ‬
‫‪ ۲۳‬ﺭﻭﺯ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻠﻮﺗﯽ‪ ،‬ﭘﺮﺳﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﺒﺮﻫﺎ‬
‫ﻭ ﻧﺸــﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻲﭘﺮﺳﻴﻢ ﻫﻤﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﺎﻏﺒﺎﻥ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺒﺮ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺧﺪﻣﻪ ﻏﺴﺎﻟﺨﺎﻧﻪ ﻣﻴﺨﮑﻮﺏ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺎﻧﮑﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﻣﺴﻮﻭﻝ ﻗﺒﺮﮐﻦﻫﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺁﺧﺮ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﻭﺭﺍﻓﺘﺎﺩﻩﺗﺮﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﺑﻪ‬
‫ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺍﻧﺘﻬﺎ‪ .‬ﻗﻄﻌﻪ ‪ .۱۴‬ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺎﻳﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻫﻮﺕ ﺁﺭﺍﻡ ﮐﻪ‬
‫ﺍﺯ ﺩﻭﺭ ﭼﻴﺰﯼ ﺟﺰ ﻳﮏ ﭘﺮﭼﻢ ﺳﻴﺎﻩ ﺭﻧﮓ »ﻳﺎ ﺍﺑﻮﺍﻟﻔﻀﻞ«‬
‫ﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻨﮓ ﻗﺒﺮﻫﺎ ﻧﺼﺐ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﻳﺪﻩ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ ﻧﻪ ﻣﺜﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﻄﻌﺎﺕ‪ ،‬ﻧﻴﻢ ﻣﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺳــﻄﺢ‬
‫ﺯﻣﻴﻦ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻬﺎﺭ ﻗﺒﺮ ﺗﺎﺯﻩ‪ ،‬ﻫﻨﻮﺯ ﺧﺎﮐﯽ ﻭ ﺻﺎﻑ‪،‬‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﺳﻨﮓ‪ .‬ﻗﻄﻌﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﻗﺒﺮﻫﺎﻳﺶ ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺭﺯﺍﻥ‪.‬‬

‫ﻟﺒﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺁﺩﻣﻴﺖ‬ ‫ﻣﺮﺩﮔﺎﻥ ﻫﻴﭻﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺳــﻨﮓ ﻗﺒﺮﻫﺎ ﮐﻪ ﮐﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﭼﻴﺪﻩ‬

‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻧﺴــﺒﺘﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻗﺒﺮﻫﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺳﻬﻤﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻗﺒﺮ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﻭ ﻳﮏﺳﻮﻡ ﺧﺎﮎ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻣﺮﮔﯽ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﮐﺸﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﮔﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﮐﺴــﯽ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻗﻴﻘﯽ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﻤﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺍﻳﻦﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﮒ ﻻﺑﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭﺩﻫﻤﻴﻦ‬
‫‪Áb ÁœUH²Ý« v UO dHFł v¹UłtÐUł È«dÐ t vAJ²Ýœ Ë sO uš ÈU¼@MÝ ¨—U ~MÝ Áb dÄ t UÇ “« vJ¹œe ÈUL‬‬
‫ﻗﻄﻌﻪ ﮐﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻭ ﻣﺘﺮﻭﮎﺗﺮﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﺧﺎﮎ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﮒ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻫﺸﺖ ﺳــﺎﻝ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻣﺮﮒ ﺭﺍ‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﻭ ﻣﮑﺮﻣﻪ‬ ‫ﮐﺸﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺮﮔﯽ ﮐﻪ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺁﻥ ﻣﺜﻞ ﻳﮏ ﻣﺮﮒ ﻋﺎﺩﯼ ﻧﺒﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﮐﻴﺎﻧﯽ ‪ ۴۷‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﮑﺮﻣﻪ ‪ ۴۳‬ﺳﺎﻟﻪ ﻳﺎﺯﺩﻩ ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺟﺮﻡ ﺯﻧﺎﯼ ﻣﺤﺼﻨﻪ )ﺯﻥ ﻳﺎ ﻣﺮﺩﯼ ﮐﻪ ﻣﺘﺎﻫﻞ‬ ‫ﺑﺎ ﺳﺮﻭﺻﺪﺍ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺑﯽﺳﺮﻭﺻﺪﺍ ﺩﻓﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻗﺒﺮ‬
‫ﺑﺎﺷـﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺯﻥ ﻳﺎ ﻣﺮﺩ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ( ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﻮﻫﺮ ﺍﻭﻝ ﻣﮑﺮﻣﻪ ﺑﺎ ﻗﻮﺍﺩﯼ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ‬ ‫ﺟﻌﻔﺮ ﮐﻴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺩﻭﻫﻔﺘﻪ ﭘﻴﺶ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ‬
‫ﺗﻦﻓﺮﻭﺷـﯽ ﻣﻲﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﮑﺮﻣﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﺴـﺮ ﺍﻭﻟﺶ ﺳﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﺷﻨﺎﻳﯽ ﺑﺎ ﺟﻌﻔﺮ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻪﺍﺵ ﺩﺭ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺎﯼ ﺟﻌﻔﺮ ﻻﺑﺪ ﺩﺭ ﻃﺒﻘﻪ ﺁﺧﺮ ﺍﺯ ﺑﺎﻻ ﻭ ﺍﻭﻝ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺍﺳﻼﻣﺸﻬﺮ ﻣﻲﮔﺮﻳﺰﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺗﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﻣﻲﺭﻭﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۴‬ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﺳﻼﻣﺸﻬﺮ‬ ‫ﭼﺴﺒﻴﺪﻩ ﺑﻪ ﺧﺎﮎ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻬﺎﺭ ﻗﺒﺮ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺯﻣﻲﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﮑﺎﻳﺖ ﺷﻮﻫﺮ ﻣﮑﺮﻣﻪ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻭ‪۱۱‬ﺳﺎﻝ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﭼﻮﺑﻴﻨﺪﺭ ﻗﺰﻭﻳﻦ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲﺩﻫﻴﻢ ﺍﺯ ﺩﻓﺘﺮ ﺍﺩﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻧﺸﺎﻧﯽ ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺍﺟﺮﺍﯼ ﺣﮑﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺳﭙﺮﯼ ﻣﻲﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﻓﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ ﺑﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﻭﻧﺪﻩﺍﯼ ﮐﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬ ‫ﺯﻳﺮ ﻧﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﮐﺎﺭﮐﻨﺎﻥ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﻮﺩ ‪ ۲۶‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ﺑﺎ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﺣﮑﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺷﻌﺐ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺟﺰﺍﻳﯽ ﺗﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﻣﺨﺘﻮﻣﻪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺣﮑﻤﻲ ﮐﻪ ﺷﻮﺭﺍﯼ‬ ‫ﻣﻤﮑــﻦ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﺮﻣﺮﺩﯼ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣــﺮﺩﮔﺎﻥ ﻧﻤﺎﺯ ﻣﻴﺖ‬
‫ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﻗﺰﻭﻳﻦ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ‪ ۳۱‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ﻣﻮﮐﻮﻝ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﻴﺲ ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﺋﻴﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺍﺟﺮﺍﯼ‬ ‫ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﺯﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﺭﻭﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﻟﺤﻈﻪﺍﯼ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺁﻥ ﺩﺭ ﺑﻬﺸﺖ ﺯﻫﺮﺍﯼ ﺗﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﺎ ﻟﺜﺎﺭﺍﺕ ﺭﺍ ﮐﻨﺎﺭ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻨﺞ ﻭ ﺷﺶ ﻧﻔﺮ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۷۶‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﺵ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ‪ ۱۰‬ﻧﻔﺮ ﻫﻢ ﺍﺯ ﭘﻠﻴﺲ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﺵ‬

‫ﺭﻳﺨﺘﻪﺍﻧــﺪ‪ .‬ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻧﻢ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳــﻖ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ ﺩﺭ‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺩﻛﺘﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳــﺪ‪» :‬ﺍﻳﻦ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺑــﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺍﺻﻼ‬
‫ﻣﻲﺷﻨﻴﺪﻡ ﻛﺴﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﻦ ﺷﻨﻴﺪﻡ‬
‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺳﻨﮓ ﺭﺍ ﻗﺎﺿﻲ ﺯﺩﻩ‪ «...‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻔﺮﻭﺷﺎﻥ ﺷﻬﺮ‬
‫ﺗﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﺳﻲﺩﻱ ﻣﻲﻓﺮﻭﺷﺪ‬
‫ﻭ ﺑــﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻴﻦ ﺳــﻲﺩﻱﻫﺎﻳﺶ ﻫﻴــﭻ ﻓﻴﻠﻤﻲ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺍﺯ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﺍﺟﺮﺍ ﺷــﻮﺩ ﺧﺒﺮ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻭﺳــﺘﺎﻧﻢ ﺩﮊﺑﺎﻥ ﺩﺍﺩﮔﺴﺘﺮﻱ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺍﻭﻝ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻳﻚ ﺯﻥ ﻭ ﻣﺮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺻﺒﺢ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻢ ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺍﻟﮕﺎﻧﺲ ﺍﺯ ﻗﺰﻭﻳﻦ‬
‫ﻣﻲﺁﻳﻨﺪ ﻭ ﺣﻜﻢ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﻭﺳﺘﻢ ﻣﻲﮔﻔﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺠﺮﻡ ﻣﺮﺩ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺧﻨﺪﻳﺪﻩ ﻭ ﺧﻮﺷــﺤﺎﻝ ﺑﻮﺩﻩ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻭ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻣﺮﺩ ﺭﺍ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺭﻭﺯ ﺑﻌﺪ ﺑﺮﺩﻧﺪ ﺑﺎﻻﻱ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﺰﺩﻳﻜﻲﻫﺎﻱ ﻛﻮﻩ ﺩﺭ‬
‫ﺭﻭﺳﺘﺎﻱ ﺁﻗﭽﻪﻛﻨﺪ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭﺵ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﻲﮔﻔﺖ ﺧﻴﻠﻲ‬
‫ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﻙ ﺑﻮﺩﻩ ﺩﺳــﺘﺎﺵ ﺭﻭ ﺍﺯ ﭼﺎﻟﻪ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻣﺎ‬
‫ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺳﻨﮓ ﺑﻬﺶ ﺯﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺯﻧﺪﻩ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ‪«.‬‬
‫ﺑﺮﺝ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ‬
‫ﺁﺧﺮ ﺧﻂ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩ ﺑﻪ ﺗﭙﻪ ﻗﺎﺭﺍ ﺑﻮﺭﺝ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮﺝ ﺳﻴﺎﻩ ﺍﺳﺖ ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺳﺎﻋﺖ ﻳﺎﺯﺩﻩ‬
‫ﻭ ﻧﻴﻢ ﻇﻬﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﮓﻫﺎ ﺩﺍﻏﻨﺪ ﺟﻴﺮﺟﻴﺮﻙﻫﺎ ﺑﻲﻭﻗﻔﻪ‬
‫ﺟﻴﻎ ﻣﻲﺯﻧﻨﺪ‪ .‬ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﻲ ﻭﺳﻂ ﺍﻳﻦ ﺗﭙﻪﻫﺎ ﻭ ﺩﺷﺖ‬
‫ﺑﺮ ﻓﺮﻕ ﺳﺮ ﺟﻮﺭﻱ ﻣﻲﺗﺎﺑﺪ ﺍﻧﮕﺎﺭ ﻓﻘﻂ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ‬
‫ﻛﻠﻪ ﺗﻮ ﻣﻲﺗﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺭﺳﻴﺪ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﻳﻢ‪ ،‬ﺩﻭ‬
‫ﻫﻔﺘﻪ ﺩﻳﺮﺗﺮ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺖ ﺣﺘﻲ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ‪ ۴۰‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ‬
‫ﺭﺍﻩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﭼﻮﺑﻴﻨﺪﺭ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺻﺪ ﺑﺎﺭ ﻣﺮﺩ ﻭ ﺯﻧﺪﻩ ﺷﺪ‬
‫ﻣﺮﺩﻥ ﺑﺎ ﺳــﻨﮓ ﺍﺯ ﺟﻨﺲ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺳــﺖ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴﺰﻱ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻛﺸﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺟﺎﺩﻩ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﻛﻪ ﺩﻭ ﻃﺮﻓﺶ ﺭﺍ ﺩﺷﺖﻫﺎﻳﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﻣﻨﻈﺮﻩ ﺗﭙﻪﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺳﻨﮕﻲ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻴﺎﻥ ﻫﺮﻛﺪﺍﻡ ﺍﺳﻤﻲ ﻭ ﻫﺮﻛﺪﺍﻡ‬
‫ﺣﻖ ﭼﺮﺍﻱ ﮔﻮﺳــﻔﻨﺪﺍﻥ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﻗﺎﺭﺍﺑﻮﺭﺝ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﺮﺍﯼ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪﺍﻥ ﺷﮕﻮﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺁﻧﺠﺎ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺷﻮﻡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺩﻭﺭ ﻫﻤﻪ ﻣﺜﻞ ﻫﻢ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺗﭙﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺳﻨﮕﯽ‪ .‬ﺗﭙﻪ ﺑﺮﺝ ﺳﻴﺎﻩ ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ ﻏﺮﺑﻲ ﻭ ﺑﺎﻻﻱ ﺭﻭﺳﺘﺎﻱ‬
‫ﺁﻗﭽﻪﻛﻨﺪ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺭﻭﺑﻪﺭﻭﻱ ﺁﻥ ﺗﭙﻪﻫﺎ ﻭ ﺩﺷﺖﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺩﺭﻭﻥ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﻣﻨﻈﺮﻩ ﺗﭙﻪ ﻗﺎﺭﺍﺑﻮﺭﺝ ﺩﻳﺪ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺗﭙﻪ‬
‫ﺧﻴﻠﯽ ﮔﺮﻳﻪ ﻭ ﺯﺍﺭﯼ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭘﺮ ﺍﺯ ﭘﻠﻴﺲ ﺑﻮﺩ ﻭ‬
‫‪ÈU¼tá‬‬
‫‪Ë @MÝ‬‬
‫‪t UÇ Ëœ‬‬
‫‪—U ~MÝ‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺷــﮏ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻡ ﭼﻮﻥ ﻫﻤﻪﺍﺵ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ‬
‫‪XANÐ —œ‬‬
‫“¼‪È«d‬‬
‫‪ÊU² Uð‬‬
‫‪—«d t‬‬
‫‪dHFł œuÐ‬‬
‫‪t dJ Ë‬‬
‫‪U− ¬ —œ‬‬
‫‪—U ~MÝ‬‬
‫‪bu‬‬
‫ﺍﻃﺮﺍﻓﺶ ﺑﺮ ﺩﻝ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﮎ ﺟﺎﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﻋﺒﺮﺕ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﭼﻪ ﺟﻮﺭﻱ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﺧﻮﺩﻡ ﺍﺯ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻧﺎﺭﺍﺿﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﭼﻮﻥ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﻳﮕﻪ‬
‫ﻛﻬﻨﻪ ﺍﺳــﺖ ﺣﺎﻻ ﻳﻚ ﺟﻮﺭﺍﻱ ﺩﻳﮕﻪ ﺁﺩﻡﻫﺎﻱ ﺧﻼﻑ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻲﻛﺸــﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﺳﻨﮓ ﻧﻤﻲﺯﻧﻴﻢ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺁﻣﺪﻩﺍﻳﻢ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪ «.‬ﻛﺎﻭﻭﺱ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮﺩﺵ ﺍﺯ ﻋﻠﺖ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺟﻌﻔﺮ ﻭ ﻣﻜﺮﻣﻪ ﺧﺒﺮ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺣﺘﻲ‬
‫ﻣﺮﺩﻣﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺩﺭ ﺑﻬﺸﺖ ﺯﻫﺮﺍ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫ﺍﺯ ﻋﻠﺖ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺑﺸﻮﻧﺪ‬
‫ﺧﺒﺮ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ‪».‬ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﺒﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﻫﻤــﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺧﻼﻑ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻼﻓﺸﺎﻥ ﻫﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺁﺩﻡ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺯﻧﺎ ﻫﻢ ﻗﺘﻞ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺯﺩﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ‬
‫ﻧﻪ ﻳﻜﻲ ﺑﺎﺭ ﻭ ﻧﻪ ﺩﻭﺑﺎﺭ‪ «.‬ﺯﻥ ﻭ ﭘﺴــﺮ ﻛﺎﻭﻭﺱ ﻫﻢ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻤﺎﺷﺎﻱ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖﺯﻫﺮﺍ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﭘﺴﺮ ﺍﻭ‬
‫ﻛﻼﺱ ﺩﻭﻡ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﻛﺎﻭﻭﺱ ﻣﻲﭘﺮﺳﻴﻢ ﭘﺴﺮﺕ‬
‫ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﺍﺯ ﺗﻮ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺳﻮﺍﻝ ﻛﺮﺩ؟ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﺑﻠﻪ‬
‫ﻭ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﺩﺭﻭﻍ ﺍﺳﺖ‪ «.‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﮐﺎﻭﻭﺱ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺣﻜﻤﻲ ﺩﺭ ﻣﻸ ﻋﺎﻡ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻭﻭﺱ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﺩﺭ ﻳﻚ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎﺭﺳﺮ‬
‫ﭼﻬﺎﺭﺭﺍﻩﻫﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺭﺍ ﺷﻼﻕ ﺯﺩﻩﺍﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻠﻮﺍﺭ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﯽ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺧﺒﺮ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭ ﻛﻞ ﺷﻬﺮ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺭﺍﻧﻨﺪﻩ ﺗﺎﻛﺴــﻲ ﺗﺎ ﻣﻐﺎﺯﻩﺩﺍﺭﻫﺎ ﺗﺎ ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻫﺎ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ‬
‫ﻋﺎﺩﻱ ﻫﻤﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺷﻨﻴﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻪ‬
‫ﻣﻜﺮﻣﻪ ﺭﺍ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﻛﻴﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﻭ ﻧﻪ ﺣﺘﻲ ﻋﻠﺖ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﺭﺍ‪ .‬ﺁﺩﻡﻫﺎﯼ ﮐﻤﻲ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺣﮑﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﺑﻬﺸﺖﺯﻫﺮﺍﻱ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻪ ‪ ۲۰‬ﺳــﺎﻝ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻳﻚ‬
‫ﺧﻮﺍﺭﻭﺑﺎﺭﻓﺮﻭﺷﻲ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻛﺎﺭ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﺧﻮﺩﻡ‬
‫ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻡ ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ .‬ﻣﺮﺩﻡ ﺗﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﻭ ﺭﻭﺳﺘﺎﻫﺎﻱ ﺍﻃﺮﺍﻑ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺟﺮﺍﺕ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﻧﺪﺍﺭﻡ ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﺟﺎﻟﺐ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻢ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﭼﻪﺟﻮﺭ ﺁﺩﻡﻫﺎﻳﻲ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ‬
‫ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎ ﻓﻼﻛﺲ ﭼﺎﻱ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﻣﺎ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺸﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﺰﺷﻚ ﺩﺍﺭﻭﺧﺎﻧﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺗﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﻫﻢ ﻣﺎﺟﺮﺍﻱ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪».‬ﻣﻦ‬
‫ﺷــﺐ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ ﺷﻨﻴﺪﻡ ﻛﻪ‬
‫ﺟﻠﻮ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﺩﻭ ﺗﺎ ﭼﺎﻟﻪ ﻛﻨﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﻨﮓ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎ ﺍﺯ ﺩﻓﻦ ﻭ ﺟﻨﺎﺯﻩ ﻋﮑﺴــﺒﺮﺩﺍﺭﯼ ﻣﻲﮐﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺁﻥﻣﻮﻗﻊ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺴــﺘﻢ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺁﺩﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﯽ ﻣﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻋﮑﺲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻓﮑﺮ ﻣﻲﮐﺮﺩﻡ ﻳﮏ‬
‫ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺧﻴﻠﯽ ﻣﻬﻢ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺩﻓﻦ ﻓﻬﻤﻴﺪﻡ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺮﺩ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪«.‬‬
‫ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﺩﻭﻡ‬
‫ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ ﺩﻭﻡ ﺟﺎﻳﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺯﻧﺪﻩ ﺩﻓﻦ‬
‫ﮐﺮﺩﻥ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﻬﻴﺎ ﺷــﺪ ﺍﻣﺎ ﻫﺮﺑﺎﺭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﺮﮔﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﺳــﻬﻤﻲ ﻧﺒﺮﺩ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﮐﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﭼﺎﻟﻪ ﻭ ﺳﻨﮓﻫﺎﯼ‬
‫ﻓﮑــﺮ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻧﮑﻨﺪ ﺍﻳــﻦ ﺻﺤﻨﻪ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻫﻨــﻮﺯ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺗﻨﯽ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻣﻲﮐﺸــﺪ‪ .‬ﺁﻧﮑﻪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﭼﺎﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﮐﻨﺪﻩ‬
‫ﺷــﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺳﻪ ﻫﻔﺘﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﻪ ﺳﻴﮕﺎﺭ‪،‬‬
‫ﻟﻴﻮﺍﻥﻫﺎﯼ ﭘﻼﺳــﺘﻴﮑﯽ ﻭ ﻣﻮﮐﺖﻫﺎﯼ ﮐﻬﻨﻪ ﺩﺭ ﮔﻮﺷﻪ ﻭ‬
‫ﮐﻨﺎﺭ ﺧﺎﮐﯽ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬ﮔﻮﻳﯽ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻳﺮﻭﺯ ﺑﻮﺩ‪۳۱ .‬‬
‫ﺧﺮﺩﺍﺩ‪ .‬ﺭﻭﺯﯼ ﮐﻪ ﺷﺐ ﻗﺒﻠﺶ ﻫﻤﻪ ﺍﺯ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﺩﺭ‬
‫ﺑﻬﺸﺖﺯﻫﺮﺍﯼ ﺗﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﺧﺒﺮﺩﺍﺭ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍﺳــﺖ ﺟﻤﻊ ﺷــﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ‬
‫ﺻﺤﻨﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﺸــﻴﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺧﺒﺮ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﻭ ﮔﻮﺩﺍﻝ ﮐﻨﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺳــﻨﮓﻫﺎ ﺭﺍ ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎﻭﻭﺱ‪،‬‬
‫ﺭﺍﻧﻨﺪﻩ ﺁﮊﺍﻧﺲ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪﺍﺵ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭﯼ ﻗﺒﺮﺳــﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ » :‬ﺍﺯ ﺷــﺶ ﺻﺒﺢ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺗﺎﮐﺴﺘﺎﻥ ﻭ‬
‫ﺭﻭﺳﺘﺎﻫﺎﯼ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻤﺎﺷﺎ‪ .‬ﺟﺎﯼ ﺳﻮﺯﻥ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺳﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎﺭ ﺧﺎﻭﺭ ﺳﻨﮓ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﻭﺭ‬
‫ﭼﺎﻟﻪﻫﺎ ﺗﺎ ﺯﻳﺮ ﺳﻴﻨﻪ ﺳﻨﮓ ﮐﭙﻪ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﻭ ﺗﺎ ﭼﺎﻟﻪ‬
‫ﮐﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﺣﺪﻭﺩﺍ ﻳﮏ ﻣﺘﺮ ﻭ ﻧﻴﻢ ﮐﻨﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺳــﻨﮓﻫﺎ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺭﻗﻢ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﮐﻮﭼﮏ‪ .‬ﻳﮏ ﻋﺪﻩ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻳﮏ‬
‫ﺯﻥ ﻭ ﻣﺮﺩ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻳﮏ ﻋﺪﻩ ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‬
‫ﺩﻭﺗﺎ ﻣﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻋﺪﻩ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺩﻭ ﺗﺎ ﻣﻴﻨﻲﺑﻮﺱ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫ﺑﺎﻻﻱ ﺧﺮﺍﺑﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﺩﻡ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺍﻫﺎﻟﻲ‬
‫ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺁﺩﻡ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﺳﻨﮓ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬ﻛﺴﻲ ﻫﻢ ﻧﺮﻓﺖ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻮﺍﻝ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﭼﻲ ﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺩﺭ ﺁﺧﺮﻳــﻦ ﺧﺎﮐﯽ ﺑﻬﺸــﺖ ﺯﻫﺮﺍﯼ ﺗﺎﮐﺴــﺘﺎﻥ ﮐﻪ‬
‫ﺧﻴﻠﯽ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺍﺻﻠﯽ ﻧﻴﺴــﺖ ‪ ۸‬ﮐﭙﻪ ﺳــﻨﮓ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻭﺭ ﭘﻴﺪﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﻭ ﮔﻮﺩﺍﻝ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺣﺪﻭﺩﺍ ﺳــﻪ ﻣﺘﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻢ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺯﮔﯽ ﭘﺮ ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﮐﭙﻪﻫﺎ ﺍﺯ‬
‫ﮔﻮﺩﺍﻝﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺷﺶ ﻣﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺧﺎﮐﯽ‬
‫ﭘﺮ ﺍﺯ ﺭﺩ ﭼﺮﺥﻫﺎﯼ ﻣﺎﺷــﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺣﺠﻢ ﺳﻨﮓﻫﺎ ﮐﻢ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﻧﺼﻒ ﮐﻒ ﺩﺳﺖ ﺭﺍ‬
‫ﭘﺮ ﻣﻲﮐﺮﺩ‪ .‬ﮔﻮﺩﺍﻝﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻧﺮﺩﻩﻫﺎﯼ ﺯﻧﮓﺯﺩﻩ ﺁﻫﻨﯽ ﺍﺯ ﺗﺎﮐﺴﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﮐﻨﺎﺭ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎﻭﻭﺱ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۹‬ﺻﺒﺢ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫ﺍﻧﺘﻈﺎﻣﻲ ﺑﺎ ﺑﻠﻨﺪﮔﻮ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﮔﻔﺖ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺧﺒﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﻣﺮﺩﻡ ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۱۱‬ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺍﻧﺘﻈﺎﻣﻲﺍﻋﻼﻡ‬
‫ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮﻭﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯ ﻗﺒﻞ ﻫﻢ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻣﺮﺩﻡ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺧﺒﺮﯼ‬
‫ﻧﺸﺪ‪ «.‬ﻛﺎﻭﻭﺱ ﺍﺯ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭﻣﻸ ﻋﺎﻡ ﻧﺎﺭﺍﺿﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﻣﺮﺩﻣﻲ ﻛﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﻳﻜﺴﺮﻱ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫‪۷۷‬‬
‫ﻏﺮﻳﺒﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﻲﭘﻴﭽﺪ‪ .‬ﻣﻮﺗﻮﺭﺳﻮﺍﺭﻱ ﻣﺎ ﺭﺍ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬ ‫ﻳﻜﻲ ﺭﺍ ﺗﻮ ﻛﻮﻩ ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ «.‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﺍﮔﺮ ﺣﺎﻟﻲ ﻣﻲﺷﺪﻳﻢ‬ ‫ﺭﻭ ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﻭ ﺭﻭﺑﻪ ﺩﺷﺖﻫﺎﻱ ﻭﺳﻴﻊ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﺩﻩ ﻓﺮﻋﻲ‬
‫ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ‪»:‬ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺣﺮﻑﻫﺎﻱ ﺯﻳﺎﺩﻱ‬ ‫ﺍﺟــﺎﺯﻩ ﻧﻤﻲﺩﺍﺩﻳﻢ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺷــﻜﺎﻳﺖ‬ ‫ﺑﺎﺭﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺭﻭﺳــﺘﺎ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﭙﻪ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺍﺭﻡ‪ «.‬ﻣﻮﺗﻮﺭﺳــﻮﺍﺭ ﻛﻪ ﭘﺴﺮ ﺳــﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎﺭ ﺳﺎﻟﻪﺍﺵ ﺭﻭﻱ‬ ‫ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻲﺑﺮﺩﻧﺪ ﺩﻫﺎﺕ‬ ‫ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺮﺩﻱ ﺳﻲ ﻭ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﻣﺤﻞ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻧﻤﺎﻥ‬
‫ﺯﻳﻨﺶ ﻧﺸﺴــﺘﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ۵ ،۴»:‬ﺗﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻃﺮﻑﻫﺎﻱ‬ ‫ﺧﻮﺩﺵ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺎ ﺧﻮﺏ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﻫﺎﺕﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ ..‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻜﺮ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻲﻃﺎﻗﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻇﻬــﺮ ﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۱۸‬ﻧﻔﺮ ﺳــﺮﺑﺎﺯ ﻭ ‪ ۱۰‬ﻧﻔﺮ ﺩﺭﺟﻪﺩﺍﺭ‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﺍﺯ ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺟﻠﻴﻠﻮﻧﺪﻳﻢ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺁﺩﻡ ﺍﺯ‬ ‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻧﺸــﺎﻧﻪ ﺻﺪ ﺗﻮﻣﺎﻧﻲ ﺯﺭﺩ ﻭ ﮐﻬﻨﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻭ ﻣﺎﺑﻘﻲ ﻟﺒﺎﺱ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﻣﺘﺮﻱ ﺑﺎ ﺁﻧﺠﺎ‬ ‫ﻣﺎ ﻧﺒﻮﺩﻩ‪ .‬ﺯﻥ ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﺻﺤﺮﺍ ﻭ ﻛﺴﻲ ﭼﭗ ﺑﻬﺶ‬ ‫ﻫﻔﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺳﻨﮓ ﺑﺮ ﺧﺎﻙ ﮐﻨﺎﺭ ﺟﺎﺩﻩ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪﻩ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺩﺍﺷﺘﻢ‪«....‬‬ ‫ﻧﮕﺎﻩ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﻱ ﻧﺎﻣﻮﺳــﻲ ﺑﺸﻮﺩ‬ ‫ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻻﺑﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﻔﺎﺭﻩ‪ .‬ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ‬
‫ﻣﻮﺗﻮﺭﺳــﻮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ‪»:‬ﻣﺎﻣﻮﺭﻱ ﺁﻣــﺪ ﺍﺯ ﻣﻦ ﻛﻠﻨﮓ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ‪ ۱۰‬ﻧﻔﺮ ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻭﻗﺖ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺁﻧﭽــﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﺗﻔﺎﻕ‬
‫ﺧﻮﺍﺳﺖ ﻣﻦ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺳﻮﺍﻝﭘﻴﭽﺶ ﻛﺮﺩﻡ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﮔﻔﺖ‬ ‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻫﻤﭽﻴﻦ ﭼﻴﺰﻱ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪﺍﻳﻢ‪«.‬‬ ‫ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺳﺨﺖ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺟﺎﺩﻩ ﺑﺎﺭﻳﻚ ‪ ۱۰‬ﻗﺪﻡ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫ﮐﻠﻨﮓ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﭼﻲ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﻛﻠﻨﮕﻢ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺩﻡ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻩ ﻋﻠﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﻣﺎ ﻫﻴﭽﻲ ﻧﺪﻳﺪﻡ‪ .‬ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﭙﻪ ﺳﭙﺲ ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺭﺍﻩ ﻛﺎﻧﺎﻝ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ‪ ۱۰‬ﻗﺪﻡ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ﻣﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ‬ ‫ﺍﺯ ﺳــﺮ ﺟﺎﺩﻩ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﻤﻲﺩﺍﺩﻧﺪ ﻣﺮﺩﻡ ﺳﻤﺖ ﺗﭙﻪ ﺑﺮﻭﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ‬ ‫ﺟﻠﻮ‪ .‬ﺑﻴﺴﺖ ﻗﺪﻡ ﺍﺯ ﺟﺎﺩﻩ ﺑﺎﺭﻳﮏ ﺗﺎ ﭼﺎﻟﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬ﺑﻴﺴﺖ‬
‫ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻛﻨﻨﺪ ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺑﺎ ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺍﺗﺎﻗﮏﺩﺍﺭ‬ ‫ﺳﻪ ﺟﺎ ﺑﺴــﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻗﻠﻌﻪ ﺭﺍﻩ ﺁﻗﭽﻪﻛﻨﺪ ﻭ ﻗﺎﺯﺍﻥ ﺩﺍﻏﻲ‪.‬‬ ‫ﻗﺪﻣﻲﮐــﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎ ﺯﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺗﺮﺱ ﺍﺯ ﻣﺮﮔﻤﺎﻥ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ‬
‫ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﺑﻜﻨﻨﺪ ﻣﺎﺷــﻴﻦ ﻫﻲ ﻣﻲﭼﺮﺧﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﻱ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻛﻞ ﺟﺎﺩﻩ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪«.‬‬ ‫ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺷﺪﻥ ﺗﻦ ﺩﺭ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻫﻔﺘﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺳﺨﺖ‬
‫ﺳﺮﺵ ﺭﺍ ﻧﺪﻳﺪﻡ‪ .‬ﻣﺎﻣﻮﺭﻫﺎ ﺩﻭﺭﺵ ﺣﻠﻘﻪ ﺯﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﺑﺎﺯﻫﺎ‬ ‫ﭘﻴﺮﺯﻧﻲ ﻛﻪ ﺯﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪.‬ﺧﺎﻛﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻨﺪﻩ ﻭ ﭘﺮ ﺷﺪﻩ‪ .‬ﺳﻨﮓﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺳﻨﮓ ﻣﻲﺯﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﻲﺭﻓﺘﻨﺪ ﻛﻨﺎﺭ‪ .‬ﺩﻟﺸﺎﻥ ﻧﻤﻲﺁﻣﺪ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺷﺎﻩ ﻋﻠﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻜﻢ ﺟﻌﻔﺮ ﺩﺭ‬ ‫ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺰﺭﮒ‪ .‬ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺎ ﻣﺘﻮﺳﻄﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺭﺍﻧﻨﺪﻩ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺎﺷــﻴﻨﻪ ﮐﻪ ﻣــﺮﺩ ﺭﺍ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻫﻢ ﺧﻴﻠﻲ‬ ‫ﺭﻭﺳﺘﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺷﺪﻩ ﻭ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎﻱ‬ ‫ﺩﻭ‪ ،‬ﺳﻪ ﻭ ﭼﻨﺪ ﮐﻴﻠﻮﮔﺮﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺳﻨﮓﻫﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﺁﺛﺎﺭ‬
‫ﻧﺎﺭﺍﺣﺖ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺳــﺮﺑﺎﺯﻫﺎ ﻫﻲ ﻭﺳﻂ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻣﻲﺭﻓﺘﻨﺪ ﺑﺎ‬ ‫ﺁﻗﭽﻪﻛﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻛــﻪ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺭﻭﺳــﺘﺎ ﺑﺪﻛﺎﺭﻩ‬ ‫ﺧﻮﻥ ﺧﺸﻚ ﺷﺪﻩ ﻛﻢ‪ ،‬ﺯﻳﺎﺩ ﻭ ﺷﺘﻚ ﺯﺩﻩ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭘﻮﺷﻚ ﺑﭽﻪ ﺧﻮﻥﻫﺎﻱ ﺳﺮﺵ ﺭﺍ ﭘﺎﻙ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺮﺯﻥ ﺩﺳــﺘﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﻣﻲﺑﺮﺩ ﻭ‬ ‫ﺳﻨﮓﻫﺎ ﺯﺍﻭﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭ ﺗﻴﺰﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﭼﻨﺪ ﺳﻨﮕﻲ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫‪ ۲/۵‬ﮐﺎﺭ ﻃﻮﻝ ﮐﺸــﻴﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺩﻫﺎﺕ ﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﺑﭽﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﻛﻪ ﺯﻧﺎ ﺭﺍ ﻧﺪﻳﺪﻡ ﻓﻘﻂ ﺧﺪﺍ ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ‪«.‬‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﺗﭙﻪ ﻧﻴﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺑﻴــﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ‬
‫ﺩﻟﺸﺎﻥ ﻧﻤﻲﺁﻣﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻗﺰﻭﻳﻦ ﺁﻣﺪﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‬ ‫ﺭﻭﺳﺘﺎ ﻛﻮﭼﻚ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺧﻴﻠﻲ ﺯﻭﺩ ﺧﺒﺮ ﺁﻣﺪﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩﻱ‬ ‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺳﺘﻜﺶﻫﺎﻱ ﻳﻚ ﺑﺎﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺭ ﺍﻃﺮﺍﻑ‬
‫ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺩﻭ ﺗﺎ‪ ،‬ﺳﻪ ﺗﺎ ﻭ ﭼﻬﺎﺭ ﺗﺎ‪ .‬ﺗﻪ ﺳﻴﮕﺎﺭ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳﻼﻣﯽ‬ ‫ﻭ ﭘﺎﻛﺖ ﺳﻴﮕﺎﺭ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﻣﮕﻨﺎ‪ .‬ﻋﺒﺮﺗﻲ ﺩﺭ ﺩﻝ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭ‬
‫ﻣﺎﺩﻩ ‪ :۹۹‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺯﻧﺎﻱ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺣﺼﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺍﻭ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺭﺟﻢ؛ ﺍﻭﻝ ﺣﺎﻛﻢ‬ ‫ﻧﻪ ﺩﺭ ﻣﻸﻋﺎﻡ‪ .‬ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ۱۱:‬ﺳﺎﻝ‪ ،‬ﭼﻬﻞ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ‪،‬‬
‫ﺷﺮﻉ ﺳﻨﮓ ﻣﻲﺯﻧﺪ ﺑﻌﺪﺍ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺯﻧﺎﻱ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺷﻬﻮﺩ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﻭﻝ ﺷﻬﻮﺩ ﺳﻨﮓ ﻣﻲﺯﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪﺍ‬ ‫ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺗﺎ ﻛﻨﺪﻥ ﭼﺎﻟﻪ ﻭ ﺑﻴﺴﺖ ﻗﺪﻡ ﺁﺧﺮ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻛﻢ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ‪.‬‬ ‫ﺩﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﺎ‪ ،‬ﺭﺍﻧﻨﺪﻩ ﺗﺎﻛﺴــﻲ ﻭ ﻣــﺮﺩ ﻣﺤﻠﻲ ﺩﻭ ﺯﺍﻧﻮ‬
‫ﻣﺎﺩﻩ ‪ :۱۰۱‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﺳﺖ ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺮﻉ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪ ﺁﮔﺎﻩ ﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﻣﻮﻣﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﺍﺯ‬ ‫ﻧﺸﺴﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺳﻴﮕﺎﺭ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ‬
‫ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪ ﺣﻀﻮﺭ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺯﻭﺩﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮﻭﻧﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎﻫﻤﺎﻥ ﻟﺤﻈﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺯﻣﻴﻦ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﺎﺩﻩ ‪ :۱۰۲‬ﻣﺮﺩ ﺭﺍ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺭﺟﻢ ﺗﺎ ﻧﺰﺩﻳﻜﻲ ﻛﻤﺮ ﻭ ﺯﻥ ﺭﺍ ﺗﺎ ﻧﺰﺩﻳﻜﻲ ﺳﻴﻨﻪ ﺩﺭ ﮔﻮﺩﺍﻝ ﺩﻓﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭﺟﻢ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻲﺷــﺪ‪ .‬ﭼﺎﻟﻪﺍﻱ ﺭﺍ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘــﺮ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ‬
‫ﻣﺎﺩﻩ ‪ :۱۰۳‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻜﻮﻡ ﺑﻪ ﺭﺟﻢ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﮔﻮﺩﺍﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻓﺮﺍﺭ ﻛﻨﺪ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺗﻲ ﻛﻪ ﺯﻧﺎﻱ ﺍﻭ ﺑﻪ‬ ‫ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻳــﻢ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺳــﻨﮓﻫﺎﻱ ﺧﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ‬
‫ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﺪ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺍﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻩ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﺴﺒﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺳﻜﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﭘﻨﺞ‬
‫ﻣﺎﺩﻩ ‪ :۱۰۴‬ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺳﻨﮓ ﺩﺭ ﺭﺟﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺪﻱ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﺻﺎﺑﺖ ﻳﻚ ﻳﺎ ﺩﻭ ﻋﺪﺩ ﺷﺨﺺ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫ﺗﻮﻣﺎﻧﻲ ﻭ ﺧﺎﻙ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﺤﻞ ﺍﺟﺮﺍﻱ‬
‫ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺁﻥ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﻱ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﻡ ﺳﻨﮓ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺻﺪﻕ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﻜﻢ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ‬
‫ﻛﺮﺩﻥ ﻛﺴــﻲ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻴﺎﺳــﺖ‪. ..‬ﺁﻓﺘﺎﺑﻲ ﺩﺍﻍ‬
‫ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺗﺎ ﺯﻥ ﭼﺎﺩﺭﻱ ﻫﻢ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫‪t È—U~OÝ t³Fł Ë Á—UH ÈU¼‰uÄ ¨U¼gJ²Ýœ ¨v uš ÈU¼@MÝ‬‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻣﻔﻴﺪﺗﺮ‪ ،‬ﺳــﻨﮓﻫﺎﻱ ﺗﻴﺰ ﻭ ﺯﺍﻭﻳﻪﺩﺍﺭ‪،‬ﺟﻴﻎ‬
‫‪ÆbM² «œ œułË dHFł —U ~MÝ ‰«œuÖ qš«œ Ë ·«dÞ« —œ‬‬
‫ﻛﻪ ﺳﻨﮓ ﻣﻲﺯﺩﻧﺪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻧﮕﺎﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻓﺎﻣﻴﻞﻫﺎﻱ ﺷﺎﻛﻲﻫﺎ‬ ‫ﺑﻠﻨﺪ ﺟﻴﺮﺟﻴﺮﻙﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺻﺪﺍﻱ ﻓﺮﻳﺎﺩﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﭙﻮﺷــﺎﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﻳﻚ ﺭﻭﺳــﺘﺎﻱ ﺩﻳﮕﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ ﻫﻢ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻜﺮﻱ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺧﺒﺮ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﻭﺳﺘﺎﻱ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺟﻨﺎﺯﻩﺍﺵ ﺭﺍ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻨﺪ ﭘﺸﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻭ ﺑﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺰﺩﻳﻜﺶﻧﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﭘﺴﺮﻫﺎﻱ ﻣﺤﻞ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺷﻴﻄﻮﻧﻪ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ‬ ‫ﺣﺎﺝ ﺁﻗﺎ ﻋﻠﻲ ﺷﺎﻩ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺭﻭﺳﺘﺎﻱ ﺁﻗﭽﻪﻛﻨﺪ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬ﺩﻭ ﺳــﻪ ﺭﻭﺯ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ‬ ‫ﭘﻴﺮﻣﺮﺩﯼ ‪ ۶۱‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﺍﺑﺮﻭ ﻭ ﺳﺒﻴﻞﻫﺎﯼ ﺳﻔﻴﺪ ﭘﺮﭘﺸﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺍﺑﻴﺪ ﺍﺯ ﺑﺲ ﺣﺎﻟﺶ ﺑﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ «.‬ﺗﭙﻪﻫﺎﻱ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﭘﺮ ﺍﺯ‬ ‫ﭼﺸﻤﺎﻥ ﺳﺒﺰ ﻭ ﻟﻬﺠﻪ ﻏﻠﻴﻆ ﺗﺮﮐﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻗﺘﯽ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﭼﺎﻟﻪﻫﺎﻳﯽ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻠﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﻴﻢ ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻨﺪﻩ‬ ‫ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﻲﭘﺮﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺍﺷﻚﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﭘﺎﻙ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻣﻜﺮﻣﻪ ﺯﻥ ﻣﺘﻬﻤﻲﮐﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺎﻝﻫﺎﺳﺖ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻇﻠﻢ ﺷﺪ‪ «.‬ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺣﺲ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺳﻬﻤﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺣﮑﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺩﻡ ﺗﺎﮐﺴﺘﺎﻥ‬ ‫ﻣﺮﮒ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺟﺮﻣﺶ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺣﮑﻢ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﺯﻥ ﻋﻘﺐ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﺤﮑﻤﻲ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﺍﺯﻳﺮ ﺷﺪﻥ ﺍﺷﮏﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﮐﻠﻨﮕﯽ‬
‫ﺣﺎﻻ ﮐﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﮑﺮﻣﻪ‪ ،‬ﺩﻭ ﺯﻥ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ‬ ‫ﺑﺮ ﺩﻳﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎﻍ ﺗﮑﻴﻪ ﺯﺩﻩ‪ .‬ﺑﺎﻍ ﺭﻭﺳــﺘﺎﻳﯽ ﺑﺎﺻﻔﺎﻳﺶ ﻣﺤﻞ‬
‫ﺍﻭﻳﻦ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﻭ ﺯﻥ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺳــﭙﻴﺪﺍﺭ ﺍﻫﻮﺍﺯ‪ ،‬ﻳﮏ ﺯﻥ ﺩﺭ‬ ‫ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﯼ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﭘﻴﺮﻣﺮﺩ‬
‫ﺯﻧــﺪﺍﻥ ﺗﺒﺮﻳﺰ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﻭﺭﺍﻣﻴــﻦ ﻭ ﻳﮑﯽ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ‬ ‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﻣﻲﮔﻮﻳــﺪ ﮔﺎﻫﯽ ﻫﻢ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﻲﺍﻧﺪﺍﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺭﻭﻣﻴﻪ٭ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﻣﺎ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺣﺮﻑ ﮐﺎﻭﻭﺱ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ‬ ‫ﺳــﺎﻋﺖ ﺳﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻇﻬﺮ ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ ﻳﻚ ﻣﺎﻣﻮﺭ ﺩﺭﺟﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭﻭﻍ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻣﺪ ﺗﻮ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﻠﻨﮓ‪ .‬ﮔﻔﺖ ﻗﺮﺍﺭﻩ ﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫٭ﺁﻣﺎﺭ ﺯﻧﺎﻥ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺣﮑﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺍﺯ ﻣﻄﻠﺐ ﺷﺎﺩﯼ ﺻﺪﺭ‬ ‫ﻣﺎﻧﻮﺭ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﭼﺎﺩﺭ ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ ﭼﺎﺩﺭ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻣﻠﯽ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﻴﺴﺖ ﺗﻴﺮ ‪ ۸۶‬ﺑﻪ‬ ‫ﺯﺩﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻠﻨﮓ ﺭﺍ ﭘﺲ ﻣﻲﺁﻭﺭﻡ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺩﻗﻴﻘﻪ ﺑﻌﺪ ﺑﭽﻪﻫﺎﻳﻢ‬
‫ﭼﺎﭖ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺁﻣﺪﻧﺪ ﻭ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪»:‬ﺑﺎﺑﺎ ﭼﺮﺍ ﻛﻠﻨــﮓ ﺭﺍ ﺩﺍﺩﻱ‪ .‬ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ‬

‫ﻣﯽﺷــﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﺎﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻗﺪﺭﺕﻫﺎﯼ ﻣﺤﻠﯽ ﺳﻨﺘﯽ ﻧﺮﻣﺶ ﻧﺸﺎﻥ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﺎﻥ‬
‫ﺗﻨﺪﺭﻭﻫﺎﻱ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍ ﺩﺭ ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺳﺎﻝ ‪۲۰۰۶‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺴــﻮﻭﻻﻥ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﺷــﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺯﻥ‬
‫ﺟﻮﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ‪ ۱۸‬ﺗﺎ ‪ ۲۰‬ﺳﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺟﻠﻮ ﻳﻚ ﻣﺴﺠﺪ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪.‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺘﻬﻤﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺯﻥ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ‬
‫ﻓﺮﻗﻪﻫﺎﻱ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﺭﻭ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﭼﻨﺪﻱ ﭘﻴﺶ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ‬
‫ﺍﻳﺰﻭﻥ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻟﺖ ﻧﻴﺠﺮ ﺟﻠﻮ ﻳﻚ ﻣﺴــﺠﺪ ﺑﺎ ﮔﺮﻭﻫﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺗﻮﺳــﻂ ﻣﺮﺩﺍﻧﯽ ﻭ ﭘﻠﻴﺲ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴــﺖ ﺍﻳﻦ ﺯﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺳــﺖ ﻣﻬﺎﺟﻤﺎﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺑﻴﺎﻭﺭﺩ‪ .‬ﺭﺋﻴﺲ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ ﺯﻥ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺴــﺠﺪ ﻭ ﺣﻜﻢ ﻗﺘﻞ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ‬
‫ﻛــﺮﺩ‪ .‬ﻛﻤﻲ ﺑﻌﺪ ﺍﻳﻦ ﺯﻥ ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺍﺻﺎﺑﺖ ﻭ ﭘﺮﺗﺎﺏ ﺳــﻨﮓ‬
‫ﺟﺎﻥ ﺑﺎﺧﺖ‪ .‬ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺍﻏﻠﺐ ﺑﺪﻭﻥ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﻭ‬
‫ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﺮ ‪ ۲۴‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۲‬ﺯﻥ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺗﻌﺼﺒﺎﺕ ﻗﻮﻣﻲ ﻭ ﻗﺒﻴﻠﻪﺍﻱ ﻛﺸــﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻫﺮ ‪۱۶‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺣﺪﺍﻗﻞ ‪ ۳‬ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻣﻲﺭﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻫﺮﺍﺯﭼﻨﺪﮔﺎﻩ ﻳﻚ ﺑﺎﺭ ﺻﺎﺩﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻏﻠﺐ ﻣﻮﺍﺭﺩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۲۰۰۲‬ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﺩﺭ ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ‪ ،‬ﺣﮑﻢ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﺯﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺯﻧﺎ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻟﻐﻮ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻣﺤﮑﻮﻣﻴﺖ‬
‫ﺻﻔﻴﻪ ﺑﺎ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﯼ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸــﺮ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ ﺩﻭﻟــﺖ ﻣﺮﻛﺰﻱ ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﻧﻴﺎﻣﺪ‪ .‬ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﻓﺪﺭﺍﻝ ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻟﺖﻫﺎﻱ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﺍﺳﺎﺳــﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺎﻻﺕ‬
‫ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﺣﻖ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﯼ ﻛﻪ ﺗﻨﺶ ﺑﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻭ‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻃﺮﻑ ﻣﺠﺎﺩﻟﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﺣﺴــﺎﺱ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ‪ ۵‬ﺯﻥ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺗﻬﺎﻡ ﺯﻧﺎ ﻣﺤﻜﻮﻡ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﻱ ﺣﻘﻮﻕ‬
‫ﺑﺸﺮﻱ ﺩﺭ ﺗﻼﺵﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺣﻜﺎﻡ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ‪۶‬‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ‬
‫ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫«‪v¹«d« vKO‬‬
‫ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺣﺰﺍﺏ ﺍﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﭘﺎﮐﺴــﺘﺎﻥ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺗــﺎﺯﻩ ﺭﺍ ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ‬
‫ﺍﺻﻮﻝ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺧﻮﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﺩﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺯﻥ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﻱ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩﻫﺎﻱ ﺭﺳﻤﻲ ﻣﺤﮑﻮﻡ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﮑﻢ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﻴﭻﮐﺪﺍﻡ ﺍﺟﺮﺍ ﻧﺸﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻋﻔﺮﺍﻥ ﺑﻲﺑﻲ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺯﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﻱ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺟﺮﻡ ﺯﻧﺎ ﻣﺤﻜﻮﻡ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺯﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﺑﻪ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﺍﻏﻠﺐ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴــﺘﺎﻥ ﻣﺘﻬﻢ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺍﺳــﻼﻣﯽ ﺍﺯ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۸۰‬ﺩﺭ ﭘﺎﮐﺴــﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻲﺁﻳــﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﺭ ﺗﻼﺵ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ‬
‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺭﺍ ﻛﻤﺮﻧﮓ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ‬
‫ﺍﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺭﻭﺑﻪ ﺭﻭ ﺷــﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺣﺎﻣﺪ ﻛﺮﺯﻱ ﻃﻲ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ‬
‫ﺑﺎ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺎﺯﮔﻲ ﻭ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﻣﺎﻩ ﮊﻭﺋﻴﻪ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻋﻠﻤﺎﯼ ﻫﺮﺍﺕ‪ ،‬ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺍﺟﺮﺍﯼ‬
‫ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺷــﻮﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺣﺎﻣﺪ ﮐﺮﺯﯼ‪،‬‬
‫ﺭﺋﻴﺲﺟﻤﻬﻮﺭ ﻭ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻗﻀﺎﻳﯽ ﮐﺸﻮﺭ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﮐﻪ ﺍﺟﺮﺍﯼ‬
‫ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺠﺎﺯﺍﺕﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﺎﮐﻤﻴﺖ ﮔﺮﻭﻩ‬
‫ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺭﻭﯼ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺁﻣﺪﻥ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﺤﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ‪،‬‬
‫ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﺩﺭ ﻭﻻﻳﺖ ﺑﺪﺧﺸﺎﻥ‬
‫ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﭘﻠﻴﺲ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺯﻧﯽ ‪٢٩‬‬
‫ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺁﻣﻴﻨﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻣﻴﻨﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ﺑﺪﺧﺸﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﻓﻴﺾﺁﺑﺎﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺮﻡ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺑﺎ ﺣﮑﻢ ﻣﻼﻣﺤﻤﺪ ﻳﻮﺳﻒ‪،‬‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺩﯼ ﮐﻪ ﺍﺩﻋﺎ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﺎ ﺁﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺤﻤﻞ ‪ ١٠٠‬ﺿﺮﺑﻪ ﺷــﻼﻕ‪ ،‬ﺁﺯﺍﺩ‬
‫ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻣﻴﻨﻪ ﮐﻪ ﻣﺪﺕ ‪ ٥‬ﺳــﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﻲﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﺷﻮﻫﺮﺵ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻃﻼﻕ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﻫﻤﺴﺮ ﺍﻭ ﻣﺪﻋﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺑﺎ ﻣﺮﺩ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺳﺖ ﺁﺧﺮ ﺍﻭ ﻣﺤﻜﻮﻡ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻟﻴﻼ‬
‫ﺍﺭﺩﺍﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻮﻭﻝ ﺟﻨﺒﺶ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪»:‬ﻣﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﮑﻢ ﺁﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﻭ ﺭﻳﺎﺳﺖ‬
‫ﮐﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺷــﮑﻨﻨﺪﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﮐﺮﺯﯼ ﺩﺭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۷۸‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮﻱ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﻠﻞ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺩﺭ ﺗﻼﺵﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻜﻢ‬
‫ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﺩﺭ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻱ ﺍﺳــﻼﻣﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‪،‬‬
‫ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ ﻭ ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﺁﻣﺎﺭﻫﺎﻱ ﺩﻗﻴﻘﻲ ﺍﺯ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭﻫﺎﻱ ﺻــﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﺮﺱ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻏﻠﺐ ﺍﻳﻦ ﺁﻣﺎﺭﻫﺎ ﻏﻴﺮﺭﺳﻤﻲ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻠﻞ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ‬
‫ﺍﻓﻐﺎﻧﺴــﺘﺎﻥ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺁﻣﺎﺭ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻋﺮﺑﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺳــﻌﻮﺩﻱ ﻧﻴﺰ ﺟﺰﻭ ﺁﻥ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻣﺎﺭﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﺭﺳﻤﻲ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺣﻜﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺩﺭ ﺁﻥ‬
‫ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺳﺎﻧﺴﻮﺭ ﺧﺒﺮﻱ ﺁﻣﺎﺭ ﺩﻗﻴﻘﻲ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﺠﺎﻣﻊﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﻛﺸﺎﻛﺶ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻌﺼﺒﺎﺕ ﻗﻮﻣﻲ‬
‫ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻣﺸــﺮﻑ ﻭ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ‬
‫ﺗﻼﺵﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻬﺮﻩ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﻌﺪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮﻱ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﺮ‬
‫ﺟﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎﻫﺎ ﻭ ﻧﻘﺎﻁ ﺩﻭﺭ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﻮﺭ‬
‫ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻥ ﭼﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﭘﻠﻴﺲ ﻭ ﺍﻧﺠﻤﻦﻫﺎﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮﻱ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻧﻔﺮﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻗﺘﻞ ﺯﻧﺎﻥ ﻭ‬
‫ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﻌﺼﺒﺎﺕ ﻗﻮﻣﻲ ﻭ ﻗﺒﻴﻠﻪﺍﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ‪ ۹‬ﮊﻭﺋﻦ ﻣﺎﻩ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺯﻥ ‪ ۲۲‬ﺳﺎﻟﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻬﺒﺎﺯ ﺩﺭ ‪ ۴۰‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮﻱ ﺍﻳﺎﻟﺖ ﭘﻴﺸﺎﻭﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺣﻴﺎﻁ ﺧﺎﻧﻪﺷﺎﻥ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻗﻮﺍﻣﺶ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺴﺎﻳﻪﻫﺎ‬
‫ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺳــﺘﺎ ﺑﻪ ﻣﺪﺩ ﻣﻌﻠﻢ ﺟﻮﺍﻥ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺑﻪ ﭘﻠﻴﺲ‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺧﺒﺮ ﺍﺯ ﻓﺮﻳﺎﺩﻫﺎ ﻭ ﺿﺠﻪﻫﺎﻱ ﺩﻟﺨﺮﺍﺵ ﺯﻥ‬
‫ﺟﻮﺍﻧﻲ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﺵ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻭ ﺟﺴﺪﺵ ﺑﻪ ﺷــﻜﻞ ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺩﻓﻦ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﺰﺍﺭﺵ‬
‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ‪ DAWN‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺟﻮﻳﻲ ﻭ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﭘﻠﻴﺲ ﺳﻪ ﻣﺮﺩ‬
‫ﺍﺯ ﻧﺰﺩﻳﻜﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺯﻥ ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺳﻨﮕﺴﺎﺭ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ‬
‫ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﻨﮓ ﻭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮﮒ ﺍﻳﻦ ﺯﻥ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺍﻭ ﻛﻮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸﺮﻱ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﻓﺸــﺎﺭ ﻣﻲﺁﻭﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻗﺘﻞﻫﺎﻱ ﻧﺎﻣﻮﺳــﻲ ﻭ ﻗﺒﻴﻠﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﻭ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱﻫﺎﻱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺘﻞ ﻻﺑﻪﻻﻱ‬
‫ﺣﻮﺍﺩﺙ ﻣﺴﺠﺪ ﻃﺎﻟﺒﺎﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ ﮔﻢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪﺍﻓﻌﺎﻥ ﺣﻘﻮﻕ ﺑﺸــﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺭﺍﻳﺞ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺭﺳﻴﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻨﻲ ﺭﺍ ﻋﻤﻼ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴــﺮ ﺩﺭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﺳﻨﮕﺴــﺎﺭﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ‬
‫ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﻋﻼ ﻭ ﻣﻠﻲ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻭﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺯﻱ ﺭﺍﺗﺒﻮﻥ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﺎﻝ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺍﻭﻟﻴﻮﻳﺎ ﺩﻭﻫﺎﻭﻳﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺎﺭﻳﺎﻥ ﺯﻳﺒﺎ ﻭ ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻧﺘﻈــﺎﺭ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪ .‬ﺟﺪﺍﻝ ﺷﻤﺸــﻴﺮﺑﺎﺯﻱ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻓﻠﻴﻦ ﻭ‬
‫ﺭﺍﺗﺒﻮﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺳــﻴﻨﻤﺎ ﺑﻪ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻧﻘﺶ‬
‫ﭘﺮﻧﺲ ﺟﺎﻥ ﺭﺍ ﻛﻠﻮﺩ ﺭﻳﻨﺰ ﺑﺎﺯﻱ ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻫﻤﺎﻥ ﻛﺎﭘﻴﺘﺎﻥ‬
‫ﺭﻧﻮﻱ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﻛﺎﺯﺍﺑﻼﻧﻜﺎ‪ .‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﺎﺷﻜﻮﻩ ﻛﻮﺭﻧﮕﻠﺪ‬
‫ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻱ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺯﻣﺎﻥ‪ ۱۰۲ :‬ﺩﻗﻴﻘﻪ‪.‬‬
‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﻭ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻣﺎﺭﻳﺎﻥ )‪(۱۹۵۲‬‬
‫ﻓﻴﻠﻢ ﻣﺸﻬﻮﺭﻱ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺎﻡ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﮔﺮﻭﻩ‬
‫ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺣﻀﻮﺭﺵ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﻟﻄﻒ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻦ ﺁﻧﺎﻛﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺮﻓﻪﺍﻱ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳــﺎﻝﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ‬
‫ﺳــﺘﺎﺭﻩﻫﺎﻱ ﻣﻌﺮﻭﻓﻲ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻲ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻛﺎﺭﺵ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺎﻟﻴﻮﻭﺩ ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻮﺍﻧﻲ ﺭﺍﺑﻴﻦ‬
‫ﻭ ﻋﺸــﻖﺍﺵ ﺑﻪ ﻣﺎﺭﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﻴﻠﻢ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺩﺭ ﻧﻘﺶﻫﺎﻱ ﺍﺻﻠﻲ ﻇﺎﻫﺮ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺟﻴﻤﺰ ﺭﺍﺑﺮﺗﺴﻮﻥ ﺟﺎﺳﺘﻴﺲ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﺟﺎﻥ‬
‫ﻛﻮﭼﻮﻟﻮ‪ ،‬ﭘﻴﺘﺮ ﻓﻴﻨﭻ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﺩﺍﺭﻭﻏﻪ ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﻬﺎﻡ ﻭ ﺭﻳﭽﺎﺭﺩ‬
‫ﺗﺎﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﺭﺍﺑﻴﻦ ﻫﻮﺩ ﺟﻮﺍﻥ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦ ﻫﻮﺩ )‪(۱۹۷۳‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﻛﺎﺭﺗﻮﻥ ﻣﻌﺮﻭﻓﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۳۶۰‬ﻭ‬
‫ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺍﺯ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭘﺨﺶ ﺷﺪ ﻭ‬
‫‪ ۷۹‬ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ‪ ۸۳‬ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ‪۱‬‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦ ﺟﻮﺍﻥ‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦ ﺑﺎﻣﺰﻩ‪ ،‬ﺭﺍﺑﻴﻦ ﭘﻴﺮ‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩﻫﺎﻱ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺳﻴﻨﻤﺎ‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦ ﻫﻮﺩ )‪(۱۹۲۲‬‬ ‫ﺭﺍﺑﻴﻦﻫـﻮﺩ ﻫﻢ ﻣﺜـﻞ ﺯﻭﺭﻭ‪ ،‬ﻳﻚ ﺍﻓﺴـﺎﻧﻪ ﻗﺪﻳﻤﻲ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻧﺴﺨﻪ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ‬ ‫ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﺍﺳـﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺷـﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻱ‬
‫ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺩﺍﮔﻼﺱ ﻓﺮﺑﻨﻜﺲ‪ ،‬ﺳﺘﺎﺭﻩ ﻣﺸــﻬﻮﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ‬ ‫ﺁﺷـﻨﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻭ‬
‫ﺻﺎﻣﺖ‪،‬ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﻱﺑﻮﺩﺑﺎﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲﻫﺎﻱﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ‪.‬ﻫﻨﺮﭘﻴﺸﻪ‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳـﺎﻝﻫﺎ ﻣﻲﮔﺬﺭﺩ‬
‫ﺷــﺎﺩﺍﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺎﺯﻱ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﻭ ﺩﺍﺳـﺘﺎﻥ ﺳﻠﺤﺸﻮﺭ ﺟﻨﮕﻞ ﺷـﺮﻭﻭﺩ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﻧﻘﺸﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺁﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻭ ﻓﻴﻠﻢ ﭘﺮ ﺍﺯ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﻱ‬ ‫ﻓﻴﻠﻤﺴﺎﺯﺍﻥ‪ ،‬ﻛﻬﻨﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺷﻤﺎﺭﻩ‬
‫ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻭ ﺣﺮﻛﺎﺕ ﺁﻛﺮﻭﺑﺎﺗﻴﻚ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﺍﻻﺱ ﺑﻴﺮﻱ‪،‬‬ ‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﻌﺮﻭﻑﺗﺮﻳﻦ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺘﺎﺭﻩ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺁﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺶ ﺭﻳﭽﺎﺭﺩ ﺷﻴﺮﺩﻝ ﺭﺍ‬ ‫ﺧﺼﻮﺹ ﺳـﺮﻳﺎﻝ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻫﺎ‬
‫ﺑﺎﺯﻱ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺁﻟﻦ ﺩﻭﺍﻥ‪ ،‬ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﭘﺮﻛﺎﺭ ﻫﺎﻟﻴﻮﻭﺩ‪ ،‬ﻛﻪ ﻛﺎﺭﺵ‬ ‫ﺍﺯ ﺷﺒﻜﻪ ﭘﻨﺞ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺁﺧﺮﻳﻦ‬
‫ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺻﺎﻣــﺖ ﺁﻏــﺎﺯ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻧﺎﻃﻖ ﺭﺳــﻴﺪ‪،‬‬ ‫ﺍﻗﺘﺒﺎﺱﻫﺎﻱ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﺑﺮ ﺍﺳـﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳـﺘﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻲ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ‬ ‫ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺍﺳﺖ؛ ﻣﺤﺼﻮﻝ ‪ ۲۰۰۶‬ﺷﺒﻜﻪ ‪ BBC‬ﺑﺎ ﺑﺎﺯﻱ‬
‫ﻓﺮﺑﻨﻜﺲ ) ﻛﻪ ﻣﻮﻟﻒ ﺍﺻﻠﻲ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺁﻣﺪ ﻭ‬ ‫ﺟﻮﻧﺎﺱ ﺁﺭﻣﺴﺘﺮﺍﻧﮓ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮﺩ ﮔﺮﻭﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ( ﺁﺛﺎﺭﻱ ﻣﺜﻞ »ﻧﺸﺎﻥ ﺯﻭﺭﻭ«‪،‬‬
‫ﺍﺯ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﻭ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭﺗﺮ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺯﻣﺎﻥ‪ ۱۳۳ :‬ﺩﻗﻴﻘﻪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﻱ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ )‪(۱۹۳۸‬‬
‫ﻣﻮﻓﻖﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻣﺸــﻬﻮﺭﺗﺮﻳﻦ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺳﻴﻨﻤﺎ‪،‬‬
‫ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻫﺮﺍﺕ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺳﻴﻨﻤﺎﻱ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﻣﻌﺪﻭﺩ‬
‫ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﻪ ﺍﺭﻭﻝ ﻓﻠﻴﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺘﺎﺭﻩ ﺑﺰﺭﮒ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ ﺷﻤﺸﻴﺮﺑﺎﺯﻱ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﻇﺎﻫﺮ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻃﻼﻳﻲ ﺍﺳﺘﻮﺩﻳﻮﻫﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻫﺎﻟﻴﻮﻭﺩ‪ ،‬ﺷﻜﻮﻩ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ‬

‫ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ‪۲‬‬
‫ﻫﻢ ﻻﻏﺮﻡ ﻫﻢ ﻧﺤﻴﻒ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺟﻮﻧﺎﺱ ﺁﺭﻣﺴﺘﺮﺍﻧﮓ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ ﻧﻘﺶ ﺭﺍﺑﻴﻦ‬
‫‪vŽuKÞ ÈœU ∫tLłdð‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻟﺒﺎﺱ ﺳﺒﺰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻦ ﻳﻚ ﺷﻨﻞ ﭼﺮﻣﻲ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﺭﻭﻱ‬
‫ﺁﻥ ﻣﻲﭘﻮﺷﻴﺪﻡ‪ .‬ﻟﺒﺎﺱ ﻣﺤﻠﻲ ﺣﺴﻲ ﻣﺪﺭﻥ ﺑﻪ ﺁﺩﻡ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻠﻲﻫﺎ ﺷﻠﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺭﺯﻣﻲﺍﻱ ﻣﻲﭘﻮﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺪﺭﻥ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﮐﻪ ﭼــﻂﻭﺭ ﺑﺎﺯﯼ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﻪ ﺍﻭ‬
‫ﺭﺳﻴﺪ‪ :‬ﺷﺎﻳﻌﻪﺍﻱ ﺷــﻨﻴﺪﻡ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ‪BBC‬‬
‫»ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ« ﺭﺍ ﺑﺴﺎﺯﺩ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﺩﻗﻴﻘﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﺣﻴﺮﺕ ﺑﻮﺩﻡ ﻭ ﺑﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻧﻢ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﺑﺮﺍﻳﻤﺎﻥ ﺟﺎﻟﺐ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﭼﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻧﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻧﻘﺶ ﺍﻳﻦ ﺁﺩﻡﻫﺎﻱ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻓﻴﻠﻢ »ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ« ﺭﺍ ﺑﺎﺯﻱ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮﺩﻡ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮﺩﻡ ﭼﻘﺪﺭ ﺧﻮﺏ‬
‫ﻣﻲﺷﺪ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺎﺯﻱ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺗﺴﺖ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﻱ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻓﻜﺮ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺩﻭﺍﻡ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﻛﻤﻲ ﺑﻌﺪ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﻛﺎﺭﻱ ﺑﻪ ﻫﻨﺪ ﺳــﻔﺮ ﻛﺮﺩﻡ‪ .‬ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻮﺩﻡ ﻛﻪ‬
‫ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺁﮊﺍﻧﺲﺍﻡ ﺗﻤﺎﺱ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﮔﻔﺘﻨﺪ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺟﻠﺴﻪﺍﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ »ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ«‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻢ‪»:‬ﭼﻘﺪﺭ ﻋﺎﻟﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺎﺯﻱ ﺩﺭ ﭼﻪ ﻧﻘﺸﻲ؟« ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪»:‬ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ«‪.‬‬
‫ﭘﺸﺖ ﺗﻠﻔﻦ ﻓﻘﻂ ﺧﻨﺪﻳﺪﻡ ﻭ ﮔﻔﺘﻢ‪»:‬ﻟﻄﻔﺎ ﺷﻮﺧﻲ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻭ ﺁﻧﻬــﺎ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺍﺻﻼ ﺷــﻮﺧﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺁﺩﻣﻲ‬
‫ﻻﻏﺮ ﻭ ﻧﺤﻴﻒ ﺑﻮﺩﻡ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺑﺎﺯﻱ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ‬
‫ﻣﺮﺩﻱ ﻗﺪﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﻫﺎﻳﻲ ﻃﻼﻳﻲ ﺣﺎﻟﺖﺩﺍﺭ ﻛﻪ ﺭﻭﻱ‬
‫ﺷﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۸۰‬‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻳﺶ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺟﻤﻌﻲ ﻛﻮﺩﻛﺎﻥ ﺁﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﻨﺪ‪ .‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺷﻜﻮﻩ ﻭ ﺟﻼﻝ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻭﺍﻟﺖﺩﻳﺴﻨﻲ‪،‬‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣــﺮﮒ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬﺍﺭﺵ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﻫــﻪ ‪ ۱۹۶۰‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﻮﺷﺶﻫﺎﻱ ﻛﻢﺭﻣﻖ ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ‪ ۷۰‬ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻭﺝ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻳﺎﻥ ﺑﺪﻓﻮﺭﺩ ﺣﺮﻑ ﺯﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ ﭼﻨﺪﺍﻥ‬
‫ﻣﺸﻬﻮﺭﻱ ﻧﺒﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﮔﺮﻭﻩ ﺻﺪﺍﭘﻴﺸﮕﺎﻥ ﻧﻘﺶﻫﺎﻱ ﻣﻨﻔﻲ ﻗﻮﻱﺗﺮ‬
‫ﻭ ﺳﺮﺷﻨﺎﺱﺗﺮﻧﺪ‪ :‬ﭘﻴﺘﺮ ﻳﻮﺳﺘﻴﻨﻒ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﭘﺮﻧﺲ ﺟﺎﻥ ﻭ ﺗﺮﻱ‬
‫ﺗﻮﻣﺎﺱ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﻫﻤﺪﻡ ﻫﻤﻴﺸــﮕﻲﺍﺵ؛ ﻣﺎﺭﻱ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻫﻴﺲ‪.‬‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﺩﻳﺰﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻪ ﺷــﺨﺼﻴﺖﻫﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺍﺯﺍﻱ ﺣﻴﻮﺍﻥ‬
‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﭘﺮﻧﺲ ﺟﺎﻥ‪ ،‬ﺷﻴﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺟﺎﻥ ﻛﻮﭼﻮﻟﻮ‪ ،‬ﺧﺮﺱ‪.‬‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﻫﻢ ﺧﻮﺩﺵ ﻳﻚ ﺭﻭﺑﺎﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺯﻣﺎﻥ‪ ۸۳ :‬ﺩﻗﻴﻘﻪ‪.‬‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦ ﻭ ﻣﺎﺭﻳﺎﻥ )‪(۱۹۷۶‬‬
‫ﺳﻮﮔﻨﺎﻣﻪ ﺭﻳﭽﺎﺭﺩ ﻟﺴﺘﺮ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻳﻚ ﻛﻤﺪﻱ ﺗﺮﺍﮊﻳﻚ‪.‬‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦ ﻭ ﻣﺎﺭﻳﺎﻥ ﭘﻴﺮ ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﻃﻨﺰ ﺗﻠﺦ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺎﺯﮔﻮﻳﻲ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﺳــﺮﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﺷﺎﺩﻱﻫﺎﻱ ﺟﻮﺍﻧﺎﻧﻪ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۶۰‬ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۷۰‬ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻮﻥ ﻛﺎﻧﺮﻱ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﺭﺍﺑﻴﻦﭘﻴﺮ‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎﺯﻱﻫﺎﻱ‬
‫ﻛﺎﺭﻧﺎﻣﻪﺍﺵ ﺭﺍ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﻭﺩﺭﻱ ﻫﭙﺒﻮﺭﻥ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺎﺭﻳﺎﻥ‬
‫ﺟﻮﻧــﺎﺱ ﺁﺭﻣﺴــﺘﺮﺍﻧﮓ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻫﻨﺮﭘﻴﺸــﻪ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﺴــﺎﻝ ﺍﺳــﺖ؛ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻧﻘﺶﺁﻓﺮﻳﻨﻲﻫﺎﻱ ﺍﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷــﺪﻩﺍﻱ ﻧﺒﻮﺩ ﻭﻟﻲ ﺑﻪ ﺯﻭﺩﻱ ﺁﺩﻡ ﻣﻌﺮﻭﻓﻲ ﺷﺪ ﻭ‬ ‫ﻓﻴﻠﻤﻲ ﻛﻪ ﻻﻳﻖ ﻧﺎﻡ ﻭ ﻣﻘﺎﻡ ﻫﭙﺒﻮﺭﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺟﺎﻥ‬
‫ﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﺭﺳــﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻌــﺪ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﯼ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺩﻳﮕﺮ‬ ‫ﺑﺎﺭﻱ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵﻧﺸﺪﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺳﻜﺎﻧﺲ ﻣﺮﮒ ﺭﺍﺑﻴﻦ‪ ،‬ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺴــﺖ ﺑﺪﻭﻥ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﻭﺩ ﻭﻟﻲ‬ ‫ﻫﻢ ﺑﻬﺘﺮ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﻲﻫﺎ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪ ﻗﺪﻳﻤﻲ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨــﺎﻥ ﻫﻴﭻﻛﺲ ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺩﺭﺧﺸــﺎﻧﻲ ﺩﺭ‬ ‫ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺳــﻴﻨﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻻﻳﻖﺍﺵ ﺑﻮﺩ ﻧﺮﺳــﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺵ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺟﻮﻧﺎﺱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳــﺮﻳﺎﻝ ﻧﻘﺶ ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ‬ ‫ﺭﺍﺑﺮﺕ ﺷــﺎﻭ ﺩﺍﺭﻭﻏﻪ ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﻬﺎﻡ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺍﺯ ﭘﺎ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ‪.‬‬
‫ﺷــﻨﻞﭘﻮﺵ ﻣﻌﺮﻭﻑ ‪ ،‬ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬ ‫ﺭﻳﭽﺎﺭﺩ ﻫﺮﻳﺲ ﻭ ﻧﻴﻜﻞ ﻭﻳﻠﻴﺎﻣﺴﻮﻥ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﻓﻴﻠﻢﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﻣﻄﺮﺣﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺩﺍﮔﻼﺱ ﻓﺮﺑﻨﻜﺲ ‪ ،‬ﺍﺭﻭﻝ‬ ‫ﺯﻣﺎﻥ‪ ۱۰۶ :‬ﺩﻗﻴﻘﻪ‪.‬‬
‫ﻓﻠﻴﻦ‪ ،‬ﺷــﻮﻥ ﻛﺎﻧﺮﻱ ﻭ ﻛﻮﻳﻦ ﻛﺎﺳﺘﻨﺮ ﺩﺭ‬ ‫ﺭﺍﺑﻴﻦ ﻫﻮﺩ؛ ﺷﺎﻫﺰﺍﺩﻩ ﺩﺯﺩﺍﻥ )‪(۱۹۹۱‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺑــﺎﺯﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺳــﺎﺧﺖ‬ ‫ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪﺗﺮﻳﻦ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺗﺎﺭﻳــﺦ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ‬
‫ﺳــﺮﻳﺎﻝ »ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ« ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﺩﺭ‬ ‫ﺑﺰﺭﮒ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ ‪ .۱۹۹۰‬ﺩﺭﺳــﺖ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻮﻳﻦ‬
‫ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻣﺠﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩﺍﭘﺴــﺖ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡ‬ ‫ﻛﺎﺳــﺘﻨﺮ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻭﺝ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺷــﻬﺮﺕ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ‬
‫ﺷﺪ ﻭﻟﻲ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺟﻨﮕﻞ ﺷﺮﻭﻭﺩ‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﻗﺺ ﺑﺎ ﮔﺮﮒﻫﺎ ﻭ ﻣﺤﺎﻓﻆ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﭘﺮﻭﮊﻩﺍﻱ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ‬
‫ﻭ ﺧﺎﻧﻪ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎﺳﺘﻨﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﭼﺮﺍﻍ ﺳﺒﺰ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻮﺭﮔﺎﻥ ﻓﺮﻳﻤﻦ‬
‫ﻛﺸﻮﺭ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻱ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺟﻮﻧﺎﺱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﻋﻈﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻬﺮﻩﺍﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﻪ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺑﺎﺭﻩ ﮔﻔﺘﻪ‪»:‬ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎ ﺩﻳﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﺍﺯ‬ ‫ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﻱ ﺍﻟﻴﺰﺍﺑﺖ ﻣﺴﺘﺮﺁﻧﺘﻮﻧﻴﻮ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﻣﺎﺭﻳﺎﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻟﻮﻛﻴﺸﻦ ﻧﺎﺍﻣﻴﺪ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ....‬ﻓﻜﺮ‬ ‫ﺑﺎﺯﻱ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮﺍﻧﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻳﺎﻥ ﺁﺩﺍﻣﺰ ﺑﺮﺍﻱ ﻓﻴﻠﻢ ﺧﻮﺍﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻮﻓﻖ ﺍﺯ ﺁﺏ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺯﻣﺎﻥ‪ ۱۴۳ :‬ﺩﻗﻴﻘﻪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ ‪ ۱۵۵‬ﺩﻗﻴﻘﻪﺍﻱ‬
‫ﻫﻢ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦ ﻫﻮﺩ؛ ﻣﺮﺩﺍﻧﻲ ﺑﺎ ﻟﺒﺎﺱ ﺗﻨﮓ )‪(۱۹۹۳‬‬
‫ﻣــﻞ ﺑﺮﻭﻛﺲ‪ ،‬ﮊﺍﻧﺮﻫــﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳــﻴﻨﻤﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻳﺶ ﺩﺳﺖ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻪ ﻭ ﻫﺠﻮ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﻭﺳﺘﺮﻥ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺳﻴﻨﻤﺎﻱ ﻭﺣﺸﺖ‪ .‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻭﺝ ﻛﺎﺭﺵ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ‬
‫‪ ۱۹۷۰‬ﺑــﻮﺩ ﻭ ﺍﻟﺒﺘــﻪ ﺩﺭ ﺩﻫﻪ ‪ ۱۹۹۰‬ﺑــﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﺠﻮﻳﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺭﺍﺑﻴﻦ ﻫــﻮﺩ‪ ،‬ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﺻﻠﻲ ﺳــﻴﻨﻤﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺮﺩﻡ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷــﻮﺩ ﻭﻟﻲ‬ ‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‪ .‬ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺳﻠﺤﺸﻮﺭ ﺟﻨﮕﻞ ﺷﺮﻭﻭﺩ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻣﻌﺮﻭﻑ‬
‫ﻭﻗﺘﻲ ﺳــﺮﻳﺎﻝ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ ﭼﺮﺍ ﺍﻳﻦﻛﺎﺭ ﺩﺭ‬ ‫ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻓﻴﻠﻤﻲ ﺑﺸــﺘﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻜﺘﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺠﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷــﺪﻩ‪ .‬ﻣﻨﺎﻇﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ‬ ‫ﺍﺻﻠﻲ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺷﻮﺧﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﻤﺪﻱ ﺑﺮﻭﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ ﺗﻤﺎﺷﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺗﻤﺎﺷﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬ ‫ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻱ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺷﻬﺮﺕ ﺧﻮﺩ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﻢ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻴﺠﺎﻥﺍﻧﮕﻴﺰ ﺍﺳﺖ‪ «.‬ﺣﺎﻻ ﺳﻮﺍﻟﻲ ﻛﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻱ ﺁﺛﺎﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪﻥ ﻟﺒﺎﺱ ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﭼﻪ ﺣﺴﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪:‬‬ ‫ﺯﻣﺎﻥ‪ ۱۰۴ :‬ﺩﻗﻴﻘﻪ‪.‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‬ ‫‪۸۱‬‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ‪۳‬‬
‫ﺧﺎﺭﺟﯽﻫﺎﯼ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‬
‫ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﻩ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ـ ﺭﻳﭽﺎﺭﺩ ﺑﻮﺭﻝ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﺷﺎﺕﻫﺎﻱ ﺯﻳﺎﺩﻱ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻻﺯﻡ ﻧﻴﺴــﺖ ﻧﻈﺮ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳــﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻫﻨﮕﺎﻡ‬
‫ﻓﻴﻠﻤﺒــﺮﺩﺍﺭﻱ ﻫﻤﻪ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻛﻨﻴﺪ ﻭﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺩﻳﺴﻴﭙﻠﻴﻦ ﺷﻤﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮ ﺟﺎ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﻔﻬﻴﻢ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺮﻭ‪ ،‬ﺩﺍﺭﻭﻏﻪ ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﻬﺎﻡ‬
‫ﺭﺍﺳﻞ ﻛﺮﻭ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﺩﺍﺭﻭﻏﻪ ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﻬﺎﻡ‪ ،‬ﺩﺷﻤﻦ ﺍﺻﻠﻲ‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺑﺎﺯﻱ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻓﻴﻠﻢ »ﻧﻘﻄﻪ ﻗﻮﺕ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺨﺸــﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺍﺭﻭﻏﻪ ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﻬﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﺩﻡ ﺧﻮﺑﻲ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻱ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲﺍﻱ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺩﻭ ﺍﺳــﺘﻮﺩﻳﻮ ﻣﻮﻓﻖ ﻓﻴﻠﻤﺴﺎﺯﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨــﺪﻩ ﻓﻴﻠــﻢ ﻛﻤﭙﺎﻧــﻲ ﻓﻴﻠﻤﺴــﺎﺯﻱ‬
‫ﻳﻮﻧﻴﻮﺭﺳﺎﻝ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻱ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺭﻭﺯﻫﺎﻱ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺳــﺎﻝ ﻣﻴﻼﺩﻱ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩﻩ‪ .‬ﺭﺍﺳﻞ‬
‫ﻛــﺮﻭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑــﺎﺭ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ »ﻳﻚ ﺳــﺎﻝ ﺧﻮﺏ«‬
‫ﻛﻪ ﻛﻤﺪﻱ ﺭﻣﺎﻧﺘﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻲ ﺳــﺮﺭﻳﺪﻟﻲ‬
‫ﺍﺳﻜﺎﺕ ﺍﺳﺖ ﺑﺎﺯﻱ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬ﻓﻴﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻳﯽ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﻔﺮﻭﺧﺖ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﻳﻴﺪ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻘﺶﺗﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭ »ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ«‬
‫ﭼﻪ ﺑﻮﺩ؟‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺧﻼﺻــﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﺍﻫﻢﻛﺮﺩﻥ ﺷــﺮﺍﻳﻂ‬ ‫ﺣﺮﻑﻫﺎﯼ ﮐﻴﺖ ﺁﻟﻦ‬
‫ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﺍﺛﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻭ‬
‫ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦﺷﺪﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺧﻼﺻﻪ ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ ﻧﻘﺶ ﺩﺍﺭﻭﻏﻪ ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﻬﺎﻡ‬
‫ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺠﺮﻱ ﻃﺮﺡ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣــﻦ ﺩﺭ ﻳﻜــﻲ ﺍﺯ ﺻﺤﻨﻪﻫــﺎﻱ ﺟﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﻣــﺮﺩﻱ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺰﺭﮒﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻛﺎﺭ ﺑﺎ ﺁﻥ‬
‫ﮔﻴﺴﺒﻮﺭﻥ ﻣﻲﺟﻨﮕﻢ ﻭ ﺁﺭﻧﺠﺶ ﺑﻪ ﺩﻫﺎﻥ ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮﺭﺩ‬
‫ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪﻳﺪ ﭼﻪ ﺑﻮﺩ؟‬
‫ﻭ ﺩﻧﺪﺍﻧﻢ ﻣﻲﺷﻜﻨﺪ‪ .‬ﺩﺍﻣﻴﻨﻴﻚ ﻣﻴﻨﮕﻼ‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺳﺮﻳﺎﻝ‬
‫ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺳــﺮﻳﺎﻟﻲ ﺭﺍ‬
‫ﻋﻼﻗﻪ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﭘﻴﺰﻭﺩ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻴــﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺁﻧﻜــﻪ ﺁﺩﻡﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﺁﺧﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﻴﻢ ﻭﻟﻲ ﺑﺎ ﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕ‬
‫ﻧﻈﺮﺵ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺟﻨﮕﻞ ﺳــﺮﻳﺎﻝ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﺭﺳﺘﺎﻥ‪»:‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﻴﺴــﻲﻫﺎ ﻫﻤﺨﻮﺍﻧﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻡ ﺍﺯ‬
‫ﺟﻨﮕﻞ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﻨﮕﻞﻫﺎﻱ‬
‫ﺑﺲ ﺍﺯ ﺁﺩﻡﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﺜﻞ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﻲ ﺩﺍﺷﺖ‪ ...‬ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻴﺪ ﺩﺭ ﺟﻨﮕﻠﻲ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲﻫﺎﺭﻓﺘﺎﺭﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﺠﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ﺳﻪ ﺭﻭﺯ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﻗﻒ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﻭﻳﺪ ﻭ ﺍﺯ‬
‫ﭼﻪ ﺷـﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﻛﺮﺩﻳﺪ؟ ﭼﻪ‬
‫ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﻨﮕﻞ ﺧﺎﺭﺝ ﺷﻮﻳﺪ‪« .‬‬
‫ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ »ﺭﺍﺑﻴﻦﻫـﻮﺩ« ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﺑﻮﺩﻳﺪ؟‬
‫ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﻛﻪ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺗﻬﻴﻪ »ﺑﻴﺪﺍﺭﻱ‬
‫ﻣﺮﺩﻩ« ﺑﻮﺩﻡ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﺎﺭﻱ ﻣﻲﮔﺸﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﺮﺍ‬
‫ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺩﺭﺍﻡﻫﺎﻱ ﭘﻠﻴﺴﻲ ﻭ ﺟﻨﺎﻳﻲ ﺩﻭﺭ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﻦ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﮔﻲ »ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ« ﻛﻪ‬
‫ﺩﻧﻴﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺷﺪ‬
‫ﻭ ﺍﻳﻦ ﭼﻴﺰﻱ ﺑﻮﺩ ﻛــﻪ ﺣﺘﻲ ﺗﺼﻮﺭﺵ ﺭﺍ ﻫﻢ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺮﺩﻡ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻱﺑﺮﺍﻱﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥﺩﺍﺭﻳﺪ؟‬
‫ﭘﻴﺸــﻨﻬﺎﺩﻡ ﺑﻪ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ‬
‫ﺣﺮﻑﻫﺎﯼ ﻟﻮﺳﻲ ﮔﺮﻳﻔﻴﺘﺲ‬
‫ﻭﺑﻼﮒ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ‬ ‫ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ ﻧﻘﺶ ﻣﺎﺭﻳﺎﻥ‬
‫ﻣﻌﻠــﻢ ﻫﻨﺮ ﺑﺎﺯﻧﺸﺴــﺘﻪ ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﻬﺎﻡ ﻛــﻪ ﻭﺑﻼﮔﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ« ﺭﺍ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴــﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳــﺖ‬ ‫ـ ﺩﺍﺷــﺘﻢ ﻗﺪﻡ ﻣﻲﺯﺩﻡ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﮔﻔﺖ‪»:‬ﭼﺮﺍ ﻣﺮﺩﻡ ﻓﻜﺮ‬
‫ﺳــﺮﮔﺮﻣﻲ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﻱ ﺑﻲﻛﺎﺭﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﺎﺭﻱ ﻛﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﺭﻱ ﻫﻴﺠﺎﻥﺍﻧﮕﻴﺰ‬
‫ﻛﺮﺩﻩ‪ .‬ﺍﻭ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺩﺭ ﻭﺑﻼﮒ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ‬ ‫ﺍﺳﺖ؟« ﻭﻟﻲ ﻣﻦ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﻱ ﻛﻨﻢ ﻫﻢ‬
‫ﺳﺎﻝ ‪ ۲۰۰۵‬ﺷــﺮﻭﻉ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻫﺪﻑ ﺍﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺁﻥ‬ ‫ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮﺩﻡ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭﻱ ﻫﻴﺠﺎﻥﺍﻧﮕﻴﺰ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺎ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻳﺎﻏﻲ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪﺍﻱ‬ ‫ـ ﺑﻌﻀﻲ ﻭﻗﺖﻫﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪۵:۴۵‬ﺍﺯ ﺧﻮﺍﺏ ﺑﻴﺪﺍﺭ ﻣﻲﺷﺪﻡ ﻭ‬
‫ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺁﺷــﻨﺎ ﺷﻮﺩ‪ BBC .‬ﻫﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﺳﻪ ﺳــﺎﻋﺖ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺑﻮﺩﻡ‪ .‬ﺗﺎﺯﻩ ﺑﻌﻀﻲ ﻭﻗﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻮ ﻭ‬
‫ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﻩ ﺳﺮﻳﺎﻝ »ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ« ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﻜﻪ‬ ‫ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻳﻢ ﺷﺪﻩ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮﺩﻡ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﻟﺒﺎﺱﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺑﻼﮒ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻴﻨﻚ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻦ ﺩﺍﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﮔﺮﻣﻢ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻭﺑﻼﮒ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﺖ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ـ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺟﻨﮕﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﺷﺮﻭﻭﺩ ﮔﻔﺘﻪ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮕﻞ ﺳﺒﺰﺗﺮ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﻭﺑﻼﮒ ﮔﻔﺘﻪ‪» :‬ﻣﻦ ﺩﺭ ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﻬﺎﻡﺷﺎﻳﺮ‬ ‫ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﻫﻢ ﮔﺮﺍﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮕﻞ‬
‫ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷــﺪﻡ ﻭ ﺟﻨﮕﻞ ﺷﺮﻭﻭﺩ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺯﻱ ﻣﻲﻛﺮﺩﻡ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮕﻞ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ‬ ‫ـ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﺣﺴﺎﺳﻲ ﻣﺎﺭﻳﺎﻥ ﻭ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ‪»:‬ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻢ‬
‫ﺁﻧﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﻢ ﻭ ﻧﻘﺎﺷــﻲ ﻛﺮﺩﻡ‪ «.‬ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻠﻢ ﻫﻨﺮ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎ ﺩﻳﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ ﻫﻴﺠﺎﻥ ﺯﺩﻩ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﺭﻳﺎﻥ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۷۰‬ﺍﺯ ﻛﺎﻟﺞ ﻟﻴﻮﺭﭘﻮﻝ ﻓﺎﺭﻍﺍﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ﺷﺪ ﻭ‬ ‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺭﺍﺑﻴﻦ ﻫﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﻬﺎﻡ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻘﺪﺱ ﺑﺮﻭﺩ ﺩﻟﮕﻴﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ‪«...‬‬

‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﻭﻏﻪ ﺩﺷﻤﻦ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ ﺩﻟﻴﻞ ﺩﺷﻤﻨﻲ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺳﻮﺀﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﺍﺭﻭﻏﻪ ﺍﺯ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﺶ ﺩﺭ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻳﻚ ﻛﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕﻫﺎﻱ ﺳﻨﮕﻴﻦ‬
‫ﻭ ﻓﺸﺎﺭ ﺑﻪ ﻓﻘﺮﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﻫﻢ‬
‫ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻭ‪ ،‬ﭘﺮﻧﺲﺟﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺟﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﺴــﺘﺎﻥ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮﻧﺲﺟﺎﻥ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﺭﻳﭽــﺎﺭﺩ‪ ،‬ﺁﺩﻣﻲ ﺑﻲﻋﺪﺍﻟﺖ‬
‫ﻭ ﺑﻲﺩﻳﻦ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﺴــﺨﻪﻫﺎﻱ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺴــﺎﻧﻪ‪،‬‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﻳﻚ ﺧﺮﺩﻩﻛﺸــﺎﻭﺭﺯ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎﻱ ﺑﻌﺪﻱ‬
‫ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﺟﺎﻫــﺎ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨــﻮﺍﻥ ﻳــﻚ ﻧﺠﻴــﺐﺯﺍﺩﻩ ﻫﻢ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﻛﻨﺖ ﻻﻛﺴﻠﻲ‬
‫ﻫﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻖ‬
‫ﺍﺯ ﺳــﺮﺯﻣﻴﻨﺶ ﺍﺧﺮﺍﺝ ﺷﺪﻩ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎ ﺍﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺟﻨﮓﻫﺎﻱ ﺻﻠﻴﺒﻲ ﻫﻢ ﺷﺮﻛﺖ‬
‫ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻛﺸــﻮﺭﺵ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﮔﺸــﺘﻪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎﻣﺮﺩﻱ‬
‫ﺩﺍﺭﻭﻏﻪ ﻗﺪ ﻋﻠﻢ ﻛﻨﺪ‪ ...‬ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻓﺴــﺎﻧﻪﻫﺎﻱ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫــﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻭ‬
‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ ﻣﺮﺩﻣﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﺑﻲﻋﺪﺍﻟﺘﻲ ﻭ ﻓﺴﺎﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻔﺎﻇﺖ‬
‫ﺍﺯ ﻣــﺮﺩﻡ ﻣﻲﺟﻨﮕــﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺮﺧــﻲ ﺍﺯ ﻧﺴــﺨﻪﻫﺎ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺘﻜﺒﺮ ﻭ ﺧﻮﺩﺳﺮ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻔﺮﻳﺢﺍﺵ ﺧﻮﻥ ﺭﻳﺨﺘﻦ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎﻧﺶ ﺭﺍ ﺳــﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥﻫﺎﻱ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺩﺭ ﻫﺮ‬
‫ﺩﻭﺭﻩ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺭﻭﺍﻳﺖﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﻱ‬
‫ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺍﻭ ﻣﺪﺍﻡ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻛﻪ‬
‫ﻗﺼﻪﮔﻮ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﺮﻫﻪ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎﻥ ﭼﻪ‬
‫ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻲ ﺍﺯ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۸۲‬‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ‪۴‬‬
‫ﻳﮏ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﻭ ﻫﺰﺍﺭ ﺭﻭﺍﻳﺖ‬
‫ﺭﻳﺸﻪﻫﺎﯼ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺴﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍﺑﻴﻦ ﻫﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺨﻮﺍﻧﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻓﻴﻠﻢ ﻭ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﻬﺮﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﺁﺷﻨﺎ‬
‫ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖ ﺯﻳﺮ ﻣﺮﻭﺭﯼ ﮐﻠﯽ ﺑﺮ ﺭﻳﺸﻪﻫﺎﯼ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻓﺴﺎﻧﻪ ﻭ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻧﻲ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮﺭﻳﻚ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﭘﺎﻳﻪﺍﻱ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻳﺎﻏﻲﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻗﺮﻭﻥﻭﺳﻄﻲ‬
‫ﺯﻧﺪﮔــﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺷــﻬﺮﺗﺶ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑــﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪﺍﻥ ﻣﻲﺩﺯﺩﻳﺪ ﻭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻨﮓ ﻣﺮﺩﻡ ﻓﻘﻴﺮ‬
‫ﺣﺎﻝ ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺳﻮﮊﻩ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ ﻭ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻲﻋﺪﺍﻟﺘﻲ ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻇﺎﻟﻢ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﻱ »ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ« ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺭﺍﺑﻴﻦ‬ ‫ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﺶ ﮔﺮﻭﻫﻲ ﻫﻔﺖﻧﻔﺮﻩ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﻫﻮﺩ ﺍﺯ ﺩﺍﺭﻭﻏﻪ ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﻬﺎﻡ ﺍﻧﺘﻘﺎﻡ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥﻫﺎﻱ‬ ‫ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺩﺭ ﺟﻨﮕﻞ ﺷــﺮﻭﻭﺩ ﻭ ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﻬﺎﻡ ﺑﺎ‬
‫ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ‪ ،‬ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺻﻠﻲ ﺩﺷــﻤﻨﻲ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺩﺍﺭﻭﻏﻪ ﺁﻥ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻼﻗﺎﺕ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧــﺪ‪ .‬ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﻱ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺳﺮﻫﻴﺲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺻﺪﺍﻱ‬ ‫ﻧﮑﺘﻪﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ »ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ« ﺩﻳﺴﻨﯽ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪﻩ ﺩﻭﺑﻠﻮﺭﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺮﻱﺗﻮﻣﺎﺱ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻧﺴﺨﻪ ﮐﺎﺭﺗﻮﻧﯽ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ‬
‫ﻧﻘﺶ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﻫﻪ ‪ ۱۳۶۰‬ﺑﺎ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﯽ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ‬
‫ﺍﮔﺮ ﻳﺎﺩﺗﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﭼﻨﺪ ﻧﻘﺶ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﻟﻄﻒ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺍﺷــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺍﻓﺮﺍﺩ‬ ‫ﺑﺨﺶ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﺯ ﺁﻫﻨﮓ ﻧﻪ ﭼﻨﺪﺍﻥ‬
‫ﺯﻳﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ‪:‬‬ ‫ﻣﻌﺮﻭﻑ »ﺭﻗﺺ ﻣﻮﺵ« ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﺩﻭﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻳﻚ ﺯﻥ ﻛﻮﻟﻲﭘﻴﺮ‬ ‫ﺍﺻﻠﻲ ﻧﻮﺍﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﺮﺩ ﻛﻮﺭ ﺿﻌﻴﻒ‬ ‫ﺯﻧﮕﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻻﻱ ﺑﺮﺝ ﺻﻮﻣﻌﻪ ﭘﺪﺭ ﺗﺎﻙ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﻳﻚ ﻟﻚﻟــﻚ ﻭﺍﻗﻊﮔــﺮﺍ‬ ‫ﺩﺭ ﻭﺍﻗــﻊ ﺯﻧﮕﻲ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫)ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗــﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻥ ﭘﺎﻫﺎﻱ‬ ‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮﺑﻲ ﻭ ﻣﻨﻘﺎﺭ ﻭ ﭘﺮﻫﺎﻱ‬ ‫ﻟﺒﺎﺳــﻲ ﻛﻪ ﭘﺮﻧﺲﺟﺎﻥ ﺑﺮ ﺗﻦ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺗﺎﺟﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻓﻴﻠﻢ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺷﻨﻞ ﻭ ﺗﺎﺝ ﺷﻴﺮﺷﺎﻩ‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ(‬ ‫ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ ‪ Bedknobs and Broomsticks‬ﻛﻪ‬
‫ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﺮﻛﺲﻫﺎﻱ ﮔﺎﺭﺩ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۷۱‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﻟﮕﻮﺑﺮﺩﺍﺭﻱ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮﻧﺲ ﺟﺎﻥ ) ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﺻــﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﭘﺪﺭ ﺗﺎﻙ ﻳﻚ ﺧﻮﻙ ﺑﺎﺷــﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻨﻘــﺎﺭ ﺍﺯ ﻳــﻚ ﺟﻮﺭﺍﺏ‬ ‫ﻭﻟﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮﺩ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﻮﺍﻥ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪(.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺭﺍﻫﺐ‪ ،‬ﺍﺣﺴﺎﺳــﺎﺕ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻗــﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰﺩ‪ ،‬ﻗﺮﺍﺭ ﺷﺪ ﻳﻚ ﮔﻮﺭﻛﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭘﺪﺭ ﺗﺎﻙ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﻤﺎﻡ ﺷــﻮﺩ‬ ‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﭘﺮﻧﺲﺟﺎﻥ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ‬ ‫ﺻﺪﺍﻱ ﺯﻧﮓﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﻛــﻪ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﻱ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﻭ‬
‫ﺭﺍ ﺯﺧﻤﻲ ﻛﻨــﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ‬ ‫ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﻱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﻭ ﻣﺎﺭﻳﺎﻥ‬
‫ﺁﻥ ﻛﻴﻨــﮓ ﺭﻳﭽــﺎﺭﺩ ﺍﻭ‬ ‫ﻣﻲﺷــﻨﻮﻳﻢ ﺻﺪﺍﻱ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻧﮓﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺭﺍ ﻧﺠﺎﺕ ﺩﻫﺪ ﻭﻟﻲ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷــﺪ‬ ‫ﺻﺤﻨﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ »ﺳﻴﻨﺪﺭﻻ« ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۵۰‬ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻛﻪ ﺭﺍﺑﻴﻦﻫﻮﺩ ﭘﺮﻧــﺲ ﺟﺎﻥ ﺭﺍ ﻓﺮﻳﺐ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﻜﻲ‬ ‫ﺷﺪ ﻣﻲﺷﻨﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭ ﻓﺮﺍﺭ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻮﻉ ﺧﺎﺹ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩﻥ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺳﺮﻫﻴﺲ ﻛﻪ‬
‫ﺗﺮﺍﻧﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻭ ﮔﺮﻳﺰ ﺑﻌﺪ‬ ‫ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪﺍﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺩﻧﺪﺍﻥﻫﺎﻳﺶ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺴــﺎﺑﻘﻪ ﺗﻴﺮﺍﻧﺪﺍﺯﻱ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮﻭﻩ‬ ‫ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺮﻱﺗﻮﻣﺎﺱ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺶ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎﻱ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺍﺟﺮﺍ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺻﺤﺒــﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﺩﻧﺪﺍﻥﻫــﺎﻱ ﺗﻮﻣﺎﺱ ﻫﻢ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺳﻴﻨﻤﺎى اﻳﺮان‬ ‫‪۸۳‬‬
‫ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ ‪۱‬‬
‫ﻧﻈﺮﻛﺮﺩﻩ ﻧﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﻟﻄﻴﻔﻲ‪ ،‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﺮﻣﻲﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺷــﻨﻴﺪﻡ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻛﺸﻮﺭ ﺻﻒ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻳﺪﻥ ﻓﻴﻠﻢ ﺟﻠﻮ ﺳﻴﻨﻤﺎﻫﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭﻡ‬
‫ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﻣﺴﻮﻭﻻﻥ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ‬
‫ﮔﺮﻭﻫﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻮﻡ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺭﺍﻳﺞ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ‬
‫ﺟﻨﮕﻲ‪،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎﺭﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻨﺪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮﺭﻡ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ ﻣﻦ ﺗﺎ‬
‫ﻳﻜﺴﺎﻝ ﻭ ﻧﻴﻢ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺩﺭﮔﻴﺮ ﭘﺮﻭﮊﻩﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻫﺴﺘﻢ‬
‫ﻗﺼﺪ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﻓﺮﺻﺖ‬
‫ﻛﺎﻓﻲ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺳـﺎﺧﺖ »ﺭﻭﺯ ﺳـﻮﻡ« ﺣﺪﺱﻫﺎﻳﻲ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﺭ ﺟﺸـﻨﻮﺍﺭﻩ ﻭ ﺍﻋﻄﺎﻱ ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺟﻮﺍﻳﺰ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺯﺩﻩ ﻣﻲﺷﺪ ﺣﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺷﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺩﺭ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﺭﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎﻱ ﻧﺼﻴﺮﻳﺎﻥ‪ ،‬ﺁﻗﺎﻱ ﻫﻨﺮﻣﻨــﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺝﺩﺍﻭﻭﺩﻱ‪ ،‬ﺁﻗﺎﻱ‬
‫ﻗﺪﻳﺮﻳﺎﻥ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺍﻭﺭﻱ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺧﺮﻳﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻮﻝ ﻛﺎﺭﻱ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﭘﻮﻝ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﻱ ﻛــﺮﺩ‪ .‬ﺩﺍﻭﺭﺍﻥ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﻓﻴﻠﻤﻲ ﺭﺍ ﺷﺎﻳﺴــﺘﻪﺗﺮ ﺍﺯ »ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ« ﻧﺪﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﻗﺒﻮﻝ ﺩﺍﺭﻡ ﺍﮔﺮ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ ﻛﻤﺪﻱ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺧﻮﺏ ﻭ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻗﺒﻮﻝ ﻣﻲﺳﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬ﻋﺪﻩﺍﻱ ﺳﺨﺘﺸﺎﻥ ﺑﻮﺩﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺟﺎﻳﺰﻩ‬
‫ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺟﻮﺍﻳﺰﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺗﻌﻠﻖ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻱ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺩﻓﺎﻉ‬
‫ﻣﻘﺪﺱ ﻭ ﺟﻨﮕﻲ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ‪.‬‬
‫‪È—œU ó¹ËöÖ‬‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻛﺮﺍﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻛﻪ ﺧﺒﺮﻫﺎﻳﻲ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺪ ﺧﻮﺭﺩﻥ »ﺭﻭﺯ‬
‫ﺧﻮﺷــﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻴﺎﻣﺪ ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﺳﻮﻡ« ﺩﺭ ﺁﺑﺎﺩﺍﻥ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺪﺱ ﻭ ﮔﻤﺎﻥﻫﺎﻳﻲ ﻣﺒﻨﻲ‬
‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﻣﺎ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮﺍﻥ ﻓﻴﻠﻢ ﻭ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺩﻫﺎﻥ‬ ‫ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻫﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺣﺴﺎﺱ‬ ‫ﺑﻴﺴـﺖ ﻭﭘﻨﺠﻢ ﻓﺠﺮ ﺍﺳـﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﺵ ﺭﺳـﻴﺪ‪ .‬ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭼﻴﺰﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫ﺳـﺮﻋﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺭ ﺟﺸـﻨﻮﺍﺭﻩ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻭﺍﺳﻂ‬
‫ﺍﺗﻔــﺎﻕ ﻣﻲﺍﻓﺘﺪ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺍﺯ‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﺟﺪﻭﻝ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪» .‬ﺭﻭﺯ‬
‫ﻓﺮﻭﺵ ﻓﻴﻠﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﺭﺍﺿﻲ ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬ ‫ﺳﻮﻡ« ﺣﻮﺍﺷﻲ ﻛﻤﺘﺮﻱ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ »ﺍﺧﺮﺍﺟﻲﻫﺎ« ﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺴﻞ‬ ‫ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﭼﻬﺎﺭﺳﻴﻤﺮﻍ ﺟﺸـﻨﻮﺍﺭﻩ ﻓﺠﺮ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺟﻮﺍﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮﺍﻥ ﺗﺎ‬ ‫ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻕ ﺟﻨﺠﺎﻝﻫﺎﻱ‬
‫ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﺳﺖ؟‬ ‫ﺍﺧﺘﺘﺎﻣﻴﻪ ﺟﺸـﻨﻮﺍﺭﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓـﺖ ﻭ ﻫﺪﻳﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﺟﺎﻳﺰﻩ‬
‫ﺑﻌﻴﺪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﺍﺳــﺘﻘﺒﺎﻝ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻢ ﺑــﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺩﻭﺗﻦ ﺍﺯ ﺳﺮﺩﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺍﺯ‬ ‫ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ ﺁﻧﻄـﻮﺭ ﻛﻪ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻋﻠﻴﺮﺿـﺎ ﺟﻼﻟﻲ ﺑﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮﺍﻥ ﺳﻪ ﺗﺎ ﭼﻬﺎﺭ ﺑﺎﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻫﺪﻑﮔﻴﺮﻱ‬ ‫ﺍﻧﻌﻜﺎﺱ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻜﺮﺩ‪ .‬ﺍﻛﺮﺍﻥ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ‬
‫ﻣﺎ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺧﺪﺍ ﺭﺍ ﺷﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﻫﻢ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ‬ ‫ﺷﺘﺎﺑﺰﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﺷﻬﺮﻱ ﻭ ﺭﺳﺎﻧﻪﺍﻱ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺎ »ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ« ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﻫﺪﻑﮔﻴﺮﻱ ﻣﺎ‬ ‫»ﺭﻭﺯ ﺳـﻮﻡ« ﺁﻏﺎﺯ ﺷـﻮﺩ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ »ﻧﻘﺎﺏ« ﺩﺭ‬
‫ﺟﻮﺍﺏ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪.‬ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ‬ ‫ﮔﺮﻭﻩ ﺳـﻴﻨﻤﺎﻳﻲ ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ ﺷـﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺟﻼﻟﻲ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺣﺲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ‬ ‫ﺷـﻴﻮﻩ ﺍﻛﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺟﻔﺎ ﺩﺭ ﺣﻖ »ﺭﻭﺯ ﺳـﻮﻡ« ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻓﻴﻠﻢ ﻧﻘﺶ ﺍﺻﻠﻲ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ »ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ«‬ ‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﺭ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ ﺍﻛﺮﺍﻥ ﺷﺪ ﻭ ﭘﺲ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ﮔﺬﺷـﺖ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑـﻪ ﺩﻭ ﻫﻔﺘﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﺧـﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱﺍﻱ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮔﺮﻓﺖ‬ ‫ﺳﻴﻨﻤﺎﻫﺎﻛﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻛﻪ »ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ« ﻓﻴﻠﻤﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻝ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪﺭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ‬ ‫ﺣـﺪﻭﺩ ﻳﻚ ﻣـﺎﻩ ﺍﺯ ﺍﻛـﺮﺍﻥ »ﺭﻭﺯ ﺳـﻮﻡ« ﻣﻲﮔﺬﺭﺩ‬
‫ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺁﻥ ﺩﺧﻴﻞ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﺪ؟‬ ‫ﺍﺳـﺘﻘﺒﺎﻝ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺷـﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮﺍﻥ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱﺍﻱ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬ ‫ﺭﺍﺿﻲ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﺣﺪﻭﺩ ﻳﻚ ﺳــﻮﻡ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ ﺟﻨﮕﻲ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻣﻦ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭼﻴﺰﻱ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﺍﺳــﺘﻘﺒﺎﻟﻲ ﻧﻈﻴﺮ »ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ« ﻫﻢ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﮐﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪ »ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ« ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺸﺖ‬ ‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵ ﻓﻴﻠﻢ ﺧﻴﻠﻲ ﺭﺍﺿﻲﺍﻡ‪ .‬ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻲ ﻛﻪ‬
‫ﭼﺮﺍ ﮐﻪ ﻳﻚ ﺳﻮﻡ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ ﺟﻨﮕﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻥ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻛﺮﺍﻥ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ ﺟﻨﮕﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ‬

‫ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﻡ ﻛﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ‪۳۵‬ﺭﻭﺯ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺧﻴﻠﻲ ﺩﻭﺳــﺖ ﺩﺍﺭﻡ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺟﻠﻮ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻡ ﺍﻣﺎ‬
‫ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﻭ ﻧﻴﻢ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻛﻼﻧﻲ ﺭﺍ ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲﺧﻮﺍﻫﻢ‬
‫ﺳــﺎﺧﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻦ ﺑﻬﺘﺮ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎﺗﺮ ﻫﻢ ﻫﺴــﺖ ﺍﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺗﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﻴﻔﺘﺎﺩﻩ ﻭ ﺑﻮﺩﺟﻪ ﻛﻼﻥ ﺩﺭ ﻣﺴﻴﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ‬
‫ﺟﻨﮕﻲ ﻭ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺑﺎ ﺑﻮﺩﺟﻪﻫــﺎﻱ ﻛﻼﻥ ﻫﻔﺖ‪،‬‬
‫ﻫﺸﺖ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩﻱ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩﺟﻪﻫﺎ‬
‫ﻫﻴﭻﻭﻗﺖ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﻱ ﺟﻨﮕﻲ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﺧﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪۳۵‬ﻗﺴﻤﺘﻲ ﺣﺪﺍﻗﻞ‬
‫ﻳﻜﺴﺎﻝ ﻭ ﻧﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﮔﺮﻭﻩ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ ﻭ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺳﺎﺧﺖ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﻃﻮﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﻛﺸــﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﮒ ﺯﺭﻳﻨﻲ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫ﺩﺭﺁﻳﺪ‪ .‬ﻣﺴﻮﻭﻻﻥ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺩ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﺟﺐ‬
‫ﻛﻔﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺩﻭﺵ ﻣﻦ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻫﻢ ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺣﻖ ﻧﺴﻞ ﺟﻮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺭﻓﻘﺎ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻣﻦ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ ﻛﺸﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﻧﻪ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺁﺳﻤﺎﻧﻲ ﻭ ﻧﻪ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺯﻣﻴﻨﻲ ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‬ ‫ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﻩ ﻗﻮﻝ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻡ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺸــﻨﻮﺍﺭﻩ‬
‫ﺗﺎ ﺍﮔﺮ ﺧﺪﺍﻳﻲ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺭﻭﺯﻱ ﻛﺴﻲ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻤﻠﻜﺖ‬ ‫ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﺪﻡ‪ .‬ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻢ ﭼﻨﺪ ﻓﻴﻠﻢ ﺟﻨﮕﻲ‬
‫ﺩﺳﺖﺩﺭﺍﺯﻱ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﺣﺲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬ ‫ﺩﺭ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﻫﺴﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ ﺟﻨﮕﻲ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺷﺮﻑ ﻭ ﻧﺎﻣﻮﺱ ﺧﻮﺩ ﺩﻓﺎﻉ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ‬ ‫ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳــﺘﻢ »ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ« ﻛــﻪ ﺩﺭ ﺑﻄﻦ ﺟﻨﮓ‬
‫ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺴــﻞ ﺟﻮﺍﻥ ﻧﺸﺎﻥ ﻧﻤﻲﺩﻫﻴﻢ‬ ‫ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺣﺘﻤﺎ ﺩﺭ ﺟﺸــﻨﻮﺍﺭﻩ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ‬
‫ﺧﻴﻠﻲﻫــﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﺿﺪ ﺟﻨﮓ ﺩﺭﺑــﺎﺭﻩ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ ﻣﺎ‬ ‫ﺑﭽﻪﻫﺎ ﻛﻪ ﻇﺮﻑ ﺩﻭﻣﺎﻩ ﻭﻧﻴﻢ ﺗﻮﺍﻧﺴــﺘﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨــﺪ ﻭ ﻣﻮﻓﻖ ﻫﻢ ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺩﻓﺎﻉ‬ ‫ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺣﻘﺸــﺎﻥ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﺎﺭ‬
‫ﻛﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﺩﻓﺎﻉ ﺷﺮﺍﻓﺘﻤﻨﺪﺍﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻭ ﺍﺣﺴــﺎﺱ ﻣﻲﻛﺮﺩﻡ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﺎﻝﻫﺎ‬
‫ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻱ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﻓﻴﻠﻤﻲ ﺟﻨﮕﻲ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳــﺎﻳﺮ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺣﺴﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺍﺗﻤﺎﻡ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺩﮔﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺭﺳﻴﺪﻡ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺪﺕ ‪۱۴‬ﺭﻭﺯ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻮﺩﻳﻮ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺮﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻢ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ،‬ﺻﺪﺍ ﻭ ﺗﺪﻭﻳﻦ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻢ ﻭ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪.‬‬
‫ﺩﻏﺪﻏﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ‬
‫ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺷـﻤﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻳـﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﺗﻤﺎﻣﻲ‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺖ »ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ« ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﺧﺮﻣﺸﻬﺮﮔﻔﺘﻪﺍﻳﺪ؟‬
‫ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺍﺭﺷﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻃﻲ ﻫﻔﺘﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﺮﻑﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺷﺮﻕ ﺯﺩﻡ‬
‫ﺍﺯ ﻣﻦ ﺩﻟﺨﻮﺭ ﺷــﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻓﻘــﻂ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻢ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺛﺎﺑــﺖ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫‪۱۷،۱۸‬ﺳﺎﻝ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺎ ﺗﺎ ﻛﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ‬
‫ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺩﻟﺴﻮﺯ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎ ﺭﺍ ﻧﺸﻨﺎﺳﻴﻢ‪ .‬ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎ ﻫﻢ ﻛﺎﺭ ﺁﺳﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﻟﺴﻮﺯ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻫﺎ‬
‫ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁﺩﻡﻫﺎﻱ ﺩﻟﺴﻮﺯﻱ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﻢ ﻭ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺷﺎﻥ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻻ ﺍﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﻳﻚ ﻓﺸﻨﮓ ﺍﺯ‬
‫ﺷﻬﺮﻙ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ‪۲۰۰‬ﻫﺰﺍﺭﺗﻮﻣﺎﻥ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺑﺮﻳﺰﺩ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻫﻢ‬
‫ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ‪ ۳۵‬ﻗﺴﻤﺘﻲ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۸۴‬‬ ‫ﺳﻴﻨﻤﺎى اﻳﺮان‬
‫ﺍﮔﺮ ﻃﺮﺡ »ﺭﻭﺯ ﺳـﻮﻡ« ﺑﻪ ﺷـﻤﺎ ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎﺩ ﻧﻤﻲﺷﺪ‬
‫ﻓﻴﻠﻤﻲ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩﻳﺪ؟‬
‫ﺩﻟﻢ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﺑﺴﺎﺯﻡ‬
‫ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﻭﺳــﺖ ﺩﺍﺭﻡ‪ .‬ﺍﺯ ‪۱۳‬ﺳــﺎﻝ‬
‫ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﻛﻪ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﺷﺮﻭﻉ ﻛﺮﺩﻡ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻭﻗﺖ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﻴﻔﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻃﺮﺣﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﻩ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺑﺪﻫﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻃﺮﺣﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﻦ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻢ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺴﺎﺯﻡ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻧﻤﻲﺷﺪ‪،‬ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮﺩ‬
‫ﺗﺎ ﺳﻪ ﺗﺎ ﭼﻬﺎﺭ ﺳﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻴﻠﻤﻲ ﻧﺴﺎﺯﻡ ﺍﻣﺎ ﻗﻄﻌﺎ‬
‫ﺭﻭﺯﻱ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﻓﻴﻠﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ« ﺭﺍ‬
‫ﺟﻠﻮ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻡ ﻭ ﮔﻮﺷﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺑﻜﺸﻢ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎﻳﺘﺎﻥ ﺍﻋﻼﻡ ﻛﺮﺩﻩﺍﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺭ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﻧﺪﺍﺭﻳﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺴﺎﺏ »ﺗﻮﻓﻴﻖ‬
‫ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ« ﺑﺮﺧﻼﻑ »ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ«ﺩﺭ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﺩﺭﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﻧﺪﺍﺭﻡ ﻛﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ‬
‫ﻓﺠﺮ ﺑﺪﻫــﻢ‪ .‬ﻗﻄﻌﺎ »ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ« ﺩﺭ ﺟﺸــﻨﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﺭﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺷﺨﺼﯽ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺟﺸــﻨﻮﺍﺭﻩ ﻛﻤﻲ ﻛﻮﺩﻛﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ‬
‫ﻓﻴﻠﻤﺴــﺎﺯﺍﻥ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺣﺮﻓﻪﺍﻱ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺟﺸــﻨﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮﺍﻱ »ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ« ﺑﻪ ﻭﺟــﻮﺩ ﺁﻣﺪ ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭﺥ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺣﻤﺎﻳﺘﻲ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﻣﺴﻮﻭﻻﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺻﻮﺭﺕ ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺣﺘﻲ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻱ‬
‫ﻫﻢ ﺑﺮﺍﻱ »ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ« ﺍﺯ ﻓﺎﺭﺍﺑﻲ ﻧﮕﺮﻓﺘﻢ ﻛﻤﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫»ﺗﻮﻓﻴــﻖ ﺍﺟﺒﺎﺭﻱ« ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺟــﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ‬
‫ﻛﻤﻲ ﻣﻦ ﺭﺍ ﺁﺯﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺼﻮﺭ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫ﻣﻦ ﻳﻚ ﺁﺩﻡ ﻧﻈﺮﻛﺮﺩﻩ ﻫﺴــﺘﻢ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﺪﺍ‬
‫ﭘﺸــﺖ ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺍﺳــﺖ ﺍﮔﺮ ﺗﻼﺵ ﻛﺮﺩﻡ ﻛــﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺸــﻨﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮﺳــﺎﻧﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺳﻴﻨﻤﺎى اﻳﺮان‬ ‫‪۸۵‬‬
‫ﺩﻓﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮﺩ؛ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﻘــﻂ ﺟﺒﻬﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﺟﻲﻭﺳﻴﺪ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ‪ ۶۲‬ﺟﻠﺴﻪ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻱ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ ﻭ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻫﻢ ﻫﺮ‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﻴﻢ ﺍﺭﺗﺶ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﻣﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺁﻗﺎﻱ ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺧﺪﺍ ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺧﺪﺍ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻧﺎﻣﺶ ﺷﺪ ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ‪.‬‬
‫ﻟﻄﻴﻔﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻛﺎﺭ ﺟﺪﻱﺍﺵ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺩﻓﺎﻉ‬
‫ﻣﻘﺪﺱ ﺭﺍ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻭ‬
‫ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺴﺖ ﻭ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﺳﺎﻝ ﺁﺯﺍﺩﺳﺎﺯﻱ ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻴﻢ ﻧﻪ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ‪.‬‬
‫ﻋﻮﺍﻣﻞ »ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ« ﺑﺎ ﻧﺬﺭ‪ ،‬ﺩﻋﺎ ﻭ ﻭﺿﻮ ﺩﺭ ﺳــﺎﺧﺖ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺳﺮﺑﺎﺯ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻧﻈﺎﻡ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﻢ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﺧﻮﺩﻡ ﻃﻲ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮﺩﻡ‬
‫ﻳﻚ ﻋﺪﻩ ﺟﻮﺍﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ ﺻﻴﺎﻧﺖ ﺍﺯ ﻭﻃﻦ ﺍﺳﻠﺤﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣــﻦ ﻭ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺟﻼﻟﻲ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﻓﻴﻠــﻢ ﺭﺍ ﭘﻴﮕﻴﺮﻱ ﻛﺮﺩﻳﻢ‬
‫ﻭ ﺳــﭙﺲ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺩﻭﺳــﺘﺎﻥﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺷﺎﻫﺪ‬
‫ﺩﺍﺩﻳﻢ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺷﻬﻴﺪ ﻭ ﺍﻣﻮﺭ‬
‫ﺍﻳﺜﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳــﻦ ﻣﮋﺩﻩ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﻫﻢ ﻛﻪ ﺳــﺎﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑــﺎ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺁﻗﺎﻱ‬
‫ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺳــﺮﻳﺎﻝ ‪ ۳۴‬ﻗﺴــﻤﺘﻲ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﻴﺖ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﻴﺪ‬
‫ﺟﻬﺎﻥﺁﺭﺍ‪ ،‬ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﺩﺍﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ‪ :‬ﺑﺎﺭﺍﻥ ﻛﻮﺛﺮﻱ‪،‬ﭘﻮﺭﻳﺎ ﭘﻮﺭﺳﺮﺥ‬
‫ﻫﻢ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﻛﻮﺛﺮﻱ ﻭ ﻫﻢ ﭘﻮﺭﻳﺎ ﭘﻮﺭﺳﺮﺥ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﻣﺘﻌﺼﺐ‬
‫ﻓﻴﻠﻢ ﻭ ﺑﺎﺯﻱﻫﺎﻱ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﻛﺘﻤﺎﻥ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺎﺯﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﭘﻮﺭﻳﺎ ﭘﻮﺭﺳــﺮﺥ ﻣﻔﻴﺪ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﻮﺭﺳﺮﺥ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﻭﻓﺎ ﻭ ﺻﺎﺣﺒﺪﻻﻥ ﺑﺎ ﻟﻄﻴﻔﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺍﻭﻝ‬
‫ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺩﺭ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻓﺠﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍﻫﺎ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺷــﺪ؛ ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻧﻲ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺩﺍﻭﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﻓﺎﻗﺪ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲ ﻭ ﻭﺟﺎﻫﺖ ﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﻭ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﻣﻌﺘﺮﺽ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺭﺍﻥ ﻛﻮﺛﺮﻱ ﻫﻢ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﻱ ﺩﺭ ﺧﻮﺍﺑﮕﺎﻩ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﺩﻭﻣﻴﻦ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺳــﻴﻨﻤﺎﻳﻲﺍﺵ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺍﺯ ﺳﺮﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺑﺎﺯﻱﺍﺵ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺧﻮﻥﺑﺎﺯﻱ ﻛﺎﻧﺪﻳﺪﺍ ﺷﺪ ﻭ‬
‫ﺟﺎﻳﺰﻩ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ ﺯﻥ ﺭﺍ ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺟﺎﻳﺰﻩﺍﻱ ﻛﻪ ﺧﻮﺩﺵ‬
‫ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺣﻖﺍﺵ ﺑﻮﺩﻩ‪.‬‬
‫ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ ﺭﺍ ﺗﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺠﺎﺩﻩﭼﻲ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪ‬
‫ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺧﻮﺩ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﻱ‬
‫ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻱ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﻭ ﺟﻠﻮ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮﺩ‪.‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳــﮑﺎﻧﺲﻫﺎﯼ ﻓﻴﻠﻢ ﮔﺎﻫﯽ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ‪۱۵‬ـ‪ ۱۰‬ﺑﺎﺭ ﮔﺮﻳﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﺮﺩﻩ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻱﺍﺵ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﻓﻨﻲﺍﺵ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺟﺸــﻨﻮﺍﺭﻩ ﻓﺠﺮ ﻧﻤﺎﻳــﺶ ﺩﺍﺩﻩ ﺷــﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﺘﺎﻣﻴﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ؛ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺟﻼﻟﻲ‪،‬ﺣﻤﻴﺪ‬
‫ﺁﺧﻮﻧﺪﻱ‬
‫ﺑﺨــﺶ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺍﺯ ﺣﺎﺷــﻴﻪﻫﺎﻱ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ ﻣﺮﺑﻮﻁ‬
‫ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺑﻪ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻓﻴﻠﻢ‪ .‬ﺷــﺎﻳﻌﺎﺕ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺧﺮﺝ ﻭ‬
‫ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻓﻴﻠﻢ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﻭ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺣﻤﻴﺪ‬
‫ﺁﺧﻮﻧﺪﻱ ﻭ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﺟﻼﻟﻲ‪.‬‬
‫ﺍﻟﻒ‪-‬ﺣﻮﺍﺷﻲ ﻭ ﺣﺮﻑﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﮔﻔﺘــﻪ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻛــﻪ ﺭﻭﺯﺳــﻮﻡ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎﻥﺍﺵ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻬﺎﺭﺻــﺪ ﻭ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺗﺎ ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪﺍﻱ‬
‫ﻗﻮﺕ ﮔﺮﻓﺖ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﺑﺎﻻﻱ ﻟﻄﻴﻔﻲ‪.‬‬
‫ﻃﺮﺡ ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ ﺑﺎ ﺩﻳﺪﻥ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻣﺴــﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺫﻫﻦ ﺣﻤﻴــﺪ ﺁﺧﻮﻧﺪﻱ‬
‫ﻣﻲﺭﺳﺪ‪ .‬ﻓﻴﻠﻢ ﻣﺴﺘﻨﺪﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻳﻚ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺮ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺳــﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻥ ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ ﺗﻼﺵ ﮔﺮﻭﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻛﺮﺩﻥﺷﺎﻥ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺪﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎﻥ ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ ‪ ،‬ﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﻭ ﺁﻧﺠﺎ ﺧﻮﺩﺷــﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﻩ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺳﻔﺮ ﺑﻪ‬
‫ﭼﺰﺍﺑﻪ‪ ،‬ﻧﺠﺎﺕ ﻳﺎﻓﺘﮕﺎﻥ‪-‬ﻫﺮ ﺳــﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺭﺳﻮﻝ ﻣﻼﻗﻠﻲﭘﻮﺭ‪-‬‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﭘﺴﺮ ﻣﺮﺣﻮﻡ ﻣﻼﻗﻠﻲﭘﻮﺭ ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻧﺎﻣﻪﺍﻱ‬
‫ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎﻧﻲﻓﻴﻠﻢ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﻟﻴﺴﺖ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺳﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﻣﻼﻗﻠﻲﭘﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﺮﻭﺭ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻡ‬
‫ﺁﺧﻮﻧﺪﻱ ﻭ ﺟﻼﻟﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳــﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺩﺳﺘﻴﺎﺭ‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﻭ ﻣﺸﺎﻭﺭ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻤﻴــﺪ ﺁﺧﻮﻧﺪﻱ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮﻧﺎﻣــﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ﺻﻨﺪﻟﻲ‬
‫ﺩﺍﻍ ﻫﻢ ﻫﺴــﺖ‪ .‬ﺣﻀــﻮﺭ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﭘﺮﺳــﺘﻮﻳﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ‬
‫ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﻱﺍﺵ ﺿﺪ ﻣﺴــﻌﻮﺩ ﺩﻩﻧﻤﻜﻲ‪ ،‬ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺩﻩﻧﻤﻜﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻲﺩﺍﺷــﺖ ﻛــﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩ ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨــﺪﻩ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﻗﻴﺐ‬
‫ﺍﺧﺮﺍﺟﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺟﻮﺳﺎﺯﻱ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻭﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻞ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻛﺮﺍﻥ ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ‪ ،‬ﻗــﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻴﻬﻤﺎﻥ ﺻﻨﺪﻟﻲ ﺩﺍﻍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﻀﻮﺭ ﺭﺍ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ‬
‫ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺏ‪-‬ﺻﺤﺒﺖﻫﺎﻱ ﺣﻤﻴﺪ ﺁﺧﻮﻧﺪﻱ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻓﻴﻠﻢ‪...‬‬
‫ﺍﮔﺮ »ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ« ﺻﺪ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩ ﻫﻢ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺭﻳﺎﻝ ﺁﻥ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻴﺐ ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺎﺳــﻔﺎﻧﻪ ﻳﻚ ﻧﮕﺎﻩ ﺳــﻄﺤﻲ ﺩﺭ ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ‬
‫ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ ‪۳‬‬
‫ﻓﻴﻠﻢﻣﺸﻘﺖ‬
‫»ﺭﻭﺯ ﺳـﻮﻡ« ﻓﻴﻠﻢ ﺧﻮﺑﻲ ﺍﺳـﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﻣﺎ ﺍﻳﻨﺠـﺎ ﻭ ﺣﺎﻻ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﻡ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﻱ‬
‫ﺳﺮﻭﻛﺎﺭ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪ .‬ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻓﻴﻠﻢ »ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ« ﻓﻴﻠﻢ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮﺩ ﺳﺎﺯﻧﺪﮔﺎﻥﺍﺵ ﻫﻢ ﺭﻭﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﻧﻮﺭ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻄﻮﺭ‬
‫ﺩﺭ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻭ ﺑﺎﻗﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎﻱ‬
‫ﻻﺯﻡ ﻣﺜـﻞ ﭘﻴﺶﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﺳـﺖ ﻭ ﺩﺭﻣﺎﻥ‪ ،‬ﺭﻓﺘﻪﺍﻧـﺪ ﺩﺭ ﺩﻝ‬
‫ﻗﻀﻴﻪ ﻭ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺳﺎﺧﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺟﺎﻳﺰﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﻓﻴﻠﻢ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺳﺨﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻭﻳﮋﮔﻲ ﻓﻴﻠﻢ »ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ« ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺷـﺪ ﺩﺍﻭﺭﺍﻥ ﺟﺸـﻨﻮﺍﺭﻩ‪» ،‬ﭘﺎﺭﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﺷﻠﺨﺘﮕﻲﻫﺎ« ﺭﺍ‬
‫ﻧﺪﻳـﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﺟﺎﻳـﺰﻩ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧـﻲ ﺭﺍ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦﻟﻄﻴﻔﻲ‪.‬‬
‫ﻛﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ؛ ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﻟﻄﻴﻔﻲ‬
‫ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ‪ ،‬ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬ﭼﻬﺎﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﻗﺒﻠﻲ‬
‫ﺍﻭ‪ ،‬ﺁﺯﻣــﻮﻥ ﻭ ﻻﺑﺪ ﺧﻄﺎﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮﺩﻧــﺪ ﺩﺭ ﮊﺍﻧﺮﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻲ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻭ ﺑﺮﺳﺪ ﺳــﺮﻭﻗﺖ ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ ﻭﻃﻨﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎﻡ ﺩﻓــﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ‪ .‬ﺍﻭﻟﻴــﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺳــﺮﻋﺖ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺗﺼﺎﻭﻳﺮ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻲﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺑﻘﺎﺕ‬
‫ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞﺳــﻮﺍﺭﻱ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺼﻪ ﺍﺻﻠﻲ ﻧﻘﺒــﻲ ﻣﻲﺯﺩ ﺑﻪ‬
‫ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﻓــﺎﻉ ﻣﻘﺪﺱ‪ .‬ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻌﺪﻱ‪ ،‬ﻋﻴﻨﻚ ﺩﻭﺩﻱ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻳﻚ‬
‫ﻛﻤﺪﻱ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺁﺩﻡ ﻣﻮﻓﻘﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﻳﺮﺝ ﻃﻬﻤﺎﺳــﺐ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﮔﻴﺸــﻪ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ‪،‬‬
‫ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺑﺮﻭﺩ ﺳــﺮﻭﻗﺖ ﭘﺮﻭﮊﻩ»ﺩﺧﺘﺮﺍﻳﺮﻭﻧﻲ«‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻳﻜﻲ ﻫﻢ‬
‫ﺑﺎ ﺍﺗﻜﺎ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻃﻬﻤﺎﺳــﺐ ﻭ ﺣﻀﻮﺭ ﺳﻮﭘﺮﺍﺳﺘﺎﺭﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﻫﺪﻳــﻪ ﺗﻬﺮﺍﻧﻲ ﻭ ﺍﻣﻴﻦ ﺣﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻓــﺮﻭﺵ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻓﻴﻠﻢ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﻃﻬﻤﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮﺍﺑﮕﺎﻩ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﮔﺎﻡﻫﺎﻱ ﮊﺍﻧﺮ ﻭﺣﺸﺖ ﺩﺭ ﺳﻴﻨﻤﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻳﺎﺩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻭ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺑﺎ ﮔﺬﺷــﺖ ﻳﻚ ﺩﻫﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺳــﺎﺧﺖ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻲﺍﺵ ﻭ ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻭ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﻣﻮﻓﻖ ﻭ ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ‪ ،‬ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ ﺭﺍ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ ﺣﺪﺍﻗﻞ‬
‫ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﻏﻴﺮﻣﻌﻤﻮﻝ ﻭ ﺟﺴﻮﺭﺍﻧﻪ ﺟﻠﻮ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﺭﻓﺘﻪ‪.‬‬
‫ﺍﻟﻒ‪-‬ﻓﻴﻠﻢ ﺩﺭ ﭼﻪ ﺷﺮﺍﻳﻄﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ؟‬
‫‪ ۱۰‬ﺭﻭﺯ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻱ ﺳﺮﻳﺎﻝ ﺻﺎﺣﺒﺪﻻﻥ ‪ ،‬ﻟﻄﻴﻔﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﻭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ ﺳﺎﺧﺖ ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ‬
‫ﺭﺍ ﻃﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﻠﻮ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻱ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳــﺦ ‪ ۱۲‬ﺁﺑﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺟﺸﻨﻮﺍﺭﻩ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻓﺠﺮ‪.‬‬
‫ﻟﻄﻴﻔﻲ ﺩﻭ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ ﺍﺻﻠﻲ ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﺭﺍﻥ ﻛﻮﺛﺮﻱ ﻭ‬
‫ﭘﻮﺭﻳﺎ ﭘﻮﺭﺳــﺮﺥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﺻﺎﺣﺒﺪﻻﻥ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺳــﺮ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ‬
‫ﺟﺪﻳﺪﺵ ﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﻱ ﭼﻨــﺪ ﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﺸــﻜﻼﺕ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍﻳﻲ‬
‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۸۶‬‬ ‫ﺳﻴﻨﻤﺎى اﻳﺮان‬

‫ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ ‪۳‬‬

‫ﺭﺳﻢ ﻋﺎﺷﻖﻛﺸﻲ‬
‫‪g«œ œ«“dN‬‬

‫ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ‪ ،‬ﻗﺮﻳﻨﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺳﻜﺎﻧﺲ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻓﻮﺍﺩ‪ ،‬ﺳــﻤﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﻛﺸــﺪ ﺍﻣﺎ‬
‫ﺳــﻤﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﻲﻛﺸﺪﺵ‪.‬‬
‫ﮔﺮﻳﻪ ﺳﻤﻴﺮﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻫﻼﻙ ﺷﺪﻥ ﺳﺮﺑﺎﺯ ﻣﺘﺠﺎﻭﺯ ﻋﺮﺍﻗﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺩﺳــﺖ ﻓﻮﺍﺩ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻜﺚﺁﻟﻮﺩ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻓﻮﺍﺩ ﺩﺭ ﺁﺳﺘﺎﻧﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﺣﻴــﺎﻁ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﻳﺎﺩ »ﻧﺰﻧﻴﺪﺵ« ﺍﻭ ﺑﻪ ﺭﺿﺎ ﺩﺭ‬
‫ﺧﺼﻮﺹ ﺗﻴﺮﺍﻧــﺪﺍﺯﻱ ﺑﻪ ﻓﻮﺍﺩ‪ ،‬ﻫﻤﮕــﻲ ﺣﺎﻛﻲ ﺍﺯ ﻋﻤﻖ‬
‫ﻋﻼﻗﻪ ﺳــﻤﻴﺮﻩ ﺑﻪ ﻓﻮﺍﺩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻖ ﺩﺭ ﺗﻀﺎﺩ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺟﻨﺎﻳﺖﻫﺎﻱ ﻓﻮﺍﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺳــﻤﻴﺮﻩ ﻫﻢ ﺩﭼﺎﺭ ﭘﺎﺭﺍﺩﻭﻛﺲ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﺣﺐ ﻭ ﺑﻐﺾ‪ ،‬ﻣﺮﺯﻱ‬
‫ﺑﺎﺭﻳﻚ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﻓﻮﺍﺩ ﻛﻪ ﺳﺮﮔﺮﺩﺍﻥ ﺑﻴﻦ ﺗﻌﻘﻴﺐ‬
‫ﻭ ﺗﻴﺮﺍﻧﺪﺍﺯﻱ ﻭ ﺣﻔﻆ ﺟﺎﻥ ﺳﻤﻴﺮﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﺳﺮﮔﺮﺩﺍﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻬﺖﺯﺩﻩ ﺍﻭ ﻣﻮﻗﻊ ﺷﻠﻴﻚ ﺳﻤﻴﺮﻩ‬
‫ﺩﺭ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻧﮕﺎﺭ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺎﻭﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻣﻌﺸﻮﻕ‪،‬‬
‫ﺭﺳﻢ ﻋﺎﺷﻖﻛﺸﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺎ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴــﺐ ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ‪ ،‬ﺍﺯ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﻀﻤﻮﻧﻲ ﺟﻨﮕﻲ‬
‫ﺑــﺎ ﻗﺎﻟﺒﻲ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻭ ﮔﺮﻳﺰﻱ‪ ،‬ﻧﻘﺒﻲ ﻣﻲﺯﻧــﺪ ﺑﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﻱ‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﻭ ﻋﺎﻃﻔﻲ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺳﺎﺣﺖ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼﻑ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻇﻔﺮﻣﻨﺪﺍﻧﻪﺍﺵ )ﻧﺠﺎﺕ ﺳﻤﻴﺮﻩ ﺍﺯ ﻣﻬﻠﻜﻪ(‪ ،‬ﻻﻳﻪﺍﻱ‬
‫ﺍﺯ ﺗﻠﺨــﻲ ﻭ ﺩﻕﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻠﺨﻲ ﺻﺮﻓﺎ‬
‫ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻪ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ – ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺭﺿﺎ ﻛﻪ‬
‫ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﺻﻠﻲ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﺳﺖ‪ -‬ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﻣﻌﻄﻮﻑ ﺑﻪ ﻣﺮﮒ ﺧﺎﺹ ﻓﻮﺍﺩ ﻭ ﺷﻠﻴﻚ ﺳﻤﻴﺮﻩ ﻭ‬
‫ﺟﺪﺍﻳﻲ ﺍﺑﺪﻱ ﻋﺎﺷﻖ ﻭ ﻣﻌﺸﻮﻕ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦﻟﻄﻴﻔﻲﺍﮔﺮﺍﺯﭘﺎﺭﻩﺍﻱﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕﮔﺮﺍﻳﻲﻫﺎ‬
‫ﻭ ﺷــﻌﺎﺭﻫﺎ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺗﺄﻧﻲ ﻭ ﺗﺎﻣﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﺮ‬
‫ﻛﺎﺭ ﺗﺴــﻠﻂ ﻣﻲﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ ﺻﺮﻓﺎ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﺩﻭﺳﺖﺩﺍﺷﺘﻨﻲ ﻧﺒﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻚ ﺍﺛﺮ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﺩﻭﺳﺖﺩﺍﺷﺘﻨﻲ‬
‫ﺑــﻮﺩ ﻛــﻪ ﺷــﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺳــﻴﻨﻤﺎﻱ ﺟﻨﮕﻲ ﻣــﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮﺩ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮﺷــﺎﻥ!( ﻭ ﻫﻢ ﻋﻮﺍﻃﻒ ﺧﺎﻡ ﻣﺨﺎﻃــﺐ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰﺩ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻴﻔﺰﺍﻳﻴﺪ ﺷﻌﺎﺭﻣﺤﻮﺭﻱﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﻭﺝ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺭﺯﻣﻨﺪﻩ ﺗﻬﺮﺍﻧﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ :‬ﺩﺭ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻋﻜﺲ ﺍﻣﺎﻡ‬
‫ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪ ﻭﺍﺟﺪ ﭼﻪ ﺟﻮﺭ‬
‫ﻛﺎﺭﻛﺮﺩﻱ ﺍﺳﺖ؟ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺍﻣﺎﻡ ﻭ ﺍﺻﻼ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺁﻥ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﻓﺎﺭﻍ ﺍﺯ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻳﻚ ﺍﻣﺮ ﺑﺪﻳﻬﻲ ﭼﻪ ﻛﺎﺭ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﺟﺰ ﺷﻌﺎﺭﻱ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﺎﺟﺮﺍ؟ ﻣﻌﻀﻞ ﺑﻌﺪﻱ ﺑﺰﺭﮔﻨﻤﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻨﺶﻫﺎﻱ ﺑﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺣﻤﺎﺳﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺭﺯﻣﻨﺪﻩﺍﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺁﺭﭘﻲﺟﻲ ﺑﺮ ﺩﻭﺵ ﻭﺳــﻂ ﻣﻴﺪﺍﻥ‬
‫ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﻋﺮﺍﻗﻲﻫﺎ ﺑﭙﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺧﻴﺎﻝ ﺭﺍﺣﺖ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﭼﭗ‬ ‫ﺍﻧﮕﺸﺖ ﺑﻪ ﺍﺳــﺘﺎﻣﭗ ﻣﻬﺮ ﺯﺩﻥ ﻳﺎ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻦ ﭼﺎﻗﻮ – ﻧﻮﻳﺪ‬
‫ﺑﻨﮕﺮﺩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺭﺍﺳﺖ ﺷﻠﻴﻚ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻌﺪ‬
‫ﻫــﻢ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺑﻘﻴﻪ ﺍﺯ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻋﺮﻳﺾ ﻭ ﻃﻮﻳﻞ ﮔﺬﺭ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﺗﻀﺎﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻐﺸــﻮﺵ ﺁﻥ ﺳــﻜﺎﻧﺲ – ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﻐﺸﻮﺵ ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﺣﺘﻲ ﺍﺯ ﺩﺭﻭﻧﻤﺎﻳﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﺘﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﻧﺸﺄﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ ﺷــﺘﺎﺑﺰﺩﮔﻲﻫﺎ ﻭ ﺗﺸــﺘﺖﻫﺎ ﻭ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺎﻧﺘﺎﻝﺑﺎﺯﻱﻫﺎ ﻭ ﺷــﻌﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺍﻏﺮﺍﻕﻫﺎ ﻭ‪ ...‬ﺭﻭﺯ ﺳﻮﻡ‬
‫»ﺁﻧﻲ« ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻳﻘﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺭﺍ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺭﻫﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ »ﺁﻥ« ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﭘﺎﺭﺍﺩﻭﻛﺴﻲ ﻓﻮﺍﺩ – ﺳﻤﻴﺮﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﻮﺭ ﺳﻜﻪﺍﻱ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﺶ ﻋﺸﻖ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺭﻭﻱ ﺩﻳﮕﺮﺵ ﺗﻨﻔﺮ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ ﻳﻚ ﻏﻨﻴﻤﺖ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﻏﻨﻴﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳــﻴﻨﻤﺎﻱ ﺟﻨﮕﻲ ﻣــﺎ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ‬
‫ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﻮﺍﺩ ﻳﻚ ﺩﺷﻤﻦ ﺩﻭﺳﺖﺩﺍﺷﺘﻨﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﺩﺷﻤﻦﺑﻮﺩﻧﺶ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ )ﺗﻌﺼﺐ‬
‫ﻗﻮﻣﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺗﺠﺎﻭﺯ ﺑﻪ ﺧﺎﻙ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻛﺸﺘﺎﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻲﮔﻨﺎﻩ( ﻭ‬
‫ﻫﻢ ﺩﻭﺳﺖﺩﺍﺷﺘﻨﻲﺑﻮﺩﻧﺶ ﺣﺮﻣﺖ ﺩﺍﺭﺩ )ﻋﺸﻖ ﺟﻨﻮﻥﺁﺳﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺳــﻤﻴﺮﻩ( ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺸﺎﻛﺶ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ‪ -‬ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﻌﺸــﻮﻕ ﻫﻼﻙ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻲﺟﻬﺖ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺮﮒ ﺍﻭ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﮒ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺪ ﭘﺮﺟﻠﻮﻩ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﺍﻱ ﻛﻪ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﺮﮒ ﺍﻭ ﺑﻪ ﮔﻮﺵ ﻣﻲﺭﺳﺪ‪ ،‬ﺩﻗﻴﻘﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻗﻊ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪﮔﻴﺮﻱ ﺍﺳﻠﺤﻪ ﻓﻮﺍﺩ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﻤﻴﺮﻩ ﺑﺮ ﻣﺘﻦ ﺳﻮﺍﺭ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻓﻴﻠﻤﻲ ﻣﺜﻞ ﺭﻭﺯ ﺳــﻮﻡ‪ ،‬ﺣﺴﻲ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ‬
‫ﺷﻜﻞ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻳﻚ ﺳــﻮﻱ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺍﻧﺒﻮﻫﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﺩﻫﺎﻱ‬
‫ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪﺍﻱ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻳﻲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮﺵ‪،‬‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﻭﺳﺖﺩﺍﺷﺘﻨﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻧﻈﻴﺮﺵ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻴﻨﻤﺎﻱ ﺟﻨﮕﻲﻣﺎﻥ ﻛﻢ ﺩﻳﺪﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻼﺗﻜﻠﻴﻔﻴﻢ‪ .‬ﻫﻢ ﺩﻭﺳﺘﺶ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻭ ﻫﻢ ﻧﻪ‪.‬‬
‫ﻓﻴﻠﻢ ﻛﻪ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻜﺎﻧﺲ ﻧﺨﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺷــﺎﻣﻞ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺟﺰﺋﻴﺎﺗﻲ ﺍﺯ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺍﻣﻴــﺮ )ﺑﺮﺯﻭ ﺍﺭﺟﻤﻨﺪ(‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ -‬ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺭﻭﻱ ﺩﺳــﺖﻫﺎﻱ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﻱ ﻓﻴﻠﻤﻲ ﺩﻗﻴﻖ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﺳﻜﺎﻧﺲ ﺣﻔﺮ ﭼﺎﻟﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺎﻏﭽﻪ ﻣﻨﺰﻝ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻓﺮﻭﻛﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰﺍﻧﺴــﻦ‬
‫ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﻋﺮﺍﻗﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺭﺍﺳﺖ ﻭ ﭼﭗ ﻛﺎﺩﺭ ﺍﻟﻘﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﺍﻣــﺎ ﺗﻴﺮﻫﺎﻱ ﻓﺸــﻨﮓ ﺍﺯ ﺯﺍﻭﻳﻪ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻝ ﺷــﻠﻴﻚ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ -‬ﺗﺎ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺭﺍ ﻧﺎﺍﻣﻴﺪ ﻛﻨﺪ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪﻱ‬
‫ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﻓﻮﺍﺩ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﻱ ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ‬
‫ﺑﺎﺯﻳﮕــﺮﺵ – ﺣﺎﻣﺪ ﺑﻬﺪﺍﺩ – ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺍﻟﮕﻮﻱ ﺭﻭﺍﻳﻲ‬
‫ﺯﻳﮕﺰﺍﮔــﻲ ﺩﺭ ﺧﺼﻮﺹ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺑﺮﮔﺸــﺖ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﺎﻝ ﻭ‬
‫ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺗﺪﺍﻋﻲﻫﺎﻱ ﺷﻬﻮﺩﻱ )ﻛﻴﻒ ﺳﻤﻴﺮﻩ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﻨﺰﻝ‪ ،‬ﻣﺒﻞ ﺧﺎﻟﻲ ﺍﺗﺎﻕ ﭘﺬﻳﺮﺍﻳﻲ‪ ،‬ﻋﻜﺲﻫﺎ‪ ،‬ﺩﻳﻮﺍﺭ ﮔﭽﻲ‬
‫ﻓــﺮﻭ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻭ‪ (...‬ﻣﻲﺁﻭﺭﺩ ﻛﻪ ﺟﺰﻭ ﻧﻘﺎﻁ ﻗﻮﺕ ﺍﺛﺮ ﺍﺳــﺖ‪،‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﺪ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﺣﺴﺎﺳــﺎﺕﮔﺮﺍﻳﻲﻫﺎﻱ ﺧﺎﻡ ﻭ‬
‫ﺷﺘﺎﺑﺰﺩﻩ ﻭ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻓﺼﻞﻫﺎﻱ ﻧﻈﻴﺮ ﺳﻮﮔﻮﺍﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺳﻮﻝ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺭﺿﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺁﻩ ﺍﺯ ﻧﻬﺎﺩ ﺑﺮﻣﻲﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕﮔﺮﺍﻳﻲﻫﺎ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﻛﺎﻧﺎﻝ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﺍﺟﺰﺍﻱ‬
‫ﻣﺘﻦ ﻭ ﺻﺤﻨﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺣﺘﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺳــﻴﻨﻤﺎﻳﻲﺍﺵ ﻫﻢ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‬
‫ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﺮ ﻭﺻﻴﺖﭘﺮﺩﺍﺯﻱﻫﺎﻱ ﭘﺮﺳﻮﺯﻭﮔﺪﺍﺯﻱ‬
‫ﻛﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳــﺖ ﻫﻢ ﺍﻃﻼﻋــﺎﺕ ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﺷــﺨﺼﻴﺖ ﺭﺍ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺩﻫــﺪ )ﺁﻥ ﻫــﻢ ﺩﺭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﺎﺕ‬
‫ﺍﺩﺏ ﻭ ﺳﻴﻨﻤﺎ‬
‫شهروند امروز ‪ ۲۴‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪ ۸۸‬ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ‪ ۹۰‬ﮐﻠﻴﺸﻪﻫﺎ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﺎﺭﻩﻫﺎﯼ ﻣﺮﺩﻩ‬
‫‪ ۹۱‬ﭘﻨﺞ ﻫﺮﯼﭘﺎﺗﺮ ﺭﻭﯼ ﭘﺮﺩﻩ ﺳﻴﻨﻤﺎ ‪ ۹۳‬ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﻫﺮﯼﭘﺎﺗﺮ‬

‫ﻧﻔﺲﻫﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﻫﺮﯼﭘﺎﺗﺮ‬

 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۸۸‬‬ ‫ادب ﺟﻬﺎن‬

‫ﻧﻔﺲﻫﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﻫﺮﯼﭘﺎﺗﺮ ‪۱‬‬

‫ﮐﺎﺭﯼ ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ‬
‫ﮐﺎﺭﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﯼ ﺷﺒﮑﻪ ﻳﮏ ﺑﯽﺑﯽﺳﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺟﯽ‪.‬ﮐﯽ‪.‬ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ‬
‫ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼﭘﺎﺗﺮ‬

‫ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻮﺩ؟‬
‫ﻭﻗﺘﯽ ﺍﻳﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺑﻪ ﺫﻫﻦﺍﻡ ﺭﺳﻴﺪ‪ ۲۵ ،‬ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭ ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﮐﺘﺎﺏ ﭼﺎﭖ ﺷﺪ ﻭ ﺍﻻﻥ ‪ ۱۰‬ﺳﺎﻝ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﭼﺎﭖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺭﺍﻩ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺭﺍ ﻃﯽ ﮐﺮﺩﻩﺍﯼ؟‬
‫ﺧﻴﻠﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ‪.‬‬
‫ﻭ ﺍﻳﺪﻩ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭ ﻗﻄﺎﺭ ﺑﻪ ﺫﻫﻦﺍﺕ ﺭﺳﻴﺪ؟‬
‫ﺁﺭﻩ‪ ،‬ﺍﺻﻼ ﻧﻤﯽﺩﺍﻧﻢ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﭼﯽ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮﺩﻡ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻳﺪﻩ ﺑﻪ ﺫﻫﻦﺍﻡ ﺭﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮﻭﻳﻢ ﺳﺮﺍﻍ ﻫﺮﯼ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﻃﻮﻻﻧﯽ‬
‫ﻭ ﺷـﺨﺼﻴﺖﻫﺎﺵ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻢ ﺑﺪﺍﻧﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺁﻳﻨﺪﻩﺍﺕ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺍﺳﺘﺮﺍﺣﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺍﺳﺘﺮﺍﺣﺖ ﺯﻳﺎﺩ؟‬
‫ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻢ ﺍﺳﺘﺮﺍﺣﺖ ﺑﮑﻨﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻫﻤﻴﻦ‪.‬‬
‫ﻣﯽﺩﺍﻧﻢ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﻭﻗﺖﻫﺎ ﻧﻮﻳﺴـﻨﺪﻩﻫﺎ ﻭﻗﺘﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﯼﺷـﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﻨﺪ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺑـﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦﺷـﺎﻥ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴـﻨﺪﻩﻫﺎ ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ ﺑـﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷـﺨﺼﻴﺖﻫﺎ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻨـﺪ ﭼﻜﺎﺭ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣـﺎ ﺑﻌﻀﯽ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﻨﺪ ﺁﻥ‬
‫ﺟﻠﻮﻫﺎ ﻭ ﮐﺎﺭﯼ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﺲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑــﺮﺍﯼ ﻣﻦ ﮐﻢ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺗﻮ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺁﺧﺮ ﺩﻭ ﺗﺎ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺩﺍﺭﻡ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻢ ﻳﮑﯽﺷﺎﻥ ﺑﻤﻴﺮﺩ ﻭ ﻳﮑﯽﺷﺎﻥ‬
‫ﺯﻧــﺪﻩ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ‪ ،‬ﺩﻭ ﻧﻔــﺮ ﺗﻮ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﯽﻣﻴﺮﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺣﻤﺎﻡ ﺧﻮﻧﯽ ﺭﺍﻩ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ -‬ﻫﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎ‬
‫ﻭ ﻫﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﺩﻡﺑﺰﺭﮒﻫﺎ‪ -‬ﮐﻪ ﻭﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﺷﺨﺼﻴﺘﯽ‬
‫ﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﻣﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺍﺯ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺩﺭﺍﻣﺎﺗﻴﮑﯽ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ ﺍﻳﺪﻩ ﮐﺎﺭﺁﻣﺪﯼ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺧﻮﺏ‬
‫ﻫﻢ ﻫﺴـﺖ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺭﻭﺡ ﺧﺒﻴﺚ ﺁﺩﻡﺑﺪﻫﺎﯼ‬
‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﺑﺸـﻮﺩ‪ .‬ﻳﺎﺩﻡ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭﻗﺘﯽ‬
‫ﺳـﺪﺭﻳﮏ ﻣﺮﺩ )ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺟﺎﻡ ﺁﺗﺶ( ﻣﻦ ﺣﺴﺎﺑﯽ‬
‫ﺭﻗﻢ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۲۰۰۷‬ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﺳﺖ‪ .‬ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ‬
‫ﺁﭘﺮﺍ ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺯﻥ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳـﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﻴﺮ ﺟﻬﺎﻥ‪ .‬ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺍﺧﺘﺮﺍﻋﺎﺕ ﺯﺑﺎﻧﯽﺍﺵ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺗﺤﺴﻴﻦ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‬
‫)ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﻋﺎﺷـﻖ ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﻭﺍﮊﻩﻫﺎ ﻭ ﻭﺭﺩﻫﺎﯼ ﺟﺎﺩﻭﻳﯽ‬
‫ﺍﺳـﺖ(‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻃﻮﺭ ﻟﺤﻈـﺎﺕ ﻃﻨﺰﺁﻣﻴـﺰ ﻭ ﭘﻴﺮﻧﮓﻫﺎﯼ‬
‫ﻗﻮﯼ ﺩﺍﺳـﺘﺎﻥﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ‪ .‬ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ ﺩﻭﺳﺘﯽ ﻭ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭ‬
‫ﺩﻭ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭﻝ ﺩﺍﺳـﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﻫـﺮﯼ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ‬
‫ﺟﺎﻳﺸـﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ ﺳـﻴﺎﻫﯽ ﭼـﻮﻥ ﺧﻴﺎﻧﺖ‪ ،‬ﻳﺄﺱ‬
‫ﻭ ﻣﺼﻴﺒـﺖ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻫـﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﻗﺪﻳﺴـﺎﻥﻣﺮﮔﺒﺎﺭ ﺁﺧﺮﻳﻦ‬
‫ﺳـﺮﯼ ﺍﺯ ﺩﺍﺳـﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺍﺳـﺖ ﮐﻪ ‪ ۲۱‬ﺟﻮﻻﯼ‬
‫ﺭﺍﺱ ﻧﻴﻤﻪﺷﺐ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺑﻔﺮﻭﺷـﯽﻫﺎﯼ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺩﻧﻴﺎ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪﺍﻥ ﻫﺮﯼ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺑﻠﻮﻣﺰﺑﺮﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﮐﺘﺎﺏ‬
‫ﺟﺎﻧﺎﺗﺎﻥ ﺭﺍﺱ‪ :‬ﻣﻦ ﻳﮑـﯽ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﻫﺎﯼ ﭘﺮﻭﭘﺎ ﻗﺮﺹ‬
‫ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﺕ ﻫﺴـﺘﻢ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﻄﻤﺌـﻦﺍﻡ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ‬
‫ﺑﭽﻪﻫﺎ ﻋﺎﺷـﻖﺍﺵ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻃـﺮﻑ ﻫﻤﻪ‬
‫ﺑﭽﻪﻫﺎﯼ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﻣﯽﮔﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎ‬
‫ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﭼﻘﺪﺭ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽﺷﺎﻥ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺍﻣﺸـﺐ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺍﻓﺘﺨـﺎﺭ ﺩﺍﺩﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺟﻤﻊﻣﺎﻥ ﺣﻀﻮﺭ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﺮﺩﯼ‪.‬‬
‫ﺟﯽ‪.‬ﮐﯽ‪.‬ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ‪ :‬ﻭﺍﯼ‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮﻥﺍﻡ‪.‬‬
‫ﺣـﺎﻻ ﭼﻪ ﺣﺎﻟﯽ ﺩﺍﺭﯼ؟ ﺍﺣﺴـﺎﺱ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﻣﯽﮐﻨﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﮐـﺮﺩﯼ؟ ﺁﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫ﺣﺪ ﺁﺩﻡﻫﺎ ﻋﺎﺩﺕ ﮐـﺮﺩﻩﺍﯼ ﻳﺎ ﻫﻤﻴﻦﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺭﺍ‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪﺍﯼ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﻣﯽﮐﻨﯽ؟‬
‫ﻭﺍﻗﻌــﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗــﺮ ﺭﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﮐﺮﺩﻡ‬
‫ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺭﻫﺎﻳﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ .‬ﺍﻻﻥ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ‬
‫ﺩﺍﺭﻡ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﻣـﺪﺕ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔـﯽﺍﺕ ﺭﺍ ﺑـﺎ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏﻫـﺎ ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﮔﺬﺭﺍﻧﺪﯼ؟‬
‫‪ ۱۷‬ﺳﺎﻝ‪.‬‬
‫‪ ۱۷‬ﺳﺎﻝ! ﻭﺍﯼ‪ .‬ﭼﻪ ﻣﺪﺕ ﺑﻴﻦ ﺍﻳﺪﻩ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﮐﺘﺎﺏ ﻭ ﭼﺎﭖ‬
‫ﺟﯽ‪.‬ﮐﯽ‪.‬ﺭﻭﻟﻴﻨـﮓ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﺍﺻﻠﯽ ﺟـﻮﺁﻥ ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺴـﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﺁﻣـﺪ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﺍﺻﻠﯽ ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻧـﯽ ﺍﻭ ﺟﻮﺁﻥ‬
‫ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﺍﺳـﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺟـﻮﺁﻥ ﮐﺎﺗﻠﻴﻦ ﺭﻭﻟﻴﻨـﮓ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺳﺮﯼ ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‪ ،‬ﺑﻠﻮﻣﺰﺑﺮﯼ‪ ،‬ﻧﺎﺷﺮ‬
‫ﮐﺘﺎﺏ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺳـﻴﺪ ﮐﻪ ﻣﺒـﺎﺩﺍ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩﻫﺎﯼ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥ‬
‫ﻭ ﭘﺴـﺮ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻳﮏ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺯﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺨﻮﺍﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎﺩ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻧﺎﻡ ﻓﺎﻣﻴﻠﺶ‬
‫ﺩﻭ ﺣـﺮﻑ ﺍﺧﺘﺼﺎﺭﯼ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺣﺮﻭﻑ ﺍﻭﻝ ﻧﺎﻡ ﮐﻮﭼﻜﺶ‬
‫ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ‪ .‬ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﻧﺎﻡ ﻭﺳـﻂ ﻧﺪﺍﺷـﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ‬
‫ﻧﺎﻡ ﻳﮑـﯽ ﺍﺯ ﻣﺎﺩﺭﺑﺰﺭﮒﻫﺎﻳﺶ ﺑﻪﻧﺎﻡ ﮐﺎﺗﻠﻴﻦ ﺣﺮﻑ »ﮎ«‬
‫ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨـﺎﺏ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺳـﻨﮓ ﺟﺎﺩﻭ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﮐﺘﺎﺏ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺎﺟﺮﺍﻫـﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﻧﻮﺷـﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﭘﻨﮕﻮﺋﻦ ﻭ ﻫﺎﺭﭘﺮ ﮐﺎﻟﻴﻨﺰ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺭﺩ ﮐﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﺭﺍ ‪ ۱۲‬ﻧﺎﺷـﺮ ﺭﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‬
‫ﮐﺘﺎﺏ‪ ،‬ﻧﺎﺷـﺮﺍﻥ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﻳﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﺎﭖﺍﺵ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ‬
‫ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻧﺎﺷـﺮ‬
‫ﻭ ﺭﻗﻢ ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎﺩﯼ ﺑﻪ ﺣﺮﺍﺝ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷـﺪ‪ .‬ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﯼ‬
‫ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۳۲۵‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻧﺴـﺨﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳـﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼﻭﻩ‪ ،‬ﮐﺘﺎﺏ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ‬
‫ﺟﺎﻡ ﺁﺗﺶ ﻫﻤﻪ ﺭﮐﻮﺭﺩﻫﺎﯼ ﻧﺸـﺮ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺷﮑﺴﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺭﻭﺯ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺑﻔﺮﻭﺷﯽﻫﺎ‬
‫‪ ۳۲۷۷۷۵‬ﻧﺴﺨﻪ ﻓﺮﻭﺧﺖ‪ .‬ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻣﻨﺘﻘﺪ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ‬
‫ﭘﺎﺗﺮ ﺩﺧﺘﺮ ﻫﺸـﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﺭﻳﻴﺲ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺕ ﺑﻠﻮﻣﺰﺑﺮﯼ ﺑﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺮﺍﻍ ﻓﺼﻞﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﻌﺪﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﺭﺍ ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ‪ ،‬ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﻫﻢ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﮐﺘﺎﺑﺨﻮﺍﻥ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺁﺩﻡﺑﺰﺭﮒﻫﺎ ﻫﻢ ﻋﺎﺷﻖ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ‬
‫ﭘﺎﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺑﺰﺭﮔﺴﺎﻻﻥ‬
‫ﺭﻭﯼ ﺟﻠﺪ ﺳـﺎﺩﻩﺍﯼ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﻫﻢ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﺳـﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻓﻮﺭﻳـﻪ ‪ ۲۰۰۴‬ﻣﺠﻠﻪ ﻓﻮﺭﺑﺲ ﺛﺮﻭﺕ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻧﻮﯼ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺭﺍ ‪ ۵۷۶‬ﻫﺰﺍﺭ ﭘﻮﻧﺪ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩ؛ ﺍﻭﻟﻴﻦ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩﺍﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎﯼ ﻧﺸﺮ ﻣﻴﻠﻴﺎﺭﺩﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ادب ﺟﻬﺎن‬ ‫‪۸۹‬‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻥ ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻳﮏ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﺍﺳـﺖ‪ .‬ﻧﻤﯽﻓﻬﻤﻢ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳـﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﻴـﻦ ﻧﻈﺮﯼ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺵ ﺑﺪﻫﯽ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﺩﺍﺳـﺘﺎﻥ ﻫﻢ ﻓﮑﺮ ﮐﺮﺩﻩﺍﯼ ﻭ ﮔﻔﺘـﻪﺍﯼ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﮐﻠﻤﻪ‬
‫ﮐﺘﺎﺏ »ﺟﺎﯼ ﺯﺧﻢ« ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺍﻳﻦﺟﻮﺭﯼ ﺍﺳﺖ؟ ﺍﻳﻦ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮﺩﻡ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﻳﻦﺟﻮﺭﯼ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻭﻟﯽ‪ ...‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﮐﻠﻤﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﮐﻠﻤﻪ ﺁﺧﺮ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ »ﺟﺎﯼ ﺯﺧﻢ« ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻧﻪ‪ .‬ﻧﺰﺩﻳﮏ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﭙﺮﺳﻢ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﮐﻠﻤﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻧﻪ‪.‬‬
‫ﺍﯼ ﺑﺎﺑﺎ‪ ،‬ﺟﻮ!‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻢ‪ ،‬ﻧﻪ‪.‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺍﺩﺑﯽ ﻣﯽﺩﻫﯽ! ﭼﻪ ﺣﺴﯽ ﺩﺍﺷﺘﯽ‬
‫ﻭﻗﺘﯽ ﮐﺘﺎﺏ ﺭﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﮐﺮﺩﯼ؟‬
‫ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻫﻴﭻﮐﺲ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺣﺴﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻢ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﺪ؛ ﭼﻮﻥ ﺁﺩﻡﻫﺎﯼ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻫﻔﺖﺳﺮﯼ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ‪۱۷‬‬
‫ﺳﺎﻝ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻡ ﮐﺮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ )ﻧﻔﺲ‬
‫ﻋﻤﻴﻘﯽ ﻣﯽﮐﺸﺪ( ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺴﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺗﺎﺑﻪﺣﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻡ‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺳﺮﺧﻮﺵ ﻭ ﻭﻳﺮﺍﻧﮕﺮ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻗﺘﯽ ﺗﻤﺎﻡ ﮐﺮﺩﯼ‪ ،‬ﮔﺮﻳﻪﺍﺕ ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺖ؟‬
‫ﻭﻗﺘــﯽ ﺗﻤﺎﻣﺶ ﮐــﺮﺩﻡ ﮔﺮﻳﻪ‬
‫ﻧﮑــﺮﺩﻡ‪ ،‬ﺍﻣــﺎ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﺑــﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻓﺼﻠﯽ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﻭﻗﺘﯽ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﺶ ﮐﺮﺩﻡ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬
‫ﮐﻠﻤﻪ ﺍﺷﮏ ﺭﻳﺨﺘﻢ‪ .‬ﺑﺎﻭﺭﮐﺮﺩﻧﯽ‬
‫ﻧﺒــﻮﺩ‪ .‬ﻭﻗﺘﯽ ﺗﻤﺎﻣــﺶ ﮐﺮﺩﻡ‪،‬‬
‫ﺗﻨﻬــﺎ ﺗﻮ ﻫﺘﻠﯽ ﺑﻮﺩﻡ‪ ،‬ﺍﺯ ﺗﻪ ﺩﻝ‬
‫ﻫﻖﻫﻖ ﻣﯽﺯﺩﻡ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪﻫﻢ ﺭﻳﺨﺘﻢ ﻭ ﻭﺳــﻂ ﺁﻥ‬
‫ﺁﺷﻔﺘﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﺸﺴﺘﻢ‪ .‬ﻭﻗﺘﯽ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ ﺧﺎﻧﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺁﺭﺍﻳﺶﺍﻡ‬
‫ﺑﻪﻫﻢ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺑــﻮﺩ‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ‬
‫‪dš¬ »U²‬‬ ‫ﺳﺨﺖ ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺼﺪ ﺩﺍﺭﯼ ﻳﺎ ﺩﻭﺳـﺖ ﺩﺍﺭﯼ ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺭﺍ ‪∫ dðUÄÈd¼ È«dłU‬‬
‫¼‪ÊU ¹b Ë dðUÄÈd‬‬
‫ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﺪﻫﯽ؟‬
‫‪—U³Öd‬‬
‫ﺭﺍﺳﺘﺶ‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻫﺮﯼ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺭﻭﺷﻨﯽ‬
‫ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﮐﺘﺎﺏ ﻫﻔﺘﻢ ﺭﺳــﻴﺪﻩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﮔﻔﺘﻪﺍﻡ ﮐﻪ‬
‫ﺍﺯ ﻭﺍﮊﻩ »ﻫﺮﮔﺰ« ﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪ .‬ﻧﻤﯽﮔﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﻫﻴﭻﻭﻗﺖ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺩﻧﻴﺎ ﻧﺨﻮﺍﻫﻢ ﻧﻮﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ‪ ۱۰‬ﺳﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻢ ﺑﺮﻭﻡ ﺳﺮﺍﻍﺷﺎﻥ‪،‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺎﻟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻩﺍﻡ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﭘﺎﺭﮐﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ‬
‫ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺩﺭﺳـﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻠﻮﺭﻳﺪﺍ ﻳـﺎ ﻟﺲﺁﻧﺠﻠﺲ؟‬
‫ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺁﻧﺠﺎ ﻫﺎﮔﻮﺍﺭﺗﺰ ﺑﺴﺎﺯﻧﺪ؟ ﭼﻪ ﺳﺎﻟﯽ ﺍﻓﺘﺘﺎﺡ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ؟‬
‫ﺁﺭﻩ‪ ،‬ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳــﺖ ﺗﻮ ﻓﻠﻮﺭﻳﺪﺍ ﻫﺎﮔﻮﺍﺭﺗــﺰ ﻭ ﻫﺎﮔﺰﻣﻴﺪ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺴﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻝ ‪ ۲۰۱۰‬ﻳﺎ ﻳﮏ ﻫﻤﭽﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ‪.‬‬
‫‪ ۷‬ﺟﻮﻻﯼ ‪۲۰۰۷‬‬
‫ﺑﭽﻪﻫـﺎﺕ ﭼـﯽ؟ ﻣﯽﺩﺍﻧـﻢ ﮐـﻪ ﺩﺧﺘﺮ ﮐﻮﭼﮑـﺖ ﺍﺯ‬
‫ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﻫﺎﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﺘﺎﺏ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ؟‬
‫ﺁﺭﻩ‪ ،‬ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﻨﻮﺯ ﻧﺨﻮﺍﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺍﻭﻟﻴﻦ‬
‫ﻧﺴﺨﻪ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﺎﻝ ﺍﻭ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺩﺍﺑﯽ‪ ،‬ﺟﻦ ﺧﺎﻧﮕﯽ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺷﺨﺼﻴﺖ‬
‫ﮔﺮﯼ ﻟﻴﻨﻪﮐﺮ ﻓﻮﺗﺒﺎﻟﻴﺴﺖ ﺧﻠﻖ ﮐﺮﺩﯼ؟ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﻟﻢ‬
‫ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺍﻝ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺗﻮ ﺑﭙﺮﺳﻢ‪.‬‬
‫)ﻣﯽﺧﻨﺪﺩ( ﻧﻪ‪.‬‬
‫ﻣﯽﺩﺍﻧـﯽ‪ ،‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮﺳـﻮ ﺑـﻮﺩﻥﺍﺵ ﻭ ﮔﻮﺵﻫـﺎﯼ‬
‫ﺑﺰﺭﮒﺍﺵ‪.‬‬
‫ﻧﻪ! ﮔﺮﯼ ﺗﺮﺳﻮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺭﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻴﻠﻢ ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺳﺨﺘﯽ ﺑﻮﺩ؟ ﭼﻘﺪﺭ ﺣﻖ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺍﺷﺘﯽ ﻣﻮﻗﻊ ﺳﺎﺧﺖ‬
‫ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ؟‬
‫ﺧﺐ‪ ،‬ﺍﻭﻝ ﺟﻮﺍﺏﺍﻡ ﻧﻪ ﺑﻮﺩ؛ ﭼﻮﻥ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ ﻭﺍﺭﻧﺮ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺎﻳﯽ ﻧﺒﻮﺩ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﺯ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺍﻟﺒﺘــﻪ ﺟﻮﺍﺏ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻭﺍﺭﻧﺮﻫﺎ‬
‫ﺑﺮﮔﺸــﺘﻨﺪ ﻭ ﭼﻮﻥ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮﻧﺪ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺭﺑﻂ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭘﻮﻝ ﺑﻴﺸــﺘﺮﯼ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﯽ؟« ﻭ ﻣﻦ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫»ﻧﻪ‪ «.‬ﻣﻦ ﻧﻤﯽﺧﻮﺍﺳــﺘﻢ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺑﺎﻗﯽ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺪﻫﻢ‬
‫ﺩﺳﺖﺷﺎﻥ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ ﺍﮔﺮ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﺩﺍﻣﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺣﺘﻤﺎ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﻣﻦ ﺑﺴﺎﺯﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻥﻭﻗﺖ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﭘﺎﯼ ﻣﻴﺰ ﻣﺬﺍﮐﺮﻩ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺣﻘﻮﻕ‬
‫ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﯼ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺨﺮﻧﺪ؟‬
‫ﺁﺭﻩ‪ ،‬ﺩﻗﻴﻘﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴــﺘﻨﺪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ »ﻫﺮﯼ ﺑﻪ‬
‫ﻻﺱﻭﮔﺎﺱ ﻣــﯽﺭﻭﺩ« ﻭ ﻫﺮﯼ ﻓﻼﻥ ﻭ ﻫﺮﭼﯽ ﺩﻝﺷــﺎﻥ‬
‫ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺑﺴﺎﺯﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺭ ﮐﺮﺩﻧـﺖ ﺑﺎ ﺁﺩﻡﻫﺎﻳـﯽ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﯽﺳـﺎﺯﻧﺪ‬
‫ﭼﻄﻮﺭ ﺍﺳﺖ؟ ﻧﻤﯽﺩﺍﻧﻢ ﺧﻴﻠﯽ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﻫﺴﺘﯽ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﺎ‬
‫ﻧﻪ‪ .‬ﻣﯽﺩﺍﻧﻢ ﮐﻪ ﻣﯽﺭﻭﯼ ﺳـﺮ ﺻﺤﻨﻪ ﻭ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﻫﺎﻳﯽ ﺭﺍ‬
‫ﻣﯽﺑﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ ﺑﺰﺭﮒ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﻳﺖ‬
‫ﺟﺎﻟﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ ﻣﺜﻞ ﺧﻮﺩ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ‬
‫ﺟﺰﻳﯽ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﯽﺍﺕ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ؟‬
‫ﭼﺮﺍ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺟﺰﻳﯽ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﻦ ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺭﺍﺑﻄﻪ‬
‫ﻋﺠﻴﺐ ﺟﺎﻟﺒﯽ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﮐﻤﯽ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﺎﺩﺭ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪﯼ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻧﻘﺸــﯽ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﯼ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺫﻫﻦ‬
‫ﻣﻦ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﻣﻦ ﺗﻮﯼ ﺫﻫﻦﺍﻡ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺁﺩﻡﻫﺎ ﻣﻼﻗﺎﺕ‬
‫ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺍﯼﺍﻡ ﻋﺠﻴﺐ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺐ‪ ،‬ﺑﻪﻧﻈﺮﻡ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺗﺎ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﺻﻠﯽ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺶﻫﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﮔﺎﻫﯽ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻢ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﺎﺧﺖ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻭﺷﮑﻞ ﺭﺍﺿﯽ ﻫﺴﺘﯽ؟‬
‫ﺁﺭﻩ‪ ،‬ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻫﺴــﺘﻢ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰﺵ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ ﮐﺎﺭﺳﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﺍﻻﻥ ﻫﺴﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺐ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﮐﺮﺍﻥ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺧﻮﺩﺕ‬
‫ﻫﻢ ﮐﻪ ﺭﻭﺯ ﺍﻓﺘﺘﺎﺣﻴﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷـﺘﯽ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻧﻈﺮﺕﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻋﺎﻟﯽ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺍﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ‬
‫ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻢ ﺩﺭ ﻣـﻮﺭﺩ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﺯ ﺗﻮ ﺳـﻮﺍﻝ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﻓﮑﺮ‬
‫ﺟﺎﺧﻮﺭﺩﻡ!‬
‫ﻏﺼﻪ ﺧﻮﺭﺩﯼ؟ ﺑﺎﻭﺭﺕ ﻣﯽﺷــﻮﺩ‪ ،‬ﺷﻮﻫﺮﻡ ﮐﮑﺶ ﻫﻢ‬
‫ﻧﮕﺰﻳﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﺪﺭﻳﮏ ﺧﻮﺷﺶ ﻧﻤﯽﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺳﺪﺭﻳﮏ ﺧﻮﺷﺶ ﻧﻤﯽﺁﻣﺪ؟ ﭼﺮﺍ؟ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺑﻪﻧﻈﺮﺵ‬
‫ﺧﻮﺷﮕﻞ ﺑﻮﺩ؟‬
‫ﺯﻳﺎﺩﯼ ﻧﺮﻡ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺧﺘﺮﻫﺎ ﻫﻢ ﺩﻭﺳﺖﺍﺵ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﮑﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺷﻮﻫﺮﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳﺪﺭﻳﮏ ﺭﻓﺖ ﺣﺴﺎﺑﯽ ﺧﻮﺷﺤﺎﻝ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺪﺭﻳﮏ ﺁﺩﻡ ﻣﻌﻘﻮﻝ ﻭ ﺑﺮﺍﺯﻧﺪﻩﺍﯼ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺁﺭﻩ‪ ،‬ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺷـﺎﻳﺪ ﭼﻮﻥ ﻭﺭﺯﺷـﮑﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺁﺩﻡﻫﺎﯼ ﮐﻤﯽ ﻣﺜﻞ ﺍﻭ‬
‫ﻭﺭﺯﺷﮑﺎﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻭﺍﻳﻞ ﮐﺘﺎﺏ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﻣﻬﻢ ﻧﺒﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺍﺯ ﺩﻭﺭ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺑﺸﻮﺩ ﺧﻮﺷﺤﺎﻝ ﻫﻢ ﻣﯽﺷﺪﻡ‪،‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺁﺧﺮ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﺻﻼ ﺩﻝﺍﻡ ﻧﻤﯽﺧﻮﺍﺳﺖ ﺑﺮﻭﺩ‪.‬‬
‫ﭘــﺲ ﺑﺮﺍﯼ ﺳــﺪﺭﻳﮏ ﮔﺮﻳﻪ ﮐﺮﺩﯼ‪ .‬ﺑــﺮﺍﯼ ﺩﺍﻣﺒﻠﺪﻭﺭ‬
‫ﭼﻄﻮﺭ؟‬
‫ﻧﻪ‪ ،‬ﺩﺍﻣﺒﻠﺪﻭﺭ ﭘﻴﺮﻣﺮﺩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻋﻤﺮﺵ ﺭﺍ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻭﺍﻗﻌﺎ‬
‫ﮔﺮﻳﻪ ﻧﮑﺮﺩﻡ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺕ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻭﻗﺘﯽ‬
‫ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺟﺎﺩﻭ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﯽ‪ ،‬ﻫﺮ ﮐﺎﺭﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﯽ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺪﻫﯽ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ ﺑﺪﻫﯽ؟‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻳﮏ ﻣﺸﮑﻞ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻭﻝ‬
‫ﺩﺳــﺖ ﻭ ﭘﺎﯼ ﻣﻦ ﺭﺍ ﺑﺴﺖ‪ .‬ﻣﺸﮑﻞ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﺩﻭ‬
‫ﭼﻪ ﮐﺎﺭﻫﺎﻳﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺸــﮑﻞ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ‬
‫ﮐﺎﺭﻫﺎﻳﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦﻃﻮﺭ ﭘﺎﺭﺍﻣﺘﺮﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺠﺒــﻮﺭﯼ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﯽ ﻭ ﺗﻮ ﺍﻳﻦ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ‬
‫ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺑﺴﺎﺯﯼ‪ .‬ﺩﺭ ﻏﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ‪ ،‬ﺩﺭﮔﻴﺮﯼ ﺗﻮﯼ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﯼ ﻭ ﻭﻗﺘﯽ ﺩﺭﮔﻴﺮﯼ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﯽ ﻫﻢ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮﺩﻥ ﻧﺪﺍﺭﯼ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻭﻗﺘﯽ ﮐﺴﯽ ﻣﯽﻣﻴﺮﺩ ﻭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﺎ ﺟﺎﺩﻭ‬
‫ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺯﻧـﺪﻩﺍﺵ ﮐﺮﺩ ﺩﻳﮕـﺮ ﺍﺯ ﺍﺣﺴﺎﺳـﺎﺕ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬
‫ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺧﺒﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺩﻗﻴﻘﺎ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﻮ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﯼ ﻭ‬
‫ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩﺕ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﻧﮓ ﺩﺍﺩﻩﺍﯼ ﺧﻮﺩﺕ ﺭﺍ ﺑﺸـﻮﺩ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎ ﺩﻳﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺷﺨﺼﻴﺘﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺧﻮﺩﺕ‬
‫ﺗﻮ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﻫﺴـﺖ؟ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﺕ ﭼﻄـﻮﺭ؟ ﻭ ﺍﺯ‬
‫ﺁﺩﻡﻫﺎﯼ ﺩﻭﺭﻭﺑﺮﺕ؟‬
‫ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﻫﺮ ﺳــﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﺻﻠﯽ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﻳﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺷــﺨﺼﻴﺖ ﻣﻦ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﻣﺎﻳﻮﻧﯽ ﺧﻴﻠﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺧﻮﺩﻡ‬
‫ﺍﺳﺖ؛ ﭼﻮﻥ ﻣﻦ ﻫﻢ ﺣﺴﺎﺑﯽ ﺧﺮﺧﻮﺍﻥ ﺑﻮﺩﻡ‪.‬‬
‫ﻫﺮﯼ ﭼﻪﻃﻮﺭ؟ ﻫﺮﯼ ﻫﻢ ﺷﺒﻴﻪ ﺧﻮﺩﺕ ﻫﺴﺖ؟‬
‫ﻫﺮﯼ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮐﺎﻣﻼ‬
‫ﺧﻴﺎﻟﯽ ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺁﺩﻡﻫﺎﯼ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺍﺩﻋﺎ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﻫﺮﯼ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻫﻤﻪﺍﺵ ﺍﺭﺍﺟﻴﻒ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑـﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔـﺮ ﺍﺯ ﺁﺩﻡﻫﺎﯼ ﺩﻭﺭﻭﺑﺮﺕ ﺍﺟـﺎﺯﻩ ﺩﺍﺩﯼ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺘﺎﺏ ﺁﺧﺮ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺍﻧﻨﺪ؟‬
‫ﻳﮏ ﻧﻔﺮ؛ ﺷﻮﻫﺮﻡ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﻫﺎﯼ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﻳﺖ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ؟‬
‫ﺧــﺐ‪ ،‬ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕــﺮ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻴﭻﮐﺪﺍﻡ‬
‫ﺭﺍ ﻧﺨﻮﺍﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺣﺎﻻ ﻫﺴــﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻫﻔﺘﻤﯽ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻔﺲﻫﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﻫﺮﯼﭘﺎﺗﺮ ‪۲‬‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﻠﻴﺸﻪﻫﺎ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﺎﺭﻩﻫﺎﯼ ﻣﺮﺩﻩ‬
‫ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻧﺴﻞ ﺑﻠﺮ ﺭﺍ‪ -‬ﭼﻪ ﮐﻮﺩﮎ ﻭ ﭼﻪ ﺑﺰﺭﮔﺴﺎﻝ‪ -‬ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖﻫﺎ ﻓﺮﺍﺭﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺟﺎﺩﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺍﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦﻻﺩﻥ ﻫﻢ ﻳﮏﺟﻮﺭﻫﺎﻳﯽ ﺟﺎﺩﻭﮔﺮ ﺳﻴﺎﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﮐﺴﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﻔﮑﺮ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﻭ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﺎﻳﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻗﺪﺭﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻳﺎﺯﺩﻫﻢ ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﮔﺬﺍﺷﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻏﻴﺮﻋﺎﺩﯼ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﺸــﺘﯽ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺍﻭ‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺴــﻠﺢ ﺑﻪ ﭼﺎﻗﻮﻫﺎﯼ ﻣﺪﻝ‬
‫ﺍﺳــﺘﻨﻠﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺎﺭﯼ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺝﻫــﺎﯼ ﺩﻭﻗﻠﻮ ﺯﻧﺪﻩ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﭼﺸﻢ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﻓﺮﻭ ﺑﺮﻳﺰﺩ‪.‬‬
‫ﻭ ﺑﻌــﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻦﻻﺩﻥ ﺑﺴــﺎﻥ ﻳﮏ‬
‫ﺭﻭﺡ ﺩﻭﺩ ﺷــﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﮐﺠﺎ‬
‫ﺭﻓﺖ؟ ﺑﻪ ﻏﺎﺭﻫﺎﯼ ﻣﺮﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﻭ ﭘﺎﮐﺴــﺘﺎﻥ؟ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ‪ .‬ﻳــﺎ ﻧﮑﻨﺪ ﺍﻭ ﻭ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺳﻴﺎﻫﺶ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺩﺷﻤﻨﺎﻧﯽ‬
‫ﺷــﺪﻧﺪ ﮐــﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺎ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺑــﻪ ﭘﺎﺭﺍﻧﻮﻳﺎﯼ ﻣــﺎ ﺩﺍﻣــﻦ ﻣﯽﺯﻧﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺭﻭﻳﺎﻫﺎﯼﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫ﺑﺴــﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻣﻮﺳﺴــﺎﺕ ﻭ ﻣﮑﺎﻥﻫﺎ‬
‫ﺩﺭ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﻣﺪﺭﻥ‬
‫ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺜﺎﻝ‪ ،‬ﻗﻄﺎﺭ ﻫﺎﮔﻮﺍﺭﺗﺰ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﺴﺘﮕﺎﻩ ﮐﻴﻨﮕﺰ ﮐﺮﺍﺱ ﻣﯽﺭﻭﺩ )ﻳﮑﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﯼ ﺑﻤﺐﮔﺬﺍﺭﯼ ‪ ۷‬ﺟﻮﻻﯼ(‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﮑﺎﻥﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺟﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺩﻧﻴﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬
‫ﻭ ﭘﺮﻣﺴﺎﻟﻪ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺩﺭﻭﻥ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﮐﺴﺎﻟﺖﺁﻭﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺩﻧﻴﺎﯼ ﻗﺎﺑﻞﺩﺳﺘﺮﺱ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﺎﺭﻭ ﻭ ﭘﻮﺩﺭ ﺟﺎﺩﻭﮔﺮﯼ ﻫﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻬﺶ ﺭﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺗﻴﺰﺑﻴﻨﯽ ﻭﺯﺍﺭﺕ‬
‫ﺳــﺤﺮ ﻭ ﺟــﺎﺩﻭ ﺑﺮﻣﯽﮔــﺮﺩﺩ ﻭ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮﺭ ﺑﻪ ﺩﺳــﺖﮐﺎﺭﯼ‬
‫ﺣﺎﻓﻈﻪﻫﺎ ﺗﻮﺳــﻂ ﺟﺎﺩﻭﮔﺮﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﯽﺗﻮﺟﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﺧﻮﺍﺏ ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﻩ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻴﺪ‪...‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﻓﻪﮔﻮﻳﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺟﯽ‪.‬ﮐﯽ‪.‬ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﻣﺎ ﺭﺍ ﮐﺎﻟﺒﺪﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﮐﺎﻟﺒﺪﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩ ﺗﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺳــﺮﯼ ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺷــﺘﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻴﺶ‪ -‬ﻳﺎ ﮐﻢ‪ -‬ﺍﺯ‬
‫ﺁﻥﭼﻪ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺣﮑﺎﻳﺎﺗﯽ ﻣﻌﺼﻮﻡ‬
‫ﻭ ﺍﻏﻮﺍﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﺯ ﻋﺼﺮ ﻣﺎ؛ ﺣﮑﺎﻳﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﺑﭽﻪﻫﺎ‬
‫ﻭ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺧﻮﺩﻡ ﻋﺎﺷﻖﺍﺵ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺳﺎﺩﻩﺍﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﺭ ﺑﻪ ﺩﻧﻴﺎﻳﯽ‬
‫ﺗﺸــﻮﻳﻖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨــﺪ ﻭ ﺍﺗﻔﺎﻕ‬
‫ﻣﯽﺍﻓﺘﻨﺪ؛ ﺩﻧﻴﺎﻳﯽ ﮐﻪ‪ ،‬ﺍﻳﻦﻃــﻮﺭ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺣﺘﯽ‬
‫ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﻨﺘﺸــﺮ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻴﭻﮐﺲ ﻫﻢ‬
‫ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﺸﺎﻥ ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫*ﺁﻧﭽﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻳﺪ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﻧﺎﻳﺠﻞ ﻓﺎﺭﻧﺪﻳﻞ ﺩﺭ‬
‫ﺩﻳﻠﯽ ﺗﻠﮕﺮﺍﻑ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۹۰‬‬
‫‪U¼ÈdOB öO ∫tLłdð Ø q¹b —U q−¹U‬‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﺛﺎﺭ ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ »ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﻫﺎ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ‬
‫ﮐﺘﺎﺏﻧﺨﻮﺍﻥ«ﺍﺳﺖ؛ﭼﺮﺍﮐﻪﺻﺪﺍﻗﺖﺣﺴﺮﺕﺑﺎﺭﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩﺍﺵ‬
‫ﺭﺍ ﺣﺲ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺩﻧﻴﺎﯼ ﺍﻭ ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﺗﺨﻴﻠﯽ ﺑﺎﺷــﺪ ﻭ ﭼﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻮﻕ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻋﻄﺶﺷﺎﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻣﺮ ﻏﻴﺮﻭﺍﻗﻌﯽ ﻓﺮﻭﺑﻨﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺧﻼﺻﻪ‬
‫ﺑﺪﯼ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻠﺮ ﻧﻴﺴــﺖ‪ .‬ﻫﺴﺖ؟ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‬
‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﮐﻠﻤﻪ ﻓﺮﺍﺭ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﻫﺴــﺘﻨﺪ؛ ﻣﺸﺨﺼﺎ‬
‫ﻧﺴﻠﯽ ﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻠﺮ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﺭﺯﻭﯼ ﻓﺮﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺐ‪ ،‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺍﺷﺘﺒﺎﻫﯽ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺑﻠﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺪﺕ ‪ ۱۰‬ﺳــﺎﻝ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﻫﺎ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺑﺎﻟﻎ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‬
‫ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻓﺮﺍﺭ ﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻪ ﻇﻬﻮﺭ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺮﺍﻳﯽ ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﯽ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﻟﺮﺩ ﻭﻟﺪﻣﻮﺭﺕ ﻣﺎ ﺷﺨﺼﻴﺘﯽ ﻣﺘﻌﺼﺐ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻴﺘﯽ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺍﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦﻻﺩﻥ ﺭﺍ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﯽﺩﻫﻴﻢ؛ ﺷﺨﺼﻴﺘﯽ‬
‫ﺳﺮﺩ‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎﻧﯽ ﻣﺎﻭﺭﺍﺀﺍﻟﻄﺒﻴﻌﯽ ﮐﻪ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﯼ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺯﻭﺍﻝ‬
‫ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺗﻴﮏ ﻭ ﭘﺴﺎﺭﻭﺷﻨﮕﺮﯼ ﻏﺮﺏ ﺭﺍ ﺗﺎﺏ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺗﺮ‪ /‬ﺑﻠﺮ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻭﻟﺪﻣﻮﺭﺕ‪ /‬ﺑﻦﻻﺩﻥ ﭼﻴﺰﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻣﺜﻞ ﻧﺰﺍﻉﻫﺎﯼ ﺑﺎﺳــﺘﺎﻧﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻴﺮ ﻭ ﺷــﺮ‪ ،‬ﺭﻭﺷﻨﺎﻳﯽ ﻭ‬
‫ﺳﻴﺎﻫﯽ ﻭ ﻋﺸﻖ ﻭ ﻧﻔﺮﺕ‪.‬‬
‫ﻫﺮﯼ‪ /‬ﺗﻮﻧﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺸﻖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ‬
‫ﺣﻔﻆ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﺷــﻮﺩ ﮐﻪ ﻋﺸﻖ ﻗﻮﯼﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺮﮒ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻗﻴﺎﺱ ﺗﻤﺜﻴﻠﯽ ﺟﻮﺍﺏ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﭼﺮﺍﮐﻪ ﺁﻳﻴﻦ ﻭ‬
‫ﻣﺴﻠﮏ ﺍﻟﻘﺎﻋﺪﻩ ﻣﺮﮒ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ‪» :‬ﺑﺨﺶ‬
‫ﻋﻤﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﻣﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺮﮒ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺮﮒ ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﻫﺮﯼ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﺩﻟﻤﺸﻐﻮﻟﯽ ﻭﻟﺪﻣﻮﺭﺕ ﻓﺎﺋﻖ ﺁﻣﺪﻥ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻣﺮﮒ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﮕﯽ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺘﯽ‪ ،‬ﻫﺪﻑ ﻫﺮ ﺁﺩﻣﯽ ﺑﺎ ﺑﻪ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ادب ﺟﻬﺎن‬
‫‪ ۱۵‬ﺟﻮﻻﯼ ‪ ، ۲۰۰۷‬ﺩﻳﻠﯽﺗﻠﮕﺮﺍﻑ‬
‫ﺍﺯ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﻪﺯﻭﺩﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﺟﺪﻳﺪ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻧﮕﺎﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻫﻔﺘﻪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻭﻗﺘﯽ ﺑﺎ ﺑﻠﻮﻣﺰﺑﺮﯼ‪،‬‬
‫ﻧﺎﺷــﺮ ﮐﺘﺎﺏ‪ ،‬ﺣﺮﻑ ﺯﺩﻡ ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﻗﻴﻖ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺧﺒﺮ‬
‫ﻧﺪﺍﺷــﺖ‪ .‬ﺯﻥ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﻧﺸﺮ ﺍﺻﻼ‬
‫ﺧﺒﺮ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻭ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﺸﻤﻴﻦ‬
‫ﮐﺘــﺎﺏ؛ ﻳﻌﻨﯽ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺷــﺎﻫﺰﺍﺩﻩ‬
‫ﺩﻭﺭﮔﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺠﻴﺐ ﺍﺳﺖ؛ ﭼﻮﻥ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎ ﻫﻤﻪ‪ -‬ﺍﺯ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺭﺳــﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺩﻧﻴﺎﯼ ﻧﺸــﺮ‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺖ‬
‫ﺧﺮﻳــﺪﺍﺭ ﮐﺘــﺎﺏ‪ -‬ﻫﻤﻴﻦﮐــﻪ ﺟﯽ‪.‬ﮐﯽ‪.‬‬
‫ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﺍﻧﮕﺸــﺖﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺭﻭﯼ ﮐﻴﺒﻮﺭﺩ‬
‫ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ ﺧﺒﺮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦﮐﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮐﺘﺎﺏ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻴﺠﺎﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺍﻣﻦ ﻣﯽﺯﻧﺪ‪...‬‬
‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﻣﺮﮒ ﻗﺮﻳﺐﺍﻟﻮﻗﻮﻉ‬
‫ﻫﺮﯼ ﺩﺭ »ﭘﺎﺗﺮ ‪ «۷‬ﺷــﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺻﻠﻴﺐ‬
‫ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻥ ﻋﻴﺴﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﺍﯼ ﺑﺎ ﺟﺎﻧﺎﺗﺎﻥ ﺭﺍﺱ ﮔﻔﺘﻪ‪:‬‬
‫»ﻭﻗﺘﯽ ﺗﻤــﺎﻡﺍﺵ ﮐﺮﺩﻡ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮ ﻫﺘﻠﯽ ﺑــﻮﺩﻡ‪ ،‬ﺍﺯ ﺗﻪ ﺩﻝ‬
‫ﻫﻖﻫﻖ ﻣﯽﺯﺩﻡ‪«.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺑﻪ ﺍﺻﺎﻟﺖ ﺩﺭ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺑﻬﺎ ﻣﯽﺩﻫﻴﻢ‬
‫ﻭ ﺷــﺎﻳﺪ ﺩﺭﺧﻮﺍﺳــﺖ ﺻﺎﺩﻗﺎﻧﻪ ﻣــﺎ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﻣــﺪ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﻫﺮﻭﻟﺪ ﺑﻠﻮﻡ‪ ،‬ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻳﻴﻞ ﻭ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺍﺩﺑﯽ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﺮ ﺫﻫﻦ ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﻓﻘﻂ ﮐﻠﻴﺸﻪﻫﺎ‬
‫ﻭ ﺍﺳــﺘﻌﺎﺭﻩﻫﺎﯼ ﻣﺮﺩﻩ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﻫﻴﭻ ﺳــﺒﮏ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪«.‬‬
‫ﺍﯼ‪.‬ﺍﺱ‪.‬ﺑﺎﻳﺎﺕ‪ ،‬ﺭﻣﺎﻥﻧﻮﻳﺲ ﺑﺮﻧﺪﻩ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﺑﻮﮐﺮ ﻫﻢ ﺟﻬﺎﻥ‬
‫ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﺭﺍ ﻳﮏ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺳــﺘﻪ ﺩﻭﻡ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﭼﻬﻞﺗﮑﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺍﻧﻪﺍﯼ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﻮﺗﻴﻒﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﺍﺩﺑﯽ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺑﻪﻋﺎﺭﻳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺁﻥ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺁﺩﻡﻫﺎﻳﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺧﻴﺎﻟﯽﺷﺎﻥ‬
‫ﺑﺎ ﮐﺎﺭﺗﻮﻥﻫﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﻭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﺁﺑﮑﯽ ﻭ ﺍﻏﺮﺍﻕﺷﺪﻩ ﻭ‬
‫ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺧﺎﻟﻪﺯﻧﮑﯽ ﺁﺩﻡﻫﺎﯼ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﮔﺮﻩ ﺧﻮﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﺩﻭﺭﻩ ﺳﻴﺎﺳــﯽ ﺭﻣﺎﻥﻧﻮﻳﺲﻫﺎﻳﯽ ﮔﻴــﺮﺵ ﻣﯽﺁﻳﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻻﻳﻖﺍﺵ ﺍﺳــﺖ‪ :‬ﺩﻭﺭﻩ ﭼﺮﭼﻴﻞ ﺟﻮﺭﺝ ﺍﻭﺭﻭﻝ ﻭ ﺁﺭﺗﻮﺭ‬
‫ﮐﻮﺳﺘﻠﺮ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺗﺎﭼﺮ ﻣﺎﺭﺗﻴﻦ ﺍﻳﻤﻴﺲ ﻭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻠﺮ‬
‫ﺟﯽ‪.‬ﮐﯽ‪.‬ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﺭﺍ‪.‬‬
‫ﺩﻭﺭﻩ ‪ ۱۰‬ﺳــﺎﻟﻪ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﯼ ﺑﻠﺮ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ‬
‫ﺩﻭﺭﻩ ‪ ۱۰‬ﺳــﺎﻟﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ؛ ‪.۱۹۹۷-۲۰۰۷‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﮕﻮﻳﺪ؟ ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺑﻠﻮﻡ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺳﻴﻨﻤﺎى ﺟﻬﺎن‬ ‫‪۹۱‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﯼ ﮐﺎﺭ ﭼﺸﻢﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺷﺒﻜﻪﺍﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ‬
‫ﺑــﻮﺩ ﺗﺎ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗــﺮ ﺭﺍ ﺑﺨﺮﺩ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﻧﺸﺎﻥ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻫﻴﭻ‬
‫ﺷﺒﮑﻪﺍﯼ ﭘﺎ ﭘﻴﺶ ﻧﮕﺬﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﻬﻴﻪﮐﻨﻨﺪﻩﻫﺎﯼ‬
‫ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽ ﺩﺳﺖﺑﻪﮐﺎﺭ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﺮﻳﺲ ﮐﻠﻤﺒﻮﺱ‪ ،‬ﺑﯽﺷﮏ ﺻﺪﺍﯼ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ‬
‫ﺧﻴﻠﯽﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻋﺸــﺎﻕ ﺳــﻴﻨﻪﭼﺎﮎ ﻫــﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‪،‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺨــﺎﺏ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧــﯽ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎﺭ ﮐــﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫»ﺧﻮﺏ« ﺩﺭ ﮐﺎﺭﻧﺎﻣﻪﺍﺵ ﺩﻳﺪﻩ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺭﺍﺿﯽ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺍﻳﻦﻫﻤﻪ‪ ،‬ﭼﺸﻢﺑﻪﺭﺍﻩ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ »ﻫﺮﯼﭘﺎﺗﺮ« ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﺯﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺭﺳــﻤﺎ ﻧﺎﻡ ﻭ ﻋﮑﺲ »ﺩﺍﻧﻴﻞ ﺭﺍﺩﮐﻠﻴﻒ« ﺍﻋﻼﻡ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻔﺴﯽ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺁﺳﻮﺩﮔﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﭘﺴﺮﯼ ﺑﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﻧﻘﺶ ﻫﺮﯼﭘﺎﺗﺮ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﯼ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻫﺎﻳﺶ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺁﻥ ﻋﻴﻨﮏ ﮔﺮﺩ‬
‫ﻭﻗﺘﯽ ﺭﻭﯼ ﭼﺸﻢﻫﺎﻳﺶ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺩﻳﮕﺮ ﮐﺴﯽ ﺷﮏ‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﺩﻭﮔﺮﺯﺍﺩﻩ ﻋﻴﻨﮑﯽ‪ ،‬ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎﯼ ﮐﺎﻏﺬﯼ ﭘﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺩﻧﻴﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ‪ ،‬ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺘﺪﺍﯼ‬
‫ﻧﻔﺲﻫﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﻫﺮﯼﭘﺎﺗﺮ ‪۳‬‬
‫ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺧﺒﺮﻫﺎﯼ ﻏﻴﺮﺭﺳﻤﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻓﻴﻠﻢ ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﭼﺸﻢﺑﻪﺭﺍﻩ ﺩﻳﺪﻥ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﯼ ﻣﺤﺒﻮﺏﺷﺎﻥ ﺩﺭ‬ ‫ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﻳﮏ ﺭﻭﻳﺎﯼ ﺗﺒﺎﻩﺷﺪﻩ‬
‫ﮐﺘﺎﺏ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯽﺻﺒﺮﺍﻧﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪» .‬ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺳﻨﮓ ﺟﺎﺩﻭ« ﺭﻭﯼ ﭘﺮﺩﻩ ﺳﻴﻨﻤﺎﻫﺎ‬ ‫ﻭﺍﻗﻌﻪﻧﮕﺎﺭﯼ ﭘﻨﺞ »ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ« ﺭﻭﯼ ﭘﺮﺩﻩ ﺳﻴﻨﻤﺎ‬
‫ﺭﻓﺖ ﻭ ﺧﻮﺍﻧﻨــﺪﮔﺎﻥ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻳﺪﻥ ﻧﺴــﺨﻪ‬ ‫× ‪—“¬ s‬‬
‫ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽﺍﺵ ﺻﻒ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ‬
‫ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻫﺮﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺭﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻭ ﻧﻮﻳﺴــﻨﺪﻩ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ‬ ‫ﺧﻴﻠﯽ ﺍﺯ ﭘﺴــﺮﺑﭽﻪﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺷــﺎﻫﺪ‬
‫ﻓﻴﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﺭﻭﯼ ﭘﺮﺩﻩ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﮐﺴﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ‬ ‫ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ »ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺳﻨﮓ ﺟﺎﺩﻭ« ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮﯼ ﻧﺒﻮﺩ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ »ﺧﻴﺎﻝ« ﺧﻮﺩ ﻣﺠﺴﻢ‬ ‫ﺭﺍ ﺧﺮﻳﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﺎﺯﻩ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭼﻪﮐﺴﯽ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻣﻮﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺻﺎﻑ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺭﻳﺨﺘﻪ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪» .‬ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺳﻨﮓ ﺟﺎﺩﻭ« ﺧﻼﺻﻪ ﺭﻣﺎﻥ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺑﺴﺎﺯﺩ؟ ﻧﺎﻡ ﻫﻤﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥﻫﺎﻳﯽ‬ ‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺭﻭﯼ ﭘﻴﺸﺎﻧﯽﺷﺎﻥ ﻭ ﻋﻴﻨﮏﻫﺎﯼ ﮔﺮﺩﯼ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺴــﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ ﺭﻣﺎﻥ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﮐﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﻓﻴﻠﻤﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ‪ ،‬ﻳﺎ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺯﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺒﻴﻪ »ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ« ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﻭﻗﺘﯽ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺩﻭ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺴﺨﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽ‬ ‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻓﻬﺮﺳــﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺪﺕﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﻳﻌﻪ‬ ‫ﻣﻴﻬﻤﺎﻥﻫﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺍﺭﯼ‬
‫ﻏﺎﻳﺐ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽﻫﺎ ﻫﻤﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ‬ ‫ﺩﻫﻦ ﺑﻪ ﺩﻫﻦ ﭼﺮﺧﻴﺪ ﮐﻪ »ﺍﺳــﺘﻴﻮﻥ ﺍﺳﭙﻴﻠﺒﺮﮒ«‬ ‫ﻣﺸــﮑﯽ ﭘﻴﺎﺩﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﭘﺴــﺮﺑﭽﻪﻫﺎ ﺍﺯ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺑــﻪ ﮔﺮﺩﻥ ﮐﺮﻳﺲ ﮐﻠﻤﺒﻮﺱ ﺑﻴﻨﺪﺍﺯﻧﺪ ﻭ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ »ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ« ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺟﻴﻎ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﮑﺎﺱﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﻓﺘﺘﺎﺡ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺍﻭ ﺑﺰﺭﮒﺗﺮﻳﻦ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ‬ ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺭﺍ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺗﻬﻴﻪﮐﻨﻨﺪﻩ‬ ‫ﻓﻴﻠﻢ ﺟﻨﺠﺎﻟﯽ ﺭﺍ ﺛﺒﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﮑﺲﻫﺎﯼ ﺩﺭﺟﻪﻳﮑﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻢ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻪﺍﯼ ﺑﻪ ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻭ‬ ‫ﻓﻴﻠﻢ ]ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻫﻴﻤﻦ[ ﺑﻪﺳــﺮﻋﺖ ﺍﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺭﺍ ﺗﮑﺬﻳﺐ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﭘﺴــﺮﮎﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺩﻝﺷﺎﻥ‬
‫ﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﺪﻫﺪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺭﺍ‬ ‫ﮐﺮﺩ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺍﺳــﭙﻴﻠﺒﺮﮒ‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮﺍﺳــﺘﻪ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺭﺍ‬ ‫ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺖ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺩﻭﺭ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﮐﻠﻤﺒﻮﺱ ﺑﺴﭙﺎﺭﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻥﻃﻮﺭ ﮐﻪ ﺧﻮﺩﺵ ﺩﻭﺳــﺖ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻭ ﻧﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺟﺎﺩﻭﮔﺮ ﻋﻴﻨﮑﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺻﺪﺍﯼ ﺑﻠﻨﺪ ﺩﺍﺩ ﻣﯽﺯﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺮﻳﺲ ﮐﻠﻤﺒﻮﺱ ﮐﻪ ﮔﻤﺎﻥ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ‬ ‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻬﻴﻪﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﮐﻪ ﻧﻮﺷــﺘﻦ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﮐﺴﯽ‬ ‫ﺁﻥﺭﻭﺯ‪ ،‬ﻳﮑﺸﻨﺒﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ ‪ ۲۰۰۱‬ﺑﻮﺩ‪...‬‬
‫»ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺳــﻨﮓ ﺟﺎﺩﻭ« ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳــﻴﻨﻤﺎ‬ ‫ﺩﻳﮕﺮ ]ﺍﺳﺘﻴﻮﻥ ﮐﻼﻭﺯ[ ﺳﻔﺎﺭﺵ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻋﻤﻼ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺩﻭﭼﻨﺪﺍﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺒﻮﺩ؛ ﺍﻣﺎ ﻓﮑﺮ ﮐﺮﺩ‬ ‫ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧــﺮﻩ‪ ،‬ﻗﺮﻋﻪ ﻓﺎﻝ ﺑﻪﻧﺎﻡ »ﮐﺮﻳﺲ ﮐﻠﻤﺒﻮﺱ«‬ ‫»ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ« ﺯﻭﺩ ﻣﺸــﻬﻮﺭ ﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽﺷــﻮﺩ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻌﺪﯼ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺩﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﻓﺘﺎﺩ ﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺳــﺎﺧﺖ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻳﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥﻫﺎ‬ ‫ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻧﺪﻧــﺪ ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩﺍﺵ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﻫﺎﯼ ﻓﻴﻠﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺒﻮﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﺳﺘﻴﻮﻥ ﮐﻼﻭﺯ‪،‬‬ ‫ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ »ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ«ﺍﺵ ]‪ [۱۹۹۰‬ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮﺍﻥ‬ ‫ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻧﻘﺪ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪﺍﺵ ﺭﺍ ﻳﮏﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ ﮐﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺯﻳﺎﺩﯼ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﮐﻤﯽ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﯽ‪.‬‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ ﻭ ﻧﻘﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺍﺷــﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫»ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺗﺎﻻﺭ ﺍﺳــﺮﺍﺭ« ﻳﮏﺳــﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺳﻨﮓ‬ ‫ﮐــﯽ‪ .‬ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﮐﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻧﺴــﺨﻪ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﯼ ﺍﻳﻦ ﺭﻣﺎﻥ ﺩﻧﺒﺎﻟﻪﺩﺍﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺎﺩﻭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪ ،۲۰۰۲‬ﺑﻪﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﺭﺁﻣــﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﺳــﻴﻨﻤﺎﻳﯽ ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﺶ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻋﻤﻼ ﺭﻭﯼ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎ ﻭ ﻧﻘﺪﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﻥ ﺳــﻨﮓ ﺟﺎﺩﻭ ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻣﺎﺩﻩ‬ ‫ﻧﻈــﺎﺭﺕ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﺴــﺨﻪ ﻧﻬﺎﻳﯽ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣــﻪ ﺍﺯ ﺯﻳﺮ‬ ‫ﺧﻮﺍﻧﺪﻧــﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺻﺮﺍﻓﺖ ﺳــﺎﺧﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺷﻨﺎﻡﻫﺎﯼ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺭﺍ ﻧﺜﺎﺭ ﮐﻠﻤﺒﻮﺱ ﻭ ﺩﻳﻮﻳﺪ‬ ‫ﺩﺳﺖ ﺍﻭ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺷﺎﻳﻌﻪﻫﺎ ﺧﺒﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬ ‫»ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ« ﺍﻓﺘﺎﺩﻧــﺪ‪ .‬ﺗﻬﻴﻪﮐﻨﻨﺪﻩﻫﺎ ﺩﺳــﺖﺑﻪﮐﺎﺭ‬
‫ﻫﻴﻤــﻦ ﮐﻨﻨﺪ؛ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﮐﻤﺎﻝ ﺗﻌﺠﺐ‪» ،‬ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺗﺎﻻﺭ‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﻣﻬﺮ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺑﺮ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ »ﺍﺳﺘﻴﻮﻥ‬ ‫ﺷــﺪﻧﺪ ﻭ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﺳــﻴﻨﻤﺎﻳﯽ‬
‫ﺍﺳــﺮﺍﺭ« ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﻭﻝ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦﻳﮑﯽ ﻫﻢ ﺍﻟﺒﺘﻪ‬ ‫ﮐﻼﻭﺯ« ﻧﺰﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺑﺎﺭ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺘﯽ ﮐﻪ »ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻫﻴﻤﻦ«‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺭﻣــﺎﻥ ﺩﻧﺒﺎﻟﻪﺩﺍﺭ ﺁﻣﺎﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺭﻣــﺎﻥ ﻓﺎﻧﺘﺰﯼ »ﺟﯽ‪.‬‬
‫ﻓﻴﻠــﻢ »ﺧﻮﺏ« ﻧﺒﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺩﺳــﺖﮐﻢ ﻣﯽﺷــﺪ ﺗﺎ ﺁﺧﺮ‬ ‫ﻣﯽﺧﻮﺍﺳــﺘﻪ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩﺍﺵ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﯽ ﮐﺮﺩﻩ‬ ‫ﮐــﯽ‪ .‬ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ« ﺗﺎ ﻣﺪﺕﻫﺎ ﭘﺮﻓﺮﻭﺵﺗﺮﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﻳﺶ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﺩﻫﺎﯼ ﻋﻤﺪﻩﺍﯼ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺩ ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﯽﺩﺍﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞﮐﺮﺩﻥ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﮔﺮﺩ ﭘﺎﻳﺶ ﻧﻤﯽﺭﺳــﻴﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﮐﺎﺭ ﺭﺍ‬
‫ﮐﻪ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽ ﺳﻨﮓ ﺟﺎﺩﻭ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺭﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺳــﻴﻨﻤﺎﻳﯽ ﮐﺎﺭ ﺁﺳــﺎﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ‬ ‫ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽﺍﺵ ﺭﺍ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ »ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺗﺎﻻﺭ ﺍﺳﺮﺍﺭ« ﻫﻢ ﻭﺍﺭﺩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﯽ ﺍﺯ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻻﺑﺪ‪ ،‬ﺣﺬﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ‬ ‫ﺑﺨﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻤﯽ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺭﻗﻤﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﺷﺮ ]ﺑﻠﻮﻣﺰﺑﺮﯼ[‬

‫ﻭ ﺷﺎﻫﺰﺍﺩﻩ ﺩﻭﺭﮔﻪ[ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺳﭙﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﻫــﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨــﻮﺱ«‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺁﻥﻗﺪﺭ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺸــﻮﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻤــﯽ ‪ ۱۳۸‬ﺩﻗﻴﻘﻪﺍﯼ‬
‫ﺧﻼﺻــﻪ ﮐﺮﺩ؛ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩﺗﺮ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻢ ﭼﻬﺎﺭﻡ‬
‫]ﻫــﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺟﺎﻡ ﺁﺗﺶ[ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﮔﻠﺪﻧﺒﺮﮒ ﻭ ﻳﺘﺲ‪،‬‬
‫ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻫﻤﻪ ﺗﻼﺵﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺴﺘﻪﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻣﯽﺷــﻮﺩ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﺮﺩ‪،‬‬
‫ﺭﻭﯼ ﭘﺮﺩﻩ ﺑﻴﺎﻭﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﺻﺮﺍﺭﯼ ﺭﻭﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻫﻤﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ‬
‫ﺷﮕﻔﺖﺍﻧﮕﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﺩﺭ ﺭﻣﺎﻧﺶ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﭘﺮﻭﭘﺎﻗﺮﺹ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻫﻢ‬
‫ﺩﻳﮕــﺮ ﺩﻝ ﻭ ﺩﻣﺎﻍ ﺳــﺎﺑﻖ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﻣﻴﺪﺷــﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ‬
‫ﭘﺲ ﺗﺨﻴﻞ ﻭ ﻓﺎﻧﺘﺰﯼ ﻏﺮﻳﺒﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻣﺎﻥ ﺩﻧﺒﺎﻟﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺑﻪ ﭼﺸــﻢ ﻣﯽﺧﻮﺭﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩﺍﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﻳﺘﺲ ﻓﺮﻕ ﭼﻨﺪﺍﻧﯽ ﺑﺎ ﻧﻴﻮﺋﻞ ﻧﺪﺍﺭﺩ‬
‫ﻭ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﺮﺍ ﺳﺎﺧﺖ ﺷﺸﻤﻴﻦ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻳﺘﺲ ﺳﭙﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩﺍﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ ﺭﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﺩﻳﺪﻩ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺨﺶﻫﺎﻳﯽ ﺍﺯ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﮐﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﺩﺭ‬
‫ﻧﺴﺨﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺭﻭﯼ‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ‬
‫ﻳﺘﺲ ﺗﻼﺵ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻧﺒﺮﺩ ﻋﻈﻴﻢ ﺍﺭﺗﺶ ﺩﺍﻣﺒﻠﺪﻭﺭ‬
‫ﻭ ﻭﻟﺪﺭﻣــﻮﺕ ﺭﺍ ﺗﺎﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺟــﺬﺍﺏ ﻭ ﺩﻳﺪﻧﯽ ﺍﺯ ﺁﺏ‬
‫ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﺧﻮﺏ ﻣﻌﻠﻮﻡ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻗﺪ‬
‫ﮐﺸــﻴﺪﻩ ﻭ ﺑﺰﺭﮒ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻭ ﭼﺸــﻤﺶ ﺑﻪ ﺩﻧﻴﺎﯼ‬
‫ﺑﺰﺭﮒﺗﺮﻫــﺎ ﺑﺎﺯ ﺷــﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ؛ ﺍﻣﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩﺍﻧــﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ‬
‫ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺧﻮﺍﻧــﺪﻥ ﻫﺮﯼ‬
‫ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ‪،‬‬
‫ﻟﺬﺗﯽ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ‬
‫ﻧﺴﺨﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽ ﻳﺘﺲ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ‪...‬‬
‫ﺧﻴﻠــﯽ ﺍﺯ ﭘﺴــﺮ‬
‫ﺑﭽﻪﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺷﺶﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﺎﻫﺪ‬
‫ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ »ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺳــﻨﮓ ﺟﺎﺩﻭﮔﺮ«‬
‫ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﻗﺪ ﮐﺸــﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻣﻮﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺭﻭﯼ ﭘﻴﺸﺎﻧﯽﺷﺎﻥ ﻭ ﻋﻴﻨﮏﻫﺎﯼ ﮔﺮﺩﯼ‬
‫ﺑﻪ ﭼﺸــﻢ ﺯﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺒﻴﻪ »ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ« ﺑﻪﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﺮﺳــﻨﺪ‪ ،‬ﺩﻳﮕﺮ ﻋﺠﻴﺐ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽﺭﺳﻴﺪ‪ .‬ﻭﻗﺘﯽ ﻫﻢ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻴﻬﻤﺎﻥﻫﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺭﺳــﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﺍﺭﯼ ﻣﺸﮑﯽ ﭘﻴﺎﺩﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺴﺮﺑﭽﻪﻫﺎﯼ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮﺍﻳﺶ‬
‫ﺩﺳــﺖ ﺗﮑﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﭘﺴﺮﮎﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺩﻝﺷﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺖ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺩﻭﺭ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮﺩﻧــﺪ ﻭ ﻧﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺟﺎﺩﻭﮔــﺮ ﻋﻴﻨﮑﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺻﺪﺍﯼ ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﺩﺍﺩ ﻣﯽﺯﺩﻧﺪ‪ .‬ﺁﻥﺭﻭﺯ‪ ،‬ﺳﻪﺷــﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺳﻮﻡ ﮊﻭﺋﻴﻪ ‪۲۰۰۷‬‬
‫ﺑﻮﺩ‪...‬‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺎﻡ ﺭﻣﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺑﻴﮋﻥ ﺑﻴﺠﺎﺭﯼ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۹۲‬‬ ‫ﺳﻴﻨﻤﺎى ﺟﻬﺎن‬
‫ﺳﺮ ﺫﻭﻕ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻤﺎﻥ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻌﺪﯼ‬ ‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻫﻢ‪ ،‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺧﺒﺮﯼ ﺍﺯ ﺷﻮﺥ ﻭ ﺷﻨﮓﺑﻮﺩﻥ ﻟﺤﻦ‬
‫ﺭﺍ ﻫﻢ ﮐﻮﺁﺭﻭﻥ ﻣﯽﺳــﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺧﺒﺮﻫﺎﯼ ﺭﺳــﻤﯽ ﭼﻴﺰ‬ ‫ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﮐﻠﻤﺒﻮﺱ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﺍ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻀﺎﯼ ﺟﺎﺩﻭﻳﯽ‪ -‬ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻓﻴﻠﻤﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ‬
‫ﭼﻬﺎﺭﻣﻴــﻦ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺑــﻪ »ﻣﺎﻳﮏ ﻧﻴﻮﺋﻞ« ﺭﺳــﻴﺪ ﮐﻪ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﭼﻬﺎﺭ ﻋﺮﻭﺳﯽ ﻭ ﻳﮏ ﺗﺸــﻴﻴﻊﺟﻨﺎﺯﻩ« ]‪ [۱۹۹۴‬ﺭﺍ ﺩﺭ‬ ‫ﻫﻤﺎﻥﺭﻭﺯﻫﺎ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﻨﺘﻘﺪﯼ ﺳــﻴﻨﻤﺎﻳﯽ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺘﯽ‬
‫ﮐﺎﺭﻧﺎﻣﻪﺍﺵ ﺩﺍﺷﺖ‪» .‬ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺟﺎﻡ ﺁﺗﺶ« ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ‬ ‫ﺭﺍﺟــﻊ ﺑﻪ ﺍﻳــﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﻧﻮﺷــﺖ ﻭ ﮔﻔﺖ ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷــﺪ‬
‫ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺁﺯﮐﺎﺑﺎﻥ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺩﻳﺪﻧﯽﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﻭﻝ ﺑﻮﺩ ﻭ‬ ‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﻫﺮ ﻫﻔﺖ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﻠﻤﺒﻮﺱ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺷﻮﺧﯽ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽ ﮔﻞ ﮐﻨﺪ ﻭ‬ ‫ﺑﺴﭙﺎﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﺁﺯﻣﻮﻥ ﻭ ﺧﻄﺎ‪ ،‬ﺭﻭﺵ ﺩﺭﺳﺖ‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ ﻫﺮﮐﺴﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺭﺍ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﮐﺮﻳﺲ‬ ‫ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦﻃﻮﺭ ﭘﻠﻪﭘﻠﻪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﮐﻠﻤﺒﻮﺱ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﻃﻮﻻﻧﯽ‬ ‫ﺑﺮﻭﺩ‪ ،‬ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﻔﺘﻢ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺯ ﺁﺏ‬
‫ﺟﺎﻡ ﺁﺗﺶ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻓﻴﻠﻢ ‪ ۱۵۷‬ﺩﻗﻴﻘﻪﺍﯼ ﺟﺎﯼ‬ ‫ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎ ﻭ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺮﻳﺲ ﮐﻠﻤﺒﻮﺱ ﻭ‬
‫ﺩﺍﺩ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺣﺎﺩﺛﻪﻫﺎﯼ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺩﺭ‬ ‫ﺷﻴﻮﻩ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻭ ﺩﺭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻓﻴﻠﻢ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﻫﺮﯼ‬ ‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎﻳﺶ ﺭﺳﻤﺎ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﺳﻮﻣﻴﻦ‬
‫ﻫــﺮﯼ ﭘﺎﺗــﺮ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺳــﺎﺧﺖ ﺑﻘﻴﻪ‬
‫ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ ﺍﻧﺼــﺮﺍﻑ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺤﺶ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﮔــﺮﻭﻩ ﺗﻬﻴﻪﮐﻨﻨﺪﻩﻫﺎ‬
‫ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﺩ‪ .‬ﺑــﺮﺍﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ‬
‫ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺘــﺪﺍ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫ﺍﻭ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮﯼ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﺒﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻫﻤﻴــﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ‪،‬‬
‫ﺍﻧﺒﻮﻩ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻫﺎ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﺩﺭ ﻗﺎﻟــﺐ ﺷــﺎﻳﻌﻪﻫﺎ ﻭ‬
‫ﺧﺒﺮﻫﺎﯼ ﻏﻴﺮﺭﺳــﻤﯽ‬
‫ﻣﻨﺘﺸــﺮ ﺷــﺪ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﺍﺳﺘﻴﻮﻥ ﺍﺳــﭙﻴﻠﺒﺮﮒ‪ ،‬ﻧﻘﻞ ﻣﺤﺎﻓﻞ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺷﺪ ﻭ ﺧﻴﻠﯽ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‬
‫ﮐﻪ ﺩﻝﺷﺎﻥ ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺖ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺩﻳﺪﻧﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺁﺏ ﺩﺭﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺍﺯ ﺍﺳــﭙﻴﻠﺒﺮﮒ ﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻫﻴﻤﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳــﺦ‬
‫ﻏﻴﺮﺭﺳﻤﯽ ﺍﺳﭙﻴﻠﺒﺮﮒ ﺑﻪ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‪ ،‬ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﺎﻳﻌﻪﻫﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪ؛ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻫﻴﻤﻦ‬
‫ﻭ ﮐﺮﻳﺲ ﮐﻠﻤﺒﻮﺱ ﻋﻼﻗﻪﺍﯼ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﯼ ﺍﺳﭙﻴﻠﺒﺮﮒ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎﺯ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻴﭻﮐﺲ ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ ﺭﺳﻤﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺪﺍﺩ ﻭ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ »ﺁﻟﻔﻮﻧﺴﻮ ﮐﻮﺁﺭﻭﻥ« ﻣﮑﺰﻳﮑﯽ‬
‫ﺭﺳﻴﺪ ﮐﻪ »ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺁﺯﮐﺎﺑﺎﻥ« ﺭﺍ ﺑﺴﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺩﻳﺪﻧﯽﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﻭﻝ ﺑﻮﺩ ﻭ ﮐﻮﺁﺭﻭﻥ‪،‬‬
‫ﭘﺎﺗﺮ ﺭﺍ ﺭﺍﺿﯽ ﻧﮑﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﺭﻭ ﺑﻪ ﺁﻥﺭﻭ ﮐﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﻫﻤﻪ ﻣﯽﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻳﮏ ﻧﻴﻮﺋﻞ‪ ،‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ‬ ‫ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺁﺯﮐﺎﺑﺎﻥ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﭘﻠﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﺎﻻﺭ ﺍﺳﺮﺍﺭ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩ ﻭ‬
‫ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﻧﺪﺍﺭﺩ؛ ﺍﻣﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ‬ ‫ﺁﻧﻄﻮﺭ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﺗﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮﺍ ﮐﻮﺁﺭﻭﻥ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ‬
‫ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻧﻤﯽﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺳﺘﻴﻮﻥ ﮐﻼﻭﺯ ﻫﻢ‬ ‫ﺍﺳــﺘﻴﻮﻥ ﮐﻼﻭﺯ ﻫﻢ ﺩﺳﺖ ﺑﺮﺩﻩ ﻭ ﺟﺎﻫﺎﻳﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻴﻞ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮﺩﺵ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺍﺩﻩ‪ .‬ﺧﻮﺑﯽ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺁﺯﮐﺎﺑﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﻗﻴﺎﺱ‬
‫ﺍﻳﻦﺑﺎﺭ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ »ﻣﺎﻳﮑﻞ ﮔﻠﺪﻧﺒﺮﮒ« ﺭﺳــﻴﺪ ﮐﻪ ﻧﻬﺎﻳﺖ‬ ‫ﺑﺎ ﺩﻭ ﻓﻴﻠﻢ ﻗﺒﻠﯽ‪ ،‬ﺷــﻮﺭ ﻭ ﺣﺮﺍﺭﺗﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﺸــﺘﺮ‬
‫ﺁﺭﺯﻭﻳﺶ ﻧﻮﺷــﺘﻦ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﮔﻠﺪﻧﺒﺮﮒ‪،‬‬ ‫ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﭼﺸــﻢ ﻣﯽﺧﻮﺭﺩ‪ .‬ﺧﻮﺏ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﻮﺩ‬
‫ﭘﻴﺸــﺘﺮ ﺩﺭ ﻧﻮﺷــﺘﻦ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪﻫﺎﯼ »ﺗﻤﺎﺱ« ]ﺭﺍﺑﺮﺕ‬ ‫ﮐــﻪ ﮐﻮﺁﺭﻭﻥ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻓﻴﻠﻤﯽ ﺟﺬﺍﺏ ﺑﺴــﺎﺯﺩ ﻭ‬
‫ﺯﻣﻪﮐﻴﺲ‪ [۱۹۹۷ ،‬ﻭ »ﭘﻴﺘــﺮ ﭘَﻦ« ]ﭘﯽ‪ .‬ﺟﯽ‪ .‬ﻫﻮﮔﺎﻥ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺬﺍﺏ ﺍﺯ ﺁﺏﺩﺭﺁﻣﺪﻧﺶ‪ ،‬ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺯﺣﻤﺖ ﮐﺸــﻴﺪﻩ‬
‫‪ [۲۰۰۳‬ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﻓﻴﻠﻢ ﭘﻨﺠﻢ ﻫﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺁﺯﮐﺎﺑﺎﻥ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺎﺯﻳﮕﻮﺷﺎﻧﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫»ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻳﺘﺲ« ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﻳﯽ ﺭﺳﻴﺪ ﮐﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ‬ ‫ﺑﺎﺯﻳﮕﻮﺷــﯽ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﮐﻼﻭﺯ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺍﺯ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﯼ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺣﺎﻻ ﻇﺎﻫﺮﺍ‬ ‫ﻗﺮﻳﺤﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﺧﻮﺩ ﮐﻮﺁﺭﻭﻥ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﻳﮏﭼﺸﻤﻪ‬
‫ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻫﻴﻤﻦ ﻭ ﺑﺎﻗﯽ ﺳــﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻫﺎ ﺁﻥﻗﺪﺭ ﺍﺯ ﮐﺎﺭﺵ‬ ‫ﺩﻳﮕﺮﺵ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻣﯽﺷــﻮﺩ ﺩﺭ »ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺁﺩﻡ« ]‪[۲۰۰۶‬‬
‫ﺭﺍﺿﯽ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﺷﺸﻤﻴﻦ ﻓﻴﻠﻢ ]ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‬ ‫ﺩﻳــﺪ‪ .‬ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﻥ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺁﺯﮐﺎﺑﺎﻥ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺳﻴﻨﻤﺎى ﺟﻬﺎن‬ ‫‪۹۳‬‬
‫‪@ u v²O‬‬
‫‪nOK œ«— qO «œ‬‬
‫ﻧﺸﺪﻩﺍﻳﺪ؟‬
‫‪f²¹ b¹u¹œ Ë‬‬ ‫ﺩﺍﻧﻴﻞ ﺭﺍﺩﮐﻠﻴﻒ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺧﺴــﺘﻪ ﻧﺸــﺪﻩﺍﻡ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﭘﻨﺞﺑﺎﺭ ﻧﻘﺶ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﯼ ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ‪ ،‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﺎﺯﯼﺍﻡ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺟﺰﺋﻴﺎﺗﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﮐﺸﻒ ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ ﮐﻪ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﻡ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎﺯﯼﺍﻡ ﺩﺭ‬
‫ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﯼ ﺷﺸﻢ ﻭ ﻫﻔﺘﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﻣﺎﻳﻮﻧﯽ ﮔﺮﻧﺠﺮ‬
‫ﻫﺮﻣﺎﻳﻮﻧﯽ ﺍﺯ ﺁﻥﺩﺳﺖ ﺁﺩﻡﻫﺎﻳﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﺩﻭﺳـﺘﺶ ﺩﺍﺷـﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﺣﺮﺹ ﺁﺩﻡ ﺭﺍ ﺩﺭﻣـﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺸﺎﻥﺩﺍﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻧﺪﺍﺷﺘﻴﺪ؟‬
‫ﺍﻣﺎ ﻭﺍﺗﺴﻦ‪ :‬ﺷﺎﻳﺪ ﺟﺬﺍﺑﻴﺖ ﻫﺮﻣﺎﻳﻮﻧﯽ ﺍﺻﻼ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻪﻧﻈﺮﻡ ﺍﻭ ﺩﺭ ﮐﻼﺱﻫﺎﯼ ﺩﺭﺱ‪ ،‬ﺩﺭﺳﺖ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺣﺘﯽ ﻭﻗﺘﯽ ﺩﺭﺱ‬
‫ﻧﺨﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﺭﺍ ﻳﺎﺩ ﻣﯽﮔﻴــﺮﺩ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺟﺎﺩﻭﮔﺮ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﺮﻣﺎﻳﻮﻧﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺟﺎﺩﻭﮔﺮ ﺧﻮﺑﯽ ﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﮐﻠﯽ ﺗﻼﺵ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎﺩﻭﮔﺮﺷﺪﻥ ﺁﺳﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻓﻴﻠـﻢ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﮔﯽﻫﺎﯼ ﺷـﺨﺼﻴﺘﯽ‬
‫ﻫﺮﻣﺎﻳﻮﻧﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮﺩﻩﺍﻳﺪ؟‬
‫ﺍﻣﺎ ﻭﺍﺗﺴـﻦ‪ :‬ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺒﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﺭﺍ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺟﻨﺒﻪﻫــﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﭽﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺳﻌﯽ ﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻃﻮﺭﯼ ﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺧﻮﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﺍﺟﺮﺍ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻫﺮﻣﺎﻳﻮﻧﯽ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺗﺎ ﺍﻧﺘﻬﺎﯼ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ‬
‫ﺭﻓﺘﺎﺭﯼ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺧﻴﻠﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺭﺍﻥ ﻭﻳﺰﻟﯽ‬
‫ﻫﻴﭻﻭﻗـﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻓﮑﺮ ﮐﺮﺩﻩﺍﻳﺪ ﮐﻪ ﺷـﺨﺼﻴﺖ ﺭﺍﻥ‬
‫ﻭﻳﺰﻟﯽ‪ ،‬ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﺭﻭﭘﺮﺕ ﮔﺮﻳﻨﺖ‪ :‬ﺭﺍﻥ ﺻﻤﻴﻤﯽﺗﺮﻳﻦ ﺩﻭﺳﺖ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﯽ ﺭﺍﻥ ﻭﻳﺰﻟﯽ ﺑﻪ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‪ ،‬ﻳﮏ‬
‫ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﯽ ﻋﺎﻃﻔﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﮑﻞ ﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮﺩﺵ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎﻭﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺪﺍﻡ ﺯﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪ ﻫﺮﯼ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﻭ ﻫﻢ ﻳﮏﺭﻭﺯ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺑﺎﻭﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﮐﺎﺭﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﮐﺎﺭﺳﺘﺎﻥ؛ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺧﺎﻧﻢ ﺭﻭﻟﻴﻨﮓ ﺑﻬﻢ ﮔﻔﺖ!‬
‫ﻧﻔﺲﻫﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﻫﺮﯼﭘﺎﺗﺮ ‪۴‬‬
‫ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ‬
‫ﺭﻭﺑﻪﺭﺍﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺲ‪ ،‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ‬
‫»ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ«‬
‫‪‘ËdÝ v²OÖ ∫tLłdð Ø dAO „—U‬‬
‫ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻳﺘﺲ‪ ،‬ﭼﻬﺎﺭﻣﻴﻦ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻳﮑﯽ‬
‫ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻢﻫـﺎﯼ »ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ« ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷـﺘﻪ ﻭ »ﻣﺎﻳﮑﻞ‬
‫ﮔﻠﺪﻧﺒﺮﮒ« ﻫﻢ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺘﺪﺍﯼ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺁﺭﺯﻭﯼ ﻧﻮﺷـﺘﻦ‬
‫ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﺮﺱ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﻨﺪ‪ .‬ﺭﺍﺳﺘﺶ‪ ،‬ﺧﻮﺩﻡ ﻫﻨﻮﺯ‬ ‫ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ »ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ«ﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﻭﺭ ﻧﮑﺮﺩﻩﺍﻡ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ »ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ« ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﺍﻥ‬
‫ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻳﯽ ﻣﺜﻞ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‪ ،‬ﻃﻮﺭﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ‬ ‫ﺍﺻﻠﯽ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻗﺒﻠﯽﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺪﺍﺭﻳﺪ ﺯﻳﺎﺩ ﺩﺭ ﺟﺰﺋﻴﺎﺗﺶ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ‬
‫ﺁﺯﺍﺭﺗﺎﻥ ﻧﻤﯽﺩﺍﺩ؟‬ ‫ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪﻧﻮﻳﺲ‬
‫ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻳﺘﺲ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻳﮏ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺩﻭﺳﺖﺩﺍﺷﺘﻨﯽ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻇﺎﻫـﺮﺍ ﻧﻮﺷـﺘﻦ ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣـﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﺳـﺎﺱ ﻳﮑـﯽ ﺍﺯ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰﺵ ﺭﺍ ﻃﺮﺍﺣﯽ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ‬ ‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺁﺭﺯﻭﯼ ﺷﻤﺎ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﺣﻖ ﺩﺍﺭﺩ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﯽﭘﺴــﻨﺪﺩ‪ ،‬ﻭﺍﺭﺩ ﻓﻴﻠﻤﺶ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻳﮑﻞ ﮔﻠﺪﻧﺒﺮﮒ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻭﻗﺘﯽ ﺷــﻨﻴﺪﻡ ﮐﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﻮﺩﻡ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﭘﺴﻨﺪﻡ ﮐﻨﺎﺭ ﺑﮕﺬﺍﺭﻡ‪.‬‬ ‫»ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺳــﻨﮓ ﺟــﺎﺩﻭ« ﺭﺍ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺍﮔـﺮ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨـﻮﺱ‪» ،‬ﺷـﺎﻫﺰﺍﺩﻩ ﺩﻭﺭﮔﻪ«‬ ‫ﻣﻦ ﻫﻢ ﺩﺳﺖﺑﻪﮐﺎﺭ ﺷﺪﻡ ﻭ ﻳﮏ ﺻﺤﻨﻪ ﭘﻨﺞﺩﻗﻴﻘﻪﺍﯼ ﺍﺯ‬
‫]ﮐﺘﺎﺏ ﺷﺸﻢ[ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﺁﻥ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻮﺷﺘﻢ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻣﻘﺒﻮﻝ ﻧﻴﻔﺘﺎﺩ! ﻭﻗﺘﯽ‬
‫ﺭﺍﺿﯽ ﻧﺒﻮﺩﻳﺪ؟‬ ‫»ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻫﻴﻤﻦ« ]ﺗﻬﻴﻪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻓﻴﻠﻢ[ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺗﻤﺎﺱ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻳﺘﺲ‪ :‬ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻡ ﺁﺧﺮﻳﻦ‬ ‫ﻭ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ »ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ« ﺭﺍ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬ﻓﮑﺮ‬
‫ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﺴﺎﺯﻡ؛ ﻣﯽﺩﺍﻧﻴﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻫﺰﺍﺩﻩ ﺩﻭﺭﮔﻪ ﺭﺍ‬ ‫ﮐﺮﺩﻡ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﺑﻪ ﺁﺭﺯﻭﻳﻢ ﺭﺳﻴﺪﻩﺍﻡ‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﻣﻦ ﻣﯽﺳــﺎﺯﻡ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ ﺭﺍ ﻫﻢ‬ ‫ﺭﻣـﺎﻥ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨـﻮﺱ‪ ،‬ﺑﻪﺷـﺪﺕ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺍﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻴﻠﯽ ﺩﻭﺳــﺖ ﺩﺍﺭﻡ‪ .‬ﺑﻪﻧﻈﺮﻡ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺣﺴــﺎﺱ‬ ‫ﻓﻴﻠﻤﻨﺎﻣﻪ ﺭﺍ ﺁﻥﻃـﻮﺭ ﮐﻪ ﺗﻬﻴﻪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﯽﺧﻮﺍﺳـﺖ‬
‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻧﻮﺷـﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﺮﭼﻴﺰﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻴﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽﻓﻬﻤﺪ ﺭﻭﻳﺎﯼ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﯽ ﺭﻭﺯﯼ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳــﺪ‬ ‫ﮔﻨﺠﺎﻧﺪﻳﺪ؟‬
‫ﻭ ﺁﺯﺍﺩﯼﻫــﺎﯼ ﺩﻭﺭﻩ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﯼ ﺩﻭﺭﻩ‬ ‫ﻣﺎﻳـﮑﻞ ﮔﻠﺪﻧﺒﺮﮒ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺍﺯ ﻫﻤــﺎﻥ ﺍﻭﻝ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ‬
‫ﺟﻮﺍﻧﯽ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ‪ ،‬ﺷﺮﻭﻉ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﻠﻮﻍ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬ ‫ﺑﻌﻀﯽ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻧﻈﺮﻡ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮﺍﻥ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ‬ ‫ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻫﻴﻤﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻓﺼﻞ ﺑﺎﺯﯼ ﮐﻮﺋﻴﺪﻳﭻ‪ ،‬ﮐﻠﯽ‬
‫ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺟﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻃﺮﻑ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺤﺚ ﮐﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﺍﻭ ﺩﺭﻧﻬﺎﻳﺖ ﻗﺎﻧﻌﻢ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﺁﻥﺭﺍ‬
‫ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‬ ‫ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﭼﻴﺰﻫﺎﯼ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺩﺭ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ‬
‫ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺗﺎﺯﮔﯽﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﯼ ﺍﻣﻀـﺎ ﮐﺮﺩﻩﺍﻳﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭ‬ ‫ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺷﺪﻡ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻓﻴﻠﻢ ﺁﺧﺮ ﻫﻢ ﺑﺎﺯﯼ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﺩﺍﻧﻴﻞ ﺭﺍﺩﮐﻠﻴﻒ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‬ ‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧـﯽ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻗﺴـﻤﺖ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗـﺮ ﺁﻥﻗﺪﺭ‬
‫ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﺧﻴﻠﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮﺩﻡ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﻭﮊﻩ‬ ‫ﻭﺳﻮﺳﻪﺍﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻴﺪ ﺭﺩﺵ ﮐﻨﻴﺪ؟‬
‫ﮐﻨﺎﺭ ﺑﮑﺸﻢ ﻭ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺯﯼ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥﻫﺎﯼ‬ ‫ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻳﺘﺲ‪ :‬ﻣﮕﺮ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻳﮏ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥ ﺳﻴﻨﻤﺎ‬
‫ﺯﻳﺎﺩﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻣﻦ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢﺷﺎﻥ ﺑﺎﺯﯼ ﮐﻨﻢ؛‬ ‫ﭼﻨﺪﺑﺎﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﻤﺶ ﺭﺍ‬
‫ﻭﻟﯽ ﺗﺎ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻧﺮﺳﺪ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪ .‬ﺣﺎﺿﺮﻡ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﻋﻼﻗﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻨﺪ؟ ﭼﻨﺪﺑﺎﺭ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺩﺭ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﻴﻠﻤﺒﺮﺩﺍﺭﯼ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺷﻮﻡ ﻭ ﺭﻭﯼ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﺮﻭﻡ‪،‬‬ ‫ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻳﺪﻥ ﻳﮏ ﻓﻴﻠﻢ ﻣﺎﻩﻫﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ؟ ﭼﻨﺪﺑﺎﺭ‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﻭﺳﺖ ﻧﺪﺍﺭﻡ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺯﯼ ﮐﻨﻢ‪.‬‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻓﻴﻠﻤﯽ ﺍﻳﻦﻗﺪﺭ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫ﺍﻳﻦ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦﺑﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﯼ‬ ‫ﻫﻴﭻﻭﻗﺖ ﻓﮑﺮ ﻧﻤﯽﮐﺮﺩﻡ ﮐــﻪ ﺭﻭﺯﯼ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻴـﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺑـﺎﺯﯼ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ ﺍﻳﻦ ﺟﺎﺩﻭﮔﺮ ﺧﺴـﺘﻪ‬ ‫ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺭﺍ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺍﻳﻦﺟﻮﺭ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ‬

‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳــﻦ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﯽ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ‬
‫ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗــﺮ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺍﺳــﺮﺍﺭ‬
‫ﭘﺸﺖﭘﺮﺩﻩﺟﺎﺩﻭﮔﺮﯼﺑﺎﺧﺒﺮ‬
‫ﻣﯽﺷــﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻢ ﺍﺯ ﺭﺍﺯﻫﺎﻳﯽ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭﺵ‪.‬‬
‫ﻫﻤــﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺩﺳــﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺳــﺖ ﻫــﻢ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧــﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨــﻮﺱ‪ ،‬ﺩﺭ ﻋﻴﻦ‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭘﺨﺘﻪ ﻭ ﻣﺘﻴﻦ ﺑﻪﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻤﯽ ﺩﺭﺟﻪﻳﮏ‬
‫ﺍﺯ ﺁﺏ ﺩﺭﻧﻴﺎﻳــﺪ‪ .‬ﺳــﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﻓﻴﻠﻤﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺳــﺎﻝﻫﺎﯼ‬
‫ﮔــﺬﺭ ﺍﺯ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﺁﺳــﺎﻥ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻧﺼﺎﻑ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ‬
‫ﻓﻴﻠﻢ ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻳﺘﺲ‪ ،‬ﺩﺳﺖﮐﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼ ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﺍﺯ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﯽ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺒﻮﺩﺷــﺎﻥ ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮﯼ ﮐﻪ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﯼ‬
‫ﻗﺒﻠﯽ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺍﺻﻞ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ‪،‬‬
‫ﮐﻤﯽ ﺟﺎﯼ ﺳــﻮﺍﻝ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﯼ ﻗﺒﻠﯽ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺩﻧﻴﺎﯼ‬
‫ﺷﮕﻔﺖﺍﻧﮕﻴﺰ ﺟﺎﺩﻭﮔﺮﯼ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﯽﮐﺸﻴﺪ؛ ﺍﻣﺎ‬
‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﻳﺘﺲ ﺩﺭ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻤﻴﻤﯽ‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﯼ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽــﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﭼﺸــﻢ‬
‫ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯﯼ ﺧﻮﺏ ﺑﭽﻪﻫﺎﻳﯽ ﺍﺳــﺖ ﮐــﻪ ﺣﺎﻻ ﺑﺰﺭﮒ‬
‫ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻭﺭ ﺍﻳﻨﮑﻪ »ﺩﺍﻧﻴﻞ ﺭﺍﺩﮐﻠﻴﻒ« ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﻭﺍﻗﻌﺎ‬
‫ﺧﻮﺏ ﺑﺎﺯﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﻭﻝ‪،‬‬
‫ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﺯﯼﺍﺵ ﺣﺮﺹ ﺧﻮﺭﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻤﯽ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﭘﻨﺞﺑﺎﺭ ﺑﺎﺯﯼ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻧﻘﺶ‪ ،‬ﺍﻭ ﺭﺍ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﭘﺨﺘﻪ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﺍﺩﮐﻠﻴﻒ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺩﻟﺶ ﻧﻤﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻭﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫»ﺭﻭﭘﺮﺕ ﮔﺮﻳﻨﺖ« ﻭ »ﺍﻣﻴﻠﯽ ﻭﺍﺗﺴﻦ« ﻫﻢ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫»ﺭﺍﻥ ﻭﻳﺰﻟــﯽ« ﻭ »ﻫﺮﻣﺎﻳﻮﻧﯽ ﮔﺮﻧﺠﺮ«ﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻔﻞ‬
‫ﻗﻘﻨﻮﺱ ﻣﯽﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽﺗﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ‬
‫ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﯼ ﻗﺒﻠﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻳﺘﺲ‪ ،‬ﺩﺭ ﺷﺐ ﺍﻓﺘﺘﺎﺡ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮﻭﮊﻩ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﭘﺲ‬
‫ﺍﺯ ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﻓﻴﻠﻢ ﻣﯽﻓﻬﻤﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻭ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﭘﺮﻭﮊﻩ ﺭﺍ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﺮﺩﻩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﻨﺰﻝ ﻣﻘﺼﻮﺩ‬
‫ﻧﺮﺳﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ‪ ،‬ﺑﯽﺷﮏ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﻣﻦ ﻣﯽﺷﻨﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﻴﻠﻢ ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪» .‬ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺁﺯﮐﺎﺑﺎﻥ« ]ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺁﻟﻔﻮﻧﺴﻮ ﮐﻮﺁﺭﻭﻥ[‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻳﮏﺳــﺮ ﻭ ﮔــﺮﺩﻥ ﺍﺯ ﺑﺎﻗﯽ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺍﺳﺖ؛ ﺍﻣﺎ ﺩﺭﻧﻬﺎﻳﺖ ﻓﻴﻠﻤﯽ ﺍﺳﺖ ﺩﻳﺪﻧﯽ ﻭ ﮐﺎﺵ ﻣﺤﻔﻞ‬
‫ﻗﻘﻨﻮﺱ ﻫﻢ‪ ،‬ﺩﺳﺖﮐﻢ ﺑﻪﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺁﺯﮐﺎﺑﺎﻥ‪ ،‬ﺩﻳﺪﻧﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺁﺏ ﺩﺭﻣﯽﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۹۴‬‬ ‫ﺳﻴﻨﻤﺎى ﺟﻬﺎن‬
‫»ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ« ﺷﺨﺼﻴﺖ‬
‫ﻣﺤﺒــﻮﺏ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥﻫــﺎ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺧﻴﻠﯽ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ‬
‫ﺭﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﺩﻧﺒﺎﻟﻪﺩﺍﺭ »ﺟﯽ‪.‬‬
‫ﮐــﯽ‪ .‬ﺭﻭﻟﻴﻨــﮓ« ﺭﺍ ﺑﺎﺭﻫﺎ‬
‫ﺧﻮﺍﻧﺪﻩﺍﻧــﺪ‪ ،‬ﺑــﺮﺍﯼ ﺩﻳﺪﻥ‬
‫ﻓﻴﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺳﺮ ﻭ ﺩﺳــﺖ ﻣﯽﺷﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺳﺘﺶ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﮑﺮ‬
‫ﮐﻨﻴﻢ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﺗﻤﺎﺷــﺎﮔﺮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺑــﺎ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻧﯽ ﮐــﻪ ﻧﻬﺎﻳﺖ‬
‫ﺁﺭﺯﻭﻳﺸــﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺷــﮕﺮﺩﻫﺎﯼ ﻫﺮﯼ‬
‫ﻧﻔﺲﻫﺎﯼ ﺁﺧﺮ ﻫﺮﯼﭘﺎﺗﺮ ‪۵‬‬ ‫ﭘﺎﺗﺮ ﺭﺍ ﺍﺟﺮﺍ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬
‫ﺭﻣــﺎﻥ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪ ﺻﻔﺤﻪ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏﻫﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺑﭽﻪﻫﺎ‬ ‫ﺍﺯ ﺑَﺮ ﻫﺴــﺘﻨﺪ؛ ﻭﻟﯽ ﺧﻴﻠﯽ ﺍﺯ ﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻣﯽﺩﺍﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﭘﻨــﺞ ﻓﻴﻠﻢ ﺩﻳﺪﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ ﮐــﻪ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻌﺪ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‬ ‫ﭼﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ ﻭ ﮐﺪﺍﻡﻳﮏ ﺍﺯ ﺷــﺨﺼﻴﺖﻫﺎ ﺩﺭﮔﻴﺮ‬
‫ﻣﺎﺟﺮﺍﻳﯽ ﺗﺎﺯﻩ ﻣﯽﺷــﻮﺩ؛ ﻭﻟﯽ ﻣﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻟﺤﻈﻪﺍﯼ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﻓﻴﻠﻢ ﻫﺴــﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺍﺯ ﺭﺍﺯ ﻭ ﺭﻣﺰﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ‬ ‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻣﯽﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬
‫»ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ«‬ ‫ﻣﺎ ﻭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﯼ‬
‫ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻟﺤﻈﻪﺷﻤﺎﺭﯼ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫« ‪—UNÐ bO « ∫tLłdð Ø b u “¬ Ë—b‬‬ ‫ﺁﻧﻬــﺎ ﺍﺯ ﺩﻳــﺪﻥ ﺟﺰﺋﻴﺎﺗــﯽ ﮐﻪ ﻣــﺎ ﻣﻌﻨﺎﯼﺷــﺎﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻧﻤﯽﻓﻬﻤﻴﻢ‪ ،‬ﺫﻭﻕ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺷــﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺻﺪﺍﯼ‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ‪ ،‬ﺍﺯ ﻓﻴﻠﻢ ﺳﻮﻡ ]ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽ ﺁﺯﮐﺎﺑﺎﻥ[‬ ‫ﺑﻠﻨﺪ ﺍﻋﻼﻡ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؛ ﻭﻟﯽ ﻣﺎ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ‬
‫ﺑﻮﺩ ﮐــﻪ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﻣﻠﻤﻮﺱﺗــﺮ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺭﺳــﻴﺪ ﻭ ﻓﻴﻠﻢ‬ ‫ﺭﺍ ﮐﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﻣﻨﻄﻖ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺳــﺮ ﺩﺭ‬
‫ﭼﻬــﺎﺭﻡ ]ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺟﺎﻡ ﺁﺗــﺶ[ ﻓﺎﺻﻠﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻴﻦ‬ ‫ﺑﻴﺎﻭﺭﻳﻢ‪ .‬ﺗﺎ ﺍﻳﻦﺟﺎﯼ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻠﯽ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺸﮑﻞ ﺍﺯ ﺟﺎﻳﯽ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋــﻪ ﻭ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺩﺍﺷــﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺮﻭﻉ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥﻫﺎ ﭼﺸﻢﺑﻪﺭﺍﻩ ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺩﺳﺖ »ﺩﻳﻮﻳﺪ ﻳﺘﺲ« ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻦ »ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‬ ‫ﺻﺤﻨﻪﻫﺎﻳﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺴــﺨﻪ ﮐﺎﻏﺬﯼﺍﺵ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻭ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ« ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﮐﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻥﻫﺎﯼ ﻗﺒﻠﯽ ]ﮐﺮﻳﺲ‬ ‫ﻭﺟﺪ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﮔﺎﻫﯽ ﺍﻳﻦ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺩﻟﻴﻠﯽ‪،‬‬
‫ﮐﻠﻤﺒﻮﺱ‪ ،‬ﺁﻟﻔﻮﻧﺴــﻮ ﮐﻮﺁﺭﻭﻥ ﻭ ﻣﺎﻳﮏ ﻧﻴﻮﺋﻞ[ ﺑﺎﺯ ﺑﻮﺩﻩ‬ ‫ﺩﺭ ﻓﻴﻠﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺮﺧﻮﺭﺩﮔﯽﺷــﺎﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺳــﺎﺧﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎﯼ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺳﺮﺧﻮﺭﺩﮔﯽ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺟﻨﺲ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﺗﻌﺼﺐﺁﻣﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﯼ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮ‬ ‫ﺍﺳــﺖ؛ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﺨﻴﻞ ﮐﻮﺩﮐﺎﻧﻪ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺳﺮﺧﻮﺷــﺎﻧﻪ ﺭﺍ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮﯼ ﻧﺒﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺗﺎﺏ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﻳﻢ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷــﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻳﺘﺲ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻧﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺗﻨﺪ ﻭ ﺧﺸﻦ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺣﺘﯽ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﭘَﺮﻭﭘﺎﻗﺮﺹ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻫﻢ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻢ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﻓﻴﻠﻢ ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﯽ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﻫﻤﺎﻥﻗﺪﺭ ﮐﻪ ﺳﺎﺯﻧﺪﮔﺎﻥ ﻓﻴﻠﻢ ﻭﺍﻗﻊﺑﻴﻦ‬
‫ﺍﺗﻔﺎﻕﻫﺎﻳﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭﻣﺎﻧﯽ ‪۶۰۰‬ﺻﻔﺤﻪﺍﯼ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺩﺭ‬ ‫ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺎﻭﺭ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﻭﺍﻗﻌﺎ‬
‫ﺁﻥ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺧﻮﺷــﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺘﺲ ﺑﺎ‬ ‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺭﺍ ﻓﺸﺮﺩﻩ ﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺗﻤﺎﺷــﺎﮔﺮﺍﻥ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ‪،‬‬
‫ﻣﺸــﮑﻠﯽ ﺑﺰﺭﮒ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ؛ ﻣﺤﻔﻞ ﻗﻘﻨﻮﺱ‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨﯽ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻢ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﺬﻑﺷﺪﻥ‬
‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﮔﺬﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‪،‬‬ ‫ﺑﻌﻀﯽ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺎﺟﺮﺍﻫﺎ‪ ،‬ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﯽﺍﻋﺘﺒﺎﺭ‬
‫ﺍﺯ ﺩﻧﻴــﺎﯼ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﯽ ﮐﻢﮐــﻢ ﺩﺭ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭ ﻋﻤﻼ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ‬ ‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﻭ ﻓﻴﻠﻢ ﺍﻭﻝ ]ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺳﻨﮓ ﺟﺎﺩﻭ ﻭ ﻫﺮﯼ‬
‫ﺭﺍﻫــﯽ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﻫﻤﻪ ﺑﺰﺭﮒﺗﺮﻫﺎ ﻫﻢ ﺭﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬ ‫ﭘﺎﺗﺮ ﻭ ﺗﺎﻻﺭ ﺍﺳﺮﺍﺭ[‪ ،‬ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺟﺬﺍﺑﻴﺖ ﺍﻧﺪﮐﯽ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺬﺭ ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎﯼ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﯽ ﺑﻪ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﯼ ﭘﺎﺗﺮ‬ ‫ﻣﯽﺭﺳــﻴﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﺯﻧﺪﮔﺎﻥ ﻓﻴﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺭﺍ ﻣﯽﻓﻬﻤﺪ ﻭ ﭼﺸﻤﺶ ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻳﻘﯽ‬ ‫ﮐﺎﺭ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺭﺍﺿﯽ ﻧﮕﻪﺩﺍﺷﺘﻦ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﺯ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺗﺼﻮﺭﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬
‫شهروند امروز ‪ ۲۴‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻟﻄﻔﯽ ‪۱‬‬
‫ﻳﺎ ﺭﻭﻣﯽ ﻳﺎ ﺯﻧﮕﯽ‬
‫‪v uz— bO−‬‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻭ ﻭ ﺣﻀﻮﺭﺵ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۲۵‬ﺳــﺎﻝ ﻣﻨﺘﺸــﺮ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻧــﮕﺎﺭ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﻱ‬
‫ﻛﻨﺴﺮﺕ ﻟﻄﻔﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﻬﻢ ﻭ ﻫﻢﺳﻄﺢ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭ ﭼﻪ ﺧﻮﺏ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﻮﺳﻴﻘﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺩﮔﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺣﺎﺩﺛﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻧﮕﺎﺭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻫﻢ‪ ،‬ﻭﺍﺭﺩ ﺗﻌﺎﻣﻼﺕ ﺭﺳﺎﻧﻪﺍﻱ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺧﺐ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻛﻨﺴﺮﺕ ﺑﺎ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ‪ ،‬ﺯﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺎﺭﻱ ﻛﻪ ﻟﻄﻔﻲ ﺩﺭ ﻛﻨﺴﺮﺕ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﻣﻄﺮﺡ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺗﻔﺄﻝ ﺯﺩﻥ ﺑﻪ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﺣﺎﻓﻆ ﺗﺎ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﺤﻤﺪ ﻗﻮﻱﺣﻠﻢ ﻭ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺁﻭﺍﺯﺧﻮﺍﻧﻲ‬
‫– ﻳﺎ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺧﻮﺩﺵ ﺻﺪﺍﻳﺶ‪ -‬ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻭ ﻧﻴﻢ ﻧﻮﺍﺧﺘﻦ ﺑﻲﻭﻗﻔﻪﺍﺵ‪.‬‬
‫ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﻱ ﻋﺠﻴﺐ ﻭ ﺍﻇﻬﺎﺭﻧﻈﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﻱ ﺑﻲﺭﺣﻤﺎﻧﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻭﻗﺖ ﺍﺳــﺘﺮﺍﺣﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻟﻄﻔﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺗﻲ ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻐﺮﺿﺎﻧﻪ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﺲ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ‬
‫ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺗﻤﺎﺷﺎﻱ ﻳﻚ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﻨﺴﺮﺕﻫﺎ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻄﺮﺡ ﺷــﺪﻥ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﺁﻥ ﻋﺪﻩ‪ -‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ‪-‬‬
‫ﻧﺎﺭﺍﺿﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺩﻳﺪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪﺗﺮﻱ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺯﻧﺪﻩ‬
‫ﻟﻄﻔﻲ ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻄﻔﻲ ﺑﺎ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻭﺟﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻟﻄﻔﻲ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ‬
‫ﺩﻫﻪ ‪ ،۶۰‬ﻗﺎﺑﻞﻗﻴﺎﺱ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻟﻄﻔﻲ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻳﻚ ﺳﺮ ﻭ ﮔﺮﺩﻥ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﮔﺎﻥ ﺗﺎﺭ ﻭ ﺳﻪﺗﺎﺭ ﻣﻌﺎﺻﺮ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻳﺎ ﺭﻭﻣﻲ ﻳﺎ ﺯﻧﮕﻲ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﻫﻤﻪ ﺯﻭﺍﻳﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ‬
‫ﺑﻌﺪ ﺍﻋﻼﻡ ﻣﻮﺿﻊ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺘﺪﺍﺩ ﻫﻢ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ ﺳــﺎﺑﻖ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪۲۵‬‬
‫ﺳــﺎﻝ ﺑﻪ ﺩﻳﺪﻥ ﺩﻭﺳــﺖ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺭﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﻴﻤﻪ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﺍﺵ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺣﺎﺷﻴﻪﻫﺎ ﻫﻢ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻱ ﻭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﻭﻗﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺩﺷﻤﻨﻲ‬
‫ﻣﻨﺘﻬﻲﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ÊU¹dDF U{— ∫ fJŽ‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﻟﻄﻔﻲ ﺑﺎﻭﺭﺵ ﻧﻤﻲﺷﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۲۵‬ﺳﺎﻝ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻟﻲ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ‬
‫ﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﻲﺷــﺪ ﺷــﻨﻴﺪ؛ ﻫﻢ ﺁﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺗﺸــﺎﻥ ﺑﻮﻱ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﻭ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺯﻧﺪﻩ ﻟﻄﻔﻲ ﺑﻪ ﻣﺸــﺎﻡ ﻣﻲﺭﺳﻴﺪ ﻭ‬
‫ﻫﻢ ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎ‪ ،‬ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪ ﺭﻳﻨﮓ ﺑﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ‪ ،‬ﺩﻭ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺘﻀﺎﺩ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺣﻀﻮﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﻛﻨﺴﺮﺕﻫﺎﻱ‬
‫ﺳــﻪﮔﺎﻧﻪ ﺍﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻋﺎﻟﻲ ﻭ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﺍﺕ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ ﺳﺎﺑﻖ ﻟﻄﻔﻲ‬
‫ﻭ ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﻗﻠﻢﺯﻧﻲ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﻧﻘﺪ ﻫﻨﺮﻱ ﭘﺎ‬
‫ﮔﺬﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪،‬ﺭﻭﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻜﻪ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﺍﺯ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻌﺘﺮﺽ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻱ ﺑﺠﺎ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻫﻢ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻓﺎﻥ ﻧﻘﺪﻫﺎﻱ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻫﺮﺭﻭﺯﻩ‬
‫ﮔﻢ ﺷﺪ ﻭ ﺁﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻴﻠﯽﻫﺎ ﻓﻜﺮﺵ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻼﻗﻪ ﻭ ﺍﺷﺘﻴﺎﻗﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺩﻳﺪﻥ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﻟﻄﻔﯽ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﻮﺩ ﻟﻄﻔﯽ‪ ،‬ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺩﺭ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺗﺎﺭ ﻭﺳﻪﺗﺎﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﻭﺭﺵ ﻧﻤﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺍﺟﺮﺍﻫﺎ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﻭ ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﻟﻄﻔﻲ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﺍﺯ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻭ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﮔﻠﻪﻣﻨﺪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺭﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻭ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺣﺪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﻣﻮﺳــﻴﻘﻲ ﺭﺍ ﺟﺪﻱ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻭ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻭ ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﻱ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ‬

‫ﺩﺭ ﺍﺑﻮﻋﻄﺎ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ‪ .‬ﺁﻥ ﻫﻢ ﺍﺑﻮﻋﻄﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺳﻔﺎﺭﺕ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺑﺎ ﺷﺠﺮﻳﺎﻥ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻥ ﺍﺟﺮﺍ ﻳﻜــﻲ ﺍﺯ ﺯﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺍﺑﻮﻋﻄﺎﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺷــﺠﺮﻳﺎﻥ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺁﻭﺍﺯ‬
‫ﺯﻳﺒﺎﺗﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﻟﻄﻔﻲ ﻛﺎﺭ ﺑﺎﺷــﻜﻮﻩﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ «.‬ﻣﺸــﻜﺎﺗﻴﺎﻥ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﺑﺮ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﻭ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻟﻄﻔﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻃﻲ ﭼﻨﺪ ﺩﻫﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﻛﺮﺩ‬
‫ﺍﻣﺎ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮﺩ‪»:‬ﺍﮔﺮ ﺁﻥ ﺷــﺐ ﻟﻄﻔﻲ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻦ ﺩﺭ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺑﻮﻋﻄﺎ ﻫﻢ ﻣﻲﺩﻳﺪﻡ‬
‫ﺑﺎﺯ ﺑﺮﺍﻳــﻢ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﻲ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﻲﮔﻔﺘﻢ ﺩﺭ‬
‫ﻋﺮﺽ ‪ ۲۵‬ﺳﺎﻝ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ‬
‫ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺪﺗﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻓﻜﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﺮﺩﻡ ﻛﻪ ﺧﻮﺍﺏ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‪ .‬ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺮﺍﻳﻢ‬
‫ﺟﺎ ﻧﻴﻔﺘــﺎﺩﻩ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻟﻄﻔﻲ‬
‫ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭼﺮﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻫﻢ ﻫﻮﺭﺝ ﻋﺮﻭﺝ‪ ...‬ﻫﻢ ﻧﻄﻊ ﺧﺮﻭﺝ‬
‫ﻓﻀﺎﻱ ﻧﻘﺪ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮﺳــﻴﻘﻲ‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎﺯ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻋﻠﺖﻫﺎ‬
‫ﻫــﻢ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺧﻮﺩ ﺁﻗﺎﻱ ﻟﻄﻔﻲ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺻﺮﺍﺣﺖﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﻫﺎﻱ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﻜﻴﻪﺷﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲﻫﺎﻱ‬
‫ﺑﻲﺷﻚﺷﺎﻥ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﻭﻗﺘﻲ ﻓﻀﺎ ﺑﺎﺯ ﺷــﻮﺩ ﻫﻴﭻ ﻛﺎﺭﻱ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ‬
‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻭﺭ ﻓﻀﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﺸــﻜﻞ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﻘﺪﺭ‬
‫ﻣﺸــﻜﻞ ﻛﻪ ﻧﮕﺎﺭﻧﺪﻩ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻛﻨﺴﺮﺕ ﻛﺎﺥ ﻧﻴﺎﻭﺭﺍﻥ ﻭ ﻋﻠﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺸــﻜﺎﺗﻴﺎﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻛﻨﺴﺮﺕ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﺑﺎﻭﺭ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﻳﻨﻘﺪﺭ ﺑﺎ ﺻﺮﺍﺣﺖ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻛﻨﺴﺮﺕ ﻭ ﺷﺨﺺ ﺁﻗﺎﻱ ﻟﻄﻔﻲ ﻧﻈﺮ ﺩﻫﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻫﻤﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺭﺍ ﮔﻔﺘﻪﺍﻡ ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﻜﻪ ﺣﺮﻑ ﻧﻬﺎﻳﻲﺗﺮﺵ ﺭﺍ ﺍﻣﻀﺎ‬
‫ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻜﺘﻮﺏ ﻛﺮﺩ‪» :‬ﺳﻦ ﻳﺎ ‪stage‬‬
‫ﻫﻢ ﻫﻮﺭﺝ ﻋﺮﻭﺝ‪ ...‬ﻭ ﻫﻢ ﻧﻄﻊ ﺧﺮﻭﺝ«‬
‫ﻣﻲﺗــﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻋﺎﻃﻔﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﻮﺀﺍﺳــﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛــﺮﺩ ﻭﻟﻲ ﻣﺤﺎﻝ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ .‬ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻝ‬
‫ﺑﭽﻪﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺑﺎ ﺍﺗﻮﺑﻮﺱ ﻭ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻳﺪﻥ ﺑﺰﺭﮔﺎﻧﺸــﺎﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ؛ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺷﺐ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺗﺎﻻﺭ ﺭﻭﺩﻛﻲ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ‪ ۸۵‬ﻭ ‪ ۸۶‬ﺩﺭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻛﺸﻮﺭ‬
‫ﻭ ﺷﺎﻫﻜﺎﺭ ﺁﺧﺮ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻛﺎﺥ ﻧﻴﺎﻭﺭﺍﻥ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻱ ﺩﻧﻴﺎ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ‬
‫ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﻭﺷﻮﺭ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎﻱ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎﺕ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺑﭽﻪﻫﺎﻱ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺩﻡ ﺩﺭ ﺧﺮﻭﺟﻲ‬
‫ﻛﺎﺥ ﺑﺎ ﭼﺸــﻤﺎﻥ ﺗﺮ ﺩﻳﺪﻡ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻲﻛﺮﺩ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺷــﻤﺎ ﺭﺍ‬
‫ﭼﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ ... :‬ﻣﺎ ﺷﻜﺴﺘﻴﻢ‪ ...‬ﺑﻪ ﻫﻤﻪﺷﺎﻥ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺁﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑــﺎ »ﻧﺎﻡ« ﺭﻭﻱ ﺻﺤﻨﻪ ﺭﻓﺘﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻭ‬
‫ﺗﻮﺵ ﻭﺗﻮﺍﻧﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺻﺒﻮﺭ‪...‬‬
‫ﺑﺎ ﺩﻝﻫﺎ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﺑﺎﺯﻱ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺲ ﻧﻜﺘﻪ ﻏﻴﺮﺣﺴﻦ ﺑﺒﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻛﺴﻲ‬
‫ﻣﻘﺒﻮﻝ ﻃﺒﻊ ﻣﺮﺩﻡ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮ ﺷﻮﺩ‬
‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺧﻴﻠﻲ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﻀﺎﻱ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﺎ ﺁﺑﺴﺘﻦ‬
‫ﻳﻚ ﺩﮔﺮﺩﻳﺴﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺻﺮﻳﺢ ﻭ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺭﺍ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻟﻄﻔﻲ ﺷﺮﻭﻉ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫‪۹۶‬‬
‫ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻟﻄﻔﯽ ‪۲‬‬
‫¬—‘ ‪ÈdOB‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻱ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮﺭﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﻫﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺭﻓﺖ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮﻱ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪.‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻭﺭﻛﺮﺩﻧﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻭﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﺧﺘﻼﻓﻲ‬
‫ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﻧﻴﺴــﺖ‪ .‬ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺣﺎﻻ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﻓﺮﻕ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻓﺮﻕ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺷــﻮﺩ ﺑﺎﻭﺭ ﻛــﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ۲۵ .‬ﺳﺎﻝ ﻛﻢ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺭﺑﻊ ﻳﻚ ﻗﺮﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻓﻀﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻭﺳــﺘﺎﻥ ﺳﺎﺑﻖ ﻭ ﻫﻤﻴﺸــﮕﻲ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺍﮔﺮ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻣﺴــﺎﻟﻪﺍﻱ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﻭ ﻧﻴﺴﺖ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﻋﻮﺽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺸﻮﺩ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺑﻪ ﺳﻨﺖ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺷﺪ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺑﺰﺍﺭ‬
‫ﺳﺎﺑﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺁﻥ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﻟﻄﻔﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎﻱ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۵۳‬ﻧﺒﻮﺩ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺭﺑﻊ ﻗﺮﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﻛﺎﺥ ﻧﻴﺎﻭﺭﺍﻥ ﻭ ﺑﺎ ﺣﻮﺍﺷﻲ‬
‫ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻛﻨﺴــﺮﺗﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎﺭﺍﻛﺘﺮﺵ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺧﻮﺩﺵ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺁﻗﺎﻱ ﻗﻮﻱﺣﻠﻢ ﻫــﻢ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﻨﺒﻚ ﻣﻲﺯﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﻫﻤﻪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﺭﺍﻛﺘﺮ ﺍﺻﻠﻲ ﻓﻘﻂ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺧﻮﺩﺵ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻲﺯﺩ‪ .‬ﺗﺎﺭ ﻭ ﺳﻪﺗﺎﺭ ﻛﻪ ﺗﺨﺼﺺﺍﺻﻠﻲﺍﺵ‬
‫ﺑــﻮﺩ ﻭ ﺩﻑ ﻭ ﻛﻤﺎﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺩﻑ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭ ﻛﻤﺎﻧﭽﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﻭﺷــﻮﺭ ﻛﺎﺳﺖ ﺧﻤﻮﺷﺎﻧﻪ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺻﻔﺤﺎﺕ ﻣﻮﺳــﻴﻘﻲ ﺍﻛﺜﺮﻳﺖ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﺍﺗﻔــﺎﻕ ﺟﺮﺍﻳﺪ‪ .‬ﻛﺎﺭﺍﻛﺘﺮ‬
‫ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻛﺎﺭﻳﺰﻣﺎ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺐ ﺍﺟﺮﺍ‬
‫ﺑﺎ ﻫﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻠﻴﺘﻲ ﺻﻨﺪﻟﻲﻫﺎ ﺭﺍ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﻭ ﺟﺎﻱ ﺳــﺮﭘﺎ‬
‫ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻥﻫﺎ ﺭﺍ ﭘﺮ ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﻭ ﻟﺤﻈﻪﻫﺎﻱ ﺷﻴﺮﻳﻦ‬
‫ﺍﺯ ﻣﻠﻮﺩﻱﻫــﺎ ﻭ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﮔﻲﻫﺎﻱ ﺁﻗﺎﻱ ﻟﻄﻔــﻲ ﺩﺭ ﺍﺫﻫﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻪ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧــﺪ ﻭ ﺣﺘﻲﺁﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴــﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﻭﻗﺘﻲ ﺳــﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷــﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﮔﻲﻫﺎﻱ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ‬
‫ﻧﻔﺮ ﮔﻮﺵ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﺭﺷــﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺸﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭ ﻛﺎﺭ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺷﺐ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻮﺩﻧﺪ؛ ﺁﻗﺎﻱ‬
‫ﻣﺸﻜﺎﺗﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺻﺮﻳﺢ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻱ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﺎ ﺗﺎﺯﮔﻲ ﺩﺍﺷﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻟﻄﻔﻲ ﺭﺍ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﻫﻨﺮ‬
‫ﺁﺗﺶ ﺭﺍ ﺧﻮﺩ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻥ ﻣﻮﻗــﻊ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺁﺗﺶ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺑﮕﻮ ﺁﺗﺶ ﺯﻳﺮ‬
‫ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻮﻗﻊ ﻫﻢ ﺳﺮ ﻭ‬
‫ﺻﺪﺍ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎﻝ ﻣﻌﻠﻮﻡ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻭﺍﻛﻨﺶﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﻣﻮﻗﻊ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﺎﺷــﺪ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ‬
‫ﻛﻨﺴــﺮﺕ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷــﺪ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺗﺎﺯﻩ‬
‫ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪ ﻭ ﺁﺗﺶ ﺯﻳﺮ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﺷﺪ ﺁﺗﺶ‪.‬‬
‫ﺁﺗﺶ ﺭﺍ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭﻗﺘﻲ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ...» :‬ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺮﺍﺕ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻢ ﻣﺪﻋﻲ‬
‫ﺷــﻮﻡ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺳﺎﺯ ﻛﻤﺎﻧﭽﻪ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﻩﺍﻱ ﺭﺍ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺣﺮﻑ ﺍﺻﻴﻞ ﻭ ﻛﺎﺭﺍ‬
‫ﻭ ﭘﺮﻣﺤﺘﻮﺍ ﻭ ﻫﻨﺮﻱ ﺭﺍ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺑﻴﻔﺘﺪ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﺗﻼﺵ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﻫﻤﻮﺍﺭ ﺷــﻮﺩ‪ «...‬ﻭ‬
‫ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﺑﺮﻭﺷــﻮﺭ ﺁﻟﺒﻮﻡ ﺟﺪﻳــﺪﺵ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﺷﻴﻮﻩ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﮔﻲ ﻛﻤﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻗﺒﻞ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳــﻢ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻗﻄﻌﺎ‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﻮﺩ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﺍﻗﻼ‬
‫ﺷــﺎﻳﺪ ﺑﺎﻭﺭ ﺁﻧﻜﻪ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺗﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻌﻴﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ۲۵ .‬ﺳﺎﻝ ﺭﺑﻊ ﻳﻚ ﻗﺮﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺕ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻥ ﻣﻲﺍﻓﺘﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺳﻠﻄﺎﻥﺳﺎﻻﺭﻱ ﻧﺒﻮﺩ؟‬
‫»ﺑﻠﻪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺍﺧﺘﻼﻓﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﻟﻄﻔﻲ ﻭﻗﺘﻲ ﺁﻣﺪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺯﻧﮓ‬
‫ﺯﺩ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺁﻣﺪﻡ ﻭ ﻣﻦ ﺭﻓﺘﻢ ﺑﻪ ﺩﻳﺪﻧﺶ‪ .‬ﻧﺎﻫﺎﺭ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻮﺩﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺳﻔﺮ ﺁﺧﺮ ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻛﻼﺱ ﻫﻢ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺧﻮﺷﺤﺎﻝ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﺣﻴﻒ ﻟﻄﻔﻲ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﻻﻥ ﻫﻢ ﺭﻭﺯ ﻭ‬
‫ﺷــﺐ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﺎﺭ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ «.‬ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺍﺷﺘﻢ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﺮﺩﻡ ﻛﻪ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻢ ﻋﻠﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮﺭﺩﻥ ﭼﺎﻭﻭﺵ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﻣﻮﺟﻮﺩ‬
‫ﺑﻴﻦ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﻣﺸــﻜﺎﺗﻴﺎﻥ ﻣﻮﺍﻓﻖ ﻧﺒﻮﺩ‪» :‬ﺍﺻﻼ‬
‫ﺍﻳﻨﺠﻮﺭﻱ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺩﻟﻴﻠﺶ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﺑﻮﺩﻳﻢ‪ .‬ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﺎﻭﻭﺵ ﺭﺍ ﻣﻬﺮﻭﻣﻮﻡ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﺴﺘﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﺍﻓﺘﺎﺩ‪ .‬ﻟﻄﻔﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺭﻓﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺰﺍﺩﻩ ﺑﻪ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻡ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭼﺎﻭﻭﺵ ﻣﻬﺮﻭﻣﻮﻡ‬
‫ﺷﺪ‪ «.‬ﻣﻲﺷﺪ ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ ﺗﻤﺎﻣﺶ ﻛﺮﺩ ﻭ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺍﺧﺘﻼﻓﻲ ﻧﺒﻮﺩ‬
‫ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻳﻌﺎﺕ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﺷﺪ ﺗﺎ ﺣﻘﺎﻳﻖ ﺭﻭﺷﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪» :‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﻲ ﻣﺼﺮ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﺎﻭﻭﺵ‬
‫ﻣﻬﺮﻭﻣﻮﻡ ﺷﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﺯﻧﺠﻴﺮ ﮔﺴﺴﺖ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﻄﻔﻲ ﺭﻓﺖ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺗﻲ‪ .‬ﺍﻭﻝ ﺭﻓﺖ‬
‫ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﻟﻨﺪﻥ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﺒﻮﺩﺵ ﻣﻦ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﻢ ﻭﻳﺪﺋﻮﻳﻲ‬
‫ﺩﻳﺪﻡ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺗﺎ ﻧﺪﻳﺪﻡ ﺑﺎﻭﺭ ﻧﻜﺮﺩﻡ‪ .‬ﻋﻠﻴﺰﺍﺩﻩ‬
‫ﻫﻢ ﺭﻓﺖ ﺁﻧﺠﺎ ﻭ ﻳﻚ ﺳﺮﻱ ﻛﺎﺭ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻧﺖﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ ﻭ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻛﺎﺭ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﻧﺸــﺪ‪ .‬ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺷﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻮﺩﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﻛﺎﻣﻜﺎﺭ‪ .‬ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺯﻣﺎﻧﻪ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺯﻳﺴﺘﻲ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﻣﺎ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﻲﻛﺮﺩ‬
‫ﺟﺎﻱ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻦ ﻛﻪ ﺍﻻﻥ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﺳﺎﻝ ‪ ۵۳‬ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﻳﺎ ﻋﻠﻴﺰﺍﺩﻩ‬
‫ﻛﻪ ﺣﺴــﻴﻦ ﺳﺎﻝ ‪ ۵۳‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻟﻄﻔﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎﻱ ﺳﺎﻝ ‪۵۳‬‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﺠﺮﻳﺎﻥ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎﻱ ﺳﺎﻝ ‪ ۵۳‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﻫﻨﺮ‬ ‫‪۹۷‬‬
‫‪U{—bL× ∫ fJŽ‬‬
‫‪œ«ó všd¼U‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺩﺭ ﻛﺎﺭﻳﻜﺎﺗﻮﺭ‪ ،‬ﻋﻜﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ‪ ،‬ﮔﺮﺍﻓﻴﻚ ﻭ‬
‫ﻣﺠﺴﻤﻪﺳﺎﺯﻱ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﭼﻪ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻣﻦ ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﭘﺮ ﻛﻨﺪ؟ ﻛﺪﺍﻡ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﻲﺩﻫﺪ؟ ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺍﻫﺎﻟﻲ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺷﻴﺦ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺍﺑﻮﺍﻟﺨﻴﺮ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺠﻤﺎﺩ ﺫﻫﻨﻲﺷــﺎﻥ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ »ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎﻥ«‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻏﺮﺑﻲ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺑﺒﺮﻧﺪ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺯﻳﺮﺯﻣﻴﻦ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ »ﻣﺤﺴﻦ ﻧﺎﻣﺠﻮ«ﻫﺎ ﺑﮕﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﻛﻼﻡ‬
‫ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺁﻫﻨﮓﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻫﻤﺬﺍﺕ‬
‫ﭘﻨﺪﺍﺭﻱﻫﺎ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﺗﻐﻴﻴﺮﻱ‪ ،‬ﺧﻼﻗﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻲﺭﺳﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲﻫﺎﻱ ﺯﻳﺮﺯﻣﻴﻨﻲ‬
‫ﻫﻮﺍﺧﻮﺍﻩﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻦ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭘﺸﺖ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﺑﻪ ﺍﺭﺍﺩﺕ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﻣﺸﻜﺎﺗﻴﺎﻥ‪،‬‬
‫ﻧﺎﻇﺮﻱ ﻭ‪ ...‬ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﻟﻄﻔﻲ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻲﻛﺮﺩﻡ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺟﺎﻟﺐ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺜﻼ ﻣﺸﻜﺎﺗﻴﺎﻥ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻠﻴﺖ ﻛﻨﺴﺮﺕ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ‬
‫ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺧﺪﺍﻭﻧــﺪ ﺭﺍ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﺑﺎﺭ ﺷــﺎﻛﺮﻡ ﻛــﻪ ﺩﺭ ﺍﺗﺎﻕ ﻫﻨﺮﻫﺎﻱ‬
‫ﺗﺠﺴﻤﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪﺍﻡ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞﺍﺵ‬
‫ﻛﻒ ﻭ ﺳــﻮﺕ ﺑﺰﻧﻴﺪ ﻭ ﭘﺸﺖ ﺳﺮﺵ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺮﺍﻩ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ؟‬
‫ﺗــﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻝ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﭘﺮﺳــﻴﺪﻩﺍﻳﺪ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭ ﺑﻴــﺪﺯﺩﻩ ﻭ‬
‫ﭘﻮﺳــﻴﺪﻩ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﭼﺮﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺯﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﺮﺏﻫﺎ ﻭ ﺗﺮﻙﻫﺎ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ!‬
‫ﺩﺍﺋﻢ ﺑﻪ ﮔﺬﺷــﺘﻪﻣﺎﻥ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺯﻧﮕﻮﻟﻪ ﺯﺭﻳﻦ‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮔﺮﺍﻧﺒﻬﺎﺳــﺖ ﺍﻣﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﮔﺮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺯﺭﺍﻓﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸــﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﺟﺎﻥ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩﺍﻳﺪ‬
‫ﻛــﻪ ﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﻴﺪ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﺳــﻪ ﺩﻫﻪ ﻗﺒﻞﺗــﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻳــﺎﺩ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻧﻲ ﺑﻴﺎﻭﺭﻳﺪ ﻛﻪ ﺍﻣــﺮﻭﺯ ﻣﻮﺍﺧﺬﻩﺗﺎﻥ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﻟﻄﻔﻲ ﺭﺍ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻳﺎﺩ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪،‬ﻓﺮﺩﺍ ﺑﻪ ﺳــﺮﺍﻍﺗﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ‬
‫ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺳﺮﭘﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻨﺮﺗﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﺍﺯ ﮔﺬﺷﺘﻪﺗﺎﻥ ﺧﺮﺝ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻭ ﭼﻮﻥ ﻫﺮ‬
‫ﺳﺎﻝ ﻛﻨﺴــﺮﺕ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻭ ﺣﻀﻮﺭ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺩﺍﺭﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺯﻧﺪﻩﺍﻳﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻟﻄﻔﻲ ﻫﻢ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻣﻲﻛﺮﺩ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻫﻴﭻﻛﺲ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻫﻤﻪ‬
‫ﺗﺸﻮﻳﻘﺶ ﻣﻲﻛﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺕ ﻣﻲﻛﺸﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﺩﺳﺖ ﻣﻲﺯﺩﻧﺪ؛‬
‫ﺩﺳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺮﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻟﻄﻔﯽ ‪۳‬‬
‫ﺩﺳﺖﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺮﺳﻴﺪ‬
‫×‪œ«ó všd¼U U{—bL‬‬
‫ﻋﻤﻴﻖ ﻓﺮﻭﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻟﻄﻔﻲ ﻫﻢ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻃﻨﻴﻦ ﺳــﺎﺯ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﻟﻄﻔﻲ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻗﺮﻳﺐ ﺑﻪ ﺳــﻪ‬
‫ﺑﺎﻭﺭﻡ ﻛﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﻱ ﻛﻪ ﺟﻼﻱ ﻭﻃﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻱ‬ ‫ﺩﻫﻪ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻱ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ‪ ،‬ﭘﮋﻭﺍﻙ ﮔﻮﻧﻪﮔﻮﻧﻲ‬
‫ﺗﻨﺪﻱ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﺎﺳﻪ‬ ‫ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺗﻌﺠﺐﺁﻭﺭ ﺑﻮﺩ ﺣﺎﺷﻴﻪﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻮﺯﻩﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮﺵ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ‬ ‫ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﻣﺜﻞ ﻧﻮﺍﺧﺘﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﺯ‬
‫ﻛﻢﻛﺎﺭﻱﻫﺎﻱ ﺍﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻟﻄﻔﻲ ﺁﻭﺍﺭ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻄﻔﻲ ﻳﺎ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺣﺎﻓﻆ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﻭﺳﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡ ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻟﻄﻔﻲ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻟﻄﻔﻲ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺩﻫﻪ‬ ‫ﺩﺍﺭﻡ ﺍﺯ ﭘﺸــﺖ ﺩﻭﺭﺑﻴﻦ ﻋﻜﺎﺳــﻲ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻣﻨﺘﻘﺪ‬
‫‪ ۵۰‬ﻣﻘﺎﻳﺴــﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﻳــﻦ ﺭﺍﻱ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎﻱ ﺗﺠﺴﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺪﺍﻧﺎﻧﻲ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻟﻄﻔﻲ ﻋﻘﺐﮔﺮﺩ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮﺍ ﺷــﺠﺮﻳﺎﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺭﺍ ﺑﺎ‬ ‫ﮔﻼﺩﻳﺎﺗﻮﺭﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻥ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﺸﻤﺎﻥ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮﺍ ﺍﺯ ﻋﻠﻴﺰﺍﺩﻩ ﻧﻤﻲﭘﺮﺳﻨﺪ ﺗﺎﺭ‬ ‫ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻲ‪ ،‬ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻲﻧﻮﺍﺯﺩ ﻳﺎ ﮔﻴﺘﺎﺭ ﻣﻲﺯﻧﺪ؟ ﺍﺯ ﻣﺸﻜﺎﺗﻴﺎﻥ ﺳﻮﺍﻝ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿــﺎ ﻟﻄﻔﻲ ﺩﺭ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﺍﺵ ﻋﻨــﻮﺍﻥ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﭼﻪ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻮﺳــﻴﻘﻴﺪﺍﻥ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷــﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻴﻠﻲﻫﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻗﺼﺪﻡ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴــﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺭﺍ ﻣﻮﺍﺧﺬﻩ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫ﺳــﻮﺍﻝ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪ ﻛﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻪ؟ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻛﺠﺎﺳــﺖ؟ ﺁﻳﺎ‬
‫ﻓﻘﻂ ﻃﺮﺡ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺁﻥ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺟﻨﺒﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﻟﻄﻔﻲ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﭘﺮﭼﻢﺩﺍﺭ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﺑﺪﺍﻧﺪ؟ ﻭ‪...‬‬
‫ﺍﺗﺎﻕ ﻫﻨﺮﻫﺎﻱ ﺗﺠﺴﻤﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺻﺪﺍﻱ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‬ ‫ﺍﻣﺎ ﺑﺪﺍﻫﻪﻧــﻮﺍﺯﻱﺍﺵ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺸــﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺮﺍﻥ‬
‫ﮔﻮﺵ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳــﻪ ﺷﺐ ﻛﻨﺴﺮﺕ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﻟﻄﻔﻲ‬ ‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ ﺍﺳﻤﺶ ﺭﺍ ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﻡ‪ .‬ﺍﮔﺮ‬
‫ﺷــﺎﻫﺪ ﺩﺳﺖﺯﺩﻥﻫﺎﻱ ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﺶ ﺑﻮﺩﻡ‪ .‬ﺑﺮﭘﺎﺧﺎﺳﺘﻦﻫﺎ ﻭ‬ ‫ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩﻡ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻢ ﺍﺯ ﺩﺭﻳﭽﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎﻱ ﺗﺠﺴﻤﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺸــﻮﻳﻖﻛﺮﺩﻥﻫﺎ‪ .‬ﭼﺮﺍ ﻟﻄﻔﻲ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯﺵ ﻧﻤﻲﺳﻨﺠﻴﻢ؟‬ ‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﻨﻢ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﺮ‬
‫ﺁﻳﺎ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺷﻬﺮﻓﺮﻧﮓ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﺑﺮﺍﻳﺶ‬ ‫ﺩﻭﻱ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎﻱ ﻫﻨﺮﻱ ﺩﭼﺎﺭ ﺁﺳﻴﺐﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺍﻣﺎ‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﻧﻴﺴــﺖ؟ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳــﻪ ﺷــﺐ ﺗﺼﻮﻳﺮﻱ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻫﺎﻟﻲ‬ ‫ﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﻱ ﻫﻨﺮﻫﺎﻱ ﺩﻳﺪﺍﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﺩﻫﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ‬
‫ﻣﻮﺳــﻴﻘﻲ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﺗﺪﺍﻋﻲ ﺷــﺪ‪ ،‬ﺷــﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻇﻬﺮﻫﺎﻱ ﮔﺮﻡ‬ ‫ﺯﻧﺪﻩﺗﺮ ﻭ ﭘﻮﻳﺎﺗﺮ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﻲﺍﺵ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺭﻭﺳــﺘﺎﻳﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﺑﻴﻜﺎﺭ ﻧﺸﺴﺘﻪﺍﻧﺪ‬ ‫ﻋﻜﺎﺳﻲ ﺍﺯ ﻛﻨﺴــﺮﺕ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﻟﻄﻔﻲ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺭﺍ‬
‫ﻭ ﺳــﻴﮕﺎﺭﻱ ﺩﻭﺩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻏﺮﻳﺒــﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺩﻭﺭ ﺑﺎ ﭼﻤﺪﺍﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮﺍﻳﻢ ﻣﻬﻴﺎ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺷﺎﻫﺪ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺍﻫﺎﻟﻲ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻫﻤﻬﻤﻪﺍﻱ ﺩﺭﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﭘﭻﭘﭻﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻚ ﻭ‬ ‫ﺑﺎﺷﻢ ﻭ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﺴﻞ ﻣﺎ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺻﺪﺍﻱ »ﺳﻴﺎﻭﺵ‬
‫ﺗﺮﺩﻳﺪﻫﺎ ﻭ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﻛﺴﻲ ﺩﺍﺩ ﻣﻲﺯﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﭘﺴﺮﻣﻴﺮﺯﺍ ﺍﺳﺖ‪...‬‬ ‫ﺷﺠﺮﻳﺎﻥ« ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻭ ﺑﻌﺪ ﻓﻬﻤﻴﺪ ﺍﺳﻤﺶ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺍﺯ ﺷﻬﺮ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ! ﺑﻪ ﺍﺳــﺘﻘﺒﺎﻝﺍﺵ ﻣﻲﺭﻭﻧﺪ‪ ،‬ﺩﻭﺭﺵ ﺟﻤﻊ‬ ‫ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﮕﻮﻣﮕﻮﻫﺎﻱ ﺍﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﺍ ﻣﺮﻭﺭ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻣﻲﺧﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻬﺖﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﺴــﺖ ﻭ ﺍﻧﺪﻱ ﺳﺎﻝ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻬﺸﺖ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺭﻭﺯﻱ ﻣﻲﮔﺬﺭﺩ ﭘﺴﺮﻣﻴﺮﺯﺍ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﮔﺸﺘﻲ ﻣﻲﺯﻧﺪ ﻭ‬ ‫ﺑﺮﻳﻦ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺍﺑﺘﺪﺍﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻣﻲﮔﺬﺭﺩ! ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺁﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎ‬
‫ﺗﺎﺯﻩ ﺣﺮﻑﻫﺎ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﻳﺎﺩﻫﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﻟﻄﻔﻲ‬
‫ﺳﺎﻝﻫﺎ ﭼﻪ ﻣﻲﻛﺮﺩﻩ؟ ﺑﺮﺍﻱ ﭼﻪ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ؟ ﻧﻜﻨﺪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ‬ ‫ﺟﻼﻱ ﻭﻃﻦ ﻛﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻳﺎﺩﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺫﻫﺎﻥ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﺷــﺮﺍﻳﻂ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ؟ ﻭ ﻛﺎﻓﻲ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺳــﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﻛﺎﺭ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﮕﻲﺷــﺎﻥ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﭘﺴﺮﻣﻴﺮﺯﺍ ﺳﻮﺍﻝ ﻛﻨﺪ‪» :‬ﺧﺐ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻛﺮﺩﻳﺪ؟«‬ ‫ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﭼﻪ ﻛﺮﺩﻧﺪ؟ ﺷﺠﺮﻳﺎﻥ ﺑﻪ ﭼﻪﭼﻪﻫﺎﻳﺶ‬
‫ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺭﺍ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺷﺎﻛﺮﻡ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺗﺎﻕ ﻫﻨﺮﻫﺎﻱ ﺗﺠﺴﻤﻲ‬ ‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮﺩ؟ ﻋﻠﻴﺰﺍﺩﻩ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ »ﻧﻲﻧﻮﺍ« ﭼﻪ ﺳــﺎﺧﺖ؟ ﻛﻠﻬﺮ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪﺍﻡ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺩﻋﻮﺍﻫﺎ ﻭ ﺑﮕﻮﻣﮕﻮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻫﺎﻟﻲ‬ ‫ﻛﺠﺎ ﺑــﻮﺩ؟ ﻧﺎﻇﺮﻱ ﺗﺎ ﺍﻧﺘﻬﺎﻱ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﻛﺎﻣﻜﺎﺭﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻀﻮ‬
‫ﻫﻨﺮﻫﺎﻱ ﺩﻳﺪﺍﺭﻱ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﺣﺮﻛﺖﺍﺵ ﭘﻮﻳﺎﺗﺮ ﺍﺯ‬ ‫ﻫﺸــﺖ ﻫﺰﺍﺭ ﻭ ﻫﺸﺘﺼﺪ ﻭ ﻫﺸﺘﺎﺩ ﻭ ﻧﻬﻤﻴﻦ ﻧﻔﺮﺷﺎﻥ ﺳﺎﺯ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ،‬ﺳﻴﻨﻤﺎ ﻭ‪ ...‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﺩﻫﻪ ﺍﺧﻴﺮ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻢ‬ ‫ﻧﻮﺍﺧﺖ‪ .‬ﺩﺍﺋﻢ ﺷﺮﻭﻉ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﻨﺪﻭﻫﺎ‪ ،‬ﺍﺭﻣﻨﻲﻫﺎ ﻭ‪ ...‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‬
‫ﻧﺎﻡﻫﺎﻱ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺑﺮﺷﻤﺎﺭﻡ ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺪﺍﻡ ﻗﻠﻨﺪﺭﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬ ‫ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﺩﺭﺳﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸــﻜﺎﺗﻴﺎﻥ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺑﻲ‬

‫ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻟﻄﻔﯽ ‪۵‬‬
‫ﺍﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﺪﻋﻴﺎﻥ‬
‫ﻧﺎﻣﺶ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﺮﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻣﻮﺳــﻴﻘﯽ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﻫﻨﺮﺧﻴﺰ ﺛﺒﺖ ﻭ‬
‫‪v «œe¹ «bK¹‬‬
‫ﺿﺒﻂ ﺷــﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﻓﯽ ﺍﺳــﺖ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﻗﺖ ﺳﺮﻭﺩﻩ‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﺷﻚ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﺴــﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﻟﻄﻔﻲ ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ ﻭ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﮔﺰﺍﻑ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺏ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻟﻄﻔﻲ ﻛﻴﺴﺖ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺑﺪﺍﻫﻪﺍﺵ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻟﻄﻔﻲ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ‪۲۵‬ﺳﺎﻝ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺳﻲﺩﻱ‬
‫ﻭ ﻧﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﻛﺮﺩ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺧﺼﻮﺻﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪﺍﻥ ﻣﻲﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺧﻮﺏ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺣﺎﻝ ﺍﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﻭﻗﺘﻲ ﺳﺎﻝ ‪ ۷۲‬ﻛﻨﺴﺮﺕ ﺩﺭﺍﻭﻳﺶ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺍﺟــﺮﺍ ﻛﺮﺩ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﻑ ﻧﻴﺰ ﻧﻮﺍﺧﺖ‪ .‬ﻫﻮ ﻣﺪﺩﻱ ﻭ ﺣﻖ‬
‫ﻣﺪﺩﻱ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺍﻧﺪ؛ ﺁﻭﺍﺯ ﻛﻪ ﻛﺎﺭ ﻫﻤﻴﺸــﮕﻲﺍﺵ ﺑﻮﺩﻩ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﻫﺎ‪ .‬ﺁﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﻣﺪﻣﻲ ﻣﺰﺍﺝ ؛ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺧﻮﺏ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻟﻄﻔﻲ ﻛﻴﺴﺖ ﻭ ﻭﻗﺘﻲ ﺑﺪﺍﻫﻪﻧﻮﺍﺯﻱ)ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ( ﻟﻄﻔﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺳﻪﺗﺎﺭ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺳﺎﻝﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ ﻭ ﺣﺎﻝ‬
‫ﺁﻭﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﺪﻥ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺩﻭﺳﺘﺪﺍﺭﺍﻧﺶ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻭﺍﻱ‬
‫ﺑﺒﻴﻦ ﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ! ﺍﻣﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻋﺪﻩﺍﻱ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺲ ﻛﻪ ﻟﻄﻔﻲ ﻣﻲ ﻣﻲﻧﻮﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺭﻭﻱ ﺳﻦ ﺗﻜﺎﻥ ﺑﺨﻮﺭﺩ‬
‫ﻭ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻟﻄﻔﻲ‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﻟﺐ ﺑﻪ ﻣﻲ ﻧﺰﺩﻩ‪ .‬ﺁﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻟﻄﻔﻲ‪ ،‬ﻟﻄﻔﻲ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﻫﻤﻪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻋﺸﻖ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﺩﺍﺩﻧﺪ ﺩﻳﻮﺍﻧﻪ ﺍﻭﻳﻨﺪ ]ﻭ ﺳــﺎﺯ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﺟﺎﻥ ﻭ ﺩﻝ‬
‫ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺭﻭﻱ ﺳﻦ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪،[.‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﻣﻜﺎﻥ ﻭ ﻓﻀﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‪ ،‬ﻟﺬﺕ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺳﺎﺯ‬
‫ﺭﺍ ﻳﻜﺠﺎ ﻧﻮﺍﺧﺖ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭼﺮﺍ ﺩﻑ ﺯﺩ؟ ﭼﺮﺍ ﺳﻴﻢ ﭘﺎﺭﻩ ﺷﺪ؟ ﭼﺮﺍ‬
‫ﻣﻀﺮﺍﺏ ﺍﻓﺘﺎﺩ؟ ﭼﺮﺍ ﺻﻨﺪﻟﻲﻫﺎ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ؟ ﭼﺮﺍ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﻮﺩ؟ ﭼﺮﺍ ﻳﺎﻫﻮ ﻛﺮﺩ؟ ﭼﺮﺍ ﻳﺎﻋﻠﻲ ﺧﻮﺍﻧﺪ؟ ﭼﺮﺍ ﺷﻌﺮ ﺣﺎﻓﻆ ﺭﺍ ﻏﻠﻂ‬
‫ﺧﻮﺍﻧﺪ؟ ﭼﺮﺍ؟ ﭼﺮﺍ؟ ﭼﺮﺍ؟ ﻣﮕﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺧﺮﺩﻩ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻨﺴﺮﺕ ﺯﻧﺪﻩ ﺁﻥ ﻫﻢ‬
‫ﺑﺪﺍﻫﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻪ؟‬
‫ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﻩ)ﺑﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﺟﻤﺎﻋﺖ‬
‫ﻛﺎﺭﻱ ﻧﺪﺍﺭﻳــﻢ( ﻛﻢ‪ ،‬ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﺍﺷــﺘﺒﺎﻩ ﺩﺭ ﻛﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ﻫﻨﺮﻱ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ؟ ﺧﻮﺏ ﺍﺳﺖ ﻛﺎﺳﺖﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﻋﺰﻳﺰﺍﻥ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺁﺩﻡﻫﺎﻱ ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﺷﻌﺮﻫﺎﻱ ﺿﻌﻴﻒﺗﺮ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺟﺮﺍﺕ‬
‫ﮔﻔﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﺿﻌﻴﻒﺗﺮﻳﻦ ﺍﺷــﻌﺎﺭ ﺳﻌﺪﻱ ﻭ ﻣﻮﻻﻧﺎ‬
‫ﺭﺍ ﮔﺮﺩﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻧــﺪ ﻭ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩﻫﺎﻳﻲ ﺑﺪﺻﺪﺍ ﻭ ﻓﺎﻟــﺶ‪ ،‬ﻛﺎﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺧﻮﺍﻧﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ‪...‬‬
‫ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﻣﻮﺳــﻴﻘﻲ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻢﺷﺄﻥ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻧﺒﻮﺩﻩ ﻭ ﻧﻴﺴــﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺭﻭﺍﻧﻪ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻗﺼﻪ‬
‫ﭘﻮﻝ ﻧﻴﺴﺖ؟ﺑﺪﻭﻥ ﺷﻚ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻧﻴﻤﻲ ﺍﺯ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﺐ ﺍﻭﻝ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻦ ﻛﻨﺴﺮﺕ ﺭﺍ ﺗﺮﻙ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺮﻙ ﺁﻧﺠﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻮﺏ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻛﻨﺴﺮﺕ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺩﻳﺪﻱ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﻟﻄﻔﻲ ﺍﻳﻨﻘﺪﺭ ﻛﻪ ﺍﻧﺮﮊﻱ ﻣﻨﻔﻲ‬
‫ﺳﺎﻃﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺟﻤﻊ ﻣﻮﺝ ﻧﻤﻲﺯﺩ‪ .‬ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﺮﺩﻡ ﺣﺎﺿﺮ ﺩﺭ ﻛﻨﺴــﺮﺕ ﻟﻄﻔﻲ ﻫﻢ ﻫﻮ ﻣﺪﺩﻱ ﻭ ﻳﺎﻋﻠﻲ ﺍﻭ ﺭﺍ‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﭼﻪ ﻧﻴﻚ ﺍﺳﺖ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﻨﺴﺮﺕ ﺍﻛﺘﻔﺎ ﻧﻜﻨﻴﻢ‬
‫ﻭ ﻫﻤﻪ ﻋﺸﻖ ‪۲۵‬ﺳﺎﻟﻪﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻫﻮﻣﺪﺩﻱ ﻧﻔﺮﻭﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫‪۹۸‬‬
‫ﺑﺲ ﻧﮑﺘﻪ ﻏﻴﺮ ﺣﺴﻦ ﺑﺒﺎﻳﺪ‪...‬‬
‫ﺳﭙﻴﺪﻩ ﻳﺎ ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺳﭙﻴﺪﻩ ﻳﺎ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﺳﭙﻴﺪﻩ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﻢ ﻫﺮ ﺍﺳﻤﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺎﻳﻞ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻮﺵ ﮐﻨﻴﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ‬
‫ﺁﻫﻨﮕﺴــﺎﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻭ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺷﻌﺮ ﻭ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻭ ﻟﻄﺎﻓﺖ ﻭ‬
‫ﺟﺬﺍﺑﻴﺖ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﯼ ﺁﻥ ﭘﯽﺑﺒﺮﻳﺪ‪ .‬ﺷﻌﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺛﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻨﺴﻮﺏ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺯﻧﺪﻩﻳﺎﺩ ﺟﻮﺍﺩ ﺁﺫﺭ ﺍﺯ ﻭﻳﮋﮔﯽﻫﺎﯼ‬
‫ﻳﮏ ﺷــﻌﺮ ﺧﻮﺏ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺷﻌﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﺎﯼ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺗﮏ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺩﻋﺎ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺷﻌﺮﻫﺎﯼ ﻗﻮﯼﺗﺮﯼ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻀﻤﻮﻥ‬
‫ﺳﺮﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺛﺮ ﺭﺍ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ‬
‫ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳــﺎﻝﻫﺎﯼ ﺳﺎﻝ ﻭﻗﺘﯽ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﻲﺷﻨﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺣﺲ‬
‫ﻏﺮﻭﺭﺁﻣﻴﺰ ﻭ ﺣﻤﺎﺳــﻪﺍﻧﮕﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺩﺳﺖ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺮﺩﻳﺪ‬
‫ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺁﻫﻨﮓ ﻣﺤﮑﻢ ﻭ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻟﻄﻔﯽ ﺭﻭﯼ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺷﻌﺮ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺷﺠﺮﻳﺎﻥ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺯﻳﺒﺎﻳﯽ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻮﺍﻝ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﺪ ﺁﺛﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻭ‬
‫ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ »ﻧﺎﺯ ﻟﻴﻠﯽ«‪» ،‬ﮐﺎﺭﻭﺍﻥ ﺷﻬﻴﺪ«‪» ،‬ﺑﺎﺯ ﺁﻣﺪﻡ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺁﻣﺪﻡ« ﻭ‬
‫ﺍﺻﻮﻻ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺁﺛﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﮔﺮﻭﻩ ﺷﻴﺪﺍ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﺪ‪ .‬ﺗﺎﺳﻴﺲ ﮔﺮﻭﻩ ﺷﻴﺪﺍ ﻭ ﺁﺛﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﯽﮔﻤﺎﻥ ﻳﮏ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ‬
‫ﺗﮑﺮﺍﺭﻧﺸﺪﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮐﺮﺩ ﺩﺭ ﻣﻘﻄﻌﯽ ﻭﻗﺘﯽ ﺍﺛﺮﯼ‬
‫ﺍﺯ ﮔﺮﻭﻩ ﺷﻴﺪﺍ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻲﺁﻣﺪ ﭼﻨﺎﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﻫﺎﻟﯽ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬
‫ﻭ ﻋﻤــﻮﻡ ﻣﺮﺩﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ‪ ،‬ﺁﻥ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮﻭﺵ ﻣﻲﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﺸﻨﻪ ﻟﺤﻈﻪ ﺷﻤﺎﺭﯼ ﻣﻲﮐﺮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﺛﺮ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﺸﺎﻥ ﺑﺮﺳﺪ ﻭ ﻟﺤﻈﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺧﻮﺵ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺁﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻃﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺭﻧﮓ ﻭ ﻟﻌﺎﺏ‬
‫ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻴﻦ ﻣﺮﺩﻡ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺑﺤﻖ ﺍﮔﺮ ﮔﺮﻭﻩ ﺷــﻴﺪﺍ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﺁﻏﺎﺯﻳﻦ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺖ ﭼﻪﺑﺴﺎ ﮐﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﻣﻨﻔﺼﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﮔﺮﻭﻩ ﺷﻴﺪﺍ ﻭ ﺷﺨﺺ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﻟﻄﻔﯽ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺧﻠﻖ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﻭ ﭘﻠﯽ ﺑﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‪.‬‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺩﺭﺩﺁﻭﺭﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺍﻓﻮﻝ ﻣﻮﺳــﻴﻘﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ‬
‫ﺍﺧﻴﺮ ﻋﺪﻡ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﯼ ﻣﻮﺳــﻴﻘﯽ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺯﻭﺍﻝ ﻣﻲﺭﻭﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻣﻨﻴﺖﻫﺎﯼ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷــﺪﻩ ﺩﺭ ﻫﻨﺮﻣﻨــﺪﺍﻥ ﮔﺮﻭﻩﻧﻮﺍﺯﯼﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﮏﻧﻮﺍﺯﯼ‪ .‬ﻗﺪﺭ ﻣﺴﻠﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻟﻄﻔﯽ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺮﻧﻤﻲﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺩﻳﺮﻭﺯ ﺩﺭ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻟﻄﻔﯽ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺑﺰﺭﮔﯽ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺩﭼﺎﺭ ﺧﻮﺩﻟﻄﻔﯽﺑﻴﻨﯽ ﺷــﺪﻩ ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣــﺎ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﮐﻢﺭﻧﮓ ﺷــﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﮐﺸــﺘﯽ ﻭ ﻭﺯﻧﻪﺑﺮﺩﺍﺭﯼ ﻣﻮﻓﻘﺘﺮﯼ ﺗﺎ ﻓﻮﺗﺒﺎﻝ‬
‫ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻳﻌﻨﯽ ﻭﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺗﮏﻧﻔﺮﻩ ﺍﺯ ﻭﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺗﻮﻓﻴﻖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﻴﺪ ﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻫﻢ ﺑﺪﻫﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﯼ ﻣﻮﻓﻘﯽ ﭼﻮﻥ ﺷــﻴﺪﺍ ﻭ ﻋﺎﺭﻑ ﺷﮑﻞ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‬
‫ﻭ ﻃﺮﺣﯽ ﻧﻮ ﺩﺭ ﻣﻮﺳــﻴﻘﯽ ﻣﺎ ﺩﺭﺍﻧﺪﺍﺯﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻣﻴﺪ ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻟﻄﻔﯽ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﺑﺰﺭﮔﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ‪ .‬ﺑﺲ ﻧﮑﺘﻪ ﻏﻴﺮ ﺣﺴﻦ ﺑﺒﺎﻳﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ‬
‫ﮐﺴﯽ ﻣﻘﺒﻮﻝ ﻃﺒﻊ ﻣﺮﺩﻡ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮ ﺷﻮﺩ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﻫﻨﺮ‬
‫ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻟﻄﻔﯽ ‪۴‬‬
‫‪ÈœU−Ý ”U³Ž‬‬
‫ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﻣﻘﻄﻌﯽ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﺭﺩﭘﺎﯼ ﺷﺨﺼﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﺩﭘﺎ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﻣﻮﺝﻫﺎ ﻭ ﺗﻮﻓﺎﻥﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﻴﺸﻤﺎﺭ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭ‪ ،‬ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﻣﺤﻮ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻭ ﺗﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ ﻭ ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺭﺩﭘﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﺛﺮ ﺍﻧﮕﺸﺖ‬
‫ﺗﻌﺒﻴﺮﺵ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻓﺮﺩ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﺭﻭﯼ‬
‫ﺗﮑﺮﺍﺭ ﺷﺪﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﮐﺲ ﺩﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺮ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﯽ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ‬
‫ﺗﮑﺮﺍﺭ ﺁﻥ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺟﺎﯼ ﻭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻭﻳﮋﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﭼﺮﺍﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻮﺍﺧﺘﻦ ﻳﮏ ﺳﺎﺯ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﯽﻫﺎﯼ ﻓﻨﯽ ﻭ ﺗﮑﻨﻴﮑﯽ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺭﻣــﻮﺯ ﻭ ﻓﻨﻮﻥ ﻧﻮﺍﺧﺘﻦ ﺁﻥ ﺳــﺎﺯ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺍﺧﺘﻦ‬
‫ﻳﮑــﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻭ ﻣﺸــﺨﺺ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺎ‪ ،‬ﺣﺲ‬
‫ﺩﺭﻭﻧﯽ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﻩ ﻭ ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ ﻭ ﻣﻼﺣﺖ ﻧﻮﺍﺧﺘﻦ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺻﺤﻴﺢ‬
‫ﻭ ﺑﺠﺎ ﺍﺯ ﺗﮑﻨﻴﮏﻫﺎ ﻭ ﻓﻨﻮﻥ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻓﺮﺩﯼ ﺩﺭ‬
‫ﻳﮏ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩ ﻭ ﮔﻮﺷﻪ ﻣﺸﺨﺼﯽ‪ ،‬ﺷﻌﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﻭﺍﺯﯼ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﻭ ﻓﺮﺩ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﻌﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻭ ﮔﻮﺷﻪ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻭﻗﺘﯽ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻣﻲﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺁﻭﺍﺯ ﺭﺍ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ‬
‫‪U{—bL× ∫ fJŽ‬‬
‫‪ œ«ó všd¼U‬ﮔﻮﺵ ﻏﻴﺮﺣﺮﻓﻪﺍﯼ ﻫﻢ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻟﻄﻒ ﻭ ﻟﻄﺎﻓﺖ ﻳﮑﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﺯ ﻫﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎ ﻭ‬
‫ﻟﻄﺎﻓﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺳﺘﻨﺒﺎﻁ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺫﮐﺮ ﺷﺪ ﺗﺎ‬
‫ﮔﻮﺷﻪ ﭼﺸﻤﯽ ﺑﻪ ﺳﺎﺯ ﻧﻮﺍﺯﻧﺪﻩ ﻭ ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﻣﺎﻥ ﺍﺳﺘﺎﺩ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﻟﻄﻔﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻭ ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺍﺟﻤﺎﻟﯽ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻭ‪ ،‬ﺁﺛﺎﺭ ﺑﻪ‬
‫ﻳﺎﺩ ﻣﺎﻧﺪﻧﯽ ﻭ ﺟﺎﻭﺩﺍﻥ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺍﻭ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪۱۳۵۳‬‬
‫ﺗﺎ ‪ ۱۳۶۲‬ﺩﻗﺎﻳﻖ ﻭ ﻇﺮﺍﻳﻒ ﮐﺎﺭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭﮎ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺮ ﻭﺍﺿﺢ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﮐﻨﺴﺮﺕ ﺍﺧﻴﺮ ﻟﻄﻔﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ‬
‫ﻗﺪﺭﺕ ﺳــﺤﺮﺁﻣﻴﺰ ﻭ ﺟﺎﺩﻭﻳﯽ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﺳــﻮﺍﻝ ﺑﺮﺩ ﻳﺎ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﯽ ﺍﻭ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻘﺪ ﻭ ﺑﺮﺭﺳــﯽ ﻗــﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﭼﺮﺍﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬ﮔﺬﺭ‬
‫ﺯﻣــﺎﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﻭﺭ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﺯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﯼ ﻣﻮﺳــﻴﻘﺎﻳﯽ ﻭ ﻋﻮﺍﻣﻞ‬
‫ﻣﺘﻌــﺪﺩ ﻭﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻘــﺶ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻧﺼﺎﻑ ﺑﻪ‬
‫ﺩﻭﺭ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺛﺮ‪ ،‬ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺩﻭﺭ ﺑﺪﺍﺭﻳﻢ‪ ،‬ﺁﻥ ﻫﻢ‪ ،‬ﺑﺰﺭﮔﻤﺮﺩﯼ ﭼﻮﻥ ﻟﻄﻔﯽ ﮐﻪ ﺑﺤﻖ‪ ،‬ﺁﺛﺎﺭﯼ ﺭﺍ‬
‫ﺧﻠﻖ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ ﻣﺪﺭﮎ ﻣﻌﺘﺒﺮﯼ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺍﻭ‪ .‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨــﺪ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﺍﻭ ﮐﻪ ﺍﻭ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﺮﺩ ﺑﺰﺭﮒ ﻣﻮﺳــﻴﻘﯽ ﻛــﺮﺩ ﻭ ﻧﺎﻣﺶ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻫﻤﻴﺸــﻪ ﺑﺮ ﺳــﺮ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﮏ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻣﺴﻠﻢ‬
 ‫ﺍﺩﺏ ﻭﮐﺘﺎﺏ‬
‫‪ ۲۴‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬ ‫شهروند امروز‬

‫ﻣﻴﺎﻥ ﺷﮏ ﻭ ﺍﻳﻤﺎﻥ‬
‫ﺟﺪﺍﻝ ِ‬
‫ﺷﻔﻴﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ ﺩﺭ ﻗﺎﺏ‬
‫‪—uÄv Uł bOLŠ ∫U¼fJŽ‬‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۱۰۰‬‬ ‫ادب اﻳﺮان‬

‫×‪©t¹UÝ Æ« Æ?¼® ÃUN²Ð« @Mu¼dO« Ë —UA« Ãd¹« —UM —œ vMb vFOH U{—bL‬‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﻣﻮﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻓﻜﺮﻱ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻛﻼﺳﻴﻚ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺣﺎﺷــﻴﻪ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧــﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣــﺎﻝ ﺍﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺍﻭﺍﻳــﻞ ﻛﺎﺭ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩﺍﻱ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮﺩﺍﺯﻱ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺷــﻌﺮ ﻭ ﻧﺜﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﻭ ﺑﺤﺚ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰﺵ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺏ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻘﺎﻡ ﻳﻚ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﺻﺮﻑ ﺩﺭﻭﺱ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﻲ ﺁﺛﺎﺭﻱ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳــﻴﺮ ﺗﻄﻮﺭ ﻓﻜﺮ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻗﺮﻭﻥ ﺩﻭﺭﺗﺮ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ﻛﺎﺭﻱﺍﺵ‬
‫ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺍﺳــﺘﻮﺍﺭ ﺷــﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭﻫﻠﻪ ﺍﻭﻝ ﺑﺪﻭﻥ ﻋﺪﻭﻝ‬
‫ﻭ ﺩﻭﺭ ﺷــﺪﻥ ﺍﺯ ﺁﻣﻮﺯﻩﻫﺎ ﻭ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎﻱ »ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ« ﺑﻪ‬
‫ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻭ ﺷــﺎﻳﺪ ﻣﺠﺪﺩ ﺁﻥ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻜﺮﻱ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ‬
‫ﺩﺭ ﻭﻫﻠﻪ ﺑﻌﺪﻱ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺯ ﻳﻚ ﭼﻬﺮﻩ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻭ‬
‫ﻣﺮﺩﻱ ﻧﻮﮔﺮﺍ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺩﻭﻡ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺷﻔﻴﻌﻲﻛﺪﻛﻨﻲ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺨﺎﻃﺒﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷــﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺒﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ‬
‫ﺩﻟﺒﺴــﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻣﺪﺭﻥ ﺭﻭﺯ ﻭ ﺣﺘﻲ ﻏﺮﺽ ﻭﺭﺯﻱ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻬﺎﺩ ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ ﺍﻳﻦ ﻋﻼﻗﻪ ﻭ ﺷــﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻬﻀﺖ‬
‫ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﻲ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺁﺛﺎﺭﻱ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻪ‬
‫ﭘﺮﻃﻤﻄﺮﺍﻕﺍﻧﺪ ﻭ ﻧﻪ ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴﺘﻲ ﻭ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪﮔﻮ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻫﻢﻧﺴﻼﻥ ﺷﻔﻴﻌﻲ‬
‫ﻛﺪﻛﻨﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷــﺖ‪ .‬ﺍﻣــﺎ ﺍﻭ ﺭﺍﻫﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﺮﺩ‪،‬‬
‫ﺭﺍﻫﻲ ﻛﻪ ﺳﻘﻒ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ ﻭ ﺷﻜﺴﺘﻦ ﺳﻨﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺳﻘﻒ‬
‫ﺷﻔﻴﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ ﺩﺭ ﻗﺎﺏ ‪۱‬‬
‫ﻣﺸــﺨﺼﻲ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺎﻃﻨﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺭﻭﺡ ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺩﺍﺷــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣــﺎﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ ﺷﺎﻋﺮﻱ ﻧﻮﮔﺮﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻮﺩ‬
‫ﺣﻠﻮﻝ ﺭﻭﺡ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ِ‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ‬ ‫ِ‬
‫ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻲﭘﺴﻨﺪﻳﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺟﺰﻭ‬
‫ﻣﻌﺪﻭﺩ ﺍﺳﺎﺗﻴﺪ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻱ‬ ‫‪Âdšv«œe¹ ÈbN‬‬

‫ﻣﻬﻢ ﺍﺩﺑــﻲ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﺵ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ‪ ،‬ﻫﻮﺷــﻨﮓ‬

‫ﮔﻠﺸﻴﺮﻱ‪،‬ﺍﻣﻴﺮﻫﻮﺷــﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ ﻭ‪ ...‬ﺣﺸﺮ ﻭ ﻧﺸﺮ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻱ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻫﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺷــﺪ )ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ(‬ ‫ﺩﻳﺮﻱﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳــﺘﮕﺎﻩ ﻭ ﺳﻴﺴــﺘﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﻏﻴﺮﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻫﻲ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺣﻠﻮﻝ ﺭﻭﺡ‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺳﺘﺎﺭﻩﻫﺎ ﭼﻤﺪﺍﻧﻢ ﺭﺍ‬
‫ﺭﻭﻧﺪ ﻛﺎﺭﻱﺍﺵ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺧﺎﺭﺝ ﻧﻜﺮﺩ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬ ‫ﺁﻛﺎﺩﻣــﻲ ﺩﺭ ﻛﺎﻟﺒﺪ ﺍﻭ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺭﺍ ﺩﺍﺷــﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ‬ ‫ﺍﺯ ﺷﺮﻕ ﻣﺎﻫﻴﺎﻥ ﻭ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮﺩﻡ‬
‫ﺩﻟﻴﻞ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻱ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻨﺖ‬ ‫ﺑﺎ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺟﺎﻣﻊ‪ ،‬ﻋﻠﻤــﻲ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﺎﻭﺭ ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺮﻛﺮﺩﻩﺍﻡ‪ ،‬ﻭﻟﻲ‬
‫ﻭ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎﺭﻱ ﻭ ﺁﻭﺍﻧﮕﺎﺭﺩﻳﺴﻢ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺑﻴﺎﻥ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﻭ ﺁﺭﺍﺀﺍﺵ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻛﻼﻥ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻓﻜﺮﻱ – ﺍﺩﺑﻲ‬ ‫ﻣﻬﻠﺖ ﻧﻤﻲﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﻛﺒﻮﺗﺮﻱ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺑﺎ ﺯﺭﻳﻦﻛﻮﺏ ﻓﻘﻴﺪ ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎﻳﻲ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻧﻜﺘﻪﺍﻱ‬ ‫ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ‬ ‫ﺩﺭ ﺷﺮﻡ ﺻﺒﺢ ﭘﺮﺑﮕﺸﺎﻳﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺯﺭﻳﻦﻛﻮﺏ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻲ ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫ﺷﻔﻴﻌﻲﻛﺪﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺁﺷﺘﻲ ﻣﻮﻗﺖ ﻭ ﻣﺴﺎﻟﻤﺖﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺩﻭ ﻗﻄﺐ‬ ‫ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﺒﺪ ﺗﺮﺍﻧﻪ ﻭ ﻟﺒﺨﻨﺪ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ »ﻭﺟﻬﻪﺍﻱ ﻭﻳﮋﻩ« ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻛﺎﺭ ﺗﺨﺼﺼﻲﺍﺵ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎﻩ ﺁﻛﺎﺩﻣﻴﻚ ﻭ ﻧﮕﺎﻩ ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﻭ ﺟﻤﻊ ﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ‬ ‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﻭﺍﻥ ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪.‬‬
‫ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﻧﺪﺭﺕ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻭ ﺳﻴﺴﺘﻢﺍﺵ ﺧﺎﺭﺝ ﺷﺪﻩ ﻭ‬ ‫ﺍﺯ ﺍﻭ ﭼﻬﺮﻩﺍﻱ ﻣﻴﺎﻧﻪﺭﻭ ﺳﺎﺧﺘﻪﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ‪،‬ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﺷﻌﺮ ﻗﺼﺪ‬
‫ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺯﺭﻳﻨﻜﻮﺏ‪ ،‬ﺁﺛﺎﺭﺵ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺯﻩﻫﺎﻳﻲ ﻣﺤﺪﻭﺩ‬ ‫ﻫﻮﺷﻨﮓ ﮔﻠﺸﻴﺮﻱ ﻧﻮﮔﺮﺍ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﻭ ﻫﻢ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ‬ ‫ﺭﺣﻴﻞ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ »ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﺮﮒ«‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎﻥﺳــﺎﺯﻱ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻛﻬﻦﮔﺮﺍ ﺭﺍ ﺩﺭﻙ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﻪ‬
‫ﻧﻜﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺯ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﻛﻪ ﺍﻭ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺣﺚ‬ ‫ﺁﺛﺎﺭﺵ ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻳﻚ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫ﻣﺮﻭﺭ ﺁﺛﺎﺭ‪ ،‬ﻧﻮﺷــﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﻭ ﻫﺮ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺸﻚ‪ ،‬ﻣﻼﻝﺁﻭﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﻭﺍﺑﺴــﺘﻪ ﻭ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﺳﻨﺖ ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻧﺎﻡ »ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷــﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ« ﺭﺍ ﺑﺮ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﺑﺰﺍﺭ‬
‫ﻧﻮ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﻲﻫﺎﻱﺍﺵ ﺍﺯ ﺳﻨﺖ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﺍﺯ‬ ‫ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻧﻮﮔﺮﺍ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻛﻼﺱﻫﺎﻱ ﺩﺭﺱﺍﺵ ﺗﺤﻮﻟﻲ‬ ‫ﻭ ﻟﻮﺍﺯﻡ ﺧﺎﺹ ﺧــﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ .‬ﺧﺎﺹ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺑﺎﺭﺯﺗﺮﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﺴــﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﺭﺍ‬ ‫ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸــﻜﺪﻩ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻭﺟﻮﻩ ﻛﺎﺭﻱ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﻭ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻣﺮﻱ ﺯﻳﺒﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻭ ﻫﻨﺮﻱ ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ‬ ‫ﺍﻣﺎ ﺍﺩﺍﻣﻪﺩﻫﻨﺪﻩ ﺭﺍﻫﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭘﺪﺭﺍﻥ ﺁﻛﺎﺩﻣﻴﻚﺍﺵ‬ ‫ﺁﻛﺎﺩﻣﻴﺴﻴﻦ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺪﻭﻥ ﺷﺮﺡﻧﻮﻳﺴﻲﻫﺎﻳﻲ ﭘﺎ ﺩﺭ ﻫﻮﺍ ﻭ ﺧﺴﺘﻪﻛﻨﻨﺪﻩ‬ ‫ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺧﺎﻧﻠﺮﻱ‪ ،‬ﺑﻬﺎﺭ‪ ،‬ﻓﺮﻭﺯﺍﻥﻓﺮ ﻭ‪ ...‬ﺑﻪ ﺍﺭﺙ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺪﺍﻡ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ﺑﺎ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺷﺎﻋﺮ‪،‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻭ ﺗﻨﻬــﺎ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺑﺮﺧﻲ ﻭﺟﻮﻩ ﻭ ﺷــﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﺼﺎﺩﻳﻖ ﭘﺮﺗﺮﻩﺍﻱ ﺷــﻔﺎﻑﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﻴﻌﻲ‬ ‫ﺑﺎ ﺷــﻔﻴﻌﻲ ﻧﺴﺨﻪﺷﻨﺎﺱ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺷﺎﺭﻉ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺷﻔﻴﻌﻲ‬
‫ﺑﺎﺍﺭﺯﺵ ﻣﻲﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺷــﻜﻠﻲ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‬ ‫ﻛﺪﻛﻨﻲ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﺳﺘﺎﺩ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺎﺻﻴﺘﻲ ﺍﻳﻦ ﭼﻬﺮﻩ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺯ ﻋﺼﺮ ﻃﻼﻳﻲ‬
‫ﺗﺎﺑﻮﺷﺪﻩ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻭ ﺗﻔﻜﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻥﻓﺮ ﻓﻘﻴﺪ ﺭﺍ )ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﻲ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬ ‫ﺷــﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ ﺍﺯ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺎﺭﺵ‬ ‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮﻩ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﭘﺮﺗﻮﺍﻥ‬
‫ﭼﻬﺮﻩﺍﻱ ﻗﺎﺑﻞﺗﺎﻣﻞ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺤﺚﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﻫﻪ ﭼﻬﻞ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻣﺸﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬ ‫ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﻱ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎﺕ ﺭﻓﺘــﺎﺭﻱ ﻭ ﺍﺧﻼﻗﻲﺍﺵ ﻛﻪ‬ ‫ﻓﺮﺩ( ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻱ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﻛﻪ ﺁﺛﺎﺭﺵ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ ﺍﺯ ﺳﻨﺖ ﺑﺮﺁﻣﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻨﺖ‬ ‫ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ‪ ،‬ﺍﻭ ﺩﻏﺪﻏﻪ ﻛﺸــﻒ ﻭ ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﻲ ﺁﺛﺎﺭﻱ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬ ‫ﺩﻭﭼﻨﺪﺍﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺷــﻔﻴﻌﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻣﻌﺪﻭﺩ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ادب اﻳﺮان‬ ‫‪۱۰۱‬‬
‫ﺷــﻔﻴﻌﻲ ﺑﺎ ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮﻱ ﻣﺘﻬﻢ ﺷــﺪﻥ ﺑﻪ ﺩﮔﻤﺎﺗﻴﺴﻢ‬
‫ﻭ ﻧﮕﺎﻩ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓــﻲ‪ ،‬ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻛﻮﭼﻜﻲ ﺩﺭ ﺣــﻮﺯﻩ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ‬
‫ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺗﻼﺵ ﻛﺮﺩ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺳــﺎﺯﻱ ﺭﻭﺡ ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ؛ ﺭﻭﺣﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﻝﻫﺎ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺳــﺎﻳﻪ ﺗﻜﺮﺍﺭﻫﺎ ﺩﻓﻦ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻣﻜﺮﺭﺍﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺳــﻮﺩ ﻭ ﻓﺎﻳﺪﻩﺍﻱ ﺭﺍ ﺭﻗﻢ ﻧﺰﺩﻩ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮔﺰﺍﻓﻪ ﻭ ﺍﻏﺮﺍﻕ ﺍﺳﺖ ﺍﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﻔﻴﻌﻲ‬
‫ﻛﺪﻛﻨﻲ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺁﻛﺎﺩﻣﻴﺴﻴﻦﻫﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻭ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ‬
‫ﻛﻼﺳــﻴﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻫــﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺍﻟﮕﻮ ﻭ ﻧﻤﺎﺩﻱ ﺷﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻱ ﻧﺴﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﺎﺭ ﻭ‬
‫ﺭﻭﺵ ﺗﺤﻘﻴﻘﺶ ﺭﺍ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ‬
‫ﺷــﺨﺼﻲ ﺍﺩﺍﻣــﻪ ﻣﻲﺩﻫﻨــﺪ‪ .‬ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻱ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﻛــﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻱ ﺍﺯ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎﻱ ﺍﺩﺑﻲ ﺷــﻔﻴﻌﻲ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﺳﺖ‬
‫)ﻛﻪ ﺑﺨﺸــﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻧﻮ ﺷﺪﻥ‬
‫ﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻛﻼﺳﻴﺴــﻢ‬
‫ﺍﺑﺮﺍﺯ ﻭ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺪﻩ( ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻓﺮﺩﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﺑﺎﻭﺭﻫﺎﻱ ﺧﺮﺍﻓﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺪﺱﻧﻤﺎ ﻭ ﺍﺑﺪﻱ ﻭ‬
‫ﺍﺯﻟﻲ ﻧﺠﺎﺕ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻭ ﺁﻏﺎﺯ‬
‫ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺪﺍﻗﻞ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻣﻴﺪﻭﺍﺭ ﺑﺎﺷــﻴﻢ ﺑﺎ ﺧﻮﺩﺵ ﺧﺘﻢ‬
‫ﻧﺸﻮﺩ ﻭﻟﻲ ﺍﻭ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻣﻌﺪﻭﺩ ﺫﻫﻦﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺩﻝ ﺁﻛﺎﺩﻣــﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻣﻨﻄﻖ ﻭ‬
‫ﺭﻭﺷــﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﺭﻙ ﺩﻭﺑــﺎﺭﻩ ﺑﺎﻭﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻛﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻣــﺎ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﺎﺧﻮﺷــﺎﻳﻨﺪﻱ ﻛﻪ‬
‫ﺷــﻔﻴﻌﻲ ﺭﺍ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﺧــﻮﺩﺵ ﻫﻴﭻ ﻧﻘﺸــﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮﺍ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ( ﻣﻘﺪﺱﺷــﺪﻥ ﻭ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﻧﻘﺪ‬
‫ﺷــﺪﻥ ﺷــﺨﺺ ﺍﻭﺳــﺖ‪ .‬ﺭﻭﻧﺪﻱ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺷﻴﻔﺘﮕﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﺁﻥ‬
‫ﺩﺍﻣﻦ ﻣﻲﺯﻧﻨﺪ ﻭ ﺩﺍﻳــﺮﻩ ﻭ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩﺍﻱ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﻧﺰﺩﻳــﻚ ﺷــﺪﻥ ﻭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ‬
‫ﺩﻏﺪﻏﻪﻫﺎﻱ ﻓﻜﺮﻱﺍﺵ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻫــﺮ ﺣــﺎﻝ ﻣﻨﻬﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺍﺷــﻲ‬
‫ﻧﺎﺻﻮﺍﺏ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ‬
‫ﺩﺭﻙ ﻛﻨﻴــﻢ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻝ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎﺭﻱ‬
‫ﻧﻮﮔﺮﺍﻱ ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ .‬ﻣﺮﺩﻱ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﻫﻴﺎﻫﻮ ﻭ ﺟﻨﺠﺎﻝ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﻲﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻛﺎﺭ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻛﺘــﺎﺏ ﺁﺧﺮﺵ»ﻗﻠﻨﺪﺭﻳﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺦ« ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎﺳــﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪﺯﻋﻢ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﻬﻤﻲ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ »ﺍﺭﺗﺪﺍﺩ« ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻓﻜﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺧﻴﺮﺵ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻱ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﻧﮕﺮﻱ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ ﻫﻨﻮﺯ‬
‫ﺣﺮﻑﻫﺎﻱ ﺗﺎﺯﻩﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻧﺶ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺧﻮﺍﻥ ﻭ ﺳﺎﻳﻪ ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ ﺍﻣﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺁﻛﺎﺩﻣﻴﻜﺶ‬
‫ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﻳــﺪ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﺩﺭ ﺧﻮﺭﺵ‬
‫ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﺮﻓﺎﻥ‪ ،‬ﺗﺼﻮﻑ‪ ،‬ﻧﺤﻠﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﻭ ﺟﺮﻳﺎﻥﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻨﺖ ﺑﺮ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺩﺭﻙ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ‪ -‬ﻓﺮﺩﻱﺍﻱ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺁﻣﻮﺧﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻨﺖ‬
‫ﭘﺮ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻛﺸﻒﻫﺎﻱ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺯﻣﺎﻧــﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷــﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨــﻲ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪﭘــﺮﺩﺍﺯ ﺷــﻌﺮ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻇﺎﻫﺮ ﺷــﺪ‪،‬‬
‫ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺍﺯ ﺳﻨﺖ ﺷﺠﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﻲﻃﻠﺒﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎﻱ ﺍﻭ‬
‫ﺑﺎ ﺭﺩﻳﻪﻫﺎﻱ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻭ ﻣﺴﺘﻨﺪﻱ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻭ ﺟﺴﺎﺭﺕ ﺩﺍﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ‬
‫ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﻠﻮﺏﻫﺎﻱ ﺁﺷﻨﺎ‬
‫ﻛﻠﻲ ﻭ ﻣﺘﻮﺍﺗﺮ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻭ‬
‫ﺗﺌﻮﺭﻱﻫﺎﻱﺗﻌﺮﻳﻒﭘﺬﻳﺮﻭﺟﺎﻣﻊﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻳﻚ ﺗﺌﻮﺭﻳﺴﻴﻦ‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻛﻼﺳﻴﻚ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻛﻠﻲﮔﻮﻳﻲ‪ ،‬ﭘﺮﺍﻛﻨﺪﮔﻲ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﻭ‬
‫ﺑﻲﺳــﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﺧﻮﺍﻧﺶﺍﺵ ﺭﻧﺞ‬
‫ﻣﻲﺑﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻭ ﻛﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺌﻮﺭﻳﺴــﻴﻦﻫﺎﻱ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﻏﺮﺏ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧــﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩ »ﺑﺮﻛﻠﻲ« ﮔﺬﺭﺍﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ‬
‫ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ ﻭ ﺗﻌﻘﻴﺐﻛﻨﻨﺪﻩ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺭﻭﺯ‬
‫ﻛﺸــﻮﺭﺵ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻼﺵ ﻛﺮﺩ ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻲ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺳﺎﺩﻩ‬
‫ﻭ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺳﻨﺖﺍﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﻴﺌﺘﻲ ﻧﻮ‪،‬‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒﻣﻨﺪ ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻭﺍﻗﻊ ﺍﻭ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺩﻛﺘﺮ ﺫﺑﻴﺢﺍﷲ ﺻﻔﺎ ﻳﺎ ﻣﻠﻚﺍﻟﺸــﻌﺮﺍﻱ‬
‫ﺑﻬﺎﺭ ﺑﻪ ﺳﺮﺍﻍ »ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕﻧﻮﻳﺴﻲ«‬
‫ﻳﺎ »ﺳﺒﻚﻧﻮﻳﺴــﻲ« ﺣﺮﻛــﺖ ﻧﻜﺮﺩ ﻭ‬
‫ﺧﻮﺍﺳــﺖ ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﻣﺪﺭﻥ ﺑﻪ ﺍﺻﻮﻟﻲ‬
‫ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ‬
‫ﻛﺎﺭﺑــﺮﺩ ﺟﺪﻱﺗــﺮﻱ ﺩﺍﺷــﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺌﻮﺭﻱﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﻳﺞ ﺩﺭ ﻗﺎﻣﺖ ﺁﺛﺎﺭﺵ‬
‫ﺍﺟﺮﺍ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻱ‬
‫ﺁﺧﺮﺵ ﺑﻪ ﺩﺭﻙ ﻭ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺍﺯ ﺑﺮﺭﺳﻲ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺦﻧﮕﺮ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺧﻮﺭ‬
‫ﺳــﺘﺎﻳﺶ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ‬
‫ﺷــﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺷــﺪ؛ ﻧﺨﺴﺖ ﻧﮕﺎﻩ ﺧﺎﺹ ﻭ‬
‫ﻧﻮﮔﺮﺍﻱﺍﺵ ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻧﻘﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ‬
‫ﻭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻛﻼﺳــﻴﻚ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ‬
‫ﺩﻭﻡ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﺳﺘﺎﺩﻱ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﭼﻨﺪ ﻧﺴﻞ‬
‫ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸــﺠﻮﻳﺎﻥ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﻲ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺮﻩ ﺩﻭﻣﺶ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷــﺪﺕ ﺑﻪ ﻣﺸﻲ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﻭ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﺷــﺪﻩﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﺷــﺎﮔﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﻭ ﺩﺍﻧﺶﺁﻣﻮﺧﺘــﮕﺎﻥ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺁﺛﺎﺭﺵ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫)ﺷﻌﺮﻫﺎ ﻭ ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺟﺪﺍ ﻣﯽﻛﻨﻴﻢ( ﺩﻗﻴﻖ ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﭼﺎﺭﭼﻮﺑﻲ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺯ ﺳﻨﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺁﻭﺭﻳﻢ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺳﻨﺖ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺯﻳﺒﺎﻳﻲﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ‪،‬‬
‫ﻛﻼﻣﻲ‪ ،‬ﻓﻜﺮﻱ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲﺍﻱ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺯﻳﺮﺑﻨﺎﻱ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻱ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻻﻳﻪﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺳﻨﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺟﺪﺍ‬
‫ﻛﺮﺩﻥ ﺳــﺮﻩ ﺍﺯ ﻧﺎﺳﺮﻩ ﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﺍﻟﺤﺎﻗﺎﺕ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺻﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺫﻫﻦ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﺣﻴﺎﻱ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵﺷﺪﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺰﻳﻦ ﻻﻫﻴﺠﻲ‪،‬‬
‫ﺍﻧﻮﺭﻱ ﻭ‪ ...‬ﺍﻳﻦ ﺗﻼﺵ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺳﻨﺖ »ﺗﻌﺮﻳﻒ«‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻴﺎﺑﺪ ﻭ ﺭﻳﺸــﻪﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳــﺮ ﻭ ﻛﻠﻪ ﺯﺩﻥ ﺑﺎ‬
‫ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻧﺴﺨﻪ ﺧﻄﻲ ﻭ ﺳﻔﺮﻫﺎ ﻭ ﺗﻼﺵﻫﺎﻱ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ »ﺍﺻﻞ« ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﻣﻠﺰﻭﻣﺎﺕ‬
‫ﻫﻤﻴﺸــﮕﯽﻛﺎﺭﺵ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻣﺮ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺁﻥ‬
‫ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺁﻛﺎﺩﻣﻴﺴﻴﻦ ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺭﻭﻧﺪ ﻓﻜﺮﻱ‬
‫ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﺵ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﻲ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﻛﻢﻧﻈﻴﺮ ﻭ ﺗﻼﺵﻫﺎﻱ‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪﺭﻭﺯﻱ ﻣﻔﻬﻮﻡ »ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﺘﻦ« ﻭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ ﺭﺍ‬
‫ﻋﻮﺽ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺭﻭﺡ ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ ﺷــﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﺟﺎﺯﻩ‬
‫ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺩ ﻛﻪ ﻣﺜﻼ ﺭﺍﻩ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻳﺎ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﻴﺮﺩ ﺍﻣﺎ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﺩﺳﺖ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﻮﺍﻧﺶ‬
‫ﻭ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺧﻮﺍﻧﻲﺷﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻫﺎﻟﻲ ﺁﻥ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻭﻳﮋﻩﺍﻱ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﺟﻠﻮﻩ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻳﻚ ﺭﻭﺷﻨﻔﻜﺮ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪﻭﺍﺳﻄﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭﺵ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻳﻚ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﭘﻮﺯﻳﺴﻴﻮﻥ‬
‫ﻓﺮﺽ ﺷﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺭﻭﺡ ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﻮ‬
‫ﻭﺳﻴﺮ ﻓﻜﺮﻱ ﻛﺎﺭﻱ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﺟﺎﺯﻩ‬
‫ﻭ ﺗﻮﺍﻥ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻳﻚ ﺭﻭﺷــﻨﻔﻜﺮ ﺟﻨﺠﺎﻟﻲ‬
‫ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺩﺭ ﺳﻨﺘﻲ ﮔﺎﻡ ﻧﻬﺎﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﺷــﺎﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﻭ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﻳﻦ ﺗﻤﺎﺷﺎ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ‬
‫ﺩﺭﺍﻣﻮﺭ ﺭﻭﺯﻣﺮﻩ ﺑﺎﺯ ﻣﻲﺩﺍﺷــﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰﻱ ﺷﺒﻴﻪ ﺣﻜﻤﺖ ﻭ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﻳﯽﺍﺵ ﻛﻪ ﺩﻛﺘﺮ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ‬
‫ﺩﻫﻪ ﺍﺧﻴﺮ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﺁﻥ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺷــﻔﻴﻌﻲ‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﻭ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻱ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺍﻣﺎ ﻗﺼﺪ ﻧﺪﺍﺷــﺖ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺩﻝ ﻛﺎﺭ ﺍﺩﺑﻲﺍﺵ ﺑﻪ ﺳــﻤﺖ ﻳﻚ‬
‫ﺍﭘﻮﺯﻳﺴﻴﻮﻥ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻳﺎ ﻣﺼﻠﺢ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻴــﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﺮﺩﻱ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺗﻪ ﺫﻫﻨﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺳــﻨﺖ ﻭﻓﺎﺩﺭ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻗﻮﻩ ﻣﺤﺮﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺸﻒ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩﺍﺵ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺭﻣﺎﻥ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﺳﭙﻴﺪ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺩﺭﻙ ﻛﺮﺩ ﺍﻣﺎ ﻧﻪ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ ﻳﻚ ﺗﺠﺮﺑﻪﮔﺮﺍﻱ ﺁﻭﺍﻧﮕﺎﺭﺩ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻡ ﻳﻚ ﭼﻬﺮﻩ ﻧﻮﮔﺮﺍ ﺁﻛﺎﺩﻣﻴﻚ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﺯ ﺩﻝ ﺳــﻨﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﺷﺎﻱ ﺗﺠﺪﺩ ﻧﺸﺴﺖ ﻭ ﺻﺪﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻋﻤﺪﻩﺍﻱ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻓﻮﺭﻣﻴﺴﻢ ﺗﺎﺯﻩﭘﺎ ﻭ ﭘﺮ ﺷﺘﺎﺏ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﻔﻴﻌﻲﻛﺪﻛﻨﻲ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﻤﻠﻲ ﺑﺮ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺎﻧﻠﺮﻱ‪ ،‬ﻓﺮﻭﺯﺍﻥﻓﺮ ﻭ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻱ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﺳــﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪ؛ ﻗﻠﺐ ﺁﻛﺎﺩﻣﻲ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ .‬ﺍﻭ ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺷﺎﮔﺮﺩ ﺑﺎﺯﻳﮕﻮﺷﻲ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺟﻼﻝ ﻭ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺑﻲﻣﻴﻞ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۱۰۲‬‬ ‫ادب اﻳﺮان‬

‫ﺷﻔﻴﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ ﺩﺭ ﻗﺎﺏ ‪۲‬‬

‫َﻣﺪ ﻭ ِﻣﻪ‬
‫ﺷﻌﺮ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﮕﻲ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ )ﻡ‪ .‬ﺳﺮﺷﻚ(‬
‫‪b “ÊU³ŠU œU−Ý‬‬

‫ﻛﻪ »ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ« ﻣﻲﺷﻮﺩ »ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺗﻤﻮﺯ«‪ .‬ﺩﺭﻳﻎ ﺁﻥ ﻛﻪ‬
‫ﻇﺮﻑ ﻭ ﻣﻈﺮﻭﻑ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺷﻌﺮﻱ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺮﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺟﺎﻱ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺍﻭ ﺑﻪﺷﺪﺕ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺗﺌﻮﺭﻱﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺁﻧﭽﻨــﺎﻥ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ »ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺗﺌﻮﺭﻳﻚ‪ ،‬ﺷــﺎﻋﺮ‬
‫ﺷــﻴﻔﺘﻪ« ﺭﺍ ﻛﻨﺎﺭ ﻣﻲﺯﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺭﻭﺩ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﮕﻲ ﺷﻔﻴﻌﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺲ ﭘﺸﺖ ﺗﺌﻮﺭﻱﻫﺎ‬
‫ﻭ ﺑﺎﺯﻱﻫﺎﻱ ﻛﻼﻣﻲ ﻣﻲﺭﻭﺩ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻩ ﺟﺰﻭﻩﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺳﺘﺎﺩ‪ ،‬ﺧﺮﻣﻦ ﺁﺗﺶ ﻣﻲﺯﻧﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﻌﺮ »ﺳﻔﺮ ﺑﺨﻴﺮ«‬
‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﻛﺎﻓﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻭ‬
‫ﺭﺍ ﺷــﺎﻋﺮ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺷﻌﺮﻫﺎﻱ ﺍﻭ ﺭﺍ‪،‬ﺍﮔﺮ ﻛﻨﺎﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷــﻌﺮ ﻣﺮﺩﻡﭘﺴﻨﺪ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ‪ ،‬ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺩﻭ ﻳﺎ ﺳﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺭﺍ ﺳﺮﻭﺩﻩﺍﻧﺪ‪» :‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺭﻳﺎ ﺩﺭﻳﺎﺳﺖ‪ /‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺭﻳﺎ ﻃﻮﻓﺎﻥ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ‪ /‬ﺑﮕﻮ! ﺑﺮﺍﻱ ﭼﻪ ﺧﺎﻣﻮﺵ‪ /‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺟﻮﺍﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ /‬ﺟﻮﺍﻧﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺑﺮﻭﻣﻨﺪ ﺟﻨﮕﻞ ﺧﺎﻣﻮﺵ‪ /‬ﺑﮕﻮ! ﺑﺮﺍﻱ ﭼﻪ ﻣﻲﺗﺮﺳﻲ‪ /‬ﺳﭙﻴﺪﻩﺩﻡ‬
‫ﺍﻳﻨﺠﺎ‪ /‬ﺷﻘﺎﻳﻘﺎﻥ ﭘﺮﻳﺸﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﻧﺴﻴﻢ‪ /‬ﻫﺮﺍﺳﺎﻥ‪ /‬ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻳﻮﻩ‬
‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ /‬ﺑﻪ ﺁﺏﻫﺎﻱ ﺧﺰﺭ‪ /‬ﻣﻮﺝﻫﺎﻱ ﺳﺮﮔﺮﺩﺍﻥ‪ /‬ﻭ‬
‫ﺑﺎﺩﻫﺎﻱ ﭘﺮﻳﺸﺎﻥ ﺑﮕﻮ ﺑﮕﻮ‪«...‬‬
‫)ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﻮﻱ ﺷﺐ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺩﺭ ﻛﻮﭼﻪﺑﺎﻍﻫﺎﻱ‬
‫ﻧﻴﺸﺎﺑﻮﺭ‪(۱۳۵۰ ،‬‬
‫ﻡ‪ .‬ﺳﺮﺷﻚ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻌﺮ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺁﻥ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻭ ﺗﺌﻮﺭﻳﻚ ﺩﺳــﺖ ﺯﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻭ ﺷﻌﺮ ﻣﻲﺳﺮﺍﻳﺪ ﻭ ﭼﺎﭖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻤﻲﺳﺮﺍﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﻜﺎﺗﻲ ﻧﻴﺴــﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩﺍﺵ ﻧﻈﺮﻱ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﻬﻢ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺭﺍ ﺑﺮﻧﻤﻲﮔﺰﻳﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺵ‬
‫ﻣﻲﻧﻮﺷﺖ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻗﻄﻊ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﻲ‪ ،‬ﻡ‪.‬ﺳﺮﺷﻚ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻡ‪.‬ﺳﺮﺷﻚ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻫﻢ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﭘﺸﺖﺳﺮ ﻭ ﮔﺬﺭ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎ ﻭ ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﻚﻫﺎ‬
‫ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻏﺮﺑﺎﻝ ﻭ ﺭﻳﺨﺘﻦ ﭘﺸﻢ ﻭ ﭘﻴﻠﻪ ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖﻫﺎ ﻭ ﺑﻴﺎﻧﻴﻪﻫﺎ‬
‫ﻭ ﻣﻜﺘﺐﻫﺎ ﻭ ﺍﺳﻢﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮﻱ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻩ ﻛﻪ ﺩﺳﺖﻛﻢ ﻳﻚ‬
‫ﺷﻌﺮ »ﺳــﻔﺮ ﺑﺨﻴﺮ« ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﺎﺭﻧﺎﻣﻪﺍﺵ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ‬
‫ﺁﺭﺯﻭﻱ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻭﺯﻱ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ؛ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺷﺎﻋﺮﻫﺎ‪.‬‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﻣﻴﻦ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﻲﺑﺮﺩ‪ .‬ﺷﻌﺮﻫﺎ ﺍﻏﻠﺐ‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺮﻱﺍﻧﺪ ﻭ ﻛﻼﻡ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ‪» :‬ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺳﺮﻭﺩﻱ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺳــﺮ ﻛﻦ‪ /‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳــﻮﻙ‪ /‬ﺑﺎﺭﺍﻥ ﺭﺍ‪ /‬ﺑﺒﺎﺭﺍﻱ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ‬
‫ﮔﺰﻳﺪﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪ /‬ﺍﻣﺎ ﺗﻮ ﻣﻲﺩﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷﺐ‪ /‬ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺧﺴﺘﻪ ﺭﺍ‪ /‬ﺗﺎﺏ ﺷﻨﻴﺪﻥ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ /‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺩﺍﻧﻢ ﻛﻪ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﺷﻘﺎﻳﻖ‬
‫ﺭﺍ‪ /‬ﺩﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﻔﺮﻳﻦ‪«...‬‬
‫) ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﺮﮒ ‪(۱۳۴۷‬‬
‫ﺷــﻌﺮ ﺳــﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﺩﻭﻡ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻫﻨﻮﺯ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺭﮔﻪﻫﺎﻱ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﻲ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﺷــﻌﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ »ﺳﻔﺮ ﺑﻪﺧﻴﺮ«‬
‫ﻓﺮﻳﺎﺩ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺷــﻌﺮ ﺳﭙﻴﺪ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻌﺮﻫﺎ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺍﻭ ﺍﺯ »ﻛﻮﭼﻪ ﺑﺎﻍﻫﺎﻱ ﻧﻴﺸﺎﺑﻮﺭ« ﻣﺪﺩ‬
‫ﻣﻲﺟﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻮﭼﻪ ﺑﺎﻍﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺮﺳــﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻌﺮﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ »ﺩﺭ‬
‫ﻛﻮﭼﻪﺑﺎﻍﻫﺎﻱ ﻧﻴﺸﺎﺑﻮﺭ« ﺩﺭ »ﺍﺯ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﺳﺮﻭﺩﻥ« )‪ (۱۳۵۶‬ﻭ‬
‫»ﺑﻮﻱ ﺟﻮﻱ ﻣﻮﻟﻴﺎﻥ« )‪ (۱۳۵۶‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺳﺮﺍﻍ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﻲ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲﺗﺮ ﻣﻲﺍﻧﺪﻳﺸــﺪ ﻭ ﺍﻧﺪﻳﺸــﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﺭ ﺷﻌﺮﻫﺎﻱ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺩﺭﺳﺖ ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴﺰﻱ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻓﺮﻳﺪﻭﻥ ﻣﺸﻴﺮﻱ ﺗﻼﺵ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭ ﺷﻌﺮﻫﺎﻳﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺁﻥ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧﻲ ﺭﻣﺎﻧﺘﻴﻚ ﻭ ﻧﻴﻤﻪﺟﺎﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻼﻣﻲ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻋﺰﻳﺰ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﻤﻲﭘﻴﻮﻧﺪﺩ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭﺳﺖ‬
‫ﻫﻤﭽﻮﻥ »ﻛﻼﻩ ﺳــﻴﻠﻨﺪﺭ« ﻭ »ﻧﺨﻮﺩﻓﺮﻧﮕﻲ« ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ‬
‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﺍﻧــﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺜﺎﻝ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷــﻌﺮ »ﺑﻮﻱ ﺟﻮﻱ‬
‫ﻣﻮﻟﻴﺎﻥ«)‪ ،(۱۳۵۶‬ﺷــﺎﻋﺮ ﺩﺭ ﺷﻌﺮﻱ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ »ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﻙ«‬
‫ﻧﺎﻡ ﻧﻬﺎﺩﻩ‪،‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺷــﻌﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺒﻠﻮﺭ ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﻙ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ‬
‫ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ ﻭ ﻫﻨﺮﻱ‪ ،‬ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻣﺘﻨﻮﻉ ﻭ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺭﺍ‬
‫ﻭﺳﻮﺳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺍﮔﺮ ﺳﺮﻱ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺴﺎﻓﺮ‬
‫ﺩﻳﺎﺭ ﻛﻠﻤﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷــﻔﻴﻌﻲ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻭ ﺷــﺎﻋﺮﺍﻧﻲ ﭼﻮﻥ ﻟﻮﺭﻛﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻳﺎﻛﻮﻓﺴﻜﻲ ﻭ ﺣﺘﻲ ﺳﻬﺮﺍﺏ‬
‫ﺳﭙﻬﺮﻱ )ﺩﺭ ﺷﻌﺮﻱ ﻛﻪ ﺍﺻﻼ ﺍﺳﻢ ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﻙ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ(‬
‫ﻭ‪ ...‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﻴﺎﻥ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﻟﺤﻦ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﺑﻪ ﺁﻥ‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﻨﻮﭼﻬﺮﻱ ﺩﺍﻣﻐﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﺭﻭﺯﻣﺮﻩﺗﺮ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‪ .‬ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻌﺮ ﻛﻤﺘﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻑ‬
‫ﻭ ﻣﻈﺮﻭﻑ ﺩﺍﺭﺩ‪» :‬ﺍﻭ ﻣﻲﻣﻜﺪ ﻃﺮﺍﻭﺕ ﮔﻞﻫﺎ ﻭ ﺑﻮﺗﻪﻫﺎﻱ ﺁﻓﺮﻳﻘﺎ‬
‫ﺭﺍ‪ /‬ﺍﻭ ﻣﻲﻣﻜﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﻬﺪ ﮔﻞﻫﺎﻱ ﺁﺳﻴﺎ ﺭﺍ‪ /‬ﺷﻬﺮﻱ ﻛﻪ ﻣﺜﻞ‬
‫ﻻﻧﻪﻫﺎﻱ ﺯﻧﺒﻮﺭ ﺍﻧﮕﺒﻴﻦ‪ /‬ﺗﺎ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﻛﺸﻴﺪﻩ‪ /‬ﻭ ﺷﻬﺮ ﺁﻥ ﺩﻻﺭ‪/‬‬
‫ﻳﻚ ﺭﻭﺯ‪ /‬ﺩﺭ ﻫﺮﻡ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﻛﺪﺍﻣﻴﻦ ﺗﻤﻮﺯ‪ /‬ﻣﻮﻡ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺁﺏ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﻛﺮﺩ‪«...‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺷﻌﺮﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ‬
‫ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺍﻭ ﺍﺯ ﺷﺎﻣﻠﻮ‪ ،‬ﺍﻓﺰﻭﻥ ﺑﺮ ﺑﻴﺎﻥ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺁﺭﻛﺎﺋﻴﺴﻢ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ )ﻡ‪ .‬ﺳﺮﺷﻚ( ﺩﺭ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻫﻮﺷﻨﮓ ﺍﺑﺘﻬﺎﺝ )ﻫـ ‪.‬ﺍ‪.‬ﺳﺎﻳﻪ( ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ‬
‫»ﺩﺍﻧﻪﻫﺎﻱ ﺩﺭﺷﺖ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﺷﻌﺮ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ« ﺩﺭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛــﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﭼﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﭼﻪ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺪﻭ ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ »ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺷﻌﺮ« ﻧﻴﺰ ﻭﻗﺘﻲ ﺳﺨﻦ‬
‫ﺍﺯ »ﺷﻌﺮ ﺳــﭙﻴﺪ« ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻲﮔﻤﺎﻥ ﻭ ﺑﻲﺗﺮﺩﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﺣﻤﺪ‬
‫ﺷﺎﻣﻠﻮ ﻧﺎﻡ ﻣﻲﺑﺮﺩ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻲﺳﺘﺎﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻋﻼﻗﻪ‪،‬‬
‫ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻱ ﺗﺌﻮﺭﻳﻚ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﺎﻩ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﺩﺑﻲ‬
‫ﻣﺎ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻲﺯﻧﻨﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺑﺪﻝ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺍﻭ ﺍﺯ ﻧﻜﺎﺗﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﻲ ﺑﻌﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻑﻫﺎ ﻭ ﺣﺪﻳﺚﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺎﺭﺝ‬
‫ﺍﺯ ﮔﻔﺘــﺎﺭ ﺭﺍﻳﺞ ﺯﻣﺎﻧﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺣﺘــﻲ ﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻥ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻛﻤﻲ‬
‫ﺑﻌﺪ ﻫﻤﻴﻦﻫﺎ ﺧﻮﺩ ﺑﺪﻝ ﺑﻪ ﭘﺎﺭﺍﺩﺍﻳﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﺶ ﺭﺍ ﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻲﺷــﻤﺎﺭ ﺩﻳﺪ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺳــﺘﺎﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ »ﺷﺎﻋﺮ‬
‫ﺁﻳﻨﻪﻫــﺎ« ﺍﺯ ﺑﻴﺪﻝ ﺩﻫﻠﻮﻱ ﻭ ﺳــﺒﻚ ﺍﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻭ‪ ،‬ﺳﺒﻚ ﻫﻨﺪﻱ ﺭﺍ ﻧﻪﭼﻨﺪﺍﻥ ﻣﻲﭘﺴﻨﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺳــﺖﻛﻢ ﻣﺎ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲﻫﺎ ﺳﺎﻝﻫﺎﺳــﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩﻩﺍﻳﻢ ﻳﺎ ﺩﺭ‬
‫»ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺷﻌﺮ«‪» ،‬ﺻﻮﺭ ﺧﻴﺎﻝ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳﻲ« ﻭ‪...‬‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻌﺮﻱ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺧﻼﻗﻪ ﻡ‪.‬ﺳﺮﺷﻚ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳــﻪ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺍﻭ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﻧﺨﺴــﺘﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺷﻌﺮﻫﺎﻳﺶ ﻣﻨﺘﺸــﺮ ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫـ ‪.‬ﺍ‪.‬ﺳﺎﻳﻪ ﺩﻟﺒﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺯﺑﺎﻥ ﻭ‬
‫ﺑﻴﺎﻥ ﺷــﻔﻴﻌﻲﻛﺪﻛﻨﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﻛﻪ ﻣﻲﺗــﻮﺍﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎﻱ »ﺷﺒﺨﻮﺍﻧﻲ» )‪» ،(۱۳۴۴‬ﺯﻣﺰﻣﻪﻫﺎ« )‪(۱۳۴۴‬‬
‫ﻳــﺎ »ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﺑــﺮﮒ« )‪ (۱۳۴۷‬ﺩﻳﺪ ﺑﻪ ﻫـ ‪.‬ﺍ‪.‬ﺳــﺎﻳﻪ ﻧﺰﺩﻳﻜﻲ‬
‫ﻓــﺮﺍﻭﺍﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎﻱ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷــﻌﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺳــﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻛﻤﻲ ﺑﻌﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻮﻛﻼﺳــﻴﻚ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺒﻜﻲ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺎﻱ ﺩﺭ ﺳــﻨﺖ ﺷﻌﺮﻱ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﻲ ﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﻭ ﻣﻲﺧﻮﺍﺳﺖ ﺷﺎﺧﻪ ﺩﺭ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺷﻌﺮ ﻧﻴﻤﺎﻳﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﭼﺮﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺒﻚ‬
‫ﻭ ﺳــﻴﺎﻕ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺩﺍﺷــﺘﻪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖ ﻳﺎ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺠﺎﻟﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﮔﻔﺘﻦ ﻧﻴﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﻋﻼﻗﻪ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﻲ )ﻣﻨﻄﻘﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﻪ‬
‫ﺩﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺑﺎ ﺧﺎﻛﺶ ﻭ ﻛﻮﭼﻪﺑﺎﻍﻫﺎﻱ ﻧﻴﺸﺎﺑﻮﺭﺵ ﺁﺷﻨﺎﺳﺖ(‬
‫ﻭ ﺗﺤﺼﻴﻼﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺍﻭ ﻛﻪ ﺭﻳﺸﻪ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﺍﻣﺎ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﺶ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻱ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻮﺍﻣﻠﻲ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮﺍﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺎﻋﺮ‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺩﻳﺎﺭﺵ ﻧﻴﺰ ﻋﺸﻖ ﺑﻲﺩﺭﻳﻎ ﻣﻲﻭﺭﺯﻳﺪﻩ‪ ،‬ﻫﻢ ﺍﻭ ﻛﻪ ﻭﻱ ﺭﺍ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻧﻮﻛﻼﺳﻴﻚﻫﺎ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ؛ ﻡ‪ .‬ﺍﻣﻴﺪ‪) .‬ﻣﻬﺪﻱ ﺍﺧﻮﺍﻥﺛﺎﻟﺚ(‪.‬‬
‫ﺷــﻌﺮﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﺳﺮﺭﺍﺳﺖﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛــﻪ ﺑﻴﺎﻧﻲ ﺭﻣﺎﻧﺘﻴﻚ ﺑــﺮ ﺍﻏﻠﺐ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﺎﺭﻱ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ‬
‫ﮔﺎﻩ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺷــﺒﻴﻪ ﭘﻴﻜﺮﻱ ﻧﻴﻤﻪﺟﺎﻥ ﺍﺯ ﺷــﻌﺮﻫﺎﻱ ﺳﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﺍﺧﻮﺍﻥﺛﺎﻟﺚ‪ ،‬ﺁﺛﺎﺭ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻭ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻟﺒﺎﺱ ﺷﻌﺮ ﺧﺮﺍﺳﺎﻧﻲ‬
‫ﺩﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺳﻮﻳﻲ ﺧﻮﺵﺁﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﺮﺱ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﻛﺘﺎب ادب‬ ‫‪۱۰۳‬‬
‫ﺷﻔﻴﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ ﺩﺭ ﻗﺎﺏ ‪۳‬‬
‫ﻃﻨﺰﺍﻧﺪﻳﺸﺎﻥ ﻳﻚﻻﻗﺒﺎ‬
‫ِ‬
‫ﻣﺮﻭﺭﻱ ﺑﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﻗﻠﻨﺪﺭﺍﻥ ﻭ ﻣﻼﻣﺘﻴﺎﻥ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺏ »ﻗﻠﻨﺪﺭﻳﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ« ﺩﻛﺘﺮ ﺷﻔﻴﻌﻲﻛﺪﻛﻨﻲ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ »ﺳﻠﻤﻲ« ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺮﺷﻤﺮﺩﻥ »ﺍﺻﻮﻝ ﻣﺬﻫﺐ ﻣﻼﻣﺘﻴﻪ«‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﺎﻳﺪ ﺁﺩﻣﻲ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺧﺼﻢ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻴﭻ‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ (۳)«.‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪﻱ‬
‫ﻭ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻭﺳــﻮﺍﺱﺁﻣﻴﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﺑﻴﺮﻭﻧﻲ ﺑﺪﻝ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺪ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻓﺮﺩ‬
‫ﺑﺎ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻮﺩ ﻭ ﭘﺸــﺖ ﻛﺮﺩﻥ ﺑــﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻭﻳﮋﮔﻲ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ »ﻗﻠﻨﺪﺭﺍﻥ« ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ‬
‫ﺍﺯ ﺣﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽﺁﻣﻴﺰ ﻗﺮﻥﻫﺎﻱ ﭘﻴﺶ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺁﻧﭽﻪ‬
‫»ﻗﻠﻨﺪﺭﺍﻥ« ﺭﺍ ﺍﺯ »ﻣﻼﻣﺘﻴﺎﻥ« ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺭﻓﺘﺎﺭ »ﻣﻼﻣﺘﻴﺎﻥ« ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎﺭﻑ ﺑﻮﺩﻥ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻣﻨﺪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﺗﺎﺑﻊ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺍﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ ﻛﻪ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥ ﺁﻥ ﺑﺎ ﻭﺳﻮﺍﺱ‬
‫ﻭ ﺩﻗــﺖ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﻴــﺮﻭﻱ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑــﻞ »ﻗﻠﻨﺪﺭﺍﻥ«‬
‫ﺁﻥﻗﺪﺭﻫﺎ ﺑﻪ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺍﻧﺪﻳﺸــﻴﺪﻩ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻧﺒﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﺍﺯ »ﺳﻬﺮﻭﺭﺩﻱ« ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ »ﻗﻠﻨﺪﺭﺍﻥ« ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪...» :‬ﻗﻠﻨﺪﺭﻱ ﻣﻘﻴﺪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻫﻴﺎﺗﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﭘﺮﻭﺍﻱ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻱ ﺍﺯ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺍﻭ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻱ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻭﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺧﻮﺷﺪﻟﻲ ﺍﻭ‪ (۴)«...‬ﻫﻤﻴﻦ ﻭﻳﮋﮔﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑــﻪ ﺭﻓﺘﺎﺭ »ﻗﻠﻨﺪﺭﺍﻥ« ﺑﻌﺪﻱ ﻃﻨﺰﺁﻣﻴﺰ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻭﻳﺮﺍﻧﮕﺮ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻃﻨﺰ ﺭﻓﺘﺎﺭﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺷﻌﺮﻱ »ﺳﻨﺎﻳﻲ«‬
‫ﻭ »ﻋﻄﺎﺭ« ﻭ »ﺣﺎﻓﻆ« ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻭ ﺑﻴﻬﻮﺩﻩ ﻧﻴﺴــﺖ ﻛﻪ ﺩﻛﺘﺮ‬
‫ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺑﺨﺸﻲ ﺍﺯ ﻛﺘﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ »ﭼﻬﺮﻩ ﻗﻠﻨﺪﺭ« ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻃﻨﺰ ﻗﻠﻨﺪﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻃﻨﺰﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﮔﺎﻩ ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﻲﺭﻭﺩ ﻭ ﺭﻧﺪﺍﻧﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﺗﻌﺬﺏ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺭﻓﺘﺎﺭ »ﻣﻼﻣﺘﻴﺎﻥ« ﻣﻲﮔﺮﻳﺰﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ‪،‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺭﻓﺘﺎﺭ »ﻗﻠﻨﺪﺭﺍﻥ« ﮔﺎﻩ ﺭﻧﮕﻲ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻧﻮﻉ‬
‫ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺻﺮﻳــﺢ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺭﻧﺪﺍﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ‬
‫ﺯﺑﺎﻧﻲ ﮔﺰﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻧﻈﻢ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺳﺖ ﻣﻲﺍﻧﺪﺍﺯﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺍﻭﺝ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻃﻨﺰ ﺻﺮﻳﺢ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺍﻧﻪ‬
‫»ﻋﺒﻴﺪ ﺯﺍﻛﺎﻧﻲ« ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺩﻛﺘﺮ ﺷﻔﻴﻌﻲﻛﺪﻛﻨﻲ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ‬
‫ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻓﺼﻠﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﺩﻥ »ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻭﺍﮊﻩ ﻗﻠﻨﺪﺭ« ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺍﻭﻟﻴﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﺍﮊﻩ ﻭ ﺭﻳﺸﻪﻫﺎﻱ ﻟﻐﻮﻱ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺷﺮﺡ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‪» :‬ﻗﻠﻨﺪﺭ ﺗﺎ ﻗﺮﻥ ﻫﻔﺘﻢ ﺍﺳﻢ ﻣﻜﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﻨﺴﻮﺏ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﻜﺎﻥ ﺭﺍ ﻗﻠﻨﺪﺭﻱ ﻣﻲﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ‪ (۵)«...‬ﺩﻛﺘﺮ‬
‫ﺷــﻔﻴﻌﻲ ﺩﺭ ﺷﺮﺡ ﺭﻳﺸﻪﻫﺎﻱ ﻟﻐﻮﻱ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﮊﻩ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻄﺮﺡ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ »ﻗﻠﻨﺪﺭ« ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ »ﻛﺎﻟﻨﺪﺭ« ﻭ ﭘﺲ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻥ »ﻗﺎﻟﻨﺪﺭ« ﺩﺍﻧﺴــﺘﻪ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ »ﻛﺎﻟﻨﺠﺮ« ﻛﻪ ﻭﺍﮊﻩﺍﻱ‬
‫ﺑﺎ ﺭﻳﺸﻪ ﻫﻨﺪﻱ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﺎﻱ »ﺣﺼﺎﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺒﺎﻫﻲ« ﺍﺳﺖ ﺭﺑﻂ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳــﻲ ﻣﺼﺎﺩﻑ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﺎﻝﻫﺎﻱ ﺁﻭﺍﺯﻩ ﻓﺘﺢ ﻛﺎﻟﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬
‫)‪(۶‬‬
‫ﺩﺳﺖ ﻣﺤﻤﻮﺩ ﻏﺰﻧﻮﻱ ﻭ ﺷﻬﺮﺕ ﻓﺘﻮﺣﺎﺕ ﺍﻭ‪«.‬‬
‫ﭘﻲﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪» -۱‬ﻗﻠﻨﺪﺭﻳــﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ«‪ ،‬ﺩﻛﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷــﻔﻴﻌﻲﻛﺪﻛﻨﻲ‪،‬‬
‫ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺹ‪ -۲ / ۱۷‬ﻫﻤﺎﻥ‪ ،‬ﺹ‪ -۳ / ۲۲‬ﻫﻤﺎﻥ‪ ،‬ﺹ‪۱۲۲‬‬
‫‪ -۴ /‬ﻫﻤﺎﻥ‪ ،‬ﺹ‪ -۵ / ۱۳۹‬ﻫﻤﺎﻥ‪ ،‬ﺹ‪ -۶ / ۳۸‬ﻫﻤﺎﻥ‪ ،‬ﺹ ‪۴۶‬‬
‫ﺍﻳﻦ‬
‫‪vËd vKŽ‬‬
‫ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﭼﻮﻥ »ﻗﻠﻨﺪﺭ« ﻭ »ﺭﻧــﺪ« ﻭ »ﺧﺮﺍﺑﺎﺗﻲ«‪ ،‬ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ‬
‫ﺟﻨﺒــﺶ »ﻗﻠﻨﺪﺭﻳﻪ« ﺭﺍ ﻣﻨﺸــﻌﺐ ﺍﺯ »ﻣﻼﻣﺘﻴﻪ« ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﻨﻴﻦ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺗﻜﺮﺍﺭﺷــﺎﻥ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻲ‬
‫ﺗﺎﺛﻴــﺮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﺁﻳﻴﻦﻫــﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ »ﻣﺰﺩﻛــﻲ«‪» ،‬ﻣﺎﻧﻮﻱ«‪،‬‬ ‫ﭼﻮﻥ »ﺳﻨﺎﻳﻲ«‪» ،‬ﻋﻄﺎﺭ«‪» ،‬ﻣﻮﻟﻮﻱ« ﻭ »ﺣﺎﻓﻆ« ﻃﻨﻴﻨﻲ ﺍﺳﺖ‬
‫»ﺧﺮﻡﺩﻳﻨﻲ« ﻭ ‪ ...‬ﻣﻲﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎﺏ‪ ،‬ﺑﺎ ﺫﻛﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺩﻗﻴﻖ ﺗﻤﺎﻳﺰﻫﺎ‬ ‫ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰﺍﻧﻨﺪﻩ؛ ﻃﻨﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺣﺴﻲ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮔﻨﮓ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﻭ ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎﻱ »ﻣﻼﻣﺘﻴﻪ« ﻭ »ﻗﻠﻨﺪﺭﻳﻪ« ﻭ ﺷﺮﺡ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺍﻋﻤﺎﻕ ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﺟﻤﻌﻲ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺍﻳﻦ ﺍﺷــﻌﺎﺭ ﺑﻴﺪﺍﺭ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﻭ ﺟﻨﺒــﺶ‪ ،‬ﻣــﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﻭ ﻗﺎﺑــﻞ ﺗﺎﻣﻞ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻃﻨﺰﺁﻣﻴﺰ‪ ،‬ﻃﻌﻨﻪﺯﻥ ﻭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻋﺮﻑ‬
‫ﺳــﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﻛﻬﻦ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻲ ﺭﻭﺑﻪﺭﻭ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ‬ ‫ﻭ ﺧــﺎﺭﻕ ﻋﺎﺩﺗﻲ ﺑﺎﺷــﺪ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴــﺎﺕ ﻛﻬﻦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻛﻪ ﺁﻳﺎ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮﻥ »ﻗﻠﻨﺪﺭﻳﻪ«‬ ‫ﺻﻔﺎﺕ ﻣﺘﺼﻒ ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺗﺪﺍﻋﻲﮔﺮ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫»ﺟﻨﺒﺶ ﻗﻠﻨﺪﺭﻳﻪ« ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺍﺳــﺖ ﻣﺠﻬﻮﻝ ﻭ ﭘﺮﺍﺑﻬﺎﻡ‪ .‬ﭼﻨﺎﻥ‬
‫ﻛــﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮﻱ ﭼﻨﺪﻭﺟﻬﻲ ﻭ ﻣﻠﻤــﻮﺱ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﻭ‬
‫ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﻭ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻱ ﺷﺎﺧﺺ ﺁﻥ ﻛﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﺑﺲ‬
‫ﺩﺷﻮﺍﺭ ﻭ ﺩﺷﻮﺍﺭﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﺳﺖ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺗﺎﺭﻳﺦﻧﮕﺎﺭﺍﻥ ﺭﺳﻤﻲ ﻛﻬﻦ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ‬
‫ﻧﻈﻢ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺤﺮﻳﻒ‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳﺐ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻭ ﺣﺬﻑ‬
‫ﻗــﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺍﺳــﻨﺎﺩﻱ ﭘﺮﺍﻛﻨﺪﻩ ﻭ‬
‫ﻣﺒﻬﻢ ﻭ ﺗﺼﺎﻭﻳﺮﻱ ﺍﺯ ﺷــﻜﻞ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﺍﺝ‬
‫ﻭ ﭼﭙﺎﻭﻝﻫﺎﻱ ﭘﻴﺎﭘﻲ ﻭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺩﺷﻤﻨﻲﻫﺎ ﻭ ﻏﺮﺽﻭﺭﺯﻱﻫﺎ ﺟﺎﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻲﺩﻟﻴﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ »ﺩﻛﺘﺮ ﺷﻔﻴﻌﻲﻛﺪﻛﻨﻲ«‬
‫ﺩﺭ ﻣﻘﺪﻣﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﺎﺯﻩﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﻳﻌﻨﻲ »ﻗﻠﻨﺪﺭﻳﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺦ« ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺩﺍﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻗﻠﻨﺪﺭ‬
‫ﻭ ﻗﻠﻨﺪﺭﻱ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﭼﻨﺪ ﻫﺰﺍﺭ ﻣﺼﺪﺍﻕ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﻭ ﻫﺮ ﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺼﺎﺩﻳﻖ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻧﺸﺎﻥ ﭼﻪ ﻣﻲﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﭘﻬﻨﻪ ﺑﻴﻜﺮﺍﻥ‬
‫ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﺍﺯ ﻗﺮﻥ ﻫﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺳﻼﻡ‪،‬‬
‫ﻭ »ﻣﻼﻣﺘﻴــﻪ« ﺭﺍ ﻭﺍﻗﻌــﺎ ﻣﻲﺗــﻮﺍﻥ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﻳــﻲ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺁﺭﻣﺎﻧﻲ ﺩﻋﻮﺕ ﻣﻲﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺳــﺨﻨﺎﻧﻲ‬
‫– ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩ؟ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺪﻭﻥ‬ ‫ﻛﻪ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺷﻚ‪ ،‬ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮﻥ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ »ﻣﻼﻣﺘﻴﺎﻥ« ﻭ »ﻗﻠﻨﺪﺭﺍﻥ«‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﺩﺷﻨﺎﻡﻫﺎ ﻭ ﺗﻬﻤﺖﻫﺎﺳﺖ‪ (۱)«.‬ﺑﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺧﻮﺍﻩﻧﺎﺧﻮﺍﻩ ﻭﺍﻛﻨﺸﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﻱ ﺗﺮﺱﺧﻮﺭﺩﻩ ﻭ‬ ‫ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﺷﻮﺍﺭﻱ ﺁﻧﭽﻪ »ﺩﻛﺘﺮ ﺷﻔﻴﻌﻲﻛﺪﻛﻨﻲ«‬
‫ﺭﻳﺎﻛﺎﺭ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻛﻨﺶ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻭﺍﻛﻨﺸﻲ ﺩﺭﻭﻧﻲ ﻭ ﻓﺮﺩﻱ ﺑﻮﺩﻩ‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۴۱‬ﺳﺎﻝ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻭ ﺗﺎﻣﻞ ﺩﺭ »ﺟﻨﺒﺶ ﻗﻠﻨﺪﺭﻳﻪ«‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺣﺎﻛﻢ‬ ‫ﻭ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺯ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡﺍﺵ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﭘﻲ ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻬﻦ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺁﻧﺠﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﺩﻛﺘﺮ ﺷــﻔﻴﻌﻲ ﺩﺭ »ﻗﻠﻨﺪﺭﻳﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ« ﻛﻮﺷﻴﺪﻩ ﺑﺎ ﮔﺮﺩﺁﻭﺭﻱ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻲﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪﻩ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ‬ ‫ﺍﻗﻮﺍﻝ ﭘﺮﺍﻛﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ »ﻗﻠﻨﺪﺭﻳﻪ« ﻭ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻱ ﺷــﺎﺧﺺ ﺁﻥ‬
‫ﻛﺴــﺐ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻓﻜﺮ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻥ‬ ‫ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺷﺎﻫﺪ ﻣﺜﺎﻝﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻛﻬﻦ ﻭ ﺷﺮﺡ‬
‫»ﻗﻠﻨﺪﺭﺍﻥ« ﺭﺍ ﺟﺪﻱﺗﺮﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﺩﺍﻧﺴــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎ ﻭ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﻱ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎﻱ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻛﻮﺷــﻴﺪﻧﺪ ﺑﺎ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺧﺎﺭﻕ ﻋﺎﺩﺕ ﺧــﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻈﻢ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭ‬ ‫ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻢ ﻣﻬﻢﺗﺮ ﺑﺎ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭﺍﮊﮔﺎﻥ ﻭ ﺍﺻﻄﻼﺣﺎﺕ‬
‫ﻋﺎﺩﺕﻫﺎﻱ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩﻱ ﺩﻳﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﺮﻫﻢ‬ ‫ﻣﺮﺳﻮﻡ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻠﻨﺪﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﺭﻭﻥ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﺭﺍﻩ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺭﺧﺎﻥ‬
‫ﺯﻧﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻳــﻚ ﮔﺎﻡ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﺍﺯ »ﻣﻼﻣﺘﻴﺎﻥ« ﻗﺮﺍﺭ‬ ‫ﺭﺳﻤﻲ ﻗﺮﻥﻫﺎﻱ ﭘﻴﺶ ﺭﺍﻩ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺷﻔﻴﻌﻲ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ‪» .‬ﻣﻼﻣﺘﻴﺎﻥ« ﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺩﻛﺘﺮ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻫﻢ ﺍﺷﺎﺭﻩ‬ ‫ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﺍﺻﻠﻲ »ﻗﻠﻨﺪﺭﻳﻪ« ﺭﺍ ﺍﺯ ﻳﻚﺳﻮ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻛــﺮﺩﻩ‪ ،‬ﺗﻈﺎﻫﺮ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺪﻱ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻋﺎﺭﻑ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ‬ ‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭ »ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻓﻜﺮﻱ« ﻛﻪ ﺩﺭ ﻧﻴﻤﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻓﺎﺳﺪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺁﺷﻜﺎﺭ‬ ‫ﻗﺮﻥ ﺳﻮﻡ ﺩﺭ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩﻧﺪ ﺟﺴﺖﻭﺟﻮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻭ ﻗﺎﻃﻊ ﺩﺭﻭﻥ ﻭ ﺑﺮﻭﻥ ﻭ ﺩﻗﺖ ﻭﺳﻮﺍﺱﺁﻣﻴﺰﺷﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﭼﻬﺎﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ‪ -۱ :‬ﻣﺬﻫﺐ ﻛﺮﺍﻣﻴﻪ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ »ﻗﻠﻨﺪﺭﺍﻥ« ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ‬ ‫)ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻮﺍﻳﻲ ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﻛﺮﺍﻡ( ‪ -۲‬ﻣﺬﻫﺐ ﻣﻼﻣﺘﻴﻪ )ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻮﺍﻳﻲ‬
‫ﺷــﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﻓﺘﺎﺭ »ﻣﻼﻣﺘﻴﻪ« ﺑﻪ ﺍﺳــﺘﻨﺎﺩ ﺁﻧﭽﻪ‬ ‫ﺣﻤﺪﻭﻥ ﻗﺼــﺎﺭ( ‪ -۳‬ﻣﺬﻫﺐ ﺻﻮﻓﻴﻪ )ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ ﺗﻤﺎﻡﻋﻴﺎﺭ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻧﻮﻋﻲ ﺳــﻨﺖ ﻧﮕﺎﻩ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻱ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ ﺑﺴــﻄﺎﻣﻲ( ‪ -۴‬ﻣﺬﻫﺐ ﺍﺻﺤﺎﺏ ﻓﺘﻮﺕ )ﺑﻪ ﺳﺮﻛﺮﺩﮔﻲ‬
‫ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻌﺬﺏ ﻭ ﻭﺳﻮﺍﺱ ﻣﻴﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻮﺡ ﻋﻴﺎﺭ ﻧﻴﺸﺎﺑﻮﺭﻱ‪(۲)«.‬ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ‪،‬‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۱۰۴‬‬ ‫ﻛﺘﺎب ادب‬

‫ﺧﻠﺴﻪﺁﻭﺭ ﭼﻴﺰﻱ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺍﺻﻞ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﭼﺸــﻢﺍﻧﺪﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻋﺮﻓﺎﻥ‬
‫ﻃﻴﻒﻫﺎﻱ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺧﻮﺩ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﺪ ﺯﻳﺎﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻛﻤﻲ ﺍﻏﺮﺍﻕ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ »ﺑﻲﺷﻤﺎﺭ«‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ‪ ،‬ﻋﺮﻓﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﻚ ﺍﻣﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﻣﺴــﺘﻤﺮ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻭ ﺩﺍﺋﻢ ﺩﺭ ﺗﺤﻮﻝ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑــﺎ ﺁﻣﺪﻥ ﻭ ﺭﻓﺘﻦ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎ‬
‫ﻭ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎ ﺗﺤــﻮﻝ ﺩﺭ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻭ ﺗﺼﻮﻑ ﻫﻢ‬
‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺁﻳﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳــﻦ ﻃﻴﻒﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﻓﺶ ﺗﻤﺜﻴﻞ‬
‫ﻣــﻲﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺭﻭﺷــﻨﻲ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﻜﻲ‬
‫ﺩﺭﺟﺎﺗﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻫﻢ ﺩﺭﺟﺎﺗﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺳﻮﺍﻝ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺗﺼﻮﻑ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﻣﮕﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ ﻭ ﺻﻮﻓﻴﺎﻥ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷــﻤﺎﺭﻩ‬
‫ﻧﻴﺎﻳﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ‬
‫ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻓﺮﺍﺯ ﻭ ﻓﺮﻭﺩ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺳﺖ ﻣﺜﻞ‬
‫ﻫﻨﺮﻫﺎ‪ .‬ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻭ ﻧﮕﺎﻩ ﻫﻨﺮﻱ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺬﻫﺐ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮﻧﺪ ﻳﺎ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻼﻕ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪﮔﺮ‬ ‫ﺷﻔﻴﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ ﺩﺭ ﻗﺎﺏ ‪۴‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﻤﺎﺷــﺎﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺧﻼﻗﻴﺖﻫﺎ ﻭ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺸﻮﺩ ﮔﻔﺖ ﺍﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‬
‫ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺁﻥ ﻗﻄﻌﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﺯﻧﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻳﻚ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﺭﻳﺸﻪﻫﺎﯼ ﺁﺳﻤﺎﻥ‬
‫ﻫﺮ ﺩﻭ ﺁﻥ ﻗﻄﻌﻪ ﺭﺍ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﻟﺬﺕ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮﻑ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻤﻠﻮ ﺍﺯ ﭼﺸﻢﺍﻧﺪﺍﺯﻫﺎﻱ ﺯﻳﺒﺎ‬ ‫ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﺍﺛﺮ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ‬
‫ﻭ ﺣﻴﺮﺕﺍﻧﮕﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩﺍﻱ ﻛﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﻋﺮﻓﺎﻧــﻲ ﺻﻮﻓﻴﺎﻥ ﻫﺰﺍﺭ ﺳــﺎﻝ ﭘﻴــﺶ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺯﺑﺎﻥ ﺁﻧﺎﻥ‬ ‫‪vöž U{dOKŽ‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺷــﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎﻥﻗﺪﺭ ﻟﺬﺕ ﺑﺒﺮﺩ ﻛﻪ ﻋﺎﺭﻓﻲ‬
‫ﻫﺰﺍﺭ ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺩﺭ ﺯﺍﻭﻳﻪﺍﻱ ﺩﺭ ﺑﺴﺘﻪ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﻚ ﻣﻲﺑﺮﺩﻩ‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﻮﺩ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﺎﻫﺎﻱ‬ ‫ﻭﻗﺘﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﺍﺯ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻛﻼﺱ ﺩﺭﺱ ﺷﺮﻭﻉ‬ ‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ﺑﺎﻳﺰﻳــﺪ ﻭ ﺧﺮﻗﺎﻧﻲ ﻭ ﺍﺑﻮﺳــﻌﻴﺪ ﻭ ﻋﻄﺎﺭ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺗﺎﺯﻩ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺳﺎﻝ‬ ‫ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻗﺮﻥ ﺍﺧﻴﺮ ﺷــﺮﻗﻲ ﻭ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺣﻼﺝ ﻭ ﺷﺒﻠﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺍﺣﻤﺪ‬
‫‪ ۱۳۴۴‬ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ ﻓﺮﻭﺯﺍﻧﻔﺮ ﺷﺎﮔﺮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬ ‫ﻏﺮﺑﻲ ﺩﻟﺒﺴﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻮﻑ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻭﻟﻴﻦ ﮔﺮﺩ‬ ‫ﻏﺰﺍﻟﻲ ﻭ ﻋﻴﻦﺍﻟﻘﻀﺎﻩ ﮔﻔﺖ ﻭ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺟﻨﻴﺪ ﻭ ﻳﺎﺭﺍﻧﺶ‬
‫ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺟﺴﺖﻭﺟﻮ ﺩﺭ ﻗﻠﻨﺪﺭﻳﻪ‬ ‫ﻭ ﻏﺒﺎﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﺛﺎﺭ ﻋﻄﺎﺭ ﻭ ﭼﻬﺮﻩ ﺍﻭ ﻣﺴﺘﺸــﺮﻗﺎﻥ ﺯﺩﻭﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺻﺤﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻴــﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻫﺮﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺗﻲ‬
‫ﻭ ﻳﻜﻲ ﻫﻢ ﺍﺑﻮﺳــﻌﻴﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰﻱ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۴۲‬ﺳﺎﻝ ﻣﻲﮔﺬﺭﺩ‬ ‫ﺗﺬﻛﺮﻩﺍﻻﻭﻟﻴﺎ ﺭﺍ ﻳﻚ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺷــﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻭ ﺷﺎﮔﺮﺩ ﻫﻨﻮﺯ ﺗﺤﻘﻴﻘﺶ ﺭﺍ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻛﺮﺍﻣﺎﺕ ﻭ ﻓﺮﺍﺳــﺖﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺭﻭﺱﻫﺎ ﺍﺯ ﺩﻝ ﺍﺳﺮﺍﺭﺍﻟﺘﻮﺣﻴﺪ‬ ‫ﻛﺮﺩ ﻭ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺷﺪﻧﺶ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﺁﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺧﻮﺩﺵ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺩﺭ ﺳﻔﺮ ﻭ ﺣﻀﺮ‬ ‫ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻧــﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻫﻢ ﺳــﻌﻴﺪ ﻧﻔﻴﺴــﻲ ﻭ ﺑﺪﻳﻊﺍﻟﺰﻣﺎﻥ‬ ‫ﻛﻪ ﺍﻣــﺮﻭﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ ﻭ ﻋﻄﺎﺭ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﻢ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻮﺩﻩ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﻤﻪ ﺷــﺐ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﻭ‬ ‫ﻓﺮﻭﺯﺍﻥﻓﺮ ﻛﺎﺭﻫﺎ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺁﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﻭﺍﻣﺪﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺴﻞﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺘﻨﻲ ﻋﺮﺑﻲ ﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﻋﻬﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻪ‬ ‫ﺍﻣﺎ ﺷــﻔﻴﻌﻲ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻛﺎﺭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺼﺤﻴﺢ‬ ‫ﺗﺎﺭﻫﺎﻱ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪ ﺍﻧﺪﻛﻲ ﻛﻨﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﭼﻬﺮﻩ ﻋﻄﺎﺭ ﺧﻮﺩﻱ‬
‫ﺗﺎ ﺗﻤﺎﻣﺶ ﻧﻜﻨﺪ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻧﺰﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ ﺩﺳﺖ‬ ‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻏﻠﻂﻫﺎ ﺭﺍ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺷﺮﻭﻉ‬ ‫ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ‪ .‬ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻥ ﺷﺎﻋﺮ ﺭﺑﺎﻧﻲﺳﺮﺍﻱ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯ‬
‫ﭘﺮ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﻭ ﮔﺎﻫﻲ ﻫﻢ ﭼﻴﺰ ﺩﻧﺪﺍﻥﮔﻴﺮﻱ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩﻩ‪.‬‬ ‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﻋﻤــﺪﻩ ﻭﻗﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﭼﻬﺎﺭ ﺩﻫﻪ ﺑﺮ‬ ‫ﺧﻴﺎﻡ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻭﺍﻋﻆ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﺿﻤﺎﻳﺮ ﺍﺷﺮﺍﻑ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﺁﻧﻘﺪﺭ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﻗﻠﻨﺪﺭﻳﻪ ﻭ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺩﺭ ﻫﻢ ﺗﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‬ ‫ﺳــﺮ ﺗﺼﻮﻑ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﮔﺬﺍﺷــﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬ ‫ﻭ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ »ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦﻣﻨﻮﺭ« ﺍﻫﻞ ﻓﺮﺍﺳــﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﭘﺎﻱ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺟﺎﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﺎﺯ ﺷﺪﻩ‪ .‬ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺩﻧﺒﺎﻝ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺻﻮﻓﻴــﺎﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ ﺍﺯ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ‬ ‫ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻥ ﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﺗﻮﺭﻳﺴﺖ ﻭ ﺟﻬﺎﻧﮕﺮﺩ‬
‫ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺳــﺮﻱ ﺑﻪ ﺧﺮﻗﺎﻧﻲ ﻭ ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ ﻭ ﮊﻧﺪﻩﭘﻴﻞ‬ ‫ﭘﻴﺸــﻴﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﺗﺼﻮﻑ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺻﻮﻓﻴﺎﻥ‬ ‫ﻧﺒﻮﺩﻩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻋﻤﺮ ﻫﻢ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺷﻬﺮ‬
‫ﻭ ﺧﻮﺍﺟﻪ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﻧﺰﺩ‪ .‬ﻧﻤﻲﺷــﻮﺩ ﺩﺭ ﺗﺼﻮﻑ ﺧﺮﺍﺳــﺎﻥ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺻﻮﻓﻴﺎﻥ‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺴﻄﺎﻡ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﺭ ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ‬
‫ﻧﻔﺲ ﻛﺸــﻴﺪ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﺗﻲ ﺑﻪ ﻋﻄﺎﺭ ﻭ ﺳﻨﺎﻳﻲ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳــﻲ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ‬ ‫ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻧﺮﻓﺘﻪ‪ .‬ﺧﺮﻗﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﻳﻚ ﻋﺎﺭﻑ ﺍﻣﻲ‬
‫ﺍﻳﻨﻬــﺎ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺩﺭﻫﻢ ﺗﻨﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﺍﺯ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ‬ ‫»ﺍﺳﺮﺍﺭﺍﻟﺘﻮﺣﻴﺪ« ﻭ »ﺣﺎﻻﺕ ﻭ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺷﻴﺦ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ«‬ ‫ﻳﺎ ﺑﻲﺳــﻮﺍﺩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﻫﻞ ﻛﺮﺍﻣﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﻲ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺎﻱ ﺻﺤﺒﺖ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻛﺸﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ؛‬ ‫ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ‬ ‫ﺩﻳﺪﺍﺭﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺑﻦﺳﻴﻨﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫»ﭘﻴﺮﺍﻥ ﺧﺮﺍﺳــﺎﻥ« ﺍﻳﻦ ﺍﺳﻢ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝﻫﺎ‬ ‫ﺷــﻴﺦ ﻣﻬﻴﻨﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺑﺎ ﻛﺸﻒ ﻳﻚ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺩﻳﺪﻩ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺩﻫﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻫﺎﻥ ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎﺏ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻋﺎﺭﻑ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕﻧﻮﻳﺴﻲ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﻣﺮﻳﺪﺍﻥ‬ ‫ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩ ﭼﻮﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺴﻞﻫﺎﻱ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻻﺗﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳــﻢ ﻣﻲﺑﺮﺩ ﻭﻟﻲ ﺩﺭ ﻫﻴﭻ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‬ ‫ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺷﻜﻠﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﻢ ﻭ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻋﺎﺭﻓﺎﻥ‬
‫ﻭ ﻛﺘﺎﺑﻔﺮﻭﺷﻲﺍﻱ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪» .‬ﭘﻴﺮﺍﻥ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ« ﻳﻚ‬ ‫ﺍﻣﺎ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﻭﺍﺭﺩ ﺗﺼﻮﻑ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺷﺪ ﻭ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺯﻳﺒﺎﻱ‬ ‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺣﻀﻮﺭ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ‪ .‬ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺟﻠﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﻲ ﺁﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﺷﺪ ﻗﻄﻮﺭ ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺗﺼﻮﻑ ﻭ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮﻑ ﻧﮕﺎﻩ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺩﺭﻭﺍﺯﻩ ﺗﺼﻮﻑ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻱ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺁﻣﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺁﻥ ﻛﺘﺎﺏ ﺍﺯ ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ ﻭ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﻭ ﺧﺮﻗﺎﻧﻲ‬ ‫ﻫﻨﺮﻱ ﺑﻪ ﺍﻻﻫﻴﺖ ﻭ ﻣﺬﻫﺐ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺗﺼﻮﻑ ﺭﺍ ﺍﻳﻦﻃﻮﺭ‬ ‫ﺗﻤﺎﻡ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﺍﻧﺪ ﺳﺎﻟﻲ ﻳﺎ ﻣﺎﻫﻲ ﻳﺎ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﻭ ﺧﻮﺍﺟﻪ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﻭ ﮊﻧﺪﻩﭘﻴﻞ ﺻﺤﺒﺖ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺁﻥ‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﺗﺼﻮﻑ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ‬ ‫ﻋﻤﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺍﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﻭ ﺩﻭﺳﺘﻲ ﺑﮕﺬﺭﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻛﺘﺎﺏ ﻳﻚ ﺟﻠﺪﻱ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻭ ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻫﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺳــﻴﺎﺣﺖ ﻛﻨﺪ ﺟــﺰ ﺯﻳﺒﺎﻳﻲﻫﺎﻱ‬ ‫ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﻡ ﺩﺭﻭﺍﺯﻩ ﺗﺼﻮﻑ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﻭ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﻛﺘﺎب ادب‬ ‫‪۱۰۵‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﻨﺪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻣــﺎﺕ ﺧﺮﻗﺎﻧﻲ ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺟﺎﺕ ﺍﻭ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺗﻔﺎﻭﺗﺶ ﺑﺎ ﺩﻳﮕــﺮ ﻣﻨﺎﺟﺎﺕﻫﺎ‪» :‬ﮔﻔﺘﻢ‬
‫ﻛﺎﺷــﻜﻲ ﺑﻪ ﺑﺪﻝ ﻫﻤﻪ ﺧﻠﻖ ﻣــﻦ ﺑﻤﺮﺩﻣﻲ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺧﻠﻖ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺮﮒ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ ﺩﻳﺪ‪،‬ﻛﺎﺷﻜﻲ ﺣﺴﺎﺏ ﻫﻤﻪ ﺧﻠﻖ ﺑﺎﻱ‬
‫ﺑﻜﺮﺩﻱ ﺗﺎ ﺧﻠﻖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻧﺒﺎﻳﺴــﺘﻲ ﺩﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎﺷــﻜﻲ‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻫﻤﻪ ﺧﻠﻖ ﻣﺮﺍ ﻛﺮﺩﻱ ﺗﺎ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻭﺯﺥ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲ‬
‫ﺩﻳﺪ‪) «.‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﺩﺭﻳﺎ ﺹ ‪ (۱۶۲‬ﺟﺎﻳﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﻴﺮ‬
‫ﺑﻲﺳﻮﺍﺩ ﺧﺮﻗﺎﻥ ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ ﺟﻮﺍﻧﻤﺮﺩ ﻛﻴﺴﺖ ﻭ ﺍﻭ ﺟﻮﺍﺏ‬
‫ﻣﻲﺩﻫــﺪ‪» :‬ﺁﻥ ﻛﻪ ﺭﻭﺯ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺧﻴﻤﻪ ﺑﺮ ﻟﺐ ﺩﻭﺯﺥ ﺑﺰﻧﺪ‬
‫ﻫﺮ ﻛﻪ ﺭﺍ ﺣﻖ ﺑﻪ ﺩﻭﺯﺥ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ ﻭﻱ‬
‫ﺩﺳﺘﺶ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺣﻖ ﻣﻲﺧﻮﺍﻫﺪ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲﺑﺮﺩ ﻭ ﺧﻴﻤﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺍﺯﻭﮔﺎﻩ‬
‫ﺑﺰﻧﺪ ﻭ ﭼﻮﻥ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺮ ﻃﺎﻋﺖ ﻧﭽﺴﺒﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺮﺍﺯﻭ ﺩﺭﺁﻭﻳﺰﺩ ﻭ ﻓﺮﻭﻛﺶ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺧﻴﻤﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺑﺰﻧﺪ ﻭ ﺑﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﻳﺎﻭﺭﻱ ﺩﻫﺪ‪«.‬‬
‫)ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﺩﺭﻳﺎ ﺹ ‪(۳۲۳‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﺣﻀــﻮﺭ ﺯﻧﺎﻥ ﻋﺎﻡ ﻭ ﺧﺎﺹ‪،‬‬
‫ﻋﺎﺭﻑ ﻭ ﻏﻴﺮﻋﺎﺭﻑ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ‬
‫ﻫﺴﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﻱ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺴﺎﻫﻞ ﭘﻴﺮﺍﻥ‬
‫ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻛﺎﺭ ﺣﻀﻮﺭ ﺯﻧﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺷﻴﺦ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻋﻤﺪﻩﺍﻱ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﻛﻨﺠﻜﺎﻭ ﺳــﺮﻭﺭﻭﻱ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻲﭘﻮﺷــﺎﻧﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺯﻧﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﻧﺸــﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺷﻴﺦ ﻣﻬﻴﻨﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺁﻥ ﻓﺮﺍﺳــﺘﻲ ﻛــﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺍﻧﻪﺩﺍﻧﻪ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻛﻼﻣﺶ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫)ﺍﺳﺮﺍﺭﺍﻟﺘﻮﺣﻴﺪ ﺹ ‪ (۱۸۴‬ﺳﻤﺎﻉﻫﺎﻱ‬
‫ﺩﻳﺪﻧﻲ ﺷﻴﺦ ﻣﻬﻴﻨﻪ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺴــﺎﻫﻞ ﺍﻭ ﺩﺍﻧﺴﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ‬
‫ﺯﻳــﺎﺩﻱ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺍﺑﻮﺳــﻌﻴﺪ ﻣﺮﺑﻮﻁ‬
‫ﺑﻪ ﺭﻗﺺﻫﺎﻱ ﺻﻮﻓﻴﺎﻧﻪ ﺍﻭﺳــﺖ‪ .‬ﺷﻴﺦ‬
‫ﻣﻬﻴﻨــﻪ ﺩﺭ ﻣﻴــﺎﻥ ﻫﻤﻨﺴــﻼﻧﺶ ﺁﻥ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺩﻭﺳــﺘﺪﺍﺭ ﺳــﻤﺎﻉ ﺑــﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻧــﺪﻙ ﻫﻴﺠﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺭﻗــﺺ ﻭ ﭘﺎﻳﻜﻮﺑﻲ‬
‫ﺑﺮﺧﻴﺰﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺣﻜﺎﻳﺎﺕ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ‬
‫ﺍﺑﻮﺳــﻌﻴﺪ ﺣﻀﻮﺭ ﭘﺮﺭﻧﮕﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻛﺎﺭ ﻣﺎ‬
‫ﺍﺯ ﺳــﺮﻭﺩﻥ ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﻛﺎﺭ ﺷــﻴﺦ ﭘﺎﻳﻜﻮﺑﻲ‪.‬‬
‫ﺗﺴﺎﻫﻞ ﺷﻴﺦ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻫﻤﻌﺼﺮﺍﻥ ﺍﻭ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺗﻌﻠﻖ ﻇﺎﻫﺮﻱ ﺑﻪ ﺳﻤﺎﻉ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﻗﺸــﻴﺮﻱ ﺑﻪ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﺳﻤﺎﻉ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻛﺴﻲ ﭼﻮﻥ ﻗﺸﻴﺮﻱ‬
‫ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺷــﻬﺎﺩﺕ ﺁﻥ ﻛﺲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻣﻲﺭﻗﺼﺪ ﻭ‬
‫ﭘﺎﻳﻜﻮﺑــﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭘﺬﻳﺮﻓــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺮﺍﻥ‬
‫ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ ﻭ ﺧﺮﻗﺎﻧﻲ ﻭ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﺱ ﺗﺴﺎﻫﻞ ﻭ ﺑﻲﺗﻌﺼﺒﻲ ﮔﺮﻓﺖ ﺍﻣﺎ‬
‫ﭘﻴﺮﺍﻧﻲ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ‬
‫ﺻﻮﻓﻴﺎﻧﻪ ﻭ ﺗﺼﻮﻑ ﺧﺮﺍﺳــﺎﻥ ﺟﺎ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻠﺖﻫﺎ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﻴﺦ ﺍﺣﻤﺪ ﮊﻧﺪﻩﭘﻴﻞ ﻭ‬
‫ﺧﻮﺍﺟﻪ ﻋﺒﺪﺍﷲ ﺍﻧﺼﺎﺭﻱ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫ﭘﻴﺮﺍﻧﻲ ﻛﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦﻫﺎﻱ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻲﺁﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻫﺎ ﻫﻢ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷــﺪﻩ‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﺑﻮﺍﻟﻔﻀﻞ ﺭﻭﺷﻦﺗﺮ ﺷﺪﻩ‪ .‬ﺭﺍﻭﻱ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺣﺘﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺩﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩﻩ‪ .‬ﺍﺯ ﺁﻳﻨﺪﻩ‬
‫ﻫﻢ ﻛﻤﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎﻱ ﻟﻘﻤﺎﻥ ﻭ ﺍﺑﻮﺍﻟﻔﻀﻞ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﭙﺮﻭﺍﻧﺪ‪ .‬ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎ ﻣﻠﻤﻮﺱﺗﺮ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺧﺮﻗﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫ﻳﻚ ﻗﺮﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﻔﻴﻌﻲ ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮ »ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﺩﺭﻳﺎ« ﭼﻬﺎﺭ‬
‫ﺗﺎ ﺍﺯ ﺭﻭﺍﻳﺖﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺧﺮﻗﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﻗﺮﻥ ﺷﺸﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﻟﻲ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻤــﺎﻥ ﻧﻮﺭﺍﻟﻌﻠﻮﻡ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ ﻫﻢ ﻣﺠﺘﺒﻲ‬
‫ﻣﻴﻨﻮﻱ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺧﺮﻗﺎﻧﻲ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺑﮕﺬﺭﻳﻢ‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺑﻪ ﭼﺸــﻢ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﻧﻘﻞ‬
‫ﻛﺮﺍﻣﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺮ ﺑﻲﺳــﻮﺍﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻧﮕﺎﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎﺕﻧﻮﻳﺴﺎﻥ ﻫﺮﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺑﻮﺩﻥ ﮔﻮﻱ ﺳــﺒﻘﺖ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﻱ‬
‫ﻛﺎﺭﻱ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪﺍﻧﺪ ﺟﺰ ﻛﺮﺍﻣﺖﻧﻮﻳﺴﻲ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻜﺮﺩﻩ‬
‫ﻭ ﭼــﻪ ﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺕ ﻛﻪ ﺑــﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺩﺭﻧﻴﺎﻣــﺪﻩ‪ .‬ﻣﻘﺎﻣﺎﺕﻧﻮﻳﺴــﺎﻥ ﺧﺮﻗﺎﻧﻲ‬
‫ﺣﺘﻲ ﺑﻮﻋﻠﻲ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺷــﻴﺪﺍ ﻭ ﺣﻴﺮﺍﻥ ﺍﻭ‬
‫ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﻳﻦ ﻛﺮﺍﻣﺎﺕ‬
‫ﺭﺍ ﺍﻧﻜﺎﺭ ﻛﻨﻴﻢ ﻳﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺩﻧﻴﺎﻱ‬
‫ﻛﺮﺍﻣﺖﺧﻮﺍﻧﻲ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﭘﺬﻳﺮﻓــﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻧﻜﺎﺭ‬
‫ﺁﻥ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺸﻮﺩ ﮔﻔﺖ ﻓﻘﻂ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺎﻳــﺪ ﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﻛﻨﺎﺭ ﻧﻬﺎﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻫﻢ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ‬
‫ﭘﺮﺳﺮﻭﺻﺪﺍ ﻭ ﺁﻏﺸــﺘﻪ ﺑﻪ ﺭﻧﮓ ﻣﺎﺩﻱ‬
‫ﺣﺮﻑﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﻮﻉ ﻗﺪﺭﻱ ﺁﺭﺍﻡﺑﺨﺶ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻟﺒﺘــﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳــﻦ ﻣﺘــﻮﻥ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺨــﻲ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷــﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﺤﻔﻮﻅ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺤﺚ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻻﺗﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺳــﺖ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺍﻧﺴﺎﻥ‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﻛﺮﺍﻣﺎﺕ‬
‫ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﻭ ﺧﺮﻗﺎﻧﻲ ﭘﺸﺖ ﺗﺮﺍﻓﻴﻚﻫﺎﻱ‬
‫ﻛﻮﭼﻪﭘﺲﻛﻮﭼﻪﻫﺎﻱ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫ﺟﺎﻟﺒﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻤﺎﻡ ﺣﺮﻑﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻭ ﻣﻘﺎﻣــﺎﺕ ﭘﻴﺮﺍﻥ ﺧﺮﺍﺳــﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻛﺮﺍﻣﺎﺕ ﻭ ﻓﺮﺍﺳﺖﻫﺎ ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ‬
‫ﻛﺮﺍﻣﺖ ﺍﺯ ﻧﻘﻄﻪﺍﻱ ﻣﺤﻮﺭﻱ ﺗﺼﻮﻑ ﭘﻴﺮﺍﻥ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﻬــﺎ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﻓﺖﻭﺁﻣﺪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﺸــﻢ ﻋﺎﺩﻱ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺭﻫﮕﺬﺭﻧﺪ ﭼﻮﻥ ﻭ ﭼﺮﺍ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺻﺪﺭﻧﺸﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻛﻪ ﻛﺮﺍﻣﺎﺕ ﺭﻳﺰ ﻭ ﺩﺭﺷﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﻭ ﺛﺒﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎﻡ ﻫﻴﭻﻳﻚ ﺍﺯ ﻫﻤﻘﻄﺎﺭﺍﻧﺶ ﺛﺒﺖ ﻧﺸــﺪﻩ‪ .‬ﻛﻤﺘﺮ ﺣﻜﺎﻳﺘﻲ‬
‫ﺩﺭ ﺍﺳﺮﺍﺭﺍﻟﺘﻮﺣﻴﺪ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺭﺩﭘﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﻧﺒﻮﻏﺶ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺷﺮﺍﻑ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻛﺮﺍﻣﺖ ﻭ ﺧﻮﺍﺳﺘﻦ ﻋﺎﺩﺕ‬
‫ﭘﻴﺮﺍﻥ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﻫﺴﺖ ﺗﺴﺎﻫﻞ ﻭ ﻧﮕﺎﻩ ﺑﻲﺗﻌﺼﺐ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﻱ »ﭘﻴﺮﺍﻥ ﺧﺮﺍﺳــﺎﻥ« ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻣﺪ؛‬
‫»ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ«‪ .‬ﺍﺯ ﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ »ﺩﺧﺘﺮ‬
‫ﺭﻭﺷﻨﺎﻳﻲ‪،‬ﺍﺯﻣﻴﺮﺍﺙﻋﺮﻓﺎﻧﻲﺑﺎﻳﺰﻳﺪﺑﺴﻄﺎﻣﻲ«ﺍﻳﻦﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‬
‫ﺍﻧﺪﻙﺍﻧﺪﻙ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﺩﻭ ﺩﻓﺘﺮ ﺩﻳﮕﺮﺵ ﺑﻴﺮﻭﻥ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﻓﺮﺷــﺘﻪ ﺑﺮ ﺩﺭﻳــﺎ؛ ﺍﺯ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ‬
‫ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ ﺧﺮﻗﺎﻧﻲ«‪ .‬ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ »ﭼﺸﻴﺪﻥ ﻃﻌﻢ ﻭﻗﺖ؛‬
‫ﺍﺯﻣﻴﺮﺍﺙ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺍﺑﻮﺍﻟﺨﻴﺮ« ﺩﻭ ﺩﻓﺘﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺩﺭ‬
‫ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺖ؛ ﺧﻮﺍﺟﻪ ﻭ ﺷﻴﺦ ﺟﺎﻡ ﮊﻧﺪﻩﭘﻴﻞ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻫﺮﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻓﺘﺮﻫﺎ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻳﻚ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﭘﺮﺑﺎﺭ‬
‫ﻣﺘﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻣﺘﻦﻫﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﭘﻴﺮﺍﻥ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻫﺮﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻓﺘﺮﻫﺎ ﺷﻜﻠﻲ ﻣﺠﺰﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬
‫ﻭﻟﻲ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺑﺤﺚﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺷــﺘﺮﺍﻛﺎﺗﻲ ﻫﻢ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺻﻮﻓﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﺑﺤﺚﻫﺎﻱ ﻣﺤﻮﺭﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳــﻪ‬
‫ﺩﻓﺘﺮ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻﮔﺎﻩ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺻﻮﻓﻴﺎﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮﻛﺪﺍﻡ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳــﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺑــﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺍﺯ ﻣــﺮﮒ ﺁﻥ ﻋﺎﺭﻑ ﻭ‬
‫ﺻﻮﻓﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻫﻢ‬
‫ﻣﻜﺘﻮﺏ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﻢ ﺷــﻔﺎﻫﻲ‪ .‬ﻛﺘﺎﺏ »ﺍﻟﻨﻮﺭ« ﺣﺮﻑﻫﺎ ﻭ‬
‫ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻥﻃﻮﺭ ﻛﻪ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﻧﺸﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻴﻤﻪ ﺍﻭﻝ ﻗﺮﻥ ﭘﻨﺠﻢ ﻧﻮﺷــﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ ﺳــﺎﻝ ‪ ۲۶۱‬ﻫـ‪.‬ﻕ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ‪ .‬ﭼﻴﺰﻱ ﺣﺪﻭﺩ‬
‫ﺩﻭ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﻭ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﺑﺎﻳﺰﻳﺪ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻗﺪﺭﻱ ﻧﺰﺩﻳﻜﺘﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎﺏ ﺍﻭﻝ ﻛﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺍﺳﺖ »ﺣﺎﻻﺕ ﻭ‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺍﺑﻮﺳــﻌﻴﺪ« ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻗﺮﻥ‬
‫ﺑﺎ ﺩﺭﮔﺬﺷــﺖ ﭘﻴﺮ ﻣﻬﻴﻨﻪ ﻓﺎﺻﻠــﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺩﻭﻡ‬
‫ﺍﺑﻮﺳــﻌﻴﺪ ﻫﻤﺎﻥ ﻛﺘﺎﺏ ﻣﻌﺮﻭﻑ »ﺍﺳﺮﺍﺭﺍﻟﺘﻮﺣﻴﺪ« ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪﺍﻱ ﺣﺪﻭﺩ‪۱۴۰‬ﺳــﺎﻝ ﺍﺯ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ‬
‫ﻧﻮﺷــﺘﻪ ﺷــﺪﻩ‪ .‬ﺷــﺎﻳﺪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺑﺸﻮﺩ ﮔﻔﺖ‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺮﮒ ﭘﻴﺮﺍﻥ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ‬
‫ﺁﻧﺎﻥ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪﺍﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺮﺩﺍﮔﺮﺩ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﻨﻴﺪﻩ ﺷــﺪﻩ‪ .‬ﺭﻭﺍﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺴــﻂﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﻭ ﺷــﺨﺼﻴﺖﻫﺎ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻﻴﻒﻫﺎ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﻭ ﺍﻏﺮﺍﻕﺁﻣﻴﺰﺗﺮ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻣﺎﺕﻧﻮﻳﺴﺎﻥ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﻫﺮﻛﺪﺍﻡ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺯﻣﺎﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻟﻘﻤﺎﻥ ﺳﺮﺧﺴﻲ‪ ،‬ﺍﺯ ﻋﻘﻼﻱ‬
‫ﻣﺠﺎﻧﻴﻦ ﺧﺮﺍﺳﺎﻥ‪ ،‬ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺭﻭﺯﻱ ﺍﺑﻮﺳــﻌﻴﺪ ﻟﻘﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺭﻭﻱ ﺗﻞ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﻟﻘﻤﺎﻥ ﻣﺸــﻐﻮﻝ ﺩﻭﺧﺘﻦ ﭘﺎﺭﻩﺍﻱ ﺑﺮ ﭘﻮﺳــﺘﻴﻦ‬
‫ﺧﻮﺩﺵ ﺑﻮﺩﻩ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﭘﻮﺳــﺘﻴﻦ ﺭﺍ ﻣﻲﺩﻭﺯﺩ ﺩﻋﺎﻳﻲ‬
‫ﺻﻮﻓﻴﺎﻧﻪ ﻣﻲﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﭘﻴﺮﺍﻥ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﺑﻮﺍﻟﻔﻀﻞ ﺣﺴﻦ ﻣﻲﺑﺮﺩ ﺗﺎ ﺳﻔﺎﺭﺵ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﻭ‬
‫ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﺭﻭﺍﻳﺖ ﻫﺮﻛﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻧﻪ ﺳﻴﺎﻝ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﻱ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﮔﺬﺷــﺖ ﺯﻣﺎﻥ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻃﺮﺡ‬
‫ﻭ ﺷــﺎﺥ ﻭ ﺑﺮﮒﻫﺎﻱ ﺯﻳــﺎﺩﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺩﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭ »ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ‬
‫ﺑﻮﺳﻌﻴﺪ« ﻛﻪ ﺷــﻔﻴﻌﻲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮ »ﭼﺸﻴﺪﻥ ﻃﻌﻢ‬
‫ﻭﻗﺖ« ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ ،‬ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﺍﺭ ﺳــﺎﺩﻩ ﻭ‬
‫ﺑﻲﭘﻴﺮﺍﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ »ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺑﻮﺳﻌﻴﺪ« ﻣﻘﺪﻡﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﺍﺭﻫﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﻻﺕ ﻭ‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻥ ﺍﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﻗﺪﺭﻱ ﺟﺎﻧﺪﺍﺭﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﻭ ﺷﺨﺼﻴﺖ‬
‫ﻟﻘﻤﺎﻥ ﻭ ﺍﺑﻮﺍﻟﻔﻀﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻳﺖ‬
‫ﺳــﻮﻡ ﻛﻪ ﺩﺭ »ﺍﺳﺮﺍﺭﺍﻟﺘﻮﺣﻴﺪ« ﺁﻣﺪﻩ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﻭﺍﻳﺖﻛﺶ‬

‫ﺑﻄﻼﻥ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭ ﮔﺮﭼﻪ ﺳﺎﻝﻫﺎﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺭﺳﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﻫﻨﻮﺯ ﺍﺯ ﺍﺫﻫﺎﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺩﺑﯽ ﻣﺎ ﺭﺧﺖ ﺑﺮ ﻧﺒﺴﺘﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﻧﻴﺰ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮﺩﺍﺯ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﮐﺴﯽ ﻣﻄﺮﺡ‬
‫ﻣﯽﺷــﻮﺩ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﭼﻴﺰﯼ ﺩﺭ ﭼﻨﺘﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ)!(‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷــﺎﻳﺪ ﺑﺪﺍﻥ ﻋﻠﺖ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺍﺩﺑــﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﻣﻘﻮﻟﻪﺍﯼ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﺷــﻮﺩ ﮐﻪ ﺷﺮﻭﻉ ﮐﺎﺭ ﻳﮏ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻳﺎ‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﻭ ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﻳﮏ ﻧﻮﻳﺴــﻨﺪﻩ ﻧﻤﻮﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﻧﻴﺴــﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭ ﺟﻤﻌﯽ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺳــﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﭼﻨﺎﻥ ﻣﯽﺑﻨﺪﺩ ﮐﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﮔﺮﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺷــﻌﺮ ﻭ ﺩﺍﺳــﺘﺎﻥ ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺍﺯ‬
‫ﮔﺰﻧﺪ ﺳﺨﻨﺎﻥ ﻣﺼﻮﻥ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺷﻔﻴﻌﯽ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻳﮏ ﺷﺎﻋﺮ‬
‫ﻧﻴــﺰ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﮐــﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ‬
‫»ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺷﻌﺮ« ﺍﻭ ﻣﻘﺒﻮﻝ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺣﺮﻑ ﻭ ﺣﺪﻳﺚﻫﺎﯼ‬
‫ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻨﯽ ﺑﻪ ﺩﻭﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺩﻻﻳﻞ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺷــﻌﺮ ﺷﻔﻴﻌﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺯ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﯽ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ ﻭ ﺣﺘﯽ ﻗﻮﺍﻟﺐ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﮐﻼﺳﻴﮏ‬
‫ﻧﺰﺩﻳﮏ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻌﻠﻖ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﮐﻼﺳﻴﮏ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ‬
‫ﺩﺭ ﻗﻮﺍﻟﺐ ﺳــﻨﺘﯽ ﻧﻴﺰ ﻃﺒﻊﺁﺯﻣﺎﻳﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺩ ﻋﻠﺘﯽ ﺑﻮﺩ ﺑﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﺳــﺎﺗﻴﺪﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﯽ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪» .‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬
‫ﺷﻌﺮ« ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺛﺮﯼ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻝ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪ ﻭ ﭘﺮﻫﻴﺰ‬
‫ﺷــﻔﻴﻌﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺍﺷــﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺍﻓﺰﻭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷــﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻥ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺩﮐﺘﺮ ﺭﺿﺎ ﺑﺮﺍﻫﻨﯽ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻳﮏ ﺷﺎﻋﺮ ﻭ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺍﺩﺑﯽ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﯽ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺌﻮﺭﻳﺴـﻴﻦ ﺩﺍﻧﺸـﮕﺎﻩ‪» :‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺷــﻌﺮ« ﻳﮑﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺪﻳﻮﻥ ﺫﻫﻦ ﺁﮐﺎﺩﻣﻴﮏ ﺷــﻔﻴﻌﯽ‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺷﻔﻴﻌﯽ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺗﺪﺭﻳﺲ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﻧﺴﺠﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ »ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬
‫ﺷﻌﺮ« ﺍﻭ ﻣﯽﺑﻴﻨﻴﻢ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺿﻤﻦ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﺍﻭ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﮏ ﻣﺮﺟﻊ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺣﺘﺮﺍﻡ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺩﻻﻳﻞ ﺗﻮﻓﻴﻖ »ﻣﻮﺳــﻴﻘﯽ ﺷﻌﺮ«‬
‫ﺗﺎﻳﻴﺪ ﺍﻫﺎﻟﯽ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﮐﻨﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫*ﻧﺎﻡ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺍﺷﻌﺎﺭ‬
‫ﮐﺪﮐﻨﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫‪۱۰۶‬‬ ‫ﻛﺘﺎب ادب‬
‫ﺷﻔﻴﻌﯽ ﮐﺪﮐﻨﯽ ﺩﺭ ﻗﺎﺏ ‪۵‬‬
‫ﺳﺮﻭﺩﻥ*‬
‫ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ُ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩﯼ ﺍﻫﻤﻴﺖ »ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺷﻌﺮ« ﻧﻮﺷﺘﻪﻱ ﻣﺤﻤﺪﺭﺿﺎ ﺷﻔﻴﻌﯽﮐﺪﮐﻨﯽ‬
‫‪È“Ë—u dÝU¹‬‬
‫ﻭ ﺑﺪﺍﻳﻊ ﻧﻴﻤﺎ ﻳﻮﺷﻴﺞ« ﺍﺧﻮﺍﻥ ﺛﺎﻟﺚ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ‬ ‫ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺍﻳــﺮﺍﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎ ﻧﻮﻋﯽ ﺧﻸ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﻳﺎ ﮐﺘﺐ ﺩﻳﮕﺮ ﺷــﻤﺎ ﺑﺎ ﮐﻠﻴﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﻋﻠﻞ ﻭ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ‬ ‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﮐﻤﺒﻮﺩ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺳﻌﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﭘﺎﺭﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﻨﺎﯼ ﺗﺎﺯﻩﭘﺎ ﺭﺍ ﺑﺴﺎﺯﻧﺪ‪» .‬ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬ ‫ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﺗﻌﺎﺭﻳﻒ ﭼﻨﺪﻭﺟﻬﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺨﻦ‬
‫ﺷــﻌﺮ« ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺋﯽﻧﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﺩﻭﺭ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻌﺪﻭﺩ ﮐﺘﺒﯽ‬ ‫ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻧﻤﯽﮔﻨﺠﺪ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺍﻳﺮﻩﺍﯼ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻳﮏ ﮐﻠﻴﺖ ﻣﯽﻧﮕﺮﺩ ﻭ ﻳﮑﯽ‬ ‫ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺍﺫﻋﺎﻥ ﺩﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺍﺯ ﭼﻨﺪ ﻣﺒﺤﺚ ﻣﻬﻢ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺷــﻌﺮ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺩﺑﯽ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﺍﻭﺭﯼ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﺍﺛﺮ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﺪ ﺩﺭ »ﺻﻮﺭ ﺧﻴﺎﻝ ﺩﺭ ﺷــﻌﺮ ﻓﺎﺭﺳــﯽ« ﻧﻴﺰ ﺩﻳﺪﻩ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺍﺟﻤﺎﻉ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ .‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻋﺪﻩﺍﯼ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‬ ‫ﺩﻻﻳﻞ ﺍﻳﻦ ﺑﻀﺎﻋﺖ ﺍﻧﺪﮎ‪ ،‬ﺳﺴﺘﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺣﺜﯽ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﮐﻠﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﺮﮒ‬ ‫ﻣﺒﺤﺚ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺍﺩﺑﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﻭﺭﻩ ﮐﻼﻥﮔﻮﻳﯽ‪ ،‬ﺑﻴﻬﻮﺩﻩ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﺑﺮ‬ ‫ﺳﺴﺘﯽ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﮐﻪ ﻋﻠﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺁﻥ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﺻﺪﻭﺭ ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ‬ ‫ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺧﻮﺩ‬
‫ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢﻋﻘﻴﺪﻩﺍﻡ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻣــﺎ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺗــﯽ ﮐــﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﻭﻗﺘﯽ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪،‬‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻏﻠﻂ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳــﺎﺕ ﺍﺩﺑــﯽ ﻧﻴﺰ ﺧــﻮﺩ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺍﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﺟﺎﯼ ﺗﻘﺪﻳﺮ‬ ‫ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﻓﺮﻭﻳﺪ‬
‫ﻣﯽﺩﺍﺷﺖ ﭼﺮﺍﮐﻪ ﺷﺪﻳﺪﺍ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺁﻥ‬ ‫ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺩﺑﯽ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺍﺣﺴــﺎﺱ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻗﺼﺪ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ‬ ‫ﺳﺮ ﻣﻨﺸﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺍﺩﺑﯽ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻧﺪﺍﺭﻡ ﮐﻪ ﺩﮐﺘﺮ ﺷﻔﻴﻌﯽ ﻭ »ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬ ‫ﺳﺨﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺧﻮﺭ ﺗﻮﺟﻪ ﻭ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺷــﻌﺮ« ﺭﺍ ﻳﮏ ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﺍﻣﺎ‬ ‫ﺳﻮ ﻓﻘﺮ ﺩﺭ ﻣﺒﺤﺚ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﺑﻪ ﻋﺪﻡ‬
‫ﻓﺮﺍﺭ ﻭﯼ ﺍﺯ ﭘﺎﺭﻩﭘﺎﺭﻩﺍﻧﺪﻳﺸﯽ‪ ،‬ﺳﺘﻮﺩﻧﯽ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻮﻓﻖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺍﻧﺴﺠﺎﻣﯽ ﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﺒﺤﺚ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺷﻌﺮ‬ ‫ﺣﻮﺯﻩ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺍﺩﺑﯽ ﺍﻳﻦ ﻓﻘﺮ ﺗﺎ ﺑﺪﺍﻧﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺘﻴﻢ ﮐﻪ »ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺷﻌﺮ« ﺑﻪ ﺣﻖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻮﻓﻖ‬ ‫ﺁﺛﺎﺭ ﺷﺎﺧﺺ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺸﻤﺎﺭﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ ﻧﺨﻮﺍﻫﻴﻢ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻫﺴﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﺎﺯﻣﻲﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ‬
‫ﻋﻤﻠﮕﺮﺍﻳﯽ‪:‬ﺩﺭﺟﺎﻣﻌﻪﺍﺩﺑﯽﺍﻳﺮﺍﻥﻫﻤﻮﺍﺭﻩﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮﺩﺍﺯﯼ‬ ‫ﺍﺩﺑﯽ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﮐﺸﻮﺭ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻓﻘﺮ ﺑﻪﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺷﻌﺮ‬
‫ﺑﺎ ﻋﻤﻠﮕﺮﺍﻳﯽ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻭﺭ ﺍﻫﻞ‬ ‫ﻧﻤﻮﺩ ﺑﻴﺸــﺘﺮﯼ ﺩﺍﺭﺩ ﭼﺮﺍﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﺳﺮ ﻭ ﮐﺎﺭ‬
‫ﻗﻠﻢ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺍﺳــﺖ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺷﻌﺮ ﻳﺎ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ‬ ‫ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﮐﺴــﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﻘﺮ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﭼﺎﺭﻩﮔﺮﯼ‬
‫ﺩﺍﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺤﺖ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ‬ ‫ﺍﻓﺘﺎﺩ‪ ،‬ﺑﯽﺷﮏ ﺩﮐﺘﺮ ﺷﻔﻴﻌﯽﮐﺪﮐﻨﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭼﺎﺭﻩﮔﺮﯼ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺭﺳــﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷــﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻟﺤﺎﻅ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﮐﺘﺎﺏ »ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‬
‫ﺷﻌﺮ« ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﮐﺘﺐ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺷﻌﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴﺖ‬
‫ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﺤﻮﺭ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻻﺕﺍﺩﺑﯽ‪:‬ﺩﺭﺯﻣﻴﻨﻪﺷﻌﺮ‪،‬ﻧﻴﻤﺎﻳﻮﺷﻴﺞﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮﺩﺍﺯﯼ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻋﻤﻠﮕﺮﺍ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﺷﻌﺎﺭﺵ‬
‫ﺑﺎﺯﺷــﻨﺎﺧﺖ ﻭ ﺗﺎﻟﻴﻔﺎﺕ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ‪ ،‬ﮐﻠﻴﺎﺗﯽ ﺑﻮﺩ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﺷــﻌﺮ ﻭ ﻟﺰﻭﻡ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺗﺤﻮﻝ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺁﻏﺎﺯﮔﺮ ﻧﻮﻋﯽ‬
‫ﻧﻮﺍﻧﺪﻳﺸﯽ‪ ،‬ﭼﺎﺭﻩﺍﯼ ﻧﻴﺰ ﺟﺰ ﺍﻳﻦ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻋﻤﺮ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷــﺮﺡ ﻭ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻟﺰﻭﻡ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺰﺭﮒ ﺻﺮﻑ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﻳﮕﺮ ﺷﻌﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻣﻠﺤﻖ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻭﺍﻡﺩﺍﺭ ﻧﻮﮔﺮﺍﻳﯽ ﺍﻭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻫﻤﮕﯽ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﮔﻮﺷﻪ ﮐﻨﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺗﺌﻮﺭﻳﮑﯽ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ‬
‫ﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﮐﺪﺍﻡ ﺳﻌﯽ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺑﺎﺭ ﮔﻮﺷﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺩﻭﺵ ﺑﮑﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺜﺎﻝ »ﺑﺪﻋﺖﻫﺎ‬
‫ﺩﺍﻧﺶ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۱‬‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﻭ ‪IQ‬‬

‫ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺍﺭﺷﺪ‬
‫ﻭ ﺳﺎﻳﻪﺍﺵ‬
‫ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﺨﺴﺖ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻮﺷﯽ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬
‫‪vNK«iO ÁËU‬‬

‫ﺑﻪ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﭘﮋﻭﻫﺸــﮕﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﻱ ﻛﻪ‬

‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﻘﻄﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻧﻴﻢ ﻗﺮﻥ ﺑﺤﺚ ﻭ ﺟﺪﻝ‬
‫ﻋﻠﻤﻲ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎﻥ ‪ IQ‬ﻭ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻡ‬
‫ﺷﺪﻩ ﻛﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒﺗﺮ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭﺧﻮﺍﻫﺮﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ‪ IQ‬ﺑﺎﻻﺗﺮﻱ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﻲﺁﻭﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺩﺭ ‪ IQ‬ﺟﺰﺋﻲ‬
‫ﺍﻣﺎ ﻣﻌﻨﺎﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩ؛ ﺳــﻪ ﻧﻤﺮﻩ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺩﺭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﺭﺷﺪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ‪ .‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺰﻭﺩﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺁﺷــﻜﺎﺭ‬
‫ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪﺍﻱ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ‪ ۷۰‬ﺳﺎﻝ‬ ‫ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺩﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﻋﺎﻣــﻞ ﺗﺮﺩﻳﺪﻫﺎﻳﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷــﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﻛﻨﻮﻥ‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﻴﺪﻩﺍﻧﺪ‪ «.‬ﺩﻛﺘﺮ ﺳﺎﻟﻮﻭﻱ‬ ‫ﻧﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺯﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﺪ‪.‬‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻧﻴﺴــﺖ‪ «.‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ ﺧﻮﺩ‬ ‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﺮﺍﻫﻲ ﺁﻥ‬ ‫ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻣﺪﺕﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﺷــﻮﺍﻫﺪﻱ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ‬
‫ﺩﺍﺷــﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﺨﺴﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻭﻇﻴﻔﻪﺷﻨﺎﺱﺗﺮ‬
‫ﮔﺎﻟﺘﻮﻥ ﻭ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ‬ ‫ﻭ ﻣﺤﺘﺎﻁﺗﺮ ﺍﺯ ﺑﺮﺍﺩﺭﺧﻮﺍﻫﺮﻫﺎﻳﺸــﺎﻥ ﻫﺴــﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﻛﺴــﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﻱ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﻭ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻡﻫﺎﻱ ﻋﺎﻟﻲ ﻭ ﺩﺳــﺘﺎﻭﺭﺩﻫﺎﻱ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﮔﺸﺖ‬ ‫ﺑﺮﺭﺳﻲﻫﺎﻱ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﻱ ﻣﻌﻨﺎﺩﺍﺭﻱ ﺩﺭ ‪ IQ‬ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺳﺮﻓﺮﺍﻧﺴﻴﺲ ﮔﺎﻟﺘﻮﻥ )‪ ،(F.Galton , ۱۸۲۲-۱۹۱۱‬ﭘﺴﺮﻋﻤﻪ ﻧﺎﺗﻨﻲ ﭼﺎﺭﻟﺰ ﺩﺍﺭﻭﻳﻦ )ﺍﺯ ﻫﻤﺴﺮ ﺩﻭﻡ ﺍﺭﺍﺳﻤﻮﺱ ﺩﺍﺭﻭﻳﻦ ﭘﺪﺭﺑﺰﺭﮒ‬ ‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣــﺎ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨــﺪ ﺁﻥ ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎ ﻗﻄﻌﻲ‬
‫ﭼﺎﺭﻟﺰ( ﻭ ﺍﺯ ﻧﻮﺍﺑﻎ ﻋﺼﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﮔﺎﻟﺘﻮﻥ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺍﺭﺛﻲ ﺑﻮﺩﻥ ﻫﻮﺵ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۸۴‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﻱ ﻋﻈﻴﻢ ﺩﺭ ﻧﺤﻮﻩ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺑﭽﻪﻫﺎ‬
‫»ﺩﺍﻧﺸﻮﺭﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪ :‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺁﻧﻬﺎ« ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩﻫﺎﻱ ﺯﻧﺪﮔﻲ ‪ ۱۸۰‬ﻣﺮﺩ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ‬
‫ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﻱ ﻋﻠﻤﻲ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺯﻣﺎﻧﻲ ﺛﺒﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮔﺎﻟﺘﻮﻥ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬ ‫ﻧﻴﺎﻭﺭﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﺪ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ‪ ۹۹‬ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻱ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﺍﺩ ‪ ۴۸‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﺴﺮ ﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺴﺮ‬ ‫‪ ۳‬ﻧﻤــﺮﻩ ﻣﻤﻜــﻦ ﺍﺳــﺖ ﺩﺭ ﻳﻚ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﺫﻛﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻟﺘﻮﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺩﺧﺘﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻧﻤﻲﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻧﻈﺮﻱ ﺍﻣﻜﺎﻥ‬ ‫ﺁﺯﻣﻮﻥ ‪ IQ‬ﺧﻴﻠﻲ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺩﻫﻢ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺍﻱ ﺩﺭ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﮔﺎﻟﺘﻮﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻧﺨﺴــﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﺽ ﺍﻳﻨﻜﻪ ‪ ۹‬ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ‬ ‫ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻌﻀﻲ‬
‫ﻫﻤﮕﻲ ﺩﺧﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﻭ ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﮕﻲ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﺪﺕ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﯼ‬ ‫ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻲﺷﻤﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﻱ ﮔﺎﻟﺘﻮﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﺨﺴﺖ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﻧﺪﮔﺎﻥ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﻧﻮﺑﻞ‪،‬‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ‬
‫ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯﺍﻥ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻭ ﺭﻭﺍﻥﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﺮﺯ ﻣﻌﻨﺎﺩﺍﺭﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺑﺮﺭﺳﻲ‬ ‫ﺩﺳــﺖ ﺁﻣﺪﻩ ـ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺩﻭ ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫‪ ۳۱۴‬ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻗﺮﻥ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺷﺪ ﻛﻪ ‪ ۴۶‬ﺩﺭﺻﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﻭﻝ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﺟﺪﺍﮔﺎﻧــﻪ ﺩﺭ ﺩﻭ ﮊﻭﺭﻧﺎﻝ ‪ Science‬ﻭ‬
‫ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻴﺎﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﺭﺷﺪ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﻧﺎﻣﺪﺍﺭﻱ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻪ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺧﺎﺻﻲ ﺍﺯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﺤﺪﻭﺩ‬ ‫‪ Intelligence‬ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﻴﺪﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺁﻧﻜﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻌﺪﻱ‪ ،‬ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﻭ ﺭﻫﺒﺮﺍﻧﻲ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬ ‫ـ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﺩﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬
‫ﺍﺯ ﺑﺮﺍﺩﺭﺧﻮﺍﻫﺮﻫﺎﻱ ﺍﺭﺷﺪ ﺧﻮﺩ ﺧﻼﻕﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮔﺎﻟﺘﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ‬ ‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻣﺴﺒﺐ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﻳﻲ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺭﺍ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﮊﻧﺘﻴﻜﻲ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻣﻨﺴﻮﺏ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺁﻧﻜﻪ ﭘﺴﺮﺍﻥ ﺍﺭﺷﺪ‬ ‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﻫﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ؛ ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﺭﻭﻱ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﺭﺷﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺴﺎﺏ‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻗﻄﻊ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺯﻧﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺻﺪﻕ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ؛ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺤﺪﻭﺩﻱ‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﺍﻧﻚ ﺳﺎﻟﻮﻭﻱ )‪ ،(F. Sulloway‬ﺭﻭﺍﻥﺷﻨﺎﺱ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﺭﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻴﺲ ﮔﺎﻟﺘﻮﻥ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﻦ‪ ۸۷‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻭ ‪ ۲‬ﺳﺎﻝ‬ ‫ﺍﻧﺴﺘﻴﺘﻮ ﺷــﺨﺼﻴﺖ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ‬
‫‪indiana.edu‬‬ ‫ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﺮﮔﺶ ﻟﻘﺐ »ﺳﺮ« ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻤﻴﻦ ﻭ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺸــﮕﺎﻩ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﻛﻠﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۱۰۸‬‬ ‫روانﺷﻨﺎﺳﻰ‬

‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺳﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﺷﺎﻥ‬
‫ﻣﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷــﺪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺭﺷــﺪ ‪ IQ‬ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﻪ‪ ۱۰۳/۵‬ﻣﻲﺭﺳﻨﺪ‪ .‬ﺩﻛﺘﺮ ﻛﺮﻳﺴﺘﻨﺴﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺭﻙ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺤﻜﻤﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺯﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺩﺭﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﺩﺍﻧﺸــﻤﻨﺪﺍﻥ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ‬
‫ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﻱ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﺑﺮ ﻧﻤﺮﻩ ﻫﻮﺵ‪ ،‬ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ؛ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﺨﺴﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺗﻮﺟﻪ ﭘﺪﺭ‬
‫ﻭ ﻣﺎﺩﺭﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﺮﺩﺳﺎﻟﻲ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺣﺘﻲ ﺍﮔﺮ ﺁﻥ ﺗﻮﺟــﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺎ ﺁﻣﺪﻥ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻓﺮﺯﻧﺪ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺗﺴــﺎﻭﻱ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺁﻥ‬
‫ﺍﺳــﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺗﻮﺟــﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﻧﻈﺮﻱ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﻜﻠﻢ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﺍﺳــﺘﺪﻻﻝ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﻳﻚ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺧﻠﻞﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺩﺭ ﺑﭽﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺯﻳﺮ ‪ ۱۲‬ﺳﺎﻝ ﺭﺍ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ‬
‫ﻓﺮﺯﻧــﺪﺍﻥ ﺑﻌﺪﻱ ﻣﻌﻤــﻮﻻ ﺩﺭ ﺁﺯﻣﻮﻥﻫﺎﻱ ‪ ،IQ‬ﺑﻴﺸــﺘﺮ‬
‫ﺍﺯ ﻓﺮﺯﻧــﺪﺍﻥ ﺍﺭﺷــﺪ ﻧﻤﺮﻩ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧــﺪ ﻭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺑﻬﺘﺮﻱ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ)ﺑــﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ ﻧﻤﺮﻩ ﺁﺯﻣﻮﻥ ‪ IQ‬ﻓﺮﺯﻧــﺪ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ‪۱۰‬‬
‫ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺍﺯ ﻧﻤﺮﻩ ‪ ۱۰‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﻭﻝ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ (.‬ﻧﻈﺮ‬
‫ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﺳﻲ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﻧﺸﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺟﺪﻳﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺫﺧﺎﻳﺮ ﻓﻜﺮﻱ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻥ ﻳﻚ ﺑﭽﻪ ﻛﻮﭼﻚ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑــﻮﺩ ﺑﺮ ﻧﻤﺮﻩ ‪ IQ‬ﺗﺎﺛﻴــﺮ ﺑﮕﺬﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﻣﺠﻠﻪ »ﺳﺎﻳﻨﺲ« ﺿﻤﻦ ﺗﺤﺴــﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺍﺷﺎﺭﻩ‬
‫ﺭﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺮﻩ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﺭﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪۱۰۳/۲‬‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧــﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎﻱ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ‬
‫ﻭ ﺣــﺪﻭﺩ ‪ ۳‬ﺩﺭﺻــﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻓﺮﺯﻧــﺪ ﺩﻭﻡ )‪ (۱۰۰/۳‬ﻭ ‪۴‬‬ ‫ﻭ ‪ IQ‬ﺭﺍ ﺩﻗﻴﻖﺗــﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺭﺳــﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺳــﻮﻡ )‪ (۹۹‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ‬ ‫ﺑﻪ ﻃﺮﺯ ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻲ ﺩﺷــﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ ﺑﺎ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺩﺭﺳــﺘﻲ ﺁﻥ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺟﻮﺯﻑ ﻟﻲ‬
‫ﻓﺮﻕ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﻧﻪ‬ ‫ﺭﺍﺟﺮﺯ )‪ ،(J. L. Rodgers‬ﺭﻭﺍﻥﺷﻨﺎﺱ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺍﻭﻛﻼﻫﻤﺎ‬
‫ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ‪.‬‬ ‫ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﺮﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺩﺍﺷــﺘﻪ‬
‫ﺳﭙﺲ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﻧﻤﺮﻩﻫﺎﻱ ‪ IQ‬ﯼ ‪۶۳۹۵۱‬‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻭ‬
‫ﺟﻔﺖ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﺩﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺻﺪﻫﺎ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻔــﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﻤﺮﻩﻫﺎﻱ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺭﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞﻗﺒﻮﻝ ﻧﺒﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻦ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﺭﺷــﺪ ﺭﺍ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺩﻛﺘﺮ ﭘﻴﺘﺮ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭﻫﺎﻱ ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﮊﻭﺭﻧﺎﻝ ﺳﺎﻳﻨﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺮﻳﺴﺘﻨﺴﻦ)‪،(P.Kristensen‬ﻫﻤﻪﮔﻴﺮﺷﻨﺎﺱﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ‬ ‫ﭼﺎﭖ ﺭﺳﻴﺪ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺭﻭﺵ ﻛﺎﺭﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ‬
‫ﺍﺳﻠﻮ ﻭ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺍﺻﻠﻲ ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﮊﻭﺭﻧﺎﻝ ﺳﺎﻳﻨﺲ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﭼﺎﭖ ﺭﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻗﻄﻊ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺯﻧﺎﻥ‬ ‫ﺍﮔﺮ ﺗﻔــﺎﻭﺕ ﺑﺮﺍﺩﺭﺧﻮﺍﻫﺮﻫــﺎ ﺩﺭ ‪ IQ‬ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺑﻮﺩ ﭘﺲ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺻﺪﻕ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺟﻨﺴﻴﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭼﻨﺪﺍﻧﻲ ﺭﻭﻱ ﻧﻤﺮﻩ‬ ‫ﭼﺮﺍ ﺩﺭ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻮﺡ ﺩﻳﺪﻩ ﻧﺸﺪﻩ‬
‫‪ IQ‬ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻫﻤﻜﺎﺭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺩﻛﺘﺮ ﺗﻮﺭ‬ ‫ﺑﻮﺩ؟ ﻳﻚ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳــﺖ ﻗﺪﺭﺕ ﺁﻣﺎﺭﻱ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‬
‫ﺑﻴﺮﻛﺪﺍﻝ)‪،(T.Bjerkedal‬ﻫﻤﻪﮔﻴﺮﺷﻨﺎﺱﻧﻈﺎﻡﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﺟﺪﻭﻝ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻛﺮﻳﺴﺘﻨﺴﻦ‪/‬ﺑﻴﺮﻛﺪﺍﻝ ﻭﺍﻗﻌﺎ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﻱ ﻣﺴﻠﺢ ﻧﺮﻭﮊ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﻜﻪ‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺩﻭ ﻫﻤﻪﮔﻴﺮﺷﻨﺎﺱ ﻧﺮﻭﮊﻱ‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﺁﻳﺎ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩﺷﺪﻩ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ‬ ‫ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﻱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ‪ ،‬ﻭﺿﻌﻴﺖ ﺳــﻼﻣﺘﻲ ﻭ‬
‫ﺯﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ ﻧﻤﺮﻩﻫﺎﻱ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺟﻮﺍﻧﻲ ﺭﺍ‬ ‫ﻧﻤﺮﻩﻫﺎﻱ ‪IQ‬ﯼ ‪ ۲۴۱۳۱۰‬ﻣﺮﺩ ‪ ۱۸‬ﻭ ‪ ۱۹‬ﺳــﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﺷﺎﻥ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳــﺎﻝﻫﺎﻱ ‪ ۱۹۶۷‬ﺗﺎ ‪ ۱۹۷۶‬ﺑﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ ﺭﺍ ﺑﺎ‬
‫ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﺭﺷﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﺮﻩﻫﺎﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺰﺩﻳﻚ‬ ‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﺮﻩ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﺨﺴﺖ ﺯﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻋﻮﺍﻣﻠﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺳــﻄﺢ ﺗﺤﺼﻴﻼﺕ ﭘﺪﺭ ﻭ‬
‫ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﻧﻤﺮﻩ ‪ IQ‬ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺩﻭﻡ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺎ ‪۱۰۲/۶‬‬ ‫ﻣﺎﺩﺭ‪ ،‬ﺳــﻦ ﻣﺎﺩﺭ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﻮﻟﺪ ﻭ ﺗﻌــﺪﺍﺩ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻛﻪ‬

‫‪۲‬‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﻭ ‪IQ‬‬

‫ﺍﻧﻘﻼﺏﻫﺎﻱ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺟﻬﺎﻥ‬

‫ﻭ ﻟﺌﻮﻥ ﺗﺮﻭﺗﺴــﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻌﺪﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻮﺍﻫﺪﻱ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬
‫ﻭﺳﻂ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻭﻝ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺁﺧﺮ ﺩﺭ ﺍﻧﻘﻼﺏﻫﺎ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺴﺘﻌﺪ ﺗﺎﻛﺘﻴﻚﻫﺎﻱ ﺧﺸﻮﻧﺖﺁﻣﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺎ‬
‫ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲﻫﺎﻱ ﺩﺭﻭﻥﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﻲ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬
‫ﻭﺳﻄﻲ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪﺗﺮﻧﺪ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ‪ ،‬ﻃﻲ‬
‫ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺁﺧﺮ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗــﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺍﺣﺘﻤــﺎﻝ ﻣﺨﺎﻟﻔــﺖ ﺁﻥ ﻋﺪﻩ ﺍﺯ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻛﻨﻮﺍﻧﺴــﻴﻮﻥ ﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻭﺳﻂ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺍﻓﺮﺍﻃﻲ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ »ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻭﺣﺸﺖ« ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﮔﺎﻫﻲ ﺩﺭ ﺭﺍﻩﺍﻧﺪﺍﺯﻱ ﻭ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱﻫﺎﻱ‬
‫ﻋﻠﻤﻲﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝﻋﺎﻣﻞﻣﻬﻤﻲﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬ﺑﻴﺸﺘﺮﺍﻧﻘﻼﺏﻫﺎﻱ‬
‫ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻌﺪﻱ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻫﺪﺍﻳﺖ‬
‫ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑــﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ ﭼﺎﺭﻟــﺰ ﺩﺍﺭﻭﻳﻦ ﺍﺯ ﺷــﺶ ﻓﺮﺯﻧﺪ‬
‫ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏﻫﺎﻱ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ ﺁﻥ‬
‫ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻲﻫﺎﻱ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪﻫﺎﻱ ﺩﻳﻨﻲ‬
‫ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﻱ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻞ ﻭ ﻓﺼﻞ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺩﻫﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﻝ ﺑﻴﻨﺠﺎﻣﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭﻭﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺍﺯ ﺁﺩﺍﺏ ﻭ ﺭﺳــﻮﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻱ ﺷــﻐﻠﻲ‪،‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻱ ﺗﻮﻟﻴﺪﻣﺜﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﺭﺙ ﻭ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲﻫﺎﻱ‬
‫ﺳــﻠﻄﻨﺘﻲ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏﻫﺎﻱ ﻋﻠﻤﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ ﻭ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﻭﺍﻡ‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﺩﺭ ﺑﺰﺭﮔﺴﺎﻟﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺭﺳﻲﻫﺎﻱ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺩﺍﻣﻨﻪ ﻭ ﺣﺪﻭﺩ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﻈﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﺩ ﻛﺎﻣﻼ‬
‫ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﻱ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺧﻮﺍﻫﺮﻫﺎ ﻭﻗﺘﻲ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﻲ ﺗﺠﻠﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻭﺿﻮﺡ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﻱﻫﺎﻱ ﻭﺍﻟﺪﻳﻨﯽ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻟﺤﺎﻅ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ‪ ،‬ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻌﺪﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬
‫ﻧﺨﺴــﺖ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻭﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮﺩ‬
‫ﺑﺮﺧﻴﺰﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ ﺍﺻﻼﺡ ﺩﻳﻨﻲ ﭘﺮﻭﺗﺴــﺘﺎﻥ‬
‫ﺍﺯ ﺳــﻮﻱ ﺣﺎﻛﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺑﻌﺪﻱ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺭﻋﺎﻳﺎﻳﺸﺎﻥ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺟﺪﻱ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﻭﻟﻲﻫﺎ‪.‬‬
‫ﺭﻫﺒــﺮﺍﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺭﺍﺩﻳــﻜﺎﻝ‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ﻓﻴﺪﻝ‬
‫ﻛﺎﺳﺘﺮﻭ‪ ،‬ﮊﺭﮊ ﮊﺍﻙ ﺩﺍﻧﺘﻮﻥ‪ ،‬ﻭﻻﺩﻳﻤﻴﺮ ﻟﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻮﺷﻲ ﻣﻴﻨﻪ‬
‫‪ÈËuUÝ p«d‬‬
‫ﺭﻗﺎﺑــﺖ ﺧﻮﺍﻫﺮﺑﺮﺍﺩﺭﻫﺎ ﺩﺭ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﺍﺳــﺖ‬
‫ﻭ ﮔﺎﻫﻲ ﺑــﻪ ﻗﺘﻞ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲﺍﻧﺠﺎﻣــﺪ‪ .‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺮﺑﺮﺍﺩﺭﻫــﺎ ﺑﺮ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺩﺭﮔﻴﺮﻱﻫﺎﻳﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﻱﻫﺎﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺳﻦ‪ ،‬ﺟﺜﻪ‪ ،‬ﻗﺪﺭﺕ ﻭ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎ‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﺑﺎ ﺩﻭﺭﻩ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﻲ ﺩﻭﺭﺍﻥ‬
‫ﻛﻮﺩﻛــﻲ ﺑﻪ ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺗﺎ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ‬
‫ﮔﺬﺷــﺘﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺧﻮﺍﻫﺮﻫﺎ ﺍﻏﻠﺐ ﻛﻨﺞﻫــﺎﻱ )‪(niche‬‬
‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺭﺍ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺎﻛﺘﻴﻚﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎﻱ ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻥ ﺭﻭﻱ ﺷﺨﺼﻴﺖ‪ ،‬ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ‪ ،‬ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﺍﻧﮕﻴﺰﺵ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻧﮕﺮﺵ ﺍﻓﺮﺍﺩ‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ‪ ،‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﺍﺯ ﺩﻳﺮﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫روانﺷﻨﺎﺳﻰ‬ ‫‪۱۰۹‬‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻛﺮﺩ‪ «.‬ﺧﻼﺻﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺱﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ‬ ‫ﺍﻳــﻦ ﺩﻳﻨﺎﻣﻴــﻚ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﻣﻌﻠﻢ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﺎﮔﺮﺩ‪ .‬ﺗﻚﻓﺮﺯﻧﺪﻫﺎ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﺁﻭﺍﻧﺴﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ‬
‫ﭘــﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻣﻲﺷــﻮﻧﺪ ﺍﻣﺎ ﻓﺮﺻﺖ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭﺵ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻳﺎ ﺧﻮﺍﻫﺮ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺑﺮﺩﻩ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ‬
‫ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺑﺎﻟﻘــﻮﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﺑــﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻌﻜﻮﺱ ﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺮﺍﺩﺭﺧﻮﺍﻫﺮﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ‪ ،‬ﻛﻨﺠﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﻳﺶ‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﻨــﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺮﺧــﻲ ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺷــﺪﻩ ﻛﻪ ﻫﻢ‬ ‫ﭘﺲ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻓﺮﺯﻧــﺪﺍﻥ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻭ ﻫﻢ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻓﺮﺯﻧﺪ‬ ‫ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺟﻠﻮﯼ ﺻﻒ ﺑﺎﺯ‬
‫ﺍﺭﺷــﺪ ﺭﺍ ﻣﻨﻈﻢﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﺖﭘﺬﻳﺮﺗﺮ ﻭ ﻣﻮﻓﻖﺗﺮ ﺗﻮﺻﻴﻒ‬ ‫ﻣﻲﮔﺮﺩﻧﺪ؟‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﭘــﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭﻫﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲﺩﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻛﺮﺩﻥ‬ ‫ﺭﻭﺍﻥﺷﻨﺎﺳــﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺭﺍﺑﺮﺕ‬
‫ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﺴﺐ ﻣﻬﺎﺭﺕﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻫﻤﭽﻮﻥ‬ ‫ﺯﺍﻳﻮﻧــﻚ )‪(R.Zajonc‬‬
‫ﺭﻓﻴﻖﺑﺎﺯﻱ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻱ ﻭﺭﺯﺷــﻲ ﭘﺮﺧﻄﺮ ﻭ ﺳــﺎﺯﻫﺎﻱ‬ ‫ﻣﻄﺮﺡ ﺷــﺪﻩ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﺎﺭﻑ ﻣﻲﺭﻭﻧﺪ‪ .‬ﺩﻛﺘﺮ ﺳﺎﻟﻮﻭﻱ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬ ‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﺰﺭﮔﺘــﺮ ﺩﺭ ﻧﻘﺶ‬
‫»ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺳﻬﺮﻩﻫﺎﻱ ﺩﺍﺭﻭﻳﻦ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺴﺐ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲﺷﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻌﻠﻢ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ ﻭ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺍﺯ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ‬ ‫ﺳﺮﺧﺎﻧﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺶ‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﺭﺷــﺪ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺭﺍﻩﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﻭ‬ ‫ﺧﻮﻳﺶ ﺍﺳﺘﺤﻜﺎﻡ ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﻲﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻬﺎﺭﺕﻫﺎ ﻭ ﻋﻼﻳﻖ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬ ‫ﻭ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺳــﺎﺯﻣﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻪ ﺁﺯﻣﻮﻥﻫﺎﻱ ‪ IQ‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪«.‬‬ ‫ﺯﺍﻳﻮﻧﻚ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤــﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫــﺶ ﺭﺍ ﺣﺮﻑ ﺁﺧﺮ‬ ‫ﺩﺍﺩﻥ ﭼﻴــﺰﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻳﺎ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺩﺍﻧﺴــﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺭﺍﺳــﺘﻲ ﺭﺗﺒﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﺮ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺑﻪ ﺩﺍﻧﺶ ﺷــﻤﺎ ﺷﻜﻞ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻭ ﺳﺒﺐ‬ ‫ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻳﺎ ﺧﻮﺍﻫﺮ ﺑﺰﺭﮒﺗﺮ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ‪ IQ‬ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﭘﺲ ﺍﻳــﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺭﺷﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮﻱ ﻣﺤﻴﻂ ﻓﻜﺮﻱ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎﻳــﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺟﻨﺲ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺗﺮﺟﻴﺢ‬ ‫ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺳﻮﺍﻻﺗﻲ ﻣﻲﭘﺮﺳﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻭ ﺗﺒﻴﻴﻦﻫﺎ‬ ‫ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﻫﻢ ﺍﺯ ﭘﺨﺘﮕﻲ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﺁﺷــﻜﺎﺭﺗﺮ ﺑﺎﺷــﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﻱ ﻣﺮﺩﺳــﺎﻻﺭ‪،‬‬ ‫ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﻠﻮﻍ ﻓﻜﺮﻱ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻛﻤﻚ‬ ‫ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻲﺑﺮﺩ ﻭ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻳﺎ ﺧﻮﺍﻫﺮ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ‪.‬‬

‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﺨﺴﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻌﺪﻱ‬ ‫ﺗﻮﻟﺪ ﺍﺯ ﺧﺎﺳــﺘﮕﺎﻩﻫﺎﻱ ﻣﻬﻢ ﺣﻤﺎﻳــﺖ ﺍﺯ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱﻫﺎﻱ‬ ‫ﻋﻠﻤﻲ ﻭ ﻫﻢ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻥ ﻣﻨﺸﺎ ﺑﺤﺚﻫﺎ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻑﻧﻈﺮﻫﺎﻱ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺴــﺘﺮﺩﻩ ﻭ ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲﻫﺎﻱ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﺭﺳﻴﺪﻩﺍﻧﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻋﻼﻳﻖ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺭﺳــﺪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﻱ ﻋﻠﻢ »ﻧﺮﻣــﺎﻝ« )ﺩﺭ‬ ‫ﺩﺭ ﻋﻠــﻢ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ ﻛﭙﺮﻧﻴﻚ )ﭼﻬﺎﺭﻣﻲ ﺍﺯ ﭼﻬﺎﺭ ﻓﺮﺯﻧﺪ(‪،‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺍﺭﻭﻳﻦ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﻱ‬ ‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﻮﻣﺎﺱ ﻛﻮﻫﻦـ ﻡ( ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺑﺮﺩﻥ ﭘﺎﺭﺍﺩﺍﻳﻢ ﻏﺎﻟﺐ‬ ‫ﺑﻴﻜﻦ)ﻫﺸﺘﻤﻲ ﺍﺯ ﻫﺸﺖ(‪ ،‬ﺩﻛﺎﺭﺕ )ﺳﻮﻣﻲ ﺍﺯ ﺳﻪ( ﻭ ﺁﻟﻔﺮﺩ‬
‫ﻣﺘﻌﺪﺩﻱ ﭼﻮﻥ ﺯﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ‪،‬ﺯﻳﺴﺖﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ‪،‬‬ ‫ﺳﺮﺭﺍﺳﺖﺗﺮﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬ ‫ﺭﺍﺳﻞ ﻭﺍﻻﺱ )ﭘﻨﺠﻤﻲ ﺍﺯ ﺷــﺶ(‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻻﺱ‬
‫ﮔﻴﺎﻩﺷﻨﺎﺳﻲ‪،‬ﺑﻮﻡﺷﻨﺎﺳﻲ‪،‬ﺭﻓﺘﺎﺭﺷﻨﺎﺳﻲﻭﺭﻭﺍﻥﺷﻨﺎﺳﻲ‬ ‫ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺮ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻌﺪﻱ ﺑﺮﺗﺮﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﺑــﻮﺩ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻃﻲ‬
‫ﺳﻬﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺪﺍﺩﺧﻮﺍﻫﺮﺑﺮﺍﺩﺭﻫﺎﻣﻌﻠﻮﻡﺷﺪﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥﻧﺨﺴﺖﻧﺴﺒﺖﺑﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﺩﻭﺭﻩ ﺣﻤﻠﻪ ﺗــﺐ ﻣﺎﻻﺭﻳﺎ ﺩﺭ ﺟﻨﮕﻞﻫﺎﻱ ﺩﻭﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ‬
‫ﻣﺎﻟﺰﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﻱ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ‬
‫ﭼﺮﺍ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻓﺮﻕ ﺩﺍﺭﻧﺪ؟‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۵۸‬ﺩﺍﺭﻭﻳﻦ ﺭﺍ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ‬
‫ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺟﺎﻟﺐﺗﺮﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺑﺮﺍﺩﺭﺧﻮﺍﻫﺮﻫﺎ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﻗﺪﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭﺧﻮﺍﻫﺮﻫﺎ ﺩﺭ ﻧﻴﻤﻲ‬ ‫»ﺍﺻﻞ ﺍﻧﻮﺍﻉ« ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﺫﻛﺮ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻌﺪﻱ‬
‫ﺍﺯ ﮊﻥﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﻣﺸﺘﺮﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺷﺘﺮﺍﻙ ﮊﻧﺘﻴﻜﻲ ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎﻳﻲ ﺩﺭ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﺪﺭ‬ ‫ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﺍﻧﺸــﻤﻨﺪﺍﻥ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬
‫ﻭ ﻣﺎﺩﺭﻫﺎ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺑﭽﻪﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺷﮕﻔﺖ ﺯﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﮊﻧﺘﻴﻚ‬ ‫ﺍﻭﻝ ﺍﺯ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱﻫﺎﻱ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺭﻭﺷﻦ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺑﺮﺭﺳﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺩﻭﻗﻠﻮ ﻭ ﻏﻴﺮﺩﻭﻗﻠﻮﻱ‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﻁ ﺩﻭﺭﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﻭ ﺧﻄﺮﻧﺎﻙ‬
‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎ ﻛﻪ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺰﺭﮒ ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﺪ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‬ ‫ﺟﻬــﺎﻥ ـ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﺍﺭﻭﻳﻦ ﻭ ﻭﺍﻻﺱ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺩﻳﺪﻩ‬
‫ﻛﻪ ﺣﺪﻭﺩ ‪۴۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﻛﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﮊﻧﺘﻴﻜﻲ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۳۵‬ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺍ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻏﻴﺮﻣﺸﺘﺮﻙ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﺩ ـ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺴــﺒﺖ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺪﻭﺩ ‪۵‬ﺩﺭﺻﺪ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺑﺰﺭﮒ ﺷــﺪﻥ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪۲۰) .‬ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﻩ ﻭﺍﺭﻳﺎﻧﺲ‬ ‫ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﺨﺴــﺖ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻛﭙﻠﺮ‪،‬‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﻪ ﺧﻄﺎﻫﺎﻱ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﻴﺮﻱ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪ (.‬ﺷﮕﻔﺖﺍﻧﮕﻴﺰﺗﺮﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪﺍﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺁﻥ‬ ‫ﮔﺎﻟﻴﻠﻪ‪ ،‬ﻧﻴﻮﺗﻦ‪ ،‬ﻻﻭﺍﺯﻳﻪ‪ ،‬ﻻﻳﻞ ﻭ ﺍﻳﻨﺸــﺘﻴﻦ‪ ،‬ﺍﻧﻘﻼﺏﻫﺎﻱ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺰﺭﮒ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﺎﭼﻴﺰﻱ ﺩﺭ ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻢ ﺷﺪﻥ ﺑﺮﺍﺩﺭﺧﻮﺍﻫﺮﻫﺎ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦﺭﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻔﺴﺮﺍﻥ‬ ‫ﻣﻬﻤــﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﺻــﻮﺭﺕ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧــﺪ‪ ،‬ﺍﻧﻘﻼﺏﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﺍﺳﺎﺳﺎ ﻧﻘﺶ ﭼﻨﺪﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﻱ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻧﺸﺎﻥ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧــﺶ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏﻫﺎﻳﻲ ﻛــﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬
‫ﺑﻌﺪﻱ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺸﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻓﻨﻲﺗﺮ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺑﺎﺭ‬
‫‪Sulloway, F. J. 2007. Birth Order‬‬ ‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻌﺪﻱ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﻧﻮﺑﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﺮﺍﻳﺶ‬ ‫ﺍﻳﺪﺋﻮﻟﻮﮊﻳﻚ ﻛﻤﺘﺮﻱ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫‪and Sibling Competition. pp. 297-‬‬ ‫ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﻧﺪﮔﺎﻥ ﺟﻮﺍﻳﺰ ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻮﺑﻞ ﺁﺷﻜﺎﺭﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺩﺭ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﻭﻟﻲ ﺍﻧﻘﻼﺏﻫﺎﻱ ﻋﻠﻤﻲ‪،‬ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻭﻟﻲ‬
‫‪311, in The Oxford Handbook of‬‬ ‫ﻣﻴﺎﻥ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﻧﻮﺑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﺮﻧﺪﻩ‬ ‫ﻛﻪ ﺍﻳﺪﻩﻫﺎﻱ ﻋﻠﻤﻲ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ ﭘﻴﺸــﻨﻬﺎﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫‪Evolutionary Psychology (eds.‬‬ ‫ﺟﺎﻳﺰﻩ ﺻﻠﺢ ﻧﻮﺑﻞ ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺟﺎﻳﺰﻩ ﺑﻪ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﻱ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺟﻮﺍﻥﺗــﺮ‪ ،‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬
‫‪R. Dunbar & L. Barrett). Oxford:‬‬ ‫ﺑﻲﺳﺮ ﻭ ﺳﺎﻣﺎﻥﺗﺮﻱ ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻲﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬ ‫ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﻭ ﺑﻪ ﺷــﺪﺕ ﺑﺎ ﻳﻜــﻲ ﺍﺯ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﻳﺎ ﻫﺮ ﺩﻭﯼ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫‪Oxford University Press.‬‬ ‫ﺑﻌﺪﻱ ﺍﺯ ﻋﻬﺪﻩ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫ﺩﺭﮔﻴﺮ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ـ ﻋﻮﺍﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
 ‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬

‫‪۱۱۰‬‬ ‫روانﺷﻨﺎﺳﻰ‬

‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺩﻭﻣﻲ ﻛﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﺎ ﻧﺨﺴــﺘﻴﻦ ﭘﺴﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ‬

‫‪۳‬‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﻭ ‪IQ‬‬
‫ﺷﻮﺭﺵ ﺑﺎﺩﻟﻴﻞ‬
‫ﺣﺎﻣﻲ ﻭﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﺁﻥ ﻣﻲﺷﻮﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺑﺮﺍﺳــﺎﺱ ﺁﺛﺎﺭ ﺩﺍﺭﻭﻳﻦ ﻭ ﻋﻠﻢ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺭﻭﺍﻥﺷﻨﺎﺳﻲ ﺗﻜﺎﻣﻠﻲ‪،‬ﺗﺼﻮﺭ ﻣﺎ ﺍﺯ ﻧﺤﻮﻩ ﺗﻜﻮﻳﻦ‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻭ ﺭﻳﺸﻪﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﻨﻨﺪﻩﺗﺮ ﺍﺯ ﻫﻤــﻪ ﺁﻧﻜﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎﻱ‬
‫ﺳﺎﻟﻮﻭﻱ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﻗﺎﻃﻌﻲ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﺎ‬
‫ﺩﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ ﺑﻴﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩﺵ‪،‬ﻇﺮﻑ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏﻫﺎﻱ ﺗﻐﻴﻴﺮﺩﻫﻨﺪﻩ ﻣﺴــﻴﺮ ﺗﺎﺭﻳــﺦ ﺩﺭ ﺁﻥ‬
‫ﻣﻲﺟﻮﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳــﺎﻟﻮﻭﻱ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﻧﻘﻼﺏﻫــﺎ ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﻭ‬
‫ﺍﻧﺪﻳﺸــﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺍﺯ ﺟﻨﺒﺶ ﺍﺻﻼﺡ ﺩﻳﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺩﺍﺭﻭﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻮﺗﻮﺭ ﭘﻴﺸــﺮﺍﻥ ﺗﺎﺭﻳﺦ‬
‫ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺎﺭﻛﺲ‬
‫ﻣﻲﭘﻨﺪﺍﺷــﺖ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫــﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ‬
‫ﻧﻪ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﻛﻪ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﻋﻄﻔﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺁﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ‬
‫ﺭﻭﺷــﻦ ﻣﻲﻛﻨــﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻛﻨﺞﻫﺎﻱ ﺑﻮﻡﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬
‫ﻳﺎ ﻓﻀﺎﻫﺎﻱ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺷﻐﺎﻝ‬
‫ﺩﺭﻭﻥ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﭼﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ‬
‫ﻋﻤﻴﻘﻲ ﺑﺮ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮﻱ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻧﺒﻮﻫﻲ‬
‫ﺍﺯ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻱ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮﺍﺩﺭﺧﻮﺍﻫﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﺭﺍ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﺭﺷﺪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺑﺮ ﻛﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺩﻳﺪﮔﺎﻩﻫﺎﻱ ﺭﺍﻫﮕﺸﺎﻱ‬
‫»ﺯﺍﺩﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺷــﻮﺭﺵ« ﻧﻮﻳﺪﺑﺨﺶ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺭ ﻣﺎﻫﻴﺖ‬
‫ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎﻱ ﺭﻭﺍﻥﺷــﻨﺎﺧﺘﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻲ ﻭ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﻨﺘﻘﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﺛﺮ ﺭﺍ ﻣﻜﻤﻞ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﻫﺎﻱ‬
‫ﻓﺮﻭﻳﺪ ﻭ ﺩﺍﺭﻭﻳﻦ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩﺍﻱ ﺩﺭ »ﻧﻴﭽﺮ«‬
‫ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺘﺎﺏ ﻧﻮﺷــﺘﻪ ﺑﻮﺩ »ﺑــﻪ ﻗﻮﻝ ﺑﺮﺗﺮﺍﻧﺪ‬
‫ﺭﺍﺳﻞ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﻱ ﻳﻚ ﺍﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻬﺎﺭﺗﻲ ﺍﺳــﺖ ﻛــﻪ ﺩﺭ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﺍﻳﺪﻩﻫﺎﻳــﺶ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻫﺎﻱ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺩﺭ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﺩ ﺑﻮﺩﻥ‬
‫ﺍﻳﺪﻩﻫﺎﻳﺶ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻛﺎﺭ ﺳﺎﻟﻮﻭﻱ ﺳﺘﻮﺩﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺛﺮﻱ ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺁﻥ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ‬
‫ﻭ ﺁﺭﺷﻴﻮﻱ ﺍﺳﺖ‪«.‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ‬
‫ﻭ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺑﺮ ﺷــﻜﻞﮔﻴﺮﻱ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ‬
‫ﺟﺎﻣﻊ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺑﺎﺭ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﺍﻧﻚ ﺳﺎﻟﻮﻭﻱ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪ‬
‫ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻫﻢ ﻋﺮﺽ ﺩﺳــﺖ ﻧﺎﻣﺮﺋﻲ ﺁﺩﺍﻡ‬
‫ﺍﺳﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺮﺩ ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ ﻛﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﻛﺲ ﻭ ﻋﻘﺪﻩ ﺍﺩﻳﭗ‬
‫ﺯﻳﮕﻤﻮﻧﺪ ﻓﺮﻭﻳﺪ ﺩﺍﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫‪sulloway.org‬‬
‫‪ IQ‬ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺮﻭﮊ ﺟﺎﻱ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﺯﻣﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺩﺭ ﻫــﺮ ﺣﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺗﺎﺛﻴــﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﺭﻭﻱ ‪IQ‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺴــﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ‬
‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥﺷــﺎﻥ ﺑﺎ ﺁﻧﻜﻪ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ ﺑــﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔــﺎﻭﺕ ﺩﺍﺭﻧﺪ؛ ﻳﻜﻲ‬
‫ﻣﺤﺘﺎﻁ ﻭ ﺳﺮ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻣﺎﺟﺮﺍﺟﻮ ﻭ ﺳﺮﺑﻪ ﻫﻮﺍ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﺧﺎﻧﻪﻧﺸﻴﻦ ﻭ ﻛﺎﺳــﺐ ﻛﺎﺭ ﻭ ﻣﺮﺩﻡﺩﺍﺭ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻱ‬
‫ﺁﻭﺍﺭﻩ ﻭ ﺣﺎﺗﻢﻭﺍﺭ ﻭ ﺳــﻨﺖ ﺷــﻜﻦ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺳﺘﺎﻳﺸــﮕﺮ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻭ ﺷــﻨﻮﻧﺪﻩ ﭘﻨﺪﭘﻴﺮﺍﻥ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻱ‬
‫ﻣﺒﺎﺭﺯ ﺁﺭﻣﺎﻧﺨﻮﺍﻩ ﻭ ﻭﻳﺮﺍﻧﮕﺮ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ .‬ﻳﻜﻲ‬
‫ﭘﺨﺘﻪ ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﺩﻭﺳﺖ ﻭ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﻛﺎﺭ ﻭ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺍﺻﻮﻝ‬
‫ﺗﻨﺪﺭﺳﺘﻲ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺟﻮﺍﻥ ﻭ ﺧﺎﻡ ﻭ ﻳﺎﻏﻲ ﻭ ﺑﻲﭘﺮﻭﺍ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻮﺍﺩﻣﺨﺪﺭ ﻭ ﻣﺤﺮﻙ ﻭ‪...‬‬
‫ﭼﺮﺍ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺍﻋﻀﺎﻱ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ‬
‫ﺍﻏﻠﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺷﺒﺎﻫﺖ‬
‫ﺍﻓــﺮﺍﺩ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫــﺎﻱ‬
‫ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﺑــﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﻧﻴﺴــﺖ؟ ﭼــﺮﺍ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﻳــﻚ ﺧﺎﻧــﻮﺍﺩﻩ ﺑﻌﻀﻲ‬
‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﺎ ﻗﺪﺭﺕ ﺣﺎﻛﻢ‬
‫ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻧﺪ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨــﺪ؟ ﻣﻌﻠــﻮﻡ‬
‫ﻣﻲﺷــﻮﺩ ﻛﻪ ﺧﺎﻧــﻮﺍﺩﻩ‬
‫ﺑﺮﺧــﻼﻑ ﺗﺼــﻮﺭ ﻳﻚ‬
‫»ﻣﺤﻴــﻂ ﻣﺸــﺘﺮﻙ«‬
‫ﻧﻴﺴﺖﺑﻠﻜﻪﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﻱﺍﺯﻛﻨﺞﻫﺎﻱﺑﻮﻡﺷﻨﺎﺧﺘﻲﺍﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺍﻓﻖﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﺭﻭﻱ ﺧﻮﺍﻫﺮﺑﺮﺍﺩﺭﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﻲﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻴﻨﺶ ﺑﻨﻴﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﻗﻠﺐ ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﭘﻴﺸﺮﻭ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺭﺷﺪ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ‬
‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﺪﺍﻥ ﻋﻠﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻓﺮﻕ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻃﻠﺐ ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﻣﺤﺒﺖ ﻭ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻱﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻲ ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۹۶‬ﻓﺮﺍﻧﻚ ﺳﺎﻟﻮﻭﻱ )‪(F.Sulloway‬‬
‫ﺭﻭﺍﻥﺷﻨﺎﺱﺗﻜﺎﻣﻠﻲﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎﺩﺭﺑﺮﻛﻠﻲﻛﺘﺎﺑﻲ‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺣﺠﻢ ‪ ۶۵۳‬ﺻﻔﺤﻪﺍﻱﺍﺵ‬
‫ﺩﺭ ﻓﻬﺮﺳــﺖ ﭘﺮﻓﺮﻭﺵﺗﺮﻳــﻦ ﻛﺘﺎﺏﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﺳــﺎﻝ‬
‫‪ amazon.com‬ﺭﺗﺒﻪ ‪ ۳۵‬ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪» .‬ﺯﺍﺩﻩ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺷــﻮﺭﺵ‪ :‬ﺗﺮﺗﻴــﺐ ﺗﻮﻟﺪ‪ ،‬ﺩﻳﻨﺎﻣﻴــﻚ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻭ‬
‫ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ« ﺍﺛﺮﻱ ﻋﻈﻴﻢ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫ﻫﺰﺍﺭ ﭘﻲﻧﻮﺷﺖ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ‪ ۱۲۷۵‬ﻣﺘﻦ ﺍﺭﺟﺎﻉ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪۱۱ .‬ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ‬
‫ﻛﺘﺎﺏﻫﺎ ﻭ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﺳــﺖ‪.‬‬
‫ﺑــﺮﺍﻱ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻫﺰﺍﺭ‬
‫ﻣﺘﻦ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﻳﺎﻓﺖ ﺍﻣﺎ »ﺯﺍﺩﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻮﺭﺵ«‬
‫ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺮﻭﻉ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺳــﺎﻟﻮﻭﻱ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬
‫ﺑﺰﺭﮒﺗــﺮ ﺑﺎ ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ ﺣﺎﻛﻢ ﻧﺰﺩﻳﻚﺗﺮﻧﺪ ﻭ‬
‫ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻧﺨﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﺩﺧﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻧﻤﺮﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺩﺭ ﺁﺯﻣﻮﻥ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﻛﺮﻩ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺭﺍ ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﺁﻥ »ﺍﺛﺮ ﻓﻠﻴﻦ«‬
‫ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﺛﺮ ﻓﻠﻴﻦ )‪ (Flynn Effect‬ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻤﺮﻩ ‪ IQ‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷــﺖ ﻧﺴﻞﻫﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﮊﻥﻫﺎ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪﺍﻥ ﻧﺮﻭﮊﻱ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺎﺩﺭﺯﺍﺩﻱ‬
‫ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺶ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﻳﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺭﺣﻢ‬
‫ﺩﺭ ﺁﺑﺴﺘﻨﻲﻫﺎﻱ ﺑﻌﺪﻱ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ؟ ﻣﻲﺩﺍﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﻣﻠﮕﻲﻫــﺎﻱ ﺩﻭﻡ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺁﻧﺘﻲﺑــﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﺧﻮﻥ‬
‫ﻣﺎﺩﺭﺍﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻛــﻮﺩﻛﺎﻥ ﺩﺍﺭﺍﻱ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﻳﺎﺩﮔﻴﺮﻱ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺎﺩﺭﺍﻥ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎﺭﻱﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩﺍﻳﻤﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺳﻴﺴــﺘﻢ ﺍﻳﻤﻨﻲ ﺩﺭ ﺣﺎﻣﻠﮕﻲﻫﺎﻱ ﺩﻭﻡ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‬
‫ﻗﺎﻋﺪﺗﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺳﻮﺋﻲ ﺭﻭﻱ ﺗﻜﻮﻳﻦ ﻫﻮﺵ ﺩﺭ ﺟﻨﻴﻦ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮﺍ ﻛﺎﺭ ﻛﺮﻳﺴﺘﻨﺴﻦ‪ /‬ﺑﻴﺮﻛﺪﺍﻝ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻨﺘﻔﻲ ﻣﻲﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧــﻮﻉ ﺁﺯﻣﺎﻳﺶﻫــﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺗﺒﻴﻴــﻦ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭼﺮﺍ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺍﻏﻠﺐ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻳﺎ ﺧﻮﺍﻫﺮ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﺷﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺎﺟﺮﺍﺟﻮﻳﺎﻧﻪﺗﺮ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﮋﻭﻫﺶﻫﺎ‬
‫ﻧﺸــﺎﻥ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺷﺮﻛﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻭﺭﺯﺵﻫﺎﻱ‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎﻙ ﺍﺯ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﺭﺷــﺪ ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﻴﺸــﺘﺮ‬
‫ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﺟﺎﻫﺎﻱ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺳﻔﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺍﺯ‬
‫ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﻧﺨﺴﺖ ﻧﺎﻣﺘﻌﺎﺭﻑﺗﺮ ﻭ ﻏﻴﺮﻋﺎﺩﻱﺗﺮﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻟﻬﺎﻡﺑﺨﺶﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﺗﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎ ﺩﺭ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺩﻭﺭﺍﻥ‬
‫ﻛﻮﺩﻛﻲﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻳﺎ ﺧﻮﺍﻫﺮ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ )ﻳﺎ‬
‫ﺩﻭ ﻳﺎ ﺳﻪ ﻳﺎ ﭼﻬﺎﺭ( ﮔﺬﺭﺍﻧﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺎﺭﻟﺰ ﺩﺍﺭﻭﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺍﺛﺮ ﺍﻧﻘﻼﺑﻲ »ﺍﺻﻞ ﺍﻧﻮﺍﻉ«‬
‫ﺍﺯ ‪ ۶‬ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﭘﻨﺠﻤﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻧﻴﻜﻼﺱ ﻛﭙﺮﻧﻴﻚ‪،‬‬
‫ﺍﺧﺘﺮﺷﻨﺎﺱ ﻟﻬﺴﺘﺎﻧﻲﺗﺒﺎﺭ ﻛﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮﺩ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ‬
‫ﺷﻤﺴﻲ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺯﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ‪ ۴‬ﻓﺮﺯﻧﺪ‬
‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺭﻳﺎﺿﻲﺩﺍﻥ ﻭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ‬
‫ﻣﺸﻬﻮﺭ‪ ،‬ﺭﻧﻪﺩﻛﺎﺭﺕ ﻛﻪ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻭﺁﺧﺮﻳﻦ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﻱ ﻛﻠﻴﺪﻱ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺁﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ‪.‬ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﺭﺷﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻭ ﺧﻮﺍﻫﺮﻫﺎﻱ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﺷﺎﻥ ﺟﻮﺍﻳﺰ ﻧﻮﺑﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ‬
‫ﺩﺭ ﺭﺷــﺘﻪﻫﺎﻱ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﻏﻠﺐ ﺑﺎ‬
‫ﭘﻴﺸﺒﺮﺩ ﺩﺭﻙ ﺭﺍﻳﺞ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺑﺎ ﻭﺍﮊﮔﻮﻥ ﻛﺮﺩﻥ‬
‫ﺁﻥ‪ .‬ﺳﺎﻟﻮﻭﻱ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺧﻼﻗﻴﺖﻫﺎﻱ‬
‫ﻫﺮ ﺳــﺎﻝ ﻳﺎ ﻫﺮ ﺩﻫﻪ ﻭ ﺧﻼﻗﻴﺖﻫﺎﻱ ﻫﺮ ﻗﺮﻥ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ؛ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱ ﻭ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱ ﺑﻨﻴﺎﺩﺳﺘﻴﺰ‪ .‬ﻭﻗﺘﻲ‬
‫ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭﻫﺎ ﺍﺯ ﻣﻦ ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺑﺎﺭﻩ ﭼﻜﺎﺭ ﺑﻜﻨﻴﻢ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﻚ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﺩﻫﻢ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﻛﺎﺭ‪ .‬ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺍﻳﻦ ﻃﻮﺭﻱ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪«.‬‬
‫‪New York Times, Jun. 22, 2007‬‬
‫‪New York Times, Jun. 25, 2007‬‬
‫‪Scientific American, Jun. 22, 2007‬‬
‫‪sciencemag.org‬‬
‫ﭼﻬﺮﻩ‬
‫ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺭﺣﻤﺎﻥﺯﺍﺩﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺍﺯ ﺭﺷﺖ ﻭ ﻣﺎﻧﻬﺎﻳﻢ ﺗﺎ ﺟﺮﺍﺣﯽ ﺍﻧﮕﺸﺖ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻳﺎﺣﻘﯽ‬
‫ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺷــﻐﻞ ﭘﺪﺭﻡ ﻛﻪ ﻗﺎﺿﯽ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ‬
‫ﺩﺍﺩﮔﺴﺘﺮﯼ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻤﺪﺍﻥ‬
‫ﻭ ﺷــﻬﺮﻫﺎﯼ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﮔﻴﻼﻥ ﺳــﻔﺮ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎ ﺩﺭ‬
‫ﺭﺷﺖ ﺑﺰﺭﮒ ﺷﺪﻡ ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻥ‪،‬‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻼﺗﻢ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﺎﻟﺞ ﺍﻟﺒﺮﺯ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩﻡ‪ .‬ﺩﺭ ‪۱۸‬‬
‫ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻗﺒﻮﻝ ﻧﺸﺪﻥ ﺩﺭ ﻛﻨﻜﻮﺭ ﺑﻪ ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻧﺰﺩ‬
‫ﻋﻤﻮﻳﻢ ﺭﻓﺘﻢ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۵۴‬ﻣﻴﻼﺩﯼ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺍﻧﺸﻜﺪﻩ‬
‫ﭘﺰﺷﻜﯽ ﺍﺳــﺘﺎﻧﺒﻮﻝ ﺷﺪﻡ ﻭ ﺩﻛﺘﺮﺍﯼ ﭘﺰﺷﻜﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺟﺎ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮﺩﻡ‪.‬‬
‫ﺍﻭ ﺩﺭ ﻣــﻮﺭﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﻴﻼﺗﺶ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻗﺼﺪﻡ‬
‫ﺍﺩﺍﻣــﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺩﺭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺩﺭﻡ ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻘﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﺁﺷﻨﺎﻳﯽ ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮﻡ‬
‫ﻛﻪ ﺩﻧﺪﺍﻧﭙﺰﺷــﻚ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺁﻟﻤﺎﻥ‬
‫ﺳﻔﺮ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺗﺼﺎﺩﻑ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻡ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎﻩ ﻋﺴــﻞ ﺑﻪ ﺁﻟﻤﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻭﻡ ﻛﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﻩ ﻋﺴــﻞ ﺗﺎ ﺑــﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ‪ ،‬ﺍﺩﺍﻣﻪ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫‪sJ¼u ·b‬‬
‫ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ؛ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﯼ ﻛــﻪ ﺍﺯ ﺗﺨﺼﺼﺶ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺭﻣﺎﻥ‬ ‫ﺩﺭ ﺳــﺎﻝﻫﺎﯼ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﭼﻮﻥ ﻋﻠﯽ ﺗﺠﻮﻳﺪﯼ ﻭ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻳﺎﺣﻘﯽ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣــﺎﻩ ﻳﻚﺑــﺎﺭ ﻛﺎﺭ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺭﺣﻤﺎﻥﺯﺍﺩﻩ ﭼﻬﺮﻩ‬ ‫ﺩﺭ ﺁﻟﻤــﺎﻥ ﺭﻫﺎ ﻣﯽﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳــﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮﻳﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﻣﺪﺍﻭﺍ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺑﺮﺍﻳﺸﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺕ ﭘﺰﺷــﻜﯽ ﻭ ﻣﻮﺳﻴﻘﺎﻳﯽﺍﺵ ﺑﺮﺍﻳﻤﺎﻥ‬ ‫ﻛﻤﺮﺷﻜﻦ ﺍﺳﺖ‪» .‬ﭘﺮﻭﻓﺴــﻮﺭ ﺭﺣﻤﺎﻥ ﺭﺣﻤﺎﻥﺯﺍﺩﻩ« ﺍﺯ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﺩﻫﻪ ‪ ۶۰‬ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻴﻤﯽ ﺍﺯ ﺟﺮﺍﺣﺎﻥ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻭ ﻣﯽﭘﺮﺳــﻢ ﺑﻌﻀﯽﻫﺎ ﻧﻮﺷــﺘﻪﺍﻧﺪ ﺷﻤﺎ ﺗﺒﺮﻳﺰﯼ‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷﺮﻛﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ‬
‫ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻭ ﺑﺮﺧﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺭﺷﺘﯽ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻨﺪﻩ‬ ‫ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ ﺩﭼﺎﺭ ﻧﺎﺭﺍﺣﺘﯽﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۸۲‬ﻫﻢ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ‬ ‫ﺍﺳــﺘﺨﻮﺍﻥ ﺭﺍ ﺟﺮﺍﺣﯽ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺑﺨﺶ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺨﻨﺮﺍﻧﯽ ﺩﻋﻮﺕ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻡ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﯽﺍﯼ ﻛﻪ‬ ‫ﺍﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺩﺭ ﻳﻜﯽ ﺍﺯ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺗﺎﺳﻴﺲ‬
‫ﺩﻛﺘﺮ ﻗﻴﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ‬ ‫ﻛﺮﺩﻩ؛ ﺑﺨﺸــﯽ ﻛــﻪ ﺑﻪ ﻗــﻮﻝ ﺧــﻮﺩﺵ ﺩﺭ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻮﯼ‬
‫ﻋﺪﻝ ﺍﺯ ﻣﻦ ﺧﻮﺍﺳــﺘﻨﺪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ‬ ‫ﭼﻠﻮﻛﺒﺎﺏ ﻭ ﻗﻮﺭﻣﻪﺳﺒﺰﯼ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻭﻳﮋﮔﯽﻫﺎﯼ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺳﻴﻨﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺁﻧﺠﺎ ﺩﺭ ﺑﻴﻮﮔﺮﺍﻓﯽ ﺧﻮﺩﻡ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻦ‬ ‫ﭘﺮﻭﻓﺴــﻮﺭ ﺳﺎﻛﻦ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺧﺘﻢ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺮﻙ ﻫﺴﺘﻢ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺷﺖ ﺑﺰﺭﮒ ﺷﺪﻩﺍﻡ‪ ،‬ﺣﺎﻝ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ‬ ‫ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦﺧﺎﻥ ﺻﺒﺎ ﺗﺎ ﻫﻤﻨﻮﺍﺯﯼ ﻭﻳﻠﻦ ﺑﺎ‬
‫ﺣﺴﺎﺏ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ؟! ﺍﻣﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺷﻮﺧﯽ‪،‬‬ ‫ﺍﺳــﺎﺗﻴﺪﯼ ﭼﻮﻥ ﺗﺠﻮﻳﺪﯼ‪ ،‬ﻳﺎﺣﻘﯽ‪ ،‬ﺧﺎﻟﺪﯼ ﻭ ﺯﺍﻫﺪﯼ‬
‫ﺩﺭ ﺧﺮﺩﺍﺩﻣﺎﻩ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۳۱۳‬ﺩﺭ ﺷﺒﺴــﺘﺮ ﺑﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪﻡ‬ ‫ﺍﺯ ﺍﻭ ﭼﻬــﺮﻩ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﯼ ﺍﻫﻞ ﻣﻮﺳــﻴﻘﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬

‫ﻛﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﺑﻴﻤــﺎﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﮔﺰﺍﻓﯽ ﻛﻪ‬
‫ﺭﻭﯼ ﺩﺳﺘﺸــﺎﻥ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻣﯽﻓﺮﺳــﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻴﻤﯽ‬
‫ﻛﻪ ﺩﻛﺘﺮ ﺳﺮﻭﺳﺘﺎﻧﯽ ﻭ ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺳﻤﻴﻌﯽ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺁﻥ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ‬
‫ﻛﺮﺩﻳﻢ ﻭ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺑﺨــﺶ ﺍﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ ﺗﺎﺳــﻴﺲ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﺑﻪ‬
‫ﻗﻮﻝ ﺧﻮﺩﺵ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺍﻳﺮﺍﻧﯽ ﺑﻮﯼ ﻗﻮﺭﻣﻪﺳﺒﺰﯼ‬
‫ﻭ ﭼﻠﻮﻛﺒــﺎﺏ ﻣﯽﺁﻳــﺪ! ﺍﻭ ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ ﺑﺴــﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺠﺮﻭﺣﺎﻥ ﻭ ﺟﺎﻧﺒﺎﺯﺍﻥ ﺑﺎ ﺟﺮﺍﺣﺎﺕ ﺷــﺪﻳﺪ ﻭ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺩﺭﻣﺎﻧﯽ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﻭﻓﺴــﻮﺭ ﺭﺣﻤﺎﻥﺯﺍﺩﻩ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﻣﺜﺒﺖ ﺩﻛﺘﺮ ﺯﺭﺩﻛﻮﻫﯽ ﺩﺭ ﻫﻤﺮﺍﻫﯽ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ‬
‫ﻭ ﺟﺎﻧﺒﺎﺯﺍﻥ ﻧﺎﺷــﯽ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺁﻟﻤــﺎﻥ ﻳﺎﺩ ﻣﯽﻛﻨﺪ ﻭ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺩﻛﺘﺮ ﺯﺭﺩﻛﻮﻫﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺗــﺎ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻫﻤﺮﺍﻫﯽ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﻃﯽ‬
‫ﺷــﻮﺩ‪.‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣــﻪ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺍﺯ ﻫﻤــﺎﻥ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﻛﻪ‬
‫ﻣﯽﺧﻮﺍﺳــﺘﻢ ﺑﻪ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ ﺑﺮﮔﺮﺩﻡ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﺎﺭ ﻛﻨﻢ‬
‫ﺣﺘﯽ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﻫﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩﻡ ﻭﻟﯽ ﺭﺋﻴﺴﻢ ﺍﺳﺘﻌﻔﺎ ﺭﺍ‬
‫ﭘﺎﺭﻩ ﻛﺮﺩ ﻭ ﮔﻔﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﺱ ﺑﺨﻮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪﻥ ﻣﺜﻞ‬
‫ﻋﻘﺪﻩﺍﯼ ﺩﺭ ﺩﻟﻢ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺍﻧﮕﺎﺭ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ ﻭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻛﺎﺭ ﻛﺮﺩﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺳﺒﻚ ﺷﺪﻡ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﺁﺩﻡﻫﺎ ﺁﺭﺯﻭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬
‫ﺣﺘﯽ ﺍﮔﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﭘﻠﻪﻫﺎﯼ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺭﺍ ﻃﯽ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﻠﻪ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷــﯽ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻳﻪ ﭘﺮﭼﻢ ﻓﺘﺤﯽ ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻗﻠﻪ ﺍﻓﺮﺍﺷــﺘﻪﺍﯼ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﻣﺰﻣﺰﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﻃﻌﻢ ﺷﻴﺮﻳﻦ‬
‫ﺧﻮﺷــﺒﺨﺘﯽ ﺑﺎﺷــﯽ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﯽ ﺁﺭﺯﻭ ﺩﺍﺷــﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷــﯽ! ﭼﻨﺎﻥ ﻛﻪ ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺭﺣﻤﺎﻥﺯﺍﺩﻩ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺍﻭﻝ‬
‫ﺁﺭﺯﻭﯼ ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺩﺍﺭﻡ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﺩﻭﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺷــﻤﻨﯽ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﻭﺩ ﻭ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﻤﺎﻟﻚ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺩﻭﺳــﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬ﺑﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻛﻪ‬
‫ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪﯼ ﻣﯽﺯﻧﺪ ﻭ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ‬
‫ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻦ ﺭﺍﺣﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺳﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻳﺎﺩ ﺭﻭﺯﻫﺎﻳﯽ ﺍﻓﺘﺎﺩﻡ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﺮ‬
‫ﻧﺎﭼﺎﺭﯼ ﻗﺼﺪ ﺩﺍﺷﺘﻢ ﻛﺖ ﻭ ﺷﻠﻮﺍﺭﻡ ﺭﺍ ﮔﺮﻭ ﺑﮕﺬﺍﺭﻡ ﻳﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻛﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺍﯼ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺷﻮﻡ ﻛﻪ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﺍﻏﻢ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺷﺪﻡ‪.‬‬
‫ﻭﻗﺘﯽ ﺭﺍﺟﻊ ﺑــﻪ ﺑﭽﻪﻫﺎﻳﺶ ﭘﺮﺱﻭﺟــﻮ ﻣﯽﻛﻨﻢ‪،‬‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺩﺧﺘﺮﻡ ﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳــﺖ ﻭ ‪ ۲‬ﺗﺎ ﻧﻮﻩ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺩﺍﺭﻡ‪،‬‬
‫ﭘﺴﺮﻡ ﻣﺎﺯﻳﺎﺭ ﻫﻢ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻦ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻫﻢﺍﻛﻨﻮﻥ‬
‫ﻳﻜﯽ ﺍﺯ ﺟﺮﺍﺣﺎﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺭﺗﻮﭘﺪ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﻮﺧﯽ‬
‫ﻣﯽﭘﺮﺳﻢ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﻣﯽﺁﻣﺪ ﻭ ﻣﯽﮔﻔﺖ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻢ ﻛﺘﺎﺑﻔﺮﻭﺵ‬
‫ﺷــﻮﻡ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻭ ﭼﻪ ﻣﯽﮔﻔﺘﻴﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩ‪» :‬ﻣﯽﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻫﺮ‬
‫ﻛﺎﺭﯼ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫــﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺪﻩ‪ ،‬ﺍﻣــﺎ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻣﻜﻦ ﻛﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻫﺮ ﻛﺎﺭﯼ ﻛﻪ ﻣﯽﻛﻨﯽ‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﻛﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎﺷﯽ‪«.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻭ ﻛــﻪ ﻣﯽﭘﺮﺳــﻢ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﻧﺒﺎﺷــﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﭼﻪ ﻛﺴﯽ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺧﻮﺩﻡ! ﻣﯽﮔﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ‪ .‬ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺩﻡ!!‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﻮﺩﻡ!‬
‫‪۱۱۲‬‬
‫‪۵۰‬‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺍﮔﺮ ﭘﺰﺷــﻚ ﻧﻤﯽﺷﺪﻡ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎ ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺪﺍﻥ‬
‫ﻣﯽﺷــﺪﻡ! ﻣﻦ ﺍﺯ ﺑﭽﮕﯽ ﺑﺎ ﺩﻫﺎﻧﻢ ﺗﺎﺭ ﻣﯽﺯﺩﻡ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺪﺗــﯽ ﻛﻪ ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗــﺎﺭ ﺯﺩﻥ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺩﻫﺎﻥ‬
‫ﺧﺴــﺘﻪ ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﻳﻢ ﻭﻳﻠﻦ ﺧﺮﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﺳــﺘﺎﺩ‬
‫ﺑﺮﺷﮕﺮﯼ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻫﻤﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺩﺭﺱﻫﺎﯼ ﻭﻳﻠﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ ﻭ ﺧﻮﺍﻫﺮﻡ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪.‬ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﻪ ﺁﺷﻨﺎﻳﯽﺍﺵ‬
‫ﺑﺎ ﭼﻬﺎﺭ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻣﺸﻬﻮﺭﺗﺮﻳﻦ ﻭﻳﻠﻨﻴﺴﺖﻫﺎ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﯽﻛﻨﺪ ﻭ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺑﺎ ﺍﺑﻮﺍﻟﺤﺴﻦ ﺻﺒﺎ ﺩﺭ ﺁﺑﺎﺩﺍﻥ‬
‫ﻭﻳﻠﻦ ﺯﺩﻡ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺧﻮﺷﺸﺎﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻴﺎ‬
‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﺑﻤﺎﻥ ﻭ ﻭﻳﻠﻦ ﺑﺰﻥ‪ .‬ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﻫﻢ‬
‫ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﺧﺎﻟﺪﯼ ﻭ ﺯﺍﻫﺪﯼ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺁﻫﻨﮕﺴﺎﺯﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺁﻫﻨﮓﻫﺎﯼ ﺩﻟﻜﺶ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ ﺭﻭﺯﯼ ﺩﺭ ﺭﺷﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻥ ﻣﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽﻧﻮﺍﺯﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺟﻤﻊ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‬
‫ﺑﻮﺩﻡ ﻭﻟﯽ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﻣﻦ ﺧﻴﻠﯽ ﺧﻮﺷﺸﺎﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﺷﺪ‬
‫ﺩﺭ ﮔﺮﻭﻩ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻡ‪ ،‬ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﭘﻴﺶﺩﺭﺁﻣﺪ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﺧﺎﻟﺪﯼ ﻣﯽﺯﻧﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﺗﺠﻮﻳﺪﯼ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺍﺳــﺘﺎﺩﺍﻥ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻢ ﻧﻮﺍﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩﻳﻢ‪ ،‬ﻭﻗﺘﯽ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۴-۵‬ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻣﺪﺍﻭﺍ ﺑﻪ ﻫﺘﻞ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻳﺸﺎﻥ‬
‫ﺳﻮﺍﻝ ﻛﺮﺩﻡ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﻳﯽ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺭﺷﺖ‬
‫ﺑﻮﺩﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ ﻭﻳﻠﻦ ﺯﺩﻩﺍﻳﻢ؟ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﻥ ﻣﻦ ﺗﻌﺠﺐ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﻛﻪ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺩﺭ ﺧﺎﻃﺮﻡ ﺛﺒﺖ‬
‫ﺷــﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻳﺎﺣﻘﯽ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺳــﻴﻘﯽ ﻛﻪ ﺩﺭ ﭘﺰﺷﻜﯽ ﻫﻢ ﮔﺬﺭﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯽﺍﻓﺘﺎﺩ‪ .‬ﺩﻛﺘﺮ ﺭﺣﻤــﺎﻥﺯﺍﺩﻩ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﯼ‬
‫ﻳﺎﺩ ﻣﯽﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺳﺖ ﭘﺮﻭﻳﺰ ﻳﺎﺣﻘﯽ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﻜﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺟﺮﺍﺣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺒﯽ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻳﺸﺎﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻤﻊ‬
‫ﺷــﺪﻩ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﺮﻭﻓﺴــﻮﺭ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺩﺳﺘﯽ ﺭﺍ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻼ ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨــﺎﻥ ﺑﺪ ﺟﺮﺍﺣﯽ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺴــﻴﺎﺭ ﺗﺎﺳــﻒ ﺧﻮﺭﺩﻡ ﻭﻟﯽ ﺧﻮﺷــﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺟﺮﺍﺣﯽ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﺭﻭﯼ ﺩﺳــﺖ ﺍﻳﺸــﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺩﺍﺩﻡ‪ ،‬ﺩﺳﺖﺷﺎﻥ ﻣﺜﻞ ﺭﻭﺯ ﺍﻭﻝ ﺷﺪ‪.‬ﺑﺤﺚ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ ،‬ﺩﻛﺘﺮ ﺯﺭﺩﻛﻮﻫﯽ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﺮﺍﻫﺎﻥ ﻫﻤﻴﺸﮕﯽ‬
‫ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺭﺣﻤﺎﻥﺯﺍﺩﻩ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺪﻭﻥ‬
‫ﭼﺸﻤﺪﺍﺷــﺘﯽ ﺩﺭ ﻫﻤﺮﺍﻫﯽ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺍﻣﻮﺭ‬
‫ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻫﯽ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭﺍﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻣﯽﺷــﻮﺩ ﻭ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻤﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻧﯽ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﭘﺰﺷﻜﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﻬﻤﺎﻥ ﺁﻗﺎﯼ ﺩﻛﺘﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺪﻭﻥ ﻫﻴﭻ‬
‫ﭼﺸﻤﺪﺍﺷﺘﯽ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻋﺸﻖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻪ ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺸﯽ ﺑﺎ ﺭﻧﮓ ﻭ ﺑﻮﯼ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻭﻗﺘﯽ ﺍﺯ ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺭﺣﻤﺎﻥﺯﺍﺩﻩ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ‬
‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﭘﺮﺱﻭﺟﻮ ﻣﯽﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺍﺣﺘﺮﺍﻣﯽ ﺭﺍ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻛﺴﺎﻧﯽ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﺁﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﮔﺰﺍﻓﯽ ﭼﻮﻧﺎﻥ ﺟﺎﻥ ﻭ ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺭﺍ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ‬
‫ﻗﺎﺋﻠــﻢ ﻭ ﭼــﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺟﻨﮓ ﻭ ﭼﻪ ﻏﻴــﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﺗﻮﺍﻧﯽ ﻛﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﻳﺎﺑﯽ ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺠﺮﻭﺣﺎﻥ ﺟﻨﮕﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩﺍﻡ‪.‬‬
‫ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﻪ ﺭﻭﺯﻫﺎﯼ ﺟﻨﮓ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﯽﻛﻨﺪ‬
‫ﻭ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻭﻗﺘﯽ ﺟﻨﮓ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﻡ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﭼﻬﺮه‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ «.‬ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺭﺣﻤﺎﻥﺯﺍﺩﻩ‪ ،‬ﻳﻚﻭﻣﺎﻩ ﻧﻴﻢ ﭘﺲ‬
‫ﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺁﻟﻤﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻣﺎﻧﻬﺎﻳﻢ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﻛﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﺑــﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺯﺑﺎﻥ‬
‫ﻫﻢ ﻧﻤﯽﺩﺍﻧﺴــﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺯﻭﺩﯼ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻳﻜﯽ‪ ،‬ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﺭﺋﻴﺴﺶ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﺩﺳــﺘﻴﺎﺭ ﺧﺼﻮﺻﯽﺍﺵ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﯽﻛﻨﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﻭ‬
‫ﺳﺎﻝ ﻭ ﻧﻴﻢ ﻛﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﺎﻧﻬﺎﻳﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﺟﺮﺍﺣﯽﺍﺵ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﯽ ﻣﺎﻳﻨﺘﺲ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ‪۷‬‬
‫ﻣﺎﻩ ﻛﺎﺭ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻣﺎﻳﻨﺘﺲ ﺩﺭ ‪ ۲۷‬ﺟﻮﻻﯼ ‪۱۹۶۴‬‬
‫ﺩﺭ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺩﺍﺋﻢ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﻭﻓﺴــﻮﺭ ﺭﺣﻤﺎﻥﺯﺍﺩﻩ ﺑﻪ ﺷــﺎﻧﺲ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﺍﺯ ﺷــﺎﻧﺲﻫﺎﻳﯽ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺁﻭﺭﺩﻡ! ﺍﻣﺎ ﮔﻮﻳﺎ‬
‫ﻗﻀﻴﻪ ﺍﺯ ﺷﺎﻧﺲ ﻭ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮﺍ ﻛﻪ ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ‬
‫ﻛﻮﻣﻠﻪ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ ﺁﻥ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﺩﻛﺘﺮ‬
‫ﺭﺣﻤﺎﻥﺯﺍﺩﻩ ﺩﺭ ﺭﻳﺰﻩﻛﺎﺭﯼﻫﺎﯼ ﺟﺮﺍﺣﯽ‪ ،‬ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺘﻌﺎﺭﻓﯽ ﻣﯽﺯﻧﺪ ﻭ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﻣﺤﺴﻮﺏ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﻳﺎﻟﺘﯽ ﻣﻤﻜﻦ ﻣﯽﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﺭﺧﺸﺶﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ ﻣﺎﻳﻨﺘﺲ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﯽ ﺍﺩﺍﻣﻪ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﺩﻛﺘﺮ ﺭﺣﻤﺎﻥﺯﺍﺩﻩ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺰﺀﻻﻳﻨﻔﻚ ﺟﺮﺍﺣﯽﻫﺎﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﻭﺭﻩ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﺍﻭ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ‪ ،‬ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ‬
‫ﻛﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻋﺪﻡ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻻﺯﻡ ﺍﺯ ﻳﻚﺳﻮ‬
‫ﻭ ﺗﺸــﻮﻳﻖﻫﺎﯼ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺢ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺩﺭ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳــﺎﻝ ‪ ۱۹۶۹‬ﺩﺍﻧﺸﻴﺎﺭ ﻭ‬
‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۹۷۲‬ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺟﺮﺍﺣﯽ ﻭ ﺑﻪ ﺯﻭﺩﯼ ﺑﻪ ﻳﻜﯽ‬
‫ﺍﺯ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﯼ ﺑﺮﺟﺴــﺘﻪ ﺩﺭ ﺭﺷــﺘﻪ ﺟﺮﺍﺣﯽ ﻣﻔﺎﺻﻞ ﻭ‬
‫ﺳﻮﺍﻧﺢ ﺑﺪﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻭ ﺗﺎ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺍﻳﺮﺍﻧﯽ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﻛﻨﺪ ﻭ ﮔﺮﭼﻪ ﺭﺋﻴﺲ ﻛﺮﺳﯽ ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﻭ ﻛﺎﺭﻣﻨﺪ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﺩﻭﻟﺖ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ‬
‫ﺍﻣﺎ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻧﺪﺍﺷــﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺪﺕﻫﺎ ﺑﻌﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﺴﺎﻓﺮﺕﻫﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽﺍﺵ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ‬
‫ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻭﯼ ﺍﻋﻄﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭘﺮﻭﻓﺴــﻮﺭ ﺭﺣﻤﺎﻥﺯﺍﺩﻩ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺩﺭﺧﺸﺶ‬
‫ﺑــﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺟﺮﺍﺡ‪ ،‬ﻳﻜﯽ ﺍﺯ ﻣﻌﺪﻭﺩ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻏﻴﺮﺁﻟﻤﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺍﻧﺠﻤﻦﻫﺎﯼ ﺣﺮﻓﻪﺍﯼ‬
‫ﭘﺰﺷــﻜﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬
‫ﺟﺮﺍﺣﺎﻥ ﺗﺼﺎﺩﻓﺎﺕ ﻭ ﺳﻮﺍﻧﺢ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺟﺮﺍﺣﺎﻥ‬
‫ﭘﻼﺳﺘﻴﻚ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺪﺍﻝﻫﺎﻳﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪﺍﻝ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ ﻓﺪﺭﺍﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎﻳﺶ‬
‫ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬ﭘﺮﻭﻓﺴــﻮﺭ ﺭﺣﻤــﺎﻥﺯﺍﺩﻩ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ‬
‫ﺳــﺎﻝﻫﺎ ﺟﺮﺍﺣﯽ‪ ،‬ﻋﻤﻞﻫﺎﯼ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮﺩﯼ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻬﺮﺕ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺍﻭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺟﺮﺍﺣﯽﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻛﻞ ﺍﺳــﺘﺨﻮﺍﻥ ﻟﮕﻦ ﺧﺎﺻﺮﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﯽﻫﻤﺘﺎﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻳﻜﯽ ﺍﺯ ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎﻥ ﺷﻴﻮﻩ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﻔﺎﺻﻞ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺑﻮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﭘﺮﻭﺗﺰﻫﺎ ﻭ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﻮﺯﻩ ﺍﺯ ﺍﺑﺪﺍﻋﺎﺕ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺳﺘﺎﺩ ﻏﺮﻭﺏﻫﺎﯼ ﺩﻟﮕﻴﺮ‬
‫ﻭﻗﺘﯽ ﺍﺯ ﺍﺳــﺘﺎﺩ ﻣﯽﭘﺮﺳــﻢ ﺍﮔﺮ ﺟﺮﺍﺡ ﻧﻤﯽﺷﺪﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻴﺪ ﭼﻪ ﺷــﻐﻠﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﺒﺨﻨﺪ‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﮔﺰارش وﻳﮋه‬ ‫‪۱۱۳‬‬
‫ﺑﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻓﻮﻕ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﭼﺸﻢﭘﺰﺷﮑﯽ ﻧﻮﺭ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺗﻮﺭﻳﺴﺖ ﺩﺭﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻋﻤﻞﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﻧﮓ ﺳــﺒﺰ ﻛﻪ ﺑــﻪ ﻋﻠﺖ ﺫﻫﻨﻴﺘﻲ ﻣﻨﻔﻲ ﺩﺭ‬
‫ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺮﺱ ﻭ ﻓﺸﺎﺭﻫﺎﻱ ﻋﺼﺒﻲ ﻣﻨﺘﻬﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﺭﻧﮓ ﺁﺑﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺗﺎﻕ ﻋﻤﻞ ﺯﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺍﺑﺘﻜﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ‬
‫ﻣﻲﺭﻭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﺑﺎ ﻟﻴﺰﺭ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻛﺎﺭﮔﻴﺮﻱ‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺭﻭﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺳــﻪ ﺩﻗﻴﻘﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‬
‫ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﭘﺸــﺖ‬
‫ﺷﻴﺸﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻤﻞﻫﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ »ﺍﺗﺎﻕ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺯﻧﺪﻩ« ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﻮﺍﺭﻱ ﺷﻴﺸﻪﺍﻱ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻫﺎﻥ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﻣﻲﺩﻫﺪ ﺗﺎ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺟﺮﺍﺣﻲ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺭﻭﺍﻧﻲ‬
‫ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻫﻤﺮﺍﻫﺎﻥ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ‬
‫ﻧﻜﺎﺕ ﺟﺎﻟــﺐ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺭﺍﻳﻪ ‪ VCD‬ﻳﺎ ‪ DVD‬ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺟﺮﺍﺣﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻋﻤﻞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺭﺍﻳﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﻱ ﺁﻣﻮﺯﺷﻲ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﻋﻤﻞﻫﺎﻱ ﺟﺮﺍﺣﻲ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻜﺎﺗﻲ ﺭﺍ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﻜﺎﺕ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻠــﯽ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻲﺷــﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﺍﻭﻝ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﻭﻱ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻴﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ‬
‫ﺁﻣﻮﺯﺵﻫــﺎﻱ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﺳــﻴﻠﻪ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺒﻊ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻭﻱ ﺑﺎ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺁﺳﺎﻥﺗﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﺷــﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻟﻮﺡﻫﺎﻱ ﻓﺸــﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺮﻭﺷﻮﺭﻫﺎﻱ‬
‫ﺁﻣﻮﺯﺷﻲ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎﺭﻱ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻭﻱ ﺍﺭﺍﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻳﻌﻨــﻲ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺣــﻞ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺗﺎ‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻛﻤﻚﻫﺎﻱ ﻗﺎﺑﻞﻣﻼﺣﻈﻪﺍﻱ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩ ﻣﺮﺳــﻮﻡ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﺍﻛﺜﺮ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥﻫﺎﻱ ﺑﻪﺭﻭﺯ ﺩﻧﻴﺎ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﻭﺷﻮﺭﻫﺎﻱ ﺁﻣﻮﺯﺷﻲ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻃﺒﻘﺎﺕ‬
‫ﺩﺭ ﺩﺳــﺘﺮﺱ ﻋﻤﻮﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ‬
‫ﺁﻣــﺎﺩﻩ ﺷــﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻭﺟﻮﺩ ﺍﺗﺎﻕﻫﺎﻱ ﻟﻮﻛــﺲ ﻭ ﻣﺠﻬﺰ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﺎﻕﻫﺎ‬
‫ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ»ﺭﻭﻳﺎﻝ ﺳــﻮﺋﻴﺖ« ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ‬
‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﻃﻲ ﻃﻮﻝ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ‬
‫ﺍﺗﺎﻕﻫﺎ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼﻭﻩ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺎﻋﺎﺕ ﺭﻭﺯ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎﻱ ﺁﻣﻮﺯﺷﻲ‬
‫ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﻳﻦ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻥﻫﺎ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻭﭘﺘﻮﻣﺘﺮﻱ ﻧﻮﺭ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ‪ ۱۰‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺮﻭﮊﻛﺘﻮﺭ ﻣﺸﻜﻞ‬
‫ﺯﻣــﺎﻥ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮ ﻃﺮﻑ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ‬
‫ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﺯ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻛﺎﻓﻲﺷــﺎﭖ ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﺷــﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴــﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻭﺧﺎﻧﻪ ﻭ ﻣﺮﻛﺰ ﻓﺮﻭﺵ ﻋﻴﻨﻚ ﻧﻮﺭ ﺩﺭ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﻴﺎﺯ ﻣﺮﺍﺟﻌﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺍﺯ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮﻃﺮﻑ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻋﻴﻨﻚﻓﺮﻭﺷﻲ ﻧﻮﺭ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﺮﻳﻢﻫﺎ ﻭ ﻟﻨﺰﻫﺎ ﺍﺯ ﺑﺮﻧﺪﻫﺎﻱ ﺍﺻﻠﻲ ﻭ ﺗﺤﺖ ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎﻱ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺭﺍﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻥ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩﻱ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭﻧﮓ ﺍﺗﺎﻕ ﻋﻤﻞ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺭ‬ ‫ﺗﻮﺭﻳﺴﺖ ﺩﺭﻣﺎﻧﻲ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺁﻭﺭﺗﺮﻳﻦ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺗﻮﺭﻳﺴﺖ ﺩﺭ‬
‫ﻭﻫﻠﻪ ﺍﻭﻝ ﻧﻜﺘﻪﺍﻱ ﺳﺎﺩﻩ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻳﻚ‬ ‫ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲﺭﻭﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺳﻨﺖﺷــﻜﻨﻲ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺭﻧﮓ ﺍﺗﺎﻕ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ‪،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻝ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺗﻮﺭﻳﺴﺖﺩﺭﻣﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎﻱ‬
‫ﻣﻄﺮﺡ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ ﭼﺸﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻧﻮﺭ ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﮔﺎﻡ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺧﻼﺀ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮﺍﻛﺰﻱ ﺩﺭ ﺳــﻄﺢ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻣﺪﺕ ﻛﻮﺗﺎﻩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻗﺪﻳﻢ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻗﻄﺐﻫﺎﻱ ﻣﻬﻢ ﭼﺸﻢ‬
‫ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺎ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻓﺎﺭﺍﺑﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻭ ﺭﺷﺪ ﻭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻱ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﭘﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﺣﺮﻓﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﮔﻔﺘﻦ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬ﻫﺮ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻳﻚ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺧﺎﺹ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺍﻣﻜﺎﻧﺎﺕ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﻣﺎ ﺑﺪﻭﻥ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ‬
‫ﮔﻴﺮﺩ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻳﻚ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺑﻲﺟﺎﻥ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‬
‫ﻓﻌﻠﻲ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﻦ ﺳــﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺪﺩ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﻘﺶ ﻭﻳﮋﻩ ﻧﻴﺮﻭﻱ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳــﺖ‪» .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﭼﺸﻢﭘﺰﺷــﻜﻲ ﻧﻮﺭ« ﻣﺘﺸﻜﻞ ﺍﺯ‬
‫ﺣﺪﺍﻗﻞ ‪ ۲۰‬ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺧﺒﺮﻩﺗﺮﻳﻦ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۷۲‬ﺑﺮﺍﻱ‬
‫ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﻠﻴﻨﻴﻚ ﻓﻮﻕﺗﺨﺼﺼﻲ ﭼﺸﻢﭘﺰﺷﻜﻲ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﮔﺮﻭﻩ ﭼﺸﻢﭘﺰﺷﻜﻲ ﻧﻮﺭ‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﮔﺬﺷﺖ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۱۵‬ﺳﺎﻝ ﺍﺯ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻛﻠﻴﻨﻴﻚ‬
‫ﭼﺸــﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﮔﺎﻣﻲ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺩﺭ ﺭﺍﺳــﺘﺎﻱ ﺍﺭﺗﻘﺎﻱ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺗﻮﺭﻳﺴﻢ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﭼﺸﻢﭘﺰﺷــﻜﻲ ﻧﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﺍ ﻣﺤﻘﻖ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳــﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﻱ ﺩﺍﺧﻠﻲ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻠﻜﻪ ﺩﺭ ﺭﺩﻩ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺍﻧﺴــﺘﻪ ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻓﻨﺎﻭﺭﻱﻫﺎﻱ ﺭﻭﺯ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻫﻤﮕﺎﻡ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻭﻟﻴﻦ‬
‫ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭ ﻛﻪ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﺟﺬﺏ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ‬
‫ﺧﺎﺭﺟﻲ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﺍﺳــﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳــﺘﺎﻥ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻮﻉ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺑﺪﻭﻥ ﺭﻏﻴﺐ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ ﺧﺎﺭﺟﻲ ﻛﻪ ﺍﻛﺜﺮﺍ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﺣﻮﺯﻩ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎﺭﺱ‬
‫ﻭ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺻﺮﻑ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﻱ ﺣﺪﻭﺩ ﻳﻚﭘﻨﺠﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻭ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺴــﺘﺮﻱ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻫﻤﮕﺎﻡ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﻱ‬
‫ﺭﻭﺯ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﻱ ﺳــﻔﺮﻫﺎﻱ ﺩﺭﻣﺎﻧﻲ ﺑﻴﻤﺎﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ‬
‫ﻣﻲﺭﻭﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺍﺭﮔﺎﻥﻫــﺎ ﻭ ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺍﻣﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻘﺎﻟﻪﻫﺎﻱ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﺯ ﭘﺰﺷﻜﺎﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻤﭽﻨﻴــﻦ ﮔﻮﺍﻫﻲ ﺑﺎﺯﺩﻳﺪﻛﻨﻨــﺪﮔﺎﻥ ﻣﺮﺍﻛﺰ ﻭ‬
‫ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻬﺮﺕ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﻛﺰ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﻧﻮﺁﻭﺭﻱﻫﺎﻱ‬

‫‪—uÄÂU− «dÝ v³²− ∫ U¼fJŽ‬‬
‫ایجاد شـده ﻛه همراهان و بسـتگان بیمار بتوانند در زمان‬
‫عمـل در ﻛنـار بیمار خود حضور داشـته باشـند و به این‬
‫وسـیله اسـترس ناشـی از عمل در آنها به حداقل برسد‪.‬‬
‫اصلیتریـن شـعار ایـن مجموعه آن اسـت ﻛـه برخالف‬
‫بسیاری از مراﻛز مشابه در این مرﻛز »بیمار به عنوان یﻚ‬
‫انسان محترم « در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫بخـش روابط عمومی این مرﻛـز چگونه با مراجعان‬
‫خود ارتباط برقرار میﻛند؟‬
‫اﻛثر پرسنل این بیمارسـتان به زبانهای روسی‪،‬عربی‬
‫و انگلیسـی تسـلط دارنـد تا بتواننـد با مراجعـان خارجی‬
‫ارتبـاط برقرار ﻛنند‪ .‬سـایت اینترنتـی ‪ ۴‬زبانه مجموعه به‬
‫آدرس‪ http://www.noorvision.com :‬اطالعـات‬
‫جامـع و ﻛاملی را در مورد عملﻜرد بیمارسـتان در اختیار‬
‫افـراد قرار میدهد‪ .‬عالوه بر آن وجود تاالر گفتوگو ﻛه‬
‫در آن عالقهمندان سواالت معمول خود را مطرح میﻛنند‬
‫و نهایتا تا ‪ ۱۲‬سـاعت پاسـخ خـود را دریافـت میﻛنند از‬
‫دیگـر فعالیتهای این مجموعه به شـمار میرود‪ .‬وجود‬
‫بروشورهای اطالعرسانی در مورد بیماریها و مشﻜالت‬
‫رایـج بیـن افـراد از دیگـر فعالیتهـای این بیمارسـتان به‬
‫شـمار میرود‪ .‬همچنین وجود دورههای آمـوزش بیمار‬
‫ﻛـه تقریبا برای اولین بار در ایران به اجرا در آمده اسـت از‬
‫شاخصترین فعالیتهای این مرﻛز به شمار میرود‪.‬‬
‫چـرا به سـمت تاسـیس یـﻚ بیمارسـتان بینالمللی‬
‫رفتید؟‬
‫از ابتـدا تیـم پزشـﻜی تخصصـی چشمپزشـکی نـور‬
‫عالقهمنـد بـود تا با پشـتﻜار قابـل قبولی وارد ایـن عرصه‬
‫شـود‪ .‬چون بـا هر توریسـت ﻛه به ﻛشـور وارد میشـود‬
‫حداقل ‪ ۲۰‬فرصت شغلی ایجاد میشود‪ .‬در حالی ﻛه یﻚ‬
‫بیمار داخلی به این شـﻜل نیسـت‪ .‬این مرﻛز از نظر بیمار‬
‫داخلی تا حد عالی در داخل ﻛشـور شـناخته شده است و‬
‫زمان آن رسیده تا در سطح بینالمللی نیز وارد عمل شود‪.‬‬
‫در ﻛشورهای منطقه ﻛمتر ﻛشـوری است ﻛه در حد ایران‬
‫ظرفیـت تخصصی ایجاد چنین مراﻛزی را داشـته باشـد‪.‬‬
‫مسـووالن وزارت بهداشت و سـازمان میراث فرهنگی و‬
‫گردشـگری میتوانند با اطمینـان از تواناییهای داخلی و‬
‫بومی در زمینه بسترسازی توریستدرمانی اقدام ﻛنند‪.‬‬
‫و نﻜته آخر اینﻜه این مراﻛز مانند سایر مراﻛز خدماتی و‬
‫صنعتی نیستند‪ .‬مراﻛز پزشﻜی در واقع »سالمتی صادر و‬
‫افتخار وارد میﻛنند«‪.‬‬
‫‪۱۱۴‬‬
‫ﺩﺭ ﮔﻔﺖﻭﮔﻮ ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻴﻤﺎﺭﺳﺘﺎﻥ ﭼﺸﻢﭘﺰﺷﮑﯽ ﻧﻮﺭ‬
‫ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺻﺎﺩﺭ ﻭ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﻛﻨﻴﻢ‬
‫سـطح جهانـی برداشـته اسـت‪.‬‬
‫بسـیاری از پزشـﻜان تیـم پزشـﻜی‬
‫نـور را متخصصان مطرح در سـطح‬
‫بینالمللی تشـﻜیل میدهند‪ .‬پس از‬
‫آن گزارشهـای آماری اپیدمولوژیﻚ‬
‫را میتـوان اصلیتریـن عامل معرفی‬
‫شدن این بیمارستان دانست‪ .‬عامل دیگر متوجه موقعیت‬
‫ایران اسـت‪ ،‬اینﻜه این مرﻛز در ایران واقع شـده اسـت‪.‬‬
‫ایران از قدیم به عنوان یﻚ قطب پزشـﻜی به خصوص در‬
‫سطح منطقه مطرح بوده است‪.‬‬
‫در این مرﻛز از چه تﻜنولوژیهایی استفاده میشود؟‬
‫برترین و پیشـرفتهترین تﻜنولوژیهای روز دنیا در این‬
‫مرﻛز مورد استفاده هستند‪ .‬برای مثال یﻜی از دستگاههای‬
‫لیـزر ﻛـه در ایران فقـط در این بیمارسـتان وجـود دارد در‬
‫سطح جهانی فقط در اختیار ‪ ۷‬ﻛشور قرار داده شده است‪.‬‬
‫شـرﻛت تولیدﻛننده این دستگاه به ﻛسب اعتبار آن اهمیت‬
‫زیـادی میدهد و به همین دلیل بسـته به تخصص ﻛاربران‬
‫آن را فقـط در اختیـار ﻛشـورهای خاصی قرار داده اسـت‬
‫و تیم پزشـﻜی نور یﻜی از آن هفت ﻛشـور اسـت‪ .‬در این‬
‫مرﻛز سـعی شده هر چه بیشـتر به راحتی مراجعهﻛنندگان‬
‫توجه شود‪ .‬استفاده از وسایل و تجهیزات پزشﻜی ﻛه هر‬
‫چه بیشـتر مشـﻜالت بیمار را مرتفع سـازد از اصلیترین‬
‫مشخصههای این مرﻛز به شمار میرود‪.‬‬
‫چقدر در این مرﻛز به نظر مراجعان و‬
‫آسـودگی آنها طی زمان درمان اهمیت‬
‫داده میشود؟‬
‫بنای وجـود این بیمارسـتان روی‬
‫نظـر مراجعان قـرار گرفته اسـت‪ .‬به‬
‫طوری ﻛه بیمارسـتان فعلـی در واقع‬
‫تجسـمیاز نظر بیماران قبلی اسـت‪.‬‬
‫ایجاد تحوالت ساختاری برای اولین‬
‫بـار در میـان بیمارسـتانهای داخـل‬
‫ﻛشـور مویـد ایـن امـر اسـت‪ .‬برای‬
‫مثال در قسـمت پذیـرش‪ ،‬بیمار فقط‬
‫برای چند دقیقه توقـف میﻛند‪ .‬پس‬
‫از آن بـه قسـمت مربوطه ارجـاع داده‬
‫میشـود و به سـرعت مراحـل معاینه‬
‫تا تشـخیص بیمـار طی میشـود‪ .‬وجود اتاقهـای ویژه‬
‫بسـته به خواست و نظر بیمار با بهترین امﻜانات روز دنیا‬
‫دیگر مشخصه این مرﻛز به شمار میرود‪ .‬از آنجا ﻛه اﻛثر‬
‫بیماران این مرﻛز را مقامات ﻛشـورهای خارجی تشﻜیل‬
‫میدهنـد اتاقهای ویژه)‪ (VIP‬برای آنها وجود دارد ﻛه از‬
‫بخشهای عمومیجدا شـدهاند‪ .‬وجـود اتاقهای عمل‬
‫زنده دیگر مشـخصه این مرﻛز اسـت‪ .‬بیماران خردسال‬
‫و بعضا ﻛهنسـال از اتاق عمل وحشـت دارنـد‪ .‬امﻜانی‬
‫شهروند امروز ‪ ۳۱‬تیر ‪۱۳۸۶‬‬
‫ﮔﺰارش وﻳﮋه‬
‫مجموعـه چشمپزشـﻜی نـور در سـال ‪ ۱۳۷۲‬آغـاز بـه‬
‫ﻛار ﻛـرد و هماﻛنـون با تاسـیس بیمارسـتان فوقتخصصی‬
‫چشمپزشـﻜی نور وارد عرصه بینالمللی شده است‪ .‬دﻛتر‬
‫حسـین ﻛرمانپور‪،‬مدیـر روابـط عمومـی و امـور بینالملل‬
‫بیمارسـتان فوقتخصصـی چشمپزشـﻜی نور اسـت‪ .‬وی‬
‫اعتقـاد دارد اصلیتریـن عامل از تشـخیص تا مـداوای فرد‬
‫بیمـار را نیـروی انسـانی برعهـده دارد‪ .‬وی همچنین منﻜر‬
‫نقـش تﻜنولـوژی در مراحـل درمـان نیسـت امـا ‪ ۲۰‬نفر از‬
‫خبرهترین متخصصان تیم پزشﻜی بیمارستان فوق تخصصی‬
‫نور را اصلیترین سرمایه این بیمارستان میداند‪.‬‬
‫مجموعه تخصصی چشمپزشﻜی نور از آغاز تا ﻛنون‬
‫چه مراحلی را طی ﻛرده است؟‬
‫این مجموعه در سـال ‪ ۷۲‬تشﻜیل شـد‪ ،‬در آن زمان با‬
‫تاسـیس یﻚ ﻛلینیﻚ ﻛوچـﻚ آغاز به ﻛار ﻛرد‪ .‬در مسـیر‬
‫تﻜامل خـود با بهرهگیـری از آموزشهای نیروی انسـانی‬
‫و برگـزاری دورههای آموزشـی و طرحهـای تحقیقاتی و‬
‫آشـنایی با دستگاههای جدید سطح دانش و نیروی انسانی‬
‫خـود را ارتقا بخشـید‪ .‬از منظر تجهیزات این مجموعه به‬
‫سـرعت خود را با آخرین دسـتاوردهای روز دنیا در زمینه‬
‫دستگاههای پزشﻜی مجهز ﻛرد و در حال حاضر میتواند‬
‫ادعا ﻛند از تﻜنولوژیهای سـال ‪ ۲۰۰۷‬بهرهمند اسـت‪.‬‬
‫امـا اصلیترین بخش در حـوزه ارتقای سـطح فیزیﻜی را‬
‫میتـوان به تغییر محل مجموعـه از یﻚ ﻛلینیﻚ ﻛوچﻚ‬
‫به یﻚ بیمارسـتان ‪ ۹‬طبقه و با بهترین امﻜانات روز دنیا به‬
‫صورت »‪ «Hotel Hospital‬معطوف ﻛرد‪.‬‬
‫بـا توجـه به عدم رتبهبنـدی در میان بیمارسـتانهای‬
‫تخصصـی ﻛشـور ایـن بیمارسـتان چطـور در سـطح‬
‫بینالمللی شناخته شده است؟‬
‫تیـم تحقیقاتـی مجموعـه نور بـا ارایه مقـاالت متعدد‬
‫بینالمللـی و حضور به عنوان سـخنران در ﻛنفرانسهای‬
‫جهانـی اصلیتریـن قـدم را بـه سـوی شـناخته شـدن در‬