\m

)a~

'T^ c
^^Bflbk^

O'iri;»

fc
-*s

-è>* v»«u^-.i.-
:^^'.

1^-^^

-ÎÎW'^-

'^^

m
km
 SïISq 11&
F
*'
^ ^rijtbsriS.i. .^^

9 A.MSTELAEDAM.
^ -%^-
«Ô^:
 ^^Ni
y%

A
X ^
 Digitized by the Internet Archive
in 2010 with funding from
Universityof Ottawa

http://www.archive.org/details/theologiaecursus05mign
 ,

THEOLOGIJE

EX TRACTATIBUS OMNIUM PERFECTISSIMIS UBIQUE HABITIS,

ET A MAGNA PARTE EPISCOPORUM NECNON THEOLOGORUM

EUROPiE CATHOLICiE,

UNIVERSIM AD HOC INTERROGATORUM , DESIGNATIS

UNICÈ CONFLATUS,

Plurimis annotantihus presbyteris

ad docendos levitas pascendosve populos altè positis.

ANNOTARUNT VERO SÏIMUL ET EDIDERUNT

FR, j, P. ET V. S. ar***.

=»»HJ»Î**««

TOMUS OUINTUS

APPENDICES DE ECCLESTA.
DE ILERESICUS.— DE CONCILIIS.— DE SS. PONTIFICIBUS.— DE SS. PATRT13US.
— DE USU LlBRORUxM LITL RGICORUM — ET INSCRIPTIONUM CHRISTIA-
,

NARUM, IN REBUS THEOLOGICIS. — SCHISMATICORUM ORIENTALIUM AD

UNITATEM, — PROTESTANTIUM AD VERITATEM — ULTRAMONTANORUM,

CUM GALLICANIS AD CONCORDIAM VOCATIO. — DE HIERARCHIA ECCLE

SIASTICA.

APUD EDITORES,
IN VIA GALLICÈ DICTA :

RUE D'AMBOISE, BARRIÈRE D'ENFER.

1838.

raet ^ s ^38
 ^ï ELENCHUS 1

AUCTORUM ET OPERUM
QL'l IN HOCCE VOLUMINE CONTINENTUR.

GAUTIER
De Haeresibus.

IDEM,
De Conciliis.

iDEM.
De Summis Pontificibus.

IDEM.
De Sanctis Patiibus.

ZACCARIA.
De usu Libroium Lituigicorum in rébus tbeologicis.
IDEM.
De usu Inscriptiouum Cbiistiauaium in rébus tlieologicis.

THOMAS A JESU.
De unione Schismaticorum cum Ecclesid catholicâ procurandâ.

PïACEViTCH.
De primatu Romanse Ecclesice, contra scbismaticos Orientales.

CAMUS,
Appropinquatio Proies tan tium ad Ecclesiam Catliolico-Romanam.

VERONIUS,
Metbodus compendiaria praetensam Reformationem erroris convincendi.

ANONYMUS.
De controversiis inter Catbolicos agitatis, circa auctoritatem sumini Poutificis.

DE MAISTRE,
Un honnête homme doit-il changer de religion? — Sur la nature et les effets du schisme,
et sur l'unité catholique.

DEVOTI.
De Hiérarchie ecclesiasticâ.

*
INDEX RERUM.

EXCUDEBAT E.-i. BAILLY, in foro Sorbomco, 2.

SEP 27196T
 JOSEPDI GASITIER VITA
De Josephi Gautier vilâ ac scriplis paucis- lum, quodque denuù typis mandamus, Colonlai
sima admodùm documcnla collegimus. Socîe- primo luccni aspcxit, Yeneiiisque recusum est
laii Jesu adscriplus, Iheologiae in universilate anno 1762, lanto jara nominc célèbre, ut P. Za-
Colonicnsi doclor ac professer publicus, sa- cbarias id dignuni judicaverit, quod Tliesauri
crosaiictas artes niullà cum laude docuit. Theologici in liminc quasi prostabulum insigne
Unicum quod ab eo scriptum novimus opuscu- praeponeretur.

COMPLEMENTUM TRACTATUS DE ECCLESIA.

DE PRyECIPUIS SECTIS.
qui nunquàm Ecclesiœ Christi aggregati, ejus
De prœcipuis sectis, prœsertitn in fide crroneîs,
etiam legemexecrantur,autfloccifaciuni.Nunc
earumque auctoribus, faits ac expugnatoribus.
ordine singulas istas species percurramus.
Posteaquàm in Locis Theologicis egimus de
propositionibus erroneis, quae conciusionibus
theologicis adversanlur, illarunique censuris ; I. Atheus, ex nominis etymo, dicitur quasi
postquàm, in volumine praecedenti, Ecclesiae sine Deo, seu Deum non agnoscens. Quaprop-
notas , praerogativas et aucioritatem stabilivi- ter, attenta hàclatissiniâ nominis derivatione,
mus, haud abs re erit, capitales errores, ac illud.tribuebatur olim nonnullis, quibus pro-
reliquorum veluti fontes, qui terrarum orbem pria ejus pressaque significatio
haud compete-
diversas in sectas'distraxerunt, unà cum eo- bat.Etenim athei apud gentiles audiebaniur
runidem auctoribus et fatis, item et heroibus non solùm ii qui deos palrios, quos ipsi cole-
qui illos seu scriplis seu censuris protriverunt, bant, eorumve simulacra non venerarentur
oculis hicobjlcere. sed etiam Judsei et Christiani, qui idem facere
Caeterùm id nobis in prsesenti duntaxat est renuebant. Quâ de causa Socrates perhibetur,
proposituni, ut succinctam eoruradem ideam tanquàm atheus à suis morti fuisse adjudjca-
hic exhibeamus, ac ubi expedire videbitur, tus; et Chrisii cultores velut àOsoV/iTaç ab
paulô enuclealiùs orlum etiam, progressum, ethnicis habitos, et neci tradilos.
indolem, fataque enarremus. II. Rem ipsam quodaitinet, multiplex est
Porrô, id ui prœstemus ordinatiîis , sectas atheorum genus vel species. Nam in primis
duas in classes distribuemus. Prima complec- quidam sunt tantùm indirecte tâles; quo no-
tetur antichristianas, altéra heterodoxas. Ad mine veniunt illi qui, licet numen aliquod
priorem revocabimus atheismum , polytheis- supremumutcumqueagnoscant,attameneidem
mum, deismum, judaismum, et mahumetanis- aliquam perfectionem detrahunt velut Epi- ,

mum; ad alieram haereses inter Tpsos Chris- curus provideniiam aut imperfectionem affin-
;

tianos cxortas. gunt, velut Stoici corpus. Ahi directe talcs

et ;

hi iterùm duplicis speciei quidam merè né-

:
Articulus primus.
gative talcs,qui Deum simpliciter ignorant,
Seclœ antichristianœ.
seu pure carent Dei nolitià (vincibiliteranin-
Quinque sectarum erronearura species, in vincibiliter,modo non dispute) ; cujusmodi
prima classe supra enumeratas , antichristia- feruntur inventi fuisse nonnulli in
utroque
nas appellare lubuit, non quôd nulli sint è orbe barbari, in sylvis ferarum more
vitam
Chrislianis, id est, Christo per S. Baptisma agentes; è quibus aliqui ne nomcn
quidem
initiaiis, qui foedis islis erroribus contaminare ullum Deo imposuerint : an vcrô hi vel alii
se non cohorrescant ; sed quia hi errores hujusmodi, nuUam plané habuerint notiiiam
christianismi ipsius fundanienta convellunt; et Dei, ne quidem sub aliquâ communi ratione,
isiœ scclae maximam parlcm çx iis coalescunt, V. g., suprerai gubernatoris, bonorum aucio-
TU. V.
4
 il DE PR^CIPUIS SECTIS, 12

ris, criminum vindicis, liaud immeritô dubi- munduni universum, in que unicam substan-
taiur. Certè Cicero, 1. 1 Tuscul., libéré edixit, tiam extensione et cogitatione praeditam po-

I iiullam esse gentera tam barbaram, quae non nebat, eamque Deum vocabat. Denique, teste

< lateatur esse aliquem deum;adeô quidem, ut cardinali Golti, de Verit. Relig. Christ, tom. 1,

I hoininesfalsuni deuinhaberemaluerint.quàm tr. 1, c. 1, § 1, receniiùs Sylvesler Legni, et

I nulluin.i Verùm de hoc dubio agilur in irac- Julius ejus filins, cuni aliqnot sociis qui Ro-
(atu de Dec. Alii dicunlur athei positive taies, mae deprehensi ac de alheismo convicti, post

qui seu interiùs seu exterlùs, ore vel opère solemnem laniae impietaUs ejuraiionem per-

Deum esse negant. Unde triplex denuô classis petuo carcere ibidem damnati sunt, anno hu-
atheorum eniergit. jus seculi 19.

JII. Prima illorum qui semetipsos excsecan- IV. An porrô reipsà dentur aliqui athei
tes et rebelles lumini etiam naturali, interne primae classis supra relatae, nempe spéculative

in animo judicant, vel saltem sibi persuadera et stricte taies, qui animo sobrio et sincère

conanlur, non dari Deum. Et hi dicuntur perjudicium internum positivum, obslinatè

alhei spéculative ac stricte taies. Altéra classis negent prorsùs dari Deum , dubium est de-

eorum est qui, ut effrenatis suismoribus vélum nuô inter theologos scholasticos , suo loco

prœlendant, saltem ore vel calamo prolervè dirimendum. Id magis videtur indubiiatum,
Deum inficiantur , etsi forte contra intinium quôd sicut multi conscieniiam suis sceleribus

oonscientiae sensum, quem extinguere plané et obstinatâ illi resistendi contumaciâ , ita

non possunt. Tertia est illorum qui, licet tum obdurant, ut ejus stimulos vix ampliùs per-
mente Deum agnoscant, tum ore profiteantur, sentiscant, atque idcircô dicuntur ab Aposlolo,

adeô tamen perditè vivunt, ut si Deum non 1 Tim. 4, v. 2, cauteria'am habere conscien-
agnoscerent, vel non formidarent quem eliam ;
tiam; ita complures, etiam hodiedùm, nil nisi

percuperent,reverà non existere, ne haberent carnem cœno

et terrena sapientes, atque vi-

quem limèrent suorum criminum vindicem. liorum immersi, ingenitam quodammodô su-

Va hi dicuntur athei practicè, vel etiam cor- premi Numinisnotiliam, si non prorsùs extin-

de, taies de quibus Apostolus ad Tit. 1, v. 16: guere valeant, ita saltem obscurent, ac secu-

Quiconfitenturse msseDeum,factis autem negant. laribus negotiis obruant, ut velut excaecati

Hujus tertiae classis alheos complures ipsos signatum super se lumen divini vultûs vix

eliam interChristianosexisteresatiscomperlum aspiciant, aut etiam nocluarum instar pro-

est. Alheos secundae classis, qui saltem aperté tervè réfugiant, et redeuniem identidem Dei

Deum negent, quosdam, sed paucos dari, etiam cognitionem pervicaciterà se abigere, conso-
cstextra controversiam ;talem,enim fuisse Dia- pire, sufTocare nitantur , inlellectumque re-
goramquemdam,tesiaturS.Aug.,1.3cont.Litt. movere à consideraiione eorum quae Numinis
Petil. c. 21 ; Lactanlius 1. 1 Divin. Inst. c. 2 ;
exisientiam evideniissimé oslendunt : instar

SextusEmpiricus,aliique qui ejusdem impieta- impiorum illorum, qui dixerunt Dec : Recède
tis reos faciuntDemocritum, Epicuruni, Euphe- à nobis, et scientiam viarum luarum nolumus;

raerum, Missenium, Diogenem Phrygem, Theo- ne videlicet cogantur vel inviti agnoscere,

dorum Cyreneum, Melium, idcircô ab Athe- quem deberent severum impieiatis suae ulto-

niensibus expulsum ; et alios, ut dixi, paacos rem reformidare. Neque desunt, qui quaedam

insipienles , et insigniter implos ;

quorum usque adeô in speciem, etsi nullius plané mo-
nunierum adaugere non exhorruerunt hoc et menli, argumenta excogitant, ac sibi effin-

proximè lapsis seculis è Christianis inprimis gunt, quibus unicè quia ita perverse volunt,
Nicolaus Machiavellus Florentinus, sub ini- adeôque non tam rationum momentis, quàm
lium seculi decinii sexli, id est, anno 1528 depravatae voluntatis imperio, persuadere sibi

vel 1529 viiâ funclus; qui Dei nomen ad conanlur, Deum non existere. Hic proinde
lerrendos tanlùm, et in officio continendos non tam judicantis inielleciùs error est, quàra

homines excogitatum fuisse blasphemavit. , maleferiatae voluntatis. Atque utinara istius-

Deinde Vaninus , ob hanc impieiatem per modi errore, hoc etiam aevo nostro, imbutî
Gallias disseminalam , vivus flammis Tolosaî non forent plures pseudo politici , praesertim

tradiiusanno 1619. Item Spinosa, naiione Ba- in aulis principum ,

qui licet christiano, quin
tavus, religione prîmûra Judseus, tum Proies- et caiholico nomine palam glorieniur, atia-

lantiura partes amplexus, anno 1677 defunc- men ibidem omnia secundùm rationem siauls,
tus ;
qui nuUuni alium agnovit deum, quàni ut aiunt, vel potiùs secundùm commodura
13 EARUM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS. H
propriiim melientes, omnem iniornam lidem divinitalem, divinumve cullum creaturae tri-

ac religionem excutere moliuniur ! Cœierùm buunt. Duplex horum classis statuitur : Aliera
hisuum istum errorem in corde laienlem, vel eorum, qui creaturam allquam in seipsâ vene-
minquàm exteriùs apertè produnt ore vcl rantur utDeum, seclusis simulacris, statuis, aut
calamo; ne, qiiales sunt, aliis appareanl, im- imaginibus:v, gr., solem, igncm.etc, prout
piissimi ac sceleraiissimi : non rarô tamen Romani, teste Varrone apud S. August.1.4 Ci-
aliquid subobscurè insinuant apud suî haud vil. C.3I, plusquàm annis 170 absque simulacris
muUùm absimiles, vel etiam aiios, à quibus falsos deos coluère, tum quos colebant Grœci,

minus sibi timent, idque solùm, ut aiunt, dls- etiam sine simulacris, uii teslatur Halicarnas-
cursûs gratià, neque lam ex suâ, utprseten- seus, 1. 2, tum quos adjecit Numa Pompilius.
dunt, quàm aliorura opinione; eô pericnlo- Aliera classis illorura est, qui simulacra
siores, quô fallaciori larvâ induti suum virus sibi conliciebanl, iisque divinos honores exhi-
incautorura animis instillant. bebant. Et hi, attenta vocis elymologià, magis
propriè dicuntur idololatrœ. Idolum enim,
Grascè, e'!;^(oXo^;, signiflcat imaginem, seu figu-

I. Polylhei dicuntur, qui plures deosagnos- ram , soleique in S. Scripturâ pravo sensu
cunt et colunl, Hos inter numerantur in pri- usurpari, ut notai Calmet , nempe pro imagine
mis genliles idololalrae. Gentilium autem, aut numinum elhnicorum,sive imago illa homines,
gentiitm nomine, teste Calmeto in Dictionario sive bruta, sive astra, picta , sculpta , caîlata,
Bibliolheco, apud HeLrseos veniebant quicum- aut alia quâcumque raiione expressa exhlbeat.
que allerius erant ab Hebraeorum fidei, legis Observât porrô S. Thomas, 2-2, q. 94, a. 1,
ac numinis. Undeapud S. Paulura Judaeus et divinum cullum hujusmodi simulacris diversi-
Graecus eodera sensu usurpaniur, ac Judaeus modè fuisse exhibitum. Quidam enim arbitral!
et elhnicus, sive gentilis, earademque phrasîn inipsis imaginibus aliquid divinitatis inesse,
usurpât S. Lucas. Hinc etiam S. Paulus appel- adeôque cullum iisdeberi divinum, hune illis

lalur Apostolus, seu doctor gentium, sicut S. tribuebant; maxime verô ils, quas per nefa-
Petrus Judœorum : ciijus rationem redditille, riam artem conslruxerant , et quae virtute de-
cùm ait, Galat. 2, 7 : Creditum est mihi Evange- monum certes aliquos effectus habebani , v.
liinn prœputii, sicut et Pelro circiimcisionis. g., fundendi oracula, aliave edendi signa,
Quapropier faletur Calmetus, « Jobum boc quae à malignis spiritibus profecla iisdem auc-
« sensu gentilem fuisse, quôd cùm Judaeorum toritatem addebant. Alii verô non exhibebant
« legem non profitereiur , propterea neque cullum divinum ipsis imaginibus, sed aliis crea-
« circumcisionis gladium fuerit perpessus; turis quas ipsae repraesentabant , v. g., Jovi,
«sicut et Melchisedech, aliique justi, inquit, Mercurio, etc.
* pagani vocantur, quo nomine, sic accepto, III. Primam idololalrise originem S. Augus-
< despiciendi atque execrandi nihil induci- linus, S. Hieronymus, tum aniiqui, aliique,
t tur. I Eara ob causam polytheis accenseri tum receniiores de idolis scriptores repetunt
dixi genliles, non quoscumque, sed idololalras. à posleris Chami impii filii Noemi ,è quibus ;

lisdem deinde accensentur plures hacretici omnium primi, qui ^Egyptum occupavêre
qui polytheismura in ipsum adeô christianis- excussâ paulatim , vel consepultâ primievâ
mum invehere moliti sunt, de quibus specia- unius veri Dei traditione, et induclis variis
tim agelur in série bseresum paulô post sub- falsisque de divinitate opinionibus , conversi
jiingendâ. sunt ad sola praesentia et aspectibilia , resque
Intérim polytheismus gentilium idololatriam corporeas deos esse finxerunt. Ac primùm
sibi vel intimé imbibitam, vel proximè con- quidem cœleslia , velul oculis magis exposila
junctam habet; imô absque illâ consislerenon suspicienles, eorum capti admiratione, soli
polest. Eienira, cùm Deus verus unicussit, eo lunae et aslris Dei honorem adscripserunt.
ipso quôd plures dii colantur, necesse est, ali- Deinde, cogitalionibus suisinferiùs progressi,
cui saltem crealurae cuUum divinum tribui, in aethera,aerem, et ea quae in aère sunt, deos
quo ipsa idololairiae sita est improbitas. Qua- appellavêre vani homines, in quibus, ut loquitur
propier de idololatriâ quidpiam dicere, iiaud Sapiens, 13, 1, etc., non subest scientia Dei..,
erit ab hoc loco alienum. sed aut ignem, aut spiritum, aut citatum aerem,
II. Idololatriâ est cultus exhibilus creaturse aut gxjrum stellanm, aut nimiam aquam, aut so-
sicut Deo. Unde idololatrse dicuntur ii m lem et tunam redores orbis ferrarum deos puta^
 45 DE PRiEClPUIS SECTIS, 16

vêre. Indeoculosdeorsîim dimiltentes liomines piens idololatrise in simulacris instituendae, vel

animales et lerrcni, quibusdam lum liomini- promovendae raiionem alleram, quôd homines :

bus seu regibus, autheroibus, seu aliis, na- régis, V. g., absentis, quem colère volebant,

turâ vei aric magis insignibus ; tum eliam brn- imaginem fecerint, ut illum qui aberat , tan-

tis animantii)us; quin et inscnsibilibus elemcn-

quam prsesentem colerent ; alteram , quôd
lis, ac corporibus inaninialis divinos honores artifex volens placere illi qui ejus operâ ute-

addixerunt ; adeù ut invalescente bominum , batur, eximià diligentià laboràrit, utsimilitu-

non ex priniaevà solùm labe contracta , scd dinem in melius figurarei ; multitudo autem

propriis vitiis ac sceleribus inductâ , corru- hominum, abducta per speciem operis eum, ,

plione, vaiiilate et insanià, intcgrae naliones quem antea velut liominem honorârat nunc ,

tanquàni deos colère cœperint, vol cum Persis deum sestimârit Et hœc, concludit fuit vilœ
: ,

cœluni ; vel cum Indis solem ; vel cum Phry- humanœ deceptio , quoniam aut affectui , aut re-
gibus lunam ; alise velut Arabes lapidem ;
gibus deservientes homines incommunicabile no-

Scytbae acinacem ; alise stupida, vilia, sordida men lapidibus et lignis imposuerunt.

et infesta animalia canem, ranani aut ceu

, ; ,
V. Cseterùm idolorum usus à Chaldseisproxi-

yEgypiii, crocodilum, quin et porrum ac cèpe, mè migravitad /Egyptios, ut coUigere est ex

qusc iidem adeô superstiliosè reverebantur, ut historiâ Exodi tempore enim Moysis yEgyptus
;

ea ncc frangere , nec manducare audcrent; erat plena idolis, prsesertim bestiarum ; unde
.quaproptcr non immeriiô jocatur in iilos Ju- ad similitudinem eorum petierunt Hebrœi al»

YCnalis hoc versu : Aarone, vitulum in deserto ex auro sibi fa-

sanctas gentes , quibus hœc nascuntur in hortis bricari. Ab ^Egyptiis porrô propagata est bsec

Numina ! superstitio in reliquas orbis partes, acspecia-

Atque bsec quidem idololalrise primseva orîgo tim ad Persas ; bine ad Grsecos ; ab bis ad Ro-
fuit , et propagatio. manos ; item ad In dos et extremos terminos

IV. Quo autem primo auctore ,

quove tem- Sinarum, teste Kirchero, idque indicant etiam
pore cœperit siniulacrorum cultus , non est bodiernse harum gentium consuetudines cùm ,

adeù certum. Sacrse paginse nuUam idolorum in Indià, Sinis, Japone, Tartariâ ,
quin et in

mentionem faclunt ante tempora Labani pa- ,

America, solis, ac lunse , siderum , terrse, ani-

triarcbse Jacob soceri, cujus filia Rachel dicitur raalium omnis generis cultum non secùs , ac

abstulisse idola , seu deos, qui dicuntur dii in ^gypto ab innumerabili tempore, etiam
alieni.Cseterùm Mercurius Trismegislus qui ,
nunc vigere nostri deprehenderint missionarii.
Mosis tempore fertur lloruîsse , originem si- VI. Tandem crescente cum hominum mali-
,

mulacrorum refert ad priscos proavos sucs , tiâ eorum pariler indigentiâ ac miseriâ, eô

uli testis est S. Augustinus 1. 8 Civit. c, 24. sese difTudit exitialis illa pestis , ut totum ferè

Unde verisimile est, inquitGotli, usitata fuisse orbem ante Christi tempora , ac non rarô ip-

idola tempore Thare et Nachor , è quibus ille sum usque adeô populum Judaicum inbceret
fuit pater Abrahami palriarchse : sic, ut primi atque falsorum etiam deorum ac idolorum nu-
idolorum elïigiatores fuerint Chaldsei, prse- merus et absurdilas in immensum penù augc-
eunte Nino, Beli filio, Assyriorum rege, Thare retur, dùm homines ferè quicumque pro libilu

contemporaneo, qui fieri curasse traditur ima- illos pro diis sibi statuèrent ac colerent, à qui-
ginem Belo patri suo, subditorum adoration! bus vel commodi aliquid reportassent aut spe-

propositam, adjectis quibusdam rilibus super- rarent, vel aliquid nocumenti metuerent. Unde
stitiosis, teste sancto Hieronymo in Oseam c. 2. Tertullianus gentiles irridens : « Apud vos, in-

Ad banc vel haud absimilem idolorum originem <quit,Apol. c. 5, humano arbitratuDivinitas

videlur respexisse Sapiens, c. 14, v. 15, dùm ait : < pensitatur; nisihominiDeusplacuerit, Dcus
Acerbo luctu dolens pater , cito sibi rapti filii fecit « non erit : homo jam Deo propitius esse de-
imaginem; et illum qui tune quasi homo mortuus « bebit. »

fuerat, nunc tanquam deum colère cœpit, etconsti- Inde etiam factum , ut stolidi mortales non
tuit inter servos suos sacra et sacrificia. Subjungit modo homines etiam sceleralissimos in deorum
mox ibidem Sapiens idololatrise progressum bis numerum retulerint; bruta animantia etiam
Terbis : Deinde interveniente tempore, convale- fœdissima ac vilissima divino cullu demulcere
scente iniquà consuetudine , hic errer tanquam studuerint, sed aurumet argentum, ligna et la-

lex cusloditus est, et tyrannorum imperio colcban- pides , opéra manuum hominum , ut loquilur
hr figmenta. Dupliçem aliam profert illico Sa- Propheta , quse oculos habent , et non vident ,
17 EARUM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS. 18

aures habent, et non audiunt , eodem veneralio- adversùs Cbristianos perseculiones excitavit
nis culiu affecerint. luiô, ut observât S. Atha- donec landem respirare , atque liberiorem
nasius, Orat. coût, gent., eô progressi sunt capiare auram cœpère fidèles sub Consiaiitino
ut etiam simulacra eorum quœ nuUo modo iMagno, ad Cbristi ûdem converso, qui super-

essent in rerum nalurà, dcos lacèrent, huma- stiiiosum deorum cultum abrogavit, idola

nam formam cuin brutis permiscenies, na- evertit, polylbeismum proscripsit : ex quo
lurasque dissimiles in nionstri speciem con- facium, quôd geniiles, cîim non auderent
jungentes, ac adorantes ; cujusmodi erant dii ampiiùs impia sua sacra palam in urbibus
illi qui apud /Egypiios canis, serpentis , asini exercere, confugerent ad pagos vel domos
caput habebant; et apud Lybiae populos, arie- campesires, ubi liberiùs ea celebrarent.
lis capiic insignis. Ad exlremuni inde quoque VIII. Atque bine Baronius repetit originem

prodiit stupenda illa deorum apud geniiles illius appellaiionis, quâ geniiles à Cbiislianis
multitudo. Triginta millia fuisse perhibeniHe- pagani nuncupantur. Cujus eiiam indicium
siodus et Eusebius. Inter quos , ait TertuUia- esse polest , ut observât GoUi, quia nec in
nus, loc, cit. c. 10, « novi sunt ac veteres, bar- divinis Scripluris, nec apud auctores elhnicos
« bari, Graeci, Romani, peregrini , caplivi, ante lempora Conslanlini et Constantii ejus
( communes, niasculi, fe-
adoptivi, proprii , filii, pagani vox in hoc sensu usurpata repe-
I min*, rusticl, urbani naulici, miliiares, > , riiur ; eslo, ul idem emineniissimus advertit,
etc. Imô S. Augusiinus 1. 4 Civil. refert , , jam anle fuerit in morepositum, ul geniiles,

duodecim deos quos quidam slaïuebant pro

,
aliique idololalrae suas supersiiliones in villis,

unicàarisiâ servandâ et lovendà. lucis, sallibus et anlris peragerent; unde Ci-

VU. Credibile tamen videtur, sapienliores è cero celebria festa, dicta Paganalia, feriasque
gentilibus magis exculiis , veluti Plalonem ,
paganicas commémorât.
Arislotelem, Cieeronem , Senecam , aliosque Cseterùra non désuni ,
qui pagani nomen
similes complures, neque tôt, neque tam ab- geniibus imposilum à lidelibus esse arbiiran-
sonos deos interiùs agnovisse , quot et quos tur ex eo quôd illi non miliiarent sub Cbristi
sublDde ex metu principum , vel insanienlis vexillo. Eienim apud Romanos olim pagani
vulgi , exieriùs colebant. Imô Justinus Mar- dicebanlur illi , qui mililise sacramenlo aucto-
tyr, Clemens Alex., Lactanlius, etaîii apud raii non erant , sed viiam ruri domive libéré
card. Gotli, testaniur geniiles pbilosophos et agebant. Utut sit , Paganorum nomine bo-
poêlas , etsi plures deos venerarenlur, unum diedùm etiam veniunt Mabumeiani, cùm
lamen Deum deorum ac summum aguoyisse. infidelilas universim dividaiurinpaganismum,
Sic, teste D. Thomà, Platonici ponebanl unum < judaismum et baeresin , ut observât Suarez post
« esse summum Deum
causam omnium; post S. Tbomam.
< quem ponebant esse substantias quasdam IX. Polylheorum classe hucusque, quantum
< spiritualcs, à summo Deo creaias, quos deos salis videbatur, generatim proposità , addi
I nominabant , participaiione scilicet divini- possenl speciatim fœdissima errorum monslra,
< latis ; nos autem eos angelos dicimus : post quse in islis genlililalis el paganismi tenebris
c quos ponebant animas cœlestlum corporum, orcus evomuit. Verùm sulliciat, tresillorum
t et sub bis daemones, quos dicebant esse ae- sectas magis célèbres, quae et quosdam è Cbri-

< rea quaedam animalia ; et sub bis ponebant stianis belerodoxis invenère sectaiores, paucis

< animas bominum, quas per virtulis meritum ob oculossisiere, nempeEpicureorum, Pytba-
I ad deorum vel daemonum societalem assumi gorœorum et Sloicorum.
I credebant. Et bis omnibus culiuni divinitatis X. Epicurei dicti sunt ab Epicuro, genlili
< exbibebant, ut August. narrai I. 8 Civil, c. philosopho, Albenis circa annum urbis con-
< 14. 1 ditae 412 nato ; circa 485, et ante seram Chri-
Nihilominùs non populus dunlaxat, sed su- stianam 271 vità functo; cujus praecipui bi

prema reipublicae imperiique capita pro diis fuisse perhibentur errores : 1" Negabat deos,

et idolis suis tanlâ periinaciâ lanloque furore si quos reipsà admitiebat, fuisse mundi aucto-
pugnabant, ut eos qui illos laesissent, vel co- res : lum quôd credibile ipsi non videretiir,

lère renuissent, extremis suppliciis atlicerent. deos qui lamdiù quieii stelissent, subiiô suum
Quae rabies sub prima nascentis et adolescenlis mutasse slaium; lum quôd mundus muliis
Cbristi Ecclesiae lempora, irium propemodûm laboraret dcfectibus quorum iidem auctores
,

seculorum decursu, et plurimas et gravissimas esse nequiveriûl. Unde staïucbatatomos «ter-

i9 DE PR^CIPLIS SECT(S, 20

lias, ex qnarum forluito concursu'non hic dun- thagorà ,

gentili item philosophe , ex Samo
taxat mundus lorluilô coaluerit , scd ante oriuudo, qui vixit circa annum ab urbe con-
illiim inliniii alii, quorum singuli elapso cer- diiâ 220, moriuus 257, vel 238, octogenarius,
to temporc fuerint dissoluli, sicut et hic vel, ut aliis placet, nonagenarius. Is auctor
pariier dissolvetur. 2° Diis pariter negabat sectae quae dicta est Iialica, eô quôd eam in-
raundi gubernaliouem , ne his curis eorura ceperit in eâ Italiae parte quae Magna Grsecia
turbaretur félicitas. Exquo perverso principio nuncupatur , primus fertur ex philosophis
concludebat frustra deos coli, invocari, sacri- etbnicis animae immortalitatem agnovisse, aut
licio placari. Imô visus est, dcos reipsà penitùs certè palam docuisse. Verùm, ut iilam asse-
negare cum alheis, cùm dixit, deorum ideam reret , in alium errorem incidit : dùm in pri-

nobis non à ralione inditam fuisse, sed meium mis asseruit, mundum esse animatum et in-

illorum provenire solùm ex iniaginatione, quae teliigentem animam immensae hujus

, atque
sxpè minacia phantasraata sibi ûngit, ad quse machinas esse aethera, unde omnes animae
exhorrescimus; aique ex his falsis terroribus tum hominum, tum brutorum extrahaniur.
crédit, deorum cultum unicèiraxisseoriginera. Deinde animas ejusmodi è cœlo lapsas hiiic

Quapropter Epicurus à quibusdam atheis an- inde errare in aère, etoccupare sine discrimi-
numeratur , utijam supra advertinius.3° Nibil ne primura corpus, quod ipsis occurrit. De-
praeter materiani et corpora statuebat, ipsam- nique docuit metempsycosin , seu animarum
que animam noslram , aiebat, non esse nisi transmigrationem de uno corpore in aliud,
texturani niaterise subtilion's, per totum cor- et quidem iterùm absque discrimine, ita ut

pus diffusae : ex quo inferebat priinùm, illam anima hominis ex ejus egressa corpore mi-
haud immortalem esse, sed in morte hominis graret in corpus aliud sive humanum, sive

evanescere, instar vaporis ; neque plus illisen- cujuscumque bruti.Hinc proliibebat esura ani-

sûs postmodùm inesse quàm ipsicorpori.Hinc malium, credebatque non minus crimen esse
deinde concludebat, frueuduni vità praesenti occidere leporem quàm hominem, eô quôd
sine cura futurorum , et absque metu pœna- censeret utriusque animas easdem esse.
rum alierius vitse.quas conflciasomnes aiebat, XII. Stoicorum secta ducem habuit Zeuo-
ad indicandas animi perturbaliones et passio- nem, ex insulâ Cypro oriundum, 12y olympia-
nes, quibus homines in hâc vilâ cruciantur ;
devitâfunctum. Nomen verô accepêre Stoicià
unde deniûm admonebat, abigendos hos ter- porticu, graecè Stoa nuncupatâ, ubi suos con-

rores, qui unicè eô serviant, ut hujus vitae ventus habebant. Profitebantur virtutem plané
quietem ac dulcedinera inlerlurbent. austeram, sed plenierantvanitate; atque erra-
Porrô beatitudinem hujus viise, quara unicè bant inter caetera primùm in eo quôd crede-
agnoscebat, silam esse dicebat in voluplate ;
rent omnia evenire ex quâdam necessi-
fatali

quod quidem complures ex ipsius discipulis tate, quam deflniebant ordinem ab omni aevo
interpretabantur de voluptatibus corporis ,
constitutum quibusvis rébus invicem conca-
etiam fcedis ac immoderatis, unde belluinura tenalis; qui ordo ncc ab ipsis diis immutarl
illud eorum carmen : posset , et hoc Fatum vocitabant. Deinde om-
Ede, bibe, lude, post mortem ntdla votuplas nia scelera docebant esse aequalia , ita ut
;

ex quo factura, quôd permulti senserint, ipsum aequale crimen foret occidere bovem ac ho-
Epicurum in iisdem voluptatibus beatitatem minem.
reposuisse. Verùm alii hanc putaut fuisse XIII. Omitto Academicos , ab Academiâ ,

calumniam ipsi à Stoicis ipsius famae inviden- juxta S. Augustinum sic dicta , quôd esset à

libus impactara , ipsumque proinde vindicare populo sécréta , nuncupatos , tum veteres ,

nitunlur, maxime ex eo quôd ipse temperanter qui Platonem habuêre auctorem , unde dictî
admodùm vixerit, ut testantur Laertius et Cice- Plalonici; tum novos ab Arcbesilâ Platonis
ro, aliique recentiores critici ostendere mo- post Polemonem successore institulos qui- ;

liuniur. Cseterùm S. Augustinus expressis bus omnia erant inceria ,

quosque impugnat
verbis attestaïur, Epicurum summum bonum S. Augustinus tribus libris contra ipsos con-

ac vitam beaiam constituisse in corporis vo- scriptis , et alibi saepiùs: necnon affines Scep-
luptale, atque idcircô ab ipsis pliilosophis ap- licos ,
qui duce Pyrrhone , de omnibus cen-
pellatum fuisse porcum , volutantem se in sebant esse dubitandum. Hi videntur fuisse
cœno vitiorum. praecursores modernorum pseudocriticorum.
XI. Pythagoricj nomen suum traxêre à Py-
ai EARUM AUCTORIBUS FATIS AG EXPUGNATORIBUS. , 22

aut Moaniedo ,
quem ex pâtre etbnico , matre
Judaeâ , utroque ex infimà faece plebis , circa

I.Deistarumnominenonveniunt hic iihaere- annum Chrisii 570 in Arabiae urbe Meccâ

tici , quos seculo 16 exorlos Genebrardus et prognatuni, vel, ut alii malunt cum Natali Ale-
alii eo vocabulo désignant : caeteroquin rec- xandre, origine Cyrenaeum , sed cùm adhuc
liùs diclos novos Arianos , eô quôd Filium et puer esseï , à prsedonibus captum , et in Ara-
Spiriium sancium negent eamdem cum Pâtre biam deporlatum, ab initio idolorum cullorem,
naiurain habere. Iiaque nomine illo , magis S. Joannes Damascenus Anlichristi praecurso-

proprià et generaliori significalione acceplo ,

rcmappellavit. Is, cùm inopiâ laboraret, diviti

intelliguntur certi homines ,

quos GmIH prae- primùin mercatori suam operam addixit, cujus
cipué vocant spiriius fortes, per omnes , etiani viduam postraodùm duxit, à quâ bonorum am-
Cbristianorum sectas dispersi ;
qui agnoscunt plorum baeres est instiiutus. His inflatus initiis

quidem esse unum Deum , ejusque Providen- Jionio vafer juxta ac ambiliosus , ademinen-
tiâ munduni gubernari foriassè eliam im- ;
tem inler suos gradum aspiravit ac proplie- ,

mortaliiaiem aniniae, pœnasque et praemia tam se esse à Deo missum popularibus suis,
post banc vitam haud inliciantur; sed non hominibus rudibus ,
persuasit ; eum in finem,

credunt alia christianae Religionis dogmala comiliali ,

quo laborabat idenlidem , niorbo
;

neque aliura Dei cultum exliibendum esse pu- abusus , ac cùm ex illo à sensibus alienare-

tant f nisi forte in speciem , ne palam detegan- tur, meniitus se lune ad inspicienda supcrna
lur ) quàra arbitrarium ; iiulla denique aiia arcana evocari per archangelum Gabrielem ,

quàra legis naiuralis praecepta esse obser- quem sub specie columbae cicuraïae , aique
vandaarbilranlur, ad aurem ipso eo tempore rostro vellicandan»,
II. Ad banc classem videtur rediici posse i° edoctae, laiere fingebat. Ab eodem sibi per par-
Philosophisnuis , seu eoruni sive antiquorura ,
tes aliatum fuisse fabulabaïur librum ,
quem
sive quorumdam eliam bodiernorum pliiloso- Arabicè Alcoran, id est, collectionem, seu volu-
phoruni genus ,
qui , solani rationem dueem men praeceplorum, vocavit; ipse verô Sergio ,

se sequi professi, ea dunlaxat pro veris, aut quodam monacbo, Nesloriani errorislue infecto,
agendis , vel omitlendis admitlunt , quai lu- adjuiore et amanuensi, conscripserat innume-
men dictât naturale, unde et naiuralisiae nun- ris blasphemiis, fabulis, et insaniis refertum.
cupantur. 2° Liberiinismus.seu illorum secla, II. Alcorano hoc suo complexus est novam
qui , repudialà quoque omni religione reve- suam seciam ex Genlilismo, Judaismo , Chris-
latâ, ipsisque sacris lilteris, admissâ lamen Dei tianisrao, variisque haeresibus compilatam, ut
existenlià , et cliis paucis quae sibi à reclà bâc mixlurâ populos diversis religionibus ob-
raiione dictari arbitrantur , caeteras pariter noxios ad se pelliceret. Nara 1° unum quidem
fidei veritates respuunt , Deumque colunt et Deum , et Christum velut sanctum propbetani
vivunt pené arbitratu suo. 5° Indifferentis- agnovit; sed illum in personis trinum cum
mus laxior ,
quem salteni occulté proliientur Sabellianis ; hune Deum esse cum Arianiset
illi qui sibi persuadent quemlibet in suâ seciâ Neslorianis negavit ; et cum Manichaeis , non
posse salvari , modo in ununi Deum credat Christum, sed ipsius umbram, vel aliumbomi-
eumque colat juxta suae sectae leges , sive nemipsi siuiilem, asseruit fuisse aflixumcruci,

dein Judaeus fuerit , sive Turca , sive Chri- quam execralur. 2° Cum Judceis retinet cir-
slianus. Ad quem Indifferenlismum laxiorem cumcisionem , sive quôd iliam requiral velut
pedetentim ducit Indilferentismus strictior ,
necessariam inslar baptisnii ut quidam vo-
,

qui contendit saltem in quâvis Cbristianorum lunt ; seu, ut malunt alii, eam usurpari solùm
sectâ viam patere ad salutem : necnon Syn- velit , aut permittat in veneralionem Abrahae,
cretismus, quo quidam hoc etiam aevo moliun- quem laudibus prosequitur. liera cum iisdeni

lur, ex religionibus disseniieniibus unam con- perniitiit polygamiam ac libellum repudii, prae-

llare,cedendo dogma ritumve unum vel alterum cipit varias abluliones , abstinentiam à suillâ,

aliis, et sibi vicissim alia quaedam concedi po- et velal insuper usum vini cum Taiianis hae-
stulando, pacis, ut aiunt, gratià. reticis. 3** Cum Epicureis summum bominis
bonum consliluitin voluptatibus corporalibus,
etiam fœdissimis ;
quapropter iudulget forni-
I. Mahumetanioriginem fœdae suae sectae hau- caiionem , vagara libidinem , aliaque nefanda,
sêre à Mahomethe, vel Mahumeto , Muhamede, alque hominis post banc vitam felicitateni
 23 DE PRiEClPUIS SECTIS, 34
fore in iisdemvoluptatibusconstitutara commi
ïiiscitiir. Prohibciautem suissectaioribusliomo
astuiiis , ne probaiionem eorum inquirant I, Judaei, nomen hoc adepti à Judà, patriar-
qui« ab ipso tradiia sunt , neve de suis prae- chae Jacob fdio , cseteroquin eiiam dicti He-
ceptis aut dogmatibus ineant disputationem. braei ab Heber, Abrahae proavo, veram utique
III. Hos impiissiraos errores nalurœ cor- religionem olim habuerunt; imô, tanquàmpo-
riiplae sensualitati tam accommodatos , con- pulus electus, speciatimque dilectus à Deo,
ciliatà sibi per illos , adjunclâque prœdonum péculiaribus etiam beneficiis affecti fuêre. In
aliorumque sceleratorum ingenti copia, spar- plures tamen sectas postmodùm divisi sunt,
gere cœpit , sub annum 622 , apud Arabiae ac prœcipuè quatuor : Samaritanorum, Saddu-
populos, primùm Agarenos appellalos abAgar, caeorum, Pharisœorum et Essenorum , quae
ancillàpalriarchae Jacob, Ismaelis matre; unde Cliristi tempore maxime vigebant.
et dicii Ismaelitse , ac dcmùin Saraceni , qui II. Samaritani populi fuêre Samariae, quae
Heraclio Cœsari , id temporis somnolentiùs Palsestinae provincia erat, inter Judaeam et
iniperanti , rebelles , Mahomelem jam opibus Galilaeam sita; in quâ urbs regia ejusdem no-
potenlem in ducem sibi elegerunt , atque in- minis, derivali à monte Somer, in quo erat
credibili celeritate maximas Asiae partes cum aedificata. Habebant religionem mixtam ex Ju-
Africà et aliquà Ilispanise parte inundârunt. daismo ac gentilismo: colebant cnim verum
Ille verô , postquàm sex vel octo annis domi- Deum Israël, simulque idola Assyriorum, qua-
liatum exercuisset, et sectoî suae pestem les erant origine, etsi haberi vellent Judaei,
difl'udisset , omniaque stupris , adulteriis , cùm Samariam, Judaeorum partem, Judaeis
aliisque sceleribus replevisset , ac idcircô in- mixti incolerent, horumque religionem ex
fameni se ctiani apud suos gregales reddidisset, parte sequerentur. Caeterùm habebantur à
ab iisdem veneno hoc ex orbe ejectus est anno Judaeis aliis tanquàm schismatici, vel haeretici;
Chrisli circiter 031. schismatici quideni, quia cùm Judaei statis
Eadem hœc pestis postmodùm , partim anni temporibus Jerosolymam convenirent ad
armorura vi ac successu ,
partim grassante adorandum in templo Salomonis, Samaritani
înier Orientis nationes schismate , moruinque sese ab illis diviserant, dùm sub rege Jéro-
corruptione ;
partim demùm Graecorum im- boam, duce Manasse, Jaddi sunimi sacerdotis
peratorum somnolentiâ , sub auspiciis duorum fratre, parem dignitatem ambitiosé prensante,
potentissimorum imperiorum , Saracenorum favente cum principe Saraariae, cujus hliam
primo , ac deinde Turcarum , maximam Asise, duxerat, Alexandre Magno, templum Jeroso-
magnam Africœ , modicam Europae par-
iiec lymitano aemulum sediflcârunt in suâ ditione,
lera occupavit, maxime cùm anno 1453 ,Turcae nempe in monte Garizim, urbi Sichem adja-
Constantinopolim expugnârunt, Orientisque cente, in quo olim Jacob patriarcha, Moses et
imperium sibi adjunxerunt. Josue, sacrificârant ; ad quod Samaritani cer-
IV. Sunt tamen in hàc ipsâ sectâ schismata tis quoque diebus sacriiicaturi accedebant.
plurima, quorum aliqui ad 67 numerant, quae Haeretici verô insuper habebantur à Judaeis
hic nimis longum et inutile foret recensere. Samaritani, tum quôd praeter Deum verum
Quatuor sunt sectae particulares pracipuae : alios colerent, tum quôd inier alios errores,
1° Turcarum, quae auciorem habet Omarum, quos recenset Epiphanius , resurrectionem
unum è primariis Mahumetis discipulis; estque mortuorum minime crederent.
haec secta liberior. 2° Persarum, quamvocant m. Sadducaei nomen traxerunt vel à Sadoc
Imanianam, duclani ab Ali, ejusdem falsi pro- sacerdote, à quo originem ducebant, vel à
phetae allero celebriori discipulo, 5"
Maurorum Sedec, quod Hebraicum vocabulum significat
et Arabum, quae ducem agnoscit quemdam justitiam, quamilliexactissimam profilebantur.
pseudo doctorem nomine Melich, omnium ma- Errabant, teste Josepho, et aliis, quôd nega-
xime superslitiosam, TTartarorum, à quodam rent 1" Providentiam ;
2° spirituum existen-
Odemano profecta, quœ censetur simplicior. tiam ;
3° resurrectionem corporum, unde S.
Omnes tamen dicuni, se convenîre in essen- Lucas Act. 23, 28 : Sadducœi dicunt, inquit,
tialibus Mabumetismi dogmatibus, è quibus non esse resurrectionem, neque angelum, neque
duo haec praecipua esse aiunt, quôd detur unus spiritmi; 4°animarum immortalitatem, adeô-
solùm Deus verus, et quoi Mahomet sil ipsius que illarum post mortem praemia rel suppli-
proplieta. cia; 5"'iuxta aliquos, omnes traditiones re-
25 EARUM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS. 26
spuebant; quin et omnes Scripturae libres, Pharisaeorum erroribus esset remotissimus.
excepto Pentateucho. Contra hos creditur V. Esseni, sive Essaei, quorum ignoratur ori-
scriptus fuisse liber Sapientiae. go, dicti sunt, quasi sancii et pii, eô quôd vi-
IV, Pharisœi iiomen traxêre à voce Hebraeâ tam religiosiorem profiterentur : divilias enim
paras, explicationem vel doctionem ; vol phares, contemnebani, bona tantùm in communi pos-
divisionem ac separationem, indicanie quia legis sidentes; societaiis in se leges inviolatas ser-
doctores esse volebant, subliraioreraque ejus- vabant; à conjugiis et omnium volupiatum usu
deni doctrinani, ac observantiamaccuratiorem abstinebant, uti testatur Josepbus; alienos ta-
exteriùs affectabant, quâ se ab aliis sectîs dis- men fdios adoptabant, quos suis legitous im-
tinguebant; unde Pharisaeus ille evangelicus: buebant : unde Plinius 1. S, cap. 17, scribit,
A'on s«m, inquiebat, sicut cœteri komimm, Luc. gentem fuisse à plurimis seculis absque con-
i8, 12. Cœpêre, teste S. Hieronymo, in c. 8 jugio et sexuura commixtione subsislenlem :

Isa. paulô ante adventum Messiae, cnjus aevo Incredibile dictu, inquit, gens œterna est, in qm
magnam sibi apud populum famam compara- nemo nascitur.

bant crebris jejuniis, prolixis oralionibus, lar- Coeterùm ab erroribus iramunes non erant.
gis eleemosynis, exaciâque decimarum solu- Nam 1°, ut tradit Josepbus, fatum adstruebant;
tione. Yerùm exteriora haec opéra ostentatio- 2° de animarum statu post morlem feré cum
nis, ac vanae apud plebem gloriae captandae eihnicis senliebant, probas ad camposEIysios,
causa exercebant; reipsà superbi, avari, hy- improbas ad regnum Plutonis migrare creden-
pocritœ ; idcircô à divino Salvatore ssepiùs re- tes; 3° à caeteris Judaeis schismate erant divisi:
prehensi , ac sepulcris dealbatis comparati. unde nec in lemplo sacriflcabant ; tum ne, ut
Errabant insuper 1° quôd legem Mosaicam aiebanl, aliorum hominum minus proborum
perversis expositionibus, et confictis humanis consoriio contaminareniur; lùm quôd dice-
tradiiionibus corrumperent, eam nunc nimium rent, se caeremoniis sanctioribus uti. Christo
alleviando, uti cùm docebant, concupiscen- tamen favebant prae Pharisaeis et Sadducaeis,
tiam internara non esse peccatum ; odio haberi qui acerrimè illum prosequebantur.
posse inimicum, etc.; nunc nimiùm aggra- Omilto sectas alias Judaeorum antiquas mi-
vando : quapropter Christus ipsis exprobrat : nus célèbres l°Nazaraeorum, quireji-
: veluti
Irritum fecistis mandatum Dei propter traiitio- ciebant Pentaleuchura et sacrificia, carnlsque
nem vestram: et iterùm de illis : AUigant, in- usu prorsùs abstinebant. 2° Hemerobaptista-
quit, onera gravia, et importabilia, et impomint rum, ita nuncupalorum, quôd quotidiè bapti-
in humeros hominum, digito autem suo nolunt ea zarentur; rati, non posse hominem vivere,
movere. Matth. 5, v. 6, et 23, v. 4. 2° Praeter nisi singulisdiebus in aquâ mergerelur, alque
varias superstitiones, quibus erant addicti, sic abluerelur et sanctiflcaretur 3° Galilaeorum, .

astrologiam judiciariam praecîpuè colebant, qui sub Christi lempora exorii , dicebant non
fatumque inducebant, quod tamen cum homi- licere Judaeis, tanquàm populo lideli, divino
nis liberiate conciliare satagebant. culiui addicto, subcsse Caesari genlili et idolo-
5° Metempsychosin, sallem bonorum, admit- latrae, eique (ribuium dare. Unde Christus et
tebant, ex quo errore ortum duxêre illi ser- Apostoli, veluti Galilaei, ejus erroris falsô insi-
mones, quibus alii Christum dicebani esse mulati sunt ; et divinus Servator à Pharisaeis,
Joannera Baptistam, alii autem Eliani, alii Je- tenlandi causa, inlerrogatus, licerelne censum
remiam, aut unum ex prophetis; quia nenipe dare Cœsari, an non, Mailh. 22, slatim asseruit,
putabant, animam alicujus ex illis in Cbrislum ut omnem illius erroris suspicionem à se,
transmigrasse. suisque amoliretur. 4° Herodianorum qui
,

Caetcrùm existentiam spirituum, animarum Herodem Ascalonitam dicunlur pro Messiâ ha-
immortalitatem, earumque post mortera prae- buisse, eô quôd in ipso, velut alienigenâ, ut-
miaet supplicia, necnon corporum resurreciio- pote Idumœo Judaiorum regem declarato
,

nem contra Sadducaeos agnoscebant; unde cen- defecisset sceptrum de Judâ, et dux de fetnore
sebatur haec secta purior et nobilior; alque in ejus, quod erat signum adventùs Messiae juxla
tanium S. Paulus gloriatur, se fuisse, iniôadhuc propheiiam Jacobi, Gènes, 49,10.;Quôdpravis
esse Pharisaeum, nempe quoad illa vera dogmata imbuli essent dogmatibus, liquet ex eo quôd
cum Cliristi fide congruentia, quae Pbarisaei tue- Christus monuerit, esse cavendum à fermento
banlur contra Sadducaeos , à quibus Apostolus Herodianorum. Quaenam autem isla dogmata
distînguere se volebat, etsiab ipsorum eiiam fuerint, non satis constat.
37 DE PRyEClPUIS SECTIS 28

VI. Abrogalâ posi Chrisli mortem lege Mo- sam, cœperunlimpugnare ; ejusque deirectare

saicâ, capilalis et comnmnis Judaeorum error aucloriiaiem.

est, quod negent Messiam adhuc vcnisse, il- II. Spec aiim ad baeresin viam sternit prae-

luinqiie esse Jesum ISazarcniini, quem crucili- posterus noviiaiis amor, et vanus omnia ad

xerunt, ac ipsum Deum esse. Suni lanien inter crisin immodicam ac efirenem revocandi pru-
illos eiiamnuiu particulares quaedam sectae, ac ritus , propullulans feré ex pravà aeraulatione,

praesertini Kirailarum, qui Scripiurae soli ad- ac cupidine supra vulgus eminendi, etaliquam

haerent, et Ral)baniiarum, qui siinul sequunlur reconditae mogis docirinae lamam prae aliis

tradiliones Rabbiiioruiu, coiiiprehensas in li- aucupandi, Deiiique, quod S. Hieronymus

bre quem Talmud appeilani, id est, Discipli- exeiijplis aiiaii suae vel coaevis, vel anterioribus

nam, quia continet jura et caereinonias Judaeo- oslendit, vix ulla haeresis extitit sine feminâ

ruui, constatque duabus parlibus : Prima quae vel adjuirice, vel comité. Has ferè haeresum
dicilur Mischna, et prodiit circa annum aerae origines complexus est Epiphanius, haeresi 76,

clirislianae 188, complectiiur constilutiones et bis verbis : t llaereses omnes pessimo ex eorum,
tradiliones aniiquorum Rabbinorum; altéra, I qui ab iniiio usque ad finem extiterunt, con-

quae dicilur Gemara, coniinet glossas et expo- «silio profeclae sunt; sive illas gloriae cupidi-

siliones ab aliis Rabbinis priori parti velut «tas, aut arroganlia, sive voluptalum libido,

texiui adjecias. Utraque verô referta est plu- ( sive aliorum aemulatio, sive commotio quae-
ribus blasphemiis, fabulis et ineptiis; quapro- « dam animi , aut temeritas impulerit. > Quae
pter non solùm Caibolicis à sacra potestate, praemonuisse juverit, ut nôrint lirones, à qui-
uii jam dicium fuit, sed eiiam ipsis Judaeis à bus syrlibus , vel sirenibus sibi sit declinan-

polilicâ liber iile probibiius fuit. dum, ul triste fidei naufragium securè deviient.
m. Nunc haereses inter ipsos Christianos
Articulus II.
exortas per singiila secula sic recensebo, ut
Sectœ prœcipuœ à temporibus Christi et Aposto- minus famosas, vel cum suis aucloribus jam-
lorum per sîngula secula ad moderna usque pridem sepultas, nec facile hoc aevo suscitan-
tempora deduclœ. das, suis in cineribus obmuiescentes, et ego
l. Notissimuni est omnibus illud Apostoli vel tacilus omninô praeieream, vel nonnisi uuo
oraculum Oportet hœreses
: esse, ut et quiprobali alierove verbulo desigiiem ; alias verô, quoe hâe
smt, manifesti fiant in vobis. Hujus verô aposto- praeserlim œtale caput altiùs exiulerunt, aut
lici effati veritaiem probavit evenlus, quando olim etiam laiiùs grassatae sunt, paulô accu-
nulluni feré à Ciiristi Apostolorumque tempo- ratiùs depingam , eo consilio ut cùm eaedem
ribus seculum lluxit, quo non una vel multi- tolies jugulatîc jampridem bydrse slatis tempo-
plex eliam haeresis exorta si t. rum intervaliisex orco revocalae caput rursùs
Plures autem liarum pesiium fontes de- attollant, silque ea moUeruorum eliam nova-
texêre SS. Patres ;
quorum praecipui censerl torum in eruderandis anliquis praecursorum
possuni : Primùm, ab iiiiiio nascentis Eccle- suorumerroribus, quantùmvisabsonis, effrenis
siae, gentilismi reliquiae in neoconversis plu- licentia, vix ut ulla sit istuum pestium ,
quam
ribus supersiites; ileni philosophorum elhni- hinc inde revehere in orbem non sint nioliti;
corum placita nondùm depuraia, quae nonnuUi pariter intelligani lirones, quibus è lacunisisia

fidei verilalibus, quibus reipsà adversabaniur, mephiiis hauriaiur, eôque vehcmentiùs eajoa

in speciem per sophismala conciliare conten- exhorrescant, quô ceriiùs noverint quanlas
debant, aut potiùs fidem et Religionem chri- jam olim strages in orbe ediderit.
Stianam ad illa accommodare. Deinde univer- Ad exiremum nonnihil de vilâ et moribus
sim superbia, quae omnes penè haeresum au- eorum dicendum operae pretium esse duxi, qui
ctores stimulavit, ut, cùm vel in proprio sensu fiierunt primarii errorum architecii, haere-
abundarent, saperentque ultra quàm oporlet sumque fabricatores; ut ex bis quoque lector

sapere ad sobrietalem, nec reprehendi se, er- intelligat quanti illorum facienda sit doctriua,

rorisve coargui patienter ferrent, ejusmodi quorum mores fuêre tam corrupii ; et vel inde

errori pertinaciam adjunxêre; aut, cùm quem- prudenter aestimet, credine possit, quôd Chri-
piam ecclesiastici honoris gradura , suis licet slus homines tôt flagiiiis conspurcaios mittere
meritis aliiorem, ambiliosé prensarent, ab eo voluerit ad reformandam Ecolesiam sponsam
repulsi, vindictaeque aestu abrepti, ore simul suam, ut illam exhiber et ipse sibi gloriosam....

et calamo Ecclesiam, velut illius repulsae eau

uu non liabentem maculam , aut rugani , aut aliquid
89 EARLM AUCTORIBUS , FATIS AC EXPUGNATORIBUS. 50
hujusmodi, sed ut sii sancla et immaculala, Eph. mentum.Verùm à S. Petrohis verbis, ceu ana-
5, V, 27. ihemale percussus: Pecunia tua tecum sit inper-
ditionem,quoniam domun Dei existimâsti pecuniâ
nCBESES EXORT/E SEGULO PRIMO.
possidere, magicas artes repetiit, et alios impiis-
C\PU\RNAITiC.
simos fœdissiniosque errorcs spargore cœpit.
Prima haeresis, Augustino leste in psal. 5, 11. Primo, se esse magnam virtutem Dei,
exoria est inter Chrisli discipulos, occasione imô Deum ipsnni qui in Samariâ apparuerit
,

hujus effati Joan. 6, 25 : IShi manducaveritis ut Pater, in Juda;à ut Filius, in genlibus ut

carnem Filii hominis, et biberitis ejus sanguinem, Spiritus sanctus, quâ insaniâ facem praeiulit
non habebitis vilain in vobis, etc., quod, cfira Sabellio ad negandam realem Personarum in
audissent multi ex discipulis Captiarnaiiis, ac Deo Trinitatem. Secundo, Christum verè non
perverse ista verba inierpreiarentur : Durus venisse nec realiter esse passum sed solùra
, ,

est, dixerunt, hic sermo, et quis poterit eum au- apparenter. Teriiô, vagam quamdam mulier-
dire? Et, quamvis divinus Salvator, qui eorum culam nalione Tyriam, nomine Helenam, cum
corda nôrat, sensuin islorum verborum recon- quâ clam omni se lii)idinum génère polluebat,
ditum exponeret, tamen ex hoc multi discipido- jam blasphemabat esse Spiritum sanctum, jam
rum ejus abierunt rétro; et jam non cum ilio am- fabulabalur esse Minervam sub hujus si- , et

bulabant. Hos, et in iis Capharnailarum pro- mulacro suis discipulis praebebat adorandam
nepotes hujus seculi novatores, imô hsereticos sicut se ipsum sub simulacro Jovis. Quarto ,

quoscumque confutavit, modunique se dociles mundum aiebai non fuisse conditum à Deo
Christo, ejusque Ecclesi* praebendi etiocuit sed ab angelis ,
quos per Helenam , primam
ipse Apostoloruni princeps, quando Christo suae mentis conceptionem, ipse creavisset.
mox interroganli : Numquid et vos vullis abire? Quinte» , legem dicebat non à Deo, sed à sini-
tanquàm caput, omnium nomine, reposuit: strâ quâdam inlelligeniià lalam fuisse ; qua-
Domine, ad quem ibimus? verba vitœ œternœ propter reverà duos deos fingebat , unum ma-
habes; et nos credidimus, et cognovimus, quia tu lum, auctorem legis ; alterum bonum, à quo se
es Christus Filius Dei. Quâ proraplâ confessione descendisse alTirmabat, ut à deo malo homines
docuit Peirus, fidei mysteria non esse superbâ liberaret;sicque!\îanich3eis,aliisqueChrislianis
curiosiiate examinanda ; sed, Deo loquente, poIylheispraeludebal.Sexiô, omni sublatâlege,
humili fide suscipienda, etiamsi intellectu non ac bonis operibus eliminatis , velut minime
coniprehensa, siculi nec Peirus tune myste- necessariis, amplam suis cultoribus ad omne
rium illud comprehendebat. Quapropter S. scelus impunè palrandum viam aperiebat ;

Auguslinus, relatis Pétri verbis : < Intendite, specialim verô indifferentem feminarum usum
« obsecramus vos , inquit, et parvuli discite perraitlebat. Sepiimô negabat carnis resurre-
cpietatem. Numquid jam Petrus inteUJgebat ctionem cum Sadducaeis,metempsychosin verô
isecretum illius sermonis Domini? nondùm cum Pyihagoricis adstruebat, verosimiliter ut
«intelligebat; sed bona esse verba, qua non novam quam somniârat de suâ Helenâ fabulam
« intelligebat, piè credebat. Ergo si durus est firmaret, quam dicebat in varia Riuliebria cor-
«sermo, et nondùm inlelleclus, durus sit im- pora.acspeciallmfamos.'fiilliusïIelenîeTrojanae
< pio, tibi auiem pielale moUiatur, » etc. corpus transmigrasse, ut adversanlium sibi an-
gelorum insidiasdeclinaret; seque idcircô, sto-
SIMONIÀNI.
lidus nequam aiebat, velut pastorem bonum in
I. Post Salvatoris in cœlos ascensum, primus terras descendisse, ut ovem banc errabundam
qui haeresis peslem in orbem invexit, teste Epi- inquireret, atque in cœlum reduceret.
phanie , fuit Simon Magus circa annum Chrisli m. Postquàm hos errores per varias orbis
98, cujus menlio habetur in Aciis Apostolorum partes cîrcumtulisset , multisque faisis signis,
c. 8. Is, ut ibid. perhibetur, è Samariâ oriun- ope daemonum perpetraiis, persuadere sluduis-
dus, cura antea magus fuissel, seducens gen- set tandem Romam venit ubi cùm
, eorum- , ,

tem Samariae,postea verô à Philippo baptizatus dem ope, in cœlos evolare tentaret, quô se
videret Spiritum sanctum in eos quibus manus verum Deum probaret, precibus S. Pétri prai-
Imponebant Aposioli, illabi, oblatâ pecuniâ ceps ruit , et confraclis ossibus , animam
volait ab Apostolis potestatem emere similiier exhalans ad inferna descendit.
conferendi Spiritum sanctum ,
quo facto labis, IV. Simonis discipuli , vel successores fuêre
ab ipso dictse Simoniacae, primum jccit funda- 1 postea Menander, à quo Menandriani ; Saturni-
31 DE PRJICIPUIS SECTIS, 32

nn?. à quo Saiurniani ; et Basilides, à quo Basili- miracula tribuisse. Addebat, Christo in cœlum
diani, qui inagistri sui blaspheniias, iinpietates reverso, solum Jesum passum acmortuumesse ;

acinsanias, vel alias haud absimiles propagà- quem aliqui ex ipsius discipulis postmodùm
runt, liovisquc adauxerunt, quasmiiiùs ulilc dixère, nondùm resurrexisse, et priùs rcsurre-

videlur hic vel repeiiisse, vel commémorasse. clurum cum aliis in commun! resurrectione.

PSEUDOAPOSTOLI. EBIONITJE.

laier primes liujus secuii haereiicos niime- I. Ebionilse, seu Ebionaei sic appellati, vel,
raiilurciiamPseudoaposloli, seu, ul Scriptura ut quidam censent, non à quâdam singulari

loquilur, quidam de hœresi Pharisœorum ,

qui personâ, sed ab ipsâ etymologiâ nominisEbion,
crcdiderunt ; sed ita Evangeliura Chrisli re- quod Hebraicè idem sénat ac pauperem eô ,

cipiebant, ut intérim observaiionem legis quôd minus humililer de Christo sentirent ;

aniiquae, praecipuè circumcisiouis necessariam communiùs et probabiliùs alii, ab Ebione

vel, ut

esse conleiiderent. Contra hos primum Apo- quodam ejus sectae auctore, Apostolis coaevo,
stolorum concilium Hierosolymis fuiihabitum. qui, Epiphanie leste, circa annum Chrisli 70

IIoc in crrore fuère alii , dicti spécial! noniine sequentes erreres decuit :

Nazareni, quos, cùmGalatiaeS. Paulus invenis- 1° Chrisium esse purum hominem ex Jose-
set , anathemate feriit. ph! et Mariae concubilu, more hominum alio-

rum, progenilum; nonnuUi tamen ejus discî-

NICOLAIT^.
puli pestea dixerunt, ex virgine naium, sed
Pc bis aporla fit nienlio in Apocalypsi c. 2, eliam anie banc nativiiatem haud exiitisse;
V. 15; niagisirura , à quo noraen accepère, 2° Circumcisionem et alla legalia posl Chrisium
habuerunl , teste S. Irenaeo , A7co/aum , ex adhuc esse servanda, Ebieniiae conlendebant;
septcm qui primi ad diaconium ab Apostolis 3" Virginiiatem à suis cœtibus repellebant,
ordinati sunt. Dubitatur lamen an ipse haeresin qui eliam propriùs aliorum haerelicorum ge-

banc docuerit , ut plures è SS. Palribus sen- nius fuit; 4° Uxorum pluralitatem permitiebant.
tiunt apud Golti : an verô ex aliquo Nicolai S. Hieronymus , de Script, eccles., dicii quôd
facto , in pravura sensiini detorto , haeresin S. Joannes Evangelium suum scripserit c ad-
condeiidi sub ejus noraine occasionem alii i versus maxime lune Ebioniiarum dogma con-
sumpserint , ut malunt alii. Caeterùm illi i surgens, quod asseril Christum anle Mariam
crrabant primo, quôd docerent, mundum non t non fuisse. »

esse facium à Deo , sed à quibusdam princi pi- II. Narrai quoque Epiphanius, quôd idem
bus quos expriuiebant nomiaibus barbaris ac Aposlolus, cùm ad balneum accedens audisset
horrendis, quibus lerrorem suis auditoribus Ebionem ibi adesse , ingemiscens suis comili-
incuterenl; secundo indiflerentem feminarum bus dixeril : Properate, fratres, abeamus fiinc,

usum indulgebant ; unde tertio docebant ne balnea concidant, et cum Ebione, qui inltis estj

liccre scortari ;
quarto eliam vesci idolotbytis. ob ejus impietatem obruamur. Id quod S. Poly-

carpus narrai de Cerintho. Fortassè , inquit

CERINTHIANI.
cardinalis Golti, uierque lune eo in balneo fuit.

Nuncupati à Cerintho. Hic ex Judaeo factus

H.ï:RESES SECULl II.
Clirislianus , cura Baptismo circumcisionem
G.NOSTICI.
velut ad salulem necessariam , volens esse

jungendam , varias contra Chrisli discipulos I. Sic dicti fuêre à rerum omnium pwai,
exciiavii conteniiones tum Hierosolymis , tum sive scienliâ, quam sibi prai caeteris superbe

Antiochiae et alibi, leste Epiphanie. Capitalis arrogabant. Eorumauctorpraecipuus, ut com-

auicm ipsius error (ut reliques, qui dubiè ipsi muniùs censetur, fuit quidam Carpocraies,
vel Carpecras nomine, à quo eliam dicti Car-
tribuuntur, vel ab ejus deinde discipulis addili
sunt praelermiltam) in ce stetil ,
quôd Jcsum pocratiani; propagalrix verôMarcellina mulier,
,

à Christo dislingueret, diceretque, illum non quse illam haeresin papae Aniceti tempère Ro-

de virgine, sed de nniliere, marito.'i commercie mam invexil, multosque ibi seduxit, lesle Epi-

intercedenle, coneeplum ac natuia esse; Chri- phanie.

sium verô, seu Spiritum sanctum sub columbae II. Delirabani autem praecipuè in sequenii-

specie in eum descendisse, eique sanctiiatem bus capitibus :

et vim eam aliis commuaicandi , patraadique r Puos adfluitebant deos, unum quem Bar-
55 EARUM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS. 34
belo vocabant, atque in siipremo cœlo colloca- modi se Valentiniani omnes esse credebant,
bani; et liunc palrem uiiiversorum ipsiusque tribuebai animam suà naiurâ bonam, et nullis
Chrisli, qui ad nos descendit, esse dicebant, sceleribus, quae impunè ipsi licerent, contami-
Altcrum , quem in sepiimo cœlo ponebant nandam ; alque ideô ejus generis bomincm ali-

eiSabaolh vocabant, faciebanique creatorem quando resurrecturum aiebat, sed cuin alio
cœloruni qui sub ipso sunt, ac mundi hujus corpore, nempe spirituali , et certô snivandum.
inferioris. 2° Dicebant mundum non esse fac- Alteri generi tribuebat animam boni malique
tum à Dco, sed ab anp[elis. 3° Carpocrates capacem, et pro di versa vivendi ratione salvari,
Cliristumaiebat quidem verè fuisse bominein, damnarive posse contendebat. Postremo deni-
sed purum, instar aiioruni progenitum ; cujus que generi animam naturà malam inesse aiebat,
anima tamen, priiisquàm in corpus imniitiere- et ad exitium condiium esse asserebat eâ ra-
tur, fuerit cuni Pâtre ingenilo, et omni ab illo tione, ut cnm corpore simul et anima inieriret.
scientià ac virtule exornata. Alii verô Gnostici 3" Doccbat propier mcdii generis bomines
conlendebant, Cbrisluni non esse ex Maria na- Cbristum à Paire, id est, à Prol'iiiulo missum
tum, sed pcr illara ostensum, ethinc S. Dei ge- esse, sed spiriiale vei cœlesle corpus secum at
nitricem ludibrio habebant; ipsumverô Chri- tulisse; adeôque nihil sumpsissc de Virgine
sturanonhaberecarnem,nisiapparenterlaIem. M.iriâ ; sed per iilam, tanquàm per rivum, aiit
4" Duas in liomine animas fingebant, alleram fisliilam transisse.

bonamet ratione praeditani; alteram malam et Omilto plura ejusmodi deliria; Yalentinia-
raiionis expertem; illamque, non item istamvo- nosTertullianusacrilerimpugnavit;elZachaeus
lebant esse de Deisubstantiâ. 5° Metempsycho- Cacsariens. Ep, anathemale feriit. Primarius
sin admittebani; carnis verô resurrectionem ac Valenlini discipulus ac successor fuit Sccun-
judicium futurum negabant. 6° Licitum esse dus, à quo Secundiani nomen liabent. Is ma-
dicebant Christiano ad vitanda tormenta Chri- gistri errores dunlaxat ampliavit , excogitaià
stum abnegare, etidola colère. 7° Jejuniaetcasii- nova yEonum série ac naturâ.
tatem aversabantur. Horrenda sunt, quae dene-
MARCIONIT/E, ClC.
fandiseorum turpitudinibus scribitS. Epipba-
nius. MarcionitaeàMarcione, Appellilaeab Appelle,
Cerdoniani àCerdone quodam appellati, Mani-
VALENTINIANl.
chaeis praeluserunt, dîim duo rerum principia
I. AValentinoquodani, cujus patriastirpsque duosqne deos slatuerunt, unum bonum, alie-
ignorantur. Is, cùm ingenio et eloquentiâ emi- rum malum ; iilum Cbristi patrem, hune legis, ac
neret, et hinc spem episcopatùs concepisset, propiietarum auctorem. Hune errorem adopta
alter verô ipsi praelatus fuisset, indignatione runiTatiani, dicti eiiam Encratitae, seu conti-
spiriiuque vindictae accensus, Ecclesiam oppu- nentes, quôd ànuptiis dicerent esse a])slinen-
gnare cœpit, uii testatur TerluUianus, 1. cont. dum, neque carne vinoqueuterentur, quae aie-
Valent., c. 4. Erroresprimîina spargere occulté bant prolluxisse à principio malo unde et in :

cœpit in ^gypto; deinde sub Hygino papa ipso Missa» sacrificio aquam solùm adhibebant
Romamprofectus, initio speciempietatispraese sine vino.
tulit;ium inter fidèles eosdemerroresclamdisse-
MONTANIST^-
minavit; tandem detectus, et Româpulsus,Cy-
prumque delatus, animura oraninô depravavit. Nomen traxêre à Monlano, in provinciâ
II. Errcrum ac deliriorum summarium bis Phrygiae, ex parentibus gentilibus orto , qui
lerè capitibus praecipuis absolvebatur : i* Duo adjunctis duabus mulicrculis Priscillû et Maxi-
statuebat prima principia: Profundum, et millâ , quas velut prophetissas vendilabat
Silentium , sive Chaos , velut primos duos i" docuit in seipsum basque feminas Spiritum
deos, quorum alterura masculum, alterum S. majori plenitudine descendisse, quàm in
feminam dicebat ; atque ex his duobus, velut ipsos Apostolos; et bine Spiritum S. se appel-
ex conjugio, seu immédiate, seu médiate pro- labat, imô Deum Palrem ; ex quo videlur for-
cessisse iEonas triginta, è quibus IS mares, san in suspicionem venisse , quôd et persona-
totidem feminas. 2" Triplex fingebathominum rum in deitale trinitatem suslulerit, et seipsum
genus, pneumaticum, seu spirituale; psychi- deum esse finxerit; quod tamen phires vocant
cum, seu animale ; et byginum aut choicum, in dubium. 2" JNegabat in Ecclesià dari po-
geu materiale. Primo hominum generi, cujus- lestatem rcmiltendi peccata quaedam graviora,
35 DE PRiECIPUIS SECTIS 56
post baptismum coramissa, velut adulterium, pluribus pontificibus fuerit toleratus; postmo-
lioraiciiliiun, lapsum in idololairiani et alla si- dùm lamen, cùm quidam, evulgare cœpîssent,
niilia ; adeôque pro eorum reiiiissione Deum eu m morem eliam de praecepto divino esse
duntaxat esse exoranduin. 3° Secundas nup- retinendum, atque in hoc observandam legem
tias illicilas esse proclamabat, et pro fornica- Mosaicam etiam à Christianis, coniroversia haec
tionibus habebat. Ex adverso malrinioninm dis- merae disciplinae et rilûs esse desiit, et ad
solvi posse aiebat. 4° Negabat esse licitum fuiei dogma cœpil perlinere, ut idem emiiien-
Chrislianis, fugani capere in quàcumque per- tissimus ibidem animadverit. Hinc Victor papa
secutione. 5° Nova jejunia praedicabat, tan- circa annum 198 instituit , ut pascha ab
quàm jure divino prsescripta. omnibus Christianis celebrarelur, non decimâ
Secia haec, propier eam quam ejus asseclae quarlà lunà, quocumque hebdomadae die oc-
prae se ferebant vilae severiiatem ,
primùm in currisset more Judaeorum, sed die Dominico
aesliinatione liabita à muliis, tandem, fraude decimam quartara lunam, et aequinociium
détecta, damnaia fuit tuin in Asià et Graeciâ ab vernale immédiate sequenie, proutab Apostolis
episcopis, tuio à ZephirlnoetAniceloPP,, tum iradiium erat, et observabat Ecclesia Romana.
in concilio Conslaniinopol. I, can. 7. Cùm tamen nondùm acquiescèrent raulti

Orientales episcopi, hoc ipsum definitum ac

TERTULLIANIST^.
statutum fuit in concilio INicaeno I, eam ob con-
,
Dicti à Tertulliano, Carthaginensi presby- troversiam, inter caeleras causas, convocato,
tero, viro acris et vehemeniis ingenii, teste ut lestatur Eusebius, 1, 3 de Vitâ Constant.
S. Hieronymo, primoque post Victorem et c. 5, et ipse Constantinus M. in Epistolâ suâ,
Âpotlonium Latinorura scriplore ; qui, post- quâ œcuraenicum hoc decretum Ecclesiis no-
quàm contra Monianistas slrenuè pugnâsset, tum fecit; in quâ simui prudentissimas ra-
seu invidiae adversùs Victorem genlilernsuum, tiones enumerat, qnibus moli fuêre Patres
in poniificaiu sibi prselatum, stimulis agiiatus, concilii ad illud concipiendum. Jure proinde
seu auslerae indolis inipulsu, falsâque severio- miremur posse cuipiam sincère Catholico in
ris disciplinae quam Montanus prae se ferebat nieniem venire, ui interrogel iCur in : re,
specie, atque eliam somniis Priscillae ac Maxi- cquae instiiuti merè humani est, tantoperè
mi lise delusus, illorum errores adoplavit, et «colluctentur Christiani? Quid luna plena
novis adauxit. f œquinociialis ad rem faciet? Quid Pascha
Nam docuit 1° angelos esse corpora tenuia < instar Nativilalis Dorainicae celebramus lixo die
ac subiilia ; animam quoque nostram, licet ( mensis martii? Ad quid tanta varietas in cal-
inimortalem, corporeara taraen esse, eamque ( culo temporis ecclesiasiici, ut raox citiùs,
crescere, adolescere, cibos desiderare, et in imox seriùs Pascha et Pentecostes habeatur? »

caeleris cum corpore convenire ; unde illi tri- Princ. p. J. P. E. c. 1, n. 14,

buebat longitudinem, latitudinem, sublimita-
tem, effigiem, sexura, habiium, terminum, ut
H^RESES SECULI III.

corpori. 2° Teste S. Augustino, dicebat, ani- NOVATIANI.

mas sceieratorum hominum post mortem con- Nomen hoc adepti primùm à Novato, tum
verti in daemones. Errores alii illi tribuuntur eliam à Novatiano, illo Carthaginensi , hoc
à quibusdam, à quibus illum purgant alii ; bine Romano presbyiero ;
postmodîim Caiharos ipsi
eos prsBtermiito. se, id est, mundos et puros, superbe appellâ-
runt. Porrô Novatus, uti génère humili obscu-
QDARTODECIMANI.
roque progenilus eral, ita impietate, avariiià,
Sic idcircô fuerunt appellati, quôd pascha à turbulentiâ insignls, utpote qui proprio pa-
Christianis siniul cura Judaeis vellent esse ce- renti famé exilncio ne sepuliuram quidem de-
lebrandimi quarlâ decimâ lunà mensis martii, dit ; inipaclo in praegnantis, quam primùm
quocumque seplimanœ die illa incideret. Auc- duxeral, uxoris ulerum caice, aborlum eidem
lor, vel auctores hujiis sectae sunt incerti : causavit; nec viduarum, nec pupillorura, ac ne
fautor verô fuit Polycraies Ephesiorum epis- ipsius Ecclesiae bonis pepercit ; denique exitio-
copus. Quanquàm aulem videretur ab initio sas inler fratres discordias excitavit, quae
esse coniroversia de solo ritu et disciplina, ut omnia lestatur S, Cyprianus, ipsius episcopus,
observât Gotti, c. 25, n. 4, et bine ille mes Ep. 40, ad Corn, Quapropler damnandus in
pascha celebrandi in Aslanorum Ecclesiis à concilio Africano, quod lamen ingruens per-

I
 37 EARUM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPUCNATORIBUS 38
secntio Impedivit, Romam profugns, snpremam aliter unitatem person» in Deo tnebatur,
ibidem cailiedrani post Fabianum sibi, vel cui- quàm Sabellius, et ita quidem, ut non cogere-
piam ex suis, asserere molitus est; qnâ spe tur admittere, Patrem fuisse passum. Tandem
pereleciionem Corneliiponlincisdojecius, pri- in synodo Anliocbenâ propter haeresin et mo-
niiim schisina corilra illtim incœpit. Ad quod res episcopo indignos à fidelium communione
invenit paralurii Novaliaiiuni, çieniiliiim paren- abscissus, et episcopali sede dojectus fuit.
lum superslitionibus ab infaniià imbutum, Sabelliana pesiis diciiur aetaie nosirâ susciiaia
exinde tamen, ciim gravi(er decumberet, in in Angliâ à quibusdam apud Golti, c. 37 v.
1,
Jecto utcumr(ue baptizaluni; qui, cùm philo- n. iO, sicut Samosetanam suscitârunt Soci-
sophicis, sioicorum tamen, ut ferlur, discipli- niani, de quibus inlra.

nis excuiius, editisque etiam libris ecclesiasti-

ORIGENIST/E.
cis, ut perhibet S. Hier., de Script. Eccles.,
clarus exlilerit, reclamante tamen clero, pres- I.Duplicisgeneris recensentur. Utrumqueab
byler effecius, pontificaium eiiam am])iit. Origene, sed diverse : uno obscuro et ignolo,
Hi fuère sequeniiura errorum dissemina- quiGnosiicorum fœdilatesarripuit ac promo-
lores 1° lis qui à fide defecerant, vel in alia vit, de quibus nil ampliùs atiinet dicere;
: altero
crimina, sallem graviora, veluti adulterium, percelebri, Alexandrise nato.qni cl Adumanihis

homicidium, eic, post Baplismura lapsi erant, fuit cognominatus, sive propter adamaniinam
spem omnem veniae eripiebant, saltem obti- quam in prima et medià œtate prae se tulit

nendae ab Ecclesià ; cui proinde poiestatem lidei constantiam, sive propter infraclum in
ejusmodi peccatis veniam indulgendi denega- Scripturis sacris legendis, librisque scribendis

bant. 2° Accedentes ac redeuntes ad suam studium aciaborem, unde et Synctates sive

seclam iieraiô bapiizabant, exisUmantes bapti- Lu'cubrator etiam appellatus; et acumine ingenii
smum extra illam coilalum, esse irritum. Cae- ac eloqiieniià lalis habitus inter Graecos,qualis
terùm ConOrniationis sacraroentum penitùs Terlullianus inter Latinos.Is, posiquàm adbùc

negbgebant. 5" Martyres eorumque reliquias puer tam ardenii ilagrâsset desiderio marlyrii,
coiiiemnebant. Demùin cum Montanistis se- ut, ne ad iliud ulirô se sisleret, per vim à

cundas nuptias damnabant. matre domi deiineii debuerit , posimodùm,

pâtre istà laureà coronalo, sacerdos effectus,
SABELLUM.
cùm plures alios ad illam carpendam inslru-

ASabeilio, ex Africâ vel Lybiâ oriundo, juxla xisset atque animâsset, imo ipse sub Decii
quosdam , et vel episcopo Ptolemaidis , vel persecuiione in vincula conjectus, acerbissi-
presbytère Constantin. Is novam baeresin non mos cruciatus pertulisset . ad extremum for-
tam primus excogiiavit, quàm à Praxeà, Mon- midabile imbeciliitaiis humanae posteris exem-

tani priùs asseclà ,

poslea desertore, alioque plum reliquit, dîim in sequentes exitiales er-

quopiam Noeto acceptani propagavit , docens rores prolapsus est.

esse in Dec unam duntaxat reipsà personam II. Error primus fuit circa creationem
et
sicut et unam naturam, licet secundùm tri- naturam animarnm.Fingebatenim, ut refert S.
plicem notionem tribus nominibus expressam ;
Thomas, 1 p., q. 47, a. 2, 0, quôd Deus primo
unde et Sabeillani diceijant, Patrem quoque in creârii rationales creaturas omnes aequales;
Chrislopassum fui?se, quapropter etiam appel- eas verô, quae ex libero arbitrio magis vel mi-

laii fuêre Patnpassiani. Damnaii sunt in concilio nus ad Deum conversae fuerant , ad diverses
Constantinop. I. angelerum ordines pro meritorum diversitaie
Sabellii haeresin deinde adoptàrunt tum fuisse premetas ; illas quae à Dee sese averte-
Photinus natione Galata, dein in Pannoniâ epi- runt diversis corporibus fuisse alligaïas, et
scopus , qui et Christo cum Ebione , divinita- animas evasisse, corpori magis vel minus im-
tem deiraxit ; demùm idcircô episcopaiu pul- perfecte, pro diversilale demerllorum, velut

sus , tum Paulus à natali urbe Samosaiâ dictus carceri inclusas. Ex quibus ulieriùs delirabat

Samosatenus, vel Samosatensis , episcopus animam etiam Chrisli, anteqiiàm corpori uni-
Antiochenus , homo fasiu et arrogantià supra retur, praeextitisse; item solem, lunam etastra
modum elaïus, utpote qui inter cœiera ange- animatas quasdam virlutes esse, ut testatur S.
lum se c cœlo delapsum proedicari à suis pa- Aiigust., 1. 4 de Civ. c. 23. Error alter fuit
liebaïur, psalmosque in suî laudem à mulier- circa corporum resurrectionem ,
quam equi-

culis in Ecclesià decantari. Cœierùm paulô dcra admittebal , sed aiebat illa non surreciur^
39 D E PR ^CIPUIS SECTIS 40

modo, sed orbicularis fîgurae neque

rectae, ut ;
promisit , aegrotanti filio sanitalem ex arcanis
cum sanguine et memhris, quse habent modo, suis llbris à se restitutum iri. Verùm eo, post
quia pro illo staiii liaud servituris, sed subtilia porrecia medicamenta,inter impostoris manus
et aerea esse futura. Error tertius erat circa exslincto, à rege in vincula conjectus, corru-
staium animarum post hanc vitam. Prseter- ptis pecunià custodibus, fugâ poslmodùm ela-
quàni enim quôd negaret, damnaiorum animas psus est in Mesopotamiam ; ubi, adlectis sibi
quidpiam pati ab igné corporeo, insuper ne- duodecim quibusdam virginibus,
discipulis et
gabai illorum, daemonumve ipsorum pœnas in apostolum se Jesu Christi primùm, tum etiam
aeiernum esse duraturas. Addebat, Christum Spiritum S. esse, blasphemavit. Verùm inde
iierùni crucifigeiidum esse pro dœmonibus. Ad quoque, procurante Archelao episcopo, cedere
exirenium cù usque ileliravit. ut, « sicutpone- compulsus, atque in Persidem redire coactus,
« bat daemones et animas damnatorum quan- iierùm capitur, jussuque régis, detractâ pelle,
I doque à pœnâ liberandas, ita » poneret, • an- vitam infamem pari fine clausit circa annum
< gelos et animas beaiorum quandoque à bea- 278. Reliquit autem inter alla scriptaEpistolam,
< titudine in hujus vitae miserias devolvendas, > quam vocat Fundamenti. Eam egregiè confu-
S. Th., iii Suppl.,q. 90, art. 2, 0. Imô dam- lavitS. Augusiinus. Ejus verô discipuli in va-
natosad hoc quoque seculum rursùs redituros, rias regiones ab ipso raissi (è quorum tribus
ethincadbeatitudinem evocandos, daemones- prsecipuis unus nomine Thomas Evangelium
quein priorem statum et ordinemrestituendos. conscripsit, quod Thomae Apostolo falsô aitri-
III. Damnata fuit Origenis doctrina primùm butum luit), magistri suosque errores latissimè
in synodo Alexandrinâ, sub antistite Théophi- et citissimè per Africam , Asiam, magnamque
le; eoque urgente in synodo, Cypri à S. Epi- Europae partem, Hispaniam praesertim ac Gal-
phanio, Salaminae episcopo, congregatâ. Deinde liam propagârunt. Sunt autem errores isli

ab Anastasio papa reprobata. Deraùm in con- praecipué sequentes :

cilio Constantinopolitano seu synodo quintâ m. 1° Statuebant Manichaei duo principia

profligata cum auctore suo, qui obiit anno 256, opposita, etquidem aeterna, immortalia, ab
œtaiis 70. invicem independentia unum Bonum quod :
,

principem lucis et absolutè Deum ac lucem

MANICH^l.
appellabant, omnisque boni dicebant aucto-
I.Hisappellationem dédit Verna quidam, na- rem ; alterum Malum ,
quod principem vel gen-
tione Persa, qui antea Cubricus vocabatur. Is tem tenebrarum , aut principem mundi; Mali-
à viduà, oui famulatus erat, libros quosdam gnum, Materiam vocitabant , et volebant origî-
pestiferos à Saraceno quodam , nomine Scy- nem esse omnis mali, quod malum dicebant
ihiano, homine maleflciorum perito, conscri- esse substantiam quamdam bono adversantem.
plos, haereditaie acceperat, è quibus errores Porrô Deum faciebant corporeum , finitum et
hausii pesiilentissimos. Hos cûm disseminare divisibilem , cùm eum certis regionibus cir-
primùm cœpisset, ut memoriam antiquae ser- cumscriberent , aliis verô principium malum,
vitutis deleret, Cubricî nonien abjecit, et vo- et omnia bona vellent effici ex illius , omnia
cari voluit Mânes, quod vocabulum Persis idem niala ex hujus substantiâ. Insuper Patrem, Fi-
est ac allocutio vel dissertntio, ut se, qualis lium et Spiritum S. quidem admittebant, sed
sibi videbatur , dialecticum alicujus nominis unum Deum dicebant sub tripLci nomine.
vendiiaret. Cùm autem advertissent ejus disci- 2° Carnem aiebant pervenire à malo principio,
puli , Uanen apud Graecos insaniam sonare et esse de ejus substantiâ, Quapropter inprimis
eum, inquit S. August., 1. de Haer. c. -46, ge- negabant, Christum veram carnem habuisse,
minatâ n litierà Mannichseum vocàrunt, quasi ac proinde verè natum ex Virgine, ne inqui-
manna fundentem; se yero M annichœos âp^el- naretur; neque verè passum, crucifixum aut
litârunt, Verùm et illi Manis vel Manichœi,
mortuum dicebant , sed solùm apparenter et
his Manichoeorum Domen adhaesit apud orlho- simiiitudinariè, alque pari solùm modo resur-
doxos. rexisse. Quamobrem et die dominico jejuna-
II. Fata Manis, priusquàm ejus errores exhi- bant, ut osienderent, se in Christi rcsurrectio-
beam , paucis aperio. Cùm impostor ille sua nem veram non credere. Quanquàm et dican-
deliramenta sub initium nullo , vel exiguo tur , eo die jejunium servâsse in honorem
successu disseminaret, ut iis ac sibi conciliaret solis, sicut et feriâ secundà in honorem lunoe,
auctoritalem , regem Persarura adiit , eique quibus culiun^ deferebant, si non lanquàm

:(UfiRARYJi
 41 EARUM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS.
diis, certè tanqùàni Dei sedibus, ad quas animae orbls, vel saltem in sole et lunâ ha])iiare,
purgalae lerebantur. Deindc addebant, Chri- Spiritum sanctum in aère. Thdod., 1. 1 Hser.
sium non ad corpora liberanda, sed ad solas Fab. c. 26.
animas salvandas venisse; et solarum anima- Ilis erroribus S. Augustinus adhuc juvcnis
rum, non corporum resurrcclionem admiltc- iniplicitus aliquandiù fuit , ut ipse déplorât
bant. Denique, etsi mulieribus uterentur, ta- de duabus Animabus verùm eam-
initio libri
;

men abhorrebant nuptias, et generationem ini- dem hœresin aetate provectior non soliim
pediebant, ne deo malo cooperarenlur. 3° Duas execratus est, sed funditùs evertit. Eanidem
uni corpori fingebant animas insidere, alteram tamen seculo XIII excitare molili sunt Albi-
bonam et ralionalem , à bono principio effor- genses, ut videbimus.
matam et de ejus subslantià , adeôque instar
iilius corpoream alteram malam et animalem,
II^UESES SECULI IV.
;

pariter effectam à principio malo. Hasque ani- DONATIST^, SeU DONATIANI.

mas aiebant inter se confligere, cùm caro con- I. Nomen et errores hausêre à duobus Dona-
ciipiscit adversùs spiritum, et spiritus adversùs lis, altero Casarum-Nigrarum in INumidià epi-
carnem. Hinc inferebant, banc concupiscentiae scopo, velut auctore ; altero episcopo Cartha-
pugnam non prolluere ex peccato prinii ho- ginensi, velut proraotore. Primus, instinctu
minis (atque hinc forte baptismum plané res- Luciltœ , potentis ac factiosas feminaî , Majo-
puebant, velut inutilem), sed ex substantià rinum hujus domesticura , coempiis ab eàdeni
mali, nobis intimé inhaerentis et pugnantis votis, intrusit in sedem Carthaginensem,
cum substantià boni. 4° Animarum metenipsy- puiso Caecilianoejus legitimo antistite, cujus
,

chosin cum Py thagorâ assereban t , adeô ut anima criminabatur ordinationem tanquàm invali-
hominispostmortera migraret in corpus bruti dam. Hinc primum exortum schisma fuit,
vel eiiam plantae; quapropterab esu carnium quod deinde brevi in apertam haeresin erupit,
necnon ovorum , lactis et vini usu sibi tempe- altero Donato eam strenuè proraovente ejus- ,

rabant ,
quanquàm et hoc idcircô quôd puta- que successore Parmeniano, cujus contra
rentea prodiisse à principio malo ; unde et ex Epistolam S. Augustinus Libres conscripsit.
odio carnis reliquias sanctorura aversabantur. Hsec pestis adeô invaluit, ut in solà Africà
Item ab extirpatione plantarum abstinebant. quadringenti et supra episcopi eâ infecti fue-
Iraô eum qui animal occidisset , in animal rint; grassataque est ibidem praecipué
per
ejusdem speciei ;
qui plantam vel vulsisset vel tria secula , donec tum à Melchiade
papa In
caecidisset, insimilem verti plantam credebant. concilio Romano, tum in Arelatensi daranata,
Animas tamen suorum auditorum, id est, quos postmodùm extincta fuit.
adhuc in suà sectâ instar catechumenorum II. Praecipui errores sunt sequentes :

inslruebant, in corpora electorum, id est, eo- 1° Ecclesiam perversorum communione toto

rum qui ipsorum sectam majori zelo observa- orbe terrarura periisse contendebant, et in
bani ac promovebant, transire arbltrabantur, solâ Africà inter Donatistas remansisse.
Cùm
ut in ipsis purgataî in nulla ampliùs corpora verô considerarent, veram Ecclesiam non
reverterenlur. 5" Mala culpae negabant esse consistere sine communione cum Romanâ , in
tribuenda libero hominis arbilrio; ne, cùm quâ ,
ut loquitur S. Augustinus, ep. nunc. 43,
hoc procédât à Deo, hic pariter sit auctor ii- olim 162 ,
i semper Apostolorum cathedrae
lius, nia igitur iribuebant animae, naturâ suà fviguit principatus; Romam
I aliquem ex
malse, à principio malo profectae, quae ad illa suis secretô raittebant, quisuœ factionis ho-
vel invitos cogeret. Omitto varia alla delira- mines ibidem degentes velut episcopus
gu-
menta, quse fabulabantur circa ipsius mundi, Ex primo illo errore hune alium
bernaret. 2°
primorunique parentum productionem, libro trahebant : illum solummodô baptismum esse
Genesis penitùs repugnanlia; ex quo ne con- validum qui apud ipsos conferretur
,
; qua-
vinci possent, dicebant, vêtus Testamentum propter, si Catholicorum aliqui ad eos defice-
auctorem non habere Deum verum, sed quem- rent , illos rebaptizabant. 5" Plures illorum
piam è principibus tenebrarum ; neque illum praetextu martyrii , spontè aliis se occidendos
proplieiis esse locutum. Intérim fingebant, tradebant; imô sibi ipsis violentas manus
Chrisiuni fuisse serpentem illum, qui Adamo fréquenter inferebant, atque ita sese mar-
etEvae per esum pomi scientiam boni et mali tyres existimabant et jactitabant. Qui hoc
infuderit ; rursùs, ipsum esse solem hujus insano furore correptierant, Circumcelliones
TH. V.
2
^r, DE PR^CIPUIS SECTIS, 44

appellaii fuêre ;
quia , ut scribit S. Augusli- S. esse ejusdem cum Paire substantiae , vel

nus, 1. \, cont. Gaudent. c. 28, viciùs sui naturœ ; imô asserebat , Filium habere natu-

causa celias circuibant rusticanas ; ipsi tamen rani plané diversam à Pâtre ; et Spiritum
malcbant se Agonosticos appellare, quasi bouum S. diversam à Pâtre et Filio. 3" Filium ,quem-
ceitanien certantes, admodùm et Spiritum sancium aiebat, ex
III. Ilis errorlbus ,
praeter infensissjmum, nibilo factum esse in tempore , adeôque esse
quo, haereiicorum omnium more, flagrabant, creaturam , et hinc Pâtre minorem ; sed Fi-

in monachos odium ,
plura ipipiissima facta lium esse creaturam primam , ante omnia se-

adjungebant, quibus etiam novatorum non cula factam omniumque pe' fectissimam e^
, ,

paiicis praeludebant. Eienirh , non solùm al- maxime ad Deum accedenten quai ideô per ,

tarla vel frangebant , vel radebanl , vêl remo- excelleniiam voceiur Filius Dei et Deusper ,

vebanl ;
pailas , vêla sacra sacrosque calices quamdam participationem , non per naturam :

profanabant sed aliquando sacrum clirisnia

;
Deura verè per illum velut per ministrum se-

cfTuderunt, et divinam Eucbarisliam canibus cula et omnia alia fecisse. Spiritum sanctum

piojecerunt. Insuper belluinà penè inimani- autem dicebat prœcipuam Filii creaturaiu , et

tnio su!) Juliano Aposiaià in Calholicos ,

prae- hinc Creaturam Creaturœ nominabat. Unde
nec solùm in vivos sed et in etiam loco istius glorificationis versiculi,
cipuc clericos , ,

morluos saevierunt, ut testantur Optalus quem canere consuevit Ecclesia caiholica ;

10, et 1. 6, c. 7, et S. August., Gloria Patri , et Filio , et Spiritui sancto ; ipse

rdilev., 1. 2, c.

qui et banc haeresin prolligavit. suos canere docuit ; Gloria Patri per Filium

IV. Donatum verô damnavit Melcbiades in Spiritu sancto.

papa , à cujus sententiâ cùm Donalistae appel- III. Arius propter hos errores, quibus. Epi-

làssent ad Constantinura imperatorem , is res- phanio teste , haeresi 69 ,

praeter presbytero?

pondit : « Petitis à me in secuio judicium seplem ac diaconos duodecim , etiam sepiin-

ego ipse judicium Chrisli expectem : gentas virgines Deo consecratas brevi lempo-r
, cùm
I dico enim , ut se veriias babet , sacerdolum ris spalio înfecit , ab Alexandre episcopo
I judicium ita débet haberi , ac si ipse Domi- coacto concilio , damnntus et gradu motus ,

« nus residens judicet. » Eadem verba scripsit Alexandriâ relictà , in Palaestinam abiit ; ubi

imperator ad episcopos concilii Arelatensis Tlialeiam suam, seu ab unâ ex Mnsis , seu à

per quae sîgnificare voluit , spirituales causas nancupatam

laetitiâ composuit, id est, can- ,

judicandijus non sibi, ceu laico , competere, lilenam mollem et impuram in quâ totum ,

haereseos suae virus expressit , ut illud sua-

sed episcopis.
vibus modulis in hominum , ac praeseiiira
ARIANI.
muliercularura , ad voluptates proclivium ,

Arianorum haeresis auctorem habuit

I.
animos sensim irreperet.
Arium, èUbyà oriundum presbyierum Ale- ,
IV. Yerùm , admonitis per episcopos catho-

xandrinum; perilum dialeclicum, sed bominem licos de bis Arii turbis ac Idasphemiis , lum
ambiiiosura; exiernà verô corporis, oris ac Sylvestro papa , tum Constantino Magno ira-

babiiùs specie gravi et raodestà ,

milleque peratore , coactum est illius auctoritate con-

doiis simulatà pietate tectis ,

comiiate item ac cilium Mcaenum I, in quo Arius cum suis

urbaniiate verborura ad seducendos bomines erroribus damnatus fuit ; et à Constantino ,

apprimè idoneum. Is proinde ambitione et mox ignominiâ nolaïus atque exilio mulcta-

Alexandrum quem sibi eo in tus. Postea verô propiiiato per fraudera

invidià in S. , ,

episcopatu Alexandrino praelatum fuisse aegrè

cujusdam Ariani presbyteri Constantino , ad

ferebat siimulatus eidem de sanciissiniae

, ,
aulam quidem advocalus , et , cùiu sinceram

Trinitatis mysterio , atque honore tam Filio erga concilii iNicaeni deflnitiones submissio-

quàni Patri in divinis debito palam disserenti, nem simulàsset , ac dolosam œquivocamque

cœpit obstrepere ac deinde spargere sequen- ,

fidei forraulam imperatori obtnlisset , ab eo

tes capitales errores. redire Alexandriam permissus fuit : imô anno

II. 1° Etiamsi très personas ,
Pairem ,
sequenti Conslanlinopolim redux per suos

Filium et Spiritum sanctum admittere se asseclas ab imperatore , fraudis omnis ignare,

profiteretur solam tamen primam Deura ve-
,
mandatum extorsit ad Alexandrum , ejus ur-

rum , seiernum , immutabilem esse conten- bis episcopum , quo jubebatur Arium in lide-

debat. Hinc 2» negabat , Filium et Spiritum lium communionem recipere. Cùm aulem
45 EARUM AUCTORIDUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS. 46
liie ad preces et jejmiia pro abigcndà hâc luus post mortem anathemate percussus fuit.

peste ab ecclesià confugisset , Arius eâdem ,

MAOEDONIANI.
quâ ab ipso, ut credebat , recipiendus , ad
ecclesiam suis sUpalus arroganter properabat, I. Arianorum surculi nomen et errorem ac-
liorâ , subito seu terrore , seu viscerum do cepêre à Macedonio Arianus , qui et ipse
lore correplus, alvumque exonerare coac vel Serai arianusab ejusmodi faction is asse- ,

tus , animam simul cura intestinis repente clis, favente Constanlio imp. In sedem Con- ,

ell'udit , anno 336. Coiislantino exinde pié stantinopolitanam , pulso per injuriam altéra
vliâ functo , Ariana haeresis invaluit sub vice Paulo, légitime ejus possessore catholico,

Consianiio illius filio , per ejusdem , cujus non sine pluriiim è Caiholicis reclamantibus
anle memini , Ariani presbyteri fraudem eâ millium caede intrusus, gravera eiiam post-
lue infecio , sub quo , maxime post Constan- modùm persecutionem in orthodoxes excita-
lis rratris obilum, totius impf^rii Occidentalis vit , illisque haud absimilem , quibus geniiles
juxta ac Onentalis gubernacula adepto , to- imperatores olim in primorum seculorum fi-

lum ferè orbem pervasit ,

praesertim post- dèles desaevierant. Postea verô , cùm bomo
quàm in concilio Ariminensi formulse fidei perlidus et cruentus Constantii gratià exci-
dolosè ab Arianis confectae ,
partim Constan- disset , simul ab eodem cathedra depulsus ,

lii violentiâ , partim Arlanorum fraudibus, in locum quemdam juxta urbis regiae portas
subscripsère Patres Occidentis plus quàm 400, secessit, atque extremum ibi diera obiit,
adeô ut détecta fraude miraretur mundus se Priùs taraen suae haeresi condendae manum
esse Arianum, inquit S. Hier. Intérim invictè applicuit , et , Arii doctrine ex parte rejectâ,
opposait se grassanti malo , ejusque auctori- propriam cudit.
bus^S. Alhanasius episcopus Alexandrinus ,
II. Docebat autem, teste Sozora. 1. 4, c. 21,
proplerea 46 annis ab illis gravissimè impe- Filium quidem Deum esse , per omnia simi-
liius , ac è sede suâ ssepiùs ejectus. Ad extre- lem Patri ; imô , ut loquitur sanctus Augus-
mum In variis synodis particularibus , ac in tinus , unius , ejusdemque cum illo substmi-
concilio œcumenico Constantinopolitano I, tiœ , vel essentiœ ; Spiritum verô sanclum
sub Tbeodosio Orientis , et Valentino Juniore creaturam esse , ejusdem cum Pâtre et Fi-
Occidentis imperatorîbus, penitùs profligatum lio dignitatis expertem ; imô famulum ac
fuit. ministrum eum appellabat. In apertum prodlit
haec haeresis circa annum 300 , et magnam
SEMIARIANI.
Damnata autem fuit
Orientis parlera pervasit.
I. Partim hi assentiebantur Arianis, partim primùm in synodo Alexandrinâ , anno 362
ab illis dissidebant. Nam cum illis quidem de deinde in synodo Illyricâ anno 367 tum in , ;

Spiriiu S. idem prorsùs sentiebant , ac Filium duplici Romanâ sub Damaso ponlifice cele- ,

Palri coiisubstanlialem , seu ejusdem cum illo bratâ; demùm in concilio œcumenico Con-
naiurae esse, negabant ; attamen secùs ac illi stantinop. I.

dicebant , hune esse Patri per omnia , atque

AERIANI,
adeô ctiam in essentiâ similem ;
quapropter
eumdem quidem renuebant appellare ôy.ooù(iw ,
I. A quodam Aerio exorti sunt, qui, ut
id est , consubstantialem ; dicebant verô téslis est Epiphanius , è Ponto oriundus , auda-
cu.oio'j(nov, seu similem in substantiâ. Auctores cià ac insolentiâ ad omnia paraiissimus, cùm
habuêre Semiariani Basilium Ancyram , et episcopatu Sebasteno, quera ambiebat, exclusus
Georgium Laodicaeum. fuisset , contra episcopatem ipsam dignitatem
II. Fucre et alii haeretici inter Arianos et deblaterare cœpit, Luthero quodammodô prae-
Semiarianos velut medii, dicii Acaciani ab ludens, qui similiter propter denegatam suis
Acacio Caesariensi episcopo , qui Filium née indulgeniiarum publicationem , in ipsum in-
Patri consubstantialem dicebant cum Caiholi- dulgentiarum valorem et earum dispensato-
cis , nec eidem plané dissimilem cum Arianis, rem summum ponlificem cœpit debacchari,
neque similem in substantiâ cumSemiarianis, II. Itaque primum ac praecipuum errorum

sed dunlaxat in accedentibus et forma , sicut Aerii caput erat quôd episcopi non sint ,

statua aurea suo prototype ,

quod reprsesen- presbyteris superiores , neque ab his ullâ in
tat. Acacius à Felice et Gelasio Romanis pon- re discriminentur. Huic errori allos subiude
tilicibus tanquàm hsereticus , et in iiseresi mor- addidit : nempe orationes pro defuncUs , et^
47 DE PR^CIPUIS SECTIS, 48

bona pro illis suscepta opéra nihiliis prodesse, Contra banc seclara scripsit praeter alios

adeôque esse rojicienda. Prseterea jejunia ab S, Basilius, et ejus frater S. Gregor. Nyssenus;

Ecclesià statuta.el à Chrislianis observarisoli- eamque Tbeodosius Senior, imp. anno 381,
non esse scrvanda. Ecce ex quo fonte similes legibus latis coercuit. lilam tamen multis jam
ta

errores hauserint novatores! Demùni negabat seculis sepultam extumulârunt moderni Ser-

Aerius, pascha a Chrislianis esse celebrandura.

veiiani, Sylvanistse, et alii quidam pseudo-
reformatorum nepotes.
AETIANIET EUNOMENIAiNI.
APOLLINAUIST^.
I. Ab Aetio et Eunomio nuncupati, Arianae
soboles extitère, eamque novis I. Secta hsec auctorem habuit Apollinarem
qiioque liaeresis
blasphcmiisauxère.FuitauteniAetiuspatriâAn- unum, vel duplicem, patrem et filium; illum
deinde génère Alexandrinum, dein presbyterum, et
tiocbenus professione primùra artifex,
,

medicus, mox philosopbus ; sed ob nimiam grammatices prseceptorembunc Ecclesiai ;

Antiochià leclorem, et rhetorices magistrum utrumque,

sentiendi, loquendique temeritatem
:

pulsus. Demùm illùc reversus, ac factus dia- eô quôd contra episcopi Theodoti interdictum

conus, ad sacras litteras animura appllcuit, ac cum quodam eihnico sophistâ periculosam fa-

fidei mysleria sub sophismalum et geometriae miliaritatem texeret, ab eodem ex Ecclesià eje-
ctum, postea tamen, peractâ pœniteniià, in eam
figuris involvere cœpit circa annum
560.

II. Eunomius gente

Cappadox, postquàm receplum. Uterque, vel ,
quod cardin ali Goiti

priniùm ac deinde , ut fertur,

mi- videtur , solus Junior Apollinaris sequentes
rheioricae ,

Aetii scriba et disci- errores producit

liti» se addixisset, factus
:

pulus, Scripturarum licet foret

ignarus, eas l"Quôd Verbum non assumpserit ani-
II.

fucatis eloquentiae verbis ad suum sensum mam saltem rationalem, seu mentem, sed
novis ejus vices suppleverit ac primùm quidem
ausus interpretarî, niagistri doctrinara ;

cumulavit erroribus, propter quos ab ipso rotundè negavit illud animam assumpsisse , ;

Constantio imp. in exilium missus, miseram postea verô testimoniis evangelicis adductus
ut id admitteret, distinxit animam in sensiti-
ad niortem usque vitam traxit.
Primus istorum bserelicorum error fuit, vam et rationalem, si\e mentem; et illam qui-

quôd dissimilem per omnia assererent

Patri dem à \erbo assumptam confessus est, non
Filium et Filio Spiritum S ex quo dicti
,
etiam
. ;
item istam. 2° Quôd Christus veram carnem
sunt Anomœi, id est, Dissimiles. Quapropter non habuerit ; unde S. Athanasius. 1. de Incarn.
bapiizabant verbis à Christo inslitutis, adv. ApoUin. de Apollinaristis : i Interdùm,
non
formula inquit increatam, cœlestemque carnem
sed, ut refert Epipbanius, sub bâc
: f , , t

Jn nomine Dei increati, et in nomine Ftlii creati, nempe Christi ; < aliquando Deitati aiunt esse

nomine Spiritûs S. sanctificatoris à Filio t consubstantialem ; )etS. August. : t Asseve-

et in
procreati; ideôque baplizatos à Catholicis ad f rantes Verbum carnem factum hoc est, ,

Secundus error < Verbi aliquid in carnem fuisse mutatum,

se accedentes rebaplizabant.
fuit quôd dicerent se Deum ita perfeclè co- < non autem carnem de Mariae carne susce-
5° Circa SS.
gnoscere, sicut Deus ipse se cognoscit unde ptam. Triniiatem ut error
;
c » ,

blaspbema- est inconstans varié delirabat aliquando

et se illum pariter comprehendere
, :

bant. Tertius error fuit quôd Verbum

divi- enim Triniiatem personarum ila confunde-

num animam non assumpsisse, sed divinita- bat, ut viderelur sentire cum Sabellio, teste
Theodoret., 1 Hserei. Fab. aliquando
tem animae vices supplevisse, assererent. 1. c. 10,

Quartus, quôd sanctorura reliquias contemne-

très quidem personas in Trinitaie subsianlioe
confitebalur, sed inter diversitatem ex-
rent, et miracula ad eorum invocationem à
illas

Deo palrata daemonum prsestigias esse effiiti- cellenliae Arium accedebat.

constiiuens, ad

rent. Queni errorem, saltem quoad priorem Dicebat quippe, Spiritum S. Magnum, Filium

partem, moderni novatores adoptârunt.'Quin- Majorem, Patrem Maximum ; atque ex his tri-

tus, quôd docerent malam vitam conjunctam

bus Trinitatem constituebat, velui ex splen-

quam ipsi praedicabant, nihilobesse; dore, radio et sole, ut loquitur S. Greg. Nazianz.,
cum fide,

sic, ut quibuscumque peccatis quis irretiius Orat. 52. His erroribus ridiculum addebat

foret, etiamsi in eis perseverare vellet, dum- commentura, nempe post universalem resurre-
modô fidem suam servaret, aeiernai vitse parti- ciionem nos rursùsad observationemlegis Mo-
saicae esse reversuros.
ceps esse posset.
49 EARUM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS. 50
m. Apollinaris diu texit hoc virus inpectore niam propagata, simul ab eodem nomen acce-
latens ; unde non mirum quôd et S. Basilius pit. Quippe humililatis speciem ore et habitu

aliquandiu cum eo communionem habuerit, priEiendens honorem suî ac reverentiam

ut ipse testatur, Ep. 345, nunc 224, et S. cunclis injecit; et hâc auctoritate, arteque

Hieronymus eodem Laodicaeae usas sit praece- blandiendi ac persuadendi, suam in seclam
ptore, ut et ipse scribit, Ep. 05, nunc 41; altraxit multos nobiles, pluresque populares;
atque adeô S. Athanasius eum in prciio ha- mulieresitem, novarumrerum cupidas, fluxâ
buerit, teste Epiph. Haer. 77. Erupit taraen fide, et ad omnia curioso ingenio passim in-

pesiis circa annum 372. Quare delaïus ab structas.

ipso S. Basilîo , etaliis Orienlalibus episcopis, II. Eapropler unà cum Helpidio, necnon
ad Damasum papara, ab eodem, coacto Romae Instantio et Salviano, binisquos ad suas parles
concilio , unà cum Vitali et Timotheo ejus traxerat episcopis, damnatus in concilio Caesar-
discipulis damnatus fuit cum suà haercsi, quam Augusiano circa annum 380. Romae verô, quô
et daninavit synodus Aniiochena , cujus me- se contulerat, à Damaso papa repulsus, necnon
minit concil. Consiantinop. II. in Epistolà Sy- Mediolani ab Ambrosio; sed Gratiani imp.
nod. Ad versus eamdem haeresin slrenuè pugnâ- favore pecuniâ coempto, inliispaniam rediit;
runt è Patribus praecipué SS. Athanasius, Gre- verùm à Maximo, Gratiani successore, de illius

gorius Nazianz. et alter Nyssenus, Epiphanius, fraudibus et llagitiis edocto, jussus inde ad sy-
Ambrosius, Augastinus, Fulgentius, etc. nodum Burdigalensem perduci, cùm episco-
IV. Neque tamen statira extincta haec pestis pale judicium declinans ad principem provo-
fuit, quin latissimè per toiam praescrlim câssel, ab Evodio praefecto, cui causae co-
Asiam propagaretur : cuj us propagaiionis causa gnitionem imperator demandârat , variorum
triplex à scriptoribus historicis profertur : pudendoruraque scelerum convictus, ab inipe-

Prima, ipsius Apollinaris eruditio, et hinc raiore capitis damnatur, et reipsàeo minuitur
parla auctoritas ; nam et plurinios libres con- Trevlris, anno 385, cum aliis quibusdam sociis,

scripserat, in quorum eliam aliquibus suum haud tamen probante £. Martino : tum, quôd
pro fide calholicà zelum antea palam fecerat. novum et inauditum nefas esse diceret , ut cau-
Altéra , ipsius , et ejus discipulorum externa sam Ecclesiœ judex seculi judicaret ; lum quôd
sanctimonia et vitae ausleriias. Tertia, quae- Maximo suggereret salis superque sufficere, ut

dam ab ipso Apollinari, poeiicae quoque pe- illi episcopali sententiâ haerelici judicati Eccle-
rito, composita, et in vulgus sparsa brevia siis pellerentur. Porrô Priscillianum occisum
Cantica, numeris adstricta, instar Hymnorum ejus sectatores velut martyrem colère coepe-
qui in Ecclesiâ cani soient , ad Dei laudem in runt, et ejus errores latiùs disseminârunt,
speciera specianlia, quœ in ipsis etiam convi- plura secula pervagatos.
viis, atque inter laborandura à viris et mulie- Errores autem isios ab omnibus ferè, qui
ribus fréquenter et cum oblectamcnto decan- antea extiterant, haereticis mutuârunt. Nam
lata, errores simul quos continebant, suaviter 1°cum Sabellio unam duntaxat in Dco perso-
instillabant. Duplicem verô lapsus Apollinaris nam agnoscebant. 2° Cum Arianis de Filio
causam assignat S. Basilius, Ep. 44, raodô 265: sentientes, quasdam virtutes ex Deo cœpisse
lum iniemperantem scribendi libidinem, lum procedere somniabant; diabolum verô nun-
quôd illius de theologià disputaliones non , quàm fuisse bonum, neque ejus naturam esse
pelilis ex Scriplurà probaiionibus, sed huma- opificium Dei , sed ex Chao et tenebris emer-
nis argumentis niterentur. sisse, illumque omnis mali principium et sub-
stantiam esse, adeôque et corporura etiam
PRISCILHANIST^E.
humanorum ; et hinc à carnibus quoque absti-

I. Hanc luem in orbem intulit quidam Ma- nebant, et Christum veram habuisse carnem
riusj€]gyptius,qui, inHispaniara appulsus, eara negabant. 5° Cum Manichaeis animam hominis
afllavit inter alios cuidam Helpidio rhetori; pariiculam divinae esse substantiae fingebant.
hic verô Priscilliano, viro nobili, erudito, fa- 4° Cum Origene animas priùs in cœlo peccâsse
cundo , ac disserendi dispuiandique arte prom- dicebant , et in pœnam fuisse in corpora de-
ptissimo, sed profana hâc scientiâ inflalo , ac trusas. 5° Cum Stoicis homincs non spontè, et

vanissimo, ingenio praeterea inquieto. Sic il- libéré peccare aiebant,.sed invilos et fatali
lum feré depingit Sulpitius Severus, 1. 2Hist. siderum necessitate compulsos. G" Denuô
Ab eodem Priscilliano ha;resis isla per Ilispa- cum Manichaeis nuptias et matrimonium dam-
51 DE PRiEClPUIS SECTIS,
nabant, quia, inquit S. Léo, Ep, 15, ad Tur- jejunia et abstinentiam à certis cibis doceret ad
îiT
rib. c. 7, i in eo non est liberlas lurpitudinis, salutem nihil prodesse ; quapropter ab Hiero-
« quani quœrebant, ubi et pudor mairimonii nymo Christianorum Epicurus fuit appellatus.
cservaiur, et spes sobolis. » 7" Addebant de Liquet et hune errorem fuisse à novatoribus
suo, liciiumesse mendaciuiu, etiani juramento adoptatum. Tertius erat, quôd qui plenâ fide
firmatuni, et hoc, ut suas celarent turpitudi- in bapiismo renali sunt, à diabolo non possint

nes ; unde S. Aug. : i Propter occultandas, subverti, sive peccare. Et huic post Pelagium

« inquit, contaminationes et turpitudines suas, visus est Lutherus subscripsisse, L de Capt.

«habent in suis dogmaiibus et bsec verba : Babyl, Quartus fuit, quôd cura Stoicis doceret

« Jura, perjura, secretum prodere noli. » omnia peccata esse in gravitate paria ; item
paria esse omnia mérita, atque parem proinde
AUD^ANI, SeU ANTHROPOMORPHIT/E.
omnium in cœlis remuneraiionis gradum.
I. Audseuro, sive Audium habuerunt aucto- Eumdem pariter errorem suscitàrunt novato-
rem, nalione Syrum, virum principio doini res. Addebat denique Jovinianus hune quintum
clarum, inprimis propter vitae integritateni et errorem, quôd B. Virgo, licet ante partum
divinaefidei zelum, ut loquitur Epiphan.; atta- virgofuerit, et Christum intactâ virginitate
men postea, gravium sibi illatarum contume- conceperit, neque ullum seu ante , seu post
liaruni impatiens, primùin schisma fecit, et partum cum Josepho maritale commercium
seipsum ab Ecclesià segregavit. Quia verô po- habuerit, tamen in ipso partu pariendo
pulos quoque passim ab Ecclesiae obsequio re- fuisse corruptam, et ejus destructam virgini-
trahebat, in Scythiam ab imperatore relega- tatem.
tus est. Contra Jovinianum calamum strinxerunt
II. Huic schismati accessit haeresis Anthro- SS. Hier, et Aug. Ipsi verô imperatores contra
pomorphitarum, sub quo nomine Audiani pro- primum illius errorem severissimas tulére le-

dierunt terapore Theodosii M., circa annum ges. Damnaïus fuit Jovinianus à Siricio papa
395, in partibus ^gypti; quod quidem nomen in concilio Romae coacto anno 590.

accepère ex palmari suo errore, quo sentiebant Haud multùm à Joviniano et modernis no-

Deum esse corporeum, et membra ad forraam vatoribus quibusdam in punctis ablusit Vigi-
humani corporis habere; quod cùm rusticitati lantius Barcinonensis presbyter, vir, uti indoie

eof um tribueret Epiphanius, non verô perli- procax et audax, ita sacrarum litterarum
nacise, idcircô illos non redarguit ut hsereticos, ignarus. Is enira primùm virginitatem et con-

sed velut schismaticos. tinenliam despiciebat, ac clericorum cœliba-

tum, sicut et jejunia ecclesiastica aversabatur.
JOVINIANIST^.
Deinde cultura damnabat SS. martyrum relî-

I. Haec hseresis nomen sortita est à Jovi- quiis impensum à Caiholicis, quos propterea
niano, quem cardinaiis Gotti haud immérité mor-
Cinerarios et idololatras appellabat, qui
dicit Luiheri aliorumque modernorum nova- tuorum hominum ossa venerarentur ; imô, ut
torum praecursorem. Nam in primis Jovinia- mentiebatur, adorarent ; et gentilium supersti-

nus fuit, omnesque monasticas austeritates tionem imitali, cereorum fulgore illustrari

pertaisus, è monasterio seu Romano, sen, ut pleno etiam die martyres arbitrarentur. Deni-
alii volunt, Mediolanensi erupll, ut mollem vo- que martyres frustra invocari à nobis, utpote
luptuosamque vitam ageret. Deinde cœliba- pro quibus eos orare negarent. En iterùm unde
tum monachorum et sacrarura virginum abro- hos errores hauserint novatores.
gare molitus est , eo ad hoc usus artiflcio
n.ERESES SECULI V.
quod virginitati nuptias quoad meritum adae-
PELAGIANI.
quaret; quà fraude nonnullas sanctimoniales
etiam provectae jara aetatis, in nuptias de- I. Dicli à Pelagio, nalione Britanno,seu
traxit, quamvis ipse nuptias haut contraxerit, Anglo , professione monacho ; non eorum è
non majoris, ut aiebat, meriti litulo, sed con- numéro, qui vel in cœnobio vel in eremo, sed
jugii molestias vitandi causa. qui solitariam suis in aedibus id leniporis vitam
II. Atque hic fuit priraus ac palmaris error agebanl , vel palliati , philosophorum instar,

Joviniani; quem non laniùm adoptavit, sed incedebant , et sui juris exislenles hùc illùc

verbo et facto multùm adauxit Lutherus et alii errabant. Unde à S. Aug. appellantur, vetuti

ejus sequaces. Aller Joviniani error fuit, quôd monachi. Fuit,ul scribii S. Aug. etiam presby-
53 EARUM AUCTORIBUS FATIS AC EXPUGNATORIBIIS. . 84

1er; i ingenioque foriissîmo , celerrimo et quapropter negabat , ad istorum quippîaln tiC-

I acutissimo ; sed non minus liiigioso ac ver- ccssariam esse Dei gratiam. Unde Fauslus
isipelli;» quos enim privatim disseniinabat Reiensis sumraam tolius baeresis Pelagianae
errores , ssepè palain inficiabalur. Scripsil hâc unâproposilione clausit:i Dlcit Pelagius
eiiani libres nonnullos, sed, ul S. Hier, nolat, I quôd ad obtinendam salulem natura hominié
praecipuè ad feminas. Qiiippe bic baerelicorum < sibi sulliciat. i

mos fuit olim , et est hodiedùra , ut suos Cùinvcrô àPalaestinâ synodocoaclusfuisset,

faciliùs insinuent errores, feminas ad seducen- juxtaclarissimosScriplurse lextus, gratiam ali-

dum laciliores , et noviiaium magis avidas ac quam admittere, verbo tenus quidemadniisit,
ambiiiosè tenaces, adsciscere sibi adjulrices. reîpsà tamen non aliam quàm naluralem et
II. Porrô capitales ejus errores ,
quos circa exiernam ; donum videlicet creationis et
annum 405, Romae priniùm sparsit , tum circa liberi arbitrii; item legetn et doctrinam SS.
annum 415, in Syriâ Paiœslinae, quô proi'ectus Bibliorum, proedicalioneraevangelicam, exbor-
erai, ut monachi babitum indueret, suntse- tationes, et sanctorum exempla, aliave similia;
quenles : gratiam verô internam , prœcipuè supernalu-
l°Docebat, primsevum primi bominis statum ralem , saltem inspirationis , constanler repu-
fuisse statum naturae , non beneficium gratise, diavit. Unde , ut refert S. Aug. (1. de Grat.
et Adae posteros nunc nasci, qualis Adam con- Chr. c. 3), tria distinguebat : i Possibilitatera ,

diius fuit, hoc est, jnqiuebat , sine virluteet jquâpotest homo esse justus voluntaiem , ;

vitio , siue gratiâ et peccaio. Censebat verô , iquâ vult esse justus; actionem, quâ justus
Adamum in illo statu etiam anie peccatura t est ; horum trium primum id est, possibili- ,

fuisse obnoxium hujus vitae niiseriis ipsique «tatem ,datum confitetur à Creaiore naturae,
adeô morti sicut nunc nos sunius
, adeôque , ( nec esse in nostrà potestate : duo verô reli-

etianisi non peccâsset , fuisse tamen corpore iqua, id est, volunlatem et actionem , nostra
moriturum ; ac proinde mortuum jam esse f esse asserit. » Iterùm distinguebat inter pos-
non culpae demerito , sed conditione naturae. sibilitaiem , per quam inteiligebat solam natu-

Ex quo inferebii ulteriùs , mortem et reliquas ram , et adjutorium possibililatis , per quod
hujus vit* misenas in genus humanum deri- inteiligebat legem et doctrinam, praedicaiionera
vari modo ex eâdem natune conditione, non et exempla, etc., vel ad summum interiorem
ex originali noxâ ex Adamo à nobis contracta, quamdam intelleciùs illustrationem, quam visus
Eienim 2° negavit , ab Adœ posteris ex ipso est aliquando admisisse.
contrahi peccatum originale, ac proinde Ada- 4° Qualecumquegratise adjutorium admiserit

mum aiebat peccando sibi soli nocuisse, non Pelagius , illud duplici rursùs errore iœdavit :

posteris. Ex quo inferebat parvulos, utpote nam inprimis negabat , illud esse gratuitum ,

oiiini etiam originali culpA immunes,non egere volebatque dari secundùm mérita , quorum
bapiismo ad illam abluendam ; egere lumen nomine inteiligebat boni cupiditatem , fidem
illo voîebat eos , ad intrandum in regnum cœ- quamdam , vel oralionem etiam merè nalura-
/orwm,quod distinguebat à vitâ œ?er/jâ,asserens lem, etc. Deinde negabat, illud esse simpliciter
parvulos, sine baptismo ante ralionis usumde- necessarium ad vitandum malum , et operan-
cedentes, œternâ l'jVn.eàquebealà, non item re- dum salutare bonum ; dicebalque , pro;)terea
gno cœlorum esse polituros. Cîim verô hos er- dari gratiam, ut quod à Deo praecipilur /««//««
rores in synodo Palaeslinà voce tenus revocâsset implealur, adeôque sine illâ etiam , elsi minus
Pelagius , sed à suis postmodùm ideô increpî- facile , fieri tamen posse quod praecipiiur. Ad-
tus fuisset, respondit se solùm inlellexisse debat bis erroribus etiam isium,vitamji)slorum
Adae peccatum nocuisse posteris, non quidera in hoc seculo nullum habere peccatum , et ex
propagatione , sed imitatione, seu exemplo, qua- illis EcclesiamChristi in hàc morialitateperfici,
tenùs omnes ejus posterl, qui deinde peccave- ut refert S, Aug. Ac demùm doctrinam de
runt, illum peccando imitati sunt. 3** Conlen- praedestinatione sanctorum , tanquàm hominis
debat , bom^nem per solas liberl arbitrii vires liberlaii conlrariam , respuebat.
posse divina omnia mandata servare , tentatio- Bini fuère Pelagii discipuli magis célèbres :

nes omnes vincere, omnia plané peccala vltare; Aller Cœleslius , natione Campanus , vel , ut
ac etiam opéra bona salutariier, seu, prout opor- alii malunt , Hibernus , ejusdem cum Pelagio
tet ad salutem, exercere ; adeôque hanc ipsam instiluli monachus et presbytcr ; vir acerrimî
salulem solis iisdem suis viribus adipisci ; iogenii, magistro vafritie haud inferioi-, supe-
 Sa DE PRiËClPUIS SECTIS, S6

rior eliani audaciâ. Ilic illius hœresin, in Africà unà cum Nestorio penitùs fuêre proiligati.

praecipuè , sopliisiicis rationibus strenuè dis-

SEMIPELAGIANI.
Seminavit , unde et illius fautores Cœlestiani

fuère nuncupali. Aller Julianus , in Apulià Pelagio gloriosis S. Augustini laboribus pro-

natus , Capuensis in Italià , vel , ut censent strato, et variis in conciliis damnato , duplex
alii, Enclatensis episcopus ; sed ,
post haustam alius error exsurrexit : aller Pelagîano è dia-

et publiée proditam luem Pelagianam ,

gradu metro veluti oppositus ; aller eidem affinis et

dejecius. Vir quoque acris ingenii et satis eru- illius occasione exortus ; de quo potior nunc
ditus , multa scripsil contra fideni catholicam agendi locus.

et S. Aug. Verùm hic sanclus autistes non I. Primum suscitârunt quidam Adrumetini

eumdem soium , sed totam Pelagianam tur- in Africâ raonachi, qui, libris S. Augustini si-

inam ac hseresin, conscriplis libris quanipluri- nistré intellectis, aut aliunde perperam haustâ
mis ,
penitùs prolrivii ac debellavit ; de quo ac perceptâ ipsius doctrine, diviuae gratiœ ne-

triumplio S. Hier., qui primus in acieni contra cessilatem ita praedicare cœperunt , ut ipsius

Pelagium prodierat, eidem et Alipio cjus adju- hominis everterent liberlatem , assererenlque

tori bis verbis gratiilatur, Ep. ad Alip. et Aug. proinde neminem corripiendum , si Dei prae-

modo 8i, aliàs 79 : « Si posset fieri , assuniptis cepta non facil, sed pro illo, ut facial, taniùm
'
« alis columbae vestris araplexibus implicarer :
orandum, utitestatur S. Aug., 1. 2 Retract, c.

« seniper quidem pro nierito virtutum vestra- 67. Huic errori ut mederetur, S. prœsul scri-

irum, sed nunc maxime, quia cooperatoribus psit librum de Correplione et Gratiâ, brevi-
f et aucloribus vobis, haeresis Cœlesiiana ju- que effecit , ut isti monachi illum errorem de-
f gulata est. > ponerent.

In causa ejusdem hœresis congregata sunt II. Alterum errorem spargere cœperunt qui-
concilia 24, è quibus unum générale , reliqua dam Massiliensis Ecclesise in Gallià presbyterî,

particularia. Interhsec synodi celebriores fuêre quilecto, quem moxlaudavi, S. Aug.,librotum

tum Diopolitana , in quâ Pelagius, objecta hse- eliam duobus illis quos S. D. de Prsedestina-

reseos capita ancipiti responsoeludens, catho- tionesanctorum elDono perseverantiaeexara-

licus declaratus , errore tamen puri facii per- vit, pravè intellectis, mediamquamdamviam in

sonalis; tum Carthaginensis et Milevitana anno eundam putârunt, quâ née omninô ad Pelagia-

416 celebrala ; in quibus Pelagius et Cœlestius, nos accédèrent, neque ex toto ab illis recédè-

velut baereseos auctores , sunt delati ad Inno- rent ; sed eorum doclrinam quasi pro dimi-

centium I, pontificem maximum ,

qui , coaclâ diato proflterenlur ; ex quâ doctrinae Pelagia-
anno subséquent! Romse synodo, haeresin istam nae quasi medietate sunt dicli Semipelagiani

cumsuisauctoribus et sectatoribus condemna- sicut et à loco, in quo illam disseminare cœ-

vit. Unde S. Aug. , serm. 2, de Verb. Apost. :
perunt, appellati snnl M assilienses, dicli etiam

f Jara de bâc causa , inquit , duo concilia r»o- Pelagianorum reliquîœ quôd ex eorum veluti
,

f mam missa sunt ad sedem Apostolicam; inde cineribus excilali parlera aliquam errorum,

< jam rescripta venerunt; causa finita est , uti- cum ipsis sepullorum, facerent supersiitem.
Romse iiidem Semipelagianorum primi, vel primarii
€ nam aliquando liniatur error ! » III.

anno 418, congregata synodo, eadem iterala duces fuisse perhibentur Joannes Cassianus
fuit damnatio à Zozimo papa qui sententiam ,
Faustus Reiensis, et quidam Vincenlius. Joan-
in Pelagianos latam promulgavit per epistolam, nes Cassianus, seu Soytha, seu Romanus fue-

quae Tractoria fuit appellata , ad omnes chri- rit, ut veleres perhibent, seu Gallus , ut re-

stiani orbis episcopos directam, ut singuli centiores malunt ,

professione monaclius fuit ;

formulae isti subscriberent : quod ab omnibus primùm quidem in iEgypli Palaesiinaeque cœ-

praestitum, exceplis cum Juliano duce epi- nobiis tum faclus

;
Massiliensis presbyier, in

scopis 18 ,
qui , exemplo eatenùs inaudito cœnobio Massiliae conslruclo. Nomen Coltatoris

appellârunt ad œcumenicum concilium , pro- eidem adhaesit propter Palrum Collaliones ab

ptereaque excommunicaii , deposili et è se- ipso conscriptas; quarum praesertim 15 Semi-

dibus suis pulsi sunt, eorum verô appella- pelagianos erroressat apertè inseruit ;
quos S.
tio contempla : donec ,
postquàm ab aliis Prosper libro contra Collalorem inscriplo con-
etiam summis pontiflcibusBonifacioI.Cœlesti- futavit: ipse verô Collalor, cùm nondùm essent

no I, Sixto III, repetitis fulminibus prolriii, ab Ecclesiâ damnali, innoxiè défendit. Vircae-
tandem anno 451, concilio gêner ali Ephesino teroquin vitae probatissimae, quam cum iusi-
57 EARUM AUCTORIBUS FATIS AC EXPUGNATORIBUS. , 58

gni sanctitatis opinione felici fine coronavit. A bant Semipelagiani primariô ac praecipuè in

S. Greg. M. sanctus appellatur ; ejus raeraoria eo quôd dicerent initium fldei , adeôque ju-
Massiliae celebratur 23 junii. Faustus, nalione stitiae et salutis esse à nobis , seu à solis naturae
Britannus, primùm cœnobii Lyrinensis in Pro- viribus sibi relictis; nullamque ad ejusmodi
vinciâ monachus deinde abbas postremô
, ,
initium gratiam interiorem praevenienlem esse
Reiensis in Gallià episcopus, errores ,
quos à necessariam. Ita testatur S. Aug., qui et fate-
Cassiano hauserat, editis duobus deGraiiâ et tur, se aliquando ante episcopumSeniipelagia-

Libero Arbitrio libris , disseminavit. Altamen norum erroribus fuisse impliciium. Idgm haud

et ipse , teste Gotli , sacros honores in Reiensi obscure eruitur ex damnatione proposilionis 4
Ecclesià adeptus est, quôd , eo vivenie, prae- Jansenlanae ,
quae sic habet : t Semipelagiani
dicii errores nondùm ab Ecclesià fuissent dam- I adniitiebant interioris gratiae praevenientis

nali. Quis Vincenlius ille sit , qui sexdecim < necessitatem ad singulos actus , etiam ad
conscripsit objecliones, dictas Vincentianas, « initium fidei; et in hoc erant haerelici ,
quôd
quas S. Prosper diluit in scriplo oui tituluni i vellent eam gratiam talem esse , cui posset

fecit : Responsiones ad Capitula Objectionum I hunianavoluntas resisterevelobleniperare;>

Yincentianarum; an Vincentius Lirinencis cui propositioni ab Innoc. X et Alex. Vil, du-
cœnobii abbas, auclor Conimeutarii duplicis plex inurilur censura : quôd sit falsa et hœ-
adversùs H«reticos ; an quispiam alius , eo- retica. Falsa ulique quoad primam partem
den) nomine inslgnilus, disputant inter se quai historica est; haeretica quoad alier*m, quae
erudili critici. Eidem errori favisse perhibetur estdogmatica. Perperam verô Janseniani ad ,

Gennadius, iiidem Massiliensis presbyier, prse- eludendam priorem censurae partem, dicunt,
cipuè in libro de Viris illustribus. Quôd verô illam versari clrca quaestionem facti, in cujus

etiani alii Seraipelagianis adscribunt quoque decisione pontifex non sit infallibilis. Miralur
Severum Sulpitium, S. Honoratum Alassilien- verô Natalis Alexander , ex ordine Prœdicato-
sem antistitem; imô, quod facit Jansenius rum, quosdam doctores calholicos, < nuUâ
Iprensis, S. Chrysostomum, S. Hieronymura, f habita ralione istius damnatae proposilionis,
aliosquenonnullos Patres, praecipuè Graecos , < temerè asserere, Semipelagianos gratiam ali-
insignes tum theoiogi , tum critici editis apo- « quam internam ad initium fidei admisisse. •

logiis meritô reprehendunt, et istam ab ipsis Cerlè Gonethus ipse , Thomista percelebris ,

labem solide propulsant. hanc opinionem ,

quam primùm docuerat
IV. Nunc subjungere juvabit , in quibus si- postea his verbis retractavit : c Re atten-
gillatim capitibus Semipelagiani recédèrent à < tiùs etmaturiùs consideratà... Semipelagiani
Pelagianis ; in quibus verô ad illos accédèrent : « omnes gratiae interioris praevenientis neces-
ita tamen , ut hoc posieriùs praestando , capi- « sitaiem ad inilium fidei constantissimè negâ-
tales dunlaxat ac comniuniores , alque etiam « runt. t Videri potest Liberius Gratianus, sub
certiores eorum errores recenseam ; iis ferè quo nomine latet P. Livinus de Meyer S, J.

praetermissis , et ad singula theologiae ipsius in Dissert, de Pelag. et Massil. erroribus, c.

dograatico-scholasticae loca remissis , de qui- 17 et 18.

bus controverlunt ipsi calholici, vel critici, M. Porrô capitalem illum errorem suum
an illi fuerint reipsà à Semipelagianis, sallem Semipelagiani , ipsiusque totum systenia hâc
omnibus , asserti , necne. ralione proponebant ac ordinabant: 1° aie-
Recedebantautem à Pelagianis Semipelagiani, bant: Is cui praedicatum exteriùs fuit Evao-
1° quôd primigeniam originis noxara admitte- gelium , solis naturae viribus concipit fidera
rent, in Adae posteros derivari. 2° Quôd abstrue- aliquara iniiialem , seu pium credulitatis affec-
rent necessitatem graiiae et baptismi adillius tum erga Salvatorem , velut potenlem , ac
deletionem.ô'Quôdagnoscerentpariternaiurae voleniem ipsum liberare à miseriâ per pec-
nostrae infirmitatem, ex eâdem originarià cul- catum contracta. 2° Succedebat desideriura
pâ proflueniem, 4° fatebantur quoque, saltem sanilatis spiritualis aut salutis , ex illà fide

eorum plerique , gratiae etiam interioris neces- iniliali exciiatum , illudque merè nalurale.
sitatem, ad opus bonum saltem perficiendum 3° Sequebatur iners aliquis surgendi , seu ex
et consummandum ac proinde non posse ; illà miseriâ emergendi conatus , solis itîdem
hominera solis suis naturalibus viribus ad sa- viribus naturae; quae, cùm ad surgendum
lutem pervenire. reipsà non sufficerent, 4° voluntas ad Deum
V. Accedebant verô ad Pelaglanos, et erra- recurrebat ,
quaerendo et pulsando per ôra-
S9 DE PR^CIPUIS SECTIS, 60
tionem et imploraiionem auxilii ad id neces- derio laboranlis. Alteruni fundamentum erat,
I

sarii ,
pariter nieré naluralem. 5° Dicebant i
quôd Deus, contra dictum Apostoli, foret
Deiiin ejnsniodi actibus nierè naturalibus acceptor personarum , non voluntalum, si

aique absqiie inleriori gratiâ elicitis , moveri conferret uni primam gratiam ad fidem et
ad confcrendam tali homini interiorem gra- jusiificationem , non item alteri , nullo prsevio
tiam ,
quà posset ad fulem perfectain el sani- discrimine inter unum et alterum , utpote
tateni spiritiialein, seu jii«tilicaiionen) perve- qui quos vellet immerenles ad fidem et salutem
nire , et accedenie laîismodi graiià ulteriùs vocaret et perduceret.
benè et salutaiitcr operari , mandata Dei ob- VIII. Cùm verô à S. August. , Prospero
servare , ac tandem salutem ipsam aeiernam aliis([ue premerentur ex eo ,
quôd ex multis
adipisci. nationibus aut honiinibus , in quibus omnibus
Ex hoc porrô systemate liquidô sequebatur, nec fides ulla initiaiis , nec alius ex praedictis
ipsam quidem (idem , justiûcaiionem et salu- arbitrii actibus praeexiitit , tamen quibusdam
tem provenire ex graiià , primum tamen fldei, Evangelium prredicetur, non item aliis in
justificaiionis , et salnlis initium esse ex solis alium prolapsi sunt errorem , ut videlicet
viribus nalurae, liberique arbilrii sibi relicli. dicerent , Evangelium iis praedicari quos Deus
Idem systema, teste S. Hilario in suâ ad condilionatè praevideret , si illud audirent,
S. Aiig. Epistolà , explicabant Semipelagiani ex solis nalurae viribus elicituros quoddam
similitudine aegroii , qui, licet seipsum sa- fidei initium, de qiio supra; aut saltem ex
nare non possit, agnitâ lamen suâ inflrmitate, solo naturae afTeclii' benè dispositos fore ad
medicique ilium sanare potentis ac volentis fidem suscipiéndam, si veriias evangelica ipsis
periiià ac bonitate, de se polest desiderium annuntiarelur, caelerisverô Evangelium prae-
saluiis ab illo obtinendae concipere ; ipsum dicari noluerit.
advocare, opem ejus implorare, rogare ut IX. Verùm,cùm ulteriùs urgerentur exem-
succurrat, atque ita sanitati per ejus opem plo parvulorum ante raiionis usum deceden-
recuperandcie initium dare. Porrô sicut isti tium , qui , cùm omnes sint in originarià lahe

actus non compiUanturinter opéra niedicinae, infeeti , omnesque cujusvis fidei initiaiis eli-

ita dicebanl actus illos ad fidera et juslifi- ciendae per aetatem incapaces, altamen quidam
caiionem praevios, solis viribus naiuralibus ex iis baptismi gratiam ante niortem conse-
eliciios , non esse numerandos inter opéra quuniur, alii sine illà decedunt, ad tertium
jusiitiae : ne videlicet apertè repugnarent errorem progressi sunt, dixeruntque ex illis

Aposlolo dicenti,Rom. 41, v. 6 : S/ gratta, jam parvulis alios ante mortem baptismi gratiam
non ex operibus. Cùm aulem urgerentur, sal- obtinere propter îftérltsl merè naturalla , quae
lem initium illud fidei et conatus natiirales condilionatè praevisi sunt à Deo fuisse posses-
promereri primam graliam ad opéra justitiaî suri, si diiitiùs vixissent; alios verô gratiâ

adeôque banc non esse gratlam ; hoc negabant istà privari propter démérita, similiter solùm
ex eo quèd ea fundaretur in aliâ gratiâ pure praevisa , et à baptismo saluteque repelli.

gratuiià, quam initialem vocabant, et tandem X. Ex bis palmariis erroribus plures alios

cogebanlur faieri non esse nisi naturam ra- Semipelagiani , velut aflines aut consectarios
tionalem cum iibero arbitrio gratis à Deo derivabant. Nam docebanl 4° Deum paraium
primitùs conditam, atque ita in Pelagianismum esse indifferenier sua omnibus dona comma-
recidebant. nlcare , exspectareque solunnnodô conalum
VII. Fundamentum sui hujus capitalis er- creaturae naiuralem , el veliit medicum pra;-

roris duplex slatuebant Semipelagiani : Pri- slolari, ul non ante, quàmvocatus, accurral;
mum erat idem lerè quod praetendebant Pela- creaturam verô naiurali illo conatu coeiestis
giani , nempe actum esse de libertaie arbitrii medici opefli et gratiam promereri. 2° Deuni
noslri , nisi post Adae lapsum id saltem natu- aequé velle omnes salvos fieri , si ipsi velint ;

rali arbitrio superesset, ut audità Evangelii nempe voluntale ex suis solis viribus natura-
praedicatione , aliquam initialem fidem conci- libus quaerenie ,
puisante, pctente. Similiter
pere posset in Salvatorem , et medicum sibi Christum indifferenter pro omnium hominum
annuntiatum ex desiderio salutis , per illius aeternâ sainte moriuum esse, el hinc omnes
opem obtinendae accersere, rogareque ut sa- homines , si pari rationc velini , ipsius Re-
nare velit. Paratum quippe illum esse , si vo- dempiionis œquè fieri participes ; sic , ut ad
celttr , et laiurum opem merito fidei et desi- nulles uberiùs ,
quàm ad alios Redemptofis
61 EARUM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS. 62

gratia ad salutis adoptionem derivetur , nisi suflicienies ; sed negamus, eas dari ex merilo

ad illos qui naluralis arbitrii viribus niajorem fidei, vel allerius aciùs merè naluralis , maxi-

ex hoc ihesauro omnibus indilîerenier expo-

, me condiiionalè soiùm praevisi. 2° Coniendi-

sito ,
portionem haurirenl. 3" Ncgabant miis, Deum sincerà ac seriâ beneplacili vo-

proinde, Deuui slngulari voluniate , consilio lunlaie velle, omnes homines per Cliristum
et proposito , affociuque speciali velle prœ- salvos fieri, si veiint non tamen si velint
;

destinaiorum saluiein quàm reprobo-

, inagis prsecisé naturae viribus sibi relictis , sed su-

rum; aut illis magis eOicaciler, quàm islis perno gratiae praevenientls adjutorio elevatis.

redemptionis suae fructum applicai e ; inajo- Agnoscimus praeterea Deum quosdam speciali
rave ex Chrisli morie bénéficia in vasa mise- affectu pra; aliis vocare, atque jam ab aeierno

ricordiie, quàm in vasa irœ derivari. 4" Etsi elegisse, et ad supernam gloriam praeordinàsse.
ad opéra jusiiiiae , vil* aeiernae meritoria, 3° Similiier faiemur, Christum pro aeternâ
inler fidem initiaiem, et perseveranliam mé- omnium hominum sainte mortuum esse , et

dia, tum incipienda, lum perficienda, faleren- sanguinem fudisse ;

quod Semipelagianum non
tur necessariam esse gratiam interiorem prae- esse discimus inter alla ex damnatione propo-

venientem , sicut tamen initium ûdei , ita et sitionis 5 Jansenianae, quae id perperam asse-
perseverantiam negaliant esse singulare Dei rebat ; fatemur insuper, omnibus hominibus
donum, gratiamque specialem conlendentes, ,
ex illius meritis , ast non ex merilo naiurali
in poiestaie cujusvis arbitrii esse, ut , si velit, ipsorum, conferri gratiam suflicieniem atnon ,

perseveret. Addebant , neque laleni esse per- omnibus aequalem cùm nec pro omnibus aequé
,

severanliam , à quâ deficere nemo posset ; sitmorluus, sed magis specialiter pro electis,
atque adeô non esse certum pr;çdestinalorum in quos majora graiiae beneficiï , et ube-
numeruni , asterno ac imrauiabili Dei decreto riorem redemptionis suae fructum derivari vo-
conslitutum , sed in hune ordinem quosdam luit.

in dies adscribi , quosdam ex eo expungr. Hinc XIl. Liquet secundo vastum pariier discri-
demùm 5" nuliam agnoscebant vocationem men inter Semipelagianorum errores et catho-

secundùni propositiun, utloqiiitur Apostolus, licam sententiam muliorum theologorum or-

neque graluiiam praidestinaiioneni, seu ad thodoxorum ,
qui scientiam conditionatam ,

primam graiiam , utpote quàm non conferrei, quam merf/am appellant, in Deoadmittunl, quâ
nisi ad conatus naturales humanae volunlaiis etiam in suis elloimandis decretis dirigatur.
neque ad gloriam , ulpote ad qiiam illos solos Nam inprimis haec scientia, ex unanimi menle
eligi dicebant qui viribus arbitrii perseverare ipsius assertorum, non exhibet Deo acium ul-
vellenl ; atque iis proinde solis gratiam et lum salutarem, eiiam qui sit solum iidei ini-

gloriam ab aeterno Deum desiinâsse, quos tium, elicitum ex solis naluraî viribus. Deinde,
praevidit , si Evangelium ipsis praidicaretur quamvis exhibeatilli aclum aliquem salularem,
vigore naturae graiiam illam esse proraeritu- sub conditione hic et nunc eliciendum ab ho-
ros , et in bono perseveraturos , aut si de mine gratiâ supernâ praevento et adjuto , si

parvulorum ad gloriam electione sermo foret, banc gratiam habuerit vel haberet ; negant
quos praevidit , si diutiùs vixissent , idem tamen hujusmodi aclum, praecisè aut condi-
fuisse facluros. Ex quibus jam manifesté se- tionatè praevisum esse motivum, cur Deus
quebaïur, initium fidei, justitiae, salutis, talem gratiam conférât, vel hominem talem ad
discretionem fidelis ab infideli , electi à re- Evangelii auditionem fidemque perdu-cat. De-
probo fieri ex meritis , et quidem merè natu- nique multô magis pernegant mérita vel dé-
ralibus et quidem conditionaiis , et quoad mérita pure condiiionata , id est , nunquàm
parvulos pure talibus ; atque in liberura tan- futura absolutè, sed sub conditione nunquàm
dem hominis arbitrium , sibi relictum , de- implenda, qualia sunt isla parvulorum supra
bere refundi contra illud Apostoli : Quis est memoratorum, esse Deo molivum, quibusdam
qui te discernit? etc. bapiismi gratiam inipertiendi, aliis denegandi,
Xi. Ex bis liquet primo vastum discrimen Quapropter Nalalis Alex, ordinis Praedica-
inter errores Semipelagianorum et dogmata torum auctor percelebris, Hist. Eccl. ad sec.
calholica , quae Jansenius perperam cum illis V, c. 3, art. 8, n. 6, monet : » Cavendum, ne
magnam partem confundit. Etenîm asserimus ireceniioribus quibusdam theologis, quiprae-
equidem Calholici V Deum omnibus homini- < destinationem electorum ad gloriam intuitu
bus adullis , ratione utentibus dare gratias i meritorum à Deo fieri coniendunt, et scien-
63 DE PR^CIPUIS SECTIS, 64
< tiam quamdam mediam propugnant, Semipe- incurrendam , si ad illam fuit praeordinalus-
«lagianierroiisnoiâinuralurjquodiinpruden- Unde 4" insuper intulère , neque bona opéra
i tereitemerè novi quidam auctores feceruni; quidquamprodesse reprobis, neque mala obesse
I vel Seniipelagianorum dogniatuni ignari, vel praedestinalis neutrosque proiode esse de-
;

i studio parliuiu in iransversura acii. Magnum bere sollicitos, seu ut agant benè, seu ne agant
I enini est, quantum ad hoc uirumque dogma, malè.
inter Seraipelagianos et iheologos
« illos dis- II. Etsi non defuerunt, qui cum Jansenio
t crinien. » Idem plané judicium est emin. negârunt , Prœdestinalianorum baeresin ita ,

Gotti. de ver. Rel. cath, tom. 2 , c. 75, § 1 expositam, unquàm extitisse, sed Praedestina-
n. 11. tianorum nomine S. Aug. discipulos à Senii-
Xlli. Seniipelagianis acriter sese opposuère, pelagianis fuisse traductos contrarium tameu
;

1° S. Aug. duobus contra

libris illos editis , sentiunt, ac solide evincuntalii cum Daronio ,

aliero de Praedesiinatione sanctorum, altère Spondano, Didaco Alvarez, Sirmondo, Natali

de Dono perseverantiae ; et post S. prœsulis Alex., card. Gotti, etc. , tum ex variis probatae
obitum S. llilarius, S. Fulgeniius Ruspensis hâc in re fidei historicis, videndis apud Nat.
episcopus ; S. Caesarius Arelatensis , Petrus Alex, loc cit. art. 11, tum exeo quôd in causa
Diaconus, etc.; prsecipuè verô S. Prosper, qui, Praedestinatianorum celebratae sint duae synodi
vivente adhuc S. Aug., Seraipelagianorum er- anno45G, Arelatensis et Lugdunensis. Caete-
rores confutàrat in Epislolà ad Rufinum ;
post- rîim, eamdem haeresiu seculo IX recruduisse
ea verô idem praestitit in libro contra Colla- in Gotteschalco, et seculo XVI in Luthero ,

torem : et in Resp. lum ad 15 Capitula Gallo- Calvino et aliis, dubium esse nequit.
rum, tuni ad Excerpta Genuensium, lum de-
NESTORUNI.
nique ad Capitula Objeclionum Yincenliana-
rum, necnon in Carminé de Ingratis, et aliis. I. Nestorius ex Syriâ oriundus, primùm An-
2" Ex poniificibus priniùm Cœleslinusl Semi- tiochiae monacbus, inde patriarcha Consianti-
pelagianorum doclrinam coercuit , data ad nopolitanus , Nestorianis nomen et errores
Gallicanos episcopos Epislolà anno 43'2 , tum dédit. Vir eloquentià et opinione percelebris,

Gelasius I, anno 494, in Epislolà ad Picenos. sed non minus animo elato ac crudeli, quem
Ex tum Valentina synodus à Caesario
conciliis tamen externâ sanctitatis specie , fucatoque
Arelatensiannoo29, indicta, tum Arausicanall, fidei zelo tegebat, suum virus primtim prodi-

eodem anno celebraia utraque à Ronifacio II ;

dit , dùm, exorto propterea tumultu ,
quôd
confirmaia, Semipelagianos, damnatis eorum Anastasius presbyter, ipsius familiaris et con-
erroribus , ullimo iciu confodit, qui ab eo siliarius, quàdam die publiée in ecclesiâ haec

tempore haberi cœperunt haerelici , cùm eô verba proiulisset : < Nemo Mariam vocet Dei-
usque adbuc gauderent nomine calholico ,
iparam Maria enim homo fuit ex homine
: :

imô à SS. Aug. et Prospero , fratrum , et 1autem Deus nasci non potest; » monitus de
dilectorum suorum tiiulo decorarentur. bâc blasphemià Nestorius, non modo Anasta-
sium non corripuit, sed ejus dictum confir-
PR;EDESTINATIANI.
mans idem in Ecclesiâ palam docere non du-
I. Hoc vel affini praedestinatorum nomine bitavit ;
quo factum ut mox in suspicioncm ,

veniunt illi qui boc eodem de quo jam scribi- venirct, quôd Pauli Samosatensis ac Phoiini
mus, seculo ex opiimis S. Aug. libris, praeser- dogma rursùs in Ecclesiam invehere molire-
tim de Gratià etPraîdestinatione, pessimèinlel- tur, nempe, Cbristum esse purum hominem,
lectis, docueruntl" exhominibusalios antécé- et bine R. Virginem nollet appellari Deipa-

dente Dei voluntateabsolutàet efficace destina- ram. Atque haec reipsà fuit ipsius errorum
los esse ad gloriain ; alios ad pœnamaeiernam. summa.
2'*Nequeeos proinde qui sunt ad vitam seternam II. Errabat itaque 1° quôd duas in Chrislo
praedestinati, ullo modo posse damnari; neque personas statueret, illumque veluti dividerci
illos qui sunt ad gehennam praeordinati ullà , in Filium Dei et Filium hominis ; illum non
ratione posse salvuri. Hinc inferebant 3° per ex Maria, sed ex Deo ante secula genitum ;

Dei praedestinantis voluniatem libcrura liorai- hune ex Maria, in seculo natum. Hinc 2° Ma-
nis arbilrium penitùs exlingui, aut cerlè iiibil riam nolebat dici : eEoro'xov, seu Deiparam,
valere, seu ad oblinendain salutem, si dcsiina- sed Xp'.oTOToV.ov, seu Christiparam. 5" Quod
tus à Deo sit ad damnaiionem ; neque ad banc consequeiis erat , ûcgabat Filium Dei pro no-
65 EARUM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS. 66

bis passura esse, aiii mortuum; sicqne, ut Cœterùm Nestorius haud mullô post à Theo-
reciè S. Cyrillus, redemplionis nostrae myste- dosio in exilium relcgatus, perlinax infelici

rium evacuabat. Porrô hos ut errores tuere- falo inleriit, blasphéma linguà post obitum
tur, negabat vcrani physicam substanlialem vermibus soalcnte.
unionem Yerbi divini cuin huinanitale in uni- V. Ex bis juvat obiter animadverlere 1° quo
taiem Personœ; admilieb^iquedunlaxat unio- spirilu ducantur illi Jansenianœ faclionis hy-
nem quaradam moralem vel accidenlalem , pocrilac, qui abstinendum volunt fideiibus à

inter pcrsonani Verbi et personam istius bo- titulo Deiparse, seu Matris Dei, Iribuendo divae
niinis qui dbrislus dicebatur; quam unionem Virgini; non quôd, inquiunt, verè illi non
sialucbat tura in speciali affectu, quo Verbum conveniai , sed ut, ad fucum faciendum, prae-

ei îste homo se invicem complectebantur, quo tenduntprœ reverentià, quôd nos non deceat
sensu dici solet, amantiiim esse cor ununi et istum tilulum pronuntiare, illamque eo salu-
animam unam; tum in speciali modo, quo tarc. 2" Quantum hallucinatus sit, qui princi-
Verbum habiiabai in Cbristo, sicutin lemplo, pia juris puLlici ecclesiasiici Calholicorum
aliter quàm in aliis jusiis tum denique in eo,
: pollicitus, banc proposilionem : B. V. Maria

quôd iste liomo foret instrumentum, seu orga- non est ©eotwo;, ils duntaxat accenset, quae
num Verbi divini. sunt iiœresi proxima; , cijm lamen manifesté
m. Exitiosis bis erroribus qui cbristianae sit hœreiica : primo, quia concilium Ephesi-
Religionis fundamenta subvertebant, strenuè num I, eàdem illam damnatione involvit cum
sese opposuit S. Cyrillus praesul Alexandri- illâ quse Christum esse Deum negat, et
nus, datis primùra quidem ad ipsum Nesto- ulramque eodem analhematis fulmine feriit :

riuni ,
quibus illum ad saniora revocaret, f Si quis, inquit, non confitetur Emmanuelem
litieris, sed incassùm ; tum deinde aliis ad I Deum esse, et ob id S, Virginem Deiparam...
Cœlestinum I, ponlificem, quibus Nestoriuni, t anathema sit. > Idem prsestitit S. Cyrillus 1
ejusque prava dogmata ad ejus tribunal defer- ex 12 anaihemalismis, ab eàdem synodo com-
ret. Ista dogmata in synodo Romae anno 430 probalis : « Si quis, ail, non confitetur Deum
babiià damnavit pontifex, sententiamque ex- cesse veraciterEmmanuel, et proplerbocipsum
communicationis et depositionis tulit in Nes- < Dei genilricem S. Virginem... anathema sit. »

torium, nisi intra decimum ab insinuato hoc Similiter synodus VI, can. 6, analhematizat
pontificio decreto diem errores suos agnosce- eum, < qui abusive et non verè Dei Genilricem
ret, ac ejuraret. Cyrillus, cui vices suas ad « dicit sanctam, gloriosam, semperque virgi-
hujus decreti executionem procurandam Cœ- « nem Mariam. y Deinde quia synodus VI œcu-
lestinus demandaverat , célèbres illos 12 ana- menica, Act. 4, eâdem fidei formula, cum
thematismos edidit, quibus Nestorius subscri- Verbi incarnalione Deiparse litulum profite-
beret, et ita suas baereses recantaret. At tan- lur : j Confitemur, inquii, Verbum... incarna-
tùm abfuit, ut obtemperarel homo perlinax, ctum de Spirilu S., et S. imraaculatam, sem-
ut efferatior factus, alios 12 anathemaiismos f perque virginem..., verè ac propriè Dei Ge-
ederet, Cyrillianis è regione oppositos. «nitricem. > Demùm quia in prsedictà propo-
IV. Quapropter Cœlestinus, urgente Theo- silione, istud inficiante, totum erroris sui
dosio imperatore, synodum œcumenicam in- virus vclut collectum Nestorius abscondebat,
dixit Ephesi, anno 431, in quà, praeside S. ut observant Petavius et Tournelius; qui
Cyrillo,et jure suœ sedis, et titulo legati sedis simul adnotant, in hâc vnicà voce ©eoT&jcoç,

Aposlolicae, dùm alii Româ à Cœlestino missi quam Nestorius respuebat, toiius mysterii in-
exspectabantur, ab episcopis plusquàm ducen- carnationis veritalem, subslaniiamque conti-
lisex Oriente et Occidente illfic appulsiscon- neri, vocemque illam tesseram esse, Catholi-
demnatus, ac sede suà pulsus fuit Nestorius, cos à Nestorianis secèrnentem in mysterio
probantibus sententiam Apostolicse sedis lega- incarnationis, sicut vox ôp-oûato? illos secerne-
lis, etsi seriùs adventantibus ;
plaudente, pu- bat ab Arianis in mysterio Trinitalis.
blicis eiiara ignibus, clero et populo, qui aeger-
EUTYCniANI.
rimè tulerat, sibi redemptorem Deum eripi, et
intemeratse Virgini tilulum Matris Dei ;
qui, I. Ab Eutyche seu Eulychete dcnominatio-
ut illi deinceps perpétué constaret, crcdilur nem accepêre. Fuitautem Eulyches presbyler,
sub id tempus Salutationem angelicam hoc et monasterii celeberrimi in urbe Constanti-
^^ditamentum accepisse : S, J\Iaria, Mater Dei. nopolitanâ archimandrita, postea dictus abbas.
07 DE PR^CIPUIS SECTIS, es

Is, cùm adhuc diaconus in synodo Ephesinâ I, magnus per Africain propagator fuit sexto

el illâ eiiam ad finein perducià, contra Nes- currenie seculo quidam Jacob, homo natione

torium acerriniè pugnàsset, tandem anno post Syrus, unde Jacobitae, Copii item, qui in eâ

celebratum illud concil. 18, Chrisii verô 448, regione suum habeni patriarcham.
janique senex, seu ex imperiiiâ magis qnàm ex
n^RESES SECULI VI et VII.
versiiiià , ut videtur innuere S. Léo, Epist.
Tria Capitula^ eorumque auctores.
moilô 29, 30, 51, seu zelo niinio, non secun-
dùm scienliam, in extremum erroreni abrep- I.TriumCapitulorumnomineveniebantl°li-
tus est, incidens in Scyllam, dùm vellet nimis bri Theodori Mopsuesteni episcopi ,
quibus

procul viiare Charybdlm. duas in Christo personas visus fuit asserere

11, Capitalis iiaqiie Eutychetis error fuit, cum Nestorio, 2° Tlieodoreti episcopi Cyren-

quôd cùm Nesiorium acriùs perstringit, duas sis Commentarius, in quo 12 S. Cyrilli Ana-
in Chrislo personas statuenlem , ipse non ihematismos aculeatè perstringit. 5° Ibae epi-

unam soliun in eo personam adstruat, sed scopi Edessini Epistola ad Marium Persam, in

eiiam unam post unionera naturam ; conten- quâ S. Cyrillum perinde ac Nestorium erroris
dens Cliristura esse quidem ex duabus, sed coarguit, ac censura temerè feriit.

non in duabus naiuris; seu duas quidem ante Circa haec tria capitula celebris et diuturna

unition-m fuisse naturas, sed unicam postuni- seculo preced. excitata, hoc VI seculo acriùs

tionem ; iia ut in ipso incarnationis articulo recruduit controversia, quaesat diuturni inier

ex uîràque naturâ, divinà et humanâ, una Ecclesiam Orientis et Occidentis schisraaiis

substantia coaluerit; sive jam senserit Euty- radix fuit. Cardo autem controversiae in eo

ches id factum esse per confusionem aut vertebatur : non, utrùm proscribi deberent
mixiionem, sicut ex 4 démentis fit natura errores Nestorii , quod jam fecerat synodus
niixii sive per conversionem unius nainrae in
;
Ephesinâ, sed, utrùm errores Nestorii , vel iis

aliam, sicut aqua in Cana Galilseae conversa affines in tribus istis capiiulis conûnerentur,
est invinum; sive per composilionem, uti ex propter quos ipsa et eorum auctores condem-
corpore et anima fit una natura humana seu ;
nari mererentur ; id prinium inficiantibus
contenderit, naturam liumanam à divinitate pluribus etiam calholicis, qui orthodoxum illis

fuisse penitùs absorptam : neque enim mens sensum aflingere conabantur.

illius salis comperta est, de quâ disputant II. Synodus IV neutiquàm approbaverat ista

etiam hodiedùm theologi. tria capitula ; sed, quia Theodoretus etibas pa-

m. Euiycheti se inviciè opposuerunt S. Léo lam anaihemadixerant Nestorio , utrumque in

papa ; Boetius, edito libro de 2 Naturîs ; S. conciiio, ac suâ etiam episcopaTi sede subsi-

Prosper Aquinalus in diversis Epistolis adver- stere permîsit. Sed neque tune necessum esse
sùs Euiycheiem ; S. Flavianus Constant, an- judicavit, quippiam circa illorum, quippe jam
listes.Eulyches verô propier contumacîam publiée resipiscentium , uti nec adversùs
damnatus, el sacerdotii honore privatus est in Theodori Mopsuesteni, jam fatisfuncti, scripta

synodo Constantinop. , sed non diu post pronuntiare. At verô, cùm postmodùm ista

favenie Theodoslo inip. per Dioscorum, prae- scripta in manibus fidelium versari pergerent,
sulem Alexandrinum , eidem conciliato, ab et pro calholicis haberentur , alque ila propa-

pseudo-synodo Ephesinâ, quam latroci- garetur error, integro feré seculo evoluto
alià

nium Ephesinum vocant, perperam absolutus, congregata est V synodus, in quâ tria illa ca-

et pristino honori restitutus fuit. Verùm hujus pitula proscripla fuêre, el damnatus Theodo-
pseudo-synodi acta Romse à Leone coactâ
,
rus, qui sine retractatione suis erroribus erat

synodo resciasa; ac tandem Eutyches cum immortuus ; non item Theodoretus et Ibas, ut-

ipso loto lalrocinio Ephesino in conciiio oecu- pote qui suum errorem in IV synodo palam

menico Clialcedonensi, 600 et ampliùs epis- deposuerant.

coporum judicio novo fulmine percussus fuit, m. Sed hinc novarum conlentionum inter

Dioscoia^.iue pariter episcopatu, sacerdolii- MuUi enim Occiden-

ipsos Catholicos occasio.

que miiiisterio exutus. tis V synodum agno-

episcopi diu recusàrunt,

Intérim Euiychiana pestis, haud secùs ac scere velut legiiiniam eô quôd errore facti ,

Nesioriana ,
grassatur adhucdùm praecipuè in decepii putarent synodum IV, quam quidem
jure pro légitima habebant, tria illa capitula
Oriente, iliaque ad ipsos etiam Indos, ut fertur,
approbâsse, cùm Theodoretum et Ibam ad
est propagata. Eutychlan* praesertim hseresis
69 EARUM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS. 70

Ecclesiae conimunioneni adniisjsset. Ipse etiam vatà, quâ respondit ad litteras Sergii, adhuc
Vigilius papa eodem facii errore praeventus, 1(1 lemporis publicâ fanià orlhodoxi piique

eisi id leniporis Constaniinopoli moraretur, antisiitis, sinoerae erga sedeni Apostolicam

cùm Y synodus ibidem colehrata fuit, tanien submissionis et zeli , pro conservandà pare in
illj fieqxie intéresse voluit, neque statim eam Ecclesiâ, contestatione, plenis, nil plané Irau-

approbarc. Compnrto tamen errore , eamdem dis suspicatum , annuisse, ut ad exiinguen-

et jpse poslea probavil conlirmavitque; et ejus das quae praîlendojjanlur à Sergio inanes con-
successores, pra^cipuè Gregorius M., qui et troversi:i5, tanlisper abstiner:^lurà voce unius,
OrieniaJibus Ecclesiis Gdei formulam niisit, vel duplicis n Christo voluntalis; at nullis

qqà prpfiierentur, se V synodtim recipere; efficacibus momentis evinci potest, quôd Ho-
eodenjqiie feré tempore eamdem episcopi norius Monothelitarum dogma positivé probâ-
ciiam Occi4en laies recepère. rit ; seu asscrendo, unam duntaxat in Christo
esse voluntatem, seu negando esse dujilicem ;
MONOTIIEUTjB.
nisi ad summum in sensu quorumdam, qui, ut
I.Nomen accepêreàduplici Graeco vocabulo Sergius dolosè, suura ut errorem tegeret, ad
Monos, id est, uniis, et thelema, id est, voiun- llonorinm perscribebat, duas in Chrisio volun-
tas, quasi unius voluntalis professores, quia tales creatas, sibique contrarias, adsiruebanl,

nimirîim inChrislo nonnisi unam agnoscebant unam spiritùs, alleram carnis , quam cpncu-
voluntatem eioperalionem. Opiiiabanlur cnim piscentiae fomiiem dicebant. Eiverô , quôd
quôd humana naliira in Christo nunquàm ipse Sergius non existiniârit, islam Ilonorii

jnoverelur proprio raotu,sed solijm secun- Epistolam suo errori favcre, vel Inde h'quet,
dùm quôd mota erat à Verbi divinitate. quôd non fuerit ab ipso publicala vivente Ho-
II. Ista haerpsis, quaeChristi Ecclesiam tem- norio, sed, hoc vitâ functo, primùm à Sergii

pore haud mo(iico miserrimè vexavit, duces successore et fautore , postquàra hic Constan-
jiabuit, circa annum 02!), Athaiiasium Antio- iinopoli pulsus esset. Ex quo etiam credibile
chengm, Sergium Consiantinopolitanum pa- est Epistolam iliam viiiatam esse, autè latino
triarchas; et Cyrum episcopum Alexandri- non fideliter grsecè reddilam. Alterum, quod
num, favente Heraclio imiieralore, qui nimiâ hic venil indicandum, est quôd YI synodus et
credulilale decipi se passus est, eo praetextu, Léo II, ex quodam fortassis errore facli, Ho-
quôd isto suo dogniate à Nestorianis simul et norium, jam viià funcium, acerbiùs perstrin-
Éulyclijaniserroribus recédèrent , cùm tamen xerint, quôd Monothelitas eorumque hseresin
Euiychianum virus de unâ in Christo nalurâ fovissel; ipso nempe fado, mitiùs cum illis
sub unius voluntalis velamine contegerent ;
agendo, ac debuisset , non item publicâ édita
dùm enim unam tanlùm voluntatem ac opera- sentenlià, qui doclrinam illorum probarel,
tionem admiilebant , necessum erat ut unam cùm in eâdem VI synodo leclae, et omnium
quoque duntaxat naturam in eo faterentur. suffrages probalœ sinl binae epislolae Agallio-
Intérim Ijaec eorum vafrities nonnisi post nis papae, in quibus dicitur omnes Pétri suc-
annos complures détecta unde sub catho- fuit ; cessores, quos inier fuerai Honorius, fratres
lico nomine longoadliuc tempore gavisi sunt; suos in fide confirmasse.
donec comperlà fraude , inprimis Sophronius,
patriarcba Jerosolyniitanus, in synodo hanc
H^RESES SECULI YIII ET IX.
ob causam coactà, eos qui duas operationes in ICONOCLASTE.

Christo expresse non profiterentur, anathe- I. Alio affini nomine dicti Iconomachi, seu
mate feriit. Deinde Severinus poniifex, et po- SS. imaginum conlemplores, impugnalores,
slea Marlinus I, in synodo Romanâ Monotheli- eversores , circa annum 723 debacchari cœpe-
tas damnavii. Den)ùm synodus VI, œcume- runt, duce Jezido, vel, ut alii, Gizide, Sara-
nica, Constaniinopoli , anno 080 celebrata, cenorum principe, per Judaeum quemdam
eosdeni plané prolrivit. impuiso favente item Leone Isaurico im-
;

III. De Honorio papa quae nonnulli scri- peratore ,

qui , Judaeis pariler instiganli-
bunt, vel monoihelismi fautore, et idcircô bus, imô urgente etiam Constanlino , Nato-
damnaio pariler à VI synodo , non est hujus liensi inPhrygià episcopo, sacras omnes imagi-
loci operosiùsconfutare. Duo sulTccerit obiter nes lanquam iuola per totumimperiumaboleri,
indicâsse, prolixiùs alibi exponenda : alque unà cum sanctorum reliquiis llamrais

Primum est, illum equidem In Epîstolâ pri- Iradi praecepil. Hoc extinclo, eodem furore
71 DE PR^CIPUIS SECTIS, n
exarsit ejus successor Constanlinus Coprony- S. Bonaventurse ; sed Michaele Palaeologo

mus, sic appellatus, quôd sacrum baptisnialis Orientis imperatore , fatis funclo , Graeci ad

fonieni, quo infans abluendus erai, suis foe- vomitum reversi sunt. Major spes affulsît

dâsset sordibus ,necnon ejus lilius Léo IV. anno 1459 , in concilio Florentino , cui in-

II. His furiis obslilère S.Germanus patriar- terfuit cum Eugenio IV papa Joannes Palœo-

cha Constantinopolitaiius , Gregorîus II, Ro- logus ;

productique primùm sunt 5 articuli

naanus ponlifex qui Leoneni Isaurum anathe- praecipui , in quibus Grseci dissidebant à La-
,

mate percussii ; et prseseriim S. Joannes tinis , suntque sequentes :

Daniascen. illas plané compressit, et sacrarum III. Quôd Spiritus S. non procédât à Pâtre
1°

imaginum cultum restituit Irène iniperatrix et Filio. 2° Quôd Eucharistia non in pane

cum rdio Constanlino VI , sub quibus , anno azymo sed in solo fermentato conficî possit.
,

787 celebrata fuit seplinia synodus œcume- 3° Quôd non detur Purgatorium. 4° Quôd nec
,

nica ,
quae fuit Nicœna II , in quâ daranati justis œterna detur félicitas , nec impiis aeter-

Iconoclasiae quorum tamen hxresis postli-

;
num infligatur supplicium ante judicii diem.

miniù revocaia fuit à Nicephoro Leone Ar- ,

5" Quôd Romanus pontifex non sit totius Ec-
meno , Michaele Balbo , ac praesertim à Theo- clesiae caput , et B. Pétri successor. De horum
pbilo ; sed rursùs à Tbeodorâ Theophili conjuge ,
falsitate convicti Graeci, Romanœ sedi et Ec-
cùm pro filio Michaele imperium administra- clesiae sese subdiderunt ; sed domum reversi,
,

ret ,
profligata fuit in Oriente ; at post aliquot instigante praesertim Marco Ephesino ,
paulô
secula ïecruduit in Occidente , sedulô eam post fidera Graecam probaverunt , et in pristi-

promoveutibus Hussitis , Lulherique et Cal- num schisma, veteresque errores relapsi

vini asseclis. sunt.

GRiECCM SCHISHA. H/ERESES 8ECULI X ET XI-

I. Cœpîl illud seculo IX , auctore prreser- I. Seculo X ,
quod fœdârunt cùm nequîores
lim Photio , honiine ut natalibus et eruditione nonnullorum pontificum mores, tùm secula-
claro , ita anibitioso ,
perfido ac crudeli. Is, rium principum sacra profanis miscere vo- ,

dejecto par invidiam à sede Constantinopoli- lentium , molimina , singulari Numinis in Ec-
lanà S. Jgnatio , dolosis Sardae , supremi in clesiam suam providentiâ , vix ulla nova
aulà Michaelis III imp. satrapae , artibus , ex haeresis exorta est ,
quae saltem radiées egerit,
laico sex dierum spatio à Gregorio , Syracusse Secta duntaxat Manichaeorum , in Oriente
episcopo , excommunicato , consecratus , in penè jam extincta , quas adhuc superstites
eamdem patriarchalem sedeni Intrusus fuit, scintillas habebat , in Occidentem diflfudit ; ac
Verùm à Basilic Macedone Michaelis succes- , primùm quidem in Bulgariam sub finem se-
sore , revocato Ignatio , inde pulsus , pri- culi IX, tum postea in Germaniam inde in ;

niùm à Nicolao I , quem dolosis quoque litte- Italiam, acdemùminGalliam transmisit quas ;

ris deludere molitus erat ; compertà fraude , ibidem Albigenses secuio XII coUegerunt , et

anathemate percussus , anatheraa vicissim illi novum illic incendium suscitârunt , uti paulô
dixit , exemplo Dioscori , litterasque encycli- post dicetur.
cas contra Uomanam Ecclesiam conscripsit : IL At seculo XI exsurrexit Berengarius
atque>has ob causas in VIII synodo oecume- famosus ille Sacranientariorum parens , vel
nicà anno 869 celebrata , è Calholicorum antesignanus , et eorum haereseos dissemina-
cœlu submotus fuit. Cùmque nihilominùs tor praecipuus. Hic vir , natione Gallus, patriâ
deinde à Basilio , ipsi propitiato , eidem sedi, Turonensis , cujus genii fuerit , describit
post Ignatii mortem, resiitutus fuisset, deni- Guitnuindus , ex monacho archiepiscopus
que tamen à Leone VI, Basilii filio, iterùni ex Aversanus, 1.1 de Corp. et Sang. D. Verii. in
illâ dejectus , et inlra cœnobii pariâtes reclu- Euch. : < Cùm juvéniles, inquit , in scholis

sus , ibidem vitam finiit. « ageret annos , elatus ingcnii levitate ipsius
II. Hoc schisma recruduit sub Sissinio pa- « magislri sensum nonadeô curabat condisci- ,

triarchâ, et iiicrementa accepit sub Michaele < pulorum pro nihilo habebat. » Intérim prae-
Caerulario imp. , nequicquam obstante Leone fectus est postea Turonensi scholae S. Martini,
IX ,
papa ; anno 1274 , lentata est concordia ac in magnâ versatus est apud multos opinione
et unio Graecorum cum Latinis féliciter resti- eruditionis , sed quae reverà minor erat ,

tuta in concilio Lugdunensi II , maxime operâ quàm superbiae tumor ,

quo inllatus, pompa-
75 EARUM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPl'GNATORIBUS 1i
lico incessu , sublimique prœ caeteris sug- in convcnlu Brionensi. 3" Anno ilom eodem in
gestu , (Jignilatein niagistri poiiùs simulabat synodo Parisiensi. 4" Anno 1055, in Florenlinâ,
quàni rébus ostendebat. lia fermé laudalus sub Victore papa. 5"Eo(iem anno in Turonensi,
Guiimundus , 1. c. ISibilominùs vulgaris ista in quà Berengarius praesens, à Lanfranco con-

erudiiionis fama effecil , ui primùni in Ec- viclus, errorem suum, daiâ subscripiione,eju-
clesià S. Martini Turonensis , camerarii et ravit. Scdcùm postea fideni fregisset.damnatus
tliesaurarii dignitates oblineret ; ac deinde Romano, sub Nicolao II, anno
est 6° in concilio

archidlaconus et thesaurarius Ecclesiae Ande- 1059,inquoitcrùmconvictusà Lanfranco, ite-

gavensis crearetur. Ibi suas Laereses vulgare rùni virus saltem in speciem exspuit. Paulô post
cœpitcirca annuni 1035, vel , ut mavult Nat. denuôreversus ad vomitum,librum insuper edi-
Alex., 4047, vel 1048. ditquo non suamhœresin duntaxat defensabat,
III. Praecipua haeresum istarum capila erant sedRomanam.Ecclesiam, ipsumque summum
sequentia : i" Bapiismum parvulorum everte- pontificem impiissimè proscindebat. Quapro-
bat. 2° Légitima conjugia abrogabat, impu- pter, posteaquàra ab Alexandre II, Nicolai suc-
denter asserens licitam esse cum omnibus cessore,paternis litteris, ut ad se Ecclesiaeque
scortationem, 5° Quôd Christus januis clausis gremiumrediretadmonitus,obstinatioreffectus,
ad discipulos non intraverit , asseverabat. 4° impudenter etiam illis respondisset, non solùm
Eucbarisiiam non esse verè et substantialiter à Mauritio Rolhomagensi praesule, coaclâanno
corpus et sanguinem Domini , sed solam illius 1063synodo, Berengarius cum suis sectariis
umbram et figurara adstruebat. o Ac propter- anaihemate confixus fuit, quod anno 1705',
eapanem et vinum per verba consecrationis synodus Pictaviensis confirmavit ; sed tandem
non converti substantialiter in verum corpus à Gregor. VIII, ad synodum Romanam vocatus,
et sanguinem Cliristi. Atque in boc uno po- post varias tergiversationes, praesens errasse
stremo ac capitali errore Berengarius per- se coram toto concilio confessus, veniamque
stitit , dimissis tribus prioribus, ac prsecipuè démisse petens, ex apostolicâ clementiâ, prae-
duos, quos velut nimis dures aut absurdos missâ fidei confessione, obtinuit. An deinceps
cerneret à piis ac honestis auribus respui, ne- in sanâ fide ad moriem usque persiilerit, du-
que à se ullatenùs vel in speciem ex Scripturis bitant aliqui, asseruntplures.Obiit anno 1088,
posseprobari, uiitestaïur iierùm Guiimundus. annum agens aetatis circiter 90.
IV. Si ulla unquàm alia , certè bsec Beren-
garii haeresis quà veram et realem corporis
n^EïlESES SECULI XII ET XIII.
,

et sanguinis Cbristi in Eucharistià praesentiam ALBIGENSES.

negabat , hactenùs inaudila in Ecclesiâ , vix I. Manichaeorum secta ut supra adnotavi- ,

Catholicorum aures feriit , cûm viros doctos mus, ex Oriente in Occidentem delapsa, virus
quamplurimos , ad nudam ejus perceptionem suum evomuit priraùm circa annum 1120
cohorrescentes , statim exciiavit, ut adversùs apud Toiosates per Petrum Brussum, seu de
illam calamum stringerent. Praestiiôre id for- Bruis, naiione Gallum et Henricum Tolosa-,

liler ac invictè caeteros inter Adelmannus, num, monaclium apostalam, illius discipuhim,
Berengariiolim sub S. Fulbertocondiscipulus, à quibus eorum asseclae dicti Petro-Brussiani
Brixiensis postea episcopus , in Epistolâ ad et Henriciani. lifœdis Manichaeorum erroribus
ipsum data , in quâ etiam eumdem saluberri- hos addebant : Missae sacrificium nihil esse;
mls olim ab eodem S. magistro datis monitis, baptismum absque fide parvulis nil conferre •

ipsi in memoriam revocatis, ad saniora redu- neque fidelium preces quidquam prodesse de-
cere conatus est. Tum etiam Hugo Lin- functis; quibus aevi modernl novatoribus
j)raj-
coniensis autistes , Guiimundus , ac prae- ludebant.
cipuè Lanfrancus Cantuariensis archiepis- II. Eadem secta, slabilem sedem nacla Aibîae
copus , uii jam insinuavimus , et alii quara- civiiate Tolosae vicinâ , inde
Albi- nomen fecit
plures. gensibus haereticis, qui exiguo lemporis spaiio
V. Pluribus etiam in conciliis profligata est universam penè Galliam corruperunt.
haec pesiis, cum suo auctore. Ac 1° quidem in Docebant autem Albigenses, 1° cum Mani-
coucilio Romano sub Leone IX, anno lOoO, chaeis duoessererum principia.2''CumSaddu-
ubi damnaïus quoque fuit liber Joannis Scoti caeis carnis negabant resurrectionem. 3" Infcr-
Erigcna; de Eucliarisiià, ex quo Berengarius num simul cum purgatorio explodebant. i° Ba-
suuni virus Ijausi:>sc crediiur. 'i" EocJcm anno ptismi et Eucharistiai sacramenta respuebant^
TII. V.
 ,

1^ DE PRiECIPUIS SECTIS, 76

m. Opposuêre se iis strcnuè primùm Iii- se cœnoblum serecipiens, editis sincerae pœ-
vocaio in auxilium brachio seculari niteniiae signis à Petro Ciuniacensi abbate,
noc. 111, ,

nraicipuè coniiiis Simonis Monlefortii, hcrois S. Bernardo et Innocentio il reconciliatus,

foriissiiui ; qui duce el adjutore Domino exer- oblit anno H42; quapropter juxta Gotti 1. c,
cituum , cum octo dunlaxat Calholicorum cùm, ejuraiis crroribus, veré pœnitens etca-
niillibus cenluin hœreticorum istorum niillia , iholicus mortuus sit, haereticis non videtur
pugnantia sub Pelri H Arragoniae rcgls vexil- annumerandus.
lo, fertur prolligâsse. Deinde spiriiualia pro-
WALDENSES.
l'auisanua conjunxil S. Dominicus cum sociis

suis quorum insigni operà, el erecto Tolos» I. His nomendediiPetrusWaldus, mercator

,

sacrae, ut vocant, Inquisilionis tribunali, hœ- opulentus Lugdunensis in Gallià, vir litterarum

relica ista laclio penilùs dissipa ta fuit, et pax expers. Is, visorepentinoetinopinatocujusdam
è praecipuis suis concivibus fato, perculsus,
Ecclesiae reddita.
sub prsetextu insiaurandi viiam aposiolicam,
PETRUS AB-ÏLARDUS. idemque
omnes opes suas pauperibus erogavit,

I. Dictus à quibusdam Abaelardus ;

gonte Gal- ut facerent aliis multis, prseserlim rusticanis,

lus fuit, ingenio acri el facundo, sed lam arro- persuasit. Porrô bâc magnificâ manu ingentem
g:nis, teste Otione Frisingensi, 1. 1 de rébus pauperum multiiudinem sibi devinxit aique
Gest. Frid. 1 Imp., ( et iili lanlùm conlidons, ut adjunxit; unde Waldenses alio nomine dicti

I vix ad audiendos magistros ab aliitudine mentis sunt Pmiperes de Ltigduno. Illos cùm volunta-

«siiaebumiliatusdescenderet.» Inde, utsnperbis riam paupertalem Christi et Apostolorum

haudrarô conlingil, in fœdum carnis ilagitium exemplo, uti praetendebat, prolileri sectari-

cum Ueloissâ discipulâ suâ prolapsus, atque ei* que docuisset , homo plané rudis novum Te-
dem matrimonio copulatus, cùm privatam id- siamenlum vulgari sermone explicare ac prae-
circô infamiam passus esset, illâ spontè ad mo- dicare, et, quod pronum erat, errores docere

nasterium feminarum sese recipiente, ipse mo- cœpit; quos, ab Ecclesiae praelatis ac clerc
nachus ad S. Dionysium effeclus est ; verùm propterea reprebensus, magisadauxit.
Errores prœcipuè hi fuère 1" Eccle-
post tempus aliquod ab obedientiâ abbatis su! Il, istl :

solutus, inpublicum denuôprodiit, doccndique siam Romanam defecisse à tempore Sylvestril,

munus, quod cum magnâ nominis celebritate quo possessiones babere cœpit. Unde inferebat
anie susiinueral, Paris! is resumpsit. nullum in eâ, quantùmvis probum salvari ,

H. Hoc in munere cùm circa annum 1116 posse; spernondas esse ejus indulgeniias, be-
versaretur, varios in errores incidit, ac prae- nedictiones, consecrationes, cœremonias ; non
sertim in Sabellii haeresin ;
quapropier in sy- esse pendendas Ecclesiae décimas; neque ab
nodo provinciali Suessoniensi , anno 1120 ce- ullo obtemperandum summo poniifici, epi-

lebralâ, praesenie sedis Romanse legato, Sabel- scopis aliisve Ecclesiae praelatis. 2° Ministros

lianus hsereiicus est judicalus, et ab episcopis Ecclesiae Christi ,

propria possidentes, pecca-

jussus, libros quos ediderat, manu propriâ re omnes contra praeceplum Christi : NoUte
cùm 19 annorum spaiio possidere aurum. 5" Ministerium Eucharistiae
îgni tradere. Inierea,
errores adeô non exueret , ut novos superad- aliorumque Sacramentoruni, non ad solos sa-
deret, adeô ut Ariana, Nestoriana, Pelagiana cerdotes pertinere, sed ad omnes et quosvis

labes ipsi aflricarelur, uli videre est apud Got- etiam laicos. 4° Omnem poteslaiem, etiara

ti, de Ver. Uelig. Chr. c. 90, § 5 ; hinc ad eum laicam , solo peccato moriali deperdi , ac

coercendum coacia est synodus Senonensis proinde sacerdotem in peccato mortali exi-

anno 1140, ad quam invitaïus inter reliquos stentem nec consecrare nec absolvere; laicura
fuit S. Bernardus, abbas Clarevallensis, qui in è contra justum ista rite facere; quem erro-

omni ordine sapientiâ rem moderni Janseniani adoptârunt. 5" De-

consessu virorum ex
et digniiatc praeslanlium, ipsiusqueetiamGal- mùm, ut plura omitiam, nullam oraiionem,

liae regisLudov.Vll, contra Abselardumdispu- praeter Dominicam, esse faciendam.

taret. Sed bic, pontificem Roman. Innoc. H ap- m. Cùm annis circiter 50, per agrum Lug-
pellans, repente conciiio se subtraxii. Ai In- dunenscm vicinasque regionos grassala fuisset

nocenlius ipsius dogmaia damnavit, eique tan- ista pesiis, tandem exlincta fuit, tum Alexan-
quàm hoeretico,perpeiuum silentiumimposuit. dre 111, in fanaiicos illos anaibematis luimen
lil. Ad exlremum Abaelardus, ad Cluniacen- vibrante ; tum à Friderico imp. eosdem laesat
 ,

77 EARUM AUCTORinUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS. î«

majeslali!? reos doclarante. Inlerim pamdem Monis statum vi orationis mentalis se asse-
Incni seoiilo XIII, sallem ex parte , denuô ex- cutos jactarent, ul nec bonis operibus, nec
cii.îruiit, et, si lides Trillieniio, infandis obs- Sacramenlis ampliù? egere se dicereni, et
cœniiaiibus, sub specie pietatis, adauxerimt, posse sine culpâ turpissima quœque patrare.
dicti Fraiicelli, damnaii à Bonifacio VHI, et

posliiiodùrn àJoanne XXII.

O/EUESES SECULI XIV ET XV.
WICLEFFISTiï;,
DULCINIST^E, BEGUARDI et BECUINiE.
I. JoannesWicloir, vel Wicleph, natione An-
I. Fraticellonim, seu, ut quoqne vocabantiir, gliîs, presbyter ac theologiae doctor in acade-

Fralrum de paupere vilù , colhivics, dnplicern n-'i Oxoniensi, huic seclae auctor fuit circa
liane pesiein efludit. Ac prima quidem propa- annnm i.37o. Vir ing^nii vehcmentis, sernione
gatorem habuit quenidain Duiciiiuni Italum, disertus, sed superhiâ et ambition o inmidns,
patrià Novarienseni ,
qni ciim Margiirilà ejiis cùm praefccturam collogii Cantuariensis conira
seorto Fralicellorum errores, et iis attribuias jii3fasque invadere moiienli obsis(erct arclii-
l(cdiiates pluribus hoiiiinum niillibiis afllavit, cpiscopus et Urbanus V papa, concepto in Ro-
prjeseriim in Alpibus. Contra illos à Clemenie manam Ecclesiam odio, nefaria dogmaia lu m
V sacri inquisitores ex ordine Praedicat. eici- Deum et sanctos, tum conira ordinem
contra
tati streniié pugnârunt. Dulcinus ciim peilice ecclesiasiicum spargere cœpit, quibus inslil-
;i congregalo adversùs impiam illain lurbam b.jidis, pariim vitae severioris quam exteriùs
lidelium exercilu inembraiim concisus interiit, profiiebaïur specie, partira regiae secularisque
ainboruni ossibus igné consuniplis. potcslatis, quam supra occlesiasticam exlolle-
II. Alierins pestiferae Fralicellorum seclae bat, amplificatione, facile apud incautos viam
viri lîeguardi, feminae vocabantur Beguinae. aperuit.
Ilnde laie nonien hauserint, incertum. Apiid II. De Wicleffi doctrinâ anno sequenli Lon-
Gerraanos plurimùm debacchati sunt, et sub dini habita quaestio ab archiepiscopo Cantua-
falsà sanctilatis specie suas turpiiudines diffu- riensi; sed propter tumulius à quibusdam
denint. Praeterea sequentes sparserunt erro- aulicis Wicleffo faveniibus, in ipso convenlu
res, quibusQuietistis ci Molinosistis, de quibus excitatos, nihil effectum , nisi quôd Wicleffo
infra, prccluserunt. 1° Docebant, honiinem in silentiura fuerit indictum. Intérim perlataad
hâc vilâ possetaiTi perfectum evadere, ut red- Gregor. VI erronea 19 capiia, ex Wicleni libris
datiir iinpeccabilis, et ampliùs in gratiâ cres- excerpta, ab eodem pontifioe ex cardinalium
cere non possit. 2° Fum qui talem perfectionis oonsilio damnata fuèr(-; et 22 maii 1377 datae
gradum non ampliùs esse sub-
erat assecuius, Hiterae tum ad plures Angliae episcopos, quibus
(iilum obedieniiae bumanae, nec proinde leneri errores à se damnatos Iransmittit, et prsccipit
ampliùs jejunare nec orare, nec ulla praecepta ut Wicleffum ad suum tribunal citent , com-
Fcclesiae adimplere; imô nec debere Ciiristi prehensum examini subjiciant, eumque implo-
corpori, cùm in Missà elevaiur, assurgere vel rato brachio seculari reclusum deli-
etiara
revereniiam exhibera, ne ab aliitudine et pu- neant, ac ejus responsa Romam mittant tum :

riiaie suae conteniplaiionis descenderet. 3° ad Eduardum llf, Angliae regem, quibus illum
Ex adverso lune sensualiiaiem esse lani per- ejusque lilios adhorlalur, ut tara justae causas
lecto spiriiui et raiioni subjeciam, ul hoiuo inanum adjulricem praestent. Anno 1382,
possit libéré corpori concedere qnidquid pla- Londini ah archiepiscopo Cantuariensi cele-
cet. 4° Hominem ejusmodi posse in hâc eliam brata synodus fuit, in quà examinaïae ac pro-
viià beatitudinem assequi ita perleciam ac in scriptae 24 Wicleffi propositiones, qnaset com-
pairi.^ , "cque ad Deum videndum et beal^ puisus est praescriptà formula palam in illà
eo fruendum, animam indigere lumine gloriae synodo ejurare.
Ipsam élevante. III. Verùm, in suâ perlinaciâ WiclefTus per-
III. Damnati fuère in concilio œcumenico sistens, anno 1385, festo S. Tliomai Cantua-
Viennensi sub Clémente V, anno 1511. Eorum riensis archiep. cùm loco panegyris satyram
tamen errores et fœdilaies saltem ex parte paràsset in illum declainandam, subito paralysi
Innovârunt anno circiier 1575, et iterùm anno vel apoplexie tactus, ac 1/nguae usu privatus,
1G23, quidam in Hispanià dicli Illuminali biduô post, fesio neaipe S. Sylvestri quem
,

quorum capitale, lurpeque dogma fuit, quôd eliam crcbris inveclionibus exasperaverat, mi-
lantam cum Dco unionem , lalemque perfec- sère extinclus est. Ejus ossa postraodùm ô
 , ,,

79 DE PR^GIPUIS SECTIS, 80

tumiilo efibssa, et in cineres redacla jussu stituendo religlones privatas peccavisse, prop.

concilii Constantiensis ,
quod et îpsius nonien 22. Augustinum , Benedictum, Bernardum
diris (levovit, et 45 propositiones ex ipsius li- esse damnatos, nisi pœnituerint de hoc, quôd
bris Dialogi, Trialogi, aliisque, quos jam anao habuerint possessiones, et instituerint et in-
1413 Joan. XXil, in synodo Romanâ cum , traverint religiones; et sic à papa usque ad

damnalâ ejusdem doctrinâ, prohibnerat, pu- ultimum religiosum omnes esse hsereticos
blico decreto sess. 45 edito condemnavit anno prop. 44. Peccare quoque fundantes claustra,
1418. et ingredientesesse viros diabolicos, prop. 31.

IV. Potest autem istarura propositionum Omnes religiones indllFerenter introductas esse
virus et doctrinœ Wiccleffîanae summa ad haec à diabolo, prop. 45. Omnes de ordine Mendi-

ferè capita revocari. T Contra Deum blasphé- cantium esse hsereticos, et dantes eis eleemo-
mât ,
quôd debeat obedire diabolo prop. 6. ,
synas esse excomniunicatos ,
prop. 20, 24 et
Cùm verô prop. 27, efTutit omnia ex necessi- 54. 7" Contra Sacramenta universim decernit,

tale absolutâ evenire, divinam simul ac huma- si episcopus vel sacerdos existai in peccato
iiam libertaiem è medio lollit. 2° Contra Ec- mortali, ipsum non ordinare, non consecrare,
clesiam Romanam. Eam ait esse synagogam non conficere, non baptizare, prop. 4. Specia-

Satanae ,
prop. 37, negatque esse de necessi- tim verô circa S. Eucharistiam, substantiani
tate salutis credere, illam esse supremam in- panis materialis, et similiier substanliam vini

ter alias Ecclesias, prop. 41. 5" Contra pa- materialis, remanere in Sacramento altaris,

pam. Ipsum negat esse proximum et immedia- prop. 1. Accidentia panis non manere sine
lum vicarium Christi et Apostolorum, prop. subjecto in eodem Sacramento, prop. 2. Chri-

37. Ejus eleciionem à cardinalibus ait esse à stum non esse in eodem Sacramento identicè

diabolo introductam, prop. 40. Post Urbanum et realiter in propriàpraesentiâ corporali, prop.

VI non esse aliquem recipiendum in papam; 3.Denique non esse fundatum in Evangelio,
sed vivendum more Grsecorura sub legibus quôd Christus Missam ordinaverit, prop. 5.
propriis, prop. 9. Si fuerit praescitus, seu re- Contra sacramentum Pœnitentiae, si homo fue-

probus et malus, non habere potestatem super rit débité contritus, omnem confessionem ex-
fidèles sibi ab aliquo datam nisi forte à Cae-
, terioremesse illisuperfluam etinutilem,prop.
sare, prop. 8. Decretales epistolas exsibilat 7. Addit inter alios plures errores, quos hic
prop, 38. 4° Contra potestatem ecclesiasticani non recenseo, fatuum esse credere indulgen-
etcivilem. Docet nullum esse dominum civi- liis papae et episcoporum, prop. 42. Vim ex-
lem, nullum esse prselatum , nullum esse epi- communicationis penitùs évacuât, prop. 11,
scopum, dùm est in peccato mortali, prop. 15. 12, 13, 30.
Populares posse ad suum arbitrium dominos Haec Wicleffi dogmata, qui cum novatorùm,
delinquentes eorrigere, prop. 17. Parochianos altero circiter post seculo exortorum, exacte
propier peccata suorum praelatorum posse ad contulerit, haud difliculter animadvertet, quo
libitum suum décimas auferre, prop. 18. 5° ex fonte isti hauserint, ut pridem admonuit
Contra Ecclesiarum et ecclesiasticorum pos- concilium Senonense anno 1528 celebratum,
sessiones asserit, Sylvestrum papam, et Con- in Praefatione.

staniinum imper, errasse Ecclesiam dotando,

HUSSIT^.
prop. 53. Imperatorem et dominos seculares
esse seductos à diabolo, ut Ecclesiam dotarent I. Hussitarum pe?tis, quae per omnem penè
bonis temporalibus , prop. 59. Ditare clerum Germaniam sese diffadit , circa annum 1408
esse contra regulam Christi, prop. 52. Contra Pragae erupit ex Joannis Wicleffi libris, in Bo-
Scripturam S. esse, quôd viri ecclesiastici hemiam ex Angliâ delatis , avide copiosèque
habeantpossessiones, prop. 10. Ethincpapam pervolutis à Joanne Huss, ex villa ejusdem no-

cum omnibus clericis suis possessionem ha- minis, quod patrio idiomate anserem signihcat,
bentibus esse hsereticos, eô quôd possessiones oriundo, unde et cognomentum est mutuatus.
habeant, et conseniientes eis, omnes videlicet Vir fuit ingenio peracri , sed rerura novarum
dominos seculares et caeteros laicos, prop. 56. opinionumque peregrinarura supra modum
6° Contra religiosos, prsecipuèMendicanies et cupido ; linguà insuper disertà, et mundioris
eorum Inslitutores, debacchatur,aieus religio- quoque vitae famà clarus. His subsidiis non
sos viventes in religionibus privatis non esse presbyter modo , sed academiae Pragensis
de Religione chrisiianâ, prop. 23. Sanctos in- rector promotus ; ubi satis fidei comparaium
81 EAKUM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS, 82
sibi exislimavit, venenuni quod jamprideni è tenlaret ; ex illà retractus atquc arctiori custo-
\\ iclefïï lacunis imbiberai ,
palam emovere diae tradiius, contumacior eliam fieret, et plu-

cœpit. ribus litteris ad lîohemos scriptis, illos in suis

II. Ac 1" quidem universim WicleiTidogmata erroribus conlirmarct, tandem 5 julii anno
amplcxus est, cùni propositione 25, inter 30 1115, ad synodum adductus est, ut exciperet
damnaïas à concilio Constanliensi , asserit condemnalionjs senlcniiam, quà concilium in-

condemnationem 45 articulorum Joannîs Wi- primis arliculos, quos ipse Hussius palam con-
cleffi per dociores factam esse irraiionaiem et fessus fueral suis in libris coniineri, alios er-

iniquani, et malé factam, etc. Sunt tamen qui roneos, temerarios, scandalosos ; alios apcrlè
ex ejus scriptis quaedam profenint documenta, haîreticos pronuntiavit, eosdem doceri prohi-
quibus realem corporis et sangiiinis in Eucba- buil, ipsiusque libros concremari jussil, et in

ristià praesentiam , ac ipsam eliam transsubs- ejus fautores severè ab inquisiloribus animad-
lantiationem fateri videturjaitque card. Gotii, verti. Deinde Ilussim ipsum declaravii esse
1. c, c. 105, § 2, n. 5, ipsum coram concilio manifestum haereticum ,
pertinacem ac incor-
protestatum fuisse, contrarios errores, et quos- rigibilem, ideôfpie ipsum ab ordine sacerdolali
dam alios Wicleflianos sibi falsô iraponi. Cae- deponendum ac dogra-
caeterisque ordinibus
lerùm usum laicis etiam esse conce-
calicis dandum. Quâ lugubri caeremonià soliio riiu
dondum mordicus cum suis sustinebat unde ;
peractâ, demùm iraditus est potestaii secu-
llussiiae dicti sunt quoque Calixtini. 2° Eccle- lari, à quà jussu imperatoris ad rogum danj-
siam docuit constare ex solis prscdestinatis, natus, cùmdenuô, ul resipisceret', uequicqtiara
propp. 1, 2, 3, 6, 21. 3" Caput unum Ecclosiaî admonitus fuissel, eodenj miserè consumptus
visibile post Christum non esse necessariuni est, cineribus ejus in Rhenum projeciis.

ad illam in spirilualibns regendam, propp. 27, IV. Eodem infelici falo propler simile cri-

non fuisse S. Pelrum, prop,

28, 29. Taie caput men paremque pertinaciam interiit Hierony-
7. Neque Romanum poniificem esse caput Ec- mus de Pragà, prjmarius llussii discipulus, vir
clesiae seu cujuscumque pariicularis, seu par- perspicacis ingenii, etc., teste cardin. Gotli,
licularis Romanae, saltem non sit prsedesti-
si 1. c. § 5, n. 4, in Parisiensi, Pragensi, Colo-
natus, vel si sit malus; neque tune esse verura niensi eiHeidelbergensiuniversitatibus doctor.
et manifestum successorem Apostolorum prin- Is propter disséminâtes quos bauserat Hussii
cipis Pétri. Similiter cardinales non esse veros errores ad Constaniiense concilium cum illo

ei manifestos successores coUegii aliorum citatus, cùm primùm , allixo programniale impe-
Aposlolorum Chrisli, nisi vixerint more Apo- ratori,ei synodo paratum se ostendissetaddo-
stolorum , servantes mandata et consilia Do- ctrinam suam coram universâ synodo defenden.
mini noslri Jesu Cbrisli, propp. iO, H, 12, dam etadversantium, sibi baeresin ailigeiiiium,

13, 20, 22, 23, 2i, 2G. Addit propositione ul- calumniam diluendam, postmodùm errorum
time , nullum esse domiuum civiiem, nullum conscieiitià perterritus, fugam arripuit; sed
praelatum nullum episcopum
, dùm est in , interceptas in itinere, custodiœ tradiiur;tum
peccato mortali. 4°, Lt omiltam alia, asserit à Petro de Alliaco cardinali Cameracensi , et
omnia opéra hominis virtuosi esse bona omnia ;
aliis deputatis ad errorum agnitionem , et,
vitiosi esse mala, prop. 16. Obedientiam eccle- édita 23 sept, anni 1415 fidei formula, cjura-
siasticam et vim excommunicailonis explodit, tionem proprià manu conscriptam et subscri-
prop. 15, 17, 18. ptara permotus fuit. Sed, brevi reversus ad
III. Damnata primùm Hussii dogmata ab vomitum, anno 141G, palam in concilio cjura-
universitaie tum Pragensi , tum Parisiensi. tionem recanlavit, aiens, se in illà mentitum
Ipse verô à Joanne XXIII, ad causam dicendam fuisse velut iatuum ob timorem pœnae ignis.
Romam evocatus, cura obsequi detrectaret, à Quapropter à concilio sess. 21, laia sententia,
Sigismundo imp. sistere se jubetur concilio quà « illum haereticum, et in baeresin relapsum,
Constantiensi, in quo exbibita ipsi errorum « excommunicatum , anaibemaiizalum pro-
capiia, ex ipsius scriptis excerpla , ejusque ad inuntiat, déclarât, atque damnât, i Quâ lectâ
singula responsioncs audiiœ à cardinalibus Ca- sententia Hieronymus seculari potestati extra-
meracensi.Elorentino etaliis prsesulibus.Cùm ditus, Hussio magistro, sicut in errore, ita in
verô errorum istorum convictus, ut eosdem pertinaciâ socius, eodem quo ille supplicio
recanlaret, ab iisdem praesuiibus, ipsoque etiam juste punitus est.
Caesarc suaviler , sed frustra monilus , fugam Intérim post morlcm Hussius et Ilieronymu?
 , ,

85 DE PRiECIPDIS SECTIS,
habili sunt à suis vcliii martyres, qiiôd miiâ < runt.Hae dotes replebantanimum mira super-
consianlià tain grave suppiicium, edilis etiaui « bià.ei apud vulgus opinionem, quae illam ale-

quibusdain fucatcc pielalis iiidiciis lolerâriiit ;

« ret, provocabani. Exhoc animi tumoreorieba-
quos propierea quoque iiovalorcs, ceu glorio- « lur desj)ectu8 speclatissiniorum scriptonim,

sos suos antecessores soient depraedicarc. Sed ICI arroganiia quâ suam scieniiam jaciitabat,
redarguuvitur islo niagni Aiigusiini oraculo i quasi non ab antiquis docloribus haeredita-
senn.274 : « Mulli latrones patientissimè tor- « riam eam Iiaberet, sed totam ingénie suc com-
«qucnliir; et non cedontes , et lorlorem vin- « paraverit. Idcircô duo nomina ad summam
« centes, poslea aelcrno igné puniuntur. Causa < inscholisveneralionemevecla, Arislolelem in
« disceinii mari) rem à patientià, imô duritià < pliilosoj)liicis, S.Thom. in theologicis ever-

I sceleralorum. » « tendossusceperat. Et jamtumhujusfacinoris

« spargebat semina in Wittembergensi acade-
H^RESES SECLLI XVI. « miâ. IgiUir ab evulgatis indulgenliis libenter

LUTIIERANI.
f opportunitalemarripuit.... consilium imma-
î nis audaciae plénum suscipiendi seu persua- ,

I. Martinus Lutherus, horuraet penè innu- « dendi , bumanum genus universum decipi

merorum aliorum seclariorum parens lucem , cerroribus, non nisi à se detectis , impiica-
primam aspexit anno 1583, die 22 oclobris ,
i tum. }

Islebii, Saxoniae oppido, paire Joanne Loiter ; III. Occasio hsec fuit : Léo X indulgcniias
quod nonien , quia maierno idiomate scurrile concesserat Cbristi lidelibus, qui eleemosynam
nimis visum ipsi fuit, in Luther, quod purum aliquam erogarent in vastam S. Pétri basili-

sonat, illud commuiavit, exemple tum Ma- cam, Romae H inchoaiam ad coroni-
à Julio ,

uichaeorum, qui nomen sui liaeresiarcliae Mâ- dem perducendam. Harum indulgenliarum pro-
nes , quod insaniam redolebat , in Mar.nes, mulgationem per Germaniam faciendam ponli-
quod ad manna proi>iùs accedebat, imm,;- fexdemandàrai Alberto Mogunlinoarcbipraesu-
tàrunt tum Novaiianorum
; qui se catharos , li: hic verôid muneris delegavit JoanniTelzelio,
seu piiros appellabant. Litteris humanioribus praeclaro ordinis Praedicatorum theologo , ac
Magdeburgi et Isenaci ;
philosopbicis disci- oratori ,
praeleritis Patrlbus Augustinianis ,

plinis Erfordiâ excullus , et degustatâ per qui à mullis jam annis munus ilhid in Germa-
anuum jurisprudeniiâ, repeniino sui studio- niâ obire consueverant. Hinc ansam invidiae

runi socii, quocum in campo ambulabat, Lutherus accepit; ac primùm quidem conira
ante pedes ipsius fulminis ictu proslraii ac ex- indulgenliarum abusus et earum praecones
tincii fato perierrilus, S. ordinem eremitarum deinde contra ipsas indulgeniias debacchari
S. Angustini ibidem anno 1304 amplexus est; cœpit, tum pro concione, lum propositis anno
in quo anno 1307, sacerdolio initiatus Wit- , 1517 et ad templi valvas Wiiiembergae allixis

tembergam studiorum causa missus , ibidem 95 thesibus , non , ut inquiebat , ad illas de-

in academiâ à duce Saxoniae recens erectâ su- fendendas , sed examinandas ad eruendam ve-
premara theologise lauream adepius , sacram ritaiem, quas et per Germaniam lotam disper-

doclrinam per annos aliquot , non sine ingenii gendas curavit. llis opposuitTeizelius 10() alias

quidem laude , sed simul ambilionis et ferven- thèses ,

quas Francofurti ad Oderaiù publi-
tioris animi edilis luculentis indiciis , profes- cari fecit. Inde verô Lulherus magis exarde-
sus est. scens ,
quas proposiliones ab initio duntaxal
II. Iconem illius vivis coloribus adumbrat velut dubias in médium prolulerat , eas ,

cardin.Pallavicinus, Hist. Conc. Trid. 1, 1. c. adversariorum quibus cedere nollet pressus

4, n, 2, bis plané verbis : < Martinus Luthe- argumenlis , defensandas suscepit, in sensu
t rus... acuto, vividoque fuitingenio, propen- etiam danniaio. Alque baec quidem fuère tur-
< sus ad studia litlerarum, et in ils corpore et bulent! schismalis exordia ,
quod sequenli an-
t mente indefessus. Cùm inops litleraturae non no 1518, in aperium, funestissimumque Ger-
« esset , longé dilissimussibi videbatur ; quip- manise inccndium erupit.
c pe cui in linguâ , lanquàm in numerato , suu IV. Nam homo vafer liiteras equidem dédit

« omnia in proinptuerant; ejusquelinguœ dex- ad Leoncm X, ciuibus conqueriiur , se velut

I leritaie, laterura etiam robore poUeniis, eo- liaereliciun injuria iiaberiài|aibusdam,illasque

«rumsemperplausumsibiconciliabat, qui sensu claudit his verbis fucalâ huniilitaie ac obe-

c magis, quùm meute de disceplaiiie judicium le- \ dienliù pienis : t Uuare, bealissime paier, pro-
 , ,

85 EARUiM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS. 80

( stratum me pedibus mœ B. offero cum onini- pondit Henrico YIII, Angliae régi, qui doctum
t bus quae sum et habeo. Vivifica, occide ; vo- iraciauim ediderai adversùs Lulheri librum de
« ca, revoca ; approba, reproba , ul placuerit, Gaplivitale Babylonicà.

< vocem tuam vocem Cbrisli in le praesiden-

, VI. Tandem , cùm adeô non resipisceret

« lis , agnoscam > etc. Verùm bas illusorias

,
ul novos in dics errores novis ediiis libris ac-
voces fuisse ipse comprobavil , dùni suas as- cumiilarel, posl abscissam spem onuiem illius

serliones ad cuindem iransiuisit, prœinissâ pro- inlïingendi pcriiiiaciam, Léo X , anno 15i0 ,

tCblalione, se nihil in eis dicere , el lenere ni- 17 kal. jul., bullam etiidil , quae incipil :

si quod S. Scriptura docel el Ecclesia tenei. Exurge, Domine, per quam arliculos 41 ,

Circa quod idem lerè iemi)us Joanni Eckio el summà nioderaiione et accuratione discussos
Sylveslro Prierali, S. Palaiii niagislro, qui con- ut oslendil Pallav. , variis censuris prodigai

tra ij)sius errores scripseranl, iia respondit velul respective haereticos , scandalosos, etc.,
ul superbe poiiùs errores illos lueri , quàm de quo censuram ferendi modo dixi superiùs.

agnoscere recanlareque velle viderelur, De- Infrenduii hoc audilo Luiherus , et insolen-
niùm à Leone ad dicendani causam Romani liùs mullô quam ante furere cœpit. Nam liix'l-

evocalus , minime oblemperavil , corporis va- lum mox evulgavil contra execrabitem, ul loqui-
leiudinem el ilineris pericula causaïus. Gùni lur, bullam Aniichrisii; et cùm slraul inlellexisset

verô à cardinali Cajetano , quem legaium in suos liLros publiée fuisse concremalos , ipse
Gerinaniara miserai idem ponlifex , hujus jus- vilis liomuncio juris pontificii codices Wit-
su ciialus LuUierus, urgereiur , ut quae malè lembergae publiée coinbussit , hâc adjeciâ
scripseral et praedicârat , sincero animo eju- blasphemiâ ; « Quoniam lu conlurbâsli sanc-
raret, ipse renuii, el ad sentenliam universi- t lum Domini , ideô te conlurbet ignis aeier-
lalum Basileensis , Friburgensis , Lovaniensis, ( nus. t

ac praecipuè Parisiensis pi ovocavil. Tuni nociu VII. Exinde efferaiior semper effecius, muiiô
AN iilembergam profugit, allixà priùs palam ap- quàm anle furiosiùs ad devasiandam Eccle-
pellaiione ad papam. Quia lamen prsevidebat, siam incubuit , lum blasphemis sediliosisquc
se ab eo condeninandum, novam condidit ju- sermonibus, lum editis libris compluribus ,

ridicani proieslaiionem, quôtl, etsi paratus fo- quibus morum suorum characleres , ellre-

ret oblemperare ponlifici benè inslruclo, tamen niumque affecluum impetus , superbiam , am-
se appellare ad concilium générale conlra id bitionem, impudentiam, audaciam , libidinem,
onine quod papa posset conlra ipsuni decer- scurriliiatem , impielalem orbi loti palefecil ;

nere , eô quôtl, uiutpapa , lamen errare pos- donec abjeclâ anno 152i religiosâ veste , se-
set. Alque mox à legati poleslaie elapsus , ab- quenli anno Gatharinam de Bore , raplam è
jeclà larvà , lanquàm rabiduscanis conlra pa- monaslerio monialem , voiis solemnibus ad-
pam velul Anticlirislum, et principes caiholi- slriclani , sacrilegis nupiiis sibi copulavil ;

cos velul ejus adoraiores lalrare coepil. cum quâ vixil ad annuni 1546 , aelaiis 65 ,

V. Anno ioiO, mense junio, babita est Lip- quo lam impiis foedilaiibus , damnatisque suis
siaicelebris dispuiaiio inier Joannem Eckium erroribus , falo pené rcpentino est immor-
el Luiberum, buic suppelias lerenie Carolsla- luus Islebi.
dio, de quo infra. Eô adduclus Luiherus ul , •
VIII. Errores suos non simul ac semel Lu-
poUicereiur se stalurum judicio univursitatum iherus vel ex anliquis haereticis adopiavit, vel
Erfordiensis el Pariensis, ad quas islius dispu- de novo procudil ; sed , ul genius hacresis est,
taiionisacta miitereniur. Eodem bocanno Lii- ex uno in alium prolapsus fuit. Iniliiim fecit
tberi dogmalaacri censura perslrinxeruntuni- ab impugnandis indulgentiis quibus pecca-
,

versilaies.Coloniensis primùm, lum eiiam Lo- lorum pœnse expianlur. Inde cùm faciiis pas-
vaniensis, uii superiùs indicatum fuit, acde- sus esset ad ipsam justiQcationem quâ culpa
,

mùm anno 1321, Parisiensis, quœ propositiones ipsa remitliiur , illam ita explicare cœpil , ut
ulira 100, ex Lulheri libris exlraclas, damna- penè evacuàrit. Ex bis ad alia dogmaia calho-
vil lanquàm scbisniaiicas, ha;reiicas, blasplie- lica convellenda progressus , cùm id facere se
nias. Homo suî impolens , in furoren) aclus , posse desperaret , nisi ipsius catholicae Reli-
Sorbonae respondit solis scommalis, conviciis gionis fundamenla subrueret, ad ea saiicm
et inveciionibns, quibusscnrriliter eos iacera- concutienda animuin ai>plicuil. Praïcipiia is-

bat , ad qiios velul magistros jam iteratâ vice liusmodi errorum capiia quia vulgô ferè
,

appellârai. Ne(iue alio seu stylo, seu modo res- nota, breviter hic aiiingam , Idque non lani
 ,
, ,
,,

87 DE PRiECIPUIS SECTIS,
ordine temporis ,
quàm systematis proponam. Stoicis , Manichaeis , Waldensibus , Wicleffo
IX. Systema porrù , ad Ecclesiam , qiiam m etalils ejusdem furfuris. Alterum principium,
contra solemnia Chrisli promissa menlîebatur priori afïine , est , quôd bomo in hàc vitâ Dei
jam à mullis seculis defecisse , revocandam mandata non possit etiam cum ejus gratiâ
aut reformandam , liUlherus ut fabricaret adimplere, lom. 1 Wittemb. fol, 158, in Ep.
duo priiiiaria lidei calholicse fundamenla ,
Gai. p. 5 ; ipsaque prsecepta Decalogi Ciiris-
Scripturam et iraditionem ,
quatere et sub- tianos nil attinere , sed Judaeos tantùm
verlere molilus est ; bina item slabilire prin- tom. 5 Wittemb. fol. 211. Et nihilominùs
cipia ad morum subversionein haud obliqué audet Lutherus asserere , opus omne bonum
tendentia. cujuslibet hominis, etiam justi , esse pecca-
Ac Scrjpturam quidem , etsi magnoperè ac tum et quidem ex naturà suâ morlale
, ; nul-
uiiicè coniniendaret , atque ad iilam solam lum enim agnoscit ex suâ naturà veniale , sed
peipetuô provocaret , attamen aiitiquorum ex solà misericordiâ Dei , illud jusiis , ac fi-

penè omnium hsereticornm more , illam pro delibus non imputaniis ; art. 31 , 32 , 55
solo arbilratu ad genium suum , et prout ad exceptounico peccato inlidelilatis.

illos quos sustinendos susceperat errores ma- XI. Praeter ista universalia errorum capila,
gisaccommodatum sibi videbatur , instruebat; plures Lutherus particulares adjecit , qui ta-

eos iiiprimis libros in caiionem recipiendo men eô quoque universim tendunt , ut illum
aut ex illo expungendo quos lubebat ; delnde ad quem prima catholicae fidei , genuinaque
eâ , saepèque varia , utendo versione vel edi- morum principia collimant , scopum , nempe
lione quam eumdem in fine m favere magis hominis christiani justitiam , adeôque salu-
arbiirabatur ; item privatà auctoritate icxtum tem labefactent , penitûsque sufllaminent. E
audacter corrumpendo , ut liquet vel ex vo- quibus praecipuos duntaxat enumero.
culà 5o/a, quam ideô , quia ipsi ita plaçait, 1° Novum dogma procudit circa jusiificatio-
Apostoli textui inseruit, quo dicit , juslificari nem. Nam inprirais cum Anomaeis et Jovinia-
hominem per fidem sine operibus legis; Rom. 3, nîstis heri eam dicit solà fide quam confun- ,

v. 28 ; denique ex privato spiritu sensum ditcum fiducià. Deinde justitiam ipsam asserit
Spirilùs S. divlnando , et Scripturae verba ad homini merè extrinsecam : puta ju&iitiam Dei,
sensum sibi magis faventem detorquendo. vel Christi , ejusmodi flde apprehensam et im-
Tradiiiones verô omnes divinas et aposlolicas putatam omni et soli qui certô crédit seu con-
cum Arianis , Pelagianis , Nestorianis , aiiis- fidit se per Christum justificari , et banc
que boerelicis antiquioribus , velut humana justitiam negat amitti posse nisi per solam
commenta explosit : aique idcircô forte SS. infidelitatem quâ quis in Christum crederc
Patres , fidèles illarum custodes ipsaque con- nolit. Caeterùm fructum justilicationis , bono-
cilia , eliam œcumenica , earumdem conser- rum operum vim raeritoriam pcnitùs évacuât,
vatoria , sallem pleraque superbe contempsit ;
et hominem ex solis Christi merilis per fldem ,

multô verô magis Ecclesiam Romanam quam ,

apprehensis , salutera assequi contendit.

synagogam Satanœ, etc., summumque pontifi- 2" Novae legis Sacramenta , justilicationis

cem quem Anticbrislum passim appellabat.

,
nostrae instrumenta , variis modis enervare
X. Ex binis autem principiis morum sub- , molitur.Ac primùm quidem universim tum ,

versivis, quai stabiliebat, primum fuit quôd ,

quoad numerum dùm modo tria modo duo ,

postAdae peccatum liberum hominis arbitrium duntaxat admittit tum quoad eflicaciam ;

sit exlinctum , et res de solo titulo ; careat- dùm negat , illa graiiam conferre , vel ulla

que proinde nunc homo libertate saltem à ne- illorura imprimere characterem. Speciaiim
cessitate ad faciendum bonum , et omilien- verô vim baptismi sulïlaminat , cùm post illum
dura malum ; imô quôd humana voluntas asserit remanere peccatum ; neque hoc per
habeat se velut jumentum , cui , < si insederit illum tolli , sed solummodô tegi. Confirma-
€ Satan , inquit in libro quem de Servo Arbi- lionem è Sacramentorum numéro expungit
utrio conscripsit, vult , et vadit quô vult cum Waldensibus. In S. Eucharistià cum Im-
« Satan ; si insederit Ueus , vult , et vadit panatoribus manere panem unà cum
ait

« quô vult Deus. » Atque ita , « quidquid sit à Christi corpore ; neque lioc praesens fieri
< nobis sive boni sive mali , ex merâ necessi- nisi in ipso usu usum verô utriusque spe-
;

t tate fieri, > asserit sub ingressum libri mox ciel à Christo omnibus etiam laicis esse prae- ,

îndicati. Hune porrô errorem eruderaxit ex ceptum. Missam nec à Christo institutam , nec
89 EARUiM AUCTOHIDIJS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS. 90
sacrificium esse, sed potiùs idololatriam. Pœ- explodit; deinde jejunia ecclesiastica, conli-
nilentiae nomen vult significare solam mentis nentiam et vota religiosorum, velut supersii-
mutationem , aut novam vitam ; sacramentum tiosa ac impia esse spernenda, et, suo nempe
verô Pœnitenliae ,
quale visus est aliquando exemple, frangenda pronuntiat cum eodem
admiitere, modo dicit, aliud non esse, quàra Vigilantio, Joviniano et Gnosticis : item opéra
redilum ad baptismum per hujus meraoriam, supererogatoria proscribit : ecclesiasticas cae-
modo fatetur esse absolutionem. Contritionem remonias, quibus fidèles ad jtieiatem exciian-
pronuntiat, ad peccatorum remissioneni mini- tur, deridet ; censuras verô, quibus contuma-
me esse necessariam, art. 11, 13; imô eam ces ad oflicium redire conipelluntur, superbe
quae concipitur ex metu pœnarum, facere ho- despicit et execratur; atque ita virgam quà
minera hypocritani et niagis peccatorem, art. corripi possent, è manu palris pervicaciter
6. Confessionem auricularem esse merum hu- eripit, ac in frusta comminuit; demùm indui-
manum invenlum, neque in illâ esse expri- gentias, quibus residuae peccatorum pœnae elui
menda omnia morialia aut iiloruni circumsian- iji hàc vità possint, velut inanes ac pias frau-
tias, art. 8, 9. Absolutione sacerdotis, ait, non des cum ^Yaldensibus, WicleCfistis et Hussiiis
remitti peccata , sed solùm declarari esse re- contemnit; purgatorium verô cum Albigensi-
missa, id est, Lutheranâ phrasi, tecta. tlunc bus prorsùs exsibilans, simul cum Aerianis ac
porrô effectum induci, etiamsi sacerdos non Peirobuissianls negat, animabus ullis, ex bâc
seriô, sed joco absolvat; imô, ubi sacerdos non vil.î profeciis, nostras preces posse prodesse,
est, lantumdem facere quemlibet Chrisiianura, sicque purgandis illis animabus sull'ragia dc-
eiiam mulierera aut puerum, modo quis cre- trabit, quibus juvari possent, ut citiùs cum
dat sibi per Christum remissa esse peccata ; in locuni introeant, in quem non inlraliit

quae fides si desit, peccatum, rémittente licet aliquod coinquinalum, Apoc. 21, v. 27.
sacerdote, nulli remissum sit, sed nianeat. XIII. Ecce praecipua ferè Luihericorum cr-
Extremae Unctionis sacramentum cum Albi- rorum capila, in unum veluti systema redacta,
gensibus signanter exsibilat, et Epistolam S. è quibus nonnullos quidem Luiheri asseclae
Jacobi quae tam apertam illius mentionem fa- vel nepotes, postmodùm expunxerunt, mitigâ-
cit, stramineam appellat. Ordines sacros pro- runt, aut immutârunt; quosdam alios etiam
fanât, dùm Chrisiianos omnes, etiam laicos, deinceps addiderunt , uli liquet ex tôt tamque
ne ipsis quidem exceptis mulierculis et pueris, variis fidei confessionibus ,
quas successu
déclarât, ex aequo esse sacerdotes, à quibus et teniporis Augustani, Argentinenses, aliarunique
Eucharlstia confici possit, et absolutio à pec- civitatumvel naiionum ministelli procuderunt.
catis impertiri. Matrimonio denique Christia- Nempe proprium baereseos est, ut notât S.
norum sacramenii dignitatem al>judicat; at Hilarius post Terlullianum, variare errores;
Joviniani etVigilaniii supergressus errorem, ei, ut loquilur S. Cbrysostomus, « una novilas
non habuit illud exaequare virginitati;
satis f aliam parit; et aberratur sine fine, cùm se-
verùm banc non erubuit damnare tanquàm c mel aberrare cœptum fuerit. »

maiam, et divino praecepto contrarlam. Qua-

PR^CIPLI LUTHER! DISCIPULt.
propter et cœlibatum, etiam sacerdotum no-
strorum, velut juri divino, si non etiam natu- XIV. Discipuli, vel asseclae Lutherî praecipui
rali, repugnantem improbat. Insuper polyga- fuêre sequenles. Aiidreas Carolstadius, vel
miam asserit esse Christianis liberam, in c. Charlosladius , antea archidiaconus Wittem-
16 Gen. et ob varias causas solvi posse prius bergensis, si fides Melancthoni, homo férus,
matrimonium et novnm iniri, in c. 7 1 Cor. sine ingénie, sine doctrinà, sine sensu com-
Impedimenta verô ecclesiastica demùm om- mun!. Is, postquàm Lulhero adbaesisset, primus
ninô répudiât, è sacerdotibus, quamvis provectae jam aetatis,
XII. 5° Reliqua ferè justitiae christianae seu sacrilegas nuptias contraxit Wiltembergae ma-
promovendae , seu conservandae , seu adau- gna cum solemnilate, édita etiam eam in rem
gendae subsidia vir suae salutis incurius et Missà proprià, impià, scandalosâ, et sacerdo-
jmmitis abjicit à se, et à suis removet. Ac tum cœlibatui plurimùm injuriosâ. Postea verô
inprimis sanctorum, apud Deum regnantium, Missam penitùs sustulit, Imagines è teniplis
învocationem et impensam nobis ab illis apud ejecit, S. Eucbarisliam profanis manibus al-
eum intercessionem, eorumdemque et iilorum trcctari fecit, improbante ipso etiam Luthcro,
reliquiarum cultum cum Anomaeis et Vigilantio non tamquôd baec fecisset, quàm quôd feçisset
 , ,,,

91 DE PR/ECIPUIS SECTIS, 92

injussu suo. Quamobrem hic contra illum dc- Confessione Augustanâ, quam ipse compilavit,

tonuit, ciimi]ue Witiembergâ cedere coegit. et Carolo Y in comitiis, anno 1550 Augustae
Uiide Carlostailius prae pauperiaie et pudore celebralis , obtulit ;
posiea verô ssepiùs ad
agricolam agere coactus, ut suam praeiensae- incudem revocavit, additâ etiam ejusdem
que uxoris nobills vilain uicuniquesuslenlaret, Apologiâ. Ab hâc confessione illius seciatores
ad exlreinum, qui janiprideni eral saccrdos, Cûvffssivnistœ nuncupati sunt ; et ob emoUita
à Tiigurinis in Helvetià diacunus ordiiialus, et Lutîieri dogniata, Lutlierani moUiores. Excessit

Basileae minisiclii inunere perfuncius, ibidem è vità anno laCO.

peste obiit. Inier caeteros errores, sepuliain XVIII. Martinus Buccrus, Argentorati paire
olini Sacranientariorum h*resin excilavit Judaeo nains , sacris iniliaius , è monasterio
seu eoruin qui ncgani Christi corpus et san- profugus , sanctimon!alem sibi connubio copu-
guinem adesse secundùm substantiam in S. lavit , exemplo Luiheri , cujus primùm sub si-

Eucliaristià, gnis fuit ; dein verô ex illius et Zwingli sectâ

XV. Huidricus Zwinglius Helvetus, primîim unani conflare niolilus est (unde eraerserunt
paroclius Zuricheiisis, vel, ul mavult Flori- Luthero-Zwingliani) , adjeciis pluribus aliis

nuindus l^cniundus, è milite canonicus Con- erroribus, quos ex Judaismo asportàrat. Yitam
stanliensis effectus, dein Luiheri doctrinara finiit in Angli.î, quô profugerat melu irapera-
aniplexus, demiim, retentis licet pluribus ejus toris , anno 1551.
erroribus, ab eo recessit, praecipuè in negandâ XIX. Gaspar Schwenckfeldius , nobilis Si-
cuni Carlostadio et Sacramentariis reali prae- lesius, negavil sacra Biblia continere verbum
sentià Christi in Eucharistiâ; cujus doctrinse Dei, contendens unicè credendum esserevela-
exposiiiunein fateiur, se in somnio accepisse tionibtisprlvalis. Piures veterum haereticorum,
ab aliquo monitore, qui, utrUm ater fuerit, an veluii Sabeilii , Eutychetis , Manichaeorum et
albus, scribil se non nieminisse. Ex quo vel Valentinianorum errores innovavit ;
quibus
solo patescit, quantum isii dogmati sit fiden- hoc inier alia deliramentum superaddidit
duni. Cxterùm, quia hanc haeresin, à Ca- corpus Chrisii è cœlo assumptum modo qiio-

ruL>-ladio duntyxat insinuatam , ZNvinglius dani aereo paiii circunifundi. Porrnultos habuit
in plenam Juceni revexit , idcircô dux Sa- sectatores , praecipuè post morteni Lutheri
crainentariorum passim audit. Solemne fuit contra quem piures libros scripsit; morluus
illi hoc efl'atum : Evangelium sitit sangninem. ipse anno 1554.
Siuim ipse fudit, cùm in acie adversùs ca- XX. Joannes Agricola dictus Islebius, quia ,

tbolicas Helvetionum acies dimicaret anno eodem quo Lulherus, in oppido natus, illius
1551. primo discipulus ruit,sed inconstans suam ;

XVI. Joannes OEcolampadius, linguarum enini fidem vel propriis commodis vel genio , ,

perilià clarus, ex monacho ordinis S. Brigiiiae quo erat vertibili, acconiniodavit. Circa annum
facius apostata, et, uxore ductâ, maritus sa- 1538 spargere cœpil legem Christianis omni-
crilegus, Zwingli fidus Achates fuit , ejusque bus prorsùs inutilem esse ; propterea dictus
errorem de Eucharistiâ professas, licet in eorum parens ,
qui Antinomi , id est , legis ad-
modo illum explicandi nonnihil ab eo differ- versarii nuncupanlur , et latissimam omnibus
ret, post multas exciiaias sediiiones ad Dei flagiiiis portani aperiebant hoc suo impudenti

tribunal evocatus fuit, anno 1521. Lutherus principio : Quidguid libet licet, modo in Cliris-

à diabolo noctu in lecto cim strangulatum tum credas.

esse dicit; alii alio morlis génère ferunt Postea verô verbi praeco Berolinl eflectus,
obiisse. cùm marchioni Brandeburgico in pretio esset
XVII. Philippus Melanchton, ex Palatinatu delectus est, ut unà cum Julio Pflugio, epi-
Electorali oriundus, rejecto gernianopatrioque scopo Neoburgensi , et Michaele lleiding , epi-

cognomine, Schwartzerd, istud sibi aliud as- scopo litulari Sidoniensi , ac suffraganeo Mo-
sumpsit. Anno 1519, Luthero se adjunxit; gunlino , oporam conferret , ad condendam
ejusque libros vir ingenio vafer, etsophisticam illam credendoruin sumniani , 26 ariiculos
artera apprimé callens, adversùs Parisiensem complectenteni, quam Carolus V, anno 1548,
censuram défendit. Caeterùm , cùm omnes in comitiis Angustanis per solemnem cousiiiu-
religiones dissidentes conciliare invicem mo- lionem jussit in imperio lencri , donec conci-
lireiur, Luthero tandem displicuit; cujus do- lium générale circa conlroversa intcr Cailio-
ctriaam alic^uanlùm emoilire sluduit in celebri licos et Lulhcranos tidei capiia deliniiaia
93 EARUM AUCTORIBLS, FATIS AC EXPFCNATORIBUS. 94
sententiam lulisset ;
quaproplor Cœsarei inté- Brandeburgensi orius , sub Melancthone slu-
rim noinen obtinuit. Neque tanien Catholicis, dioruin initia pusuit, ojusdenique imbutus
minus siimmo ponlifici ,
placuit , utpoie quoe spiriUi, conciliationcm Lullieranorum cum
sacerdolum connubia, et usiiin calicis inierea Sacniniontariis in dogmate de oœnâ , et eiiani
permitteret ; neque etiani omnibus Luiheranis cum Catholicis lentavit, irriio tamen conatu.
arrisit , quôd in caeierls ferè capiiibus faveret Scripsit Examen concilii Tridentini , in quo,
Catholicis. Quidam lamcn ex Lnilicricis eam licet aliqua prohct, pleraque tamen reprobat;
reccjM're , unde dicii fuère Intcrinmtœ. Qiian- vel eo, queni sibi ipse finxit, sensu perverso
quàm et hornm du|)Iicis generis fuère alll : duntaxat admiiiil, ac permultos Lulheri erro-
Impériales, qui illam Cffsaris conslilutionem res, licet quandoque nonnihil niitigatos, apertè
intégré recipiebanl ; alii Lipsienses, qui , duce propugnat; denique multa falsapercalumniam
Pacioaliisque theologis Lipsiensis Universitalis concilio imponit, quasi abeo docerentur. Obiit
quaedam inimutàrunt , et Lutheranos ipsos in- anno 1586.
ter se conciliare studebant. Falis cessit Agri- XXIV. Nicolaus Storckius , eliam Pelargus
coia anno 156G. nuncupatus , natione Silesius , initio Luther!
XXI. Joannes Brentius , pairià Suevus , c discipulus, abillo postmodùm discessit; factus
sacerdote et canonico Wiitembergcnsi factus primus , ut fertur communiùs, si non auctor,
apostaia, etuxoralus circa annum 1540, inler saliem evulgator impia; Anabapiistarum seciae,
caeieros errores , quibus Lulhero partira assen- quam, teste Ulembergio, in vitâ Lulheri apud
tiebaïur ,
partira adversabaïur ,
parens Vbi- card. Gotii, I. c. c. 110, n. 1, Luiherus prae-
quisiarum extilit , asserens , corpus Chrisli ex forniârat; Thomas Munizerns auiem, ex sacer-
vi unionis peisonaiis cum Verbo esse ubique ; dote catholico, et ipse Luiheranus primùm
ex quo inferebat, illud , eiiani anie consecra- effectus, latè dein propagavit, idcircô etiara
lionera , esse in pane. Contra illum doclè illius aucior exisiimaïus; propler hos suos
scripsit Pelrus à Solo Dominicanus, cui Bren- errores, et exciiatas per illos in plèbe praeci-
tius pro responso convicia rependit. puè ruslicanâ sediiiones capile minutas. Ana-
XXIi. MathiasFlaccus, ///yr/cMs dictas , quia baptislae verô dicti sunt ,
quôd damnarent
in tinibus liiyrici natus anno 1520 , à Luthero pœdobaptismum , seu baplismum puerorum ,

et Mciancthone errores priraùni liausit Wit- tanquàm illicitum etinvalidiim, ethincaduUos

tembergoe ; sed ab iis deiiide in raullis secessit, in infantiâ baplizatos rebaptizarent. Alios in-
novos errores confingens; et inter reliquos, super errores tuebantur, veluti , omnia bona
peccatura originale esse ipsanunet honiinis sub' esse debere communia; nullas leges seu ec-
stantiara ,
quse ,
peccato prinii honiinis, Dei clesiasticas, seu poliiicas posse obligare homî-
imagine , libero arbilrio omnique raotu ad bo- nes, quos Christus in pienam libertalem asse-
nura privata, ineviiabili necessilate fertur in ruerit. Unde ex hàc Anabapiistarum cloacâ
maiura, à quo sola lides in Cbristum eam libe- emerserunt novi Libertini, seu Liberi, ab iis

rare possit. Magdeburgi domicilium denique quos jamjam memoravimus, diversi. Hi enim à
fixit, ubi prxcipuus fuit, qui cum aliis tribus divinis humanisque legibus , decimis, iribu-
adjutoribus famosas illas Ceniurias Magdebur- tis, etc., se per Cbristum immunes esse glo-
genses, quibus Historiam ecclesiasticara,quam riabantur, aliaque impuradogmataspargebant.
Tridentino concilie opponerent , anno 1560, Hanc sectam in Gallias invexit Quinctinus qui-
conipilare cœpii , raullis erroribus refertas :
dam, eamque Antonius Pocquius propagavit.
adeô , ut Scbusselburgius ipse, famosus scri- Ad Anabaptistas quoque pertinent Mennoni-
plor Lulheranus, Marcum lllyricum suo cata- stae, qui nomen et errores accepêre à Mennone,
logo haereticorum inseruerit,eô quôd manifesté in Frisiâ nato, quanquàm et plures Sociniano-
impingeret in Arianorum et Manichaeorum rura errores adoplàrint. Vigent potissimùra in
blasphemias. Auctse postmodùm sunt istse Hollandiâ.
Centurise ab aliis, ita ut jara 13 ampla voluraina XXV. Michael Servetus, Hispanus, Anaba-
inipleanl, omnia tamen innunieris mendaciis primùm fuit, et communia sectae hiijus
ptista
erroribusquescalentia.IUiscardinalisBaronius deliria amplexus est; niox recentium Anii-
oppo.'^uil Annales suos ecclesiasticos. Obiit Trinitariorum agmen ducens, librum edidit de
Marcus Place us Francofurti ad Mœnum anno Triniiaiis erroribus, in quo haereses omnes
1375. antiquas contra SS. Triuitatera et Christum
XXIII. Martinus Gliemnitius, in marchignatu excilavit auxil(iue, ac execrandas iusuper
 , ,

95 DE PRiECIPUIS SECTIS. 96

blasplicmias in hune et illam evoniuit. Qtia- anno 1536, aetatis Opus, Gallicè primo
26.

ex scriplum deinde in Latinum idioma tradu-

propicr, eiiani promovenie ipso Calvino
,
,

ciuni, ex Lulheri, OEcolampadii, Melanctlionis

senaiùs Genevensis senienlià vivus combuslus
et allorum sectariorum
laciniismognam partem
est, anno 1553.
Lulheri discipulis pro- consarcinatum; ab eo pro aninii leviiate, et
XXVI. El his et aliis

piillulàruni sectœ propemodùni innumeroe dogmatum inceriitudine pluries recoetum ac

([uas lunguin nimis foret lue reeenscre. L'iiiim imniulalura ; nova tandem niethodo et purioris

aJ exlreniuin obsorvandum ,
quôd Lutherani laiinitalis elegantià ad fucum incauto lectori
faciendum, ut mos novatorum est, adornatum;
univorsim alio noniine Protestantes ex eo ap-
pelleiiiur, quùd, cùm anno 1529, in comiliis
ausus est Francisco I nuncupare, funcsto
embleraate in fronte libri depicto, gladio sciii-
Spirensibus pcr Ferdinandum archiducem et
alios principes catliolicos slatutum fuisset, Ca- cet flammeo cum syrabolo : ISon veni pacem
mittere, sed gladium. Basileâ in Iiaiiam profe-
tholicos non posse Religionera mutare usque
ctus, sed hinc brevi inquisitionis meiu, Gal-
ad eoneilinm quod à ponlifice postulalum erat,
,

neque inierea prasdicandum Evangelium, nisi liam repetens, Genevam pervenit; qu» urbs
paulô ante tum à Sabaudiae ducis obedientiâ
secuiidùni sensum approbatum ab Ecelesià,
couira hoc statuluni proteslali sint principes tum à Religione catholicâ ad Saeramentariorum

Lulliero jam addieli, posiulanies, ut juxta de- haeresin defecerat. Hic, anno 1536, conciona-
creium aniii 135G, sibi relinqucrelur liliertas tor et theologiae professer à magistraiu desi»

conscienliae ad celebralioneni concilii; quibus gnatus, et novam suam Ecclesiam fabricare

se adjunxêre 14 clvilatum imperialium legali.
aggressus quamdam doctrinae formulam Ge-
, ,

idcui Proiesianiiura noraen plaçait deinde nevensiumingenioaccommodalam.compilavîf,

eliani Calvinianis, uli et nonien Evangelico- ab iisque obtinuit, ut à senatu populoque ejus-
rum, quod Lulhcrani sibi pariter arrogàrunt, dem civitatis, in capita novse Rehgionis à se

quasi purum Chrisii Evangelium prolite- praescripta juraretur.

reniur. III. Vanam exinde fortunam expertus est

Calvinus. Nam ,
propter exorta qusdani inter
CALVIMANI.
illum et Genevenses circa cœnam dissidia , ab
I.Sicul Luilieranapeslis alilavit primo acpo- his urbe puisus anno 1558, Basileam repeiiit;

tissimùm Germaniam, ita Calvianiana Galliam, inde Argentoratum venit , ubi, suadente Bu-

unde in plures alias Europae provineias di- cero , uxorem duxit , demùmque , conciliaiis

manavit. Hœc porrô nomen et errores accepit sibi denuô Genevensibus, ad illos reversas est,

à Joanne Calvino , qui aliàs nomine palerno summototiuspopuliplausureceptusanno 1541.

Cauvinus appeliabaiur. Is Novioduni in Picar- Ibi, senatu probante toiam suae seetae disei- ;

dià, Galliae provinclà, lucem aspexit anno 1509. plinam absolvit , addità lege , quôd à docirinâ
In juvonlute sacris priniùm à pâtre destinalus, Calvini ampliùs discedere nec minislris nec

posLca duobus vendiiis benelici s , quae hic civibus liceret. Hâc aura inllatus homo saper-
ipsi procuràrat , ad jurisprudeniiam applicuit bus, res ad Religionem pertinentes ut supre-
aninium, eujus uicumque peritus fuit; theolo- mus arbiter moderabatur, dictus idcircô à
giaî tamen expers , uli teslatur Beza , celebris quibusdam papa Genevensis; omnes verô.qui
ipsius discipulus , de quo infra. Cùm interea cum eo non sentiebani, impudenter asperna-

virus Lutheri hausisset à quodam Melchione batur; ut haud immérité Bacerus, eiiamsi

Wolmaro, naiione gerraano, quo Graecselin- amicus, illum rabidum canem vocaverit. Quare,

giiae profcssore ulebatur, et Parisiis cum Lu- cùmannol542 S.Facultas Parisiensis arliculos

theranis et Zwinglianis clandeslinos conventus 25 de capitibus fidei nostrœ edidisset, Calvi-

agentibus, faniiliaritalem iniisset, novas res nus contra illa Anlidotum vulgavit, stylo leme-
moliri cœpit. rario ae petulanti exaratum, Sorbonam gregem
II. Verùra cùm rex Franciscus I, et subsli- porcorum calumniosè appelliians. Alibi Roma-
tuti ab eo judices, in novatores solerier inqui- num pontificem insolentissimis convieiis pro-

runt, et meritis pœnis gravissimè animadver- scindit, Tridentinam synodum canino dente pe-
tunt, Calvinus, Lutetià profugiens, variis aliis tulantissimèarrodit.Adaeterniiatemvocatusest

Galliae imô et Germaniae urbibus peragratis ,

anno 1564, aetatis 54. Ejus asseclai in Gallià dicii
Basile.un se recepii; ibidem i libros Instiiutio- s,m\i Hugonoiti, quod nomen unde profluxeiil,
num christianœ Religionis, ut vocat, cdidil incerlum:Spondanus ait convenire plerosquc
 ,, ,

97 EARUAI AUCTOIUBUS, FATIS AG EXPUGNATORIBUS. 9»

vocem illam deductam esse à porlâ urbis Tu- 41 post Calvini mortem Genevensem rexisse
ronis quœ régis Ilugonis porta appellalur, et
, Ecclesiam , ac ejus disséminasse errores dioi-
ad quam Calvinistae sua conventicula celebrare tur, mortuusque anno 1G05.
coiisueverant. In Belgio Geusii sunl appellati VI. SeclUi Calviiiianorura sunt adeô mulloe,
à Gallicà voce ,
quae mendicos désignai , cujus ui, leste Laurenlio Ferrario, in 28 diversa
vocis origincni exponit Famianiis Sirada , de nionslra slalim ab ortu haec pseudo-religio in
Bello Belgico, Dec. 1, J. 5, an. loGd. scmelipsam luerit dissecia. Praecipuae ac ve- ,

IV. Errores, quos Calvinus Lulhericis, à se luii capiia cœierarum, sunl sequentes: 1" Ri-

maximam parteni adoptatis , adjecit ,

prœcipui gidiorum, quiCalvinum adamussim sequunlur,
siint ferè sequentes :
1** Deum facit auclorem quales sunt Genevensos ; Uelormaii , uli se
peccati; ulpotc qui non solùrn illud elliciat, vocant in Galliâ et Palaiinalu , pierique item
sed raandel, décernât, praedestinct, etadillud in llelvetiâ ac Belgio. Deniqiie Purilani in An-
elTicaciier liominem moveat ac necessilel ; ad- gliâ et Scolià, de quibus posiremis paulôpost.
dit, iliurh pro suo solo beneplacito voluntale 2" Arminianorum , qui nonien sunl adepli à

antécédente praedesiinâsse quosdam honiines Jacobo Arniinio, Amsielodamensi primùm mi-

ad gloriani , alios ad siipplicium aeiernum ,
nistello, posiea Lugduni Baiavorum iheologiae

independenter ab ullis illorura nieritis, eibo- professore, qui multa in Calvini doclrinà prai-
runi demerilis ; ita ut nëque priores ad incur- cipuè circa peccalum originale, liberum homi-
rendam dantinationem , neque posteriores ad nis arbilrium, divinam praedestinaiionem et

illam declinandam , et obtinendam salutem graliim , aliaqueplura miliganda ccnsiiil; ob-

verà gaudeant libertaie. 2" Cliristum ait, esse lalo desuper Ilollandiae ordinibus anno 1609
niortuum pro solis praedeslinaiis ; eumdem in scriplo ,
quod Remonstralionem nuncupavit;
cruce desperàsse, et in suo ad infernum de- unde ipse et ejus sectarii dicii sunt remon-
scensu (quem tamen aliquando negavit) dam- strantes, et calvinislaî molles. His se opposuit
nalorum pœnas sustinuisse impie blasphémât. FranciscusGommarus,in eàdem Academiàpro-
3° liominem lapsum asserit ,
quamvis sponiè fossor, à quo ejus sequaces Gommarislae, et à
et absque coaciione peccet , necessariô tamen libeliis conlra Arminianos ordinibus oblalis
peccare; ad bonum verô à Deo moveri, c non CotUraremonstranles sunl appellaii. Mortuo jam
< qualiter mullis seculis iradilum est, ut nostrae Arrainio, sed reliclà ingenti seclatorum mul-
«posiea electionis sit motioni aut obtemperare liludine,duas islas in parles scissa est primùm
« aut refragari. > Imô voluntaiem à Deo praepa- Academia.tum Batavia iota; unde synodus
ratam suas in agendo partes non habere. 4" Sa- nalionalis Dordraci congregala fuit, nequic-
craraenia solùm duo admittit, bapiismum et quàm proiestanlibus Arminianis, in quâ anno
cœnam bapiismum filii"; fidelium ait nccessa-
:
IGIO horum dogmala fuêrc rejecta. Inler Ar-
rium non esse; utpote qui sancti nascanlur; minianos eminuère Simon Episcopius Leyden-
fdiis autem infidelium niliil prodesse. Eucha- sis professor, et famosus Hugo Grolius syndi-

ristiam dicit non continere corpus et sangui- cus Roderodamensis , proplerea in arcem Lo •

nem Christi , sed esse solùm illorum liguram venstenam conjecius. 5° Est Anglo-Calvi-
quae dorainicae passionis raemoriam excitet in nianorum , qui in plures denuô factiones
nobis. dispescuntur, ul mox liquebit.

V. Successor Calvini in cathedra pestilenliae

SCHISMA ANGLICANUM, et HINC ORT^ H^RESES.
Genevensis , ab illo designatus , Theodorus
Beza, natus apud Vezelios, anno 1519. Priora- I. Fatale hoc schisma, quod regnum llorentis-

tum non procul Lulelià adeplus, genio indul- simum Ecclesiae sublraxit, et illud innumeris
gere cœpit lam impotenter , ut fœdi sceleris hœresum monstris opplevit orlum duxit ab ,

apud senatum Parisiensera accusalus, sibi malè Henrico VIII , Angliae rege, postquàm is non
metuens vendito fraudulenler non minus
,
taniùm novos Lulheri errores à suis dilioni-

quàm impie prioralu, adduclâque sccum suto- bus forliier arcuisset, sed eiiam illiiis libros

ris cujusdam Parisiensis , ad hue vive mis ,

publiée llammis abokri fecisseï; ac 'nts-c librum
uxore,quam deinceps conjugis loco habuit adversus ejusdem de Sacramcnlis errores

Genevam clam profugerit ubi se toium Cal- ,

conscripsissel; proplerea à Leone X, glorioso
vino tradidit quo procuranle Grsecam primùm
;
defensoris fidei lilulo decoralus.

lioguam docuit, tum theologiam , quam qui- II. Occasio schismatis ha;c fuit : Ilenricus

busdam feminis cerlis diebus cxplicabat. Annis Calharinam, caiholici régis fdiani, Caroli V ,
09 DE PRyECIPUIS SECTIS, 100

niaterterani, sui fratris jam defuncll extulit; Lutheri, Calviniqueerroribus.quà data

Cœsaris
relictarn uxoreiii, oblenlà à sede Aposlolicâ porta, irruentibus, prœcipuè per Martinura

le iliinâ dispensalioiie, niatrinioiiio sibi con- Bucerum , Petrum Marlyrem , Bernardinum

juiixerat. Cùm ,
poàt pacilicam 20 annorum Occhinum, olim sanclissimi Capucinorum or-
cuin illà coliabilalionem, pluresque ex eàdem dinis generalem , nuuc fœdum apostatam ,

susceplos liberos, vesana erga Ânnam Bolenara, aliasque sirailes pestes ,

quae in caihedras theo-

longé inl'eriori loco natam aclascivara mu- logicas sese insinuârant. Rem quidem catholi-
liercm, libidine correptus, ac Caiharinam per- cam restituera jam cœperat Maria Catharinse
taesus,Tbonia Volsaeo, homine humili vili- primae ac legiiimse Henrici uxoris fdia, quse

que génère nato , sed per adulalionem , quâ post brève Ediiardi regnum ei in throno suc-
Rcelesios régis ignés fovebat, ejus gratiam au- cesserat ; verùm, illà immature pariier et Ca-
oupato, atque ad archiepiscopatum Eboracen- thoiicis lugendo fato è vivis sublatà et scopiro

seni evecio, ex inipoienie adversiis Carolum Ellsabelhae ex Anna Bulenà progenilse delato,

Caesarem animi aversione, acriier impellenie, hairesis denuô, latiùsque ac ante serpere, ac
praHendere Henricus cœpit, suumcura Caiha- doniinari cœpit , variosque in ramos discindi;

rinâ, uipoie frairis uxore, matrinionium baiid- è quibus trespraecipuae sectae emersère.

qiiaqiiàm validé contralù à se poluisse , ac V. Primaest Anglo-Calvinianorum, qui etiam

propterea poniilicem per Hueras ac legatos sol- Protestantes appellanlur , et neque ex toto

licilare vehemenier insliiit, iit illud declararet Lutherani, neque ex loto Calviniani sunt; sed
illegiiimum. Cùni verô pontilex meritô renue- quosdam ab utrisque errores, et à posterioribus

ret, imô sub anaibeniaiis pœnâ praeciperet, praecipuè Sacramentariorum haeresin mutuati

ne ad secunda cum Bolenâ, sicut cupiebat, sunt, retentis nonnullis etiam Catholicorura

vota transiret, Henricus, sprelishis minis, uli caeremoniis et ritibus. Nam etsi, Henrici VllI,
et antea daiis paternis moniiis, faces minis- schismati inhaerentes, supremi Ecclesiœ An-
trantibus Thomâ Cranimero, ad archiepis- glicanae capitis potestatem statuant coronae re-

copatum Cantnarienseni promoto , et Thomâ giae annexam esse, quamdam tamen hierarchiae
Cromwello , homine Lutheranae factioni ad- ecclesiasticse speciem reiinent et archiepîsco-
dicto , nequicquàm ex adverse obsisieniibus pis, episcopis aliisque nonnullis gradibus con-

Jeanne Fischero episcopo Rofîensi , aliisque stitutam; altaria quoque, cereos, superpellicea

quatuor poiissimùm pieiale ac doclrinâ spec- etquaedam alia. Hanc sectam fabricârunt Tho-
tatissimis praesulibus , unà cum Reginaido mas GrammerusCantuariensis archiepiscopus,
Thomâ Moro
Polo, postea S- R, E. card., et Luthero addictus, et Elisabetha regina Calvino

AnnamBolenam
cancellario, viris integerrimis, favens, illamque prolitetur rex cura aulà.
Henricus clam primiim, tum solemni pompa VI. Secunda est Puritanorum ,
qui rigidam

sibi copulavit an no 1533. Calvini doctrinam puram integranique proû-

HI. Ut verô quoddam legitimitatis vélum bis teniur, et purum Dei verbura juxta ejusdem
impiis nupiiis prsetenderet ,
quasi ex légitima placita admittere se gloriantur. Negant hi régis

aucloritate instiiutis, Henricus se supremura in Ecclesià primatum; excludunt gradus eccle-

Ecclesiœ Anglicanœ caput primum declaravit; siasticae hierarchiae, voluntque Ecclesiam suam,
ac dein lalem declarari ac agnosci se fecit in exclusis episcopis ac ministris, à solis seniori-

comitiis, anno insequente celebratis; exacto bus, Graecè presbyteris, iisque laicis, guber-
etiam novo à subditis juramento, quo eamdem nari : inde dicti presbyteriani. Quamcumque
suae majestati obedientiam incansis etiam ec- demùm liturgiam, ipsamque Orationem Do-
clesiasticis, ac spiritualibus voverent, quam minicam ac , ritus omnes Ecclesiae, praecipuè

antea Romano pontifici vovere consueverant. Romanae, rejiciunt. Emerserunt circa annum
Posthaec semper in pejus ruit, atque in viros 1563 vel 1568, lalèque in Angliâ dominanlur.
primarios, ecclesiasticos praecipuè ac religio- VH. Teriia est Independeniium, qui in pri-

sos ;
quin in ipsas etiam sanctorum imagines, mis neque regem, neque episcopos, neque
monumenla desaeviit
reliquias, monasleria , seniores ad Ecclesiae rogimon adniittunt, vo-
quhm plurima suppressii, eorum bonis et sa- luntque quemlihet sibi ministrum esse, ac
cra supellectile fisco addictis, etc., donec anno sine ullâ personarum, vel sexûs dislinctione le-
1347, seialis 56, vitam finiit. giiimum Verbi Dei praeconem, quando, et
IV. Sub Eduardo successore, puero novenni, ubicumque sentit se îi Spiritu S. ad iiiud prae-
haeresis in Angliâ schismali juncta est et capul dicandum impelli, Deinde statuunl , unura-
 ,

m EARUM AIJCTORIBUS FATIS AC EXPUGNATORIBUS. , 102

quemqiié coplum summum , et à quovis alio eos verô improbos qui in novissimo die viv'

indopondens jus habere ; adeôque nullam Ec- depreheiidunlur, unà cum diabolo in igneni

clesiam esse ali:\ superiorem. Dcmùin praeten- aeternuni delrusum iri ; non tamen aelernîim
dunl, seclas omnes, qute in Angliam irrepse- cruciandos , sed tandem omnes simul etiam
runt, Inlegram, prout cuilibet placet, credendi abolendos.
liboriolem liabere. Unie seciae iiiitium fecit III. Secta baec impiissima variis in locis,

Oliverius Croniwcllus. prsecipuèin Ilollandià, et Angliâ adliuc serpit,

Millo fanaiicam Qiiakerorum, seu Tremulan- ejusque venenoinfeciisuni compluresexiis qui
linm turbam,qui circaaiinuml656, exurgen- Deistae nuncupantur, prout illorum libri.qui-
les. ei in iis qiias fingunt extasibns tolo corpore bus in dies orbem inliciunt, aperlè manifestant.
contremiscentes, blaspbemos et absurdissimos
BAIANI.
anliquonim b;ï>rcticoriim errores siiscilàiiinl ;

Verbum Dei s':riplum rcspuenlcs, el negantes I. Novae et periculosœ sectae sub médium
sanclissimam Trinitatcm, corporum resurrec- ejusdem seculi auctor fuit Michael Baius, sive
tionem, cœium et infernum, saliem pro cor- de Baij, Miliiii in Belgio natus anno îdI3,
poribus esse constitulum. postmodùm Lovaniensis academiae doclor, dc-
canus et cancellarius, vir ingenio et doctrinâ
SOCINIÂNI.
pollens, sed in novilales pronus. Hiric an-

I. Appellationem et prava dogmata traxerunt no 1551, novos errores tum voce, tnm scri-

à gemino Socino, alicro Laelio, altero Fausto, ptis, cum Joaiine Hesselio, iiidem Lov;)iiipnsi

prions nepoie;ulroqueSpnis inEtrurià nato. doctore, disseminare cœpit, Ruardo Typpcro,

Lsellus, habito cum pr«clpiiis id lemporis no- ejus olim in ibeologiâ magistro ((jui ferlur
vatoribus,praecipuè cumMelancliione, Calvino, anlea dixisse, se ab hoc juvene nonnisi scbi-
Hozà, commerciocorriiplus, omniiiin sirnul an- sma exspectare), sub annum 1552, ex concilio
liquarum hseresuin coiiuviem ab inferis revo- Trid. reduce, RavesleiniOjRielhovio
otCunero,
cavit : quam, illo circa annum lijG"!, aeiatis57, onmibus ejusdem academiae doctoribus, ne-
Tiguri exiinclo, Fauslus, eâdem peste alllalus, qnicquàm obsistentibus.
in orbem effiidit usque ad anuuni 160 i, quo N. Eapropler anno 1560, biniPatnim mino-
bine abrepuis luit. nim Guardiani 18 arliculos, à Baio asscrtos,

•II. Utrinsque errores praecipui suntsoquen- misère ad S. Facultatem Parisiensem; quae

tes : r Velus Teslamentuni veiut inutile reji- eodem anno 27 jnnii mérita eos censur.î per-
ciunt; 2° Liiam in Deo dnniaxat personam strinxit. Veràm, cùm inde partes utrinque

agnnscuiil; 3° Filium Dei aiunl non proprié, contra se invicem fervenliùs oestuarent
sed melaphorice Deum dici; 4° Spirilum S. Pius IV, anno 1561, sileniium iis imposuit.
non esse personam divinam, sed virtutem et Baius verô, etsi suos errores dedoceri debuis-
eireclionem Dei; 5"Negani Deum naiuram hu- set à concilio Trid. cujus tribus ullimis sessio-

manam in «nilaie personne assumpsisse; Cbri- nibus interfiioral, illùc, commendatione car-
slum anie Mariani fuisse; eum propriâ virlule dinalis Commendoni, à Philippo II, Hispania-
à niortuis surrexisse; dici illum Salvatorem ,
rum rege missus , ilios tamen tueri perrexit.
non quôd saluiem nostram operatus sit, pro Eos verô variae in Italiâ academiae, ac speciatim

nobis salisfaciendo; sed quôd spternae saiutis in Ilispanià et Lusitaniâ Coraplutensis acSal-
viam nobis annuntiàrii; 6" Negant insuper, manticensis novis censuris anno 1566affecêre.
in primo homine fuisse justitiam originalem; m. Demiim diel oclobr. anno 1567, Pius V,
aut originale peccaium contrahi ab ejus pos- per solemneni constiiutionem, quae incipit :

teris; ac proinde bapiismum esse proeceptum, Ex omnibus afjliclionibns, complures Bail, ejus-

aut regenerationem operari ;

7" Eucbaristiam ve asseclarum articulos, seu,utvocat, sen-
coniendunt non esse nisi panem et vinuni ac tenlias, c quanquàm nonnuilœ, inquit, aliquo

inanem ritum; 8° Nullam agnoscuni in Deo « pacto sustineri possenl, in rigore, et proprio
fulurorum, quae ex hominis libertaie pendent, « verborum sensu, ab asserioribus (reiicilo
curam, et infallibilem praenotionem ;
nullum « lamen eorum nomine) intento ; baereticas,

singularedecretum eorum quoe adsalutem, aut I erroneas, suspectas, tcmerarias, scandalosas,

damnalionem singulorum bominum altinent, i el in pias aures oiïensionem immittentes,
9" Asserunt animas à morte non superesse, < respective, » damnavit ; deque eisdem et

impios , cùm morientur, peniiùs anniùilari ;

similibus postbàc quoquo pacto loquendl, scri-
 ,

103 DE PR^CIPUIS SECTIS, 104

bendi et disputandi facullalem quibusciimqae k legi aiebant in quibusdam exemplarlbus
ex :

interdixit. Hanc constilutioneni eodem an- quà commatis transposilione inferebant, quôd,
no 25 decemb. sibi prœlectam reverenter su- cîim pontifex nullam determinet, quae in ri-
scepère Lovanienses doctores, uno exceplo gore et proprio verborum sensu , ab asserto-
Baio, qui anno niox insequenie Apologiam sua- ribus intento, sustineri non possit , nulla pa-
rum opinionum ad ponlificem niisit. Hic verô, riter determinaiè sit ex illis quae isto etiam
illà nialurè expensà,datis ad Baium anno 1569 sensu non possit sustineri; adeôque , licet
liileris, priorem constilutioneni confirmavit, aliquae indeterminatè damnatae sint, singulae
eumque ad damnatoserroresejurandos paterne tamen in eodem sensu possini defendi.
cobortatus est. VI. Sed hanc cavillationem , aliunde infir-
IV. Verùm, cùm sive Baîus, sive ejus as- mam, penitùs infregit Urbanus VIII, quando,
seclae nondùm acquiescèrent, Gregorius XIH, édita anno 1641 bulià In Eminenti, constitu-
nova conslitutione, anno 1579, die 1 febr. lionem Pii V confirmavit ejusque verba , repe-
édita , qu3e incipit : Provhionis nosirœ, Pii V tens , comma controversum apposuit post to
constitulionem confirmavit; ac Franciscum possent; ejusdemque Pianae constitutionis
Toletum, S. J. Ibeologum, et concionatorera exemplar Komae recudi fecit ac authenlicè
poniificium, poslea S. R. E. card. Lovaniuni consignari, in quo idem commati locus datas
misit, qui bullam illùc deferret, promulgaret, conspicitur. Porrô S. Congreg. cardinallum
et ab omnibus, eà quae par est, reverenlià die 5 dec. eodem anno declaravit, « attenden-
recipi curaret; Baium verô prjecipuè corani « dum ad exemplar quod Romae excusum
ad canendam psalmodiam permoveret. Hujus « est , non verô ad illa quae aut Colonise aut
privatis colloquiis eô tandem adductus est < Parisiis sunt expressa. i Accedit quôd card.
Baius , ut anno 1580 recitatâ in frequenlissimo de Lugo testetur, se anno eodem , die 2 octob.
Academiae consessu pontificis constiluiione, Pii V auiographum, quod in arcbiviis S. Of-
agnosceret, niultos è suis arliculis per iiiam ficii asservatur, inspexisse , et famosura illud
damnari , et quidem in sensu à se intento, eos- comma eodem quoque loco posiium legisse.
demque palam quoque sincère bis verbis dam- YII. Erroneae proposiliones , aut doclrinae
naret : i Danino secundùni bullse ipsius inten- parlim ox Baii, partim ex ejus asseclarum aut
€ lionem , et sicut bulla damnât, i quod ipsum discipulorum libris, vel scriptis excerptae , et
solerani ad ponlificem scripto testatumfecit, in 79 articulos dividi solilae , revocari posse
et constans in sanâ doclrinâ deinceps perstilit videntur ad sequentia capita :

ad mortem usque, quam oppeliit anno 1589, 1° Quôd integrilas primae creationis non
aetatis 77. Exemplum Baii secuta ésse tota fuerit indebita bumanae naturae exaltatio, sed
celeberrima Universiias , cujus una haec vox naluralis ejus condilio ,
prop. 26. Neque im-
fuit: «Articulosdamnamus, bullam reverenter mortalitas primi hominis fuerit gratiae bene-
I suscipimus atque obedienliam poUicemur.» ficium, sed naluralis condilio, adeô ut primus
V. Non eadem fuit in Baii discipulis pronip- homo non potuerit ab inilio à Deo creari et
liludo. Nani post ejus obitum litem suscitârunt insiilui, qualis nunc nascilur, aut sine jusUtiâ
pridem ab illo moiam, de famoso commute, naiurali ; propp. 55, 78, 79.
seuvirgulâ, in constil.Pii V, uti contendebanl, 2" Quôd bumanae naturae sublimaiio et exal-
transposiià. Etenim, cùm poniifex in illà tatio in consortium divinae naturae, débita
buUà post enumeratas Baianas proposiliones,
, fuerit integriiati primae conditionis et proin-
ita concluderet t Quas quidam sententias : de naluralis dicenda sit, et non supernatu-
t stricto coram nobis examine ponderalas, ralis, propp. 21, 25, 24.
i quanquàm eorum nonnullœ aliquo pacto sus- Quôd nec
5'' angeli, nec primi hominis mé-
c tineripossent, in rigore et proprio verborum rita rectè vocenlur grat.a ; sique hic in statu
< sensu ab assertoribus intento, hœreticas, er- illo permansisset usque ad ultimum vilae, fé-
< roneas, etc., damnanius, i Baiani volebant licitas esset merces, et non gratia , ulpole
illud comma ,
quod post -h sustineri passent cujus nomine, sccundùm usum S. Scripturae,
adjicitur, esse ponendum post liœc verba, in ea lanlùm munera inleiliganlur, quae per. J. C.
rigore et proprio verborum sensu ; ila ut sensus malè merilis et indignis conferuntur : vitam
foret, nonnuUas earum propositionum « in verô selernam honiini inlogro et angelo pro-
i rigore et proprio verborum sensu ab asser- missam fuisse iniuilu bonorum operum; et
I toribus intento sustineri posse, » atque ila l bona opéra ex lege naturae ad illam consc-
 , , ,,,

103 EARUM AL'CTORIBUS FATIS, AC EXPL'GNATORIBUS. 106

quendam per se sulFicere, propp. 1, 3, 4, 5, inficere possit, quo infecit prima transgressio,
8, 9. Idem videlur insinuari, prop. 11, depiè prop. 2, 20, 52, 55. Simililer quôd bonum
justèqiie in Jiàc niortali vitâ usque in finem opus, eliam citra graiiam adoptionis facium
,

conversatis , sine respeclu ad Chrisli me- ex naturâ suâ sit viiae oetcrnae meriiorium;
ritum. neque accipial merilum ex eo quôd fiât per
^ A'' Quôd is liberlalis modus, qui est à ne- Spiritum adoptionis inliabilantem corda filio-
cessiiale, siib liberlalis nomine non reperiainr rum Dei, prop. 15, 16, 18, 01, 62. Neque
in Scripturis , sed soliim noraen liberlalis à etiam opéra justiliae et temperantiae quae Cbri-
peccaio , el id quod volunlariè fit, etiamsi slus fecit, ex dignitate personœ operantis tra-
necessariô fiât , libéré lamen fiai, prop. 59 xerintmajorem valorem, prop. 19. CœterQm
41 ;
qnèdque proinde honio peccet eiiam non esse veram legis obedieniiam quse fit sine ,

damnabiliier in eo quod necessariô facit, prop. charitaie, prop. 17.

67. Iniô, neque ad rationem et definiiioneni 7" Quôd omnis amor creaturae raiionalis,
peccaii perlineat voliintarium ,
prop. 46. Ex aut vitiosa sit cupidiias, quâ mundus diligitur,
quo inferunl Baiani primo, peccatum originis el quae à Joanne prohibetur ; aut laudabilis
(sine quo juxta prop. 73, nemo est i)raeier illa charitas, quâ per Spiritum S, in corde
Christum) verè habere rationem peccaii, sine dillusà Deusamatur, prop. 58; vana aulem sit
nllà raiione ac respeclu ad volunlatem, à quâ et commentitia , etc., distinclio illa duplicis
originem irahil, prop. 47. Caeterùm illud esse amoris, naiuralis videlicet, quo Deus amatur
parvulo habiuiali voluntale volunlarium , et utauctor nalurœ, et gratuit!, quo Deus amatur
liabilualiier dominari in parvulo, cô quôd non ut beatificator, prop. 34, 50. Quôd item chari-
gcral conirarium voluntaiis arbiirium ; el ex tas perfecia et sinccra, quse est plenitudo legis,

Iiabiluali volunlate dominante fieri, ut parvu- esse possit sine remissione peccaiorum, et
lus discedens sine regenerationis sacramento, consislere cum realu œternaî damnationis
quando usum raiionis consecutuserit, acluali- quem reatum dicit unicè manere, iranseunte
ter Deum odio babeat, Deum blaspbemet , et actu peccaii, illumque propriè duntaxat tolli
logi Dei repugnet, prop. 48, 49. Inferunl se- in sacramento bapiisml, aut sacerdotis absolu-
cundo concupisceniiam et prava ejus desideria, tione, prop. 31, 32, 33, 56, 57, 58, 70, Caîte-
qu3e inviii senliunt homines, esse veram legis rùm per contritîonem , etiam cum charitate
inobedientiam , et in renatis, relapsis in pec- perfecià, non remitti crimen extra casum ne-
catum morlale, in quibus jam dominatur, pec- cessilalis aut martyrii, sine actualisusceptione
catum esse, sicut et alios habilus pravos, prop. sacramenti, prop. 71.
50, 51, 74, 75. Inferunt tertio infidelitatem S'' Quôd nihilominùs in hominibus pœniton-
pure negativam in ils quibus Cbrislus non est libus ante sacramentum absolutionis et ia ,

praedicatus, esse peccatum, prop. 68. Item catecbumenis ante bapiismum, sit vera justi-
omne quod agit peccator, vei servus pec- licatio, separata lamen à remissione peccaio-
caii , peccatum esse, illumque in omnibus rum, prop. 43. Quôd verô justitia, quâ justifi-
suis actibus servira dorainanli cupiditaii, prop. catur per fidem impius, consistai formaliter in
35, 40. obedienliâ mandalorum, quae est operum jus-
5" Quod liberum hominis lapsi arbilrium titia ; non aulem in graiiâ aliquà animîE infusa,
sinegratiae Dei adjutorio, nonnisi ad peccan- quâ adoptatur bomo in filium Dei, et secun-
dum valeat , silque Pelagianus error, admit- dùm liominem renovatur, etc.
interiorem
lere usum aliquem liberi arbilrii bonum, sive prop. 42 63 64 69. Quôd item per opéra
, , ,

non malum ; vel dicere quôd illud valeat ad bona quœ à fidelibus fiunt, solùm ut Dei man-
ullum peccatum vilandum, aut tentalioni ulli dalis pareant..., justificentur quideni homines,
sine grati» adjutorio rcsistere possit, sic , ut non lamen obtineant incrementa virlutum
In eam non inducatur, aut ab eà non supere- prop. 44 neque satisfaclio
; aut solulio pro ,

lur, prop. 28 , 29 , 50 , 57 , 05. Quôd item pœnis lemporalibus propriè fiant per opéra
omnia infidelium opéra sint peccala , el phi- bona et indulgentias , sed tantùm meriiis
losophorum virlutes sint viiia ,
prop. 22 , 25. Chrisli debeat adscribi, prop. 10, 59, 60, 77.
6*" Quôd nullum peccatum sit ex naturâ suâ Quôd omnes etiam justorum alïlictiones sint
veniale sed omne opus malum sit mortis
, ultiones peccaii actualis vel originalis , unde
aeternae meriiorium, et ejus condilionis , ut beata Virgo morlua sit propter peccatum ex
suum auctorem et omncs posieroseo modo Adamo contractum ; et Job ac martyres, quae
TH. v.
 ,, ,

107 DE PK/ECIPUIS SECTIS 108

passi siint passi sinl propler sua peccata nempe confideret, se purara sancti illius prae"
,

sulis doctrinam, à quingenlis annis, ut qui-

prop. "2, 73. Deniquequùd sacrilicium Miss»
non alià raiione sit sacrilicium, quàra gene- dem arbilrabatur, à schoiis calbolicisexulem,

rali illà, quâ omne opus bonum, quod fit ut per illum in eas revocâsse. Hune librum uno
sanctâ societate Deohonioinhaereat, prop. 45. grandiori volumine in très tomos distinxit ;

quorum primusocto libres continet deb.ieresi

n^RESES SECULI XYII. Pelagianâ ; secundus quatuor partes comple-
ciitur. In prima unicus extat liber de Ratione
JANSENIANI.
et Auctorilate in rébus theologicis ; in altéra

1. Duo sub eodcni Cornelii Jansenii nomine unicus pariter liber de Gralià primi bominis
in Belgio , eoilemque 1ère temporc célèbres et angelorum ; in lerlià libri très babentur de
fuêre ; ambo SS. Tbcol. in Academià Lova- Statu naiurai lapsœ ; in quartâ demùm libri

niensi doclores; ambo episcopali dignitate très de Statu nalurae purœ. Tomus tertius in

insignes : aller Gandavi, vir prœclarè semper duas partes dividitur : In prima sunt deceni
calholicus, anno 157G vila; stadium eniensus libri de Gralià Christi Salvatoris ,
quae videlur
reliciis praeclaris in Velus Tcslamentum nionu- fuisse finis ac scopus toiius operis , et cui

mentis, praecipuè vero celebri opère Concor- etiam epilogus apponitur; in altéra unicus

diae evangelicaî cum conimentariis ; aller, qui liber continetur, qui dicitur : Parallelon Mas-
Jansenianae factioni nomen dédit, anno 1585 siliensium, et opinionis quorumdam receniio-
naïusin Bataviae lerriiorio Leerdamensi, Lo- rum. Totum istud volumen manuscriptum
vaniiprimùraà professore suo Jacobo Jansonio, moriturus supremis tabulis legavit Jansenius
doctrinse Baianae slrenuo propugnatore , banc capellano suo Reginaldo Lamaeo , eâ tamen
ipsam doctrinam imbibit; dein valetudinis condilione , ut hic cum Liberté Fromundo ,

causa, medicorum judicio aerem niulaturus, Lovaniensi doctore, et Henrico Galeno, Mech-
Luletiam, ac postea Baionam, venit, ubi fa- liniensi canonico conferret , et disponeret de
miliaritatera contraxit cum Joanne Vergerlo editione quàm fidelissimè. Quanquàm verô
&\\eduy ergier de Uauranne, sub fanioso nomine iisdem in tabulis dicat, sentire se, aliquid in eo
Abbatis Sancyrani nolissimo , novis opinioni- libro difficulter mutari posse, mox subjungit :

bus jam infecto, à quo profundiùs venenum € Si tamen Romana sedes aliquid mulari velit,

hausit. Ex Galliâ Lovanium redux anno 1617, csum obediens filius; et illius Ecclesioe, in
laureà doctorali oruatus fuit , ac paulô post « quâ semper vixi , usque ad hune leclum
regius sacrarum litterarum prolessor inslitu- f mortis obediens suni. > Idemque jam conte-
tus ; demùm, obilis non sine laude ac optalo status fuerat c. 26 libri Proœmialis necnon ;

successu variis in Hispaniam legaiionibus , ab in Epilogo toiius operis : quapropter haerelici

Universitaie sibi commissis, ad Yprenses infu- nomen baud promeruit. Atque utinam islud
las à rege Hispaniae anno 1056 promotus , ex- magistri sui, sicut et Baii obedientise, et erga
pleto vix biennio, lue, quae ibidem grassabatur, sedem Apostolicam observaniiae exemplum
exlinctus est 6 Mail 1638. imitali fuissent eorum discipuli !

II. Vir fuit Jansenius acerrimi ingenii et m. Vix morte diem clauserat Jansenius,
indefessi laboris, ita ut glorietur, lib. Proœ- cùm evulgato ejus volumine, novaiores prae- ,

miali , c. 28 , se libros S. Aug. decies, imô cipuè Calvinistae, iriumphum canere cœpêre,
vicies ac tricies perlegisse; allamen, si abbati quasi doctrina ipsorum de libero arbitrio et
à S. Germano, qui Jansenio familiariter usus gratiâ in illo coniineretur. Quapropter Urba-
fuit, fides sit adbibenda, à superbiiE spiritu nus VIII opus illud, prsevio accurato examine,
minime erat immunis utpote qui se unum
, per buUam, quae incipit : In eminenti, -4 maii
sestimaret , reliquos omnes contemneret. Et anno 1641 edilam, damnavit, velut continens
sanè in libris suis magnam prae se fert adin- proposiiionesjam olim damnatas. Cùmque
ventse veritaiis praefidentiam , vix ferendara eodem anno, Romara missi à Baii Janseniique
aliarum opinionum censuram, ac theologorum fautoribus, bini Lovanienses doclores Joannes
scholae aperlum conlemptum, uli liquere po- Sinnichius et Cornélius Papius, poniificem
test ex supra relaiis diss. 1. Ex illâ nimià prse- urgerent, ut bullam illani vel revocaret vel
ortum videtur, quôd libruni suum
fidentiâ , miiigaret, Urbanus adeô nihil ipsorum inslan-
quem, ut profiletur 22 annorum spatio ac , liis detulit, ut formulam ad internuntium
labore absolvit, inscripserit : Augustms, quôd suum in Belgium raiserit, cui doclores omnes
109 EARUM ALCTORllilJS. FATIS AC EXPUGNATORIBUS. 110

Lovanienses subscriberent, et illi bull* obc- more promulgatà constilulione, quae incipit :

dieiiliam spoiiderent. Cum occasioiie impressionis libri, cui lilulus :

IV. Urbano Mit terris erepto, ejussucces- Augustinus Cornelii Jansenii, episcopi Vpren-

sor Innocent. Xsui prœdecessoris bullam plu- sis , ac quinque sequenlcs proposiiiones ad

ribus ad diversos direciis brevibus conliriiia- ejus tribunal ab episcopis Galliae delatas his
vii. Sed cùm nihilominùs scrperet pestis, et censuris aflccil.
gravissimis lurbis Gallia comnioveretur, ma- Prima est : < Aliqua Dei praecepta homini-
jor et sanior episcoporuni regni iliius pars, «bus jusiis voicntibus et conantibus, secun-
datis anno ICjO ad Innoc. X lilteris, filialis « dura prœsentcs quas habeni vires, sunt im-
observaniiae plenis, supplicàrunt, ut, quas ei I possibilia ; deest quoque illis gratia, quâ
ofl'erebant proposltioncs, è Jansenii Augustino «possibilia fiant, i Hanc ponlifexlemerariam,
excerptas, de guibus, Inquiebant, dispulatio impiam, blaspheraam, anailiemate damnaiam,
pehmlosior, ac conlentio ardentior, expenderet, et haereiicam déclarai, et uli lalem damnât.
ac persplcuam ceriamque senteniiara l'erret. — Secunda : i Inleriori graiiae in slalu natu-

Huic epistolae episcopi Gallii3e 85 subscripsère, i rae lapsae nunquàm resistitur. » Islam baere-
quibus 1res alii accessére. ticam déclarât , et uti talem damnât. — Ter-
Innocenlius, congregalis pluribus tura car- tia : I Ad merendum et denierendum in statu

dlnaiibustum tlieologis, canonicuni,exactum- < nalursc lapsae non requiriiur in homine

que, ac maturum biennii integrispatio propo- i libertas à necessitate ; sed sufficit libertas à
silionum istarum examen instiluit, celebraiis < coaclione. > Ilaereticam déclarât , et uli
36 convenlibus, qtiorum tO postremis pontifex talem damnât. — Quarta : « Semi-Pelagiani
ipsc praesedil ; adhibitàque diliqentià, uli lesta- tadmiilebant praivenientis graiise inlerioris

lur Alexander Ml, Innocenlii successor, qui < necessitatem ad singulos aclus, eliam ad
eidem examini Interfuit, quà major desiderari « iniiium fldei ; et in hoc erant hseretici, quôd

non posset. < vellent eam graiiam talem esse, cui posset
V. Auditi eliam Jansenianse factioiiis fauto- f humana voluntas resislere vel oblempe- ,

res,adducis sui dcfensioneniRomamablegali; I rare. » Declaratur falsa et haeretica, et uti

àquibus, 12antesonteniiamdefinilivamdiebus, talis damnatur. — Quinla : < Semi-Pelagia-
oblatus quoque pontifici fuit libellus supplex « gianum est dicere, Christum pro omnibus
sub titulo : Brevissima quinque proposilionum fomninô hominibus morluum esse, aut san-
in varios seusus disiinclio qui libellus vulgô « guinem fudisse. i Falsa, temeraria, scanda-
;

scriplum trium Columnarum appellatur, eô losa, et inlellecta eo sensu ut Christus pro

qiiod sub triplici columuà.seu ordine très salute dun taxai Praedestinatorum mortuus sit,
diversos istarum proposilionum sensus exiii- impia, blasphéma, coniumeliosa, divinae pie-
berei. Prima columna exhibebat seusura Cal- laii derogans et hœrelica declaratur, et uli
vini, qui, ut inquiebant, illis proposilionibus talis damnatur. Mandat deinde pontifex omni-
maligne posset affingi ; et hune sensum voca- bus Christi fidelibus, i ne de dictis proposi-
bant allemmi et extraneum. Altéra columna « tionibus sentire , docere , praedicare aliter
proponebat sensum, quem volebant esse S. < praesuniant, sub censuris et pœnis contra
Aug., étante damnalioncmappellabant germa- < haereticos, et eoruni fautoresin jure expres-
num , proprium ac tegilimum; alverô ,
post «sis. > Ac tandem concludit, se non intendere
damnaiionem, ut banc subterfugerent, dixe- tamen per hanc declarationem et definiiionem
runt esse extraneum et aliemim; priorem vcrô super praediciis proposilionibus factam, ap-
Calvini, legicimnm et proprium; qui proinde probaro ullaienùs alias opiniones quae conli-
solus damnarelur. Terlia columna continebat nentur in praedicto libro Cornelii Jansenii.
proposiiiones quinque propositionibus è Jan- Ex quà clausulà non levis oriri polest suspicio,
senio extractis, et ad supremum tribunal dela- plures adhùc errores in isto libro conlineri ;

tis, contrarias, prout abadversariis, id est, ut cujusmodi censenturea quae scribit de neces-
contendebant, Molinae sequacibus propugna- sitate peccandi , et ignorantià invincibili ;

bartur. necnon alii quos ejus discipuli ex doctrinâ

VI. llis omnibus mature expcnsis, et auxi- ipsius deduxêre , inlcr quos non immeritô
lio Dei per publicas preces saepiùs iraploralo, videri possunt arliculi ab Alex. VIII proscripli
Innocenlius tandem senicntiam dcfiniiivam 7 dec. 1G90.
tulit, cdiiâ anno lGo3, 31 maii, et junii pro VII. Intérim laudala Innocenlii X conslilu-
 i,

\\l DE PRyECIPUIS SECTIS, 112

lio , in Galliam missa jussu régis (qui, et da- damnatas fuisse, et à se iteraiô damnari. tnsn-
lis4julii, anno 1053, ad ponlificem lilleris, per idem pontifex, postulantibns plurimisGal-
graiias cgit), in loto regno promulgata, ab lise episcopis, ipsoque rege, anno 1664 édita

episcopis ejusdem regni congregaiis solemni nova bullà quae incipit : Regiminis apostolict,
rilu excepta, à Sacra Facultate Parisiensi, solemnem formulam praescripsit, ab omnibus,
aiiisque, necnon à regularibus omnibus ordi- clerlcis praecipuè, aliisve ad sacros ordines
nibus reverenter acceptala fuit; idemque promovendis, vel ecclesiasticum aliquod be-
pontificio décrète obsequium in reliquis orbis nelicium accepturis, subscribendam, in haec
caihoUci parlibus fuit exhibitum. Atverô Jan- verba : i Ego N. constitutioni apostolicae In-

seniani variis subterfugiis ac cavillis errorum I nocentii X datae die 31 niaii 1653, et consti-

ducis sui damnaiionem eiudere conati sunt. I tutioni Alexandri VII datai die 16 octobris
Ac primùm quidem, qui antea 5 illas proposi- < 1056, summorura poniificum, me subjicio;

liones, velut genuinam Jansenii doclrinam, «et quinque propositiones ex Cornelii Jansenii

propugnaverant, atque ideircô earum damna- i libro, cui nomen : Augustinus , excerptas
tionem onini conatu impedire studuerant, i et in sensu ab eodem auctore intento, prout
cùm damnatas illas vidèrent, vêla verterunt, « illas per dictas conslitutiones sedes Apostoli-
contendenles illas in minime
Jansenii libro t ca damnavit, sinceroanimo rejicio ac damne,

reperiri. Sed, cùm adduclis è Jansenii Au- «et ita jure. Sic me Deus adjuvet, et haec

gustino locis, in quibus singulae legebantur, < sancta Dei Evangelia. >

istud ipsis effugium prsecluderetur, pr*primis IX. Hanc bullam et praescriptam ab illâ for-

verô datis ab Innocentio X, anno 1654, ad mulam, quae universam Jansenianorum factio-

episcopos Gallise lilteris, quibus declarabat, nem, cujus omnia videbatur effugia praeclu-

damnatam fuisse in 5 propositionibus Cornelii dere, miré conturbavit, rex à supremâ curià

Jansenii doclrinam, ej us libro conlentam, cui quam partamentum vocant, die 29 aprilis ejus-

litulus : Augusthms ; dixerunt deinde propo- dem anni jussit acceptari ; eidemque simpii-
siiiones istas non esse damnatas in sensu à citer ei absolutè Galli archiepiscopi et episcopi

Jansenio intento ; neque ita damnari à ponii- emnes reverenter se subjecerunt, exceptisqua-
fice potuisse, cùm ea sit quseslio facti, quam luor, qui formularium rejecerunt, et une, qui
nec pontifex, necipsa Ecclesia decidere posset. nonnisi praemissâ distinctione dogmatis et

Hinc demùm intulerunt, Jansenismum non facti illud suscepit. Prières lamen quatuor
esse, nisi purum phanlasma, utpote in solà sincère resipuerunt sub Clémente IX, qui
pontiflcis, eique adhaerentium mente existen- eamdem formulam conflrmavit, ac post ipsum
tem, qui pularent Jansenium ea sensisse, quœ Innoc. XII,
nunquàm sensit. Atque haec fuit prima origo X. At occasione istius formularis scissa est

famosae illius dislinctionis inter quseslionem in partes Janseniana factio : Rigidiores vide-

juris et facti, ac controversise de infallibili- licet, qui negabant isti formulae subscribi
tate Ecclesiae circa hancposleriorem. posse absque perjurio manifeste; et hinc ad
YIII. Atverô utrumque efTugium praecide- illud subterfugiendum, simulque declinandas
runt primùm Galliae praesules incomitiisanno pœnas subscribere noleniibus à rege inten-

1654 celebratis. Deinde sacra Facultas Pari- tatas, in Hellandiam aut Belgiumse recipie-
sîensis, quse Anionii Arnaldi, doctoris Sor- bant; et MoUiores, qui licet et ipsi severierem
bonici ac professi Jansenistae duplicem episto- morum doclrinam exteriùs profiterentur, ac
lam, alteram breviorem, quam suppresso no- ne jpsum quidem restrictionis mentalis, aut
mine, alteram prolixiorem , in quâ, detraclà aequivocationis nomen patienter ferrent, atta-
larvâ, prsedictorum cavillorum patrocinium su- raen , ne à sacris ordinibus aut pinguibus
scipiebat, meritis censurisperstrinxit; ipsum- beneflciis ecclesiasticis repellerentur, variis
queauctorem perlinacitersuis erroribus inhae- excogitalis effugiis vel amphibolegiis, sub qui-
rentem è doclorum albo expunxit 27 junii bus Jansenii sensum mente reiinebant, sub-
1655. Denique Alexander VII, qui Innocen- scribere forniulari haud dubiiabant. Cùmque
tio X inPelri cathedra proximè successit, édita horum coniplures falsè praetenderent, à Clé-
16 oclob. anno 1656 conslitutlone, quae inci- mente IX rescissam esse Icgem de interno,
pit:Cùm ad sanctam B. Pétri sedem, declaravit puro ac simplici obsequio bullœ Innocenta X
ac deflnivit, propositiones è libris Jansenii ex- prœslando, ab Alexandre VII cenfirmatam
cerptas, ac in sensu al) eçdem Cornelio intenlo, aut ab Innocentio XII per l>ullani anno 169
 , ,

115 EARUM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS. 114

editam, declaralum fuisse, suflicere 5 proposi- nusDechamps S. J., natione Gallus, in amplo
liones dainnare i in sensu obvio ,
quem veiba voluniine, quod inscripsit : De haeresi Janse-
I ipsa prae se ferunt, > praescindendo, an sen- nianâ ab Aposlolicâ sede mérité proscriptâ ; ac
sus ille obvias olim fuerit à Janscnio întenlus, in très divisit libros. In primo Jansenius hœ-
necne, inancra banc cavillationem rescidil reticorum plagiarius oslenditur ; in altero, Jan-
idem Innoc. XII brevi aposlolico, anno 1696 senius cum hœreticis damnatus evincitur ; in
în Belgium misso. tertio, Jansenius hœreticorum exempta, S. Aug.
XI. Unde novum Jansenistae effugium me- Palrumque corruptor demonstratur. Quae tria
dilati sunt, procuso famoso illo casu conscien- vir eruditus adeô solide probavit, ut è Janse-

tiœ, quo reierebalur aut fingebatur, cuidam nianis , quantùmvis aliàs linguâ calamoquc
ecclesiastico negatani fuisse sacramentalem proniptis,nullushactenùs ad opus illud confu-
absoluUonem, eô quôd noilet damnare 5 pro- tandum animum manumve adjecerit.
posilionesm sensu àJamenio intenta ; cùm di-
NOVI ÛUIETIST^.
ceret se illas quidem absolulè damnare quoad
qtiœslionem juris, seu doctrinam in illis expres- I. Quietislarum nomine quondam appellati
sam quantum verô ad quœstionem facli, seu
;
sunt quidam Orientis monachi, qui sub specie
quoad earum extanliam in libro Jansenii contemplationis divinorum liberiùs exercen-
aut sensum ab hoc intenlum, exislimare se dae, inquiète, silentio ac tranquillitate, vel

suflicere religiosum, ut vocant , silentiutn, id potiùs scelerato in otio , ab aliis separatim vi-
est , quod exteriùs non refragarelur ei quod ventes, in varios errores, seu veriùs insanias
Ecclesia islo super facto definlvil. Quserebatur ac fœdiiates abominandas, credendas, exer-
jam an ecclesiastico, sic animo comparato, cendas incidère , quas referre nec vacat nec
juste fuerit negata absolutio. Ncgârunt qua- expedit. Ilanc peslem suscitârunt seculo XII

draginta doctores Sorbonici , isti casui sub- Dulcinistse, Beguardi et Beguinae, de quibus
scripti, sed banc resoluiionem Clemens XI supra.
tribus apostolicis brevibus daranavit, eamdem- II. Labente seculo XVII, quietismus excita-
que postmodùm omnes illi doctores revocà- tus fuit in Italiâ, Galliâ et Hispaniâ, auctore

runt , uno exceplo, qui ob contumaciam è prsecipuè Michaele de Molinos, presbytero

doctorum albo erasus fuit. Hispano , à quo eliam dicti sunt Molinosistae.
Denique idem poniifex, rogatu duorum re- Is versutissimus bypocrita anno 1665 Romam
gum christianissimi et cathoiici, die 16 julii, venit , ubi sub fucatae sanctitatis specie, vul-
anno 1703, solemnem constituiionem edidit, tu , sermone veste ad omnem modestiam
,

quae incipit Vineam Domini Sabbaoth ; in quâ

: composito , permultorum utriusque sexûs ,
primùm questus t quôd inquieti homines
, etiam priraariorum, gratiam et familiaritalem
I variisdistinctionibus, seu poliùs effugiis , ad aucupatus est, ac intérim venenum suum
I circumvcntionem erroris excogitatis, Eccie- secretô instillavit ; illudque magis latè diffu-
isiam turbarent, » Innocentii X et Alexan- dit, tum praedicatione ex quâ doctoris illu- ,

dri VII constiiuliones innovât ac confirmât, minati nomen accepit tum evulgato libro ;

atque à perversis illis Jansenianorum cavillatio- cui titulus :

, conducens
< Dux spiritualis
nibus vindical, declaratque, obsequiosum istixd «animas perviam interiorem, ad assequen-
silentium plané insufficiens; doctrinam demùm < dam perfectam contemplationem et divilem
in casûs resoluiionecontentam severè perstrin- « thesaurum pacis interioris. i Hic liber tum
git , damnât, ac sub gravibus pœnis prohibct. Romae, tum saepiùs in Hispaniâ recusus, varias
Hâc constilutione ab ipso clero Gallicano urbes et regîones suâ peste infecit.
in generalibus comitiis, eodem anno celebratis, III. Venenum hujus pestis in his ferè Molî-
reverenter susceptà ab omnibus regni epi-
, nosii principiis delitescebat :
1° Docebat, in
scopis in suis diœcesibus promulgatâ, atque vitâ spiritual!, sive mysticâ, hos solos perfe-
abuniverso orbe catholico acceptatà, causa cios esse censendos, qui per quamdam suî
quidem Jansenii finila dubio procul erat, sed suarumque potentiarum aunihilationem, uno
nondùm finitus error, ut paulô post apparebit, actu non revocato, Deo semel se tradidissent
XII. Inler auctores ex omni ordine quàm ac totaliter uniissent, résignassent, reliquis-
pluriraos, qui contra Jansenii librum et pro- sent. Ejusmodi annihilationera i)rae se fere-
positiones calamum docte ac féliciter acue- bant, quamdam velut extasin lingentes, prae-
runt, speciaiim nominandus venii P.Stepha- sertim in ecclesiis ; sic, ut nec ad sanciorum
 115 DE PR/ECIPUIS SECTIS, 116
imagines, nec ad ipsum sanclissimum Sacra- dom. Francisco de Salignac Fenelon , archi-
meniuin oculos conferrent, metu ne solo in- episoopo Cameracensi, etc., viro caeieroquin
tuitu praiiensani contemplationis quietem, et probltate ac docirinà clarissimo : qui, nobilis
omniniodam cura Deo unionem interlurbarent. cujusdam domince, reipsà quieiisnio infectae
2° Hàc suî annihilaiione et cuni Deo unione , fucalâ pietate delusus in ejus foriassè defen-
,

semel habita, niliil anipliùs curandum aiebat; sioneni opus illud ediderat. Sed hoc Romam
abiicienda omnia bona opéra, abslinendum ab delatum ab Innocentio XI proscriptum fuit 12
omni virtulum actu, eiiam amoris Del, gra- martii anno 1699, ac 23 propositiones ex illo
liaruniaciionis, peiilionis ; verbo, suspendoH- extractse variis afiectae censuris. Huic ponti-
dos esse onines actus vclut inutiles ac super- ficio décrète sese mox sincerô submitiens
lluos, instar rei inaniniis permanendo, nihil piissimus autistes, rarura christianae humilita-
prorsùs opérande, nec volendo ; sed silendo, lis, promptaeque obedientiae, ac simul animi
et merè passive se habendo, atquc in absolutà verè heroici exeniplum orbi praebuit, dùm
indifferentià circa omnia, sive praemium, sive ipsemet damnationem libri sui palam suscipere
pœnara, siveinfernum, sive cœlum ; sinendo- non erubuil, et promulgato édicté die 9 apri-
que demùni, ut Deus operaretur, etsuamvo- ejusdem anni, eam damnationem suis sub-
lis

luntatem in ipsis adinipleret. 3» Cùm eâ ra- ditis patefacere. Simul, debilam illi submis-
tions seniel anima in Deo quievit, dicebat illam sionem, sine ullà restriclione, professus, il-

esse ab omni sorde purani, nec anipliùs vo- losque ad suum exemplum imitandum adhor-
luntate peccare posse, sed omnem actum ira- tatus, severè prohibuit, ne quisquam librum
putandum esse sive violentioe tenlalionis, sive illum légère deinceps, aut recudi facere prae-
corporali passioni ; adeôque quidquid eo in sumeret; quse eximia in tante viro decilitas
statu homini in corpore eveniret, etsi turpis- immorialem ei laudem, ac reliquis ejus virtu-
simura, et cum adverteniiâ, animae ac volun- tibus singulare plané decus superaddit ; et
tati, quia Deo traditae, resignaiœ et unitse, in quam humanitùs errando passus est eciypsin,
culpâ non esse, nec ejus perfectioni ac sancti- haud modlco luraine resarciit.
tati ofGcere.
QUESNELLIST^.
IV. Ad istius amœnse, ut videri poterat, at-
que ab omni culpâ vacuse libertatis ducem ,
1. Jansenii pronepotes illius errores, plu-
convolabant magno numéro viri et mulieres, resque alios hausêre à Paschasie Quesnelle,
laici et sacerdotes, etiam insignis notse; se- qui anno 1634 Parisiis natus, dein presbyter
cretaque siraul conventicula celebrabant, in factus Oraiorii, quod BeruUianum appellant
quibus execrablles Gnosticorum, Beguardo- ab ejus auctore cardinali Berullo, Bail, Jan-
rum Beguinarum turpitadines absque scru-
et seniique errores spargere primùm cœpit Lu-
pule renovabant facem libidinis praeferente
, tetioe ; cùmque, menitus licet à rege, à Pari-

Molinosio, et partani fiicatae sanctitatis famam siensi archipraesule, àsuissuperioribus, tamen

inter nefandas impuritates viginti duorum an- non resipisceret, ac Formulae ab Alexandre
norum spatio sustinente ; donec tandem, de- VII praescriptœ subscribere pertinaciler re-
tectis hujus sectae sordibus, earum auctor Mo- nueret, Aureliam secessit : inde anno i68o,
linos ad carceres primùm abreptus est ; ac, profugit in Belgium, ubi Bruxeilis socium se
înstituto processu, de fœditate doctrinae ac junxit famose Antonio Arnaldo, doctori Sor-
vitœ convictus, 3 sept, anno 1687, Romse in bonico, sed ob contumacem perversorum do-
ecclesiâ S. Mariae supra Minervara, errores in gmatum defensionem è Sacrae Facultatis, ut
68 propositiones, ex ejus scriptis excerplas, aiunt, matriculà expunclo, casque ob causas
distrlbutos, ab Innocentio XI daninatos, agno- in Belgium pariter profugo, atque id temporis
vit ut sucs, ac ejuravil. Inde ad carceres re- Jansenianse factionis antesignane; ac apud
ductus est, in quibus ferè décennie clausus, illum, mutatâ saepiùs veste et noraine, per
signa pœnitentise ac resipiscentise dcdit ad quinquennium delituit , dùm ambe deiccti
mortem usque, quam obiit 28 dec. 1696, jussi sunt exire Belgio. Unde migrârunt in
V. Altero niox anno insequente, prodiit Hollandiam, postea in ditioneni Leodiensem,
liber, idioraate Gallico conscriptus , cui titu- ubi postquâm sex mensibus laiitàssent, Bruxel-
lus : Explication des maximes des saints sur la las reduces ad suas latebras, ex iis integro
vie intérieure, etc., sive : Placila sanciorum ex- quadriennie pedem non exiulerunt.
plicata super viam interiorem, auctore illuslr. II. Arnaldo intérim anne 1704 vilâ funclo,
 ,, ,

117 EARUM AUCTORIBUS, FATIS AC EXPUGNATORIBUS. 118

Quesnellus ibidem aliquandiù laiere perrexit, poniifice 101 propositiones , ex illo libre ex-
donec, roganie archiepiscopo Mcchliniensi, tracise,damnaïae sunt, et variis censuris no-
jussu régiscalliolici, per brachium seculare tai» per solemnem et famosamconstilulionem,
quaesilus, et in veste laicâ detecius, carceri quœ incipit : Unigenilus Dei Films, etc.
archiepiscopali niancipatus est ; è quo tamen V. Errores isiis propositionibus expressi
clTraclo paucispost mensibus, opesuorum as- maximam partem videntur posse revocari ad
seclaruni, clapsiis, Jansenianos errores, velut tria capita Primum de gratiâ, ad quod spe-
:

jani illiiis factionis dux supremus et anlesi- ctant 45 priores propositiones ; alierum de
gnanus, per orbeni disseniinare non deslitil virtutibus, fide, spe, charitate ac timoré ; ter-
cdilis prœserliin variis libris , è quibus ccle- tium de Ecclesià ejusque disciplina.
brior fuit is quem idioniaie Gallico scripsit, Ad primum caput revocantur errores :
1°
sub litulo : Novum Testamentum <iallicè cum Circa slatum naturae innocenlis. Docet enim
retlexionibus moraiibus super quemlibet arti- cum Baio Quesnellus, gratiam Adami esse se-
culum : vel, ut alia exeniplaria prœferunt : quelam creaiionis et debitam naturae sanae et
I Epitonie doctrinoe nioralis Evangelii, Acto- inlegrae; nec produxisse mérita, nisi merè
< ruin Apostolorum, Epistolarum S. Paiili, bumana, propp. 34, 5S. Deinde, illam gratiam
< Epistolarum canonicaruni, et Apocaljpsis; in eo differre à christianâ, quôd prior Adamum
< sive: Cogiiaiiones christianœ super istos sa- sanclificaverit in seipso, eamque unusquisque
I cros libros, > In hoc libre conscribendo in propriâ suâ personâ recepisset : posterior
quoad textura usus est versione sacrse Scri- verô non recipiatur nisi in personâ Cbristî
piurae Montensî, jani anie reprobatâ et prohi- cui nos uniti sumus, et in quo sanctiflcaraur,
bità : quoad rellexiones verô, Bail, Jansenii, propp. 56, 37. 2° Circa slatum naturae lapsae.
et alioruni novatorum scriptis ; atque in illo In hoc enim non agnoscit in primis gratiam
per parles absolvendo 22 annos insumpsit. aliam, nisi efïicacem ; hancque dicit allud non
III. Prima libri illius editio facta est anno essequàm voluntalem, vel operatlonem manûs
1671, unico constans volumine in-12, comple- Omnipolenlis Dei, quam nihil impedire po-
ctebaiurque solùm 4 Evangella cum breviori- test vel retardare, cuique nulla voluntas hu-
bus rcllexionlbus. In eo reperiebantur tanlùm mana propp. 10, 11, et quatuor se-
resistit,
Spropositiones exiOl postea damnatis : nem- quentibus; item prop. 22 et tribus sequenti-
pe 12, 13. 50, 62 et 65. Altéra editio facta est bus. Deinde asserit , hanc gratiam efficacem
anno 1687, aucta libris aliis novi Testamenti, necessariam esse ad omne opus bonum , et
et bine duobus pariter voluminibus primo absque illâ non solùm nihil fieri, sed nec fieri
aequalibus; in quibus simul augebantur erro- posse, nisi malum ; adeôque Deum in vanuni
res daninati ad 48 propositiones. Terlia po- praecipere, si ipse non det, quod praecipit,
slremis curis élabora la fuit anno 1695, et binis propp. 2, 3, 4, 9, 17; imô, sine illâ gratiâ,
sequentibus; alque iterùm 1699, aliisque in- exhorlationes et gratias exteriores non inser-
novala, variis addilamenlis amplificaia, et qua- vire, nisi ad cor magis obdurandum ipsamque
;

tuor in-8° tomis, sub sermonis elegantiâ et voluntalem, illâ non praevenlara, nihil habere
pietalis specie, omnes compleclens propositio- luminis, nisi ad aberrandum j nihil ardoris,
nes, quae posimodùra ex illis tomis excerptae nisiad se praecipilandum ; nihil virium, nisi
mérita censura perstriclae fucrunt. ad sevulnerandum; esse capacem omnismali,
IV. Prohibitus isle liber primùm fuit circa et incapacem ad omne bonum; nec posse
annum 1697, ab archiepiscopis Lugdunensi, quidquam amare, nisi ad suam condemnatio-
Viennensi, Massiliensi, Meldensi (qui fuit cele- nem , prop. 5, 39, 40. Porrô hanc gratiam
berrimus Bossuetius) et aliis. Deinde à Clé- negat fuisse daiam Judaeis in lege veleri, in
mente XI, anno 1708, die 15 julii per decre- quâ dicit quôd Deus reliquerit hominem suae
lum in forma brevis, quod incipit Universi :
impotentiae et propriae infirmitali, imponendo
Dominici gregis, sub pœnà excommunicatio- Ipsi suam legem , et exigendo ipsius imple-
nis, ipso fado incurrendae, ac jussus publiée mentum cl fugara peccati, prop. 6, 7, 8. Negat
llammis tradi , vetitusque deinceps imprimi. item, gratiam uUam conferri tum infideli ante
Demiim , Ludovici XIV, régis chrislianissimi fidcm, lum peccaloribus anle justificaiionem,
rogaiu , Borna; inlcgro biennio ad examen prop. 26, 27, 28, 29, 48. Undc concludit in
revocalus, et habitis pluribus S. Oflicii congre- primis omnem cognitionem Dei, ctiam nalura-
gaiionibus, anno 1715, die sept. 8, ab eodem lem, etiam in philosophis elhnicis, non posse
 , ,,

119 DE PR/ECiPUiS SECTiS, 120

quidein veiiire nisi à Deo ; sed ;»bsque graiiâ oraiio impiorum sit novum peccalum, et,
(quâ isii ex praedictis careni) non producere quôd Deus illis concedit novum in eos judi-
,

nisi praesuniplionem , vanitatem et opposilio- ciiun, prop. 45, 59. 4° Timorem supplicii vel

neni ad ipsuni Deiim, elc, prop. 41. Conciudit pœnae speciatim . non solùm ut infructuosum
deinde, peccatorem non e-se liberura nisi ad ac inefficacem è bonorura opcrum numéro
malum sine gralià Liberaloris , quam negat expungit, sed eliam utviolenlura, malum ac
ipsum habere ; atque adeô nihil illi remanere peccaminosum describit, prop. 60 et 7 sequen-
nisi peccalum , superbam paupertaiem et se- tibus.

gnem indigenliam , hoc est, generaleni inipo- VII. Ad teriium caput reducuntur errores
leniiam ad omne opus bonum, prop. 1 cl 38, Quesnelli :
1° Circa ideam Ecclesiœ, quam con-
3' Circa Cbrisium , naturse lapsae , et gratiae siiluit ex solis justis et electis, prop. 72 et 4
reparatorem , docet , illura se niorli iradidisse sequentibus. eum qui non ducit
Unde infert,

ad liberanduni i)ro semper suo sanguine ele- vitam dignam Fibo Dei et membro Christi,
clos, nullà alioriun faciâ meniione : illius de- cessare interiùs habere Deum pro Paire, et
sideria semper habere suum effectum : omiies Chrisium pro capite; sicque aliquem separari
quos Deus per illum vult salvare, salvari infal- à populo electo, lam non vivendo secundùm
libiiiier, prop. 50, 31, 32, 55. Evangelium , quàra non credendo Evangelio,
VI. \d alierum caput revocantur errores prop. 77, 78. 2° Carpit Ecclesiam, in primis
Quesnelli :
1° Hanc ejusqueCirca (idem. , quôd dominatum exerceat supra fidem fidelium
usum , augmentum et praeraium , lotum esse propter res quae nec fidem laedunt, nec mores,
ait donuni liberalitatis Dei omnia aUa salutis ; prop. 94. Deinde quôd non omnibus promiscuè
média conlineri in fide, tanquàra in suo ger- permittat lectionem sacrae Scriplurae ,
prop.
mine et seniine; sed hanc fldem non esseabs- 79 et 6 sequeniibus. Item quôd contra praxin
que amore et hduciâ, nec ipsam operarl, nisi apostolicam et inlenlionem Dei non permiltat
per chariiatem ,
prop. 51, 52, 68, 69. 2° Circa simplici populo in sacriflciis preces cum sa-

spem docet , lotum déesse peccatori, quando cerdote recitare, prop. 86. Rursùm, quôd nimis
ei deest spes; non esse autem spem in Deo, citô reconciliet peccatorem, etiam pœnitentem ;

ubi non est amor Dei, prop. 57. 3° Circa cha- cui eliam reconciliato negat jus assistendi sa-
riiatem. Primùm duos dunlaxat cum Baio crificio Ecclesiae : aiens , hune esse quartum
amores agnoscii , unde voliiiones et acliones decimum gradura conversionis peccatoris
omnes nosirae nascuntur : amoreni Dei , qui prop. 87, 88, 89. Demùm proposilione ultiraâ
omnia Deum , quemque Deus re-
agit propter haud obscure sugillat praescriptum ab Ecclesiâ
muneratur, amorem, quo nos ipsos diligimus,
et juramenlum in Forraulari Alexandri VII. 5°
qui, quod ad Deum référendum est, non re- Non aliam Ecclesiae auctoritaiem excommuni-
ferl, et propter hoc ipsum fit malus, prop. 44, candi concedit, nisi quam exercet per primos
53. Hinc, inquit, ut nulium peccatum est sine pastores, de consensu saltem praesumpto tolius
amore nostrî , lia nulium esse opus bonum, corporis, prop. 90. Atque varios praelextus
aut fructuosum sine amore Dei ; atque ideô schismaticos vim excommunicationis eludendi
legis obedientiam debere ex hoc charitatis proponit, prop. 91, 92, 93, 97, 98, 99, 100.
l'onle oriri; caeteroquin, quod apparet exteriùs, VIII. BuUam Unigenitus ,
quae hos tam aper-
non esse nisi hypocrisin, aut falsam justiiiam, los errores meritô condemnabat , tolus orbis
prop. 46, 47. 48, 49, 50. 53, 54, 55, 56. Imô caiholicus, extra Galliam, reverenter quàm
nec Deum, nec religionem esse, ubi non est cha- primùm excepit ; ac in ipsis etiam cleri Galli-
ritas, prop. 57. Nihiiominùs prop. 71, concedit cani comiliis idem praesiilère anno 1714, epi-

homini potesialem ob suî conservalionem se- scopi 40, duce cardinaliArmando de Rohan;
îpsum dispensandi à lege, quam Deus condidit quorum sententiae annuens rex Ludovicus X IV,
propterejusutilitaiem.Etprop.43,insinuaicum ediclum pro bullae observatione expediri jus-
Joviniano, hominem baptizatum à carnis deside- sit; quam et receperunt plerique alii Galliae

riis, concupisceniiâ, ac sensuum aberrationibus episcopi et nniversilaies, quas inter eliam

immunem esse. Deinde asserit, amore Dei in Parisina. Quo eodem anno eam recepère inter
corde peccatorum non ampliùs régnante alias Europje academias Coloniensis et Trevi-
necesse esse , ut in eo carnaiis regnet cupidi- rensis, edito publico instrumenlo. Aiverô
las, omnesque acliones ejus corrumpat : adeô cardinalis de Noailles, Parisiensis autistes
ut non horruerit Quesnellus pronuntiare, quod qui Quesnelliani libri editionem anno 1695
 ,

121 EAUUM AUCT0R1BU5. FiAÏIS AC EXPUGNATORIBUS. 122

faciain approbârat , el cum illo 8 alii epi- synodi acta infirmare , errorcsque in câ dam-
scopi priniùm sullragia in laiulalis paulô anle natos tueri conati sunt , édita famosâ , ut vo-

coniitiis reticuerunt; deinde obienderunt, cant , comultalione ; quibus episcopi 12 acccs-

circa quasdam è damnaiis proposilionibus ali- sère. Sed et isla consulialio à reliquis episcopis

quid occurrerc didiculialis, cujus elucidalio merilô explosa, ci ab ipso rege proscripta fuit,

requirenda foret à papa ; demùm , sublaio è XI. Laetiora dédit annus 1728 ,
quando
vivis Liidovico XIV, episcopi quatuor, ncmpe cardinalis Noailllus inlerjeciam olim appella-

Mir;ipicensis, de la Broue, Moniispessulanus, lionem palani revocavii , et constitutionem

Colbert de Croissi , Bolop.iensis , de l'Angle, Vuiçienilus simpliciter acceplavil , conslans
Senecensis, Soancn, anliquorum haerelicorum deinceps ad morlem usque. Hujus vestigiis

more , edito instruniento publico, à constitu- tum capiiulum cathédrale Parisicnsc,

insiilit

tione appellârunt ad concilium œcumenicum tum S. Facullas Parisina, anno 1729, die 10
libéré et légitimé celebranduni ; oui appella- decembris rem praecipué promovente viro
,

tion! adhaesère cardinalis Moaillius, aliique 12 eximio el apprimé caiholico , Ilonorato Tour-
episcopi , necnon Parisina Universitas cum nelio , et 90 dociorum sullragiis , contra 13
duabus aliis j suam nuperam iliius constilulio- praevalentibus , decreium condidit, quo suam
nis acccplationem vol inficiaia, vel revocans : appeliaiionem revocavit, et constitutionem
imô religiosse quaedani cliam, quod ridiculun) sinjpliciter recepil.

est, monialium communiiates, atque ab hâc XII. Intérim anno 1730 , novam , antiquo-
appellaiionc Quesnellisia; seu Jansenisiae dici rum haerelicorum more , ipsorumque etiam
cœperunt Appellanles , sicut Lulherani Pro- novorum ,
quos Tremulantes vocant, scenam
testantes. Ipse Qucsnellus, rcnovatâ ante vitae aperuère Jansenii Quesnellique sectatores

exitum ,
quam dudùm prsemiserat , appella- Parisiis in cœnicierio S. Medardi; praetensa
tione ,
pertinax in erroribus ,
gravissimisque nenipe miracuia cujusdam diaconi, cui nomen
censuris innodatus, obiit Amstelodami, 2 Franciscus Parisius ,
professi Jansenisiae et

dec. 1719. Qucsnellisiae , in appellalione ad futurum

IX. Cœlerûni isla appellalio rejecta fuit concilium perlinaciter ininiortui , atque ibi-

anno 1718 , tum à reliquis Callicanis prœsu- dem sepulii. In isio cœroeteriolingebant tri-

libus , tum à Clémente XI, ejusque succes- plicis generis miracuia ad Parlsii intercessio-
sore Innocentio XIII , anno 1722 , et bulla à nem patrari. Ad primum genus pertinebant
rege Ludovico XV , lanquàm lex non Ecclesiae variae curaliones niorborum aui iniirmilatum ,

minus quàm regni proposita; eademque ite- ut praetendebant, auxilio huniano penilùs in-
rùm commendata anno 1725, tum in concilio curahilium. Ad alterum spectabat faniosum
Romano sub Benedicto XllI, tum in Avenio- illud speclaculuni convulsiomim , quod primo
nensi ; rursùsque anno 1727 , in Ebrcdu- super Parisii tumulum fuit exhibilum , ubi
nensi , procurante prœcipué illuslr. Petro de extensi humi proniiscuè viri, etiam sacerdoles
Tencin, ilIius sedis archiepiscopo , nunc S. ac feminae , horribili saepèque fœdà adniodùm
R.E. card., in quâ posteriori synodo episcopus ac indecenli corporis et membrorum agita-

Senecensis, cùm nullis suorum collegarum tione ac salliialione , energumenis aul funam-
adhortaiionibus ac precibus ad obedienliam bulonibus liaud absimiles , ridiculam ac scan-
coBsliiuiioni apostolica: prsestandam lleciere- dalosam concurrenii populo scenam dedêre ;

tur, praemissà Irinâ monitione canonicâ , de- psalmos allcrnatim caneniibus , aut recitan-
claraïus fuit suspensus ab omni olïïcio et ju- tibus quibusdam aliis cjusdcm furfuris sacer-
risdictione episcopali et ab omni cxercitio dolibus , unà cum mulierculis; caeteris pro-

ordinis tum episcopalis , tum sacerdotalis ;

be catholicis ac ingenuis speclaioribus ad
quam sententiam Benedictus XIII confirmavit speciaculum adeô indecorum crubesccnlibus.
et rex christianissimus probavit. Cùm verô ad publicum illud scandalum tol-

X. Nihilominùs , exemplo hucusque inau- lendum, rex christianissimus S. Medardi cœ-

dito eodem anno contra constitutionem et melerium anno 1755 claudi jussissel, perrexc-

concilium Ebredunense insurrexêre à Ques- runi nihilominùs Janseniani, non minus

nellistis incitati 50 è Parisiens! , ut vocanl, regiae, quàm ponlificiae auclorilatis contemp-
parlamento , advocali; idonei videlicet ad di- lores, in privalis aedibus super efTossam ex
judicandas causas ecclesiasticas arbitri, per- eodem cœnieterio terrani idem speciaculum
inde ac medici , vel chirurgi ; atque lUius cxhibere. Ad terlium genus reduci possunt
125 INDEX CONCILIORUM GENERALILM. 124
quaedani in speciem mira , quse eodom in ponunt , et hinc in varia deliramenta prola-
cœmeierio facia pcriiil)el)anlur, nec humanis buntur, qu;» nimis longum foret enumerare (1).
viribus videbiiiitur lieri potuisse : cnjusmodi Mediiabar equidem hisce adneclere novissi-
fuére violenii in aerem rapiiis, siupendae mas controversias, quae circa laudatam con-
jnenibrorum disleniiones, validissimi stipiiis stitutionem Unigenitus ab illâ ad , et frivolam
icius personis inibecillibus innoxiè inflicti : futurum concilium appellaiionem exortae sunt
reriim antea ignotarum snbiiae è memorià inler iliusirissiinum clerum Gallicanum et ,

recitaliones , nonnull* , ul etiani à vulgo supremum senaium , quem parlamentum vo-

crediium fuit, rerum faiurarum praediciiones. cant , occasione schedarum ,
peractae apud
Verùni boruin omnium inanitatem, insii- legitimum minislrum sacramentalis confessio-
lulo accurato examine, aperiè detexit lum nis testium, ab iis exigendarum, qui saliem
arcliiepiiicopus Parlsiensis de Vinteniille, lum notorii, ab eadem constitulione appellanles,
eventus ipse , ac prudenlum omnium seiisns ;
suprema sacranienia in mortis articulo postu-
deprcliensumque tandem est, niorbos illos labant. Verùra , quia illustrissimi illi Galliae
vei siudio confictos fuisse, coemptis pecunià praesules, qui anno proximè lapso ea super re
qui eos lingerent , vel minime sanalos : con- mature deliberârunt, cusas varias in corailiis
vuisiones iiem per sycophantas pretio pariter id lemporis celebratis propositiones ad su-
corrupios niiiil miri habere praeier indecen- premi Ecclesiae capitis tribunal mitlendas esse
lissimas gesticulaiiones , circumforaneis salii- sapienlissimo sanè consiiio duxerunt, consulté
taloribus haud iiisueias; demùm caitera, quae illis memorandis nunc supersedeo, donec
praedicanturmira , vel meras fuisse illusiones, haec S. Aug. verba, saepiùs jam ex aequo
aut fraudes , vel ope daemonis patrata potiùs, laudata, pronuntiare possimus : « Roraâ res-
quàm divinà virlule miraculosè concurrente. « ponsa vencrunt , causa finila est. >

Pergil nihiloniinùs pe?lis Janseniana et Ques-

nelliana per Galliam et Belgium serpere , ac (l) Ex quo baec scribebai Zacharias, sensim
decrevit, favente Deo, ac tandem summo verè
in dies ferè caput aliiùs exiollere ,
quanquàm
Caiholicoruni plausu , necnon Ecclesiae pace,
nunc in secias scissa sit quarum una Figu-
,
propemodùm exiincta est haeresis Janseniana.
ristarum, qui Scripturae oracula per figuras ex- (Not. ab Edit.)

DE CONCILIIS.
1. Principem intercbrisliana concilia locum est Spirilui S. et nobis, etc.; Act. 19. Plura
occupare nierilô bic debent aposiolica, quo- Apostolorum concilia quidam numerant; ac
rum tria videnlur fuisse prsecipua : Prinnim, inter illa etiam Antiochenum, quod Micaena
juxta Baronium, anno Christi 41, juxta Lab- synodus Apostolorum conventum appellet, et
benm 33, Jerosolymis à S. Pelro, ceu capile ex quo canoneni unum alleget. Uiut sit, id,

ac praeside supremo, coactum fuit, atquefacla priusquàni ad reliquorum conciliorum post

in eo novi Aposloli, in lociim Judae prodiloris, Apostolorum tempora celebratorum seriem
elcctio, Act. 1. Alterum, eodem anno congre- progrediamur, juvat aniniadveriisse :

gaiuro, in quo 7 diaconornm, ex Apostolorum II, Canones qui vulgo dicuntur Apostolorum,
concessione, à discipulis electorum, facta ab et, cura initio pauciores exbibiti fuerint, po-
illis per manuum iniposiiionem solemnis inau- sica ad 83 extcnsi sunt, hodiedùm passim ab
guraiio, Act. 6. Tertium, quod fuit veluti erudiiis haberi tanquàm supposititios, neque,
scquentium omnium norma, anno 49 vel ut praelendiiur, à S. Clémente, qui tertius à
50, celebralum estitidem Jerosolymis, propter S. Petro in cathedra ejus sedit, rcipsà fuisse
exorias Aniiochiae controversias circa legalia coUecios; esto omnes seculo VI, à Graecis, et
iis qui à genlilismo ad Cliristi fidem conversi
oO priores à muliis Laiinis veluti taies fuerint
erant, ohservanda : quod onus iis imponendura recepii. Momentum non unum afferlur, ad
non esse, Aposloli eo in conventu unanimi illos, velut spurium Apostolorum, vel S. dé-
sull'ragio deciderunt siib bàc formula, quam mentis partum, ropudiandos :
1" Quia Gelasius
sequentia deinde concilia adoplârunt : Visum papa in concilio Romano 76 episcoporum eos
 125 INDEX COiNClLlORUM GiiîNEKÂLlUM. tS6

rccenset inter libros ab Ecclesià rejectos, aut julii sub Sylvestro papa, qui eidem praesedil
ceriè non probaios, iiiique saltem vclut Apo- per legalos suos, Osium Cordubensem in Hi-
slolicos. 2" Quia S. Isidorus llispalensis asse- spanià episcopum , et Viium ac Vincentium
rit, hos canones, nec à scdc Aposlolicà rccipi, Romanos presbytères, qui locum principem
nec à SS. PP., esseqiie conlicios ab hacreiicis, oi)tinuernnt, et actis subscripserunl. Inlerfuêre

nempe quoad aliqiios. S" Quia reipsà qnosdam Patres 318, quos inter S. Nicolaus, Myrrhae

errores compleclunlnr, v. g., can. 45, Ba- episcopus, et S. Atbanasius, lune Ecclesiae
plismum ab liaerelicis suscepium invaliduna Alcxandrinae diaconus. Duplex in eo contro-

esse, etc. 4" Quia nequc illorum nieniinère versia decisa, una de Verbi diviniiate conlra

SS. Epipiianius ei Hicron., ciim S. Clcmeniis Arium, edito symbolo, quod INicaenum voca-
scripta recensent , uti nec illarum constitutio- mus, insertâque illi voce ôjAooûaiov, id est, con-
num, quai vocanlur eiiam Apostolicae, et 8 subslaniialem ; altcra de celebratione pascbae

iibris sub ejusdem l). Ciemeniis noniine col- die Doniinicâposl 14 \uox mariii conlra Quar-
lectœ dicunlur; sod reverà spuriae sunt, cùm todecimanos. Finitum fuit concilium eodem
plures quoqne errores coniineant, atqne inter anno 8 Kal. spi)t., illiusque décréta Romam
cseteros, quôd Paier sit Dominus Spiritûs perlata à Sylvestro papa rata fuerunt habita.

sancli, etc. 5° Quia nulius priniorum seculo- SocundumfuitConstantinopoJiianuml.anno

rum scriptor bas constiiutiones, vel illos ca- 581 , sub Daniaso papa et Theodosio Seniore
nones unquàm allegavit, ne ipse quidem S. imper, coactum , convenientibus ex diversis
Cyprianus pro suà opinione de iterando ba- Orienlis provinciis episcopis catbolicis 150,
ptismo , ab liaereticis collato ; nec Victor quos inter S. Gregor. Naziaiiz. et Cyrillus
papa contra Asiaticos circa cclebrationem Ilierosol. ; Semiarianis 36 et 6 Macedonianis.
pascbse, quod canone Ml vetai cuin Judaeis In eo Nicaena fides contra varias pseudo-sy-
celebrari. nodos ab Arianis celebratas confirmata et ;

Cùm itaque cerlum sit, quosdam c pr»- Spiritûs S. diviniias assena fuit contra Mace-
dictis canonibus non esse ab Apostolis condi- donium atque articulus, quo
;
illam proiitemur,
los, de reliquis, an ab iis condiii sint, saltem adjectus symbolo Nicaeno, hocque eam in for-
incertum, nulli praebent theologo argumen- mam redactum, quo nunc in Missâ decantatur.
tum, saltem irrefragabile, nisi, quidam ado- Caeterùm, cùm huie concilio nulius papae le-

ptati fuerint ab aliquo, unde sullicientem au- gatus praesederit autinterfuerit, tum primùm
ctoritatem trahant. auctoritas œcumenici concilii eidem accessit,
HI. Post Apostolorum in universum orbem cùm, ejus actis Damaso papae exhibitis ac pro-
divisionem, atque excessiim ex hâc vità, lem- baiis, in Romanà synodo, ab eodem pontifice
porum iniquitas, tyrannornm perseculiones, congregatâ, Occidenlalis Ecclesià in eamdem ii-

qnae prima Ecclesiae secula turbavêre, simul dem,et baereticorum damiiaiionem consensif.
prohibuêre, ne è diversis mundi plagis synodi
Tertium fuit Ephesinum, Epbesi, Asiae nii-
congregarentur œcumenica; ; donec Consian- noris metropoli, postulante Theodosio Jun.
lini iM. et aliorum imperatoruin ad (idem chri- imp. contra Nestorium, aucioritate Cœlestini
slianam accessus libertatem fecit, et exoriarum I papae, qui jam in synodo Romanà Nestoria-
deinde haeresum, ac baereticorum protervia, nam pesicm damnârat, anno 451, ab episcopis
eas cogendi quamdam imposuit necessitatem.
plus ducentis celebratum, praeside S. Cyrillo
Inde verô concilia œcumenica babita sunt, episcopo Alcxand., nomine Cœlestini, qui et
ex communiori veriorique calcule, numéro postca legalos misit, qui actis subscriberent.
18,nempe 8 in Oriente, 10 in Occidente, quae Interfuêre lanquàm legati, qui concilium tue-
nomen ferè sorlita sunt à loco in quo fuère ce- rentur, missi à Theodosio Irenaeus, et Candi-
lebrata. Illa nunc ordine enumerare aggredior. dianus, cum niandatis, ne se fidei ac Eccle-
siae negoliis immiscèrent. Verùm mandati
C0NCIL1\ ORIENTIS.
immcmores, ve! incurii, Nestorii partibus as-

Primum fuitNicœnum primum.NiCiT?», quae sumptis, multasin concilio turbas excitârunt.

urbs Bithyniœ in Asià melropolis crat anno Quartum fuit Chaiccdonense, anno 451, à
Christi 325, in palalio Conslantini Mngni (qui Leone I papa, urgente Marciano imp. contra
eidem, non ut judex, sed ut proteclor înier- b;çresin Eniychetis, et Dioscori couvocatum
fuit, nec nisi infra episcopos, iisque annuen- Chalcedone, urbe Bithyniae. lu eo comparuêre
libus, scdii), celebrari cœptum 13 kalend. cpiscopi 650; praesedit per legalos Léo I papa ;
127 INDEX CONCiLIORUM GENEKALIUM. 128

Marcianus quoqiic inlerluil cum coujuge Pul- Iconoclasias à Constanlino IV cjusque maire

cheriâ Augiisiâ, non judicis partes aciurus, Irène congregalum ex consensu Adriani I pa-
sed lutoris ac defensoris, prout palani in Act. pae, qui eidem prœsedit per suos legatos Pe-
6 declaravit ipse princeps religiosissimus. At- trum, Ecclesiae S. Pétri archipresbyterum ; et

que Iiœc sunt 4 prima concilia, quse S. Gre- aUeruni Pctrum,S. Sabbaeabbatem. Inlerfuêre
goritis M., uli swpra dixinnis, sicul 4 S. Evan- episcopi 350 et diversi monasieriorum archi-
gelii libros snscipiebal; et de quibus Justinia- mandritoB, seu praesides supremi. Synodus
niisimp. Mol. 131, c. 1 : « Quatuor synodorum Francofordiensis ad Mœnum, à Carolo M.
< dogmala,inquit, sicut sacras Scripluras acci- coacta, et à 300 episcopis, anno 794; istam
< piraus, et régulas sicut legcs observainus. > quidem Nicaenam, ut alibi diximus, damnavit,

Canoneni tamen 28, circa privilégia sedis Coii- sed ex duplici errore facti : quôd nempe, seu
slantinopoliianae, et duos sequcntes, absenti- Icononiachorum fraude decepli, Patres, seu
bus legaiis Romanis clam insertos, S. Léo non Graeci idiomatis ignoratione laborantes, puta-

probavit. rent, eani absque légitima pontificisauctoritate

Quintum fuit Constantinopolitanum II, anno coaluisse ; atque non solùra iconomachiam
553, à Justiniano imp., annuentc, licet aegrè, condemnàsse, sed etiam probâsse iconolatriam,
Vigilio papA, convocatum, confluenlibus epi- seu adoraiionem SS. imaginum. Caeterùm, et
scopis 165. Damnavit baec V synodus Origenem Adrianus, missis ad Carolum litteris, errorem
et tria Capitula, unà cum personâ'fheodoriMc- delexit; et Trideniinum, dùm sess. 25 decrelo
psuesteni, de quibus vide supra, de Hœres. sec. Nicaenorum Patrum contra SS. imaginum
III. Isli synodo neque per se, neque per suos Ic- oppugnatores insiiiit, eamdem synodura à se

gatos interesse voluit Vigilius, etsi tune Con- probari sal luculenier oslendit.
stanlinopoli prsesens; imô ejus acta primùra Oclavum denique, ac in Oriente poslremum,
aliquandiù probare detrectavit; mulia idcircô fuit Constantinopolitanum IV, anno 869, jussu
ab imperatore perpessus, ac etiam exilio mul- Adriani II papae, operâ Basilii imp. ab episco-

ctatus. Posiea tamen in Italiam redux, liber- pis ferè 550 celebratum in quo tum Iconoma-
;

talique restilulus, concilium ipsum suà aucto- chi denuô profligati ; tum praecipué exauctora-
ritale firmavit, atque ila œcumenicum effecit. tus Pholius, Constantinopolitanae sedis invasor,

Probârunt et illud Vigilii in cathedra Pétri qui Graeci schismatis prima semina jecit. Sub-
successores, Pelagius II, Gregorius M., Léo scripsit quidem synodi aclis iraperator post
II, Nicolaus I, necnon synodi œcumenicae, patriarchas, anle episcopos; modeste tamen
post hanc quintam celebrata?, speciaiini VI et professus, hoc à se non lieri, nisi honoris
VII, earaque pariter ut œcumenicam agno- graiiâ sibi à Patribus ulirô oblatâ, nec tan-
vêre. quàm delinienle, sed consenlienle. Synodum,
Sextum fuit Constantinopolitanum III, sub Romam ab Anaslasio Bibliothecario perlatam
imperatore Constanlino Pogonalo contra Mo- Adrianus recepit.
notheiitas convocatum aucloritate Agalhonis Atque haec sunt ocio concilia œcumeuica in

papae, qui per legatos ei praefuit, praesentibus Oriente celebrata. Reliqua, propter invalescens
episcopis 289, anno 680 inchoatum, sequenti Graecorura schisma et Mahumetanorum gras-
absoluium fuit. Diciura est Trullanum, ex eo sationes, habita in Occidente, sunlque se-

quôd celebratum fuerit in palalii imperalorii quentia.

secretario, nonien trahenle à Trullo, seu for-
CONCILIA OCCIDENTIS.
nice sublimi, in altum porrecto, et in rotun-
dum concameralo. Disiinguenda tamen baec Nonum ordine inter œcumeuica, etprimum
synodus Trullana, ab aliâ pseudo-synodo ejus- in Occidente fuit Lateranense I, anno 1122,
dem nominis, de quà supra. Sedit equidem Romae in basilicâ S. Joannis in Lalerano , sic

emineniiori loco iraperator, sed ultimus Jiis dicta àfundo ejusdem nominis, in quo fuit

verbis, uti jam supra dictum, subscripsit : extrucia, convocante et praesidente Callisto II,

f Constaniinus in Christo Deo rex, ac imp. ab episcopis ampliùs 500 et abbatibus plus-
I Roman, legimus, etconseusimus. > Acta hu- quàm eOO, celebratum ; lura ad promovendam
jus synodi confirmala fuère,non ab Agathone, expedilionem sacram adversùs Saracenos pro
qui inierea e vivis excesserat, sed ab ejus suc- recuperaudà Terra sanctâ ; tum ad finiendas

cessore Leone II. controversias inter praedictum pontiliccni et

Septimum fuitNicaenum II, anno 787, contra 111 Henricum V impcralorem, circa episcoporum
 ,

129 INDEX CONCILIOKUM GENER ALIIM.

et abbatum invesllluras ,
quas imperalor sibi marici , Parisiensis doctoris, qui docuerat nec

arrogabat , et libéras illorum eleciiones, atque paradisura nec inferiiuni exlare , nec Christi
confirmanda concordata convenlùs Worma- corpus esse in Sacramenio, etc. liem libellus
tiensis inter utrumque inita circa beneficiorum abbalis Joachim de L'nilale SS.Trinilalis ;
qui
occlesiaslicorum collaiionem. lamen , ciim sua scripta Ecclesiae submiserit,
Decinium Tuit Lateranense 11, annollôO, inter baereticos non numeratur. Deinde lior- ,

ab Innoc. 11, eodemque praeside, sub I.oiliario tanie Innocenlio, comnnini Pairum suffragio
Il imperalore, ab cpiscopis circiier 1000, ce- staluia varia , pro sacra in Pal^slinam ad re-
lebratum ; in quo primiim sublalum scljisma cuperandam lerram sanctam profociione, qui
Pelri Leonis aniipapae , sub nomiiie Anacleti prœcipuus concilii congregandi scopus fuit.

II, in caibedram Pelri contra Innocentiura , à Demùm canones 70 ad Ecciesia; disciplinam ,

minore cardinalinm parte intrusi , ejusque fideliumque mores prislinae inlegritaii resti-
successoris Victoris, pariier aniipapae : hic se luendos, elTormali, quos inter celebris est is

Innocenlio submisil ; iili jani vilâ funcio , ip- qui incipit: Onmis utriusque sexùs , quo praecl-
siusque fauioribus , diclum anaUienia , cl pilur, ut quivis fidelis, sallem scmel in anno,
jpsius acia rescissa. Deinde damnaïus Pcirus sacramentaliier confiteatur, et S. Communio-
de Bruis, cum ejus discipulo Arnaldo de ncm saltem in Pascliale suscipiai.
Brixià. Demùm condili pro reformandis cleri- Decimum terlium fuit Lugdunense I, anno
corura , laicorumque moribus 50 canones , é 1245, Lugduni in Galliâ convocatum ab Innoc.
quibus famosus esl 15 : Si quis suadeiUe diabolo, IV, ei praesidente, ad ejus verô dexiram se-
etc. ,
quo anailiema dicilur illi qui clericis dente Balduino, Orienlis imperalore, ad sinis-
\ioIentas nianus injecerit ; et ex quo nonien Iram aliisprincipibus laicis, assidentibus 14
Iraxit sic diclum Privilegium canonis. episcopis. In illo excommunicatus, ac deposi-
Undecimum fuit Lateranense III, quod in tus fuit Fridericus II imperalor, lanquàm
decretalium bbris absolulè vcnit concilii La- mullorum in Ecclesiam criminum reus inno- ;

leranensis nomine. lllud , post exiinclum vaium decretum sacrae in terrain sanciam ex-
schisma irium pseudo-pontificum, Victoris IV, pcdiiionis , cui dux designatus S. Ludovicus
Paschalis III et Callisii III, anno 1179, sub Galliae rex. Confecii demùm varii canones ,

Friderico I imperalore convocatum, et praeses quos Boiiif. VIII sexto Decretalium libro in-
confirmavit Alexander 111, praeseniibus epis- seruil.

copis ampliùs 500. Staïutum in illo, 1° ad im- Decimum quarlum fuit Lugdunense II, anno
pedienda pseudo - pontificum schisniala , ut 1294, sub Rudolplio 1 Caesare, convocatum à
pontifex non esset nisi qui , à duabus terliis Gregorio V, illius praeside ; confluentibus ex
cardinarmm partibus elecius foret. 2°Damnati omnibus mundi plagis facile mille Patribus
Albigenses et NValdenses, de quibus supra. quos inler 15 cardinales, 2 pairiarchae Conslan-
5° 27 canones conditi, ad resiiiuendam ec- tinop. et Aniiochens. archiep. CO vel.70, episc.

clesiasticam disciplinam , ac praecipuè ad cx- 500. In illo resiituia Graecorum cura Laiiuis
tirpandam labem simoniacam. unio, annitente S. Bonavenlurà qui durante ,

Duodecimum fuit Lateranense IV, sub Fri- synodo ad cœlos evolavit; plura item salubri-
«derico II, imperalore, ab Innoc. III convoca- icr siatula tum pro sacra expediiione promo-

tum, eoquc praeside celebraium à Patribus vcndà , tum pro Romani poniilicis electione.
4285 quos inter patriarcbae Constaniinopo-
,
Ad eamdem synodum profectus S. Thomas
litanus et Hierosolymitanus ; arcliiepiscopi Aquinas, in ilinere ad superosmigravil,
70, episcopi 400, abbates 12, praesules mi- Decimum quinlum fuit Viennense , anno
nores 800 , ac insuper legali palriarchce tum 1511, Viennae Allobrogum , urbe Delphinatûs
Antiocheni, tum Alexandrini, qui morbo vei in Galliâ , sub Henrieo VIII imp. celebraluo),
itineris oiflicultate impediti erani ; necnon convocanle et praesidenle Clémente V, praesen-
imperaiorum Orienlis et Occideniis, aiiorum- iibus binis palriarcliis Antiocheno et Alexan-
que regum et principum adeô ut si uliuni ; , drino, episcopis 300, tribus regibus, Galliae
hactenùs, cerlè istud concilium et numéro et PliilippoPulcbro Angliae Eduardo II , et Ar-
;

dignilate convenienlium fuerit conspicuuni ; ragoniae Jacobo 11. Damnaii in eo sunt Be-
quapropter in decreialibus simpiiciier conci- guardi et Beguinae, Fratricelli, Dulcinistae;
lium générale appellaiur. In co primùm dam- decretum , terrae sanci» ferendum esse subsi-
naii rursùm Albigenses , necnoa errores Al- I dium ; ordo Templariorum extinclus.
 132
loi INDEX CONCILIORUM GENERALIUM.
Floreniinum anno mores corrupli tam in clero, quàm in populo.
Decimum sexium fuit ,

Hinc, ad iilas profligandas, et hos emendan-

4458, in Iialiâ Ferrari» inchoatum, Florentiae,
dos, pierasque ex 25 in quas dividitur, sessio-
unile noincn accepii, et quô, ob grassantcra
nes, in duas rursùm parles subdivisit : quarura
pesiom , Inde transialum fuit, anno sequente
ponliticis no- prima ad res lidei, altéra ad morum reforraa-
absoiuium. Prœsedit primùin ,

lionem dirigitur. L'traque pars in plura denuô

mine, Nicolaus Albergalns cardinalis ; deinde
IV, qui convocârat. secaïur capita, quae exaclam ac peruiilem ex-
ponlifex ipse Eugenius
Interfuil Joannes Palaeologus, Grsecorum im- hibent docirinae catholicae explicatiouem, hae-

peraior, cum fralre Deiuetrio, Joseplio pa- reiicorum pravis dogmaiibus oppositam. Porrô

iriarcliàCoiisianlinop. el plurium episcoporum decreiis fidei subnectuntur plures canones, in

universini quibus haereses ipsae daninantur, et earum

Orienialiuin amplissimo comiiaiu ,

assertores anatheniate feriuntur. Fuit syno-

episcopi 141; Grœcis errorcs sucs agnoscenii-
dus Tridentina ab omnibus Caiholicis, si ali-
bus, conditam est, ac solemui rilu promul-
ulramqueEc- quot décréta reformatoria excipias, reverenter
gatuin, unionis decretum inicr
lesiam , oui Arnieni ac Jacobitce, pariier cum acceptaïa.
Historiam Trident, concilii scrîpsit primùm
Ecclesiâ reconciliaii, accessêre.
livido pesiilentique calamo Joan. Sleidanus, in-
Dccimuni sepiimum fjiiLateranenseV,anno
Julio in- famis apostata, Schmalcaldicis Proteslantibus
\"Ai , sub imp. Maxiiniiiano I, à II

inchoatum eoque vitâ functo, ab annuà pensionecoempius, innumerarum penè

diclum et ,

Leone X anno iol7 absolu- falsitatum, non à Cailiolicis modo, sed etiam
ejus successore ,

tum ,
prsesenlibus 1 U Patribus. In illo rescissa ab Acatholicis accusatus etconvieius; adeô ui
solus Latomus ex illius scripiis 1000 men-
sunt acta el gesia concilial)uli Pisani qnod , ,

invito papa, cardinales aliquol anno 1511 con-

dacia exlraxerit. Eamdem hisloriam scripsit

plura deinde deliberata ac statuia postea Petrus Suavis, innumerisque etiam

vocârunt :

cu- mendaciis oppletara Londinum lypis mandan-

circa sanciiouem Gallorum Pragraaticam ,

Romanam et pacem iiiter chrislianos dam roisit ad Marcum Anlonium de Dominis,

riam ,

componendam aut confirmandam. olim episcopum Spalatensem, tune infamem

principes
Decimum octavum denique Tridenlinura aposlalam. Perdilissimorum hominum calum-
nias reiudit cardin. Sfortia Pallavicinus, qui,
fuit, Tridenli, urbe Germaniœ in Tyroli silâ ,

ut eruditissimus Ignaiius Hyacinthus Graveson

unde nomen habet, celebratum; anno 1542 ,

V indictum, anno 1545, sub codera S. ord. Praedic. pro merilo scribit, ex sinceris
à Paulo
inchoatum sed post biennium ab eodem pon-
,
actis ac monumentis Hisloriam concilii Tri-

denlini concinnavil, adeù veriiatis amans, et

lifice, ob metumpestis, Bouoniam
transialum;

Julio Tridenlum anno 1549 reduc- in scribendo modestus, ulnihil per assenialio-
inde à III

lum , atque ibidem ab eodem coniinuaium ;

nem finxerii, etc. Nihilominùs Pétri Suavis
pseudo-liistoriam postliminio Gallicé edidêre
posiea, ob bellicos lumullus, anno 1552 in-

et sub Marcello 11 et Paulo IV Ludovicus Ellies Dupin doctor Sorbona;, vir

terruptum ,

annos suspensum; denique à Pio IV libris Vaiicano fulmine uslulatis famosus , et

per 10 ferè
régnante Ferdinando iCaesare, instauraturaac Petrus Franciscus Le Courayer, pari fermé ful-
gure clarus in Gallià, unde in Angliam profu-
sub eodem poniilice féliciter absoiuium, atque
gus, et Oxionensi Academiâ doctor pro-
ab ipso confirmatum anno 1563. Interfuêre
in

per hujus coucilii decursum cardinales legati molus, non sine lande consentienlis ipsius
sepiem, et alii duo : archiepiscopi très; epi- docirinae cum Anglicanà. Discanthinc Caiho-

scopi 235, oratores et legati imperatoris Fer-

lici, ex|quo fonte haurienda sibi sit Tridenlini

dinand! , regum Galliae Hispaniae, Lusitanise, ,

hisioria, ut non venenum bibant, sed doctri-
Hungariae, Bohomiae, Poloniae, reip. Veneiae, narasalubrem.

sepiem cantonum Helveticorum, ducum Bava- INDEX COXCILIORUM

rise, Sabaudiae, Florentiae, etaliorum princi-
QVJE NON AB OMNIBUS OMXINO APPnOBATA SUNT.
pum eliam ecclesiasiicorum. Denique theologi
et jurisconsulti , ex praecipuis orbis pariibus Ad hanc classera revocari possunt l^Sardi-

selectissimi ,
plusqnàm cenlum. Sub fmem censé, 2° Quinisextum seu Trullanum, 3° Pl-

concilii subscripsêre Patres 255. sanum, 4° Constaniiense, 5° Basileense.

Causse illud convocandi fuêre Lutheri, alio- I. Sardicense (Sardica), anno 5i7, à Julio
rumque novatorura nuper exortse huereses ; et papa I indictum. Ei prœfuit per legatos ; 370
 ,

133 INDEX CONCILIOmiM NON AB OMNIBUS APPROBATORUM. 134

adfuère episcopi pariini Occidentales, partira XXill, an. 1413, 9 decembris. Celebrari cœpit
Orientales; hi à prioribiis separaverunt se, et 16 novembr. 1414, finem habuit 22 aprilis
conciliabuluni habiicrunl Philippopoli in Tlira- 1418, sub .Marlino V, cujus eleclio facta est in
ciû. Inierea Occidentales sancii Athanasii in- ipso concilio, 41 sessione, 11 novenib. 1417,
nocenliara declarârunt, iidem Nicaenani con- post deposilum Joannem XXIII, sessione 12,
firniàrunt, canones circa ecclesiaslicam disci- 20 maii anno 1415, post cessionem faclara à
plinani 20 condiderunt, jusque appcllandi ad Gregorio XII, sess. 14, 4 julii ejusdem anni,
Romanuni ponlKicom confirniàrunl. Iluic con- post doposiluni Benedictum XIII, scss. 37,
cilio praesenies iuerunt S. Anatliasiuset Osius 26 anni 1417. In eo concilio damnaii fue-
julii

Cordiibensis episcopus. Sardicense veluti quae- runt in globo 4a ariiculi Joannis Wiclefli jam à
dau) Nicxni appendix, in vcteribus nonnullis pluribus annis defuncli, et 30 ariiculi Joannis
codicibus cum cjtis canonibus conjiingiiur, IIus, qui (raditus seculari polesiati vivus exu-

adeô ut ejus canones 21, tempore Zozimi et stus est idem accidit Hieronymo de Pragà in
:

Bonifacii Romanorum pontificum in Ecclesiâ ejuraiam sess. 19. 25 sep. 1415, haeresim re-
RomanA pro Nicocnis liabili, locum feccrint lapso scss. 21, anno 1416. Mariinus V, ulli-
controversiJe in Ecclesiâ Africanà de numéro m!ssessionibus,idest, 42, 43, 44 et 45, prsfuit.
Nicaenorum canonum. Erroris occasio aut Adlïierunt episcopi ampliùs 300. Hujus concilii
confusionis fuit, lum quôd in eo confirmata décréta legiiimo conciliorum more constiiuta
Tuerit fides Nicœna, tum quôd huic concilio approbavit Mariinus V, sed decreium in prio-
plerique Nicaenorum Patruni inlerfuerint.Cùni ribus so?sionibus de concilii generalis immc-
auiem ii qui recesserant, Ariani, Philippopoli diatâ à Christo auctoriiale, cui parère ipsi
in vicinâ Thraciâ concinnaverint Arianam ponlinccs leneantur, quemadniodùm et decre-
lormulam sub nomine concilii Sardicensis, tum de conciliis universalibus per singula
bine confuse in unum ulroque conventu, S. decennia celebrandis probaverunt nunqiiàm
Auguslino aliisque PaUibus non usque adeù Romani ponlifices. Illud ad casum scbismaiis,
probaium fuit Sardicense concilium. et dubiosponiilicesconlrahit Turrecremata, et
II. Constantinopolitanum Trullanum.sicnun- communiùs. Gallorum
alii alla est sentenlia,
cupatum, quôd in secretario palalii babitum quantum ad illa décréta.
sit, quod ob fasiigium concanieraium Trulli, V. Basileense, ab omnibus indictione, seu
seu Trullae nomine appellabalur. Dicilur Qui- convocalione œcumenicum, exiiu autem schi-
nisexia synodus, quôd quintae et sexlae velut smaiicum agnoscilur; sed quousque ejus dura-
appendix 6o colore coacta sit, quôd quinta et verit œcumeniciias, grandis est inier iheologos
sexla œcumenicae synodi nuUos canones edi- contioversia. D. Tournely 16 primas lanlùm
disseiil de disciplina. Iiidicla est anno 688, ut sessionesadmiiiit, esteras rejicil; alii œcume-
prob.inl Bellarniinus et Nalalis Alexander, ab nicum censent usque ad vigesimam quintam
imperalore Jusiiniano Juniore : canones edidit sessionem; alii etiam inter Gallos illegiiimum
102 non receptos à Sergio, aliisque Romanis statim fuisse existimant, ex qno scilicet, inquit
ponlilicibus, nec à palriarcbis Orienlalibus, si Cabassulius in suâ notiiià ecclesiasticâ, sibi
Constaniinopolilanuni excipias, teste Anasta- supra poniificem Romanum auctoritaiem in-
8io Bibliotbecario, eô quia non pauca cum Ec- debiiam arrogavit. Hujus locl non est tantas
clesiae Occidentalis moribus pugnantia conti- componere lites; brevem tantûm teximus bi-
nercnt. Adfuêre episcopi supra 200. storiam concilii Basileensis.
III. Pisanumanno liOOad abolendum schi- Indictum fuit à Mariino V, anno 1430, ad
sma indicium fuit à cardinalibus obedientioe comprimendam Bobemorum seditiones et liae-
Gregorii Xll et Benedicti XIII, qui de papaiu mores reformandos. Inchoa-
reses, et fidelium
contendebant. Ulroque post ciiaiionem exau- tum 14 dec. 1431, defuncto jam Mariino, cui
ctorato, cleclus ab utriusque partis cardinali- succcsserat Eugcnius IV, à quo indiclio con-
bus Alexander V, qui si fuisset poiiiifex cerio firmata est. Iluic praefuit Julianus cardinalis,
illfgiiimus, Alexander M, non sexlura, scd legalus aposlolicus.
quantum se appellare debuisset. Adfuêre prae- Post primam sessionem Eugenius IV conci-
ler cardinales etiam episcopi supra 500. S. An- lium Bononiam transiulit. 1° Quia paucissimi
toninus Icgitimum concilium negat, Nalalis admodùm con vénérant Basileam episcopi
Alexander défendit. etiam post elapsos plures a prœfixo termine
lY. Conslanliense, convocalum à Joannc menses. 2" Quia suboria inier Austriae et
 ;

JNDEX CONClLIORUiM PARTICULARIUM. 136

155

Burgundiae duces bella urbeni Basileensem Nemo in bisce studiis versalus ignorare po-

minus luiam rcfldebant. 3» Quia Grœci, quo- test, quàm dilbcile sit veram et accuratam

rum unio cum Ecclesiâ Laliiiâ valdè oplaba- conciliorum omnium chronologiam texere;
lur, locum postulabanl commodiorem, et oris sua cnique arridet. Nos Labbœo aut Harduino
mariilniis viciniorem. 4° Quia (ut modo dixi- in omnibus ferèadbœsimus.
mus ex Cabassulio) Patres Basileenses supra CONCILIA PARTICULARTA.
Eugenium legiiimum ponlificem jus sibi inde-
A
bilum usurpabant.
lluic translaiioni obslitit concilium Basi- Abricense (Gallicè d'Avranches, en Norman-

leense, et sequenlibus sessionibus usque ad die) anno \ 172.

decimam soxiam, Eugenii depositionem medi- Adrumentum, nunc Hamaraeiba, in regno

laii siint Paires. Sess. decimâ sextà Eugenius Tunetano.

pro bono pacis concilii dissolutionem revocat. Adrumentinum in Africâ, anno 594.
Decimâ sepiimà vices suas conmiiitit card. Africana concilia multa variis temporibus

Juliano, ut nomine suo cum quatuor aliis sunt celebrata : I, an. 215; II, anno 255; 111,

concilio praisideat, et certas prcescribit Icges anno 256; IV, an. 399; V, anno 401; VI, eo-
etcondiiiones, quibus parère recusârunl Ba- demanno; VII, an. 403; VIII, an. 404; IX,
sileenses : bine nova bella. Iterùm dissolvit an. 405; X, an. 407; XI, an. 408; XII, an.

conc. Eugenius, qui tandem à papalu injuste 409;XllI,an. 410;X1V, an. 411; XV, an. 418;

deponilur, sess. 39. In ejus locum eligitur et XVI, an. 419; XVII, an. 424; XVHI, an. 554.
coronalur AmadaBUsàSabaudià, appeliatus Fé- Agaibense in Occitanià (d'Agde) an. 500.

lix V, antipapa irigcsimus ociavus. Vide infra

Agaunensia concilia duo : I, anno 515; II,

Indicem antipaparum. Décréta sive canones an. 888 ; Agaunum (Gallicè, l'Abbaye de Saint
concilii Basileensis numeranlur 55, sessiones Maurice en Vêlais), ad Rhodanum.

45 , in quibus sulTragiorum, non per singulos Albigœ (Albi in Occitanià, Languedoc), tria:
episcopos, sed per naiiones babita ratio est. I, anno 1170; 11, anno 1228; III, anno 1254.
i Quia corde credilur ad jusliiiam, orc au- Alexandriae in yEgypto duodecim celebrata
« tem confessio fit ad salulem, sicut sancti sunt ; I, anno 515 ; II , anno 319; III, anno
« Evangelii quatuor libros, sic quatuor concilia 359 ; IV, anno 502 ; V, anno 5G3 ; VI, an. 399 ;

« suscipere et veuerari me faleor : Nicœnum VII, anno 430; VIII, an. 449; IX, an. 451 : X,

«scilicet..., Conslantinopolitanum..., Ephesi- an. 459; XI, an. 470; XII, an. 033.

inum..., Cbalcedonense..., quia in bis velut Ancyranum, quod et Ancyritanum et Ancy-

t in quadrato lapide sanctae fidei structura con- rense, vel Anquirense in Poniicà (d'Ancyra)

f surgit... quintum quoque concilium paritcr an. 314.

i veneror... cuncias verô quas praefata conci- Andegavensia (Angers), tria : I, an. 453;

I liapersonas respuunt, respuo; quas veneran- II, an. 1209; III, an. 1448.

< tur, ampleclor quia dùni universali sunt

:
Anglicum à Dunsiano Cantuariensi habitum
€ consensu constitula , se et non illa destruil an. 909; Anglicum générale, sive Londinense,

tquisquis praesumit aut solvere quos ligant, praeside Lanfranco, an. 1075; Anglicum S.
« aut religarc quos solvunt. Quisquis ergoaliud Anselmi, seu Londinense 1102. Aliud sub AI-

< sapit, anaibema sit, » etc., S. Gregorius Ma-

berico legato pontilicio, 1138.

gnus libro primo Epistolarum epislolâ 2i. Obiit Antiochena novem : 1, an. 201 ; II, an. 270
sanctissimus ille pontifex anno 004, quo tem- III, an. 341; IV, an. 341 ; V, an. 300; VI, an.

pore quinque lantùm concilia œcumenica ce- 577 ; Vll,an. 452; VIII, an. 470; IX, an. 1142.

lebrata fuerant. Quaedam alla celebrata sunt Antiochiae conci-

lia ab Arianis, annis scilicet 529, 555, et 557.
l\ù(x alpljûbi'ticus In Caria urbs est etiara Antiocbia vocata , in
quâ Ariani , anno 507 , et Macedoniani cele-
CONCILIORUM rARTICULARlFM. braverunt concilia.
Conciliorum particularium nomine hic in- Aquisgranensia ( Gall. d'Aix-la-CIiapellc ),
telligimus ea quae conciliorum œcumenicorum decem : I, an. 788; II, an. 799; III, an. 802;
nomen non babent. Ne im-
et auctoriiatem IV, an. 809; V, an. 816; VI, an. 817; VII, an.
mensiim excrescat boc opus, indicabimus dun- 850; VIII, an. 860; IX, an. 862; X, an. 1022.
laxat pauca, quorum mentio frequenlior est. Arausicana (d'Orange), tria : 1, an. 441; II,
157 INDEX CONCILIORIM PARTICULARIUM, 138

an. 529; III, an , 1228. Secundura concilium V, an. 549; VI, an. 6i5; VIT, an. 7G6 ; VIII,

Arausicanum, cui adfiieiunl lanlùm episcopi ann. 1022; IX, ann. 1029 ; X, an. 1127 ; XI,

13, praeside S, Ctesario Arclalensi, est maxi- an. 1411.

mae in Ecclesiâ aucloriialis; de graiiâ et libero Anlissiodorensia (d'Auxerre) duo : I , circa

arbilrio condidii canonos 25, confirmatos à annuni 578; II, an. 1147.

Boiiifacio II, Rom. ponlilice. Auxiiana ; seu Ausccnsia, (Gall. Auch en

Arelaiensia (d'Arles), decem : I, anno 3ii; Gascogne) quatuor : I, ann. 10G8; II, ann.
11, an. 555, Arianorum; III, an. 452; IV, an. 1279; 111, ann. 1300; IV, ann. 1508, ex
455; V, an. 475; VI, an. 524; VII, anno 554; llarduino.

VIII. anno 815 IX, anno 1282; X, anno 1285.

;
B
Arelatense primum celeberrimum est, à Con-
stantino Magno convocaluni contra Donalis- Barcinonensia (Ilaiicè di Barcellona , capi-

las ; huic per legatos prsefuit S. Sylvesler, et tale di Catalogna ) quatuor : I , an. 540 cir-

adfueruni200 episcopi, juxta Annatuni etplu- citer; II, an. 579; 111, an. §99 ; IV, an. 1064.

res alios cum Pagi, COO jnxta Adonem; juxta Barense, an. 1097.
Fleuri triginta très circiter. Multi critici exis- Basileensia ( Italicè di Bacilea ne' Suizzerî )

timant hoc fuisse concilium illud plenarium, duo : 1, an. lOGl ; II, an. 1431. Vide Indicem

de quo lani saepè S. Aug. loquitur contra Do- conciliorum generalium.

naiistas scribens. Bellovacensia (Gall. de Beauvais, en Picar-

Ariniinense (Italicè di Rimini, cittâ délia die) quinque: I, an. Si5;II, anno 1114;
Romagna) an. 359 celebratum est sub Libcrio III, an. 1120; IV, an. i:2' •
'\ anno llGl.
papa; huic adfuerant 400 circiter episcopi, Benevenidna quinque : ., 'n. 1087; II, an.

quorum major pars (idem Nicaenam generosè 1091 ; m , an. 1108 ; IV, anno 1113 ; V, ann.

conlirniaverat; verùm postea fraudibus Aria- 1567. Plura recenliora sub card. Ursino , qui
DOram, niinisque imperatoris Consiantii tan- fuit Bened. XIII.

dem lapsi sunt : lapsum hune ab haeresi excu- Bilerrensia (Gall. de Beziers, in Occitaniâ)

sant DD. Tillemont, Vitasse, et Patres Juenin quatuor : 1 , an. 356 (de eo S. Hilarius Picta-

et Alexander, non invisa multis nomina. Cùm viensis episcopus dolo et fraude Arianorum
factimi hoc historicum ab hsereticis objectum in Phrygiam relegatus est) ; II , an. 1209 ; III,

semper fuerit adversùs Ecclesiae infallibilila- an. 1233; IV, an. 124G.
lem, in eo iheologi cailiolici explicando toti Bituricensia (de Bourges) duodecira : I, an.
fuerunt, nec sine fructu abiit eorum labor : 767; II, an. 841; 111, an. 1051 ; IV, an. 1145;

summa responsionis est. 1° Patribus concilii V, an. 1215; VI, an. 1225; VU, ann. 1228;
Ariminensis forliier obslitit Liberius papa. 2° VIII, ann. 1276; IX, anno 1286; X, anno
Licet multi lapsi sint, tamen tune temporis 1438; XI , anno 1440, pro Pragmaticà san-
lanius erat episcoporum in Ecclesiâ catholicâ ctione. XII, an. 1584.
numerus, ut 500 aut 400 episcopi nonam vel Bracarensia (Braca in Lusitaniâ) tria ; I,

decimam lanlùm parlem facerent. 5° Formula quod Labbseo est II, an. 563; praîier anaihe-
cui subscripserunt, non erat in proprio verbo- matismos septemdecim adversùs Priscilliani-

rum sensu liaereiica , sed malilia Arianorum stas , aliosque haereticos, edidit 22 canones
paulô post dissolutionem concilii ad Arianura circa disciplinam. II, aliis teniuni , à Martine
sensum détona est, quod admiraiionem et Bracarensi episcopo anno 572 edidit canones
indignaiionem in episcopis accusatis excita- 8. Ex hoc concilio videtur Mariinus misisse
vii; unde brevi fidem Nicaenam generosiùs canones 84, ex Orientalibus prœsertim synodis
delenderunt, et lapsus sui pœnitentiam.agen- collectos, ad conc. Lucense II eodem tempore
tes in scdibus suis confirmaii sunt. in Gallaecià congregatum qui canones à col-
Asiaiicum circa annum 197, sub Victore l, lectoribus tanquàm Mari, ni papae .saepè lau-
contra Asiaticos Quartodecimanos. danlur : unde erroris occasio ils qui conci-
Augustodunensia , sive ./Educnsia ( Gall. lium Romanum, sive Lateranense sub Marlino
d'Aulun en Bourgogne) quinque : I, anno G70; papa conlra Monotbeliias cum hàc collectione
M, an. 1055 ; III, an. 1072 ; IV, an. 1077 ; V, confundunt. 111, aliis quantum, anno 675.
an. 1094. Burdegalensia (Gall. de Bordeaux), octo : I,

Aurelianensia (d'Orléans) undecim : I, an. an. 385; 11, circa annum 1075; 111, an. 1093;
511 i 11, an. 553; 111, an. 558; lY, an. 541 ; u IV, an. 1098; V, sub Alexandro IV; Vf,
TH. V, 5
 iZO INDEX CONCILIORIIM PARTICULARIUM. U%
aiino 1263; Vil, an. 4588; VIII, an. 1G24. nocentioIII, in Epistolà ad Petrum Compo"
stellanuni.
C
Engolisnjensia(Angouléme)duo:I, an.1118;
C£esaraugustaniim in Hispaniâ (Saragozza) II, an. 1170.
aiiiio 592, advcrsùs Priscillianisias Gnosiico-
Epaonense (Gall. d'Epone) , sic appellatur
ruiii soboleni. quia, inqiiit Labboeus hactenùs detegi non
,

Cabilonensia (de Chàlons ad Ararini) irede- poiuil locus in qno celebraium

, est. Existi-
cini : I, circa annuni 475; !I, an. 579; 111, niat erudiius aut'lor concilium Epaonense
an. 589; IV, an. 605; V, anno 650 circiler ; esse concilium (d'Ienne ad Rhodanura inter
)

VI,anno813; VI an. 839; VIII, an. 873; IX, Chambery

,
Belley, et Vienne, an. 517.
an. 886; X, an. 894; XI, an. 915; XII, anno
1065; XI!1, an. 1073.
Carnoiensia (Gall. de Chartres en Beauce ) Floriacensia (Fleuri , ubi est abbatia S. Be-
duo : I. an. 1124; lî, an. 1146. nedicti ad Ligerim) duo : I, anno 1107 ; II ,

Caialaunense (Gall. de Chàlons ad Mabro- an. 1110.

nani lluv.), an. 1115. Forojuliense (Forumjnlii, cividaddel Friuli)
Cassellanum, sive Cassiliense (Cassel in Ir-
à Paulino Aquileiensi patriarchâ congregatum
lamlâ), an. 1172. an, 791. Addunt alii Forojuliense an. 1409.
Claromontensia, seu Arverna (Gall. de Cler- (Forum Julii, Fréjus en Provence.)
«lonien Auvergne), ocio : I, anno 535; il, an. Francofordiensia ( Francfort ad Mœnum in
5i9; 111, an. 588; IV, an. 1075; V, anno 1095; diœcesi Moguniinâ), tria : anno 794, sub
I,

\1, anno ll2i; Vil, anno 1150; VIII, an- Adriano I, qui ei praefuit per legaios. Cullum
no 1161. sacrarum imaginuni, non quemlibet, sed eum
Coloniensia quatuordecira : I, an. 782 ; 11,
qui latriae dicitur, damnavit ; crediditque ex
an. 870; III, an. 887 ; IV, an. 1056 ; V, an. infidà versione Actorum concilii Nica;ni IF,

1115 ei 1116 ; VI, an. 1118; Vil, an. 1225; cujus œcumenicitas nondùra in Galliis coiista-
Vlll, an. 1260; IX, an. 1310; X, an. 1452; XI, bat , Graecos imaginibus adorationem perinde
an. 1470; XI, an. 1491 ; XllI, an. 1536, XIV, ac SS. Trinitati impendere voluisse. Il , an.
an. 1549. 1006; m, an. 1024.
Conipendiensia (de Corapiègne , diocèse de
Soissoiis) oclo : i , ann. 757 ; II , ann. 853;

III, ann. 1085: IV, an. 1201 V, an. 1277; Gangra)

;
Gangrense in Ponticâ diœcesi (dî
VI, ann. 1300 el 1301 ; Vil, an. 150i ; Vlil,
circa an. 324, adversùs Eustaihiura et secia-
an. 1529. tores ,
qui nnptias criininabantur , Ecclesias
Consiantiensia duo I, an. 1094; II, an. numerantur
:
contemnebant ; ejus canones 20
lili. Vide indicem conciliorum generalium. à Latinis, 21 à Graecis.

D Genevense (Ginevra), an. 773.

Gentiliacense (Gentilly,propè Parisios), an-
Dionysium (Apud S.) (duabus leucis Parisiis
no 707.
disiai) quatuor !, an. 834 II, circa annum
: ;

Gerundensein Hispaniâ (Glrona), anno 517.

995; 111, an. 1033; IV, an. 1223.

Diospoliiana, in causa Pelagii, an. 415. H

Duziacensia (Gall. Douzi , du diocèse de
Hibernica jam à S. Leonis temporibus, se-
Rheims) duo : I, ann. 871 ; II, an. 874.
culo V, congregari cœpisse feruntur concilia
E pcrS. Patricîum episcopum, sed haec minus

Ebredunensia (Gall. Embrun) duo : I , an. nota ac cerla. Celebralur concilium an 1151,
in abbaiià Mellifonlis à Chrisiiano ep. Lismo-
1290; II, an. 1724.
EUberitanuni, sive Eliberiinum , vel Elibe- rensi loiius Hiberniae legato, et Joanne Papa-
rone cardinali habitum in qno regum ac
Tinum in Uispaniâ (Eliberi, seu Elvirà, juxia
,

Granaiani) anno 503, nenipe 20 annis ante ducum consensu quatuor in oà insulà institut!

canones condidit 81 de archiepiscopatus.

Nycaeiiaîn synodum ; ,

Ilierosolyniitana plura moiiiorantiir sub S.

lapsis et (lisciplinà ecclesiasticâ.
(Meiidâ) anno 666; Peiro, dequibus in Actis Apostolorum. Duo-
Emeriieiise in llispanià
ab Ih- decim variis temporibus : l, anno 197 circiler
condidit can. 23, approbatunique fuit
 ,

141 INDEX CONCILIORUM PARTICULARIUM. 442

H, anno 350; III, anno 454 IV, anno 518; V, ; an. 1582. Sex posteriora habita sunt prseside
an. 536 Vi, anno 535; Ml, nn. 03"; Mil, anno
; S. Carolo Borroniaeo, qui undecim synodos
7-26; IX. anno 1099; X, auno 1107; \1, an. diœcesanas eiiam celebravit.
1111 ; XII, anno H42. MekIensIa (Meaux), tria : I, anno 845;II, an.
Hispalensia in Hispanià (Siviglia) duo : I, 1080; ill, an. 1082.
anno 590; II, an. 019. Metensia (Gall. de Metz en Lorraine), octo;
!,anno 590; II, anno 753; III, anno 835; IV,
I
anno 85!); V, anno 803; VI, anno 809; VII,
Ilerdense in llispaniû (Leiida), anno 524. anno 888; VIII, anno 1272.
lilyricianuni an. 367, ad versus Pneuuiaio- Milevilanum (Milevi, Numidix urbe) ex PP.
maclios. 01 contra Pelagionos, an. 410, quos, eorum
causa discussà, detnlernnl ad Innocentiuni I.

Nullos in hoc concilio canones editos contra

Laodicenum (à Laodiccâ, nuncLaudichia in Pelagianos consenliunt jam ferè eruditiores,
Phngiâ) ex 32 ep. Asianac dioeceseos. De di- ait Nat. Alex. sec. V, cap. 3, quemadniodùm
sciplina edidil canones 59. Graeci nuuierant nec In Carthaginensi sub Aurelio antea, sed
00. Dua; liujus coiicilii sunt versiones Arabi- eodera an. 410 celebralo.
cae in Reglù Bibliolhecâ : in quarum altéra, Mojîimiina viginii tria I, anno 813; I', an- :

quae Translata dicitur, cuni Canonicis nume- no 829; I!I.anno 847; IV, anno 848; V, anno
rantur libri Judilli, Machabxorum, Tobix, S.52; VI, anno 857; VII, anno 888; VIII, anno
Sapientiae, Ecclesiaslici, quos in dubium re- 1023 ; IX, an 1049; X , anno 1009; XI anno ,

vocant Protestantes, lia ex D. Claudio Gapel- 1071; XII. anno 1075; XIll, anno 1085; XIV,

lano doct. Sorbon. testatur Dunjat, Praenot. anno 1105; XV, anno 1131; XVI, anno 1261 ;

1. 2, c. 10; Dji-onius et Binius anic syn. Nic£- XVIf, anno 1510; XVIII, anno 1327, XIX, anno
nan), alii ad Liberii leiupora sub an. 36 i, re- 1420 ; XX, anno 1423; XXI, anno 1439;
lerunt. XXII, anno 1441 ; XXIII, anno 1549.
Laudunensia (Gall. de Laon en Picardie), Mosomensia (Mouson, indiœcesi Rhemensi),
duo : I, anno 948; 11, an 1231. duo : I, an 948; II, au. 995.
Lauriacense (Gail. Lorris , au diocèse d'An- Muriltense(deMoret), anno 850,
gers), anno 843.
N
Lemovicensia (Limoges), duo: I, anno 1029;
H, an. 1031. Nannetensîa (Gall. de Nantes en Bretagne),
Leodiense (Liegiad Mosani)i an. 1081. quiiique : I, anno circiier 658; II, anno circi-

Ligonensia (Langres), duo : 1, an. 859 ; II, ter 890; III. anno 1127; IV, circa annuni 1145;
anno 1080. V, an. 1264.

Lugdunensia (Lyon), tredecim : I, an. 185; Narbonensia (Narbonne), novem : I, circa

II, an. 197; III, an. 475; iV, anno 517; V. annuin 252; 11, anno 599 ; III, anno 788; IV,
anno 567; VI, anno 581; VU an. 583; VIII, anno 940; V, anno 994; VI, anno 1226; VII,
anno 829; IX, anno 1035; X, anno 1080; XI, anno 1255; VIII, an. 1551; IX, anno 1609.
anno 1245; gen. XII, anno 1274; gen. XIll, Nemausensia (Nîmes), quatuor: I,anno 389;
an. 1449. II. anno 886; III, anno 897; IV, anno 1096.
Neocaesariense (Neocaesarea est raetropolis
M
Ponti Polemoniaci , Turcis nunc Nichsar)
Matisconensia (de Mâcon ad Ararim II.), qua- paulô post Ancyranum, et ante Nicaenura.an.
tuor : I, anno 581 ; II, an 585 ; lil, anno 624 314 vel 315 congregaium, cui cum 16 episco-
auiO-26; IV, anno 1286. pis interfuit Amaseae episcopus, an.
Basilius
Mecliniensia (Malines) duo : I, anno 1570; seq. sub Licinio passus. Extant hujus conc.
II, an. 1607. canones 14, Graecis 15, decimo tertio, ut solet,
Mcdiolanensia sexdecim : I, an. 344 ; II, in duos diviso.
anno 347; III,anno 350; IV, an. 335, Aria- Niverncnse (Nevers ad Ligerim) anno 763.
norun); V, an. 3:)0 VI, anno 451 VU, anno
; ; Noviodunensfa, seu Noviomensia ( Gall. de
679; Vlli, an. 1001; IX. an. 1287; X, anno Noyou en Picardie), quatuor : I, anno 814 ;

1291; XI, anno 1565; XII, an. 1569; XIII; an. II, anno 1017; III, anno 1271; IV, anno 1344.
1573; XIV, anno 1576; XV, anno 1579; XVI,
143 INDEX CONCILIORL.M PARTICULARIUM. 144
imperabat. Decem decretis constitutis abro-

gavit Acta Stephani contra Formosum. III, à

Parisiensia triginta sex : I, anno 3G2; II,
Joanne Xlll , cum Aquileiensi patriarchâ 56
anno 553 circiter; anno III, anno 557; IV,
Italiae episcopis, paucis è Germanià admixtis;
575; V, anno 577; anno Vf, anno 614; VII,
Oito imperaior restiiuiionem urbis atque agri
824; VJIi, anno 829; IX, anno 817; X, anno Ravennensis pontilici confimiavit. IV, sub Gre-
849; XI, anno 1050; XII, anno 1073 XIII, an. ;
gorio V et Ottone III, à Gerberto ejus urbis
1092; XIV, anno 1145; XV, anno 1147; XVI, arcbieplscopo, an. 997, tribus circa disciplinam
anno 1179; XVII, anno 1186; XVlll, anno canonibus edilis.
1187; XiX, anno 1196; XX, anno 1201; XXI, Redonensia ( Gall. de Rennes en Bretagne),
anno 1210; XX I, anno 1212; XXlll, anno duo : I, anno 1069; 11, an. 1263.
1223 XXiV, anno 1225; XXV, anno 1284;
; Regiense (Gall. de Riez en Provence), anao
XXVI, anno 1290; XXVII, anno 1510; XXVIII, 459.
anno 1514; XXIX, anno 1323; XXX, anno Rhemensia (de Rheims), Tiginti septem ; I,

1329; XXXI, anno 1579; XXXll, anno 1394; anno 623 aut seq. ; II, an. 813 ; III, anno 879 ;

XXXIII.anno 1398; XXXIV, anno 1428; XXXV, lY, anno 895; anno 923; VII,
Y, an. 900; VI,
anno 1528; XXXVI, anno 1640. an. 973; YIII, anno 991; IX, anno 993 ;X,
Pictaviensia (de Poitiers), novem ; i, an. 589;
anno 1049; XI, an. 1039; XII, anno 1083;
II, an. 590; III, an. 1002; lY, an. 1023; V, an. XIII,anno 1092; XIV, anno 1094; XV, anno
1076; VI, an. 1078; VII, an. 1100; Vlil, an.
1109; XYI, anno 1113; XVII, anno 1119;
1106; IX, anno 1117. XYIII, anno 1131 XIX, anno 1140 XX, anno ; ;

Pisana anno 1134, contra Anacletum

iria : I,
1148; XXI, anno 1158; XXII, anno 1287;XXIII,
H, antipapam XXVII; II, anno 1409, ad tol- anno 1365 ; XXIV, an 1393 XXV, an. 1455
; ;

lendum schisma Gregorii XII et Benedicti XIII, XXYI, anno 1464 ; XXVII, anno 1385.
à cardinalibus convocatum, in quo elecius est Romana centum viginti duo numeranlur à
26 Alexander V, qui omnia in concilio
junii Labbaeo , et Lateranensia (in ecclesiâ et palatio
gesta approbavit unde est quôd ab eruditis
; sancti Joannis in Laterano Romœ ) novemde-
muUis concilium hoc Pisanum dicatur œcu- cim quae omnia enumerare longum foret; vide
;

menicuni. Ei adfuerunt 500 episcopi et très indiçem conciliorum generalium. Non est omit-
patriarchae, Alexandrinus, Antiochenus et Je- tendum à Benedicto XIII celebratum fuisse
rosolymiianus. III concilium Pisanum, anno concilium Romanum anno 1723.
1511, contra Julium II, verum ac legltimum Rotbomagensia (Gall. de Rouen de Norman-
pontificem celebratum , et proptèr id ab Ec- die) octodecim : I, an. 692 ; II, anno 1030
clesià reprobatum. circiter ; III, anno 1072 ; IV, an. 1073 ; Y. an.
Placeniinum (Placentise in ^Emiliâ, Piacen- 1074; VI, anno 1096; VIII,'
anno 1092; Vil,

zi3),anno 1095, ex pluribus nationibus convo- anno 1107 IX, an. 1118 X, anno 1119 XI,
; ; ;

catum et propier immensam conlluenlium

, anno 1186; XR, anno 1188; Xlll, anno 1279;
muUitudinem extra urbem in campo celebra- XIV, anno 1299 ; XY, anno 1310 XVI, anno ;

tum. Capitula 14 statuit adversùs simoniacas 1445 ; XVII, an. 1514 ; XVIII, anno 1581.
et schismaticas ordinationes.
Pontigonense (Gall. Ponl-Yon , en Champa-
gne), anno 876. Sardicense ( Sardica ) , anno 347 , à Julio

papa indictum. Ei praefuit per legatos 570

Q I ;

adfuère episcopi parlim Occidentales partira

Quinlinopolitana (Gall. Saint-Quentin en Pi-
,

Orientales ; hi à prioribus separaverunt se, et

cardie,) quatuor : I, anno 1231 ; II, anno 1236;
conciliabulum habuerunt Philippopoli in Thra-
III, anno 1239; lY, anno 1271.
ciâ. Interea Occidentales sancti Athanasii in-
R nocenliam declarârunt, fidem Nicaenam confir-

Ravennatensia (Ravenna Italise in Flaminiâ) mârunt, canones circa ecclesiasticam discipli-

quatuor praecipuè I, à Joanne VIII, cum Pe-

:
nam 20 condiderunt jusque appollandi ad ,

tro Gradensi pairiarchâ et aliis

episcopis ferè Romanum pontificem confirmàrunt. Huic con-
anno 877, sUtuitl9 canones de disciplina cilio prcesentes fuerunt S. Athanasius et Osius
132,
et immunitate. II, à Joanne IX, cum 74 episco- Cordubensis episcopus.

pis, anno 904, prœsenie Lamberto, qui in Iialià Salmuriensia (Gall. de Saumur ad Ligerim
 ,

INDEX CONCILIORIM PARTICILAUIUM. *4^

145
quaiuor : I, anno 1253 II, anno ; 127G ; III' tus), septem : I, anno 386 II, nnno 948 ; ; III,

anno 1294; IV,anno 1315, anno 1148; IV, anno 1238; V, anno 1423; VI,

Santonensia (de Saintes), sex : 1 , anno 563 ;

anno 1548 ; VII, anno 1549.
II, anno 579 ; III, anno 1075 ; lY, anno 1080; Tricassina.seuTrecensia (Gall. de Troyesen

V, anno 1089 ; VI, anno 1096. Champagne), sex : I, anno 867 ; II, anno 878 ;

Soleuciense, an. 359. III, an. UOi; IV, an, 1107; V, an. 1115; VI,
Sirniiensia plura. anno 1128.
Senonensia (de Sens ), duodecim : I, anuo Tullensia (de Toul, in Loiharingià), tria : I,

980 II, anno 1048 ; Ml, anno 1080 ; IV, anno anno circiter 551 ; II, an, 859, dicium ad Sa-
;

1127; V, anno 1140; VI, anno 1198; VII, anno ponarîas; III, anno 860, dictum ad Tuliacum.
anno 1310; IX, an. 1320 X, anno Turonensia (Tonrs) sexdecim I, anno 461 ;
1252; Vlll, ;
:

anno 1528 XII, anno 1G12, anno 567 III, anno 849 dicilur eiiam Pa-
1524; XI, ;
II, ; ;

Silvaneclensia (de Senlis, propè Parisios ), risiense;IV, anno 858; V, anno 895 ; VI,

septem : I, anno 863 ; II, anno 873 ; III, anno anno 1055 ; VII, an. 1059 ; VIII, an. 1096; IX,

990; IV, anno 1310; V, anno 1317; VI, anno an. 1163 ;X, an, 1230; XI, an, 1236;XÏI,
1526 ; VU, anno 1402. anno 1239 ; XIII, an. 1272 ; XIY, anno 1315 ;

Siiessionensia(de Soissons), duodecim: 1, an- XV, anno 1510 ; XVI, anno 1583.
no 744 aui praecedenli ; II, anno 853; III, anno V
866 IV, anno 491 ; V, anno 1078 ; VI, anno
Valentinum Hispaniae, anno 524, à 7 opis-
;

1092 ; VII, an. 1094 ; VIII, an, 1120 ; IX, anno

copis habitum Valentiae; canones sex edidit.
1137 X, anno 1155 XI anno 1201 XII
Valenilna in Gallis (Gall. de Valence en Dau-
; ; , ; ,

anno 1456.
phiné) sex:I, an. 574; II, anno 584; 111,
T
anno 855 IV, anno 890 ; V, anno 1100 VI,
; ;

Tarraconensia(Tarragona), quinque;I, anno an. 1248.

516; II, anno 614; Ili, anno 1242; IV, anno Vasensia, seu Vasionensia (Vaison), duo: I,

1279 ; V, an. 1631 ; aliud conlirm. à Bened. an. 442 ; II, anno 529.
XIII, 1732. Veneiica (Vannes en Bretagne), duo : I, circa

Turinense (Torino), postaunum 401 et ante annum 465 ; II, anno 1456.
annum 417. Verraeriensia (Gall. Verberie en Valais , de
In Theodonis Villa (Gall. Thionville sur la Soissons), quatuor : I, anno 752; II, anno 855;
Moselle ), quatuor : I, an. 806 ; II, an. 821 III, anno 863 IV, anno 869, ;

III, anno 835 ; IV, anno 844, Vernonensia (Gall. Vernon, diocèse d'E-
Toleiano (ïoledo), viginii novem I, anno : vreux) duo : I, anno 755 ; II, anno 844.
400; II,anno 405; anno 447; IV, anno III, Vezeliacense (Gall, deVezelai, diocèse d'Au-
531 ; V, anno 589 VI, anno 597 VII, anno
; ; tun), anno 1146,
610 ; VIII, an. 633 IX, anno 636 X, anno ; ; Viennensia in Galliis (de Vienne en Dau-
638; anno 653; XIII. an.
XI, an. 646; XII, phiné), septem : I, circa annum 477 ; II, anno
655; XIV, anno 656; XV, anno 675; XVI, 892 ; 111, anno 1112 ; IV, anno 1119 ; V, anno
anno 681 XVil, anno 683 XVIIl, anno 684
; ; : 1289; VI, anno 1511; générale Vil, anno
XIX, anno 688 XX, anno 693; XXI, an. 694 ;
;
1538.
XXll, anno 701; XXlll, anno 747; XXIV, anno Virdunense (Gall, Verdun en Lorraine), an,
1524 ; XXV, anno 1327 ; XXVI, anno 1339 ;
947.
XXVII, anno 1347 XXVIll, anno 1335 XXIX, ; ; UUrajectense (Utrecht), anno 697.
anno 1473. I Quôd si ubi duo vel très in nomine Doniini
Tolosana (de Toulouse), quatuordccim: I,an. < congregantur, licet sibi ipsis relicti l'alii pos-
829 ; H, anno 843 aut seq.; III, an, 885 ; IV, < sint , continué tanien in medio eorum sit

an, 1036 ; V, an, 1068 ; VI, an. 1088 ; VII, an, « Dorainus, quantô magis ubi snnmiusponiifex,
1090; VIII, an. 1110; IX, anno 1118; X, anno « caeterique primores ecclesiastici conveniunt,
1119 ; XI, anno 1228 ; XII, anno 1319 ; XIII, « ut haeresibus pullulanlibus occurrant et Do-
anno 1487 ; XIV, anno 1590. « niinicuni agrum subortis expurgent zizaniis! »

Trevirensia (Treviri, archiepisc. et electora- Conc. Senonense an. 1528 celebratum.

 , ,

PATRES ET DOCTORES.
Contra verô Ludovici Pii jussu anno 827 con-
scripti libri quatuor de divinis Ofïïciis, aliàs
Achaiae presbyteri ii sunt, qui martyrii S. Olliciales dicii, qui Amalario episcopo Trevi-
Andrcre acta scriplis mandârunt primo seculo. rensi tribuebaniur, Amalii diaconi Metensis
Haec acia genuina aliis, aliis spuria sunt. sunt, sive Amalarii; cùm liber de Ordine Ad-
S. Ado Viennensis, nalus in Vastinio (le tipbonarii sit auctoris qui à Ludovico Pio se
Gàtinals), versus annum i(00, educatus in mo- missum scribil ad Gregorium IV poniificem
nasterio Ferrariensi, poslea electus abbas Pru- ad cujus tempora non pervenit Araalarius
niiensis in diœcesi Trevirensi. Hinc Roraam Trevirensis. Ejusdem Anialarii Metensis est
peliit, deinde Raveniiam, poslea Lugdunum, forte Forma institutionis clericorum, et Sanc-
et à Rhemigio Lugdunensi archiepiscopo pr»- timonialium, in Aquisgranensi concilio probata
positus parochiae S. Romani propè Vietnam anno 816.
anno 859, electus est et consecratus arcliiepi- S. Ambrosius, natus versus 340, ordinatus
scopus Viennensis. Obiit circa annum 875. die 7 decembris 374, archiepiscopus Mediola-
Inter ejiis opéra prsecipua snnt Martyrologium, nensis, obiit anno 397, gloriosis pro fide ca-
et Chronicon à mundo condito usqiie ad an- tholicâ adversùs Arîanos praecipuè et exiraiè
num 875. Martyrologium Adonis post Roswei- perfunclus laboribus. De Ecclesià pulchrè lo-
dum societalis Jesu iterùni ediditet iilusiravit quilur libro de Salonione capite 4 : t Etsi un-
D. Dominicus Georgi Romse 1743. t darum fluctibus, aut procellis scepè vexatur,
Agobardus Lugdunensisarchiepisfopusanno c nunquàm potesl sustinere naufragium, quia
8o9. Ejus opéra in un uni collecta et édita stu- <in arbore ejus, id est, cruce, Christus erigi-
dio Stephani Baluzii 1666. < lur, in puppi Pater residet gubernator, pro-
B. Albertus Magnus, Germanus natione, or- «rani Paracletus serval Spiritus. »

dine Dominicanus, S. Tliomae magister, epi- Amphilochiusiconiensis in Lycaoniâ episco-

scopus Ralisponensis, obiit anno 1280. Ejus pus vivebat anno 392, ex Hieronymo de Script.
opéra 21 tomis in-folio continentur, typis im- Eccl. cap. 133. Opéra illi à variisaltributa, et

pressa Lugduni, anno 1631. Graecè, et Latine Parisiis édita sunt 16i4.
Alcuinus Anglus , diaconus Eboracensis Homilia in S. Deiparam, et Simeonem, aliae-

(York) à Carolo Magno vocatus, in Galiiam ve- que adscribuntur à quibusdara alteri .\mphi-
nit versus annum 790; ab eo pluribus abbatiis locbio episcopo Sidensi, qui interfuii Ephe-
iocupletatus, ibilloruitad annum 804, quo obiit sino.
die Pentecosles 19 raaii Turonibus (Tours). S. Anastasius, abbas, discipulus S. Maximi,
Aiexander Halensis, Anglus, ex ordine S. pro defensione Qdei contra Monothelitas niulta
Francisci, magisler S. Bonaventurae, plura passus est. Exul obiit 24 julii 664.

scripsit opéra, ex quibus sola superesl Summa Anastasius Apocrisiarius, id est, Nuntius
Tbeologica. Obiit Parisiis 27 augusti 1245. Ecclesiae Romanae, eadem fermé àMonolhelitls
Algerus ex Leodiensi scholastico Clnniacen- passus est, qux aller Anastasius mox laudatus.
sis monachus anno 1150. Post Lanfrancum et In quodam castello conclusus fuit anno 666.
Guitmundum scripsit contra hseresim Beren- Anastasius Bibliotbecarius, abbas Romanus,
garii libros très, in quibus nonnulla correctione lloruit seculo IX. Interfuit concilio generali

digna animadversa sunt. (Praeterea libellum Vlli, id est, cap. 4. Mulia acta collegit contra
de Gratiâ et libero Arbltrio à P. Bernardo Pez Monothelitas : alla etiani scripsit, et praecipuè
divulgatum , ac librum tripariiium de Miseri- vilas RR. PP., et vixit sub ponlificaiu Joan-
cordià, Justiiiô, et de illis qui extra Ecclesiam, nis VIII, qui electus anno 872, obiit anno 882.
quem edidii Edniundus Martene.) Incerlus est roortis Anasiasii annus.
Anialarius Foriunalus Trevirensis archiep. Anastasius Nicœnus, circa annum 690.

obiit anno 814, ediio libro de sacro Baptisma- Anastasius Sinaita, pairiarcha Anliochenus,
le, qui falso atiribuebatiir Alcuino, donec ve- sive Tlicopolitanus, anno 501.
nin» auciorem indicavii .Jaoobus Sirmondus S. Andréas Cretcnsis, uatus Damasci, mo-
in notis ad Theodulphi Aurelianensis opéra. nachus Jerosolymitanus, à Theodoro patriar-
 . ,

149 PATRES ET DOCTOKES. 150

clià Jerosolymiiaiio missus fuit ad concilium nem Damascennm, utvidealur vixissc non diù
générale VI, anno 080, ubi slrcnuè se gessii post, seculoVill, aut paulô posl; quare alius

adversùs iMonothelilas. Postea ordiiialus fuit est à S. Antonio vitae monasticoe auclore.

archie))iscopiis délai, et obiil, juxla qiiosdain, S. Anionius de PaduA , natus L'Iissipone

anno 720, juxia alios, 7"25. Ejiis feslum cele- (Lisbonne) anno 1103, relicto insiiluto cano-
bralur à Graecis 4 julii. Célèbres sunt ejus Ho- nicorum regulariuin, quod aniplexus fuerat,
iuili%. ordinem S. Francisci adhuc vivenlis ingressus
Aniegisus abbas Fontanellensis lY, libros est. Obiit Paduae (unde cognomen ar-cppit),

Capiliilarium vulgavil827, qiios v(!lutpubliriiin 13 junii 1231, annos natus 30. Scri|Uis, ser-
Icguiii Fraiiciscarum codicemregià auctoriiaie monibus et frequeniibus niiraculis muitos ad
prubuiuin à Ludovico Pio, et à Carolo Calvo fideni et bonos mores convertit.
laudaïuin, probat Stephanus Baluzius in prse- Aquila et Tbeodoiion , anibo ex paganis

fut oiiead Capilularia. Chrisliani, et postea Judaei, ob translatani in

S. Anselmus, naïus circa annum 1053, or- Graecum Scriplurani sacrani veterisTestanienti
dini S. Bfuedicii in nionaslerio Beccensi (Gal- célèbres. Primus Synope in Ponlo nalus
licè du Bec en iNormandie) nomen dedil circa versioneni suam aggressus est circa annum

annum lOCO. Prior Bcccensis, abi)as S. Sie- 103. Aller circa annum 180. Accuralior est
pii.ini Cadoniensis (Caen) arcidepiscopus Can- Tlieodoiion quàm Aquila. Ilis adjungimus
tuariensis in Angiià (Caniorbery) successive Symmaclium génère Samariianum, qui ad Ju-

eleclus fuil. Obiii anno 1109. Mulla sunt,ea- d«os, deinde ad Ebionitas defecil ; novam
que exiniia, S. Anseimi opéra. veteris Tesianienii iranslalionem Gr.Tcaïucon-
Anseluiu.* Laudunensis Ecclesi* scholasii- didit. Flornil circa annum 201
cus, couveiiienies ex SS. PP. senienlias ex- Arnobins, Alricanus ijlnlosoplius, ex pagano
cerpens, loluni vêtus ac novum Testamonluni Chrisiiamis, scripsit contra geniiles ciica an-
iiilerline;iri el marginali glossà iiiustravit , num 304.
quaj cuni Glossà ordinarià Hugonis à S. Caro, Arnobins Junior vixilseculo V, «-irca annum
el Nicolai deLyrà, aliorumque addimeniis edi 460. Presbyler fuit. Quasdam opiniones disci-
solet. pulorum S. Augnsiini impugnavit, el presby-

S. Anloninus, nalus Floreniise anno 1589, leris Massiliensibus se adjnnxil.

10 annos nalus sancii Dominici inslitutura S. Alhanasius , intrepidus lidei delensor

aniplexus, vaiiisque decoralus in suo or'line contra Arianos, aliosque sui lemporis haercii-
diguiialibus, arcidepiscopus Florenlinus desi- cos , cum S. Aiexandro patriarcha Alexan-
gnalus luil anno 144G. Ubiit anno 1459 ; ab drino, cujus erat diaconus, inlerfuii concilie
A'Jriano VI in nuinerum sancioruni relalus est Nicaeno. Pairiarcba Alexandrinus consotratus
anno 1528. Suuimam ibeologicam cl bislori- fuil circa 320. (Jbiil 2 mai 375, poslconlirma-
cain, aliaque opéra scripsit. tam pluriinis operibus Ecclesiae docirinani.

S. Anionius, nains anno circiler250, abbas Albenagoras, Aiheniensis, pbilosoi»hus cliri-

iCgypiius, anachorelarum paier, obiil ôoO, stianus, Apologiam pro Chrislianis circa an-
aeiaiis lOo. Viiani ejus scripiis connnendavii num lOoGraecèscriplam oblnliliinperaUtribus-.

S. AUianasius. Mire fuit S. Anionius contra S. Augusiinus, natus Tagastae an 334, con-
Arianos caeierosque Ecclesiîe hostes zelo, ul versus an. 387, presb>ler an. 391, episcopus

constat ex bis ejus verbis : « Schismalicoruni an, 395, obiil an. 430,quo indicluni fnitconcî-
« quoque hâireticorum venena vitale, ineum- lium Epbcsinum , ad qudd convocatus fuerat.
« que circa eos odiuni consectaniini quia Suinmi vir ingenii, el caiholic* lidei zelaior
,

f Cbrisli sunl ininuci; sciiis ipsi quôd uulius indt'ft'ssus, onmes hicrelicns debellavil scrip-

« niilii , nt'C pacificus quidem sernio cuiu eis iis, sed praeserlim Manicliifos . Aiianus, l)o-
I aliquando fueril, propier eoruni pravam vo- Inaiisias, Polagianos et Semipelagianos. Cerla
iluniateno, et pertinax contra Cbrisium bei- quiedam sunl effaia S. docioris qune junio- ,

< luni. > rum, imô et seniorum thooiognrun) nieniibns

Anionius monachus, et abbas ^gyplius con- ulinaui esscni allé infixa ! e Nolle, inquil libro

scripsii libros duos Senteniiaruin, sive capi- « de Uiiliiate credendi, Ecclesiae pnmas dare,

tum llieoloi;icoruiu de virluiibus et vjtiis, ex I vel summœ impif'iaiis est, vol {irnecipilis

PI*, coileciorum : qui Loci Melissae, sive Favi « arroganii*. » El libro contra Episiolan» Ma-
inscribuniur. IJltimum è Pa tribus citât Joan- 1 1 nichaei : « Evangelio non credercm ,
nisi Ec-
151 PATRES ET DOCTORES. 16Î

( clesiae calholicae me moveret auctorltas. » S. Bernardus, prirons Ciaraevallensis abbas,

Pâlrum nuUus est, cuji)«; opéra SDcpiùs uberiùs- natus est anno 1090, in Castro Fontanis (Fon-
que illustretPelavius, quàm Augusiinus, in iis taine) propé Divionem. Obiit anno 1155, nalus
praeseriim, quse ad praedestinalionem et gra- anuos 65, post fundata in variis terrae regnis

liani, niorlemqiie Chrisli pro omnibus, spec- etprovinciis 160 monasieria. Fuit S. Bernar-

tant. Vide ergo lib. 9 de Deo, lomum 3 cl 5, dus seculi sui decus singulare, paparum, epï-
seu quarti parlemsecundam. scoporura, regum, principum doctrinâ, sanc-

Avitus (Sexius Alcimus Ecdicius) consecra- tilate, miraculis quasi magister et oraculum,

tus fuit post palrem suum Isicium archiepisco- haereticorum Abaelardi, Pétri Brusii, et Hen-

pus Viennensis, sexto ineunte seculo; nobili- rici ejus discipuli quasi llagellum.

tate generis, viiae s?iictitate, doctrinâ celeber- Berno Augiensis abbas ad annum 1014 ad
rimus. Praefuit con'.ilio Epaonensi anno 517, 1045, diversus à Bernone Cluniacensi abbate
et obiit aono 523. I, qui Hincmari senioris auditor fuerat. Ejus
est liber de Officio Missae, sive de rébus Missae
B.
olïicium pertinentibus.

S. Barnabas, de qno in Actis Apostolorum, Bibliotheca Patrum estcollectio plurimorum

S. Pauli socius, Epi?tolam scrip.->it salis proli- operum à sanctis Pairibus aliisque scriptoribus

xam à Clémente Alexandrino, et aliis antiquis ecclesiasticis composilorum. Plures diversis

citatani. Ut genninuin S. Barnabae opus nunc temporibus prodierunt ejusmodi Bibliothecae.

à nonnuIJis critiois existimatur. Omnium copiosissîma édita est Lugduni anno
S. Basilius (Mngnus dictus) Caesareae in 1677, viginti septem voluminibus in-folio.
Cappadociâ epi'-oopus, anno 570, obiit anno Bibliotheca Orienialis ex MSS. prsecipuè
578. Plurima qu?o ad nos pervenère tanii doc- Vaiicanis édita est per clariss. Assemani.
loris scripia snramam pietatem, profundam Boelius (Anicius Manlius Torquatus Severi-
scientiam, consummaiissimam eloquentiam nus) vir nobilis et doctus, post gestum consu-
ostendunt. Pro v^ritate orthorloxâ firraissiraus, latum anno 510, sub Tbeodorico Italiae rege,
graves loto viia; su» cursu liies exercuit cum ejus jussuin carcerem Papiae conjectus, capito
Eunomianis, Sabellianis, Arianis aliisque hts- damnatus fuit anno 524. Inter opéra ejus
reticis, à quibus multa passus est. pbiiosophlca célèbres sunt de Consolaiione
Basilius Seleiiciensis anno 382. pbilosôphise libri quinque, solutâ et striclâ

Beda, cognomeato Venerabilis, nalus in An- oratione scripti. Opus eliam theologicum vul-
gliâ anno 672. Septennis puer commissus est gavit adversiis Eutycben et Kestorium de dua-
curae Benedictinorum , in quorum instituto bus Naturis et unâ Personà Christi , et aliud
crevii el consenuit. Obiit anno 755. Sumraam de Trinitate.
dociriiise et pieiais post se famara reliquil. S. Bonaventura natus
est in Etruriâ anno
Exiant pluri'ua Venerabilis Bedae scripia, in- 1221. Ordinem fratrum Minoruni ingressus
ter qu« iiriucipem locum tenet Historia ec- anno 1245. Doctor Parisiensis anno 1255, to-
clesiasîica g-^ntis Anglorum à primo Julii Cae- lius ordinis sui nùnisler generalis anno
sarisin Briianniam adventum ad annum 751. 1256, episcopus Albanensis et cardinalis an-
S. Benedictus abbas , lialus , natus Nursiae no 1272. Interfuit concilio œcumenico Lug-
in provinciâ Umbriae circa annum 480. Româ, dunensi II, anno 1274, sed paucispost primam
quô bonis lilteris erudiendus missus erat in , sessionem diebus obiit 14 julii, à Sixlo IV
eremura Sublacensem secessit anno 494. Re- canonizatus anno 1482, à Sixlo V, doctor
licto Sublaco anno 528, montera Cassinum
, Ecclesiae declaratus anno 1588. S. Bonaven-
petiit, ubi circa annum 545 obiit. Scripsit Re- tura fuit morum suavitate Deo hominibusQue
gulam monacboruni ,
quorum caput, et veluti amabilis , et Luihero ipso teste, vir prsestan-

patriarcha in Occidenie meritô dicitur. operum octo tomi in-folio con-

tissimus. Ejus
Benedictus Levila anno 861. tentorum lectionem commendai Gerso tan- ,

S. Bei nardinus Senensis , à frequenli urbis quàm maxime idoneam, et menti illusirandae,
Senensis incoiaiu sic appeilaïus, ex ordine S, etcordi ad pietatem acceudendo.
Francisci, obiii anno 1444, 20 maii, quo fes- S. Bouifacius Anglus, et Moguniinus archi-
tum ejus coliiur, (il aut 65 setalis anno. Sanc- episcopus, à Frisiis paganis cîbsus anno 754.
loruin catalogo adscriptus est à Nicolao V anno Epi&tolas scripsit ad Gregorium II et III et Za-

1450. Coucionator fuit sermone polens et opère. cbariam pontiûces, atque ad proceres Fran-
 ,

1S5 PATRES ET DOCTORES. 154

corum, quae collcctae sent à Nicolao Serario. non esse genuinum Apostolorum opus , sed la-
S. Bruno ,
patriâ Coloniensis, canonicus men esse valdè antiques agnoscuni, et colleo-
Rhemensis , et scholarum magisier, sacrum tos ex pluribus conciliis anie synodum INicae-

Carlhusianorum ordinem fundavit anno 1084. nam celebratis à viris apostolicis, idesi, aetatis

Obiil auno 1101, octobris. In cœlituni album Apostolorum supparibus.

relatas à Leone X, anno 1514. Multa ei à qui- Garolus Magnus, Francise rex anno 768,
busdam iribuebantur opéra, quae sanclo Bru- RomaB Occidenlis imperator consecratus 25
noni Astensi episcopo Signiensi vindicanda dec. anni 800, obiit anno 814, 28 januarii
sunt. Duae tantùm Epistolae ex eremo Calabriae aetatis anno 72 nondùm complète. In iractaiu

ab ipso scripiuî credunlur, una ad Radulfum de Incarnaiione , ubi de culiu sacrarum imagi-
Viridem, Ecclesiae Rhemensis praepositura ex- num , citantur libri Carolinl ,
quos fatenlur
hortatoria ad fugiendum mundum ; altéra ad nunc omnes penè critici jussu Garoli Magni
sQos majoris Carthusise incolas. fuisse scriptos.

Burchardus Vormatiensisepiscopus magnum Gassianus. ( Vide Joannes Gassianus. )

illud Canonum volumen edidit, collaborante Cassiodorius (Magnus Aurelius Senator),

sibi in hoc magistro suo Olberto abbate, ait naïus in Lucaniâ circa annum 470, post gesla
Sigebertus in Chronico ad annum 1008, ut cum laude munia consul
varia reipublicae ,

haberent juniores clerici ejus diœceseos, unde creatus est anno 514. Seculo nuntium misit
jura canonica , et praesertim Pœnitentiarum annos natus ferè septuaginta ; monr.sterium in
formas admodùm confusas discerent , inquit extremis Galabriae finibus à se oedilicaium re-
idem Burchardus in Epist., Praefationis loco. xit ; studio ac pieiati vacans, in seoectute bonâ
anno aetatis plusquàm 95. (Prœter Bene-
obiit

dictum Gareiium opiimè de Cassiodorio meri-

S.Caesarius, primùm monachusetabbasLiri- tus est Marchio Maffeius é (^.ax.aptTT,^ , qui ejus
nensis, posiea archiepiscopusArelatensis anno Gomplexiones divulgavit , deque illius nomini-
502, obiiianno 543 aut 544. Praefuit muliis con- bus egregiam dissertationem conscripsit. )

ciliis in Galliâ celebratis, et ipsi concilio Arausi- S. Chromaiius Aquileiensis, aliàs Romaha-
cano il (Orange). Fuit illustris pieiate et do- nus episcopus quem sui lemporis,
episcopo-
ctriuâ ; appellaïur à dociis Benedictinis in nova rum doctissinmm et sauciissimum vocat S.
suâ Historià Gallise liiterarià Augustims Gallia- Hieron. Praef. inLL. Paralipp., Homilias ali-

rum, propter propugnaiam ab ipso sancii Augu- qiias scripsit circa annum 400, quarum très

stin! docirinam. cura [ragiiieiitis aliarum supersunt in Biblio-

Caius , presbyter Romanus , vivebat sub ihecà PP. At Epîsiolae sub nomine Ghromalii
poniilicaiu Vicioris 1 et Zephirini, id est, desi- et Heliodori ad Hieronymum, et hujus respon-

nente seculo 11, et 111 ineunie. Plura opéra sio.inquàagiturde naiivilate B.Virginis et de
quorum aliqua tantùm supersunt fra-
scripsit, Marlyrologio ,
quae in ter opéra S. Ilieronymi
gmenta apud Eusebium et Photium. relatœ habentur , supposiliiiae sunt, ut Baro-
Aliud fragmentum huic Caio iribuit in Anti- nius probat.
quitatibus medii aevi Muratorius , qui primus S. Ghysoslomus (Joannes), sic dictus ob
iilud protulit. eximiam et verè auream, quà in publico pcr-
Canones apostolici , dicti vulgô Canones orabat, eloquenliam; natus est Antiochiae circa
Apostolorum , 85 numerantur , sed 35 posie- annum 554. Diaconus Ecclesiae Aniiochenae
riores, peritorura omnium judicio, apocry- anno 381, presbyter anno 380, patriarcha Con-
phos esse certum est; nunquàm enim ab Ec- stantinopolitanus anno 598, obiit in exilio
clesiâ Romanâ fuerunt recepii et reverà ca- ; anno 407. In sancto Ecclesiae doctore exquisiia
non 6, statuens pœnam depositionis aut ex- fuit rerum divinarum pcritia, dicendi et scri-
communicationis in eos qui die sabbati jeju- bendi summa facilitas; Judaeos, gentiles. Aria-
nant, ab Ecclesiae universalis visu abhorrel ;
nos, etc., docte admodùm confutavit. ( Yitam
canon 85, à Scripturis canonicis (quibus falsô S. Joannis Chrysosiomi omnibus numerisabso-
annumerat lerlium librum Machabaeorum) able* lutam edidit in Actis sanctorum tom. 4 Sept,
gat libros Judith , Tobiaj, Sapienlise, Ecclesia- doctissimus Joannes Stiltinghus. Ex Petavio
stici, sicut et Epistolam S. Judae, et Apocaly- plura erues ad Ghrysostomi docirinam perti-
psim S. Joannis. Nunc critici cum Albaspi- nenlia.Vide ilium de Hier. Eccles. 1. 2, c, 3;
naeo, Gabassulio, etc., exîstimant 50 prlores Dissert. Eccl., 1. 1, c. 3, § 4; de Pœnit, lib.
 i, ,

555 PATRES ET DOCTORES. iSé

cap. 19, § U; de Fncarn. 1. 16, c. 18, § 5. 1700, recognita et illustrata à Jeanne Fello,
Edidit Grapcè et Latine tomis 13 ejns opéra qui se Oxoniensem opiscopnm dicit cum An-
Bernardus deMontfaucon Parisiis 1718, et ad nalibus Cypriaiiicis Joannis Pearsonii, et dis-
codices MSS. eniendavit.) sertaiionibus Cyprianicis Henrici Doyvelli.
Clemens Alexandrinus, presbyler et fcliolae Tandem édita Parisiis cura Slepliani Baluzii
Alexandriiiae praefectus, obiil circa anniim et per Maurinum monachum absoluta 17-26.
220. Plura scripsit volumina , t plona inqiiit S. Cyrillus Alcxandriae natus , et ejusdem
t S. Hier, de Scripioribus, capiie 8, eruditio- urbispalriarrba an. 412, obiit an. 444. Conc.
« nis et eloqiieniiae, tam de Scripturis divinis Epbesino goncrali III, an. 451, praefuii nomine
« qnàm de secularis lilteratirî-ae instrumente. S. Cœlestini I papœ. Haerelicos omnes , Nova-
S. Clemens I, papa IV, S. Pauli cornes et tianos inprimis et Neslorianos, indefesso stu-
adjutor, de quo ad Pbilippenses 4, v. 3, mar- dio et miral)iii successu impugnavit. Ejus
tyr occubuit an. 100, lônovenibris. Scripsit Opéra magno semper in prelio habuêre Ca-
diias ad Corinthios Epislolas ,
quarum prima tbolici.

ferè intégra ad nos pervenit : alierius unura S. Cyrillus Jerosolymitan us, primùm cateche-
superestfragnienlum.LucuIenlumexinitio hu- seon magister,dcinde episcopusJerosolymita-
jus secundo epistolae habeturdivinitatisChristi nus an. 350, adfuit conc. Constaulinopolitano
argiimenliim, bis verbis : « Fratres, ita nos sen- generali 11. an. 381.EiliiinnemGr;Bco-Latinara
« tire oporiet de Jesu Chrisio tanqiiàm de Deo, curavit Augustinus Touttéc .Mauriniis Parisiis
I tanqiicàni dejudice vivonim ac morluorum.> 1720. Intrr ejus opéra colebres sunt Catéchèses
Constantinus Magiius, primnsimp. christia- rnystagngirae ab eo adhuc adolescente, et ex
niis, nalus esi anno272, anno 506 imperaior, tempor^' .lerosolymis prolaïae ad erudiendos
anno 512 Crucis è cœlo rutilantis aspectu I tum affcdeiile^ ad hapiismnni, tum recens bap-
roboralus, tyrannum Maxentium devicit et , tizatos ; in iis catholica doririna de pra^senlià
primus tantae victorise fruciiis fuit ejus con- reaii et snbstantiali corporis eisanguinis Ghri-
versio ad lidem. Anno 523, concilio ^'icaeno 1 sli in Euclinrisliâ evidenter adsiruitur;et inde

praesens adfuit , ejn^ique decretorum semper est qiiôd novalort's noslri oas Cyrille abro-

fuit tenacissimus , iicet Eusebii Nicomediensis gare nituntur : ipsi iribnendas apertè de-
artibus decepius, ea quandoque fecerit quae monstrat ipse Casaubonus , Calvinista ce-

Arianisfavereviderentur. Obiitanno 557,3eta- lebris.

tis suse 66. Multas scripsit orationes et epi-

D
stolas.

Constilutiones apostolic» non sunt opus Dccretales seu epislolœ paparum triiim prio-

Apostolorum, sed auctoris terlii aut quarli rum seculorum collectae ab Isidore Mercatore

seciili ,
qui se Ciemeniem Apostolorum disci- versus iinem Viil seculi , nunc ab omnibus
cipulum falsô jactitat. Legendum opusJoan. ferè crilicis etiam caiboiicis rejiciuntur, tan-

Baptisiae Cotelerii Sorbonici , cui litulus : quàm siipposilae, nec unquàm à poniilicibus,
« SS. PP. qui temporibus apostolicis florue- quorum nomine inscribuntur, composilae. Ex-
< runt, Barnabae, Clemeniis, tïprmae, Ignatii, cipienda tamen est prima Epislola S. démen-
I Polycarpi , Opéra édita et inediia, vera et tis I papai ad Coiiniiiies, qu* ad nos usque

f snpposilitia,ex MSS. codicibus, cura versio- pervenit cum Iragmeniosecund*.

€ nibus, notis et novis acce^sionibus in edit. Decretum Eugenii IV summi poniificis ad

( Antuerpiensi 1698. » Armenos continet compendiesas inslruciiones

S. CyprianusCarthaginensisàCaecilio pres- datas Armenis circa Sacramenia et dogmaia

bylero ( eu jus deinceps nomen assumpsit) definiia contra Eutychetem et .Monotheliias,

aetate jam provectâ baptizaïus circa an. 246, quorum erroribus antea adhaerebani. Decr.
presbyter circa (inem anni 247, et episcopus Eugenii dalum fuit in publicà stssione syno-
Carihaginensis anno sequenti ordinatus est. dali celebraiâ in Ecclesiâ udjori Fiorentiae

Obiit martyr 14 sept. an. 258. Assidue scri- anno 1459, 25 decemb. Est et docrrUiiH aliud

pta Tertulliani magistri sui evolvebat, et ipse ejusdem papae pre insiructioue Jacobiiarum.
pluribus operibus, quae S. Hieronymus vocat Didymus, Alexandrie natns anno circiler
sole clariora , Ecclesiam dilavit. 509, utriusqueoculi usu quinquennis pueriicet
S. Cvpriani Opéra edidii accuratè Jacobus orbalus , in onini erudilienis gein're oxccliuit:

Pamelius 136S. Eadem édita Amstelodami an. totam Scripluram cemmentariis , et do>>iaaia
 ,

157 PATINES ET DOCTORES. liW

plurima in operibus suis exposuerat. Obiit Photius in Bibliotliecà ait se legisse librum

nonagenarius circa finein seculi quarii. l'au- Tbeodori Prcsbyicri ,

quo demonstrabat ge-
cissima ejus sciipta siipersunt. Discipulos I nuiiiaesse opéra S. Dionysii
24 in Evang., hune vocat anliquum ei vene-
: (ireg. M. Hom.

habuit S. Hier, et Ruiiniim. Adversùs oinncs

bareiicos praeserlini Arianos , validissimè rabilen» Palrem.
,

(lisputavit. Dionysius Carthusianus natione Germanus,

S. Dionysius Alexandrinus, discipuliis Ori- diœcesis Leodiensis (Liège) obiit in Carthusiâ

genis, presbyter rictus, scholam caiecliisiicain Iliiraemundai in Belgio (Ruremonde) anno

tenuil. Episcopus Alexandriai ordinaïusaniio 1 471 , aetatis 69, prolessionis 48 , vir niorum
"lil , obiit circa aiinum 2tio. Vocatus ad syno- sanciiiate et eruditione clarus ; scripsii in

dum Aniiochenarn, per litieras senletiiiain omnes uiriusque Tesiamenti et Magistri Sen-
suam indicavil de Paulo Sainosaleno, (luem ne teniiarum libros. Numéro opiisculorura parem
salutationequidem dignaïus est. Accusatus feiè habuit neminem inter Laiinos.

luilapudS. Dionysium papam, quôd sçribens Dionysius Exiguus, àpusillâ corporis staiurâ,
adversùs Sabolliuin, in errorem opposiium sed doctrinâ et sanctitate magnus, naiione

impegissot, dicendo Fiiiuiu Dei esse creatu- Scylha, professionc nionachus, et abbas Ro-
ram; Litteris Apologelicis ab hoc errore se manus , obiit circa annum SrJO, aut aliquanlo
purgavit. ullra , sed ante annum 536. Priraus annos ab
S. Dionysius Areopagita , id est , Areopagi Incarnaiione Christi supputavit. Opéra ejus

senalor, à S. Paulo Apostolo ad (idem con- duo praecipua fuerunt: Codex canonum eccle-
versusAlbenis, circa annuni r^O Clirisli. LUrùm siasticorum , et Colleciio decreioruni ponti-
in Gallias venerit; utrùin Parisiensis episco- ficum Romanorum, àSiricio ad Anaslasium II.

pns fucril , et in Monle-Marlynim prnpè Pari- Diplycha erant tabulae ecclcsiasticae conti-
sit)S mai lyr obiei il; nirùm auctor iuwl operum nenies noniina praecipuè ortliodoxorum cpis-
qnae snb ejns noniine vulgata bunt , anipla est coporum sive mortuorum, sive vivorum, quae
(iispulandi scribendique mateiies. Senlenlia recitabantiir inter Missarum solemnia. Tria
nunc conimunis Gallorum et Parisiensium est Diptychorum gênera dislinguit card. Bona, 1.

curn Sirniondo et Lannoio , S. Dionysium 2 Rer. Liiur. c, 12.

Areopagiiam esse omninô dislinctum à S. Dio- S. Dominicus , Hispanus , ex canonico regu-

nysio Parisiensi. Grœco Latina edilio operum, lari Ecclesiae Oxomensis , ordinis FF. Praedi
quae sub ejns nomine recepta sunt, cum scho- calorura auctor an. 1215, qui ordo approbatus
liis Maxim! monachi, et Georgii Pachimerae fuit ab Honorio III, an. 1216. S. Dominici
paraplirasi prodiit Antuerpiae, 1634, studio iiigeniiim et virtus maxime enituit in refel-

Haltliasaris Cordorii è ^Soc. Jesu : caiterùm Icndis Mahumetanorum et Albigensium haere-

eos libros post Hypalium Ephesinum episco- ticorum erroribus. Bononiae obiit 4 Augusti
pnin in collatiout^ Constanlinopoii inter Catho- anno 1221, et relalus in numerura sanclorum à
licos et Severianos habita anno 532, Cajeta- GregorioIX.DeScriptisS.Dom.vid.Nai. Alex.
nus, et Valla, eiErasmus, et plurimi alii ne-
E
gant esse S. Dionysii, quôd nulia menlio eo-
rum libiorum fiai ab Eusebio, à S, Hierony- Eligius, patriâ Lemovicensis ,
professione
mo . aiiisve anie S. Gregoriura M. seculo M. aurifaber, Dagoberto I, Francorum régi, farai-

Alias etiam addunt rationes , quibus defenso- liaris , et posiea Noviomensis (Noyon) episco-
res respondent cum Naiali Alexandre et aliis. pus anno 646 , obiit circa annum 663, Alli
A Dionysio Alexandrinoscripla fuisse quaedam aliter ejus annos computant; dicunt episco-
schoiia in Areopagitae opéra tesiatur Maxi- pum fuisse anno 640, et obiisse anno 659.
nius nionacbus, iiisi Dionysium rhetorem con- Conciones qnasdam et homilias ad populum
fundii cum Alexandrino. Eumdem à Cyrillo habuit, quarum alii|U3e supersunt.
memorari Liberatus in Breviario, et à Chry- Ennodius (Marciis Félix), episcopus Ticinen-

sostonio dictum esse Volucrem cceli Anaslasius sis ab anno 490 ad 521 , libelium Apologeticum
Bibiioihecarius annolavil. Prodiit anno 1003, edidii pro Symmacho et quarlà synodo Romanâ
Colonise , Gerardi Vossii studio ad calcem sub eodem, contra schismaticos calumniato-
tomi 3 Operum S. Epbrem, et Sermo S. Joan- res. Liber is, scripius anno 303, et approbatus

iiis Clirys. anica parùm cogniius, in quo le- in V synodo, laudatur sub nomine Syraraachi.
guntur ea yerba quae Anastasias meraorat Epistolarum praeterea libros novem scripsit
 , ,

159 PATRES ET DOCTORES. 160

el vai ia opuscula édita à dociisslmo P. Sirmon- tus circa an. 270 , fuit episcopus Caesariensis

do, ^tinserta tomo IX Biblioih. PP.Ed.LugtI. n anno circiler 515; an. 325, interfuit conc.

S. Eplirem , diaconur, Edessenae Ecclesiœ Nicaeno , in quo ad imperaiorem Conslanti-

in Syrià, obiit circa annuni 378. lu episcopum num panegyrim babuit. Obiit circa an. 340 ;

eleclus, staiim in forum procurrit, et siniulalà raulta scripsit opéra (praeserlim Historiam
demeniià ordinalioni se sublraiit. Ilœreticos ecclesiasticam) per quae de Ecclesiâ et erudi-
veliementer detesiaïus est , eorumque l'raiides tis omnibus benè meritus fuisset , nisi aliunde

mira dexleritale s;epè detexit et refutavit. Arianis apertè favisset.

Ejiis opéra, quae peiiè omnia ascetica sunt, S. Eusebius , Vercellensis episcopus , na-
lanlo olim in honore habita fuerunt , ut post tions Sardus , missus est à Liberio papa ad
Scripturam sacram publiée in quibusdam Ec- Constaniium imperatorem tune in Gilliâ de-

clesiis legerentur. Editioneni cum accuratissi- gentem an. "bfyi , à quo obtinuit , ut episcopo-
niâ versione operum S. Ephrem curârunt ab rum cœtus celebraretur. Obiit circa an. 570 ,

anno 1752, Petrus Benedicti soc. Jesu, lum et colitur ut martyr in Ecclesiâ Romanâ
D. Joseph Assemanni. die 16 decembris , et rêvera ab Arianis exi-

S. Epiphanius , Salaminse in Cypro episco- lium, famem , sitim , verbera , aliaque di versa
pus c/rca an. 378, obiit circa annum 402, supplicia perpessus est. Extant nonnullae ejus
nonagenario major. Multa scripsit , sed prae-
Epistolae, quae robur apostolicum et religio-
cipuè adversùs hœreses octoginta. Panarium, nem ejus sapiunt.
insigne illud opus, veluti praeseniissimura ad- F
versùs onines haereses continet pharmacum :
Facundus , Hermaniensis in Africà episco-
scripsit eiiam Ancoratum, quod est veluti pus , floruit anno 540. Obiit post annum 550.
compléta lidei exposilio ad conlinendos in fide Fuit acerrimus Irium Capitulorum defensor
homines idonea , instar anchorae. in quo sanè erravit : nam ab universâ Eccle-
Evagrius, Epiphaniae, quse est urbs Syriae, siâ in concilio Gonstantinopolitano If gene-
natus circa an. 557 quadrienuis grammali- ,
raii Y damnata
, sunt anno 555.
coruin scholas, postea Anliochiae forum fre- Faustus ex Britanniâ Armoricâ oriundus
quentavii unde Scholasticus dictus est. Ejus
: (Basse-Bretagne), presbyter et monachus Liri-
moriis annus incerius. Scripsit Historiam ec- nensis, postea episcopus Regiensis (Riez en
clesiasticam sex libris contentam aban. 431 Provence), obiit ferècentenarius circa an. 484.
que damnata est haeresis Nestorii , usque ad Praesul plus et doctus, cujus festum celebra-
annum 594. tur die 16 Januarii in Ecclesiâ Regiensi. Lu-
S. Eucherius ex monacho Lirinensi factus cidum Praedestinatianum ab errore revocavit
est episcopus Lugdunensis anno 454 ; obiit per epistolam quam primo synodus Arelaten-
,

circa an. 434. Anteqiiàm in solitudinem sece- sis undecim , deinde Lugdunensis 27 episco-
deret, matrinionium inierat , ex quo duos porum, subscriptionibus suis confirmârunt.
habuii filios, Salonium et Veranium, episco- lllarum synodorum impulsu scripsit libres de
paiùs digniiatem postea adeptos. Eximiura et Gratîâ et libero Arbitrio. Faustum multi Se-
continua lectione dignum opusculum compo- mipelagianum fuisse credunt imô aliqui cum ,

suit de Conlemptu mundi. Sermones ejus malà fide et pertinaci animo errasse dicunt.
eloquentissinii passini in Breviariis novis le- Ferrandus diaconus Carthaginensis S. Ful-
guniur. Alium fuisse etiam Eucherium, Lug- gentii Ruspensis, cujus Yiiam scripsit disci-

dunensem item episcopum, YI seculo quidam pulus, claruit an. 555 usque ad 550, quo
autumant sed immerilô.
, circiter raortuus esse creditur. Scripsit mili-

Eusebiiis , Eaiissenus in Syriâ episcopus, tas epistolas, et ex iis aliqnas in gratiam

floruit anno 3 il , et obiit circa annura 360. trium Capitulorum.
Arianae fuit, juxta S. Hieronymum, signifer S, Flavianus patriarcha Constantinopolitanus
factionis. Scripsit multas , sed brèves bomi- consecratus an. 447, obiit an. 450 , à Dios-
lias, quae laraen hactenùs sub Eusebii Eaiis- coro , Chrysaphio, aliisque Eutychianis pluri-
seni nomine vulgatae sunt, non ipsi, sed mis affeclus suppliciis.
partim S. Eucherio Lugdunensi ,
partira non- Flodoardus, Rheniensis canonicus, et Cul-
nullis aliis tribuendae sunt. misiacensis parochus, deinde monachus,
Eusebius Pamphili, sic dictus ab arctissimà scripsit Chronicon ab anno 917 , ad 966 quod,

ejus cum S. Pamphilo martyre amiciliâ ; na. I mutilum ferè quatuor primis annis prodiit
161 PATRES ET DOCTORES. 162
primùm operâ Pétri PiUixi, adjeclâ aliquot cundùm aliquos, 410, secundùm alios, 427.
annorum appendice. Scripsit et Historiarn Scripsit viuuii S. Philasirii , et niultos sermo-
aniisiilum Rheinensis Ecclesiae libris IV com- iies, seu Iraclatus de variis argiiincDiis.
preliensam ad an. 948, quae Siriuoiuio priinùm Gelasius Cyzlcenus anno 475, etGennadius

curante lypis mandata est. Plura euni scrip- Consiantinopoiitaniis patriareba anno 448.

sisse de Viiis Sanctoruui meiricé, tcstis est Gennadius, Massiliensis presbyter non au- ,

Joannes Bunderius, qui vivebat an. 1550. In Icm episcopus , ut quidam censucrunt vixit ,

Indice MSS. codicum Belgii , ap. Nat. Alex. usque ad finem seculi qninii, et forte nonnisi

sec. X, cap. 5, art. 59. Obiit an. 966. seqneniis seculi inilio obiil. De Scriploribus
Florus, Magisier dictus , diaconus Lugdu- ecclesiasticis librum unum , alium de Dogma-

nensis, lloruit an. 857. Prseclarâ crudilione iii>us ecclesiasticis composuit. Semipelagia-
tanium sibi nomen coniparavit, ut ab Ecclesià nisnii accusari solet.

Lugdunensi electiis sit ad refellendum Joan- S. Germanus, Antissiodorensis (Auxerre)

nis Scoti Erigenae erroreni de Praescientiâ, et episcopus lloruit IV et V, sec. Anno 429, à
Praedest. et lib. Arbit. Scripsit de Actione Gallicanis episcopis missus est cuni S. Lupo
Missarum : et Coliecianea in S. Pauli Epislo- Treconsi episcopo in Angliam, ad refellendos,

las juxta Sirmondum. Ignotus est morlis et converiendos Pelagianos. llerùm postea ad
annus. Anglos eâdeni de causa reversus, fuiem or-
S. Franciscus Assisias natus an. 1182, circa lliodoxam miraculis confirmavii, et post ab-
an. 1210, ex Wadingo, ordinem Frairum solutam missionem proCeclus in Italiani obiit

MInorutn fundavit , approbaluno postea in Ravennae, circa an. 448 51 jnlii.

concilie Laleranensi IV, anno 1215. Obiit S. Germanus patriareba Constantinopoli-

,

4 octobris 1226; Sanctorum catalogo adscrip- taiius ab anno 715 ad annum 7.30, quo ab
tus est an. 1228, àGregorioIX; ejus opéra impio imp. Leone Isaurico Iconoclast.'i à sede
in unum voiumen collecta sunt cum operibus suâ pulsus est nonagenario major ; vixisse

S. Antonii de Paduà. lanien creditur usque ad annum circiter 740.

Freculfus, monachus ord. S, Benedicli, Gerso (vid. Joannes Gerso).

deinde en. Lexoviensis" scripsit Cbronicon à Graiianus, Italus Benedictinus lloruit usque

mundi exordio ad an. circiter 600 Ghristi. ad annum 1151. Décréta canonica collegit, et
Obiit circa an. Ch. 850. ea simul conciliare nilitur. Inscribitur ejus

S. Fulbertus , Carnolensis (Chartres) epis- opus : Concordia discordantium canonura.

copus ab anno circiter 1007 usque ad an- Citcitur semper sub noniine Décret!.
nuin 1028 , quo obiit. Prsesul liberalibus ar- GolTridus Vindocinensis abbas, et cardinalis

libus valdè excultus , sanciitate et devotione S. Prisca ab Urbano 11, vixit ad ann. 1130.
erga beatam Yirginera Mariam insignis. Mu lia perpessus pro Romanâ Ecclesià ; scri-

S. Fulgenlius natus est In Africâ circa psit libres 5 Epistolarum , opuscula 8, sermo-
an. 467; Ruspensis episcopus anno 508, obiit nes 51.
circa an. 533. Scripsit adversùs Arianos, S. Gregorius M. vixit ad ann. 604. Ejus
quorum invidiâ jubente Thrasimundo rege,
epistolarum Registrura, seu Regcstuni, constat
Wandalorum, exul ejectus est in Sardiniam XII libris. Heterodoxi , aique inprimis Jame-
insulam , sed postea revocatus decreto Hilde- sius in Vindiciis Gregorianis , aliquot ejus
rici an. 523 à suis honorificè excepius est. Epistolas ipsi abjudicant, ac praecipuè 54, I.

Vocatus etiam fuit seculi sui Augustinus , ob 7, de Disciplina circa Lapsos ,

quam tamen
defensam S. doctoris adversùs Semipelagianos eruditi cum Nat. Alexand, ab anliquis tempo-
doclrinam. ribus interpolatam concedunt ; 64, 1. 7, et 10,

1. 11, et 32, 1. 12, quam etiam deformatam

concedil Nat. Alex, apud quem vide respon-
S. Gaudeniius sancto Phllastrio in cpîsco- siones Galholicorum. Privileçium S. Medardi
patu Brixiensi successit, à S. Ambrosio ordi- mullos habet impugnalores cum Launoio :

oatus circa an. 387. An. 405 à synode Romanâ aliitanquàm legitimuni tuentur cum Roberto
et Honerio imperatore missus est cum aliis ad Quairimario et Joanne Mabillonio in Apolo-
,

Arcadium imperatorem S. Chrysostomo sub- geticis contra Launoium. Scripsit Moralia in

infensum , ut eum pacatiorem redderet. In- Job, Librum Pastoraleni, Homilias in Ezecbie-
cerlus est ejus mortis annus ,
qui fuit , se- i^ lem et in Evangelia ; libres Dialogorum, coœ-
 ,, ,

163 PATRES ET DOCTORES. 164

muni aiiciorum et codicnm MSS. coiisensu , S. Hermas Pauli Apostoli discipalus, de quo
quidiinirf pluros Iietorodoxi , et nonnulli ca- I mentio Iiabetur c. 16 Epislolae ad Romanos,
iholici dubiiaverinl. Coiiiiiicnlarios in lil)ros versu 14, dicitur obiisse anno 80. Scripsit

JJegiim , in 7 Psulin. pœniieniiaies , in Can- opuscula sub nomine Pasloris ,

quae magno
lica, negat esse S. Gregorii M. Nal. Alexan.iri in pretio habita sunt primis Ecclesiae tempo-
sec. VI, cap. IV et art. XVI, ubi de Anlipho- ribus.

nario et Sacranieniario, ejus novis deinde Hesichius, sive Isicius episc. Saloniianus in
accessiunibus aiicto. Dalmatiâ , V sec. tempore Zozimi et S. Au-
S. Gregorius, diclus Nazianzenus, quia na- gustin! ,
quorum estant ad eum epistolae.
tus est propè Nazianzum , ei Nazianzenae Ec- Hesychius , patriarcha Hierosolymitanus
clesiae curara aliquandiù sublevandi patris tempore Gregorii M., ut constat ex epist.

sui illius urbis episcopi causa suscepit, luit 40. L.

episcopus Sazimorum in Cappadocià ,

posiea Neuter videiur auctor septem librorum ex-
Conslanlinopoiilanus elecius , et confinnaïus planationum in Leviticum , sed intermedius
à conciiio Coiislantinopolilano I, an. 381; quo quidam Hesychius, presbyfer Hierosolymita-
icrapore episcopaiu se lubeiis pacis causa ab- nus, queni exeunte sec. V, probabilibus ar-
dicavil , et in pairiam suam reversus, in se- gumentis conjicit Labbaeus scripsisse Gracè,
nectute bonâ quievii circa an. mO, 9 niaii licel opus à seniibarbaro aliquo deinde versum
aelaiis circiter 05. S. Basilio fuit aniicilià con- sit, qui in quibusdam priscis codicibus presby-
junctissiraus, omni scieuiiarum génère prae- ter Saloniianus dicilur.

cellens, in iheologiâ sunimus unde anlono- ; S. Hieronymus natus est Slridone in con-
masticè dicilur Tbeologus. finio Dalmaiiae et Pannoniae circa ann. 329.

S. Gregorius Neocaesariensis, Tbaumaturgus Presbyler an. 578, ordinatus à Paulino An-

diclus à dono niiraculorum , quo maxime pol- liocheno , obiit valdé senex an. 420. Multos
lebat , fuit Origenis discipulns circa an. 234, habuit variis temporibus, et in vario scientia-

et, exacte sub lanto njagistro quinquennio, rum génère magislros, Gregorium Theologum,

Neocaesariensis episcopus ordinaïus est. Se- Apollinarium Laodicenum, Paulinum Antio-

plenidecim tanlùn» Cbrisiianos inlransreperit, clienum, Didymum Alexandrinuni. Varios hae-
et moriens totidem laniùm gentiles reiiquit. reiicos féliciter confutavit , in primis Vigilan-

Obiït circa an. 265. tium, Helvidium , Jovinianum , Luciferianos

S. Gregorius Myssenus D. Basiiii Magni Pelagianos, Origenislas. A S. Prospère dici-

S. Pétri Sebastae praesulis, sanctae Macrinae tur Hebr«o simul et Graio , Laiioque venu-
abbaiissae frater ipse sanciissiraus, anno cir- stus eloquio , morum exeniplum, mundique
citer 570, JNyssae in Cappadocià episcopus magister.
consiiiulus fuit. Ob ûdeui Nicaenam acerrimè S. Hilarius Arelatensis, primùm Lirinensis
propugnaiam à Vaiente imp. Ariano in exi- monachus sub S. Henorato, tum ejusdem in
liuin missus exul octo annos in variis
, locis Arelalensi episcopaiu successor anno 429,
erravit. Sedi suae posiea resiilulus, anno 581 obiitanno 454, juxta Mererium an. 449. S.
concil. Il generali inierfuit , et vixit usque Hilarium vivum S. Lee I papa graviter excepit,
ad an. 594. Vocatus est à VU synode œcume- falsis contra eum accusationibus decepius; sed
nicà Pater Patrum. re meliùs cognilâ, moriuum debilis laud.bus

S. Gregorius Turonensis natus est apud honoravit.

Ai'vernos anno 644, abavunculo Gallo episcopo Hilarius , diaconus Ecclesiae Romans unà ,

Arvernensi ;Clermont en Auvergne); bonis lil- eum S. Eusebio Vercellensi aliisque ejecius

teris inslilutus , Turones peliit, obi primùm in exiiiuni anno 555, incidil in Luciferianum
diaconus, deinde an. 575 archiep., tandem an- schisma, ac rebapiizaniium liaeresim , vocatus
no 595 obiit. Scripsit Ilisioriae sive Annaliura idcircè à S. Hieronymo Deucalion orbis. Vi-

Francoruni libros 10 et alia quaedam opéra de deiur esse auctor Commeniarii in omnes S.
miiaculis pluriniorum SS. marlyrum, confes- Pauli Epislolas, quod inter opéra S. Ambrosii

sorum, ei S. Martini. habetur, et idcircô vocatur Ambrosiaster , id

H est psPudo-Arabrosius.
Halitgarius Cameracensis episc. an. 825. S. Hilarius, laicus , scripsit Epistolam ad S.
Haymo ep. Halberstadiensis circa an. 840. Aug. contra ces qui tanii doctoris docirinae

Herardus Turonensis an. 859. J circa gratiani adversabaniur. Falsô hujus Epi-
 ,,

165 PATRES ET DOCTORES. 166

sioI;B auctorem aliqui fecorunl S. Hilarium deinde ejus in sede Anliochenâ post Ëvodium
Arelatensent. successor un. 70 usciue ad an. 107 aut 108,
S. llilariiis, Pictavicnsis episcofius anie an. quo martyr ojjiii Romœ,sul) Tiajano. Septem
ooj; in exiiiiiin niissus estai). 350, rcvocalus epistolas ad Smyrnenses, ad S. Poiycarpum ,

ab exilio an. 360, obiil circa an. 3G8. Ab om- ad Epiicsios, ad .Magnesianoset Pliiladclphios,
nibus bS. Pairibus coaetaneis ei receniioribus ad Trailenses, atl,Homanos,tanquàni genuinum
hupeiisè laudaïus esl ; à S. Ilieronynio vocaïur S. igualii opus agtioscunl erudili. Ex iis epi-

eioqiieniiai Uhodanus. Ejus zelo conscrvaia in stolis mulia fidei dogmata, inprimis Clirisli di-

Gaiiiis fides caiholica. Arian» faclionis adver- vinitas, ojus in Eucharistià praesenlia reaiis
sarius consians , eani vivà voce, scriplis, fre- miré conlirmanUir, ex iis, inquam, non secun-
qiienlibusque synodis debellavit. (lùm vulg:itas ediiiones, sed secundîim ediiio-
ilincniarus, Benedicliniis , Rhomensis ar- nem Usserii ex MSS. Anglicanis , et Vossii ex
chiep. an. 845, obiil annu 88t2.Inplu^ibuscon- codice Medicaeo. Usserius corrupielas omues
ciliis conlra Gothescalcuni monacbuni (ordinis miniatis lilteris distinguit à verbis S. Ignatii.
eiiam S. Denedicli)Praedesiinalianuin, primas Joachim, abbas ordinis Cisierciensis, exCa-
parleshabuii.Plurascripsil édita Parisiis studio labrià oriundus, floruit Xil seculo, et ineunte

P. Sirmondi. Ipsius Episiolai hisloriam ejus XIII obiit. Ejus liber contra quasdam Magislri
temporis, et utramquepoliiiam illustrant; plu- Sententiarum opiniones damnatus est in con-
res liabuit controversias cum Ilincmaro Ju- cilio Laieranensi IV; sed intacta fuit Joacbimi
niore ep. Laudunensi, cujus erat avunculus. persona, quia vivus opéra sua judicio sedis
S. Hippolytus, b. Irenaei Lugdunensisdisci- Aposlolicye subjcccral.
pulus, incertse hucusque sedis episcopus, in Joannes Cassianus, natione Scytha, in Bctb-
Italià mariyr obiil circa an. 230. Plnra scrip- leemiiico cœnobio educaïus à pueriiià et /Egy-
sil ,
quorum suporsuiii qnaidam fragmenta pli nionasteriaperagravil, et cum SS. Patribus
tanlùm cum Cycio Pascliali. frequenlia de rébus asceiicisbabuii colloquia,
Ilonorius, Augnstodunensis presbyter et unde Collaiioncs ejus prodierunt. Consianti-
scholasticus, floruit circa annum 1120. Inter nopolim profeclus, à S. Chrysosiomo magisiro
opéra plura scripsit seriem Romanorum pon- suo diaconus ordinalus , ab innoc. I presbyler
tilicum à S. Petro ad Innoc. If, annoUôO factus, post capiam ab Alarico Romam, Massi-
electum ; dédit et Catalogum haereseon. liarn venit anno circiler 410. Duo monasieria
Hugo à S. Victore, aut Viclorinus, natione ibifundavii. Obiil an. 448, juxta Labbaeum, et
Saxo, caiionicus regiilaris in cœnobio !S. Vicio- juxla alios ann. 435. iMulta opéra tum ascetica
ri>I'arisiensis,obiilcircaan.ll tO;cognoiiiinari tum polemica adversùs Nestorianos compo-
soliius, aller Auguslinus , \el limjna Auguslini. suit.

Hugo Carensis, sive de S. Caro Delpliinas ex S. Joannes Climacus, sic dictus ab opère
valle Rarcbinonelae ad Ei)redunum,exord.S. cul Grœcè tilulus est Climax, seu Scala, obiit
Duminici omnium priuius cardinaiis factus ab valdè senex post iransactos in monasierio Mon-
Innoc. IV, circa médium seculi decimi terlii. tisSinai an. 00, circa linem seculi VI, et juxta
Concordanlias Bibliorum primus excogilavit, alios anno 006.
pièque obiit Lugduni, sepultus in teuiplo FF. S. Joannes, Damascenus à patriâ dictus , Ilo-
Praedic, ao. 1202. ruii seculo Vlil sub cujus médium
, obiit. Pro
culiu sacrarum imaginum strenuè decertavit
I

contra impera tores Leone»» Isauricum, Con-

Idelphonsus (S.) ep. Toletanus ab an. 658 stantinum Copronymum et alios Iconoclastas.
ad 607, scrip. il lib. de Virginitate S. Marci, Mulla opéra tbeologica scripsit contra Euiy-
et serm. de S. Maria, quem Mierembcrgius edi- cbianos et Nestorianos.
dil. Reliqua opéra sub ejus nonune Parisiis Joannes Duns Scoius. Vd. infra, Scotus.
excusa pro supposiiiiiis habet Joannes Poza. Joannes Gerso, Gallus diœcesis Rhomensis
Idiota diu incognilusmansit. Isest Raymun- naïus an. 1303. Doctor Parisiensis an.
1392,
dus Jordanus, primùm prœpositus anno 1581. et paulô post cancellarius Universiiatis.
Anno
Uceiiensis (Czes) deinde abbas Cellensis. Sa- 1414, inlerfuit conc. Consiantiensi legaïus ré-
pieniis illius Idiolae opéra miram spirant pie- gis Galliaeei provinciae Senoncnsis. Concilio fi-

tatem. nilo, Parisios reverli probibilus, Lugdunum se

S. Ignatius primùm S. Pétri discipuius, I' recepil, ubi'reliquum vilae tempus libris conscri-
 ,

167 PATRES ET DOCTORES. 168

bendis , et parrulis catechizandis in aede divi conversus circa an, 133 , obiit martyr circa
Pauli iiisumpsit. Obiit an. 14:29, mense julio, an. 163. Inter alla scripta duas apologias pro

et in ecclesià S. Laurentii sepultus esl. Mira Christianis composuit , primam circa an. 140,

fuit pieiate aflectus erga divuni Joseplium alteram paulô ante mortem. In omnibus edi-
beaiae Virginis sponsum. tionibus Apologia quae primo loco ponitur
Jonas, Aiirelianensis epicopus, IX seculo est reipsà secunda ; et ea quae secundo loco
inier episcopos celeberrinius, scripsit Apolo- ponitur, est reipsà prima.
geiicum contra Claudiuin Taurinensemepisco- Juvencus, presbyter Hispanus, carminé La-
pum Iconoclastam. Obiit anno 843. tino vitam Christi quatuor libris descripsit
Josephus, génère Ilebrœus, digniiate sacer- circa an. 530.
dos, claruit anno Chrisli 67, non solùm apud
suos, sed eiiani apud Roraanos, itaut, rcferente
Eusebio, in urbe Uomâ statua donaretur,ejus- Lactantius Firmianus , quem nonnulli sic
que libri propriâ manu Titi subscripii in Bi- dictum aiunt à Firmo agri Piceni urbe , fuit

bliolhecâ publicà fuerint collocati. Legitur Arnobii discipulus. Obiit valdè senex circa
praeclarnm de Jesu Christo testimonium, cap. ann. 323 aut 330. Ob singularem eloquenliam
4, 1. 18 Aniiquiiatum Judaicarum. An illud Cicero Christianus appellatur. Dicitur à S.
testimonium sit Joseph! disputatur ; longé pro- Hieronymo , in superstitionibus gentiliura re-

babilius n t esse genuinum celeberrimi hujus fellendis solidior , quàm in religionis chri-

bistorici foetum. Obiit Josephus circa finem stianx dogmatibus contirmandis.

primi seculi. Lanfrancus natione lialus , ex monacho
S. Irenaeus, S. Poiycarpi primo discipulus , factus est prior Beccensis , posiea abbas S.
deinde Lugdunensis presbyter, ac tandem post Stephani Cadomensis, et tandem Cantuarien-
S. Pothinum episcopusanno 178, obiit martyr sis archiepiscopus, et Angliœ primas. Ab anno
paulô post annum 200 , et forte anie annum 1070 usque ad 1089, quo obiit , acerrimè dis-
202. Scripsit Graecè multa opéra ,
praecipuè putavit contra Berengarium, euraque ita con-
quinque libros adversùs haereses. vicit, ut librum suum in ignem conjecerit.
S. Jsidorus, Hispanus, successit in episco- V. Indicem haereticorum , v. Berengariani.

patu Hispalensi S. Leandro fratri suo circa S. Léo pont. max. obJit an. 461 ; scripsit

annum 59S. Obiit anno 65(3, 3 aprilis. Prœfuit plures epistolas ac sermones , de quibus V
pluribus conciliis , et ipsi Toletano IV nalio- Nat. Alex, aiiosque ab eo citâtes. Epistolam
naîi. Vocatur à conc. Toletano VIII Ecclesiae de chorepiscoporum privilegiis jamdudùm re-
catholicae novissimum decus... et in seculorum jecerant Morinus ac Sirmondus. Legatur Jo-
fine doctissimus. sephus Antelmius in Dissertaiionibus criticis

S. Isidorus Pelusiota ex vicino Pelusio urbe, de veris operibus SS. PP. Leonis M. et Pros-
dictus etiam Isidorus Presbyter, discipulus S. peri Aquitani , contra dissertationes Quesnelli
Chrysosiomi, nionachussanctitateeterudiiione in editione operum S. Leonis ,
quam ipse cu-
insignib, claruit anno circiter 412, usque an. ravit.
circiieriiO. Supersunt aùctoris illiusbis mille Lco VI Orientis imperator, cognomento Sa-
et duodecim epistolae, brèves quidem, sed sa- piens, pâtre Basilio imper, sicjubente coro-
cra eruditione refertae. natus est à S. Ignatio patriarchâ Constanti-
Julianus Pomerius, in Mauritanie Africae nopolitano coram Anaslasio Bibliothecario an.
natus, et Arelatein Galliâ presbyter ordinatus. 870. Post varia fortunae discrimina , mortuo
exeunte seculo V, et VI ineunte floruit. Scri- pâtre ,
potitus imperio invasorem Phoiium
psit de Vitâ contemplativâ libros très, qui abjecit. Plura et eximia conscripsit opéra ,

S. Prospero tribuebantur olim , sed falsô. praecipuè orationes , et Epistolam insignem ad

Justinianus imperator aban. 327 usque ad regem Saracenorum , de Veritaie christianae
563, scripsit plurima ad rem ecclesiasticam fulei , in quâ apertè docet processioncm Spi-
spectantia ; saeviit adversùs Neslorianos et Eu- ritûs sancti à Pâtre et Filio.
tychianos. Indixit conc. Y œcumenicum, in Lcontius Byzantinus , ex advocato raona-
quo damnationem trium Capitulorum peiiit et chus in Laurà S. Saba; propè Hierosolymam ,

obiinuit. Notae sunl etiam Inslitutiones Justi- iloruit sec. VI, sub Justino Juniore et Tiborio.
niani de Rébus civilibus. Scripsit librum de Sectis haereticorum ac sy-
S. Justinus, philosophus, ad fidem Chrîsti nodo Chalcedonensi , in X acliones dislin-
 ,

169 PATRKS ET DOCTORES. lYo

cluni ; Ireslibros adversùsEulychianos et Nes- Lupus abbas Ferrariensis , sive S. Pétri ad
lorianos; duos adversùs fraudes Apollinari- Fcrrarias diœcesis Senonensis discipulus Ra-
slarum ; ilcm Soluliones argumenlorum Se- bani Mauri , idemquc cum Scrvato Lupo obiit

veri , etc. circa an. 83. Extal ejus liber Epistolarum,

Liberalus, Ecclesioe Carlhag. diaconus, unus sive de tribus Quœsiion., niniiriini de lib. Ar-

de Africanis Trium Capitulorum defensoribus, bitr., de Praedest. bonorum et malorum et ,

libelluni scripsit de Haeresi Neslorianâ et Eu- de Redemptione sanguinis Cbrisii.

tychianâ , oui Breviarii nomen indidit ,
post Luilprandus, ex Ticinensi diacono ep. Cre-
annum 56 i. Lege Praefalionem viri eruditi P. monensis sub Oiiione imp. sec, X, sciipsit
Garneriî, Soc. J. in Liberali Breviarium, quod Rerum suo tempore gesiarum lib. 5. Sextus
emendaiissimuni edidit , et notis elegantibus liber abalioaddilus. Liber de ponlificum Rom.
illustravit. Gestis à S. Petro ad Formosum , qui sub ejus
Liber diurnus Rom. Pont., in lucem editus nomine unà cum Anast. Bibliolhecarii Ponii-
an. 1G80, ex antiquissimo codice à P. Gar- ficali et Abbonis Fioriacensis Epiionie de Vi-
,

nerio Soc. Jesu, cum noiis et Dissert. Is pro- liseorumderapontificum, operâJoannisBusœi

bat scriptum fuisse , Libruin Diurnum , sec. prodiit, suspectus est Vossio, ac poiiùs tri-
Vni, sub annum 714. buitur monacbo Germano sub annum 89.5.

Litnrgioe sunt Rituales libri aucloritate pu-

blicâ Ecclesiarum scripli , earumque usu com-
M
probati ,
quibus preceset ritus ad conseoran- Maximus (S.) abbas et martyr, celeberrimara
dam et administrandam Eucharistiam conti- babuit an. 64S disputationem cum Pyrrbo Mo-
nentur. Plures vulganiur sub nomine sanclo- noihelilâ expairiarcbâ Constanlinopolitano.
rnm Pétri , Matlhsei etMarci, sed oslendunt Post abscissionem manùs et linguœ , obiit in
criiici non esse eorum opus genuinum. Li- exilio an. 662.

turgia S. Jacobi dicta, est illis antiquior, S. Maximus, Taurinensis episcopus (Torino)
ejusque auctorem credunt S. Jacobuni fra- floruit V sec. Obiit valdè senex post an. 465;
irem Domini, cardinales Bellarminus etBona; sed utriim ad an. 470 pervenerit, aiit etiara
excipiunt tamenquasdara orationes , quae po- 476, ut aliqui credunt, incertura est. Plures
stea additae fuerunt. Aiiae multae sunt Litur- egregiè et eleganti stylo homilias conscripsit,
giai, ut SS. Basilii Caesariensis, Cyrilli Alexan- quarum nonnullae diu SS. Ambrosio et Augu-
drini, Gregorii Theologi , Chrysostomi, etc. slino sunt atlribuiae.
Lucianus, presbyter Antiochensis, in Scri- Melito, Sardensis episcopus (Sardi in Asiâ),
pturae sacrae , cujus peculiarem editîonem an. 170proCbrislianis libellum apologelicuni
adornavit studio versalissimus, pro fide chri- Antonino imperatori oblulit, ex quo
,
quœdam
stianâ martyr obiit sub Maximino , an. 312 fragmenta Eusebius conservavit.
ineunte. Accusatur à muliis tanquàm haere- Metapbrastes. Vide Simeon.
seos Arianae praecursor : huic accusation! lo- Micrologi Liber est de ecclesiasiicis Obser-
cum dedêre praecipui Arianismi fautores, qui vationibus circa an. 1085 compositus, ut
evin-
S. Luciani fuerant discipuli. Ab hâc labe eum cit Gregorii VII, eiAnselmi Lucensis, velutbo-
excusât Baronius ad an. 311. Colitur ut mar- minum coaelaneorum menlio : quis auctor
tyr 16 januarii. Eximium iilud de S. Luciano fuerit, non comperium. Bernoni Augiensi
satis
narratur, quôd carcere concIusuS; cùm prop- adscribit Claudius Spencœus, At Guidoni ab-
tervincuia et plagas loco se movere non pos- bati S. Crucis Avellanae notarura musicarum
set symbola Eucharistiae supra pcctus suum
,
repertori Possevinus, quos refellit Theopliihis
ab adstantibus concaptivis poni jusserit, et sic Raynaudus.
sacrificium peregerit , cui tum ipse, tum ad- Minutius Félix , naiione Afer, professions
stanles pariicipaverunt. causidicus, Romae lloruit circa an. 220.
Scri-
Lucifer Calarltanus episcopus, an. 371 diem psit eleganlem dialogum, cui nomen Ociavius
obiit. Scripsit autem libros duos pro Anastasio inter paganum accusanlem, et
Chrisiianiiin
ad imp. Constanlium , de regibus apostaticis , vindicem, patronumquc Chrisiianorum.
Iri
de non conveniendo cum hœretkit , aliaque quae boc dialogogenlilium cullum, deornmquc
pro-
asperrimum in delinquentes zelum ostendunt. sapiam ingcniosè sugiilat.
Colitur apud Sardos ut sanclus ; caelerùm ab Moscbus (Joannes) sub initium sec. VII, au-
aliis schisroatis reus habetur. ctor Prali ppiritiialis, ul consiat o\ episiolà
ad
TH. V.
6
17i PATRES ET DOCTOIŒS. 172

Sophronium libro praefixâ, et ex Pholio in Bi- vit; unde vocatur saepè Scholiastes Graecus.

Wiolliecâ, ubi hsec addit : < Mullorura raagno- S. Optatus, Milevitanus in Numidià episco-

t rumque virorum.respraeclarè gestasaggrega- pus, acerriraus Donatistarum impugnator, cla-

< vit, quas partira ociilis ipse spectavii, partira ruit circa an. 368. Scripsit contra Parmenia-
« recenti lune editione didicit... Caelerùm ex num Donatistam episcopum , de Schismate
<his omnibus înduslrius quisque, et Dei amans Donatistarum libros septem, quibus totius
f frucium capiens, nunquàm hujusscripti ni- schismatis originem et progressum aperit,
« miam prolixitatem accusabit. > Hic liber à VII schismaticorum fraudes ac mendacia refellit,

synodo, act. 4, et à S. Joanne Damasceno Or. doctrinamque Ecclesiae tuetur non modeste
1 de Iraaginibus iaudatur sub Sophronii Hie- minus quàm docte et aculè.

rosolymorum archiep. nomine. Hujus erroris Ordo Romanus est liber de divinis Officiis

occasio fuit, quôd Moschus Soplironio disci- et Ministeriis per totius anni circulum, scri-

pulo Pratum spirituale dcdicaverit ,

quod te- ptus circa an. 750 ; ejus auctor j)enitùs igno-

staïur tum Epislola prsefixa, luni Photîus. raturnon malè tamen conjicitur fuisse
; ali-

quem ex praecipuis Romanae Ecclesiae cle-

N
ricis.

Nicepliorus Callixtus , monachus , floruit Origenes, natus Alexandriae circa an. 183,
anno 1333. Scripsit Historiam ecclesiasticam filius Leonidae martyris, discipulus S. démen-
ex praecedentium scriptorum monumentis, tis Alexandrini, ejusque successor in praefe-
Eusebii sciiicet, Socralis , Sozomeni, Tlieodo- cturà scholae Alexandrinae.presbyler ordinatus
reti et Evagrii. Opus Nicephori cum delectu est anno aetatis suae 42. Obiit circa an. 252.
et acri judicio legendum monent viri erudiii, Celebris fuit Origenes doctrine, amore casti-
quia multas fabulas continet ex incertis et du- latis, fidei in carceribus et tormentis confes-

biae fidei auctoribus collectas. sione ; propter errores tamen benè multos qui
S. Nilus, primùm Constantinopolitanus gu- in ejuslil)rislegebantur,sive ab ipsoconscripti,

bernator , et B. Joannis Chrysost. discipulus, sive abaliis inserti variis in locis, condemnatus
in deserto Sinai solitariam vitam elegit, A Pho- est. Innumera quorum pars
scripsit volumina,

tio vir divlnus appellatur, multaque egregia magna ad nos usque non pervenit supersunt ;

volumina edidisse dicitur. Circa annum 420 adhuc mulia, inter quae libri contra Celsum
mortuus est, ejusque memoriam colit Ecclesia plurirai sunt.

die 12 novembris. Cataloguraoperum ejusvide Paulus Orosius Hispanus libros septem scri-
ap. Labbseum de Script, eccl. psit, < quibus, ut ait Gennadius, penè totius
4 mundi tempora (ab orbe condilo ad annum
i.Christi 417) calamitates, et miserias ac bello-
^ Odo(B.) Cluniacensis, musicus etarchican- i rum inquietudines replicans, ostendit magis
mo-
tor ecclesiae S. Martini Turonensis, postea I observationis esse, quôd contra
christianae

nachus, ac Cluniacensis secundus abbas ab an. t meritum suum res Romana adhuc duraret. i
927 usque ad annum 942, quo obiit Turonis, Scripsit etiam Apologeticum contra Pelagianos
plura scripsit opéra ,
quae reperiuntur in Bi- de arbitrii libertate, aliaque quae Nicolaus Àn-
bliothecâ Patrum. lonius in Bibliotliecâ Hispanâ vetere, et Fabri-
Odo, Cameracensis, primiim scholasticus cius Biblloth. médise et infimae Latinit. lib.

Aurelianensis, dein abbas S. Martini Tornacen- 14 fusé recensent.

sis, demùm episcopus Cameracensis an. circiter Osius Cordubensis in Hispaniâ episcopus,
1105, obiit an. 1115, in raonasterio Aquicln- praefuit concilio Nicaeno, an. 325 , nomine
clino (Anchin) propè Duacum quô secesserat
, S. Sylvestri papae. Vocatus est pater episcopo-
post suam à sede Cameracensi expulsionem ab rum et conciliorum, quibus benè muliis prae-
Henrico IV, imperatore, à quo investituram fuerat. Annos 100, natus exilio, aerumnis, pla-
episcopalem accipere noluerat. Ejus opuscula gis et mortis metu lapsus est, et Sirmiensi se-
habentur in Bibliotliecâ Patrum. cundae formulae Arianoe subscripsit; sed in-
OEcumenius vixisse dicitur post an. 1000 ; stante morte, ait S. Athanasius, in Ep. ad so-

sunt taraen qui ad an. 800 aut 900 revocent. litarios, vim sibi illatam quasi Testamenlo de-
Magnam Novi Testanienli partem, ex Veterum claravit , et Arianara haeresim anaihemate
scripiis, praecipuè S. Chrysostomi, cujus bre- feriit.

viator est, clarè, dilucidè et concise explica- Olho Frisingensis Leopoldi marchionis Au-
 , ,

175 PATRES ET DOCTORES. 174

striae filius, Conradi IH, iniperaloris fraler , Petrus Ciuiiiaccnsis abbas , qui cl Pelrus
monachus Cisterciensis, abbas Morimundeusis, Vciierabilis an. 1125.

deinde episcopus Frisingensis, sanciissimè obiit Pelrus Comeslor, sive Manducator, decanus
in monasierio Morimundensi an. 1158. Scripsit primùm S, Pelri Trecensis, deinde Parisiensis
CbronicoruDi libros seplem ab inilio mundi Ecclcbiae , et Academiae cancellarius, ac tan-
ad sua usque tempora, id est, ad annum dem ap. S Viclorem canonicus regularis, qui
1146. auclor Ilistoriœ Scbolasiicse, sive enarralionis
historicoruni voluminum S. Scripiurai luit
Gratiani et Pelri Lombardi temporibus, ils

Papias(B.) Hierapolitanus episcopus in Phry- lamen junior, sive sub finem sec. XII.
giâ, S. Joannis Aposloli discipulus, et S. Po- S. Pelrus, Cbrysologus ob eloquentiam di-
, Jycarpi sodalis, ex malè intellectis Scripturae clus, episcopus Ravennse in Italià ordinalus
quibusdam textibus linxit mille annorum re- paulô post annum 450, obiit circa annum 450.
gnum , in quo beali post resurrectionem Multi supersunt serraones ejus , et brevis ,

corporum cum Chrisio corporaliter regna- sed luculenta ad Euiychen Iiaeresiarcham Epi-
rent. stola.
Paschasius , diaconus Ecclesiae Romanse , S. Pelrus Damiani (sic diclus à Damiano
lloruit ab anno 492 ad 512. Olini ipsi tribue- Iralrc suo, qucm semper palris loco veneralus
banlur leciissimi et luculenii libri de Spirilu est) exmonacho Benediclino episcopus Oslien-

sanclo, quos eruditi critici nunc Iribuunt sis, et cardinalis mullis pro Ecclesiâ Romanà
,

Fauslo Regiensi. elcleri relormaiione legaiionibus, ac laboribus

Paschasius Radbertus Gallus, natus est circa perfuncius, gloriosè obiit anno 1072 , œtaiis
annum 78G. Monasticum habilum induit in 66, praeclaram virlutis ac docirinse faraam
monasterio Corbeiensi, cui praefeclus est anno conseculus.
844. Copiosé scripsit de verilale corporis et Pelrus , nalione Lombardus, vulgo diclus
sanguinis Domini in Eucharisiià. Obiit anno Magisler Senleniiarum, lloruit ab anno 1141.
851,26 aprilis. Alibi demonslraturnonpotuisse Episcopus Parisiensis anno 1159 crealus est.
Pascbasium inlroducere novum de prsesentià Obiit anno 1164, 20 julii. Senleniiarum libros
reali dogma, ut fuigunt Alberlinus, Claudius, quatuor commenlariis illuslrârunt postea in-
Laroquanus, Basnagius et alii minislri Calvi- numerabiles ibeologi.
nistae. S. Philastrius, Brixiensis episcopus , obiit
S.Pacianus,episcopusBarcinonensis(Barcel- c^rca annum 590. S. Ambrosio maxime fami-
lon3),Uoruit circa annum 370. Obiit admodùm liaris fuit. Scripsit librum de Haeresibus , qui
senex sub Tbeodosio versus annum 590. Non- catliolicx veritatis amorem undequàque spi-
nuUa scripsit opuscula de Bapiismo, ad pœni- ral. Auxeniio Mediolanensi Arianorum duci
tentiam Parainesim , id est , exhortalionem. animosé restitil invictus fidei INicœnae de-
Interejus opéra maxime commendantur Epi- fensor.
stolae contra Novatianos ; ob castilalem et Philo, Judaeus Alexandrinus, de génère sa-
eloquentiam à S. Hieronyrao coliaudatur. cerdolali, claruit anno 40. Variam ac multi-
S. Paulinus Nolanus, patrià Burdigalensis plicem sacrorum voluminum exposiiioneni
nalus circa annum 554, presbyler an. 395 ,
edidii ; sed, reliclo lilterali sensu, allegoricum
Nolae in Campanià episcopus circa annum 410, praecipuè sectaïus est.
obiit an. 451 , 22 junii. Clarissimorum sui Pholius S. Tharasii palriarchœ Constanti-
temporisvirorura, scilicet Ambrosii, Auguslini, nopolilani exsorore nepos, schisraaiis quidem
Hieronymi , etc. , elogiis, prœcipuè ob insi- auclor fuit, sed doclrinâ claruit non vulgari.
gnem in pauperes misericordiam , nobilita- Biblioiliecam inprimis reliquit, quâ libros à se
tus est. leclos recensuit, censorium de iisdcm judicium
Pelrus Blesensis (Blois) floruitab anno 1160 lulit , mullorum cxccrpia et fragmenta trans-
ad 1200.ExcanonicoBiiuricensi, Balboniensis misilad posteros : opus hoc scripsit, ciim le-
in .\nglià, postea Londinensis arcliidiaconus et galus in Assyrià essei. I;>sum Graicè et Latine
archiepiscopi Caniuariensis cancellarius , et edidit Andréas Schoitus Soc. Jesu, Composuit
ipsius régis procancellarius, Alcxandri 111 pa- Noniocanonem ex canonibus apostolicis et
pae ncmine ad Sullanum Iconii scripsit epislo- iconciliorum colialis cum legibusimperalorum
lam de Institulionc ûdei. Romanorum. Scripsit Epiiomen conciliorum
 ,

475 PATKES El" DOCTOUES. 176

cecuraenicorum, tractaliini de Volunlalibiis in R

Chrisio, disseriaiiones de Divinitate cl Incar-
Rabanus Mauriis, Alcuini disoipulus, mona-
naiioiie Chrisli ab Henrico Canisio lom. 5 cbus et posica abbas Fuldensis, tandem Mogun-

Anliquœ Icciionis edilas ; Commenlarium in tinus archiepiscopus anno 877, anno sequen-
Epistolas Pauli, exquo niulia in Catcnam suam ti collecta Moguntiae synodo , Golbescalcum
derivavii (M£cumeniiis, ut Andréas Schottus in prsesentem invictis argumentis confutatum ad

praef. observai. Epislolas scripsit 248, quas è Hincmarum Rbemensem carceri includendum
MSS. cod. Bodiejano cum auciario quinque remisit ; ejusdem errores paulô post variis

aliarum ejusdem de Rébus in Jure Orientalium opusculis strenuè oppugnavit. Obiit vir san-

dubiis, edidit Richardus Montacutius ex Pro- ctissimus et doclissimus anno 880 , 4 fe-

lestantibus ; Serraonem ejusdem in Nalivita- bruarii.

tem B. Mariae edidit Combefisius tom. 1 au- Rairamnus , Corbeiensis monachus, postea

ciarii Bibliothec» PP. Graeco Latinae. Inter abbas Orbacensis , obiit versus annum 870.

Pholii Epislolas eminet ,

quam scripsit ad Scripsit librum de Corpore et Sanguine Do-
Michaeleni Bulgarorum regem de Oiïicio prin- mini adversùs Paschasium Radbertum ; sed in

cipis. eo non negat praesenliam realem corporis

S, Pbaebadius, Aginnensis episcopus in Gal- Chrisli in Eucharislià, ut fusiùs deraonslrari

lià, anno 359 inierfuit concilio Ariminensi, solet in tractatu de Eucharislià. Ratramnus
ubi pro lide Nicaenâ egregiè decertavit. Prae- fuit ex lis qui errore facti personae Golhescalci

fuii anno 584 concilio Coesar-Augustano contra faverunt , non autem ejus erroribus. Jussa
Priscillianislas. Vivebat adhuc anno 502, quo episcoporum Gallicanorum respondit objectio-
S. Hieronynius texebat Catalogura scriptorum nibus Graîcorum missis à Nicolao I anno 867
ecclesiasticorum, in quo capite 108 , hsec le- ad diclos episcopos.
guntur : f Pliaebadius, Aginni Galliarum epi- RaymundusLulliis, de quo ingens apud cri-
scopus, edidit contra Arianos librum ; vivit licos est conlroversia, obiisse dicilur anno
nsque hodie decrepità senectute. » selalis 80, anno 1315.
S. Polycarpus, à S. Joanne magislro suo S. Raymundus de Pennafort, Barcinone na-
Snivrnensis episcopus creatus. Valdé probabi- tus, annorum 43, ordinem FF. Proedicatorum
liter conjicitur eum esse angelum Smyrnœ, de ingressus, « scripsit Summam casuum coa-
quo lam prseclara habet S. Joannes Apocaly- < scientise, qui soient in foropœnitentiae occur-
psis capite 2. Sexaginta et ampliùs annos Smyr- «rere, magnae doctrinœ aique auclorilatis, et

nenseni Ecclesiam rexisse S. Polycarpum cer- « lam confessariis quàm confiieniibus valdè
tum est; at quo anno martyr S. obierit non < ulilem acnecessariam, > inquit Clemens Vllf,

plané constat. Alii cura Eusebio dicunt obiisse in bullà canoniz. Scriptam antequàm Romam
anno 167, alii 169, alii 173, quidam verô 147. à Gregorio IX vocareiur , ex veteri MS. pro-
S. Prosper, patrià Aquitanus, non episcopus, bai Diago ap. Nat. Alex., qui ex aliis raonu-
ut diu creditum est, sed laicus, et aliquandiù mentis puiat coiligi eam fuisse scriptam aut

S. Leonis I papae abepislolis, seu secretarius perpolilam Romae post decretales Greg. IX,

obiit circa annum 460, Multa edidit opéra quas Irium annorum spalio collegit. Addit
contra Pelagianos , tum strictâ , tum solutâ scripsisse de Raiione visiiandae diœceseos,
oratione. Doctrina; S. Augustini addictissimus Modum juste negoliandi pro mercaioribus,
luit, et ad S. prsesulem scripsit contra Gallos denique de Bello ac Duello. Obiit anno aetatis

qui S. docloris circa graliam etpraedestinatio- penè 100, Ch. 1273.

nem sententise adversabanlur. Regino Prumiensis in diœcesi Trevirensi,
Prudentius Hispanus, poeta , laicus , natus abbas electus an. 943, verùm potentià œmu-
Caesar-Augustaî circa annum 548, floruit ab lorum dejeclus. Edidit Chronicon duos in

anno 405, usque ad obitum, cujus annus igno- libros disiiiictum ab Adveniu Domini ad an.
raiur. Supersunt ejus opéra poetica plurima ,
908. Appendix periingit ad an. 967. Ejus
inter quse principemlocum tenct liber de traclaïus de Disciplinis ecclesiasticis ac Reli-
Coronis, in quo pluriniorum martyrum descri- gione chrisiianà jussu Raibodi Trevirensis
bit cerlamina et victorias. Est alius Pruden- archiepiscopi exaraïus, atque in 90 fermé ca-
tius Tricassinus, cujus nuper Trombellius edi- pitula divisus, teste Triihemio, collectio est
dit Florilegium ex sacra Scripturà . anec- canonum.
dot. p. 2. S. Remigius, Lugdunensis archiepiscopus
 ,

177 PAIKES ET DOCl'ORES. 178

ordinatus anno 853, praefuit concilio III Va-

leniino anno 855, et variis episcoporura coa- Salviauus, Massiliensis presbyler (non verô
vcnlibus, Tullensi, Lingonensi ; obiit 28 octo- episcopus, ut aliquando credilum esi),claruît
bris, anno 875. Nomiiie Ecclesiae Lugdunensis ab an. 440 usque ad annum 495, ante quem
respondisse fertur iribiis cpisiolis, quas Hinc- non obiit. Eximia sunt ejus opéra de Provi-
marus, Pardulus Laudunensis , et Rabanus dentià Dei, et adversùs avaritiam.
miserant ad Amolonen), oui Ueinigius succes- Scotus (Joannes Duns Ilibernus) exordine
seral; aliudque opus scripsisse contra Capi- S. Francisci, doctor Paris., Subtilis dictus.
tula Carisiaca (de Quierzi) quibus confirma- Inimaculatae conceplionis beatissimae Yirginis
tur damnatio Goihescalci ; verùm bos libros defensor inclytus , maxime XIV seculo.
lloruit

nec Ecclesiaî Lugd. nec B. Remigio iribuen- Obiit Colonise, die 8 novemb.,anno 1308,
dosesse satis perspicuè contendunt duo auc- natus annos 43, aut secundùm alios 34 tan-
tores nioderni, Honoralus scilicet à S. Maria tùm ; tam brevi spatio innumera ferè ingenii

Carmelila discalceaius eruditissimus, et Joan- sui monumenta reliquit. Non est confunden-
ncs B. Duebesne S. Jesu in libro Gallico, cui dus doctor Subtilis cum altero Joanne Scoto
litulus le Prédestinatianisme. Erigenâ seu Hiberno, qui IX seculo vixit, et

S. Remigius Rhemensis, in pago Laudu- cujus scripia crassis ac fœdis scatent erro-
nensi quasi rairaculosè ex velulis jara paren- ribus.
tibus natus anno 471, 22 setaiis suse anno, Sedulius presbyter in Ilalià philosophiam et
Rhemensis episcopus consiiiutus est;Clodo- poesim didicisse legitur, in Achaià de Jesu
vaeum Francorum regem ad fideni conversum Ch. scripsisse. Extal Paschale Carmen de
baptizavit ipsâ nocle Nalaiis Domini, an. 496. Cbristi miraculis, et Paschale opus solutâ
Obiit anno œtatis 90, episcopalùs 74. oratione circa an. Ch. 430. Ulriusque operis
Richardus S. Vicloris , natione Scotus, mo- meminit cum laude Gelasius papa in Can.
nasterii Victorini Parisiensis canonicus regu- Sancta Romana, dist. 5; sunt et alia ejusdem
laris, obiit anno 1173; vir, inquit Sixius Se- carmina tomo 8 Bibliolhecse PP. Parisiensis
nensis, honestaie conversationis, et erudiiionis 1624. Aliud opusColIeclionum contendit Lab-
doctrinà conspicuus; scripsit prsecipuè de baeus ipsius fuisse, sed CoUectaneum, seu ex-
asceticis. posiiionera in oranes Ep. Paulî, esse alterius
Robertus de Sorbonâ à nalali vico (Sorbon) Sedulii episcopi Scoti, qui post. an. 700 vixit.
dictus, S. Ludovic! Galliae régis pœniteniia- Severus Sulpitius, presbyter Aginnensis SS.
rius, aut saltem sacellanus, canonicus primùni Phaebadio , Auguslino, Hieronymo, Paulino
Suessionensis , deinde Parisiensis , llorebal familiaris, S. Martini discipulus, cujus vilam
anno 1252, quo collegii Sorbonici fundamenta scripsit, Hisloriam sacram composuit, eamque
jecit. Obiit circaannum 1273. ab initio mundiad annum 400 perduxit, quo
Rufinus, Aquileiensis presbjier, S. Hiero- maxime tempore floruit. Sub finem vitae à
nynji primùm amicus , deinde adversarius Pelagianis deceptus est, sed culpam agnoscens,
Origenis apologista, varios Grœcorum libros quam loquendo conlraxerat, silentio expiavit.
Latine iranstulit, nempe Josepbi Aniiquitales Sidonius Apollinaris natus est Lugdunianno
Judaicas, Bellum Judaicum, et duos libros 435. Variis in seculo praefecturae et senaloria;
conlra Appionem, Ilistoriam Eusebii, Recogni- digniiatis perfunctus honoribus , anno 472
liones S. Clementis, etc. Scripsit ciiam ipse episcopus Arvernorum (Clerraout en Au-
plura opéra. vergne) consecratus est. Obiit circa an. 487,
Rupertus abbas Tuitiensis in diœcesi Colo- vir in divinis Scripturis docius, et in discipli-
niens', obiit 1135. Plurium operum aucior, in nis secularium litterarura suo tempore omnium
quibus sunt Comuienlariorum de sanctissimà opinione eruditissimus. Scripsit lam métro
Trinilaie et operibus ejus libri 42 ; de Victoria quàm solulâ oratione multa praeclara opuscula.
Vcrbi Dei libri 13; de divinis Ofliciis libri 12, Simeon Metaphrastes lloruit ab anno 950,
de quorum auctorilate diu est dubitaïuni ;
aut uUeriùs, prœsertim sub Constanlino Por-
praeterea in niulios S. Scripturae libros Coni- phyrogenito; fuit imperatoribus à secrelis et
menlaria. Nolaïur quôd circa mysieriuni iniimis consiliis, ac summus logotheta. Scri-
Eucharisliae non reclè scripserit, signilicans psit Vilas sanctorum, ut Bellarminus quidem
panem assumi à Verbo divine, quemadmodùui scribit, « Multis addilis ex proprio ingenio.
assumpla est humaniias. « non ut res geslae fuerunt, sed ui geri potue-
 PATRES ET DOCTORES. 180
179

«riiiil; addit luulia coUoquia, sive dialogos juniis et vigiliis deceptus, illorum sectam am"

niarlyrum ciim persecutoribus, aliqnaseliam plexus est. Obiit vaidè senex circa annum 220.
<

( conversioncs adstaniiuni paganorum in lanlo Mulia scripsit opéra sale et acumine plena;

numéro, ut incredibiles vidcaniur; denique ejus Apologoticus adversùs génies, el liber de

f

t miracula plurima et niaxiuia, in evcrsione Prœscriplioiiibus haereticorum singularem lau-

t templorum el idolorum, et in occisione per- deramerentur. (Vid.Praescripiiones t.lTheol.)

I seculorum, quorum nulla est nicnlio apud Theodoretus, natione Syrus, natus est circa

« YCteres historicos. > Displicet liaec censura annum 586. Cyrl episcopus creaius anno circi-

Bollando in prœf. gcnerali ad Vitas SS. § 5. ter 420, obiit anno 437, aul 438, sepluagena-
Asserit gratis dici colloquia conficta, cisi forte rio major. Fuit condiscipulus Joannis Antio-

explicaiiùs proposiia, cùm toi tant;ieque pro- cheni et Neslorii; S. Cyrilli Anathemaiismos

vincioe lanllUo ten)pore ad Clirisium conversa; tanquàm haereses impugna\it, conciiio Ephe-

sint, id faciuni non esse sine magnis miraculis. siuo noluit vocatus interesse, sed cum Joanne
Stcphanus Edvensis , sive Auguslodunensis patriarchâ Antiocheno aliisque Orientalibus

episcopus an. 111'2. episcopis in consessum clandesiinum abiit.

Slrabus Walafridus, abbatise Fuldensis nio- In Chalcedoncnsi conciiio tandem analhema
disit clarè Neslorio nec aiià condilione àPa-
nachus, et dcinde abbas Diviiis, seu Majoris ;

'Augiae ad Rheuuni ex Rabani Mauri operibus tribus concilii poluit suscipi : ejus tamen
librorum sacroruni exposilionera decerpsit, scripta adversùs Cyrillum damData sont in

atque ex illis, aliisque nonnuUis circa annura conciiio V generali. Scripsit Historiam eccle-

840 Glossam composuit, quae Ordimria dicitur, siasiicam ab anno 522 ad annum 427 perduc-
et Magistralis; quse à posterioribus deinde lam, multosque commenlarios in sacram Scri-

aucla et ornata est, prœcipuè ab Anselmo pturam.

Laudunensi, adjeclis PP. senientiis. Alteri Theodorus Cantuariensis episc. an 697.
quidera Strabo Fuldensi nionacho hoc opus Theodorus Studites abbas, circa annum 810.
adscrlbunt Triihomius, Sixtus Senensis, Pos- Theodotion. Vide v. Aquila.

sevinus, Bellarniinus ; Canisius tamen et Yos- Theodulphus, natione Ilalus, abbas Florla-

sius Fuldensein Slrabum eumdem faciunt ciim censis (Gall. Benoît-sur-Loire, diocèse d'Or-

eliam léans), poslea episcopus Aurelianensis anle

hoc Strabo Augensi abbate. Scripsit
librum de Divinis Ofllciis, sive Exordiis rer. annum 794 consecraïus, Carolo Magno ob vir-

ecclesiasiicarum. tutem et eruditionem charusetfamiliaris. Circa

Socrates natus Constanlinopoli circa annum annum 810, accusatus conjuralionis cum Ber-
580, Historiam Ecclesiae scripsit, eanique à
nard© Italiae rege adversùs Ludovicum Pium
Conslanlini iuiperalorîs primordiis usque ad Bernard! patruum, in monaslerium Andega-

annum 4ï9 perduxit ; accuratum esse hoc vense delrusus fuit, sed paulô post comperià

opus animadverilt Valesius. ÎNovaiianis paulô ejus innocentiâ, rex è carcere liberalura Aure-

faventior fuit Socrates, sed eorum dogmali liam remisit. Obiil circa annum 821.

non consensit. Theopliylactus , archiepiscopus Acridac in

Sophroniusepisc. Hierosolymitanus an. 63G. Bulgarià, in lectione operum S. Chrysoslomi

Sozomenus, patriâ Palœstinus, professione versatissimus, lloruil circa annum 1071. Obiit

causidicus , Historiam ecclesiasiicam elucu- versus finem seculi XI. Mullis commenlariis

bravit, annos 115 complectentem, ab anno 5-24 Scripluram sacram explicavit, grandioribus

ad annum 440, quo eam dedicavit Theodosio S. Chrysoslomi voluminibus vclut in epilomen

Juniori. Yincit Socratem coaevum hisloricum redactis. Non benè sensit de Processione Spi-

sermonis elegantià, sed à Socratc vincitur ju- rilûs sancti à Filio.

dicii maturitale. Theophilus Aleiandrinus an 583.

Symmachus. Vide v. Aquila. S. Thomas Aquinas natus anno 1224. Anno
1241 Ordinis S. Dominici habilum induit.
T.
Anno 1235 doctor Parisiensis. Post recusatum
Tertullianus (Quinius Septimus Florens) archiepiscopatum Neapoliianum à Clémente IV
Africanus Carlhaginensis natus ex cihnicis oblatum, vocatus anno 1274 à Gregorio X ad
parentibus' paulô post médium II seculi ad , concilinm Lugdunense, in ilinere obiil 7 mar-
(idem oonversus circa annum 185, presbvler lii, œlaiis anno 30. Nota est omnibus S. Tho-
faclus circa 192, speciosis .Montanistarum je- mse crudilio, subiiliias,fœcundilasinseniicum
 181 INDEX SUMMORUM PONTIFICUM 182
sanciilate, caslitate et modestià incomparabili. bliothecà Regalis abbatiaî S. Victoris ad muros
Thomas Valdensis, Anglus, Carmelila, obiit Parisienses. Ejus fesium célébrât Ecclesia
Rolhomagi (Rouen) 5 novembris anno 1430. Carnolensis : canonici verô Lateranenses illud
Adversùs Hussitas, Wiclelistas et alios sui tem- etiam célébrant ex licentià S. Pii V papae.
poris haerelicos exactîssimè disseruit Thomas
L
Valdensis ordinis sui et theologise cximium
decus. Zonaras (Joannes) Graecus , floruit initio

V XII seculi. Aulâ imperiali abdicalâ, in qui

lionoriiicentissimè versatus fuerat, insignia
Venantius (Ilonorius Clementianus Fortuna-
munera obeundo, inler monachos Basilianos
tus) gente Italus, posl sibi sanatos ope S. Mar-
cooptatus est. Plures edidit tractalus, et prœ-
tini oculos, Turones, postea Pictavium petiit,
cipuè Annales scripsit ab orbe condilo ad
et hujus urbis episcopus consecratus est. Ob
an. 1118, Alexii Coraneni fatalem.Commenta-
raras iiigenii dotes et eximiam rhelorica; ac
rios etiam exaravit in canones Apostolorum et
poelices scienliam celebris fuit. Sanatus fuit à
SS. conciliorum, necnon in epistolas canoni-
S. Martino ante annura 5G0. In vivis adhuc erat
cas SS. PP. Dionysii, et Pétri Alexandrino-
anno 600. Ignoratur ejus ordinationis et mor-
rum, Gregorii Thaumaturgi et Basilii. Cano-
tis annus.
num porrô et reliquarum epistolarum canoni-
S. Vincenlius Lirinensis monachus et pres-
carum expositionem eamdem esse cum illâ
byter, S. Lupi Trecensis episcopi, ut quidam
quam Theodorus Balsamon affert viri eruditi ,
auiumant, frater, anno 434 scripsit opusculura
jamdiù observàrunt. Uter ab altero mutuatus
egregiuni, oui litulus: Commonitoriuni adver-
sit, uter altero prior fuerit, non salis constat.
sQs haereses.
« Collatas inter se majorum sentenlias lector
Victor Tununensis, seu Tononensis in Africà
< consulat eorum qui diversis licet temporibus
episcopus, Trium Capilulorum acerrimus pro-
« et locis, in unius tamen Ecclesise catholicae
pugnalor, eàque de causa in ^gyplum depor-
«çommunione ac fide permanentes Magislri
tatus jubente Justiniano, ac tandem Constan-
< probabiles exliterunt; et quidquid non unus
tinopolim Iranslatus, et monaslerio inclusus,
< aut duo lantùui , sed omnes pariter uno
obiit circa an. 566. Ex Chronico, quod ab ini-
« eodemque consensu apertè, fréquenter, per-
tio mundi ad initia Juslini Junioris exaraverat,
< severanter tenuisse, scripsisse, docuisse co-
teste Isidoro Hispalensi cap. 25 , de Script,
eccl., superest tanlùra postreraa pars, qua;
« gnoverit , id sibi quoque intelligat absque
ab
t ullà dubitatione credendum. Necesse est
anno 444, in quo desierat Prosper, ad an. 565
t omnibus Caiholicis, qui sese Ecclesiai legiti-
pertinet ;
quod Cbronicon continuavit Joan-
c mos filios probare student, ut sanctorum
nes ex Biclariensi abbate Gerundcnsis in Hispa-
fPatrum fidei inhaereant
adglutinentur, im- ,
niâ episcopus ad an. 590.
«moriantur; profanas verô noviiates detes-
Usuardus, natione Gallus, S. Germani Pari-
«tentur, horrescant, persequantur. Concilie
siensis monachus Benediciinus, floruit IX se-
annum 870 scripsit Marlyrolo- «enim Epliesino divinitùs placuit, nihil aliud
culo. Circa
gium quo Romana Ecclesia ac perraultae ali« «posteris credendum decernere, nisi quod
f sacra sibi consenliens sanctorum Patrum
utunlur.
1 tenuisset antiquitas. » Vincenlius Lirinensis
Y
in Commonilorio. (Vid. totumopust. ITheol.)
S. Yvo, patriâ Bellovacensis (Beauvais en
Picardie), episcopus Carnoiensis, obiit 1115,
ex Cartonensi Martyrologio. Scripsit collectio- I\DEX SUMMOÏIU.II PONTIFICUM.
nem decrelorum , quae Decretum Yvonis dici- A
lur, et, ut plurimi pulant, etiam breviorem Sanctus Adeodatus , papa septuagesimus oc-
alîam, quae Pannorraia inscribitur. Praeterea tavus , à die 22 aprilis anni 672 , ad diem 26
epistolas 287, quae prompiuarium sunt eccle- junii anni 676.
siasticae disciplinœ. Item serm. 24, et Chroni- Adrianus primus, Roraanus, papa 97, à Ofe-
con brève de Regibus Francorura ; Chronicon bruarii 772, ad 25 decembris 795. Nulius post
alterum à Nino, ad Ludovicum Piuni, non Yvo- sanctum Pelrum ponlifex tanidiù Romanara
nis, ut nonnulli scripsère, sed Ilugonis Floria

ccnsis, ex duobus MS3. opiimse notte in biJ rexit Ecclesiam. Praefuit per logatos concilio

generali Vil, anno 7^7.

 , ,

185 INDEX SlJMMOllU M PONTlFiCUM. 184

Adiiamis il , Uoiuanus , j)apa 108 , à 14 de- S. Anasiasius Komanus, papa 40, à 5
1 ,

ceiiibris 867 , ad fineni novemlms 872. Prœ- decembris 398, ad 14 decembris .01. Opéra
fuit pcr leèaios concilio generali VIII, anno Origenis proscripsit, et Rudnum , qui ex iis

8ti;>. nonnuUa in Laiinam linguam Iranstulerat

Adrianus III, Komanus, papa 111 , ab ex- ciiavii, el in judicio se sistere recusantem
ciinte uiaio 884, ad raenseni juliuin aut augu- damnavit.
siuinanni sequentis. S. Anasiasius II , Romanus, papa 51 à 24 ,

Adrianus IV, Anglus , et professione cano- nov. 496, ad 17 nov. 498. Eo sedenteanno 496,
iiious regularis, el abbas S. Uufi in Gallià, conversus est ab idolorum cullu ad fidem
papa 171 , à 5 decembris 1154, ad î sepiem- chrislianam et caiholicam Clodoveus rex Gal-
î)risllo9. liae et baplizalus à S. Remigio Rheraensi ar-
Adrianus V, Genuensis ,
papa 188, à 10 ju- chiepiscopo.
nii l"i7G, ad 18 augusii ejusdem anni. Eleclus Anasiasius lil, Romanus, papa 170, à 19
fuit, non consecratus. juliill53,ad 2 decembris 1154.
Adrianus VI, papa 2'22, à 9januarii 1S22, S. Anicelus, Syrus, papa 12 , post raensem
ad 14 sopiembris 1523 ; fuit Ultrajectinus julium 157, ad 17 aprilis 168.
(Ltrecia) humiii loco natus, et ante ponlifi- S. Anler, Grœcus, papa 20, à 21 novemb.
catum Caroli V iniperaloris paedagogus. 235, ad 3 januarii sequentis anni.
'
S. Agapelus I, Romanus papa 132, , à
B
mense junio 946, ad lineni aug. 956.
S. Agaiho Siculus ,
papa 80, à 27 junii 678, Benediclus I, Romanus, papa 63, à 3 junii
ad 10 januarii 682. Praefuit concilio YI gene- 574, ad 30 julii 578.
rali pcr legatos, anno 680. Benediclus II, Romanus, papa 82, à 26 junii
S. Alexander I, Romanus, papa 7, ab anno 684, ad 7 maii sequentis anni.
111 , ad 5 maii 119. Benediclus 111, Romanus, papa 106, à 29
Alexander il, Mediolanensis ,
papa 158, à septembris 855, ad 8 aprilis 858. (Yide XIII
mense octobri 1061 , ad 21 aprilis 1073. (Vide anlipapam.)
XXJ anlipapam.) Benediclus IV, Romanus, papa 119, à men-
Alexander III, Senensis, papa 172, à 7 sep- se aug. 900, ad mensem octob. 903.
leniî}ns 1159, ad 50 augusli 1181. Praefuit Benediclus Romanus, papa 134, ab exeun-
V,

concilio XI generali , anno 1179 in numerum

; temaio 964, ad juniumanni sequentis.
sanclorumretulit, an. 1175, S. Thomam Can- Benediclus Yl, Romanus, papa 136, à desi-
tuariensem, et anno sequenii S. Bernardum. nente novembri 972, ad 974. Carceri traditus
(Vide anlipapam XXIX, et très sequentes.) à Francone quodam impio Iioraine, crudeliier

Alexander IV, Anagninus ,

papa 183, à 12 necatus est.

dec. 1234, ad 25 maii 1261. Benediclus Yil, Romanus, papa 158, ab

Alexander \, Creiensis, papa 208, à 26 exeunle anno 974, ad 10 julii 984. (Yide anli-
junii 1409 , ad 4 maii 1410. Fuit ordinis fra- papam XYI.)
trum Minorum. (Vide anlipapam XXXV.) Benediclus YIII , Romanus, ex comilibus
Alexander Yl , Hispanus è regno Yalenliae Tusculanis, papa 148, ab anno 1012, ad 10
papa 218, ab 11 augusli 1492, ad 18 augusti julii 102 i, ut mulli conjiciunt. ( Yide XVIII
1503. anlipapam.)
Alexander Ylî, Senensis, papa 241, à 7 Benediclus IX, Romanus, papa 150, ante
aprilis 1655, ad 22 maii 1667. 15 februarii (incm 1055, ad 1044. (Yide XIX anlipapam.)
1665, solemni Constilulione , ubique et prai- Benediclus X. Nullusfuilhujus nominis nisi

sertim in Gallià receptà, prœscripsit subscrip- Joannes quidam episcopus Yelilernus manu
lioncm formuloe quâ damnanlur quinque pro- armalâ à nonnullis scdiliosis inlrusus anno
posiiiones in sensu Jansenii. Eodem anno san- 1058. Posl dcccm schismaiis nienses eleclus
ctorum catalogo inscripsit B. Franciscum Sa- est Nicolaus H. Yide anlipapam XX.
lesium. B. Benediclus XI ,
palriâ Tarvisinus , sub
Alexander Yltl , Yenelus ,
papa 245, à 6 oc- dilione Yenelorum, ex ordine S. Dominici,
lobrisl689, adl febr. 1691, papa 196, à 22oclobris 1505, ad 6 aut 7 julii

S. Anaclelus, Atheniensis, papa 5, abanno 1204.

100, ad annumi02. Benediclus XII, Galîus ex Fuxensi comiialu
 185 INDEX SUMMOKLM PONTIFICUM. 186
(du conilé de Foix) et ordinis Cisterciensis, per legatos concilio Ephesino generali teriio.
papa 199, à 20 decembris 1334, ad 25 aprilis Cœlestinus II, Tuscus, papa 167, ^ 26 se-
1342. ptembris 1143, ad 9 marlii sequentis anni.
Benediclus XIII, Ronianus ,
papa 249, ex Cœlestinus III, Romanus, papa 177, à 30
nobilissimâ Ursinorum fainiliâ , cl ordine S, martii 1191, ad 8 januar. 1198.
Doniinici à 29 maii 1724, ad 21 februarii Cœlestinus IV, Mcdiolanensis , papa 181,
1730. anno 1241, aut sequenli. Sedil 17 dies lanlùm.
Benediclus XIV, Bononiensls de Lamberli- S. Cœlestinus V, Iialus Iserninus, papa 194,
nis, papa;231, à die 17 augusii 1740, ad 3 à 5 julii 1294. Posl quinque nienses abdicavit.
maii 1758. Monachorum Cœlesiinorum est auclor.

S. Boiiifacius I, Romanus papa 43, à 29 de- Cbrislophorus,Romanus, papa 121, anno

cembris 418, ad 4 septembris 422. (Vide aiili- 903, post 5 aut 6 menses carceri tradilus ;

papam IV.) crimen quod sedis Aposiolicae invasione commi-

Bonifacius II, Romanus, papa 50, à 22 se- seral pœnilentiâ expiavil.
ptembris 530, ad 17 decembris 551. (Vide an- S. Clemens I, Romanus, sancii Pauli adju-
tipapam VI.) lor, papa 4, ab anno 91, ad 23 novembris
Bonifacius III, Romanus, papa 07, à 19 fe- anni 100. (Vide indicem Palrura, verbo Cle-
bruarii 007, ad 10 novembris cjusdem anni. vieus.)

S. Bonifacius IV, Iialus Marsus, papa 08, Clemens II, Gerraanus, papa 132, ab anno
à 25augusti 608, ad 7 maii 615. 1046, ad 9 octobris 1047.
Bonifacius Y, Campanus, papa 70, à 23 de- Clemens III, Romanus, papa 176, à 19 dec.
cembris 619, ad 22 octob. 625. 1187, ad mensem mariium 1191.
Bonifacius VI, papa 114 , anno 896. Sedil Clemens IV, Gallus Occilanus (de Saint-
tantùm dies 15. Gilles, en Languedoc) archidiaconus, et poslea
Bonifacius VII , à nonnullis diclus papa episcopus Aniciensis (du Puy) anno 1257, ar-
140, anno 985. Diflicullas est , ulrùm fuerit chiepiscopus Narbonensis anno 1260, et se-
legitimus pontifex. Anno 974, jara Apostolicam quenli cardinalis, papa 185, ab anno 1265, ad
sedem invaserat, Joannem XIV famé, aut, se- 29 novembris 1268.
cundùm alios, veneno necavit anno 985, 20 Clemens V, Gallus diœccsis Vasalensis (de
augusli. ( Vide infra Indicem anlipaparum.) Bazas) archiepiscopus Burdigalensis, papa 197,
Bonifacius VIII, Anagninus, canonicus pri- à 5 junii 1305, ad 20 aprilis 1314. Coronatus
mùm Parisiensis, poslea LugdunensiS; papa fuit Lugduni in ecclesià S. Justi coram Phi-
195, à 24 decembris 1294, ad 11 octobris lippo Pulchro rege Galliae, etpluribus princi-
1303. Ludovicura IX Galliae regem in sanclo- pibus, 14 novembris 1305. Sedcm suam fixit
rum numerum rctulit. Inter eum ctPhiiippum Avenione anno 1509, ibique sederunl ponlifi-
Pulcbrum maximai dissensiones. ces Romani per 70 annos usque ad Gregorium
Bonifacius IX, iSeapolilanus, papa 205, à 2 XI. Praefuil concilio Viennensi generali XV
novembris 1389, ad 1 octobris 1404. (Videan- anno 1311.
lipapaui XXXV.) Clemens Vf, Gallus diœcesis Lemovicensis,

primîimBenedictinus, deinde doctor Parisien-

sis, poslea archiepiscopus Senonensis, lura
S. Caius, Daimata, papa 29, à 15 decembris Rothomagensis, papa 200, à 7 maii 1542, ad
283, ad 22 aprilis 296. 6 decembris 1352.
S. CaJixtus I, Romanus, papal7, ab ineunte Clemens VII , Florentinus, papa 223, à 29
219, ad 14 oct. 223. novembris 1523, ad 26 septembris 1534. Pau-
Calixtus II. Gallus Burgundus, archiepisco- lô anle morlem excommunicavit Henricum
pus Viennensis, papa 164, à 1 februarii 1119, VIII , regem Angliae, jiropter repudialara Ca-
ad 13 decembris 1124. Praefuil concilie gene- iharinam Aragoniai uxorem legitimam.
rali nono, Laleranensi primo. (Videaniipapam Clemens VIII, Florentinus papa 235, à 30
XXVI.) januarii 1592, ad 3 marlii 1605. Congregaiio-
Calixtus III, Hisptnus, papa 213, à 20 apri- nes dictas de Auxiliis celebravil, ad Icrminan-
lis 1455, ad 6 augusti 1458. das quaesliones de graiià motas Dominicanos
S. Cœlestinus I, Romanus, pnpa 44, à 10 inter et PP. Societaiis Jesu. Congregationes
septembris 422, ad ûnera julii 432, Prœfuit illae inchoatse sunt 2 jan. 1598; octo ctam-
 ,

187 INDEX SLMMORUM PONTIFICUM. 188

pliùs annos perduràrunt. Vide infra, verbo E

Paulus V. S. Eleulherius, Grœcus, papa 14, abineunte
Cfcmens IX, Ilalus Pistoricnsis, papa2i3, maio 177, ad 26 maii 195.
àSOjunii 1667, ad 9 dec. 1669. Die 28 sept. S. Evarisius, Graecus, papa 6, ab anno 102,
1668, ad paceiii et communionem suam ad- ad 26 octobris 111.
mlsit quatuor episcopos Galliae, post accepta Eugenius I, Romanus, papa 76, ab 8 septem-
lanien nova et gravia testiinonia sincerae illo- bris 654, ad 1 januarii 657.

rura obedienliai ConsliluUoni Alexandri VII, Eugenius II, Romanus, papa 101, à 14 feb-
subscriplioneni formulari praecipienli. ruarii 824, ad mensem augusti 827. (Vide XII
Clemciis X, Iloinanus, papa 244, à 9 aprilis aniipapam.)
1670, ad 22 julii 1676. Eugenius III, Pisanus, discipulus S. Ber-
Clemens XI, Italus Urbinas, papa 247, à 23 nardi, papa 169, à25 februarii! 145, ad 8 julii

novembris 1700, ad 19 marlii 1721, die 8 se- 1155.

piembris 1713. Constilutionem Unigeniluspro- Eugenius IV, Vendus, papa 211, à 3 marlii
mulgavit.Doctrinâ et pielaleCalholicis omnibus 1431, ad 23 februarii 1447. Prœfuit concilio
commendabilis, per triduum recusato pontifi- XYII generali Florentino. (Vide aniipapam
calu illustris, prudenler gesto temporibus XXXVIII.)
difiîcillimis iiluslrior. S. Eusebius, Graecus, papa 32, à 10 maii
Clemens XII, Florentinus, papa 250, crealus 310, ad 26 seplembris ejusdem anni.
12, julii 1750. Obiit die 6 februarii 1740. S. Eutycbianus, Tuscus ,
papa 28 , à 5
Clemens Vendus, papa 252, à 6 julii
XIII, januarii 275, ad 7 decembris 2b5.
1758, ad ineuntem annura 1769. F
Clemens XIV, Ilalus, è Sancto Archangelo
S. Fabianus , Romanus, papa 21, à 10
propè Riniinium, ordinis Minorum Conven-
januarii 236, ad 20 januarii 250.
lualium, papa 255, à 19 maii 1769, ad 22 sep-
S. Félix I, Romanus, papa 27, à 29 decem-
lerabris 1774. Niniis famosum edidit brève
bris 209, ad mensem decembris 274.
quo suppressa Societas Jesu.
S. Félix II Romanus S. Gregorii Magni
, ,

S. Clelus, Romanus, papa 5, ab anno 78,

alavus, papa 49, à 6 martii 483, ad 24 februarii
ad 91.
492. (A nonnullis dicilur Félix III, quia Feli-
Conon, Tbrax, papa 84, à 21 octobris 686,
cem terapore et loco Liberii papae eleciura
ad 21 seplembris C87. (Vide aniipapam VIII.)
agnoscunt, ut legilimum poiuificem.)
Constaiilinus, Syrus, papa 89, à 2o martii
S. Félix III (aliisIV), Ilalus, génère Samnis,
708, ad 8 aprilis 715.
papa .55, à 12 julii 526, ad 18 seplembris
S. Cornélius, Romanus, papa 22, à 4 junii
550.
251 ad 14 seplembris 252. His temporibus
,

Formosus, Romanus, papa 113, ab exeunte

surrexit antipapa 1, Novatianus. (Vide indicem
septembri 891 , ad 4 aprilis 896. Hujus papae
anlipaparum.)
defuncli cadaver extralii jussit è sepulcro
D
Stephanus VU, ejus successor, et poniificali-
S. Daniasus, Hispanus ,
papa 18 , à 1 oclo-
bus indutum insede Aposlolicâ coUocans, ei
bris 566, ad H decembris 584. Praefuitper
tanquàm viventi exprobravit quôd nimià am-
legatos concilio generali II, anno 581. (Vide
biiione ex Portuensi episcopo pontificalum
aniipapam III,)
Romanum invasisset; postea cadaver sic dam-
Damasus il , Bavarus , papa 153, à 17 julii
nalum, sacrisque exutum vestibus, ac digiiis,
1048, ad 8 aug. anni ejusdem.
quibus benedicebat Formosus, muiilatum, in
S. Deus Dédit, Romanus, papa 69, à 9 octo-
Tiberira fluvium projecit Stephanus VII, qui
bris 615, ad 8 novemb. 618.
Deo vindice , sede pulsus et in carcerem de-
S. Dionysius, cujus pairia ignoratur, papa
trusus laqueo strangulatus est.
26, à 21 julii 259 , ad 209, anle 26 decem-
bris. G
Domnus I, Romanus papa 79,, à 1 novem- S. Gelasius I, Afer, papa 50, à l marlii 492,
bris 676, ad 11 aprilis 678. ad 19 novemb. 496.
Domnus II, Romanus, papa 157, anno 974; Gelasius II, Italus C;ijelanus, Benedictinus
post très circiier ab ordinaiione suâ menscs Cassinensis, papa 165, à 25 januarii 1118, ad
obiit. 29 januarii anni sequentis.
 à

INDEX SUMMORU.M PONTIFICUM. 190

189

S. Gregorius I, Romanus , cognomenio Gregorius XV , Bononiensis , papa 238 , à 9

3 septemb. 5i)0 ad 12 februarii 1621, ad 8 julii 1«23.

Magnus, papa 65, à ,

marlii 604.Unus est è quatuor docloribus GREGORIUS XVI , Bellunensis, papa 258.

Ecclcsiae, quam sanclilalc, miraculis, pruden- 2 februarii 1831, féliciter régnât.

tiâ et exiraiis scriplis illuslravil. II

S. Grogorius H , Romanus ,
papa 90, à 19
S. Higinus, Graecus, papa 10, ab anno 139,
niaii 715, ad 10 fobr. 751.
papa 91 18 ad 10 januarii 143.
S. Grogorius IH, Syrus , à
S. Hilarius, aut Hilarus, Sardus, papa 47, k
marlii 731, ad 27 novemb. 741.
Gregorius IV, Romanus, papa 103, ab anno
12nov. 401, ad 21 feb. 408.
Ilonorius I, Campanus, papa 71. à 27 octo-
827, ad 25januarii 8i4.
mense bris 625, ad 12 oct. 638. est Honorius de
Gregorius V, Germanus, papa U3.
Is
à
quo tam mulia soient dispuiari in tractatu de
raaio 996, ad 18 februarii 999. (Vide VII anli-
Incarnaiione.
papam.)
Honorius Bononiensis, papa 165, à 21
Gregorius VI, Romanus, papa loi, ab anno
II,

10i4, ad 1046, mense decembri, quo se ipse decembris 1124, ad 14 februarii 1140. Conlir-

deposuit in concilie Sulriensi. (Sulri propè mavit ordinem canonicorum regularium Prae-

Urbem.) monstralensium anno 1126, eiordini militari

S. Gregorius VII, Soanensis è Tusciâ, papa

Templariorum, approbato in concilio Trecensi

139, à 22 aprilis 1073, ad 26 maii 1085. (Vide

anno 1128, formam et colorem habilûs prae-

scripsit. (Vide anlipapam XXVI.)

XXll anlipapam.)
Gregorius VIII, Benevenlanus, papa 175, à Honorius III, Romanus, papa 179, à 18 aut

20 ociobris 1187, ad 17 decembris ejusdera 20 augusli 1216, ad 18 marlii 1227. Ordines

anni. S. Dominici et S. Francisci approbavit.

Gregorius IX, Anngninus, papa 180, à 19 Honorius IV, Romanus, papa 192, à 2 aprilis

marlii 1227, ad 21 aug. 1211. 1285, ad 3 aprilis 1287.

B. Gregorius X, è Vicecomilibus Placentiae, S. Hormisdas, Campanus, papa 55, à 27 julii

canonicus et cornes Lugduni papa 186 , à 1 514, ad 6 augusti 525.

,

seplembris 1271, ad 10 januarii 1276. Prœfuit

I
concilio decimo quarto generali Lugdunensi
secundo. S. Innocentius I, Albanensis, papa 41, à 21
Gregorius XI, Lemovicensis, papa 203, à 30 decembris 401, ad 12 marlii 417.
decembris 1570, ad 27 marlii 1378. Ab lioc Innocenlius II, Romanus, papa 166, à 22
pontifice sedes Aposlolica fuitresliiulaRomae. februarii 1 130, ad 14 seplembris 1 14'. Prsefuit
(Vide supra, verbo Clemens V.) concilio decimo generali Laieranensi secundo,
Gregorius XII, Vendus, papa 207, à 25 de- anno 1159. (Vide XXVll et XXVIII anlipapas.)
cembris 1406 usquc ad jun. 1409 ,
quo mense Innocenlius III, Anagninus, papa 178, ab 8
et anno conciJium Pisanum declaravit vacare januarii 1198, ad 16 julii 1216. Proefuit con-
sedem Aposiolicam , deposuilque Gregorium cilio duodecimo generali Laieranensi quarto,
XII et Benedictum XIII. In concilio Consian- anno 1215.
liensi, sessione 14, celebralâ 4 julii 1413, Gre- Innocentius IV, Genuensis, papa 182, à 25
gorius XII ponlificalu cessit. (Vide anlipapam junii 1243, ad 7 decembris 1254. Prœfuit con-
XXXV.) cilio generali decimo terlio Lugdunensi I,

Gregorius XIII , Bononiensis ,

papa 230 , à anno 12i5.
13 maii 1572, ad 10 aprilis anni 1585. Scdenle Innocentius V, Tarentasiensis, ex ordine
Grcgorio XIII, religio chrisliana et catliolica sancli Dominici, et doctor Parisiensis, papa
felices habuil progressas in Japonià et impe- 187, à 21 januarii 1276, ad 22 junii ejusdem
rio Sinensi, aliisque in nalionibus, et legaios anni.
à Japoniae regibus jam christianis missos ad Innocentius VI, Gallus, diœcesis Lemovicen-
sedem Aposiolicam palerno affoctu rccepit. sis, primùm Noviodunensis, dcindeCIaromon-
Calendarium etiam reformavit. tenais, tandem Osliensis episcopus et cardina-
Gregorius XIV, Mediolancnsis, papa 233, à lis, papa 201, à 18 decembris 1552, ad 12
5 decembris 1590, ad 15 octobris anni se- seplembris 1302.
qucmis. Innocenlius VII, Sulmonensis Apulus, papa
 liNDEX SUMMOKl.M POiNllFICUM. 192
191

206, à 17 octobris 140i, ad 6 noveiubris 1406. tf Joannes XIU, Romanus, papa 155, à 1 oc"

(Vide anlipapain XXXV.) tobris 905, ad 6 seplemb. 972.

Innocentius VIII, Genuensis, papa 217, à 29 Joannes XIV, Papiensis, papa 139, à mense
zpr. 1184, ad 2o juliil492. julii 984, ad 20 augusti 985.
Innocenlius IX, Bononiensis, papa 234, à 30 Joannes XV, Romanus, papa 141, anno 985,
octobris 1591, ad 50 decembris ejusdem anni. elecius solùm, non consecratus, paulo post
Innocenlius X, Romanus, papa 240, à 15 eleclionem obiit.

seplenibris 1014, ad 7 januarii 1055. Solemni Joannes XVI, Romanus, papa 142, ab in-
Constilutione proscripsil quinque proposilio- eunle decembri 985 ad ineunlem annum 996.

nes Jansenii, 50 maii 1053. Joannes XVII, Romanus, papa 145, anno
Innocenlius XI, Odescalcbi Iialus Coraen- 1005, post quinque menses et aliquot dies

6is, papa 244, à 22 seplenibris 1676, ad 12 obiit 7 decembris.

augusii 1689. Joannes XViil, Romanus, papa 146, à 26
Innocentius XII, Neapolilanus, papa 246, à dec. 1005, ad 18 julii 1009.

12 julii 16i)l, ad 27 seplembris 1700. Danina- Joannes XIX, ex Comiiibus Tusculanis, fra-
vit in globo 25 proposiiiones (uuUas lamen ut papa 149, ab anno 1024, ad
ter Benedicti VIII,

haereiicas) excerplas à libro oui Ululus : Ex- mensem novemb. 1055.

plications des maximes des saints. Uluslrissimus Joannes XX, Ulissiponensis, papa 189, à 15

Fenelonius, Caineracensis archiepiscopus, bu- seplembris 1276, ad 16 maii 1277. Hic dicilur
jus libri auctor, censurae siaiim ex anime vulgô Joannes XXI, quia sub Gregorio V unus
acquievil, sicque liuiius fuii error. anlipapase Joannera XX nominavit.
Innocenlius XIII, Romanus de Comiiibus, Joannes XXII, Gallus, diœcesis Cadurcensis
papa 248, ab 8 maii 1721, ad 7 mari. 1724. (Cahors), papa 198, à 7 aug. 1516, ad 4 de-
S. Joannes 1, Tuscus, papa 54, à ISaugusti cembris 1554, coronatus Lugduni 7 seplem-
523, ad 18 maii 526. bris 1516. (Vide anlipapam XXill.)
Joanaes II. Romanus, papa 57, à 21 januarii Joannes XXIII, Neapoliianus, papa 209, à
532, ad mensem aprilem aulmaium 555. 17 maii 1410, ad 29 maii 1415, quo deposilus
Joannes 111, Romanus, papa 62, à 18 julii fuit à concilio Constanliensi. (Vide anlipapam

560, ad 15 julii 575. XXXV.)

Joannes IV, Dalmata, papa 75, à 24 decem- s. Julius I, Romanus, papa 56, à 6 februarii

bris 640, ad 11 octobris 642. Initioponliflcaiùs, 557, ad 12 aprilis 552. Adversùs Arianos pro
Eclesim lleraclii imperaloris, seu expositio- fide caiholicâ plurimùm laboravil, et S. Aiha-

nem Monoihelismo faveniem, damnavil in cou- nasium, qui ad sedem Aposiolicam appellave-
cilio Romano. rat, innoceniem judicavil.
Joannes V, Syrus, papa 83, à 25 julii 685, ad Julius II, Savonensis, papa 220, à 30 octo-
l augusti 686. bris 1505, ad 21 februarii 1515. (Vide conci-
Joannes VI, Graecus, papa 86, à 28 octobris lium XVII générale.)
701, ad 9 januarii 705. Julius III, Etruscus, papa 225, ab 8 februarii
Joannes VII, Graecus, papa 87, à 1 marlii 1530, ad 25 marlii 1555. Coniinualionem con-
705, ad 17 octobris 707. cilii Tridentini indixii ad 1 maii 1551. Socie-
Joannes Vlil, Romanus, papa 109, à 14 de- tatem Jesu approbalam an. 1540 à Paulo III

cembris 872, ad 15 dec. 882. confirmavit.

Joannes IX, Tiburiinus, papa 118, ab anno L
898, circa mensem julii, ad finem julii 900. Landus, Sabinus, papa 124, anno 915,
(Vide XIY anlipapam.) versus médium octobris, ad 914, versus 26
Joannes X, Ravennensis, papa 125, à fine aprilis.

aprilis 914, ad finem junii 928, S. Léo I, Tuscus, cognomento Magnus, papa
Joannes XI, è Coniitibus Tusculanis, papa 46, à 22 seplembris 440, ad 4 novembris 461.
128, àfine marlii 951, ad iniiium januarii 956. Pfsefuit per legatos concilie Chalcedonensi
Joannes XII, Romanus, papa 135, à mense generali IV. De Leone Magno s!c loquilur Tri-

geptemb. 956, ad 14 maii 964. Primus dicitur ihemius : < FuitdiclionisecclesiasiicaiTulIius,

eorum, qui in suâ consecraiione nomen mu- sacr« iheologiae Homerus , ratioiium fidei

tàrunt; vocabaïur anlea Octavianus. (Vide XV Aristoteles, auclorilatis Apostolicae Peirus, cl

autipapam.) m christiano pulpiio Paulus. >
 2
,,
,

105 INDEX SUiMMORlJM PONTIFICUM. 194

S. LcoII, Siculus, papa 81, à 17 augusli de lapsu S. Marcellini in idoloialriam, fabu-
68^2, ad 5 julii683. lam csee suspicalur à Donatistis confictam.
S. Léo III, Romanus, papa 98, à 27 decem- S. Augusiinus libro de unico Baptismo, ca-
bris 795, ad 11 juiiii 8lG. piie 16.

S. Léo IV, Roniamis, papa 105, à 28 janiia- S. Marcelliis 1, Romanus, papa 31, à 27 junii
rji 847, ad 17 julii 855. 308, ad 16 jan. 310. Vacaverat sedes post
Léo Y, Ardeaiinus , papa 120 , anno 905. S. Marcellinum plusquàm très annos, ob vim

Post duos circiter menses expuisus est , et car- persecutionis.

ceri iraditus. Marcelliis II, Italus ex Monte Poliiiano. car-

Lco Vf, Romanus, papa 126, à mense junio dinalis Bellarmini avunculus, papa 226, à 9

928, ad februarium 929. aprilis 1555, ad 30 ejusdem mensis et anni.

Léo VII, Romanus, papa 129 , ab ineunle S. Marcns, Romanus, papa 35, à 18 januar.
januario 930, ad 18 julii 959. 336, ad 7 cet. proximè sequenlis.

Léo Vlll adluic laicus electus est , et G de- Marinas I (ab aliis Mariinus II dictus) , ex
ccmbris 993, ordinaïus conlra Ecclesiae cano- Galesio Faliscorum in Elruriâ, papa 110, ab
nes, vivente adhuc Jeanne XII, sed poslea de- exeunte anno 882, ad mensem maium884.
positus in concilio Romano 20 februarii 90 i Marinus II (secundîim alios Mariinus III, )

ab eodeni Joanne papa legiiimo. Romanus, papa 131, à mense deeembris 942,
S. Lco IX, FrancoGermanus, papa loi, à ad junium 946.
febr. 1019, ad 19 aprilis 1054. Sedentesancto S. Mariinus 1, Tuderlinns, papa 75, à 5 julii

1(00 poniifice incœpil lucluosum schisma Grœ- 6i9, ad 16 sept. 655.

corum. Martinus II (ab aliis IV), Galhis palriâ
Léo X, Florenlinus, papa 221, ab 11 mrirtii Briensis(/a Brie) , papa 191, à 22 februarii
1513, ad 2 deeembris 1521. Sub lioc pontifice 1281, ad 28 marlii 1185.
Lulberus à religione catbolicà defccit. 41 ejus Martinus III (communiùsV), ColumnaRom.,
proposiliones à Leone X damnaire suni in papa 210 , ab 11 nov. 1417, ad 20 februarii
globo. (Vide concilium XVII générale. ) 1431. Electus fuit à concilio général! Con-
Léo XI, Fiorentinus ,
papa 256 , à 1 apr. slaniiensi. ( Vide Antipapas XXXV, XXXVI et
1609, ad 27 ejusdem mensis el anni. XXX VII. )

Léo XII (cardinalisdelaGenga ), papa 250, N

à 27 sepiembris 1823, ad 19 febr. 1829. De re
S. Nicolaus I , Romanus, papa 107, à 28
publicà princeps benè merilus.
aprilis 858, ad 13 novembris 867.
S. Liberius, Romanus ,
papa 37, à 22 mail
Nicolaus H, Allobrox, papa 157, à 28 deeem-
352, ad 22 novembris 360. Lapsum Liberii
bris 1058, ad i2 julii 1001.
papse in Ârianam hxresim objiciunt omnes
Nicolaus lîl , Romanus , papa 190, à 25 no-
lerè novatores verùm Caiholici euni ab bae-
;

vembris 1277, ad 22 aug. 1280.

resi vindicant, ctreceniiores ihcologi Juenni-
Nicolaus IV, Asculanus, ex ordine 5. Fran-
nus, Vitassius, etc., oslendunt Formulam cui
cise! ,
papa 193 , à 22 februarii 1288 , ad 4
subscripsit Liberius, non esse Arianam. (Vide
aprilis 1292.
aniipapam 11. )
Nicolaus V, Italus Sarzanensis, papa 212, à
S. Linus, Volaterranus in Elruriâ ,
papa 2,
G mari. 1447, ad 25 raart. 1455.
ab anno 67, ad 23 sepiembris 78. Templi Jé-

rusalem deslruciio conligil anno 70 , sub P

S. Lino. S. Pascbalis I, Romanus, papa 100, à 25 ja-
S. Lucius I, Romanus, papa 25, ab an. 2.52 nuar. 817, ad lOfebruar. 824.
ad 4 Marlii 253. Pascbalis II, Romanus, Gluniacensis mona-
Lucius II, Bononiensis, papa 168, à 12 mar- chus, papa 162, à 13 aug. 1099, ad 21 januarii
tii 1144, ad 25 januar. 1145. 1118. Cisierciensem ordinem approbavitanno
Lucius III, papa 173, à 1 sepiembris 1181 1100, et ordinem Fontis-Ebraldi ( de Fon-
ad 25 nov. 1185. levraull) anno 1106. ( Vide XXII et très se-
quenles antipapas.)
M
S. Paulus I , Romanus , papa 95, à 9 maii
Romanus, papa 30, à 30
S. Marcellinus I, 752, ad 28 junii 767. Stephano III fratri suo
junii296, ad 24 decembr. 304. Quod narralur succcssit. ( Vide X aniipapam. )
 *9
i89 INDEX SUiMMORlM PONTIFICUM.
Iialus è Cigoli in Piceno, papa
Veuetus, papa 215, à 28 augusl. Pius VlU ,
Paulus II,
237, à 16 mariii 1829, ad 50
novembris 1850.
14Ci, ad 2Gjulii 1471.
S. Poniianus, Romanus, papa 19 à 22 junii
Paulus ill, Vcneius, papa 224, à 13 oclobris
230, ad 19 nov. 253.
1534, ad lOnov. lo49.
Paulus IV.Neapolilanus, papa 227, à23maii R
1553, ad 18 augusli 1559. Aiilea episcopus

unde nomen sorllli suni clerici Romanus, naiione Gallisanus, papa 116,
ThealinuR ,

quorum luit fundalor versus fuiera anni 897. Obiit ponlificatùs sui
regulares dicU Theaiini,
mense tertio.
cum S. Gaeiano, et primus superior.
Paulus V , Uomanus, papa 237, à 17 maii
1603, ad 28 januarii 1021. Inierrupias con-
anno 1G03 Sabinianus, Tuscus,papa 66, à 13 septem-
gregaiioiies de Auxiliis resurapslt ,

Domiaicanorum et bris 604, ad 22 februarii 606.

cl bicnnio post icrminavlt,
S. Sergius I,Syrus, papa 83, à 13 decembris
Jesuliaruiu scholis opiniones suas defendendi
liberiaJe reliciâ. 687, ad 8' sepiembris 701. (Vide IX antipa-

Pelagius 1, Romanus, papa 01, ab 11 aprilis pam. )

Sergius 11, Romanus papa 104, à 10 fe-

535, ad l mariii 5C0. ,

Uomanus, papa 47, à 50 novem- bruarii 844, ad 27 januarii 847.

Pelagius 11,

Sergius lil, Romanus, papa 122, à mense

bris 578, ad 8 februarii 590.
S. Peirus, ab ipso Chrislo Jesu conslitulus junio904, ad 911, anle finem aug.

caput visibile Ecclesiœ, quara rexit 54annos Sergius IV, Romanus, papa 147, ab 11 oclo-

et paulô ampliùs, ab anno 53, ad 29 junii 67, bris 1009, ad ISjuIii 1012.
Severinus, Romanus, papa 72, posl duos
quo martyr occubuit Roniae, ubi sedem fixerai

ab annis 24, mensibus o et diebus 12. Roma- menses et dies aliquot obiit, 1 Augusli 640.

norum ponlificum nemo hacienùs lamdiù Ro- S. Simplicius, Tiburlinus, papa 48, à 23 fe-

manam sedem tonuit. bruarii 468, ad 2 mariii 485.

S. Plus 1, Aquileieusis, papa 11, anno 143, S. Siricius, Romanus, papa 39, à mense dec.

ad 11 juliilo7. 584, ad 26 nov. 598.

Pius II, Senensis, papa 214 , à 19 augusli Sisinnius Syrus, papa 88, anno 708 posl 20

1438, ad 14 augusli 1464. dies obiit 6 februarii.

Pius m, Senensis, papa 219, à 12 sept. 1505, S. Sixtus 1, Romanus, papa 8,abanno 119,
ad 18 oct. ejusdera anni. ad 6 aprilis 129.

Pius IV, Mediolanensis, papa 228, à 26 de- S. Sixlus n, Grœcus, papa 23, à 24 augusli
cembris 1359 , ad 9 decembris 1363. Sub 257 ad 6 augusli anni sequeniis. Sixiiil, ar-
Pio IV, S. Caroli avunculo, féliciter termi- chidiaconus fuit S. Laureniius.

nalum fuit concilium Trideniinumanno 1360. S. Sixlus III, Romanus. papa 43, ab ineunte

S. Pius V, Iialus è Bosco propè Alexandriam, auguslo 452, ad 11 aug. 440.

Dominicanus, papa 229, à 7 januarii 1366, ad Sixlus IV, Savonensis , Franciscanus, papa

1 maii 1372. Damnavil 79 proposilionesMi- 216, à 23 augusli 1471, ad 15 augusli 1484.

chaelis Baii docloris Lovaniensis. Ordinem Minimorum approbavit. Scripsit li-

Pius VI, Romanus, papa 234, à 15 februarii brum de Immaculalà B. Mariae Virginis Con-

1773, ad 29 augusli 1799. Sanciam sedem le- ceptione, et fcsium ejus per lotam Ecclesiara

nuil viginli et quatuor annis, cum sex mensi- celebrarijussit.

bus et qualuordecim diebus, veneranduspon- Sixlus V, Iialus Picenus , Franciscanus ,

lifex per maximas rerum et lemporum procel- papa 231, à 24 apr. 1585, ad 27 ang. 1590.
las , inviclâ fide , necnon foriitudinis ac Laboravil , ut Vulgatam Bibliorum sacrorum
sanctilaiis famà commendabilis. edilionem incredibili studio ad nalivam redu-
Pius VU, Romanus ,
papa 235 , à 14 maii ceret puritalem. Erecla in ejus honorem in

1800, ad 20 augusli 1823. Aniuii lenitale, in- Capitolio statua banc inscriptionem coniinet
defessàqueconsianiiâlugendas Inler lenipesla- ipsi valdè lionorilicam : S/a7o V, pontificimaxi-
tes ac diulurnas bellorum commoliones seiernâ mo, ob quiclem publicam , compressa sicariorum
laude praedicabilur. Societatem Jesu, omnium liceniiâ, rcstitutam, annonce inopiam sublevatam,
bonorum plausu, resiiiuit perbullaoi Sollicitu- urbevi œdificiis, viis, aquœduclu illustratam ; S.
do omnium Ecclesiarum. p.Q.n.
i97 INDEX SUMMORUM PONTlFICUM. m
S. Soler, Fundanus è Canipanià, papa 15, Obiit circa inilium octobris, quadragesimopost
ab ineunle maio \(i8, ad 177. exallationem suam die.
S. Slephanus I , Romanus, papa 24, ab anno S. Victor I, Afer, papa 15, ab incunte junio
253, ad 2 augusti 257. Tradiliontni anJiquam 193, ad ineunlemannum 202.
de non rebaptizandis iis qui ab haerelicis Victor II, Bavarus , papa 155 , à 13 aprilis
baptizali fucrant , servalâ forma Ecclcsiae 1055, ad 28 julii 1057.
consuetà, relineri jussit contra S. Cyprianum Victor III, Bcnevenlanus, papa 160, à 24 maii
aliter cum quibusdam Afric» conciliis opinan- 1086, ad 16 septembris 1087. (Vide XXII anli-
leni. papam.)
Slephanus II , Romanus , papa 93 , electus Vigilius, Romanus papa 60, anno 538, ad
,

anno 752, posl quatuor dies obiit circa 20 mensem januarium 555, primo anlipapa sub
inartii. Sylverio, poslea legiiinuis pontifex eo defun-
Slephanus Romanus, papa 94, à 26 mar-
III, cto, concilium quinium générale tandem ap-
lii 752, ad 24 aprilis 757. Pipinum regem probavit.
Galliae inauguravil 28 julii754, in basiiicâ S. S. Viialianns, Campanus, papa 77, à 30 julii
Dionysii propè Parisios. 657, ad 27 januarii 672.
Slephanus IV, Siculus, papa 96, à 5 augusli S. Urbanus I, Romanus, papa 18, anno
768, ad 1 februarii 772. (Vide XI anlipapam.) 223, ad 25 maii 230.
Slephanus V, Romanus, papa 99, à 22 junii Urbanus II, Gallus, diœcesis Rhemensis,
816, ad 24ianuarii 817. papa 161, à 12 marlii 1088, ad 29 julii 1093.
Slephanus VI, Romanus, papa 112, à mense (Vide XXII anlipapam.)
soplembri 885, ad mensem septembris 891. Urbanus III, Mediolanensis papa 174, à 1
,

Slephanus VII, Romanus, papa 115 anno dec. 1183, ad 19 octobris 1187.
896, antc mensem auguslum, ad 897 , ante Urbanus IV, Gallus Trecensis (de Troyes en
médium octobris. Champagne), papa 184 , à 29 augusti 1261, ad
Slephanus VIII, Romanus, papa 127, anno 2 octobris 1264. Festuni Corporis Chrisii
929, ad 931, cùm sedisset annis duobus, mense inslituit, et ordinera Cœleslinorum appro-
uno, et diebus quindecim. bavit.
Slephanus IX, Germanus, papa 130, anno Urbanus V, Gallus diœcesis
, Mimalensis
939, versus flnem julii, ad 942, circa inilium {deMende, dans le Gévaudau), papa 202, à 28
decembris. octobris 1362, ad 19 decembris 1370.
Slephanus X, ducisLolharingise filius, papa Urbanus \I, Neapolitanus, papa 204, à 9
136, à 2 augusl. 1037, ad 29 mart. 1038. aprilis 1378, ad 15 octobris 1389. Sub hoc
S. Sjlverius, Campanus, papa 59, ab 8 junii pontifice incœpit] magnum schisma Occiden-
536, ad 20 junii 538. (Vide anlipapam VII.) quod annos
tale, ferè 40 duravil usque ad
S. Sylvesler I, Romanus, papa 34, à 51 ja- annum 1417, quo deposiius fuit Benedi-
nuarii 314, ad 31 decembris 335. Praefuit con- ctusXIlI, antipapa XXXV. (Vide anlipapam
cilie primo Mcaeno generali per legalos. XXXIV.)
Sylvesler II , Gallus Aquiianus, monachus Urbanus VII, Romanus, papa 232, à 15
Floriacensis {de Fleury, ou Saint-Denoît-sur-
septembris 1590 , ad 27 ejusdem mensis et
Loire), dein abbas Bobiensis ,
papa 144, à 2 anni.
apr. 992, ad 12 maii 1003.
Urbanus VIII , Florentinus ,
papa 259 , à 6
S. Symmachiis , Sardus papa 52, à 22 no-
,
aug. 1623, ad 29 julii 1644. Damnavit librum
vemb.498, ad 19 julii 514. (Vide anlipapam V.) Jansenii (cui litulus, Augustinus) , anno 1641,
T 4 martii.

S. Telesphorus , Graecus, papa 9, anno 129,

ad 5 januarii 139.
S. Zacharlas, Gra;cus,papa 92, à 30 novemb.
Theodorus I , Jerosolymilanus , papa 74, à
741, ad 14 mari. 752.
24 nov. 642, ad 13 maii 649.
S. Zephirinus, Romanus, papa 16, ab anno
Theodorus II, papa 117, anno 898. Vixit
202, ad 2l9iiicunlcm.
lanlùm 20 dies in ponlificalu.
S. Zozimus, Grœcus, papa 42, à 18 marlii
V 417, ad 26 decembris 418. Pelagium et Coe-
Valenlinus, Romanus, papa 102, anno 827. lesUum damnavit. Pelagiani posiea à judicio
 199 INDEX SÎJMMORl M PONTIFICUM. 200

sumnii poniificis appellaverunl ad concilium Gregorius XI, anno 33 Bonifacius IX, anno 30. ;

générale futunim verùm in concilio Ephe- : aut 34 ; Léo X, aano 30, aut paulô plus. Ex
sino, quoci celebratum eslanno 431, nequidem iis omnibus solus Innocentius III in ponlifi-

auditi sunt, diceniibus Palribus Ephesinis, catu 18 annos sedit.

causam jamdudnm finitam esse. Qui niensem in papalu non impleverunt ? —

I Tenel (me in Ecclesiâ catholicâ), abipsâ sede Sisinnius sedit dies20 laniùm; Slephanus II,

t Pétri Apostoli, cui pasccndas oves suas post 3 ; Valentinus 30 ; Bonifacius VI, IS; Theodo-

1 resurreciioneniDominusconimendavil,usqne rus II, 20 ; Damasus II, 23; Cœleslinus IV, 17;

« ad praeseniem epîscopaliim successlo saccrdo- Pius m, 26.; Marcellus II, 22; Urbanus VII, 12 ;

«lum. Tenet postremô ipsum calholicae no- Léo XI, 25 ; unus ipso eleclionis suae die obiit,

tmen, quod non sine causa inter tani multas dicius por aliquol horas Gregorius XI, nepos

«baeresessic ista Eoclesia sola oblinuit, ut Gregorii X.

( cùm omnes b.-ereiici se calliollcos dici velint, Quot et qui pontifices humili toco nati? —
< quoercnii tamcn peregrino alicui , ubi ad ca- Numerantur 18 ab codera Burio S. Petrus, :

I tliolicam conveniatur, nullus haereticoruni S. Dionysius, Joannes XVH, Damasus II, Adria-

I vel basilicam suara , vel domuni audeat os- nus IV et VI, Urbanus IV, Nicolaus IV, S. Coe'

«lendere. » Sanctus Augusiinus libro contra leslinus V, Benediclus XI, Joannes XXII, Be-
Epislolam Fundamenti, capile 4. nediclus XII, Bonifacius IX, Alexander V, Ni-
colaus V, Sixius IV et V, S, Pius V ; Pii V
ijL'/ESlTA NONNULLA.
tamen familia olim fuerat Bononiœ illustris.
Quoi et qui pontifices coluntur ut sancti in Addi potesl el Clemens XIV, è medico natus.
Ecc/es/â ? — Poniilices Romanes 76 colit Ec- Quot et qui pontifices optimœ notœ ? — Prae-
clesiâ ut sanclos, scilicei 35 prinios ,
qui ter 76 supra raemoratos sanciitale, quae om-
omnes sub uno è duodecim imperatoribus nium est optima noia, inulii adhuc fuêre
paganis, yidelicet Nerone, Domitiano, Tra- illustres papse ; enumerare longius foret; inter

jano, Adriano, Marco Aurelio, Severo, Ma- hujuselduorumprsecedenlium seculorum pon-

ximino, Decio, Yaleriano, Aurcliano, Diocle- tifices prœserlim eminent Pius VI, VII, Bene-
liano et Maximiano, sanguinem fuderunt pro diclus Xlll et XIV, Clemens XI et XIII . Inno-

Christo; i, qui postea ab haereiicis passisunt, centius XI et XII, Alexander Yll, Clemens VI I,

Félix 11 (secundùm alios, lil), Joannes 1, Syl- el plures alii,

verius et Mariiiius I, et 39 confessores, qui Quot et qui pontifices mtœ non ila bonœ? —
sunt Sylvester I, Marcus, Julius I, Liberius, Undecim recénsenlur à Burio : Sabinianus,
Daniasus I, Anasiasius I et II, Innocentius I, Slephanus VII, Christophorus , Sergius III,

Zozimus, Bonifacius I et IV, Cœleslinus 1 et V, Joannes XII, Bonifacius VII, Sylvesler II, Be-
Sixiuslll, Léo I, II, IH, IV et IX; Hilarius, nediclus IX, Joannes XXIII, Innocentius VIII,
Simplicius, Félix lll et IV ; Gelasius I, Symma- Alexander VI.

chus, Horraisdas, Agapelus, Gregorius I, lï, Ne cui autem iheologiae candidalo scanda-
m, Vli ; Benediclus H, Zacharias, Paulus I, lum pariai non sat regularis paparum aliquo-
Paschalis, Deus-Dedit, Agatbo , Nicolaus I, rum viia, observet haec diligenter: 1° in tanlo,
Sergius I, Plus V. id est, 237 pontificum numéro, paucissimi, id
Quot et qui pontifices inviti etecti sunt ? Nu- esl, 11 tantùm, pravis suis moribus sedem
merantur 16 : Clemensl, Bonifacius 1, Grego- Apostolicam dedecorûrunt ; 2° sacrum 12 Apos-
rius I, iV et VII; Benediclus III, Nicolaus 1, tolorum, et juxta aliquos seplem diaconorum
Adrianus II, Victor III, Gelasius II, Hono- collegiumsuum habuit Judam et Nicolaum ;

rius II, Innocentius III, Cœleslinus V, qui postea mirum ergo esse non débet, quôd octodecim
abdicavit ; Nicolaus V, Pius V, Clemens XI, seculorum lapsu 11 papae maiè vixerint ;
3** id

Benediclus XIII. mali permisit Deus, ut osienderet religionera

Quot et quijuvenes ad papatum assumpti? — chrislianara non in hominum sanclitate, sed
Recensel 8 Guillelmus Burius, sunlque Ale- in Dei promissis, ila fundaiam esse, ut portae

lander I, sciaie juvenis (quoi annorum aucto- inferi (id est, eirores, haereses, schismaia, vi-

res non narrant), sed nioribus senex ; Joan- tiaque omnia) adversùs eam nunquàm sint
nes XI, anno auaiis suae 20 ; Joannes XII, praevaliturae ;
4° si illi ponlilices à priorum
anno 16; Benediclus IX, anno 10, vel 12, vel pontificum sanciitale desciverunt, at fidem or-
ad summum 18; Innocentius III, anno 30; thodoxam semper reiinuêre.
201 INDEX CIIRONOLOGICUS ANTIPAPARUM. 201

Utrîim una apud omnes mmerand^ pondfi-

sit V. Aniipapa Lanrentius, archidîacomi? Ti-

ces ratio? —
Labbaeiis niimcral tanlùm 257 tuli S. Pr.ixedis, eodeni die coiiîra jik onine

usqnead Alexandriim VII, inclusive, ordinalus, qno S. Synimachus Eccicsiîe cu-

poniifices
jiixia qiiam siippuialioiieni liacteruis liifrunt ram si,scej)it, id est, 22 nov. 498 an. 500.
laiiiùin 23-2 papu» ; Burins SoG. alii plures, alii Laureniius f.ictus est episcopus Nucerinus
pauciores ; nos viruin erudiiissimuni in Hisio- (Nocera) ; paulô post Romam rediit secreiô.

rià paparuin seculi, nu(>!eramiis 237 ; discri- Schismatici ei adha;renies rapinis et cœdibus

nieri oriinr ex lis qui sortili sunt nomen Joan- urbem impleveriint, quorum furorem ad ne-
nis, Felicis, Slephani , Donifacii, Martini, Be- cem qiiDesilus vix effiigere poiuit S. Symma-
nedicii, Sylvesiri. clius, qui pluribus posiea iu conciliis legilimus

(Legiiiniorum seriem pontificum excipitca- papa declaraïus est.

talogus aniip3parum,qni sic vocaninr,veIquôd Vî. Aniipapa Diosconis eodem tempore ele-
sinecanonicâ eleclionesedi'in invaserini apos- etus esià nonnullis, quo Bonifacius II, id est, an.

tulicara, vel quôd alio iegiiimo vivente poniifice 550; sed Dioscori morte paulô post schisma
calliedram eamdein lenere prsesumpserlnt. ) exiinctum est.

VII. Aniipapa Vigîlius, loco sanctî Sylverli

1^DEX CIIRONOLOGICUS ANTlPAPARUM.
in exilium missi pro defensione concîiii Chal-

I. Aniipapa Novatianus, circa annum2Dl, cedonensis , conira omnes aequitaiis régulas

post eleciionem canonicam S. Corneiii, invidià eleclus est anno 557. Extincto tamen famé S.
mollis se episcopun» Roinanurn ordinari fecit à Sylverii) in insult Palntariâ, canonicè eleclus
tnhiis episcopis, quos aiilea inebriaverat. No- successii Vigiiius, qui posiea fidem caiholicara
VJliano Rom* adjunxit se aller scliismalicus sirenuè propugnavit, quasi mulatus in virum
presbyler Carihaginensis, et ex Africâ expul- alierum.
sas, cui nomen Novatus. Vi;i. Antîpapa Joannes, archipresbyier Ec-
II. Aniipapa Félix H, ordinalus ab Arianis clesiae Romanae, eleclus clero, et Peirus
an. 335, quo tempore exiliiim pro fuie Nicaenà Presityier eleetus ab exerciiu anno 686 ; sed
papa Liberiiis patiebalur. Liberio Romam re- posiea clerus, consentienteexercitu, Canonem
verso an. 558, à Caiholicis expuisus est Félix. utrique substifuit.
Crediuir Felix ab Arianorum partibus disces- IX. Aniipapa Pasch^lis, archidiaconus
Ec-
sisse. àquibus niulta passus, sanciè obiit 22 no- clesi* Romanae, et Theodorus archipresbyier,
vembris an. 5G5. lu marlyrolngio Romane à variis elecli sunt anno 687. Sed utroque re-
29 julii numeralur inter sancl^niartyres, imô jecto, papa oreatus est S. Sergius I; eodem
ab aliquibus inier legilinios papas recensHur. anno Tiieodonis canonica Sergii eleciioni
m. Aniipapa Ursinus, seu Ursicinus, diaco- adhTsii solus Pasclialis restilit; sed posiea à
,

niis Ecelesiae RomanE , aegrè ferens quôd Sergio, ob varia crimina depositus, et carceri
S. Darnasus I sibi in episcopatu Romano pr.e- iradiius, in siio schismate pertinax obiit
post
laiiis esset, eleetus est à quibusdam sediiioss qiiiuque annos.
anno 366, et ab uno iHniù.n episcopo ordina- X. Aniipapa Theophylactus archidiaconus, ab
lus. Hoc schisma in seditioneni illico mutatum aliquibus è ciero et populo eleclus eo tempore
est, et in basilicâ in quara cura suis se rece- quo à raajori cleri et populi parte eligebatur
peral Ursicinus, inierfecti sunt hoinines circi- S, Paulus I, anno 737; sed brevi exiinctum
ter 137. Posiea Romà exire coacius, sed in fuii illud schisma.
urbem mense sepiembri anni 507 reversus, XI. Antipapa Constanlinus, ex laico intra
mense decembri ejusdem anni ab imperaiore sex aut sepiem dies lonsurà clericali, sacris
Valentiniano expulsiis est. ordinibus et episropalu insignitus, in sedem
IV. Aniipapa Eulalius, Ecclesiae Roinanae Apoîlolicam vi inlrusus, anno inlegro ponli-
archidiacoiius , à quibusdam presbyletis et ficaium lenuit; sed posiea à populo Romano
mullis laicis sediliosè elertus est 28 dec. sede dejectus, oculis erutis monasterio inclu-
anno 418; sed posiridiè S. Bonifacius I, à 70 diiur, et ejus loco Sleplianus IV coronatur
presbyleris et 9 episcopis in urbe tune prae- anni 768 5 augusii. Anno sequenli, Constan-
senlibus, et unlver^-à plèbe unanimiler ei ca- linus in concilio Romano damnatus, veniara
nonirè eleclus est, ac Romam, unde exire schismalis, quani supplex peiierat, obiînuit;
coacius fuerai, rediit versus flnern aprilis sed posiridiè propier relraciaiam obedienliam,
an. 419. iterùra condemnaïus est.
TH. V.
 ,, , , ,

INDEX CHKOlNOLOGICUS antipaparum. 20 'é

îOi
seditiosis intrusus anno 1038 in schismate
XI. Aniipapa Zinzimis qiiaedam suffr |^i;i ,

decem circiter menses permansit, postea ad

oiilinuerai, seii scliisina praeseniià suà
exliiixit |

canonicè electi pedes provoluius

I,olharîiis, Eiigeniiisqne 11 lanquàm legiiiinus ,
^'icola^ Il

veniam obiinuit, eâ lege, ut ab episcopaUbus

papa agnitus est anno 824. \

qui adhuc et sacerdotalibus olliciis manerei depositns.

Xill. Anlipapa Anaslasius III ,
:

prosbyter cardinalis deposiliis tuerai anno j

XXL Anlipapa Honorins II, antea Cadolaus,
episcopus Parmensis paulô posl canonicam
835 à S. Leone IV, insurrexit adversùs Bene- i ,

dictum ill canonicè electum anno 855; sed à electionem Alexandri II, anno 1061 factam, ab
aliquot epi.'icopis et viris nobilibus Basileae
suis non nuiliù posl dereliclus esl, ei schisnia

fint^ni accepil. papa renunliatnr; congregato exercilu Romam

XIN . Antipapa Sergius, presbyler Ecclesise peiiii, bis viclus Parmam se recepit, et anno

Roniana; , electus fnil ab aliquibiis anie Joan- 1007 venià à legitimo papa obtentâ obiit.

XXii. Anlipapa Cleniens iii, antea Guilber-

iieni IX, sed anlequàni ordinarelur, Kunià ex-
tus, archiepisco|)us Ravennae, vivenie S. Gre-
pnlsus est.
gorio VII, 23 junii 1080 à 30 episcopis jussu
XV. Antipapa Léo VU!, vivenie Joannc XIÏ,
Henrici imperaloris convocaiis, intrusus sed
eloctus adhuc laicus 6 dec. anni 963 sed re-
;
;

à suis, post fugatum exercitum Longobardo-

vocatus à Romanis Joannes coacto conciiio
rum qui contra papam Gregorium VU arma
Loonem deposuit. ,

VU invasil sedem sumpserant, dereliclus est anno 1084, et obiit

XVI. Antipapa Bonifacius
S. Pelri posl niorteni Benedicii VI et
Doinni J, circa annum 1100, sedenie Paschali II.

anno 97i. Excomniuniealus fuit à Benedicto XXiU. Anlipapa Alberius circa annum 1100
successorem successii Clementi I!I antipapse sed in ipso
Viî. Joanneni XIV Benedicii
;
\'îl

veneno inierfecit anno 985, Subità die eleciionis suae schismaticae à Catholicis in
fanie aut
periit circa finem ejusdem anni. carcereni conjectus est.
morte ipse
Cadaver antipapse per plateas ignominiosè XXîV. Anlipapa Theodoricnseamdem sorlem
iractuni, ictibus confossum, tandem à paucis quam Alberius, 1res circiter menses
subiit,

cicricis sepuilum fuit. Bonifacium VU supra postsuam electionem.

inter legitimos pontifices scripsinius, V quia XXV. Antipapa Sylvcsier lU, antea dictas
posteapapa 193 dictus est Bonifacius \IU, non Maginulfus, electns circa annum 1102, Româ
2° quia in omnibus feré paparum catalo- brevi expulsus fuit.
\U;
XXVI. Antipapa Gregorius VIII, antea Bour-
gis descriptus fuit.
dinus, diœcesisLemovicensis, elarchiepiscopus
XVU. Antipapa Joannes XVI, episcopusPIa-
ceniinus, vivente Gregorio V, vi et artibus Bracarensis (Braga) intrusus auclorilate impe-

Crescentii consulis intrusus est anno 997.

raloris Henrici V,anno 1118, quem coronavit
Anno sequenii à nobilibus quibusdani viris eodem anno 2 junii. Anno 1121 antipapa àCa-
abscissis linguâ et naso , oculisque erulis lixtollin monasterio inclusus est, et paucos

schismatis pœnas dédit. post annos sedente Honorio il obiit.

XVIU. Antipapa Gregorius à Benedicto VITI XXVII. Antipapa Anacletus II, dicius antea

schismate se separavit circa annum 1013, sed Petrus Leonensis , cardinalis presbyler Tituli

aucloritate Henrici régis Germanice, qui Bene- S. Marise trans Tiberim , antea monacluis Be-

dictum Romse restituit, pax Ecclesiae brevi nedictus Cluniacensis , à quibusdam cardina-

reddita est.
libus electus anno 1130. Ut contra Innocentium
XiX. Anlipapa Sylvester lU, antea Joannes, Ilschismaprotenderet, thesauros et sacra vasa

episcopns Sabinensis anno 1044 à Romanis

, ,
praecipuarum Romœ Ecclesiarum furto suslu-

posl expulsum Benedictum IX electus, sed posl lit. Obiit anno 1138, mense januario.

dies quinquaginla ipse sede expulsus est.

Be- XXVIU. Anlipapa Victor IV successit anno
nedictus autem novam vcritiis ejeclionem 1138 Anaclelo II. Ejus pseudo-papaïus vix duos

poniificaimn vendidil Joanui archipresbylero, implevit menses; namque à suis derelictusVi-

cuicognonien Gralianus, qui dicius est Gre- ctor, versus finem maii InnoceniioII obedivit.

gorius YI. Miseris illis temporibus 1res papae XXIX. Antipapa aller Victor IV, antea Octa-

numerabantur, BenedicUis IX, Sylvester !U et vianus, an. 1139 à tril)iî"- ::,iiif!ni rardinalibus

Gregorius VT, omnessanclà sede indigni. electus est auctorilalc Friderici imperaloris

XX. Anlipapa BenedicUis X, anica Joannes, Alexandro III papre infensissimus; tandem
episcopus Veliternus, manu armatà à uonnuUis anno 1164 morluus est 22 aprilis.
 203 ZACCARI^ VITA. 206
XXX. Anlipapa Paschalis 111 , antea Guido, gnante Bonilacio IX papa. A multis eo tenipore
Creiiieiisis cardinalis , Viciori IV siaiiiu sul- ut légitimas habilus luit.
tecius esià scbismaiicis l aiigiisli 1 1G7. Fricle- XXXV. Anlipapa Benedicius XIII, antea Pe-
riciim imperaiorem coronavit Roui* , ubi trus de Luna, cardinalis Arragoniœ, 28 sept.
niorluus est 20 sepienibris sequeniisauni. 4394 Clenieuli VU successit; postea deposiUis
XXXI. Anlipapa CallixlusUl,anlea Joannes, à concilio Constanliensi 26 julii anni 1417,
Jc'signaUis episcopus Albaneiisis , successit obiit in schismaie perlinax 17 nov. anni 1424.
Pasciiali iil, reconcilialo iinperatore Friderico Lllra annos 50 in pseudo-papatu vixil, et sex
cum Alt'xaiidro IH. Callixlus veniaoi peliit et poniificibus indefessus obsiitit, scilicei Boni-
oblinuit aiiiii 1178 29 augusti. facio iX, Innocentio VU, Gregorio XU, Alexan-
XXXII. Anlipapa Innocenlius III, antea di- dre V, Joanni XX!II, Marlino V et duobuscon-
clus Lando, à quibusdani perliiiacibus schis- ciliis, Pisano et Cousianliensi.
luaiicis Callixlo III substitnius est; sed aniio XXXVI. Anlipapa Cieniens VIII , antea
1180, Alexundri lil pap* jussu comprehensus ^Egidins Munionensis, canonicus Barcinonen-
et inclususluit, sicque funestuni ac diuluruuui sis, Bénédicte Xill successit anno 1425, niense
illud schisnia (ineni accepil. junio electus à tribus cardinalibus.
XXXIII. Anlipapa Nicolaus V, antea Petrus XXXV'I. Antipapa Benedictus XIV, vivenii
de Corbario, ex ordine sancti Francisci, vi- Clenienti VIII sin<oiiiacè electo sulfectus est

venie Joanne XXU intrusus anno 1528 , bien- ante 26 juuii 1426 ab uno cardinall, qui priori
nio elapso Juanni papse traditus, et ab eo Clenienlis eleciioni non inierfuerat; sed brevî
bénigne cxcrpuis, pelilam absolutioneni ob- ab ipso cardinal! spreius et derelictus est. Cle-
linuit; sed ne iterùm turbas excitarel , in niens VUI anno 1429 Marlino V legilimo papae
ipso palaiio papae Avenione incarceralus obiit sesubjecit, et episcopatum Majoricensem ob-
inense sepiembri anni 1535. linuit.

XXXIV. Anti|)apa Cleniens VII , antea Ro- XXXVIII. Anlipapa Félix V antea Amedseus
berius , ex episcopo Caineracensi cardinalis à Sabaudià , electus in concilio Basileensi lune
factus à Gregorio XI anno 1571. Frater erat schisniatico 30 ociobris anni 1430, à cardinali
coniiiis Genevensis, et idcircô dictus est car- Arelaiensi, et coronalus Basilese 24 julii 1440,
dinalis Genevensis. Elecius est à cardinalibus postea Nicolao V obedivil, à quo iia bcuignè
Gallis 20 septembris anni 1378, sedenle Urbano excepius fuit, ut purpnram, episcopatum Sabi-
VI. Obiit Avenione 16 sepiembris 1394 , ré- nensem et decanatuni sacri collegii obtînuerit.

ZACCARI^ VITA.
Zaccaria (Franciscus Antonius), parenti- sodalitio Zaccariae pleniorem sibi splendorem
bus honeslissiiuis naïus Venetiis anno 1714, accessurum speranies, eum sibi socium ado-
martiidie 27, Jesuitaruui socieiaii aggregatus piârunl. In niagnâ quoque fuit exislimalione
est 17 octobr. 1751. Multas llaliae urbes cur- apud suramos ponlifices, Benedictum XIV ,

sibus lustravit aposiolicis, uiuhaeque illuui Clemenlem XIII et Clementem XIV. Sed ma-
peroranteni tenipore verni jejunii suninio xime omnium immortalis Plus VI toius fuil in

plausu fruciuqueausculiârunt. Faniadoctrina- amandoornandoque Zaccaria, adeô ut adilum

que simul creverunt eundo, cl quidquid eru- ad sua palatia singulis hebdomadibus ei prae-
ditorum virorum habebat Italia, quse toi illus- beret, sermones familiarissimos cuuj eo colla-
trationibus sese meritô jactat, ejus aniicitiam lurus.

sedulô cohière. Prseieroa cum exiraneis scri- Obiit ZaccariaRomae lOoctotjr. 1795, nalus

ploribus.et praBsertim cum Bolandianis liagio- annos 81, menses 6, dies 15.

graphis, liilerarium iniit commercium, quibus Non juvat iramensara operura sériera quae
\
multam operaui iocavit in eniendandis aliquot nomine suo exornavit bic recensere. Fabulo-
Actorum erroribus et novis accessionibus in- sum penè videtur unius viri vitam totvolumini-
dicandis. Undeviginli italicse academiae , ex bus componendis, annotaiionibuscommenl«-
 ,

20? DE USU LIBRORUM LÏTURGICORUM 208

riove locnpletandis, aut duntaxat legendis il

1
ex epistolâ quae dissertationem prolegompnam
suflfecisr.o. \i3gis niiriim iîdhuc erit, siaiienda- praEcedit : < Miratus equidem sum, vit cl; ris-

tiir euiii scripsisse de omnlniodà propè disci- « sime, inquil ibi Zacrarias, de rébus Inis tam
plina, nenipe de iheologicis rébus, de liiurgi- ehnmililer demissèque sentire te, ut Tlieolo-
cis, de Scripiurâ sacra, de jure canonico, de i giam luam ipsi Romanorum poniidcum do-
arclieologiâ luin sacra icm profana, de philo- « ctissimo Benedicto XIV maxime probatam è
logiâ, de hislorià et p^-vSi lum ilalicis lu.ii i lypograpliio lerliùm prodire noiueas, quin
exlraueis, de scieniiis denique omnibus, qua- « extarel in opi>ris fronte disseriaiio quaepiam
rL.o una longos dies et laboris pleuos absor- I à me elucubrala. > 7° Ediiio Petavii , Vene-
beai. Praîcipua Zaccariije opéra sequens sylic; tiis 1757, 7 vol. in-f, dissertalionibus ae nolis
bus enuniiabit. illustrala. 8" Ediiio Historiœ ecclesiasiicœ Na-
1° Ediiio Commentarioi am Menocliii, quibus talis Alexandri, novisannoiaiionibus et diclio-
accessit suppleinenium rx variis dissertalioni- nario hisioriae ecclesiasiicae iocupletaïa. 9"Va-
bus conllaium. 2° Editi^ Bibliorura sacrorum, riae dissertaiiones et editiones de jure cano-
cum uberrimis prolegomenis, quorum pars à nico disciplinâque ecclesiaslicà, et de Roma-
Bapt. Duhamel, altéra à Zaccarià concinnata norum ponlificum aucloritate. 10° Thésaurus
est. 3" Ediiio Tirini in universam S. Scriptu- théologiens in quo Katalis Alexandri, Petavii
ranj , sex iudicibus ac prolegomenis aucta, caeierorumqueclarissimorum ibeologorum dis-

cum complurimis Zaccariai annotationibus et sertaiiones opusculaque collegit , in ordinem

ejusdeni praefalione. 4° Ediiio Tlieologiœ mo- digessit, novisque exornavil notis ac disserta-
ralis P. Thomas Tarabniini, cum uberrimis lionibus, 12 vol. in-4°, Veneiiis 1762. Aliéna
Zaccariae prolegomenis 5" Ediiio Tlieologiœ opéra in unum corpus theologicum redigendo,
moralis Ilermanni Busenibaum, cum piodrCMio Zaccarias ipsedesuomuUapraesiitit. Toniopri-
De Locis moralis tlieologiœ, auciore Zaccanà , moextant duae dissertaiiones oppidô erudiiae,
niullisque ejusJem annoiationibus. 6° Ed.iio et quas recudendas diiximus : altéra de vête-
Theologiœ moralis Alph. de Ligorio, cum Z.îc- rum christianarum inscripiionnm in rébus iheolo-

cariae disserialione prolegomenà de casuisticœ gicis Usu; allera de Usa librorum lilurgicorum
theologiœ originibus, locis cc prœstantiâ. B. Li- in rébus theologicis.

gorius plurimi faciebat Zaccariam, ut sequiiur

DE USU LIBRORUM LÏTURGICORUM

ÏN REBUS THEOLOGICIS.
CAPUT PRIMUM. accuraiiorem Guillelmus Caveus sub Historiae
suae Litterariae finem edidit dissertationem :
LITURGICI GR^CORUM LIBRI PERCENSENTUR.
quara cùm Robertus Sala in ap,j'ndice torai
Antequàm de librorum lilurgicorum in secundi rerum liturgicarum cardinalis Bonre
rébus theologicis usu dispuiationera ingredior, typis iterùin exprinii curâril, nos eliam hic
coram noiiliam juvat lecioribus exhibere : auciiorem dabimus ex Basileensi ediiione
atquehocquidem eapite de Graecorum libris, anni 1745, et nostris praelerea adnoiaiionibus
in altero de Latinorum voluminibus dissere- illusiratam; atqne adeô paucis quibusdam
mus. Porro ad Gra^cos quod attinet, egregium locupleiaiam ariiculis, quos à Caveanis secer-
de illis conmieularium '*arisiis anno 1644 à nemus, ad calcem colunmarum eos reniiitere
doctissimo Leone Allatio habuimus , quem curantes, ac proprias aniniadversiones paren-
Hamburgi Joannes Alberlus Fabricius anno ihesi distingiienies.
hujus seci:li secundo et vicesimo ad calcem AriASMÔs. Devulgaribus hujus voeissigni-
Quinii Bibiitithecse Grseca; voluminis recudi jam non agiiur. Notât lioc loco
licationibus
jussit. Bre\iorem deinde, in muliis tamen solemnem aquse benediciionem juxia qiiam ,
209 IN REBUS THF.OLOGICIS. 210
apud Graecos peragi solet. Cujus duplicem canioGoaro,diciinturPsalmiDavidicili8,149,
habeiiiiis ordincm seu ^tâTa^iv in Eiichologio. tvO, propler repeii(am in ils vocom khf-i, et
Prima dicilur AxoXojôïa t&ù u.E-fâ).ou à-^ia(ju.oO twv in ecciesiasiiciseoriiin libris passiin .occurrunt.
ôêUtjv ©aoçaviwv , et seuiel taiiiùin in anno khÂ&iiTOi, hyn.jiusin laiidem B. Virginis,
usurpalur, in fesio nenipe Theuphaniorum, ob u.bom à Persarun. l.ubarorumqiie furore,
quandu aquasuieinni rilu consecraiur. Exstat illiii?, ut lerunt, ooe 1er sf^rvaiam tondiius,
apud Goaruiu in Eiichulogio, p. ioo. Ex quo id.|iie h.lc primùm occasione. ObsessA urbe
eiiani discinius duj)liceni iioc lempdre aquae r<già, intperanie IToraiJio, ex unà parte à nu-
liori bencdiclionent, primant in fesii pervigi- nicn.so exercitu sub Sarbaro Chosroae Persa-
lio, ex quà bibilnr, popnltis aspcrgiiur, donius duce, ex ait -rà à Cbagano Scyibà,
rnrri régis

lustranlur; allerani quai ipso die feslo inter Sergius patriarcha imaginem Deiparye Virginis
Missarum soleninia l'acta est, quae proinde non manufactara ulnis suis geslans, cum loto
sancliur iiabeiur, niajoriqne cura asservalur, populo supplicaiiones incessanler fecit; quo
et pœniientibus nondùm in Ecclesiae commu- facto, Heraclius niox insignem de hosiibus
nionem plenè receplis propiiiari solel. Hoc victoriam reportavit. Unde populus toiam
etiani ritu niemoriain baplisnialis Chrisli hoc noctem absque ullà liymnum
inierraissione
die olim peracli renovabant, cujus biplisnio pro gratiarum actione Deiparae docantavit.
aquarum omnium naturam adeô usque sancti- Idera posiea sub Conslantino Pogonato, et
Gcatam fuisse crediderunt veieres, ut aquse teriium sub Leone Isauro, inlestaniibus Aga-
profundâ hâc nocte haustae, domunique por- renis, factum. Hinc festum instiiuium, hinc
talae, non in ununi modo, sed quandoque in bymnus sabbato quinire bebdomadis quadra-
piuresannos incorruptae servabanlur, diserte gesimae in perpetuum decaniandus, Ajcocôkttoç,

id lestante Cbrysostoino, Ilomil. de Baptism. quasi sessionecarens, dictus (inquiiTriodiuin

Chrisli. Aliera dicta est À)co>.ou6îa toù [j.tjcp&û hâc die) ^îon (3f6offTâc)V,v Tore itàç 6 lo.ii; /.%-y.

â-y!aao.oû, et recitatur in communi aquae bene- rr,'i vû>C7a ékeivov tÔv Ù[j,vov tïî toù AcVi'» ar-ot
diciione, non modo in Theophaniis, sed et ii.'.c).(}/av. Qnbd tolus poi)ulus tolà nocte .lando
singulis mensibus, vel urgente quâvis necessi- liymnum Deiparœ concinuerit, qubdqtie, cîim in
taiP, à sacerdole fieri potest. Habetur ibidem, omnibus aliis crdibus ex more sedere liceat, in
p. 411. Utrumque ollicium in notis suis piœ- istis divinœ Matris e.ecli omnes stauies auscul-
clarè i'iustrat erudilissinius Goarus. Vide tamus. Narrât Codinus de Oflic. Constantinop.
Codin. de OGBc. Constantinop., cap. 14, n. cap. 12, § 10, p. 71, ex quatuor vig Uis quae
26, 27, eic, p. 79, ubi âyy.aj.o^, sive acjuae quotannis in palatio '^elebrari solehaiit, secun-
benedieiioneiii describit, quifi cujusvis mensis d im fuisse rÂ; À)ca9îarrw. Exstat bo.: officium
initie (t^X''(^plis soluminodô septenibris die 14, jii Ilorologio Graicorum Venel. l53o, aliisque
eijanuarii <j) coram iniperatore in palatio fieri annis non semel édite. MS. Bibliolb. Vindob.
60lebat(l). Cod. Theol. 231, num. 8, à fol. ^4 usque ad
ArionoAiTiKÔN 2TfXHP0N, hyranus sive 37 , hoc inilio : Bou).r,v Trp&aiwvtciv à-îro/C*AÛ77-wv

canticum iongiusculum ab Andréa nionacbo, , coî jcopY) raêptT.x Icpsarwe, etc. Hymni iiMjus ori-
Cretensi archiepiscopo , qui à~^<.o~oli~nz y.y-'
ginem, et integram triplicis liberaiionis urbis
èlox-ry dicius est, composiiuni ; cujus et alia Constantinopolitanae bistoriara accuraté des-
cantica libris Graecoruni passim reperiun- ciibit anonyniusauctor oral, hislor. in fesium
lur (2). Ex coiiice Baiberiuo mcniinit bnjus 7%c, À)ca6îaTou, quam Graic. Lat. edidil Combe-
(jTtvrfoô Goarus not. ad Eucliol. p. 202. Bal- fisius Aucl. nov. ton). 2, p. 803.
samoni dicilur kwlvjb'.x toO àfiomAÎTVj, qui et ÂMAPTnAnN 2nTHPiA. Liber ecclesiasiicus,
<J(aXT(o^yiu.âTû)v «"Yto-oXtTixôjv menjinit. ab Agapio Cretensi apud nioniem Aihuni
aInoi, Laudes; uiemoranlur in Oflicio -cù nionacbo, viro Gnecornui,
in scripiis tuni
ôpôpou, p. 54, lia nenipe apud Graecos, expli- luiu Laiinorum non inerudilo, linguà vulgari,
ex diversis Graecorum Latînorunique operibus,
(1) Confer Sébastian! Pauli di'^sertalionem
ir.bus parlibus absuiutus, quo pîa documenta
de ritn Erclesiœ Neriiinœ exorcizandi aquam
iii Eriphaniâ, anno
1719iNeapoIi edilam, prœ- variique sermones oihici coniinentur. Parle
sert'm à pa<;. 47. leriià in laudes B. Virginis se eflundit, deque
(2) Seu luyùiis versus urbi s sanctœ, nam Ilie-
ro<,olynia urbs sancia audit. Vide Quirinuui
mirariilis vel abeà, vel ejus nomine icitraiisco-

diairibâ 3, ad ofûcium quadragesimale part.

piosé agit. Edituui Co! ab ipsoiuet aitciorc 'loc
,

2, pag. 102. opusVeiiet.apudÀui. Julian.anno 1()41, 111-4°.

 ,

211 DE USU LIBRORL'M LITURGICORUM iVt

ÂMnMOi:. lia dictus est Psalmus 118, eô et nuUa ; ita, verbi gratiâ, à prima seplembrîs

qnôd ab Iiis verbis incipit : Moxâstoi &t «.umum, die usque ad septimam, nulla pro diebus festis

et in sabbato Tf; à-oXuaiu-ou, seu sabbato officia reperiuntur, quae tamen in iMenaeo satis
sccundae Iiebdoniadis jejuniorum cani solet. frequentia continentur. InMenaeis intégra fes-

Ejiis passim meniio fit in libris Graicorum torum officia exhibentur; in Anthologio plura
rilualibus, in Eucbologio non semel. memorantur tanlùm, verbaque illoruminitialia
À>'\B\0:\IOi, Psalmi graduâtes, seu Cantica solummodô ponuntur. Denique p. 288, lia-

gradutm apnd Hel)raîos, Grœcos et Latinos bentur plures orationes cuilibet sanctae et
salis nota. In divinis Graîcorum olficiis certis niagnae hebdomadis diei convenienies, et lec-

quibusdam temporibus suum etiam habent tiones ex Evangeliis depromptae, festo Paschali

lopîim. Vide quae hàc de re congessit Dnfros- propriae. In dnovolimiina dispertilur. Primum
nius in glossariis suis, tum Gr*co, tum Lati- continet sex menses, à prima die niensis sep-

no, quaeque comnientaiores lamveieres quàm lembris usqne ad finem februarii ; secundum
recentiores ad hos psalnoos notare soient. sex aestivales , à martio sciiicet ad augustum,

ÀNArN'nsEis, Lectiones , seu, ut Latini L'itimum in Codice Caesareo obtinenl locum

potiùs dicerent, Lectionaritts : in que libro canones aliquot paracleiici loannis Euchaiten-
partes seu segmina ex veteris Testamenti sis. Quorum unumquodque peculiarem suara

libris excerpta, variisque anni diebus , pro habet acrostichideni, quae itidem ut quaelibet
dierum festorum solemnitate, in Ecclesiâ ode nona nomine Joannis insignita est. Opus
recitari solita, continentur, in unum voliinien immensum , novis subinde addiiionibus auc-
redacta, ut faciliiis et commodiùsprae manibus tum. Inde in postremarum editionum tilulus
habeantur. Prostat liber MS. passim in mo- wXo'jffîoTa-cvdicitur, aliaque quaedam necessaria
nasteriis Grsecorum, et potissimùtn in Biblio- officia et interpretniiones continere notatur,

tliecâ Vatican à et Barberinâ, hum. 16 et 17, quae in prioribus Anthologiis desiderabantur.

nionente L. AUalio, dissert. 1, p. 55, etDiat. Hinc posteriorum correctorum libidinem hâc
de Georg. p. 417, qui tamen notât hune in parte acriùs carpit L. Ailalius p. 89 , qui

librum diversum esse ab aliis lectionibus pro- talem de hoc opère censuram fert. Uber, ut
lixioribus, quas non ex sacris litteris, sed ex veruni fatear , lucri causa excogitatus; ferè enitn

sanctoruin Pairum opiiscnlis desumptas, iidem nihil in eo est, si recentiora quœdum addita exci-

Graeci inter divina sua officia récitant (1). pias , quœ erudi tanquàm noxia operœ prelium
ÀlN'GOAÔriON, Latine dicas Florilegium, fuerit, quod non in Mevœis et Paracletice, aliis-

opus in duodecim menses divisum ,

que con- que libris, et commodius et accuratiùs digestum

tinentur officia quae per totuni annum in Do- sit. Habetur Gr. MS. biblioih. Vindob. Cod.
mini nostri Jesu ChrisU, B. Virginis Deiparae, Theol. juxta Lambec. 50&, juxta Nessel. 146;

et reliquorum celebrium sanctomra solemni- suum etiam Anthoiogium habuit Allatius à

tatibus soient decantari, ut et commmwa offi- se ssepiùs citaium, nec in aliis illustrioribus

cia in unum pluresve propheias , Apostolos Europae bii)Iioihecis déesse videtur. Editiim
,

martyres, pontifices, confessores, et âlîôs. est hoc opus ^eneliis anno 1621, deinde typis
Conlextum est hoc opus ad modura qui in Pinelli, accuranteTheophylactoTzanphurnaro
,

Menseis observatur, et maximam parlera ex iis

hieromonacho ibid. 1659. Huic editioni sub-

desumptum in hoc verô differt quôd in nectitur na./x/.tov , sive Calendarium Paschale
; ,

Menaeis orania ferè sanctorum festa sua habent 50 annorum, nempe ab anno 1642 usque ad
quaeque officia, i. e., hynfinos, preces et lec- finem anni 1692. (1).

tiones ; in hoc praecipua tanlùm quandoque A>'0OAÔriOX NÉON, sive Florilegium novutn,
,

ex omnibus penè divinorum officiorum volu-

(1) ÂNA.TOAIXA 2TÎXHPA, ver SUS aurorâ !u- presbyterorum monachorura
minibus , in et
cescente, àvaTîXXovTo; roy r.xîou cantandos défi-
nit Goarus ad Euchol. p. 58; Ducangius et Graecorum usum et sublevamen excerptum
alii.Quirinus, indiairibâ supra cilatâ pag. 165, laborem in se recipiente, idque jussu Antonii
ita niincupatos exisliniat, quoniam ab Anato-
Sanctorii cardinalis, nalionis Graecorum pro-
lio composili fiienint, ul inferiùs tradit. Geriè
mirari subit, praedictosviros confidenter aflir- tecloris, Antonio Arcudio Corcyrensi. In hoc
mare, hujuscemodi Slichera à raatutinà horà, breviario rubricae générales exhibentur, Psal-
quà canunliir, nomen suum obtinuisse. cùm
in iiln'o, qui ùy.-d>r://.i, appeiialur, ubi Analo- (1) Deni((ne Anthologion excusum est 16i)7,
lica frequentissima sunt, hcec non minus ad in Ilungarà Walachià, teste Moutfaucon, Diar.
Laudes quàm ad Vesperas ponantur. Ital. p. 457,
213 IN REBUS THEOLOGICIS. 214

terium cum canticis , horologium , oflicium ÀnoAEiriNON , Latine dicas Completorium ,

ferialc, ollicium À'^aTTaTÎaoj ô/croi-r/ou, corporis olliciura scilicet ecclesiasticum ,

quod post
Clirisli, ordo defuncloruni, peniecosiarinm, sumpiam coenam decantatur. Vocatur tcjv

leciiones sanclorum communium, sinipliciiim, àTToS'e ÎTCvwv àxo),o'j6(a. Duplex bâc de re apud
propriaqtic ipsorum synaxaiia, Doniini soleiii- Graecos oflicium occurril. Primum [j.i^o. dictum,
nilaliim, \i. Virgiiiis c;«leroruiiique insignium, quod per tolam Quadragesiniam psaliilur. Et
liiin (hipliciuni, lum semidiiplicium, reslorum pr3Bsertimcanunturl2psalmi, à verbis : nij/was,

ilierum iniegra per anmim officia, aliaque non Kup'.s, usque ad :

K6f ie, è^x/cougov. Quod quidcni
pauca. Edidit boc opus Arcndiiis Rom. 1o^»8, in monasteriis lieri solet. Sacerdotes verô se-
in-4". Acriùs lioc opns pcrslringit L. Allatius culares et monachi iter facientes, bos psalmos

p. 105 ,
quasi in eocomponendo compilaior omitlunt. Alterum [j.wpb'j dicitur , et per reli-

se intra sanctonim Paiium lerniinos non con- quum anni tempus celebratur. Utrumque ofïi-

tinuissct, et plus sapere visus est, quàni ipse cium in Graecorum Horologio reperitur. Con-
divinus Spiiiius voluit, cùm vêlera imniutat, fer Meursium, Suicerum, et Dufresn. in voce
intégra oijiruncat, perfecta inimiscet, et de àTvo5'ei«vov (1).

suo addit inconipta atque insulsa, neque cum ÀnôsTOAOS, seu, utinEuchologioGoriano,
Graecis ipsis communia. Quo pacto stomachum, p. 253, vocatur àirodToXixôv Piêxîov, quod poiior
inquit, sapientibus movit, et opus alias laudabile majorque iilius pars ex Episiolis canonicis
delwnestavit. Aposiolorum, prsesertim S. Pauli, desumpia.
ÀMi<i)nNA. Sensu primo, maximèque pro- Hinc in ordinalione lectoris, poniifex iradit ei

prio haec vox notât canticum ecclesiasticum rdv «Tro'sToXov, Euchol. p. 236; et in Liiurgià
alternum , cùm psaimi aut bymni ab utràque Chrysost. p. 68 , lector profert tôv 7vpox£Î[^.Evcv

parte cbori alternatim canunlur. Habet veiô àTTouToXou y(.a.\ Tviç rfispaç , propositum AposloU
et strictiorem significationem ; sumitur enim et diei ; mox , xoù toù àvoaroXou Klri^oM'i-iOi , et

pro ollicio ecclesiastito , ex variis psiilmis di- lectione Apostoli compléta sacerdos exclamât,
versorum versuum , qui magis soleniniiatis etc. Hic liber lempore S. Sabae jam in usu
mysterium exprimunl, collecte, Ethsec Anti- fuit, teste Cyrillo Scythopolilano in Vitâ ejus,
pbona pro magnà anni parte in diebus Domi- num. 75, apud Cotel. Monuni. tom, 3, pag.
nicis recitantur. Dividuniur in prinium et 351 , lector qui Epistoias S. Pauli AposloU
secundum Antipbonum ; de quibus Léo Alla- publiée in Ecclesià legit , wpwTaTvodToXâpioç,

tius , dissert. 1, p. 15, haec nos docei. In cujus meminit Godinus de OfSc. Constantinop.
primo post singulos versus recitatur , tcIç c»p. 6, n. 14, pag. 44. Edilus est hic liber
77p£(;o£Îa.i{ T:n; ôs&tcjcou, Sw-ep, aïii<so-/r,^à.^,precihu8 Veneliis 1641, boc litulo: kma-olo; gùv (-)ew

Deiparœ, Salvator, salva nos: in secundo pro à^îw (2). De npa^a7vo(7ToX<;> agemus suo loco.
solemnitatum diversitute versui adnectitur ÀnosTOAOEïÂrrEAON, liber complectens
formula soleninitatem exprimens, ut in die lectiones aposiolicas siniul et Evangelia ,
quae
l'aschatis dicitur: iiôjaov iu-iç, îtà ©soD, 6 àvaaTà; in sacris liturgiis , singulis diebus aut fesiis,
ÎK vE/cpwv, yaÀXcvTC.; aoi «XÂT.o'jta. Salva nos, Fili praesertim dominicalibus, iisquequae B. Virgi-
Dei, qui à mortuis resurrexisti, canentes libi al- nis niartyrumque honori dedicatasunt, leguu-
léluia; in Pentecostes : sûacv %âç, ttè ©eoû, tur. Agit de hoc libro Euchologium non «no
IIapâ)c>,r-£ à-^a6è ({/â/J.cvTa; aoi (fjXrXo\i\% , Salva loco. ExtantÀ77ccrTC/Xc£\ja-j-j'£Xa toiius anni, juxla
nos, Fili Dei, Paraclete bone, canentes tibi duodecim menses disposita , ceriis quibusdam
alléluia ; et sic de aliis lerminatis versiculis diebus reciianda , sumniatim exposiia in Eu-
idem reperiiur. In nunc et semper dicitur chologio, pag. 904. IJbi eiiam haLeniur Àtco-

iWud: Ô piovo-^ew,; ïtôçxaî l6-^oç toù 0ecù, àôâvaTOÇ (7TcX&Euâ-yf£Xa in mulieres martyres, in moniales
î)-âp/_wv. Unigenitus Filius, et sermo Dei, im- simul et martyres, et undecira maïuiiiia Evan-
mortalis existens, etc. Poslmodùm tertia statio gelia Ta àvaaTaat[y.» , seu mcmoriam resurrectio'
excipii, quae et lertium antipbonum vocalur; h/s habentia.
versiculi psalmorum cum tropario proprio so- B\1A , sive Kuptaxr, tSjv Patwv , Dominica in
lemnilaiis, cujus vicem, cùm lypica dicuntur, Palmis, quà populus inter niatulinas laudes
bealiludines occupant, in quarum postremis, (1) Et Rayaeuni Bollandislam in Tractatu
tertiae sextaeque odae troparia,siveparacleiices, prœlimiuari de acoluthiù Ofjifii cauonici pro Ec-
clesiisOii('ntalibui>, cap. 5, n. 217.
recitantur. De his Aniiphonis vide eiiam quae
(2) Prodierat antea Venel. 1633. \i(l. Fabr.
habet Goarus ad Ëucholog. pagina 123. ad Alatii Diss. Bibi. Gr. vol. 5.
 21S DE USU LIBRORLIM LITUKGICORUM 216

decantandas, palmas maiiibns gesiare soient Teiav, Ut ipsius codicis verba snnt ,
propter sy-

ad iin;i;iLiononi lurba; Hierosolyrnitanx^ Chri- nodi œcumenicœ auciorilaiem) canones 20, An-
siuiu Hierosolyma ingredieiiieni prjeeuiitis, i cyrani 25, Neocaesariensis 14, Gangrensis 20,
paliiiasqiie nianibus fercnlis. Exlal in Eiicliolo- Antiocheni 25, LaodiceniSO, Constanlinopoli-
giO, pag. 744 , sùyj, aî; to Jcùvat rà pâïa Tvi tani Drimi 7, Epbesini 8, Chalcedonensis 29,

Païstpo'pM, oratio ad palmas ipso palmarum die onines numéro 207. Hinc in Actis concdio-
distribuendas. El ipsnm festuni tcôv fiaiûx io^-rri, rum ,
praeseriim Epbesini et Chalcedonensis
sive -fi pat&cpo'po; r.uipa vulgô diciuir. De fesio (ut de scriploribus ecclesiasiicis nil dicam) lo-

Paln)arnni vide quoe habet Codinus de Oflic. ties occurril formula , lieri aliquid -^afà tw
Consianlinop. cap. 10, p, CO, quyequeadillud Tûv y.avo'vwv àzoXouôtav, damnari quenipiam ^là

caput notavii Gretserus, p. 25S. TT,v è)cHXYiCTiacrTi!45)v ôeap.wv à»o>.ou6(a.v, et J^crà tt,v

BÂriTlSMA.. Kiius elcaerenionias descrihere, Tûv jtxvovwv rà^iv, quia nem])e codex canonum,
quibus bapiisinus apud Grœcos peragi solet, quo luncusisunt, coniinuaià nunierorum sé-

non est bujus loci. In Eucbolo^io bîic perti- rie et consequenliâ decnrrebat. Prima liiijus

nent quae sequuniur ofiicia :

1° Eùyr^ d; -b codicis nieniio occurrit in aciis concilii Chal-
xaTaatppa^îcai iratS'iov , oratio ad crure signandum cedonensis, cujus canones ei demùm accesse-
puerinn, suscipieiUem nomen octavn die nalivitatis runt; iia aci. 11, i-h toù PiSxîgu recitantur ca-
suœ, pag. 52i. Ollicium boc baplismo pra;am- nones 95 et 96, qui concilii Antiocheni sunt
buiuna est, et caiechuraenaiûs vicem supplere 16 et 17 ; act. 13, ex eodem codice legimr
videlur, cùm caiecbiiroeni olira nonien suum canon 4, qui inter Nicaenae synodi canones
Ecclesise dare lenebantur. 2° Xy.o.rMid. toù âfiou quartum babel locum, el act. 4, sumpto libro,

^c/.T:z'.a^a.To^ , officium S. baplismatis, p. 350. Aetius archidiaconus et primicerius magn»

Ciijiis oiiicii varia exemplaria ex codicbus Ecclesiae Consianlinop., legit ex eo canones
MSS. exhibet Goarus. Iniegrum liaptisninm 83 et 84, qui quidem concilii Antiocheni sunt
apud Griecos celebrandi rilum ex Encbologio 4 et 5. In codice encyclico epislola synodica
Laiinè exbibet, scbolii«qiie suis illustrât P. 41, Conc. t. 4, col. 2'(8(quae esiepiscoporum
ArcudiusdeConcord. Sac.ram. lib. 1, cap. 17, Pisidiae ad Leon>m imper.) Timoiheum ejus-

p. 57. 3° Eùy^yj ToiJ à-^-iou pXTTTtaaxTD'j sî; à-JvoOvvi- que asseclas ex Ecclesià Dei ejiciendos jndicant
CTxov vTÎTitov, oratio S. bapliamatin in puerum letho secundiim consequentiant regularem, Quaenam
proximum, p. 370, cùni nenipe nrget vel mor- verô baec fuerit, nos doceiit quae soquuntur :

bus, vel instanlis nioriis nécessitas, ut baptis- j Sicul inquiunt, lerlia et octogesima régula
mus coiitractiori formula per-tgaiur. 4° EO/yi I de lalibus apertè deceinit, cujus initium
sî; TO à-sÀoùcai veomm-ictov zfi ô-j'S'o'ti r,ijApci., oratio i est : Si quis episcopus à sijnodo deposit"s, aut
ad abluendum recens Uluminatum octavn die, H\e « preshifler, i elc. Jam verô 83 coilicis nosiri

ablutio post baplismum, p. 571. Moris quippe régula est synodi Antiochenae canon 4, qui
erat in Ecclesià ab omnibus retroactis seculis, eodem modo incipit. (1) Primus hune codicem
ut oclavà post baplismum die neophyli vestes è lenebris eruît, et versione nolisque adorna-
carididas deposiluri in Ecclesiam convenirent. lum Graec. L;U. edidit Christoph. Jnstellus
Cui postea accessit ablutio sive abstersio, ne Paris. 16.10, in-S". ïranstulit deinde in Biblio-
forte aquae baptismalis, vel cbrismatis aliquid thecam suam juris canonici Henricus Chrisio-
excidens deperdalur. phori F. tom. 1, p. 1, anno 1661. Recudit
BAsfAEloi. Hoc nomîne in scriptis ecclesia- demùm praemissâhistoricâ relaiione decollec-
slicis Graecoruni veniunl quatuor libri, nenipe tionibus canonum G. Th.MajernsHelmst.l663,
Regura IV, qui in sacro veteris Instrunienti in-4\ Alius ab hoc est Codex Ecclesiœ Orien-
canone habeniur. De quibus vide Conslilut. talis, vel idem potiùs à sextae synodi Pairibus
Apost, lib. I,cap. 5, 6. an. 10 681 insigniter auctus, de quo etiam dixi-

BIBAOS KAîNé?«.ON, Codex Canomm, qno usa mus loco citato. Hune ex codice MS. Ecclesiae
est Ecclesià universa , conlinens pr orum 4 Pictaviensis Grœcè exlulit Joan. P'ilius, postea
coucilionim generaliura, ut et Ancyrani, Noo- Meldensis episcopus, Paris. 1540, in-8''. In
caesariensis, Gangrensis, Antiocheni, Laodi- De codicis hujus origine, variisquc in-
(1)
cenl oanones coir.nnalâ iiunierorum série eremenlis consule ronstaniium in Pmef. ad
disposilos ,
qui sibimet inviccm hoc ordine Epislol. Roncn. Ponlif. pari. 2, § 1; Joan.
Bapiisiam Barlbolum in Instiimiombus Juris
succédant. Concilii Nicaeni (primo quidem
canonici cap. 46, § 5, et BaPerinios lom. 5
loco positi, f^.à T7,v Tr; oix.wp.ev'.CTç avvcîî&u aùOe'^- operuai S. Leonis Praefal. part. 1, cap. 1, seq.
 217 IN REBUS THEOLOGICIS. 218

posteriori hoc codice locum habent canones ^

sub Cypriano contra Novatum. Unaquaeque
S:trtlicenses, qui in codice Ecclesiae universae fornix siiani habet inscriptionem Graecam, qnae

desideraniur. Ul àD.eyîav suam egregiè prodi- islam synodum breviier describit. In niedio

derit cardiiialis Perroniiis (Rosp. ad M. Brit. arcûs visiiur pluleus, ciijns in medio colloca-
reg. 1. 1, c. 55), diiin Ciirisloph. Jusiellum tur codex, qno librnra Evan^'elioruni denotari

sublestae fidei iti edendo codice canonuin Ec- ncnio, opinor, facile denegabit. Venerandura

clesiae iiniversap arguerevoliiit qnôd hos ca- ,

hoc aiiliqnitaiis monunienium ab Enima-
nones siippresserit : ncscius inique aliuin esse nuele Conineno, ul ex inscripiione licpjet, ab-
EccU-siae uuiversœ , aiiuni EcclesiaB orietualis solnlum , anno 1G26, descripsit Nie. Quarcs-

codicem. Qiio iiomine jure vapuiat Henrico niius Einrid. terr. Sanctajtom. 2, lib. 6, cap.

Chrislophoii lilio in Praefat. generali ad Bibl. 13. Inscriptiones Grapcas, et paiieiis aquilo-

Jiris canoniJ veieiis(l). Couvenil p(Mièiiil«T naris deiineaiionem ex Oi ienie sibi iransuiis-

oniiies veieriLms in more tuisse posiUiin, ut sam, et aeri eleganier iii<isam, exhiliet vir

qnolies in fvnodiim cnirent, de relnis vel fidei, illnslris pariîer ac erndiins -loan. Ciampinus
vel disciplin;f, aciuii, cùni diipiici jure judi- lib. de sacii.: yEdifniis Constauiini M. cap.

canduMi essai, diviuo nenipe et canonico, Jn 24, p. IcO qui et alibi de hoc more ex veJe-
mmlii) cons^essûs super iai)ul:im cullucaïus sit rnni n'onnnienlis agit, nenipe in eieg: nliisinio

à d<'Xlrâ parle codex Evangi'iioruni, è sini^tcâ opère de vel. .Mouinnerit. Musiv. c{«p. IG, p.
codex caiionnin, El de citd ce quideni Evan- 153. et eap. 25 p. 236. Vide eiiam cap. 22,
geliorum disertissunè :<fnrutat Cyrillus Ale- p. 201 ^1). Et de codice Ev.ing<;liori.m hac-
xai.driiins (Apoiogel. ad Tiieod. inip. lom. 6, tem'is.

p. 251), iibi de synodo Epiiesinâ agens, bz-hto De codice canonum non adeô clara sont
veterum lestinionia, eisi admodîjm probabile

xa- îTTtêcôiv Toï; if'.oi; Uscup-^oï;. Kp![xa S'îxaicv /.pî- est, et tanlîim non certnm, cùni in Aclis con-

vare. Veneranduni enim Euangelium in sancto ciliorum legimus praesiô semper fuisse ad nia-
throno cotlocalum erat , illud propè sancto- num, et daiâ canones relegendi occasione, à
rum sacerdolum auribus insnnaus : Jiistum judi- diacoiio in nianns sumi solere sine ullâ intro-

cium judicate. El plena sunl concilioruni acta ;

dnclionis incntione. His adde quôd in snpra

îroô ipsis oculis id demonsirant piciuraj veie- memoraii operis Bethlemitici qnadraio seMo,
res, qiiae eiium hodié supersiint. E niuliis uni- quod synodi Carlhaginensis nieuioriam con-
cum exeniplum dabo. Beihlehemi , in ecclesiâ servai, sub dnpiici arcu bini repraesenlanlur

Doniinicae Nalivilatis , inler alia monurneiUa, suggestus, codice uiriqne superiniposito. An

ex ulrâqne parielurn parle, meridionali et hic codicem Evangelioruni, aller Canonum co-
aqnilonari, infra fenesiras ecclesiae in sex dicem denotet, leciori crudito perpendendum
quadraiis spaiiis ex musivo opère totideni relinquimus. Certè à magnà verisimilitudine
sunt arcus ligurali, sivefornices, quae tolidein non abliorret. Suura denique Synodicon habet
concilioruni memoriani exhibent. Pars meri- Ecclesiâ ^thiopica, quae Graecorum ritus ec-
dionalis sex continet concilia oecumenica, Ni- clesiasticos ut pluriniùm seqniiur. Praeier enira

caenum, Conslantinopoliianum 1, Ephesinum, librum, quem Synodum voeant, Apostolorura

Chalcedonense, Constantinopolitanuni II, Con- conslituliones et canones, sed à nostris lura
staniinopoiiianuni III ; aqnilonaris toiidem rébus, lum verbis, necnon ordine et numéro
Ancyranum, Anlioche-
provincialia, videlicet valdè discrepantes , complecienlem , habent
num conira Paulum Samosatenum, Sardicen- Abyssini et codicem conciliorum, nempe An-
se, Gangrense, Laodicenum, et Carthaginense cyrani, Neocaesariensis , Nic*ni , Gangrensis,
Aniiocheni, Laodicensis, et Sardicensis cano-
(1) Qiiod Caveus nionet de Justeilo enni in .

edendo codice canonnin Ecclesiai univers^ae nes conlinenlem ; de qno plura te docebit,
frandis non argnenduni, conira inspeclioneni leclor, vir in bis liiteris sine pari Job Ludol-
cofJieis Bfidlejani militât, ex qno qnnidani cul-
fus Hist. ^ihiop. lib. 3. cap. 4. Plenis Com-
lio resecuit Jdslellns. plurima omisit, qnae de-
scripia penés se babei olini forsan ed«-nda, ment. iCthiop. lib. 5, cap. 4, n. 30, p, 301.
,

Joan. Geiirgins Janns Polyhistor \Viliel)eri;en- rEPONTiRÔN. Opus est in quo dicta et facta
sis. ilaec Pfaffius inDisqnisiiione de Lilurgiis, vetustiorum Àff/.r.Tûv congesla sont. Freqnens
et l.ibris Kccles. p. '2-2. (Ad excusandnm Per-
Geroniiciapud scripiores GraecOi. u^eniio. Cu-
qnod Coiisianliiis eiBal-
roniiiin et iilud faeii,
lerinii probant, Justelliîunim nempe Codicem
(1) Adi de his etinm Calalani Commentarium
universae Ecclesiae Codiceui ûon laisse.) de Codice S. Evangelii, lib. 5, c. 10.
219 DE USIJ LIBRORUM LITURGICOKUM 220

JHsmodi opéra primîirn in A^gypto contexta ex Horologio MS. in officio Quadragesimae

sunt. Qijalia apopliiliegmata àfîcov ^apo'vTwv, à prorert Ajipend. ad Gloss. Graec. col. 59.

Colelerio Graec. Lat. in Inceni emissa Morni- AiirnxA. Nota salis est et vox et res. Du-
nieiil. loin. l,p. 3il. Excerpta ex Palladii His- plices erai.U labnlae, quaruni nna palriarcha-

toriâ Laiisiaoà lom. 5, p. 4ô8. na:â^cia&;, sive riim, ponlificuni, e])iscoporiim, qui niajoribus

i4igyplioiuni nionachorum Historia Ihid. p. Ecclesiis praesidebanl, et in vivts erant, no-

171. Joan. Mosciu Praiiini Spiriluale Biblioih. luina inscribebantiir ; in alierà niortuoruiu,

PP. Graec. Lai. lom. "ù., ut alia praîterniiliam. eor^nn nenipe qui in pace el comniunione
Pliira MSS. delilescunl. Ex quibus quaedani in Ecclcsia; (iiem suuni obieranl, qiiaeque ex ixis

Ecclesià publiée leguniur, id quod de Joannis tabulis inier sacroruin soleninia à diacono ad
Ciimaci (qui el ipse cap. 56 pîêxtov -YepovTDcôv allare recitari solebanl, Episcopi alicujus no-
niemorai) opère salis consiai, ul infra noia- men bis tabulis indiluni conimunionis erat
bimus. tessera el indicium. Ubi verô alicui denegaUir,
AIAKOMKÔIV. Ilaec vox non unam apudscri- nomen cjiis é publicis Ecclesiae tabulis erasum
ptores occiesiaslicos signilicalionem obtiiiet. est. Mos salis antiqnus, el qu;irlo sallem se- I
Sumitur quandoque pro eà Ecclesiae parle, in culo, sinon retroaclis temporibus, usurpalus.
quà dîini sacra finni, diaconi consislere sole- Verùni non niodô episcoporum, sed elaliorum
bant; m mpe in soleà, el ad beniaiis canceilos; sanclilalc iliusLritini ,
jn-aecipuè imperaloruni

aliquando pro «ede Ecclesiae adjunciâ, in quâ orlhodoxoriim nou»ina bisc(! labulis inscripia
vasa sacra el vestes reponebanlur, quorum fueruni, el ex iisdcnw recitJia. ^uin et conci-
curam habebanl diaconi, de quo non pauca lioruBi œcunienicorum , ul (idem nobis facit
congessit Golhofredns ad Pbilostorgii lib. 7, Jiisiiniani inip. Epistola adEpiphanium (Cod.
cap. 3, p. 276; qnandoque pro collecta, deSiinuo. Tn'iiil. lib. 7, piopè lin.) palriar-

seu eâ precuni publicarum parle , qiiam cham Conslanlinop., el nos eliam ad concilimu
diaconi pronunliabanl. Hoc verô loco librum Chaicedonensenolaviinus, ulii de codice cano-
dénotai ecclesi;isticiim , qno omnia, inquH L. niiin EccbsiîC universse cgimiis. Plena est lia-

Allatius, quae ad diaconi niunus obf'inuiuni re- rtuii 1 ibulaTum in scripLorihiis l'cclesiaslicis,

quirunlur, in agenda re divinà et singulis oUi- plena in concilioruiii inonuinenlis , ubique

ciis uno veluti iasce continentur. De eo vi- nienlio. De Diplychis agnnl Duranlus, de Ri-
detur intelligendus esse Joannes Eucbaiia- libus Ecclesiae, lib. 2. c. 43, num. 8, 9, p.
rum (1) episcopus, cùiu carmina eî; -h fjlQ.w 717; Habf-rlus Ponlif. Grarc. p. 156; Goar.
TTC ^taxovîa? Toù TfoTTaiocpofo'j scripsii. Vide Allai. ad Eucholog. p. 143; Mastricblius Scbediasnu
dissert. 1, p. 97. de suscepior. in Baplismo, et Hist. Jur. Ec-
AlAAXAi, conciones, bomilîae ecclesiasticae, cles. num. 2, pag. 7; praeseriini verô lexico-
quae veiustioribus Mac/.aXîat vocabaniur, re- graphi ecdesiastici , Dufresnius in glossarlo
cenlioribus Grseois ^i'W/,al dicta sunt; con- tuni Graeco, col. 514, tuni Lai., col. 107, etc.;

cionesnempe in praecipua anni festa, quae ferè Meursiiis ei Suicerus, in voce 8i-n-u-/^a. (1).

semper in proœminm el dnas c~%ênç dislin- ÈrKAÎMA. Encœnia, sen aedium sacrarum
guunlur.Cujnsmodi.iiiqiiH Dufposninsin verb, dedic;iti(inesAd banc ciassem perlinere vi-
S't^a/a,!., eranl Alexii Uharturi presbyieri et denliir ha-c Euchologii ofïicia :
1° Ta^i? -ytv&fXEvyi

chartophylacis Corcyrae editae Venet. anno i-\ 6sa£>.''(o èx)c/.r,(î!a; , ordo observari solilus in
1560, quo et vixit : et allai nescio cnjus ano- fundamento Ecclesiœ ponendo; 2° àxoXouôia tcù

nyini in Cod. Colberl. 4054. An verô hnjus- (7Ta'jp&-ûT,-j'îo'j, officium circa crucis defixionem, p.

modi conciones à privaiis docioribus compo- 609 ;

5" Toc^i; -j'tv&aîv/; VI Tcïç È-^aa'.vî&i;, ordo in
silae in publicis Ecclesiae cœt bus recitatae sint, encccniis, hoc est, in icmpli de(lio;ilionesorvan-
non constat. dus,pag. 852, 844, 845; 4° râ^t; -yivciv-Evr, è-l

ATnAOKATHXOïMENON.Canticiecclesiastici craX'JÔeîcrr,? à-^îa; TpaT^s'Cr,;, ordo servandus ii mota

species eral, iterata forte precatio pro Caie- fuerit sacra niensa, p. 614. Sunl et alia oflicia

chumenis, inquil Dufresnius, qui ad conjectu-

Item Henr. Dodwellus in Diss. Cypria-
(1)
ram suam firmandam, locum unura alterumve nicà 5, et Monlef;dc,oiiius in Palaiograpliiâ
Graecà 1. 1, c. 4. ( Cnm primis anlem Gorius
(1) Imô Euchaitorum, ita enim poiiùs quàm erudilissimus in Diptychorum Tlicsauro, cujus
Euchaiiaruni scribendum esse notai Lainbe- primus lomus poslliumus nunc primùni Flo-
ciiis, leste Fab. ad Allalii Diss. 4, vol. 5, Bibl. reniiae prodiii curante clarissiino viro Joanne
Graec. sub)nnct. j). 72, Bapiistâ Passerio.)
 ,

221 IN REBUS THEOLOGiCIS. 222

et orationes quae ad hanc classera pertinere Upou-j'îaç dicitur , libri nempe Evangeliorum ,

videntur, nempe officium in consecraiione pa- quem ante faciem elevatum defert diaconus,

tinœ et calicis uovi, p. 852; oratio in aperiendo in sacrariuiii introdudio. In liturgiâ Chryso-
sive reconciliando templo , à gentilibus , vel ab slomianâ , p. 67, hoc modo desrribitur : Sa-

hœrelicis profanato, p. 620; in reconciliatione cerdos accepium sacrum Evangelium tradit

ecclesiœ, in quâ bominem violenter mori conti' diacono, atque iia porta septentrionalis partis

gerit, pag, 621, et luijusniodi alia. egressi veniunt ad consuetum locum , y.cd

EiPMOAÔnoA, liber ecclesiasticiis, quo om- jToioùaiv TT.v [Aixpàv iï'jc^o'i , ingressum minorem

nesoctoechi etpaol sive camus initiales Clirisli peragunt. Habetur ibidrm eù/j, tt; stoo'^ou, quae

et Deiparae festivilatum, loliusque anni con- (jLj(7T'.y.û; seu secretb rcciianda est. EtWîoçL;.e-)a/.r,,

linenlur. Eipp.ô; appellatur, iiiquit Zonaras in seu ingressus major est , qaando sacra dona
canones Anastasinios Damasceni, w; à>'.o).vj6îav pompa niagis solemni et augusto apparatu
Tivà )cat Toc^tv ae'X&uç xai âsjxovîa; ^iS'cùç toïç u.£t' altari inferunlur. De quo vide quae prolixe
«ÙTO'j Tpoitapîoiç, quod seriem quamdam et conne- notavit Goarus, ibid. p. 151.

xionem et ordinem cantùs et consonantiœ tribuat Ê>"]S"ATÀ , quae Novemdiaria reddi possunt:
conséquent! bus post se tropariis. Hirmus itaque, oITicium quod pro defuncto, nono post obi-

explicante L. AUaiio Dissert. 1, p. 9S, est tura die, psalmis aliisque precibus et leciio-

hymnus, sive tropariuni, à quo reliquornm nibus peragitur ; quod et tertio et quadrage-

Iropariorum, qnae in eâ ode canunlur, conse- simo die factum est. Meminilauctor Constiiut.
quentia ei séries duciiur. Cinon nempo est et Apost. lib. 8, c. 42. col. 506. Ubi eliam
régula modulationis subsi-quenlium tropario- T0'-9. Twv xEJic'.u.YitAévwv, 540.1 Tsadapaxcorà et sv.aû-

rum {{). Editum est hujusmodi Hermologiimi cia recenset. Vide quae ex Jusiiniani Novellâ,

Venel. anno 1C03, in-8°.Novissininni,ni f;illor, JNiceph. Giegorà aliisque notât Dufresii.

prodiilibid.annolCiS. Adiirtemliabelurtabula col. 387 (1).

sepleni conciliornm œcumenir-orum; index gra-

Éï.\<rA.AMOi , à numéro Psalmorum quibus
duuin proliib'iae aUinil;Uis ; septem pfccato- componilur, dictns; sex quippe Psalmos conti-

rum mortalium ; septem graliarum ; septem net; nempe 5 , 7>~i , 62, 87, 102, 142 ,
qui ut

mvsleriorum. seu sacramentorura, et quatuor plurinium in uiatuliuis ,

quandoque eliam et

naUiralium viriutum tum aiirmae, tum corpo- èv Toïç àîTO^^eî'jïvotç canuntur. Etç ^è tÔ àTïo^etTTvwv

ris. Habetur MS. tum tum bibliolh. Vin- alibi,

tJ/âÂXou.ev -h y,aL-à. cuw,6à; èçociJ'aXu.ov ( ut habetur

dob. Cod. Theolog. 283, numer. 5, fol. 264. in Menaeo in Apodeipno) , canimus consuetum

Exsiare in Bibliothecâ Barberinâ E^pf^-oXo-fiov

hexapsalmum. De hexapsalmo, trisapsalmo

qneinadmodùm Monte Sancto aliisque Psalterii partibus in oflicium aliquot

totius anni, in

cani consnevità Josaphato Cucuzele hieromo- peculiare redactis, plura le docebil, lector,

nacho notis musicis adornatum, tesiis est idem L. Allatius Dissert. 1. p. 57, Couler eliam Du-
Allatius, pag. 99. Diciiur hic Cucuzeles, è vioç
fresn. Gioss. Graec. col. 401.

nempe ut à seniore distinguatur. Erat is ma- eeoaia2TIk6n, Exequiae. Ad hune titulum

gister Joannes Cucuzeles qui contexit tt.^j
sequentia Euchologii officia revocanda sunt :
,

1° ÀzoAGuôia eîç i^'jyoppa-jcjvra , officium agentis

â.-ncr.tjx'v à>'.0As'j6îav zf,- iyy.lr,aia.c~iy.r,i TÎ^xtùç, se-

riem universi officii ecclesiastici, quam antiquis animam, p. 757, cùni nempe aegrolo penè
nolis musicis adornavit. Exstat Graec. MS. instal mortis arlicuhis. 2°ÀxoÀûu6îa èç&^iaaTtxcij,
bi-

bliolh. Vindob. Cod. Theod. 185, continetque officium exequiarum p. 525, cui subjunctae
folia ."41, in-i", alque ita incipit : Aeùte irpo- sont orationes plures ex aliis MSS. circa de-

(WJvriçtùu.Ev, etc. functum usurpandae. 5" k/M.cjbix îl'.8:a.'ni/.r,i

Ei^ÔAiKON. Oflicium est quod peragitur Twv (icvaxtiv , officium funeris monachorum ,
quando Evangelia, vel dona sacra solemni p. 554. 4** In sacerdotem vitàfunctum, p. 561.

procedendi ritu à sacerdote ad altare defe- Quin et viri secuiares , mulieres et pueri

runtur. Duplex verô apud Graecos, notante (IjÉHAnoiTEiAÂi'iA. Hymnisuniitaappellaii

à voce È^aTToarer/.ov , quae in iis fréquenter oc-
Goaro ad Eucholog, p. 124, est iïao^oi Prima
:
currit, ut post Cangium tradit Quirinius in
(Aixpà, quae et in Euchologio Allaiiano in citalà diairibâ tertià , p. 166. Aliter Goario
consecratione episcopi y, irpÛT» ticcSoç -rr? ôeîaç
visum est , aliter Greisero et Combelisio,
quorum hi à diraiiterio cœtu hyninorum hu-
Vide Rayaeum in dissert, praeviâ ad ci-
(t) jusmodi nomen arcessuni, illc hymnum r'x-
taium iraciaiùm praeliminarem, § 2, num, 9 plicat ad quem concinendum
, in chori grcmium
et 10. mittilur aliquis, etc.
 , ,,

225 DE USU LIBKUKUM LITURGICORUM 224

vità lundi sua eti^m hahent l'uneris oflicia. peculiare sibi poscunt Evangelium, in reliquis
É2ntri>02 ïiM>'02 sive Hymnns vesverti- , anni diebus ita disperliuntur, ui unius priùs
uus. Sole jam occidenle , cùni luuiina infer- Evangelistse textum in tmemala dividant, et
rentnr , in Ecciesià caulari solilus. Incipit diebns applicent , donec liniat; poslmodùni
«^(I)î [Aasiv â-^-:a.; 8o'ir,^ à^xvàTcu Trarfô? tùiaviou, elC. alierius coniinucnt, donec omiiia ad exituni
Occiirrit pi-ss m in codicibus MSS. librisqiie perdnxerint, et diebus dominicis à scriplore
Giâ'coruin riliialibiis, nec'semel lypis impres- Evaiigelii iiomen imponant. Diciint enim :

sus. Consul. Aposi. lib, 8, cap. 30, habeiur H TTptÔTn x'jpiaxY) TGÛ MaTÔatcu, r, S'EUTc'paToû Mar-
Tpoccwvy.o'.; j-t>.j-/;/ioç , et cap. sequenti Eôya- 6a'.oj,et sic de aliis. Ubi codex Evangelistarura
piaTta ÈTTiXûxvio;. Verùm ulraqne formula à tetrabiblos sit , -s-v^avux^-^dwi nunciipatur.
nostrà diversa. Sed lib. 7 , cap. 49 , occurrit Pluribushsec persequitur L. AMatius, diss. 1,
itfoatMyri é(T:T£f ivo; , eadeio peiiè et verbis et p. 54, etc. pluribusMeursius in voce tù^y^iii^.,

sensu. Aniiquissimum cerié hune hymnuni plurihusDufresnius Gloss. Graec. col. 441 (i),

suo teranore fuisse luculenier testai ur Basi- qui et varia Evangelia memorat, nempe éw-
lius , Sfque illum S'ià rr.v toj -/po'v&j àp/aioTr,T!r, 6tvoc
,
qu3e diebus Dominicis in matulinis le-
in icsiimoniura adducere, lib. de Spir. S., gunlur ; Iwôivà avaa-âcnaa. numéro 11 , ccftis
cap. 29, p. 559. Non sum nescius Graecos diebus ac hebdomadibus lecta : iotaxâ, quod
plerosque , et recentiores penè omnes tiyni- in festiî sanctorum, secundùm menses ali-

nuDi hune Alliex;ogeni ad niartyriuni jani quot, legantur; denique p.i/4pà eùap/sXinc, quae

properanli , cujus ibidem meminit Bisilius, à mulieribus vice «'jXay-rr,pûdv gestari solebant.
iribuere. Quisquis verô Bisilii locum seriô Quod et suo j un tempore factum esse lesiatur
pc" . •iirieiit , facile viilehii, hymnum A>ht'- simnl et reprehendit Isidorus Pelusiola
nogrnis à nostro aperlè disiingui. Ac proinde lib. 2, episl. 150, ad Lpimachum, p. 178.
quae hàc de re dicta sunl Hist. Lili. vol. 1 Diaconus qui Evangelium h-gii in sacra litur-

p. 94 , de vnlgari senlenliâ intelligt^nda snnl. già eù«f-|sXt(jTYi; vocalur , qui antequàm lec-
Basilius qiiippe quis faeril rr; i-o.uyy eu EÙ/a:t- tioriem suam ad altare incipiat , ut ex liturgiâ
«rrtaî, hymni scilicet ves;>eriini aiicior, se Chrysosloniianà liquet, conversus ad sacerdo-
nescire diserte prolitetur ; de hymno verô tem henedictionem ejus impetrat his verbis:
raatuiino nihil habet. Intérim hymnum quem- EùXo"pr,<TOv SiaizoTO, tov eùa-y-j'sX'.ffTr.v tcj âfîs'j

dam, quo Spiriiùs S. divinitas confirmabaïur, AttootoXcu , /.où eùa-^YeÀiCTTcù zcûBe. , benedic , Do-
scripsisse Aihenogenem loco citaio expresse mine, Et'angetisiam S. Apostoli et Evangelis-
tradit. In vetusto qiiodam codice Mb. lyvo; toû tœ iV. Editum est hoc ôsîov xal tepôv ÊÙa.-^-jsXiov

l-jy;n-<.o^ appeliulur , quia in ofBcio Lucernarii (hune enim habei lilulum) primum al» Em-
principem locum habet. Vide quse diximus in manuele Glyzonio Venet. anno, ni failor, 15^9,
verho X'jyw.i'i. Addam solommodô, qiiod ante poslea cura Tneoplivlacti hieromonachi apud
me nolârunt Usserius et F. Ducaeus, geniiles Joan. Pet, Pinellum , ibid. 1645 (2). Praemit-
olim talem quamdam formulam usurpasse. titur praefatio , sive epistola dedicatoria ad
Certè, teste Yarrone de Ling. Lat. lib. 5, sanctissimum doctissinmmque Gabrielem Phi-
p. 46 , Grseci, cùm lumen adfertur , religiosè ladelphiae melropolitam , et ad severum Mo-
solebani dicere : <î>û; i'^vM-i. Quid mirum igi- nembasiae episcopum, et D. Raphaelis patriar-
tur si haberent Chrisliani quod genlihbus chae TCTTOTr.py.T/iv , data julii 24, 1614. Vit je

opponerent, suum nempe «pu; îXapo'v, in lau- quatuor Evangelistarum ex Sopbronio Hiero-
dem Domini nosiri ,
qui à-aO-Yocaaa tx; ^o;/,î nymi interprète, et Dorothei Synopsi , de-
Dei Patris ab Aposlolo dicilui'.' sumpia;, cuilibet Evangelistae suo loco prae-
EtAiTÉAlON. Codex in quo descripta sunt fixse sunt.
Evangelia , non quideiu conlinuaiâ historias EYArrEAiSTAPiON, libellus quasi appendicis

evangelicae série , sed in certa rp-Tiji-ara , sive vice Evangelio subnexus. In eo continentur
TTEfixo-i; divisa qus proprias lecliones con-
, Evangelistarum continuatio , unde incipiant
stituant, ad usum siugulorum dierum et fes-
(1) Conf. etiam Tentzellium in diss. de ritu
tivitatum , modo unius modo alierius Evan- ,
lectionum sacrarum.
gelistaî lexlu, quandoque eiiam plurimis in (2) Prodiit eiirtiii Evangeliornm codex ejus-
locis, ut opMS fuerit, inierposiio, non ita
modi Venet. 1624. in-iol. , qu;H ediiio exiat
Komœ in Bil)!. teste Fahr ad
B<irberiiià,
tamen ut seriem evangelicara prorsùs inter-
Allaiii Diatrib. Bibl. Graec. vol. 5, subjunct.
ruinpaDt Exceptis enim solemniutibus qua& p. 25.
 ,

Ht IN REBUS THEOLOGICIS 226

et unde finianl, canones 33, in qnibns semper tiones, et intégra oITicia ex MSS. Encbologiis
Il
iriveniuir doniiiiicarum loiius aniii Evaiigelium addidit , versioiiem Latinam adornavil , nolis

maiuliniini , et qiiis lonus canitur singiilis erudiiis, figuris aneis, cl onomaslico illuslra-

doniinicis , aliaque ad invcniciiduiii diem S. vit (i). Prodiil insigne lioc opus Graecè el La-
Pasclialis necessaria, pasclialiuiii perpelniim tine I*aris 1645, in-fol.(2).Ex majorii'Jicbolo-

abEnimanuele Glyzoniocuinpusitiini.Claudunl u.\o de.'sumpium est in usuni sacerdoluin , ouv-

libellnm Canones cvangelici Eiisebii Ca sarien- Ta^j'u.» Tivâv àvx7_x,a!w/ àxoXcuOtôjv x.c.ô' É/.â(îry,v

sis, cuiii pjusdern ad Carpiaiuini Epislolà, à-//;/.'/j(javTtiv Tô) Upet, npcessarionim qnortmidam
Piodiil unà ciun Evangelio Vend. lôOU el oUii'ionini ad sacerdotem periinentium , et ex
1645. Euchologio desnmptorum coUectio. In bâc col-
F.ÏXEAA.ION , oraliones in S. oleo, sen ox- leciione conlinentur ollicium vespertinum, et

Irenià iiiuiione adiiiiiiislraiidà , reoiuoidae. Toû ô;6po'j, sive tandnm , «TrcaToXo£Ùa-)~j'îXia , sivC

Exial odif'imn in Eiiclioiogio p. 408 , boc li- Epistolœ el Evaiigel/a in varias conimemora-
Hiio : ÀxoXo'jôi* TO'j iy-vj èXcîo'j t}((xXXo(j.evTi ûtô*(. liones san''tornm, ordo toù [/.wpcû à-j'taaprt, pro
hss'ojv c'jvx/ôî'vTwv èv Èicx.Xr.aîa r, Èv ol'xw : Officitmi parv.î benediciione, ordocomniunisinvocatio-
S. olei decantatum à seplem sacerdotibus con- nis, in Sponsalibus, ày-oXcuôta toù (TTe(pa.>>o)p.aT&î,

gregaiis in ecclesià , Vil domi; in ecclesià , si seu in coronatione sponsorum, in bigamiim ,

apgioiaiilis perniitiant vires; donii, si graviter preces in pnerperam primo partûs die ,
preces
alïlicUis el prostraUissit. Cur ad hoc oflkium pro obsignando puero oclavo die posi partnm,
celebrariduin seplem reciuiranlur saccrdotes preces in puerperam quadragesimo die, ordo
varias ritiones à imniero seplenario peiilas sacri i)aplismaiis, el alia qn.'ftdam quotidiani
roddere conaiiir Sifneon Thessab»nicensis usiis. Ediliim est boc syntagma eleganter ru-
levés qndem illas, nec tanti ul exculianlur. bricatum , curante Emmannele Glyzonio , Ve-
EixOAÔriON . sive Rituale Grœcorum, conli- neiiis apud Francise. Julianum anno 1595,
nens riiiis et ordines divinae lilurgiae , vario- in-i".

rnni ofTicioriim ecclesiasticoruni, lum malnti- ÉneiNos, hymnns matulinus, qui in oDTicio

nornm, tiun vesperiinoruin, formulas ordina- maiulino quoiidiè legi , diebus verù dominicis
tioniim , sacranientorum , baptismalis, etc., ei majoribtis Ecdesise festis, niodulalione qnâ-
cum bonediciioiiibus el oralionibus cuilibel dam cani solel. Incipil : Ao';a èv ûiîarot; Q-m
»

personae, sialni vel tempori congruis, prsler y.al im yr,^ stpvivïi , Èv àvflpMTrot; eùS'oxia. Aîvoùfy.sv

intégras Basilii, Chrysoslomi , et prgesanclifi- Cl, etc. Desinit : Ou dû el (/.ovoç à^n;, au V. p.o'vc;

catorum lilurgias. Exslal Grsec. MS. bibliolh. Kûptcî, etc. In Benediciino apud Canlabrigien-
Vindob. C<id.Tbeol., jnxia Lambec. 327, jnxta ses codice circa annum 884 exaralo. Hijmnus
Nessel. 2.SG, num. 2, à fol. 29, usque ad fol. angelicns diclus est , quôd iniiium ducal à cœ-
308. Omnium anliqiiissimum videlur illud in lesii illà ^'4oXo7Îa, quam Cbrisio jam nalo sacer
biblioibecà Barberinà asservalum , in cliarlà angelorum chorus cecinerunt, Luc. 2, 13, 14,
Pergamenâ, quadralis lilieris, anle nongentos Laudes Dei inler sacrorum solemnia hymnis
et plures annos accuralissimè descriptum. Edi- celebrare raoris erai, non apud Judœos niodô
tum est à Grsecis Veneiiis non semel , nempe et genliles, sed et in Ecclesià chrislianâ, prae-

annis 1544 , ISoO , 1570 , 1571 , 1600 , 1602 ,

eunie cum discipulis suis Domino nosiro ,

1629, 1633, 1642(1). Hiijiis poslremae editio- Mailh. 26, 50. Dominum seculi Aposloli ,

nis curam in se suscppit Tiieophylaclus hiero- y.arà tô u.effovûxTiov oranies, hymnos caiii bant
monachiis, qui iila se recognovisse à mendis, Deo, Act. 16, 25; idem in Ecclesià apostolicà,

quae in priores irrepserant, repurgàs-se, non-
nullisque oralionibus auxisse gloriatur.
omnium diligenliam longé superavit Jacobus
Goar. Parisinus, ordinis Pra;dicatorum mona-
chus, qui conquisitis undique codicibns tnm
cdilis, tnm manuscriptis, omnes
logii formulas ex Sic/.zi'iv.i
variantes leciiones coilegit, non paucas ora-
(1) Imô et 1526, 1553, 1616, 1622, in-4«,
Russicè vertit Peirus Mogilas nietropoiita Kijo-
1 Corinib. 14, 26; Coloss. 5, 16; idem et ab
Verùm (1) Hanc cditionem ex MS. codice Caesareo
valdé posse suppb ri notai Lambecius 1.5, p.
287. E>icboiogion MS. Cryptai Ferraia; iatidat
Rich. binieon lom. 3 Bibl. Criticae Gallicèedii.
p. 622.
(2) Iniô 16i7, recusnm deinde Veneiiis 1740.
hiijns Eiicbo-
Cairrùm qnùtu piimô sub Ijbano Vlil ad
recensuilet digessit, Eufbologiiini Grftcor emendfiidum nianns
adnioia l'iiisset, tandfm accnratissinic corre-
clum ])r(.d t [{oin;e 1754. Cunlfr Benedicti
W\ Kpislolam ad arcliiep. episcop. aiiosqiie
ri tus Grœci ecclesiaslicos, \ marlii 1750, tom. 4

viensis, et edidii 1646. Bullarii.

 ,,

227 DE USU LIBRORUM LITUftGICORUM 228

aevi aposlolici Christianis factum. Hinc Lucia- cantica, officiis ecclesiasticis hinc indeinter

nus, vpI qtiisquis sit isliiis Dialogi Philopatr. spersa, quae Graeci pro suoin Deiparamaffectu,

conditor, Clirislianos inlrodiicil i~i Tvavvûxcjc in ejus honorem soient decantare. ©eoTox.âpiov,
{iu.v()5'ia; à-^'p'j^^c'jvTE; , ad liymnos tolà nocte de- liber est quo Theotocia continentur. Mentio
,

cantandos vigilantes, lom. 2, p. 1010. His hym- fit in indice Bibliothecae monasterii S. Trini-

iiis Chrisii divinilatem pr;KCipuè celebrabant, tatis insulatChalcesapud Dufresn., alibi (quod
m Domini nosiri honoreni adversùs gentilium sciam) apud scripioresGraecos rarô occurrit.
blaspliemiiis animosiùs vindicarent. De Ctiri- Intérim est etiam Graecis liber ecclesiasticus,

siianis sui leniporis Plinius ad Trajanuni, lib. 0£OTO)câpiov dictus , in laudem B. Virginis Ma-
10, epist. 97 : i Alliriiiabant hanc fuisse sum- riae , ab Agapio monacho Cretensi composi-
I majn vel culp« su:e, vel erroris, quôd esseiil tus, qui illum ex variis libris qui in Monte
f soliii siato die anie lucem coiivenire, carmen- Sancto asservantur, collegisse dicitur. Exstat
( que Ciirisio quasi Dco diceresecuni invicera. > Venet. 1643 , in-4°.

Nec aliter scripior anliquus contra Artenionis ©HSATPÔs, Thésaurus. Liber ecclesiasticus

liaeresin apud Euseb. lib. 5 , cap. 28, p. 126 : linguâ vulgari scriptus , continens homilias,
Psatmi et cantica fralrum à fidelibus, à-' ioyrn, seu conciones in festa an ni aliaque pietatis
conscripta, tov Ao-^ov tcj ©eoù tov Xpia-ô^j Oij-voùat ofllcia. Claudit opus orationis dominicae ex-
©ecXofoCivTeî, Clirisium Verbum Dei concélébrant plicatio. Auctorem habet Damascenum mona-
Divinitatem et tribuendo. Quin et de Paulo Sa- chum , Studiiam dictum , subdiaconum Thes-
niosateno notant Patres Aniiocheni Epist. salonicensem. Prodiit Venet. an. 1628, in-8".

Synod. 5, p. 281, ipsum Psal-

ibid. lib. 7, c. et 1642 , in-4°.

mos in honoreai Domini Jesu Christi cani ©nSAïPÔs NÉ02, Thésaurus novus ,
quo Ho-
solilos abolevisse. Ex horum numéro fuisse miliae 19 varii , seu theologici et ecciesiastici
hvmnum nostrum malutinum non sine ratione argumenti continentur. Extat Venet. 1621 ,

conjicit Usserius nosier de Symb. p. 54, nec novis verô curis et figuris adornatus
lemerè dubitari potesl à primis ferè rei chri- anno 1646 , in-4°. Theophilacil hierodiaconi :

stianœ incunabulis usurpari fuisse solitum. Tzanfurnari , ni fallor , opus est (1).

Constitut. Apost. lib. 7 cap. 48, habelur Trpoff- KAAENTÀPION, Kalendarium ; sive Ephe-
vj-^r, suôivTi, quœ à formula hodiernâ parùm meris ecclesiastica in usum totius anni , juxta

dilïert. Usu fuisse receptissimum Athanasii duodecim menses, ab initio septembris usque

tempore ipse nos docet , et sacratis virginibus ad finem augusii , à Graecis digesta , quâ festâ

quovis mane usurpandum comraendat : Ao'^a Ecclesiae , stata jejuniorum tempora , et id

êv ûiîcrroiç 0£Û , etc., û[ji.voûpi.£v ce, £Ù).oyvDp.£v ce, genus alia notari solebant. Confecta esse hu-
-rrpoffK'jvoDaîv es, xat rà klriç, de virgin. p. 833. jusmodi calendaria liquet vel ex biblioth.
Imô hymni antiquitatem haud parùm arguit Vindob. Cod. Hist. Eccles. 97, num. 13, ubi

ipse codex MS. in quo descriptus reperitur, habetur praepositi cujusdam monachalis Epis-
ante annos fermé 1500 exaratus, codex nempe tola ad sapientem senem ascetam de quaestio-
SS. Bibliorum Alexandrlnus in Regiâ nostrâ nibus variis monasiicis , ad jejuniorum prae-
Bibliothecà asservatus, ubi vol. 3, fol. 569, cipué et festorura annuorum observationem
post odas quae sequuntur Psalmos , sub titulo periinentibus , unà cum ejusdem senis res-
ûavoj êtoôivoù eâdem manu descriptus legitur. ponso cui integrura calendarium ecclesiasti-
Vid. Bibl. Polyglot. tom. 6, not. ad 72 Interpr. cum in fine insertum est (2).

p. 140. In eodem codice subjuncta est et oda KANÔN. Varia signiOcat haec vox apud
alia (îT7,r,f w?, eodem modo et manu scripta quae scriptores ecclesiasticos. Missis aliis, désignât

ita incipit : K.*9' é/câo-rïiv -naepav EÙXo-piffM ae , etc.

(1) ÎAIÔMEAON, canticum peculiari ac pro-
Huic cur hymni vespertini tilulum praelixerit
prio atqueà caeterisdiscreto modulandi génère
Usserius, haud satis constat, cùm ex ipso cantandum. Vide Quirinum in diatribâ 3,
hymno luce clariùs liquet matutinum fuisse. p. 163 , seq.

Si quis hymnum nostrum ad codicesMSS. ac- (2) K\0I2MA. Modulus est , inler quem
caniandiini cantoribus ad panlisper quiescen-
curaiè et magnà plané diligeiilià recogiiitum
dum et é labore respirandiiin sedere iicilum
,

videie cupiat, adeat is Smith, collectanea de est , quûm ferè nunqnàin in EcclesiA Graeci

Cyrillo Lucario, patriarchâ CP. Londini 1585, sedeant. Hujusniodi snnl Psalmi :di(|ui , et
cantica quaedam , quibus pro diversitale ma-
pag. 144, 145. Lond. 1707, pag. 158, 139, etc. teriae diversum quoque nomen indictum e«t,
«KOTORÂPiON , Theotocia; Odae sunt , sive Confer Quirinum in ciiatà diairib. 5, p. 16S.
 ,

2«9 m REBUS THEOLOGICIS 230

hoc loco S'iâra^tv ofïicinm ecclesiasiicuin , id leniiaiis est, in qno peccanlinm i-ir'iiua. cons-
(lue non uno sensu, l" [(aipio lU cniones sy tituta sunt. Ilinc sacerdolos pœnitenies xavc-
nodicos laceani , xavciv est régula monastica, vt'i^stv dicunUir, cùm pecoaia ij)sorum ad
sevi^rioris viiae culioiibus piaescripia , ad canonum rigorinn examinant, poenamque ca-
quam vitam nioii-sqno sui^s coniponerent. nonibus pnescri{)tam iis iniponunt. Eodem
Kavoiv T^î [Aovx/txrî TîoXireîa;, CyrJIJo Scylh(»pO- etiarn sensu Kavovociv toù iy-vj loiavvo-j toû
]i(ano in Vilà Joan. Solilarii , nuni. 5 et Nr,ffT£j7cj inscribitur.

num. 17, 7Vi )4ûivov /4»vova -wv ifiiXoàv, conimu- KAÎMAE (lenoiat lectioiies in Ecciesià reci-
netn (ratntm rcfjulam vocal. Verùiii lise no- tari solilas, desumpias ex opère Joannis
tiora sunt quàni ul iis expltcandis ininiore- Scholasiici, quod KÂ!u.a/.a, seuScalam Paradisi
iiiiir. 2° Kavwv est hyronus ecclesiasticus , in inscripsit, ipse indeC/imacus dictus. Hinc in
oillcio aliquo pro niore et ex régula decaiitari Triodio et TypiCO i'ioiyiMCi; sîç rôv K/.îaaxa fre-

solitns. Uiide /.x-ivii; nol uil hynitios , qui post quriiiiùs occurrit. Videquae supra in rEscv-riicw

rsaimoi Davidicos, preces , aiiaque troparia, diximus , quœque infra in U%-i^v/.ôi diceiuus.
antequàni liniautur divina odlcia , recliantur. KOISTÂKION. Sonsu ecclesiaslico brevis
A materiâ de quà agunt varia soriiuntur no- hymnus , à voce y-ovTÔ;, sive parvus dicius , eô
niina. Alii à/aaTaoriaci, dicuniui', qui de quôd paueis laudes alicujus sancti vel festi
Christ! resurrectione ; 0Tajfwatu.ct, qui de coniplectalur (I). Et varia sunt y.'jiTxw.-j. pro
cruce ; vaxpwciasi, qui de mortuis ; tf.aâ'txoî, variis sancioruui festis. ingrediunlur psalix,

qui de Triniiale ; 8o-^^<j.x-:-a'J., qui de doguiali- xai TïoX'jy^pcvîî^o'jcT'. iJ/aX}.Gv-e; )ca: [Xct' aÙTw to

bus agunt, etc. Dt; (piibus consulendus Du- /.iivTawov, r, TicL^bvioç or.aepov ûtjeîc'Jciov tÎx.tei,

fresnius suis locis. Adi oliani Meuisii Glossa- /.al TvâXiv To TTo/.'j/pîviov, el multus annos caiitando
rium. p. 213, et qui .Meursium exscrihit, precanltir, psallentes postea contaciuni illud :

Suicerum Thés. Ecchîs. in verb. Kavtov. In Virgo hodiè supersubsianlialem parit ; iterUm-
eccicsiasticis Graecoruni libris nuiiibi non oc- que canticutn longœvitaiis répétant, inqnil Co~
currunl hiijusinodi canones. In iis celeberri- dinus de olïic. cap. 7, nun). 15, p. 3(i. Pri-
mus est ui^a; y.avûv, ab Andréa Cretensi ar- nium horum Coniacioriim auclorem fuisse
chiepiscopo coiidilus, qui , collecta universà Ronianum diaconum Euiesenuni , qui circa
veteris et novi Tesuinienti historié, canlicuiu annuni 300, su!i Anasiasio Dicoro vixit , les-
composuit, cohortans onines, ut quœ videanl laïur Synazariiini. Unde el in rubricà Menaei
in hisiorià esse hona et laudabilia , pro viri- Ronianus i twv /.ovTa/'.'wv Tviiy-T,; diciiur , qui
bus sectenlur, maia fngianl et execrentur. primus scilicei «vraxia. composuit , idque ex
Inieger hic canon in Gnecorum Triodio alibi- instilulione 6. Virginis (ul fabulantur Graeci)
que reperilur. Ubi t, tvj u-i-^iio-j /-âvovo; à^oXcuôia in feslo Nalivilatis Cbristi , Roniano per
memoraïur ferià 5 magnai hebdoniadis reci- soniniuin apparenlis, charl«que volumen illis

tanda. El tMa</»HS ibi diciiur hic canon, quia tradeniis , cum mandaio ut illud deglutiret
cùm reliqui cauones triginta et paulô plura unde expergefactus, et in ambonem conscen-
Iroparia habeant , hic ad 250 progrediaiur. dens (2) contacium illud (ciijus supra ex Co-
Inlinili pi'iiè sunl horiini canonum auclores. dino meminimus) cecinit. Inier cantores 5

lu iis agtnen ducunt Melhodius Patarensis , àpx,wv Twv îccv7a/.îwv , ciijus munus erat conla-
Cosmas ; Joannes Daraascenus, ïheophanes, cia cantanda inchoare (3).
Josephus , et Theodorus Siudita , PLotius Pa- AA.ÏIAIKÔN, liber continens lectiones ex
triarcha , Simeon Logoiheta Joannes Euchai- PalladiiHistoriâLausiacâ de Yitis Pairum col-
lensis, etc. ,
quorum noniina apud L. Allaiium
legi possunt, dissert. 1 , p. 81. Et noiari nie- citatae num. 19 , seqq.
(1) Varias de hâc voce elymologias expen-
retur ,
quod ex Typici cap. 7 observai in Me-
dil Quirinus in cilalà diairibâ 3 , p. 1 42 ,
naeo, ubi menioria alicujus sancii varioriini S'Mjq. Duo ejiisuiudi coniacia MS. recenset
poelarnni can(»nil)us c^Iebralur, si canon ad- Montfauconius P.diiogr. pai,'. 33, soq.
(2) Roman umContacioru m coriditorem fuisse
erit Cosmae,eum aliisanteponenduni; siJoan-
nonio negârit an aulem invenlor pnelerea
;

nis nempe Damasceni et aliorum eum qui , , fueril, in conlroversiaia Ray:eus vocal non ,

Joannis est anteponi ; si Tiieophanis et alio- iniprobanle Quirino pag. 173. ,

rum Theophanis anteponi enim ante (3) Non id ejus niunus erat, sed ut oslendit
, ; ille
Quirinus p. 133, in Ecclesiaslicis funclionibus
alios honorandus est (1). 5° Kavojv liber pœni- libros ecclesiasiicos ex oflicio lenere ac dé-
(1) Console Rayaeum dissertaiionis praiviae II ferre.
 232
231 DE USU LIBRORUM LIT13RGIC0RUM
minuni In S. Quadragesimae Dominicis, Do-
qnae statîs diebus in ecclesià praelege- ,
lecias ,

Typico Sabae minicà Palmaruni excepta , sanctâ et magnâ

banliir. Liqtiel id ex ï>. c. 8 :
,

Ta; (ipa? ferià5,etmagnoSabbaio.Praesanciificatorum,

Èv Ixàdrr. aÙTwv àvapwdstî, Jûo Etç rbv

eumdem sensnm habenlurin exceptis prcediciis (1) omnes sacrae Quadrage-

KXîuaxx. Alla in
Triu.lio, i'erià 2 bebd. l j<>jiin. qua; apud simae dies occupai. Quod reliquum est totius
Dui'resn. col. 794, reperiri possunt. aniii, Cbrysostoini Lilurgia sibiviudicat. Prse-

quo ler bas habent Graeci et alias Liturgias, nerape

AEiTOïPriKÔx , sive AciTc.'jp7''a'. liber in

lilurgiarnm celebrandarum séries describilur ,

B. Pétri, Marci, Jacobi et Clemenlis, sed

ul 1res liuirgiae, Busilii, Chrvàoslonii, et twv quas in conununem Ecclesiae usura non reci-

irpor,fia(iL».£vtov, sive prœsanciificatorum continen- piunl. Sola Jacobi Lilurgia in Ecclesià Hiero-

lur. Froclusarcliiepiscopus Consianlinopoliia solymiianà semel in anno reciiari dicitur.

nus (si modo ejiis sii iraciauis, de quo jusia Prodierunt Liturgiae SS. PP. Jacobi Apostoli,

est suspicandi cansa) or g neni litiirg'anim ;ul Basilii M. et Cbrysostonii, à Morellio ediiae ,

ipsa Aposloloruin .«iiipdra ivf ri , alqii •

(Fragm. GraiC.eiLat. Paris. 1560, in-fol.; Jacobi, Marci,
T7£S' Tvaçxfî. TT,; ôîîa; ÀeiTOjp-j. p. 156] Cleiiieineiii Ba>ilii , Cbrysosionii , Praesanclificalorum ,

dicianiibua Aposiolis primùin edidisse. Uuud S. Peiri, S. Gregorii , Dialogi dicii, Fr. Ducati

et à Jacobo Hierosolymorum aniisiile laciuin

(I) Exceptis sabbaiis, doniiiiicis et Festo
est (i). Verùm remillenle, posl aliquoLsecnla, Anniiiilialioiiis Snilih de Eccl. Giaec.
; \.d.
cuni longiùs pro- ^taiu p. 89, et i'fatliiiiu diss. d« Liiurgiis ad
chrislianae pieialis (Vrvore,
cale, liislii. Hisi. Eccies. p. 11 ; Sb. Cbrysos-
duclae iiuirgiai laed'o alliceronlur Cbrisiiano- tomi, Basilii el Pritsanclificaiot uin Liturgias
rum aniini , lîasiiius Magnus, ut legeniiuin pa- cuiu Graecoruin Liicbologio, Jac. Goanis ver-
riler ac audieiiiium coiimiodo cons-uleret, in
sione et nolis iliusiravil, variasque leciioues
siibjunxil Pans. \6il Prudieiunleiiaiii Gra-c.
.

niinorem foniiain redegil. Nihilominiis cùrn Rijiu. 1601 , Venei. 1626, in-4°, S. Basilii Li-
adUuc prolixiiaie niuiià laboraret, Chrysosio- tiirgi* Codex mille auiiorum exilai in Bibl.
mus refeciis plurimis , breviorem reddidii. Barbeiinà, teste Momiauton Diar. liai. p. 210.
Ex veleri Laliiia versione edidii Joan. Ci»(h;eus
Lilurgia Trpcy.^tacaî'vwv quaiido recilaliir corpus
iii Specuio anliju*; devoiiuiiis rirca Mi>sam
,

Clirisii non conficiiur , sed conCecium anlea , Mogunl. 1349; veriit eliain Geull.in. H;»:rvelus
divinis laudibus decanlalis absumitur. Et bu- Veiiel. 1548, Ant'w-rp 1562, in-8°. Sed bauc
Liuirgiaiii in uila Basiiii eJiiione reperiri (ut
jus LiiurgioB auclorein fdciunl Grogorium pa-
narrai Caveus) iiegal Eabr. Vid. B bl. Graec.
pani Dialogtim diclvim (2). De bàc fusé agit L. vol. 8, p. «JO, et noi. ad Dissert, Allalii de li-
AUauiîsdisserl. 1 , pag. 20, iusiùs disserlaiione bris Eccies. Giaecor. Bibl. Graec. V(d. 5. sub-

singnlari de Missà praesanciificatorum quam jiincl. p. 11. Lilurgiarum SS. BasihieiGrpgo-

,
rii Tlieoldgi codicis Copii Arabiciin Bibl. lU-gis
oper.s sui de Ecclesiae Orient, et Occident,
Chrisliariissinii memiiiiiMoiilfaucoii ; sirnulque
consensione calci subjecil (3). Très ,
quas re- iiioriet Copticam versioiiein ab eà (ju* Gr*cè
censuinius lilurgia; , in Grœcorum Eucholo- exslal, omninôesse diversam Pal*ngr. Graec. ,
,

p. 514. Hoc idem de Liiurgiis Jacobi, Marci et

gio seniper couiineniur. in celebrandis
tribus liturgiis Graeci
Bdsilii I.iinrgia, ut ex proœniio liquet, decies
per toium annuni canitur, nempe
vilalis Doiiiinlcae, festo S.
(1) flenaudoliiis diss.
Oriental, praelix. notai Liturgias Aposiolorum
non iia nouiiiialas fuisse, qund ab ils con-
scripiae essenl, quorum nomiiia pra*ferunl,
sed (luôd eis in Ecclesiis (Jacubi scilicei Hie-
rosolyuiilanà, Marci Alexaiidrinà , et sic de
caeieris) ab anliquissiniis temporibus fuerint
liis
CbrysoslomiCoplicisSyriacisque nolal PfalTius,
hune servant ordinem. ubi supra, p. 9, nol. Lilurgia S. Jacobi prodiit
separaiim Colon. 1648, teste Pfalïio ibid. p. 4,
not. Haec Liturgia Commentario illnsiralur à
vigilià naii-
Dionysio Barsalibi; exsiat in Bibl. Val. inter
Basilii, vigilià Lu- Codd. Ecbellens. nuni. 36. Totum opus in cap.
coileclioni Liturg. 20 d.vidiiur, quorum synopsin exhibet Asse-
maunus Bibl. Orient. 2, p. 177. Lilurgiam S.
Marci cumblemente Rom. de rilu Missaeedidit
cardinalis Sirlelus Paris. 158.3. Hanc Lilur-
giam eanulem esse ;Uque eam qu;E Copiicè
exsiat sub nomiiie Cynlli (unde Lilurgia qnae
Cyrilli dicilur à quiùusdam Marci appcllaïur)
,

ceb braise, quae Jacobuni , Marciim, etc., pri- notai Moiiifaucon loc. cil.Liliirgi;v,bS. Jacobi,
mum babuerunt episcopuui, (Adi hâc de re Mtrci et Pelri prodière in Bibl. PP. Pari-
,

Joseplii Aloysii Assemani Prad'aiionem in par- siens. Coloniens. et Lugduiiens., ilemqne

,

temsecuiidam 4 CodicisLilurgii universae

iibri Anluerp. 1562 sludio Claiidii de Saintes, qui
Ecclpsi;p , et Brancolasii anliquas liiurgias.) exhibiiil eliam Latiiiam versioiiem LiUirgia-
(2) Hanc lilurgiam GHrniaiio palriarrbne rnm SS. Basilii eiChrysosloiiii. Lilurgiam Peiri
Conslaiilinop. ncliusascribondam censel Tho- vulgavit Juan, à sancto Andréa Pans. 159.T. ,

mas Sniilb de Eorlcs. Grar,. siaiu httdieruo Novissiniè omnes é Syriaco idiomaie lians-
Traj.'Ci. ad Uhen. I(i98, p. 88. lalae occurrnnt apud Benandol. in Collect.
(3) De hâc Missà consulendus etiam Bevere- Liturg. Oriental. Confer E.ibr. not. ad diss. 1
gius ad can. 52 Trull. Allalii Bibl, Graec. vol .5, subjunct, p. 11,
 ,,

IN REBUS THEOLOGICIS 234

auct. Biblioth. PP. Graeco Lat. tom.2, pagin. I tyrum compositum ; adua. tôjx (lap-iipoiv , ut Si-
12G i ; Basilii Liturgia ,
praetorquàm quôd in meoni Thessalonicensi do sacr. Ord. cap. 4
omnibus operiiiio ejiis edilionibns reperitur '
p. 150, dioitur. Exstant bujus modi Troparia
habetur spparaiim Graîcè Venet. 1601, in-i"; aapxupt^ia,tum alibi saepiùs, tuni in Liturgià
Chrysoslomi pcr Demetrium Ducam Giaec. Praesanctilicaiorumin Encbolog. p. 188. Quairi
Lat. Venet. 1528, in-i" , 1644, in-4<». Ad cal- potest, cùm tenip()reQuadragesimali,exceptis
cem babeuir iMioMo. die S. Styliani Papblago,- sabbaiis et dominicis S. mariyrnni commemo-
nis, b. e., novembr. "Ut, celebrari solita, unà rationesfacere expresse vetatsynodiLaodicenae
cum aliis officiis ecclesiaslicis , quorum index can. 51, cursingulisQuadragesimaîdiebiisbisce
praemissiis est. Tropariis iravsuoru.uv ;j.apTÛpwv memoria celebre-
AÏXNIKÔN iMcernarium. Eam notât officii
, tur? Ralionem reddere conaïur Goarus
p. 200,
vesperiini partera qui recilatur cùm lucernse
, quem vide.
accenduntur. Inler la-cftvôv et i\)-/:n/.6^ (ut reciè METÂxoiA, PœnitPMîa, de quâ haec , inter
notât Goarus ad Euchol. p. 33) , non modicum alia, officia in Eucboiogio contineniur: 1° EÙy>
discrimeii iniercedil. ÉaTTEpivôv namque totuni £7vt t/.£Tavoc{.vTtov, orutio siifiev pœuUentes, p. 673.
vesperiinum odicium est ; rb XuyvDiiv prima tan- 2" A/.iXou6îa Twv e^oaoX&puij.c'vwv,
officium eoruttl
lùm ejus pars, preces scilicet, cùm tempus qui peccataconfitentur.p. 674, 679. 3°
Eùyjh Im
instat lucernœ Deo offerendoe (1). In Eucbolo- vwv è-tTci;.t£)v àuol/.e'vwv, oratio pro lis qui tmposilâ
gio Allatiano apud Goar. p. G il , mentio lit toj pœmtentiâ liberantur, p. 666. 4" ÀxoXouôîa Et;
X'j/vuoù ûpcj. Neque nudiustertiùs natu est Àûatv àçopiff[Aoù îepîMç, officium
ad excommmica-
ofljcium hoc ecclesiasticum recilandi mos. Ta; tionem sacerdolalem toUendam, p. C07,
068.
Iv Taîî Xuy.vatJ'tati; sùxà; memorat Socratcs (1. ij, Ubi et multae ejusdeni commatis oraiiones
lia-
c. 22, p. 287), qu3e in Achaiâ et Thessalià, ut bentur, quas longum nimis esset recensere.
et Hierosolymis , et à Novatianis Constantino- MHNAÎON. Immensum est opus in 12 men-
poli fieri solebant. Basilius de Spiritu S. ait, ses, tolidem piêxîa, sive voluniina divisum,
TT,v xaptv Toù IdTCêpivoD 9WTÔ; nequaquàm cum si- quovis mense suum sibi i^-vivarov vendicante, in
lentio suscipi, sed mox ut apparuerit, se eù- quo sancli omnes, quorum memoria
eo mense
yapKJTEïv. Oflicium integrum Luccrnarii habeiur colitur, ad proprios dies revocaii recensentur,
lu Euchologiano , Goariano p. 55. Non opus singulorum officium, unà cum rubricisminiatis
est ut hoc loco agam de luminaribus olim in litteris expressis, tropariis,
missis, canonibns,
Ecclesiâ accendi soliiis; cumulalè id praestite- lectionibus, aliisque recilandis subnectitur'
runt alii, Baron, ad ann. 58, iiuni, 70, 71 ,
vil* et res gestse compendio descriptse
plerùm-
72, 73, 74, 75; Casalius de Vet. S. Ciirist. que exhibeniur, quandoque et imagines
prœfi-
Rilib. cap. 42, p. 184; Durantus de Rit. Ec- gunlur. Ubi verô sanctus aliquispeculiare
offi-
oles. Catbol. lib. 1, cap. 8, p. 72; Ciampinus cium non babeat, is saltem vel prosâ, vel
de S. iEdific. Const. M., c. 10, p. 184, qui carminé commemoratur. In solemnioribus
bina candelabra niarmorea in basilicâ S. Con- majoribusque festis, propria officia singulis
stantiae exquisitè elaboraia exbibet tab. 29 , quas vocant, horis desiinantur. Ita , exempli
lig. 3 et 4, ibid. p. 130. Ad haec lumina con- causa, in fesio Naialis Domini
decembris 25
cinnanda sumptus faciebant , quandoque et bora prima, tertia, sexia et nona suam
babenj
fundos donabant veleres. In anliquâ inscrip- quaeque àjcoXcuôi'av. Eodem modo fit in festo
lione Eugenii Noiarii apud Aringbium Rom. Tbeophaniorum januarii 6, ne de aliis
dicam.
subterran. lom. 1 lib. 2, cap. 10, p. 340,
,
Nec sanctornm solùm, et solemnitatum
domi-
meniio redituum quorumdam ex bortis
fit
nicalium, sed et aiiarum quoque
rerum me-
Transliberinis ad lumiuaria nostra. Verùm cùm morabilium celebritas bisce in iibris
locum
nosiva dicanlur , forsan ad luminaria , quae in obtinet. Sic januarii 23, sancta
et œcumenica
delunctorum annivcrsariis de more accende- sexia synoduspeculiaresibi babet
officium.Et
bantur, referenda sunt, ut non inscilè conjicit ejusdem mensis die 26, magni illius
terrse mo-
P. Aringhius. Hujusmodi donationes çwTaiia; tus, qui sub extreraum
Tbeodosii Junioris im-
vocant recentiores Graeci. perium, per très iniegros dies
Constantinopoli
MAPTYPIKÔN. Troparium in bonorem mar- duravii, memoria celebraiur. Invocationem
Vesperas binas habcnt Grseci, majores sanctorum in Ecclesiâ Grœcà bodiè
(1) vjgere no-
et minores, de quibus Rayieum consule in tura est quàm quod notissimum,
cujus non
Acoluthià cap. 1 et 2, i
rarôbicdeprehendunlurvestigia. Insf^piemb.l,
TH, V.
235 DE USU MBRORIJM LITURGICORUM 236

losfo Simeonis Slylilae, octo vol novcm Sfondralo cardinali dono dalus, in Bibliothe-
in

oraiiuncul* hàc similive formula clauduntur :

cam Valicanam hodiè translalusest (1). Exslat
Graec. MS. ab iniiio sepiembris, usque ad
l'jaswv ôcis, TTpEdge'jE TCJ ffwôrvat Ta; V'Jxàî r.awv,
linem augusli, Bibiiolh. Vindob. Cod. Theol.
Sancte Simeon, intercède ul salvenliir animoe
193, et cod. 247, num. 4, fol. 16 Menolo-
nostr*. Edilum est vastum hoc Menaeorum
(2).

gium ex Menaeis eruium et in linguam Grae-

opus Venei. apiid Pinollos aliosqiie in-fol.,

eodem lenipore, sed variis diver- cara vernaculam à se versum edidit Maximus
non une et
annum sinim MarguniusCytherorum episcopus, Venet. apud
sîsque annis. Mensis sept., à quo
Anton. Pinel. anno 1592, ia-4°. (3).
Graeci soient inciioare, prodiil Yen., cura Ni-
iiieromonachi, an. iG28, iie- MTÎPON, vel -h ajpcv toû x? '<!,"•»"£'?. unguentum
cephori Pascii.tl:ei
Clirismatis à solo palriarchà vel episcopo, ex
rùnique curaïUe Theopliyl. Tzanfurnaro hie-
1648, hoc titulo Biêx-.ov toO materià preiiosà et sanciiori plané apparatu,
rodiacono an. :

nepiéxovTT.v TTje-oûcav aÔTÛ â-a- ferià quinlà sanciae et magnae hebdomadis con-
o=rT=u.op(cu [iTivô;

à«Xcu6;*v, et sic in reliquis; ociober cura

flciendum, in mullis aciiooibus sacris, praeci-
ffav
pué in Conlirmaiione b;ipiistnali usurpandum,
Nicephori anno 1628, Theophylacii 16i8; no-
ïheo- idque ex praescriplo 'anonis 48 concilii Lao-
veniber curante Nicephoro anno 16-26,

1649; deceniber, anno 1602, cura diceni, quo jubelur illuminatos posl bapiisraa
phylacto
cura Maiihaei y^oi<7'j.7-i êTTCJsav'w, supercœlesU clirismate esse
Tlieophylacti 1628; januarius,
hieromonachi, anno 1603, inuiigendos, adeôque regni Dei participes fieri.
Galatiani Cyprii
Theophylacii 102^; februarius, cura Nicephori
Confirujatio quippe apud Graecos semper cum

Paschalaei, anno 1626, Theophylacii 1615; (I) Huiusmodi Menologium MS. in Bibl.
manius, cura Theophanis Zenacil hieromona- Caesareà, Nessel. 1, p. 547. Conf. quod Gene-
anuo 1623, Theophylacii 104'2; apriiis, cu- brardusLat. praelixii Conimeiilario in Psalmos.
chi,
Menologium melricuni Gr*c. Lat., singulis
rante Theophylacto, anno 1658; niaius, cura versibus hexamelris cum alio Rulhenico iconi-
Nicephori, anno 1625, Theophylacii 1642; bus expresse Papebrochius praemisit lom. 1
junius, curante Nicephoro, anno 1626, Theo- Act. sanclor.niaii, idem meniorat Menologium
Slavo-Russicum, aiterumque verbo tenus
phane Zenacio 1645; julius, cura Mcephori, translalum é variis MSS. excus. Moscuae 1679.
anno 1624, Theophylacii 1642; au?;»slus, cu- Vide tom. 1 Act. sanclor. junii, pag. 155,
ranie Nicephoro, anno 1623, Theophylacto 758, quin et Menologium quod exhibet Posse-
vinus in Apparatu sacro, voce Rutheui. Meno-
1642 (1).
logium 10 aui 11 secul mMubran. lubeiur MS.
MHiNOAÔnON (2). Diversuna plané à Menaeo Gritc. lU Bibl. monaslerii S. Basilii Rom. teste
opus, utpole in quo, ad instar Martyroiogii Momfaucon, Diar. liai. p. 216. Ha;c notât
Fabr. ad Allalii diss. 1, vol. 5, Bibl. Grsc.
Lalinorum, acia vel passiones sanciorum quà-
subjunct. p. 61, ib. p. 62. Constaniinop.
libet cujusvis mensis die summaiim exponun- Cbtonologia edidit Ant. Conlius Paris. 1573,
lur, brevis saliem eorum commemoratio ha- in-4". MenologiiBasiliani sex postremimenses,
niariius, apriiis, etc., Graec. extant .MSS. in
belur. Variant apud Grcecos sua menologia,
monaslerio Cryplae ferratae in Latio, ex quo
pro loco cl lempore aucla et imuiulala, neque Synaxaria mariii, apriiis et maii ad cale, lorai
eadem pvorsùs, nec diversa tamen. Extat Me- primi cujusque horum niensium gr;çc. dedère
nologium à cardinale Sirleto Laiinè versum, à Heschenius et Papebrochius leste Fabr. ibid.
p. 65. (Sex hujus Basiliani Menologii mensesà
Canisio edilum Anliq. Lect. tom. 3 (5). Aliud
Pelro Arcudio Latine redditos primùm exhi-
babelur Menae.is liinc Inde inserlum. Verùni buii Ferdinandus Ughellius Italiae sacrae t. 6,
omnium anliquissimum et augusiissimum est in secundà ejusdem operis Venetà ediiione
t. 10. Deinde iniegrum Gr«ré et Latine ex
Menologium illud Basilii imp. studio et jussu
memorato Valicano codice Urbini prodiit a.
descriplum, et, ul videlur, autographum, cujus 1727, cura eminentissiuji Annibalis Albani,
codex vetuslissimus et rarissimus, à Paulo quod Romae a. 1729 recusum fuisse ait cla-
et
riss. abbas Fridericus Althanus pag. 555 eru-

(1) Men=es quidam Menaeorum Graecorum diiae de Calendariis dissertation is Ecclesiae

MSS. exiant in Hiblioihecà Caesareà (confer Grxcae. Mariyrologium metricum ex Menaeis,
Lanibecium lib. 8), in Coislinianà, quam Monl- codice Chillleiiano, aciisque sanciorum col-
lauoonius descripsit, alque in Regià Tauri- lecium Lipsiae a. 1727, in lucem Siberus
nensi, ut videre est loin. 1 Codicum MSS. eiuisit.)
ejus Bibliothecse codice 18, pag. 91. (2i Sed in his codd. nibil de Menologio

(2) Conf. Bollandi Prolegnui. ad tom. 2 Gr;e(oruni agiliir, ul inonel Oudin. tom. 2,
Januarii p. 54. et Zachariae Grapii Diss. Ko- p. 553, (|uein vide.
stochii 1697, de Menseis et Menoiogiis Grceco- (5) Menologium .Margunianuni I>alinè veriit
rum. Maith. Raderus, ul post Bollandum referl Fabr,
(5) Edit. nov. tom. 5, p. 412. ubi supra.
237 IN REBUS TIIEOLOGIGIS. 238
bapiismo conjuiigilur. Un de et aœ^a-yî; Kupîou, Cbristoph. Jnstellns fum Graecè, tum Latine,
xù.t'.yi ç;'j"/.a;c7rîicv , )cat teXs'.o'ttcic; ij-ipa-jî; veteri- Paris. 1615. in 4°. Prodiit postannos quinque
bus dicilur, signaculo Doniini cousummari non adcalcem commentariorura Balsamonis, Paris.
sciiicl apiid Cyprianuni occurrit. Extat in Eu- 1620, in-fol,; denique à Justello et Yoello
chologio, p. G'2<S, àjcGAO'jOîx roù iy.^\) ^i.\izvj,sancti recognitus, locum habuit in Biblioih. Jur.
uiigiienii odiciiiin : quo scilicet rilu et qiiibus canon, lom. 2, p. 789. Anonymi etiam cujus-
precibiis coiilicitur, et p. G37, praescribitur dam Nomocanonem, sed ex constituiionibus
nialeria ex quâ compoiiitur, et ordo qui in Apostolorum, et septem conciliorum œcume-
faciendo et praeparando iioc unguenlo servan- nicorum decretis praecipuè consarcinaium,
dus est; quia et vascuiuni quo continetur; Graec. Lat. edidit Cotelerius Monument, t. 2,
i-^ic't Toû (j.£-;x),o'j [j.'jpo'j aiii)i vocaiur. p. 68(1), qui tamen, notante eodem Colelerio,
MIITPH, Pedilavium, ferià quintâ niagnae imperfecta, incondiia et insulsa recentioris
hebdoinadis celebralum, ad exeniplum Doniini Graeciae farrago est. Nomocanonem quandoque
nos i , discipuloruni suorum pedes manu apud Graecos pro libro pœnitentiali usurpari,
proj iâ lavantis, instituluni. In hoc ritu per- supra in voce Kavojv observavimus.
ager iiopairiarcha.vel pontifex, et in raonasle- oiK02. Hymni genus, in Dei vel saiicti ali-
riis -ibbas, Clirisii personam geril; duodeciin cujus laudem ita construclura, ut quasi com-
nionaclu, aliive pauperes duodecim Apostolo- pageni, œdilicium, fabricamque viriutum ejus

ruiu vicoâ sustinent, eorumque noniina sibi- etgloriae videaiurcomponere; et ideô xivTaxîo»
niet assiKiKîre creduntur. In liissemperlocum opponitur, ut eo amplius et diffusius. Haec ex
hiibent - Darius et œconomus, ille prinmm, Ligaridio nos docet Goarus ad Eucholog. Et
hic uili uni locum obtinet. Ostiarius Judam w^TCiKicu, et oï)co'j meminît Euchologiuni in
prodilorem repraesenlat, risii etconviciis one- Ollicio laudum p. 54.

ratus ; œconomus Pétri Aposioli locum tenet, ÔKTOHXo^, seu Octotonus. Liber quo octo
ejusque reluciationem imitatur. Habetur in tonià Joanne Damasceno compositi praecipuè
Euclioingjo p. 745, àyxXo'jôta x&ù GeÎou xal lepû oontinentur. De hoc opère liceat mihi Leonis
vi^~/;co; , Offuium divini et sacri lavipedii. Et Allalii verba hùc Iransferre. « Gùm Graecorum
Tbeopiuli Alexandrin! sermo et; vtTTTvipa, ferià « musica proprios lonos ( ipsi vocant r.youç,

quiiilà majoris hebdomadis laudatur à Dufres- i sonos) quatuor habeat, primum, secundum,
nio GIoss. Graec. coi. 999. Quia et solemnis € tertium et quartum, quatuor item obliquos,
iiic lavandi rilus regibus et principibus etiara I wÀaYov Toû irpwTou, obliquum primi, obliquum
hodiè in more est. Modum quo imperator < secundi, obliquum
tertii, et obliquum quarti,

Coiisianiiiiop. pauperum pedes hâc die lavare îcanones omnes sive troparia et quaecumque
solcital, accuratè describit Godinus de Olïic. ï ai;ro cantiones in hoc libro contentse, iia
Constanlinop. cap. 12, p. 69. De loto lioc « dispositae sunt. ut quae primo tono conci-
more lavandi pedes singulareni librum edidit «nuntur, omnia simul primum sibi locum
Greiserus, quem noS^ovnrTpov, seu Pedilavium < occupent , quae secundo secundum quae ,

inscripsit, Ingolst. 1610, in-i", cui integruni «tertio tertium, et sic de singiilis, donec ad
ex Eucliologio olFicium inseruit. « obliquum quarti perveniatur, qui inter tonos
NOMOKAisÔN. Liber ecclesiasiicus, quo ca- c ultimus, ultimum quoque sibi locum vendi-
nones et décréta conciliorum in suas classes « cat, etcantiones eo modulatae ac commensu-
disposita et digesta, cum legibus et novellis «ratae, ultimo quoque loco reponantur. Con-
imperatorum constitutionibus componunlur. «tinet tantiim troparia et canones, qui à
Priiiius, quod sciam, quitalem Nomocanonem « primis Vesperis Dominicae ad finem usque
nobis dédit, fuit Joannes Scholaslicus, anno « Missae canuntur. Et octo Dominicis pro tono-
56i patriarcba Conslaniinopolitanus factus. t rum numéro Pinitur. Singuli toni 1res habeat
CujusNomocanonem in SOtiiulosdislributura, i canones. Primum àvaaTaaiaov, qui in Resur-
Graec. Lat. ediderunt Justellus et Voellus Bi- < rectionis Dominicae, secundum ara-jpoavaaTcc-
blioih. Juris canon, tom. 2, p. 603. Post <aiaov, qui in cruciset Resurrectionis, tertium
Joa.inem, Nomocanonem in 14 titulos disper- «in Mariae Virginis laudibus celebrandis,
lilu.;i contexuit Pholius, Joannis post aliquot (1) Nomocanon Doxopatris jussus Joann.
dea iua secula in sede Constantinopolitanà Cnmneni imp. edit. exstat MS. in cod. sec.
XII, membran. in Bibl. moaasterii S. Basilii
successor. Ilunc Balsanionis commentariis Rom., ut nos docet Bern. Monifaucon, Diar.
Ulustratum, ex codice Palatine primus edidit Ital. p. 216.
 ,

2:9 DE USU LIBUOnUM LITUUGICORUM 240

tversanlnr. El iiscc in Ocloechis antiqiiis lem, et 12 volumina complectatur, eaquesatis

I ha'ocb:;! Inr. In reccntioribus modo additur ingenlia, pro mensium numéro disposita, teste

Toro siiirulis lonis canon, qui in p-ECTov-jy-Tiiu L. Allatiopag. 94.

I vel [v.sccvj/.r.i'.îj, mediœ pcilicet noctis officio nAPÂAEiriOS. Liber ecclesiasticus , vitas

icani sxir quod de Trinitaiepertraciat,

t, et quorumdam sanctorum complexns, quas ex
I Triadints dicilur. Et canones lu dierum Simeonis Metaphrastse scriptis excerpsit Aga-
< «lominiconim numeruni non exoedunt, cùm pius monachus Crelensis, et in lingnam vul-

i octo etiam ilii slnl. > Ilœc vir doclissimus garem seu graeco-barbaram iranstulit. Conli-

dissert. \, p. 64, ubi plnribus hâc de re agit. net vitas 24 sanctorum , nempe Josaphati,

Conffr etiani quae notai Goarus ad Euchoîog. Theclae proiomariyris, Gregorii Thaumalurgi,

p. 20G. Exsfat Ocloechiis Graec. MS. Biblioili. Aiiibrosii, etc. Prodiit hic liber Venet. anno
Vindob. Cod. Thooi. liG, anno Chrisii 4ôf)l 1641, in^". Idem est liber, ni fallor, sed

exaiato; item cod. \W, cum aniplissimo paulô auctior rerfdiuis, cVj.o'-j''.cv dictus, conti-

connnentario Joannis Zonarse ibid. cod. 2J5, nens selectas 40 sanctorum vitas, ab eodem
cum antiquis notis niusicis ibid. cod. 550 (1). Agapio apud montem Athum monacho , viro

Priinuni, nî fallor, prodiit Graecè Venet. in scripiis lum Graecorum, tum Lalinorum
1525, 1384, l(i02, 1610. 162i, in-8^ et aliàs non inerudito, linguâ vulgari ex diversis Grae-

forsan non semel. corum Latinorumque operibus éditas anno

ôni:i0AMBfJNO2 EiXH. Oratio, qna^ retrô 1644, in-4''. Exstat Graec. MS. tum in codice
ambonem, in mediâ ecclesià recilatur, cùm regio, tum Colbertino, liber 53 senum hoc
post dimissionem, à diacono pronuntiaiani, titulo : BîêXcç TMv à-j'îcov -j'îçovtmv, rrt; XÉ-^STai

sacerdos è cancellis egressus, populo faciâ TTapâ^etcro;. Vid. Dufrcsn. in Ind. Auct. MS.
oratione benedicit, ad exeniplum scilicet Do- col. 51.

mini noslri, qui priusquàm in cœlos ascende- nAPAKAHTlKH. Ferè nihi! aliud est quàm
ret, discipulis suis benedixit. Habeiur hœc Damasceni Octocchus, à Graecis subsequenti-
oratio, extra tribunal alla voce à sacerdole bus temporibus admodùm auctus, unde et

proferenda, Liturg. sanct. Chrys. p. 85. ôxiTOYi-/,oç vsa vocatur, et Josephuni auctorem
opePOi. Continei laudes Graecorum malu- habuisse dicilur. nafax.Xr-i/co'; appellatur hic

tinas, prout à u.aacvjy.7tx.oT; distinguuntur, qu» liber, pariini quôd sit consolatorius, cùm
profundà semper nocie decantari soient, omnia quae in eo sunt, maxime spectare vi-

Exslai Àx.oAOjâ-a TcO ô'?ô?oj, sive officium lau- dentur, ut peccatorem consolentur, partim
duni, à die lucescenteauspicandum, in Euciio- quôd sit invocatorius, cùm totus sit in Deo
logio p. 48 (2). sanciisque exorandis, divinoque sibi auxilio

nÂisHrïPiKON. Liber qui variorum aucto- variis supplicationibus impetrando. Non in

rum orationes encomiasticas, in varias Christi hoc, ut in aliis libris ecclesiasticis, cerla cerlis

aliornmque sanctorum solemnitates coniplec- diebus décréta sunt officia, canones, seu tro-

lilur. Ex quo in diebus festis sanctorum, paria, quibus finiiis reponunlur, sed paracle-

concurrente populo ad celebrandam eorum ticus semper prae manu est, et omnibus diebus
memoriam, orationes laudativae festo propriae, aliquid in eo invenitur, quod sive in missà,

publiée leguntur. In auctoribus qui hoc opus sive in vesperis, sive in matutino, sive in aliis

consùtuunt, agmen ducunt Athanasius Alexau- officiis recilatur. Quando eniin in aliis officiis

drinus Cyrillus Hierosolymitanus , Basilius

,
propria desiderantur, ad hune lector remitti-
Magnus, Gregorius Nazianzenus, et Nyssenus, tur, uti Allatius nos docet p. 68, qui alibi

Araphilochius, Epiplianius, Chrysostoraus plurima in hoclibro criminatur, nempe quôd

Epbrem Syrus, Cyrillus Alexandrinus, ut alios quaedam de B. Virginis pariu conlumeliosè
miltam; MS. passim apud Grsecos reperitur, dicantur, plurima B. Virgiiii contra jus et

in variis tamen Ecclesiis varius, adeô ut qui- œquum tribuanlur; quôd aflirmetur Joannem
busdani in locis in immensam excreverît mo- Praecursorem post niorlem in infernis Chris-
tum praedicàsse, ac nuntiàsse propè jam esse
(1) Occurrit etiam MS. inBibl. Régis Cliris-
tianissinii. Prodiit et Venet. 1345, teste Fabr.
saluiem ac vltam ; Dominum nostrum descensu
ad AUatii diss. ad cale. Bibl. Graec. vol. 3, suo ad inferos, omnes ab orbe condito homi-
p. 47. nes à pœnis illis et polestatedaemonis libérasse,
Confer Rayaeura in dissertatione prœviâ
(2)
et ad vitam vendicâssc; peccaiorum reniissio-
ad acolutiàam, § 1, n. 6, seq., etQuirinium
p. 160. nem dédisse iis qiii crediderunl, încredulis
 ,

Ul IN REBUS THEOLOGICIS. 242

denegâsse; Deuni angelos antehunc niunduni addiiameniis Nicephori Callisli, cl Mcolai

aspeclabileiu créasse. Singula prolixe porse- Malacci Nauplii arcliipresbyiori , qui mulia
quilur vir erudilus disserl. 2, p. 283. Prodiil troparia de suo addidil, el horas in vigilià
Paraclelice Venel. anno 1610, deinde, operà Pentccostes consarcinavil, veieraque anliquo-
Nicephori Pasclialei, ibid. apud AnI. Piiiel. rum Palruni monnmenla novissuis dellramen-
anno 1G23, el curante Tlieopliylaclo hicronio- lis inspersil; quod repiignanlibus synodorura
nacho, ibid. ICiO, hoc lilulo : riasa/cÀr,TixY) aùv decretis, pseudepigrapba el apocrypha in lec-
0£(;) â-yîôj TVcSts'x.oucj* TT,7 TvpeiToucrav aùr?î àx.o- tiones et divina oihcia sinl inlroducta quùd
;

Xouôîav, aflirmel humanum genus omne ab inferni ca-

iiAiiXÂAlox. Cyclus paschalis, quo fostuni veinis ereplum , à Cbrislo apud inferos prae-
Pasciialis, et aliae, quse ex eo pendcbant, so- dicanle, in cœlos fuisse asporialum. Inlegniui
ieniniiales designari solebanl. In his enini cy- hoc spatium septem hebdomadum quae Pasclia
clis non modo Pasciialis dieni.sed el annos subsequunlur, et Graecis el Laiinis Peutecosie
vel inundi , vel Diocleliani , aliaque fesla prae- vulgù audit. Ëxiat in Eucbologio, p. 753, .W-
cipua el jojunia describebanl. Habenlur hu- Asuôia Tr; à-j'ia; llcVTr.y.off-r;;, officium sauctœ PcK-
jusniodi paschalia in libris ecclesiasiicis Grse- tecostes, in ipsâ dominicà sanciae Penlecoslcs,
corum, quorum ex Hoiologio ediio Venel. sub vesperam praecipuè, multis precibus et
an. 1335, spécimen nobis exhibei Dufiesnius. genudexionibus celebrandum.
Gloss. Gra,'C. col. 1128. iii>AE. Canonem aiiquando dénotai, sive ta-
IIATEPIKÛX. Liber conlinens vilas S3. Pa- bulas pœniientiales,inquibus peccanii-iimquali-
Irum . in ecclesiâ pro more legi solilus. Ad laies, pœnilentium pœnae describuniur. Ei ita

niensam toto tempore iraTepty.à leguntur, inquit quidem in officio super pœniienles Eucbolog.
Typicum S. Sabae, cap. S. De Coproiiymo Ce- p. 680. 6 £7vtTif;.â)v sive poenitenliarius, post-
,

drenus, quotquol reperiri poterant -rraTcpi/cà quàm minulatim de singulis peccatis inlerro-
pî6>,'.a , vel reliquiœ sanclorum comktssit. Niliil gaverit, jubetur wâoEiv tcv Tr-vaxo., indicem
frequenliùsbiijusmodi paieiicis ia biblioihecis (pœnilenlialera) assiimere , etqualo sit pccca-
MSS., ubi apophibeginaia ,'
el acla SS. Pairum lum inquirere, el cum hoc libro conferre. ut
ordine alphabeiico secuadùmipsorum nomina quale sit peccalura cognoscal. De aliis hnjtis

reconscnlur. Taie opus Gr«c. Lai. edidit vocis significaiionibus consulantnr lexicogra-
P. Possinus in Thesaur. Ascet. p. 228. el Zo- phi, Suidas, Hesychius, Suicerus, cic.
zirii* abbalis Ailoquia, ibid. p. 279. Fragmenla nPAHAnÔ2T0A02. Liber ex Aciibus Aposio-
quaedam ascelica miscellanea, è/c toù Uv-i^-v/M, lorum et Epistolis, lum Paulinls, lum canoui-
sive ex opère de Yiiis Patiuin, habenlur Graec. cis, et Apocalypsi compositus, lexlu in plures
bibliolh. Vindob. Cod. Tiieol. 173, num. 19, parles diviso, eldiebus singulis el fe^iisdiebus
loi. 319. ConFtr qiise in Gerontico, Cliniace, accommodalo, iiaulcomplelo libro, caïuoque
el Lausaico nolavimus. omnia terminenlur. In Ecclesils Gcicoruni
nE]VTHKOir\Pio>'. Liber quo ofiicium ab iioc ordine legi solet ; nempe à dominicà Pa-
ipso die Paschalis, usque ad oclavam Penie- schalis usque ad dominicam sanciorum
coste<5, ncn)pe ad (iominicam omnium Sanclo- omnium. Pro leciione magni Vesp»^'.!!!!
rum conlineUir. Ilunc bubel lilulum : llav-/i- Acius Aposiolorum lanlummodô loguniur. lu
xiaraptov tzi^iv^'j^ Tiâaa? rà; aùrw irpsTrcudaç x,9.\ reliquis dominicis tolius anni , septem caiho-
àvafxata; àxoÂr,u6(a;, àf/ou.svov iiio rfi; Çcovicpopou licae et 14 S. Pauli Epislolae et Joannis Apo-
l^.é-jfàXr,; X'jpia/.riç rii; È-j^epaewi; ToùK'jpiou t.u.wv ir,ao\i caiypsis. Confer Allai, disserl. 1, p. 47. Exlat
(^.ï'y^pi 7t; *ùt7;; éoprri; voû -ly.'.o'j (jiî>iJ.%-o: xc.i aî'y.arc; -r:;;a;5'.770(jTo>.oî MS.,cui inserluui eslmeiiologiuni
TO'j Kupîo'j r.aûv i/iatù Xoicttoû. Ediium esl proilcr scu commeuioralio sacrarum solemnilaUim et
alias vices, apud Jac. Leoncinum, Venel. an- praecipuorum feslorum tolius anni secundùm
no 1579 (1), in^", 1618, et cura rheoj)ylacli 12 menses, bibliolh. Vindob. Cod. Tbeol. 195,
hieromonachi, ibid. 16 i2. Alulia in hoc libro el cod. 308, edilus eliam sub nomine Apostoli,
tarpit, el virgulà censoriâ notai L. Allalins, Vcnet. 1633.
dissert. 2, pag. 229, nempe quôd plura à no- IIPOOIMIAKÔS. Psalmus est 103, proœmialis
vissirais ediloribus sini addiia, praecipuè ex diclus, non quùd loii Psalterio prae^igaïur, scd
quôd ab eo ol'ficia inclioentur. Meminit ejns
(1). Prodieral anlea Vonet. 1568, ut narrât
Fabr. ad Allaiii diss. 1, Bibi. Graec. vol. 5, olïicium de myslcriis l'riesanclificalorum Eu-
subjunct. p. o6. cliolog. p. 187.
243 DE USL' LIBRUKL'M LITL'RGICORIM 244
nrouÀAMATA. Preces quae in ecclesiâ an le in unum conllali. Habelur in bibliothecâ CoU
{ST
Psalmos, à psallis, lectoribus , subdiacoiùs beriinà, teste Dufresnio , col. 14.51, codex MS.
et plcbe concinunlur. Vide quae ex Niconis num. 837, in quo describuntur (1) stichera

Pandecle MS. hùc notavit Dufresnius GIoss. unà cuni notis niusicis , quae canunlur singulis
Graec. col. 126-2. annis, in feslis. In cujus fine cT'.xsoà àvaTc-
i'or.LviA, Libri , seu aoroslica, in quibus Ài/'.à, TvpsaTo'u.'.axaT'â/.çaor.Tov, etc., describuniur.
non lanlùni virorum nomina , ordiiie quo pro- ITOIXEPÂPIOX. Liber in quo describuniur
cedere deberent ,
pro cujusque offlcii dignitale slicbaria, seu vestes slriciiores, quibus viri
dùni vocarenlur, et eoniiii nomina à nomen- ecclesiaslici, aniisliies, presbyieri, diaconi,
claîore edereniur, ut est apud Luiiprandum , subdiaconi eiiaui et monacbi, indui solebant.
lib. 6, c, o, sed quantiiasetiam rogae, seu do- ilabciur hujusuiodi sticherarion MS. i.. Biblio-
nalivi, quod presbyterium Anastasio dicitur, iliecâRegiâcod.2057,incipiensàmens<;' îptem-
descripia, etc., ut sciret unusquisque quid bri, à quo annus Giaecorum principii iv ducit.
accipere deberet, cùni ejusniodi rogae à pa- Zï>AHÂPlA. Sunt vitae sanclorum n com-
triarchâ vel ab împeraiore distribuebantur. pendium redactae, et succincta expcsiiio so-
Haec Dufresnius Gloss. Graec. col. 1503, qui lemnitaiis de quà agiiur, ex Menaeis, et ^ro-

locuni banc in rem proi'ert ex Balsaraone de lixioribus Graecorum libris ecclesiasticis, in

incenso patriarcbae die caiecbeseos, p. 474. angusliores terminos contracta. Unde n;tum
iTE<i'Â;N'niiA, sive Src'çavz Toj ^a'ac'j. Coronœ iilis Synaxariorum nomen. In coniexendi; hu-
nuptiales. Coronas pro nuptiis usurpari apud jusmodi synaxariis principem locum h huit
scriplores, tuni sacros, tuni profanes, notius Nicepborus Callisli, qui synaxsna composait
est quàin ut probari debeat. De his haec of- in praecipuas Triodii fesiivitates, quae illarum
ficia in Euchologio contiuenlur :
1" Â)coXojô(a causas reddunt, unde originem babuerinl, et
vivoiAcvr, i~\ (avtIttîci; r!";'0'jv tcù àppaSâvo;, ovdo quaranani ob causara boc temi ore i'a se ha-
servari solitus in sponsalibus celebrandis, videli- beant, et à divinis Patribus sic dispositae sint,
cet nuptiarum subarrhalioite p. 380; 2° ,
i/.à.cj^'.x cum nonnullis circunislanliis pai ticularibus.
Tcô GTîçavwaarc;, officiuni coronalionis nuptiarum, Ordiuntur à doniinicà Publicani et Pliarisaei,

p. 38d; 5° eùx'^i èirlXôcrtv orïoâvwv rf è-yS'oTi r,u.=':a, finiunt in solemnitalem omnium Sanclorum,
oratio cùm solvuntur coronœ octavâ die, p. 599. ut ex ipsius operis titulo liqnet. Menaeis (2),
Grx^ci enim per octo dits nuptias celebrare Triodo, et Pentecostario, partim inserta sun^
soient. Notatque Goarus cujuslibet sacramenii, haec synaxaria. Quae Triodo inseruit Nicepho-
vel insignis beneficii acceptionera, per septeiu rus, varias in se haereses continere, et digna
alios dies, Graicos, bâc etiam aeiale, memoriae animadversione ecclesiasticà esse ostendit AI-
comniendare ;
4° à)ci>.co6'a zl: S''.vxli.c.uî officium latius, dissert, 2. Quin et Gennadius de Azyr.o,
in bigames, p. 403. Bigamos etsi non penitùs cap. 2, lanquàm ambilioso studio, et impetu
damnaret vêtus Ecclesiâ , acri tamen censura perniciosi schismatis, composita damnât, nec
notavit, et non nisi post peracta jejunia et in Ecclesiâ Conslantinop. Icgi solere afiirmat ;

oraliones , ad S. Eucbaristiae communionem Nihilominùs haec Mcephori Synaxaria à Mat-

adniiitere solebat. Verùm mitiùs curn iis egit ihaeo Cigulâ Cyprio, et à Maximo Cytherorura
sequioris Ecclesise indulgentia. Ad banc nu- episcopo, in linguam Graecam vulgarcm con-
ptiarum classem forte revocari possunt variae versa sunt, seorsim édita Venet. 1637, 1C48,
orationcs circa mulieres puerperas, et aborli- in-4'' (5).

vum facientes, quae à p. 316 usque ad 350, iXHMATOAOnOX. Continens tt.v Tràiav iy.clo'j-
reperiuniur. 6;av, sive lolum ordinem sumendi habitùs mo-
rnxHPÔ>'. Versus paulô longior ab bymno-
(1). Confer Kavaeum in disserlationepraeviâ
grapbo ecclesiastico conscriptus. De quo vide
ad acoluthiam §1, n. 6, seq., et Quirinium
Goarum ad Eucholog. p. 52, 206. Ubi inter p. 160.
oTîxov et G-iyy.zi-i non modicum discrimen esse (2) In hoc diversa Synaxaria à Menaeis, qnôd
omissis caeioris partibïis oflicii ad sanclos spe-
notât. 2t;-/_c; versiculus est ex S. Scripturâ, et
cianlis, solas eorum synaxes sive fesiivitates
maxime Psalmis Davidicis depromptus; ct-.//, •

indicent cum brevi uniuscujusqueelojjio notât

psv versuni prolixioreni , ab bymnogr.ipbo Fabr. ex Actis sanclor. l<»m. 1 jiinii p. 16.
(5) Sed pi imùm Venel. 1607 Synaxaria
plura
compositum, dénotât. Et sunt ut plurimùm
alia veliisliora in Bib. MSS. exsiant, Cangio,
Psalini Davidici conglobati, prolixiori senien- Lambecio aliiMpie memorala, de quibub vid.
tiâ , ad lougiuscularum periodoruai normam, II Fabr. ad Aliaiii diss. 1, pag. 68.
245 IN REBUS THEOLOGICIS. 246

nastici. Edidlt varia quae hùc spectant olïicia, iniperante Theodosio Juniore ; quin et Proclo
in Eucliologlo suo Goarus. Habclur 1° ÀjcoXo'j- episcopo Constanlinopolitano S't' à7roy.aXu^}/=wç,

6îa £'!; àf;y,aIov paxcooswvra , officium in novitium por revelalionem divinilùs innotuisse diserte
Itabitum vionasticum suscipientem, p. 468, ubi adirniat Jobius de Incarn. lib. 6, cap. 25, apud
noi3P, el variaiuia exeniplaria exhibentur. 2° À/4c- fMiol. cod. 222, col. G09. Respicit ncnipequod
),c'j6!a Tcô aixpoù (r/raaToçTToi tcj (Aavr^îsu, officium communiler reforunt veleres, dùm vigenie
parvi habiith, ii est , mandlœ, p. 475. Et quod tremendo terrae moiu imperalor Proclus, ora-
mulieribus simili vcsie consecraiidis peculiarc nisqne populus Constantinop. litaniis incessan-

est, ibid. p. 406. 5° Ày.-.XcjOîa -vj aj-jâXo'j xal ler incumberenl, puerum è medio in aorem
i-^-ùx/M (T/ru.aTo;, officium macjni et angelici fuisse raptum, ubi hune hymnum ab angclis
habitùs, p. 491), cui variantes lecliones, no- decantaium didicit , qui proinde cessante mox
tœqiie erudiiœ subjiciuntiir. Extai MS. hoc terrae motu, in publicum Ecclesiae et vitae quo-
ffyr.u-xToXoY-ov Bibliolb.Vindob.Cod.Theol. juxta lidianae usum receptus est. Cerlé Orientales
Laiiiljec. 327, juxta Nessel. 286. Yerùm intor episcopi in synodo Chalcedonensi, anno 451,
editionem illain impressani, etcodicem TiS. Cae- illum usurpàruMl, ut ex fine aclionis priniae
sareiini, magnani esse differentiam notai Lam- liquet, p. ôOO.Eiadditamentum illud, ôa-aypw-
becius. ôciç Se raà;, ingenli Ecclesiœ scandalo et per-
taktIKÂ. Libri caercmonialcs, in quibus lurbatione postea adjecil Peirus FuUo Aniio-
ordo et régula divinorum oiriciorum continen- chenus. De origine sacri hujus bymni, et quan-
tur, et qiiid singuiis diebus in rébus sacris tas exinde turbas et conteniiones in Eeclesiâ
praestandiun sit, praescribitur. Et à rilu no- cxcitaverii addiiio Fulloniana, plena sunt bis-
men babenl, sicul apud Laiinos ab ordine Or- toricorum ecclesiasticorum volumina. Ex vele-
dinarium fit. Libriim sub hoc noniîne in pie- ribus rem gestam describunt Theodorus Lec-
risque Graecorum monasleriis innotescere nec lor, Hist. Eccl. lib. 1, p. 554; Jobius apud
alium à Typico esse, notât AlJaiius, diss. 1, Phot. loc. cilat.; Epliraim Antiochenus, Cod.
p. 15. 228, col. 773 ; Damoscenus Epist. de Trisagio
TETPÂnAlOi>î. Canon quatuor odis conslans, ad Jordanem cœnob., oper. p. 722, el de Fide
qui in sabbaiis, praesertim Quadragesimae, cani orthod. lib. 3, cap. 10, p. 385 ; Theophanes ad
solel. In magnum sabbalum rsTpaoî^'iov compo- ann. Theod. 30, p. 80, et ad ann. Zenonis 16,
suit Cosmas, Majimiensis episcopus, MûÀci^ç p. 1 15 ; INicepborus Hist. Eccl. lib. 14, cap. 46,
dictus, quem librum poslea, iraperatoris Léo- p. 544, lib. 15, cap. 28, p. 625, lib. 18, cap. 51,
nis mandate, Marcus episcopus Hydruntinus p. 879, ul Cedrenuni, Zonaram, eic, iniitam ;

perfccit et complevit, odas addendo quae illi ex recentioribds, Forbesius Insl. Hist. Theol.
dt^erant, ut ex Cedreno, aliisque phiribus, I. 1, c. 16, p. 29; Goarus not. ad Eucbolog.
Oôtendit Allatius dissert. 1, pag. 72, etc. p. 126;Meursius, Gloss. p. 576, paulô fusiùs;
ITIAAIKÂ. Hyinni sunt , sive Troparia, in Suiccrus et Dufresnius in hcâc voce; aniplis-
honorem SS. Trinilatis, in lilurgiis decanlari siniè Gretserus tractaiu peculiari advers,
soliia. In singulis quippe odis duo postrenii Thom. Wegelinum, sublilulo Ftdloms redivivi,

cujusque canonis versus cum laude SS. Trini- anno 1608, in-4''. Inlegram verô hisioriam,
latis et B. Virginis clauduiitur ; praesertim singulari dissertalione de Trisagii origine, ad
verô canuniur in i)a<jowx.tî.vj seu (xetmuxti/coD examen revocat, ejusque fundanienUira non
mediae scilicet noctis ofTicio, -rf, xjp'.axvi £•; tô uno argumento subruere conaïur vir doclissi-
lAEoovjxTHcôv x,avwv Tîia'^'./.ôç, Ut in Octoecbo legi- mus P. Alixius, in hisce sludiis haud loviler
mus. Ilymni lii Tv.a^iy.o! in Triodio, in ofTicio exercitalus, Rothom. 1674, in-S". Ad contro-
vesperlini sabbati sancti, et in Ilorologio inle- versiam Calbolicos inter el Eutycbianos de Iiâc

gri reperiuntur. Vide Allât. Dissert. 1, p. 65, re recliùs intelligendam, leclori non inutile
et Dufresnium in verbo TpiaJ^i/.ot. erii porcurrore illustrissimi Norisii historicam
TPiiixriON. Ilymnus est notissimus, à ter disseriationem de uno ex Triniiale carne
repetitâ voce â^ic; sic dictus; hâc nempe for- passo.
mula : A"ftGÇ é 0£Ô;, â-fioç ta-/;jpôç, âftoç à6âv*To;, TPiTA. Officium ecclesiasticum prodefuncto.
èXEiDdov r.u.âç. A Graecis non modo in sacris offi- tertio ab cjus obiiu die celebraium. Hujus, ex
ciis usurpatur, verùm cùni è lecto surgunt, constitutionibus aposlolicis meminimus in
vel ecclesias ingrediuniur, el praecipué in ipso verbo, Etixzx. N idc quae de rpÎTc.;, i-ny-y.:,

mortis anicuio recitare soient. Caniari cœpit /.a.\ TeaaapaxooToï; , ex Philippi Solitarii Dio-
 ,,

U1 DE USU LIBRORUM LITURGICORIM 248

plrâ et îiliuiide notavit Cotelerius not. ad suum Apostolis iradidisse. Singula accuratè
PP. Apost. pag. 324, 325, et varios quos ibi excutit vir doctissimus , sed nimius est , ad
Jaudai auctores. Nec pauca hâc de re congessil nauseani usque in recensendis, quos vocal,
Dufresnius, in voce T^'-x. erroribus, quibus novissimi hujus Triodiicon-
TPK'îAIO^" (1), Triodium, liber ecclesiasticus sarcinaloresadversùs Ecclesiae Romanse ho-
,

in quo oflicium à Sepiuagesiniâ quam vocaiit ,

norem et auctoritaiem insurgere videntur,
Doininicam Publicani et Pharisœi usqiie ad , nempe quôd Joannem Italum Barlaamum et ,

sabbalum sanclum, hoc est, à Dominicâ Sep- Acindymum ,

qui Latinorum partes adversùs
luagesimse, penè usque ad dicm Paschaiisre- Graecos slrenuè fovebant, multiplici anathe-
citarl soliiuin, continelur, Triodium dictus, mate feriunl; quôd Photium patriarcham,
quod cùm canones ethynini, qui in reliquls sanctissimum et orihodoxum vocant, omuia-
divinisoniciisusurpanlur,noveni habeantodas, que scripia vel dicta contra ipsura damnant;
ÏQ hoclibro tribus taniùm constat, iniô neque quôd Gonstantinum Monomachum, Alexium
semper très habet , cùm integros etiam cano- Gomnenura, utrumque Andronicum impp.,
nes proponat , sed à-ô tcù TTXesvâîlovTOî, nomen qui Grsecorura causam contra Laiinos summo
sumpsisse existiniat Nicepborus, vel propter studio prosequebantur, egregiis ornent enco-
magnai Jiebdomadis canones sic dictos. Primus miis; quôd Sisinnium Michaelem Gerularium, ,

hanc ollicii fonuam in figuram , ut videtur, Michaelem Anchiali , Germanum , Josephum

sanctae et vivificae Triniiatis Cosmas Melodus
, Athanasium,aliosque patriarchas Constaniino-
excogitâsse dicitur, qui pro magnà sanclâque politanos Latinorum hostes acerrimos laudent,
hebdomade cantus ad cujusibet lerè diei ap- sanctos et orihodoxos enuntiant; prœcipuè
peliationem per acrostichides concinnavit. Ad quôd Gregorium Palamam, quo nemo fortiùs,

cujus exeniplum, Tlieodorus et Josephus Stu- nemo acriùs, Graecorum adversùs Latinos cau-
ditae in reliquis sanctae Quadragesimae liebdo- sam egit, summis laudibus et acclamationibus

madibus, in luonasterii sui usum composue- prosequanlur. Usée aliaque ejusdem commatis
runt. Postea multa addiderunt Nicephorus Leonemmalè habuêre, neque ea patiente sto-
Callisli,et Philotheus, patriarcha Constanti- macho concoquere poiuit. Exstat Triodium
nopolitanus , Laiinorum quideui hostes acer- Venetiis editum anno 1620 ex Theophylacti ,

rimi et hinc illae lacryniae. De ipsis enira con- Hieromonachi cura recogniium ibid. apud
queriiur Allalius diss. 2, p. H4, quôd sequio- Pinell. 1644, hune habens titulum : ToiwS"tcv

res allectibus propriis disiracii , ssepè etiam

odio in Rouianam Ecclesiam multa quae à ve- [iE-^âXvi TY|i7ff5cpaxc(JT'îi aîraffxv àx-cXo'jôtav. Triodil

ritate aberant intruserunt. Kam antiqua lerè synopsin , versibus iambicis conlexlara, scrip-
omnia, inquit, plana sunt ; nihil in se conti- sit idem ÎNicephorus, quae suit (inein carminura
nent quod pias aures offendat ; recentia mul- Basil. 1556 editorum habetur (1).

tis scatent erroribus , et subdolè saepiùs in TPonÂPio^'. In scriptis Graecorum eccle-

Romanam Ecclesiam garriunt ; mullas etiam siastiois notât liymnorum quoddara genus ,
qui

haereseon labes leeiionibus inspergunt. Erro- in illorum officiis ubique reperiunlur, Cano-
res quos in hoc opère damnât , quosque latè nes enim, oàx. , et troparia uiramque ferè

persequilur, ad sequentia capiia revocari faciunt paginam. Canones in odas dividuntur;

possunt : pœnarum inferni finem aliquando odae in troparia , ex quibus coniponuntur.
esse futurum, justorum animas in locis qui- Singula namque troparia coniiuent, aut plu-

busdam determinatis deiineri, ibique diem ra , aut potiora , cùm eorum nuiacrus deier-

judicii expectare ; irapiorura verô carcere te- minatus non sit. Tropariorum scriplores varios
nebroso niancipatas imuiisericordes dsemones recenset Dufresnius Gloss. Graec. in voce
custodes experiri, et futurorum adhuc lor- Tfc-âi'.ov (2). Exstat MS., Grx'cè, opinor,

mentorum expectatione torqueri damnato- ;

Bibliothecae Bodleianae cod. 255S, ïroparion,

rum pœnas non esse corporeas sed in tene- , codex elegantissimèscriptus, quicouiinei tro-
bris, elongaiione à Deo, et conscieuiiae stimu- pos , sive hymnos sacros , videlicet alléluia,

lis secundum Domini adventum

consislere ; tractus, modulamina , prosas, per anni circu-
post exacta septem annorum miilia fulurum ; (1) Hanc Synopsim exhibuil Fabr. ad diss.
Allalii de lihris Gr;vcoruni occlosiisslicis, ad
Spiritum sanctum ex solo Paire procedere;
cale. Bibl. Graec. vol. 5, p. 51.
Christum non in azymo sed fermeniaio corpus (2) Quibus adde Rayaeum in Dissertatione
(1) Conf. Baronium ad an. 842. ciiatâ, § 2.
249 IN REBUS THEOLOGICIS. 250
lum, in festos et dies dominicos, omnia nolis Dorothei Synopsi desumptae. 7° Regulœ varice
musicis antiquis superscripta. TreptToù TTwç oet iriarsùeiv, Ttepî toû ww; Bù jcuveïv tov
TYniKÔN (1). Ordo recilandi divini officii, 0eov, etc. 8° KecpaXaioc TvapaivETtxâ, seu capita
liber haud parvae niolis, in quo, ut Leonis adhortativa ad virtutem, per modura gnomologiae
Allaiii verbis utar, dissert, 1 , p. 4, à primo disposita. 9° Ilacry âXiov tcù ô-jJoou aîwvo;, Pascha-
die anni, singulis diebus, quid inier niissaruni liumoctavi seculi, sive calendarium continens
soleinnia, quid ad vesperas, quid ad Jioras, annos ab orbe condilo et ab incarnatione Chri-
quid ad matutinum, quid denique ad reliqua st! ; indiciionem eliam, cyclum, lum solarem,
divina ofDcia , sive dies illi feriales sunt , sive lum lunarem, et rb 6c(j.eXiov t^; asXiivr)?. Hoc
fesli , recilandum , quid psallendum , aut le- 6e(/.£Xiov epactœ Laiinorum respondet, et cphe-
gendum sit, quibus diebus jejunandum , qui- meridem annorum ab anno 1G43 usque ad
tus et quomodô solvendum jejunium verbis annum 1G76 compleclilur. Sunt eliam, notante
clarissimis et lacillimâ meibodo praescribilur, codera quem supra notavimus, Allalio, quae
,

variisque est dislinctum pro maieriae varieiate slriciiori sensu apud Graecos typica vocanlur,
capiiibus. Variant apud Grsecos lypica , cura nempe versuiim quorumdam ex Psalmis, bine
quaelibei , saltera ex majoribus Ecclesiis, suum inde congeslorum, et ad solemniiatis, quae
habeat. QuiB in singularem monasteriorum agiiur, arcana exponenda aptioruni, eclogae.
usuni condita sunt xTTîT&pixà proprio noniine El horum duo sunt gênera : alierum quod in
appellaniur. Prodiii Typicum (2) Venet. annis maiulinis precibus, dùm vigilias, quôd cam
1603, ICId, 1C45 , boctitulo : Tuttwôv auv Gsw noclera insomnes iraducant, peraguni, reci-
â')fîw— apâi;(_cv TTàdav tt.v S'iâxaçiv tt; ÈJOcXr.aïadTC/Cïii; tari autcani solet, in fesiis scilicet Chrislo et
àxoXouôîaç Toîj
xp^'"'''^
^^'"^ > Typicum, favente Deo, B. Virgini dicaiis , quae sola vigilias habent.
continens inlegrum officii ecclesiastici ordinem Alierum typicoruni genus esl, quae inier mis-
per tolum annuvi. Qiio in opère sequenlia con- sarura solemnia, diebus etsi non omnibus,
tinentur :
1° Typicum -ï.i ÈJixXyKnaaTtxviç àw- canuntur, et sunt -rptÔTa y.'x\ Sz^j-iça., prima et
Xouôîa;, S. Laurae in liierosolymis. Quod et in secunda; nec aiia sunt, quàra Psalnius 102,
aliis monasteriis iiierosolymilanis, aiiisque qui -pwxa, et 14o, qui f^'euTepa, dicunlur, uti
Ecclesiis oblinet ex prsescriplo S. Sabae, ca- notât eliam Goarus, p. 124.
piia 59 complexum. De hoc typico disimus in ïMNOAÛnON. Liber ecclesiasticus continens
vilâ S. Sabse sec. 5. 2° Mr.voXo'ftov, juxta 12 hyranos in omnia festa lotius anni cura anti-
inenses , continens àxoXouôîav x^; i-/(.y.Ar,oica7v/:r,ç
quis nolis musicis, Mena;i et Menologii instar
t}/aXL/.wf5'îaç Ts y.at (Tjva^so); per tolum anuum , in 12 menscs digestos, ab iniiio septembris
iocipiendo, ul soient Graeci, à mensesepiem- usque ad flnera augusii. Inserta sunt troparia
bri, usque iid finemaugusii, prœiuisso capi- Sophronii archiepiscopi Ilierosolyraitani, in
lum indice, 5° Marci hieromonacbi (3), qui se vigilià Natalis Christi caniari solila. Exstat
â{;.apTfc)Xbv VOCat, aù'no.-^it.ot. eîç -à. à7ropo6y.=vy, toù
GraiC. MS. Biblioth. Vin(!ob. Cod. Theol. ex
niTtxoû , sive de dubiis quœ ex lypico oriuntur, disposiiione Nesselianâ 136, n. 1, à fol. 1 ad
capiiibus 100 absoiutum. 4° Nicolaipalriarcba; loi, 172; habeiur eliam ibid. Cod. 181, anno
Conslanlinopolilani ad Anasiasium, moniis Christi 1221, exaralo, num. 1, à fol. 1 usque
Sinae abbalem , de jejuniis Graecorum carmina ad fol. 184. Pars eliam hnjnsHymnologii média
polilica 224. 5° Anasiasii C*sare3e Pala^sUnae à vigilià Naiiviiaiis Christi usque ad dieni 21
episcopi tractalus Trepl -où ÀpToauptou, de fe- niaii, ibid. Cod. 204. Varii hymni ecclesiastici
riis monachorum, de continentià el inglu- à scriptoribus Graecis memorantur, quales
vie, elc.(4).G° Vitœquatmr Evangelhtarum.es. su ni, bymnus Angelicns, Serapfiicus, Clierubiais,
(1) Coiif. Nie. llay;i;um Diss€ri. pra;limiuar. èTTivi'jttoî, quibus litulis Trisagium ornalur;
ad lom. 2 Act. saneloium Junii pag. 75.
hymnus [>.uaTncô?, rpia^ixèç, etc., de quibus non
(2) A Josaphalo llioromonacho circi 1584
emendalimi, ui notât Fabr. ad Ailatii Disserl. opus est ut hic sigillalim agamus.
p. 2, ad cale. Bibl. Gra;C. vol. 5. <i>nïArftrAPiA, seu <i>wTa-jw-yt)câ. Preces sunt
(3) Oudin. lom. 2, p. 38 i, narrât Marcum
vespertinae, seu quae in vespertinis olliciis ca-
Hieronionachnm non lanlùm scripsisse Com-
ment, in Typicum S, Sabai diclum, sed lioc
Typicon eliam composuisse, quod S. Sabae menâ linguà sonare priraum, illoque vocabnio
faiso nomiiie inscripsii,ut auciorilaiem ipsi intelligi primos quinque dies magni jejunii à
majorem apiui F.nurye monacbosprocuraiet. Dominicà Sepluagesimae usque ad Pascha, no-
(4) Ex Joan. Joach. Schroederi Tbesauro tai Fabr. ad Ailatii diss. 1, p. 3, subjunct. Bibî.
linguae Armenae pag. 335. Arradschavuer Ar- Graec. vol. o.
 ,

251 DE IJSU LIBRORUM LITURGICORUM 252

nuniur, cuj'usniodi plures haberi inHornlogin, trlarfhali, ibld. p. 45. 4° Tâçi; ^ivou.Évr, Irl yn-
Triodio, Paracletice, aliisque r.r.Tcnrnm iil)ris poT&vIa 3'iay.ovo'j , ordo qui observari solet in ordi-
ecclesi;isiicis, observât snepè laudatus Diifres- natione diaconî, pag. 249. Gui subjuncla est,
nius, Gloss. Graec. col. 1721. pag. 262, forma in diaconissœ ordinatione ob-
XAIPETIIMOÎ. XaipsriffM; dénotai fesium servanda. Meni ollicium exhibet Haberlus,
Anniiiuialioiiis Deiparae, quaiido angélus à Deo pag. 508. Ordineni in insliiulione diaconi ob-
missiis, eani convenii ei salulavit. Xa-.peTtfffjLol servandum reperies Euchol. pag. 284. S'Tâ^!;
bynini suni in laiidom Doijiarai coinposiii, quo- -^'ivcu-Évri £-1 ystpcTovîa Tvp effêuTEocj , ordo observan-
rum od:e singulae incipinni, à voce, Xxîfc, qua- dus in ordihaiione presbyteri, pag. 292, et apud
les liabenlur MSS. in Cod. regio 216, indi- Habert. p. 512, et juxta Liturgiam patriarcha.
cante Dufresnio, col. 1724. lem, ibid. pag. 106. Tâ;t; i/Sj.ryMa.^, quâ archi-
XF.lPOTONÎA. Ordinaiio ad munus aliquod presbyier consiiiuiiur, babetur ex Allatiano
ecclesiasUcnni, episcopo manus iniponente, excniplari, Eucbol. pag. 287. 6° Ta;;; -jivoacV/i

vaiiisque riiibus ei oraiionibns celebrala. £7:1 yc'.poTovîa Èmaxo-cj , ordo qui in episcopi ordi-
Plura suni in Eiichologio qiK« hùc spectant natione servari débet, pag. 502. Aniplior ex Eu-
oITicia, Cl à niinoribiis or linibus auspicabi- chologio Allaliano, ibid. pag. 505. llabelur et
niur, id soliim praeinonenies, osllariuni, exor- apud Haberlum, pag. 516, prolixiori verô lor-
cislani elacolytum, apud Graecos liodiè pro mulà ex Liiurgiâ palriarchali, ibid. pag. 66.
sacris ordinibus non agnosci. 1° Tâ;t; -jivcajvYi Singula habc oflicia ad codices .MSS. recognila,
ii:i y_6ipoTov(a àvapciaTOU y.aî <\i9.Xzo'j , ordo fieri varianlibus leclionibus et addilamentis aucta,
solitiis in urdiiiadone lectoris et cantoris ,
pag. noiis erudilis illuslràruni Jacob. Goarus in
255, et apud Haberlnni Poiilif. Graec. p. 503, Euchologio, et Isaac Haberlus in Ponlificali

qui et an)[)li(inMn fornnilam exbibel jnxla li- suo, viri de Ecclesiâ Graecà egregiè merîli.
turgiam palriarciialt m, ibid. p. 57.2" Eùyj, Ittî Formulas eliaui confereudi sacros ordines apud
XtipOTOvîa S'êrcjTaT&'j axi y.r,fco6^0M , oratio in de- Graecos, nempe lecioris, subdiaconi, diaconi,
putati et ceroferarii ordinat one, p. 257. Quis presliyieri ei episcopi, Graec. et Lai. exhibet
fuil d<*pnlalus ,
quidve ejus olficiuui , non salis et illustral P. Arcudiiis de Coiioord. Sacram.
liquet. Eunideni esse cuui rerolerario, elLaii- lib. 6, cap. 2, pag. 480. Cumulatè verô prae
norum acolylo, volunl plurimi, et non inler aliis id pra'Slilit Joan. Moriiius coinm»Milar!o
officia, sed inler niinisieria depulabalur. Ejus de sacris Ecclesiae ordinaiionibus, ubi part. 2,
eral, pallio indutum praeire cuui larnpadibus omnes penè ordiiiatiunuiu a|)ud Graecos for-
sanciuni Evangeliuni, quando in aniboneni mulas, quae variis stculis in usu fuerunt,
leciionis causa, afferebalur, et sacra dona cùni Graecè et Latine exhibet, et annotaiionibus il-

ad sanctum allare dereniniur, et cùm ad nien- lustrai. In bis eminet aniiquissiuium exeniplar
sam proposilionis referunlur, uti nos docet ex codice MS., 800 ad minimum annorum,
Joannes Citrensis in Respons. ad Nicolaum lilteris majoribus et uncialibus scrfplo, desum-
Cabasilani, jur. Graec. Rom. lib. 5. pag. 528. ptum ; part. 5, de singulis, prolixis quidem,
Sed et praeter cereos, ferulam eiiam manu sed et doclissimis disscrialionibus agit.
gestâsse dicilur. IJnde in descripiione corona- ^ÎAATHPION, Psalierium, liber continens
lionis imperaioriae ferula in sinisiram ejus omnes Psalmos Davidicos eo ordine quo in
tradi Solebat, wijts Tâ^iv i/M:r,a'.ci.a7:Ar,v rr.v toj sacris Bibiiis habentur, sed in certas classes
JeTTO'jTaTC'j ),£-j'5yîw.v , ut ordincril seit iocum in coiilinentes, plures vel pauciores P.^almos. pro
ecclesiâ teneal illius qui deputatiis dicilur, ut in eorum longiiudine, disiinctos. Has sediones
Andronici Juuioris coronaiione rem describil Graeci x.aôiay-aTa, sive sossiones vocant, qiiôd
Caniacuzenus, Hist. lib. 1, p. 122, Et eadeni olim Psalmi uno conlexlu non !egei)anlur, sed
plané habet Codinus de Offic. cap, 17, num. inierjeclis leclionibus, ne horaines laboris
35, 56, p. 95. Quidquid sit, munus illud in Ec- perlaesi, negleclis oUiciis, ad aliud animum
clesiâ Graecà, suo tempore desiisse, et ante adverlerent. KaôîaaaTa singula in très partes
paucos annos in Ecclesiâ solummodô Thessa- dividunlur, (juae solenini illà ^o^cXc-yia : Gloria
lonicensi viguisse, nosdocel Simeon Thessalo- Patri, et Fï7/o, eic, lerminari soient. De his
nicensis, de S. Ordin. cap. 1, pag. 106. — 5° cathismatibus fusèdisserii L. Allatius, dissert.
Ta^iî -yivcu.swi èttÎ ys'.pcTcvîa 'jtvo^ixx.o'vcj , ordo 1, p. 55, qui p. 00, describil modum quo
observandus in ordinalioue subdiacotii, p. 244, Psalierium per totum annum in Gr;ccorum
et apud Habert. pag. 506, et ex liiurgiâ pa- l Ecclesiâ recitatur. Est pênes me Psalierium
255 IN REBUS THEOLOGICIS. 254

Venetiis ediium apud Ant. Pinell. an. 10^. Icliim solarem etlunarem, ôtaEXiov lunae et pa"

in-S°, in 20 xaô'aaaTa (livisuni. Priniuni >ta6icaa scliaia ai)anno 1642 usque ad annum 1692;
coniinel à Psaimo 1 ad 8, inclusive; seeun- Jona; Gialeni Selenodroniiimi perpeluum ; Ni-

dum, à 9 ad 16; terliuin, à 17 ad 25; quartum, ceph. Pascbalei de Jejuniis Graecornm iracta-
à 21 ad 51; quinluin, ;i 52 ad 50; sexluni, à 57 tulns, linguà vulgari conscriplus. Prodiil hoc
ad 45; seplimum, à 40 ad 54; oclavun» à 55 lloroldginni V«'riet. aunis 1555, ItOl, 1C02,
ad 03; nonum, à 64 ad 69; dccinmni, à 70 ad 1623.1032, 1046, 1552 (1).

76; undecimuni à 77 ad 84; ddodecimuin à nPOAOrôriTAON, sen parviim Horologium, ex

85 ad DO; deciniuni leriiuni, à 91 ad 100; majori excerptum , et usui ordinario niagis

dcciniuni quarliiin, à 101 ad lOi; decimuni accommodalum. De quo bsec idem Allalius
quinlum, à 105 ad 108; decimum sexium, à dissert. l,p. 104. Coniinet gratiarum aciio-
109 ad 117; decimum seplimum, psalm. 118; nem, postquàm Christianus è somno surrexe-
decimuni oclavnm, à 119 ad 151; decimum no- rii; olbcium mediâ nocie et vespere, singulis

nun», à 152 ad 142; vigesimum, à 145 ad diebus dici solilum; novrm caniica, primam,
150 (1). Sequuniur 'faXabç îJîc^fa'foîde viciorià teriiam, sextam et nonam boras; parvum à-o-
quam David ex Golialh reporlavit, qui Psalie- ^et-vov ex apostolariâetàTvcX'jTÎy.iaiolius hebdo-
rio non conlineiur; caniica sacra ex veleri et madis; preces in mensâ; preces brevissimas,
novo Tesiamenlo desunipia, neiiipe Mosis 2, dicendas singulis diei boris; Menologium bre-
Exod. 15, Deut. 32, Annae mairis Samueiis vissimum ; Pascbalium annorum 10. Edilus
cap. 2, Ilabacuc prophelae cap. 3, Isaiae cap. est bic libellus ut aliàs ssppè, Venet. anno
25, Jonac propijeiae cap. 2, Irium puerorum. 1642, in forma quam vocant in-32.
Dan. 5, Virginiset Zacliariae, Luc. Eze-
li. 1,
(1)llem 1568. EliamRom. 1677 excusumest
chiae n-gis, Isaiae 38, Manassis régis JiuhB, Si- Horologium secundùm velusium ordinem et
meonis senis, Luc. 2. Caici subueclilur ordo, lypicum monaslerii Crvpue Ferraïae adjunclo
Men<ilogio, ut referl Fabr. ad Allât. DisS.
ôirwç ôçEtXet ffTiy_oXc-^eîôai tÔ iJ/aXT»ipiov ev ôXw tm
p. 67.
èv'.ajTw. Prodiil eiiam Psalieriuni , ut infiniias
allas editiones taceam, Venet. 16i5, cui prae-
iniltilur Psalierii per tolura annum in Ecclesià CAPIJT IL
Graeeà recitandi modus. Subjicitur duplex
DE LATI.NORUM LIBRIS LITURGICIS DISQL'ISITIO.
Lexicon, grammalicum, quo praecipua, quac
in Psalmis occurrunt, vocahula, unà cum eo- Quâ metbodo bactenùs vidimus à Caveo
ruin eiymojogiis, explicantur; bistoricum al- Graecorum lilurglcos libros recensos, eâdeni
lerum, quo personae et nomina propria, quo- nos boc capile liturgicos Latinorum Ubrosenu-
rum in Psainiis et canlicis sacris fit mentio, merabimus.
illiislraniur. Agenda. Missae hoc nomine interdùm prae-
ôpoAÔnON. Libfr quo horse dlutumac et notaniur : nam el pro Missâ Agendœ nomen
officia conlineniur. Praeler horas et mesoria, usurpaium saepiùs reperimus : sic in concilio

quae singulis oITiciis necessariô dicuniur, Tro- Carlhagincnsi an. 590, can. 9, ab utiiversis

paria, Psalnios, preces varias, liabeiur in hoc episcopis dictum est : Qnisquis presbyter iiicon-
opère, inquit Allatius, p. 90, canon compun- sitllo episcopo Agendam { Scbelestraiius Agen-
ctivDS, canones paracleiici in B. Virginem et da, in neuiro pluraii, legit, refragantibus Bonà
angeium custodem, et deprecatorius in omnes 1. 1 Rer. Liturg. cap. 3, cl Hugone Menardoin
angelos et sanctos, ollicium satis amplum notis ad Concordiam Regular. p. 355) in quo-
sanciissimœ connuunionis, et niinuliora alia. libet loco voluerit celebrare, ipse honori suo con-
Subjiciiinlur Cyriili Alexandrin! oratio de Exi- trarias existit. Agendam quoque Mortuorum
tu animae, deque secundo Adventu ; Chrisioph. passim legimus in Antiphonario S. Gregorii,
Patricii Milylenaei Troparia, -TTfoa-o'u.'.a dicta, et in anliquis scriptorihns olïiciorum ecclesia-
toium Menologium, quoad majora anni fesia, slicorum ; imô Anaslasius Bibliolbecarius Leo-
ab iniiio spptembris , complectentia; Pascha- nem il perhibet consliluisse, ne Mauri quon-
lion annorum 50, continens indictiones, cy- dam episcopi (Ravennalis) Anniversilas, aut
Agenda celebrelur. Confer Bonam loc. c, in
(1) HaîC etiam notari in anliquissimis Psal-
eumqueSalae adnoiationes, t. 1, p. 1, pag. 25.
ierii Gr*ci edilioiiibus, ni Mediolancnsi. an.
1481, nionel Fabr. ad Allalii diss, Bibl. vol.
AnTIPUONALE. ANTIPUO.NARIUM, .V>riIHO>\LIS,
5, subjunct. p. 40. et ANTiPuoNARius, liber in quo simul digesiae
*SS DE USU LIBRORUM LITLRGICORUM 256
legebanlur Antiphonae : « Quâ in re, inquit in ejus aciis legimusseculi 4 Benedicti papael,
t TiioniasiusinPraef. adUespons. et Aniiplion. p. 654. Plura exempla liane in rem vide apud
cRoni. Eccles. p. 59, t. 4 oper., proiiulubio Georgiunipag. 192, quiet de MSS. Anlipbona-
I haberi débet, aliquam olim fuisse ante san- rii codicibus disserit pag. 193, quanquàm de
« cli Gregori leinpora Antiphonaruin et Re- bis plura dabit Vezzosius pag. 52, seqq. Ad
«sponsionuin colleclionein, quai usui esset Antipbonariorum ediiiones quod atiinet, Ja-
i Lccicsiae cantoribus ul eniin aiuiquior est
:
cobus Panielius Brugensis canonicus, tonio 2
< sancio Grcgorio Aniiphonarum et Respon- suorum Liturgicon, omnium priinus Anti()bo-
« soriorum usus in Ecclesià Romanâ, ita par est narium vulgavit, quod deinde in Grcgoriano-
c credere, anie ilium iibros extitisse responso- rum operum editionem cùm Romanani, lùm
I riales et antijihonarios. Idem porrô sanclus Parisinam Pétri Gussanvillsei ijlatum, imô et
€ pontifex sicut vetustum codicem Sacrainen- in nuperrimà eorumdem operum editione à
i toruni (queni Gelasianum postea appellave- Maurinis Patribus adornata recusuni est , ad-
«runt)inunum libruni abbreviavit ad usum scriplis varianlibus, quas vocant, leclionibus.
< prœcipuè publicarum slaiionum Ecclesiae Quatuordecim, anlequàm Benedictini quos in-
«Ronianae, qui Sacramenlariuni Gregorianuni dicavi, è S. Mauri Congregatione doclissimi
«passim est vocaïus, itaet Iibros antiphonarios Patres S. Gregorii Magni opéra ederent, annis,
«et responsoriales recensuit, ac ordine me- annoscilicet 1691, clarissimus Tbomasius An-
f liore disposiiit. j Alque bine Joannes Dia- tiphonarium magnâ diligenliâ ad MSS. codices
conus in Vifâ S. Gregorii Magni, Aniiphonarii recensum , notisque illustratum è Romanis
auclorem fuisse sanctum buncce pontificem prelis émiserai. Exemplum aliud Antipliona-
perhibet. Joannem quidem, ulqui trecenlis post rii an. 1744, ex MS. codice card. Genliiis,
ma!:;nuni Gregorium annis floruerit, testemnon protulil Dominicus Georgius lom. 5 Liturgice
satis idoneum appellal in libro de Rébus Fran- Rom. Pont. Defnùm clarissimus VezzosiusTho-
cise Orientalis Joan. Georgius Eckartus; sed masiana opéra secundis curis quiim cderet,
à clarissiniis viris Dominico Georgio in diss. tom. 4 illud exbibuit, sed ad aliosMSS. libres
2delibris Liturg., toni. 2 de Lilurg. Rom. exactum , ac pereruditis adnotalionibus illu-
Pont. pag. 185, et Antonio Francisco Vezzo- stratum. Vide infra, Capitulare, Gradnte et
sio Praef. in toni. 4 oper.Thomas. pag. 27, seqq., Officialem libriim.
ab Eckarti censura Joannem strenuè vindica- Apostolicum, in ordine Romano apud Can-
tuin habemus. Gaelerùm Amalarius, in Prolo- gium : Subdiacomis autem qui lecturus est, sub
go ad suum de Ordine Antiphonarii libruni, cura suà liabebit Apostolicum, nempe Epistola-
narrât, in unicum voluraen simul junclis at- rum librum.
qne ordine disliibulis et Responsoriis et An- Apostolus , eâdem significalione. Concilii
tipbonis liesponsorialis et Antipliotiarii nonien Toletani IV canon 11 vetal, « laudes post
deinde libro factum fuisse, aut unico etiani 1 Apostolum decantari, priusquàm Evangelium
vocabulo Aniiplionarium liunc dictum, ut in ( praidicetur, dùm canones praecipiunt post
Romanis ordinibus , ac prsesertim Benedicti «Apostolum non laudes, sed Evangelium an-
canonici ordine videre est. Monet cit. loc, «nuniiari, » et in veteri charlâ Cortiuiianà
pag. 16 Vezzosius, Antiphonarium in duos apud Mabillonium de Re diplom. pag. 4C2,
quoque partes distinclum in antiquis membra- Q. Tbeodovius Ecclesiae Cornuiianai (oniii-
nisinveniri, quarum prima complectitur anni lisse dicilur Evangelia 4, Apostolum, Psalte-
circuluni à prima Adventûs dominicâ dedu- rimn et Comitem. Consule Georgium in cit.

ctum usqiie ad iniiium officii Parasceves in diss. pag. 180. C;elerùm, puiant aliqui Apo-
Passione Domini, sive feriâ 4 niajoris hebdo- stoli nomen Epistolarum libro inditum fuisse,

madse, vel, ut in aiiis codicibus MSS., usquc quôd majori ex parte lectiones in Missae sa-
ad absoluluni sabbaii sancti cursum; altéra crificio fréquentes ex Epislolis Apostolorum,
verô ab eo loco, ubl prior desiit,eumdem anni ac praeserlim S. Pauli decerpiaî sint. Répu-
circulum usque ad Adventum prosequiiur. gnât bis Vezzosius, praef. in tom. 5 oper.
Antipbonaria ornare, eaque pro niinislerio al- Tbomass., pag. 21, ratus, Apostolum apud vc-
taris offerre mos erat. S. Ansegisus Fontancl- leres fuisse librum cas solas lectiones coniple-

lensis abbas, anr.o 830, cœnobio suo Aniipbo- ctentem, qn» ex Apostolorum, et Pauli prae-

nariuni donavil/n membrano ptirpureo, argenieis cipuè Epislolis canonicis suniebantur. Vide
scriptum litteris, ornatumgue (abuU$ eburneis, ul COMITEM, EPISTOLARE, LECTI0«AR1UM.
 , ,

'
257 IN KEBUS THEOLOGÏCIS. g^ig
BvPTiSTERiUM. iibér in quo rilus baptismi rat, quùm S. Pius V illnd susliilit alque
el oraiiones describuniur, vel cerlè ortio ad abrogavit novamque
, Breviarii formnlam ex
baptizandum. Burcliardus, lib. 19, cap. 8 : concilii Tiidentiiii deeroto c(.ndii;)m snbsli-
«Discal...., Psaheriuin , Lectionariuiu cum tuii, quae et per Panlum .Manuiium Pli ejus-
« Evangeliis , Sacranientorum librum, Bap- dem V , prseniisso diplomate an. 1570, vul-
« lisierium et Coinputum cura Cyclo. » Alla gaia est. Sanctorum autem hi.storiae quae in
,

vide apud Cangiiini in Glossario, et Georginin eo Breviario leguniur, Pogianus conscripsit.

p. 1G9. Muliis deindc accessionibus anclum , ex variis
BE.NEOiCTroNALis LIBER, ecclcsiasiicus liber, recogi.iiionibns siib Clemenie VIII et Urbano
in qno Benediciiones, quac ab episcopis et item VIII interpolalum fuit; sed et
consecuti
sacerdotibns liunt, conlinentur ciijusmodi, pontiiîces alios subinde sancios in
:
officium
iiKjtiit Cangins , est Beiiedictionalis Greg. intulerunt. iNovam Breviarii Romani recogni-
Magni,qiiem ex Codice Caesareo descripsit lionem aggressus fuerat Benediclus XIV, sed
Petrus Lambecins lib. 2 Comment. Bibiioili. variisde causis, certè gravissimis, ab incœpto
Csesar. Ordo Romaniis : < Accipiat benedic- desiiiit.Vide Bonam de divinâ Psalmodia,
« tionalem librum , et convcrsus ad popuiuni Macchiettam de divino offîcio, Azevedii Exer-
fdical.i etc. Vide Mnratorium in diss. de citaiiones liiurgicas,
Lagomarsinium t. 2 Po-
Lit. Rom. c. 6 , coi. 80 , seq. gianoriim operum, aliosque. Vide etiam infra,
Breviarium Evangeliorum, vide infra , Capi- Diurnum , Horœ camnicœ , etc.
TDLARE. C^remo.male. Augustinus Patricius Picolo-
Breviarium Psalterii , compendium quod- mineus Scnensis Pieniinus in Etrurià episco-
dam est precnm in Psalmis conleniarum à pus, Innocentii VIII, cui à cceremoniis
erat
Bedâ elucnbratnm , etsi Hieronymo illud non- jussu Romanae Ecclesiae caeremonias
tribus
nulli codices adjudicant. Editum fuit à Tho- libris complexus est, qiios idem Innocen-
masio Romae an. 1684, legitnrque nunc tio Vill , epislolA à Mabillonio primùm vulgaiâ
tom. 5 oper. pag. 570, et tom. 7 pag. 282, Mus. Ital. p. 11, pag. 58i kal.
, , mariiis
cum Iialicà ejusdem Thomasii interpretatione. an. 1488 inscripsit. Liber hic tamen vulgaïus
Simile alind est, qnod idem Tliomasius Ita- non fuit à Pairicio , qui morlem oppetiit
licè reddidit, et eodem tom. 7, pag. 315, an. 1496. Edidit Cbristophorus Marcellus
extat. Corcyrensis episcopus Venetiis 1516, Leone
X
Breviarium , sive ordo ofïïciorum per lotam summo Ecclesiae poniifice, hocRituum
tilulo :

anni decursionem , liber est MS. ad usum ecclcsiaslicorum, sive sacrarum Cœremonia-
monaslerii Casinensis Alexio Comneno impe- rum SS. Romanae Ecclesiae libri très, non
rante, hoc est, circa an. 1100, exaratus an le imprcssi, in-fol. Paris de Grassis Bono-
tolius ecclesiastici oflicii rubricas , ritus etiam niensis, qui Pisauriensiura episcopus, ac
et caeremonias continens tam olïicii recitandi, Romanis pontificibus caeremoniarum magister
quàm Missae celebrandœ , ac praeterea pocu- erat, indignalus Romanae Ecclesiae caeremo-
liares quasdam praecipuarum solemnilatum nias divulgari, niiiil non moliiusest, ut Cae-
observantias. Unde Quesnellus à Cangio lau- renioniale hujusmodi plané aboleretur
; plagii
datus colligi posse censebat, primitùs Brevia- quoque gravissimam accusaiionem Marcello
rii noniinc solas rubricas , seu ordinem ofïï- inluiit, quasi is Palricii opus sibi impudentis-

ciorum olim innotuisse. Id nominis nunc simé adjudicâsset. Verùm ab hujusmodi cri-
communiter ofïïcio ipsi tribuitur. Micrologi minatione strenuè Marcellum vindicavit Apos-
auctor ,
qui seculo XI lloruit , cap. 28 de tolus Zenius Vossianarum Disseriaiionura
Observât. Eccles. ,
primus Breviarii nomen vol. 1 ,
pag. 109, seqq. ; ejus verô liber adcô
hoc sensu usurpasse creditur. Cur autem di- ex hominum memoriâ dclelus non est, quod
vinum ofliciura Breviarium fueril appellatum ,
Paris optaverat, ut Fiorentiae per haeredes
non una est scriptorum senteniia, Radulpbi Philippi Junctae an. 1521 (banc editionem
Tungrensis , Bonae , Marienii. Utut est, Cle- typographico , ut puto , mendo ann. 1621,
nienlis Vil pontif. niax. hortatu , card. Frau- adscribii Freitagius Annal, liiter. pag.
465),
ciscus Quignonius Breviarium Romanum con- Coloniae Agrippinae 1577, Romae 1560, Vene-
fecerat , quod et Panlo III inscriptum prodiit. tiis 1575 , 1582 et 1016 , alque adeô
, recusus
Triginla fermé annorum spatio vulgô passim- Lipsiae ann. 1755, à Christ. Godofredo IJotT-
que Quignonianum iiocce Breviarium obtinue- manno in tomum alternm novae suœ Collectio-
 ,

239 DE USU LIBRORUM LITURGICORUM 260

nis illatus fuerit. Cseremoniale Romanum Marchio Maffeius pag. 92 opusculoruin , quae
nrf
editum jussu Gregorii X protulit Mabillonius Hisloriae Theologicae adjecit.

Mus. liai. loui. 2 pag. 221. Hùc speciaiii Acia

, Capitulare, inierdùm pro Antiphonario
selecla csereiuonialia S. R. E. ex vaiiis MSS. sumi ex quodam Ordine Romano Thoniasiano
codicibus , ex Diariis seculi XV XVI , ,
XVII Yezzosius arguit pag. 521 , lom. 4 oper. Tho-
aucla, et illuslraia pluribus aliis nionumeniis mas. Verùm usitaiius fuit eo nomine denoiare
nondùiii ediiis, quoruni priniuni loinura Romae indiculum qui Evangelia in singulis Missis

an. 1755 P. D. Joannes BapUsia Galiico Cano- legenda designabal, et Breviarium Evangelio-
nicus Regularis Laleranensis vulgavit. Vide Tum quoque appellabalur , uii et Capitula lec-

de hoc opère quae Hisi. Lilter. liai. lom. 7 tionum Evangelii ad Missam. Joannes Fronto
pag. 470, seqq. , dicia à nobis sunt. Est etiam unum edidit , quod minus apte KaUndarium
Ca;reraoniale episcoporuru, quod jussu Cle- Rnmannm inscripsit; Allatius quoque aliud ;

meiuis VllI retorniaïuni Romae prodiit aniio Martenius leriium ,

plura vulgavit Thoraasius.
Jubilai IGOO , uieuse oclobris 111-4". Sed de Capitularibus hujusmodi confer Geor-
Canon. Hoc noiniue 1° designaïur officium , gium diss. 2 de Libris liturg. S. R. E.
unde eliauî horarum canoiiioarum nonien. pag. 144, seqq., et Vezzosium praef. in T. 5
Ruiinus iii Vilis Palrum 1. 3 c 3 Non possu- , : oper. Thomas, pag. 24 , seqq. Id unum mo-
mus propter vos omnem canonem psallere. Alia neo, haec Capitularia plerûmque Evangelii
iiibanc rem exempla suppediiabuni Cangius textui praeniissa, aut in ejusdem calcem re-
in Glossario, et Macchieiia de divino Ollicio jecta inveniri; nonnunquàm tanien ab Evan-

pag. 19. 2" Praecipua Missae pars in quà ul , ,

gelii textu sejuncta reperiuntur, cujusmodi
aiebat Walafridus Strabo cap. 22, sacranienla quae Baluzius recenset Capitul. tom 2,
conliciuniur Doniinica. Vocaïur eiiam Aciio, pag. 1556.

Preces , Oraiiones , Secrelura iMissae , de Choralis liber, nempe qui canentibus in

qviibus nonùnibus ut alios miilam, consule choro usui est. Picluris et auro ornari chora-
Vezzosium in nous ad tomuin 6 Thomasiano- les libri consueverant. Elegantissimi sunt qui
rum operum pag. 172, seqq. Pro episcopis cùm Senis lùm Ferrariae in principe lemplo
Canon oxtat separatim excusus. asservaiitur.

Canon poenitentialis. Vide, Pœnitentiale. Collectanelm, et collectarium, liber qui col-

Cantatorils liber quis fuerit, ex Amalario lectas ad quaevis olficia dicenda conlinet. Col-

discinius in Prologo de Ordine Anlipbonarii. lectaeautem oraiiones dicuntur, sic appellaïae,

« rSolanduin est, inquit, volunien, quod nos vel quôd sacerdos, ul Micrologus ait de Obser-
< vocanK'S antiphonakium, iria liabere nomina vât. Eccles. cap. 3, ad Dominum omnium peli-

< apud Ronianos : quod dicimus gradale, illi liones eâ oratione coliiyat, alque concludat, vel

f vocant cANTATORiuM. I Hlnc de subdiacono quôd ex auctoritute divinarum Scripturarum sint

Ordo Romauus l, num. 26, postquàm cantor coUectœ, queraadmodùra Alcuino placuit in lib.

cum CANTATORio usceiidit , et dicit Respovsum. de divin. OOlc Collectaneusmasculinoquoque

Quod aulem Caniatorium hic dicitur, Tubu- génère apud Cangium occurrit.

larum quoque nomine idem Anialarius expres- CoMES, liber Comiiis,Leciionum liber, quem
sit lib 5 , cap. 16 : < Cantor sine aliquà neces- Comitis nomioe donalum vol uni, vel quôd co-
I sitate legendi, lenet tabulas in raanibus. > miti cuipiam primo inscripius fuerit, vel quôd
Porrô queniadmodùm Cantatorii nomen à ecclesiasticis viris in lege Domini sacris in

cantu ita Tabularum vocabuluni à tegumento

,
leciionibus seu conienia, seu exposiia medi-

libri gradalis ,
quod ex asse fieri consuevisse tanlibusdie ac nociefarailiaris, alque indivisus

Amalarius eo loco tradit derivatum fuisse , cornes esse debeat. Hune , ut supra vidiraos,

nullus dubilo. Adi Thomasii disquisilionem verbo Apostolus, charla Cornuiiana an. 471 , à

anliquiorum riluum cantuum Missae lom, 5 Suarezio episcopo primùm, deinde à Mabillo-

oper. p. 23. nio vulgata conunemoral. Quaniobrem à vero

Cahpsum , quasi carpium , decerptum , Ve- haud procul aberrarevideniur,qui cum Joanne
ronae vocabant indicem Preces, Psaiinos, Belellio, aliisque plurihus libri liiijus auctoreni

Anliphonas, caeteraque recensenieni ad Mis- S. Hieronyinnn) fuisse ailirmanl. Auliquior

sae , divinorumque officiorura ordinem enun- quidem Hieronymo est in Ecclesià sacraium

lianduni ; hujusmodi carpsum illud à Stéphane lectionum usus, ul vel e.\ S. Hippol) li Canone
sacerdoie, et Canlore compilatum , de quo paschali, quem Caveus et Blanchinius illustra-
 ,

261 IN REBUS THEOLOGICIS. 262

runt, constare Georgius jure contendii cit. cur P. .Meratius tom. 1 A'en. edit. an. 1749 ,

diss. p. 175. Nihilô taiiien minus potuit pag. 5, codicem islum in Bibliolhecis Germa-
S. Hieronymus sacras iilas lectiones mcliorem nicis etiamnum latere conquererelur. Balu-
in ordinem redigere. Noster dociissimus Joan- ziana editio à Yallarsio Veionaj iterala fuit
iios Piiiius in Tract, hisi. Chrou. de fJlurg. inter opcra S. Hieronymi , Wzzosio impro-
anl. Hisp. c. 9, § 6, quùin in libro Coinilis no- bante, cui liellovacense illud exemplum nimis
vem vigilias coniperisset, enm à S. Uieromjmi inlerpoiatuni videlur, ut Hieronymianis ope-
œtafe remolisi'm.um judicavit. Pinio irascitur ribus à viro criiico adcenseri poiuerit. Tbo-
propierea P. Sala in notis ad Bonae lib. 2 lier. masius folicior fuit nam C irnulense
:
Alcuini
I.iliirg. Cap. (), p. 125, sed salis nieâ (|iiidein exemplum Kouiœ an. 1091 puMici juris fecit
senieniià Itierai anitnadvertere, loqui Pinium addito Leciionario, quod ipse ex antiquis co-
de libro Ooniius,quenihodiequeliabenius;liunc dicibus collogeral. Hoc ipsum dcnuô prodiit
enim inlerpoiatuni esse nemo non videi, atque t. 3 operum Thomas. Romge
1750, P. Vezzosio
iis qiiideni accessionibiis, qiuB à S. Hieronymi curante, qui et Leciionario episioiam à Flac-
aetaterenjoiissiuue sunl; bine tamen non elFr cio, ac deiiide à Dacberio qui Flaccianam edi-

eilur, librum ipsum primo à S. Hieronymonon lionem ignorasse videtur, typis expressam
fuisse pro «talis suae moribus disposilum , praeniisit, et Lectionarium ipsum cum pcran-
auciiiui doinde poslerioribussecuiis. Alcuinus liquo Brelinorieusis Ecclesiae libro conicndit.
Caroli Magni jussu librum biinc emendavil, ul De libro comiiis consule praiter ciiatos Bo-
ex Codice bibliotbecae Carnulensis exploralum nam, Georgium, et Vezzosium, Joannis Alberli
est. Nono item seculo auclum iliuni fuisse à Fabricii Diblioihecam Laiinam lib. 4,c. 3,
Theotincho prcsbytero Ambianensis comitis Ven. edit. p. 558.
Hechiardi horl;itu ex BeHovacensi MS. libro CoMPDTUM , sive liber de Computo. Compotus
Baluziusaliiqtie comprobârunl. Inferiori aelate seu, Compuius, apiid rudium seculorura scri-
tiber Comitis in majorem cl minorem dislinclus piores iioiiiia erat cursus luuaeaccalcndarum,
nonnunquàm fuit ;
quauiobrem in charlà an. sive, ut Durandus ait Ration, lib. 8 , cap. 1
1005, apud Galtulam interornanienla EccIesiaB scientia cerlificandi tempus sectindiim solis et
cnjusdam S. Jo;innis recensentur liber Comité Imœ progressum . Nempe iiomen ductum à
majore unum , et minori duo. Puiat Georgius computando, quôd necesse sit solis lunaeque
alterum ex bis mryoremdictum, ob Epistolarum cursum, annos, menses ac dies supputare, ut
mullilndincm, w/norem alterum, ob earumdem dlscanlur cycii decemiiovennales, epactae, bis-
pauciiaiem. Itasanè, sed ex his istum lectiones sexius, saltus, lunae, calendae, idus, ac praeci-
ex Pauli aliorumciue Apostolorum canonicis puè Paschatis tempus, atque alla id genus,
ËpistoHs, illum lectiones àc;cleris Scripluram quae omnia iiunc Calendarii appollatione eom-
libris depromplas conlinuisse exislimaveiim , muniussignincantur. Compuii enimverô scien-
ni Apostolus, de. quo supra, idem fuerit qui tia olim cùm presbyieris, tùm clericis ma-
liber Comitis minor. Cseterùm ubi istiusmodi gna soUicitudine commendabatur, legibusque
dislinclio invecta est codices qui ulrasque lec- etiam cauium, ne quis ab eà addiscendà exi-
tiones fxhibebant, plenarii vocabantur; cujus- meretur ;
quod Cangius in Glossario mollis
modi Lectionarius ille plenarius à supradicto documentis osiendit. Et quidera argu- in id
Albino (Alcuino) ordinatus , quem memorat mentum nonnullos veierum libros ediios ha-
Centulensis cœnobii Chronicon à Dacberio bebamus ; sed unum ex Ambrosianae Bibiio-
vulgalum lib. 3, c. 3. Ad editiones quod spé- ihecse MS. codice auctoris anonymi, qui anno
cial, liber Comitis à Pamelio primùm edilus 810, aut summum paucis post annis floruisse
fuit Coloniae 1571 , tomo 2 Liturgicon, sed videtur, Muratorio placuit Anecdoiorum tomo
Proefalione , seu Epistolà ad Conslantium 3 divulgare.
iruncalus, quam tamen Magdeburgi divu.'gnrat Cl'rsus. Diurna olïicin vuigô olim dicebantur
anno 1549 Matthias Flaccius Illyricus. liane Cursus, ut in tilulo libri deOrdine Antipiiona-
secuta est editio Baluzii, qui BcUovacensem rii Amalarius indicat. Gregorius Turonensis
Theontichi codicem nactus, illum in appen- librum, qui iniercidii, de Ciirsibns ccclesiasli-
dice Aclorum vclerum 2 C;ti)ilular. pag. 1509, cis scripscrai, et apud Anglos an. 788 decre-
Parisiis an. 1G77 lypis exprimi jusiil ; atque lum e^t concilii Cl;e!icbilcnsis cap, 7, ut ow-
hic ille Bellovacensis codex est, quem Corné- ne$ Ecdedœ publicœ canonicis horis Cursum
lius Schultingius liabuerat ;
quare non erat suum cumrGvereHlià Uabeant,
â65 DE USU LIBRORUM LITURGICORUM 264
DiDRNUM , et DiURNDS libcr, et DiuRS.VLE, sunt quatuor Evangelia continens, quod, ut scribit
linrae diurnse, matutiDO excepto. Pliira ejus- m Honorius Augustodunensis, I. 1, c. 4, in pro-
moili diurnalia lypis expressa Fabricius com- cessione ad Missam deferebatur, Evangelium
mémorât Bibl. Med. et inf. Latin., t. 2 Patav. autem, Evangeliarium, Evangelistarium, unum
edii. p. 40 , ut Parisiense , Parisiis editum aut alterum Evangelium, seu Evangelii lectio-
1496 , Antuerpiense 1555 , Ambianense , et nes ad Missam complectebalur.
iterùm Antuerpiense, 1G70. Suiïiciat nobis Gradale, gradalis, è gradibus, ubi caneba-
Komannm, démentis VIII jnssu recognilum ,
tur, dictus liber. Audiendus hic Amalarius in

an. 1602. Estetiam liber DiurnusRomanorum Prologo de Ordine Antiphonarii : t Notandum

pontlficum, de quo ibidem Fabricius p. 58 ,
«est, volumen quod nos vocamus antiphona-
ab Holstenio primùm preio commissusRomae j RiL'M, tria habere nomina apud Romanos ;

1660 (quoe taraen editio snppressa plané fuit), <quoddicimus gradale, illi vocant ca.vtato-
deiiide Parisiis, anno 1680, ab Jeanne Garne- < rilm; qui adbuc juxta morem antiquum apud
rio, viro eruditissimo , cujus edliionis exem- ullos in aliquibus Ecclesiis in une volumine
plum ChristianusGodfridusHoffmannus Lipsiae « continetur : sequentem partem dividunt in

anno 1733, t. 2 novae suae Collociionis recudit. « duobus nominibus : pars quoe continet Re-
Verùm hic liber non tani lilurgicos ritus quàm «sponsorios, vocatur Responsorialis, et pars
formulas exhibetsupcrscriptionum et subscri- «quse continet Anliphonas, vocatur Antipho-
plionum ,
quibus Romani poniifices in suis « NARius. ) Igiiur Gradale omnia quae in Missâ

liiteris uti consueverunt , eorumdem pontifl- antiphono cantu canebantur, complectebatur.

cum, atque adeô suburbicariorum episcopo- Ejusmodi Gradale, quod etiam latiore quodam
rum elecliones, ordinaiionesque, professiones sensu Aniiphonarium dicitur, Adrianus papa
fidei, privilégia et prœcepta. Sunt tamen ali- ad Carolum Magnum misit in très partes dis-

qua, unde veteribus ritibus internoscendis lux tinctum, quarum prima Graduale pro Missa-

affulgere possit. Vide Vczzosium t. 4 opernm rum solemniis, secunda Responsoriale, id est,

Thomas, pag. 523, seq. responsoria, tertia Antiphonarium, antipbonas

Epistolare, epistolvrium , liber inquoepi- scilicet pro nocturnis diurnisque continebat

stolaead Missam. Sigmarus abbas Cremilanen- olficiis.

sium apud Georgium p. 182, inter sacra orna- HoMiLiARiuM, liber homilias in Evangelia
menta ad usum suae iliius Ecclesiae compara- complectens. Paulus Diacouus Caroli Magni
verat duo Epistolaria. Epistolares cum ebunio jussu Homiliarium quoddam confecit. Carolus

et argento ornati inier codices à Folmaro imperalor, inquit Albericus TriumFontium

Weissemburgensi abbate invenlos memoran- raonachusad an. 807, t. 2 Accession, historié.
tur. Adi etiam Cangium. Vide prselerea supra, Leibnitii, pag. 152, « per manus Pauli Diaconi
Comttem, et infra, Lectionarium. < decerpens optima quaeque de scriptis catho-
EVANGELIUM , EVANGELIARJUM , EVANGELISTA- <licoruni Patrura, lectiones unicuique festlvi-

Rlu^f, Evangeliorura liber. Narrât in Viiâ Be- < laii convenientes per circulum anni in Eccle-
nedicti III Anastasius Biblioihecarius, Michae- t siàlegendas compilari fecit. > Plura ejusmodi
lem imperatorem Constantinopolilanum mi- Homiliaria latent in Laurenlianâ Bibliolhecà
sisse ad bealnm Petnim Apostolnm... Evangelium Floreniiae.
de auro purissimo cum diversis lapidibus pre- HoR.t CAX0Nic.€, ofllcium divinum in horas
tiosis; quem morem Evangeliorum auro lapil- distributum, de cujus origine, antiquitate, cae-

lisqueexornandorum fusé persequuntur Geor- terisque plurimi disseruerunt; hos inter Bona,
gius p. 129, seqq., et Catalanius de Codice Martenius, Azevedius in Exerciiationibus li-

sancti Evangelii. Evangeliarii nomen Honorius turgicis, Macchiolla, Grancoiasins.

Auguslodunensis usurpât 1. 1, cap, 88. Inter IIymnarius, liber Hymnorum, ut videre est
libros, qui in cimelio ecclesiae sancti Pauli apud Gennadium in Catalogo Yirorum illu-

Londinensi servantur, occurrit in Monastico strium cap. 47. Vêtus Hymnarium diligenter
Anglicano, pag. 32i, Evangelistarium, quo ex MSS. codd. eruit edidiique Thomasius;
utuntur ad magnum allare. At qiiid Evan- extal t. 2 oper. Thomas, p. o'oi, seqq.
nomine designatur? Hocce voca-
gelii plenarii Kalendauium. Hoc nomine intelligimus 1"
bulum non semel usurpatum reperias, ut in ordinem quo siiigulis diebus oflicinm reoilan-
Chronico Centulensi apud Dacherium Spicil. t. dumesl. (Videinfid, Ordinarium, Ordo oljicii.)

4, p. 468. Yolumen intelligo cura Georgio 2° Fastes eccles^asiicos, in quibus fcsiorum

265 LN REBUS THEOLOGICIS. 266

dierum , sanclorumque commemoralio adno- Gallicanà. Adi Vezzosium Praef. in T. 6 Tho-

tatur. Consule Friderici coiuilis Alihani de mas, p. 54.

Calendariis dissertalioiieni. Missale. Mulia de Missalibus iibris disputant

Lectionarius, lectionarium. s. Everardus in Bona, Meraiius ad Gavanlum, Georgius in cit.

suo lestamenlo legavit Ermigelium eburneum diss. Thomasius, ejusquc nuperrimus edilor
umun, Lectionarium siviile paralum. Inierdùm Cl. Vezzosius. Duo lantùm adnotabo. Alterum

Missali Leciionarium addebaïur; quare Ricul- est, Missaleplenarium syepiùs in veierum scri-
phus Helenensis episcopiis aiino 915, Ecclesiae plis memorari, Missale nempe, in quo omnia
suae reliquil, umm quoqtie Missale, et Lectio- qiiae ad Missam peragcndam 'requirebantur,

narium in uno volumine, quod lamen Leoni Epislol», Evangeiia, CollectDe, Antiphonœ.etc, '

Oslieiisi Chron. Casin. 1. 5, c. 20, inhonestum conlinebantur. De his praicipuè agunt citali

visuni fuit. Nonnunquàm eliam Lectionarium Georgius p. 167, scqq., et Vezzosius Praef. in
non Epistolas soiùm , sed et Evangeiia conti- tom. 5 Thomas, p. 13 seq. Alterum est, de
nebat, atque Iiinc in indice \Veissenii>urgensis nova atque emendatiore Missalis editione cogi-
cinielii, quem Joannes Fridericus Sciiannatus talum Romœ fuisse anno 1704. Vide Thoma-
divulgavil in Vindemiis litterariis p. 8, Itginius slum lomo 7, p. 41, seqq. Veteres Romange
Evangeiia cum Epistotis. Suspicari quis posset, atque adeô Occidenlalis Ecclesiae Missales li-

Leciionarium plenariuni fuisse volumen Epi- bros Cl. Muratorius duobus comprehendil vo-
stolas et Evangeiia compleclenlem; verùm, lurainibus, quae Venetiis edidit anno 1748,
quùm, ut Tidiraus supra, verb. Cornes, Lectio- Vide infra verbo Sacramentarivm.
narius plenarius dicatur qui ab Alcuino fuerat Murale. Hoc nomine Sicardus seculo XIÏ,
ordinatus, Alcuinus verô Epistolas lantùm in Cremonensium episcopus novem de Olliciis
ordinem digesserit, omnis huic suspicioni locus libros à se compositos (ocio Gesnerus, et Pos-

intercluditur. sevinlus perperàm numerant) inscripsit, qui et

LiBELLUs. S. Gregorius Turonensis cùm Summa prsenotantur in MS. codice bibliothecse

Ilist. Franc, lib. 2, c. 22, tùm Vit. PiUrum Parisiensis S. Victoris. Cl. Muratorio in men-
cap. 16, § 2, hocce vocabulum adhibuisse tem venit, Sicardi Mitrale chronicum esse;
Georgio, p. 166, videtur, quo Missas quasdam quo nomine à Vezzosio reprehenditur T. 4
ex Sacramentorura Jibris desumptas et in non- Thom. oper. p. 16. Idem Vezzosius, ibid. p. 15,

nullis celebritatibus usitatas denotaret. codices aliquol Mitralis recenset; alios vide
LucERNARiL'M, cum Ycspcris à nonnullis con- Fabricianae Bibliothecse Med. et inf. Latin.

fundilur; ab aliis utrumque distinguitur, qui T. 6 pag. 168. Quibus adde codicem MS. apud

Lucernarium de precibus ad accendenJas lu- Cl. P. Trombellium, qui etiam Mlirale hoc in
cernas recitandis interprelaniur. Vide Mar- vulgus emitiere cogitabal.
tenium de ant. Eccles. Ritlb. lib. 4, c. 8, Mysteriorum liber, t Ad celebranda Missa-
n. 8. «rum solemnia aiebat Agobardus in lib. de
Martyrologium , libellus in quo sanclorum «correctione Antiphonarii, habet Ecclesiâ li-

nomina, eoruraque acta brevi sermone indi- «brum Mysleriorum fide purissimâ, et con-
cantur. Plura habemus Martyrologia: Hiero- ccinnâ brevitate digestum; > nempe Missale.

nymlanum, quod aiunt, S. Ilieronymo tribu- Officialis Liber, nempe Antiphonarium ex

lum; Adonianum à llosveydo primùm, à Do- eodcm Agobardo. Imô in codice MS. Monaste-
minico Georgio deindevulgalum ; Usuardinum, riiS. Galli apud Thomasium T. 4, pag. 342,

Bedae, Flori, Rhabani, Nolkeri, Wandelberti; legitur : Incipit officialis Liber, quo loco Anti-
in primis aulem Romanum lum velus à Ro- phonarium inscribendum fuerat.
weydo, lum recenlius Baronii, Gregorii XIII Officium, usilatissimum ad nostram seJatem
jussu edituni, L'rbani VIII et Clemenlis X au- vocabulum, quo horas Canonicas designamus,
cioriiate recognitum, atque à Benedicto XIV, quod his vacare precibus aclio sit propria et

1748, auctum et castigaium. De Marlyrologii débita eorum qui Deo consecràrunt.

se totos
leciione in choro adi Marlenium, 1. c, n. 5. Undeilludllieronymi in < Orcmus,
vilâllilar. :

MissA. Praeier sacrificium in Ecclesiâ catlio- c psallamus, reddamus Domino officium, et sic
licà usurpaium, ipsum OUicium ccclesiaslicum I ad vitam properabilis. »

hoc nomine donatur, ut Meraiius t. 1, p. 8, Orationale , liber collectas , seu orationes

post alios aniniadvertii. Missa apud Mozarabes continens, qualis est libellus ille Oraiionum
idem est ac Prœfatio Missœ in veieri Liturgiâ Golhico-Hispanus, quem anno 1746, experan-
TH. V. 9
2f,7 DE USU LIBRORUM LITURG IGOR UM 268

tiq-io Vi^ronensi Coclice

Cl.Blanchiniiis Romae nuncupalum reperio, quôd major ejus pars ex
viil<»avH. Alium ejusmodi libelliim habes t. 2 Psalmorum reciialione vel cantu consiabat.
Opfp. Tliomas. pag. 435, seqq. Caiierùm Psalterium psalmos 150 Davidicos
Ordinarium vocamus ordinem officii reci- designare exploraiius est ,
quàm ut exemplis

tandi.
idconlirmare necesse sit. Consule 1 homasiura,
Ordo officii. < Ad celebranda divina officia ejusque nuperum editorem Vezzosiura tomo
« ordinem, qnem metropolilani tenent, provin- 2 , et Mabiilonium de Liit. Gallic. p. 395 ,

i ciales observare debebunt ;

i decrelum est seqq.

concilii Aurelianensis l. cap. 2G. Hiic spécial Responsoriale , in quo responsoria exsta-
banl. \i(ie Antiplionarium et Gradale.
Ordo olïïcii Lucensi Ecclesiae à Fabricio me-
moiatns t. 5 Bibl. med. el iiif. latin. p. 170. ,
Rituale. Cardinalis Sanctorius Rituale per-

Cnrn primîsaiiiem memorandi hicsunlordines eruditum conscripserat , sed Pauli V jussu

Romani à Cl. Mabillonio ediii , atqne egregio quùm sub prelo essel, suppressum opus fuit.

de quibus idem Fabri- In angulo Vatîcanse biblioibecae egregii operis

coinmenlario illustraii,

Adde his Ordinem Romaniim impressa folia diu deliluerunt ; inventa porrô
cins, p. 171.
Lndovico et Lolbario imperanlibus perscri- quùm essent, à viris lilurgicarum rerum stu-
piiim, qiiem Romae an no 1728, ex veiuslo
diosis impeiraium fuit , ut ea colligerentur.

Veronensi codice prolulit Franciscus Blanchi- Adscriptus auiem his est mendosus sanè titu-

niiis. Ordinem Veronensem verbo Carpsutn lus : Rituale Romanum Gregorii XIII, P. M.,

in(!icavimus. jussu editum Romœ 1584. De hoc Rituali plura

PvssioN-ALE , liber res à sanctis, praesertim invenies in Episiolâà Benedicio XiV cardinali

mariyribus gestas conlinens . Quà in re à Urbis vicario inscriptâ 27 julii 1755, §20,
,

Ferreolo Uceiiensi aniisliie Regul. c. 18 , ,

seqq. Quod hodieque Rituale usurpamus,
mariyrum, ejusdem Pauli Y imperio prodiil an. 1614.
haec constiiuia reperimus iGesta :

t id est, passiones sanclorum fidelium, quae Sacerdotale Romanum editum fuit à P. Al-

quorumdam compaginata studio, et sermone berto Castellano ordinis Praedicatorum. Echar-

d

migra- dus ait prodiisse illud ex Pii IV mandato ex-

« digesta siint tempore quo nobis diem
lionis eorum anni mêla cursus sui legibus pensura, correctumque. At certum ferèest,
«
hic Echardium, nulliusque pontificis au-
reprceseniat, recenseri in Oratorio audienti-
falli
«

f bus cunctis omninô

decernimus. Sed de i ctorilate fultum Sacerdotale Castellani exiisse

more legendi martyrum, sancloruraque csete- in vulgus : quâ de re vide Benedictum XIV ,

rorum acia, consule Mabiilonium de Liturg. cùm lib. 7 de Synodo diœces., cap. 15, num.

Gallic. p. 386, Ruinartiuin verô

cumprimisin 2, lùm in Episiolà nuper indicatà.
Sacrame.ntarilm, et liber sacramentorum.
Pra;f. ad Acia martyrum sincera.
Veleres Missales passim praenotaban-
PccNiTENTiALE, Ubcllus Canoiium Pœniten-
libri ita

percensetfa- tur, cujusmodi Gelasianus et Gregorianus libri

lialium. Plures ejusmodi libelios
brlcius Bibl. Grascae t. 11 , p. 75
et seqq. , post Thomasii et Muratorii curas à Vezzosio

quibus adde ordines quosdam à Martenio edi- quàm einendatissimè ediii. Nec dubiiaverim
los t. 1 de aniiq. Eccles. Riiib. eodem tiiulo fuisse olim inscriptum Sacra-
Pontificale Romanum de rilibus pontiûcum mentarium S. Leoni Magno à muitis tributum
in ordinaiionibus, benedictionibuscum Jacobo (quod tamen alii aliis adjudicant), et à Blan-
LucioCajacensi episcopo.el Joanne Burcbardo chinio primùm, deinde à Muraiorio leriiùm ,

csiremoniarum magisiro, Auguslinus Palricius à Balleriniis toi». 2 Operum S. Leonis divul-

Piccolomineus jussu lunoceniiiVill recensuil, gatum.

Sanctorale, idem quod Passionale.
edidiique Romae, anno 1485 , post Patricium
Seqlentiale liber qui sequeniias, ut vocant,
sub Leone X, ab Alberto Casiellano ordinis ,

Praedicatorum recogniium fuit, vulgaiumque exhibet.Earum posilSoikerum qui ad hujus- ,

Veneiiis 1520, Lugduiù 1542, Veneiiis

iterùm modi scripiiones animum intendit frequens ,

in Liturgias tamen Ec-

1572. Clemeniis Mil postea jussu, anno 1596,
usus in Liiurgiis fuit ;

etUrbani VUI, anno 16 i4, novis curis emen- clesiae Romanae muliô seriùs inveciusest. In-

Vide Zenium Dissert. Vossian. tegram de sequenliis, eu unique aucioribus

dalum prodiit.
et Fabricium, Bibl. mod. Disseriaiionem Georgius scripsit, quae quarta
t. 2, pag. 106, seqq. ,

lomo 1, pag. 152. est tom. 2 Liturg. Rom. pont.

et inf. Latin.,

Psalterium; quo nomine toium olficium TrOPARII , TROPERU ET TROPONARII , librj

 ,

269 IN REBUS TlïEOLOGICIS in

Troporiim, sfiii vorsiciilonim cum candi ,
qui iroversfa de veris Liturgiarum anctoribus so-

ciimMissae introitu conjiingelianUir. rroponim las speciat Orientalium Liturgias. Nam quod
usiis inforiori aelaie apiid inonnchos praesorlim Gelasio Romano pontitici vulgô tribuitur, Ro-
adcô increbuit, ut libros eorumdem confece- manse Ecclesiae Sacramentarium Basnagius
rini. Seil ex Missnii Romano jiissu S, Pii V pontifice illo multô reccnlius esse pluribiis

expuncli sunt. Adi Georgii de Tropis dlsser- confirmât. De Leoniano verô libroSacramen-
tatjonem. torum quidaitinetdicere? Yixullus nunc est
qui Blanchinîo assentiatur, S. Leonem Magnum
CAPUT III.
illius auclorem esse imô Franciscus Perezius
;

Argnmenla exhibenlur, quœ nullam in re tlieolo-

Bayerius in libro inscripto : Damasus et Lau-
gicà esse Utiirgicis libris auctoritatem efficiunt.
rentius Hispanis asserli et vindicati , p. 131,
I. Liturgicis libris cùm Grœcorum , lùm demonstraturum se pollicetur , longé post
Laiinorum recensilis ad prsecipnam de illorum Leonis setatemejus Sacramentarii codicemar-

in re tiicologicâ auctoritate disputalionem cheiypum primum emersisse. At qiiid, quaeso,

progredior, illuil amea nionens Sacramentario- praesidii exLiturgiis colligas, quarum auclores
rum praesortim ac riiualium libroruni auciori- ignorantur.aetasque incerla oraninô esi'Mliiid

laiem hùc speciare; caeleri enim lilurgici libri quôd nemo ils libris lidat, qui, quemadmodùm
ad iheoloîicas disceptaiiones transferri vix sanctissimis auctoribusfalsô tribuuntur, itaab

possunt. Hoc ergo capite ea promemus argu- impostoribus pro suà fingendi libidine errori-
menta, quibus horum librorum auctoritas in- bus infici poluère ?

(irmari posse videtur. Adde hosce libros imperfectos omninô

IV.

II. Al primum (|uidcm argumenium ex cla- esse, quod de Gelasiano ac Leoniano Sacra-

riss. viroriim Le-Brunii et Joannis Pinii sen- mentariis constat imô et magnà rerum con-
;

tentiâ petilur, exislimanlium , nullam Litur- fusione perturbâtes. Muratorius haec de Leo-
giam fuisse prioribus quatuor Ecclesiae seculis niano Sacramentario non invitas fatetur p. 29 :

scripto consignatam. Neque illorum opinio I In eo desideralur exacta lemporum connexio,

levibus sanè momenlis nititur, ut Le-Brunii cet distribuiio festorura.... Missae de Vigiliâ

Dissertaiionem primam, et Pinii traciatum de c coiifusae suntinterdùm cum Missis de Festo.

Liturgiâ anliquâ Ilispanicâ cap. 1, §5, seqq. « Aliquando Praefationes sine praeviis et sub-
logenii consiabit. Euiniverô si Lilurgiae post « sequentibus oraiionibus ponuntur.... Une
qnartum aerse chrisliana; seculuni scripto man- < verbo, videtur colleclor,quidquid sibi occur-
dari primùm cœpère, quàm infirma esse débet «rebat, descripsisse, sed non eam, quae par
illarum auctoritas adversùs haereticos prspser- cerat, disposiiionem et ordinem cur» ipsi
tim, qui primorum seculorum testimoniis agi c fuisse. Ei tamen vitio ne vertas , quôd hic
secum debere contendunt ! i nulla Quadragesimae, Paschatis et Dominica-
JIF. Necesse tamen non est, Le-Brunii et « rum recurreniium per annum mentio fiât ;
Pinii sentenliae subscribere, ut quae sub san- « neque enim integrum ad nos pervenit Sacra-
ctoriim Pétri, Marc! a!iorumque Apostolorum i mentarium istud, mutilum nempe In princi-

nominibus circumferuntur, Liturgiae auctori- « pio et fine. > DeMissalibus Golhico, Franco-
bus, quorum nomine praenolantur, ab impo- rum et Gallicano vetere, quae post Thomasium
slova quopiam suppositae habeaniur. Ex ipsis rociidit Mabillonius in celebri de Liturgiâ Gal-
Catholicis, qui aniiquiorem, et christianae Ec- licanà Commentario, nemo non videt ea mu-
clesiae incunabulis aeqnalem esse Liturgiaruni tila esse, nec omnia in illis concinno ordine
scriplionem aiunt, nullus est paulô in re cri- disponi,

licâ exercitatior, qui inler apocrypha scripta V. Neque hoc satis. Libri istî pluribus in
ejusmodi Liturgias non rejiciat. (Adi Natalem locis interpolati ad nos pervenêre , Joseph
Alexandrum, Grancolasium, Bouam, Salam ,
Aloysius Assemanus, Cod. Lîlurg. Eccles.
aliosque.) De Jacobi Liturgiâ gravior esse po- univ. lib. 4, p. 2, prœf. pagina 28 , ut Dors-
lest controversia : nam qui csRterorum Aposto- chaei adversùs S. Jacobi Liiurgiam argumenta
lorum Liturgias respuunt , Bona et Sala , Ja- declinet, <liaud,inquit, negamus varias preces
cobi Liiurgiam omni conatu veluti germanura I fuisse supperadditas, aliis breviori summâ
Aposloli fœlum defendunt. Contra tamen alii € contraclis, ritibus nonnihil irnmuiaiis , aut
pugnant , suppositaraque Jacobo cum Natali « paulô auctis, quod in Liturgiis freqiiens con-
Alexandre contendunt. Neque ejusmodi con- < tingit. f Vezzosius quoque Praef. in tom. 6
 ,

l*l{ DE USU LlliROHUM LITÎJRGICORUM 2?2

Thomas. Opcr. p. 22, Basnagil adversùs Gela- n omninô videntur. Hanc lanien in usu olim
siani Sacrameniarii vetuslalem argiimenlis fa- fuisse non solùm apud Monopliysitas sed et ,

cere salis non potuit, qiiin in co libro addiia apud ipsos ^iLiy|)Uos orlhodoxos oonlra quàm
aliqua posl Gelasii aetaiem falereiur. Sed anie idem Renaudotius sensit, Joseph Aloysius Ape-
Thoniasius ipse in Prœf. ad codices Sa- manus coniendit in Praef. lib. 4 p. 4 Cod.
eum , ,

crani., p. 0, adaiiserat, «huic codici nonnulla Liturg. univ. Eccl. p. 16, seqq. Addehis Ana-
I esse apposita sequenii seculo, > el universim phoram Dioscori; ailde Severi Antiocheni

conslaredixeral, « hujusmodi sacros libres non palriarchae Monopliysii» Ordinem sancti Ba-
conscribi sed ad ptismi à Guidone Fabricio edilum, et id genus
1 ad nieram erudiiionem ,

« usuni polissimùm Ecclesianim ; unde novas plura. Neque lamen credas in solis haeretico-

f semper accessiones pali oporlel, prout ipsa rum liturgicis libi is errores contineri. Damna-
I consueludinis leniporisque ratio lulcrit. » torum animas lideliuni precibus suhlevari opi-

VI. Alque ulinam à Calholicis tantîim in- nio est, quœ à communi sensu Catholicorum
terpolai» Liiurgiœ fuissent! Verùm impias plurimùm abhorret. In pluribus tamen vetustis

Missalibus Missa extat, cujusope levari illorum

quoquc lioerelicorumnianuspasssesunl. Certè,
cruciatus possenl, queniadmodùm in raeis ad
quamvis Missale Mozarabicum à viris piiseru-
composiium fuerit, tamen exeunte Petavii de Angelis libri lertii capul ociavum
ditisque
seculo octavo , in illud errores aliquol irre- adnotaiionibus animadvertisse me memini
aut nequitiâ quorumdam t. 5 iheol. Dogm. p. 98.
psisse , oscitantiâ

Hispaniae episcoporuni Adoptivorum h.eresi Vlli. Tandem ad infringendamLiturgicoPum

librorum auctoriiatem mira rituum, caere-
faventinm, quorum antesignani fuerunt Félix
illa

Ijrgelitanus episcopus, et Elipandus archiepi-

moniarum, ordinisque diversitas, quae in illis

scopusToletanus, giavissimi auclores docent, occurrit, non parùm facere posset. Non enim
c 11, soc. 2 Pe- libri, qui secum ipsis tôt in rébus pugnant, ad
emin. BonaKer. Lit. lib. 1, ;

11 diss. 5 art. 2 sec. 2 unam catholicamque in fidei dogmatibus

irus Brunius t. , , , ;

JoannesPiniusdeLit. ant. Hisp. cap. 4, § 5 ,

doctrinam stabiliendam adducendi esse vi-

alque Alexander Lesleus Praef. in Missale

Mo- dentur.

zarab. p. 53, seq. CAPUT IV,

VU. Quid porrô si Liturgiis et hseretici usi

Liiurgicorum librorum auctoritas muUis argu-
sint? Anne putabimus, illos non omnia susque mentis evincilur.
deque vertisse , ut ad errores suos populis
Enimverô noium est I, Quamvis quae protulimus argumenta ali'
instillandos abuterentur ?

Nestorianorum quam probabiliialis speciem prae se ferre vi-

in Missalibus Chaldaicis très
Lilurgias extare, Apostolorum, Theodori
atque deantur, muliô lamen graviora ea momenta
quam Renaudotius sunt quibus Joseph Aloysius Apemanus in
Nestorii; Diodori praeterea, ,

ait nusquàm prsescriplam, Litur-

dissert, de Sacramento Confirmât, lib. 3 Cod.
confidenter
giaraimô etiam Narsetis et Barsumae, quem-
;
Liturg. univ. Eccles. p. 18 , et ante eum Re-
natus Hyacinlhus Drouven de ReSacram.
admodùm ex Catalogo librorum Syrorum lib.

Ebedjesu Joseph Simonius Assemanus conjecit S, quaest. 12, magnam esse ad theologica do-

3, p. 1, pag. 50. De INestorii gmata stabilienda Liturgiarura aucloritatem

Bibl. Orient, t.

autem Liturgiâ haec scribebat Leoniinus By- confirmàrunt. Nos ea paulô auctiora nostris
verbis reddemus.
zanlinus lib. 3 adv. eumdem Nestor., quae ca;-
leris hujusmodi libris consentanea videntur : IL Ac primo quidem quis nesciat nullam

« Audet et aliud malum non secundùm ad su- esse quaerendae in fidei rébus veritatis apiiorem

< periora : aliam enim Liturgiam effutivit prae- viam, quàm quae Ecclesiarum toto orbe exi-
sleniium, ac Romanae praesertim de sen-
ter illam quae à Patribus tradita est Eccle-
iliis
(

« siis , nec reveritus illam Apostolorum , nec tentia fuerit , investigare ? « Age jam , aiebat
Tertullianus de Praescrip. cap. 56, qui voles
« illammagni Basilii in eodem spiritu conscri- 4

ptara. In qui Liturgiâ blasphemiis, non preca- i curiositalem melivis exercere in negotio sa-
(

t tionibus Eucharistiae
mysterlum opplevit. i «lutis, percurre Ecclesias Aposiolicas.... Vi-

In Missâ quoque apud Alexandrinos celeberri- < deamus quid (^Roma) didicerit (ab Apostolis),

mâ, quae S. Gregorii Nazianzeui noniine prae- iquid docuerii, quid eum Africanis quoque
noialur, Renaudotius formulas quasdam agno- « Ecclesiiscontesseràrit. i Falsaenim esse non
quae Monophysitarum liaeresin; sapere I poiest, quam Romana , aul universa Ecclesia per
Vit,
 , ,

273 IN REBUS ÏHEOLOGICIS. in

orbem diffusa tradit.doclrina.Undeporrô Eccle- limmundusabigaliir; ut tuncverè appareat,
siarumiuens dignosciUitiùs possit, quàinexLi- < quomodô princepsmundi hujus miltalur fo-

turgiis, quae sint iilaruni, in quibus usurpanlur, iras, ^ elc. Idipsum Luciferianis objiciobat
Ecclesiarum vocem ac teslimonium quodam- S. Hieronymus in Dialogo adversùs illos, cap.

inodô exhibent, atque episcoporum, presbyte- 4 :1 An nescis, etiam Ecclesiarum hune esse
roruraque, imô el plebis ipsius sulFragia, leges, ( morom, ut baplizatispostea manus iniponau-
ritus, effala, dogmala palam faciunl? t lur, et ila invocetur Spirilus sanclus? Exigis
1)1. llinc ertlcacitaiii niaxiniae visum semper fubi scriptum sit? In Aciis Aposlolorum :

luit,quod è Liturgiis pelebatur, adversùs hae- « etiamsi Scripturœ auctoritas non subesset
reiicos argunientuni. Pelagianos non semel < totius orbis in hâc parle consensus instar
I.iiiirgiarum precibus S. Aiigusliiuisaggressus I praecepti obtinei. i Trullana quoque synodus

est. I L'iinani, in(|uiebat ille 1. de Bono pcrse- SS. Basilii, et Jacobi fralris Domini Liliirgia-
< ver. cap. 23, lardi corde, cl inOruii, qui non rum testimonia in médium aitulit, ut Armenos,
I possunl Scripturas, vel eorum exposiliones qui aquam è calicis vino abstulcrant, coarguc-
I inlcliigcre, sic audirent, vel non audironi in ret. (Vide Bonam Rer. Liturg. lib. 1 , cap. 7,

I hâc quaesiione dispuialiones nosiras, ui nia- §3.)

cgis intuerentur orationes suas, qu as semper IV. Teriium prseterea, illudque efiicacissi-

I habuit Ecclesia, et habcbit ab exordiis suis, mum pro Liturgiarum auctorilaie argumeniuni
«donec fniiatur hoc seculnni. » Scd et iiium suniimus ex cura quam Ecclesia semper adhi-
audianius episl. 217, al. 107, ad Viialem. j Ex- buit ne quid in illas irreperet mysleriorum
,

«scre, inquit, n. 2, contra oraiiones Ecclesiae sanclilati , doctrinseque verilati conirariuni.

f dispuialiones tuas, et quando audis sacerdo- Quâ in re quùm multa ex conciliis velerumque
c teni Dei ad aliare exhorlantem populuni Dei monumentis promi possent, his conlenius ero.
< orare pro iiicredulis, ut eos convertal ad Carthaginensis III synodus can. 23 slaluit :

< lidem,et pro caiechunienis, ut eisdesiderium f Nemo in precibus vel pairem pro filio , vel

i rogeneraiionis inspiret, et pro fldelibus, ut t fdium pro paire nominet, et quùm altari as-

€ in eo quod esse cœperunt ejus munerc per- « sislitur, semper ad Patrem dirigatur oratio.

< severent, subsanna pias voces, et die le non € Et quicumque preces aliunde describit, non
«facere quod horlalur, etc.; el num. 26 » : î eis utatur, nisi priùs eas cum instruciioribus

«Numquid orare prohibebisEcclesiam pro in- « frairibus conlulerit. i Praeterea Cod. Afric.

«fidelibus, ut sint iideles?> elc. Haud aliter can. 3 legimus : < Placuit, ut preces, quae pro-

praeclarus ille colleclor prœteritorum sedis < baise tuerint in concilio , sive prœfaiioncs ,

Aposlolicœ episcoporum auctoritatem de Gratià «sive commendationes, seu manûs imposilio-

Dei, que»! Cœlesiinum 1 pontificeni plerique < nés, ab omnibus celebrentur ; nec aliae om-
veierum ac receniioruni scriptorum aliqui non < ninô contra (idem proferantur, sed qusecum-
injuria censent, cap. 11 « Obsecraiionnm : « que à prudentibus tractatœ, vel compio-
«quoque sacerdoialium sacraii'enta rospicia- «batae in synodo fuerint, ne forlè aliquid
« mus, quoe ab Apostolis iradila in loto mundo, d contra lidem vel per ignorantiam , vel

I atque in omni Ecclesia caiholicà uniformiier < per minus studium sit compositum. » Ne-
« celebranlur, ut legem credendi lex siatual que id tantummodô Africanis Pairibus cordl
I supplicandi. Quiun enim sanctarum plebiiini fuit. Bracarensis III concilii praesulos c. 1

< praesulos mandata sibimet legatione fungan- sanxerunt i ut per singulas Ecclesias episcopi
« tur, apud divinam clementiam humani gene- I per diœceses ambulantes primùm discutiant
f ris agunt causam , et totà secuni Ecclesia I clericos, quomodô ordinembaplismiteneant,
«congemiscenie, postulant cl prccaniur ut < velMissarum, et qualiter quaecumque ollicia

«iniidelibus donctur fuies , ut idololairae ab « in Ecclesia peragantur. > Elteriùs progressus

< impietatis suse liberentur erroribus, > etc. ; est Theodulphus Aurelianensis. INam in Episl.

et cap. 12 : « lllud etiam, quod circabaptizan- adclerumsuum cap. 4, decrevit ut ad synodum

f dos in universo mundo sancta Ecclesia uni- libri, vestimenla et vasa sacra deferrenlur :

« rorniiter agit, non otioso conlemplamur in- «Quando , inquit, more soliio ad synodum
«tuitu.Quùm sive parvuli, sive juvenes ad « convcniiis, vestimenla, et libros, et vasa sa-
« regi^nerationis veniunt sacramentum , non « cra, cum quibus veslrum minislerium, et in-
«priùs fonlem vit» adeuni, quàm exorcismis « junctum oflicium pcragitis, vobiscuni deferte;

( et exsuillationib us clericoruiu spirilus ab eîs < necnon duos aut 1res clericos , cum quibus
275 DE USU LIBRORUM LITURGICORUM 270
f Missarum solomnia celebratis, vobiscum ad- et formulis quibusdam oratoriis fréquenter

«ducite, ui probcturquàm diligenler ei quàm exornari ,

quœ eisi dogmatis veritalem non
isuidiosè Dei servilium peragiiis. > Idem in celant, tamen haereticis praeserlim effugiorum

suo Capilulari praecepit Riculphus episcopus adilus minime occludunt. Yerbo, quô sirapli-
Suessioneiisis. ÎNec aliud sancilum videre est ciorcs sunt Lilurgiai, eu ad rem tlieologi-
in Capitularibus Caroli Calvi apud Baluzium cam accommodaliores videntur; Orienialibus
t. 2, pag. 26. .En quanla fueril Ecclesiarura auiem Occidentales multô sunt simplicio-
solliciludo, ut absonuin iiikil, niliil non casli- res.
galum in liiurgicos libros,sive fraude, sive IV. Canon III : Inter Occidentales earum po-
ignoranlià Irreperet. Et dubitabimus, quin in tissiniùm habenda ratio est , quœ ad Romanam
ejusmodi libris incorrupta fidei caiholicae do- Ecclesiam pertiimisse dignoscunlur. Nam, ut aie-
ctrina sii? Quamobrem is solùm qui cuni hx- bat S. Ireua^us I. 5, c. 3, t ad banc Ecclesiam
reticis iradiiiones contemnit , lilurglcoruni i propter potiorem principalitatem necesse est
librorum auctoriiatem spernat, necesse est. I omnem convenire Ecclesiam , hoc est , eos
Quanquàni et bserelici ipsi cogenlur, ejusmodi « qui sunt undique fidèles, in quâ semper ab
libros sallem ut lestes admittere docirinaîdis- « bis qui sunt, undique conservata est eaquae
cipiinaeque, quae in Ecclesiis, quibus usui fuêre, »ab AposloHs est iraditio. ) Quare Walfridus
vigebat. abbas lib, de reb. Eccl. cap. 2:2 « Et Romani :

€ quidem inquit , usum observationum à

CAPUT V.
,

« B. Petro principe Aposlolorum accipientes,

Camnes '
pro delectu liturgicorum librorum , «suis quique lemporibusquae congrua judicala
unde in rébus theologicis peti possint argu- «sunt, addiderunt. Quorum morem ideô in
menta. « sacris rébus tam multae gentes imilantur,
1. Yerùm elsi summa est lilurgicorum libro- « quia et lanti magisierii ex apice apostolico
rum dignitas, et delectu in iis maxime usur- « primordisclarent, etnulla per orbeni Eccle-
paudis ,
qui majore polleant auctoritate , et « sia aequè ut liomaiia ab onini faece haereseon
critice in argumentorum ex illis collectione « cunctis retrô lemporibus pura perniansit, »

opus est. De delectu ipsorum librorum hoc Hic auiem sedulô illud annotandum est, quod
capite agemus, in sequentibus de critice. Ca- in historià Sacramenlorum, Italicè versa, Bri-

nones igiiur aliquos conslituamus, quosantea xiaeque édita an. 1758, monet Chardonius
ob oculos habeat ,
qui ad comprobandas fidei tora. 3, p. 57, plerosque liiurgicos Occidenta-

morumque doctrinas liturgicis libris utî velit. linm Ecclesiarum libros à muliis retrô seculis
If. Canon 1 : Comensio Liturgiarum omnium in tiluli fronle , ad nsuni Ecclesiœ Romance
cîim Orientalium, tîim Occidentalinm, in aliquo praenotari ;
quibus tamen pcculiares regionura
dogmale , firmissimum est illius argumentum. suarum rilus librarii adscribebaut. Quamobrem,
Atque hic quidem canon, ex iis quae superiore ne quis eo litulo decipiaiur, quaeque Gallica-
capite dixinnis, facile coniprobatur ; consensio narum aut Anglicarum Ecclesiarum peculiaria
enim Liturgiarum omnium EcclesiaB universae erant, Romanœ Ecclesiae Iribuat, criiice opus
consensus est; quemadmodùm ergo falli uni- est. Certè ipsum Gelasianum Sacramentarium
versamEcclesiam non posse constat, ita quae à Gallicanarum rerum nescio quid redolet , ut
Liturglis omnibus traduntur, erroris insimulare vel ejus edilor Tbomasius ex Morino docet
nefas est. Praef. p. 2, neque id mirum, quùm et in Gal-

III. Canon II. Occidentales Liturgiœ Orienta- liis descriplum fuerit, et in Floriacensi biblio-

iibiis prœferendœ in re theologicâ sunt. Multa thecà diù fueril asservatum. Sed ne de ipsis
hune canonem suadent. Orientis enim Liiwr- quidem manuscriplis libris, qui Rornae sunt,

giaeab haereticis, Nestorianis praesertim, atque aut in alicujus Ronianaî Ecclesiae cinielio la-
Monophysiiis, interpolatae et corruptae fuerunt. tent, staiim pronuniiabis, eos Romanae Eccle-
In gravissimo eiiam scbismate, quod Graecam siae in usu fuisse ; quis enim nesciat, poiuissc

Ecclesiam à Latinà sejunxit , multa turbata illùc exaliisregioriibusadvohi, quemadmodùm

fuère. Accessit summa quae ob barbarorum ipsum illud Floriacense Gelasii Sacramenia-
incursus Orienlem obruit , ignorantia , quâ rium tandem ad Valicaiiani bibliothecam dela-

factum ut sensim in ipsos liiurgicos libros mi- tum est ï In illis verô Romanai urbis Ecclesiis,
nus castigala quaedam itreperent. Sed et illud quibus olim monachi deserviebant ut in Lale-
animadvertendum, Orientales Liturgîas tropis I ranensi facillimum est, exlare eiiamnum Mis-
877 IN REBUS THEOLOGICIS. 278

sale aliquod, aut querapiam alium liturgicum VU. Canon VI : Si ex Orientalium libris ali-

libnim à inonacliis Roiiiain translaliim , aul quid promendum, prœstut iis uti, qui apvd
eliam, si vis, usiirpatuii),queiii taiiieii Roiuaiiae Orientales ipsos prœscripti sint; neque à inissio-
Ecclesi« inconsullù Iribueres. Deiuùin liâc iii nariis censoribusque nostralibus emendali. Id
re aniinaciverienduin, librisipsis, qui Romande maxime notandum, ubi cum baerelicis dispu-

Ecclesiae usui fucre, poluisse Missam aliquam latio sit, ne scilicet queranlur, non Syrorum,
onlinemqiic ab aiiiaiiuensi adscribi, non quôd sed Romanorum ,
quorum auctoritate codiccs
rciipsè iila à Romaiiâ Ecclesià vel usurparea- reformati sunt , doctrinam eam esse, quam
tur, vel probarenlur, seil quôd in velusliore manuscripti aut impressi hujusmodi libri re-

exemple librariusipse invenisset. Cerièeiiam- praesentant. Transferri tanien bic canon jure
num in iuipressis Missalibus, quibus nos in poiest ad disputaiiones quas inter sese Catho-
nostris Ecclesiis utiniur, Missas éditas videmus lici insiituunt. Nam, exempii graiià, qui banc
ad Franciscanoruni, aiioruinque Reiigiosorum Orientalibus fuisse opinionem contendunt,
hoininum usus, neque lamen quis propterea nulle modo celebrandum esse sine evangelicis
arguât, Jesuitas Franciscanoruin rilus Missas- christianae legis sacrificium, adversariis Sixii
que usurpare. Exigeiidi igiiur libri, qui Eccle- Romani Liturgiam, in quâ, utinuper dicebam.
siae Roman3K noiuine inscribuntur, ad eos quos evangeliea illa verba omittuntur, objicienlibus
certô constat ad eaui pertinuisse, ad ritus ab duos opponere non injuria possunt ejusdem
illà usurpatos, ad docirinam ab eâdem tradi- Liturgiae codicesà Renaudoiio memoratos , in
tam, aliaque id genus monumenta. quorum altero praetermissa verba marginifue-
V. Canon i^ . Inter lilurgicos libros Orientales runt adscripta, in altero eadem verba conti-
eniinet Liturgia S. Jacobi toù àJcXtpoôsou nomine nuatâ cum caeteris série referunlur. Etsienim
inscripta. "Saux (quod ab Josepho Aloysio Asse- codices illi anliquissimi non sunt, quùm taraen
mano in Pra;f. lib, i Cod. Lilurg. p. 2, pag. 2o, vel ipso Renaudolio teste non ex iis sinl quos
scilé notaturn reperio), i aliae quàniplures, missionarii aut Romani censores reformàrunt,
< quin ferè omnes Orientales ad iilani suas Li- vulgaris inter Syros iraditionis de non omit-
< turgias expresserunt et accommodârunt. tendis inter sacra verbis evangelicis fidem in-
« Syri feré onines illam probârunt, eâque eliam dubiani faciunt. t Non enim , inquit Ursius
( utuntur. > t cardinalisin Dissert, theol. deliturgicâsancti
M. Canon V : Quœ in quibusdam particulari- < Spir. Invoc. p. 17, de vetere lectione solli-

bus Liturgiis aut singularia, aut paradoxa _, aut « citandânnquàm cogitassent, et de vetusiis
eliam fulsa occurrunt, minù.s apta sunt ad Eccle- » majorum suorum codicibus emendandis sol-
siarum, sive Orientalium, sive Occidentatium , (licili aliquando fuissent, nisi haec Syris ad-
doctrinam digiioscendam. Nibil boc canone « baisisset opinio, nullo modo esse ceiebran-
aequius. Quis enim Ecclesiarum de quopiaui < dum cbristianae legis sine verbis evangelicis
dogmate senteniiam ex paucis et illis obscuri ( sacrificium. >

nominis, et à communi régula recedentibus Vlll. Canon Vil : Frustra ad veleres ritus ,

lilnrgicis libris expiscari malit, quàm ex plu- doctrinasve confirmandas, codices liturgici in mé-
ribus aliis, iisque communi usu probatis, et in dium afferuntur, quos esse recentiore œvo interpo-
eamdem omnibus sive doctrinae sive rituum lâtes constet. Exemplum habes in S. Gregorii
forma conspirantibus? Desipieniis honiinis pro- Sacramentario, ubi unclio sacra in diacoiiorum
fectô id esset, ut sanè mirer extare ibeologos ac presbyterorum ordinatione prœscribilui,
qui, quùm Lilurgiai omnes Latinae et Grsecai, Nam sequiorum temporumadditamentuin illud
Syriacae Orihodoxoruni , Nestorianorum , et esse plané evincit nono seculo ponli-
IN'icoIai I

Jacobitarum , ^Eihiopicae, Armenicae verba licis Epibtola ad Rodulplium Biluricensem ar-

Clirisii : Uoc est corpus meutn; hic est calix cbiepiscopum , in quâ legimus , non fuisse
sanquinis mci, reprivsenlent, Orientalium Ec- moris Ecclesi* Romanae, presbyteris ac diaco-
clesiarum de verbis eucharisticis consecrato- nis, quiim ordinantur, manus Chrismatis liquore
riis menlem non ex istis colligant, sed ex qua- perungi. Hic autein arriganl auresProlesianies,
tuor nullius noiœ, ex Liturgia, inquam, S.Sixli neque pulcnt, impunè per nos abuti se hoc
papœ nomine pranolatà, ex eâ qu;3e inscribi- canone posse interpolâtes nostros lilurgicos
,

tur Pelri II, et ihomie Fleracleensis Lilurgià, codices prx'd.cande, quôd dogmala coiiiineam
itcniquealià Djonysii Barsalibi, in quibus verba ipserum docirinis contraria. Eadem eiiiiii dog-
illa desiderantur. H maia, propter quaePioleslaaies deinici^juiàiis
 , ,,

279 DE USU LIDRORIM LITURGICORUM 280

Lilurgiis nostris queruntur, in aliis velerum « exisliraare, non aliter uhi de baplismo pru-

Patrum libris passim reperiuiitur; quos lanien dens aiiqna dubitatio suboriretur, bapiismum
corriiptos objicere neiiio possit, qui aui impu- confcnivoluisse (tune autem conferri voluisse
dentissimus non sit, aut causse suœ omninô palam est ex Cypriani epistolà 76, ex concilii
non diflidat. Carihaginensis V canone 6, ex Leonis Magni
IX. Canon \III : Liturgiarum loca afferenda Litteris ad Rusticum Narbonensem , itemque
non sunt , in quitus mendum cubare facile est ad Neonam Ravennatem, aliisque pluribus
suspicari. Josephus Aloysius Assemanus Cod. monumentis), non aliter, inquam, in eâ du-
lilurg. Eccles. univ. lib. 4, p. 1, pag. 10, san- bietate baptisnium conferri voluisse, quàm sub
clos preces noslras audire monet ad eum Gela- tacitâ et mente conceptâ conditione : Si non-
siani Sacranienlarii de S. Stephano locum : dùmes légitimé baptizatus; quare condiiio priùs
Pro liis etiam prosit auditor. Verùm , quovis Tjente lai:tùm conceptâ, in ipsâ baptismi for-

pignore contenderem non auditor, sed adjutor ma exprimi et pronuntiari octavo seculo cœ-
eo loco legendum, idque nomen multô meliùs perit.

cum verbo prosit conjungilur, quàm alterum , IV. Canon III : Si nulla sat probabilis causa

auditoris. afferri possit, cur aliquid in liturgicis libris prœ-

termissum fuerit , horum silentium argumenta est
CAPUT YI.
illud de quo agitur, quitus lacis aut temporibus
Canones ad argumenta è liturgicorum librorum
codices liturgici fuêre perscripti, nondum fuisse
silentio rite ducenda proferuutur.
usu rectytum. Hoc canone illorum potissiniùm
I. Hactenùs canones aliquos consliluimus , sententia petitur, qui materiam presbytei'alûs
qui ad ipsum spectant liiurgicorum librorum in traditione calicis et patenae , formam verô
delectum ; ad eorumdem usum nunc nosmet in verbis illis solemnibus : Accipe potestatem,
convertamus. liludautem primùm videamus , etc., sitam à muliis retrô seculis fuisse con-

quàm eiïicaxsit, qnod è liturgicorum librorum tendunt. Nam onmes anliqui libri rituales,
silentio peti à quibusdam solet argumentum ante 800 annos scripti , ut Martene aliique no-
quaeque leges servandse ut hocceargumentandi târunt, banc calicis traditionem constanter
genus alicu|us ponderis sit. prselermittunt nec ulla cur rem usu recep-
, ,

II. Canon I : Liturgicorum librorum silentium, tam prsetermiserint, causa probabilis potest
oui œcjualia monumenta fidem adstruunt, efficaci afferri; imô quoniam P. Simmonet iract. 17,
,

argumenta esse potest, hoc illudve antiquiore œvo diss. 3, art. 3, rei evideniià conviclusfaletur
USU non fuisse receptum. Hinc quôd Ordo Gela- propter auctoritatem concilii Carihaginen-
sianus unclionem manuum in presbyierorum sis IV , ante quintum secuhim non solùm in
ordinalione prselermiltit, reciè argues, iliam Orientali, sed etiam in Occideiitali Ecclesiâ

Gelasio pontifice in Ecclesiâ Romanâ non ob- manûs, vel manuum impositionem adœquatam
linuisse ; nam, quod superiore capite adnota- fuisse mriteriam ordinationum sacramenta-
bam, ne in usu quidem fuit Romanse Ecclesine lium. « Quùm enim, inquit, conciliiim dicit
quo tempore Nicolaus I in Pétri cathedra se- f can. 5 , subdiaconum , quia manuum im-

debat. f posiTiONEM non accipit, ordinari perinstru-

III. Canon II : Si qua magni momenti ratio c mentorum traditionem , manifesté innuit
suadeat, aliquid olim usitatum fuisse, frustra € episcopum ,
presbyterum et diaconum ,
quia
liturgicorum librorum silentium objicilur. Sic f manûs impositionem accipiunt, tune tempo-

nuspiàm anle S. Bonifacii archiepiscopi Mo- cris per traditionem instrumenlorum ordina-
guntini statuta, quae Martenius appellat de < tos non fuisse; j et illud , quod tamen negat,
ant. Eccl. Riiib. 1. 1, c. 1, art. 16, invenias in concédât oportet, ante XI seculum, non fuisse
liturgicis libris formœ baptismatis conditionatae in Ecclesiâ Latinà usitatam insirumentorum
meniionem. IlIam tamen non luisse antea in traditionem. Nam in omnibus vetusiis Ordlni-
USU , uti Naiaii Alexandro visum fuit Hist. bus Romanis aliarumque Ecclesiarum , quos
Eccl, sec. lY, cap. 4, art. 12, hinc perperàm Martenius, Mabillonius, Muratorius ediderunt,
quis coliigeret. Nam quemadmodùm à Bcne- ubi de subdiaconorum ordinatione agitur, ea
diclo XIV sapienler animadversuin fuit de Syu. rubrica legitur ex citato Carihaginensis conci-
diœc. lib. 7, cap. G, n. 1, nisi velimus, Eccle- lii canone sumpla -.ISnbdiaconus , cum ordinatur,
siam in eum, quem semper deteslata est, re- quia manvs impositionem non accipit , patenam
bapiizantium errorem incidisse, necesse est de mciiMepiscopi accipiat vacuam, etc.
 ,, ,

281 IN REBUS THEOLOGICIS. 282

V. Canon IV : At si probabilis causa designari rationem habuêre, qui disciplînam arcani con-

possit , cur ritûs atit doctrinœ receptœ libri litur- eorum manus Sacra-
stituerunt, ne scilicet ad

gici haud memhierhit , inpnnurr. crit ,

quod ex meniorum formae mysleriaque pervenirent.
eorttm silentio sumitur , argumentiim. Hujusmodi Qiiôd antem Sacrameniorum libri in scrinio

porrô probabilis causa esse ^olest :

1" Viliura ecclesiarum occJuderentur, nihil obest. An
anianuensis; hoc tamen abuti passim non licet, non enim in eodem ecclesiarum scrinio Evan-
sed illud objici tùm potest codiv^iim sileniium gelia , caeterique utriusque Insirumenli codices

urgenlibus, quùm manifesta corrnpU codicis sacri delilescebant? nec lamen proditores de-
indiciasuppetent. In Celasiano Sacraineniario, fn(*re ,
qui libres hosce idololatris iraderent.

ut exemplum proferam, deest ipier benediciio- Quamobrem ne tam , sancta mysteria idolorum

nes super eos qui sacris ordinibus benedicendî cultoribus proderentur , si quando vel nostro-

sunt, benediciio acolyihi: qiiùd si quis hinc rum homirium sacrilegio, vel etiam ethnico-
argueret, acolylhos Gelasii temporibus non rum ipsorum vi ac direplione liturgici codices
fuisseRomae interordinesannumeraios, aperto ineorum potestatem venirent, à Sacramenio-
codicis vitio revinci poierit; mi ipso enim Ge- rum formis vulgô inscribendis abslinebanl. At
Jasiano Sacramentario, paulô aniea ubi incipit P. Berti urgel veluslissimos onmes codices
ordo de sacris ordinibus benedicendis , SiCo]yl]ms Sacrameniorum , qui hujusmodi mysteriis

menioratur , deque cjus ordinalione agiiur ;

pleni sinl , et ipsum Sacramenlale Gregoria-
quamobrem i)eiiediclio acolythi nonnisi ob li- num quod pag. 5, continet verba consefra-
,

brarii inciiriani potuitomiiti. Centra in Missali tionis pag. 75, formam bapiisnii
;
pag. 224 ;

Francorum lector praetermiltilur, ubi qnae in consecralionem presbylerorum, aliaque omnia

singulis ordinibus conrerendis agenda sunt juxta disciplinam arcani sepelienda. Reclè
percensentur ; at ubi benedictiones ordinando- omnia, nec nos negabimus, formas Sacra-
rum describiiniur, suus locus est lecloris be- meniorum olim scripto consignalas fuisse.

nedictioni. Ceriè quod in Dispulalione de Disciplina ar-

2° Disciplina arcani, praesertim quod ad cani , et de Liturgiis scriptum invenio à P.
sacrameniorum formas atiinet, Witassii Con- Azevedio , < impossibile videtur , lot scriplorcs

tinuator de Sacram. Confirm. q. 5, art. 1, « in diversissimis regionibus Ecclesiae Orienta-

sect. 1 , § 1 : < In Gregorlano , inquit, aliisque « lis et Occidenlalis referre adcô uniformiter
iPonlificalibtiset Sacramentariis, praeter ora- < ferè omnes ritus liturgicos , nisi legissent

I tionem seu formani jani depreoatoriam nihil

,
« formulas sacrificalessuarum Ecclesiarum ser-
< haberi (constat). Sex igitur , vel etiam septem < valas apud episcopos. » Quareet Confirmatio-
iprimis Ecclesine secnlis nnlla verborum for- nisformam scripto commendalam fuisse nullus
tmula in Confirmatione adhibebatur, prceter dubilo. Hoc igitur dicimus , liturgicum ordi-
foralionem quae proferebaïur ,
quùm lieret nem, Iraditionem Symboli, Sacrameniorum
» manuum impositio. » Yerùm haec consecutio formas, aliaque id genus vctustissimis tempo-
ex eo antécédente minime Huit. Animadvertere ribus non in Sacramentariis, qualia habemus ,

enim debucrat, quanta cura et soUicitudine fuisse conscripla, sed seorsùm ab orationibus,
SS. Patres christianse IXeligionis mysteria ab- conlestationibus, etc., quae in vulgaiioribus
sconderint, ex quâ facium, inquit eruditissi- libris extabanl ,
quemadmodùm Evangelia ,

mus Martenius de ant. Eccl. Rit. lib. l , cap. 2 Epislolae , Aniiphonae, Responsoria, suos sin-
art. 3, num. 8, ut qui primilibros Sacramen- gula libros[habebant. Sacrameniariorum au-
torum composuerunt, Sacrameniorum formas lem illorum exempla paucissima fuisse con-

scripto tradere noluerint, quos imitati posie- jicio , et ab episcopis ipsis cauiè servata.

rioris aetatis scriptores Confirmationis formam Paulatim verô relaxalâ arcani disciplina, cœ-
praetermiserunt. Equidem P. Berti de ihcol. pcre ista missalibus libris adscribi, ila lamen
Discipl. lib. 22, cap. 6, ait assequi se non ut aliqua veteris disciplinae vestigia in anti-
posse , qui ob disciplinam arcani prœtermit- quioribus sinl manifesta. Quare in Missali Go-
tenda haec essenl in libris Sacrameniorum in thico , et in alio Francorum ,
quae duo Missalia
scrinio ecclesiarum occlusis, à sacris duntaxat foriassè ex omnium , unde docli viri Sacra-
ministris , non à plèbe pervolulandis. Al non mentaria eruerint , vctustissimis codicibus
chrisiianae picbis cui arcana haec Sacramenta prodicrunt, saerae actionis verba desidcran-
palam lièrent, sed ethnicorum nraeserlim alio- lur. Age, jam ad Gregorianura Sacramenta-
ruuique Doslrls mysteriis nonc'Mm initiatorum riuni oratio redeat : Si dixero , ex arcani di-
 ,

?85 DE USU LIBRORU.M LITURGICORUM 284

sciplinâ et illiid profeciuni , ut sola in eo legaïur nis ,
qui Gelasianis temporibus in moribus erat,
J

oratio ail con^igiiainlos infanles, iiliie ciiipiam nullà ad id cogenle causa immuiàsse? Contra
minus verosinùle videalur? Nonne nulla ibi fit in Galliis eâ forma consignâtes fuisse infanles
nientio niaiiuum iniponendarum ? nulla cujus- discimus ex quatuor codicibus, Regio 5866,
quo allorius rilûs , quo infanles consignaren- Colberiino 1548, Gellonensi , et Noviomensî
lur? Cur de Confirmalione lam parce acluni? quos Marlenius citât , itemque ex ordine Bel-
Cedo, si potes, prob;ibiliorem arcani disci- lovacensis Ecclesiae, quem idem Martenius
pliniE ralionem. Enimverô quania fiierit in describit. Sed ordo Romanus, quem raemo-
prcesenti negolio Innocenlii papai 1 religio, ex ravi , aliud nisi vehemenier fallor in hoc ipso
, ,

ejus epistolâ 1 ad Decenlium Eugubinum epi- Confirmalionis negolio disciplinae arcani argu-
scopum pervulgatnm est. Postquàm enini de mentum suppeditat. Martenius aliique non
unciione adhibendà in Confirmalione disseruit, pauci olim haec taniùm verba ponlificem bap-
^ verba auieni, inquit, dare non possuni, ne tizatos consignanlem dixisse aiunt : In nomine
« magis videar prodere ,
qiiàni ad consultalio- Patris , et Filii Pax tibi,
, et Spirilûs sancli.
ineni respondere. i Hanc autem Innocenlii Ordinis Romani atque Amalarii ducli auclori-
religionem ob oculos quùm haberentejussuc- tate. At ego nunquàm adducar ut credam ,

cessores, mirum non est, si eiiam quibus vaga haec verba ,

quibus caeierorum ferè Sa-
temporibns arcani disciplina minus vigebat, crameniorum forniae clauduntur, Confirmalio-
in Confirniationis forma prodendà difficiliores nis formam fuisse, Neque quis regerat ab ipsâ
fuerint ,
quàm in cseteris mysleriis ad eamdem signandi aciione determinari illa poluisse. Quis
disciplinam olini pertineniibus. Video quid ob- enim dicat Baptismi formam bis verbis : In
jici possit, in Gelasiano sciiicet Sacramenta- nomine Patris, etc. , conlineri posse, quôd ac-
rio, prseter oralionem quae in Sairamentario tio ipsa baplizandi illis delerminaium quem-
Gregoriano legiiur, haec addi, quae Gelasius dam sensum adjiciat? In ordine Romano X,
Innocenlii teniporibus Gregorio mullô proxi- apud Mabillonium, pag. 106, haec solùm verba
mior, si quae diximus vera sunt, celare debuis- adscribunlur : Pax tecum ; ergone proplerea
set : Postea signât eos in j'ronte de Clirismate , dicemus alia illa omissa : In nomine Patris,
diceus : Signum Christi in vitam ectemam. etc.? Iiaque mihi verisimilius est , in Romanà
]^. Amen. Fax tecum. û,. El cum spiritu tuo. Ecclesiâ eamdem, quae nunc usurpalur, adhi-
Verùni haec in Galliis, ubi codex perscriplus biiam seniper fuisse Confirniationis formam :

fuit, addila fuisse, quemadmodùin alia non- Signo te signo crucis , elc; in ordinibus verô
nulla Gallicani ritùs vestigia in eo viri docti Romanis ex arcani disciplina praeiermissam
deprehenderunt, milii plané exploralum est. ea autem verba In nomine Patris , etc., fuisse
:

Nani, ut miilam, Gelasium sibi piaculo duclu- adscripia , ut confirmandi, quid sibi respon-
rum fuisse id prodere , quod Innocentius I tan- dendum essetnempe Amen , edocerentur.
, :

loperè caverat ; ut etiam praeieream , S. Grego- Ulut est, quemadmodùm à Gelasiano codice
rium qui Gelasianum codicera Joanne Diacono
, abest forma Baptismi, ita et in Sacramentario
leste, i de Missarum soleraniis mulia subtra- Gregoriano, quod ex pervelustis Olboboniano
«hens, pauca converiens, nonnulla adjiciens, et Vaticano exenipiis Muralorius vulgavil , ea
<in unius libri volumine coarciavit, > ea si in forma desideralur ; ut vel bine niirari P. Berii
Gelasii codice reperisset non , fuisse praeler- dediscai, si Sacramentorum formas ex aniiquà
missurum (neque enim haec ex iis erant , quae arcani dibCiplinà in Romanis praesertim Sacra-
subirahenda essent); ut haec , inquam, oniit- meniariis praelermissas esse dixeriinus, neque
tani, in ordinibus Romanis vetustissimis, quos GregorianoSacramentariodeinceps ulatur , in-

Mabillonius edidit, haîc solùm verba leguntur : terpolalo illo quod Uoccha elMenardusedidère.
In nomine Patris, et Filii, et Spirilûs sancti. 5" Vulgalusel familiaris alicujus formae bre-

Fax tecum, vel tibi :û. El cum spiritu tuo; quae vissimae usus. Drouven, de Re sacram. lib. 6,

sola eliam exiabant in libello Romano, cujus 8, 9, c. 2, aliique cum Morino conlendunt,
saepè Amalarius meminit lib. 1 de Ecoles. loto decem priorum Ecclesiae seculorum dc-
Offîc. cap. 27; porrô quîs credat, Romanam cursu formam absolvendi deprecalivam obti-
Ecclesiam veierum rituum custodem tenacis- nuisse, quôd nec minimum in riUialibus libris
Simawi seplimo aut ociavo seculo, quo libellus formae indicaiivae vesiigiuni rcperialur. Al P.
ille scnbi debuit, quùm sub insequeutis noni Simonnet tract. 15, disp. 7. art. i, reclè mo-
initia Amalarius iloruerit, ritum Confirmatio- "^ net, formulam indiçalivam absoluiionis brcvis-
 ,

285 IN REBUS THEOLOGICIS. m

sîmam esse, et semel exceptam auribus adiii- non rarô Orientalibus Carbo dicitnr, imô et in
sci, et in posterum niillo negoiio uienioriâ Mozarabum Missali carbo ignens appellatur ; ia
retineri; viilgaiissimuin praeterea illiiis usum Liturgiâ qncxpie S. Jac()l)i ('liristus duplicis
ac ponè qiiolidianiim esse , iil niiruiu videri naturœ carbo nuiicnpnlur; qu;t iionnisi meta-
non debeal, de iilà allùni riluales libros si- pliorioè usurpari polnôro.

lere. IV. Canon I/I : Quœ in Liiurgiis occurrunt, nisi

4° Mores Ecclesiarum quarnni iisui codices si quid obstat, in vero ac proprio sensu accipienda
fuère descripli. Exeinphiiu liabemus in Geia- sunt. Canon liic Carlliaginensis synodi anno
siaiio Sacrainenlario, in qiio coninien:oratio 418, canone 8, comprobatur ; eo enim conlra
defuncloruni posl consecralioneni desideralur. Pelagianos staïuiiur , i ut quicumque verba
Quis tanien hinc con/irmare se posse confidal, < ipsa Dominicae orationis, ubi dicimus: Di-
eani à Gelasio ipso fuisse praeterinissani , nec i mille nobis débita nostra, ita voinnt à sanclis
Rouiae sub eo ponlifice usitalaiu ? INulius cerlè < dici, ut bumiliier, non veraciier hocdicaïur,
qui in Galiicaiiis riiibiis sit pauiô versaïus. < analliema sint. >

Hic iiempe Gelasianuni codicem, unde Tho-

masius tanto nos thesauro diiavit, fuisse in
CoROLLARiUM PRTMUM. — Ex Liturgiis catholicœ
Ecclcsiœ de Trinitatis mysterio doclrinam
Gallis descripluin intelligens, aliquid Gallicani
confirmare.
rilûs in hune locum irrepsisse aniniadverlel.
Noium est enint iu Gallicanâ Ecclesià nullam In Missali Gothico, tom. 6 Thomasian. Oper.
hiijusmodi defunctorum coramemoraiioiiera p. 243, légère est : i Unurn te Deum domi-
fieri poslconsecralionem consuevisse, sed post c nanicm, disUnctum nec divisum, trinuni nec
oiilalionem dipiycha fuisse lecia, id est, reci- « iriplicem , solum nec solitariurn, consonâ
tala noniina lam sanclorum, quorum me-in « Jaudamus voce. » In Missali Gallicano velere
nioriani sacrilicium Dec oflerebatur, quàm vi- ibid. p. 2^1, dicitur : < In Trinitate divinà non
venliuni algue defuuclorum, pro quibus olfe- i est quod majus minusve credendus sit : si

rebalur. (quid (siquidem) ubi unus major dicitur,

CAPUT VU. « déesse minor, aliquid indicatur. In hâc ergo
< ipsâ Diviniiaic si aliud majus quis, aliud mi-
Canones aliqni ad germanum, vernmqne liturgi-
« nus asserat , ei ipse niajestali conturneliam
coniin librorum senswn assequendum propo-
• facil , quam niajorem puiat, quia quùra
nuntur.
( aequalis poieslas ac dignitas Trinitatis sit
l. Vidimus quid ex lilurgicorum librorum ( quidqui'l uni delrahilur, cunciae procul du-
sllenlio eifici argunientando possil; nunc quae ( bio Deitati sequaliter derogatur. i ^juae sanè
ralio sit ex eorumdem verbis aliquid coiligen- in vero proprio<[ue sensu si usurpenlur, ca-
di , consideremus. Hoc autem capile paucos ilioliccE Ecclesiae de Trinitate doclrinam plané
quosdam canones d;ibinius, qui générales sunt; exprimunt.
cseleros sequenti capile expediemus.
il. Canon I : Non omnia quœ in Sacramento-
CoROLLARiUM II. — Verbi dîvinilatem adversùs
Arianos Socinianosque ex Liiurgiis demon-
rum adminislrutione ex omnium lilurgicorum
strare.
librorum prœscripto servamiis, ejusmodi sunt, ut
ab mis ipsorum Sacramentorum efficacilas pen- Nonnulla in hanc rem prolulit Petrus Tho-
deat. lia vini et aquae commixtio, fractio ho- mas Ansaldius, Diss. de Dinnitale Domini noslri
sliai, permixlio specierum, Trisagion, Domi- JesuChrisli, cap. 2, sed pleraque, meojudicio,
nica oraiio , in Liiurgiis reperiuntur, quae ad Arianos revincendos minus apla ; neque
tanien omnia ad Eucharistiae consecrationem enim Arianus negabit, Verbum esse Deum,
esse prorsùs necessaria nemo coniendet. ciim Pâtre simul residere, et caetera id genus.
CoKOi.LAïuuM. — Malè arguit Touiiaeus diss. Clarissima et pereniploria haecsunt.
3 de Doclr. S. Cyrilli, c. 12, invocationis Spi- Ex Sacrameniario, quod Leoni Magno ali-

riiùs S. in consecraiione Eucharistiae eiïica- qni tribuunt, in Prœf. de S. Joanne Evange-

ciam quamdam esse , eamque non parvam ,
listà col. 476, Murât, edit. : ( Ut omnem irans-
iniô et ejus necessiiatem, quôd ea in omnibus « grediens crealuram excelsà mente conspi-
prorsùs Liiurgiis reperialur. «cerei, et evangelicâ voce proferret, quia in
HI. Canon H : AUqua inliturgicis libris sunt, < principio erat Verbum, et Deus eral Verbum, et
quœ tropico semu explicare par est. Eucharislia i quia hoc erat in principio apud Deum. Dicen-
287 DE USU LIBRORUM LITLRGICORUM 288
» do <ïuîppe erat, perpetuitatem sine imtio ii col. 314 : 1 In cœlos ascensio niediatoris Dei
idenionsiravil. Addendo : Et Deus erat Ver- cethominura hominis Jesu Christi à nostrâ

< btim, et : Hoc erat in priucipio apud Detnn, « non est huinilitate discessio, dùm et in eâ

I et disiinclionom protiilit personaleni, cIunam < glorià, quam tecura semper habuil, et in eà

» TE CLM FILIOJUO palcfecit IIA15ERE DEITATE.M.I < naturà est, quam suam fecit ex nobis. i

Ex Sacramenlario Gelasiano Thomasianseedit. Idem col. 469 : < In quibus omnibus eviden-
pag. 4 : < Queni semper filium, et ante tempo i ter Deum hominemque cognoscimus , qui
I RA ^ETER.NA OENERATi'M, Quia libi SBlcrno alque «suscipiendo quod noslrum est, dignatus est
«perfecioaelerniPalris nomennondefuit, prae- « nobis conferre quod suum est. » Idem col.

« 'Uius. > Ex eodem pag. 47 : i llic Dei Pa- 482 : t Ut unus Cbristus in Deiatque hominis
€ Iris et Filii dna /Cqualis proniintiaiur pole- < veritate, nec à noslrâ divisus naturà, nec à
€ stas. » Adde loca duo, în quibus Arius ejus- ( tuâ discrelus adorelur essentià. i Similia
f que perUdia diserte damnatur, > pag. 106 et «legas in libello Orationum Goihico-Hispano.

107. Ex Missali Golhico, pag. 252 : i Fer co^e- En aliqua, pag. 37 : i Homo verus et omnipo-
i TERNiM Tici Jesuui Clirisluni Filium luum ; > « lens Deus. > Pag. 64 : Utsic nos qui te Deum
ciijus similis formula pag. 230 occurrit. Ex « pariter et hominem veraciter conliientes,

eodem pag. 256 : i Qui (Christus) quùm de « unum credimus Christum.» Pag. 98 : i Ma-
«suoGeniiori esset ^qualis, > etc. Ex Missali « ledictus est, utique Domine, omnis homo,
Gallicano vetere, Tliomas. edit. pag. 577 :
< qui in corde suo fabricatmalum, scilicet qui

«Qui ex utero ante Luciferum paterno nalus i te vel hominem negat esse, vel Deum.»
« infailibiliier, Deus de Deo, unus de uno,
CoROLLARiDM V. — Clirislum verum, nec solum-
i lumen de lumine, de sempiterno Patre coœ-
modo pitantasticum habuisse corpus, ex Litur-
I TCRNUS FiLius. Cum quo semper et Spiritu
giis asserere.
i sancto in splendoribus sanctonnnsi^iE pri.ncipio

1 ET SINE FIXE REGNAS et PERMANES ÏU SBCUla.» i Dominus Jésus, qui ad redemptionem ve-
Confer eiiam pag. 387. Ex libello Orationum « stram venil, non mutalione loci, sed veritate

Goihico-Hispano, quemBlanchiniusediditpag. «hominis adsumpsit; » sic in libello Gothico-

35 : < Coaeterna Dei sapitMiiia Palris; i pag. Hispano, pag. 1 : « Dominus Jésus Christus,

36: c Domine, Jesu Christe, ante quem nul- < qui venit de incorruptae ma tris carne corporis

« lus est formatus Deus ; > pag. 37 : « Jesu Do- iveritatem âssumere; » ibidem pag. 3: « Inge-

c mine, qui es aeterni Patris Filius coaeternus; « niti Dei Palris unigenitus Filius, qui in verœ
I ciijusdivinitas ex Paire prolata ortum osten- « carnis mortalilate redemplurus hominem ve-
i dit, iniiium nescit.» « niens, » etc.

CoROi.LARiUM m. — Divinilatem Spiritîis sancti CoROLLARiUM VI. — DeiparcB Mariœ virginitalcm

ex Lilunjiis contra Macedonianos comprobare. ex Liturgiis tueri.

Ex Gelasiano Sacramenlario, pag. 46 : « Hic ExLeoniano Sacramentariccol. 473: «Quia

« Spiritus sanclusin eàdem, quâPaterelFilius, «et Mater Virgo non possel nisi sobolem pro-
t deilate indiscrelus accipitur. > Ex libello Ora- « ferre divinam, et Deus, homo nasci dignatus

tionum Goihico-Hispano pag. 117 : c Omnium « congruentiîisnon deberet, nisi Virgine Matre
I rerum Creator et Dominus docuit sapientiam, « generari.» Ex Sacramenlario Gelasiano p. 9:

fin quâ est sanclus Spiritus unicus, simplex, i Qu3e pe périt et Mater et Virgo est; > p. 1 1 :

i multimodus, sublilis, ut unus Pater, unus «Hancce enim fesiivitatem index puerperœ
«Filius, unus Spiritus sanctus, non pluralilate ivirginalis Stella praecessit.» Ex Missali Go-
€ deitaiis osiens', sed unitate virlutis innexi lhico, p. 255 : « Nascente Domino Virginalis
I et unione personne careant, et in unitate na- «uieri arcana laxala sunt; » p. 255 : « In

« lur» permaneant : nec sii illic aliquid diver- « Matre verô virgine eiiam corporaliter babi-
«sum, ubi in singulis resonat ununi. » Hsec « tàsii;» p. 256 : «Ad le ergo revertimur, Virgo
quoque pag. 118 de Spiritu sancto legas : ifœta, Muter intacta, nesciens virum, puerpera
1 Qui tecura est esseniialiier bonus.» « honorata per Filium, non potluta. > Ibidem :

Ut mater intégra haberel fructum de Spiritu,

CoROLLARiUM IV. — Christum ex Liturgiis osten-
«

i clincorruptionem ûe partu. !• Ex libello Co-

dere verum Deum, verumque hominem.
thico-Hispano, p. 24: « Dominus Jésus Chri-
Haec habet Leonianum Sacramentarium , i slus, qui olim ex Virgine dignatus est nascl.
289 IN REBUS THEOLOGICIS. 2S)0

isuae vos Genitricis intercessu sanclificet, iprincipalum. » Col. 341 : « Qui ut hanc se-
« (inique Matreni servavil à corniplelae conla- « ûem re(jimen E cclesiœ totius ediccres, etquod
« gio, sinum cordis veslri emaciilot à deliclo; < b;iec praedicàsset, ostenderes ubiqite servan-

« et qui eam fecil Yirginem manere post parlum, « dum, simul in eâ et apostolicœ principem di'

< cœlum vobis iribuat possidere posi irans- ( gnitatis, et magistrum gentium collocâsli. i

« iiuni; ) p. 55 : < Deus, qui doniui David pro- Col, 430 : f Domine Deus, Pater gloriae, fons
« plielali valicinlo pratdixisli, novum lieri i bonorum, qui licet Ecclesiam luo loto lerra-
< sigiium, atquc iniraculuin inaudiiuin, quùd < lum orbe diflusam largitate munerum ditari
i Virgo Verbuni conciperet, quôd insolite Vir- < non desinas, sedem tamen beati Apostoli lui
< giniias pariuriret, t etc. Ibidem : i Saivalor t Pétri lanto propensiiis inlueris, quantbsublimùi
< omnium, Jesu Ciiriste, qui novae opcrationis tesse voluisti; da unlii l'amulo tuo liujus Pro-

< ellicacià Yirginem per angelum visitas, Verbo «videntiae luae ùisposilionibus exhibere con-

« fœcundas, liabituram sine corruptionis injuria t gruenter oflicium ; certus te universis Ecclesiis

t prolem , et perruansuram cum integritate vir- icollaturum, quidquid illi pra^stiteris, quam
i ginen Mairer)i,t etc.; pag. 27 : « Intra ejiis- i cunctœ respiciunt. i Hinc niirum non est, si

<dem urbis Bethleemilicae sepia Genilriceni S. Xistus Romauae Ecclesiae pontifex bic, col.

< Mariant et maierno honore sublimas, et virgi- 590, dicatur prœcipuus sacerdos. Ex Missali
i niiatis honore glorificas ; cujus uterum nec Goth'co, 515, ubi de eodem S. Sixto dicitur :

i ingrediens reseras , nec egrediens violas. > Si- 1 Qui dùm Apostolicae sedis excepisset iiisi-

milia legas in oraiione sequente, itemque in ( gnia, et se primum esse conspiceret sacerdo-
aliâ quae hujus paginse extrema est. Sequentis i lum, j scilicet, ut optimè Mabillonius in Prae-
paginae 28orationes eadem devirginitate Dei- fat. ad Liturg. Gallic, num. il, notavit, epi-
paraî praedicant. Confer etiam paginam 29, scoporum.
orationesque paginae 30, secundam, quariam CoROLLARiUM IX. — Ecclesiam erroris expertem
et quintam. ex Liturgiis patefacere.

CoROLLARiDM VII. — Primatum S. Pétri ex Li- Ex Leoniano Sacramentario, col. 350 c ^u» :

turgiis vindicare. t secundùm promissionis tuae ineffiibile consti-

itutum, apostolicae confessioni supernâ dis-
Ex Sacramentario Leoniano, coi. 331, ubi,
I pensalione largiris, ut in veritatis tuae fun-
collaudatâ Pétri fide, htec sequuntur : < Pro
omnium credentium fide, con- < damine solidata nulla mortiferae falsilaiis jura
< quo niagistrâ

< fessorem tuum cœlorum clavibus praefecisti,

«praevaleant. i Col. 332 : nTueLenim iribuis,

< ul cui ad te per le fuerat accessus, per ipsum

€Domine, ut praedicationis apostolicœ clarita-

I caeteris ad regnum tuum pateret iniroilus. j

Item nulla juris inferni doclrina subvertat,
« nulla praevaricaiio veritatis offuscet. Col.
Ex eodem col. 541, ubi S. Petrus apostolicœ }

554 « Qui Ecclesiam lu;im in aposiolicâ solidi-

princeps dignitatis appellatur. Ex eodem col.
:

( taie fundatam ab infernarnm eruis lerrore

344, ubi idem Petrus dicitur aposiolaiûs or-
dine primus, et princeps fidei confilendœ. Ex I portarum, ut in tuâ veritaie consistons, nulla

libello Orationum Gothico-Hispano «recipialconsortia perfidorum. >

p. 124, ubi

S. Petrus summus Apostolorum vocatur. Anim- CoROLLARiuJi X. — Presbytères episcopis digni-

adverte praeterea, p. 125, quse inter Petrum taie inferiores ex Liturgiis evincere.

et Paulum comparatio instituatur : i Quin Ex Gelasiano Sacramentario, p. 22, et Mis-

< potiùs tradentes ad régna cœlorum, quos sali Francorum, 546 Uiquùm
p. : • ponliflces
I Pauli docentis adduxerit pieias, intromittat «summosregendis populis prsefecisscs, ad eo-
< Pétri potestas. »
rum
( societates et operis adjnmentum sequen-
COROLLARiUM VIII. — Rotnatit pontifias prima- «lis ordinis viros, et secunda) dignitatis ele-
tum ex Liturgiis propugnare. < geris Acceptum à te, Deus, secundi meriti

Ex Leoniano Sacramentario , col. 353 :

I munus (de presbytère, qui consecratur, ser-

< Omnipotens sempiterne Deus, qui ineffabili

( mo ibi est) obtineat. »

I sacramento jus apostolici principatûs in Ro- CoROLLARiuM XI. —

Gratiam ad salutaria opéra,
« mani nominis arce posuisti; unde se evan- imh Cl ad bonam voluntatem contra Pelagia-
( gelica Veritas per tota niundi régna difTun- nos, Seniipelagianosque ex Liturgiis necessa-
< deret. > Col. 537 : t Quidquid sedes illa cen- riam constituere.
i suerit, quam tenere voluisti totius Ecclesîae Ex Sacramentario Leoniano , col. 293 ;
 ,

29i DE USU LIBRORUM LITURGICORUM 292

«Graiiaetu», quaesunius, Domine, siipplicibus seqq., ubi ex Liturgiis Ecclesiae universae con-
t luislribue largitatem, ut mandata itia le ope- sensum pro Conlirmationis sacraraenio siare
< raute seciantes,> etc.; col. 560: c Sicut ma demonstrat.
clementia non solùm bénéficia praeslat im-
I

inieriiis,seda^'(îctM7Jiquoquenobis, quogratias
CoROLLARirM XIV. — Protestantes incruenti

sacrifiai hostes ex Liturgiis refellere.

ireferamus, inspiral, i Ibidem : ( Mentes no-
«stras, quaesumus , ad opéra tibi piacitura IdpraestiteruntpostBelIarminumviri clarissi-
« converie. > Col. 3G2 : < Cujus et propitiatio- mi Muratorius iii Disp. de Liturgià Romanà cap.
I nis exordium principaliter inde sentimus, 16, 17 et 18, et Josephus Assemanus in Dissert.

« quùm tuorum sensibiis dignanter infiindis Codicis Liturg, lib. 4, parti primse praemissà

I lotis tibi mentibus supplicare, et indeficien- sect. 2, art. 1 , 2 et 3. Pauca hic ego adscri-
t tem graliam comprobamus, quùm nos vel in bam , quae Mabillonius in Prsef. ad Liturgiam
I hàcdevotlone tribuis permanere, vel de per- Gallicanam ex Gallicani riiûs Missalibus de-
€ ceptis beneficiis non in nobis, sed in tuo cerpserat , notatis lantummodô paginis Tho-
I Domine gioriari. i Col. 567 : « Quùm omne masianae ,
quâ haclenùs usus sum , ediiionis.

t opus bonum à te inchoari constet, et perfici Ex Missali Gothico p. 353 : i Magnum hoc mu-
f hancipsam, quam nobis tribuis, perseveran- « nus misericordiae est, qui nobis (sic) docuit
I tiam supplicandi. » Ibidem : « Ecclesiae tuae « Redemptionisnostrae sacriflcia celebrare, sic-

i filios sicut erudire non cessas (en gratiam < ut obtulit Dominus noster Jésus Chrisius. >

f externam docirinae, quam eiiam Pelagius i Ibidem p. 535 : i Qui (Jésus Chrisius) formam
I admlsit), ita non desinis adjuvare, ut reciè f sacrihcii perennis insiiluens, hostiam se tibi

f facienda cognoscant, et possibiliiatem (non i primùm obtulit, et primus docuit offerri. >

f facilitaiem , quam Pelagius non detreciabat) Ex Missali Francorum p. 365 i Remolis ,

:

< capiaut exsequendi. » Col. 370 : < Dùm enim t obumbralionibus carnalibus viclimarum ,

i sine te nibil recti velle possiraus, aut agere, < spiritalem tibi , sumnie Paler, hostiam sup-
«aut perficere; indubiianter est graiiae, quid- f plici serviiute deferimus : quae miro ineffabi-

< quid convenienter operamur. i Col. 440 : < lique myslerio et immolatur semper , et ea-

f Majestalem luam devolis mentibus implo- f dem semper offerlur. > Ex Missali Galiicano

« ranies, ul sicut ex te babemus esse quod su- veteri, p. 388 : < Hanc igilur oblationem, quam
« mus, sic per gratiam tuam et bené velle su- c Ubi offerimus ob diem jejunii cœnae Domi-
( mamus, et bonum posse quod volumus. > I nicae , in quâ Dominus noster Jésus Christus
Filius luus in novo Tesiamento sacrificandi
CoROLLARiUM XII. — Originale pcccatum ex Li-
f

< rilum instituil, dùm panem et vinum (que

turgiis probare.
« Melchisedech in praeliguratione futuri mys-
Ex Leoniano Sacramenlario, col. 515 : « In c lerii sacerdos obtulerat) in sacramenlo sui
f hâc die, quâ Jésus Chrisius... disposiiionis « corporis et sanguinis transformavit. >

« aniiquse raunus explicuit, ut scilicet et dia-

CoROLLARiUM XV. — Realem in Eucharisiiâ cor-
< bolum cœlesiis operis inimicum, per homi-
poris et sanguinis Dominici prœsentiam in
« nem, quem subjugàrat, elideret, et buma-
Liturgiis doceri.
t nam reduceret ad superna dona subslan-
« tiam. > Hùc omninô spectanttres longiusculaî Et hoc in citatis Disserlalionibus à Mu-
Prsefationes, lerlia scilicet, quarla et quinta ratorio et Assemano demonslralum fuit.

in Naiali S. Caeciliae col. 457, seq. Ex libello Unum aut alierum testimonium hic profe-
Orationum Gothico-Hispano, p. 127: c Domine ram. Ex Missali Goiliico , p. 338 : t Corpus
f Jesu, qui beatissimas virgines Justam et Ruf- ( tuum pro nobis crucifixum edimus , et san-

« finam de vasis irne focisti va'ia esse niiseri- « guinem sanclum tutim pro nobis elTiisum bi-

I cordiae, dùm originalis peccali traduce colli- i bimus. t Ne vcrô cavillenlur Calviiiiani, et

< gatœ, sacrosanctae regeneralionis meruerunt figuram hic aliquam comminiscantur, paalô
« dealbari baplismo. i aniea in eâdem Missâ diclum fuerat : i Pre-
camur mente devolà
CoROLLVRUM XllI. — Pro Confirmationîs sacra- «

« ut opérante viriulepaneni
te, inajostas aîierna

mulalnm in carne,
menlo Liturgiis adversus Protestantes pugnare.
« poculum versum in sanguine, illum suma-
Adi Josephi Aloysii Assemani dissertationem « mus in calicem, qui de te fluxii in cruce ex
tom. 3, Codicis Liturg. Ecoles, univ. p. 53 , < latere. i £\ Orationibus quas ad calcem Gre<
 ,

295 IN REBUS THEOLOGICIS. 294

goriani Sacramentarii edidii Muratorius , et erudito , qui in Epist. ad Joan. Jacobum
qu;c Gregorium auciorem vix Iiabeni, scd illo Scbeuchzerum scribit, deprehendisse se in
niuliù sunt vetusiiores ; col. 21*8: « Singuli Missali Goibico < loca quae onminô adsiruunt
(accipiunl Glirisiuni Doniioiini, et in siiigu- I panem et vinum in Sacramenio S. Cœnae
1 lis porlionibus luius câi ; uec per siiigulus f sumi, ei qiise iransubsiantiationi contraria

< niinuilur , sed iniegrum se pisebei in singu- <sunt?i Qua; bic recilavimus loca, sunine
I lis. > Quod teâlinionium , inquil Mabilloniiis transnbitunliaiioni contraria? Sed vie bomini<

Lit. Gallic. 1. 1, c. 1, n. 3, Guilinundo ((|ui bus (lui pr?econcepiis erroribus obcaecali sunt!
seculo XI pro veritate corporis et sanguiiiis In ipsà roeridianâ luce nihii illus videre ne-
Clirisli in Encliarisiiâ adversùs Berengarium cesse est. Vide caput sequens.
lanii visuni est, utiilud
acoriinié deceriavii)
reiulerit in libruiii suuni
c

de corpore et san-
CoROLLARiUM XVil. — Purgatorium è Lilur-
«
giis exprîmere.
« guinc Doniini; ilidenique Algerus ((loruit
< iiic , siPagio credimus, ad annum llo2) in Ex Missali Goibico, p. 250 : « Praesen-
< i.b. 4, c. 15, ex Ambrosio, id est, ex Liiur- « tem itaque oblationem ila illabere, nt

« giâ Ambrosianà, in quà haec legunlur apud < medelam viveniibus , defunclis refrigeritan

« Paniebinn Doniinicâ quinià (post Epiplia- « praislet. Et quorum lexuit reciialio piae-

iniani), et in bodierno Missali Anibrosiano, f niissa (diplycba intellige tum vivorum, luni

( Doniinicâ sextà post Epiplianiam.> • defunciorum) sortem jnter elecios jiiheas

CoROLLARiiM XVI. — Traiisubslaiitiationis eu- t aggregare. t Ibid. p. 2G0 : i L"i interventu

charisticœ hostes ex Lilurgiis propulsare. i sancli Clemenlis anlislilis et mariyris sui
Conféras velini Muratorimn et Assenianum, f defunclis absolutionem viveniibus Iribiial salu-

loc. cit. Haec in praesenli sulTiciant : Ex Missali i tem. > Ibidem p. 261 Deprecemur omni-
: <

Golhico.p. 21G: cL'l fiai noltisEu -baristialegi- i potenlem Deum, ut delunciorum ani-
illic

t tinia in tuo Filiiqne lui noniine , et Spiriiùs c mas iransi'erat à tarlaro , quô illuiii (S. Sa-

t sancli in transformationem corporis ac san- « turninum^causâamorissui assumeredignatus

f guinis Domini Dei noslri Jesii Chrisli unige- t est post triuniphum. > Ibidem p. 268 : « Pre-

I nilî lui. j Ibid. p. 251 : i Ut qui lune aquas < cibus implorenius , ut educlis à tarlaro de-

« in vina niulavil, nunc in sanguinem suum c l'unclorum spirilibus, non prsevaleant se-

( oblalionum noslrarum vina comertat. » Ibid. i pullis infern* poriae per crimina, quas per

p. 256 : < Ut translata fruge in corpore , calice i Aposioli lidem vinci crédit Ecclesia. » Ibid.

€ jn cruore, proficial mcriiis. > Adde loca Co- p. 519 : t Ita defunciorum animae, laxalis in-

rollario snperiore allata. Ex Missali Franco- I ferni pressuris , Abrabae palris gremio col-
run» p. 547, ubi pro presbylero oratur, ut « loceniur. >

iper obsequium plebis tuae corpus et sangui- Graic.orum liàc super re Liiurgias expendit
I nem Filii lui iojniaculaià benedictione trans- Grancolasius lom. 1 antiq. Lilurg. pag. 233.

t formel; > quae eadeni légère est in Gelasiano Prodiit anno 1775 Lipsiae Joan. AugusiiEr-
Sacranienlario pag. 23. Sainiasiiis, in Epist. nesti impiusiibeilus insoiptus: An^/mura^onus,

ad Juanneni Dallaeum apud Uenaudoiium , in sive coufutatio Muralorianœ Dispulalionis de

not. ad Lilurg. Coptic. S. Gregor. sacerdotem Rébus Uiurgicis. Lulherianus bic Iheologus, p.

Copliiam invocaiione, quam omnium nomine 455, ait, < isia precantes (in Lilurgiis) fidelium

pronunlial , id ail solunimodô designare , pa- < feliciiatem laeiis ac piis ominibus persequi,

iiem et vinum quae à nobis in cœnà suscipiun-

,
« Deumque rogare, ut eam ipsisaugeat, et

tur , lieri corpus et sanguinem Domini illis f summà cuin suaviiate frui sinat. Quôd si

qui débité illa suscipienl, quosque Spirilus < tamen quis verborum tenacior (pergit ille

sancius priiis sanctilicaverit; illos quoqueso- « p. 457) putel esse aliquid aniplius in istis

los accipere verum corpus , non panem so- i verbis . . . , ea verba p-^rlinere dicamus ad

Jummodô, qui priùs per lidem et gratiam c opinionem , quam veieris Ecclesiae dociores

sancli Spiriiùs puri facli fuerint. At bocce « niultos . . . défendisse constat . . . , quùm
commenlum nonne prolligalur, quùm audis « dicerent, animas piorum non stalim à morte
ex Gelasiano Sacramentario, et Missali Fran- < incœlum evolare, s?d venire in iocum infe-

corum ,
presbyti'ros ipsos oblaia trausformare « riorem cœio, .non ut ibi purgarenuir à reli-

in corpus et sanguinem Chrisli? Quid verô « quiis peccatorum, ut volunt Romani, sed
dicam de Gisberio Cupero, homine cœleroqui f qui sit, ut ait Tertullianus in quarto contra
29S DE USU LIBRORIBI LITURGICORUM 296
f Marcionem, temporale animarum fideliam rg- « lantibus tibi ex te uberiùs recompenset. t

I ceptacutum , in quo delineetur futuri (hoc est, Eanl nunc Protestantes , et culium sancto-
t cœleslis felicilaiis) imago, sive iil, in lertio, rum Deo injuriosum esse obganniant. Nos cuir
f post decursum vitœ in sinu Abrahœ refrige- totâ antiquitate seniimus, in Deum demùm re*
i rium . . . rsam in locumeum lidelibus adi- ferri quidquid sanctis tribuimus.
f tura per preces parari nemo ne somniavit Sanctorum porrô invocationem piam esse
« quideni. » Quid ais, Ernesie ? Nemo ne som- utilemque demonstrari polest : Ex Sacra-
niavit quidem? Somniavit tamen (verbo suo mentario Leoniano, col. 295: t Praesta nobis,
ular) velus Gallicana Ecclesia, quae Deiira ora- i Domine , misericordiam tuam , sanctorum
bat, ut defunctorum animœ, laxalis inferni pres- < tuorum suffragiis implora tam, et quos inter-
suris, Abrahœ patris gremio collocareniur. Quor- c cessores nosiros esse tribuisti , fac eos et

sùm enim id oràsseï, si animas ilias in Abraliae i majestatem tuam jugiierexorare, et salutaria
patris gremio jam coliocaïas crecJidisset , aut i impetrare pro nobis. > Col. 296 : c Impetret,
nuUam adiiùs fidelibus in eum locum parandi « quaesumus. Domine, fidelibus luis auxilium
vlni suis inesse precibus exisiimàsset? Quid € oratio justa sanctorum. » Col. 588 : t Quiet
verô lani ridiculum quàm pia omnia de felici- < Filii lui nativitate nos salvas , et martyrura
laiis augmente comminisci , ubi petitur ani- c beatorum deprecatione sustentas, t Ex Sa-
marum absolutio , earum educlio è tariaro, cramentario Geldsiano, p. 7: i Ita sit (S. Sie-
infernarum portarum victoriUj atque ita petitur f phanus) fragilitatis nostrse promptus adju-
quemadmodùm pro viventibus medela , non f tor. > Ex Missaii Gothico, p. 258: « Tribue,
uiique pio solùm omine , sed veris precibus , ( quaesumus, per inierventum ipsius (S. Ste-
quae fructum sperentur consecuturae ? Tartan f phani) ut viventessalutem, defuncti requiem
autem nomine non ipsuni infernum accipias, t consequantur seternam. > Pag. 257 : i Ore-
ne vetereni Ecclesiain in eo fuisse errore f mus ergo, ut pro nobis interveniat precibus
existimes, ui crederet, damnaios ab inferorura « (S. Agnes) quae digna assistit divinis obtuti-

crucialibus esse aliquando liberandos , sed i bus. ) Ex Missaii Francorum, p. 558 : « Sup-
médium iliuni locum inter cœlum et inferos, f plicationibus nostris misericordiam luam
quem nos Romani Purgatorium appellamus. « conlidimus adiuturam ,
quam beali Hilarii
confessoris poscimus interventu nobis et
GoROLLARiL'M XVIII. — Cultum et invocationem
c

I confessione
' '

praestarl. > Ex libello Ora-

sanctorum è Lilurgiis petere.
lionum Goihico-Hispano, p. 59: c Quaesumus
Ex Sacramentario Leoniano , col. 295 : < ergo ul qui invocaniem eum (S. Siephanum)
< Tibi enim fesliva solemnitas agilur, tibi dies « pro inimicis digna lus es exaudire , pro nos-
« sacrata celebratur, quam beati sancii Tibur- i tris facinoribus ad aures tuas ejus suffragia
i lii marlyris lui sanguis, > etc. Et paulô post: c digneris admiitere. » Pag. 41 : « Dignanter
< Tuas enim, Domine, virtutes, tuasque victo- i attribue, ut omnis Ecclesia, quae nunc vene-
t rias admiraraur, quoties in Ecclesia tuà bo- » ratur agonem martyris gloriosum, mereatur
« rum dierum festacelebrantur. > Similia legas c exoratum suffraganlis auxilium. ï Pag. 128:
in Praef. quintse Missae in Nalali sancti Xysii i Adsistat ergo nobis precibus suis (S. Félix)
col. 591, col. 596 : < Quidquidenini sanctorum « ut quibus ejus est memoria speciosa in se-
« tuorum meritis adhibemus, ad tuam laudem c culo, sit subventio in futuro.i
< recurrit et gloriam. » Ex Sacramentario Ge-
CAPLT Mil.
lasiano , p. 7: < Sicut divina laudamus in

f sancti Stephani p*ssione raagnalia. » Ex Alis-

Canones alii ad verum genuinumque titurgicorum

sali Gothico p. 242 : c Ut per triumphos luo- librorum sensum exprimendum perquàm op-
porluni.
< rum testium et solemnitatum gloriam , et

f devotionum exempla susciperes. » Ex Mis- I. Canon IV: Vt lêgitimiim librorum titurgi-

sali Francorum p. 5o9: < Unde benedicimus corum sensus assequaris , nôsse oportet quâ sig-
I te, Domine, in operibus tuis, teque in sanc- niftcalione hoc ilhidve verbum bar bar is seculis à
« torum tuorum profeclione laudamus. » Ex scriploribus ecclesiasticis usurpatum fuerit ; in iis

libello Orationura Gothico-Ilispano, p. 50 : tamen verbis , quorum eadem semper vis fuit , ac
( Adsistatergo nunc, omnipotens Pater, lantus potestas , licebit elhnicos quoque scriptores con-
f martyr, et faveat credeniiura votis , ut ea sulere. Prior illa canonis nostri pars clarior
< quae sibi propter te impendi cognoscit, famu- est , quàm ul argunientis exemplisve illustre-
S97 IN REBUS TIIEOLOGICIS. i9k
tiir. Unum tamen aut alterum addam. In Ju- p. Simonnet Iractatu 13 disp. 8, , art. 4.)
dicio probaiionis quod apud Marlenium exstat III. Canon VI Cum primis autem : totius ora-
t. 2. de Anl. Eccl. Rii. lib. 3, c. 7, col. 9i7, tionis contexlus est accuraiè perpendendus. In
occurrit sacerdos ferens sanctnm Evangelium Ordine Gelasiano de sacris Ordinibus benedi-
cnm chrismario , et Patrocinms sanctorum. In- cendis ,
posl Ostiarium Psalmisia memoralur.
catiliis aliquis, barbarique glossarii parùm pe- Cave aulem liinc inferas, novem fuisse in
riliis, slaiim hoc loco ad confirmandiini de in- Ecclesià Romanà Ordinum gradus. Minime
vocalione sanciorum dogma ulcretur; al bic verô. Verba Ordinisipsius laniisper considere-
Patrocinia sanciorum sunl ipsœ saiictoriim re- mus i Psalmisia, id est, cantor, potest absque
:

liquiîP. Anliphona ad offerendum sacrificium < scientiâ episcopi solà jussione presbyleri olTi-

inlerdùm dicilnr , ni in Missali Mozarabum, « cium suscipere cantandi.> Viden'? Caeleri or-
p. 9o Leslaeanœ ediiionis; ipsum eiiam odi- dines, qui revcrà ordinessunt, à soloepiscopo

cium co nominc nonnunquàm donari , viri conferri poterani ; non ergo ordo disiincius
erudiii notàrunt. Nisi lioec noveris, Missae sa- fuit psalmistarum gradus, quùm hi absque
crificium ridenlibus seclariis videre hic libi scientiâ episcopi solà jussione presbyleri officio

videbeiis. Aliera quoque canonispars mani- illo donari possenl. Parller, dùm in Leoniano
festa esi; neque salis inlelligere possum quid Sacramentario , col. 331 , Deus dicilur in
Joanni Augusto Ernesio in mente veneril, sanciis Ecclesiœ suœ fumiamenta consiituisse
_,

dùm in suo Aniimuralorio p. 49 et 100 , do- ne putes bœc primalui S. Pétri offîcere. Nam
clissimo sanè viro acriler succenset, quôd praeterquàm quôd is eodcm loco disertis verbis
elhnicos scriptores appellâril , ut quid trans- traditur : < Pro quâ magistrâ omnium creden-
figurare, quid immolare signi(icet,diserliùs ex- «tium lide, Confessorera tuum (Petrum)
plicaret. Quodque perridicuium est, ipse ille i cœlorum clavibus praefecisli , ut cui ad te per

Erneslus, qui Muratorium hanc ob rem impu- I te fuerat accessus ,

per ipsum caeteris ad
denier carpit, ridelque ut |j.ETaê&"AY;; signilica- I regnum luum pateret inlroilus; » ex Pro-
lionem Lulherianis suis opportunam obtrudal, testanlibus quaere an velint sanctos omnes
Tliucididem, Polybium, Dionysium Halicar- Aposteli dignitate auctoritateque pares esse?
nassaeum, Aristolelem, INemesium, Ciccronem, Si affirment, videant num quemquam sibi

p. 39, seqq., in médium affert. Sed sinamus, consenlientem habituri sint. Si negent ( ut!
Luiberianum hune iheologislam cum suis de- certè negabunt, quùm et ipsi hoc unum défen-
sipere. Cordaïus nemo non inlelligei, eccle- dant, omnes Apostolos pares poleslate fuisse,
siaslicos scriptores verbis non ila multis ex- non autem Apostolis quoque pares sanctos ve-
ceptis, quae sequioris aevi aui nova invexit, aut rosque christianos), objice illis ipsum hune
votera nova priscisque ignolâ significatione Sacramentarii Leoniani locum, qui in sanctis,
donavit, eum caeleris scnsum tribuisse, quo non in solis Apostolis constituta Ecclesiae chris-
antiqnos seu grxcilatis seu lalinilatismagîstros tianae fundamenla affirmât et vel invitos coge ,

novimus illa adbibuisse , ut si quando de vi faieri , statuendos esse gradus quosdam Eccle-
vocis cujuspiam dubitatio enascatur, prudenii siae fundamentorum , quorum unum sitaltero
omninô consilio iheologus ad elhnicos sese firmiiate dignitateque prsestantius : quod si

fontes convertat. dederint, dic sanctos esse Ecclesiae fundamen-

II. Ca.no.n V : Tituli ipsi quibus oratio atiqua la , in his aulem Petrum post Christum esse
tel ordo prœnolatur, ad seitsum ejusdem orationis praecipuum.
vel ordiuis digtwscendum facem qiiodammodo IV. Canon VU : Si quis lilurgicorum librorum
prœfene possunt. Exemplum este ingens illa tocus aut obscurus esse videatur, aut parîim accu-

ordinum sylva quam Morinus congessit, ut ratam doctrinam conlinere , ex aliis ejusdem li-

duodecim prioribus Ecclesiae seculis formam bri textibus explicabitur . Ratio in promplu est;
absolutionis deprecatoriam oblinuisse suade- ex clarioribusnempe locis obscurior explanan-
rei. Si enim lilulos, qui reconcihationem pœ- dus est, nec doctrinas inler sese pugnantes
nilenlium feriû 5, in Cœnâ Domini, nobis sacris cjusmodi libris ab Ecclesià probatis fas

exhibent, diiigentiùs perpendisset, frustra est tribuere. Sed exemplis hic ulamur, ac
hœc omnia esse intcllexisset , agi nempe ibi primo sese mihi offert locus ille Missalis Go-
non de sacramenlali absoluiione à pecca- lliici de S. Paulo,pag. 2C7 : i Factus est caput
lis, sed de pubiicâ et solemni absoluiione à p i Ecclesiœ, qui membra Ecclesiae conquassa-
canoiiicis pœnis pro loro exlerno, (ConFcr | < verat. > Quid ? Aiemusne Pétri primatum his

Ttt, V. 10
 ,,

299 DE USU LIBRORLM LITURG ICORUM 300

Absit. Consule sequentem Mis- signaculum ac donum Spiritûs sancti. Nempe

verbls impeli ?

salis est cum eâGraecorumGelasiani Sacramen-

sam in Cathedra S. Pétri Apostoli. IbiPelrus
formam conferre Sigmim Chrisli in vitam
tarii
non solùm caput Ecdesiœ dicitur, sed basis
:

pag. 268 cœli janitor, et in cujus œternam , Amen; ovum enim ovo similius non
Ecclesiœ, et ( )

confessione est fundamentum Ecclesiœ ; inio addi- est ,

quàm Graeca illa Gelasianae lorraae ; haec

tur : « Testis est dies hodierna beati Pétri aulem quùm intégra fuerit apud Gallos un-
in quâ fidei ciionis forma, quidni et altéra apud Gr«cos?
< cathedra episcopatùs exposita ,

lege cura 2° Le-Brunius ac Renaudolius, qui invocatio-

€ merito revelationis mysierium (

< Mabillonio mysterio ) Filium Dei confiiendo nem S. Spiriiûs apud Orientales consécrato-

t praelatus Apostolos (l'orlè inter Apostolos, aut riam esse pugnani. Nam eiiam in veteribus

cum eodem Mabillonio Apo- Gallicanis Missalibus, atque in Mozarabico, non

ccerlè legendum
stolis) ordinaiur. > Quis hisce perleclis dubi- semel Spiritûs sanctus, atque adeô ipsum divi-
€

tare possit, quin MissaleGothicum Pétri pri- num Yerbum post prolatam evangelicam for-

niatuiadsiipuletur? Quamobrem, diim Paulum mam rogaïur, ut super oblata descendat, veluli

caput Ecclesiœ idem Missale praedicat, non si nondùm descendisset, etoblalionem hostiam
facial spiritalem, perinde ac terrena adhuc
supremum in Ecclesiâ principatum spectavit si

sed apostolaium , hujus eiiim causa à Patribus esset, ac nialerialis, quùm tamen harum Li-

Apostoli principes, lucernœ Ecclesiœ, radices turgiarum instiluloribuscerlum omninô fuerit,

ac fundamenta dignitatum passim vocantur. perlici verbis evangelicis consecrationem. Con-

V. Canon YIIl Si quid dubii in loci cujuspiam

:
sule Ursii cardinalis de liturgicâ S. Spiritûs
scriptores ejus Invocatione Dissertationera, pag. 90, seqq.
liturgici interprelatione enascatur,

regionis gentisve , ad quam liturgicus liber spec- Praeterea, quemadmodùm dociissimus P. de

tâsse fertur, consulere opportumm erit. Neque Benediclis in Antirrheiico altero observai

enim crediblle est, in lilurgicis cujusquam cap.7, in Anaphorâ sancli Marci, haec leguntur

gentis ac regionis libris aliam fuisse doctrinam in Canone Fratrum seu Commeraoratione vi- ,

iraditam, quàm quae passim à caeteris ejusdem vorum mullis interjeclis precibus insequenle
,

naiionis Patribus docloribusquc propugnata illud moraentum quo juxla Le-Brunii ac Re-
,

fuit. Ilinc Mabillonius de Lîtt. Gall. lib. 1, naudotii hypolhesim per invocationem Spiriiûs

cap. 9, n. 2d, ut ostenderet , in veteribus libris sancli elementorum consecratio dudùm per-
missalibus Gallicanse Ecclesise doctores appel- acla credilur : Et liane divinam hostiam coram

lat,Hilarium cum primis, cujus in lib. 8 de te positam mémento. Domine, eamque gratiâ tuâ

Trinitate solemne illud effatum est : De veriiate consecra, etc. Quibus conslilulis Renaudoiii

carnis et sanguinis non relictus est ambigendi argumentum ipsi auctori P. de Benediclis op-
locus. Clarissimus quoque vir P. de Benediclis ponit : t Sacerdos hoc loco petit ut hoslia
in Antirrhetico altero , ut Syriacarum Litur- cconsecretur; atqui nequit dici, illum pelere

giarum auctores cum caeteris qui Chrislum « ut Deus actum agat, aut nolle impetrare quod

verborum formula ab Evangelistis relata conse- « petit ; ergo dicendum est, eo momento quo
crâsse docent, minime pugnare contra Renau- I aliegatae in S. Marci Anaphorâ preces în-
dotii commenta doceret, banc semper fuisse ccboantur, elementorum transmutationem

apud Syros doctores traditionem Christum ,

< nondùm esse perfectam , sed istis demùm
Dominum eâ verborum formula quam Evange- t precibus consummari ; i quod cum Renau-
lislae produnt, sui corporis consecrationem dolii hypolhesi pugnat. Similia P. de Benedi-

perfecisse, prolatis illorum sententiis cap. 9 clis profert ex sacrarum ordinationum officiis;

demonstravit. sed ipsum auciorem adi ciialo c. 6, et etiam 7.

VI. Canon IX Prœcipuè autem juvabit Litur-

:
VII. Canon X : Sœpè ipsarum Liturgiarum
gias cum aliis Liturgiis conferre. Hoc canone fonte» adiré prœstat, sœpè etiam illarum rivos,

confutatur 1° Josephus Aloysius Assemanus, Nolum est, ut de prima canonis parte dicam,
qui lib. 3 cod. Liturg. pag, 58, verba illa Eu- rubricas velustissimis temporibus non in ipsis

chologii Graecorum : Sifinaculum doni Spiriiûs Sacramenlariis, sed in Ordinibus Ecclesiarum

$ancii, Amen, iniegram non esse unciionis fuisse inscriptas; paulalim dcinde in Sacra-
forniam conlendii, sed vel inilialia ejus verl»a, iiicntaria invecias ab exscriptoribns, \\l cicri

velmoniium quoddam quod ungenii in , uiiliiaii ac commodo inservircnl, ex ipsis Or-

memoriam revocat, dicenda ab ipso ibi esse dinum ecclesiasticorum libris. Quare, si quod
verba mystica significantia aique imprimeniia dubium super hujusmodi rubricisorialur, frag-
 -

301 IN REBIS THEOLOGICIS. 502

menta ipsorum Ordinum conferenda enint. IX. Canon XII Prudens conjectura de lem-
m :

(nam libet exemplis abumiare) Gelasianus

Sic pore quo prim'wn liber aliquis liturgicus scriptus,
Ordo de sacris Ordinibus benediccndis ex ca- aut illi quidpiam addilum fuit, interpretalionum
nonibus Carihaginicnsis IV concilii sumplus, difficultates intcrdum è medio lollit. In Lconiano
quùm si , de alicujiis vocis vel emendalà Icciio- Sacramenlario, col. 454, hœc legiiur oratio :

ne, vel sensu dubilans ipsum quartuin conci- « Deus , confitentium le portio defunctorum,
liuni Carthaginiense consulat. Gregorianum < prcccs nosiras quas in famuli lui Silveslri
quoque Sacramenlariuni, quùm Gelasianum c episcopi depositione deferimus , propilialus
Goniractum sit, muliùm proJeril allcrum cum I assume, ut qui nomini tuo ministerium fidèle
altero coniendere. Contra ( ad alieram canonis c dépendit , perpeluâ sanctorum tuorum so-
partem quod spécial), si de Liturgiae cujus- c cietate lœletur. > In Gregoriano aulem haec
piain sensu qusestio exorialur, non inutile erit exslat : « Annue nobis, Domine, ul animas fa-
ad eas conlugere, quae ex illà fuerint derivalae. I muli lui Leonis baec prosit oblalio, > etc. Ibi
Quare Ursius in cit. diss. pag. 99, quùm rao- de S. Silveslro, hic de S. Leone Magno sermo-
nuisset, sîcuii Copliiicae Liturgiae ex Graecis ncm esse nuilus dubito. Qui hoc? inquiunt
Aiexandrinis expressae sunt, ila /Elhiopicam Protestantes. Pro sanclis crat Ecclesia? Indi-
in praecipuis sacri oflicii parlibus ex Coplilicis gent illi nostris precibus? Non igiturpro no-
esse profectaui , opportune addit, t non parvi bis interccssores idonei sunt. Al oraliones illas
« momenti esse debere ad Cophticarum Litur- lune perscriptas fuisse, quùm primùm sancti
« giarum sensum, sicubi ambiguus et obscurus illi viri decesserunt, atque adeô de aelernâ il-

«esi, assequendum ,
perspicuam ratamque lorum glorià certi fidèles non erant, facile est
I yEihiopicae Liturgiae scnienliae. » perspicere, et ipsum depositionis nomen in S.
VIII. Canon XI : Non inutile quoque erit ve- Silvestri oraiione usurpalum Et
salis osiendit.
teres titurgicos libros cum recentioribus nostris rairabiraur, Ecclesiam, quae sanctorum preci-
coniendere. M cerlè Joanni Morino plurimùm bus sese commendat, pro illis orâsse? Ubi au-
profuisset, reconcilialionera pœniientium de- tera illorum eeu sanctorum memoria coli coe-
precatorià forma perfectam niagnà liturgico- pit, seu vetuslalis reverenlià quâdam, seu
rum ordinum eruditione comprobaluro , ut quod ad gloriae augmenlum referri commode
inde eflicerel, sacraraenlalera quoque absolu- poterat, quod primùm ipsam gloriae adeptio-
lionem deprecaiivà forma fuisse iraditam, Nam nem spectavit, eaedera relenlae sunt, sic lamen
in ipso quo ulimur Poniificali Romano p. 3, ut aliae his adderenlur, quae calholicum de
lit. 3, bujusmodi reconcilialio exhibetur ritu sanctorum invocatione dogma diseriis verbis
deprecaioriis taniummodô verbis constante. exprimèrent. Cerlè oraiionem illam S. Silve-
Propiereane dubiiabiraus quin nunc sacra stri haec sequilur in eodcm Leoniano Sacra-
menlâlis absolutionis forma indicaiiva adhibea- menlario : I Ilanc igitur oblalionem, quaesu-
inrï Quôd si inepta quae ex iilo ritu orirelur, « mus. Domine, placalus inlende, quam in S.
I
isibaec dubilaiio esset, nuliam quoque Morinus « Silveslri confessoris et episcopi lui comme-
inessc vim suo iili ex ritualibus antiquis libris f moratione suppliciter immolamus; ut et no-
argumenlandi generi comperisset. In bunc « bis proficial hujus pielatis alTectus, et illum
etiam canonem Prolesianles intendant; quùm < beatitudo sempiterna glorificet. > In Grego-
enim veteres niissales libros ubi evolverint, riano ver6 lertia haec oraiio legiiur : c Deus,
eosdem ipsos, quibus nos Romani ulimur, ri- i qui animae famuli lui Leonis aeternae beati-
lus oblinuisse, et (quod gravius est) cadem < ludinis praimia coniulisii, concède propiiius
quae anliqui chrisiianae lidei seclaiorcs in con- t ul qui peccatorum noslrorum pondère pre-
ficiendis sacramenlis, in sanctorum suiTragiis 1 mimur, ejus apud le precibus sublevemur. »
iniplorandis, in explicandis praecipuis doclrinae Vide Trombelli dissertationem 2, cap. 22,
nostrae capiiibus verba usurpare, animadver- X. Canon XIII : Perpendendum est eliam, quo
lani, qui fieri polest, ut serio secum ipsi re- loco hoc illudve in liturgicis libris legalur ; hinc
puient, nos diversa à majoribus nostris senlire? enim plana facilisqne cxpediendarum di(\iculta-
Numquid nos adeô ineptos sibi confmgunt, ut tum via patere poterit. Si Lulherianus ille
conlr.»ria dogmala iisdem onininô verbis dcsi- llicologisia, qui Antimuratorinm edcns grande
gnari oxislimemus, ncc qui à vclorum placilis aliqnid nioliri sibi visus est
Joannes Augustus ,

desciscore velimus, illorum quoque formula? j

Ernesius canonem hune ob oculos babuisset,
abjiciendas nobis esse inlelligaraus? II non se nobis ridendum ohjecisset, dùm p. 59
 ,,

505 DE USL' LIRRORUM LITURGICORIM 304

conjunctiouem corporis et sauguinis Christ i, qurc vertere debuit ,

qnorsùm ista ab L'rsio post

in Mozarabicà Litiirgià menioraliir esse

y.civt.viav Marienium aliala sint. Non enim eô speclârnnt
ait, qurc fit edendo alqiic bibendo, PEncEPTio- hi, ut islà observatione orationem illam for-

.NEM , idque etiam è concilio Tolctano quarto, mam Confirmalionis non essesuaderent (quod

guod seculo VU fuit, can. 18, palere : Post ora- profectô hisce non evinciiur), sed ut iheologis

TIOSEM DOMINICAM ET CONJINCTIONEM PAMS ET responderent, qui quod in plerisquc riiualibus

CALICIS EENEDICTIO SEQLATLR. Quid enilTl inC- libris sola et nuda legilur oratio ad consignan-

ptius, quàm conjunctionem Mozarabum perce- dos infantes, in eà siiam esse Confirmationis

pi/onem inlerprelari, quiira Mozarabes verba formam docuerant ; alquc hœc certa istorum

illa dicere jubeanlur, non dùm sacerdos Eu- ratio illà animadversione plané infringitur.

charisliara accipit, sed dùm fragraenlum obla- XI. Canon XIV : Kuus, qui verba cliqua co-
tionis, seu panis in calicem miltit, quod nos mitatur, subsequiturve , ad illa opportune inter-

commixtionem et consecrationem corporis et san- pretanda plurimùm confert. Qao in gentre, in-

guini» Domini noslri Jesu C/ir/s^/ appellamii?, quil Mabillonius de Lit. Gallic. lib. 1, cap. 1,

immixtionem panis in vinum Amalarius, immis- praeclarum est in .Missà Mozarabicà institutum,
sionem paiiis in calicem Micrologus, Grœci sa- Canone sacerdos hostîam consecra-
ut recitato

cram unctionein vocani? Utinam Ernestus ipsuni tam super calicem lenens Symboliim Conslan-
Missale Mozarabicum consuluisset '.' Vidisset tinopolitanum prœcinal ex decrelo concilii
profeciô aliud conjunctionem illam non esse lerlii Toletani , subséquente cleri et populi

quàm mittere particutam jam confraclam ante concentu. Hàc enfm confessione omnes et
oratîonem Dominicam in calicem. Sed de hoc singuli contestari videniur, se eâ fide verum

salis. Ad hune Canonem spécial P. L'rsii anim- Chrisli corpus et sanguinem in Eucharisliâ

adversio in dissert, de Chrismale Confirm. credere, quâ fide omnipotentem Deura unum
p. 265, adversùs eos qui in oraiione ad consi- atque irinum, ac Filium incarnaium credunt.
gnandos infantes, Confirmalionis forinam consli- Simili argumente usus est contra Grsces do-
tuunt. t Est eliam , inquil , illud in laudalis clissimus cardinalis Bessarion, ut consecratio-

( Ordinibus ac Ritualibus animadverlcndum nem per evangelica verba peragi, non autem
t quôd Confirmaiio cum Chrismale ab epi- per subsequenlem Spirilûs sancii invocatienem
€ scopoperagendacoramunioni corporis et san- elficerei. Nimirùm sacerdotibus non submissâ,
c guinis Chrisli praemilUiur ; sed oraiio ad uii apud nos, sed clarà voce verba evangelica

< consignandos neopliytos : Omnipotens sewpi- prenuniiantibus solet apud Graecos populus
t terne Deus, qui regenerare dignaliis es, etc., respondere : Amen ; t quasi dicat, inquil Bes-
( communioni à presbytère adrainistratse sub- < sarion : Yerè iia est, ut dicis... Amen igitur

« jicitur. L'nde manifesté coUigitur, eam seor- < ad ea verba respondens populus : Ceriè, in-
< sim à chrismatione et separalim sumptam « quit, corpus et sanguis Chrisli sunt munera
( habitani non esse pro sacramento Conlirnia- € ista proposiia ; ita credimus ; ita confitemur. »

< tionis; antique enim Ecclesise ritu... Con- Ea ergoGraecorum persuasio est, elementorum
( firmatio communioni corporis et sanguinis transmutationem verbis evangelicis peragi.
f Chrisli prseibat. Prsedicta igitur oraiio, ubi XII. Canon XV : Interpretatio quam absur-
« solilaria legitur, ad Confirmalionis sacra- dum consequitur, absurda et ipsa est. Hujuspodi
< mentum minime perlinebat ; alioquin coni- interpretatio est, quam Daliaîus Euchologio
« munioni prreposila fuisset ; sed absente epi- Grœcorum aiïingit; quôd enim efficium Ba-
« scopo à presbytero fundcbaïur (quod Mar- ptisnii et Unclionis eodemtitulo: Ordo Baptis-
I tenius conjecerai) , ut invocalione super maiis praenoteiur, unctionem illam esse caere-
« neopiiytum sepliformis gratise Spirilûs san- raoniam,nonsacraraentum diversum, celligit;

( cti Confirmalionis defectura qualilercumquc at cur eedem quis jure non inférât, ne ipsam
( suppleret. » Ait quidem Josephus Aloysius quidem Eucharistiam diversum esse à Baptismo
Assemanus de Confirm. p. il, hoec
in diss. sacramenlum, quùm olim simul cum Baptismo
nihil iheologorum iilorum, qui formam sacra- et Confirmalione soleret administrari? Ne ergo
menii in illà oratione collocant, doctrinam in absurdissimam hanc consccutionem delà-
enervare, quùm hi non quamcumquc oralio- bamur, dicere prœslat, oiïiciura riiumque ad-
nem, sed à legiiimo minislro, et ad linem ab ministrandae Confirmalionis sub oflicio Baptis-
Ecclesiâ intenlum recitalam formam sacra- mi contineri, quia statim à Baptismo conferrl
menli contendnnt. Verùm vir doctus animad- solebat.
 ,

305 IN REBUS TlIEOLOGlCiS. 506

CAPUT IX. commendatae tum fuerint ,

quae anlea memo-
Satisfit artjumends tertio capite proposiiis. riier reciiabantur. Quamobrem eâdem praesta-

I. Unum jani restai, ut quae tertio capite bunt auctorilate, quâ si à primis Ecclesiae

contra lilurgicorum libroruni in rébus tlieolo- incunabilis fuissent perscriptœ, pollerent.

gicis auctoritateni proposuinius , argumenta II. Diflîcilius fortassè videbitur secundum,

accuratc diluanms. Quod ut pracstem, à primo quod exsupposiiis Apostolorum nomini Litur-
exordiumsumens, aioLe-BruniiPiniique, nul- giis sumebalur, expedire argumenium. Illud

lam antc quinuim seculam Liiurgiam fuisse tamen cum Natali Alexandro, ïillemonlio,
scriplo consignaiam doccntium, sententiam aliisque Romanae nostrae commuuionis doctis-

mullis refelli posse, ac.meà quidcm opinione, simis criiicis lubens concessero, quae Aposto-

gravissimis monumentis. Non hic ego illa af- lorum nomine circumferuntur Liturgiœ, eas
feram quùm salis sit doctissiraos viros cora- multô recentiores esse suisque auctoribus ,
,

nieniorare ,
qui in lioc argument! génère At nullà id fraudeiactum contendo;
fcuppositas.

summâ cum laude vcrsaii suut, Meratium, Jacobum enim caeterosque Apostolos Litur-
,

inquam, in Gavantuni lom. 1 ; Salam in Nolis giam quampiam seu ordinem precum in sa- ,

ad Bonae cardinalis Res liturgicas tom. 1, p. cramentorum administratione atque Eucha-

123, seqq. ; Muratorium Diss. dcLilurg. Rom. ristiae prœsertim immolatione servandum con-
c. \ ; Assemanum, lib. 4, p, 1, Codic. Liturg. stituisse, prudens nemo inficiabitur. Quare
p. 137, seqq. Unum ipse argumentura pro- cîira processu temporisaliqua in illis immutari,
maiii,quoddiQiciIliraunivisum mihi semper est demi nonnulia, addi alla coniigerit, Apostoli,

in Brunii Piniique senteniià : quis enim per- à quo primùm Lilurgia édita fuerit, nomen
suadere sibi possit, non exiguam cerlè ora- retentum est tum in tantum auctorem reve-
lionum, consecraiionum, beuediciionum, an- rentiâ lum eorum quae ab illo profecta fue-
,

tiphonarum farragineni ,
quaî tamen sequenti- rant, atque etiam tum usurpabantur, ratione.
bus seculis mullùm accrevit , mémorise ab Gregorianum dicimus Romanum Missale, licet
omnibus episcopis presbyterisque fuisse man- multis auctum ab insecutis pontificibus neque ;

datam , et veluli ex tempore quatuor seculis tamen dolo id malo à nobis confingitur, aut
recilalam? Narrât Gregorius Turoiiensis Hist. faisum est, pleraque à Magno Gregorio profe-
Franc, lib. 2, cap. 22, Sidonium Arverno- cta esse, quae in eo Missali continenlur. Cerlè,

rum episcopura < quàdam die ad festivitatem si Apostolis Liturgiae de quibus agimus fraude
I basilicae monastcrii S. Cyrici invitatum ac- Iributae fuissent, cautior esse mendax impo-
« cessisse, ablaioque sibi nequiter libelJo, per stoi debuit, neque (ut caetera mittam) sanclo-
t quem sacrosancla solemnia agere consueve- runi ,
qui diù post Apostolos vixêre, dignita-
t rat, ita paratum à tempore cunclum festivi- tumque in Ecclesià post apostolicura aevum
I tatis opus explicuisse, ut ab omnibus mirare- instilutarum meniionem facere. Ad Gelasia-
« lur, nec putaretur ab adstantibus bominem num Sacramentarium quod spécial , Basnagii
« locutum fuisse, sod angelum. > Arvernis ergo raiiunculas cgregiè dissolveruat Muratorius
miraculum quoddam visuiu fuit , Sidonium atque Vezzosius Praef. in G Thomas. Oper. vo-
unius festivitatis opus menioriter semper com- lumen, ut dubio locus non sit quin quod Ge-
plèsse, nec Brunius Piniusque dubilant, islhoec nomine inscriplum Thomasius edidit Sa-
lasii

miracula quatuor seculorumspaiioamplificare, cramentarium, illud reverà auctorem Gelasium

iliaque ad omnes omnium tolo latè orbe Ec- habcat. De Leoniano difficilius est dicere quid
clesiaruni ministros extendere? Et illud bic sentiat. Illud lamen extra controversiam est,
quoque noiandum, quùm Sidonius anno 471 quod Muratorius et Ballerinii tora. 2 Leonian.
episcopus sit renuntiatus , annoque 488, aut Operum dcmonslràrunt, Romanum esse veiu-
insequente viiâ cesserit, quo tempore illa ac- siissimum Sacramentarium , multaque Leonis
ciderunt,pervulgatumtradiiioneessedebuisse, Magni in eo cxstare. De Codice archeiypo
uno solùm ante seculo minislros omnes festi- nolim ego cum Perczio , viro docio atque
litaium opéra memorilcr comptent, uti tune amicissimo , conleniionis funem Irabere ,

Sidonius; quid ergo tantà Sidonium adniira- fuerit iile post Leonis aetalem pcrseriplus.
lione prosequebaniur Arvcrni? Quanquàm Etiam Gclasiani Sacramentarii cxemplum,
demus, vcrani esse Le-Brunii ac Pinii senten- undc Thomasius ilkul vulgavil, non solùm post
tiam, concedaniusque quinto primùm seculo Gelasium , sed etiam post Gregorii .Magni
Liturgias scribi cœpisse. lllae uiique scripio ponlificalum fuisse novimus exaratum, quiii
 307 DE USU LIBKOUl'AI LITUKGICOUUM JN REBUS TIIEOLOGICIS. 308
tamen à Gelasio opus illud possil adjudicarc, et verum non sit, nequc nobis olTiciai. Nam id
Iiaqiie Sacranienlarium Gclasiano vetiislius contingere necessum erat, sanctorum numéro
longe post magni Leonis œtaiem ad liaruni in dies aucto, ac religione honestiorem quam-
rerum sludiosos aiit erudiiionis aut pieiaiis dam faciem populorum principumque bene-
causa describi potuit. Quôd si praefractè velis ficiis indutâ. Al ubi oslendent, in liturgicos
haec omnîa ex imposlorum ofiTicinâ primùin libros nova illala fuisse dogmaia à veteribus
prodîsse, vide quàm liberaliter agani : asscn- aut non Iradita, aut etiam reprehensa, sacra-
liar, modo illud concédas, quod negari à quo- mentorumque subslantiam in illis mutatam?
quam non polest, ab Ecclesiis quibus deinde quod tamen unum Lilurgiarum aucloritaiem
supposili hi libri usui fuêre, ritus in illis prae- labefactarct. Imô verô, quùm in omnibus litur-
ceplos, iraditamque doctrinam fuisse proba- gicis libris etiam qui vetuslatem majorem prae
tam. Nam, ut Josephus Aloysius Assemanus se ferunt, iidem ritus quod ad substanliara
,

reclissiniè scripsit tom, 3 Cod. Lit. p. 28, atlinet, eademque dogmata reperianlur, neque
« auctoritas Lilurgiarum non ex titulis, sed ex repenlè omnes Ecclcsias in eas res conspirasse
» usu Ecclesiarum repetenda est; sunt enim veri esse simile videaiur, mcredibile omninô
« non unius quamtumvis magnl docioris voces est inlerpolationibus hujusmodi fuisse illos

«et verba, sed Ecclesiarum, quae unanimi viiiatos. Adde vigilanliam illam, quâ Ecclesiœ
« consensu eara sacrorum formam precesque praesules curasse, ne quid falsi, superstitiosi,

c probârunt. » atque à majorum fide alieni in Lilurglas irre-

III, Codicum, quae tertio loco objiciebatur, peret, capite 4 confirmavimus; haec enim
perturbatio atque imperfectio, nihil liturgico- magnoargumento est, quae in liturgicis libris
rum librorum detrahit auctoritali : nam ad longo seculorum intervallo noiantur accessio-
perturbaiionem quod altinet , ea potiùs velu- nes, eas disciplinae esse posse , non fidei rao-

stissimorumseculorumimaginem ostendit, qui- r unique doctrinam.

bus liturgicae res nondùra eo concinno ordine Y. At haeretici nefarias manus liturgicis
disposilae eraot, quem seculis labentibus obli- libris intulerunt. Non negaverim, imô praeier
nuerunt. Ita ejusmodi perturbatio, ut de Leonia- ea quae in argumento adversarii attulêre, scio

no Sacramentario agentes Ballerinii Prsefat. p. Leonem Allaiium pluresin Triodio, Pentecos-

10, acutè animadverterunt, quse hisce litur- tario, aliisque Graecorum libris errores casti-
gicis collectionibus nonnihilùm videtur detra- gâsse. Verùm haereticorum perfidia suspicio-

Iiere, ipsarum antiquitatem demonstrans, in nem falsi aspergit non codicibus bis quos
non exîguam earumdem commendationem re- Ecclesia catholica semper habuit, sed illis

dit. De iraperfectione librorum nunc dicam. solis qui fuerunt in haereticorum polestate,

Ea quldem liturgicis noslris cum caeleris om- quemadmodùm in simili omninô argumento
ninô libris sive temporum injurias , sive ama- Germonius aiebal de vet. haeret. Eccles. Cod.
nuensium negligenliam ignorantiamque passis, corrupt. 1. 1, p. 2, pag. 157. Nonne haeretici

communis est , ut si quid propierea liturgi- sanctorum Patrum libros, ipsaque utriusque
cis codicibus decedit auctoritatis , decedere Instrumenti divina voluraina turpissimè corru-
etiam debeat MSS. sanctorum Patrum , atque perunl? Console citatum eruditissimi Germo-
adeô Bibliorum exemplis. Verùm, si quid vi- nii opus. Ergone propterea sanctorum Patrum
deo , salva utroruraque auctoritas est. Non comraentaiionibus,sacrarumqueScripturarum
enim ex iis quae in aliquo codice desunt, vel codici nulla erit auctoritas? neque ex illis

librariorum oscitaoliâ certissimè vitiata sunt, licebit iheologo sententias suas, ac fidei dog-
sed ex iis quae in eo leguntur, argumenta pro- mata confirmare? Quid quôd certum esse
mimus; codicum imperfeclione ad vim negan- débet , liturgicos codices ab haereticis corru-

tis argumenti infringendam abuli solùra quis ptos, à caiholicis episcopis vel abolitos , vel

potest. Sed de hoc superiùs egimus. emendatos fuisse? Prisciilianistae in Dominicae

IV. Ad codicum liturgicorum interpolatio- passionis contemptum , feriâ 5 in Cœnâ Do-
nes, quae quartumerant argumenlum, sermo- mini non modo solvebant jejunium Quadragc-
nem couverte. Si adversarii velint, vetustiores simae, sed Missas defunctorum celebrabant.
liturgicos codices pauciores quàm in receniio- Hoc concilium Bracarense, can. 16, repressit,

ribus extant, sanctorum solemnitates Missas- statuens : Si quis feriâ paschali, quœ est Cœna
quc continere , ritusque aliquos , precesque Domini, liorà légitima, post nonam jejunus in
antiquioribus super additas, nihil dicant quod Ecclesia Missas non lenei , sed secundùm se-
 ,

50Î) DE CHRISTlANiS INSCIUPTlOiMBUS DISSIilH AT!0. 310

clam Priscllliani feslivilatem diei ab horà ler- non enim singularum Ecclesiarum lilurgica
tià, pcr Missas defunctorum soluiojejunio colit, volumina erroris experiia esse defendimus;
anaihema sit. Nec putabinius, caiholicos prœ- lioc de Ecclesiai univers*, hoc de plerarum-

siiles, quibus adeù cordi fuit ne hœrclicorum que prœsertim Occidentalium Ecclesiarum

disciplina in nostras Ecclesias abusus invehe- lilurgicis libris propugnavimus. Quantum verô
ret, magis curasse ne corrupii ab illis codices Ecclcsia Romana, quantum plerseque Ecclesiae

lidem niorumque docirinam labefactarenl? alise ab eâ sentenlià abhorruerint, et Petavius

De codicibus ccriè ab Elipando et Felice viiia- docuit, et nos ipsi in notationibus ad eumdem
lis, quos tamen paucissinios fuisse cum viris qui in argumento indicatur, Petavii locum fu-
dociissimis conjiciendi locus est , indubiura siore calamo persecuti sumus.

esse video P. Le-Brunio, et P. Joanni Pinio VI. Demùm , ut de mira illâ Liturgiarum

de Lit. ant. Ilispan. num. 197, illos posfmodîtm varietate ac discordiâ ,

quse ab adversariis

vel abolitos (quod Leslaeo p. 56 ob corumdem jaclatur, aliquid disseram, ea adeô non oflicit

paucitatem prœplacei)i'e/ correclos, acprimœvœ Liturgiarum auctoritati, ut potiùs confirmet.

integrilali reslilulos fuisse simtd algue sœpè dicta Quùm enim in Liturgiis precum rituumque
liœresis (Adoptivorum) ita desiit, ut vel nullos discrcpantiâ admodùm dissidentibuseadem
ampliùs habuerit seclatores, vel forte paucis- (loceri dogmata, eadem sacramenta, easdera,
simos, eosque occulios. IlaBreticorum auiem quod ad sensum attinet atque subslantiam,
quorum eiiamnum sectœ perdurant, libros non sacramentorum formas animadverlimus , in-

moror, quanquàm in his saepc videas caiholi- solentissimse esset insanise erroris isthsec re-

corura dogmaium quae impie dcseruerunt,

,
darguere. Nam, ut Augustinus aiebat 1. 4 de
vestigia, et ubi nobiscum consentiant, invic- Bapt. cap. 24, iquod universa tenetEcclesia,
tum iraditionis argumentum adversùs alios ( nec conciliis institutum, sed semper reten-

haereticos aba docentes suppeditant. Quod I tum, nonnisi auctorilale apostolicâ traditum
verô exlremo loco dicebaïur de Missis pro < > Sed de Liturgiarum va-
rectissimè credilur.
daranatorum aul saluie, aut levamine, quse in rietate disputantes adi Salam in Bonse Res
quibusdam Occidentalium Ecclesiarum Missa- liturgicas tom. 1, p. 165, seqq., et Josephum
libus exstant, ex iis facile diluitur, quse cap. 5 Aloysium Assemanum tom. 4 Cod. lilurg. p. 1,

de delectu liturgicoruni codicum dcfinivimus ;

pag. 127, seqq.

DE YETERUM CHRISTIANARUM INSCRIPTIONUM

IN REBUS THEOLOGICfS USU

CAPUT PRLVlllM. certè Christianorum tituli vulgatara illam

exhibent ethnicorum formulam, Diis Manibus.

Argumenta continet , quœ nutlius in rebm llieo-
Ilujusmodi ii sunt apud Muralorium :

logicis usûs vetcres christianas inscriptiones

D. M.
esse, passent efficere.
fiAVDENTIO FILIO
Veterum christianarum inscriplionum (cas MATER. FECIT. D. P.

inteliigo O'iaenon ullra sepiimum nostraeserse PRI. KAL. DEC. IN PAGE

scculum progrediuntur , ne hsereticis cavil- (T. 4, p. 1878.)
landi detur occasio) auclorilalemmullis video D. M.
posse impugnari. Ac primùm quis ad lidei LEONTIAE
dogmata asserenda monunicniis uli prudenlcr CONIVGI
possit,quae idololatrarum sapiunt superstitio- AVXANON MA
nem,ac polyllieismura aperlcindlcani? Plures RITVS FECIT DI
Slf DE CHHISTIAMS INSCRIPTiOMBUS 312
POSITA XII. K.\ habebant sépulcrales tilulos. Quibus porrô
AVG. indiciis hosce à Caiholicorum inscriptionibus
(Ibid. p. 1901.) secernas? Id sanè opus esset, ne quis haereti-
Ac ne in re testaiissiniâ, cujus exempla mulia corum dogmata potiùs quàm Catholicorum
congessit Boldeitius (lib. 2, cap. 9) longior lapidibus insculpta fuisse posset objicere. At-
sim, en in brevissimû , eâque latinà inscrip- qui nuUa hujusmodi indicia suppeiunt. Quin
tione, sigla, e k. Refert illam Cl. Lupius etiam incertum admodùm est, Judaeorumne
(p. 105 Epitapli. S. Severœ) : an Chrislianorum litulisint non pauci. Zozimi
© K cujusdam Graeca épigraphe à Reinesio (ep. 41
CELESÏI.NA. p. 559,. et cl. 20, 444), in ter christianas refer-
SuQt quideiu qui cum Fal)rettio (Inscript, tur; contra Judaei bominis esse contendit
cap. 8, insc. 39) Bolcleitio , Marangonio, Ma- Fabrettius (luscript. c. o, p. 589). Lupius
niachio (T. 3 Orig. et Anliq. Christian, p. 19) quoque (p. 177) incertus haeret, num Judai-
singularias illas D. M. religiosâ interpreia- cis an Christianis titulis Fausiinae epigraphcn
lione, Deo Magno, aut Maximo donare slu- adscribat?
deani; Graecas auteni &iî-i Ktîotvi, aut KaUicxTu, Quid si inter christianas inscriptiones sint
explicandas piè censeant. Verùm qui ingénue quae in falsitaiis suspicionem venianl? Atqui
remagunt,Mabillonius(Itin. Ital. pag. 71, éd. sunt. Alexandri et Marii adolescentis inscrip-
anno 172i), et Sluratorius (loc. cit.) eihnicam tiones, quae in eruditorum virorum libris

lormulam. Dits Manibus, ac ©eoï; xaraxôcvici;, saepiùs excusae sunt, non Reinesius tantùm
Diis subterraneis ibi agnoscunt. ISeque verô (Syntagm. Antiq. Inscripi. p. 933 et 977),
revocari in dubium id potesl. Exstat in Museo Guillelraus Fleetwoodius (Inscript. Antiq.
Kirkeriano iuscriplio, in quà , inquii Lupius Sylloge p. 544 et 444), et Gisbertus Cuperus
(p. 104), ( simui cum solemniapud Christianos (in not. ad libr. de mortibus persecutorum
« formula, in pace, eodem plané cbaracierum cap. 4) ex haereticorum numéro vi6î;?,; accu-
f ductu insculpla est, non per obscura sigla, sàrunt, sed etiam Florenlini Diarii doclorum
€ sed integris plané verbis, ad omnem dubiia- hominum scriptores catholici (T. 2 , p. 2,
« tionem lollendam, et uncialibus notis sacri- pag. 131 et seqq.) ; imô qui illas aggressus
« lega illa et impia dedicatio : Diis Manibus : est vindicare , clarissimus P. de Prato (Prae-
DIS MANiBvs praxci fat. ad T. 2 Sulpiiii Severi pag. 44) faietiir,

P:0 FILIO DVLCISSIMO SVO PO quùm quae de bis elogiis Marii et Alexandri
bVIT QVI VIXIT A.N.NIS VI DIES senientia esset tcj T.in Scipionis Mafleii, et
XXVil K\ PACE. » eruditi viri Joannis Francisci Seguierii, ab
Quid quod .\ureliae Vitalité Mediolaneiisis iisdem rescire voluisset, intellexisse se, uiri-

inscriplio à Gruleru (p. 1050, nuin. 9) et que ea videri admodùm suspecta et sublestae
Mur.itoriu (p. 1853, 11) allata M. M. dedicaia fidei.

fuit, nenipe, doctus ut Alciaius interpretalur, I-ac tamen nihil in lapidibus christianis
Malis Manibus ? rseque haic tanlùm etbnica fraudis lalere. Quid, obsecro, ex illis monu-
formula lapides christianos viiiavit. Legas in mentis exiundas, quae imperiios raarmorarios,
iisdem, débita sacratis Manibus o/^cm; legas, et multô imperitiores produnt auctores? Nihil
sanclique lui Mânes nobis petentibus adsint; christianis liisce titulis aut barbarum magis,
legas , Lackesin , aquas Tœnarias, et domiim aut magis ridiculum. Mulia de corruptà eorum
œleinam ])ro sepullurâ, ut ex ipso Fabrettio orthographia, styloque longé corrupliore dis-
notai idem Lupius (p. 108). Praeterea in Mu- putavit doclissimus Lapius ; multa superessent
raloriano lapide (p. 1838), Dionysia deposiia etiaranum adnotanda. Supra vidimusin Prin-
dicitur des soles, seu die solis ; miratur auteni cipii épigraphe bominis ridendam sané sim-
Cl. ediior, quod CItrisli Fidelis dicm Domini- plicitaiem , qui posvisse sepulcrum dicens,
cum potiîis non appellaverit. Tandem in Au- nomen tamen suum reticuil. Sed, ut monuit
relii Gemelli inscriplionem, quam ex Boldeltio citatus Lupius (p. 105), c nihil est rudi atque
in suum novum Tliesaumm intulit idem Mura- < ineptâ hâc laciturnitate frequentius in epi-
lorius (p. 1837) somnus œternalis ex elhnico- « laphiis seculi terlii quarlique. >

rum consuetudine irrepsit : < Somno aeternali Gravissimum et illud est in christianorum
I AureliusGemellus, qui bixit, > etc. lapidum auctoritatem argumentum, quod ex
Hxreiici quoque tiimulabantur , suosque librariorum vitio dqcitur. Nam quùm plures
 ,,

313 DISSERTATIO. 314

ejusmodi lapides pcrierînt , corrupla lanlùin 4 Exempla ex velere memoriâ, et monumeniis

cxenipla supersunt. Ncque id vilii oscitaniiae I ac lilteris, plena diguitaiis, plena anliquitatis;
laniùm est , sed fidei atque sincerilalis. Arin- « haec plurimùm soient et aucloritatis habere
gfiius (Roiuae subier. lib. 5, c. 5, pag. 251) I ad probandum , et jucundiiatis ad audien-

liane reddit epigraphen : < dum. I

Sed ne lapidum auctoriiatc abutamur, cenis

LOCVS BASILI. PRESB.
illa deliiiionda est regulis. llaque primus bic
ET. FELICITATI EIVS
canon esto : Lapidum, quorum leslimoniuvi ad-
SIBI lECERV.NT.
hibclur, œlas conslare débet. Nam si sequiore
Audi nunc quid in illam adnolàrit Flcelwoo-
aivo posiios illos suspicari quis meriio possit,
dius pag. Ô0Î5 : < Feliciias isia uxor crat
,
nullum eritquod ex illis sumilur argumentum.
I Basilii , ul innuunl verba lapidis; sed edi-
llaque corum cum primis lapidum raiionem
( tores Roniae subterraneaî onnscre tô coi vel
babebimus , quibus vel aéra Hispanica , vel
I vx, ne prcsbytero uxoreni concédèrent, quod
consulum nomina adscripia sunt nihil cnim ;

I laiiien eo scculo intcr consueta et licita. >

ceriius ad eorum dignoscendam aelatem.
Hoc Reinesio subolebat (Cl. 20, 55), vire
Quanquàm cavendum maxime est, ne magnà
quidem nasulissinio ,
qui Icgii pro sibi, vivi.
lemporum perturbaiione, ubi consules plures
Ecce argumenta quibus inscriptionum in-
eodem nomine praenotatos Fasti exhibent, ad
fringi ac laberuclari auclorilas posset.
consulatum anliquiorem referantur elogia quae
CAPUT H. multô recentioribus consulibus fuêre per-
scripia. Exemplo rem conlirraemus. Deusdet
ChrisUanarum inscripiiomm auctoriialem dé-
epitaphium hâc nota signatum exbibet Boldet-
fendit, certisque regulis définit.
tius (lib. 1 , c. 1) : itervm pos con. pavlini.
Sii tamen, quod ad praesenicm quaeslionem Quiim autem Paulinos quatuor in Fastis ha-
allinct, haec proposiiio Magna est in theolo-
: beamus consules C. Suetonium Paulinum ,

gicis rébus clirisiianarum inscriptionum au- anno chrisiianae aerae 6G, Anicium Paulinum
cioritas. Quam quidem conciusioneni vel una an. 525, Anicium Faustum Paulinum an. 334,
baic ratio satis demonstrat, quôd scilicet anli- ac Decium Paulinum Juniorem an. 534 (addi
qui Cbristianorum lapides testes sint luculen- quintus dt'buit consul anno 498) ; incertus
tissiuii traditionis, atque illis quidem lempori- haeretquinam in eo lapide designetur ; unum
bus , quibus paucissimos habemus Latinos tamen ex tribus anliquioribusinlelligi mallet,
Patres: nam secundo seculo unus eslTertuI- quôd Junioris titulus quemadmodùm in ,

lianus, quem cilarc possimus tertio praeter ;

Fastis, Paulino non fuerit adscriplus. Errât

Cyprianum unus aut aller lloruit cujus scripla tamen vir doctus. « Nenio alius (inquitMu-
actaiem tuierini; paucos etiam edidit médium «ralorius Ant. Italie, tom. V , diss. 58, col.

seculum IV, quodque etiam gravius est, quiim t ¥1 ) in eà inscriptione memoralur , nisi

feré omnes qui ad quinlum seculum scripscre I Paulinus ,

qui anno Christi 534, consul in
veteres Paires, exieri fuerint, cliristianœ in- < Occidcnte processit ; et quoniam consules
scriptionesIialicarumËcclesiarun),acRomaiix « Occidentales tum desicre ,
propterea per
cum primis iraditionem exponuiit. Porro qui < aliquot subinde annos in fastis adnoiatum
miseram priorum Ecciesiae seculorura faciern < fuit, t Posi consulatum Pauiini ,
qui Junior
sibi ob oculos posuerit , et in cœmeteriis appellalus est, respectu Pauiini Decii con-
ciirisiianos convenius ob persecutionum im- sulisanno 498, quôd vir longé erudilissimus
manilaiem habitos, sacraque omnia a pontifi- duobus Ticiiiensibus lapidibus confirmât
cibus peracta, reverenliam quoque in marty- quorum tamen altcrum inlegrum et emenda-
rum , qui in illis tumulabanlur , memorias tiorem habes in meis Excursibus litlerariis

attenté perpenderit; nae ille intelligei, quanlà (t. 1, p. 207). Frustra aulem Boldellius
Christian! cura ac providentià caverint, ne Junioris appolialionem hic oniissam objicit.
quidijuam publicis sepulcrorum labuiis in- Nam elsi in bis ipsis Ticinensibus Inscri-
scribereiur, quod à lidei purilaie abborreret. ptionibus Paulinus Junior diserte dicitur
Quare de veteribus Chrisiianorum Idpidibus non dcsuiit lanien tituli alii qui id noniinis
liiud pronuniiare non injuria possumus, quod rciiceant. Confcr novum Muratorii Thesaurum
de priscis Ilomanorum monumeniis aiebat (pag. 425 seq. ). At quid si nulla consulari
Tullius (in Verrcm lib. 5, Oral. 8, num.90) : nota distinclus sit lapis ? Ut alla omittam
515 DE CIIIUSTIANIS INSCRIPTIUNIDIIS 516
seiatis indicia, quae vel ex cliaracicrum forma, nuniiaius , ccrnens plurima eorumdem san-
vel ex plirasibus aliisque id gemis sumi non ctoruni cœmeteriorum loca negleclu acdesidiâ
dinicilè possuni, duo praeserlim animadvcrtas, antiquitaiis maximâ demolitione, atque jam
quorum alierum ad eos periinet, quibus po- vicina ruinae posita (quod sanè vigente sepe-
sUce iiiscriplioncs sunt, alterum ad loca, uiide liendorum in iis locis Chrislianorum consue-
lapides prodière. Nam si niartjrum tilulisunt, ludine haud contigisset ) ; protinùs, ut in

paucissimos Romae praeseriim ,

post Juliani libro Ponlificiali legimus , eadem sanclorum
tempora , aut ccrtc post quintum Christianae corpora de ipsis dirulis abslulii cœmeleriis.
aerae seculum invenias ;
quamobreni lulô hu- Secundus canon : Anteqiiàm inscriptiones

jusmodi lapidibus uii poteris, quùm cerlè intrà anliquœ ad theologicam tractalionem deducantur,

eam aelatem consistant, quœ hœreiicis ipsis legendœquam accuratissimè sunt. Cave ludicrum

non dilTitenlibus primaeva fidei purlias stelit. Iiabeas hune canonem. Ejusmodi tituli bar-
Martyrum auiem tilulos dùm appello, ne bare adeô acruditer inscripii plerùraque sunt,
catbolicae Ecclesiae adversariis cavillandi praî- ut nisi sumnia in illis legendis diligentia adhi-

bealur occasio, eos tantùm cum Muratorio beatur , facillimum sit , quae sejungenda sunt

inleliigo, qui cum vase sanguinis invenii sunt. verba, colligare ;

quae coUiganda, sejungere.

Nam si palmâ, aliisque similibus signis con- Quam in rem ea juvabit recolere , quae de

lenius quisesset, ea foriassè nobis haeretici horum lapidum inierpunclione erudilissimè

objicerent ,
quae Boldettio atque adeô sacrse collegii Lupius, p. 67 et seqq. Interdùm etiam
ipsius Romanae Congregationis decreto magnà Quadralarii insciiia, aut cerlè oscilantia prae-
contentione opposuit idem Muratorius in citatâ posieramversuum disposiiionem in epigraphas
dissertaiione LYUI, neque à fidei quaestioni- inlulit. Exempla habes apud clariss. Corsinium,

bus, quarum causa haec in praesenliarum dis- Diss. 2 , ex iis quas noiis Graecorum adlexuU.
putamus , prudens esset consilium ad islam Tertius canon : Curandum maxime est , ut

difficultaiibus parùm necessariara

plenam , et recto ac gemiino sensu inscriptiones intelligas.

disquisiiionem sludium animumque detlectere. In hune canonem peccâsse virum summum

Porrô vas sanguinis luculenlum esse martyrii Maffeium monui olim niarmora Salonitana ex-
indicium. quae Fabreitius, Boldellius, Lupius planans, p. 39. Nempe Liciniam Theodoto dia-

(p. 52) congessêre , plané demonstrant, ac coni junctam quùm reperisset Maffeius (Mus.

praetcrea alTirmanlem habemus et chimicis , Veron. pag. 179), Theodoti pairem Diaco-
expcrimenlis coniprobantemvirum doctis- num fuisse appellatum suspicalus est; neque
siœum , nec Romanaî cerlé communionis animadverlii diacon, diaconis, unde diaconi in
studio abrepium Godefridum Leibniiium ; ut dandi casu , vuigaiissimum nonien esse apud
vel lielerodo.\is, dummodô vel maxime im- veteres ecclesiaslicos libres. Confer ibî dicta

perili, vel praerraciè tenierarii non sint, per- p. 40.

suasum eâ de re esse debeat. Ad loca verô Quartus canon Cavendum, ne phrases quœdam
:

quod atiinet, unde sépulcrales tituli effossi perperam accipiantur. Innumerae inscriptio-
sunt quae è cœmeleriis praeseriim Romanis
,
nes sunt , in quibus fidèles dormire dicuntur.
in lucem emergnnt , vis seculo sexto sunt Confer, ne longior sira, Fabreltium, pag. 553,
recenliores. Scitè monuil Cl. Onuphrius Pan- seqq. et 758. Non tam impius quàm ridiculus

vinius in libro de Riiu sepeliendi, cap. 7, sit, qui animas juslorum post banc vitam
quùm antiquilùs tantùm extra urbem in dormire , id est , exlingui , cum Anabapiistis
cœmeleriis hominum corpora srpelirentur, quibusdam h Becano confutatis (Theologiae
pace Ecclesiae daià, inlrà urbes ad teniplorum dogmaiicae lib. 4, cap. 6) inde colligeret.

limina , postea in ipsis templis sepeliendi Quintus canon : Vt firmum ex inscriptionibus

morem Non negaverim lamcneiiam

invaluisse. ducas argumentum , unam cum aliâ conferre

post dalam Ecclesiae pacem in cœmeleriis juvabit. Exemplis canonem confirmo. Inscri-
Chrisiianos fuisse lumulalos ; nam id produnt ptiones invenias non paucas , praeseriim lïi-

inscriptioncs complures consulum nominibus spanicas , in quibus Famulœ Dei occurrunt.

distinciœ, quas indicat Muratorius , cit. diss. Cave ne staiim hinc inferas Julianam , caeie-

58, col. 52. Yerùm paucae ad quintum seculum rasque hoc nomine denolatas feminas sancii-
spectant, paucissimae ad sexium ; post il) ud moniales fuisse. Contende poiiùs inscriptiones
verô tcnipus mos ille plané obsolevit. Ccriè hasce cum aliis. Invenies apud Gruierum p.
S. Paulus I, qui anno 1257 ponlifex fuit re- 1060. 1, MarccUianum maritum epigraphen in-
 ,

517 DlbSERTATIO. 318

scribenicin : SevehlUv famulœ Christi, quœ cum pro virginitatis laudibus , argumento actuni.
viro suo vixil novem continuis anuis ; invcnies Finge jam, ut tcrtiumaddam exemplum, com-
apud Muratorium p. 1880, 5 : Grminiolam fa- probandam tibi esse Christi divinitalem ex
mulam Dei , quœ vixil cum marilo anuos 20. satis celebri lapidum formula: Yivat in i,seu
Iiaquc nullam esse quam parabas, argumenia- Christo. Contcnde illam cum aliis lapidibus,
lioneni colligos. Aliiid profero exemplura. in quibus occurrit : Spes in Deo, vivas in Deo;
Exslat apud Boldeltium , p. 87, hujusmodi tum reciè ad institutum redibit argumentatio.
inscriptio: Use scilicei formulae salis indicanl, nonnisi de
EX VIRGINIO TVO BEN Deo illas usurpasse Christianos.
E MECO VIXSISTI LIB, EMC Sextus canon : Cum aliis ejusdem œlaiis cer-
OMVCA INNOCENTISSI tissimis monumentis inscripiiones conferto. Exem-
MA CERVONIA SiLVA.NA plo sint inscripiiones ,
quae sacrorum homi-
REFRIGERA CVM SPIRITA num coolibatui adversari videntur. Superiore
SA.NCTA DEP. KAL APR TIBERl capile Basiliuin presbyterum et Felicitalem

ANO II ET DIOM COSS. cjus uxorem vidimus. Boldetlius p. 412, Piii-

NcnipeannoChrisii291. Très extremos versus lippum exhibet presbyteri Alypii fiiium. En
alibi expendam. In priniis parumper insisla- Gabinium malrimonio junctum ex Aringhioet
mus. Cl, Muratorius, p. 541), 1, sic illara legit: Reinesio, cl. 20, 594.
I Ex virginio luo (id est, marito virgine) bené OLIM PRESBVTERI GABIXI FILIA FELIX
I merenii , cum quo vixisii libenter conjuca HIC SVSANN.V lACET TVMVLATA PATRI SOCIATA
I (pro conjux ). » Alqni non animadverlil vir Totidem tituii diaconos produnt uxoribus
docius, Cervoniae lumulum fuisse posilum, copulatos. Liciniam Tlieodoto diaconi junciam
non marito, qui propierea bîc perperam benè modo indicabam. Levitre conjugem Petroniam
increns diccrelur ; unde autem eruerit illa, reperio apud Fleetwoodium , p. 450, 2. FI.
cum quo, plané non video. Contra doctissimus Juliura Zaconum (scilicet diaconuni) et Aure*
P. de Prato (Praef. in t. 2 Sulpicii Severl liara Meriam conJHgcm ejus dedi in Marmori-
p. 43) ita legendum interprelandumque hune bus Salonitanis cl. 11, 5. Muratorius autem,
litulum coniendit: « Ex virginiiale tuâ bené p. 1835, o, subdiaconum Augustinum suppe-
« meco ( pro mecum, formula satis solemui in ditatepigraphen poneniera Attiae conjugi dul~
« lapidibus) Libeni, seu poliùs Libentii (mariii cissimœ , cum quà vixit an. 8. m, 11. d. 20.
inonien) conjux innoceniissima, letc.Yerùm, Propiereane decœlibatu tucndoconclamatura
nisi admodùm fallor , operam luderet, qui eril? Minime verô. Patrum, conciliorum, pon-
hinc contra virginitatis osores quidquam ex- lificum scripta, décréta, epislolas consulamus;
lundere se posse conliderel. In pace cum vir- id demùni ex lanto sacrorum boniinum conju-
ginitate luà , lego apud Lupium , p. 170 ; Vir- gatorum apparatu elTicividebimus, quodcaiho-
ginii autem nomen quùra ssepè marmoribus licae causae non nocet, nempe vel eos ex
insculptum occurrat (vide Fabreiilum , pag. conjugio ad sacros ordines fuisse assumptos,
322 etseq.), nusquàm ad virginitatem deno- vel licilum illis aiiquando fuisse, suas demi
landara usurpaiam reperire est. Sed âge; retinere uxores, cumque illis liabitare. « At
unara ex nuper appellato Fabreltio (p. 325,) « si quid efficere vellcnt adversarii, inquit
afferamus in banc rem inscriptionera : < Tournelius,probandum ipsis foret, ejusmodi
DEPOSIO. lENVARIES. KAL. lENVAR.... < sacris ministrls licitum fuisse, non tantùm
CVM. VIRVM. SVVM. AN. XXVIT.... < contubernales habere uxores ante ordinalio-
INSCRIPSIT. TIBI. VIRGINIVS. TVV.... « nem ductas, sed etiam ejusdem lori partici-
REBELASTI. QVOD. ADOMINVM. I.... « pes ; quod certè nunquàm ostendent ex iis
En meâ sentenliâ clavim, quœ Cervonianae « quae bîc profcruntur exemplis. »

inscriptionis sensum aperiat . Ex-virginius luus Septimus canon : iVon inscriptionet soliim ,

(nempe qui fuit tirginius tuus, seu marilus luus, sed earum quoque ornamenta perpendilo , a/-
quemadmodùm ex-consul dicitur, qui consula- que ex lus ipsis , seu illarum sensum colligiio ,

lura gesserat, inscripsii tibi) benè meco vixisti seu novum argumentum dncito. Nempe ejus-
libenter, seu etiam libenter anno 1, ita ut modi ornamenta à piis fuielibus addcbantur
quadratarius libenter animo versans pro an titulis suis, non ex arbitrio aut vanitale quû-
scripserit en. Nihil planius. Interea de Cer- dam, sed ut Religionis christianae décréta ex-
vonise virginitaie, deque quod inde sumeretur primèrent, atque ad colcndara custodien-
 ,

519 DE CHIUSriAMS INSCUIPTIONIBUS 320

damque virtuiem incendereiitur. Multa in usus converterent, litteras, D. M. usurpasse:
hanc rem collegeruut viii dociissimi Arin- nam et ad chrisiianum sensuni Deumque ,

ghius, Bonarrolius, Boldeilius, Lupius; Botta- Magnum significandum referri polcrant, et

rius quoque et Mamachius, Origin. ei Ant. quùni à cœmeterlis eihnici hominesdiligentis-
Christian, lil). 3, pag. 27 et seqq. id ipsuni nos siinè arcerenlur, qui eà formula ad invidiam
infra exemplis conlirmabimus. catholicae rei conllandam abuii, deosque Mâ-
nes à nobis coli in vulgus jactare propteroa
CAPUT III.
poterant, nihil erat cur Christiani à siglis illis
Respondet argumenlis capilis primi. sibi caverent, Ceriè negari nequii, hujusmodi
Age jam, argumenta capite primo proposila singularias salis usitatas fuisse Chrisiianis,
refellamus, Atque ut à primo exordiar, quod quùm unus Boldeltius (lib. 2, cap. 11) oclo ac

spectai ad deos Mânes, fateor eqiiidem, Ma- decem inscriptiones reciiet illis nolatas. Qui
billonium in Iiinere Iialico singuhtrias D. M., ergo facium, ut lot inter criminationes, quas
quae in Chrisiianorum elogiis reperiiinlur, ad christiano nomini ethnici inlulerunt , deos
deos Mancs retulisse ; at Mabillonius ipse, Mânes à nobis cultos nunquàm exprobrârinl?
dùm episiolam de culiu Sanctorum ignolorum nisi quôd idololairae à nostris coemeteriis
scriberet, Fabreiiii inierpretalionem ( Deo quùm prohiberentur, lilulos nostros ignora-
.Magno) admitlere se malle, quàm contenliosum bant, quos ad deorum Manium culium per
esse pronuntiavit , tom. i Oper. posihum. Quôd si nihil
invidiam traducere poiuissent.
pag. 231. Neque id levi nititur fundamenlo. ab eà formula metuendum erat Religion! nos-
iMea sic est ratio, inquit Mamachius (lom. 5, trae, et catholico praeierea sensu usurpari illa

f p. 19) si rb D. M. pro Deo Magno vel Maxinio polerat, quid est quôd propterea majores nos-
« usurpari possii , ut hoc sensu putem à Chri- tros reprehendamus? Quôd lamen in Principli

< stianisadhibitum. Cur enim dis manibus scri- inscriplione, deos Mânes, diserlè habeamus,
« psissent, et non Deo Magno, qui nullos esse quôd, somnum œternalem, in allerâ illà Ge-
f deos Mânes credebant, pugnabantque unum melli, simplici cuidam negligeniiae atque osci-
f tanlùm Deum, eumque magnum, imô maxi- tanliae iribuere malim quàm cum Mabillonio
i mum esse, colique oporlere? i Fosse autem crudae adhuc quorumdam in cordibus chri-
TÔ, D. M., pro Deo Magno, inielligi iis monu- stianae religion! aliquid de paganici ritûs
meniis constat, quae sequenli capite reddemus. supersiilione retinenti. Annon etiam nunc
Aiqui interdîim Mânes scripserunt. Kegari non temporis tô Mehercule , permulii adhibent,
polest; neque propierea asseniior Alciato, qui ceriè dari Ilerculem deum negant? Caetera
malos Mânes , in Mediolanensi illa épigraphe quae in argumenio hoc primo congessimus aut
sigla, M, M., inlerprelanii, quùmab ipsâ eih- poeiico stylo, quo inscriptiones illae conscri-
nicorum consueiudine id abhorreat , et cuni piaesunt, condonabimus.autperperamin invi-
Muratorio reciiiis explicari singularise possint diam trahimus. iNam domùs œteruœ commemo-
Me Moriœ. Chrislianos elhnicorum titulos aut ratio non à gentiliiate, sed, utmonuii Fabrel-
preiio, aut aliâ quàpiani raiione sibi parasse, tius, ep. 113, à sacra potiùs pagina desumpia
et suis loculis cœmelerialibus claudcndis ap- videtur. Quippe in libro Ecclesiast. cap. 12.

plicuisse propriis nominibus insculpiis, et vers. 5, iia liabelur : Ibit homo in domum
profanorum abscondiiis , aut abrasis , vel œiernitaiis suœ; et Ps. 48, v. 12 : Sepulcra
cliani relictis, animadversum scitè fuit àFa- eorum domus illorum in wiernum. Quod verô ad
brellio, p. 307, atque à Bonarrotio, Observ. diem Solis, non erat cur Muratorius mirareiur
p. 167. Est illud praeierea exploratum.liiieras eo nomine in Clirislianorum lapide diem Do-
D. M. aut eiiam dis Manibus ab ethnicis mar- minicum fuisse indicatum; Lupius enim, ex
morariis, quôd in sepulcraltbus tiiulis usu quo inscriptionem illam niuluaius est vir do-

receptse jam essent, aique solemnes, lapidibus dus, Eusebii et Sozomeni teslimonia, p. 100,

ad ejusmodi elogia paralis insculplas fuisse alUilerat sanè luculenlissinia, unde commu-
multô anlequàm vendereniur; unde eliani iiem fuisse jipud Chrislianos appellalionem
facium, ut seu singularise illae, D. M., seu In- illam inielliganius. Diem Solis prailerea Donii-

tegra dedicaiio dis Manibus alio quàm quo nicum diem vocant Justinus in Apologià lon-

sequens inscriplio, characieie incisa sœpiùs giore, ac Tertullianus in Apologeiico cap. 16.

occurrat. Hiuc nil mirum, Ciirisiianos in ejus- Neque id nominis aegrè fercbant Christiani
modi lapides quùni inciderent, eosque in suos qui, ul scribil S. Ambrosius,serm. 41, « in eà
3^21 DISSERTATIO. 323
I die Salvalor vchili sol oriens discussis înfer- Boldeltio, Francisco Victorio, Thomae Mariae
« norum tenebris liicc resiirreciionis enii- Mamacliio, llieronymo de Prato assenliri uHo
« cuit, t Verùm de hoc argiimcnto nimis modo possum ,
qui inscriplioncs illas eâdem
mil lia. ipsâ , quû sancti martyres occubuêre , setate

Ad secundum rcspondemus, sua non déesse incisas fuisse conlendunt ; sed multù post,
indicia.quibus liocrelicorum tuniulos à Cailio- quarto nenipe aut quinto seculo, dùm sacra
licorum sepulcrisseccrnaraus. Nam à formula, cœmeteria aut resiiiucrentur aut ornarcntur,
in pace, quo loco pacem cum Ecclesià callio- vel ex antiquis Actis , vel ex majorum iradi-

licà désignât (liâc de re infra dispulabimus), tione positas illas videor mibinon levibus de
absiinuisscnt lirereiici. Pr^teroa cœmeteria causis statuere posse. Sed antequàm rationes,

noslra hnerelicis magnâ cum diiigenliâ occlu- cur iia seniiam, in meJium afferam, ipsas illas

debantur. Si cnim Laodicena synodus jiissit, inscriptiones ob oculos pono. Prima ha;c est :

can. 9, <non concedendum in oœmeieria, vel ALEXANDER MOUTVS NON EST SED VIVIT SVPER
« quœ marlyiia iiaerelicorum dicunlur, Caiho- ASTKA ET CORPVS IN HOC TVMVLO QVIESCIT
« licos oraiionis graiiri, et pelcnd» curaiionis VITAM EXPLEVIT CVM ANTONINO IMPERAT. QVI
«iiilrarc; sed et qui icrint, si sunt fidèles, VBI MVLTVM KENEFICII ANTEVENIRE PREVIDERET
< incommunicabilos facios ad pœniicniiam PRO GUATIA ODIVM REDDIT GENVA ENIM FLE
c usque ad aiiquod leinpus redigi ; » an pulas, £ CTEXS VERO DEO SACRIFICATVRVS ADSVPPLICIA S
licuissc luTerelicis in noslris cœmelfriis luinu- mCITVR. TE.MPORA INFAVSTA QVIBVS INTER 8».

lari? Qnamohrem quae e\ cœnielcriis Caiiio- SACRA ET VOTA NE I\ CAVERMS QVIDEM SAL
licoriim, ac pra^serlini Romanis offodinnliir VARI POSSIMVS. QVID MISERIVS VITA SED QVID
inscriplioncs, hîerelicorum liomiiium esse, MISERIVS IN MORTE CVM AB AMICIS ET PAREN
nefas est suspicari. Qiice porrô do Judaicis TIDVS SEPELIUI NEQVEANT TANDEM IN COELO
inscriptionibus addebanlur, ludicra omninô CORVSCVT. PARVM VIXIT QVI VIXIT IV. X. TEM
sunt. iNam Judaeornm inscriplionem uilam non Habeto jam Marii altcram :

invenias, quaî aut Ilibraîa , aut Graeca non TEMPORE ADRIANl IMPERATOP.IS MAllIVS ADO
sit; quare Latinoe omnes à Jiidaismi suspi- LESCENS DVX MILITVM QVI SATIS VIXIT DVM
cione vacant; Grsecas auiem ex additis orna- VITAM PRO CHO CVM SANGVINE CONSVNSIT
menlis facile est, ad Judœos nùm spectent IN PACE TANDEM QVIEVIT EENEMEP.ENTES CVM
sententiam ferre. QuOd si quos doclos viros LACRIMIS ET METV POSVERVNT 1. D. VI.

in hujusmodi Judaicis inscriptionibus dijudi- Idem ulriusquc auclor videtur fuisse , qui
candis ul Reinesium errasse deprchendimus, quiim in alierû, parum vixisse, qui vixit iv, x,
non idcircô iilud (it, indicia nobis déesse, TEM, scripsissot, in allcrà contrario verborum
quibus Judaicas à Christianis epigrapbas dis- lusu asseruit < salis illum vixisse , dura vilam
linguamus. Videmus cnim nonnunquàm inler I pro Chrislo cum sanguine consunsit. > Sed

erudilissimos viros non convenirc, chrisliana- cerlè quisquis ille fuit, seculo II aut Ul minime
ne an etlinica sit inscriptio quaepiam. Sic qiiam lloruii ; nimiùm enim abest ab illorum lempo-
/Elise Veronicae inscriplionem chrisiLanam rum indole Stylus hic puerilis nugaxque. < Ai,
putai Boldellius, p. 4G2, eam Mamacliiustonio € inquit Mamacliius, tomo3, p. 102, epilaphia
5, p. 20, eUinicam esse suspicatus est. Nequc « quœdam apud Grulerum , aliqua apud Fa-
hinc sanus quispiam colligat, nulla nobis 1 brettium,nonnullaapudBoldcUiumreperiun-
patere indicia, quibus chrislianos ab eUinicis < lur ,
quœ cura similia horum sint, tara à
liiulis ceriissimè secernamus. <nemine in dubium revocantur. » Ego verd
Ad terlium: Fateor equidem, me quiim in nego pernegoque exsiare ulla quse ejusmodî ,

T. démentis viri consularis lumuliim à Cl. P. sijUim quùm proc se ferant , secundo tamen
Vilry illuslralum paralipomena scriberem , in aut tertio seculo perscripta fuerint. Urget P.
eam propendisse sententiam ,
quse Alcxandri de Prato, p. 46, « antiquos illos Chrislianos ut
ac Marii inscriplioncs falsitalis arguit. Vcriim « plurimùm pra; ipsis eilinicis , inter quos
aninio posiea recolcns suinmain, quoe Roniae » vivebant , idioias et rudes, et metu persecu-
adhibila semper fuit , diligenliam , luin in cu- I tionum latiianics epiiapbia suorum condi-
slodicndis eflbdiendisque cœmeieriis , tuin in < disse nullo sludio et arle , prout cujusque
cognoscendis tractandisqne velcribus nionu- « ferebai ingeniimi , et vila; instiiuiio. i Ita

nienlis, fraudi in hisce rébus esse locum non sanè. Verùm ego non ruslicilalem scrmonis,
posse inlellexi. Non tamen clarissimis viris non barbariem objicio; lusus verborum obj»
 ,

323 DE CHRISTIANIS INSCRIPTIONIBUS 524

clo, nugas objicio, levîlatem, frigida acumina. Quôd si niliilominùs ad illustrandos veterum
Faieor lamcn , liocce argunienli genus , quod mores librosque , eibnicis utiraur titulis , etsi

ex dictionis stylo ducitur, lubricum esse atque amanuensiuni oscitanlià minus diligenter de-
errori obnoxium, nisi alia accesserint indicia : scripiis , cur,qu3eso, idnonliccat, ubi de
plura aulem liic accedunt. Nam in Alexandri christianis inscriptionibus agilur? Nam quod
tumulo admodùni displicel illud : Vitam expie- de Romae subterranese editorum fraude addi-
vit cum Antonino imperatore, quod ut commo- tur, mendacissimè Flcetwoodius effutiit. Anne

diùs inlerpretelur , l'rustra est P. de Pralo eiiam Muratorius uxoris nomen vaferrimè dis-
omnis lahor in marmore ipso reûngendo; simulavit , dùm eamdem illam Basilii inscri-

jubet enim, ingcniosè cerlè, vocein , am, ad ptionem è schedis suis edidit, ne sacerdotum
Cbrisli monogramina referri legique : Viiam cœlibatum everierct? Si quid inde catholico
explevit cum Cliristo Antonino imp.; sed Arin- dogmaii detrimenli esset timendum , cur
ghio, Mabillonio, Boldeliio, Mamacbio adver- Aringbius ipse, cur Boldeltius, cur alii plures
santibiis, qui omncs eam tribuunl huic niar- alias divulgàrunt inscriptiones, quae presbyte-

mori versuum disposiiionem, quœ conjecluram rorum diaconorumque meminêre matriraonio

istam everlit. In aitero porrô Marii epitaphio junclorum ? Vide quas superiore capite indi-
nomen illud , dux militum , ila singulare est, cabamus ; confer etiam Fabrettium, p. 557;
atque à Romanse militisc consuetudine alienum, sed pudet in ridiculis hisce calumniis refellen-

ut Adriani seiale scribi non poluisse videatur. dis diutiùs inimorari.

Quanquàm poslea inscuiptum fuisse epitapbium

CAPUT IV.
apertè ind:cant illa, tempore Adriani imp.,
quae mortuom jam Adrianum significant. Ob- Ea persequitur quœ de Deo ejtisque Filio Jesu

Christo christ iani lapides docent.

jicit quidem P. à Prato inscriplionem illam à
Severanjo aliisque recitalam ,
quae incipit : Jam verô ea percurramus, quae de chri-
Temporibus sancU Innocenta episcopi ; sed ipsa majorum nosiro-
siianae Religionis decretisin

haec inscriplio , si quid video, post Innocentii rum monumentis reperimus. Quâ in re uli ,

obitum posila fuit ;

quod etiam indicat sancti decet à Deo Optimo Maximo initium duca-
,

nomen, quo Innocenlius decoratur. Nam qu^ mus. Dei uiiilatem haec prodit inscriptio

inscriptiones supersunt vivis Siricio, Liberio, quam ex Boldettio, p. 456 , reddimus :

Damaso insculptse ese pontilices jUos sancti

, CASSVS. VITALIO QVI VIXIT
titulo minime exornant. Verùm quùm elsi in- ANN. L. MENSIBVS XI
VIII.
scriptiones ,
uno alterovc
de quibus agiraus , DIES. X. FIL. FECERVNï
B E N E M E.

post sanctorum Alexandri ac Marii mariyrium IN PACI QVI. IN VNV DEY

seculo, marmori sunt incisae, genuinae tamen CREDIDIT IN PACE
sint atque antiquse , nibil inde efficies contra Dei unitati sanctitatem jungit haec alia à

inscripiionum aucloriiatem ; sed unum id col- multis rccitata , nuper autem à Mamachio
ligcs , magnâ opus esse sapientià ,
graviquc tomo 3 , p. 21 :

judicio ad ferendara de christianorum tilulo- DEOSANC i VNI

rum aelale senteniiam. LVCI TECUJI PACE
autem ponderis est quod quarto loco
Nullius Magnitudinom quoque Dei , aeterniiatemque

objiciebalur. Barbaries enim quâ plerœque ,

lapides testilicantur. Recole liunc à Fabretiio

veterum Cbristianorum inscriptiones scatent, Malfeioque descriptum , Mus. Ver. p. 158 :

veriiatis index est, quse styli fuco, pigmentis- DEO M A G

que non egel. Marmorariorum autem errores NO AETEHN
qui rectam orthograpbiam laedunt , ferri L. 3TATIVS DI

potuêre à Christianis ; non item illi qui fidei Corona odouvs qvot Palma
adversarentur. oleagina se precibus
Ad quintum quod spectat optandum qui- , COMPOTES!
dem esset, ut omnes Christianorum tituli cum FE C ISS ET
autographis lapidibus conferrentur. Nam vix V. S. I.. M,

ullus est, qui eâdem plané ratione ab omnibus Nam quod Muralorius neg.il banc inscriptionem
editoribus exhibeatur , sive liileras spectes, Christianis esse adccnscndain, abiindo à Maf-
sive versuum dislribuiionem. Id tamen com- feio ipso confutatum est. Coiifcr etiam histo-

mune est cseleris anliquilatis monumeniis. riam litterariam IlaliaR , tomo 12 , p. 502.
 5 , ,

325 DISSEKTATIO. 526

Adde Florenlinum liunc Ululum à Gorio re- monumeniis frequentius , CiirisU monogram-
citaïuin inler moiuimcnia veterum Clirislia- ma primùm considerenius. Eo nempe Chri-
norum cruia è Florentinis cœmcleriis. sium denotari et pervulgaiissimiim est, et la-
Il M. A E T. nenipe , Deo pides iiJi deinonslrant in quibus , signv £ ,

magnoseicrno, vel IN siG.NO ± , apud Doldcltiuui,

legimus , ul
DE r osi p. 399 et 83, ac Muralorium p. 1925, 1. ,

TV s A s E Neqiie eniin aliter illa explicari possunt, qiiàm

L I eus VI signum Christi , in signo Clirisli , elc. Jam verô
X I T A N. V hocce nionogramma inierdùm in sublimi al-

Qii3C ad Triniiaiem ailinent inscripiiones, que honorifico loco erecium exaltatumque

hoe sunt nolalu dignissiinae. Ex inscriplioiie conspicilur. Exeinplum habes in Passeriani
meiricâ apud Grulcrum , p. 1174, 5, inler Musei lucernà, cujus lypuin exhibet Cl. Geor-
caetera , quae de Virgine Maria , cjusque Filio gius, de Monogr, p. 10, in vilreo calice,
leguntur , liaec ad rem proesenleui accipe ; quem in cœmeierio Callisli inventum refert
VMVS COLITVK 1)VI'LI;.V SVC5TANT1A NATl Boldellius , p. 192. Hinc inde Aposlolos vi-
VIR-DEVS IIAEC DUO SV-NT VNYS VTRVMQVE TAMEN dere est depiclos, Petrum quidem à dexlris ,

SPIRITVS IIVIC GE.MTORQVE SVVS SINE FINE COHAE- à sinislris Saulum , seu Pauliim , in raedio
RENT verô Monogramma in discosive clypeoexpres-
TRIPLICITASSIMPLEX SIMPLICITASUVE TRIPLEX sum , imposilumque trunco rudis arboris
Vereor lamen , ul ante seculum scxUim posila qiirc obliqué assurgit , et in summo capiiulum
liacc inscripiio fuerit ,
quin poiiùs Gregorii eflbrmat ut coluninam referai : quse quidem
alicujus (antiquioris lamcn) pr;osulis, seu allior est , et cum superposiio monogrammate
poniificis lemporibus insciilpiam indicat cor- ipsas Aposlolorum liguras excedit. In alierius
rupius cerlè vel anianuensium vcl quadralarii quoque viirei calicis ministerialis , quem Bo-
viiio extrenius versiculus : narrolius, vir summus, lab. 14, cvulgavit,
PROTECAT ILLE TVVM GREGORI PR^SVLEiM GE.NVS num. 2 , imâ planitie spcclalur sacrosanclum
Sexto lamen seculo , forlassis cliam quinto ad CHRISTI nomen columellae imposilum. Gorius
finem vergenle , inscriplus fuit hic lilulus ,
quoque in cgregio quem Symbolaruin Fioren-
quem ex tomo 5 Ilistoriae principum Longobar- tinarum volumineterlio edidit ; commenlario
dorum à Praiiliio U. C. e iitae descripsi tomo de emiirato capile Jesu Christi crucifix! ,

Hist. liiier. Iialiic , p. 271 : cap. 7, clypeum ex aère velusiissimuin in lu-

HIC UEQVIESCIT IN SOPNO PACIS cem protulit cui insculpium cernitur mono-
,

AGELPERGA ANCILLA CHillSTI gramma in sublime erectum adslanlibus bine

UUAE ViSClT AN PL. M. XVIII. ( PluS millÙS.) Paulo , hinc Peiro , seu poiiùs Jesu Cbrislo
CREDO DEVM PVTREM. CREDO ipsojuveniliselaie; pracierea quemappellabam,
DEVM FILIVM CHEDO DM SPIRITV Bonarrolius , in aiio vitreo calice tab. 8, n. 1,

SANCTV CREDO Q NOBISSIMO (llOVissimo. )

monogramma Christi sublimi in loco , me-
DIE RESVRGAM diumque inler duo sidéra exhibuil; cujus qui-
Nomen ipsumTrinitaiis liabes in lapide Fabrct- dem tabulae utrique laleri annexae sunl ansulae
tiano , p. 736 : dux, < quœ , inquit Gorius, p. 140 manife- ,

QVINTILIANUS HOMO DEI < slè déclarant sculplum pictumque in tabulis,

CONFIRMANS TRIMTATE « vel in clypeis , vel inlrà preiiosas coronas
Spécial aulem liic lapis ad annum Clirisii 405, « sacrosanclum Christi monogramma in sacris
Ul ex adscripio Tlieodosii (Junioris) consu- I synaxibus alioUi et suspendi consuevisse. i

laiu oslendi in ciialo llislorice litterariae volu- Confer Boldeliium , lib. 1 , c. 39, tab. 9,
raîne 5 , p. 485. n. 38. Porrô qnas nupcr Gorius memorabat
De singulis divinis personis agendura nunc coronae riium alium in menlem revocant, que
esseï , sed de Spiriiu sanclo alibi opportunius suain in Christi nomen reverenliam lideles
disseremus. Hic lantùin de Glirisli Domini di- tcstificabantur. Floribus scilicet, aliisve id
vinilalc dispuiemus, de quâ cisl ex lapidibus genus coronalum passim cernitur in sepul-
non paiic.i in ejus opcris ,
quod Saggio Criiico cralibus litulis, in sculpturis, picluris, ut
dolla correnlc letlcralura siraniera prxnolavi, videre est in Fabrelliano Cogilau-e lapide,
tomo 1 , p. 437 et 433 , mullô plura proferri p. 740 , in Hilari inscriptione apud Maffeium.
possunt. Itaqiie qiio iiilill in Chrisiianorum Mus. Ver. p. 359, 2, aliisque monumentis
 ,

527 DE CimiSTIANIS INSCRIPTIO.MBl'S 528

quae indicant aut afferunl Gorius , 1. c. p. 143, habet, pag. 47 : i a el o, inilium et finis, Deus
cl Maraachius, toino 5, p. C9 et seqq. Quoe I et Homo, infinilus et praefinitus, etc., mise-

quitleni omnia si simul colligantur , iiivicium crere nobis. t Sequiiur porrô benedictio his

pro Chrisli diviniiate adversùs Socinianos verbis : « Benedicat vobis a et n cognomi-

argumenlum suppeditant : oslendunt enim cnalus, Omnipolenlis Dei Pairis Unigenilus
Chrisluin fuisse à iideiibus adoralum ; Deum I Filius, qui est initium el finis, ipse vos secura

autem solum adoraiidiim esse, quidquid Soci- (viciores allollat temporibus infiniiis, > etc.

niani garriant, lam est è Scripluris manife- Scioequidem Socinianos respondere.Chrislum

slum ul vel insipiens
, sit , vel prœfraclâ fronte, dici A et n non quôd rerum omnium quemad-
qui illud audeat iuficiari. Adi "Wilassium, modùm Paler inilium ac finis sit , sed quôd

lomo 2 , p. 158 Yen. edit. 1758. nosira abeo salus principium duxeril, perfec-

Verùm aiiud ex litleris, a et n, inter qnas lionemquc sit habilura. Quare quùm non dif-

médium monogramma Chrisiiaiiorum monu- fiteantur, in cseieris Apocalypseos locis de

menia srepissimè exhibent, pro Chrisli divi- Chrislo sermonem haberi, praefraciè negant,

niiate argunieiitum promamus. Non ego liic Chrisium in priore illo loco, quem altuli, in-

ejusmodi raonumenloruni catalogum periexam; icHigl, sed Palrem qui omnipoiens est. Sed
infinilus sim, si id aggrediar. Satis sitindicare quœro ex Socinianis, cur ergo Christiani suis

Erotis, ISigell*, Heraclii Simpliciaeque Inscri- in litulis uni Chrislo verba illa aplârinl? Cur

ptiones, quas rcddii Fabreilius p. 565, 567, nuUis verbis definierinl? Credibilene est, eos

373, 581 ; Stephaniae lapidem à Bcneiiiclinis qui solum Palrem Alpha et Oméga fassi fuis-

Martenio ac Durandio editum, Iiin. Gall. P. \, sent, absolutè, ul aiunt, nullàque adjeclà limi-

p. 292 ; Perpetucc epigraphen à Georgio de- latione Chrislo tara fréquenter ea nomina iri-

scripiam, de Monogr. p. 20; profugi servi col- buturos fuisse? Anne quantam errandi incaulis

lare à Pignorio allaium in commenlario de occasionem praeberent non animadverlebant."

Servis, p. 13 ; Mercuriae , ac Leonis et Maxi- Haec meà quidem senieniiâ nemo prudens sibi

manetis epitaphia apud Marangonuini, in ap- persuaserit.

pendice ad Acla S. Viciorini,p.98ei 104; co- Adde jam quae de Christo conceplis verbis

lumnam Osliensis basilic* à Gorio memora- expressa in Chrislianorum elogii legimus.

tam, p. 143; Dionysii litulum, quera Boldet- Occurrit primo Domini liiulus ,
quo passim
lius profert, p. 86; Anastasii elogium in novo Chrislus ornalur.

Muralorii Thesauro, p. 1826. Confer Arin- PETRO ET MARCELLINO IN SIGNO DOMINI £

ghium , Bollarium , Boldeltium , Fabreilium, apud Mural, p. 1925, 1.

p. 739, n. 496, et Mamachiura , lomo 3, p. 21,

REGINA VIBAS
65, 66, 74, 75. Vides inierea solemnem hune •IN DOMINO

Chrislianorum morem illa Apocalypseos loca ZESU

speclare, in quibus Chrislus de se ait Ego :
apud Baldellium ,
pag. 266.

sum A et n, principium et finis , dicit Domims, £ PRIMA VIVIS IN GLORIADEI ET IN

qui est , et qui eral , et qui venturus est omnipo- PAGE DOMINI NOSTRi i, ncmpc, ChrisU,
tens, 1, 8, 1, 21; 21, 6; 22, 15; Ego sum a et apud Marangoniura , in app. ad Act. S. Vi-
n , pritnus et ultimus. Nolissimum porrô est ctorini, p. 69.

ex his Apocalypseos verbis Patrum alios Yerbi XAPICOT Tw KïPIwKTIoi

omnipoteniiam, alios aeterniiaieni, atque adeô KAITw XPITw
divinitatem argumentando duxisse. Pruden- gratias âge Domino inclyto (KXîru, quod Mu-
lius, ut alios miiiam, de quibus Petavius, de raiorius non intellexit pro kàûtw, posilum)
Trinit. lib. 2, cap. 9, num. 7 et 8, haec verba Chrislo.

habet, Hymn. 9 Cathemer. :

Apud Muraioriiim, p. 1822, 7.

< Alpha el Oméga cognominttur fons, et clau- PAGE XTI DM M IN

«sula omnium quae sunl, fuerunt,quœquepost apud eumdem p. 1825, 7 :
,

« fuiura sunt. » Goriusquoque, p. 135, in hanc VITAI-IANVS MAGISTERMILITVM

rem sapienier adnolavit, quôd in vetusiissimo QVIESCIT IN DOMINO
libelio Golhico-Hispano Blanchinianae edilio- ZES V VII I I KA L
nis, prima oratio canenda 8 idus januarias in A PR I I. I S
die Apparitionis Domini ad vesperum , ita se apud eumdem , p. 1938, 4.
 ,

S29 DISSERTATIO. ^30

Ac dominos quidem sancios quoque fuisse FAVSTINA
appellalos posiea docebo. Veriim dubio pro- IN 1
cul eo sensu Chrisluin vocahant Dominum ibidem, p. 105.
Chrisiiani, quo Scriplurae , sensu scilicct, qui REG I NA V I B A s
diviniiatem illius denotabat, utià Bellarmino, IN DOMINO
de Christo , lib. 1, c. 7, ac Peiavio , de Trin. ZESV
lib. 3, c. 2, n. 14 et seqq., ostensum est. Hinc apud Boldettium p. 2C6.
,

interdùm Deus Dorainus diclus est Christus, VRSVLA ACCEPTA SIS

ut in Erinaiskis, seu Mercurioli Graeco lapide IN CHRISTO
Musei Kirkeriani apud Cl. Lupium,p. 191 :
apudeumdem, p. 341,
£v 0cM K'jpÎM Xotarô), in Deo Domino Cbristo. QVI LEGERIT VIVAT IN CRISTV
Praeterea easdem quas de Deo, de Christo ibid. p. 420.
formulas usurpatas novimus. Tandem ne exemplis in re clarissimâ abutar,
1° Famulos famiilasque dei saepè in inscrip-
addo hanc epigraphen Muratorianam , in quâ
tionibus Icgimus. Plures ejusmodi tilulos, qui utraque formula legitur, p. 1885, 5 :

famulorum ac famularum dei nieminêre , col-

HILARI VIVAS
legit Cl. Muratorius, diss. 56 Ant. Italie, col.
IN DEO
583 et seq. Sufliciat hic sequens inscriplio HERACLIAE COMPA
posiia anno vulgatae serae ol5 :
RI SVAE BENEME
IVLIANA FAMVLA DEI RENTI FECIT QUE VI
QVAE VlXn ANNOS
XIT ANIS XXI IN PA
XX. ET C V M MAR ! T
CE LIEE RI VIVAS IN
ANNO V.\0 ET REQVI
EVIT IN PACE ERA ±
3° Saepè etiam Christiani, in pace Dei,
D L II I
re-

Atqui etiam famulos famulasque Christi nobis

quievisse dicuntur. Apud Fabrettium, p. 557,
61, haec extat inscriplio
exhibent lapides. Rupiaxi; Bvjio; occurrit apud :

nie REQVIESCIT CONIRBICA DEI IN PACE DEI

Mafieium, Mus. Ver. p. 448, 12, apud Mura-
torium verô pag. 1824, 1 : Agripinus famu-
Audi simiiia de Christo :
,

lus xti Com. (scilicet Comensis) ; civitatis, Eps PASCASO INNOCEN

TI IN PACE :£
(episcopus circa ann. 586). Adde Reinesianum
apud Marangonium, in append. ad Acta
hune lapidem , cl. 20, 572 :

S. Victorini p. 108.
BASILICAM H ANC POMPOMVS
EPISCOPVS NE A POLIT A NVS Ql'ESCET IN PACE ^
F A M V L V s E S V CHRISTI D
I M N I I
apud Boldettium p. 52.

K E C I T
VT CVM QVIEVEUIT IN PACEM IN ±
2° Inter sépulcrales acclamationes haec erat ibidem.
longé usiialissima, in Deo, seu etiam, vivas PIENTIA QV.E VIXIT ANNIS N. VI. M.
in Deo. Sic apud Boldeltiiim, p. 417 : IIII. DIES II MANET IN PACE ET IN CHRISTO
FAVSTINA DVLCIS BIBAS (vïvas) apud Frabreiliura (p. 579.)

IN DEO 4" Sperare jubentur in Deo Christiani.

Castorini quoque inscriplio hâc formula clau- Exemplo sithaec Hispanica inscriplio :

ditur in Muratorii Thesauro, p. 1850, 3 : Vive MARCIANE

in Deo. Sic eliam legimus, Murât, p. 1918, 8 : X ± (ù

L I N P I G D VIVAS IN
RE VIVAS I N D EO SPES i IN DEO
Ac ne longior sim , vivas in Deo dulcis , videre Sed etiam in Christo spem esse collocandam
est in >al. Sabinae tuiuulo. Mur. 1954, 4. Por- docent lapides. Ilunc affert Muratorius
fô eâdein formula invenimus defunctis suis p. 1846, 4 :

precatos fuisse Christianos, ut viverent in SPES IN CRISTO BOXOSO Qll VIXIT, CtC.
Christo. Ilabeio exempla :
5° Animam Deo reddere , qui moriuntur,
SABINE VIVAS IN ± phrasis est christiano usu veluti consecraïa.
npud Marang. p. 85, Append. ad Acla S. Confor jam hanc Grulerianam inscriptionem,
Viviorini. p. 1177, 4 :

TH. V, 11
531 DE CHIUSTIANIS INSCRIPTIONIBUS 332
conprs nvMo ammam Singularias hujus épigraphes quam récital
fi
CIIRISTO PETUO.M DEDISTI. Muratorius . p. 1952, 1, explicare non possu-
Quôd si Christuin Deo Chrisliani in suis mus, diis Manibus quùni médium inier eas
,

liisce loqiicudi forraulis plané ;vqiiabanl, quis sit monogramma ; sed, Deo Christo Magno,
iioget, Deura ilium fuisse à Cluisiianis habi- reddemus
tiim ? DEC SANCT -^ VNI
Neque verô ab ip?â Dei appellalione Chrislo LVCI TE
liibuendà absllnuére Chrisliani. Rccole quani CVM PA
niodô indicabam Mercurioli inscripiionem. CE
Adde alias : Ita lapis Fabretiianus , p. 565 : Si Christus

niO LOCVS OLIM SORDESTIS TVMVLl SQVALORE Deus Magnus , si Deus sanclus unus , ergo Palri
CONf;ESTVS SVMPTV ET STVDIO XPI FAMVLI HlLAIil atqualis Deus est. Aiqui Christus aeternus prae-
EPI IVVA.NÏE DOMINO TANTA llVDEaVM MOLES terea dicilur in Muratoriano titulo, p. 1951,3.

SUBLATA QVANTVU COLVMNIS NVNC VIDETVil AD QVOD AETEaNO MIGRARIM DEDITA CHRISTO
Imô audi quibus ornetur Verbum prseconiis
OFFEaENDVM XPO DEO MVNVS OR\ATVS ATQVE
in Gruterianà seculi Vllepigraplie, p. 1163, 5:
DEDIC\TVS EST
LVX ARCANA . DEI VEilBVM . SAPIENTIA LVCIS
Inscriptio apud Fleelwood, p. 416.
ATQL'E CORUSCANTIS SPLENDIDA IMAGO PATRIS
SIMPUCIANA INNOt, NOKITA DEO CR
Nihil illustrius fîngi poteal ad Socinianorum
Inscriplio apud Marangonium in libro prae-
relundendam audaciam.
notaio : Cose gentilesche ad tiso délie Chiese,
Addamus tamen novum alîquod adversùs
p. 462.
istorum insanissimam impudentiam , illudque
IVEE.NTE DEO CHiVlSTO NOSTRO
efficacissimum argumentum. Cujus sit defun-
S. MAUTYRI VICTORINO QVOD VVI.T
ctis inimortalem coronam trihuere et catho-
DEVS DE SVO FECIT
lica fides docet , et sequens inscriptio Fabret-
Inscriptio apud Fabrellium, p, 580.
tiana, p. 585, luculeni'^r confirmât :
IN HOC SANCTO ET RELIGIOSO LOCO POSITA EST
)$« HIC . MIHI . CARA . PIO . TEGITVR . CONIVX .
LICINIA UO.NESTA FEMINA. O.UXI LAVDE BEATA ET
ECCE SEiVLCR.
DEO CRFSTO DEVOTA, ClC.
EMERITA . SANCTIFICO . SEMPER . SOCIATA . PUDOKE
Inscriptio apud Maffeium, Mus. Yeron. p. 179.
BIS DVODE.NOS . ET . FIDA . DEO . QVE PERTVUT
O 0cO C O KA0HMETNOC
AXNOS
IC OîZIATOV nATPOC
INVIOLATA MALO FELICI CONDITA LUCI
ic TonoN AriuN cov
SANCTIMONIVMQVE GERIT DOMINO TRIBVENTE
NsKTAPeOV TO WVXA
CORONA
PIN N ETPAlE
LAVRENTIVS CONTRA VOTVM
Id est : Deus qui sedes ad dexterara Patrjs in
Dei ergo est aeterno defunctos prœmio do-
locum sanctoruin tuoruin Nectarei animuiam nare Atqui persuasura fidelibus
. fuit, Chris-
scribe. tuin fidelibus suis coronam largiri . Docet id
Inscriptio apud Boldettium , p. 58. pateravitrea Musei Victorii, quam Cl. eques
RUFIISA IN DEO ± Victorius in eruditissimà disserlaiione philolo-
Inscriplio apud eumdem, p. 340. gicà edidit . In eâ nempe Sixtus ac Tinioiheus
HIC lACET PEft ETVVS IN CBRISTO sedentes expressi sunt, quibus Jésus Christus
DEO SUO rERBENEMERITVS coronam praebet . Simile hujus viirum illud
QV! VIXIT ANNOS XXV est, quod exhibet Boldettius, p. 208, n. 35.
EEONTIA MATER TITVLVM POSVIT IN PACE Non igitur de Christi divinitate dubitâruntan-
Inscriplio apud Muraiorium , p. 1923, 5. tiqui lideles. Ad alia transeo.
NVTRICATVS DEO CUISTO MVRTVRIBVS CAP UT V.
Inscriptio tomi 1 Hist. Litter. Ital., p. 299. Célèbres duas Ecclesiœ notas ex lapidibus illu-

Anne respondebunt Sociniani , intelligi haec strât , ac de solemni illâ formula, in page, co-
posse de Chrisio ,
qui Deus sit Pairi subordi- piosè disputât.

natus? Legant ergo quas mox dabimus inscri- i Si iveris in aliquam urbem , monebat
ptiones. «S. Cyrillus, catech. 18, n. 26, non petas
D 1 M « ubi sit Ecclesia , vel domus Dei ; nain eiiara
TVTIE CASTE, CtC. « haeretici dicunt se habere domura Dei, et
 . ,

335 DISSERTATIO. 334

< Ecclesiam, sed pelas ubi sil catiiolica Ec-

f
quam Christus terras ingressus hominibus
cclesia; id enim nornen propi uni est hujus bonœ voluntatis, id est, fuluris fidelibus suis
« sancloe Ecclesiae malris oiniiiiim nosUùrn. > annuntiaiam voluit, é terris demùra discedens
Quamobrem ipsum calholicae Ecclesiab noinen Ecclesiae suae veluli lestaraenium reliquit,

ai)ud Bellarminnni , de Eccl. lib. -4, c. 4, in- Apostolis Pacem relinquo vobis,
inquiens :

ler Ecclesiae notas priuiuni obtinet locutn . id pacem meam do vobis, in suOTum dunlaxat
nominis quandoque lapidibiis Christianorum fidelium communione praecipuè posiiam sem-
invenias insculpium . Affero ex novo Miira- pcr custodivit, et serval Ecclesiâ. «Hancno-
lorii Thesauro, p. 1954, 7, Mediolanensein t bis haereditatem dédit, aiebat in libro de Uni-
iuscriptionem t late Ecclesiae S. Cyprianus, dona omnia suae
B.M.M. VALERI POLÏCRONII < polliciialionis, et praemia in pacis conserva-
ECCLESIAE CATHOLICAE ilione promisit. Si coliaeredes Christi s^imus,
ANNO CENTESIMO QVABTO. «in Christi pace maneamus. Si filii Dei sumu»,
Quaeres hic fortassis quaenam sit epocha isla f pacifie! esse debemus... Pacificos esse oportet
aniii 104 Ecclesiae calholicae? « Nihil aliud < Dei filios, corde mites, sermone simplices,
( succurrit , iiiquit eo loco Muralorius , nisi «affectione concordes, fideliter sibi unanimi-
< ab Arianis restitutura fuisse teniplum illud « talis nexibus cohreredes. Haec unanimitassub
I Caiholicis, ejusqne facli memoriam ad pos- < Apostolis olim
fuit. Sic novus credentiura
( leros fuisse iraiismissam . > Atque Arianos «populus Domini mandata custodiens charila-
quidem Mediolanensem Ecclesiam vexasse per- < tem suam tenuit, i etc. Hinc ad ecclesiasiicam

vulgata res est . Vereor tamen , ui unius tem- pacem non modo infidèles non pertinebant,
pli restiiulio epochce cuidam inslituendae oc- sed ne ii quidem qui Christi fidem professi,
casionein praebuisse credibile videalur. Veri- gravioribus inquinati delictis, velut membra
siiiiilius esset , epochani hanc in Mediolanensi putrida à Fidelium corpore abscinderenlur •

Ecclesiâ constitulain fuisse , Arianis plané ex quos demùm legitimis pœnitentiae spaiiis
uibe ejectis restinctisque, ac pace Ecclesiae expiatis denuô ad communionem admitti mos
calholicae dalà . Verùra si quid video , anti- erat,quôd pacem iis dari dîcebant, ut ex
quior lapis hic est ,
quàra ut quinto , aut ejusdem S. Cypriani epistolis .constat. Adeô
ciiam sexto seculo , anno nerape 104 ab Aria- autem ejusmodi pax verae Ecclesiae propria
noruiu ejeclione positus dici possit . Paucis- erat, ut certam ejus notara Terlullianus agno-
sinii chrisliani lapides sunt, qui gentilium verit, qui in libro de Praescriptionibus, cap. 41,
more praenomen , nomen cognomenque exhi- haereiicos vel ex eo taies deprehendat, damnet-
beant , quemadmodùm hic noster , in que que, quôd pacem cum omnibus passim misce-
tamen Donii Schedae apud Corsiniura praeno- rent. Insigne porrô pacis hujusmodi Christia-
men omiitunt , iique cerlè ad prima Ecclesiae norum monumentis adscriptae exemplum ha-
lempora speciant. Nuper appellatus Corsiniiis benius in Fabrettiano lapide, p. 737 :

V. C. (Diss. 2 , è sex quas notis Graecorum DEPOSITVS UERILA

subjunxit p. 31) quùm in citatis Donii Schedis
COMES IN PACE FIDEI
non anno centesimo quarto, sed anno CilII.,
CATHOLICE VII. KAL
numerum illum ad Talerii setatem referri AVG. QVI VIXIT ANN
posse , atque in primi versus Une excidisse PL. M. L. D. N. SEVERI AVG
haec aliave horuni similia Deposîius in pace
:
PRIMO CONS
ingeniosèsuspicatusest. Ad calholicae Ecclesiae ET
nomen ut reverlar, alius occurrii titulus , in CONSVLATV HERCVLA.VI
quo idem nomen , S, Arsacii scilicet, apud V. C.
Grut. 11G73. 3, quem nonnuUi Mediolanensi- hoc loco quaestio subdifflcilis ac
Existit ,

bus episcopis adscribunt . Inter alia quae in paucos ante annns clarissimum Mazochium in-
ejus elogio leguntur, dicitur Arsacius ter, et illustrissimum
\| Sabbatinium vehementer
IN FIDE CATHOLICA CREDENS CONSISTERE VITAM. agitata, ulrùm solemnis illa Christianorum
Adde tertium Herilae comitis; sed praestabit lapidum formula, plerùmque hocce
in pace,
hune paulô post recitare. communionis christianœ vinculum designet.
Alia Ecclesiae nota pax est. Pacem enim, ut Affirmât Mazochius in duplici ad illiistrissinuira
optimè animadvertit Cl. Joannes de Viiâ in Georgium de Hilari Epigrammate episiolâ.
noiis ad Inscripiiones Beneventanas, pag. 65, Negat Ludovicus Sabbatinius in episiolâ ad
 -

555 DE CHRÎSTIANtS INSCRIPTIONIBLS 536

erainentissimum Besulium de eâdem inscri- NVM NE ME TANGAS NEC SEPVLCRVM ïlEVM VIOLI^
pUone ;
Sabbaiinio auicm miper accessit doc- NAM ANTE TRIBVNAL ^TERNl IVDICIS MECVM CAV
lissimns caiioiiicus Joannes de Viiâ in suis ad SAM DICIS
Inscripiiones Benevenlanas annotaiionibus. At hic sensus profanus est, et ex gentilîum

Quid ipse seniiam, exponam, eôque libentiùs, scholâ profeclus, apud quos sepulcrum millies

quôd colialis inter se niuliis inscripiionibus, in lapidibus domus œterna vocatur. Ita quidem
rem diligentissimè milii videor expendisse. Ac Mazochius, p. 22, sed doleo ex viri doctissimi

duo quideni explorata mihi esse videnlur. Al- calamo haec excidisse. Nani, praeter ea quae de
lerum est, fornmlara iliam cerlum nobis esse domo aeternali ipsis Christianorum lumulis
indicium hominis in Ecclesiae communione nonnunquàm inscripta diximus, cap. 3, uum.
deluncii; aiierum est, ad idipsum denotan- 1, non animae certè, sed corporis pacem me-
dum usurpaiam illam inierdùra fuisse. Ad moratam legimus in libro Ecclesiastici 4i, 14 :

primuni quod spectat, sapienier sibi persuasit Corpora eoriitn in pace sepiUta sunt. Quo quidem
Cl. Albaspinaeus (in conc. III. Carihag. can. 4), loco non Cbrislianis modo, qui tantoperè hanc
I non dicam lectorem, sed ne
episcopum qui- pacem curabant, divinus scriptor praeisse vide-

< dem ullum ausuin fuisse, neque

excominuni- tur, sed suam etiam mortuo corpori pacem
icato, neque pagano, neque catechumeno quaerendam docuisse, quaesitamque commen-
I dicere : Pax tibi ,
quôd hls verbis ad Cbristi dâsse. Cur verô, inquit Cl. de Vità, pax votis,
I corpus aggregari videretur. > iMultôergo uia- reque ipsâ non dabiiur corpori, cui licet lune
gis cavissent slbi Christiani, ne quemdicerent in animo, adliuc summa dignitas inest, quippe

in pace mortuum, qui ab Ecclesiae comniu- quod instrumentura olim fuerit (ut ait S. Au-
nione esset quoquomodo sejunctus. Ubi itaque gustinus in libro de Cur. pro mortuis agend.

legeris, in pace, intelliges eum quo de agitur, quo ad bona omnia sanctus usus est Spiritus)?

in fidelium communione quievisse. Quod ad cui demùna resurgenti, ac denuô cum ipsâ
secundum spectat , Herilae quem retulimus anima copulando, ejusdem gloriae consortium
litulus illud demonstrat, aliisque infra exem- debetur. Hùc spectat, ni falior, quod apud Bol-
plis confirmabitur. Hactenùs noblscum cum dettium legimus, p. 401 : locvs hic et in fvtvro

Mazochio convenit. Deinceps ab eo vel inviti IN PAGE.

discedemus. A 10 2° pacem in sepulcralibus Christiano-

itaque 1° statuimus, pacis nomine interdùm rum titulis expressam plerùmque non aliam
in sepulcralibus titulis corporis pacem in tel esse quàni animae pacem in gloriâ sanctorum.

ligi. Huic enim, inquit Joannes de

Vità, llcet Nihil frequenlius in lapidibus, quam, requiescit,

obanimae discessionem omnis sensùs experti, quiescit, dormit in pace. Alqui in his locis pax

requiem lamen atque imperturbatam mansio- una animae significatur. Quid enim haec valent,
nera Christianos sollicité curasse testisest illa, nisi quod alibi centies (Mus. Ver. p. 478, 2) :

apud Aringhium Kariti inscriptio, tomo 2, Hic requiescit in somno pacis? An somnum
Ossa tua hune pacis de ecclesiaslicâ pace explicabimus?
p. 610, quae bis verbis clauditur :

benè requiescant. Quid quôd inscriptis monu- Nemo non videt haec ex psalmo 4 fuisse de-

mento, quibus violatores deterrerenlur, diris prompta, ubi, v. g., ait Regius Vates : In pace

ossium suorum quieii consulere saiagebanl in idipsum dormiam , et requiescam. In pleris-

Christiani? Exempla habes apudFabrettium, que etiam sepulcralibus Christianorum elogiis

p. 110, et Sabbatinium, p. 23. Unum

aut al- videas formulam illam extremo loco positam,

terum addo ego ex Muratorio ab ipsis non quin ad ullum praecedens verbum referatur,

indicatum :
ut in hoc Boldeitiano, p. 598 :

PEON GETA SENEX DEP. CASTI IlIIX. KAL. MAIA VIIIT

HEIC OBDORMIVIT IN PACE ANNOS XXXXI. DIES XXIIII

DORMITIO EIVS CVM IVSTIS IN PACE

DORMITIO EIVS MEMORIA EIVS Acclamatio porrô est, non secùs atque preca-
ET SI QVIS IPSUM VEXAVERIT liones illae : Cujus anima cum sanctis in pace,

VLTOR ERIT DEVS ISRAËL. IN. SAECVLVM apud Boldettium p. 58, et, Pax tibi apud euni-

Sic legas in Novo Muratorii Thesauro (p 1925,

dem, p. 412. Hinc saepè Christiani pa-tem
ibid. p. 429, 2, precantes defunctos suos allocfu-Miur Yivas
2.) Honoratae quoque titulus,
:

in pace, Bold. p. 420 Spiritus tuus in pace,

his diris clauditur : ;

HOGO TE PER PM. OMNPM, ET IHM X... NAZARE I Bold. îbid.; Valeri in pace, apud FabreiUum
337 DISSERTATIO 538
p. 573; Vole in pace, apud Lnpiuni p. 175. autem, in pacem, de aelernâ quiète usurpari;
Qua; qui ad ecclesiaslicam paceni delorqiieri quô trahit illud Tertulliani in libro de Exhort.
pussiiit, haud equidem intelligu. Âdde Chri- Castit.: « INon dubito, frater, le post uxorem,
stianus interdùin roriiiulam itlaui aliis conjun- I in pacem, praemissam, id est, post uxorem
gere, qnae de vero sensu dnbilare nos nequa- « prapmortuam. > Al grammaiica posiulabat,
quitin siiiunt : Cum Ueo in pace quiescet, liabet ut, in pacem, scriberet TerluUianus. Quid verô
Boldeilii lapis, p. 419 ; In pace cum Dec, alius una litterula m sensum immutare possil?
Boldcllii lilulus, p. 420; In pace et inrefrige- Confer, quaeso, duos hosce Boldeilii litulos,
rio, opilapliium à Marangonio descriptum in p. 599 :

appciulioe ad acia S. Viciorini, p. 122. INae VRSO BENEMERENTI QVl VIXIT

isia qui ad ecclesiaslicam pacem relulerit, ANNOS DVOS MENSIS SEPTEM

omnia susque deque agere se posse conûdat. DORMIT IN PACE
£i iilud consideremus, clausulam iianc salis

esse in clirislianis elogiis frequenlem: Te in SIGNV ±

pace. Exenipla dabunt Fabreitius, p, 570 et CILIX ET CEREALIS. PATRl BENEM.

seq., et Lupins in epitapbio S. Severae, p. 1"4 ; QVl. VIXIT. ANNIS LXXV. M. VIII. D. V.

quibus adde lapides duos, alterum à Malleio DORMIT IN PACEM

(Mus. Ver. p. 279, 1; à Boldetlio alterum, p. Liiterane m efDciet, ut dormitio, de quâ prier
411, descriptum. inscriptio, pacem ecclesiaslicam significet,

VICTORIA. DE REGIONE MADMEDERE pacem seternam dormitio in posteriore comme-

NSIVM QVE BIXIT ANN. XXXVI. ÛVE moraia? AgejamMazochianoscanonesdiscuiia-
FECIT CVM MARITVM. ANN. Xlll. ET mus. Nam quod de formula, en pace, si sola scrî-

SIESES. V. ET DIES. X. REMISIT FILIOS pia fuerii, aiebat Joannes de Vità, est à nobis
V. TE IN PACE supra confutatum. Contendil ergo Mazochius,
Hic Boldettianus est. En Maffeianum :
p. 9, benemerentis elogiura, quod in christia-

EPICTETVS. ET. FELICIA. PARENTES nis lapidibus est longé usitaiissimum, ad me-
FELICI. FILIO. DVLCISSIMO. BENEME ritum notione theologicâ referri, praesertim au-

RENTI. QVl. VIXIT. ANNIS. Xlll. MENSSIS tem si adjungalur pacis vocabulum in hune
(sic.) XII. DIES XVIII. TE IN PACE raodum Benemerenti in pace; pacis enim no-
:

Mazochius, p. 9, ait formulamhanc sibi videri mine tune inlelligiait, p. 47, pacis ecclesiasii-
€ initium bymni, aut precaiionis fuisse, quani cœ glutinum, sine quà meritum non procedit.
« fidèles defuncto in EcclesiiE pace accinere Addil, p. 9, tum maxime denotari ecclesiasli-
« consueverant, fermé ut nos carmen, Requiem cam pacem, si ut apud Reinesium (class. 20,
i œtertiam, aui similia modulaniur. » Perdoctè n. IGG) scriptum fuerit : in page xpi. Slatuit
certè. Id ipsuni ante Mazochium docuerat Cl. tertio, p. 22, pacem in ils titulis memoraiam,
Isupius (p. i / i) bis verbis : « Litnrgica procul in quibus legimus, fidelis in pace, nonnisi ad
( sunt, et ad arcani disciplinai!) servandam eam communionem, in quâ fides est, referri.
< sine reliquis apposila. lis auiem defuncto Ac de formula />i pace post fidelis nomen ad-
I precabanlur , ut eiim in pace susciperet scriptà infra dicam. Quod ad, pacem xpi, aiii-
« Christus, qi.emadmodùm in eniorlualibus net, nisi ad prsecedens aliquod verbum refe-
« precibus Homana consuevit cancre Ecclesia : ratur quod pacis nomine ecclesiaslicam om-
• Suscipiat te Christus, qui vocavit te. t Clariùs nînô definiat (de quo mox), vereor ui pacem
boc exprinùi Gaudentiae titulus apud Fabret- Ecclesiae significet. Exemplis rem declaro.
liuni, ibid. gavdentia svscipeatvr in pace. At Apud Marangonium in appendice ad Acla S.
quis liâc, vel simili formula paceni ecclesiasli- Viciorini, p. 94, haec exslat inscriptio :

cam significari sibi persuaserit, non pacem FILI FECERVNT MATRI SVE TIGRIDI. Q.

aeternani? Clariora bsec mibi videntur, quàrn B I X IT. AN. G. IN PAGE i:

ui in ils comprobandis diuliûs iramoremur. scilicet Cbrisli. Finge jam omissa illa, in page
yuaeri bic illud potesi, quandonam ea for- ;£ : reciène sensus procedereiV Uiiquc.
mula paceni ecclesiaslicam significaredicenda Quid ergo cogit , ut tô , in pace Christi, cum,
sit?quandonam pacem iriumpbantis Ecclesiae? BIXIT , seu , vixiT , coUigas? Nihil sanè. Cur
Cl. Joanues de Vità liunc canonem slatuit, ergo acclamatio non sit -o , in pace ;£, ejus

ecclesiaslicam pacem denutari, dùni, defunctus similis ,

quae (ibidem) in alio lapide insculpla
in pace, vel lantùm in pace, scriptum est; sin '* est
 ,

339 DE CHRISTIANIS INSCRIPTIONIBUS 540

ZOSIMO MERENTl TECV P C. babilissîmum mihi sit, exponam. Aio 1° : SI

seu tecmn pax Clirisli. Itaque (|uod de for- -h, in pace, inilio tituli posilum sit, aut in

mula, î/i pace, dictura est, saepissiniè illam fine, nec ad praecedentia necessariô referaïur,
inter aeternse felicitaiis precatioûes esse ac- acclamatio est pacis aelernse. Exempla hujus
censendam, idem onininô de aliâ formula in formulse in inscripiionis fine insculptse supra

PACE xpi , aut DEi , aut, DOJirNi, sentiendum invenias. Lapis quem ex Boldeitio, p. 392, hic

esse pronunlio. Qiiod antem de benemerentis reddo, inilio illam exhibet :

vocabulo staluit vir summus, admiserit nemo. IN PACE IDIBUS AVGVS. DOMITIANVS
Hoccine sit, ut ille ait epitlieton Christiano- INFELIX ET MISER POST OBITVM
rum Jicf loTixov discriminans , quod in omnibus TV VM VIVO
ierè ellmicorum elogiis occurrit? At in Chri- Aio 2° : si xè, in pace, cum verbo quiescît,

stianis meritum theologicum significat. L'nde dormit, etc, conjungalur, pacem significare
id, quaeso, probari possit? Meritumne Theolo- sive animae, sive eliam corporis. Recolesupe-
gicum invenias in pueris qui sex, quinque, riùs dicta.

quatuor, très annos , imô unum non sint prae- Aio 3° : Si -0, in pace, eo loco scriptum sit,

tergressi? Atqui et hi benemerentes dicuntur ut verbum, quiescit, subaudiri possit, item pa-

in litulis : Poslumius vixit annis sex filio cem indicat animae corporisve, ut apud Bol-

BENEMERENTi (vide Boldeitium p. 08). Audi dettium , p. 397 : grata in page (nempe quies-

liunc alium (ibid. p. 381) :

cit) QVE VIXIT, etc.
Aio 4° Si ad verba quae mortem signifi-
VICTORINO POSVERVM PARETIS BE
: ,

cant, necessariô referatur tô, in pace, commu-

NEMERENTI FILIO QVI VIXIT AN NO
nionis ecclesiasticae pacem signilicat. Hujus-
IIII ET M. III 1. ET DIES XV
modi lapides sunt , in quibus quis dicitur re-
INNOCENTISSIMO SPIRITO
cessisse in pace (confer Muséum Veronense
En aliuni , ibid. p. iO" :
423 5), reddidisse in pace DO'
p. 506, 6, et ,

BINCENTIVS KARO FILIO KA mini (vide Boldeitium p. 55, 388, 419). depo-
RISSIMO BENEMERENTI POSVIT situs in pace (adl Viciorii Disseriationem phi-
TABVLA QVI EIXIT ANNOS III. lologicam , p. 42), decessisse in pace (apud
ET DIES XII. Boldellium, p. 400), ivisse aut exisse in pace

Addo quarlum , ibid. 568 : (ibid. p. 401 et 403), in pace defunctus (ibid.
p. 404). Potissimùm autem ecclesiasticam pa-
F I LI D VLC ISSIMO
cem inlelliges, si tô in pace anle annos quos
VE. NEMEREN. T I. T I, G RI
,

vixit defunctus, aut diein quo obiit positum

NO QUI VIXIT. A N N U M ME S E S
fuerit; tune enim prœcedens verbum eâ for-
D E CE, 1) I E S XX. IIII.
mula spectari longé verisimillimum est. Sit
IN PACE
exemplum in hoc Marangonii litulo (in App.
Tandem, nelonglor sira, liunc legilo (ibid.
ad Acta S. Victorini p. 88) :

p. 51.)
PARENTES FILIO MERCVRIO FECE
BERNACLE BENEMERENTI PARENTES RVNT. QVI VIXIT. ANN. V. ET. MESES VIIII
FECERUNT. VIX. ANNO M. III.
NATVS IN PACE QVINTV IDVS FEBRV
Vides hic benemerentes dici, qui meritum Quamvis hic dici posset natus in pace , seu in
theologicum assequi minime poterant. Illud cœlo.

ergo dicito, ejusmodi epitheton, uti et alla, Aio 5° : Si To, in pace ad eos spectet, qui
incomparabili , diilcissimo , eic, idem omninô lapidem posuerunt, idem valet quod,în pacem;
in christianis lapidibus ,
quod in ethnicis si- quare pacem ecclesiasticam liaud significat, ut

gniflcare. At addilur saepè, in pace. Hoc pro- in hoc Boldellii lapide , p. 53 : fecervnt in

bandum, tô, in pace, cum benemerentis voca- PACE pepositus, nisi nialis ad sequens deposili
bulo connecti; reverà enira tiiulis reperies epitheton illud periinere. Sed ceriè ad ver-
sensum consiare , etsi tô, in pace, deesset, ut bum ,
fecerunt , refertur in hoc Muratoriano

proinde hoc acclamatio sii al) illà voce se- elogio , p. 1872. ^ cassvs vitalis qvi vixit
juncta. Zosimum nuper vidisti merentem di- ANN. LVIII. MENSIBVS XI. DIES X. BENME. FIL. FE-
clu.n, tum addi tecv p. c. seu, pax Cliristi. CERVNT INPACI. QVI IN VNV. DF.V CREDiniT.

Ecce acclamaticyiera similem hujus , in pace. Aio 6° Si TÔ, in pace, cum nomine (idelis co-

Sed jam tempus est , ut quid hâc in re pro- puletur, pacem ecclesiasticam esse intelligen-
 , ,, ,

Ul DISSERTATIO. )42

dam ; sic in Muratoriano lapide , p. 1821, 4 : Ennodil Tlcinensis epitaphio legimus ( obiit

nie RKQVIESCIT FIDEHS IN PAGE AEMIMANA Cr.A- autem Ennodius a. DXXI. )

RissiMA pvELLA, clc. Hùc speclal cclebenlimis SCISJIATA COMV.XXIT DVDVM BISCORDIA LEGI

Hilari lapis dequo il/azocliiuin inier et Sabba- ADQVE FIDEU PETRI REDDEDIT ECCLESIIS
tinium lis orta est : uic keuviescet in pace et Audistin' fidem Pétri pro caiholicâ lide usur-

FEUE (seu, (ide) cvsTiTvrvs iiir.Auvs. Al qiiid pari ? iSempe ad Eu lydien scribebat S. Petrus
de hoc lapide slatuendnni, quein affert in dis- Clirysologiis, toino 4 concil. Yen. edit, p. 802.

sertaiione philologicà Viclurius eques clarissi- ( Bealus Peirus, qui in propriâ sede vivitet

mus < praesidet, praestat qua^reniibus fidei verila-

(p. 48} :

TECLà FIDEMS (lem. > Quid? quôd qui in pace Ecclesiae ob-
IN PACE VI X. M. IX. ierant, in pace Romaedefuncti inlerdùm dice-

legendum baniur. Testem habeo lapidem hune Fabret-

Putat CI. edilor sic illuin esse :

quaeiu pacevixit. Al foriassè tianum, p. 737:

iTecIa fidelis, »

TÔ, in pace, acclamalio hic quoque est; sen- ^ EXSVPERANTIA D. XV. KAL. SEPT.

gusque est : < Tecla Gdelis quiescat in pace , HIC nEPOSITA EST IN PACE BOME QVAE
( Vixil inensibus IX. > Aliis inscriplionibus id CONS FAVSTI IVN DV
TIXIT P. M. MENSES III

possom nuilo negoiio conlirmare. Qiiare illud ID lAN VARIAS

solum video generaiim slaïui posse xô, in pace,
Atque id quidem ad Romanae Ecclesise digni-
nisi necessariô cuiii verbo aut epiihelo con-
lateni illusirandam maxime facit ; sed eliam
jungaiiir, quod ad pacein ecclesiaslicam signili-
ad Pelri primalum vindicandum. Unde enim
candain illud Iraliat (necessariô auteni non
Romana5 Ecclesiae honor tam singularis, nisi
conjungetur, si suus lapidi sensus constat
ex Pétri principatu?
quainvis illud ab eo verbo epiihetovesejungas)
Neque praetereundura quod videre est apud
deanJnix aut eliam corporis pace consulliùs
Boldeltium, p. 193, Aselli cujusdam epila-
inielligendurn esse , aut ceriè minus efiicai
phium. In eo nempe Pelri et Pauli imagines
inde duci argunieiiiuni ad ecclesiaslicae pacis
insculptae cernunlur, Paulo ad Pelri laivam
curani, qu3e veieribus Chrisiianis fuerit, corn-
collocato, quemadmodùm in omnibus ferèvi-
probaudam.
ireis Christianorum calicibus, qui quidem cai-
CAPUT M. terissacrae aniiquitatis monnmentis lunt ve-
S. Pétri primatus , conciliorumque auctoritas tusiiores, viri docli animadverlerunl, alque
vcterum Christianorum inscriplionibus com- inter hos Mamachius (Orig. et Ant. Christian,
probaiur. tomo 5, parte l,pag.476 etseqq.); verùm quid
aliud, quaeso, Paulum ad Pelri lœvam situm
Si sarcophngis, cœmeterialibus vitris, aliis-
exhibentesindicarevolueruntChrisliani.quàm
qne id genus veierum Christianorum nionu-
quod in majcirura suorum commentariis lege-
meniis liberet uli ,
plura suppelerent ex
rant, esse Pelruin non reliquis Apostolis modo,
chrislianâ anliqiiHate argumenta ad S. Pétri
prlinalnm su;idendtim.
sed ipsi eliam Paulo praererendum ? Equidem
Veriiiii in prssentianmi
scio in aliis monumentis, Petrum modo potio-
solis rem agamus inscriplionibus. Extat apud
Boldeltium, p. 388, haec inscriptio
rem, modôlaevam partem occupare. Sed quùm
:

muiiae hnj us rei causas afferri possinl, quas

RVTA OMMinVS SVBDITA ET ATFABI
expenduntjilluslranlqiie Fogginius, de Romane
LIS BIBET IN NOMINE PETRI (vivCl)
D. Pétri ilinere, p. 469 etseqq., et Mamachius,
IN PACE £ 1. c. p. 507 et seqq. , illud exploraium esse
Sîngularis haec formula claves regni cœlorum, débet, hoc Ipsum Pétri excelleniiam denoiare.
et principaium spécial judiciariae potestalis Nam cùmsaepè in nummis imperatorum, inque
qnem, ul cum Bedâ loquar (hom. in die sanclo caeteris veierum sive cilinicorum, sive Chri-
BB. Peiri et Pauli Apost.) Petrus accepit , stianorum monumentis dignior prœstanlior-
I lit oranes per orbem credentes intelliganl , qne qui est, si , quasi dextera aliquid agat
« quia quicumque ab uniiale fidei, vel societalis laevam occupet concedendum erit
, inqnit ,

« illius, quolibet modo semetipsos segregant Mamachius, 1. c. p. oI5, Petrum qui in pictis
,

t taies nec vinenlis peccatorum absolvi , nec scnlplisqne majorum tabulis extensâ dexierâ
f januam possinl regni cœlesiis ingredi, i ad laevam Pauli proponatur, fuisse habitum
Et illud nolaiu dignissimum est, quod in Paulo excelleniiorein.
 S45 DE CHRISTIANIS INSCiUPTIONlBUS 544
Sed insignius restât primatûs, queni Petro SA Q VIX ANN. XXXXXX ET DOMNO MENSA
Iribuimus, argiiinenium. Illud prideni usur- Q VIXIT ANNOS EABEAT ANAT
pâruiu Cl. Marchio Malleius tura in observa- EMA A IVDA SI QVIS ALTERVM OMINE SVP
lionibus litlerariis tomo 5, p. 25 ; tuni in Mu- ME POSVERITANATUEMA AEEAS DATRI
sei Veronensis dedicalione, ac Maniachius , I. CENTI DECEM ET OCTO PATRIARCHE
c, p. 292. Exslat in Museo Mediceo œrea
QVI CHANONES ESPOS\'ERVNT ET DA SCA XPI
Chrisiianorum lucerna tertio, aut seriùs quinio
QVATVOR EVANGELIA
seculo elaborata, erutaque olini Romi' è ruinis
Quis hic apertè non videat anathema, di-
Cœlii Monlis. Eleganiis naviculae forniam ha-
ras et imprecaiiones illas hic exprimi quae
bei, in cujuscenlro insurgitinalus,cui vélum
à 318 Palribus, episcopis, vel, ut barbari hic
ventis inllaium alligatur, et in ejus vertice af-
appellant, patriarchis, in Nicaenâ synodo con-
fixa est tabula, ubi argenteis liiteris in aes
tra Arium, sacrarumque legum contemptores
insertis licec legitur inscriptio
conceptae fuerant, nitidèque de Patribus illis
D M I .N V s L E G E M hic asserî , quod canones exposuêre ? Sœpiùs
DAT VALERIO SEYERO
in aciis occurrit haec imprecatio. In Ariminensi
EVTROPI VIVAS lapide apud Muralorium, p. 1955, 1, legimus :

Porrô in puppi vir sedet utràque manu na-

«Qui hune tumulum violaverit, habeat ana-
• vis gubernacula regens; in prorâ stat alius vir,
< thema à 318 Patribus (Nicœnis scilicet) per
Ht videtur, concionem habens.Lucernse huj us-
t verbura (verbo legit Muratorius, qui non ani-
ce praestantissimae schéma exhibent Maffeius
« madvertit singulariam P. ) Domni Sergii Ve-
in citaià dedicatione ; Mamachius tomo 5, p.
«nerabilis episcopus, portionera cum Judâ
99, et Fogginius, p. 484. Ecclesiam hic sub
t traditore Domini Nostri Jesu Christi. » Con-
navis symholo referri quemadmodùm eiîam
,
fer etiam Mafîeium, Mus.Veron. p.3o9,l.Vides
in annulari gemma, quam illustravit Alexan-
jam quanta reverentiâ majores nostri concilii
der, non est quod dubitemus. Tertullianiliceat
Ni caeni canones susceperint, ut inter diras,
verba usurpare in libro de Baptismo, cap. 12,
imprecationesque anathema esse voluerint à
scribentis : < Navicula illa liguram Ecclesiae
Nicaenis Patribus. Putasne eos qui ita sentie-
1 praeferebât, quod in mari, id est, seculo, fru-
bant, non duxisse prifis sibi esse moriendum,
« ctibus, id est, i;ersecutionibus et lentationibus
quàm recedendum ab ejus concilii decretis?
« inquieteiur. » At qui viri illi, quorum allerum c Sequor, aiebat S. Ambros'us, ep. 32, tracta-
in puppi sedentem, alterum vidimus in pro-
< tum Nicaeni concilii, à quo me nec mors nec
rà concionantem? Causeus sedentem virum t gladius poterit separare. > Idipsum Christia-
essevult S, Andr^eam , stantem verô D. Pe-
nos sensissediscimus ex hisce Japidibus. Quid?
trum; Bellorius aut stantem aut sedentem Dominianâ inscriptione ÏNic«ni cano-
quôd in
viruzn Christum esse alTirmat, quod muliô mi-
nes quatuor Evangeliis aequantur, quemad-
nus est verisimiie. Sed dubio procul Paulus,
modùm Gregorium alfirmâsse novimus, lib.
S.
qui, duxverbi, inAciisdicitur, in prorâ conclo-
1, ep. 24, venerari se quatuor prima conci-
natur ; Petrus verô in puppi sedet, et guber- sicut quatuor Evangelia. Constat ergo, sen-
lia,
naculum régit , ut cui post naviculœ parvœ re-
sisse Christianos Nicaenum concilium errori
niiginm, quemadmodùm Maximus Taurinensis
obnoxium non fuisse. Quare quùm idem de
aiebet in tertià de Petro et Paulo Apostolis caeteris generalibus conciliis diccndum sit,
homiliâ, totius Ecclesiœ gubernacula tradita
quae Roniana Ecclesia probârit,liabenius egre-
fuerint. Jam verô argumente id est luculen-
gium sanè, atque illustre argumenlum, quo
tissimo, existimâsse veieres Christianos, Pe- contra Lulheruni, Breniium aique Calvinum
irum fuisse à Christo gubernatorem princi-
probemus, generalia concilia à sumrao ponti-
pemque visibilem Ecclesiai constitutum. Nam fice confirmata errare non posse.
qui Ecclesiœ gubernacula teneat, gubernato-
CAPUT Vil.
rem esse principemque Ecclesiae teskala res
est. De membris militantis Ecclesiœ , ac primo de

Hactenùs de Pétri primatu. Pautîa addam de clericis theologico-lapidaria disqui&itio,

eoDCiliis. Cl. Corsinius , diss. 3, post notas Quod in hàc tractatione primum est, mem-
Graecorum , ex aulographis Donii Schedis hoc brorum scilicet Ecclesire parlilio in clericos
sxhibet marmor : et laicos, œquè à Lutheranis et Calvinisiis in
HIC REQVIESCIT IN PAGE DO.MNÂ BONO invidiam trabitur, qui quôd eoruoi contentio-
34S DISSERTATIO. 346

nés, etschismata, ut Bellarminus'observat, 1. Unum acolythum invenio à lapidibus com-

1 deCIer., c. 1, ab odio clericorum ei laico- memorari, Abundaiium scilicet,eumqueacoIy-
rum favore inilium duxerint , et vorabiilum ibum regionis quariae liiulo Veslinae, quem ex
cleri non obscure exceileniiam quamd:tm ac adscripiâ indiciione XII, anno 414, fuisse de-

digiiitalem prae se ferre videatnr, nnllo modo positum colligit Fleciwoodius,p.340. Lectores

ferunt ut ministri ecclesiasiici clerici, rseieri plures occurrunt, lleraclius lector regionis se-

laici appellentur; illud ex uno anliqno lapide cundae, qui decessit... Urso et Polemio conss.,

licet luculenter probare. E\slat îs apud Gru- seu anno 338 (apnd Boideltium, p. 81) ; Au-
teruni, p. 1050, 8, Fleetwodium p. 347, 5, giisius lecior de Belabru, scilicel ejnsdem re-
,

et Fabreiiium, p. 755, 564; est autem hu- gionis secundae , ut in diss. de Hierarchià

jusniodi :
Eccles. p. 89, conjicit dociissimus Georgius,

AVR. SATVR-MNVS. DIAC. SIBI. ET cons. Seberinî, anno scilicet 461 aut 482, qui-

AVR. VENERIAE. DVLCISSIMAE bus annis Fl. Severinum Fasli consuleni lia-

COM. DE PROPRIO SIBI FECERV?4T beut, Claudius Atlicianus lector, de quo Fa-

ROGO ET PETO OMNEM CLERVM breitius, p. 557, 27; Altius Proculus lector

ET CVNCTAM FRATERMTATEM VT NVLLVS (vide Gruterum p. 1049, 7), Fundanius

DE GENERE VE ALIQVIS IN DAC SEPVLTVRA Ovianus lector, Mur. 2098, 6;.... Julus lector
PONATVR Tituli S. martyris Caeciliae, id. p. 1845, 4;

Hic vides clerum à fraternitate dîstinctum, Ulpius lector, p. 1959, 9. Neque exorcistse

imô ob ordinis excellentiam fraternitati prae- desunt. Macedoniuin exorcistara Marangonius,

positum ; fraternitatis porrô nomine noniiisi in app. ad Acla S. Victorini, p. 81; Januarium

laici inlelligi possunt, qui antiquo vocabulo, FleetAvoodius, p. 502, 5; Petronium Boldet-

et ad ciirislianae charitatis leges composito tius, p. 415, exhibent.

fratres nuncnpabantur; non quôd /ra/rwm no- Ex bis colliges antiquissimos esse in Eccle-

mine clerici quoque non donarentur, sed siâ ejusmodi ordines, quod Protestantes negant.
quôd quùm bic clerusà fraternitate distingua- Eniinverô, etsi nullus ex indicatis lapidibus ad

tur, alium hominuin ordinem intelligi necesse secundum, aut teriium seculum speciet, la-

sit, nempe laicoruni. men ex more à primis usque teinporibus re-

Jamverô ad ordines quos ex lapidibus novi- cepto, ordines illos in Ecclesiâ fuisse pronura

mus, progrediaiur Neque episcopos,

oratio. est argumeniari tum ex aliis ejus œtatis scrip-
prosbyteros diaconosque commeraorabo ; bos tis monumentis, tum ex eo quôd nullum cxstet

eniniabanliquis, atque adeô primis Ecclesiae prinioe eorum instituiionis vestigium. Al con-

temporlbns exsiilisse ne ipsi quidem infician- tra ordinum quem Latina serval Ecclesiâ, nu-
tur baerolici. Itaqiie subdiaconos non paucos nici uin esse aliqua intelligo, quse ex lapidibus
nobisexliibent voterum Chrislianoruni inscri- ol>jici possent. Primum est, nuUam ostiario-

ptiones. Incertae aet:itis, seculi tanicn quinti rum mentionem occurrere. Alierum est fosso-

autsexti sunt Augustinus subdiaconus, de quo res non semel in inscriplionibus occurrere, ut

inscriptio velus à Fleetwoodio, p. 3i6, 2, et apud Fabretiium, p. 759; Fleetwodium, p.

Muratorio, p. 1853, descripia, ac Petnis sub- 4i3; Boldeiiium , p. 60, 65, 416, ac Murato-
diaconus sanctae Ecclesiae Romanse regionis rium, p. 1966 et seq. Imô exceptoies ordini-

primœ, quem memorat lapis apud Aringhium, bus videtur accensere Damasi, seu ejus paren-
tonr)o 2, p. 203, et Keinesium, cl. 20, n. 57. lis litulus à Grutero redditus, p. 1164, 11 :

Hos ex adscripto consulatu qnâ slaie vixe- lUNC P.UER, EXCEPTOR, LECTOR, LEVITA, SACKRDOS
rint, inielligimus. Sunt autem primo, Sanctu- Tertium est, in ipso hoc Damasi lapide neque
!"is subdiac. depositus Cons. Albini U.C., an- acolytiioriim , neque exorcislarum,, neque liy-

no scilicet -444, Mur. p, 407, 1. Subdiaconus podiaconorum meniionem fieri. Siricium quo-
aliiis, cnjus nomen intercidit , Maximo U. C. que Romanum pontificom, ubi primùm eccle-

Con., seu anno 423, Mur. p. 419, 3; Filicellus, siasticae miliiis; nomen dédit, lectoris, deinde
çujus meminit inscriptio posila P. C. Bilisari levitœ munere sub Liberio Romano iiem pon-
VI (iraô III) ind. prima, nempe anno 538. tifice funcium esse, demùm presbyterum tituli

Mur. p. 424, 5, ac demùm Marcellus subdia- pasioris fuisse, doccl ejus epiiapbium à Baronio
conns regionis sexlae... dep. p. c. Basili U. C. recitatum, ad num. 598, 1 :

ann. 22, ind. XI, anno scilicel 565, Mur. LIIiERIVM LECTOR, MOX ET LEVITA SECVTVS
428, 2. POST DAMASVM CURVS T0T05 QUI VIXIT IN ANNOS
 ,

3*7 DE CHIUSTIAMS INSCRIPTIONIBUS 348

rOME SACaO magnus MEBVIT SEDERE SACEBDOS ] j lecioreraabexceploreaperlèdistinguunt.Quid?
Verùni haec nullo negotio rcfelluniur. Nain Il
quôd in vità B. Epiphanii narrât Ennudius
osliarioriim munus quarto saltem seculo vel lectorem primo fuisse Epiphanium , tum in
ipse fateliir Binghamius; iieque cerlè negari exceptorum numéro dedicatum eniluisse. Di-
Uiium
potest, nisitoli aiitiquitali repugiieinus. versus igitur uierque gradus fuit. Porrô illa

acolylhum memoranl lapides, Abundaniium. Eiinodii verba consecralionem quamdam ex-

Finge aniequàm ille anno 1610, erueieiur, ceptons olficio tribuere videnlur, ut nihil
aiiquem ila fuisse r'rgumeniauini : Niillum omninô desit, quo ilhid ordo comprobelur.
hacleiiùs acolyiliiirn inscripiiones produnl; ti Id ipsum iiuiicanl illa ejusdem Ennodii verba,
acolytlii ergo nuili fueruni; nonne risu fuisset I in Yilà B. Anlonii monachi Lerinensis : « Qui
exsibilandus ? Qiiem nondùm effodimus ostia- « (Constaniius aniisies) eum (Antonium) in-
rli ciijuspiani titiiium, dabit forlassis felicior i ter ecclesiasticos exceptores cœleslem rai-

alia aetas neque enira omnes Chrislianorum

; < litiam jussit ordiri. i Hœciheologis anîmad-
veterum inscriptiones ad hune usque diem vertenda relinquo. Mihi illud dicere sat est,
proilieTunt. quod VVitassio et Drouvenio placuisse video,
De fossoribus qiiod secundo loco dicebatur, sppiem ordines, quosLaiina eiiamnum serval
niillius est niomenii. Egi de illis tomo 9 Sym- Ecclesia, vetustissimos esse, etab ipsis Eccle-
bol. Gorian. Florent edjl. , pag. 168), osien- siae primordiis usu recepios; utrùm autem plu-
diqne illos vel clericos non fuisse, vel cerlè res quàmseptem antiquis temporibus fuerint,
minore jam aliquo ordine iniliatos, quibus priB- quaesiioneni esse ad haereticos sepiem illorum
terea munus, seu ininisterium sepelieiidi cada- ordinum coniemptores refellendos non neces-
vera incumberei.Ostiarios fuisse nunc suspi- sariam, neque àTridentino concilio deiiniiam.
cor.Adexcept')resquodattinet, etsi non reperio Teriium argumenium plures facillimè sol-
qui de illis quod ad rem praesentem aiiinet, vunt; fatenlur enini ordines minores, quemad-
accuralé egerint, fateor rem esse difïïcilioris modùm temporum rationes poslulabant, fuisse
indaginis. ^am prêter Damasi, qui in argu- inierdùm pi£etermissos. Ego verô neque ne-
menio
c.
objiciebaïur, tiuilura
6, recensens ecclesiasiicos gralus.quos
, Gelasius, ep. 1, cessariam, neque forlassis
opinionem censeo. Namlectores quôd aliquan-
veram banc esse
à
obire oporteret. «si asseculus estlitieras, do ad diacoiiauim promotos fuisse legunus,
i inquit.... conlinuô lector, aut nolarius, aul idem dictum eslo de cœieris, inde factum
€ cerié defensor effecius post très menses exi- quôd ii plures annos in ejus ordinis minisierio
« stat acolythus. > Quibus sanè verbis leciora- Iransegerint. Unde autem probabis, dùm dia-
tum cum notarialu (qui exceplorum munus coni consecrabanlur, non fuisse priùs exor-
fuii), aut defensoris officio suppieri posse salis cisias acolyihosque ordinaios? Cerlè in ejus-
signiricat. An autem ordo suppieri possit offi- dem Missae solemniis diaconatum et presbyie-

cio,quod ordinibus non sit accensendum? raium fuisse nonnunquàm collatum plura
Neque negolium facessal quod de defensore teslificanlur vêlera niuiujjuenta , quae Drou-
hic ait Gelasius. Narn licet Petavius, in Epiph, venius in médium alTert , lib. 8, p. 1,
haer. 62, n. 10, fuisse defensorem affirmet, quoest. 2, cap. 3, § 2. Quiiini idem dica-
non ordinis, sed officii nomen, quod laici ge- mus de inferioribus illis ordinibus? Porrô
rebant , qui Ecclesia; jura in civili foropropu- qiiùm ad altiorem ordinem promoti mediorum
gnabant, Gothofredus lamcn , in Cod. Theod. ordinum mlnislerium non peregerint, ut Sar-
lib. 16, lit. 2 de episc. leg. 38, et Morinns, dicensis concilii verbis utar, can. 10 mirum ,

Exercit, 16, c. 6, n. 16, ex antîquis monu- non est, horum ordinum in illorum inscrip-
menlis, illos Ecclesiarum defensores polissi- tionibus meuiionem non lieri, sed eorum tan-
mùm fuisse clericos Iradunt Troizius in noiis tùm in quibus diuliùspersever.ôrunt. Haec mihi
ad Hermanni Hugonis eruditum librum de planior via commodiorque videtur ad calboli-

prima scribendi origine, p. 532, ex Mabillo- cam de numéro ordinum propugnandam do-
nio et Montfauconio, lectures non rarô notarii trinara. Quamobrem probarevix possum quod

munere functos fuisse animadverlit. Aique id in nolis ad. Zosimi opislolam (iOait vir dodus
quidem negari non potest. Verùm et Damasi Constaniius, col. 970, Siricium ep. 1 , n. 14,
tituUis, qui patrem primo excpptorem, deinde Zosimo ipsi suffragante, < pniecepisse, ut qui
lectorem fuisse docet , et Gelasius, qui lecto- c grandaevus baptizalur, staiim leclurum aut
ris muaus notariatu suppieri posse affirmât IW € exorcistarum numéro societur, quasi alteru'
349 DISSERTATIO. 3S0

f trum è duobus illis gradibus suscepisse salis Quod ad presbyleros attinet singularis est ,

( esset, quo adalliorem quispromoveretur.t Nain tiiulus, quem Cl. MallVius divulgavit Mus. ,

si ex Z()s>iino Siricium iiiier[)reiari debemus ,

Yer. p. 180, o :

muini id curae fuit ulriqiic ponlifici, ul nemo B. N. M

ad aliiorem ordinein promoverciur, quin, sive nie REQVIESCET IN

inier leciores, sive inter exorcisias, ait Zosi- PACE scr:M PREiiiTER (Sanclse memoriae)
mns, qninqiiennio lenerelur : poicral aiilem VllBANVS QVl VIXET
quispiam ia allerulro lioc gradu qiiiiKjueiiiiio
IN HOC SECVLVM AN
consisiere ; nec tamen ad altiorem efferri , or-
NVS PLMN XXX ET FVAE (PluS mJnÙs)
dine alio non suscepio. Nam posieaquàin ordi-
PR6D ANvs iiii ET M (Presbytcr)
nis uniiis ininislerio sese probârat , ad altio-

jainjam promovendus, poterat medii ordi-

VIII. DEPOsiTvs SD VI (Sub dic)
rem
nis, ciijiis niinislerium non exercuerat, conse- NONAS OCTOB PC ir (Posi consulatum iterùm)
craiionera suscipere, ac dein in ejusdeni Missae ATQUE LAMPADIO (ilerùm)
IT
soleiniijis ad subliniiorcni illnm evelii, in quo
ET ORESTO vvcc (Viris clarissimis consulibus)
aliquol annorum inlervallo lia;rere debebat.
i.No. XI. Scilicet a. 553.
Nunc pauca quae ad disoipiiiiam pertinent
prœteritorum teuiporum circa tempus ,
quo Quùm 30 circiler annis vixerii Urbanus, fuerît
quis in unoquoque ordiiie consisiere jubeba- aulem presbyter annis quatuor et mcnsibus
lur, aul ad aliiorem progredi ordinem potoral, octo, lit ut paucis posiquinium et vicesimum
ex inscriptiouibus colliganius. llecole ergo aetatis annum mensibus presbyteraium sit

quos supra lectores recensebanius : t Hkra- conseculus. Canones lamen vêlant ante 30
f CLivs fuit in geculum (sic.) an. xvmi. m. vu. œtalis annum quempiam sacerdotio insigniri.
f D. XX., 1 puerura(|ue ex uxore susceperat. Confer Chardonium in liistorià Sacramento-
I Attivs Procvlvs vixit aiin. xviii. m. vih. d. rum , lib. 3, sect. 1, cap. 5. Pauca tamen
( Yii. IvLvs vixit annos plus minus xvi. m. vi. > exempla dispensationum in hoc disciplinae
Nempe t quicumque se Ecclesi* vovebal ob génère supersunt, quibus Urbanus noster erit

I se(|niis à suâ iiifantià, anle pubertaiis annos addendus. i Nempe si minime reperiuntur
« baptizari, et lectorum debebat ministerio so- I (sacerdoies) et nécessitas exposcit, inquit
( ciari, ) ait Siricius, ep. 1 ad Himerium « Zacharias papa in episiolâ ad Bonifacium
Tarraconensem. Ubi autem ad annos puberta- « 12, à viginti quinque annis et supra levitae

iis venerat , ex lerlii concilii Carlhaginensis I ei sacerdotesordineiitiir. »

Cîiione 19, cogebantur autuxores ducere, aut Atquoniam diaconissae incleronumorantur

coniinentiam proliteri. Porrô si (quis) ab in- à Nicaeno concilio (^pud Labb. tomo 2 Concil.,
faniià ecclesiasticis ministeriis nomen dedis- coi. 246, can. 19) non anle huic capiti ûnem
sel, inier leciores usque ad vigesimum aetaiis imponam , quàm diaconissas duas ex sepul-
annum coniinualâ observalione perdurare cralibus tilulis ia médium atiulerim. Prima
jubebatur, uti à Zosimo constilulum fuit in Daciaiia est , cujus epigraphen eiiain exhibui
episiolâ 9. ad Hesychium Saionilanum. Ht la- in notis ad Petavii Dogmaia, tomo 6, p. 40:
Dien lecior aeiaiis annum 20 attigerat, licebat >i( DACIANA DIACONISSA
illi, ut et aliis in alioordine constitutis quous- QVE. V. AN. XXXXV. M. III

que vellent perstare. Quare Dlpius lector in ET. FVIT. F. PAI.MATI. COS
lapide quem supra indicavi vixisse dicitur
ET. SOROR. VICTORINI PRESBRI
annis 23 . Abundaniius verô acolythus 50 ;
ET. MVLTA PROPHETAVIT
Sanctulum quoque subdiaconum annorum 80,
CVM FLACCA ALVMNA
memorat ejus inscriplio. Hùc spécial Memo-
V. A. XV. DEP. IN. PACE III. in. AVG,
riani tiiulus, quem in Excursibus litterariis

dedi, lomo 207;

Ad annum christianu; aerœ 539 spécial haec
1, p.
alia, quam Muraiorius edidit iu novo The-
HIC IN PACE REQVIE
sauro, p. 424, 6 :
SCIT SANTE MCMORI
AE MENORIANVS * * >$<

DIACONVS QVI VIXIT nie IN PACE REQVIESCIT B. M.

IN HOC SECVLO AN TIîEODORA DIACONISSA QVAE
'
NOS PMiN. U.V, etc. VUIT IN SECVLO ÀNNOS PLM
 , ,

351 DE CIIRISTIÂNIS INSCRIPTIONIBUS 35«

XLVIII. D. XI. K\L. AVG. V. P. C. Cœterfim quùm Anthemius anno 468, secun-
(quinlum post consulatimi), dum inierit consulatum, interemptus autem

PAVLIM IV.N. V. c. IND. II.

fuerit anno 472, iioc annorum inlervallo ter-

tius hic consulaïus concluditiir. Quamobrem

Habes hinc diaconissas duas, qiiaR quinquage-
ut seriùs abbatem hune obiisse velimus,
sinium aeiatisanniini liaiid attigeruiil Niniirùm
anno 472 mortuura esse oporiuit, octo scili-
elsi illas non minus sexaginia annoriim esse
cel annis antequàm S. Benedictus nascerelur.
S. Paulus slatuit, conciliuiu laiiien Chalcedo-
Quùm autem Capuae defossus fuerit hic lapis,
nense aiini 4ol, aniuiiu duntaxat qiiadragesi-
suspicarer abbatem fuisse Habeldeum Capuani
mum , can. 15, requisivit. Confer Joannis
ejus monasterii, quod Craterensi Gregorius
Pinii V.(î. de Ecclesiae diacoiiissis Traciaium
Magnus unituin volebat, ut ex ejus epistolà
prailiminarem ad loiuuui 1 Sepiembris Bol-
constat, lib. 9, ep. 22, Adeodaio Neapolilauo
laiidiani, cap. 1, n. 4 et 5, et Bingamium
abbati inscripia.
(Orig. sive Antiquit. Ecclesiasi., lïb. 2,
Verùm hœretici non tam raonachatûs anli-
c. 22, § 4).
quitalem insectantur, quàm viiam , votaque
CAPUT Mil. cum primis, quibus monachi adstringuniur;
coniinentiae autem maxime adversantur. Ac Lu-
Monachalùs antiquitas ex lapidibus demonslrata ;
therus quidein, in Epithalamio, duo haec inter
ilem votorum, continentiœ prœsertim, adver-
caeieras ineplias, calumniasque monastici sta-
sùs nostri temporis hœreticos defeiisio.
tus mendacia effutiit: mulieres neuipe nonnisi
A clericis ad monachos cum Bellarmino ad matrimonium creatas fuisse , ac muliereni
progredimur. Illud verô priinùm occiirrit conjugatam meliorera esse coram Dec, quàm
quod ab hœrelicis negari solet, nionachatum virgo sit. Quibus refellendis ut alla non sup-
non hodie, aut nudiustertiùs invenium esse,
monumenla sufficerent lapides, qui
peterent ,

£ed ab aniiquissimis reirô lemporibus. Quod Leoninam (apud Marang. in app. ad Acta S.
qui'.'eni quùin nostri controversiarum scrip- Victorini, p. 90), Florentiam (apud Mur. 1875,
lores Patruui scriplis accuralè dilucidéque
3), Bassillam (apud Fabrettium p. 567), Avre-
ostenderini, lapidura quoniie auctoritale licet liara (ibid.), Severam (apud Marang. in libre
nobiscoiifirinare. Habeto hic Justin» abbaiissae inscripto, délie cose Gentilesche ec. p. 455),
inscripiionem anni aerae chrlstianae 569 posi- Vervicem (apud Maff". Mus. Ver. p. 357), Aga-
tam, atque à Muratorio divulgatam, p. 429, 5 :
pen (apud Boldettium p. 80), Staliliam (ibid.
UIC REQVIESCIT IN SOMNO PACIS p. 82), Faustinam (ibid. p. 339), Virginiam
IVSTl.NA ABBATISSA FVNDATRIX (ibid. p. 362), Septimiam (ibid. p. 384), Dcme-
SAXCTl LOCI HVIVS QVAE VIXIT triam (ibid.), Ptolmaidem (ib., p. 416), virgi-
PLVS MINVS ANNOS LXXXV. DEPOSITA nes ; Felicem quoque, qui exivit virgo de seculo
SVB DIE KALENDAIIVM NOVEMBRIVM (apud Marangon. in app. ad Acta S. Victor.
IMP. D. N. N. IVSTINO P. P. AVG, roemorant. Quis enim credat, Chris-
p. 129),
ANNO III. P. C. EIVSDEM INDICTIO.NE TERTIA tianos tantà cura ac diligentiâ virginis lituium

Porrô quûm Juslina anno 569, que obiit, an- suarum mulierum lumulis inscripsisse, si mu-

nura ageret 85, natam illam oportet anno lierem non esse ad aliud creatam, quàm ad
C. 483, atque adeô sub quinti seeuli finem, nuptiaSjDeoque chariorem quae viro conjuncta
quo 16 oinninô aetatis annos numerabat, mo- fuerit, quàm quae virginitatem servâsseï , sibf

nasticara potuit vitam inire. Paucis S. Béné- persuasissent? Id autem adeô sibi persuase-
dicte œqualis temporum fuit. Sed exhibeanius rant, ut in illarum interdùin puellarum, qui-

abbateni aliquot ante S. Benedicti ortum annis bus virginitas ob aetatis teneriludinem iaudi
vità functum. is est abbas Ilabetdeus, cujus tribui non poterat, elogiis virginiiaiem cele-

meminit inscriptio apud Fabrettium, p. 757, bràrini. Exempluin profero ex Boldetiio

626, et Reir.esinm, d. 20, 94. p. 365 :

HIC REQVIESCIT IN PAGE CePHNIAAA nAP(ri£NOC

SANCTL'S. ABBAS HABE ZHCACA eNIAïïON KAI MINACI
TDEVS. POSITVS. VII. eN0ÂAe KelTE ENI. PHNHTHÏI POI KAL. lAN.
ID. M AIAS ANTHEMIO Nempe Serenilla virgo, quse vixit annum et
;

III. COS. mensem, jacet hic in pace pridie kal. janua-

Terlium Anlhemii coosuiatum lacent Fasii. W rias. Sic eliam apud Maffeium, Ant. Gall. ep.
 ,, ,,

555 DISSERTATIÔ. 554

20, p. 101, celebralur advlescens intfx.ue nibil à famulabus videri differre. Quae tamen
CAKNES NOMINE LEVDOMVRI ,
qui tamen VIXIT nuilius sont monienli : nam qnùm nominum
ANNIS NVMEKO IV. Ct diCS VIII. significaiio ex usu pendoat , ancillasqne Dei
>'ihil tamen haereticis exosum niagis quàm eas consict fuisse appellatas, quai sanctimo-

perpétua vUgiiiiias, ac volo Deo nuncupala. iiiales fuernnt, Deoque voverant continen-
Hanc er{,'0 niajoribus nosiris in prelio fuisse liam, frustra in famiilae D i noinine praesi-
c.\ lapidibus oslendanius. Quà in re oniilto dium quaîriint heierodoxi. L'i aiitcin demus,
Miinaiiain reIi|;;iosam feniinam , scurpillosain viduas liic memorari, ncgarc laineii non pos-
quuque religiosani, quarura duse raeniinerunt suni haerelici, eas quoque coniinentiam vo-
inscriptiones, altéra apnd Muraloriuni, p. 415, visse ,
quod ad rem nostram satis omninô est.

5 ; altéra apud Ma/l'ium in Anliquilalibus Qiianquàm Agapetillam viduam non fuisse

Gallice, p. 98, ne fortassis plas laniùm hic fe- vel ex eo constet, quod ann. vixerit 21, men-
ininas aut viduas, quas conciliuin Cariliagi- ses 5 , dies 4, et in ejiis imagine tumulo ins-
nense IV (can. 97) religiosas feminas appel- ciilpla velato capiie exhibeatur ; viduae autem
!at, niemorari licierodoxi cavillentur. Ancillas noiiiiisi post 40 aiuuim velari consueverant.
Dei, aut Chrisii fuisse quas sanciimoniale^ Olyinpialis denique tiUilus nibil officit : nam,
dicimus, hospes sit in antiquis nionunienlis ut 0|)liniè ex TerluUiano atque Hieronymo
qui nesciai. Nam monasterium Eupraepiae in animadvertil eo loco Boldettius , solcbant in-
qiio Ancillarum Dei coiigregatio esse dignos- terdùm parentes puellas suas Cbrisio conse-
citur, à S. Grogorio Magno menioralur lib. , crare, fuiuras deinde ex volo templum Dei.
•il, ep. 19. In sacrameniario quoque Rornanœ Clariora tamen proferre in hanc rem pos-
Ecclesiae quod Yen. card. Thomasius edidit, sumus monumenta. Virgines duas in classes
oraiio legitur super ancillas Dei, quibus con- Patrum scripia, conciliornmque atque ponti-
versis(id est, nionasticae vitiEsese tradeniibus) ficum décréta dispescunt, quarum aliae sese
vestiinenta muiantur. Deinùni utalia niiiiam, Deo dicabant , habiiuqiie mutaio, ac volo vir-
qu* in Cangii giossario congesta in hanc rem ginilalis emisso, paiernas aedes incolebant
videreest, in Romano anni 721 concilio in vel eliam necdiim sacro velamine lectœ in raona-

eum awaihema dicitur, qui monacham, quam steriis degebant, aliae Cbrisio spiritaliter nu-
Dei anciilani appellamus, in conjugium duxe- pserant , ei velari à sacerdote meruerant , ut
rit. Nunc ejusmodi ancillas Dei Chrislique in Innocentins loquiiur in celebri ad Victricium
lapidibus quaeramus. Offert au tem sese primo epi tolà c;ip. 12. Illae Deo devotœ , hae sacratœ,
Savinilla .Jesu Cbrisli ancilla in Marculi civis ei sdcrœ virgines, ac virgines Dei nuncupaban-
Nepesini et marlyris liiulo, qnem edidil Bol- tur. Confer Cangium et Conslanlium ad eam
detlius, p. 580. Idemaniea Buldeitius, p. 466, Innoceiitii epistolam. Ulrarumque nunc exem-
Aureliae Agapeiillje ancillae Dei inscripiionem pta ex inscriplionibus damus :

Adde Gaudiosam clarissiniam fenii-

atluleral. F VR I A . H E L p I s
nam ancillam Dei anno C. Ail defunctam VIRGO DEVOTA
cujus meminit Muratorianainscriptio, p. -407, Occurrjt in Fabreltii Syniagmate , p. 567.
4, et ancillam Dei Julianam, cujus epigrapben Hiijiismodi eliam Irène Damasi soror , quam
Gorius evulgavit, torao 1, p. 549. At tria bic ipse S. Damasiis boc epilaphio exornavit :

fortassis objici possent. Primumest, ancillae HOC TVMVLO SACR.\TA DEO NVNi: MEMIÏUA QVIKSCVNT
Dei noinen viduis quoque , quae post mariti IIKIC SOROR EST DAMASI, NOMEN SI QVAERIS, IRENE
obilum coniinentiam vovebant , commune VOVERAT HAEC SE SE CIIRISTO CVM VITA MANERET
fuisse; aiterum tribal id nominis teneris eiiam VIRGINIS VTMERITVMSANCTVS PVDOlî IPSE PROBARET
filiabus ,
quse monaslicum statum amplecti BIS DENAS IIIEMES NEC DVM COMl'l.EVERAT AETAS
minime poierant, ut in eo Boldetlii lapide EGRECIOS MORES VITAE PRAECESSERAT AETAS, CtC.
p. 407 : Haec devotarum exempla sufTiciant. Plura al-

DORMITIONE ANC DEI. lerius gencris proferamus. Columba virgo sa-

OLVM; I.VTIS. PAKENTF.S craia Dei, cujus tiiulum jusio comnienlario
FiLiAE B. M. F. Q. .vN. B, v. (qu» annos blxit illustravit Foniaiiinius , agmen ducat , quae
quinque.) anno 455 ad superos evolavit. Manliam virgi-
M. XI. D. XXI nem sacratam Deo ^miiianam quoque sa- ,

Terlium est ,
/amu/as Dei, eas quoque appel- cram virginem exhibent Gruleriani lapides
lari ,
qux marito nupserant ; ancillse auiem duo, p. lO.jo , 2 , cl 1057 , 5. Sacratam Geor-
555 DE CHRISTIANIS INSCRIPTIONIBUS 356
giam Christi légère est ex Ruinartio apnd nitarii. Eos refellit Bellarminus, lib. 5 de Lai-
Miiraloriiini p, 1180, 8. Apollnniam sacrani
, cis, cap. 3 et seqq. Ridiculus sim, si lapides
virtrinem idem Mtiraioriiis prolulil , p. 1850, omnes afferre lii(^ velim, in qnibns magi-
7. iNigolIam virginern Dei repprias in Fabrellii slraluiim à Chrislianis adminislraionim fit

Syniagmate, p. 567. Conirbicam Dei, virgi- menlio. Describendae hîc essent inscripiioiies
nern scilicet idem Fabreltius eodem ioco in omnes christianorum imperalorum ; descri-
médium adducit. Sed iniegriim ex Maffeii Gal- bendi consulares tiiuli, ut Boetii ac Flavii
licfs aniiquitaiibus , p. 97, reddamus Eusebiae Conslanlii; describenda praefectorum prœlo-
titulum , quo niliil in hoc argumento Ulus- rîo , idqiie genus elogia, cujusmodi illud à
Irius possit excogiiari. Fabreltio reddiium, p. 741, FI. Julii Calervii
nie REQVIESCIT IN PAGE ex prafectî prœtorio. Sed satis sit hapc indi-
BEAT A E MEMORIAE câsse, Nimirùm incredibile dictu est Christia-
E VSEB A, SACRA. bNO
I nos à redditâ Ecclesiae pace adnoslra tempora
PVELLA. CVIVS. PROBA magistratus, eosque praestanllssimos gessisse,
BILIS TITA. INSTAR si id evangelicae legi adversaretur.
SAPIENTIVM PVELLA Existit lue altéra quaestio brevlter et ipsa
RVM SPONSVM EMERVIT tractanda de militiâ, quam Chrislianis vetitam
HABERE XPM nonnulli exisiimârunt. In quâ quidem quse-
C VM Q V 0. . . . stionepraelerBpIlarminnm, 1. 5deLaicis,c. 14;
Ne ipsum qnidem sacrarum virginum vela- Sigismnndus Jacobus Baumgartem, annol745,
men tarent lapides, ut si quod superesset hâc accuratè versatus est in Examine sententiae
de re dubium, peniiùsevellatur. Marangonius veterum Christianorum de militiâ, uti et Ma-
hune exhibel liiuluni, in append. ad Acla machius tum in primo, tum in tertio Origi-
S. Viclorini, p. 88. nuni et Antiquitatum christianarum volumine.
ANIMA DVLCIS. AVFENIA VIRGO Sed nobis agenda solis sppulcralibus titulis res
EENEDICTA QVE VIXIT. AN. XXX. est. Quis certè credat, Christianos suorum, qui
(Aufeniae imago) milites fuissent, elogiis exercitae militiae mu-
DORMIT. IN PACE nus iîîscripturos fuisse, si id lex Christi aver-
Velaiam Aufeniam insculpia imago ob oculos sata fuisset? Atqui inscripserunt, neque solùm
ponit. Benedictae aulem nomen virginem om- illorum, qui virtutis famâ inter ipsos minus
ninô fuisse velatam, non viduam indicat; claruissent, sed etiam martyrum epitaphiis.
nam de viduis nullà benediciione velandis Prapstô sunt exempla plurima. Pauca bic re-
exstat Gelasii decreium in episiolâ ad Lucaniae citabo :

episcopos nonâ. Vide Marlenium , de ant. FLAVIVS FLORl....

Eccles. lib. 2, c. 7, n. 5. Nec praeterniiiiam, EX TRIBVMS QUI VIXIT
quam ex Capacio référant Reinesius , cl. 20, ANNIS OCTOGINT.V ET
422, et Fleelwoodius , p. 514, inscriplionem: SEPTEM MILITAVI ANN
IN HOC REQVIESCVNT TVMVLO VENE TRICINTA ET NOVEM POSITU
RA>DA CORPVSCVLA SACRAR VIR. ET EST AD SANCTOS, CtC.
CON'SECRAT. VELAMINE CVLTV CVM Ita ejus lapis apud Muratorium, pag. 1875, 1,
QVA BACCINO ROSA ET IN SAECVLVM qui, pag. 1886, 1, hune alium titulum ex-
PETRONILLA VEROSICA S. SEVERA hibet :

Velaminis sacri merainit etiam lapidis fra- HIC REQVIESCIT IN PACE

gmeniumapud eumdemPleelwoodium. p. 511. HISIDOUVS VIR DELMATA
Alque haec ad coniineniiœ votum vindicanduni ....NVMERI....
sufficiant. Accipe ex eodem tertium militem, p. 1922, 4:

CAPUT IX.
IHIC
SCOL. SECVND.
PAX QVIESCET EVCARinV.
QVI MILITAVET AN.
F.

P.
SCVT
M. XVIII.
fie laicis agit, ac potestatem politicam, mili-
Marangonius in eo libro, qncm délie Cose gen-
tianique à Christ ianorum legibus non abhorrere
tilesclie prapuolavit, p. 460, alium sng<terit,
iuadel.
in quo tamen viliatos esse numéros exisii-
Paucis ea persfringemus, quje ad laicos per- niârira :

tinent. Poliiicam poiesiatem bonam esse, et CRESCE.NH BENEMERENTI IN PACE VIXIT AN.MS P.
ChrisUanis licitam negant Anabapiistœ ac Tri- M, XIIII.
 :

Zo'i DISSEUTATIO. 55g

MII-ITAVIT ANNIS. V. FECERVNT CONMANIPVM IPSIVS erat majorihiis nostris, divinam posse legem
Uiiqueelhi conmanipiili fiiére Chrisliani, ne- impleri, qiiam à sanclis viris servalara fale-
qtu; enim ellinici aul voliiissont sepiilcrali li- banlur. ao proedicabant.
liilo chrisii;iiii lioininis ineinoriam ornare,aut Jl. Minim taiiien baud est, hacreiicos de
ctiarii poiuisseiit, Clirisiianis cœineieria sua, divin.! lego lain impie sentire. quùm bonorum
ut allas dixi, diligeniissiinè cusiodientibus. operum osores sint, eaque nec necess.iria, nec
Longé pliires Doldellius exliibot, ui Felicissi- meritoria esse blasphèment. In hoc ipso
autcm
muni, p. 417; Pyirliiiiu p. 415; Ann;pum, suillissinii sunt. Leganl in M.irangonii
appen-
p. 416. Sed il) solis niarlyrum lilulis iinmore- dice ad Acia S. Victorini, p. 72, Grœcam Her-
jDur. Marium ducciii inililiini fuisse prodilejus mogrnis epigr.ipben. Ea laiinè biijiismodi est:
iiiscriptio aliqiiantô recenlior, gciuiina tamen, Uemiogeni, guude, annos qui vixis'i 45 benè fa-
ul alio ioco dixisse nio iiieniini. B nefioiarium cieiis , neminem contrisians , neminem offendens.
praefecli praBlorio (jiiod niililarc munus diibio Ecce; jul»eiur Ilermogenes gaudere quôd benè
procul fuit, habemus in hoc Secundiui epiia- fecerit. Qnid hoc? Opéra bona si
nicriloria
pliio, p. 415 : nonsunt,deillisnoneslcurquisqnani l;T(oiur.
SECVMH.no. BENEMERENTI QVI VIVlT ANN08 XLII. Praeleroa El.ineria in lapide D. A\ Cl.Juliano
B. N. F PRAEFT. QVIESCIT IN PAGE VI. IDVS AVG. Aug. IV et Fl. Sallustio consulibns notalo
seu ,

Porrô Secundinum martyrem fuisse, sanguinis anni 3G3, dicilur secnra quiescere sanclis
pro
merilis et opéra tanta , et paulô posl
vjscuhmi in ejns lumulo repertuni denion- pro faclis
strat. Iniô BoUioltins cnmdem liunc pulal, qui ad alla (cœlum scilicet) vocata. Ilaeccine ab iis

in Marlyrologio Fiorenlinii YI Idus Aiigusli profecla sint ,

qui cum Lulhericolis credide-
celcbratur. rinl opéra bona meritoria non esse ?
,

m. Neque hoc solum gencraiim de bonis

CAPUT X.
operibiis lapides prxdicant ; scd
orationem
Legem passe servari, alqtie opéra bona, orntionem pracserlim ,
aUjue eleemosynam iia comman-
prœsertim alque eleemosijnam , esse meritoria dant ,
ut plurimùm in uiràque esse meriJi pa-
contra hœrelicos ex lapidibus arguil. lam significent. Barbarura exiiiboo ann.
62G
posiiuni epilaphium, quod Cl. Maffeius
cdidii,
I.Quae communia suntcapiii, membrisqueEc- Ant. Gallic. p. 102:
clesiae, Clirislianae pieiaiis jusiiiiacque ofticia
EPYTAFivM uv.vc QVI iNTvis LECTVR (intucris
le-
persequamur. Primum illud, ul Evangelicam
ctor)
legem servent. At nostri lemporis haereiici, ul
BONE RECORDACIONIS AG\P1 NEGVCIATORIS
in vilia omnia prolabi ncniine exprobranle
MEMBRIA QVIESCVNT NAM FVIT ISTE STACIO
ipsis liceat, servari legem posse audacier ne-
MISERIS ET PORTVS ECINIS OM.NEBS APTVS
ganl. lia csl. Verùm caeieris prselermissis ar- ( Omui-
gumciiiis, quibus insanum hocce, impiumque bus aperlus)
FVlT PRAECIPVE LOCA SCORVM ADSE
commcntum à iheologis nostris passim confu-
nVE. ET ELEMOSI.NAM. ET ORACIO.NEM
tatur , in hâc eiiani disputaiione veU^rniii

Clirislianoi'uni lapidibus nlaniur. Eninivcrô STVDVIT. VIXIT IN PAGE ANNS LXXXV.

ÔË
Dulciliain cjns litnlo, quem Muraloriusrefert VIII. KAL. APRILIS LXI. PC IVSTIM INDICT. QUARTA.
(p. 427, 4) laudatur, qnôd morebus optimisine- Sed de eleemosynâ possum plura
exempla
rit; Pauiiam quamdam cujus fides et integrilas proferre. Lucas Agalhensis gémis
alumnus....
immaculala (sic) die vilœ suœ fuit, apud Bol- jusliiie fans,
munditie vas, lex pieiaiis, lux,
etc..
dellium rcperio, p. 578 Laurentius innox anima
:
dévia spes miseris dicitur in Museo Veronensi,
agnus sine macula, apud eumdem occurrit, p.
p. 312, 2. In Didgeniaî tilulo, quem ex Gru-
408. Servârunl ergohi legem. Clariùs id de qui- tero describit Fleetwoodius, p. 391,
fertur iJia
busdam aliis narrant lapides. Sic Mandrosa à fuisse :

Smeiio eiFabreiiio, p. 558, memorala fuisse LAEÏA SViS LACRIMIS 1I.FVN0 COKPORA PASTA
dicilur fidelis in xpo ejus mandata réservons; PliOniGA PAVPEiWBVS .NAM SIBI PARCA
NlAKS
Auguslusapud Muralorinm, p. 1834, 2, aj)p('l- Quid Ennodium meniorein ? Fuit is , si sepul-
lalur divinu leyis jussa verenda colens; Andream crali ejus clogio crcdimus, quod Fabretiius,
aulein ponlilicem his verbis alloquilur ejus p. 753, vulgavit

cpitaphiiaucior (Mur. p. 421, 1): Nunquàm de LARGVS VEL SAPIENS DISPENSATORQVE BEXIGNUS
manibus tibi lex divina recessit. Certum igilur DIVITIAS CREDENS QVAS DEDIT 1; SE SUAS
3o9 DE CHRISTIANIS INSCRIPTIONIBUS 360
Eadem de Andréa ponlifice , quem supra me- ixeïC
niorabam, légère est. I. POSTVMIVS EVTHERION. FIDELIS QVI GRATIA
IIOSPITICVS GR\TUS SE IPSUM DONAVIT EGENIS X SANCTA CONSECVTVS PRIDIE NATALI SVO SEROTINA
ILLOS ELOQVIO IIOS SATIABAT OPE HORA REDDIT DEBITVM VITE SVE. QVI VIXIT, etC.

Neque ea omittam ,
quae de Valeniiniano epi- i Gratta verô sancta non aliud, inquit Cor-
scopo ejus epitaphiura refert , Mur. , pag. < sinius p. 54, intelligi vel esse profectô débet»

423, 6 : < quàm baptismus ipse, quem postumius prope-

ABIECTIS QVI FVDIT OPES NVDATAQVE TEXIT «niodùra moriturus susceperat. > Rectè; baec
AGMINA CAPTtVIS PRAEMIA LARGA FERENS cerlè apud S. Cyprianura reperio in ep. Ba-
EST PIETAS VICINA POLO NEC FViNERIS ICTVM luz. edit. ad Fidum, quae Postumii lapidem
SENTIT OVANS QVI PERIT ASTRA BONIS mirificè illustrant : c propter quod neminem
Dulcilià quoqiie cujus siipra fada nientio est, f putamus, à gratiâ consequendâ impediendum
charitate largissimâ in ejus titu'.o praedicatur ,
f esse... et idcircô, frater cbarissime, baec fuit

et Augusius largus pauperibus. Quô, aniabo, « in concilio noslra senientia, à baptismo , at-

lam singularis atque praeclara harum vîriutuni < que à qratià Dei.... neminem per nosdebere
recordaiio speciat , nisi ut inlelliganiiis eas < prohiberi, quod, quùm circa universos ob-

fuisse, quibus sancti illi viri Deo maximoperè t servandum sit, atque retinendum, magis
placuêre, gloriamque sibi inimortalem pepere- i circa infantes ipsos, et recens natos obser-
runt? Stet ergo, antiquitatem contra Luthera- < vandum putamus, qui hoc ipso de ope no-

norura inventa pugnare , Chrislianorumque < strà, ac de divinâ misericordià plus meren-
titulos caihoHcum dogma de bonoruni operuni ( tur, quôd in primo siatim nativiiatis suae

meritis vindicare. t ortu plorantes ac flentes, nihil aliud faciunt

( quàm deprecanlur. » Verùm quod ad insti-
CAPUT XI.
tuium à me de Baptismi necessitate sermonem
Baptismi nécessitas, Baptismus infantium , ejus-
periinet, illud est, Nilam ac Poslumium uti-
dem sacramcnti effccta , et cceremoniis ex la- que ob inslantis niortis periculum fuisse sa-
pidibus illustranlur. cro bapiisu:aie abluios. Cur autem , nisi quia
Media saluiis, cujusmodi Saeramenta sunt, persuasum Chrisiianis erat, posse neminem
necesse nunc est expendere ,
quidque ad ea salvari, qui ex aquâ renalus non fueril? Equi-
sive illustranda , sive vindicanda conférant deni Juan. GeorgiusWalchius in Historià Pae-

lapides, ob oculos ponere. A Buptismo autern dobapiismi, p. 504,verosimileesse ait, de non

iniliuni duciinus , cujus necessilalem quam bapiizaiorum infantum salute Patres ab ipso
haeretici negant, Inscripliones probant. Instar seculo m cœpisse dubitare; deinde errorem
omnium duae sint ,
quarum alteram Murato- vocat. Verùm seculone jam tertio Chrisius
rius, p. 1916, 4 ; alteram Boldettius exhibet, Ecclesiam suam deseruerat, ut gravi de Ba-
p. 58. Prior hsec est : piismatis necessitate errore teneretur ? Desi-
NILAE FLOIŒNTINAE INFANTl DVLCISSIMAE ATQ gnet errorissuiLuiheranus homo tam vetusta
INNOCENTISSIMAE FlDELl FACTAE PARENS CONLO- principia ; vel saliem patiatur errare cum
CAVIT cbrisiianà antiquilate nos malle, quàm sa-

QVAE PRIME NONAS MARTIAS ANTE LVCRM PAGANA pere cum Luihei anâ noviiate.
NATA ZOIIO CORP. MENSE OCTWO DECIMO ET Caeterùm quas inscripliones adduximus, eae
VICESI eliam efliciunt, Ecclesiam infantium Bapti-
MA SECVNDA DIE COMPLETIS FIDELIS FACTA HORA sma probàsse contra quam Anabapiisiae gar-
NO riant, qui non licere docent Baptismum tra-

CTIS OCTAVA VLTIMVM SPIRITVM AGENS SVPERVIXIT dere, nisiadultis, qui Baptismum perse flagi-
HORIS QVATTVORITA VT CONSVETAREPETERET AC DE lant. Accedunl innum^^ri alii lapides, in qui-
FVNCTA HYBLE HORA DIEI PRIMA SEPTIMVM KAL bus fidèles ( baptizatos scilicet, ut iiifra di-
OCTOBRES, etc. cam ) et neophytos passim repcrimus infan-
Ut èv t:x'.'2<ô id observeni, quid sit Zoiio corp. tes. Sic apud Yiclorium Diss. Phil., p. 48,
disputât Mazochius , p. 43. Ilyblam auteni, novem mensium pnella Tecla fidelis appel-
quùm plures sint in Sicilià anliquà hoc noraine laiur, neoftiui apud Boldellium, p. 807. Victor
urbes , Megaram intelligo; nam baec proxi- dierum 80 Florenlinusquoque ab eodem Bol-
inior est Catanae , ubi lapis existit. Posterio- dettio,p. i62, memoratusvixerataHHumef mc«-
rem jam reddo: sesnovem, dies quinque; fidelis lamen de secuiq
 ,

561 DiSSERTàTIO. S62

recessit. Achillam neopinjtam unius anni mcn- praeivisse videtnr Walafridus Strabo seculi IX
siiitn V, inveiiias in Muraiorii Tliesaiiro ,
scriplor, cujus haec sunt verba in li!)ro de
p. 1819, 6. Vin"? triennem piieruni bapiiza- rébus Ecclesiasiicis, cap. 26 : e Notandum
lum? Legi(o Jiunc Cyriaci lilulum, queui ex « deinde primis temporibus iliis solummodô
Boldettio, p. 453, descripsî. ( baptismi gratiam dari solitam, qui et corpo-
t ris et mentis intogritalo jam ad hoc perve-
CYRIACVS FIDILIS DECESSIT OCTODIES t nerant, ut scire et inlclligere possent, qu:d
Ml.WS. A. TitES. ANNVS III. KAL. MVR. < émolument! in baptismo consoquendum;
Diebus 32 ultra très annos vixerai FI. Jovina, « quid confitendum atque credendum ;
quid
qnae in cjus epilapliio, apud enmdern Boldct- «poslremè in renatis in Christo esset scrvan-
tinm p. 271, deposila ferlur ncolita in puce; I dum. » Verùm id velerum Patrum scri-
duobusaiilem (li<'hus junior, npopiiylns lanien ptis ac lapidibiis ipsis repugnare confuleuter
et ipse fuii Dorait lus, cujns epigraplien dédit aio. Cyprianum supra audivimus. Noium est
Fabreitius, p. 559. In Museo Veronensi GregoriumINazianzenum,Orat. iOdeBipt., ita

p. loO, 5. Q. Vimiuatium iieofitum offendimns, censuisse, ut infantes nisi si mortis periculum

Qvi vixi ANN p M V, seii pius minùs qninque, iniercederet, itriennioexspectato,autaliquan-
Marangonins prscierea, inapp. ad Acta S. Vi- « tôbreviori vellongiori temporis spatic.per
clorini p. 109, hanc refert Inscriptionem : ( magni bapiismi sacramentum et animos et
V RC I A « corpora sanctificarent. > Tertulliano quoque
FLOUENTINA constat in libro deBaptismo, c. 18, cvncfationem
FIDELIS IN PACE Baptismi, ntquXHtilior csset, introducere vo-
VIX. ANV. JIES. YIIII. luisse. Quae quidem utriusque doctoris opinio
MES VIIII singularis satis apertè contrariam indicat in Ec-
Sive autem legas ami. scilicet annuni, sive clcsiâ consuetudinem obtinuisse; Nazianzeni
an. Y, annos qninque, perinde est. En ergo praeterea sententia per sese Corsinio adversa-
inviclum Baptisnii infantibus prioribus Ec- tur. Sed, ut alios Patres praeteream à Wal-
clesiae seculis collati argumentum, eôque ma- cbio in historià Paedobaptismi, atque à Bin-
gis inviclum, quôd, ut Cl. Maxochius observât, ghamio, Orig. Eccl. lib. 11, c. 4, magno
p. 44, Nilae Bapiisraus cœlesti voce fuisse ap- numéro congestos, Siricium ab utroque prae-
probaïus in sepulcrali lapide dicitur; pergit termissum placet in médium afferre : t Sicut,
enim inscriplio : « Cujus occasum cùm uler- i inquil S. pontifex, epist. 1 ad Himerium,
< que parens omni niomento fleret, per no- t c. 2, sacram ergo paschaleni reverentiam in
f ciem majeslatis vox extitit, quae defunctam t nullo diciiiius esse minuendam, i(a infantibus
(lamfnlari prohiberct. > ! qui necdùm loqui polerunt per aetatem, vel
Cave tamen credas, istos omnes, quorum t bis quibus in quâlibet necessitate opus fue-
inscnpiiones indicavimus lum primùm ba- ! rit sacri unda Baptisraatis, omni volumus
ptizatos fuisse, quùm in vitae discrimen ad- < ccleritate succurri. i Quse Siricii verba, ut
ducti fuêre. Non eô hoc dico, quôd contrariae Chardonius observât in liistoriâ Sacramento-
senteniiae sectatores ab Anabaptistis nîhiJ, aut rum, sect. 1, p. 2, c. 1, p. 156, edit. Gall.,
pariini differre existimem. Absit. Uthsereiicos significant, infantium Baptisma ne tum qui-
îsios refellas, salis sunt infanlium bapiizato- dem fuisse dilatum, quando in nullo mortis
rum exenipla, elsi baptismo initiati sunt in- discrimine versabantur ; infantes enim distin-
gruente niortis periculo; hoc nempe discri- guit pontifex à caeteris, quibus in quâlibet neces-
men ut magnum sit, non facit, ut infantes sitate opus fuerit sacri unda baptismatis, et lum
baptismum perse exposcant, quod tamen ne- his, tum illis juhft omni ccleritate atccttrri.

cessarium esse heierodoxi illi contendiint. Patribus consent tant lapides. Curenimin
Nogo tamen illud verum ess»', quod CI. P. aliquibus neophyti, in aliis fidelisnomcn defun-
Corsinius p. 52, i Muraturioduce, ut ipse ait, ciis tribuitur? Nempe ut inteliigercmus, neo-
c nisi morlis periculum inimincret, pueros pliytos in mortis periculo fuisse baptizatos,non
I bapiisinum dlstulisse usque ad usum ratio- item alios. Quid? quôd si neoplujtos suos hoc
f nis > Hoc quidein anie Muratorium,
alTirmat. nomine non designabant in more positum
quo duce glorialur Corsinius, docuerunt Lu- tempus disortis ver-
Christianis fuit baptismi
dovicus Vives, Saimasius aique Suicerus, Hanc ego consuetudinem infra
bis adnotare.

Thes. eccles. T. 2, p. IIÔG; imô omnibus exempliscomprobabo; inierea sufïîciat Njlae

TH. V, 12
 ,, : ,

-05 l^E CIimSTlAMS INSCRIPTIOiNIBUS 364

epigrnplicn rccolerc, iibi non fidelis diciiur, INGENIOSAE QVAE VIXIT ANNIS IIII. M. V. DIESXXI.

sed fidelis facta hora noctis octava, Adeô Chri- FIDE. PERCEPIT. MESORVM. VII.

slianis curae fuit in sepulcralibus nionumenlis Quanquàra si quis inscriptionem istam objice-

verba ecclesiaslico usu quodamniodô conse- ret, in re lapidariâ hospitem sese ac peregri-
crata propriè usurpare. Quùm ergo neophyti num ostenderet. ISon enira Ingeniosa dicitur

quidein fidèles fuerint , neopliytos tanion illos liic percepisse, id est Baptismum, quem ex
poUùsquàm fidèles, ubi eoruin veluti classem arcani disciplina reliceri saepè consuevisse

designare vellet, appellare Ecclesia consueve- postea ostendam, fide, qukm aclu liabere; sed
noiniue reservalo, qui non novi-
rit, illis fidelis zhfide Baplismus ipse est, qui propierea sacra-

ter, ul Gregorii Magni verbis utar, 1. 4, ep. 50, nientum Fidei à Patribus, ut à Fuigeiitio, de
erant plantait in fide, Chrislianos, qui lani saepè fide ad Petrum c. 50, saepè appellatur, Nam
neophyti nonien in suis liiulis inscripserunt «sicut ( inquit S. Augustinus ad Bonifac. ep.

cretlibile non est fidelis vocabuluni laiiore «25)secundùm quenidam modum sacrainen-
quodam sensu, aiqueiis eliani qui aliquandiù i tum corporis Chrisii corpus Chrisii est et ,

post baplisma susceplum in vivis egerant, < sacramentum sanguinis Chrisii sanguis Chri-

coraniuni adhibuisse. Quôd si fidèles propriè < sti est, ila sacramentum fidei fides est. i Scri-

ii fuerunt, fuisse illos extra moriis periculura bitur autem,^de, pro , fidem , more non in

baptisniate perfusos dicendum est. Nam si Christianis tantùm, sed eliam in ethnicis in-

velis baplizatos eos fuisse, quùniviiaediscrimen scripiionibus aberudiiis viris observalo; Huera
subierunt , alteruirum alfirmare necesse erit, enlm M. saepissimè in hiijusmodi monumentis
aut eos omues é periculo illo emersisse, ac dé- omittiiur. Ridiculus sim, si rem plané ceriissi-
ni ùm nova ingruenteaegritudine obiisse,aulcum mam exemplis confirmem. Unum tamen ex
morbo tanidiù fuisse coUuclacios, ul non ara- Lnpio, p. 173, adducam, apiid quem in Flo-

pliùs neophyti, sed fidelis titulo possent extra reniini épigraphe legitur, pax tecy. Confer
oranem arabiguitaiem donari; quod utnmique eliam Bonarroiium, p. 47 et 166.

Jn laniâ fidelium infanliuni muUitudinc incre- Ad Baptismi effecia transeamus, cum haere-

dibile est , nec ullâ cerlè probabili ratione ticis iterùm congressuri. Negant Lutherani
suaderi potest. Non sum equidem nescius, neguiit Calviniani apud Bellarminum, de Bapt.
quarto praeseriim, etquintoseculoBaptisnium lib. 1, c. 15, B.tpiismo tolli peccata, sed aiunt

ad provcciiorem aetatem, atqueadeô ad uior- deleri tantùm eorum reatum, ut imputaiione

tem usqueproiracium à plurimis fuisse. Exeni- nullà sint. Conferamus jam cum hoc errore
pla passim in Ecclesise annalibus occurrunt. veteres Christianorura lapides. Primus sit

Duos indicâsse sufliciat , quorum Muralorius Gruterianus, pag. 1164, 7, quem Fleeiwoo-
epitaphia in novum suuin Thesauruni intulit dius quoque, pag. 440, exhibet emendaïque :

p. 382, 2, et 390, 5. Junium nempe Bassum. QVI PECCATORVM SORDES ABOLERE PRIORVM

V. C. qui vixit annis 42, mens. 2, in ipsà prœfe- TERRENISQVE OPTAS MACVLAS ARSOLVERE VITAM
clurn Urbi Ht ad Demi 8 kal. septemb. Eusebio /. maculis

et Hypatio cons., scilicet aerae christianae 559 ,

HYC ADESAD CORISTI FONTEMSACRV.MQVE LIQVOREM
et Fl. Arcadio et Baudone conss, (ar.no 583), 10 CORPVSVBIAC MENTES PARITERSENSVSQVÊLAVANTVR
kal. julias defunctum Leonliura neophylum qui AETERNVMQVE DATVR CASTO EAPTISMATE MVNVS
vixit ann. plus minîis'iO. 8. Mes. 5- d. 15. Ve- Porrô fontes S. Anasiasiae ,
quibus haec car-
rùm hoc generalem illani Muratorii et Corsi- mina insculpta erant , extruxerat Romanae
nii regulam haudprobat, nisi niortis periculum Dibis ;,.aefcclus Longimanus, qui inter comités

immineret, pueros baptismum distulisse usque ad sacrarum largitionum, anno 399 , recensetur,

usum rationis ; imô quùm Patres eam consue- et PP. seu prœfectus prœtorio (Italiae scilicet)

ludinem longé lalèque vagantem gravissimis anno 406, fuit constitutus. Hujus similis in-

verbis insectarenlur (confer S. Joannis Cbry- scriptio est Viennae Allobrogum à Cl. march.
sostorai in Ep. ad ilebrœos homiliam 15), aliura Maffeio inspecta : in eâ haec de ifoedvla le-

plané usum, quemquinplures servârint, dubi- guntur

tare non possumus, probâsse Ecclesia videlur. MARTINI QVONDAM PROCERIS SVB DEXTERA TINTA

Nollem hic Lulheranum quenipiam qui

, ,
CRIMINA DEPOSVIT FONTE RENATA DEI

actualeni in parvulis, dura bapiizantur, Gdem Arrigantauresheterodoxi Baptisrao pecca^orwm :

Lutbero duce requireret, Goriano lapide abuti, sordes abolentvr priorum , tenenis maculis

Corsinius refert, p. 55. ^ * absolvitvr^vita, crimim deponvntvr Haeccine

quem eliam :
 , I

365 DISSERTATIO. 366

indicant, remilll tantùm peccala, non lolli ? berepossura ad eumdem Chrlstianorura morem
Hiiic iulerJùn), ul in pr*clarà qii mu Muralo- duos hosce lapides irahenli, p. 52, à Maran-
rius referl, p. 1888 , o, inscriplione Spiritus gonio editos in libro qui praenotalur, délie
sancius columbae specie baplizandi capiti im- cose Geniilesche,p. 461 et 438 :

niinens exliibelur. Neoipe Spiriiûssancii gra- I.

liani,quam BapUsmus coni'ert, hoc pacto iodi- AELI\E lE.NVARIAE FIL

care Chribtianis visum fuit. ET MARTIO MARITO ET.
Qnare niiruu» non est, Cliristianos Baptis- QVI FECERV.NT INC . . .

mum, cujus tauî prœclaros cflectus nôranl DIES XL. OVE lENVARIA
lanii lecisse, ut leuipus, quo illun» perceperant, VIXIT ANMS X7 II. MES... L. XVIU.
vcluli siugularis cujusdam feliciiatis ètto/j.v PARETES. BE.NEMER.
suis lumulis inscripserint. Seil in hàc illu- II.
sirandà consuetudine paulô diuiiùs inmiore- AMAMIO. QVI VIXIT. A.Y\. 1". M. XXXVIII. DKCES-
mur. Cl. Mazochius in duabus quas de liilari SIT I.\ l'ACE
cpigrammaie ad Doniinicum Georgium dédit DD XN OONORIO VIII. ET TUEODOSl III. AVVGG.
cpislolis, hune niorem in illo Uilari epitaphio QVI FECIT
visus est sibi depreheudisse ; quod enini ibi AN>. XXX. ET MENS. Vlll.
legitur Qvi yixit an.ws pl. ms. xxv , ipse ex- In hâc inscriplione , si Mazochio crediraus,
plicat : Qui vixit annos plus minus guinquaginta, posierior summa est temporis post lavacrum ;

mêmes viginli quinque. Kerape in quibusdam sensusque est fecisse Amantium nen.pe in
niarmoribus animadveriit siugulariauj P. si- Uiristo , (quse locuiio intégra rcperitur in
guilicare plus miniis. sequens verô AÏS, non est primo AELiAE lENVARiAE lilulo) ami. xxx. et
nota Toù miniis, sed mensium , ut videre est Mens. viii. In altéra verô quùm vita posl bap-
apud Valeriuni Probura, et caeieros noiarum tismum exacta perqiiàm brevis fuerit, per
liomanaruni scripiores. Sed pace viri summi, dies notata est. Hœc vir eruditissimus. Sed in
quem maxirai facio, alque adeô amo, Sabba- prima illà ego de Christo aut lavacro in-
nihil

tinio, oui eliam la iMuseo Veronensi adstipu- venio ;

quse enim désuni post lilteram c...,
latur MafTeius, legenti, plus minus viginli quinque suppleo ON, nenipe in co/yu^îo, ex Fabrettii
assenliii onininô cogor. Quid enim in Valerio lapide 131, p. 270.
Probo aliisque Ronianarum rerum scriploribus A. FRI. CA. NVS. FOR. TVN. A. TE. CONIV. GI.
qusnrimus notarum à Chrisiianis usurpatarum CVM. QVEN. FECIT
explanaiioncm? Lti verborum , ita siglarum IN. CONIV. GIVM. ANXOS. N. VIII. MENSES N. II.

porlenta Uuinanis quadraiariisignota prodeunt DlES N. XXVI

in dies in Cbristianorum liiuiis. Âdde exem- QVE NVBSIT. AA'NORVM. N. XV. MENSVM. N VIIII.
pluuiin Muratoriano Tliesauro, p. 19o4, 5, toù QVE. VIXIT.
MS ,
pro, miniis, à Sabbaiinio invcntum , ubi ANNIS N. XXIII. MENSES N. II

Yaleria vixisse dicitur in hoc seculo ax.ms pl ms Secundam autem de conjugio quoque expli-
xxxii. Mazochius quidera et hic legit : Plus candam suadet velus formula atque à Chris- ,

miniis guinquaginta, mensibus 52. At formula quoque usurpaia/"ea7, quam ad spiritale

iianis

ilia, vixit in hoc seculo hanc explicaiionem mi- cum Christo conjugium cum Mazochio refer-
nime fort. In Hilari verô epigrammale quiini rem si exemplo aliquo suaderi id posset At
,
.

voces aliae omnes puncto nolentur, atque à qui Amantius, qui annos tantummodo SSvixit,
sequeniibusdisjungantur, qui factum ut posl facere potuit, seu vivere cum conjuge ann. 50?
lilteram P (siquidem illam Mazochius à sequen- Nempe aut typographi vilio in Marangonii
te séparai) nuUa fuerit interpunctio adh.bila ? exemplo , aut eliam quadratarii osciianiià in
Nempe quia cum sequente conjungenda est; auiographo lapide nota aiiqua numeralis dcest
conjuncia autem nonnisi plvs potest signili- in priore anuorum summâ. Dicere hoc malo,
care. Quid ? quôd Chrisiiani ut videbimus ubi quàm sine exemplo coujugalem formulam
Baplismi i-v/-h-4 suorum lumulis inscribere mystico sensu inlelligere. Jam verô rejectis
voluerunl, verbo aliquo diversam hanc i-r/ra hisce exemplis ccrliora aiia quaeramus, quibus
accuralè denotârunt. In Hilarine tantummodo consuetudo ilia Chrisiianorura conlirmetur.
ac Valeriœ litulis rem ita obscure indicàrint ut QuanquàmduojamailulimusiV//ûp,inquam, at-
Mazochio œdipo opua fuerit ad eam enuclean- que Ingeniosœ. AcdeNilà quidemexploratares
dam ï rseque eidem doclissioio viro subscri- est de Ingeniosâ verô nullo negoiio ostendi-
;
 , 1

567 i)E CHRISTIANIS iNSCRfPTIONÎBUâ §68

lur. Recito iterùm lapidem Ingemosae. ûvae. NE. CONIVGI DULCISSIME

VIXIT. ANMS.ini.M.V. DIF.S. XXI. FinE PERCEPIT, KARISSIME. QVE. VIXIT. ANN
MESORVJJ Vil. Videii' diiplicemè-cyrv, viL-ealte- XXXIII. MES. II. ACCEPIT. III. KÀL
ram, aUerani tidei perceptse, Baptismi nompe IVL. DE P. VI. KAL. NO VE

suscepti ? Niim autem scnsus sit , Ingoniosam NBRES. BENEMEUENTI

vixisse menses 7 à fuie perceptâ , an poiiùs Hal)emus aliud in Capuano lapide, quem

quùin septimum aetatis mensem ageret, iidem Muratorius edidit, p. 1998, 6:

perce})i?se qusprant alii, mihi hoc alterum UIC EST POSITA

,

verosimilius ex gignendi casu mesorum. Diser- FORTVNIA

lissinmm aliiid hanc in rem argumenlum ex QUAE VIX IT AN PLVS
Fahreiiio p. 563, Mazochius proferl , p. 9: M NVS
I I 1 1
,

D. M. PARENTES D V L C S S M A E I I

EV. FROSINE FILIAE POSVERUNT

COIUGI KA C0NSECVTA
RISSIMO EST DVI DEPOSITA
KAMPANO QUI VIXIT MECL' AN EST VIII. KAL AVG
MESES DVO. DIES V. PERIT ANN XXXV GRATIANO. II. ET PROBO
RENE XII.

EX DIE ACCEPTIOXKS SVE VIXIT DIES LVII

Spectat hic lapis ad annum 571, quod non
animadverlens CI. Corsinius, p. 54, hanc in-
AccEPTio hîc niliilaliud est quàni Baplisma.
adConfirmationemsignificandam scriptionem iiiier exenipla ailulit, qure pro-
Equidem illa

duo tamen vêtant alte- bant, i antequàm Ecclesise calholicœ pax et

Inbens detorquerem : ;

ubi fide (Baplis- < iranquillitas Constant ini Magni temporibus,

rum est Ingeniosae titiilus,

percepit diserte legimus; eth- t aft\ilgere cœpisset, ideôque necphyti, ^det,

mum scilicel)

formnlae tavrorolio criobolioqve f fideliSjCIiristi, aliaque id genus sacra nomina

nicic illae

quas Mazochius scitissimè recolit € sepulcralibusChrislianorum liiulisperspicuè

percepto j
:

quùm hujusmodi sacra à daemone inventa po- « diserièque inscriberentur , eadein nomina
quamdam Baptismi imi- < juxia veterem arcani disciplinam reticeri,
lissimùm fuerint in
vel obscuriùs exprimi consuevisse. ) Quibus
tationem atque ludibrium. «

Verùm hocce acceptionis vocabulum monet in verbis alla quaedam sunt, quœ omninô non
placent. ISam neophyli, hdei, fidelis, Ciiristi
ut de disciplina arcani apud veieres Christia-
nos verba faciam. Ejns ubi de formula in pace nomina, ad arcani disciplinam spectâsse non

disserui, exemplum dediin liturgîcisprecibus. ita facile comprobabitur, nec qnis sibiin ani-

Sacramenta porrô à Christianis diligentiùsce- mum indncet lapides omnes, quibus ea nomi-

labantur. Hinc arcanae hge locutiones, accep-

na insculpta fucre, Constantiniano aevo esse

Tio , FiDES, et quam in Postumii titulo nota- recentiores. Nam quae ipsa sacramenta aut

bamus, gratia sancta conseqvvtvs ad indican- secretiora fidei mysleria significant, ea potis-

duni Baptisma. Hùc etiam spécial quod in siniùm arcani disciplina obvolvebantur, seu
Severiani luraulo legimus , apud Murât. ,
ut Tertulliani verba iisurpem , Apol. c. 7,

p. 414, 4, QVI RELIGIONEM DEVOTA MENTE SVSCEPIT. omnibus mysteriis sileniii fides adhibeb<tur ;

Illustrant hanc arcani disciplinam celeberrima hinc Bapiismi nomen frustra in lapidibus

illa S. Augustini verba in Ps. 103, conc. i. requiras ;

pleraque autem illa nomina, eisi ad

j Quidest, quod occultatum est, et non publi- Sacramenta ac mysteria Religion is nosirîE

« cum inEcclesiâ? sacramentum Bapiismi, sa- referuntur, non ea tamen ipsorum sunt vo-

I cramentum EuciiarisMœ. Opéra nostra bona cabula, auiqnidquam detegunl, quodnaturam

( videntetpagani; sacramenta verôoccultantur illorum, rationes, alTeciiones. efîecta pateta-

f jllis.i Atque id tam cautè observabantChris- ciat et celari debnerint. Chrisli porrô nonion

tiani , ul Baptisma significaturi verbo aliquo adeô non occultabatur, quod ad ejus diviiii-

ut, accep//, perrppz7,uterentur,nominepr3eler- tatem perlinet, ut qui eihnicis liturgicos li-

misso.Exempla afferamus, superiorem quoque bros prodere, Sacramenta aperire, Tnnitaiem

illum temporis ,
quo Baptismus susceptus fue- explicare piaculo sibi duxissent , Chrisliim

rat , adnotandi morem confirmaiura. Pri- verum esse Deum palam praedicarent. Quanta

mura ex Marangonio , in app. ad acia S. Vic- de Christo, deque ejus divinilate in npologe-

lorini, p. 91, depromo : ticis, quos gcnlibus pro Christianorum nomine

feucissimvs. crescenti obtulerunt, TertuUianus atque Ju$linus nar-
 ,, ,

369 DISSERTATIO. 57Ô

ranl! Confer Origeneni I. 1, contra Celsum. mcriio, Baptismnmque eo verbo percepit ex

Prœterea arcani disciplina diu in Ecclesià arcani disciplina indicaium faieamur.

ohiinuit. ul queni supra reddidiiuus Auguslini Pascasii lamen anle alios fuerat lapis coin-

lociis dcmonstral ; iinô ea foriassis disciplina memorandus. Sed qiioniam is caprenionias

post diilani à Conslaniino Ecciesiae pacein prï.iorea quasdam Bapiismi nobis in montem

arciiore quàdam raiione servabaliir, queuiad- revocal, opporluniùs paiilô post describetur.

modùin Cyrilli Hieroso.'yraitani, Chrysostomi, H» porrô caeremonia; aliie Bapiismum prse-

Aliianasii, ilioruniqiie Patrum scripla lestan- cedebant, alise comilabanlur , alise demùm
lur. Unis enini seculo quarto aut quiiilo ca scqiiebanlur. Eas inlor, quae anle Bapiismum
eviilg.ire cliinicis se posse credidisset, quae in in more erant, praecipua erat calochumena-

prima Apologià Justin us de Bapiismo deque lus. lliijus vestigium ([uoddam in Graeco One-
Eucliarisiià ipsà prodidit ? Quare christiana- simes ùiulo, quem iMarangonius (p. 74)di-
rum iiiscripiioiiuni œtas neque ab expressis vulgavit in Cœmeierio S. Hernietis reperlum ;

iiisce vu<abiilis, neque ab arcanis quibusdaiu ea cnim kataxoymenh diciinr. Scio tameii,
loculionibus, meà quidem senieniià, est repe- Cl. Corsiniiim, p. 33, ^eopiiyti sensu Cate-
tenda. Verùiii in viani redeamus. Terlinm chumeni vocem hic usurpalam contendcre.
liocce discipliniE, de quà aginius, exenipluui Eieniin sola quatuor annorum aetas, quam
Mazochius, p. 51, reddit :
Onesimi iribuit inscripiio, t pâli vix poierat,
« iii(|uit vir dûcliis, ut oa sacris mysleriis in-
EVFRONiA rv f. Eufroiiii
I siructa, suscipiendique Baptisniatis cupida
F ii.i A. ET M f. misère
« loret , adeôque receplâ jam plirasi cateclm-
NAVFRAG 10
*
« mena dicerelur. > Ac facile tanli viri aucio-
N ET TA. NAT
riias, tanique probabilis ratio me in ipsam
PRI. KAI.. NO V
hanc senientiam pertraheret. Diim tamen ani-
PER G EP I T
madverto, S. Gregorium INazianzenuin (Orat.
I I i. ID. A P RI L.
iO de Ejpt.)irienniumcensuisseparvuIorum,
1) E C E S SIT
qui baplizandi erant, aetali praelinienduni
PP.. KAL. MAI
I nain tum quiddam audire, ac res-
et raystici
Equidem Cl. SabI iiiniiis, in Epist. ad card. ( pondère possunt, ac si minus plenè el exacte
Resuliuin de Hiiati epigramn)aic, p. 30, iies^at < inielliguni, imbuunlur lamen, et infoniian-

chrisiianam liane esse inscripiionem ,

qtiôd I tur ; » faciliùs intelligo, puellani ,
qu;v non
inier clirislinnis à Gudio relata non fuerit, (juatuor tanlùin annos, sed eiiam nienses
quôdque niliil aliud litulus hic innuat, nisi ([uinque, diesque très nunoerabat, sacris po-
Eul'roniam, <\ux Natale pridie calendas no- tuisse niysleriisinstitui, ac Baptismi desiderio
vembres percepit , scu nala esl , nauf-.agio teiieri, atque aegrè adducor , ut credam cale-
creplam tertio idus apriles decessisse. Qiiis elunneni nomen contra totius Ecclesi* con-
lamen MaU'eio, in Ant. Gall. p. 90, Muraio- suetudinem ad neopbytam signilicandain in
rio, p. 146i, 1, Corsinio, p. 34, anii((uiiatis sepulcrali tilulo fuisse iranslaium. Al qui ergo
perilisï«iinis viris, quiClirisiianis lapidem isluin quievisse dicitur in pace ? Mmirùm foriassis
accensent, asseiuiri non nialit, qiiàm Gudio, martyr occubuit; ut autem Prosper cocinit,
cujus collectio nulluni judicium, nullam dili- ep. 87:
gentiam , nullam eruditionem prodit? Prai- Fraudali non sunt sacro baptismale Christi
lerea ut Cîristianis inscripiionem illani Sab- Fons quibus ipsa siii sanguinis nnda fuit ;

baliiiiiis abjudicaret, necesse illi fuit inauditam Et quidquid sacri fert mystica forma lavacri
pliraseohgiam ( Mazochii v'crba sunl, p. 51), Id toliim implevit gloria marlyrii.
procuderc : Natale percepit. Quid? quôd si Velcertè, quod de Valentiniano Junioreaie-
Sabbatinianam sentenliam amplectimur, quid bat .^mbrosius , hanc sua pietas abluit , el vo-
Eufronia post morieni, qiiaiii obiisse /// kal, Lv.NTAs. Quùm autem plures essent catechu-
april. ait vir doctus, egerit ad ultimum prid. menorum gradus, primumque avuientes con-
kal. majus in lapide diserte inscriplum, igno- stituèrent, reddendus hic lapis est à doctis-
rabimus. Cliristianam ergo inscripiionem esse, simo Gorio divulgatus ,
qui andientis titulum
lot egreaiis clarissimisque viris auctoribus continet: Sozomeneti ai.vmnae aldienti patho-
demus, Aiazocbio viro et ipsi praestantissimo, MS FIDELIS.
detiue uuiversà liuerariâ republicà opiimè Muralorii inscriptioneni, p. 1888, 5, indicavi,
571 DE CHRISTIANIS INSCRIFTIONIBUS 572
in quâ baptizandi caplti Spiritus S. columbae quo ivitiati etiam vocantur, quia scilicet Jésus
specie iniiiiinet. Adslat in eàdem puero in bap- se credidit cis, ut cum Angnstino loquar, tract.
lismalivase posilo (quoil anliquissinium mer- 11 in Joan.,imônisi fallor,eo sensu /îde/esà Cy-
sionis riium exprlmit bine cpiscopus , hinc rillo HierosoliiTiitano, protocatecb. n. 6, /7/m-
sponsor seu palrinus. Nenipe dandi Baptismi ttinfa^zdicuniur, dùm fidèles illos appellari ait
jus quidem babet n summus sacerdos , qui veluti filios Ailissinii, qui fideiis est eljustus.
« esl cpiscopus, dobinc presl)yieri etdiaconi, At id esse bujusetymon vocis inibipeisuadere
«non tamcn sine episcopi aucloritale, » ut non possum , ncc sibi persuasit Augusiinus.
«ait TertuUianus , de Bapt. c. 17, < Fide- ÎSam in primo de peccatorum Meritis et Remis-
«jussores verô, queniadmodùm loquitur Au- sione libro ait : c Non boc judicat ecclesiasiica
<gusiinus(serm. IIG de Temp.) proipsis (bap- «régula , quae bapiizatos infantes fidelium nu-
< lizaiidis, si parvuli essent, aut liebeies) rcs- «mero adjungit. Porrô si illi quibaptizantur,
» pondebant , quôd abrenunlient diabolo ,
i propter virtutem celebrationemque laiiti sa-
< punipia et operibus ejus. t fn mulicrum bap- I cranienli ,
quaravis suo corde atque ore non
tismale diaconissas operam praestitisse suam « agant quod ad credendum confitenduinque
consulat. Id ipsum indicat Chrisliani lapidis < pertineat, tamen in numéro credentium com-
fragmentum àMafleioGraecè editum, Latinéque < putantur. » Ubi manifestum est idem ess€
redditum Mus. Ver. p. ()6, 1 Mè OJaXevTÎx/a
, : Auguslino fidelium numéro adjungi, quod in
ÔETo XouTpS) w; «Y/.atv te cpâêuç: MeVatentiUa numéro credentium computari. Imô in eodem
in lavacro posuit..., tanquàm in splendore lucis. libro non mullôpost diserte ait S. doctor: « Nec
Inter ritus, qui Baplisnium sequebantur, in- < ideô tamen eos (parvulos) quisquam fidelium
primis comniemorandae vestes albce quibus in- « fidèles appellare cunctatur ;
quod à credendo
duebantur bapiizati , quasque in ipsà ociavâ iutique nomen est, quamvis boc non ipsi, sed
Pascbse exuebant in Ecclesiae vestiario custo- « alii (sponsores scilicet ) pro eis inter sacra-
diendas. Harum nieniio in quanti vis prelii la- « raenta responderint. i Hactenùs de Baptismo.
pide Fabreltiano p. 577.
CAPUT XII.
NATV. SEVERI NOMINE PASCASIIS
DIES PASCALES PRID. NOV. APRIL. N Christianos lapides recenset, qui Confirmationem

DIE lOBIS FL. CONSTANTINO memorant, hnncque vennn esse sacramentum à

ET RVFO VV ce CONSS. QVI VIXIT (1) Baptismo distinclum evincit;unctionem quoque

ANNORVM VI. PERCEPIT ejus esse materiem déclarât.

XI. KAL. MAIAS ET ALEAS SVAS De Confirmaiione , quse alterum est chri-
OCTABAS PASCAE AD SEPVLCRVM stianae Ecclesiae sacramentum , acturis offert
DEPOSVIT D IIII. KAL. MAI. FL. BASILIO sese statim celeberrimus Leopardi liltilus , de
V. C. CO.... (2). quo olim Mabillonium inter elFabrettium dis-
Ad eosdem ritus , qui Baptismum seque- puiatum fuit.
bantur, spectat Neophytorum et fidelium no- D MA SACRVM XL
men, quo baptizati donabantur. Exemp!a supra LEOPARDVM IN PACEM
adduximus. Monui in hislorià Liiterariâ, t. 6, CVM SriRITA SANCTA. ACCEP
p. 481, catechuroenos in noonullis Ecclesiis ,
TVM EVMTE ATEATIS INNOCINEM
atque Hierosolymitanâ praesertira, fidèles quo- POSVER PAR. Q. AN. N. VII. MEN. VII.
que fuisse appellatos. C?eterùm id nominis Ec- «Hic manifestus , inquit Mabillonius , Itin.

clesiae ferè omnes bapiizalis tribuebant. Ci. Ma- «îtal. p. 72, edit. 172 i, de Confirmationis sa-
zocbius, p. 43 el seqq. contendit fidelium no- < cramento locus est. i At Fabrettius, p. 575,
men tribulum fuisse baptizatis, non quôd jom de Bapiismo lapidem interpretaiur. Neutrum
crederent, sed passivâ significatione, quôd (ide placuit Lupio viro doctissimo, atque aniiquo-
digni essent, seu quôd digni baberentur, qui- runi lapidum peritissimo (p. 1C9. ) « Quis cnim
bus fideiarcana crederenlnr. Ingeniosè id qui- «vetet, aiebat iile, -'% cvm spirita sancta de
dem dictum et ex parle verè. Nam baptizati
, < Ecclesiâ , ac cœlu sanctorum potiùs intelli-
7:taTol,hocest,/îrfe/eseo sensu appellaripossunt, < quàm de spiritv tm lîArAKAHTn? Scn-
gère,
(1) A. 457, pascha incidit indiemmartiiôi; «susnamnue opportunissimus illius epitaphii
quare dies Jovis postpascba 4 aprilis numera-
I est LEO; ARDVM IN PACEM (in paCC ) CVM SIMRITA
batur.
(2) Basilii consulatus annum désignât 465 « SANTA , Spiritus snnctos , Spiritibus sanclis
,
quo 21 aprilis pascha celebratum fuit. ]| «ACCEPTVM EVNTE (eumdcm) ABEATIS INNOCINEM
S75 DISSERTATÏO. 3U
« ( habealis Innocentem). > At Lupium muKis omninô denotare voluisse dicendi sunt. Quid
refellere miper açrgressi sunt viri très sanè eniin? qui loties in Christo tumulis suis in-
cnidiiissimi, Mazochius in episiolà posleriore sculpserunt, nunquàm, ni Spiritu sancto, scri-

de Hilari epigrammale p. 47; Corsinius (diss. psissent, si id incidere in animo habuissent ?

2 , p. 55), et Joannes de Vilâ in notis ad in- Adde Hcinesiauum lapidera, cl. 20, 195, spi-

scripiiones Beneventanas, p. 54. Egoverô elsi rito sancto INNOCENT!. Kou in Spirito sancto,

horum doctrinam magni facio , venerorque , non hic Ispirito, sed, Spirito sancto legitur;

tamen ad Lupii inierpretaiionem iia me trahi ergo idem significat Ispirito, quod Spirito;

sentio, ut niliil illà aul verisimilif? anl apii'is aiqui hic Spirico sancto ad Paracletum minime
excogiiari posse existimeni. Age, rem accura- iradncas, quùm nulla hic adsit prsepositio.

lissimè perpendiunus. Atque hinc quod secundo loco à de Vitâ obji-

Negai MazocliJMS, negat de Vitâ spiritum san- ciebainr, sanè evertitur, nisi forte velis inxo-

CTi'M à Chrisliaiiis pro anintâ sanctà fuisse cENTi casura esse gignendi. Sed alia praestô

usurpatum, < quia nefas erat (inquit Mazo- sunt exempla : bictori digno ispirito exstat

I chiiis, à quo de Vilâ minime dissenlit) so- in Fabretti Synlagmate, p. 571 ; non Bictoris,

< lemne divinse in Tiinitaie personae nomen seu Victoris; quidni er^o scribi potuerit bi-
( cum quovis aTio commune facere. » Nefas ? ctori ispirito sancto, seu, quod idem est,

Cur ergo in LnciTerab epilaphio apiid Lujtium, DICNO ISPIRITO BICTORI, ISPIRITO SANCTO BICTORI?

p. 467, scriptum sancto et in.nocenti espirito? Nihil quod solidi sit, respondebilur.
Dices, TÔ, et innocenti salis à notionali Paracleti Posse Leopardi lapidera ita intelligi, ut non
noniine Spiriiùs sancli nomen dislinguere? Paracleius, sed animae sanclae designeniur,
Adi ergo apud eiimdem Lupium, p. 5, Severae haclenùs osiendimus ; debere sic intelligi

epiiaphium. Diserte haec sunt : éd. ispirito. nunc denionsiremus ; spirita sancta esse hic

SANCTO Tvo. Qiiis lisec aliter interpretetur, at- accusandi casum nemo miretur, ubi exempla
que animœ sanctœ ture ? Oiianiobrem quis ve- animo verset à Liipio eruditissimè cumulaia,
tat hnec quoque eodem sensu accipere nispi- p. 168 et 169, intolerandae, ut Fabrettiiis lo-

RiTO SANCTO M4RCIANETI, apud Boldettium, p. quitur, cap. 4, ad inscript. 50^ barbarie!, quse
419; CONJUGI BF.NEMERENT ISSPIRITO SANCTO, prapposiiioni, cum accusandi casum jnngere
apud Fabrellium, p. 571 ispirito sanxto sex- ;
consiievil, ut, cum enm, cum waritnm, cum filias
TiLio LEONi, apud de Vitâ, p. ô4 ? Muita vê- suas duas. Mirabitur potiùs quispiam , Cl. Ma-
lant, si quos antea appellavi, viros clarissimos zochiura, p. 47, contendere spirita saxcta
audias. Nam isspirito sancto idem est, atque esse hic femininura, atque adeô aufercndi ca-
in Spiritu, quemadmotlùni in Thesauro Mura- sum. Quid hoc? < .\pud Hebrreos, inquit vir
toriano, p. 1000, 10, légère est : benemerenli- ( docliis,spiRiTvs Runh est feminini genoris. >

bus IN x(>o. sancto. Deinde, ut notât de Vilâ, Ita sanè. e Id ergo etiam in titulos piebeios
non legitur, Hispirito sancto Marcianetis, Ispi- ( Christianofum redundavit, eos sallem quos
rito sancto Sextilii Leonis, bené verô, Hispirito « Judai Christiaui (quorum erat infinita mul-
sancto Marcianeli, Ispirito sancto Sextilin Leoni, I titndo) fieri curassent, nisi volumus ab Ju-
ita ut posleriora nomina à prioribus non gi- t daeis christianis id et Christianos non Judocos
gnantur, sed utraque diverso casu posita di- «postmodùm imbibisse. » Npgçmne eruditè
versam signilicationem praeferre vidcantur. haec et ingeniosè proferri ? Minime sanè.
Hsec illi. At nculrum quidquam efTicit. Nam ut Nego eqnidem verè dici, aut etiani soriô. Quis
de primo dicam, nominibus ab sp, se, st vel cuira judaizantes hoc in uno nomine sibi fm-
duplice aliâ incipieniibus praepositum olim I gat Christianos seculi praesertim Hl, eosque
fuisse, quod animadverlerant viri dor-iî Hoi- Romae? quo scilicet tcmpore ac loco Juda^o-
nesius, cl. 20, 328, et BonarrniinF, p. 112, rum lip^ua ac naiio nulla erat, atque adeô
muliis confirmavitexpiuplis P. Lupins, p. 1(19, Rom.^nis invisa. Sed hoc mitlamus. Spiritum
quibus adde istf.rcorivm à doctissimo Oliverio spiriti, ac spirita spirilorum barbare seciilo lll,

editum in Marmoribus Pisaurensibus, num. Romae usurpatum pro, sp'iritus, testis est lucu-
157. Cur ergo hic potiùs prseposilioneni tn, lentissiuius Victoriae et Zotici lapis, in quo
quàm t::cOs5'.v illara littcrae I, designaiam di- ita acclamaiiim invcnit Boldcttius, p. 417,
cemus ? Imô verô cùm nunquàm diserte, in SPIRITA VESTRA DEVS REFRIGERET. NulluS hic ad
Spirito sancto Christiaui lapidibus suis inscul- Ib'braisiiiiini conTugii locus ; spiritv vi:>tra

pserinl, sed Ispirito, aul Hispirito sancto, aliud plurali numéro hic usurpaïur, ubi dicciiduni.
 575 DE CHRlSTiANIS INSCUIPTIONIBUS 576
fepiRiTVS VESTROS. Igilui" quùm
lapides ex lapi- acceptas dicitur, ne anliquitati repugnemus,
dibiis ejiisdcm pr^cipuè œiatis proniim sit qudixn spirita plurali numéro usurpasse, etcum
explanare, nonne is verosimiliùs agit, qui spi- praîposiiionem accusandi casui junxisse con-
RiT.v inveniens spiritus inleliigit plurali nu- stat, Spiriiam singuiari numéro, ac femineo
méro, quàin qui spirittim singuiari numéro génère usurpasse neque exempla, nec ratio
explicat, atque ad feraineum genus sive ex ulla suadet, cum spiritibus sanctis fuisse acce-
barbarie, cujus exemplum in hoc nominenul- ptum inlelligemns. Atque id quoque verosi-
lum extat, sive ex Hebraismo profectuin con- millimum faciunt similes formulas, quae in
fugil ? Quid si addatur praeposiiio cvm, quara christianis lapidibus occurrunt ; cvivs anima
barbaries ablalivo rejeclo cum accusandi casu cvm sanctos; digna lnter sanctos.
copulare passini didicerat? Quùm ergo apud Non in omnibus tamen probo Lupii ex-
Muratorium, p. 1872, 6, FI. Crlsbinum conjugi plicationem. « Ac certè quidem , inquit Cl.
acclamanleni legeris il
Corsinius p. 33, si marmoris inierprelalio
VALE MICHI KARA IN PACE « à Lupiolradita admiitatur, adeôque cum illo

CUM SPIRITA XAN-TA VALE IX ;£ < exponatur : Leopardum in pace cum spiritibus
cave cum Cl. Corsinio, p. 36, explices, cum i sanctis acceplum eumdem habealis innocentem;
Spirliu sancto, sed cum spiritibus snuciis, sive c posuêre parentes , sensus omninô mulilus et
beatis interpreiare ;
quod etiamauxesim quam- I hiulcuserit; neque facile inlelligiexponique
dain Jiabet, quam quadralarius, aut inscri- c poterit, quinam sunt ii qui eumdem habere
plionis auclor îndicare voluisse videlur;va- 1 debeant, aulquosnam tiluliscriptoraIloqua-
lere in Christo saiutis ac pacis oninis auciore l tur. I Idem ergo Corsinius, p. 36, marnior
jubens Aureliani Anianetera Crisbini uxorem, ita exponendura pulat : Leopardum in pace
»

postquàui pacem cum beaiis fuerat iili preca- c cum Spiriiu sanclo. Acceplum eumdem à
tus. Exemplum aliud altuleraiLupius, p. 168, « beatis innocentem posuerunt parentes, i

in Cervoniœ Silvanœ Boldetiiauo lapide, ubi Audacioraliquis apud Corsinium ipsum, p. 23

legitur REFRIGERA CVM SPIRITA SANCTA, Rcfrige- et seq., animadvertens non seniel quadrata-
reris neinpe cum spiritibus sanctis. Al Corsi- riorum viiio versus fuisse transpositos, lapidem
nius quùm Refrigeriara nescio quam, imô et hoc poliùs modo explanaret. < Leopardum in
Refrigerium in Muratoriano Thesauro offendis- f pace cum spiritibus sanctis acceplum. Eum
set, quovis pignore conlendit, -h réfrigéra e posuerunt parentes ,
qui vixit aniiis numéro
hic quoque tertium nouien esse luniulalae Cer- < septem, aut annis sepiem niensibus sepiem.
voniae, Quod ui concederem , frustra tamen < Teàbealis innocentem,i utsc.licet haec postre-
ad Spiritum Paracletum reliqua vir docius ma verba liturgicasinl, quemadmodùm iila, Te
pertraîieret; ratio enim, qu« tertio seculo pace, Te in pace, de quibus supra diclum luit,

obtinuit, declinandi noniinisspiRiTvs, et prae- precumqiie sacrarum quae pro defiiiiciis reci-

posiiio, CVM, accusandi poliùs, quàm auferendi tarentur initium. Alius -rô, à f)(?n</6- plebeium
casu lis temporibus donata poscit, ut ea de idiolismiun pro, ad beatos, et ^^inileui Ilalico
spiritibus sanctis, sen beatis accipiamus. Sed nostro , a' Beati, adirmabit, nulloque negolio
neque illud concessero, spirita vestra devs sic lapidem rcddet : « Leopardum in pace cum
refrigeret; supra vidisii : tibi deus refrige- c spiritibus sanctis acceplum, eunlem ad bea-
rit, spiritvm tvvm devs refrigeret, anima dul- c los innocentem posuerunt, » etc. Nnm quod
cis in REFRiGERio uua Boldctlii p. 418 suppe- Corsinius urget, in ipso marmore ante vocem,
ditabit. Siuiile est illud apud Marangonium in ACCEPTiM, inierpunctionem reperiri, quae vo-
appendice ad Acia S. Yictorini, p. 122 : in cem ipsam caeteris insequentibus conjungen-
pace et in refrigerivm, et, p. 80 : in bono ré- dam esse demonsirat , nuUius est momenli.
frigères (pro refr'gererîs) DVLCis. Quidniergo Mirum est clarissimuin hune virum inierpun-
in Cervoniae lapide acclamationem haruni si- ctionem objecisse ,
quùm ( ne quaî à Lupio
milem potiùs agnoscara, quàui ut eain trino- erudilissimè banc in rem congesia sunl,
minem fuisse confingam contra universam ferè p. 67 et seq. hic repetam ) ipsemet paulo posi
christianae antiqiiitatis consuetudinem, q\v<e Anreliae Anianetis epigrapben reciiet , ubi
feminas uno plerùmque, rarô duplici, triplici viiiatâ , ridiculâ(iue inierpunclione cadem
vix nomine donare consuevit ? flaque ut ad vox, XANTA, in duas dissecatur, xan, ta. Inier-
Leopardi inscriptionem revertar, cujus gratià punctionis tamen, si vis, raiio liabeaiur. Non
disputalabœc sunt, dùm is cwm spirita sancta video cur raarmor exponi non possit : « Léo-
 , ,

377 DISSERTATIO. 578

I pardum in pace cum spiritibus saticUs. Ac- c accensealur ,

quibus Raptismum ab iis in-

f cepiuni eunidsmà beaiis innoceiitem posue- I dicari consuevisse jam vidimiis. > Hœc vir

< ruiil pareilles. » Al iiislal Coi>iiiiiis. i Si Et cerlè praiier Paulinum S. Grego-

dociiis.

f beali niox nilidè diserlènue ineinoraiilur rius Nyssenus, Oral, in eos qui ddreruni Ra-
<ù quibus Leopardus accepliis , alque cum ptismum , Raptismum appellat signaculum et
< iiiis conjiincius est, ciir eccicsia ac cœius sigittim crucis ; aliaque in banc rem tesliiuo-

I saiicloriim in vocibus aliis, spiiila saiicta, nia allert Grelserus , de Cruce lib. 4, c^q». 4.

« designari dicaïur? » JNeiiipe in priori lapidis VeriMiitamcn quùm Coniirmalioiiis sacramen-

parle acclainaiioqusedainesi; quae seyuuiiuir, luin non solùm sine crucis signaculo adininis-
hislorica quodamniodô suiit, necjue lain ad traluni nunqu;im fuerit, ut idem erudilissinms
accepi.onem Leopardi mm beaiis , qiiàin ad Gretserus lalè probat , eodcm lib. 4, cap. lo,
nioiluiii, quo accepius est, seu ad ejiis inno- sed à crucis signo Signaculi nomeu accepe-
ceniiain denolaiidain insculpia. Ului est , rit , ut paulô posl videbimus ; sinl pra;terea
niliil bic de Coiibrinalione video ; Baplismi tbeologi et numéro et docirinà praestantes,
tanlùiii vesiigia quaniam in barbaiâ illà voie qui sacrameniuin hoc absqiie crucis signo ne
Innocinetn cuui Fabrellio inlueor ; unde eiiim coiiferri qiiidem validé posse arhilrenlur;
Leopardus innocens , nisi quôd sacro fuerat crucis nomine Conrirmationem liberiùs iniel-
lavacro ablulus? ligereiii.IIinc Angnslimis, in Ps. lil: « Multa,
Sed tpii iii Leopardi niarmore confirnialio- « iiiqiiit, sacramenta aliter alque aliter accipi-
neni minime inveninius , in aliis de.signaUini I mus. Qiiaîdam , sicut nôslis , ore accipi-
lapidibus non negamus. Exslal iri liis inuiila « mus ;
qn;ï;dam per loium corpus accipi-
Cbrisiiani cujusdaiu apud Boldeilinm p. bO, li mus. Quia verô in fronie erubesciuir , ille

inscriplio , ubi de eo diciinr : Qui crucem < qui dixit : Qui me erubuerit coram Iwminibns,
accepit D. N. (Doniini noslri) die 12. kul. octo- I erubescnm eum coram Paire mco, qui in cœlis

bres, Marin'ano et Paterno II coss., seu anno t est , ipsam ignominiam quodanmiodô , et
Cbrisii 268. Haec in eo marmore é liiierarura < quam pagani dérident (crucem) in loco pu-
veslii;i:s féliciter deprebendit cilalus Corsi- < doris noslri consiiliiit , utique per sacra-
nius. Sed quid Doniinicie ci;l'Cis noniine bic c mentum Confirmalionis. >

designaïur? « Facile est quideni, inqiilt eo Non désuni certiora in lapidibus confirma-
I loco Corsinius , bàc sacra Cbrisiianornm lionis monumenta.Eaerudiiè illustral Cl. Cor-
« pbrasi mai tyriuin inloiligere. At nulius in sinius, p, 36, seq. Enimvero, ut snpra dp Baplis-
« loculo niariyrii characier invenliis; nnliuni nio nolavi , in Catervii epigraminale logiinus:
< in liiulo marlyrii s^ignuin exprimiiiir, aiqiie ruOS DEI SACERDVS PhOBIANUS L.VVIT ET V.NXIT.

I ubi Cliristianus 20. seplembris die martyr io L'iîi uiiclionis nomine Confirmalio designaïur,
t affecnis dicatur , inleiligi vel explicari non ul TiMliilIiani, 1. de Rapl.; Cypriani , ep. 70;
f poieril , cur sequ-nli defunclus ponaïur Avili Viennensis, in ep. ad Ciodovaeum Fran-
1 nisi unà die crncialus mariyrioqiie super- corum regem, sexcenlisque aliis lesli- veierum
« stes, allerâè vivisexcesserit. Itaquesuspicari moniis si opus esset, comprobare
,
possem.
« nunc libet cnicis nomine fortassè Bapiismiini Insigne et illud est Coiifirmaiionis mon-jinen-
« ipsuin, sive potiîis Chrisli fidein et relii^io- Inm, qnod ex Apiano Grulerus, ex Grulero
I nem crnce veluti symbole expressam lue FleeiNvoodius prouilit :

( indicari. Cerlè Paulinus, in Nuiali , ubi de PICENTI AE

f S. Marlino loquiiur, qui Cbrisli Religionem LEGITIMAE
1 amplectebalnr, ila cecinit :
NEOPHITAE
Transiit ad sacrant constanti pectore legem, DIE. V. KAL. SEP
Signavilque crucis sanclam munimine frontem. C NS I r, NAT A E
< Perinde quasi crucis nomine, vel crucis A LIBERI P. F (1)
< signo Ironli inscriplo Chrisli lides , lex, Eienim, Ut benè sapienierque Corsinius,
I) <
(

« rtiiigio suscepia salis exprimereiur. Qnid < Piceniia illa miper l)aplizala sive neopliyla ,

< è vivis excessit, posiqiiàm à Lilierio papa

( ergo si in noslro eliam marmore crucis
< consignata, sacro iiiinirùm Clirisinaie deli-
I accepiae nomine non mariyrium, sed Cliii- « iiiila, vel coiilinnala jam fiieral. Qnemadmo-
c sti fides et Rapiismiis ipse inlelligatur ? < diim enim Coidirniaiionis sacramenliim à
« veteribus Fiiciio et C.'irism.i dic<bdiiir, et
I adeoque sinjjularis lia^c lorniula, planèque
i qui sacramenlum illud acceperal uncii no- ,

< lusueia reliquis Cbristianorum pbrasibus I mine vocabalur, ut superiùs osiendi, iia
 I

379 DE CURISTIANIS INSCRIPT ION IBIJ S 580

FL. nosriTiANvs Il des. Ea hic perpendemus. Pœnitentiae , ut
MARITVS equidem reor, cavonicae exstalAquîs Sexiiis
VXORI in inscripiione an. 517, illustre monumenlum.
BENEMERENTI Recilatur à Maffeio, ant. Gall. p. 100, atque
Jam verô aliqua ex hisce inscripiionibus in bujusmodi est :

rem ihoologicam derivemns. Priinuin illud ,

quod cuin haerelicis pugnal, Conlinnaiionem in c IN P A c E V EscET

non rilumesscBapiisnii, seddiversum àBapii- ADIVTOR QVl POST
smatesacranieniuni. Cur enim toi inler riius ACCEPTA»! PAEMTEN
Bapiismaiis solius lotionis iinctionisque memi-
TIAM MIGRAVIT AD DNM
nisseï Catervii epitaphium? Cur quse Bapiis-
AN LXV. MENS VII. DIES XV.
mum acceperat Piceniiri, unde illi veophytœ
nonien posiea à Liberio papa fuit consi-
DEPosiTvs SD VII II. KAL {Sub die)
,

gnata ? posiea inquam nam si Baplismum lANVAR ANASTASIO VC

, ,

quoque ;\ Liberio accepisset, hoc eliam epita- CONSVLE

phiograplius adnotàsset. Cur Chrislicianus
Minislri quoque , quem Pœnitentiarium dici-

solain crucem et Confirmaiionem, non etiara

mus, meniio fit in duobus lapidibus, Latino
altero apud Mural., p. 419, 2, Graeco altero
Baplismum accepisse diciiur? Haec sanè argu-
apud Fleehvoodium p. 543. Spécial ille ad
meniosunt nobilius aliquid simplici Baplismi ,

ritu Condrmaiionem esse , esse aliquid ab eo annum 523, ut slalîm ex adscripio consulalu
inieliiges.
diversum. Nam quod diverso à Baptismale
HIC REQVIESCIT IN PA
terapore accipitur, quod ab alio minisiro,
coque solùm qui episcopus sittradilur; quod CE GERONTIVS VC PAE

si simui cum Bapiisnio conferaïur pecul.ari NITENTIALIS QVI VIXIT

,

meniione dignum videtur, ac veluti quidpiam ANN. PL. M. LVI. DEPOSITV

EST SVB D. NON DECEMB
disiinclum proferlur , habiunn illud fuisse à

B.ipiisnio diversum sacramenUim necesse est.

WAXIMO V. C. CONS. IND. SE.

Alterum quod ex allatis marmoribus conse- Grœcus Fleetwooilii lapis hic est :

quitur est Unclionem sacramenli liujus esse

ETsQADE KEITAI
,

maleriem. Quùm enim cousignationis ei crucis

AAEZA^'DPOC . lATPOC .

nomine Conlirmaiio denotetur , ac praelerea

XPICTIANOG KAI nNEV
verbo,«nj;i7, deflniatur, quae omnia unclionem MATIKOS
vel indicantvel apertè significant , nemo sibi
j Pneumaiicus , ait hic Fleelwodius , est

persuadeat, aliam esse hujus sacramenli male- < prcsbyter auricularius , confesser (verè,

riam cre iitam nisi unctionem, quemadmoilùm ( nam plurinia istius nominis hoc sensu usur-

dùm audimus verbo îavit expressum BapUsma, c pati occurrunt exempla in Cangii glos-

siatim aquamesseejus maieriam intelligimus. f sario Graecitaiis, et hic noster rem , ut vi-

f detur, medicam excrcebat. >

G APTT Xni.
De Ordine praeier ea qufc alio loco dîscussa
Sacramenta alla , de qiiibus Christianornm lapi-
sunt , unus superesl Adeodali diaconi tilulus
des meminêre, expenduntur atque Ulusiranlur.
an. 47ipositiis, unde discas , diaconauim
Pauca de aliis sacramentis suppediiani iapi-
fuisse sacrum ministerium , non profanum ,

< quoque sacramentum ipsum Signacnlmn Do-

ut haereiicis visum est :

t minicum à Cypriano, epist. 71 Sigiiaculuni ;

t spiriiuale ab Auibrosio lib. de iuiliandis,

SEIiIS APOSTOLICAE LEVITES SVMMVS IN ISTA
i c. 7; Signacutum vitœ œternœ, à Leone, Ser. 4
MENTE PETENS XPxM MEMBRA RECONDIT HVMO
< de Nalivit., vocatur atque fidèles ilii qui ; ,

< Chrisraa ab episcopo receperant , consignaii

INSIGMS MERITIS CLARVSQVE TER OMNIA MILES
< dicebantur. Hinc Innocenlius L ( in Ëpist. ENITVIT TANTI Dir.WS HONORE LOCl.
«ad Decentinm) ait : De consigmindis vero ADEO SIC DATVS AI.TARIS FVIT Il.LE MINISTEU
< infamibm manifesnim est non ab alio quàtn ab
episcopo fieri licere ;
NOMEN VT AEQVARET VITA DECORA VIRI.
€ paucisque inlerjectis
i addit, solib pontificibus deberi ut consignent. DEPOS. VII. IPVS MAIAS LEONE IVNIORE AVr, PRIMVM.
i Iiaque dimi Picentia à Liberio papa consi- CONS.
t gnata diciiur, non aliud intelligi profeclô
Exstat apud Reinesium (cl. 20, 5.) cl Flcolwoo-
« poterit , qiiàm quôd illa Confirmaiionis sa-
f cramenium ab episcopo sive ponlifice Ro- dium p. 342.
i mano receperat. i Ad raatrimonium quod spécial , notum est
 ,

581
DISSERTATIO.

de secundis nuptiis paulô duriùs veteres ali- IWI CAP13T XIV.

quos sensîsse ut concilium Neocœsaricnse
,
Res funerea Christianorum exponitur; animas
can. 3, niiptias repeientibus pœnitcnliam in- quoque immortulitas ; preces pro defunctis,re-
juiixerii. Alii verô eisi non împrobàrnnt, con- surrectiojudicium inscriptiomm suffragio con-
cedere se lanlùm illas alTirmàrnnt. Sic aiebat fnmantur.
Hierrtnynuis in Episloià ad Marcell : i Nos se-
Mulla hic simu! Jungimus, quae aliquam in-
«cundas nnplias non tam appetimus quàm
ter sese habent aflinitatem. Atque ut à re
t coticcdinms.} Quia tamrn nt S. Anibrosiiis .

Viduitalc alia est infirmi- iunereâ Christianorum exordiar, aninaus mihi

loquilur in ! bro le ,

alia gralia casUtaiis lau- non esiea oninia perseqni, quse deChrisiiano-
lalis contemplatio , ,

secundas nuplias rum funere Panvinius, Aringhins, Greiserus,

dibus celehrabantnr qjiae
aliique tradiderunt, sed illa lanlummodô, quce
respiierant; imô ex illis non secùs atqne ex
Hinc in ex inscriplionibus discimus. Itaque quae !oca
virginibus Diaconissae deligebanlur.
positum sepeliendis lidelii>us desiinabantur, cœmcteria
Placidise epitapbio ,
qiiod an. 571
passiin vocaia scinius ; bsec autem quùm af-
fuit, atque à Muratorio redditur, p. 430, 1,
Csesaruin et caeieroruni geniilium rabie
fliciis
ea diciinr vMVEK.v, scu unius viri uxor. Sic
meniinimns, ac furore christianis rébus, in cavernis , ut
etiam Mandrosa, ciijus aiio loco
Alexandri Mariyris epilaphium ait, nccesse
diciinr apud Fabrellinm, p. 558, tramegisse
fuerit efl'odere, cryptœ etiam appellabantur.
fatsi secnli viiatn vxivs vir.i consortio ferquinus
Hinc Valeria et Sabina in Boldclliano lapide,
r.ONivNCTA per anvQS. Addi polcsl Piilclu'ria,
pa^. 53, émisse dicuntur sepulturie locum in
qune in Miiraloriano Tliesauro, pag. 427, 3,
cntPTA mnf^retrbsanctus. Animadverte autem,
tenuisse fertnr casiam defuncto conjuge vilam.
cœmeteria tune lemporis sacris (idelium con-
Vidnœ freqnenliùs in lapidibus occnrrunt, ut
veniibus paluisse , inque iilis divina fuisse
Prima, qxMt decessit ann. cenlii, apnd Lupîiiin,
inysteria poracia. Cœmeterii quoque nomine
pag. 153. Diogenia, quœ vidiiata viro vixit
singularia illa loca, in quibus cadavera singuia
arnica Deo apnd Griiter. 11G7, 7. Addo, Bale-
recondelianlur, donata fuisse reperio. Exstant
ria , Latobia . Ililara , qnarum liiulos referl Fa-
hujus nioris îitsignia duo monumenta ,
apud
breliius, p. 545 Efigt^nîa (apud eumdeni Fa-
Aringhium lil). 1 , c. 1 , alterum ,
aiierura
breiiiuni p. 550). Sed nnm uni taniùni viro an
,

apud Gorium, p. lH. Inscript. Etruriae pag.

duobus aniequàm in viduiiafe consistèrent, eae

Ununi 308. lilud sic habet :

nupserint , nihil cerii proferri potest.
KOIMHTHPIOT^ TOïTO
habuisse viriini probabilius est Antoniani il-

lam.quae (ut est apud Aringhium, T. i Romae

nKTABIAAHTH UIA TINAIKn
subierranoae
AATAIKIG
lib. 3, cap 22, p. G09, in Graeco
Nempe Cœmeterium hoc Octavillœ propriœ con-
tilulo vixisse dlcitur cum Alijpio viro mo an nos
jugi Laudicis, in Gorgiano verô legimus : Qui
viginti et septem ; vitam auteni mutasse amiciliâ
positi sunt per sincui.v coemeteri.v.
Singuia ta-
gravi Valerii episcopi. Qnid verô rei est islhaec
mutatio vitœ ? Pœniientiane quam men haec cœmeteria usitaliore vocabulo loci,
, à Valérie
et [oculi dicebantur, imô et requietoria. Con-
episcopo receperit, quemadmodùra adjutor
fcr Lupium, p. 2, seq. Quia verô in uno saepè
paulô an lea à nobis memoratus? an Bapiis-
loculo duo tria atadeô quatuor cadavera
mus? Uirumque probabile Cl. Corsinio visum , ,

est 39 et seq. Fortassè laraen verisimilius tumulabanlur , bisoma , trisoma et quadrisoma

, p.
nominabantur. Sit hoc trisomi ex Reinesio
fit, viduilatis scrvandœ propositiim Valerii suasu
ab Antoniâ emissum hic denotari. Viduas exemplum (cl. 20, 389) :

enitn qnœ sanctœ religionis proposition vellent, SEBIBA. EMET DOMINA

,

«t in Tolelani X LOCVM A. SVCESVM

conciiii cap. 4 statuium repe-
TR 1 S M V V B I P S I T t
rio, sacerdoti, vel ministro. . . scriptisprofessionem
suamfaciebant.... continentes se et religionis pro-
ET
positum velle, et hoc perenniler inviolatè ser- Fabrettius porrô, p. 571, hanc récitât inscrip-

vare. Porrô si conversio rcligiosa professio lionem, in quâ bisomi nientio :

passiin veterum monumcntis appellatur,

in G A V D E NT I

quidni vitam quoque mutasse ea dicta fuerit, QVI LOCV E

quae sanciae religionis propositum emitiebat? ME SIBI B ISO
M V
585 DE CHRiSTlANlS LNSCRIPTIONIBUS 584
Pacaiis aiilem Ecclesiae rébus, etsi in cryptis SKRGIVS ET IV.MVS FOSSORES
interdùni sepcIiibaiiUir Cbrisliaiii (([uod ubi B. N. M. IN. PAGE. BISOM
de inscriplioniim œiatc ageb;ini, inoiiuisse me Caeterîun sacro l'uneri aderant prebbyleri. Iliuc
nicmini) in porlici])us lanien , uliisque locis, in Nilae epiiapbio legimus : Cmjms corpus profo-
quat; Ecclosiis proxima, sivo conjuncta forent, ribus Murtyronan cum loculo suo per presbyterum
luniulabanlur. Exempla plura enidilissiniè in humalu e. lllî. non. oclobr.
hanc rem oongessit Corsinins, p. 29, lia apiid Porrù maxinia Cbrislianis erat sepulcrorura
Fieelwoodiuin , p. i35, LuciUns et Januaria cura. Quare 1° ipsorum locum descnbere, vel

quiescerediciiniwv ad sanciumPetruniApostolum indicare consueverant. Ad sepulcrorum indi-

ante regia inporticu; ubi regiœ nomine princi- caiionem spectant numeri, quos inierdùm lo-
peni aui iiiieriorem Ei'c!c-ia; portani inieliigi culis suis insculpebant ad eos designandos.
scitè nionuli idem Corsinius, addens id pluri- Vidimus supra exemplum in Leopardi lapide
bus velerum lesiinioniis demonstrâsse Ros- DMA SACRVM XL. Qui numerus, ut à Mabillonio
weidnm , ad Paubni ep. 52, alque etiani ex pridem observatum fuit, est ad designanduni tu-

Cornuiianâ cliarià deduci posse ,

quani Cl. mulum. Ad sepulcrorum autem descriplioiiem
Gorins inler Donianas edidit, p, o06, et in quâ pertinent exempla à Cl. Corsinio allala, p. 29.
legitur : ( Ilem anie regias Basilicae vela linea Sic Matrona apud Grulerum, p. 1034, 8, tu-
t pbiiiiata majora, ) etc. Sic in Muratorii Tiie- mulala dicitur Herculano consule, hoc est,

sauro, p. 1970, 2, Felicem Faustininmun repe- anno Cbristi 452, in basilicà S. Pauli incomra
rias émisse sepnllurae locum in Battinis basi- coLOM.NA VII. Apud Fleeiwoodium , p. 433,
lica locum subteglala , sub tegulis scilicet, sive Lucillus et Januaria, ut supra vidimus, quie-
suggrundiis ipsius basilicœ, ut optiniè interpre- scere feruntur ad Sanclum Petrum Apostolum
laïur Ci. ediior. Demùm (ut aiia praeteream) ante regia in porticu columnà secundâ, quomodo

in Catanensi Nilae Florenlinœ ekigio , quod intramus sinistrà parte virorum. Filius quoque
saepiùs commemoravi, huniata illa dicitur pro ille Victoris, cujus antea memini, depositus le-
(oribus Marlyrorum. In ipsis tamen basiiieis se- gitur in Basilicà sanctor. ISasari et Naboris,

pultos deinceps esse Chrisiianos ne dubiia. secundu arcu juxta fenestra. Denique Valeriœ et
In alio Muratorii niarraore, p. 1913, 3, legas :
Sabine locus erat (apud Boldeitium p. 33) in
Memmius, Sulluliu3. Salvinus. Diannius. V. S. crupta noba (crypta nova) retrb sanclus. 2 ISe-

(vir spectabih's) basUicam. sanctorum. angelo- pulcra violari, submoveri, aliôque transferri
rum. fecit. in qua. sepeliri. non licei ; ergo id minime patiebantur. Ilinc dirse illae in sepul-
quemadmodùmsapien-
in aliis basiiieis licebat, crorum violaiores, quas contra Reinesium Fa-
ler colicgit Muratorius cur enim id vetuisset ; bretlius vindicat, p. 110. Imô eiiaui pœnae
Diannius, nisi conirarius mes obtinuisseï ? Et illis, qui aliquâ demùm ratione ea violassent,
vero Caudiosa deposila dicitur apud eumdem indicebantur. Exlat apud citatum Fabreltiuni,
Muralorium, p. 1878, 8, in basiticâ Domni Fe- p. 114, haec inscriptio :

licis, et, p. 19oG, 6, filins episcopi Victoris legl- .M AX I 51 1 NA

lur depositus in basiticâ sanctor. Nasari et Na- D M VM A E TERN AM
borii. Sed in oraloriis quoque lumuiatus VIVASIBI POSVIT
Cbrislianos deprebendimus. Nam et Agripinus SI QLIS ALIVD COUPVS
Conienïis episcopus dicitur oratorium sanctœ SVPEUPOSVERIT
Jtislinœ fabricàsse , et sepnlturas ibi ordenâsse, I)ET FISC0 3G CGC. MILIA
Mur. p. 1824, 1, et in épigraphe anni 613, In marmoribus Salonitanis, quae olim illustravi
quam, p. 24, reddil Lupins, olTendimus locum (p. 39), occurrit similis formula : Si quis post

quem sibi cowparubirum in oraluriu saucti Ale- uoslram pausationeni hoc sarcofagum aperire vo-
xandri. Ecce qiiàra immeritô abbaereiicis car- luerit, inférât Ecclesiœ Salon, argenti libras

pamur, quôd in sacris locis defunclos nosiros qninquaginta. Couler etiam Muralorium (p.

sepeliamus. 1909, 5.)

In loculos autem (ne hoc quoque sileamus) Cœmeieria sepulcrorum loca fuisse appol-
ubicumqiie demùm fuerint , inferebantur à laia nuper diximus. Causas bujus nominis
fossoribus. Eorum anteasuo loeo meminimns. inquiramus. Nempe, ut optimé Mauiachius no-
Hujusmodi erant Sergius et Junius, quorum tât t. 3 Orig. et Anl. Christ, p. 239, cœme-
hic cxtat lîtulus in Bottarii Komâ subler- teriuni Graeci vocant, quod nos dormitvrium
raneâ : dicere possumus. ISam quùm post morlem vi-
S8S DlSSERTATrO 5S6
lam sempiiernani , resurrectionemque crede- CREDO QVIA REDEMPTOft MS VI
renl fuinnm, non intorilum Christiani inor- VIT ET IN NOVISSIMO DIE SVSCITA
tiMn viilori, scd soporeni ac somnuni arbi- VIT ME. nie UEQUIESCIT IN PA
irabaniur. Elverô ntriiisque dogniaiis àChri-
CE VENEIUV PRB. BlC.
Plianis crediti certa in sepnlcralibus titnlis
Eadem formula in Neapoliianis inscriptionibus
nionnmcnla haliemus. Alqne ut de primo illo

vilœ jïUcmac, anim;¥qne iininnrl;ilis dogmiile

iVequenler oecurrll. Nam ul liasilii epitaphium
seculi ut Summonlio et Fleeuvoodio, p. 520,
aliqua proferani, Fabrcllius, p. oit), hanc re-
visuin est VIII, praeiermiiiam, apud Murato-
forl epigraphcn :

rium, p. 1865, 1, invenio Euphtmiœ et Joan.

AVFIDI
viri ejus litulum iisdem vcrbis incipleniem
CARISSIME :

Credo quia hedenlor meus vibit, et in nobissimo

VIBIS.INE
die de terra suscilabitme, et in carne
meù bidebo
TERNO
Deum meum. Contra Agelpergae anciilae Ciirisli
Similem acclamaiionem invenîas apnd Boldet- iiiscriplio, quam ex Praiillio V. C. descripsi,
liiini, p. i\~ :
Hisl. Litlor. liai. t. 5, p. 271, clauditiir bis
DIOSCORE VIBE IN ETERNO Credo
verliis : q. nobissimo die resurgam. Mi-
Ciariùs aeterna vita describiiur in Muraloriano rabiiur lorlasse quispiam non alliilisse me
lapide anni 586, p. 431, 2: Grulerianum lapidem, 1050, 5. Aurelii Balbi...
VIVIT IN AETER.NVM NVLLVM MORITVRA PER AEVVM. in spe resurrectionis quiescentis. Scd qiiamvis
Quod verô ad resurrectionem spécial, lucu- Scaiiger in Grutorianis indicibus, et Fieet-
lonlissima baec ojus sunl documenta. Pri- woodiup, p. 545, eum Cbrislianis accenseai,
mum sumo ex inscriplione Muraiorianâ, p. Casaubano lamen hune
assentior, Christianuni
AU, 4 :
c.-se neganli. Multa quidem ex Tertulliano af-
IN HOC TVMVLO CONDITVR BONAE i'i'rt Cl. Corsinius, p. 15, ut probel paganis
MEMORIAE SEVERIANUS QVI RELIGIONEM rrsiirrecliouem igiiolam fuisse. Veriim iieque
DEVOTA MENTE SVSCEPIT SIC QVEM lapis ficlilius est, neque Chrislianus quispiam,
ANIMA AD AVTIIOREM DM ctsi eihnicas formulas iuterdfim à majoribus
REMEANTE TERRENA MEMBRA noslris nsurpalas novinms, passusesset, ulbo-
TERRIS RELIQVIT EXACTIS VITAE minis fidelis luiiiulo b;ec inscribereniur lovis.
ANNIS XXXIl. OBIIT PRIDIE IDVS OP. MA. Beneficio. Quid ergo ? Dicemus lapidem
AVGVSTAS RESVRGIT IN XPO DM0 paganum esse, sed teriii aui qiiarti seculi.

NOSTRO POST CONSt'LATO LONGIXI Qiiid enim eibnici (ul benè Mazochius nolabal,
BISET FAVSTI A. 491. p. 51, epist. poster, de Hilari epigram.) iillimis
maxiuiè temporibus non ex cbrislianismo in
Alierum exemplura suppedital idem Murato-
sua sacra iransiulerunt ?
riiis, p. 455,3 :

Qui resurrectionem credebant, nae illi judi-

HIC IN PACE REQVISCIT LAVRENTIA. L. F.
cium quorjue falchaiilur. î'xsiaiil lamen de illo
QUAE CKEDIDIT RESVRRECTIONEM, CtC.
diserla leslimonia. Miiio Criccam epigiajilicn
In epiiapliio quoqiie Agnelli Havennaiis epi-
quam eruditè a^què aique féliciter Corsinius
scopi, qui an. oGG aul 5ii9 decessit , legimus :

cxplicat, p. 14, seq. Recolamus Romance in-

IVSTUS CVM SCIS XPO MEDIANTE RESVRGET
scriptionem ab Oliverio V. C. Marm. PiSaur.,
Refert idem Muratorius, p. 1857, 1, 3, frag-
p. 203, reddilam atque explanalam : Romana
menia duorum lapidum, in quorum uiroque
dulcissima hic requiesr.it in diem judicii de-
aperia resurrectionis vestigia supersunt. Nam posita m. KAL. Martii Var. Ter tu j Varrone
in primo scripium est :
nciiipe, seu Varari ac Terlullo Coss. anno 410.
QVIESCIT CAROMEA NO....
In inscriplione quoque Muraiorianâ anni 568,
p. M. CREDO RE RVSC ....
p. 429, 2, hœc legiiur formula, quae fulurum
In allero autem legiiur :
judicium indicat : Ne me tangas, nec sepulcrum
REQVIESCIT CARO MEA NO... meum violis, nam ante tribunal (ctemi judicis
PM CREDO RESVSC .... mecum caussam dicis. fmô banc exécrai ionem
In Ariminensi quoque epigrapiie, apud Mur. oiiondas in Muraloriano Tliesauro, p. 1858, 5 ;

p. 1955, 1, diserlis vcrijis resurreciio do- Si quis hune sepulcrum violaverit.... in die judi-

cetur :
cii non resurgat.
 : ,

DE CHRISTIANIS INSCRIPTIONIBUS S88

5S7
ex lapidibus probari yt ÎYiden' quas preces Moschus exposceret ? Eas-
Quaeres hic utrùra
quod nos dem pelebal Cassius. Llerque aulem idem quod
possit, Fidelibus persuasum fuisse,
nos de moriuorum suffragiis seniiebat. Similis
Caiholici credimus, derunciorimi animas nos-
posse suffrages juvari ? Equidem iia esse formula occurrit in Martini episcopi ac mona-
iris
quibusdam, cbi (apud Murat p. 1910, 2) tumulo rogo vos
senlio. Neque ad id utar formulis
:

quae sepulcralibus titulis inscribebanlur. Hu- OMNES QVI HINC TRANSITIS ORAE PRO ME. Addo
jusmodi illae : recordetlu ipsiys devs in scvl\ quariam inscriplionem multô antiquiorem.
(apud Marang. in app. ad Acla S. Viclorini, Récital illam Lupius, p. 167. Luciferœ est, quae

p. 72 ISPIRITVS TVVS BENE REQVIESCAT (apud MERVIT TITVLVM INSCRIBI VT QVIVIS DE FRATRIEVS
eumdeni in libro prœnotato délie cose gentiles- LEGERIT ROGET DEV. VT SANCTO ET INNOCE.NTl EbPl-
che p. 456). In refrigerio anima, tva. victorine RiTO AD DEVM svsciPiATVR. Nihil apiius ad con-

{apud Fabrett. p. 547.) cvivs anima in pace flrmandum dogma de oralione pro morluis.
REQVIESCAT (apud eumdein p. 561.) Cvivs Eaindem lapides aliisuadent.Curenim putas
ANIMA iNTER ivsTOS siT (apud Murat. p. 1872, 5j; aliquos sepuliurarainoratoriisactemplisetiam

CVIVS SPIRITVM IN REFRICERIUM SVSCIPIAT DOMI- prelio comparasse , sanctorum patronicium

Nvs (apud eumdein p. 19:22, 1). Nani licet ad in ploraturos, nisi oraliones illorum sibi utiles

eas preces accédant, quas pro defunciis fun- fore credidissent ? Qiiôd si sanctorum preces
dere Cathollcî cousuevimus, haeretici tamen prodesse morluis possunt, quidni et viven-
respondere facile possent, bas esseacclamalio- tium ? Sed âge, lapides id testificantes redda-

nes quasdaui earum siniiles, vidas in deo, pax nius. Unum affert idem Lupius, p. 24.

TiBi, etc., iraô et illarum quae in eibnicorum ^ LOCVS LETE CVM FILIIS SVIS , CtC.

lumulis sunt usitatae. Itaque aliud monumen- LOCVM QVEM SIBI COMPARABIRVM IN ORATVRIV
loruin genus hserelicis objiciamus. In Cassîi SANCTI ALEXSANDRI QVI SE ANIMAS SVAS HIC COM

iSarniensis quinto seculo episcopi baec le- MENDABERVM

gunlur Récitât alterum Baronius, ad ann. 770, et ex

tu rogo quisquis ades precenos memorare eo Corsinius, p. 34, qui etiani illuni illustrât.

benigna Joannis est Nepesini praesuîis, qui

cvncta recepturl'm te noscens congrl'a factis ANTE LOCO VOLVIT SEPFXIRIER ISTO
R.,spondet quidem Fieelwoodius, p. 576, pre- QVO PER HOS SANCTOS INVEMAT REQVIEM
ces benignas, quales hic petit Cassius, esse : Sed rem clariùs conficit Eugenii Notarii
A nima ejus in pace quiescat, Deus illi lucem et suorumque epitaphium anno 578 , posiiura;
refrigerium prœbeat, etc. Verùm heterodoxus in eo enim bsec (caeleris missis) leguntur :

fiomo non proficit hlum. Vel enim bas fore sibi Deputavimus in istâ sepuUurâ noslrâ ex tm pa-

miles puiavit Cassius, vel non. Hoc si dixeris, ^/hw (Teslamenti pagina) ad oblatione vel

te Cassius ipse redarguet, qui ut preces illas LVMiNARiA NOSTRA Orti TrunsUberini uncias sex

obtineret, monet precantem cuncta recepturum etc. En primo, ut adnotavit Aringbius 1. 2,

congrua factis; quis enim ad rem alteri inuli- c, 10, p. 340 , anliquâ bàc insciipiione com-

lem praestandam moveatur spe similis rei sibi probatam piam consueiudinem ,
quâ agri ac
parandse? Si primum, preces ergo pro defunc- bona Ecclesiae ex Tesiamento addicebaulur ad
tis, quaecumque demùm eae sint, illis prosunt. perliciendasin Ecclesiàoblaliones , et lumina-
Sed Cassii tilulo alius lucem afleret, et catbo- ria ibidem jugiier concinnanda. Praeterea

licum dogma conflrmabit. Extat ille in Murato- quùm baec legentur , in istâ sepulturâ nostrâ

riano Thesauro, p. 1914, 6 :

ad oblatione (scilicet oblationes , seu missas),
SEPVLCRVM. QVI. IN. HANC. AEDEN. VENE et luminaria dicanlur nostr.v , illaj ulique
missae indicaniur annuatim natali eorum
RANDAE XPI MARTYRIS, CAECILIAE
die, mortis scilicet , pro eorum animabusoUe-
SITVS EST. IN. QVO. ET. QVIESCIT. IN. PACE
rendae erant ,ac luminaria in eorumdemanni-
MOSCUVS. HVMILIS. DIACONVS. SCE. SEDIS
versariis de more accendenda. Quôd si velus
APUCE. OMNES. EXPOSCENS. VT. PRO ME Ecclesia sulFragia vivorum credidit morluis
prodesse , ulique id ipsum quod nos, sensit
HNVM EXCfP.ETIS. QVATENVS. EIVSDEM. SA
CRATISSIMAE. VIRGINIS. INTERVE.NTIONE.
de Purgatorio , ejusque pœnis. Nam quùm
ad inferos damnalis |)e(caloribiis ulilia esse
CVNCTORV. CONSEQVI. MEREAR. INDVLGENTIAM
suffragia non possinl(vidoPolavium de Angelis
il»
DELICTORV. Ub. 5, cap. 8, et quacadeumlocuminnuperâ
 ,

389 mSSERTATIO. 390

Kcinondiniaiiâ ejusdemedilione adnoiavimns), Arrige ergo aures, Rurneli , et audi quid

neque illis lieaii iudigeaiil , id demùin res- Primœ litulus habeai in Marangonii appendice
tât, ul Purgaiorium existât, in quo coiistiiulis ad Acla S. Viclorini , p 69
. :

aiiim;ibus ex noslris procibus, sulFragiisque PI'.IMAVmiS IN GLOniA DEl ET IN PAGE DOMINI NOSTRI

levanien subsidiuiiique dorivelur. Audi et Sinipliiianœ inscriplionein ,

quam iu

libro prœiiolaio dette Cose gentilesche , p. 462,

CAPUT LLTLMUM.
idem Marangonius reciiat.
Reliqua calhoUcœ Ecclesice dogmala de sancto- HIC QVIDEM CORPVS TVVM Ti;i IttS

rum beatitudine , invocatione , et cuUuinscrip- ET ANIMAM TVAM LVX VEKO GAE.... U

tiones produnt. PVLCRA UECOSIETVO IPSOQVE DEO
iSiiiil jaiu restât ad summam in iheologicis Audi jam Fleeiwodium tu» Britanniae , Ec.
rt;l)us inscripiioniiin iililiiatem coniproban- clesia;que Anglicanae alumnum. Rcperies
dain, qiiàin ul eu dogmala ,
quai ad saiiclos (p. 373) Cervia; lapidem , quem Gruicrus,
pertinent , illis niirificè declarari ostendamus. p. 10")! , 2, prideiu ediderat, ibique liaec in
Alqut^ illud priniùin qnaerenduin , sintne pio- rem praeseniem legi :

ru7n liominum spiritus , qui et corpore soluti sunt, ASTr.|lGEllAM. SEGAT. ALMA. VIAM. CAELOQVE.
et nnllà purgatione egent ,
jam ad fntendam bea- UECEPTA
titudincm , quœ in ctarâ Dei visione sita est IIIG. VITAE. METAS. ET. INANIA. MEMBRA. REI.IQVIT.
adm/sst ? Antiquorum nenripe , ac recentium Quid si Muratorianura Tliesaurum consulue-
haereiicoruni ea opinio est , animas piorum ris? Occurret , p. 183i , 2, Augusli opila-
( ut ciim Calvino loquar 1. 3 Inslil. c. 2o, § 6) phiuni , ex quo hocce dlsiichon ad institutum
militiœ labore perfunctas in beatam quielem con- noslrum facit :

cedere, ubi cum felici lœlitià fruitionem promi.ssce CORPVS UABKT TELLUS ANIMAM CAELESTIA REGNA
gloriœ expeciant ; quani haeresim Thomas Bur- SIC SEDES PROPUIAS SINGVLA RITE TENENT

neliiis Brilannns in eo libro quem de statu Al inquies nullà haec marniora noiâ temporis
moriuorum conscripsil, omni argumenlorura insiguiri, undequà aîtale posita sint , liqueat.
génère suadere coiiatus est. Sed hos basilicé Cap. 3 , hauc objeclionem occupaviraus. Non
faHi lapides clamant. Et verô quid illa signi- desunt lanien inscripiiones certae œialis, quae
iicani: acckpit reqvie in DE0,Murang. in App. dogma de sanclis jam nunc cœio poliiis edo-
ad Acla S. Vict. p. 97 qvescit;
in page aeterna, ceant. Ab an no 363 ad ann. 384. Damasus
ibid. p. 107 ; MANET IN PAGE ET l.\ CKISTO , apud pontificaium gessii. Hic aulera de S. Gregorlo
Fabreltiiim, p. 579, nisi defunctos seternâ in ejus titulo cecinit :

jam glorlà frui '.' Mitlo qua; Muratoriusin libro HIG QVIGVMQVE VENIS SANGTORVM LIMINA QVEUENS
de ParadisocAii. 4 et 13, Patrum loca operosc INVENIES VICINA IN SEDE HABITARE BEATOS
collegit ut requiem , et requiesceret bealitatem AD COEI.VM PARITER PIETES QVOS VEXIT OVANTES
jam collatam indicare osienderei. Certè qui Quatuor post Damasi obitum annis Euiychii
Deo nondùm frueretur, non accepisset requiem epiiaphium positum fuit, quod exslat in Mu-
in Deo , sed eam esset acceplunis , non quies- ratorii Thesauro , p. 391, 5. In eo aulem
ceret in pace œternà, quam nondùm obtinuis- legilur :

sel , non maneret in pace et in Christo , cujus EVriGHlVS SAPIENS PIVS AEQVE BENIGNVS
aspeclu haud lœiaretur. Quanquàm haec cla- IN GIIRISTVM CREDENS PRAEMIA LVGIS ABET
riora suni. Innocenlius Amaniius, apud Mu- S. Ambrosius Mediolanensis antisles idem
rat. p. 4825, 7, quiescere dicitur in sinvs sensil; nam Marcellinse sororis tumulo hsec
ABUAHAE. ISAC. ET lACOB IN PACE XTl DMNI. SlnUS inscripsil :

porrô Abrahae cœlesiis beaiitudinis sedem dé- CORPORIS. II AEG. DOMVS. EST. NAM TE PIA VIRGO
signât, ulallatis in médium Pairum tosiimo- SVPERNVM
niis probat Muralorius, 1. c. cap. 12 cl 20. AGGIPIT IMPERIVM PLAGIDAE POST MVNERA MORTIS
Neque aliud significat Abramiae Graecusiiiulus AETERNAE. CH!!ISTVS. PRETIVM. TIBI. DESTINAT.
abeodemMuratorioreddilus, p. 1819,3, ubi is AVLAE
insinudegens feticita:is dicitur. Ilaectamen oin- PRAEMIA DANS CAS7IS INTAGTAE MATîîIS HONOREM
iiia , si vis, niliili liabeantur. Licet milii plura TE MEMVS IVI.I TRANSGENDIT FERVIDE GVRSVS
ex inscriptionibus proincre, qiioe disenissima ET TE VIRGO TVVS TRANSVEXIT AD AETHERA SPONSVS
sint, nec uUum Burneiiano errori elTugium S. Anibrosio aequalis fuit Vercellensis episco-
relinquant. pus Honoralus, cujus tiiulus, S. Eusebii Ver-<
591 DE CHRTSTIANÏS INSCRIPTIONIBUS m
cellcnsis mentio quùm in eo facta esset lus ,
PET PRO PARENTES TVOS
Damasus qnonue haec S. Agnelis tumulo in-
tandem verbis claudilur apud Muratorium ,

scripsil, apud cit. Marang. p. 138 :

p. 1S8G, 3 :

NOMINE FBATRES VT DAMASI PRECIB. FAVEAS PRECOR INCLYTA

AMIiO FIDE DIGNl MERITIS ET
MARTYR
CVM CUl'.ISTO IVNCTI Pi^AEMIA SVMSIA TENENT
Praelerea in Jusiae matris filiorum septem epi-
Quinto seculo floruil Daiilla honesia fcmina,
anno447 d«'ces- tiphio, quod habes in Fabreltii syntagmale,
et Coss. Calepio el Artibure,
Muraloriano Thesauro, p. 407 p. o5l, 30. Legimus et tv pe pro eos, scilicet
sit. Lege jani in
animam pro casto san- et tu pete pro eis, filiis. Maritus contra conjugis
ejus epigraphcn. Cujus
nemo dubiiat cœlum pef....nempe peliisse. precibus se comniendat in Felicitatis inscri-
cto....

Sexti seculi nu ne dabo lilulum à Muralorio tione Miiratorianâ (p. 1836, 8) eppete pro
CEiSNiANVSCONivGEM, nenipe et pete pro Ceisniano
divulgatuni, p. 421, 1 :

PANDE TVAS PARAHISE FOUES SEDEMQVE EEATAM

conjuge, sire roga Deiim pro eo. Confer eliam

ANDREAE MEKITVM RV«CIPE PONTIFICIS, etC. Lete inscriptionem de quà snperiore rapiie.

Coiifer eumdem Muralorium, p. 458, 1, qui

Accédât autem inscriptio, quam ex MS. Codice
Fabii Vecchionii nuper eruit Cl. Pralillus in
eliam, p. 1940, 7, inscriplionem aiïerl posilam
famigeratissimâ dissertaiione de consularibus
ERA 697, seu anno Cbrisli 659, ubi sursùm ra-
Campanise, p. 123
pta cœlesti migrasse iu anlà speranda virgo
di- :

citur. Adeô veruni est, singulis veieris Eccle- TIBI PETRE AP. ^
siae seculis eamdem desanciis in cœlis gaudia SE PETRVS nuivs
s. BASILICE DIAC
jam nunc iransbiis senlenliam, fideniqueob-
linuisse, quam nos Uomani habenms. PRECIBVS COMMENDAT
Nec minus perspicua sunl in inscriplioiiibus DD. INP. m. I D
invocaiionis et cuUûs sanciorum monumenia. VALENTIN
F EBR. DN.

Atque ut priniùm de sanctorum invocalione AVG. ET ANTEMIO CONS.

agamus, qiise tria neganl bœreiici sanclos orare nempe : Tibi, Petre Apostole, Christi se Petrtis

pro illis qui eonini openi implorant, aul eliam liujus S. basiliœ diacoiius comniendat depositus
pro nobis in génère, uiilemque esse sanciorum in pace III. Idus februarias domino nostro Valen-
invocalioneni, ea diserte lapides statunnt.Nam tiniano Augus'o el Antemio consulibus, anno sci-

primo orare sanclos pro nobis salioni in génère licet 4"o. An autem piitas Cliristianos sancto-

ii docent tiluli, in quibus eorum orationibus rum se precibus commendatnros fuisse, si in-
sese fidèles commendant. Sic apud Marango- uliiem eorum invocationem cum haereticis
nium, p. SO App. in acia S. Victorini, légère nostris credidissent? Apage nugas. Atque hoc

est ejusmodi invocaiionis utiiitatis comprobandae

SVT, I PETE salis esset. Yerùm alla ad eam conlirmandam
PRO NOS prap.stô sunl ex chrislianis marmoribus. Recole
VT SALVI SIMVS enimverô alias quas citato capiie 14. Inscri-
Similis est épigraphe illa quïc in villa Carpineà plones reddidimus. Mdebis Moschum sacra-
olim exstabat, et à Fabreilio, p. 758, édita tissimœ Virginis inlerventione cunctorum indul-

fuit : gpntiam delictorum, Joannem verô Nepesinura

s A B B A. T I . D V L CI S per sanctos invenlurum se requiem sperantem.
ANIMA PETE ET RO Hùc pertinel, quod Sarmatae presbyieri épi-
GA PRO PRAIRES ET graphe Gruleriana, p. 1169, 7, occurrit :

SODALES TV OS NAZARIVS NAMQVE PARITER VICTORQVE BEATI

Deinde sanclos pro illis orare, qui ipsorum LATERIBVS TVTVM KEDDVNT, MEKITISQVE CORONANT
patrocinium pelunt, sequentes inscriptiones FELIX GEMINO MERVIT yVI MARTYRE DVCI
conlirmant. Redeo ad Marangonii appendicera AD DOMINVM MELIO.iE VIA , REQVIFMQVE MERERI
in Acia S. Yictorini. Hune ibitilulum invenio, Idem lestalur lapis olim Ravennae posilus ,

p. il9: atque ex Agnello in viiâ S. Maxiniiani à Mura-

ATTICE SPIRITVS TVS torio excerpius, p. 426, 2 :

IN EONV ORA PRO PAREN CONSF-CVTl BENEFICIA ARCHANGELI

T I B V S T V I S MICHAELISBACHAVDA ET IVLIANVS
Pro parenlibus ut oret, rogatur eliam Malro- A FV'NDAMENTIS FECERVNT ET DEDI
paia, Mus. Yeron. p. 264, 13 : CAVERVNT SVB DIE NON MAII
 393 DISSERTATIO. 394
QVATER P. C.B.VSIUI IVNIORIS Addo aliud , quod Romae exstabal in S. Seba-
VIRI CLARISSIMI COS. I.NU. VIII. stiani.

ânno scilicet545. TEMPORIBVS SANCTI IN.NOCENTII EPISCOPI

Verùin haec iuscriptio cuUum quoque san- PROCLINVS ET VllSVS PRESlilTERl
Cloruiu conlinnat. lUius lamen lucc alia super- HVIVS SA.NCTl SANCTO SEBASTIANO
suntiii lapidibus. Priniùm enim saiicios domnos EX VOTO FECERU.NT
sive dominos honoris ac revereniiœ causa Nempe, ut S. Salurnini tiiulo inscriplum
Clirisliani appellabanl, Miiltis id inscrlptioni- à S. Damaso fuit, apud Gruterum oag.
^
bus osieiulii Cl. eques Vietorius, diss. Philolog., 1117,2.
p.28 elseqq.,quil)us addi poiesiTigridis titu- SOLVERE VOTA UCET. CASTASQVE EFFVNDERE
PRE-
lusapud Boldeilium, p. 351. Ur.eae épigraphe CES.
(apud eiimdem, p. 429), Acaviae elogium in Festis eliam diebus sancios
colebant. Non
Miiralorii Thesauro, p. 1810, sanctis marluribus hic ergo Kalendariuin Neapoliianum inarniori
Papro et Mauroleoni Dominis voliva tabula quam, soculo IX insciilptum memorabo, quod viri
hist. Liii. liai. t. 2, p. 552, seq. exhibui. Imô clarissimi Mazochius ac Sabbaiinius illusirâ-
in eà sum sentenlià, nusiiuàni in chrisiianis runt. Saepè hujusmodi sanciorum
celebritales
inscripiioiiibus domiii liluluni Iribui nisi niar- litulis sepulcralibus incisas reperiinus ad
dies
lyribus ut elsi alia marlyrii désuni indicia nioriis, seu deposiiionis desiguandos.
, , Abun-
unum donini nonien illud nianifeslô declaret. daniius apud Fleelwoodium
, p. 340, diciiur
Sed et illos proceres Chrisliaui vocabant. IiEP. INP.
D. NAT. SCI.MAUCI. MENSE
OCTOBli. Pa-
CERDASIVM PROCEREM I>R0T\SIVMQVE COLIT scasius, in ciijus elogium erudilissimam
disser-
légère est in Ifoedulœ tilulo, queni Cl. Marcbio tationem Philologicam Cl. eques Vietorius
con-
Blaffeius Ant. Gall. p. 98, divulgavit. Vola eliam scripsit, fecit
fatum un. Idiis oclobris vui. ante
quae hnereiici irridenl sanctis persolvebant. -ATALE DOM.M ASTERi. Principalis (ul ejus
épi-
CAMASIVS ET VICTORINA VOTVM UEDIUDISSF. SUUCUS graphe docet ab eodeiu Viclorio
accuralè
martyribus, quos nuper noniinavi, Papro et édita, p. 38, fuit deposilus natale svsti, seu
Mauroleoni dicunlurin citalà voiivâ épigraphe. Sixti. Hùc referinscripllonem, quam exqulsitâ
Agathuui S. Petro volum soivisse Gruieriana eruditione Corsiniusexplanavil, pecori
dllcis
inscriptio, p. 1163, \0, nos docel. S. Paulo AMMA BENIT IN CIMITEIIO VU. IDVS IVL. 1». P.
PO-
quoque oblaluni volum lucnioral tabula niar- STERA DIE MARTVRORv, iieuipe die X Julii
quâ ,

morea à Fabrellio allata, p. 758 , cui hœc die sanciorum martyrum sepiem sanctse Feli-
inscripta sunl citaiis filiorum menioria in
: urbe solemnis re-
colebalur.
)i< DE DO.MS Dl ET BEATI. l'AVLI APOSTOLI DOME-
Sancii prœlerea templis in eorum honorem
TIVS DIAC. ET
exstruciis colebaniur. Videant
bœreiici , qui
ARCARIVS SCAE. SEO. APOSTOL. ADQUE PP V.\A CVM hune in nobis morem reprehendunt , videant
ANNA inquam, quantum ipsi à veleris Ecciesiœ
coii-
DIAC EIVS GERMANA UOC VOTVM BEATO PAVLO OP- sueludine abhorreant. Quid enim est
basilica
TVLERVNT. sanctor. Nasari et Naboris ?
quid basilica domni
Âccipe nuncex Muratorio, p. 1878, 2, volum Felicis? Quid basilica sanciorum angelorum?
Evangfilistse Joanni soluluni :
quas sacras œdes capite superiore
commemo-
SANCTO AC BEATISSIMO APOSTOLO rabam; nisi id ipsum quod novatores sugil-
lOA.NM EVANGELIST/E lant, in honorem sanciorum erecta
scilicet
CALLA PLAtIUIA AVGV.-TA
tempIa?AccedanthisRavennatia duo secuii VI
CVM FILIO SVO PEACIOO VALE.\T1MAN0 epigrammata, alterum annoDi7, alierum anno
AVGVSTO 540 inscriplum ; utrumque in Muratoriano
ET FILIA SVA IVSTA GlUTA HONORIA
Thesauro editum, p. 42(i, 5, et p. 527, 2, Se-
AVGVSTA cundum hujusmodi est:
UBERATIOMS PERICULO MARIS IN HONOREM SANCTI PROTOMARTIRIS
STEPHANI
VOTVM SOLVIT SERVVS CURISTI MAXIMIANVS
EPISCOPVS
En aliud volum ex eodem iMuralorio pag.
HANC BASILICAM IPSO IVVANTE A
FV.NDAMENTIS
1923, 2;
CONSTRVXIT ET DEDICAVIT DIE Ul. ID.
PETRVS ET PANCAI'.A BOTV PO
DECEMBR. INDICT. XIIH. NOVIES
SVEM MARTYRE iELlClTATI.
P. C. BASim iV.N. V. t,
TU. V.
13
 ,, ,, ,

595 THOM/Ë A JESU VITA. 396

anno, inquara, 540. Primum nunc accipe, in |

suspicatus est Fleetwoodius p. i06; née inju-

quo etiam consecralionis ab hœrelicis ixupro- ria. Nam de eo isia narrai Liber Poniificalis

Latyt clarior fit nienlio :

Yignol. edit. t. 1, p. 295; Hic fecit basilicam

B. VITALIS BASILICAM MANDATO sanctonim Cosmœ et Damiani martynim jn urbe

ECCLESII EPISCOPI IVLIANVS AR Româ. Sed quod ail eodem in loco Fleetwoo-
GENTARIVS AEDIFICAVIT CONSE dius, fidem ex operibus non solùm bonis, sed
CRANTE VERO REVERENDISSIMO magniflcis mefitos olini esseChrisiianosiJiriiv-

MAXIMIANO EPISCOPO SVB DIE DENTES , digiium est boereiico convic.atore.

XIV. RALMAII. SEXIES P. C. Aliier Joannes Diaconus sensit,C[ui initio vilae

BASILU IVNIORIS V. C. S. GregoriiMagni deFelice IV loquens : < Vir,

IND. X. t inquit, magnœ in Cliiisti Ecclesiam reverentiœ

Tcmplorum fada mentio me nionet, uteo- < qui Basilicam SS. Cosmœ et Damiani Marty-
r'imdem ornamenta ,
quoe eliain haeretici re- € rum... sicut hactenvLS cern/7î(r, vENUSTissiME/a-
prehendiini, lapidum auclorilale defentlani. < bricavit. >Prseterea eadem Christianos, pon-
E( quoniam Ravennalitulos dedil, quibus teni- tificesque Romanos imprudentia quinto seculo
plorum in sancioruni honoreui aediliciaàNova- tenuit. Nam Gruierus, p. 1164, 6 , hocce epi-
toriiin dicteriis viiidicaremus , elogium prima gramma profert :

suppeditet ad sacrarura aedium ornatus propu-
giiandos. Refertillud, ilIuslralqueFontaninius
in commentario inscripio Discus argenteus
vus, factiimque fuit in vivis agente arcliiepis-
copoAgnello, quianno566adsuperos evolavit.
SALVO. DOMNO. PAPA. AG.NELLO. CE. DOMS. DEI
ET. SERVORVM. EIVS. QVAE. OBTVLERVXT. AD
HONOREM. ET. OR>'ATVM. SANCTORVM
ANTISTES DAMASVS PICTVRAE ORNARAT HONORE
TECTA QVIBVS NVNC DANT PVLCHRA METALLA DECVS
: voti- DIVITE TESTATVU PRETIOSIOR AVLA NITORE
QVOS REIIVM EFFECTVS POSSIT HACERE FIDES
PAPE HlLARl MERITIS OLIM DEVOTA SEVERl
NEC NON CASSIAE MENS DEDIT ISTA DEO
Ticini quoque celeberriuius Ennodius, ut in
suo epitaphio légère est,

APOSTOLOR-.'M. ET. RELIQVA. PARS. DE TEUPLA DF.O FACIENS Î.MNIS DECORAVIT ET AVRO
SVMJU. CERVORVM. QVl. PERIERANT Tandem (niodns enim débet esse in exemplis)
ET. DEO. AVCTORE INVENTI. SV>T < aulam, ubi corpus beaii sancii Antioci quie-
HAEC. ABSIDA. MVSIVO. EXORNATA EST (bil in glorià (Caiari),i quemadmodùm ailin-

Romam migremus. In llirono SS. marlyram scripiio à Ronfanlio et Muratorio reddita

Cosmae et Damiani liaec exiabal inscripùo, p. 1829, 6 :

quam Gruierus refert, p. 1164, 16 : PETRVS ANTISTES CVLTVS SPLENDOP.E NOTABIT

AVLA DEI CLARIS RADIAT SPECIOSA MET.\LLIS MAUMOKIBYS TITULIS NOBILI ATE FIDE 1

IN QVA PLVS FIDEl LVX PRECIOSA MICAT. Atque hic dissertation! nosir-Te finem imponi-

MARTYRIBVS MEDICIS POPVLO SPES CERTA SALVTIS i

mus , opianles ut noster quicunique labor in
VEMT ET EX SAC?.0 CREVIT HONORE LOCVS. Dei 0. M. gloriam çedat, et catholicae Eccle-
OBTVLIT HOC 1 OMINO FEUX ANTISTITE DIGNV.M si% uliliiatem.
MVNYS VT AETHERIA VIVAT IN ARCE POLI i
Felicem IV ,
qui anno 550 obiit, Lie inielligi

TnOMJî A JESU VITA.

Thomas a Jesu , vel Didacitjs Sanchez d'A- conatus non féliciter cessissent, venit in Bel-

TiLLA , Baecœ natus in Andalusià circa an- giuni. ubi plurima monasleria et in primis
nuni 1568, unus ex Carmeliiis discaicealis silv:je Marlagnensis haud procul à Namurco
ordinis sui prior provincialisque in Castiiià, Eremitorium instituit.

et postea congregationis Hispause definitor Obiit Romne die niarlii vigesimâ sexlà 1609,
gcneralis , primus erexit Discaicealorum do- sanctitatis famâ veneratuiiis.
mus diclas Eremitoria. Fidei miles sirenuus Viia Thomae à Jesu plenissiina fuit vila , in
congregationem ad illam apud infidèles propa- qu.à muita praeclarè facta non scientiam ex-
gandam inter suos creare suscepit. Cùin verô W clusère. Praecipuè inter ejus opéra notanlur :
 ,

397 DE LNfONE SCIIISMATICOKU.M CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA. 598

1° Thésaurus sapientiœ divinœ iu gentiiim om- religiosorum, in f". Taiità est in omninm œsii-
nium sainte procurandâ, iii-4°, ex qi!()(|p|»rompla niaiione Tliomas à Jesu, ut pars illius scrip-

esl eximia qiisc sequiiur disquisiiio. Plurimi torum Colonise vulgata fuerit cum hoc tituio :

fK'l)al apud SS. ponlifices Urbanum Mil et Opéra omnia liomini religioso et apostolico
Benotlictum XlV.2°S//»ii(/M5 Mi^siomim, in-8°; uiilissima, 5 vol. in-i", 1084.
5° Exposilio in omnes ferè régulas ordinutn

DE UNIONE SCniSMATICORUM
CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA.
impendatur ,
quô quis nobis conjunciior est.
Quarta : Nolum est ex schismaiicis aliquos
Qiiemadmodùm divinae charitalis unie, quae hâc aetate nortrâ misisse iegatos qui siim-
,

membra Ecolesiae vivo sno capiii Chrislo coap- mis poniificibus obedientiae obsequium redde-
lal et adsiriiigit , Deo graiissinia est : ita ve- rent, pro his qui Romam ver're nequil^ant.
hementer dispiicet nienibrorum divisio, quse Et licet postea ad vomitum redierint, fortassè
spirilum pacis et dileciionis exliiiguit. Qua:n- non prorsùs tota defectionis causa in eorum
olireni qui inlcr veros Ecclesiae lilios reia
fngilitaiem refundenda esl , cùm probabile
Di'o acceplissinii.m fateie cupiunt , in con-
mullos ex
sit ipsis in Ecclesiae obedieniià
vorsioiieni schisniaiicoriim qui ab Ecclesiae fuisse perseveraturos , si ministros Laiinos
RoMianoe corpore seipsos diviserunt , seriô
nacli fuissent,
incuaibcre doberent , quod subjectis raiioni- Denique charitas ipsa validissimam ratio-
bus peisuaderi videtur. nem producit ut quô quis Deo conjunciior
,

Prima : Negari plané non potest, quin Ec- omnem

est , eô fortiùs divisionem à proxi-
clesia Laiina Graicae et aliis Orienlis provin- miorum animis depellat. In eâ verô niissione
ciis, ubi sciiisma grassalur, piurimùui de- quœ ad schismaticos insiiiuitur ( ul admixtos
beat, càm ab eis pretiosissiuia bona, anff^quàm schismaiicis haereticos praeteream) pro cha-
,

scinderelur , receperit, Floruerunt quippe riiale pugnatur quodam scilicet praelii gé-
,

ibi Patres sanciitaie ac doclrinà celeberrinii, nère quod veros Chrisii amicos decet , qui
quorum moiuimenlis erudimur ot ad picia- ,
ferre non possunt Ciiristi vestem discindi.
tem incendiniur. Quis ergo non videat do- ,
Atque ulinam Ecclesiae principes in adunando
lendum esse quôd pars Ecclesiae nobilium
, grege divise plurimùm aucioritaiis et operae,
gf'rniinum productrix se à summorum ponii- igné charitalis incensi, ponerent , ut fieret
ficum obedieniià sublraxerit ? eoque dolore Chrisli.vestis conlexta per toium , et anliquae
urià cum graiiiudinis siimulo ad schismaiico- forma rediret. Schismaiicorum au-
sanctiiatis
rum reduciionem non excitelur ? Secunda :
tem reduciionem in duo praecipua capita di-
Clarissima concilia in Ecclesià Graecà ac videmus Primum erit de Graecorum ac Ru-
:

Orienlali celebraia suni ; et profectô pios thenorum procurandâ salute. Deinde de Orien-
animos iuiiniè movet divisio cjus partis, in lalibus omnibus juvandis, quorum maximus
quâ unio tôt sanciorum facta et ad commune est numerus, Deo dante , dicemus.
toiius orbis bonum derivata fuit. Qiiocirca
pro parle illû resarciendà Jesu Cliristi l'amuli
CAPUT PRIMUM.
slrenuc laborare Jebercnt. Tertia : Ipsa gen- DE UNIONE GR-CCOUUM AC KUTUENORUM CUMECCLESIA
lis rudiias summâ commiseratione digna est, CATUOLICA.
praeseriim si cum vitiorura colluvie conjun- Dùm stetit in Oriente sincerior fides atque
galur. Etqiiidem eô ampliùs adjuvanda esset, simplicitas ingens fuit Graeciae splendor
,

quo saluli propirKiuior est cùm minus quàm tum ob chrisiiani orbis
,
imperium quod aii- ,

infidèles, à Chrislo recédât. Ordo enim di- quando in Graecià floruit tum ob disciplinas
,

vinse cliaritatis exposcil, ul e6 plus dileciionis omnes

ferc , quœ à Grsecis ad omoes ferè
 ,,, ,

Î599
DE DNIÔNE SCniS.MATlCOHUM 400

nationes proftiànârùnt. At ubi Gi'a>ci in __ verô ut iioc liât, non est opus unius diei
alias

superbi.iiii clati , Uoiiiaiiàm sedcm onininni aut legaiioiiis : etenim arca, in quâ pauci

Ecclesiaruiii iiialrcm aspernari cœperunt salvi facti suiit, non nisi 100 annorum spa-

divinilùs faciuni est, ut et iinperil spli'ndo- tio , id est, longaniiiii et non interinissà per-

rem , et quod majus est , in varios errores severantiâ perfici potuit. Proinde huic rei
,

prolapsi, orlliodoxani iidem araiUerent. Per- seriô ac cura inagnà animl longanimitate enixè

leniaium igUur fuit ssepè ab Ecclesià Laiinâ , conniiendum est, ut fructus subsequa ar, et

tam in syuodis generalibus quàm aliis inodis, ut Graeci verâ Religioue inibuantur, tum quia
ut tailla atque adcô prœcipua reipublicae inter alios ah Ecclesià catholicâ dissidentes,

Christian;© portio, velerum Palrum siiorum Graecis lanquàm conjnnctioribus ac domesticis

nobiscum modo seniiret,
vesligia lerens, iia
fidei , ac laiiiiuàin genti oliiii iloreniissiiuse, et

queniaduiodùni Apostolorum seculis una erat cujus aiiliqui Paires Ecclesiam illusuârunt

atque consentiens. At cùm quaierdecies sucs major quàm aliis cura pro re^uperandà eorum

Grsecia errores agnoverit adhuc super cor- ,

sainte debeatur. Quare inerilô alloquens coeli

dibus eoruni manet velamen , ut id qiio sœpè incolas, civesque douieslicos Dei exclamai

convicti sunt, et judicio suc condeinnaii quidam oocior : Afferie, inquit, opem gra-

confiteri jam nolint. Talis est schisinatis na- tlamque divinam , tum nobis, tum verô mor-
nain cùm pietaiis speciem talibus cunctis, ut ad Ecclesiae, cujus admi-
tura et conditio :

prae se ferat, eaque contenta sit (quo etiam randas et divinas explicavimus viraiies

fuco nostri temporis haeretici populo? dece- convolent oranes complexum. Videte qiiibus

perunt ) caputque , à que vitae spirilualis sen- Oriens , unde chrislianae Heligionis lunen
sum et motum accipiat , non habeat, vix ra- effulserat ,nunc tenebris involvatur, quibus
lionis ullius vim extrinsecùs admittit; et si miseiiis oppiiuiatur. Item Grœcia sapientiae

quid veritate cogente admitlit , hoc vix diù quondam parens, imperii summi sedes, ut

retinet. Et quamvis nullum fuerit seculum altissimâ circumfundatur caligine; ut duris-

in quo non plura maxima Romana Ecclesià

et simâ servitule,postquàm discessit ab Ecclesià,

coniulerit bénéficia in Grœcos et Orientales, olim cœperit astringi, nunc aulem pentlùs
ut latissimè ac salis eleganter Thomas Boziiis conteraUir? Quomodo sedet quasi vidua do-

lib. 5 de Signis Ecclesiae c. 4 et 5, pccenset, mina geniium, regina provinciarum ? Evanuit

id tamen inflciari non possumus, non oranera ab illâ décor omnis, è sublimi missuG est ignis
fuisse adhibitam diligentiara, ut res incœpta in ejus ossa. Tetendit arcuin sunm Deus,
ad oplatum finera perduceretur. Nam si cùm quasi inimicus firmavit dexteram suam ,
quasi

priinùm absoluta Florentina synodus ,

libelli hostis occidii oranes, quod pulclirum visu
eâ de re pro populi capiu et communi llnguà erat in tabernaculis ejus. Non est qui conso-

per Orieniem semel atque iierùm fuissent letur ipsam ex omnibus charis ejus ; omnes
sparsi, illarum saluii aliter esset consultum, aniici spreverunt eam , non despectam tamen
fœcundioremque segelem habuisset Ecclesià ab Ecclesià maire, quae loties eam luiata est
quae ut ita dicam , non potest consolari quia
, , atque adhuc tutatur sola adversùs inimicos
non est. ejus. In suam domum vocat ilLm domura ,

Sed et prœter Eugenium IV , si Innocen- lurainis, domum sapientiae et omnium bono-

lius III , Gregor. X , Alexander VI aliique rum. Si ignoras te, ô pulchcrrima naiionum,
pontifices hoc negoiium aggressi non solà abi post vesligia gregum tuorum , et pasce

synodorum convocatione , vel unius hominis illos juxta tabernacula pastoris illius cui dicit

episiolaeve missione contenti fuissent , sed adhuc Chrislus : Pasce oves meas, Joan. 21.
rem hancsedulô Apostolorum moreursissent, Vide ut ille brachio suo congreget agnos, in

forsan Ecclesià suc fœtu non esset orbata , ac sinu tollat , at fœios Romae , et ubicumque
lam insignes nationes ad pristinam gloriam potest, ille gestet? Meministi quoties adver-

rediissent. sùs lupum, qui nunc te tuosque discerpit, dî-

Yerùm elsi ex istâ tantorum pontificum laniat, dévorai, cum maxiiiiis suorum copiis,

diligenlià pro Grsecorum aliorumque Orienla- ut leab aniicistuis desertam defenderet, ac-

lium conversione adhibiià, non tantus extiie- curreril, advolârit. Rcvertere in te tandem,
rit fructus quantus optandus erat tamen mi- , revorlere, cl cxemplo filii prodigi, vide i/aol

nime cessandum erit à soUicitudine, ut vinculo in doino matris tu3C abundent, tu aulem faïue
Keligîonis calholicse Ecclesise jungantur. At pcris. Prœtendiie , beatse mentes ,
qua; in
 ,,,

^^'^
401 CUM ECCLESIA CA niOLICA PROCIRANDA.
Romanae sedis Aposlolicse capul esse toiius
cœlo dogiils, pereuntibus lumen , conciliate

robiir cœlesle iuspirale, Ecclesiae, ac B. Pétri Apostolorum principis

illisgraiiam (•iviiuim ,

pereun- snccesfeorem. Conccdunt ipsi quinquc esse

miseieiiiini crrantiura , uiiseremini
Grxcorum scliisinali et vcsli- lotius Ecclesiai primarios, et prxcipuos pa-
liuin : Uiiii <i'»i;»

iriarcbas, Romanum, Conslanlinopolilanum ,

giis non conieinnenda niundi pars inliyeret;
Alexaiidrinum, Antiociiennin et Jerosolymita-
linjus enini scclae et religlonis suni Moscovil*.
namque nuiii, et inter hos quideni Pionianum ordinis
Rullit'ni et aliae nationes; laiissimc
nam ab orlu solis quidem et dignitatis primalum liabcre, ila ut
paient eonini ritus et Unes ;

iriUus in conciliiset aliis oonventibus prinaun locum

i,'aii(lenl Constanlinopolitand ac aliis

universoMos- in sedendo, sentenliam dicendo, suffragium

pairiarclialibus; à septcnlrione
p;iiriarchatu et Liihuaniœ parte, hoc ferendo et subscribendo tenere debeat ,
sic
covia^ ,

Cypro et lamen ut niliil juris et polesiatis in alios qua-

est, albà Russià et riibrà; à nicridic
tuor pruîcipuè verô Conslanlinopolilanum
Cretà, in quà 14 millia pagoruin nunicranlur; ,

occiipaniqiic alias quànipliirinias génies, pr;K- habeat. Guido Carmelita et post ipsum Gabriel
Palaeoitus de Sectis baereticorum verbo
cipuè verô Georgianos , quos Iberos appellant ,

cosmog'-aplii qui onines , exceptis panels, Grœci, mulios alios errores Grsecis atlribuunt,
,

qui Uonianani Ecclcsiam venerantur ut nia- licet Lucinianus natione Cyprins, ordinisque
Prsedicatorum tbeologus, plus et doc tus, apud
trem , ilsdem erroruni lenebris iniplicanlur.
Pro GnEooruni igitur aliorumque scliisma- Possevinum tom. 1 Bibliolh. 1. G, c. 8, magnam
pi ijedictorum errorum parlera fuisse Graicis
licoriim saluie procurandà quatuor pr;eslabi-
nius.rriniôde error.iiiis qui Grijecis allribuun- imposilani contendat, ut nos etiam obiier liic

tur, de schismalis origine ac coululalione di- alnolaviiuus.

Ex mente igitur praediclorum auelorum
cemus. Secundo de ratione juvandi Graecos
cosque ad fidem alli- errant Graeci primo anirmantes sini))licem
aliosquc scbismaiicos ,
,

ciendi. Teriiô in quibus rébus comnninicatio fornicalionem non esse peccatum conlra illud
Chrisli Mallh. 5 De corde exeunt cogitaliones
cum scliismaticis, Catholicis à sacrls canoni- :

^ermissa. malœ, homicidium, aduUerium, {orn.cationes

bus sil

furta, etc. ,
quamvis Lucinianus, ubi supra
ARTICULUS PRIMUS.
excuset Graecos ab hoc errore. Secundo errant
De erroribus qui Grœcis attribuuntur, et de eomm Graeci, cùm dicunt eos qui sunt aliqnibus
confulatione. peccatis implicati cùm Eucharisliani snsci-

Prsecipui Graecoruni errorcs, qui illis à con- piunt, non recipere corpus Domini, conlra il-

cilio Florentino et aliis inipulanlur, quinaiium lud Apost. 1 Cor. 10 : Quicumque manducaverii
numernm non excédant. panem, et biberit calicem Domiiv indigné, etc.

Primo, negant Spiritum sanctuni procédera quibus verbis salis ostendiiur quôd pecca tores
à Pâtre et Filio. Secundo, asserunt Sacramen- verè illud sumant, licet indigné, et quôd judi-
tum Eucharisli.TB confici non posse in azymo cium accipiant, non dijudicanies corpus Do-
pane, sed prœcisè in feriiicntaio ; adeôque le- mini licet Lucinianus falsô hune errorem
:

naciier inhérent bis duobus erroribus, ut inter Graecis imponi affirmet. Tertio primas nupiias

alia pcrversa dogmaia, propter quic ab Eccle- admittunt, secundas damnant : in quo clarè
sià Romanâ descivêre, baec duoonminô prae- Evangelio contradicunt Mallh. 10 et 19. Si

cipua, et v<!luti lotius dhseusionis capila fue- enim aller conjugum morluus sit, aller solu-

fint. Teriiô, docent nullum esse purgatoriura lusesl, ut iterùm possit nubere. Sed Lucinia-
l.»cum, in quo animae corporii)us einigrantes nus negat damnari secundas nupiias à Graecis,
i^urgentur à sordibus quas in corpore conlra- faietur lamen solere Graecos sacerdotes in

xerant, antequàm in aeierna tabernacula reci- primisbenedicere, sed non insecundis. Quarto
piantur, et ex . ouîftquenti niliil prodesse de- docent nupliarum fœdus posse pro conjugum
•unctis sacrilicia, eleemosynas, et hujusmodi arbilriodissolvi et fieri divortium. Lucinianus

opéra pia , quae à vivis pro ilIis offeruntur. lamen apud Possevin. ubi supra alTirmat ,

Ouarlô, quôd sanrli post liane vitam antediem nnnquàm inter Graecos permissum fuisse di-
judicii I>eum lacie ad lacieni non videant, ne- vorlium, quo liceret novas quaerere nupiias.
que ejus visione fruanlur, necpeccatoresante Quinlô errant , affirmâmes Laiinos contra

eumdem diem inferni suppliciis aiïiciantur. Apostolorum'prcTceptuni nonservnrc a!)Slinen-

Quinte errant, negantes summum ponlificem liam à sanguine et sufïocato, non advcrtentes
 ,

403 DE UNIOÎNE SCIIISMATICORUM 404

illud Apostolonim decretum contra idolorum primis ipsius Ecclesise Graecse viri doctissimi,

ciiltoros Jatiim fuisse, qui ininiolatiim et ido- 1 Emmanuel Caleta, palriarcha Constanlinopo-
lolliiliun edebaiil. Q\i\Te tantùiu illud servan- liianus , Georgius Protosingelus , Tbcodorus
duni erit sicut et à Calholicis servaiur, ubi- Gaza, Georgius Trapezuntius, Bessarion car-
cumque inter génies quae idola adorant , ira- dinalis Nicaenus, qui etpostea fuit pairiarcha
niolatiiia sont. Porrô illo Apostolorum decrelo Constantinopoliianus. Et praecipuè Georgius
taniùm immolalilia et non alla proh'beri do- Scholarius (deinde vocatus Gennadius cùm
cent gravissimi Orientaliuni Patros, B. Cyril- patriarchaConstantinopolitanusnomînareiur},
lus Hierosolyniiianus in 4 Catechesi ; D. Gre- qui cùm synodo Floreniinae cum aliis Graecis
gor. Nazianz,, Serm. in sanctum Pasclia ;
affuisset (ubiomnes de suis erroribus con-
Justin. Martyr, quaîst. 45 ; Origenes lib. 8 victi ad Eccipsise unitaiem reùacii sunt, posiea
contra Celsuni, et alii. Sexto asserunt l'.a- vcrô retrorsùin abeunles omnes ad vomiium
charistiai sacramentum, in die Cœnœ Doroini reversi sunt ) , eleganter Graecorum errores
confectum, esse excelleniioris virtutis et eOi- confutavit, eorumque calumniis contra Eccle-
caciae,quàm alio quolibet die confectum. siam Latinani objecUs docte et piè respondit ;

Hune tamen errorem falsô imponi Graecis Lu- cujus opéra versa in Latinam linguam haben-
cinianus quoque défendit. Septimô errant lurtomo 4 Biblioibecae SS. Pairum,
Graeci cùm Sacramentum Extremae Unciionis Ex Latinis verô D. Anselraus archiepiscopus
infirmisquandoque ad corporis quoque salu- Cantuar. in Opiisc.de azymo; UabanusMaurus
lem prodesse negant id enim apertè pugnat
: de Institutione Clericorum 1. 1, c. 51, de Sa-
contra illud Jacobi o, qui de hoc Sacramento cramento Corporis et Sanguinis Domini; Hugo
loquens, ait : Et oratio fidei salvabit, vel ( ut Etherianus adversùs errores Graecorum ad
texlus Graecus habet ), sanahit hiftrmum. Oc- Alexandrum HI ,
ponlificem maximum , li-

tave, affirmareeiiam Graecos refert Prateolus, bris tribus, qui habeniiir tomo 9 Bibliothecae
ubi supra, non esse peccatura dare aliquid ad Sanctorum Patrum, et Chrisolanus Mediola-
usnrani, contra illud Lucae 6 : Mutumi date ,
nensis archiepiscopus , de Spiritu sanclo ;

niliil inde sperantes. Et quod deterius est , non S. Th. de Aquino Opusc. 1 et 2 contra Graeco-
esse necessariam rei furto sublatae restitutio- rum errores, et omnes ejus expositiones in
nem, ut quis possit assequi vitam aeternam primam partem in quaest. celebri de proces-
non animadvertenles, non loti' peccalum, nisi sione Spiriiûs sancti; cardinalisTurrecrem. in
restitnalur ablatum. Si qiiid aliquem defraudavi, Expositione decreti de unione faclà in synodo
inquit Zachaeus, Lucae 19, reddo quadmplum. Floreniinà, et novissiiiè iicet breviter Anto-
Hanc tamen essecalumniam apertam in Grae- nius Possevinus, vir plus et docius in suà Mos-
cos docet Lucinianus; nam apud illos asserit coviâ; Azorius 2 tomo Instit. Moral. 1. 4, c. 14.

lifec verè peccata censeri, atque ab eorum sa- Et polissimùm, utalios nuiic omittam, sacra
cerdoiibus adîgi pœnitentes, ut reddant quod synodus Florentina , ubi Patres doctissiniè
debent, Nonô, mortuà sacerdotis uxore , cre- Graecorum errores confuiâiunt, eisque pœni-
dunt sacerdotem non ampliùs esse sacerdotem, lentiam et obedientiaui Ecclesiae Romanae
quasi ab uxore et non à Christo per episco- praestandam persuaserunt, faciàque unionis
pura sacerdotium suscepisset,vel charactersa- bullà ab Eugénie IV, pontifice nisxinio, Graeci

cerdotalis esset delehilis. Hune tamen errorem discessêie, cùm tamen neque ab iiisisneque à
Lucinianus Graecis imponi apertissimè docet Latinis, lune fuissent apud Graicorum nalîo-
ubi supra. Deciniô, errant Graeci existimantes nes, neque concilii Florentini décréta , nec
non licere Christi iniaginem sculpi , sod tan- unionis bulla publicata, quod causa fuit , ut

lùm depingi, non animadverlentes sculpliiiaà Graeci sicut et antea in suis erroribus perma-
Deo fuisse probibita, ut Judaeorum animos nerent.
pronos ad idololatriam ab eâdem averteret :

Articulus h.
orià verô jam Evangelii luce, seclusoque ido-
De origine errorum et schismatis Grœcorum.
lolatriae pericuio, licet bominibus Dei sancto-
rumque aliorum memoriam omnibus piis mo- Dicaui nunc breviter de origine scbismatis
dis, sive per imagines depictassive sculptas, Graecorum. Dùm orthodoxa fides in Oriente
excitare et ad menlem revocare. Hi sunt erro- vigeba' Gr;cci primatuni visihiHs hujns ac nii-
res qui Graicis soient atlribuî. 'itanlis Ecclesi;ii Pelro Aposlolo, cjusque suc-
Ad versus Graecorum erroresscripseruDt in- iàl cessoribus fuisse à Chrislo Domino coUatum
 , ,

m CUM ECCLESIA CATIIOLICA PROCIJRANDA: i06

facile credebant et confitebantur, ut latifts veram Romanam Ecclesiam Iranslatis. Qui

prol»at oardinalis Bellarm. I. 2 de Roman, plura desiderat de Graecorum schismatis ori-

Potiiif. iii coniroversià de summo pontifice. gine , légat Azorium 2 tom. Institut. Moral.
Qtiare in conciliorum confirmaiione necessa- 1. 4, c. 18, per totum.
riam Romani ponUlicis aiictoriiatem agnosce- Articulus III.

bant, et cnm vel ah hsereticis, vel ab ipsis De processione Spiritùs sancti disputalio, in quà
imporatoribns pntriarchne sive episcopi aliquA ostenditur Spirilum sanctum à Pâtre et Filio
afliriobaninr injuria, ad Romanam sedem, ut procedere.
defenderenlur, confugiebant.
Cùm Graeci negent Spiritum sanctum à Filio
Qiiinimô ex toto terrarnm orbe ad eamdcm
procedere, et conquerantur Lalinos ad Sym-
veliiii ad Pétri sedem episcopi de rébus fidei
bolnm Nicaenum addidisse illam particulam ,
aliisque gravissimis quîeslionibus scribebant ;
Filioque,duo nobis erunl traclanda. Primo
atque ad ejusdem poniificis maximi jussum
probabimus ex Scripturà sacra , conciliis et
vel cogebnnt concilia, vel coacta petebant, ut
Patribus (potissimùm Graecis) Spiritum san-
coiifirmarenlur. Atcùm Conslaniinus Magnus
ctum à Filio quoque procedere. Secundo mc-
imperii siii sede Bizantium translata, Romam
riiô potuisse et debuisse Latinos particulam
Chrisii vicario cessisset, Graeci terreni impe-
ilJam, Filioque, Symbolo addere.
ratoris pratseniiâ inllati, anno Domini 38!,
De origine hujiiserroris et schismatis aiiqua
episcopiim Constaniinopolitanum ,
qui antea
licei breviter attigimus supra , nunc breviiati
nec pairiarchatûs munere fungebatur, tribus
eliam consulenles, scireoporiet, olim et Sym-
Orieutis pairiarchis anieponere, ei secundum
bolo Nicaeno et Constaniinopoliiano nullani
à Roniano po' '"(ice facere voluêre, sîcut ex
meniionem fieri de processione Spiritùs san-
coiirilii Constaniinopolitani canone 5 pa(et.
cti à Filio , quia cùm io Ecclesiâ non essent
Nec hoc quidem anno Dotnini 461
contfiiii,
circa hoc exortae haereses , non opus fuit in
eumdem C<msiantinopoliianum episcopum Ro-
Symbolo id explicare ; posiea verô cùm ortho-
mano uoniifici parem etïicere conati sunt, ut
doxi omnes unanimi consensu docerent Spiri-
exAt!.i6Chalcedonensis synodi constat. Prope
tum sanctum à Filio etiam procedere ,
perti-
verû annum ('00, episcopum Constantinopoli-
naciier id negantibus Graecis, addita fuit nia-
taniim œcunieniciim, id est, orbis terrae epi-
joris clariiatis graiià ab Eccîesià Symbolo Ni-
scopum sive universalem pastorem ausi sunt
c*no et Coiislanliiiopolitaiio illa parlicula
noniinare. Ac deniqiie anno 10o4 (ut super-
Filioque. Quando verô fuerit à Laiinis facta
bia ascendit semper), aperium scbisma pro-
illa addilio, Filioque, licet id clarènon conslet,
dire cœpit, adeô ut solùm antea semina Jacta
verisiinilius crediiur fuisse faclam circa annum
viderentur; imperante enim illo lempore
sexceniesimum. Nam in concilio Toietano
Constanlino Monornacho, palriarcha Consian-
octavo celebraio circa annum 655, reciiaiur
tinopolilanus noniine Michael, ciipiens reipsà
symbolum cum hàc additione et cùm ante ;

universalis fi<'ri palriarcha, ciijiis dignitalis

hoc tempus non inveniaiur cum illà, ut con-
Domen jamdudiim sibi usurpaverantejus prae-
stat ex concilio Toietano tertio, anno 589 ce-
decessores, pro^^lamare cœpit Ronianiini pon-
lebraio, signum evidens est, illo medio lem-
tificem, omnesque alios Latinos esse excom-
pore, fuisse à Romano pontifice addilionem
municaios ob hanc causam, qnia Spiritum
faclam, ut crediiur in concilio ingenli Latiiio-
sanctumà Paire Filioque procédera assererent,
rum Patrum, propler dissensiones quasdam
et contra decreium concilii Nicjeni in symbole
cxortas inier Galliam et Hispaniam : quamvis
illiid, Filioque , addidissent. Romano autem
non constet quale fuerit illud concilium , ut
poniifice de prima sede ejecto, ad se primam
nolavit D. Thom. 1 p. q. 36, art. 2; unde
sedem jure periînere, quia post Romanum
quamvis cerl5 non possit explorari neque lo-
primus esset, aiebat. Haec fuernnl Graecorum
cus, neque tempus liujus additionis, certum
schismaiis semina ; sed quia excapcaii tumore
lamon est, vel in aliquo concilio generali , vel
.-uperbiaeordinem à Christo institulum et ho-
auctoritate alicujus summi pontilicis addit.an
norem Peiri successoribns debiliim arripere
esse-
et perturbare conati sunt, ipsf potiùs pertur-
bât! atqiie confiisi sunt. Turcariim mancipia ^i. Ex Scripturis ostenditur Spiritum sanctum

eftecli, bonis lilioris et libris, corporibiisque procedere à Fflio.

Sanctoruni Patrum ipsis ademptis, et ad unam Primo, Joan. 16 : Omnia (fuœ liabet Vaier,
 , ,

W DE UNIONE SCHISMATICORUM 408

mea sunt , inquit Chrlslus. Item Joan. 17; Om- accipit. — Respondeo, de meo, dixisse, quia
nia tua mea sunt; id est, quidciuid lialiel paler, Spiritùs sanctus non accipit liliationem , sed
habeteiiiiniFilius, excepta solâpateriiiiaiis re- esseutiam , et proinde non lolum id quod est
latione, ut Augusiinus exponit; sed Pater habet in Filio accipit. Dixit autem, accipiet, in fu-
esseprincipium Spiritùs sancti non ut Pater, turo, quia accepiio illa est aeterna, et conti-
sed ut Spirator; ergo et Filiusid ipsum babet. net in se virtuie omnia tempora; Scriptura
Deinde si Pater et Filius non haberent oninîa autem tempora exprimitproutres de quâ agitur
communia, excepta relatione opposità, distin- autem loco describilur Spiritùs
postulat; hoc
guerentur plusquàm relatione, et proinde sub- sanctus tanquàm legatus à Pâtre, et à Filio
stantià. Nam Paier ut Spirator non est relati- mittendus ad Apostolos ; legati verô tune in-
vura ad Filium ; ergo si ut Spirator distingiii- struuntur, cùm nultuntur; ideô dicit, quœcum-
tur à Filio, diàtinguitur per spirationem non que audiet, et de meo accipiet.
ut relailo est , sed ul forma quaedam in Pâtre Terliô, Joan. 10 : Si non abiero, Paracletus
subsisiens , et proinde Pater et Filius in sub- non veniet ad vos. Si autem abiero, miltam eum
stantià difleruni, quae fuit Arianorum baeresis. ad vos. Item c. 15 : Cùm venerit Paracletus,
Secundo, Joan. 16 Illeme clarificabit, quia : quem ego mitlam vobis à Pâtre. Missio autem
de meo accipiet , et amutntiabit vobis. Quid ac- tantùm esse polest, aut per imperium, quo-
'Cipiet à Filio Spiritùs sanctus nisiscienliam ? modô mitiuniur servi à dominis; aut per con-
Nam paulô anle dixerat vers. 13 ; Non à seipso silium, quomodô dicuniur mitti qui instruun-
loquelur, sed quœcumque audiet loquelur, et de lur à sapientioribus ; aui per modum causae ,

scientiâ exponunt Cbrj'sostomus, Cyrillus et cujus graiiâ, quomodô mitiit ad bellum , cu-
Augusiinus. Quomodô autem polest Spiritùs jus meritis flt bellum ; aut per modum con-
sanctus accipere à Filio scientiam , nisi accl- sensus, quâ ratione mitiit qui consentit miiti
piendo ab illo esseniiam? Quidquid enim vel quiares tantùm mittuntur ejus qui dicitur
aliud dicatur, liet Spiritùs sanctus creatura. missus, sicut qui diceretur mitti, quando mit-
Tbeophil. et Euthymius duas insinuant so- tuntur insignia ejus. Denique aut per nalura-
lutiones.
de scientiâ
Prima, Spiritum sanctum accipere
Filii, quia nihil docet contrarium
lera productionem, quomodô arbores dicuniur
emiitereflores. Primo et secundomodo Spiritùs
à
iisqu» docuit Filius. Secunda, illud, de meo, sanctus non polest dici à Filio raitii, cùm non
significare de meo the5auro,qui est Paler, ac si sit inferior, aut potenliâ autsapieniiâ, Fibo.
diceret :Accipiet unde ego accepi. Sed prima ISeque tertio et quarto, lùm quia hoc non est
solutio non quadrat non enim solum Chri-
:
nisi impropriè milii, lùm quia eliam dici posset
stus dicit : Accipiet de meo, sed eliam dicit : Palrem mitli à Filio , quia Filius est eliam
lion loquetur à semetipso, ubi apertè indicat causa suis meritis, et consentit ni ad nosve-
scientiam Spiritùs sancti non esse illi à seipso, niat Paler. Quinto quidem contendnnt Graec^
sed à Pâtre et Filio ; deinde ipse Christus ra- Siiirilum sanctum mitti à Filio, scilicet quôd
lionem reddit quare dixerit : Accipiet de meo , Spiritùs sancti dona nobis largiaiur Filius :

quia omnia quœ habet Pater, inquit, mea sunt. sed aberrant , tum quôd non solùm dona
Quae ratio non videlur quid valeat nisi ad- , dentur Spiritùs sancti, sed etiam ipse Spiritùs
modîim extorqueatur textus, si sensus non sit, sanctus , ad Rom. o : Charitas Dei diffusa est
accipere de Filio Spiritum sanctum, ut accipli à in cordibus nostris per Spiritum sanctum, qui da-
Pâtre. Secunda solutio eiiara non satisfacit : tus est nobis. Ecce distinctionem inter dona
nam thésaurus scîentise in Dec non est per- ipsa et Spiritum sanctum. Deinde si miitere
sona Patris praecisè ut persona, sed es^entia Spiritum sanctum sit lanlùm millere dona,
divina, quae est communisPatri et Filio. Thé- Pater mittetur etiam à Filio et Spiriiu sancto ,

saurus enim et scientiâ perfectiouem absolutam quia quaelibet persona est auctor omnium do-
significant, perfectio autem absoluta ad essen- norum. Denique pari ratione dici pOsscl, miiii
tiam spectat. Quare Paulus ad Coloss. 2 : In Filium à Paire, nihil aliud esse, quàm mitti
C/ir/s<o, inquit, omnes lliesanri sunt scientiœ et Filii dona , et sic eluderetur Incaruationis
sapientiœ Dei. Spiritùs ergo accipiens de hoc mysterium.
Ihesauro accipit de re commun! Palri et Filio. Quarto Joan. 20 : Insufjlavit , et dixit: Acci-
Quaeres, quare dixerit, de meo, et non po- pile Spiritum sanctum; hâc enim c;vrenionià
liùs, meam essentiam, aul sapientiam, elc.y el voluisse Chrislum declarare Spiritum sanctum
cur ait in fuluro, accipiet, et non in praesenii ab illo procédera , docent August. lib. 3 lu
 ,

409 CIM ecclesia catiiolica procuranda. 410

Maxim, c. 14; Cyrillus 12 in Joannem, c. 56. c sapientia comprobatur. » Hactenùs conci-

Qiiintô , eoilem modo in Scriptiirà diciiur liimi. Cinn enim Nostorius Christum hominem
Spiriliis sanctus Palris Spirilus, et Fllii Spi- dislinclnm suppositun) aslruorel à Filio Dei
rilus : Spiritus Palris veslri qui loquitnr in vobis. noc bealam Virginom Dei gef^ilricem confiieri
Rom. 8 : Si quis Spirilum Christi non liabet. At vollel ; cîimque illum errorem eliam inde
diciiur Spirilus Patris, qnia à Pâtre procedit ;
probare conlenderet , quôd Christus homo
ergo simililer dicelur Spirilus Filii, quia ab liieril à Spirilu sancio clarificatus, ut ipsemet

ipso procodit. et .loan. 10, praidixeral eâ senlenliâ : Illeine

iSec respondere possuiit dici Filii Spiritum, clariftcabit , elc. , explicat concilium quânarn
quia sinuil cum Fdio à Paire procedit, vol lalione Chrisius à Spirilu sancio sil clarilica-

quia est Fiiio similis. Nam sicul non obsiante lus , addens eum Spirilum esse Spirilum

rel:iiione Spirilus sancti ad spirantem dicere- Chrisli , quatenùs Chrisius est Dei Filius, à

lur Filii Spirilus sanctus, eô lanlùm quôd pro- quo eliam, inquit, sicul ex Deo Paire pro-
cedantamboà Paire, vel quiasimilesin nalurâ: cedit.

pari raiione dici posset Chrisius Spirilus san- Quôd aulem Epislola illa non fuerit solius

cti Filius et Verl)um, non obsiante relatione Cyrilli , sed tolius Ephesinae synodi , constat

ad Patrera et dicentem , quia simul etiam inprimis ex verbis illis ad inilium ejnsdem
amho à Pâtre procédant, et item in nalurâ Episioke : Deo amabili Nosiorio,
a Roligioso et

sîmilcs. « quicnmque sunt apud Ephesi-

Cyrillus, vel
« nam syiiodum. t Fil aulem in eâ poculiaris
§ 2. Idem probatur ex conciliis.
nionlio Cyrilli, quoniam ancioril.'ite Cœleslini
Eadera fidoi veritas ddinita est in conciliis. pap:i^ pra'sidebal loti concilio. Constat deinde
Et inprimis com iiiuni Ephesinum in Epistolâ quoniam ex sequenlibus conciliis goneralibus

tolius concilii ad Ncstorium , his verbis deli- in Graecià celebralis est manifeslum , Patres
nivit : i DeSpirilu quoijue cùm dicit : Itle rue illius concilii lidei defensionom adversùs Ne-
f clarificabit , lioc reclissiniè senlicnies unum siorium confecisse, quse sanè nulla aliaest in
f Christum Dominum , et Filium non velut eâ synode ,
quàm ea quae in eâ Epistolâ conti-
« altcrius egeniem gloriâ, confitemur à Spirilu neiur. Nam lldei confessionem, quam ejus
I sancio gioriam conseculum ,
qui ejus spiri- concilii Patres fecerunt, in qnâ fusiùs, ut
I tus nec nielior, nec superior ipso est. Sed erroros Neslorii llagiiabant, exponunlur Ni-
I humana opéra
quia faciens ad denionstraiio- cainse Constanlinop()litana.'que synodi cnnfes-
I nem suœ deiiatis viriule proprii Spirilus siones; eam, inquam , confessionem unà cum
« utebalur, ab ipso glorificari diciiur, quod iredecini analhemalismis in EpisiolsR formam
« virlns sua, vol disciplina quseliliel ununi- roiiaclis ad enmdem Neslorium absentem, si

€ quemqne clarilicei. Quamvis enim in suà sit foriè resipisceret, tanquàm ad amicum béni-
« subslanlià spirilus ejus, et inleIJigalur in gne direxerunt.
I personà proprietas ,
juxia id quod spirilus Accedii praeierea, quôd ex eisdem conciliis,
t est, et non Filius . aiiamen alienus al) illo qure sunt in Griecià consecula, certuni est,
f non est : nam spirilus appeiiaius est veriia- qu3i continel ea Epislola fidei definiiiones esse.
( lis, et veriiiis Chrisius est. Unde et ab isto In concilio enim Chalcedonensi, aciione qnin-
( simililer, sicul ex Deo Paire procedit. Deni- tà, in jiriniâ lidei deliuiiione juscipiuni Patres
f que hic ipse Spirilus eliiim per sanclorum tanqu.ini hdem orthodoxam ea qiiae in iribus
f manus Aposiolorum miracula gloriosa perfi- pr*cedenlibus conciliis generalibus dcfinita
« ciens, Dominum clarificavil Jesum Christum fuerunt, sciliceiin Nicœno , Constaniinopoli-
I postquàm ascendit in cœlum. Nam crcditus lano et Ephesino. Cùnique ad Epbesinam ven-
< est Chrisius nalurâ Deiis exisleus per suuni tum est, adjicilur sequens sententia: « Slalui-
f Spirilum virlules eCQciens, ideôque dicebat: < mus eliam S. synodum Ephesi factam, cujus
< De meo accipiet, et annunliabit vobis. Nequa- « fuerunt auctores venerabilis mémorise Cœle-
t quàm verô parlicipatione alterius idem Spi- « siinus Romse urbis, et Cyrillus Alexandrin,-?;
< rilus sa|»iens aul polens diciiur, quia per « Ecclcsi;e sacerdolos. > lu secundâ verô fidei

f omnia perfecUis est, et nuilo prorsiis iudi- dilinilione addiliir: Realissimi quondam Cyrilli
< gens bono : nam paternae virtuiis ei sapien- Alexandrin» Ecclesiîie, sacerdotis synodicas
I liae , id est, Filii, spirilus creditur; et ideô E|)istolas, tam ad Neslorium, quàm ad caeteros
I ipsâ re, et subsislente viriule virlus . et per Orientem congruas, et slbi consenlienles
411 DE UNIONE SCHISMATfCORUM Ul
suscipit, ad confulationem qiiidem iSestorianae unionis, decreto de processione SpiritiJs san-
aiuentise, el ad inleiprelalionein eoruin qui cti, soqiiens definilio édita est : i Approbante
religiosozelo salularis Symbulicupiuiil inlelle- c hâc sacra synodo Florentinà, deliiiinms, ut
ciuni. In qniiilà praeterca synodo, actioiie I b.TC fidei Veritas ab omnibus Chrisiianis cre-
quintû, anailicinatistiio 13 et 14, feriiintur t daiur etsuscipiaiur, quia Spiritus sanctus à
auaihematR , qui repugnàrint definiiis à S. f Pâtre et Filio seternaliier est, et essentiam
synodo Ephesinà et beato Cyriilo, fiKioe ina- i suatn suumque esse subsislens babet ex Pâtre
uifesla raeiitio de conientîs in Episiolà ad Ne- I simul et Filio, et exuiroqueaeternaliier, tan-
storiuin. In sexià etiam act. 7, in definitione » quàm ab uno principio, et unicâ spiralione
fidei orlhodoxae suscipiuntiir Epistolae syno- c procedit, déclarantes, quôd id quod SS. do-
dicic ,
quae à B. Cyriilo scripta snnt adversîis < ctores et Patres dicunt, ex Paire per Filium
inipinin Neslorium, et ad Orientales episcopos, c procedere Spiritum sanctum , ad banc in-
el deiiique ea omnia, quae à quinqne prace- < lelligeniiam tendit, ut per hoc signilicetur
denlihus conciliis universalibus definita fue- «Filium quoque esse, secundùm Graecos qui-
rant. Oiio fit, Ht dognia de processione Spiri- < dem causam, secundùm Laiinos verô princi-
lùs scncti à Filio in leriin synodo generali c pium suosisieiilite Spiriiûs sancti, sicut et
fuerit definiiuni, et lu tribus sequeniibus in < Palrem. Et quoniam oninia quae Palris sunt,
Graecià celebraiis confirmalum ac subscri- f ipse Palpr unigeniloFiIiosuogigneuiiodcdit,
ptuin. I prapter esse Palrem, hoc ipsum ,
quôd Spi-
Eamdem verilatem statnit concilium Late- < rilus sanctus procedit ex Filio , ipse Filius
ranense secunduni , sub Innooeniio llf, cap. «à Paire aele.nalitcr habet, à qaoe!''am aeter-
Firmiter de sum. Trin. et fide cath, , his Ter- € naliler genitus est. i Haec Florentinà syno-
bis : f Pater à nul!o, Filius à Paire, ac Spiri- dus. !n ejusdem liîîeris sanciae unionis légère
f tos sancins pariler ab «troque, i Item in licet ratioiiem , quâ Graeci et Latini ad con-
concilie Lugdunensi Cîp. Fideli de suinraâ cordiam venerunt. enim ulrique expli- Cùm
Trinitaie et iide catholicà, 1. 6, ubi Gregorius cârunt, quod antea dicebant, invenium est
X : t Fideli , inqiiit , et devoià professione solis verbis dissensisse , cùm Graeci n^n se
< l'aloinnr, quôd Spiritus ?anctns selernaliler salis explicaront , nec întelligerent Li-tinos.,

I ex Pâtre et ex Filio, non tanquàra ex duo- crederentque eos in eâ esse senlenlià, ut di-
< bus principes , sed tanqunm ex nno princi- cerent Spiritum sanctum procedere à Paire et
I pio, non duabus insjiirationibus , sed unâ Filio tanquàm à duobus principiis, disUnclis-
« inspiratione procedit. Hoc proressa est ha- que spiraiionibus, quod nunquàm asserue-
I ctenùs, praedicavit, et docuii sancia Romnna runt, ut palet ex conc. Lugdunensi , ubi con-
i Ecclesia , mater omnium fidelium , et ma- Irarium fuerat definitum.
I gistra.Hoc habet orthoduxorum Patrnm at- Divus Antoninus.iertià parte suarum histo-
i que doctoruni Latinorum pariter et Grœco- riarum, titulo 22, c. 13, § 13, refert nui-
i rum incomnmtaijilis et vera sentenlia. Sed lum ferè fruciiim ex eâ concordiâ fuisse secu-

( quia nunnulli ,
propter irrefragibilis prœ- lum, eô quôd Grseci non curaverint eam defi-

c missai veritalis ignoranliam, in errores varios nitioncm populo iradore, quin poliùs episcopi
t sunt prolapsi , nos sacro approbante concilio et sacerdotes, qui concilio poenitenles non
i damnamus et reprobamus onines qui negare adfiierunt, in eodem errore suo pcrnianse-
i praesumpserint*ternaliter Spiritum sanciUin riîit, et mortuo JoannePalaeologo per sequcn-
t ex Pâtre et Filio seternaliier procedere ; sive tis imperaloris crealionem ad staium pristinum

t eiiam temerario ansu asserere quôd Spiri- errores Graeciae redierint, unde persévérant
c lus sanctus ex Paire et Filio lanqnàni ex adhuc Graeci ab Ecclesia Romanà divisi , non
« diiobus principiis , et non tanquàm ex uno minus quàm ante concilium F.'orentinum.

€ procédât. » Haec Gregorius X , in eo conci- Addit D. Anfoninus in prenam lanli delicti, 14

lio. anno sequenli jiost concilium Florentinum ,

Accedit concilium Florentinum , cui Joan- Constantinopolim videri capiam à Tiircis , et

nes Palaeologus Graecorum imperator, palriar- patilô post toiam Grariam.

cha Constaniinopolilanus , et muiti alii epi- Eamdem verilatem staluit concilium Tolela-
scopi Grsecorum inlerfuère, ubi post longam num priinum in confessione fidei, cùm dicif :

disputationera conimuni Latinorum et Graeco- « Spiritum quoque esse Paracleium, quia nec
rum consensu, sess. ultimâ in litteris sanctse « Pater sit ipse , nec Filius , sed à Paire Fi-
 ,

413 CUM ECCLESIA CATIîOLICA PROCURANDA.

< lioque procedens. » Fuit vcrô oonciliuni hoc < tur procédera , quoniam à Verbo Patris

confinnaium à Leone primo ; cnjtis auoioriias I desiimit, et mittitur, et donatur. > Et infr^:
congrt'giivil , firruaviiinic concilium Cli:ilce- I Spiritus porrô à Filio accifdt : de meo enim,
duiiense. ftlen» aiïimial Léo I , serinone se- * inquit, accipiet, et aunuuliahit vo])is. » El
cundo in Pentecoslen. Iden» Toleianiini 111, paucis interjectis : j Cùm igifr isliui=modi
analliemalisniaie 5, Tolelannm IV, cap. 1; « ordinem et naturam babel Spinihs ad Fi-
Toletanuui Mil in Symboio lidei deniùni To- , < lium ,
qualem Filius babet ad Patrem , qui

lelanum XI in Professione fidoi. « fieri poiast , ut qui Spirilum sanctum crea-

t turam dicit , non illud idem necessariô et de
§ 5. Ex Fatribus Grœcis idem statuilur.
c Filio sentiat? î

Eamdem veritatern non solùm Laiini omnes S. Cyrillus in illud Joelis : Effmdam u

semper constanler asseverârunt, sedetiam, Spiriiu meo, haec babet: < Quatenùs cnin:
ui ex concilio Lugdnnensi et Florenlino con- < Deus ex Deo naturaliter est Filius, genitus

stat, praecipui Graeci Patres; in quorum nu- i enim est ex Deo Paire, proprius ip.sius, et

merum referuntur, quotquol Ephesinse et tri- t in ipso, et ex ipso est Spiritus, sicut profecio

bus sequenlibus synodis generalibus in Graecià t et ex Paire i|)So m„elligiti r. > Ideit in Ex-
celebralis intorfuetunt. Etquauivis Crseci Pa- posit. 9 Anaiiiematismi , sic ait : i Factus
tres in duas soleaut classes dividi, quôd alii « bomo uuigenilus Dei Filius mansil qiioi[ue
Spiritum sanciura à Pâtre Fib'oque procédera i Deus , omnia quae Paier babens praiter esse

ferè eisdem verbis ac nos diseriè fateantur; ( Patrem ,

propriunique sibi , qui ex ipso , et

alii aulem , licet in verbis Latinoruin non ( ipsi iunaïus est Spiritus sanctus. > Idem
consfciiiiant , re tanien ipsâ nih'! diiTerunt, etiaiii in Apologià ad Tiieodoro'um, ait : « Pro-
dùm docent Spiritum sancium à Pâtre per » cedit enim sicut ex Deo Pâtre Spiritus,
Filium proecderc. Uiriusque classis Patrum « juxta Salv.iloris vocjni non tamen alienus ,

tesiimonia referam. « à Filio est. Omnia enim babel cum Paiie, et

Iiipriniis S. Athanasius : « Spiritus sanctus < idcircô ditium quoqiie est illud : De meo
I à Paire et Filio non factus, ncc crealus, i accipiet. » El in lib. ad Palladium per inier-
« nec genitus, sed procedens. » Haec ille in rogaiionem et responsiouem , ail: < Mutabilis
Symboio. Quod Ailianasii esse palet ,
primo c haudquaquàm est Spiritus sancius, vel si

qu'a Nazianzenus Oraiionede laudibusAlliana- ( ipstim mulari inlelligit, in ipsam Momus

sii dicit eum composuisse peifeclam fidei con- < divinam rcsullalil naturam , si Dei Palris
fessionem Occident! et Orienti notam. Se- « est, necnon et Filii , subslantialiter ex am-
cundo, quia Augustinus in Ps. 120, cilans I bobus, hoc est , ex Paire per Filium effusus
noniiuatlm Alhanasii-m episcopum Alexandri- « Spiritus. > Et in quiulo ad Ilermiam , inquil :

nuni , intcgrum versiculum hujus Symboli i Cujus proprium esse dicimus Spirilum san-
adduxit, et supprcsso Alhanasii nomine, uli- tciuni? Ntim solius Dei Patris? vel certè
lur Imjus Symboli senlcntiis I. 5 de Trin. 8 ,
I Filii? An verô utriusque divisim et anibo-
Ep. 17 i, Euchirid. c. 3G, passim, ut in Eccle- t rum lanquàm uniini ex Paire per Filium
siâ nolissimi. i propier ideniitaiem essentiae? j Hermia re-
Non fuisse autem pariiculam , et Filio , ad- spondet : < Ita aio , amice. » Et Cyrillus :

ditam huic symboio, bine constat, quôd ha- I Reciè. »

bealur in Graeco, et quôd Toletan. IV, cap. S. Epiphanius in Ancboratoapertissimis ver-

primo , récitât confessionem fidei ferè ad bis: t Spiritus sancius ex Paire et Filio tertius
verbum , sumptara ex boc symboio , in quà « appellaiiona. > Et ibidem : i Uterque habitat
ha!C particula babetur. Quare cùm Graeci non i in homine justo , Christus, et Spiritus ip-
Labereni quid responderent ad hoc testimo- < sius. Si ergo Christus ex Pâtre credilur Deus
niiim, dicebant, teste Gennadio, lib. pro < de Deo, et Spirilus à Christo, vel ex am-
defcnsioiie concilii Florentini, cap. primo < bobus , ut Christus ait : Qui ex Pâtre proce-
sect. quintà, Athanasium fuisse ebrium cùm « dit, et ille de meo accipiet. t El ibidem : i Alqui
haec scripsjt. I dicet aliquis : Ergo dicimus duos fdios esse,
Idem qiioque Athanasius serm. 4 contra c etquomodo Christus unigenilus? Nequaquàm.
Ariaiios aiïirmal Spirilum sanctum accipere à I Tu verô qui es qui contraria de eo dicis ? ,

Verbo. In Epislolà ad Serapionem episcopum, I Filium vocal ex se , Spiritus aMtem sancius

deSpiritu sauclo, sic loquilur ; t A Pâtre dici- i t ab ulrisque. > Et il>idem : « Spirilus sauctus
415 DE CNIONE SCHISMATICORUM 416
cSpiritus veriiatis est , lumen tertiuin ex « cedat, et Filii quoque non tan-
est Spiritus,
c Paire et Filio. » El rursùs : « Queinadmo- « quàm ex ipso , sed tanquâm per ipsum ex
1 dùiiieniin iieiiio noscit Palreni, nisi Filius, « Paire procédons ; solus enim Pater causa
< iicque Filium, nisi Palcr; ila dicere audeo, < est. i Porrô illud ,
per , singulareni cau-
I quôd neque Spirilnm nisi Pater, et Filius sse , sou principii naiuram , et verba ipsa
I à quo procedit , et à quo accipit. Neque Fi- Daniasceni non obscure indicani , et testatur
I liiiiii iiequ" Pairem, nisi SpiriUis sanclus Basilius !\lagnus, c. 8, lib. de Spiritu sancto
» glorificans verè, et docens omnia, qui ex ad Ampbilochium bis verbis : « Quôd per Fi-
« Paire ei Filio est. > < lium creet Pater, neque imperfectam Pa-
Sanctus Basilius Magnus in tertio contra < tris creationem , neque impolenlem Filii de-

Eunouiiuni, circa f)riiicipiun), adeô clarè et « notai operalionem, sed uniiam ipsorum vo-
luculenter de veritale liujus arliculi disputât, < luntalera significat. i Quare vox illa , per
ut Graeci quidam temerario arsii, tanti Pairis Filium, originalis causai confessioiiom conti-
auctoritatem periimescentes, non dubitârint net , non autem ad coarguendam ellicieniem
verba quaedam sancli doctoris expungere , at- causam suniitur. Hoc eliam fusé Basilius c, 5,
que alla de suo addere, sicuti nunc in exciissis ad Amphilochium.
legitur libris. Locus verô integer, Basilii pro- Idem docet Cbrysostomus, explicans illa
'cul diibio slylum et grandiloquentiam redo- verba Omnia per ipsum fada sunt. Ail enim
: :

leiis, à Bes^arioiie recitaïur, qui se illuni Coii- i Quod enim sic per ipsum dictum est, nullam
stantiiiopoli b^gisse ail in pluribus velustissi- I aliam ob causam dictum est, quàm ut ne Fi-
mis nianuscriptls ; j Qiiae enim nécessitas si (lium aliquis ingenitum suspicetur. t Ergo
( ordine et digniiaie tertius est Spiritus san- juxta horum Patruni sentenliam, vox illa, per
< dus, teriium qunqiie esse naliirâ? Digniiaie Filium, accipienda est , ut originalis in Pâtre
< enim secunduin esse à Filio, esse a b ipso principii significativa. Hoc verô loquendi modo
( babenlem , et ab ipso accipientem , et nun- saepissimè usus est Basilius Magnus, qui accu-
f tianiem nobis, atque omninô ab iilà causa raiissimè ac planissimè scripsit de Spiritu
< dependenlem iradil nobi> pietaiis sermo, > etc. sancto, tum in quinque adversùs Eunomium
Et contra Eunomium lib. q!:iiito cap. ciii titu- libris, tum in libro quem de Spiritu sancto ,

lus ; Qnare Spiritus sanctus non est Filii Fi- scripsit ad Ampbilochium; praesertim verô c.

lius ? respondet boc pacto : i Non quia per 18, ubi de Spiritu sancto ita dissent : « Igilur

< Filium à Deo non sit, sed ne Trinitas infinita < Dei cogniiionis via est ab uno Spiritu per
« muliiuido censealur, et ex fdiis filios, ut in d unum Filium ad unum Patrem, et é converso.

I bumanis fit, habere putetur. i Idem in codera « Naturalis bonitas , etquae secundùm naiuram
cap. « Propleroa
: esse quidem Spiritum ex j est sanctificalio et regia dignilas à Paire per
< Doo manifesté declaravit Aposlolus dicens ,
«Unigenilum ad Spiritum pervenit. >

« qnôd Spirilum, qui à Deo est, accepimus. Per Sanclus quoque Maximus in Epislolâ illà

< Fiiiura autem elucere clarè docet ubi Spiri- quam citant Gra;ci Patres concilii Floienlini,

< tum ipsum Filii nominal, sicut et Dei Pa- delarai simul ac tuetur dogma et loquendi mo-
« tris. 1 Constat aulein legentibus Basilii verba duniEcclesiae Romanae; ait enim, quod Latiui
Patrem bunc loqui de aeiernà Spiritus sancti dicunt ex Filio, idem esse ,
quod Graeci, per

prodiictione. Namillud, elucere, vel, eluxisse, Filium , illumque loquendi raodum , Latinos ,

quod Graeci de lemporali missione malè inter- inquil, dicere, sumpium esse à Patribus tam
pretantur, ssepè Basilius ipse pro ipsâ Spiri- Graecis quàm Laiinis. Praelerea explanans quid
tus sancli processione ad intra, ut vocant, expli- sibi vellt aurcuni Zacliariae propbetae cande-
canda usurpavit. labrum et lucerna , haec ait : < Spiritus enim
S. Joannes Damascenus 1. 1 de fide Orlbod. « sanctus ut naturà coessentialis est Deo Pairi,
c. 13, baec habel : c Ipse igilur Pater mens < ita et Filio secundùm substantiam est, quippe
«est, Verbi abyssiis , Verbi genitor, et per f qui ex Paire essentialiler per Filium geniium
« Yerbum produclor maniteslalivi Spiritus. i I ineffabiliter procedit. » Ex bis duobus lo-

Et rursùs : « Spiritus autem sanctus occultai quendi modis et ex Filio, et per Filium, Maxi-

< divinitatis, Patris manifestativa virius, ex mus et Damascenus, sed praecipuè posierior
< Paire per Filiun) proccdens , ut ipse iiovii, hic primum secundo postposuerunt. Imô Da-
f non generationis modo. » Idem in fine capi- mascenus non vult esse dicendum ,
ex Filio,

lis ait : « Spiritus Patris cùm ex Pâtre pro- sed, per FiV/MW.Quapropter Graeci Patres con-
 ,

m CUM ECCLESIA CATHOI JCA PROCUUANDA. •

418

cilii Florenlini.elpraecipuè patriarcha Joseph, t Spiritum sanctum. Quemadraodùm autem ex

m liabctur sess. 25, posl Ionisas dispuiaiioncs < sole radius, et splendor ( ipse enim fons est

ei saiicloruui l'alniin leclionesliujusiiioili tan- < et radii el spltiudoris ) alijneper radmm no-
dem prolulit sentenliain , cui Graeci omnes « bis splendor Iribuilur, et ipse est , qui illu-

ac(i\iitnerunt :
« minât eos, et participalur à nobis. Porrô Fi-
I Posieaquàra audivimus dicta sanctorum « liiim neipie Spiritum esse dicimus , neque
1 I>aliuin Occitlcntaliiim et Orieiil;iliuin ,
quo- I eiiiun ex Spiritu. > Uactonùs Damascenus. Ex
€ riuii alia Spirilnm sancluni ex Paire et Filio quibus voi bis constat eam esse Damasceni inen-
«procedere dicunt; alia verô ex Paire per Fi- li»m, ut dical Spiritum sanctum esse Spiritum
« lium, tainetsi, perFU'mm, idem est, quod, ex Filii , cùm tamen è contrario (utrectè sulijun-

I Filio, et ex Filio, ideu'. est quod, per Filinm; gil) nec dicanius Filium esse Spirilùs sancti
t nos tamen iiiud, ex Filio, omiltenles, dicimus nec esFC ex Spiritu sanc!o, eô qi'od Filins ni-
« Spiiitum saiicium procedereà Paire |)er Fi- hil prorsùs accipial à Spirilu sancio : accipil

<liuiii ab ailerno, et substaiilialiter, utabiiiio autem Spiritus sanctus à Filio. Palet etiam

« priiicipio, et causa, prspositione, per, in pr*- Daiiiasieiuini oslondcre velle, ut Spiritus san-

I senti in Spintùs sancti processioue signlfi- ctus ()er Filium à Pâtre procédât, siciil splen-

I canle causam. > dor proficitur à sole per radium. Uiide addit
Qiiapropier vidcbatur illis inier praeposi- Spiritum sanolum per Filium apparuisse , cl

lionos, per, et ex, hoc esse disciinien ,

quod nobis esse tradilum tanqiiàm eum qui à Filio,

praeposilio , ex, primum praesenliaie , et pro- ut splendor à radio emanàrit ; ideôque Chri-
calarcticuni, ut Graeci vocaiit, principium dé- sium ijisnlllâsse ,
quasi qui ex se emitteret ,

notai. Per verô, duo simul connoiat , et se- producerel , daretque Spiritum sanctum , di-

cundui personae actioneni, et priniae , Jioc est, xisseque discipulis , Joan. 20 : Accipiie Spiri-

Patris suppositionem , vim et actum produ- lum sanctum.

cendi Filio comnmnicantis. Atque in hoc com- Ut ergo Bessarion , cap. 7 suœ orationis

munem Graecoruni Palrum dicendi modum ,

reciè notavit, câ ralione duntaxat Damasce-

sed praecipuè Maxinii et Damasceni secuti nus, el nonnulli alii ex Gr3ecis,anirmant Spi-
sunl. Ejusdem eiiam senteniiae fuit Didmyus ritum sanctum procedere ex Pâtre per Filium,
1. 2 de Spiritu sancto ( habetur inier opéra non secùs ac splendor procedit à sole per ra-

D. Hieronymi) ; Cyrill. Hierosolym. Calech. dium. Renuunl verô concedere procedere ex

16eH7;ISazianzen. Oral. 24, et expresse Chry- Filio, quoniam apud eos dictio , ex, dénotai
sosiomus Honiilià 1 et 2 de Symbolo, tom. 5 ;
emanationemaballquo tanquàmàprimà origine
Philo à sancto Epiphanie episcopus ordiualus el fonte, quo pacto Spiritus sanctus à solo Pâtre

in 11b. Enarraliouum in Cantica ,

primo tomo l)rocedit, quoniam is solus à se, et nonabalio

Bibliotliecae , ac denique Gregorius Thaunia- Iiabet vim, quà spiral Spiritum sanclum.Veriim
lurgus, etINyssenus referens ejus vitam, qua- qniaFilius spirandi vlmslcntct reliqua acceplt
tenùs dicunt Spiriluni sanctunj esse imaginera à Paire per generatlonem a'ternam, haud secùs
Filii, ac denique omnes anliqui Paires Grseci, quàm radius à sole accipil vim fundendi splen-
excepio Theophylaclo. dorls, idcircô licel Spiritus sanctus proficis-

Sed Grœci nobis objiciunt Damascenum caturà Filio, sltque ejus Spiritus, qnin etiam
primo lib. fulei Orthodoxie ad finem, cap. 11, ab eo deiiir, et mittalur, renuunl tamen aliqui

ubi ait : i Spiritum sanctum et ex Paire, et Graeci Patres concedere hanc proposiiionem:

I Spiritum Palris nominamus, ex Filio autem Spiritus sanctus procedit ex Filio , licel con-
« Spiritum sanctum non dicimus. » Quibus cédant hanc aliam : Spiritus sanctus procedit

verbis videturapertèdocere Spiritum sanctum à Paire per Filium, tanqnàm per siippositum,
ex Paire procedere non verô ex Filio. Res-
, et causam inlermediam inier Palrem el Spi-

pondemus Damascenum, se verbis quse conti- ritum sanctum , eo modo quo radius média

nuô sequunturexponere,neque eâ in re à reli- causa est inter solem et splendorem. At(iue id

quis Patribus dissenlire. Subjungit namque : dicuiildenolarediclloncni per; uiidesicnt quia

I Sed Spiritum Filii nominamus ( si quis enim radius principium est inlerniedium à quo éma-

j Spiritum Cliristi non habel , divinus înquit nai splendor, concedimus splendorem esse
f Aposlolus, non est ejus), et per Filium appa- radii splendorem , non verô radium esse ra-

f fuisse, et nobis iraditum conlltemur. Insuf- dium splendoris; ila vull Damascenus, ut di-

t Uavil enio), et dixit discipulis suis: Accipiie camus Spiritum sanctum esse Spiritum Filii,
i\d DE UNIONE SCIIISMATICORUM 420

non verô Filium esse Spiritûs sancti, aut de < NemoproducitSpîritum sanctum nisî Pater, »

Spirilu sancto. nec etiam excluderetur Filius, sicut nec in illis

Ex hactenùs diclis facile intelligitur eos IVIatth. 11 : Nemo novit Filium nisi Paier, non
Groecos qui à Latinisdissenlire videntur, solis excludiiur Filius et Spirilus sancius à cogni-
verbis diflerre, esseque facillimani inter uiram- lione Filii. Dici praeterea ulteriùs posset , in

que Ecclesiam concordiam, longé tamen me- pr:»diclis verbis manifesté Filium poni, cùm
liùs loqui ad rem, de quâ agilur, Latinos, eos- Cbristus dicat missurum se Spiritum san-
que Grsecos, qui cum Latinis conveniunt. ctum, et raisslo in divinis, processio sit natu-

Primum et secundum patent ex eo , quia ralis.

neulri negant Spiritum sanctum accipere suam Secundum. In ConcilioEphesîno lectum est
essenliam, ac esse subiistens, procedereqne à Symbolum Nestorîanorum et liber Theodoreti
Filio tanquàm à supposiio iniermedio inter contra anaihemaiismos Cyrilli, ac in utroque
Spiritum sanclum et Patrem. Neulri item ne- habelur expresse, Spiritum sanctum non pro-
gant Patrem non ab alio, sed à seipso habere, cedere à Filio. Cùm verô Patres concilii ta-
quôd Spiritum sanctum producat, Filium verô cuerint , omninô approb.îsse videntur eam
id Ipsum sicut etiam caetera à Paire accipere. sententiam. — Respondeo, in eodem concilio,

Utrique etiam affirmant Patrem et Filium non et in quarto ac quinlo, lectam fuisse Episto-
esse pl'.ira principia, sed unum tanlîim Spiri- lam Cyrilli cujn anath^malismis ad Neslorium,
tûs sancti; nec spirare Spiritum sanclum dis- in quâ bis babelur Spiritum à Filio habere
linctis, sed unà tantùin spiratione; licei Pater suum esse, et Patres non contradixerunt :

id Irabeat ? se , Filius à Pâtre , Spiritûs san- ergo (reiorquendo argumentum) approbave-

ctus ab utroque, seu quod idem est, à Paire runt. DeindeTheodoreius negavit Filium pro-
|)er i'^ilium. Solùm ergo uifferunt Graeci qui- cedere etiam per Filium, quod tamen Graeci
!aui à Latinis in eo, quôd Grabci noiunt spi- non asserunt. Igiiur si quid valet eorum ar-
rationem Spiritûs sancti vocare processionem gumentum , concilium approbavit sententiam
ex Filio, sed ex Paire per Filium ; Lalini verô illis contrariam. Denique ipsuin ooncilium sa-
vocanl eara spirationem , processionem ex lis suam significavit senientiam, cùm summo
Filio , quae sanè quaestio est de solo mouo lo- consensu probavit loiam Cyrilli docirinam,
quendi. et contrariam Theodoreti et Nestorianorum
damnavit.
§ 4. Solvunlur argumenta Grœcorum.
Tcriium, ex Dionysio cap. 2 de divin. No-
Primum Crsecorum argumentum ex verbis minibus, p. 1, desumiiur, ubi ait: < Solus
illis Joan. 13 Cùm venerit Parozletusquemego
: f fons supersubstanlialis Deitas est Pater, i

miltam vobis à Paire Spiritum veritatis, qui à — Respondeo dici solum fontem, non quomo-
Paire procedit , conJicilur. Cùm enini in iis docuniqne, sed quia non h;tbet alinnde divi-
tam aperlè Dominus dixerit Spiritum sanclum nilalem; Filius autem dicilur etiam fons, sed
à Paire procedere non addiderit eiiam à
, et de fonte, sicut Deus de Deo. lia Epiph. Hae-
Filio, temerarium omninô videlur asserere ab res. 69.

60 prodiici. — Respondeo cum Augustin. 1. 3 Quartum. Basil. Ep. 43 i Nullam, inquit, :

contra Maxim., c. 14, solum nominari Patrem, secundum propriam notionem conimunionem
non ad excludendum Filium, sed quia Pater habet Filius cum Paire ; > ergo non convenit
est auctor principalis Spiritûs sancti, eô quôd cum Paire in spiratione. Deinde ait, propriam
ab ipso Filius potentiam habeat, seu virtuiem notionem Spiritûs sancti esse, quôd per Fi-
spirandi. Non excludi verô Filium, probatur lium, et cum Filio cognoscatur, et ex Paire
ex similibus Scriptura*. loquendi modis, Malih. subslanliam habeat. — Ad primum locum re-
16 : Caro, inquit, et sa)iguis non revelavit lihi, spondeo, non loqui Basilium de quâlibet no-
sed Pater meus, qiv est in cœlis, in quibus ver- tione, sed de iioiione ,
qu:v est proprieias,
bis clsi soUis noniinelur Paier, non tamen nempe fdiatione : spiralio enim non est pro-
propiorea alioe excluduiiiur persouae, cîim ea prieias, Fdius auiem in liliaiione nullam rê-
revelatio facta fuerit à tolâ Trinitale. Idem de vera habet communionem cum Paire. Ad se-
Spirilu sancto dicilur: lUe vos dc:ebit omnia, cundum, esse pro nobis, si bonè inlelligalur :

et tamen Palcr et Filius eiiam omnia docent, non en m vult dieere Spiritum sanclum co-
imô , ut lib. de processione Spuiiùs sancti gnosci ex doctrinà et pradicatione Filii : nara
raliocinatur Anselmus , etsi dicium esset : eo in ioco disserii de disiinciioue pcrsonaruni
 ,

M CUM ECCLESIA CATIIOLICA PROCl'RANDA. An

îniimâ et œternâ, quae non débet sumi à tem- rem; iilud autem unum principium Spiriuls
ponli noslrà cogriitione, sert cognosci perFi- sancli est Pater et Filius qui iicet sint
:
duo
liuin cl cuiu Filio, ut relalivuiu pcr suuni spiranles, unicà laineri spiratione spirant.
Ni-
corrt'laiivum. Nain paiilô .iriie dixerai, Spiri- hil enini nniliipiicaïur in
Deo nisi relalio op-
lum sanctvira ex Filio pendere, et non posse posita; spiraiio aulem quà Pater
spirat non
unnm sine allô cogiiari (qiiod est propriiinm opponiiur spiraiioni quà spiral Filius,
aique
cnrrclalivoriini), et proinde Spirituin sanctum proinde unica est, non niulli|)l('x.
esse à Filio, Neuio eniiu dicil Filium esse à INonura. Paler est suniciens principium
Spi-
Spirit» sancto. riius sancti, ergu non requirit auxilium Filii.
niiintum. Omnia quae liabet Pater, habet — Respondeo, Fdium cum Paire spirare, non
etiani Filius, exce))lâ causaiilate, ail Orat. ad quia Paler ege.a auxilio, sed quia habent
episc. qui vénérant ex yEgypto, Nazianzenus. eamdempotentiam; quà raiione mundus pro-
— llespoiideo, non loqui de quàcumque cau- ducilur etiani à tribus personis necessariô,
ne-
salitatc, sei de causalItatePatriserga FiIium : cessîtaie, quam
vocant , producejitis, et quia
"vult enim di 'ore omnia qiiœ Paier habet esse intrinsecé ad ralionem Spiriius sancti
spécial
Filii, exceplis iis quai suiil jtroprin Pairis. fta disiingui iliam realiier à Paire et Filio,
pro-
enim posiea confert etiani Spiriium sanciuni pterea necessitate etiam quam vocant
produ-
cum Fdio : i Omnia, inqnit, qnae babel Filius, cti, ab u troque procedit.
« habet Spiriius sanctus, excepta filiaiione, > Ullinium. Si a FilU, procedit Spiriius
san-
id est, excepta pr()|)riotate personae, à quâ ctus, ergo P.iiii similior est Filius
quàm Spi-
procedit, sive producilur. riius sanclus. Nam Fdius spiral
cum Paire
Sextnra. Léo 111 papa, qui posl additionera, spiranie, et Spiriius non gênerai cum
Paire
Filioque, in Synibolo faciani vixit, ut teslis est générante. — Respondi-o : Si in hoc essel
Petrus Lonibardus 1, dist. H, jussit scribi ad allendcuda siniililudo, simiie seqneretnr in-
fidei cauleJani in tabula argcnleà Symbolum conimodum ,
si Spiriius sanctus à solo Pâtre
Constiuiiinopoliianutn sine addiiione ilià, et procederet; nam innc esset Filius similior
poni in altari post corpus sancti Pauli : ergo Spiritui sanclo quàm Palri, siquidein
Filius
illam adiliiionem abstulit. — Respondeo ponii- procederet cum Spiritu sanclo et non
pro- ,

ficern dediiâ operà hoc fecisse, ut servaretur duceret cum Paire sed neuirum reverà :

memoria Constaniinopolitani Symboli, quale concludit. Nam siniililudo aiiendiiur ex parte

non damnari
fuerat, et ut intelligcrenl oinnes esseniiae, non ex parte relatjonum.
ilhid Symbolum, nec esse contrariuni noslro.
§ 5. Demomralnr rectè factani additionem,
Habet enim Ecclesia plura synibola, quae om-
Filioqiie.
nia recipit et honorai, nec unum desiruit
aliud quamvis aliquid sit expressius in uno, Haecparlicula, Filioque, est explicatio
,
Sym-
quàm sit in alio. boli, utdeclaraiconci!ium Florentinum: iDefi-
Sepiimum. !n c. 3 Joannis Theoph. : i Sa- « ninius explicalion*^m verborumillorum,F///o-
I ne, inqnit, Laiini malé haec exponenies, et < que, verilatis declarandae gratiâ , et immi-
I minus rectè intelligentes, dicuntquôd Spiri- < nente tuncnecessiiate, licite et rationabiliter
I tus etiam ex Filio procédât.» — Sed Theo- ISynibolo fuisse apposilam.i Debuit aulem
ex-
phil. lempore schismaiis vixit, et proinde re- plicariSymbolum, tùm mulii credere cœpis-
jicitur, sicut neque reciperent Graeci Bernar- sent Spiriium sanctum non procedere à Filio;
dum, fluperlum, aut alios similes Patres. hic enim error est contra Udem teste Aiha- ,

Ociavum, Spiriius sanctus est unus; ergo nasio in Synibolo ; « Haec est fides catholica,
unum babel principium, non duo, et unà spi- i quam nisi, » etc., et Epist. ad Serapioncm,
Tationo procedit, non diiabns. et concil. Florent., et ubi error, ibi remedium
Respondeo, hoc loluui esse verum, non ta quùjn possil aplius afli-rendum est : nulliim
men sequi unum principium esse idem ac aulem aplius quàm expressa Symboli verba
unam personam et nnam aclionem ab unâ
, ciim Symbolum bit quod omnes
publiée pro-
tanlùni esse personâ in divinis. Nam unum hleniur.
est principium rnundi, et una creandi actio, et Sed Laiinos sine consensu Grar^corum
banc
laraen mundus est à tribus personis quibus explicaiionem facere poiuisse constat
,
: (um
est conimunis actio creandi; aiiàs sequerelur quôd papa paslor universalis Ecclesiie nequeat
aliquaui personam divinaoi dou esse creato- errare in decrelis lidei ex cathedra docens
;
 ,,

423 DE UNIONE SCHISMATICORUM 424

illius auiem est decernere de fide, qui errare une eodem haberi sed quare, nisi quia in
et ;

nequii; luniquia, elsi laulùmesselul nimiùiu eumdem conspirant sensum ? Haec aulem par-
priiu* sedis episcopus, sine quo concili:i robur licula, Filioque in eumdem quoque lendit.
,

nuiluiû, ut docei Gelasius in tomo de vinculis Quare Graeci cùm non ignorarent opinionem
Anaiheniaiis , habent , sufliceret concilium Latinoruni, et eam additionem factam fuisse,

aiiquol episcoporum ab ipso contiriuaiuin per annos tamen circiier trecenlos siluerunt.

ul aliqiiaiitlo lacUim est; tuni eliani quôd sit — Secundo , elsi probiberet concilium addi-

vel de fide vel riiu quajsiio : si posterius , tionem eliam quoad verba, ejus lamen prolii-

potesi quilibel in suà dioecesi episcopus ali- biiio nonnisiad singulos episcopos, clericos et
quem inirodiicere riium sine aliorum con- laicos inlelligereiur exlendi (si enim ad omnes
sensu ; si prius ,
polufiiunl qnideni Laiini episcopos sinii;lac ponlilicem, quis eos depo-
quanivis Roniauus poniifex esset soliim pa- neret?). Deinde non ignoravii concilium par
iriarcha oaeleris major, iilud déduire; non la- in parem non habere polestalem. Al banc addi-
men quod slalini reciperelur à c*leris , sed tionem sunmius poniifex, approbanlibusposiea
aliis videntluni niini res rectè definiia; sin tribus generalibus conciliis, synibolo inlexuit.

minus, majiis convocare concilium; Grsecian- Seciinda. Etsi boc licuerii Lalinis, non ta-

teui non solùm banc pariiculana esse conira men expedivit : alioquin mulia alia Symbole
lideuineqniverunl probare, sed plures eoriini essent addenda. — Respondeo convenienier id
fuère à Lalinis convicii. Legiliniè ergo fada aclum, lum quia dabat Symboinm , sine bâc

est haec addiiio à Lalinis. parlicuià, causas erroris; lum quia facile pote-

Dices : Licei non fuerini necessariô Grœci rat addi sine notabiji muiaiione Symboli; cùm
inilio Yocandi, quare lanien non fuêre vocali? et quaîcunique alia pariicula addiposset,si Ro-
— Respondeo primo, an minime fuerini vo- mano pontifici aul concilio videretur expedire-

cali cerlum non esse. Secundo, non fuisse

§ 7. Concluditur disputatio divino testimonio.
necesse, quia facilis quaestio : nec enim, sicut
lib. 4 ad Bonifac. 12, Au;^ust. ait, omnis ba;re- Primo, usque ad schisma adeô floruit Grae-
sis lalis est, ul pnipler eam omnes debeanl cià doclis aique sanclis viris, ul ouinia conci-

provinciae versari, Terliô, rei «ielinieiulae ne- lia generalia in eà celebrala fuerini; post verô

cessilalem ila inslàsse, ul quanlociiis nialo nulluni babuit générale concilium, nullum mi-

occurrere oporiuerit. Quarlô, quia inutile, raculis clarum peperil doctum Palreni. Laiini
cùm nulli exiarent in Graecià Jiomines docli. concilia celfbràrunl generalia duodecim, viri
etiam rairaculis clari singulis floruerunl aeia-
§ 6. Solvuntur objectiones Grœcorum.
tibus, iique doctissimi, quorum majorera par-
Prima. Decrevit sancta synodus (scilicel III tem religiones diversae tulerunt. — Secundo,
generalis) alleram fldem nemini licere pro- fides Laiinorum propagalur usque Indos tuia
ferre, aui scribere, aui exponere prseter eam Orientales lum Occi<lentales; Graecorum verô
quae defmita fuit à sanctis Patribus , apud quolidiè tabescit alquc niinuilur , ejusqne se-
Nicaenam urbem in Spiritu sancto congrega- cialores quater aut quinquies convicii et con-

tam eos aulem qui fuerini ausi aliani fideni

;
versi à nostris, seniper rediernnlad vomilura.

componere, sive porrigere aul proferre bis , — Denique illoruni imperium in Turcarum
qui volunt ad verilatis cogniliunem converti incidit manus, idque ipsis Peniecosles feiiis.

ex genlilibus, vel Judaeis, vel etiam ex quàlibel Aiino siquidem, ul probai Gerardus Mercaior
haeresi; istos, siquideni episcopi fuerint aut in chronolog. 1452, die 28 uiaii, qui fuit (ut
clerici, alienos episcopos quidem ab episcopa- cognoscitur ex aureo numéro , qui eo anno
lu, clericos ab clericaiu; si laici fuerini, ana- erai 9, et liilerâ dominical! A) Peniecosles.
themaiizatos esse. — Respondeo primo, prohi- Maliumetes 11 ultimam obsidiouem ad Con-
beri lanlùni mutalionem quoad sensum con- siantinopolim staïuil, et sequenii die urbera
trarium Symboio, sicul ad Galal. 1, Paulus expugiiavii, occiso(|ue imperalore impeiium
analhemalizat docenles praeler id quod docuil, exUnclum est.

cùm lanien ipse alla poslea docuerit. Aliàs

Articl'lus IV.
svnodus m abrogàsset Consianlinopolilanum
Eucliarislicc Sacramentum confia tam in azymo
bymbolum, quo lanien utunlur Graeci ; addi-

enim mulia ad ISicsenum. Dicuni quidem (juiim in fennentalo, coulra Grœcos probatur.
dit

Çrseci Uonstaniinopolilanum et INicaenuui pro Post annos à CUrisii naiiviialc mille eiquin-
 425 CUM ECCLESIA CATIIOLICA PROCCKANDA. 426
quagiiita, orta est inler Graecos et Laiinos ce- Quia verô in liàc conlroversia praecipuuin
lebris illa de azymo conlroversia , ut ex Epi- fundamentum, tum Laiinorum, tum Grœco-
stolà Leonis 9 , ad Michaeleni pairiarcliam runi, est facium Christi
(nequeenim dubitari
Conslanlinopolilanum, c. 5, et ex Anselmo lib. polcst, quin illud sit melius, et faclendum
de Fermeniato et Azymo, et aliis colligitur. quodChristusfecii), idcô isia quaestio abaliâ
Ita verô pertinaciter suœ Graeciadhaescrescn- pcndet: Ulrùm Dominas Sacramenlum insli-
icnliœ, ut ipsius defensio una ex praecipuis tuerii primo dieazymorum, quando fcrmentum
causis seniper exsiiterit, propler quani se à inveniri non polcrat in omnibus linibus Israël,
Laiiuorum comniunione separalos conscrvave- an verô anie eum diem. Si enim Dominus
linl. Etquanivis conlroversia hase in concilio Sacramenlum insiituil in primo die azymorum,
Florentino, quô Graeci convenerant, fuerit eo ccrtum erit azymo pane usum fuisse in ejus-
decrelo absoluia, quo Paires sanctae illius moJi institulione : nam Exod. 12 et 13, prœ-
synodi judicârunt uirumque panem, azymuni cipiiur, sub pœnâ mortis, ne fermentaïus pa-
videlicet elfermentalum, veram esse Eucha- nis inveniatur in domibus, aut in ullo alio
rislise materiam, et uirumque in unaquâque loco filiorum Israël. Si alio tempore instituit,
Ecclesiâ juxla aniiquam consueUulinem reli- res non eril omninô cerla.
nendum : quia lamen semper Grœci conlcn- Sed anlequàm Graecorura fundamenta sia-
dunt nos Eucharislià carere, illicitèquein azy- luamus, praemiiiere oportet id quod S. Tho-
mo consecrare, oslendendum nobis erit falsam mas notai in quarto, distinct. H , q. 2, art.
cam esse senlenliani , et nullo prorsùs funda- 2, quaesliunc. 3, morcm celebrandi 'in azymo
menlo innili. Quod ut breviùs ac solidiùs acceptum fuisse ab Apostolis, et omnibus Ec-
absolvamus, clesiis olim servaium , ut docet Innocentius
Supponamus inprimis uirumque panem lam de myslerio Missae 1.4, c. 4. Postea verô, ut
videlicet ferraeniaium quàm azymum, verum scribit Léo Papa Epislolà ad imperatorem
esse panem, aique in Scripturà sacra uirum- Conslanlinopolilanum, ab eodem Innocenlio
que panem simpliciter dici. Et quia de fer- citalâ, propter haeresim Ebionitarum, qui di-
meniato et ipsi aHirmant, et nos non negamus, cebant simul cum Evangelio legalia esse ser-
id probabimus de azymo. Lucse 24, duo illi vanda, sancli Patres ,ne eis conseniire vide-
discipuli qui pergebant in Emmaus, Chrislum rentur, cùni scireul non esse de necessilate
cognovisse dicuntur in fraciione panis, quem hujus Sacramenti confici ex azymo, insiinctu
tamen azymum fuisse constat , quôd illud ac- Spiritûs sancli ad tempus staluisse, ut Eucha-
ciderit in secundo vel tertio Paschœ die (ut risliàex fermeniato conficereiur. Posiea verô
exhistorià ipsius Evangelislae colligitur)quibus cessante illà hacresl Ecclesiam Romanara ad
diebus non licebat Judaeis nec domi habere primum morem rediisseGraecos autem no-
!

panem fermentalum, ut palet ex Exod. c. 12 luisse relinquere consuetudinem illam ad tem-

et 13. Marc, eiiara 2, David diciturmanducâs- pus susceptam,etobslinali dicebant, non posse
se panes proposilionis ,
quos tamen azymos confici, nisi ex fermeniato, dicenles sic Cliri-

fuisse scribit Philo et Josepbus, illein libro de slum confecisse.

Vità contemplativâ ; hic verô lib. 3 Antiquit. Graecorum igilur ea est senlenlia, ut existi-
cap. 9, ubi ait : i Et duodccim panes azymos ment Chrislum consecrâssc in fermentaio
« in eà (hoc est, mensâ) ponebant, senos per asserunt enim ipsum suum Pascha mandu-
I parteni, valdè mundos.» Et ex Levil. cap. 2 câsse, et Sacramenlum insliiuissediesivelunû
colligitur, ubi omnem oblaiionem , quae Do- decimà tertiâ mensisprimi, sequenti autemdie,
mino oflerlur absque fermenlo fieri debere ad occasum solis increpisse tempus paschale,
dicitur. Scriplura autem reclè uirumque pa- quo à Judaeis omnis ferraenlalus panis abjicien-
nem sinipliciler panem appellat, quôd ulerque dus eral. Sic Eulbymius in Commenlario ad
conliciaiurex farina iriliceâ, et naiurali aquà, c. 26 Mallh., et INicephor. 1. 1 Ilistor., c. 28.
coquatur puro igné, quae tantùm sunt de ra- Est verô observandum ab Hebrœis inilium
lione panis; ulerque praelerea liabet usum omnium mensium 'sumi à novilunio, et idem
panis, quamvis fermentaïus, quia est melioris apud ipsos esse primam lunani, et primam
saporis, sit usilalior. Hanc nostrani supposi- diem, et lunam 14, vel 13, ac diem decimum
lionem praeier D. Thomam in 4, dist. 11, q. quartum, vel decimum lertium. Porrô secun-
2, art. 2, q. 3, ad 6, docet Theod. Orat. dé- dùm logera Exod. 12, die 14 mensis, id est,
cima in Danielem. decimà quarlâ à novilunio post solis occasum
TU. v.
 ,

427 DE UNIONE SCIIISMATICOUUM 428

solitos fuisse incipore dies azymoruni, qui Exquibus primo Graecorum senien-
coliiges

erant scpteni, omncs quidem paschalcs, scd lian), existimanlium Chrislum consecrâsse in
prinius et uliimus soli solemnes. lia ui in his fermamento, erroris manifesté conviuci. Et
taniùin non licercl opus ulliun servile cxer- primo piobaïur, quia omnes ferè Paires do-
ceie, ul palet Levil. 25. ccnt Cbrislum lunâ decimâ quartâ, in quam
Dicunt crgo Graeci ferià quinlâ in Cœnà ex Exod. 12, primus dies azymorum incidebat,
Domini fuisse dicni dccinium lertium apud suum pascha immolasse, lia Origen. lit. 55 in
llebrceos, in quo nondùm incœperat lempus Malih.; Chrysost. Homil. 55 in Mallh.;Theoph.
azymorum. Ferià autcin sexlâ, in quâ Cliristus et Theophan., apud Cedam de Ratione lempor.
morluusesl, dicunl fuisse profanum, sed illâ cap. 57 et 59 ; Theodor. quaîst. 24 Exodi Ter- ;

ipsà lunâ post solis occasum cœpisse tempus lull. Cyprian., Anibros., Episi. 85; Ilieronyra.
azymorum, quia ille eral dies decimus quar- in cap.2(iMallli.; Augustin. Epist. 8G; Bedaei
lus, postcaverô diem decimum quinlum fuisse alii. Sed eo tempore non liccbat uii panefer-
diem sabbali solemnissimum. In hâcergo sen- menlaio : igiiur consecravit in azymo. Secun-
tentià Graecorum, non est evidens Clirisium do ex Evangelio apertissimo probatur, quia
consecrâsse in azyme, cùm post esum agni Mallh. 26, sic dicilur : Primo die azymorum
pasclialis in inslitutione Sacramenti assumere accesserunt discipidi ad Jesum, dicentcs : Ubi vis

poluerit fermenlaïuni, cum nondùm cœpisset paremus libi comedere pascha ? El Marci 14 :

tempus azymorum. Scd neque est evidens, Prima autem dierazymorum, quando pascha im-
sicut notavimus ex sanclo Tiiomà, Ciirisluni molabant. Et Luc. 22 : Yenit dies azymorum, in
in fermenlaio consecrâsse : cùm enira in co- quâ necesse eral occidi pascha. Cùm ergo lii

medendo agno, propter legis observantiam 1res Evangelistae dicant Christura post cœnara
azymum adbibuisset, gratis dicitur, quôd post instituisse Euchaiisliara primo die azymorum,
coenam fermentatum rcassumpserit. Imô pro- qui nusquàm in lolà Scripturâ dicitur 13 men-
babilius est eodem pane in cœnà et post cœnara sis, sed quartus decimus, aut decimus quintus,
usuni fuisse, quamviâ S. Thomas pulare vide- ut palet Exod. 12, 13, et Lev. 23, elNum. 28,
turesse necessarium. aperiè convinciiur errorem esse dicere, quôd
Communis verô theologorum sententia est, Cbristus consecraveril lunâ decimâ leriià, anie
in quarto, distinct. H, Christura coraedisse diem feslum azymorum.
agnum paschalem, et instituisse Sacramenium Respondcni impudentissimè quidam Graeci,
Eucbaristiai lunâ 14 primi mensis, quo lem- referenle sanclo Thomâ, praedictos Ires Evan-
pore Judaei, qui tune vivebant , diem festum gelistas errasse, et à Joanne fuisse correctes.
azymorum inchoaverunl. Observandum enim Hoc aulem est blasphemum, et si admiitaïur
est aiiier dies festos, aliter dies naiurales apud error in Evangelio, non est ralio , cur potiùs
Ilebraeos conslitui : dies enira naiuralis apud crraverinl 1res, quàm unus. Respondenl alii et
ipsos incipit ab ortu solis, et tcrminalur ad Euihyniius, dicentes Evangelistas loqui de die
occasum solis, et conlinel diem et noctem ar- azymorum, non qui aderal, sed qui erat pro-
tificlalem, quod palet ex Gènes, lllud enim : ximus.
Facliim est vespere et mane dies primus, ul ex- Sed contra quia cùm alii Evangelistae
est,
ponunt Anibr., Basil., significat ex die artili- dicanl ipso die Azymorum discipulos misses
ciali qui lerminalur in vesperam, et ex nocte fuisse ad parandam cœnam Paschx', non potest
sequenti, quae lerminalur in mane, factura esse ulla diflicullas. Secundo, quia hoc modo
esse diem naturalem : dies verô festus è con- necesse essel dicere Chrislum prœvaricâsse
tra apud ipsos incipit ab occasu solis, et ler- legera ,
quôd Pascha comederii anic tempus
minalur in occasum solis, ex Lev. 23, elproin- contra illud : Non vent solvere legem , aut pro-
de dies festos azymorum comprehendere no- phetas, sed adimplere. Sed ex Joanne etiani, à
ctem lunae, sivediei naiuralis quartse decimœ, quo Graeci dicunl alios Evangelisiasfuisse cor-
et lunam diei naiuralis, sive lunae quiniae de- rectes, apertè demonslratur, Christura lunù
cimae. Quare cùm Judœi ineunlefesto azymo- decimâ quartâ, post solis occasum, ineunte
rum ipso initionociis lunaedecimaequarlseabji- Paschalis feslo , cœnâsse cùm discipulis, con-
cereni omnem panem fermentatum, Cbristus sequenter post esum agni nonnisi in azymo
aulem ipsà eâdem nocie Eucharisliam insii- insiiiuisse Eucharisliam.
tueret, in hàc senleniiâ neoessariô consecra- Primo enira cap. 15, dicit Jeannes : Ante
vil in azymo. diem festum j sciens Jésus quod venit fiora ejus;
 ,

429 CLM ECCLESIA CATHOLICA PHOCURÂNDA. 430

ergo dics passionis eral tlies feslus Paschaî : ncm assumpserit, œquè aplum exislimamus
sed dîes feslus incipiebat à solis occasu ; ergo ruhrum ac album, cùm ulraque vcra sint vina,

fesluni Paschœ, seu prinius dics azymorum, elsi accidenlaliier divcrsa , ita pari raiione
încœperai à nocle quâ Cliristus cœnavit, cl cxisiimandum est ulrumque panem sive azy-

insliiuilSacranienUini; ergo inslituit lunâ dé- nium, sive fermentaium, rilè posse ad hoc
cima quarlà; dies enim feslus Paschae cora- mysierium celebrandum assumi.
prchendere debebat iiociem lunae , sive diei Ohjicies diclum illud Chrisli Domini:jl/orf/-
naturaiis quartœ deciiiiae, etluconi lunae, sive cuin fermeiituvi lotammassam corrumpit. Ex que
diei naturaiis quiniœ décima*. Respondeni deduccs panem fermentaium esse corruplum.
Graeci ad hoc, cùni Joannes dicit : Ante diem Sed sensus illius proloquii non est, à modico
festum, non intelligi dea«/e immedialo, sed de ferraenlo massam corrumpi , sed fermentari
auie mediato, ac sidiceret ; Antequàm venirci hoc est, allerari et disponi , ut tali modo fiât.

Pascha. Uespondeo hoc essefigmentum Grœco- Fateor à nimio fermento posse massam cor-
runi. Deinde dico nostramsenlenliam caiholi- rumpi sed propterea meriiô admouet divus
;

cani aperiè colligi ex sequenlibus verbis Joan- Thomas, ut non sit nimia illius mixlio, ut ita

nis, ui laiiùsdocclBeiliirm. deEucli. 1.4, c. 7. verus panis efllciatur, alque usui hominum
Ilis prœjaciis, assercndum nobisest, Eucha- apius : qui si talis sit, non min iîs erit ad
risliae sacranieniuni confici lam in azymo, consecrationem aptus , quàm si azymus esset.
quàra in fermenlato ; asserlio est de lide cerla Ilis duabus rationibus, quae assertionem
in conciliis Florentino et Tridenlino iradila, demonstrare videntur, duœ aliœ addi possunt,
et à Leone IX, in supra ciiaiâ ei)ist., ita anlea quihusprobeiur congruentiùs consecrationem
confirniata, ut Graecorum senleniiam haireli- fieri in azymis, quàm in fermenlato , quarum
cam appellaveril. Docent eam omnes Patres altéra sumiiur ex significaiionc. Nam panis
lalini ac iheologi quidam posi Magislrum in 4, azymus désignât purilatcm et sanctilatem
quidam cum D. Thom. 5 parle. corporis Chrisli , vel accedentium ad illud

Probalur primo ex Apostolorum traditione, accipiendum, juxla illud D. Pauli, 1 Corint.5:

CHJus testes sunt fnnoccnliusde mysler.Missoc Itaque epulemur non in fermento veteri, sed in
lib. 4, cap. 4 ; quâdam ad im-
Léo Papa epist. azymis sinceritalis et veritatis. Alterara ver5
peraiorem Conslaniinopolitanum, quam ciiat indicat Anselm. d. loco supra Matih. cap. 26,

idem Innocentius, et D. Thomas, loco supra ubi ait, azymum panem faciliùs ,
puriùs,ac
ciialo qui omnes alTirmant morem consc-
;
decenliùs conlici , additque D. Thomas magis
crandi in azyniis à D. Petro et Aposlolis Roma- eum esse ab omni corrupiione immuneni.
nam Ecclesiam accepisse, sed eum propter Grœcorum argumenta dituuntur.
haeresim Ebionitarum posiea fuisse intermis- Omnia Grœcorum argumenta eô tendunt, ul
sum cùm , ipsi docerent simul cum Evangelio probent Christum Dominum in fermenlato
legalia esse servanda, Paires illius aetatis Spiri- consecrâsse , non quidem , ut convincant
lûs sancii inslinciu, scientes azymum non esse congruentiùs in fermenlato quàm in azymo
hujus Sacramenii maieriam nccessariam , ne consecrationem fieri, sed ut omninô azymum
hoereticis conseniireviderenlur, decreverunt, rejiciant, tanquàm maieriam ineptam et à
ut ad lempus ex fermenlato Eucharistia con- Chrislo non institulam. Quibus omnibus argu-
ficerelur. — Probalur secundo : Christus Domi- mentis, si antecedens concederetur, non in-
nus consecravit in azymo : ergo ille panis ferretur propler ea consequens, quod ipsi

sulficiladsubstantiam liujus sacramenti. An- opiuaniur, ut ex praediclis facile tolligitur.

lecedens supra est probaium. Consequens evi- Sed quia antecedens est falsum, aliqua eaquc
denler deducitur. — Probalur tertio: Uierquc prœcipua eorura argumenta proponamus.
panis vcrus est et simpliciter panis : sed ille Priraum argunientum fil : Christus fuit occi-
lotus est sudiciens Eucharisiiœ materîa ; ergo sus ante celebrationem Paschae; ergo cùm
sive fermentaïus.siveazymus sit, lotus erit ad Christus pridiô quàm paterctur Pascha raan-
consecrationem apius. Majorem prima suppo- ducaverit, vel prtcvenit Judœorum cœremo-
silione probatam rcliquimus. .Minor probalur : niam, vel Judai suam poslposuerunt : hoc se-

nom ex Evangeiistis et Paiilo ni! aliud colligi- cundum est falsum, tum quôd nuUo probabili
mus, quàm à Chrislo acceptum fuisse pancm, fundamenlo fulciatur, nisisolidumfundamen-
consecratum, et Apostolis dislribulum. Quare tum exisiimes Rabbin ismum cujusdam Gama-
sicuti ex eo quôd vinum verlcndum io sangui- lielis, qui de solis et lunoc montibus scripsil
431 DE UNIONE SCHISMATICORUM 432

anle quiiigenlos annos, ut inirum propterca sit ejustamen legis reosse minime Judœi existi-
Burgensem Caiharinuni, et quosdam alios pau- mârunt, quôd Romanis cur.im Christum occi-

cos senleniiàipsius esse usos; lum eliaai, quôd dendi demandaverint. Propterca ait Joannes,

Joan. 14 repugnet dicenii, ante diem festum 18, ipsos non introiisse prsetorium, ne conta-
Paschœ lavasse Chrislum discipulorum pedes, minarentur, «ed ut manducarent pascha, vic-
azyiua manducàsse, Eucharisliam insliluisse, timas scilicel paschales, quae ex ovibus et bo-

et deinde morte fuisse condemnatum ergo : bus quotidiè in diebus Paschae immolabantur»
prsevenitpotiùs Judaiorum Pasclia; sed tune Dent. 10, quarum esus non nisi puriûcatis

licebat uti fermentato ergo in eo Eucliaristiam

:
concedebatur, ut ex Levit. constat c. 22. E
instituit. mediâ ergo plateâ Pilaio electionem inler

Conflrmatur ex iiio communi Scribarum Christum et Barrabam proponenli, responde-

placito , ne Christus occideretur in die festo, runt Judsei : Toile hune, et dimille nobis Barra-

ad eviiandum tumultum populi. bam, Lucse 23 ;

quam electionem proposuit, ut

Ad hoc argumentum respondeo , apocry- liberandi Chrislum viam quaereret, et consue-

pliura omninô esse, quod aliqui existimânint, tum observaret morem, singulis annis in die

Judaeos diem festivum Pascliae postposuisse, Paschae unum vinctum, quem populus mallet,

quôd eo anno caderet feriâ sextâ ; sed non dimiliendi ; cui exposilioni non obsiat, nisi

minus essefaisum, quôd Christus Pasclia an- Chrysostomus, Homil. 82 in Joannem, qui cre-
teverterit, agnumque sialuto legis die non
didit Judaeos cœnam legalem postposuisse,

manducaverit, ut supra diximus , et Marcus legemque praevaricâsse sed id jam est à no-
:

expresse aflirmat cap. 14, cîim dicit : Primo bis ex Lucâ reprobaium. Obiit ergo Chrislus
die azymorum, quando Pascha Judœi immola- die ipso artificiali Paschatis; propterca dixit

bant , accessissead eum discipulos, atque ut Joannes : Ante diem festum Paschœ ; sed initio

locum ad mysterium celebrandum designaret, ipso solemnitaiis ad vesperam decimae quart»

postulasse et vespere facto, locoque in cœna-
;
Eucharisliam inslituit, quando uti fermentato
culo grandi instructo agnum comedlsse. Yoca- non licebat.

vitautem Marcus eum diem primum azymorum, Secundum argumentum ex Epiphanie des»-
quôd post paucas horas vespere videlicet fa-
,
milur primo conlra Hœres. cap. 50, ubi ex-

cto solemnitas inslaret azymorum , ut supra presse ait, Chrislum oportuisse in deeim^
dicebamus. Cùmque sequentiluce fuerit Chri- quartâ die immolari secundum legem. Dé-
stus occisus (siquidem pridiè quàm pateretur cima ergo tertiâ die Christus et agnum corner-
accepit Jésus panem, ut ait Paulus, et ex Evan- dit, et Eucharisliam instituit. Ad hoc argu-
gelistarumcontextu liquet),eaque fuerit décima mentum , quamvis admitteremus antecedens
quinta, sequitur in ipsofestivissimo die omninô et consequens, non proinde sequitur Chrislum
ipsum obilsse. in fermentato consecrâsse : ciim enim ex lege

Ad confirmationemadductara respondendum eum azymo agnus esset comedendus, quis

minime fuisse dicat eodem non usum fuisse in instiluendâ
est, placitum illud scribarum
receptum , sed illud eorum qui dicebant pre- Eucharislià; sed Epiphanius, loco cit., so-

mendum esse potiùs , et occasionem non ne- lummodô loquilur de figurante, sive typica

gligendam, toUendi è medio Christura quo- Chrisii immolaiione, ac si dixisset, oportuisse-

cumque die, quocumque festo incideret, quo- agnum, qui figura Christi erat, immolari dé-

cumque demîim legis prsecepto prohiberen- cima quartâ lunâ ad vesperam ; incœptâ jam^

tur, raii videlicet expedire potiùs Chrislum azymorum solemnitale, quod indicant eaverba»
mori, quàm legem observari, ideô ipso fesii- Ipsius, secundum legem : arguit siquidem eo»

vissimo die, ut docent TertuU. lib. conlra loco Quartadccimanos, quôd célébrantes cun»
Judseos, c. 9
; Euseb. 1. 10 de Demonstratione Judaeis lunâ 14, non animadverlerent Judieo-
Evang., demonstr. 6; Cyrill. Hierosolym. c. rum pascha eo die ad vesperam significare

13; Orig. Homil. 23 in Num.; Clemens papa synagogam lumen suum amissuram Cbristo
1. 5 Constit.,14; August. Tract. 50 in
c. advenienle dies enim 14 est ultima incre-
;

Joan; Léo papa Serm. 6 dePassione, et alii. menii, cùm decimà quinià decrescere jam in-

Que die paraverunt quidem muliercs aromata, cipiat.

et Joseph mercatus est sindonem, quôd opéra Tertium : Azynia sunt Judaeorum propria :

pietatis his etiara diebus in lege non prohibe- ergo consecrare in azymis est judaizare. Ile-

reotur. EtUcet judicia habere esset illiciium, m spondeo esse propria Judseorum ad siguifican*
 ,

455 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURÂNDA. 434

dam Chrisli purilalcra fuUiram , non auiem Articilus V.
praesenlem, vel ad sacranienlum Eucharisliac
Purgatorii locum esse atiquem, in quo justorum
conliciendum : alioquin nec uli deberemus
purganlur peccata , contra Grœcos dcmon
aquâ et fermento, cùm his ad suos ritus ute-
stratur.
rcnlur Judaei.
Quartura : Immolalio agni paschalis figura Purgatoriumesse inprimis probatur ex omni
fuit passionis Chrisli : sed agnus inimolabatur cura quae pro defunctis habita est, tam in

die 14 ; ergo co die fuit ipse occisus, et prx- veteri quàm in novo Testamento, alque in illo
«cedenti ab ipso Eucharislia iiistiiuia. Respon- quidem primo ex L 2 Machabaeor., c. 12, in
deo agnura paschalcm niagis significàsse Eu- quo Judas orare fecit pro mortuis, et subjun-
charisliam, quàm Chrisli morlera, quôd ritus gitur in textu : Sancta ergo et satubris est cogi-

agni paschalis niagis ad manducandum, quàm taiio pro defunctis orare, ut àpeccatissolvantur.

immolandum pertincret. Quare meritô Eu- Undequinque colliguntur : Primo posse mor-
cliaristia in profeslo Paschalis, lunà scilicet tuos à peccatis solvi, et proinde Purgatorium

decimâ quarlâ, est instiluia, quo die agnus esse ; secundo sacrificia et orationes illis pro-

immolandus erat. desse; tertio non expiari semper in morte

QuinUim : Augustinus, Tract. 120 in Joan., omnes peccatorum reliquias, ut fingit Luihe-
docet acceleratam fuisse Doniini sepulturam rus ; quarto posse hominem piè mon', et ta-

propter Judaeorum Parasccven, quia illà nocte men habere aliquid solvendum; ullimô hoc
cœnam erant comcsturi purani : ergo Christus esse de fide.

proRvenit Judaeorura caeremoniam. Respondeo Secundo, exemplo Tobiae, qui filium suum
pcr eam cœnam non inlclligi ab Augustino docuit panem et vinum ponere super sepul-
agnuni paschalem , sed quamdam aliam so- turam jusli, id est, eleemosynam dare, ut pro

lemnem, quam ad vesperam feriai sextae su- eo oretur : alioqui ridiculum esset ponere
mebant, initio videlicet sabbati ut palet ex , panem vinum super sepulcrum. Dicit au-
et

D. Irenaeo, lib. primo, cap. 10, et lib. 5, c. 25, tem, jHsti, pro ftdelis, qui piè in Domino de-
et ex Bedà , in cap. 25 Lucse. Unde quando funclus sit. Inde etiamnùm in aliquibus Eccle-
Joannes 19, ait : Erat aulem Parasceve Pas- siis usitatum est, ut in die Commemorationis

chœ hora quasi sexta, non débet iutelligi dies omnium animarum, panem et vinum ponant
praeparationis ad Pascha, sed ad sabbaium, ut super sepulcra suorum defunctorum quae ,

seipsum déclarai Joannes, aiens : Propter Pa- cedunt in usum minislrorum Ecclesiae, et
rasccven Judœorum, ut ho» remanerent in cruce aliorum pauperum. Nam in his eleemosyna
corpora sabbato ; erat enim magnus dies ille ipsa valet coram Deo pro defuncto, etiamsi
sabbat/. ipsi parùm fortassè oraverint pro defunctis
Non ante absolvam liane controversiam illis. Abusus si qui irrepserunt, debent per
quin moneam finxissc Caivinum à qiiodam episcoposemendari.
Alexandrosummoponlifice inirodiictum fuisse Tertio, exemplis populi Israël, quoticshixit
in Ecclesià azymum paneminsacrificio Missœ; obilum clarorum virorum mullis diebus : ut
finxissc i\i\i, cùmnulhim Iiujusbistoriœ testera habilaloros Jabes Galaad luxerunt Saiil regem
referai, atqueà veritate alienissimum sit. Nam scpicm diebus, 1 Rcg. ult.; David liixit pro
omnos pontifices biijus noniiiiis post primum, Jonaihà aliisque ex populo Israël in prœîio
successorcs fuère Leonis iX, Romanœ senten- occisis , 2 Reg. 1 ;
populus Israël luxit intor-
tiae acerrimi defensoris. Primus vcrô liiijiis ilum Judîe Macliabaoi diebus mullis, I. 1 Ma-
nominis poniifex, qui circa aiiniim DominI chab. 9, ei linrum similes. Nam diulurnus istc

110 scdit, non potuit esse liujtis instiluiionis Inclus praesertim conjuncUiscumjejunio, non
auctor , cùm Chrisli Domini faciuni , et nas- significat solam menlistrisliliam, sed et oratio-
cenlis Ecclcsiae ritus ciim laicre non polueril; nes et sacrilicia, quae pcr dies istos pro de-
eam aulem ipso exordio in azymo consecrâsse fuucto sunt oblaia Deo.
supra ex Leone diximus, qui, c. 2i, dicit san- Quarto, ab exemplis novi Teslamenli, de
cios martyres primilivai Ecclcsiae nosiris azy- quibus meniiuit Aposlolus Paulus, 1 Cor. 15,
niis saginatos. dicens : Quid faciunt, qui baptizantur pro mor-
tuis, si onmino niorlui non resurgunt ? Baplizan
enim bic signiflcat pati, juxla illud Chrisli ad
fUios Zcbedœi : Potestis baptismo. quo ego ba-
435 DE LNiOiNE SCHlSMATiCORUM 456
ptizor, baptizari? Marci 10. Boplizari ergo pro quàm qui tunceranlin Purgaiorio. Nam qui
morluis est aliquid pro eorum salule susli- eranl in limbo Pairuni, nuiios dolores patie-
iiere. Cujusmodi sunt opéra saiisfacioria, ul bantur.
jejunia, orationes, eleemosynae, pcregrinaiio- Quarto, plurimùra bùc faciunl verba Apo-
nés, oblaliones, eic. sloli Pauli ad Philip. 2, ubi docel de gloriâ
Deiude Purgaioriumesse, probaïur secundo Chrisli, et inter alia dicil : Vt in nomine Jesu
cl principaliler ex verbis Chrisli Domini, omne genu flectatur cœlestium, terrestrium et

Maiib. 12, ubi pcccatum contra Spiritum san- infernorum. Per quos très ordines inlelligun-
ctunidicit non remiiii neqnc in hoc scculo, ne- lur : Angeli in cœlis, homines fidèles in ter-
que in fuiuro.Exquibusverbissacri interprètes ris, et animîB defunclorum in Purgatorio sub
colligunl esse aliquorum peccaloruni reniis- terra. Nam danmalorum,
qui in inferno sunl
sionem post banc viiani. Quô periinet et non adorant Cbrisium, sed blasphémant.
illud de ingralo et iniquo servo, quem Do- Quinlô probaïur ex Palrihus Graecis et Lall-
niiiius tradidit lortoribus, quoad usque red- nis. Ex Grrecis, primus Clemens, 1. 48, lon-
deret ei univcrsum debiium ,
Matth. 18. lia gam oraiionem describit pro defunciis fieri

Cl de incarccrato à judice ait : Amen dico libi, soi! ta m.

non exies inde, donec reddas novissimuni qua- Dionysius de Ecclesiaslicâ Hierarcbicâ c. 7,
drant em, Mailb. o. p. 3 : < Accedens, inquit, deinde venerandus
Tertio ex verbis Aposloli, 4 Cor. 3: Sicujus, i autistes, precemsacram super mortuumper-
inquit, opus arserit, detrimenlum patietur, ipse < agit"; precalur oraiio illa divinam clemen-
lamensalvus crit, sic tamen quasi per ignein. Quo f liam, ut cuncla dimitiat per inlirmitalem
quideminloco observanduin est Apostolura uli « humanam admissa peccata defunclo, eum-
simiiiludinearchiiectoruni, quorum unussuper » que in luce statuât, et regione vivorum. »

fundamentuni lapideum alque solidum ex pre- Athanasius 31ad Anliocbura quaerit, num
tiosà erigit materiâ domuni, quae non timeat animse senlianl uiiiilalem ex oraiionibus vi-

ignem ; alter super fundamenium simile ex- vorum. Respondet sentire omninô.
slruit œdificium ex combusiibili materiâ, ut Basilius in Lilurgiâ instiluit oraiionem pro
slipulis, ligno, etc. Hoc duplici aedificio si morluis. Idem Basilius, qui magnâ apud Grae-
ignis applicetur, prius quidem integrum ma- cos pollel auclorilaie, saepè alibi Purgatorium
nebit eliam salvo arcbilecto, si sit intûs ;
pos- statuit. In illud Isaia; 9 , quôd iniquhas ardebit
terius verô brevi per ignem devorabitur, cl u( ignis, haec habel : « Praeparatam enim ma-
architectus inclusus non nisi egredieiur per j leriam per peccata tolli atque corrumpi, à
ignem, in quo transilu non quidem morietur, I divinà bonitale ordinaium est, in beneficium
sed lamen ejus corporis Jcviores parles inco- ( liominum. » El in illud : Vt aridum gramen
lunies non egredientur. lluicsenlenliae conso- comedetur ab igné, et comburetur in densitatibus
nant dicta prophetarum, ut Davidis psaimo sijlvœ, ila ait : « Si ergo nudaverimus pecca-
63 : Tramivinms per ignem et aquam , et edu- I tum per conlVssioncm, fecimus ipsum aridum
xîsti nos in refrigeriuun. El Isaice 4 : Si ablue- < gramen dignum quod à purgaiorio igné con-
rit Domiuus sardes filiarnm Sion, et sancjuinem » sumatur.j Idem infra oslcndit, quôd lerrena
Jérusalem taverit de medio ejus, in spiritu judi- iraduntur igni punitorio in beneficium ani-
ciiel spiritu ardoris. Ilaec verba D. Augustinus mae, sicutct Deusinnuît dicens : Tgnemveni
interpretalusest de igné purgatorio, de Civi- mittere in /erram; et infra illud : Eterit populus
tale Dei,l. 20, c. 23. Eumdem sensum habent tanquàm h flanimis rogi combustus homo hoec ,

verba propbelae Malachise, c. 5 : Ipse sedebit ail: «Non minaïur destruciionem, sed pur-
confîans et emundans arqcntum, et purgabit fi- jgilionem significat, juxla quod ab Apostolo
lios Levi, et colabit eos quasi aurum et quasi « dicluni est 1 Cor, 3 : Si cujns opus arserit,

argentum. Accedunt ei illa verba prophelae ( detrimcntum patietur, ipse autem salvus erit,

Zachariœ, c. 9 : Ta quoque in sanguine testa- « sic tamen quasi per ignem. »

menti tut emisisti viiictos tuos de lacu, in quo Idem S, Basilius, in libro de Spiritu sancto
non est aqua. Qiiod aliquanlô clariùs oxpressit ad Amphilochîum c. 13 : i Ipse nos baplizabit
B. Petrus Apostolus, Aci. 2, loquens de Chri- « in Spirilu sanclo etignc. Iguis Biplismum ,

slo : Quem Deus suscitavit, solutis doloribus in- « vocans examinaiionem judicii , ut inquit
pTni. Dolorcs cnim inferni corum qui à « Apostolus : i'niusatjusque opus, quale sit,

Cbrislo soluli sunt , nulli aiii sustinuerunt, i ignis probabit. > El rursùs : i Dies enim Do-
457 CUM ECCLLSIA CA riIOLlCA PROCLRANDA. 438

< mini declarabit ,

quia in igné revelabilur. » « flcaverit materiam facile combusiibilem.
S. Gregor. Niss. in Oratione de Defunclis, ( omninô projeclus est. Deirimenlum enim
ultra médium, haec ait : « Similesquippe nos «passa sunt ipsius studia, ipse verô salvus
a Dco rcddit libcrum arbitriuni. Ut ergo et < erit? Quisnam? qui super«dilicaverit aurum
« libcrtaieniatiirA non privptur, malumquede- i etargentum, et lapides preiiosos. Cùm enim
t leatur, excogilàvit hoc Dci sapientia inven- t de ipso dixisset quôd mercedem accipict,
I tum, permittere scilicet hominem in iis esse < nunc ailqualem mercedem, hoc est, salulena?

I in qnae prolabi voluit, ni do^usiatis malis « Salvus autem erit cum dolore et ipse, ul par

« qu^e cxoptavlt, et cxperienlià discens, qui- «est, cîaii qui per ignem transit, niodicarura-

I bus cuin rébus quanlas coinniutaverit, sponte < que iiihaerentium sibi sordium indiget pur-
« suâ reveriaïur ad prisliiiam beatitudinem < gatione. Nam Dci solius est perfecia impec-
I pcr desiderium, affectus onines raiioni non « cabilitas, homines autem quanlùmlibet jusii,

« parenios velut naturseonus exculiens, vcl in i non sunl omninô mundi. Dictum est enim,
« praesenli viià per cauiionom et philosopbiam < quôd in multis omnes peccamus, et nemo
I expurgalus, vel post prsesentem peregrina- « mundns à peccaio, etiamsi unius diei fue-
< lionem per ignis purgatorii fornacem. i Et crit vita ipsius. Dicluni quippe esl à Malachiâ
infra ; < Qiiôd si in affectus ralionis expertes « eiiam, quôd ut ignis in fornace, utque her-
I deolinàrit briitornni pelle adjulrice usus ad < bam lavantium lavabit, et mundabilaliquos
« pravas aninii affeciiones, longè aliud post Deus. » IdeniEumenius citai Basilii Commen-
t baec consilium capiet de bono diligendo larios super Isaiam intcrprelanlis locum il-

I post, discessuni à corpore, agnoscens quan- lum, 1 Cor. 3 : Salvus erit, sic tamen quasi
« tum sit intor virlutcsetviiia discrimen. Cùm per ignem, bis verbis : « !n Commenlariis in
t diviriilatcm pariicipare ncnpoierit, ni priùs i Isaiam S. hune texlum repe-
Biisil. ilerùni

^ iniinixiye' aniino sordcs igné purgalorio ex- « lens, de purgalione ipsum inlellexit. »
i purgenlur. i El infra : t Et propîietas audi- Theodorctus explicans dlcUim Pauli locum,
«viinus, quiquc ctim illis, cl post illos fuère, haec ail : « [gnem hune, credinnis Purgato-
« pcr virtulem et philosopliiam ad perfeciio- « rium , in quo purgantur animae tanquàm ,

c nis culmcn pervenisse, discipulos, inqiiam, « aurum in fornace. » Basilius Seleucianus

« et Apostolos, et Martyres, omnesque qui Cbrysostonii familiaris in quartâ de Davide
«conjunctà cum virlute vitam addnctse nia- Oratione in ipso fine : « Ne expeciemus , in-

« teriaî vila; prœlulerunt. Qui eisi numéro (qiiit, ut igné curenuir, ubi perpendcndum
«pauciorcs sinl, si cum eorum copia qui nialo ( est iliud , igné cremari. » Gregoriiis Nazianz,
« adbaeserunt, conferanlur, posse tamen in in Oratione in Caesarium, circa fineni; inquit :

I carne virtulem colère osiendcrunt. Reliquos « Et noslras et eorum qui quasi in via paralio-
i vero pcr disciplinam posleriorem in purga- « tiores priùs ad bospiiium pervenerunt, ani-
I tivo igné déponentes aflcclus materiales, in- t mas commcndcmus. > Ibidem Oral, pro anima
«quegratiam à principio naturœ concessam ejusdem Caesarii. Idem Nazianz. in Oratione
t per desideria bonoruni redeiintes. Idem
i ad eos qui vocârunl, et non accurrcrunt,
Nyssenus in Oraiione de iiifantibus immature prope fmem : «Siiperaedificantes fundamenlo
abrcplis, propc iniiium: « Quid de ipso infante, « fidci , non lignuni , non herbas , neque slipu-
« scilicet abreplo, senliendum? quomodô de « lam , maieriam tennem , ei facile combusli-
< bis qui lioc paclo ob'crunl, judicandum? c bilcm cum igné dijudicabimur, vcl purgabi-
j Aspicictnc et illa aninia judicem? Sistelur « mur, sed aurum, argeninm, > etc. S. Eplirem,
« et iliacum ca^leris anle tribunal? subibilan- in suoTcslamento: « Assidiir, inquit, invcslris

• teaclae vitte judiciuni? dabilne diguas pœiias i oraiionibusnneimemoriam facialis; elcnim in

i cxpurgata igni juxia Evangclii dicta? an verô «vanilaie, iniquiiate viiam percgi meani.» Cy-
i poiiùs rore benodictionis cril rccreata? » rillus calcchcsi 5, Mysiagogicà : «Deniquc pro
Evaiigelii vor6 iocuin inlolligit, qucm frater «omnibus oramus, qui inler nos viià fiincli
ejtis Uasilius in Isaiam : Ignem veni millerein «snnl, maximum crcdenies esse animarum
terrain. «juvanu'U, pro quibus offorlur obsecratio
Eiimenius in priniam ad Corintb., explicans « sancli illius et trcmondi sacrificii. i Eusebius,
iliud 7) cap. : Ipse vero salviis erif, sic tamen I. 4 de Vità Conslanlini, dicit, cum voluissc
quasi per ignem , haci babet : i Vel cliam hoc scpeiiri in cclebri Icmplo, ut fierel pariiceps
< paclo possunius inleliigere: Qui super atdi- mullarum oralionum. Epiphanius in line ope-
 439 DE UNIONE SCIIISMATICORUM 440
lis contra haercses numéral iuter dogmaia Ec- antequàm solvalur, morialur homo , illam alibi
clesiae oraiionem pro defunctis; et haeresi 73, solvere tenclur. Probatur antecedens : Nam
Aerium haereticum facit, quia hoc negahat. Mariae, Num. 12, dimissa fuit culpa, et tamen
CJirysostomusHomil. 41 in priorem ad Corin- jubente Deo luit pœnam per bebdomadam
Ihios : «Juvetur, inquit, niorluus non iacry- unam. Ilem in prenam adulterii Davidis mo-
< mis, sed precibiis, siipplicaiionlbus, eleerao- riiur infans ; in pœnam numerati populi gras-
«synis.» Et infra : «Ne fatigeniur mortiiis saïur pestis. Respondent primo, banc pœnam
«auxiliura ferre, preces pro illis offerentes.> non esse in satisfactionem , sed in remediura,
Ilorail, 69 ad populum : < Non temerè ab Apo- cùm eam patiantur justi. Deus pepercerat po-
«stolis haec sancila fucrunt, ut in tremendis pulo, Exod, 32, et tamen in pœnam peccaii
< niysteriis tiefunctorum agatur conimemora- multi occidunlur, certè non ad emendatio-
«tio : sciunt enini inde mulium illis contin- nem quomodô enim post mortem emendatio?
:

t gère lucriim , utiliiaiera multara.> Idem Ho- — Respondent secundo , in morte deleri
mil. 32 in Mallb. et 84 in Joan., Homil. 5 in omnia. Contra sequerelur absurdum, nempe
Epist. ad Phil,, et 21 in Acta Apostolorum, et unam et eamdem esse pœnam pro gravissimis
alibi. Tbeodor., 1. 5 Hist. c. 26, scribit Theo- ac levibus peccatis.
dosium Juniorem procubuisse ad reliquias Quarta ratio : In quo omncs conveniunt
sancti Joannis Chrysostonii , et orâsse pro gentes , vix aliunde provenire potest, quàm à
animabus pareniuni suorum Arcadii et Eu- naturali lumine : quae enim suntab hominibus
doxiae jam defunciorum. Theophylact. in efllcla , varia sunt pro varietale gentium. Sed
cap. 12 Luc. : « Hoc aulem dico, inquit, pro- opinio de purgatorio omnibus gentibus est
€ pler oblaliones ei distributiones ,
quae fiunt communis ( non tamen multae de pœnis fa-
« defunctis , quae non parùm conducunt eiiam bulae ,
quas sibi quisque pro capite suo linxit).
c iis qui in gravibus delictis mortui sunt.) Da- Igitur à lumine naturae procedit : sicut Deura
mascen. in libro de iis qui in fide migrârunt, esse, non autem varios, et multipliées esse
probat banc veritatem tesiimoniis mullis, Dio- deos. Probatur minor. Ita Hebraei, 2 Mach. 12;
nysii , Athanasii , Gregorii Nazianz., Gregorii Mahumetani in Alcorano, ubi Purgatorium di-
Nysseni , et aliorum. Vide etiam Palladium in serte babetur; ethnici in Phaedone et Gorgiâ
Ilistoriâ Lausiacà, c. 41. Platonis.
Ex Lalinis aulem Patribus ferè nullus est Quinta : Videmus aliquos morientes valdè
qui disseniiat. Sufficiat autem contra Graecos malos, alios mediocriter
bonos, alios valdè
Graecorum Pairum sententias rctulisse. bonos. Ergo sicut ratio dictât valdè bonos sta-
Objicitur Auguslinus, qui 21 Civit. c. 26, et lim praemiandos felicitate œternâ , valdè malos
in Enchirid,, c. 69, dicit idubitari posse an aeternls puniendos suppliciis , sic dictât esse
< post banc vitam animas torqueantur purga- temporarias pœniis pro mediocriter bonis.
« torio igné. > Respondeo non dubitare de Sexta : Testantur gravissimi auctores ani-
pœnâ auimarum , sed de modo ac qualitate mas apparuisse, renuntiantes se in Purgatorio
pœnae. Nam in priori loco , solùm dubitat , an versari, implorantes auxilium à vivis. Anima
purgatorius ignis sit idem in substanlià cum Paschasii apud Gregor. Romanum ; Vitalinae
gehennae igné ; in posteriori , an post banc vi- virginis apud Greg. Turon. ; sancti Severini
tam urantur animre igné doloris de amissione apud Petrum Damianum ; Fursaii apud Bedam
temporalium quo hic uri soient. .
à mortuis rcsurgens mulia narravit de Purga-
Denique rationibus probatur. Prima : Ex torio ; sororis sancti Alalachiae apud Bernar-
illo Apocal. 21 : Non intrabit in illud aliquid dum , etc.
coinqiiinatum. At mulli fidelium hinc emigraiit, Pro solutione tandem argumentornm notan-
qui maculas vilae suae non salis expiàrunt : dum est primo quôd Scripiura sacra fréquen-
itaque post obiium purgari debent, ut digni ter duorum duniaxat locornm , scilioet cœli
fiant ad inliabitandam civitatem sanctam in et inferni mcminit; parlini (juia rospicit ad
cœlis. Secunda : Cùm in nobis sint aliqua senlentiani extrenii judicii Dei , quà alii ad
peccata levia sive venialia , lieri potest , ut beatitudinem alii ad damnationem miltentur,
,

quis cum hujusmodi venialibusmoriatur, Ergo nec erît porrô tempus purgalionis partim ;

assignari débet allquld quo purgentur. Terlia : quôd sub nomine justorum, qui beatitudinis
Cùm reconciliantur homines Deo, non dimii- fiunt participes , etiam continentur consiituti
litur semper tota cum peccato pœna ergo ; si in Purgatorio ,
quia de suâ bcaiitudine certi
 , ,

m CUM ECCLESIA CATIIOLICA PROCUUANDA.

sunt, lanietsi eam nondùm habeant ; partim sicut exponitur ille locus : Qui non crédit jnm
denique quôd omnis legis fines duo sunt : jttdicaitis est, id est, judicabitur ; vel jungen-
scilicel decernere juslis prsemia, et iniquis dum est, hodie , cum verbo, dico, lioc modo :

supplicia : tamen in ulrisquc inveniunlur gra- Hodie dico tibi, etc.; vel promisit in praesenti

dus , ut nec paria sint quorumlibet justorura babiiurum visioncm beatam.quae estparadisus
praeniia, nec pares pœnse iniquorum omnium. cœlesiis. Non primum, quia Dominus promit-
Secundo, ordinarius locus Purgatorii est lit animae convenientcm ei paradisum. Atquid
propè infcrnum damnatorum, in niedio terrae, animae cum pomis et frugibus terrenis? Non
quô Clirislus in iriduo moriis suie descendit. secundum, quia non est recurrendum ad figu-

Quod autem quidam legunlur purgalorium ras , cùm aperta sunt verba , et nihil inde
suum liabuisse in aliis locis, id spcciali Dei sequitur absurdi; sicut nec in illis : Qui non
ordinalione faclum est, in terrorem viven- crédit, etc. Non est enim sensus, judicabitur,
tium, ne pœnas Purgatorii levés putent, et sed jam judicaïur àseipso, cùm noiit veram
liberiùs peccent. Poiest quoque dici, isias amplecti fidem. Secundo, quia dixit Christus,
animas non continue fuisse in locis istis cx- mecum. At Christus non erat futurus in bea-

Iraordinariis , sed pro ordinatione Dei ali- titudine, cùm jam in illâ esset; nec voluit di-
quando duntaxat apparuisse viventibus , reli- cere, cris mecum, sicut alii omnes sunt, quia
quo tempore fuisse in ordinario loco Purga- Christus ubique est ; nibil enim spéciale ei
torii. promisisset. Neque terlium , hoc enim est ri-

Tertio, non mirum est animas in Purgaio- diculum : nonne videbat latro Dominum illâ

rio torqueri ab igné ccrto tempore, cùm alùc die loqui? Deinde, hodie respondet illi adver-
torqueanlur in infernali igné in perpetuum bio, qnando. Mémento meî, quando vencris in
exigenie et opérante divinà justilià, quae novit regnum tuum. Ergo idem est, hodie eris in
igni dare virtutem , ut animas aflligat, nec paradiso illi, quando.
unquàm absumat, neque ipse consumalur. Secundo, ex Paulo ad Philip. 1 : Cupio dis-

solvi et esse cm»? C/im^o. At esse cum Christo,

Articulus YI.
ita ut requiratur dissolulio corporis mortalis,
An sanctorum auimœ Deum videant , et verè
est esse in glorià ejus. Nam quicquid aliud
beatœ sint ante diem judicii. fingatur, explere non poterat Pauli deside-
Praecipuus Grœcorum aliorumque sehisma- rium. Tertio, ipse Paulus, ad Hebr. 12, descri-
ticorum error, ut ex concilio Florentino, et bens Sion montem et Jérusalem cœlestem,
D. Thomâ, Opusc. G, c. 9, constat, ille fuit, ut docet eam constare ex angelis , et Ecclesiâ
asserercnt nec beatorum animas ante exlrenii primitivorum et spiritibus justorum perfecto-
judicii diem beatitudine frui, nec impiorum rum , id est, prophelarum et apostolorum.
inferni igné puniri. Cujus opposilum defini- Quarto, Slcphanus cùm vidisset cœlos nper-
lum fuii in concilio Fioreniino. sessione ulli- tos, et gloriam Dei , clamavit : Domine Jesu,
mà, in decreto unionis Latinorum cum Graicis, accipe spiritum meum , ulique in gloriam ,

ac novissimè in Trident., sessione 25. Ac de- quam viderat. Quintô, quia in Apocalypsi
mîim post longam inquisitioncm idenidefinivit aportc dicitur : ÎU qui amictisunt stolis albis

Benedicius XII, in Exlrav. qua; incipit : Bene- sunt ante thronum Dei, et scrviunt ei die ac
dictus Deus ; quaui refert Alphonsus à Castro nocte in templo ejus. Quid est anle thronum
1. 3 contra hœreses, verbo Deatitudo. Dei, nisi Deum cernere prœsentem? Sexto,
Facile aulem erit veriiaiem banc contra Christus dixit Apostolis, Joan. là : Vado pa-
Graecos convincere tum Scripturarum aucto- rare vobis locum, ni nbi egosum, vos silis. Et
ritate,tum Graecorum Patrum, aliorumque Joan. 17, alloquens Palrem, sic ait : Pater,
Orienlalium teslimoniis quarum plurima ad- : quos dedisti mihi, volo ut ubi sum ego, et illi sint
dncit docUssimus llennadius palriarclia in mecum , ni videant clarilatem meam, quam de-
Expositione pro concii. Florent, c. 4, ac c;^rdi- disti mihi. Si igitur discipuli modo cum Chri-
nalis Bellarminus, torao 2, conlroversiâ 4gc- slo non sunt, vcra non fuit Christi promissio.
ncrali, lib. 1, cap. 3. Ac denique expresse Paulus 2 Corint. 5 :

Primo igitur Scripturœ auctoritate compro- Scimus quoniam si terrestris domiis noslra hvjus
bemus. Luc. 23 : Hodie meciim erts in para- habifalionis dissolvatur, œdificationem ex Deo
diso. Vel bîc Dominus promitiit paradisum habemtis, domum non mamifactam , œternam in

terreslremlatroni, vel cœlestem, sed fuiurum, cœlis : nam in hoc ingemi scimus, habitationem
 > ,

m DE INIONE SCHISMATICORUM 44i

}io$trttm quœ de cœlo est superindui cupientes, c recordare, vobiscum peccatorum veniam
quasi dicat Non est cur liiucanius nobis un-
: < impetra. > Cbrysost. Homil. 3 in Epist. ad
qiKini domuni deluturam nam si ab hàc nior- ; Philip.: i Peccalores ubivis fuerint, procul à
lali pcllimur, babemus aliani œlernam. Per do- «rege sunt, atque ideô digni qui fleantur.
inum eniin non niannfactam intcIligiintGroeci, « Jusli verô sive hic, sive in fnturo seculo
ut OEcuineniiis et Anselmus vitam œternani. t iuerint, cum rege sunt, illic tamen magis et
< propiùs, non per ingressum ac fulem , sed
l\.Ex Patribus Grœcis probalur.
ifaciead faciem. » Cyrillus Alexand. lib. 11
Primus Ignalius Epist. ad Rom. : « Aqua in Joan. c. 56, ait, ( sanctorum animas post
« viva nianons in me, intrinsecûs mihi dicit : tmortem evolare in manus Dei Pairis, quo vitam
« Voni ad Pat rem, sine me puram lucem aspi- «perpoluam cum Christobabenl,quiviam pri-
« cerc , iilùo perveniens homo Dei ero. Et » < musaperuit. > Epiphanius haeresi78, in fine:
rursùni : < Miserabilis sum nune, donec Deum t Sancli sunt in honore, quiesipsorum inglo-
«merear adipisci. > Significat autem ibi id i rià, profectio hinc in perfectione, sors ipso-
consecuiuriim siaiim post martyrium. Diony- «rum in bealitudine, in mansionibus sanclis,
sius, cap. 7 Ecclesiast. Hiérarchise : « INôrunt i tripudium cum angelis, diœta in cœ!o,gloria
« (inquit) profectô se lotos percepturos exa- f in honore incomparabili et perpeiua bravia
'
« ciissimam ad Chrisii speciem, requiem, cùm t in Christo Jesu Domino nostro. i Theodorel.,
« ad praeseniis viixj fincra pervenerint. Viam- 1. 8, ad Grœcos, qui est de Martyribus : i Si
« que ad immorlalitalem suam (id est, gloriam « cœlum sedes illorum est, qui piè vixerunt
I beatam, cùm id neque de immortalitaie car- « hune profeciô finem sui cursus et martyres
«nis, aut naturali animae intelligi possit) è ijam consecuii sunt; his enim magis pium
f vicino jam clariùs intuentes diviuiialis lau- « esse nihil polest. Ideôque majori sorte merilô
< daui munera. » Justin, q. 75 : « Post animi à < perfruuniur martyres qui nunc, et à cunctis
,

I corpore excessum slalira fit bonorum malo- « laiè mortalibus honores amplissimos ferunt,
I rumquedislinciioiducunlureniniadlocaqnae «etaeiernis sunt insigniti coronis. i Eusebius
i eis dignasunt, ab angelis : bonorum quidem lib. 4 liisior., cap. 15, ait, < Polycarpum posl
I animl in paradisum, ubi consuetuilo est, et «mortem immortalitaiis praemia adeplum. >

« aspectus angelorum et arcbangelorum, Visio At qu3e est immorlaliias praiter naturalem

,

< etiam conservaloris Cbristi ex verbis bis: Pe- animae, nisi gloria beaia? Damascenus, Hisio-
« rogrinariàcorpore.ct praesentesesseadDonii- rià de Barlaam et Josaphat, in fine : « Vullui
I num iinproborum autemad
; inferorum loca. « Domini nitidè et nudè prœsentatur, illiusque
Irenseus, 1. 1, c. 2 : c Juslis, et aequis, et « gloria jam ante promissâ sibi coronâ , ex-
,

«prœcepia ejus servantibus, et in dilecilone «ornatur. i Theophil. in c. 23 Lucoc : « Di-

< ejus perseverantibus, quibusdam quidem ab « cendum est, idem esse paradisum et regnum ,

«inilio (id est, statim ut niorlui sunt, sine « cœlorum nam lairo est in paradiso ac regno;
:

«macula et reatu), quibusd;'m ex pœniteniià '

« alioquin non Iruetur perfeclâ bonorum par-

< vilam donans, incorrnptclam loco muneris « ticipalione. OEcumenius in 9 ad llebraios

» :
j

« confert, etclaritatem aeiernam circumdat. » i « Christimi non solùm ingressum in cœlum,

Basilius loquens de sancio Goitiio : j Erat, ;
«sed etiam secum duxissc genushumanum, id
« inquit, itllectiis, non ut qui manus
in licloris ;
I est, sanctos Patres. At quid est secum duxisse,
I deventurus esset, sed velut angclorum ma- i «nisi participes fecisse gloriœ suae? i Ex La-
t nibusseipsumcommissurus, qui statim ipsum ] tinis verô Pairibus iniuuncri sunt, qui hanc
< recons mactalum, assumplum ad bcalam veriiatem faientur; ex omnibus tamen praeci-
< vitam translaluri esscnt. > Grogorius Nazianz. puè Gregorius Maguus, qucm Graeci ipsi maxi-
Oraiione in Basiliuui : « Tu obiter (alloquitur me venerantur, eam ex professe probal, lib. 4
« Basilium defunclum) è cœlo respice, etc., ut Dialogorum , c. 23.
« hinc demùm discedentem me in œterna
§ 2. Idem probalur ex officiis quœ in Ecclésiâ
< labernacula rccipias, et bealam Trinitatem,
Grœcorum celebranhir.
i eo quo est modo, lecum pariter conlemplari
ivaleam. i Nyssenus, Oraiione in saiictum Denique Gennadius pairiarcha , ut supra,
t Ei'.brcm : t Tu vcrô divine assistens aliari, ipsosGra^cosex eorum libris prccespsalmosac
«viiaequ-? principi et sacrosancioe unà cum vilas sanctorum coutincnlibus manifesté con-
< angelis sacriiicas Triniiaii, omnium noslrùui vincii.Ipsumiamcn audiamus,quiaex lesiimo-
 ,

445 CLM ECCLESIA CATIIOLICA PROCl'RANDA. 446

niis ab ipso collaiis cilicax adversùs Graecos consecutus Christo assistens , toto corde
desuiiiilur argunienlum ; in fine igilur c. 4 , doprecare. » Et iterùm : i Nunc tu Cbrisii
sic inquil : Sed subdit niilii diccre, elsi diirum vullum iniucris in faciom , ô Cyrille, spe-
vobis videbilur , in niagnis proleciù niigis culis verè confractis , tuo divino amori
anres veslrse versantur; niagnà voce caniiis, junctus es. ) El rursùs : c Recordare nostrî,
niliii lamen inlelligiiis, sivc poiiiis negligilis; pater Basili, consubslanliali Trinitati assi-
légère enim et non inlelligere , dixil quidam slens. > Alibi: i Et nunc in cœlis speculis
ex sapienlibus , esl negiigere : quoniam libri effractis, Anloni, sincère sanctam inspicis
omnes de precibus id continent , sanclorum- Trinitalem cilra médium congressus. »

que animas in cœlo esse Damascenus etTheo- El de niagno Gregorio : « Parlim, inquit,
phancs ojus rei auciores clarà voce clanianl : Victoria luâ coronam recepisli, parlim verù
magnas igilur gratias iiabcre vobis dcbcmus, cum Christo régnas splendidissimâ ex san-
quia non aut deiôstis , aut ea fraude a]i(|uà in guine purpura indulus , et sceplro luorum
codicibus obliteràslis , ut quidam anle vos in cerlaminum ornatus, et coronâ glorise con-
iractatibus el libris de proccssione Spirilùs spicuus in inlinila secula. » El alibi : < Hodie
sancli conscripiis effecerunl; id lanien illis mariyr de peregrinalione triumphans ad
inuiilitcr cessit , nani adhuc libri niancnt qui cœleslia pervenit, el in gloriae ihrono offert
malcficorum audaciam leslantur ; et apnd vos sanguincm credis. i El in alio : « Insignis
perbellè servanlur, et quolidiè cum vocis mo- el slrcnuus Gregorius in suo glorioso ccrla-
dulalione concinuntur , menslrua , lirodia , mino supernas polestateslselificans, el nunc
scrmones, meiaphrases, quinquagenaria, ver- unà cum ipsis exullans. i

siculi, troparia, idiomeia, coniacia, aecîs, In nonà de niagno Paulo ,

junii vigesimâ
ynaxaria, cx.iposiilaria; et ne singiila cniime- oiià : i Nunc non in aenigmaie , nequc in
rem , omnis feré Ecclesioe noslrne scriplura speculo Chrislus à le conspiciiur, imô in
ita sentit. ÎNani Ecclesiœ iheoiogi ac doctores, faciem faciès aspicilur, inlegram tibi di-

poeia; , mélodique profundà meditaiionc per- vinilatis gloriam detegens. i Et in aliis :

pendentes, boc slaluerunt, quasi ex iwio cra- Pro Ciiristo passi, ô dcccrlalores martyres ,

tère sapieniia; rcferto, omnes omninô bau- animas in cœlo habeiis in manu Dei. » Et
riendo. Idcircô nec discordant , nec sibi ursùs : « Tui , Christe , saccrdoles jusliliâ
contradicunt muluô, nec disseniiunt in- induli sancli à seculo gaudent , divinam
ler se. tuani pulchriludinem clariùs inlufiiles. « Et
Undcigitur exordiemur?àprinîâ die mensis n aliis: t Nunc non in œnigmale, Pater, non
sepienibris in idiomclis D, Simeonis Stylilae: in speculo aspicis lucem Numinis omnium
t Sancta tua anima, inquit, pator Simeon, in principii, fade ad faciem, sapienlissime, qui
f socielale exuiiat angelorum. > Et in alio : et splendoris, et visionis divinie dignus effe-

Et cum incorporels in cœlo tripudians. Rursùs in ctus es. i Et rursùs : t Cum angelis iripu-
ahero : Cum angelis in Deo assislens. Vige- dias, beale Onesinie, mariyrii coronâ ornatus
simà octavâ ejusdcm mensis de sanclo Cyriaco : rcfulgenti, throno Salvaloris assistens. » Et
I Et nunc paradisum incolis, in omni loetitiâ alibi : c Sanctorum ordines euni qui inter
I conslilulus. j Oclobris primo de divo Ro- angelos requiescit magnà voce laudanles
mano : < Cum juslis intïis in divinâ gloriâ in- divinis nunc fruunlur deliciis , cl laelantes

I babiians , obleclationem illam inefùibilera iripudiant. > Et in alio: » Snpcrintcllcctuali

c aspicis. Vides indesinentes delicias , aspicis splendore cxorn.iti sancli, el divinâ Iteiitià

1 cœlorum pulciiriludinem, quae verè esl splondidè repleli , dii vocamini , ut ei pro-
I amabiiis ; aspicis, beatissimc, ciioroas pa- xinii, inter divinos splcndores versantes, et
€ iriarcbarum. * Eodem mense vigcsimosexio, glorice inefTabilis radiis illustrati, i Et rursùs :

de divo Demelrio magno martyre : < Ilabet Sacris melodiis celebrenlur, quasi cœleslis
< quidem tua divina anima , et imniaculala, bsercdes regni ,
quasi incolae paradisi. > Et
« gloriose Demelri, coclcslem pro babilaiione alibi : « Concivcs angelorum. i Et rursùs :

« Jérusalem. > Et ilerùm : i In ullrainunda- Sanguinis tui preliosi inlinclione, martyr,

I nas sedes immaculatum spiriium luum , purpuramtibi preiiosam comparâsli ,
quà in-
« sapiens martyr Demelri, Chrislus Deus rece- dulus cœlestem regiam verè inliabiias, Deo
t pii. t El alibi : • Deo assidue assislens. » El supremo régi assislens. i Assisiere verô
rursùs manifestiùs : « Bealiludinis finem es suprenio rogi, quid aliud per Deum significat,
447 DE UiNIONE SCIIISMATICORUM 448
nisi quôd sancli quatenùs animae bealitudinc *« jam nibil aperlius, ut mihi videtur, reperitur
perfruunlur? In aliis vcrô : t Palribus liym- his quœ à nobis allata sunt, id est, facie ad
( num offeremus, qui ante legeni et in iege faciem, et 7mnc divinitate perfrueris, etc. ; in

< refulserunt, et qui ex \irgine genito Domi- paradiso nunc coronati tripudiant , etc. ; nunc
( no, et hero reciâ mente inservierunt, et Dei throno cum sanctis angelis assistunt ; quid
( inaccessibilera lucem hanc adepti sunt. » Et aliud possumus intelligere praeterquàm quôd
in alio : < Nunc, <) bcatc, intercède apudDeum quatenùs animœ perfruunlur ut antea expo-
« pro tuo grege. > Etrursùs: < Cœleste re- suimus, et jam evidenler ostendimus?
( gnumconcupîsii, quo nunc, beatissime, verè Quôd si his non acquiescitis, et alia ex
f frueris. > Et in alio : « Super omnem virtu- ejusdem generis scripturis afferemus. In ode
« tem posilus, pater Anton!, cuni angelis ver- nonâ sanclorum Patrum antiphona ita dicit :

f regno cœlorum. » Et rursùs < Dei

saris in : < Magnum cultum meritiestis, cœlestes sancti,
< prœco, Athanasi ,
qui pericula et perpétuas f quia Cbrisii figuram siudiosèimitali eslis, et

< tentationes sustinuisii, nunc deliciarum pa- «nunc umbrâ et carnis operimento dcposilo,
« radisi dignus es facius, divinas mansiones « eum facie ad faciem videtis et maxima me-
,

f consecutus, incorruplibibs viioc ligno pro- « riti estis. > Et alibi : « Semper suffragaris iis
« pinquus, ut juslitioe vicier, coronà et diade- «qui te laudant, et tuum célébrant festum
t mate cœlestis regni exornalus, décore con- I Domino assistens, Onesime, totus refulgens,
f spicuus et forma prœcellens. > Et rursùs : « totus resplcndens, totus cœlestibus fulgelris
< Splendidissimo et fulgeniissimo lumine lu- « coruscans. i Et alibi : « Inspicitis, martyres,

< cidiùs nunc illustraïus. i Et rursùs : < Non I divinam pulchritudinem manifesiiùs et cla-

< in senigraate nunc gloriam quam à puero « riùs. » Et rursùs : «Ubi ordines angelorum,
f concupîsti, vide, béate Eutychi, îmô facie «ubi jusiorum populi exultant, i Et in alio :

c ad faciem nunc solutls carnis speculis Pater < et regnum cœlorum apertè meriti Trinitatis
( noster. » Et rursîis : « Ex difficilibus angu- « radiis illuslrati, ô admiralione digni. » Et
€ siiis et corruplione in amplam et jucundam rursùs : « Sabba beatissime, angelorum sequa-
f paradisi latitudineni pervenisti, sanctorum < lis, sanclorum contubernalis, prophelarum
t visurus splendidam lucem , et angelorum « Eocius, martyrum et Aposiolorum cohaeres,
« choreas Deo assistenles et incessanter cla- «lucem non occidenlem nunc incolens, cujus
t mantes. > Et alibi : « Terra quidem nunc « divinis facibus illustraïus summo principio
< operuit corpora vestra, cœlum verô, ù sancti «assistons, et apertè coruscans. i Audisne?
( spiritus, semper fert, tbrono gloriœ assiden- lucem non occidentem dicit;nam Dcus est lux
c tes, et cum angelis exultantes. » Et alibi : non occidens, babilat autem nunc cum Deo :

f Nunc cœlos incolls mariyrum, pic, sancto- summum principium quid significat?
prœterea
« rum et jusiorum. > Et in alio : ( Princeps Summum enim bonorum summum princi- ,

I sacrorum, Eumeni, qui libcrtatem tibi apud pium, summam pulchritudinem, nil aliud est
I Christum comparâsti, juxia ciijus tbronum nisi Deus ipse ; hic et assistit, et liabital cum
< sauct:\ in glorià assisf.s nunc cura angelis eo, quid aliud per Deum dénotât, prœtcrquàiii
€ sanctis. » Et rursùs : t Ad tranquilhim por- quôd sancli nunc quatenùs animae perfruun-
< tum appulisti, à laboribus requiescens, et tur ? Si vis et alia audire, jam dicemus « Et :

I coronaïus tripudlas in paradiso, unà cura « inaccessibili luce nunc perfruuntur. > Et in

I Christi martyribus. Niceta divine, omnes alio : « Sanclorum chorus viiœ foniem, et
« raeriiô te glorificamus. i Et rursùs in alio : « januara paradisi naclus est. » Et rursùs : « Et
< Qui à dextrà assistis Trinilati, et inimediaiè « jusli veluli luminaria refnlgent. » Et alibi :

j versaris. » < Cùm terrena cerlamina periuslrâssent veri

El in ode nonâ Canonis sancli Joan. Tbeo- «martyres, coronas suntconsecuii. > Et rur-
logi : « Nunc non in aenigniale, sed facie ad sùs : «Ccrtatores marlyres ac cœli cives in
«faciem, deliciarum torrentem inspicere me- « lerrâ decerlanlcs mulios cruciatus pertule-
c ritus es , pacis flumen , et foniera imnior- « runt, etperfeclam in cœlis coronam recepe-
I talitatis, quâ nunc irrigaïus divinilaie pcr- I runt, ut pro noslris animabus interccdc-
< frueris. » Et augusti quartà » Non ampliùs : « rent. » Et rursùs : < Ccleberrimi marlyres,
( in speculo conspicis summum bonorum, ô «vos non terra operuit, sed cœlum excepit;
« sancta martyr, ad faciem aspicis faciem, jam «apertœsunt vobis portae paradisi, et inlrô
« solutls verè, ô Eudocia, imaginibus. » Ecce « profecti lignum vllae estis asseculi; apud
4i9 CUM ECCLESIA CATIIOLICA PROCURANDA, 450
«Chrislum inlercedite. » Ubi sunt qui dicunt limbo, alioquin non differrenl ab antique
sanclos non esse, sive sanclorum animas nunc siatu. At non potest dici ubi sinl post limbum,
in paradiso non esse? Nonne audiunt Damas- nisi in paradiso; igiiur in eo sunt. Terlia.
cenuni diceniera : < Aperiae sunl vobis porlae Anle Chrislum mors deflebatur sanclorum,
«paradisi?>Nonne audiuni : Introgressi? et posl cum laeiitià celebratur ad quid hoc, :

non agnoscunt Signum : c vitae conscculi nisi quia tune mori miseria erat, nunc verô
fsunt, et inlercedunt pro nobis?> Si igliur félicitas! Quaria. Non est oequum merce_
neque receperunt. neque inlercedunt, neque dem relinerl, cùm debetur et reddi potest,
Cliristum vident, neque ipsi assistant, neque Lev. 19 : Non morabilur apud te opus merce-
divinà luce perfruuniur, et, ut uno verbo di- narii lui usque mane. At post mortem debetur
cam, nenio ex sanctis, ut ipsi putant, nunc sancUs quod impediat
vita oeterna, et nihil est
cura Christo est, ubi sunt quae psallimus? nuni reddi : sunt enim sine reatu et macula, ac
falsa? Absit. Ubi « spiritus et aniniae justorum janua cœlorum est aperta per Chrislum. Igi-
«laudant te, Domine?) Et illud : « Diffraclis iur cùm Deus maxime juslus, eam statim
sit
« speculis, sancii, i'acie ad faciem Deum vide- reddil. Quinta. Non convenit ut aflligantur,
t lis. nunc cum Chrislo non sunt, non
> Si qui nullum habent realum aut peccaium, cu-
receperunt, neque inlerceduui. Si verô non jusmodi sunt sancii. At spes, quœ dilTerlur,
inlercedunt, cur invocamus? si eniiu nunc alïligit an imam. Ergo non dilTerlur saiiari
in
non intercedunl, nunquàm inlcrcedenl, nam sanclis,
in futuro non est inlercessio.. Nonne audis Akticulus vit.
illud? Non intercessione ibi opus est dimisso De unione Grœcomm factâ in concilio Florenlino.

conventu. Eiiam novi Ibcologi dicunt, pecu- Denique ad Graecorum errores convincen-
liariter rccipiunt, et Deum in faciem vident, dos inler alla nullum forsan inveniemus
,

sed ineffabilia bona, quae oculus non vidit, nec efficacius argumenium, quàm si in médium
auris audivil, nec in cor hominis ascendit; non producamus BuUam unionis inler ipsos et
receperunt adhuc : non enim oraninô possu- Latinos in concilio Florenlino sub Eugenio
mus diiliieri sanclos in proesenlià non esse papa IV celebraio; ubi anno salulis 1438,
cura Chrislo. insipientiam ! id, ut ego JoannesPalaeologusipsorum iraperaior, patriar-
exislimo, risu niagis, quàm rosponsione di- cha Conslaniinopolitanus , et cseieri ex omni
gnum est : nam paulù anle oslensum est, liœ- Grœcià viri gravissimi, Laiinis dexteram de-
resim esse hanc absurdam arguliolam"; nec de dère ; ubi retractatis sive correclis senientiis
eà opus est ampliùs disputare. Ilaclenùs Gen- et erroribus, primalum Romani pontificis in-
nadius. ler alla in eo concilio agnoverunt; non vi
coacii, non muneribus allecli, non numéro
§ 3. Idem rationibus ex Scriplurâ sacra de-
sulTragiorum à Laiinis vicii aut superaii, sed
sumptis.
suâ sponie et voluniaie dueli, neque alio modo
Prima. Deus non est ad punienduni pro- oppressi (erant enim ipsi sub prolectione pro-
nior, quàm ad remunerandum sed impiorum ; prii imperatoris, uenipe Palaeologi, qui prse-
animae nunc in inferno lorquentur : ergo et dicto concilio adfuil) sequenles articules in
justorum sine macula et realu siatim à morte Bullà unionis relatos simul cum Ecclesià ca-
Leanlur. Probatur minor Lucae cap. IC.Epulo tholicâ confessi sunt. Et ne quis suspiceiur
damnatus rogat Abraham, ut mitlat Lazarum tantùm in Lalinorum hisloriis aut libris id
ad fratrcs suos. Uespondet Abrahara : Ilabent conscriplumhaberi, légat hislorias Graecorum,
Moyseni et prophelas. At sive sit res gesta sive prœcipuè Georgium Pachimerium, 1. 5 Hislo-
parabola, nec vera, nec verisimilis esset, si riarum, ubi relerl capita pacis Graecorum cum
tantùm de tempore futuro posi resurrectionem Laiinis. Videndus est eliam Leonicus Chalcon-
inielligenda veniret; tune enim non erunt dylas, rcrum Turcicarum 1. 1, et Jacobus Na-
homines in terra : quomodù ergo audient varchus Ondischotanus in Epistolâ Asialicâ;
Moysem et prophelas ? Igiiur sallem erit figura qui omnes unionis facla; in dicto concilio me-
status damnatorum illico posl morlem. niinèrc, ut latiùs refert P. Azorius 2 tomo
Secunda. Ante Chrisii advenium sancii non Insiilui. Moral. 1. 4, c. 15.
Invocabantur, postea verô invocaniur à lolà Insuper adde hanc Graecorum confessionem
Ecclesià caiholicà, et iia faciendum docent non subito, non verbo tantùm factam esse,
Patres Grseci et Latini. Ergo ma i$un( In sed poUù§ post dîuiurnam deJit»eratiQ«ein et
 DE UNIONE SCHISMATICORIJiM 452
451
sin'^ulorum subscripUonibus aJjiinciis, ul infra divinae niiseraiionis divilias non obslupescat?
paiebit, uno excepto ei)iS(;opo Marco Ephesino, cujusve ferrcum pectus tanla supernae pietatis
confirmatam ad- magniludo non moliiat? Sunt ista prorsùs di-
Cl sigillo imperaioris fuisse :

craiil quoque vicarii iriuin palriarcliarum ,

vina opéra, non huraanae fragilitatis inventa,

Alexandiini, Anliocheni, Iliciosolymilani, ac atque ideù exim là cum venerationesuscipienda,

denique Icgaii patriarchae Armenoruni siiper- et divinis laudibus prosequenda. Tibi laus, libi

vencrunt, et cum Ecclesià catholicà sesc con- glorla, tibi gratiarum acllo, Cbrisle, fons mi-

junxerunt, et ab Eugeiiio IV lidci rcgulam sericordiarum, qui tantùm boni sponsae tuse

acceperunl, qui coiifessi su ni se tcnere quic- caiholicœ Ecclesiai conlulisti, atque in genera-

quid tenet et docci Romana Ecclesià. Liiicrae tione iioslrà tu« pietatis miracula demon-

autem unionis habenlur in fine sess. uliinise strâsii, ut cnarrarent omnes mirabilia tua.

concilii Fiorenlini, in hœc verba :

Magnum siqiiidcm divinumque niunus nobis
Deus largilus est, oculisque noslris vidimus
Sauclœ union'is faclœ in conc'ilïo Florenlino
quod anie nos mulii cùm valdc cupierint, aspi-
viier Paires Grœcos et Lathios iitlcrœ.
cere nequiverint.
< Eugeniusepiscopus servus servorura Dei ad c Convenientesenim Latîni et Graeci in hâc
perpeluani rei memoriani. Consonlicnle ad sacrosancià œcumenicà synodo, magno studio
infra scrijita charissinio filio noslro Joanne invicem usi sunt ut inter alia eiiam arliculus
Palœologo Homanorum imperalore illuslri, et ille de divinà Splrliùs sancti processione
loca leneiUibus venerabilium fralruin nostro- summà cum diligenlià et assiduâ inquisitione

rum patriarcharuni, et cœleris Oricnlalem disculcretur. Prolatis verô testimoniis et di-

Ecclesiani repraesentaniibus. vinis Scripluris, plurimisque auctorilaiibus
t Laetentur cœli et exultet terra : sublatus sanctorum doctorum Orienlalium et Occiden-
est enitn de medio paries, qui Oecidentalem taliuni, aliquibus quidem ex Pâtre et Filio,

Orienlalemque dividebal Ecclesiani, et pax quibusdam verô es Paire per Filium procedere
atqae concordia redilt, illo angulari lapide dicenlibus Spiritum sanetum, et ad eamdem
Christo, qui fecil ulraque unum, vinculo for- intelligenliam aspicionlibus omnibus sub di-

tissimo chariiatis et pacis, ununique jungenle vcrsis vocabulis, Graeci quidem asserucrunt
parieteni, et perpetuœ unitaiis fœdore copu- quôd id quod dicunt Spiritum sanciuni ex
lanle ac continente, postqiiàm longani niœroris Paire procedere, non hâc mente proferrent,
nebulani, et dissidii diuturni atram ingratam- ul excludant Filium, sed quia eis videbalur, ut
que caliginem serenum omnibus unionis optatœ aiunt, Laiinos asserere Spiritum sanetum ex
jubar illuxit. Gaudeat et mater Ecclesià, qiiôd Paire Filioque procedere, tanquàm ex duobus
liiios suos hacieniis invicem dissidentes, jam duabus spiraiionibus; ideô absli-
principiis et

videt in unitalem pacemquc rediisse, et quôd nuerunt à dicendo quôd Spiritus sanctus ex
anlea in eorum separatione amarissimè llebat, Paire procédai et Filio. Lalini verô atlirmave-
ex ipsorum modo mira concordia, cum inefTa- runt, non se hàc mente dicere Spiritum san-
bili gaudio omnipotenti Deo graiias referai. etum exPatreFilioque procedere, ut excludant
Cuncli gratulentur fidèles ubique pcr orbem, Patrem, qui sil fons acprincipiumiolius deila-
et qui christiano censenlur noraine, malri Ec- lis, Filii scilcel et Spiritus sancti, aut quôd id

clesiae caiholicae collaelenlur. quod Spiritus sanctus procedit ex Filio, Fi-

« Ecce enim Occidentales Orientalesque Pa- lius à Paire non habeat, sive quôd duo ponant

ires, post longissimum dissensionis atque dis- esse principia, seu duas spirationes ; sed ut
cordiae lempus, se maris ac terrœ periculis unum lantùm asserant esse principium, uni-
exponentes, oranibusque superalis laboribus camque spiraiionem Spirilûs sancti, prout
ad hoc sacrum œcumenicum concilium desidc- haclenùs asserucrunt; et ciam ex his omnibus
rio sacratissimae unionis, et antiquœ chariiatis unus et idem cliciatur veriiaiis sensus, tan-

reintegrandae graiiâ, laeli alacresque convene- dem in infrascripiam sanctam, Deo amabilem,
runt, et intentione suâ nequaquàni frustrai! eodem sensu, eâdemque menle unioncm una-
sunt. Postlongam enim laboriosanique inda- nimiler omnes concordàrunt et consenscrunt.
ginem, tandem Spirilùssanciiclemenlià, ipsam <!n nomine igitur sanciaîTrinilatis, Patris,
oplalissimam sanctissimamque unioncm conse- et Filii, et Spirilûs sancti, hoc sacro univer-
cuti sunt. Quis igitur dignas omnipotenlis Dei sali approbanle Florenlino concilio, delinivi-
beneficiis gratias referre sufiiciat? Quis autem mus, ut hsec fidei veriias ab omnibus Chrislia-
 »

455 CU.M ECCLESIA CATilOLICA PROCURANDA 45t

nis crcdatiir et suscipiatur, sicqiic omiics pro- 5 boaio Pelro pasccndi, regendi el gubernandi
fiicaniur, quia Spiiiius sancius ex Paire et universalem Eccicsiam à Domino noslro Jesu
Filio aeternaliter est, cl cssenliam suain suiim- Cbrislo plonam potestatem (raditam esse ,

quo esse subsislens liabcl ox Paire siniul cl queniadiiiodùm eliam in geslis œcumenicorum
Filio, el ex ulroque ailcrnaliier, taiiqiiàiii ab conciiiorum, el in sacris canoniijus coiiline-
uno principio el unioà spiraiione procedilj tur. Rénovâmes insuper ordiiiem Iradilum in
déclarâmes quôd id quod sancii dociorcs et canonibus, cœierorum venerabilium palriar-
Paires dicunt, ex Paire per Filiuni procedere cliarura, ut [)airiarcha Consianiinopolilanus
Spiriluin saiicliiin , ad liane inlelligciitiaiu secundus sil post sanctissimum Romanum
Icndil, ul pcr Jioc signineclur, Filiuin (nio(iue ponlificem, lerlius verô Alcxandrinus, quarlus
esse secundùrn Graecos quideni causam, se- aulem Anlioclienus, ei quinlus Hierosolyn)i-
ctmdùm Lalinos vcrô princii>iiim subsislentiaî tanus, salvis vidclicci priviiegiis omnibus et
Spirilùs sancii, sicnl el Paireni, iioc ipsiim juribus eornm. — Dalum Floronlia;, in sessione

qiiod Spiriiiis saiicuis procedil ex Filio, ipse pul»licâ synodali solomnilrr in Ecclesià M,ijorj
Filius à Paire œlcrnaiitcr liabel, à guo xler- celebraià,anno incarnalionis Dominicae 1439,
n:iiiter eiiam geniius est. Deliniinus insuper pridie nonas julii, poniificatùs noslri anno
explicaiioneni verboruni iilorum, Filioque, ve- nono.
rilalis deciarandae graiià, el immincnle lune
SuOscnpi'ioncs impcralorh ac Oncnlalium
necessiiaie, liciiè ac raiionabiiiier Symbole
fuisse apposilam.
Palrum, qui iii sijuodo adernnl.

I lleni in azynio, sive fermenlalo pane irî- Eqo Joaniies Palœologus, fuieiis in Clirislo,
liceo, corpus Cl)risii vcraciler confici, sacer- rex et imperalor Romanorum, subscripsi. —
dolesque in allero ipsuni Domiiii corpus confi- Ego Antonius, hiimilis melropolila Hcraclinen-
cere debere, ununiquemque scilicet juxia suae sis, etconsiliariusEdessenoriim, lotiusïhraciae
Ecclesiae sive Occidenlalis sive Orientalis con- et Macedonioc primas, el Pliilotliei sanciissimi
sueludinen), Iiein si verè pœniicnles in Dei palriarcfi*, et sedis aposlolicae Alexandrinoe
cliaritalc decesscrinl, aniequàin dignis pocni- locum lenens , subscripsi. — Ego Gregorius
leniije frucUbus de coniuiissis salisfecerint, et Proiosingelus, confcssor spirilualis, ac sedis
omissis, eorum animas pœnis purgaioriis post aposloiicse Alexandrinoe el ejus domini pa-
morlem purgari, et ul à pœnis bujusmodi ic- Iriarchos locum lenens, subscripsi. — Ego
levonlur, prodesse eis fidelium vivorum sul- Isidorus melropolila Syriae el lolius Russiœ, ac
fragia, Missarum scilicet sacrificia, oraiiones, domini Dorotliei patriarchae Antiocheni, et ejus
el eleemosynas, cl aiia i»ielalis olficia, quœ à sedis aposloiicse locum lenens, subscripsi. —
lidelibus pro aliis fidclibus fieri consueverunl, Ego Dosiilieus, humilis melropolila Mopsuestiœ,
secundiini Eeclcsiai inslilula; illorumque ani- el Joacliimi sanciissimi palriarchae Hierosoly-
mas qnae post bapiisma suscepluni nullara milani, ac ejus aposlolicœ sedis locum lenens,
omninô peccali rnaeulam incurrerunt, illas subscripsi. — Ego Metroplianes, Ijumilis me-
eliam quaî post contraciam peccali maculani, lropolila Cyzici, ac locum lenens Anryrensis,
vel in suis corporil)us, vei eisdem exuiai cor- subscripsi. — Ego Dorotheus, bumilis melro-
poribus (prout superiùs dicinm est) sunl pur- polila Tropezundens., ac locum lenens Saesa-
gaïae, in cœlura mox rccipi, el iniueri ciarè riens. anlislilis, subscripsi. — Ego Bessarion,
ipsum Deuni irinuni et unun), siculi est, me- divinà miseralione archiepiscopus Nicaenus, ac
rilornm lamen diversiiale, aliuni alio perfec- locum lenens Sardensis prœsulis, subscripsi.
liùs. liloruni^auiem anijnas qui in aciuali mor- — Ego Macharius, humilis melropolila INico-
lali peccaio, vel solo originali decedunt, niox mcdiae, subscripsi. — Ego Ignatius, hunillis
in infernnm descendere, pœnis lamen dispa- melropolila Doroniae ac locum lenens Nico-
ribus puniendas. mcd'ieiisis anlislilis, me subscripsi. — Ego
« Item dcfinimus sanclam Aposlolicani se- Dorotheus, humilis melropolila Milylenensis, ac
dem, el Romanum ponlificem in universum locum lenens Sidensis ponlificis, me sub-
orbem tenere primaiura, et ipsum poniilicem scripsi. — Ego Damianus, humilis melropolila
Romanum successorom esse beaii Pelri prin- Muldoblachiensis.ac locum lenens Sebasliens.
cipis Aposiolorum, et verum Clirisli vicarium, prœsulis, subscripsi. — Ego Joseph, humilis
lotiusquc EcelesiiE capul, el omnium Cbrislia- melropolila Amasiensis, subscripsi. —
Ego Na-
norum palrcm el doclorem existcre, cl ipsi in thanael, humilis melropolila Colossensis, ac
 455 DE UINIONE SCIIISMATICOUUM 456

insularum Cycladum, subscripsi. — Ego Gen- séparai schismaiicos à capiie et unitate Eccle-
nadius, luiniilis metropoliia Ganncnsis, sub- sioe : ac ideô jure extra Ecclesiara esse dicitur,
scripsi.— Ego MatiliŒus, hiimilis metropoliia qui ab Ecclesise unitate et communione recedit.
Meliienensis, subscripsi. — Ego Dosiilieus, hu- Prima proposiiio : Grœci ab Ecclesià Ro-
milis metropoliia Dramensis, subscripsi. — manâ sunt separali et scbismale divisi. Nam
Ego Sophronius, bumilis metropoliia Anchia- ut D. Anlonin. tertiâ parte Historiarum, lit.

lensis, subscripsi. — E^o Bessarion, archiepi- 22,0. 15, § 1 et 2, scribit, praicipuas Orientis
scopus Nicœnus , mandato ac nomine Ema- Ecclesias et maxime Consiantinopolilanam
nuelis diaconi ac magni sacellarii Clirysouchi duodecies ab Ecclesiae Romanse sede et po-
vulgô nuncupaii, qui cadem noblscum sensit, lestate seipsas sublraxisse; et ceriè publiée

subscripsi. — Ego Theodorus, zanihopulus dia- et aperiè ter Graeci ad Ecclesiae Romanae uni-
conus, et magnus subscripsi. — Ego
sacrista, tatem rediêre; scilicet in concilie Lateranensi
Michael, Balsainorum archidiaconus, et ma- sub Innoc. III, Lugdunensi sub Gregorio X,
gnus bibliolhecarius, subscripsi. — Ego Syl- Fioreniino sub Eugenio IV; posiea verô ad
vester, syropuUis diaconus ecclesiarches, ac schisma reversi ac proinde excommuuicati
juris scrvalor, subscripsi. — Ego Gregorius, permansère, excommunicatione majori, quâ
protecdicus diaconus Cappadocus, subscripsi. oranes schismatici in bullà Cœnœ Doniini fe-
'
— Ego Cotistantimts, arcliiepiscopus, ac locum riunlur. Et ideô ab Ecclesià Latinâ et catho-
lenens Muldoblachiensis prssulis, subscripsi. licâ divisi, in statu damnationis aeiernae ver-
— Ego Ecclesiarches, venerandae mansioiiis, et santur. Nam, ut benè D. August., de Fide ad
•sanctoe basilicae magnse Laurœ Moniis Sancli, Pelrum, c. 58 : « Firmissimè lene, et nuUate-
ac ipsius raansionis locum tenens, subscripsi. <nùs dubites, non solùm omnespaganos, sed
— Ego Aihanasius, olim abbas, circumspeclè « eiiam omnes Judœos, baereticos atque schi-
subscripsi. — Ego Gerontius, abbas sanctse «smaticos, qui extra Ecclesiara caibolicara
Mansîonis Omnipotenlis, subscripsi. — Ego cpraesenlem finiunt viiam, in igné œternùm
Germanus, abbas Sancli Blasii, subscripsi. — «iluros. i Et c. 59, ubi supra, ait : « Firmis-
Ego Pachumius, confesser ac abbas sancli fsimèlene, et nullatenùs dubiies, quemlibet
Pauli, subscripsi. » t haereticum vel schismaticum, si Ecclesiae ca-

( iholicae non fuerit aggregatus, eiiamsi proximi

Articulus VIII.
c nomine viiam fuderit, non posse salvari. i
An propter supradictos errores Grœci sint cen-
Praecipua tamen difiiculias est, an Graeci
sendi hœretici, an tantùm schismatici. non solùm schismatici, sed haerelici sint cen-
Primo statuendum est schisma ab hœresi sendi. Nam D. Thom. in Opusc. 1, c. 52, asse-

diflerre in boc, quôd baeresis sit dogma fidei rit , « non minus
Jesum ab his qui Spiri-
solvi

contrarium , scbisma verô sit crimen quo quis I tum sanctum asserunt à Pâtre et Filio non
ab unitate Ecclesiae recedit; ac proinde baere- (procedere, quàm solvi tentatum sit ab Ario
sis est contraria fidei, non tamen schisma, sed « et Macedonio,Nesiorioetejusraodi aliis; > sed
tanlùm Ecclesiae unitati : ita docet B. Hiero- qui solvil Jesum, non solùm est baereticus, ut
nvmus, ut referiur q. 24, c. 5 in haeresira, et ipso D. Thomas ex Joan. Apostolo docet, sed
D. Augustinus I. 20 contra Faustum, et alii et Antlchristus igilur Graeci non solùm schi-
:

Patres; ut si quis confileatur esse oporlere in smatici, sed baeretici judicandi sunt. His ta-
Ecclesià unum caput universale , sed fateatur men non obstantibus alii opinantur Graecos
iiunc vel illum, videlicet Joannem aut Pelrum tantùm esse schismaiicos; ita ex junioribus
îion esse verum et legilimum caput Ecclesiœ, docet Pater Azorius 1 primae Inslit. Moral.
<licereiurschismaticus, non tamen baereticus. 1. 8, c. 20, q. 10. Quare meriiô ab Ecclesià
Secundo supponendum est schismaiicos, catholicâ non haerelici, sed schismatici cen-
quamvis hœretici non sint, non esse membra sentur et appellantur; iia apertc insinuât D,
Ecclesîae, et extra illam esse : nam si Eccle- Bernardus in Epistolà ad Eugenium, I. 5:
slam accipiamus, ut est fidelium congregalio «Ego addo, inquit, de pertinacià Graecorum,
sub uno capiie, nempe Chrislo Domino, et ejus «qui nobiscum sunt, et non sunt juncli : fide,
in terris vicario, Romano ponlilice, viventium, c pace divisi, quanquàm et fide ipsà claudica-
schismatici sicut et haerelici extra Ecclesiara «verint à redis semitis. > Idem apcriè tenet D.
sunt; quia sicut baeresis séparât et dividit Thom. Opusc. 2, ubi docet Patres Graecos in
haereiicos ab Ecclesiâ, ita scbisma dividit et caiholico sensu esse exponendos. Ratio hujus
 ,,

457 CUM ECCLESIA CATIIOLICA PROCURANDA. iU

opinionis est, quoniam, ul prœdictus auctor bus, facilior sit via ad êàs removeiidas. Causae
docet, in prifidictis fidei arliculis, de quibus igitur, cur inter Grsecos et Latines tanla sint
Grseci accusanlur ab ali([uibus, ut liaerelici, in Religione dissidia, latissimè numerantur à
poiiùs nomine, quàni re ab Ecclesià Ronianà Posseviiio tomo 1, 1. 0, à cap. 2, perpluraca-
dissident. Inprimis infieianlur ilii Spirilum pita. Nos autem brevitati consulentes, ex eodem
sancluni à Pâtre Filioque procedere, ut in auctore pra^cipuas lantùm recensebimus.
bullà Liiionis Eugenii IV dicitur, existimantes Prima causa et veluti radix referri potest ad
Latinos senlire à Pâtre Filioque procedere collapsas, quae olim in Grœciâ lloruerunt,
tanquàni à duobus principiis, cura tanien La- academias, et cum eis oranes litteraruni disci-
tina doceat Ecclesia procedere à duabus per- plinas, quae modo restitui vix sine magno pe-
sonis tanquàm ab uno principio et spiratore; riculo posse videntur, dùm alienara Graeci in
quare Grseci ut ununi principiuni siiçnificent, Oriente dominationem ac jugum patiuntur. Re
dicunt Spirltum sancium à Paire per Filium lamen attenté consideratà, haud tantura irarai-

procedere ab omni aeterniiate. Nec diflitenlur net à Turcis periculum, quantum fortassè pri-
omninô Romanum ponlificem Pétri successo- ma fronte apparet. Nam Turcae, ut experienliâ
reni in Ecclesià primalum à Cbristo Domino constat, liberum cuique relinquunt, ut quam
accepisse, sed nihilominùs dicunt totam Eccle- velilReligionem teneat, modo adversùs Maho.
siam in generalî synodo coaclà, majorera po- raeti seciam nihil dicatur. Unde cùm solidae
lestaiera habere in rébus lidei, et caeterisquae pictali nihil sit inaccessum neque difficile, dùm
ad generalem Ecclesiae staiura pertinent, defi- seriô nihil aliud quàm Christus et ejus gloria
niendis. Qu* fuit etiani sententia Gersonis et quaeratur, praedictum impedimentum polerit
Parisiensiura theologorum, nondùm ab Eccle- superari.
sià tanquàm hsereiica generali décrète dam- Secunda causa referri potest ad remissiorem
nata. eorum curam, à quibus eiiam inter populos
Praeterea Graeci purgatorium ignem non Latini ritùs Graeci juvari poiuissent, atque ad
prorsùs de medio tollunt, ut ipsi claré fatentur pielaiem accendj. In quâ etiam re forte plu-
sess. ultiraâ concilii Florentini, imô affirmant rimùm à nostris peccalum fuit : nam sicut
se perpétué Purgatorium agnovisse ( verè enira perfecta charitas magnos pne se fert siimu-
sacrificia et preces offeruntDeopro mortuis, los ad pietatem , lia cùm haec refrigescit
non beatis certé, neque damnatis ad inferos ,
non solùm sibi, verùm etiam caeteris obest.
quod plané esset absurdum et impiura ergo : Tertia referri potest, quia aliquando à Lati-
pro his qui cura fide et pietate hinc discesse- nisnon omninô veré, vel saltera eà quâ inter
runt, sed nondùm plenè pœnas peccatorum Chrisiianos decet charitate , aliqua fuerunt
débitas persolveruni); sed solùra iniiciari vi- Graecis ol)jecta, quibus eorum animicommoti,
dentur ceriam ignis corporei pœnara, de quo erga Latinos malé fuerunt affecti. Nam, ut

nihil est de fide determinatura ab Ecclesià, ut constat ex supradictis, multi erroresillis ab

optimè docet Bellarm., 1. 2 de Purgat., cap. auctoribus iraponuntur, quibus non sunt ma-
10. Quicquid autem sit de his etaliis fidei ar- culati.

liculis, in quibus multi Graeci et alii Orienta- Quarta accédât, falsati codices Graeci Pa-
les malà fide errant, et proinde haeretici sunt, trum, quos aliqui ex ipsis etiam nunc versant.
Grsecostamennon baereticos, sed schismaticos Nam, ut omittam nunc antiquiora (quœ histo-
appellamus, quia morem loquendi pristinum rias legenti nequaquàm erunt abscondita)
reiinemus, suppositosque generalibus synodis qualernio-
nés falsos, exceptis veris ( sicuti etiam Fioren-
CAPUT II.
tina synodus monstravii), versantur quoiidiè
DE JUVANDIS GR.ECIS , ET RATIONE ACENDI CUM inter Graecorura saccrdotiini manus,ac publiée
EIS , UT AD FIDEM CATUOUCAM ALLICIANTUR. populis recitantur libri , in quibus pleraque
falsa sunt; et haec viri inter ipsos perdocti et
ARTICULUS PRIMUS.
graves ingénue fatentur, hacqne occasione
De causis prœcipuis unionem Grœcorum cum Ec-
Constantinopolitano patriarchae scripserunt
clesià catholicâ impedienlibus.
ut emendati prelo darentur; sic enira aiebant
In primis scire necessariura est prsecipuas futurum, ut plebs sensira desuesceret ab erro-
causas, quie unionera Graecoruracum Ecclesià ribusiis quibus ingénia quoque sacerdolum

c^lliolicà impediant, ut his cogniiis et patenli- perverlunlur,

TH. V. 15
 ,

/,m DE UMONË SCmSMATIGORUM 460

Accedunt etiam errores in Grœcorum rituali fi rant. Usus autem meliorum auctorum hic erit,

sparsi, et à iN'iceplioro Xautopolo in Laiinam ;

j
Ul prLniô antiquiores et omendatiores iracien-

Ecclesiam pessiniè atfeclo , abliinc dncenlis tur: ul Atbanasius, Gregorius, Basilius. Cliry-

annis disseminaii. Exquolit, utpopnli praedi- sostomus, Cyrillus Hierosolymiianus, et Ale-

clos errores videnies, odio contra Ecclesiam xandrinus, et alii (ide et pielate célèbres ; et

foveant, exisliuiantes vera esse, quai ibi refe- secundo loco alii eorum errores
qui contra
ruDliur : quae maledicta, proeterquàm quôdnon scripserunt, de quitus supra meniionem feci-
dccebat ul inler officia divina reciiarentur, mus. 4° Defectus doctrinae reduci débet ad
ad niiiil aliud valent, qnàm ad Graecoruniodia Laiinoruni sludium ,
qui eos in defectu in-

coutra Ecclesiam renovanda : quale est illiid , struere et admonere deberent, et lamen id fe-

in que ad versiculum psalmi yO alludens : cerunl; vel ad illos quialiquando ad juvandos

Confundantur omnes, qui adorant scidptilia, in- Graecos missi, vitae exemplo morumqne pra-
quit : « Confundantur omnes qui adorant vitate eorum unioni maximo impedimento
,

< azyraa. > fuerunt, cùm magis deslruat unus, quàm plu-
Quinta causa dissidii Graecorum credi polest res aedificent. Utinam haec essetuna, vel sal-

spccies austerioris vitae, quae in eonim hiero- tem in hâc re principalis cura operarios effor-
monacbis, metropolitis, archiepiscopis atque niandi, qui selecti ex religiosorum ordinibus,

ppiscopis fréquenter cernitur. Haec igiiur probatissimae virtulis et vitae, in vineam Do-
austerioris vit» ratio Laiinos contemnendi mini mitterentur!
j>roebuit occasionem, non considerando quam- Ultima causa est, praemiorum tenuitas, qui-
plurimos monacliorum ordines etiam in Ec- bus eliam Graeci deberent invitari et foveri :

clesià Latinà reperiri, qui in hâc paloeslrâ se nam si huraana mens lia esset pura, ni cœle-

exerceant, quorum Graeci monendi sunt, non siibustaniùm praemiis inhiaret, illisqne con-
in corporis maceratione, sed in chariiate, fide tenta esset, non opus foret, ut aliis calcaribus
et s^.e, humilitaie etpaiientià, caelerisque in- stimularentur ad bonum. Atquando ipse Do-
terioribus virlulibusjustiliam chrislianam po- minus in veteri lege terram promissionis, et

lissiuiùm consistere. in nova centuplum pro uno promisit bis qui

Sexia, forsan et unaex praecipuisGraecorura illum sequerenlur, optimè noverat imbecillio-
cseciiatis et errorunî causa referri polest ad ribus opus esse praemio invitari, ut ad virlu-
nuptias quibussacerdotes Graeci gaudenl, ne- tem amplectendam irahanîur. His veluliGrae-
que sine ipsis ad sacerdoiium accedunt , nisi ciae errorum pareniibus radicibus jungi pos-
fuerinl monachi. Nam quainvis Graecis à sum- sunt alia» fiiam rationes occiiliae et intemae,
niis poniificibus id sit concessum, adliuc ta- ul sunt Graecorum animi elatio, mornm cor-
nien re bàc opiimè expensà, credendum est ruplio , olium, et affeclata verilatis ignoralio.
non minimam hanc fuisse causam, cur Deus Omnes igitur istae causae, sive impedimenta
Oricutem christianae iidei hostibus subjecerit. contrariis causisexpellenda sunt, et oratione
Nam cùm divina mysleria, et praesertim san- continua haec maceria, quae divisit Graecos à
ciissiniaiEucbarislise lracialio,suniuiam animi Latinis, lollendaest : nam cùm fidessitdonum
purilatem requirat, quae ut pluriniùm cum Dei, hoc inprimis enixè à Deo petendum, qui
corporis contineniià et castiiaie conjuncta est, sapieniiam dat abundanter peieniibus, et non
non miruui si base defecerit in Graecis, quôd improperat ; adbibeuda sunt etiam alia média,
Deus eos non solùm corporalibus suppliciis, de quibus restai, ut breviter dicamus.
sed eliam spirilualibus puniat.
Articclus II.
Sepiiaia causa est defectus doctrinae ; do-
De ratione ngendi cum Grœcis.
clriuae anti^n defecium 1° intelligemus ipsius
liiigiiae Graecae iguoranliara : sunt enim pau- Ratio agendi cum Graecis ad tria capita re-

cissiuii inler Graicos, qui granimaticam Grae- ferri potest, ulnptimè advertit Posseviuus, ubî
cam noverint. 2° Defecium doctrinae appella- supra, cap. 24, vel ad conciones populis, vel
mus, non suorum errorum
inielligere intimas ad disputaiiones cum eis babeudas, vel ad
causas et fomenta, neque synodorum et Pa- alumnos insliluendos. Tros eliam sunt classes

Irum, et quod caput est, divinae Scripiurae eorum qui Graecorum seclanlur ritum et dog-
exaciam notitiam non habere. 5° Doctrinae niata. Prima rudium, qualis est rusticornm et

defectus eliam dicitnr careuiia oplimorum plebis. Secunda eorum qui licet docti non
,

auciorum, qui Graecis maxime prodesse pole- sint, uec litierati, rerum tainen experieniià ,
 ,

461 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA. 462

et leclione forlè aliquornm librorum aliquid est : hoc est, incipiendum scilicet esse à pecca-
lucis sunt assccuii , ul liinc Romanx Ecclesiaî loium contritione, lacrymis et à detestatione

Si)leii(l(trein et majeslaleni , illiiic Grseciae viiionini, à cognitione suî, à timoré Dei, qui-

seniiDiias et calaiiiilales, casuinque Orienlalis bus CLim persuasum sit, ut viiam corrigant
inipi:riisub Turcaruiu tyrannidem, hinceliam faciliiis quàm por disputaliones ad Ecclesiae
Saciameiilorum apud Laiinos culluni , illinc unitatem adducuntur.
apiid ipsos reruin diviiiaruin contempium cer- Sed dices : Nunquàm ergo de controversiis

nenles , in eain senleiiiiaiu venerint, Deuin erit agendura? Uespondeo : Nonnunquàni erît,

Ecclesiae cailiulicye Roinanae, et non Orieniali sed parce et opporiutiè, et cùm ex eà frucius
esse propiiiuin. Teriia classis eoruinest, qui speratur; et tune, ut optimè Possevin. cap.

licet usu et aliqiiâ reruin experientià sint 24, non de omnibus illis quinque, quœ olira
praediti, odio taaien ducli in Laiinos (quod ex praecipuae fuerunt , dissidise causis. Nam de
pravâ consueludineinveieralum facile fovelur azyiiio quaeslio vix in Crciâ et in aliis Oiieniis

àdaenione), controversias(inviiis eoruni epi- regionibus audietur, quare vel exiincia poni-

scopisel prudenlioribus) seruni, ac fréquenter tùs, vel cerlè sopita videtur. QuocircaqiiihAc
nescienles qnid dicani, aut quid velint, Grse- de re loqueretur, rem jam oblivionî tradiiani
cani cum Uonianà Ecciesià conferentes , suos cum scandalo in duhium revocaret. Processio
riluset sacerdoies noslris anteponunt, ac de- Spiritûs sancti à Paire cl Filio intelligiiur à

nique sua usque ad coelum extollunt, noslra paucissimis ; quare quaesuonem banc niovere,
verô usque ad inferos depriniunt. nihil aliud erit, quàm (iorniieniem ad pejus
Cum iiis igitur, si de eà parte quae ad con- forsan excilare, et harum rerum ignorantem
trov<;isiasaiiinet, agamus (ex consilioei oxpe- ad curiosa investiganda ( et forlè sine spe fru-

ricnliâ Graecorum caiholicoruui ), prieslare ciùs, aut quod prohabilus est, cum periculo
pulo, ul à nnnislris, qui inler eos conversan- utpartem verilaii adversantem amplecianlur)
tur, de controversiis nihil publiée , iniô nec excilare.

in pariicuIaEi saltem in initio dicatur , nisi ubi Reliquae verô quaestîones, ut sunt de visione
ConiniO(Jissima sese offerret occasio. Quare beaiorum, de igné Purgatorii, agiiari possunt:
oporiet, ut de ampleclendis viriuiibus, et fu- nam de bis facile cum Laiinis conveniunt. Pri-

giendis viiiis, cuui eis agaïur : nempe de pec- maïus verô poniiiicis Romani dilTiculier eis

caiorum expiatione , virtuie pœniieniiai, de persuadetur, de quo oblalâ occasione agen-

studio oraiionis meniajis, et aliis exerciiiis, de dum est.

moriidcaudis et exiirpandis passionibus , de De praedictis igitur quaeslionibus, si quando

viriuiuni pulcbritudine, de peccalorum fœdi- sermo habendus est, non in eâ re toi a insu-
tate, decbariiate erga Deum et proximos, et menda est concio, nec modo scholasiicoagen-
de aliis de quibiis nulla quaeslio est nec diffe- dum, sedalliciendae sunt ad veritaiem fidei
rentia. Controvorsia verô de rébus fidei in al- audientium mentes, tum exemplis, lum Scri-
terum lenipus reservanda erit, nimirùni cùin puuae etPatrum aucioritate qui docendinio- :

fervor conienlioais videbiiur resedisse , aique duf jiicundèet cum laude doceniis à Graecis
aniniis ad virtnlem excilaiis, via ad nieliores excipitur. Frequens tamen harum rerum ser-
progressus videbiiur parari. Ac denique , ut mocinatiosuspicionem eisinjicere solet, quasi

uno verbo dicani, voluntalisarceni ante inlel- eos capere taliter quis vellet : quare cautè et
lecUun bonus Christi miles lucrari studeat. purdenier agendum est.

In concionibus etiam populo habendis (ut Illud tamen inprirais animadvertendum est,
viri etiaui Graeci calbolici et pii sentiunt) maxime si cum Ruihenis, aliisque schismaiicis
nihil de controversiis publiée proponalur, nisi rudioribus negotium habeatur, ut oplimè
comniodissimâ oblaiâ occasione. Qiiare ,
qui etiam notavit Possevin. in suâ Moscovià, quod
ubi ulerque ritus tam Graecus quàm Latinus cùm ui;ijor populi pars ignoret quid schisma
viget, concionarciur, iia se gerat ,
quasi ioca sit. nec habuerint, qui, propler dogmata, quae
illa oninia essent lanquàm unius labii populi, creduni, eos à rcctâ fide alienos esse osiende-
gine faciionibusaui seciis, verùm in peccaiis rit, si quis caiholicus saccrdos ad eos accesse-
jaceulis ad instar reliquorum jier orbem pas- rir, vereri fortassè pot erit (maxime cùm ve-
sim hoitiiiium, qui cùiu sil ad pœnitcnliain ex rii;i'oni (idei proponondi non paieat adilus ,

peccalorum sonnio exciiandus, purgaloiià, ut vel ^i pateat, non speraïur frucius), an illis

aiUQt, via, poliùs quàm iliuminativâ juvandus injicere de eorum schismaie scrupulum debeat
 ,

4b3 Ï>E UNIONE SC HISMATICORLM 4()-4

rudioiibiis , forsan aliàs in suà siniplicilaie verbis conliiielur. Duo potissiinùm inter alia

salvaiidis : quare res periculi plena videtur, si necessaria sunt in oiiiiii conversione, prœci-

quis luijiisinodi aliquid lenlarel, praiserliai piiè in conversione aul iinione Graecorum et

quia iiisi lioc ex voto succederet, majores pos- Rulhenorum Ecclesiae caiholicae Romanae,
set parère diUiculiates. Unum quôd illi qui bujusniodi provinciam
Quare ex superioriljus id colligi oportet: suscipiunt , ac conversionem aniniarum tra-

nenipe, cum tribus illis classibus Grœcorum, ctant, debeant se acconiinodare naiurae et
videlicet cum simplicioribus sine dispuialio- captui eorum quos converlere niluniur, lllis-
num slrepitu de viriuiibus seclandis, vitiisque que in omnibus quae essenlialiier non répu-
fugiendis agendum cum ; proiervis nunquàm gnant aeternae saluli, in principio secundare,

nisi magnà et inevitabili ex causa dispulan- ne propler accideniale aliquod amitlant es-
duin; oblalà vero occasione, aliis niediis sunt sentiale : qui enim vehementer emungit, elicit

aliiciendi; cuui medioeribus verô, qui res no- sanguinem, Prov. 25. Hoc pacto illorum capta-

stras meiiùs considérant, oblalà occasione, bunt benevolenliam et aniorem, quo obtento,

Veritas fidei est ostendenda, tum in concioni- omnia facili negolio subsequentur. Cùm enim
bus, tum parlicularibus disputaliouibus, ita amor vincat oninia, Ciirislique jugum suave et
•
tamen, ut orania prudenlià dictante opportune amoris sit plénum nihil aequè requiritur tam
,

fiant. In disputationibus autem cum dociiori- in conversione peccatoris ad Deum , quàm

bus atque Grsecorum melioribus , à primatu unione bœreticorum ad sanctam Ecclesiam

Romani sumendum est, et id

poniificis initium sive infidelis ad fidem christianam , quàm
potissimùm curandum, ut membra cum capite amor erga instruciorem ac patrem spiritua-

uniantur, in quae deinceps defluat vigor ille qui lem. Fili, prœbe mihi cor tuum, hoc est, ama
faciat, ut omnes simus in animas viventes et me, ut amore tuo oninia ad me traham ;
quic-

unanimes in domo Domini, eodem pane pa- quid enim à te desideravero, eo solo obtinebo.

scamur, et eodem fonte potemur. Sicque Jésus Christus Pelrum Ecclesiae suae

Inter alla verô média quae ad schismatico- caput consliiuens, solum ab eo amorem postu-
rum unionem conducerent, illud esset non lat, idque triplici interrogaiione, ut quàm ne-
contemnendum ut libri per totam
, illam pro- cessarius amor iste sit ostenderet Simon :

vinciam disseminarentur, ad pietatempotiùs, Joannis, diligis me ? etc., Joan. 21; qui enim
quàm ad dogmata defendenda Graecorum lin- amat, vicissim amabiiur: videlicet, si me amas,
guà conscripti; ex quibus sine dubio fructus Petre, et proximum amabis, et ille le, sicque

sequeretur uberrimus quales sunt Florentina

:
omnia ad me irahes, erisque bonus pastor.

etTridentina synodus, quae suntGrœcè editse, Hinc D. Paulus, verus Cbrisli zelator, tolis

quae Graecis sacerdotibus et aliis dono essent viribus aniorem hune fldelium cordibus im-
concedendae. Libri etiam alii, sicut Catechismi primere conatus est nec quidquam tantoperè
;

de doctrinà christianâ, versio item Bibliorum ab iis expetiit, quàm ut ipsum, majoresque

à sepluaginta Inlerpretibus, quae proximis an- omnes suos, et se invicem sincère diligerent.

nis Romae emendatissima prodiit, necnon et Gant. 8 : Fortis enim est, ut mors, dileclio, cui

alii auctores pii et catholici, ut Ludovicus quemadmodiim nihil resistit, sic nec amori.
Granatensis, qui si Graecè ederetur, non du- Itaque priniùm maximèque necessarium est,

bium , quin maxime ad conversionem eorum se hominum genio acconimodare, omniunique

conduceret. servum praestare, quô quis omnes possit lucri-

facere cum D. Paulo ,
qui dicebat , 1 Cor. 9 :

Articulus m. Factus sum Judœis tanquàm Judœus, ut Judœos

De aliis mediis juvandi Grœcos et Ruthenos. lucrarer ; iis qui sub lege sunt, quasi sub lege es-

Placuit hic média alia à viris gravibus, et sem, ut eos qui sub lege erant liicrifacerem ; iis

illarum gentiura conversionis maximum zelum qui sine lege erant, tanquàm sine lege essem, ut

habentibus, summo pontiflci Clementi VIII lucrifacerem eos qui sine lege erant ; factus sum
proposita, in médium etiam producere, quae infirmus infirmis, ut infirmos lucrifacerem ; om-
forsan, cùm veneritPatris hora, quà in vineam nibus omnia factus sum, ut omnes facerem salvos.

suam errantem operarios velit revocare non , Et Apostoli in priniordiis Ecclesiae secundà-
parùm conducent. runt Judaeis, praecipientes lidelibus ex geniibus
Primum autem médium à viro quodam Ru- conversis in illorum gratiam, ut abstinerent

Iheno gravissimo excogiiatum sequeniibus I à sanguine et suffocato, ut oiunes lucrilacc-

465 CLM ECCLESIA CA THOLIGA PROCURANDA. 466

rent, quse postea successu teiDporis perierunt. illosdivertant; hâc de causa Romani sacerdo-
AUeriiin qiiod requiritur, csl pcrseveran- les parùm profecerunl cum GraiCis.
tia; parùni eniin aul niliil proilest semel et Secuiidum quoque, nempe pcrseverantia,
iterùm conari, si perscverantia deest. Vulgô defuitin ipsorum convcrsionc; nunquàm enim
dicilur : Gutla cavat lapidem, non vi, sed sœpc habueruni liomincs ad illos desiinatos, quibus

cadendo. Dejicielis iiniversos hosies vestros, si ex officio incumberet ipsorum conversio; qui
perseveraveriiis in opère quod cœpistis. primo quolidianis precibus à Deo eoruni sahi-

Dofeclu liornni, iinio loties atleniata Grae- lem acconversionem exposcerent, deinde stu-
cornm et Rullienorum cum Ecclesiâ ( ut de dio, diligentià , speculalionc in idem labora-
aliis taceam), non hal)uit opialuni elTectum. rentjSunnnosqueponlirices et reliques praelatos
Priiuùm defiiit, quia cùm ilii qui eos juvare ad id permoverent. Et si fortassè aliquando

conaliantur, vidèrent Grœcos iiabore anlipa- habnerunt taies homines, non semper lamen
Ihiani ciini Romanis, ac quodammodô natura- neque perseveranter, quod est simpliciier ne-

leni alienationem, ut persistèrent is unione, cessarium ; parùm etenim prodest erigere

tenlâninl ai) ipsoruni rilu eos deduccre (si non inlirmum, si non est qui susleiiiet et adjuvct

verbis, saltem operibiis) e.vlollendo ixoiiianiiiii, eum , ne iterùm cadat ; non est corona ubi
in quo celcbrabani , ac consequcnler depri- deest perseveraniia , et qui perseveraverit us

meiido Graecoruni, ut sic ipsos et eoruni filios que in finem, obtinebit vicioriam et palmam.
ad Romanum ritum paulalim iralierent; quod Unico lantùm remedio , ni fallor, prœdicta

ilii naluraliter inflali, et qui aniore fortissimo duo impedimenta lolleniur, et Ruiheni isli

teneniur ergasuos ritus, ferre non potuerunt. facile coiiverlentur ex conceplo odio ad amo-
Unde multùm odii inde conctperunt contra rem Ecclesiai Romanœ, non lantùm verbo,
Ecciesiam et Romanum ritum , ipsumque lan- sed corde et opère, si haberent nimirùm unam

quàm novum repntàrunt et refntàrunt. IN. -que vel alleram, velplures religiones observâmes,
nova est Grœcorum isia superbia, cùm in ipsis quai ex indullo sedis Aposlolicae possent rilu
Ecclesise primordiis, quando Jesu Clirisii Do- Ruthenico celebrare, sublaiis tamen omnibus
mini nostri sanguis fervebat, et omnes Ciiri- erroribus et superstitionibus (si quae sunt)
stianiad perfectionem aniielabant, illonimqiie quae incuriâ et ignorantiâ ipsorum pacerdo-
erat cor unum et anima una, iia erant inlirnii lum sunt usque modo introductse, rediicendo
in hâc parte, ut pati non polucrint quod omnia ad suum principium et originen).

spernerentur. c Factum est murmur Groeco- Primùm quod desiderabatur

,
in modo con-
i rum advcrsùs quôd despiceren-
llebraeos, eô versionis aut reductionis, lollereiur : taies

< tur in ministerio quolidiano viduae eorum. t enim iîeiigiosi eorum caeremonias ac ritum
Ex eodem superbiae fonte ac naturali alie- non déprimèrent, sed potiùs et verbo et opère
naiione à Romanis, non solùm scliisma eve- tanquàm propriura extollerent, et cùm Ro-
nit, sed eliam quô(i nunquàm libcnli ac mani lanquàm alienigenae ac aemuli non pa-
pacalo animo susceperunt Roraanos sacerdo- calo animo recipiuntur à Rulhenis, et conse-
tes à summis pontificibus ad ipsos niulio- quenter non audiuntur, sed cum timoré ac
lies desiinatos, ne viderenlur ab ipsis edo- suspicione, timentes semper ne fraudem la-

ceri, et consequenter lateri se inferiores iiiis ciant, ex quà suspicione arripit daemon ansam
cum quibus semper de glorià conlendorunt, et occasionem, suggerendo illis mulla falsa de
sed lanquàm alicnigenae, ne dicam aemuli, non Ecclesiâ Romanâ : è contra taies religiosireci-
ambabus à Grœcis audiebanlur auribus, imô perentur quasi proprii, auscultarentur absque
potiùs eorum moiiila et salutarem doclrinam, suspicione, et cùm vidèrent eos doctos, ipsis
omni gladioancipiti penetrabilioreui, exclnde- crederent , et gloriareniur quôd haberent ex
bant; aut ceriè si cam ampleclebantur, non suiseruditos viros, quiessent illorura corona;
lamen in ipsâ erant constantes, sed tanquàm summoperè amarent illos
propter quod eliam :

violentiam passi, ad pristinum redibant vomi- nam cùm non ament Romanos, quia quodam-
lum. Et hâc iii parte Rutlieni adeô sunt tena- modô deprimunt illos, illorumque ritum, è
ces , ut potiùs cupiant suos filios rudes ac contra amarent veheraenter dictes religiosos,
ignaros bal)ere, quàm illos ad scholas Patrum tanquàm illos qui augerent ipsorum gloriam ,

Socielatis Jesu, vei alias Caiholicorum mittere ac extollerent ritum Graecorum. Simili modo
(sicut omnibus manifestum est), timentes ne D. Pauiusafllante Spiritu sancto incœpit ad-
Patres aut alii Calholici à suo Rullienico rilu ducere Graecos ad sanctum Evangelium ; non
 , , ,

4(j7
DE UNIONE SCHlSMATiCORUM 46g

enim illis dixit : Praedico vobi» novum Deiim, nantur, debent habere sequentes coiiditiones.

sed : Prateriens et videns siniulucra vestra, in- Prima : Quod siiit ex reformatis, et qnanlhm
aram , in quâ scriptum eral : Ignoto Deo. fieri potesl, similes in viià et regulari obser-
veni et
Quod erqo ignorantes colitis, hoc ego anmtntio vanlià Religiosis divi Basilii, qui apnd Riithe-

vobis, Act. 17. Sic possent dicere isii religiosi: nos nunqiiàm comedunt carnes, jejunant à

Non removere vos conamur à verâ iide Graecâ festo Exaliationis sanclœ Crucis, usque ad

et ri lu, nec novaiu praedicainus, sed qiiae Pascha resurreciionis Domini , etc., U\m ne
ignoninies colitis, etc. Et idem D. P:iulus, spernantur à Riilhenis, ut minus perfecii

ut Judaeis se accommodaret, circumcidit Ti- tum etiam ut libi-ntiùs quasi proprii recipian-
,

inoiiieuin, licet non esset necesse , ciiui lex tur. Hoc facillimè posset ab nnàquâqiie reli-

Wovsis per Evaiigelium expiràsset. gione reformata obtineri; aliqiii enim religiosi

Secundum eliam tollerelur, quia tune Iiabe- in ipsis invenireninr, qui vellent hoc obse-

renl religiosos viros Deo gratos, qui pro illis quium praeslare Deo quod promitterent ;

precesDeo fundcrenl, insudarenl tum in stu- deinde reliqui etiam ohservare, qui ad talem

diis ad illoruni conversionein acconiniodalis conversionem vocati à suis generalibus, ad

lum in removendo impedimenta et obstacula conventus vel collegia ad hoc desiinaïasegre-

eidem conversioni, illosque omnes ad eamdem gareniur.

'
impellerent tandem habereni speculatores et
;
Secunda : Deberent habere licentiam cele-

pastores non mercenarios, qui vigilarent super brandi secundum ritum Romanum (sub prse-

istum Jesu Christi gregem , et hoc non ad textu tanien quôd Rutheni et Grseci non pos-
sunt celebrare iiinere, ubi non habent
tempus, sed usque ad consumraationemseculi : in

iiunquàm enim religio morilur. Isti frangèrent incensum, et alia quae secundum Rnthenicura
panem, scilicei Scripturarum, ac porri- ritum requirunturad sacrum), et sic panlatim
illis

gerent verbum Dei omni gladio ancipiii pe- introducerent Romanum ritum, vel sallem

netrabilius, cujus penuriâ famé pereunt, cùm oblinerent, quôd Rutheni non ab illo abhorrè-

illorum popi et religiosi concionem non

ha- rent sicut modo abhorrent.
debel- Teriia Religiones quse hujusmodi munus
beaut, ac à d^nione tanquàm inermes
:

conversionissusciperent, ex monasleriis, quae

lantur.
Docerent illos necessaria cbristiano ho- niodô habent, deberent signare aliquot, nnura

mini, quae scilicet deberent credere, quo- scilicet Romae, reliqua verô in illis région ibus,

modo accédera ad sacramenta, quàm necessa- ubi floret Religio et Odes Romana, quorum
ria sit frequeniia sacramenti Pœniientiae et curam haberent iidem générales religionum ,

hu- inquibus nulla deberet fieri mutatio, et ad

Eucharistise, etc.; necnon etiam litter;is

retinerent convorsos in ipsa miiterent religiosos quos vidèrent à Deo

manas et sacras. Isti
Roman* Ecciesiae, esse vocatos, ad conversionem Graecorum et
fide ac obedientiâ sancise
Non Ruihenorum ut ibi darent operam linguae
loties reinciderenl in sohisma.
,
et sic non
negoiio obtinereiar, quod episcopi Graicae et Rulhenicae, et studiis ad ipsorum
dilTicili

archiepiscopi et metropoliise, qui apud Rn- conversionem accommodatis. Ex quibus pos-

sentlieri missiones ad diversa loca et pmvin-
ihenos ex religiosis (licet ordinis saneti Basilii)

assuini, possent ex praedictis cias, et sic haberent semper religiosos Roma-

semper debent
nos, de quorum siabiliiate non esset dubitan-
religiosis eligi.

Hinc fieret primo, quôd omnes praelati sem- dum ; ad praedicta monasteria possent quoque

ac sanctae Romanae Ec- mitii Ruilieni, qui susciperent habiium reîi-

per essent caiholici ,

ciesiae obedientes, quos lanquàra pastores giosorum studiorum causa, qui eniitrili doc-
omnes. A patriarchis enim trinà et moribus Romanis, benê alfecii essent
sequerentur reliqui
ortura semper habuit schisina, erga Romanam Ecclesiam, lanquàm ipsorum
et episcopis

conservaiionem etiam atque in illud rcinci- niatrem.

Quaria Si ex praedictis reb'giosis eligeren-
deniiam. Sequeretur secundo, quôd omnes :

essent calho- tur Ruthenorum meiropolita , archiepiscopi,

populi Rutheni vel sacérdoles ,

ac benè morigerati; episcopi enim etc., deberet esse cauium , ne ullus illorum
lici, docii
ac assumeretur ad hujusmodi digniiaies, nisi qui
non promovereni ad ordines, nisi taies,

annum integrum novitiatùs, et prolessio-

ordinaios in disciplina conlinerent. Multa alla post

hona ^.'luerentur quae brevitaiis causa omiito. nem emissam aliquot annos peregisset in r.'li-

Religiones, quae ad hanç provinciam desti-

I gione , ut jam perfeciionem illaui comparâsset,
 ,

469 CIM ECCLESIA CATHOLiCA PKOCUKANDA. 470

quae necessaria est perfectis praelaiis. Non If
Domini regant; ciim etiam à suis episcopi^
eriini omiies possunt habere linjnsmodi per- oniiiis aml)ilio ac invidia longé exulet , cô
fecliitiu'in, qui ex se'culari vilâ eoilem lem- quôd Ouomanicai tyrannidis jugo oppressi,
pore, quo fil moiiai.liiis, eiiiitiii prorcssioneni, diilicilem ac iaboriosam sine faculiatibus vilam
el assumilur in episicopiim, etc. a^ant, slatum pauperum potiùs monacborum
Quinta : Et ne id qiiod dalur tanquàm salu- quàni episcoporura aestiniantes. Qiiis autem
taris inedicina sit da;nionis nialitia, prxdiclis fructus ex unico episcopo calholico sperandus
religi<)sis,ei coiiseqiienler Knlhcnis veiienuin, sit, qui scilicet cum prudf'iitià purochos ca-
prajler Iria soleimiia vota obedienliai, Ciislita- tbolicos suo gregi praelicial , nemo non videt.
lis et paiipertalis, quihiis taies religiosi se Deinde o6 coilimet sua Sanciitas, quae
2*

Deo sacr^biint, qiiarliiin Doitiino acceptissi- omni cura et diligeniiâ saluii animariim invi-
Diuui et prx'dictoruni religiosorurn ac Riitbe- gilat , ut vacante Ecclesià patriarcliaii fCon-
norum bono maxime sulntare nuucupubiiiit, staniinopoiiianâ , inquirat in aliquos alunmos
qno Deo voveant se nunqnàm directe vel itrdi- autmonacbos, qui in Graeciâ ecclesiasticarum

reciè, per se anlaliiim extra religionem uUani dignitalum munia administrant , ex quibus
prselaiionem aiil digiiitalein praetensuros, nec maxime idoneiim eligi curet cui nuntio ;

eam oblatam acceptiiroà, nisi summi ponliii- quàm fieri potest secret issimè (nealiquaapud
cis pra-'iepio ad id obsiringereniur. Sicomues Giaecos bnjus rei nascatur suspicio ) aperiat,
episcopi, etc., Rulbeni, somper dependerent à se iili Ecclesiam Constantinopolitanam con-
summo ponlifice, el religiosi non perturba- ferre , iilumque ejusdem pairiarcham eligere
reniur ambitionibus, nec religio relaxaielur ac confirmare , ac proinde jubere ut eô se
propter diguitales. Uaec ille. conférât, ubi tam reipublicai Venetae, quàm
Cbrislianissimi régis legalos reperiet , à suâ
Articdlus ÏV.
Saiictilate jam instructos, ut Turcam, à quo
De mediis quœ videntur non minus utilia
aliis
electio et confirmalio, licei cum injuria,
quam necessaria ad Ecclesiam Grœcontm , ,
dependet largiiionibus iiiflectentes
, , et solito
et omnium ferè Orientalium ad sanctœ liûtna-
tributo aliquid addentes , suaviter inducant,
nœ Ecdesiœ sïnum brevi reducendam. patriarchatum nationis Graecae
ut viro lali ini-
1° Viris conversionis Graecorum studiosissi- peret assignari quod non difliculter exora-
;

mis expedientissimum semper visum fuit , ut bunt, taniùm dominatur iliius tyranni animo
collegii Graici alumnis Romae existentibiis inexplebilis auri cupiditas; adeô ut saepenu-
coucedatur, ut in palriam reversi possinl à merô non dubitetab aliis promolis dignitates
suis episcopis Grifcis, in (juorum diœcesi de- abrogare ,
quod vel experieniia satis teslaïur,
gent, licet scbismaticis , ordinari : quod et et in aliis assidua exempla demon-
ofiTiciis

liâri,posse à sumwo
nuUus Calholi- pontifice strant. In quà re nullus apparet simonlae sera-
corum negabit, pra;sertim cùm apud gravissi- pulus; non enim preiio aestimatur patriarcha-
mos auctores calbojicos constans opinio sit à tus , quippe qui electo illi à suà sanciitaie jam
scbismaticis , qui nominatim exconimunicati condonalus sit , sed obstacula tanlùiu pectiiiia-
non sunt ,
posse subdiios sacramenta recipere, rum falce resecaniur. Ad redimendam enim
ut laiiùs infra, lib. 7. Oportere autem tali in- vexaiionem , et lollenda impedimenta quoe
duigenlià, sive disponsatione uii, nianifeslnni poesunt occurrere , lioc fieri posse communis et
est: nam hâc negalà, niilia aut cerlè exigua verissima est doctorum sentenlia, Ponô neque
spes de sainte isiius nationis expectanda est ; dicendum eslmeiropolitanos suâ electionede-
qnod eoruni judicio et auctoritate , quibus res frau>lari,cùmliquidiiconsteteaminva]idam esse
baec in parlicuiari nota est, apertiùs poterit etnulliusmomcnti,e6 quôdipsi sint scbismalicî
coniprobari. Nam ex bâc dispensatione in eara etnullam habeani jurisdiciionem : unde Ijcetà
spem erigi debemus, fore ut alumni ab iis or- seelectum coiisecrent, non pairiarcham , sed
dioati ( atque adeô minus exosi iiiis qui à La- nierum episcopum oonsiiiuunt. Adde quôd
tinis ordinantur ) , lum propter vilae integri- baec electio à Turcâ qui iis in)perat ut pro , ,

taiem , lum propier bon;irum lilterarum ipsius arbiirio consecrent quemcumque ipso
scit^niiam, à p:iir arrhis suis Miib. negolio in obtruserii, lieri videatur. Ex tali verô eleciio-
e[>isropos prdmoveaniur , utj'^ic cum non ne ille proveniet fructus, quôd episcopis scbi-
parvà laboreni homiiium penurià ,
qui verbum smaticis dieni suum obennlibus, aiunini aut
Dei ipromulgenl ac disseiuweQt , et gregem alii , de quorum lide conàlabit ,
possint substi-
 , ,

471 DE UNIONE SCHISMATICORUM 472

lui. Secundo , quod synodis parlicularibus bus demonstraturum Atque . ita nemini dubium
egregia opéra iii schismaticis relorniandis videri débet, quin talibus lilteris etamicis pol-

aliisque errori v.s amputandis possit navari. licilationibus, omnisedato odio.animoseorum

At verô hic cavendum est , ne suœ Sanctitati infleciendo beneficiis , quœ, licet apud omnes
taediuni obrepat , et in liàc primi patriarchae plurimùm valeant, ad illiustanien genlis ani-

elcciione subsisiaïur ; imô velis remisque con- mes alliciendos tantà vi et efficaciâ praepollent,
tendcndumest, ut primo sufllcialur alius atque ut iis solis tola res perfici posse videatur.
iiii.'ilius , et illi rr.rsùm alius , novos seniper Sicut videre est ex progressa quem fecit

alumnosdefunctis subrogando, quoad prœlatis Gregorius papa XIII , felicissimae mémorise

aniiquis schismaticis extinctis, novi Catholici qui , eô quôd eam nationem charam habue-
suffecti omnium vices suppléant. rit , et collegio Romae fundato Grsecam juven-
3° Cùm Alexandrinae et Antiochense Eccle- tutem efformandam ac erudiendam curaverit,
sîaruni eleciio earumque patriarcharura qui ,
ethujusmodi litteris aliquam cura patriarchis
semper Graeci sunt eô quôd earum guberiia-
, amicitiam et familiaritatem inierit ; incredî-
cula hactenùs pênes Graecos fuerint , conlir- bile penè est quantum et quàm brevi boni
,

Diatio ab aulà Consiantinopolitanâ dependeal, pontiflcis nomen tanquàm veri et legitimi

,

eàdem quà dictum est diligentiâ legatorum patris universalisque pastoris ac vicarii Christi

operà est attendendura. Quod negotiura haud per totum Orienlem increbuerit. Quae res in-
dubiè non minus felicem exitum consecuturum fîrmis profuit animabus, et certèsi mors eum
est, quàra certum est ibi nihil aiiro non esse non prœripuisset, autsaltem tam felix opus eo
pervium ac eluctabile. Cùm iiaque fuiurum quo inceptum est pede adcolophonera perduc-
sit, ut brevi patriarchae sint catholici, quo- tura fuisset, amplissima hodiemessis arrideret.
rum cura in hoc incumbere debebit ut eâ , Neque etiam ambigendum est, quin illi

cum prudentiâ quam requirit ipsorum offi- ,

benignumsuae Sanctitaiis aniraum conspicien-
cîum , episcopos et parochos suos caihollcos tes , suas nécessitâtes in rébus tam tempora-
constituant, quid vetat, quoniinùs speremus libus ,
quàm spiritual ibus litteris responsoriis

fore , ut praelalis schismaticis (cùm in iis lo- sint explicaturi. Atque iia lilteris cum iliis agi

tius schismaiis radiées inh;i^reant) extirpa- poterit, de quibuscumque sint ad suam Saii-

lis , novos qui in Ecclesiae caiholicae sinu ctilatem relaturi , alumnique ad singulos ti"es

primis pueritiae stipendiis merenies pietatem aut quatuor transmitti, quibus in mandatis
excoluerint , subsiituendo (quorum viiae detur, ut cum illis rerum divinarum partici-

doctriiiseque integritate ille regatur populus, pent, et ab illis ordinenlur, videantque si quo
qui ideô quorumdam errorum nebutisin prœ- pactoqueantillis suaviter de dubiis satisfacere,
seniiarum involviUir , quôd natura facills ac ac inducere ut synodo patriarchali aliqiiid do
proclivissitpraelatorum suorum dictis acquie- iisdem dublis velint statuere, aliosque errores
scere ) , brevi dici possit : Unum ovile et unus resecare , et sic eos in studio ac pietate versiis
pastor ? pontif.optimum maximum continentes, suam
4° Ut autem jam nunc fructificare incipiat Sanctitaiem de rerum ibi geslarum eveniu
seges aliqua spei naiionis Grsecse in sanctae Ro- commonefaciant , ac annuntient in quam se-

mance Ecclesiae granariura reducendae , pre- gelem spes laboris hujus excrescat.
tiumoperse fueritviam obsequiis prœsternere, 5°CùmRomalongèab Oriente dissita sit, pa-
ut videlicet sua Sanctitas lilteris nierè ollicio- reniesqueaegerriniè patianiur sibi suos liberos
Constantinopoiitanum , aliosque patriar- divelli, tum propter imminentia pericula, tum
chas salutet , nullum de llebili ipsorum statu quôd in remolissimas gentes niitti videanlur :

verbum faciens; sed solùm teniporalibus inhse- his accedit nietus Turcae, qui sTpenumerô,
rens , ostendat quàm gratum illi foret ssepiùs ratus eos exploratores Romam iransfugere
de eorum rébus certior fleri , ut sciât , si quà post aliquod tempus eorum parentes ac neces-
in re suâ operà indigeant, et ut non sestiment sariosseverissimè casiigat; convenientissimum
loci intervallam poese eos suae paternae chari- foret,tum ad itineris longinqniiatem tollen-
laiis visceribus disjungere. His et aliis amoris dam, tum ad araorem novo benevoli animi
etiam affectus adjiclat ,
pollicea turque se per- monumento confirmandum, Messinae alumno-
spectis eorum rébus , in parle eorum
nullâ rura Graicorum seminarium fundari quo, :

desideriis defulurum, suumque paternumanio- cùm sitcivitas immunis ac libéra, facilisque ad

remmagnamque versus eos charitatem effecti- I eam transitas; cùmque eivicina admodùm sit
 ,,

475 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA. 47i

Constantinopolis et plurimae in Archipelago magnus ille dux Moscovi-

Graecis suis praestîlit
insiilae, parentes liberos suos libentissimè tarum? Cur non rex Georgianorum vel Ibe- ,

transmissuri sunt , seque felices reputaturi, rorum vel Mengrellorum, qui Graecanicos
,

quibus tam grata sors obligent , ut civitate ritus sequuniiir, neque imperio Turcarum
vicinâ, non suspecta, erudiantur. Quanlo sunt subjecti? Ne dicas ideô è Graecis nemincm
autem emolunienlo l'ulurum sit hoc collegium in lilteris proliccre posse, quôd à Turcis op-
naiioni tam longé latèque patenti, judicenl illi primanlur ; cur ex islis quos memoravimus
quibus curae aut cordi est ejus incoluniilas, populis nemo vel mediocriter oruditus oxtitil
quosque collegii, quod Romse est, imbecilli- unquàm?Furenteinternos ac Graecos hâc scn-
tas non latet. tentiarumdiscordiâ,duofuerunlèGraecis, quos
6° SuaSanctitas praîscribat episcopis Corfu, summis comparare possis, INicephorus Blemmi-
Zante, Cefaloniae et Candiae , edicatque ne da, etJoannes Bessarion. Illum Gregoras vocat
parociiias Graecas quse in ipsorum diœcesibus divinum ,
peritissimum , niultis virtutibus in-

vacaverint, aliis quàin alumnis collegii confé- signem , varia eruditione tum saciarum tum
rant ; ideôque praenionili sint ipsius collegii profanarum litterarum perpolitum. Gregorius
superiores , ut viros idoneos semper habeant Pacliyraerius ait eâ mente fuisse, ut corpore
paraios. Neque dubium est, quin Graecissatis illa non alligaretur. Et certè talem fuisse ipsius
grati futuri sint, hoc nimirùin concesso, ut scripla déclarant. Quantus vero sit Bessarion
ab episcopis Grœcis possint ordinari. quis ignorât? Loge illius libros. His duobus
nemineni ante annos octingenlos in totâ Grae-
Articulus V.
cià doctrinâ parem invcnies. Atqui uterque
Ecclesia Grœca propter separationem ab Ecclesià
nobiscum sensit, Qiiid verô illud? Episcopi
Latinâ quanlis calamilatibus et alJlictionibus
,
omnes Graecorum deligimtur è grege mona-
exerceatur.
chorum inter quos communi decrelo est
,

Denique pro Graecis, aliisque Orientis po- excommunicatus quicumque philosophiae stu-
pulis ad sanctae Romanae Eccleslae unionem det, quod scribit Petrus Bellonius Observ. 1.

reducendis non parùm proderit (prudentiâ ac 1 , c. 40. Niliii autem magis facit ad assecu-
moderatione duce, ne exasperati obdureniur) tionem veritaiis ,
quàm philosophia rectè per-
eorum ruinam et inierilum , postquàm ab Ec- cepta. Quocirca dismon , ut Graecos allissimis
clesià catholicâ recessêre, ipsi ob oculos po- ignorantiac tenebris involveret , hoc egit , ut
nere. Inprimis enim , ui experientià constat, episcopi eiigerentur é monachis, et monachi
unione ruptâ , atque Ecclesià catholicâ dereli- necessariô propè imperiti forent, aut carerent
ctâ, Grœci in profundissiniara ignoraniiae cali- maximo ad perceptionem veritatis instrumen-
ginem incidcre ; quod manifesliùs constabit to. Ilaec Bozius.
si oculos animuiii.]uead praelerita secula con- Vcrùm longé istis absurdiores fuerunt Mos-
vertamiis, in quibus omnium bonarum artium covitici. ISunc duces, sive principes Moscovi-
et disciplinaruni nuirix ac niagistra fuit Grae- lici, qiiaedam subditis persuadent, et populos
cia, ut rectè prosequiiur Bozius 1. 42 de Sig. sibi subjectos ad illum mentis incredibilem
Ecclesiae c. 12. Quosllla antiquitiis dociissinios stuporem redegerunt, utmiseri crcdant bona
homines tulii? Qnae lumina in omni doctrina- malaqiie omnia à suis ducibus in ipsos im-
rum génère produxit? Nunc autem ab anno mitti, qnin eis esse explorata ac sigilla-
millésime fcrè, ex quo magis à nobis cœpit tim perspecia omnia studia et cogitala
abscedere, perannos sexcentosneminem prope cuncta illis paiere. Ut verô duces isti génies
possis laudare in ullo artium bonarum studio in hàc slolidilate h;«renles defixas leneant,
excelleniem; médiocres tandem aliquos for- nullas ab iis lilleras adtlisci perniiltunl , nisi
tassè reperies. Andronico certè imperaute (juibus ipsi fecerint potestatem , ut latè pro-
ante annos credo ducentos et quinquagiiiia, sequilur Possevin. in Moscovià suâ. Eô igilur
Gregoras Iradit ncminem fuisse in universâ iMinc res reducta est , ut Graeci , si quid vel
Graecià , qui posset cum nostris de rébus di- artium liberaliura , vel etiam linguae ipsius
vinis disputare; et modo nuUus in eà vel me- Graecae prœstantius volunt addiscere , ad nos
diocriter eruditus si quis vult aliquid doctri- commigrent. Alque
:
ita Gra;corum haereticis
naeaddiscere, è mediâ Constantinopoli Romam negaia illa ipsa , quorum maxime ipsi fuerunt
proficiscitur, ad collegium quod Graecis edo- arcbîtecti , et ad Ecclesiam caiholicam delatae,
ccndis Gregorius XIII erexit. Cur non idem unà cum linguse Graecae eximiâ cognitione,
 ,

475 DE UNIONE SCHISMATICORm 476

doclrm* illœ, qu?e Graecis sunt litieris coni- facianf ad magislratus et opes. Nam quî vocan-
iiieii'.l;il;i' ; iitiuii que Gr;Ecis ;ibla;uni, ttjr à Turcis Bassae, pleriuiiqiie suntexhujus-
Quid verô de GniPOoniui peccalis dicani? niodi pueris, qui vcl spadones sunt, vel à
Eieiiini iiipriiilis doleiuliun niaxiniè est, quàiu spadonibus alunlur, et ad iinnurissinias Tur-
niiserè iii simoaia; lahciii ac criiuen corruerit cici régis deiicias conservantur : ut sic suis
nunc illustrissiina olim iialio, cùui sciaiiius â propinquis bàc imipielatis via benefaciant
Tiircirum rege episoopos evi;hi, et dejici iiilcr si quod bnjusmodi benefactuni polest esse.
Grœcos preiio, el qui» plus é Graicis aliquid At saepè jusio Dei judicio factuni cerni-
qiiisofl'erlaullargilur Tiiroaruiu rt^i, eèmagis mns , ut ab ipsis Grabcis , hoc est , janizariis
ilie exlullitur ad digniiaics, et aDiovenlnr qui à Grœco sanguine ut pliiriniùm naiis, Graeci
sunt in eis, cùin pliaiiiiique, majori data vexentur ac iuterficianlur , ut sic sanguine
pecunià, in se iransferri aliqueni episcopalum projirio quasi muiso inebrientur, et cibenlur
cupil, aeiirè ferenlibus id aliis Grœcis. hostes Ec(l(^si;v c;irnibus suis.
PraBlerea à Graecis niulla contra cliristianae Denique tenipore quo Graeci ab Eoclesiâ
caslitaiis ieges usurpantur : cuilibet ex quà- caiholicâ descivère (cùm aniea qiiamplurimos
cunique causa licet, approhauiibus id episco- viros sanclitale praeclaros liabtiisseni) sancJo-
pis, uxoreni dimiiiere, quare passiui repudium rum copiam amiseruut. Testis est Zonaras è
quàvis causa adnuttunt; ex quo campus laiis- Grobcisaucior nobilissimus, qui cfim Ignatium
sirans illis concedilur, in quo excurrat eorum palriarcliam samium appellet, et is fuerit qui

libiiio, ruplis iiulissolubilis conjugii vinculis. nobiscum senserit, proplercujus defensionem

Qtiid? quôd iuterillos muinuili foruicalioneui Pbolius à nobis se abalienavit : posiea verô
simplicera peccatum neganl, ui ex Moscoviâ némineni èpairiarc'fïis, cùm viginti recenseaft,

Possevini apparet. ornai hiijusmodi titulo. Inio citm plures anle

Simili, iiuô et niajori impuritate aspersae aetatem l'bolii iiunieretsanclimonià praestanles
sunt naliones alise, quae rilum Graecorum viros in Annalibus suis , neque unum quidem
sequunmr. Grt^orius luterianus mores Zigo- post iilud lempus invenit, et lamen ab anno
rum describit, quippe qui versatus sit inler 863, quo Pliotius , dejccto sedem
Ignatio,
illos ; ii vocanlur vulgà Circassi. Apud eos in Constaniinopolitanani invasit, usqueadannum
more posiium referl uL IVater occidat sif-piùs 1118, in quem doiiiunt scripla Zonarae, in-

fratrem , et sequenii nocte cum ipsius uxore torceduiït anni ducenti viginti qninque. Atqne
concunibat, conjugtMiique sibi adjutigal. Naui hoc mirandum niagis. Nam Zonaras nionachus
plures babere illis est permissum. Alque baec erat , et ecclesiasUcani se scr ibère historiam

mibilium Zigorum consuetiido. Quales sint profilelur. At si quis plura de bàc successione
plebei, ex hoc uno quod de nobilibus recitavi- sanctorum intermi là desiderat, légat Th. Bo-
nius, colligere possumus. Magna scijicet inter zium , 1. 7, c. 1.

isios castiias, et chariias inler fratres! Mos- Captivilatem deinde Graecoruni, quâ sub
corum lalissinia régna , ex hseresi sunt Graeca- Turcarum durissimo imperio jacent, ac sup-
nica. Apud eos feininae quidem nobiles inpri- plicia alla diviniltis illis rmmissa, ferè eo tem-
mis pudiciiiam colunt , ca'lerae omnes niliili pore quo ab Ecclesià calboiicà sunt avulsi ,

ducunt, et corpus vénale babent , tanlaipie aul suuiniis ponlilicibtis deirabebant , prose-
inter eos est alioqui inipurilas, ut quam nos qnitur eleganler idem Bozins, 1. 5 de îSignis

fornicalionemsimpliceni vocanius, etniaximum Eccies, c. 11, in h*c verba : Léo regnare

criinen, ut est, reputamus , illi neqne iilluni cœpit anno 716, cognomenlo Iconomatihus , et
peccatura ducani, quod apparet é Moscoviâ Tbeomachns; eo tempore Sarraceni per trien-

optimi ac dociissimi viri Antonii Possevini è niumConsianiinopolim obsederunt, famesque

societaie Jesu, qui nomine Gregorii XUI trecenta hominum millia in eà civiiaie absura-

legaïus diu fuit apud eos , et è Commentario psit.Mahumes,Sarracenorumprinceps,ingenti

Pauli Jovii de rébus Moscoviticis. exercitu Paphlagoniam vastavit. Arabum no-
INec minus dolendum eorum Grœcorum lu- naginta millia diris incursionibus Asiam fœdâ-
xnm ac iniemperaniiam eô devenisse , ut plu- runt, ut Paulus Diaconus refert. Copronymo
rimi ex ipsis exultent , ubi filium speciosum deinde imperante, Turcae è Caspiis poriis ir-

forma nanciscuniur, quem iradere possini Ma- rupiione lactà Armeniam Minnrem cepernnt.
homeianis ac ïurcis, ut illo abutantur ad ob- Michael Balbus fuit ex h^resi Tinganornni el
scènes Ubidinis usus , gradumque sibi ex hoc lli Judaeorum; eoque imperanie Sarraccni Cre
 ,

177 CUM ECCLESIA CATIlOLiCA PROCUKANDA. 47S

tam Siciliamqne occiipâriint , ac per annos Pbilippi'-o, Leone Copronymo, Michaele Balbo,
ferè diicetiios teniiprimt. et .Midiaele IV Ironoinachis , Pacia , Mysia ,

Moiioinachi aetaie, qiio tempore esl ausus Tiiracia et lllyrium BulKaris ; Asia , Sicilia,

Jlichael palriarcha , omnium priimis, papam Sardinia, Creia, Cyciadcs, Cyprus, Sarracenis.

siil) aiinuiii 1053excommiinicare,Turr3e A>iara QuA praeterea lempestate Turcai è Caspiis por-

ceppriinl ,
qiiam deiiidp, Aiidrnniod l'aheologo tis copias eduoenles, Arnieniam subegerunt ?
regnnnie, (jui sepuluiram Micfiaeli palri, qiiôd Qui postea cùm palriarclt;e vestri papam sunt
Ciim nobis sensissel , nf-gnvit , siinl inier se ausi excomniunicare , armis Asiam sibi com-
pariiii. primninqiip ex Otlhomanâ fi.niil ;>, re- parantes, inter se sont partili. Mox Andronico
g«'m ad exireniam irnperii Cnrisianiiriopolitaiii régnante, cùm scilicet vos aperiibsimè à nos-
riiiiiam crcârunt, Tliraciamqne invaseninl ,
Irà commnnione reeessistis communioribus ,

donec tandem Calojoanfiis ifinpore iia pedeni decrelis, primùm sibi ex Oilbomanorum gente

fixpnint in Eiirnpâ , nt mnlias in Gr.'eriâ ur- regem creSrunt, sub anmim 1300. Ex eo pau-
l)es cepfrinl. llliino deniqnp Consianiino im- lalim cuncta vpsira vobis j)er illos erepla. Su-
pprante Conslanlinnpoli expiignalà, Orjpnlali pererat positeniô Constantinopolis ; snpere-
imperio finis est daius, ei Clirisii culius iniis rantnuilta Gr;fciae loca, mulia aliarum regio-
ïocis ad niiiiliim ferè addiicms. Tiumsubjecta imperalori vestro, supereratim-
En IhTresnm finis, en oonaliis eorumqui dis- peraloria digniias.
sident à nobis, qui Romani pontilicis sacra Quid est autem , quôd ubi in concilio uni-

jiissa coniemniint , inleiilns cliristianae Reli- versali Ftorentino, cui vesiri episcopi. vester

gionis. Irrideant nnnc Laiinos Graeci dissen- pairiarfba , et imperalor interfuit et assensus
lienies, despiciant epis: oiniiu Romannm, dii- est, definita sunt (luaecnnique inlervos acnos
cant nos lisereticoriim loco , crimina conge- erant coniroversa . defuncto imperalore illo

rant, conlingant , amplificeni adversùs nos et et palriarcbâ, qui nobiscnm senliebanl , cùm
praesnles nosiros. Qiiid est qnôd lanta per vos vos et qui successit imperator, concilii Fio-
ac vestros iniperatores , ex quo diseessîstis à renlini sciia respuerilis, capta est Constanti-
nobisj iclnra cliristiani cullûs est facta? Omit- nopolis, omnia vestra inïurcarum manus ve-
tamns Occidenlis regiones, à variis ac barba- neruut? et nunc nihil vestrum : loco namque
ris gentibus, à Christi cnFtu vel prorsùs alienis servorum vos babent Turcs. Liberos suscipi-
vel abprr;iniibns, occnpalas eo lonipore ,
quo tis non Cbrisio, sed quod maxime dolemus
replpire suni haeresibus ; ab Hiinnis et Avari- spurcissimo Mahomelo. Nam qui sunt è liliis

busGernianias et Pannonias ; à Francis Galiias; vesiris generosiores , et iiberali specie, eri-

ab Antjlls Briiannias; ab Alanis, Suevis et Vi- piuntnr vobis àTurcis, Mahomelo nomen dare
sii-'Othis Ilispanias; à Yandalis Africam: quid, coguntur, ad nefandissimos, prob scelus! pioh
qnaeso, esse causai dicemus, qnôd iniperanle dolor! praiposterae iibidinis usus includunlur.
Zenone Osirogotlii et lleruii llaliam ceperunt; Hem qui bœresum finis Quis à fletu ! se conti-

et Calbolici meliori apiid eos condilione fue- neal? At si 6 quicumque è Graecis

, à nobis
runt , qnàm apud imperatores Orienlis, et discessistis, vesira esset Ecclesia Dei, necesse
quamdiuseila gesserunt, féliciter illis res pro- erat haec vobis haud evenire. quin iongèaliuni
cessêre , ubi consilium niulàrnnt, deletisiini? sortit i eventum , ut ex oraculis divinis supra
Quid est in causa quôd Longobardi Venetiam à nobis esl conclusum ; necesse erat quômajo-
Liguriamque quam nunc Lombardiam vora-
, ribus angustiis opprimebamini, eô resurgere
mus, in potestatem suam red*'gerunt, ubi loca illustriores; sicenim contigit semper Ecclesiae
iila ab auciorilate poniificis Uomani descive- Dei , ut abundè ostendimus alio loco.

runt? Sed hic non omittamus illud , Graecos ali-

An putaiis à Deo temerè provisum permis- quos adeô à catbolicâ Ecclesia alienos, ut
sumque, utimperanle Manrilio, quo tempore quamvis pareant subsintque Catholicis, tamen
vesiri paliiarch* sibi universalis nomen cum impias opiniones al)negare niiilo modo velint.
Romani pontKicis conicmpiu arrogare cœpe- Cyprus , Creta, Zacyuihus, Cephalae insulae ,

runi , Slavi Illyriam Dalmatiamqne subigcre ,

sunt adeô tenaces h*resum Graecanicarum ,

Turcae adversùs vos miliiarc simul cœperinl? ut vitam potiùs hominibus illis eripias. qnàra
Heraclio imperante Mabomelus emersit , Sar- conceptam sentpniiam deponere velint. Cùm-
racenis data est Judaia et ^gypius ; Con- que superioribus aniiis archiepiscopus Cypri
siaole et Justiaiano , Africa iisdem iradila ;
UU Philjppus Mocenicus , vir magnœ doctrinae el
479 DE IINIONE SCHISMATICOKUM 480
integritalis, vellelliaeresesexinsulà illà cxiir- dentalem Ecclesiam , ut non intelligant quae
pare, opposuêre se illi Gra;ci, adeô ut necesse in singulis dilatalionibus respondeudo nugan-
habucrit ipse Vcnetus palricius illinc einigrare. tur. Oplimè cuncla novimus. Sed toleramus,
Testaliir lioc ipse iii Episiolà quam praifixit in Jesum respicienles sempilernum sacerdo-
opcri siio Rébus. Paulô post
(Je pliilosopliicis tem et Dominum, qui slerilem illam licum
insula à Turcis est occupaïa. Marcus Antonius nsque ad annuni tertium jussit asservari , agri-
Caucus archiepiscopus Corcyrae teslatur idem colà jam ad excidendam arborera se accingenle,
in Episiolà quani praeposuit Gcnnadii libris. quia nulium fructum ferebat. magnara cala-
Il3pr Coziiis. mitatis ruinam ! > Anno 1451 banc conscripsit
Sed lie casu id accidisse Graeci sibi persua- Epislolam, et 1453 capta est Constantinopolis.
deaut, videant aniea hujusinodi evenius divi- Muni potesiis dicere haec yera non esse? mi-
nitùs tam à suniruis ponlificibus, qiiàm ab aliis nime genliuni , cùm id sit manifesium , et res
Ecclesiœ Rouianse fdiis prœvisos, praenuniia- ipsa apertè loquatur. « Très, inquit, annos
tosque fuisse. Inprimis cùm patriarcha Aiia- expeclabinius, si vos forsan à schismate et
tliolius in synodo Chalcedonensi procuràsset separatioue converlerilis, et vos verè decreto
sedtm Conslantinopolilanam praefcrri Alexan- adjunxeritis , secundùm Salvatoris de ficu
driiiae et Aiiiioclienœ : quiniinô ordinationoni praeceplum. Sin minus exscinderaini, ne ter-
sibi lune Antiocbeni arrogàssent inconsullo rani oliosam et inutilem reddaiis. I!oc raira-
ponlilice Roniano , Léo Magnus exclamans ad- culorum miraculum maximum, quod, ut in
versùs biijusiuodi superbiam, clarissiniè lilte- Episiolà ipsâ scribiiNicolaus papa, Gr«corum
ris suis praedicit fiiiurum ut sedes illa ob gens illa magna et formidabilis, sapiens, clara,
banc elaiionem divinitùs deprimeretur , in- fortis, terrarum doraina, ob divinam ultionem
currcretque in apertas ruinas. Idem prnenun- in barbarorura servitutem abducta est. Haic
tiavit liiteris suis Gregorius Magnus, cùm pa- narranii raihi subit lamenlari et deplorare ex-
triarcha Joannes sibi iiomen universalis as- cidium gentis nosirae. » Hiicusque Gennadius
sun:psisset. Al Mcolaus Magnus, cùm Pliotius patriarcha Constanlinopolitanus , adversùs
ausus esset ilii cura Graecis obsislere in causa suos gentiles Graecos, recitans oraculura aper-
Ignatii, et obid à communion'^ eos repulisset, tissiinum à Nicolao V prolaiura, et eventu
in Episiolà ad imperaiorem Michaelera prae- coraprobalum, ipso lomporis spatio, quod
dixit fore, ut Graeci flerent captivi in omnes praenunliavit.
gentes lanquàm Judaei. Adnotavit hoc etiam Id etiam accidit Graecis, ut quando dis-
Gennadius patriarcha Constanlinopolitanus, sidebant à nobis in processione Spirilùs
qui adjicil adbuc aliud niultô magis mirum. sancti, an esset à Filio et Paire, ipso die se-
Verbaillius, quibus alloquilur Graecos, ap- cundo Pentecosles ,
qui Filio est sacer, Con-
ponani. stantinopolis caperetur: divine scilicel Spirilu
Sed quodevenit, inquit Gennadius, nostrà ipsorum obstinatos animos puniente, et eos

raemorià , nunc sub Nicolao V, pontifice onininô derelinquente. Quarto namque kalen.
maximo, cùm legati à Constantino imperatore, junii anno 445.>, ferià secundà, Constantino-
qui vocabaïur Dragales, ad eum missi adbuc polis est expugnata. Rursùs aliud longé mira-
supersint, quibus Miteras dédit plenas limoris bilius observandura. Graeci nos excomniuni-
et borroris , ubi apertè cum execratione vati- càruut, et pro haereicis omninô duxerunt,
cinatur excidiuin et internecionem extremam Michaele sedente circiler annura 1055, ut ns-
inlelicium Graecoruni. In quibus post alia lendimus supra; et post annos quadringentos
multa (cùm convicia et probra rescîsset ,
quse Constantinopolis capta, anno scilicel ut supra.
àGrcecisquoiidie impudenlissimèjaclabanlur) At bic numéros criminura expiationi reniis-
et hoc dlcit : < Omises génies decretum quod sionique datur , ut sciamus ideô Graecos in
sanciluni est, receperuni ; Graeci neque rece- servitutem divinitùs Turcis datos, quod cri-
peruui, neque spes est eos unquàm recepUi- men adversùs Ecclesiam calholicam patratum
ros, quae super concordià et conjunciione non expiâriiit , intra definitum à divinis

décréta sunt. Procrastiuaiiones enim procras- Scripturis lempus.

tinationibus semper ab eis praetexunlur, ex- Brigitta femina sanciissima , et Suecica,
cusationes , et responsiones in singulis. Neque fuit iis lemporiLus quibus cpiscopi Romani
verô Graeci arbiirenlur Romanum poniiiicem Avenione morabantur. Ea cùm Religionis

ita esse mente destitutum, omnemque Occi- i causa Jérusalem petiisset , et in Cypro raora-
 , ,

48l CUM ecclesfa cathoijca procukanda. m

rcliir, sic audiit Christuin ioqueniein ,
et ut Ac denique his Graecorum calaniitalibus
audiit iiiouuiiienlis mandavit : «GiîKci qui (ineni iniponam , adduccns verba Leonardî
sciant, quôd onines Clirisiianos iciiere opor- Ecliieiisis, ilicologi Grari ac cpiscopi ftlity-

let unaoi taniîiMi fidem chrisu;uiain caiholi- loni, qui in libro de Capiivitale Constaniino-

cam, et uni tantiimmodô subesse Ecclesiae , polis ,

ubi ipse cum aliis captus fuit, Graeco-
scilicet Romanoe ; iinunique soluni vicarium rum caecilaicm dolens, ita eos ajioquitur :

generalem ineum in niundo ,

videlicet Ronia- « Heu quae spes
! in populo duro ,
gravi iniqui-
niiin siinininm ponlificein, supra se spirilua- tate, qui tôt annis sine vilà spiriluaii abscissus
Icm liabore pasiorcni ; et tanien nolunt se à capite pernianebat? Quomodô non desperati,
cidem Ecclesiae Ronianae , et vicario nieo spi- qiioniodô non abjecti à Deo, qui tamis dissî-

rilualiler subjicere, et liuniiliter sul)jugare ,

militndinibus, lantis ficlionibus , tantis scis-
propier eornin pertinacem superbiam et suris ab Ecclesià elongati Romanâ, in cordis
propti^r cu|)i(liialem , vol carnis petulanliani duriiià pornianseruni? Elenim jam capiivati
sive propler aliquid aliuil quod ad inundum nrl)o, toniplis, auro , laribusque propulsi, in
pertinet, indigni sunt post morlem veniaui à Laiiuos rétorquent offensam , asseverantes :

me et misericordiam obtinere. Alii verô (Quoniam unionem , inquiiint, fecimus

Grœci, qui ilesidcranler vellent, sed scire (sumnioqiie poniifici communicalionem de-
non possunt fidem catliolicani Romanani , et tdiniiis , meritô indignatum Deum.» perti-
tamen si scirent et possent, cani dcvoiè reci- naces homines! inquio. Si nialum est hoc,
perent, et Romauae Ecclesiœ humiliter se prisci Basilius, Atbanasius, Cyrillus, caeie-
subjugarent, et nihilominùs secundùm ipso- riquc Paires, quos praecipuo sanctitatis honore
rum conscientiam , in statu etfidesuà, quâ praefertis, mali censendi sunt, qund sanctam,
sunt, abstinent à peccando, et pièvivuni, unam , lic'em cum Romanâ Ec-
eanidemque
isiis talibus post ipsorum mortom in suppliciis clesià omnium Chrisiianorum niagisirâ colue-
misericordia nica debetur, quaiido ipsi ad runt? Non haec causa est, quôd unionem sed ,

judiciiim meiim vocaii fuerint. Sciant etiam quoniam unionem non veram, sed (ictam fe-
Grœci, quôd eorura imperiuni, et régna , sive cisiishâc de re mcrilô indignatum Deum
:
,

dominia, nunquàm stabunt secura, neque in bàc de re justâ animadversione in hostium

pace tranquilla , sed inimicissuis semper sub- manibus vos esse deduclos. An non sponsio-
jecti erunt , à quibus sustinebunt gravissima nem de uuione sanclo juramento apud Flo-
damna , et niiserias diuturnas , donec ipsi cum reniinam synodum conscriptam violâstis? obe-
verâ bumilitate et cbaritate, Ecclesiae et fidei dientiam declinâstis? sententiam decreti oc-
Romanae se subjecerint. i H?ec Brigitta de culiàsiis? an non summiDei nunlii, ô Graeci,
Graecis : quibus, an evenerini quae praedixit, vestram perdiiionem jugiter prœdixerunt?
utinam Graecl maxime suo malo non experi- qui aures, utaspis, impie obduràsiis, et san-
rentur! ctam Ecclesiam catholicam, mairem Fidelium
Advertant ergo Graeci miserabilem calami- obaudîstis? Flete miserias vestras , arguiie
tateni, in quâ à tôt seculis afllicti contriiique vosmelipsos, et non alios condemneiis. Mos
sunlàMabometanorum ducibus, transactisque obsiinalorum hic est, sanclos aspernari Dei
jam tôt annis, eodeni nunc in statu et for- , nuntios, uti Sedecias caelerique Judaei in ,

tassis pejori ac miserabiliori permanent, quasi Babyloniam traducli, Jeremiani direplionem

à Deo reprobati et abjecti, non secùs ac Ju- captiviiatemqueHierosolymorumproedicentem
daeorum populus. Quare iiisi ad matris ubera, contempserunt.i
Ecclesiaenimirùm Ronianae, revertantur, me-
Articulus VI.
ritô timendum nullum suarum calamitatum,
,

sicut neque et Jud;eorum sperandum termi- ,

De communicatione Latinorum cum Grœcis, ex
num et quemadmodiam calamitates tempora- bullâ Lnnocentii IV, pontifias maxinti.
;

neaejustis, virtutis explorandae causa, acob Innoceniii papae IVbulla, seu litterae ad
emendationem vit», à Deo immitti soient, ita episcopura Tusculanum, Apostolicae sedis le-
spirituales miseriae, quales sunt à nobis re- galum in regno Cypri, quae exlant in ejus
latae, magnam spiritualiuni bonorum jacluram Registre bullarum ,
poniidcatûs sui anno H,
prae se ferunt, nec tara ad probandani virtu- apud bibliolhecam Valicanam , super ritibus
tem, quàm ad punienda praeterita praesen- Graecorum , qui lolerari vel non lolerari pos-
liaque scelera Deus illas infligit. sunt.
 ,

4S5 DE UNIONE SCHISMATICORUM 484

I Innocentius IV, episcopo Tusculano Apo- «^ niâsii, sollicité requirendo, ut providere

slolicip sedis leguio. — !Sub calliolicà profes- ; |

super boc aposiolicâ diligenlià curarenms.
sione lidei , aUjiie cullu consislere ac proficere Nos autem liiieiis ipsis afferiuosè receptis

universos, caeieris nosirse meniis desidtTabi- earum seriem, et ipsos ariiculos ac respon-

libiis praeferenles, illud lanquàm accoptabilius siones easdem et caetera quae continebaniurin

ploniori desidcrio cnpinius, fl ad hoc veliit illis, unà cum fratribus noslris perlegiinus,

operalivum salutis praecipuuni iniimis affecii- iniellexinnisprndentiam tuam, mullipliciter in

bus anxiùs aspiranius. Hyec , inqiiam , unîo, Domino commendantes, et méditantes ac déli-
siveconiiexio,cordinoslroin3eslimabilisgaudii bérantes super his, prout rei qualitas exige-

rorem infanderet, si varias geniium naiioiies bat.

ejusdera observanliâ fidei in uniirn accepta- € Circa haec itaque sic deliberaiio nostra

bilem in Christo populum adunaret. Id ulique resedit ;

1° ul Graecl ejusdem regni in unctio-
anxiae nostrae nieniis ardorem afflueiilis lae- nibus, quae circa baptisma fiunl, morem
liliae refrigerarel irriguo, si omnes qiios olim Ecclesiae Romanaï leneant , et observent.

in unum calholicum gregem ovile collogii Do- 2"Ritusverô, seu consuetudo, quam habere
niini cùm niulii ab eo discesserint in idem
, , dicuntur ungendi per loium baplizanuorum
individuum colleginm iinius pastoris solidaret corpora , si loUi sine scandalo vel removeri

magisierium , et ciislodià comninnirel. si non potest, cùni sive liai, sive non, quantum
Orienlalibns Oriens ex allô luccret, et sui ad Bapiisnii eHicaciam, vel efifeclum non niul-
hiniinis illusiralione ipsos ad caiholicam re- tùm referai, lolereiur. 5° Nec referi etiain
diicerei nniiaieui, ul cum reliquis oriiiodoxis nlrùm in frigidà vel calidâ aquâ baplizent,
,

in uniiis aulae coil^-cii greniio , de malris Ec- cùm parem vim et effectum in utrâque Bap-
clesiae ubere fluenia docirir.ae sahitaris liaur - tismum liabere, asseverare dic;mlur. 4° Soli

renl ; tnnc ipsi Ecclesiae proveniret magnum auiem episcopi consignent Chrismule in fron-

et desiderabile saiutare; lune ejus uierus libns bipiizatos ,

quia liujus unctio non débet

sobole geniinatà concresceret; innc Oriunia- nisi i)er episcopos exbiberi ,

quoniam soli

libus orireiur superna iliumiiialioïiis aurora ; Apostoli, quorum vices gerunt episcopi, per

tune eis clarescerei lucifer veriialis ; tune per manûs impositionem ,

quam Confirmatio, vel

universam Eceiesiani inundaniis gaiidii erum- froniis chrismatio repraesentat , Spiritum

perel pleniludo; tune exullalione ninnâ cla- sancmm Iribuisse legunlur.

rescerel lotus orbis, quia valdè boiium et « 5° Singuli qmxpie episcopi in suis Ecclesiis
jucundum existeret fralres simul in donio in die Cœnae Domini possunt secundùm for-
Domini habitare ; lune eadem Eeclesia mulii- ma m Ecclesiae chrisina conficere ex balsani«t

plicalà laeliiià novae jucundilaiis canlicum qiiidem el oleo olivarum, Nam Spiriiûs sancti

personaret. donum in chrit-matis unclione confcrlur, et

f Verùni ,
quia nonnulli Graecorum jamdu- columba utique, quae ipsum désignai Spiri-

dùm ad devotionemsedis Aposlolieaeredeunies tum, olivae ranium ad arcam legitur retulisse.

ei reverenler obediunl et inteiiduni , licet Sed si suum anliquum riium in boc Graeci
expédiai ut mores ac rilns eorum, quantum potiùs servare volnerint, videlicel quôd pa-
cum Deo possumus, tolérantes, ipsos in Ec- triarclia unà cum arcbiepiscopis et episcopis

Clesiae Romanae obedientià prxservemus : ejus suffraganeis, el arcbiepiscopi cura suffra-

quanquàm in iis quae animarum periculum, ganeis suis simul chrisma conficianl, in lall
parèrent, vel hone^tati ecclesiaslicae deroga- eorum consuetudine lolerentur. 6° Nullis au-

rent, nec debeamus illis déferre aliquaienùs, tem per sacerdoies , vel confessores pro satis-

nec velimus. factione pœniienliae unctio aiiqua solummodô

f Sanè inter venerabilera fralrem nostrum injungatur. Inlirmis verô ,
juxta verbum Ja-
archiepiscopuni Nicosienseai, et ejus suffraga- cobi Apostoli, unclio exliibealur exlrema.

neos Laiinos ex parte unà , et episcopos ( 7° Porrô in apposiiione aqn.t, sivefr gid;B,

Graecos regni Cypri ex altéra, de quibusdam sive caiidae, vel lepida;, in aliaris sacrificio,

ccrtisarliculis discordiam et turbalioneni fore suam, si velint, consueludincn» Grafci sequan-

suborlani , et eorunidein tenorem articuio- lur, dunnnodô credant el asseranlquod serva-
runi , ac responsiout^s ip>oniin Giitcoriim ad tâ (annnis forma, conluiatur parler de ulrà-
illos, nobis , ut meliiis possemus in^lrili super que. Sid Eucbaristiam in die Cœaap Domini
eis, plenè ac providè per tuas Hueras inti- consecratam usque ad aunuiu ,
prxicxiu iufir-
485 CUM ECCLESIA CATHOilCA PROCURANDA. 4^
moçHm, ut de illâ vidélicei ipsos coroinunicent, ^ vices suas , cîiru propter occupaiiones multi-
non réservent, lioeat l:nuea es pro iiilirmis ip pl'ces el occasioiies varias possil conlingere,

sis corpus Cluisli toifioere, ac per quiiidecim quôd nequeant pc^r easdom diœceses olUcium
(lies, el non Io.jigi.orL teiuporis spuiio, couserva- suum exsequi per seipsos.
rc, ne pcr diuiiiiaiu ipsiiis re-ervationem.alle- < 1G° De fornicalione autem, quani solulns
raiis forsiian spociebus , rediiatur minus ba- cnm soliilâ conimitlit, quin sil morlale pecca-
bile ad suniendiin), iicel veriias el olUcacia liin), non esl alicinateiiùs ambigenduni cùm ,

soiiiper eadein onininô renianeat, iiec ulla tam fornicarios qnàin aduiieros à regno Dei
imquàiu diuiurniuie seu volubilitaie icmporis Aposiolns asserai alienos.
evanescat- « 17° Ad hapc volumiis et expresse praeci-

c S° In celcbratione verô solemninm , et pimns, quôd episcopi Gr;eci seplcjn ordiues,

aliarum iiiissaruni, el de borâ celobrandi eas, se<undian nioicmEcclesiaeRoman3s,dec3Plero
diimiuodô in conleoiione , vel consecraiione conférant: cùm biicnsque 1res de rainoribus
forriiaui v<^rboriiHi à Domino expressani el ira- circa ordmandos neglexisse vel praeterniisisse
diUTni observent, et celebrando non inmsgre- dicanUir. llli lauien , qui jam surit laliler or-
dianiur boraw nouiun, suaiu sequi consueiu- dinati per eos, propier nimiani ipsorum muî-
dinem permiitantur. 9° Sacerdotes autera liludinem in sic suscepiis ordinfltus tole-
dicant horas canonieas more suo, sed Missam renuir.
ceieiinire, priusquiun oflicium malutinalecom- I 18" Quia verô sccundùm Apostolura
plcveri"t, non pryesumant. mulier morliio viro ab ipsius e^t lege soluia,
i 10" Pronioveiidi verô ad saccrdotium et ut nubeiidi cui vult in Domino liberam habeat
prcsbyieri , qui praeficiendi fuerinl Ecciesia- facuilalem, secundas et leriias, ac ulierioies
ruin reginiini, oxiimnentiir anlea diiigenier, etiam nuplias Graeci non roprtliendant aii-

si prsecipuè de boris canonicis, et Missarurn quaienus, nec condfmnenl , sed poiiùs illas

oITiclis sccundùm disiinctionera temporuni ex- apprtdjeni inler peiiona^ que aliàs licite ad
sequendis , sint sulbcienier inslrucli , ul ad invicem oiatriinonio jungi possunl. 19" Se-
l)CbC non nisi digiii el idonei adniiitaniur. cundo lanien nubenles presbyleri nullalenùs
Il" Cae.lerùra unusquisque sacerdos in aiireo, benedicanl. 20° Et quoniam aj)ud eos con-
vel argenieo soiinn, aui saliem stanneo calice sucverunt contrabi nialrimonia inJer personas
sacrificet, babens corporale de linocandidum contingentes se, juxla coruin compulalionera,
el nilidurn, el aliare niiiiidis veslinientis oper- ociavo gradu , qui sceniidùm conipulaiionem
tuni, vel deccniibus paranienlis. 12° Mulieres el distinclionem graduum, quam nos facimus
autein servire ad aliare non audeant, sed ab apud nos, quarius babeiur, ne id praesuniatur
illius niinislerio repellanlur omninô. deinceps, firniiier probibemus , disUnciè prae-

« 15° De jcjunio verô diei sabbaii quadrage- cipienies , ni cùm in ulierioribus gradibus
sîniali tempore, quanqiiàni bonesiiùs et salu- licite nialrimonia conlrabaiitur, in praedicto
briùs Graeci agerent, si sic loto iilo tempore quarto consanguinilatis vel afiinilaiis gradu

absiinerent ut nec unico die insiiiutum jeju- copulari ulieriùs non praesumant, statutun» in
nium violarent , teneant et servent pro libito boc generalis concilii observaiiles. IIIos lamen,
raorem suuni. 14** Sacerdotes quoque con- qui jam in gradu biijusniodi contraxerunl,
jugaii, et alii quibus parocbiarum cura, vel dispensativè permiitimus in sic conlracto ma-
Ecclesiarum parociiialium regimen per episco- trimonio remanere.
pos sucs commiiiilur, liciiè ac libéré possint « 21" Denique cùm veriias in Evangelio
parocbianorum suorum confessiones audire, asserat ,
quôd si quis in Spirilum sanclura
ipsisque pœnilenliam injiingere pro peccaiis, blaspbcmiam dixerit, neque in bocseculo,
quia cui licet vel conceditur quod est majiis, neque in futuro dimillelur ei, per quod datur
con)peiil nimirùm nec negari convenil, quod inielligi, quasdam culpas in prx.^euii, quasdam
est niimis; liberum tamen sit ipsis episcopis verô in fuiuro possc seculo reiaxari ;et Apo-
viros alios idonens coadjiitores et coopera- siolus dicat, quôd uniuscujusque opus quale
tores babere in audiendis confessionibiis , et sil ignis probabit , et cnjus opus arserit, de-

pœnilenliis injinigt'ndis, accseleris qiiae ad sa- irimenlum patietur , ipse autem salvuserit,
lulewi perlineiil animaruui. lo" Ipsisque in bis sic lamen quasi per iguem , el ipsi Graeci verè

pcr eoruni diœceses abs(iue sacerdoiuni ipso- ac indiibitanier credore acallirmaredicanlur,

rum praejudicio, el gravamlne comuiiliere aaimu^ iUoruin qui , susceptà pœaiientiù, e4

487 DE UNIONE SCHISMATICORUM m
non peractà, vel qui sine morlali peccatocum erga Graecos ferebatur , ne qua Dec in admi-
venialibus tamen et minutis decedunt, pur- nistrandis sacramentis injuria lieret , ipsi

gari post luorieui, et posse suffrages Ecclesiae autem Graeci salutem inde consequerenturj
adjuvari. INos, quia locum piirgalionis hujus- per brevem Bullam ad Latinos episcopos, in
inodi dicunt non fuisse sibi ab eorum doclo- quorum diœcesibus Graeco ritu viventes de*

ribus certo ei proprio noniine indicatum, gant, evulgari jussit, cujus summam affert

illumquidem juxta traditiones et auctoritales Possevinus , tomo 1 Appar. Sacr. in addit.

sanclorum Patrum Purgatorium nominanles, verb. Grœci.
volumus, quôd de caelero apiid istos isio no- » Presbyteri Graeci baptizatos Chrismate in
mine appelletur iilo enini iransitorio igné
;
fronte non consignent , et ideô ab ipsis in or-
peccata uiique, non lanien criminaliaseu capi- dine baptismi apud eorum Euchologium prae-
talia ,
quœ priùs per pœnitenliam non fuêre termittantur, quae sequuntur post illa verba :

reniissa, sed parva et minuta purganlur, qu3e Kat p-erà ty!V eùy^w, etc., USque ibi : Eîra •TTOtei o

po'^t morlem etiam gravant , si in vilâ non Upsù; axraa x-ù/lou , hoc est : Etpost orationerti,

fuerint relaxata. 22° Si quis autem absque etc. (ubi habelur forma hujus consiguationis)
pœnitentiâ in peccato mortali decedit , hic usque ad verba : Postea facit sacerdos figurant

procul dubio œternse goiiennae ardoribus per- circuit, etc.

pétué cruciatur. 23" Animae verô parvuloriim I Episcopi Latini infantes seu alios bapti-

post baptismi lavacrum , et adultorum etiam zatos à presbyteris Graecis de facto chrismate
in cliaritate decedentium, qui nec peccato nec in fronte consignatos confirment , et tuliùs

ad satisfactionem aliquani pro ipso tenentur, videtur, ut cum cautelà, et sub condiiione id

ad patriam protinùs transvolant sempiternam. faciant (videlicet: IN., si es confirmatus , ego te

f 24" Ordinationes demùm, et insliUita re- non confirmo ; sed si non es confirmatus, ego con-
gularia sanctorum Patrum de vitâ et statu signo te signo crucis, et confirmo te chrismate SO'

monachorum prcecipimus ab abbaiibns et lutis, in nomine Patris, et Filii et Spirilûs sancti),

monacbis Graecisinviolabillter observari. Fra- praeserlim verô cum verisimiliter dubilari po-

ternitatem itoque tuam hortamur attenté per test quôd ab episcopis Graecis fuerint bapti-
apostolica tibi scripta mandantes, quatenùs zati.

pra^missa omnia episcopis Grœcis prspfati « Sanctissimum Eucharistiae sacramentum,

regni seriatim et diligenler exponi facias, quod pro infirmis asservatur , singulis octo

districiè ipsis injungens , ut ea sollicité at- diebus, vel saltem quindecim renovetur. Non
tendere , studiosé tenere ac etlicaciter pro- asservetur idem sacramentum toto anno ; si

curent, et à suis faciant subditis observari. tamen asservatum fuerit , saltem in fine anni
Memoratis autem arcliiepiscopo Nicosiensi et sumalur.
ejus suffraganeis Latinis firraiter aucloritaie c ToUatur abusus tundendi , vel etiam mi-

nostrâ prsecipias , ut eosdem Graecos super scendi sacro oleo , ac iterùra coquendi , vel
praemissis contra hujusmodi piovisioncm et alias exsiccandi species sacramenti sacrae

deliberationem nostram non inquiètent ali- Eucharistiae , ferla quinlâ Coenae Domini , ut
quatenùs nec molestent. Contradiclores eàdem deinde illud asservent. Si Graeci velint aeci-
auctorilale appellalione postposilà conipe- pere altaria portaiiliaab episcopis Latinis con-
scendo , non obstantibus , si praifatis archi- secrata, bené erit; sin minus, tolereniur eorum
episcopo et sufîraganeis, vel quibuscumque ihioni, sivethroni, super altaria lapidea po-
aliis à sede Apostolica sit indulium, quôd in- nendi ciim célèbrent. Corporalia uti Latini
terdici, suspendi, vel excommunicari non pos- habeant , nisi thionis etiam pro corporalibus
sint , per liiteras apostolicas plenam et ex- , utantur.
pressam, ac de verbo ad verbum non facientes ( in casu necessitatis presbyteri Graeci ca-
de indulto hujusmodi mentionem. Datum iholici possint Latinos absolverc. Uianlur
Lateran. 2 nonas martii anno 11.» forma absolulionis in generali concilio Flo-
reniino praescriptâ , et postea, si voluerint,
Articulus YII.
dicant orationem illam doprecativam ,
quam
De communicalione Latinorum cum Grœcis, ex firo forma hujusmodi absolulionis dicere tan-
buUâ démentis P. VIH.
tùm consueverunt. Tollendus abusus, ubi est,
( Clemens VIII ,
poniifex maximus , quo ut vir atque uxor sîmul et eodcm tempore
Studio erga universam Ecclesiara, et prsecipuè cidem presbytère confiieantur.
489 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA, 490
f Aqua ex ritii Graeco in die Epiphaniae vel lus Latinus uxoris Graecae ritura non sequaiur.
primo die mensis bencdicla conscrvclnr in Lalina uxor non sequaiur ritum mariii Graeci.
Ecclesià, m illà liiieles aspergaïUur. Non sunt Graeci verô uxor sequaiur riiuni mariti Laiini.

cogendi presbyieri Graeci olea sancla. praeier Quôd si id fieri non possit, quisqueconjugum
chrisma, ab episcopis Lalinis diœcesanis ac- in suo rilu, calholico tamen, manere permit
cipere , cùm hujusmodi olea ab eis in ipsâ taiur. Proies sequaiur pairis rilum, nisi prae

oleorum et sacramcnlonim exliibiiione ex valuerit maier Latina.

velori rilu conficianlur, seu benedicantur. < Presbyler Graecus conjugalus anie sacrum
Ciirisma auteni ,
quod non nisi ab episcopo, sacrificium, seu sanctam Missamcelebrandam,
cliain jiixta corum riium , bonedici poiest, vel pcr hebdomadam cl per triduum absiineat
coganlur nccipere. Probibeanliir vcrô ab ab uxore.
episcopis Graecis exlernis, scbismalicis , seu Circa alla dogmata Grœcoruni.
sanclae Ronianai Ecclesiae comnninioneni non < Qvxc'i erederc leneniur , eliam à Filio
babentibiis, illiid accipere, vel eo uli. Spirilum sancium procedere , sed non tenen-
« Ordinati ab episcopis scbismalicis , aliàs tur pronunliare, nisi subessetscandalum,prae-

riiè ordinalis, servalâ debilâ forma, recipiunt serlim si degant inler Lalinos , aul nécessitas
quidem ordinem , sed non execuiionom. postularet confitendi fidem calholicam ,
quia
Proinde ipsi ordinal! ab episcopis scbismalicis, tune oportet eliam pronunliare.
correcii vel emendaii , rcconciliandi suni et « Nunquàm monaciiis Gr;ecis, seu Calogeris
absolvcndi cuni pœnilcnliis sahiiaribus, dum- animarum cura commiltnlur, nisi ex necessi-
modù errores, vel saliem scliisma ordinatoris tate, vel aliâ juslâ causa. Presbyieri seculares
abjurent in judicio , vel publiée, vel secreiô, Graeci, abjuratis schismate et erroribus, aique
pro qualiialc facii. In ordinibus auiem pcr eos in fide caiholicâ benc instrucli, in parocbiali-

aliàs rite susceptis, minislrare non permitlun- bus seu curatis Ecclesiis Graecoruni instllui
Inr, nisi cum ipsis super irreguiaritate hujus- possunt.
modi occasionecontracià, auclorilate S. Sedis f Tolerandus estapudGroecos usus carnium
Apostolicai luerit dispensaluni. Non sunl ad- die sabbaii, ubi sine scandalo lieri poiest : in
millendi episcopi schismatici, sive pro ordini- locis tamen ipsorum , et inler eos tantùm.
bus, sive pro aliis sacrameniis conlerendis, Item tolerandus est, utad jejunium eodemdie
sed deiinendi, quoad sancla sedes Aposlolica sabbati in Quadragesimâ, excepto uno sabbalo
desuper consulalur, et responsum habcatur. sancto, ex antiquà traditione non leneaniur,
Grseci sine liltcris dinjissoriis episcopi Laiini sed duniaxat ad abstinentiam. In jejuniis bi-
diœcesanl ad sacros ordines promoti, suspens! duanis, vel (riduanis, vel al'às à diœcesanis
sunt, et si suspensi in suis ordinibus mini- vel Jubiiaeis à summo Romano ponlifice indi-
siraverinl , elTiciuntur irregularcs , sicut et catis , dics sabbati in eis comprehensus , vel
Laiini. Super bnjusmodi aulcm et similibus praescriplus, in alium diem pro plebibus Grae-
irregularitaiibus dispcnsandi facultatem à cis, ab ipsis diœcesanis apostoliccâ auclorilate
sancla sede Aposlolica oblineri oportet. Si sanctissimi domini nostri Clemenlis divinâ
episcopus Latinus Graecum aliquem ordinare providentiâ papae VIII, permilliiur commularî.
volueril, qui à presbytero Graeco in bajiUsmo Si ipsi Graeci ad obsorvationem jejuniorum et
clirismale in fronlc facto fucril consit;nalus, vigiliarum Laiinae Ecclesiae induci possent,
débet illiim anlca confirmare, sallera sub con- optimum esset ; sed non coganlur, cùm ipsi
diiione, videlicet: N., si es cou firmatus, etc., ut quâlibcl hcbdomad;!, et feriâ quartà, et feriâ
supra. Presbyieri vidui , seu uxoribus orbaii, sextâ jojunent. Graeci exislenles inler Lalinos,
habitum feraul divcrsum ab aliis. Curent or- dies festos de praeceplo ejusdeni Ecclesiae La-
dinarii locorum , ut decrelum sacri generalis iinae servare leneniur.
concilii Trideniini de reforniaiione mairimonii f Insupcr idem sanctissinius doniiniis nostcr
vcrlatur in linguain Graecam vulg:ircm, et in Romae liabondum rssc cpiscopum
consiituit

locis et parocliiis Graecoruni et Albancnsium Graecum calbolicum qjii Gra'cos episcopis ,

cvulgelur et publlcetiir. Lntiiiis Ilalioe cl itisularum adjaccnlium sub-

« Malrimonia inler conjugesGraccosdirinii, jeclos ,
ab episcopo Graîco ordinari volcnies,
seu divorlia, quoad vinculum, lieri nullo modo cum illorum dimissoriis, ad id tantùm conoo-
permitlapl , aul paiianiur , et si qua de fado (iendis , ritu Graeco ordinot. Iicm niandavit
processerunt, nuUa et irriia déclarent. Mari- ut ad majorem insiructionem dominorum
TH. v. 16
 ,

491 DE UNIONE SCIUSMÂTICORUM 492

epîscoporuni Latinorum , hnprimantur cuni in re divinà et sacriliciis faciendis sunt catho-

à sanclis Patribus iradili, Basilio nempe,
hâc ipsâ Dccrclales , seu lilleiac quaedain lici,

ad Grœcoruui ritus pcrlinenies, Glirysoslomo el aliis, et proiiide qui Grae-

apostolicae ,

caiiica sacra audiunt, suo ollicio et Ecclesise

ac eliam professio orihodoxai ûdei à Grœcis,
qui ad unitaiem sanclce Romance Ecclesiae praecepto saiislaclunl. Nam Graeci legitimo suo

veniuiit, facienda. more et instiluto sacris operantur, et Eccle-

f lia Sancliias sua ex senteniià Congrega- siae praeceptum non est, ut rem divlnam au-
Graecorum, decrevit diamus hoc vel illo rilu, sed simpliciler, ut
tionis super ret'ormaiione

et declaravit , ac fieri mandavit Romœ in pa- diebus dominicis et festis rem sacram audia-

SanctumMarcura, mus et cùm ex altéra parte non teneamur

lalio monlisQuirinalis apud ;

die 31 mensis augusti , anno Dora. lo95, vitare scliismaiicos, nisi nominaiim si nt ex-

pontifie, sui anno quarto, i communicati, aut allas scandalum oriatur, lit

virum Latinum posse interesse sacriliciis

Articulus VIII.
Graecorum et schismaticorum.
aliis casibus liceat Lalinis
In quibus prœterea Sed major dilTicultas est, an à sacerdote vel
communicare curn Grœcis. episcopo schismalico possit quis Sacramenia

Constat ex supradictîs , omnes sclnsmaiicos recipere. Pro parte affirmaiivâ facit exlrava-

adstrictos esse majoris excommunicalionis

vin- gans Martini V, Ad evitanda, quae sine ullo dis-

culo haec aulem excommunicaiio

:
laia non erat crimine excommunlcatosnon denuntialos do-
ut non esse vilandos, ac excommunicati
contra scliismaiicos aliquo jure anliquo, cet si

oplimè observât abbas in Rub. de Schismali- non essent; idque plurcs auclores infra addu-
2. Alii verô coutendunt scliismaiicos cendl, ubi de hœreiicorum communicalione
cis, n.

etiam olim fuisse jure communî excommuni- agemus, iradunt. Pro contraria verô parle facit,

nam c. 1 et 2 de Schismalicis, praeci- quôdisti schismalici, in quantum excommunica-

calos;
piunlur viiari schismalici. Cœierùm quidquid ti nominaiim, non sintvitandi, in quantum schi-
de re liodiè omnes scliismatici con- smalicisuntseparaiià communicalione, à jure
sit liâc ,

stitulione ponlificià, quae in Cœnâ Domini canonico , el privali jurisdiclione, ut constat

promulgatur, sunt majoris excomniunicatio- exe. et2de Schismalicis, el c. Ordin. 9,q.

1 1.

pœnà iigail.
Secundo, quia aperlè Glemens papa VIII, in
nis
bullà ciiaià oppositam docet sententiam Ordi-
Quare primum dubium est, an schismaticus
:

nobis praesertim nati, inquit, ab episcopis schismalicis, ali.is

sit in universum vitandus à
recipiendis et rite 01 dinaiis, servaiâ dcbiiâ forma rccipiunl
in divinis, scilicet in sacramentis
,

aliis ministeriis divinis exercendis.— Respon- quidem ordinem, sed non execuiionem; et in-

super prohibenlur in prœdiciis ordinibus nii-

deo scbismaticos, eo ipso quo excommunicati
nistrare, sine dispensalione sedis Aposiollcae.
sunt, non esse iiobis vitandos, quia ob con-
quis dical loqui
stilutionem in coucillo Çonsiantiensi à Mar-
iSec erit sufficiens soluiio , si

V editam, usu jam receplum est, duo hic de ordinalo, qui non sit subdilus episco-
lino
lantùm excommunicatorum gênera esse vi-
pi : nam illa verba (allas riiè ordinatis) hoc
eliam includnnl. Et conlirmalur, quia in oâ-
tanda, nempc nominaiim excommunicalum ,

et notorium clcrici percussorem

quare cum ;
dem biiUà de sacramenlo pœnilenliae dicilur,

schismaticls, qui non sunt publiée et nomina-

in casu necessilaiispresbyieros Grœcos caiho-
licet communicare non licos posse Laiinos absolvere, ubi per parii-
iim excommunicati, ,

non essent excommunicati, tam in culam illam, catholici, schismalici videnlur

secùs ac si

divinis rébus, ut laiiùs infra excludi, etiam in casu necessilaiis, quia eo

humanis, quàm
dicemus, cùmde communicalionecum liœre- ipso quôd schismalici sunt, carcnt jurisdi-
agemus quœ omnia procedunt etiam à clione, ut infra latiùs dicemus de haereiicis.
ticis ;

fortiori in scliismaticis. Ex quo infertur, Ca- Quae sunt nolanda pro hâc difiicultale, quia

iholicum posse intéresse Missœ sacrlficiis, quae quantum ad hoc, schismalici et baeretici
faciunt et oiTcrunt Graîci, Armeni, Ruihcni eadem feré est ralio unde ex illo loco pelen-
;

et alii schismalici, et prœccpium divinum de da est hujus dubii sohiiio.

audicndà Missà adimplere praedictorum Missam Secundum dubium, an sacerdos Graccus

audientem. lia aperic coUigitur ex diciis, et agens inter Laiinos , teiioalur se lam Laiino-

docct Azorius lomo 1, 1- 1 lusiit. Moral., ruin rilui,(iu;un proprii« consuotudini con-
quia rilus ciiam Groccanici forniare, et è conlra do Lalino iiiior Graccos.
cap. 3. Et ralio ,
,
 , ,,
.

495 CLM ECCLESIA CAi IIOLICA PROCFRANDA. 494

—Respondeo : Siloquaniur de rilu lamincele- sciant qnid ab ipsis praeslandum sit, tam in
braiione Missarum, quàm in aliis divinis oftl- jpjnniorum qnàm dierum fcslivorum obser-
,

ciis, Plus V proliibuii, ne sacerdos Graecns vaiione, qnàm in eorum rilibus approbandis
Laiino rilu , neque è conlra Laiiniis rilu vel reprobandis, oporlcret, ut sedcm Aposto-
Gniico ccicbrarcni : iniô cl conciilura Flo- licam consiilorcnt.
renlinum in iiileris uuionis simpliciier dicii
Articius l\.
unumquemque sacerdoieni debere confictre
in fernienlaio vel azymo juxia suae Eccle- De pœiiis scliismalicoruni , et de eorum absoMione
et reconcUiatione.
siae consueiudineni. Hoc lamen existimo
accipiendum de sacerdoliljus Lalinis cl Grac- De scbismaticornni pœnis, qnas Deus jus-
cis, quando in codcni terrilorio sunt conjun- tissimè ab cis inlcrdùm soict repetere, non
cli, vel de sacerdolibus Graecis per Lalinani est necosse in prroscnii diccre. Exsiant in

Ecclesiam peregrinaniibus , vel de Lalinis per Sciiptnrisaliquol eorum cxompla, nlNum. IG,
Graeciani ilcr lacienlibus. Si lamen domiciiiuni ubi legimus Dathan et Abiron propter illud
babeant, vel Laiini inler Graecos, vel Graecl peccaium fuisse absorptos \\ debiscenle Icrrâ.
inlcr Laiinos, liinc nioiiiù polcst esse qua;- El constat ex libris Rog., quanlis cladibus af-
slio an leneaniur se conformare riiui Eccle- fecL-c fuerint undccim tribus Israël, eô quôd
siae illiiis in qiià babcnl duniicilinm ,
qnia qui à domo David discessionem focerunt. De aliis

liabcl doniicilininiii Ecclcsià Graicâ, censelur autem pœnis, quibus per vel ipso fado, vel
jani Grx'cus, el è conUa Grx'i us in Ecclcsià senioniiam judicis, possunl adici scliismalici
Laiinà. Prailcrea inc. Ille, d. \'2, dlcilur lene- qiiredam sunt ccrta apud doctores, et aliquid
ri uiiuniquemqnc se confonnarc consuetndini est controversum. Primo ccrtum est, eos non
E^cclesia; in quâ aclu exislil. Ilis ralionibus ila puniri, ut vel amiUant ipso facto, vel pos-
iitoluo palerSuaroz, 5 tonio, disp. M, scct. 5, sini aiiiitterespin'tualcm aliquam potestatem,
lencl parlcni allinnalivani; scd conlraria sen- consisientem in spiritualicbaractereBaptismi,
lenlia probabiliorvidelur. Namconcilium Flo- vel Conlirmaiionis, vel Ordinis. Nam hœc in-
rcnl. cl buila Pii V absolulè j)r;ïcipit unicni- delebilis , ut docet 2-2 , q. 39 , art. 5,D. Tbom
q»c sacerdoimn Graecoriiin el Lalinorum elconlirmat Turrecrcmala, I. 4 Sum. part.l,
scrvare propriai Ecclesia; riium sine ullâ c. 7 ,
et Sylveslcr , verbo Scliismalici; el palet
limiiaiione, el ob id non leneliir se confor- ex Urbano papa, câïione Or dinat iones
, 9, q. 1

mare, qnanlùm ad riUun Ecclcsiae illius, in qui ordinatos ab episcopis scbismaiicîs censet
qiià aclu babilal; in aliis verô Lcnebitiir con- verè fuisse ordinaios. EicxAugust., I. C de
sueludines el j)ra'Ct'pla Ecclesi* observare. Bapiismo contra Donatistas , c. 5, ubi ait :

Ex qiiibus primo collige, sacerdolcm Laii- « Polost sacramenium tradereseparatus, sicut

num degenlcm inler Arnienos, Abyssinos vel ( babcre. >

alios scliismaiicos, quoriini riliis in ccle- Secundo, ccrtum est privari tamen ipso
bi ando sit appi oitalus ab Ecclesià ,
posse facto scbismaticos faculiale ulcndi rcctè et
se iilorum riiiii conlormare, maxime quando légitime ojusmodi potestate cbaracteris, son
Iiabei domiciiiuni , quia comil. Florent, et privari ejusmodi potestate
quoad ejus essen- ,

buUa Pii Y soliim loquuniur de sacerdote liam, quoad usum, nimirùm legilimum, ait
Graeco inler Laiinos, el de Laiino inler D. Tli. , art. 3. Non enim possunl scliismalici
Graecos. El iia non dcbcnl exiendi ad alias reciè et absque peccato uii ojusmodi poics-
naliones. — Secundo inferiur , secnlares late. Quo sensu asscrii D. Tliom. et Turre-
domiciiiuni liabenles in Ecclesià Gryeià, vel crcm. , ubi supra, debere inlelligi quœdam
alià scbismalicoium, quales sunt nunc Lusi- Patrum , seu poniilicum leslimonia , quibus
lani muili in inleriori .Elliiopià ,
posse se indicari vidciur amiili per scfi'sma polcslatcuj
consueiudinibus accommodare, it debere, cliam ordinis sive consecrationis. Oporletcnim
maxime si sit scandalum, nisi aliàs vellent id inielligi quond usum legilimum : ut quando
ipsi in omnibus Laiino more vivcre, liabeant- Paires conciiii Lateranensis sub Innocenlio Ilf,

quc minislros Ecclesi.B Laliiiœ; nau) lune cap. cxiravag.do Scbismal, aiunt
1 , « Ordi- :

cerlum est nullalenùs lencri. Pro iiis lamon I naliones ab Octaviano et Guidonc lixresiar-
cl simiiibus dubiis degenlcs inier alios scliis- «cliis facias , irritas esse censcmus. > Qiwd
malicos à Gra:cis (cum quibus Jam ex praxi etiam dicil Urlianus in can. Ordii'.ationes , ,

constat qualilcr quis se gerere debcat) ul q. 1. Debcl cnim inielligi quoad executionem
 ,,,; ,

495 DE UNION E SCHISM.^TICORU.M 496

ul ibl eliam cxponii Glos., simili ralione, si episcopus scbismalicus alla-

earuni Icgiiimam ,

addcns, nisi cum cis fuerit dispensalum , vel ria, vasa, aut tenipla con^ccryt, ralum est
orJinaïus probare possct, ncscivisse se quod facit, quia hgec sunt Ordinis, non juris-
nisi

fuisse schismaticum eum episcopuni, à qiio dictionis, quamvis episcopo ex Ecclesiœ au-
accepit Ordinem, aut habuissc h^giliniam dis- clorilale conveniant.

pensalionem accipiendi Ordines à schismailco, Si quaerasuirùmhaïc pœna, quà schismalici

ut ait Innoceiilius Hf, in cap. Paternilaïc, jurisdiclione privaniur, locum habeat genera-
exirav. de Schismalicis. lim in omnibus schismalicis, quidam aiunt
Tcrilô , cerlum est praeier excomniunicalio- hanc schismalicorum pœnam ,
quà jurisdic-
nem, quam supra schismaticos diximus incur- lione privaniur, locum habuisse anle conci-
rerc, si ab eâ non resipiscant, posse ulteriùs lium Conslanliense , in omnibus manifestis et
puniri , nimirùni per censuram deposilionis notoriis schismalicis , non occuliis; modo verô
ut patei ex can. In nomine Domini, d. 25, et post iliud, solum locum liabere in ils qui

nolai, ubi supra, Turrecrem. Elsinecperdo- sunt expressim el nominalim denuntiali aut

posiiionem emendentur pœnis ,

eiiani corpora- manifesli percussores clericorum. Aliis proba-

libus, auxilio bracliii secularis, ut fieri jubet bilius videtur, universè schismaticos, quate-
Pelagiuspontifexincan. deLiguribus, 25, q. 5, nùs taies sunt, jurisdiclione ecclesiaslic.^ pri-
•
etdocelb. Th. 2-2, q.39,arl. i, ado. Atque vatos esse, eô quôdsunt extra Ecclesiam , quia
etiam possunt privari à ponlilice polestate et ipsi se abEcclesià diviserunl. — Respondeo : Si
digniiaie teniporali. scbismalicus sit elcommuni errore
lolcraïus,

Quarto, scbismalicus praeier pœnas prœdic- popuii habilus pro legilimo, non videtur du-
las, alias eliam incurrit. Est enim irregularis bium , quin omnesacius jurisd. aliàsrequ iron-
ila ut eliamsi Ecclesii» per absoluiionein et ies, sint validi, ni infra diccmus eliam de
veram pœnitcntiam fuerit reconciliaius , ad hœreticis. Si verô presbyter vel episcopus sit
benelicia et Ordines promoveri non potcst, manifesius scbismalicus , lune aliqui dicunt
sine pontiûcisdispensaiione, utcoUigi videiur non valere gesia per ipsum , illa , inquam quae ,

ex c. Quà diligentià , de elusione , ubi Hostien- requirunt jurisdictionem. Aliis verô placet,
sis abbas, et Joannes Andraeas idem consent. valere omnia in casu quo scliismaiicus non sit

Hanc verô irregulariiatem non contrahi à norainatim cxcommunicalus, vel manifesius

schismalico occuUo, sed tantùm nianifesio , clerici percnssor; sed verior et securior prima
quidam affirmant. Alii verô in contrarium do- estsenieniia.
cent eliam aboccullo contrahi. Sed probabilior Sedquaercs, quam juris pœnam incurrat,
videtur prima senlentia ut oplimè oslendit , qui ad Ordines vel alia ecclesiastica bénéficia à
Gregor. de Yalentiâ , 2-2 . disp. 5, q. io schismalicis promovetur. — Respondetur : Si
puDCto 3. sciens esse schismaticum et excommunicatum,
Sed petes an schismalici presbyleri et epi- spontè suscepit ab eo sacramentum Ordinis,
scopi careanl Ordinis polestate, an lantQm Ju- manel irregularis et suspensus ab execuiione

risdictione. Respondet S. Th. 2-2, q. 39, illius Ordinis ,

quem suscepit, el indigel dis-

art. 3, schismaticos jurisdiclione carere Non : i pensaiione sedis Aposiolicae ; si verô bénéficia
«possunt, inquit, absolvere , nec excomnm- ecclesiastica, privatur iliis; ila coiligitur ex
inicare, nec indulgenlias concedere. > Sic c. 1 de Schismalicis, el ex bnlhî Clem. VFII

ilie; et ila nequeuni eâdem ratlone eligr-re, supra adductà. Si tamen cum ignorantiâ quis
bénéficia confcrre, leges sive consliiutiones fuerit ordinatus, dispensai episcopus in irre-

dare, vel ponere. Unde si quos absolvant vel gulariiale : ila posi Navar. docet Grog, de Va-

eligant, absolutio seu eleclio râla non e^t , et leniiâ, 2-2, in 3 p. disp. 7, q. 19 de Irregul,,

proinde iteranda : habere tamen , ait S. Th. puncto 5.

poteslaiem sacram Ordinis : quare episcopus Ullimô dubilatur an ab excommunicatione

schismaticus verè conficit el consccrat Eucha- et aliis pœnis liberi sint schismalici, qui igno-

ristiara , verè confirmai, vcrè ordinal; chni ranlià invincibili schisniali Graecorum inhae-
aliquos ad ecclesiaslicos Ordines oligit ac pro- rent. — Breviier dico.cerunn esse pœuas prœ-
movet, ab eo verè Ordinis characicrem reci dicias non incurrere, nec in inleriori . neque
piunl non lamen Ordinis usum et funciioneni
, exieriori foro ; uiclariùs pateiiil ex his quae
quoniam sunl ipso jure suspcnsi, si scientcr infra diceuius , iracianies de ha?reiicorum
à schismalico episcopo ordinenlur. Pari aut pœnis.
 , , ,

497 CUM ECCLESIA CVTllOMCA PROCUUANDA. 498

Qiiû vcrô raiionc scliismaiici sinl absolvendi Ecclesiae definivitetdeclaravit : videliceiquôd

et reconciliaiidi cum Ecclesià , dicenius infra Spirilus sanclus à Pâtre et Filio aelernaliier

cùm de absoluiionc iKTcrc'.icoruin disseremus, est , et essenliam suam suumque esse subsis-

tum quia scliismaiici niajori ex parle liîicrelici tcns habel ex Paire simul et Filio; el ex
sunt lum etiam quia elsi scliismaiici tantùin
;
utroque ailernaliier, tanquàm ab unico prin-
invcnianlur, ooruni absolutio rcservaia est cipio et unicâ spiralione procedit. Cùm id

etiam scdi Aposlolica' , ut [)aiet ex builà Cœnae quod sancti dociores et Paires dicunt, ex
Domirii. Pane pcr Filium procedere Spirilum sanctum,
lllud tamcn csl advcricndum, quôd quamvis ad banc intcUigenliam tendat, ul per hoc si-
schismaticorum absolulio sii rcservaia, sicut gnificeturFilium quoque esse secundùm ,

et h.-crelicorum, in eoruin lamen absolulione Grœcos quidem, causam, secundùm Lalinos

non sunt loi taniaeque circumsianiia; ol)ser- verô principium subsislentiœ Spiriiiis sancti
vandae, sicut in absolulione bserolicorum. sicut el Palrom. Cùmque omnia quœ Patris

Oporlebit tamen primo, ul anlequàm absolu- sunt, ipse Pater unigenilo Filio suo gignendo
tionis bencficimn accipiant, publicè vel privalè dederil, praeler esse Patrem; hoc ipsum quôd
fidci professioncm juxla seiiucnlcm formulam Spirilus sanclus procedit ex Filio, ipse Filius
àsedc Aposlolica cxiiibilani, faciant. à Pâtre aelernaliier babet, à quo aelernaliier
etiam genitus est. lUamque verborum illorum ,
Articulus X.
Filioque, explicationem , veritatis declarandœ

Professio ortliodoxœ fidei à Grœcis facienda, gralià et imminente tune nccessitale licite
, ,

Cregorii XIII pontifias maximi jnssu édita. ac rationabililer Symbolo fuisse apposiiam.
< Item in azymo sive fermenlato pane trili-
Ego (N.) firniâ fide credo et profiteor ceo corpus Christi veraciter confici; sacerdo-
omnia et singula quœ coniinenlur in Symbolo lesque in altero ipsum Domini corpus confi-
fidei, que sancia Uoniana Ecclesià utilur, cere debere, unumquemquc seilicel juxla su»
videlicci : « Credo in unum Deum Palrem Ecclesiœ, sive Occidcnlalis sive Orientalis,
( omnipotenlem faclorcni cœli et Icrrae, visi- consuciudinem. Item si veré pocnilcnles in
ibiliiim omnium cl invisibilium. Et in uuum Dei charitalc dccesserinl , anlequàm dignis
« Dominum Jesum Clirislum Filium Dei unîge- pœnilenliae fruclibus de commissis salisfcce-
« nitum; el ex Paire naiumante omnia secula. rint el omissis, eorum animas pœnis purgatorii
I Deura de Deo, lumen de lumine, Deum post mortem purgari ; et ut à pœnis hujus-
( verum de Dco vero. Genitum , non factum, modî relcventur, prodesse eis fidelium vivo-
< consubsianlialem Pair! , pcr quem omnia rum suffragia , Missarum scilicet sacrilicîa

« facla sunt. Qui propicr nos homines et oralioncs et eleemosynas, et alia pieiatis ofli-

ipropter nostram salutcm descendit de cœlis. cia quae à fidelibus pro aliis lidelibus fieri con-
« El incarnalus est de Spirilu sanclo ex Maria sueverunt, secundùm Ecclesiae instilula. lllo-

t Virgine, et Iiomo faclus est. Crucifixus etiam rumque animas, qui post baplisma susceplum
I pro nobis sub Ponlio Pilalo, passus elsepul- nullam omninô peccaii maculam incurrerunt,
< lus est. Et resurrexit lerllà die secundùni iilas etiam quae post conlraciam pcccaii ma-
,

« Scripluras. Et ascendit in cœlum ; sedcl ad culam, vel in suis corporibus, vel eisdem exu-
« dexleram Palris. El ilerùm venlurus est cum lac corporibus ,
prout superlùs diclum est,
«glorià judicarc vivos el moriuos; cujus rc- sunt purgaiœ, in cœlum inox recipi, el iniueri
« gni non cril finis. Et in Spirilum sanctuin clarc ipsum Deum irinum et unum, sicuti est,

f Dominum et vivificanlcm , qui ex Paire Fi- meritorum tamen diversitale alium alio per-
«lioqueprocedit. Qui cum Paire cl Filiosimul fccliùs. Illorum auiem animas, qui in actuali
i adoraïur el conglorificaltir ;
qui loculus est moriali peccalo vel solo originali deccdunt,
,

cper proplieias. El unain sanclam calhoiicam mox in infernum descendere, pœnis tamen
ICI apostolicam Ecclesiam. Confitcor unum disparibus punicndas. Item sanclam Aposloli-
< bapl snia in rcmissionem peccalorum. Et cam scdem et Romanum ponlificem in uni-
lexpcclo resurrectioncm morluorum. Et vi- versum orbem tcnere primalum, et ipsum
I lam veninri seculi. Amen. » ponlificem Ilomanum successorem esse beati
« Credo etiam, profiteor, aique suscipîo ea Pétri principis Aposlolorum, et verum Cliristi
omnia quœ sacra O'cumenica synodus Florcn- vicarium, loliusque Ecclesiae capul, cl omnium
lina super unione Occidcnlalis et Orienialis Cbrislianorum Patrem ac doctoreni exislere ;
 ,

499 DE UiNIONE BCIIISMATICOIIU.M 500

cl ipsi in bealo Peiro pascendi, rcgendi et I oraiiones Deo pro nobis oU'erre, atque eorum
giibernandi luiivorsalcm Ecclesiaiu à Doniino reliquias esse vcnerandas.
iioslro Jesu Clirisio, plcnani poicslalom iradi- i Firniissiniè assero, imagines Cbrisii ac
lamcssc, qiieinadmodùm ciiamin Aciis œcu- Deiparae semper Virginis , necnon aliorum
mcnicorum concilioruni cl insacris caiionibiis sanclorum, habcndaseï reiinendascsse, alque
coiilineliir. eis debiuim bonorem ac vcneraiionem impar-
i Iiisuper piolilcor ac rccij)io al!a omnia liendam. — Indulgenliarum eliam poteslalem
quae ex decrctis sacrœ tt'ciiiueiîicœ geiieralis à Clirisio in Ecclesia relictam fuisse, illarum-
syiiodi Tildeiilina; sacrosancla Roniana et que usum Clirisliano populo maxime saiularcm
apostolica Ecclesia , cliani ulira comenia ia esse alïirmo.
buj)ra{Iiclo iidci Synibolo, profiienda ac rcci- i Sanciam calliolicani el Aposloîicam Ro-
pieiida proposuil, aiquc piœscripsii, ut se- manam Eccicsiam , omnium Ecclesiaruin ma-
qullur.— A|)osiolkas cl Ecclesiaslicastradilio- trem et magistram agnosco, Romanoque pon-
nes, rcHquasqueejiisdcin Ecclesia;; observalio- tifici boati Poiri Aposloiorum princip's siicccs-
nes cl constiUiliones firniissinic admiUo cl sori ac Jesu Clirisli vicario vcrani obcdienlian»
aniplccior. — Item saciam ScripUiram juxta spomleo ac juro.
cum sensum quem lenuil el lenelsancia maler « Cajleraiiem omnia à sacris canonibus et
Ecclesia, cujus est judicare de vcro sensu et œcumenicis conciliis, ac prx'cipuè à sacro-
interprciaiionc sacrarura Scripliir.trum, ad- sancla Tridenlinâ synodo tradila , dofinila et
miltu, iiec cam unquàm, nisi Juxta unanimcm declarala indubilantcr recipio atque profiteor,
consensuni Palruinaccipiain el iiilerprelabor. simulqueconlraria omnia, atque hœresesqnas-
— Profiteor quoque sepiein esse verè et pro- cumque ab Ecclesia damnalas , clrojecias,
pric Sacraiiicnla nov;;c legis à Jesu Clirisio el anailiemalizalas , ego pariler damno , reji-
Domino nosiro insiilula, alque ad salulcni cio el analbemalizo.
humani generis, licei non omnia slngulis nc- ( Hanc vcram catholicam lidem, extra qnara
ccssaria ; scilicel, Bapiismum, Confirmalio- nemo salvus esse polest, quam in prsesenli
iiem, Eucharisliam, Pœnilenliam, Exlreniani sponlc proliieor et voraciler lenco , eamdem
Unclionem, Ordincui, et Mairimonium, iliaque inlegram et inviolatam, usque ad extremum
graliam conforre : el ex his Bapiismum, Cou- vitae spirilum, constanlissiniè, Deo adjuvante,
lirmaiioncm el Ordinem sine sacrilegio reiie- retinere et conlileri, atquc à mcis subditis,
rari non posse. — Recopios quoque el appro- vel illis quorum cura ad me in muncre meo
batos Ecciesiae caiholicae rilus, in supradicio- speclabit, leneri, doceri cl prœdicari, quan-
rum omnium Sacranienlorum solemni admi- tum in mcerll, curalurum. — Ego idem (N),
nislralione recipio et admitlo. — Omnia et spondeo, voveo ac juro. Sic me Deus adjuvet,
singula quae de peccalo originali el de juslifi- et lisec sancla Dei Evangelia. »

calione in sacrosancià Tridenlinâ synodo de-

CAPUT m.
liniia et declarala fuerunl , aniiilcclor el re-

cipio.
DE KUTUENOHUM ftliLIGIONE ET U.NIO.NE CUM SLDE

< Profileor pariler in Missà oITcrri Deo ve- APOSrOLICA.

rum etproprlum et propitialorium Sacrilicium

ARTirri.us UMcrs.
pro vivis cl defunciis, alque in Sanclissimo
De linlhoiis Icmporc démentis papœ VUI ad
Eucbarisliae Sacramenlo esse verè, realiieret
sedis ApcstoUcœ commum'oncm admissis, et
subslanlialiter corpus cl sanguinem uiià cum
déforma qità fuêre recepti.
anima el diviniiale Doniini noslri Jesu Clirisii ;

lierique conversioncm lolius suijstaniiae punis Ruilienorum populi ( quosanliquo vocabulo

in corpus, el lolius substaniiai vini in sangui- Russos appeilant scriptores) ad unionem Apo-
nem, quam conversioncm catliolica Ecclesia slolicui sedis recepii fuerunl à Clem. Mil
iransubslanlialioncm a|)pellal. — Faleor ctiam ponlilicemaximo , utiaiiiiscardinalisBaronius
sub alierâ lantùm specie, lolum alque inle- ad calcem 7 tomi Annalium pra;cipuâ appen-
grum Cbrîslum, veri'.mque Sacramenlumsumi. dice adjecil. Ejus ctiam unionis mcminil
— Constanler icneo Purgatorium esse, ani- Anton. Posscvirius in Apparaiu sacro, verbo
niasquc ibi dclentas fidelium suflVagiis juvari. Rnlheni. Al quoniam ille decrctum duntaxat
Simililcr cl sancios unà cum Cbris-io rcgnan- doliberaiionis arcIiiopiscoj)i et cpiscoporum
cs, vcnerandos atquc nvocandos esse, cosciuc Ruilienorum in suà synodo faclâ de susci-
 ,

oOl CUM ECCLESIA CATlIuLlGA PllOCURANDA. oUi

piendA communione sanclsp Ronianae Ecclesioe, ciensls, totiusque Ru&siac, Micbael Rabiosa ;

et corumdem ad summum pontificcm litleras; llypaiius primas L'iotlimiriensis et Brcstcnsis,

liic verô tanlùm alias ^ynodi circumsiantias Cyiillus Terlecius exarclia Luceoriensis et

cnumcrant, nos aliqiiid pleniùs hùc iiirerc- Osiroviensis, Hermogenes arcliiepiscopus Po-

mns. Quare primo de synodo à Uulhenis ccle- locensis et Vitepcensis , Joannes Ilobol Pins-
braiâ et decrcio in eà edilo secundo de lit- ;
censis, Turoniensis, Dionysius Sbievoius , et

leris ad summum ponlilicem ac de arliculis Belsccnsis L'iadicae, sive episcopi rilûs Gracci.

slvc condilionibus à Uutlienis propositis; ter- Praeterea pluresLalini sacerdoles, et Ruthcni,

tio de communione ipsà à sede Aposlolicâ qui dicunlur poppi, sed qui extra opiscoporum

conocssâ dicemus. ordinem slarent. Affucre pro sercnissimo

Primo igiiur, anno Domini 1594 , die 2 rege Poloniae Sigismundo liujus nominis ter-

mensis dccembris, Breslensis synodus cele- tio, legaii Nicolaus Radivilius, dux in Olicâ ,

brata est Breslae, quae civiias est sila in magno etNicssuvii, palatinus Trocensis, Léo Sapibea
ducatu Lituanie , qui ad regnum Polonise Liiuaniai cancellarius , Demetrius Halecius
perlinet. Ea indicta est jussu démentis Vlil, ejusdem magniducalùsLituaniae ihesaurarius,
pontilicis maximi, felicis recordationis, cui idemque capitaneus (ut vocani) Brestensis, ut

quae deccrnenda erant, proposita fuerant ab regiae majeslatis auctoritate curarent, ne forte
cpiscopis, qui illùc convenire debebant. Tria vis et tumultus ab hœrelicis et aliis factiosis

fuorunt ob quae liaec synodus fuit coacia. bominibus synodo intentareiur; sed sua sy-
Primum, ut Ruiheni episcopi convenicnles in nodo et ecclesiasticis liberias intégra consta-

ununi cum Lalinis episcopis légitimé id lacè- ret, in dicendo ac in deceruendo. Porrô no-
rent, quandoquidem sciebani illegitima esse bililas frequens catholica cum" eisdera legatis
concilia ,
quae sine vicarii Chrisli auctoritate regiis haud defuit.

indicerenlur aul baberentur : ea verô, de qui- Atque Satanas, omuispaciset unitatis acer-
bus eratagendum, ad sanctae caibolicae fidei rimus osor, incitaverat Arianorum et aliorum
professionem edendam speclarent, rejecto haereticorumanimos, uttaniae rei obsisterent.

omni scliismate ac novis baeresibus quae pas- Quamobrem contra mandatum regium, nullâ-

sim sucereverant, dùm ab Ecclesiae uniiate que fulti auctoritate, plurimi convenère ar-
secesserant. Secundum, ut decernerentur le- mati, qui palatino Kioviensi haeretico adhaere-
gati Unthenorum, qui nominc omnium ad bant, et quo conscio , abnuente, pertractis
pontificeni maximum ad urbem prollcisceren- etiam in suas partes duobus scbismaticis Ula-
tur, ipsi ac successoribus ejus omnem delaturi diois Luceoriensi et Premisliensi, etaliquibus
obedienliam, tanquàm supremo omnium in poppis, copvenlicula babebant , ut legilimam

Ecclesià pastori. Teriium, ut ab eodeni ponli- synodum interturbarcnt ac scindèrent; quod

lice maximo absolulionem à schismate conse- tanicn elTicere nequiverunt. Gravissimâ enim

querentnr. Neque ampiiùs communionem cum Icgaii regii ad cos oralione, non lam persuasi,

palriarcbà Constantinopoliiano liaberent, do- quàni absterriti , licet in suâ pervicacià oblir-
uée ille qnemadmodùm aniiqui olim episcopi mati haeretici, quae à rege petierant, obiinere
Constantinopolitani , S. Joanncs Clirysosto- non potuerant, perstilère tameu in nectendis

mus, ei alii oribodoxi atque cailiolici facie- dolis, falsisque calumniis objicicndis, quibus
bant, primatum Apostolicae sedis, qualis à synodi aucioriinlem sialutamque unionem im-
Cbrislo Domino fuit instilutus , agnosceret pedirent ac déprimèrent.
ac profiif^relur. At ea quae à regià majestate ante aliquot
Accessit aucloritas nomine pontilicis maximi hebdomadas petierant palatinus Kioviensis, et
à Stanislao Karncovio Gnesnensi archiepi- nobiiitas Voliniensis, per Maltbiam Malinum

scopo, primate totius regni/et legato nato col- et Laurentium Britinium nobiles ad regem
lata. Interfucrc nomine ejusdem summi pon- allegatos, liacc fuerant : In primis, ut nemo
lificis cl aliorum Lalinorum opiscoporum armaïus, neque cum militari manu ad eam sy-
Dcmetrins Solicovius arcliiepiscopus Leopo- nodum veniret, paxquc et securitas ob liber-

liensis, Bernardns Macieovius tune Luccoricn- latcm mutuorum colloquiorum intégra foret.

sis, nunc arcliiepiscopus Gncsnensis, eisanctae Dcinde, ut cuivis cô accedere liberum esset,
Romanae Ecclesiae cardinalis , Slanislaus Go- quamvis à Graeca* et Romanae Religion is bo-
moslincius opiscopus Clielmensis. Pro Ruthe- minibus essent in fide alieni. Praeterea, ut

nis autem metropolitanus Kiovicnsis et Hall- synodo interesse posset r^icephorus Graecus,
 ,

505 DE IINIONE SCll iSMATlCOUUM soi

quicùm Steplianopalalino InMuIdavià caplus,
Dccretum deliberutionis et condusionis revcren-
ex caiccre arcis Chociniicnurii aufugcrat. De-
dissimorum doniinorum archiepiscopi, et epi~
nique, ut nisi in synodo convei.jrenl, posseni
scoporum Rulhenomm, de recipiendà et susci-
cuni eà conlroversiâ ad gcneralia coniiiia regni
pieiulù communione sanclœ Romanœ Ecclesiœ,
confugere.Sedad h3ecposiulalainscripio,qiiod
factuni die secundà mensis decembris , anno
sigillis regiis aulhenticè muniium Icgati regii
Domini millesimo quingentcsimo nonagesimo
ostendcrunt , ejiisinodi daiiim est rcsponsuni.
quarto.
Prinium postulaiiiiii non modo concedit rex,

verùm cliam itafierioinninô mandat, ideôque I In nomine sanctae vivificaniiseiindividuap,

legatos suos ad synodum miltit, ut omnia pa- TrinitalisPalris, et Filii, et Spirilùs sancti. INos

cilicè et cum magnà ecclesiasticorum libertaie infra nominalai personse, qui huic scriplo no-

synodus possit absolvi. Allerum verô, de liae- slro subscripsimus , nolum facimus, quôd in-

rclicis ad synodum adniiitendis, ejiismajesias trospicienles diligcnter vocationem et ofTicium

recu>avit, quandoquidcm synodus indicia eral nostrum, quod est liujusmodi, ut nosmelipsos
ad Uulhcnos i^i'^cosque cuni Caiholicisunien- el bominum cbristianorum gregem ovium
dos, ut in publicis regiis lilteris liabelur, Cbristi nobis à Christo commissum, ad con-
Tertium item posiulatum nullo modo regia cordiam et unionem promoveremus, prout nos
majesias concedere volait, designans quis et Salvator noster Cbristus Jésus edocuit, eam-

qualis esset iste Nicepiiorus ,

quippe qui Sie- quc docirinam sanguine suo obsignavit: ac po-
phanum palatinum addnxissel in Moldaviam, lissimùm bis infelicissimis temporibus nostris,
secretosque cum Turcis tractatus habuissc, in quibus multae ac variae baereses inter homines
regni lotiusac reipublicae detrimentum : pro- grassantur, ob quas plurimi recedcnlesà verâ

inde neraini fas esse cum homine adeô sus- et ortbodoxâ fide cbrisiianâ , legem noslram
peclse lidei quidquam agere. Quartum denique deserunt, et ab Ecclesià Dei, veroque in ïri-

postulalum eâdeni ratione detreciavit , in- Quod non

nitate illius culiu se ipsos séparant.

quiens, alitid esse synodum Ecclesiasiicorum, aiià quàm ob dissensionem

de causa accidit ,

aliud regni comiiia , in quibus ecclesiastica noslram cum dominis Romanis, cum quibus
negolia neque judicium ullum , ncc locum cùm simus unius Dei homines, et lanquàm
habent , nisi quaienùs liberlaii ecclcsiasticae unius malris sanctae Ecclesiae caibyiicoe lilii,

patrocinium omne procureiur et delur. ab ils divisisumus, unde muluo auxilio pr^e-

Uxc cùm legaii regii objecissent, ac hsere- sidioque inviccm nobis prodesse nequimus.

ticos et scbismalicos acriter reprebendissent, El quamvis assidue Deum pro unione in lide

quôd synodum impedire saiagerent, conventi- oralionibus noslris precemur , nibilominùs

cula verô sine illâ regià auctoritate cogèrent, quonam paclo ba;c unio inter nos slabilialur

et sub specie impi<fi confœderationis id sibi ii-

aliquundo nunquàm nobis seriô
, curai fuit

cere dictilarent, de palriarcbalu Constaniino- spcciando semper superiorcs nostros, et ex-

politano qui simoniacè a Turcis emeretur, peciando si de bàc ipsâ unione incipereni esse
,

pluribus argumentis indicârunt malediclio- soUiciti.

nem, quam sedes iila babet, ut unus allerum Verùm cùm noslra spcs hâc in re, ut boc
«

majore pecunià persolutà de sede dejiciat :

eorum cura et studio perlici possit, in dies
unde nonnunquàm contingai duos, sive très minuatur, non ob aliam rem quàm quôd isli
simul esse patriarcbas.sponsamque illam très servituie paganorum oppressi, eiiamsi foriassè

interdùm simul babeie marilos, sicque adul- vellent, non possunt, igiiur ex inspiratione

teram cum adulteris manere. Sacerdoies au- Spiritùs sancii, cujus baec sunt opéra, et non

lem, et monachos, atque igumenos passim bominum, considérantes cum ingenti dolore

Cbristi Domini fidc altjuratà Turcicam seetam nostro, (luanta impedimenta boaiines babeant

amplecli, aique pcr cxtoras regiones vagantcs ad salutem, absque bàc unione Ecclesiarum
quà iiicipiendo à Cliristo Salvalorc
Cbrisiiauos, eorum consilia per summam per- Dei, in

lidiam prodcre : hùc item ad Russiœ partes nosiro, el à sanctis illius Apostolis pra;deces-

passim veuire cum (ictis à patriarcbà litteris, sorcs nostri persliterunt, ac unum summum
falsisque sigillis appensis. Denique, ut alla in- pastorem primumque antistitem in Ecclesià
térim omillam, in praefalis comitiis quid lue- Dei bic in terris (prout eà de re concilia cl
rii circa illa tria qu« fuerunt proposita san- canones manifeslos habemus) et non quem-
ciluu), sequeuliscripliirà signilicârunt. piam alium praiier sanclissimum papam \\o-
 ,

5u5 CIM EGCLESIA CATIIOLICA PUOCIUANDA 506

raanum profUebanlur, illiquc parebanl in om- olim unione durante fueruiit. Datum anno
nibus ; ac ([uanuliu id uniformiier in suo ro- Donilni millesimo quingenlesimo, nonagcsimo
Jtore perniaiisit, seniper in Ecclcsià Dei ordo, quarto, die secundà decembris. >

cuilûsque divini incrcnienluni fuit ; inde con- (Lochs sigiltorum.)

seculiimest, ul dillicillimum forci ha;rclicis Doinde sequuntur subscripiiones, videli-

sua disseniinare prava doginaia, Poslqiiàm cel : « Micliael metropoliiaKiovit nsisHalicien-

aulem mulli supcriorcs esse cœpcrunt, cara sis, el lotiusRussix', manu proprià. — Ipaiton
sibi aucioritateni polcstalcnique arrogantes, Dei gralià prolothronius opiscopus Vulodimi-
nunc clarè cerniinus ad quantas discordias et riensis, Breslensisquc, manu proprià. — Cy-
schismata ob pluralitalcni superioruni Eccle- rillusTeriezcki exarcba metropolita Kioviensis,
sia Dei devenii : ex quo fit, ul li erclici tan- episcopus Luceoriensis Ostrosiensisque, manu
las sumanl vires. proprià. — Gregorius nominalus archiepisc.
c Itaquc noientes , ut conscieiiliae noslrœ Uladika Polocensis , Viteisccnsisque , manu
lanto pondère aggravarcntur, si animariini proprià.— Dionysius Zbruislvi episcopus Cbel-
salus inultaruin ob eas in Rcligione diseordias mensis Belsensisque, manu proprià. — Leon-
diuliùs perlclitaretur (licel hàc ipsâ de rc nos lius Pelezizki episcopus Pinscensis Turovien-
prxdecessoresque nosiri meditaii fuerint, id- sisquc, manu proprià. — Jonas lîoliol arebi-
que lentaverint) videntcs instilutum concilium mandrita Kobrinensis Ecclosiœ S. Salvaloris,
intermissum esse ,
proposuimus , auxilianle manu proprià. — Idem Jonas nominalus epi-
Deo, niutuo ipso vinculo nos ipsos ad prose- scopus Pinscensis Turoviensisque, manu pro-
quenduni lioc negotiuni excitare et conlirnia- prià liane concordiam fratrum meorum sub-
re, ul, queniadinodùni antca , eodem labio, et scrîpsi. >

eode/n corde posscnius laudare et gloriOcarc Cùm lioec slatuissent in seqnentem annum,
venerandum et niagnificum nonicn Palris, et ubi primùm per icmporis opporlunitatem li-

Filii, et Spirilùs sancti, cum fratribus nostris cuit , bonorificam ad Romanum ponlificem
cliarissiniis dominis Romanis, permanentes decernuni legationem , duobus ad id muneris
sub eodem pastore visibilis Ecclesi* Dei, cui obeundum elcciis legatis episcopis, quibus ad
liAïc prœniinentia seinper debebatur. Quocirca eumdem ejusmodi lilteras dederunt :

id nobis muluô proniitientes coram Deo

Lillerœ dominorum arcliiepiscopi Kiovienais et
quantum in nobis fuerit, corde sincero cl
aliorum episcoporum Ruiliemnm: ad S. D. N.
candido , ac diligenlià in bujusniodi negolio
Clementem papam VJII, super eonim unione
neccssarià ac débita nos omnem daiuros ope-
cum sanclà Ecclesiâ Iloirtmin, dalœ die lii jw-
ram spondennis in comniur>i, cl quiiibei per
nii, anno Dom'ni 1595;, Latine versœ.
se, adhibiiis mediis convenientibus, ul fralri-
bus nostris ecclesiaslicis communique plcbi ad < Sanclissime patcr, domine et pastor su-
ineundam unioiiem ot concordiam siinus au- prême Ecclesiae Christi , D. clenieniissime.
Clores, idque divinà adjuvante graiiâ peificia- Repeienles mcmorià consensum in omnibus
mus. Ut aulem majus incilamenlum ad iinien- atque unionem Orientalis el Occidentalis Ec-
dum habeamus , quôque major à nobis cura clesire, quam majores nostri sub obedienliâ et

et solliciiuilo impendalur, scriplum praesens regimine sanciœ sedis Apostolicœ Romanae

conficimus, quo sinceram pronipiamque vo- coUierunl; ex altéra verô perpendentes animi
luntatem nostrani, ad ampleclendam cum Ec- dissensiones el scbismala quai bodie invalue-
clesiâ Romanâ unionem et consensuni testa- runt , non poluimus propierea non niaximo
mur. Et Deus omnipotens largilor omnium dolore afTici, deprecabamurque assidue Domi-

bonorum auctorque, ad concordiam slt dux num , ul nos aliquando in unitatem fidei ag-
et protector tam sancti negotii hujus, cui uli gregaret, expectanles si forte superiorcs et

corda nostra, ita et eam voluntaicm praîsenii pasiores nosiri Orientalis Ecclesiae, sub quo-
scripto lestantes, manu proprià subscribimus : rum obedientià bucusque fuinius, de ineuiulà
salvis lamen et in iniegrum observatis cœre- uniiate ctconcordià quam in liiurgiis quolidie

moniis cl rilibus cuiiùs divini pcragcndi, et à Deo einagitanl, cogitarc seriô atque diligen-
sanclorum Sacramentorum, juxia consuoiudi- ler in eam rem et curam incumberc vellent.

nem Ecclesiac Orientabs correctis tanlum- , Sed cùm vlderemus frustra laie quidpiam spc-
modô iis articulis, qui ipsam unionem impe- rari ab illis, non tam malevolentià ei temeri-
dirent, ul more anliquo fièrent omnia, sicul tale forlassè corum, quàm quôd sub gravissisî
 ,

507 DE UNIONE SCniSMATICORUM 508

servitutis jiigo crudelissinii lyranni cl à Reli- « Ilumillimi apud Deum oralorcs et servi. >

gione chrisiian;'! alieni gemant, leniareid qiiod Siibscr-ptiones cum sigillis.

niaxiniè vellcnl , nullo nioilo possuni; nos Qui igitur missi sunt episcopi legati, post-
niliiloiiiiiiùs qui in liis partibus siib duniinio quàuiRomam pervenêre, lionorificè excepii à
serenissiuii Poloniae el SueciîB régis et magni summo ponlifice legationem publiée exposue-
dncis Liiuaniae constituli sunuis ,
liberisque runt. Inler alla verô anle fidei professionem

nobis esse propierea iicei, aiiendenles ollicium ab ipsis suae genlis nomine emiltendam se-

noslrnni , neque noi)is ipsis et ovibiis gregis quenles articulos pro unione perficicndà pro-
Chrisii, qnarum cura ad nos spécial , obesse, posueruul, quos priùs aposlolico nunlio Rus-
conscienliasquc hâc in parle noslras, tôt ani- siae obtulerunt.
marum inkriui, ([iii e\ dissensionibus bis pro-
Arliciili sive comliliones, quas nos Adamus IV/a-
vcnii, gravare noiontos , adjuvante Domino,
ctiimensis et Ctjrillus Luceorieiisis ^yladicœ
ad unioneiu, quai anlea inler Orientalem et
nostro ac confralrum noslrorum nomine, à ca-
Occidenialoni Ecclesiam viguit, inque Floren-
tliolicà Romanâ Ecclesiù, priusquhm ad ipsius
linà synodo ab anlecessoribus noslris consli-
unionem accedamus, requirimus :

luia est, accedere decrcTimus : ut vinculo

Iinjus unionis adsiricli sub obedienliâ alque t Cùm inler Romanae et Graecae Religionis

regiininc sanciitaiis vesirae, uno ore et corde atque fidei homines de processu Spiriiûs sancli
glorificenuis etiauderaus onines divinissinunn conientio sil, quae unionem et consentionem
'et sanciissiiuum nonien Patris , el Filii , et pluriniîiui impediat, et non aliam penè ob
Spiriiûs sancli. causam ,
quian quôd muluô inler se intelligi

« Ac proinde scienle volenteque domino nolimus. Posiulamus ilaque ne ad aliam con-

noslro Sigisniundo III Dei graiià Poloniae et fessionem siringamur, sed sequamur, quara
Sueciae rege.niagnoque duceLiihiianiae, cujiis in Evangelii et doctorum sanclorum religionis

etiani singulare ac sapienlissinmm sludiuni in Grœcse scriptis iradiiam babemus; nimirùm

hàc re eniluit, mitlimus ad sanclilatem ve- Spirilum sanctum non ex duobus principiis
stram charissimos fraires nostros reverendos nec duplici processu, sed ex uno principio
in Cbrislo Ilypaiium Pociei protolbronium vcluii ex fonie, exPaire per Filium procedere,
alque episcopum Vulodimiriensem, Bresten- sccundùm illud prout in concilio Floreutino
semque, et Cyriihim Teilezcki exarcbam alque P;(lres religionis Graecrc suffragiis suis cora-

episcopum Luceoriensem, 0.^l^osiensemque; probàrunt et attestaii sunt in haec verba :

quibus mandavimns, ut sanolilalmi veslram Occideutalium el Orientalium sanclorum scri-

adeant, ac (si quidem s:iiiciiias voslra admi- pta diligenler auscullavimus, quorum alia

nisiralionem Sacramentorum, rilusquect cae- Spirilum sanctum ex Pâtre Filioque, alia verô
remonias Orientalis Ecclesiae iniegrè, invio- ex Pâtre per Filium procedere testanlur. Quae
labilitcr, alque eo modo quo icmpore unionis quidem omnia tamelsi signKicent idem, nos
illis utebamur, nobis conservare confirmare- tamen illiid ex Filio, postponenies Spirilum
,

que pro se el successoribus suis nibil in bàc sanctum ex Pâtre per Filium ab aelerno sub-
parte innovaluris , unquàni dignetur) suo et stanlialiterque, ut ab unico principio, vel ab
omnium noslrùm, arcliiepiscopi et episco|)o- unicà causa procedere profilemur : quando-
rum, loliusquc ecclesiasiici nostri siaiùs, et quidem pra^posilio, per, in Spiriiûs sancti
oviuni commissarum nobis diviniiùs nomine, proccssione causam signiOcat.
sedi sancli Peiri , ot sanclilali vcstroe , uli I Cullus divinus omncsque orationes nialu-
summo paslori Ecclesiae Chrisli, debiiam obc- tinse, vesperae et noclurnae, ut nobis integrœ
dientiam déférant. Qii;e omnia pciiia à nobis conslent secundùm morem et consuoiudinem
si obiinuerimus, sanclilali vestiaecum omnibus recc[)tam Orientalis Ecclesiae, nominalim verô
successoribus suis, nos et successores noslri lilurgiae 1res, Basilii, Cbrysoslomi, Epipbanii,
dicto audienies, snbquc regiminc sanciilatis quod fit tempore quadragesimali cum prae-
vesirae sempcr esse volumus, in quorum ma- sanctificatis douis. Simiiitcr et aliae omnes
jorem ildem litieras praesenies manibus no- caeremoniae Ecclesiae nostrse, quibus hucusque
slris siibscripsimus atque munivimus sigillis. usi sumns , siqnidem et Romae sub obedienliâ
Dalum ex regno Poloniae et magno ducalu sumnii pontiîicis idem oitsorvalur.
Liibuaiiiae die l'ijiuiii, annoDoni. 159j,jnxta « Sai ramoiila san'lissimi corporis et san-
kalendarium velus, sanciitaiis vesirae guinis Domini Noslri Jcsu Cbristi , ut nobis
509 Cl'M ECCLESIA CAT UOLICA PROCUUANDA. 510

iia, quemadinodùin hiiciisqne iisi fuiimis, siib gni primate prœslare polest.El ni major pênes
iiliàquc specic paiiis et viiii , teiiiporibus por- nos esset auctoritas, cl ovibus nosiris majori
peiuis iiilcgrc inviolabililcrqiie conservenlur. vencralioni cl obscrvantiae essemus, conten-
— SacraniciUuin Bapiismi cl forma ipsius, ul dimus à summo poniifice, velil bénigne ad

iiobis in(cgiù, proiit in Ininc usque diem du- sacram regiam majesialcm dominum noslrum
rai, siiic omni addiiaiiicnio conslol . — De piir- cbnientissimum et ordines rcgni lani spiri- ,

gaiorio nullani liloiu iiioveiiius , scd voluiiius tuales quàni scculares intercodero, ul in ordine

duccri ab Ecclesiâ sanclâ Roinanà. senalorio locum baberc possemus, idque ob

« C.ilondarimu novuni, si scciiiidùin morcin multas justasquc causas : siquidem aequalem
aiiUquiini liori possil, siiscipicinus, vorùm eà digniialem cl olHcinm cum ritùs Komanae Ec-
condiiione, ut fcsta Pascha; ei aliorum sancio- clesiai opiscopis geiimus. Eam potissinnim ol)
runï ritùs iiosiri, qui^madniodùni durante con- causam , cùm alicpiis nosirùm super digniia-
cordià fueruiit, iniei;ra ac iiiviolaia nobis lem senaioriam juramenlum pra^slileril, pro-
coiislciit (l iDaiioanl: babcuius cuiiii tiomuilia cul dubioet super obedicnliani sumnm ponliiici

fesla pcculiarla, quibus Uoniana Ecclosia carot, juramenlum prœslare i)otest, ne ciiam dissi-

ulpole pro dicsoxià j;iniiarii, quà anniversarià dium taie fiat qualc posl obilum Isidori
, cu-

ce'.ebriialc ropra;sciilanius bapiisniuiu Jesu jusdam mclroiiolilae Kioviensis quondam fa-

Cbrisli ad priinaiii rcvclalioiicin Dci in Triui- clum fuit. Idque eam ob causam cùm episcopi

laie unius, quod nosiri vulgo Tlwhozia vul- ritùs Graeci nullâ jurisjurandi religione lene-

znie, ac si dicas , divina revelaiio , vocanl : ad rcntur , atque locorum iniervailo disjuncli
cujiis diei advenluiii solenmes caireuionias facile ab unione in synode Florentinà faciâ
habenms circa bcncdictioneni aqna;. — Ad defecerunt ; sed cùm juramenlo senalorio
prucessionent pro feslo Corporis Cbrisli fa- obligaïus Tueril, diiïicile , ul quispiam de
ciendam ne adigainur: hue est, ne simili ra dissidio et dissensione quidquam nioliri au-
tione proccssionis cum Sacramenlo facicndae deai.
nobis necei>sitas iiuponaïur, quandoquidcm « Liiteras ad comiiia regni generalia et par-
apud nos aliiis est niodus et usus S icramenio- lieu lares convenius , ul ad nos miiianiur. —
rum. — Tuni ol ante (estum Pasciise, ad con- Ad Cïïeremonias et religionem Romanœ Eccle-
secrationern ignis, ac eiiam pulsalionem asse- siae nemo adigalur cl aslringaïur:
proliiendam
ribus compactis loco campana; , et alias cat- siquidem omnes uuum erimussub obedienliâ
rcmoiiias ,
quibus hucusque caruimus , ne unius pasloris Ecclesiae Dci. — Matrimonia
conipeilaniur ;
quin poliùs sccundiim riturri et iiiier Romanae et Griecaî religionis honi'ncs
consuetudineni Ecclesiai noslrai iniciJrè con- libéra sinl, nec personne matrimonio junctre
servenlur. — .Malrimouia saterdoialia , ul in- iiivicem ad capessendam religionem scse com-
tégra conste;il exccplis bigamis. peilaul. — Arcbimaudrilae Iliimiani monacbi
« Proplcr iitlfras contirmalioiiis Ronuuii ul vuigù Cliernoii, et coenobia illoruni ut secun-
episcopi rilùs Gra;ci non nu'ttaiit, sid cùin ali- dùm morem et consuetudinem aniiquam sub
qucm sacra rcgia majestas in episcopalum obedienliâ cl polestale episcoporum in cujus-
iioaiinaverit , mclropulila sive arcliiepiscopus libel diœcesi sinl. — Pulsaliones campanarum
more aiUiquo ununiquenique ojusniodi conse- in lemplis nosiris pro die veneris S. prolii-
crare débet. ISibilominùs tainen ipseniet n)e- beanlur cl vetenlur. — Cum sacraiissimo l^a-

tropolita, qui buic ipsi olTicio nioiropolita; cramcnlo a-grolos secundùm morem et con-

successurus ,
proplcr liiteras confirmaiionis suetudinem noslrum ut liberum sit nobis

ad ponlificeiii maximum mitlere débet, quem- publiée visilare, lum el cum processionibus
admodùm allalis confirmaiionis Româ lilieris, di( bus leslis atque solcmnibus sine onini im-
episcopi riiùs Gritci duo aul ad summum 1res pedimenio progredi. — Monasieria el lempla
suo jure consecrenl et benodicaiit : si vorô noslra qua; ad banc pr.x'senlem unionem in
aliquom episcopum in meiropolilam succedcre noslro rilu et religione pcrseveràrunl , ne
couligorit , is proplcr sacr-x liueras mitlere ad lempla religionis Romanae converlantnr.
non débet, quandoquidem jam habeat lilieras — Si quis eiiani properpeiraio aliquo facinore
sacrce per digniialem episcopalem , saltcm ab tpiscopissuisfuerit exconununicaïus, is ne
obedicnliani summo ponliiici coram rcvcren- ad Romause Ecciesia; religionem suscipiaiur ,

dissimo arcbiepiscopo Gnesnensi, non tanquàm imôulexcommunicclur;e()dem modo nos eiiam

coram archiepisc(>[io, sed lanquàm coram rc- contra cos qu ab Ecclesiâ Roraanà excout-
 ,

511 DE UNJONE SClllSMATlGORUM 512

municali rucrint, pro^essuros et facluros pol- divelli ob diversa in vulgo exciiaia sludia
liceinur. possil, cùm adliuc mulli perlinaciler huic
« Quôd si ita Deo favenle aliquando reliqua rei résistant. Hoc verô perquàm diligcnter
eliam pars honiinum Oricntalis Ecdesiae riiûs cavendum est , ne extranei episcopi vel pres-
Grœci ad eam unioncm cum Occidentali Ec- byierî, qui sacrœ Romanaî Ecclesiae obedien-

clesiâ acccderel ; ac snbsequenli Icmpore tiam recusavcrint, in quàlibct diœcesi noslrâ

comniuni conseiisu lolius universalis Ecclesiae aliquid negoliibabeanl et commorentur ,
;

aluiuid , (juod ad Ortliiicm vol rcformalionem similiier quoque nalionis nostra: bomines qui
ejusdem Ecclesiae Gra;cae atiinerct, sancirelur rebelles et conlradicentes huic unioni, noslrse-

et consliiucreiur, in co ut conimunis esset queobedicntisefuerint, nequicquani spiritua-

omnium participalio , tanquàni unius religio- lium negoiiorum agereaudeani; alioquin pœnâ
nis ovicularum, sub uno paslore cxisleuiium.ï aliquà mulclentur,
i Quoniam verô multorum ecclesiasticorum
t Ardculi, sive cbndiliones, quas à sacra rccjlà
bonorum per anlecessores no-lros, nescitur
tnajeslatc confirmari pet i mut,.
quo jure aniissorum ,
possessionc exclus] su-
«Mclropolilarumetepiscoporumreliqnariim- mus, quibus non nisi eô usquc quoad anleces-
que spiritualium digniialuni riiûs nosIriGrae- sores nostri vixissent, carere debuerimus,
ci , ne alicrius nalionis vel religionis, prœ- pelimus, ut bona hœc Ecclesiis resliluantur
lerquàm Uuiiienicae, liominibus conferanlur: siquidem taniâ inopià et egesiate sumus con-
cùm verô canonibus nostris id caulum babea- slricii, ut non solùm nccessiiaiibus Ecclesia-
mus, ut tam metropolitae quàm episcopi aliiquc rum non providere , sed eliam siifïicienlem

cjusmodi officiales priùsà spirilualibus, quàm victum nobis suppedilare non possimus. In
à secularibus ordinibus eiiganlur ,
pelimus posierum aulcm ne bona Ecclesiœ sine con-
itaque à sacra regià majesiale , ut libéra pencs sensu episcoporum totiusque capiluli confe-
nos maneal cligendi potestas , salvà tamen ranlur à sacra regià majesiale coniendimus.
sacrae regiae majeslatis pro libiiu cuivis ex — Privilégia noslra super bonis Ecclesiis ca-
eleciis conferendi aiicioriiaie; post obiiuni tlicdralibus allribula, in quorum possessionc
enim alicnjus ex supradiclis ofiicialibus qua- pacilicà bucusque exislunt, ut vires et robur

tuor nobis cligendos pelimus, ex quibus uni suum perpeluœ lirmitalis obiineant.
qui idoneus ad oiïiciuin iilud obeundum vide- c Posl mortem melropolitaiet episcoporum,

bilur, sacra regia majestas conferet; ac vel ne capUulum alque ihcsaurarii se in bona
peculiari adjeciâ condilione, ut obedientiam ecclesiasiica ingérant, sed more ei ordine
sumnio pontifici prsestare lenealur, sitque ad- Romana; Ecclesia; , capiuilum ,
quoad aller

siriclus. Quôd si verô alicui ejusmodi digniias elecius non fuerit , ea bona adminisiret. In
conferretur, isinfra unum niensium decursum bonis auiem cl faculiatibus episcopi defuncti
ordines susciperc lenebiiur, privaiione ejus- proprii consangulnei îpsius , ne uUam inju-
dem beneficii, ut legibusàserenissimoolimpige riani paiianliir, pro more et consuoludine Ro-
mémorise SigisunmdoAugustode suscipiendis mance Ecclesiae : quod quidem elsi privilégie

ordinibus nobis graliosè collalis, ciper sacrani jam caulum habeamus, id lamen conslilulio-
regiam majestatem duminum nosirum cle- nibus rf gni publicis confirmari nobis pelimus.
menlissimum modernum contirmatis saiisfiat, — Archimandriiae llumiani monaclii , vulgô
« Poslulamus eliam , ut locum in scnalu Cliernoii , et monasleria eorum , obedientiae
rogio liabeamus , non aliquà conimodorura episcoporum, qui in diœcosi cujuslibct fue-
ratione et ambiiione diicli ; verùm ut oves rint ,
prislino more subsint. — Ad judicia
noslrae , quarum curam gcrimus, niajori nos Uibunalis rcgui, more ei consuetudine rcgni,
observanlià colant et observent, cùm câ digni- duos quoque ex spirilualibus religionis noslrae
taie episcopatùs quâ et cœleri Romanai reli- deputandos esse pelimus ,
qui lanquàm de-
gionis bomines lungamur ; cùm verô jura- fonsores jurinm et liberlalum noslrarum sint.
menlum senaïui prœslilerimus simile eliam ,
— Archimandriuie Humiani ,
presbylcri , dia-
summo poniilici super obedientiam juramen- coni, aliiquc spiriiualcs eodcm honore ac
lum praeslare tenebimur, Ex Graeciâsi quas — reverentià ab hominibus quo caeteri religionis
forte factiones vel excommunicaiiones per lil- Uomanae bomines prosequanlur, iisdcmque
teras illius nalionis bomines moliantur , cas libertatibus ac pracrogativis fruanlur et gau-
omninô prohiberi pelimus , ne hinc isla unio deant, secundùm privilegium scrcnissimi oliin
515 CUM ECCLESIA CM IIIOLICA PROCURÂNDA. il4

domiiii NVIadishii rcp;is. — Prœierea à conlri- stet, ex ejusdem tamen praesumpiA voluntaie
Luiionibus rcgni piiblicis , qiias liucusquo intrépide allirmamus, beaiitudinem suam li-

unusqiiisque nostrûm oQicialiurn spirilunlium benti animo consensum prœbituram. Cùm

pcndebamus, iii lemporibiis pcrpeluis (cx- enim ea quaî in boc génère proponuntur, -d

cepiis liis qui bonis haeredilariis ulaiitnr) li- rectœ fidei normâ non discrepent , quin po-
bcri el inimiines simus, idqne conslilulioni- liùs rationi conscnlanoa sint , et ex ejiis vo-
biis regni piiblicis sanciri fit describi peiimus. lunlale dependcant, dubium nullum est quin
— Monasteria el tcmpla riiùs Groeci , ne ad pius ac clemens paler (cui niliil in bâc vît;!

tcmpla Honiani rilùs convcrlaninr. — Collcgia eharius esse poiest ,

quàm salus animarura
sivc conlValerniiatcs spéciales non iia pridcm sibi à Cbrislo Domino commissarum) cbaris-

à patriarcbis consUiutae , cl à sacra regià simis filiis ad se suppliciler accedenlibus illa

niajesiaiecoiifirmaïae, qnemadmodfim Vilnae, bénigne concessurus sit. Postremô circa ea

f.oopoli , Bresiae, el alibi, nt integrse el iliopsae quœ à regià majeslaie pctunlnr, id quod nos
maneant, ila tamen ut obedienliam sunimo praeslare possunius, bonà fide promitiimus,
ponlifici , nobisque episcopis religionis Graeca: nimirùm lolis viribus curaluros nos apud
praeslare leneanlur, siniqne asiricti. — Sebo- serenissimumregem,tum apud inclylam regni
Jas , seminaria Gr.Tcne Sluvicse lingiia» ex- Polonise magnique ducaiûs Lituaniœ rempu-
truere, iibi commodiiis videbiuir, ut liberum blicam , ul ea qure à diciis reverendissimis
nobis sit , sic et olïlcinas imprimendoruin 11- DD, proponuntur, pro lanto unionis bono
bronim ,
qiise quidem omnia sub obedienlià cbrislianè ac liberaliler, sicut dignum el jus-

episcoporiim sint. — Porrô qnoniani presby- tum est, concedanlur. Ut aulem id faciliiis

tcri religioni nosirse dediii nobis debitam obe- impeiraripossil, sercnissimo D. nostro obnixè

dienliam pr.ipstare récusant, peiimus ul libéra supplicabimus.uiliiteris commendalitiis suam

pênes nos maneat cos puniendi poteslns, in ttiam bàc in parle aucloritatem inlerponat,
eoque à capilaneis sacr?c regise majesiatis ne Quod bealitudinem suam libenter cl ex animo
impediamur. — Homines seculares ne se in facluram non dubitamos. In quorum igilur
curam Ecclesiarum riiûsnoslri ingérant, sed omnium fidcm bas litieras nosirâ proprià manu
bne potestali et Jurisdiclioni spirilualium sub- subscripias , nostroque Figillo munitas dedi-
jaceant, praecipuèverôcailiedrales Ecclesiœ.) mus. Datum Cracovi;e die prima augusii 1595. »

FuerunlRomae aliqui ex arliculis bis à con-

Hesponsum dalum à nuntio Aposlolico supra]
gregalione illusirissimorum cardinalium exa-
dictis arlicnlis.
minai! ac altenlè diseussi , ac gravissimi iheo-
t Quae reverendissinii Domini Wladicae, suo logi de eis consuUi ;
permissusquc est eis , ut
ac suorum confralrum noniine pro Ecclesia; omnibus cacremoniis et riiibus aniiquis, quo-
Graecae in lolâ Russià serenissinio régi sub- rum ipsi tenacissimi sunl, uterentur, dum-
jeciâ , cum sacrosanclâ Ecclesià caiholicà Ro- modù fidei caibolicae non conlradieerent. Ad-
inanâ unione peiunl, nonnulla à summo pon- niissi deniquc ad sanclae Ecclesiae communio'-
tifice, nonnulla verô à regià majesiatePoloniyc nem , fidei professionem , juxla consuetam^
dépendent. Ex illis qua; à summo ponlifice formam pro Graecis superiùs procscriplam ,.

peiunlur, quaedam pertinent ad divina dog- fecerunl ; ac riiè Evangeliis taciis, juramento»
mala, quoedam verô ad jus bumanum spectant. ac subscriptione firmârunt. — RuihenoruM
Quanlùm ad ea igitur, qnse divini dogmatis cum Ecclesià calholicà communionis formam
6unt, cîim omnia quse peiunlur, sint sacro- breviler praescripsi, ulsi aliquandoMoscovilae
«anciae fidei caibolicae consona, non bumanâ ejusdem linguae et religionis homines ad se
voluniate , sed ex divinâ revelalione de- redieriut, velintque sanclae matri Ecclesiae
prompia , et ut talia ab œcumenico concilio caibolicae reconciliari , borum exemplo facile

Fioreniiuo loti EcclosiiB credenda proponan- allicianlur, pritseriim cùm rilus el caeremo-

tur ; certum absque uilâ dubiialione est, sum- niasomnesOrienialis Ecclesiae, quae fidei non
mum pontificem illa approbaiurum cl accepia- àdversanlur, illis esse à sanciâ sede permissas
turum. Quantum ad ea verô, quae ad jus iiu- coguoveriut.
niaiium speciant, licet non ila simpliciier
Seqnitur censura tivejudicium cujusdam viri docli
asserere possimus, summum pontificem (cu-
de liutlienorum religionc.
jus legaiione fungimur) eis consensurum, eô
quôd Ipsius exprcssus animus nobis non con- Arliculi proposili à Rulhenismagnâex parle
 ,

515 DE INIONE SCilISMAlICOlUiM 516

perlinenl ad riius ac caeremonias exlenias, dent, si Cbrisiiani esse volunl, el œcumenico

ailcô(iiie civilein ac poliiicam adminislralio- concilio acquiescere, sibi neoessariô bancfidei

ncm ;
atqae iilcircô non lam opoiain aul slu- confessionem corde conipleciendam alque ore
diuri) lluologicum ,
qiiàiii civilen» prudcnliam piorilendam esse ?

rcquiruiit. Seligani lamen ex omnibus nou- Jani verô ne fuisse quidem ab omnibus
nullacapiia, de quibus dicam quid ego sen- Orienialibusreceplani, ex eâdem ullimà ses-
liani ; coelcra, quai à me inlacta rclinquenlur, sione conciliis facile osleiidi poiest. Cùmenim
ejusniodi milii videnlur csso , ul salvà fide ac palriarcba Consiantiiiopolilanus posl luculen-
religiouc libéré possinl veirejici veUpprobari, lam alque erudiiam Georgii Scholarii oraiio-
ul illiislrissimis DD. nieis videbilur expedirc. nem in Gruîcorum convenlu banc lidei formam

Igilur primo loco dicunl vello se conlileri edidissel , quam nunc Rulheni proponunt;
Spirilum sanclum à Paire por Fiiium proce- bsesitante ac tergiversante Grœcorum impera-
derc, el agiiosco verba patriarcbre Constan- tore, Rutbenusin bancsenteuliam locutusest:
linopoliiani iu ullimà sessione concilii Fiorcn- iSanclorum Occidenialium scripla nobis sus-
tini . CiKlerùm ii3ec lidei concossio iriplici ex « cipienda; censet sanclum Spirilum ex Filio
capile niagnoi»orc probanda el commcndanda I babere esse, necnon Palrem el Filium uni-
videtiir : l" qiiôd admiuii Spirilum saî.cium i cani Spiiitùs causani esse, credo et profiteor. >

sniislanlialiier ab œlerno procedere à Paire Posl liunc Bessarion cardinalisdociè ac diserte

per Fiiiiim unicâ spiralionc , lanquàm ab peroravii, ac muliis Grjecorum tbeologorum
unito principio , el unicà caubà ,
qiiod abàs et SS. Palrum lesiinioniis osiendit , neniini

Graeci alque omnes Orienlales pernegabanl. aditum patere ad salulem, qui Spirilum san-
— 2" Quia disei'.è fatentur parlicnlam ,
per, clum à Paire Filioque procedere non profitere-

in processione Spiriiiis sancli ^ignificare cau- itir. Deinde episcopus.Myiilenus, Laiinorumct

sam , quo refellunUir schismaticorum efTugia , Occidenialium senientiam magnlliceniiùs ex-
quibus parliculam iliam inierdùm dicebant loUens, inier cetera concludil : « Quorum (de
idem significare , qnod , cum , allas ad dc- I Occidental. bus loquitur) volens sequi ves-
signaudam relalioncm Palris ad Filium , aul « ligia , Spirilum sanclum à Paire Fdioque,
consubsianlialilaleni Palris acFiiii referebant. i ul ab unico principio, non aulcm à duabus
— 3° Quia plane coiiceduni idem esse Spiri- « causis procedere profiteor. > In eam lum sen-
lum sanclum procedere à Paire per Filium, el lenliam Grteci frequenlissimi abierunt, ipse-
procedere ex Paire eiFilio. Ilaque videri pos- que adeô palriarcba suam illan) priorem con-
sel admiuenda , nisi consiarel , ipsam non fessionem ad aliam Sunl formam revocavit.
modo in concilio Florenlino non fuisse confir- aulcm ba;c ipsa illius verba < Ego noslrum :

nialam, sed ne ipsis quidem Orienlal'bus omni f patcrnum dogma non derelinquam, sed in eo

ex parle placuisse,adeôque ipsam nonnibilcon- € quousque vixero permanebo. Sed quoniam

tinere, un de casligaiione egere videaiur. Ac «Latini non lemerè nec ex senlenlià proprià,
non fuisse quidem à concilio approbaiam ex ( verùm sanclorum auctorilalibus adducli,
decreto unionis cui Graeci subs- ripserunl I Spirilum sanclum ex Paire Filioque proce-
aperlè constai. Siquidem definilum esl in luec « dcre credunl, idcircô iis asseniior, et cum
verba, < ut bœc (idei verilasab omnibus Cluis- «lis conjunror, ac praeposiiionem, per, Fi-
I lianis credalur cl suscipiatur, sicque omnes I liujn Spirilùs sancli causam significare con-
t proliieaniur, quia Spiriius sanclus ex Paire < cedo. ) Quin eiiam cùm in convenlu Orienia-
«el Filio, Cl ex uiroque a;lernaliier lanquàm lium certum jam ac definilum esset , ut cura
( ab uno principio, el unicà spiralionc proco- Occidonialibus conjungerenUir, ipse palriar-
« dit, déclarantes quôd id quod sancli doclures cba paulô anle(|uàm subiià morte è vivis eri-

i el Patres dicunl ex Paire per Filium procc- perelur , suam senientiam hoc cbirographo
I dere Spirilum sanclum, ad hanc intelligen- declaravil :c Quae(inquiO Domini Jesu Chrisli

i liam lendit. > Si ergo Ruibeni profiteuiurse i caibolica et aposlolica Ecclesia Rom» vete-
velle admillere confessionem lidei, (luam con- t ris senliat ac celcbrel , omnia me quoque
cilio Florenlino Patres religionis Grœcaî suis I seniire, credcreque profiteor, ac ipsis pluri-
SufTragiis comprobàrunt, quà ralionc possunt f mùm acquiesco. » Si igilur Orientales lam
excludere eara formam, quae asseril Spirilum aperîè falenlur, Spiriiuni sanclum ex Paire
sanclum à Paire Filioque procedere, si banc Filioque procedere, quid est quod Rullieni
suis illi chirograpbis obsignârunt? an non vi- reforuiid(.ni'.' Car se dicunl i'alres sequi reli-
 i

617 CUM ECCLESI.4 CATHOLÏCA PROCURANDA. 518

gionis Graecoe , si qiiod illi apeitù asscruiit, quaiKur, eam forniam Grœci non admittenl?
ipsi poslpoiiuiil et ;isperiianiiir'.' Al qua-ral Al ego conloiido Laiinoseiiam dicere, per Fi-
l'ortassè qiiispiain, cur dixeril palriarcha, nolle liuni, et quamvis Graeci fréquenter eodern mo-
se paternum dogma deserere ? Cui ego paucis do loquanlir, saepiùs lamen dicere, ex Filio.
rcspontleo, palriarchain appeliai e suuin dogma In 1er Lalinos Terlullianus lib. adversùs
illuin dioendi inoduin , (iiio paulù auie usus Praxoam, j S|iiritum ganclum, inquit, à Paire
erat, cùin dixil Spiiiiuin sancium à Patrc per « per Fiiium deduco. > S. Hilar. 1. 12 de Trin.,
Filiuni, àquo sanè dogmate, ut Uuiheni con- sub finem : « Spiriius est, int]nit, ex te per
ccdunt, cl ex diciis facile iniclligi poiost, non I Unigenitum luum.» S. Thomas 1 jtarle, q.
rccedil is qui adniillil S|)iiiluin sancium à 5G, arlic. 3, docic ac subiiliier explicat, quo-
Paire Filioque proccdcre : acccJiiquôd depro- niodô ea forma dicendi inieliigenda sil, quem
cessionc Spiriiùs saiicli in conciiio Florcnlino deinde scholasiii i niagnà ex parle seqiiuntur.
biparli(a quaesiio fuit. Porrô in 1er Grœcos Aibanasius in redargu-
Nam priniùm de re ipsà nuillis ullrù cilrô- tione Melelii, t impossibile, ail, esse in Trini-
quc dispulaluin est, deiude de additioiie quœ < Spiriium sancium numerari, si
latis gloriâ

facla est symbolo Nicocno nonniliil actum. Cùm «non emanaret ex Deo per Fiiium.) Grego-
verô Orienlalcs concessisscnl Occidcnlalibus, rius ïhaumaturgus in suâ fidei revelalione
reciè eos seiuire, cùm proccdcre diccrcnl ajind Grcgorium Nyssenum in ipûus Vilà :

Spiriium sanciuin à Pulre et Filio, sive à Pa- 1 Untis Spiriius sanclusex Deo orium cl exis-
ire per Filiuni, admisissenl ciiani, ipsis justis I teniiam habens, qui per Fiiium appariiit
de causis licuisse verba illa Symbolo addere, i imago Filii perfecia.> Basilius lib. 5 contra
constanler ncgâruiit se htijusmodi addiiioncm Eunom., cap. 12, ail «Spiriium sancium non
aduussuros, id quod cis per conciiiuin licuil. « ideù non dici Fdium Filii, quia non silex
Ab boc igilur dogmalc poluil palriarcha ncgare i Deo per Fiiium, sed ne suspicemur Triniia-
se rocessurum; alioqui se R(iman;e Ecclesiœ i tcjn mulUplicari in infiniiiim.» Greg. Nysse-
fidem onini ex parle coniplecii ,
paulù anlc nus 1. 1 adversùs Eunora., apud Bessarionem,
morlem, ut dixi, declaravit aperlè. Desinant in suâ oratione dogmaticà , quœ bahelur in
orgo Ruiheni Orienialium fidem et Gratcorum conciiio Florentino, c. 6, ait, i Spiriium sanc-
coiifessionem nobis oblenderej cùm constel t lum per Fiiium jpsum esse manifestaium, >
eos suis suffiagiis admisissc Spiriium sancium lib. ad Ablabium, esse per id quod immédiate
procedere à Paire ac Filio. Quôd si (ui Ru- elex conlinenli est. Cyrillus Alexandrinus, 1.

tbeni ullrô conrcdunl) idem est Spiiiluni II in Joan., c. 1 : < Spiriius sanctus est con-
sancium proccdcre à Paire ac Filio, el proce- « subslanlialis Filio, et procedit per eum; > 1.

dere à Paire per Filiuni, cur hoc admillunl, 12, c. 56: « Ex Pâtre per Fiiium procedit.
illud récusant? An quia, ut ipsi insinuare vi- ïbarasius in 7 synodo, act. 3 : «Credimus in
dentur, boc liabolur in Evangelio, illud non « Spiriium sancium, qui ex Paire per Fiiium
item? Atqui Evangelium neulrum aperiè dicil; I procedit.) Maximus, Zacharise 4, apud Bes-
priorem locutionem quam Lalini fcqurnilur, sarionem: «A Patrc esseniialiler per Fiiium
interdùm insinuai, postcrioroni quam ipsipro- < incflabililer natum procedens. Damasc. I. 1 >

ferunl, nunquàm. Joan. 10 ; lUe me clari/icu- de Fide c.l8 : < Per Fiiium Pairi conjunc-
bil, quia de meo accipiel; quo leslimonio An- « lus; ) c. il : « Spiriium per Fiiium esse di-
dréas Colossensis ulitur contra Graecosin con- « ci mus.

ciiio Floreniino, sessioneT, elanlc iiluni Didy- Non dubilo plura leslimonia posse apud
nius, 1. 2 de Spirilu sanclo, probal Spiriium Graecos reperiri; sed haec lantùni placiiii in-
sancium procedere à Filio, codemque modo dicare. Al inuliô pluressunt Grceci, qui dicant
colligit Gregor. Nazianz. oral, de Fidc. Nani Spiritum sancium procedere ex Filio. Aihana-
cùm dixissct Spiriium sancium esse de pro- sius in Symbolo : «Spiriius sanctus à Paire et
prià filii subslaniià : ilpso, inquit, Dominus I Filio non facUis, iiec creaUis, nec genilus, sed
I Salvaiorque noster de meo, inquit, accipiel, I Hoc Symbolum esse Aihanasii
procédons. )

f ex eo uiique quod est Filius, quia el Filius ne Graeci quidem inficiari audj;ni; nam, ut scri-
< de eo quod Pater est. » An foriè mal uni di- bit Gennadius Scliolarius in defensione conci-
cere, Spiriium sancium procedere per Fiiium, lii Floreniini,cap. l,sess. 5, Graeci suilempo-
quia Grœci saepiùs ita locuii suni, nolunt di- ris dicere solebanl, Alhanasium, quando haec
cere, ex Filio, quia licct Occidentales sic Ic- scripsit , fuisse ebrium, ut maluisse videantur
 ,

519 DE UNIONE SC IIISMATICORF.M 5Î0

blasplipmare, quàm negarc li.f.c l'uisso ab Aiha- « biim Dei esi Filius , VerLum aiitom Filii est
I

nasio coiisoripln. Deinde lioc Symholiim esse î Spirilus sanclus. » Qu:c nuHo modo vera
Alhaïuisii iiulicnrc videliir Gregoriiis Naziai;- esse possurit , nisi Spirilus sanctus procédai à
zeniis., oraiionc de laiulibus ipsiiis Aihanasii, Filio. Eaiiem penè repclit lib. de Spirilu
inquàidicit euni scripsissc picnissimam fidei sanclo, c. 17.

declaraUonem, quam Oi ions Oocidonsqnc ve- Grogorius Nyssen., hom. 4 in oralionem

nerantor. Idem planiùs f^igiiifioal S. Aiignsli- Dominicani, ut ex ipso ciiat Gennadiusin de-
nus, qui in Ps. 1:20, cilans inlogrum vorsicu- fensione concilii Florenlini, cap, 1, liabet

lum ex hoc Synibolo, aiiciorem noniinuAiba- bœc vcrba ; i Spirilus sanctus el ex Paire di-
iiasium episcopiim Alcxandrinum, oi sine no- « citur, et ex Filio praelerea esse oslendiiur; »

niinc Albanasii ulitiir freqnenier versiculis ait tamen bunc locum sublatum esse à Graecis.
luijnsSymboli, ul I. Ti deTrinil.8, Epist. 47S, lîessarion loco noialo ciial alium locum ex
ad Passent.. Enchir. cap. 3G, serni. 295 de libro ad Ablabium , ubi ail Spirilum sanclum
Teinpore.Dcniqne in concilioToIelano 4, c. \, distingui , eô quôd credimus aliud quidem
circa annum Doniini 653 , recitatur ex boc ccvisam esse , aliud verô ex causa , et ex eo quod
Symbolo contossio lidci. (dem Aliianasiiis, ex causa est. Fbi causam vocal Palreni, Filium
Episl.ad Serapioncni, probal Spirilum sancluni id quod ex causa, Spiritum sanclum ex eo
non esse Fil ii croaluram ,
quia neque Filius quod ex causa est, id es», ex Filio. Gregor.
•est crealura Palris, cùm s't idem ordo Spiri- Naziariz. oraiione 5, de Tlieologîà , comparai
tùssancli ad Filiuni, qui Fil.i ad Pc;lrem : nbi proces?io:iem Spirilus teieraiioni Selb, qui
supponif, Spiritum sancUnu ita proecdere à ab ulroque parente fuit, signilicans Spirilum
Filio, sicul Filium à Paire. In eàdeni Epislolà :
sanclum esse à Paire ac Filio. Cyrillus Hiero-
«Si Filius, ait, quia ex Deo Paire est ,
pro- solyniitanus calecliesi 17, de Spirilu sanclo
< prius ipsius substaniiai est, nccessc est Spi- sic loquilur : < Qui Palri ac Filio semper adesf,
< riium, ex Deo fssc dicilur. propiium
qiiii î non qui ab ore cl labiis Palris et Filii lo-
< secundùm subsianiiam.» Inielligit
esse Filii « quendo formetur ; » quod profectô inane
auicni necessariô ex Deo Filio alioquin niliil ;
esset, nisi putaret procedere ab ulroque.
concluderet ; simile babol in duabus aliis Epi- Chrysost. bomil. 1 de Symb. : « Isle est Spi-
slolis brevioribus ad eumdcni. « riius sanclus de Paire ac Filio procedens. i

Basilius 1. 3 contra Eunom., in inilio, de Hom. 2 : « Spirilum sanctum dicimus Palri et

Spiritu sancto sic loquilur : t Digniiaie secun- « Filio oequalem , et procedentem de Paire et
< duni à Filio , cùm ab ipso esse habeat, et f Filio. > Alia leslimonia ex boc auclore ci-

< omninô ab illâ causa dependeat, pictatis ra- lanlur ab aliis. Epipban. bseresi C9 : t Unus est
« lio iradit. ) Hune locuni mendosum et cor- « Spirilus, Dei Spirilus ex Paire procedens,
ruptuni esse oontendebat Marcus Ephesius in i el de Filio accipiens. > Hoc auiem accipere
concilio Florcnlino, sess. 20. Sed ostenderunt de Filio, opponil crealioni; negat enim Spi-
Lalini codiccs, in quibus bœc verba legunlur; rilum sanclum esse à Filio crealum ; sic sae-

et ex ils quae sequuntur , apparet in aliquibns piùs in totà illà dispulalione, in Ancborato
codicibus fuisse sublala; pergit enim : j Quem- dicil Spirilum sanctum esse Spiritum Palris et
« adniodùm Filius ordine quidem à Paire Filii , et ex Paire et Filio icriium ; ibidem ait

« secundns est ,
quoniani ab illo est , et digni- esse ex Cbristo , ab uirisque à Paire et Filio.
« laie, quoniam origo alqiie causa essendi Didymus, 1. 2 de Spiritu sanclo, inducit
< Pater ipsi est ; nalurà verô nullo modo se- Cbrislum de Spirilu sanclo loqueniem : « Non
€ cundus ,
quoniam in utroqiie una est deitas: < est , inquit , ex se , sed ex Paire cl me est

< ita Spirilus sanctus elsi dignitale et ordine « hoc enim ipsum quod subsislit el loquilur,
i secundus à Filio est , non tamen alienoe ip- j à Paire et me illi est. > Paulô infra : « Non
c sum esse naluraî inde consequens est. » Ex « potest à Filio loquentc audire quse nescit,
quibus apparet necessariô inlelligendum esse I cùm boc ipsum sit quod prorerlur à Filio,
Spirilum sanclum babcre esse à Filio, alio- i id est, procedens à vcritale ,
consolator
quin similiiudo Palris non esset ad Filii et « manans de consolalorc. > Paulô posl : « Non
rem. idem Eunom., vocal Spi-
i. 5 adversùs I alia est subslanlia Spirilus sancti ,
prx-ler id
rilum sanctum naturalem imaginem Filii, { quod dalur ci h Filio. >

cap. 11 : « Ut se habci Filius ad Palreni, sic Cyrillus Alexandrin. I. 11 in Joan. de Spi-

« Spirilus sanclus ad Filium ; quapropier Ver- rilu sancto ail : « AJVerbo est secundùm émis-
 ,, ,,

^21 CUM ECCLESIA CATllOI -ICA PROCinANOA. ^^^g

i sioncm ad esse alque subsisicre ; * lib. 13 < cepià causa, Filii csl ; > quasi dicat : Pater
Tliesaur. 2,Spiriium sanclum Dominura siiui- communicat omnia Filio, praeter paiernitaiem
liter appellat, sicut ex ipso Filio et in ipso et illam eiiiiiirniiam ac jtriorilalcni orignis,
naluraliier existentem, Paulô posi : i Ex Filio quae. ipsius est propria.
t aulcm naturalileracsubslaiiiialiler Spiritum Hoc ergo modo negant Filium esse causam,
1 sanclum sicul ex Palreprovenirecredimus. > et Spiritum procedere px Filio, quod ssej
Sic ferè de Uest. (id. ad Tiieodos., ultra med.; inculcant Grœci in co: f lio Florcnlino, n
et 1. 5, G, 7 , de Triiiit. Exiai praeterea Epis:. procedere Spirilumsant>uni à Filio àp/,wâ);, vel
concilii Alcxand. ad iSestorium ,
qiiae est ip- izyyMK, quia reverà Filius non est prima et
sius Cyrilli, in quâ Jcguntur haec verba : c Spi- principalis causa modo explicalo, cùm id con-
t ritus appellatus est Verilalis, et Veritas veniat Patri. Faciliùs dicunt esse per Filium
,

« Chrislus est, unde ah islo simililer sicut ex quàm ex Filio , quia, ut docet Basilius de Spi-
I Pâtre procedit. > Hœc aulem epistola appro- ritu sancto, c. 2 et 5, haereiici philosophicis
batur in concilio Epliesino , tom. 1 , c. li rationibus ducti, putabant modum illum di-
in quarlà synodo, act. 5, in quintâ synodo cendi, à quo, convenire tanlùm causae princi-
actione ultimâ , in sextâ synodo , act. 7 , ut pali ,
per quem verô secundariae ;
quod quan-
apparealhunc dicendi modum à quinque con- quàm non est perpeluô verum, ul ibi osiendit
ciliis œcumenicis, iisdemque in Oriente ce- Basilius, el planiiis t. 5, Ambrosius i. A de
lebraiis fuisse confirmatum. Plura alii , sed Fide, c. 6, et Augustin. deTrin. c. 6, lamen
hœc videiilur satis aperiè osiendere , non iia nonnunquàm banc dislinctionem Graeci Pa-
probari à Graecis illum loquendi modum, per ires admiitunt, ut palet ex Greg. Nazianz.
Filium, ut non frequentisslmè dixerint, exFilio. oralione in sancta lumina, Damas.1. 1 c. 10, ,

Non negârim Grœeos, dùm maxime dispu- qui dicunt bis vocibus personarum proprieta-
tarent contra Macedoniura et Eunomiura ac tes significari, atque idcircô ne viderentur
reliquos 77-/Evu.aT0[xâ7/yjç , non dixisse solitariè adniiiiere Filium esse causam principalem
atque absolutè Spiritum sanclum esse à Filio, Spiriiûs sanclî, maluerunt dicere, procedere
et negâsse Filium esse causam , sed id pro- à Paire per Filium ,
quasi suam cuique per-
pterea factum est , ne videreniur cuni Euno- sonae proprietalem adscriberent.
quia Nam
mio sentire, qui, ut intelligittir ex Basilio paler est ingenitus, et à nullo procedit, est
1. 2 adversùs Eunomium in fine, Spiritum verô quasi radix et origo divinarum persona-
sanctum dicebat esse Filii creaturam; haec rum, dicitur , à çMo; Filius, quia procedit,
enim sunt verba Eunomii, Filium ingeniti spirattamen et cum Paire operatur , dicitur
esse faciuram , Unigeniti verô Paraclelum; per quem ; et quia in Spirilu sancto omnis di-
idemque cum Eunomio sensisse Macedoniuni vina emanatio clauditur, dicitur, in quo. Ita-
docet Theodoretus 1. 4 de Haer. fab. Cùm que ne viderentur tribuere Filio principalem
ergo Eunomius absolutè diceret Spiritum vim spirandi quae à Paire non penderet
,

sanclum esse à Filio Catholici absolutè ne- , negârunt esse à Filio, per Filium 'tamen
gant , et ob id etiam interdùm negant Filium propter rationem allaiam concesserunt. Non
esse causam, et solum Palrem dicunt causam. ergo dicunt Rutheni Orientales maluisse di-
Nomen enim causœ apud Graecos , praesertim cere, per Filium, cùm tamen mulii ex Orien-
Basilium et Gregorium Nazianz, , significat talibus dixerint, à Filio. An credimus Ruthe-
principaliialem quamdamet primatum in ori- nos hnnc Occidentalium loquendi modum
gine, et hoc modo nomen causae soli Palri postponere quod aller tulior sit aptior et
, ,

propriè convenit. Sic Basilius de Spiritu accommodaiior? Verùm, nisi go vehemenier

sancto ad Ampliil., c. 16 : < In horum , inquit, fallar omnia contra baben*. .Nam primùm ex
,

f creaiione cogila mihi principalem causam oralione dogmaticâ Bessariu^ 's satis constat
c eorum quae fiunl Patrem , dein conditricem quôd mullis calumniis expositus esset ille
< Filium , perfeciricem Spiritum sanctum. i dicendi modus quibus fidei caiholicae veritas
,

EtGregor. ISazianz. oralione ad episcopos ex quibusdam quasi tenebris inv olvebalur. Deinde
^Egypte navigantes très divinas personas ita D. Thomas, qui ad theologicam normam om-
describit: i Creatrix dominatio in tribus con- nia revocavit, 1 p. , q. 56 , art. 5 , cùm dis-
f sistit, in causa , in opiOce , in perfectore, i putaret de hoc dicendi modo quo Spiriius
hoc est, in Paire , in Filio et Spiritu sanclo. sancius dicitur procedere per Filium, non
Ibidem : i Quicquid Pater habet , idem , ex- dixit iia dicendum , sed possc eum dicendi
TH. V, 17
o^3 DE U.MONR SCHISMATICORUM S2l

mocltim admiiti , atque ad boniini sensuni ad- qu«ab illà praeslantissimâpropiùsabsit,et plu-
duci , cùrn , art. primo , probâsset, Spiritiim raidqueapiiùsatqueaperliùs significet. Jam i"
sancluiii procedere à Paire ne Filio , osse ne- cùrn dicimus Spirilum sanctum procedere à
cessariô cerlâ et calholicà fide credendum. Pâtre per Filium, indicamusquidem ulrumque
Sed ul res tota meliùs intelligatur, ponenda uiiicum primarium principium, id est, Patrem,
siat nonnulla :
1° Spiritum sancUiin proce- sed unicam spirationem et uuicam Palris ac Filii

dere à Paire ac Filio lanquàm ab unico prin- vim spirandi exvi verborum non signilicamus.
cipio : quod definitur in concilio Florenlino, Tametsi enim prœposilio, per^solitariè posila,
el anlea fueral decreiuin in concilio Lugdn- potesl significare causam principalem, non
nensi, cap. unico de sum. Trinitale et fide modo apud Latines, sed etiam apud Graecos ,

calholicà, in 6, et mnltô anloa iradiuini fue- ut affirmât Basilius, lib. de Spiritu sancto, c.

ral ab Augusiino , 1. 5 conira Maximum 8, quomodô legimus Gènes. 4 : Possedi homi-

Arrianum , cap. M. i Paler, inquit, priuci- nem per Deum; Proverb. 8 : Per me reges ré-

« pi 11 m non de principio, Filins principium de gnant; l Corinlh, 1 : Per quem vocati estis in

«principio, sed ulrnmquesinuil, non duo, sed societatem dilecti Filii sui; lamen cùm conjun-
< nnuni principium. » Qiue quariqnàm dicanlur gitur cum allero agenle, non unam aul simpli-
ab Augusiino de divinis personis in ordine ad cem significalionem continet, siquidem, ut
creala, atque ideô lertiiim addit Spiritum san- reciè ait D. Thomas prima parte, q. 56, art.

clum, quœ tria sicut unum Deum, ita unum 3, parlicula, per, omne genus causae, excepta

dicit esse principium, ratione uniiis nalurae materiaii, significare potesl; quôd sicontineat
communis ; lamen idem eàdcm raiione diceret raiionera causae produceniis aclionem, ulma-
(le origine personarum inler sese, quod abso- natab agenle, triplex genus causae complecti-
lulè ei in universiim asserit idem Augiisl., lur : formalem, cùm dicimus artificem per
1. 10 de Civil., c. 25, el 1. 5 de Trinii., c. 23, ideam seu ariemaliquid efficere; finalein, cùm
art. 14 eJHsdem libri, aperlè dicit Patrem et per lucri cupidilaiem , id est, lucri gralià,

Filium principium esse Spirilûs sancti, non quempiam dicimus agere; efficientem, seu mo-
duo principia, sed unum principium, eodem- tivam , ut si dicamus, per principis imperiura
que modo loquitur Anselm., Menolog. 52 , et ducera moveri. Certum est autem niliilhorum
epist. de process. Spirilûs sancti. 2" Creden- posse significari, cùm agimus de Spirilûs san-

dum est procedere Spiritum sanctum à Paire cti processione, quia divinae emanaliones ad

ac Filio unicâ spi raiione el unicâ virtute, quod intra causam finalem, formalem, aut extrin-
in iisdem concillis definitum est, el ex iis qnse secùs agenlem nuUam habenl, et ut intelliga-

de divinis processionibiis cerlâ fide credenda tur aliquod principium ad modum formae,
proponunlur, necessariô dedncitur. 3" RaLio- certum est , cùm dicimus Spirilum spirari à

nem seu formam in quam conveniunt Pater el Paire per Filium, non significari formam, quae

Filius ad producendum Spiritum sanctum, ut supra diximus, est ipsa essenlia el virtus

esse divinam essenliam, ulincludit communi- spiraiiva; sic enim dicendum essel Patrem
cabilitalem peractuin voluntalis, quse quia est ac Filium spirare per virtutem spiralivam, seu
una, ut aperlè constat, quamvis conveniat per essenliam, etc.

duobus supposilis jam conslilutis, tribuit eis Si verô praeposilio, per, contineal vim agen-

rationem uniiis j)rincipii. Quo fit, ul princi- di, ut actio lerminalur ad opus, et significat
pium spirativiim Spirilûs sancti non dicat in causam non ob quam agens agit, sed cur quip-
recto quippiam unum unitale supposili, sed piam ab agenle fiât, tune aperlè significat efii-

unitale formae; dicit enim immédiate Palrem cientiam causae ageniis, ut cùm dicimus artifi-

ac Filium, ut conveniunt in eanidem numéro cem manu vel insirumento quippiam moliri,
essenliam communicabilem Spirilui sancto. el hoc modo praeposilio, per, ut ibi observât

Quibus iia posiiis, ac probe consiitulis, si Cajeianus, impropriè usurpaturin processione

qua dicendi ratio excogilari posset, quœ aut Spirilûs sancti. Ideèque divus Thomas non
ex vi verborum, aul raiione lerminorum, aut tam probat quàm excusai illum dicendi mo-
e\ accommodatione usûs, baic omnia vel aper- dum, cùm alioquin coniineat aliquas imper-
lè indicaret, vel ulrumque innueret, ea lo- fecliones; nam supponii inter Spiritum san-
qucndi forma in processione Spirilûs sancti ctum el Patrem iniercedere Filium, quod in

opiima viderelur; sed quia haclenùs excogita- rigorefalsura est, quiaPaierei Filius ;vquè pri-
la non est, ca censeri débet caeteris prœstare, mo el immédiate eâdem virtute spirant, Deinde
S25 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCLRANDA. 526

nisi prollibereliir ex torniinis adjunciis, signi- positioni, de quà nioï, ullâ ratione praftfe-

ficaret diversani ralioucm agenili in Paire ac renda.

Filio : nain si significarel meilialioiiem suppo- At cùm dicimus Spiriium sancluni proce-
siii, viderelur facere Filiuin iiislrumeniiim, dere à Paire ac Filio, 1" quidem signilicamus

ul dicimus regen» j<is dicere per pntitore'n; originem subsianlialem à Filio quo refellitur

si mediaiionera virlulis , indicaret Pairem ac- eorum error, ([ui solam processionem tempo-
cipere vim spirandi à Filio, quomodô dicere ralem admittebant esse à Filio; cùm enim de
soleimis praetoreiu per regem exercere suam utroqne supposito aequè afUrmetur, non po-

potesialern , id est , aucioritate aeceplà à tesl alTerri discrimen , nisi evidens ratio per-

rege. suadeat; ut cùm dicunt philosophi : Sol et

Ex quibus constat significari unum princi- homo générant humincni, quia intelligunt con-
piuni Spirilûs sancti , sed cum muliis imper- jungi in causam primam et universalcm cum

leciionibus, et admodùiu confuse et cum pe- secundâ et parlicnlari, necessariô concludeu-

riculo eirorum, praesertim cùm ex simili di- dum est dissimiles esse utriusque causa? aciio-

cendi modo decepti sint olim Ariani; qui nes : sic dicimus ex mare et leniii.à animal
propterea quôd legerant omnia facia esse per gigni. At cùm non appareat inhâc proposiiio-
Filiuuj, coliigebanl Filium fuisse n>inistrum ne ulla diversitas, el ex vi lerminoruni oninis
in creatione, alque idcircô esse inferiorem plané distinciio lejiciaUir, eà excepta, quae
Pâtre, in que lanieisi errabant ratione termi- perlinet ad conslitulionem personalem suppo-
norum, lamen babilà ratione ipsius fornise lo- silorum, consequens aclionem ex aequo utri-
qiiendi, non uialè concludebant, ciim s*pè in que convenire :quo fit, ut 2° oplimè signifi-
Scripiuris praeposiiio, per, minisieriuni atque cetur nnilas tum spiralionls lum facultatis
iuslrumeiitun) significet. spirativae : cùm enim aliquid unum à duobus
2° Si respiciamus ipsara spirationem ac vir- distinctis émanât, neque cerniturexterminis,
luiem spirandi, nondubium est ratione termi- aut ratione probatur distinciio in actione, uni-
norum (quia in divina omnia sunt unum, ubi tas potiùs lum racultatis, tum actionisconclu-
non intercedit oppositio) significari unicam ditur, ut allatis exemplis ostendi potest. 3°

virtulem ac spirationem; modus lamen dicendi Significatur aequaiiias m producendo; sequè

hoc ex se non signiflcat : nam eisi Filins acci- enim dicitur Pater ac Filius producere, cùm
peret à Paire distinclam facullalem spirandi, praesertim id postulet naiura terminonim. 4°

et disiinciâ spiraiione spiraret, possemus di- Satis apertè indicaïur unitas formae; quorum
cere Palrem spirare per Filium, quomodô rex enim actio formalis una est, eorum necesse '

per praelorcm jus dicit, ubi apertè cernunlur est unam esse formam ac naturam ut docet ,

divers* facultaley et aciiones. Lasilius in Psal. < Quorum, inquit, una natu-

r/ Inde etiam apparet ex vi verborum, non « ra est, eorum aciiones eaedem suni. » Po-
significari unicam formam, in quà conveniant slremô ipsa spirationis natura cernitur, quae
Pater et Filius: nam alioquin ex vi verborum ut refertur ad personam productam, necessariô
sicnt rex et praelor non habent eamdem for- postulat duo suppositajampersonaliterconsti-

mam seu aucioriialem , ila etiam non repu- luia, quae ut in unara naiurara, sic in eamdem
gnaret vi locuiionis, inielligi diversam Patris facullalem spirativam conveniunt : atque id-
ac Filii naiuram ; dicimus cœlum agere
sic circô significatur unum principium spirativura
per causas secundas, cùm sint lum naturae, Spirilûs sancti, quale reverà est, non unilate
tum facullaies admodùm diversae. Ex que se- supposiii, sed unitaie formae ac naturae, ut
quilur, sicuti non reperiretur in Scripturls
si supra dicium est.

hic modus dicendi Omnia per ipsutn facta : Quae cùm iia sint, non video car Ruiheni
sunt, et alii ejusmodi, potiùs viderenlur ne- malinl hune dicendi modum posiponcre ,

gandi quàm coacedendi,quia non possunt sine qui multis nomiiiibiis praeferendus videtur.
errore defendi nisi propter lerminos, cùm Neque satis inielligo , cur negent velle se ad
alioquin ex vi sermonis possint trahi ad sensus aliam confessionem compelli , cùm fateaniur
peregrinos alque erroneos ; ila nisi reperire- eumdem sensum uiriusque formae, cur
esse
tur liaic proposilio apud sanclos, quosnecesse item récusent eam Confessionem quam Orien-
est excusare ac defendere, eain vider! potiùs tales în synodo Florentinà suis chirographis

ex nalurâ sermonis negandam ,

quàm allir- obsignârunt : si B«gant velle se eam addiiio-
mandani, lantùm abesl, ut sil ;iiieri pro- nem Symbole suofacerc, aul voluntsuum illum
52? DE UNiONE SCHISMATICORUM B28

loquendi niodum îii suis liymnis el anliplionis ceruim estapud Orientales muilos esse abusus;
retinere ; si rem adiniiianl, quod illis est à nam alicubi non nisi uxoraii initianlur, alibi

in prsesoniià eliam iniiiali contraluinl niatrimonium, nec

concilio Floreiilino pcrniissuai ,

non videiur revocanduni. Sic autem rem to- desunt qui propler adulierium niatrimonium

lam paiicis concludo. Aui pulant idem signifi- solvant, et aliud ineant ; erunl eliam fortassè

cari ulràque dicendi forma , aut aliquod in qui secundas nuplias damnent. Quod dicilur

illis discrimen agnoscunt; si non existimant de ciieremoniis Ecclesiae llomanae , videiur

idem sîgnificari, concilio Florentino aperlè aequissimum,juxta decretum Eugenii in conci-

contradicuni, si conlra ipsius decretum unam lio Florentino ; de pulsu campanarum citra

formam admiltunt, alteram rejiciunt, prae- scamialum non raagnoperô essem sollicitus.

seriim eam quam conciiium non modo magis Ut mairimonia Graecos inler et Laiinos inean-
probavit, sed omnibus necessariô credendam tur optandum est, cessante periculo et scan-

ac proniendam proposuit : si pniant inler eos dalo. De visitalione InGrniorum cum sacra-

modos dicendi aliquod esse discrimen, planiùs menlo Eucharistiae cupio planiùs doceri,
,

loquantur, suamque senientiam explicenl in- ;

suspicor enim nonnullos esse abusus. De

térim inlelligant se à concilio Florentino aper- monasteriis ac templis facile annuerem, id-

lè dissentire, atque ideô contra fldem haud ipsura de excommunicaiis, salvâ atque intégra

leviter peccare. Quôd si , ut ego quidem exi- Romani ponlificis aucloritate.

stimo, rem ac senientiam probant, sed nolunt Haec habui, quae breviier dicerem; caetera

compelli ad admiltendam additionem faclam quae hic non altigi, ut initio dixi, ad civilem

Symbolo. vel passira usurpandara hanc locu- prudentiam spectant, non ad theologum. Ila-

lionem, non videiur ea conditio penitùs as- que illa omnia prudentiae illustrissimorum

pernanda, modo apud populum tollatur scan- DD. meorum intégra atque intacla relinquo,

dalum, qui pulant Occidentales malè sentire. sicut el eorum judicio atque censurae supe-
Quod spécial ad psalmodiam, preces ac li- riora, quae scripsi, libens subjicio, etc.

lurgias, usum denique Sacramentorum, quod CAPUT IV.

Orienlalibus jamdiù permissum est , non vi-
DE UNIONE TOTIUS ORÎENTALIS ECCLESIAE CUM
deiur ullo modonegandum, quanquàm ipsorum ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA.
libri diligenier examinandi videntur, ne erro-
Ordo servandus.
res atque abusus irrepserint, habendaque vi-
deiur prsecipua ratio eorum quorum meniio- Hactenùs in prima hujus operis parle , de
Eugenius in concilio Florentino, his quae agenda sunt pro juvandis Graecis, aliis-
nem facit

praeserlim eorum quse pertinent ad usum que schismaticis traciavimus ;

proximè se-

Sacramentorum, ubi non solùm in multis quunlur schismalici Orientales , qui abhinc

discrepant à Lalinis , sed egere videntur ca- mille annis in hodiernum usque dieni in ma-
stigatione. De Purgalorio si parati sinl admit- ximâ versantur infeliciiate ,
perpetuisque

sanam et catholicam doctrinam, nihil est vexanlur infortuniis et calamitatibus : etlicet

tere
dubitandum , curandura verô, ut de statu olim ingens fuerit tam Alexandrinae quàm
animarumelfelicitate juslorum reclè et cum aliarum Ecclesiarum Orientis gloria et splen-

De calendario non dor; al ubi conciiium Chalcedonense, san-

calholicâ Ecclesiâ sentlant.
poiest sine scandalo dissimulari, quia necesse
ctumque Leonem poniificem , ac Romanam
est eos in celebratione Paschatis plurimùm
sedem omnium matricem Ecclesiarum spre-
à calholicâ Ecclesiâ discrepare, nisi novi ca-
verunt, innumerae secuiae sunt clades, quae

lendarii ratio suscipialur. Quamobrem ineun- abhinc lot seculis usque ad nostra tempora

da erit aliqua ratio, ut salvis eorum solemni- commun! cum dolore piorum omnium cer-

quse permiltendae videbunlur, séries nuntur. His igitur lanquàm nationibus olim
talibus ,

feslorum mobilium illis cum Occidenlalibus llorentissimis, quarum prisci Patres Ecclosiam

constet. De processione in festo Corporis Chri- catholicam insigniter iliustrârunt , meritô

sti non laborarem; mulla tamen circa hoc post Graecos debetur hic locus , in quo tam
Sacramenium examinanda sunl; caeremonias de erroribus et ritibus, quàm de aliis pro

circa fesium Paschatis diligenier expendendas juvandis his nationibus, el ad rectam fidem ,

atque exculiendas puto. De sacerdolum ma- mutuamque cliariiatem inler nos statuendam
irimoniis, atque in universum de ipsorum ma- Deo inspirante diccmus observato tamen hoc
,

trimoniis, mulla consideranda sunt, quia ordine, ut de origine schismalum lolius Orien-
 , ,

529 CUM ECCLESIA CA rHOLICA PROCIRANDA. 530

lis prima statim fronte agamus , et post, ad Horuit Theodosii Junîoris impcratoris. et Cœ-
Neslorianorum , Cophtorum , Abyssinorum lestini summi pontificis temporibus, circa an-

(qiios non inimeriiô Orienlalibiis naiionibus num Domini 427. Hic, auclore Gennadio et
anniimeramus; parent eniin Alexandrino pa- Sociale, I. 7, c. 32, in id summo studio Jabo-
triarcbae) Jacobilaruni, Armenorum, Georgia- ravit, ut Christum Dei FiJium ex Virgine
norum et Maroniiarum (qui nunc Ecclesiae Maria nalnm, hominem diintaxat, non cliam
Roinanœ obediiint) errores , ritiis et alla quae Deum esse doceret, atque idcô Mariam Chri-
pru haruni nalionuni cxaciiori notilià , utili- siotocon , \d est, Chrisii mairem, non aulem
latc et salute conducere possunt , descenda- Theoiocon , id est, Dei matrcm esse dicerei ;

Deniùm de omnibus erroribus, qui hu-

iiiiis. postea verô sanctae cl inculpatae viire merito
jiiscemodi popiilis comnuinos sunt eorumque , Gliristum oblinuisse, ut dignus haboretur, cuî
confuiatione, aiqueeiiam in génère de agendi se divinitas conjungeret. Duas ilaque in Ciiri-

modo cum iilis, ut fitlei veritateni agnoscant, sto ponebatnaturas.duas itidem in eo dicebat

disseremns, additis quibusdam instructionibus esse personas, unam divinilatis, alteram verô
ad hune finem ulilissimis. Et quia omnes pro- humanitalis : nec unum Christum in deitate
penioùùm nationes islae Gr;T;corMm erroribus et humanilale sentiebat, sed separaiim alque
scaient, lectorem ad supradicla , quœ contra sejunciim, alierum docebat esse I<'iiium Dei
Graecos aliata sunt remiltimus; insuper pro sed hominis tanlùmmalrem appellabat. Deni-
majori niinisirorum informatione, decisiones queChrislumessetaniùm hominem dicebat, cui
aliquoi, sive responsa à Grcgorio Xlil pro nativilatem, passionem etresurrectionem allri-
Maroniiarum naiione édita, quae niaximam iu- buei)at. Addebat auteni FiHum Dei posloa uni-
cem in jnvandis scbismaiicis conferre possunt, lum fuisse iilio hominis muitis modis, non qui-
in liujus libii calcom rejecimus. deni siibstantialiter communicando liypnsiasim,
In referendis aiiquibiis pra-fataruni nalio- sedianiùmaccidenlaliter. ["Secnndùm habita-
num erroribus ac riiibus, sequemur viruin tionem, sicut in leniplo suo. 2° Per unionem
non minus pietate qnàm doctrinà insignem, affectùs, voluntaiis et dilectionis.ô" Peropera-
Leonardum episcopum Siiioniensem, quem lionem, quia (ilius liominis eraiinslrunientum,
Gregorius Xlli,sumnius poniifex , nuiiiium quo utel)aturVerbumin operibus miraculosis.
et visitalorem apostolicum siniul cum paire 4" Secundiira parlicipationem
,
quia Verbum
Joanne Baptistâ Romane Socieialis Jesu ad illi homini impertivit nomen et digniiatem
Orientales naiiones deslinavii. Hic auiem ferè suam, eo modo quo imagines sanctorum no-
toium lustravii Orientem,acdiversarum n;)tio- minibtis eorum interdùm appeilaniur, et pro-
nnm ac riiuum patriarchas, episcopos, virosque pler eos eliam honoranlur et adoranlur. Haec

alios dodos allocutus , eorumque religionem fuit Neslorii baeresis.

et fidem, simulque errores atteniè scruiatus, Vinceniius Lirinensis in libre quem adver-
postea omnium ferè iliarum Eccicsiarimi sta- sùs profanas haeresum noviiates scripsit, cen-
luni oblulit Sixto V, ponlifici niaxinio, cùni set Nestorium , ut Apollinaris haeresim decli-
quadriennium in eâ iegaiione insumpsisset; est naret, in foveam hanc incidisse. Apollinaris ,

aulem apnd me manuscripta narraiio accu- inquit, hacreticus, nolebal in Chrislo duas esse

ralè conscripla , ubi Armenorum, Ne.slori;ino- unam divinam, alteram huma-

subslanlias,
rum, Jacoi)ilarum el Maroniiarum errores, nam; unam ex Paire, alteram ex Maire, sed
qui nunc inler lias naiiones grassanlur, recen- ipsam Verbi naturam putabat esse discissam ,

sct. quasi aliud ejus permaneret in Deo, aliud verô

versum fuisset in carnem, et cùm veriios di-
ARTICULUS PRIJILS.
cat ex duabus substantiis unum esse Gliristum,
De origine scinsmatum Oricntalium. iile conlrarius veritati ex unâ Chrisli divini-
Acluri igitur de Orienialis Ecclesiae errori- laie duas asserebat factas esse subslanlias.
bus, maxime de illis quihodic apud Jacobitas, Nestorius aulem, conlrarius Apollinari, dùm
Co|iliioR, Aiiyssinos, Armenos, Georgianos ac se duas in Chrislo subslanlias distinguere si-
doniiim Nosiorianos magis vigent, operae pre- mulai, duas introducit repente personas, et
lium diiximus omnium errorum originem ac inaudito scelere duos vult esse Filios Dei, duos
progressum priùs, elsi l(;vi, ut aiunt , manu Chrislos, unum qui Deus sit, altcrum qui sit

atiingere. generaïus ex maire, aiquc idcô asserit san-

Nestorius episcopus Conslantinopolitanus ctam Mariam , non Theoiocon, sed Chrislotocon
 Ë ,

551 DE UNION SCHISMATICORUM 532

esse dicendara, quia scilicel ex eà non ille serai», ob summam Dîoscori iniquitatem et
Cliristus qui Deus, sed ille qui erat honio, sit potentiam impius Eutyches absolvitur, et
,

iiatus. Haec Vincentius. Nestorius volens suam ejus haeresis approbatur. S. Flavianus, et
liaeresini Consiauiinopoli jain evulgatani per alii pluriml episcopi caiholici condemnantur,
totum orbem dilaiari, sua scripia misii ad di- plorisqueepiscopis (ut Baronius notât tomo 6
veisas orbis provincias, et iiiler alias ad --Egy- Annal, circa annuni Christi 449, ex que bre-
pii nionaciios, quorum nonnulli ab eo seducU, vem hanc historiae seriem desumpsimus) per
suis erroribus consenserunl, quorum causa minas et vim , inlentalis exiliis, catenis, fusti-
ma^ui intereosexcitaii suiii tuniiiUns et dissi- bus elgladiis, ad suscribondum adaciis, repu-
dia. Deniùni ne Orieniis episcopi iNestorii li*- gnanlibus verô et reclamantibus sedis Aposio-
resi inikerentur, coacia luit
anno Domini 451, licai legatis, et contestaniibus, quae per vim
ociavo auieui Cœlesiini papae, syaodus Ephe- et meiuni exlorquereniur, nullius roboris
sina, in quà, post muila daninata estNesto- ,
esse. Quai coniestatio licet non sit in actis
riana blaspbeiuia , ul rem totam laiiùs card. illius pseudosynodi , utpote à Dioscori noiariis
Baronius Annal, touio 5, sub euradem an- confeciis, est tamen de illâ expressa nieniio
num. in pluribus lilteris S. Leonis, tum ad Theodo-
Deinde Éutyches monachorum pater Con- sium imperatorem, tum ad alias personas;
stantinopoli, eorum qui tenipore Eiihesini tandem legati ponlificis Tngâ elapsi, post multa
. concilii adversùs Nestorianosprsestantiùs cae- pericula et insidias Romam redierunt. At cer-
terisdimicârunt, antesiguanus, cùm in ISeslorii tior factus summus pontifex Léo eorum quae in
hajresira summo odio ferreiur, eô prosiliil, ut illà synodo gestasunt, Romae concilium coe-
non duas lantùm esse in Christo personas ex git, in quo pseudosynodus Ephesina damnatur,
christianae fidei praescriplo negaret , sed née ac omnia ejus acia rescinduntur.
duas in Christo naturas vellet asserere, et eos Impius Dioscorus Alexandriam reversus ,

putarel Nesloriano laborare morbo, qui duas anathema ausus est intorquere in Romanum
conlilerenlur in Ciiriblo disliuctas et incon- pontifieem , coaclis docem episcopis, lacry-
fusè conjunctas esse naturas. raanlibus et gementibus ad subscribendum
Praeterea impie docebat (ut accuratè inter facinus hactenùs inauditura; at post multa
alios explicat card. Bellarm. tonio2,lib.5, de episcoporum dissidia, à S. Leone urgente et
Chrislo Domino, cap. 2), in Christo post incar- instante Marciano imperatore anno Domini
nalioneni unam lantùni fuisse et esse naiuram, 451, in Oriente , nempe in civitaie Chalcedo-
faciam per conversionem divinitalis in car- nensi, concilium œcumenicum indicitur, in
neni, quia Verbum caro faciuni est : at unura quo sexcenii et triginta episcopi convenerunt,
fieri ,alieruni est vertiin illud. Uiide asserebat praesidentibus legatis Romanae sedis , in quo
diviniiateni Verbi natani, passani, mortuamet concilio damnata est haeresis Euiychis et Dios-
sepnliam fuisse: iia tamen ut Christi caro non cori episcopi Alexandrini ,
qui et ab episco-
sitejusdem naturae cum nostrâ, sed tantùm patu, et ab omni ecclesiaslicâ fuit dejectus ac
apparens et phanlastica, ut poiiùs Verbum deposilus functio.ie ; similiier sancitum est
simula verit se honiineni , et naium , passum , utEphesinumsub Dioscoro concilium cdebra-
etc., quàm reverà fuit, quia videtur indignum tum concilii nomen non obtinerel. Praeter
Deo, quôd vera fuerit caro, verè natus, pas- episcoporum sententiani, praeter sedis Aposlo-
sus, etc. licae confirmationem, accesserunt eliam ad
Accusatus Euiyches apud Flavianum , et corroborandam synodum Ciialcedonensem san-
apud conciliumquoddam provinciale Consian- ctissirai viri ,
qui bis temporibus illuslrabant
tinopolilanum tune forte congregatum , ac orienialem Ecclesiam, et miraculorum virlute
nolens resipiscere, condemnatur à concilio, niiebant, qui tandem se fidem lenere et verbis

acpostea agenle imperalore Theodosio apud lestali sunt et crebrà miraculorum editione
Leonem pontifieem , Ephesi concilium anno confirmârunt ,
qnales fuerunl Euthymius ,

Domini 449, seu potiùs synodus praedatoria Auxenti'îs, et alii sanctissimi monachi. Diosco-
seu latrocinium Ephesinnui 128 episcoporum rus vero, à si.o episcopatu depositus,acsimul
congregatur, in quà praeside Dioscoro Alexan- cum aliis haerolicis relegaïus, viiâ functus est,
drino patriarch;» , reclaniantibus Apostolicae ac .\lexan(lri;e loco ejus ordinaïus episoopus
sedis legatis (nempe Juliano episcopo Renato , Proterius; ingens tamen seditio et tumiiltus
presbylero, Hilario diacono, quos S. Léo mi- Alexandriae excitatur propler Dioscori lelega-
 ,

535 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCUHANDA. 53 i

lionem, ac teste Evagrio lib. 2, c. 5, eô usque tento quodam , ut bellua sine capile (ila Ace-
invaliiit vulgi studiiim in improbissimiim et phaiorum hceresis appollata) eadem pluribus
ncquissimuni Dioscorum, iilposl ejus niorlem prodicril armaia capiiibus inior se pugnanli-

divines etiani honores ei jïlgypiii deiulerint, bus : nani ex eis primùn) eminuit capul Seve-
qui et iisque in luïc lenipora, lam in Alexan- rus, ex quodcnoniinaiisunlSevoriani; ex hoc

drinà, quàni in plnrimis Ecclesiisab Euiychia- verô plura alia capiia pullulàrnnt , nempc
nis Ii;frelicis deferuntur. Gaianus, ex qiio Gaianilae, Theodosius, ex quo
ifl'jypiii iia>reiici exilio propterEntychianam Theodosiani , Jaoobus, ex quo Jacobitae , The-
h;eresin« mulclali , morluo iniporalore Mar- niisiius, numéral adhuc
ex quo Tlieniisiiani ;

lîano, veniunt Aloxandriani, ac irruenles in aliud caput Joannes Damascenus, nempe Bar-

sancium episcopnm Proterinni euni occidunl saiiium , ex quo Barsaniani, sive Semidalitae,
et ejus locn Timolheum (juomdani Eiitychia- de quibus ait : « Hi cùm omnia Graianorum et

iiuni subrogàrunt, iegalosque niiitunt ad Leo- c Theodosianorum décréta défendant , aliquid

nem poniificem ,
profilentes Alexandrinani < tamen praeterea addiderunt de suo, symbolîs
Ecclesiani non admiiiere synodum Clialcedo- < Dioscori reliclis, ut à reliquis Dioscori secta-
nensein; qnare anno Doniini 459, synodiis I toribus noscerentur. » Quorum impioruni
Constanlinopolilana 7') episcopornm , admil- dogmatum, teste Nicephoro, lib. 18, cap. 54,

tenie Gennadio episcopoConstanliiiopolitano, Eccles. Hisi., seciator atque restauralor fuit

prsesenlibus Apo^lolica; sedis kgaiis à S. Jacobus quidam Syrus, génère obscurus pror-
Loonrt missis congregatur, in quà <le coiilir- siis, ei nullà gloriâ vir, à quo maximà ex parle
niando (idei decreio in concilio Chalcedonen- Syrorum gens usque in hodiernum diem Jaco-
si, et abolendâ penitùs Eulychianà haeresi biia est dcnominata.
sanciinm est, ac demùni Tiniolheus invasor HAc eiiam morbi contagione Sergius archi-

Ecclesi* Alcxandriiise longé in exiiium ab episcopus Constanlinopolitanus maxime infe-

itnperaiore Leone relegaïur, suireclo in ejns ctus est, per quem Monolhelilarum sive moiio-

iocuni Tiniotheo alio viro caiholico. Tandem phytarum haeresis, teste Nicephoro, ut supra,
posiqnàm Eulycheti elDioscoroà sanclà quartà admodùm est propagala. Fuerunt enim Mono-
synodo Ciialcedonensi dignitas abrogata est ;
ihelitae inler Acephalos praecipui , et à quibus,

qui illorum dogma dclenderunt, ul tesiaïur post Dioscorum et Eutychetcm, tanquàm ab

Mceplior, lib. 18, cap. 14 Eccles. Hist., faciâ infecto fonte maxima Orientis pars fuerit

ab Ecciesiâ catbolicâ defeclione segregaios sive infecta :hi enim subtiliùshseresim siiam vêlan-
ambigentes seipsos appellàrunt , neque ullo tes, praedicto Jacobo apud Syros proedicanle ,

modo, ut quae reciè in concilio sanclo statula mo.gnam Orientis partem infeccrunt. De Mo-
essent comprobarent, addnci potnère. li in nolhelilarum haeresi Nicephorus, ut supra,
duodecim sectas dissecli sunl, ex qnibus per cap. 46, Quod verô, inquit fue-
ita scribit : ,

u:iiversuni Orientem multa millia haeresum rit Monophylarum dogma à quibus tanquàm
p'ilinlàrunl. Ex quarum sectatoribus quidam ,
à radice pessimâ phirimae alise hsereses pullu-
(ut nolavit Prateolus, verbo Acephali) Euiy- l.nrnnt, seu circuliis aut caiena ex sese depen-
chianisiae vocaii sunt, alii Acephali , alii Mono- dentes,modôdicam :cùm etenim convenientes
physiia;, alii Theodosiani, alii Julianistae, alii in Christo nainras ,
quamlibot per seipsam
Triilieiiae aliiAgnœtae, alii Theopaschitae, alii discernunt , duas eas esse necessitaie adducli
Armenii, alii Severitae, alii Apluhartodocitae, confitenlur; cùm verô utramque in Yerbi
alii PbantasiastSB, alii Manichaei, alii Piharto- incarnatione iiniunt, non duas illi inconfusibili
latrae , alii denique Scenolatrae sunt appellali. modo convenientes naturas, sed unam compo-
Anlesignani verô praecipui post Eutychelem sitam naturam statuuni.
et Dioscorum fuêre Severus monachus , qui Nobis enim unam subsistentiam compositam
lex , lues atque perdilio fuit totius Orienialis dicentibus, illi unam polids naturam composi-
Ecclesiae ; Pelrus Daraapha^us , Theodosius , tam inferunt, et raiionem senteniiae suae
Jclianus, Alicornasius , Guinus , et alius ejus- exemplo confirmantes dicunt, hominem ani-
modi infelicium mortalium chorus, omnesisii mam oblinere et corpus, et aliam animae
professione Severiani, hostesque concilii Chal- naturam esse, aliamque item corporis, si quis
cedonensis , ut Baronius refert tomo 7, anno quamlibet per seipsam contempletur; cùm
Chrisli55j, inler seipsos more haereticoium verô illa*. coierinl, hominom fflirerc , unam
pugnàruni, ut plané acciderit, hoc veluti por- naturam compositam oblinenteni. Non enim ,
555 DE UNIOISE SCmSMATlCORUM 536
inquiunt, dtias natiiras bominem dici oportct, c servitutem atque desolallonem, quam cunciis
sed unam coniposilam. Atque ad cumdem «manifestam ob oculos positam, lani in iEgy-
moilum de Sorvalore Chrisloopin;iiUur: illiini < plo quàni aliis orbis regionibus à catholicâ
videiicei ex duaLus quidem constiiisse naiuris, ifiderefugis, nemo non videt.) HactenûsBa-
post unioncm aulem duas illas naiuras in ronius.
uiiain cvasisse coniposilam ,
quod sanè Ecclc- His igitur haeresibus Orientalis Ecclesia ad
sîa lanqiiàm piaculum prorsùs aversalur. raiserrinium perducta erat statum ; ubique
« En, inquit card. Baron, tonio 7, ubi supra, luclus, ubique dissidia, non solùra adversùs
t in quos vêpres atque duraeta , invia loca ,
orthodoxes contliclaniibus hsereticis, sed et
« scabra abdilosque recessus per rupes et ipsis inler se pugnanlibus, adeô ut omnes Ec-
ipraecipilia, praeruptaque scopula iiunianium clesiae in separatas factiones dividerenlur,
< ferarum laiibula incurrerint, à recto tidei et eorum praesides inter seipses minime vellent
c iraniito aberrantes hunianae mentes ; en communicare, unde plurimae in Oriente dis-
< quomodô nionslrum monstre junclum con- sensiones ortae sunt ,
rerum infelicissimus
qui
t cipiat ,
pariatque horrenda spcotra , atque status usque in hodiernum diem Ecclesiam
i deformia simulacra! ut ex bis prudens quis- illam ipso Pharaonis jugo durior opprimii; nec
ique inielligere valeat, secundùm illud Job. tamen tôt à Deo inilictis suppliciis, lot Tur-
« cap. 38 : i'bi lux habilet, et tenebrarum quis carum Ilagellis ac calamitatibus oppressa, resi-
ilocHssitfUl quisque ducat nnumquodque ad piscit. Nationes verè praecipuse, quae bodiè in
« terminum suum, et intelligal semitas domûs Oriente praedictis scatent erroribus, aliisque
< ejus ; cognoscat scilicet, ubi sit Odes calho- haeresibus, quae ex illis veluli ex impurissirao
« lica , ubi verô bcereses habitent. Al non hic fonte emanârunt , sunt iSestoriani, Jacobiiae ,

« finis porientoruni; alia adhuc prodiernnt ex Cophti, Abyssini, Armeni ,

quibus adjunge-
1 cornuià beslià, capita , ut longé ista superet mus eiiam Georgianos , de quibus sigillatira

« Iricipita conlicia à gentilibus monstra, vel acluri,hune ordinem servabimus. Primo ha-
fseplem capiinni hydram ; prseter enim cas rum nationum errores, ritus moresque recen-
f siiperiùs recensiias ex Severo progenitas sebimus, ac ebiter quicquid in unâquAquc
i hœrescs, ad eumdeni perlinere tradit Nice- natione fuerit dignum preferemus. Dcinde
«phorus, lib. 18, cap. 49, Caucobabditas, à breviter praecipuos et veluli capitales errores
iloco quodamita dcnominatos bacreiicos; An- enarrabinius ; tandem pro juvandis his naiio-

«geliias cliam, et Daroianislas, ita diclos ab nibus Deo favente aliqua adducemus.
I episcopis et locis, iisdera norainibiis appel-
Articli.us II.
«latis. Nam Angeliias .ib Alexandriae loco, cui
cnomen erat Angelii dictos iradit: quibus
De Nestor ianorum natione, el corum erroribus.
.

'jraeierea addit cl 'fctraditas, Petritas atque De Nestorii impià blasphcniià ('iximus prae-
Paulitas, quorum alii Petrum , alii Paulum cedenli capite, qui duas in Ciirisio non solùni
< Severianos, sed ab inviceni dissidentes con- naturas, sed et personas agnoscebat , unam
«sectabantur. Gignebantur hcec monstra po- divinam , alleram humanam ; nunc de Nesto-
i tissiniùm in JE-^ypto, quae niox post ortum rianorum Orientalium, qui in Babylonià, Per-
i in seipsa ungulas convertebant , et dentés , siâ, atque in aliis Asiae regionibus versanlur,
< ut plané acciderit ^gypliis secundùm illud erroribus disseramus. Errores verô in quibus
t propiieticum fsaiae \9:Concnrere faciamyEgy- bodiè Nestoriani versanlur, ie>to episcopo
t plios adversùs .Egyptios, et pugnabit vir contra Leonardo, et ut accepimus ciiam ox relatione
I fratrem snuni, et vir contra amicumsuum; civitas Abdelraessiae procuratoris Eliae , Cliald;ïoriini

t adversùs civil atem, et regnum adversiis regnum; in Babylonià primaiis sivo patri:irchac , hi

< et dirumpelur spiritus jEgypti in visceribus praecipuî sunt. Nestoriumel Thoodorura Mop-
« ejus, et consilium ejus prœcipilabo ; et interro- sueslenum vespertinis horis in alitiuibus Ec-
« gabunl simulacra sua, et divinos suos, et pijtho- clesiis cum Palribus adhuc invocant Clialdaei.
t nés, et ariolos, donec tôt scelera consecuta Sanctum verô Cyrillum damnant et anathema-
« est quae subditur ulilo : Et tradam j-Egijptum Humanam in Cbristo naluram absque
tizant.

( in manus domiro-um crudeliuw, et rex fortis personâ humanà non esse perfectam existi-

t dominabiiur eonim, ait Dominus Deus excrci- niant ; ideô duas in Chrisio asserunt esse per-
ituuni. Ad bxc plané hœreses dediicuni po- sonas. Fatenlur tamen Christum ;> primo in-
f pulos, ut post abominationes secum vehant stante conceptionis esse perfectum Deum et
 ,

537 CUM ECCLESIA CATDOLICA PROCLRANDA. 558

perfectum homlnem. Beaiissimam Virginem dicilur Memra; aller qui inseribitur.Margarila
non vocanl Dei genitriceni, ne vidoanlur, ut (idei ; alius praenotalus liber Patrum ; alius
aiunt, asserore cum Jacobilis Virginem ge- diclus. Liber synodi; alius cui litulus: Liber
nuisse ipsani divinam naiurain Iriuni persona- Ilisloriœ Boatae Virginis, ac de infantià Salva-
rum divinarum , cùm dictio Dei contineat loris ; liber Ordinum , liber Homiliarum, liber
Palrem, et Filiunà et Spiriium sancinm, et de expositionis evangeiicae ; liber Joannis Bar.
iisdem prsedicelur. Ideô vocanl sanciissimara Caldon.
Virginem Dei Verbi genilricem. Universali Qui omnes libri, ut diximus, variis erroribus
sacro concilio Ephesino primo, et aliis carere et baeresibusaspersi (Nestorianorum pra?cipuè)
videniur. Clerici omnes apud Chaldaeos , et praelerquàm quôd Neslorium, Dioscorum et
etiam illi laici qui alios dcvolione cxcedunt, alias ejusmodi pestes, tanquàm sanctos et
sacrani Dominici corporis communionem è Ecclesiai universalis capiia venerabantur ,

manibuspropriisrecipienles, sub uirâquespe- pluraque fidei dogmaia neganles, ea inverte-

cic communicant; caeleri verô laici corpus bant, sive ad sanctissimam Trinitatem, sive ad
Doniini sanguine iniinclum ore assuniunt. ChrisliDomini resurrectionem, sive ad perso-
Nuptias in gradihus prohibitis, sine superioris nam Filii speciantia ;
primalum auiem Eccle-
liceniià, eiiam in secundo gradu contraliunt, siœ sibi arrogantes, eum in B. Pétri legiiimo
Sacerdotes morluâ prima uxore, secundas et successore haud agnoscebant. D. eliam Cyril-
ulieriores faciunt nuplias. Monacbi ssepiùs in lum Alexandrinum, qui eorum baeresum fuit
monasleria maadronilas, id est, monachas, strenuus cxpugnator, detestabantur, et plera-
sive diaconissas , ingredi et pernoctare per- que alla tcnebrarum plena docebant. Quin et
miilunt.Patriarchamnonper eleciioneni, sicut inlegrum volumen passim ignis consumpsif,
et alia^ naliones créant, sed poliùsper renun- quod inscripUim erat: Spar Sammane, id est,
liaiionem de uno in alterura, quasi jure lioere- liber Medicamentoriim : plénum erat cnim no-
diiario. Asserunt in lide ab Apostolis traditâ rainum daemoniorum, veneficiorum, supersli-
nullum Chaldaeorum fuisse haereiicum. lionum,quo ulebantnr ferè omnes Cassanares,
Hoec de erroribus Nestorianorum Orienta- et ipse polissiniùm defunctus pseudoarchicpi-
liuni, qui in aliquibus Asise regionibus ver- scopus duo volumina apud se habebat The-
santur sunt etiam Nestoriani in Indiâ orienlali
;
sauri loco, ulii et cor ejus. Libellus alius qui
in civitale S. Thnmœ , aliis et oppidis, de qui- dicebalur, S/7rtr P^sa^ id est, liber sortitnm,
bus Anlonius Possevinus , tomo 2 Apparalûs, tanquàm superstiliosus ubique traditus est
verbo Nestorianorum, alios refert errores : igni : fuit enim sempcr praecedenti Medica-
Porro, inquit, cùm anno 1599 , Goensisarclil- mcntorum Volumen aliud,
libro conjunctus.
episcopus in oricntali Indiâ Chrisiianos, qui in quo multorum I^estorianorum conline-
vila
dicuniur S.Tlioinae, unàcum Pairil)ns Jesuitis batur (relicta tamen apud illosD.Thomae Apo-
diligcnlissimè visiiAsset, synodumquo (idei ca- stoli, etGeorgiimariyris bisioria) expurgatum
iholicae atque disciplinae ecclesiastice resti- est, detruncaiis nominibus illoïum haeretico-
tuendae babuisset, factum est, ut blaspbemiae rum, sicuti et plures alise blaspbemiœ aliis in
omnes Nestorianorum non solùm in toriùs,quàni libris reperla;, inier quas reprobabanl coiici-
unquàm antea factum fuisset, innotosccrent lium provinciale.
verùm etiam plurima eorum volumina sive Quoedam ilom in novoTestamento abba^re-
purgarentur, sive abolerenlur. Cùm autcm,etsi licis depravaia restituia sunt. Nam quod D.
eâ labe Europaei non ita sint inquinati, quem- Lucas babet, c. 6, ubi Chrislus Dominus
admndùm est magna pars eorum, qui deguiit dixit : Muluuvi date, nihil inde sperantea, codi-
in AsiA, oxpedil lamon, ut qui à sedo .\j)oslo- ces Syriaci habebant : Muimm date, et ne am-
licA PÔ midenlur, eosdem errores ita norint, pntelis spem hoiuinis; pulabant autem modi-
ut prscmuniti solidis Ecclesise argumcntis, eo- cam usuram non l•^^,e peccainm. Lucre iO ;

rum populorum salnfem faciliùs curent , li- Secrevil Jésus è discipulis suis alios scptuaginta,
brosqne erroribus scatenles aut comburant, (ieeratdiclio, duos, sicut elinferiùs, in
,
eodcm
aut faciliùs expurgent. Sanè in eâ visitatione capitc. In Actis Apostolorum, cap, 20, ubi
à Patribus Societatis parlîm combusti, partim dicilur : Regere Ecclesiam Dei, quant arquixii'ii
expurgati sunl libri soquentes : Hudra et Gaza, sanguine suc, positum erat nomen Cbrisli loco
hoc ost, PriMi.iriiim Cl Thésaurus; liber qui Dei. Nolunt enim posse dici Ecclesiam Dei
procnoiatur:Expositioabbalis Esaiae; liber qui sanguine redempiam esse, quippe qui negent
 . -

539 DE UNIONE SClllSMATICOUUM 540

conimunicalioneni idiouiatuni in Clirislo. Epi- Ij tionis et patriarchae, missus fuit à sede Apo-
siolà prima Joannis, cap. 5, ubi dicilur:/rt siolicâ episcopus Ariensis, ordinis S. Dominici,

hoc cognovimus charilatem Dei, ablaluia erat qui propler perseculionem anledicto patriar-
nomen Dei, ob eamdeia raiionem supra alla- chae iactam, Sulacae videlicet post reforma-

lam ; sequilur enim slaliiii : Quotiiani iUe ani- lioneni quarumdam reruni, coacius fuit cum
vtam sua>n pro nobis postât , qiiod coulra iSe- Assyriis qnibusdam, in Indiam ad régna Ar-
siorianos erat. llem ibidoin, c. i, loco versi- niiiziae et Goae, ubi animam Deo reddidit,
culi : Omnis apiriliis qui solvit Jesnm, in Sy- niigrare. Socius auteni ipsiiîs fraier Anionins

riaco babebalur : Omuisspiritus qui non cotifite- ejnsdeni ordinis, cum arcbiepiscopo Ermete
tur Jesum veiiisse in carne, non est ex Deo. Vera Elià, discipnio praefali pairiarcbae, Sulaca
enin» ieciio molesla erai Nesiorianis solventi- permullos Cbaldaeos, qui sunt in Coccin et
bns Jpsuin in diias personas. iinionenjque hy- Indià sancli Thoniae visiiavit, Romanique re-
postaticam cuin buinanitate scindentibus. verlens episcopus Vici à papa Pic V fel. mem.
llem ibidem, c. o, dreral iiileger iste ver- creatus est.

sus : Quouiani très sunt qui lestimonium dant in Eidem patriarchae Sulaca successit paler
cœlo, Pater, eic. Ad Hebraeos, c. 2, ubi dici- Abdiesu ejusdem ordinis S. Basilii, qui venit
tur: Lt gratin Dei pro omnibus gustaret mortem, ad concilium Tridenlinnm, Romaeqne obe-
in Syriacis liabebalnr : Ipse enimprœter Deum dientiam sanctse Romanae Ecclesiae subponli-
pro omnibus gustavil mortem. lu Evangelio Joan- ficaiu papae Pii IV fel. mem. praesiitit, con-
nis deerat intégra historia Adullerae. Apoca- firmationem apostolicam, cum eodem tiiulo
lypsis eiiam B. Joannis, et alia desideraban- Ecclesiae Musai reporiavit; reverlensqiie in

tur,quaeetiani in Bibliorum regiorum Syriacâ Caiemet et Seert quamplurimos sacerdotes

editione desideraniur. episcopos ei arcliiepiscopos ordinavit, ejusque
devoiioni niuli^e civliaies Chaldaeoruni Nesto-
AUTICLLUS III.
rianorum sese submiserunt, sed pauxillos post
De Nestorianis qui in Ecclesiœ catholicœ unione
annos ex hàcad meliorem vitam in nionasterio
persisiunt
civitaiis Seort migravit; eiqne successit fraier
InlerlNestoriauos tamen Âsiaiicos quaniplu- Ahathalta ejusdem ordinis, qui non babuit
res sunt, qui Aposlolicae sedi parent ; bi obe- confirmationem apostolicam ,
quia eamdem
dienliam praesiiterunt sanciae Romanae Eccle- Romae non poslulâral; regebat tamen patriar-
siae tempore poiitificalùs felicis memoria; papae cbalum, nationesque suas assislentià et consilio
Julii m, et juxia velus nomen Cbaldaeos, sive prsefati archiepiscopi Ermetis Eliœ, reversiex
Assyrios Orientales sese appellanles, rejecto Indià.
iS'esiorianorum cognoinine, et pro capiie su- Post mortem verô hujus patriarchae Aha-
periore suo babueiuni fratrem Simonem Su- thallae, cùm arcbiepiscopus de Gelu et Sala-
lacam ordinis S. Basilii, qui Komse ferebat mas, obedieniiae patriarchae adversarii, cum
distinctaui obedientiam, fiiiique confirmatus omnibus suis subdilis qui sunl in confiniis
patriarcba à sancià sede Aposiolicâ ejusdem Persiae , sub Sanguaccalo de Zi^inalbach re-
nationis, cum eodem tiiiilo Ecclesiae MozaI, nunliàssel operà el studio archiepiscopi Er-
quani adversarius ipsius possidebai. Posica metis Eliae, eidem iiaiioni Assyriae sese adjun-
reversus praefalus patriarcba in Caramit ,
gebal , fuiique electus patriarcba à praelaiis
quosdam archiepiscopos et episcopos ibi ordi- ejusdem nationis, ac sub pontificaiu Giegoni
nabat, omnesque subditos sues in eàdem obe- papae XllI fel. memoriae, Romam proeuraio-
dientià sanciae Romanae Ecclesiae conlirmabat, rem suum ,
praefalura archiepiscopum Erme-
rejicique jussit invocationem Neslorianam , tem Eliam misit, qui nomine patriarchae sui
quae tune lemporis à diacono in Ecclesiâ fleri debiiam sedi Aposlolicae obedientiam praesiiiit,

solebal. Publicabat eiîain processionem san- et professionem sanciae (idei eniisit. Exinde
ctae fidei catholicae Româ porlatam, aliosque apostolicam confirmationem ol palliimi nomine
Nestorianos in suam devotionem, sedisque praefali Donhae Simonis patriarchae sui , in pu-
Apostolicae obedientiam inducere incipiebat, blico consislorio obiinuii ; atque iia complu
sed subornatione et fraude patriarchae Dry ribus mensibus in sanctae fulei dogmaiibns eru-
adversarii sui captus, tandem à ministris Tur- ditus, et de obedientià sanciae Romanae Ec-
caruni occisus fuit. clesiae praestandà ceriior faclus, Româ discessit
In visitationem et confirmationem hujus na- aQno 1582. BuUas Apostoiicas , pallium pa-
 ,

u\ CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCIRANDA. 542

Iriarchale, multa insuper ornanicnia à sede duae urbes suni llorenles et opulentœ , et in

Aposlolicà patriarchse siio collaUi deferens ,

quàvis earuiii Nesiorianae familia; quingenlse

admnnilus eliaiii de onini eo quod sihi pênes doiniciliiini iiabent ; at in Musai mille, ^a-

euiiidein pairiarcham , naiionesque illas exc- sianlque singula^ donius quadragiiila circiier

quenduin forei. personis. Alla auleiu lerriloria niinuscula, du-

cenias, vel irecentas familias Neslorianas com-
Articulvs IV. minimum
ploctuiiliir. Exianl ibidem ad tri-

De natione Chaldœâ Asstjriâ. ginta ordinis S. Anlonii nionasleria , in qui-

Chaldaei Assyrii Caramilani , juaidUlo pa- bus 15 vei 20 vivunl nionachi : in eo autem in

triarcliae subjacent, devoli cl morigeri sedi quo patriarclia fixani haljei sedem, sepiuaginia
Apostolicae, et inagisiros, qui liberos suos circiier religiosi monasiicam vit* nor.i.nm
praecepia ot consiitiiiiones fidel eiioceant, sum- profilentur. Porrô patriarcham et episcopos

nioperè desideranies. Haec natio etAssyria, monachos fuisse necessum est. Degunt hi

quatuor habuit patriarchas, quorum 1res à sede Nestoriani in Mesopolamiâ, sesequein Baldach
Aposlolicà confirniaii fuerunt , qui tanquàm usque exiendunt ; in Indià etiam orienlali

litulum Ecclesise Musai in Babylonià liabuorint, crebrae sunl Nestorianorunj familiai huic pa-

hacienùs tanien propteraliuni patriarcliam sibi lriarchae subdiiae, qui eis episcopos praelicere

adversantem, eanique occupanlem illà poliri solet.

neqniverunt, prorsiis iit praedicli palriarcbae De reductione Nestorianorum et Machario-

variis in locis modo in Charemet ,
ntodô in rum in concilio Florenlino faclâ.vide bullam
Serit , residere coacli fiierint , siniulqiie hic Eug<^nii IV, quai incipit: Eugenius ad perpeliuim

posiremus pairiarcha Zeinalbach in coniinibus rei memoriam : benedictus d( Deus et pater Do-

Persiae agere compulsus fiierit ; esique haec mini nostri Jesu Chrisli , Pater misericordiarum

natio in liodiniiiini usque dieni sub duobns et Deus (otius consotatioms, etc. In quoNeslorii
patriarcbis divisa, quorum lii Chaidaei Assyrii pravitas daninatur, qui pnrum bominem Chri-

Orienlales à nobis nuncujiali, ajii verô ISeslo- slum esse, el beatissimam Virginem Mariam ,

riani dicti sunt. Horum Orienialiun) Chaldaeo- non Dei , sed Chrisli geniiricem esse asseie-
rum ditissiniijicpotenlissiuii in civitate Chare- bat. Macharii Anlidcheni impietas similiier re-
met, sive Amet résident, qui cum praelalis suis, jiciiur, qui quanquàm Christum verum Deum
obedientiain sedi Aposlolicae conservare ini- et'hominem esse profiteretnr, divinam lamen
pendio adlaborant, necnon augnientare, inde- lanlummodô in eo volunlatem et operaiionem,
que quàmplurinios Nestorianos in suam sen- humaniiaii ejus parùmtribuens,esseasserebat.
leniiam allectos sibi associârunt. Poleniiores Timoiheus archiepiscopus Tarsensis noniine
autem et ditiores nationis Nesiorianae subdiii Cbaldaeorum in Cypro exisienlium supradi- ,

palriarchae adversario , illi sunt qui incolunt ctam detestationem ac dogma suscepit. Isaac
civiiaicm MozaI et Gesire in Babylonià , sub nuntius Eliae episcopi îlaroniiarum haeresim
quo patriarchaiu magnus est geniium nume- Macharii reprobat. Datum Romae apud S. Pe-
rus , modernu^que pairiarcha Elias vocatur, trum anno IMo, seplimo idus augusti anno
, ,

in nionaslerio palriarchali sancti Ernietis juxta quiniodecimo. Fuit autem haec iinio facia post
eanidem civiiaiem Musai degens. Hic eliam reductionem Armenorum , Jacobilarum , el

pairiarcba quondam obedientiam sedi Aposto- Mesopotamiœ populorum , eorumque inter se

licat prœsiitil : aitanien cuni professione suâ unionem ; verùm quia non fuit universalis

misit religiosum quenulain, litterisque ad suam omnium Nestorianorum, sed lanlùm eorum
Sanclitalem directis, etaddominalionem ves- qui sub palriarchaiu insula; Cypri agebant
trani illusirissiniam ,
quibusetiaiti sese sanctse idcircô litterae aposiolicae consulio à nobis hic
Ronianîe Ecclesiae renuntiat atque conciliât, praetermittuntur.
qucm Romam appulsuruni unà cum praefatis
Articulus V.
Assyriis hic opperior; illum quippe naviVene-
Ritus et errores Ecclesiœ Alexandrinœ, et nationis
Ise commisi , eô quôd mecum adducere illum
nequirem. Hacienùs cpiscopus Sydonensis. Cophtœ, quihàc œtategrassanlur.

Habet autem in pra.'seiiti hic pairiarcha (ut Palriarchae Alexandrino , ut referl Guillel-

ex fidedignisChaldueisRoniaeagentibusaccepi) mus Tyrus, lib. 14 de Bello Sacro c. 2-1 , suo

sub se vigiiiii duos episcopos, terri loria sex- tempore obediebanl iEg}ptus, Lydia, Penia-
ccnia et auipliùi;, quoruui ad minus viginti polis, et omnes aliae provincia;, qu* sub i. e-
oi3 DE UMONE SCHISMATICORUM 544

(cjanis, scu PresbyleriJomiuis imperio vivmil ;

inprin)is ratum non habent hoc Sacramenlum,
inier lias omnes naiiones degiint JEgopIiii , lioc ne quidem in summâ necessilate , si ab alio

est, yEgyptii, qiios nos Coplitos, appolianuis, quàm à sacerdoie conferatur, itique précisé in

alii Copliiilos nuncupaiit ,

quia Grsecèidem ,
Ecclcsiâ , eiianisi bapiizandus de vilà pQricli-
quotl circuincisi sonat ,
qui noiiiinc ac riiibus quadragcsimum vilrc
larelur, nec eliam ante

ciuiblianis ex parte utuntur, qui et Clirisliani diem,quoJ extra Cayrum maxime in Scylhià
l'raeciiiclurse vulgô vocantnr rhiauîeni quain- adeô striclè observatur, ut ne quidem immi-
vis pcr lavacruiii regencralionis renali sint, nente prœsentissimâ morte, ante hune selaiis

Judacoruiu lanicii riiu praepulia putani, etve- diem parvulis Baptismus conferaiur. Modus
icri quodani errore circunicisionem usurpant; autem baplizandi lalis est. Defertur nimirùm
numéral vcrô iEgyptus quinquaginta circiter infans ad lemplum ibidemque ad
, instar Mi^sse

Cophtorum millia, sed ferè n numéros /Eiiiio- i cum diacono et subdiacono ofïlciiim celebratur,
pia ; lii omnes parent praediclo pairiarcliae ,
sine tamen consecralione vel commnnione, ei

qui vulgariier eliam nomînalur patriarchana- deinde bapiizandus ritu Graeco aquce inimer-
lionis Cophtorum ; hï quanivis chrlstiano no- gitur, verba autern Lalinorum modo adhiben-
minc gaudeant, re lanien ipsâ liseretlci ac tur. Statim etiam à Baptismo parvuli chris-
piano schismaiici sunt, variisque scatent er- manlur, ungunturque Oleo sancio in fronte ,

ror bus, riiibusque diversis ab his qui in Ec- in peclore, in juncluris, inrenibus, alapa au-

clesià Laiinâ ilorent. In primis enim patriar- tem non iniligiuir. Dein vesiiunlur cinguntur-
cha Alcxandrinus disjunctus ac separatus est que , ethaec quidem mediâ nocle fieri soient.

à capiie omnium Ecclesiarum ponlifice Ro- Postremô autem Missa more solito celebraïur

mano , à tempore concilii Ciialcedonensis. cum consecralione , communicaïusque sacer-

Dcindc inier celebrandum iMissam Cophti in- dos et minislri sub utrâque specie sanclum
vocant Severum, Dioscornm ,
et Jacobum ejus Eucharisliae sacramentum sub eisdem specie-

primum discipulum ; eosque patres et sanctos bus noviter baptizalo conferunl. Eucharistie
vocant, ostenduMlquetam exlernisactionibus, sacramentum omnibus sub utrâque specie con-
quàm vcrbis, se nos Laiinos Inbere excom- fertur, fiique in fermentato. Diaconi et sub-

municalns et hœrelicos , ac pi o nde Latino- diaconi (sine quibus nunquàm celebratur) sem-
rum [>raxim ac conversationeni ad instar Ju- per cum sacerdoie quoties célébrant, commu-

d;corum iuginnt. Unam lantùm in Christo Do- nicant : plebei autem laici rarissime extra festa

mino profitentur naturara , voluntalem et ope- paschalia. Minislri autem hi solùm sunt viginti

raiionem; duas verô naluras ,

voluntates et annorum, aut circiter, qui nunquàm confcs-

operaiiones confileri récusant , ne Ciiristu?, sionem suorum peccatorum faciunt , etiamsi

proul ipsi asserunt, in duas eliam divideretur singulis diebus communicent; proinde moris

porsonas. Licet Spiritum sanctum à Paire et est ante vigesimnm aut circiter annnm nun-
Filio procedere credanl, verba tamen illa, Fi- quàm sacramentum Pœnitentiae recipere. In-

Uoqne, in Symbolo non recitant. firmis autem neque Olcum sanctum, neque En-
In bymno trisagio addunt illa verba ,
qui charisiia adminisiratur. Conferuntur quoquc

cmcifixus est, dicentes : SaHC^HS Dens , san- ordines, excepte presbyleralu, omni œlaii ,

clus forlis , sanctiis immortalis ,

qui crucifixus eliam immédiate post Baptismum parvulis ,

es pro nobis ,
miserere vobis. Sanctissimum simulque dantur tonsura', et quatuor gr.idus ,

dominum nostrum paparn in ils quaesunt (idei et diaconatus et subdiaconalus, nec hiscc oon-
ferendis inlerstitia vel tempora particularia
posse errare, et cliristianœ religioni contraria
docere, si iniquusfueritelvoluerit, opinantur. determinatasunt. Ubisacrosordinesrecipiunt,

Pr.pter concilium Nicœnum, Conslanlinnpo- castitatem et abstinenliam pollicentur, jeju-

litan\im et Epliesinnm , universales synodos ,

nare videlicet diebus Mercurii el Veneris , et

hactenùs susec- tempore adventûs et quadragesimae hisce

nuUa alia concilia universalia , :

perunl. Conciliuni Chalcedonense et S. Leo- . enim temporibus ad occasum nsque solis ,

neni papam expresse damnant. Yana vel falsa quando etiam Missam celebrare moris est je- ,

per Deura jurare non repulalnr ab eis pi'cca- junanl, insuper etiam quadragesimis Aposlo-

tum , et illi qui in partibus iEgyptl aliéna fu- lorum Pétri et Pauli et Assumptionis. Quando
,

rantur, peccare minime exislimanlur. autem infantulis autpueris sacri ordines con-

CircaSacramentorumvoroadministràtionom feruntur, pro eis spondent , et hsec vota obser-

nam à Baptismo exordicntcs vant ipsorum parentes , donec dccimum scx-

pariter errant, ,
 ,

!^4S CUM ECCLESIA CATHOLICÀ PUOCURANDA. m

tinii oetalis annuni , aut circiier aiiigcrint. limam noque synodi nomine dignam. In câ
,

Mairimoniiiin contrahilur in procsenliâ sacer- enim nionstrârunt receptam fuisse Euiycheiis

tloiis ei in facie Ecclesiae , idque ad lorniam insaniam, duas neganlis in Cliristo naiuras ,

Ronianara ,
quanquàm plures caerenioniœ et quam haeresim CIjalcedonense legitimuni con-
soleniniiaics adhibeanlur. Idipsum autem ciliiim e sexceniisac triginta Patribus Leone I

quanivis jani consumnialum dissolvitnr qiian- pontificc maximo summà consensione damnâs-
doqiie (quanquàm raiô) assumeniesibi niarilo spi. Qiio facio eorum Cophlorum majores
,

aliani conjngeni, conjugcqne alium marilum. hoiiiincs minime malos, cerlè non dociissiinos,

Ulunlur aulem hi , ut rerert Praieolns verbo idem fuisse ralos, duas naiuras in unam Verbi
Cophii, \n suis Ecclesiis libro quodani fabnloso, oonjunclam hyposlasim , ac duas cum Neslorio
queni Secreia Pelri appeliant , et in Missis ie- hyposiases copnlare. Id quod anica vera Ephe-
gunt Evangelium Nicodemi. Haec iile. Olim sina synodus exploserat. Inde igilur consequen-
omncs Copliii circunicidebaniiir ; sed hodie ,
titimerrorum fontemac seminarium extiiisse.
ut ipsi asserunt, Alcxandrix et Memjihi , seu Cùm autem demùm indagand;e è suis scripiis
Cayri , non ampliùs circumciduntur. forsan (qn.'T; vix habebant, etea quidem exe?a vetusta-
posl synodum Memphiticani, de quâ infra et , ie)tempus peiiissent, dimissa tune est synodus.
si qui alibi circunicisi reperiunlur, Malninie- In secundo igilur consessu , cùm Cophii
lanorum vi circumciduntur. Verùm à parenti- mordicus suas hœresos se relenluros asscre-
Jjus slatini crucis signo in fronte , vel manu reiit, contraque nostri antiquissimas synodos,

signaniur, ut ab omnibus tanquàm Christiani fidemque quam illi à B. Marco accepisscnt

dignosci possini objicerent, urgerent quoqiie duas in Christo
naiuras denegare nil esse aliiid, quàm miscere
Articclus VI.
acperlurbare universa : et eodeni simul ncgaro
Pro adjttvandis Copiais, sivenatione Alexandrinû. mendacio, divinum Verbum humanam induisse
Inter pontifices alios qui Cophlorum con- naluram, id quod christianae aures non ferunt,
versionis studio llagrârunt, praecipuus exiilit in allerum mensem rejecla est synodus.
Gregorius XIIl, qui muitis legationibus pacis At in tertio consessu , Doo aspirante cir-
et unionis ad illam gentem niissis, eos ad Ec- cumcisionis lex primùm fuit abrogaïa. Deinde
clesiae sancice gremliini magnâ cuni soUicitu- post sex horarum dispulaiionem de duabus
dine adduci curavit. Re igilur à legato summi Chrisii naturis, tandem synodus universa di-
poniificis féliciter incœptà, post aliquas de fide vino alll iiu concordissimè sanxit, quod ad rem
cum Cophiis disceplationes, conciliuni Mena- atlinet, unà cum Catholicls senliendum aiia- ,

phis congregatur; fuit autera Mempliitica sy- ihematis pœnâ proposilà , si quis Christum
nodus auctorilate Gregorii pontificis maximi allerâ nalurâ spoliarei. Qui cùm idem Deus ,

anno 1582 , in raenscm decembris indicla ,

idem sit verus homo, et divinam habet à Paire
quae 1res Iiabuit sessiones, in qiiibus de able- jam inde ab omni ceternilale naluram, et hu-
gandis antiquis Nestorii alque Dioscori haere- manam sumpsit ex maire delinilis lemponim
sibus, jungendisque animis Cophlorum , qui spatiis; Cophtes autem quanquàm à duariini
et Christiani Praecinciurse dicuntur, cum ca- absiineant naturarum appellalione, non lanion
iholicâ Romanà est actum, ab iis Deum et hominem Chrislum esse negant.
Interfuère consessui 1° episcopi et princi- Sed ab eâ loquendi ratione idcircô refugere ,

pes viri; 2° autem patriarcha Alexandriae, ne consuetudo ipsa loquendi duas indurero
qui in cos atque ^Elhiopiam habet antiquitùs videatur hyposiases. Sic peracta quidem rcs
jurisdictionem , abbates cœnobiorum, et pri- est, calend. Februar. anno 1585.
marii viri triginta; 3° item iidem cum Patribus Sed etsi manus dedcre verilaii , Saianas la-
Societatis Jesu Joanne BaptisiâRomano in pri- men omniconatuprohibuit, quin chirographo,
mis.quos pietas ojusdcm pontificis maximi quod confessi fuerant, confirmarent, tum pa-
eo suo nomine ut praeessent synodo
, cum , triarchae vicario id procurante, homine pes-
poniificio diplomate allegaverat. simo, quique eâ ratione consequi se posse pa-
In primo aulem consessu de occasionc dis- iriarclialum speraverat, tum morte ipsius pa-
junclionis ejus gentis à Romanà Ecclesià lo- triarchse; Turcisquoque, noslris inletcrrinium
cuti sunt, ita ut noslri in pseudosynodum carcerem conjectis, quasi Oricnlalom iilimi
Ephesinani conjicerent culpam, quam Diosco- tractum, sive pontifici maximo, sive régi ca-
rus episcopus liîerelicus coegerat Ijaud legi- tholico subjiccre vellcnt. Quae calumnia licet
 ,,

S47 DE UNIONE SCHISWATICORUM 548

paulô post innoluissel Turcis , tamen proregi 2 : Ad vos mandatum hoc, sacerdotes, si nolueritis
accepta fuil occasio, ul quiiiqiie aureoriim audire,mittaminvos egeslatem, elc. Iteratumque
niillia nosiri persolvereiU, si vellenl liberari plané quod per Isaiam,cap. 19, dCiEgyptoprae-
quam suniniani Cophiis et mercatoribus nu- dixerat: Tradam A^gyptum inmanumdominorum
ineranlibns, charilas Gregorii pontilicis maxi- crudelium, et rexfortis dominabitur eorum. Taie

ini liberaliter resliiuit. Tum redire coaciisunt judicium et reliquos subituros, qui ab Apo-

Komarn, ubi et deinccps Maronitarum, qui de- stolicâ sede rebellant : ut cladibus pressi co-

gunt monte Libano, seminarium auctum est,

in ganlur tandem cognoscere et invocare ma-
ac fides subinde in eas oraspropagatur. Ex his trem, cujus se filios esse negcôrant. Sed non
perspicuum erit, quô coUineandura sit ab his desperandum post toi secula, quibus Ecclesia
qui posthàc à sede Aposlolicà missi, tanium Alexandrina angusliis et miseriis oppressa est,

negoliuni in Oriente sunl tractaturi. quôd tandem è tenebris emergens ad lucis ra-

In domo Cayri bibliolbeca est, in quâ plu- dium apertis oculis salutem impetrabit , se-

rimi sanctorum doctorum et Patrum libri cundùm illud ejusdem prophetse Clamabunt :

Arabico idioniale conservanlur, quales sunt ad Dominum à facie tribulantis et mittet eis ,

S. Hieronymi, S. Gregorii Nazianz . S. Basilii, salvatorem et propugnatorem, qui liberet eos, et

Tradiiiones Patrum, multaque aiia scripia agrioscetur Dominus ab /Egijpto, et cognoscent

suntque homioes quamplurimi felicis salis in- yEgijptii Dominum in die illà, et colent eum in

•geniiet memoriae, ubi per olium, licet sum- hostiis et muneribus, et vota vovebunt Domino et

mam ex horuni librorum lectione jucunditalem reddent.

et frugera liaurientes.docti quandoque evadunt.

Articulus vit.
Tempore papae Cleraentis VIII, legalio licta
De natione ritibusque Abyssinorum, ac methodo
Alexandrinae Ecclesiae ad Romanum pontiiicem
illos juvandi.
delà' a esi, quà Mai eus patrianha, et cum eo
omnes /Egypti provinciae, aliaeque sibi con- Sub imperio régis potenlissimi ,
quem Eu-
Junc.tae ipsum, ut par est, summum Ecclcsia; ropaei Presbyterum Joannem vocant, interma-
capiU, universalemque pastorem agnoscebant, gnos aetatis nostrse monarchas meritô recen-
ut latè in fine 6 lomi cardinalis Baronius scri- sendi, ul oui inler utrumque tropicum à mari
psit : re tamen poslea diiigentiùs examinalà, Rubro ad iEihiopicum ferè Oceaiium pertijigit,

cuJHSdam Bartonis impostoris fuisse menda- degunt Abyssini ; his autem Alexandrinus pa-
ciura ac ligraenium apparuit. triarcha praeest, cui in suis riiibus omnis sub-

Quanta verô his lemporibus angustiâ labo- jicitur ^ihiopia, quam et per Memphiticos

ret Alexandrina Ecclesia, sub immani Turca- administrai episcopos. De yËihiopum moribus,

ru'ii dorainio quae his subdilur, tibi facile fide ei religione, aliisque illius regionis pro-
,

indicabunt, ut plané terribilem Deivindictam prietatibus consulat lector Franciscnm Alva-

adversùs eam, et omnes Orientales , ubi defe- resium, qui diligenter admodùm, quae in suâ

cerunt à communione Apostolicae sedis im- Joannem

legalione observaverat, descripsit, et

missara nemo prudens absque mentis horrore Bermunœs;um,qui suamquoque Ifgalionemad

animique pavore, valeatconiemplari. Lldeeâ hos Abyssinos linguâ Lnsiianicà edidit, ac Da-
lugubre illud Hieremiae carmen sit occinen- mianum àGoesin libellode rébus iEihiopicisad

dum : Hœccine est urbsperfecti decoris,gaiidium Clemenlem VII, quiinsertus in hisiorià Lusita-

universœ lerrœ ? Quae enim omnium orientalium nicâ , vel simul cum libello de moribus gen-

Ecclesiarum florentissima et opuleniissima tium circumfertur, ac denique palrem Ludo-

erat, eô nunc paupertatis et angustiae redacta, vicum Guzman provincialem Societatis Jesu
ipsis etiam sacerdotibus, iiidumenlis necessa- tomo primo de Missionibus su« religionis.
riisque subsidiis caret, variisque aliis modis Est in hisregionibusmagniis utriusquesexûs
inopià prcmitur. Dci namque diram liane monasterioruni numerus. Monachiqnadragesi-

esse vindictam, ul sacerdotes laborent ino- male jejunium, quod apud ipsos quinquaginta
pià qiiisque intelliget qui Domini senlcn- diebus continetur, aquà ul plurimùm et pane
,

liam in Eli filios, et coriim posleros promul- observant, etsi plureseo tempore etiam à pane

galam attendit, cùm fore dicit, ut rogaturi abslineant, heibis duntaxal contenti : sacer-

essent, ut admitterentur ad unam pariem sa- dotes presbylerique sunt conjugiii , Missnm
cerdotalem, ut comederent buccellam panis. célébrant, processiones crucibus tribulisque

Et quod ait ipse Dominus per Malachiam, cap. peragunl ; plura apud Alvaresium de eorum
 ,, ,

549 CUM ECCLESIA CATHOUCA PROCURANDA. 550

Vivendi more cl religione. lUml uiium subji- càsseï ; ac propierea in servi lulem et extcr-
II
ciani, Ab}Sbiii()S niîijori ex pane rcclè sonliie niinia non Iik idisse, sod locorum dislanlià, et

tic prinialu Uoniani poiililicis : in priniis itl ilinerum periculis sejunclam Cuisse, necnon
consul ex lilleris ipsorum iniporaloris Davi- poniificum negligeniià accidisse , ut nulla vi-

clis(qu3e apud Daniianum Gocs ) ubi David sitalionis nienioria, aut lillerarum ratio apud
.Eliiiopiae rox polenlissinnis el ipse prorsùs eos à qninuenlis annis exiaret ; nibiloniinas

agnoscil Ronianuni poiililictuj capul omnium, .Lihiopes laiilà veneralione sedeni Romanam
alijue adcô eliam pairem suuni, in epislolà ad colère, ni [»edes eorum osculenlur, qui Romà
Climentcm VII ,
poniincem niaxiinu«»,appcl- veniunl in /Elbiopiam veslinnoque eorum
.

lal; liaec ojus sinil verba : parles rapere, et reliqiiiarnm loco servare,
« In nomine Doi l'alris omnipoleniis crealo- Nec njirnn» : si enim regina Saba abiit Jéru-

€ ris cœli et terrse, visibilinni el invisibilinni. salem, ut audiret sapientiam Salomonis ,

plus
I In nomine D(M Fdii Jesu Cbrisli, qui est idem quàm Salomon summus ponlifex est ; regem
« cuna ipso à principio mundi cl est lumen , item /Eihiopum lanli lacère Romanum ponli-
I de luniine, ci Dcus verus de Dec vero. In fiçem el Lalinorum fidem, nt nihil nequè in

i nomine Dei Spirilùs suncti, Dei vivi qui pro- votis babeat , alqne ut cnm Romanis jung:U
I cessit ex Dec Paire. Has liileras ego rex millo, jEihifvpes, et à se ponlificis subdat pedibns ,

«cujns nomen Leones veneraniur, et Dei gra- avidissimèqne amplexnrunt esse, quse de con-
« lia vocor Arani Tingbil, id est, Cbrislus Vir- cordià iiieundà slalnentnr in synodo ;
p<»nli-

< ginis, filins régis David , (ilius Salomonis , ficem aulem omnium Ecclesiarnm capul fa-
i filius régis per manum Mari*, filius Nau per tetur, suoque splendore orbem illusirare cui ;

< carneni, Filius sanciorum Pétri etPanli per omnes pairiarcliae, episcopi, imperatores el
«graliam. Pax sit libi, juste Domine, Pater reges inclinantur : nec se legatos disputandi
isancie, polens ,
pure , sacrale, qui es capul graiiâ miltere, sed ut summi ponlificis senlen-

iponlincum omnium; et neminein meluis liam de fidei rébus sequantnr. « Quis enim ,

t cùm nemo poi^sit libi malè dicere, qui es vi- « ait, soli lumen auferal ? Ingens est , inquit
« gilanlissinius sujjra animas curator, et amicus c el velusla Lalinorum scienlia , et orbi nol" ,

« peregrinanlinm , c(»nsecralus magisler, et f nec oporiei discipulum esse supra magi-

« praedicator lidei, et earum rerum hosiis , «slrum. > Ilaec ille in suis lilleris, anno 1441,
«quse conscientiam offendunt, amalor opiimo- die 18 oclobris, ad Engenium IV missis; addit
« rum morum, vir sanclus, quem omnes lau- bis omnibus, se alTulurum ponlifici, insoiis Ja-
» danl et benedicunt. folix sancle paler, ego cobitarum palriarehi et Saracenis, ne vi, vel

€ libi reverenter ol)edio, cùm sis pax omnium, ambitionealiquà irapediatur.

« et cuncta bona merearis ; el ita œquum est, Sed qiiicqnid de hoc sit, mulia sunt, in qni-
I ut omnes libi ohedientiam prsesienl sicul bus à nobis Abyssini dissident, quorum aliqua,
< sancli Apostoli praecipinnl , et apud Deura ut verae fidei catholic-ie coniraria, emendariet
I hoc verè jusluni est. lia eliam praecipiunt corrigi opnriet, uipote qu* vel manifesiara
« ut veneremur episcopos , archiepiscopos et haeresim, aut crassara, vel forte invincibilem
i prailatos. Similiier ut te loco pairis amemus, coniinent ignoranliam ; alia verô ad diversi-
«et loco régis vereamur, el libi uii Deo fidem taiem cullns, sive sacrorum riluum referenda
I habeamus. Propierea dico ego humiliter ad sunt : brevissimè igitur de harum gentium er-
« terrani genibus Uexis, libi, pater sancle, sin- roribus ritibusque dicemus.
I cero admodùm corde, quôd tu pater meus
Articull's VIII.
i es, et ego lilius tuus , » etc.

Deinde Nicodemus abbas, ^Ihiops et Hiero- Errores qui Abyssinis atlribuuntur.

solymitanus, vicarius patriarcliae apud Sande- De erroribus Abyssinorum cerlô aliquid de-
rum de visibiliMonarchià Ecclesiae, anno Uj2, finiri sanè didieile videiur. Primo quia scri-
Palam est, inquit, eos qui à Romanà Ecclesiâ plores non pauci , qui de nalurà harum gen-
defecère, corruisse, et dùm quisque suam fi- tium, moribus et (ide commeniarios ediderunt,
dem veriorem praedicat, quod à daenione est, eos ut verae religionis cullores commendàrunt,
relictà Aposlolorum senlentià, in vias suisen- etsi auctores alii, Orientalis Ecclesiae riluum
sùs abiisse omnes; ^Elhiopiam tamen inlegram, ignari, C(msueiudines eliam in illà gente lau-
liberam perdurasse ;
quia nequaquàm perlidià dabiles, censeant imô et in aliis eliam rébus
et voluniarià defeciione, ut aliae Ecclesioe peç- Abyssinorum errores accusaniibus aliis, plures
 ,

)Bl DE UNIONE SCHISMATICORIIM S82

ctiam eos ab hàc nota excusent. Quare aegrè Extremae Unctionis, non invenio apud ^thio-
1^
ferrem, ante exactum examen, recilaiis lot pum scriptores expressam aliquammentionem;
illis iniponere errores, nisi in unoquoque bre- proinde mirandurujion est, si infirmai! in fide

viler alionim opinioiies referrcm. in dies inveniantur. Forte sacramentum Con-

Primiis error, Cùin Alexandrinae Ecclesiae firmatioiiis simul cum Baptismo conferunt, ut
palriarchœ (à quo Abyssini simul cum reli- affirmai Zagazabus, quod et ex veteribus ali-

gione errores ebiberuni ) à fide caiholicâ in quos fecisse constat : sed tnnc errant exisli-
niullis defecerint , scclanies ejns vesligia in mantes Confirmalionem à simplici saccrdote
caindem foveani lapsi sunt : nam ut nune omit- posse minislrari, quod est contra conçilium
lam Dioscori errorem, qneni Abyssini sicut Florenlinura.
cl alii Orientales sequnntiir et coliint, in aliis 5° Errant prseterea graviter Abyssini circa

tamen rébus , tuni ad fideni , luni ad rilus sacramentum Baplismi, dùm indieEpiphaniae,
speclanlibus, yEibiopes ab Alexandrinâ Eccle- teste Alvaresio, benedicto priùs aquarum sta-

sià non reclam ncqueintegram fidei chrisiianae gne trinâ immersione tam mares quàm ferai-

rcgulam sequuntiir. Et inprimis iicet reveren-, nse, praemissâ forma Baplismi, quolannis re-
liam aliquam Romano poniiliciexbibeant, non baptizantur ;
qui rilus in usu est ( ut Posse-
firmiler sentiunt de primaiu Ronianae Eccle- vinus docet in Commentario de rébus Mosco-
siai, ut videre esiapud Franciscum Alvaresiiim viiicis ad Religionem speclanlibus ) apud
in Historià ^thiopiae, c. 72, qnanivis Zagaza- Graecos Orientales. Error tamen hic quantum
biis iliius genlis quasi episcopus , in declara- conjicere possum, à Novaiianorum haeresi

lione religionis elrituiim Abyssinorum,sunnniî orlum habuit, qui falsô existimantes non esse
ponlilicis primalum apud ipsos ex constiiulio- in Ecclesià polesiatem reconciliandi lapsos
nibus apostolicis teneri fatealur, qui in bàc re ut illi sine spc non remanerent , alterum Ba-
siibscribere videlur sententiae Nicodemi abba- plisma Abyssini admisêre ( ut ex eodem Alva-
tis superiùs relatre. resio non obscure colligitur), oblili Consiitu-
2° Errant pr.-elerea et consequenler Abys- tionum aposlolicarum, in quibus, 1. 2, c. M ,

sini tria lantùni concilia generalia recipientes, et 1. 6, c. IS , Aposloli poenitentes non per
ncmpe Nicœnum, Consianiinopolitanum pri- secundum Baplisma, sed per manuum imposi-
inum et Ephesinum, ut videre est apud Daniia- lionem, hoc est, per pœnitentiam recipiendos
num Goes in confessione Zagazabi. Quare cùni expresse docenl, et non recolentes, quod in
sanctam synodnm Chalcedonensem non ad- symbolo Nicaeno dicitur : Confiteor unum Ba-
mittanl , inter hnesitantes haerelicos meritô plisma.
snnl annumerandi : bi enini teste Niceplioro, 6" Praeterea simul cum Baptismo Abyssini
1. 18, c. 45 Historiae Ecclesiasticai, et Leontio circumcisionem colunt, non quia exislimeni,
de Seciis hsereiicorum, postquàm Eutycbeliet ut ipsi faleniur, circimicisionem nunc esse ad
Dioscoro à catholicà synodo dignitas abrogata salulem necessariam , sed ut in omnibus
est, qui illorura dogma amplectebantur ab Ec- Chrisio Domino, ut ipsi dicunt, assimilentur.
clesià recedentes, ambigentes sive haesitantes Ita Zagazabus apud Goes, et alii quamplures
seipsos appellàrunt; bunc tanien errorem si- auctores; quamvis non deficiant hisloriogra-
mul cum aliis Orientalibus attributis suo loco phi, qui rilum circumcisionis apud illos in usu
convincinuis. versari eâ solîim de causa aestiment, ut simili
o° Cùm matrimonium ex Clirislo, sanclàque signo se origiuem à prosapiâ Davidicâ ducere
universali Ecclesià indissolubile sit, quanidiu profileantur : ita lenet Genebrardus, 1, 1 Cbro-
aller conjiigum vixerit, Abyssini divorlium ex nograph. et alii historiographi quamplures.
levi etiara causa perniittunt, ita ut superstiie Tamen si velimus hujus ritûs altiores radiées
altero conjugum, ut affirmai Alvaresius in Hi- quaerere, forte aliam non coniemnendam in-
storià yEihiopicà, c. 18, aller uxorem ducere vcniemus rationem , si proemiliamus circum-
possil; nec mirum est, ut ii qui divorlium ab cisionis usum non solùm ad Hebrœos, sed et
Ecclesià catholicà fecerunt, cnjus conjunctio ad alias naiiones extraneas, ut /Egypiios, et
indissolubilis cum Cbrislo capite per matrimo- iCihiopes, et Colcbos permanâsse; sic Ilcro-
nium designalur, in divorlium malrimonii dotus 1. 2, teslatur, qui apud ^Egypiios et
carnalis contra expressam Chrisii senlentiam iEihiopes antiquissimuin Iiujiis caerenioniae
facile ruant. usum agnovit, quem sequuntur divus Gypria-
"" 4° De sacramento Confirniatîonis , neque nus sermone de rationc Circumcisionis, et
883 Cmi ECCLESÎA CATIIOLICA PROCUUANDA. bU
divus Hieronymus in JercniiA, c. 9. Praedicii 10° Pr.iMorea tradilioncs sanctas
non admit-
aulera populi non ulebaniur co signo, ui re tunt, solùmque verbo Dei scrîpio fidem dicunt
sacra, sacramenlumaliquo'l coiitinenlc, neque si^ iiahftrefut iVIvare^ins, c. 78), nnmeranfque
ad profiiendam legem, ui ilcbriei, sed solîim inler Scrijjluras sacras Aposlolornm canones,
ex luiinanà quàdani consneiudine, praeserlim quorum doctrinâ, ut caiholicà et de fide, in
cùm lioc facerent ad imitationera quamdam, omnibus gubernanlur.
ulCyprianus docuit, suorum parenium. Qiiare 11° Nullas pro defunctis oblalioncs habent,
cùni yElhiopes circuincisionis anliquaî obser- ncc sacra faciunt pro vivis, forte, vel quia
valores rilum hune, non ut legem Mosaicam, existimant non prodesse, autquia Purgato-
illi

sed ut morem majonim observarent, temporc rium Graici non agnoscunt; quamvis Zagaza-
pracdicaiionis evangelicae, vel non fuerunt à bus in confessione suae fidei Purgatorii memi-
paiernâ iradiiione prohibili, vel ab eâ Inipediti nerit : iroô et ipse Alvaresius parùm constans
ilerùni ad voniiluni redieriint, sicque in hune contrarium affirmât in fine cap. 105. Et hoc
usqne dieni permansère : qnare in hoc forsan verius existimo, nam in canone Missae ^Ethio-
maierialiter lantùm errani, ut laliùs prosequar picae, quam ex linguâ Chaldaicà transiulit
iii cap. de juvandis Abyssinis. Genebrardus, orant pro Patribus concilii Con-
7° Aliuseliani error Abyssinis consequenter stantinopolitani et Ephesini ; et in oralionibus

altribui solet, nempe legem veterem simul quœ in calechizandis sacrum bapiisma susce-
cum nova censere observandam, quod tani ex pturis apud eumdem Genebrardum, tomo 6
circnnicisione, quàni aliis riiibus, et observa- Biblioihecse sanct» circumferunlur, simililer
tionibiis Judaicis aliqui volucrunl colligere : orant saepiùs pro defunctis.
id lamen manifestô non constat; nam si legem
Articulis IX.
veterem nunc ab ipsis observandam tenerent,
nullà rationeaflîrmarenl circumcisionem, quœ De variis Abyssinoriim ritibus.

in lege veleri fuit in praecepio, non esse ne- Cùm in Ecclesicà varii sintritus, quos prU'
cessariam ad salutem. Et licet sabbatum ob- denter ralione diversarum gentium Apostoli
servent, et à sanguine et suflbcato absiineant, insliluerunt, Abyssinorurn gens, si quae maxi-
id non ut observatoribus legis, sed ut antiquae me, antiquorum rituum est tenacissîma. Expo-
traditionis Ecclesiae Orientalis cultoribus tri- nam igitur eorum praecipuas observanlias, ut
buendum est, Quid verô censendum sit de sic constet quid inter catholicam liomanani-
circumcisione et aliis riiibus veteris legis, in- que Ecclesiam, atque ^ihiopicam invenialur
fra dicemus. discriminis.
8° Errant insuper Abyssin! existimantes ani- Primus ritus : In primis sacerdotes, Graeco-
mas raiionales non creari, sed per seminalera rum more, anlesacerdoiium uxoresducunt, et
propagalionem non aliter ac brutorum ira- in sacerdotio eis utuntur. Secundns : Cum
duci; qui fuit antiquusTerluUiani et Appolli- Grsecis non solùm tenent Sabbato ac Domi-
naris error, utrefert Augiisiinus, haeresi 80, et nico die non esse jejunandum, idque ex Apo-
D.TIi.2conlragentes,c.8(i,dequoerroreinfra. stolorum Canonibus prœceptum existimant :

9° Deiestanda eliam est ^ihiopuni haeresis sed etiam aniiquam Orientalis Ecclesiae de ob-
crcdentium animas infanlium decedentium servatione sabbati simul cum die Dominicà
ante Bapiismum eô solùm salvari, quia orli consuetudinem sequuniur : quare in quadra-
sunt à parentibus fidclibus. Existimant enim gesimâ Sabbato et Dominicà die vescuntur
Eucharistiae virtutem à matre temporepraegna- carnibus. Tertius : Abstinent prœterea (ut ipsî
tionis suscepiae prodesse infanti in utero exi- arbitrantur) ex Apostolorum decreto à san-
stenii ; ita afïirmai episcopus ille Zagazabus, et guine et suffocato, nescientes praeceptum illud
Alvaresius, c. 19. Quare cum Pelagianis pec- adversùs idolorum cultores laium fuisse, ba-
caluni originale de niedio tollere videniur; lii bentque praeterea in aliis ciborum delectum.
enini (ul auctor est D. Augustinus, I. 2 contra Quartus : Pueri ante quadraginta dies Ba-
Julian., c. 2 et 3) non esse in hominibus, ptismo non abluuntur, statim verô ut bapti-
maxime verô in filiis fidelium, pcccalum ori- zanlur, Eucbarislia illis confertur, rclinentes
ginale tenierè affirmâruni. Et nosirâ setate in hoc antiquum Ecclesiae usum approbaium à
Bucerus et Calvinus in filiis fidelium negant sanctâ synodo Trideniinâ, sess. 21, cap. 4, de
peccaium originale, quosdicuni sanctos nasci, quâ oplimè Paulinus Nolae episcopus in Epi-
et salvari sine Bapiisuio. siolà ad Severum fraircni lioc carminé scripbil :

TU. Y, IS
 l)E LINIONË SCmSMATlCORUM 556

Inde parens sacro ducet de fonte sacerdos tem revocari poterunl, naultisque animabus
Infantes niveo corpore, corde, habita : quiB (proh dolor!) tôt «runinas, vigilias, jeju-

Circunidansque mdesfeslis altaribus ag.:os uia, aliasque rigorusas observantias, ex solà

Pura saiutiferis iinbuit ora cibis. ignoranlià, perperam ei al)S(iue merito sibi im-

Quinius : Quolidiè secundùni aniiquos Apo- poni paliuntur, vendica salus adducetur.

sloloruiu canones, vel saliem diebus fesiis Gemini ad communicandum cum yEihiopi-
omnes communicant, minisiralurque Eucha- bus patent accessus : Prior per Cayrum, ductu

rislia eiiam laicis sub ulràque sptîcie. In ma- carabanae, quae in ^ïthiopiam transl'retat, qui

irimonio salicni alïïnilalis gradus non ve- tamcn ob assiduas et strictissimas Turcarum
reniur. Nam, ut olini in Icge, (rater fratris vigilias perarduus ac periculosus admodùm
defuncii uxori sine ullà dispeusalione matii- erit , siquidera Christianorum nemo, cum de-
monio copuiatur, ut iradit Alvar. c. m. Sextus : teciione confœderaiionis Christianorum Eu-
Sanclo quadragcsim* jejunio integram addunt ropœorum cum iEibiopibus, in yEthiopiam

hebdomadara, ei loiius anni spjtio, quarià et ciira praesentissimum vil* discrimen conce-

sextâ lerià ex Aposlolorum iradiliorie jejunium dere potest. Accedit bùc, quôd pairiarcba
observant, eô quod his feriis ablatus fuerit Alexandrinus, etcaeteri Cophli idem maximo-

Sponsus; nam quarià Domini iradilionera pa- perè vereaniur, ne scilicet Abyssini , rejeclâ

dus est Judas, sextà verô crucilixus est pro unione cum Ecclesiâ suà, Romano poniifici

nobisbeniguissimus Jésus. Seplinius : In sacra adhaereanl, ideôque vebemenler advigilant, ne

altaris oblaiione azymo pane (teste Alvaresio, Europaei ad interiojem pénètrent yEthiopiam.

cap. 9) uluntur, quamvis alii allirment fejmen- Quocirca nisi Arabs quis foret, vel talem sese

tato, musto verô ex uvis passis confecto loco flngere posset, assumpio mercaloris habitu,

vini. Ociavus : Supremum lam in temporali- supra dicta via, nullo modo paleret adeundi

bus quàm spiriiualibus judicium tenei impe- copia, nisi id liai per navigaiionera Porluga-

raior, ad eumque omnes causae tara clerico- liae, mare Rubrum iransfreiando per statum
rura,quàm monachorum devolvuntur; quamvis Barganensium, quà aliàs ad communicationem

palriarcha suam etiaai spiriiualem exerceat transitus païuii; verùm uiodô Turca terras

poiestaiem. omnes Presbyteri JoannismariRubro confines

invasisse dicilur, atque ideô ad paiefacieudum
Articulos X.
aditum hune, Lusiianorum classera aliquem
Projuvandis Abijssinis. illorum porium expedientissimum necesse fo-

Non videlurres ulla vehementiori desiderio ret invadere, armorumque vi mauulenere,

aut sollicitudine majori à sede Aposioiicâ pro- quemadniodùm alii plures in Indià orienlali

curandà, quàjn perampla; Ecclesiae yElhiopicae occupanlur; res procul dubio sumnii luomenti.

unio; quippepraeier aniniarum muliitudinem, Ac primùm Presbylero Joanni res paiefacienda

qtio lerresiri expediiione, noslrisque
quse à recià veritatis semila in eà aberrant, foret,

hoc magis dolenduia accedit, quôd errores navali urgeniibus ceriae vicioriae reporiarea-

quibus involvuntur quodammodô involuniarii tur, prsBcipuè cura loca ista tara remota sint
existant : eteniin in eos non ex superbià aut ab iis in quibus Turca suas copias habel, ac

pervicacià aliquà adversùs S. Ecclesiam lapsi praeterea Persiano aiiisque principibus undi-

sunt, sed propier aditus per quos ad eos vera que Turcam premeniibus. Aique eo pacio
Ecclesiae liluminatio et auxiiiatio dimanare yEihiopes nostris conjuncii .^gyptum et Ter-

poierat, sibi praeciusos; accedit hùc, quôd ram sanclam possent forsan recuperare : ha-

proniptissimos semper ad lidelitatem et obe- bent enim illi certas prophetias, firmamque
d-eniiam saiicia; Ecclesiae praeslandam sese spem, quôd Latinis uniti Terram sanclam siut
exhibueriut. In lioc solo difTiculias omnissita occupaiuri.

est, ut via et modus cum Jilihiop bus commu- Alia insuper via est facilior forsan magisque

nicandi detegatur, qui veluii propositam sibi expediens, scilicet per regnum Congi, cui ad-

lidem jam indeà temporibusSalomonis in bo- jacetregnum Damut, quod subest junsdiclioni
diernum usque diem lirmiter ampiexi sunt, ita Presbyieri Joannis, quanquàm inler rogiium

pariierà praisenlibuserroribus exlricali (quos Congi et Damut, reguuui quoddam genlilium

sulul)riuni insliluiionum penuri:i, et siiuul eô inlerjacere dicalur, quo non obslante, si pri-

quod pairiarcU'je Alexandriuo subsint, imbi- mùm Presbyler Joannes cerlior factus foret

beruii»),facili negoiio ad Evangelji giiiçerila- per litleras Sanciiiaiis suac per Abyssiuum
s:; 7 CUM ECCLESIA CATITOLICA PROCCRAINDA. 5S!Î

aliiiiiom translatas ex iis qui Honiae deguni, posset composuit, nunquàm antea à Laiinis
j|
vel oiiain qui Jérusalem proliciscuriiur, quibus visas, Romaeque edidil anno Domini 1550,
sua Sanctitas iiuiicarel se legatos suos iniiiere opus sanè utile ac eruditum, cujus ha?c est in-
ad regiiuui Congi, ac proinde rogaret, ab eo scrii»tio : Clialdaicœ sive yElMopicœ lingiiœ
vice regein Damui inierpellari ac inoneri, ut imtiiutiones. Nam ut ipse Victorius allirmat,
viam illain ad vicinum regem patefaceret, pe- sicut Chaidrtîa lingua pendet ab Hebraeâ, ita à
riciilaque et impedimenta quoad fieri posset Chaldaeâ pendent Syriaca, Arabica et iEihio-
maxime removcrel, ac salvos securosque in plca; quamobrem Cbaldaeae ipsae quoque sunt
Damul perducerel, atque inde ad prielati régis appellaise : quae quinque linguae tanià invicem
curiam. Alise praelerea ad regein Congl scri- convenientiâ ac simililudine conjunctaî copu-
bend;e forent litlerae ,
quibus legalorum prse- lataeqne sunt, ut qui unam optimè calleat,

diclorum liber per régna isia transitas pete- aliam quoque bau<l par- à ex parte iniclligere
retur, ac sic vel per unam vel per aliani viam, possit. Docet otiam linguam ^iFiiopicam
om-
vel per Congum vel Damul securus aditus in- nium celeberrimam esse, atque enrum qu.'Xî ab
veniretur, ac quae à gentilibus objici possent ipsâ Chaldspà seu Babyloniâ exoriuniur
cnien-
impedimenta evilareniur. datissimam, ut quae ab omni bellorum exter-
Abyssini proximi sunt unioni cum Ecclesià norum incurs'one cxpers, imraunis, incorru-
Romana, tum quia non obscure percipiunt Ec- ptaque semper permanserit.
clesiam Alexandrinam variis esse erroribus Deinde de buj'ns lingiioe origine in proœ-
affectam, ac proinde ab impurissimo fonto non mio praediciarnm Inslitniionum agens, sic ait:
posse (idei puram emanare doctrinam, quam « .^ihiopicam linguam, quam Cbaldaiam vocant
ob causam teste Alvaresio, c. 98, iniperalor < ^tbiopes, vehiti quae à Chaldaeâ Babylonicâ
Cyriacus decreverat non ultra ac,ci>ptare in < exoriatur, Hebraicae quàm maxime simileni
regtiis /Eihiopiae patriarcliam ab Alexandrinâ cesse haud dubinm est quod evenit, quia
:
ab
Ecclesià missum; aiebat enim se poliùs velle « Hebraeâ non secùs
quàm Syriaca, Arabica ac
régna perire, quàm patriarchis haerelicis obe- c etiam Babylonicâ,
quam Assyriacam etiam
dire, et ob eam causam quàm maxime desi- cappellamus, originem ducit. Scimus
tamen
(lerio lerebatur, ut Romanus poniifex sibi de «iËihiopescontrariumasseverare, velIequeHe-
patriarchâ provideret, fuilque in bâc opinione t braicam posieriorem, et à suà progenitam
po-
et senteniià usque ad morteni. At post ipsum < liùs esse. Utcumque sii, satis ex
hoc constat
imperalor Alexauder ejus fdius tredecira annis «facillimè perdiscere banc posse,
qui Hebrai-
in patris opinione perjnansil; sed tandem I cam ipsam calleat,
siquidem major nominum
coacius necessitate ministrorum niutavit sen- «pars utriusque linguae communis
est, sunt-
teniiam; tum etiam, quia apud illas gentes « que eaedem ferè in grammaticâ régulai, idem
praidiciio quaedam à Patribtisderivatacircuni- (dictionis genus, iideraque in describendis
fertiir, palriarcharum numerum ultra cente- fsignandisque vocabulis litleris ritus : nani
sininm non eitendendum, qui numéros jam <nbi Hebriei punciis lineisque
exteriùsliiterae
est impletus. Habent etiani alias propbelias, «flppositis vocales explicant, Jilthiopes
quoque
quibus per adventum Europaeae gentis in re- «idem faciunt, differuntque in hoc
uno, quôd
giones illas, magnum ipsis promiiiitur emolu- «lineam ipsam punctumque exteriùs haud
nientum. Ac demiim cùm ipsi sint à Turcis « ascribunt, sed ipsismet litteris
conjungunt.
inclusi, nec portu aliquo gaudeant, sperant « Est et alla differentia, quôd interdùm
vEthio-
Europ?eorum auxilio et armis liberari , por- «pes non solùm lineam non adjunguni,
sed
Inmqiie obiinore, ut sic ab Ecclesià Alexan- < etiam pariem ipsiusmet litier» detrun'cant
drinà, qu;e origo et occasio est illorum dam- «atque rescindunl. >

nalionis, disccdere valeant. Praelerea lingnâ .Eihiopicâ fuenint

olini
Romai Biblia conscripta,
lypisque mandata
Articulus XI. ;
ego autem epislolas laniimi D. Pauli
vidi. Ge'
De JEthiopicà liiiguà, et de aliis pro unione Abys- nobrardus Missam, quam yEthiopes
célébrant,
siiiorum.
simulqTie alias caeremonias circa
pueroruni
Marianus Victorius Realinus ususin hoc Pé- Biipiismum in linguam Latinam transtulit»
tri cujusdam ^Eibiopis linguai yEiIiiopicae erii- quae hodie inseria est lomo G Biblioihecaa
dilissimi ope, inslitulionos sive régulas qiias- sanetorum Patrum. Pro juvandis Abyssinis
dam, quibus haec lingua commode pcrdisci maxime proderii consiiiuiiones, sive canones
 , ,

B59 DE UNIONË SCHISMATICORUM B60

Apostoionim cum dociissimi Tiirriani Com- I cha, postea ex îpsis ^ihîopibus inaximè aptis

meniario pras nianibus seniper habere. His et idoneis créât archiepiscopos, quibus uni*

enim Abvssini in flde et nioribus, lanquàm versa iî^thiopia regilur et gubernalur : illi

uni ex libriscanonicisfidem acihibent, illisque auiem sunt, qui majori ex parte unioneni cum
gubcrnaniur utunlur versione 70 Inierpre-
:
Ecclesiâ Romanâ conaniur inipedire. Igliur

tum quare opoitebit, dùm cum illis agitur, ut Abyssinorum imperaior aliique proceres
;

uii liàc eiiam versione. Qui Abyssinorum res illius nationis allicerentur ad unionem cum
omnes nôsse desiderat, aiieniissimè légat Al- Ecclesiâ Romanâ procurandam hoc unum ,

buresiiHistoriani, quam priùs ipse Lusitanicâ inier alia jiivaret maxime, ut summus ponii-

fex de plénitude poleslalis uipole superior

liuguâ edidil, poslea verô in Hispanam, ac ,

tandem Iialicam iraducta circumfertur. Pro conciliorum decretis, in rébus ad regimen

erroribus verô ac riiibus cerlô disculiendis, spectantibus dispensaret in praedicto canone,

Zagazabi /Ethiopum quasi episcopi apud

illius
ut tam patriarcha quàm episcopi deinceps
Daniianum Goes de Abyssinorum fide et Ke- sumerentur ex ipsis Abyssinis. Denique, ut

ligjone declaratio attenté erit perlegenda Abyssini faciliùs reducantur, oportebit sanè
caeremonias permittere, quae
quia nullibi apertiùs hujusgentisfides, mores, illos ritus et illis

religio, ritusque conspiciuntur.

salvâ flde catliolicâ tolerari possunt, maxime
, Inier alia média unioni Abyssinorum cum inprincipio, quoadusque firmentur in fide.

maxime
Ecclepiâ Latinâ conducentia, ac quae Sed quia magna est apud auclores aliquos de
maxime expedire videntur, ut illi ab Ecclesiâ circumcisionis ritu apud illas génies usitalo

Alexandrins, quse origo est illorum damnatio- meniio, praeter ea quae superiùsannolavimus,

nis, discedant, illud potissimùm se offert, ut placuit hic breviler aliqua pertractare.

Sanctissimus provideat, et, ut clariùs loquar,

Articuli'S XII.
dispenset, ut ex Abyssinis ipsis ad patriarcba-
aliarumve dignitatum admi-
An Abyssinis ab Ecclesiâ catholicâ permit ti
tûs, episcopaiùs
possit ritus circumcisionis, non tam Religionis
nistraiionem possint personae digniores assu-
quàm honoris graliû introductus ?
mi. Nam ex decreto concilii iSicseni tani pa-
iriarclia quàm episcopi debent esse alierius In hâc re inprimis de fide statuendum est,

nationis ut constat ex canone 56 de Patriar-

,
circumcisionem , sicut et alia legalia ,
post

châ et Episcopis , 1. 3 concil. Nicœn., cujus Evangelii promulgationem omninô exlinctam

verba sunt : « Ut non possint iEihiopes creare esse, et non solùm moriuam, sed observanli-
i neque eligere patriarciiam. Quin potiùs eo- bus mortiferam : ita definiium est in concilie

t rum prselatus sub potestate ejus sit qui tenet Florentino sub Eugenio IV. Cerinihus enim et

I sedem Alexandriae ; sit tamen apud eos

loco alii haeretici existimârunt legera veterem non

t patriarchae , et appelletur Catholicus : non cessasse, sed nunc simul cum nova observan-
(tamen jus habeat constituendi archiepisco- dam esse, teste Epiphanio, haeresi 28, et Au-

<pos, ut liabet patriarcha siquidem non :

gust. haeres. 8. Idem tenuii Ebion , ut docuit

< habet talem potestatem. Et si acciderit, ut Irenaeus 1. 1, c. 26. Secundo certum est,

< concilium in Graecià babeatur , fueritque observantiam aliquorum legalium non ut lega-
« praesens hic talis patriarcha ethiopum, ha- lia sunt, posse adhuc liciiè observari, et de

« beat septimum locum post praelatum Seleu- facto observantur à Caiholicis. Et ut clariùs

< ciae, quae est in provinciâ Babyloniae in regno consiet de hâc propositione, praenotare oportet

i Zabur; et quando facta fuerit ei potestas quatuor modis posse caeremonialia observari :

i constituendi archiepiscopos in provinciâ Primo, ut legalia sunt, id est, ad servandam

t suâ , non licebit ei conslituere aliquem ex legem, ex cujus instiiutione erant introducia,

c illis. Et quicumque non paruerit , synodus quà ralione praecisè ea servavit Chrislus Do-
« eum excommunicat. » minus, ut palet de circnmcisione. Secundo,
Circa hoc decretum notandum , eam praxin non ut legalia solùm, sed eliam ut figuralia;
hodie pro eleciione patriarchae servari, ut erant enim caeremoniae isiae per se primo in-
referl Zagazabus, quôd religiosi ex Abyssinis, siiiutae in lege vetori, ut figurae Clirisli ven-

qui Hierosolymis degunt, eligunt sive nomi- luri, ut optiuiè docet D. Th. 1-2, q. 104, art.

nant patriarcham ex natione Cophtorum 5, in corp., et hâc rationeservârunt cœremo-

quem conQrmat patriarcha Alexandrinus hic ; nias illius legis Paires aniiqui. Tcriio modo,
eleclus et conslitutus lolius /Eihiopiae palriar- possunt servari cacreiuoniae istae, ncque ut
561 CUM ECCLESIA CATHOLICA PKOCUUANDA. 862

legalia, neque ul figuralia, sed taniùm ad more Hebrœorum affirmant circumcidi, alii

proiesiandam excelleiiiiain divinam, ut osten- ob Chrisli imilationem, alii denique, ut pro-

daiur caeremoniaiia legis mala non fuisse, sed fileanuir se à Jiidaicâ prosapiâ originem du-

Ijoaa, et à bono auclore, alqiie utita Synagoga ccre : tanien quidquid sit de opinionum di-

cuin honore sepelireliir. Quarto modo possuiit versiiaic circa linem, primiim consiiluo, si

ca'renionialia obscrvari prorsùs maierialiler ; Abyssiiii circumcisionem observent ut [égalera

ma le n'aliter, inqiiam , sine uUâ formalitate, vel figuralem, eos errare cum haereticis Ebio-
nei|ue rcspcctu ad legem velercm, sed obalios nitis, qui temerè legem veierem cum nova
lines licitos, et ab ricclesià approbaios, sicut observandam exisiimabanl. Secundo deinde
hudiè coiebratur festuni Peniecostes aliis ra- assero: Circumcisio si ab Abyssinis non reli-

lionibus ,
quàm in veieri Testamenio : oiim gionis , sed honoris causa observelur, nempe
enim solemnis erai fesiivitas, quia illà die data ut profiieantur se à Davidicâ prosapiâ ducere
fuit lex velus, bodie tanien, quia illâ die data originem, non ob id erunt damnandi, quia
est lex spiriiùs et viiœ, ui docet D. ibom. 1- circumcisione tanlîim materialiter utunlur.
2, q. 103, art. 5, ad quarlum. Et in Eccicsiâ Unde oplimè Guillelmus Reginaldus in suo
Laiinà filin paneazynio consecratio, necob id Calvino-Turcismo, 1. 2, c. 9 : < Abyssini, in-
censetiir jutlaizare, quia Judaiis panisazynius t quit, chrislianè quidem , et cum verà Chri-
fuerit in usu. Imô et sancli Paires Ecclesiae i slianorum fide infantes baplizantet circum-
Orientaiis ritum de observantiâ Sabbaii lau- < cidunl, nobililatisantiquissimae, nullo meriti
dant, nec ob id Ecclesia illa cum Synagogâ 1 aui Judaicae fiduciae respectu; quo posito,
consentit , cùm sint ulriusque diversissimi < noilem eos propter circumcisionem magis
iiiius oiJî^ervantiae lines et causae. « damnare, quàm si propler medicinae causam
Quare tria sunt in cajremoniis istis necessa- « abslinerent à carne porcinâ , quam tamen
riô dislinguenda : Priniuui est, vis ipsa obli- f lex Mosaica prohibebat. >

gandi quaui habebanl à lege, ob quam ratio- Solùm ergo est dilTicullas, an si circumci-
nem dicunlur legalia. Secundum: considerare danlur ad imilationem Cliristi Domini sit licila

oportet liiiemsivc rationeni fornialem iliarum, hujusmodi circumcisio. Cajet. 3 parle, ((. 37,
quà ratione erant figuralia. Terlium , ipsam art. 1, tenet parlera affirraativara, cujussen-
exlerioreni cseremoniam materialilersumplam, tenliae adhaerei Barlholomgeus de Medinâ, 1-
quam nunc appelio ipsam substaniiam aciûs. i, quaest. 105. Contrariam senleniiam lenet
lloc posito, non est dubium quin nuncservare Sotus, 1. 2 de Just. et Jur., q. 5, art. 4, qui

legalia ut figuralia, vel ut legalia, neque eiiam expresse hujus gentis de circumcisione ritum
ad demonstraiidum à Deo eorum observaiio- damnât, et Sotum sequuntur juniores aliqui.
nem emanAsse , illicitum impiumque esse. Suar. 5 p. dicta quaest. 37, art. 1, et Grego-
Servare lamen legalia maierialiler lantùm, rius de Valent. 12, d. 7, q. 7, punct. 7, eâ
hoc est, nullo respectu ad praedicios 1res mo- poiissimUm ducti ratione, quia Cbrislus ser-
des, cerlum est licere, sicut qui circumcide- vavit circumcisionem ut legalem; sed Abyssini
retur ob inedicinam, vol abslinerel à carnibus servant circumcisionem ad imilationem Chri-
porcinis ob saluiem, vel Sabbalum si^rvarei in sti; igitur videntur servare ut legalem, quod
B. Mariae Virginis bonorem, qiio etiam sensu fieri non potest sine errore, quae senieniia
circumciduntur mullae ex gentibus nationes, probabilior et certîor apparet, quam erudiiè
ut supra ex D. Hier, et Sirabone retulimus. confirmai Valenlia supra cit. loco. Seciinda

Duo restant examinanda. Primiiin, an Abys- difficulias est, an dalo, quôd circumcisio in
sini servent circumcisionem ul legalem , vel sensu praefalo in illis gentibus excuselur à
utfiguralem, quia neulro modo sine manifesta culpà , an ob scandalura aliarum Ecclesiarum
haeresi licct; an verô taniùm maierialiler boc sit permillcnda. Cajet. in aflirmalivam parlera
uianlur rilu. Secundum, an supposilo ,
quôd manifesté inclinât, quamvis tandem, utpote in
cxciisenliir à culpâ, an ralione circiimslanliye re gravissimà, Ecclesia; judicium desideret
scandali aliarum Eclesiarura sit ab Ecclesiâ bis verfais : « Ego verô in hâc dillicultate, an
Romanâ tolerandus hujusmodi abusus. Prima < oporleat Ecclesiam Komanam in illis genii-
quaesiio pariim pendei à fado, nempe quo fine i bus circumcisionem approbare vel sahem
circumcidaiitur ; nain in boc non est una « permiitere, lioeniiùs ipsam Ecclesiam, quàm
sentenlia illorum auciumni, qui Abyssinse i alios audireu auctores. >

gentis riius moresque refcrunt: alii namquc

563 DE UNIONE SCIIISMATICORUM 564
Articulls XUI. pondit : Incarnatus est de Spiritu sancto ex
Maria Virgine. Inlerrogaïus, quot naturas,
De erroribus Abyssinorum In'ic nostrâ œtate
voluniates et operaiiones profilenlur .^liiio-
grassandbus.
pes in Christo Domino noslro, respondit :

Postquàra ex variis auctoribus praeCalos Post unionemin Christo ^flihiopes profilenlur

Abyssinorum errores collegerain, evenit, ut unani naturam, unam vohintaiem et unani
dùni casu illusirissinii c;irdinalis saiiclse Seve- operationeni , sine lamen mixiione et sine
riiia; bibliolliecani perscrii tarer, in examen confusione; in quà quidem opinione scio
quoddam ab illuslrissimis cardinalibus jussu iEihiopes el Cophios , et alios Orientales
sancussimi domini papa; Sixli V, de quodam maxime aberrare à verilaie. Interrogatus, an
moiiacho Abyssiiio faclum iiicidtrim, qui re- ^'Ethiopes profileanlur in Christo unani natu-
qulbitus speciaiim de Abyssinorum (ide ac ram ex duabus resultantem, respondit hoc
religione, aperium onmium illorum riiuuiu ac non dicere iEihiopes, sed proliientur simpli-
erroruiu lesiimonium rcddidit , quod nuUà citer unam naturam, sine mixiione, et sine
ralione iranseundum exislimavi, ut major ac confusione, el iliam asserunt esse divinam.
ceriior ipsorum cogniiio liabereiur , licel si Item interrogatus de veneratione imaginum,
guis alienlè Zagazabi episcopi Abyssinorum respondil : Imagines apud JElhiopes sunt tan-
(cujus sa;piùs meniionem fecimus) Confcssio- tùm depictae, et non scnlplse, quas ^Ethiopes
nem perlegerit, muliùn) iios testes discrepare maxime veneraniur, ralione repra;senlationis
inier sese reperiat : neque id mirer, cîim et relaiionis, et ab eis thurilicantur.

rerum diviuarum adeô igaari sini, ut quid Interrogatus de libris canonicis utriusque
credenduiu sit, etiam monachos fugiat. Tesiamenti, respondit : Apud nos ^Ethiopes
ulrumque Testamenium esl divisum in li-
Fratris Teclœ Mariœ, presbyteri Abyssinijegati
bres 81 , quos omnes dixit haberi in .Egypte,
pro Liisitanis existent ibns in Abyssinorum di-
etabsque libre nomina omnium librorum non
tione, religionis Abyssinorum, corum illuslrissi-
recordari.
mis cardinalibus Romœ fucta declaralio, die
Item interrogatus quoi concilia universalia
prima mensis julii et sequentibus , anno 1594.
tenent ^tbiopes, et quid cenfltealur in eis,
ReverendusfralerTecla Maria, Teclae iNebiat respondil : Apud yEthiopes sunl lanlùm tria

filius, de civitaie Henza Mariani, provinciae concilia universalia : Nicaenuni, Constantino-

Xeva regni iEthiopiae, sacerdos et monacbns poliianum et Ephesinum ; quid verô coniineat
ordinis sancii Anionii, et monasterii Libani quodque eorum iegi , sed nescio mode einnia
ejusdem provinciae, seiatis suae annorum iâ, reciiare. Interrogatus an yEihiepes acceptent
de mandate illustrissimi et reverendissimi concilium Chalcedonense, et quid in ee con-
domini cardinalis sanciae Séverine nationis tineatur, respondit : Hoc concilium ^tbiopes
^ihiopicîeprolecioris, à me infraposiio exa- damnant, quia in ee decreium esl, duas esse
minaïus ad opportunas inierrogaiioneseidem naturas in Christo, duas voluniates, et duas
Arabicè proposiias respondil, ut infra : operaiiones,* et damnatus est Dioscorus pa-
Inlerrogaïus primo quid sentiani et credant triarcha Alexandrinus. Interrogatus an.Etbto-
iEihiopes de Deo et sanctissimâ Triniiate, pes damnent sanciissirnum papam Leonera,
respoadit : Nos ^ihiopes credimus in Deum respondit : In libris et Iiistoriis .Ethiopum ex-
ununi et trinum in personis, Palreni scilicel latpapam Leonem damnasse Dioscorum et ,

et Fdium, et Spirilum sanctum : Paler est Dioscorum damnasse papam Leonem, quia
ingeniius, f iiius est genitus à Pâtre tantùm, concilium Chalcedonense confirmaveral, et
«l Spiriius sancius est procedens à Paire et duas in Christo posuerat naturas , voluniates

Filio. Interrogatus, an Spiriius sanctus procé- et operaiiones. Interrogatus verè ,

quod ipse
dât à Patre et Filio tanquàm à duobns prin- seniiat, respondit: Ego ab annis circiter

cipiis elduabus spiralionibus, vel tanquàm ab quindecim semper prolessus suni in Christo
uno principio, et unicà spiraiione, respondit: Domine duas naturas, duas voluniates, et
Tanquàm ab uno principio el unicà spiraiione. omnia concilia habita aucloriiaie summi pon-
Inlerrogaïus, quae persona sanclissiuiai Trini- tificis Romani, ligare omnes Christianos,

nilatis est incarnaia, respondit : Persona quia estpontiCex lolius cbristianitaiis. An sciai

Filii, id esl, Verbum Dei Pairis. Interrogatus quot concilia habita sont universalia posl

de incarnatione Cbristi Domini nosiri, res- concilium Chalcedonense , resjiondit ncscire.

 , , ,,

56] CUM ECCLESIA CATflOLICA PROCIJKA^DA. BGfi

Item interrofçaliis qnot snnt sacramenla Item inlerrogatus de sacramento Confir-

Ecclesia», respondit esse sepiem , S. Bapiis- malionis, de niateriâ , forma et niinislro

niuin , Corifirmalioneni , Eucharisliam , Pœ- respondit •

Confirniaiio apud nos conferlur
nitentiam, Exiremam Unciionem Ordiiiem , et à sacertiote , nnà cun» Bapiisnio , et ungitur

Mairimoninm, et à Chrislo Domino esse in- inl'ans chrismaie in fronle: In nomine Pairts,
stiUiia. liiterrogauis, quilms verbis l'orinalibus et Filii, et Spiritûs sancti. Inlerrogatus de ef-

baptizant yElliiopes , respondit ,

qnôd post feclu ipsius fonlirniaiionis, respondit nescire,

plurinnas oraliones dicunt : Ego te baptizo in sed crédit dari, nt confinnelur Chrislianus in
nomint Patris, et Filii, et Spirilùs saucti. In- fide. Inlerrogatus, an singnlis annis conficia-
lerrogaïus, quaeesl materia liiijns sitcranienii, tur apud eos ciirisnia , respondit : Chrisma
respondit : Est aqna njluraiis. Inlerrogatus, niilliUir eis à palriarclià Alexandrino, à quo
quis est ininister Baptisin' , respondit : Apiid solo conliciiur, et non ab episcopo, et mitii-

iElhiopes baptizat sacerdos , et in abseniià tnr seplimo quoque anno, et rariùs cuni per-

sacerdoiis diaconns, praeier quos nulluni egrinis,quiredeuntàperegrinaiioneierrae san-

alium vidi baplizare. Inlerrogatus ,
quam in- clae, et in omnibus Ecciesiis aniiquumchrisma
tenliuneni débet habere bapiizans in bapli- conservatur. Inlerrogatus, ex quibus rébus
zando, respondit: Ilian), quam habet Ecclesia Ht chrisma , respondit : Ex balsamo et oleo

caiholica, faciendi scilicet Cbristiannm. et ex pluribus (loribus et rébus odoriferis.

Inlerrogatus qnolo die baptizanlur infantes Item inlerrogatus de sacramento Eucbari-

in /EUiiopià, res|)ondit : Mares baptizanlur sliae, et ejus malerià , respondit, maleriam
posl quadraginta dies, et feminse baptizanlur esse panem ex frumenlo, et vinum exuvâ;
post ociuaginta dies, nisi fnerit mortis peri- sed in phirii)us provinciis iËthiopiae in vino
culum, qnia liinc stalim baptizanlur, expresse ex uvà passa , aquâ lotà , et infusa

Inlerrogatus, quis est effeclus Baptisnii, re- per aliquas boras eâdem aqiià. loierrogalus
spondit : EffeciHS est, ut homo efïiciatur qu« sunl illa verba ,
quibus transubslanlialur
Cbrisiianns, et de Ecclesià ac de meml»ris panis in corpus, et vinum in sanguinem , re-
Christi. spondit : Sunl illa verba, quaudo sacerdos di-

Inlerrogatus an ^^ihiopes circunicidant (i- cit : Et accepit panem in maui bus suis, et eleva-

lios, respondit : yEibiopes ab anliquissimo tis ocutis in cœlnm ad Deum Patreni siium, be-
tempore, usque ad hodiernum dlem, in lotà nedixit, dicens : Accipite et comedite; hoc est

jElhiopià fllios circunicidunt in propriis do- Corpus meum. Et similiter accipiens calicem,
mibus absque ullà caeremonià, sed propicr benedixit et sancliftcavit , dicens : Accipite et
quamdain anliquaniconsuetudinem in niaribus bibite; hic est calix Saiiguinis mei, qui pro vo-
prsepuliuin, in feniinis verô nympham circuni- bis ejfundetur in remissionem peccatorum. Iiiter-

ciiJenles. Inlerrogatus, an credant circuinci- rogaïus, quis est minisier, respondit : Soius
siojiem esse adbuc necessariani ad salulem, sacerdos, et effeclus est remissio peccatorum.
respondit : Sciunt jani ipsani cessare, et non Inlerrogatus , an omnes yEihiopes communi-
esse ampliùs necessariam. Inlerrogatus, quare cent sub uirâque specie, respondit : Omnes
dicantur bapiizari iEibiopes igné, et signare JLihiopes laici et clerici communicant sub
in fronle, respondit : iNullus est in .Elliiopià, uirâque specie; sacerdos minislral corpus,
qui baptizUur igné, scd in qnibusdani provin- diaconus verô sanguinem cochieari. inlerro-
ciis laniiim signant se in fronle novaculà galus, an infantes communicent, respondit :

vel ad oculoruni et visùs sanilaiem, vel , ut Infantes in die baplismi communicant in hune
aliqui referunt , ex mandalo cujiisdam régis modum ; sacerdos ponil indicem in calice , et
iEthiopiae, ut dllfi^rant à Mahnnieianis. luter sanguine perfusum imponit in ore infantis.
rogalus, quare dicantur iïthiopes se ipsos El posl Baplismum in ore puerorum , qui ca-
singniisannis baplizare, respondit : iEthiopes rent usu raiionis, usque ad decennium impo-
singulis annis propter solemnitatem Epipiia- nilur digilus auricuiaris sacerdolis sine san-
uiaj exeunl ad llunien , et ibi mull.ie dicunlur guine , devotionis causa. Inlerrogatus, an
oraliones à presbyteris, et omnes lavanlur in iEibiopes célèbrent in pane fermenlaio vel in
tluniine , et aiulii ibi pernoctant roaxinià cura azymo, et quid sentiani de célébrante in azy-
icslivitale ob devolioneni lîaplismi Oomini mo, respondit : ^îlihiopes in fermentah) cé-
iiosiri Jesu Christi; sed uemo se baptizat, lébrant, et illi qui in azymo célébrant, confi-
prout dieunt. ciunl etiam. Et nos in toiâ yEibiopiâ feiiâ
 , ,

567 DE LINIONE SCHISMATICORUM 568

quinlâiii cœnàDomini slngulisannis, inhujus irahunt passim cum licentiâ, et sine licentiâ

reiin(;moiiaiii, in azyiuis celebranius. eorum episcopi , vel palriarchae. Similiter

Item iniorrogaliis, quid scnlianl iElhiopes Copliti extra civitaies in villis et ruri nullas

de Purgalorio , respondit : ^ihiopes credunt observant feslivitaies , neque dies Dominicos;

animas posl niortera delineri in quodam loco j-Eihiopes verô ubique maxime observant. Item
qui linguà yElhiopicâ vocatur mecan aaraft, ^thiopes observant sabbatum, quod non fa-

îd Cït, locus alleviationis , in quo delinenUir ciunt Coptlii. Similiter Jilthiopes ubique in

animae pœnitenlium, quae decesserunt ab iioc lolâ i4]lhiopià filios et fdias circumcidunl ;

seculo,non perfeclâ peccalorum eorum salis- Cophli verô Memphi, sive Cayri , tantùm ab
facUone. Inlerrogatus, an animae bononim aliquibus annis quidam non circumcidunt.
poslmorlem siatim fruantur bealitudine, et Iiem in caeremoniis Missae Copbli multùm dif-

malorum puniantur in inferno respondit , : ferunl ab Jîibiopibus, nam Copbiorum sacer-

Sunt nonnulli in .Eihiopià, qui opinantur doies sine planclis, et diaconi sine dalmalicis
quôd animœ bonorum rcquiescant in Paradiso célébrant, el capite cooperlo quâdam lobaleâ
terrestri , in quo fuit creaius Adam , usqne laneâ , et corpus Dominicum et calicem nun-
aa diem judicii. Sunt aiii quicredunt, ani- quàm élevant in Missis, quae cœrcmoniae non
mas juslorum stalim posl raoriem Irui earum sunt apud ^Eihiopes.
Creatore in Paradiso. Inlerrogatus an sciai in quibus rébus diffé-

Iiem inierrogatiis, quae sunt peccala morta- rant iElbiopes et Cophli à fide catîi.olicà sanclae

lia, et quoi sunt, respondit, ilia esse peccala Romanae Ecclesiae , respondit, difTerre praecî-

mottalia, qnie liuni contra praecepta Domini, puèin sequentibus : Dioscorum Alexandrinum,
qu*, cùm sinl quaniplurima,nescio nunierare. etJacobum primum ejus discipulum et Seve- ,

Inlcrrogalus , an peccala volunlalis, qnae non rum Anliochenum invocant in Ecclesiis cum
iranseunt in aciiimexieriorem sunt morlalia, sanclis Palribus ; conciliiim Chalcedonense et

respondit , morlalia esse , si desiderio et con- sanctum Leonem papara non recipiunt in ;

cupiscenlise conseiisum praestilil bomo, Christo Domino iioslro unam tantùm naturam,
Inlerrogains, an quis possit salvari extra unam voluntatem , et unam operationem pro-

fidem Media loris Dei et hominum Jesu Chrisli, fiteniur; hymnnm Ter sanc/wm recitant cum
respondit, neniinem salvari posse. Inlerroga- additione illorum verborum : Qui crudfixus es

tus de ils ,
qui suni modo in lege naturse , ad pro nobis; cum bàc tamen expositione, ut terna

quos nondîim pervenit notitia Evangelii, re- sanclificatio applicelur sonctissimse Trinilali ;

spondit : Credo Deum etiam ipsis providisse, ilia verô verba : Qui critcifixus es pro nobif

ut aliquo modo possint salvari , cùm prsecepta applicenlur tantùm Christo Domino nostro ;

nalurœ servaverinl. circunicisione utunlur Cophli et iEthiopes,

Inlerrogatus, quid senliant ^ihiopes de et sabbiUum observant yEihiopes laniùm.

indulgentiis, respondit : Credo acceptas esse Iieni inlcrrogalus, ubi ,
quando, à quo, et
apud omnes, ipsasque vocanl benedictiones; quibus ordinibus fuerit initialus, respondit :

usum verô earum cupioiiilelligere. Inlerroga- Anno aetatis meae quinto docimo in ecclesià

tus de invocalione sanclorum respondit ,

sanctae Mariae monasterii Denobi provinciae
Xeva in ^Elhiopià, fui ordinii)iis inilialus à
sanclorum invocalionem apud ^Eihiopes esse
maxime acceplam, et eorum inlercessionem Josepho Cophto ^thiopiae arcbi''p!sr'opo in

apud Deum omnes profiteniur. hune modiim : « Archiepiscopus aiite Missae

Inlerrogatus de simonià , cl de lis qui favore t celebralionem tolundit capui meiim in quin-

aut convenlione ordinanlur in sacerdotem, in « que locis , in niodum crucis, el ciirismale

episcopos et in patriarcham, respondit, probi- < me unxit in fronle, orationes reciiando lin-

bitum esse sacris canonibus. iguâ yEgyptià, et in faciem meam insulïlavit,

Inlerrogatus ,
quae differenlia sii inier «et in eâdera horâ , inler celebrandum fecit

iElbiopes et Coplilos in rébus fidei, respon- ( me ostiariumelleclorem, sive psalniisiam et

dit, nuUam esse differentiam inler eos, el in i acoiylbum, einefcadiaconum , sive siibdiaco-

omnibus rébus concordare; sunl enim sub « num, etdiaconum Evangelii, cl sacrosanciam

ejusdem palriarchae obedienliâ ; in aliquibus t communionem mibi dedii, el longo tempore

tamen vidi eos diilerre : videlicel, ingradibus ( posl, anno aetatis meae liigesimo in civitalc

probibilis Jilhiopes non conirahuni, Copbli « Bed, in Dembiâ yEihiopiae , in ecciesià sancti

verô in secundo et sequentibus gradibus con- i Georgyi ab archiepiscopo Marco supradicti

569 CUM ECCLESIA CATIÎOLICA PROCURANDA. 570

I Josephi successore iniiialus sumsacerdotio. » Inlerrogaïus, an sciverit supradictos ar-

Interrogatus , an verba formalia singulorum chiepiscopos, Josephum elMarcum à quibus ,

ordinuiu audivit archiepiscopum prodesse in iniiialus est , tempore suae ordinationis fuisse

collaiione ordinum, respondit , ipsum archi- schismaticos, et exira communionem sancfae

episcopum protulisse; i sed ego non audivi, Romanai Ecclesiae, respondit, nescivisse ; imô
« ncquesignilicalionem intellexi ,
quia celebra- poliiis cerlô credebat , tune temporis ipsos esse
I bat linguà /Egyplià ,
quam prorsùs ignora- caiholicos, unà cum omnibus yEihiopibus et
«bam. » Inlerrogaïus, an in collatione singu- Cophtis, et sedi Apostolicae in omnibus obe-
lorum ordinum tradita fuerit ei maierla ab dire , et sanciae Komanae Ecclesioc communio-
arcliiepiscopo, et an ipse manibus suis iliam nem habere , et credebat Chrislianos onines

teligisset, videiicel in ostiariatu claves eccle- lu rébus lidei convenire; sed ea quae supcriùs
siae, et ostium aperuerit , et campanulani pul- dixit, sciviipostea dùm esset Hierosolymis et

saverit; in lectoraiu libruni Leciionum vel in iEgyplo,

Psalmorura tetigerit; in exorcisiaiu librum
Articulus XIV.
Exorcisnii vel Missale; in acolythatu candela-
De natione Jacobiticâ, ac de eorum erroribus.
brum cuni candelà extiiictà et urceolum va-
cuum ; in subdiaconatu calicem vacuum , cum De Jacobiiis ila scripsil Nicephorus lib. 18,

paienà vacuâ supprpositâ , et urceolos cum c. A5, llistoriae ecclesiasticse : < Quis verô,
vino et aquâ , et bacile cum nianutergio, et < inquit, Jacobus fuerit, unde Jacobiœ nonien
libruni Epislolarum , et an capili ejus luerii ab «acceperunt, aequum esse pulo, ut hic refe-
eodem arcliiepiscopo imposilus aniictus , et « ram. Altiiis auteni narrationem pelam : Posl-

manipulus braciiio ejus sinistro , et indutus I quàm Eutycheti et Dioscoro à sanctâ quartâ
fuerit tunicellà ; et in diaconalu, an libruni î Chalcedonensi synodo dignilas abrogala est,
Evangeliorum tetigerit, et siola super hume- I qui illorum dogmaia defenderunl, faclà ab
rura ejus fuerit iinposita, et dalmaticâ vesti- « Ecclesià calholicâ defeclione, S'iay.ptvouivouij,

tus ; et in sacerdotio , an tetigerit calicem cum < hoc est, segregalos, sive ambigentes, seipsos

vino et aquâ, et patenani cum hostià,^t an 4 appellàrunt; neque ullo modo, ut quae reclè
archiepiscopus et sacerdotes capiti ejus manus < in concilio sancio staïuia essent comproba-
imposueriut, élan sibi apiata fuerit siolaanle < rent, adduci poiuère. li in duodecim seclas
peclus in modum crucis , et an indutus fuerit I dissecli sunt, ex quibus multa miliia hsere-
casulâ sive planelà et manus ejus lactîe lue- , « siim pullulàrunl. Ex quarum seclaloribus

rini oleoCaiecbumenorum respondit Ceriô , : « « quidam Eutycbianisiae vocati sunt, alii Ace-
tscio in omnibus supradiclis ordiiiiiius nul- < pliali, alii Monophysitai, alii Theodosiani,
f lam materiani in collaiione ordinum niilii ab 1 alii Julianistœ, alii Triiheitae, alii Agnoetœ,
I arcliiepiscopo iraditara esse , neque illam me < alii Theopaschitae, alii Arnienii, alii Severilae,

«teiigisse, neqne me veslitum aliquà vosie t alii Aphtharlodocilse, alii Phantasiastae, alii

« singulis ordinibus compétente, neque capili « Manichaei, alii Phlharlolalrae, alii denique
f meo manus arcbiepiscopi fuisse Imposiias , < Scenolatrae sunt appellati. > Haclenùs Nice-
< neque oleo sancto niaiius meas unctas fuisse. phorus, qui cap. 52, historiam Jacobiiarum
< Scio pneterea archiepiscopum nosiium in [irospqiiens ; < Jacobus porrô, ail, à quo nunc
« iElhiopià simul ordinare duo miliia , et plu- « qnoque, ul jam diximus, Jacobiiarum bœ-
« res clericos , eodem die , et singulis scx ordi- « rcsis dfnominala celebralur, Syrus génère
« nés simul conferre, absque praevio examine, «fuit, obscurus prorsùs et nullà gloriâ vir,

f et absque aliquo scruiiuio , dflectu , appro- «quieiiam Zauzalus propler summani lenui-
« batione , scripiurà vel noiatioiie, et propler « laieni est cognominaïus. Hic Euiycheiis et
< ordinaudorum multiiudinem non posse sin- (Dioscori, Gnaphaeique , ac praeierea Pelri

« gulis materiani langendam iradere et : vidi « aique Severi dogmate receplo, magnoperè
I eumdeni modum observari in omnibus ordi- « id apud Syros propagare studuit. > Idem
« nalionibus à nosiris archiepiscopis succes- quoque ubi supra Nicephorus «Enimverô eo, :

.•
sivè , licei secùs observetur in yEgyplo , ubi « inquil, quem diximus, Jacobo, Monophysita-
( non lanta clericorum multitudo siniul et tur- < rum opinionem apud Syros praedicanie ,

«matim ordinatur, et materia singulis ordi- «magnum exorlum est dissidium. Nam qui

« nibus competens langenda ordinando ira- « reciie opiniouiadhaeseruni, Melchiiae appcl-

(dilur. > < lali sunt, quôd sanctani quartam synodura

57i DE UNIONE SCHlSMATfCOmiM hn
t et imperatorem ipsum fMelchi enim Syris Gazel episcopus in Tarach ; David episcopus in
\l
4 rex est) coiisoctarentur. Qui iuifeni diversiini Maaden; Pilatus metropolitanus in Musai et
I senserunt, niulta variaque liabiière nomina ;
Oriente; Gazel archiepiscopus deMiaferichin,
(Jacobiloi lamen luaxioiè suiit noininali , archiepiscopus monaslerii de Mar Abihaij
« propterea quôd ei, quen» dixi, Monopliysila- Ananias episcopus sancti Berlonise; Joannes
I ruiu ii;eresis siudioso Jacoljo adiuïrereiu. episcopus de Hartbert; Isaac archiepiscopus
«Qui ciiain analhemali iradiii sunt, ul Mono- Cypri ; Simeon archiepiscopus Camaritanus;
€ pliysilx scilicet et Theopaschiiœ. Posiea verô Habib episcopus. In supradiclis provinciis
«aliud «.'liam haeresuni examen ad se perlra- multa sunt monasteria ejusdem nationis, Ec-
« xérc, qiià Trinilaletn cousu bslanlialein cre- clesiiP qnoqne, religiosi et diaconi, ac clerici

€ dénies, unam naturam post unioneni in innumeri, quos non potui visiiare propter re-
I Christo esse docueront , sacram quartam pulsam, quam passus fui ab episcopo praefato
I sviiodnm répudiâmes, ac deincep^s onines Thoma vicario generali ; visilabam lamen
f sanctos Patres rejicientes. Et quod maximum templum J;icobilarum in Tripoli, in Aamanin,
«est, divinitati ipsiiis Uiiigenili perpesslonem Damasco, in Neph in Jérusalem, in Aleppo, in
,

« tribiierunt, Tersaucto ilii hymno appendicem Orfà, et in Orbis, et in monaslerio de Mar

( hanc : Qui crucifixus est pro nobis, appen- Abihai, in Gargar, inter quarnm parlium Ec-
€ dentés. Talis Jacobitaruin baeresis radix ciesias Hierosolymitanam et Aleppi benè in-

lextitii. Jacobus quoijue Armeniorum sectae structam et excnltam inveni, ca'ieras autem
« dux fuit. > Hœc ISicephorus. sine imaginibus et malè gnbernatas ; asserva-

De naiione Jacobiticà Leonardus episcopus balur siquidem sacramentum in pyxidibus

Sidoniae, iiuntius alque visiiator aposloliciis, ligneis, sine lumine aut lampade, fontesque
per sanciissiuium D. papam Gregorium XIII, baptismales aquà carentes, quia quolies ba-

in legaiione suà ad paries orientales, quam ptizant,aquam fontemque de novo benedicunt,

manuscripiam vulgari linguà reliquit, inter allarium quoque ornam^nta vilissima, Missae-

alia disserens, inquil : i Natio Jacobiticà dis- que ofiiciuin sordide salis ac slupidè perageba-

( persa est por civitales, terras, et oppida Sy- tur. Ex oleis sanctis solum chrisma in ecclesiis

« riae, Mesopotamiae et Babyloniae, mixta aliis asservabaïur, quod Miron vocaïur, benedici-

1 nalionibus, numerum qninquaginta millium lurque à patri:trchà omni septennio. cum

« domuum oblinens, cujus proecipua pars pau- muliis ttoriiuis, rebus(|ue odorileris. Oleum
ipercula est, qnotidianoque labore vicluni Calechumenorum non habent; oleumque ex-

«quajritat. In Aleppo et Caramit multae sunt trem;K Unctionis sacerdos in lucernis à quatuor

f divites et honesiarum facultatnm familiœ, partibus in modum crucis accensis benedicil,

I aliaeque in commercio et mercaturâ viiam eoque aegrum niultis priùs evangeliiset ora-

« ducentes. » Ecclesia patriarchalis hujus na- lionibus recitatis inungit. Sacramenlum au-
tionis est in Mesopoiamiâ, extra civitatem tem Confessionis rarissime apud naliones illas

Moradim, in monaslerio Zafram; sed patriar- frequentalur , muitique communicant sine

cba residel in civitaie Caramit ad ra;ijorem suî auricuiari confessione.

commoditatcm et quieiem. llaec nalio subdiia Refert idem Leonar(!iis Sidonioe episcopus,
est patriarchai David, sed ab episcopoTliomà, se Jacobitarum pairiarrh;e unioneni ctim Ec-
vicario generali fratreque majori i psi us pa- clesia caiholicà proposuisse, camdemmei aliàs

triarchae gubernalur ; sub cujus obedieuiiâ desideranii, cùmque ad prsecipuos cathoHcae

moderne vivunt inferiores pr;ïiati , Joannes fidei professionis articulos venlum essel, ubi

metropolitanus Hierosoiymitanus, à Jacobitis de Chalcedonensis concilii acceptatione men-

dictus quintus patriarcha : Michael arcbiepi- lio fieri cœpit , nonnihil subsistere visus ,

scopus Damascenus; Jacobus archiepiscopus inquit, haudquaquàm fas esse rem hanc unA
Edessae dictae Orfa, vel Raha; Minas archiepi- in popnlnm vice, idque continuo tractu evul-
scopus Saur, Effreia archiepiscopus in eâdem gari, sed paulatim ipsoque temporis progressu,
provincià; Jacobus archiepiscopus Bisuairiic; data niniirùm priùs Apostolica* scdi ohedien-
Abraiiam episcopus Aaiafrae ; Melchez episco- lià, eidemque jiislà exhihità bencvoleniià. Tan-

pus sancli Melchi in Tiir; Jesu episcopus mo- dem ad Dioscori condomnaiionem procurri*

nasterii Deiriloomor; Abelmedich in provin- mus, ubi summo cum fervor»» : t Absil, absil,

cià Tur; Elias episcopus in Salach; Elias < inquil, excomii. ..i.icaïuui e;-se Dicscorum ;

episcopus in monaslerio sanctae Grucis in Zaz ; u «damnatus non est, imô verè sanciitaie M%t
573 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA, S74
c Dioscorus, velut primarius Jacobiiicce nosirae in omnibus Chalcedonense concilium unà cum
inaiionis parens ; hoc recipi nulià raiione sanctà Ron)anâ Ecflesià à divino Spiritu gu-
i poiesl, quippe si casu Jacol>iiica iiaiio rcsci- bernaià, sequi et amplecii. Quare Dioscorum
i rei nos in damnalum conscniire Dioscoruni, daninarfMit , adinvcnlionesque ac iiianem ver-
« absque niorà et noslro privaronuir patriar- boriim superlluilaiem contra dicti coucilii de-
«chatu, etab universo populo ingenti ciim lerminaliones, rrjicerent, omissoque illo di-

€ fervore saxisobriiereniiir. t Cùrruiuo ieclione cendi modo, iiempe nnam naturam pcrsonatam
procpdenle in seciindurn leitiiiirunio Consliin- de duabus naturis non pcrsoiiittis, sine mixtione
linopolilanun» conciliiin) incideriiiiiis, luei et confusione, sed libéré unam personam, et

Jarobitœ adjnngant in Trisagio : Qui cruci- duas naturas, duas voliiniates, et duas opera-
fixHs est pro nobis, dicantqiie in Christo Do- tiones in Cliristo, juxta idem concilium à
mino nostro nnani esse naluran», unani vo- sanciâ Romanâ Ecclesià probatum confiicren-
luntaiem, iinamque operaiioneni resnliantem lur. Tune antem respondit, Latinos nec Grae-
ex duobus, dixit lamen vicarius se isisagium cos poluisse excogitare et invenire hoc tem-
et crucifixionem soli Chrislo Domino nosiro peramentum vocum et terminorum in propo-
applicare, non autcin sanclissimte Trinilali, sitione istà, quemadmodùm dociè Jacobitae
caelerisque absque contradictione applausit, invenerunt, et quidem in significatione eam-
prxsenim vorô sanclae Apostolica; sedis prima- dem esse cum eâ quam Ecclesi;» Latina obli-

lum prosuperiori capile agnovit, ac supremam net, et verbis solùm differre alïïrmabat. H«c
SS. D. N. papae auctoritatem in singuiis sno- Leonardus episcopus.
riim Ecclesiis, obedientiie promissione, ad-
Articllus XV.
misit.
Ilœreses et errores nationis Jacobilarum ex
Percnnctabatur deinde, quamobrem Chal-
eoriim Catechismo collecti.
cedonense concilium in Dioscoiiim excommu-
nicalioncm inimiiiàsset, ciim et erudilione et Breviferverô referam errores omnes ,
quos
religios;B ac sancia; viiye praestantià polleret. ex Catechismo Jacobitarum. qui Romae in bi-
Cui ego, ftiisse à Chalcedonensi concilio ex- bliothecâ cardinalis S. Severinae, tam in Ara-
commiinicatnm, (jnia acta Eiitycbetis appro- bica, quàm in Lalinà linguâ conscriptus habe-
baret, et in snàmet haeresi, aliist;tie innumeris tur, colligere potui; lum ut errores illius gen-
in dicto concilio ennmeratis contnmaciter et tis clariùs cognoscanlur, lum ut si quando
superbe persisleret. Sed ipse contra aiebat, ipsam ad Ecclesiae gremium (ut in Domino
Dioscorum nunqu<àm Eulychelis opinionem speramus) redire contingat, faciliùs Catechismi
approbâsse, ciim ipsi Jacobit?eDioscoriani sint, errores emendentur, et ad fidei regulam cora-
ac semper Eutycbetis errores unà cuni auctore ponantur.
suo condeninârint, et etiam nunc condemnent, In primis frustra Jacobitae in suo Cate-
qui duas nainras in nnam conCundebat; at chismo probare conantur, Chrislum Dominum
ipsi contra banc opinionem asserant duas in nostrum unam habere naturam, et unam vo-
Cbrislo naturas esse unitas, unanique factara luntatem, ac unam operaiionem, plurimas al-
naturam pcrsonalam de duabus naturis non legantes auctoritales, cùm ex iisdem auclori-
personaiis, sine mixtione tamen aui confu- tatibus opposiium poliùs colligatur.
sionc, refercbaïque corruptam in ipsorum li- Sanctum Leonem summum Romanum pon-
bris Dioscori Jiisioriam, quâ eum inique et lificem, quia duarum mfnr nit naturarum, cum

immerilô in priBfato Chalcedonensi concilio Ario et Nestorio, et aliis haeresiarchis maligne

damnationis et excommtinicationis sententiam annumerant, ut hàc via magno alTiciantur
perpessuni nilebatur probare. Adversùs hune erga Ecclesiam catliolicam odio, utque à dua-
ipsius discursum, muitis illi rationibus palam rum naturarum mentione omnes abhorreant.
faciel)ara, Dioscorum justo excominunicationis Seipsos Syros vocant, et falsô se jactant
telo fuisse confossum et reprobatum, histo- Cophtos, Abyssines, et Armenos, et Nubianos
riamque de eo confictam onininô falsam esse; ipsos sequi in fide, cùm ipsi cceleris sintmultô
verùm is perlinaciler rojiciebat omnia, nega- minores ac pauciores, et rege destituti.
baïqiie qu* de Dioscoro objiciebanlur. Fre- Profiientur Chrislum ante et posl aduua»
quentiùs ig liir alTirmabam, si Catliolici dici, tionem esse unam naturam, unitam et compo-
sanciaeque Romanœ Ecclesiae obedientiani sitam ex divinitate et humanitate, et unam
prsestare decrevissent, ipsos obligari, perfecté J personam compositam ex divinitate et huma-
 ,

575 DE LNIONE SCHISMATlCORUM S76

niiaie , et unam voluniatera composiiam sua dogmaia aspidum ova aliis fovenda suppo-
ex divinilale et hunianitate , et unam ope- nentes, qutc Jacobitarum sunt, S. Joanni
raiionem produciaui ex divinitale et , ap- Chrysostomo atlribuunt , ut sua ipsorum
pareniem ex corpore. Conirailicuni sihi scripta insignibus lilulis illustrala divulgen-
ipsis assereiiles, opcralioneni voluntalis ap- lur. Assernnt Dei Verbum gigni ab aiiernâ
parere ex divinilale personae Verbi crealoris esseniiâ. Asserere videntur divinam tantùm in
aeierni, et operaiionem apparere ex liuma- Christo esse naturam. Damnant, qui praedicant
nilate iinilâ eidem Verbo; non intelligen- Chrisii indumentum, id est, humaniialem,
tes conunniiicalioncni idioniatnni , assernnt permansisse crealam. Vocant Dei Verbum
Grœcos et Latines errare, dùm vocant Cliri- Creaiorem, composilum, et damnant, qui Chri-
sium modo Deiim, modo honiinem deinde ; sto refert serviiutem, et qui post unionem duas
praesupponunt, eosdem crodere qualerni-
l'alsô in Chrislo ponil naturas, et duas voluntaies.
lalem in divinis, duas credendo in Christo na- Asseruni omnes Chrisli operaliones esse
Inras. Falsô eliam vocant eosdem Arianos, cœlesies, et si quam operaiionem Clirislus
quia duas in Christo naturas, voluntaies et fecit humanam , illam fecisse provisions quà-
oppratione> credanl. Falsô praeterea assernnt dam. Assernnt Chrislum esse creanlem et non
Lalinos credere in unam Cliiisli voiunialem, creatum , et in multis sibi ipsis conlradicunt
et eosdem esse sub irium conciliorum anathe- indistincte loquentes.
mate, quia quartum Chalcedonense acceplà- Plurima rel'erunt apocrypha. Sibi ipsis con-
runi concllium. lradicunt asserentes, licuisse per humani
Exislimant se esse in comniunione calholicae oculi applicalionem divinam videre et perspi-
et orihodoxœ Ecclesiae, alios verô extra eam- cere essentiam, praedicentibus prophetis Chri-
dem exislerc. stum appariturum in figura humanâ , asseren-
Sanctuni Leonem summum Romanum pon- tes paulô inferiùs divinam essentiam in hoc
tiHcem bis cum haeresiarcfiis annumerantes, mundo esse invisibilem. Errant , et sibi ipsis
falsô et maligne assernnt, eum addidisse in in eodem catechismo contradicunt asseren- ,

sanclissimà ïriniiate uiiani naiuram, unam tes forraalionem corporis Chrisli non in in-
voiunialem, et unam operaiionem, et in qua- stant! , sed quadraginta dierum spatio fuisse
terniiaicm credidisse. Falsô eliam et maligne factam. Beatissimae Virginis Mariae saneiilica-
asseruni Mca'ni concilii Patres prohibuisse tionem à peccalo in Chrisli conceptione fac-
menlionem ddarum nalurarum in Christo, et tam esse asseruni. Asseruni corpoream Chrisli
duarum operationum et duarum voluntalum. figuram esse aeternam , et de eà Deum dixisse:
Licei fateantur in Christo duas esse nauiras Faciamus hominem ad imaginem , et simililu-

personali unione nnitas, dicunt tamen illam dinem twstram. Negant angelum Gabrielem
unioneni esse non secundùm Graecorum coni- dixisse beatissimae Virgini ipsam pariiuram
municaiionem, neque secundùm congruen- filium duas naturas et voluntates habentem ,

liam Neslorianorum, sed per compositionem quod Arium dixisse asseruni. Asseruni Chri-
unionis apparentis in professione Jacobitarum, slum sepelisse Adami imaginem in sepulcro,
dii.irsim scilicet naUiraium unitarum, sicut et illam resurgere fecisse divinam et aeternam;
est unio ignis cum ferro. Nullam videntur fa- unde asserere videntur, naturam humanam
cere difleronliam inter unionem et composi- fuisse conversam in divinam. Asseruni aeter-
tionem, neque inter personam et naiuram. nam imaginem et humanam Uguram facias
Assernm ii Christo unam esse naturam, et esse unione unam imaginem sive figurau» ,

unam personam, cl Verbum humanaium coœ- et aeternam per humanam subsisiere et per ,

qnale esse Deo Pairi divinilale et humaniiaie, eam factam esse Dominum et Chrislum, et
et esse consiricium corpore, ei inconsiricium Deum et seculorum Jiuiicem. Assernnt om-
,

anima. Falsô etiani praesupponunt CbrisUim nes justes manere in lerrâ usque in dicm ju-
dividi in duas personas, si duae in eo coniiu- dicii , secundùm advenlum è cœlo
Chrisli
mereniur naiurae, et volu niâtes, et opéra liones. expecianies. Assernnt angelos esse ex duabus
Errant dicenlos, terlium univcrsale conci- substanliis, scilicet ex igné el lumine. Asse-
lium, Ephesinum scilicet, fuisse coactum con- runi Spiritum sanclum procedere à Paire
tra Maccdonium, cùm fiierit contra Neslo- quoniam est prima causa , et capere à Filio
rium ;
particulam, Filioque, non expriniunlin secundam causam, cùm sil ipse lerlia causa in
feymbolo ; liaereticorum more ad confirmanda proprieiatibus et uua in esseniiâ. Asseruni
 ,

mi CUM ECCLESIA CATIIOI .ICA PROCIJRANDA. 87«

non concpili pfirff'Clionem nominis Dei, nisi mata continontibus; deinde Armenimultorum
in liis gloriosis noiiiinibus, irinis in personis, populorum gens; hodiè verô Jacobiiii magni
et uniiis in siibsianlià. Asserunt aniniam jiis- etiam per yEgyptiim popnli , sanclae sedi
tilicari ex opère sno bono. Ap'»sloIi(;a; sunt uniti. — El (ùm niliii Salva-
lli sunt errores ,
qui polissiniùm hodic apnd tori noslro Domino Jcsu Chrislo gratins sit

natlonem Jacobiiarnni vigcnt, ut ex eoniin qiiàni njulua interhomines cbaritas, nihilque

Catéchisme clarissin)è constat. Contra prreci- nomini suo gloriosius , atque Ecclesiac utiiius
puos Jacobilaruni errores iiifra laliùs acliiri, esse possit ,
quàm ut Chrisliani omni inter ,

iMinc pro adjuvandà eoniin natione non eril se sublalo dissidio, in eàdem simul fideî pu-
abs re unionem ab eis ctim Ecclesiâ catholicà ritale conveniani ; meriiô nos omnes, et can-
olim in concilio Florentino striciissimo obe- tare prae gaudio, et jubiiare in Domino debe-
dieiitiap vinculo celcbratam, in memoriain re- mus : qiios ut taniani chrisiianae fidei magni-
vocare ,
quia juval cliam maxime ad lidem ca- ficenliam diebus noslris vidercmus , divina
ll»oIicanisiabilieudam contra praecipuaseoriim miseraiio dignos elTecit. Summâ igiiur cum
batrescs quaedam coninicmorare. alacrilale annuntiamus niagnalia haec in uni-

versâ Christianorum terni, ut sicut nos à

Articulus XVI.
glorià Dei et exaltalione Ecclesine, gaudio
Constitutio concilii Florentini sub sanclissimo
inenarrabili repleti sumus , ita cl alios tantae
Paire et D. iV. Eugenio IV , super unione
laeiitine participes faciamus, ut omnes uno ore
Jacobitarum, sive Jacobinorum.
magnificemus et glorificemus Deum , et su;b
f Eugenius episcopus servus servorum Del majeslali proul dignuni est, magnas quoli-
ad perpeinam reimenioriam : Cantate Domino, dianasque gratias agamus ,
pro tôt tanlisque
quoniam ntagniftcè fecit; anmmtiale hoc in uni- beneficiis innumerabilibus , bâc sctate Eccle-
versa terra. Exulta et lauda, habit atio Sion, siae suae sanclœ collatis. — Et quoniam , qui
quoniam magnus in média tuî sanctus Israël. opns Dei diligenter exercet, non modo mcri-
Cantare profeclô , et exuliare in Domino decet tum ac reiribulionem in cœlis expectat, sed
Ecclesiam Dei ,
pro hàc grandi magnificenlià, eliam apud homines amplam gloriam laudem-
et glorià nominis sui ,
qiiam hodiè clementis- qtie merelur , venerabilem fralrem nostrum
simus Deus operari dignatus est. Tolo siqui- .Joannem Jacobinorum palriarcham hujus san-
dem corde laudare et benedicere Salvatorem ctse unionis cupidissimum, à nobis et lotâ
nostrum nos convenit ,
quia sanctam Eccle- Ecclesiâ meritô laudandum et extollendum ,

siam suam novis quoiidiè accumulât Incre- accommun! omnium Christianorum favore ,

mentis;quanquàm autem in populum christia- cum totâ suâ génie dignum judicamus. Is
num l)eneficia omni lempore niulia et
sua enim à nobis per nostrum oratorem ac lilleras
magna sini, quse luce clariùs erga nos suam excitatus, ut ad nos, et hanc sanclam synodum
immensam charitatem ostendunt, si lanien ac- legaiionem miiieret, et se ac suam gentem
curatè inspicimus , quae et quanta bis diebus ineâdem cum Ecclesiâ Honianâ fide unirel,
novissimis divina clemeniia facere dignata est, dileclumfiliiim Andream natione /Egyptium,

judicare certè poterimns , hoc noslro tempore abbatem monasierii S. Aniunii apud ^gyp-
plura ac majora , quàm à multis retroactis limi , in quo et habitasse , et niorluus esse
leniporibus sua charitaiis munera extilisse. — sanclus ipse Anlonius perbihctur, religione
Ecce cnim nondùm exacto triennio in bâc et moribus non niediocritcr inslituliim, ad
sanclà œcumenicà synodo saiuberriniam trium nos et ipsam synoduiu desiinavit. Cui devo-
magnarum naiionum unionem, Dominus nos- lionis zelo accensus imposuii alque commisit,
ler Jésus Christus, pro suâ ineflabili pietate ut fidei doclrinam ,
quani sancla Romana Ec-
ad commune perenneque tolius christianita- clesiâ lenel et praedicat nomine ipsius pa-
,

lis gaudium , tau) copiosè ellocii; unde faclum iriarchae et suorum Jacobinorum reverenter
est, ut lotus ferè Oriens, qui gloriosum susciperei , defercndam postea per eum ad
Christi nomen adorât, ac non parva sepien- Ipsum patriarcham, et Jaeobinos , ui cl ipsl
irionisportio, postlonga dissidia , cum sanciâ camdem agnoscereni , raïaimiue habereni , oi
Romanâ Ecclesiâ in eodeni (idei ac chariialis in suis rogionibus pr;fdicarent.
vinculo jam convenerinl. Primo eteniniGrapci, « Nos igiiur , qiiibus voce Domini comniis-
et hi ,
qui subsunt quatuor palriarchalibus sum est, pasccrc ovcs Chrisii , ipsiim An-
sedJbus , muUas génies , naiionesquc , et idio- dream abbalcm per nonnullos hujus sacri con;
 , ,

S79 DE LNIONE SCHISMATICORUM 580

cilii insignes viros super articiilis fldei, et blasphemiam veritatem Incarnationis excludi,
sacratneniis Ecclesi;ie , el qiiibusciimque ad et propierea oportere, quôd ila Dei Verbo

salutem specianlibus diligenier exauiiiiari fe- uniia esseï humaniias, et deitatis et humani-
ciiuus , el tandem , quantum vlsum est , ne- taiis una esset eademque persona ; ac eiiam
cessarium fore, exposilâ eidem abbaii sanclae capere non posset siante phiralitate natura-
Koniaiiae Ecck-si* fide caiholicâ , et per ipsum rum unitaiem personae ; sicut deitaiis el hu-
humiliier acceplalâ , banc quae sequiiur ne- manilalis in Chrisio posuit unam esse perso-
cessariani et verani docirinain hodié in hâc nam , ita unam asseruit esse naturam ; volens
solemni sessione, sacro approbante œcumenico anle unionem dualilaiem fuisse naturarum,
concilio Fioreniino, in nomine Doiuini tradi- sed in unam naturam in assumpiione transisse,
dinius. I maximâ blaspbemiâ et impietaie concedens
In primis igitur sacrosanclum conciliura aut humanitatem in deitaiem , aul deiiaiem
proponit et coniiieiur fidem sanctissimaî Tri- in humanitatem esse conversam. — Anathe-
niiaiis , reprobans omnes haereticos contra malizat eliam , execratur et damnai Macha-
illam lenenies , et libres lam veteris quàm rium Antiochenum, omnesque similia sapien-
novi Testainenli enunierat , oninia ferè, ut in les ,
qui licel verè de naturarum dualitaie et
professione lidei caiholicae ab Orienlaiibus personae unitaie sentiret, circa tamen Christi
eniiiiendâ , de quà infra; et ideô consulta operationes enormiler aberravit, dicens in
ouiilliiuus , maxime quia Jacobilarum errores Cbristo uiriusque naturae unam fuisse opera-
poliùs circa Incaruationis, quàm Trinilatis lionem, unamque voluntaiem. Hos omnes cum
mysierium versantur; prosequilur postuiodùm hœresibus suis anaibemaiizat sacrosancta Ro-
concilium : mana Ecclesia , allirmans in Christo duas esse
< Firmissimè crédit ,
profitetur , et prsedi- voluiilales , duasque operationes.
cat, unam e\ Trinitate personam verum € Firmiter crédit , profitetur et docet , ne-
Deuni, Dei Filium ex Pâtre genitum , Patri minem unquàm ex viro feminàque conceptum
consubstaniialem , et coaeternum in plenitu- à diaboli dominatu fuisse liberaium , nisi per
diiie leniporis, quam divini concilii inscrula- meritum Mediatoris Dei el hominum Jesu
bilis alliludo disposuit, propter salutem hu- Christi Domini nosiri ;
qui sine peccaio con-
mani generis veram honiinis inlegrauique ceptus , naïus et mortuusbumani generis hos-
naturam ex imniaculalo utero Mariae Virginis tem peccaia nostra delendo solus suâ morte
assumpsisse, et sibi in unitaiem personai co- proslravil, el regni cœlesiis iniroiium, quem
pulàsse , tanlà unilaie, ut quic()uid ibi Dei primus homo peccato proprio, cum omnl suc-
est, non sitabhomine separatum, etquicquid cessione perdiderat , rescravii , quem ali-

est hominis non sit à deitale divisum ; sitque quando veniurum oninia veleris Tesiamenli
unus et idem indivisus , utràque naturâ in sacra sacrificia , sacramenta, caeremoniae prae-
suis proprietalibus permanente, Deus et Jiomo signârunt. — Firmiter crédit, profiielur et
Dei Filius, et bominis Filius , a;qualis Patri docet legalia veleris Tesiamenli , seu Mosaicae
secundùni diviniiatcm , minor Paire secun- legis , qu% dividuntur in cxreinonias, sacra,
dùni bumanilalem ; immortaiis et aelernus ex sacrificia, sacramenta, quia significandi ali-
nalurà divinitatis; passibilis el temporalis ex cujus fuluri gratià fueranl inslituta ; licel di-
condilione assumptae humanilalis. — Firmiter vino cullui illà setale congruerent , significato
crédit et profitetur et praedicai Dei Filium in per illa Domino nostro Jesu Christo adve-
assumptâ humanitaie ex Virgine verè naium , nienie, cessasse, et novi Tesiamenli sacra
verè passum, verè mortuum et sepultum; cœpisse. Quemcumque eliam posl passionein
verè ex mortuis resurrexisse , in cœlum as- in legalibus spem poneniem , el illis velut ad
cendisse , sedereque ad dexteram Patris, et salutem necessariis se subdentem quasi
,

veniurum in fine secuiorum ad vivos mor- Christi fides sine illis salvare non possel, pec-
tuosque judicandos. — Anathemalizat auieni càsse morlalilcr. Kon tamen negal, à Christi
execraïur cl damnât omnem haeresim contra- passione usque ad proniulgatum Evangeliuui,
ria sapientem. > ilia poluisse scrvari diim tamen niinimè ad
;

El damnalis haerelicis omnibus conlrarium saluiem necessaria crcden-nlur. Sed posl pro-
senlientibus addil : < Anulliemaiizal etiam, niulgatum Evangelium sine inlerilu salutis
execratur, el damnai Euiyebem Arcbiman- aeiernae , asserit non posse servari.
4ritam, qui cùm inieliigeret, juxta Nesiorii < Omnes ergo post illud tenipus circuuici-
581 CUM ECCLESIA CATHOLÎCA PKOCURANDA. 582
sionis el s ibbaii , rcliquorunique legaliuui T0r discernendnm , per quemcumque sive virum,
observalores aliènes à Chrisii ficle deiiuiiiial, sive muiitren», el quocum()ue génère mortis
et salulis aeiernae minime posse esse partici- intereant ,
quamvis pro saluie corporis, pro
pes, nisi aliqiiaiido ab iiis erroribus resipis- viriutisexercitio, pro regulariet ecclesiasiicâ
canl. Omnibus igilur , qui ciirisliano numiiie disciplina ,
possint et debeant muila non ne-
glorianlur, prcCcipit uinninô qiiociiiiKiue lem- gaia dimilli, quia, juxla Aposloluni, omnia
pore , vcl aille , vel posl ba^iisraum , à cii- Il cent , sed non omnia expédiant. — Firmiler
cumcisione cessandum ,
quoniam sive quis in crédit, profiieiur et prédicat, nulios exlra
eii spem ponal , sive non , sine inieriiu salu- Ecclesiam calbolicam exisientes , non solùm
lis aleriiae observari omninô non polesl. paganos, sed nec Judaeos, aul baerelicos,
Circa pueros verô proplcr periciiium mortis ,
aiqiie s< liismaiicos, aeiernae vitae tieri posse

(|uod polesl siepè conliiigere , cùm ipsis non participes, sed in ignem u;lernum ituros, qui
pObsil aiio remodio subveniri , nisi per sacra- paialus est diabolo et angeJis ejus , nisi anie
menlum bapiismi ,
per quod eripiunlur à finem vitoi eidem fuerint aggiegali. Tanlùm-
diaboii dominalu , et in Dei lilios adoptanlur, que valere ecclesiaslici corjioris uniiaiem , ut
adinonel non esse per qiiadraginla, aul oclua- solis in manentibus ad saluiem eccksias-
eâ

ginia dios , seu aliud lempus ,

juxla quorum- tica sacramenta proficiant, et jejunia eiee- ,

dam observanliam , sacrum baplisma difl'e- niosyn;iB, ac caetera pieiatis oflicia etexercilia

rendum ; sed qiiamprimùm fieri poicst , débet m lilia; cliristianae pr*mia aelerna parluriant,
conferri : ila lamen , quôd morlis imminente neminenique, quajilascumque eleemosynas fe-

periculo, moxsine uUà dilalione , baptizentur ccrit, etsi pro Cbristi nomine sanguinem ef-
eliam per laicum, vel mulierem, iu forma Ec- fnderit, jjosse saJvari, nisi in catbolicae Ec-
oles», si desit sacerdos, queiiiadmodùm in clesi* gi eniio t-t unitale permanserit. »

Décrète Armenorum pii-niùs conlinelur. — Exprimii deinde et refert synodos oecume-

Firmiler crédit, proliieiur et praedicat omnem nicas, nempe Nicsenam, Constanlinopolilanam,
creainram Dei bonam , Jiihiiqiio rejiciendum et priniam Epliesinam, eatque amplectilur et
quod cum ^ratiarum aciione percipilur, quia approbat de Cbalcedonensi verô et de aliis,
;

juxla verbum Domini, non quod inlrat in os quas Jacobita; non admiltunt , addit : t Am-
coinquinat hominem , illamque Mosaicae legis pleciilur etiam, approbai cl suscipit sanctam
ciborum mundorum et imjnundorum diffe- Chalcedonensem synodum quariam in ordine ,

renliam , ad caremonialia asseril perlinere, universaliiim synodorum sexcentorum et ,

quae surgenle Evangelio transierunl, et efïï- triginla Palrum, lemporibus pra;fali beatis-
cacia esse desierunl. lilam etiam Aposloiorum simi Leonis praedecessoris uostri , et Wariiani
prohibitionem ab immoiatis simulacrorum , et principis ceiebratam , in quà liaeresis Eu-
sanguine, et sullocaio , dicit iili lempori tycliiana, cum suo auctore Euiyclie et Dios-
congruisse , quo ex Judaeis aique geniiiiltus, c«ro 'efensorc damnata est et definilum est, :

qui antea divcrsis caeren.oniis, monbu^que Domiiium noslrum Jesum Chrisium esse ve-
vivfbant una surgeba: Ecclesia : ut cun Ju- rum Deum et verum hominem et in unâ ,

dsDJs eliam geniiles abquid communiier cl ^er- eàdemque personà divinam humanamqne na-
varent, et in unum Dei cnlium (idemque con- luras intégras, inviolalas, incorruptas , in-
veniendi praeberetur occasio, et dissensionis confusas, distinctasque mansisse, humanitate
maieria tollereiur : cùm Judaeis, propter an- agente quai bominis sunt, et Deiiate quae
tiquam consuetudinem , sanguis et suirocalum Dei. Quos damnai , damnalos babei ; quos ap-
abominabilia viderenlur, el esu immolalitii probat, approbaios. — Ampleciitur eliam,
poierant arbitrari geniiles ad idololairiam re- approbat , et suscipit sanctam quintam syno-
dituros. Ubi aulem eousque propagala chris- dum secundo apud Constanlinopolim, tem-
liana Religio, ut nuUus in eâ Judaeus carnalis pore beatissimi Vigilii pra;decossoris noslri,
appareat, sed omnea in Ecclesiam iraiis<un- et Jusliniani principis celebratam; in quâ
les, in eosdem riius Evangelii caeremoniascjne sacriCbalcedonensis concilii défini tic de dua-
conveniant , credentes omnia mnnda mundis, bus naturis el unâ personà Cliristi renovata
illius aposlolica; probibilionis causa cessante, est, multique Origenis errores
, suorumque
eliam cessavit elTectus. Nullam itaciue cibi na- sequacium,pra-seriim de daemonum , alio-
turam coiubMiinandam e^se deniinliel, qnam rumque damnatorum pœniientià et libéra-
60cicia& adntillit humana, neclDlcr aaiinuli^ lione , rcprobuli aique damnaii sunt. — Aiq-
 , ,, ,

S83 DE UNIONE SCHISMATICOULM b84

plecUtur etiam, approbat et suscipilsanciam sunt : « Beaiissîme pateip, domine Eugeni

leriiam Conslanlinopolilanam synoduin , cen- I sanctae Romanae Ecclesiaeque universalis

tiim et quinquaginta Palrum ,

quae scxla est < summe pontifex, vereque Christi vicarie,

in ordine tmivorsalium synodorum , tempori- t ac bcati Pétri successor, et sanctissima uni-

biis beatissiini Agailionis prwdecessoris nostri I versalis Florenlinensis synode , totum hoc
et Constantini qiiarti, hnjns iiominis princi- « sanclum decrelum, cum inserlis et sanciis

pis , congrogalam , in qiiâ Macliarii Antiocheni t decretis Unionis Grœcorum et Armenorum

episcopi, et secialonim ha^rosis oondemnala « quod nuncin vestrâ prasentià publiée lectum
est; et definitiini est, in Domino noslro Jesu < est, ego Andréas humilis abbas S. Antonii,
Cliristo duas esse perfeclas iniegrasque natu- I orator reverendi palris domini Joannis pa-

ras , et dnas operatioties , diias etiam volun- « iriarcb?e Jacobinorum, babens ipsius decreti

tates, licet essol una oadenique persona, oui «per plures dies plenam notitiam et inslru-

utriusqne nainrne competerent aciiones , dei- < clionem, cognoscoconfiteorqueomniain ipso

taie agenle quae Dei snnt, et hnmaniiate quae i decreto contenta, divinae ac catbolicae veriiati

honiinis sunt. — Amplectitur eiiam , et vene- c consona existere. Nomine igitur praefati do-

ratur, omnes alias universales

et snscipit € mini patriarcbae, omniumque Jacobinorum,
synodos, aucioriiate Romani pontificis légi- t ac meo ,
quemadmodùra vestra sanctitas at-
timé congregatas , ac cclebratas et confirma- » tesiaïur, praefaium saluberrimum synodale
tas, et prrcserlim hanc sanclam Florenlinam; « decretum , cum dictis insertis decretis, om-
in quâ interalia Grœcorum atqtie Armenoriim c nibusquesuis capilulis, declarationibus, de-
sanciissima unio consiinimata est , et multye « finitionibus, traditionibus,praeceptiselstalu-

circa utramqne unionem saluberrimse delini- <tis, omnemque docirinam in ipsodescriplara,

tiones édita snnt, proui in decretis desuper I necnon quicquid lenel et docet sancta sedes

promnlgaiis plenè conlinetur ,

quorum ténor t Aposlolica , et Romana Eeclesia, cum omni
in liunc niodum seqniiur. > « devotione et revereniià suscipio et accepto.
Positis deinde aliis decretis sacrosanctae < Illos quoque dociores et sancios Paires,
synodi circa unionem tam Graecorum quàm j quos Eeclesia Romana approbat , reverenter
Armenornm , in quibus fidei nostrae ftinda- « suscipio : quascumque verô personas et quic-

menta stabiliuntur ac declarantur, in fine t quid ipsa Romana Eeclesia reprobat et dam-
BuUae çive Decreti unionis cuin Grsecanicâ « nni ,
pro reprobalis et damnatis habeo, poi-
natione, addit : < His omnibus explicatis prae- f licensnomine quo supra ipsum patriarcham,
fatns Andréas abbas, nominedicti patriarchoe, < Jacobinosque et me ipsum tanquàm verae
,

omnium Jacobinorum, hoc sabi-

ac proprio et ( obedieniiae filios, veslris et sedis Apostolicae
l)errimum synodale decretum cum omnibus , « ordinationibus et jussionibus fideliter et
suis cnpitulis, declarationibus, definilionibus, « semper obtemperaiuros. » Datum Florenliae
tradiiionibus , praeceptis et statutis, omnem- in pubiicâ sessione synodali , solemniter in
que docirinam in ipso descriptam, necnon eeclesia doraùs sanclae Mariœ novellae , apud
quicquid lenel et docet sancta sodés Aposlolica quam nunc residemus, cclebratà, anno Incar-
et Romana Eeclesia, cum onini devotione et naiionisDominicœmillesimoquadringenlesimo
revorcnlià snscipit et ac-ceplat. lllos quoqne qiiadragesinio primo ,
pridie nonas februarii
dociores et sanctos Patres ,
quos Eeclesia ponlificatùs nostri anno H.
Romana approbat, ipse reverentor suscipit
Articulus XVII.
quascumque verô personas et quicquid ipsa

Romana Eeclesia reprobat et damnât, ipse De natione Armenâ eorumque erroribus.

pro damnatis et reprobatis babet ,

profitens De Armenis et eornm erroribus scripserunt
tanquàm vera obedlentise filius , nominc quo inter alios Yincentius Bcluacensis in Speculo
supra, ipsius sedisApostolicae ordinationibus et historiali 1. 50, c. 98, et ex eo ad verbuni S.
jussionibus fideliier et semper obtempcrare. » Anloninus, 5 p. lit. 19, c. 8, § 10, et de
Lecio solemniier in priesenti synodo hoc novitalii)us apud eos; idem Anton, lit. 21 ,

decrelo sermone mox in Aral)ico

Lalino , c. 5, in princ. ; Gnido Perpinianns, episcopus
praefalus Andréas abbas ipsum Jacobinorum M.ijoricensis ei Elncnsis, ex ordine Carmcli-
decrelum publiée ibidem praâlegit, alque larum assumplum ; Rodujpbus Armacanus,
infra scripia verba in scriplu Arabîcè sub- et novissimè Praleoius lib. de Secl. iiareiic.
juuxit, quae in conlinenii Latine recitata W verbo Armeni.
 ,

â8B CUM ECCLESIA CATIÏOI .ICA PROCURANDA. ^gg

Haereses et errores praecinni nalionis Armft- quam, nec eliam obesse; là"* item inferni
niai iidem ferè sunt cum erroribus Jacobiia- pœnam non esse perpciuam , dicentes Chri-
rum et Graecorum diciint enim in Chrisio
: stuni, cùm ad inicros descendit, onines ani-
Domino iioslro unam naiuram esse uiiani , mas indc cduxisse; 13" negant in nupiiis
volunialeni, unamque operationem. Dlosco- contrahendis ali(iuod esse sacramenium ,

nim colunt. Tria solùni habent concilia uni- asseveranles illam maris et feminae indissolu-
versalia. Adjungunt Trisagio : Qui crucifixus bilem conjunciionem non esse sacramenium,
est pro nobis. Cum Graicis Spirilum sanclum, neque per illam graiiam conferri conjunciis;
non à Filio, sed à solo Pâtre, procedere; 14° et quamvis dicanl originale
peccatum
sacramenium Eucliaristiae non in azymo, sed nullum esse, faientur lamen baplisma esse
solùm in fermeniato confici ; nuUam animam necessarium ad vitam aeiernam consequenda
anle diem universalis judicii fore beatam; Parvulos verô, quiabsque baptismo decedunt,
nullum denique esse Purgaiorium, in que negant vilam beatam possidere, sed eos dicunt
aniniœ exliâc luce migrantes purgentur, aflir- in paradisum terrestrera migrare, si filii
sint
mant, ac proinde neque orandum esse pro fidelium; si verù infidelium filii extiterint.
defunclis. illosdicunt descendere in infernum cum suis
Procter ho3 eliam errores, aliis quàm plu- pareniibus; lo" docent rursùs omnes bomines
rimis scatent , de quibiis latissimè noster ante passionem Cbristi fuisse damnalos ob
Guido in libre quem de Hseresibus edidit. primorum parentum peccatum atque trans-
1" asserunt , Adaraum et Evam nunquàra gressionem. Dicunt enim eorumdem primorum
carnali copulà conjungendos, si in eo statu parentum peccatum adeô fuisse exitiale et
quo illos Deus condiderat, permansissent noxium ut loii posteritali usque ad Cbristi
,

humanam speciem aliter propagandam asse- passionem nocuerit , eamque posteritatem ad

rentes; 2° ab omnibus etiam sacramentis infernum abduxerit : non quidem propter
virtutem conferendi gratiam tollunt; 5° bapii- originale viiium, quod à primis parentibus
zant eos qui jam semel baplisma susceperunt contraxerunt nascenles (quia, uii jam diximus,
in Ecclesià Komanâ , in eâ dicentes non esse nullum esse asiruunt), sed ob proprium
pri-
verum baptisma, propterea quôd apud Laiinos morum parentum peccatum omnes damnalos
non esse veram et catholicam Ecclesiam allir- esse alïirmant,etiamsi ipsi in se nullum ha-
ment, sed solùm pênes ipsos 4° dicebant eliam ;
buerint peccatum; 16" dicunt item,
nullum
baplismum alicui conferri non posse , nisi fuisse fulurum peccatum, si dœmones non
eidera conferatur et Eucharistiae sacramen- fuissent, qui bomines ad lenlalionem
impel-
ium 5° chrisma quoque adeô necessarium ad
; lereni ex quo inferebant , peccatum
:
esse
verum baplisma perficiendum ut nisi bapti- , simpliciter à daemone, et nullo paclo
à libero
zandus ipso clirismaie ungàtur, non bapiiza- arbitio; 17° dicunt etiam esse aliqua
peccata
lum censerent; 6" asserebant rursùs pueros iiaprorsùsirremissibilia, ut à nullo sacerdote
non indigere baptismo ad deleiionem peccati remiiti possint, contra illud quod
Cbrislus
originalis, uipote qui pueros negarent ante dixit Petro, Maiili. IG Quodcumque
:
ligaveris
baplismum uUum peccatum originale habere ; super terrain erit ligatum et in cœlis
,
, et quod-
7° item boalosessentiam Dei non videre, sed cla- cumque solveris super terram, erit solutum
et in
ritatem quamdam illiusessenliae, in quâ visione cœlis, ubi qui totum dicit , nihil excludit;
asserunt supremam consislere beaiiiudinem ;
18° docent quoque Cbrisium surrexisse à mor-
8" fateiitur Deum esse mendaccm , propierea tuis die sabbati , post Parasceven , horâ sexlâ»
quôd cùm Deus dixisset, Caïn fulurum ut à cùm lamen cum surrexisse lertià die omnes
nullo bomine occideretur, seipsum lamen oc- Scripiurae testentur, juxta quod ipse
Salva(or
ciflerit, quà ex reconvincunt Deum prolulisse promiserat, Luc. 19 et Matth. 12; ia°
item
falsum , ciim Caïn fuerit ab bomine occisus; omnes bomines in
jesurrecturos, sexu virili
9" item negant illi verum Cbristi corpus rea- nulhimque post resurreclionem fulurum
esse
Pier in sacramenlo Eucbarisiiae subpanis, et femincum sexum 20" negant denique
ullum
;

sanguinem sub vini speciebus contineri; 10" sacramenium gratiam conferrc posse
susci-
rursùs sic vinum in calice apponunt, ut nul- pienti quaniùmlibet ad
, iljius susceptioncm
lam penitùs misceant aquam eam asserenies , animam suani prœparet.
minime miscendam esse; 11° asserunt etiam
biinc sacratissinium cibuni nec prodcsse quic-
TH. v.
19
 ,

o87 DE UNIONE SCHISMATICORUM 588

Articulus XVIII, « totam Qiiadragesimam. Plusque peccare,

« qui in Quadragesimâ comedit pisces, vei
De qtibusdam Armenorum rilibm.
« oleum, aut vinum bibit, quàm illum qui ad
Recensitte his etsimiiibus Armenorum erro- I lupanar vadit. Porrô in septimanà anle Qua-
ribus, addit Niceph. 1. 18 Hist. Eccles. c. 53 : « dragesimam iia stricte jejunant, quôd in
I Dicuniur , ait , habere consiiiutiones niulii- < secundà feriâ peniiùs abstinent. In dieMarlis

1 farias divinoruin miuisieriorum ,

praeter « aliquid, sine tamen oleo et vino manducant.
f Ecclesiae tradiiionem et consuetudinem. I Et in die Mercurii omninô nihil , et in sab-
iAique ut Moiiopbysitas se esse salis oslen- « balo comedunt carnes. Et hoc quidem jeju-
idaiit, digito uno à lajvà dexieram versus, < nium faciunt majorps. Infaniesautem duorum
iseipsos cruce consignant. El crueem san- « mensium sacramenlo communicant, etquos-
( clam , magQO Parasceves die , sub terra ab- « libet indifferenter. Tandem odium inter
(scondunt, usque ad magnum Dominicuni < Georgianos et Arraenos exisilt, quod Geor-
I diem. Tum verô cum lumine per plateas et I gianus dicit : Si quis veslri'tm habeat spinam
f angulos circumeuntes, hinc ei inde eam f in pede fixam , transiens ante Armenorum ec-
«quaerunt, et inveiitam proférant. Teuipore « desiam , débet spinam mstinere , nec se ad
« autem procedente alios ritus et caeremonias, « pedem suum eveKendi causa inclinare, ne per

« (juae pieiate salvâ vei observari vel omitti i hoc videatur ante Artnenorum ecclesiam, ab
« possunt, complexi suni, peculiaria jejunia « omnibus Christianis vilipendendam , se incli-

I instituentes, etsabbalis alque diebus Domi- i nare. t

« nicis magnae sanctae Quadragesimae , lac, Omnes hi, aliique plures Armenorum na-
« caseum , et ova comedenies, et per panem tioni adscribuniur errores , non quôd omnes
« azymum sacrilicinm peragentes , alque id Armeni illis inhaereant, sed quia eoruraaliqui
« quod Arziburi diciiur jejuniura ,
paulô ante aliquibus ex his , alii verùm aliis teneaotur
«eumdiem,quo carnium esus interdicilur, haeresibus.
f servantes. > Hactenùs Nicephorus. Hae auiem Armenorum errores aperuerunt atque con-
consiituiiones , de quibiis idem auctor paulô fuiârunt praecipiii Patres Chalcedonensis sy-
ante, sunt de quibusdam Armenorum ritibus, nodi; Graeci item alque Laiini, qui de Christi
qui major! e.\ parle à consueludine omnium Domini Incarnatione scripserunt, quod et

Ecciesiaruin, el à pit'lale alienissinii videnlur, slrenuè feccruni etiam scholaslici iheoiogi;

de quibus, aliisque Armenoruui consueiudi- quin el RIcbnrdus Radulpbus hoc praestilil,

nibus, S. Auloiiin ubi supra, sic ait « Ar- : undeviginii libris, quos adversùs Armenorum
« meni siquidem in sabbaio Pasciiae comedunl errores conscripsit ; sed cautè legendus est :

I ova et caseum in vespere; dicunt enim quôd interdùm enim , dùm alios corrigil, ipse in

I Chrisius resurrexit In vespere sabbaii. Item errores lapsus est, quos nosier Thomas
( post Pasciia comedunl carnes per omnes Waldensis et alii confutârunt. El ex antiquio-

isexias ferias, qu«e sunt sepiem usque ad ribus contra Armenorum errores scripserunt
< Pentecosten. Diem Natalis Domini nesciunt, Proclus, pairiarcha Conslaniinopolitanus, in
« nullaque festa , vel vigilias cusioiliunt, nec Epistolâ adArnienos; S. Nicon in iractatu de
I quatuor temuora noverunt. Per totam Qua- pessimâ Armenorum Religione; S. Thom. in

« dragesimam non célébrant, nisi die sabbati opusc. de Armenorum Erroribus ; et praecipuè

« vel Dominica;,quia dicunt hominem jejunium concihum Florenlinum in Bullà unionis Ar-
« frangere quoiies célébrât. Propter banc etiam menorum.
«causam in sexiis feriis non célébrant, ne
ÂRTICULUS XIX.
f jejunium frangani. Diebus autem, quibus
Pro juvandis Armenis.
«carnes comedunt, célébrant, quia tune non
« jejunani. Mulia verô jejunia faciunt. In ^ Armeni Asiam incolunt, in eâ parte qnae
f septimanà anie Sepluagesimam ,
quia dicitur Taurum et Caucasum montes consti-
est inter

«jejunium S. Sergii , à secundà feriâ usque tula quorum patria Armenia dicitur à Cap-
,

( ab sabbalum jejunare incipiunt. Et in sab- padociâ usque ad Casiàum mare protensa ;

ibaio, et in Domiuicà carnes comedunl. cùm autem illi catholicinii lidem fuerint edo-
I Idem in bebdoraadà sequenii faciunt. In cti, tempore Conslantiiii iniperaioris . sodera
< quartâ et sexlà feriis oleum ei pisces non Romanam et Apostolicam venerati sunt, ut ex

« comedunt, necvinum bibunt, nec eiiam per eorum libris , maxime ex Aciis B. Gregorii
 , ,

589 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA. ^m

niagni praesulis Armeniae virique sanciissimi rum , cum consensu episcopornm et populi.
constat. Referunt enim Arnieni iiiier impera- Alii insuper sunt primates, aut potiùs patriar-
loreiii Conslantinum et Tiridalem regem Ar- i
chae ejusdem naiionis , in ultimis partibus
niononim , sancluinque Gregoriurn (
qiiem Persiae , et in Constaniinopoli, qui quanquàm
Illuminaturem vocanl, quia per illum ad fidem vi juris subditi sint huic palriarchae Armeniae
et baptismum fuerunl adducii), et B. Silves- majoris, quandoque tamen eum non recog-
iruni papam unionein oliin luisse iiiitam ; ac noscunt.
deinde iiiter orientales naliones nuliaest, quae Familiae quae huic patriarchatui majoris
ita fil miter Peiri sedi adliaeserit , ut Aruieni : Armeniae subsunt, excediint numerum cen-
quani verô ob causam ab Ecclesiâ defecerint, tum et quinquaginta niilliuni praeter mo- ,

conjieere licet ex hisioricorum scripiis : ni- nasteria quamplurima, opiscopos, sacerdotes,

mirùm propler décréta concilii Chaicedonensis religiosos et diaconos permullos.

sub Leone primo et Martiano iniperatore cele- Hujus patriarchalùs niagistri et conciona-
brati , quôd videlicel in eo ipso conciiio Euty- tores Armenicà linguà Mortabili dicuiilurt
ches abbas Constantinopolitanus, et Dioscorus quibus natio ipsa non minorem obodientiam
Aiexandrinus episcopus, quorum opinionem quàm ipsismet palriarchis praestat.
ArnuMii sequebanlur , damnati fuissent. INam In provineiâ Nevuam, in ipsâ quoque Persiâ,
quôd tempore Phiiasirii Brixiensis episcopi in duabuscivilatibiis deguiit Armenicalholici,

et B. Augustini nondùm ab Ecclesiâ sejuncti qui archiepiscopo Dominicani ordinis aliisque

essent , ex eo constat quôd neuter eoruni Ar- fratribus ejusdem faniiii;c subduniur, qui
menorum haeresis uieniionem faciat. Arnieni Latino ritu ac sub obodientià Romanae sedis
itaque his haereticis faventes, décréta concilii vivunt,
Chaicedonensis admitiere conienipscnint. Patriarcha verô Armeniae minoris habet
At postea in conciiio Florentino, tempore sub dilione suâ vî^t:-'- ^u-tuor pra;latos epi-
Eugenii IV' celebraia est Armenorun' ""•<> <^"^ scopos et archiepiscopos et ad duodecira,

Ecclesiâ caiholicà, quamvis nunc apud Arme- episcopos superiores vicioioresque Ecclesiae

nos ipsos , sicut nec apud Gri3ecos , unionis in pairiarchali, spectal electio palriarchae; quan-

illo celeberrimo conciiio, présente impera- doque tamen à populo Armeno, favore et
tore Palaeologo faciae , nullura ferè existât jussu officialium Turcarum, patriarcbse crean-
vesiigium ; et quamvis hodiè aliqua illoruna tur, poslmodùmque ab episcopis et archiepi-

pars à Ronianâ dissential Ecclesiâ , major scopis consensum oblinent , praeciouiaue do-
j-kccIijuC jmvliai- puii lavore coadjuior cum futurà successione
tanien e0ru>" nuincruo , av>

deputatur, qui è magislro et praedicalore

cbae et episcopi, paraiissimi sunt ad redinte-
ei

confirmandam eamdem unionem, post morteni praefaii sui praedecessoris à

grandam et
,

populo in palriarchain recipitur et confir-

priKsiandamque obedieniiam Apostolicaesedi,
queraadmodiira nuper à religiosis nostri ordi- maiur.
VIII sanctae niemoriae Familiae huic patriarchatui subditae numéro
nis, jussu Clementls
papae, in Persarum régis ditionein ,
salutis circiter viginti millium recensentur, aguntque

aniniaruni causa peneiraiitibus, relatione fuie in civiiatibus, villis et castellis Syriae et Cili-

dignâ accepimus. ciae , suntque viginti monasteria centum reli-

Naiio Armena quae copiosissima est , teste giosorum, sacerdotes trecenti , diaconi et cle-
,

Leonardo episcopo Sidoniensi, (qui à Gre- rici quàm plurimi, qui eleemosynis propriâ-

gorio XIll niissus, omncs ferè Orientis pro- qiie industriâ vivunt. Haec ex praedicto vire

vincias perlustravit ) diiobus pairiarcliis prin- piissîmo Leonardo Sidoniensi episcopo , qui

cipalibus subjecta, quorum unus est Armeniae veritati consentanea pro ejus temporis ac

majoris , residens in monaslerio et Ecclesiâ rerum statu referebat. Verùm rox Persarum
Ecmeazin, propè civitatem Eruan in Persiâ, hâc tempestate armorum vi et polentiâ tam
alius autem Armeniae minoris , residens in majorera quàm minorem Arrncniani à Turca-

civitale Sis in Cilicià, hodiè dicta Caramaniâ. rum tyrannide vindicavit, ac suc subegit

Alii insuper palriarchae inter eamdem nalio- iniperio. Pro juvandis Armenis legendus est
nem favore Turcarum creati reperiuniur pracfatus Giiido Carnjelita ; extat quoque
suntque exaclores tributoruni ,
guae familiae Romae Professio fidei Armenâ linguâ édita :

Armenlae Turcis reddere tenentur. Alii eliam caetera quae disseriinus infra pro juvandis schi-

sunl coadjulores elecli eorumdem puiriarcha- smaiicis Orieuialibus , consideranda sunl iQ

691
DE UNIONE SCHISMATICORUM B93

Armenorum ad fidém reductione : nunc verô graiias agamus , orantcs et obsecrânles , ut

sufficiai pauca ex unione ab Armenis cuni quemadmodùm ipsiGraeci atque Armeni unum
Ecclesià calholicâ in concilio Florentino factâ
cum Ecclesià Romanâ efl'ecii sunt, ita liant et
caeterae nationes, praeserlim Christi charactere
referre.
insignilai ; et lotus denique populus chrislia-
Articulus XX.
nus, omnibus odiis, bellisqueexlinclis, mutuâ
De Armenorum decretum à sanctà synodo
unione invicem pace ac fraiernà charitaie quiescai
Florentinâ sub Eugenio IV ponlifice maximo et gaudeai. Ipsos aulem Armenos magiiis lau-

editum. dum praeconiis dignos esse merilô censemus.

( Eugenius episcopus servus servorum Dei, Il primùm enim à nobis ad synodum accerslti

rci raemoriam Exuliate Deo sunt, tanquàm ecclesiasiicae avidi unitatis,

ad perpetuam :

Deo Jacob, omnes spectabiles, devolos et doclos oratores suos,

adjutori tiostro; jubilate

ubique, qui nomine censeminl cliristiano. cum sufficienli mandalo, de suscipiendo vide-
iierùm Dominus recordalus mise- licet quicquid Spirilus sanclus hanc sanctam
Ecce eniin
ricordiae suae alium dissidii iapidem iiongenlis
synodum illusiraveril , ex remolissimis regio-
suâ nibus per multos iabores marisque pericula
el ampliùs inveteraliim annis, de Ecclesià ,

et qui facit concordiam ad nos et hoc sacrum concilium destinàrunt.

auferre dignaïus est ;

et per quam in terra pax est < Nos verô lotà mente, ut noslrum pastorale
in suLlimlbus ,

bonae voluntalis optatissimam decebat ofïicium cupienles lam sanctum per-

hominlbus ,
,

Armenorum uniiionem suâ inefiabili misera- flcere opus, saepè cum ipsis oraloribus de hàc

lione concessil. — Benedictus Deus et Pater sanctà unione conlulimus. Et nevelparva hiiic

Domini nostriJesu Christi , Pater miscricordia- sanciae rei diiatio fieret, depulavimus de omni
rum et Deus totius consolationis ,
qui consolalur statu hujus sacri concilii viros, juris divin! et
,

nos in omm (&.««..•

Intuens nanique
t/ '^<:trà. humani doclissimos, qui cum omni cura ,

piissimus Dominus Ecclesiam suam modo au , otudioque et diligentiâ, rem istam cum ipsis
his qui foris sunt, modo ab his qui intra , non periraclarent oraloribus, ab eis accuraiè in-

parvis agitari lurbinibus ; ut inter ipsas respi- quirentes eorum hdem , lam circa divinae nni-

rare angustias, et ad resistendum fortior tatem essenliae, et divinarum personarum Tri-

assurgere valeat , mollis eam quoiidiè modis nitalem, quàm Domini nostri Jesu Christi
consolari et roborare dignatur. Nam et pridem humanitatem, et septem Ecclesiae sacramenia,
»«aonam iiinm firîftr.orum unionem , mullas et alla ad lidem orlhodoxam et ritus univer-
longé latèque continentium nationes el lin- saiis i!.cciesiaiperuiiemia. Mulii» itaqne adhi-
guas ; hodiè verô hanc ipsam Arnienici populi, bilis dispulalionibus, collationibus
el tracta-
qui per sepienlrionem et orienlem in magnâ lionibus, postquàm non mediocrem leslimo-
copia difTusus est , in eodem fidei el charitaiis niorum inspectionem, quae ex sanctis Ecclesiœ
vinculo cum sede Apostolicâ stabilivit. Hœc Pairibus et docloribus deducia suni, et
earum
profectô tam magna et mira sunt divinae de quibus agebatur rerum discussionem
, tan-
pietatis bénéficia , ut non solùm pro utroque ,
dem expedire judicavimus, ne ulla in futurum
sed ne quidem pro altero, salis dignas suae de fidei verilale apud ipsos Armenos hœsiiaiio
majestati referre graiias possit inieilectus hu- esse valeat aique idem per omnia sapiant
,

manus. Quis non vehementer admiretur uno cum sede Aposiolicâ unioque ipsa slabilis
,
ac
eodemque tam brevi tempore , duo sic prae- perpétua sine ullo scrupulo perseverei, ut sub
clara , et lot seculis desiderata opéra , in hoc quodam brevi compendio orihodoxae fidci ve-
sacre concilio fuisse tam féliciter consummata? ritalem quam super praemissis Romana
,
pro-
\erè à Domino factum est illud , et est mirabile filetur Ecclesià,
per hoc decretum sacro hoc
in oculis nostris. Quse enim hominum prudentia approbanle Florentino concilio, ipsis oralori-
vel indusiria , nisi gratia Dei et cœpisset et bus ad hoc eliam consentienlibus traderemus. >
perfecisset, has taies ac tantas res explere Deinde sancla sjnodus exponens Armenis
potuisset? fidei nostrae arcana, iradii Symbolum Con-
f Laudemus igitur et toto corde benedica- stanlinopolilanum, asseritque in Chrisloduas
mus Dominum , qui fecit mirabilia magna naluras et unam personam, et quôd Jésus
solus, ipsique psallamus spiritu , psallamus et Chrislus consubslanlialis Pairi sil sccundùra
mente, oreque et opère, quantum sinit hu- divinilatem , et nobis secundùm humaniiaiem,
piana fragililas pro lot tantisque muneribus et in eo sint du»
,
volunlales et du» operalio-.
 ,, ,

595 CUM ECCLESÏA CATIIOLÏCA PROCtîRANDÂ. 594

nés. Deindc explicat scptem sacramenioriim « unâ Christi personâ. S» Definitîonem de

l'onnam , materiam ei effeclum eorum , ac < duabus Christi volunlaiibus et operalionibus,

novissimè referi et ampleciilur sancli Aihana- t in sexto universali concilio promulgaïam.

sii Symbolum, quae à nobis consullô omiltun- i 4° Declaratis, quôd ipsa Chalcedonensis sy-

tur, quia niniis longa,ct foré omnia (cxceptis < nodus , et bealissimus Léo' papa , reclè de

his qii3e ad sacramenla pertinent) repcluntur I duabus in unâ personâ Christi naiuris verî-
in profcssione fidei infra à nobis, in fine « tatem delinierunt contra impia Nestorii et
hiijus traclatùs addiicendà. Demùin lectà BuUà « Eulychis dogmata , jubetisqiie ut ipsura

iinioiiis Gr;flcorum ciim Latinâ Ecclesià, pro- j beatissimum Leonem tanquàm sancium, et
sequitur concilium dicens : < columnam veneremur. Atque non so-
fidei

< His omnibus cxplicatis ,

praedicli Armeno- «lùm bas très synodos, Nicœnam, Constanti-

runi oraiores nomine suo , ac sui patriarcbse ,

( nopolitanam et Ephesinam primam scd et ,

et oiniiiura Armenorum, hoc saliibeirimum « omnes alias universales auctoritate Romani

synodale decrelum , ciini omnibus suis capltu- c pontificis légitimé celcbratas , reverenter

lis, declarationibus, definitionibus, traditio- c suscipiamus. 5° Brevem formulam sacra-

nibns, praecepiis et siaïutis, omnemque doc- cmentorum septem Ecclesiae , videlicct Ba-

ctrinam in ipso descriptam, necnon qukquid i plismi , Confirmationis, Eucharisiiœ, Pœni-

tenet et docet sancta sedes Aposlolica et « teniiœ , Exlremae Unctionis , Ordinis et Ma-

Romana Ecclesià, cum onini devolione et «trimonii; declarando quae sil cujusque sa-
obedienticà acceptant, suscipiunt et amplec- < cramenii materia , forma et minister, quôd-
tnntur. illos quoque doctores et sanctos < que in sacrilicio Allaris, dùm calix offertur ,

Patres, quos Ecclesià Romana approbal, ipsi « vino paululùm aquae admisceri débet.

reverenter suscipiunt : quascumque vorô per- « 6° Quamdam compendiosam beatissimi Atha-

sonas , et quicquid Romana ipsa Ecclesià «nasiilidei regulam , quae incipit : Quicumque
reprobat et damnât , ipsi pro reprobatis et t vidt salvus , etc. 7° Decrelum unionis con-
damnatis Iiabent, profitentes tanquàm veri € dusse cum Grsecis in hoc sacro concilio
obedienti?e filii, nomine, quo supra, ipsius «pridem promulgalum, conlinens qualiier

sedis Apostolicae ordinaiionibus et jnssionibus c Spiritussanctusex Paire et Filio œternaliler

lidelif^r obtemperare. Lecto auteni solemniter iprocedit, et quôd illa additio , Filioque,

in nosirà et hujus sanctai synodi praesenliâ ,

c licite ac rationabiliter ipsi SymboloConstan-
memorato decreto, mox dilectus (iiius Narses t tinopolitano fuit apposita : quôdque in pane
Armenus nomine ipsorurn oratonim, in
, f triticeo , azymo vel fermentalo, corpus Do-
idiomate Armcnico publiée haec, quae sequun- imini conficilur; quid eliam credendum sit

tur legit , qure incontinenii dilectus lilius < de pœnis Purgalorii et Inferni, acvilà beaià,

Minorum, nosler et
Basilius, ordinis frairum < et de sulfragiis quae pro defunctis fiunl; iiem
ipsorum Armenorum communis interpres < de pleniludine polestalis sedi Apostolicae
publiée sermone Latino in hune modum ex « traditâ à Christo , beato Petro et suis suc-
scriplo legit ; c Beatissime pater, et sanclis- < cessoribus , atque de ordine patriarcbalium
i sima synode , totuni hoc saiictum decrelum, ( sedium. 8° Definilioncm, ul de caelero Ar-
< quod nunc Latine coiam veslrâ pui)licè € meni bas feslivilates infrascriplis diebus
ilectum est praeseniiâ, fuit nobis pridie de < more universalis Ecclesiae celebrare de- ,

« verbo ad verbum in nosiro idiomate clarè « béant, videlicet Annunliationis beatae Mariae
lexpositum et interpreiaium, quod quidem «Virginis, vicesimâ quintâ marlii, Naliviiatis
I nobis opiimè placuit et placet. Ad majorem « B. Joannis Baptistae, vicesimâ quartà junii ;

I aulem nostrae mentis expressionem , ejus 1 Nativîtatis Salvatoris noslri , secundùm cari
«elTectum summatim ropelimus. In ipso con- «nem, vigesimâ quintâ decembris; Circum-
« liiielur 1° qiialiler populo nosiro Anneno- » cisionis ejdsdem , prima j'anuarii; Epipha-
« rum traduis sanctum Symbolum Coustanti- i niœ, sextà ejusdem januarii; Praesenialionis
« nopolitanum, cum illà addilione, Filioque < Domini in templo, seu Purificationis B. Ma-
I ut in Ecclcsiis nostris, dicbus saliem Domi- c riae , secundâ februarii. Nos igitur oraiores,
« nicis , majoribusque Icstivitatibus , intra e nomine nosiro, nostrique reverendi patriar-
t iMissaruni solemnia , docaniari scu Icgi dc- « chae, cl omnium Armenorum, sicut et vcstra

« beat. 2° Dennitionem quarti universalis con- < Sanctitas in ipso decreto attestatur, hoc
fcilii Chalccdonensls de duabus naiuris in i saluberrimum synodale decrelum , cum
 ,
,,

595 DE UiNIONE SCHISMATICORUM 596

f omnibus suis capitiiiis , declaraiionibus libro de vitis et sectis haeretîcorum , verbo

rfj
< de/iiiitionibus , Iradilionibns, proeceplis et Georgiani, ri tus , mores ac simul errores bre-
isiaïutis, omnemque dociriiiani in ipso de- viter refert.

f scriptam, necnon quicqiiid tenet et docel Georgiani , inquit , sunt ii quos Iberos appel-
f sancia sedes Aposlolica et Roniana Ecclesia lantcosmograpbi, gensbarbara et bellicosa, et
« cum onini devolione et obedieniià , accepta- quae (auciore Pio II bujus nominis, Romano-
«mus, suscipiraus , et anipleclimur. lllosque rum pontifice, in suâCosmograpbiâ) Armenice
I doctores et sanctos Patres ,
quos Ecclesia et Medico cultu uiitur, Scyiharumque more
I Komana approbat , revercnier suscipirnus. vivit, quorum cognati sunt et contermini.
t Qiiascumque verô personas , et quicquid Habitat enim hspc nalio in interiori Armeniae
I ipsa Romana Ecclesia reprobat et damnât parle ad septenirionem , et Euxinum versus :

cnos pro damnaiis et reprobaiis babemus. quara magnus Pompeius Romano imperiosub-
iProfiientes tanqiiàm veri obedientise lilii jecit; sed sub Constantino Caesare, Helenae
I nomine, quo supra , ipsius sedis Aposlolicae fdio , et Sylvestro papa , verbi Dei fœdera et
« ordinationibus et jussionibus fideliter obiem- iidem fuiuri regni suscepit, circa annum Do-
«perare. » Datum Floreniiae in publicâ ses- mini 525.
sione synodali solemniter in Ecclesia niajori Qui licet hodie Christum colant, procul la-
celebratà , anno Incarnationis Dominicae mil- men ab Apostoiicâ sede, veritatis magistrâ ,

lesirao quadriiigentesimo decinio kal. decem- colunt ; et barbaris circumfusi gentibus , non
bris , pontiflcatùs nostri anno 9.» omnem puritatera Evangelii servant. Nam in
De Armenis, qui post reductionera Graeco- Sacramentis et aliis plerisque rébus Graecorura
runi etiam ipsi insiruclionem fidei , secundùm errores sequuntur. Eorum clerici rotundas
Rouianam Ecclesiani , susceperunt ab Eugcnio circumferunt coronas more noslro, laici verô
papa IV, in concilio Florentino, scribit idem quadratas. Jllusiriores illorum mulieres Ama-
S. Antonin. in eâdem 3 parte , tit. 12 , c. 11 zonum instar, armis in praeliis uluntur. In olïi-

§ in fine, quôd insuper Arnieni et aiiqui ex ciis ecclesiasticis et scripiis, quidam eorum
Indià , iniserunt oraiores suos Florentiani ad linguâ Graecâ , aliique Chaldaicâ ntuniur.

dominum Eugenium, postulantes et snpplican- Georgiani verô appellanlur, à divo Georgio,

tes inslrui et erudiri in ils, quaB sunt fidei, à quem velui praecipuum patronum , et in suis

Romanâ Ecclesia, et uniri cum eâ in charilate praeliis contra Paganos velut signiferum et
Cbristi, qui examinati, in panels reperii sunt propugnaiorem ingenti honore veneranlur.
dissentire à calholicà fide, et in illis subjece- Quôcumque tendunt , turmaiim incedunt,
runt se correctioni Apostolicae sedis ,
quae de vexillum divi Georgii imagine insignitum cir-
concilio prselatorum decrevit , eos in ritibus cumt'erentes, cujus ope et auxilio se in bello
suis, qui non sunt contra veritatem fldei, to- maxime juvari credunt. Arcbiepiscopum lia-

lerari; sicut Grseci, licet dissimiles sint à mo- bent, qui in monte Sina claustrum divae Ca-
ribus Latinœ Ecclesiae. In aliquibus verô, qui tharinae incolit, cui per omnia ut nos snmmo
,

à fide verâ discrepabant , probiberi, ut qui Romanorum poniifici, obtempérant. Curverô

sacramentum Confirmaiionis non habebant tantoin honore divumillum Georgiumhabeant,
in usu conferendi illi nationi, docentes eos, fitindequôd ille primus ad lidem Cbristi Ar-
illud, sicut et caetera Sacramenta, debereac- menos Iberosque converterit divinumque ,

cipere, credere, et conferre, et aliqua alia; dogma apud eos disseminaverit quamvis Ruf- :

quibus determinationibus acquieverunt. Ex finus et Sozomenus lib. secundo, cap. 6 et se-

quibus collige tolerandosesse riius aliarum na- quenti, et post eos Nicephorus 1. 8, c. 34,
tionum, etianisi ab Ecclesia Romanâ dissen- mulierem capiivam tanti boni illis causam
liant, dummodô in aliis catbolicé sapiant. Et praeslitisse asserant. Quae cùm aliàs semper
bœc de Armenis. pudicè castèque vixerat, tum captiva quoque
nihil de pietate sanctioreque insiituto rcmisit-
Articulus XXI.
Nam diu noctuque pielatis exercitia exhibebat,
De Georgianis {alio nomine Iberis), et eorum er-
plurimùm vacabat, coniinuèque pre-
jejuniis
roribus.
cationibus insistebat. Hactenùs Prateolus :

Inier cseteras schismaiicorum nationes, qui quam mulierem fuisse barbaris adrairationis
Orientalemregionem inhabitant, non sunt mi- magnae, ac suo exemplo et oralione , et mira-

noris noiae Georgiani ,

quoruin Patreolus in culis , reginam et regem illius provinci» ,
ad
597 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCllRANDA. 598

fidei cognilionem perdiixisse, laiiùs prosequi- ohsidereut Daniiatam, questum, sese , cùm
tur idem Praieolus ; sed Iiaec pro Georgiano- Chrisiiaiii sinl,ab eo neglectos, ac inexpu-
rum erroribus sufliciant; hi eniiii facile ex gnalà lune llierosolymâ minime vocatos. Se-
his, quae conira Graecorum errores scripsiinus, pulcrum Dominicum immunes adeunl ab om-
convincunlur. ni vectigali, cùm et ipsi quoque Saracenis
De Georgianorum ad lidem cliristianam vicinis beneliciura compensent. Noslrâ memo-
conversione, Hii(ïinus in Hislorià Ecclesiasticà. rià miserunl legatlonem ad Pium 11 pdniilicem,
1. 1 , c. Il , à quo omnes alii acceperunt, ut ciim è conventu Mantuano se in urbem recipe^
Nicophonis I. 8, c. 54. Sigiberlus in Cbronicis, roi. Hrrc ibi.

Genebrardus in CiironograjtbiA lil). 2, s«b san- Bernard us Lucemburgus in Calalogo haere-

clo .Marco papa 1, Snpplemenluni Chronicorum ticorum, edilione quarlâ , verbo Georgiani:
I. 9, qui in eiini errorem lapsus est, ul pu- llabent, inquit, archiepiscopum , qui est in
tàrii Iberiam esse, quse hodiè Scotia nuncu- monte Sina in clauslro S. Calharinae , cui
païur; cùni rêvera aliud sit fberia in conti- obediunt per omnia, ul nos domino papae. Er-
nenli terr* , aliud Iberia insuia propè Briian- rores Graecorum sequuntur in sacramenlis et
niam, et tune aliud Hibernia , seu Irlanda eorum rotundas habent coronas,
aliis; clerici

insuia , aliud Scoiia ,

quœ conligua est Anglise, laici nobiles eorum mulieres
verô quadratas :

et pars anliquae insuia Brilannise. more Amazonumarmis in praeliis uluntur. In

Eorum conversioneni ad fidem per captivain oiïiciiselScripturis linguâ Grœcà uluntur, aliàs
muliereni ,
praeier RuIHiium ubi supra, c. 40, Chaldaicà. Paulus denique IN, anno Doniini
tradunt Sozomenus 1. 2 Eccles. hist. c. 6 ; 1545, régi Georgianorum amanicr, ut lidem
Cassiod. I. 5,0. 1 ; Theodoretus 1. 1 Eccles. cailiolicam conservet, et oralores ad sedom
bisi. c. 2i; Nicephor. i. 8, c. 5i; Socraies lib. Siephanum Ccilviizani ele-
miitat, scripsil, et
1 , cap. l(j, et alii p(»sl ipsos. De schismale cuim Nesciovanensem in Armenià, depulavit
Georgianis iraniisso à Palriarchâ Anliocheno, innuntiumet oralorem ad reges Georgianorum
et eorum erroribus Vinceniius Belluacensis in et Armeniae, ul habentur hodie buUae in se-
Speculo historiali 1. 50, c. 95. De eorum mo- crelarià domesiicà ponlificum. Rex verô ad
ribus, et de Caiholico pro palriarchâ depu- ponlificem maximum dédit lillcras sub hâc
laio , et quôd Gra;co rilu vivant, et de aliis si forma :

quls plura desiderat, légal S. Anloninum 5 < Miseralione Dei Simeon rex Cardelii totius
parte Hisl., Ut. 19 , c. 8, § 9, qui § 10, in fine, Iberiae elOrienlis : Excelse, elsplendidissime,
agit de odio, quo alliciunliir Georgiani ad- et sanclissime , et beaiissime domine nosler,
versùs Armenos, de quo supra nonnibil divi- paier nosler et papa, paslor pastorum, prin-
mus. ccps principura, et décime terlie Apostolorum,
Addam verô ea quae de eorum moribus paler nosler, et papa magnae Romae, aurea
breviier reiulil Raphaël Volaterranus 1. 11 de tuba, organum Dei inllatum; P(!lre judex, et
Sectis Syriae. His, inquit, proxiini , sive, ut clavicularie regni cœlestis, Paule Doclor
nonnullis placei, iidein sunt Georgiani , quae geniium, qui ascendit usque ad lerlium cœ-
gens et ipsa chrisliana, bello fortissinia et vi- lum , et raplus esl usque ad paradisum , et au-
cinis forniidala , cognoniinala, ut ferunt, à divil ineflabiiia verba, qiiae dici non possuni;
divo Georgio, cujus vexilluni in bello contra tolius orbis praedicalor, ipsarum Ecclesianim
Ego tamen non minus pula-
infidèles gesiant. luminare , ubi sancta et veneranda sepulcra
verim eos esse posse,quos Plinius Georgos Apostolorum , ubi requiescunl sanctae reliqniae
appellal in eâ ferè regione. Igilur ii,quod ipsorum, ei dominaior Ecclesiae caiholic»', et
procul sintà rilu orlhodoxo , aberrant, Grae- gubernator magnat et illuslrissimae Roma;,
coruni ferè sectanles errorem, eâdem et in siciit sol, qui verlilur per lolum Occidenlem,
sacris libris linguâ ulenles. Sacerdoles eorum maxime princepspapa Romae, sicut Sylveslcr,
diro squalore petasati incedunt,ci inibus oblon- regum vales, domine el dominalor et paier
gis, barbàque ad peclus projiiissâ;sacrificant spiriiualis sanclissime papa , profundam ge-
;

eliam more Graecanico , in calice molliunt nuflexioiiem facimus, et salutamus sanclam

ollam , quam priùs sacerdos ipse cochleari ar- dexieram ejus.
genleo delibat, deinde volenlibus dilibandam I Bencdiclus sit Deus Pater, cl Filins , et
modo simili prnebci. Wnôre quondam ad Cot- Spirilussanclus, cum Domina, cl purâ m.ilr(*,

ludiuum priucipciu Daiu^sççnuni, (|ùw itç^tri Filii Dei génitrice sanclissimà. Et si nobis
 ,

599 DE UNIONE SCHISMATICOKIM 600

mandas per sanctilaiein luam, qualitcr vcnit mus, non faciemus voluntatem Agarenorum.
Luc ])rocuraior iiiagnae Scyihiae Ecuiiacensis, Sed in nos deincepsquis scit, quid velit lieri?

Domine Ter Jacob, et accepimus venerandam Veremur ne converiatur bonilas in insipien-

scri|)iuram luam, sed nos nescivimus inielli- liam, et incidamusin impieialem. Ideô refero

goic eani, et de ore retulit nobis, quod erat sanctitaii tuai, ut scias ex parte meâ, quôd
praeslantius : sumus propier bono-
gavisi benè valeo, et caput meum et vitam meam
raiissimam et sanctam tuam celsitudinem et pono ad mortem propter christianitatem. Et
regum laudera , et victoriani , et gloriam , et etiam refero sanciilaii tuae , da auxilium et
cxuîlavimus Ia;lilià sempiternâ, gralias agen- misericordiam Cbristianis, et salva eos a ma-
les Deo oninipotenli, et Dominae nostrae Dei- nibus iniquorum. Et precor, et rogo ne no-
parœ, et sanclae Virgini Marite, et vencrandae slrî obliviscaris in orationibus luis sanctis

et vivilicanti cruci. Deus omnipotens et mise- orani lempore; et praecipuè ne obliviscaris

ralor majorera loriiiudinem et vicloriara det scribere nobis, ut sciamus sanitaiem luam, et
«obis et Cbristianis ab impils Agarenis, nobis, popuii lui , piorum Christianorum, ut cor no-
et omnibus oriliodoxis popuii christiani , et strum cognoscas ; ore suo referet sanctilati
gloriam , et spem, et consolaiionem ; et con- tuae Ter Jacob sacerdos, sanclse orationes tuae
fundat eos, qui sunt extra fulem. sintnobiscum. Amicus animo et corpore.
Precamur optimum Deum ut susienlet
< , Amen. Anno 7104, Cbristi 1546, idichion 9.»
imperiummaximae sanctilalis tuae et per ora- :

Articulus XXII.
tiones luas sancias liberet nos ab injuriis ini-
mici. Et etiam refero sanctitaii tuae quôd De Maronitanim natione.
,

beaiissimus, sanctus, et à Deo coronà datus MaTonitae, non ab hseretico nomine Uaron
fuit rex, et pater meus Chirluar Saphi, ut sunt cognominati , ut falsô sibi Praleolus et
sanctitas tua audivit ,
propier religionem : alii persuaserunt, sed potiùs à sancio Marone,
quoniam propier amorem Christi , impii Aga- cujus monaslerii monachi Maronita; diceban-
reni occiderunt enm in bello. Eiaccepit mar- tur, ut accuratè colligit card. Baron, tomo 7,
tyr lineni, elsauguinemsuumefi'udit, etnun- sub annum Cbristi 518, ex synodo quâdam
quàm voluntatem eorum fecit; posiremô et Tyri eodem tempore celebratâ ; ad quam aliqui
nos auxilio Dei accepimus tlironum patris no- arcbimandritae contra baereticos Eulychianos
stri, et ex lune à bellis non cessavimus diu lilteras scribentes. Inter bos primo loco habe-
noctuque inier pulverem et pluvias. Quoi lur subscriplio Alexandri Arcbimandritae mo-
bella et angustias, et mœstiilas propier amo- naslerii S. Maronis, quiMarouiiaedicebantur,
rem Cbrisii accepimus et alia mala passi , su- omnes professores et defensores lune caiholi-
mus, donec vulnerati fuimus in praelio , et cai veritaiis.Et licet postea à fide déclinantes
inclusifuimus incarcère in nianibusPersarum, anno 099, ab Ecclesiâ caiholicâ discedentes,
ei Dei voluntaie, et auxilio ejus, et per ora- teste Prateolo, Eutycheii, Dioscoro et Mono-
tiones tuas sancias liberaii sumus ! et iierùra physitis haereiicis adhaeserint , tandem, abo-
sedimus in throno nostro, ei iterùm non quie- lito diro scbismate, ad sanciœ Roman» Eccle-
vimus à belle cum Oiiomanis feris et iransie- sise communionem caiholicam, divino aillante
runi plura pra:lia primis cum Oltomanis, ul Spiriiu , redierunt. Celebratâ est baec cum
opifior, vos audivisse ; quot mœrores et an- Ecclesiâ calbolicà unio per manus Eymerici
gusiiie! Sed non occubuinius bis usque ad ca- Aniiocheni pairiarchae, ac posiea eorum pa-
piii meum et viiam meam , cum parvulo filio iriarcha generali inierfuit concilio Romae ce-
meo , ul effunderem sanguinem meum prop- ,
lebraio sub Innoceniio bujus nominis lerlio ,

ier crucilixum Christum meum et Deum , circa annum Domini 1215; quare de Maronitis
meum : donec vixero, non parcam vitae meije pauca inserenda buic operi exislimavi, ut si

à bello, unum pugillum sanguinis dulcis iorlè evangelici operarii in illum Orientis
mci , et Domini mei , ei Dei mei non vacuum iractum aliquando pro animabus Deo lucran-
dimiltam.Nuncchristianilas, et tolus mundus dis mittanlur, morum ac religionis islius ca-
est in le, et in manibus luis, ô domine mi tholicae geniis non Ignari, illis etiam consulere
sanclisslme ; nuncda viriutem n anxiliuni, ul possini.
salvelur populus cbnslianus, Deus rétribuai Maronilae igiiur, leste Antonio Posscvino in
libi regnum cœlesie, et nos cum auxilio Dei Apparatu , verbo Maronitœ , Libani moniis in
et per pias preces luas sancias, douée vixeri- ,
Syrià incolae, sub eorum patriarchà, pietaiem
601 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCCRANDA. 602

ac fidem erga Romanum pontificem, etsedem aliquando cardinalem S. Marcelli, vel alios

Aposiolicaio, uni ex omnibus Orientis populis miserunl; cùmque in litieris pontificiis olim

sat integram, à lerapore Innocenii lll, reii- admoniii fuissent Maronitœ, unà cum Graecis,

nuerunt. Eorum patriarcha ,

qui dicilur Ma- ne aliquos errores lenerent, sed abjicerent,
ronitarum, quippe appétit Antiochenus vocari, faclum est, ut à quibusdam, qui eô ex Urbe

cùm apud sese extet ejus nominis monumen- commigraverant, existiraaretur, iisdem Maro-
lum in antiquis scriptis aliquot, nionachus est nilaserroribus teneri, quibus plerique Graeci

(monachi enim fiunt, nisi et antea sint, qui- iraplicareniur, nimirùm processionis Spiritûs

cumque ad episcopatus evehuntur); et octo, sanciiàPatre duntaxat, negationis Purgatorii,

novenive sub se sulfraganeos liabet episcopos. et aliorum ejusmodi dogmatum. At Maronitaj
In monte Libano, qui valdè protendiiur, ac ingénue non solùm testati sunt, ab iis errori-

cujus ambitus est septingenlorum millium bus se osse alienissimos, verùm etiam plura in
passuum, pairiarchae estsedes in monasierio, suis libris ac liturgiis demonstrârunt, quibus

seu cœnobio, in quo paulô plus vigiuti mona- et calholica dogmata conslanter luenlur, et

chi degunt, qui monachi dicunlur S. Antonii. reipsà in anniversariis caelerisque defuncto-

Abest id coenobiura Tripoli Syriae ( ubi merca- rum officiis crebri sunt.

tores agunt Turcœ, Judsei, alii et paucissimi Quin etiam cùm astu Jacobitarum, apud
Christiani, qui sacellum habent domi) viginli quos non paucae sunt haereses, varii libri

quinque passuum millibus.Porrôcùm in monte disseminali fuissent inter Maronitas, accidit, ut

Libano civitas nulla, pagi tanlùm, et hi fréquen- qui eos reperit, dùm ex Urbe missus est, pu-
tes, neque exigui sint, omnes Calholici sub taret Maronitarum esse errores, qui reverà
uninspatriarchaespiritualidiiionevivunt. Duos sunt Jacobiiarum. Quamobrem conquesti sese
principes,sivepra;fectoshabent, qui diaconi(li- purgàrunt, et novissimè professi sunlomnem
cet laici) ab iis vocantur, quique juri dicundo fidem alque obedientiam Clemenii VlU, ponii-
lis praesunt, quique christiani etpiisunt. Tri- fici maximo, qui ad eos allegavit duos sacerdo-
buta pendunt Turcis plusquàm ferre possint. tes ex Patribus Societalis, simul cum episcopo,
Siiiguli verô, ubi a;talem duodecim annorum quorum primus fuit Hieronymus Dandinus
excesserint, singulis annis 17 aureos nunimos, theologus, docius et perspicax, qui etiam ge-
è solo autem sive agris pro singuio spatio , neralem confessionem per inlerpreiem excepit
quod scxdecim spilhamas compleclitur, aureum unius ex illis duobus diaconis, cui et Euchari-
quotannis Turcis quaesioribus pendunt : quod stiam sub unà specie porrexit, cùm sub duabiis
tribuium nisi cerlo die persolvani , agri iis soloant communicare.
demuniur, aul jacturam ingentem bonorum Hujus autem missionis à ponllfice maximo
patiuniur. Cùnniue eam ob causam Turcae ad montem Libanum causa fuit, ut oculis ipsis
minitaii fuissent, in colas sese missuros Tur- ceineretur, nùm, quisumplus in Urbe alendo
cas , qui parlem illam agrorum, quae vaoua seminario Maronitarum fièrent, benèponcren-
maneret, excolerent, duobus millibus aliis tur : quaeve spes aut resiituendae, aut pro-
aureis in singulos annos pacti sunt Maronita;, pagandae Religionis christianse in eo esset
sese rexaiionem illanr, sive Turcarum com- traciu.
mercium redempturos, sic integri ab omni Missus à poniifice per eumdem Dandinura
Turcarum consuetudine vivunt. Et verô Ma- ad palriarcham apparalus inloger hoiosericus
ronitae non solùm in montis Libani (ractum,
, aureus, ad sacrum patriarchali caeremoniâ et
verùm etiam Daroasci, Aieppi, et in aliquà indumentis faciendum. Missaeitem variae cisiae

Cypri parte sic vitam agunt, ut patriarcb* librorum Chalda;à linguâ cusorum in urbe,

suo obediant, et rilum qui apud eos est caiho- quibus eae liturgise, qua; sunt S. Jacobi, sancti
licum, simpiici ductu et singulari propensione Peiri, et S. Sixii pontilicis maximi recitari

sequantur. Excommunicationem ,
quo uno possent, cùm in eo traciu nulli essent libri,

spiriluali gladio patriarcha saepè uti cogitur, nisi manuscripti, et hi vel laceri , velerroribus
ut homines vel à peccatis arceat, vel in ollicio forte aspersi. Missa item, qu* dicuntur OlBcia,
contineat, magnoperè verentur ac metuunt. eâdem linguâ, ad Deum, ac beatissimam Vir-
Caeterùm apud patriarcliam diligentcr as- ginem orandum. Nam Ghaldaeâ tantùm linguâ
servantur diploiiiata ponlilicia Uomanae sedis, sic in sacris uluntur, quemadmodùm nostri
jam inde usque ablnnoceniio 111, ac deinceps sacerdoles Latinâ : iique habentur inter eos do
à reliquis poniiûcibus .qui ad eos vel legaium, cti, qui Cbaldaicam linguam callent, licet aliis
 ,

603 DE UNIONE SCIIISMATICORUM 604

disciplinis exculii non sint, praeter eos alum- festis aliqua bomllia altâ voce recitabatur. De-
nos sedis pontHiciae, qui ex Urbe eô niissi suiit, cretum est, ut aliqui ex doclioribus decernan-
quorum aller jam hujus patriarcliae coaiijiilor tur.qui singulis diebus fesiis panem esurienti
est creatus, et factus episcopus, uti et aller populo frangant; ad quod praestandum ii prae-
alierius episcopaiûs. Coniuiunis porrô eorum cipuè sunt idonei, qui ex urbe Româ alunini
Hrigua esi Arabica; boinines robiifeii, ei inagno ad moniem Libanum jam redeunt. Quorum
aniiiio, et qui non niiniiiii inomenti fuiuri eiiam munus erit, summam aliquam casuum
speraiitur ad rem cbrisiianani benè geren- scribere, quae variis in locis à doclioribus sa-
dani. ccrdoiibus, aliis indoctioribug explicentur; ut
Abiisus autem potiùs quidam, quàm errores hâcratione omnes in laicis insiiiuendis etex-
in (iogmaiibus irrepsêre apud sacerdoies illos piandis unanimes sinl. Jamque unum ex alum-
moiilis Libaui, qui ut ellicaciùs atque suaviùs nis huic niuneri assignaverant.
amoverenlur, rogavil palriarcha, ut id mandalo Cautum porrô fuit ne quis alio Missali uta-
summi ponlificis fieret. Hoc enim nomeu sum- tur,quàm ex ils qui missi sunt à Romauo pon-
mo apud ipsos est iii lionore, ui facile omnes tifice, vel certè ex aniiquis ii lanlùm in usu
esseni obtemperaiurî. Et verô argentei calices essent qui à palriarcha erunt propriâ manu
à pontifice maximo, et instrumenta ferrea ad subscripli, el uni ex supradiclis alumnis de-
.conficiendas Iioslias, et vestes aliae sacrae pro mandatuni fuii, ul eos diligenter inspiceret,
aliissaoerdolibus missai sunt, ac per eumdem atque expurgaret erroribus quibus à Jacobitis
P. Dandinum illatai, quae oninia graiissima fuerant aspersi. Cautum item, ut reliqui libri
fuerunt. exaroinarentur, quive minus calholicae veritaii
Conimoralus est duobus mensibus in mo- consoni vidèrent ur, apud pairiarcham asser-
nasierio palriarchae ipse pater Societatis Jesu vareutur. Cùm alicubi ptieri ad Eucharistiara
cum socio sacerdote; quo teniporecùm senex admilierenlur, cautum est, ne poslhàc anle
palriarcha, qui jam professioiiem fidei, et obe- usum rationis admittantur. Nullus casus erat
dienliam summo pontilici dederat, diem ob- reservalus. Aliqui igitur graviores, tum epi-
iisset, aller pei synoduni, ul soient, sulTeclus scopis, lum ipsi etiam patriarchae reservali, ul
est, qui eamdeio lidei professionem el obedien- magis in otTicio quisque conlineretur.
liam praeslilit. Palribus aulem Societatis ofli- Religiosi regulares cùm liberiùs viverent
cium qnod poterant humaniiatis exhibuêre de disciplina ecclesiasiicâ in syuodis actum
palriarcha; et monarhi, licet hi vivant parce, est ;
palriarcha pollieilus est se curaturum ut
vixque obsoniis utanlur aliis, praeter orizam, ea resiiiuereiur. Cœierùm mon lis Libani fe-
juscula, herbas vinum auleni bibant taiilum-
; minae sunt veriim honeslatis exeniplar ; vesti-
modo fesljs, aquam profestis, humi edant; tus earum modesius ; si cui ignoio viro ob-
poctu verô et inierdiu, cùm maïutinas et viàm fiunl , vel aliô fugiuni , vel ceriè faciera
reliquas horas diebus fesiis reciianl, confluunl qnam solam deiectam ostendere soient , oni-
populi. Sacerdotes caslè et cœlibes vivunl, sed ninôconlegunl. Dùm divinis olliciis intersunt,
nullissli|diis lillerarum addicii ; quod reliquum prorsùs à vjris separalae in ecclesiâ manent,
habenl temporis, id pra^slanl cullurae iii agris, in eà videlicet parle , quse est propè ingres-
sive ul operarios ad laboreui horlenlur, silque sum , ulieriùs proced' iililnis viris: absolulis-
unde el cibus percipi, et tribulum persolvi que divinis oiliciis , illae primùm e templo
possint. Porrô quae ibidem ab eodem P. Dan- exeunt. Quare non priùs viri é suo loco mo-
dino fuêre çonstituta, priusquàm iode discede- ventur, quàm omnes discesserint. Atillae

ret, haec fermé sunt. verô lam mulierum quàm virorum modestia, ,

Nullus, saliem junioris aetatis, ad sacerdo- et contineniia ex hoc uno maxime coujeciari
tium admiliebatur, qui uxorem non duxissel. potest quôd in tolo monte Libano nulla mu-
,

Cùm igitur à P. Dandino declaraiura essel, liercula reperitur quae lurpi lucro operam na-
conjugium sacerdoiibus in aliquo Orienlis ira- vet , neque lamen adulieria , aliave conlra
ctu licet usurpaium, non fuisse tamen unquàm bonestalem viiia audiimiur. Ex quo facile di-
ab Ecclesiâ imperalum, slalulum est, ne in gnosciiur ,
quàm facile siijnvare in Domino
posterura quisquam ad id cogaïur, sed liberi nationem tam Romanx sedi devotam et ioeon-
qui incoelibalu vivere velint, sacris initieniur. taminalam , si ad illam operarii niiiiantur.
Nulla conc-o de rébus ad spiritum atiinen-
tibos h^be))^tur, sed solùm qulbusdara diebus
 ,, ,

60d CUM ECCLESIA CATJIOLICA PROCUKANDA. 606

iiludque damnare et anathematizare non

Articdlcs XXIII. ,

verenuir cl quamvis Eutychem haereticum

;

Hœreses prœeipuœ, quœ Jacobitis, Cophtis,

censeant Dioscorum laudant
, euroque Eu- ,

Abyssinis et Armenit atlribmntur.

tychianâ haeresi minime infectuni ac injuste ,

Restât jain , ut ad ea quae supra de com- daninaliim ù Clialcedonensi synodo rationibus

memoiaiis liaeresibus ailigiinus revertamur infra adducendis contendunt.
ac renovandae njemoriae causa, breviùs stri- Contra horum vcrô schismaticorura impiam
ciiùsque praefaios errores repeiamus ;
qiiô blasphemiam , quae aitas in eorum animis egit

scilicet et inieiligantur iicraia i lauiùs et lir- radiées, ac ob id radicitùs eveliendam , pri-

raiùs inculcata leneaniur ; receiisebiinus ta- mo constiiuendum est , ut certum de fide ca-
men illos prsecipuè , in quibus nationes isiae tholicà , concilium Chalcedonense , in quo
coiiseniiunt : his enim , qui aliorum sunt ve- Eulyches etDioscorus fuerunt damnati, fuisse
luli fundamenta , deslruclis , facillimo nego- in Spiritu sancio légitimé congregatum , lo-

tio alii inrinnabuntur. tam repraesenians Ecclesiam ,

quae in dogma-
\° Verè ouines noa firmiter senliunt de tibus (idei errare non potest, ac proinde ab
primatu Romani pontilicis ; veraniqae Ec omnibus fidelibus esse necessariô acceptan-
clesiara apud Cophtos, Jacobitas , Armenos diim ac credendum. Singulae liujiis assertio-

et Abyssiiios esse lantùmniodo credunt. 2° nis partes hàc raiione coiihrmanlur quia
,

Conciliuui Cliaicedoneiise conira Eutychem tune perfectè , débité ac légitimé congregatur

et Dioscorum congtegatuni damnant, et ana- concilium générale ,
quando Romani pontihcis
themaiizant simul cum S. Leone pontifice : aucloritate convocanlur omnes quorum in-,

quare tria lantùm concilia admitiuat ; et terest de re illà dehnire ;

qnod constat ex an-
qnamvis Euiychem rejiciant ut haereticum , tiquissimo canone concilii ISiCitni , quo statui-

Dioscorum lanien arapleciuntur , eiquc divi- tur prêter sententiam Romani ponlihcis non
nos conferunt honores. 5° Jacobitae , Copbii posse generalia concilia celebrari. Fuit autem
Abyssini , et ex Armenis quampiurinii simul concilium Chalcedonense à Leone 1 sanctis- ,

cojunt Baplismum et Circumcisionem. 4° Sa- simo Romano pontifice congregatum coavo-

cramentum Confessionis aurjcuiaris , ul est caiis 650 episcopis lotius orbis pastoribus.
apud Ecclesiam , Confirmationis et Extreinse Praeterea neque defiiit ratio urgentissima,
Unctionis ferè non agnoscuiit. Matrimonium ob quam concilium debuit congregari, nempe
verù ex levi causa dissoiubile conlitenlur. hatresis Euiychiana ,
quae inipudenter assere-
5° Legem veterem cura nova observandam bat Chrisium Dominum ante adunationem
Iradunt. 6° Purgatorium , nec pro defunctis ex duabus constare naturis; post adunationem
preces admiitunt ; nec beatos anie judicii verô unam tantùm naturani confitebatur ;
quae
diein ad paradisuni evoiare credunt , et tune hseresis à Dioscoro episcopo Alexandrino ap-
uegant Deum facie ad faciem , sed ciariiaiem probatafuit in pseudosynodo Ephesinâ; quare
quamdam, et splendorem divinum visuros. opus fuit , huic tam gravi vulneri Orientali
7° Animas ralionales non de novo creari à Ecciesiae ab hostibus fidei inflicto , aliquod
Deo sed per ieminas propagalioneni ex po-
, , remedium adhiberi per générale concilium ,

tetitiâ naturae educi , sicut et animas bruto- à sumnio pontifice congregatum. Igiiur fuit

ruiii afiirmant. legitimum concilium , in eoque adfuilSpiritus

Hi sont Ecciesiae Orientis errores praecipui sanctus ; nam si ubi duo vel très fuerint con-

et communes, ut nunc Nestorianorura omil- gregati in nomine Domini , ibi Dominus est in

tam biasphemias , contra quos brevissimè age- niedio eorum , ut Matth. 18 dicitur ,
quantô
raus. Non enim opus est, singulos discutere magis, si congregentur sexcenti et Iriginta in
errores ; desiructis enim primis adversariorum nomine Domini , et, ut ita dicam, omnes to-
principiis , necesse est , ut totum corruat tius feré Ecciesiae pastores !

xdiiicium. Hoc autem nequaquàm dici potest de con-

cilio Ephesino II ; nam et déficit auctoritas
Articulds XXIV.
Romani pontificis , et ita fuit acephalura , et
De concilio Chalcedonensi admiuendo , ac de veluti corpus sine capite. Defuit etiam forma
abjurando Dioscoro. nempe episcoporum consensus, quia fuerunt
Conira Chalcedonense concilium acriter coacti vi armorum nam cùm Dioscorus, qui :

lerc omnes schismatici orientales invehuntur, in 60 conventu praesidebat, infanda Euiyche-

 607 DE INIONE SCHISMATICORUM G08

lis acta legisset ac approbâsset , aique in suî omnibus ratio. At dieunt, rem novam et in-

tlefensioneiu allegarel , quôd lola illic con- audiiani, Patruraque sentenliœ contrariam ,

gi'pgata synodiis, secuin lain in depositione Chalcedonensis synodus decrevit, et ideô à

Klaviani ,
quiiin in omnibus aliis ,
qiiae ibidem Caiholicis non admiltenda ; sed quœ fuerit
décréta suiit , consensissel, onines Orientales SS. Patrum testimoniis décréta Chalcedonensis
episcopi trenientesad dicta Dioscori exclanià- synodus, clariùs ex dicendis infra constabit.
runt dicentes : « Quod Dioscorus dicii lalsiim Secundo: Indubitaiè tenendum est Diosco-

« est ; nuUus voluntariè consentit, i et addide- ruin justissimé à concilio fuisse condemnaium,
runt : « Violenta facia est vis in plagis; in iiiirâ et, ut nunc omittam alla quae de Dioscoro
« charlàsubscripsiinus; minabatur nobismors, dici possent, lantùm ea hic proferam, quai
nninae exilii lendebantur; milites cum fusti- in actis concilii Chalcedonensis relata fuère.
« bus et armis instabant , timebamus et fustes , In tertià actione concilii Chalcedonensis ac-
i cl gladios. l^bi gladii et fustes , qualis syno- cusatur Dioscorus abEMsebio Doiilei episcopo,
< dus esse potest ? Milites propter hoc accepit qui interpellât sanctam synodum, utscelestis-
t Dioscorus , unde quicqnid
ut nos terreret , simura dogma Dioscori anathematizare digne-
I egimus , terrore compulsi egimus peccavi- ; tur, ipsum etiam compellere, ut coram concilio
< mus tamen , onines veniani postulamus ,
quia compareat. Kursùs accusatur à Théodore
. « per vim et necessitatem in purà chartà coacti diacono Ecclesiae Alexandrinse, primùm de
< sumus subscribere. i Imôcîim dicerenlur in homicidio, secundo de blasphemià in sanctis-
execrandà illà synodohsec verba : Confilemur simam Trinitatem. Deinde quia cum Origene
ex duabus naturis fuisse Dominum nostrum consenserit, et quôd in Ecclesia ejus fuerit.
anle adunationem ,
post verô adunationera Postremô quôd excomniunicationis senieniiam
unara naturam ( verba l'uerunl ista à Dioscoro contra sanctissimum Apostolicae sedis Uomance
reciiata et approbata), onines Orientales qui Leonem pontihcem maximum protulerit.
lune aslabant episcopi clamàruni : Anatltema rem inauditam posito, sed non concesso, quôd
!

ei , qui dicit ista ; baec Dioscori sunt ; ista S. Léo, cùm Eutychianam haeresim destruere
Pharaonis sunt. conaretur, malè fecerit, nùm ideôab episcopo,
Deindequaeri potest à socialoribus Dioscori, se inferiore , poterit excommunicari ? Si par
cur prima tria concilia recipianl, cur non parem non habet imperium ,
quantô minus
eliam qiiartum, cùm quatuor primis conciliis, inferior contra superiorera !

perindeacquituor Evangeliis, teste D. Grego- Legimus in antiquis rerum ecclesiasticarum

rio papa, fides adhibenda sit ab omnibus fide- historiis de Marcellino, qui cùm Romanus
libus; foriassétunc Ecclesia, cujus aucioritate esset pontifex vigesimus octavus à S. Petro, et
tria priora concilii congregata sunt, periit, aut convicius esset quôd corani tyranno ob mor-
poiestatem aniisit, aut fortassè defuit aliquid lis metum thus obtulisset in lemplo Isidis, ad
in hoc concilio , quod in solis primis tribus concilium venit ducentorum episcoporuin ,

inveniri potuit? At quid illud est? Conferamus cinere conspersum habens capul, ac clarà voce
conciliuni primum , secundum , vel tertiuni , dixit : Peccavi coram vobis. Respon erunt epi-
cum quarlà synodo Chalcedonensi : in tribus scopi et presbyteri oinnes : « Nemo unquàm
prioribus adfuêre episcopi undique vocaii ; «judicavit pontihcem, quoniam prima sedes
adfuerunt et in quarto; in primo legaii sedis I non judicalur à quopiam ; tu ipse eris jiulex,
Apostolicae , adlueruni et in quarto ; in primo «ex te condeninaberis. > Tania seniper fuit,

adfuit imperator Conslantinus, in quarto Mar- est , eritque auctoriias, et digniias Romani
tianus per logatos suos ; in primo dictuni pontiUcis, ut omnes episcopi non fuerint ausi
Analhema Arianis , in quarto dicluni est Ana- talem pontificem ob mortis metum peccantrm
lliettia Euiijilieii et Dioscoro , illosque ut ma- condemnare , nec excommunicare. Qualis
nileslos liaïrelicos delestata est. Igitur si in quanlusque fuit Dioscorus, qui tam temerario
primo creditis adfuisse Spiritum sanctum, cur et nefarioausu ac spiritu ductus, praesumpsit
non idem credciis de quarto, nisi dicatis Spi- primam sedem ,
quoe nunquàm à qnoquam
ritum sanctum Ecclesiain deseruisse, qui mis- judicari potuit, nec poterit, injuria alliccre !

sus est, ut doceret Domini veritateni? Frustra Merilô quidem contra eum indignatus est
igitur rocijiit tria |)rinra concilia , qui non Dominus et percussit, sicut quondam O/iani,
recipit quarlum, quintum, sexlum, et omnia manum suam ad arcatu extendentem; sed hxc
alia légitimé celebraia, cùm eadeni sit de omissa taceaiuus.
 ,,
,

m cm ECCLESIA CATUOIIJCA PROCURANDA. ciO

Quid plura de Dloscoro dicam ? Herùm aiquc runt Patres et aliam opistolam ad Pulcberiam
itcrùin accusalus ab Ischiiione diacono, pro- Augustam, quai idem continebat argummium.
duccnieaiium libclluin coiilra ipsiini, qui sic Concordes omnes ftiorimt ac sanctissimi
,

incipit : Sanclissimo ac beatissimo universali concilii scnlenliis coiiscnscrunl, el prœcipué

archiepiscopo, patriarcliœ magnœ Roinœ Leoni Analolins arcbiepiscopus Constaniinopoliianus
el sanctœ universali Chatcedonensi synodo; ubi firmissimo consensu confirmavitei approbavit,
deinnumcris criininibiis Dioscorus acciisalur. qure legaii scdis Apostolicœ circa senicniiam
Prseierea producius esl alius libellus adversùs banc (iecreverunt. Imô cùm exiarei quaîdam
eiimdem per Aihanasiiim presbyierum de epistola Pseudoprobimadrilarum bœreiicorum,

inunanibussceleribus. Item Sophroniusiaicus qiiam proiulerunt in concilio pro resiiiutionc

euin accusavii publiée coram concilio et prae- Dioscori, et baec legeretur, omnes epiécopi
lor alla accusavil iilum de adullerio , el qùôd dixêre < Anathema Dioscoro; Dioscorum
:
Cbri-
ini(iuo desiderio capius suam uxoreni rapue- «slus deposuil, istas foras mille peliliones
,

ral; quibus criminibus à Dioscoro palralis, ac I istas synodum audire non licet. > Quem ergo
à sanctâ Ciialcedonensi synodo audilis, perpen- ac tan la synodus roprobat, et quem Do-
talis

sis et examinaiis, verisque inventis, vocatus minus incommunicabilem suis fidelibus reddi-
Dioscorus ad conciliuni ,
primo per notarium dit, quomodô, qui eum recipil , ingens pia-
ejusdem synodi, ut ad procdiclas accusationes culum non commiserit, et palam se Cbrisii
rcsponderet, ille tamen segritudinem simuians, liosteni declaraverii?

noluii venire. Pro confirmatione verô Chalcedonensis sy-

Vocatus est secundo, directis ad eum à nodi ac Dioscori impietalis hic inserendam ,

concilio liiteris, missis tribus episcopis ,

qui duxinuis partem cujusdam eleganiissimae col-
commonefacerent illum, ut veniret et satisfa- laiionis habilae agenie imperatore Jnstiniano,
cerel iis quae in concilio de eo ingerebantur, quam addiicit card. Baron, tomo 7, anno
quo adbuc renuente , ilerùm direclse sunl Cbrisli 552, inter sex ej)iscopos Monothelilas

litterai à sacro concilio ad illum, quibus jam ex unâ parle, ac quinque episcopos veritaiis
lertiô vocatus est, ut in sacrum illud concilium calholicae propugnatores ex adverso stnnies,
veniret ad saiisfaciendum simul etreverendis- ubi arcbiepiscopus Hypatius caiholicus. Mono-
simo Eusebio episcopo, et iis quse tune iili ilielitas Severi sectatores (qui in collatione
ingerebantur. Aliàs, si post tertiam (dicti Pa- Contradicentes nuncupantnr), qui jam impera-
Iris) banc regularem vocaiioneni, ex omni tori scriplo senleniiam suam tradideranf, sic
parte nullam habentem suspicionem, advenire post coilationis initium alloquilur: Chariulam
distulerit , praîsens sancta synodus ad illum illampervidimus,in quâ tam supra quàin infia

vcnietmodumquem contra contumacesetcon- Cbalcedonense concilium criminamini quod

,

lemplores synodalis vocationis sumere solet. adversùs Eutychianam est baeresim congrega-
Dioscorus verô cùm in suâ adbuc pertinacià tum. Propter quod dicite nobis. qualem opi-
perseveraret , ac perseverans permaneret nionem de Eutycbe babeiisï Orientales dixe-
sanctissimus arcbiepiscopus niagnse Romae Léo runt: Tanquàm b;ïreticus, magis autem prin-
per Pascbasinum episcopum , Lacentium epi- ceps haeresis. Reverendissimus episcopus dixii
:

scopum, Bonifacium presbyterum, tenentes De Dioscoro verô, et secundo in E|dieso conci-

locum ejusdem sanctissimi ponlificis Romani, lio, quod ab ipso congregaium est, qnaJem ?
et per praesentem sanciam synodum, unà cum Orientales : Tanquàm oribodoxum. Episcopus
1er beatissimo, et omni laude digno Apostolo, dixit: Si Eutychen velut haerelicum condem-
qui est petra et cardo Ecclesiae catholicœ, et natis, quemadmodùm Dioscorum, et cum eo
rectœ fidei fundamentum, Dioscorum episco- congregatos orlbodoxos dicilis esso
,
, qui
pali dignitale nudavit , et omni sacerdolali Eutychen quidem ba;reticumjusiihcârunl, Fla-
orbavit ministerio. Ilis peractis,sacratissimum vianum verô et Eusebium condemnàrunt ?
concilium misit ad Valentinianum ac Mariia- Orientales : Eutychen tanquàm actâ forsiian
num imperalores, rationem reddens de bis pœnitentià juslificàrunt. Episcopus ••
Si er"-o
omnibus quae in bis actionibus gesia sunt pœnituitEulycbcs, quemadmodùm illum ana-
in deposilione Dioscori , bujus causas in eàdem tbematizatis'Mllis verô ad banc responsionem
Epislolà breviler complectens , ut Dioscori hœsitantibus , rursùs episcopus In lantùm
:

raalitiam, et in eum prolatœ justœ sententicc non pœnituil, quin et antequàm implerentur,
sinceritatcm considerareni. Propierea mise- qua; in Conslanlinopolilanà urbe adversùs
eum
 , ,

611 DE UNIONE SCHÏSM\TICORUM 6i2

orihodoxum
gesta sunt, illum qiiidem laiiquàiii Peccavit concilium tradens duarum naturarum

jiisiiQcùruni , Eusebium
Flavianum verô et novitaiem, etc. Contendunt enim haeretici

hœreticos coudeninàrunt. Si euim concilii sancliones beato Cyrillo, Athanasio,

lanquàm
pœniiuit Euiyches, rogari oporiuit eos, non ac aliis Pairibus fuisse contrarias : sed Calho-

coiidemnari, autem dicanius secundiim

Ul lici manifestô osienduni Chaldenonensis con-

vos , conlessionem duarum naturarum esse cilii doctrinan conciliis ei Patribus valdè con-

hœretican), quan» exigebat Euiyches confueri senianeam.

Plura digna continet,
ab Eusebio et Flaviano , docebat Dioscorus alla collatio illa scilu

laudare eum lanquàm non susceptam dua- quae brevitalis gratiâ omitio. Constat igitur ei

rum nalurarum conlessionem. Ul auiem con- hàc collaiione apertissimè raiio, ob quam fue-

substaniialem Palri secundùm divinilalem ritdaranatus Dioscorus. Sed demus Dioscorum

et consubstantialem niairi secundùm huma-
fuisse virum sanciissimum, qualem seclatores
nilalem dicere oporluil cum omni subii- ,
suorum dogmaium mentiuntur, inhaerendumne
liiaie exigere eum , ut confliereiur, et nisi erituniusDioscorisenlenti3e,anpoliùssiandum

hoc fuissel confessns, suscipi non oporiuit. lot sanciis in Chrisio Pairibus congregalis?

Dioscorus verô non solùm quia non exigit ab Articulus XXV.

eo consubsianiialis confessioneia , sed raagis
Solvuntur objectiones schismalicorum contra coti'
•consentit conlrari» ejus et perversae conl'es-
ciliutn Chalcedonense.
sioni quae dicil Ante uniiionem quidem ex
,
:

duabus naiuris conliieor post uniiionem verô, ;

Leontius Byzaniius , monachus orientalis,

unam naiuram. El compulit omnes, qui cum in nova Laurà S. Sabae propè Hierosolymam,

eo erant vociferari Eulychem quidem ortho ,

ut AnioniusPossevinus, tomo2 Apparat. Sac.

doxura esse, Flavianum verôelEusebiumirapios verbo Leontius iradidit, acerrimé contra Eu-

et haereiicos.Quid ergo vobis de istisapparet?

lychianos, Nestorianos et Severura haerelicos

Coniradicentes dixerunt ; Rêvera oporiuit scripsit. Idem ipse Apologiam edidil contra
exigi Euiycben à Dioscoro consubsianiialis eos qui synodum Chalcedonensem caiumnian-
confessionem; sin auiem, sine islà suscepit lur, et licet librum peculiaremque Iraclatio-

eum, ei jusUficavit, caecilaiem passus est idem nem, qui inscribitur : Solutiones argumentorum
ergo illum caecilaiem passum esse Severi, ediderit, in praedictà verô Apologiâ bre-
episcopus. Si
faiemini, ea quœ superbiùs dicta suoi, repe- viier haerelicorum argumenta conlra synodum
tanius. Orihodoxum aut haereiicum Euiychen Chalcedonensem solvens, eam ul par erat

diciiis fuisse ? Coniradicentes dixerunt, haere- viro catholico, laudat dicens : t Quia nonnulli
à sanctà caiholicà et Apostolicà Ecclesià re-
iicum; et episcopus: Juste ergo ab Eusebio
accusatur ; condecenier verô à Flaviano con-
cedunl ,
propler causam ,
quae magis eos

demnatus est. Coniradicentes dixerunt : Ju- cum Ecclesià conjungere debebat, cùm non
ste ; et episcopus : Si ergo juste à Flaviano possem ferre ut membrum nullutn necessa-

condemnaïus est, injuste et irralionabiliier rium à nobis avelleretur , existimavi operae

suscepit eum Dioscorus, et cum eo congregatum pretium esse, suspiciones quasdam ipsis de

concilium, an non? Coniradicentes : Procul synodo Chalcedonensi injectas, lanquàm va-

dubio apparel quùd injuste. Episcopus Quo- :

pores quosdam exciiaios dissolvere , ne quis

niam ergo tolura illud universale concilium ,

raendaciis conlra sanclos Patres anticipatus,

quod cum Dioscoro congregatum esi, consensit, ab spiriiuali maire suà et nosirâ, ab Ecclesià,

sicut vos ipse faiemini, injusiiiiae et caecitaii, inquam, communiabstraberetur. Conaïur enim

oporiebat universalis illius concilîi injustitias accusare synodum Chalcedone voliiniate Dei

et caecitaies ab altt^ro universali emendari con- coaciam, tanquàm non reciè habeniem, sed
cilio, annon? Coniradicentes dixerunt : Modis potiùs novitaiem novoriim dogmaium intro-

omnibus iia fieri oporiebat. Episcopus dixil: ducenlem; et hàc simulatione usi se ab Eccle-

Chalcedone itaque juste congregatum conci- sià séparant, quos quidem conabimur docere

lium est, ut ea quai universale concilium deli- sitamen doceri volunt, nonreclè eos sentira;
querat, vel, sicut vos diciiis, minus viderai, ab nec juste ad banc caluniniam moveri. Onmi
universali concilio corrigerenlur. Coniradi- igitur palrociiiio praeleruiisso, illud soIum et

centes dixerunt : Bené quidem, et necessariè priiniim dicimus, quôd sancla synodus in

con-^regatum est, si et justum tinem suscepit. omnibus cum synodo Nicaenà convenire cerni-
anle omnia inquiunt coniradicentes: tur; item cum synodo Conslantinopolitanâ 150
Et infra ;
 ,

ets CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA. 614

saiictorum Palrura, in quibus de pcrfectà do- Cyrillo : illius eniin sermonibus Patres hujus

gmaluiucognilione cerlârunl, el vicloiiâ parla synodi gloiiaiilur, et in omnibus cum ftde

curonam tuleruni; atque itaquidem couvenit, ejns et verbis consonant acconsentiunt. Post-

m cùin senteiiliaetiam verboriun ipsorumordi- quàm igilur docuimus synoduni Chaicedonen-

iieuiservel, el li;fcc laïKjuàm legos(iuasdas fixas seni per oiniiia cuni sanctorum Palrum do-
elstabiies, qu3g dissuivi non possuiit, seqiiiuir, gniatibns convpnire , (lihilqne ab eis alienum
procul fiigieiis ai) insanià Euiychis, el blaspiie- habere cogiioscamus ,
quae sint et quales Iiae-

niiini os ÎNesLorii longé abjiciens , cujus auda- rcses, quibus h«c synodus répugnât, el quan-
ciani accusai, sicut sapieiiles ilii, et lidei toperè ceriaipro inipiis duLMiiatibusdissolven-

defensores. Qnôd verô ita sil, el Paires illi dis. Sic auieni cognosceinus. »

reverà hoc certanien susceperunt , ul in com- Et post pauca, Acepbalorum argumenta dis-

mune lucruni confeirenl, ex ipso argunicnlo solvil, dicens: Sunt praelerea quaedam alia,
el nialeiià iicei inlolligere, el dalum lesUnio quae Acephali conira synoduni Chalcedonen-

iiiuin producere ; omiiia enini ipsoruni SS. sem objiciunl, quorum etiain meminisse opor-
Pairuin coileginiuï^, el cuin illis ex synodo in 1er tet. Aiuiit non debere recipi synoduni Clialce-

se collaia, iis qui veriialeni reclè exculere et douensem, quia qui in eà congregali siinl,
dignoscere voluerint, proposuinius. Aitenden- erant judicio incoiislanti el à se dissenlienles :

lesigilurea quai in synodo dicta sunljacilède- iidem enini Byzantii Eulyclien ejecerunl, et

nionstraiionem capietis,ne minimum quidam hune Ephesi cum Dioscoro recepenint, ejecto

synoduni Clialcedonensem à reciâ senienliâ Fl.iviano : et rursùs iidem Chalcedone Flavia-

sanc lorum Pairum discessisse. » nuni receperunt , Dioscoruni verô ejecerunl.
Exponit deiiide fidcui quani sancia synodus Ad hoc dicinius, non oportere cogilare, quae
adiiairens i^airuni vestigiis, praecipuèB.Cyrilli hoininibus evenire soient, niultis enini ssepe-
Âlexandrini, professa est, et inTra addit : numerô hoc accidit , et foriassè , qui existima-
« Cîiiii baec ita sint , et res ipsae ferè vocem lione praistani. Caeierùm , et si quinque, aut
eiailtant, el clament , qiiis jani conientiosus anipliùs, vel eliam iriginla , ex sexcenlis re-
sUÔTo. àv TrpotTTOî, eiaccusans reprehendet, quae perd sunl, utdicitis, instabili senientià el ju-

foriiora suni, qnàm ut reprehendi pdssini, et dicio , non propierea oportcl synoduni sexcen-
synoduni criniinabilur, qu% cuni iis quidem ,
loruni viroruiu repudiare , quandoquidem
qui niliil sani alTerurit, pugnal. cuni Nestorio iidem Ephesi eliam cum Dioscoro congregali
inquain, et cum Apollinario, et cuni iis qui fuerunl; neque tamen propter eos synoduni
cum illis seniiunt ; veros antein dociores et talem Ephesinam repudiatis.
orlbodoxos diligit, et adjuvat Cyriilum et 6 Rursùs aiunt : Si , ui Anatolius Constau-

similes, divinas(iue rogulas nuiiquàiu transit, tinop()lil;inus dixit , non propter fidem deposilus

neque quidtluam novum aut propriura puril est Uioscorus, sed quia excommunicationem

poiiùsaniiquis inh.tret taiiquani cuidam

quiii fecil domino archiepiscopo Leoni, et leriiô
fundamento inimobiii , et, ul breviler dicam, vocaïus est et non venit, quare non recipitis
quai iii synodo Ghalcedonensi acia sunl ,
per eum? Resp. Dioscorum manifeslé fuisse haTe-
oniiiia cuni sanciis Pairibus concilii Nicaeui ticum ; nani in illo concilio Ephesino appro-

consonant, ut ipsa demonsirant. Quae illi san- bavii Euiyclieiis errorein , ut latiùs in fine

xerunt Paires concilii Chalcedonensis ab illis supericiris capiiis oslendimus. Ideô aulem di-

sancila exposuerunt et inlerpreiati sunt, et se xiiAnalolius Dioscorum non fuisse damnatum

unara lidem scire priedicaveruiit , et unum ob fidem, quia reipsà damnaïus non fuit,

Synibolum, et solum, quod illi tradiderunt, et quôd erraverit in concilio Ephesino secundo ,

deGnieruntpraeluxisse rectam fidem , et omni sed quôd parère n<duerit in Ghalcedonensi,

repteliensione carenlem à sanctis Pair bus oùm ter fnisseï vocatus. Ut enim constat ex
synodi Nicaenae expositam et éditant, et liane Nicephoro, lib. io Hisioricc cap, 4, et ex ipso
àT;apEy/_eîpY,Tov, id est, intaciam manere jusse- concilio Ghalcedonensi aciione prima post
runt ; et hoc Synibolo ab illis ediio , eos qui epistolain imperaioris ad Dioscoruni; ipse ini-

aberrore, aut alià opinione converterenlur, tio inierfuil concilio Ghalcedonensi, et ibi

et sallem consequi veilenl, arniari et erudiri seipsum cxcusavit, quôd solus non fuerit m
mandàruiil. Hinc igiliir li(iuol euin qui cuni synodo Ephosinà secundâ, el quôd vi poliùs
hàc synodo pugnat, bellum cum Nica;nà synodo aique ignorantià ,
quàm voluntate condemna-
suscipere. Heperiiureiiam contradiceresancto vorit Flavianum, et secutus fuerit Eutycheiem j
 ,

615 DE UNIONE SCIÎISMATICORUM 616

sed ab aliis episcopîs , qui synodo Ephesinae buit , nune analhematizant , teste Leoniio de
secundaeinterfuerunt, falsitaiis conviclus esl; Seciis , actione 5, propterea quôd Christi cor-
et illi quidem veniâ peiilà sui erroris, in con- pus non esse ejusdem substantiae nobiscum
ciliura admissi sunt ; Diosconis vero inlerfuit traderet, ipsi verô licet duas naturas ante
sanè aciioni primoe concilii Ciialcedonensis, unitionem fuisse agnoscant , post unitionern
verùm cùm irinita ei alia criinina in actione verô unam fuisse tantùm , ex his duabus con-
lertiA objecta fuissent à concilio, ut colligiiur flatam , manentibus naluris inler se inconfusis
ex Nicpplioro loco cilaio , et ex Liberaio et distinctis, temerè aM^rmant : eodem prorsùs
cap. 13 Breviarii, 1er eliam vocatus aegriiudi- modo ac corpus et anima, quae citra confuslo-
nis causam praeiendens, parère noiuit, neque nem in honiine unita sunt, unum visibile,
ad conciiium redire , atque eà de causa depo- alteruni invisibile, unum raortale, alterum
silus. Hoc idem coliii;iiur ex actione 16 ejus- immortale, liominis non duas naturas, sed
deui concilii in exeniplari Fascliasiani ,
quod unam tantùm bominis naturam constituunt.
est in fine actionis. Legaïur etiam Eusebius enim bodie cùm non possint intel-
Orientales
1. 15 , c. 50. ligere discrimen inter naturam et personam ,

€ Uurfciis aiunt quôd haec synodus haereiicos verentur duas in Cbristo fateri naturas , ne
recepit , et non licei recipere ipsani. Hoc autem cum Ncstorio duas etiam videantur acclamare
dicunt de Iheodoreto et Ibà dicimus , non
, ;
personas.
priûs synodum eos récépissé, quàmiNestoriuiu Statuendiim igitur est de fide catholicâ ,

anaiheniatizàssent. Chrisium nomen esse unius personae duas ha-

« Rursùs dubitant, quare non pelierunt à beniem naturas divinam , scilicet et humanam ;

Theodorelo, ut quae contra Cyrillum scripserat hanc verô esse fidem catholicam, et ad salutem
anailiemalizaret ; respondenius, non oportere necessariara , ex sanctissimis conciliorum de-
eos synoduui de hoc accusare , sed S. Cyriliuni ; cretis, ac sanctis Patribus apertissimé proba-
is enim cùni in couimunionem cum Orientali- bimus ; sed ne ex ignorantià vocum nobis
bus, et cuni ipso Theodoreto venisset, non error contingat, necessarium erit quatuor vo-
petivit ab eo , ut quae scripserat anathematiza- cabula, quae apud Patres passim inveniuntur,
ret. Quod igiiur non fecit S. CyriHus, non paucisexplanare.YocabnIa autem sunt, sM^sran-
débet accusari S. synodus non fecisse, tanieisi lia , natura, persona , et hyposlasis. Sciendum
id quod non fecit ille, fecit haec, cùm ab eo ergo , ut optimè advertit Leonlius, de Sectis,
petierunt ut Neslorium anathematizaret. Quôd actione prima , substantiam et naturam apud
si demus haereticos fuisse illos, neque sic prop- Patres idem esse, ac rursùm idem bypostasim
ter hoc synodus esl repudianda , siquidem et et personam ; et cùm Verbum divinum assum-
synodus INicaena sepicîn haerelicos recepit, qui pserit naturam singularem , scilicet humanita-
et antea Ariani fuerant, et postea in hœresi tem et non personam, hoc hominem est, ,

perseveràrunt, neque propter banc causam multùm interest, lum ad Entychianos, tum
diciiur synodus centum undecim Patrum sed ,
etiam ad iSestorlanos haereticos convincendos,
cenium sedecim. Siquidem et Juvenalius epi- scire quid intersit inter personam sive hyposta-
scopus Hiorosolymitanus , et alii multi epi- sim, et naturam singularem , ut eà rc explicalà
scopi ,
qui Epliesi cum Dioscoro reperli sunt, intelligi faciliùs possit, maxime cohaererc et
synodo Ciialcedonensi inierfuerunt , neque ta- consistere hanc catholicam doctrinam, Dcura
men propler hoc ipsi synodum illam Ephesi assumpsisse naturam non assumptâ personà
répudiant, sed potiùs amplectuntur. Haec Leon- ac post incarnaiionem , humanam naturam
lius, sed plura qui videre desiderat, légat assumptam esse omninô distinclam et aliam
cunidem Leonlium libre deSectis, pr.iecipuè naturam à naturâ divinâ. Et quamvis inter
actione G, et haec de argunientis historicis, omnes consiitutum sit in ratione personae ali-
quae hairelici objiciunt in sanctam synodum. » quid aliud contineri ultra ea quae continct ra-
tio natnrae, siquidem significatur ab omnibus
Articulus XXVI.
vocabulo cnncrelo (ut vocabnio //omo), naturâ
In Cliristo Domino post iinitionem duas esse
verô abstracto, nenipe Immanitas : sed quid sit
naturas , divinam et humanam, omninb dis-
hoc quod persona addat sive includat ultra
tinctas.
rationem naturae, et in quo ab eà distingua-
Acephali, eorumque sectatores orientales, tnr , omissis variis dicendi inodis brevilcr per-
Eulychem , qui ansam eoruni erroribus prœ- slringemus.
 ,
,

C17 CUM ECCLESIA CATHOLICA. PROCURANDA. 618

Persona igitur crcnla à natiirà singulari gère poluit pliiiosophus , média esse potest
realiter dislinguitur lanqiiàm includens ipsam substanlia prima incomplète et reductivè, quae
naturamsingularem, et praeterea aliquid aliiid nimirùm sit nalura ut singularis. Cùm enim
addens re à naturà distinctum ,
qnod propriè ex naturà ut singulari inprimis constituatur
sit personalitas. Quam senteniiam esse D. suppositum, accedente personalitate , sicque
Thoniae constat ex 3 p. q. 4, art. 2. Illud demùm fiât substanlia prima compléta non ,

verô reale, et à naturâ realiter distinctum , incommodé nalura singularis ad primam sub-
quod persona includit, nilui aliud est, quàm stantiam revocabitur, lametsi non sit ipsa
ipsam personalitalem esse naturai quemdam sola directe et complété substanlia prima.
lerrainum , et complementum substaniiale Quod si fundamentum qùaeras, cur ita de

quo perficilur ultimô et conslituitur substan-

, divisione substanliae , alque adeô de raiione
lia primo compléta; qui terminus differtreipsà supposili philosophemur , respondeo illud
à naturâ singulari tanquàm id quod terminât
, praecipuè esse posilum in rcvelalâ doclrinà
et complet naiuralem ipsius dependeniiam ab de hoc incarnationis myslerio, quae et natu-
uitimo termino, in laiitudine substanliae ; hic ralelumen (ut in aliis materiis) illustrât, et
igitur terminus naturai, quo naturâ ultimô tum demùm rectè consislit ac defenditur, si
completur, appellatur subsistentia naturae, sic ratiocinemur, praesertim cùm isla quoque

personalitas, sive hyposlasis. secundùm naturae lumen aequèprobabiiia atque

Objicies ex hâc sententiâ sequi , fore ali- alla vldeantur.
quam realitaiem substanlialem in niateriali Ex bis fit, personam à naturâ in mullis dif-
naturâ, quae neque sit maieria , neque forma, ferre. Primo in essendo ; nam nalura est quae-
nec compositum ex utrâque. Respondetur Si : dam forma , per quam, verbi graiiâ, Pelrus
directe intelligas , verum est; indirecte autera conslituitur in esse specifico ; est enim na-
et reductivè dici potest , personalitatem istius- lura ipsa essentia rei, persona verôsuperad-
modi pertinere ad compositum ex materiâ et dit naturae subsistentiam , quatenùs est prin-
forma.Nam si per compositum intelligas na- cipiura subsistendi in se ; quare persona nihil
turam singularem , ut in abstracto significa- aliud est, quàm terminus et sustenlaculum
lur, eatenùs ad illam hœc personalitas re- naturae.
ducitur et pertinet ,
quatenùs est naturalis Secundo differunt in operando ; nam licet
terminus et complementum ejus. Si autem ad operandum lam persona quàm nalura con-
per compositum intelligas completam byposta- currant lamen diverso
, modo nam supposi- :

sin, seu supposltum , ad illud hsec personali- tum seu persona concurrit ut principium quod
tas reducitur tanquàm ultimum constitutivum operatur et subsistit ; nalura verô est princi-
ejus, ut ex praedictispatet. pium quo mediante eliciiur opus.

Nec phiiosophus negare voluit esse aliquid Tertio differunt ex modo praedicandi : nam
subsiautiale, quod non directe sit matcria, suppositum seu persona primo dicitur gene-
nec forma aut naturâ ex ipsis composita, sicut rari , produci et ratio est quia simpliciter
; ,

satis apparet dividens in 5 Metaph. et in Prse- esse , est esse in seipso seipsum id
, et per ,

dicamenlo substantiae, substanliam in primam est , subsislere ; hoc autem est supposili, quia
et secundam , hoc est, in essentiam et hy- esse in alio est esse quasi diminutum , et na-
postasin seu suppositum. Sicut enim ex sen- lura non dicitur simpliciter esse, sed ratio
tentiâ philosopbi essentia conslituitur per essendi ,quia subsistit non in se , sed in sup-
gradum aliquem positivum subslantialem ila , posito. Iiem suppositum dicitur operaior et
eiiam ex ejusdem mente intelligeredebemus, agens; nalura autem non est propriè operans,
conslitui hypostasin , seu primam substan- sed ratio operandi , et Joannes dicitur loqui ;

tiam (quae maxime substanlia est) per gradum nalura humana, quae est in Joanne , dicitur
eiiam aliquem et lerrainum ultimum substan- ratio loqucndi.

lialem. Neque valet, si objicias primam sub- Praeierea assumcre naturam , et habere se
staniiam phllosopho esse , nonnisi naturam per modum assumenlis, est supposili; habere
singularem ipsam , cùm singularilas faciat se per modum assumpti, est naturae; ratio
ul naturâ , quatenùs singularis est , non sit est ,
quia assumcre est tolius : nalura autera
subslantia secunda. Non , inquam , bac ob- significaïur per modum partis. Ecce dilTeren-
jeciio valet : nam inter substantiam secun- liam, seu dislinciionem utriusque , naturae
dam et primam completam , qualeni inlcUi- videlicet et personae, quam differentiam non
TH. V. 20
 , ,

619 DE UNlONt: SCmSMATiCORUM 630

cognoscentes , seu dignoscere nolentes Nesto- convicii argumento , faleri Deum eliam as-

rius et Eulyches , simul cum Dioscoro pro- gunipsisse personam ut partem perfectionis na-
lapsi sunt in varias liaereses : Nesiorius falsô lurae, et (utdistinguanlur à Nestorio) addunt
putans idem esse uaturam et personam, et Ijanc quam assiimpsit personam non esse ope-

nullam faciens inter utrunique dislinciionem, rosani , sed oiiosam ; non enim operatur
et videns in Chrislo duas naluras distinctas quidquam sed , leriatur et ab opère vacat ; sed
intulit duas personas. Eutyches verô et Dios- error iste turpissimus est et execrandus; nam
corus dicentes idem esse naturam et perso- humanitati assumptae à Christo nihil perfec-
nam, cognoverunlin Christounam personam, tionis deest , licet propriam non habeat perso-
intulerunt uuam naturam iiaque tam Euty- : nalitatem , quia perfectius est, et dignius

ches quàm ^esto^ius ex ignorantlà hujus dis- humanse naturae subsistere in personâ Verbi
criminis prolapsi sunl in contrarias hœreses : quàm subsistere in propriâ personâ; quis enim
iste in dualilalem personarum , ille in unita- dubiiet naturam humanam sustentatam à

tem naturx. divinâ personâ , longé perfectiorem esse in

Ha et hodie Orientales videntes in Christo Chrislo, quàm in unoquoque noslrûm? est

unam personam ,
pro unâ personâ unam di- enim incomparabiliter et inflnitè perfectior,

cunl naturam ; sed quaero ab iiiis , si natura subsistens in personâ Verbi ; quae cùm sit in-

et persona omninô idem essent , nullumque finitae perfectionis, supplet in natura huraanâ

esset inter utramque discrimen , sequerelur perfectionem humanae personœ. Demùm si

quôd in Deo cùm sit una natura una eliam ,

in operibus naturae nihil oiiosum et frustra

esset persona. At liabemus in Scripturà : concedimus,quantômagls in operibus Dei, ma-

Très sunt, qui testimonium dant in cœlo , Pa- xime verô in hoc opère omnium divinissimo !

ter , Verbum, et Spirilus sanctus, et hi très Secundo, quia si admittunt duas personas,
unum sunt; unde evidenter apparet aliquid à fortiori duas eliam naturas distinctas post

discriminîs esse inter personam et naturam ,

incarnalionem admittere|debent, quia distincta
cùm in divinis natura sit una person» verô ,
persona naturam dislinctam omninô supponit.

très. Item peto à vobis, cùm moritur aliquis Tertio, quare si admittitis duas naturas, duas

homo, utrùm natura moriatur, an persona? eliam non admittitis voluntales, quarum alté-

Naturam quidem mori non respondebitis; ergo ra sit operosa, altéra oliosa? Quarto, quare

persona, igitur idem omninô non sunt natura post incarnalionem dicitis unam naturam et

et persona cùm multae sint atque

? Propterea non unam eliam personam? sed adversùs
adeô innumerabiles hominum personae mul- ,
hune errorem infralatiùs oppugnantes Nesto-

tasne atque innumerabiles naturas hominum rium dicemus.

dicetis ? sed una est omnium hominum na- Praeierea absurdissimus error est, assere-

tura et non una est omnium hominum per-

,
re in Chrislo anle unionem duas illas esse na-

sona ; ergo differt natura à personâ. turas : quomodô enim in Christo fueruntante

Denique si Orientales renuunt duas admit- uuionem, si anle unionem non fuit formaliter

Vere in Christo naturas , ne duas videantur Christus ut talis. Idque patet manifesiè ex

admittere personas , cùm ex eorum senlenlià plurimis locis Scripturae, praecipué ex cap. 1

natura et persona idem sint , sequitur quôd Joannis ; ibi enim ille Christus, qui habiiavit

agnoscentes hanc differentiam inter naturam in nobis, diciiur ipsum Verbum incarnalum,
et personam , facili negotio poterunt vitare ut patet ex illo contextu sermonis : Inprincipio

errorem quem timent , et Ecclesiae caiholicae erat Verbum, etc., et Verbum carofaclum est, et

conformari quôd si perllnaciter renuant dis- habiiavit in nobis , et vidimus gloriam ejus, glo-
;

crimen hoc conûieri , manifesté incidunt in riam quasi unigeniti à Pâtre, etc. Quomodô igi-

errorem Nestorii, quem declinare se illà via tur in Christo, hoc est, in Verbo anle unionem
arbitrantur. Nam fides catholica praedicat fuerunt duae naturae, divina et humana, si
Verbum Dei assumpsisse naturam humanam ;
ante unionem Verbum non fuit incarnalum?
igitur si ipsi dicunt idem esse naturam et per- Reclissiœé itaque S. Léo Epislolà 10 ad Fla-

sonam , sequitur quôd personam eliam as- vianum, cap. ullimo (

quae in concilie Chalce-

sumpserit , et sic in Chrislo erunl duae per- donensi fuit approliala), cùm illa verba Euly-

sonae , ut consliluebai iNosiorius. chclis relulisset : • Confilcor ex duabus natu-

Neque prorsùs audienda est aliquoium I ris fuisse Dominum noslrum ante adunatio-

Orienlalium rcsponsio, qui non verentur, lioc < nem ,

post adunationem verô unam naturam
621 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA. Cil'i

t confileor , i addil: < Miror tam absurdam, salis ex sacra Scriplurâ constat, quae fréquen-
< lamque pcrversam ejus professionem, i etc. ter asserit naiuram divinam esse prorsùs im-
Cùni lam impie duaram naiurarum ante in- mulabilem Malacb. 3: Ego Deus,
: et non mutor.
carnalionem unigciiiius Dei Filius fuisse dica- Et Jacobi primo Apud quem non est Iransmu-
:

lur, quàni nefariè , poslquàin Yerbum caro taiio, etc. Itaque siare non polesi lerliura,
facium est, nalura in eo siiigularis asseritur. quod Eutyclies dixit, divinitatem in liumani-

llis igitur praemissis, contra errores alios, laicm, aui contra, fuisse conversam. Nam lierl

ul ccrlissiniuai staluamus, Cliristuni Jesiim non poicst, ul nullo modo mutelur, vel quod
unâ consiare personâ , duabus naturis, divinâ inaliud converlilur, vel id, in quod converli-
et humanâ, inlerse conjunclis, non confusis, tur aliud. l'rœlerea Cbrislum Dominum rêve-
saivâ cujusque naturoe proprielale ; fidesenim ra fuisse nalumex Mrgine, passum, morluum,
caibolica agnovit seniper in Cbristo post in- sepullum, et resurrexisse lertià die, ac poslea
carnationem duas intégras et perfeclas naïu- cœlos ascendisse; neque eunidem Christum
ras, divinara et huraanam , quae sine uUâ per- non secundùm divinitatem , sed secundùm
mixiione ac confusione, aut inter ipsas cora- hunianilatem, non simulatam, sed veram, fuisse
posiiione, in verà personâ Vcrbi subsistant, passum, conlra errorem seu poliùs delirium
neque divinam naiuram in humanani, vel hu- Eutycbetis passim , ac luce ipsâ manifestiùs
manam in divinam fuisse conversani, neque Scriplurae falenlur; sed quia bodie Orientales
terliam per comniixlionem résultasse, sicut ex in hoc etiani Eulycheiem damnant, non opus
anima raiionali et corpore, ut Orientales ho- est in bis ampliùs immorari.
die faientur. llestat igitur, ut ex conciliis et Patribus
Primo hœc veriias ex Scripiurà probalur, et senlentiam caiholicam de duabus in Cbristo
ante oninia duas esse in Clirislo naturas, te- naturis comprobemus. Plurima sunt concilia
slaiitur illa Domini verba Joan. 3 : Nemo as- in quibus error isle expresse damnatur. Primo
cendii in cœluut, nisi qui descendit de cœlo, in Cbalcedonensi concilio ex insliluto, et prae-
Filius liominis, qui est in cœlo. Nani isle, qui serlira actione 5, in Symbolo lidei , ubi sic di-
loquebalur, secundùm eamnaturam.perquam cilur : c Confitemur in novissimis diebus Fi-
videbatur et loquebalur, ac Filius bominis ilium Dei unigenitum in duabus naturis, in-
erat, non descenderat de cœlo, aut tune cùm « confuse, immuiabiliter, indivise, inseparabili-
loquebalur erat in cœlo. Ergo alteram habuit, < teragnoscendum, nunquàmsublalà difleren-
nempe divinam, secundùm quani descenderat, <tiâ naiurarum propier unionem. > Ilem in
ei erat in cœlo. Deinde nullo modo fieripotest concilio Conslaniinopolilano (quod est quinla
secundùm eamdem naiuram Christum esse synodus generalis) can. 2, 7, 8, 10, H. Ubi in
aequalem Pairi, et minorem al Joan. c. lo ; ; canone illo Secundùm sub-
8, sic dicilur :

Eg , inquit, et Pater unum sumus, et c. 14 : stantiam dicentescarni unigenitum Verbum uni-

Pater, inquit, major me est. Igitur secundùm luni esse, non confusionem quamdam ad vices
unam fuit œquaiis Palri, secundùm aliam mi- naiurarum factam fuisse diciraus, magis autem
nor. Praelerea, Antequum, inquit ipse Christus ulrâque manenie naturà, hocquod estunitum,
Joan. 8, Abraham fierei, ego swn. At idem na- întelligimus esse carni Verbum. Item in VI
lus eral lemporibus Augusii; nequit autem synodo général! , actione 4, in concilio Late-
fieri, ut idem secundùm idem fuerit ante^et ranensi, sub Marlino primo, consullatione 5,
posl Abrabam. Iicm, quod S. Tbomas, Joan. can. 5, 6, 7 et 8, in concilio HispalensiII,cap.
20, viderai et leiigerat in Cbristo , non erat 1, et passim in aliis quibus denique adde Sym-
;

Deus, sed caro, et tamen exclamavit dicens : bolum Atbanasii, ubi eamdem verilatem Ec-
Dominus meus et Deus meus. Igitur ille, cujus clesia profiietur maxime in illis verbis « Unus ;

carnem viderai, simulerai verè Deus et homo, c autem non conversionedivinitalisin carnem,

quod eliam aperiè constat Acioruni secundo : t sed assuniplione bumaniiaiis in Deum unus :

Dexterâ (inquil Petrus) Dei exaltalus effudit hoc I omninô non confusione subslanliae, sed uni-
donum. ISarnoxaliari non est Dei, sed crcatu- f taiepersonse.»
ra; ellundereSpiriiuni sanctum non est crea- Tertio repugnatisie error orthodoxis Patrum
lurae, sed Dei. Item, Spiritussancius posuitvos sententiis : inprimis S, Cyrillus Alexandrinus
regere Ecclesiam Dei, quani acquisivit sanguine apertissimè variis in locis banc verilatem te-
suo, etc. slatur, in Epistolà 8 ad Nestorium ubi refe-
,

Jam verô illas naluras non esse permixtas rons fidem et senlentiam concilii P^icaeni:
 »

623 DK LINIONE SCIIISMATICORUM (m

I Licet, inquit, différentes inter se naturse in « Jésus Christus, etsi non ignoraïur differentiâ

< veram sint iinitatcm conjunctœ, unus tanien «naturarum. »

cei utrisque est Fllius ac Christus, intérim Praeterea S. Dionysius Areopagita, c. 3 de

( non sublatà difl'erentià naiurarum propter ecclesiasticâ Hierarchiâ : « Divinae, inquit,

«adunationem.t Haec Cyrillus: cujus vestigiis < bonitaiis infinita clemenlîa benignissimè om-
adhserens sancta synodus Chalcedonensis 030 «ninô providenliam nostrî, nec sic quidem
Palrum, Cyrilli leslimonium referens, sic ait : « (post peccatnm) oraisit per seipsam opera-

Synodus. — « Sequenies igitur sanctos Pa- cri, nostrorum omnium veraciter sine pec-
< 1res unum et eumdem Filium Dominum no- « cato particeps facia , nostrœque humilitati
«strum Jesum Christum, in duabus naturis «inserta, absque confusione ullâ,etmaculatio-

c sine confusione, sine mutatione, sine divi- « ne verâ et integerrimâ divinitatis suae. > S.

i sione , sine separatione cognitum, uno onines Cyrillus Hierosolymitanus catech. 4, cùm agit

«consensu docemus. > Haec synodus. Postea de Christi generatione ex Virgine : « Duplex,
adducit verba S. Cyrilli ex epistolâ ad Sucen- « inquit, erat Christus : homo quidem id quod
sura : « Considérantes igitur, ut dixi, modum « apparebat ; Deus verô quod intelligebalur.
c incarnalionis , videmus, quôd duœ nalurae « Comedebat quidem ut homo verè, ila ut nos;
«coierunt inter se secundùm unionem, quse « similes enim nobis corporis affectiones ha-

I distrahi non potest, sine confusione , sine « bebat : ut Deus aulem quinque panibus aluit

c mutatione. Caro enim caro est, et non divi- «quinquemillia,» etc. S. Athanasius in Evan-

I nitas,'et siDeus factus est caro, homousîè, et gelium de sanclissimâ Deiparâ : « Sanctifi-

c carô enim Verbum Deus est, et non caro, et « cata, inquit, superventu Spirilûs sancti Vir-

< si propriam fecit carneni, œconomicè. » Ejus- « go eum gestabat. qui ex suâ propriâ essentiâ

dem ex eâdem Epistolâ : < Duas naturas dici- «Dei erat Filius, pro unicâ ejus divinitatis
( mus, unum verô Christum Filium, Dominum, «naturâ, et gignit eumdem incarnatum et ho-

«Dei\erbum factum hominem, et Incarna- «minem facium, secundùm duarum natura-

fide ad Alexan- « rum proprietatem eumdemque duplicem et
f tum.> Ejusdem ex libro de ,

drinos : < Ego commixtionem non approbo, «unum ex duobus constaniem inconfusè, im-
« alienum enim est à fide Aposlolicâ, et àrectâ «mutabiliter atque indivisîm credi oportere

itraditione Dei. Commixtio enim deletionem «statuimus.> Et infra : < Deus intérim perfe-
I naturarum operatur. Unio vero ineffabilis, «ctus et homoperfectus; unus ratione unius

( quamqui rectè sentiunt, confitentur,ulram- « personae; duplex tamen naturâ.» S. Basilius

I que naturam sine confusione servat. > libro primo contra Eunomium, post médium :

Synodus. — « Differentiâ naturarum nequa- « Sicut formam, inquit, assumpsisse servi, in

« quàm sublatà propter unionem.» « essentiâ humanse naturae Dominum nostrum

Cyrilli ad Nestorium : « Non lanquàm dif- « natum esse significat : sic cùm dicit in for-

« ferentiâ naturarum sublatà propter unitio- « ma Dei esse, ad Philip. 2 , divinae essentiae
« proprietatem penilùs déclarât.» S. Gregorius
«nem. >

Synodus : t Quin potiùs servatà proprietate Nazianz. Orat. in Christi Nativitatem : « Mis-

utriusque naturae. » « sus, inquit, est, verùm ut homo; duplicl

Cyrilli ex Epistolâ ad Sucensum : < Etsi « enim naturâ erat; siquidem et faiigatus est,

« enim unus à nobis dicitur unigenitus Filius < et famé et siti laboravit, et angore correptus

iDei,incarnatus, et factus homo, non prop- «est, et lacrymas fudit.ut lex naturae fert.

«terea commixtus est, sicut illis videtur. Nec Innuniera Patrum tam Graecorum quàm
( naturam carnis mutata est natura Verbi
in ;
Laiinorum possemus testimonia adducere :

< imô neque carnis in naturam

Verbi; sed in qui plura desiderat légat Theodoretum in
« proprietate secundùm naturam, utrâque ma- dialogo Imnnilabilis, et in dialogo Inconfiisus,

fnente simul, etintellectâ secundùm rationem ubi prolixe testimonia omnium ferè Patrum,
«paulô anteà nobis redditam, unio ineffabilis qui ante ipsum fuerunt adducuntur. Idem fe-

«et inexplicabilis unam nobis demonstravit cêre S. Léo in suis Epistolis , B. Vigilius 1.

( naturam Filii , sed incarnatam. » 5 contra Euiycheiem, Gelasius in lib. de dua-

Synodus. — < Et in unam personam , et in bus Naturis, et novissimè oninia Patrum et

«unam hypostasim concurrente. > doclorum usque ad nostra tenipora testimonia

Cyrilli ex Epistolâ ad Joannem «Et tanquàm : congessit auciorïhesauri catholici lib. 2 de

< in unâ personâ cognilus: unus enim Dominus Christo Salvaiore.

 ,

CUM ECCLESIA CATHOLICA FROCURANDA. 626

625
rcpugnat eilam manife- firmiiatis humanae sed contraria de eodem
Deniquc crror islc
:

sté raiioni;sed antequàm ulteriùs procedamus, il secundùm idem enuniiari non valent; ergo
nolandum est pro explicalione hujus conlro- enunliantur secundùm aliam et aliam natu- ,

versisB, ex D. Thonià , 4 contra Génies, cap. ram, et ex consequenti non est in Christo ler-
H, quôd uniri aliqua in naturâ non est, quôd liaaliqua naturâ ex duabus resultans.

duae naturae ad invicem quomodocuinque Poslremô, Chrisius est verus Deus et verus
uniantur ; nam reverà in Christo duae nalurae homo, ut constat ex sacra Scripturà; ergo
uniiae sunt, scdquùdillae duai nalurae conve- verè babet naturam divinam et humanam ; non

niant in unà teriià naiurA, vel esseniià, quae enim lieri potesl, ut divina nalura et humana
aliquo modo ex uaturis unitis constituatur, liani una nalura, ul oslendit D. Thomas 3 p.,

duae naturse in personâ q. 2, art. 1, hâc evidenti ralione quia si ex

sicut quôd aliquae ,

uniantur, dicitquôd cadem persona in duabus divinitale el humanitaie fit unum , vel fit

naiuris subsistai, munusque acralionem per- unum ordine et composilione, eo modo, quo
sonae exerceai , in ordine ad ulramque nalu- ex pluribus lapidibus ht unus acervus , vel
ram ipsam suslentans, ci proprias utriusque una domus ; sed hoc dici non potest , quia
naturse operationes exercens. Hoc supposilo, Christus non esset unus per se, sed per acci-
probaïur : Tune aliqua duo uniuntur in natu- dens; item non esset unus simpliciter , sed

râ, quando uniuntur in aliqua esseniià, quse ex multa simpliciter, et unum secundùm quld

unione duarura naturarum resultet; sed im- quorum ulrumque derogat veritaii incarnatio-

plicat naturam divinam et bumanam hoc modo nis. Vel ht unum per se, per transmutationem,

uniri, ergo, etc. Probatur minor : Nam quae eo modo, quo ex elemenlis ht mixlum , et hoc
uniuntur in nalurâ , nccessariô habenl mu- alfirmari non potest, lum quia nalura divina
tuum et intrinsecum ordinem inter se, imô et est omninô immulabilis, et sic neque ipsa po-

esseniialem dcpendentiam ad invicem; sed test in aliud converti, neque aliud in ipsam;

implicai naturam divinam babcre aliquo modo tum quiaid, quod ex mixtione résultat, ut

ordinem, quia forma tolalis ,

qualis est bu- constat ex primo de Generatione cap. de mix-
manitas, ctim per se loquendo sit lotum , et tione, non estejusdem substaniiae cum misci-

non pars, nequit intrinsecè et substaniialiter bilibus; el sic Chrisius, neque esset consub-
ordinari ad alterius nalurae compositionem. siantialis Palri, neque Malri, quorum ulrum-
In quo distinguilur bumanilas ab anima ra- que hdei adversaiur. Vel fit unum per se,
lionall, quia haec et quaecumque alla forma absque ullà iransmuialione : sed neque hoc

ex propriâ naturâ non est substantia totalis, potest dici ; nam heret unum modo quanlita-
sed poliùs pars alterius nalurae integrae et ita tivo, sicut ex diversis raembris fit unum cor-
;

dicit intrinsecum eisubstaniialem ordinem ad pus : cùm nalura divina sitincor-

et hoc non,

naturam, cujus est pars, el ad aliam parlera porea ; modo quo ex materià et forma
vel eo

simul componentcm : at bumanilas et quae- fit unum, ethocest adhucimpossibilius, tum

cumque forma tolalis non dicit lalem ordinem quia nalura divina et humana sunt enlia com-
per se , et subslanlialem ; ergo, etc. pléta in aciu , et ex duobus enlibus in aclu

Secundàprobalur:Quandoaliquaduo uniun- nequit unum per se fieri; tum quia nalura di-

tur in naturâ, talis naturâ , in quà fit unio, vina nullius potest esse forma, praesertim cor-
semper estperfeciior aliîs naiuris, quae in illà poris; tum quia alla species inde resultans
uniuntur: coniinet enim perfectionem utrius- esset pluribus communicabilis , et iia essent

que : sed implicat dari naturam perfectlorem plures Chrisli; lum denique quia Christus
esseniià divinà : ergo nulia nalura potesl esse aliàs neque esset nalurae divinae, neque huma-

terminus bujus unionis. Tertio probatur : In nae; differeniia enim addita variât speciem,

Christo post unionem sunt duae formae : ergo sicut uniias numerum.
sunt duae nalurae. Consequenlia palet, quia LU vini hujus raiionis Patrumque senientiam
forma, naiura et esseniià, idem sunt. Antece- manifcsiam effugiant Jacobilae , bodie aliam
dens probaïur ex illo ad Philippenses 2 : Qui excogiiârunl suam baeresim propagandi viam,
cùm in forma Dei esset , formam servi accepit. dicenles in Christo Domino duas naiuras fuisse
Sed forma Dei et forma servi sunt duae formae : uniias , ac post unionem in illo veram fuisse
ergo, etc. Quarto, in sacris lilieris post unio- divinitalem veramque humanitalem; unam
,

nem contraria cnunlianlur de Christo, nempe lamen faciam fuisse naturam personatam, ex

ea quae suai poieniise divinse, et quae sunt in- duabus naiuris non porsonalis, sine lamcn
 ,

DE UNIONE SCHISMATICOHUM 628

mixiione, aut confusione. Quarc licet concé- slatim Joan. de eo ipso Verbo incarnate sub-

dant Chrislum ex duabus conslàsse nauiris jungit: Et liabitavit in nobis, et vidimus gloriam
renuunt lamen concedere illuni in duabus ejus, eic. IJnde evidenlcr apparct, Verbum non
naluris subsistere, ne videanlur cum iSesiorio propierca esse desiiiisse. Kem ex eo quôd
duas ponere in illo personas. Sed Terè idem alibi incarnatio Verbi sic describitur, ut nia-
est, iste errandi sive dicendi modus cum nifesiura sit mansisse post eam salvâ natura

aliis. Nam vel ill« nalurae non personatse sunt suâ Verbum. Nam ad Philip. 2 diciiur : Exi-
anle unionem dislinclae inier se, et hoc nequit nanivit semetipsum , fonvam servi accipiens. Et
inlellîgi, ut jam supra confutavimus. Vel illa ad Hebrisos 2 : Semen Abrahœ apprehendit.
naiura porsonala, Quse résultai ex duabus na- Manet autem omninô is qui quippiam accepit
luris divinâ et humanâ.est lerlla natura com- et apprehendit.

posila ex duabus , sicut homo ex anima et Teriiô dico ex illo ipso loco Joan. 1, potiùs
corpore , et hoc est quod Paires concilii, et revinci evidenter errorem Euiychelis. Nam si

ratio ipsa demonslrat esse erroneum. Si au- Verbum caro factum est , crgo mansit in Chrislo
leni volunt dicere personam Chrisli essecom- post unionem vera caro, et naiura humana,
positam ex duabus naturis, hoc est, subsisten- quoiJ Eulyches negabat. Jlanei enim id in quod
tem in illis , hic sensus caiholicus est; sed aliud diciiur evadere, sicut mansit vinum illud

lune fatendum est , cura Ecclesià caiholicâ in quod evasit aqua, et manet eiiam dignitas
duas esse in Chrislo naturas perfectas, indis- consulis, cùm dicimus de aliquo quôd sit fa-

tinctas , neque inier se commixiione aliquà cius consul.

aut composilione conjunclas , duas iiidem vo- Secundum argumenlum : Joan. 1 dicitur :

liintates et operationes, ut jam infra eiiam Verbum caro factum est. fn conciiio Chalcedo-
oslendere conabimur. nensi, aci. 1, post Episiolam Cyrilli ad Joan-
nem Antiochenum, Eusiachius opiscopus Be-
Articulus XXVIL
ritensis, testaïus est S. CyriJlum asseruisse,
Solvuntur argumenta Eulyclielis et aliorum.
non oporlere inielligi duas naturas, sed unam
Argumenta, quibus usi suiii Euiyches, et naturam Dei Verbi incarnatam.
ejus seclatores lara veteres quàm novi, ad sui Respondeo sensum esse, quôd non sint in
erroris confirmationem, facili negoiio solvun- Chrislo du.ie naiurre supposiio dislinclae reipsà
tur. Primum est, qutd Joannis 1 diciiur : et separatie, sicut sensit Nestorius, sed natu-

Verbum caro faciian est. Est igitur natura Verbi ram divinam cum humanà natura conjunclam,
conversa et muiala in hunianani ; sicut aqua in unà et eâdem divinâ personà. lia cnim illud
illa conversa fuit in vinura, de quâ simili io- dictum Cyrilli inielligendum esse definitum
quendi modo diciiur Joan. 2 : Cùm vidisset est in V synodo gencrali, can. 8.
archilriclinus aquam vimm factam, etc. Et eodem modo débet accipi ,
quod disit

Respondeo primo : Si hoc argumenlum va- Gregorius Naziauzenus Epislolà prima ad Cle-
leret , falsum eiiam essel ,
quod Eulychiani donium, carncm esse deificalam; et quod in

dixerunt, naturam illam unam , quae in Chrl- conciiio Laieranensi snh Mariino I, can. 5,
sto mansit , fuisse rêvera divinam. Elenira definiiur, uaiuram Dei Verbi fuisse incarna-

quod minime manei ut

in aliud convertilur ; tam, quod eiiam asserit Damascen. I. 3, c. (i.
neque mansit aqua, poslquàm fada estvinum. lïis enim modis loquendi à Palribus significa-

Secundo dico, illo modo loquendi, cùm scili- tur solùm illa realis et subslanlialis conjunclio
cet unum dicitur factum aliud non scmper , divinitalis cum humanitaie, in unà et eàdera
in Scriplurà sigiiificari convcrsioncm, sed so- personà divini Verbi, nonauiem aliqua utrius-
lùm accessionem aliquam sine inlcrilu prioris. que naluroe confusio.
Ut cùm dicitur ad Galal. 5 : Chrislus pro nobis Terlium argumenlum est, quôd aliqui an-
faciiis est matedictimi; vel cùm diciiur, Luc. 2, liqui Paires dicant, naluram divinam fuisse

actus annorum duodecim, etc. mixiam cum humaniiate; sic enim scribitS.
lia hoc explicant Aihanasius in Epislolà ad Cyprianusin lib. de Vaniiale Idolorum : « Car-
Epictetum , et Gregorius Naz. in Epist. 1 ad « nem Spiriiu sanclo coopérante induiiur,
Cledonium , et Ambrosius de Incarnationis < Deus cum homine miscetur. llic Deus noster,
DominicseSacramenio, c. 0, etThcodorclus in < hic Chrislus est.) Et S. Gregorius Nyssenus
Dialogo 1, ubi praediclos Paires pro eà inier- in Oral. Catechclicâ, cap. 25, incarnalioncm
preiationc ciial, et eani inde conlirmat, quod appellat noslr» naturae cum divinâ commix-
 — ,

Ç29 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA. 030

lionem. Siniiliter loquitur Ircnœus lib. 3, cap. VF generali, act. 17, ubi damnatur hic error.
21, et Yigiliiis lib. i conira Eutychelem. Secundo ex his quse supra conira errores alios

Respondeo hoc vocabulo mixtionis Patres ex flde consliiuta sunt , ducitur manifestum
fuisse usos, ad sigiiificandum unionem illam argumenium. Etenim vcra natura humana
esse onininô realem, et substanlialem , sicut sine voluntate humanâ non consislit, ut est
est suo modo niixiio elementorum uno et
in eiiam ratione naturali perspicuum. Sed Ver-
eodem subsiantiali supposilo , non autem ad bura divinum assumpsit veram humanam na-
signiUcandum quôd sit mixlio propriè. turam , ejusdem speciei , cujus est natura
Quarium argumentuni S, Aihanasius in : aliorum hominum. Ergo eliam voluntatem hu-
Symbolo dicit « Sicut anima raiionalis et caro
; manam.
< unus est homo; ita Deus et homo unus est Et confirmatur : nam poteniiae naturales
« Chrislus. > Est igitur unica natura in Christo proximè speclant ad naturam. Unde videmus
sicut in uno alio homine. Respondeo minime — in divinis, quamvis très personae sint , tamen
id sequi; non enim est sensus, ila ex hunianâ quia est una natura, unicam esse voluntatem.
et divinâ naturà lieri unam naturam, sicut fit Sed in Christo sunt duse naturae; ergo una-
ex anima elcorpore una humanitas; sed sicut quaequesuam habet voluntatem. Denique hùc
ex anima et corporc fit una substanlia , quœ eliam pertinent Patrum tesiimonia quibus ,

est naiura, ita etiam ex unione naturae hu- supra probavimus duas in Chrislo naturas
manae et divinae in personâ Verbi constare perfectas, et in particulari in Christo esse
similiter substaniiam quamdam unicam, quse duas voluntates docent Aihanasius lib. de
est Christi persona, ut sui)sisiens in ulràque Trin., Gregorius Nyssen. contra ApoUin., Epi-
naturâ. piianius sermone 69 conira Marcionitas, et
Quinlum argumentuni fquo maxime niteba- B. Cyrillus Alexandrlnus, cujus tesiimonium
lur Eutyches) : Si in Chrislo suht duai naturae, magni faciunt omnes Orientales in sermone
ergo etiam duae personœ. Qui fuit error INe- 10 in Matth. : i Subest quidem in Christo pa-
storii. — Respondeo nihil minus sequi: Est < vor passionis propter humanitatem : compe-
enim alla ratio naturae, quàm personse. Unde < scitur autem vlrtute inhabilantis Verbi : ait
etiam in divinis, ubi natura et persona re non « enim : Verumtamen non sicut ego volo, sed
distinguuntur, credimus esse personas très « sicut tu vis ; humanilas quidem hoc ait : nam
quamvis earum lantùm sit unica naiura. Pos- I secundùm quôd Deus esl, non est extra vo-
sunt igiiur in Chrislo vice versa esse naturaî « luntalem Palris. Sicut enim una est deilas,
dux, et persona unica. Et bactenùs de errore 4 ita una
est Palris et Filii voluntas. i Idem
Eulychetis. lib. 4Joannem « Voluntaria quidem passio,
in :

« eô quôd ila voluisset divina naiura, involun-

Articilis XXYIII.
I taria autem quantum ad carnem recusantem
De diiabus Christi volunlalibus.
« niortem, et secundùm quôd Christus homo
Non solùm Eulyches ,
qui in Chrislo non I erat.j idem 1. 12 ( Sicut consubstantialis
:

esse naturam hunianam verani ausus est allir- « est, ita et convolunlarius proprio Genilori ;

mare, consequenier ab eo voiuniaiem huma- « unius enim esseniia una perfecti voluntas
nam adimebal, sed et hajrelici alii orientales, < esl. B

qui naluram humanam in Chrislo confiieban- Nec qnidquam argumenium haerelico-

valet
lur , in co non fuisse voiuniaiem hunianam rum. Nam
Chrislus omnia ex nutu divinae
elsi
lemerè affirmârunl; inter quos fuerunt Mo- voluntaiis operabalur, non quia ex unâ divinâ
nothelitœ , sic nuncupali ab asserlione unius voluntate omnia opcraretur, sed quia humana
voluntaiis in Christo, eo adducli fundamento, ejus voluntas erat divinae conformis.
propterea quôd omnia operalur Chrislus ex Porrô iisdcm argumeniis palet in Chrislo
nulu divinae voluntaiis. fuisse eliam iniellecium crealum prœter divi-
Sed hic error breviter et manifesté convin- num, quia est eliam humanae naturae poienlia
cilur primo testimonio ipsius Chrisli Lucoe naturalis. Quod ex Scripiurâ eliam
,
palet Isaiae
22 : Non mca, sed tua fiât votuntas. Uhi ulram- 52 : Ecce intclliget puer meus. El Mallh. 8 :

que voiuniaiem aperlissimè dislinguil. Ilcin Audiens Jésus miratus est, quod perlinet ad in-
Juan. G : Descendi de cœlo, non ut facerem vo- tcUeclum. Item ex Auguslino, 1. 83, q. 80,
iuniaiem meam, sed ejus qui niisii me, l'atris. conira Apollinarislas, quianimam raiionalom,
Ex quo loco conQrinaiurhaic veritas in synodo et iniellecium in Chrislo negabant, inferentes
 631 DE UNIOiNE SCIIISMATICORUM 652
quôd lune Verbum bclluam quamdam cum fi- Patrem incarnalum esse dicat simul cum Filio'-
gura hiimani corporis suscepisset. Item iisdem quod est nefas dictu. Cùmque Filius solus, et
argumcniis efiicilur, reliquas anima; poleniias non Pater, nec Spiritus sanctus naluram bu-
scnsiiivas esse inChrislo, aiqueeliam liberum manam assumpserit, corpusque et animam
arbitrium. Nam liberum arbitrium nihil aliud babuerit; cerlè ea quas per animam et corpus
est quàm volunlas ipsa, prout lendit in sua exercebai, Patri aut Spirilui sancio Iribui non
oitjecla cum indifl'erenliâ quâdam. Neque obsiat possunt, sed soli Filio : et quis unquàm dixit
quôd Ciiristus nullo modo peccare poiuerit : Palrem esuriisse , fatigatum ex iiinere , seu
nam polenlia peccandi non est de rationeliberi illum super puleum collocutum cum Samari-
arbilrii. lanâ, disputasse in templo cum Judaeis, aliaque
Uude Augustinus in lib. de Praedesiinationc bujusmodi mulla fecisse, quae de Cbrislo re-
Sanclorum c. 15, de Chrisii impeccabiliiale ferunt Evangelistae? An etiam illud Patri tri-

loquens : < An ideô, inquil, in illo non libéra bucndum est , quod Lucas de Cbrislo ait : Et
i volunlas erat, ac non laniè magis erat, quan- erat subdilus illis,quôd Patrem saepè ora-
et

« tô magis peccaio servire non poteral? > veril , quôd et missum à Paire in mundura ,
dicil, quôdque ail non suam glorlara quaerere,
Articclis XXIX.
sed Patris, et ejusmodi alia plurima. Nimis
De dtiabus Chrisli Domini operalionibiis.
profectô obtusae meniis est, qui boc non videl;
Orientalium cliam hodie error est, qui etiam nimis obstinatae, qui cùm viderit, tamen cre-
fuit quondam Monotbelilarum, in Cbristo lan- dere non vult , cùm prseserlira id senserint
tùm fuisse unicam operalionem nempc divi- , omnes calbolici Patres.
nam, lamelsi diversa per illam operaretur. Prseterea illi qui in Cbrislo concedunt duas
Idque probabant, quia omnia fiebant ab eodem naluras, ut omnes tenent Catholici, necesse
Yerbo divino. Damnatur bic error in VI sy- est, ut duas confiieantur voluniates, duas
nodo, act. 4, 8 et 9, ubi inler cseiera sic legi- operationes, cùm ad nalurœ verilalem perli-
mus : « Duas nalurales operationes indivise, neat operatio ei conveniens. Undc Ambrosius
« inconvertibiliter, iuconfusè , inseparabililer lib. 2 de fide ad Gratian. cap. 4 : < Numquid
t in eodem Domino Jcsu Chrislo vero Deo < polest una operatio esse, ubi diversitas est
• nosiro glorificamus, boc est, divinam et f subslaniioc. i Atque eodem argumento con-
( bumanam. > Ponunlur auiem illae particulae, vincilur, in Cbrislo fuisse non lantùm opera-
indivise, inconverlibililer, ad oslendendum ab tionem bumanam , sed etiam plures bumani-
unà et eâdem personâ Verbi ulriusquegeneris latis operationes, quales sunt aliorum bomi-
operationes , salvà differentià Ipsarum, profe- num. Tameisi omnes illai poluerint, maxime
clas esse. in Cbrislo, dici unica operatio, si spcctemus
Plena eiiam sunt Evangclia manifesiissimis earum quasi principium, nimirùm bumanam
Cbrisli opcribus, quibus ostendi possit duas raiionem ac volunlaiem in Chrislo, quà diri-

esse in Cbrislo operationes. Primùm enim gebanlur seu imperabantur omnes.

una est Patris et Filii operatio, sicut et natura, Fundamcnlum verô illorum hœreticoruni
ut palet ex illis locis Joan. 10 : Omnia quœ nullius prorsùs momcnti est : quamvis enim
Pater habet mea sunt. Et qiiœcumquc Pater idem Verbum divin um esset principium om-
facit, liœc et Filius similiier facit. Ne quis au- nium Cbrisli operationum, tanquàm supposi-
iem pularet alia Palrem , alla Filium opera- tum non tanicn illas omnes elTiciebat per
,

lione opcrari , ait, ibid. c. 5: Pater in nie eamdem naluram, ut per formam, sed per
nianens ipse facit opéra. Item : Non polest Filius diversas, sciiicei per divinam et bumanam.
quiJfjuam facere , nisi viderit Palrem facientem. Iiaque diversce omninô ejus operationes fuc-
Quôd autem Filius proiter banc divinam ope- runt.
rationesn, aliam diversam habeat, non com- Sed ut in caiholico sensu aliqua Patrum
munem cum Paire, adeô apcrium est, ut su- dicia commodiùs inlelligantur, ex senlenliâ
pervacaneum viJeatur id velle probare. Nam theologorum doctissimorum nolandum est,
quod inler homines conversabatur, loqueba- operationum in Cbrislo triplex genus distingui
lur, ambulabat, comedebat, oculis, manii)us , posse. Nam primo, quaedam fuerunt tantùm
pedibus, reliquisque corporis membris et ani- diviiioe, ut creatio et gubcrnaiio mundi. Se-
mae scnsibus el potenliis operabalur, id cerlè cundo, alix Cbrisli operationes fuerunt bu-
Putri commune cum co non crai, nisi quis manaetanlùm, ut deambulalio, comesiio. Uuas
63" CUM ECCLESIA CATIIOLICA PROCURANDA. 634
operationcs ideô dico humaiias tantùm ,
quo- actione instrumenlali ulitur. Et hic rcclc lum
niam conveniunt eiiam aliis puris hominibus divina, tum humana hujusmodi aclio mixta
naluraliter, tametsi et à supposilo divino ejus- atquc duplex dici polcst. ex parle etiam soi
modi operaiiones Chrlsii proûcisccrentur, et principii seu causae.

ad tas divinilas generali conciirsu cooperaia Ac de hoc quidem tertio génère operaiionum
sil, quod negavit Durand, in 3, dist. 18, q. 1, Christi intelligendum esl, quod B. Dionysius
qnia niniirùni in universum alioqui cxisiimant, libro de divinis nominibus c. 2, disserit de
Dcum non concurrere iramediaiè elliciendo ad operationc Christi, quam vocant Tlieandricam,
ellccius causarum secundaruni. id esl, Dei et hominissimul. Item illud, quod
Terlii gencris operaiiones possunius in B. Léo in Epistolai 10 ad Flavianum c. 4,

Cliristo nominare niixias, seu duplices, idcst, scripsit : « Agit (inquit) utraque forma (id est,
parlimdivinas, parlim humanas, quia licet une « nalura) in Christo cum allerius communione
eodemque vocabulo signidcenUir, veré lanien iquod proprium est; Verbo scilicet opérante,

suni duplices : ut jusiificaiio iinpii, susciia- iquod Verbi est, et carne exequenle, quod
tio mortuorum, el alioruni miraculorum pa- I carnis est. i

iralio. Hujusmodi enini nominibus partim At in universum ad istud terlium operatio-

signilicamus aciionera divinam principaiem, num genus referendae sunt omnes sententiaî
qucc scilicei suà vi allingit principaiem effec- similes, quibus significari videaiur Chrislum
tnm (nempe graliam, viiani niiraculosè resli- per ulramque naiuram communiier seu siniul
(ulam, etc.), pariim etiam aciioncm huma- fecisse, quod fecit. Hoc enim non iia ab or-
nao) , videlicet inslrumentalem hunianitalis ihodoxis dicitur, quia sil tantùm una et eadem
Clirisii, quae à verbo divino , tanquàm insiru- uiriusque nalurae operaiio : sed quia vicissim
menlum usurpala, coniulii etiam niiraculosè ulriuslibet nalurae operaiio, quantùmvis pro-
aliquid ad ejusmodi effectus , ut vox Chrisii pria et distincia, iribuiiur suo modo alteri

revocantis ad vitam Lazarum, etc. eliam naturae (ut explicatum est) atque ita

lu quibus aciionibus ei illud animadverten- uiraquc natura agit cum alterius communione,
d(im est, peculiari quâdam ratione divinam in illo quidem génère tertio mixtarum et du-
aciionom Christi principaiem , bumanilaii plicium operaiionum.
adscribi ; et vicissim inslrumenialem actionem
Articl'lls XXX.
humanilatis, divinitati. Quam ob causam ap-
pellavi etiam lias acliones duplices et mixtas. In Cinisto Domino non duas, sed unicatn lanlum

Quia enim principale agens effeclun» aitingit,

esse personam, contra ISestorianos.

conferente ad id instrumeuio, peculiari ra- Indubilala est apud orthodoxos omnes affir-

tione actio principalis ageniis pertinet etiam maiiva pars hujus senlenliae : pro ejus tamen
ad inslrumentum. Unde dicimus scamnum, inlelligenlià explicare oporlet, in quo propriè
V. g., à serra fieri, quia parlicipatur veluli à consistât hœc unio, quae facla est duarum na-
serra actio principalis arlilicis conficientis turarum in personâ Christi. Omissis igiiur
scamnum. Etrursùs quoniam principale agens aliis philosophandi modis, tenendum crithanc
usurpai inslrumentum, ejusque actionem ad unionem in eo consislere, quôd natura hu-
cflèclum principaiem , ipsi etiam peculiari mana careat propriâ subsisientiâ, assumpiaque
ralione adscribilur aclio propria instrumenti. sit à Verbo ad ipsam subsislenliam Verbi.
Undc dicimus artiliccm secare, v. g., scam- Tribus siquidem modis possunt aliqua uniri,
num, cùm propriè seccl serra. primo ut parles rei essenliales, quomodô ma-
Illa; igiiur Christi operaiiones, jusiificaiio, teria et forma, genus et difl'ereniia, ex quibus
suscitalio mortuorum , etc., duplices alque résultat composiia natura; quo certè modo
eliam mixtae à nobis dicnnlur : non taniùm non esl facta unio in Verbo; unio enim parliura
quia hujusmodi nominibus parlim significaïur esseniialium ex imperfoctis ad perfeclum pro-
actio divina, parlim aclio liumana, ul diclum cedii. Secundo, ul accidens et subjectum, vel
est ; sed etiam, quoniam divina illa aclio, quœ substaniia cum subsianliâ , ex quibus résultat
significatur, peculiari ralione adscribilur non forma accidentalis ; at neque Verbum est sub-
tantùm divinitati, scd eliam bumanilaii, tan- jectum humanilatis, neque ex unione cum
quàm insirumenlo. liemquc vicissim aclio hu- Verbo résultat accidentalis perfectio. Teriiô,
mana, quœ illis nominibus signilicalur, Iribui- cum subsianliâ, quae alioquin per se subsiste-
lur ralione peculiari divinilali, quoi ejusmodi ret, trabilur ad subsistcnliam alterius, et ab
t)3S DE UNIONE SCHISMATICORIJM 636
illo cliinlaxat pendet ; qualis uuio Verbi et hu- maniias suam Verbo, ut omnes fatentur, cùm
maniutis : qiuc solet quibusdain declarari propriâ careat ; igiiur Verbum suam bumani-
cxemplis. tali; in boc igiiur consistit Incarnationis
Prinium est animoe cum corpore nam : sepa- mysterium. Secundo Epistola Alexandr. à
rata per se subsislunt, iiniia verô, una utrius- conciliis probala Ephes. et Chalcedonenii :

que est subsisteniia ; sed cùm ulruiiique sit na- < Si quis, inquit, non confitelur carni secun-
turà iuiperfeclà, neulrumquc trahai aliud ad « dùm subsisienliam uniium Dei Patris Ver-
suî subsisteatiam, sed pendeat à terliâ, quae ( bum, anaihema sit. > Item : < Si quis in uno
totius coinposiii est, déficit in co exemplum : t Chrislo dividit subsistenlias post unionem,
nam ncc Verbum est naturà imperrcctà, nec à < anaihema sit, > etc. Conc. Cbalced. : < Salvâ
leriià pendet sui)sislentià, sed ad suam trabit « uiriusque naturae proprielaie, et in unam
subsisteniiani naiuram bujnanam. Secundum < personam ac subsisienliam concurrente, uni-
est ferrl igniti, quod proprietates et ferri et f geniium Filium, et Deura Verbum agnosci-
ij];nis iiabei, sed maxime delicit. Nam caior I mus. ) Synod. gênerai. V : < Si quis introdu-

Deuni repraesentans susientalur à ferro, non I cere conatur in myslerio Christi duas subsi-
est substantia, nec dicitur ferruni, quae non f steniias, vel personas, et unam personam
consonant Verbo hypostaticè unilo. Tertinm I dicit per digniiaicm et bonorem, et adoraiio-
bominis, in que duae accidentab^s formae, ut « nem, et non confitetur Verbum carni sub-
niedicina et jurisprudentia : unum enim sup- I siaulialiler uniium, et proplerea unam esse
positum est, variae tamen appellationes, et i ejus subsisienliam, etc., anaihema sit. »

coramunicaiio idiomatura ; vorùm hujusmodi Error igiiur fuit Neslorii et seciatorum ejus,
form;e non trahuntur ad subsisienliam propriè Chrislum non unicà personà, sed duabuscon-
hominis : nam accidentium propriè non est tineri, divinâ scilicet increalâ, et creatâ hu-
subsislere. Quarlum est arboris, verbi gratiâ, manâ quarura ,
altéra (scilicet diviua) sit Filius

piri, cui inserilnr ramus mali. Nam illa pirus Dei, omnipolens creator; altéra verô, scilicet
est substantia prima, alque ideô suppositum creaia, tantùm sit filius bominis, nalus, passus,
verum, nec pendet à ramo insito, quem tamen moriuus; ita ut non idem omninô secundum
sustentât, qui alioquin per se existeret, sive eamdem personam fuerit Filius Dei, et Filius

subsisteret, alque jam vocalur pirus et malus, Virginis, creator factus, impassibilis et passi-
et producit pira et mala, ac dici potest pirus bilis.

malus, et é contra. Quod si malus ille forsan Quoniam autem Scriptura de Chrislo loqui-
siccareliir , et reviresceret, non proplerea tur,tanquàm de uno un un), seu unam perso- ,

pirus mutarelur, sed iota mulalio contingeret nam, ipsum esse ac dici, aiebat Nesiorius, non
in ramo. uniiaie simpliciter subsianiiali aui nalurali,
lia Verbum iuslar maguse arboris suscepit sed secundum quid et per accidens, propier
ramusculum bumanx nalurse, sue trunco à varias raiiones, quas possumus colligere ex

cœlesli Agricolà mirsbiliter inserlum, unde teslimoniis S. Cyrilli, sicut eas etiam ex con-
Verbum Deus et bomo nperà dlviiiâ cl bumanà cilio Epbesino, et aliissynodis collegit diligen-
eeit nec Verbum ab liuinanitate, sed lia;c ab
:
ter sanctus Thomas 5 p. q. 2, art. 6.
illo Cùmque per passionem et mor-
dependet. Nempe, l^propter inhabitaiionenuiniusper-
tera luimanilas quodammodô aruisset, ac deiiide sonae in altéra, scilicet divinae in creatâ, tan-
per resurrcciionem refloruissel, nulia mulalio quàm in templo. Unde dicebat Chrislum se-
in Verbo, sed lola in humanilale coiiligil. in cundum crcaiam personam, non esse Deum,
boc tamen exemplum déficit, quôd ramus non sed Deiferum, et ideô ipsum nominari Emma-
sit arbor perfecta : caret eniin radicibus et nuel, quod significat, nobiscum Deus. S'Tropter
trunco, et quôd anlequàm insereretur, per se conjunclionem affeciùs, quoniam fuit volunlas
reverà subsisteret. personai crcalse, cuni volunlaie personae di-
Unionem igiiur byposlaiicam in eo consistere vin» prorsùs conformis. 5" Propier commu-
pTobalur, primo, quia ex Scripluris habemus nioncm opéra tionis quia persona creaia fuit
,

unam esse in Chrislo personam, duas verô instrumenlum Verbi divini. 4° Propier com-
naluras : al si duae subsisienliae esscnt, dute munionem cjusdem digniiatis et honoris divini,
quoque personsc. Quid enim in naturà inielle- qui etiam illi personae crealœ, tanquàm
cliiali singulari totali addit subsisteniia, nisi leuiplo divinae personae iribueretur. 5° Quo-
personalilatem ? si una, non coranuinicavit hu- niam oh dictas raiiones filius hominis diceba-
 ,

637 CUM ECCLESIA CATIIOLICA PROCURANDA. 638

lur quadanitenùs Filius Dei, el è contrario; vicissim Deus ille, verè et propriè homo. Sed
ileinque homo Deiis, el Yicissini. nisi concedalur secundùm unam et eamdem
Fuisse liane Neslorii senieniiam, accuraiè personam , verum Deuu) et
fuisse Christura

colUgil prse aliis Giegor. de Vaieniiâ 5 p. q. 2, verum hominem, hoc verum non erit. Ergo id
disp. prima, piinclo 2, luni cxcanonibns con- onminô conccdi débet. Minor probalur. Quo-
ciiii Epliesini, clquinlae syiiodi gcneraiis, iiim niam haec proposilio : Homo est Deus. non
ex icstimoniis S. Cyrilli, lesiiinoniaque sanclie poiesi proprié el verè concedi, nisi aliqua sil
Seriplurae et Pairum breviter recensct, qui- substanlialis identitas subjecti et prsedicati,
tus Ncslorianorum lucresis facile convinciiur : hoc Dei el hominis, siquidem nomen tum
est,

quai eliaiu nos in iioc capiie ac parie addu- Dei,tum hominis signidcal subslantiam, et in
cinius. omni enuniialione allirmalivâ significaïur aul
Fuit aulem crror Nestorii (ut ex dictis ap- consignificaïur, ralionem formalem prœdicali,
parat) errori Eutychelis pcr extremum eon- et ralionem formalem subjecli convenire in
tiarius. INam Eulyches sic personam unani unum et idem, quod sil ulrumque. Al ea iden-
Cliri-iii conliiei^alur, ut naiuras ciiam confuu- titas substanlialis minime hic exislil secundùm
derel, faccrotqnc ex uiràque unam. Neslorius naluram divinam et humanam, ut palet ergo :

auteni ila naturaruni dilTerentiam ciedidit, ut necesse est eam concedere secundùm perso-
uiiicuiriue illarum personam suain disiinctam nam, quœ eadem significaïur verbis illis: Deus
atiribuerel. Ecciesia caliiolica incedii mcdià et homo. Jam probalur major ex Scripturà in
via, qnae cl naturas conlra Euiyciielom disiin- illis locis quibus Chrisius de se loquens, tan-
guil, et contra Nesioriuui reiinct personae quàm de homine, qui cum hominibus conver-
u ni la t en). sabalur, aflirmavil simpliciter se e?se Deum,
Quam sententiam Ecclesiae ortliodoxam ila atqiieadeô Dei coaeternum, el coarqualem Fi-
declarârunl Paires in conc. II Constanlinopa- lin m. Lt Joan. 8 : Tu quis es? Dixit eisJesns ;

litano (id est, in sancià sjnodo generali), Principium qui et loquor vobis. Et Joan. 10 : Ego
can. 4 : < Cùm muilis, inquit, modis unitas in- et Pater unum sumus. Et Marci 14, ad poniih-
« telligauir ,
qui iniquitalem Euiyclietis et cem inlerrogantem utrùm essel Filius Dei :

< Apoilinarii sequuniur, in peremptionem eo- Ego, inquit, sum. Et Joan. 4 : Si scires domim
«rum qua; convencrunt colenles, uniiionem Dei, et quis est, qui dicit tibi, etc. Et Joan. 5 :

«secundùm confusionem pra'dicant. ïlieodori Ncmo ascendit ad cœlum, nisi qui descendit de
« aulem el Neslorii sequaces divisione gauden- cœlo, Filius fiominis, qui est in cœlo (ncmpe ut
i tes, aflectualemunitaiem inlroducunt. Sancta idem Deus) el Joan. îj, ad illuminatnm caecum :

«verô Dei Ecciesia utriusque perfidiae impie- Tu credis in Filiam Dei ? Respondit ille : Quis
« lalera rejiciens, uniiionem Dei Verbi ad car- est. Domine, ut credani in eum ? Dixit ei Jésus :

I nem secundiini composilionem conlilelur, El vidisti eum, el qui loqnilur tecum ipse est. Al
iquod est secnndùm subsistentiam. » Pro liàc ille ait, credo Domine. Et procidens adoravit
sonteniià orlhodoxâ, conlra pra^diclum erro- eum. Idem palet ex illo teslinionio Gabrielis,
rem Neslorii, urgent aliqui, Chrisluni fuisse Lucse 1 : Quod enim. ex le nascelur sanclum,
verum Dcura et vcrura hominem ; quasi con- vocabilur Filius Deij id est, ille homo, qucm
trarium ponatur sccundùra opinionem Neslo- concipies. Et ex illo ibidem Elisabeihae : Unde
rii ; sed nisi aliter argunienlum formeiur, lioc milti, ut veniat Mater Domini mei ad me?
non videiur salis firmum. Concessit enim Et ex illo Apostoli ad Phil. 2 : A'on rapinam
Neslorius Chrisluni verum Deum el homi- , arbilratus est esse se œqualem Dec ; ut plurima
nem verum fuisse, quamvis secundùm aliam oniillam similia leslimonia.
et aliam personam, ex quibus Chrisius coii- 2" Quia nisi eadem personaFilii Dei sileliam
siaret. Quare id propric conlra illuni est homo, nequaquàm verèel propriè crcdi polcst,
probanduni , unam cl eamdem personam Verbum divinum incarnalum esse, faclumque
Chrisii fuisse verum Deum et verum ho- hominem. Al hoc verissimè el maxime proprié
minem. crediiur, ut palet Joan. 1, et fatemur in Ec-
Id aulem poiest primo probari ex Scripturà Symbolis. Ergo non secundùm aliam
clesiae
sacra, quinquc modis, scu quinque gcneribus personam crealam, sed secundùm illam ipsam
lesiinioniorum. 1° Sic : Chrisius iia fuit verus divinam, quae est \erbum et Filius Dei, Chri-
Deus, el verus homo, ni et homo ille, qui sius esi homo. Major probaïur, quia, ut albus,
Chrisius est, verè et propriè fueril Deus; et verbi gralifi, non dicilur per cam alLcdineni
639 DE UNlOrsE SCHISMATICORUM 640

quae csl in altéra personS, sed per eam quain formiiatem ,

proplcr ralionem instrumenti ,

in suà ipsius pcrsonà liabei; iia ncque Filius propter dignitatem et honorem , propter ap-
Dei horao dici et esse poicsi per humanitaiem pellaiionem Dei , soius essct Filius Dei per
in altéra personà exisieniem , neque Verbum gratiam et adoptionem, ut alii sancti. Nam alii

incarnalum per carncm alterius pcrsonœ. sancti sunt etiam templum Dei, 1 Corinth. 13:
Quod argumenium passim aitingitur in con- Nescitis , quoniam templum Dei estis .'Et per
cilio Ephcsino primo, ubi Neslorius damnaïus illos etiam tanquàm per sua instrumenta Deus
est. opcratur ; 2 Corinth. 5 : Tanquàm Deo exhor-
3" Quia Scriptura sacra ubique loquitur de tante per nos. Et 1 Corinth. 12 Idem Deus qui
:

Cbrislo , tanquàm de unà et eâdem personà ,

opcratur omnia in omnibus, et affectu cum Deo
sicut est unusquisquc alius homo. Impiuni igi- conjunclissimi sunt. 1 Corinth. 6 Qui adhœret :

lur est , Christum non unicani , sed plures Domino , unus spiritus est. Et appellalio Dei eis

interpretari personas. Assuniptum palet ex illis iribuitur, psalnio Ego dixi ,dii estis. Et
81 :

omnibus locis, in quibus Chrisii personà signi- denique cùm sint etiam lemplum Dei, si ob id
ficatur pronominibus illis singularibus, ego, solum Christus habet dignitatem et honorem
hic , ille, quae passim occurrunt. Deinde etiam divinum (utvoluit Neslorius), illis quoque eâ-

pcculiariter ex liis , 1 Corinlb. 8 : Umis Do- dem raiione honor divinus deferri posset. Cùm
minus Jésus Chrislus ,
per quem omuia. Est igi- igitur longé excellenliùs ( ut probatum est )

tur unus et idem Jésus (id est, Filius Mariae) Christus sit Dei Filius, quàrn alii sancti, fa-

et Christus Filius Dei vivi, ut Malih. 16 ait lendum est, eum non ob illas raiiones quas

Petrus, et 1 Joan. 2 : Quis est ynendax, nisi qui assignavit Neslorius, sed plané naturà esse Dei

negat quoniam Jésus est Chrislus? Et 1 Joan. 4: Filium, atque adeô eumdem esse substantialiler
Omnis Spiritus, qui solvitJesum, ex Dca non est, Deum.
et hic est Antichristus. Hoc enim maxime est 5" Nam nisi eadem omninô personà ,
quae
Cbristum solvere, tollere duarum naturarum est Deus , essel etiam Christus homo impie ,

in ipso vinculum ,
quod est uniias personse. illi homini, qui Christus est, eumdem hono-
Neque objiciat aliquis in exemplaribus Graecis, rem, quemVerbodivino tribueremus quan- ,

quae modo exlant, non legi illud : Qui sotvit, lùmcumque essel Dei templum. Non enim idem
sed : Qui non confiletur, etc. Fuerunt enim ejus- bonor lemplo aut domui et inhabiianti debe-
,

modi exemplaria olim ab haereticis in eo loco lur. Alioqui liceret mundum quoque adorare,

corrupta, ut in Historià Tripartitâ 1. 12, c. 4, qualenùs in eo habitat Deus. Quod lamen

videre est. Nec dubium est ,
quin illo modo manifesta esset idololatria. Al divinum hono-

veré legamus , cùm iia contra liaeresim banc rem esse Cbrislo homini iribuendum , Neslo-

Nestorii citaverit eum locum S. Léo pontifex rius etiam faielur. Ergo, etc. Quare reciè in

in Epistolâ 10 ad Flavianum approbatà in con- Ephesinâ synodo can. 7, ita scribitur : t Si

cilioChalcedonensi, act. 5. Et rursùs ibidem :

«quis vel ut hominem Jesum, opérante Deo
Quisquis covfessus faerit quoniam Jésus est Filius f Yerbo , dicit adjuium , et Unigenili gloriam

Dei , Deus in eo manet, et ipse in Dco. Et cap. « tanquàm alieri praeier ipsum existentitribuit,

5 : Quis est, qui vincit nmndum , nisi qui crédit, « anathema Quod idem habelur can. 8.
sit. »

quoniam Jésus est Filius Dei? Noiandum est autem, argumenta hœc, quae
4° Quia constat ex Scripiurâ liomincm Chri- directe probant, Christum secundùm unam et

stum non per adoptionem , ut alios sanctos ,

eamdem ipsius personam fuisse Deum et ho-
sed longé excellentiori modo esse Filium Dei, minem, simul etiam probare, illam unam per-
ut patet manifesté ex illo Matth. 16 : Tu es sonam, secundùm quara Chrislus fuit Deus et
Christus Filius Dei vivi. Et Lucae 1 : Vocabilur homo, fuisse divinam et non creatam. Nam ,

Altissimi Filius. Et Joan. 1 : Vidimus gloriam ut est impossibile divinam naturam per crea-

ejus, quasi gloriam unigenili à Paire, et ad Ga- tam personam hypostaiicè lerminari ita est , ,

lat. 4 : Misit Deus Filium siium, ut adoptionem impossibile personam eam esse creatam quae ,

fxlioTum reciperemus. Et aliis ejusmodi eviden- eadem subsisiit in naturà divinà et humanà ,

tibus tesiiraoniis, quibus hoc ipsum probaiur. alque adeô est Deus et homo. Subsisiit enim
Si aulem homo Chrislus non dicereiur Filius personà in naturà aliquà non aliter quàrn

Dei, nisi ob illas raiiones quas assignabai Ne- hypostaiicè tcrminando illam , ut palebit ex

slorius, scilicet propter inhabitalionem Dei in iis quœ de raiione personae disseruniur. Et
illo j tanquàm in tcmplo, propter affeclùs con- haclcnùs de prima probalionc asserlionis or-
 ,

G41 CUM ECCLESIA CATIIOLICA PUOCURANDA. 642

tliodoxae conira Nestorium, peiiià ex sacra omnibus suis opcribus, ubi etiam
in aliis l'erè
Scrjplurà. multa vcierum leslimonia pro se adducit. Cas-
Secundo probatur eadem asserlio ex fidei sianus libros seplem de Incarnatione scripsit
synibolis. Nam in Synibolo Aposlolico , ipsura contra Nestorium jiissu sancii Leonis I, et in
,

FiliumDeiPalrisuiiiciimcredinius, conceptum fine libri scptin)iplurima reciiat Graecorum

esse de Spirilu sancio natum ex Maria Vir- , cl et Laiinorum Patrum leslimonia.
gine, passum sub Ponlio Pilato, etc. Ac simi- Prailerea quaeisli adducnnl, possumus alla
litcr in Symbolo ISicaeno, i credimus in iinum qu3cdam afferre. S. Ignalius in Epistolà ad
< Dominura Jcsum Cliristnni, Filiiim Dei uni- Epbes.: «Filius, inquit Dei qui anie secula
,

* genitum, et ex Paire natum anic omnia se- « natus est, ipse in uiero porlatus est à Maria
< cula > , etc. , qui ( idem ) incarnalus est de «secundùm Dei disposilionem, ex semine Da-
« Spirilu sancio, ex Maria Virgine, et homo « vid et Spirilu sancto. i

« fucius est, crucifixus, » elc. Et in Synibolo B. Juslinus Martyr in de reclâ

lib. fidei Con-
Ailianasii : bomo, non
c Qui licet Deus sit et fessione, circa médium : « Unus , inquit , est
i duo lamen, sed unus estClirisius: unus om- «Filius, et qui mortuus est, et qui id quod
«ninô non confusione substantif, sed unitaie «mortuum erat excilavit. Cùm crgo de une
ipersonae, > elc. « contrarias voces audies, ea quae dicun-
fliio

Terliô probatur ex coneiliis. Concilium «tur, naluris Iribue ac si magnum quiddam :

Ephesinum, can. 2 : « Si quis non confitelur, «et divinum , divinae id naturoe tribuilo; si
i carni secundùm substantiam unilum Dei Pa- « quid parvum et humanum humanae adscri- ,

« tris Verbum unum esse Cbristum cum pro-

, «bilo. Sic enim et verborum discrepaniiam
i pria carne, eumdem scilicct Deuai simul et «vilabis, cùm sua uiraque natura recipiet : et
« liominem , anaihema sit. > Et can. 3: «Si « Filium unum omnia secula antecessisse , et
«quisinuno Chrislo dividit substantias post « novum ex Scripturis fatebere. > S. Irenseus,
« unitatera, solâ socielate conjungens eas, quae libro 3 contra haereses, à c. 18 usque ad 22 ,

«secundùm dignitaiem est, veleiiam auciori- probat muiiis testimoni.s Scripturarum, unum
« tateni et polesiatem, et non magis convenlu eteumdem esse Jesum Filium Mariae, et Ver-
< qui per unitatem factus est naiuralem , ana- bum Dei Palris. Aihanasius in Epistolà ad
« ihema sit. » Ilem can. 4 : « Si quis in personis Epictelum, circa finem : « De solo, inquit,
< duabus, vel subsistenliis, eas voces quae in « Mariae Filio scrîptum est : Verbum caro fac-
t apostolicis scripiis et evangclicis cont inenlur l'ium en. In quibus ostenditur ad relfquos
< dividit, vel quse de Cbrislo dicuniurà san- «sancios Verbum factum esse, propbetandi
t ctis, vel ab ipso, etaliquasquidemexiisvelut < gratiâ; ex Maria autem ipsum Verbum, carne
4 lioniini, qui prseter Dei Verbum specialiter «assumptà , bominem prodiisse. > Et infra:
f intelligalur, apiaverii : aliquas verô lanquàm < Non quôd filium à Verbo segregemus, sed quia
I Deo dignas soli Verbo Dei Palris depula- « eumdem bunc esse agnoscimus , per quem
< verit, anaibema sit. > «omnia facia sunt , et per quem nos liberali
Ilem in concilio Cbalcedonensi act. 5, ap- «sumus. > Gregorius Nazianzenus Epislolâ
probanlur et recipiuntur prsedicli canones prima ad Cbelidonium : « Si quis , inquit
concilii Ephesini. Item in synodo V generali « Virgineni Mariam nequaquàm Dei genitricem
cnn. 5: « Si quis in mysterio Chrisii conatur « esse crédit, is eliam à Deilale sit separatus.
i inlroducere duas substantias vel personas, et « Si quis duos introducit Filios, unum quidera
< introductis duabus personis, unam personam « ex Deo Pâtre, secundùm auiem ex Maire , et
«dicitper dignitaiem et bonorem, sicut Tbeo- « non unum et eumdem , adoptione filiali, quae
« dorus et Nestorius insanienles conscripse- « promissa est iis qui reclè credunt, exciderit.
«runl; et non confiietur Dei Verbum carni « Si quis non adorât Cruciflxum anaihema ,

«substaniialiter uniri, et proplereaunamejus «sit, ac Dei annumereiur interfectoribus. »

«substantiam, vel unam personam, anaibema Eunomium, exponensillud:
Basilius libro i in

« sit. > Idem babetur in concilio Laleranensi Domims creavit me: « Accipienduni est, inquit,
sub Marlino primo, can. 2, et in synodo 6, « verbum, gémit, de Deo Filio ; creavit autem',
act. A , et in concilio H Hispalensi c. i^i, etc. « de eo qui formam servi suscepit. In omnibus
Quarlô probatur ex Pairibus. Ac inprimis « verô bis non duos dicimus, Dcum perse , et
lî. Cyrillus in libro de Incarnatione Domini, « bominem per se. Unus enim erat, sed juxfa
et in Apologcllco pro duodecim capilulis , et «intelligenliamcuj usque naluramrepulantes.»
 , ,

DE UNIONE SCIUSMATICORIIM 641

Gi5
Damascen»sl.5de Fille c.9n Ipsius/inquit, nomon Dei non significare Deum homini vel

hiunanitati uniium sed tanlummodô Deum,

Verbi hyposiascs uiriiisqiienauivscliypostasis
,
<

exislcns, nntlani insubsislenlem esse permil-

ac proinde beatnni Virgincm neque esse , ne-
I

Et ex Latinis Patribus S. Cypria- que debere dici Mairem Dei. Assumplum nam-
I lit , etc. I

nus 2 conira Judoeos;, c. 8 Anibr. lib.

lib. ;
que est falsum. Nam cùm Deus humanitati

Incarnalione Doni. Sacram. cap. 5; îlila- unitîis, sit quoque omnia ea

vorus Deus, ipsi
de
rius de Triniiate lib. 2 Hieronymus in cap. , ;
conveniunt, quœ compeiunl Deo vero atque ,

Enchiridio cap. 5, adeô eiiam Dei nomen , et consequenter B.

14 Mallh.; Augiistinus in ,

Trin. cap. 17, et alibi sa^pè. Ac Virgo verissimè est Mater Dei, hoc ipso quôd
et lib. 15 d.'

donique Léo papa nihil freqiicnliùs repelil in est Mater Dei, cum humanitate uniti. Quan-

sermonibus et epislolis. quàm ante hoc quidem incarnalionis mysie-

omnibus suis
rium , nomen Dei non aliud quàm solum
CAPUT XXXI.
Donmsignilicabat. Peracloaulem eo myslerio,
SolvutHur argumenta Ncstorii. suâpie raiione id nomen significat etiam Deum
Argiimcnla omnia^'eslo^ia^orum sopliislica humaniiali nniUim.
snnt.ac facile dissolvuntur duobiis sequen- Ex eodem qnoque fundamento palet res-

libus fundanieniis. ponsio ad ea quae Ncstoriani objiciebant

'
Primum est non idem propriè esse Cbri-
, dici de Cliristo quandoque, velut de homine ,

sliim hominem et Chrisii humaniialcm, scu, qui non sit Deus. Ut qnod ipse compellat Deum
carnem seu corpus. Nam vocabulum , homo , suum Mallh. 2G: Deus Deus meus, ut quid de-
signilicat personam, qu» in Cliristo ( ut pro- reliquistime? et quod consolationem ab an-
batum non fuit nisi divina; humaniias verô,
est) gelo accipit, etc. , Luc. 22. Quandoque autem
etc. sunl nomina significaniia tanlummodô
, veluldeDco, qui non sit filins hominis; ut
naiuram ilaque non débet inlelligi de ipso
; quôd fuerit ante Abraham atque adeô eliam,

'Chrislo homine, quidquid de ejus humanitate anle Mariam ; atque adeô etiam quôd non
seu corpore dicitur. sit ei Maria consubstantialis , sicnt oporte-
Ilinc respondetur ad illud Joan. 2 : Solvite ret , ut csset ejus mater , etc. Responden-
tetnplum quod pro Neslorio objiciel)al
hoc , d uni est enim, ex hâc difFerentià atlributo-

Theodoreius conira secundum analhematis- rum Chrisli, non debere colligi diversas esse

mumCyrilli; lemplum enim diviniialis sua in eo personas, sed diversas naturas, per qua-
appellat ibi Don»inus non personam aliquam rum alieram , scilicet humanam, conveniant
dislinctam à suà proprià sed suam humaniia-
, verè Chrisio Deo quae sunt huniana , aique
tem seu corpus , ut apparet etiam ex verbis adeô ciiam ul sit Mairi consubstantialis; per

illis, quae Joanncs subjungit : Ille autem dice- alieram auiem , scilicet divinam , conveniant
bal de templo coiporis sui. eidem Chrisio homini divina.
Ex eodem quoque fundamento respondetur Iiem respondetur facile ex eodem funda-
ad lesUmonlura BasUii in Psal. 59, quod citabat mento ad illud Aposloli : In simili liidinem ho-

Tbeodoreius in refutalione quinii analbema- mimim factus, et habitu imentus ut homo, Philip.
lisnii Cyrilli. Busilius enim ibi non ait (ut 2. Ex quibus verbis Theodoreius ( inilio Neslo-

falsô ciiabai Theodoreius) hominem Chrislum rianus in Commenlario ejus loci argumenia-
)

esse Dftiferum , sed carnem Chrisli (aàfjca) balur Filium Dei non esse facium hominem ,

Deiferara esse, qualenùs nlmirûm altéra Chri- sed induisse hominem. Sed perperam hoc
st! natura polest dici esse in altéra per hypo- colligebal. Nam habitu inventus ut homo, et
stalicam unionem. in similitudinem hominum facttis Filius Dei

Secundum fundamentum est, Christum ho- dicilur, non quia verè non sil faclus homo ,

minem non fuisse hominem purum ut sunt , sed quia sine mutatione sui homo faclus est

alii homines sed hominem et Deum utpote

, , perinde ac homo sine muiaiione suac substan-

in duplici naturà, divinâ et humanâ subsis- , tiaî vestilnr, ul ex sancto Augustino, Quaest.

teniem, ac proinde de illo secundum aliam et 1. 85, q. 73, declaralur. Quod autem Aposlolus
aliam naturam aflirmari posse quœcumque , ail : In s'mililudinemliominum factus, veritaiem
conveniunt vero Deo etverohomini, exceplo poliùs confirmât naluric human.'e à Cliristo
peccalo , ut infra videbimus suis locis. sumplœ, ulpole aliorura hominum plané simi-
llinc solvilur, id quod teste Theodoreto 1. lis. Dalo eliam, quôd <Tx,"^,p.aTi ibi idem sil quod

JUaereticarumFabularuraobjiciebaiNestorius, I figura, ut exponit illic Chrysostomus et Théo-

 ,

643 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCIRANDA. 646

phylacius, tamen sensus esse posset, Cliristum est, interpreiatnr Hilarius canone 18. et in
externâ taniùin ligiirâ et siiniiiiudine fuisse iliud psal. 118 : Deprecalus sum faciem tuam.
talem liominem, quales sunt alii, nempe ho- Terlius locus est 1 ad Corinih. 13 : \idemvs
minem purum. Sed prior inlerprelaiio ,
quae nunc per spéculum in œnigmate, lune autem fa-
est eiiam D. Tbomœ in euiu locum niihi ma.qis de ad faciem : nunc cognosco ex parle, tune au-
probaïur, et raeliùs cohaîret cuin verbis illis tem cognoscam sicul et cognilus sum. Dicit : Vt
anlecedenlibus : Exinanivil semetipsum,formam cognitus sum, ut explicat Tiieodoreius , hoc
servi accipiens, uLi de verà esseniià huniaiiila- est : Sicut notus et familiaris, qui vultum
lis assumplx scrmo est. amici clarè iniuetiirHieronymus Perfectè, ; :

Articulus XXXII. sicut àDeo cognitus sum Chrysostomus et ;

Secundùm fidem catholicam, beati in Deo non Tlieophylactus Ita ei occurram visione, sicul
:

tam darilatcm quàm ipsani divinam inluentur Ipse me praevenit, cùm priùs me cognovit ;

essenliam. alii : Cognitus sum, pro, edoctus sum, positum

Dupliciter contingit videre aut cognoscere pulant. Quôd si in aliâ vilà Dei essenlia per se
rem aliquam ;
primùm quasi ipsam intuendo non appareret, sed in aliquâ luce ab ipsâ de-
siculi est, quod est videre per suam essentiam. rivaiA, absque dubio in aenigmate adhuc, cl
Deiude per effigiem aliquam et slmiiitudinem sub obscuro velamine, non facie ad faciem
suî, sicutaniicum absenlem in imagine ipsius, videretur ; nec cognosceremus sicut cogniii
et Deum in effectis ejus quodammodô agnosci- et farailiares, sed ex parte tantùm, licet per-
mus, in uno quidem porlectiùsquàm in alio. fecliori modo quàm in via. ^Enigma enim,
Fuiiergo error ArmenorumapudArmacanum, teste Anguslino 15 de Triniiale, c. 9, est si-

I. 14 Quaesiionum contra iilos, cap. primo, et militudo quaedam obscura ad inlelligendum ,

recentiorum Grsecorum, ut narrât idem auctor, cùm per unam rem aliam significare volumus.
asserentiuœ, Deum nec à beatis secundùm es- Cùm ergo quaevis lux aut creatura à Deo
senliam suam clarè videri, nec possc , sed derivaia, sit magis diversa res ab ipso Deo ,

tantùra per quamdam iiiius simililudinem, aut quàm una creatura ab aliâ , eflicitur multô
lucem ab eo dériva tam. Eumdem errorcm illis magis iliam fenigma esse Dei ,
quàm una
adscribunt Alphonsus de Castro contra hœre- creatura aliorius esse potest.
ses, verbo Béatitude, hœresi prima, et Gabriel Quartus locus est 1 Joan. 3 : Scimus quoniam
Prateolus in suo Elencho, verbo Armen/. Tam- cimi apparuerit, similesei erimus, quia videbimus

etsi Nicephorus, lib. 18, c. 53, eorum recen- eum sicuti est; ibi enim sermonem esse de dei-
sens errores, inter illos hune nonconnumeret. tatft, non de humanitaie Christi patet 1° ex con-
Huic Armenorum errori aliqul ex Grsecis Pa- lexiu. Nam paulô anie de Paire, hoc est, de
tribus adhsesisse videntur. Contra hune erro- Deo locutus fuerat : Videte qualem charitatem
rem fide catholicà tenendum est, beatos videre dédit nobis Pater, ut filii Dei nominemur, et
Deum per essentiam. Haec veritas claré ex simus: et de eodem prosequilur, cùm dicit :

sacra Scripturà colligilur. Priraus locusMallh. Cliarissimi, nunc filii Dei sumus, et nondiim appa-
5 : Beati mtindo corde , quoniam ipsi Deum ruit, quid erimus. Scimus quoniam ctim apparue-
videbunl. Quem iia intelligil D. Augustinus rit, similes ei erimus, id est Deo, quoniam vide-
epistolâ 112, c. 4; Hilarius, can. 4 in Mat- bimus eum sicuti est ; eum, inquam qui dédit ,

ihaeum; imô Augustinus ex hoc loco id esse de nobis, ul fdii Dei sinius; cùm verô poslea
flde videlur deducere ; ait enim : « Scimus , subjungit : Et scitis, quia ille apparuit, ul pec-
« posse Deum videri, quoniam scriplum est : cala nostra tollerei, loquitur etiam de Deo, qui
iB eut i mundo corde, quoniam ipsi Deum vide- in carne apparere dignatus est. 2° Palet ex
ibunt, etc. An forte dicere non debui Scimus, : definiiione Ecclesiae : Evarisius in prima suâ
t std: Credimus,(\mai scriplum est in Scripturà: Epistolâ ex illo 1 .Joan. 3 : Videbimus eum
< Cui credimus. Et respondet stalim oplimè siculi est, diseriè aiïirmat Dei substantiam à
« diclum esse : Scimus quia cùm 'apparuerit beaiis videri. Ipsum concilium Francofor-
tsimiles ei erimus quia videbimus eum, si- diense in EpistoIA ad episcop. Hispaniae his
, ,

€ cuti est ; eô quùd id tanquàm ccrtum cre- verbis asserit : «Praidicemus eum (scilicet
f débat, i
« Chrisium) Deum verum et vivum, et verè
Secundus locus est Matlli. 18 : Angeli eorum < Filium Dei, ul ad ejus bealissimam visionem
semper vident faciem Patris met, qui in cœlis «pervenire mereamur, in quâ estaeterna bea-
est. L'bi faciem substanliara ipsius Dei siculi *' i liludo et beala aîiernitas. > Probaverai autem
G47 DE UNIONE SCIIISMATICORUM 648

anle médium Epistolse ex illo 1 Joan. ôvisio- tamen videri potest intelleclu ; ita August.
ncm liane fuiuram esseDei, siculi est. Ad liaec Epist. m et 112, et Chrysost. 3° Ut sit Deus
Eugenius IV et concilium Florenlinum ses- invlsibilis viribus naturae ; ita Epiph. hœresi
sione uliinià in liiteris Unionis ,
quse ab uni- 70, sed benè polerit videri pcr graliam. Matlh.
versâ synodo verè fiiêre recepiœ et subscriptse, 1 1 : Nemo novit Patrem nisi Filius, et cui vo-

lieet postea fraudibus cujusdam ex Grœcis literit Filius revelare. 4° Et est Durandi, quod
palrlarcliis imperator Graecorum resilierit : inielligitur non posse videri Deum in hâc vitâ
intcr alia definiunteos, qui supposito Baptis- de lege ordinariâ, et angeli desiderant pro-
male, vel peraciâ pœniientiâ in gralià deces- spicere, non quia careant illâ visione, sed quia
serint, in cœlum niox rccipi, et intueri clarè nunquàm fastidiunt imô ille locus est pro
;

ipsum Deum trinum et unum sicuti est. De- nob s ; non enim desiderant rem impossibi-
nique Benedicius XI, in quâdani Exlravaganli, lem ; et illud Joan. 1 : Deum nemo vidit un-
quam referont Major in 4, q. uliimâ, et Sup- qmm: Unigenitus, etc., Jansenius explicat de
plementum Gabrielis in 4, d. 4 q. q. 2, art. 5, comprehcnsivà visione ; adde , quôd nullus
dub. 3, delinit animas defunctorum , qui in viribus propriis videt, ut posset primusauclor
gratià decesserunt ante dicni judicii , ex aliis enarrare quae viderat, et ibi commenda-
visione clarâ et fruilione Dei, verè esse tur auclor praedicaiionis evangelicse. 5" Uni-
beatas. genitus, qui est in sinu Palris, ipse enarravtî, et

Secundo ex Patribusplures quoqueetmagni notandum, quôd licet Deus, sit infiniius, tamen
nominis idem nobis tradiderunt. Dionysius de coniinetur sub ente, quod est objectum in-

Cœlesli Ilierarchià c. 4; Martialis in Epistolâ tellecliis; ideô ex auxilio graliae potest intel-
ad Tolosanos, c. 27 ; Origenes, 1 Periarchon lectus elevari ad videndum Deum : angélus
c. 5, explanans illud Ps. ôa : In lumine tuo verô licet sit fini(us, non tamen videri potest
videbimus lumen, et Nazianzenus oralione 25 , oculo corporeo , quia est extra laiiludinem
in fine, ubi sic ait : « In hoc igitur commune objecii ipsius oculi, veluti neque sonus potest
I nomen (scilicet Dei) crede, et prospéré in- videri. Deinde excusât Chrysostomum, qui ex-
« cède, et rogna : atque bine ad alterius vilae plicandus est per alia loca , ubi negat Deum
« beaiiludinem transibis. Ea porrô , ut mihi videri, et addit exacte vel perfectè, quod idem
« quidem videtur, in expressiore horum cogni- est ac dicere Deum non comprehendl ; vide
I tione , ac comprehensione sita est. > Apud Sixtum Senensem in Bibliothecâ lib. 6, annot.

Patres verô comprehensio pro clarâ Dei vi- 182, et Durand, in 4, dist. 39.
sione accipitur. Fusiùs tamen Irenaeus, lib.
Articulus XXXIII.
18, c. 58, idem docet. Consentit Augustinus
Pœniientiâ, quœ in Ecclesiâ catholicâ agitur, est
Epistolâ 112, de vldendo Deum, cap. 4 et 8 ;

sacramentum à Chrislo Domino institulum.

quôd enim in fine Epistolae dubitat an ab
angelisDeus nunc videatur, non obstat de : Apud plurîmos ex Orientalibus ignotura est
omnibus enim beatis in Augustlno dubium Pœnitentiae sacramentum, cujus ferè nullus
est, num ante diem judicii Deum clarè in- est usus, imô inter aliquas ex his naiionibus
tueantur : non tamen dubitat, an aliquando nolunt relapsos à fide admittere ad absolutio-
Deus videndus sit. nem et reconclliationera cum Ecclesiâ, eliara

Neque obstant allqua S. Scripturae loca, pœnitentes, ut olim Novatiani et Monlanistae

Exodi 23 ^on videbit me liomo, et vivet, et lad
: haeretici faciebant. Probatur autem pœniten-
Tim. 6 Lucem habitat, etc. quem nuUus ho-
: ,
tiam, quae agitur in Ecclesiâ catholicâ , esse

tninum videt , nec videra potest. l Pet. 1 : In sacramentum à Christo instiiutum.

quem desiderant angeli prospicere ; ergo non 1" Ex polestate, quam Christus Domlnus
respiciunt. Prseterea sunt aliqualoca SS. Pa- dédit Apostolis suis, et ipsorum successoribus,
ir um, ut Chrysost. , qui videtur negareDeum ad admittendum vel remittendum peccata.
clarè videri. Pro responsione primo notandum, Malth. 18, Joan. 20 : Quorum remiseritis pec-

quintuplicUer intelligenda esse illa loca Scri- cata, remitluntur eis , et quorum retinueritis ,

pturse, 1° ut negent Dei visionera comprehen- reienta sunt. Ista enim sine graliâ sacramenti
sivam;ita Chrysost. hom.l4 in Joan., Epiphan. fieri non possunt.
August., Gregor.et Dionysius, c. 9, de divinis 2° Ex omnibus requisitis ad essentiam sa-
Nominibus. 2° Quôd Deus non potest videri cramenti, etiam juxta ipsorum haereticorum
oculo corporeo, seu phantasiâ naiurali , benè I placilum. Enumerant enim octo requisita ad
 ,, ,

6i9 CIIM ECCLESIA CATIIOLICA PUOCURANDA. 650

perrectam rationem sacramenii, qnœ orcline hoc sacramenlum inter alla septem , ut tes-
recensebimiis. Primum est, ut sii signum ex- lanlnr sacri Canonesde pœniieniià 53, q. 5. ,

leruum. Hoc in pœnitentiae sacramento sunt Et omnes iheologi 4 Sentent, dist. 14. Quae
actus Pœnilenlis, qui confiiclur peccaia sua. tandem omnia confirmaniur aucloriiate et
et vcrba absolulionls Ego te absolvo ; hoc est
: : dccretisSS. conciliorum Floreniini otTriden-
Remitlo tibi peccata tua. Allerum rcquisitum ,
tini, illius in inslitutione Armenortim ; hujus
ut signuin illuii externum babcat inaiulatum à sess. 14, c. 1 , et can. 1, cujus verba sunt :

Deo. Taie habel pœniieniia ex verbis Christi, I Si quis dixerit in Ecclesiâ caihnjicâ pœniten-
Matl. 18, Joan, 20. Terlium , ut mandatum « liam non esse verè etpropriè sacramenlum,
hoc sit in novo Testamento, Etiam hoc cerlum t pro fidelibus ,
quoties in peccala labuntur
est de sacramento Pœnitentia; , ut patet ex < post Baptismum ipsi Deo reconciliandis
,

loco Joan. citato et ex Paul. 2 Cor. 5: Posuit t à Christo Domino nostro institutum, ana-
in nobis verbum reconciliationis, et pro Christo c thema sit. >

legatione fungimur. Quorsùm enim daret Ciiri- Hoc autem Pœnitentiae sacramenlum neceS'
stus Apostolis absolvendi potesiaiem , nisi sariô requiril très aclus pœnilenlis, nimirùm
etiam, ut eâ uterentur, quando opus esset veram conlrilionem , confessionem et saiis-
juberet? Quartum, ut sit ritusperpetuus. Talis faclionem, quibus accedit ex parte sacerdolis
uiique est Pœnitenliaî sacranienlum ,
quod actus absolulionls, idque constat primo ex
semper semperque durabit in Ecclesiâ
fuit, hujus sacramenii propriâ essenlià ; nam ad ca
usque ad linem mundi. Quintum, ut signo illi saliera duo sunt necessaria,utetin aliissacra-
addita sit promissio graliae divinœ. Et hoc ma- mentis : scilicet signum externum, et verbum
nifcstum hic est; nam promissa peccalorum prolalum ; illud maicriae, hoc formas rationem
remissio magna estgratia, .Joan. 20. Sextum, habet. Maieria in hoc sacramento sunt actus
ut sit promissio graiiae justificantis. Talis ma- pœnitentis : forma sunt verba sacerdotis, di-
xime est in hoc sacramento post acceptum cenlis : Ego te absolvo.

Baptismum , cùm sine eo non detur in Eccle- Actus porrô pœnitentis exnaturâ rei debent
siâ remissio peccatorum. Septimum, ut pro- esse ires, scilicet : Contriiio, seu dolorcordis
missio illagratise signo aliquoexternoadjuncta depeccatis commissis; confessio eorumdem
et veslita sit. Hoc in primo requisito osiensum intégra, ordinariosacerdolifacla, et saiisfaclio

est. Octavum, ut ea promissio gratiae non tan- pro pœnis tcmporariis luendis ob peccata com-
lùm in génère annuntietur, sed etiam in par- missa et dimissa alioqui esset pœnitentia si- :

ticulari singulis applicetur. Et hoc quoque mulata, non vera.

manifeste fit in sacramento Pœnitentiae , ubi Deinde probatur auctoritâte omnium theo-
singulis petenlibus légitimé datur remissio logorum 1. 4 Sent. disl. 16, quam confirma-
peccalorum. Ex doctrinâ ergo adhuc hsereti- vil concil. Florentin uni in Decrelis de Sacra-
corum sequitur, Pœnitentiam esse sacra- meniis. Et novissimum S. concil. Trident.
mentum. sess. 14, can. 4 , cujus haec sunt verba : c Si
Deinde testimoniis Palrum Graecorum «quis negaveritad integram etperfeciam pec-

S. Joannis Chrysost. Neque enim (inquit) « calorum remissionem requiri très aclus in
solùm cùm vos régénérant, sed etiam postea < pœnitente, quasi materiam pœnitentise vî- ,

condonandorum nobis peccalorum potestatem < delicel contritionera, confessionem et salis-

obiincnt. '^
Cyrillus 1. 13 in Joan ., c. 50, duo- «factionem, quae très parles Pœnitentiae di-
bus moi' (icitremiiii peccala à sacordolibus, f cuntur ; aut dixerit duas tanlùm
V esse pœni-
ut Dei ministris, per Baptismum et Pœniten- « tenliae parles, terrores scilicet incussos con-
tiam. Theodoret. in Epitome divinorum de- i scientiae, agnito peccato, et fidem accepiaiu
crelorum, cap, dePœniienliâ, dicit, sacrorum « ab Evangelio , vel absolutione ,
quâ crédit
mysieriorum Daptismi et Pœnitentiae figuras < quis sibi per Christum remissa peccala, ana-
fuisse in Testamento veteri ablutioncs et sa- Uhema sit. >

crificia; ubi non solùm conjungitTheodoretus

Articulus XXXIV.
Pœnilcniiam cum Baplismo,sed eliam utrum-
que mysierium (quâ voce sacramenla nomi- Vnctio extrema verè est sacramenlum E ce lest œ,
nari soient) appcllat. Hsec Veritas etiam contra ipsos Orientales
5" Probatur ex fuie et moribus totius Eccle- primo probatur ab auctoritâte Scripiurae sa-
giae Dei, qnœ semper credidit et frequentavii crae, Jacob, c. 5, ubi Aposlohis ex dociiinà
TH. v. 21
i>ol DE INIONE SCHIS.MAT1C0RUM 652

Cliristi, de cura infirmoriim scribit Infirma- :

€ ail : Infirmatur quis, etc. Non est ilaque parvi

ex vobis? inducat presbyteros Ecclesiœ, < peudenda iuijusmodi medicina, quae animae
tur quis
et corporis medeiur languoribus. > Posthaec
orent super eum, ungentes eum oleo in nomine
I
cl

et oratiû fidei salvabil ixfinnum, et al- tenipora celebratum est conciliura Florenti-
Domini;
leviabit eum Dominas ; et si in peccatis sit, remit- num, in quo insliiulio Armenorum facla est,

Haec verba omnes sacri iiiierpretes quae inter alia etiam continet doctrinam de
tentur et.

liaclenùs de sacramenlo Unciionis exlreniae seplem Ecclesiae sacrainenlis.

iaiellexerunt. Secundo, ex lide et observatione

Quarto probatur catholica veritas rationibus

Ecclesiae Dei, qu:r à temporibus Aposiolorum evidentibus. Quarum prima, quôd Unclio haec

hacienùs credUil cl docuit esse sepicn sacra- habeatsignum exierius, et promissionem gra-

meula, inter quae eliam numeralur Unclio liae et mandaium perpetuae observaiionis, et

exirema. El seniper iu usu fuit eiiani Unciio- deslinaium minislrum, ul ex verbis Apostol

nis hoc sacramcnium, ul ex sequeniibus lesli- Jacobi manifesiè constat. Al isla sunt essen-

moniis clarescel. Teriiô, ex tesiiinoniis lotins liaiia sacramenii cujuslibei : ilaque et Unclio

anliquitalis. Ita enim D. Augusiinus serm. 215, inUrmorum de quâ , B. Jacobus loquiiur, est

(le Tenip.: < Quolics aliquainfirmilas superve- Sacramenium. Aliera ratio est, ex necessitate

I nerit, corpus ei sanguineui Clirisii ill^^ qui hnjns sacramenti ; nam cùm omnis homoju-
« œgrotalaccipiai; et inde corpusculuni suiuu dicetur à Deo secundiim slalum in qno moriens
t ungal; ut illuil quod scriptum est impleatur invenitur, juxia verba Dei Ezech. c. 18, hinc

« iu eo , infirmatur aliquis , etc. > El lib. 2 de fit, ut diabolus si nullo alio tempore, certè

Visit.infirni. c. 4 : t Nec prselernuUendum est sub agonem mortis ei omnium maxime insi-

< illud Aposl. Jacobi prœceptum : Infirmatur dietur, ut ad desperationem , vel aliud genus

i quis in vobis, inducal presbyteros Ecclesiœ ? > peccati eum perir;)hat, el à Deo averiat. Facit

etc. Subjangii : < Ergo sic roges de le, et pro ergo sacramenium hoc, ut homo contra istius-
« le fieri, sicnt dixil Apostolus Jacobus, iniô modi diaboli machinaiiones îiiunialur, et secu-

« per Âposlolum suum Dominas. » El D. Hie- rus emigret. Denique confirmantur haec omnia

ron. in cap. 14 Osée, ad verba : El erit quasi decreto S. concilii Tiideniini sess. 14, in quâ
oliva gloriœ ejiis; « Sanclum virum, inquit, et posl explicalam doctrinam de hoc Sacrauieij-

I conversum ad Doiuinuai, olivae fruciiferae to, can. 1, sic defiaivit ac siatuit : < Si quis

I comparai, qu* dicil in alio loco : Ego autem « exiremam Unctioneui non esse verè
dixerii

i sicul oliva Iruciifera in domo Dei. Cujus tel proprlè sacramenium, à Ciirislo Domino
« fruclum sibi quinque sapieutes virgines pa- ( institutum, el à B. Jacobo Aposiolo promuir

I raverunt ; ex quo vulnerum miiigaïur lumor, « gatum, sed riiuui laniùm acceplum à Patri-
1 languenlia niembra quiescuul , in tenebris <bus, aut ûgmeutum humanum, anathema
i lumen accendiiur, unguulur in agone cer- 4 sit. )

j tan les. i Pra^lerea D. Chrysost., 1. 5 de Sa-

Articdlus XXXV.
cerdotio, cap. 6 : < Non modo, inquit, dùm nos
condonando- De Conprwationis sacramenlo.
« Deo régénérant, sed el posiea

I rum peccaiorum habeni poiesiatem. Infir- Confirmationem Orientales non tam ut ve-
< matur enim quis in vobis ? advocel, etc., ut an- rum sacramenium gratiam conferens, quàm
« lea Jacob. 5. » AuUquior bis Innocenlius papa ut ritnm duntaxat iuslilutionis puerorum qui
1 Episl.ad Decenliiim, relalà cap. lUud super- baplizanlur, colère videniur. Ac Confirmatio-
/7«imi, dist. 95 , slaluit licere eliam episcopo nem esse verum sacramenium à Chrislo Do-
l'nciionis sacramenium iuQrmis dispensare; mino institutum ,
probatur primo ex his quae

quôd Jacobus Apostolus duntaxat presbytero- ad esseniiam cujuslibet sacramenii periinent;

rum memineril, ne onerarel hàc cura episco- quoi um tria sunt, scilicet : primura signum

pos solos. In concilio Nicaeno I, canone 69, sensibile, secundùm promissio giaiiae, teriium

obiier fit meniio benedictionis o!ei infirmo- mandaium dispensaiionis, seu usùs. Quie om-
runi. In concilio Cabilonensi, quod babitum nia etiam in hoc sacramenlo inveniuntur.

est sub Carolo Magno, can. 48, ita sialutum Primum , signum sensibile , quo Aposioli hoc
legimus Secundùm B. Aposioli Jacobi do-
: < sacramenium acceperuni, fuit singulare , ut in

« cumeulum cui eliam décréta Patrum con-

,
spiritu vehementi el linguis igneis, Acl. 2.

I sonanl, infirmi oleo, quod ab episcopis bene- Signum verô, quo Aposioli hoc sacramenium
« dioilur, à presbyteris lutst dobent. Sic enim al lis dispensârunt, fuit iniposiiio manuuui cuin
6o3 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA. 654

oraiione, Ad. 8 : Tune imponebant manus super larmino citati tomo 2, lib. de Confirm. c. 6.

illos, et accipiebant Spiritum sanctum. In quà Itemque caeleri, qui de Sacramenlis ex pro-
imposilione luanuuni eiiatn subiniclligilur un- fesso tractant. Magister Seul, cum omnibus
ciio in Tronle cum chrismate, ut testantur theologis Scholaelib. 4Sent.,disl. 7, D. Thom.
aniiquissimi doctores Ecclesiae. Proniissio gra- part. 3, q. 72. Addantur et sacri canones de
tiae fuit, cùni Ciiristus suis Aposlolispromisit, Consecrat. dist. 5; et tit. de Sacr. Unct. § Per
missuruni se eis Spiritum sanctura , Joan. 14 frontis Chrisniaiionem, aliorumque summorum
et 16. Luc. ult. : Sedete in civitate douée indua- poniificum, conciliorumque décréta, quae Bel-
niini virtute ex alto; et Act. 1 : Accipietis virtu- larm. lib. de Confirm. recenset.
tem Spiritùs sancli , et erilis mihi testes, etc. Tertio, utiliiaiibus, seu efleciis hujus sacra-

Uanc enini fuisse jusiis factam proraissionem, menti (ut est corroboralio lidclium ad fidem
et jam baptizaiis, ut foriiores évadèrent in Christi conservandam, et ad eam profiiendam
fide, nuilus negabit. Delnde mandatum dis- publiée, quoties opus fuerit, etiam cum peri-
pensalionis hujus sacramenti babemus ex culo facultalum et vitae : ut etiam esi forliter
factis Apostolorum. Ipsi enim Spiritum san- resistere insidiis ac tentationibusdiaboli, qui-

cium dederunt credentibus, haud dubiè jussu
Christ!, Act. 8 et 19. Quod ergo olim dictum
est sacramentum Imposiiionismanuum, postea
dictum est sacrameutum Confirmationis, mu-
tato quidem nouiine
exlerioribus iisdem et verbis.
bus nos ad quaevis peccaia perirahere molitur)
accedunl miracula per hoc sacramentum olim
osiensa, quorum aliqua recenset Bellarminus
antea notato c. 6.
, sed maneotibus signis Contirmaniur denique haecomnia auctoritate
et decrelo S. conciliiTridentini, cujussess. 7,

Secundo probatur ex testimoniis aniiquissi- de hoc sacrameulo Confirmationis, can. 1,

morum doctorum Ecclesiae, ut D. Ambros. verba haec sunt : « Si quis dixerit Confirma-
1. 3 de Sacrauient. cap. 2 , ubi scribit : i Se- ciionem bapiizutorum otiosam caeremoniam
« quitur spiriluaie signaculum ,
quia post fon- I non potiùs verum
esse, et et proprium sacra-
t tem sequilur ut perfectio fiât, quando ad t mentum, aut olim nihil aliud fuisse quàm
I invocationem sacerdotis Spiritùs sanctus in- «catechesimquamdam, quâ adolesceniiae pro-
t fundllur. > El D. August. 1. 2 contra litleras « ximi tidei suae rationem coram Ecclesiâ ex-

Petiliani c. lOi : t In hoc, ait, unguento, sa- f ponebant , anathema sit. » Et can. 2 : < Si
Icramentum Chrismalis vult Petilianus inter- « quis dixerit injurios esse Spirilui sancto eos
tpretari, quod quidem in génère visibilium < qui sacro Confirmationis chrismali virtutem
t signaculorum sacrosanctum est, sicut ipse i aliquam tribuant, anaibema sit. > Denique
iBapiismus; sed potest esse in hominibus can. 3 : < Si quis dixerit sanctae Confirmationis

t pessiniis. i Sic D. Hieronymus in Dialogo « ordinarium minisirum non solùm episcopum,

contra Luciferianos: t Posteaquàm hœreiicis I sed quemvis simplicem sacerdotem. anatlie-
< interrogantibus, ubi scriptum sit, episcopos < ma sit. >

< baplizatis per impositionem manuum dare

Articulus XXXVI.
t Spiritum sanctum, respondisset : In Actibus
« Apostolorum; mox subjungit) sed eiiamsi Matrimonium non poste dissotvi propter aduUe-
(

rium.
« Scripiurae auctorilas non subesset, totius
< orbis in hanc partem consensus instar prx- NuIH Christianorum licitum est, ut Orienta-
I cepli obiineret. » ElD. Gregorius, Horail.17 les falsô exislimant, et ei Grsecis aliqui, di-

in Evang., sub fin, ; i Per nos, inquit, fidèles missâ uxore adulterii, vel allerius rei causa
«ad sanctura Baptisnia veniunt, nostris preci- aliam ducere. Hoc apertè docuit Christus Do-
( bus benedicuntur, et per impositionem ma- minus Marci c. 10, cùm ait : Quieumque dimi-
< nuum nostrarumDeo Spiritum sanctum à serit uxorem suam, et aliam duxerit, aduUerium
«percipiunl; atque ipsi ad regnuni cœlorum committit super eam, et si uxor dimiserit virum
«pertingunt; et ecce nos per negligcniiam situm, et alii nupserit, mœchatur. lia quoque
« nosiram deorsiim tendimus. i Kursùs lib. 3, apud Lucam Christus loquitur : Omnis qui
Ep. 9 : « Presbyteri baptizalos infantes signare dimittit uxorem suam, et alteram ducit, mœcha-
f sacro in frontibus chrismate non praesumant; tur; et qui dimissam à vira duxerit^mœchatur,
4 sed presi)yleri baptizalos ungant peciore , ut Luc. IG. E quibus verbis necessariô sequilur :
« episcopi postmodiim ungere debeanl in fron- Si uxor non est dimittenda, nisi ob fornica-
de. > Accedunl his alii multi Patres à Bel- tionem, juxia mandatum Christi, Matih. 5, et
 DE UNIONE SGHISMATICORUM 686

dimittens uxorem suam non potcsl alteram trem filiorum, niatre verâ adhuc vivente,aut
ducere, crgo nullatenùs possunt disjuncti ad vitricum patrem, quanto tempore verus pater
alias nuptias translre. Prseterea, si neniini li- vivit?
cet dimissam ducere in uxorem, oportet eam Confirmantur denique haec omnia décrète
esse ailliuc ligatara vinculo prioris mariti : S. concilii Tridenlini sess. 24, can. 7, cujus
alioqui non potest ratio invcniri, cùm pœni- verba sunt : ( Si quis dixerit Ecclesiam errare,
lens facti non possit alleri nubere. Ad haec icùm docuit et docet, juxta evangelicam et
Apostolus Paulus vult dimissam viro sno re- t apostolicam doctrinam, propter adulterium
conciliare. At si vir alteram uxorem duceret, «alieriusconjugum, matrimonii vinculum non
non esset ampliùs locus reconciliationis cum « posse dissolvi; et utrunique, vel etiam inno-
priore. Unde idem Apostolus docet mulierem « centem, qui causam adulterio non dedil, non
alligalamesse legi matrimonii, quanto tempore «posse, altero conjuge vivente, aliud matri-
vir ejiis vivit. Vicissim ergo et marilus alligatus « monium contrahere : mœcharique eum qui
erit legi isii, quanto tempore uxor ejus vivit, «dimissà adultéra aliam duxerit; et eam quae
i Corintli. 7. « dimissoadulleroaliinupserit.Anaihemasit. »

Secundo ex auctoritate et observatione to- Ac demùm matrimonii vinculum esse indisso-

tius Ecclesiae Dei. Nam à temporibus Aposto- lubile, etiam in casu fornicationis alterius con-
lorum usque in hodiernum diem non legitur jugis, magno consensu affirmant veteres Pa-
permissum dimittentibus uxores suas ob aclul- tres, ut Justinus in Apologià ad Antoninum;
terium, aut alias causas, ut ducerent altéras, Evaristus Epistolâ 2; Terlullian., 1. 4 contra
viventibus adhuc dimissis, juxta cap. Gaude- Marcionem; Clemens Alcxandrinus 1. 2 Stro-
mus, de divortiis, et multa alia cap. 32, q. 7. mat.; Hieronymus in c. 19 Maithaei; Augus-
Tertio ex evidentibus rationibus. Quaruni linus, Ambrosius in cap. 16 Lucae; Innocen-
prima à mysticâ significatione matrimonii. tius I, epistolâ 5, ad Exuperium, et communi-
Nam, ut antea ostensum est, matrimonium si- ler interpretesin c. 7 1 ad Corinth., et in cap.

gnificat conjunctionem Christi et Ecclesiae, 10 Marc, et in cap. 19 Mailbaei.

quae est indissolubilis. Itaque et matrimonii Neque veritati catholicae obstat locus ille

vinculiim erit indissolubile. Matthsei 19 : Quicumque dimiserit uxorem suam,

Ratio secunda à contrario absurdo. Si enim nisi ob fornicationem, et aliam duxerit, mœcha-
matrimonii vinculum per adulterium dissolve- tur, ex quo colligunt licitum esse divortium ob
reiur, utrique conj'ugi liceret ad altéras nuptias fornicationem ; nam respondetur apud Mat-
transire. Ita multi ex industriâ adulterium tliseum Christum exceptionem illam (nisi ob
committerent, ut à priori conjuge liberati aliis fornicationem) non ideô fecisse, ut indicaret
nobilioribus, locupletioribus, magisque dilectis matrimonium fore cum alio licitum, quando
conjinigi possent. Vel multi mariti obaliarum propter fornicationem primus conjux dimitli-
desiderium, suas uxores etlam innocentes adul- tur, sed ut indicaret non fore dimissionem
lerii accusarent. Quod et D. Hieron. cap. 19 illicitam, cùm fit propter fornicationem. Unde
in Maith. annotavit. cùm Christus dicit : Quicumque dimiserit, nisi

Ratio tertia ex occasîone dîssîdiorum inter ob fornicationem, subaudire debemus : Peccat,

veros parentes, et non veros, si in eodem loco et illicite facii dimittendo. Quod verô sequitur,
habitarent. Naturalis enim amor filiorum non et aliam ducit, et qui dimissam duxerit, mœcha-
potest extlngui. Vera quippe mater dimissa tur, universaliter, de omni qui dimittit, sivc
non poterit oblivisci filiorum suorum, ideôque propter, sive praeter causam fornicationis,

nisi noverca nova ducta àlsuo marito eos fo- accipiendum id est. Ita SS. Paires communiter
veat ac tractet; uti ipsa voluerit, erit occasio eam Christi senientiam intellexerunt, neque
jurgiorum, querelarum et accusa tionum mal- Christus taie divortium approbavit in casu
tarum. Graviora autem pericula timenda fo- fornicationis alterius conjugis, quale erat illud,

rent, si parens verus dimissus sit, et uxor ejus de quo Judaei interrogabant, ulrùm esset lici-

nubat alleri, qui fit vitricus filiorum. Et sanè tum quâcumqueex causa. Quinimù illum Ju-
nemo impedire poterit, quin filii ssepè accur- dœorum errorem coarguere Ciiristus voluit

rant ad veram matrem, aut verum patrem, si responsione suâ, quôd exislimarent taie ali-

à novercâ, aut vitrico duriùs tractentur. quod divortium ,

propter aliquam omninô
Ratio quarta ex publicâ inhonesiate : Quid causam liberum esse (saliem per se spectaiâ
enim inhonestius quàm vocare novercam ma- lege divinâ) in quo non solùm dimiilerelur
 , ,

657 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA. 6S8

uxoF; scd alia etîam ducerelur. Contra Chri- mini, Chrisius vobis nihil proderit. Teslificor

siiis gencraiiin dicit, illiid divorlium adulte- autem omni homini circumcidenti se, quoniam
riuin esse secundùiu legein divinam. Neque debilorest universœ legis faciendœ. Evacuati estis

verônovum hoc est, ut cùm quis respondet, à Christo, qui in lege justificamini. A gratiâ exci-

non modo respondcat direciè ad id de quo distis. Nos enim spiritu ex fide spem jnstitiœ ex-

iniorrogatur, sed ctiam corrigat errorem qui pectamus. Nam in Christo Jesu neque circumcisio

supjionilur in interrogalione. lia ij^iiur in pro- quidqnum valet, neque prœputinm, sed fides, quœ
posiio : Cùm Judaei puiarent sibi licere, aut per charitatem operatur. Et in Epislolà ad 11e-

eiiam per se, et ex ordinarià lege sine pecu- bryeos, c. 7, de eâdem re dispulans, ait : Si ergo

liarl dispensalione, esse licitum taie divor- consummatio per sacerdol ium leviticumerat {popu-
lium, in quo dimilterelur uxor, et alia duce- lus enim sub ipso legem accepil), quid adhuc ne-
relur; ac eo errore supposito tantùin interro- cessarium fuit secundiim ordinem Melchisedecti

gareni de causis, propier quas id facere alium suryere sacerdotem , et non secundiim or-
liceret, Chrisius responsione suâ duo facit: dinem Aaron dici? Translata enim sacerdol io
naui primo rcinovci oun» errorem, quem ea necesse est, ut et logis translatio fiat. Et iLerîim :

intcrrogalio supponeljat, ;jnirmat([ue laie di- fieprobatio quidem fit prœcedentis mandaii, pro-
vorlium aduiierium esse, idque confirmai ibi pter infirmitatem ejus, et inutilitaiem ; nihil enim
ex loge divinâ, iaià in prima instituiione con- ad perfeclum adduxit lex, introductio verb melio-

jugii. Deindesimul cliam rcspondensad ipsam ris spci, per quam proximamus ad Deum. De-

lorniam inlerrogationis, docei licitum divor- mîim de hâc re ab ipsis Aposiolis in unum
lium, id est, dimissionem in perpeiuum, abs- congregaiis, in iilo celeberrimo Ilierosolymi-
que co quôd alia ducatur, solùm liabere unam lano concilio, data est delinilio; quoniam (ut
causam, nimirùm fornicaiionem. aposlolica refert historia Acl. 15) quidam de-
scendentes de Judω docebant fraires , quia nisi
Articllus XXXVII.
circumcidamini secundùm legem Moysi, non po-
Legem veterem omnino esse jant abrogatam. testis satvari. Surrexerant enim quidam de hœ-
Error fuit olim veierum haereticoriira , le- resi Pharisœorum, qui crediderunt, et dicebant
gem veierem non cessasse sed perpeiuô ser- , oportere circumcidi et servare reliqua omnia quœ
vandam unà cum nova; ita Cerinihus, teste Moyses in lege prœceperat. Ob quam doctrinam
Epiphanio haeresi 28, Augustino haeresiS, et facta est non modica seditio , resistentibus asser-
Ebion, leste Irenaîol. 1, c. 2C, sunl Eubionœi tioni huic Paulo et Barnabà. Propter quod Apo-
et Nazaraei, teste Augustino, hœrcsi !), et Epi- stdiet seniores convenerunt Hierosolymam, ut de
phanio Jiseresi IcS. Iluic eiiam errori adhèrent hâc définirent. Habitâque maturà, prout decebat,
hodie aliqui ex Orientalilms, ut ex superioribus rei examinatione,protulerunt sentent iam, quam

salis aperiè constat. IIos tamen omnescrrores per Epistolam suam miserunt his qui erant An-
redarguit Pauius scribens Galalis, quieodem tiochiœ, in hune modum Visum : est enim Spirilui
errore fuerant infecii, dicens : Priùs autem sancto, et nobis, nihil ultra imponere vobis one-
quam veniret (ides, mb lege cuslodiebamur condusi ris, quam hœc necessaria , ut abstineatis vos ab
in eam fidem quœ revelanda erat. Itaqiie lex pœ- immolatis simulacrorum , et sanguine et suffoca-
dagogus nosler fuit in Christo , ut ex fidejuslifi- tione, h quibus custodientes vos benè agetis. IhxiC
cemur ; ut ubi venit ftdes, jam non sumus sub concilium Apostolorum. Quis erit ergo, qui
pœdagogo , Gai. 3. Et iterùm de duobus lesta- lam illustris concilii definitioni repugnare au-
meniis loquens, sub figura duorum filiorum deat? Nullus ceriè, nisi démens aui infidclis
Abraiiae, ail : Sed quomodo tune is qui secimdiim ille fuerit; et certè, si lege evangehcà data
carnem nulus fuerat , persequebaluv eum, qui se- adiiuc oporieret observare legem veierem
cundiim spirilum , ita et nunc. Sed qnid dicit contra eamdem legem visus fuisset facere Deus,
Scriptura? Ejice ancillam et fitium ejus. Non qui talem, in Levitico 18, condidit legem So- :

enim hœres erit fitius anciltœ cum /ilio liberœ. rorem uxoris tuœ ir. pellicalum ejus, yion accipies,
flaque, fratres, non sumus anciUœfilii,sed liberœ, nec revclabis lurpitudincm ejus, adimc illâ viuente.
quii liberlate Chrisius nos liberavit. Gai. 4. Eoce Quœ quidem reclè pr.xcepla sunt, ne si forte
Pauius aperlè lestatur ejiciendam esse legom aliqnis simul uxori et sorori illius jungcrolur,
veterem, quae tanquàm ancilla luit legisevan- inter simul habilantes excitareiur zelus, undc
gelica-.Etrursùm in càdcm Epislolà, c.5: Ec- contentio rixaque gencraia fuitset. Priùs qui-
ce ego Pauius dico vobis, quoniam si circumcida- i dem Synagogaua sibi desponsaverat Deus ; hu-
659 DE UNIONE SCHISMATICORUM 660

jus soror est Ecclesîa ,

quam etiam Deus sibi quae ex lege naturae derivantur, servari de-

conjungere opiabat : verùin ul nulla essetcon- bent , non tamen quia in lege veteri fuerint
leniionis inler eas occasio, noluii secundam praecepta, sed quia naturâ duce tenemur ser-

superdiicere vi vente prima. vare.

Deinde legein veierera cessasse in morte Noque obstat ,

quôd Actorum 15 , Apostoli

Christi Domini.conveniunt omnes illi Patres, jussernnt abstinere à sanguine et svffocato ; et

qui communilerexponuntilluddictuui Christi, addideruut illud se oneris tantumniodô inter

Joan. 10 : Consummatum est, id est, absolutura alia necessaria velle imponere. Viguit igitur

est mystcrium redemplionis ,

quatenùs erat post Christi passionem illa caeremonia. Confir-

meriiis Christi perlicieudum ,

quo lex velus malur,quoniam in concilioGangrensiest mul-

inprimis ut ad liiiem et terininuin suum refe- tisannispost id decretum innovatum. — Re-

rebatur. spondeo cum D. Th. q. 105, art. 4, ad tertium,

In cujus signum mortuo Cliristo vélum tem- non fuisse id praeceptum ad cullum , sed ma-

pli scissum est , ut eà re significaretur totam terialiler in aliuni finem , ut scilicet posset

summam legis veteris tune adirapleri et anti- faciliùs ex Judaeis et genlibus unus populus
quari. Et hoc est quod iheologi dicunt, legem coalescere , si eo génère abstinentiae sese gen-

veierera in morte Christi fuisse mortuam ac tiles cum Judaeis , qui maxime à suffocato et

sepultam. An verô ab illo instanti fuerit nior- sanguine abhorrebant, in conimuni convictu

tifera, ita ut illius observatio esset obser- confirmarent. Ad confirmaiionem autem re-

vaniibus mortifera , coiiiroversia est inter do- spondet Scotus , lune temporis etiam durasse

ctos. illam causam propter quam eodem respectu

Pro quà oportet adverlere tria praeceptorum erat utile ab lis abstinere.

gênera in lege veteri coniineri : quorum alia

Articulus XXXVIII.
ad singulorum vitam et mores coiuponendos
De animœ rationalis productione.
et formandos periinebaat, et ideô moralia di-

cuntur. Alia verô ad caeremonias et ritus Re-

Erant deinde Orientales credentes, animas

ligionis quà debitus Deo cullus , honor et per traducem gigiiiab animabus parenium, sic-
,

veneraiio defertur, el vocantur caeremonialia ut corpora à corporibus, aique adeô ab Adami

praecepta. Alia denique speciabani ad bonam anima omnes propagari, quae olim fuit Tertul-

quibus liani senlenlia.

reipublicae adrainistraiionem civiiem ,

humana civium salus, et pax ac tranquillitas Stabilienda est contra hune errorem veritas

conservaiur; et haec judicialia praecepta no- catholica. Haerelicum est dicere , animam in-

minaniur. Quo fit, ut in sacris liiteris saepè tellectivam traduci cum semine; ita sentit D.

haec tria conjungantur praecepta, caeremoniae, :

Thom. 1 p. q. 118, art. 2. Probatur priraô ex

Primum uti diximus ad mores re- sacra Scripturâ quae semper ascnbit produ-
judicia. ( ) ,

fertur secundum ad ritus et caeremonias sa- ctionem animae ipsi Deo, et non alteri, ut Gè-
;

nes. 2 Inspiravil in faciem ejus spiracutum vitœ,

crorum ; tertiura ad civiiem populi gubernatio- :

et factus est liomo in animam viventem. El Job

nem.
Judicialia igitur praecepla , ut rectè D. Tho- 31 : ISumquid non in uiero fecit me, et formavil

104, non fuêre me in vulvâ unus ? Hoc certè intelligi non potest
mas docet 1-2, q. art. 3,
mortifera à morie Christi, eliamsi fuerint mor- de formatione hominis quoad corpus, cùm il-

tua quia non erant illa praecepla ligurae Chri- lud eliam formelur à parente per virlutem
,

veniuri nec referebautur principaliter ad feminae.Oporlet igitur id inielligi de forma-

sti ,

signiiicationem mysteriorum Christi, sicut et tione hominis ,

quoad animam ,
quam solus

caeremonialia, quae fueruni moriifera, vcl à Deus créât. El quanquàm in Hebraico textu,

promulgatione sanciiEvan- hic locus non iia phinè legaïur, umien parvi-
morte Chrisii,vel à

gelii , ut alii Paires volunt, quia cùm caeremo- pendi non potest aucloriias vulgauw editionis,

niae illae principaliler speclabant ad cultum quam Ecclesia sanxii habendam esse pro au-
illi populo convenientera , secundum significa- thenticâ. Praeterea Psal. 52: Qui (inxii sigilla-

lionem mysteriorum Christi ventiiri, quare tim corda eorum. El Zachar. 12 : Fingens spi-

jam cullus caere- rilum hominis in eo. El Ecclesiast. 12 Spirilus

posl passionem Christi ,
ille :

mooialis erat falsus, quia jam Chrislus non revertatur ad Dominum qui iedit illum. Et quan-

ac ideô post morlem Christi quàm haec ferè lesiimonia per se sola non
expectabalur,
^ plané convincant ul Augustin., Ep. 28 de
cessasse de nde est. Praecepla verô moralia ,
,
 , ,

t)Gl CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANOA.

aliqiiibus hujusmodi testimoniis notât ; lamen Neque huic veritati obslat, quôd Gènes. 2
Il
magnum habenl pondus ob Ecclesiae auciori- diciiiir, Dens requievisse ab omni opère, quod
taiem, quae eain esse vim horum locorum palrârat. Primùm quia non dicilur Deus abso-

Scripiurae iniellexisse videiur. hiiè re((uicvisse, sed requievisse ab opère quod

El raiione eiiam convincilur, i" quia nulla palrârat , videiicet illis (trimls sex diebus. Ut
virtus activa agit ultra suum genns sed anima : sitsensns, Deum mundi opilicium absolvisse

inlellectiva excoilii totum geiius corporeae na- sex dii'jiMs, aique iia die septiiiio desiilisse

lurae.cùm sitsiibstantiae spiiilalis Nulla igilur mnndi )iia<binam condere. llem (|iiia, ut in-

virtus corpiwea ejus effeciionem valet attin- ieri»reiaiur 0. Tb. 1. 2 conira génies c. 84, et

gere; atqui omuis aciio seiniiialis facuitatis est in 2, dist. 18, q. 2, art. 1, ad 7, beaius Alber-

à virtiite corporeà , cùm spectot ad potentiani tus Maguus Sunmià de honiine, q.lo, istins-
in

veg»'ialrici'ni coipori prorsùo iiiiiaerenlem. modi quies Dei intelligenda estsecundùm ces-
Ergo lieri non potest , ut aninKC intellectivae saiionem à novis speciebus condendis, non
virtuie seminis deriveniur. Secundo, cùm ge autem à novis individuis ,
quorum simiiia se-

neratio alicujus est causa cur aliquid sit, ejus cundùm speciem praecesserint. Quare cùm
dissoluiio causa item est cur aliquid pereat ;
omnes anini;» intellectivae, omnesque honii-

atqui dissolutio corporis non aflert interilum nes sint unius speciei, nihil répugnai praedictae
aiiimae rationali , siquidem imuiortalis est :
quieti Deum quolidiè animas creare.

ei go neque corporis generatio erit ei causa ,

Illud tamen oportet adveriere , duas actio-
ut esse inoipial ; ai seminis traduclio proprîa nes Dei iniervenire in anima; produciione;

causa est generaiionis corporis; non igitur prima, qnà Oous producit animam, et hanc
causa est generationis aninise. Tertio , omne ipse solus f.Tcit , sine interveniu causarum se-

agens naturale, siouii agit dependenter à ma- cundarum eo modo quo, creavit angelos. Al-

lerià , ita non producit nisi quod à maierià téra etiam tune actio Dei intervenil, ad unien-

dependet; sed anima raiionalis non ita se lia- dam animam corpori , et hanc cum agenle
bet , cùm extra corpus existere valeat. Non naturali facii, quae tamen ita intelligenda sunt,

ergo anima raiionalis ab agente naturali pro- ut non priùs tempore anima exlstit, quàm
duciiur, sed aliam habet or'ginis suœ causam. uniaiur corpori.
Ob haec et aliaquae aniiquos Patres non laïue- Legendus de his quae impraesentiarum per-

runt, div. Chrysost. Hom. 1 de incomprehen- tractantur, Dominicus à SS. Triniiate, qui

sibili Dei naturà : i Animae, inquit , inspiran- t. 5 suae Bibliothecae theologicre, !. i, sect.

« lur, corpora elligianlur. * Et Procopius Ga- IC, per 26 cap. copiosissimè et admodùm cru-
zaius in Gen. c. 2, ad illa verba : Hoc rmnc os dité disserit de his h«resibus. Commoratur
de ossibus meis, et caro de carne meà, oraculiim, quoque in Oriente quaedam hominum naiio
ait, non dixisse : Et anima de anima meâ qui Ghristiani S. Joannis nuncupatur, quorum
caro scilicet non auimam. Lege Grego- gigiiit in superioribus nulla fil mentio. de quorum
rium Nyssenum dispuiaiione de ânimà et re- origine, ritibus et erroribus, tractatum Ro-
surrectione. mae edidit an. lGo2 noster Ignatius à Jesu,
Ex quo fit, animam rationalem à Deo creari, missionarius et vicarius nostra; residentiae

quod bàc raiione dcmonslrai D. Thomas 1. 2 in Mesopoiamià, in quo errores et haereses

contra geut. c. 87: Omnis sul)Stanlia quae pro- illorum adducit, et egregiè conl'ulal, quorum
ducilur, aut generatur per se aut per accidens, magnam etiam multitudinem ad caiholicam
aut creatur; sed animae rationaies non gene- fidem traducit.
ranlur per se, cùm non consteni ex materià CAPUT V.
et forma, neque per accidens, quia cùm sint
ARTU;tl.US l'RI.MUS.
iormae corporum , orirentur per eorum gene-
rationem ex viriute seminali, quod improba-
De juvandis Orientatibus.

tum est; superest ergo, ut per creaiionem Licel Orientis Ecclesiae errores et clades in-
esse accipiant. Hùcspectat, quôd cùm anima?, numerae, quibus toi annisobruta permansit
huraanae omnibus formis physicis natura; di- idololatrarum gentium, ob suapeccata, obdu-
giiitale praestoni, sintque in suo esse suhsi- ratam babere frontem, cl obstinatam mentem,
sionies, oporiet eas nobiliorem habere origi- et ideô à Deo Opiimo Maxime derelicia vldea-

nein , et more aliarum siibsiantiarum inlelle- lur, tamon nosanimare débet ad meliorn spc-
ctualiutu pir creationcm produci.
1 randa is apud quem non est impossibile omne
 -

(iG3 DE UNIONE SCUISMATICORUM 664

vcrbiini, qiiiqnc qnaereiilibus scriù regnuin sionis fructus consistèrent , Serainarium insii-

Dei ejiisciuc gloriaiii, aniinariini liicra inuUa luit, in quopueri Orientalium etMaronitarum
solet adjicere, alque iia lioc uliiino seculo in cxcepli, in calholicâ doctrinà erudiantur, ut
reinoiissiinis Iiuliis, ad orturn, occasum et me- inde in patrias sedes reversi suos docere pos-
ridiera.deletis idolis, Irophseum crncis passim sint , quse ad cultum Chrisli pertinent , et in

cxciiavit, cùiii haec niundi plaga quse vergit olïicio fidei continere. Quare postea Clemens
ad Oricnlera, restet, in quà necesse etiain sit YllI, post Gregorium XIH, ad montera Liba-
Evangelium reclè annuniiari. Magnum in eâ nura duos sacerdotes ( ut jam supra de Maro-
oslium aperiri posse onhodoxae fidei, expe- nitis agentes latiùs scripsimus), ^è Patribus Je-
rieniia ostendii, si summi Ecclesiae Patris suitis misit, ut certior fieret, num suniptus,
longanimi, ui ita dicam, diligentià, quà poUssi- qui in Urbe in Seminario Maronilarura et

mùm lot alla régna jugo Chrisli fuère subjecta, aliorum Orientaliura fiunt, benè ponereniur ;

ncgotium hoc proniovcatur. quseve spes, aut restituendae aut propagandae

Insudàrunt olim summi ponlifices pro tuen- Religionis esset in Oriente.

dà fide in Ecclesià Orientali, niaximosque labo- Messes quideni in Oriente jam albae sunt ad
res et pericula subière, ac nostro etiani seculo metendum, solùm superest , ut surami san-

magnoperè sludent Orientalibus nationibus ctae Ecclesiae ponlifices mittanl falcem, et huic
opem ferre, atixiliumqiie in omnibus prassLare; negotio incumbant , praecipuè ut nobis con-

prœcipuus tamen Gregorius Xill, dignus seter- jungantur ; sed ut hoc fiât, non est opus unius
nâ momoriâ pontifex, praeter alios operarios diei aut legationis , sed et longanimi , et non
quos in Indias , in Anglîain , Constaniinopo- intermissâ perseverantiâ , et frequentissimis

lim aliasque orbis partes misit, etiam in Alex- legationibus opus est, quae omnia disponunt
andriam JEii \>û, Syriam, Palaesiinam cum Li- aniraos ad catholicam fidem , rilusque susci-
bano monte, liabyioniamque aliquot destina- piendos, quoadusque opus Dei perficiatur.

vit, qui hujus traclûs nationes divino verbo Maxime verô oportet, ut christianis In régie
ac piis etiam muneribusà pontifice ipso missis, nibus illis sub Turcarum ditione inopiâ aliis-
ad fidem atque pieiatem allicerent. Praecipuus que calaraitatibus oppressis succurralur : îd

in Orientera legaïus fuit Leonardus episcopus enim praestiterunt Romani ponlifices ab initio

Sidoniensis, et Apostolicus nunlius, qui in nascentis Ecclesiae, usque ad aclatem nostram,

Orientera, cuni aliis etiam viris doctis et piis qui Christianorum caihoiicorum inopiam elee-
(inter quos P. Joannes Baptista P»omanus , raosynis abundè sublevârunt.
societatis Jesu) à summo poniifice ad patriar- Hujus rei testis est Epislola Dionysii epi-

chas illos Orientales, ad aliosque metropolitas scopi Corinthiorum vetuslissimi ad Ecclesiam

et episcopos , vestimenta sacerdoialia , argen- Ronianam , in quà sic alloquitur Romanes :

teos calices, libros eliara aliquos linguâ Ara- I Àpiid vos jam mos inveteravil, ut onines
bica conscriptos , aliaque pretiosa dona défé- < fi: îres variis afficereiis beneficiis, etEccle-

rentes, missi sunt, plurimique tam ex palriar- < siis permultis, quae in quâque civiiate sunt,
cliis iilius (raciùs, quàni episcopis et archi- « viiae milterelissubsidia. Sic plané non solùm
niandritis fidei professionem , unionemque t egenlium sulilevatis inopiam , verùm eliam
cum sancîâ Romanâ Ecclesià jampridem re- « frairibus qui sunt ad metalla damnaii, opem
tentam confirmàrunt; alii denovo emiserunt, f fertis, atque ita per ea beneficeniiae subsidia,
sanctissimoque Romano pontifici totius orbis » quae jam primis Ecclesiae vcslr;» jadis fun-

capiii obedienliani praestiterunt; alii propter < damenlis passim mittere consuevisiis, cùm
magna sibi pericula , tam à Turcis ,
quàm à t siiis Romani ; Romanoruni consnetudinem
falsis fratribiis imminenlia , fidei professionem t sedulô observalis; quam quidem certc bea-
opportunioritcmpori reservârunt. Stant hodiè I tus Sother vesler episcopus , et hactenùs
in Bibliolhccâ iiliis'.rissimi domini cardinalis « custodivit diligenler, et valdè suo propenso
de S. Severinà , qui tune totius Orientis pro- I studio adauxit, idque non modo opes in
teclione gaudebat, quamplurium patriarcha- f sanctos reficiendos delcgaïas bénigne submi-
rnm , aliorumque episcoporum Orientalium «nistrando, verùm etiam fraires ad ipsum
fidei professiones Arabica linguâ conscriptap, < adventantes, tanquàm paier indnlgons ac
eorum sigillis et subscriptionibns firmat;e, ac < clemens in liberos bcaio ac pio sormone
in Latinam cliam linguam iraductae. Et ut «ad virlutem cohortando. > Haec Dionysius.
Gregorio XIK, cvivis discedcnle, hujus mis- Testatur porrô Eusebius banc consuetu-
 ,

665 CUM ECCLESIA CA rilOLlCA PROCL'RANDA. 066

dinem (de quâ Dionysius) Ecclesiae Roma- qui Gallicam linguam callent ; pro lalibus

nsc sqo adhuc tempore maxime scrvatam. enim haberentur, et à Francis ibidem nego-
llinc PaulusDiaconus scribil à Symmaclio papa tianlibus favore aflîcereniur, praecipuè virlute

abundè missum, unde se alere possent epi- liiterarura à supradictis obleniarum.

scopi Africani, qui suis ejecii sedibus , in Sar- Apti insuper sunt et habile salvo con- alii,

diniâ exulabant. Liquet ex Epistolls Gregorii ductu, servatisque statutis et ordinationibus

Magni, quantum pontilici Romano semper Turcarum , modo in iis conditiones requisitae

curae fuerit in singulis toiius orbis regionibus illucescant.

egenles Caiholicos sublevare et benè iis face- Minori dispendio , faslidio, periculo et su-
re. Ob id Roniae videmus esse cunctis naiioni- spicione mitti poterunt aliqui earumdem reli-

bus , vel remoiissimis , hospitales aedes cum gionum ibidem habiianlium, uipole S. Fran-
suis redditibus , exciiaias ab antiquis tempo- cisci, S. Dominici, S. Basilii , S. Bene-
ribus, ita ut neque Cbaldaeissuadonius, neque dicli, etc., dummodô apU r-perianiur, eos,
Indis et ^tbiopibus desit; tôt verô ac tantos inquam, ex illis monasteriis evocando, et
sumptus à poniilicibus Romanis factos ac fieri iransferendo per generalem eorum , modo
in dics ad inopiam sublevandam egenlium. Jiunc , modo illum , sub aliquo praetexlu et
Et cum longé sit cerlissimum Orientales lioneslo colore.
nationes in summà penuriâ spiriiualium in- Expediens aulem foret exhortari ad banc
structionum versari , rationi quàm maxime rem générales religion um aut procuratores ,

consenianeum est, ac oflîcio liujus sanctae eorumdem Romœ résidentes alque insuper ,

sedis incumbit, data occasione quàm citissimè exposcere catalogum omnium Orientalium,
operarios, qui non quaerant quae sua snnt, sed quos curae suae subjectos habent, et quinam
qua; Jesu Clirisii, ad eas expedire. Cavendum ex iis , vel pro praesenii , vel pro luiuro buic
tamen sedulôest, propter exploratores occul- functioni convenientes reperireniur, quod
tes, neper Romam divulgelur rumorque spar- non ita novum , vel ab usu aiienum videbilur,
gaïur, taies à summo ponlifice, tanquàm re- si Mariinum V in memoriara fevocemus, qui
formatores, aul aliorum negotiorum expe- totius orbis lilteralissimorum ac prastanlium
diendorum causa misses esse, sed secretô tan- virorum nomina pênes se in scriplis asserva-
quàm aliud aciuri vadant. bal.

Deinde omnium sibi gratiam conciliantes, Omnibus ad hanc funclionem idoneis reper-
sinl eliam propenso in Orientales animo, non tis, locus Romae in propriis eorum rnona-
scropulosi, non ignari , nimiùmve zelosi : in sieriis assignandus esset, ut ibidem in rébus
hoc enim casu minus inest mali pcccalo nimi:e ad similem missionem necess.-iriis instrueren-
dissimulatioiiis, quàm in altero extrcmo, di- lur, docerentur, ac penitùs perfecti redderen-
co in nimio zelo; hoc quippe plus danmi lur; et quidera , ut alacriùs se huie operi
quàiu utiliialis causare posset non oportet
: accingant, l'ervenli zelo succendendi et inllam-
quemquam exasperare ; nam casu, quo Tiirca mandi sunt , atque alii eliam spe quàdam ani-
hujiismodi rei fierei conscius, severius aliquod mandi, tanquàm si foret probatio qaœdam ad
edictum siatueret, ita ut in perpeluum aditus majora.
praecluderetur Ecclesiae conalibus, aicjucom- Praeterea non minima difficultas est, et quae
nis spes praescinderelur : quamobrem cum scliismaiicos Orientales forsan mugis in scbi-
omnibus quàm humanissimè, et quoad lieri smate deiinet, quôd Dioscorum aliesque sclii-
potest , amicabiiiter erit agendum. smaiicos antesignanos, quos Ecclesia calliolica
Si caetera inter ministres paria sint, omni- haerelicos censet , ipsi ut vires sanctissimos
bus pra^ferendi crunt ex ilsdem partibus quàm aliis
celant, et tani in Missae sacrilicio,
oriundi, et Arabico idiomate ulentos, idqne communibus precibus, solemniler invocent;
muitas ob causas, et praesertim quia lanta sicul ei apud Moscovitas eliam conlingil, qui
non est Turcarum in eos suspicio , vel perse- asserenie Antonio Pessevino in suà Moscoviâ,
cutio. licei res plané fabulosa sit, corpora quorum
Proxiraè secundùm hos convenientissimi dam, qui schismaiici fuerunt, intégra sese
sunt iiuic missioni Franci , quia benigniùs à habere glorianlur, per quos miracula fréquen-
Turcis recipiuntur, maxime habilis iitteris à ter edi , caccis visum rcsiitui , aegrotos sanari
rege Franciae, aul ipsius legato Conslanlino- conslanler alïlrmanl; ut plurimi periculi res
poli résidente. Post quos idonci eliam sunt esse videantur, si quis illorum corporum cle-
 , ,

!)E UNIOÎSE SCIUSMATICORDM 66K

667

vet praeconceptam anunis sanclilaiem, aut quhm benè Instructi fuerint.et eruditi ad utili-

quasi diibiiis qiiaerat, iiùrn ii verè sancli tatcm ac emoluuicntum carumdeni nationum,
mariyresve iuerint. Inter alios aulem niiiiie- in suam singuli pairiam revertantur. lUud
raniur Cleba, et Boris, Petrus metropoliia, aulem maxime advertendum, ut sintbonae in-

Alexius, quorum corpora exlare aluni Mosco- dolis adolescentes, bonlsque raoribus imbuli,
vita;. Haec Possevinus. liide hodie J^icobita; j
apti, dociles, atque ingenii perspicacis, quique
aliabqueOrienialiimi naliones.ullegaii à Greg. prlncipia quanlara llnguarum habeant , et

XIII, niissi experil asserebant, facilliiuè pon- setalis sint convenieniis , Grseci vldelicet, à

tilicis primaiumagnoscebanl, unius iiaUiraî in duociecimo anno selatis usque decimum quîn-

Chrisio errorem , aliosque siniiles non sine tum, vel decinmm sextum ad summum alia- ;

animi prompliiudine conlitebantur ; al cùm rum verô nationum à duodecimo usque ad

venuim fuisset, ut Dioscoruni abjurarent, iia decimum octavum ann\im aut vig<^simum,

agrè luloruni, ut ob id potissimùm legaii re qui cîim iransmittendi fuerint, securè et

iiifecià reveittreniur. mercalorio more diligenli cura navlbus com-

Non iniiioreni Oiieniales, sicut et Grseci mitiantur.
oinnes habeiit ddliculiaiein in recipiendo Ka- Curabunt deinde libres ali(}uos Grseco,

lendario Roinano einendato, cujus emenda- Arabico , Cbaldaeo vel aliis illarum nationum

tionem rennunl adniitlere : qnare oporlet , ut linguis conscriplos secum poriare, prol'essio-

operarii qui mittendi sunt, hujus emendaiio- nes etiam sanctae fidei, non solùm Latlno
Dis causas ralionesqup cognoscant, ut qui idiomate, sed in linguà Grsecà , Arabica,
erudiendi suni, capaces sanctae novitatis liant. Chaldaeâ ; docirlnam quoque chrislianam ,

De quâ re videndi sunt Antonius Possevinus linguâ lllyrlcà et cbaraciere lialico : qnae et

in Kefuiaiione advcrsùs Davidem Cliytrabum, alla similia opéra Romae typis excusa facile

et Cliristopiiorus Ciavius, qui librum hâc de invenientur.

re absolutissinium edidii Rouiae. Quod si non
AUTICULIS H.
facile se Romano Kalend. accomniodaverint,
Instrucliones al/'œ pro jnvandis Orientalibus.
ferendi sunt, i!ùm in aliis subslantiam caiho-
licae tidei ampliciantur. GuardiauTis unàoum religiosis familiae Fran-
Juvandi sunt, et urgniidi Orientales ferè ciscanae Hierosolyuiis degentibus, citra du-
iisdeni argunicntis, quibus Graeci ipsi, de- bium plura praesiare posset ,
quae ad summam
suinptisà suppliciis à Deo Oplinio.Maxime iliis, Dei gloriam , haud exiguum sanctx' Romanae
postquàin à Romanâ Ecclesiâ descivère , in- Ecclesiae obsequium , aique omnium prope
flictis.Si enim r(^si)iciamus^gyptum cieteras- Orienialium spiritualem profectum, et ani-

queAsioe provincias, agiiur annus plus (juàm marum salutem non raodicùm conducerent.
millesimus, ex qm» 111* à nobis discesserunt, Cùm in Dominico sepulcro immorenlur re-

haiieticis Nesiorio, Ëutycbe, Dioscoro ac ligiosi sepiem diversaruni naiionum schisraa-

praecipuè Monopiiysitis Ecclesiam perturban- tis labe infecii, uti sunt, Graeci Georgîani,
tibus (ut caelera Ohuliani), vix aliqnis ex illis Abyssini, Armeni, Jacobiiae, Cophii, Suriani,
proferri polerit, qui fuerlt excellenli prjftdilus Maronitae , operae pre'liuin erit , hos in primis
doctrinâ : corruerunt enim summa tam libe- omni studio et indusirià ad veram sanctae
ralium artium ,
quàm iheologiae ac cœlesiiuni Ecclesiae unionem reducere quibus post ,

discipliaarum fundamenta , a,' ipsl in turplssi- veluti apiissimis instrumentis , eorumdem pa-
mam prolapsi sunt ignoraniiam. riter nationes in viam rectam dirigantur.
Deinde operarii maximo studio curabunt Slcuti omnes isti religiosi , vitae auctoritaie

ut ex Christiauls tam Grsecis quàm Jacobltis, elucent, idcircô religiosi Latini, eosdem pro-

Armenis, Weslorianis, Cophtis, aliisque, non- baiioris ac sanctioris vilae exemple praecellere
nuUl, qui praestanilori pollent ingenio, Romam contendent, quô majorls faciant sanciam Ro-
miliantur, llnguarum, litteraruin, allarumque manam Ecclesiam, cujus hi partes agiint, ut
scientiarum ediscendarum graiiâ , quos Romae similiter alios sincero vivendi modo ad vilae

benignissimè recipiendosadmonebunt. Graecos melioris frugem et avilae Roligionis norman»

in Collegio Graeco, et alios in CoUegio natio- pertrahant; praeibunt aulem lllos, lum in

num ultramarinarum, ac ibi aniicè tracUndos virtutibus , lum vel maxime in servilio et

et educandos; et quod amplius est, cum con- cuitu divino.

servalione rituum ipsorum, ut nimirùm post- m Denique ut faciliùs animi eorum concilien-
 ,, ,

669 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCUUANDA. 670

tur, operae pretium erit, quàm optimè erga urgeantur, sed snavi reprehensioni raliones
illos allîci, cum omni honoris rcspectu , et etaucloritates addantur subinde, ut sic t'aciliùs

obsequiorum prompiâ exhibiiione , ut conge- eoruin mentes ac responsiones pereipiantur.

rant carbones ignis super capila eoruin. Quare opus esse duxerim antiquiorum SS. ,

Majoris ergo profeciùs graiiâ, religiosi dis- Patrum et doctorum praenôsse nomina, nempe
creiione, pruileniià, ethumanilaieciieieiisprae- qui in cujusvis r;)lionis majorein exisiimatio-
stanliores, facilioresque iiigeiiii seligendi, qui- ncm caduni, ut doctriuarum eorunidtm ha-
busGuardianus.cuinalianim nalionnm religio- bita notitià, inde argumenta sumaniur, leniùs
sis, comniuiiicaiionem persuadeal cà raiione, tamen, omni disputationisacerbiiate seclusâ :

ut ciiivis nationi iinus pluresque deputeiiuir. nationes enim istae , et praesertim religiosi

Modus verô agendi cum ipsis erit ejiismodi suoriun rilunmet sectaruin lenacissimi, ac in
ut niniirùm capiatà eoruuideni benevolentiâ, erroribus periinaces, salutis suae studiosos,
etiam riiibus ipsorura praeposteris nonnihil praesiigias sibi imponere velle falsô auguran-
conniveatur, bonaauteni illorum opéra haud tur. Ulteriùs etiam , de pluri])us simul errori-
mediocri existiraatione censeaniur, D. Pauli bus non sunt coarguendi, sed de uno, deinde
ApostoU instar ad Corinthios scribcntis. Acce- aliero, iisque evideniioribus et nullaienùs to-

det insuper omnis diligentia , quâ et eorum lerandis : plura namque, quantùmvis nihil de-
opinioiies adverlanlur, et reruni lemporalium coris aut venustatis habeant , apud eos tamen
spirilualidoive status ils uationibus proprius ferenda erunt.
cautè eliciatur, et coiidiiiones tum naiurales, Maronitis sanctse Romanae Ecclesiae uniiis
lum morales perdiscaniur, aique , ut verbo congratulandum, et in fide sanctae Romanae
absolvam , ut praecipuo studio cujusvis natio- Ecclesiae confirmandi. Verùm cùm creditu sit

nis status et mores pleiié ,

quoad fieri licebit facile, complures eorum aniiquis erroribus
comprehendantnr. Quae , ut rectiùs ac majori adiiuc nuntium non remisisse, opéra ponenda,
cum fruetu peragantur, necessariuni erit, quô iisdem rejectis catholicae veritatis reddan-

quemque religiosorum in id opus incuniben- tur capaces. Georgiani quoque, ethis ad resi-
tinm , sedulà lecii«»ne auctores de naiioue pisceniiam procliviores Armeni, summâ cura,
scribenies, qnani quilibet ad senieniiam sa- familiari tamen tractu, ad Ecclesiae Romanae
niorem perducere molitur, ante evolvisse ;
unionem invitandi. iîlihiopes autem et Abys-
verùm antesingula, ipsimet errores crrorum- sini, ad Catholicorum rilus, summique ponii-
que fiindamenla, imegraeque historiaepeniiiùs ficis recognitionem, velut capitis sui , suâpte
introspiciendae , sine quibus vix aut ne vix spoiite magnoperè aspirantes, propler Nica;ni
quidera ullus poterit expectari profectus. tamen concilii dispositionem dubii, quo cau-
Osiendendum etiam, Ecclesiam Romanam tum fuit in Ecclesiae patriarchalis distribu-
probare ac ind-.ilgere, ut quaevis Ecclesia pro- tione, .^ithiopiam Alexandrins subdi Eccle-
priis adhœreat ritibus ac caeremoniis, quippe àcujus palriarchà, Abunam quemdam sic
siae,

cùm schismaiici propriorum rituum tenacis- nuncupatum, schismatis semper labe infec-
sirai sint. Ne ipsos eorum perdendorura in- lum , assignatum sibi agnosccrent patriar-
gruens aliqua suspicio ab Ecclesia Ronianâ cham : diligentissimè , et haud vulgari pru-
alienet et everlat, opportune laborandum, ut dentiâ erunt dilucidandi, osicndendumque,
sein propriis caeremoniis insectandis conser- duos haberi Alexandriae patriarchas, Graecum
vandos esse persuadeantnr. Exeraplis deinde ac alterum, alterum Cophtum,eodemque funda-
hisioriis anliquis primitivoe Ecclesiae, sancto- mento schismatis, quo Graecum patriarcham
rumqne Patrum praeieritorum temporum, iis rejiciunt, simili îtidem errore Cophtum în-
aperienda aucioritas, ac summi pontilicis in quinatum, niisquàm ut patriarcham debere
praesentiarum usque continuata potestas ex- circumplecti. Insuper cùm uterque, et Graecus
plananda : qiiodqne calamitates universae, et Cophtus, Turcarura dominio subsit, idcircô
tyrannorum fiiror, ac quaevis pcrsecutionum summus pontifex eos hucusque ab erroribus
proceliae in Ecclesiam catholicam insurgentes quibus contaminantur pro libitu vendicare
poiiiilicum obedientiâ suppressae hactenùs nequibit. Accedit, quôd cùm obschisma falsô
seniper evanuerint. palriarcharum nomine insigniii sint, Ecclesia
In emendandis vero ipsorum erroribus, cùm Romana semper Alexandrinae de vero, cailio-
loniier, tura modcsiè proccdendum , ne scili- lico insignique erudiiione excullo p;itriarchâ
cei aperlè nirais convincanlur , vel acerbiùs providet, quem ubi ISicaeni concilii décréta
 —

671 DE UNIONE SCHISMATICORUM 672

rilè scquunlur, pro vero patriarchà Alexaii- linopoliianis ; et Macario olim Antiocheno epi-
drino, Roniae, ob Alexandriam à Turcis iriler- scopo, et aliis similibus hseresiarcliis et haere-

ceptam résidente, etob Alexandrinuin ibidem ticis, in sacris Ephesinà prima, et Chalcedo-

•pairiarciiam sciilsmaie notaïuiu , recipere le- nensi quintâ et sextâ synodis, et in concilie
nentur. Piomano sub S. Mariino papa primo, et aliis

Uliiinô tandem, quidquid in diciis naiioni- generalibus conciliis damnalis, quos inlerro-

bus, catholicae lidei dilatioiiis et iiicrenienii gans non vocet, aut dicat taies esse, ne pudo-
accesseril. tolura plenè et sincère , sanct;ie rem incuiiat interrogatis, aut eosretrahatà

Apostolicae sedi transcribantur, quo, quid ul- veritatis confessione. — De aliis œcumenicis
teriùs facto opus fueril, niaturè decernere et et generalibus conciliis auctoritaie sanctae
sialuere valeat. Romanse Ecclesiae confirmatis , et prsecipuè
de Florentino.
Articulus m.
De sacramentis et eorum numéro. — Quid
De quitus prœcipuè, tam in fide quàm in moribus,
unumquodque eorum conlineai. De — elleclu,
interrogandi et iuslmendi vtdeantur Christiani de maierià, de forma, minisiro, et intcniione
Orientales, qui votunt profileri sanctam fidem ea Iradenlis et suscipienlis. — Sj)ecialiter
catholicam, seu redire ad unitatem sanctœ verô de Bapiismo parvulorum, et quoi dies
Romamv Ecciesiœ , et delestari ac abjurare nali bapiizenlur. — De sacraniento Conlir-
errores et hœreses, plus niinitsve pro prudeittià maiionis , et quae sit materia ei quomodô
,

theologi inlerroganlis. consecretur , et à quo et quando renovetur

De Deo et ejus unitate. — De trinitate per- Chrisma, et an quotannis. — De ministro, an
sonanim. — An in personis delur majorilas solus episcopus. — De forma. — De sacra-
aliqua vel aequalilas. — DePatris paternitale, mento Ordinis, quot ordines habeaniur, qui
de Filii filialione , et Spirilùs sancii proces- item sacri. —
De tempore et modo ordinandi.
sione, seu spiraiione. — An Filius sit coseter- — De aetate ordinandornm. In Missà quae —
nus, coessenlialis , et par omnia coaequalis sint verbaconsecrationis corporis et sanguinis

Palii. Chrisli. — An apud suos in azymo vel fer-

De Spiriiu sancto : An sit coaeternus, coae- mentato panis ofFeralur. — An cum vino mis-
qualis et coessenlialis Palriet Filio. ceaiur aquâ. — Quid sentiat de offereniibus
De Spiritu sancto : A quo procédât, an à in azymis. — Decommunione clericorum aut
Pâtre laiiiùm, vel à Paire et Filio, an ab uno presbyterorum non celebranlium , cl populi,

— Quapersona fuerit
vel pluriltusprincipiis. et an sub utrâque specie. — De forma cujus-
incarnata. — De Chrisli Incarnatione. — De libel ordinis. — De simoniâ , praecipuè de iis

ejusnaluris, an una, an plures. — Item de qui pecuniis aut conventione, aut alio liunia-
volunlaiibiis et operationibus Chrisli, an una, no studio et favore ordinantur in diaconos,

an plures. — Quid sentiat de illà nalurà quaui presbyteros, eliguntur aut confirmantur in

dicunt aliqui Orientales resultare ex duabus, episcopos, archiepiscopos et palriarchas res-

et sic de nnâ vuluntale et operatione. pective. — Quam auctoriiatem accipiani in

De libris canonicis sacrae Scripiurae, qui Ecclesias ad quas ordinantur à tyraiino Tiir-

et quoi. —
De sacris generalibus conciliis, et carum, vel Persarum, aut aiio principe infidcli.

quid unumquodque eorum damuavit. De — — De matrimonio, an apud eos sacrainen- sit

coocilio Epliesino et Clialcedonensi, quid sen- tum. — Cujus esse debeant, qui aliud
aetaiis

tiat. — Quid item de S. Leone papa primo. conirahunt, ac quibusritibus, vel caeremoniis.
An B. Virgo Maria Mater Domini noslri Jesu — An inter consanguineos et affines , vel

Chrisli, dicenda sil Dei genitrix, seu Mater quolo gradu. — An admitlant rcpudium vel
Dci. — De hyniiio Trisagio, quomodô dica- divoriium. — An vivente prima uxore aliquo
tur; an in lineei adiiatiir : Qui crucifixus es pro casu aliam ducere apud eos liccat; et contra
nobis , miserere nobis. — Quid sentiat de Ncsl- vivente primo marito alieri copulari. — An
lorio olim Constantinopoliiano episcopo. — altero conjugum in captivilate vel servitule
Quid de Dioscoro olim episcopo Alexandrino, detento, alteri nupliis aliis jungi liceat.
et Entycho olim presbytero Constantinopoli- De poccnlo original!, quid credid, aut sen-
iano, ei Severo olim episcopo AuUocliono. — tiat, et an animai creenlur à Deo. — An quis
Quid item de Cyro olim Alexandrino, et de salvari possit extra lidem mediatoris Dei et
Sergio Pyrrho, Petro , Paulo et olim Consian- hominis Christi Jesu, et quid de iis qui sunt
6*73 CUM ECCLESIA CATIIOI JCA PROCURANDA. 674

modo in Icge — De peccaiis nioriali-

natiiraD. unus Deus, non très dii, una essentia, una
bus. — De pcccatis voluntaiis, quae non irans- subsiantia, una immcnsitas, unum principinni,
euni in acium exierioreni, an sint morialia. unus Crcalor visibiliuni omnium et invisibi-

— De sacranienlo Pœniteniiae. — De pecca- lium, corporaliumet spiriiuaiium, qui quando

tornm confessione sacranientali, et quelles voliiii universas condidit creaturas suâ bonl-
liai. — Qiiae pcccata sint conliienda. — Quae laïc, quas ci valdè bonas voluii. El ideô re-
pœniienliae vel satisfaclioncs apud suos iinpo- probo et aiiailicmaiizo omnts liaereses eibae-

naniur. — De absoluiione à peccatis, el ejus reticos sentientes et docenies contraria.

forma. — De induigenliis. — De sacramento Firmiler etiam credo, el profileor, quôd
exlrom?e Unctionis, seu Lnciionis infinnorum, unigenitus Dei Fiiius Patris consubslaniialis

an apud eos liabeatur. — De materià, forma semper cum Paire et Spiritu sancto oxisiens

cl usu. — An sint facienda pro de- sufl'ragia in plonitudine temporis, qunm divinae miseri-

functis, et qure. — An animae decedeniium ex cordiae consiJium inscrutabile disposuit, ut nos

hàc viiâ indigeant purgaiione aliquâ, el quo- à peccato Ad;i;, ac cœierarum culparumnos-
rum. — De Purgatorio , el loco purgaiionis trarum sordibus mundaret, et à morte et in-

animarum luijnsmodi. An modo anima; san- ferno liberaret, incarnalus est de Spiritu san-

ciorum et jusiorum fruanlur bealiludine , el cto, in immaculalo utero beaiissimae Mariae

animae malorum punianlur in inferno, an verô semper Virginis veram et inlegram hominis
expecieiur resurreciio corporum, et judicium naturam assumpsit, corpus videlicel et ani-
universaie. — De invocaiione B. Geniiricis mam raiionalera , in uniiaie personae divinae,
Mariae et sanctorum. —
De cultu sanclarum taniâ unitale, ut unus el idf-m Cbristus sit
imaginum Domini nosiri Jcsu Chrisii, B. Ma- Deus et liomo, Dei Fiiius el hominis fiiius ;

ria; Deiparae el sanctorum. — De lege veleri, ita quôd una nalura non confunditur cum al-
ejusque caeremoniis, an cessaverint, quae et téra, nec una transit in alieram, née una rais-

quando. — De festivitalibus quas habeni, et cetiir alieri, nec altéra evanescit, sed in per-

illarum lempore. — De jejuniis, quae obser- sonâ omninô unâ sunt duae perfectae naturae,
vant, et illorum tempore. divina scilicet et humana, salvis earumdem
naturarum proprielatibus , duae voluniates,
Articulus IV.
duae operaiiones , ita ut Cbristus sit tantùm
Brevis orthodoxœ fidei professio, quœ ex prœ- unus. Et sicut formam servi Dei forma non
scripto sedis Apostolicce ab Orientalibus , ad ademit, ita formam Dei servi forma non mi-
sacrosanctœ Romanœ Ecclesiœ unilatem ve- nuit; qui enim verus Deus est, idem verus est
nientibus facienda proponitur. bomo Deus per
: id quôd in principio erat
Corde credo, et ore confiteor, quôd unus Verbum, Verbum erat apud Deum, et Deus
et

est Deus, vcrus, omnipotens, incommulabilis, erai Verbum Homo per id quôd Verbum
:

incomprebensibilis , incfliibilis el aelernus Pa- caro factum est, et habitavit in nobis Deus :

ter, et Fiiius, et Spiritus sanctus, unus in es- por quôd de quinque panibus quinque mil-
id,

senliâ, irinus in personis, Pater ingenilus, lia bominum saliavit, quôd Samaritanae aquam
Fiiius à solo Paire genilus, Spiritus sanctus à salientem in vitam aeternam promisit, quôd
Paire Filioque selernaliter procedens, non si- Lazarum quatriduanum àmortuis resuscilavii;
cul à duobus principiis, aut duabus spiratio- bomo per id quôd esurivit, siiivit, faiigalus
nibus, sed ab utroque tanquàm ab uno princi- est, et in ligno crucis
clavis affîxus est unus ;

pio et unicâ spiratione. Pater non est Fiiius, eiidem secundùm divinitatem, aequalis aeler-
aut Spiritus sancius : Fiiius non est Pater, no Palri immorialis
, impassibilis secun- , ;

aut Spiritus sanctus; Spiritus sanctus non dùm verô humanilatem minor Pâtre, mortalis
est Pater, aut Fiiius, sed Pater tantùm Pater et passibilis.

est, Fiiius tantùm Fiiius est, et Spiritus san- Insuper firmitcr credo et praedico eumdem
ctus taniùm Spiritus sanctus est. Nullus alium Dei Filium incarnatum , verè natum esse ex
aut praecedit aEiernitate, aut excedil mngni- Maria semper Virgine, et ideô ipsam virgincm
ludine, aut suporat poleslate, sed ahsque faieorveram Dei Matrem aique geniiricem ;
iniiio semper est, et sine fine. Pater est gcne- item verè passum verè mortuura et sepul-
,

rans, Fiiius nascens, Spiritus sancius proce- tum.verè cum anima descendisse ad infcrosad
dens; consubslaniiales, coaequales, coomni- liberandas animas sanctorum Patrum, qiia; in

poientes et coseterni, Hae très personae sunt linibo delinebanlur, alligato insaiiabili bomj*
G7S DE UNIONE SCHISMATICORUM 676

cidà, subinde ex morluis verè resurrexisse, et alium alio perfectiùs; illorum verô animas qui

per qiiadniginta dies Aposlolos docuisse de in acluali moriali peccato, vel solo originali

regiio Dei, nioxque ad cœlos ascendisse, sede- decedunt, mox in infernum descendere, pœni»
reque ad dexterain Patris, et veniurum esse in tamen disparibus perpétué puniendas.
fineseculorumad judicandosvivosetmortuos. Firmiier etiam teneo et credo Symbolum
Credo et proliieor nulluni unquàm homi- fidei à trecentis decem et oclo Patribus in
nem ex semiue Adae concepluin, et naium concilio Nicaeno, et à centum et quinquaginta

fuisse salvatum, aut forte salvandum, nisi per in concilio Constantinopoliiano traditum, ac

fidem mediatoris Dei et iiominum Domini semper in Ecclesia usque modo inviolaiè custo-
noslri Jesu Ciirisii, in sanguine et morte ditum, videlicet :

ipsius, quâ nos reconciliavit aeterno Palri, et «Credo in unum Deum Palrem omnipoten-
delevit chirographum iniquitatum nostrarura I tem faciorem cœli et terrae, visibilium om-
,

aeternâ redempiione inventa. f nium et invisibilium, et in unum Dominum

Item lirmiier credo legalia omnia veteris < Jesum Chrisluiu filium Dei unigeniiura, et ex
Testanienli, seu Mosaicae iegis, quia Chrislum < Paire naium ante omnia secula. Deum de
flgiirabaat, licet divino culiui iliâ aetaie con- iDeo, lumen de lumine, Deum verum de Deo

gruorent, ipso adveniente cessasse, et jam « vero, geniium, non factum,consubstantialem

promulgato Evangelio servari non posse sine f Patri, per quem omnia facta sunt, qui pro-

interitu salulis aeteroae. Oinnes igitur post » pier nos homines, et propter nostram salu-

illud lerapus circumcisionis, sabbali, ciborum « tem descendit de cœlis. Et incarnatus est de
eà lege proiiibilorum, reliquorumque legaliuiu « Spiritu sancto ex Maria Virgine, et homo
observalores alienos àfide denuntio, et salulis « factus est ; crucifixus etiam pro nobis sub

aeternae non posse esse participes, nisi al iquando iPontio Pilato, passus et sepultus est; et re-
ab his erroribiis resipiscant ; ab bis enim om- «surrexit tertià die secundùm Scripluras, et

nibus liberavit nos Chrisius, et sepiem novae < ascendit in cœlnm, sedet ad dexteram Patris,
Icgis Sacramenla insiiiuit, quae veneror, credo c et iterûm veniurus est cum gloriâ judicare

et profiteor, unura Bapiisinum, Conlirmatio- t vivos et moriuos; cujus regni non erit finis.

nem, Eucharistiam, Poeniienliam, Ordinem, lEt in Spiritum sancium Dominum et viviti-

Matrinionluin et exireniani L'ii'.lionem, quse «canlem, qui ex Paire Filioque procedit, qui
omnia ea digne sumeniibus virtuie Passionis « cum Paire et FiUo simul adoralur et conglo-
ejusdem D. N. Jesu Christi graliam conferunt. f rificaïur, qui loculus est per prophetas; et
Ista septem Sacramenla perficiunlur tribus, < unam sanciam catholicam et aposiolicam Ec-
verbis videlicet, et rébus ac minislro; verbis, « clesiam. Confiieor unum baptismainremissio-
ut forma; rébus, ut materiâ; ministro, qui i nem peccalorum. et expecto resurrectionem
facere intendat, quod facit Ecclesia. Reciplo « moriuorum, et vitam venturi seculi. Amen.i
insuper quidquid de iisdem sacramentissancta Conlileor, teneo et praedico unum eumdem-
et catholica Ecclesia Romanadocetet praedicat. que Deum veieris et novi Testamenti.hoc est,
Credo, quôd si verè pœnitentes in Dei cha- Iegis et propheiarum, atque Evangelii aucto-
ritate decesserini, antequàm dignis pœniten- rem esse, quoniam eodem Spiritu sancto inspi-
tiae commissorum et oaiissorum
fructibus de rante utriusque Tcstamenii sancti locuii sunt.
pœnis saiisfecerint, coram divinâ juslitiâ 1 laque suscipio omnes libros canonicos, quos
eorum animas pœnis Purgaiorii post mortem suscipii sacrosancta Romana et catholica Ec-
purgari, utque à pœnis bujusraodi releventur, clesia. Sunt verô infra script! : Testamenti
prodesse eis fidelium vivorum sufTiagia , Mis- veteris, quinque Moysis, id est, Genesis, Exo-
sarum sciLcet sacrificiuni , oratlones et elee- dus, Deuteronomium ;
Leviiicus, Numeri,
mosyn.is, acalia pieiatis officia, quae à fidelibus deinde Josue, Judicum, Ruih, quatuor Regum,
pro aliis fidelibus fieri consueverunt, secun- duo Parabporaenou, Esdrae 1 et 2, qui dicitur
dùra Ecclesia' Inslitula. Illorumque animas, Nehemias, Tobias, Judith, E^iher, Job, Psalle-
qui postDapiismum susceptum nullara omninô rium Davidicum 150 psaimorum, Parabolae,
peccaii maculam incurrerunt, illas etiam quse Ecclesiasies, Canticum canticorum, Sapieniia,
post perpclrati peccaii maculam, ut dictum Ecclesiaslicus, Isaias, Hieromias cum Baruch,
est, purgaia sunt, in cœhiin mox recipi, et in- Ezechiel, Daniel, duodeciui prophetae minores,
tueri clarè ipsum Deum trinum et unum, id est, Oseas, Joël, Amos Abdias, Jonas, Mi-
sicuii est, pro meritorum tamen diversitaie, i cheas, Nahura , Habacuc , Sophonias, Aggneus,
 ,

677 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA. 678

Zacharias, .Malachias, duo Machabœorum 1 Ephesinam imô potiùs latrociniura.
, qnod fa-
el 2 ; Tesiameiiii iiovi, quatuor Evangelia se- ctione ('ju>dem Dioscori, oociso bealo Flaviano
curidùiu Mailliaeuiii, Marcuui, Lucam ol Joan- episcopo Coiistantinopoliiano legalis summi ,

nem; Acius Aposlolorum, à Liicà Ev.ingelistâ Romani pouiilicis fugatis, et episcopis caneris
coascript.i, qualuordeciui Epislolae Pauli ad lerrore armorum ad assentiendum compul-
Roiuaiios, dui£ ad Corintliios, ad Galatas, ad sis, Euiycbianam hsresim impie coiiQrmavit.
Epiiesios, ad Pliilippenses, ad Colosseiises, Item ampli'cior suscipio et approbo syno-
,

dua; ad Tiiessaloiiiceiises, duaead Timoiheuin, dum Consuuiinopolitanam secuudara, centum

ad liiuiu, ad Pliilomoucm, ad Hebryeos, Peiri soxaginta quinque Patrum, quintani in ordine
AposloM duse» Joannis Aposloli 1res, Jacobi universalium synodorum, et credo quidquid
AposioH iina, Judx Apostoli una, el Apoca- decrevit, et reprobo quidquid illa reproba-
iJla

Ivpsis Joaunis Aposloli. vit et maxime impiam haeresim

; Pétri, Antimi,
hem auipleclor, suscipio et approbo sacro- Severi el tiI:orum , qui existimanles ipsam di-
sauciam éyuoduui Nicainam priuiani, irecen- vinam naiuram trium personarnm diviiiarum
lorum deceni et ocio Palruiu, el pronieor et pro nobis crucifixam, Trisagio verba Qui cm- :

scquor quidquid illa decrevil, el reprobo et cifixus est pro nobis, addebant. Item amplecior,
daiuno quidquid illa dauinavii; el maxime I'ti-
suscipio et ajiprobo synodum Conslantinopoli-
piam ha;iet.im Ariaiioruua, cura ipso auciore tanara leriiam ducenlorum ocioginta novcm
,

Aiio, qui adirmare ausus est Fiiium Dei non Pairum, sextam in eodem ordine, et credo
esse ab aeierno ab ipsâ Pairis subsiaiitiâ geni- quidqniJ illa decrevit , et reprobo quidquid
tuDi, sedex leuipore atque ex uihilo procrea- illa reprobavit; et maxime impiam hiïresim
lum. Item amplecior, suscipio et approbo Sergii, Pyrrhi, Pauli, Pétri, Cyri , Macarii ac
saiictam synodum Conslanliiiopolilanain pri- Theodori, qui unam lanlùm in Clirislo volua-
mani, ceiiluni et (juin(iuaginta Pairum, et taiem operaiionom slaluenies, unam quo-
et
credo quidquid illa decrevit, et reprobo quid- que dunlaxat naiuram cum Entychianis as-
quid illa reprobavit; et maxiaié impiam haere- serere conabantur. Iiem amplecior, suscipio
sim Macedonii cuin ipso auciore, quiaffirmare et approbo synodum Nic«fj.jm secundam
ausus est, Spiriimu sanclura non esse Patri et irecentorum quinquaginia Pairum , seplimara

Filio coaeternum et consubstantialem , atque in eodem ordine, et credo quidquid illa de-
ideô nec esse Deum, sed creaiuram. am-
Iieni crevit, et reprobo qiiid(piid illa reprobavit;
plecior, suscipio et approbo sacram synodum et maxime impiam h«resim Iconoclaslarum,
Epliesinam priutain, diicenlorum Patruni, et qui venerandas ^;hrisii et sanctorum
imagines,
credo quidquid illa decrevit, el reprobo quid- tanquàm idola geniium essenl, è templis au-
quid illa reprobavit ; et maxime impiam bsere- ferendas, et ilammis absumendas esse dice-
sim Nestorianorum cum suo auciore Nestorio, banl. Item amplecior , suscipio et approbo
quiduas personas in Christo consiituens, asse- sanciam synodum Fiorenlinam, ampliijs quàm
rebat non esse à Verbo Dei carnem assumptam centum et quadraginla Patrum, et credo quid-
ia unitate personœ, sed per solam inbabitatio- quid illa decrevit de processione Spirilûssan-
nem iustar templi sanclificatam, et Christum cii, à Paire et Filio,
de consecralione panis
aonesse dicendum Deum incarnatum, sed bo- azymi, vel fermenlali, de Purgalorio, de bea-
minem Deiferura, nec beatam Mariam ejus ge- liludine animarum, de primatu summi Romani
nitricem dicendam esse Deiparam, sedChristi- ponlificis, necnon de sacramenlis et libris
param. Item amplecior, suscipio et approbo canonicis, et reprobo ac damno quidquid illa
sanctam synodum Chalcedonensem, sexcen- reprobavit et damnavit.
lorum liiginla Pairum, quartam in ordine P);eierea amplecior, suscipio et approbo
Uûiversalium synodorum , et credo ac sequor quaecumque alla concilia, quae recipit et ap-
quidquid illa decrevit, et reprobo ac damno probal sacrosancia caliiolica et apostolica
quid((uid illa reprobavit; ei maxime impiam iiomana tuoiesia,
el maxime sanciam œcume-
haeresim Eulychetis et Dioscori Alexandrini, nicam generalem synodum Tridenlinam, no-
cum ipsis aucioribus, qui aflirmare ausi sunt, vissimè célébra tam, ac damno et reprobo omnes
non esse in Christo post nnionem Verbi cum ha;reses el auctores earumdem quos et quas
,

carne duas intégras, perfectas, incoiifusas et reprolial et damnai dicta sancla catbolica et
impermixi:is naturas, cum uuilalc liyposlasis, Apostolica Romana Ecclesia, necnon quid-
sive persou», el reprobo secundam synodum quid illa tcnet et docet, cum omni devoiione
 ,,

679 DE UNIONE SCHISMATICORUM 680

et reverentiâ suscipio et amplector. IIlos quo-

troducendum.quia, utpatet de Consecratione,

qiie doctores et sancios Patres ,

quos eadem dist. 4, antiquissimus fuit omnium Ecclesiarum
Romana Ecclesia approbat, reverenter susci- usus ab Aposlolis acceptus, in Paschate et in

pio. Teneo et conliieor sanctam Apostolicam Pentecoste conferre Bapiismum : in Paschate

sedeni, et Uomaniiin ponlilicem in universum prœcipuè, quia propriè, inquit Léo papa can.

orbeni tenere primalum, et ipsuni Romanum Propriè, eo lit., in morte Crucilixi, et in

pontificem successorem esse beaii Pétri priii- resurrectione ex mortuis, polentia baptismi

cipis Apostolorura, et verum Christ! vicariura novam creaturam condidit ex veteri , ut in

lotiusquc Ecclesiâe esse caput , et omnium renascentibus et mors Christi operelur et

Clirisiianorum Pairem ac doclorem existere, vita , dicente Apostolo : An ignoralis, quia

et ipsi in B. Petro pascendi, regendi et guber- quicumque baptizali sumus in Christo Jesu , in

nandi universalem Ecclesiain à D. N. Jesu morte ipsius baptizati sumus : consepuUi enim su-

Chrislo plenam potcstatem iraditam esse : cu- mus cum illo per Baptismum in mortem, ut

jus Ecclesiae unilatem tanti faciendi esse quomodo surrexit Christus à mortuis per gloriam
nuUos extra eamdem Ecclesiam Patris, ita et nos in novitate vitœ ambulemus.
affirme, ut
cailiolicam existentes aeternae vilse participes Haec ille. Imô Siricius papa ibidem can. Non
lieriposse confitear.
raiione, temeritalis arguit Claraconensem epi-

Insuper promiito , me tanquàm obedientise scopum, quôd extra haec duo tempora baptiza-

fîlium ordinationibus, praeceptis, censuris ac

ret. Qui mos licel modo non serveiur, quôd
ea tempora adultis essent attributa qui nunc
jussionibus sanciissimi domini nostri N. divinà ,

suorum Roma-
providentià pap?e etsuccessorum
rare veniunt ad baptismum, decet tamenreti-
nere consueludinem sub ipsum Pascha bene-
norum pontificum canonicè intrantium, et sedi
Apostolicaescniporetfuleliierobtemperaturum. dicendi fontem Baptismi, et sine ulio scandale

Hanc veram caiholicani fidem, quam in prse- videturid introduci posse apud Maronitas. Ad
senti spontèprofiteor, et veraciier teneo, eam-
secundùm : Hujusmodi afïïnitas nulla est,

dem inlegram et inviolaiam usque ad exlrennim cùm veteres canones (50, 4, 3, can. Pyciatium,

vilae spiritum constanlissimè, Deo adjuvante, et 1. 6 de cognanone spirituall) non aliam

retinereac confueri spondeo,voveo ac juro. Sic cognoscant affiniiatem ex Baptismo, nisipater-

Deus adjuvet, et haec sancta Dei Evangclia. nitatem , compaternitaiem et fraterniiatem ,

nie
Ego N., etc.
quae sit inter regeneralum et liberos tum
Hanc fidei professionem adducit Baronius, regenerantis, tum susceptoris. Imô Tridenti-

tom. 6, in line.
num concilium sess. 24, c. 2,statuitut in-
ter susceptores, et baptizatum , et illius pa-
Articulus V.
trem et matrem necnon , inter bapiizanlem
Intenogaliones aliquot faclœ suœ Sanctitali à
et baptizatum , baptizaiique patrem et ma-
reverendissimo palriarchn Maronilanim super
trem, tantùmspiritualis cognatio contrahatur.
fide etritibus catholicis, manifestandiv insy-
Paschalis,
Ad tertium : Cùm Florentinum concilium
nodo ceiebrandâ circa fesium
suas Graecis caeremonias reliquerit , pos-
anno 4578.
sent et suse permitti Maronitis in Baptismo
§ î. — De Baptismo.
dummodô per viros doctos ab omni supersti-
;

Quantum adsacramentumBupiismatis, l°nos lionis aut erroris specie expurgentur. Ad

benedicimus et consecramus aquam quoiies , quartum : Licet permiliendum non sit , ut
volumus baplizare; non auieni consecramus în Calholicorum filii à schismaticis baptizentur,
Sabbatosancto, secundùm ritum Ecclesiae Ro- valet tanien eorum baptismus, ut habetur de
manae. 2° Non simul baptizamus masculos et fe- Consecr. dist. 4, can. Si nonsanctificatur, can.
minas,credenteshocpactoaffinitatemconlrahi. Romanûs , can. A quodam Judœo; e' in conci-
5" Ordo eliam Baptismatis noslri diversus est lio Florentino in unione Armenorum , si ta-

ab Ecclesiâ Roraanâ, quanquàm forma sil ea- men débita forma et materia adhibila sint
dem. 4° Item quia gens naiionis nostrae ha- cum intentione faciendi quod facit Ecclesia,
bitat mixla schismaticis , hinc quandoque fit dummodô non inlendat ])apiizans profileri
ut nostrorum iilii ipsorum rilu baplizentur. vel inducere snum errorem et haeresim , ad-
Responsio. Ad primum : Laudabile est bene- dendo formae aliqua verba orihodox* fidei
dici foniem Baptismi in Sabbato sancto, idque repugnantia. Quapropter scrvandum est, quod
pauhtim in Ecclesiam Maronilarum esset in- statuilur in concilio Arelalensi relato, de Cou-
 , ,

G81 CUM ECCLESIA CAT HOLICA PROCtJRANDA. 68â

secrat. dist. 4, can. de Arianis, ul videlicet sides llagella pro fide sequanimiter ferre debeat,
ab haereticis baplizati inlerrogcniur, quâ for- et morleni; pueriauiem ante usum rationis tam
ma fuerint baptizati : nam si constabit rilè ad pugnam quàm ad hujusmodi cœremonias
baptizatos, uihil agendum est; si irrité, sim- inepti sunt. Caiterùmquoniam id solo Ecclesiae
plicilerbapiizentur; si probabiliier dubileiur, usu tenetur, non malè sentit Dominicus Sotus
sub conditione baptizentur. in 2 Sent. dist. 7, q. unicâ, art. 8, si aliquibus

§ II. — De Chrismate. nationibus usus esset confirmare infantes, re-

tineri posse, cùm id etiam factitârit Ecclesia
Quantum ad sacramentum Confirmationis primitiva, ut ex Dionysii 2 c. Ecclesiast.
attiiiet, priniô, quia clirisma nostrum liocce Ilierarch. colligiiur.— Ad idem secundum: Sa-
anno praesenti autiquo rilu consecravimus, cramentum à presbytère collatum irritumest,
offenderetur populns noster, siexpropriâmeà ut ait Eusebius papa de Consec. dist. 5, can.
auctoritateidipsuni igné absumerem; idem dico M anus; id quod Innocentius I, Epist. ad Eu-
de chrismate, quod divinâ favente graliâ liocce gubinum episcopum , cap. 5, docet non solùra
die Jovissanclo,secundùm rilum EcclesiceRo- consuetudine eccleslasiicâ demonsirari, sed
manœ etpontiticis sum consecraturus, quod ser- etiam Actis Apostolicis, quae asserunt Petrum
vaium velim pro aliquo anno, eamdem ob cau- et Joannem esse missos , qui baptizatis trade-
sam;insiiper non ita facile hic reperitur balsa- rentSpiritum sanctum. Tametsi, ut Florenii-
mum. In posterum Chrismate sanclo pueros un- num concilium in unione Armenorum docet
gemus circaannum setatis eorumdemoclavum; possit presbyter ex papae dispositione confir-
scire etiam aveo, quid siatuendum sit circa mare , quod Ecclesiai Calariianae concessit D.
nosirates , antique nostro ritu Chrismate in- Greg. 1. 3 Regist. Epist. 26 quam dispensa-
,

unctos, idque à sacerdole et temporeBaptismi. tiouem apostolicam, quia Hierosolymiianse

Responsio. — Ad primum, per haec initia Ecclesiœ collatam esse non legimus, idcircô
liberandi à chrisniatis annuâ combustione, ob si qui à presbyteris chrismate vellent iierùm
populorum offensionem et inopiam balsami ab episcopo chrismari , possent chrismari ;

modo moveantur ut pedentetim studeant hor- cura caeteris verô, qui sine scandalo ejus
tari populos ad recipiendum hune Ecclesiae rei nequeunt admoneri, dissimulandum est,
Roraanae rilum , de quo Fabianus papa Martyr cùm non sit sacramentum necessarium saluti.
deConsecr. dist. 3, can. Litteris, severè scribit
episcopisOrientalibusin hœcverba: i Litteris § II(. — De Eucharisliâ.
« vestris invenimus quosdam religionis veslrae De sanclissimoverôMisssesacramento l°nos :

< episcopos à vestro noslroqiie ordine discre- Missam celebramus in soloverô azymo, laici

t pare , et non per singulos annos in cœnà nostri sub utràque specie communicant. 2°
I Domini chrisma conlicere. Errant verô, qui Neque pluries quàm semel uno eodemque die
I lalia excogiiant, et mente vesanâ potiùs super codera etunoaliari celebramus. 3° Itidem
f quàm rectâ sentientes hoc facere audent. apud nos mos obtinet, quôd uno sacerdole cé-
« Sicut enim ipsius diei solemniter per singu- lébrante Missam, quotquot alii prsesenies sunt
I los annos est celebranda, ita ipsius Chrisma- presbyleri, habitu tamen dicenlium Missam ca-
I tis sancii confectio per singulos annos est rentes, neque etiam consecrantes (communican-
«agenda, et de anno in annum renovanda, tes tamen), omni onere atque obllgaiione tam
I et Hdelibus est tradenda, quia novum sacra- pro vivis, quàm defunctis, eleemosynisque eam
« mentuni est, et per singulos annos in jam ob causam acceptis Missam celebrandi , abso-
I dicta die innovandum, et vêtus in sanctis luti, et satisfecisse censentur. 4° Diebus verô
« Ecclesiis est cremandum. i — Ad secundum jejunii circa vesperam, imô quandoque exacio
Concilium Aurelianense (relatum de Consecr. die solemus Missam celebrarc. 5° Communi-
dist. 5, can. L'^VJMnî), sancire videtur , ne caniibusauteraadministraiurparticuladeipsâ-
ante usum rationis pueri chrismentur : sic raet hostià niajori subquâ celebraïur, etiamsl
enim ait : i Ut jejuni ad conlirmationem ve- magnus foret communicaniium numerus, sub
( niant , perfectai aetatis : ut moneantur con- hisceverbisChristi:i?ened/xt7, fregtt, dediique,
I fessionem facere priùs, i etc., nec immeritô : etcCTimore infidelium non asservalursacra-
hàc enim de causa, dùm quis conlirmatur, raentura Eucharistise , neque ubi pro infirmis
alajtà cœditur, ut admoneaiur quemadmodùm couservatur, lampasulla accensaprsependiiur.
juxta verbuni evangelicum ante reges et prœ- Responsio. ~ Ad primum ; Si volunt in azy-
TU, V.
 , ,

<!83 DK UNIONE SCHISMATICORUM 681

mis consecrare, non videnlur prohibendi § IV. — De Confessione.

laici verô à coinmunione sub utrâque specie
pedeieniira arcendi sunt, cùm id tanti faciat
Quod ad Confessiouem altinct ,
1° ob rari-

tateni sacerdotum peritorum , singulis terris

Triilentinasynodus, sess. 21. Toius enini Chri-
et oppidis , viliisque proprio pastori consti-
sius sub unâ specie coniinetur, et in usu ca-
licis raagnum est periculum effuslonis. — Ad tuendo non sufïicii eorum numerus ; bine ad
diversa loca diversi sacerdotes confessiones
secundura:Non peccauir sjepiùs unâ die in
excepturi miituntur , sic ut oviliapastore pri-
codera altari celebrando, tanietsi ea consue-
quandoque remanere cogantur. 2" Et
ludo mala non sit. — Adlerlium : Non satisfa-
va ta
quia hactenùs auctoritatem à sanctâ sede
ciuiit eleemosynis pro Missà collaiis, nisi qui
Apostolicà mibi particulariler concessam ig-
bigiilalim rilè célébrant et consecrant: tanietsi

dissiraulandum non est, quod asseriint Paluda-

noro , eiiam me latet quousque in alios eadem
exiendenda sit. Quapropter sanctitas vestra
nus in 4, dist. 45, q. 2; D. Aiiioiiin. p. 1,
bâcce in re mibi limites prajscribere non de-
lit. 10, c. 2, § 4, et Silv. Ver. Missâ 1, 10,
unâ Missâ
dignelur. 5° Insuper informatum me velim
videlicet sacerdoteni posse satis-

ob
brevi sanctitatis vestrae quod et aliis osten-
facere multis, quibns Missain proinisit ,

sciunt,
dere possim , num antiquae pœnitentise obser-
acceptas diversaseleemosynas, si ipsi id
vandae sint, non verô arbitraria; imponendae.
vel scire tenentur quia scienii et volenii non
fit injuria. Haec illi.
,

Quae sententia quia pro-

Responsio. — Ad primum Propter magnam :

mos sacerdotum ex propriorum pasiorum in suis ecclesiis re-

babilis est, tolerari posseï
sidentiâ , utilitatem gravissimè in sacris ca-
Maronitarum, si inter seconveniant, ut Missn, ,

nonibus et Trident, concilie commendatam ,

quae in communi diciiur aut legilur à multis,
niagnoperè conandum esset , ut quoad ejus
applicetur ils qui eloeniosynas conlulerunt,
fieri poierit proprii pastores singulis paroe-
cùm ipsis ea consuetudo sacerdotum perspe- ,

cta jam sit , ut probabile est, — Ad quartum :

ciis oppidisve deputentur. Et per haec initia

nam sunimo pontifici supplicandum esset , ut ali-

Ilujusmodi mos mulandus non videtur;
cùm concilium Ca- quos eô sacramentorum idoneos ministros
antiquus fuit in Ecclesià,
can. milieret qui et praiseniem minisirorum pau-
bilonense relatum de Consecr. dist. 1, ,

quatuor tempo- citatem sublevarent , et alios subinde alerent

Soient, praecipiat, < in jojuniis
ac docerent qui sibi deinceps succédèrent.
c rum circa vespertinas horas; in 8;ibbato verô ,

( sancto circa noctis iniliura Missarum solem-

— Ad secundum : Huic patriarchae conce-

Id quod licet jamdiù Latinis denda videntur priscorum patriarcbarum pri-

< nia celebrari. »

vilégia, quae babentur de privilegiis et

Ecclesia remiserit, nostrae consulens imbecil-
tamen ubi servari potest non modo excessibus privilegiorum, cap. Antiqua , cum
liiaii, ,

non videtur, sed collaudandum expositione doctorura ; nec deneganda facul-

tollendum
diutiùs protrahatur jejunanlibus tas absolvendi ab omnibus censuris et casibus,
cliam, quô
quam non nisi vespertinam propter molesiiam transmarinae navigationis
bora coracdendi,
idem conci- evilandam atque iiaec concessio quô fuerit
olim fuisse totâ Quadragesimà
: ,
,

quae consuetudo ad tempus ampiior , eô minus ipsis videbiiur lai)oriosus

lium déclarât :

et gravis novus ad Ecclesiam Romanam redi-

usque D. Thomae Aquinatis ferè perduravit,
quia, ut ipse leslalur 2 - 2, q. 147, art. 7,
tus ac subjeciio. — Ad terlium ; Arbitrariae

pœnitenii* concedendae videnlur, coramen-

suo tempore jultebalur usque ad boram nonam,
dandae tamen antiquae et ad eas populus
quse, ut ibidem annotât Cajet., est hora lerlia
,

nempe jejunanies Christo

ul suaviter inducendus , cùm experiamur , rigi-
post meridiem ,

compaicrenlur usque ad horara nonam, quâ

darum pœnarum relaxalio ad quaniam li-

centiam in peccando christianum populum

expiravit. Quâ item horà, quia peractum est

cruenliim sacrlficium, nonindecorè in eamdem

duxerit; dummodô illorum antiquae pœni-

horam defertur incruenturo. Ad quintum — : teniiae recognoscantur , et si oportuerit

Non damnandus videtur is ritus , si non ex expurgenlur.

superstitione liât, sed ex pio aflectu, in ea
§ V. — De Matrimonio.
Evaugelii verba : BenedixU , fregit, dedilque,

— Ad sextura : Servelur quod in ipsorum sy- Quantum ad matrimonium attinet, 1° gens

nodo, 12 Constitulione decerniiur, et quod nostrae nalionis induci non potest ad inielli-

nécessitas jubet. gendum, illicitam csserepudiationem uxoruna

 ,

G85 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCL'RANDA. €80

etiam in adulterîo repertarum ; quas ita ré- quia ex nuptiis, quotiescumque repetitis,
pudiais rursùs mairiiiionio associari posse existunt et bonum remedium con-
prolis , et
exisiimant ; quare , elc. 2" Qualiler cum cupiscentiœ catholicè itaque non sentit qui
; ,

uiriusque sexûs horaînibus taliier repudiatis, id licere negat.— Adquintum: Non licet con-

postniodùmque de novo malrimonio copula- trahere cum schismaticis et baereticis , çùm

lis , sit disponendum ? 3° El num eorum pro- id prohibeatur 28, q. 1 , can. Cave; ex D.
ies logitinia sit, et in clerum adniiltenda Ambr. can. Non oportet; ex conc. Agaihensi,
necnc ? 4° Item credimus viros ad quartas item concilio Clialcedonensi can. 13. Hoc ta-
nuptias , feminasque ad easdem non esse ad- men impedimentum non dirimit contracium :

mittendas. 5" liidem num liciium sit Chris- tenet enim Mairimonium ratione characteris
tianis cum mairimonium con-
schismaticis bapiismalis ex D, Tlioniâ 4, dist. 49 , q. 1 , art. 1,
trahere ( saepè lit ) aul non ?
quod proh dolor ! ad quinlum, et conumini sententiâ doctorum;
6* Scire etiam desidero quousque niihi liceat , quoad babitaiioneni ionien separandi essent,
circa mairimonium dispensare. T De Impe- si fldei periculuni C-tihoIicis imminerei, cap,
dimenio publicse honestatis non cognoscimus, Quœsivit, deDivort. —
Adsextum :Idom videtur
quod lauien quandoque incurriiur, desidero- dicendum quod supra, ad secundum, de Con-
que cum lalibus dispensari. 8° Credimus etiam fessione. —
Ad sepUnium Libéra est summo :

illiciium esse patrem ei fdium cum matre et pontificidispensatio in iiocimpedimento , cùm

filiâ, duosve fratres cum duabus sororibus nihilhabeaidivini juris. — Ad oclavum : Pulan-
malrimonio posse copulari. dum non est non licere conlrahere duos fra-
Responsio. — Ad primum : Constat dîvortio tres simul cum duabus sororibus , aut patrem
ob fornicationem habito , matrimonii vincu- cum maire , et unius filiumcum filiâ alterius.
lum non solvi ; sed quia affirmât patriarcha Afïinitas enim non est inter cognatos contra-
Id suae naiioni incredibile videri ,
pcrcommo- hentium, sed inter unum contrahenlem, et
dum esset banc cathoiicam veritaiem illis pro- cognatos alierius contraheniis , ex c. Quod
mulgare , ceriissimis Scripturarum Patrura- super lus , de consang. et affin.
que auctorilatibus et rationîbus conimunllam.
— Ad secundum : Quia prioris matrimonii
\^\. — beOrdine.
vinculura adbuc durai , faciendum est quod Quantum ad sacramenlum Ordinis allinet
Apostolus prîEcipit, 1 Cor. 7 ; Prœcipio non 1° in noslro ponlificali conferuntur ordines
ego , sed Dominus , uxorem à viro non discedere; sine forma per modum precalionis, dicendo :

quod si discesserit, manere inmiptam , aut viro Ut eligas hune in diaconum, presbyterum. Et
suo reconciliari. Separandum iiaque est secun- si quid in hoc sit dubii, nobis insinuare digne-
dum matrimonium, etredeundumad primum, mini, quanquàm in posterum secundum pon-
si ambo conjuges vivant ; alioquin manere tificale Romanum , quod modo de novo à
possunt cum iis quibus jam junctisunt dum- , Icgatis sanciilatis vestrae in linguam nostram
modô denuô sponiè contrahant perinde ac , vulgarem est traductum , illos conferemus.
si nibil antecontraxissent. Ad terlium Li- — : 2" Creamus insuper pueros 5 vel C annorum
beri ex hujusmodi matrimoniis, quae vera pu- subdiaconos, sine obligatione legendi horas
tabantur , ciim non essent suscepii , ut in canonicas. 5° Neque eliam cônfertur apud nos
clerum recipi posslnt , auctoritaie apostolicâ diaconatus vel sacerdolalis dignitas , nisi his
legiiimi declarentur. Cura legiiimi filii in jure qui priùs (contra tanien usum Ecclesise Ro-
ccnseaniur naii ex malrimonio , quod vel le- manae) cura virgine contraxerint ; cum viduâ
giiinium erat , vel legitimum putabatur , ut vel corrupiâ non item , quibus lamen se-
coliigltur ex canone Cùm inter , et ex can. cundae nupliae sunt interdictœ. 4° Dubium
Ex lenore , qui filii sint legil. — Ad quarlum : insuper nobis est, an iis qui ordinaii sunt sine
Hic usus est contra iilud llieronymi , 31, q, 1, auctoriiale vel lilteris dimissorialibus patriar-
can. Aperiant : i Non damno , inquit, biga- chae , vel proprii episcopi , in lali sint Ordine,
I mos, imô nec trigaraos, et, si dici polest, oc- vel suspensi, vel irrcgulares, similiierque epi-
t logamos. > Inlra i Ego nunc voce proclamo
: scopi sine Ordine auctorilateque patriarchae.
« libéra , non damnari in Ecclesià bigamiam , Responsio. — Ad primum Posthàc : juxta
« nec Iriganiiam , et iia licere quinto et sexto, Pontificalis Romani ritus habeantur ordina-
«et ultra , quomodô et secundo mariio rectè tiones. Quae verô antehàc praeter iilud factae
( nubere. i II%c ille : et ratio in promptu est. sunt, quales fuerint, judicari certô non po-
 , ,

687 DE tNIONE SCHISMATICORUM 688

test , nisî hùc mittant illi suum Pontificale , tudines innovârînt vel abrogàrint, prorsùs
ut ejus riiibus et caeremoniis perspeclis fa- ignoramus, etc.

ciliùs de re tolâ sialualur. Responsio. — Quoniam quatuor tanlùm con-

Ad secundum : Sapienler Ecclesia , dist. 77 cilia generalia habent, et postulant de reli-

et 78, in ordinandis non solùni usum ratio- quis edoceri , necessarium videtur ad tantae
nis requirit, sed perfeciam magis minùsve rerum divinarum ignorationi consulendum,
setatein pro ordinum varietate , idque tuni ra- jussu summi pontificis ab aliquot theologis
lione characteris ,
qui cùm sit poiestas exer- colligi in libellum omnes catholicas et ortho-

cendi conferendique , quae ad Dei cullum doxas propositiones , cœleris conciliis gene-

periincni , tradi non débet, nisi in eâ aetate, ralibus sancitas , tametsi concilium Tridenti-
quce hujus polesialis exerçendse sil capax, num tolum posset ad eos mitti in Arabicam
cum ralione annexi voli casiiiatis, quo nullus linguam convertendiim ; idem de Catecliismo
nisiscienset volens débet obslringi. Itaque in ad parochos.
sexlâ synodo Constantinopolitanâ, can. 14 et
§ YIII. — De variis rébus.
15, siaïuitur, ne diaconus ante 25 annum
creciur nec subdiaconus ante 20 nec pres-
, , Quod ad diversas verô res alias attinet,

quae tempora licet varié niu- 1° quaero, quid siatuendum mihi erit circa
b) 1er ante 30 ,

tatasint, inducendi tanien sunt Maronitae, ut certum populum diœcesis nostrae vulgariter
Trideniini concilii tempora observent, sess. 23, Bianchi nominatum , melu tributorum seu
c. 12. Duiumodô intelligatur ordines ante mortis , Mahumeticœ legis riius externos ob-

usum rationis collatos valere ex communi sen- euntem, qui lamen nostro rilu baptizatur et
teniià theologorum , in quarto Sent. dist. 25. jejunat, confessionem sacramque commu- ,

Tenenlur etiam oranes ordinati ad horas ca- nionem maxime exoptans. 2° Item num modus
nonicas , saltem illi nationi consuetas ,
et à noster jejunandi sit validus, qui sic institui-

viris doctis recognitas ; non solùm beneficiati, tur , ut toto die in jejunio transacto, vesperi

sed etiam qui sunt in sacris sine beneflcio ex , tamen interruptam cœnam in dormiendi us-
D. 'ih. Quodl.,ei in 4, dist. 23 ex Panor.
in , que tempus protrahamus. 5° Cavetur insuper

C. 1 de celebr. Miss.; ex cardinale

in Clem. 1, exaciissimé ne mulieribus menstruum patien-
,

eo lit, et communi sententiâ. — Ad tertiura : tibus sacra synaxis , vel oleum sanctum admi-

Stepbanus papa, dist. 51, can. A///er nistrentur, multôque minus in ecclesiam in-
Cùm
tradat Orientalium veterem esse tradiiionem tromiitantur. 4° Lapides altarium nostrorum

uteorum sacerdotes matrimonio copulati sint, sacri oleo cbrismatis uncti sunt , non adhibi-
cùmque id illis nunquàm interdixerit Eccle- tis sacris sanctorum reliquiis , super quibus

sia , nec videtur interdicendum Maronitis : num reclè celebretur necne? 5° Ornatus iiidem

lex enim cœlibatùs semper gravis

visa est ecclesiarum nostrarum , velaminaque alba

Grsecis, propterea conjugiura permissum est altarium bombycina sunt , propter Uni penu-

illis. Sic enim scribit Clemens lll , C. Quœsi- riam. 6° Prseterea cùm Pontificale Romanum
tum de pœnitent. et remiss. : « Sacerdotibus statuât jubeatque singulos episcopos ulirama-

« Graecis legilimo matrimonio licet uti. i Et rinos omni triennio Romam venire de Eccle-

clariùs Innocent 111, C. Cùmolim, de cler. siarum ipsorum statu deposituros , num et

conjug. : « Orientalis Ecclesia votum conii- nostri ad idem teneantur necne , sufficiatque

« nenliae non admisit ,

quoniam Orientales in propter itineris dilïicullales Turcarumque pe-

« minoribus ordinibus contrahunt, et in sacris ricula ,

quempiam eorum nomine delegare.
I uiuniur matrimonio jam contracto. i Haec Responsio. —
Ad primum D. Thom. et Ca- :

Permiitendum id itaque videtur Maroni- jet. 2-2, q. 5, docent aliud esse occultare
illi.

ad matrimonium non compel-

dummodô suam fidem in Cbristum , aliud proflteri reli-
tis ,

laniur, quicœlibes esse vellent; sed ad id po-

gionem falsam. Illud non semper malum ; non
tiùs piis hortationibus inducanlur. Ad quar- — enim necessaria confessio fidei , nisi cùm in-

Benè res se habet. terrogamur vel urget nécessitas proximo-

tum :
,

rura vel scandalum, etc. Hoc verô nunquàm

|§ VU. — De conduis.
licet
,

nec verbo , nec facto , cùm utroque modo

De sacris verô conciliis , nullam aliam noii- Christus aequè negetur , eiiamsi corde creda-

liam habemus, quàm de quatuor generalibus : lur. Inde qui in tormenlis Cbristum negant
hinc quid alia concilia generalia circa consue- quamvis animo fldem retineant , damnantur
 ,,, ,,

689 CUM ECCLESIA CATIIOLICA PROCURANDÂ. 690

11 , q. 5, can. Exislimat ; ab Hieronymo , can. detur, quod petunt, ut salis sit, unoquoque
Non solùin; ab Augusiino, can. Nolite; à trionnio unum episcoporum omnium nomine
Cbrysosiomo ; et credere id licere ,
perlinet Romam desiinari.
de quibus Euseb.
ad hieresira Elcefaitanim
Contra quos Origencs
,

in Psal. 82,
§ IX. — Conslilutiones atiquot dandœ in sijnodo
1. 0, c. 28.
provinciali reverendissimi patiiarcfiœ Maro-
scribit : Quia corde crcditur ad justitiam
nitarum.
ore aiitem confessio fit ad salutem ; Qui nega-
verit me coram liominibus , negabo et ego eum Prima, ut in posterum inter nationem no-
coram Paire meo , qui in cœlis est. Ex quo pa- slram , nec in Ecclesià , nec extra dicatur
let hos populos Âlborum in statu damnationis cuni Trisagio : Quando crucifixus es, vel, Quando
esse , si metu tributorum seu mortis vel ob- mortuus es , vel ,
Quando resurrexisti , etc. , sed
eunt externes riius Mahomeiicae legis, vel soliini in hune modura : Sanctus Deus , sanctus

habitnm aliqueni gerunt per se inslitutuni ad for lis , sanctus immortalis , miserere nobis; exli'à

eam profilendam, ut diseriè Cajet. ibidem, verô Trisagium dici poierit in piam commemo-
Silv. Ver. fuies § 5, aliique. — Ad secundum : rationem Passionis Cbristi.
Conandum est ut jcjiinium non muliis inter- II. In posterum tam masculi quàm fcminae
ruptis connectionibus fiât , sed unica lanliinij ocllduani baptizentur, neque post baplizaiio-
id enim ecclesiastico jpjunio necessarium esse nem conimunicent, aut chrismcnlur, qualilor

asserit D. Thora, 2-2, q. 147, art. 6, ettlieo- haclenùs fieri solitum est; chrismate tamen

logi reliqui in 4 ùht. 25. — Ad teriium :

inunganiur, idque super capite post Baptis-
Menstruatis ncc Eucharislia , nec oleum san- nium, qualiter consuevil Ecclesià Roniana.
clum , nec Ecclesise ingressus inhibendus m. Singulis annis, die Jovis sancto, conse-

nisi ipsae ex devotione abstineant. Sic enim cretur Chrisma cum reliquis oleis sanctis, et

de ils D. Greg. Angustino Anglorum episcopo velus exuratur coram venerabili sacramento,

scribit dist. 5, can. Ad ejus : «Mulier, dùm nec alla adhibeatur malcria praeter oleuni oli-

« ex consuetudine nienstrua palilur, prohiber! varura et balsamum cum consecratione et ,

i ecclesiam intrare non débet, quia ei naturae ordine, secundum ritum Ecclesiae Romanœ.
« superfluitas in culpam reputari non débet IV. Sacramentum Confirmationis pueris oc-

f et pro boc quod in vitâ patilur, injuslnm est tavum ageniibus annum conferatur idque in ,

f ut ecclesiae ingressu privetur. Novimus fronte à patriarcbâ , vel episcopis juxta ritum

( namque quôd mulier, quce iluxum sanguinis Ecclesiae Romanae , non auiem à sacerdoiibus
f patiebatur , post tergum Doraini bumiliier cum Baptismo , uli haclenùs consueverunt.
< veniens , vestimenti ejus fimbriam tetigit V. Sanclum Eucbaristiae sacramentum in

t atque ab eà statim sua infirniitas recessit. posterum non administreiur, nlsi usum raiio-

« Si ergo in fluxu sanguinis posila laudabiliter nis babentibus,ut nimirùm digne sumatur
I potuit vestimentura Domini tangere , cur secundum S. Pauli Aposloli admonilionem
< etiam ,
quae menstrua patitur sanguinis , ei usumque et mandaium sanclae Ecclesi.c Ro-
f non liceat ecclesiam intrare ? Si enim ea manae.
I benc praesumpsit, quae vestinientum Do- VI. Insuper quia (ut nolum vobis est) inler

< mini in languore posita tetigit, quod uni lot schismaticas nationes habitantes, nosiri
< personse inlirmanti conceditur , cur non illorum llbris mixli sunt, summis etiam cum
^ concedatur cunctis mulieribus, quae naturae erroribus contra Romanam Ecclesiam, hinc
t sure vitio infirmantur? Sanclœ quoque com- nobis perplacet. Si RR. Patres àvestrâsancli-
I munionisminislerium in eisdem diebus per- tale missi ad nos, libros nostros examinent,
( cipere non débet prohiberi. Si autem ex bonos seligentes, suspeclosque comburenles,
( veneratione magnâ recipere non praesump- qualiter in noslro monasterio sancto de Canu-
< serit laudanda est sed si susceperit, non
, ; bir facere cœperunt ;
quod si prœstemus
« est judicanda. > H.iec ille. — Ad quartum : sanctissimus papa noster promisit se Biblia
Dispensari posset, donec mitiantur commode aliosque mullos libros utiles et catholicos
reliquiae, quae portatili altari inseraniur. Ad — secundum usum Romanae Ecclesiae imprimi
quintum : Concedendum vidoiur, ut utaniur curaturum ;
quapropter quoliescumque hàcce
in ecrlesiae ornamentis, telis bonibvcinis, ob de causa requisili fueritis, nuUos libros eorum
Uni penuriam. Ad sextuui Ob magnani — : conspectui subtrahatis.
locorum Intercapedinem denegandum non vi- VII. Caelerùm ut fides pura,ci obcdieniia
 ,, ,,

f)91 DE UNiONE SCHISMATICORUM 692

sinccra inler noslras nationes erga sanctam dare velitis , praecipuèque in oràtione Dominicâ
catholicam Ecclesiain Romanani conservetur et salutatione Angelicâ, decemque praecepiis

quoties inler nos novus patriarcha eligetur, decalogi edocendis , cîim hocce proprium
subilô oratores ad sanctitaiem suam pro con- vestrum oflicium concernât.
firnialione ejusdeni delegeniur ,
qualiter fecère X. Curetis insuper ecclesiaslica cuncta sint
antecessores nosiri lempore reverendissimi pa- quàm nilidissima , et praesertim corporalia

triarchifi Jeremiœ bon. mem. , quod ipsum calices, paiinaeque , super quibus consecralur,
etiani à me uliimô observatiim est ; siraîliter poniturque sanctissimum corpus et sanguis
quoiicscumque creabitur novus pontifex Ro- Chrisli.

nianus, iransniittenda orità pauperculû noslrà XI. Nullus etiara in posterum Missara cele-

naiione obedienlia nomine patriarchse, lotius- brare praesumat sub altéra hostiâ, quàm eâ
que cleri et populi Maronitarum. Et onini quà utiiur Ecclesia sancta Romana, composilâ
triennio , si idem patriarcha Romani , sedis et nimirùm ex solo polline et aquâ, et quousque
officii sui rationem reddilurus sedi Apostolicae, dabitur copia ferrorum forniandarum hoslia-
prolicisci nequeat , ad minus oxpedire aliquem rum , slaluimus paucula similia ferra pro tem-
lidelem et diligeniem , ac in omnibus bené in- pore inler nos exiantia disiribuanlur , sic ut
formatum, qui suae sanctitati rationem reddat, cuique Ecclesiae possii satisfieri.

transmittereque tenebitur. Paratissimi intérim XII. Sanctissimum quoque Sacramentum in

nos seniper quidquid sanctlssimae sedi in salu- loco nitido et securo asservetur, illique semper
lera animarum nosirarum placuerit mandare lampas accensa praependealur alque id ipsum ,

sincerissimè acceptare. ad minus singulis mensibus Romanae Ecclesiae

VIII. Itemquando RR. PP. legati sanciitatis rilu renovelur.

suae, ad vosvisitandanini Ecclesiaruni vestra- XIII. Item Missae in ipsâ Ecclesia devolè
rum causa, riiumqueadniiiustrandiSacramenia celebrentur , nec inler cantandum novus ver-
inspeciuri (qualiter eosdeni obiestatus sum), sus ante finiium priorem incipiaiur : sciendum
venerinl; nieam, vci alicujus archiepiscopo- enim est nos cuni Deo benediclo pro impelra-
rum meorum praesentiam dignentur. Quare tione rerum nobis necessariarum traclare.

supplico charitati vesirae, velitis eosdem beni- XIV. Ornamenta eliam ecclesiaslica , ubi

gno vultu debitoque honore

, et rationi consono sorduerint, lavanda sunt, cùm nihil de earum
recipere , cùm patrià relictâ suae sanciitatis consecratione per lotionem detrahalur, contra
mandato, pro sainte vestrà, lot maria et peri- qnorumdam tamen opinioneni ; corporalia au-

cula l'uerint dimensi ; salutiferisque eorum lem priùs à sacerdote abluenda sunt , deinde
mandatis , et circa Ecclesiara salutemque ve- per laicum quemvis, ut sic videlicet omni pu-
strani praecepiis niorem gerite; nullam in osten- Deo oninipolenti serviatur.
ritate et niliditale

dendis libris , statuque Ecclesiae vestrae expla- XV. Quoties autem in Ecclesia divinum ofli-
nando diflicultalem facienies, verùm quidquid cium celebrabitur unus ad minimum cereus, ,

circa riium rectè adrainistrandorum Sacra- aut oleaceum lumen ad finem usque accenda-
mentorum , et vestram oviumque veslrarum tur, summâque cum devoiione silentium in
salutem praeceperint.sincero corde, paratoque Ecclesia observetur.
ad obediendnm animo amplectamini, et salu- XVI. Sit quoque omni Ecclesia vas aliquod
in

bres eorum admoniiiones et ordinaliones scri- conservandae â(\\\x. Romanae Ec- lustralis ritu

ptismandate ne memorià excidant quse

, ,
clesiae, cujus benedicendi niodum et formam,
omnia , divinâ favente gratià sum executurus ; , singulis videlicet diebus Dominicis vobis ira-

haec enim est volunias sanciitatis suae , et di- demus.

lecii nobis fratris cardinalis Caraffa , simulque XVII. Sanclum verô chrisma , aliaque olea

id ipsum à vobis postulamus. sacra , singulis diebus Jovis sancli , posthàc à

IX. Praeterea, quae sua sanciiias mandat, et nobis renovanda , et per lolam diœcesim dis-
dilectus frater et protector noster cardinalis tribuenda , in loco nitido asservanda sunt

Caraffa , vos insuper monitos velim (quod et non tamen sanclissimo Sacramenio misccnda.
vobis nolum est) mulios uiriusque sexùs homi- XVIII. Neque in posterum Missa celebretur

nes nationis nosirae essesalutarium instructio- calicibus vitreis , ligneis , vel aeneis , sed au-

num ad (idem pertinentiuin ignaros; quare vos reis argenlcisve , aut stanneis ,
quique nec
obteslor gnavara instruendo ovili vesiro in sunneos habent , muluô ab aliquo sumant,

hisce quae animarum salutem langunt, operam quousque divine favente auxilio, Roman»-
 , ,

693 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURAiNDA. «94

que Eclesiae subventione hisce providebimus. cognatis, sororibusque cohabitare non perniit-
XIX. Instabitis eliam siimmà cum diligentiâ, tantur ,
qucmadniodùm expresse canone 4
ut grex vesier ad minus ter in anno communicel; concil. Nicaeni cavetur.

sacerdoles verô diaconiquc sacro inservientes XXIX. Praelati nullos gradus cleilcales ,

pro necessitaie salutis animarum suanim , sae- praesertim sacerdolalem, aliis quàm bonis et
piùs sacram Synaxim sumere nioneantur. doctis, bonamque famam habentibus confé-
XX. Omiiis auiem diaconusaut sacerdossin- rant; et quisquis hisce donis caret, ad eosdeni

gulis diebus horas canonicas in Ecclesiâ, vel gradus aspirare non praesumat.
si id commode fieri non possit, saltem extra, XXX. Moneo vos insuper, quôd in posterum

légère tenetur. singulis annis hocce tcmpore synodum facie-

XXI. Dies quoque Dominici vel festi , in mus; ad statuendum ordinandum de aliis et

posterum nieliùs colaniur, ebiietatem , exces- rébus Ecclesiam nostram Maronitarumque ,

susque illicites et inconvenicntes exactiùs nationem concernentibus : quapropter para-

quàm hactenùs fuglendo. tissimi sitis bùc moniti diligentissimè venire ,

XXII. Qiiîsque etiam vestrûm fugiat jura- de aliis negotiis stàtuendis audituri.

menta, mendacia et ingurgitaiionos, vitia na- XXXI. L'itimô vos moneo celebrare Missam
tion! nostrae commun issima, atque eo modo pro vivis vel defunclis, quolies vos obligatos
subdiios vesiros bono exemplo prsecatls. esse contigerit, quisque vestrûm conscientiam
XVIII. Elïicite insuper ut quàm possint ma- suam exsolvat; neque enim satisfit, nec sat
xime siibditi veslri schismaticorum, haerctico- est uno célébrante caeteros présentes secun-

rum excommunicatorum
, , et infulelinm con- dùra rituni Ecclesiae nostrae simul légère ; ab-
versaiionem execrenlur ; muitôque minfts com solutè enim et intégré et secundùm obligatio-
eisdem prout hactenùs, nupliae contralianlur, nem Sacrum est celebrandum. Vos insuper
ne Christian! talium sectarum nominibus pror- obtestor divinam clenientiam precari digne-
sùs fugiendis conimisceantur. mini pro saluie sanctissimi nosiri papse Gre-
XXIV. Curandum in posterum , ne répudia gorii XIII, dilectique frairis et domini nosiri
ullam ob causam , ne quidem fornicationem , cardinalis Caraffa protectoris humililatis, to-
cum coniractione novarnm nuptiariim conimit- liusque natioiiis nostrae, et pro cunctis gentis
laniur; verdm tali (qnod averiat Deus) inier- nostrae (idelibus huniiles ad Deuni preces eifun-
veniente vitio , separatio fiât habitaiione tenus, dere non dubiieiis. Laus Deo. Factum in Ca-
etc. , et iia separata , si poslmodùm sese con- nubir.
vertat, muniaque débita marito praestel, ob Articulus VI.
amoreni Dei, qni coniriiae et jiœnitenti per
Propositiones aliquot excerptœ tum è quibusdam
confessionem censetur condonâsse , rursùs in
libris Maronitarum , dùm expurgarentur à /<?-
conjugalem thalamum admittatur : ne forte
galis aposlolicis, tum ex communi consensu
conjugum aller per humanam fragililatem in
et quâdam tradition* receptis, quœ videiicet
peccatum labatur; sunt enim evangelica verba
hcereses sunt manifestée , vel erroneœ, vel sm-
ad mentem Ecclesise Romanse inielligenda.
perstitiosœ ; qui etiam errores soient esse com-
XXV. Non praesumat nec sacerdos, nec se- ,

munes aliis nalionibns Orientalibus.

cularis ,
pecunias sub usuris exponere.
XXVI. Item reliquiae sanctorum , si quaesint, Circa creationem. — 1" Anima rationalis ex
in Ecclesiis in loco sacro et nltido asserventur, divinâ subslanliâ creatur. 2° Aniniae ab initio
et sumuio honore ad majorem Dei gloriam af- omnes simul creatae fuerunt. 3° Quaedam bru-
liciantur. torum perfectae species non fuerunt ab initio

X\ VII, Quidquid à debitis vacatlonibus tobis creatae, maxime verô canis et felis, quorum
temporis suppetei , legendis bonis libris , im- banc ex sternuiaiione Leopardi , illum verô à
pendiie , haereiicorum scripia nation! nostrae diabolo producium affirmant.
frequentissima fugiendo : ex libris enim salu- De Christo Domino et sanclo Spirilu. — 1° In
tiferis quid vestris subditorunique vestrorum Cbristo una tantùm est natura , una voluntas
animabus conducat elicietis. una operaiio. 2" Chrislus non comeditagnuni
XXVllI. Saccrdotes uxoribus carentes, nisi cum discipulis ,
quando postremô cœnavit cum
urgentissimà necessitaie requirente, feminis illis , sed alios cibos tantùm et iniinxit panem, ,

mixtini cohabitare non sinantur; religionem quem erat Judae porreciurus ad consecratio-

verô professis niulieribus, ne quidem niatri. neni lollt-ndam. 3° Chrlstus flagris caesus,
695 DE UNIONË SCHISMATICOBCM 696
spinis coronnliis, ne purpura induius fuit in De sacramento Eucharistiœ. — 1° Panis fer-
donio Caij)hae principis sacerdolum. k" Cliri- mcntatus taniùm consecrandus débet necessa-
slus post resurrectionem non luibuit cicatrices, riô esse recens, et iilo die coctus; quôd si hu-
quas nec martyres sunt habiiuri, quasque dis- jusmodi non adsit, omittaïur sacramentum.
cipulisosteiidil; illas sibi tunccreavit ut eos , 2" Non sunt consecrandae plures duabus hosiiis
ad resurrectionis veritatem credendara perdu- pro quàlibet vice quôd si cogalur sacerdos ob
;

ceret. 5" Spiritus sancius à solo Pâtre pro- aiiquani necessitatem dictum numerum exce-
cedit. dere consecreniur non pauciores
, septera,
Dejudicio. — 1° iNon datur particulare ju- vel si plures, curet numerum semper esse im-
diciuni. 2°INemo ingreditur regnuni cœlorum, parem. 3** Plures sacerdotes celebranii assi-
nisi perfecto universali judicio ; aniniœ sanc- slentes, dicunt omnia quœ celebrans, exceptis
torum in quodam aniœno ioeo sub cœlo asser- consecralionibus, quo pacto censent singulos
vantur, in qucni locum Chrislus et bonus lalro célébrasse , et satisfecisse eleemosynis pro
iverunt , atque in hune sensum intelligenda Missis collatis. '5-° Laici communicant sub utrâ-
verba Chrisli mecum , etc. Iinpiorum
: llodie que specie. 5° Eucharistia praebenda est etiam
verô animai extra praefatum locum custodiun- pueris statim post Baptismum. 6° Sacerdoti
tur ab angelo sub cœlo, sive prope locum non licet filio, vel fdiae, vel aflini vel consan-
sanctorum, sive alibi, et/H/erH««dicitur; quo guineo cuicumque Eucharistiam porrigere.
sensu accipienda sunt illa verba : Mortuus est 7° Eucharistiam ad oegrotum in extremis la-
dives, etc. 2° Fidèles etsi in locum pœnarum borantem non licet déferre. 8° Eucharistiam
eant, si in mortali peccato décédant, nihilo- in nos receptam ad stomachum non descen-
minùs lamen merito fidei, quam in Christum dere existimatur, sed statim per omnia corpo-
habueruut, liberabunlur. ris membra diffundi. 9° Licet sacerdoti sacrum
De sacramento Baplismi. — 1" Nemini nisi facere supra libî'um quempiam Evangeliorum,
sacerdoti vel diacono licet baptizare , etiamsi si desit altare quodcumque.

urgcat extrema nécessitas. 2° Intentio minis- De extremâ Unctione. — Oleum infirmorum •

tri non requiritur necessariô, sed talis est fi- à sacerdote singulari quodam modo conflcitur.
des Ecclesiae. 3" Unciio chrismate facta in De sacramento Ordinis. 1** Nullam habent —
Baptisnio essenliam prtebet Baptismo, ac pro- ralionem œtatis in sacris ordinibus tradendis;
indeBaptismus nullus foret sine hujusmodi ideô ipsi pueros quadrimos, vel quinquimos
unciione, 4° Parvulus recens natus si contre- promovent ad sacros ordines. 2° Promovendi
cteiur à matre ante ejus purificationem, im- ad sacros ordines diaconatùs vel sacerdotii,
mundusfit, ac proinde non baptizandus mas- nubunt cum virgine, quâ niortuâ non trans-
culus ante quadragesiraum diem, feraina verô eunt ad secundas nuptias. 5" Non negant sa-
ante octogesimum diem, hoc est, antequàm cerdotium illi qui aliàs est idoneus, quamvis
mater purificata extiterit, ne infans ab immun- defectum corporis palialur. 4" Consiituii in
dâ maire conlrectatus novam contrahat im- sacris ordinibus ad certas horas canonicas,
munditiem. 5° Infidelis mulier si ad lidem nisi monachi , non obligantur. 5° Mos est illis

convertatur, non débet bapiizari quamdiù fue- qui volunt creari episcopi, pacisci cum patri-
rit menstruata. G" Masculus et femina si bapti- archâ de pretio.
zentur simul, contrahunt aninitalem. T^Hœre- De sacramento Pœnitentiœ. Actus parti- —
tîciqujad Ecclesiam revertuntur, rebapiizan- culares non sunt de esseniià Confessionis.
di sunt. S" Baptismus Joannisremittebat pec- Petitio. Quanta sit potestas patriarchae, quam
cata. — Quld de parvulis Catholi-
Pelitio. 9» possit aliis communicare circa forum con-
corum à scliismaticis illorum ritu baptizalis ? scientiae?
De sacramento Confirmatlonis. — 1° Non ex- De sacramento Malrlmonii. 1° Matrimo- —
tat hoc sacramenlum apud Maronitas, quôd nium potest dissolvi à pâtre sponsi, si eara
sentiant tantûm semel inungendum esse Chri- duxerit quae patri non probetur hoc idem :

stianum chrismate, scilicet dùni baptizalur. potest paier sponsae. 2** Malrimonium si-
2° In oleo sanclo chrismatis est
persona Spi- ne Eucharistiae sumptione nullum habciur.
ritus sancil; sicut persona Christi in Euchari- 3" Pater sponsae potest proprià auctoritate
stiâ. V Hocsacramentum etiam à sacerdoii- eam alteri viro tradere, nisi ejus sponsus, sive
bus confertur. —
Petitio. Quid de chrismatis
vir absens, intra certum temporis spatium
praefato ritu et àsaccrdotibus'.'
appareat. 4" Patri et filio non licet in uxoreni
 697 CIM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA. 698
duccre matrem et liliam, et è contra, nec licet cis. 5" Apostolicà sanctione cautum est , ne
duobus fratribus contrahere cum duabus so- quis Cbristianus comedat quippiam occisum à
roribus, seu fralri et sorori cum Iratre et so- leone, nedùm sanguinemetsuffocatum. 6° Ob
rore. 5°Matrimonium viduaruni quœ aliingunt morlis periculum licet negare Christum. 7" Li-
sexagesinium annum, adiilterium est censen- cet mentir! oiïiciosè, et ad celanda opéra bona.
dum. C° Idem sentiunt de quadrigamis, ac pro- 8"Non est aliquisad religionemadniiltendus,
inde omnium horum liberos illegiiimos cen- sinesuorum superiorum consensu, ut paren-
sendos esse. 7" Spousalia nullius sunt roboris, tum vel dominorum, etsi servus sit libertate
si intra duos annos non contraxerint, et pa- donatus. 9° Status matrimonialis non est infe-
rentes utriusque sponsi possunt spousalia irri- rior virginali. 10° Mulieres viro juncta; ia
tare, ob quaralibet causam. 8° Repudium con- numéro sanctarum virginum adscribendae, si

ceditur ob multas causas, eiiam privaiis pro- cum suis marilis honestè vixerint, etc.
priâ aucloriiate, ut si non inveniaturvirgo,
Articulus VII.
vel si consummato matrimonio mulier iusa-
niat; et vir potest repudiari, si curet ut uxor De ritibus qui tolerari possunt in his qui ex schi-

adullcret, etc. 9° Repudiatis licet nubere cum smaticis, vel paganismo , aut alià sectà ad
aliis. 10» Obstetrices immundae habendae
ut fidem cathoUcam vetiiunt.

viginti diebus si invenerint mulierem parien- Quamvis Ecciesia catholica una sit, de quâ
tem masculum; si vorô et feminam, quadra- opiiniè beaius Ignatius, Epistoiâ ad Philadel-
ginta diebus, quo leuipore arcendœ sunt à phos : < Una est, inquit, Ecciesia, quam suis
communione. < sudoribus et laboribus fundaverunt Apostoli
Petitiones. Il** Quid de illis, qui post repu- «àfinibus terr» usque ad fines in sanguine
dium nupserunt, et an filii possint proraoveri I Christ!. > Apostolorum verô instiluta, dé-
ad sacros ordines. 12" An liceat nubere cum créta et ritus non iideni fuêre apud omnes.
schisniaiicis. 13° Quousque se exlendat potes- Nam licet Apostolorum sanciiones aliquœ sic
tas palriarcbae circa dispensationem in gradi- fuerint edilse, ut ab omnibus Cbristi fidelibus
bus prohibitis. pariter servarentur, ut puta Symbolum Apo-
Nonnulta locasacrœScripturœpravè intellect a, stolicum, alise tamen pro raiione lociettem-
et alla quœdam ad eamdem sacram Scripturam poris, sic ab illis sunt statut*, ut non omnes
speclantia pravè eliam adjecla. — 1° Asserunt iisdem legibus ac ritibus adstringi voluerint,
legendum esse : Hoc est sacramentum Cor- quos, alicujus privatae causse occasione, caete-
poris, etc. 2"Christus cùm docuit viro non ris locis praescripserint, ut de idololairis, de
dimittendara uxorera, excepta fornicationis quiluis Aposioli, et cura ipsis Paulus, diversa
causa, idem est ac si docuisset, adulierium dederunt prsecepta Syriae ac Ciliciae populis,

esse legiiimam causam uxoris diraittendie, et ut constat Act. 15 et 16. Diversa verô Paulus
allerius ducendae. >° Qui dicuntur fiatres Corinihiis, ut palet 1 Corinlh. 8.
Chrisli in Evangelio, (ilii sunt Joseph ab alla Neque vel in minirao lœdi fidem variis Ec-
uxore, quam antea habuerat, procréât!. 4** Ma- clesiarum consueludinibus sancti Paires tra-
ria Magdalena Simeonis leprosi iilia fuit, An- diderunt. Inprimis AugusUnus Epistoiâ ad Ja-
naîque matris Mariae soror. 6° Aposioli non nuar. 118 commendata régula, ut
: « Haec est
intellexerunt Cbristumesseverum Deum, an- « facial unusquisque quod in eâ Ecciesia, in
tequàm Spiritura sanctum accepissent. 6° Cai- i quâ reperiiur, invenerit. Unde haec idem >

phas in Christum credidii, et episcopus crea- ad Januar. epist. 119 Miror sanè, quod ita : »

lus Josephus secundus est vocatus, qui edidit « volueris, ut de his quae varié per diversa loca
librum Proverbiorum et historiam Machabaeo- c observanlur, tibi aliqua conscriberem ; cùm
rum, etc. i et non sit necessarium, et una in bis salu-
Circa mores, etalia diversigeneris. — l^'Men- < berrima régula reiinenda sit, ut quae non sunt
strnalae non admiiiuniur ad ingressum Eccle- I contra fidem, neque contra bonos mores, et
siaî, nec ad sacramentum Eucharisliœ, nec « babent aliquid ad exhoriationem vitse me-
extremae Unctionis. 2° Quidam homines appel- I lioris, ubicumque institui videmus, vel insti-
lati Albi, quoad habilum et alla quaedam ex- <luta cognoscimus, non soliim non improbe-
teriora, Tiircicos riius oltsorvaiit.^" Jejuninm i mus, sed oiiam laudando et imiiando secte-
obmorlis periculum non est violandum. 4° Non f mur, si aliquorum infirmitas non ita impedit,
esljejunandum diebus Sabbatiniset Domini- I ut ampliùs delrimenlum sit. » Haec Augu$ti-
 699 DE UNIONE SCHISMATICORUM 700

nus. Gregoriusl. 1, Ep. 4, item haec ad Le- < Cura animadverlisset, quôdpropter corporis
andrnm eniscopuin Hispalensem in eamdem tvolupfates, simplex et imperitum vulgus in

senloniiarn scribit : « In unâ fuie nihil oCTicit i errore simulacrorum permaneret, quo ma-
I saiiciae Ecclesiae consuetiido diversa. » t ximè id quod praecipuum est, intérim in iis

Quare licet apud Grœcorumet Orientalium eassequeretnr, nempe ut vanis superstitioni-

naliones plures sint rilus alque divers! inler <bu5 relictis ad Deura converterentur, per-
Cophlos, Syros, Maroiiitas, iElhiopes, Anne- I misit eis, ut in memoriam sanctorum mar-
nos atque iiitfr ChrisUanos alios, quos pru- < tyrum seseexhilararent et oblectarent, atque

denier ratione divcrsariira gentiuni Aposioli t in laetitiam elîunderenlur. >

inslituerunt , non ob id religio christiana lae- In eodem sensu Theodorelus de gentilium

dilur, si diversi ritus in Oriente atque in Oc- feriis in honorera raartyrum piè sanctéque
cidenle retineantur ; circunulata est enim Ec- Iranslatis, haïc addit : « Dirulorum templorum
clesia Dei niirà varieiale, quae potiùs ejuspul- «materia, aris martyrum excitatis, expiata
chritudinem ornât et auget, quàm orthodoxae « est : suos enim' œoriuos Dorainus noster in
fidei conirarielur, Quare mos est catholicse I lempla pro diis vestris induxit , ac illos qui-

Ecclesiae, ah Apostoloruni teinpore inductus, < dem cassos gloriâ vanosque reddidit, suis

ut unaquajque provincia servet ea quae à suis cautera mariyribus honorera illum dodit. Pro
. Aposiolis, el à legitiniis successoribus accepit. «Pandiis. et Diasiis, hoc est, Jovis, Liberique
Quare adnionebal D. Hieron. in ep. 28, versus « patris soiemnilaiibus, Petro, PauIo, Thomae,
flnem, < iradiiioiies ecclesiasiicas, praeserlim € Sergio, Marcello, Leontio, Antonio, Mauritio,
I quae fidei non ofïiciunt, ita esse observandas, «aliisque sanciis marlyribus solemnitates po-

< qualiier à majoribus traditae sunt, nec alio- < pulari epulo peraguntur. Eà quippe licentiâ,

( ruuj oonsueiudinera alioruni contrario more < quâ deorum delubra in Ecclesias Christiano-

«subverii. > Adtlens : « Ita unaquaeque pro- t rum sunt laudabiliter commutata, alii quoque
«vincia abundel in suo sensu, ut praecepta «rilus gentilium à nobis benediciionibus ex-
€ majorum leges apostolicas arbiiretur. > Unde tpiati divino sunt cultui consecraii. An non
reetè consuevil Ecclesia, haereiicorum , sclii- < id Aposiolorura exemplo ? Nonne Paulus
smaticoruni, aut etiam geniilium rilus tole- t Atheniscùm esseï, supersiitionisaram Ignoto

rare, qui cuin raiione aut lide divinà non tDeo dicaiam, super quatn impietatis viclimae
pugnant. Nec solùni Ecclesias, quos à diversis f caedebaniur, in veri Dei culiura (quantum
Aposiolis rilus, moresque imbiberant, reii- tlicuit eo tempore) rairà quàdara prudentiâ
nuisse comperimus, sed etiam quae apud génies «visus est translulisse? Rursùs si quae idolo
superstitioso cultu impie agebantur, eadem cx- « immolala essent, non veiuit idem Aposlolus
piata sacro rilu ad pielateni translulisse, ut « manducare, nisi cùm ex eà re frater infir-
latiùs supra, dùm de prudentiâ minisirorum « mus scandalum paieretur : Omnia quidem,
ageremus, et praeier ea quae ibi ex Patribus i inquit, sunt munda, sed malum est homini, qui

notavimus. iper offendicuhim manducat. Extincto autem

Inler alios Gregor. Tliaumaturgus, ut au- i penitùs jamdiù superstitioso idolorum cultu,
ctor esi Greg. Nyssen. Oraiione de Vità S. < cùm omnis simul cessasse videatur occasio
Gregorii Thaomaturgi, geniilium ferias super- t offendiculi, cur aliquibus ex illis uti non li-

stitionibus cumulatas, in festa ac celebritates i cùm praeserlim non privalo usu, sed
ceret,
sanctorum raartyrum commuta vit, ut his ver- < communi totius Ecclesiae consueludine ali-

bis Gregor. Nyssen. signilicat dicens : < Des- «quid commune cum ethnicis usurpaïur? >
ccendit rursùs ad urbem, et omni circa re- Qui verô sint rilus, qui à rectà fidei régula
< gione undique peragratâ, atque perlustralâ, discrepant, vel à raiione dissentiuni, lam in
I additamentum, et quasi corollarium studii schisraaticis, sive haereiicis, quàm in aliis in-

lerga Numen divinum instituebat, apud om- fldelibus, etiam ethnicis, non lacile erit uni-

< nés ubique populos sanciens, ut nomine eo- cuique discernere.

i rum qui pro fide decertâssent, dies festi at- Et utrei ita gravi et diflicili lucem aliquam
« que solemnes conventus celebrarentur. Cùm- afferamus, oporiebil spécial iu) praecepta aliqua
< que alii in alium locum corpora raartyrum tradere, sive talia deraonstrare princi[)ia, qui-
< deduxissent, per anniversarium circuli ara- bus apertè dignosci possit, qui ritus cum
i bilum congregati, laetabantur in honorera naturali ratione, aut fide divinà non conve-
« martyrum ferias agentes. > Et paulô post : niant, aut qui ab bis dissentiant, ac proinde
701 cm EOCLESIA CATIIOLICA PROCURANDA. 702

qui lolerandi, qui verô onininô rcjiciendi et observanlibiis fore moriit'era, ut deOnitum est
exiirpantli sint. La est poilssima pro riiibus in concilie Florentino. \)\\\, si eo fine legalia

discernendis régula, ut quando id commode retineantur, ul lex vêtus observetur, quia licet

fieri potest, Aposlolicasedesconsulalur, maxi- hàc ratione damnaia sit legalium observatio,
me si subsit justa et raiionabilis dubiiandi oc- tanien si non eo fine et respectu observentur,
casio. Si tanien Romanus pontifex non iia sed tantùm matcrialiier (ut dici solei) licita est

facile adiri possit, tune ex setiucntibuscapiti- et permissa aliquarum veieris Teslaraenti le-

bus de rituum puritate tam in ter ethnicos, galium (non ut legalia sunt) observatio, ut
qu^m inter schismalicos ad Ecclesiam venien- supra latiùs observavimus, dùm de Abyssino-
tes, eiit judicandura. rum circumcisione agercmus. Ex his fit, olim
1° Si ille rilus nationibus aliis, sive Eccle- apud Orientis Ecclesias non immérité fuisse In

siis, quse communionem rctinent cum calho- usu , ritum sabbatum observandi, et hodie
licâ Ecclesià, sit ab eàdem permissus. 2° Si etiam apud Graecos et Ruthenos illicitum re-
ritus ille non pui^nei cum naiurali et rectâ putatur sabbato ac dominico die jejunare,
ratione, prae se ferens inhumaniiatem (qualis quod aperiè colligitur ex Epistolâ D. Ignatii

erat olim Romanorum, quo daninatos feris ad Pliilippenscs, et ex concilio Gangrensi, at-
objiciebant), inlionestatem, ut totius corporis que Aposiolorum canonibus. Ille tamen rilus,

nuditas, vel si alii actiis inhonesii et turpes vel observandi sabbaium, vel non jejunandi in
etiara inter conjuges publiée fièrent; ac dcmùm Orieniali Ecclesià inducius est, ob haerelicos
ea omnia, quae hunianai vitae politiam offen- Simoniacos in Oriente orios, qui raundum (à
dunt, abolenda et exterminanda sunt, et co- cujuscreaiione Deus sabbato requievit) opus
gendi barbarî, ut non belluino, sed humano ejus esse negabant, tum quia divinitùs aQlati
more omnes inslituti ad pro-
vivant. 5" Rilus Aposloli praenoscebant fuiuros quoque haere-
testanduni aliquod dogma fidei contr;irium, licos in Oriente Manicliaeos, Eustachianos,
omniiiô suni delendi. IlaArmeni, utprofitean- Marcioniias, Lampeiianos et Messalianos, qui
tur Dioscori errorem, unam tantùm naluram in Paphlagoniâ apparuerant, qui quidem sab-
in Clirislo assereniis, cijm célébrant, vino bato simulaiè jejunaijant in conlumeliam re-
aquam non immiscent, et idem etiam ceiisen- surrectionis Cin isii, cui resurrectioni à ves-

dum erit de quocumque alio signo, sive no- perâ Sabbaii (ui ait Magnus Léo pontifex in

mine cujuslibet erroris protestativo. Ut Mo- Ep. 81, c. 1) iniiium constat adscribi. Porrô,
nophysilae cognomen, de quo haeretici olim quia in Occidente eadem causa non erat, nec
gloriabanlur, ut eliam nomine ipso unius in illa haeresis vigebat, prohibitum non est, quin
Christo naturse post unionem assertores vide- ipsà die sabbati alium ad linem Jejunare, labo-

rentur, ut referi Praleolus verbo, Monophysi- rare, sive à carnibus abstinere cum laude pos-
tœ; qui eiiani de Monotheliiis asserit, banc sent. Videnduscst dociissinms Turrianus 1. 7,

eos sibi appeilationem usurpasse, ab unâ tan- in Can. Apostolor. et Baron, tomo 1, anno
tùm voluntate, et aclione divinâ, quam ipsi Cliristi 57, c. 203. Hodie verô ritus colendi
Christo temerè tribuebant. Nec solùm cogno- sabbatum, tanquàm diem festum maneat apud
mina à re ipsà, sive à dogma te haeretico deri- Abyssinos; apud Graecos verô et alios Orien-
vaia supprimenda sunt, sed etiam ea omnia tales, licet sabbatum non observent, in eo
quae ab liœresiarchis, quorum se profilentur tamen sicut nec in Dominicâ die nefas dicunt
seciatores, descenderunt, sicut et Jacobita- jejunare. Deinde apui Orientales Ecclesias
rum, et Severianorum, aliorumque similium, mos est, et ritus consuetudine receptissimus,
qui à Jacobo et Sevcro haeretico denomina- quem veluti praeceptum strictissimè observant,
lionem acceperunt. Quare cùm multi ex Nesto- non ut à lege veteri dimanantem, sed ex Apo-
rianis caihoiicae Ecclesiae adjungantur, ana- stolorum décrète ,
quo si ignorantiâ ducti
themaiizatls Nestorii nomine et erroribus ,
existimant ad banc eliam teneri observantiam,
Clialdaei Orientales appellaii sunt. 4° Ritus non considérantes id adversùs idolorum cul-
omnes et legalia veteris legis, si eo (ine reti- tores latum fuisse, qui inimolaium et idolo-
neaniur, ut lex vêtus observetur, omninô tbytum edebant; autcalicem, quem Apostolus
damnanda sunt. Nam de fide est, omnia veteris vocat daemoniorum , bibebant ; servandum
Tesiainenli legalia, coeremonias, sive prœcepta autem esse, sicut et à Catbolicis seivaiur,
posi Evangelii proniulgaiionem omninô ex- decretum illud, ubicumque inler génies, quae
lincia esse, et non solùm morlua, sed et idola adorant , immolatitia sint. Porrô eo
703 DE UlMONE SCHISMATICOKUM 704
decrclo immolatiiia, non autem reliqua fuisse piendi, aut conferendi Baptismum, maxime
proliibiia gravissinii testes sunt Paires qiiani- obligat necessitatis tempore : ac necessitate
pluriini OiicDtalis Ecclesiae : (]uare liocc ob reclusâ, irrationabilisest consuetudo Bapiismi
servantianec Grœcis, nec Rulhenis inlcrdici- tempus ultra annum, tam in pueris, quàm
tur. 5°Ritus etconsueludines circa sacramen- in adultis prorogare, seclusâ tamen neces-
torinn aduûnislrationem examinancii sunt. sitate , jure divino non est praefixum tem-
Primù, an pcccent in subsianiiâ, id est, circa pus parvulorum Bapiismo. Cophlorum mos
tria illa subslantialia requisiiaad conficiendum est, et aliorum quoque Orientalium staiim à
sacramenlum, scilicct malerià, forma eimi- B;iptismo parvulos chrismare, oleoque san-
nîstro. Deinde, an contraria sint praeceptis cto ungere in fronte, in pectore, in juncturis
divinis à sacra Scriplurà, vel à Iradiiionibus et in renibus, qui ritus laudabilis est, et anii-

Ecclesice enianatis circa eoruni adrainistraiio- qua Ecclesiae casremonia, lia lamen, ut non
neui; tune enim sinnies ritus onininô erunt credant Chrismatis usum esse de substantiâ
evtirpandi ; tolerandi vcrô, si tantùm prsece- Bapiismi, ut falsô sentiunt Armeni, apud Al-
plis ac sanclionibus juris positivi et canonici phonsum de Castro, verbo Baptismus : sine
prohibeanlur. Qui verô speciaiim abrogandi, hujusmodi enim unctione consislit vera Ba-
et quiperniiltendi, faciliùs conslabit, sibrevi- piismi ratio, ut constat. Joan. 3, illis verbis :

ter per sacranienta singula discurramus. Nisi quis renatus fuerit ex aquà et Spiritu san-
De Daplismo. — ftaque quod ad Baptisraura cto, etc. Unde et usus Ecclesi» obtinuit, ut in
attinet, Graeci utunlur bac forma : Daptizetur casu necessitatis Baptismus administretur sine
servHs Cliristi, quae approbala est ab Ecclesià unctione, et absque aliis caeremoniis. Pueris
caiholicâ in concilio Florenlino in unione statini ac sacro Baptismale abluuntur, Eucha-
Graecorum; si tamen hâc forma GrsBci schis- ristia ferè apud Orientales conferlur : sed in
maiici utanlur, exisiimantes formam apud nos hoc, retinetantiquum Ecclesiae usum, appro-
usilaiam non esse validam, in hoc à calholicâ batum à sanctâ synodo Tridentinâ sessione 21,
et orihodoxâ fide dissentiunt. Deinde ritus, qui c. 4, de quâ oplimè Paulinus Nolae episcopus
apud Graecos eiiani et Rulhenos aliasque na- in Epistolâ ad Severum fratrem hoc carminé
tiones servatur, ul Baptismus liât intégra cor- scripsit :

porisimmersione,Baplismisubsiantiam non va- Inde parens sacro ducet de fonte sacerdos

riai; sive enim inimergendo semel, aut bis, aut Infantes niveo corpore^ corde, habitu;
tantiim capitis perfusione, ut in Occidentali Circumdansque rudes festis attaribus agnos,
Ecclesià, aut tantùm aspersione bapiîzeturqtiis, Pura salufiferis imbuil ara cibis.

parûm inierest, quia ulrobique re idem est. Quod si existiment Eucharistie sacramentum
Apud Cophtos ritus est praxi usurpalus, ut necessariô parvulis statim post Baptismum
etiam ratiun non babeant hoc sacramenlum, conferendum, lurpiter errant contra praedic-
ne quidem in exiremâ necessitate, si ab alio tani synodum Trid. et ideô in hâc parte corri-
quàm à sacerdoie conferatur, idque praecisè gendi et instruendi erunt.
in Ecclesià, eiiamsi bapiizandus periclitetur; Jacobitae, imô et alii ex Orientalibus ferro
sed mos hic expresse pugnat cum decreto con- candenti liguram crucis in fronte bapiizatis
cilii Florentin!, ac cum Ecclesiae antiquâ tra- imprimunt. At si ipsi hoc ritu et cœremonià
ditione, quibus staiiiiiur hoc sacramenlum loco aquae in baptismo uiantur (ut refert Bi^--
administrari posse à laico, sive viro, sive fe- nadus Luxemburgensis) existimanies verbailla
minà, lempore necessitatis, quamcumque se- Joannis Baptistae apud Matth, c. 3 : Ego, in-
ctam illi profiteantur, sive geniiles, Judaei, aut quit, baptizo vos in aquà; ille autem vos bapli-
haeretici sint, modo babeant propositum fa- zabit in Spiritu sancto et igné, accipienda esse

ciendi quod Ecclesià calholicâ in administra- de igné maieriali ,

pessimè errant, cum haero-

tione Bapiismi facit, teneique Baptismus, quo- ticis Manichaeis, et Seleucianis, ut auctor est
cumque loco, sive in Ecclesià, sive extra illam D. August. 1. de Haeres. c. 59. Si verô post
conferatur. Mos est etiam apud ipsos, ut par- ablutionem aquae ac post alia ad substantiam
vulis etiam in vilse periculo existentibus nullà Baptismi requislta,baptizati crucis imagine in
ratione anle quadragesimum diem Bapiismi fronte, ut omnibus consiet de religione qiiam
sacramentura conferatur. Imô et aliquando ad profitcntur, sive alio honesto fine signenlnr,
annum et ultra soleal dilTerri, qui etiam inlo- consuetudo potiùs laude quàm vituperio digna
lerabilis est, quia praeceptum divinuui susci- videiur.
 , ,

705 CIM ECCLESIA CATHOLICA PROCUIlANDA. 706

Denique circa Baplismi ritus illud se offert signelur, quamvis Romanus Catechisraus hoc
mémorandum apud Abjssinos, dùm in festo ad cœremonias exirinsecas , cl quasi de prœ-
Epiphanie, utlaiiùsreferiFrancisc. Alvaresio, ccplo tantùm neccssarias referre videatur.
benediclopriùs aquarum stagno, triaâ immer- Minisier hujus sacramenti ordinarius est epi-
sionetammaresqiiàm feminae, praemissà forma scopus, exiraordinarius verù etlempore neces-
Baplismi, quolannis rebaplizanlur ; qui rilus sitaiis , ex commissione lanien sunimi ponli-
in usuest(ulPossevInus docetinConnucnlario ficis , est qiiilibet simplex sacerdos ; ita colli-

de rébus Moscoviiicis) ad religioneni speclan- gilur ex Florenlinà, à quo eiiam ex summi

dani apud Griccos Orientales. Error lanien hic, ponlificis delegalione chrisma polest conse-
quantum conjicere possum , à Novaiianorum crari. Caetera verô, ut quôd confirmandus
haeresi orluni habuit, qui falsô existimantes, manu in niaxillà ab episcopo caedalur, quôd
non esse in Ecclesià potestatem reconciliandi fiât hoc sacramenlum in die Pcntecosies, cae-

lapsos, ut illi sine spe non remanerent, alte- remoniae sunt, qua; non ad subslanliam sacra-
rum Bapiismum Abyssini admisère, utexeo- nienli spectant.

dcni Alvaresio non obscure colligilur. Atnon His igitur slabililis, facile eril judicare an

désuni, qui Abyssinos excusandos credant rilus, qui posl Bapiismum celcbralum inter-
quia id non tam rcbaplizandi gratiâ, quàm in veniunt, sufficienter materiam, formam, et
honorem Christi Domini baplizantis faciunt. rainisirum hujus sacramenti, saliem necessi-
lia Uomœ inlerroguli aliqui ex Abyssinis ipsis tate quam vocamus sacramenti conlineant , :

responderunt. nain tune non

sacramenlum Confirmaiio-
erit

Circumcidunt eiiani pueros Baplismi leni- nis iterandum. Ex quibus aperlum fil, sacra-
pore, tara Abyssini, quàmCophti, quorum menlum Confirmationis à presbylero collatum
ritus in bàc parle quanlùmvis ipsi non tam irritum esse. Quare Gregoiius XHI, pontifex
religionis, quàm honoris causa facere con- maximus, in quàdam synodo suo tempore apud
tendant , minime ob aliarum Ecclesiarum Maronitas célébra ta, ei qui synodo prsesidebat
scandalum tolerari débet. injunxit, ui qui in illis regionibus à simplici
De rilibus circa Confîrmationis sacramen- sacerdote erant confirmaii, si vellenl, possent
tum. — Aliqui ex Ecclesià Orienlali simul cuni iterùm ab episcopo chrismari ; si tanien scan-
Baplismo sacraraentum Conûrmationis confe- dalum iimeretur,nonoportere Confirmationem
runt, ut de Abyssinis aflirmat Zagazabus illius reiterarl ; et si nullum esset sacramenlum

gentis episcopus , in libello quem in Lusita- lamen cùm non sit de necessilate salutis, ob
niâ , de Ode et religione Abyssinorum edidit. scandalum securè prœlerniiilendum. Eamque
D, quoque August. in Quaest. Novi Teslam. hujus rei summus pontifex reddit raiioncm ,
q. 42, graviter querilur de corruptâ iEgyp- quia et Florentinum in unione Armenorum
si

tiorum et Alexandrinorum consuetudine, doceat posse presbyterum ex papae dispensa-

quorum sacerdotes audebant Confîrmationis lione confirmare, quod Ecclesice Calarilanae
sacramenlum administrare ; sed tune exami- concessit D. Gregor. 1. ôRegistri Ep. 26, banc
nandi sunt ritus, qui Baplismi tempore adhi- tamen apostolicam dispensationem non legi-
bentur, an sufficiaut ad conficiendum hoc sa- raus Ecclesiœ Hierosolymiianae (cui Maronitoc
cramenlum. Primùm constansest apud Catho- substant), collatani esse ; idcircô à presbylero
licos de lide tenenda senientia, ad Confirma chrisma collatum irrilum est.

lionis sacramenlum, dejnecessitatesacramenii De sacramento Eucliarisiiœ. — Jacobila; et

saltem requiri, ut Chrisma sit ex oleo olivarum alise nationes orientales saepè Eucharistiam
(quod apud nos solemni episcopi consecratione impuberibus, maxime allari ministrantibus ,

conlicliur.) Quaravis non defuerint graves auc- absque praivià confessione conferunt; qui ri-

tores, qui etiam de necessitate Sacramentî ut , tus irrationabilis est, et non tolerandus in his
balsamo esset admixtum, requirerenl ;
quôd qui conscieniiam alicujus culpae lelhalis ha-
verô oleum sit consecraium ab episcopo, ut bent; ita colligilur ex Trid. sess. 13, can. H.
probabllis lenet opinio, non requiriiiir neces- Quare vera sententia theologorum lenct,
sitate sacramenti. Forma verosubstantialis liis esse de jure divino prseceptum confiicndi
verbis definilur : Signo te signo cnicis, et con- anie Eucharisliae sumptioncm, nisi aliàs sacer-
firmo te chrismate salulis in nominc Patris, et doti colebranli desit copia confcssoris. Sunt
Filii, et Spiritùs sancti. Ad formam etiam redu- et alii ritus circa sanctissimae Eucharistiae mi-
çitur, quôd conlirmandus chrismate in fronte nisterium in usu apud Orientales, qui si at-
 ,

707 DE UNIONE SCHISMATICORUM 708

tenièconsidereniur, omnesferè ab Apostolo- Gregor. Nazianz. Orationein funere Gorgoniae ;

rum doclrinâ, vel traditione in illas ema- D. Basil, in Epist. ad Caesariam Patriiiam;
nârunt naiiones. Inprimis, Ecclesiae primitivse Hieron. ep. 50; August. Ser. 252, et alii Patres

usus dequoiidianà communione usque adhuc apud Baron, tomo primo , anno Christi 57, à

iii raultis Orlentalium servatur naiionibus.quae cap. 248, et BcUarm. lomo 3 de Sacram. 1. 4,

uiinani «que et anliquam Christianorum con- c. 4 et 5, aliique graves auctores scribenies de

sueiudinem, et eorum circa hoc sacraraen- Eucharisl. Sacraniento. Haec autem consue-
tum reverenliam ei fervorom imilarentur ! tudo, teste Baronio, cùm communis fuerit et

Deinde omnibus otiani laicis, non solùm Orientali et Occidentali Ecclesiae, in Occiden-

apud Orientales, sed et apud Graecanas naiio- lali usque ad concilium Csesaraugustanum
nes Eucharistiae sacraraenium sub utràque perduravit , in quo can. 3 in Hispaniâ haec

specie confertur : quani fuisse olim in Ecciesià consuetudo abrogaia fuit. In eo enim canone
receptam consuetudinem luculenter docet legitur : « Eucharistiae gratiam si quis probatur

concilium Constantiense, sess. 13. Et quamvis acceptam non consumpsisse in Ecclesiâ, ana-

similis rilus illis jamdiù permissus sit ab Ec- thema sit in perpetuum. i In Orientali verô

ciesià , in EcclesiâtamenLaiinâ jusiissimisde Ecclesiâ eiiam post dicta tempore adhuc ejus-
causis laicis prohibiius est conimunicandiritus modi consuetudinem viguisse, plura exempla
. sub utràque specie; quare nationes Orientales, déclarant, quae in Praio spiriluali habentur
quae Ecclesise catholicae manus, obedienliam- descripta.

que dederunt , pedetentim arcendae sunt à 4" In itinere eliam secura Eucharistiam ferre

communione sub utràque specie, cùm id tanti aliquando concessum fuisse ( tanta enim erat
laciat Tridentina synodus sess. 21. tune Christi fidelium pietas), S. Ambros. in
mos erat illius primitivae Ec-
Tertio, verus Oraiione funerali fratris sui scribit , ubi de
clesiae,quo Christianis permiltebatur Euclia- Satyro fratre agens, id manifesté significat ;

risiiam propriis manibus accepiam vel in testatur idipsum Gregor. Dialog. 1, 3 , c. 36 ,

Ecclesiâ statim sumere , aut illara domum de Maximiano episcopo Syracusae , et ejus

asportare, sumptionemque in aliud tempus Eucharistiam secum portaniibus, dùm

sociis

opporlunura dilTerre : illud lamen erat discri- mare Adriaticum navigarent. Eam quidem
minis inter viros ac feminas, quod illis nudà consuetudinem apud Ecclesiam Orientalem
manu Eucharistiam tangere erat permissum ; alicubi etiam viguisse temporibus Alexandri

his verô prohibltum erat manu nudâ, sedlin- papae III, Acta sancli Laureniii episc. Dubli-
teamine nilido utebantur ,
quod Dominicale nensis in Vitâ ejusdem sancti Laureniii episco-
vocabatur , ut in concilio Antissiodorensi pi,c. 8, apudSuriumtomo6, die 14 novembris,

expresse legitur can. 56 et 59. Ritus verô iste teslantur, in quibus haec leguntur: < Quatuor
Eucliaristiam propriâ manu domum asportandi «sacerdotes cum raagnà turbâ hominum ,

(teste Baronio lomo primo Annal., anno c transira comperiunt, qui Eucharistiam (sicut

Chrisli S7, c. 149), ideôfuitpotissimùmintro- I lune moris erat pluribus) secum pro tuto
ductus ,
quia cùm olim minus liceret ad sacras I viatico ac securo duce itineris publiée defe-

synaxes tempore persecutionis Christianos in ( rebani. » Haec ibi. Hic etiam mos persévé-
unum coire, ut qui quoiidie de viiâ periclita- rasse videiur inter Orientales usque ad nostra
rentur, quotidiè Eucharistiam sumerenl (se- tempora. Hic autem ritus in Occidentali Eccle-
cundùm quod ait Cyprianus Ep. 50 : i Consi- siâ solùm remansit apud summum pontificem,
« derantes se quotidiè calicem sanguinis Christi qui in itinere Eucharistiam publiée atque

< bibere, ut possint et ipsi propter Christum honorificentissimè anie se geslat. Ea verô fuit
« sanguinem fundcre » ), ideô fuit concessum, causant olim tam clerici quàmlaici in itinere
ut cùm in Ecciesià vel aliis locis abditis Missije Eucharistiam secum portarent, quia cùm hoc
peragcrentur, fidèles non solùm ibicommuni- sacramentum viaticum sit, achoniinibus qui-
carent, sed Eucharistiae particulas à sacerdoie buscumque in mortis arliculo necessarium,
acceptas domum ferendas sumerent , quas prudenier olim fiebat, ut tam clerici quàm
reverenter asservatas singulis diebus summo lalci, ob moriis pericula , qu?e in itinere se
manejejuni parlicipabant. Plura sunt de hu- offerebant, maxime persecutionis tempore,
jusmodl consuetudiiie Palrum tesiimonia. Eam secum in ilincre conliciendo déferrent, ne, si

docent Tertull. 1. 2 ad uxorem, c. 3; S. Cy- illis mori contingeret, viaiico privarenlur. Et

prian. 1. de Spectaculis, et 1. de Bono Patient. quamvis haec consuetudo, ob majoris hujus
 ,

709 CUM ECCLESIA CATHOLICA PROCURANDA. 710

sacramenti rcverenliam, liodie laniùm apud tanquàm minus convenienti sive potiùs inde-

siiaimos poiiiificps fiierit conservata , apud coro retardari ncqueant, lerendi sunt, si aliter

Oiientales verô non video alicubi fuisse dam- fieri non possit.

naiani, nec ;uulcrcni Lvaiigelii miiiislros, in De\sacramento Ordinis. — l^Riius apud Orien-
iilis rcgionibus aut aliis iiilideliuui proviiiciis tales naiion( s usiialus ordinandi pueros ante
coiiversaiiics , si imminente moriis periculo ratioiiis usum, licot non sit contra fidem, im-
secnm vialicum, occulté lamen , déferrent, primatque ciiaracterem Oïdinissacri, etiam in
coudemnare. bàcaeiate, irrationai)ilis valdè, et ideô extir-
5° Eucharistiain quoque abscnlibus deferri pandus, si ferai iilarum naiionnra conditio.
mus fuit apud anU(iti()S, qui eiiam boilie manet 2° Deinde ordiiicscoliali absque co quôd sus-
apud Orientales aliquos. S. Irren. Epist. ad cipienies materiam cojusqneordinis propriani

Viclorem papamapud Euseb. I. 5 llist. Eccl. tangant, ut verior sententia tenet, irritisunt,

c. 24, teslaïur nioris fuisse pa|)ain uiiuere nuUiusquevaloris, aut efTectûs. Quare ordinaii
aliis episcopis Eucbarisiiam in signum pacis ilerùm sub conditione debent ordinari; ita Uo-

ei conimunionis; Dionys. etiain Alexand. in rnse fuit decretum, ac execntioni manddium,

Ep. ad Fabiuuj apud eunidem Euseb. 1. 6 cumfraire Tecla Àbyssino, et nionacbo Sanoti
Hist. c. oG, ait Serapionem in exlreuiis agen- Antonii, annoDominil594. 5" Cùm Stepbaniis
tem accepisse Eucbarisiiam missani per puerum papa, dist. 31, can. Aliter, tradai Orientalium

à sacerdolc lune domi segrolante. vet( runi esse iraditionem, uteorum sacerdotes
G" UitusGraecorum consccrandi in fermen- matrinionio copulatisint, cùmque id iilisnun-
tâlo approbaïus ciiam estab Ecclesiâ, ita tamen quàu) interdiieril Ecclesiâ, nuilà ratione id
nt poiior sitin azymo,ut(it in Ecclesiâ Lalinâ. interdicendum videtur, dunimodô ante sa-
7" Arnieniei Orientales alii non miscent in cerdotium mairiinonium contrabatnr: lex enim
saciificio Missaî aqnam vino. Quôd si hoc cœlii)aiûssenipcr gravis visa est et Gra;cis, et

faeiant, ut profiteantur Eulychelis haeresim ,

OrientaUbus aliis, propterea conjugium per-
unaui lantùm naiuram in Cliristo agnoscentis, missum est iliis ab Ecclesiâ.
manifeslus est et intolerabiiis error ; si verô De Matrimonio. — 1° Ritus sive consuetudo
hoc fiât, vel quia non existiment esse de contrabendi inaliquibusgradibns, sine snmmi
necessiiate sacramenti, vel in significationem poniificis, aut episcopi dispensatione, jure di-
alicujus Chrisii mysterii, forte tolerabiiis esset vinonon est probibitus, qualessunt omnes alii

coiisueludo, quia haec aquae mixlio, ut optiraè ultra primum in lineà transversali, ut verior

probai Franciscus Suarez tomo 5, in 3 part, sententia docel , et in lineâ rcctâ omnes in

disp. 43, sect. 2, tantùm est de necessitate in(initum.2° Alos qui communissimus est in-
praecepti; praecepli, inquam, bumani tantùm. ter scbisraalicas naliones, quo permittitur ob
Quare cùni haec caeremonia non pertineat ad fornicaiionem matrimonium dissoivi, est con-
sacramenti substaniiam, posset ab Ecclesiâ tra lidem , et ob id non tolerandus.
dispensari. Tamen urgcndisunl Armeni , ut Haec sunt qnac exempli gratiâ ,
quia forte
prœcipit concilium Florenlinum, nt sesecum difficiliora, à nobis intérim suntallala. Viden-

universo orbe conforment. dae omninô sunt interrogationes et responsa

8° Mustum ex uvis maturis expressum in summi poniificis Gregorii Xill, de quibus
rigore est sufliciens materia consecrationis supra. lUud tamen inter alla observandum
calicis. Ita tenet cum D. Th. 5 p., q. 74, art. apostolicîs ministris, quantum fieri possit, ma-
8, communis doctorum sententia, etcolligitur gnoper^ curandum, ut nationes omnes , qua-
ex c. Cùm omne crimen, de Consecr. dist. 2, rum reductioni student, matricem Ecclesia-

ubi dicitur : « Si necesse fueril, posse bolrum rum Roraanam Ecclesiam, nonsolùm in funda-
€ in calice exprimi , et aquâ misceri , et ita mentis quantum fieri potest, fidei substaniiali-

iconfici. I Lnde Arist. 4 , Meteor. c. 10, mu- bus, sed etiam in ritibus aliis et cseremoniis

stum vocat vinum recens, licet non sit purum imitentur. Si verô œgrc ferant à patriis ritibus

et satis coctum, quia nondûra separatus aqueus (ut fréquenter fieri solet) discedere, salvâ fide

bumor, quae per decoctionem vini

llos, et fex, catbolicâ, omnia alla sustinenda sunt propter
secerni soient. Idem etiam censeo de musto tamen sedem Apostolicam
electos. Oportebit

expresse ex uvis passis, ut moris est apud passim consulere si verô non ita facilis sit
;

Abyssinos ; qnarc in hujusmodi musto conli- accessus, re mature et cura judicio expensA

cienies non peccant. Quôd si al) hoc rilu procedcndum crit.

 PIA€EVICHÎI VITA.
Nihil de Piacevichio novimus, nisi eum ex « ptis verbis profiteor, me scholasiica inter, et
Poloniâ oriundum eruditissimos inter viros f dogmata probe secrevisse , ne çui credendi
fuisse qui Jesuitarum societaiem seculo proxi- ( onus, quod scio publicum et commune esse,

mè elapso illuslrârant. Quid verô auctor spe- cjure privato injicerem : magno adhaecstudio
ctârit, quamque viara inierît in opusculo quod i apocrypha et supposita déclinasse, ne semel
recudimus , ipse nos docet prœlaiione hic « immixta etiam clariscertisqueroburdetrahe-
subjectâ :
t rent. Curaviprseterea, utpraejudicatas Grae-
t coruni opiniones sive de sanctitudine viro-
AL'CTOR AD LECTOREM.
cruni, seu de scriptoruni fide, quoadfas est,
I Rembonam facturus milii videbar, si Grœ- « retinereni, et cum veritate araicè compone-
icis, qui sacra omneque pietaiis genus no- < rem ; cùm enim nihil sit facilius, quàm quae
«biscura colunt, et consueluiline magis, quàm « molestiam créent, iraducere , et vel dam-
« veri odio , neque in midtis adeô à Romanà « nare, ac aspernari, vel in suspicionem vocare,
I Ecclesià discedunt , collocato labore consu- < tamen hoc eorum tanlùm arbitrer esse qai ,

«lerem. Hùcergo aninmm applicui , ut quse- < novarum dissensionum moliuntur causas ,

i stiones iidei controversas, quaeque per vices I non qui veteribus velint flnem imponere.

c in conciliis, aut privalis Palrum convenlibus « Cautè demùm, neque absque delectu, criti-

inos inter, ipsosque dispuiatœ sunt, facili, et i cseque subsidioadlemporum nostrorum ge-
I plana aliquà methodo, nec voluminosà mole < nium versatus eodem prorsùs animo de-
,

t complecterer : aistu deinde, et quibusvis ver- < curri rem omnem, quo ad illam aggressus
tborum injuriis longé leîegaiis, errantes do- <sura; hoc est, nullo partium studio, sed im-
«cerem,non insectarer; et pro initâ semel f pulsu solius veritatis. Cui cùm ex animo,
I provinciâ iucem obscuris, dubiis solutionem < toiumque deferrem, si vel apicem dellexe-
«afferrem , ncque nisi certae , probataeque crim, qui legis, da veniam, et hominis quoti-
« fidei teslimoniis, responsionibus, argumeniis ( dianis theoiogiae scholasiicse curis impediti,
f uti vellem. Quod, an quemadmodùm propo- t quàm remisse segniterque versantis lapsum
« situni habui , expleverim etiani, primum il- ( interpretare , atque postliminio, quae operi
«lorum in Oriente principum, qui se raihi « desunt, controversias prsestolare. Vale, Chri-
f ad opus hortaiorespraebuerunt, lum etGrae- < stus te sospitem servet, et quamdiù oplo,
< ciae sapientum, quorum commodo haec scri- « pacem Ecclesiis sanctis , ac unionem resti-

ipsi, imploro judicium. Hls si nostra pro- < tuât. Qui scopus laboris est. >

« bentur, attigi votorum summam. Id conce-

DE PRIMATU ROMANiE EGGLESIiE,

CONTRA SCmSMATlGOS ORIENTALES.
îgnesque ferrentur à sacrilegîs îdolorum cul-
Êolloquium primum»
loribus, sive cùm ejus sanciitati haeresiarchae

DE PRIMATU DlVl PETRI. impioaliquo dogmatebellum facerent. Verùm

mala haec tanli non erant, ut non etiam ex
§ I.
ipsis niuliô Ecclesià provenlus feccrit. Pugna-
Gr^ecus. Si quid unquàra christianse reipu- bat in hase mala, vinccbat ; et si non continué
blicae funestum coniigit , hoc quidem est vinceret, nunquàra tamen victoriae, nunquàm
schisma illud , quo Gr.-eci à Lalinis dividimur. rcniedii spem posuit. Hoc verô nialum, quo
Laboravit saepè antehac Christi Ecclesià sive conllictamur hodie , cùm supcrioribus illis

Cùm undique in ejus excidium cruces, gladii, alrocitate majus sit, ex diuiurnitate suâ spem
 , ,

713 DE PRIMATU ECCI.ESI^ ROMAND, COISTRA SCniSMATICOS ORIENTALES. 7ii

eiiam oninem remedii vicissc videtur : quid quod îequuin est, dissidii nostri capila aniico

eiiim ad unionein nosiraiu spei supersit, aut colloquio exeqnajnnr.

reuiedii, posiquàm etsemper irrilo co-

loties, Gr/ECus. Quanqnàm plura sint, quae Latinae

naiii ,
quamcumque consentire optaremus Ecclesiae objecil Pboiius, atque Michael Ceru-
nunqnàm in unum consensimusï larius, summa tamen dissidii, quod inter no9
est, ad quinque capila facile redigilur. Princi-
Latinus. Reciè aiebas , maxime diuturnum,
fiineslissimumque malum qno laboramus, pium ac velui basis cœterorum, est primatus
,

decem secula de- Romanae Ecclesiae sanequàni controversus.

esse : eienira prope est , ut
Alterum maximèque insigne, imô, si me doc-
curramiis, ex qiio schisma sumpsit exordium :

maliiiii sine dubio atrocissimnm, quod non ni

tioresque è nostris audias , unicum dissidii
caput, ac veluli robur, addilio vocis, Filioque,
barbarorum gladii iriuinphaiiiem augel Eccle-
siani neqiie ul haereses iiiiani alieranique
facta per Lalinos ad Symbolum. Tertium,
,

taniùm à Cbristi regno diveilil provinciam, dogma processionis divini&simi Spiritûs. Quar-

régna, parles orbis intégras,

lum, azyma. Qnintnm, hàc moriali vitâ solu-
sed provincias ,

pairiarciiicas sedes oinninô quatuor. Neque torum pœnas purganles, et praemia aitinet.

lanien ego in tanlâ mali perlinacià remedii

Latinus. Neque nostris désuni miilta ac

DE US varia, quae in moribus vestris redargoant

omnis spem abjeci. Potens est de lapi- :

dibus stiscilare (itios Abrahœ. Clades certè, quas verùm minora omnia, quàm ut Ecclesiarum
Otieiiti clirisliano invexit scbisma, si repu- nexum divellant, aut ab ineundâ concordiâ

leniur atientiùs, possunt non ad oplandam cohibeant. Quare ab iis aut in totum abstine-

modo, sed et ineundam concordiam nos addu- bimus, aut nonnisi, bis prœcipuis quinque di-

cere. Cogitate aulcm quis pœnam portet? lu-

ligenter excussis, locum faciemus.
gemus enira ex aequo uirique; pœnam portât
Gu^cus. Ordire familiarem sermoném à
eamque gravissimam. primatu Romanae Ecclesiae et quia Pétri suc-
Oriens, lia enim deni- ;

que à vindice DEO constilutum exisiimo , ut

cessîone lotus nititur, Pelro illum primùm
vindica. Sunt è noslris eiiam, quos sestus hùc
pairiarchae , quos faslus Ecclesiae capiti ab-
slraxil, hosdura nécessitas Turcorum tyran-
abripuit, ut, quando aegrè negalur successori,

nidi, et fœditaii Mahometis supposuerit, adeô quod praecessori ex munere adhaeret, malue-
ut neque sine metu , nec citra periculum,
rini Pelro deirahere, ne id etiam Romano pon-
lifici tribuendi necessiialem sibi imponerent.
certè non absque contempiu Ciiristi nomen in
vastissimis illls Europae extremae, Asiaeque Latincs. Quod fundamenium, et caput est
finibus hodie resonei. conlrovcrsiae primum Pelrum : à Salvatore
primatu honoris ac jurisdictionis donatum
GRiEcis. Ita est, maU gravissimi eventus
esse, isto mihi probandum sumpsi loco. Et
fatales, quos deploramus utriquecoramuniter,
quo isiud, inquis, fundamenio? eâ scilicet,
nos tamen portamus praecipuè. Sed ut, quod
quam vos Graeci sacro Codici sanctisque Pa-
res est, dicani, cùm apud nos mali pcena sit
iribus defertis , aucloritate. Plura hinc argu-
pênes vos esse omnis mihi culpa videtur. La-
menta dabo, quàm ut, quod ad ea refellenda
tini namque sunt, qui divisioni Ecclesiarum
suppelat, faciam reliquum; clariora, quàm ut
funestae, ex quâ lot clades ad nos serpserunt,
aliunde perspicuiiaiem muluari debeani , vel
causam fecêre ,
posiquàm immaculaio fidei
in sensum à proposilo alienum detorqueri pos-
Symbolo, majore injuria, quàm aucloritate,
sint. Inter haec tamen et responsa veslra au-
vocem veteri Ecclesiae sanciae ignolam, Filio-
diam , et ad ea ,
quae adversarii in médium
que, addidère.
profereiis, respondebo. Adeô nec cecam à
Latinus. Novi hune esse morem vestrum,ut vobis Wem exigimus, nec more praecej)lorum,
crimen cœplischismatis, nunquàm probatum, in noslras vos opiniones succedere cogimus.
confidenler nobis imponatis. Meque nunc pri- Gr^cus. Quàm tu mihi arduam ingrederia
mùm accusamur ul pacis el fœderis ruplores ;
viam ! ut enim é Patribus desint minime, qui
sed quibus hoc evincaiis, argumenta vos de- luae sententiaeaucloritatem concilient, certam
siiiuunt. Veriim opporiuniùs in origincm.fon- non eniciuni, quamque christiano homini
tesque schismaiis inquiremus, ubi colloquia amplecli opus sit. Nisi tu majus aliquod è
ad nielam pcrduxeriuius : lune l'ucum, lar- sacris paginis, inrem luam momentum affe-
vamtiue deirahemus, el quae pars malo causam ras, illud sanè, quod ex .Maith. 16, et Joan.
feceril, oculis omnium subjiciemus. iNnnc, 2i, petitis Christi oraculum, causam vix cffi-
TH, V. 2."
 ,

^\:^ DE PltlMATU UOMANJ; ECCLESl^ , 716

cit : quando inter Patres ipsos nondùm con- nemo negare possît. Ne frustra agas , évince
venit. atl qucni dciiiqiie Chrisii illa verba per- ad alium, quàm Petrum, nec ad Petrum effata

tinuerinl? et si etiam liqueai, minus lioc in illa Chrisli pertinuisse ; sic forsan adverstim

rein tuam facere polest, quàm ut inde Pétri nos concliides. Verùm non lu id efficies, nisi

primatnni concludas. Yerùin ne duo in unum vel Patreni unum, qui haec Petro dicta diserte

inisceas, évince primfim, effata ilia Chrisli ad abneget, protiileris : audeo verô dicere, neque
Petrum direcia fuisse ; deinceps iiide contro- unum lalem ex mille profères. Origenes, cura

versus Pétri priraaius stabiliaiur. id Chrisli oraculum allegoricè inierprelatus

est, potuit ad omnem Chrisli discipulum ac
§ II.
imitatorem rectè extendere; al verô cùm ea-

Latinus. Ut video, de re apuii nos hodiè dero Chrisli verba ad litteram ac historiée ex-
compertissinià anibigis, et in controversiam pendit, soli Petro accommodât. « Vide, ait

vis diicere, Petrum , an aliuin effata illa Cliri- « Origenes Hom. 5 in Exod., magno illi Ec-
sii respexerint Hoc ut ego te diibio exiin.im, « clesiae fundamento, et peirae solidissimae

non est quàm ut ipsa

propè quod agam ..lind, < super quam Christus fundavit Ecdesiam,
Clirisii veiba sub conspectum ponam quibus ; « quid dicalur à Domino : Modicœ fidei, quare
(juiilem apud MaUhaeum pollicilus, apnd Joan- t dubitàsti? » An verô ea Salvatoris correptio
nem etiam larginiï: est Peiro primatuni. Verba aller!, quàm Petro convenit? illi ergo Orige-
Cljristi Malthaii IG siint : Tu esPetrus, et super nes ex Chrisli senientiâ petrœ solidissmœ no-
hancpetram œdificabo Ecdesiam meam Tibi men attribuit, eu! à Christo dicium meminit,
dabo claves regni cœlorum. Et Joaii. 21 : Pasce moûffcœ^rfci/hocverônequeApostolisomnibus,
agnos meos, pasce oves tneas. Quid enim bic nequecunctis Chrisli fidelibus;îgitur nec illud.
aliud claves, quid aUud petra ,
quld ipsum GiuECis. Ne raihi quidem pelr» nonten in
pascere aliud quàm primalum indicant? qua; adeô multos conlerre placuit, ui non Patrum
si Petro, et de Petro dicta ambigis, dubitatio- aliorum sententiam exquirendam, et praepo-
nis raiionera profer aliqnam. nendam huic Origenis exposition! duX'Tim.
Gr/ECus. Primatus, an quid aliud verbis illis Placuêre verô in primis Aug. Theodoretus,
designetur, nunc non agimus ; in alium hoc aique alii, qui peirae nomine , super quam ae-

lu locum differ. Oslende priniùm ad personam dificanda erat Ecclesia, Salvaiorem ipsum,
Pelri utrumque Chrisii effatum pertinuisse. quem confessus fuerat Peirus, intelligunt.

Ne ego te rudom existimem, si ignores Orige- August. Tract. 125 in Joan. diffusé hune sen-
ncm Tract. 1 in Maiih. per pelram, fidelem sum explicai : < Ideô quippe (verba iliiussuni)
omnem, omnem Christ! imitatorem, orones < aitDominus Super hanc petram œdificabo
:

denique Apostolos iniellexisse. Audi quàm di- I Ecdesiam meam, quia dixerai Peirus Tu :

serte hoc edicat : c Petra est, ait Origenes, < es Filius DE! viv i.Super hanc igitur, inquit,
« quisquis Chrisli discipulus... et super talera I petram,quam confessus es, œdificabo Ecdesiam
< petrara consiiluiiur omnis ecclesiaslica do- < meam. Pelra enim erat Christus. »
I clrina... in unoquoque perfecio à DEO Latinus. Exposiiionem Augustin!, Theodo-
1 îEdificatur Ecclesia. Quôd si super unum retl, Bedae, atque aliorum, quihisconsentiunt,
I illum Peif.im laniiim exisiimes aedificari to- facile complectar ; nihil ea Petro detrahit :

f lam Ecdesiam, quid dicturus es de Joanne utrique, Christo nempe atque Petro, quod
t (ilio tonitrui, et Apostolorum unoquoque?... suum est, tribuit. Statuunt iiaque Patres locis
I noineu ducuiit à pelrâ, quicumque suntimi- lis, Christum sohim petram principalem esse,
« latores Ciiristi, qui est pelra spiritualis co- at non inflciantur Pelrnm secundariam, et in
« milans eos qui salvi fuint, ut ex eâ bibant Christo petram fundatam esse. Expressisse
< potum spiritualeni. > An verô tu Origenera hoc mihi Aug. videtur non obscure serni. 13
daninaveris, autme, si cum eo sentiam? de Verbis Domini dicens : t Tu es, ergo inquit,
L,\Ti.Nus. Eîegans sanè argumenlum , sed « Petrtis, super hanc petram œdificabo Ecdesiam
quod vim apud eos duniaxai oblineat, quibus i meam. Super hanc petram, qnam cognovisti
ignolum est, eumdeni Scriplurœ locum à Pa- t dicens Tu es Christus Filins DEIvivi, œdifi-
:

tribus nunc litlerali atque historico , aliàs I cabo Ecdesiam meam id est, super me, ip- :

spirituali ac niystico sensu exponi. LSobis de < sum Filium DEI vivi, super me œdificabo te,

hoc postremo sermo l>ic non est: iu litteralem, « non super le, me.> Et breviùs tract. 12"") in

ei hjsloricum inquirimus, quoin lide intégra Joan. : < Non enim à Petro petra, sed Peirus
 , ,, ,

717 CONTRA SCHISMATIGOS ORIENTALES- 718

< à pelrà. > Frustra agis omnia.nisi vel unius ,

illâ interpretatione audes dicere ,
quam ipse

Pairislocuin proféras, qui Pelro diserte petrae vocat probabilem . Qnam majori voluniatis pro-

noinen abroget. j
pensione complexus videiur, ab eâ tu , si vi-

GRitcis. Equidein si accuraliùs expcndam veret, recessurum ais?

omnia, faiebor, non esse in Patruni numéro, Lati.nus. Quàm quod maxime; neque prop-
qiiieffdta iila CliristiPeîro non accommodent, terea conscieniià tangor : audi tantùm , unde
qui petrae, et t'undamenii noniine designalura in eam denique raentem adductus sit Augus-
Pctrum non dixerint. Verùui ita quidem sen- tinus, utmallet apud Mailii?eum petrœ nonnnQ
sisse oliin Augustinum panituit; re enim ex- Chrislunt qnàm Apostolum intelligi et facile
,
,

pensâ patilô altcntius, non quemadmodùm subscribes: «Non fuim ( Augustinus argu-
olim Petrum petrae nomine apud Mattliseum < mentum suum insinuai) diclum est ibi (Apo-
sed Chrisium ipsum , duce sine dubio Origene istolo), tu es petra, sed, tu es Petrus; petra

intelligi nialuit. Etenim 1. 1 Relractaiionum, I autem erat Christus, qucm confessus Simon,
c. 21, sic ioquiiur : « In hoc libro (queni nempe t sicut Iota eum conhtetur Ecclesia , diciiis est

« contra Epistolam Donati scripserat) dixi in I Petrus. » Si ergo reciè assequor, sic secum, ut
« quodam loco de Apostoio Petro quôd in illo quod intulit inferret , . raliocinatus est : Petra
,

« tanquàm in pelrâ fundata sit Ecclesia : qui erat Christus, i (^or. 15 ; super petram aedili-

1 sensus etiam cantatur ore multoruni in ver- candaprouiiiiiiui' Ecclesia, igitur supra Chris-

isibus beaiissirai Ambrosii, ubi de gallo gal- luro. Et rursùs : Simoni non est dictum : Tu es

( linacco ait: Hoc ipsapetra Ecclesiœ canevte petra; aiqui super petram promittitur aedilica-

I culpam deiuit. Sed scio, me postea S3epis«iniè lio Ecclesiae ; igitur non supra Simonem.
i sic exposuisse, quod à Domino dictum est: Gr.ccus. Ita prorsùsraiiocinatum exislimo :

« Tu es Pet rus, et super hanc petram œdiftcabo in mutatione iliâ generum , tu es Petrus, quae

c Ecdesiam meam, ut super hanc inielligatur, in lextu occurrit, et super hanc petram, niys-
« quem confessus est Petrus, dicens : Tu es lerium latere suspicatus est : inde conclusit
t Christus Filius DEI vivi. » Augustini sententiae Petrum quidem de Apostoio, at petram de
citra piaciilum adhaerebo hodie; nec abs re Christo ipso oportere accipi. An verô id non
erit , si tu quoque lanto Palri le adjungas. rectè.' die quid tandem des vilii illaiionibus

Latinus. Quanquàm Augustinum suramà Augustini. unde P.nirem doctissimum fallaci

semper veneratione prosecutus sum, non est argumento delusum osiendis?
tamen, cur ad ejus sentenliam hic etiam me Lâtinus. Christum non Graeco, sed Hebraeo

applicem negare non potes variasse S. doc-

:
aui Syro sermone cum Petro egisse, neque ali-

torem, nunc quidem Christum petrse no-

et ter Matthaeum ab origine exaràsse Evangelium,
mine, allas Petrum, dixisse designari. Neque explorata res est. Jani si nuUa in utroque illo

ille quemquam abhâc nostrâ discedere, et in idiomale occurrit eo textu, generum variatio,
alierani commigrare jubet sentenliam; arbi- si et chapha Hebraeum, et chepha Syriacum ,

Irio cujusque delectum committit : verba ejus quod petrœ respondet , eaedem penitùs ac in-
sunt : ( Harum autem duarum sententiarum coiiiniutataB recurrunt : quis non perspicit,

cquae sit prohabilior, eiigat lector. » Qui fallax plané fuisse Augustini argumenlum.
utramque permiitit , reprobat neutram ; nec Equidem si verba ejus expendas, liquet salis,

est cur ipsum pœnituerit, petrœ nomen olim nunquàm S. eam mentem deven-
doctorem in

exposuisse de Apostoio quanquàm in partem

;
turum fuisse, ut de alio, quàm Apostoio, petrœ
alicram proniore ferri videatur animo. Cùm nomen exponeret si quemadmodùm dictum ,

Matihaei locum de Petro exposuit, Ambrosium, est: Super hanc petram, iia quoque dictum essel :

etcommunem Ecclesiae sensum secutus est ;

Tu es petra. Atqui in Syriaco texlu citra mu-
cùm verô Christum poliùs petrae nomine ibi lationem vel levissiniam generis, Apostoio
designari putavit , ingenio coiihsus suo, et dicitur : Ego dico libi, quia tu Chepiia, et su-

fallaci abductus ratiocinio , si fatendum sit per hanc Chepha œdificabo Ecdesiam meam.
à piano et genuino verborum sensu dellexit. Fugit id Augustini licet sublimem mentem ;

An ergo deviantera sequeris, et adhaerebis non elï'ugit llieronymum linguarum cognitione

expositioni, quam, si viveret, hodiè Augusti- instructissinium ; quare , super Jerera. 16,
nus retraciaret? dixit : « Non solùra Christus petra, sed Petro
Gr/Ecus. Faliaci nescio quo ratiocinio , à < Apostoio dona vit ut vocaretur petra, cujus
Irilû ac genuinà seraità deilexisse Augustinum cseusibus requiescenies recte dicunUir traus-
 ,, , ,

1{9 DE PRIMATU UOMANi*: ECCLESI^Ë 720

I laii de peiiA.i Et in cap. 2 ad Galai.: «Modo trum beatumpronuntiaverit Beaius es, Simon :

f Ceplias, cl modo Pelrus scribilnr, non quôd BarJona ; Clirislus igitur ex mente D. Doclo-
4 aliud significet Pelrus , aliud Cephas, sed ris petra fuit; et nihilominùs, Pelrus aposto-
( quôd ,
quara nos Laiinè et Graecè petram latiis principatum tenet.

i vocainus, hanc Hebraei et Syri, propier lin- Gr:CCls. Sustinuisti adliùc viriliier petrae

< guae inier se viciniain, Cepham nuncupanl.» nomiiie apud Maitliieum nulluni meliùs, quàm
GrwEcus. Eccur itaquc inierpres Malliiœi Petrum ipsum designari : nec rationibus tuis
variât, où ci ttétsc;, xal ÈTTt TajTT, r, TTs~pa; cur non quidquam oflicere, quaîex varia Patruni atque
seniper eodem génère reddidit Tu es Petrus.
: Augustini inprimis interpretatione opposui.
et super luinc petrum ? aut : Tu es pelra, et Expedi jam etiam, an hdem et confessionem
super hanc pelrani? Pétri, an ipsam poiiùs personam Apostoli
L.vTi.Nus. Si mutationis aliqua nobis redden- petrae nomine à Christo nuncupatam existi-

da sit ratio, nequc id fortunâ, aut arbitrio mes. Chrysoslomus id ad confesslonem retu-
evenissc pûtes, crederenn eo factura consilio , lisse videtur. Nani Hom. 55 in Matih. ait:

quôd inierpres convenientius diiceret, Apo- I Super hanc petram sedificabo Ecclesiam
stolo, quippe viro, terminaiione virili id nonien f meam, id est (super) lidem, ac confesslonem. i

tribuere, quod muliebri.ut plurimùm basi Et consentit Gregorius Nissenus in opère de

ac fundamento tribuiiur. Cœterùm cùin homo Adventu Domini : < Super hanc petram... su-
ex asse Grœcus sis, ignorare nequis in illâ < per confessionem videlicet Christi, quia
etiam quâlicumque mutalione, Auguslino nil « dixerat : Tu es Chrisius Filitis Dei viventis. >

opis esse, née latere quidquani myslerii Latinus. Ut me paucis hinc expediam, re-
quando utcuaique efferas wsTfo? et «s'-pa, ru- voca mentem ad Chrysostomi Hom. 44 in Isai.

pem lantùm, nec aliud quidquam significat. c. 6, ubi Petrum compellat basim Ecclesiœ.
Gr/Ecls. Gùm tu Augustinuni sive ignora- Denique Hom. 55, quam ipse citàsli, consule;
lione sermonis Syriaci, sive quôd intentus sic ibi loquiiur: «Dominus ait Tu es Petrus, :

versioni Graecae, ad Syriacum non respexis- f et ego super te sedificabo Ecclesiam meam.»
sei codicem, in eam mentem delatum dixeris Idem ergo Chrysoslomus, qui lidem ac con-
ut quod jure oplimo debebat Apostolo , pelrœ fessionem ,
personam quoque Apostoli petrœ
nomen Ghristo maluerit tribuere, praestru- nomine intellexit. Itaque si rectè assequor
xisti viam argumenlo, quod ex Augustini illâ Patres qui Pétri fidem laudant, nec fidem so-
interpretaiione adversùs Pétri primatum pa- lilariam , nec Petrum utcumque , sed creden-
raveram. tem ac confitentem Petrum ,
petrœ nomine à
L\TiNDS. Miror magnoperè ,
quôd tu ex illâ Saivatore donalum volunt; quo quidem nil

quâlicumque Augustini interpretatione prse- moliuiitur aliud, quàm quod ultrô damus ,

sidii quidquam adversùs Pétri primatum spe- Aposiolorum fidei, ac confessionis merito
raveris, quando S. docior eodem prorsùs loco, obiinuisse prae caeteris, ut petra Ecclesiae à

quo Chrisium petrae nomiue insignit, Petro Saivatore constitueretur. Atque hune sensum
nihilominùs principatum apostolatùs defert : eleganter expressit Greg. Nazianz. in Orat. de
quare si quid adversùs primatum nioliebare, Moder, in disp. servandà, ita loquens : i Vides
Augustino contrarium ex Auguslino inferre « quemadmodùm ex Christi discipulis magnis
parabas, quae ineCQcax plané est argumentandi t utique omnibus et excelsis, atque electione
ratio, et Augustino forte, non Pétri primalui «dignis, hic petra vocetur, utque Ecclesia
facessit negotium. Yerùm abslineamus tan- c fundamenta fidei suae crédita habeat.) Quod
tisper iis quœ ad primatum pertinent, et cœ- paucioribus complexus est in hune niodum
plum caputperducamus. Basiliuslib. 2 in Eunora. : < Petrus propter
Gr^cus. Non hinc excedam, nisi locum Au- € fidei excellentiam , Ecclesiae œdificaiionem
gustini exhibeas, ubi Christum petram, et Pe- « in se suscepit. »

trum nihilominùs principem nuncupat. Gb^cus. Produxisti in médium è Graecis Pa-

Latinus. Sic mnnus sume
hoc velis, in tres praecîpuos; diserte illi Petro nomen pe-
Serm. 15 de Yerb. Domini; uirumque diserte trae contribuunt. At idemne et constans tera-
ibi alTirmatum reperies. Verba Augustini sunt : porum omnium sensus fuerit , nondùm de-
«Idem ergo Petrus à peirâ cognomiuaius cerno. Profer itaque, si plures adhuc, qui
1 beaius, Ecclesiae figuram portans, apostolatùs idem senserint , dixerintque , in prompm
< principaium tenens, > Probe nôsii, quis Pe- habeas.
 ,

721 CONTRA SCHiSMA'l ICOS ORIENTALES. 1^

Lati.nls, Ne te Patrum numéro obruain ,
fundamenia Ecclesiae ; at Chrlslus funda-
nieque in recensendis dies de(iciat,ex plurimis menlum principale, suâ virluie subsislens ,

paucos omnis xtaiis accipe. Teriullianus lib. Petrus participaiione , et proximum à Christo
do Friescript. c. 22 : i Latuil aliquid Petriiiii, fundamenlum , Aposloli fundamenia subordi-
< ajdHicandiB Ecclesiae petrain diciura ? > Ori- iiala et Ciirislo principal!, et Pelro vicario

genes in c. G ad Rora. : «Petro cùm summa Cliristi. Elcganter boc exposait Ilieronyni. in
i reruni de pascendis ovibus iraderetur, et Maiib. cap. IG, dicens : « Sicut lumen ipse
I super ipsuni velul pelram luiidaretur Eccle- « Aposlolisdonavit, ut lux mundi appelleniar,
t sia , nullius confessio virtutis allerius ab eo, < cl caetera quoe ex Domino soriili sunt voca-
I nisi cliarilatis exigitur.» Cyprianus Epistolà < bula , iia et Simoni ,
qui credebal in petram

ad Quiniuin : « Petrum Dominas primum «Cliristum, Peiri largiius est nomen ; ac

« elegit, et super eum yedidcavit Ecclesiam.> «secundùm melapboram petrae, recièdiciuir

Epiplianius in Ancoraio« Dominas consliiuit :

« ei : yEdificabo Ecclesiam meam super le. »

«Petrum primum Apostoloruni petram lir- ,

Et decuit sanè, ut ascensurus in cœlum Sal-

<mam, super quam Ecclesia DEI aedlficata vator , vices suî demandaret alleri ,
qui et
lest.i Ambrosius Serni. i\ « Denique pro : pasior gubernaret gregem Dominicum , et

t solidilate devolionis Ecclesiaruni pelra dici- instar petrae firmae Ecclesiam sustineret in-

j tur, sicut aitDominus: Tu es petra, etc.; concussam.

I pelra enim quôd primus inaciio-
dicitur, eô Gr ECUS. Ut illum tu mibi basim firmam Ec-
I nibus fidei fundamenia posuerit, et saxom clesiai fuisse dicas ,
quieodem propè pancto
« immobiiem loiius operis christiani couipa- temporis , quo Pétri cognomen sumpsit iris- ,

igem, molemque contineai. i Cyrillus 1. 2, tem etiam casuni fecit, modicissimique tem-
c. 2 in Joan. : « Nec Simon fore jam illi no- poris inlervallo , Beatus et Satanas , audiit :

» men sed Petrus, praedicit;

, vocabulo ipso Vade post me , Salaria , scandatum, es viihi

i commode siguificans quôd in eo lanquàm in Malih. 16? Aut ergo tu Pelram Ecclesiae^basim
ipetrà, lapideque (irmissimo suara esset a;di- ne dixeris , aut Ecclesiam cum Pelro collap-
f licaturus Ecclesiam. > Chrysologus Hom. 9 sam, contra datam à Salvatore fidem concède.
de Pœnit. : < Petrum cùm dico , petram no- Latinus. Quae hic interloqueris , adeô in-
«raino infragiieni , crepidinem inimohileni.» firma sunt ,me pigeai.
ut refellere propè
Et Serm. de BB. Pelro et Paulo : < Gaudeas ,
Elenim si negem primum Petrum cum Ec- ,

I Petre , fidei pelra,... gaudeas , Petre, reciae clesiae periculo errasse, unde me convinces?

I fidei fundamentum.> Denique S. Maxinuis non quisque Pétri lapsus, sed solùm qui in
Serm. de SS. Pelro et Paulo : i Per Clirisium fidem sit, Ecclesiae ruinam si posset, post se ,

I Petrus tact us est pelra , dicenie ei Domino :

iraheret. Si Petrum negantem se nôsse Cbri-

< Tu es pelra , n etc. slum, Patres à defectione in fide immunem

faciunt, quid agent, cùm mortem suam vati-
§ Hl.
cinanti obsisieniem audiunt : AbsH h le.
Gr^cus. Siquidem sic prorsùs è Patnim sit Domine, von erit tibi hoc , !\latlh. 16? Cùm
sententià, necesse est J)asim ac fundamcnlum Cliristum negavit limore, hic vitio naiuralis
Ecclesiae Petrum allirmemus. Ut verô res lune amoris prolapsus est. Audi Hieronynnim in
slabit cum Pauli elï'alo 1 Corinih. 3? « Fuiuia- cap. 14 Malib. : < Volenlem ad passionem
< inenium alind nemo potest poncre , pryeler f pergere proliibet , et licet erret in sensu ,

I id (juod positura est, qiiod est Ciiristus « tamen non errât in affecta, nolens eum
< Jésus'.' > «niori, quem Filium DEI fueral paulô anle
Latinus. Quàin nullum P.iuliim iiiior ac « confessus.j Verùm ut demus in fidem ipsam
Paires dissidium sit , ex ipsomet l'aulo disce , peccâsse, error Pétri tune adbuc Ecclesiae
nisi (ingas iminemorem suî à se ipso dissidere, ruinam Jrahere secum non poluit, quando
cùm ad Ephes. 2 dixit : Superœdificati esiis nec Petrus Ecclesiae basis fuit. < Prudens lec-
super fundamenlum Apostolvrum. Si verô tesle t tor inquirat, ait Hieronymus in c. 16 Mallb.,

Paulo .\postoli fundamenia sunt, cur Pelrum t quomodô post tantam beatiiudinem : Beatus
solum ab eo niunere bonestissimo excliida- < es, Simon Bar Joua, nunc audiat : Vade post
mns? apage cum bisliaereticorum nugis, quas t me, Saiana ? « Et mox respondet . « Sed con-
tibi niediocris Iheologus facile dissolvat. Est isideret, qui hoc quserii, Pelro illam bene-
itaquc Ciiristus, est Petrus, sunt Aposloli I dictionein , et beatiiudinem, ac polestatera,
 , ,

72- DE PRIMATU ROMANiE ECCLESI-*!, 724

f ei aedilicaiionem Ecclesiae super eum , in < siae fundamentum, regni cœleslis janitorera,

I ftitliro promissam , non in prsesenti daiam.» ( et in terreno judicio Judicem cœli , Satana
t/Kdificubo, iuqml, super te Ecclesiam meam.* € convicio nuncuparei.i Neque aliter Augusii-
nus lib. 2 contra Gaudeniium c. 22 «Num- :

§IV.
< quid melior est Razias ,
quàm Petrus Apo-
GRiEcus. Postquàin ea quxi in adversum mihi istolus, qui ubi dixit : Tu es Christus Filins
occiirrerant, apic omnia dissolvisti, reliqimm « DEI vivi, tam beatus Domino appellaïus
à

esl , ut quemadniodùni Pairuai leslimoniis I est, ut claves regni cœlorum mereretur ac-
locuplelissimè comprobaveras , sic etiam ra- « cipere, nec tamen ideô crediiur iraiiandus ,

lioiie slabilias petrœ vocabulo Pelrum plané f ubi mox eodem momento reprehensus au-
à Salvalore deputaïuni esse. I divit : Vade post me, Satana ? »

Latinus. Argunienlum ,
quo id nos Lalini Gr^cus. An verô tu ilia eliam Christi verba
evincimus , multiplex sanè corapendio accipe. Joan, 21 : Pasce agnos meos, pasce ovesmeas,
Suggerunt id textus ipsi , et vel invilum ma- ad Petrum pertinuisse contendis? Si ita ,

nuducunt, ut Petro illa à Clirisio dicta negare profer testes et argumenta, ne dubium apud
haud valeas , nisi verbis vini inferas, et omnia me ullum supersit , et ex aequo credam sicut ;

in alienum sensum detorqueas. Etenim an non petrae, etclavlgeri, sicpastoris quoque raunus
pronomen , hanc, cùm dicitur : Super hampe- uni Pelro demandatum esse.

tram, demonstrai peiram aliquam, de quâ Latinus. Obsequar lubens, et personjE Pétri,
priùs locutus sit Christus ,
qui quando neque ultimâ Christi voluniale, veluti legaium fuisse
de se, neque de Ecclesià eo loco quidquain pasioris officium Joan. 21 planum faciam ,

dixerit , consequens est , ut neque se, neque priniùm ex ipsâ Salvatoris inlerrogalione ; ad
Ecclesiam peirae nomiiie designare voluerit. quem enim aliuni periinuit illa Christi inter-

Eiverô, si quis Ecclesiam peirae uoniine intel- rogalio : Simon Joannis, ditigis me ? Equidem
ligat, insignera is Chrisii verbis battologiam nemo alius à Pelro Simon Joannis fuerat.

appingat. Deinde iilnm Chrisliis petrani Ec- Atque ne forlè suspiceris de cnmmuni suâ ,

closise suae esse jubfi, cui claves promisil ; ac condiscifiiilorum dileciiono in quaestionem
lias verô Petro prouiissas apertè evincunt vocari Petrum , caulè Christus interrogat :

singulaiia pronomiiia secundae personse, te, Simon Joannis, diligis me plus /lis.'accep loque

tibi; duplex iusuper noinen , iinum recens responso, uni pascendos agnos et oves com-
imposilum Pétri, altf'i'iim cum nativiiate su- mittit. In illuni namque munus pasioris su-

sceplum Simonis, iiuili alteri communia quàm premi Servator abilurus transtulit, qui tertio

Apostolo; atque ut omne doinceps dubium interrogalus , ter etiam suo , nec aliène
elideret , cerlissimumque efliceret, neque de nomine amorem testatns esl. In quam rem ne
alio Sintone, neque de Petro allo Christuni Patrum eliam testimonia desideres répète ,

quàm de boc nostro loculum esse, adjungit memoriâ Origenem in c. ad Rom., jam ci-
nomen pairis, etvocal eum Bar-Jona, hoc est, taium. Cui,silubet, addere potes Ambrosium
filiuni Joannis. Ad extrenuim ut alia quoque , i. 10 in Luc. 24, in fine, ita dicentem : c Domi-
argumenta in banc rem panels compleclar, < nus non dubitabat, qui inlerrogabal, non
fidenter afiirmo , eidem prorsùs diclum esse : < ut disceret, sed ut doceret ,
quem elevandus
Tibi dabo claves : lu es Pelrus ,
qui cùm confes- < in cœlum amoris sui veluli vicarium relin-

sus esl Christum, beaius ; cùm ejus dictis se < quebat. Sic enim babes Simon Joannis :

opposuit , Satanas , audiit ; hoc verô utrum- < diligis me? U tique tu scis, Domine, quia amo
que ad Petrum pertinere , sic ut nemo in f te; dicil ei JESLS Pasce agnos meos...i Et
:

conlentionem eum eo veniat , testes habeo infra : i Jam non agnos ui primo nec ovicu- ,

Paires gravissimos. Ex his Ambrosius 1. 10 « las ut secundo, sed oves pascere jubetur ,

in Luc. 24 : I El ideô, ait, qui solus profilelur < perfecliores ut perfectior gubernarct. »

I ex omnibus, omnibus anleferlur.) Hieron. : Gr.ecus. Ut Salvaior extra dubium colloca-

« Tesiimonio de se Apostoli redditvicem. i ret, et pro cerlo sciremus omnes uni Pelro ,

Hilarius in c. 16 Matlh. : i Dignum plané pascendi provinciam Joan. 21 delatam esse ,

€ coufessio Peiri prapininm consecuta esl. » factum, ni fallor, est, non absque consilio, ut

Et in psaim. 131 : «Tania fuit (Cbristo) reli- continuô niortis eliam p^nu? pasiori rooens
«gio pro humani geueris saluie paiiendi , ut constitulo praenuntiaverit : Amen, amen dico

« Pelrum primum Filii DEl confessorem, Eccle- tibi, ciim esses junior, cingebas te , et ambutabas
 ,,

729 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 7ÎC

ubi volebas; cîtm autem senueris , extendes manus ac moderandi Ecclesias, et epîscopos insti-
tuas, et alius te cingel, et ducet qu'o lu non vis. I tuendi polestaleni nacli, erant accepta ex aiio
Quàm enim haec ad Peiri personam pertineiii virtulcdiviniSpiriiùs, mortis et resurrectiouis
teste ipso Joaiine : Hœc autem dixit significam, leste-i : Accipielis virtulem supervenientis Spiri-
quà morte esset clari/icaturus Deum, tain procul tûs sancti , et erilis mihi testes in Jérusalem , et
dubio et pasioris oflicium. At verô quanquùm usquead ullimuni lcrrœ,Aclor. 10. Pro Christo
id libijam Iribuam, neque ahnuam , euindein legatione fungcbantur oiunes; in his invkem,
Petrum cœli clavigeruni, atque Ecclesi» basim in his Petro ipsi nii cessisse, facile dedero ,

decreto Christi consiiiuiiim esse , nescio la- nisi quid fortassè obstet Paulus 2 Cor. H,
men quibus tu inde raomentis Petro pr.Te dicens : Exislimo me nil mi7iùs fecisse à magnis
caeteris , atque in caeteros eiiara Aposiolos Apostolis. Ul enim adverlit Chrysoslonius
le speres priraatuni effeciurnm, nec illum Hom. 23, Paulus discrimen agnovit : < Non
honoris niodô, verùm et potesiaiis. t simpliciler, Apostolis dixit, sed, magnis , Pe-
«Irum, Jacobum et Joannera innuens. » Hos
§v.
enim Aposloius caeteris praelulisse videiur:
Latinus. Ne in plura implicer, à caeteris me Chw cognovissent gratiam, quœ data est mihi
nunc contendo,
adhiic absiinebo. Id est, quod Jacobus, Cepfias, et Joannes, qui videbanlur esse
apud Maith;eurn promissum apud Joannem , columnœ , ad Cal. 2. Verùm ul nulli Pelruni
collaium esse Petro priniatum in universam in aposlolatùs honore praeponam, primaium
Ecclesiam. tamen uni Petro reservaium contendo. Aiebat
Gr^cus. Si tu ita statuas ,
pari ego jure Cyrillus in Epistolà ad Nestorium: < Siquidem
plures Christi vicarios , oranesque adeô Apo- < Petrus, el Joannes (ego dico, si Peirus,
stolos priiicipaïuni in universam Ecclesiam f caeterique omnes) pari honore ul Aposioli
soriitos lucujenter evincam. Quid enim Petro, i et discipuli sancti praediii fuerunl, non ta-
quod non pariter omnibus à Ciiristo sive € men ambo unus sunt. i Cur verô ita si quae-
promissum, sive colJatum sil? promissae sunt ras, respondebit continuô Augusiinus lib. 2
Petro clavesregni cœlorum, Matih. 16, verùm de Bapt. c. 1 : e Quoniam in Peiro primalus
eâdem peniius ampliiudine ligandi solvendi- c Aposlolorum tam excellenli graliâ praeemi-
que potestas, Maiih. 18 , caeteris quoque pro- t iirnt. 1

millitur. Petrus , Maith. 16, basis ac funda- Gr^cls. Alqui hoc est, quod à le mihi non
mentnm Ecclesiie fore decernitur at enim
; asseri taniùm sed eliam probari atque expla-
,

ad Epiies. 2, id eliam tituii lego jam commune nari cuperem. Ego sanè officio defunclus mihi
Apostolis omnibus : Superœdificali super funda- videor, primaiumque à Petro abstulisse, cùni
mentum Aposlolorum. omnes ipsà Christi instiiulione pares officio ac
Lati.nus. An verô tu eliam Aposiolos caeteros poieslate uicumque osloidi.
perinde pastores orbis chrisliani à Salvaiore Latinl's. Cùm tu pares Petro caeicros in
constitutos esse contendis? aposlolatùs munere , neque plus oslenderis,
Crocus. Ut maxime : quid enim sibi volunt agam nunc ul perspicias, Pelrùm inter eos-
\]\a Salvatoris .Marc. 15 ; Euntes in mundum dem ex Christi voluntate eminentiorem quam-
universum prœdkate Evangelinm omni creatnrœ. dam poieslatem ac honorem sorlilum esse.
Matlb. ult. : Docele omues génies, baptizan- Eienini si Chrisio non erat animus singuiarc
tes, etc. Et denique Joan. 20 : Sicut misit me quidquam, et neque singulari modo ipsam
Pater, et ego milto vos. His profectô, nisi apostolicara aucioritaiem imperiiri Petro ;

Aposiolis pasiorum munus sil creditum, nescio cur inprimis Matih. 16 , illi nominatim claves
quid aliud? regmi cœlorum consignai petrae cognomine
,

Latims. L'i couatui tuo pro Aposiolis, quod donat. Ecclesiam in ipso consiiiuendam prui-
aequum esi, iribuam, babe omnes Petro in dicil? cur Luc. 22, pro ipso singillalim procès
aposlolatùs officio pares fuisse. Id ut dilucidè ad cœlestem Palrem fundit Ego rogavi , ut :

percipias , meminisse te volo , aposlolaiùs non deficiat fides tua; cur uni illi frairuni
decus onane his praerogaiivis comprehendi ; curam iujiingil ? Conversus confirma fratrcs
erani sacerdotcs doclores, prarcones Evan- tuos. Cur non conlenlus communi
,
illà mis-
golii per universum orbern Salvatoris ipsins sione iierùm el vcluli extra onlinem
, , pas-
oce ac decrelo consliluli , nuilis liuiilibus ccndos agnos et oves Petro commendai? cur
cjrcumscriptam ligandi, solvendique, fundandi ad exiremum qnam à caitcris confcssionem
,
 > ,
, ,

727 DE PRIMATU ROMAND ECCLESLE, 728

iioii pelioral, à l'clro exigii, et ad prolilcn- j)tiira adjuvat: loquar cuni Aug. Tracl. 50 in
duiii leranioreiiijriiiâ iiilerrogalioiie iiiducit, Joan. : « Si in Pelro non esset Ecclesiae sacra-
iiec aiiiore vulgari conleniiis, excelloiiliorcin cmt^nlum, non ei dicerelDominus : Tibi dabo
ab ipso deposcit : Simon Joamis, diligis me « claves regni cœlorum. » Concedam Petrum ils

plus liis? t Profectô, iit Beniardus advertit in locis typura , figuram ac personam Ecclesiae
« CaiiUca , non erai car Christus à Pelro ma- subiisse; verùm an quemadmodùm legali so-
« joreni dileclionera requireret ad benelicium ient principum, an conlra, ut princeps populi
I commune Apostolis, et missionem omnibus suî personam ubique susiinei? quaestio inler
(jam mandatam.) Plus itaque Pelro collatum nos non levis enasciiur. Te primùm tueri con-
est, à que plus requirilnr : « Idcircô ergo , venil, si à Petro primatum lollere fixum est:

«Bernardus proseiiuitur, plus amoris requisi- Auguslinus raecura diseriè luetur allerum ; si

<vit ab illo, quia Ecclesiam pro quà sanguinera enim ex eo sciscitari libeat, cur Peirum Eccle-
« fudit , pascendani et regendara commisit. » siae personam gessisse iis locis exisiimei, tibi

Quare singulari illà insiilulione, siiigularem jam aperlus 108:

hosiis respondel in Psalm.

illum ac praecipuum in universam ecclesiasli- «Cujus nempe) Pelrus Aposiolus

(Ecclesiae

cani plebeui , ac Aposiolos ipsos principaluni < propier aposlolaiùs sui primainm gerebat
oblinuisse pro cerlo habeo quod eleganler
: t figuratâ generalitaie personam. » El rursiis:
in naiali Apost. expressii S. Euclierius Lugdu- «Ecclesiae ille agnoscitur in figura gesiâsse

nensis, vel quisquis ille sub Kusebii Emisseni < personam, propter primalum, quem in di-

nomine circumfertur : « Priùs, iii(|uit, agnos, « scipulos habuil. 1 Quod Scripiurse texium
« deinde oves commisit ei ,
quia non soliim allegaium altinet, opinor ad eam Ecclesiam Sal-
« paslorem , sed pasiorem pastorum eum con- vaiorem judicium supremum deiulisse, quam
c siiiuil ; pascit igiiur Pelrus agnos ,
pascit et iu Petro sedilicandam promisit, hoc est, cujus
i oves ,
pascit filios, pascii et maires, regii et Pelrus caput ac gubernator fuliinis erat.
f subditos , et praelalos. Omnium igitur pasior Quid enim est Ecclesiâ, < nisi, ul Cyprianus
< esi , quia praeler agnos cl oves in Ecclesiâ < ait Epist. 66, plebs sacerdoii adunaia, et pas-
«niliil est. ( lori suo grex adha;rens? »

Gu.€Cis. A privatâ Iiàc institulioiie si id Gr.ïcls. Primalum Pelri in Ecclesiâ ex ipsà

supremi juris Pelro accessissel in universam Chrisliinstiiuiione, Patruraquesenlentiàfluere

Ecclesiam, consliiuissc non poierai Salvaior, prope non ambigo. At in ipsos etiam Aposio-
Mallh. 18, Ecclesiam ullimum summumque los Ecclesiae principesatque coliimnas, si quid
tribunal : Si peccaverit in le (raier, corripe eum jiiris Pelrus habuisset, hoc adeô Paires laïuisse
inter le et ipsum si tenon audierit , adhibe non potnit, ut concordi, et prop modiun una-
uniim vel duos.... quod si non audierit eos , die niini errore aequalilatem inter Aposiolos décer-
Ecclesiœ , si autem Eccleniam non audierit, sit nèrent, Quam non reclè Cypriaiins ir di lissel

tibi sicut etimicus et publicanus. Quare reclè Au- lib. de Uniiate Ecclesiae : « Hoc crani iiiique

gusi. Peirum Ecclesiae personam illis locis «elcaeleri Aposloli, quod Pelrus, pari coD-

susiinuisse, ejus nomine claves , ei caetera f soriio praediti et honoris et polestalis. i

supremse polestalis aucioramenla à Salvaiore Latims. Si ubi aliàs, hic inpriniis lidem in

suscepisse conjecil: « Peirus quando claves tedesidero, cùm concordi sensu Paires ais in
» accepit , Ecclesiam sanciam significavit. » Apostolis nescio quam aeqnalitaiem propu-
Tracl. 20 in Joan. El 1, de Agone chrisliano gnâsse. Ego profeciô, praeler unius Cypriani,
cap. 30 : < iNon sine causa, inquil , inter oranes quod produxisli, testimonium, paucos tibi in
< Aposiolos hujus Ecclesiae caiholica; perso- eamdem senieniiam superesse racilc credam,
« nam susiinet Pelrus, buic enim Ecclesiae ita omnes in exioUendo apostolat u Pelri éla-

i caiholicae claves regni cœlorum datae sunt borant , ita principaium ejus supra collegas
« cùm Pelro dai« sunl." et cùm ei dicitur : ipsos siabiliunt. An enim aequalem libi videtur
<Amas me? pasce oves meus. > adstruxisse Auguslinus digniUitcm, cùm sorm.
Latixus. Argumenlis quae nunc allulisli , 13 de Yerbis Domini dicit : « Peirum in Apo-
amant è noslris quidam ad supremam concilii <slolorum ordine primum, esse Ecclesiae uni-
auclorilatem in ipsos eliam Komanos ponlifi- i cae typum? » An Chrysoslomus in illa Christi

ces vindicandam uii : lu , ut diligens es, eliam verba : Pasce oves meus, sic scribens : « Id est,

ad primalum Pelri convellendum abuleris. < esio praepositusloco mei, ei primus in medio
Nil le pessima molieuteui Auguslinus, nil Scri- « fralrum ? » Verùm quid ego à te expectem
729 CONTRA SCHISMA riCOS ORIENTALES. ^50

qui neque Cyprianum satis fiderelulisti ! quare lica ilia munia ubique et ab omnibus, quos
quera lu adversùs me luaiicuni maligne ciia- vocaverat, exerceri vellet, servalà unllate Ec-
veras, plénum ego in meani senlenliam daho. clesiae , ad hancluendam decrevit, principium
Sic verô lib. de Unitate Ecclesia? lociuiiur : ac radicem ejus in Petro consiituere : quod
t Quamvis Apostolis omnibus post resnrreciio- sanè ut impetraret etiara, atque sic schismata
I nem suam parein poteslaiem iribuai et dicat: ab Ecclesià averteret ,
placuit Petro prae
tSicut misit me Pater...., elc, tamen ut uni- caeieris, et in caeleros singularem poteslatis,
I laiem manifosiaret, uuam caiiiedram consii- et dignitatis accessionem iribuere, quo nempe
«tuit, et uniialis ejusdem originem ab une is cen caput vicarium , omnes lideles aequè ac
I incipieniem suâ auclorilale disposuit : hoc Apostolos in ofïïcio contineret, Ecciesiam ab
«erant uiique et caeleri Apostoli, quod luit haeresi omni atque schismale tutaretur.

t Pelrus, pari consorlio praedili et honoris, Gr-ecus. Prope est, ut assequar, quâ tu ra-
let poteslatis, sed exordium ab unitate profi tione cum aequalitate apostolici oilicii prima-

i cisciiur; primaïus Pelro daiur, ut unaChrisii tum nihilominùsconjungas,ac Petro asseras;

« Ecclesia, et cathedra una monstretur. > Qiiein nec me lalet finis, quem aiebas Chrislo prsiî
Cypriani Jocum relerens Aug. 1. 2 de Bipiis. oculis fuisse ; niemini namqne hoc plané me
c. 1, vide, ut ipse primatum Fetri et concludai olim legisse in llieronymo, qui in Jovinianum
inde et alïirmet; verba ejus sunt : « Ecce ubi 1. 1, c. 14, ila de Pelro loquitur : < inter duo-
«commémorât Cyprianus, quod eliain nos in « decim unus eligitur , ut capile constituto
€ Scripluris sacris didicimus, Aposlolum Pe- «sehismatis tollerelur occasio. > Verûm quale
« irum, in quo primatus Apostolorum tam ex- tandem polerat schismatisesse inier Apostolos

I cellenli gralià praeeminet. > periculum , quorum corda et actiones omnes

(Jr.'ECUs. Hiiîc vero sunt, quae me vehemenler divinus ille Spiritus, qui ipsa unio et amor
perturbant : neque salis expedio, ut Patrem est, moderabatur praesenlissimâ assistenlià :

couiradictione absolvara. Parem ille poiesta- quàm procul Aposloli à periculo erroris, do-
lem à Chrislo Apostolis onmibus tributam cenieeos Spiriiu veritatis, abfuère, lam abe-
post resurreciionem alfirmat, pari ait fuisse ranl et à schisniatis periculo; quàm igilur in-

praediios consorlio honoris et potestatis; qui fallibilitate Pétri iis non erat opus , tam nec
ilaque fieri polest, ut primatum Petro ex primalu.
auimo detuleril? Latinus. Non eguisse Apostolos moderatore,
Latinus. Hoc grmdi in speciem dubio ut te priucipio , radice ac centro uniialis, facile et
denique evolvam, ni! milii aliud opus est, quàm ipse concessero insiilui nihilominùs jam tum
;

ut audias ,
quid primaliis, quid apostolatùs priiiialum inomnes erat quàm maxime con- ,

nomine apud Paires, atcjue Cyprianum inpri- gruum: non quôd lali disciplina Apostolis
misct Augustinum veniai. His ducibus expli- opus esset, sed quô forma induceretur in Ec-
cuit utrumque luculeniè cardinalis Perronius ciesiam , salubris, et in priniis nece&^aria Ec-
c. 58, in responsione ad regem Anglise. Dis- clesiae; atque vel ideô observanda sanctiùs,
tinguit is apostolatùs digiiitatem ac potestalera, quôd ex ipsâ Christi institutione processisset,
in intrinsecam, sive essentiaiem, et extrinse- et Apostolorum moribiis consecraia esset.
cam, sive accidentariam. Ad priorem refert, Sanè nec eguit Ecdesia à priucipio conciliis,
quôd omnes à Christo vocati et missi sint ; ad Religionis dubia dissolver.da : afllati enim
omnes ex aequo munus Aposlolicum accepe- divino Spiritu Apostoli, fieri nequibat, ut in
rint ; cum sequali prorsùs ampliludine pole- errorem vel divisi consentirent. Congregantur
staiisubiqueterrarum praedicandi Evangelium, nihilominùs in unum , ad flnem imponendum
fundandi Ecclesias , minislrandi Sacramenta, coniroversiae ,
quae de usu legalium suscitaia
Spiritum sancium tribuendi, aiiaque omnia est,quo nempe sic posteris commendareiur
exercendi , quae ad Ecclesiae regimen neces- eorumusus, nemoque sagacitaii.autsapienliae
saria , aut uiilia praevidissent. Atque in his suae confideret , cùm Apostolos ipsos licet
«quales prorsùs fuisse Aposlolos slatuit. Ac- <livinâ luce pleuos , ad componendas hujus-
cidentariam vocat, et extrinsecam ,
quae iota modi graves causas in unum convenisse le-
quanta sita est in modo et ordine potestatis gisset. Chrislus cùm primatum Petro in
illiiis exercendae : in hàc verô inapquales fuisse Apostolos ipsos deiulit, non praeseniem, sed
Apostolos conteudii, et in Petro aliquid supra futuram Ecclesiae necessiiatem respexit.
cseteros eximium : cùm eniin Chrislus aposto- Gk,i;cus. Primatum Petro ego facile iu E'^-
 ,,

731 DE PRIMATU ROMAiN/Ë ECCLESliE , 752

clesiara, atque ipsos adeô Aposiolos deferrem,
VI.
iia lu nîulta in hanc rem proiulisii ex Palri-

bus, nisi aperta Chrisii verba, ne dicam prae- GfuEcus. Quod dixisti assequor : aiebas
cepia, in adversani parieni propè abducerent. nenipe , Aposiolos aut ad promissionem à
Odisse , imô et gravissirais verbis insectaii Chrislo factam, nondùm lune advertisse aui-
priniaiura inler discipulos , Chrislus mihi mum, aut quod nondùm penitùs stabilitum in
seuaper visus est. Nam cùm , Luc. 22, facia Peiro primaium censerent, non inuiiliieream
esset intCT eos conlentio, qui eorum videretur esse iuier ipsos quaestionem agiiari potuisse. Haec

major , dixit eis : Reges gentium dominuntur verô si iia sinl , igilur ubi post allapsum di-

eorum, et qui potestalein liubent super eos bene- vin issimum Spiriium à nienie eorum ablaia est

fici vocantuT ; vos aiitem non sic. El Matth. 20 : omnis caecitas, ubi slabililus à resurrectione

Jesu autem vocavit eos ad se , et ail : Scitis quia primatus , modestiores se gerere debuerant
principes gentium dominantur , et qui majores quàm ut sibi minisirosEcclesiae pro voluniale
mut, poteslatem exercent in illos; non ita erit creandossuraerent, et nescio quid auctoriialis
inter vos. Denique Maiih. 23, cùm Pharisaeo- in ipsum Peirum arrogareni : créant tanien
runi mores sic ad vivum expinxissel: Amant suo arbiiratu diaconos, Actor. 6. Et Peirum
autem primas recubitus in cœnis , et primas ca- ipsum in Samariam destinant, Acl. 8.

thedras rti sijnagogis , et salutationes in foro, et Latinus. Niiiil dubiia , post resurrectionem
vocari ab liominibus Rabbi, continuô prohibuit: agnovisse Aposiolos, reveriiosque essesemper
Vos autem nolite vocari ab hominibus Rabbi ; in Petro primaium, de quo olim cum ipso in
HTOts enim est magister vesler, omnes autem vos contentionem vénérant. Nondùm tibi lanien
fr aires cstis. probaiiones inbancremaffero: illudcontendo,
L.vTiNiis. Egregiè tu haec omuia haereticorum nihil eorum, qu:e tu proiuleras, offecissePeiri

è penu deprompsisti ;
quin et morem eorum primatui Quid enim ei derogei eleclio illa

secutus, quae non usquequaque tuo favebant sepiem diaconorum non assequor ,
quando
prreposito, silentio pressisii. Quod bic prohi- diserte, Act. 6, diciiur et mulliiudo discipuio-
betur , non est primaïus , sed ejus abusus, rura , nuiu ac volnniatc duodecim , in eam
qualis sané apud gentes, eiPharisaeos id teu)- convocala ; et qui consliluerant diaconos
poris erat. Si enim exChristi praecepio nullus quique imiiosuerani maiius, erant iidem duo-
inter discipulos fuiurus erat major, cur dicit decim ; hoc si repugnet primatui Pétri, necesse
ipse Chrislus: Qui major vestrûm est, eritminitter fuerii illiim omnia suo duciu , suo suffragioin
vester? Mallb. 25, et Luc. 22:(2u» major est in Ecclesiâ peragere, nihil conmiuni consilio dé-
vobis, fiai sicut minor, et qui prœcessor est, sicut ferre. Absii verô ut talera Pétri primaium sta-

ministrator. Nam quis major est, qui recumbit, tuamus. Praecipuam nos Peiro, non soli ac uni
an qui minîstrat ? tioime qui recumbit ? Ego autem providendi Ecclesiae ,
gubernaudique potesla-
in medio vestrûm sum, sicut qui ministral. Qui- tem tribuimus. Ut enim S. Léo papa serm. 5
cumque voluerit inler vos major fieri, erit vester in annivers. suae ad pontificatum assumptionis
minister, et qui voluerit inter vos primus esse ,
dudùmanle nos observavit, illa Cliristi verba:
erit vesler servus , Matih. 20. Cur tôt saluiari- Tibi dabo claves, Peiro quanquàm soli dicta,

bus monitis obarmat niajorem ? cur suo ex- sic lanien , ut vis potesiaiis illius in alios

emple ad modestiam et subraissionem incitât ? quoque Aposiolos derivata sit. Verba sancii
si nequefuii, neque fuiurus erat quisquam poniiiicis sunt, quae rem omnem in lucecollo-

major, frustra, et inuiilia iiaec erant. cani: < Transivii quidem eliam in alios Ajio-

Gr^cus. Si non quod ante voluit, at dabis f slolos vis poiestatis illius, et ad omnes Eccle-
certè Pétri primatum adhuc non agnovisse «siae principes decreti hujus consiiiuiio com-
Aposiolos , quem si coilatus erat , nec obniti « meavit ; sed non frustra uni commendaïur,
poterant, ipso supremae dignitatis auctore <quod omnibus intiniatur ; Petro enim ideO
praesenie, nec ignorare debuerant. ihoc singulariler crediiur, quia cunciis Ec-
Latimjs. Si ergo tune adhuc in multis c«- iclesiae rectoribus Pétri forma proponitur.

cuiîsse dicam discipulos , injurius illis non « Monet ergo Peiri privilegiuni, ubicumque ex
sum; sed neque Petro , si proraissum ipsi , at f ipsius fertur apquiiaie judicium. Nec niiuia

nondum adbuc collatum id temporis primaium test vel severitas, vel rcmissio , ubi nihil oril

dixero. Non te morabor, utrum mavis, pro re- «ligatum , nihil solutum, nisi quod S. Petrus

sponso accipe. « aut solverit, aut ligavcrit. >

733 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 754
Gr.cccs. Quod ergo non invito , nec inscio, stat primatus Pétri in Apostolorum singulos.
iniô et Peiro agenie eleclio illa <1i:)Coiiorura Gr.ïcls. Sentirem tccum, consilio poliùs
peracta sit , nihil de priiiiaiùs excollciilià de- quàm imperio collegii Apostolici in Samariam
trahit. An verù nulluni libi in Peiriiiu exer- Petrum concessisse, nec inde quidquam au-
cuisse jus videntiir illi, qui audilo, qubd Sama- ctoritati Pétri delractiim irem , nisi hinc Pau-
ria recepisset verbum Dei, misère adeosPelrum, lum ad Gai. 2 in faciem ei Aniiochiae resisten-
etJoannem, Act. 8? Superiorem sanè haec tem intiierer, audircmqiie aposlolicâ iiberiate,
sapiiint. Cephai simulaiionem suam, in quam et Barna-
Latinus. Mira res, ni ego primaiurn à Poiro bam iraxerat, ita palam omnibus exprobran-
abdiccn), tu, qui ante xqualcs iili siatuebas lem : Si tu, cùm Judœus sis, gentititer vivis et
nunc etiam superiores vis eflîcere?
Apostoios, non judaicè, quomodb gcntet cogis judaizare?
quorsùm te deni()ue conieniio non abripiet? Inde verô, non ab Apostolis tanlùm , verùm à
Ne peniiùs à vero dévies, inter niissionem , Judaeorum etiam vulgo Hierosolymae, impe-
quae fit imperio, quaeque rogatu aut consilio riosè sanè, famiiiaris conversationis cum gen-
perlicitur, probe distingue. Misit ei Ilerodes libus initae, severé rationes exquiri à Pelro.
Magos in Dethieheni ; at quis propterea supe- Verba iilorum sunt Act. 11 ad Petrum : Quare
riorem dixeril? id ne tu suspiceris , cogita introîsli ad viros prœputium habentes, et mandu-
quod Evangeiista dixit: Per aliam viam reversi câsti cum iUis?Q\nshic non suspicetur aut
tunt inregionemsuam. Nec Magis ergoHerodes, nullum, aut vix notuni fuisse id temporis Pétri
nec mitieniiura Aposioloruni cborus , major primai um?
Pelro ac Joanne fuit. Quis enini adeô rerum Latim's. Arduam fuisse temporura iilorum
rudis sit, ut ignoret ex Pauli sententiâ, Petritm conditionem, quibus gentes et Judaei, institu-
etJoannem magnos dici Apostoios, et prae cae- tis ac moribus lam opposiii, in unam Christi
teciscoliimnas? Profectô si Evangeliuni decur- Ecclesiam componendi erani, vel bine disce :

ras , hos plané à Salvatore pr;eiatos ubique A Judaeis reus peragiiur Peirus Hierosolymis,
caeteris Aposlolis facile agnosces ; bos Ciirislus quôd cum gentibus et incircumcisis mandu-
gloriae et mœroris sui testes esse voluit cum càsset ; à Paulo rursùs Aniiochiae arguitur,
Jacobo fraire Joannis , qnando coram eis quôd, adventa?itibus à Jacobo Judaeis, idem
iransfiguraïus est, Matth. 17, et leslibus iisdem qui antea commun! mensae cum gentibus ac-
cœpil pavere, etmœstus esse, Matth. 26, utadeô cubuerat, jam veluii personà mutaiâ continuô
tandem inter hos de primaiu suboriam fuisse se subduxerit, atque ab eorum commercio
contentionom, Luc. "-l'I, Taciiè ipse milii per- sejunxerit. Quae res procul dubio gentibus of-
snadeam. Quare ut denique, qiiem rébus suis fensioni essepolerat non minus ac priusillud
obstare adhuc unum credebant, Petrum de Judaeis. Non vindicabo bic ogo Pétri factum ;

loco apud Salvatorem principe dejicerent, su- tu memoriâ répète, quae siniilia, imô majora
bornant Salomem niatrem, qu» precibus sum- de Paulo ipso narrantur : Act. 16 circumcidit
mum fiiiissuis locum vindicet: Die, ut sedeant Timoiheum; Act. 21, consilio Jacobi acquies-
hi duo filii mei, unus ad dexleram, et unus ad cens, purificari et ipse sustinuit; verùm alio
sinistram in regno luo , Mattb. 20. Verùra re- haec loco reservantur. Hic id unum ago, ut
pulsa à Cbristo, audire debuit : Sedere ad dex- quàm non rectè adversùs primatum iniule-
tram nieam vel sinistram, non est meum dare ris, inteliigas. Atque ut primùm expediam
vobis, sed quitus parutum est à Pâtre meo. Ita quod ex Act. 11 objecisli, men)inissc te velim,
Pelro, oui jara Mattb. 16 elaves decretae fue- odicium boni pastoris, qucmadmodùm Petrus
rant, non in aliosmodô, verùm in hosquoque Epist. 1, c. 5, exponit, in eo plané collocatum
ipsos, si fas est dicere, compeliiores ac aemu- esse, ut paratus sit ad satisfactionem omni po-
los, primatus à Cbristo integer conservatus scenti rationem de eâ quœ in ipso est spe et fide
est. Sed ultra quàm volebani processi, qui cum omni modestià. Si igilur Petrus facti sui
quàni paucis tibi fecisse satis poteram , si vel rationem reddidit pastoris boni niunusimplevit,
reg-irem missionem factam imperio; quam non primatum deposuit. Quem sanè, neque
tainen si eiiam permiltam, quid tu aliud quàm quod à majoribus acceperat, in-
qui deserti ,

quod Gallos nosiros moliri videmus, elliceres? stituli rationem repetebant, violasse putandi
Enuint bitir illi Apostolorum cullpgium supra sunt , quando edocii à Pelro de vi^ione,
Petrum fuisse , ut papam quoque concilio tam prompte lacent , acquiescunt, glorificant
lii
supponant ; verùm integer adhuc per ilios Deum, dicentes : Ergo et gentibus pœnitentiam
 , ,

75S DE PRIMAT U KOllAN^E ECCLESIy^î 730

deciiï Dcvs ndvitam! Act. 11. Ne(|ue plus evin- tisse conliieri oporleat. Quôd enim minu-
cil (ui Ti'plio illa Pauli ,
quciii Paires eliaiii, rem dixerit Augusiiiius, qui d poslericrem ac
cùiii repieliendit , niiiiorera et agnoscuiil, et juniorem aiii, id forlassè ad œtalem, aut apo-

ore iino proclamant. Gregorius Magnus Dia- stolaiûs suscepii tempora relulêre, Cyprianus
log. lib. 2, c. 12 : < A minore, iiiqiiit , suc hanc niihi suspicionem augei et confirmai
I reprelienditur, et repreliendi non dedigna- quando Hoi'e//Mm et posteriorem vocal; quin et
« tur. I Augiist. epist. 82, aliàs 19, ad lliero- idein à Pelro uLcumque removisse videtur
nymuni : t Ipse verô Pelrus, quod à Paiilo lie- primaium, si episl, 71 verba pauiô alieniiùs
< bat uiiliier libertate chariiaiis sanctse ac expenderis. Si enim ex mente Cypriani pri-
«benignaî pietate hiimilitaiis accepit, atque maium tenebat, flerine potuit, ni eo se tuere-

i i(a rariiis et sancliusexenij)liim posieris prae- tur insolenter, quid sibi ideô insolenter vindicùs-
«buit, qui non dedignarentur, sicubi forte set, aut arroganter assumpsisset ?

« recii tramiteni reliqnissent, eliam à poste- Latinus. Cavillaris, opinor : Auguslinum à

< rioribuscorrigi; qniiui Paulus, quô coniiden- nobis stars, res in confesso est; verùm hoc in
1 1er auderent eliam minores majoribus pro alium libi locum reservo. De Cypriani menle
«defendcndà evangelicà verilaie, salvâ fra- si quae libi supersit dubitalio, ex limpidissi-
I lernà charitate, resisiere. Nam cùm saiius mis verbis ejusdem dissolve. Ait is lib, de Unit,
f sità tenendo iJinere in nullo quàm in aliquo Eccl. : « Primatus Pelro dalur, ut nna Chrisli
t declinare, mullô est tamen mirabilius et lau- i Ecclesia, et cathedra unamonstrelur. » Gre-
idabilius libenler acciperecorrigentem,quàm gorius eliam hom, 18 super Ezechielem, cùm
< aiidacier corrigera deviantem. Estlausitaque Paulum minorem dixil, non ad aeiatem, non ad
1 juslic liberialis in Paul(^, et sanctee humilila- vocalionis lempus respexit, Etenim quâ ralio-

« lis in Pelro.> ne Pelrus primus esset in aposiolatùs culmine,

Gu-tcus. Mirum quàm tu raihi apte ex Pa- si Paulus minor esset duniaxalaeiale? Primus
tribus ubique occnrras obviàm ; quàm occupes ad apostolaium Andréas vocalus est; is igitur

omnia, et argumenlis undique viam pr«struas. primus esset ex Patrum mente, si illi eodem,
Sed enim si priniatum Petriis liabnit, cur non quo lu, respexissenl, Audel tamen dicereAni-
denique hoc se tueiurscuto? Li enim Cypria- brosiusin 2 Cor. 12 : t Prior Andréas secutus
nus epist. 71 ad Quintum ait, « non vindicavit lesi Salvatorem, sed primaium non accepit
jsibi ali([uid insolenter, aut arroganter as- t Andréas, sed Petrus , » ut scilicel noveris,
« sumpsit, utdiceretse primaium tenere, et cùm de primalu loqunnlur, nec vocalionis,
« oblemperari à noveliis, et posteris sibi potiùs nec aetatis ordinem secuios fuisse,

« oportere, nec despexit Paulum. > Gr^cus, Dabis ergo ut minimum, Patres in

Lati>;ls. Me eliam tacente, respondebil Gre- asserendo Pétri supra Paulum primatu aliquan-
gorius Mon). 18 super Ezechielem : « Amiens tô obscuriùs versatos esse, et forlassè neque
« veriiaiis laudavit etiam quod reprehensus unanimi senlenliâ id complexes. Mihi enim toi
« est , seque eliam minori fratri adconsensum in mentem qui hos ex omni parle
veniunt,
« dédit, atijiie in eâdem re faclus est sectator exaequeni, ut unde principinm sumam, incer-
( minoris sui, ut eliam in hoc praeiret, quate- lus sini, quanquàm nec desint qui Paulum
f nîjs qui primus erat in aposlolalùs culmine, praeferant : ordiar à priniis.
€ esset eliam primus in humililate. > Ex pari Latinls. Imô dissimula, si quos in proniplu
causa ncqne Judaeis Act. il conviclum fami- hàbes : alibi forlassè opportuniùs eosdem pio-
liarem genlium oppiignantibus , dignitalem duces. Nunc cœptum argumenii tenorem por-

opposuit, ut idem ail Greg. lib. 2, ep. 45, sequamur, et si quid adhuc ex Pauli facli;^

aliàs 1. 9, episl. 59 : < Si in querelà lidelium supersit, quo Pétri primaium oppugnes, pro-
«aliquid de suà potestaie diceret ,
profeciô fer in médium.
1 doclor mansuetudiiiis non fuisset. i Gr.ecls. Salubriler monenli parcbo; propè
enim erat meute exciderent argumenta
, ut ,

§ VII.
qnre apud me quidem vim obtinent plurimam,
Gr.ecl'S. Ut argiimentum, quod à correplio- adversùs primaium omnem.
ne Pauli dnxeram, nondùm principe loco Pc- Latims. El quae illa , obsecro! ne me diù

Irum dejicit, sic fatcmlum libi est^ nondùm differ, aut solliciium reiine.
teconfecisse Patrum sentenliis , quas adhuc Gr.ïcus. Nempe argumentum quod ipsum
alluleras, ut Paulum sub primaium Pétri sle- Auguslinum eô denique impulit , ut pciue
 ,

737 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES n&

nomine non Pelrinn , sed Christnm niallet re ndliuc rectè polerat, ne se aliqnis aut
inleIJigi; quoil Hioronyiuum adduxit ul pri- omiies Cepliœ dicerent, quin idcircô ijuidquam
i!
maluiii ad honiinuni invenium referret. in primatum Poiri peccarol , quando ultrô
Latincs. Nisi fallor, hoc illiid crit, qnod ex libi fntcor, prope non sine Christ! injuria Ec-
1 Cor. c. 1 et 5 pciilur, ubi ad caverida seliis- clesiain Peiri dici posse ; ubi enim ali(iuando
mata , sedandosque ,
qui inter Gorinlliios nsu rccepinni novimns, ut sive régna, sive
oxarserant, inoius, vehemeiiier Panlus inipro- familix abjeclo primacvo nomine, quod à
bat, esse inier jpsos, qui dicereul : Ego qui- principe aiit Inndalore sorlili fuerant, in
dem sum Panli , ego anlem A polio , ego veto noiiien vicarii imniigràrinl? Si qunndo, ut
Cepliiv. 0"'"u verô inlirinum , ci penê iiiliil sanè apud vosconligil, imporiuni velus amisit
est hoc arguHieiiium ! Oissensiones ibi, qu% nomen , et pro Romano audit Turcanim iin-

ex lanlA varictate nouiinuni provciiire in nicm- periuni , facluni id est quôd omnes , à quibus
l)iis poteranl, cavere aiiiiims fuit Apostolo, aniea Komanunj dici nieruerat ,
penilùs inler-
nec quidquain pr;«terea ; nequc approbat qnôd ierint et re, et poleslaie, qnàdque Turcae
noMuuili dicerent : Ego milem Ctiristi ; au veiiô non vicarii illoriini, sed succcssores sini, suo,
idcircô libi Cliristi prinialum oppugnâsse vide- non cornm jure sceptra obiineant. Nihil adhuc
lur ? taie, quae Dci osl providenlia, Ecclesise conli-
Gr.'ECUs. Nihil in Cbrisli dignitatem idcircô gil, cwjus caput principale Clirislus liodièquc
moliiuin esse Pauiuni, ul sapiens es , ex cap. est, nec Pelrus , aut hujus successorcs ,
quid-
5 lacilè concludes, ubi nniversos, nulio dem- quam aliud, qnàm vicarii Cbrisli, qulcjuc non
pio, vult esse, dicique Cbrisli. Cephae lanien suo, sed Cbrisli lanliim nomine, cujus vices in
prinialuui oppugnari eo loco, non ex vano terris sustinent , Ecclesiae prsesunl. Si ergo
suspicor : eienini si Cepbas caput erai Eccle- more familiarum, ac judaica-
eliani Ecclesia
siae , cur non queinadmodùin régna caetera, rnm tribuum à capiie nominanda sii, minus
sic eiiani Ecclesia luiô honesiissinièque ab reclè illa Pelri dicerelur; sed Cbrisli dicenda
ejus se derivàsset nouiine , cur PauJus neini- est, cujus nem[)eei ipse Pelrus est.
neni suslinerel dici Cepbai? GKiECts, Nodum quem ex Paulo convolve-
Lati.ms. Ut noduni onineni dissolvani, pri- ram eleganler dissolvisti. Sed quid ad Augu-
mùm contendo , quod lextus ipse c. 1 naonel, stinuni ? quid ad Hieronymum ? utrunique
noluisse Apostolum, ut divinis se noniinibus coniinenler libi reddam. Augustin, serni. 13,
appellarent, et pro varieiaie ministroruin, à nunc 79, de verbis Domini , ubi verba Chri-
quibus bapiismaiis fonte lustraii fuerant, va- sti : Super hanc pelram œdificabo Ecclesiam
riuiu gérèrent : id verù reclè et quàin oppor- meam, ad Cbrislum rcfen , sic loqiiilur :

tune ad cavenda scbisniata; prope enini incre- « Volentes, inquit ipse, bomines aedificare
dibile diclu est, quantum non disciplinée f super bomines dicebant : Ego quidcm suvi
modo , sed et nuncupationum ipsaruni diver- « Panli , ego aulem Apollo, ego verb Cepliœ, ipse
silas, in animos boniinum, per se ad facliones I est Pelrus. Et alii qui nolebant aidificari
propensos valeat. Deinde Apostoium opiâssc c super Pelrum. sed super pelram : Ego autein
fateor, ut cuncti se Christi appellent, neuio t sum Christi. Aposlolus aulcm Paulus, ubi
Pauli , nemo Cephae : cur verô iia? Profectô < cognovil se eligi, el Clirisium contemni :

non quôd in aniino liaberet deirahere prima- « DivisHS est , inquit , Christus ? JSumquid Pau-
lui Cephaj ; hoc eniin cornnientum veslruni « lus pro vobis crucifixus est, aut in nomine Pauli
est : sed rationem sinceram reddidil ipse Pau- tbaptizali estis? etc.» Uieronymus verô in
ius : Numquid Paulus crucifixus est pro vobis Episiolam ad Titum ait : « Idem est ergo pres-
aut in nomine Pauli baptizali estis? Et c. 3 se anlequàm
« byler, qui episcopus, el diaboli
etquisquis alius bapiizal niinislrura ait dun- « inslinclu siudia in Religione fièrent, et di-
taxat esse; minime verô aequun» videri, ut c ceretur in populis : Ego sum Pauli, ego Apollo,
aucloresalutis negleclo, àministris hominibus
t ego autem sum Cepliœ , communi prcsbylero-
se ipsi nuncupareni. Hic est germanus Pauli irum consilio Ecclesiae gubernaltaïUnr post- ;

sensus, nec alius; evolve,si lubet, primum Iqnàm aulem unusqiiiS(Hie eos quos bapiizave-
el lertium cap. 1 ad Cor. C*terùm , si eliam I rat su os esse puiabat, non Cbrisli, in loto
Paulub ad primalum Cbrisli ibi respexil, aique
« orbe decreium est, ul unus de presbyieris
quod nôsset Christuni tcclesiae caput, vellet-
I elecius superponerelur csRieris, ad quem
que à suo capiie poincs Cbrislianos dici, cave-
< omnis Ecclesiae cura perlincret, et schisma-
739 DE PRIMATU ROMAND ECCLESIiB, 740
« tuni semina tollerentur Sicut ergo pres- maticum facias Hieronymum, si illum in eum
f byieri scitint se ex Ecclesiae consueiudine ei scopum tela haec collineâsse exisiimes! Verùm,
« qui sibi praepositus fuerit, esse subjectos , ita ut suspicionem conceptam ipse libi detrahas,
« episcopi noveriiit, se niagis consueiudine répète memorià ejusdem in Jovinianum seu-
1 quàm disposilionis Dominicae veritaie, pres- teniiam. Etverô, si hic Hieronymus ademptum
cbyierisesse majores; et iii communi debere ibai Petro primatum, dicere oportuerat, non
I Ecclesiam regere, imitantes Moysen, qui cùm. unus de presbyteris , verùm ut unus de ApostoUs
I haberet solus prœsse populo Israël , septua- electus superponeretur cœiem.At probe noverat,
« ginta elegit,cumquibus populuni judicaret.» à Servatore an te ascensionem inslitutura veius-

Latinus. Expendi Pairis utriusque dicia; at tiorem esse, quàm ut ejus initia ex occasione

qui illa labefactent Pétri primatum, ne quidem Corinlhiaci schismatis duci possint. Sed neque
Sanè quem tu primatum his ex-
lalei penitùs. iisdemRomanorum pontificum Pétri successo-
pugnatum exisiimas, eodem sernione tam in- rum suprcmam in Ecclesia dignitatem oppu-
génue profiietur Augusiinus , ut duJjium nul- gnabat; id enim si voluerat, dixisse oporiuit :

lum supersit; ait enim, < sanctum Pelrum Decretum est , ut unu^ de presbyteris electus su-

I apostolalùs principatum tenere, et Ecclesia; perponeretur cœteris , ad quem { in tolo orbe ,

< figuram poriare. » Neque Hieronymo ibidem omnium Ecclesiaruni) cura pertinere^ At alla
in primaluui Pétri quid moliri in nieiit«m venit, verba , mens alla luit Hieronymo : verba si

cùm memor ulique esset ejus, quod lib. 1 aitentiùs expendas , non de universali Eccle-
contra Jovinianum diserte affirmavit : < Ex siam totam gubernandi forma , sed de modo
I duodecim unus eligitur, ut capite constiluto et disciplina regiminis, quae tum in singu-
< schismatis loUereiur occasio ? > Ne le tamen laribus Ecclesiis viguit , sermonem habuisse
sine responso bine dimittam, falebor Augusti- perspicies,
nura eo loco maluisse Ecclesiam in Christo Gr/ecus. Quid igitur Hieronymo dicis fuisse

quàm Petro fundatam dicere : cùm enim res propositum? mihi sanè haec quatuor tradidisse
ipsi adversùs Donaiistas esset , qui virtutem videtur : Presbyterum et episcopum eumdem
ac eilicaciam Sacramentorum ex ministri san- esse ; episcoporum à presbyteris discrimen in

ciitaie, grandi errore repetebant, huic ut remedium schismatis insiitutum; primis tem-
nullibi favisse putareiur, imô loco omni con- poribus communi episcoporum atque presby-
velleret, Cbrislum sicut fundaiorem, sic fun- terorum consilio Ecclesias gubernatas fuisse ;

damentum quoque Ecclesiae priuceps , ac demùm occasione Corinlhiaci schismatis, hoc

principale statuit. Verùm quid hsec ad prima- est, consueiudine magis quàmùivinâdisposilio-
tum Peiri? quem ego, cùm Petro iribuo non ne ,
presi)yieris superiores evasisse episcopos.

illum principalem petrani , suâque viriule Latinus. Procul abeâ mente abfuisse Hiero-
subsistentem constituo. Id ago, id duntaxat nymum, ut presbyleros nihilô inferiores, pa-
propositum mihi est, qaod uirumque Aposto- res, et eosdem charactere , jurisdictione , ac
lus ad Ephes. 2, v. 20, complexus est : Sii- radice poiesiaiis cum episcopis faceret.
,

perœdificati super fundatnentum Aposlolorum Hanc Aetii labem, quemadmodùm nonnuUi

et prophelarum , ipso summo angulari lapide audaciores ante nos egerunl , non aude-
Christo Jesu, Quod allinet Hieronymum , vis, mus S. doclori inurere, à quâiile injuria salis
nisi fallor, Iota adversùs Pétri primatum à te seipsum défendit , atque à nobis vindicari
reponitur in iis verbis : i Communi presbyte- posset, si hic locus esset, islud Hieronymi
f rorum consilio Ecclesiae gubernabanlur; testimoniis peragere. Iiaque duo tantùm sunt
i postquàra autem unusquisque eos quos bap- quae aflirraat : primum episcopos atque pres-
« tizaverat suos esse putabat, non Christi , in byleros, nomine et appellatioiie ,
quin et usu
( toioorbedecretum est, ut unus de presbyteris aliquo et exercitio jurisdictionis externae pa-
« elecius superponeretur caeteris, ad quem res initio, atque eosdem fuisse. Verùm exorto
«omnis Ecclesiai cura periineret. » subinde schismaie , illum jurisdictionis exer-
Gu^cus. ila prorsùs : boc enim est illud cendae modum, normam ac ilisciplinam anli-
validissimum fulmen quo Pétri, aul qui à quatam esse sic, ut cùm aniea sollicitudo et

Petro ex Christi institutione in i\omanos pon- cura Ecclesiarum apud plures, et divisa exi-
tilices, hodiè ajTo/.îuaAoç descendat primaïus, steret, deinceps omnis ac tola propc ad uniim
à radiée convellilur. de presi)yteris electum, hoc est, episcopum
Latinus. Qu;\ni vcreor ut ne tu hodiè schis-
u devoluta sit quare non simpliciier dixit de-
;
 ,
,

741 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 742

nt itnus super poneretur cœteris; rursùs ad priraaium Pétri, quem Paulus,

crclo faclum ,
m nunc majorcm
hoc enim divinà iiisliiiilione episcopis dt.'man- se faciens , aliàs exgequans
daliiin noverai : Actendiie vobis, et tiniverso aui minorera et subjecium negans , tanlùm
gregi , in quo vos Spirilus saitclus positit episco- non everli». Is ergo , si quis alius, ut mollis-

posregere Ecdesiam Dei, Acl.20. Vcrùm caulè siniè loquar, non agnovisse mihi videiur in

ad ipsam superioriiatis exercemlae raiioncm Petro prini.inim : vereor enim ut dicam

respiciens, dixit: Vi umtsuperponerelur cœteris, quod agiiiiuin fateri nollet, quodijae eidera

sic iiempe, eâqiie disciplina , ut ad euiii omnis repiignaret , aiii quem Pelro injuria delraxit,

Ecilesiœ cura periineret. Exercebaiil neiDpe sibi arrogaiiier iribucret. A suniiuo incipio :

piiiDitùs episcopi ,
quanquàm siipremain à vide ergo ut se ille Apo>ioiis cunciis nemine
Servaiore poiestaiein nacii, hâc peculiari iiie- excepto pranferat, 2 ad Cor. 11 : Ministri

ihodo jussuum, m nihil propè, nisi de corn- Cliristi sutil ? plus ego. Alque ne opponas loqui
muni presbylororuin corisilio conspnsuque hic Pauliim ut u)inùs sapientcm : Ministri

agerent, judicarent, décernèrent, et viguisse Christi sunl? ut minus sapiens dico, plus ego; ap-

seculo adluic antc HitMonynium in nonnul- pello ad comniunem Patrum sensum ; illl ex
lis eam disciplinam ex Cypriano
Ecciesiis ,
vero et merlio id dictum agnoscunt onines,

discimns verùna et eamdem in episcoponim

:
nullisque anibagibus Pauluin primo inter om-

fuisse arbilrio, eodcm auclore pro coniper- nes loco consUtuiint. Eienim à Chrysostomo,
10 habemus. Sic enim epist. 6 uiriimque hom. i de Prœc. Apostolonim dux; et Honiil. 2

expressit : i Al id quod scripsernnt corapre- in Epist. ad Hom., Apostolorum maximus ; ail(\ue

< sbyterj nosiri soins rescribere nihil ut noveris Pelro ipsi praelalnu) ,
pr/mui om-

f po(ui ,
qiiando à priniordio episcopatùs mei nium , hom. 5 in Mallh. dicilur. Hilarius quo-

f siaïuerim nihil sine consilio vcsiro et sine que Arelalensis Apostolorum supretnitm , Ber-
i consensu plebis, meà privatà senieniià ge- nardus principem, alii coripliœum, Floreutini

I rere, » Hune igitur morem, hanc velustis- Paires etiani proto-cunjplucum vocârunt.

simam disciplinam , schisuiatis Corinthiaci Latinus. His tôt de Paulo elogiis licuil ad-

occasione mutaiam dixit, in novam ampiio- dere et illud Augusiini in Ps. 87 : In corpore

remquc jurisdicendi formara : liàc nova for- Christ i pracipuum membrorum; aut cum Na-
ma, episcopos presbyteris majores evasisse con- zianzeno , oral. \, dixisse poteras ^pwxov à-rec»

suelndine macjis quàm dispositioitis domiincœ ve- XpidToû. Verùm quid lu his omnibus aliud
ritate, reciè aflirmavit Hieronymus. Etverô ad conficies, quam quod voluit ipse Paulus di-

hanc taniùm pieniorem, raagisliljeram, minùs- cens : Plus ego? Si Patres his iocis etiam Pelro

que presbyteris obnoxiam jurisdiclionem ,

quâ anteponunl Paulum, in euindem procul dubio
suà a;tate fruebantnr episcopi , advertisse san- feruniur scopum, in quem Paulus ;pse2Co-
cium doctoremliquet plané ex consequenlibus; rini, il ;
quid verô est, in quo se ibi praefert

eienim ad hanc rursùs antiquis cancellis minisiris Christi? audi : aufert ille nubem ex
sponié constringendam magnoconalu hortalur ocaiis omnium, qui somniant, eum sibi prima-
episcopos, et quanquàm soli habeant praeesse, tum arripuisse , cùm hanc dicti sui rationem
« in commune, ait, Ecclesiam debere regere, conlinenter reddit : In laboribus plurimis, in

1 imitantes Moysen qui cùm haberet solus carceribus abundantiùs , in plagis supra modum,
,

I praeesse populo Israël, elegit septuaginta, in mortibus fréquenter. A Judœis quinquies qua-

I cum quibus populum judicaret. i Quare non dragenas unâ minus accepi ; ter virgis cœsus
cgit aliud quàm ut animos adderet episcopis ad sum; ter naufragium feci ; nocte et die in profundo

revocandnm ubique morem pristinum , gu- maris fui, etc.; plus omnibus taboravi. Haec igitur

beruandaraque Ecclesiam, ut oiim, communi- illa erant, in quibus se Apostolus Christi mi-
catis cum presbylerorum cœtu consiliis. Iloc nistris praeposuii, et, si ita volis, Pelro etiam à
exemplo Moysis persuadera conauis est, hùc Patribus anlelaïus est. Nazianzenus cerlé non
stodia convertit. ad dignitatem, sed crucialus ac aerumnas Pauli
respexii; cùm enim loco ciiato dixisset : Ut
§ VIII.
moderaliùs dicam, primusàChristo, illico subdit:

Gjlecus. Sermonem ,
quem ex Hleronyini Tanquàm impius perpeli aliquid non récusât. At
occasione à Pelro dellexeras ad vindicandam ne Augiislinus, atque Chrysostomus scrupuli
episcoporum jurisdiclionem in presbylerns ,
aliquid in animo tuo relinquant, meminissete
et Romanoruni ponUûcum in oranes, revocabo Yolo etiam Potrum ab iisdem Palribus , iisdem
 , ,,,

743 DE PRIMATU ROM.VNiE ECCLESIiE, 744

prorsùs honoris titulis multôque crebriùsexor. Apostolis. Atque ne hoc Apostolo c. H excî-
naïuin liiisse; et cùru sernio fuit de polesiaie disse credas, consullô et propè ad verbum
aucioritateque , disertis verbis Paulo praeposi- cap. 12, eanidem sententiam repetiit : iVi/jf/

lum. Fecii ita Aiigusiinus episl. 82 ad Ilierony- enim minus fui ab illis , qui sunt supra modum
iDum, ubi niinorem el poslerioreni Pelro salis ApostoU. Expende, ut hic dixerit , nihil, ibi,

innuil. Chrysosiomus non conientus dixisse in nullo,ne primatum quidera excipiens. Et

nlcumqiie, Petrum, primum inmedio frulrum suffragatur Chrysosiomus hom. 68 in Matlh.,

expoiieiis verba illa : Pasce oves meas, ila dicens : Neminem antistare Paulo cuique petat.

Christum ipsuni loquenlem indncit: Idest: At ne tu pro solerani tuo, in comparationem

Esta prœpositus loco meî , et primus in medio vocari Petrum inficieris, Ambrosium audi lib.

fratrum. Hoc est, quod liteni omnem absolvlt, de Spirilu sancto : Non inferior , ait, Petro,
sic lit nemo uinis cuni Petro in aucioriiaiis non indignus Apostolorum coUegio , cum primo
conientioneni jure venire possit. Sic igitur quoque facile conferendus , et nulli secundus. Et

liabe : titulos illos eiuineiites, vel Paulo, coliato eodem libro, cap 12 : Qui se inferiorem uescit,
diinlaxat ciini aliis, vel in consorlio tantùm fecit œqualem.
Pelii tribulos, vel cerlè, qui Iribuerunl, ad Lati.nus. Eviçisti denique ex Apostolo et
labores aposlolicos, sapientiam, aerumnas Pauli Ambrosio comparationem vocatum esse et
in

respexisse; et haec in eo prae cœieris commen- Peirum ipsum nec Peirum modo, sed Joan- ,

dâsse. Ex quoeiiam faclnmexislimal Abulensis nem quoque et Jacobum. Ut enim observât

praesul in 3 iiesnm 20, ut anlonomasticé Apo- Chrysosiomus hom. 23 in eumdem locum ,

sloins andiat : « Cîini dicinins Apostolum, non Hon «înjp//c//er Apostolis dixit , sed magnis
I expriniendo nomen , inleiligitiir excellens Petrum et Jacobum, et Joannem innuens. Et
< inier Apostolos, scilicet Paultis, qui fuit rectè hactenùs. Amplector deinde et dictum
< excellenlior in doctrinâ, licet non in potes- Ambrosii : Qui se inferiorem nescii , fecit œqua-
( taie. > lem : si vero ila , non igitur aequalem se fecit

Dabo Abulensi Paulum poiestate

GRiCCdS. , inaequalibus; id enim reclae ralioni adversum
non exceiluisse; at neque subjectuui fuisse, et repugnans est ; iiaque aequalibus , hoc est

neque inleriorem, lu ut id niihi neges, ceriè in quo ipsi magni Aposloli fuêre invicem
Paulo alliin)anti , Palribus confirnianlibus vix aequales : id verô primatum non esse, dabis
negabis. Atqui Paulus ad Gai. 2, posiquàni à facile, si adhuc meniorià relines, quse in hanc
se susceptuni iier cum Tito el Barnabà Jero- rem à nie pridem dicta sunt : quare neque
solymas ad Petrum , Jacobum, et Joannem Paulus se priniatu sequalem fecit, neque hune,
cou)uieniorâsset , addit versu 3 : Quitus neque uni Petro proprium , in comparationem voca-
ad lioram ces&imus subjectione. vil, existimans se in nullo inferiorem à magnis
L4TINUS. Nae lu meam infringis patientiam, Apostolis. Eo igitur se solûm contulit, quo
siadeô maligne efTata Pauli, quasi ad sunimos magni très illi pares erant. Al si tibi hoc nieura
ille Apostolos respexerit , cum haereticis , ex argumentum non arrideat, nec sustines, ut
quibus te haec mutuaium opinor, deflectas. te longiùs morer bis raiiunculis , adi ipse 2

Inspice liberoanimo c. 2 ad Gai., et 2 Cor 11, Cor. 11, et diligeriier omnia ad calculum re-
ac nie etiam silente comperies , uno loco ad voca , quaeque aniecedunt , quaeque conse-
pseudo-apostolos , altero ad lalsos fraires, qui quuntur; tune clarâ luce perspicies quàm
Paulo praedicaiionis liberlatem ibanl adem- primatui nihil deroget , ex quo , se nihil ininus

ptum , verba supra à te relata perlinere ; quod fuisse dixit. Eteniui versibus quidem aniece-
quidera vel ipsa ratio, quam Paulus subjecil, denlibus à revelalionum , visionum, rapiuum-
per se admonel : Vt veritas Evangelii perma- que magniiudine ; consequeniibus verô , à
neat apud vos. Gui enim sano in nientem ve- signis aposiolaiùs sui factis super Corinihios

niat veritatem Evangelii à Petro aliquando à prodigiis, à virtutibus hanc sequalitatem

impugnaiam dicere? repetit : (Jutti est enim, dicebat, quod minus

Gr^cus. Quando tu rursùs 2 ad Cor. Episto- habuiitis prœ cœleris Ecclesiis ? ad Cor. 12.

lam in nienioriam revocas paiere, ut quod ,

Quare quemadmodiim hisce Corinihiacam
ex cap. 2 ad Gai. non potui, inde denique parera digniiaie , auctoriiaie ac poiestate non
conficiam. Diserte, ibi Aposlolus loquiiur de fecit caeteris per orbe.n caihetlris ,
quanqiiàm
Pelro , Jacobo ac Joanne : et uihilominùs ait : instiiuiione ac doctrinâ Apostolicâ omninû
Exiitimo me in nuUo inferiorem etse à viagnis supparem esse coniendat, ita sanè neque alla-
 , ,,

lib CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 746

lis à te verbis seipsum auctoriiate aut poles- gelium) , iieque didici , sed per revelationem
taie exaequavit : aut si hoc eliain velis , stitît Jesu Christi. Cap. 1 et 2 ad Galat. : Mihi enim,
in aposiolicà,communi luagnis Apostolis digni- qui videbantur esse aliquid, nihil contulerunt

tate, ministerio ac polcslaie : quod innuit tamen si Patres etiam in auxilium vocem
Primasius, in c. 2 ad Gai. dicens : Non iUi ipsum quoque primatu et capitis honore glo-
ium inferior, quia ab uno sumus ambo in unum riatum comperio. Etenim, ut dixi, Chryso-
ministcrium ordinati. Etverô hoc tantùm in- stomus eamdem utrique capitis dignilatem tri-

lendisse Paulura , vel ipsa hodierna lextûs buil : quid ad haec respondes ? equidem capi-
lectio adnionet ; ea sic habet : Exislimo nihil tis dignitas priraatum plané videtur exprimera.

me minus fecisse à magnis Apostolis ; lioc ratio- Latinus. Noiim esse tara severi et illibera-
nes , quas subdit ,
persuadent : Nam etsi im- lisingenii, ut nil tibi, nil
Chrysostomo defe-
perilus sermone , sed 7ion scientià . . . gratis ram. Dignitas capitis, quam Paulo tribuit
evangelizavi vobis. . . ; in omnibus sine onere me primaium ejus inier gentes stabilit, hune da-
vobis servavi. Nec plus ullra. mus, si tu modo Apostolorum primaium vi-
§1X. cissim Petro non deneges : lia stabit adhuc
GRiECus. Postquàm tu Apostolatùs decus Paulus caput gentiuœ , sub capite universali
suppar in uiroque agnovisli , rellquura est, ut Petro. Etverô hoc , neque plus quœsîsse Chry-
ego prinialuni paris gradùs utrique evincam : sostomum, ipsa Pauli verba, in quae com-
et quanquàm nondùm ipse salis expediani an menlatur, satis demonslrant. Indicavit hoc
uniiuui in solidum anibo lenuerint, an divi- etiam Ambrosius in Epist. ad Galat. dicens :
suni auctoritaie pari gesserint ,
gessisse laraen Paulus gratiam primatns sibi à Deo conccssam
hàc posiremà rationeeruisse mihi videor ex 2 vindical , sicut et soli Petro cnncessa est inter
cap. ad Gai., ubi sic de se Paulus : Creditum Apostolos. Sit igitur Paulus caput gentium
est milii Evangelium prœputii , sicut et Petro habeai sibi earum primaium quid inde
, ? Si
circumcisionis. Diligenter nota vim compara- Apostolorum primaium Peirusobtineat, etiam
tivae particulae; et si concedis sumnio jure gentium caput sub Peiro futurum est.
circumcisionis Evangelium consignatum Pe- At inficiaris Pelrum esse Aposlolormm ca-
tro, da quoque summo jure praeputii Evange- put ,
parùm sollicitus quid Ambrosius di-
lium translaium in Paulum. Acquiesce Patrum xerit : verùra vide ut contra mentem Pauli
sentenliis, ac in priniis Chrysostomi, qui in etiam id abnuas. Dédit ipse, ut fatebare,
citatum textum ad Gai. iia comracntatur Pau- circumcisionis primatum Petro
:
; atqui Apo-
lus non se comparât aliis Apostolis, sed eorum ca- sioli omnes et Paulus
, ipse ex circumcisione
piti,ostendens eamdemutrique capitis dignilatem. fuit : Nos naturâ Judœi , et non ex gent/bus pec~
Latinus. Si, quod sa'pè jam monui, cùm catores, ad Gai. 2. Infer jam ipsequod conse-
alTers locum Aposioli, ad consequentia etiam quens est. Verùm hoc misso, quantum circum-
animumadvertisses, non esset, curtetuaque cisionis Evangelium, ac minisierium
, quod
semper eniendem ; quod quando à te adhuc Petro assignat, supra alterum
prœpuiii ac
neglectum est pone tibi prse oculis , intentâ- gentium emineat quantùmque ad
,
supremam
,

que acie aspice cur id Aposlolus dixerit; tam Pelri dignilatem commendandam valeat,aptè
aperta causalis est , ut esposilionenoslrâ non conjicies ex ipsâ ad Rom. Epist.,
ubi v. 15
egeat : Qui ettim opevatus est Petro in aposto- idem Christo ministerium adscribit
quod Pe- ,

latum circumcisionis , operatus est et mihi inler tro ad Gai. 2 : Dico enim Christum Jesum mini-
génies. Hinc omnis simllitudo ducitur ;
quae strum fuisse circumcisionis. Quid illusirius
Petro
quidennion auctoriiatis , aut potestatis, sed dari poluit, quàm vel vicaria poteslasin
mini-
missionis modum œqualem indicat ; quare sterio Christi 7 Et hanc tara ingénue
confitelur
et conlinuO subdit : Ciim cognovissent gratiam Paulus in Peiro.
quœ data est mihi, Jacobus, et Cephas , et Gr.ecls. Dùm tu me ita undique petis, inde
Joannes, qui videbantur columnœ esse dextras etiam argumentorum
, lela in me contorques,
dederunt mihi , et Barnabœ societalis , ut nos unde prorsùs opprimendum te credidi; acuisll
in gentes, ipsi autem in circumcisionem. diligentiara meam
ut accuraiiùs vesiigareia
,

Gr/ecus. Ut verum sit Paulum plurimùm à unde denique factura esset ut Peiro
circumci-
modo missionis.Tpqualicomparaiionem duxisse, sionis, Paulo prsepulii Evangelium sit credi-
liocque in priniis celebret , hoc sibi in gloriam tum. Etcomperi denique ex Hieronymo
, rem
verlal ?ieque enim ego ab homine accepi (Evan- in hune modum
;
explicanlc lib. 1 in Epist. ad
u, V.
U
 , ,

747 DE PKIMATU ROMANJi; ËCCLESliE 748

Gai. 2 : « Principale slngulis in Judocoscl gen- t aliud quàm singularium plebium capila? Et

t les fuisse mandatum , ut qui defendebant i tamen sub uno capilc omnes membra sunt
« legeni , haberent quera sequereniur ,
qui < Ecclesiae. » Verîim alii nuUi Apostolum ,

i gratiara praeferebant non deesset eis doctor

, certae provincial aiiigaut , nuiiis llmitibus ejus

I et praevius : in comniuni verô hoc eos ha- prœdicâtionem circuujscribunt. Hieron. in c.

< baisse propositi , ul Chrislo ex cunciis gen- 5 Amos, < percurrisse ait à mari Rubro usque
I tibus Ecclesiam congregarent.> Ex quoqui- «ad Oceanum, déficiente priùs eum terra»

deiu in eam menlem deveni, ut credam Pau- < quàm studio praedicandi. * Idem sensus est

lum , etsi praecipuis sumraisque cui is geniiles Ecclesiae canentis : « Tu es vas electionis

complexus sit, sic ut inde Apo^uti gentium i saucte Paule Apostole , praedicator veriiaiis

cognomen tulerit, in Judaeos tamen quoque f in univérso mundo per quem omnes geutes
,

atque cognoverunt gratiam Dei. > Sed nemo rem

apostolicam solliciludinem exteiKlisse , «

lia universi orbis pastoralem curam egisse. expressit apertiùs IsidoroPelusiotà, epist.186

Ad verô hoc non probat Apostolum indi-

libi dicenie : i Apostolorum quisque regionem iia-

Tisuin primalum gessisse? neque enim audeo f unicam , eam reclè finxlt et conciunavit.
et us

pastorale Pétri oiliclum solâ circumcisione < At Paulus universum penè orbem , taoquàm
concludere. Sanè si soUkitudinem omnium Ec- € alaïus culior pervagatus est, atque exlrc-

clesiarum primatùs nomine complecicris , obii- f mos ad usque termines penetravit. » Quare
noit hune etiam Paulus , qui eam sibi sollici- hanc fuisse causam suspicor , ut Chrysologus

ludinem apertè 2 Cor. 11 asseruit. Atque ne serm. 6 in Psâlm. 99, coUegam pastoris Pétri

tu mihi in illo hanc pastoralis et universalis pascendis ovibus nuncupaverit. Cùm enim Apo-
curae amplitudinem ex decreto et voluntatc stolorum reliquis provinciae suae descriptœ

Pétri accersas , audi Paulum, id gravissimis sint , Pétri ac deinceps Pauli apostolatus ia

verbis pernegantem ad Galat. 2 : Qui vide- universum latissimè patuit ; apostoUitus dico,

bantur aliquid esse , tiiliil mihi conlulerunt. quem lu perperam cuni primaiu confuderas.
Latinus. Sit ita sanè : substinueril Paulus Gr^cus. At mihi Chrysologus plus etiam
solliciludinem omnium Ecclesiarura, neque aliquid volalsse videtur, et pascendarum quo-
id ex charitate modo aut concessione homi-
,
que oviiim polestaie exaequàsse. Ut enim Ul-
num , sed ex apostolico plané offlcio , et im- pianum omiitara , qui de v, s. Collegarum , :

perio Christi; nihil tamen inde admodùm inquil . appeltalione continenlur, qui sunt ejus-

proficies, si ad ea quse ante dixi, animo redeas, dem potestatis. Sanè supfemi imperii partici-

et quam dudùm expinxi, apostolaiûs imaginein pem videniur fecisse, et in consortium primas

diligenler inspicias, Asserui ibi , imô ex saçris poiesiati* \'^cî>-:^se Pauluiii, praeter Chrysolo-

etiam paginis comprobavi, duabus pr^cipuè gum Chry osiûnius quoque el Cyrillus Jere-
,

praerogativis aposiolaium constitui primùm solyo'-u Audiamus Chrysobiomum existi-

. .

ex polestalis ampliludine per orbem univer- mat àp !um çuram universi orbis susce-
is :

sum, omnesque laiè Ecclesias diflusx deinde ; pisse ncc çuram utcumque , sed curam pra&-
,

ex ejusdera poiesiatis dignitale à Cbvislo im- fecluraeac uiagistratui suprcmo conjunciam;

médiate profectae. Cum utroque vero hoc, verbû oj«? sunt hom. 23 in 1 Corini. ;

quàm reclè ibi potestatem Pétri eminentem

supra caeteros composuerim, meminisse le Nece.'iiir- assequor, que meliùs nomine sum-
velim, ne in idem quod dixi redire opussit. mus in Ëcclesià magisiratus apud nos exprimi

Caetertim quia tecum versari in deliciis ha-

,
possit : cùm enim TrpwTixaôj^pîx primum nobis
beo nolim te mentem Patrum et ut vide-
,
, , sedendi locum signîficet, -pcaraoî* est prce-
lur, non sat concordes de Paulo sententias feclur^ eum jure supremo atque impieri».
celare, Etenim cùm nemo Paulo poiestatem Quare reclç Cyrillus Jerosolymiianus conjun-
araplissiniam deporlandi per orbem Christi xit Apostoloram principes et Ecclesiae wpo-

nomen coram genlibus , populis et liliis Israël crara; , hoc cst , praEsidcs, dixit ; et Greg.
abneget ; Gregorius tamen Magnus Paulum Magnus , 1. 2, c. 12, in principatu apostolico
aposiolatûs olBcium non in universum orbem fratres tenere totius Ecclesiae principatum.
exercuisse existimat, episi. 38 ad Joannem Quibus nisi denique faiiare Paulo aflirmari,
Consianiinopolilanum : i Petrus Apostolus Petrum ipsum primaiu evcrtis. Unde enim ;
I primum membrum sanciae et universalis aut quibus demùm verbis hune tu probes
i Ecclcsiae est, Paulus, Andréas, Joannes, quid dihicidiùs P(5lro?
 ,
,

749 CONTRA SCHISMAi ICOS ORIENTALES. 750

L\Ti.\'us. Ut errorem libi delraham , ex quo moliri videris, Patrum testimo-

si lot dilucida
te laborare luagnoperè suspicor , initio stalim nia, tôt titulos undique similes, quos adhue

nioniiuru te volo, nunquàm mihi in animo pro primatu Pauli adduxi, semper restriugas,
fuisse, Paulu nudum praedicationis, jure ac et aliô dellectas. Si Patres in Paulo dant verba,
poteslale desiilulum assignare luiiiistcriuin ; et tantùm non fallunt, quis illis, eadem peni-
nec eniin id esse ex Apostoli digniiate , probe tùs de Petro asserenlibus lidem praestet?
novl. llabeat per me Paulus soUiciludinem Quis ultra verba Petro primatum déférât?
omnium Ecclesiarum , neque ex charilate Latinus. Prxstabunt fulem Catholici , et si
taiitùm , sed oflicio : habeat eiiam cum omni vim argumenti quod nunc dicturus sum per-
apostolicse dignitatis ampliludine. An verô cipias, tu ipse. Sic itaquc habe Patres qui- :
,

rpoorama apud ChrySOSlOmum , aut irpcarâTT)? buscumque deuiùiu litiilis cohonestent aut
apud Cyrillum, plus aliquid tibi signihcant? extoliant Paulum, primatum tamen illi in Ec-
noiim ego grammaticam tecum ingredi , et de clesiam et Aposiolos ipsos conferre non pole-
vocibus conserere : id abundè comperi , ex rant; sive tu rei magniiudinem, sivePairum
Cyrilli mente Paulura onmimodâ potestate aetatem species , a;taie illi inferioros erant
parem non fuisse Petro qui enim aequalem
: Apostolis, neque ejus auctoriiatis , ui <iuan-
undique Petro faceret , qui , catech. 10 quàm coaevi, in Apostolos quidquam possent ;

Joannem non esseminorem Paulo dixerat?at si ergo priinaium coinmunem cum Petro
aequaiis Pauli Joannes minor erat, per eum- Paulus gessit, obiiuuit bunc à Christo , vel
dem Cyrillum, Petro , cui solî pasceadas oves Petro, aut forte Apostoli». Tuitaque, ut in-
à Chrisio commissas catech. 14 tradidit. Si d, tentum promoveas , vel à Christo inslitutum,
inquis , Cbrysologus coliegam Petro adjunxit aut à Petro in potestatis supremse communio-
Paulum , eiiam in pascendis ovibus : si rcctè nem admissum effice, ne operam ludanius.
assequor, hoc tuum argumentum est : Summa Gu^ECLs. Rem tu aequam quiëem sed quae ,

potcâtas Pétri est in pascendis ovibus; per vires meas facile superet, pelîsti, non abibo à
Clin sologum in bâc liabet coliegam ; igitur in Patribus; quanquàm enim nil illi Paulo con-
siuumâ potestate. £t quoniam collegœ notnen lulerint , aut conferre poiuerint , collalum
ideûlilatem potestatis indicat, habet Paulus tamen, hoc sive allero modo, satis auctoritate
poiestatem summam, imô prorsiis camdem suâ evincunt. Quis enim neget potuisse Patres
cum Petro; ita tu : quasi verô etiam in summâ id tradilione accipere? et accepisse etiam
potestate habere quis nequeat coliegam impa- confldenter aie , cùm, quae adhue produxi ex
rcm ? Odi quœ suui de voce lites , in quas ne Patribus elogia, hoc plané efliciant, sive is
denique tecum descendam hodiè, tu consule denique à Christo , sive à Petro ipso in con-
Callistum de Jure immunit, et Caium de Gol- sortium supremae potestatis immissus sit,
legiis. Aiunt illi coliegas dici , non qui tantùm quod non decerno.
iD communionem potestatis sintvocati, vcrùm Latinus. Nec tu igitur satis expedis, cui
et qui ejusdem fuerint coUegii aut corporis suam poteslatem supremara Paulus in acceptis
qui quanquàm omnes collegae et sodales sint referre debeal , quam meliiis dixisses, nulli.
tamcn uil prohibet quin unus praesit , et jus Ego si illam, quae à Christo est, institutionem
dicai omnibus. Sed quid ego ad Caium et Pauli in Aposiolum, reputem atientiùs, nul-
Callistum te remitto ? Adi Gratianum dist. 95, lum in eâ admodùm primatûs vestigium com.
ubi canonem 25 concilii Carlhag. II ita relert : perio, aut quod sapiat auctoriiatis quidquam
1 Episcopus in ecclesià , in consessu presby- supra cseteros Apostolorum, Institutio Pauli,
« terorum sublimior sedeat : intra domum qucc à Christo est , magno Dei beneficio , in
« coliegam presbyterorum se esse cogno-
vcrù , Scripturis hodièque extat. Age itaque, et quae-
<6cat. I Polerat iiaque Paulus etiam in pa- cumque loca sunt percurramus. Aci. c. 9,
scendis ovibus esse coUega Pciri ; polerat esse DominI verba sunt ad Saulum Ipsum prostra-
frater in principaiu aposlolico; potuit omnium tum in via Surge, et ingredere civilalem, et ibi
:

Eoclesiarum pater esse et princeps , ut eum dicetur tibi quid te oporteat facere. Et per idem
Tocat Augustinus, imô et caput; sic lamen, tempus ad Ananiam Vade, quoniam vas
: elec-
ut Peirus eminentiorera quodam modo , ceu tionis est mihi iste, ut portet nomen meum co-
unilatisceniruni et fons Evangclii, ipsius adeô ram gcntibus et regibus, et filiis Israël : ego
Pauli caput esseï, ac paslor vice Chrisli. enim ostendam illi quanta oporteat eum pro no-
<iR;Ecus. Improvidc agis, et in canul luom mine meo pati, Ananiae denique ad Saulum :
 , ,

751 DE PRIMÂTU ROMANDE ECCLESIiE 752

Saule {rater, Dominus misit me Jésus, qui appa- ri!

gnatus est visione c. 22, quidem haec tantùm
ru! t tibi in via, qnà veuiebas, ut videas , et im- mandata accipit. : Vade, quoniam ego innationes
plearis Spiritu sancto. Eadem c. 2:i Paul us longé miltam te. El c. 23 : Constans esto, sicut

ipsein caslris caienis vinctus ad Judaeos Hie- enim test iftca tus es de me in Hienisalem , sic te

rosolyiuitanos repelit : Dominus dixit ad me : oportet et Romœ testificari. Retuli haclenùs

Surgeiis vade Damascum, et ibi tibi dicelur de verba Servatoris ad l'aulum ; nunc Pauli quo-
omnibus quid te oporteat facere.EtAnania dixit que de se, deque suo munereaccipe. Describit
milii : Deus Patrum uostrorum prœordinavit te, id cum tribus priuiis locis, ad Rom. 1 : Paulus

ut coynosceres voluntatcm ejus, et audiresjuslum, servusJesu Christi vocatus Apostotus, segregatus

et audies vocem ex ore ejus : quia eris testis illius in Evangelium Dei. Ad Ephes. 8 : Cujusfactus

ad omnes homines, eorum quœ vidisti et audîsti. sum minister secunditm donum gratiœ Dei quœ
Retulit quoque eadem Act. c. 26, Caesareae, data est mihi secunditm operationem virtutis

audienie rege Agrippa el Bérénice. Ait ergo ejus. Mihi omnium sanctorum minimo data est

sibi (liclum à Domino : Exurge, et sta super pe- gratia liœc in gentibus, evangelizare investigabiles

des tttos; ad hoc enim apparui tibi, ut constiluam divitias Christi, et illuminare omnes, elc. El
te ministrum et testem eorum quœ vidisti, et eo- denique 2 ad Tim. 4 : Dominus autem mihi
rum quibus apparebo tibi. Eripiens te de populo adfuit, et confortavit me, ut per me prœdicatio

et gentibus in quas nunc 'ego mitlam te iiperire impleatur, et audiant omnes gentes.

oculos, ut convertantur à tenebris ad tucem. Gr^ccs. Yerba Christi , quibus Paulus in

Quid, quaeso, in hâc prima instituiione praeter Apostolum delecius atque insiitutus est, in

commune apostolalùs officium deniandaïur unum collecta exprompsisti haclenùs, tum et

Paulo ? illa quibus idem in varias orbis plagas evoca-

GRicus.Sed fortassè alibi plura; lu si caetera tus aut ire j'ussus est ; denique et Pauli ipsius,
eliam tenes memoriâ, quaecumque ad potesta- quibus demandatum sibi munus complexus
lem faciunt, profer in médium, nec me quid- est. Magnum quidem Apostolum, at deni-
illa

quam cela. que, utfaiear, nondùm caput inter omnes effi-

LvTi.NLS. Obsequar : cùm igitur priraùm à ciunt; quando tamen, ut pridem aiebam, id

Spiritu sancto deslinaretur ad Evangeliura Patres nec obscure innuunt, quanquàm non
inferendum Arabise, Asiae provinciis, ac insu- Scripturis, tradiiione tamen fortassè accepe-

lis, Act. 13, dixit Spiritus sanctus ad Antio- rint, Atque ita plané adhuc existimo , nisl et

chiae congregatos : Segregate milii Saulum et hinc me dimoveas. Quis enim ferai verba dé-
Barnabam in opus ad quod assumpsi eos. Quod disse Patres, cùm principem, ducem, caput, et

verù hoc fuit ? sanè non fuisse aliud à prsedi- non alla, dixerunt ?

caiionis opère, evincunt utriusque Apostoli Latims. Si alterutrum duorum affirmandum

verba ad Judaeos Antiochiae Pisidiae urbis : sit, malira credere verba dédisse quàm Paulo
Vobis, aiebant, oportebat primîim loqui verbum primalum deiulisse Patres quem illi sicut
Dei; sed quoniam repeilitis illud, et indignas vos Scripturarum non accepêre testimonio, sic

jiidicatisœternœ vitœ, ecce convertimur ad gentes. neque tradiiione propagatum, persuadere vo-
Sic enim prœcepit nobis Dominus (Isaiai 49) : lebant, si quando eum principem , -foGrx-rr,-*,

Posui te in lucem gentium, ut sis in salutem usque caput, aut quovis alio splendidiore titulo nun-
ad extremum terrœ. Denique et illud quod post cupàrunt. Verùm, ut senlias denique quàm tu
praedicatioaem de reducibus Antiochiam dici- inanem ex PP. locutionibus suspicionem tra-

lur c. 14 : Navigaverunt Antiochiam, unde erant ditionisconceperis, meminissete primùm volo,

traditi graliœ Dei in opus quod compleverunt. ex nudà titulorum concordiâ ac similiiudiae,
Macedo quoque ille, qui in somnis apparuit nihil admodùm verae certaeque inter duos
c. 16, unum defert Paulo laborem aposioli- aequalitatis confici. Etenim Titum quoque An-
cum; en ejus verba : Transiens in Macedoniam dréas Cretensis dixit fundamentum Ecclesiœ,
adjuva nos. Nec Paulus vigil plus sibi tribuit : Alhanasius Basiliura Ecclesiarum caput, quin
Quœsivimus proficisci in Macedoniam, certi facli idcircôad Pauli mensuram pertigerint. Paulus
quod vocâsset nos evangelizare eis ; Christus ipse Act. 2 affirmai in universum, episcopos à
quoque ipse cùm per speciera nocte se obtu- Spiritu sancto posilos regere Ecclesiam Dei ; et

lisset Paulo Corinthi c. 18, aiebat tantùm : 2 Cor. 3 : Omnes pro Christo legatione fungi
Noli timere , sed loquere , et ne taceas. Et in quin quisquam nostrùm suslincàt eos aut in-
duplici illà quâ eum Hierosolymis Salvator di- vicem, aut Paulo pareg facere. OEcumenicus,
 , ,

CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 754

7è3
ut id etiam permittam, est pairiarcha Cons- ex iis vcrbis Pauli : Et contuli cmi lis Evange-

lanlinopoleos ; œcunienicus Romanus ponti- lium, ex quibus subjeclio poiiùs arguenda

fex ; nnin suppar idcircô? qiiare ut rectum de fuerat, sequalitatem infert, dùm ait quôd inter
Patrum sentenliis feras judicium, ultrù insu- conferentes sit œqualitas. An Theophilaclus,
per tibi reflcctenduserilaniinus, videudiimque OEcumenius et Chrysostomus ex mutatione
iinde illi Paulum cum Petro componant, et si nominis Sauli in Paulum feliciiis argucrint

italubet, sequiparcnt. Equidein si ilia Scrip- primatum, aliàs dicam, Sed quô ad liquidum

lurne loca, ex qiiibus aequiparaiio ducilur apparcai, ncc eos animo désignasse plus quàni

nullum primalùs vesligium contincaiit, neque tibi nunc tribuimus pro Paulo, afferre possem
consimiles liUili, et œqualitas inde ducla, ex ordine Patres, qui Petrum Paulo prseferant,
primaium comniiinem ex nienie Patrum signi- nisi aliàs futurum sperarem, utapiior se locus
ficanf, et tum quidem minime, cùm iu iisdem det, quo, minori nostro taedio verba Patrum
Pairibus loca non obscura existunt, ex quibus interseram. Nunc, ut opinor, salis, ut ipse, ut

Paulum postposiium possis verà aliquâ ra- sapiens es, percipis, quàm frustra te ac Patres

tionc consequi. ad iraditionem, nescio quam, primatum Pauli

Gr.ecus. Régulas quas nunc mihi Patres rite referre volueris, atque etiam retuleris, cujus tu

interprelandi , meniemque eorum ex vero neque auctorem, neque testem, neque vadem
conjiciendi tradidisti, laudo vehementer ac habeas. Si Patribus animus fuisset persuadere

approbo ; at quantum te illae juvent , aut nobis primatum Pauli, quasi quem traditione

senienliae nieae dérogent, nondùm assequor, acceperint, nedubita, in tanto eorum numéro,
nisi tu quidem aut producas loca in quibus quos adhuc adduximus, vel unus futuruserat,
diseriè Petrum praetuleriut, aut certè osten- qui se apertè ad iraditionem referret, quemad-

das, illis etiam Scripturae locis quibus Paires modùm non unus, sed propè omnes ad Salva-
adducii pares utrique titulos praebuerunt, toris se verba referunt, cùm primatum Petro
pfimatum non probari. asserunt.
Latinl's. Quod petisti, id quidem à me tibi
§X.
sparsim antea jam est praestitum; quô verô
cadem etiam sub conspectu habeas, tuae id Crocus. Acquiesco, neque jam contendo
dabo petilioni, ut omnia in unum colligam. Paulo primatum sed neque pervideo unde tu
;

Itaque Hieronymus, Ambrosius, Chrysostomus, demùm Petro possis verum sincerumque asse-
Primasius, ut tibi aperlè dicam, vel non du- rere; verum aio, qui nempe non tolus nudà
cunl primatum Pauli ex locis quae ejusaliquod honoris praerogativâ finiatur, sed ullrô pro-
indicium faciuni, vel prorsùs ex lalibus ex gressus poiestate etiam atque jurisdictionesu-
quibus poliori jure subjeclio Pauli colligenda prcmà universos complectatur.
concludendaque fuerat. Primasius in c. 2 ad LvTiiNUS. Scivi in id denique contentionem
Gai. nomine Pauli sic loquitur : Non illi
( nosiram deventuram, ut tu honorem dunlaxat
< (puta Petro) sum inferior, quia ab une sumus Petro prae cseleris coUatum existimes; de ju-
t in unum ministerium ordinali ;
qui operalus rlsdictionis autem primatu non adhuc discc-

I est Petro in apostolatum circunicisionis, ope- ptaiionem abrumpas : ast admissâ unà, ut
« raïus est mihi inicr gentes. » Ex iisdem quo- sopitam etiam agnoscasconlroversiam alteram.
que Chrysostomus ad Gai. 2 c Paulus, ait, : ex honoris prserogativis, supremam quoque
inon se comparât aliis Apostolis, sed eorum Pétri in omnes polestatem non grandi negolio
I capiti, ostendens eamdeni ulrique capitis di- conficiam.
( gniiatem. > Tum verô Ambrosius in eumdem Gr^cus. Manifestiora quàm ut negari pos-
locum sic concludit : « Paulus gratiam prima- sint, honoris Petro supra cseteros semper im-
t tùs sibi soli à Deo concessam vindicat, sicut pensi tenemus indicia. Sanè quoiies Evange-
«et soli Petro concessa est inter Aposlolos, » listae Aposiolos ex proposito percensent
Porrô an tibi videntur haec esse primalùs veri primum semper locum Petrus oblinet. Marci
iudicia? primum quidem esse nequit, quia 2, Luc. G, à Matthîeo insuper etiam verbis di-
commune omnibus Apostolis; sed neque alte- vertis, pritmis dicitur. Deinde quando reliqui
rum quia circumcisionis ministerium multô
, Apostoli generatim ac velut in cumule, Petrus
erat uobilius illo gentium, quippe quod com- singillalim nominatur : Ite, dicite discipulis ejus,
plecterelur ipsum quoque gentium niinistrum, et Petro. Marc. 16 : Cœteri Apostoli, et fratres

cùm et is ex circumcisione luerit. Hieronymus Domini, et Cephas, 2 Cor. 12. Neque omiltenda
755 DE PRIMATU ROMAN/E ECCLESl^, 756

rcor illa, quô<l Petro Clirislus priraùm pedes Exisiimat is, Apostolum pcr omne vltœ tempus
lavet, Joan. 13, cl resiirgens primùni Simoni ulroque eo nomine nuncupaium fuisse et cùm ;

apparuit, Luc. 2i; quôd soli niorlem crucis quidem apud Hebrseos Sauli noraine magîs
suae similem praedixcril, Joan. 21; quôd in cognitus esset, apud gcntiles Pauli noraen
fidei confirniationem primiim Potrus palret prœvaluisse. Jlihi ccrtum est adhaerere Chry-
miraculum, Act. 3. Haec suffîciant : ex rauta- sostomo, qui ad Salvaiorem, et honorem Apo-
tîone namque nominis Sinwnis in Petrum, nihil sloli id omne retulit : t Ne in hoc minus aliis

praecipuum, aut supra Paulum conligisse Pe- ( Apostolis huberet, sed quod habuit eximium
tro, Chrysosloniiis, Theophylactus el OEcume- «.Apostolorum princeps, hoc haberei et

nins rcctô ojjservant. Chrysostonii lu Ep. ad c ipse. >

Rom. liom. 1, verba sunt : < Cùm diceretur Latisus. Ut tibi dem Paulum à Christo id

< Saitlus, Paulum nuncnpavit, ne in lioc eliani nomen acccpisse, et forlassè ideô ex aequo
f minus aliis Apostolis liabcrcl, sed quod habuit parem evasisse cum Jacobo alQuo Joanne,
I eximium discipulorum princeps, boc haberet magnis Apostolis, qui aueiore codem Boanerges,
t et ipse. » Tbcophylaclus verô in eamdem sive, ulHieronymus.Cartereem, hoc est, filiilo-

Epistobm, quaercns, c cujus reigratiâ ex Saulo nitrùs cognominati sunt. Ai utrosque Petro
iPaulus dicius esseï? j in eumdem sensum pares facere, vel ipsum Pétri, sive Cephœ no-
respondet : < Ul neque in hoc Apostolorum men me prohibet. Igilur cùm insignis omnium
i antesignano miner essei. » Consentit utrique istorura Apostolorum supra caeteros ex muta-
OEcuraenius in idem caput dicens : « Proplerca tione nominis eluceat praerogativa , Petrus

fverô à-Saulo in Paulum imuiutaïur, ut neque tamen praecipuas in eo etiam partes obtinet.

f in hoc viderelur minus aliis Apostolis habere, Elenim Petrus primùm eô praeceliit omnibus,
« nec ipso Petro. i quùd nomen summae polesiaiissigniûcaiivum,
Latincs. Non esse prorsùs unanimera Patrum ac veluti monumentum, imô ipsam summam

sententiam in statnendis, quse Pauli noraen potesiatem cum nomine soititus sit. Etenim
attinent, mihi quidem rcs esploraia est. Cùm Cephas Syriis rupera, peiramque, fundamen-
enim ejus novi nomini^^ Christum alii aucto- tum ac basim indicat, cùm contra Pauli no-

rera fecerint, neque desuut, qui spontè, aut men pusillum tantùm significet, quanti quidem
aliorum arbitrio à Saulo id susceptum exisii- corpore fuisse Apostolum, testis est Nicepho-

ment. Par etiam discordia est in constituendâ rus lib. 2, cap. 57. Deinde illo etiam pra;cellit,

nominis suscepti epocbà, cauais atque occa- quôd Pétri nomen à Salvatore derivatum, mu-
sione. Chrysostomus, hom. 28 in ActaApost., talum, ac veluii consecratum sit Petra emm :

Theophilactus. OEcunieuiiJS ac Theodoretus in erat Cliristus. Quare Léo papa reclè intulit,

cap. 1 ad Rom., opinantur, Apostolum com- Christum communicato Simoni suo nomine,
mutasse nomen, cùm Anliochiae iniliatus est quo à prophetis saepè designaïus est, coramu-
imposiiione manuum. Ilieronymus in Epistolà nera etiam, et vicariam potestatem in Petrum

ad Pbileraonem, Augustinus Confcss. 1. 8, c. 4, transtulisse. lia mutalio nominis Sinionis in

à conversione Sergii Pauli proconsulis id no- Petrum, honoris juxta ac poiestatis praecipuae

men ei accessissc opinauiur, Act. 15. Et rectè semper fuitargumenium.

cùm enim à Salvatore semper antea,
fortàssè: GiLCccs."Si isthoc sitveri primalùs indicium,

quemadmodùm et à Lucâ sacro scriptoîe in crues tu sanè, ut ingeniosus es, idem quoque

Aciis Apostolorum Saulus tantùm nuncupatns ex Matlh. 14, ubi Petrum cum Christo super

sit, hoc demùm Aclorum capite dicitur : Sau- pelagus iluctuosum firmo inccdentem grado

lus, qui est Pautus. Nullo igitur firme testimo- aspexeris. Et ex Matlh. 17, cùm dependendnm
nio, à Salvalore, an homine id nominis susce- pro se ac Peiro tributum, imperari à Salva-
perit, potest constitui ; sed neque, an graliâ tore audieris. Elicies etiam aliquid in rem

Sergii proconsulis recens ad Christum ad- luam ex Actor. 12, ubi dicitur : Pro Petro in

ducii, an subniissionis studk). De ulroque, ut carcere oratio fiebat ab Ecclesiâ. Et donique, ut

Tideretur, incertus Augustinus, quod lib. 8 nihil praeteream, ad Pétri primntuin réfères,

Confess. ad conversionem Sergii, hoc idem ad quôd Paulus ad Galat. 2, ejus visendi causa

modesiiam Apostoli, de Spir. et Litt. cap. 1, Jerosolymas iter ingressus sit : quasi verô dl-

et in Psalm. 72, reiulit. versa iliià nobisvixerint secula, mores diver-

Cft.£Ois. Onùssam à te miror, Origenis, aut ses; neque «nus prorectionem inire visendi

RuHbi veriùssenientiâm in £pisu>lai» ad Rom. aUerius causa potuerit, neque oflicii, nul »r-
 ,

757 CONÏHvY SCHISMATICOS OftiKNTALES. 758

fcanitatis prxstare quidquara, nisi conlinuô moratio In eam, oplnor, adducet sententiam,
ei subjectionem suam testat'^iï» hf^rHl ntsHspicoris inbocacccssu plussubcssequid-
1 vTiNUS. Ernara equidom, nir^d nrOles, at piam, cl ultra honoris offîcium, quod inier
lion ego, sed P^iros, q\ioriira vo; Grrpci effata sequal.s piiam locum habeat. Equidem ne nos
niagnâ veneraiione coinplecli soloUs. Dignissi- ejus advoniils causam comminisci possemus
inus est, quem audias, Bernardus 1. 2 de Con- aliam, pr.'ï'clarè cœteras submovit Chrysosio-
sider. c. 8, ita in illiid Matdi. li dis^prens : mus in eumdem locum sic scrihens : \enisie

t Discipuli navigabant, et Doniinus apyarebat non disrouW sindh, addere potuit, nec polcsta-
lin liltore, qnodquejiiciindiiiserar. in corpore tis causa, sed honoris priori Apostolo deferendi.
« divino. Scions Petrus quia Dominus est, in Etverô fia prorsùs esse, res etiam ipsa evincît,
«mare se misit, et sic venit ad ipsnm, aliis quando priîis jam per Arabiam omnem spar-
< navigio pervenienlibus. Quid istud? nempe sisse Apostolura seraentem Evangelii pro cerio
f signnm singularis ponfificii Pétri, per quod tenemus, nec salutato, nec convento adhuc
< non navem unam, ut c?cteri qaiqtie suam, sed Petro. Alterum quod sibi imperavit iter, com-
«seculum ipsum susceperit gubernandum. mémorât ad Galat. 2 : Deinde post annos qua-
< Mare enini seculum est, naves Ecclesiae; inde tuordecim iterùm ascendi Jerosolymam cmn Bar-
I est quùd altéra vice instar Domini gradiens et Tito. Tu sive annorum illo-
nabe, assumpto
I super aquas, unicam se Chrîsti vicarium do- rum quatuordecim calculum ab ascensione
• signaverit, qui non uni populo, sed conctîs Christi, sive à conversione Pauli, seu denique
< prodesse deberet, siquidena aquai multae, cum Hieronymo, à novissimo itinere de quo
»populi niuUi. Ita cùm quisque cseterorum c. i verba fecit, ineas, ut sapiens es, facile
€ habeat suam, tibi (loquitur ad Eugenium pronuntiabis, non discendi, autpotcstatisquae-
» papam) u«a commissa est grand issima navis rendae studio, non necessitate denique, sed
« facta ex omnibus, ipsa universaiis Ecclesia voluntale hoc ctlam iior susceptum fuisse.

» toto orbe di/Tusa, » Nec minori, opiner, vo- Quis enini sustineat dicere, post longum adeô
luptaïc audies, quâ demùm ratione auctor praedicationis cursum, Paulo denique vcnisse
Quaestionum novi et veteris Testam". quse ex- in mentem, ut jus praedicandi quaereret, veri-
stant tom. 4 operum August., ex depénso tri- tatem disceret ? procul sint haec ab Apostolo,
buto, et verbis illis Christi Matt. 17 : Invenies qui à Servatore niissus, divini Spirilûs ma-
staterem; itlum sumens, da eis pro me et te. gisterio omnia didicit.
Pétri primatum arguât. Ait ergo : < Salvator Latinus. Eruditè utramque Pauli profeclio-
< cùm pro se et Petro dari jubel didrachmam, nem ad Petrum compendio complexus es.
I pro omnibus solvisse videtur, quia sicut in Dabo neuiram discendi aut poieslatis causa
€ Salvatore erant omnes causae magisterii, ita fuisse suscepiam : pr.ieterquàm enira quod id
« et post Salvatorem in Petro omnes continen- res Ipsa persuadeat, Theodoretus quoque ait:
« tur; ipsum enîra constituit caput, ut pastor «Cùm humanâ dootrinâ non indigeret, ut qui
« esset gregis Doroinici. » Erat nempe hoc tri- < ab universorum Deo eam accepisset, Aposto-
bufigenus, quod solvebatur per capiiâ familia- i lorum principi, quem par est, honorera tri-
rum, ut expendunt Origencs, Hieron., Chry- I huit. » Quem verô parem honorera futuriim
S06t. hom. 59 in Matth. Atque ut omittam ex fuisse dices? ego quidem non alium dicerem
conununibns Ecclesiae precibu& primatum quàm qui Apostolorum principi, paslori aucto-
comprobare, cùm id vel consueludo dfptycbo- ritatis smnma; debebatur. Sanè et Hieronym.
run>, quae hodièque apud vos viget, satis su- in ep. ad August., quae incipit : Très simul epi-
pcfque ^crsuadeat : qnam Paulus non Jtrbani- stolas, ad auctoritaiem Peiri supremam iter id
tatis, non curiositatis causa iter Jerosolymam retulif; aiinaraquc: «Tant* Petrus auctorita-
susceperit, praeclarè id docueruntTenuilianus, « Ils fuit, ut Pituliis in Epislolâ suâdi.verit:
Ilieronymus atque Ambrosius. « Pos/ annos très vent Jerosolymam videre Pe-
Gr;CCUs. De quâ tu Pauli pfoffH'jone hic « tnm. t- Et mox «Non enira ascendit,
: ut gênas
S'.rmoncm infers? bis illum Hio/.solymas «vuUun»(jue agnosceref, sed ad ipsura venit
a. Hisse memini : primùm vix clapif> ab inito « tanquàiu ad paslorem supremae potcstatis, ut
»'!ostolatu triennio. De câ verôpieiecttoneslc « honorem priori Apostolo deferret. > Audis,
\S><,t ad Gai. 4 dissent : Deinde j^mi iitiios très ut Hieronymus honorem ad obsequium trahat,
4jjcm.ferMoltjmiimvidere Vetrum, &riHnm apud et qufU) ChrysostoniMS, et ipse priorem, eum-
eum diekti rpiindecim^ Non teluec dieruiiKîora- dem q.iFa^e pastorem supremœ potcstatis nun-
 ?S9 DE PRLMATU ROMAND ECCLESiiE, 760
cupet. Nescio quid ad commendandura Pétri nomina non negem
esse , promiiti tamen eâ
ex profectioiie illâ primaium luculeutius dici duplici metaphorâ Pelro summum toUus Ec-
poiuerit. Aique ne tu singularem existinies clesiae, et aucloriiativum principalum in con-
fuisse Ilieronymuiu, accipe aliorum quoque fesso est. Exequamur singula : susceptis cla-
Patrum de re eâdem senientiain. Teriullianus vibus in summum sacerdotem inauguratus est
de Praescript. ait : i Ascendit videre Petrum Eliacim Isaiae 22 : Dabo claves domûs David su-
t ex officio, et de jure. » Ambrosius : « Dignum per liumerum ejits ; et aperiet, et non erit qui
< erat ut iret videre Petrum, qui priinus erat claudat ; et claudet , et non erit qui aperiat.
«inter Apostolos, cui Chrisius delegaverat Quin suprema Christi potestas eodem cla-
et
t curani Ecclesiarum. > Hactenùs Patres de vium nomine, iisdem verbis Apocalypsis 3 de-
prima Pauli profectione; de altéra opporlu- signata est. ^ec petrœ nomen commune Christo
niùs sermo aliàs redibit. Quare nihil aliud est ac Simoni ad indicandam eamdem supremam ,

reliquum, quàm ui cum Gregorio IX ad arclii- quae vice Chrisii esset, potestatem minus va-
episc. Consiaiitinop. scribente concludam : luit. Quid enim in aediflcio petra,quid funda-
< Ascendit Paulus, qui in Petro auctoriiatis mentum, nisi quod caput
quod iu in corpore,
i oOiciuni recognoscens, ad eum tanquàm ad regnorex? Petra Simon quoque,
erat Christus,
t primatum et Evangelii fontem ascendit Jero- ut vicarium Christi scias, Peiri nomen accepit.
(Soiymaui. i Eruit id ante nos Léo papa Sermone de Assura-
GiLECus. Negare haud possum, nisi temerè, piione suâ ait ergo < Sicut Pater meus tibi
; :

prœfracièque ingenio tanlùm meo confidam, I manifestavit diviniiatem meam, ita et ego tibi

Paires magnà concordià Pelro primatum ho- t notam facio excellentiam tuam Quia tu es :

noris ac auctoritatis ex couimemoraiis etiam i Petrus, id est, cùm ego sira inviolabiJis pe-
Scripiurae locis asseruisse. Verùm ut jam tuis « tra , et lapis angularis, qui facio utraque
te armis appetam, primatum, aie, inde Patres < unum egofundamentum,
; quod uemo praeter
omisse non polerant, qualera ante descripse- «potest aliud ponere, tamen tu quoque petra
ras, quando neque Ciirisius iisdem locis Fetro « es, quia viriute nieà solidaris, ut quae mihi
enmdem contulit. Affer igitur ipsa Servatoris < sintmecum par-
potestate sunt propria, tibi
eflaia, qnibus priniaiùs insiiiulio continetur; fticipalione communia. >Nunc pastorismunus
ad quae ego Patres respexisse opinor, quando expendam quantîim isfallitur, qui alendo
;

ea etiam honoris ac venerationis indicia, quae grege id definiat. Qui pasior est, ducat insu-
adhuc attuleras, ad poteslalem supremam Pé- per, reducat, castiget, tueaiur, in summâ prae-
tri retulerunt. sit, moderetur ac regat gregem demaudatnm
necesse est. Quare etiam sacra; paginai nulio
§XI.
discrimine pascendi regendique vocibus saepè
Latinls. Quod diu jam cupide anhelabam usai sunt, et cùm Servator supremam in om-
praeslabo, atque meo aequè tuoque voto morem nes potestatem oblineat, pastoris liiulos non
geram. Si reclè meminisli, Matth. 16 proniis- abhonuit. Etverô neque Joan. 21 : Pasce oves
sum, Joan.|2l collatura denique Petro honoris meas, aliter à Christo, neque à Graecis olim ,

primatum dudùm pronuntiave-

et auctoritatis quàm pro summâ potestate , acccptum esse ,

ram. Reliquum est ut etiam tibi comprobem. indicio est vel ipsa Graeca versio ns'.u.y.(v£ rà
Kovi namque è vestris etiam esse, qui ut Petro -jTf oSaraquod estpascere praesidendo.
t^ij,

supra caeleros à Christo honorem impensum GRiCCDS. Verùm, ne vel uUius apud me dubii
concédant facile, à supremà nihilominùs po- reliquiae utcumque infirmae supersint pro ,

testate honorem eum disjunctum putant, aut certoque habeam iis plané verbis demandatam
ut denique conjunctus esse possit, non salis esse Petro curam universalis Ecclcsi*, ac po-
expediunt. testatem, paucos ex innumeris, quos inprom-
Grjecus. Et me in horura numéro eatenùs ptu habes, affer Patres.
fuisse faiebor; neque adhuc in lotum asse- Latinus. Chorum ducat Gregorius Magnus.
quor, quà ratione suprema illa Pétri polestas è Is lib. 4, epist. 7G : i Cunclis, inquii, Evange-
meiaphoricis ac dubiis satiè verbis petrœ, cla- « Hum scientibus liquet, quùd voce Dominicâ
vium, et denique ipso etiam pascendi uiunere «sancto et omnium Aposiolorum Pelro prin-
elici atquc exprinii ciira vim ac contorsionem I cipi loiius Ecclesiaî cura commissa est ; ipsi

satis possit. < quippe dicitur : Tu es Petrus, et super hanc

Lati.m's. Ut raeiaphorica petrœ ac clavium t\petram œdificabo Ecclesiam meam. » Accédât
 ,

761 CONTRA SCHISMA TICOS ORIENTALES. 76â

Gregorio Chrysoslomus hom. 54 in Mallh. ; ait eligendi dotes descripsit, finem indlcavit, im-
is : I Clirisius per haec vcrba erexit aninium peravit eleclionem, modumetiam aut consti-
I Pelri, consliluendo iliuin paslorem loliiis luit, aut conslituisse poiuit. Quae ne ego meo
« orbis terraruii), dalisqiie illi clavibus tradidit tanlùm, auiLaiinorum è sensu Patrura decer-
I morlali homini cunclorum quae in cœlo sunl psisse videar, juvat audire Cbrysost. hom. 5
f potestatem. » Atque ne ambigere possis su- in Act. : < Quàm est, ait, fervidus ! quàm co-
prenaam plané potestatem eum in Peiro agno- t gnoscit credilum à Christo gregem !quàm in
visse, illa Chrisli verba : Pasce oves meas , ila « hoc clioro priuceps est!..> Etinfra:<Me-
prorsùsexponit: « Id est: Eslopraeposilus loco < rilô primus omnium auctorilatem usurpai in

< nieî, et prinuis in medio fratruni. i Denique < negolio, ut qui omnes habeat in manu ; ad
ne cuiquam alteri hanc potestatem conimunem 1 hune enim dicit Christus : Et tu aliquamio

fuisse suspicari posses, hom 55 . ait : < Jereniiara ( conversus confirma fratres tuos. » Qui demùm,
funi genii pater, hune autem universo orbi quod tu objeceras , sic luculenlè dibsolvit :

iterrarum Christus praeposuit. > < An non licebal ipsi Pelro eligere ? licebat, et

Gr^cus. Exira dubium jam tu supreniam, et < quidem maxime. Verùm id non facit, ne cui
quae vice Christi sil, Pétri potestatem in Ec- « videretur gratilicari. > Atque ne in uno, ubi

clesiam universam, apud me collocâsti. Ast, plura snppetunt, sistamus, consule rursùsAct.
ut,quod res est, faiear, rairari non rarô subit, 2 ; rursùs enim stans Petrus cum undecim, leva-
quôd nulla ego, aut illa admodùm dubia tan- vit vocem suam. Hùc adverte animum, audies
tae potestatis vestigia in Scripturâ legisse nic- grande quid, quodque priniatum plané sapiat :

niini. hic denique suprenii pasloris munus implet.

Latinus. Qiise tu nulla aut dubia admodùm Elenim vindicat primùm ab injuria eos qui

diïisti, ut manifesiiùs denique ediscas , âge, afllati divino Spiriiu loquebantur variis linguis :

sacrum codicem mecum ingredere; ubi luce Non enim sicut vos œslimatis , hi ebrii sunt.

clariûs priniatum à Christo acceptum, neqne Deinde eliam capUî occasione evangelicam
uno loco exercet, et palam manifestât Petrus. legem aperit, primusque promulgatin vulgus.
Et Agi. quideml, primus edocet, urgetque, Hune Jesum resuscitavit Deus..., et Dominum
imô imperat agendam eleclionem Apostoli in eum, et Christum fccit Deus.... Pœnilentiam
locum perdiiissimi Judaî. £f earî/rgiens inmedio agite, et baptizetur unusquisque vestrùm in no-

fratrum, recensilo infausto Judae casu : Opor- mine Jesu Christi. Quodque hic in vulgus fece-
tet, ait, ex his viris qui iwbiscum sunt congregati ral, idem Act. 4 in concilio principis sacerdo-

in omni tempore, quo intravit, et exivit inter nos tum, seniorum et scribarum, liberiate Aposlo-
Doniitms Jésus, testent resurrectionis ejus nobis- licà plané peragit : ut à Petro apud omnes ,

cutn fieri unum ex istis.Nonne haec apertè su- ei ubique Evangelii apertam pr;iedicalionera
preraam ejus in Ecclesiâ curam indicant. Si novcris, tanquàra capiie et lonle Evangelii.

enim locum species, dignissimo staluitur : In Gr-ccus. Si his, ut aiebas, locis |>romulgata

medio fratrum. Si ordinem, et rem ipsam, pri- est primùm à Petro lex evangelica, ubi et à quo
mus, imô unus est, qui id negotium Ecclesise demùm censebis anliquatam denique esse Mo-
gravissimum infert , ac decernit agendum :
saicam et velereni ? Elenim si unum, fortassè
Oportet; qualemque deceat esse deligendum et alierum erit priraaiûs indicium.
désignai : Ex his virum. Quid inter haecagunt Latinis. Rectè ais, alque ul tu veterera le-

caeteri ? Slatuerunt duos , et crantes dederunt gem non abalio rursùs quàm à Petro abroia-
sortes eis. tam e?se pleniUs cognoscas, adi mecum Act.
Gr-ïcus. Atqui, quàm prima illa supremam c. 15. Postquàm enim PclrusAcior. 10, coe-

Pétri potestatem commeiidant, tam hxcuUinia lesti visu admonitus, primus gentes in Corne-
delrahunt : si enim luculenta adeô in Pelro lio centurione cohortis Iialicae, Caesareae ad
fuit, cerlaque aucioritas capiiis, cur non ille Evangelium admisisset, etadmissarum causam
arbilratu suo, aut personas désignât, aut ele- apud Judaeos Hierosolymis, c. 11, vindicàsset,
ctionisniodum prœscribit? //// slatuerunt duos ; nova genlibus incubuit tempeslas Antiochiae à
illi dederunt sortes eis. Judœis; docebant isti Act. 15, nisi gentes eliam
Lati.nus. Et non vereris Petrum c numéro circumcisionem admitterent, saluli locum non
orantium excludero ? non igUur Petrus oravil, esse ; stabant Paulus et Barnabas pro Hberlate
non siatuit. non sortes dedii? opinor ego hic Evangelii, et quaestio vires »llammasque ecrri-
eiiara primas obiinuisse Petrum. Quidni, qui puit, cui sopiendae cùm par noa essct aucto-
 ,, ,

'65 DE PHIMATU ROMANDE ECCLESI^ , 764

ritas Pauli, impcravit illi nécessitas prœscns, < ba sunt ex tom. 4 operum Augusiiniq. 79) :

et revelatio divina (ad Gai. 2 profectionem

) t Ecce Satanas expetivit, ut vos ventitet tanquàm
altérai» Jerosolymas ad Aposiolos et presbyte-
< triticum, ego autem oravi pro te, Petre, ne de-
teros Convenerunt ApostoU et seniores videre de fides tua tandem conversus, con-
:
i ficiat , et tu
verbohûc, Atqiie, nt noveris ad Pctrurn pr«- t firma fratres tuos. Quid ambigilur, pro Pelro
ciptiè causani omnoni delà aiii, iile lanquàm f rogabat, pro Jacobo, vel Joanne non rogabat,
duxetcapnt, omnium priimis latâ sontcnriâ «ut de coGteris taceam ; manifestum est in
définit, fide purificari corda geiitium, non
et cir- «Petro omnes conlineri. »

cumchione, sed per gratiam Jesu Christi. Gr.ecus. Duo bic mihi in mentem veniunt :

Gr^ecus. Vindicarc sanè haîc primalum nequc primùm decreti ejus principem fuisse Paulum;
ego inficior ; at primatum concilio vindicant-, deinde Jacobum eiiamdecreto répugnasse, nec
quod quidem ibi ceiebratum esse, neque tu ne- obtinuisse Pétri senlentiam.
gaveris, cui, ut caeteros laceam, Paulum etiam L.vTiNus. Occurrit jam olim Hieronymus
lubens suppono. utrique luo scrupulo, epist. 89 ad Augustinum
Lati.nis. Non te morabor, et concilie, et unâcontinentique sententiâ; accipe : «Tacuit,
Petro îpsi primatum vindicant: Petrus namque «inquit, omnis multitudo, et in sentebliam
ubi sit, primatum à Christo acceptuni con- « ejus Jacobus Apostolus, et omnes presbyieri
stanter retinet in onines acPaulum ipsum «transierunt. fïaec non dcbent esse molesta
guem tu nuper Pelro tantùm non eiaequaveras. « lectori, sed et mihi, et illis utilia, ut probe-
Atque ut quod dixi, ad liquidum perducam , « mus, ante Apostolum Paulum non ignorasse,
considéra primùm Petrum, Paulum, Jacobum, « Pelrum principem esse bujus decreli, legem
cseterosque nondiini in concilio positos : quid « post Evangelium non esse servandam. i

agal Paiilus, salis, nisi fallor, ex verbis ejus-

§ XII.
met assequeris : ait is ad Gai. 2 : Et contnli
Evangelium, quod prœdico in gentibus. Dilîgen- Gr^ccus. Qu^ndo ut tôt jam certis indiciis
ter notes veliro, quae sequuntur : Seorsim au- Petro primatum stabilivisii, expedi etiam unde
|
tem lis (nondùm igitur in concilio) qui vidc- denique in eum errorem orbis propè univer-
baïUnr aliquid esse. Cur verô ita ? respondet sus Graeci aequè ac Latini devenerimus , ut
Paul «s cap. cit. , ne in vacuutn currerem , mit Paulo dextrum , sinistrum Petro latus dare-
cucurrissem. Nolim ego in haec commentari, mus. Innumerrepropeniodùm sunt icônes, quae
Assecutus, et divine prorsùs mentem Pauli eo situ Apostolorum principes hodieque exhi-
exposait Hieron. in epist. ad Aug, ; c M fecit bent.
t inquit, ostendens non habuisse securîtatem Latinus. Quod tu ex eâ pictorum licentiâ
i Evangelii prœdicandi, nisi Pétri, et qui cum nullum praesidium sententiae adversùs prima-
«eoerant, fuisset sententiâ roboratum. » Si tum Peiri qusesieris, laudo magnoperè sapien-
Lac primatum Pelro extra concilium non effî- tiam. Quid cnim prudentis de eo supersit du-
ciunt, quid propé tecum agam, nescio. Cui ne bii, quod Christi et Pairum effata in manifesto
tu etiam in concilio quidquam déroges , ex- constituunt; quidquid denique pictores dein-
pendas, oro, quis in cœiu illo primus dicat cepsegerint. At si borum etiam licentiae au-
sententiam ? Adverte deinde quo utatur exor- ctoritatis quid tribuas, nil profectô Inde sapiens
dio ; verba Peiri erant : Viri fratres, vos scitis quis concluserit, quando nec pictores constan-
guoniam ab antiquis diebus Deus in nobis elegit tereumdem morem secuti sunt sed hi dextro, ;

per os meum audire gentes verbum Evangelii, et quem alii sinistro latere collocent et quando ;

credere. Pondéra singula ; propè quot verba ferè incertum, quod latus cui prceferendnm
tôt habes primatûs, nullo loco, nullis circum- sit. Porrô si jam dextrum latus nobilius esse

stanliis definiti, testimonia. In concilio, ad statuas, adhucmanetin ambiguo, undererum

concilium sermonem facit ; neque tamen ille positio aestimanda sit, an ab ipsorummet
concilio, sed sibi uni spécial i quâdam ratione quem invicera gérant habitu, an à conluen-
id à Deo daium tribuit : Per os meum audire tium ex adverso aspectu manuquc ; an forte
gentes verbum Evangelii, et credere. Ita inter etiam ex locorum ipsâ constiiuiione? quae tu
audire ex ore Peiri, et credere, nihil peniiùs omnia aegrè definias. Ego, ne in flnctus inuti-
intercedit ; nihil ultra praestolandum ; Petrns lium disceptationum te atque me etiam in-

dixitrut crgo credas , id salis. «Non enjai gredi cogam, rem arbitrio plané tuo rclin-

€ frustra Salvator pro Petro precatus est ( ver- H quo ; habc tibi nobilius quod mahieris latus,
 ,

765 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 766

nihildùm adversùs prinoatnni Petri efficies. Gr.€cus. Multa in hanc rem primus, quod
Cr.eci's. Nihil inde quidem apte adversùs sciam, omnium Peirus Daniianus ad Desldc-

Petri primatum roovcri , proeler ea qiiœ à te rium abbaiem commentaïus est, non factura
dicta suni, persuadent etiam, quce Nicol. A!e- iniprobat, non refcllit, aulin suspicionem vo-

mannus diligcntîssinms Romanorum anliqui- cal ; cxquirit causam quac fidelium animis
taium vestigalor apcruil. Vidil is in aede S. facial satis. Ejns rationes mysticas et anagogi-
Mariae, vermiculaio opère Peirnm non jam ad cas afTert, et ex;tminai Mucaniius, Patrumqne
Pauli, sed Jacobi sinistram; ei in Latcrano auctoritatibus illustrât. Multa quoque loges

jnxta Baptisterimn Constantini Augustini, ad super hâc ipsâ re elucubrata à divo Thomâ in

dexteram Joannis Baptistae, Evangelisiani in , Episi. ad Gai. lectione 11, Innoc. III , Serm.
tabula è tesserulis compositâ, et in abside de Evangelist. apud Bellarminum, aique alios,

Ecclesiae , S. Tlieodori conjugem : et ad D. sed locupletissimè omnium apud Allatium in

Laurentium in canipo Martioilidein ad dexte- Coiifessione Eccl. c. C. Ego paucis dicerem ,

ram S. Sixti III poniificis, Lucinam malronano. olim sinistram digniorem fuisse,
Latinds. Etverôde hâc sanctoruin posiiione Latinls. Hoc verô si etiam permittalur, no-
anliqua lis est, et jam Innocenlii III ponlilicis dum non solvit, sed implicat ,
quando idem
jeiate agitata; neque taraen aut ipse, autejus Petrus, pro quo mota estea conlroversia, non
successor Honorius, à more veterum disce- uno in loco Pauli dexteram occupât. In opère
dendum putavit.Itaque vlâ Osiiensi in ecclesiâ segmenta to, apud S. Laurentium, in campo Ve-
D. Pauli, Andreae Apostoli dexlram Lucam rano, jam Pelagius II et Paschalis I in aede

Evangclistam occupare voluit nonorius; ei S. Praxedis in Exquiliis eâdera dispositione

Innocenlius Marco et Lucœ dcxlrum, Mailhaeo Pelrumcollocavil. Ut alla omittam quae con-
ac Joanni siuistrumassignavit latus. gessit in hanc rem copiosissimè vestcr Léo
Gr/Ecus. Juniorum poniificum facta nihil Allatius, ubi digniores dextram obtinuisse
hatrelicos niovent ; et si animo perverso sint manifesté osh-ndit.
ac impudenti, audent comniinisci : egisse haec Gr.€Cus. Iliiic sanè concludo , nec fraude
pontifices, ad faciendum fucum mortalibus; egisse pontifices , ;:eque ad pictorum errorem
ut quod de Petro à veiustissimis obscrvaium paiere confugium : neque quiùquam mornenli
videranl , obtegerent , vimque argumentis habere, qui ad aulicam urbanitatem Petri,
eorum qui primatum Petri ex eâ iconum posi- Paulum ut domi suae honesiiore loco dignantis

iione oppugnant, adimerent. confugerunt. Et frustra esse video, id vocare

Latixus. Insigr.is sine dubio haec sit impos- in conlroversiam , quae dignior sit, dextrane,
tura, at non niinor hominum protervia , qui aut sinistra commodiùs mihi rem compo-
:

vel suspiciones ejusmodi in animum admit- suisse videntur, qui cùm Petrum sinistro loco

lant. Quae posieriores , quos recensui , egêre vident, id ejus notissimae niodestiae ac vo-

pontifices, non dolo , sed priorura exemple lunlati apponunl : habent enim Epiphanium
egerunt. Neque Romae tantùm, sed alibi quo- sibi suffragantem ; is in Ancorato sic ait :

qne terrarum evenisse olim certum habe ut , Paulus Apostolus, cm dextram concessit summus
digniores siiiistrum quandoque latus occupa- Apostolorum coriphœus. Et cùm rursùs eumdera
rent. Narratur in vitâ Cyriet Joannis, fuisse dextro collocalum aspiciunt , ad dignitatcra
iconem pervetustam Tpîu.op<pov : in eâ Christus ac potestatem supremam curatores respexisse

médium, Virgo mater sinistrum Joannes Ba- , olunt.

ptista dexirum latus oblinebat. Atque ut multa Latincs. Habeat hoc suum pondus, quem-
talia prccteream, tu ipse, ut antiquitatum ama- admodùm et illud quod nonnuUi putant,
tor es , perçu rre nummos veteres; qaot ibi circumcisionis Apostolum eo loco statueodum
imperatores christiani occurrent ad dextrum fuisse, quo facturirem divinam primum Evan-
Dcipar»? Veneti quoque olim, quanquàm de- gelium collocamus geniium verô magislrum
;

votissirai D. Marco, duces ad dextram statue- in eâ parte in quam Evangelium riiu ac more
ruiit. Laiet itaque mysterium in hoc adeô ve- vctusto Ecclesiae transfertur, quando certum
tustomore, quod multorum hacienÈis studia est , id ad gentes à Judaeis translalum esse.
fatigavit, non fraus pontificum , non error pi- At propiùs ad rem mihi accessisse videntur
ctorum, qucm ?anè, si is error fuit, emendari, Nicolaus Alemannns et Allatius, qui désirai
non usu dnnâssc nportuittot sapientes viros, modum inter sacra receptum ,
non ad babi-
régna et respublicas. l lum sanctorum , quem habent invicem , ne-
 , ,

W DE PRIMATU ROM AN^ ECCLESIi*: 768

que ad noslri corporis silurn , qui ex adverso Gr.ccus. Ciide tu inihi Romam , atque in
siamu'., nietiendiiin
piitant, sed ad ipsani Occidentem Graecos pictores accersis? qua;
tenipiorum dexlram aiquc sinislram compo- iiios fortuna eô compulii? quibus indiciis ad
suerijiit. Graecos refers icônes cas ?
ji-wiicus. Quod verù illis est dexirum , quod Latunus. Indicio quidem sunt maximo Ins-
sinisirum teiiiploruin latus , an idem semper, criptiones Graecse : Ari02 hexpos- afios
an varium? sanè ecclesias aniiqnoruni ,

proiii Jieiiipe locorum conmiodiias perniiile- n\YA02- MP 0Y- IC XC. ,

quae passim oc-
bal, diversie slruclurae fuisse neuio ignorât. currunt. Causa verô quae pictores monachos
Alias quideiu eopylas , hoc est, pylis ac por- Graecos in Occidentem magno numéro emi-
licu ad exorienteni vergenies ; alias contra grare compulit , in promptu est , Iconoclas-
eoiiiolas , iioc est , tliolo ac sacrario ad eum- tarum ha^resis , quae Orientem omnem lalè

dein solem projectas, res est extra contro- miserèque depasia est. Initio illa accepto in

versiam. Fierine igitur potuit, ut contraria- Leone Isauro , sub filio hnjus Constantino Co-
rum llcet posiiionum ecclesiae idem semper pronymo ad summam crudelitatem evasit ;

dextrum , aiquc idem semper sinistrum latus perduravit sub Leone iV, hujus filio : at de-

habeani? mùm Irenes imperairicis plis sludiis , per

Latinus, Idem semper mysterium hoc ne Adrianum successorem D, Pétri, cujus adhuc
libi videatur , explicationem admitte. Majo- primatura propugnavimus, in œcumenicâ sy-
rum more australe latus semper dextrum, nodo VII , lNica;nâ II , anno septingeniesimo
boréale sinistrum fuit. Illud episcopi, hoc octogesimo septimo debellata est.

presbyteri , illud viri , hoc mulieres occupa-

bant; quare cùm proraiscuè in antiquis tabu-
lis , nunc dextrâ , aliàs sinistrà parte Peirum CoUoqutum secundum»
P.iulumque cernaraus
existimandum est, ,

noiinullas earum, ad eopylarum alias ad eo- , DE PRIMATU ROMANI PONTIFICIS.

tholarum basilicarum structuram accommoda-
§ I.
tas esse : quin et ea religio fuit hominum , ut
id etiam honoris iconibus exhibèrent in ipsis Gr/Ecus. Ecclesiam Christ! ab exorlu suo ad
adcô privaiis aedibus, situmque darent, ad usque Pétri obiium visibili capite, ac modera-

cujus normain formalae videbantur. tore, à quo supremâ regeretur potestate ne- ,

Gr/Ecus. Fueril ea religio hominum , atque quaquàm desUtutam fuisse , disertis adhuc
cùm apud Graecos eotholae ecclesiae essent rationum momentis persuasisti. Age nunc,
ut quidein constat ex Clémente Alexandrino, scrutemur eaedemne post Pétri etiam è terris

1. Slromatum Petrns quanquàm ad

7 : sinis- abitum Ecclesiae rationes constanier fuerint,
trum vulgari modo loquendi positus , ritu Etenim nondùm satis exploratum habeo an
Ecclesiae adhuc dextrum occupavit. At tu non non à Peiri morte ita orba ac sibi relicta sit
negabis , apud Latinos, ac Romae in primis, Ecclesia, ut cùm multorum quidem particu-
ubi eopylarum basilicarum ususerat, evenisse laribus dirigeretur studiis, nullius tamen uni-
tamen , ut Petrus eiiam vulgari more latus versali gubernio, ductuique subessei. Id verô
sinistrum obiiiieret , quin etsi morem specles si ita sit, primatus Peiri nil te juverit, ut cu-
eccIesiiTi ignobiliori parte staïueretur, sep- jus majestas ac amplitudo ,
quam taniis hac-

tentrionali nempe
non australi. , tenùs celebràsti, simul cum Petro in tumulum
Latinus. Id si quando occurrat in ecclesiis illata sit.

Laiinis, ac Romaî etiam, non Laiinis sed , Latinus. Scrupulura hune tibi procul dubio
Graecis iribuendum est pictoribus, qui domes- injecerunt Nilus Thessalonicensis, Michael
tico more assueti pingere , non observaio eo Anchiali, Macarius Ancyranus, Theodorus
eolholaruni atque eopylarum ecclesiarum dis- Balsamon , Doxapatrius , Blastarius , et quot-
crimine, morem retinuêre etiam in Occidcnie, quot apud vos censeniur hostes primaiùs
et qnemadmodùm in Graecià rectè pinxère, acerrimi. Hune verô libi ut ex anirao evellam,
ad eoiholarum nempe ecclesiarum structuram, non admodùm operosum existimo, si modo
sioi dexirorsùm nobiliores sanctos, iia etiam ad primaevam Pétri institutionem oculos,
in Occidente eumdem morem secuti, discep- animumque advertas.
talionis nobis ansam prsebuêre. Gr^cus. Quam ais , institutio primatus tota,
 ,

769 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 770

nisi fallor, illis Cliristj verbis coniinetur : dentià disposiiura
, ut nunquàm defuluri slnt
}'nsce ugnos meos, pasce oves meas, Joan. ult. Ecclesiae pnstores aiquc doctores, eâdeni
po-
Tu es Peirus , et super hanc petram œdificabo lestaïc ordinis cum Aposlolis praediii,
pro
EcclesJam meam , iMallh. IG. Haec verô omnia, cerio habeo, et id in conlrovcrsiam vocare
quàiu corlain Poiri , lam oppidô nullam ejus conira apertum Aposioli effaium foret; ad
successoruni in clirislianae reipublicae magis- Ejihes. 4 :Ipse dédit quosdam quidem Apostolos,
iralu niemoriain inferunt. quosdam verb prophetas, alios vero Evangelistas,
LATrNUs. Àt si lu ad verba illa haec eliam altos autem pastores et doctores ad
consumma-
adjiingas : Porlœ inferi tioii prœvalebunt adver- tionem sanctorum, in opus ministerii , in œdifi-
siis eam, Matlii. 16 ; Ego rogavi pro te , Pelre , caiionem corporis Chrisli; elenim si quaeras ad
ut non de/iciat fides tua , et tu aliquando conver- quae usque lempora se ea Salvaioris disposiiio
sas, confirma fratres tuas , Liic. 22 ; yilias oves pnrrexerit, responsum incontinenii snbditur:
habeo ,
quœ non sunt de hoc ovili , et illasme Doncc occurramus omnes in unilate fidei et agni-
oportet adducere , et fiet unum ovile, et unus tionis Filii Dei. Paulo , si lubet, adde Cypria-
pastor , Joan. 10; lum verô certissimis argu- nuni epist. 27 ad iapsos « Per lemporum et :

mentis coniperies , ita ex Chrisii decreto tune « successionum vices episcoporum ordinaiio
Peiro Ecclesiae univers» gubemacula deman- i et Ecclesiae ratio decurrit ul Ecclesia super ,

daia esse, ut etiam ad successores iransuiitii ( episcopos consliiuatur, et omnis actus Ec-
debuerint. < clesiae per eosdem praepositos gubernetur. *
Gr.€Cus. Non salis dispicio quod tu argu- Gr.4:cus. Episcopos, nisi fallor, Apostolo-
nieniandi genus hic sequaris. Meà quidem rum in locum immigrasse défendis; al si isii
senienliâ, quanquàm Petrus Ec-
iis oraculis , in ordinis tanlùm, non in jurium ampliiudi-
clesiae fundamentum el paslor omnium ovium nem excelleniiae ac
, pr^rogaiivarum caete-
atque agnorum sii consiitutus munus con- ; rarum, communionem cum aniecessoribus
lirniandi fralres acceperit , et Ecclesiam fi- venerunt , nescio quid nos tandem cogai ut
deinque Pétri perpetuis duraturam lemporibus primalum, praecipuum illud Pelri decus
Chrisius praenuiitiaverit , ne verbulo tamen veluti per manus in alios quoijue deinceps
Peiri successorum raeniinit. transmiiiamus.
Latinis. Imô verô nil ea praedictio ceriius Latinus. Quanquàm, ut dixi , in Apostolo-
poiesiaiis suminae successione compleclilur ; rum offîcium suflecti sint episcopi , eorum
cùm enira fieri peaiiùs nequeatul Ecclesiae tamen jurisdictionem œquè ac potestatem suos
aedilicium, ul ovile absque pasiore et funda- limites babuisse, ex Pelri Paulique tertimo-
mento quod Chrisius posuit, subsistai; Petrus niis in confesso est. Petrus Epist. l,quara
verôdepositismortalitaiis exuviis, praesidendo inscripsit; Electis advenis dispersionis Pond,
ac moderando visibilis paslor et fundamentum Galatiœ, Cappadociœ , Asiœ et Bithyniœ , sic
per se esse nequeat ; oportuil sanè ul per suc- earura provinciarum seniores, hoc est epi- ,

cessores aelernà série duraturos, pasioris et scopos , exhorlatur : Pascite qui in vobis est,
,

pelrae munere defungaïur; sic, ut quemad- gregem Dei. Nec aliter Paulus ad majores natu
modùm in Peiro, ita in bis eliara aelernùm Ecclesiae, quos Epheso Milelum advocaverai :

lirma et inconcussa Ecclesia subsistât, îpsos Attendue, ail, vobis, etuniverso gregi , in quo
etiam inier persecuiionum, haereseon atque vos Spiritus sanctus posuit episcopos , regere
scbismaium lluctus nunquàm obruenda. Ecclesiam Dei. lia cùm Apostolorum sollici-
Gr^cls. Si lia se res liabent, Aposlolis ludo ad universum orbem Ecclesias(}ue omnes
eliam suos successores necesse est assignemus : se porrigerel, successorum tamen episcopo-
eienim ipsi quoque pastores , ipsi eliam fun- rum pastorales curae ac vigilaniia regionibus,
damenla fuerunl : Superœdificati super funda- ceriâque gregis poriione dedniia est.
mentum Apostolorum, ad Eph. 2. Da mihi igitur, Gr.€cus. Al cur non Pétri successoribus id-
qui Pauli, da quiThomae provinciam oblineat; ipsum evenisse poiuit, ut quanquàm Pétri
quis hodiè eorum sibi digniiatem ,
quis privi- imperium in universos agnos et oves paluerit,
légia vendicai? horum tamen inira Romanae urbis mœnia vis
Latinus. In episcopalûs munere, ex vi cujus omnis atque aucloritas conclusa sii, nenio
fundamenta Ecclesia? erani Aposioli, suos unus in primaiu successerii?
caeteris quoque Aposlolis posieros, ac veluti Lati.nus. El finis qui ad primalum in Petro
hîcredes datos esse , atque divinâ plané provi- instituendum Christum movii , et largissimaç
 . ,

771 DE PRIMATU ROMANDE ECCLESLB 772

illae promissioncs quae Pelro atque Ecclesiae perennem , nec defecturam fidem , eidem à
fact» sunt , ne id eveniret , obsiabant. Finge Paire exoral , cui aucioritaiem capitis , fra-

eniiu , ut volebas , Pétri eliam successores tresque conlirmandi munus imposuerat Ego :

certis regioDum finibus adsiringi , definito rogavi pro te , Petre , ut non deficiat fides tua ,

grogis numéro pascendo praefectos esse, agno- et tu aliquando conversas , confirma fratres tuos.

rum quidem lot pastores quot episcopos cen- Eienim neque fidei inlegritas in Petro , desti-

sebimus ; ovium ipsarum , hoc est episco-

at , tuia potesiaie capitis, ad unitatem profutura
porura, ut Bernardus inierpretatur , neino fuerat; neque haec, si ab illâ disjoncta esset

unus pastor fiiiurus est. Deinde sic eliam for- ab errore Ecclesiam salis defenderet.

lassè adlmc unum ovile esse poierit, al non

§11.
unus paslor. Denique neque unquàm salis
expédies , quâ tandem raiione Ecclesiae uni- GrjEcus. Successores Petro negare în su-

versae quae nunquàin desilura est ovium ,

prema illà potestate propè id vereor , ne Ec-
,

alque agnorum omnium praesentis fuluraeque clesiae feliciiatem in periculum adducam ; ut

deinceps «laiis , aut Christus demandare cu- enim monei etiam Chrysosiomus , t malum
ram, aul demandatam Petrus suscepisse, 4 est ubi non existit primatus et multarom
, ,

exercereve possit; si cum liâç mortall viiâ c cladium occasio , et coufusionis turbarum-

Peiri suprema illa potestas desiit, neque in < que principium. i At enim velle unum lan-

alios deinceps propagaia est. tùm semper esse, qui suo nutu moderetur

Grj;ccs. Sunt inter vos etiam , qui ex di- omniâ , res sanè invidiosa est , neque , ut

lectione quâ Cliristus Ecclesiam suam com- opiuor , saluti Ecclesiae necessaria. Rectè iu-
plexus est, et merito fidei quâ hominem Deum que Gyprianus ecclesiasticae libertatis vindex,

confessus est Petrus ,

perpeiuam Pétri in Ec- divisit in omnes per orbem episcopos , quod
clesià gubernaiionem intulerint. Mihi prae tu in unum solum conlers ; verba iilius sunt
cabteris effatum M. Leonis arridet ; ita verô lib. de Uaiiate Eccl. : « Episcopatus unus est,

iile in Anniv. die Assumpt. serm. 2, loquitur : f cujus in solidum pars à singulis tenetur. >

« SoUditas iilius fidei , quœ in Aposlolorum Latinus. Res profectô mira, quôd tu mihi

I principe est laudata ,

perpétua est, et sicut Gypriaui eum locum audeas opponere, et inde

i permanet quod in Christo Petrus credidit , ita successorum Peiri primaium convellere, unde
f permanet quod in Petro Christus instiluit. ille ipsum Peiri primaium in omnes ipsosque
t Manet ergo dispositio veritatis , et B, Petrus adeù Apostolos quamcumque amplissimâ po-
,

I m acceptû j'ortiiudine petrœ perseverans , sus- testate à Ghristo instructos duxit. Sed jam ,

I cepta Ecclesice gubernacula non relinquit. > Al audi quà demùm raiionc ex mente S. martyris,
quis fuerit ejus iusliluti Unis, quàmque uni episcopatus unus sit, et ut in solidum à sin*

illi assequendo necessarius primatus esset, gulis pars ejus teneatur : < Episcopatus unus
lubens ex te intelligam. test*.. Ecclesia una est..... (explicatlo est

Latinus. Inslituli primatus non fuisse finem I Cypriani ). Quomodô solis radii multi , sed
alium quàm ipsam perpeiuam Ecclesiai inco- ( lumen unum , et rami arboris multi , sed
lumiiaiem felicitatemque , praeter Chrisii di- I robur unum tenaci radice fundaium, et cùm
leclionem , quà liane complexus est , Augusii- « de fonte uno rivi plurimi delluunt, numero-

nus eliam non obscure indicat , cùui non t sitas licet diffusa videatur exundantis copiae
Ecclesiam propter Petrum sed bunc propter , < largiiate, unitas tamen servaiur in origine. »

Ecclesiam fuisse conlendit : quid verô , quan* Quis verô unquàm aut rivum fonti , aut ra-
tùmve ad eum ûnem commodet primatus, mos arbori , ex quo vigor omnis in ramos di-

expediam , poslquàm felicitatis Ecclesiae prae- manat, contulit, aut codem loco habult?
cipuos duos hosies ob oculos paucis posuero ; Inter certas prima lùs praerogaiivas, est néces-
sunt ii haeresis atque scliisraa ; adversùs sitas communionis cum capiie; hanc eo loco
utruinque hune hosiem , ut Ecclesiam com- Gyprianus Qrniare voluit, non primaium op-
muuirci , tutamque praesiaret, uni Petro fra- pugnare , nisi forte commeniitium ac super-
ires conlirmandi auctoritalem iribuil : < Inter bum illum, qui omncm poiestatem in uno
« (iuodecim unus ellgitur (verba sunt Hiero- primate concludat , neque csotcros episcopos
i nymi) , ut capite constituto, schismatis tol- aliud,quàm nudos executores facial, fn quem
< leretur occasio. » At sic adhuc errandi in errorem jamdudùm Bernardus scripsii ad Eu-
fide periculis nondùra occurrerat ; idcircô genium papam lib. 3 do Consid, c. i « Er- , :
 , ,

773 CONTHA SCHISMATICOS ORIENTALES. 774

I ras , si ul summam , ila et solam institutam ûivinani in arctos admodùm fines compiugis ;

I à Deo vesiram apostolicam auctoriialem nec sine gravi injuria omnipolontise vires de-
I exisiinies. » trahis ; omnesdenique florentissimas per orbem
GRiCCUS. Al id saltcni clabis, ex mente Cy- respublicas, quai non unius è nutu pcndeant,

priani , salis consullun» fore saluli Ecclcsiae sed multorum auctoritate pariter ac consiliis
quanquàui in neiDiiie uno supronia auctoritas regnntur, exitio facis proximas.
subsistai, sod in soliduni et œqualis pcnes om- Latims. INe(iue divinae sapieutiae, neque po-
nes sii , niodô ex uno , veluii origine proma- teniiae mcias modumquc staïucre mihi est ani-
net , et veluti radicc progcrniinet. mus ; ncque eaui rcgendi normam quam ,

Latinus. In origine suprema vis et poieslas variae respublicai multâ laude raagnisque coni-
est , nec ci aequalis esse potest, quse ex ipsà modis luentur, damnare ; aut nescio quos si-

dcfluit , et vigorem accipit, aique id ex ipsius nistros casus ominari, nisi se unius submiitant

Cypriani mente esse diclum, pro ccrlo liabe : imperio ; id unum contendo, sapieniissimum
ait eiiim loco supra cit.: c Unum lamen caput, potentissimumque Deum , cùni muliis modis
« et origo una , el una mater fœcunditatis suc- posset, eâ maluisse, quarn dixi, rcgimiuis
1 cessibus copiosa ; > etverô nisi ila prorsùs forma suae Ecclesiae consultum. < Ecclesiœ sa-
sil , majorque in origine polestas , nondùm < lus (verba sunl Hleronyrai in Dialogo adver-

salis Ecclesiac malis consultum est. Quod ne < sus Luciferianos) in summi sacerdolis dignitaie

à me dunlaxat diclum existimes , accipe verba « pendet, cui si non exors quœdatn , et ub omnibus
Cypriani ex epist. 55 ad Cornelium papam :
I eminens detur polestas , lot in Ecclesià efliciun-

I Non aliundc, ait ille , obortae sunl lisereses, < tur scliismata , quoi sacerdotes. t Elverô quid
< ant nata schismaia ,
quàm inde quôd ,
sacer- eà unius in omnes supreniâ auctoritate, ad
« doti Dei non obtempcratur , nec unus in Ec- siabiliendam animorum consensionem ac pa- ,

« clesià ad lerapus sacerdos, et ad tempus ju- cis vinculo contincndum christianum popu-

« dex vice Christi cogiiaiur, cui secundùm lum; quid ad lot tanlasque génies moribus, ,

< mngisteria divina , fraternilas obtemperet seruione, lerrarum spatiis, indoleque ipsà dis-
« universa. » Unum igilur ex mente Cypriani, junciijisimas, in eàdeni fidei doctrinà, in iis-

ad mala averlenda esse oportet, atque euin dem sacrorum ritibus, uno veluti l'œdere de-
talem, cui fraternilas obtemperet universa. vinciendos, esse poiuit prsestabilius ? Ilaiç est

Gr^cis. Cypriano suffragari opiner ctiam illa forma quam Cbristus primùm in Petro in-
Chrysoslomum , hom. 3i in Epist. ad Hebr :
stituit , quam Ecclesiai suae ab ipsis incunaba-

« Magistratura , inquit ducemque et recto-

ille ,
lis praescripsii, quam donique perpétué dura-
I rem non iiabere, malum est et argumentum ,
tur^m praidixii, Erii ovile unum et pastor unus.

1 multarum calamitatum, et principium defec- Gr.T'CL's. Regendi forma quae in Petro in-
«lùsordinis, et perturbalionis, et confusio- choata est, at([ue deînceps per alios propa-
I nis. Nara sicut chori coryphajum et ducem gaia, nonne lot seculorum lapsu aniiquari,
«si susiuleris, non erit ampliùs chorus con- aut utcumque everti potnii ? nôsti rerum vi-
« grous et ordinatus , et si à pliaiange exerci- rissitudincs , et quam labentibus bcculis ipsam
« irts amoveris impcralorem , non erit ampliùs ctiam Ecclesiam faciès varia exceperit.
• numerosa et ordinata acies; et si navigio ade- Latinus. Ut hic etiam aliqua, sive fidelium
«meris gubernatorem, naveni demerges : ila necessitate, seu temporumfato, consenescere
« etiam si à grege pastorem abstuleris , omnia atque immutari nonnunquàm contigerit, prae-
« everiisti et delevisii. > In eamdem senten- stitutum tamen à Christo regimen , ut inte-
liam conspirât etiam Hier, epist. 4 ad Rusti- grum atque incolume semper persisteret, ad di-
cam «Singuli, ait is, episcopi, singuli ar-
: vinae mentis consilia pertinuit. « Manetdisposi-
< chipresbyieri, singuli archidiaconi , et omnis < tio veritatis, ail Magnus Léo , et B. Peirus in
i ordo ecclesiasticus suis rectoribus nititur. In « accepta fortitudine petrae perseverans, sus-
I navi unus gubernator, in domo unus donii- « cepta Ecclesiae gubernacula non relinquit. >

«nus, iû quàmvis grandi exercilu , unius si- Gu/ecc's. Quando le loiis eô conniti siudiis
gnum expectalur. » Al die, obsecro , quid si pcrspexi, ut Pciro in suis successoribus digni-
aliter, ac unius ductu, quid si multorum pari lalem primaiùs integram vindices atque con-
impcrio, ac diviso veluti labore regalur Ec- serves, sic, ut queniadmodùm ab initio, ex
clcsia, nom idcircô aliquod additura est pcri- decrcto Chrisli apud unum Petrum cœpit, ila
culum? lia t« quidcm si exislimas, sapicuiiuiu deiuceps eadem per singulares iadividuosquQ
 ,,

775 i)E PRIMATU ROMAND ECC LESINE , 776

longâ série propagala sit eftare jara, quis :

nor ; id verô si etiam cum asseclis ex animo
throni sil poiuilox cui controveriit ludibrîo apnd me est, in tantâ
ille, nul cujiis deinùni ,
,

ut unus ex nierilo su- scripiorum veteruni Patrumque consensione.

ea praerogativa coiiligit ,

premum sibi jus in orbem chrislianum vin- Non hic moremur, ex hoc capite paucis te et

dicare possit.
me expedi. Peiri mihi successores , et veluti
ex asse haeredes, Romanos ostende.
§111.
Latinus. lidem ,
qui aiunt Petrum sedisse

Latinus. lïàc inre, quod diù muliùmque Romse, Romanos etiam ejus successores nun-
circumspiciam haud erit : uni Romano ponii- cupant , atque utsileniio praeteream Tertuliia-

lici decus id et praerogativa debetur ;

nenio est num in Carm. contra Marcionem I. 5, c. ult. ;

qui cuui eo in contenlionein veiiire

possit. Irenaeum I. 3, c. 5; Epiphanium haeresi 27;
GR..ECUS. Unde h«c libi tan la liducia? ad as- Augusiinum contra Epist. Fundamenti c. 4;
serendum quidem Pelro primaluin lidenler, Optaium 1. 2 conlra Parmenianum , Romano-
ad hune ipsnni eiiam per successiones ac sé- rum pontificum syllabum inde à Petro ad sua

ries aeternas ducendum in uno aliquo ,

Scrip- tempora texentes : « Facius est, ait Cyprianus
turae auctoriias diserta anlmos tibi addidisse I epist. S2 ad Antonianum, Cornélius episco-
potuit. At eâdeiu tacente , et neque
verbulo id f pus.., , cùm Fabiani locus, id est, ciim locus

indicante, unde denique sine juslo meiu et gradus caihedrae sacerdolalis vaca-
di- < Pétri ,

ces, supremam eam dignitalera in Komanâ < ret. » Nil hic praeter unam successoris vocem
cathedra domiciliura iixisse? si reciè habeo, desiderare poies , rem dixit : atque ut et vocem

tecum disseris , ut quod vis , inleras : Suc- ipsam diserte habeas , audi Opiaium Milevita-
sic

cessoribus Pétri à Cliristo in perpeluum de- nura ; ita ille lidentissimè I. 2 adversùs Parme-

latum esse id fastigium Scripiura tradit ; nianum pronunliaf. i Negare non potes scire
Romanos verô ponlidces Pelro in cathedra «te, in urbe Romà Petro calhedram episcopa-

successisse, docettradiiio : ha;c sunt duo nio- ilcm esse colloeaiam, in quà sederit omnium
menia ex quibus concludis. At infirnium hoc < Apostolorum caput Peirus... , cui successit

arguiiienti genus mihi semper visum

est < Linus , > etc. Hoc tibi prorsùs à me dictum
quaiulo res mihi certa est, sedem inter Pétri existima : Negare non potes.

atque priniatum non esse coinniunionem

eam Gr.ecus. Neque ego negare unquàm inanirao
nequeant. habui Romanos pontifices esse Pétri successo-
ut duo haec invicem disjungi
Latinus. Neque ego communionein
eam con- res, neque id nosiri soient : in episcopatu suc-

tendo. Eienim probe novi

Peirum inito qui- cessisse hos dnmus , de primatùs successione

dem quinquennio, aut ipso sexennio obii- , nobis lis est. Quare rectè monuit Nilus Thes-

nuisse primaium, quin ulli speciali

cathedrae salonicensis, qui ejusdem mecum propè est

se addixerit, et deinceps annis septem Aniio- senientiae : < Cùm duo circa papam conside-

chije consedisse, quin in eà

cathedra hodiè I randa sint, quôd Romae episcopus sit, ut et

quisquani primatuni quaerat aut suspicetur. < et synodi tesiantur, et praeierea quôd sit

Alverô int^r successorera Pétri et primaium , f primus aliorum episcoporum : prius illud à

summus esi arctissimusque nexus : hoc est < Pelro accepit, quôd scilicetsit Romai episco-

quod contendo. < pus. > Equidem et vos ipsos de Evodio , aut

Gr.ecus. Quid verô in eam rem plus pro quemadmodùm alii volunt , Ignatio ,
primo

Romà vos aftertis? sedit ibi Petrus, non diQi- post Petrum episcopo Antiochiae, sic loqui

teor , sedit et Antiochise , neque lu dilliteris : pro certo habeo; cur igitur , ut plus demus
aut uterque igiiur successor Peiri est, aut Romano , instatis tantoperè ?

neuter ; uiruraque dicere nequis die igiiur : Latinus. Evodius in primatu succedere Pe-

neutrum. tro non potuit continue» atque in sedem suc-

Latinus. Non tu igiiur negas Romae sedisse cessit cùm enim ex ipsâ Chrisli insiitutione
: ,

Petrum , nec in dubium id revocas ,

quod et propè ex rei naturâ primatùs snpremaque ,

niulû liorum inprlmis lemporum homines ca- ea dignitas apud duos siniul consistere ne-
villati sunt. An tibi ignolus est Angti poel» queat Evodium esse non cœpit, aut
, aut apud

haesitaniis aut nuganiis versus : in Pelro esse desiit in Petro ilesiisse non po- :

An Romœ fuerit, sub judice lis est;

Petrus terai : cùm enim id Pétri privilegium perso-

Simonem Rumœ nemo fuisse negat. nale plané ex divine praeceplo luerit, cum
Gr/ecus. Nugari poeiam , et sequivocâsse opi- W eoilem de Anliochenâ in Roiuanam sedem
 , ^
,,

777 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES.

commigravit , in quâ denique et adhaesit : rium verô vivens adhuc Petrum designavit;
igitur reclè in Evodio nunquàm id privilegii qnare quemadmodùm Jacobus Jerosolymarura
cœpisse dicimus, recié eura episcopalis dun- episcopus sub Petro stetit, sic ejus deinceps
taxai potestatis successorcm vocamus. successores sub Romanis steterunt. Postquàm
GiLECLS. Cur verô Homanae sedi adhaisisse enim ex divinâ Christi institulione, Petrus at-
primaium dicis? Is quidem , si, ut aiebas que ejus successores supremà vicariorum po-
personale privilogiuni erat, autcum Petro pe- testate donati sunt, et Pelrus, quod unum
niiùsdesiit, aut nisi mutatâ naturà, etiam ipsius arbitrio relictum fuit , cum episcopatu
locale evasisse lingas, adhaerere sedi non po- singulari vicarii Christi dignitatem voluntate
tuit. conjunxit, neque deinceps duo haec disjunxit
Latinus. Nugaris ; cùm id ego Pétri perso- unquàm, imô verô morte ipsâ veluti testa-
nale privilegium dixi , ne nie privatum dixisse mento quodam roboravit; fieri nequibat aliter,
id puta ; personale erat et piiblicum, quùd quàm ut idem, qui in episcopatu, in primatu
nempe in omnes successores Pétri commigra- quoque successor esset. Id nisi ila plané sit
ret ex Cliristi instilutione primarià ; idem verô successorem in primatu interiisse necesse est.
si dicimus ex facto Pétri eiiam locale evasisse, Gr/ecus. At salvâ atque Integra
manente
quam hinc erues chimaeram? Christi institulione, Pelrus quanquàm volun-
Guccus. Mittamus hagc levia, et quod rei tate suâ primatui Romanum episcopatum in
capiit est, petanius; die tandem, cur tu Ro- personâ propriâconjunxerit, etulrumque ob-
manos ponlifices etiam in primaiùs successio- tinens, Romae vitam posuerit, poterat volun-
nem voces ? Pelrum episcopum Romanum late ultiraâ ea duo disjunxisse unde tu vero ;

fuisse, et in suâ personâ episcopatum hune non disjunxisse oslendes? mihi quidem eliam
primatui sociàsse , non inficior ,
quin et co- disjuncia fuisse, vel illud argumento est, quôd
dera in theatro gloriosam pro Christo subiisse Romani deinceps episcopi non ab universali,

niortem, profileor; at haec nondûm proposi- Ecclesiâ, ut sanè decuisset, si primatum in

tum efficiunt, quin neque magnoperè in id omnes obtinerent, sed à Romano duntaxat
conferunt. clero delecti sunt.
Latinus. Nihil tu igitur ex Pétri in Romanâ Latinus. An Petrus ab episcopatu primatum
sede decessu , in rem meam concludi puias voluntate suâ distrahere potuerit, nunc qui-
et communi nobiscura errore lapsus est Inno- dem in coniroversiam non vocabo demus po- ;

centius1 cùm de Antiochenà urbe loquens

, luisse; at ita etiam distraxisse, successionis
dixit i Quœ urbis Romce sedi non cederel , nisi
:
electionisque modus non probat, quandohunc
I quod nia in transita meruit , ista susceptum determinare non ad ipsum corpus Ecclesiae
,
t apud se, consummatumque gauderet. t sed Petrum duntaxat pertinuit. Poterat is aut
Gr/Ecls. Equidem non assequor quid mors Romano clero, aut Ecclesiae universae eleclio-
Pétri, quamvis Romce obita, vobis commo- nis libertatem facere; poterat eliam per se
det ;
posuit et reliquit illa urbi sacri pignus successorem designare uicumque verô id fie-
:

corporis , non digniiatem supremam : nisi jam ret, idem Romanus seraper episcopus, et Chri-
et Jerosolymorum episcopus Jacobus , si mors sti vicarius futurus erat.
quid possit, Apostolorum ex vestrâ sententiâ Gr^cus. Fatebor eo argumento, aut veriùs
caput sit; quis enim nescit, in eâ plané urbe indicio, probaium non esse, à Petro uliimâ
Christum Ecclesiae caput exuvias corporis in voluntate ea duo munia disjuncia esse at nisi
;

arâ cruels deposuisse , atque mortalem vitam tu etiam disjuncia non esse probes, aequum,
consecrâsse? opinor, erit, ut neque ego negare deinceps
Latinus. A morte Romae obità, solâ Pétri neque tu statuere pro certo debeas episcopos ,

nemo unus est nostrùm qui argumentum du- Romanos Pétri in primatu successores esse.
cat. At si ha;c etiam ad caetera accesserit, tum Ita hoc caput in medio relinquendum
erit
demùm Romanos ponlifices veros Pétri suc- dùm lux uberior alFulgeat.
cessores in ipso adeô primatu elBciet. Yitam Latinus. Mihi quidem, qui Patrum
iradillo-
quidem Christus mortalem posuit Jerosoly- nem sequor, ut id pro certo staïuere audeam
morum in conspectu; at neque ipse ullà pecu- uberiori luce non opus est. Habeo nempe ex
liari raiione ejus urbis episcopatum gessit, eâ ,
unam taniùm semper personam Petro suc-
neque in potestate suâ principalis capilis suc- cessisse ex quo sic adversùm le infero
, : Igitur
cessorem quemquam nancisci poluil; vica- vel eadem in episcopatu simul Romano et prî^
TU. v. 23
 ,

779 DE PRIMATU ROMAND ECCLESIA m

matu succe::sit, et hoc est quod slatuo ; vel < habet sanctissiraa illa sedes, Ecclesiarum ,
î
priiiialus, conlra ac Chrislus prouûserat, per «quaî in tolo orbe sunt, principaium. » Quem
sériera propagaliis non est; si caves hoc im- ne tu In nudâ honoris eminentià duntaxat col-

piuDi dicere, ampleclere alierum, et denique loces, audire juvat frenBeiim, qui lib. 3 adver-

consenti, euindenique Pelriin Uoniano episco- sùs haereses c. 3, honori poiestalem social

palu siraul ac primalu successorem adora. universalem in Roraanà Ecclesiâ, et « ad hanc,

Gr^cus. INon snm is qui tradiiioni nil defe- « ait, propter poientiorem principaliiatem ,

r.im; si Palrum consensio, si concilioruni nio- < necesse est omnera convenire Ecclesiam ,

nuujcnla in idem diicant, non invilus sequar ; i hoc est, eos qui sunt undique fidèles. »

profer igilur tradiiionis testes. Gr.£cus. Tara perspicuis isti senteniiis Ro-
Latinus. Coronaluni tradiiionis teslem pri- manae Ecclesiae priraatura asserunt, ut dubi-
muni tibi statuo Valentinianuni; scribit is ad tationi aegrè locus sit. Pelri verô, an aliâ causa

Theodobiuni Juniorem in hune nioduni : « De- id egerint , nullo produnt indicio ; fortassè ad

i benius... digniiaieni propriae veneraiionis B. iraperatorum sedera, ad urbis splendorem ,

j Apostolo Petro intemeratam et in nosiris anirao respexerint.

i lemporibiis conservare : quatenùs beatissi- Latinus. Vana suspicio , quam innumera

I mus Ronjanae civiiatis episcopus, oui princi- Patrura loca refeliunt. Prosperura de ingratis
« patuni sacerdotii super onuies aniiquiias con- audi, c. 2, caneniem : silet is splendorem
« lulit, locum liaheat , et facultaiem de fuie et urbis, silet iniperantiura majestatem , ut re-

< sacerdotibus judicare. > Huic tradiiioni inni- ligione orania obtinere Romara évinçât , et

xus et Léo, cujus gralià Valentinianus eas ht- caput mundi; satis illi est sedem Pétri nuncu-
teras dederat , ita de se ipso serra 2 in Anniv. . pâsse :

assumptionis su* loquitur : « Celebratur ho- Sedes Roma Pétri , quœ pastoralis honoris

i dierna festivitas , ut in personà humilitatis Fada caput mundo, quidquid non possidet armis

< meae ille inlelligatur, ille honoretur, in quo Retligione tenet.

I et omnium pasiorura solliciludo cura com- Hieronymus cùm se in gravissimo illo An-
t raendatarum sibi oviura custodià persévérât tiochenae Ecclesiae schismateDamaso adhaerere

i et cujus etiam dignitasinindignohaeredenon profiietiir, Christi et Pelri solius nieminit :

f delicit. » ÎNeque Cyprianus utroque vetiistior, « Quanquàm tuî me terreat niagnitudo, invitât

ad aiium quàm Corneiium Roniaiiura episco- t taraen humanitas; à pastore praesidiura ovis

pum respexit, cùni huic uni, sicut liomani epi- « peto : cura successore piscaioris , et discipulo

scopi, sic et titulos judicis ac vicarii Chrisli < crucis loquor. Ego nullura primura , uisi

adscripsil. «Christum sequens, Beatitudini tuae , id est,

Gr^cus. Al nemo istoruni explicuit neque , c cathedrae Pétri consocior ; super illara aedi-

Léo ipse rationein reddidit, cur id summae «ûcatam Ecclesiam scio : quicuraque extra

aucloritatis dignilalisque ex Petro traxerit : I hanc domum agnum comederit , profanas

ea verô, si reciè aniea staïuimus , alia non I est, » Optatus quoqne Mllevitanus quem ,

est ,
quàra quôd ipse Romanam Pétri cathe- paulô priùs adduxi, cura de Romanâ sede ait,
drani successor occupet. Age itaque , et pri- cin quâ unâ cathedra unilas ab oranibus ser-

niùm ostende fasiigiura illud dignitatis con- c varetur, .... unica esi, quae est prima dedo-

stanii Patruni senieniià Romanae sedi delatum < tibus, » hanc tantùra causara reddit : « Sedit

esse; lum et factura id non alià quàm Pelri «prior Pelrus, cuisuccessit Linus, Lino Cle-

causa. Nôsti enim esse apud nos qui utruraque I mens, » etc. EiD. quoqne Pelrus Chrysologus
hoc caput in discepiaiionem vocent, nec le- in Epist. relaiâ p. I Concilii Chalced., cùm
viler perturbent. Evolve per partes utruraque. Euiychen ad parendum Leoni hortaretur, quo
Latinus. Primaium in Roraanà sede disertis alio usus estargumento? i In oranibus, inquit,

verbis professus est Prosper lib. 2 de Voc. ( hortaraur te, frater honorabilis, ut bis, quae

gent., c. 16 : I Roma per apostolici sacerdotii ( à beatissirao papa Romanae civitatis scripta

f principatum amplior lacta est arce religionis, «sunt, obedienterattendas; » curila?quoniam

( quàm solio potestaiis. » Didicit id ncrape Au- < B. Petrus, qui in proprià sede eivivit, etprae-
gustiiii magisterio , qui epist. 42, allas 162, < sidet, praestat quaerentibus hdei veritateni. i

de Romanâ Ecclesiâ loquens, « in qnâ semper, Gr^ïcus. Ex eo Chrysologi ellaio didici, Ro-
i ait, Aposiolicae calhedrae viguii principatus.i raanam sedera non niodô supremo honore ac
tllabcl nempe, ulTheodoreius epist. 1 16 dixit, observantià, Pétri causa olira cultam esse,
 ,,

781 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 782

verùm et eô progresses Patres, ui quae Roma- învenit quod èScripturâ, autpotiùs silentio
:

noriim pontilicum facta dictaque erant, ea D. Pauli ducunt , vulgatius est quàm ut longo
Peiro ipsi assignarent; si quae tilu sic loquen- sermone egeat. Aiuni ergo videri Paulum ad
tiuDi siippetunt exenipla , lubens audiaiu. Eph. 4, V. H, et ad Cor. 12, v. 28, numerare
Latinus. Philippus sedis Apostolicae legatus voluisse gradus hierarchiae ecclesiasticae , ubi
in pleno Patruni tertiœ synodi consessu, sic quando nuUani nientionem injecerit capitis
locutiis est : ( imô secuiis om-
Nulli dubiuiii , visibilis , consequens esse , ut ad Ecclesiae
I quùd sanctus beaiissimus-
niijus notuni est , hierarcliiamnonpcrtineatea suprema praecae-
t que Petrus Aposiolorum princeps caput , teris et supra caeteros potestas. Hieronymum de-
< ûdeique columna et Ecclesiae Catiiolicae
, inde in rem suam allegant, (|ui epist. 85 ad Eva-
« fundaraentum , à D. N. J. C. Salvatore hu- grium, omnes episcopos inler se aiqtiales tra-
t manl generis ac Redempiore ciaves regni dit, quin vel Romanuriiexcipiai: < Ubicumque
laccepit, solvendique ac ligandi peccata «fuerit episcopus, sive Romae, sive Eugubii,
< potestas ipsi data est ;
qui ad hoc usque « sive Constantinopoli , sive Regii , sive Alex;in-
i lempus, et semper in suis successoribusvivit, I driae, sive Tanis , ejusdem meriti , ejusdem
I et judicium exercet. Hujus itaque secundûm « est sacerdoiii. i Demùm
Romani episcopi , si

« ordineni successor, et locum tenens, sanctus primatum obtineant, dandus idem et Paulo
i beatissimusque papa noster Cœlestinus epi- Apostolo est, conira quàm eginius; etenim D.
(scopus. ) Paschasinus quoqueitidem legatus, Paulum quoque Romanum fuisse episcopum ,
in lYgenerali synodo, in hune modum sen- multa sunt quae tidem faciant.
tentiam dixit in Dioscorum act. 3 : i Unde Latinus. Neque apud le ea argumenta mo-
( sanctissiraus et beatissimus archiepiscupus mentum habere , vel inde metior, quôd stri-
«magnae et senioris Romae , per nos et per ciim attigisti singula , et pluribus in locum
«praesentem sanctam synodum, unà cuni ter unum congesiis , veluii tenuitati eorum à
t beatissimo et omni laude digno B. Petro numéro pondus videbare velle accersere at ;

t Apostolo, qui est petra et crepido catholicae licet congesta in cumulum naturam non ,

«Ecclesiae, nudavit eum tam episeopatùs di- exuunt, levitatem nativam retiiient; respon-
igaitate, quàm etiam ab omni sacerdotali debo tamen singulis, Paulus citatis locis cha-
t alieuavit ministerio. i Quos loquendl modos rismata potiùs divini Spiritùs, quibus Ecclesia
ipsae etiam synodi coniplexae sunt; etenim surgens latèpropagala est, quàm ecclesiasticae
synodi IV Patres, post lectam Leonis papae hierarchiae gradus in animo describere et com-
Ëpistolani ad Flavianum , conclamârunt : plecti habuit ;
quid enim ad hanc faciunt pro-
t HaecPalrum fides; hsec Apostolorum fides ; phetae evangelistae virtutes
, ,
,
gratiae cura-
lomnes ita credimus.... Petrus per Leonem tionum ,
gênera linguarum , quae salvis , et
< ita locutus est. t Neque aliter Constantino- inlegris rébus Ecclesiae, desinere possuot?
poiitanum III coneilium , in Prosphonetico ad Dcinde, si etiam ecclesiasticam hierarchiam
imperatorem scripsit: < Charta, aiunt, et atra- respexit, imaginem ejusexactissimammolitus
I mentura videbatur, et per Agathonem Petrus non est , satisque habuit sub Apostolorum
i loquebatur. > Prosper quoque definitiones nomine generatim etiam Apostolorum caput
Zoziini papae factas adversùs Pelagium defen- et principem attigisse. Hieronymum de aequa-
dens ab errore, contra Collatoreiii eâdem lo- liiate potestatis ordinum et meriti loqui in
quendi methodo usus est : i Erravit , inquit confesso est ; neque jurisdictionis inaequali-
< Prosper, sacrosancta B, Pétri sedes, quae ad tatem in controversiam vocâsse vel inde ap-
I universuna orbem B. papae Zozimi ore lo- paret, quôd singulis patriarchis , quorum ara-
«quitur. » plas diœceses probe noverat, infimarum propè
civitatum episcopos apponat : quare aliud non
§IV.
voluit, quàm quoil à te recitatis verbis, con-
GiLECus. Quae adhuc produxisti testimonia tinué sic adjecit ; c Potentia divitiarum , et
ut etiam extra dubium omne collocent Ro- < paupertatis humilitas , vel sublimiorem vel
,

manae sedis prima tum , et arctissimo fœdere iinferiorem episcopum non facit. > Quod et
cum cpiscopatu devinctum efliciant non pauca , ipsi ultrôamplectimur. Quod tertio loco indu-
libi dissolvenda supersunt, quae seu nostro- xisti , latiùs explicabo , ubi tu indicia , ex qui-

rum infelix industria, sive haereticorum te- bus D. Paulum Romanae urbis episcopum fuisse
meritas, ingeuiosiùs forte quàm clFicaciùs, coUigis ,
produxerîs.
 , , ,

Î85 DE PRIMATU ROMANDE ECCLESI^ "784

Gr^ccus. Rem totara compemlio exequar, inefas est, neclicet fieri, Ecclesiam alieram
ir
necloquarobscura, cùm nondesiniclarissima. «institui, Christi membra discerpi, Dominici

Etenini , ut oniiitara Tertullianura , Irenaeum I gregis animum , et corpus unum , discissâ

ei alios qui lestantur à Petro ac Paulo funda- «simulationelacerari, » Quod verô lege evan-

lani esse Romanam Ecclesiam, ordinaium Li- gelicâ interdictum fuit, hoc tu credes ei^isse

num , niox Clelum , et denique Clementem Ecclesiae principes Aposlolos ?

successisse; utque nil dicam de Romanis pon- Gr.€Cus. Memini bis similia legisse me apud
lidcibus, qui cathedram Romanam, Apostolo- Theodoretum 1.2, c. 17 ; cùm enim imperator
rura tiironum, sedem , cathedram ; Ecclesiam Liberium ab exilio revocatum,Romam redire,
suam , Pelri et Pauli ; bona Ecclesiae ,
patri- et cum Felice antipapà communi potestate
monium ; auctoritatem suam , R. Pétri et Ecclesiam moderari jussisset, plebs ipsa sen-
Pauli auctoritatem nuncupârunt ;
plumbeis tentiae iniquitatem detestata , lectis imperia-

etiam sigillis Apostolorum capita inciderunt ;

libus in circo liiteris, per ludibrium aequam
iidem etiam diserte se utriusque Apostoli esse imperatoris sentenliam dixit, ut quemad-
successores profitentur. Verùm ne effugio modùm ipsi ex colorum varietate bifariàm di-

locus sit , Epiphanium unum proferre statui ;

visi essent , iia bis unus, aller episcopus aliis

ishœresi 27 conlra Carpocratianos ita scribit: praeesset ; tum uno ore acclamavit : i Unus
c Deus unus Christus unus episcopus. i
I Primi enim Romae Apostoli et episcopi fue- , ,

« runt Petrus et Paulus deinde Linus deinde , ,

Atque ne id denique eveniret, ait Sozomenus
iCletus, deinde Clemens aetate suppar Petro lib. i, cap. 15 : «Non sine providentiâ divinâ

«et Paulo, » et rursùs successionem ex pro- « factura est , ne sedes Romana à duobus prae-

posito recensens , ait : c Romanorum episco- « sulibus gubernata ,

quae est plané nota dissi-

« porum successio ita se babet Petrus : et Paulus, «dii, et sacrosanctis Ecclesiae legibus aliéna,

i Linus et Cletus, Clemens, Evaristus, Alexan- < ullà infamiae macula aspergeretur. > Non erat

« der, Xistus, » quem nos Sixtum dicimus. procul dubio , cur id tantoperé abhorrèrent

Latinus. Si darem , Petrum tibi et Paulura si Petrus ac Paulus Romanam cathedram epi-

coramuni episcopatu Romanse urbi prsefuisse, scopi ambo urbis ejusdemaliquando gubernâs-
adhuc adversùs Romanorum episcoporum sent. Al cùm non gubernârint, non erat etiam
nil

primatum efficeres. Etenim primatum Romanis cur Romani poniifices eorum se successores

episcopis non eo nomine ,

quôd Romani sint scriberent , et quae alia ad hoc tempus egerunt,

sed quôd Pétri successores , detulimus. Pau- agerent, dicerentque.

lam verô quis Pétri successorem affirmât fuisse? Latinus. Mos issummorum ponlificum quor-

nemo unus quis coepiscopum ? unus , quod

;
sùm tenderet , explicuit Nicol. ponlifex epist.

sciam Epiphanius in Panario qui quidem ex

, ,
36 ad Tul. episcopum : « Dei omnipotentis, et

quo id fonte hauserii.incertum, quod liaeresi « BR. Pétri et Pauli Apostolorum principum ,

68 Melelian. Nunquàm Alexandria duos ait : i « quorum glorioso agone sancta haec Romana
€ habuit episcopos quemadmodùm aliae civi- ,
« Ecclesia , cui disposilione divinâ praesumus,

c tates. > Etenim légitimé duos simul nunquàm

«estconsecrata. » Cùm igitur communi labore

uni Ecclesiae praesedisse aut praesidere po- fundata, et sanguine utriusque Apostoli rigata

tuisse , diserte tradit Cyprianus seculo vetu- urbs esset ,

quanquàm unius Pelri potestate

stior. Agit is de ordinatione Cornelii pontifi- supremâ gubernata fiierit, jure poniifices, iis

cis, et sic adversùs Novatianum, qui ihronum scribendi , loquendique formulis usi sunt ;

apostolicum invaserat, scribit ad Antonianum: neque plus designare in animo habuerunt

I Cùm post primum secundus esse non possit, imô neque plus mos ille non anliquissimus , ,

t quisquis post unum ,

qui solus esse debeat probare potuit. Etenim primus qui decreiis
I factus est , non jam secundus ille , sed nullus suis lilterisque Pauli nomen Petro adnexuit
I est. ) Et ad Maximum ac confessores Roma- notatur fuisse Agatho in Anaphorà synodicâ

nos, rationem addit : « Gravât enim me, atque ad imperalorem Consiantinum. Et cùm monu-
f conlristat , et iniolerabilis perculsi , et penè raentis è vetustate erutis , crudité probet Do-

«prostrati pectoris molesiiâ perstringit, cùm minicus Rainaldus, leste Allalio 1. 1, c. 6,

I vos illius comperissem , conlra ecclesiasticam jam Sylvestre papa usum plumbi fuisse sub ,

« dispositionem , contra evangelicam legem, Ilonorio tamen lantùm II SS. Apostolorum

« contra institutionis catholicseunitatem, alium capita insculpi cœpia sunt, cùm antea nomen
I episcopum fieri consensisse, id est ,
quod solùra pontilicis gubernantis praeferrent,
 , ,

785 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 786

« non Nicaena , non denique ulla synodus

§v.
iquodquam Romanae Ecclesiae contulit privi-
GiuEcts. Argumenta, quae adhuc adversùs (legiurn, quae in Pelro noverant eam totius
primatuni commemoravi levia sunt nunc , : «jura polesiaiis pleniler meruisse,et cuncla-
grailura facio ad gravissinnmi quoque nostri ,
i rum Christ! ovium regimen accepisse ; sicut
uiluntur pluriiuùm iiiduain pace luà, eorum ; , «B. praesid Bonifacius testalur, universis epi-
non iiidolem, sed arma, cl lociim subibo , tscopis per Tiiessaliani consliluiis scribens :

quanquàm non hosiili sum , ul ipsi , anime. « Insiitutio universalisnascenlis Ecclesiae de B.

Primùm igilur aie, primatui Ilomano obsistere « Pétri sumpsit honore principium, in quo re-
magnopcic concilia : Nicoenum, Consianiino- « gimen ejus , et summa consistit. Ex ejus enira
politanum , algue Cbalcedonense; elenim pri- < ecclesiaslicâ disciplina, per omnes Ecclesias
miim iilud Alexandrinuni palriarcham pareni
, < religionis jam crescenieculiurà, fonsemana-
Romano, posleriora duo Consianiinopoliianum I vit. Nicaenae synodi non aliud praecepla tes-
œqualera exhibent. t tantur, adeô ut non aliquid super eam ausa
Latinus. Quàm firnia producturus sis , inde f sit constituere , cùm videret nibil supra mc-
conjicio quôd primalum hinc uni , inde aheri iritum suum posse conferri, omnia denique
pares evincerc , quasi is arbiirii nostri sit « noverat huic Domini sermone concassa. >

aul levis adeô , ut pro hominum voluniatc Gr^cus. Nullam tu igilur eo canone compa-
quaquaversùra circumferri possil. raiionem inter Romanum et Alexandrinuni
Gr;Ecl's. Falleris , non hoc ago , nec lu me insiiluiam agnoscis? Nescis è vestris eruditos,
i(i sequi putes, ut patriarchas nunc hune , concordi propè sententiâ fateri, eo canone
nunc ilium ad fastigium dequodisceptamus, , cumponi raiione quâdam, parem fieri cum et
eveham id uuum propositum habeo, ut ra-
; Romano Alexandrinum, quanquàm adhuc in
lionum momeniis ,
quibus id Romano vindi- eo discordent, in quo denique polestaiis gé-
câsti , diversis quoque viis occurram , et nul- nère ac gradu componantur. Etenim Launoius
lum talemin Ecclesiâ esse, cui summa rerum censuit duntaxat componi unum cum allero,
commissa sit, concludam. Id verô è Nicaeno, atque exaequari in jure lantùm metropoliiico
Consianiinopolitano, Chalcedonensique con- ordinationum, ut quarum canon idem, con-
ciliis ul efficiam spes non vana affulget. De, ceplis verbis mentionem injecit, quasque Me-
Nicœno primùm agamus ex canone ejus sexto ; leiius Lycopolilanus episcopus, qui canonis
argumenium ducam is ex aniiqnâ versione ; condendi fuit occasio, facto schismate invase-
probâque Dionysii Exiguisic iiabet : < Antiqua rai adversùs S.Petrum Alexandrinum. Vcrùm
iconsuetudo servelur per yEgyptum, Lybiam Sirmondus, Valesius, de Marca, Naialis, magna
f etPentapolim, ita ut Alexandrinus episcopus apud eruditos nomina, etiam in palriarchicis
«horum omnium habeat poieslatem , t quia juribus collalos exsequatosque, Alexandrinum
I et urbis Romœ episcopo parilis mosest. < Si- cum Romano contendunt; et juribus palriar-
nniliter autem , et apud Antiochiam , cœte- chicis in universum eo sexto canone provisum
« rasque provincias sua privilégia serventur esse, eruditè demonstrant.
1 Ecclesiis ; illud aulcm generaliter clarum est,- Latinus. Equidem, ut hic tu meam rite asse-
< quod si quis praeier metropoliiani senlentiam quaris menlem, paucis exponam, in quo sum-
ifiierit facUis episcopus, hune magna synodus mis illis viris consentiam neque enim
: in lotum
(defiiiivit episcopum esse non oporlere. » dissideo. Igilur accedo ipsis lubens adversùs
Latinus. Eo quidera canone , cùm diseriè Launoium, et do confirmari eo canone in uni-
stalutum sit de terminis Alexandrini patriar- versum, et cuncta palriarchicajuraAlexandriae
chof: , deque privilegiis ejus , Antioclienai , et Cl Antiochiae episcopis quanquàm enim hoc
;

Ecclesiarum majorum urbium , more veieri adhuc nominis in usu non erat, res tamen
conservandis , Romanae verô Ecclesiae nulli ipsa, et jura insigniora quàm quae sunt sim-
prorsùs termini praelixi sint, nescio quâ vos plicium meiropoliiarum, duoilli episcopi obti-
tandem raiione ex primalu deiurbari Romanam nebant. Ulira enim quod proprium metropo-
Ecclesiam existimetis ;
quem multô aplius vel litis erat, ad ipsas etiam diœcesanas synodos
inde conclusit Nicolaus papa, epist. 8 ad iMich. cogendas, aliaque pertractanda horum se por-
imperalorem, et citalus ab ipso Bonifacius ; rigebalpoleslas, cùm meiropoliiarum solà feré
accipe verba poniilicum, et allé in auimum ordinationedelinireiur.Quare duoilli episcopi,
demittc : < Sed animadvertendum est, quia non utcumque, sed diœcesis metropoliiae in
 ,

787 DE PRIMATU ROMANiE ECCLESIiE 788

canone dicunlur, ad discrimen à metropolitis complexi sunt Sirmondus et quoscumque ci-

provinciaruin. Quod igitur non approbo, atque tâsti, non refugio, quando inde etiam Romano
in quo ab illorura senleniià discedo, id unum primatui in universam Ecclesiam nil prorsùs
est, quôil nullam co loco Romanum inter aique periculi imminet.
Alexandrinum coniparaiionein insiitui existi- Gr^cus. At palriarchatui Romano non levis
mom, ne quidem in poleslate palriarchicâ. inde forte dimînutio continget, si in patriar-
Eicnim verba canonis : Quoniam episcopo Ro- cliicâ dignitate collatos susiineas, et insuper
vinno parilis mos est, ex quibus l'erè et unicè vetusto inlerpreti ejus canonis Rufino stare
arjjuraeutuni ducunt, nullam oslendunt, me velis. Elenim cùm is lib. H Hist, eccles. c. 6,
jiidice, con)paralionem : qiiare eo quidem loco canonem cum sic interpretatus sit « Vt apud :

Uomani episcopi palriarchicâ auctoriias, et t Alexandriam, et in urbe Româ velusta consue-

disciplina, neque ut lypus, neque ut causa t tudo servetur, ut ille ^gxjpti, hic suburbicaria-
eiemplaris profertur, cujus ad modum se au- f rum Ecclesiarum soUicitudinem gerat, > fiet
ctoriias sacra Alexandrini per Lybiam, ^gy- ita non levi injuria Romani, ut suburbicarias

ptum, atque Pentapolim componat atque exer- tantùm Ecclesias ejus patriarchatui subjungas,
ceat. Occidentem verô reliquum, quin et magnam
Gr^cos. Propendes forte animo in Baronii Italiae partem detrahas. Nôsti enim urbicarias
aique Spondani breviatoris ejus senientiam ; provincias eas tantùm fuisse, quae vicarii urbis
aiunt ipsi canonis sensum esse, ut quoniam imperio parebant, quas quidem non excessisse
episcopus Romanus id Alexandriae episcopo decimum numerum, Sirmondus ailclor est.
tribuerit, jus ille ac poiesiatem per ^Egyplum, Valesius ad centesiraum ab urbe lapidem
Lybiam atque Pentapolim exerceat. resiringit; his tu ergo finibus arctabis jura
Latinus. Quanquàm pro certo habeam ex palriarchicâ Romani ?

Leone, Gelasio, aique Gregorio ad Eulogium, Latinus. Qui pairiarchatum Alexandrinum

très sedes, Romanam, Alexandrinam ac Antio- eo canone collatum et exaequalum voluni cum
chenam, insiitutione Pelri ad patriarchicum Romano, repiuMant Rufinum interpretem, nec
fastigium conscendisse, eumque, quem hodiè ejus fidem scientiamque moUiùs quàm Hiero-
obtinent, ordinem meriiisse; procul tamen nymus olim inseciantur : in horum numéro
inde sum, ut ejus rei à Nicaeno canone, vel Alexander Natalis est. Qui verô Rufmo nihil
lacitam meniionem fieri velim. Itaque sensum deirahunt, siatuunt coaequationem factam in-
planum, facilem, prouissimimiqueeorum ver- ter ulrumque, quoad solas provincias, in qui-
borum accipe, nempe duplicem consuetudi- bus meiropolitarum ordinaiionem per se Ro-
nem, unam communem provinciarum, alteram manus exercebat, liberamque et plenam tam
Romanam, quae communi consentiat, pro ra- synodorum quàm caelerorumadministrationem
tione allegant Paires, quà efficiant potestatem obtinebat. Elenim Marcâ leste, ultra suburbi-
patriarchicam Alexandrino deberi in très illas carias decem provincias, ea libéra plenaque
regiones, nec quidquam aliud : hoc se ipsis, potestas pontificis se non porrigebat, sed iis
et veluti suàpie naiurâ verba Patrum indicant ; omninô finibus coniinebatur quare ail sapien-;

in hune sensum ducit et textus Grsecus Toùto : ter Rufinum comparationem iis finibus coer-
(Tjvrôs; soT'.v, hœc consuetudo est. Hoc demùm et cuisse. Elenim Romanus plures insuper am-
INicolaus, et ab eo citaïus Bonifacius loquun- plioresque diœceses habuit; ad haec idem et
lur : I Si Nica;nse synodi inslituta diligenter principatum toiius Ecclesiae gerebal; in quibus
< inspicianlur, invenielur profectô, quia Ro- duobus componendos non censuil Rufinus, sed
« manse Ecclesiae nullura eadem synodus con- in eo tantùm quod Alexandrinus ^gyptiacae
I lulit incrementum,sed poUùs ex ejus forma, diœcesis È^ojaîav habere debeat jure eodem
« quod Alexandrinae Ecclesiae tribueret, par- quo Romanus in diœcesi urbicariâ, sive sub-
i ticulariier sumpsit exemplum. » Sensus enim urbicariis Ecclesiis ,
quae decem provinciis
est, ex disciplina ac more Romanae Ecclesiae, continebantur. Pagius denique ex Valesio opi-
cum ipsâ provinciarum disciplina ac more natur suburbicariarum Ecclesiarum nomine
conspirante, veluii forma quàdam, seu formali commode posse intelligi non solas suburbica-
ratione id egis?eNic;enos Patres, quod denique riarum provinciarum, sed universi Occidentis
eo canone praestilenmt. Verùm ne te hâc Ecclesias; qnomadraodùm enim subiirbicariae
interpretaiione diù fatigem atque delineam, provinciae dictae sunt, quae in vicarii urbis
ad utiliora properantem, alteram etiam, quam potestate erant, sic quoque totius Occidentis
789 CONTRA SCHISMA ilCOS ORIENTALES. 790

Eccleslas suburbicarias à Rufino dici potuisse, rium Alexandrinorum invasoris, temeritatem,

ut quae omnesurbispalriarcbaediœcesiin con- argnmentum ducunt poliùs à consnetudine et

flabant. Tarn varius cura à variis niodus reper- nuire, qui per Aniiocfienam diœcesim vigiiit?
tus sit conciliandi Riinnum cuin jure pairiar- cur Ecclesiae Romanae formam in exempium
chico Romani in universum Occidenieni, fer- trabuiit? (ndicanl haec nempe, imô loquunlur,
lasse nec abs rc fuerit id adnotàsse in lanlâ agnovisse Patres, Romam exemplar etiam esse
qu« bodiè est, opinandi licentià, Ruiinnm eo debpre poiesiatis Alexandrinae atque Aniio-
loco, sicut universas partes diœcesis Aiexan- chenae ,
quemadmodùm fons et origo fuerat,
drinae non recenset, sic neque in animo ha- et tune solùm ex more ac consnetudine do-
buisse cuncias Romani patriarchatûs regiones mesiicâ firmum poiestatis argumentum dnci,
percensere; et quemadmoJùm exempli poliùs cùm Romana quoque consuetudo faverit do-

causa uuam atiigit ^gyptum, Lybiâ ac Penta- mesticae; quae quidem certissima universaiis
poli silentio praeterilis, sic bic suburbicariis primatùs sunt argumenta ; quibus l'oriassè

nominatim dictis , caeteras tacite subintel- motiCbalcedonensiin concilie imperaiorii ju-

lexisse, alqueita universum utriusque patriar- dices , relecte act. IG Nicaeno sexto canone,
chaium in coniparationem vocâsse. Quare, continué (identer nullâque haesitaiione dixe-
quemadmodùm nemo dixit Ruiinum, Libyam runt : < Ex bis quae gesta sunt, et ab unoquo*
ac Peniapolim delraxisse Alexandrinae diœcesi; t que deposita, perpendimus omnem (ut si ad
sic neque Romanae caeU'ias, qnas silentio prae- i Graecum, t:bô Tvavrwv, pressiùs velis reddere,
lerniisit. Verùm quoniam neque mibi bic de- I ante omnia, vel, pro omnibus) quidem prima-
fendendum Ruiinum sumpserim, neque eos ex « tum , et praecipuuni honoreni secumlùni
eruditis, qui coniparationem eo canone factam I canones Romae Dei amantissinio
antiquae
censent pairiarcbalnum , nec denique fines < archiepiscopo conservari.» Ut sanè jam sappc
ipsos, aut amplitudinem Romanse diœcesis, mirari subeat, vestros etiam in eo cura ba-re-
abstineo pluribus; tu intérim id babe, quid- ticis consensisse, ut bine eversum irent, unde
quid de Rufino sit, canone certé sexto Nicaeno, sapientissimi judices slabllitum conservatum-
neque glorise patriarchatûs Romani latissimè que intuleruni primatum omnem, seu univer-
diffusi deiractum quidquam, quandois ne levi- salem, tam honoris nempe quàm jurisdictionis.
terEcclesiarum suburbicariarum meminit; mi- Sané utrumque verba illa continent.
nime verô principatui apostolico in universam GrjECUs. Avocabimus serraonera à Nicaeni
Ecclesiam, quippe qui neque in comparatio- concilii sexto canone , aique ipso adeo Ale-
nem vocari debuii, aut vocatus est : quin xai.drino patriarcbà, si adhuc taniùni indices,
potiiis, si in examen et ad calcuiiim vocesom- ex que denique tantà fiducià imperatorii judi-
nia, audeo dicere, esse atquesuppeiere, uude ces primatura Romanae Ecclesiae integrum
ex eodem canone principatum Romanum uni- conservari intulerint. Etenim probe tenes,
versalem stabilias. non eâdem penitùs verborum sententiâ atquft
GBitcus. Equidem , ut tibi fatear, è nostris tenore , à Graecis Latinisque eum canonem
etiam Zonaras, Nilus , et ante eos Ralsamon, productum esse. Paschasinus legaïus Apesto-
coniparationem eo loco institutam volunt licus, sic conceplum retulit : < Trecenlorura
Romanam inler aiqueAlexandrinam diœceses; « decem et ecto Patrura canon sextus : Qnhd
neque tamen ideô patriarcliatum Romanum « Ecclesia Romana primatum semper habuit.
ad universum Occidentem porrectum dilfiien- i Teneat aulem et /Egyptus-, ut episcopus Alc-
tur. At quoniam iidem primatum inde eiiani i xandriœ etc. » Graecorum contra lectio lalis
non segniter oppugqant, votis omnibus toto- fuit : I Régula sexta irecentorura decem et
que animo ex le cognoscere expelo ut tu 1 ecto Patrum : Antiquœ consuetudines teneanl
tandem, aut qu% inde ad ûrmitatem primatùs « in Mgypto, ut Alexandrinus episcopus omnium
argumenta elicueris. t habeat poteslutem, quoniam et liomano episcopo
Latinus. Compendio accipe , unde Romani ( hœc consuetudo est.*
primatùs certa indicia ex canone 6 duci pos- Latinus. Ut judices denique sententiam
sint. Primùm ex te quœro, si Patribus Romani quam dixi pronuntiarent , varielas leclionum
episcopi universaiis potestas certa non luit, nihil obérai. Primatum namque, queni conce-
cur quemadmodùm Alexandrino aliisque, non ptis verbis aflirmaljat canon à Pascbasino re-
etiam Roroano su% metae limiies([ue consli- citatus, enradem causalis adjecta in Graecorum
luuntur ? cur non ad coercendam Meletii , ju- canone non obscure desiguabat. Quare utcum-
 , ,

Î9l DE PKIMATL' ROMANDE ECCLESl/E, 794

que legerelur, primatum semper jure opiimo vêtus forlunam ,

quam Alexandria atque An-
ex Nicaiiio caiione inlulisse poierant. ISeque tiochia expertae sunt: cùm enim toli quanti
niodô e.v hoc , verùm et ex ipso Consianiino- augendae Constantinopoliianae sedi intenti

poliiani concilii canone teriio, qui pariier eo essent, aut exœquâssent se undique Romano,
Joco relecius est; quid enira manifesiius pri- aut foriè etiam ,
quemadmodùm caeteros pa-

iiialu prœcipuo Romani pontilicis, continent triarchas, sic et hune infra se deturbàssent

haec verba canonis ? « Episcopum tamen Con- nec dicerent, episcopum tamen ConstantinO'
( staniinopolitanum liabere primaiùs honorem politanum habere primatiis honorem post Ro-
( post Romanum episcopum , propterea quôd rnanum.
t sit nova Roma. > Gr/Eccs. Hsec cùm ita sint , rectè forte ad-
Gn-tcLS. Hoc non ita diu post, pace tuâ, in vertit Dupinus , quanquàm non maximus
examen vocabo tune dices, prositne an plus
: neque sincerissimus Romanorum pontificum
obsit Romane priraatui Constantinopolitanus fautor, ante Constantinopolitanum 1 nullius
atque Chalcedonensis canon; nunc id adhuc alterius œcumenici concilii sanciione certâ,
unum décerne, cui tu lectioni Nicaeni sexii primatum Romanum disertis verbis expressum
canonis adhserendum putes. cùm idem ait eo canone nihil
fuisse; atverô,

Lati>us. Rem arduam injunxisti, neque pro- de primatu Romano decretum nec sedi Ro- ,

posito nostro necessariam ; ne te tamen absque manae recens quidquam inductum , sed privi-
respouso dimittam,iia habe : Eruditosmagno legium quo ab olim fruebatur, sartum tectum-
numéro ac assensu in leclionem quae hodiè in que conservatum : cùmque insuper addit, ibi

usu est, aique cum Graecà consentit, propen- Romanam Ecclesiam supponiprimam onmiura
dere; quare eô feruntur plerique omnes , ut potiùs quàm aflîrmarl , neque ejus obesse pri-

quod Paschasinus in canone praeterea recitavit : matui honorem ,

qui Constantinopolitano de-
Ecclesia Romana semper habuit primatum, in- laïus est : tum enim verô à Graecorura senien-
scrjptionis loco habendum putent, aui eiiam tià , forte et ab ipsâ rei veritate magnoperè
cùm olim forte in margine adscriptum id esset, abludit. Etenim Rarlaamus, ^'ilus, atque magno
subinde, ut fieri amat, in textum ipsum irre- numéro è noslrlsalii, non postiialtitum, sed

psisse exisiiment; id quod sanè verosimile exaequatum eo canone, Romano Constantino-

facit tum textus Graecus, tum et vetusiissima politanum defendunt; tum et jura priraalûs
Dionysii Exigui Latina versio, multique codices Romani, Patrum decreto , atque imperatorum
eo additamento destituti, quod non modo lucis beneficio Iribuunt, neque id Pétri causa, sed
affert nihil, sed et perturbare caetera canonis, ob urbis imperium et splendorem.
nonnullis visum est. At nullam tu idcircô, ut
§ VI.
sapiens es, fraudem suspicabere, nec Grsecis
Latinos obrepere voluisse dices , quod qui- Latinl's. Sunt haec nimirùm, infelices schi-

dem neque judicibus vel leviter in mentem smatis vesiii reliquiae, quod ut denique hone-

venit. stareiis , abneganda fuit Romano pontilici

Gr/ECUs. Edic igitur, quid hinc mihi demùm dignitas supremi et à Cbrislo consiituii capitis ;

concludendum sit; fraudem enim suspicari utque jam non esset schisma dedocori, aperta
illiberale fit, nec in viros graves sive fraus, etiam haeresis adjungenda fuit, quam Evange-
sive suspicio cadil. lia, Traditio, Patrumque unanimis consensio,
Latims. Concludes nimirùm primùm, eum me lacente, confuiant.

Nicaini canonem à Latinis ita semper ab initie GRiECus. Cave ne tu hodlé Chalcedonenses,
intellectum fuisse, ut Romani pontificis pri- atque ipsos etiam primi Constantinopolitani
matum eo etiam stabilitum exisiimaverini; concilii Patres schisraatis atque haeresis reos

quod tibi quidem mirura non videbilur, si facias. Quod nostri adhuc sunt luiti adversùs
advertas ipsos etiam ConstantinopoJitanos Pa- Romanam sedem, ducibus his synodis propu-
ires, pênes quos codex absque eo additamento gnârunt : quae Constantinopolitana I, eadem
fuerat.sic tamen eumdem Nicaenum canonem, IV Chalcedonensis sanxit , et eadein nosiri
ut Lalini solebant, accepisse, iuterpretatosque sequunlur quid verô de uirâque sede, Romanâ
;

esse. Etenim si non illisRomanus primaïus à nempe atque Constantinopolitana, edicunt illl

Chrislo inslilutus, à Nicaeno utcumque confir- divino Spiritu afllati Patres, lacebo ipse; lo-
maïus ,
persuasus plané cerlusque fuisset qualur Chalcedonensis synodus : « Sanctorum
eamdem, si rectè conjicio, subitura eral Roma « Patrum, aiunt illi canone 28, décréta ubique
793 COiNTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 794

« sequenles, et canoiiera nuper lectum claris- prsesidet, eumque tanquàm pastor universalis
€ siraorum episcoporum agnoscenies , eadem et Chrisli vicarius ex ejusdem instituto raode-
f quoque et nos decernimus, ac statuiiuus de ratur. llabcl idem Romanus pontifex
verô
f privilegiis sanctae Ecclesiae Constantinopolis communia omnia cum episcopis ut episcopus,
< novae Romae.Etenini anliquaeRomae ihrono, cum meiropolitis ut meiropolita, cura patriar-
« quôd urbs illa iinperaret, jure Patres privi- cliis denique ut patriarcha; nec plus ipsi in

< legia tribuerunt. Et eàdem ratione moii eos faculiatis est, quàm cuicumque episcopo
I clarissimi Dei amantissimi episcopi, sanctis- in episcopos, et pairiarchse in patriarchas;

I simo novae Romae throiio, aequalia privilégia quorum quidem sicut dignitas jure divino in-

« tribuerunt , rectè judicantes urbem quae et siiiuta non est, sic neque certam jure divino,
I imperio et senatu Iionorata sit, et aequaiibus constantemque jurisdiciionem oblinent , sed
i cum anliquissimà reginâ Ronià privilegiis eam pro temporum occasionumquediversitate,
I fruatur, etiam in rébus ecclesiaslicis non ex decreto vicarii Christi ac Ecclesiai variant,
I secùs ac illam extolli, ac magni lieri, secun- aut variare possunt. Haec cùm iia sint, ncscio
< dam posl illam exisientem : ut et Poniicae, quid Ctialcedonensis canon adversumsupremae
t et Asianae, et Tliraci;» diœcesis meiropolitani illi Romani pontificis digniiati continerepossit,

I soli; praeterea episcopi diœcesium quae sunt qui cùm sola patriarchica privilégia , aequalia

« inter barbaros, à prœdicto ihrono Constan- Constantinopolitano tribuat, prorsùs întacla

« tinopolitanae Ecclesiae ordineniur, unoquo- jura vicarii Clirisii reliquit.
I que scilicet praedictarum diœcesium metro- GUiECUs. Ut tibi hoc elTugium semel praeclu-
I politano, cum provinciae episcopis, provinciae dam, atque non in patriarchica lantùro pote-
« episcopos ordinante, quemadmodùm divinis state, verùm in primatu ipso, Constantinopo-
f canonibus est iraditum : ordinari autem sicut litanum Roniano exaequatum exhibeam, nudo
< dictum est, à Constantinopoliiano arcliiepi- primi honore ei relicto,recitanda mihi tantùm
« scopo , convenieniibus de more faclis ele- sunt verba canonis tertii Constantinopolitanae
( adipsum relatis.iQuibus quid,
ctionibus, et synodi ; ea verô ad fineni sic habent : Episco-
obsecro, clarius, aut ad Patrum sententiam pum tamen ConstanlinopoUtanum habere primalûs
pernoscendam aut jura Constantinopolitanae
, honorem post Roniamm episcopum, propterea
Ecclesiae lirmanda, aptiûs dici potuit aequius- quod sic nova Roma ; diligenter mihi nota
que? Profectô nuUis verbis diseriiùs sedes illae primalûs nomen igitur in Constantinopolitano
:

duae poiuerunt exaequari. illo canone de primatu ipso agebatur, non de

Latinus. Felices vos, et procul à schismale quâcumque inferioredignitate, de patriarchica
omni atque baerosi si quam aiebas claram , verô minime, ut quae lum adhuc ignola fuit;
Patrum sententiam utoportebat, aut rectè , atqui, si rectè ad Chalcedonensis canonis verba
percepisseiis, aut perceptae aniraus insistendi advcriisii , Constantinopolitani Patres novae
esset! non erat cur loties cum Graeciâ pro Romrc ihrono aequalia privilégia tribuerunt;
primatu in universam Ecclesiam Romanis vin- igilur aequalia non alterius cujuscumque di-

dicando, arma consereremus. Adversùs quem gnitatis minoris, sed primalûs ipsius Romani.
cùm vos ex Chalcedonensi synodo auctoritalcm Latinus. Tam pressé urgentis more , et syl-

mutuamini, quid aliud agilis quàm ut sanctis- logisnio minime obvoluto cùm rem agis, vide-

simorum Patrum cœtum in eamdem vobiscum ris prorsùs velle ad oculum eviucere, parem
impieiatem irahatis, aut denique canonom, in Constantinopolitano primalum; al actum
vim vesirse inlelligentiae elTugisse prodatis? agis, neque quid aliud, quàm ut tuam, verbo
Sed omittamus liaec et verum sincerumque , da vcniam, imô luorum poliùs ignorantiam in
Pairum sensum vestigemus; quod ut praeslem publicum prodas : non enim diffileor in pri-
commodiùs, non una in Roraanopontificedis- matu paria cum Romano privilégia Constanti-
linguenda est digniias. Igilur alla in eo epi- nopolitanum tune sorlitum esse; al pritnatûs
scopalis est , forte non ultra centesimum ab nomine, quid lu ibi venire exislimas? equidem
urbe lapidera in ambiiu porrecia. Altéra ar- non aliud quàm quod hodiè patriarchicam
chiepiscopalis , seu meiropolitica, suburbica- poieslatera vocamus; id ui libi etiam ad ocu-
rias decem provincias compléta . Patriarchalis lum paieat, relege totum canonem secundum
tertia, quae per univcrsum Occideniem latè ac teriium ejusdem Constantinopolitanae sy-
diflundiiur. Suprema denique dignitas, et po- nodi. li sic habent : « Episcopi autem super
lestas Apostolica, quâ universo chrisliano orbi I diœcesim, quae trans flnem sunt, Ecclesiarum
 ,

795 DE PRIMATU ROMAND ECCLESl^, 796

« non transcendant, neque confundant Eccle- loquuntur, adhuc tamen supremam dignitatem
«sias; sed secundùm régulas, Alexandrie in pontidcc Roniano désignai. Etenim si ad
f quidem episcopus ea solùm quae siint in judicum verba attendas, trlbuunt illi Romano
< ^gypto disponat. Orieniis autem episcopi, eplscopo Kçh TvâvTwv p.àv rà irptorsTa xat ty)v i\a.i-

< soluni Orienlem gubcrnent, servaiis autem psrcv Tip-rv. Cùm contra Constantinopolitano
t primatibus , secundùm canones Nicaenos, nlhll aliud déférant, praeter rà rauxà -jïpeaPera

I Aniioclienoe Ecclesiae. Et episcopos Asumaî rr.; rtarç. Acclpe Latine integram judicum sen-
< diœcesis , Asianam diœcesim laniummodô tentiam, et discrimen cognosce. i Ex his,

< gubernare ; et Poniicos Ponlicam; et Thra- «quae gesta sunt, et ab unoquoque deposita,
I ciae Tliraciarn solùm. Invocaios autem epi- « perpeiidimus pro omnibus quldem (vel ante
< scopos super diœcesim, vel pro ordinatione, « omnia) primatum et honorera praecipuura
I vel pro aliis ecclesiasiicis ordinationibus, « secundùm canones antiquae Romae, Del aman-
« nuUatenùs advenire. Servatâ autem supra- « tlssimo archiepiscopo conservari. Oportere
€ scriplà de provinciis vel regionibus régula, « autera sanciisslmura archieplscopum regiae
< nianifeslum est quia secundùm unamquam- « Conslanlinopolis novae Romae elsdcm prima-
€ que provinciam, ejusdem synodus provinciae «tibus honoris et Ipsum dlgnuni esse, et po-
t gubeniatura est secundùm ea quae in Nicaeâ ftestatera habere ordinare metropolitas in
I sunt consiituta. Eas autem, quae sunt in «Asianâ, etPonticâ, et Thraciâ diœceslbus. >

< barbaris geniibus , Del Ecclesias gubernari Equidem ulrique duo defiruntur à Palribus,
€ oportet secundùm hanc , quae per Patres primatûs et honor; at Romano primatûs otnnis

« consueludo tenet. Eplscopum autem Con- siveuniversals, ac pro omnibus, honorqueprœci-

t giantinopolitanum habere primaiiis honorera puus; quae sané duo sunt ipsa suprema Romani
I post Ronianuni eplscopum , propterea quôd pontilicis polestas. Constantinopolitano contra

€ slt nova Roma. i Vides jam plures primatiis, primatum quideraseu potestatem, asl in Asia-
etsuum etiam Antiochiae concedi; quemadmo- nam duntaxat, Ponlicam et Thraciam diœce-
dùm verô Constantinopoliianum concillum ,
ses, eanique niuUis clausulis , veluti septis
ita sanè et Léo papa primatûs nomen sunipsit quibusdani circumcrlptam, et post Romanum
epist. 54 : « Superbum est... antiqullaie cal- tantùm deferunt.
I caià alienum jus velle pracripere, atque ut Gr^cis. Jam et mlhi nonnulla lux affulget,
< unius crescat dignltas, totmelropollianorum ac propè teneo, canonlbus ils synodorum
» inipngnare primants. > Et rursùs epist. 59 :
sicut et judicum sententiâ, patriarchlcara dun-
«Non convellantur, ait, provlncialium jura taxat dignitatem Constantinopolitano in dlœ-
I prhnatmm,ne privilegils antiquitùs Institutis, ceses saepè dictas barbaricasque coilatam, et
I metropoiitani fraudenturantistiles.iEtreclè, proxlmum à Romano honoris ac sessionls lo-
ita namque prorsùs et Micaeni Patres eodem cuni. Haec suntilla aequalia privilégia, quibus
primatûs nomine usl sunt can. 6 : i lu Anlio- elsiutcumque Romanum patriarcham, ut pa-
I chiâ , et alils provinciis primatûs liabeant triarcham adaequet, quàra lonçiissimè ab eo ut
t Ecclesise civitatura ampliorum. > Christl vlcario, et universali Ecclesiae totlus,
Gr^cl'S. si primatûs nouien eâ celate, eoque omniumque Chrisli ovium pastore abest; tan-
canone non suprernani , sed pairlarcliicam tùm nenipe, quanlùni ovis à pastore. Atsitibi
duntaxat potestaiem ac digniiatem indicabal, argumenta adhuc nonnulla suppetunt,in unum
procul dubio neque aciione IG Clialcedonensis collige, et ad liqulduni demonslra ils canoni-
synodi.cùraà judicibusRouiauo tribuitur, allud Romani
bus, Paires Inlactum plané reliquisse
signilicâsse poterat; malè tu itaque dudùm ex in omnes primatum, neque molitos nnquàm,
eâ judicum, sive acclamatione , seu poliùs ut huncadConstantlnopolitanum eilam trans-
sententiâ , pro Romani pontiûcis supremâ po- ferrent, et in hujus communionem admitte-
testate argumentum duxisti , nec sine fal- rent,
lacià. Latinus. iEquissiraae tuae petitioni nequeo,
Latinos. Primatûs nomen aequivocum pror- nisl ut morera geram. Vindicemus itaque
sùs fuisse id temporis, pro certo habe, et universalem Romani pontificis primatum, et
quanquàm in canone Constaniinopolitano, nil Chalcedonenses Patres, et ipsum Anaioiium
ultra palriarcbicam Constantinopolitani digni- absolvamus à gravissimâ injuria, quam eis in-
tatem significet, imô et in ipsâ sententiâ judi- cautè imponunt, quotquot ex dicto s«pè ca-
cum, cùm de Constantinopolitano actione 16 il none supremam Romani pontificis dignitatem
797 CONTRA SCIHSMA TICOS ORIENTALES. 798
labcractare sunt aggressi. At enim non egent I Irum regulam, qui în Constantinopoli con-
nostris vindiciis; salis illi snperqiie seipsos I gregali sunt sub piae mémorise Majore Theo-
lilleris, manu suâ exaraiis, à lanio scelere, . « dosio, qux prœcepit ,
post vesiram SS. et
quantum est invasio summae potesiaiis, defen- «Apostolicam scdem, honorera habere Con-
duiii, et qua; sua mens fuerit in condcndo ca- f stanlinopoliiaiiam,quaB sccundacst ordinatà;
none, quae sententia, eiiam ab eocondiio, de t confidentes, quia lucenie apud vos apostolico
Romano ponliflce, uberlim explicaiii. Elenim «radio, et usqiie ad Consiantinopolitanorum
postquàm eiposuôre, quibus raiionum inonien- I Ecclesiani consueiè gubernando, illum spar-
tis canonem 28 coiuliderint, lao)
adducti, I génies, hune sœpè expanditis, eô quôd absque
ni;igniflcis Leonem exoniani liiulis capiiis, I invidiS consueveriiis vestrorum bonorum
pairis, summiiaiis, ut nemo, nisi Paires insa- t pariicipaiionc diiare domesticos : quae igiiur
nire fiogat, aut ipse insaniat, seriô possit in « adinleremplioiiemquidem tolius confusionis,
animum inducere, eversionem llomani pri- I conUrmalionem verô ecclesiasticae ordinatio-
matùs canohe illo Patres quaesîsse, aut molilos t nis definivimus, haec sicut propria et arnica,
esse; qua; deinde ea esset demeutia, canoni, i et ad decorem convenieniissima, dignaream-
quo Romanum primaium everlis, à primaiûs «plecli, sanclissime ac beaiissime Pater. Qui
ejusdem confessione, ac beneficio robur, vigo- t enim locum vesira; sanclilatis obtinent, san-

remque vclle accersere! Hoc veiô cgère Paires, iciissiuu episcopiPaschasinus et Luceniius, et
quandoipsluseiiam canonis 28 confirniationem «qui cuiu iis Cbl rcverendissimus presbyier
à Leone multis prccibus dt^poscebant. « Bonifacius, bis ita consiilulis vchenienter
Gb^ecus. Ex mulio jam lempore synodicas «resisiere leniaverunt; procul dubio à veslrâ
illas Patrum litteras audire gestio; deslderio «provideniià incboari et hocbonum volentes,
meo, tuisque rébus probe consules, si me illa- « ul sicut lidei, sic bon»; ordinatioiiis vcbis
rum, ut scriptae sunt, ad apicem participera « (lepulelur efToclus. Nos enim curantes tam
facias : su;pé libi opporiuna inde praesidia sub- « piissimos et Christi amicos imperaiores, qui
sidiaque provenient. Age iiaque, et mecura «super hoc delectantur, quam charissimum
quidquid illud est communica ; alacrem audi- «senatum, et lotam, sicut dicere convenit,
torem me liabebis. «imperii civitaiom, opportunum credidiraus
Latinus. Synodica Patrum, quam optâsti, «esse, honoris ejus conliimaiionem ab uni-
incipit : Repletum est gaudio os nostrum, tom. 3 « versali concilio celebrari, et velut haec à luâ
Concii. part. 3, p. 1774. Hanc aggredior dicere, «sanctitate fuerint inchoata, eô quôd fovere
ubi primùm canonis28 meminisse incipiunt; « seniper studeas, roboravimus, pra'sumenles,
aiunt ergo : « Indicamus verô, quia et alia « dùm noverimus quia quidquid reclitudinis
I quaedam pro rerum ipsarum ordinatà quiète, « sit à filiis, ad patres recurrit facientes hoc
1 et propter ecclesiasticorum statutorum defl- < sibi proprium. Rogamus igiiur, et luis de-
^ nivimus firmitatem, scientcs quia et vestra t cretis nostrum iionora judicium, et sicut nos
« sanctitas, addiscens, et probalura, et conlir- « capiti in bonis adjeciraus consonaniiam, sic
I maiura est eadem. Eam namque consuetudi- « et summilas tua filiis, quod decet, adimpleat ;

i nem, quae ex longo jara tempore permansit, « sic enim et pil principes complacebunl, qui
i quam habuii Constaniinopolilanorum sancta «tanquàm legem, tuae sanctitaiis judicium
« Del Ecclosia, ad ordinandos meiropolitanos «firmaverunt, et Conslanlinopoliiana sedes
t provinciarum, tam Asianae, quàm Pouticae et « suscipiet praemiura, quae omne semper stu-
i nunc synodali decreto firmavi-
Thraciae, et « dium vobis ad causara pielatis explevit, et
« mus, non tam sedi Constantinopoliianae ali- « semetipsam vobis ad concordiam codera zelo
i quid praistantes, quàm raetropolitanis urbi- « conjunxit ut autem cognoscatis, quia nihil
:

« bus quieiem congruam providentes, eô quôd ( alicui donando per gratiam facimus, aut per
( fréquenter episcopis vitam linientibus, muitae « iniraicitiasadversaudo, sed ut nulu gubernati
t turbae nascuniur, clcricis ac populis, qui per « divlno, oranem vobis gestorum vira insinua-
« easdem sunt civilates, absque rectore rema- « viraus, ad comprobaiionem nostrae sinccrita-
« ncntibus, et ecclesiasticum ordinem confun- «tis, et ad eorum, quae à nobis gesta sunt
t dentibus, quod nec vesiram latuit sanclita- « firmitatem et consensionem. > Hactenùsverba
I lera, maxime propter Epl)esios, unde quidam Patrum.
c vobis saepiùs importun ifuerunt. Confirmavi- Gr/CCus. Eaderane verô Anatolii eiiam fuerit
I mus autem et centum quisquaginta SS. Pa- de Romano pontifice sententia in posterum,
VJD DE PKIMATU ROMAND ECCLESIJ:, 800
poslquàni à Leone graviter repreheiisus ob lantoperé commoverit, nunc accipe ex Epis-
cilatum saîpè canonein, ciijus ipse ferebalur lolâ ejusdem oO. Acerbe qna;riliir laesos ISicae-
auctor, spem jara omnem impelrandaî asseu- nos canones, t qubd secundi honoris prii'ilegium
sionis poiiiificiœ posiiU, hoc est quod lubens isedes Alexandrina perdiderit, et Anliocliena
ex te cogiioscara. i proprietatem tertiœ dignitatis amiserit; > mox
Lati.nus. Acriler repreliensum,spem omnem subdit : c Non convellantur provincialium jura
posuisse Anatolium, al non eliam niodestiam, t pritnatuum , ne privilegiis antiquilùs inslitulis
veneratiunemqueadversùsLconcmpontilicem, i melropolitani fraudentur aniistites. Nihil Ale-
rcsponsio, qiiam ad papam dédit, luculenier ixandrinœ, sedis ejus, quam per MarcmiEvan-
adraonet; exUibet hanc AUaiius lib. 1 de Perp. i gelistam B. Pelri discipuluni mentit, pereat
Cens. c. 23, ad fineui. Cùm toia prorsùs i dignitatis. Antiochena quoque Ecclesia inpa-
insignem submissionem sapiat, paucula tamen t ternœ conslilulionisordineperseveiet. >E volve,
inde decerpcnms; aitergo : i Cuperem vestris si luljet, epistolas omnes Leonis, at inprimis
< poiiri afl'atibus, ul illa vobis obediendo com- 57, 58, 63, 66; plenae querelarum sunt et in-
« plerem, quae vesiris omnifariàm perfectissi- dignationis adversùs eam Chalcedonensis con-
< mis sensibus placita videbantur. Nam peniiùs cilii sanclionem. At ne vestigiuni quidem ul-

«absit, ut ego, quœcumque niilù fuissent lum suspicionis de lœso suo primatu quid :

€ mandata per lilteras, adversarer... De hoc igitur 1 aut nenipe Leonem, quem fada dicta-
«autem, quae Constantinopolitanse sedis graiiâ que sapientissimum probant, hebetem dica-
« sancita sunt in Chalcedonensi nuper synodo mus, oportet; atque suorum incurium, qui
€ universali, pro cerio beatiludo vestra hoc jurium alienorum vindex fuit acerrimus ; aut
«habeat, nullam esse culpam in me, homine, ultra modum sagaces Graeculos illos, qui ex
cqui semper otium et quieteni, in humilitate canonibus Chalcedonensis concilii, ruinam
« me continens, ab ineunte meâ aeiate, dile- Romani primatùs struxerunt, videntque peri-
< xerim. Sed Constantinopoliianae Ecclesise culum, quod nemo alius.
« rcverendissinius clerus est, qui hoc habebat Gr.€cis. Chalcedonensis concilii canone,
( studium, et istarum parlium religiosissimi itemqueConstantinopoIitani, nihil infirmaturo,
« sacerdotes, in hoc, qui fucrc concordes, et nihil detractum esse de Romani pontificis au-
« sibi pariter adjutores, cùm et sic gestorum ctoriiate supremâ, facile jam cedo; at eos
t vis oranis, et conlirmatio auctoi itaii vestrae nondùm satis assequor, qui ex lis etiam argu-
< beatiludinis fuerit reservata. Hoc igitur benè menta, et veluti subsidia quaedam ducunt, ad
t couiperlum sanciiias vestra cognoscat, nihil ejusdem primatùs robur ac firmitatem. Si,
«exmeislius causa factum esse negotii, qui quemadmodùmconjicio,ineâdemessenleniiâ,
«semper omnis jactanliae levitatem, et aliéna id eliam expedi; atque arma, quibus nostri in
€ appeiendi cupiditatem mihi vitandam credi- primatum malè utuntur, tu meliùs in ejusdem
c derini. » defensionem couverte.
Gr.€cus. Haec sanè esse nequeunt hominum L.vTisus. Ad utriusque synodi canones ani-
primaium Romani ponlificis everientium, nisi mum reilecte, et quos probe jam memorià
eos raendaces aut amejiies lingamus; est enim tenes, tecum ipso rursùs expende : habent ii

genus quoddamamentiae, in re gravissimâ à se quaedam Romani primatùs indicia, communia

ipso eodem propè momento teniporis dissiderc, nempe cuni Nicaino sexto canone; quae illa

sibique ipsl in unâ veluti pagina contradicere, sini, jam dixi, lu cogitatione ad illa redi; ha-
quœque statuerit, suâ manu eadem convellere. bent eliam nonnulla ipsismet propria ,
paucis
Do itaque puram innocuamque prorsùs fuisse illa verbis, sed manifestum primatum Romano
mentem Chalcedonensium Patrum, atque Ana- viudicant.
lolii, à scelere, cujus alii propè reos peragunt. Gr.€CL'S. Nova illa indicia, quae Romanum
Verùm Léo foriassè impugnari suum prima- primatiun stabiliant, ex lis, nisi fallor, vocibus
tum senserit, quando eum canoni illi 28 acer- ducis, quibus in Constaniinopolitano quidem
rimè restitisse teuemus. concilio episcopus ejus urbis post Romanum
L.VTi.NLS. Restitisse, quin et in irritum B. primatùs honorem habere dicitur; et in Chal-
Pétri aucloritatem niislsse, extra dubium est ; cedonensi secundo ab eodem loco consiiluitur.
neque destilisse poniilicein, donecab incœpiis At haec infirma prorsùs esse, egregié nosti i

quievisset Anatolius, testantur epislolae ejus osienderunt; Alexius Aristeuus ex privilegiis

50 et 71, et Gelasii 13. At quae causa einu aequalibus, quae canon Chalcedonensis diserte
 ,

801 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES.

Constanlinopolitanse Ecclesiae asseruif, non « temporis seriem, non inferiorem quoque di-
abs ro sic inlullt : i Post, prœposilio hic non < gnitaiis gradura significare conlendat, is et

I honoris, sed temporis csl significativa ;

quasi i vini huic loco nlforat, et sententiam nequere-
« (liceret : Post multos annos, parem honorera « ctam neque bonam eliciat. > At non opus erat
I ciiiii Romano Constantinopolilanus opiscopiis Zonarae adTrullanum canonem etNovellam re-
« habuit. I Balsanion quoqiie multis idem pro- currere, ut contra Barlaamum triumphum age-
bare conaïusost. Quod locum Constaniinopo- rot; eienim è caiionum p.irliculis ipsis, post
litani secimdiim aitinet, ita Barlanm nionachus Rmanum , secundum post eum existentem,
in iibollo de pnpae Primatu c. 7, disserit : minorera eliam ipsâ jurisdictione significari
I Queniadmodùm enim novse Romae episcopus, Constanlinopolilanum , judices sapicntissimi
« à papa secundus ordine, est ita plané Ale- Chalcodonensis concilii, ut jam aliàs docui,
< \andrinus huic secundus, deinde Alcxandrino agnoverunt et tesiaii sunt.

< proximus Antiochenus, Jerosolymilanus de- Gu^cLs. Agnovisse nil moror, et testâtes
« nique Antiocheno; > ex quo concludit, so- esse; at unde, aut quo demùm ratiocinio id
lura honoris et praecedentiae primaium, non asseculi sini, nudilis tantùm canonibus Con-
potestaiis aut jurisdiclionis in Romano. El apiè staniiiiopolitano et Chalcedonensi, id adhuc
fortassè : si enim, licet secundus Copstanti- expcdi.
nopolilanus, nil sibi juris vindicat, aut vindi- Latinus. In eam racntem apertè ducebat
care ex merito débet in Alexandrinum tertium, Constantinopolitanus canon secundus et ler-
alque ita deinceps, cur Romanus in eos jure lius. Etenim inde légitima plané consecuiione
quidquam possit , quamvis primus sit om- iliiebat, soliprimo palriarchae, Romano nempe
nium ? pontifici, in omnes jus osse, quando huic uni
Latinus. Aristenus nugas agit, et ridendus nullus limes, nulla regio, intra quam se con-
prorsùs videlur, cùm ujTà de temporis poste- tineat, praescripta sit; Alcxandrino contra su
ritate interpretaïus est; quasi verô cavendum limites, quos non exeat, deliniti sunt, Antio-
etiam fuerii Patribus, ne Constantinopolitanus, cheno sui, ut de Constaniinopolltano taceam,
qui par honore et jurisdictione decernebaïur cujus fortassè gubernio, eo canone nulla ad-
Romano, si omissum fuisset p-erà, etiam lem- hucdùm regio aut diœcesis demandaia est
pore prior, aul aequalis evaderet; luni, si [).i-v., conimiltenda duntaxal per Chalcedonenses.
post, eliam tempore posieriorem indicat, erit Ex quo quidem jam in aperto est, non eâdem
sanè Constantinopolitanus, non post Roma- prorsùs raiione Alexandrinum secundum à
num modo Pairiarcham, sed et cseteros omnes, Constanlinopolilano esse, quo hic ipse à Ro-
ut in confesso est. Verùm mittamus baec nu- mano secundus est ; nec voces illâs : Post Ro-
gacia. Liberaliùs egil Rarlaanuis cum Romanis vmnum secundum
, post eum existentem^ nisl
Pontilicibus, dùm eis saltem ordinis honoris- litos vanas serere sit animus, aliter quàm de
que primatum prse Constanlinopolilano tri- siibjectione vcrâ erga Romanum accipi posse
buit. At ne is quidem probatur vel ipsi Zona- aul debere. Et ita quidem à judicibus inielle-
rae, quanquàm ejusdem farinae homini, mini- ctas esse in confesso est.
mèque caetera œquo in Romanos pontifices.
§ VII.
Igitur audiamus. Is postquàm oppositum Bar-
laamo probâssel ex Novellâ Justiniani, etTrul- Gn.ici's. In ambiguo relinquis an Constan-
lani concilii canone 56, sic demùm concludit tinopolitanus tertio canone Conslantinopoii-
adversùs utrumque : « Quo ex loco de subje- tani concilii, plus quàm nudi honoris eminen-
« ctione, non temporis solius ordine, et de tiani supra ires reliquos patriarchas obtinuerît
«inferiori honoris gradu canonem accipien- cur verô ita ? opinabar adhuc ego eo canone
idura esse, facile est inielligere. t Et niox potestati Constaniinopoliiani episcopi Asiara
contra Arisieni disputans sententiam, ait : Thraciam , Ponticara , barbaricasque univer-
I Cùm alioqui prDeseriim honoris aequalitas in sim regiones supponi.
t utrâque sede reiineri nullatenùs queat; nam Latinus. In mcdio rclinquo, non quod ipse
I sive ipsa praesulum nomina rccitanda, sive in lliicluem, in quam me parleni iradum ; sed né
I eodem ulrique concessu assidendum, sive novis sempcr , neque in rem nostrara magno-
€ utriusque chirographo eadcm syngrapha sit porè profuluris , lilibus me iniplicem ; novi
I firmanda, alterura certè prseferri necessum enim quanlls inter eruditos discordiis, ea ,

i est. Quicumque ergo particulam post solara quam insinuâsti, quœslio agiteiur. Mihi cui
 ,,

803 DE PRIMATU ROMANDE ECCLESl^, 804

proposiium est synodis in primis fldem adjun- € ego relegi praesentibus clerîcis Constantino-
gere, earura auciorilateni, quoad licet, lueri, € poliianis , eamque suscepil. >

et quantô minori fieri potest tumultu , res Gr-ecus. Digna se nobis hic jam offert , ve-
componere, IHorum seniper sententia praepla- luti ex re nata , qusBstio. Tribuisne aliquid
cuit, qui in Conslanlinopolitanà jam synodo, Eusebio Dorylaei? is relectum à se, et susce-
non honorera raodô secundum, sed et juris- ptura à Leone pontilice canonem Constantino-
dictionem in regiones quas hodièque obtinet, poliianuni diserte palàmque asserit; née
hoc est , Asianam , Thraciam , ac Ponlicam , modica ejus dictis auctorltas accrescit ex
barbaricasque deereiam è Pairum mente sus- Paschasini aposlolici legaii , ex Diogenis
tinent. Etenimquanquàm id diserte canon ipse Cyzici episcopi dictis. Etenim cùm actione
Constantinopolilaniis non explicet, et Chaice- prima Chalcedonensis concilii, relegerentur
donenses Patres in Synodicà data ad Leonem pseudo-synodi acta sub Dioscoro celebratae
profiteanlur, se consuetudineni eam, quam ex et Flaviani nomen quinlo loco lectum esset,
longo jam tempore Conslanlinopolitanà Eccle- exclamaniibus Orientalibus : < Flavianus in
sia habuit ad ordinandos metropolitanos, pro- < proprio loco quare non sedit ? ( intellige

vinciarum Asianae , Tliraciae, ac Ponticae, ( secundo),» Paschasinusconiinuôdixit: <Ecce

nuncsynodali decrelo fii-màsse, etinter causas, i nos Deo volente dominum Anatolium ( Cou-
quibus ad id firmandum impulsi sunt, non < staniinopolitanum) primum habemus (nempe
afTeruntConstaniinopoIiianae synodi decretum : < post legatos Leonis), hi quinlum posuerunt.i
iraô quanquàm de hoc, vehiti re peniiùs disiin- ^
Cui Diogenes Cyzici episcopus dixit: «Quoniam
clâ , neque nexum habenie cùm jurisdictione i vos régulas sciiîs. > Ignorasse itaque Con-
illà in provincias recensitas, videantur locuti, stantinopolitanum canonem non polerat Roma,
atque canone Consiauiinopolitano non insi- quem legati nôrant ; neque improbâsse videtur
nuent , hic quidquam plus delatura ci sedi, Léo papa quem Paschasinus ejusdem
,
legatus,
quàm secundum post Apostolicam sedem hono- eo dicto salis approbàsse laudâsseque videri
rem si tamen et alia in consideratiouem vo-
; potest.
cem, neque disertis raullorum dictis mendacia Latinus. Cui vis plus deferam , Eusebio
alfingere , et fidem abnegare vellm , facile ap- Dorylaei, an Leoni papae, ejusque in throno
paretJurisdiciionemillamConstantinopolilano, successoribus? Experiamur verô ,
quanlùm te

primùm ex synodi Constantinopolitanai decreto juvent ,

quos cilâsti ; equidem ex Paschasini
accessisse quanquàm ea firma forte nondùm
, dicto plus non eruo quàm quôd non invitis
fuerit in quam rem lestes inprimis appello
: legatis poniificiis , secundum locum obtinuerit
Chalcedonenses Patres : salis diserte illi hoc Chalcedone Anatolius; neque ex Diogenis dicto
ipsum tradunt canone suo 28, quando se ad aliud quàm quôd is canon, quo secundus
décréta Patrum referunt; eadem sequi testan- Constaniinopolitano locus assertus est , igno-
tur, eadem cum illis de privilegiis Ecclesiae tus legatis non fuerit; et neque Leonem
Constantinopolilanae decernere. Lucentium ignorasse, pro certo habeo,quin etiam eo
praeterea Apostolicae sedis legalum appello audiente relectum Romae ab Eusebio fuisse
testem : affirmai is , episcopos jam tune pro- eumdem canonem, facile dedero. At unde
nuniiâsse, quse Clialcedonensis canon 28 , de susceptum à papa idem audeat asserere , aut
quo lis mota fuerat, constituit jam ante annos quâ fide, nescio,nisi forte id ex Leonis silentio,
propè 80 ( meliùs 70 ) constituta fuisse. Deni- dissimulalioneque concluserit. Ea verô ponti-
que Eleutherius Chalcedonensis episcopus, ficis ipsius ac legalorum dissimulalio, non
cùm inler caeteros interrogaretur , liberène approbalionis loco, sed ad summum velut pru-
subscripsisset canoni 28, in hune modum, et dens quaedam œconomia habenda est, quam
è nostrâ prorsùs sententia respondit : « Sciens, id temporis mnlta suasisse poierant , impera-
« quia et per canones , et per consueiudinem loruni praecipuè in Constaniinopolitanosfavor
c prajcedentem , habet haec jura Constaniino- acpropensio; tum et ipsum pairiarcharura
< politana sedes , cum volunlate subscripsi. i quos res atiinebat , sileniium ; quôcique , ut
Plus aliqnid ausus est affirmare Eusebius epi- oportebat per synodicas liileras insinuatus
scopus Dorylaei; verba ejus sunt : c Spontè sub- non esset, proinde reprobatio suspendi potuit ;

i scripsi (canoni nimirùm28), quoniam et liane denique suadebat adhuc sileniium cura justa
« regulam (hoc est, canonem Consianiino- ac sollicitudo pontiQcum, ne si acriùs liis

I politanum ) sanctissimo papae in urbe Româ minoribus obsUlisseni , majoribus qu% à

805 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 806
Dioscoro illaia fiienni, Ecclesiae nialis. aegriùs «quâ etiam quiescere, et praesentem vitam
roinccliiim adhilieii posset. At eiiiiii ubi res I hnire dignains est. Ipse decoravit sedem,
!I
Ecclesiae meliorein facieiii induerunt, elconi- ( iii quam Lvaogelistam discipulum misit. Ipse
mimis païuii in lide consoiisio, poslquàin eiiam < firniavit sodcin, in qnâ soptem annis, quam-
de more synodus ipsa approbaiiduiu iraiis- « vis discossnrus, sedit. Cùm ergo unius, atque
luisil canoiiem, vismnque est Consiaiilinopo- « una sedcs hit , ( ui ex aucloritale divinâ 1res
iilaiiuruni rajtinis acriiis obsisleiidoni , lotis « nunc episcopi praesident ,
quae ego de vobis
se (ionique viribns opposuii Léo ,
qiicmadmo- « audio, hsecmihi imputo. i

dùm in posieruni dicinri sunius. Gd-tcts. Abducanius jam sermonem à causa

(Jit.ucLS.Caverapinas dicero, quaesynodorum quae Romanos j)()niifict's inipulit maxime , ut
conseiislone Consiaiilinopolitaiiae Ecclesiae ac- Constaniini)[)o!ilani progrossibus obsistcrent.
creverunt , sive jura in ;ilius,sou honores, Cerium miiii Léo locutus videtur, qui ad Ni-
nciuinoque prnpè, pnfiier Roraanam scdem ,
caenorum canonnm inlegriiatem tuendam se
ohiiiiente, conseniientibus, quos res ipsae at- recepil totum; sanè Gregorium hic iiimiùm
lingebani. dixiscc opinor , cùm liomanum, Alexandiinnm
Latinl's. Natales , ac progressas Constanti- atque Antiochenura ex divinâ auclorilale prae-
nopoliiani pairiarchae , quo alio nieliùs com- sidere dixii, id, quod tu vel de Romano pon-
pellarem nomine, non liabui. Is cnim cùm tiiice aegrè susiineas adversùs lot
argumenta ,

simplex antea csset episcopus, Meiropolitae tantumque hosiium numerum, quantum ea

Hcracieensi obnoxius, imperialis urbis splen- thesis habet.

dore, quasi vertigine quàdam sibi ereplus, Latinds. Sic plané hic accipiendum esse
Caesarum poleniiâ veluli arrais qnibusdam , in opinor Gregorium, cùm ex auclorilale divinâ
Ecclesiarum jnra , sacris Nicsenls canonibiis pryesidere Alexandrinum atque Anliochenum-
siabiliia, bellum coniiiiovit, muUos lacsit, ac dixit,quemadmodùm Paschasini citra offen-
primùm juri Heracleensis se subduxit, neque sionem omnem acceperas h©c dictum in Chal-
jam eo conienius, hune per Thraciani Caesa- , cedonensi synodo : c Ecce nos Deo volente
reensomperPoniicam,EphesinuraperAsianara « dominum Anatolium prinium habeiuus, hi
diœcesim, àjroy.s'jaXGç omnes sub jugiim niisit, • quintum |)Osuerunt B, Flavianum. > Etenim
honoreque per Nicaenos canones , ex veluslâ neque hic : Volente Deo, neque ibi : Ex divinâ
consuciudine stabiliio exuii; neque minus aucloritale, jure divino praesedisse, hoc aut
gradii suo Alexandrinum, alqne Anliochenum illo loco pairiarchas Alexandrinum, Anlioche-
dejecit. num alque Consianiinopolitanura significat,
Gii/ECLS. Hoc posiremura , opinor, est, quod quando nec ipsam eoruni patriarchicam auclo-
acriùs Komanos pontifices ussit, hoc dolorem ritatem divini juris esse sustineri potest, Id
eoruni, irasque accendit, quôd eâ ratione sanè si ita fuisseï, neque unquàm Constanti-
dcspeclum divi Peiri bonoreni ducereni, nopolitanus ad id fasliglum assurgere suo
cujos causa ad fasliglum evectas Alexandri- conatu , neque evehi à Patribus, nec deraùm
nam, alque Antiochcnam Ecclesias, ex veteri firmari ab Innocentio ill in Laieranensi IV
traditione habebant. Idcircô Léo epist. 5(j in- synodo , canone 5 , poterat his verbis : « Anti-
culcat : < Nihil Alexandiinae ejus, quani per B. « qua patriarchalium sedium privilégia reno-

< Marcura Evangellslam S. Pétri discipulum « vantes, sacra universali synodo approbante,

I mcruit,pereatdignilalis.Anliochena quoque f sancimus, ut postRomanam Ecclesiam, quae

f (in quâ nempe D, Petrus ipse sedit) Eccle- « disponente Domino super omnes alias ordi-
f sia, in paiernae conslitutionis ordine perse- ( nariae potestatis obiinet principaium, utpote

( vcret. > < mater universorura Christi fidelium , et

Latinus. Eà sedium conversione laesum esse i magistra, Constanlinopolitana primum, Ale-
D. Pétri honorem, et veluti sibi id injuria; « xandrina secundum , Antiochena leriium ,

faclum rcpuiâsse ponliflces, ex Gregorio papa « Hicrosolymiianaquarlum obtineant, servatâ

1. 6, epist. 37, ad Eulogium Alexandrinum ,
< cuilibet proprià digniiate. >

non vanè conjicio; verba ejus sunt : « Itaque Gb/Ecl's. Quoi hostibus, quàm vaiidis argu-

«cùm raulii sint Aposloli, pro ipso tanien menlorum telis tu le objicis, si vel de Romanà
I principalu sola Aposiolorum principis scdes sede solâ susiineas ,
jure eam divino ex Chri-
i in auctorilaie convaluil, quae in tribus iocis, sti disposilione Ecclesiarum omnium caput
^ uuius est. Ipse cnim sublimavit scdem, in csbc , ac prassidtMn ! Mlus Tiiessalonicensis ,
 ,,,,
, , ,

807 DE PRIMATU ROMAND ECCLESI^ 808

Balsamon, Macarius Ancyranus, Gabriel Phila- LàTiNUs. Miseratione , non ira dîgnî mihi
delphiensis, GeorgiusCoresius, sed acerrimè visi sunt ,
qui in dogmaie adeô aperto , adeô
omnium Doxapatrius argumenlorum acies in obvio adhaîserint ; accepisse à Petro concedit
le educent. Nilus ,
quôd sit Romae episcopus , cur ita ? si

L\Ti.\us.Neque tela, neque hostium numerum quœram, respondere débet quia et Petrus talis

reformiUatveriias.sieiiam concordes fingimus; erat, et fuisse lalem diserte leslantur Patres

at ii, quorum tu aciem in me ducis, non mecum oreuno, et Romanum in episcopatu succes-

tantùm, sed et invicem, quin et secura ipsimet sisse Petro, constans est Iradilio : hacteniis
depiignant, ut nihil facilius sit, qtiàm eos suis recté, jani verô quœroquid Romano ponlifici

armis coniicere. Verùm rera nostraraagamus, desit horum, ne etiam successisse in primatu
et quid , qnaniùmque argumenta eorura pro- dicatur ? Petrus primatum à Christo habuit
bent, disqiiiraraus; lu rursîim , in hoc etiara Petrus hune, ut minimum volunlate suâ cum
altero disceplalionis capiie, personam eorum particulari episcopatu Romano in suo indivi-
sustine, nec quidquam dissimula , in que vim dtio conjunxil; neque scitur unquàm deinceps
colloces. disjunxisse, aul voluisse disjunctum in succes-
soribus , et traditio Palrum constans oui ,

§ Mil.
episcopatum Romanum eidem et primatum
,

Gr^ecus. Omnes quoscumque dixî, censenl vindicat ; cur ergo ,

qui ex voluntaie Pétri et
humanis tantùm conciliorum instilulis, et à Peiro accepit, ut sit Romse episcopus, non
favore principum, Romanis ponlificibussupre- etiam acceperit, ut sit Ecclesiae capui? haec
mam Ecclesiarum curara deniandaiam esse. duo postquàra voluntate Pétri in Petro con-
Cur id verù concilia et principes ita egerint juncta sunt , neque unquàm disjuncta , sic
non una omnium et concors est sententia. cohérent, ut qui uni et alteri idem dignitali
Elenim Doxapatrius Balsamon et Macarius , , succédai, et voluntate eâdem uni ,
quâ al-
Ancyranus ex canone 28 Chalcedonensi ar- teri.
guunt Romanis pontificibus primatum per GrvEcus. Negasne igitur à Romano pontiGce,
Paires concessum ,
quôd Roma regina esset qui hodiè est, disjungi posse episcopatum Ro-
quod rerum urbs illa potiretur ; itaque per manum à primatu ? sanè Petrus polerat, post-
hos non ob veneralionem Pétri
, , Romano ea quàra etiam in eâ cathedra sedit, quanquàm
suprema potestas à Patribus ac Augustis de- etiam ibi finiret , primatum aul alteri sedi
lata est : quare, ut Doxapatrius intulit, < ciim afligere , aul nuUi ; sed quemadmodùm ipse
< Roma regina esse desiit, cessitque in praedam primitùs eum gessit, nulli Ecclesiae speciaiim
I gentium Goihicarum ( Francos intelligit), addictus, sic alteri relinquere.
« nemoque à Constanlinopolitanis imperatori- Latinds. In eam litem supervacaneam non
i bus ad eam gubernandam deslinabaïur descendam; id certum, quanquàm sic pontifex,
< sicut iniperio , ita quoque primatu excidit ; qui eâdem penitùs cum Petro digniiale ac
f primique tbroni honor Constanlinopoli, urbi potestaie est praeditus, facere posset, non
I nempe imperanli, obvenit. > Haeciste. Paulô tamen posse id quemquam alium; hoc libi
miiiiis alii ; ob veneralionem Pelri ,
qui in eà satis sit. An verô etiam Petrus , atque hujus
urbe sedil, ac martyrio glorioso vitam finiit deinceps successores, delectâ semel Romanâ
id supremse auctoritatis datum Romanae sedi sede poiuerint id divortium facere quaestio
,

volunt à Patribus ac imperatoribus. Denique nec utilis et quando

satis controversa est
, ,

Nilus Tbessalonicensis sic eâ de re senien- non parva doctorura pars eô inclinai, ut

tiam suam explicat : c Cùm duo circa papam credant ex iraperio Chrisii Pelrum Romae
I consideranda sinl, quôd et Romse episcopus sedem primalûs sui collocâsse.
I sit, ut et synodi leslantur, et prseterea quôd Qui loquuntur
Gr.î:cus. sic , facile procul
t sit prinius aliorum episcoporum ,
prius illud dubio sustinent, primatum in Ecclesià Romanâ
I à Petro accepil , quôd scilicet sit Romae divini juris esse, Romanum episcopum divino
i episcopus alierum verô à SS. PP. et piis jure obtinere primatum
,
; at obscuris niiuntur
f imperatoribus multo post tempore; » et raiio- etincerlis scriptorum teslimoniis : quisprobus
nem non quam alii, sed banc reddit, i quôd id scripsit? qui Patres dixcruni, ex decreto,
c aequum esset in ecclesiasiicis quoque rébus ex voluntate aut imperio Chrisii Romae figen-
( et multô quidem magis quàm politicis ordi- dum fuisse primatum aul flxum esse ? ,

<nem siatui. >

Latinus. Ne tu incerta vocaveris, dubia ,
 ,,

809 CONTRA SCIIISMATICOS ORIENTALES.

obscura , apocrypha , qu?e plurium Pairum controversiam vocatur ; secundum confilemar
senieniià probata sunt, et dociorum calculo omnes adversùs haereiicos aequè ac schisma-
roborala. Marcelluspapa ad Aniiochenos scri- licos. Aie itaque ex ipsâ Chrisli insliiutione ,

bit : < Peiri sedes piimiiiis apud vos fuit ;

ac voluntate , à Christo ipso obtinere eadem
iposleajubenie Domino Romani translata est.» prorsùs privilégia Romanos pontilices , quse
Hegesippns seculi quarti scriptor, lib. 3 de Peirns obiinuil , cujus sunt successores ; quare
Excidio Jerosolymîtano c. 2 , modum etiam licet de jure divino non sit, Romanum quà ,

narrât , quo ea Clirisli voluntas innotuil; cùni Romanus est , esse successorem Pelri , esse
enim solutuscarcere, urbeexîsset, ait, Chri- tamen eumdeni de jure divino caput , qua-
stum Petro videndum se praebuisse , rogante- lenùs succedit Petro, et ab eodem sortiri à ,

que quô iter intenderet respondisse

isto, , : quo Petrus ipse, supremam in Ecclesiam potes-
Y ado Rotnam iterùm crucifigi. Hoc responso taiem sortitus est. « Animadveriendum est

aiunt, Petruni intellexisse , Romae sibi pro t (verbis Nicolai ulor iterùm) quia non Nicaena,
Clirislo ponendam vitani , et in eà plané sede t non denique ulla synodus , quodquam Ro-
supreraum poniificatum stabiliendum. Urget t manœ Ecclesije contulit privilegium , quse
hoc Gelasius papa in decreto de Scripturis c in Petro noverat eam tolius jura poleslatîs
apocryphis, complexus eamdem senteniiam. cpleniter meruisse , et cunctarum Chrisli
Ambrosius quoque visioneni eam Pétri et re- iovium regimen accepisse omnia denique ,

ditum àCliristo imperatum narrât lib. 5, epist, chuic noverat Domini sermone concessa. i
32, et Oratione contra Aiixeniium ; D. Atiiana- Concordat Rasilins in Const. Monast. c. 22 :

sius in Apoiog. pro fugà siià ; denique D. Gre- «"Hoc , inquiens , à Christo ipsodocemur,
gorius in expositione psal. 4 Pœnit. , conjun- cdùni Petrum Ecclesiae su» pastorem post se
ctioneni sedis Romanae cumprimatu ad Christi «constiluit , Pelre , inquit, amas me plus his ?

imperium referunt. Augustinus ad extrennira, < pasce oves meus; et omnibus prseterea dein-
Léo , et alii peculiariDei ordinaiioni id dépu- î ceps pasloribus ac magistris eamdem tribuit
tant. Verùm non his innitar, et dabo libi libéra 1 poiesiatem. »

Pétri voluntate factum , ut episcopalus Roma- Gr^cus. Negas Igitur per Petrum ipsum ,

nus cum primatu uniius sit : at lu mihi , ut negas per synodos Romanae Ecclesiae pontifi-
debes , vicissim da , voluntaieni liane Pelri cibus privilégia coUala?

perstilisse, morte ipsà roboratam , ac veluli Latinus. Capiiosae inierrogalioni , parce si

testamento consignaiam esse. Hoc semei sia- caulo responso occurrara : quemadmodùm in-
tuto, etprimaevà insliiutione divinâ supposilfi, ter dignitaies , quas papa sustinet , sic inler

consequens prorsùs est , ut qui in Ronianà privilégia distinguendum opinor. A Christo

sede successit Petro , idem primatura etiam ipso Romanae Ecclesiae pontificibus per Pe-
ejus consecutus sit , perpétua série , ac jure trum , qui eos successores suos designavit»
eodem ad reliquos Romanos pontifices deri- collatam esse supremam potestaiem alTirmo ;

vanduni. mihi in hoc responsuni Nicolaus papa.

praeit

Grccus. Ex voluntate Pelri coaluisse pri- Dp. 8 ad Michaelem imperatorem ait is : ;

maiitm , atque episcopaïuni Romanum, neque < Nani et inter caetera is, per quem nobis prae-
immutâsse eam voluntatem, imô morte robo- < cipuè ista sunt privilégia collaia , tu aliquando
ràsse , dabo. At numquid ideô Ronianus pon- t conversus, audivit à Domino : Confirma fraires
tifex jure divino primatum obtinere dicendus *tuos Ista igitur privilégia huic sanctae
erit , an non huraano potiùs ? « Ecclesiae à Christo donata , à synodis non
Latimjs.Ne nos inanibuslilibus implicemus, « donata , sed solumniodô celebraia et vene-
atque aerem verberemiis duo mihi in primis , «raiioni habita, t Etenim privilegium potesta-
hic secernenda ptito : priniùm quaeri potesi lis, quod Petrus à Christo accepil non pri- ,

an jure et divinâ insliiutione Ronianus pon- vaiuni sed publicum non uni ejus pcrsonae,
, ,

liiex sit successor Pétri; deinde, an postquàm, sed omnibus ab eo in locum ejus designandis
sive ex Christi voluntate , seu ex facto Pelri successoribus , coUalum est.

supremiEcclesiaeprincipis, designatus succes- Crocus. Propositum tibi esse hactenùs in-

sor est; jure et insliiutione divinâ , aut ex dicâsiisynodorum aique conditorum ab lis-
,

decreio duniaxai Pelri , vel solà Ecclesiae vo- dem canonum quoad posses, dignilaii nihil,

luntate oblineat privilégia cum Petro prorsùs derogare, neque eorum auctoriiaii quidquam
sequalia. Priinuui caput à Calhoiicis ipsis in deirahere ; at si ila , ut velle vitleris, pergas,
TU. V, 20
 ,

,Sii DE PHIMAÏll KOM AN^ ECCLESI^ , 812

cœploque lenori insistas , mendaces nobis ut certis indiciisefliciam, nec Patres aliô re-

aclliuc hodie C.lialcedonenses Pairos faciès ;

spexisse, quàm ad patriarchicâ Romanse urbis
duo ilii diserte canone 28 airirmârunt : pri- jura. Eo canone Chalcedonenses Patres non
detulisse Consiantinopoliiano nisi patriarcliica
inum, quod rem ipsam aitinei, privilégia urbis
Romanse à Patribus initium duxisse ;
deinde, jura non ita dudùm statuimus; haec aequalia
,

(juod caiisam aitinet non aliam proferunt ,

eum cum Romani poniificis privilegiis habere
qiiàm urljis illitis iraperium non igitnr insti- ;
voluerunt; seciualia esse non poterant cum pri-

non Pétri merilum auclo- vilegio primatûs ipsius à Christo instituti ;

lulioneni Chrisii , ,

ritaiem aut voluniaiem. Canonem ipsnni du- igitur aequalia duntaxat esse poterant cum
dùin è meinorià deprompsi , mine pancula in juribus patriarchicis Romani; de his igitur

(|iiibus visomnis est , sed clarissima, accipe : solis eo canone loculi sunt , hsc sola à Patri-

t Eienim anliquîe Romae tlirnno ,

qtiôd urljs bus tributa sedi Romanae , et iniperii causa

<illa imperaret, jure Patres privilt>gia tribue- dixerunt. En unum argumentum. Alierum
ducamus è senteniià judicum iraperialium ,
« runt, »

Latinus. Consto mllii in proposito , neqne quae extataclione IGconcilii Cbalcedonensis:

ogo quemadmodùm nuiitos egisse ante me sententiam judicum, verbis qnibus concepla
,

qu* fuit, non n)uliô aniea recitavi insuper et

video, Chaioedonensiims Palrihns nescio
,

statui eo loco primatûs noniine judices ipsam

lalsa aut pugnantia impulal)o. Id ut prœstem , ,

privilégia patriarcliica ,
quae per universum supremam vicarii Christi potestatem intelie-

Occidentemobtinent, à prœrogativà suprema xisse; hanc verô illi non per Patres tributam,
jotestavis distinguo ; et quanqnàm h*c fons sed per canones conservari dixerunt. Quare

sit,ac origo, ex qnà caetera omnia privilégia nisI fingamus eos Pairum canoni 28 , qnem
scaturiunt , suos tanien habet episropalis po reipsà confirmabant , contraivisse , dicendunn

ac gradus suos pairiarchica sanè vel ex hoc loco est , agnovisse eos , Pa-
lestas limites , ;

sola suprema potestas omnena Cbristianum tres de solâ patriarchicâ Romani pontificis
orbera ,
populuni, ac nomen coniplectiiur, et dignitate loqui , cùm aiunt per Patres tribu-

quanquàm ipsa non sil omnis ac sola potestas, tam.

oninemtamen, quia suprema, et supra omnes, GRiCCus. Prœclara baec sunt in r^ra tuam
moderatnr, non perturbât. Elegans ejus rei argumenta; atsuspicor, cùm lamfidenter rem
agas neque uheriora ceriioraque déesse,
Léo papa dédit exemplum apud Theodorum , tibi

Forojuliensera episcopum, qui meiropolitano, quibus denique ad liquidum perducas , nun-

lit videtur, neglecto , instrui petierat , negan- quàm eain Patrum nientem fuisse , ut prima-

dane pœnileniia et communio sit ils qui sunt tum Romani pontificis auctori non divino , ,

in vitce exitu; sic autcm epistolam ad enm 91 decretis humanis adscriptum vellent.

ingreditur: « Sollicitudinisquidem tuaeis ordo Lati.nus. Id sanè iuce meridianà fit clarius

« esse debuerat , ut cum metropoliiano luo ex eorumdem S} nodicâ ad papam ; ibi sic allo-

«prirailùs de 60 quod quKrendiim videbatur quuntur Leonem < Quam tu (intellige fidem)
:

f veluti auream calenam pra'ceplo legislatoris

i esse , conferres, ac si id quod ignorabat di-

ilectio tua eiiam ipse nesciret , instrui vos « deduciam usque ad nos servàsii, vocis B.

« pariter poscoreiis. »
« Pétri omnibus constitutus interpres h aùrôç

Gk.eciis. Asseqiior peniiùs quid velis ; ais < wdTTSp y puoTi; «E'.pàv t5) TrpcffTa-f âu.a.Ti toû ôsiaevov»

( xa-a-j'ou.e'vr.v et; Viu.àç fîieçOXa^a; Tairi ttçtcû [ioota-

nimirùm eo canone Patres de solà patriarchicâ
potestale Romani episcopi de pairiarchalibus , t pîc'jIleTpcu ouvrçèpLLYjvaùc «xôicrâu-ïvoç. > Et FUr-

duntaxat ejusdem privilegiis, sermonem inlu- sùs, ubi Dioscori audacissinium facinus contra

lisse ; h?ec verô lu ,

quemadmodùm et ipsam Leonem coromcmorant, sic aiunt : i Et post
lllam digoiiaiem liumani tanlùm jnris facile i haec omnia insuper et contra ipsnm , oui

concedis, nec refcrsad divinam insiitulionera, < vineae custodia à Salvatore cominissa est,

quemadmodùm primatuni Ipsum. At nonne boc f extendit insaniam , id est, contra tuam quo-

est pro voliiniate sensum dare atqne adimere «que sanctiiatem , et excomniunicationem
canonibus? Canon indefiniiè disserii de privi- < nieditatus est contra te, ([ni corpus Ecclesiae
legiis , tu ea ad patriarchicâ coarctas, et quo «nuire feslinas. » Coiic. t. 4 , p. 1775. Sic

id laiulem jure? cùm de Leonis primatu locuti sint, eumque

Latims. Sapienlermentem meam conjecisii, aperté ad Sal valorem retulerint, nisi eos pror-

ueque idiud jam miiii fecisli reliqnum ,

quàm sùs à mente aiienos , ipsi insipientes lingamus,
 ,

813 CONTRA SCIIISMATICOS ORIENTALES. 814

conliiendum dcniqiieest. in csinonecnm Rotnœ I enim Ecclesiarum sanctorum Palrum cano-

rcgincc à Patrihus privilégia tribula tradunl, de i nibus instituta, et venerabilis Nicœnae synodi
patriarcliicib diiiilaxal eus cogilàsbo,ad liaec « lixa decretis , nullà possunt iuiprobitaie con-
sola animo styloque respexisse. i velli, nullâ novitatemulari.) Disertiùsadlmc
Gr.«c;us. El verô ila prorsùs , eoque taniùm trium patriarchalium sedium insUlutionem
sensu , à Leone quoquc papa idacceplum, atque ordinem D. Petro assignavit Cregorius
inilii quidem jani exira oinne est dubium ; I. U, Ep. 37, ad Eiilogium Alexandrinum ,

poslquiun loclis ejus Epislolis, inlelligo nihil cnjus verba supra dedimns. Innocenlius I,

Leouem buic Chalcedonensiuiu Palruni sen- Ep. 18 , loqjiens de Antiocheno patriarchalu,

leniJiB répugnasse, quod sanè acerrimè (ac- et Nicfleiiâ synodo ,
quae explicuii mentem sa-

turus fuerat, si priniatûs sui institutionem cerdotura, et custodiendani duxit necessarium,

quam ipse lot locis , pro certo divinilùs , lan- addit : « Unde adveriinms non tam pro civi-

quàm ex verà origine ducebai , impugnari, « latis magnificontià hoc attribntum eidom ,

aui ad liumana Pairuui décréta detrudi sen- I quàm quôd prima primi Apostoli sedes esse
sisset : « Memor suna, ait Léo Ep. 32, ad Mar- « monstretur, tibi et nomen accepii Ueligio
1 cianuin et Fausium presbyieros, mesub illius « christiana , et quae convonlum Aposioioruni
I Domine Ecclesiae praesidere, cujas à Domino « apud se (ieri celeberi ininm meruit. > Nico-
t Jesu Ciiristo est giorificata confessio, et cujus laus 1, in Epislolà ad Micitaclem imperatorem,
« fides onines haereses desiruit ; > et Ep. 87 ait : I Ecclesiae Romanae fuivilegia Chrisli ore

ad Africae episcopos: iCùm de ordinationihus i in R. Petro firmaia, in Ecclesia ipsâ disposila,

(saceidotum qusedam apud vos illicite nsur- « aniiquitùs observata, et à sanclis universa-
« paia , crebrior ad nos comnieanlium scrmo t libus synodis celebrata , atque à cunciâ Ec-
i perferret, ratio piciatis exegit, «t pro soUi- « clesià jugiter venerata, nullatenùs possunt
< citadine quam universae Ecclesiaj , ex di- < minui , nullatenùs infringi , nullatenùs com-
« vinà inslitutione dependimus, » etc. Sit igilar «mutari, quoniam fundamentum quod Deus
in luto institutio divina primatûs Romani, <posuit, huraanus non valet amovere cona-
neque quoquam lacessatur. Al si vel patriar-
à « tus Ista igitur privilégia huic sanct3e
cliica jura Romanse etiam sedi tribuerunt Pa- « Ecclesiae à Christo donata , à synodo non
tres ob urbis imperium, nesclo quam fidem t donata , sed solunimodô celebrata , et vene-
merebuntur effata Nicolai, aliorumque ponii- «rationi habita.... Denique si instituta Nicaense

ficum , qui universa ad Pelri meritum , ad «synodi diligenter inspiciantur, invenieiur

Pétri voluntatem relulère ,
quorum tu jara «proiectô ,
quia Romanae Ecclesiae nullum
saepè sentenlias in médium produxisti. «eadem synodus contulit incremenium , sed
Lati.nls. Léo papa, Ep. 55 , ad Analolium , « potiûs ex ejus forma, quod Alexandrinae Ec-
dignitatempairiarchicam non Romanx modo, « clesiae tribueret, particulariter sumpsit exeni-
verùn» et Alexandrinae , atque Antioclienae « pluni. t Gelasius papa ad episcopos Dardaniae
Ecclesiae duxisse videtur ex meriio Apostolo- scribens, mendacii etiam insimulateos qui ex
rum principis: < Nihil Alexandrin» sedi, ejus, profane urbis Romanae imperio primatûs apo-
«quam per S. .Marcum Evangellstam R, Pétri siolici causam ducunt; verba ejus sunt : « Me-
«discipulum meruil, pereat dignitaiis.... An- «diolanum, Ravenna , Sirmium, Treviri et

€ tiocliena quoque Ecclesia , in quà primùm «Nicomedia multis temporibus imperii sedes
1 prîedicante bealo Aposlolo Petrochrisiianum ( fuerunt, quibus cùm nihil plus juris, djgni-

< nomen exorlum est, in paternae constitu- « tatis et praerogativae ecclesiasticae eâ de

« tionis ordine perseverel, et in gradu tertio « causa concessum fuerit , non immérité men-
«coilucatanunquàmsetiat inTerior. » EtEpist. «dacii arguuntur, qui dicuntpraidicià de causa
ad iMarcianum : < Habeat , ait, sicut optamus, i Romanam url)em ad fastigium apostolici inu-
I Conslantinopoiitana civitas gloriam suam ,
« neris evectam esse. »

< et proiegenie dcxirâ Dei, diulurno clementiae Gr^cus. Quorsùm verô tu haec tanta sum-
« veslra fruaiur imperio ; alla tamen ratio est morum poniificum testimonia congessisti, nisi
f rerum seculariura , alia divinarum non ut consiantem non fuisse ipsorum sensuni pa-
( dedignetur regiam civitalem ,
quam Aposto- lam facias? Eqnidem si mecum ea reputem ,
t licaui non poiesl lacore sedeui , nec uilrô comperio pontifices neque in assignando in-
I speret modo (ioquitur de Anaiolio) quôd per slitutore patriarchalium sedium ,
juriumque ,

c aliorum possit ofTcnsiones augeri ;

privilégia neque in ipsâ instilulionis causa siatucndà ,
 ,

8i5 DE PRI>L\TU ROMAND ECCLESI^Ê , 816

habes negotium omnecomposlium, ettam
ex aequo concordes esse. Gregorius D. Petro Ita

Roinauae sedis et caeterarum patriarchaliuni pontifices invicem, quàm cura Chalcedonensi-

proveciioncm assignat; Nicolaus priraae cathe- bus facile in concordiam adduces ; sunt et-

drae privilégia ad Chrisiura auctorem refert, enim ex ipsis alii qui de principali causa , pri-

atque ad ejiis normam caeteras patriarchales moque institutore loquantur, rursùs alii , cùm
Léo aique In-
Ecclesias compositas allirmat ;
de secundâ, hoc est, scripto consignatâ insti-

nocentiusàPatrum canonibus, decretis alque tutione agant, quae fuerit occasio reraota, quae

consiituiioniljus Ecclesiaruni jura repetunt. proxima , insinuant.

Quoit causam altinei, Gelasiusapertè inficiatur, Gra;cus. Modum quem tradidisti Patrum
Romanam Ecclesiam conscendisse ad hoc fa- dicta mutuo fœdere conciliandi, alque in eam-
siigium causa profani imperii et Léo non esse ,
dem sententiam colligandi, ex animo comple-
eamdem ecclesiasticorum ac secularium ra- ctor ; in eo vero adhucdùm haereo, quo lu
tionem admonet. Ab utroque paululùm de- vade, quo duce, quibusque momentis adductus

llexit Innocentius; elenini quanquàm ad ho-

statueris , Petrum ipsum in palriarciialium

norera ac meritum Pelripatriarcharum sedium sedium designatione, ad urbium splendorem,

eminentiam referendam potiîis existimet nec ,
majestaleraque oculos advertisse.

tamen penitùs abnuit, magnilicentiae splen- ,

Latinus. Petrum , i de cujus honore, ut ait

dorisque civilis urbium rationem nonnullam iBonifacius, institutio universalis nascentis

fuisse habitam. Ex quo quidem apparet, in

« Ecclesiaî sumpsit principium , i très orbis

causa assignandâ Innocenlium favere aliquan-

partes, ut tum quidem divisio fuit , secutum ;

tùm28canoni, at repugnare Leonem atque primùm, Occidentem universum Roraae, Orien-

auctoreverô constituendo,neque tera sive Asiam prope oranem Antiochiae et ,
Gelasium ; in

invicem , neque cum canone in totum concor- demùm iEgyptum , Lybiam , ac Pentapolira

dare poniiiices. Etenim cum Gregorius aucto- Alexandriae, nobilissimis ac praecipuis earum
rem Petruni privilegiorum insinuet, caeteri orbis partium urbibus, tribuisse, res ipsa mo-
aut Christum , aut Patres auctores fecisse vi- net , et Graeci , atque inter hos Nilus Archi-

dentur poliùs. mandrita cognoraento Doxapatrius, traciatu

Latinus. Ut te denique hoc labyrinthe edu- de quinque thronis patriarchalibus, profiten-

cam, in quem sponte tuâ ingressus es, primùm tur. Ad civilem normam, sive ab initio slatim,

pontifices omnes unanimi sive tractu teraporis, per Patres ac synodes,

mihi raonendus es ,

prorsùs sententiâ ,
prîmatum Roraanse Eccle- ecclesiasticum quoque regimen , caeterarum

sise ad Chrlsti institutionem constanler retu- quoque metropolitanarum , atque auctocepha-

lisse, sic, ut hoc in controversiam jam

venire larura Ecclesiarum corapositum fuisse , satis

nequeat ; deinde, quod caetera patriarchalium innuit canon 6 Nicaeni concilii. Isenim, prout

Ecclesiarum privilégia attinet ,

primum ac à Paschasino in Chalcedonensi conventu re-

principalem eorum institutorem , et ex vero fertur, sic habet : < Et in caeteris provinciis,

auctorem fuisse divum Petrum ; secundarios < primatus habeant Ecclesiae civitatura amplio-
( rum.i Etverônonabs re penitùs; quanquàm
verô , ut qui scripto complexi sint jura Eccle-
siarum, fuisse Patres ; Petrum in delectu trium enim eadem non sit prorsùs ratio divinorum
sedium, Romanae, Alexandrinae atque An- atque humanorum, nuUusque civilia inter ac
tiochenae, ad urbium etiam earum majestatem ecclesiastica nexus , nec urbis majestas , aut

amplitudinemque respexisse : quare Patres , décor, lege sibi vindicare possit auctoritatem

qui scriptâ institutione , hoc est , canonibus ecclesiasticam ; Ecclesia tamen primis praeci-

jura sua Ecclesiis illis tribuerunt , aut veriùs puè temporibus, non ex vano, sed multis om-
confirmârunt , commodum ad tria advertisse ninô, gravibusque causis id institutura sequen-

poterant ad Pétri institutoris honorem ad

: , dum sibi duxit. Et cessit ex voto plané con-

urbium majestatem ac denique ad consuetu- ,

siliura ,
quando ex perpétue hominum in

dinem inde ab Apostolis manantem ex quibus ;

maximas cas urbes comraeatu atque conlluxu,
quidem institutio, et honor D. Pétri causa et fides vera latiùs propagata est, et gloriesiùs

princîpalis condendorum canonum fuerit ; ur- deerroribus ac idolis egit triumphos, debellatâ

bium majesias , veluti occasio reraota , cùm in conspectu nobilissimarum urbium impie-

proxima esset ipsa vêtus consuetudo cujus , tate.

tuendîe atque reducendae causa conditum esse Gr^ecus. Si in metropolitanis, auçtocephalis,

ipsis patriarchalibus thronis designandls
Nicaenum sextumcanonem diclurisumus aliàs. atque
817 CONTKA SCHISMAÏICOS OUIENTALES. 818

eiini niorem secuU sunl Aposioli, foriassè non Hic equidem, si ubi aliàs segrè asseniior, nec

icmerè dicerem , ipsum quoquc universaleni nisi invilus in luam concedo senlcniiani. Et-

primaium idcircô Komae in urbe orbis tiominâ enim si ex praecellenlissimâ llià insiilutione

à Peiro collocalum esse, atque in successoribus omnia sacra Romanœ Ecclesiai émanassent
siabilitiim. privilégia , fierine poierat , ut Osius praeses

Latinus. Si divinum scrulari fas sit coiisi- Sardicensis concilii, ulique gnarus oplimé
liuni , et ad bumanam ralioneni expendere, Romanorum décorum ,
jus appeliaiionum , é

lacilè hic quoque libi asseniior; favei nempe, praecipuis praerogaiivis ununi, i*alrum veluli
et prxit nobis in banc menteia Vaientinianus arbiirio relinqucret , dicerclque : « Si vobis

iiiiporator, qui ex duplici plané capiie supre- < placel, sancti Pelri Aposioli mcmoriam bo-
mani lioinanorum ponlificum poteslaieni re- i norcmus, ut scribatur ab bis qui causam

peiiisse videtur , cùm inquil : « Cùm igilur t examinârunt, Julio Romano episcopo, cl si

f Aposiolicae sedis primaium sancii Pelri me- « judicaverit renovandum esse judiciuin, re-

( riium ((jui princeps est opiscopalis coronae) I novetur. >

i et ilomanae civiialis digniias, sacrai etiani Latknus. Ilonorarememoriam S. Pétri non

« synodi lirniavit auctoritas; ne quid praeter est idem, quod concedere novam legem- sed
I auctoriiateni sedis isiius illiciluin prxsumptio consueludinem vetustam appeliaiionum inde ,

< aitentare niiaiur; lune cnim deniùm Eccle- ab Aposlolis manantem, scripto eiiam canone
« siarum pax ubique servabitur, si reclorem coniplccii.Idverôfacereliberum fuisse Pairibus
t suum agnoscai universilas. > Itaque, si reclè quis neget? Quare boc solum fuisse in arbilrio
assequor, cur ubi Ilomanae prae cœieris sive Palrum indicavit Osius, ad hoc unum peragen-
Chrisii imperio , sive Pelri décrète, summa dum, memoria D. Pelri eosanimabat, ipsum
illa atque apostolica digniias adhaeserit; cur verô jus appeliaiionum probe noverat, vel ex
eadeni Palrum decreiis firmala sit , duplicem ipso velustissimo, perpeiuoque more, ad inte-
banc causam Valenlinianus insinuai Pelri : griiaiem aposlolici primalùs pertinere, nec in
meritum et digniiaiera urbis. S. Léo papa bominum esse volunlale.
aliam quoque prx'terea indicat, Serni. l de Gr.^cus. Si ex primalùs nalurà jus appelia-
SS. Petro et Paulo dicens : i Ut lux veritalis, iionum per se fluebat ; si etiam primalùs sequè
« quae inomnium geniium revelabatursaiutem, ac ejus natura cogniia fuit omnibus, nullique
f elScaciùs se ab ipso capite per totum mun- dubium, hune à Chrisio descendere, quid,
I dum corpus diffunderet bic concuicandae : quaeso, opus fuit, lot Auguslorum decreiis^
I philos()piiicaeopiniones,bicdissolven(laeerant ediciisque ad ejus robur ac firmitaiera? Cur
4 lerrenae sapienliae vaniiales; bic confulandi imperalores non dicunl se confirmare dunlaxat,
» daemonumcullus; bic omnium sacrilegiorum sed saepè sandre, decernere ? atque cùm eliam
« impieias desirucnda , ubi diligeniissimâ su- conlirmare se tesianiur, cur ad canones pro-
I persiiiione babebalur collecium ,
quidquid vocant? Imô cur ipsi ponlifices maximi, cùm
I usquàm fuerai vanis erroribus insiitutuin. > jura sua prosequunlur, ad canones inprimis
Quare Prosper, aut quisquis est auclor libri se applicant, hos identidem oppugnaioribus
de Voc. Cent. I. 2, c. 6, rcciè dixil : « Credi- suis opponunt, ex horum memoriâ observan-
i mus provideniià Del, Uomani regni laliludi- tlam sibi suisque decreiis conciliant? Ad ex-
t nem praeparatam ut naiiones vocandae ad
, tremum, quà Ode ipse eliam ^neas Sylvius,
I uniiaiem corporis Cbrisli, i)riùs jure unius poslea Plus H, dixisse poierat, Ep. 288 ; i Anie
< consociarenturimperii: quamvisgralia chri- « Nicaenum concilium sibi quisque vivebat, et
I siiana non conlenia sit eosdem limites ha- I ad Romanam Ecclesiam parvus babebalur
« bere, quos Koma , multosque jam populos i respectus? t Haec sanè ut singula relinquanl
t sceptro crucis Cbrisli illa subdiderit, quos rem dubiam collecta tamen atque in unum
, ,

I arniis suis isia non domuit , quae sic per coUaia uicumque elTiciunl, probabllem esse
,

I aposlolici sacerdoiii principaium amplior fa- Rarlaami senienliam, nec aspernandum pror-
1 ciaeslarceReligionis, quàin soliopoiesiatis.» sùs, cùm dixil c. 4 Romanam sedem muliis se-
, i

Gr.ecus. Nihil igilur ,

quod aniea non ha- I culis posl Pelrum, sanctorum Palrum, piis-

buerit ex Cbrisli insiilutione, aut Pelri decre- « simorumque imperalorum beneficio, primas
lo, accessit, novoque favorc delaium est Ro- < fuisse naclam. >

manai Ecclesia; , sive synodorum canonibus, Latinls. Moderanda, non abjicienda penilùs
sive Auguslorum dccreUs ac consliluiionibus? damnandaque essct ea Rarlaami benientia, si
 ,

8i9 DE PRIMATU RO lANvE ECCLESliE , 820

de facto tnniîim , ipsâqiie exiernA juriuin argumento sunt. Constantinus edicto suo
executione, non de ipso jure procederet. Ei- I privilegium Romanae Ecclesiae ponlifici con-
enini quanquàra ab initio slaiim fundalae Ec- « tulit, ut in loto orbe Romano sacerdotes iia
oadem prorsùs
clesiae ,
,
qn.T, liodie fuisset < hune capul habeant, sicut judices regem ; »

llomanonim poiuilicuiu auciorilas aique po- cap. pen. d. i)G, Valeniinianus decrevit, < ul
lesias , liinc lamen urgenlibus iniperatorum I omnibus pro lege sît, quidquid sanxit Apo-
persccutionibus, inde goniilium.ac paganorum « «tolicae sedis auctoritas. > Juslinianus No-
inimaiii obslanie luiinero, voluli nubibus qui- vellà 17)1 : i Sancimus , inquit , secundùm
biisdani involuia probilicbalur, ne plenà nia- « definitionem synodorum , sanctissimum se-
jestale luce(|ue elTiiIgerct, radiosque quaqua- « nioris Rom;e papam primum esse omnium
versùm dispcrgerel. Hoc esi , nec aliud, quod « sacerdoium. > Phocas qiioque imperator,
Pins II el ipse fassus osi, de cujiis mente ne leste Bedàde Temporibus, rogante papa Boni-
ulbim supersit dubium, adi ,
quam citâsti facio, siatuit, « Sedem Romanœ et Apostolicse
ejusdem Epistolam; in eos plané scripta est, « Ecclesiae, caput esse omnium Ecclesiarum.»
quos coniniunis cum Barlaanio error iniplicat;
1
Platina demùm in Vitis pontificum narrât,
îniiium litterariini sic liabet : t Sunt nonnulli t Constanlinum Pogonaium, Benedicti sancli-
€ nationis tua Loniiiies parùm pensis babenies, I taie permotum, sanctionem emisisse, ut
.( quibus Komani poniilicis auctoritas neque « quem clerus, populus exercitus Romanus, ,

< nccessaria esse videlur, neque à Christo in- f pontiflcera elegissel, eumdem statim verum
( siituta, contra quos sciibere banc Epistolam, < Christi vicarium esse omnes crederent. »

€ el tibi transmiitore decreviinus. > Légères H.Tec sunt, quse multos in eam mentem impu-
in eâ quot apices, tôt primatns à Christo pro- lerunt , ut ex imperatorum beneficio, aut Pa-
fecti testimonia. Neque lamen eà etiam prima irum humaniiate , Romanorum pontificum
Ecclesiae aetaie, quànicumque perturbata ac auctoritatem supremam profectam vellenl.
aspera, sic Roraanorum poniificum suprema Latinus. Cùm bénéficia raulta, nec vulgaria,
potesias deiituit , ut non aliquiu'.do veluti ra- à christianis iniperatoribus in summos ponli-
diis longiùs emissis se proderei , ei ad impe- fices profecla, graii profiteamur, ne tamen
raiorum etiam, quanivis genlilium, cognitio- supremam etiam potestaiem elargiri possenl
nem fania pervenirei ; nam, ut omiltam quae iidem , prohibnit dignitatis hujus sanciilas,
dePhilippi imperaloris in F.ibianum poiitificem amplitudo aique majesias, et ipsa eliam ejus-
veneratione prodit Eusebius, taniam lamque dem vetustas. Etenim lam illa vetusta est, ut
singularem fuisse iiquel, ut non ex vano Au- secuiis imperaiores chrisiianos praevertal;
gusium illum compluresbodifque christianum adeô sacra, ul profanorum hominum se dedere
fuisse suspiceniur. Aurelianus, quanquàm ex non possit voluntati ; adeô demùm augusta,
omnium sententiâ paganus, eam nihilominùs eminens, ac supra homines posila, totque ac
Romanorum pontificum in ecclesiasiicos prse- tam insignibus privilegiis munita , ut solum
latos poiestatein confessus videlur, quando de immorialem Deum auctorem agnoscere possit.
patri;ircliaii aede suborlam inler Paulum Sa- Etenim, ut caetera praeterram , Petra est, in
mosalenum bis exauctoraium et successorem quâ ad hnem seculi perstabit Ecclesia; estne
Domnum lilem ad tribunal Romani pontificis verô inler mortales rerum potens adeô, qui
exculi , liujiis aucioritaie compoiii, Onirique hocsponderelargiri, aut praestare possii?Quod
jussit, leste Eusebio, 1. 7, cap. 50. Al haec igiiur imperatonini beneficio adscribunt grati
tune adhuc veluti in umbrà agebanlur : ubi pontiflces , est religiosa defensio ac tulela
verô Augustis fidei lux plena affulbil , edictis quam praestanl adversùs bostes , qui in eam
illi, decretisque suis plénum usum Romanis insurgunt. Constaniini Magni ediclnm nomi-
suorum juiium , quse à Christo per Pelrum nâsse te , qui erudiiionem sectaris, minime
acceperani , impedilum eatenùs , expedie- decuit; quando ediclnm ejus, atque donatio,
runt , el veluti è latebris in publicum pro- jamà vulgo ipso exploditur, et inler commenta
luxerunt. oUosorum hominum, neque satis ad fingendum
Gr.€Ccs. Niliil lu igiiur plus indulges Con- cautorum , meriiô roforlur; cui si lu etiam
sianiino Magno, Valentiniano, Phocse, et fidera praestare velis, liabebis in eo luculonièà
Conslantino Pogonalo? Equidem sancliones Christo insliluli prini;ilM'^ ti^siiinoni^ ; pauca
eorum, quas in coramodum Romanae Ecclesiae ejus haec accipc : « Quantani polestatem idem
vulgàrunt . plus eliam aliquid ipsus egisse , t Salvalor nosler suo Apostolo B. Pciro cou-
 ,

8-21 CONTKA SCHISMA ncOS ORIENTALES. 8?2

f tulit in cœlo ac in terra, lucidissimè nobis imperium cernèrent. Non perscquar horuin
< idem venerabllis paler Sylvesler edixit. t opiiiionein piuribus quando vaniiaiem ejus ,

Valeniiniani sententiain de priniatu Uomano ipsi eiiam è schisniatc Graeci dérident; neque

ex ejusdem liiteris ad Tlieodosiuiii exiiibuiimis ideô ab obedienlià ac veneratlone sui palriar-

jam aliàs. Jiislinianiis qiiid egerit , explicat chae decedunt, qiiôd urbs barbaris serviat :

Joaiines papa in lilieris ad eiimdem dalis ; imô primas adiiuc iu Ecciesià ei deierant,
I Koniaiiae sedis, ait is, revereniiain conser- qnanquàm Maliomelanorun) jugo faslus eonmi
< vaiis, et ei cuncia sulyicitis, et ad ejus de- prope oppressus sit. Age iiaque, et uude alii
« ducitis unilaieni, ad ciijus auciorem, hoc est, ruinam primaiùs Romani duxerint, expedi.
1 Aposiolorum primum Domino io(iuente prte- Gr^ecus. Miciiael Anchiali, Barlaanius, et
« cepluin est: Pasce oves meas, qunm esse om- Niius Tiiessalonicensis ad violaiam fidem et
4 niuin veré Ecclosiaruin caput , et Patrum corruptos Ecclesiae Romanae mores, primalûs
t reguiae , et principum siatuia déclarant , et in eà sede dispendia revocant : i Absit, ait
< pielalis vestrai reverentissimi testantur alTe- < Bailaamus, ut eô nos insaniae unquàm deve-
€ dus. » PiiocîW constiiuiione.ui quidem nar- c niamus, ut ortbodoxum, Palrunique vesligiis
rant Paulus Diac. I. 4, de gest. I.oiigob. c. 11, I ubique inbaerenlem , eo, quem Patres ipsi

et Anastasius atque Piatina, nihil aliiid aclum « detulerunt , honore spolienius. Sin papa
est, quàm ut faslus Consianiinopolitani epi- < vesier divinarum legum ac decreloruni vio-
scvpi Cyriaci deprinierelur, qui more praiccs- « laior exislit , cur daiimuni ducitis, si nos
sornii) , iii qiios Pelagius aiijue Gregorius « vobiscum unà pcrire nolimiis? > Nilus Tb<\s-
Magnns frustra adliuc dopugnaverunt, tiiulos salomcensis in sunimâ sic ail : « Quanvlin
vanos universalis , ac œcumenici patriarch:e ,
c quidem papa ordinem serval, elcum veriialc,
usurpahal. l'ogonalus egit quod principem ( slal, à primo et proprio principulu non le-

chrisiiaiium decuii , decessiique jure confir- < moveiur, et caput esi Ecclesiae, et summus
mandi eleciiones pontilicuni Romanoruni ,
I ponlifex, et Pétri reliquorumque AposJolo-
quod libcralà à Gothis Româ priinus eripuerat t rum successor, omnesqueei obfdire oporiet,

Justiiiianus, seu potentià seu pontificum in- t nibilque est, quod ipsius honori detrahat;
dulgeniià. < si verô cùm serael à verilate recesseril, ad
Gr-ecus. Pelram lu fidei, Ecclesiaeque, Ro- < eam redire noluerit, damnatorura pœnis erii
nianam catbedram à Cbristo constitutam, ais, I obnoxius. » Neque aliter Simon Thessaloni-
sicut perennitatem suani , sic jura quoque censis, in Dialogo de rébus Ecclesiasticis ,
qui
primalûs, neque canonibus, neque iniperalo- iia suos admonet : < Latinis ,
qui primatum
runi placilis debere, quanqwàm ulrisque ma- i adsiruunt, contradicereopus non est, neque
gnoperè adjuvetur. Quantum verô hiec tua < id laedit Ecclesiam. Ostendani lanlummodô
imô et niea, à nostrorum hominum abesl sen- « ipsum in Pétri fide, et illius successorum
lentià? qui Romanam Ecclesiam ut non infi- « persislere, et habeat sibi Pétri omnia et pri-
cientur primatum olim gessisse, hodie denique I mus sit, et verlex, et caput omnium, et su-
à multis jam inde seculis in ordinem redactam, I premus autistes ; id eiiim de patriarcbis
supremi praesulaiûs gloriâ excidisse volunt; « Romanis, qui pro tempore fuerunl, scriptum
quanqiiàm banc grandem ejus ruinam, neque < est, et aposlolicus bic tiironus, et qui in eo
ad eadom omnes tempora, neque eidem omnes « insidet, pontifox, reclam fidem lenens, suc-
causae assignent. € cessor dicitur Pétri , iiullusque rectè sen-
I tientium ac loquentium oppositum aiïïrma-
§ IX.
c bit. >

Latinis. Probe novi Doxapatrium , Annam Latinus. SiGraecorum omnium , qui Romu
Comnenam Alexiadis 1. 1, et Joannem Cinna- nis pontificibus obedientiam denegant , ca
mum, ab amisso imperio, supremae auctorila- foret senientiâ , iaborura susceptorum esset,
tis jacturam accersere ; et lune ex eorum cur pœniteat. At divisos sicut à Laiinà Eccie-
senientiâ Ciiristi vices, supremamque pastora- sià, sic et ab invicem, sentiendi liceniia in
lem curam ad Conslantinopoliianum transisse, scopulos undiqueagit. Ex bis, quos longissimè
cùm Romanorumimperiuni Roraae esse desiit. temeritas provexil, primatum , supremamque
Al quàm hossuî puderet, si hodie viverent, et aucloritatem nunqn.îm in Ecciesià Romanâ
neque jam Roma; ex ipsoruni senientiâ, neque fuisse audont dicere, unius nudi l)nnorisenii-
Consiantinopoli, aut ullibi terrarum Romanum nentiam conceduni. Qui mcdio gradiuntur
 , , ,-,
,,
,

823 DE PRIMAIU ROil ANit: ECCLESl^ 824

Iramiio, lioiiori illi quiclem sociani poiesiatcm, donenses Patres in allocutione ad Marcianum
at qujô origiiiem suam ex placilo Pairuin lc imperatorem de Leone papa iia aiebant
, :

inipcraioniin ducal, uiiiisque spleiulori se ( Unde nobis impcnetrabilem in omni errore

lolam debeat. Alque in hos arma hactenùs < propugnalorem Deus providit, et Roraanae
slrinxiiiius , et, si placet superis, erroreiu < Ecclesiae papam ad victoriam praeparavil
utrumque debellaviniiis. ISunc ad posiremos idocirinis eum peromnia veritatis accingens,
hos accedamus, et Roman» Ecclesiae prima- t ut quemadmodùm fervens affeciu Petrus
luiu , neque aliquando amissum osse , neque t et hic aflectu ferveniiore decertans , omnem
posseamitti ostendamus. «ad Deumsensum, intelligentiamque perdu-
GiuECLs. Si vera sint, uli quidem verissima < cal. » Et in Synodicâ ad Leonem : < Sicut
esse non ambigo , quiB tu de priraalùs institu- « nos capiti in bonis adjecimus consonanliam,
lione in Petro et successoribus, de privilegiis, € sic et summitas tua filiis, quod decet , adim-
quibus bunc communiit Salvator , ubertim «pleat. > Concilii II Constantinopolitanicoll. 7,
dixisii; in confesso est, Romanes pontilices refertur episcoporum ad Vigiliuni in colloquio
veros Pétri successores, neque in fide errasse quodam responsum quod sic habcl Si : «
,

hactenùs, neque credenduni Ecclesiae univer- < secundum, quod scriptis placuit inter nos ,

S3e proposuisse, quod erroreni sapiat. Vanis- < et vestram beatiiudinem, et SS. Pairiarchas,
simum iiaque effiigium, puiidunique schis- ( et religiosissimos episcopos jubetis convenî-
mati obtendi vélum existimo , cùm à Romanâ <re, et pro tribus Capitulis discepiare, et
sede amissum primatum ad Constaniinopoli- i formam eum omnibus dare reciae fidei con-
lanos iransferunt, ut inobedientiam suam «venientem, sicut et sancti Apostoli, et
ulcumque excusent. i sancii Patres, et quatuor concilia fecerunt
Latinls. Sapienter et prorsùs caiholicé à te icommuni quaeslione exorlà, et caput, et
nunc dicta laeto anime suscipio. At ego in ils ( palrem , et primes vos habemus. > Quare
non sistam : edici etiam mihi postulo , quae ubi dissipaiis discordiis suffragio suo accessit
fœda coop'.averit in mores suos Romana Ec- decreiis Patrum , caput , pater, et primi sub-
clesia : quibus erroribus doctrina ejus scateat : sellii sacerdos conlinuô est habitus, et Graeci
lempora etiam alque annos , quibus bis tamis ne quando dubitari posset de quintae synodi
illa malis succubuit, ad calculura revocari auctoritate , decretum Vigilii in Acta retiilc-

cupio. Eqiiidem anle seplem synodos œcume- runt continenter post definitionem synodi. id
nicas peractas, Romanura pontificem priniaiu quidem nec Phoiius ,
quanquàm acerrimus
excidisse, nenio saiiusdixerit quandoeœdem
: Romanae Ecclesiae hosiis dissimulât; verba
ipsae synodi luculenlissima Romani primatùs ejussunt lib. de septem Synodi?, liaec : c Ad-
indicia exhibent paginis prope singulis. Con- « erat praesens in urbe, sed non i; lererat sy-
sianiinopolitani 1 concilii Patres, se in Epi- I nodo; ctsi verô non adeè prono aniino esset
stolà ad papam
merabra Damasi vocant
, :
< erga sacri concilii cœtum, nihilnminùslamen
< Quoniara vos, nos veluti membra per Dei « communem Pairura fidem libelle confirma
famantissimi imperatoris liiteras accersivi- «vit. I L't mirum sit, Michaelem Cerularium
< siis. » Coram Ephesinis Palribus apostolicus Photiani schismaiis discipulum, ac liaeredem,
legatus Arcadius Acior. i2, dixit : < Ex litteris hoc ignorasse, aut maligne occulcre voluisse :

c Coelestini Apostolicae sedis episcopi, vestra qui quidem , ut repudiatae per summum sce-
< beaiiiudo agnoscere poierit, qualem omnium lus communionis Romanae à se amelireiur in-
t Ecclesiarum curam gerat. > Et poslquàm famiam, inde à Vigilii temporiiius, papae
Paires leciis litteris papae acclamassent : c Cœ- nomen ex sacris Dipiycbis deletum luisse
« lestino custodi fidei, Cœlesiino universa ausus est comminisci, data Epistolà ad Petrum
« svnodus gratiasagit, 1 reddiditvicissira grates Antiochenum episcopum.
Philippus legaïus : i Gratias agimus sanclae GR.tcus. Verùm Michaolis errorcm , et
t synodo, quôd litteris sancii , beatique papae chartophylacis ejus ignorantiam , an oscitan-
I nostri vobis recitatis, sancia membra , san- tiam, egregiè Petrus casligavit; proferam
c dis vestris vocibus, sanctocaplti, sanciis auiem ipsa Pétri verba, ex ejus epistolà ad
< etiam vestris exclamationibiis vos adjunxe- Michaelem, quoniam non solùm , quid de
« ritis. Non enim ignorai vesira bealiludo Vigilii negotio Petrus sentiret, sed tempus
c toiius hdei, vol eiiam Apostolorum caput eiiara désignât, ex que Consianiinopoliiani
< esse beaium Aposlolum Petrum. i Chalce- patriarchaî, nomcn Romani, Diptychis expun-
 , ,,

825 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 826

xerunt, quod est cerlum defeclionis argumen- docti ac calholici , cul aegrè faciebat , consor-

tum ; Epistola Pétri sic habel : < Sacris sancti- tium cum Ecclesiâ Ronianâ nullâ causa abrum-
i taiis luœ liiteris continelur lanià ad le pi: in hoc igitur restituere Cerularium conatus,
«perlatuni, me in sacra Dipiyclia papam re- operam lusil ; at quod alteri non poterat, sibi

< tulisse, idemque prœstitisse caeieros patriar- retinuil : dalis etenim fidei suae et ordinationis

« chas, quae culpa à mepraeter caeterosabesse testibus ad Leonem IX, desiderii sui compos
« debuerat, quippe qui noverim ,
quôd à tem- factus est, ut probe constat ex Leonis respon-

« poribus sextae synodi, usquc ad hanc aeta- sione : nolim taraen liic cuncia ejus tucri
< tem ,
papae nomen è Diptychis excisuin fue- oraniumque vadem agere. Etenim [Eutychio,
irit, quoniain Vigilius synodo intéresse no- jam sedenie et terminatâ , ut videtur , sy-

I luit, neque damnare, qu;ie adversùs rectani nodo V, cùm continuô non accessisset Vigi-
4 fidein et duodecim capita Cyrilli scripserat lius , simul in exilium actus simul nomen
,

i Thcodoretus , atque ex illo tempore praeci- ejus Diptychis eiemptum est, Primum Anasla-
€ sum esse papam à vestrâ sanctissimâ Eccle- sius , altcrum ipsa imperatoris liltera , eà de
< sià. > His ex eplsiolâ Micliaelis, suae inseriis, re ad Patres exarata, quae id imperabat , nos
supinam scriptoris ignorantiam sic refeilit, admonet. At verô brevissimam sicut exilii

sic errorera convincit : i Quse ad Vigllium sic alicrius igtiominiae injuriam fuisse , rectè

I spectant ,
quaniara prae se ferunt religiosi Petrus asseruit ; conlirmatâ enim per Vigilium
« cliariophylacis tui oscilantiam : licet enim synodo, laeiam omnia faciem induere , paxque
tin rlietoricâ artc , ut ferunt, sit apprimè reddita Ecclesiis. Agathonem à sexià synodo
I versatHS , allamen in hâc cjus adolescentiâ ,
celebratum ex vero asseruit : addidisse poie-
« nondimi satiscallctres ecclesiasticas : Vigiiii rat , et VII synodi Patrum elogia , dicta papae

I tenipiis referiur ad quintam, non autem ad Adriano ; neque minus in rem meam commé-
1 sextam synodum ; intervallum autem duarum morasse poterat , sub Photio interrupium , at

«synodorum est cenium et viginti novem an- mox synodum oclavam

per S. Ignaiium , et ,

I norum : accidit autem ut ad pauxilium tem- instauratum obsequium erga Romanos ponti-
i poris ab ejus reciialione abstinerelur, ob fices, quod sané commode perduxisse poluit

« dissidiura ejus cum Mennâ sanclissimo pa- ad Seigiiusquelempora, qui circaannumlOlO

« triarchà, quem ille suspensionemulclaverat, obiit ;
quin et ad ipsius Michaelis Cerularii
« donec sacerdotesad invicem in pacem redic- infaustum regimen ,
qui Photianum schisma ,

irunt. Papa autem erat sexlae synodi lempo- decem ac sepiem patriarcharum ferè catholi-
I ribns Agaiho, vir clarissimus, et in rébus corimi successione, prope collapsum , magnis
t divinis exercitatus : lege verô, quae sextam viribus instauravit , atque ad summum infeli-

I synodum speclant, quae quidem soient relegi ciiaiis apicem perdtixit , relegandus in exilium
I die Dominicâ posi festum Exaltaiionis vene- ab Alexio Comneno ad annum 1059 , atque à
« rabilis crucis. Eionim invenies praediciiim siiâ divellendus ,
qui aiiie Orientalem ab Oc-
t Agailionem à sanclà illà synodo sunimis cideiitali Ecclesiâ , maximo bonorum luciu et
I laudibus efferri. Praeterea verô ego sum testis uullâ causa separavit expuncto Romani pon-
,

( omni exceptione major , plurimi quoque tificis nomine , ut recto conclusit Petrus An-
< mecum è gremio Ecclesiai praeslanles viri tiochenus , dicens : « Quomodô verô deinceps
< quôd sub beatissimo domino Joanne Aniio- « ejus rccitatio praecisa fuerit ,
quamve ob
« cbeno palriarclià , Joanncs ejusdera nominis I causam, penitùs ignoro; > sanè sicausaschi-
I papa Romanus, in sacris Diptychis recitaba- smaiisfuissetaliqua, neque potuit, neque igno-
I lur ,
quin etiara ante annos quadragiiita raridebuiiàPeiroAntiochenocoaevo Cerularii.
niuincjue, cùm ad urbera Constantinopolim Git.Ecus. Nullâ prorsus causa dissensioncm
< accessisscm , sub beaiissimo patriarclià do- molitum Michaelera Cerularium , cave dixeris ;

« mino Sergio, inveni praedicium papam, unà luculentissima sunt, et omninô quindccim
i cum aliis pairiarchis inter divina mysicrla accusaiionis capita , quae illc adversiis Eccle-
I recitatum, Quoniodô verô dciuccps cjus re- siam Lalinâm congcssit.
I citatio praecisa fucrit ,
quamve ob causam , Latinus. Probe novi omnia audeo tamen ,

ipenitùs ignoro. i Haec Petrus Anliochenus nulla dicere ; quando quaecumque ipse nume-
ad Ceiularinni pnlriarcliam. rat , aut sunt ejusmodi , ut calumniis merilô
Latinus. Egregia sané epistola , dignaque , accenseas ; aut niiiil fœdum nihil deprava-
,

quam ex te audierim , praesulis nempe aequè tum , nil hacrcticum contineant ; aut dcniquc
 , ,

827 DE PRIMATU ROMAND ECCLESI^ , 828

lalia, quae non ciim Cerularii aeiaie exorla , sed aut cœiùs liumani prô voluntate liniitari pos-
multis rctrô lemporibus in Ecclesiâ floiiiaiià sit. Libenicr iiaqueetsingularum, etuniversae
conslanler usurpata , neque à Graecis orilio- Ecclesiae in synodo colleciae , papam superio-
doxis , sive qui Photium antecesscrunt , sivc rem , acciput facio , atque cum suâ etiam
qui deinceps seculi sunt , rcprel)eiisa , aut ad pariiculari Romanâ Ecclesià judicem contro-
priiuaiùs pontificii a])iiegaiioi)cin adliibita, versiarum fidei infallibiiem defendo. At enim
Quare fucuni facit rudibus Cerularius , et cùm probe sciam scholasticasinter lites, atque
quàmcumque sceleri adeô alroci, quale schisma dogmala magnoperè interesse habebo salis , ,

est, parel velum obducore, vehim laniùm , si quod ncmo Calholicoruni neque tu negare ,

et fucus est ,
queni multis , ac sa;pè jaiu cele- velis : gan !el)0 si hodie ex Graeco horum
braiis conciliis delraximns. Verùm ,
quae nunc temporum, te vel Francum fide atque doctrine
adhiic striciiin et levissiinè aiiigi , uberiùs efBciam : et sic adhuc Romano-Catholicus in
tune dicturus sum , cûm ad schismatis origi- sinu complexiique Ecclesiae futurus es.
nem , progressiis infausios, et necessitatem Gr/ECls. Ut lu nunc innuisse videris, atque
comnuinionis cuni Romanà Ecclesià, sermo- ex aiiis saepè antea me audiisse memini
nem perduxero; quod in finem , atque ad Franci Romano-Caiholici cum Sorbonensi
calcein colloquii nostri servo. scholà ,
propiùs aliquaulîim nosiris favent
et potesialom supremam papae cum Ecclesia-
rum libertate utcumque componunt. Horura
tu igitur mihi scnteniiam explicaiiùs propone.
€oUoquium (Tcrtium.
Deliberaluiii enim mihi est , atque omni Grae-
DE JL'RIBLS ROMAM PON'TIFICIS. ciae , non plus Ronianae sedi déferre, quàm
quod tu ta ac intégra fide ncgari nequeat.
§ 1-
Latinus. Eiiuidem hic ego te liberalem ,

Gr.ïccs. Generatim adliuc in primatu Ro- quàm avarum esse mallem, ut iit re ad com-
manis pontificibns asserendo versaïus es. Et munem Ecclesiae utilitalem magnoperè con-
quanquàm praUer bonorem praecipuum , po- ducente , cl piissima majorum potius exempla
tesiaiem eiiam aucioriiaienique in omnes sequi , docirinaraque velusiam , et hodie in

Chrisli lide'es primalùs noniine complexns scholis triiissimam , quàm iilam nonnullorum

videaris, juvabit tanien iuculentiorem ejiis ex Francis , quae initia siia non anle Pisanam
imaginem expungere , atque oculls omnium synodum habuit. At quoniam ipsa sedes Ro-
animisque objicere. At vereor niagnoperè, manà in magnis lucris reputat , si vel catholicis

ne tu mihi ex papa merum absolulissimum- Sorbonensium ariiculis liberiaiique Gallica-

que nionarcham ip-is eiiam œcumenicis nae ex animo accedaiis, accipe quae ab illis

Patrum synodis superiorem , suopie ac universim iribuanlur, atcjueà Calholico quo-

plané personali privilegio supremum ac infal- vis tribui oporteat. Igitur illi Romanum pon-
libilem controversiarum judicem , sic, ut tificem Chrisli vicarium , D. Pétri successo-
ipse vicissim agnoscat neminem, eflicias ; in rem , summum , verum ,
proprium atque
episcopls veiô , atque ipsis adeô patriarchis visibile caput consliluuni , ceniium unilaiis ,

delegaiam taniùm potes tatem constituas quous- vinculum caiholicae conunnnionis etoriginem,
que ponlificios nonnullos processisse proije sic ut nulli fas ducani, à legiiimo Romano
noviraus. Si ubi , hic quidem , aique inprimis pontifice quovis colore quaesito secessionem

moderatum te esse cuperen;. ISùsii quàm diin- facere , etab omnibus ejiisdecretisrevcreniia
ciles sinlGraecorumanimi ad credendura aequè praestanda sii, dùm universae Ecclesiae ulti-

acparendum: etlongaeiibertati, quin eidomi- mum ac deiinitivum interveniat judicium.

iiationi in Ecclesias assueta Constantinopolis Gr^cus. Ex hâc Sorbonensium doctrinâ
aegrè colla supponet jugo Romanse Ecclesise. quam compendio iradidisli subiiii sanè atque
Latinos. Ne te quidquana celem , cùm in acutâ, plura mihi consequi videntur : ac pri-
scholis versor , mirum mihi arridet, et con- mùm, si rectè habeo, quanquàm illi Romanum
fidenier tueor regimenEcclesiaemonarchicum, pontilicem singulis episcopis atque Ecclcsiis

non quôd vim ullam aut polestatem omnem , praeponanl, submittuni lamen etiam judicio
ordinariam in uno solo conclusam sapiat sed , universae Ecclesiae, sicquo monnrrhicam papae
tamen taie ,
quod sicut à Christi solius pendet polestatem utcumque arisiocraiià tempérant.
arbitrio , iia neque legibuscujusquam hominis, Deinde quanquàm etiam eidem infallibilitaiom
 , ,
,

829 CONTRA SCHISMATK :0S ORIENTALES. 830

propriam , atqiie, ul sic dicam, indivicliialeni quid vetat cum Launoio dicere , îd munus
non aiiribuaiit, cavent tanien ciiam li.Trosibus ipsi , non niandalo poniilicis, sed praestantiâ
ac scliismati ; et qnanquàia dent Ecclcsiic re- sapienliae ac iiicriioriim contigisse.

clamandi facultatem, lanien eiiajii obscrvan- Latints. Qiios adduxisli scriptores , nil me
liam atqiic obeilientiam pontiliciis decreiis , terrent, quando eoruni nemo unus negat, et
legibus ac delinilionibus sarlam teciamque Rufinus diserte afiirmat, Constaniinum ex
ulciimqiie liienlur. At ne mihi porpeluô ill.i- S'^nlontià sacerdoium coiiciiiuni indixisse.

tioniljus utoiuliim sit, ago, el jura, in quiliiis Quod quidem Ruiini leslimonium frustra Lau-
iili primttuin Romanuni consiiliiaiil, panels, noius ad unum Alexandrinum palriarcham
sed luculenlé expedi. resirinxit : quanquàm enim ex Epiphanio hae-

Lati.nls. Ad quinque, nisi fallor, capita resi C8, satis constet, Alexandri Alexandriae
prompte oninia rediices, qiiae illi oninesque episcopi studio et hortatu à Constantino Nicaeae
Cailiolici papae aitribiiunt. Ex bis ordinc pri- congregatos esse Patres, nemo tamen exclusit
nium est jus cogendi , ac nioderandi synodes. Sylveslrum ; et Damasus in Pontificali apertè

Alterum ad legislativani ejus poteslaieni per- ait, ejus plané consensu Nlcaenam synodum
tinet. Terlium judicis miinus conipleclitur. coainisse. Cui et sexta synodus generalis
Quarlum jus revisionis est, atcpie è nostrà act. 8, suflVagaliir, dicens : «Arius divisor
senlentiâ appellationum quoqne. Posirenium cTrinitaiis insurgebat, et conlinuô Constan-
est ipsa communionis nécessitas cum Romanà « tinus semper Angusius, et Syivester lauda-
calbedrâ ; hoc verô in aliiini locum lenipusqiie < bilis magnam et insignem synodum in Nicseâ

dihilo, jura caetera prnialùs Komani exc- «congregabant. Conimuni itaque studio pon-
)

quemuv. tificis ac imperatoris coaluit synodus, nisi

Grjîcus. Si lubet , decnrramns cuncia sue plus referas Launoio, qnàm synodo. Osium
ordine : luum erlt, exemplis singula stabiiire ; mediocris in Ilispaniâ Ecclesiae episcopum ,

meum , si quid in adversuni occurrat, aperiè caeterosque presbyieros aiio quocumque no-
proferre. Aggredere jus cogendi ac praesidendi mine praesedisse, qnàm Romani pontilicis
synodis , et quis quam coegerit, quis prae- merum commenium esse facile cognosces , si

sederit, die é luâ senieniiâ. Non erii ?ermo tu primùm advertas in conriiiis non tam cele-
longiis, quando sepieni tantùm œcumenicas britalem nominis, quàni bierarchicum ordi-
nos Grxci adstruimus. nem observalum , et cogites conspicuos prae
Osio mullos Nicaenoeidem adfuisse.
§ II.
Gb.€Ci;s. Memini adfuisse Eustathium pa-
Lati.nus. Ne in alia delleclani , nolo hic te- triarcbam Antiochenum, Alexandrum Alexan-
cuni inire pugnam de synodorum numéro. Ex drinum , de Ecclesià , in causa quae tum âge-
soptcm œcumenicis.quas admittis.Nicaenam I, batur, meriiissimum , S. Nicolaum Myrae in
imperante Constaniino ad annum 325 , in Liciâ episcopum , Jacojjum Nisibis in Mesopo-
causa Arii convocâsse aio Sylvestruni papam tamià , quem Theodoreius, 1. 1, c. 7, susci-
quem etiani per Osium Cordubensem, Vitum tasse mortuos.aliaque slupenda edidisse me-
et Vincentiuui presbyieros prsesedisse diserte morat. Omitio caeteros propheliae dono daris-
lestatur Gelasius Cyzicenus lib. 2 Hist. con- simos, atque alios toleralis pro Cbristo tor-
ciiii Nicaeni c. 5, etCedrenusvesler. mentis insignes, qui magno numéro iili cœiui
Cr^ecus. An legisti aliquando Launoium astiterunt. Quare nec niilii Launoii senlenlia
Sorboneiiscm dociorem? catervam ille histo- placuit, cùm se ille ad celel)riialem nominis
ricorum adversùs teproducit, qui convoca- Osiani reduxit. Sil igiUir ul volebas , de Ni-
tionem Nicrcni omnes Constantino asserunt. caeno. At cerlô Constanlinopoliianum I noc
Euseb. lib. 5. c. 6; Socr. 1. 1, c. 5; Theodoret. convocavit Damasus , neque per legatos mo-
1. 1 , c. 7; Sozomenum lib. 1, c. 16 ; Rufinuni deratus est.
1. 10, c. 1, à quibus nulla fil Sjlvestri me- Latincs. Constanlinopoliianum I Theodosio
moria; et ne tu id à Constantino exconsensu seniore imperante, et Darnaso papa, anno 381
Sylvestri coacium, ut vobis est solemne, dicas, celebratum adversùs Maccdonium , alii è no-
adde his , si inbot, ipsam syiiodicam Nicani stris convocaiione nationale fuisse traduni
concilii opislolam ad Ecclosiam .Vlexandrinani, proindedent facile poniificem id non convo-
quam descripsit Theodoreius 1. 1. c. 11. Quod câsse , aut praesedisse per legatos, sed Necta-
O.sium attinei , pracsidem praefuisse dabo , at * ' rium Constantinopoleos episcopum. Verùm
 ,,

31 DE pkimâtu romand ECCLESI^ , 83Î

rectiùs alii , propiùsquo verilaii, à Damaso Consianiinopoleos patriarcham etiam praesi-

convocaios Romani aiunt universos , si-d dem facii ;
quanquàm neque possim, neque
OrieiUales Consiaminopoli siiljsiilisse , et luo- negare velim Pascbasinum prœcipuum Leonis
ram suam ibi excusasse, tum ex angiisliis legaium ,
praesidem quoque fuisse; id enim
temporis praesiituii, luni el ex Orienialium niniis quàm aperiè monet ipsa ejus subscri-

Ecelesiarum discrimine ,
quo non leviier la- plio : « Pascliasinus vice beatissimi , ac apo-
borabant. lia ex Romanâ simul ac Conslanli- t siolicce universalis Ecclesiaî papœ , sanciae
nopolitanà unam œcunienicam evasisse , ani- < synodo prœsidens subscripsi.)
mis nenipc ac sentenliis Occiduorum, Oiion- Latinus. Leonis papae legatos summo jure ac
taliumque Patrum in idem conspiranlibus. praerogaiivà subsellii aequè ac suffragii prae-
Ver uni ut ul id sit, tanlùm abest, ut ejus synodi fuisse congregaiis Patribus , sic ut totius con-
faclum papae juribus quidquara deiriuienii af- cilii -pocf^iav haberent ex actione etiam tertiâ

ferat, ut hinc eadcm etiam magnoperé confir- in manifeste est. Etenim cùm facinora Dio-
niari existimera. Si libi est otiuni, lege Syno- scori in examen vocata essent ,
praesidii no-
dicani Patrum ad Damasum ; referl eam Theo- mine cognitionem eoruni sibi cura primis de-
doretus 1. 5, c. 9; aperlissiniè teslatur afïir- beri dixerunt « Nostram parvitatem huic:

maïque pontifiai jus cogendi concilia : < Man- < sancto concilie pro se praEsidere praecepit
idalo, aiunt, litierarum superiore anno à ( (Léo), ideôque necessarium est , hoec quae in
< vestrà reverentià ad sauctissimuni irapera- ( médium proferuntur, per nostram interlo-
I torem Theodosium missarum ad iter dun- < cutionem disceptari.i At quod denique rem
< taxât Constantinopolini usque faciendum nos omnem extra controversiam coHocat, sunt
( praeparavinius. » Daniasi quoque litleras ad ipsa Patrum verba : sic illi in Synodicà ad

idem concilium datas inspice : ex utrisque Leonem fatentur : «Tu episcopis judicibus
cognosces lacilè, indixisse quidem Theodo- c sicut membris caput prseeras in his qui ,

sium , at Damasi potiùs quàm suis auspiciis ituum tenebant locum; imperatores verô ad
synodum. Qnare verissiraè dictum à Patribus < ordinandum decentissimè praesidebant. De t

sextae synodi in Prosphoneiico adimperaiorem Anatolio praeside quanquàm nuUa hic mentio
Act. 18 : t Theodosius et Dinnasus per secun- fiat, dabo tamen id Photio, Cedrene, Zonarae

< dam synodum obstiterunt Macedonio, sicui et Nilo Rhodiensi, ut neque hune ex praesidum

« Sylvester et Conslanlinus , congregato Ni- numéro penitùs excludam quando et alios ,

i caeno concllio, Ario obsiiierant.» patriarchas Photius eodem titulo ac nomine

Gr.ecls. Epliesinum I, ordine III, condixisse honoravit. Nempe triplici sensu in praesidum
Juniorem Theodosium ad annum 431, adver- noraen usurpatuni invenio.Primiordiniserant,
siis Nestorii Constantinopolitani insaniam ,
qui Romani pontilicis nomine pransidebant ;

auetor est Evagrius, 1. 1, c. 2. etenim ii soli, ut caput membris, praeerant.

L.vTixLs. At etiam coaluisse idem Cyrilli in- Alio rursùs sensu imperatores, alio palriar-
dustrie , ac Cœlestini aucloritate, Prosperi chae : hi nempe ut summi in episcoporum or-
Chronicon notât; ciijus etiam vice praefuisse dine judices, illi ceu Ecclesiae defensores
Cyrillum ex Evagrio , Libcrato , ac Photio ,
quibu6([ue incumberet tueri judiciorum ordi-

tum et ipsâ Cœlestini ad Cyrillum episiolà nem , vim omnem arcere, averiere turbas,

manifeslum est. Neque de legatione Cyrillo aut subortas suâ majestate componerc. Sic
injunctà apiid Graecos dubitatum est , ut id tantùmcùm Chalcedonensi praesedisset in^pc-

etiam summo semper honori ac gloriae verte- rator, neque auctoritaie suâ convoeâsse ex
rint , ideôquo Cyrillum orbis univers! judicem omni orbe Patres pulandus est. Etverè docct
appeliatum lestatiir Nicephorus 1. 14, c. 34, id Marciani ipsius littera praefixa concilie. Ea

ut nihil dicani de accepto Ronià phrygio, quo ipse indicturus concilium, rogat pontificem

deinceps in sacris solemnibns per omneni vi- adesse ne gravaretur, aut, si id noUet, per

lam usuni ferunt. Cyrillo in legatione socii lilteras doceret quidquid agendum vidorolur ,

postea addiii sunt Arcadius et Projectus epi- ac demùm sic concludit : t Ut ad quemdam
scopi cum Philippe presi)ylcro. « deslinatum locum , ubi vobis placuerit

Grccis. Chaloedonen?e I, ordine IV, jnssu < omnes sanctissimi episcopi debeant conve-

Marciani imperaloris piissirai convenisse ad I nire , el quae chrisliana; Religioni , et catho-

annum 451, auctor est ipse Léo papa Ep, 43; « licae lidei prosint, sicut sanctitas tua, sccun-

Photius I, de septcm Synodis, Anatolium < dùm ecclesiasticus régulas definivit ,

suà
 ,, ,

8^3 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 834

i disposliloiie declarei. i Qiiare jure opiimo studio Vigilii, ant de ejus consensu convenissc

secundo) Moesia; opiscopi in epistolà ad Augu- synodum ,

papaeque Romani auclorilaiem, et

sluin dixère : < In Chalcedonensium civiiale praîcipuas in eâ parles fuisse.

«multi sancli episcopi convenerunt perjns- L.vTiNLS. Vigilium quod attinel, tria tcmpora
« sionem Leonis Romani poniificis qui verè ,
in eo apte dislinxisli : atque ul omnia ejus
« capul esl episcoporuni. » Noc à vero abeirà>-se gosta in piano sint ,
primùm non dillileor

Gelasiuni ad episcopos Dardaniae scribenleni, oiiindcm malis artibus, dejecto Syivorio papa,

«solam Aposloiicain seden» suà aucloriialc ad poniificaïun» evasisse ; atque ad liujus le-

I effecisse , ul synodus Ciialcedonensis fieret, » gitimi papae usque decessum, sive ex animo,
dabit facile, quisquis sunima Leonis papae sive ficiè Eutychianis favisse. Sed enim dece-
siudia, conalusque expenderit ;
quos, quànn denlc ex liumanis Sylvcrio ,
poslqnàm certus
asperè repuiit, frusti aiusqucTlieodosius Junior jam ponlifex erat, è vesligio animum larvam-
luerat, lam cleinenler adniisit, proniovilque que posuit , divinoque Spiritu sedem Pclri

Marcianus piissimus iniperalor. gubernante , quaecumque antea adversùs san-

Gr/Eois. At conciliuin Consianlinopolila- clam fidem Clialcedone slabilitam ad Tlieodo-
num II , ordine V, non à P. Vigilio , sed imp> ram impie exaraverat solemni fidci tcstimonio
ratore Jusiiniano in causa iriuni Capilulorum delevit, liiteris datis ad Justinianum. Romae
indiclura ad annuni 553, non sub alterius adhuc erat Vigilius, cùm , ut Pagio videtur ,

quàm Eulychii palriarciiaeConstanlinopolilani ad annum 544, Justinianus primum emisit

praesidio decursuni luisse , nisi longum ac ediclum adversùs tria Capitula, hoc est, ad-
supervacaneum esset, manifestis teslimoniis versùs Theodorum Mopsuestenum , ejusque
docere possera. scripia , adversùs Theodoreti Cyrensis libros
Latims. Parce lempori : equidem si lu contra duodecim S. Cyrilli Capitula, seu
oninia quae aniecessère ,
quaeque consecula Anaihematismos , et denique adversùs Ibae
sunt eam synodum , libère animo inspicias Edesseni ad Marium Persam epistolam. Et ex
faiendum sanè erit, hic eliam praecipuas in Oricnialibus quidem mullos perpulerat , sive
convocatione aequè ac decursuVsynodi partes meius exaucioralionis , sive revereniia ma-
fuisse Vigilii R. P. De quo si ambigas, absol- jesialis ad subscribendum edicto. Mennas ta-
vent te dubio omni Patres sextae synodi ,
qui men Constantinopolitanus eâ tantùm condi-
in Prospbonetico ad imperatorem Constanli- tione subscripsit , ut reciperet chirographum,
num aiunt : < Vigilius et Justinianus quinlae si Romanus episcopus non probâsset.
haec
« synodi convenium célébrant , vel ut vulgaia Quanta haec fuil observanlia in Romanam se-
fhabet leciio : Vigilius post haec Justiniano dem, quam tu impugnas Quod Vigilium atli- !

c piissimo consonuit, et quintum concilium net, Romae in libertale conslitulus, edicto

< constitutura est. > An tu id ncgabis ? tum ipse, tum reliquus Occidens subscribere
Equidem negare vereor at neque
Gr.ecls. ; renuil. Imperator crgo, ut in suam senieniiam
hxc Patrum dicta satis concilio cum iis quse perlraheret Vigilium, Constanlinopolim acci-
sacri historici narrant de Vigilio. Ac initio vit. Iteridpericuli plénum papa propè invitus
quidem infectum fuisse Vigilium Eutychianà suscepit , lentèque percgit , ferc malorum
labe mihi certum est. Deinde ubi causa iriuin praesagus. Et verô in quamcumque se parlera
Capitulorum agitari cœpta acrem eorum
est , daret ,
plenam periculi aleam subibat; cùm
defensorem extitisse adversùs imperatorem bine universus Occidens pro Ciialcedonensis
Justinianum , graves propterea calamitatcs synodi auctoritate depugnarel , eâque iniogrâ
perpessum , quôd edicio Justinianaeo adversùs ac salvà, damnari Capitula baud posse existi-
praefata capitula noUet accedere. Etenim eve- maret ; inde verô imperator cum multis ex
nit , ut Constantlnopoli in ecclesiâ vis ei Oriente , quos Jam in senientlam pertraxerat,
manusque aduiotx sint, necessunique Iiabuc- damnaiionem Capitulorum urgeret.
rit Chalcedonem se fugà eripere. Nec felicior Gk.kcis. Nunquàm salis in cognitioncm per-
fuit à icrminatâ synodo; clenim cùm ad cam venirc poliii onde id demùm factum
, sit , ut
assensu suo tcrgiversarctur accedere, man- Vigilius, mullique lam Orientalium, qnàm
dato irali imperatoris in Proconesuni exul Occidenlalium Patrum, ex Capitulorum trium
deportari jussus est ; quin et è tabulis cccle- damnalione periculum (icri Chalcedonensi
,

siaslicis nomcn papse erasuni. Quse cùm ila synodo suspicari potuerint. Equidem Thcodori
sint , nescio , quà Ude dici possit à quoquam , Mopsticstcni neque persona , neqne scripia
 >

835 DE PKIMATU ROMANDE ECCLESl^E, 836

nec causa expensa judicatave , , minus probata Chalcedonensis. Ita mediara ingressus viam, ut

aui reprobala fuit (Ihalcedonc. Theodoretus Orieiiti Occidenteni conciliaret , ab utrisque

susceptiis qiiidem , at non anlequàra dixisset offensionem iniit. In Occidente namque famâ
Nestorio anaihenia ,
quo sariè sua quoque omnia in pejus majusque efferente, ob judi-
adversùs Cyrilluni scripia pro Nestorio sen- catum deplorabatur synodi Chalcedonensis
tenliâ eàdein confixii. Nisi Ibas sit causa lot auctoritas ,
quasi per Vigilium prodita ac de-
raoraruni ac niolunm , nescio quid aliud. pressa ,
gravesque inde tumultus ac schismata
Latinus. Qui damnalione Juslinianaeâ tiiurn exlitêre. Oriens contra clausulam removeri
Capitulorum grave vulnus inlligi reverentiae optabat , ipsanique adeô personam Theodori
et auctoritati Chalcedonensis synodi opina- Mopsuesteni condemnari. Tôt tumultuum fons
banlur, et ipse exisiinio praecipuè ad Ibam imperator, ut reraedium faceret , tentavit

Edessenuni respexisse. Noveranl quippe , re- synodum cogère ex omni orbe, horiante in-
lectâ ejus ad Mariura Persam epistolà , act. 10, primis Vigilio. Verùm cùm detrectantibus ob-
orihodoxum voce conciliis proclamatuni.Quin sequium Illyricianis atque Africanis episcopis,
et Maximi Aniiocheni diclum Orthodoxa est : concilium non processisset, ad edicta rursiis
eju» (Ibae) declarata didatio, mullorum obver- animum applicuit , quibus ponUfex cùm acer-
sabalur animis, quanquàin imraerilô , quando riniè totisque viribus obniteretur, et praebeii-

in Ibae personara ,
quara orihodoxam dixii IV tes consensum , ac Mennam inprimis patriar-
syiiodus , nil severius à V decreium est. Et cham communione suspendisset,acerba multa,
ea, de epistolà Ibîe , Maximi senleniia, con- sedisque suae sanctitate indigna pertulit : sic,

cilii non fuerat. Peregrinura ad haec atque ut neque inter sacra adyta basilicae Pétri in

insolens videbatur, si Theodorura Mopsuesle- Hormisdâ , tutus à vi atque injuria esset.

num jam vitâ functum, cui vivo parcitum Gr;€CL's. Incidêre haec luctuosa, parumque
fuisset, in judicium revocarenl, et non opu- nostris décora in annum 552. Et Mennas qui-
sciiia modo, sed et hominem ipsuni condem- dem caeierique episcopi eluisse eas injurias
narent. Suboria. quoque est nonnullis suspicio, deprecatione humili videri possunt. At edic
ne bis forlè raachinis , veluli ex occulto Euty- etiam, quis banc Vigilii constantiam eventus
chiana haeresis rursùm erigeretur : neque secuius sit?
erantpauci, ad quos scripta dictaque Theo- Latinus. Nempe ut reûxis edictis, imperator
dori, Theodoreti, Ibaeque minime pervene- discussionem Irium Capitulorum integram sy-
runt. Omnibus verô , sed inprimis Vigilio nodo futurae relinqui consenserit. Hic fuit
papae magnoperè displicebat, quôd Augusius frucius tôt certaminum. Etenim mortuo
poiestaiis limites egressus, sacris seculares Mennâ, Eiiiychius, qui successit, oblato fldei

manus immisceret ,
jura Apostolicae sedis sibi libello petivit à Vigilio, ut commun! traclatu

arroganter invasisse videretur. At haec nec Gnis denique controversiae optatus impone-
placebat reiractari , aut rursùm discepiationi retur, et responditpontifex : c Annuimus , ut
commitiere , quae à synodo Chalcedonensi I de tribus Capitulis, ex quibus quaestio nata
tractata, aui utcumquejudicaia fuissent. Inde « est, facto regulari conventu, servatâ aequi-
faclum, ulMeniiam patriarcham Consianiino- « taie, mediis sacrosanclis Evangeliis , colla-

politanum ,
qui edicto condemnatorio sub- » tionem cum unitis fratribus habeamus , et

scripserat , atque alios etiam ad subscriben- f finis placitus Deo , et conveniens his quae
dum impulerat , reprehenderit et urbem in- , < sanctis quatuor sunt definita synodis, de-
gressus anno 547, à communione suspendent, < tur.

neque ipse vi uUâ adigi potuerit ad subscri- Gr^cos. At fidem datam non praestitit, nec
bendura. Et hacicnùs quidemsummo strictis- dictis facta responderunt. Licnim nescio quo
simoque jure egerat et ad omnem, ut vide- , metu aut suspicione adesse per se noluit sa- ,

batur rigorem canonum. Dein cùm lempera-

, tiusque duxit sententiam suam ad princlpem
menio ac remissioni locum dare placuit , ob in scriplo transmittere. Ea venit Constitati
unitaiis pacisque bonura , consensit , ut nomiiie, quod integriim récital Baronins. In

an no 548 episcoporum sepiuaginta conventus hoc denique dispulalionem de tribus Capilulis

iieret , quorum sufifragiis ad se in scriplo de- aggreditur, et Theodori 00 senteniias, ui ad
lalis, ipse demùm judicatum emisit ad Men- seniissae sunt, damnât; personam tamen «*»€

nam ,
quo tria Capitula damnabat, adjeclà noniendamnari liaud po!?se, multisargumeniis
il
claùsulà : Salvù in omnibus reverentiâ synodi coniendil ; Theodoreti scripta speciali damna-
 , ,

857 CONTRA SCHfSMA nCOS OIUENTALES. ^

838

lione non of^orc», po?iiiii:\in ipse palamsynodo, Paires adduoercl ;

quod idem jam praesiitum
Noslorio anailienia dixt-rii, (jiiod uiunii l'atres esseï ii Vjgiiio : oquidem in lame (inem , hoc
Clialcedoiie al) eo poiinscfiuni. l)tMii((ue nec consilio, neque alio, varia raonumenla Vigilii

ibx episiuiain, veliili ejus parliim proprium ,

ab imporaioi-,' producla sunt, et Conslilulum
daiiinandam censet, qtiaiido is cl negavit id reienluni.
suiim opus, vl Lodîiis P. litlcris , et decrelis Gti.tr.us. Sini ita prorsùs omnia, ni narnlsli,
ejus syiiodi siibscrip!>it, cujus sytiodi iiicolu- nec sequanlnr ea incommoda, ([uoe novalorcs
iiiitaicin ac revereniiam lueri sibi seiiiper fuisse inde in ponlificiam sedem ducunl. Alcorlècx
proposilum, ex Judicaio ad Meniiani à se trans- liisipsi? in a, erlo est Vigilium, ncque co-
inisso, coniproliat. At neglecliin id Paires egisse V synodum, neque al) iiiilioeidem, de-
loiigregali liabiicre; et Tiieodori eliani per- crelisquc acquievissc, ncque per se, aul legatos
Roiiain, et Theo(Joreli scripla, cl Epislolain praefuisse.

qua; dicilur ad Mariiim Persain , ariatliemaie Latinus. Ex iis qune adiuic slatuimus, per
terierunl, cuiicios'iuedefensorcsCapituloriim. se Huit, magnis sludiis inciibuisse pontificem
Qiiare facium opinor, iii papa ol)Slinaioaninio in id, ul synodus œcumenica cogereiur ; liiiic

assensnm pnt'bere dccrciis conciiii repugiia- elian» Eulychio roganti annuium prabuisso ,

verii, exilio taniùm emolliendiis. lesiis est ipsaeiiam Jusiiniani Episiolaadcon-

Latinus. Causjfn gernianam ciir adesse sy- gregalos Patres coll. 1. Inditlaesi ilaque plané
nodo nollel, expliciiit in Consliiuio Vigiiius ; de conscnsu et voluniale Vigilii. Verùni cùm
ea erat, quôd inipcrator pacia convenia non eadem non ilsdem, quibus insiiUitiim fueral
obscrvàsset ; neqiie exapquaio Laiinoriim epi- pactis coaluisset , non prascdit, neque suo
seopornm cnin Graecis numéro, ui convenlum sufTragio, nisi seriùs ad eam accessit. Quid
fucral, ulque pacis nei-'oiiiim posccb.it, synodus verô lu hinc elicis ? Ego sanè nil aliud, quàm
agebaiur. Quare iiiipcraioris vilio, non ponti- convocatione œcumenicam fuisse , at non re
licis inconstantiâ faciuin, ut devictam fidera aique decursu : neque talera antea evasisse ,

non teneret. In Coiistilulo ipso ni! prorsùs quàm decrelo Vigilii slabilila -fuit. Cneierùm,
pcccati est, quaiido pressé ei ad apicem Chal- ut neque id dissirnulem , ei ef\ quae collalione
cedoncnsi concilio insislendum puiavit, insti- 7, producla sunt, et quae Patres ipsi allegant ,

tilqne. Constiluli ralionem non liabuisse Pa- collalione 8 nianifesto sunt indicio Vigilium
tres synodi \ mirari nil opus est ;
quani enira Patribus, qiiamvis absenicm corpore , facem
ejus ralionem habere poleranl, cnjns ne api- praîlulisse, Paircsque summum decreli sui in
cem, suppriinente Auguslo, icgissent? Exiiium momcnluni collocâsse, quôd Yigilius in Urbe
quod allinel, non desunt docli ac graves, qui
Ieo
degens omnibus interfuisset, quae de tribus
in dubium rcvoceni ; ex his Norisius cardina- Capitulisannotata sunt, quôdque eâdem voce,
lis, aique Alexander Natalis prsecipiii. Id uiut ac in scriplo sirpè condcmnâsset. Neque aliud
sit, non coniinuô assensum praebuisse Pairibns dant vilio ,
qu.im quôd interesse noluisset ,

Vigilium faieor, al non quôd in eoruni decrelis quanquàm illustri legatione inviiaius. Quare
qtiidquani improbanduni sibi duccret, sed quo meritô quis dicat, per iiiteras Vigilium prae-
scbismalnm pericuiis, aversis adliuc Occiden- sedisse. At uicumque sil de facto, de jure
taliuni animis , eà cuiiclalione occurrerei ,
certo nemo sanus ambigit, si in animum in-

quôdque convenlum euni Pairum synodi no- duceret, potuisse Vigilium eidem synodo prœ-
mine iiaud dignaretur. lia nempe, ut rera in sidere, Etenim hoc conceplis verbis Eulychii
pauca capiia conlrabam, tu ex omnibus ne((ue aiquealiorum episcoporum litierae ad Vigilium
errorcni adversùs fidem aliquem in Vigilio et continebant, etorabant : < El ideô petimus
deteges , neque ex inconslaniià quallcumque t praesideiite nobis veslrà beatiludine , sub
leviiaiem merilô argues, nec demùmconiem[)la «tranquilliialc cl sacerdi)la!i mansuetudine
poniidcis décréta à synodo ipsâ osiendes : quae « propositissnnciis Evangoliis , communi ira-

poiissima suni adversùs majestalcm Uomano- < ciaiu eadem Capitula in medio prnponenda
run poniificum ex hàc V synodo argumenta. < quaeri, et conferri, et finem quceslioni imponi
Quin contra poiiùs, si coliaiioneni 7 inspexe- iDeo placitum , et convenicnlem his quae à

ris, in eo licei imperaloris cum poniiiice dis- isanctis quatuor conciliis delinila sunt. »

srdio , invenies hoc uno veluii validissimo Quibus Vigiiius respondit : < Poposcit vesira
argumcnlo usiim Augnslun), ul ad propernn- I fralcrniias, ul nobis pr.tsilontibus lie tribus

dam Capitulorum damnaiioncni synodicaiu «Capilulis, t collai. 2.

 , ,
,

839 [DE PRIMATU ROMANDE ECCLESI^ , 840

GitECus. Concilium Constantinopolitanum « nec mihi sanctissîmam Ecclesiam , et com-
III, sextmu œcunienicum , advorsùs Monollie- < munis omnium noslrùm , castseque malris
jitas coactuni à Constanlino Pogonato ad an- < portas opponere susiineatis. i

num G80 , eumdem eiiain prœsidem habiiit. Gr.€Cus. Age quam-

ut lubet , et versa te in

Sanè à prima aclione ad undeciniam usque cumque partem, atcertumest, fatentibuscon-

Augustum prsEsedisse Acta ipsa loquuntur : ciliis ipsis , imperaiores convocàsse synodos;
< Praesidenle piissiiiio, et Chrislo amabilissimo imperaiores prssedisse. Hoc INilus Thessaloni-
I magno imperalore Constanlino. » Et confir- censis, hocMacariusAncyranusegrcgièanteme
mât Léo H, in epislolà ad eumdem Conslanli- demonslrârunl, hoc Patres, et acta concilio-

num. In Nicaeni II, qiiod coaiuitadversùs Ico- rum loquuntur. Synodus generalisVI, act. 18,
noclastas ad annum 785, fiiilque ordine ulli- de convocatione per imperaiores seraper faciâ,

mum, praeside consiituendo, discordes sumus; dubium tibi omne absterget. Undereclè Hier.
Photius et post illum alii è Graecis, Tarasio 1, 2 Apologiai contra Rufinum disputans de
pairlarchse Constantlnopolitano id vindicant concilio quodam ait : «Die quis imperalor
prae vicariis Apostolicis : at is honor aclione < jussit liane synodum convocari. i Eiprofectô
8 , manifeste imperairici Irène, ej usque fiiio si id juris ad imperaiores non periinuisset
Constanlino defertur. neque à poniiticibus eos rogari, quod sœpé fa-

Latinus. Postquàm imperaiores cuni Roma- clum est, sed reprehendi oportebat, cùm con-
nis pontificibuscommisisii.quid reliquumerat, vocarent.
quàm ut etiani jus idem convocandi ac praesi- Latl\us. Neque ego adhuc me negâsse me-
dendi synodis, ad raulieres quoque, etprinci- mini, imperaiores convocàsse concilia; vindî-

pem in malris lutelâ posiium, ipsosque adeô cabam duntaxat id jus Romanis pontificibus

Consianlinopolilanos pairiarclias déferres ,

contra Nilum elMacarium, qui id juris solis ,

colore undecumque quaesito? Veriim quàm illa aut cerlè poiiùs imperaioribus iribuendum
quae adduxisli, sint levia, quàm rébus nostris putàrunt. Itaque cogebant imperaiores syno-
auctoritaiique poniificiae nibil delrabant, sub- dos, neque injuria, quin et laudesuà maximâ,
inde disccs; nunc accipe veros prsesides. Igi- ul rogari meritô à pontificibus, non reprehendi
tur qui Agalhonis pontilicis nomine scxlam poiuerint. At quà demum ratione, hoc est, an
synodum moderali sunt , fuère Theodorus et aucioriiativè, et ut Ecclesiae capila, supremi-

Georgius presbyteri , ac Joannes diaconus. que judices , arbitri ac diribitores sacrorum

Nicœno II, sive œcumenico \!I Adrianus I , ,
fidei dogmalum, id prasliterint ; an humiliore
per vicarios Petrum archipresbyterum et Pe- quodam modo, etmoreadminisiri manu omnia
trum S. Sabbae abbatem praefuit ; nusquàra exequentis, ul quidem defensoribus Ecclesiae
imperalor, nusquàm alius. Et verô quantum convenu ? id verô ex ipsis imperaioribus ne-
sibi piissimus Conslantinus tribueret in conci- cesse est discamus. Constanlinus Magnus, nil
lio, salis ejus verba produnt, quae Graegorius II sibi praeter minislri oflicium in convocando
suae ad Leonem Isaurum epistolae inseruii; tribuit : audiatur ejus sermo, quem ad synodum
verba imperatoris Conslantini eranl : « Neque de pace habuit : t Postquàm de vesiro discessu
< cuni illjs (synodi Patribus) tanquàm impe- « praeter omnem spem audivi, non posihaben-
I raior sedebo, sed tanquàm unus ex illis , et «dum duxi ,
quod relalum est; sed rogatus
i proutslatueriulpontilices, exequar.i Irencm « huic eiiam rei adhiberi remedium per mini-
suis imperiis, ducluque concilium non tempé- isterium meum, omnes absque morà accer-
rasse, salis vel Aposiolus evincit , qui mulieri tsivi. iTheodosiusacValeniinianusquàmnihil
ne loquiquldemin templo integrum vultesse. sibi juris in synodis, et prœcipuo earum nego-
Et quà tandem ratione in malris polesiaiecon- tio, quod est causas dirimere , arrogareni
stitutus princeps id praestitisse poterat? aliud monet eorum sacra ad synodum Ephesinam per
equidem verba ulriusque principis in Divali ad Candidianum comitem imperialem vicarium
Adrianura P. insinuant : aliud ipsa Adrianiad delala « Candidianum
: praeclarissimum reli-
Augusios responsio. El verô quis plus aucio- ( giosorum domesiicoruni comitem ad sacram
ritalis tribuat infirmo ac tenello principi I noslrani synodum abire jussimus, sed eàlege
quàm ipse sibi Constanlinus Magnus tribuerii? < ac conditionc, utcum quaestionibus et con-
Is verô Patres in Prospboneiico deprecaïus i iroversiis quae circa lidei dogmala incidunt,
legitur in hune modum : i Suscipiat ergo me « nilquidquam commune liabeat nefas est ;

« sincerissimuni sanctitatis vestrse concilium ,

< enim qui sanctissimorum episcoporum cala»
 , ,

841 CONTRA SCIÏlSMATfCOS ORIENTALES.

I logo adscriptus non est, illum ecclesiasiici muiia polerani opportune Palribus ; poterant
< negoiiisetconsulialionibiis sose immiscere. > discordes islonim aiiimos, scnieniiasque, sive
Quoil ne lu mihiad profaiios, à splendore ini- ni.ijestaie componere : poterant, ut sagacesac
periali alienos circurascribas, lege Sozomenum providi , liœreticorum fraudes ac molitiones
1. (), c. 7 ; refert is responsum quod Valenli- dciogere, ut propugnalores fidei atque Eccle-
nianus urgonlibus Orientis ponlificibusconvo- sise pseudo-synodis, liaereiicisque vim et exi-
caiioiieni synodi pro inslaurandà (ide consub- siimaiionem adimcre : sinceris Ecclesiae placi-
staiilialiiatis, eilidit pra^clarum. Dignum est tis, decreiisque robur ac iirmitatem addere
quod exscribam ; aiebat : < Sibi ,
qui unus è sulTragio atque consensione suâ poterant ;

I laicorum numéro erat , non licere se ejus- mirum nanique quantum reuum inprimis ma-
« modi negoiiis interponere ; et ideô sacerdo- jesias, atque suprema illa in humanis potestas
iles, quibus hai curai sunt , seorsùm per se accessione, exemploque, in quamcumque se
f ubicumque ipsis lubiium fuerit , in unum partem dederint, apud animos populi valeat.
« conveniant. > Quin etiam, ut sunt defensores Ecclesiae eo- ,

Gr/ECus. EfTata '"quidem imperalorum nihil runi plané fuit, oslentalo eiiam armorum ro-
admodùin sacra abiis aucioriiate potestateque bore, metuque quomodolibet injecto, arcere,
in synodis gestum utcumque ostendunt at : prohibera noxias, complecli salutares doctri-
fada ipsa supremam potestatem etiamin divi- nas, hisque tanlùm locum dare in imperio.
nis sapiunt. Sanè Constanliuus in Nicœnà ipse Ul eniin imperatoris Tlieodosii senlentià ular,
disquisiiioneni verilaiis suscepit, voceni ipiocû- quâ ilie Sacram ad Cyrillumexordilur : « Pcn-
aïov exposuit, discordes senlentias concilia- îdeià Ueiigione, quâ Deus colitur, noslrae
vit, formulas rejecit alias, alias coniprobavit. «reipubiicae status; multarum inter hune et
Tlieodosius et Valeniinianus Ephesinos Paires lillam cognatio ac familiaritas intercedit:
deserereformamdiscepialionispraescriplamve- «nam et connexa inter se sunt, et utrumque
tuère. InChalcedonensiadoccurrendum hare- < prosperis alterius successibus incrementa
ticoruiu fraudibus, perfecerunt consianiià suâ «sumit. > At enim reprobare noxias, reclas
judices , ut definitioni adderentur muluala ex docirinas fldei approbare, iisque robur aut
Leonis epislolâ Inconfusc, inconvertibiUler, indi-
: pondus more supremi judicis ac arbilri addere,
visibiliter, inseparabiliier. DcniqueConslantinus ad imperatoris ofiicium minime spectâsse, vel
placitis synodi, suosujfragio auctoritatem addidit. ex ipso rursùs iraperalore disce ; sic enim ille
Theodosius.quaeactaessenlinConslanlinopoli- in eâdem Divali loquilur : c Caeterùm nos ci-
tanà prima, suo suffragio comprobavil. Theodo- < vitales et Ecclesias conturbari nequaquàm
sius Junior in Ephesinâ, inNeslorium consiilu- < sinimus, sed neque eam quoque docirinara
la roboravit, iniirniavit acla pro ISesiorio. Mar- i indiscussam manere patieniur, cujus oportet
cianus < sacro suo edicio vcnerabileni Chalce- «cos esse judices, qui sacerdotiis ubique prae-
idonensemsynodum coiilirinavit. i Atirritare <sidenl, et per quos ipsi in veritatis
senlentià
synodos, conlirmare, formulas admitlere, praî- « sumus et erimus. j Si imperaior neque sa-
scribere, dubia explicare, manifesté auctorila- crorum judicera se constiiuit quà fronte lu ,

teni supremam in ecclesiasticis sacrisque sa- illi supremi judicis, et arbilri

sacrorum divi-
piunt ; et nisi hocsit aucioriiate agere, nescio norumqucodiciura trades? hoc verô est prae-
uude coniprobalurus sis denique vel papam sidere conciliis.
summojuresynodosaliquandoniodcratuniesse. Gr^cus. Quâ ilaque fide ausus est Socrates
Latinus. Haec et quaecumque tu alia ab im- de chrislianis imperatoribus h*c consignare
:
peratoribususurpaia unquàm produxeris « Res Ecclesiae ab ipsis dcpenderunt;
et maxi-
non quàm à me dicium, gesla esse, hinc
aliier,
< ma conciliaex ipsorumarbiiriohabilasunl; i
documenlum cape quôd potestas illorum , , et quà fiduciâ Eusebius 1. 4 de Viiâ Constaniinî
quànicumquc ampla, profana tanlùm coniple- c. 37, (le ilio scripsit : < Tanquàm communis
ctatur ; nec m sacris possint aliud, quàm ut «episcopus à Deo conslitutus, minisirorum
ho'-uni incolumilatem veluli brachio validis- <Dei cogebat concilia? i
siuio sustentent duntaxai , non gubernent Latinus. Eflata haec plana sunt,
;
nec sacrf
quando hoc solis episcopis datuni est, Act juris quidquam imperatoribus, quanquàm la-
20 : Attendite vobis et univcrso gregi, in giios boris et ministerii
pluriniùm, ad luendam
vos Spiritus sancttis posuil episcopos regere Ec- sacrorum incolumilatem iribuunt. Caeierùm
clesiam Uei. Quare suggerereilli, ut sapientes, quô nôris, ut tandem Eusebius Constantinum
TH. V.
 ,

813 DE PKIMATIJ ROMAND ECCLESIi*: 8t4

communem episcopum dixerit, atque alii Patruni sunt ii ipsi quorum causam agis, qui nil sibi

deinceps hune niorem secuti, Auguslos sacer- plus tribuunt; pone ergo pra?posterumzeluni,

dotum aliquando litulis, nullo scrupule lioue- nec illis obtrude, quod sine raptu absque sa-
crilegio obtinere nequeunt. Aspice conciliuni
stârint, adi ipsunmiet Eusebium I. 4, c. 24.

Faclum ait, ut aliquando Constanlinus episco- aposiolicum, quod forma semper fuit omnium;
pos convivio acceporit.alque inler lœia seriam quis id imperator indixit? quis illi adfuit ?

eam senienliam prolulerit < Vos inlra Ec- :

OEcumenicum tamen ex omnium consensu
. clesiani, ego extra Ecclesiam à Deo episcopus est, quôd Peiro auctore et praeside coaluit,

« constiiulussum. » Cur ita ? quia nenipe, ait consummalumqueest. Atque ut te tuarum mo-
Eusebius, i animum in omnes qui ejus sub- lilionum jam pudeat, nihilque pr«tereat, quod

eranlimperio.inientum habuil, liorlaïus pro ad commendationem Augustorum facit, ex-

t

i virilî, ut piam omnes vitani colereni. t pende apud te ipsum, quem in sedendo locum,
At non hoc unuin fuisse, quo sa-
Gn/F.cvs.
quem in subscribendo ordinem, moremque

cerdotii munus, honorque apmi iinperaiores

secuti sint. Et de Constantino quidem prodi-
absolvebalur, facta Constanlii déclarant, qni-
tum est, exiremo eum post episcopos omnes

bus recensendis supersodeo.

loco subscripsisse ; qui mos ad Imperatoris
Latinus. Arrogâsse sibi plus nimio Constan-
usque Basilii tempora valuit : qui in octavâ

lium. nianumque niisisse in alienam messem

synodo cùm is honor delatus esset per legatos

audaciùs ,
reprehensio ,
quâ eum convenit pontificios, ut primussubscriberet, piè admo-
Osius, persuade! . Reiulit verba AUianasius in dùm respondit : « Nostra serenitas imitata ma-

llpisiolà ad soliiariain vitam,agenies in hune «jores nostros Constaniinura Magnum, Theo-

Ne rébus misceas ecclesiasticis, I dosium, Marcianum et cœleros, vult illa qui-
luodum : t te

« nec nobis his derebns pra-cepta mandes, sed

« dem post omnes episcopos subscribere; sed
'
là nobis poiiùs haec ediscas; tibi Deus impe- I quoniam nos vestra sanctitas tali honore di-

«rium tradidit, nobis ecclesiastica credidit;

t gnatur, post omnes demùm sanctissimos vi-

« acqueroadmodùni qui
libi imperium subripit, < carios Neque subscribunt
subscribemus. i

t Deo ordinanii répugnai, iia metue ne si ad te more Patrura definiendo, quod sanè judicum
« ecclesiastica perirahas, niagni criminis reus
est, sed definila suscipiunt consentiendo,quod

« fias. » Et cùm aliquando Léo

Isaurus arro- plebis est. Excmplum cape ex Vi synodo, cui

ganliùs de se dixlsset : Jmperatorsum et sacer- sic in Prosphoneiico post omnes episcopos

eidem respondit pontifex, paucis- subscripsit imperator; Constantinus in Christ o
dos, egregiè
est senlentiis, in quo munus id Deo rex et imperator Romanorum, legimiis et
qne compUxus
Qui anle te fuerunt, consensimus.
imperatoruni veriereiur : «

f aiebat Gregorius, imperaiores hoc opère, ac

Gr.€:cus. At quo subsellio eos in synodis

< sermone demonslràrunt, qui condiùerunt, ac constituis? Palœologum sanè nôsli in Floren-

« curani gesserunt Ecclesiarum, unà cum pon- tino cum Eugenio ipso de loco principe in cod-

«liiicibus cupiditaie zeloque incensi, rectae tentionem venisse.

veritalem pervestiganles, Constantinus Latinus. Novi id equidem, atque etiam re-

« tidei
hementer niiratus sum, rébus imperii propè
« Magnus, Theodosius Magnus, Valentinianus
M ignus, et Constantinus Justiniani pater,qui jam collapsis, eô fasiùs processisse principes,
I

I sextae synodo inlerfuit. Imperaiores isti re- cùm qui lundaior ejus fuit imperii, inler ma-

«ligiosè Imperàruat, et cum ponliflcibus uno gnos maximus Constantinus, rébus florentissi-

synodos congiegantes, mis, Theodoreto teste, 1. 1, c. 7, humiliore

I consilio »c senienlià

jctveriiatem dogniatum perquiienies,sancias tantîim sella considère voluerit, neque priùs

«Ecclesiasinsiiiuerunt et ornàrunl. i consederit, quàra episcopi innuissent affir-

Grjîcus. Sic igitur tu imperatoribus sacer- mante Sozomeno : t Qui cùm, ul verbis Ge-

dotum et episcoporum nomen ac honorera tri- { lasii ex Theodoreto ular, doctrinae apostolic»

buium ais'.' sic concilia convocâssc, praesedisse, € consensum stabilire moliretur, tanquàm 11-

confirmasse, ut tamen in sacra ejusmodi nil « lius patris araantissimus, episcopis et sacer-

auctoritatis, nil potestalis, niinisierium dun- «dotibus velut palribus priiposuit. i At non

laxat, execulionem et defensionom coramitlas? perduravit imperatoribus, quanquàmreligiosis,

LmiMîs. Si ego, qui sacris addiclus sum, id in synodo IV, ea modostia. Jam enini Marcia-

apud te solus conlenderem, jure foriassé in num prsHsenlem act. 1, et Constantinum in

uspicionem vocarc poleras al imperaiores ;

US sexlà, principem inter omnes locum insedisse
S45 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 846

coniperlum est, slve hiimanitate pontificum Gr.ï:cus. Manifesté haec quidem Romane
id, sive aliter factiini sil. pontiflci, sicut convocandi auctoritatcm su-
Gr.eccs. II«c cùm de iniperaioribus ila se premara, ita etiam per legatos praesidendi jus
liabeant, cui lu igiiur aucioritaiein, et potes- asserunt, neque ulcumque, sed juxta divina
lalem principera cogendi I';itres in synodiini, décréta, qnœ lu apud Matthreum et Jonnnera
cui priiosidendi jus ailribuis? Si Roniano pon- contineri pridcni docuisti ; at enim ubi, aut
tifici id adstruis, nolo inilil testes pontifices quo canone Ecclesise id constitutum sit, me
allèges. Probe novi Pelagium II, ad Orientales quidem latet.
Ep. 1, dixisse : t Generalium synodoriim con- Latinus. An legisti Socratem? testatur is

f vocandi auctoritas Apostolicae sedi B. Pétri exstare his verbis canonem : « Non débet sine
« singnlari privilegio Iradita est. > Et Sixium «scitu Romani episcopicongregari Ecclesiâ: »

papani diserte afliroiâsse ilidem ad Orientales: quem Marcellus papa ad episcopos Antiocbenae
I Suâ (Sixti) aucloritale Valenlinianuni con- Ecclesiae, appellat apostolicum.
f vocàsse concilium. » Gelasium papaui ad epi- Gb^ecus. Parce, si inlerloquar : logi Socra-
scopos Dardaniae : solam Apostolicam sedem tem : at is non utitur congregari verbo, sed
suà auctoritate effecisse, ut synodus Chalce- canonizari, accipe Graicum ejus textum : M-h
dononsis fieret. Alios tu niihi profer, qui ea
jura poiitiliclbus vindicent, in quorum fide lutô rà; ixxir.c'.y.;. Quod Latine sic rcddcs optimè :

acquiescam. Non licet sine scitu Romani episcopi canoni-

Latimis. Adoiiror tuam diUidentiam, cni ut zare Ecclcsias. Et forte canonizare nil aliud
cedam , auctorilatem primùm Valentiniani et fuerit, quàm consecrare, dedicare.
Marciani produco; ii sic ad Leonem pontificem Latinus. Sic plané est, si malis Magdebur-
de quariâ synodo scripserunt : c Sanclitatern genses audire, quùm Marcellum et Julium pon-
« tuani principatum in episcopatu divinae fidei tifices, ac Cassiodorum, qui Socratem et So-
« possidentem sacris litteris in principio jus- zomenum Latine reddidit, ut nos. Verùm ne te
< tuni crediniusalloquendam...Quaienùs omni pontificum inlerpreiis vetusiissimi fide atque
€ impio errore sublato per celebrandura te au- auctoritate vexem, dubium libi de voce subor-
« Clore, et dominium exercente, niaxima pax tum adimet satis, nisi fallar, vel res ipsa;
icirca omnes episcopos fidei catholicae fiât. » adducit Socrates eo loco Julii Epislolam, quâ
El Patres ipsi ita prœluisse Leonem t'atenlur reprehendebat Orientales, non ob nescio quam
in Synodioà ad cumdem : t Tu episcopis judi- aedem Deo consecratam, sed ob id unum, quôd
« cibus sicut niembris caput prieras in bis qui sine consensu suo Antiochiae concilium in-
tuum tenebanl locura. » Et epîscopi Mœsiae
I dixissent; etpro ratione reddit (at, h'.^-. quod
ad Leonem imperatorem diserte aiunt i In : quàm insulsum foret claré prospicis, nisi cano-
( Cbalcedonensium civitate niulii sancti epi- nizare Ecclesias sit cœtus Ecclesiae convocare.
I scopi convenerunt per jussionem Leonis Ro- Giuecus. Fuit igitur ea olim Graecorum ac
craani pontilicis, qui verè caput est episcopo- Orientis religio adversùs Romanos pontifices,
< rnm. » Et ne etiam testimoniuni palriarchae ut pœnâ dignos crederent, qui absque eorum
Coiistanlinopolitani desideres, audi patriar- vol un laie aut scitu egisseni concilium?
cham Nioephorum; Is libro de inculpatâ Chri- Latinus. Ita quidem olim fuisse manifestum
stianorum Fide, ita disserit : « Decisum est facit etiam Cbalcedonensis synodus, in quâ
«enim hoc potlssimùm jurium canonumque Dioscorus à Leonis papae legatis accusatur,
Ipr?pscripto, quando juxta ab aniiquilùs di- quôd personam judicis arripuisseï, quam non
I vina décréta in eâ j)rimas obtinebat et prsesi- liabebat , et synodum celebrare ausus esset abs-

i débat, quod ex occidentalibus iocis advene- que auctoritate sedis Apostolicœ; verba sunt
( rat, sive senioris Rouiae pars non conlcm- synodi, quod nunquàm factum est, nec fieri licet.

« nenda ,
quorum absque consensu dogma , Non se luctur Dioscorus imperio Tbeodosii,
f quod in Ecclesiâ movetur, uti legibus, cano- quo evocatus, judicis niunus susceperat; ut
€ ribus et sacris consuetudinibus praescriptum velhinc rursùm discas, imperatorum auctori-
I ab antiquoest, probationem non babebit, vel latem in cogendis synodis à voluntate ponlificis
ifinem unquàm aliquem sortietur : illis enim Romani laniùra vim obtinere, ac mutuare ro-
c in rébus sacris princi|iatuui obiinere conces- bur omne.
i suni est, et principum inter Aposloios digni- Gr.lcus. Pro œcunienicis igitur multô minus
•
< tatem sortiii sunt. > haberi poierant, quse Romani ponlificis auclo
Ul DE PRIMATU ROMAND ECCLESI^, 848

ritaie, consensuve non coaluissent, aut sub quidquam detrahent. Aderant Ephesino II

prœsidio papœ non fuissent? Alexandrinus Dioscorus, Domnus Aniioche-

Latixus. Id quuleni lestimonia Graecorum nus, Hierosolymorum Juvenalis, et Fiavianus

facile evincunt. Refert Theodorus Lector, lib. Gonstantinopoleos, quera reura in tribunal

2, Macedonium palriarchara Constantinopolita- produxerant : ea tamen nulla fuit, ac pseudo-

nuni, cùm olini urgerelur ab Anastasio impe- synodus, quôd Romanus suo defuisset sufifra-
'

ratore vehemenliùs, ut exeniplo Hierosolynii- gio.

taniepiscopi, synodo collecta, damnaretetipse Gr^cus. Indulge, in re manifesta exerras :

Chalcedonenseconcilium, respondissc : « Sine an lu enim synodo illi Julianum episcopum, et

I universali synodo, oui magn?e Romae praesi- Hilarium diaconuni Leonis papae vice adfuisse

« deret episcopus, nihil se facturuni, » Narrât negabis, quod acia omnia docent?
etiam Metaphrastes de Stephano Juniore, hae- Latinus. Missos quidem eos legatos à Leone,

quôd corum synodum,

reticis luniultuantibus, res est indubia; at neque receptos manifesté
quani ipsi œcumenicae titulis ornabant, non monent acta Clialcedonensis synodi tomo l
reciperet, Stephanum dixisse < Quoniodô au- : Conc. Cùm enim aclione prima hoc Ipsum,
«lem œcumenica nuncupabitur, cui suum quod tu adduxeras, inter acta in defensionem
I beneplacitum Romanus antisles
non dédit, ejusdem pseudo-sydoni legeretur atque lau-
< sine quo fieri non potest, ut res ecclesiasticse daretur adfuisse Julianum vice Leonis, Orien-
« determinentur? t Nec praetereundaestTheo- tales, et qui cum ipsis erant,Episcopi concla-
dori Studiiae ad Leonem pontificem epistola :
mârunt : < Ejectus est, nullus suscepit noraeu
convocaverat Nicephorus imperator synodum «Leonis. > Et rectè, etenim Epistola Leonis,
in causa Josephi OEconomi, et Josephus
in quae synodo facem praeferre debuerat, ne legi
communionem receplus est : non acquievêre quidem permissa est. Quemadraodùm verô ea
Plato et Studita; igitur Theodorus concilium synodus Dioscori , destiiuta Romani pontiûcis
legitimum à Leone pontifice convocandum auctoritate, nulla fuit, sic sexta atque septima,

orat, et rem omnera, quam volult, conficit :

quôd assensu poniificum Romanorum robo-
accipe verba : « Si enim isti, arreptâ sibi au- ratae essent, pro œcumenicis semper sunt

f cloritate, haereticam synodum cogère veriti observatae, quanquàm tresOrientis Patriarchae

f non suntv qui ne orthodoxam quideui absque ab ipsis abfuissent. Adi, si lubet, sepiimam
< cognitione vestrâ, ut antiquus mos obtinuit, synodum : recitatae sunt ibi liiterae Alexan-
«cogère potuerunt; quantô aequiiis necessa- drini, Anliocheni atque Jerosolymorum epi-
« rium fuerit à divino tuo principatu legilimam scopi ad Tarasium Constantinopolitanum. Ex-

fsynodum convocari, ut orthodoxum Ecclesiae cusant ii suam absentiam è synodo, ob Sara-

dogma excluderet hsereticum ? Pro coro- » cenorum tyrannidem, per eas orbis plagas lalè
nide sit, quod aclione sextà synodi YIl respon- dominantium et in rem meam sic denique
:

sum datum est objicienlibos pseudo-synodum aiunt Patres act. 3 « Ne molesta nobis appa- :

Consianiinopolitanam, quam Iconomachi per- < reat trium apostolicaruni sedium almorum

peram œcumenicam dicebant ; id verô sic ha- t patriarcharum, et sanctisslmorum episcopo-

bet : c Quomodô magna et generalis Icononia- < rum qui sub ipsis degunt, absentia, non ex
« chorum synodus , quse non habuit cooperan- i proprio eorum accidens proposito, sed domi-
« tem illius temporis papam, vel sacerdotes « nantium illis terribilibus minis, et raortiferis

t eJHS, neque per legatos, neque per encycli- ipœnis. Hoc autem subtiliùs est consideran-
i cam epistolam , ut postulat lex concilio- f dum, etiam ab ipsà sacra universali scxtâ

« rum ? ) «synodo, in quà nullus eorum, qui per id

GftiEcus. Si ea quidem œcumenicarum syno- «tempusinhis partibus episcopi eranl, con-
dorum lex sit, ut sine Romani pontiûcis inter- «venisse repertus est, propter execrandam
ventu fieri nequeant, foriassè quoque ad ejus- « dominationem ; sed nullum ex hoc sanctae
dem naiuram pertinebit, ne et caeteri patriar- cadhœsit synodo praejudicium, neque vires
cbarum desint sanè sollicité evocatos semper
; « habuit prohibitio aliqua siaïuendi et manife-
omnes novimus. « sta faciendi recta dogmata pietatis, praecipuè

Latixus. Et hos, quippe lumina, prsecipuos- < cùm sanctissimuset Apostolicus papa Roma-
que Ecclesiae Patres practereundos non esse « nus concordaverit, et in eâ inventus sit per
lubens proûteor. At enim si soli adsint, œcu- « Apocrysiarios suos: et nunc, sanctissimi, hoc
menicam haud efficient, neque si desint, ei < cum auxilio Dei similitec fiât. Narasi tunq
 , , ,

849 CONTRA SCHlSMA l'ICOS ORIENTALES. 850

f illius fides in orbis lerrae personuit fines, ita blieae constilnendae ,

quibus deducerentur,
leisynotli, quae nunc per graliam Dei con- reducerenturque episcopi : quôd illi quidem
4 greganila est, per inierveniionera vestram, Tr.icioriarum benelicio praestabant. Itaque
< et ejus, qui moderaliir Apostolorum principis ut piaesens caput denique concludam , conci-
«sedeiD, praedicabilur in omni loco, qui sub lia cùm plurimùm seniper coniniodi à piis im-
« sole est. ) poraloruni fidelium studiis ac proieclione ac-
Grccis. Si adeô quidem ampla sit Romani ceperinl, vim tamen alque robiir docrelorum
ponlilicis in cogondis «que ac moderandis ap- suorum nunqiiàm ab ils niuluata suut quaero :

probandisque synodis auctoritas , ut neque enim ex le cum Atlianasio i Quando uiiquàm :

iuiperatorum , neque paiiiarcharum propc « judicium Ecclesi* ab imperalore auciorita-

conboriio egeai ; frustra igitur lantà sollici- « tcui babuil? » Ex calbedrà solà Pctri , cujus
tudiue , lotquc impeudiis coguntur ex onini auciorilaie coalescunt synodi, vigoreui ciiara,

orbe patriarcbae suninia Ecclesiai luuiina. firmilatcmque trahunt. Huic namque uni dic-
Latims. Paucis rcsponsuni accipe. Cùm lum e&t Confirma fratres lues. Cujus oraculi
:

episcopi universim siiil judices, alque inier memores Chalcedonenses Patres ita Leonem
hos palriarchis ipsa diguilas sua , quà supra per Synodicam alloquuntur « Rogamus igitur, :

ca;lcros polienl ,
plus aucioriiaiis in omnes ,
< et tuis decretis nostrum honora judiciuui ,

n)elioremque publicaruiu Ecclesiae necessita- I et sicul nos capiti in bonis adjecimus con-
tura cogniiioneni tribuat , œquissinmni sanè i sonantiani , sic et summitas tua filiis ,
quod
dignumque est curare ut ,
quoad iieri potest, 1 decet, adimpleat. »

adsint , praecipuè quando ea nobis lorn)a re-

§111.
licia est ab Apostolis in Hierosolyniitano illo

concilio , Act. 15 : Convenerunt Aposioti , et Gr.ï;ci]s. Si Ronianus pontifex Patrum caput

seniores videre de verbo hoc. Irajjeraioruni sit, ut Chalcedonenses quidem professi viden-
queuiadniodùm eadcin non est conditio, sie tur, alque ideô assensus ejus apprimc sit ne-

neque nécessitas. cessarius ad firmiiatem , roburque concilio-

Gk^cus, Eccur igitur ab ipsis etiam Romanis rum ;
procul dubio etiam jus decernendi ,

pontillcibusrogaii saepèsunt, ulvellentadesse? confirmandi recens statuta, reprobandi, quin

cur concessuni , ut synodos cogèrent , et cùm et laxandi veteris disciplinas canones stabit
perse non possent, per judices ac magistralus pênes Romanorum poniificem cùm reclus ,

adessent? ordo, reique momentum id suaserit. Hocverô

Latinis. Non una , scd multiplex ulilitas exactiùs à te stabiliri cuperem. Ego namque
ex Augustorum consoriio praeler splendorem in Ccà ad hoc tempus mente fui , ut crederem
in Ecclesiam provcnii. Nempe valet eorum condi ab uno episcopo canonem non posse.
auctoritas adremovendam plebem inutileu) Sanè id mihi didicisse videor ex Basilii canone
ad cavenduui turbis ac niotibus ;
quin et 40, ubi subortà controversiâ de Marcianistis,
factionesPatrum quae non rarô summo , sacrone iterùm fonte lustrandi essent , ita res-
synodorum incommodo exurgore possunt ,
pondit : t Si hoc placuerit , oportet plures
prompte et veluti in bcrbâ comprimendas < convenire episcopos , et sic canonem expo-
couiponendasque. Ad extremum ad alacriùs «nere. > Sententiam eamdem disertiùs adhuc
maiulanda execuiioni , qu.-e aequissinio , sa- Photius coniplexus est, lit. 1, c. 4 : «Non ab
luberrimoque Patrum judicio sive pro Ec- I uno episcopo , sed à communitaie canones
clesiis ipsis , sive in haereticos, seu pervicaces «eduntur. >

décréta, conslitulaque fuerint: verbo, ut quo- Latinus. Ut verum id sit de episcopis caue-
rum aniuiis sacra divinaque auctoritas non est ris, in Romano locum non habet; cui Valen-
salis , borum oculos nientesque inipcratoria tiniani imperatoris Novella expressis verbis
majestas percellat. Potesias denique cogendi jus sanciendi affirmât, Illis (puta Gallicanis
Patres iisdera tributa est, uique convocarent, episcopis) omnibusque caeterarum nempe pro-
saepè rogaii sunt quôd Ecclesiae id temporis,
, vinciarum , pro lege sit ,
quidquid sanxit vel
ne(|ue urbis, neque provinciae oblinereni im- sanxerit Apostolicae sedis auctoritas.
perium neque enim tune respublica erat in
; GRiECus. Valentinianum adolescentem prin-
Ecclesià, sed Ecclesia in repnblicà, ut ait Opla- cipem , artibus malris corruptum , remotis ar-
tus. Quare impcraloruni favorc assignanda bilris , ruenteque imperio id jus majestaticuni
urbs erat , alimonia praeslanda , expensae pu- Leoni pontifici assignasse, nosiri obloquuntur:
 , , ,

9bl DE PRIMATU ROMANDE ECCLESIiE 852

al niilii in mejitcm venil Novellce illi in Occi- «exequantur. » Et Patres magnis studiis obse-
dénie solùm locum esse, ad queni se laniùm quuntur justis Cœlestini decrctis, ita enim
Valentiniani porrexii inipcriuiu. Oslende verô act. 1, in Nestoriura pronuniiant : c Coacti per
id juris Roniano poniiflci in universum orbem < sacros canones , et epistolam sanciissimi Pa-
coiivenire. « trisnostri ei comministri Cœlestini Roraanae
L.vTiNus. Aptlùs modesiiùsque , atque alii « Ecclesiae episcopi , lacrymis subinde perfusi
antc te, Novellae respondisti ; sit ita , non lia- « ad lugubrem banc contra eum senteniiam
bcnt illa robur per Oiientem, jus tanien ma- < necessariô venimus. >

net inlegnim Roinano pontHici , ut quod nos Gr^cus. At Cbalcedonensis concilii act. 1,
non ad hominem , sed auciorem Chrisiiira frustra legati pontificii vires omnes in id con-
cujus universus orbis est, i eferimus. Die enini, tenderant , ut Dioscorus è consessu Pairum
quod concilium , quis imperator lege primùni ablegaretur, atque rei habitu in conspecium
sanxii , ut Alexandrinus atque Antiochenus synodi produccretur, gestorum raiionem red-
honore alque auctorilate supra caeteros epi- diturus. Frustra Pascliasinus legaïus Leonis
scopos Orientis et Jïlgypii emineant ? equidem mandata opposuit : < Beatissirai atque aposto-

Nicaeni concilii Paires ad antiques mores se in «liciviri, papae urbis Romae ,

quae est caput
eo referunt ,
jubenique tantùm , ut ii vim ob- I Ecclesiarum omnium , praecepta babemus
iineant. At quis auctor ejus moris fuit ? Léo «prae manibus , quibus praecipere dignaïus
quidem ep. 53, omne id ad Petrum primum «est ejus apostolatus, ut Dioscorus non se-
earum fundatorem refert. « deat in concilio , sed audiendus intromit-
Gr^ecus. Sinamus baec vetera Pétri alio- < tatur. » Frustra etiam Lucentius legatus
ruraque Romanorura episcoporum décréta alter: iNon patimur, aiebat, tantam inju-
qualia probe novi in promptu tibi esseplurima, 4 riam nec vobis fieri , nec nobis , ut iste
quando ex iis non pauca in dubium revocan- (sedeat,, qui judicandus advenit. > Eienim
tur, nec tula singuloruni est lides. Mailem ex résidente per voluniaiera imperialium judi-
teaudire,an et quas denique leges Romani cum Dioscoro, nccusationem denique adver-
tulerint Ecclesiae , postquàm œcumenicorum sùs ipsum exorsus est Eusebius Dorylaei

concilioruni esse usus cœpit. SanèTertulUaniis episcopus.

1. de Pudicitiâ, id jus ponlificum luilibrii loco Latinus. Quid pro te hsec faciant nondùm
habere mihi visus est : < Audio , inquit c. 1 ,
assequor, nisi forte existimes, quoiles parère
< esse edicium propositura , et quidem perem- detreciant homines , toiies etiam potestalem
f piorium ,
pontifex liiaximus, quod est, epis- legislatori abrogari. Non paruerunl judices

« copus episcoporum , edicit: Ego , et mœcbiae, ita est , at cur ? milii quidem id eà tantùm ,

t et fornicationis delicia pœnitentiâ functis di- causa egisse videntur, quôd nulla adliuc pu-
f miito. > blica in Dioscorum accusaiio praecessisset : et

L\TiNus. Facile dabo haeresi Montanistarum legatos Romanos mallont potiùs judicis , qui

jam infeclum Tertullianum ludibrio baec pro- neutrarum partium esse soient ,
quàm accu-

tuUsse : at prolaium ejusmodi edictum quis satoris oITicio fungi; quare ita etiam ad extre-

ncget? quod cùm solo Tertulliano reluctante mum allocuii feruntur Lucentium ; « Si judicis

coeierae Ecclesiae complexae sint, vel liinc Ro- «obtines personam , non ut accusator debcs
mani poniificis elucent jura. El verè nec du- f » An verô boc est Romnno
prosequi. ponli-

Lila eum fuisse perpetuum sensum Ecclesiae ,

fici ademplum ire potestalem statucndi et
ut quai décréta suntàpontificibus, legis instar praecipiendi quod aequum sit? Profectô illi

haberent , et lanquàm sacra, vencratione ma- quos oltjeceras, câdem aciione satis superque
gna complecterentur Palrura caeleri , neque testati sunt quâ vencratione quae décréta
, ,

sibi sine piaculo ab iis discedere fas putarent. suntàLeone, complecterentur; quando iidcm
Sanxerai Cœlesiinus pro supremâ suâ poles- judices Tlieodoretum (iudùra per canones ejec-
taie , epistolà data ad Cyrillum , ut nisi spatio lum, ad sedcm inter Patres capiendam evo-
dierum decem resipuissot Kestorius, abscin- cârunt: « Ingredialur et rcvcreiidi<;simus epi-
dereiur, et sede ipsà palriarchicà pellerelur, « scopus Tbcodorelus , ut sit pariicrps synodi,

meliori in pessimi locum suiTecto : et rursùs «quia et reslituit ei episcopatum sanctissimus

epistolà ad Epiiesinura concilium , direcios à « arcbiepiscopus Léo. i Quamcunique obnite-

se memorat legaios, « qui iis quaeaguniur, renlur, et graviter reclaniarent .£gyplii ,

Illy-

« intersinl , et quae ab se staluta ante fuerant, m riciani et Palaesiini episcopi : « Fidcs périt
 ,

853 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 854

( istum canones ejiciunt , raagistrum Nestorii sêre , et plané concordes legatis apostolicis ,

( foras milliie. Cyrillus cur ejicitur, qui ab in Theodoreti favorem , odiumque Dioscori
< islo est analheinalizalus? Cyrillnm ejicinius, conclamàrunt : « Orlbodoxum synodo : liomi-

«si TlieoJoreium accipiimis. i Vicit niliilomi- « cidam Dioscorum foras mittite. »

nùs Leonis sententia.et jiidices dignissiina, Utcumque bic res cesserit Leoni
Gi'./Ecus.

quxallè in aniimim demitlas, verba ediderunl: poniibci memini ego saepè aliàs viros eliam
,

< Theodorelus reverendissiraus episcopus pro- sanctissimosRomanorum decretisnon stotissc,

c priuiu recipiens lociini àsaiiciissiino episcopo quin et acerrimè corum sanclionibus répu-
i inclytae urbisRoinae, in locuin nunc acciisa- gnasse. Ad annum Clirisii 1G7 de pascliatis
« toris ingressnsest. i celebrandi die , exortâ lite gravissimâ , cimi
Gr-cccs. Uuo boc Tbeodoreii laeto eventu Asiani deciniâ quartâ lunà id agendum decre-
efFecisii apud me quideni ,'ul non modo prae- vissent , Anicelus papa se primùm opposnit ,

ciiiiendi potestatem pajise non abnegem ; ve- mox recrudescente pos^ annos triginta lite ,

rùm et iaxandi canones jus apud ipsum esse Victor pontifex gravissimis contra eum n orom
prope lalear. Habesne plura, qusein banc rem decretis adnisus- est. Verùm, sicut primùm
proferas exenipla ? Aniceto Polycarpus Smyrnse episcopus , ita

Latinl's. Ex innumeris pauca deligam. Cœ- postea Vicloris conalibusPolycrates Ephesinus

lesiinus in canone XV Nicaeni, et 1 Sardicensis obluctalus est. Sanxerat quoque Stepbanus
dispensavil , cùm Proculiira ex Cyzicenà in papa ne baeretici ad gremium Ecdesiae se re-
Conslanlinopolitanam scdem transiulit. Nec à cipienles denuô baptizarentur ; verba ejus in
clero urbis regiae receptus estanlea Anatolins, Rescripto ad Cyprianum dalo ha;c eranl : i Si
vitio ordinatus ,
quippe per Dioscorum , dùm « quis ergo à quâcumque haeresi venerit ad
Léo papa prccibus Marciani Augusli cessisset. I nos , nihil innovetur, nisi quod traditnm est,
Verba Leonis sunl : i Veslrae fidei , et inter- < ut inanus illi imponantur ad pœnilenliam. i

I ventionis babentes iiiluilum, cùm secundùm An verô Cyprianus acqnievii decreto aul ,

I suae consecralionis auclores , ejus initia litu- morem gessit imperanti pontiiici ? Cypiiano
ibarent, benigniores circa ipsum, quàm jus- quidem vivo , mos iterandi Raptismum nun-
i tiores esse voluimus. » Maximus quoque An- qnàm ereptns est hune : ille ritum niliiloniinùs,
tiocbenus , in locum Domni ])er Dioscorum eum Africanis, hune etiam Firmilianus ac
condemnaii , ab Anaiolio consecratus fuerai in Helenus eum Asianis, mullùiu diuque poslea
Antiocbenae Ecclesiae episcopum covtra statuta secuii sunt.
canonum, ut ait Léo , qui cùm id pro jure pos- L.iTiNus. Magnoperè admiror, ad subruenda
sel ,
pacis studio non relractavii. Et cùm boc, Romanornm pontidcum jura in médium ca à
in concilio rursùs Cbaloedonensi , objecium leprofeiri, ([uibus injjriu)is sunima illa po-
forte esset Maxim o , in Iiaec verba pro eo res- testas stabiliiur. Certè potestatem jus dicendi
pondit Anatolius: i Léo eum in commuuionera Ecclesiaî , quam nos vindicanius pap», neque
< recipiens, prœesse eum Aniiocbenœ judicavit illaqualiscumque S. Cypriani , Firmiliani , ac
I Ecclesiae. > Ita turba otnnis conquievit. Heleni in causa Raptismi adversatio ; neque
Gr..'rcis. AI)Sline te pluribus ; mihi nanique Polycarpi et Polycratis in causa pascbatis ,

vel unnm Tbeodoreii adeô luculentum exem- infringit, aut obest quid(|uam ;
quin et illu-

plum abundè fuerat. Depositus erat Theodo- strât magnoperè , in lanià aliorum episcopo-
relus , et post varias aerumnas, à sede Apo- rum ad Romanum morem accessione, quanta
siolicâ Cyrensi Ecclesiae restitutus ; jam etiam post décréta illa pontiflcum contigit.
palam synodo locum obtinet. At nondùm ex- Gr/Ecls. Si ea Patrum quos adduxi reni-
pédie , cur episcopi lanto numéro , quâve tentia non infringat jus illud , dandum cerlc
fronte obsistere audcant, si illi quidem id est , Patres qui adeô acriter obluclati snnt
potestaiis unquàm in Romanis pontificibus idjuris, ut minimum in Romano ponlifice
agtioverunt. non agnovisse, nisi malis grandi lot sancla
Latincs. Meminisse te volo , episcopos qui capiia adstringere piaculo , et ceu rebelles ac
adversati sunt , fuisse ^Egyptios , Illyricianos contumaces traducere, quos sua satis à taiiio
atque Palaestinos, eodem nimirùm malo eum crimine défendit sanctitudo.
Dioscoro adlalos. Orientales quorum intégra, Latinus. Perspectum eis fuisse jus Romani
miniméqne suspecta (ides erat , alacres , simi- pontiiicis decernendi, legesqiic sanciendi, lu
moque iiisu in ponlificis sententiam conces- quidem vel exindeobvio ratiocinioconcludes.
 ,

8o5 DE PHIMATU ROMAND ECCLESI^ 856

qnôd in (anto œslu , quanto utraque illa causa œcumenicarum canones summâ semper vene-
agitaia fuit, nenio unus sit reperius ,
qui jus raiione complexi, proseculique suni, seque lo-
decernendi Romano pontifici abi)egaiiduui pu- tos et ex auimo definitionibus decretisque ea-
laverit ;quod quideni erat quàmpronissimum, rumdem subjecêre. Et Vigilius quidem papa in
si non prorsùs certa , exploraïaque esseï ea Constiiulo suo : «Quaecumque, ait.lam de
Romani poniificis poteslas. Atpersuasis , cer- c lide, quàm de aliis omnibus causis , judiciis,
lisqno de aucloritatc pontificiâ , nil taie in « conslitutionibus aut dispositionibus definita,
iiientem venit, niiiil laie excidit. Quô se igilur < judicata , vel constituta , sive disposiia in-
,

applicant? coguntur toto orbe concilia , ma- «concussa , inviolabiliier, sine adjeciione, vel
gnis studiis in rei veritatem inquiritur, atque i imminutione aliquâ nos promittimus secutu-
cùm se jam plurimse EcclesiiB Romano mori iros.... Et quaecumque communi consensu
decretisque addixissent, hi pauci quos retu- «dicta sunl, ea orthodoxa veneramur atque
listi non se adluic supponiint- siveqnôd dis- «suscipimus. » Gregorius verô Magnus, ep. 25,
ciplinae hanc tantfim esse litem , non fideicre- 1. 1, ad Joannem Constantinopolitanum : < Si-
dcrent, in qnâ solà concordes omnes esse t eut , inquit , sancti Evangelii quatuor libres,
oporteat ; cura Ecclesiarum discipli/ia, quem- c sic quatuor concilia venerari et suscipere me
admodùm non iina ab initio ubique terrarnm ffateor.... quia dùm universali sunt consensu
obiinuit , sic tutô
salvisque rébus fidei om-
, «constituta, se et non illa destruit, quisquis
nibus , varia prolocorum varietate obtinere «praesumit, aut solvere, quos religant, aut
possit. Ut enim ait GregoriusMagnus 1.1, ep, «ligare, quos solvunt. »

45: < In unà fuie niliil oflicit sanctae Ecclesiae Latinus. Quae è Gregorii papae , atque Vigilii
«consueUido diversa. s Et Hieron. epist. 52 : effatis eruuntur reclè, neque te juvant, neque
t Unaquseque provincia abundet in suo sensu, nobis officiunt quidquam. Gregorius decreiis
« et praecepta majorum , leges aposlolicas ar- slandum conlendit, quae à pontifuibus supe-
e bitretur. i Hîic et illiid laciebat , quôd ob- rioribus robur accepissent; neque à conse-
scura et nondùm penitùs eliquata ea contro- quentibus pro libidine innovanda , majores
versia meritô videri posset, pro quâ utrinque sapienter sanxère ; quid enim aequius quàm ut
traditio proferebatur. Ne tanien ea qualiscum- exemplo etiam suo canonum observanliam
que obiuciatio rebellionis specieni haberet, stabiliat , cui poleslas eos tuendi apud alios
Firmilianus quidem legationibus papaui sibi pro munere pastoral! inprimis incumbil? Vigi-
demerendum putavit : Polycarpus eiiaiii ipse lius toto illo Consliiuto , nil egit aliud quàm
Romam adiit, teste Eusebio atque Nicephoro. ut testaretur se more majorum robur dare fir-

Omnes denique , atque inprimis Cyprianus, si mitatemque, quae probe à Pairibus décréta
Auguslino fuies, 1. de unie Bapt, c. 14, in uni- essent. Al tu ostende, posse leges ferri, et latas
tateconsistendum duxit Etsi quid ab eo pecca- . oblinere robur, quanquàm sulfragio Romano-
tum sit, purgandumque fuerit, gloriosâ martijrii ruin ponlilicura firmaïae non sint.
falce purgaium est, ut ait S. Augustinus. Gr.ecus. Canonem III Constantinopolitani I,

GR;€cus. Steteriniiie Cyprianus atque alii in quo palriarchae Constantinopolitano secundus

uniiate Ronianse Ecclesiae , minuiiùs aliàs ex- à Romano locus ac honor constituitur, rece-
quiremus; nunc, ut quod sentio libéré pro- plum non esse à Damaso, res in confesso est.
loquar, si quis alius, Cyprianus cerlè Romano Et difl'usè id ostendil Baronius torao 4, ad an-
pontifici judicandi episcopos potestatem abne- num 381. Idem fatum subiit etiam canon 28
gâsse videtur verbis illis quae referuntur in Chalcedonensis concilii , quo et jura patri-
praefatione concilii Carthaginensis tertii, quod archica , décréta olim Constantinopoli , con-
in eàdem causa ad annum 256 celebravit. firmabantur, et insuper jus ac poteslas da-
Lati.nus. De judicandi juribus adhuc non batur Constantinopolitano in diœcesos Thra-
agimus : alio id diflert,quod volebas. neque te ciae , Ponti, Asiae atque barbaricas diiiones,
intérim capiat Cypriani verborum oblivio. Nunc Alanorum nempe , atque Russorum alio-
stabilitâ salis superque , ut opinor, saiiciendi rumque etenim et ; legati Leonis act. 16 eidem
potestate in Romanis pontificibus, dispiciamus, intercesserunt palam, et Léo papa, re cognilâ,
an quid possint alii, nisi Romani suffragioad- rejecit eumdem , ac infirmavit , ut constat ex
juventur. lilteris datis ad ipsuu) Anatolium patriarcham,
GRyEcus. De co à le ambigi rairor vehemen- Marcianum imperatorem, synodum Chalcedo-
ter, quaudo ipsi Romani pontiflces synodorura nensem , ac Pulclicriam Augusiam , quâ au-
 ,,,

857 CONTRA SCHI3MATIC0S ORIENTALES. 858

ctoritale B. Pétri canonem in irriluin misii. Gb^ecus. fei dicerem Romanum pontificem

Quid verô sive eâ reclaniatione legalorum Leonem assensisse Conslanlinopolitano canoni,

Lconis, sive ipsius poniilicis irrilalioiie efïe- nescio , unde me convinceres : duo in hanc
clura est? Persiitit uterque canon controversus rem milii argumenta suppelunt, Primum qui-
In suo robore , et patriarchae ConstaïUinopo- dem testimonium Eusebii Dorylaei episcopi
litani contra Damasuni xquè ac Leonem cae- , qui act. 16, cîim à legatis pontificiis in examen
terosqiie deinceps Romanos pontilices, secun- vocaretur canon 28 Chalcedonensis concilii, re-
dum sibi loeum, et diœceseon praedictarum lecto etiam canone Consiantinopolitano IIL ex
adminisiraiionem jure pairiarchico retinucre. Synodic'O prinii concilii, de hoc in hune modiim
Vis exeniplis utar? prinii quidem praebet ipsa dixit : « Spontè (nempe Chalcedonensi 28) sub-
haec synodus Clialcedonensis : sanè scimus in «scripsi, quoniam et hanc regulam (canonem
eâ Anatolium patriarcham primo post vicarios «videlicot 111 Constantinopolitani concilii)

Leonis loco sedisse, atque subscripsisse, qui « sanctissirao papae in urbe Runiâ ego reiegi
mos deinceps obtinuit perpétué : alieriusverô I prsesentibus Conslanlinopolitanis , eamque
idem patriarcha documentum exbibuit teste « suscepit. ) Alterum Paschasini apostolici le-

Nicetà Nicaeiio, cujus verba reddo : « Sub gali diclum act. 1. Cùm enim ibi legerentur
€ Marciano cùm certior factus esset papa Léo acta Ephcsi sub Dioscoro, et Flaviani nomen
I Constantinopolitauum paulatim aliénas sedes ultimo inter pairiarchas loco recenseretur.
I rapere, et propriae potentiae addere , litteras Orientales conclamârunt : « Flavianus ut adju-
c dédit papa Anaiolio , licet nihil egerit : ex eo « dicatus ingressus est. Flavianus in proprio

«enim tempore Constantinopolitani aniistites « loco quare non sedit? Constantinopolitanum

« propria augere et ob similem raptum dissi-: < episcopum quare quintum posuerunt ï » Lbi
« dium ortum est. » Quin et auie Anaiolii diligenter advertendum opinor, ad Paschasini
tempora idjuris exercuisseConstantinopolita- legati dictum; subjecit enim continué : «Ecce
iios, liqueiexconfessione episcoporum, act. IG. i nos Deo volenie dominum Anatolium prinuira
Latim's. Placet quod inde rébus tuis praesi- «habemus, hi quiotum posuerunt B. Fiavia-
dium quaeras , unde maxime Roraanorum pon- I num. CuiDiogenes Cyzici episcopus respon-
D

tilicum auctoritas elucet, Rejecit, non appro- dit Quoniam vos régulas scitis. Aut igitur
: « i

baviiDamasus Constantinopolitanae I synodi papa, ut quidem infert Eusebius,assensum prae-

canonem 5 id ipse etiam fateris. Léo etiam
; buit ; aut Constantinopolitani concilii canon
Cbalcedonensem 28 epistolà praecipuc ad Pui- cani per se reverentiam obtinuit, ut Patres
cheriam data, luculentà gravîssimâque sen- Chalcedonenses ei obsequendum putarent.
lentià irriiavit : « In irritum mittimus, et per Sanè et Dioscorus Alexandrinus, cujus ageba-
« auctoritatcm B. Pelri Apostoli gencrali pror- tur tune causa, et Maxinius Antiochenus, et
i sus deliiiiiione cassamus. > Cùmque Anatolius Juvcnalis liierosolymitanus, ut videiur, non
se lueretur canone 5 synodae Constantinopo- invlii cessêre , faventibns et Romanis legatis ,

liianae, ita ei respondii : i Persuasion! luae in ncc quidquam obnitentibus.

inullo penitiis sulfragalur quorumdam episco- LvriMjs. Ut neque Eusebium mendacii reum
« pommante sexaginta, ut jacias, annos ,
faciam , neque Paschasinum adulaiionis aut
« facta subscriplio, nunquàmque à praedecesso- ignaviae, dabo tibi Leonem initio non répu-
< ribus tuis ad Apostolicae sedis transmissa gnasse canoni tertio Constantinopolitani con-
€ notitiam , cui ab inilio suî catiucae, dudùm- cilii , et loci supra cseleros eminentiam permi-
< que collapsae sese, nunc et inutilia subjicere sisse ,
majorumque bonoruni amore
pacis ;

« iulcimenta volnisti , eliciendo à fratiibus forte etiam quôd caeteros patriarchas non in-
t speciem consensionis, quam tibi in suam in- vites a'^sensisse diceretur. At ubi fraus patuit,
« juriauï verecundia faiigaia praeberet. » At tu nbi de novo rursùs Chalcedone aiia patriar-
ex faetis arguis obiinuisse robnr eos canones ? charum privilégia In 'i scnsit , ubi Maxirai
edic crgo, à quonam obtinuerint; facta onim Aniiocheni legaiio adluiL roganiis proconser-
le nuda nil adjuvant. An ab imperalore Mar- vatione privilegiorum sedis Antiochenae ad-
ciano, aut aiio ante hune? an à Leone papa, versùs Anatolii Consiantinopolitani , et Juve-
aul aiio ante hune? an à patriarcharuin caete- nalis Hierosolymitani ambitum , acerriniù
rorura assensu ? an episcoporum faventium et epistolisque ninliis, ac variis sese opposnit
subscribeniium, spontèque se dedentiura Con- et unum , et alterum canonem irritum decla-
slântinopolilano, conscnsu? i rans : in quà comparatione aninii deinceps
 ,, , ,,

859 DE PRIMATU ROMANDE ECCLESI^, 8G0

Romanos ponlifices perstilisse, icstis est, vel nondùm erat ; et pontifici sicut approbandi
Gri^gorii M;igni E])istola ad Eulogium Alexaii- potestas, sic reprobandi incunibil, prœcipuè
drimiin , et Anastasium Anliochenura 31 , 1. cùm canones ejusmodi procusi fuerint,qui
G : t Romana Ecclesia cosdem canones ( Con- veteribus insiiluiis, moribus, decreiis canoni-
«staiitinopolitaiios) vcl gcsia synodi illius liac- busque adversaniur, aut ccriè non ex aequo
1 tonus non liabet, necaccipii; in hoc auiera conveniunl quales quidera fuisse canones, 3
,

icanidem synoduni accepit ,

quod est per Constanlinopolitanum, et 28 Chalcedonensem,
leam conira llacodoniuni definitum » Igiiiirà saliscuique apparet, diligenliùs ad Nicaenum
Roinanoriina qiiidt'in poniiticum aucioiilaie componeiui, aique expendenii ulrosque. Rectè
frustra iis canonibus robur quis accersat itaque egit Léo improbando , rectè etiam
quin necfue ab assensu patriarcharum : Diosco- Anatolius cedendo; qui quanquàm à pontiiice
rus enim et Juvenalis , rei in concilio eo in gratiam receptus est, censuram tamenejus
fuerant,ct Juvenalis idem paris rapinae ad- non elfugit , frustra facti totins invidiara in

versùs Antioclieni dilionem reus ; Maxinius si clerura dellectcre conatus. Etenira verba Leo-

in specieni consensii ,
per legatos apud ponli- nis haec sunt ad eumdem ex epist. 71 : « lllam
ficeni se opposnit. Et Nicetas Scevopliylax c autem culpam, quam de augendà potestate,
sicut ob Ciialcedonensem canonem lurbas « aliéna , ui asseris, adhortaiione contraxeras

exstiiisse , ita eliann ob canonem Constantino- f eflicaciùs aique sineeriùs tua charitas diluis-

poliianum testis est; verba ejus partim dedi, «sel, si quod icniari sine tuâ voluntate non
partim accipe : « Sub Theodosio Magno impe- «potuit, non ad sola clericoruni consilia irans-

< raiore , cùin tlironus Conslantinopolitanus à tlulisses; quia sicut in malà suasione delîn-
< ccnium quinquaginia episcopis evectus esset, «quitur, ita et in nialà consensione peccatur.
« in secundà synodo , ciii locum tenentes Ro- < Sed graium mihi, frater charissime, est, quôd
imani poniillcis non adluerunt, divisio et « dileclio tua id profiietur sibi displicere, quod
«lurbse exortae sunt.> « tune etiam placere non debuit. Sulïïcit in
Gr.ecus. Novi quidera quôd eâ acri Leonis « gratiae coniniuiiis rcgressura professio dile-

reniteniià elleci um sit denique, ut el Marcianus « ctionis tuae , et allestaiio principis christiani.

imperaior dostiierit à rngando poiiiidcis as- < Nec videiur tarda correciio , cùm tam vene-
sensu , et Auatolius ipse liileris daiis, quas < rabilis a sertor accessit. Ahjiciatur ponitùs
exhibei Allatius I. 1, c. 25 , ad finem rejeclà < inconcessi juris , qui dissonsionem fecerat
in alios cuJpà conatus sit se excusare apud «appetitus. SulTiciani limites quos sanctorum
pontificera,atqueinejus gratiam redire: verba < Palrumprovidentissima décréta posuernnt. Ut
Anaiolii audi : t De hoc autem ,
quse Constan- «quiota sit suis meritis, et aiitiquis privilegiis

«linopolitanae sedis graiià sancila sunl, in e dignitas omnium sacordotnm , super omnia
cChalcedonensi nuper universali synodo pio c autem fraternà chariiate hortor et moneo, ut
«certo béatitude vestra hoc habeat, nullam < ea, quse ad gloriam vel ad munimen pertinent
« esse culpam in me hoinine, qui sen)per otium «sacerdotalis oflicii, Nicaenorum canonum,
fetquieiem in hurnililate me coiitincns ab f Ecclesia; pacem servantia doci ota custodias.
«ineunte meâ teiaie dilexeriin : sed Constan- «Sic enim intor Domini sacordoies inviolata
( tinopolitanse Ecclesiae rever'endissimus dé- c charitas permanebil , si paribus studiis, quae
crus, qui hoc habuil studium, et islarum «suntàsanciisPatribusconslituta.serventnr.i
ipartinm reiigiosissimi saoerdoles in hoc qui Post Leonom audi etiam Gelasium ; is,cp. 13,
< fuêre concordes, et sibi pariter adjulores, cùm ita scribit: n Audiant Marcianum...., sanct:c

t et sic gestorum vis omnis , et confirmatio au- «mémorise papam Leonem sumniis laudibus
«ctoritati vestrse beatitudinis fueritreservata. «prosecutum ,
quôd canon régulas violari

iHoc igitur benè compertum sanctitas vesira «nuUà fuerit ratione perpessus. Audiant Ana-
icognoscat, nihil ex me istius causa factum «tolium.... clerum potiùs Consianiinopolita-.
f esse negotii ,
qui semper omnis jactantiae « num ,
quàm se talia tentasse confiieniem,

« leviiateni , et aliéna appetendi cupiditatem « atque in Aposiolici praîsulis lotum dicentem

c mihi viiandam crediderim.i « positum potestate. >

Latisus. Si teste ipso Anatolio confirmatio Gr^cus. lia res quanquàm essent, Liiieratus

papae reservata auctoriiati fuit; si, ut liquet, tamen ,

qui claruit inprimis anno riflo et eo

quresita multis modis obtenla nunquàm est circiter lempore, anie V tamen synodum
robur eorum canonum aut nuUum, aut plénum Breviarium suum clausit, lestatur diserte,
861 CONTRA SCIIISMATICOS ORIENTALES. 862

perstitisse in usn canones coniroversos; verba nullius graiiâ versali essent, iterùm iterùmque

ejiis sunt : i Cùm Analolius consentienie con- conlcstanlur neque omillunt bine bducià
;

«cilio priraatum obiinuissel, legati verô Ro- quam de pontiUcis propenso animo concepe-
«niani episcopi contradicerent , à judicibiis el rint, inde iinperatoris ostcniatis dosideriis, in

« episcopis omnibus ilia conlradiclio suscopia seiitenliam suam pellicere; in quam denique,
« non est : et licet sedes Aposlolica nunc ut etiam ejus animum inclinent, niagnilicis
I conlradicat ,
quod in syiiodo firnuUum est, sanè elogiis Lconem exornant, tum oninia
f imporatoris patrocinio permanoi.) prorsùs ejusvolunlati decrcloque subjungunt.
L.vTiNL's. Instaurante niiiiiiùni praeclarù, si Inilium iilterarum orat Repletumest gundio os :

superis placct,jnra sua Acacio sub baeretici msirunt. Quas lu aiiàs ad verbum niilii reddi-

Zenonis iroperio. Hic niodus fuit.quoCon- disti. At quo baec omnia proventu scripla ge-
stanlinopoliiani maxime post Novellam 131 staquesunt? vercor dicere; durum LeosePa-
Justiniani c. 2 , se in usu palrianhicae pote- tribus praebuit. Verba ejus ex Epistolà : < Olira

staiis retinuerunt, atque loco secundo; verba I quidem, sic habent, de cusiodiendis quan-
Novelloe sunt : t Idcôquc sancinius secundùm I doque sanctorum Patrum staliilis, quae in

«earum defmitiones, sanclissimuni senioris j synodo Nicsenâ inviolabilihussunt fixa decre-

aRoniae papam primum esse omnium sacer- , < tis.observaniiam vesirae sanciitaiisadmonoo;
f doium. Beaiissimum auiem arcbiepiscopuni I ut jura Ecclesiarum, sicui ab illis trecenlis

I Constaniinopoleos novae RoniiE secundùm « decem et octo Patribus diviniiùs inspiratis

babere locum post sanctam Aposiolicam se- «sunt ordinata ,

permaneant, Nibil alienum
I nioris Romse sedem ; aiiis autem omnibus « iinprobus ambilus concupiscat nec pcr ,

tsedibus prseponaiur. > At verô, quàm nuilam I alterius imminulioneni suum aliquis quaeral
vim baec lex obtinere jure poiuerit apud viros «augmentura. Quantùmlibet enim extorlis as-

Deo devolos, satis constat, cùm cadcm et «sension-ibussese inslruai vanitatis elaiio, et
oppoiiaïur legibus approbuiis c 2 , et décréta « appeliîiis suos conciliorum aeslimei noiuine

nnperaiorum vim nuilam adversùs canones irolioraniios, infirmum atijue irritum erit,

obtineânt in rébus praecipuè Ecclcsiarum juri « quidquid à pr^cdictorum Pairuin canonibus

prœjiidicanlibus. Quod quidem ipsi etiam im « discrepaverii. » Q(i3e quidem adeô severa

pcratores Vaientinianus alque Marciaiius in repuisa, quàm gravcm in PaUum animis mœ-
Cbalcedonensi pcr judices, act. 4, ralumgia- rorem, luciiiinque siiscilaveril, facile quisque
lunique babuisse videntur, cùm pragniaiicas cogitando consequilur.
sancUones , contra ecclesiasiicos canones ,
Latinds. Al immeriiô, quando id quidem à
graiià et ambilione expressas, iirmitaie ac Romano pontifice et veneraiio sedium, meri-

robore prorsùs omni nudùrunt. Quare bine laque Alexandrinae atque Anliocbenae, el mo-
nibil aliud agis, quàm ut multiplici injuria tuum periculum, quod inde ininiinere, Eccle-

oslendas patriarcham Constantinopoli(anum siamque pcrturl)are poierat, et denique li-

et nalum et conservatum,quod an vobis majori cenlia Consiautiiiopolitanorum ,

quse llammae

dedecori , an nobis sit dolori, non discepto. inmorem ex aliorum detrimentisindies com-
GR^ccus.AtquisdeniqneRomanispontificibus pendia faciebat, et denique ofiicium suunt ca-
eajura dédit improbandi canones, licetsummâ pitis ac pastoris, cuicanonum cuslodia à Deo
Painim consensione constitutos,licet gravissi- commendata est exposcebat. Atque banc
,

mis niomcniissubnixos, precibusque ac inter- quidem postremara ratiuiiem, veluti viriute

cessione tôt sumraorum Ecclesiae praelatorura complexam caeteras, ila Léo papa oàdcm Epi-
conimendalos? Legi , miratusque ssepè sum stolà reddidit Quorum (nempeNicœnorum
: «

reliitionem synodicam Cbalcedonensium Pa- I Patrum) regulis Apostolica sedes, quàm re-

trum ad I.eonom. lu eâ priraùm, quae in rébus < verenter utatur, scriptornm meorum, quibus

egerint, exponunt: tum ad canonem quoque € Constanlinopolitani antistilis conalus repuli,

28 sermonem deflectunt. Quibus iniiiis, quibus « poterit sanctitas veslra lectione cognoscere,

momentis ad condendum, iniô ad

cansis atque I et me, auxiliante Domino nostro, etcalbolicaî
conlirmandum stai)illenduniquc Constantino- f fiilei.et paternarura traditionumesse custo-
poliianae synodi canonem addiicli sint, quanta «dem. » Et epistolà 77, ad Marcianuni Augu-
ejus fuissel nécessitas, quantaque futura in stum : « In quo opère, auxilianie Christo,
poslerum ulilitas, copiosè cdisserunt. Quàm « fideliler exequendo, necesse est me pcrseve-
in eo oegolio mature modestèque, nullius odio, < rantem exhibere famulatum ,
quoniam dis-
 , ,

865 DE PHIMATU ROMAND ECCLESI^ m

t pensatio mihi crediia est , et ad meum « retur assensio. Nam cujus Epistolae ad nos
t tendit reatura , si paternarum regiilae san- < exemplaria direxisti , sanctae mémorise Cy-
f Clionum, quae in synodo Nicœnà ad loiius «rilli, eam in nostro scrinio requisitam nos
t Ecclesiae regiinen Spiiiiu Dei instruenle suiit < autheniicam noveris repcrisse. Hoc lamen
«coiidiiOR, me, quod absit, coiinivente violen- < proprium dclinitionis mese est , ut quaniùm-
< tiir ; et major sit ;)pud me iinius fratris vo- « libei numerus sacerdotum amplior aliquid
< Jiinias, quiim uiiiversae domùs Dei commuiiis i per quorunidamsubrcptionem décernât, quod
I iitilitas.> ( illis irecentorum decem et octo Patrum con-
(i:i.n(:L>. Ntilliimnc verô locumapudLeonem «slitulionibus invenitur adversuni, id jusiitiae
invidcntiae dabisï .€griiudo in ejus aniuio ( consideratione cassetur ; quoniam univers»
suscepta propter res secundas Constanlinopo- « pacis tranquillitas non aliter poterit custodi-
leos, autipsa invidentia, aut famiiiarisacsoror i ri, nisi sua canonibus reverentia iniemcraia
ojus luit; foriassè et melus aliquis peclus «servelur. I Déclarât demùm nullius roboris
I.eonis Magni occiipaverit, ne liis gradibus fore, si quid secùs à legatissuisperactum sit.
Romanae quoque niajestati periculura strue- Et quanquàm praeter res lldei, alia quaevis
reiur. dijudicare, quaî referunlur, ad synodos plané
LvTixrs. Neque in siiperioreni cadit Invi- pcrlineat, si tamen illi in occupaia definitaque
d'Miiia, neqne metus in eum qui jus omne per Nicaenani synodum juraseimmitiant, haec
suum, ac potestaiem non hunianis decreiis, periurbare attentent, nullo apud se loco fore
sed divinis placiiis unicè Iribuit, atquemunus eorumdem décréta; « nam quod ab illorum re-
suum in petrà fundatum probe noverat, ad < gulis constitutisque discordât, AposlolIcae se-
versus qnam portas inferi non pr«valebunt. f dis nunquàm obtinebitconsensura.»
Acris adeô adversationis ac renitentiae finis Gr.'Ecus. Probe jam teneo episcopos, utcum-
fuit, soia luiiio custodiaque sacrorura cano- que raagno numéro coUecti fuerint, utcumque
nnm adversùs anibitionem cujuslibet, sive is etiam imperator favorem eis prsstet, niliil

Constantinopolitanus , sive ll-erosolymiianus adversum sacris canonibus posse constituere.

sit. Expressit id eleganter Epiptolà ad Maxi- Id nempe recta ratio exigit, quando Deus in
mum Antioohenum, quae incipit : Quantum di- aedificationem, non destructionem Ecclesiae,
leciioni, tomo 3 CC, p. 1828 ;
questus is per poteslatem horainibus induisit. At enim cùm
legalosfiierat apud Leonem de Juvenalis Hie- nova, et prœter canones vetustos, consiitucn-
rosoiymitani invasionilus, cui sic respondit da quaedam sunt, id posse synodos neque ipse
Léo :Nunc autem ad omniageneraliter pro-
»
Léo diffîteri videtur.
« nuniiarf^ sufilciat quôd si quid à quoquam
, Laïixus. Posse quidem, at non sine intcr-
< coiilra Nicœnonini canonum slatuta, in quî- ventu, auctoriiate, aut suffragio Romani pon-
c cnmque synodo vel tentalum est, vel ad tificis; id enim honoris et pastoris universalis
« tciiipus videtur extortum , nihil prsejudicii officio prorsùs debetur, et jam veteris Ecclesiae
« potest inviolabilibus inferre decretis. Et fa- canonibus constitutum esse, testis est Socrales
« cilius erit qiiarunilibetconsensionum pactum 1. 2, dicens : < Cùm canon ecclesiasticus ju-
« d'ssolvi, quâni prsedictorum canonum regu- t beat, non oportere absque sententià episcopi
« las ex ullà parte corrumpi ; subrependi enim <Romani , décréta Ecclesiis sancire. » Et So-
I occasiones non prœtermitiit ambitio, et quo- zomenus 1. 3, c. 9 : i Legem esse ad res sa-
f ties ob iniercurreiites causas generalis con- < cras spectanlem ,
quae pronunliat, acia iila

« gregatio facta fuerit sacerdotum, difficile est, f irrita esse, quae praeter sententiara episcopi
«ut cupiditas improborum non aliquid su- «Romani efficiuntur. » Et Mcephorus 1. 9, c.
I pra mensuram suam moliatur appetere. Si- 10: « Extare ecclesiasticura canonem, auclori-
«culctiam inEphesinâsynodo... Juvenalisepi- i tatem omnemeisabrogantem, quaepraeterRo-
« scopus ad obiinonduni Palaestinse provincisc « mani anlistitis sententiara peracta cssent.»
« principalum , crcdidit se posse suIDcere, Quod tu jus ne Romano ponlifici à Patribus in
t et insolentes ausus pcr commeniitia scripta conciliis daium primùra existimes, muliô an-
ifirraare. Quod sanctae mémorise Cyrillus Ale- tiquius et ab aliiore potestate profecium, di-
«xandrinus episcopus meritô perhorrescens scere potes ex ipsà synodo Nicaenâ quae ita
,

«scriptissuis mibi quid prœdicta cupiditas au- Syivestruni deprecatur : « Quidquid constitui-
< sa sit, indicavit, et sollicita prece inullùm « mus , precamur, ut vestri oris consoriio
«poposcit, ut nul la illicitis conatibus nraebe- « confirmetur. > At quoniam ea Patrum Syno-
 , ,, ,,

«03 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES, 806

dica ab erudilis non immeritô in suspicionem « ternâ die gesta sunt nobis absentibus
subli- ,

vocalur, oeriius, qiiodque rem oniiiem con- « niiialem veslrani peiinius, ut circnmduci
ju-
liciai testimoniura ex Ilomanâ syiiodo, qu?e « beaiis; sin aliàs contradiclio nostra
bis ges-
Nicœnam inox secula est, accipe : ail ibi Syl- « Us iniiaireat, ul noverirans, quid
Aposlolico
vesier papa ; c Qiiidquid in Nicaeà Biiliyniaî i viro universalis Ecclesiœ referre
dcbeamus,
I consiilulum est... nosiro ore conforniiter < Ul ipse aui de sedis su* injuria, aut de ca-
1 confuniainiis. > Quoil qiiA doniùm ratione enonum vorsione possii lerre senientiam. »
goslum sit, explicuit popa Félix 111, in hune Gk/ecl's. Novi solemne id fuisse
legatis, ipsos-
niodùm, ep. 4 : < Domino ad B. Pelrum Apo- que eliam poniilices consianter id sibi jurjs
I stoluni dicente : 7'h es Pelrus , etc., eain vo- asseruisse. Innocenlii ad Felicem Nuceria-
I

I ccm seqncnlestrecenii decem et ocio Paires nnm opiscopum verba sunt <Mirarl non
pos- :

iapud Nicaeani congregali, confirniaiionera «sumns dileclionem tuam sequi insiiiuta majo-
« rerumaïque auctorilalera S. Uonianœ Ecclc- ïrum, omniaque, quae possunt aliquam
reci-
f si» detulerunt. » Verùin de legislalivâ pole- cpere dubiialionem, ad nos quasi
ad caput
staïc salis snpcrquc; quare ad judicialem « alque apicem episcopatûs reforre
ut videli- ,

serraonem iransferanius. t cet consulta sedes Apostolica, ex

ipsis rébus
tdubiiscertumaliquid faciendum pronuniiet.»
§1V.
Zozimus quoquc cùm jussissct G;iilicana; Ec-
GRiECis. De auctoritale judicandi episco-
causas ad Arelatensem referri, sicbnjus
clcsiae
pos, Hdeiquc ac niorum causas, cùni sermo-
polestalem circumscribit iNisi :
magnitude
nem aggrediinur, vereor ne in immensum c causîB eliam nostrum requirat examen. > Léo
excrescat colloquiura, tam sunt niulla, va-
papa epistolâ 12, ad Anaslasium Tiicssaloni-
ria quce ad olficium judicis prœeunt, conse-
,
censem : « Si forte inler ij)sos qui pra;sunt
qnuniurautpertinent.Acpriniùni, ad judicem
« de majoribus, quod absil, peccalis causa na-
causae relerendae sunt; ejusdem verô par-
f scatur, quae provinciali nequeat examine de-
tium erit , delatas cognoscere , lum et senlen-
< finirl, fraternitalem tuam de lolius negolii
Uam dicere , damnare , absolvere ,
pœnas f qualitate metropolitanus cnrabit
insiruere
censurasque infligere, quih et sede movere,
c ut si coram posiiis parlibus nec luo fuerit
aut inique moios in integrum resiiluere. Haec
« res sopiia judicio, ad nostram cogniiionem
cura oninia judicis munusin se complectatur, ,

t quidquidilhid est, transferatur. » Et rursùs

ordine de singulis quàm paucis agcndum erit, :

c Si aulem quod cum fratribus tractan-

in eo,
posiquàm initio generalim prserogativam Ro-
« dom definiendumque credis, divcrsa eorum
manis pontilicibus vindicaveris.
« fuerit à tuâ voluntate sententia, ad nos omnia
Latlnus. Ut quod à me proposuisti sumrao
esub gestorum testificatione referanlur. i Ve-
quàm possum compendio decurram , primîim rùm, uthœc per Occidentalem pairiarohaium
me provoco ad Ephesinam synodum ; vide valeani, cujus lum et Tbessalonica
pars fuit
quàm ibi confidenter act. 3, Pliilippus aposto-
in Orienlc vix locum oblinent.
llcus legatus in coronû lot Palrum pronuniiel :
Latinus.' Oblinere liœc ubique lerrarum
iNulli dubium, imô seculis omnibus nolnm atqno ad universos episcopos perlinerc ei
verba
iest,quôd sanctus beaiissimusque Pelrus Apo-
Icgatorum, et raiio ipsa, quâ Innocentius
papa
«slolorum princeps, et caput fideique co-
nititur, satis admonet ;ne tamen clariora de-
i lunina, et caiholicae Ecclesiae fundamentum, sideres, audiVigilium papam epistolâ 2, unins
I àDomino nostro Jesu Christo Salvatore hu-
quidem Eulhcrii consultaiionibus, at pro omni
< mani gcneris ac Redempiore claves regni
orbe respondeniem. Ait ille : < Quamobrem
I accepit, solvendique ac ligandi peccata poie-
<sancla Romana Ecclesia (Peiri) merilô, Do-
i stas ipsi data est ; qui ad lioc usque tempus
cmini voce consecrata, et SS. Frairum aucto-
< semper in suissuccessoribus vivii, eijudicium «riiale roborata , primaium tcnel omnium
lexercet. » Quemadmodùm verô Pliilippus ju- lEccIesiarum, ad quam lam sumni;i cpisoopo-
dicium, ila Lucenlius legaïus Lconis in Chal- iriim nogolia, alque qucrelaî quàm et m.ajo-
,
cedonensi synodoaci. 16,senieniiam poniifici
« res Ecclcsiarnm qusestioncs, quasi
ad caput
réservât. Verba ejus sunt « Sedes Apostolica
:
« semper refereiuhTo sunt. i

< praecepit nobis praeseniibus omnia fieri et

,
GiM-cMs. Toi oracula ponlificum, toi o/r.ita
f ideô hurailiari non débet, et quaecumque in
legaiorura magnoporù veneror, nec contraire
< praejudicium caiionum vel regularum hcs- audco, quando Paires in synodo collecii , ea
867 DE PRIMATU ROMAND ECCLESUl, S68

qiioqae silentio fransmisère, nemo his dictis est; verba ejus in Prafalione ad concilium

repugnavil. At mallem alios ejus praerogalivae erant : « Superest , aiebat, ut de hàc ipsâ re

testes, et qui idem senseriiit audire. i singuli quid sentiamus proleranms, neminem
Latinus. Ut liâc te dillideiuià expediam, < judicantes, aut à jure communionis aliquem,
coronatos lil)i testes proferam, hoc est, Valen- i si diversum senserit, amoventes; neque enim
linianum Augusium, atque pariter Augustam t quisquam nostrûm, episcopum se esse episco-
ejus mairem Gallam Placidiam. Cùm enim « porum constituit, aut lyrannico terrore ad

Ephesi à Dioscoro fides perturbata esset, et < obsequendi necessitatem collegas suos adigit,
Flaviaiii innocentia oppressa , Yalentinianus « quando habeat omnis episcopus pro licentiâ,

Theodosium enixè deposcebat , ut Roniano iliberlalis et potestaiis suae arbitrium, tam-

poatificiLeoni judiciuin causae totiusperniitte- < que judicari ab alio non possit , cùm nec
ret; verba ejus sunt, lomo 4 Coiic. p. 822 : < ipse possit alterum judicare , sed expecte-

e Debemus et dignitatem propriai veneraiionis ( mus universi judicium Domini nostri Jesu

« D. Aposiolo Petro intcnieratam, et in nostris ( Christi. )

I temporibus conservare, quatenùsbeatissimus Latinus. Non respexisse iis verbis Cyprianum

< episcopus Komanae urbis, cujus sacerdoiium ad facta sententiamque Stephani, neque ha-

€ supra omnes aniiquitas exhibuit, potesiatem buisse in animo hune tacite vellicare aut per-

I et facultatemhabeat de fide et sacerdolibus stringere, vel viri sanctitate persuadeor , et

« judicium Terre. > Disertiùs adhuc in eâdem divinant, qui in eam partem Cypriani verba
causa scripsit Galla Placidia in hune modum : dellectunt. August. cui Cypriani mens multô
,

«Ad concilium Aposiolicae sedis judicium notior esse poluit, non adeô perverse id Cy-

« transmiltatur,in quà primus ille,qui cœlesles priani dictum exposuit ; etenim iisdem quae tu
< chves dignus fuit accipere, principatum epi- ohjecisti, verbis recitatis, subdit coniinuôl. 5

« scopatùs ordinavit. > de Bapt. c. 3 : t Quid mansuetius, quid humi-

Gr^cus. Episiolae eae , si rectè habeo ,
ad c lius ? I Quare ex Augustini quidem senten-
Leonis papae preces emissse sunt ; neque iis tiâ Cyprianus eo loco significabat tantùm, uni-
aliud à Theodosio tlagitabatur, quàm ui veniam cuique per se liberum integrumque fore, In-
faceret, causae judicium transmittendi ad tima animi sensa detegere, se non esse eum
concilium ex omni orbe Romse cogendum. Ego qui aut ullam sibi in ipsos auctoritatem arro-

verô conciliis judicandi potestatem ultrô in- get, aut necessitatem sentiendi cuiquam im-
dulgeo. ponat,

L\TiNus. Concilium quidem rogâsse Augu- Gr^cus. Difficile hic Augustino assenlior ,

sios non diffiieor, at concilio ejusraodi quale mihique segrè persuades, eo qualicumque effa-

petebatur, convenire ac deberi judicium su- to , non etiam aculeum in Stephanum, Cy-
premum, quo demîim argumento conantur prianum emisisse ; quem enim invidiosus ille

evincere? Nonne ad digniiatem Romani ponli- episcopi episcoporum titulus désignai alium ?

ncis, et in Petro acceptas claves à Christo, se Sané eodem etiam Tertullian us olim suggillavit

lotos applicant. Huic igitur dignitati debelur Zephyrinum papam lib. de Pudicitià, c. 7.

supremum fidei ac episcoporum judicium, Latixcs. .^grè fero ,

quôd tu S. episcopum
sive deinceps in concilio, sive extra illud per- cum TertuUiano Montanistà conféras ; at sit

agendum. Ulroque modo egisse Romanes ita, suggillaverint ambo Romanos pontifices :

pontifices judicia, pro comperto habemus. Tertuliianus Zephyrinum , Cyprianus Stepha-

Gr-ecus. At illum extra concilia judicandi num : an ideô judicandi potesiatem etiam
modum impugnavit, quin et pernegâsse vide- Stephano detracium ibat? Equidem per verba
tur Romano pontili J Cyprianus, quàmcumque illa , si severè etiam expendas , immaturum
sanctilatis famà inclyius. Vertebaïur ipsum forte, praecipitemque suraniae potestaiis usum
inter atque Stephanum papara celebris illa de in Siephano iniprobâsse potuit , non ipsara

bœreiicis rebaptizandis qua-stio; etSteplianus judicandi potestatem. Igitur, ut multùm tri-

di'fmiverat : «Nihil esse innovandum, » etc. ; buam, non prohabatur Cypriano, quôd Sie-
qniii et rebaplizantibus separationein commi- phanus unà traditione coiili^us , magnum per
nalus fuerat. Quid verô inter haec egit, aut orbem episcoporum numerum , usu antique ,

sensit Cyprianus? Coegit nempe Cariliagine Scripturis et raiionibus, ut ipsi quidem tune
concilium anno 256, et quàm nuUam judicandi videbalur, gravissimis nixuni, in suam senten-
potesiatem Uomano deferret, aperlè lestatus liam adigeret ; et malebai in rc adeô iinpIexA
 ,

869 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 87«

cl convolma ,
quaequc ad disciplinae potiùs Latinls. Qui pro me loquatur, Alexandrinum
(inàin (idei raliones pcrlincat , suam ciiique episcopumC\rilium sislo: diujam interipsum
relinqiii seiiliftiidi ageiidi(iiie licciiliain. Exisli- ei>iesloriuni Conslantinopoliianum agiiabaïur
nial)at nempe vcriiaium, in quaniin cognilio- de fide, aique cùm obslinatiorem comperisset,
ncia liumaiia diligenlia noiidùm se peneirat, sensit sibi injeciam neccssitatem exqnirendi

soli Deo rcservandiiin esse judicium. Cerlè à Cœlestino consilii, et qiiid demùm in eâ re
inductTe in aniuiuni neqnoo , ut crei.'ani zelo agendum videreiur, sisciiandi. En verba Cy-
a'siuque abrcpiuni Cyprianum Slopliano de- .riiii lomo 5, pag. 890 ( Si in rébus adeô ne- :

Iraxisse jndicandi aucloriialem ,

quani tam < cessariis , ulii recia fides malè à quibusdara
(lisorlè Cornelio, Sicpliani aniecessori, dmlùin «depravaia, distortaque periciiiaïur, citra no-
alliibuit. Dignasunt, quae ssepù rcpelanliir. « lam silere, ei ciincia quae baclenùs mota
Ail ergo episl. oo ad Corneliuui , loiinens de < agitaïaquo sunt, citra morosilatis viliiim pie-
scliisinale Novaliaiioruni : < Non aliundc oborlae < tatem tuam celare liceret , dixissem utiqne
f siinl hsereses, aui nala schismala, quàin inde, € mibi : Bona ac periculi expers res est silen-
I qnôd sacenloli Dei non obleniperatur , nec I tium. El illud rursùm : Prœsiat quieiam
< nnus in Ecclesià ad lempus saccrdos , et ad < vitam agoro, qnàm lurbis operam dare. Quo-
t tempus jiidex vice Ciiristi cogiietur , oui se- «niam verù Deus hisce in rébus vigilaniiam à
€ cundùni magisleria divina oblcn)pcrel l'ra- « noi)is exigit , et vêtus Ecclesiarum consne-
I terniias nniversa. > i tudo suadet , ut ejusmodi res sanclilaii inae
De Cypiiano adhuc nobis redibit
Grjecus. «communicenlur, scribo plane necessitate
sermo si verù ex ejus mente ponlit'cx Ronia-
: «adacius, Saianam omnia miscere, contraque
nus vice Christi judex est, si eam poiestatem, cDei Ecclesias insanire.... i

ni Valenliniaiius aiobat, per B. Peirum nacius Gr.îcls. Postqiiàm tu iucnlenlo adeô tesli-
est, edic, obsecro. quis, quando, qnas deinùm monio propositum evicisii, non te celabo, quae
causas , aut quos episcopos sibi jiidicandos anteCœleslinum Africanorum Patrum synodns
sunipserit? Et quoniam ,
quae ad judicium Miievi in urbe Numidiae ad annum 41G coacla
speciant , arctam ut pluriniùm inier se com ad Innoceniium I perscripsit in eamde:n sen-
nuinionem habent, non seorsira singula, sed tenliam ; vertebatur inter Patres gravissimum
ut res lulerit , aetatum leniporumque ordine Coelestii alque Pelagii baereticorum negotium;
si Iul)et , sive récurrentes ad papae judicium Epistolae synodicae bic ingressusest : « Quia te
sive judicaios , seu absolutos aut daninatos i Dominus graiiae suae prsecipuo munere in
pœnisqii'' affeclos profer in médium. lia nam «scde Aposiolicà collocavil, talemqne nostris
que fiet, ut in rem eanulem idenlidem revolvi ftemporibus praestitit, ut nobis potiùs ad cul-
necesse nobis futurum non sit. «pam negligenliae valeat, si apud inam vene-
Latinus. Sapienti iiuic tuo consilio facile « raiionem, qu* pro Ecclesiâ sunt suggerenda,
morem gererem , nisi vcrerer , ne ea rerum « tacueriraus, quàm ea tu possis, vcl fastidiosè,
aclunmqae judiciaJium perlurbaiio ,
quae ne- «vel negligenier accipere , magnis periculis
cesse est eveniat, si temporum sequamur ordi- t infirmorum membrorum Cbristi pastoralem
ncm, tibi niibique voluptatem omnem eripiat. «diligentiam, quaesumus , adbibere digneris.
Rerum igiiur potiùs seriem insisiamus et ,
«Nova quippe haeresis , et nimiùm perniciosa
primùm experiamur, an ad Komanum tribunal f tentât assurgere inimicorum graiiae Christi...

haereses, dubia fidei, liaerelici suspectique aut < Haec ad sanctitaiem tuam de concilii Numi-
ulirô se stiierint , aut sint adesse jussi , aut « dise scripta direximus , imitantes Carihagi-
deferri deliuerint. Mibi quidem certum est < nensem Ecclesiam , et Carthaginensis Ec-
causaruni cjusniodi cogiiitioneni ad lioc plane < clesiae episcopos nosiros , quos ad sedem
forum periinere, quanquàm ctiam alibi cœptae < Apostolicam ,
quam beaius illustras , de hâc
sint, tracta lac que. t causa scripsisse coinperiaius. > Et altéra
GRiEcus. Age ut lubet; id modo cave sis
,
Episiola episcoporum quinque , in quorum
ne ingratà rerum earumdem repelitione aures numéro et Augnstinus fuit, sic papam allo-
oblundas ut enim nova obleclant, sic itcrata
; quitur : i Non agiiur de uno Peiagio aut
ereanl fastidiura. Doce igitur primùm, ad Ro- t ergo à luà veneratione accersendus est Ro-
manam scdem debuisse referri causas , quas- < mam , ei diligenter interrogandus, quam
cumque percensuisii , quasque majores uno j dicat gratiam , et cùm invenius fuerit
nominc nuncupamus. < hanc dicere absolvendus est. i
871 DE PRBIATU ROMAND ECCLESliE, 872

Latinus. Ne tu rem arcanam raihi detexisse causam doctrinae eorum dudùm haereseos ,

videare, habe insuper et responsuni ponlificis, convict» damnalaeque rursùm suscitari

, et ,

quod rem ornnem absolvit; ail is « Diligenler : in judicium revocari iterùm audîssent ,
pro-
< ergo et congrue Apostolici consulitis honoris pensumque nimiùm Zozimum papam ad homi-
f arcana, honoris, inqiiam, illius, quem, praeter nes absolvendos, sive intelligerent , sive eliam

< illa quae sunt extrinsecùs, sollicitucio manet experirentur, obsiitère acriter, ne denique
I omnium Ecclesiariim super anxiis rébus, ad sententiam progrederetur Zozimus.
iquœ sit tenenda sententia antiquse scilicet : Latinus. Nil periculi adiissetum Romanorum
cregulae formam seculi quam toio semper ,
poniificum auctoritatem , si quando Patrum
t orbe nôsiis esse servalam. Verùm hsec raissa inspexisti litteras, tibi ipsi fatendura est. .^grè

« facio : neque enim hoc veslram credo laiere ferebant causam retractari fateor at car? , :

f prudeniiam, qui id eliam aciione firmàsiis, quoniam à synodo atque auctoritate Innocentii
f scieutes quôd per omnes provincias de dcfiniiam terminatamque nôrant. Quare nihil
c Aposiolico foute petentibus responsa seroper egêre insolenter , sed obtestando; intercesse-
1 émanent ,
praesertim quoties fidei ratio ven- runt, non restiterunt, ne locus daretur sen-
itliatur; arbitror omnes fraires et episcopos tentiae, dùm plenam causae totius, actorumque
ï nostros non nisi ad Petrum , id est , su! no- cognitionem ex Africâ legatus Patrum Romam
f minis et honoris auctorem referre debere, portaret. Et detulit Zozimus juslae Patrum ob-
< velut nunc retnlit veslra dilectio, i testaiioni, sic tamen, ut etiam suae potestatis

GrvECUs. Ex te jam etiam nôsse cuperem ,

admonitos vellet. Verùm legato vix Romam
quem res denique eventun» cum Pelagio, Coe- ingresso , cùm se Cœlestius , cui dies in de-
lesiioque sortita sit ; an se illi Romano tribu- fensionem constituta fuerat , clam urbe eri-
nali siiierint ,
quid , aut quantum eidem de- puisset, pauiit continuô sivemala conscientia,
lulerinl; absnluti denique, ancondemnati sint. sive fraus hominis , et décréta severa in

L\TiNLS.Eorum causam apud duos ponti fiées utrumque haereiicum à Zozimo etiam muliâ ,

Innocentium atqueZozimum versatam diligen- Africanorum Patrum laetiiiâ, instaurata, atque

ter esse, pro coniperto liabeo. Ac Innocentius per universas Ecclesias vulgaia sunt.
quidem datis rescriptis ad CarUiaginensem Gr.ïcus. Yenia ,
quae Cœlestio Pelagioque ,

atque Milevitanam synodum, dogma nefarium si resipuissent.offerebatur à Romanâ sede, ne-

conderanavil , tiim et ejus auctores à commu- scio, an etiam dari potuerit? id sanè videntur

nione ecclesiasticà abstinuit , dùm ad sanio- Africani Patres in controversiam vocâsse.

rem mentem redirent. Mansueliùs Zozimus Latinus. Ab eâ mente procul Paires abfiiisse
cum uiroque initio procedendum sibi duxit, ne dubita, neque eis ignota erant ,
quae non
Cùmenim libellum à Pelagio ex Oriente trans- ita olim, Julio nempe papa, in Valenie aique
missum ad Innocentium , ipse ejus successor Ursacio effeclui mancipaia sunt. Utrumque
suscepisset , Cœlestius verô Roniam continuô Sardicensis synodns sede episcopali ejecerat,
advolàsset, magnam de utroque in rectam viam tum quôd Arii doctrinam sectarentur, tum
reducendo spem pontifex optimus concepit. quôd athletam Christi forlissimnm Athanasium
Uterqucin speciem calbolicae seniire,autve]le dire insectati, saepèque inuumeris calumniis
ex animo videri potuit ; uterque placita sua propè obrwisscnt. Tôt tamen tantisque sce-
aposiolico judicio substernebat. Pelagii verba leribus ,
poslquàm pœnitentiam egcre, Julius
eranl : < Haec est fides, etc., in quâ si rainiis concessit veniara, communionem restituit. Pre-

f periiè, aut parùm caulèaliquid positum est, ces eorum refert Epiphanius liaeresi 68 : c Va-
cemendari cupimus à te ,
qui Pétri et fidem, < lens et Ursacius, pœnitentiàducli Julio Roma-
cet sedem tenes. Sin autem haec nostra con- <no ponlifici libellos obtuleri^nt, quibus erro-
«fessio apostolatûs lui judicio comprobatur, «remsuum deprecabanlur: Calumnias.inquie-
c quicumque me maculare voluerit, se imperi- ^ bant, contra Athanasium struximus; tu verô ad
«tum vel, malevolum, vel etiam non caiholi- i communionem et pœnitentiam nos admilte. >

€ cum, non me baereticum comprobabit. i Et admisit sanè, ut testis est ipse Allianasius,

Gr^cus. At probe nùsli quos ca Zozimi

, apologià 2, ubi cos ad Julium sic loquentes
papœin impios facilitas motus adversùsRomam inducit : « Recepimus Atbanasii communio-
in Africâsuscitaverit, qu» incendia; tune, si « in Deum pietas veniam
nem, quia tua se- ,

quando , in periculum adducta niihi videtur < cundùm suam genuinam probitatcra, nostro
Romanorum ponliticum dignitas. Cùni enim < errori impcrliri dignala est.
 ,,, ,

875 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 874

Gr-€cus.An plures adliuc lincreiicos habcs, sunt causai ac dubia , sivc quse occasione
qui Uomanam sedem adivcrint? de Forlunalo aucti Trisagii universum Orientem confude-
quidem presbytère , et psoudo-episcopo Feli- rant , monaciios Scylhas atque
sive qure
cissimo, aliisque presbyioris baereticis , atque Acaimetas diuturnis ac pertinacibus odiis exer-
schismaticis mirari mihi visus est Cyprianus cueruni ? Erant Acaemetae Consiantinopoli mo-
quôd liducià sumplà Romam adierint ; verba nachorum cœtus, indc sic dicti, quôd in eorum
ejus sunt ep. 55, ad Corneliuni : « Post hsec nunquàni interrupto, noclcs
ecclesiis, cursu

< insuper pseudo-episcopo sibi ab haerelicis diesque, per horas omnes, divinœ laudes du-
< consiiiuto : navigare , inquit, audent et ad cerentur.
< Pétri calbedrani , aique ad Ecclesiam prin- Latinls. Exarsit ea lis acerrima in Oriente
< cipalem, unde unitas sacerdotalis exorta est, ad annum 477; cùm enim piissimè à multis
< à schismaticis et profanis litteras ferre, nec rctrô annis in Ecclesiis usurpatum esset, quale
( cogitare eos esse Uonianos , quorum lides à Seraphinis acceptum fertur, Tpi(jâi".ov , San-
I Apostoio prœdicante, laudata est, ad quos ctus Deus , Sanclus fortis , Sanclus immortalis ;
f perlidia non possit habere accessum. » miserere nobis, Petrus Fullo Antioclienus epi-
LATiNus.ldnunc non agimns, an reclèad sedem scopus, Tlieopaschitarum alUatus malo , auxit
Ronianam appellaverint, quid niiraïus sil, quid Trisagium , intersertà post, immortalis, hâc
aegrè tulerit Cyprianus in epistolà iliâ ad Cor- appendice : Qui crucifixus es pro nobis. Ilaec
nelium ; accessisse lamen ad Romanam sedem una lis à Fullone commota : altéra Acaemeia-
liquet : et infinitus sim si causas omnes fidei rum fuit, quiummè Trinilate incarnalum , et
quin et disciplinae, quae ad tribunal papae au- carne passim, et B. Virginem , proprielaïc ac
ditae sunt, indè à principio Ecclesiae ad noslra naturâ vocum servatâ, Dei Genitricem dici
lempora persequi velini. kl generatim liabe posse pernegabant , cùm contra omnibus viri-
moreni fuisse perpetuum , ut hœretici ad Ro- bus niterentur Scytiiœ monachi, Atque hœ
manum praepriniis tribunal ablegarenlur : id causse , inferentibus cas ipsis imperatoribus
,

sanè illa communis Patruni sententia in Chal- atque patriarchis Romam, magnà sollicitudine
cedonensi synodo act. 5 , satis edocet : t Reve- auditae , excussae ac judicatae pro tribunal!
( rendissimlepiscopi Illyrici dixerunt: Qui con- sunt, quin et finem accepcrunt,
c tradicunt, manifesti fiant; qui contradicunt, Gr^cus. Simplicius papa , nisi fallor Pé-
,

I Nestoriani sunt; qui contradicunt, Romam tri Fullonis additionem proscripsit daiis lit-
t ambulent. > Et quem morem indicàsse videtur teris ,
quarum initium est : Quis dabit capiii
liaec quarta synodus, illum plané secuta est meo ?

sexta , quando , ut narrât Constantinus Pogo- Latinus. Quin et dispositionis sententiam ex-
natus in suà epistolà ad Leonem papam , Ma- equendam in Fullonem demandavitidem Aca-
carium Anliochenum , et socios haereticos cio Constantinopolitano ; tcneohaec ex Gdasii
transmisit ad papam. papa- commonitorio adFaustum dignus locus ;

Gr/Ecus. Nihilne tu dices de Arii, Macedonii, est, quem audias quando paucis ille verbis in
,

Nestorii, Eutychetis, Monoihelitarum atque très summos patriarclias primatum à Simplicio

Iconoclastarum haeresibus ? poteris hœc tanta papa uno eodemque veluli actu gestum , ex-
praeteriresilentio? hibet. Verba commonitorii sunt « In hâcipsâ :

Latims. Haec, ut pervagata, atque in vulgus « causa Timoiheus Alexandrinus et Petrus ,

notissima, intacia relinquam id generatim ; I Antiochenus, Petrus, Paulus, Joannes, et

memoriam revoco tam graves capita-
libi in , f caeteri non solùm unus sed plures utiqne ,

lesque quàm erant istse hœreses omnes sanè

, ,
« sacerdotii nomen prœfercntes
, solâ sedis
Romae primùm pontificum severltatem exper- « Apostolicse auctoritate sunt dcjecti; cujus
tas, censuram subiisse , dirisque devotas, « testis eliam ipse docetur Acacius
rei
qui ,

quàm ab œcumenicis synodis ferirentur, et < prœceplionishujus exstititexecutor. > Tantà

synodis ipsis pontificum litteras ad rectam verô licet severitate usus esset Simplicius,
non
fidem tuendam, veluli faciem constanter prœ- ita tamen malo finem imposuit , ut non idem
tuiisse. vires resumpserit, favente inprimis haeresi
Gr.fcls. Scrutemur itaque qure à vulgo Anastasio impcratore , cujus adeô
,
periinax
paulô remotiora sunt , neque ita obvia , om- fuitimpietas, ut ne arma quidem à Vitaliano
niumque oculis exposita. An ergo ad Roma- mota , mullusque sanguis resUnguendae par
norum pontificum tribunal audita; quoqiie esset.
TII. V.
28
 , ,,

875 DE PRfMATU ROM\N^ ECCLESIiE, 876

Gr^cus. Alicram mouachorum causam ad Filium carne passum dicerent. Et de impià
Hormisdam papain delaïaui per Juslinianura Fidlonis mente jani ab initio non levis fuit
imperatorem niemini ; aiebai imperaior ad suspicio : hoc eum probi omnes aninio dési-
Hormisdam : « Msi eniin precibus ac diligeniiâ gnasse, non ex vano conjiciebant quando ex
t vestrà haec qusestio soluta fuerit , veremur more perpeluo, usuque Trisagion ad , Trinita-
I ne non possit Ecclesiarum sanciaruni pax tem ipsam pertinebat, ideôque ore omnium
i provcnire. » Al Horraisdas quanquàm repe- T^ixS'M'i vocitabatur. At posiea, hoc denique

litis precibus à Jusliniano faligaïus ipsisque fuisse Fullonis consilium ,

plenà luce apparuit,
adeô Scythis monacliis Romani advolantibus, cùm, éjecte Caîlendione, rursùs in sedem
dofinitivâ senteniià abslinuit. Antiochenam invasit. Callendio in sedem An-
LàTiNLS. Verîira cùm suo alque patriarchae tiochenam evectus, cùm inveclam usuque do-
noinine urgerel ncgotium imperalor, atque ad natam impiam additionem Fullonis exirai posse
Joannera papam iia scripsisset : < Petiraus desperàsset, emendandura putavit, etiniersertis
i paiernum vestrum affecium, utvesirisadnos ante additionem Fullonis hisce , Rex Qhriste,
I desiinatis litteris, ei ad sanciissimum alniae calholicura sensum Trisagio resliluit. At sedi
< hujus iirbis patriarcliam frairem vesirnni reddilus Fullo ut irapium sensum retineret
,

i qiioniam et ipse scripsit ad vestrain sancti- quem primo invexerat adjecta per Callcndio- ,

< lateni , fesiinans in omnibus sequi sedcm ncm rescidit, et haereticum se denique ex
1 Apostolicam bea»iludinis vestrse, etc., cau- animo probavit.
< sam absolvaiis > Joannes papa , frustra ob- Gr.£cus. Salis jam hgereticorura fortunam
niienlibus iiidera pcriegatos Acsnieiis, ad op- secuii sumus; Romae causas eorum ut pluri-
tatara nieiam lilem perdnxit, et ad exirenium mùm excussas, judicalas,abundè vidiraus; inde
dcfinivit : < L'num è Trinitaie iiicarnaiiim , el in eos contorta fulmina , excommunicationes
< carne passuni , atqiie B. Virginem verè Dei depositiones diciatas :spem etiam veniae inde
Genitricem esse, ut tesiis est Liberatus Brevia- factani , cùm de se pœnitenliae spem fecerant,
rii c. 20. Qtiod deinceps synodus eiiam V, coll. quin et in Ecclesiam receptos, cùm se suaque
8 , can. 4 , complexa est , et confirmavit Vi- emendàrunt , compertum habeo. At cur eum
gilius. morem universa Ecclesia secuta sit , causas
Gr.îcis. Quando approbatam Scytliarum mo- eliam lubens cognoscerem : quid erat quod
nachorumassertionem andio,rectè, nisi fallor, eos ad Romanum inprimis tribunal trahe-
concludam , ni! eos commune Iiabuisse , sive ret?
ciim Theopaschitis et blasphéma Fullonis ad- Latinus. Agathonis Epistola ad imperatores,
ditione , sive eliam cum Eutychianis. Ut quid quae prostat synodo VI, lomo 6 Conc. act. 4 ,

igitur doctissinius Annalium ecclesiaslicorum causas omnes dilucidè explicai; hujus tu iiaque
parenstraducit innocentes Scylhas, et invidioso partem accipe : < Pétri adnitente praesidio, haec
nomine Eulychis atque Fullonis discipulos ( Apostolicaejns Ecclesia nunquàm à veritatis
appellat Equidem, ut libi fatear neque ego
? , I via in quâlibet erroris parte dellexa est

salis Scyiharum inter ariiculum atque Fullonis « cujus auctoritaiem, utpote Apostokirum om-
additionem discerno, mirorque saepenumerô ,
t niuni principis, seraper omnis calholica
eùni unum damnatum essel à Simplicio , po- I Chrisli Ecclesia , et universales synodi flde-

tiiisse approbari alterum à Joanne. « liter amplectentes in cunciis secutae sunt,

Latkmjs. Scytliarum nionachoruni assertio- I omnesque venerabiles Paires apostolicam
nem in varios posse sensus distrahi , locuple- < ejus doctrinam amplexi. » Eamdem causam
lissimè oslendit Lupus in nolis ad synodum suggeril Basilius in Epislolà Sabino diacono
Ephesinam. In pejorem parlera vertilomnia, data ad Romanum pontificem : « Pietati, ait,

noiamqiie eani qnani dixisti, Scythis monachis « luœ donatum à Domino, ut quod adulterinum
inussit Earonius. Al eamdeni doctissimè pro- < est, à proprio et legitirao discernas, aclidem

pulsavit cardinalis Norisius 1. 2 Hist. Pelag., < Patrumsine subiractioneullà prœdices. » Idem
c. 18. El quanquàm ea Scyiharum monacho- insinuât, eodemque arguniento Pelrus Chryso-
runi assertio addition! Fullonis , si verba spe- logus Eutvchem ad obedicnduni Roniano ponti-
ctes, magnoperè affinis sit, sensu lamen loto lici invitât t Hortamur te
: fraler venerabilis, ,

discrepabat. FuUo namqueFilium Dei in sub- i ut bis quae à beatissimo popà Ronianœ urbis
sianlià Deitalis,aut Trinilalem ipsam cru- «scripta sunt, obedienter attendas, quia B.
cilixum conlendebai, cùm conira nionachi ^' « Pelrus, qui in proprià sedevivit et prœsldet,
 ,

877 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 878

< prapstat qiinereniibus fidoi veritatem. > Ber- < sedes Antiocbena ex Apostolicâ quàdam con-
iiardus ad extreniuui cp. 190, ad Iiinocenlium, < suetudine et traditione à Romano episcopo
causam ,
quaiu oplabas, verbis disertissimis I disponeretur, et judicium acciperet.i Neque
coinplcxus est: c Oportet, ait, ad veslrum aliam fuisse consuetudinem Alexandrinae sedis
« referri aposlolalum pericula quaeque , et manifesté liquet ex Socratis 1. 3, c. 17, ubi
I scandala emcrgenlia in regnoDci, eaprœser- narrât Eusebianos Julii papae litteris acriter
c tiiii, qiiae de fide coniingiint. Dignnm nam- reprebensos , quôd pendente Romae causa
« que arbitrer, ibipotissiniùm damna
resarciri Athanasii, ipsi contra canones ecclesiasticos
€ lidei, ubi non possil liJes sentire defeciuni : indicium occupassent, sive odiis in Athana-
t haec quippc praerogativa hiijus sedis. Cui sium, sive ambitiono abrcpti. Verba pontificis
< enim aliquando dictum est : Ego rogavi pro erani « Non docuitnovos istos modos contra
:

t te, Petre, ut non deficiat fides tua; ergo quod € Ecclesiam induci.... Cur igilur, et inprimis
j sequituràPetri successorii)us exigitur : Et tu I de Alexandrinâ civitate nibil nobis scribere
i aliguando conversus, confirma fratrestuos, etc.i tvoluistis? An ignari estis banc consiietudi-
Gr.ecus. Si te longiùs sinam procurrere, < nem esse, ut primùm nobis scribaïur, ut hinc
prope est, ut etiam Ronianorum poniilicum I quod justum est, dcHniri possit... Non ita se
infallibiliialem niihi persuadeas. Atenixn quo- fhabent Pauli ordinationes, non ita Patres
niani istud non habes propositum , et unum id idocuerunt, sed faslus iste, et novum stu-
ogisti, ut causas fidei Romani pontificis suprê- I dium est. >

me judicio submissas esse ostendercs; âge Gr^cus. Testimoniis dilucidis , si exempla

nuoc etiam, et doce, disciplinée quoquc ac etiam junxeris rem absolvisti. ,

morum rationes Romanis ponlificibus curae Latinus. Audîsti Julium Romanum pontifi-
semper fuisse; in summâ , inde judicium cem ut perslrinxerit Eusebianos violatorum
,

inde seotentiam , causas omnes majores tu- canorum reos an adliuc igitur dubium tibi
:

lisse. essepotest ad ipsos plané non fidei modo, sed

Latinus. ^quissimae petitioni tuae subscribo, et disciplinas rationes semper pertinuisse. At-
atque ut primùm testimoniis, tum et exemplis que ut nôris, non vi , sed jure opiimo id sibi
sunimorum episcoporum palam faciara , disci- asseruisse ponîifices , Cyrillum inprimis Ale-
plina etiam causas ad Romanum tribunal per- xandrinum inmemoriam libi revoca. Tulerat
tinuisse, et relatas conslanter esse, juval in in hune et Memnonem, amicus Nestorio Joan-
primis audire , quae de tribus praecipuis pa- nes Autiochenus depositionis sentenliam. Ea
trJarcharum sedibus varii pronuntiàrunt. Im- temeritas , is furor ,
gravissimé synodo III

peraior Constantimis Pogonatus Leonem 11 œcumenicae displicuit, atque ad vindictam

precatus est , ut more veteri desiinarei Apo- meritam Patres provocâsse poluit; abstinent
crisiariuni , qui papae nomine res Ecclesiae se tamen , nec seveiiùs quidquam decernunt,
moderareturj verba ejus sunt : € llortamur et quanquàm in aperlo crimen multiplex
< porrô vestram sanctissimam summitalem ut osseï, judicio papae rem omnem reservant.
< quamprimùm mitlat, quem designare solct, Vorba eorum sunt : i Verùm ut Joannis leme-
« Apocrisiarium, ut is in regiâ, et à Deo con- « litatem longanimitate vinceremus , deposi-
« servaià nostrâ urbe degat, et in emergenti < lionem ejus reservavimus judicio pietatis
f bus, sive dogmalicis, sive canonicis , ac < luae... Inde sanctitas tua convenienti indi-
« prorsùs in ecclesiasticis omnibus negoliis I gnatione concitetur ; nam si volentibus
< voitrai sanctitalis personam référât. > Quid < licebit etiam majores sedes afïïcere contu-
verô sii referre personam pontificis , etsi res « lueliis, et senlentias adeô iniquas contra
ipsa satis explic«t , juvat lanien audire Nice- t praescripta canonum ferre in eos in quos
tam Papblagonem in vità S. Ignatii patriarcha;; « nihil juris babeni, in exiremam confusionem
is rem ipsam videlur paucîs complexus , ubi c deiabeiitur res ccclesiasticoe. >

de S. Ignatio palriarciiâ Constanlinopolitano Gu^cLS. Dissidiura id inter Antiochenam ac

sic loquilur : « Romanis enim pro anliquà ec- Alexandrinam Ecclesiam prope triennium à
c clcsiaslicà traditione , judicandi poiestatem peractâ synodo Epiiesinâ perduravit. Cœlcsti-
I perniillebat. > Quem morem valuisse in nus papa in responsione data ad synodum,
Ecclesià quoque Aniioclicnâ diserte perhibet quia se mitiùs aliquanlô gessit, lam in sectato-
Juvcnalis Uierosolyniorum episcopiis, in con- res Ncstorii, quàm in Joanncm Antiochenum,
cilie EpiiCdiuo ita lo(iuens: < Mos invaluit, ul alienarumque diœceseou invasores , quam
879 DE PRIMATU ROM X^JE ECCLESIiE , 880

optasse synodus videbatur, eà clemeniià, nisi c dictare adversùs sanctissimum et beatissi-

fallor, audaciam Dioscoro Alexandrino, pau- < raum arciiiepiscopuni magnae Roniae Leonera.
cis posi temporibus aspiravit, ut in supremam «Insuper et muiti libelli, multis ejus pleni

sedem, temcrario prorsùs facto, excommuni- < iniquitatibus, contra eum in sancto et magno
cationis senlentiam contorqiieret ; secutus i conciiio oblati sunt ; et semel et secundo, et
nempe Joannis Antiocbeni exempUim, qui in I tertio regulariter vocatus, minime voluit

Cyrillum Aleiandrinum, majoris sedis episco- «obedire. Et hos qui à diversis conciliis regu-

pum, idoni, inullo crimine, tentaverat. ilariter damnati sunt, contra divinas leges
Latinus. Neque id, quod tu ais, exemplo « suscepit, ideô ipse contra se elicuit senlen-

neque esse potuit, ut in Leonera

fuit Dioscoro, t tiam, et saepius ecclesiasticos conculcans

sententiam ferret hùc illum sua impietas

:
€ canones. Unde sanciissimus et beaiissimus

impulit, quae furore potiùs qnrim exemplis < archiepiscopus magnae et senioris Romae Léo

duciiur. Cœlcstini illa clemenlia, quae elucet < per nos et présentera sanctara synodura,
tolâ Epistolà responsoriâ ad synodnm : Tan- t unà cura ter beatissimo, et omni laude di-

dem malorum, Conc. tomo 5, p. 1590, salis tibi ï gno B. Petro Apostolo, qui est peira et cre-

(locumento esse potest, pontiOciae potestatis « pido Ecclesiae catholicae , et rectae fidei fun-

limites nullos prope esse. Et severitas Leonis < damentum, nudavit eum tam episcopatùs
in Dioscorum idem quoque evincit. Quis enim, t dignitate, quàm eiiam ab omni sacerdotal!

quâ de causa, si quaeras, sacerdotio moverit < alienavit ministerio. i

Dioscorum? respondet Anatolius Conslanti- Gr/ecus. At hœc pontificis senlenlia, suffra-

nopoliianus act. 5 synodi Clialcedonensis : gio licet totius concilii comprobata , vim
< Propier fidem non est damnatus Dioscorus, suam in Alexandrinâ Ecclesià ohtinuisse non
< sed quia excommunicalionem fecit Domino videtur ;
quando Timolhcus Solophaciolus

t arcliiepiscopo Leoni, et tertio vocatus non episcopus catholicus, qui Alexandriae sedit

€ venit, ideô damnatus est. > Legati Apostolici tertius à Dioscoro, recitabat adhuc ad altare

plura ejus delicta aperiunt, et sententiam, nomen Dioscori inter sacra.

quœ in ipsum dicta est, ad Leonera referunt. Latinus. Récitasse quidem, at ab Eutyciiia-

Tomo i Conc, p. 1305 « Manifesta fada : nis compressis gladiis adacium ; quorum me-
€ sunt, quae à Dioscoro
quondam Alexandriae tum ubi posuit, datis ad Simplicium papara

< magnœ Ecclesise episcopo commissa sunt ad- litteris ,

qualicumque huic suo delicto aut
«versùm sanctarum regularum ordinem, et scandalo enixis precibus veniam deprecatus

« ecclesiasticam disciplinam.... Hic etenim, ut est, rogans, ut Petrum Mongum ab haereticis

« plurima intermiltamus, Eutychemregulariter inirusum, insidiantera sedi procul arceret ; in

« à proprio damnatum episcopo, id est,

sanc- quem iinem pontifex binas ad imperatorem
I lissimo Pâtre nostro et archiepiscopo quon- Zenonem dédit, tolidemque ad Acacium Con-
c dam Flaviano, praesumens sibi primatum, stanlinopolitanum, quem et certiorem reddi-

« irregulariter in communiones suscepit, prius- dit de misse ad se per eumdem Timotheum

« quàm consideret in Epheso cura Dei aman- libello pœnitentiae eorum quos /Elurus et

« lissimis episcopis. Sed illis quidem Aposto- Mongus à sincerâ Gde abdiixerant.

f lica sedes veniam praestitit, de iis quae ibi GiLtCLS, Delicta Aniiocheni atque Aleian-

t non voluntariè ab eis gesta sunt, qui et hac- drinorum episcoporum ad Romanum tribunal
« tenus perraanserunt obedienles sanctissimo perlata, et sententià pontificis indulgeniiam

f archiepiscopo Leoni, et omni sancto et uni- aut pœnam accepisse , luculenlè hactenùj

< versali conciiio : hujus gratiâ, et in suâ com- exemplo Athanasii, Cyrilli, Dioscori, Joannis,

« niunione eos sicut confideles suscepit. Hic Timothei comprobâsti ; et prd Flaviani inno-

cautem, et hactenùs permansit glorians... centiâ susccptum à Roniano poniifice Leone

«super haec verô, neque epistolam legipernii- conatum indicâsii. Reliquum est, ut correptos

«sit beatissimi P. Leonis, scriptam ad sanctae correcîosque etiam Constantinopolitanos exhi-

« memoriae Flavianum ; et hoc fréquenter ro- beas, et circa eosdem eiiara in causis disci-

f gatus à portitoribus recitari eam, et cura plinae, pontificura vigilantiam, severitatem aut

«juramento fieri lectionem promittens, quâ lenitatem nobis commendes.

( non lectâ scandalum et iaesionem sanctae Latinus. In tanto malorum, aut non undi-

« Dei Ecclesiae per totum orbem lerrse pertu- que bonorum numéro, qui Constantinopolim
«lerunt... Praesumpsit et excommunicationem moderati sunt, exempla déesse haud possunt,
881 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 882

At enim abstinebo ab aliis, eorumque dunla- cum ibi Romano ab olim coustitulum, ereplum
xai excMiiplis utar ,
qui palriarchaium Con- ibat. Per leg. 45 Cod. Theod. de Episcopis.
staminopolilanum aut siruxère aut anipliare LvTi.Nus. Rem ut absoluiissimè teneas, mc-
in aniino liabuerunt. Ita enim Deo plané dispo- minisse te volo, lllyricum omne cum Eudociâ,
nenle facium est, ut quotquot illi sedi effe- veluli dotis nomine ab Ilonorio Occidentis
rcndae dederunt operam, omnes etiam Ronia- Augusto, Juniori Tlicodosio in Oriente impe-
norum pontiliciim censoriani virgam non elTu- ranli, iranscriptum esse; Illyriciani eam occa-
gcrini; at(iue subniissionis suae aequè ac gio- sioncm nacti, dudùuKiue jaui Thessaioniccn-

riae poniificiae testes ad posteros esse pos- sis episcopi dominatum perosi, qui ad id lem-
sint. pus vicarii apostolici munus per lllyricum
Gr.ecls. D. Grogoriuni Nazianzenum, aut omne ex veteri instituto exercebat , ut se hu-

successoreni ejus Nectarium à Constantinopo- jus denique potestati subducerent, impcrato-

Ijtanâ I synodo canone 3, ipsà poieslale pa- rem artibus ad legem eam condendam per-
iriarchicâ aut cerlè secundse honore sedis iraxêre, Igitur his subrepentibus, rescriptum

auctos, in confesso est. An verô in hos eiiam, emisit Theodosius : jubc])at eo, graviorcs
aut occasione ex liis capià, prœclarè qiiid gcs- Ecclesiarum causas non jam Thessalonicam,
serunt, et unde doniinaiiis eorurn in Ecclesiâ sed Constantinopolim à synodis Illyriciaiiis

cluceat, Romani pontifices? referendas esse. Verùm, detectis fallaciis epi-

Latinls. Nobilitàrunt, ac veluli insignierunt scoporum lllyrici, per Honorium Augustum,

supremum Damasi papae rogimen très conti- ab incœpto destitit, vim omnem legi deiraxit,
nenier Conslaniinopoleos episcopi, Masimus canonesque, ac vetustum morem obtinere in
Cynicus, Nazianzenus alque Neclarius. Dama- loium voluit. Haec, Attico Constantinopoleos
sus erat, qui provectionem in eam sedem Cy- episcopo, gesta sunt;nunc quid in eum ii)sum,
nici acriier reprehendit, data ad /Egyptios accipe. Ejecto iniqueChrysostomo in exilium,
episcopos lilierâ. Ipse Nazianzeni translaiio- successerat, Arsacio tantùm inlerjeclo, Atti-

nem, quôd contra canones esset, nec laudavit, cus in Constantinopolitanam caihedram, et
nec ratam habuit. Quare etiam Gregorius pro sancto illi exuli, quamvis et ipse sancius, im-
insigni suâsanctimonià, invitas tantùm sedem moderato zelo initio adversatus fuerat : Inno-
eam iniit, initam pro illegitimâ aspexit, sibi- ceniius papa ob utrumque hoc caput adduci
que relictus eâdem excesslt. Viri sanciilatem non potuit, quanquàm multis legaiionibus ro-
déclarant haec ejus verba : «Sed meum non gatus, ut Attico consueiam Ecclesiae pacem
4 crat ad vim genullectere, nec illegitimam (iaret, neque deinceps, leste Theodorcto, lib. 5,

t sedem exosculari, qui ne coactus legilimam cap. 34, ea impetraia est , nisi postqnàm
ladmiserira.i Nec denique Neclarii evectio mutato animo errorem agnovit Aiticus, et
firma habita est, priusquàm ad eam Romae D. Joannis Chrysostomî noraen tabulis sacris
consensus acccderet. Diserlè id perhibcl Boni- inscripsit; errataque haec qualiacumque, pœ-
facius I, Epislolà ad Rufum Tliessalonicensem, nitentiâ, ac pastorali sanè adversùs haereses
de lis temporibus scribens : « Princeps Theo- vigilantià expiavit, dignus qui sanctorum ca-
€ dosiusNectarilordinationem, propterea quôd talogum auxerit.
«in nostrâ notione non esset, habere non Gr^cus. Anatoliiforlunamnuncprosequerc,
«existimans firmitatem, missis à lare suo au- quem probe nôsli praecipuum aucioreni, ac
« licis, cuni episcopis, forniatam huic à sede veluti architectum fuisse Chalcedonensium ca-
t Romanà dirigere regularitcr deponit, quae nonum, quibus Ecclesiâ Consiantinopolitana
< ejus sacerdoiium roboraret. > prope exaequari cum Romanà sede nonnullis
Gr-ecus. Alter, quo sedcntc, crevit auctori- visa est.
tate Conslantinopoleos thronusj, fuit Atticus, Latimis. Flaviano, scelere Eutychianorum
sanctorum non minus numéro adscriptus : ejecto ac trucidato immanissimè, sulTectus est
hoc namque pontifice, Thcodosius Augustus in sedem Anatolius ab episcopis ejusdem cum
Junior, seu sponte suâ, et studio augendae Dioscoro furfuris iniliatus verùm Léo insti- ;

Constaniinopolitanse Ecclesiae, sive Illyricia- tutionem eam non admisit ; neque assensu suo
noruni molilionibus adductusanno 421, Con- sedem Anatolio firmavit, nisi, hinc ipso reciae
stantinopolitani, ante pauca tempora, urbis hdei, in cujus suspicioncm vocabatur, subscri-
suse mûris prope clausi, jura in lllyricum bente ; inde iniercessore facto ipso Augusto.
ciiam extcndit, et raptu nobiii jus patriarchi- Quare in Epistolâ ad Marcianum , aiebat :
 DE PRIMATU ROMAND ECCLESI^E, 884
«Vestrnc fidei. et intervenlionis habentes in- est : ita sparso per Anatolium rumori larvam
n\
« iiiitum, cùm secundùm suoe consecrationis detraxit, et ne rursùs haeresis in Oriente caput
«auctores, ejus inilia titnbarent, benigniores efferret, Juliano Coensi episcopo vicariam po-
icirca ipsum, quàm jiistiores esse voluimus, testatem per Orientem delegavit, ad Augustum
« quo perturbaiiones oinnes, quae opérante instiper dédit litteras in causa Aetii, minatus
«diabolo luerant excitalae, adhibitis remediis Anaiolio excommiinicationem, nisi id corrige-
f Icniremus. > Et post pauca * Satis sit prae- ; ret. Quâ constaniiâ deniùm fractus Anatolius
«dicto (puia Anatolio) qiiôd vestrae pieiatis remisit de fasiii , atque in suis ad papam dails
« auxilio, ( t inei favoris assensu episcopatum dicere non dubitavit : « Penitùs absit, ut eis
î lama; urbis obtinuit. * Superiorem haec ma- <t ego, quaecumque mibi fuissent mandata per
nifeste sapiunt : altenim id erat, quo se supe- I litteras, adversarer. > Et Aetium in veterem
riorem exhibuit Léo erga Anaiolium. Ordina- locum reposuit, et Chalcedonensiura cano-
vcrat in locum Domni Antiocheni, à Dioscoro num conditorum invidiam in clerum Constan-
injuste deposlti, Maximum Anatolius; id inso- tinopolitanum, aliosque detorquere conatus,
lens factum magnoperè vitio vertebat Léo, et denique Leonis arbiirio reservatam confirma-
quid in eâ re ipse posset, raanifestis verbis in- tionem fuisse testatus est : « Cùm et sic geslo-
dicavit Neque sibi aesllmet llcuisse (Anato-
: t f rum vis omnis, et confirmatio auctoritati ves-
ilius) quôd Antiochenae Ecclesise, sine ullo «trae beatitudinis fuerit reservata. » Continet
« exemplo, contra statuta canonum, episco- haec omnia epistola Anatolii, quam Allatius
< pum ordinare prsesumpserit, quod nos amore exhibet lib. 1, cap. 23, dignà quae legaiur.
( reparandae tidei , et pacis studio, retractare Crocus, Juribus quae ofîerebant Chalcedo-
« cessavimus. » Et verô insiitutionem Maximi nenses canones, etsi prorsùs rennntiàsse vi-

nuUam fuisse futuram, ntcumque testatus est deri possit Anatolius, tamen Acacius, qui eum,
et ipse Anatolius , cùm in Chalcedonensi solo Genadio interjecto, secutus est, eadem
synodo, ut Maximi episcopatum extra contro- réparasse utcumque videtur, favore Zenonis,
versiara coliocaret, dixit : «Qnoniam, et sanc- in imperium resiituii anno 477. Ut enim obser-
« tissimus Léo Romanus episcopus, in commu- vât Pagius, non Leoiii et Anthemio, sedZenoni
« nionem eum recipiens, prœesse eum Antio- lex 16 C. de sacrosanciis Ecclesiis, in favorem
«chenae judicavit Ecclesiae. > Acacii lata, tribuenda est, quae privilégia ea-
Gr^cus. An verô libi suppetit, ex quo Leo- dem Constantinopolitanae Ecclesiœ rénovât.
nem, etiam canone in Chalcedonensi
à condito Latinus. Quam vim habeant impériales leges
synodo, in Anatolium jus supremum exer- in ecclesiasticis rébus, tum praecipuè, cùm
cuisse ostendas ? quae enim ante retuleras, canonibus conciliorum adversantur, jam ante
Cbalcedonensis synodi canonem praecessêre, dixisse me memini : igitur hoc nunc relinqua-
Latinus. Cùm Léo canonibus, quicumque mus. Et quae Félix Romanus poniifei egit au-

praejudicium afferebant ordini sedium summa- ctoritate supremà adversùs Acacii molitiones,
rum, acerrimè obstitisset, neque cmolliri pos- in médium producamus. Acacius, veluti si
set, sive per legatos Pulcheriae Augustae, sive omnia jura Ecclesiae in se iranstulissct, ita

ipsius etiam Anatolii, ut vel latum unguem sedes supremas perturbabat. Joannem Talajam
decederet ;
quin cùm etiam ob eam causara Alexandrinum episcopum, anno 482, Zenonis
severè objurgâsset Anatolium, et ambitionis iniperatoris auxilio dejecit, et Petrum Mon-
apud Marcianum et Pulcheriam postulàsset, gum haereticum, diulùm apostolico judicio

verbo, in îrrltum misisset omnia quaecumque damnatum, provexit. Sic rébus comparatis,
iq eo negotio acta essent; vindicaturus tôt facta cùm Joannes sede pulsus, Romam venisset, et
in se pontificis , ausus est Anatolius in vulgus Simplicium papam appellâsset veluti judicem
spargere, Leonem non récépissé Chalcedonen- legitiraum, teste Liberato, cap. 18, apud Foli-

sem synodura; insuper quoque, quo segrè cem successorem appellationem prosecuius
Leoni faceret, cjus studiosissimum Aetium est. Félix Constantinopolim legationem desli-
archidiaconum Constaniinopolitanae Ecclesise navit, et litteris suis Acacium rcdarguit de
de gradu dejecit, subvecto Andréa, multisque proditâ flde, quin et ciiationis libellum addi-
aliis de haeresi suspectis. lis ex ipsius Mar- dit, quo ad causam dicendam eum Romara evo-
ciani Augusti relatione cogniiis, Léo circiila- cabat : Zenonom quoque requisivit, iit suae

res dcdit, quibus approbare se, quaecumque huic gestae petitioni adesset. Liberatus, Eva-
de fide décréta essent Chalcedone, testatus grius lib. 3, cap. 18
 , ,

885 CONTRA SCHISMA nCOS ORIENTALES. 886

Gr.ecus. At non paruit Acacius quanquàm ,

ac Macedonii Conslanlinopolilanorum episco-

iieiaiô monitus, quin, et Joannem Apame» porum, qui multa pro luitione Chaicedonensis
episcopuni à Petro Fullone consecratum, et synodi, ipsumque exiliuni passi sunt, popu-

ipsiusquoque sedis Aniiochenae qiioudam in- lus inserla optaret, Joanncs Cappadox Con-

vasorem à Felice papa excomniunicalum , in slanlinopoliianuscpiscopus resliluit, ut liquet

conlunieliam sedis Apostolicae , Tyri episcopuni ex Actis synodi Conslanlinopolitanse anno

esse jussii , et Petrum Fullonem itideni à Uo- 518. Verùm, Ilormisdà nolenle iniiio aliter in

niano pontifice anaiiieniaie percussum, in sede pacem admittere Orienlcm, coactus est, no
Antioclicnâ ,
quani secundo invascrat , coniir- mina horum etiam Diplychis eximere, rursùs
niavit , et legatos pontiiicis indigné ac contem- lamcn inserenda.
ptim iiabuit. Gr/ecus. In Ecclesiâ Latinâ ,
quod sciam
Latinis. Verùm tôt scelera ponlifex inulta usus Diptychorum quanquàm olim fuerlt,,

non transmisit ; etenim damnationis senten- hodie intercidit apud nostros mos vêtus
:

tiara Constanlinopolim continué destinavit; adhuc perdurât; habemus prae manibus è

quam cùm Acacius, fretus iniperatoris graliâ, niembranis charlisque codices, quibus nomina

admittere detrectàsset, qui eam detulerant, episcoporum , aliorunique Ecclesiae caiholicae

per monachuni quemdam Acsemeiam Acacii fidelium inscribimus. Sunt nobis viventium ac
ingredientis ecclesiam pallio per ludibrium morluorum Diptyclia : viventium rursùs, alia

appenderunt, teste Liberato. Repetlta insuper Ecclesiœ propria , alia communia : in propriis

est damnatio in Petrum Mongum Alexandri- obtinenl locum episcopi praîcipuè, qui eidem

nuni , et Petrum Fullonem Antiochenum. Ita Ecclesiae praefuère : communia patriarchas

Roma, cùni prope captiva ab Arianis Herulis caeteros, clerum, principes ac magisiraïus,
tenereiur imperium tanien ecclesiasticum
,
populumque lidelera exhibent. Prêter haec

latè in omnem orbem, ipsasque adeô Ecclesias Diptychorum gênera, necdesunt labulae ,
qui-

patriarchicas exercuit, neque per vices, sed bus baptizalos inserimus. Verùm prx caeteris

simul atque eodem tempore in omnes. ecclesiasiica Dipiycha in summo semper ho-

Crocus. Expedi verô jam, quem progres- nore fuerunt. Haecenim, utliquei ex Lilurgiis
sum denique ea Felicis papae constantia habue- S. B.isilii atque Chrysostomi , aris inferre,

rit quemve exitum , loto Oriente adeô con- thure venerari, et sacris peractis, exambone
,

turbato haeresibus , ac fastu in praeceps altâ voce recitare, mes fuit Ecciesiarum per-

ruente. petuus.

Latinus. Quod Acaciura attinet pejor ef-

LàTiNus. Falleris , si putes ,
prorsùs extinc-
,

fectus est , neque unquàm , licet anatbemate tam apud nos Diptychorum memoriam ; et-

ligatus, à sacris abstinult, teste Liberato; enim multâ diligeniiâ asservamus liodiedùm in

quin etiam eô amentiae processit, ut refert Ecclesiis fidelium bapiizatorum aequè ac de-

Nicephorus lib. 16 , cap. 17 , ut etiam papae functorum nomina. Nec desunt Ecclesiae, in
Felicis nomen è sacro albo eraserit, primus quibus etiam ab ara evulgenlur, ad implo-

ipse inter omnes hœreticos rem ad id tempus randa fidelium suffragia. Verùm quando haec
intentatam ausus. At schisma ab Acacio in- hue non faciunt, redeamus ad Acacium schis-

vectum impiissimisque imperatoribus Zenone

,
matis auctorem. Cunnixi quidem sunimis slu-

ac Anastasio propagatum sub Justino denique ,

diis fuerant Romani ponlifices Gelasius , Ana-
piissimo imperatore ac Ilormisdà papa Isetissi- stasius atque Synimachus , ut Acacii jam
mum finem accepit. Imperatoriis namque stu- exlincti nomen ex Ecciesiarum Graecarum
diis eflectum , ut anno 518 edicto emisso Diptychis auTerretur omninô. At piis cona-

recepta sit Chaicedonensis synodus , cujus libus obsistebat haereticus imperaior ; et Eu-
subversionem lam Henotico suo, quàm et aliis phemius, atque Maccdonius episcopi, quan-
artibus Zeno atque Anastasius nioliti sunt. quàm desideriis ponlilicum morem gererc

Justino debetur , quôd Oriens cum Romanâ optassent , tyranni meiu impediebanlur : ut

Fcclesiâ in pacem redierit; revocati pii exules vel bine excusandos, veniàque dignos fuisse
quart» synodi, ac S. Leonis nomen in Diply- censeam ;verùm de ipsis adhuc nobis sermo
cba, è quibus erasum fuerat, rursùs inserlum redibit. Nunc nôsse sufficiat Macodoniuni ,

sit; Acacii contra nomine, ac hsereticorum eumdera Apostolicae sedis reverenlissimum

în quorum ipse societate ac communione vi- perpetnô fuisse : quod tune inprimis patuit,
xit, expunctis. Atque cùm Euphemii quoque cùm urgenti imperatori Anastasio, ut et ipse
 ,

887 DE PUIMATU ROMANiE ECCLESliE , 888

deiilque Chalcedonensem synodum suo calculo orlbodoxum secomprobâsset, et spon-

libello

daninaret, inhuncniodumrespondit: ( Idseci- deretTrapezuntem regressurum unde praeter ,

< ira universaleni synodum, eu iprimusassiderel sacros canones in Constantinopolitanam ca-

f Ronianuspontifex.exequi nequaquàmposse.i tbedram favore Theodorœ Augustae irrepserat.

Gr^ci'S. Flectamus jam ad eos sermonem, Frustra adhuc Justinianus, frustra Theodora,

qui sibi titulos œcumenici, arroganiiùs quàm ad retinendum Iiorainem ,

preces interposue-

pro merito, assunipserunt. Hos inler, nisi fal- rant ; nec niagnifiebat ,
quôd nonnulli è pri-

lor , cliorum ducit Joannes Cappadox ,

qui ad niis Orienlis episcopis, Augustorum graliâ,

annuni 520 obiit; is ipse nimirîira ,

quem adeô Agapelo refragareniur : ille enim à sentenliâ
obsequentem Hormisdae vidiraus. semel juste conceptâ dimoveri haud poiuit;

Latinis. Elsi non desint, qui duos Joannes atque etiam negleciâ prorsùs ordinarià judicii

Cappadoces distinguant , et posteriori ,

quem forma, ne coacto quidem concilio, hominem

etiam Jejunatorem passim appellamus, id ad- dejecit,Mennamque in ejus locum prœfectum

scrii)ant , non est tamen cur de eo liîc tecura suâ ipse manu consecravit. Quid inler haec
disputem sit ita ut volebas : fuerit Joannes aut deinceps egit Oriens? in summâ dicam ;
; ,

Cappailox, Jusiino régnante, sedens ,

qui pri- obsequentem se praesiitit, et mox ab obitu
perstilerit Agapeti coacto sub Mennâ concilio
, rata ,
raus œcumenici titulum invaserit ;

fastu et Epiphanius successor, cujus

cuncla habuit Augustus quoque , ut constituta
in eodem ;

executioni mandarentur, Novellâ 42 impera-

supercilio blanditus Justinianus Augustus titu-
prirausque con- vit : Anthimus ipse ut habetur act. 4 Con-
lum eunidem ratuni habuit ,
,

slitutionibus suis adscripsit ; denique Mennas stantinopolitani concilil sub Mennâ célébrai!,
facturum se omnia recepit <Quœcumque sum-
etiam in concilio Consiantinopolitano appelle-
:

nomine sexcenties: nom idcircô aucto- < mus pontifex magna sedis Apostolicœ décerne-
lur eo
ritati ponliliciae sesubduxeruni? num se pares tret : t insuper et ad patriarchas dédit litie-

aut pari ab loco sunt babiti ? ras quibus testabalur , ( se per omnia sequi
ipsi arbitrati , aliis

equidem horum ego nihil suspicor : etenira « sedem Apostolicam. »

Joannem Cappadocem Hormisdae niandatis Gr.iEcus. Legi ipsemet Mariani monachi li-

obsequentissimum jam vidimus : Epiphanius bellum ad eamdem Constantinopolitanam syno«

vicariam sedis Aposiolicae praefecturani in- ,

dum ad an. 556 célébra tam effert is sumrao- ;

pere facium magni ponlificis, nec veretur cum

junctam sibi ab eodem pontliice ad recipien-
facto Pétri nobilissimo id conferre i Misit
sanctse sedis episcopos
:
dos in communionem
Mennam denique « Deus, ait, huic civitali Agapetum, qui vcrè
lubens volensque suscepit.
à-,a7rr,TÔ; dilectus à Deo, et hominibus, pon-
Agapetus papa, abrogato Anthimo, in sedem
t

œcu- ( tificera antiquae Romœ, in depositione An-

Constantinopolitanam provexit, Ita licet
thimi et praedictorum haereticorum (scilicet
menicos, Romana sedes supremo moderabatur
<

i Severi, lanquàm olim Petrum

Pétri, eic),
imperio.
Gr^^cus. Agapeii id factum , ad Romani I magnum Aposiolum Romanis in depositione

Simonis praesligiarum. Isle ergo venerabilis

ponlificis auctoritatem in luce coUocandam ,
I

c vir, sciens per libellos plurimorum noslro-

ssepè née illibenter nobis obtruditis. At quan-
nondùm perspicio sanè, ut « rum,qu3e inique contra Ecclesias prsesumpta
tum id vos juvet :

fuêre, ea ipso visu semel accipiendo, neque

tibi cum Macario Ancyrano loqua, novimus I

ad visum suscipere voluil Anthimum furen-

etiam à Theophylo Alexandrino condemnatum
c

Chrysostomum , evectum Arsacium à Dio- ,

i. tem adversùs canones, sed nunc juslè, et

< adjuvante caiholicam fidem, et divinos ca-

scoro, Flaviano ejecto, institutum Anatoliura ;

nones vestro imperio, praefecit ipsi Ecclesiae

facti tanien tantùm hsec erant , non juris. <

supremam in ecclesiasticis < sanctissimum Mennam rectae fidei, et vitae

Latinus. Quae
non ex pudicae. » At de Mennâ et Anthimo jam salis
rébus auctoritatem commendant
<
,

superque;an verô etiam in Joannem Jeju-

nudo facto ducimus adjuncta omnia dili-
:

natorem, sive Nesteutam qui muliô acriùs

genti memoriâ repetenda sunt, Agapetus post-
eumdem honoris titulum consectatus est, jus
quàm Constantinopoli adfuit, suâ auctorilate,
aliquod Romani pontilices exercuerint, lubens
facultateque à Deo accepta fui lus, ut rcrum
ecclesia&iicaruni supremus arbiler , neque in ex te cognoscam.
neque Latumjs. Coegerat Joannes Nesleuia synodum
communionem recipere Aniliimum , in

conspcctum venire sustinuit , nisi priùs oblato ad annum 588, in speciem ut Gregorii Antio-
 »

889 CONTRA SCHISM.\TiCOS ORIENTALES. 890

cheni câusam cum aliorum patriarcharum doctlssimè prœstitit Thomasinus 1. 1 deveieri

legatis excuteret, reverà autem , ut Pairum et nova Disciplina. Triplici ergo sensu œcume-
eliam congregaloruni decrelo tiiuluni œcume- nici nomen usurpari potest : primùm sic, ut

nici diu alleciaium, usurpatunique sibi ineliore hune unum tantùm in Ecclesiâ episcopum esse
aliquo nomine affirmaret. Verùm nec id ei ex significet, caeteros vicarios ejus et delegalos :

voto cessit; etenim vix gestae rei fama in urbem atque hoc sensu si à Romanis etiam pontlfi-

perlata est, cura conlinuô Pelagius papa viribus non immcrilô temerarium,
cibus usurparelur,
sunimis se opposuit, synodique acta pro po- blasphemumac superbum dici posset; expressit
leslaie dissolvit, ut colligiiur ex 1. 4, ep. 3G iioc eleganter Rernardus 1. 3 de Consider. c.
Gregorii. Neque Gregorius ipse succossor Pe- 4, ad Eugen., sic papam alloquens : i Erras, si

lagii, raeliorein eà in causa se praesiilit. Etenim ( ut sunimam, ita et solam institutam à Deo
facinus id, datis quaquaversiim litleris, gra- « vestram aposiolicam auctoritatem existimas.
vissiniè detesialus, noraen œcumenici impium, Deinde œcumenici nomen sic sumi potest, ut

blaspliemum, superbum, temerarium, nefan- non omnem quidem in uno, summam tamen
dum proniintiavit , et ex quo par Ecclesiae potestatem designet, et cùm hàc ratione Ro-
periurbelur. Quin et Ipsum Joannem acriter manis poniificibus ex aequo conveniat, citra

insectatus est ep. 38, 1. 4, sic alloquens : piaculum ipsi eo uli potuerunt. Demùra sinii-

< Veiiemenler miror, quia ne ad episcopalum litudinariè et per quamdam analogiam , pro
I venire poluisses, fugisse velle te memini; jurisdictione insigni, quae magnam orbis chri-
« quem taraen adeptum iia exercere desideras, sliani partem complectatur : et hoc analogico
I ac si adeuni ambilioso desiderio cueurrisses. sensu in dubium est, potuisse eum tiiulum
« Qui enim indignum te esse fatebaris, ut Constantinopolitanis favore Patrura adscribi.
c episcopus dici debuisses, ad hoc quandoque Jam verô, ulde primo nihil dicam, ne secundo
« perducius es, ut despectis frairibus episcopus quidem sensu, œcumenici nomen sibi arro-
t appelas solus vocari. > Alque ut exemple gâsse Joannem, ejusque successorem Gyria-
Romanorum poniificum eum ad deponendum cum, res in aperto est ex ipsomet D. Gregorio,
id nomen adduceret, haec subdidit < Num- : qui 1. 7, ep. 64, ad Joannem episcopum Sy-
< quld non, sicut veslra fralemiias novit, per racusanum, ita scripslt : i De Ecclesiâ Con-
< venerandumChalcedonenseconcilium.bujus « stantinopolitanà quod dicunt, quis dubitet
« Apostolicae sedis aniistites, cui, Deo dispo- « eam Apostolicae sedi esse subjectam, quod
I nenie, deservio, universales oblato lionore < dominus piissimus imperator et frater noster
I vocati sunl? sed tamen nuUus unquàra tali <eiusdem civitatis episcopus assidue profi-
< vocabulo appellari vohiit , nuUus sibi boc «tenlur?» Itaque terliâ tantùm accepllone
< temerarium nomen arrlpuit. î Quibus qui- usurpavit id liluli ac lionoris Joannes Nesteu-
dem adeô acribus senlenliis è scri|)iorlbus ta, quod procul dubio iniegr.à sanctitate po-
complures, hocque qnalicumque Joannis am- tuit. Et verô id nominis ne Graecos quidem
bitu decepti, Joannem Nesteuiam acerbe in- usurpasse aliter, discimus ex Anastasio Ri-
sectantur. At nospauiô humaniùs habebiraus, blioihecario ad Joannem VllI i Affirmabant :

neque sanctitati cjus quidquam delractum ibi- I Graeci ,

quôd non ideô œcumenicum, quod
raus, quem et Menaea Graeca fasiis sanctorum I multi universalem interpretati sunt, dicerent
accensent, et ipse Magnus Gregorius jam viià < patriareham ,
quôd univcrsi orbis teneat
functum appellat virum sanctissinium, 1, 5, ep. < praesulem , sed quôd cuidam parti praesit
64. Et 1. 0,ep. 6, sanclœ memoriœ, elsi contra « orbis, quae à Cliristianls inhabitatur. >

nitatar Guiilelmus Cuperus ad t. 1 Augusti. Gr^cus. Id verô si ita sit, injurios facis viro
GiLECDS. Id verô ut tu componas, cupio ex sancto pontifices sanctissimos, ut qui ob id
animo; si enim id nomen temerarium et bla- nomen per se non malum, nec Improbè usur-
spbemum fuit , ut allirmabat Gregorius ; si paium, patriareham Joannem in invidiam ad-
dcinde id Joannes tantoperè sit tuiius, ut duxerint ,
gravibusque adeô senlenliis per-
etiam ad posteros propagârit , adversùs tôt striiixerint. El profeciô nec decuilid Gregorii
lamque graves poniilicum lilteras ; nescio Magni sanclimoniam, nec sapienliam, quam
sanè, quomodô sanclitatem ejus in tuto col- orbis universus admiralur.
iocem, neque ut tandem eum à i)rimatùs ho- Latinls. Etsi prorsùs Joannem Nesteuiam,
nore afTectato absolvam. quemadmodùm dixi, comparatum fuisse exi-
LxTi.NL's. Quod lu nescire te fateris, dudùm siimem, neque perverse aliquo sensu id tituli
 ,

891 DE PRIMATU ROMANDE ECCLESl^E ,

892

sibi ambivisse, persuasum niihi jjabeani, et § V.

nequc deinceps synodis id aliler Consianli- Gr.ecus. Ex iis quae adhuc in médium pro-

nopolitanis coiifirniatuni sit, jure tamen, sa- duxisti, dilucidèperspexi, omnes Ecclesiarum
pientissinièque in prinios usurpalores ejus U- I]
majores causas ad Romanum tribunal , inde

luliponlilices adverterunt : et queinadmodùm ab exordio Ecclesiae delatas consian ter fuisse,

ipsi, per Chalcedonenses Paires delato sibi hic causam suam dixisse haereiicos , in jus

œcumenici noniine sensu secundo, ad caute- vocatos violatores canonum , atque suramos

lam, ul dicimus, abslinenduni duxerunl, ne pontifices, sicut in fidei dubiis deliniendis,

foilè quis pontilicum faslu abreplus, id ali- sic quoque in tuendis sacn's canonibus, ulcis-

quando, ut primo sensu sibi debilum, arroga- cendis eorum , aut fidei perturbatoribus, aut

ret, sic sanctè prorsùs providentissimèque donandis veniâ pœnitentibus, praecipuâ quâ-

cavere poterant eâ inseciaiione , ne quis dam auctoritate vcrsaios esse. At jus susci-

Constantinojioliianoruni prima aut secundà piendarum appcllationum tutô, nisi fallor,

accepiione usurparel. Neque id absque exem- iisdem denegavero, quando illustrissimus

plo : probum , sanctuni erat , et ex aequo archipraesul Parisiensis Petrus de Marcâ me

convenions Salvaloiis Malri Xp'.ffTOTOJcoî nonien, in eo antecessit, L 7 de Concordià Sacerdotii

et Patres lamen Ul concilii ejus usum graviter et Imperii , c. 3.

vetuerunt, ne forte sub eo veluti vélo quodam LvTiNus. Equidem si etiam Marcam audire

P^estorii impielas delitesceret, qui anliquatum malis, quàm Paires Sardicenscs, aiiosque

cupiebat oa&Vcxo; nomen. doctissimos , qui argumenta ab arcbipraesule

Gr^cls. De œcumenici litulo, qui tanti sietit allata erudiiè dudùm confulàrunt, non tu à

Constantinopolitanis Palribus , quoque veluti Romano pontiiiee jus appeliationum in totum

ex insidiis Romanorum pontificum summa detrabes; ad posteriora duntaxat tempera,

dignitas videri poterat appeti , copiosè à te quod Marca ogit unicè , initia atque usum
dictum est. Nune pauca de lis profer ,
qui earum revocabis. Persuasum nenipe fuit viro

marte aperto in prinialum Romanum invecti i

doctissimo ,
jus Romano poniifici Sardicensi

sunt. Erant ii, ut novimus oranes, Phoiius, è concilio quîesiuim , diversuni prorsùs à

atque Michael Cerularius : ita praesens caput judicio appcllationis esse, neque aliud iis

concludenius. canonibus deferri papae ,

quàm jus reira-

Latinus. Complurade infelicissimis his pa- ctandi, revidendique ab aliis judicata. Appel-

triarcbis ad qusestionem de origine et pro- iationum verô institutionem vel morem poiiùs,

gressu schismaiis in médium afferri polerunt : in Graecâ quidem Ecclesià ad quino-sexti

hic qu3e loco huic sunt propria, reddam. sive Trullani concilii tenipora , apud Latinos
Phoiius primiàm à Nicolao ob sedem Ignatii seculo tantùm Mil iiiitium sunipsisse.

scelere invasam , dejectus, instarque laici Gr.ccus. Antequàm liiem de appellationibus

atque adulterl habitus , cùm , defuncto Igna- comraittamus, expediendum arbitrer, quid

tio , favore Basilii Augusii rursùm irrepsisset, quantùmque revisionera inter atque appcllatio-
à Leone denique imperaiore , vini plurimam ,
nis naturam intersit. Appellatio, si rectèhabeo,

momenturaque addenie Epistolà Stepliani sicintegram causa; cognilioneniadsuperioreni

papse , deposilus, et repentis anatljematibus judiceni transfert, utpro iiujus iribunali exculi

à Nicolao inde ad Formosum iisque poniificem atque siatui possit tum de causa, tum et de
percussus , auctoritatis pontiliciae triste exem- sententià ipsâ priorum judicum ; cùm contra

plum exstltit. Micbaeli Cerulario instauratum revisio,acnuda causse retraclatio delinitivum

schisma aliquantô magis è voto processit. judicium apud primaevam jurisdictionem re-
Verùm et is à Leone IX pontifice eraissum in linquat ,
quanquàm id possit , ut prioribus

se fulraen expertus , sede deniùm etiam , in novos etiam judices adjungat. Hoc verô unum
quam nunquàm immilti debuerat, per Alexiuni est, non id alierum qiiod Sardicenses Patres
Comnenum Augusium deturbatus est ad an- Romano poniifici indulserunt. Expende vcrba
nuni 1039. Ita uterque ,
quemadmodùm Dios- canonis 3; non ilia plus quàm denius con-
cori tenieriiaiem inexcommunicandisvicissim, tinent : > Si aliquis episcoporum judicatus

et è Diptychis eradendis pontificum norainibus ifuerit in aliquà causa, et pulat se bonam

secuti sunt, finem quoque communem cum I causam habere, ut iterùm concilium reno-
eodem sortiti sunt. <vetur; si vobis placet, sancti Pétri Ajiosioli

< memoriam honoremus , ut scribatur ab his

 ,

893 CONTRA SCniSMATICOS ORIENTALES. 8»4

«qui causani examinarunt, Julio Romano Gr/Ecus. At quod tu postremô, recià, ui

f episcopo, el si judicaverit, renovandum esse vldeiur, coiisocuiione adversùni me inlerebas,

«judicium, renovetur, et det judices; si nialuisscni profeclù, canone ipso Pairum di-

I autem probaverit talem causani esse, ui serte expressum fuisse.

« non rerriccniur ea quoe acta sunl qnae de- ,

Latimjs. Neque hoc , quod oplabas. Patres
i creveril , confirmata eruni. neglexêre : inspice paulisper canonem 4; is
Latinus. Ne de nalurà revisionis sinii»licis sic habet : « Cùm aiiquis episcopus deposilus

atque appeliailonis lecura litigem, iiabeaise • fuerit eorum episcoporum judicio, qui in

ita quemadmodùm eani

,
de Marca consiiiuii, < vicinis locis commorantur, et proclamaverit

atque descripsit. An tu verô cxisliuias Pairi- I agendum sibi negotium in urbeRomà, aller

Lus Sardicensibus id aliquando in menlem I episcopus in ejus cathedra post appellaiio-

venisse, ut constituèrent, causain appcilalara I nem ejus qui videtur esse depositus, om-
à pontiûce ad pristinos judices rursiis irans- I ninô non ordinetur, nisi causa fuerit in

mittendam esse; necposse, quàm unum atque I judicio episcopi Romani determinata. >

alium novum designare, qui cum prioribus Nonne hic provocanti à secundo judicio diser-

judicibus causae judicio iniersit. Canon 3 con- lis verbis ipsum Romanum pontificem judicem

cedit ponlifici , ut det judices , neque affirmât tribuuni ? atque sententià laiâ superseden-
primos eos esse oportere : dal insnper pote- dum esse monent, dùm causa pro trii)unali
siatem acta primorum judicum confirmandi ;
Romano finem accipiat, qu% demùm appelia-
et quoniam confirmandi potestas cum irri- lionis vis est atque genuina indoles.
tandi potestate conjunclissima esse solot, ne GRiEcus. Sardicenses Patres mihi quidem
dubita , banc etiam tributam esse pontiQci. veluii per gradus processisse videntur , neque
Verùm quœ adbuc solo ratiocinio ex can. 3 nisi appellaniibus ab aliero judicio, flnilimo-
,

inlulerara, diserte oninia Patres ipsi expres- rum nempe episcoporum, veniam fecisse

sisse videntur canone 7 : < Placuit autem, pontilici jiidicandi.

< aiunt, ut si episcopus accusaïus fuerit, et Lati.nus. Id verô minime : etenim canone 5
I judicaveriiii congregali episcopi regionis absolutè dicunt : « Si judicaverit renovan-

« ipsius, et gradu suo eum dejecerint, si ap- ( dum esse judicium, renoveiur, et detjudi-

tpellaverit qui dejectusest, et confugerit ad < ces ; » hoc est, sive se volet, sive alios.

t episcopura Romanae Ecclesiae , et voluerit se Quare in arbitrio Romani pontificis erit

laudiri; si justum putaverit, ut renovetur etiam primo appellatara causain ad se per-

t judicium, vel discussionis examen, scrlbere trahere , cùm per canonem 7 possit id alià

( his episcopis digiielur. qui in linilimâ et quoque ratioue commodiore prseslare pèr
«propinquâ provinciâ sunt, ut ipsi diligenter alios , adjunctis, si lubeat, legatis.

<omnia requirant, et juxta fidem veritatis Ga^tcts. Senteniiam, quam adhuc propu-
f definiant. Quôd si is qui rogat causam suam gnàsti , compleotor, at ad eum lantùm mo-
( iterùm audiri , deprecatione suâ moverit dum, quo eam Zonaras noster atque Theodo-
< episcopum Romanum, ut de lalere suo pres- rus Ralsamon complexi sunt horum ego :

I byierum mitlat , erit in potestate episcopi erudilione confido; limitant ii Sardicenses

« quid vclit, et quid œstimet. Et si decreverit canones ad episcopos ditioni Roman* sub-
I mittendos esse qui praesentes cum episcopis ditos, neque iis locum esse volunt, praeter-
I judicent, hahentes ejus auctorilatem , à quo quàm in Occidente, ubi quidem et procusi
« desiinati sunt , erit in suo arbitrio. i In sunt.
aperto jam , nisi fallor, est, pênes pontificem Latinus. Verba canonum, nisi cseculimus,
esse, tribuere appellanli judices , non primos tam sunt generalia , ut omnes ubivis terrarum
illos iterùm , qui ejusdem cum dfjecto regio- episcopos facile compleclantur ;
quare imme-
nis erant, sed novos et finitimarum regionum ritô sapientes illi veslri eadeni iii angusliores
cpiscopos , atque ubi collibilum fuerit, his fines coarctârunt ; neque fide oplimâ et pror- ,

eiiam legatos adjungcre, qui suae, hoc est, sùs contra Patrura Sardicensium sententiam,
Romanae sedis nomine aucioritateque judicent. quando ipsi ad universam Ecclesiam pertinere
Quod verô demandare potest aliis, quod exer- disertis verbis in Synodicâ suâ profiientur :

cere por logaios su.î auctoritaie instructos ( Hoc enim , aiunt Patres, optimum et con-
judieinm, quis neget per se ipsum etiam jure ( gruentissimum esse cognoscitur, si ad caput,
posse papam? « id est , ad Pétri Apostoli sedem de singulis
 , ,

895 DE PRIMATU ROMAND ECCLESIiE,

( qnibusque provinclis domini référant sacer- « de sede Alexandrinâ propter Petruni Mon-
Tff
« dotales. ) Unde et diserlè praecipiiint, ;
« gum ,
profeclus est Antiochiam , ut videret

< Universa quae conslituia sunt , caihulica I Ellum niagislrum ; cui cùm narràsset, quae
« Ecolesia , qu3e ubi(nieest, cuslodiat, > can. « sibi evenerant , ejus consilio ingressus est
21. Elverô occasio ipsa, quà luoii praefalos « ad Caiendionem Antiochenura patriarcham,
canones condidcre , salis admonet oinnium, I et sumptis ab eo inlercessionis synodicis
loiiusque orbis cpiscoporum coinmodis con- clitteris, Romanum pontificem Simplicium
sultiim voluisse Paires , sic, ut cuilibet epi- 1 appellavit , sicut B. feclt Athanasius. »

scopo à quocumque demùm palriarchà depo- Gr.€:cls. Si tibi Liberati sententia arridet,

sito ,
quin et patriarchis ipsis cùm simili inju- atque praeoptes ei adhserescere ,
quàm nostri

ria affecli fiierint, liane saluiis aram , hoc temporis criticis scripioribus , compone , quae
confugiiini i)atere voliierint. Etenimnon fallar, ipse Atbanasii appellationi opposui , et explica

opiner, si quemadniodùm Sardicensi synode, à quâ demùm sententia appellârit.

sic et canonibus occasionem dédisse dixero Latinus. Quanquàm non diflitear Athana-
favorem eum Julii Romani ponlificis , quem sium ,
post transmissas in eum ab Eusebianis
dejeciisper synodos Tyri atque Antiochenam, accusationes, Romam evocatum esse, pro
D. Aihanasio Alexaudri* episcopo , Marcello certo tanien Iiabeo ex Sozomeno 1. 3, c. 6,
AncyriE , et Gazensi Asciepse praestiiit, ma- Theodoreto aliisque nonnisi à peractâ Antio-
gna Eusebianorura invidiâ atque tuniuUu. chiae synodo, intrusoque in calhedrara Gre-
Gr/Ecis. An verô tu Athanasium quoque gorio , iter id ingressum esse. Cur igiiur licet

foriissinium illuni Homousii propugnatorem evocatus, non etiam ab adeô iniquâ judicura
ad Julii papa judicium appellâsse exisiimas? sententia appellare poluerit? Ita appellationi

bis in ilium depositionis sententiam dictam Aihanasii ab Antiochenâ synodo , nec ratio
memini ;
primùm à Tyri synodo ad an. 335 ,
temporum , neque evocatio pontificia obest

et tum quidem Consianlini Magni jussu Tre- qu« tu mihi duo opposueras. Etverô appel-
viros exul abductus est. Verùm cùm vix Au- lâsse etiam D. Athanasium ab Antiochenis
gustorum filiorum bénéficie rediisset, rursum multa sunt quae persuadeant: primum rei
an no 541 , eorumdem Eusebîanorum calum- momentum, et ad veteres, novae injuriae ac-

niis dejectus in concilio Antiochiae habito cessio tempus dilatio Romani

, navigationis ,

Grogorium successorem accepit. A quâ tu enim prope biennio post Aniioche-

judicii; id

verô synodo ad Julium appellâsse dices? A num celebratum esse utcumque liquet ex ,

Tyriâ quidoni appellâsse aiunt verùm ad im- , Julii Epistolà ad Orientales ; perhibet ea

peraiorem lantùni. Ab Antiochenâ verô aegrè Athanasium, annum loium et sex menses ad
poiuii, quando cerlum est , anle hanc cœp- tribunal Romanum Eusebianos praestolaium
lam , in judicium Romam evocatum esse; esse ; cui si tempori menses navigationis ad-
itaqne iler ingrcssum iraperio potiùs quàm jeceris, prope biennium inter synodum utrara-
voluntate suâ , qui sanè non est mos appel- que ellluet. Quare cùm Athanasius apologiâ 2,

lantium. scribit : secundùm nossemel,

c Judicaium est

Latinus. Appellaverit necne Athanasius, si f neque iterùm, sed saepiùs primùm quidem :

etiam in medio relinquam , stabit adhuc quod < in nostrâ provinciâ , cùm ad id coissent

di:;eram; Julii favorem, quo innocentera I propemodùm centum episcopi secundo ;

Athanasiuaa protexit Eusebianis quidem mag- î Romae, cùm Eusebius litleras scripsii^seï, et
norum causam motuum Sardicensibus verô , < tum ipse eum suis, tum nos ipsi in judicium
Patribus occasionem canonum condendorum < vocati essemus. > Non jam primo sed se- ,

proebuisse. Cœterùm ne et illud quod ex me ,

cundo vocatos opiner Eusebianos neque jam ,

qusesisti, negligam, non dissimulabo esse ex ut accusatores sed reorum instar. Hinc enim,

Latinis eiiam ,
qui Aihanasii accessum Romani indigné ferebat pontilex celebratam ab iis in

malint confugii poliùs quàm appellationis Athanasium synodum : sic enim scripsit ad
,

nomine donare; at levibus argumentis nixos eos, teste Socrate 1. 3, c. 17 : « Non decebat
sequendos uiihi non puiem; tutiùs adliaîrebi- ( cùm nos ad celebrandam synodum liiieras

mus Liberato , etsi non penitùs coïtvo ve- , c mitteremus, aliquos praeoccupare judicium
tuslo lamen probatseque fidei scripiori. Is verô f synodi... cur igitur et inprirais de Alexan-
in Breviario Nestorianae et Eutychianne causac, t drinâ civitate nihil nobis scribere voluistis?
cap. 18, ita scribit : « Joannes Talaja ejecius < an jgnari estis hanc consuetudincm esse , \xt
 897 CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 898
f primùm nobis scribalur , ut Iiinc ,
qiiod « injuriis, sed et plurimi alii episcopi ex Tbra-
« jiismm est, dcfiniii possitV Qiiapropter si <ci;i, Cœlesyrià, Pliœnicià, PahTîslinâ hîjc
t isllùc iiujiisniodi siispicio in episcopiim con- «convenêre; presbyteri item non pauci par-
« copia luerat, id liùc ad nostram Ecclosiam « Uni ex Aiexandrià, parliin aliimde liùc ad
1 referri oporluit. Nunc aulem nos, qiios < conciliuin occurrerunt... conquesii sunt vim
< cerliores minime fecerunt, postqnàm jam . ei injnriam Ecclesiis illatam , suas Ecclesias
< ejîerint quod liibiiit, su fTraga tores suae «eadem quae Alexandrinam, passas esse , et
1 (iamnalionis, oui non interfuimus , esse vo- I in aliis Ecclesiis siniilia designata. » INullae
t lunt. Non ita se iiabenl Panli ordinaiiones , Marcello, nnilae aliis episcopis Tyri injurise
« non ita Patres docuernni , sed fasius isle , illalae fuerant.
» et novum sludium est. > Inde verô Alhana- Latinus. Verùm uiut res de Athanasio se
sius deposcens Ronianae sedis auxilium insta- habeant, de Marcello muitô est apertius ex
llai. Qiiod insinuasse videtur lîonifacius, epis- his, eum atque alios propé innumeros adver-

toiâ inter Holstenianas iO, scribens: « San- sùs Eusebianorum vim appellâsse.
t cl3e mémorise Atbanasins, cl Petrus Alexan- Gr.ecus. Dabo tibi appellâsse hos omnes ad
I drinae sacerdoiesEcclesiae, sedis hujus auxi- Romanum poniificem; at etiam eâ de re ve-
c lium postulàriint. > Etenim Pctri quoque, hemenier qucstos gravesque eâ de causa
,

qui Athanasio successit , regimen non plané moins suscitasse Eusebianos in confessoest:
tranqnillum fuit ; post multa namque adversa an verô non œqua fuerit eorum querela, propé
ab Arianis devorata , ad extremum à Lucio est ut ambigam. Elenim canone 6 Nicseni
dejecius, Romam ad asylum confugit, suscep- concilii probe nôsti , patriarchis singulis suae
insquc quàm bénigne calUedrani araissam ad diœceseos regimen assignalum , metas , limi-
annum 575 recepit. lesque, quos non exeant, praestitutos. De-
Gr-€cus. Cùm suspicarer initie , rectène de inde si Athanasius jure à synodis ad Julinm
Eusebianis in judicium vocatis ob senientiam appellavii , si Julius jure bono in examen vo-
in Athanasium Aniiochiae lalam, argunienta- cavit synodicè décréta , cur in Athanasium
tus sis, mox omne dubium abstersit
niihi Aihanasiana causa in concilio Sardico rursùro
Epistola Julii ad Orientales, ut primùm eadem resumpia est? nihilne id papae juribus praeju-
in memoriani venit. Respondii illà ponlifex dicilatlnlit?

ad Eusebianorum querelas; verba papae sunt: Latinus. Jam dixisse memini, Nicaeno ca-
f Quid enim actum dignum ofl'ensâ?... Anest none nuilis liraitibus, aut cancellis Romani
f quia adhortati vos sumus, ut ad synodum poniificis anctoritatem arctatam esse, quae ex
c occurratis'-'atqui illud poiiùs cum gaudio ex- Christi imperio in ovile lolum, omnesque
€ cipi oporluit; qui enim benè sentiunt de lis Christi oves, agnosque porrigitur. At neque
» quae egerunt , et in quibus ipsi, ut aiunl, iliud altcrum ,
quod objecisti papae juribus ,

» judicesfuerunt, non indignanler ferre soient, dcrogavit,quando quemadmodîim Sardicensis

< si quod ab ipsis judicaium est, ab aliis excu- synodus, sic et qnaecumqne iJlic acia sunt,
< liatur, quippe qui securi sint, ea quae ipsi nonnisi voluntale et auctoritaie supreniâ Julii
« jusia judicaverint , injusta nunquàm fieri agi poleranl : « Episcopi in magnâ synodo
I posse. » Ubi sanè de sententiâ olim Tyri lalâ < Nicaeae congregaii non sine Dei consilio, ait
sermonem non esse vel inde effecisse mihi , «Julius in Epislolâ ad Orientales, permise-
videor, quôd iniqua prorsus querela futura < riint prioris synodi acia in alià synodo exa-
erat, quamque ponlifex facillimè repulisset t minari, ut et iili, qui judices erant, prae
dicendo Eusebium peliisse ut ponlifex ipse
, , « oculis habenies, secundum de eâ ipsâ re
agat judicem diserte enim Sozomenus tradit,
: i judicium fuiurum, cum omni diligentiâ cau-
1. 3 c. 7, scripsisse Eusebium ad Julium
, ut , t sam expenderent ; ei illi , qui senientiam ac-
ipse decreiorum TyTi sancilorum judex esset; « ceperant, certô cognoscerent, se non pcr
quod quoniam non fecit papa, indicio non c simultatem
sed jure ac meritô condemna-
,

levi est, Epislolâ ad Orientales loqui papam t Quod suà sponte Mcaena synodus
tos esse. >

de judicio Anliocheno, praecipuè quando li- aciorum examen fieri, pacis, boni<|iie majoris
quel ex eâdem , prœter Athanasium multos graliâ, permisil, non diminuit auctorilalem
jam alios etiam accessisse ; verba Epislolae synodi ; cur igiiur Jnlii auctoriiati id quod
sunt : < Non enim solùm Aibanasius, et Mar- objecisti deroget ? ciiari , invitum posse irahi,
«cellus episcopi cum querimoniis de illaiis quemadmodùm cum Eusebianis factum est,
 ,, ,

DE PRIMATU ROMANiE ECCLESI^, 900

auctoriialis dispcndium continent , non quse latemque stetisse per Africam , quôd episcopis
tu Julio opposueras. ipsis appellandi libertas in tuto relicta esset,
Gr/Ecus. Si verô jam iiira certa adeô fue- el quôd papa pro jure supremo causas etiam
runt appellationum ad pontifices jura, fierine presbyterorum ad se advocare posset, quan-
potuil m aut eadera ignoraverit, aut sciens quàm cauluni esset ne hi sponiè adirent. Mihi
volensque impugnârit Cyprianus? impugnâsse tamen cùm eum iocum libero oculo inspicio,
,

naraque aegrè negari potest. Rejecerat is, de non quàm appellantium temeritatem
aliud

sentenliâsuiconcilii, à coramunione quinque ipsamque summorum pontificum in iis admit-

presbyleros, Felicissimum, Fortunatum atque tendis facilitatem reprehendisse videtur Cy-

alios; ii cùm ad Corneliuai accessissent ,

pon- prianits, Etverô facilitas ea copiam gignebat
tifexque propè jam in eo esset ut tôt scelerum appellantium ; in copia rursùs temeritas

reos communione donaret , indigné rem lulit déesse non potuit , céeleraque incommoda
Cyprianus, et apertè vindicare cœpit suprenia quae Cyprianus aitigit , atque ex circumcur-
jura episcoporum cujusque provincise in sibi satione ejusmodi enasci dixit. Quare cùm ait :

subditos , liàcque via omne jus appellationum ISisi minor videatur esse auctoriias episcoporum
eversum ibat. t Post isla (verha sunt Cypriani in Africâ, non facit banc parem aucioritati
€ ad Corneiium epist. 53) adhuc insuper
, sedis pontificise ,
quam paulô priùs cathedram
i pscudoepiscopo sibi ab hsereticis consiituio, atque Ecclesiam principalem nuncupàrat. Pa-
« navigare audent , et ad Pétri cathedram rera igitur facit tantùm judicandis ejusmodi
( atque ad Ecclesiam principalem , unde uni- causis ,
quales erant presbyterorum. Deinde

f tas sacerdoialis exorta est, à schisniaticis cùm etiam ait : Rationem sui aciûs Domino red-
I et profanis litteras ferre , nec cogitare eos diturus, non babuit in animo supremam atque
t esse Roraanos, quorum fides Apostolo prae- independentem episcopis Africae auctoritatem

< dicante laudata est, ad quos perfldia non assignare; sed pontificem admonitum voluit
« possit habereaccessum... Nani cùm stalutum magnae attenlionis illius ,
quà ab episcopis
i sil omnibus nobis, el aequnm sit pariier ac tanquàm Deo rationem reddituris ferrentur
c justum ut uniuscujusque causa audiaiur illic, judicia.

« ubi est crimen adraissum, et singulis pasto- Gr/CCUs. Si Cyprianus etiam episcoporum
f ribus portio gregis sit adscripla ,
quam re- appellationes in controversiam vocavil , neque
i gat unusquisque et gubernet, ralionem sui pontifici eas admittenii , et secùs quàm à sy-

f actûs Domino redditurus oportet utique ; nodis judicatuin fuerat decernenti , acquies-
i eos ,
quibus praesumus non circumcursare, , cendum duxit, facile dabis, eum ex animo ap-
< nec episcoporum concordiam cohaereniem pellationes in universum impugnâsse. Itaverô
< suâ subdolà el fallaci temeritaie collidere , Cyprianum affectum fuisse , ex responso His-
€ sed agere illic causam suam, ubi et accusa- paniae episcopis dato, non vanè conjicio.
« tores habere , et testes sui criminis possint; Etenim , cùm synodicè dejecii Basilides , et

< nisi si paucis desperatis et perdiiis , minor Mariialis episcopi papam Stephanum conve-
I esse videaiur auctoriias episcoporum in nissent , atque ab eo in communionem recepli
f Africâ constitutorum, qui jam de illis judi- essent , anxii Hispaniae episcopi eâ super re
f caveruni, eteorum conscientiam multis de- Cypriani exquirunt senlenliam ; ilJe verô con-
I lictorum laqueis vinciam judicii sui nuper sullus suadet judicio suo syuodico inhaererent
c gravitate damnârunt. Jam causa eorum co- Hispaniae episcopi, non poluisse Stephanum
< gnita est, jam de eis dicta senientia est ; nec ordinaiionem, in iocum depositorum faciam,
I censurae congruit sacerdotum, mobilis atque rescindera.
f inconstantis animi levitaie reprehendi. » Latinus. Si tibi vacat , adi , decurre totam
Latlnus. Etsi non pauci ante nos eruditi Cypriani epistolam G8 ad plèbes Hispaniae ;

iis quœ attulisti crediderint, ipsas appellatio- victum me tibi tradam , si aut verbulo jus

nes presbyterorum imptigiiari , atque cas ex appellationum poniilici abjudicat, si quidquam

perpétua disciplina Africae , libéras non fuisse moliiur adversùs supremam ejus auciorita-
presbyleris coniendant , quod mullô plus inde tem ; aitquidem de Siephano : ^cc rescindere

perturbalioiiis Ecclesiis iramineret, qnàm pu- ordinaiionem potest; at non poteslalis defeclu,
bliai commodi sperari posset : iidein ipsi ta- sed quôd jure perfecia fueril. Cui auiem un-
raen credunt integram nihilominùs Romano quàm in mentem venit jura pontilicum saocia
ponlifici, vel eo nomine digniiaiem, auciori- ad injusla exlenderc? Quaro etiam vires eO
 ,,

901 CONTRA SCHISMATICOS OIUENTALES. 902

onines admovel, ut efficial nullam fuisse seii- Agnoverunt et ipsi Italici concilii episcopi cum
lentiam Sit'phani ,
quôd ci obreptiiin fuisset Damaso, poiestalcm ferendi judicium in causa
lallacià oi IVaiuie Basilidis; verba Cypriani Maximi pênes se esse, atque ex usu veteri etiam
siinl : ( Uoinaiu pcrgfins Basilidos Slephanum luierunt : i Nibil babuimus, inquiunt, in quo
c collegani tiosiruui lungù posiiiim, cl geslse c de ejus episcopatu dubiiare possemus
< rei ac tacilac voritaiis ignariini rct'ellit , ut < Itaque Maximum episcopum incommunionem
i exainbiiel repoiii se injuste in cpiscopalum, i recepenini nosira consortia nec ab epi-
« de quo fiierat juste depositus. Hoc eô perti- < scopalùs Conslantinopolilani pntavimus pe-
I net ui Basilidis non tam abolita sint quàm « titione reniovendum, > Sed demus, appelianti
( cnmulata dclicla , ut ad superiora peccata Maximo aures non praebuisse Damasum , nec
< ejus , eiiam faiiaciae et circuinventionis cri- ab ejus pariii)us sletisse : num id faclum
< inen accosseril. > idcô qiiôd canone recentissimo prohiberelur?
Gk/ecus. Ex Africâ migreinus in Orientem, Ad id conjectiirae in cujus tu demùm fide aut

scrmoucnKiiie ad Constanlinopolitanos in pri- testimonio fnndas? Aliam sanè nobis Damasus

uiis transfprarnns. Narrât equidoni Zonaras ,
ipse, de Maximi rébus ceriior factus , causani
Pauiiim ejiis loci episcopum , Coiislanlio im- suggerii : clenim in Epislolà ad Acholiura
peranic , sede expulsura, ad Juliiim papam se Thessalonicensem episcopum , ordinaiionem
applicuisse , et sedi restiiuium ad an. 345 ;
ejns improbans : i Alienum à nostrà itrofes-
verùm hsec atque similia c vetustis, qnando j sione » nuncupat. Et epistolâ 2 : i lluic

ipsius ctiain Constantinopoiitani patriarchatùs ( Iioniini, inquit, qui in liabilu iiloli incodit,

natales, prinianiqiic insiiiutioncin anieeunl, I nunquàni adscribendum est nomcn Christia-

detraliere juribus patriarchae nequidquam «ni. > lmprol)itas ilaque hominis causa erat
possunt, qu3B secundae universalis synodi be- ne appelianti sedem restiuieret, non Con-
neficio , Conslaniinopolilano aique aliis eliara slantinopolilani canones ,
qui furtivis slndiis
patriarchis parla snnt. Quis enim nescit ca- Neciarii conscripti, aliquandiù Ecclesiam Ro-

none 2 tlistributas esse diœceses ccclesiasticas manam laluerunt, quique sicut vim omnem,
Orientis, aique suos singulis exarchis cancel^ sic et yenerationcm à Romanse sedis consen-
los positos, inlra quos se continere debeant, sione muluantur. Canon , quem opposueras,
Occidenle lantùm , et solo , ut videlur , Ro- quàm niiiil supremae auciorilali Damasi offi-

manis relicio? Atque euni canonem id tempo- ciai, ut videanius, diserte eum recense.
ris nec ipsos quidem Romanos ponlifices alio GRiïcus. Canon 2 synodi Constantinopolita-
sensu, quàm dixi, iniellexisse, apte, opinor, nse I : « Episcopi , qui super diœcesira sunt
concludain vei ex falis solius Maximi Cynici, mon accédant, neqne confondant et permi-
Consiantinopoleos pcr id tempus episcopi; (sceant Ecclesias, secundùm régulas consti-
etenim ilie ab eàdem synodo depositus , quan- « tulas. Alexandriae quidem episcopus ea quae
quàin ad pap;un Daniasum accessisset, nil «sunt in ^gypto tantùm gubernet. Orientis
admodùm prolecil; neque enim à conditis « autem episcopi solius Orientis curam gérant,
ejus synodi canonibus, ulolim sa^pc, dejecium tservatis honoribus Ecclesia; Antiochenae ,

iu sedem suo impcrio restituere ausus est; t quae in regulis Nicainae synodi continenlur.
idque unicum synodicis litteris contendebat, I Sed Asianae diœcesis episcopi ea quae sunt
«ut super ordinatione duorum(lioc est, « in Asiâ et ad Asianam tantummodô diœce-
,

< Maximi, atque Grcgorii Nazianzeni) cogere- < sim pertinent, gubernent. Ponti autem epi-
< tar universale eoncilium , quod litem termi- i scopi , Ponticae tantùm diœcesis habeant
( net. ) f curam ; Thraciae vcro, tantummodô ipsius
Latinus. Si tu iis litteris fidem praestes, quas I Tbraciae. Non invitati episcopi ultra diœce-
non è paucis nolis erudiii passim in suspicio- i sim accedere non debent super ordinandis
ncm vocant, auctoritas pontificis snmma in « aliquibus , vel quibiiscnniqnc disponendis
tuto est. Agnovit eani Maximus : « Qui jure « ecclesiasticis causis, scrvatâ régula quae su-

€ (verba sunt Epistolae synodicaB) et more ma- I perscripia est de unaquâquc diœcesi : mani-
«joruni, sicutet sanciae memorire Alhanasius, « fesium namque est quôd per singulas quasque
i et dudùm I*etrus Aloxandrinie Ecclcsiae epi- « provinciasprovincialis synodus adrainistrare
iscopus, et Orientaliuni plerique fecerunt, ut « et gubernare omnia debeat , secundiim ea
( ad Ecclesiae Romanse , Italise , et totius Oc- « quae sunt in Nicaeâ definita. »

i cideniis confugissc judicium viderenlur. i Latims. Sapicnter, salubritor atque sancl^

 , , , ,

903 DE PRIMATU ROMANDE ECCLESI^ 904

admodùm id constiluêre Patres , Nicaenos se- novum turbinem priore graviorem suscitavit.

Accipe Leonis senlcntiam ex epislolâ 84 Quare ejus operâ factum ut Constanlinopoli à

cuti.

ad Anastasium Thessalonicensem episcopum : synodo ,

prior iterùm in eum instauraia sit

«Magnâ, ait, dispositione provisum est, ne sententià fucum illinirent

: cui ut jusiitise

lomnes sibi oninia vendicarent, sed essent violatum Antiochenum canonem duodecimum

lin singulis provinciis singuli ,

quorum inter obtendunt , quo velabatur episcopo dejecto
per synodum regressus in Ecclesiam absque
« fralres haberetur prima scnteniia; et rursùs
urbibus constituti, sol- interventu synodi. Ita prodilus oppressusque
< quidam in raajoribus

< liciludinem suscipercnt ampliorem, per quos

secundo Chrysostomus, quô demùm se vertat,

«ad unam Pelri sedem universalis Ecclesiae

videamus. Ab utroque judicio adinnocentium
et nibil unquàm à suo ca- papam appellâsse eum in confesse est ac :
tcura conilueret ,

Qui ergo scit esse se quibus- primùm quidem per legatos testatur hoc im- ;
I pite dissideret.
peratoris Ilonorii ad Arcadium Epistola, quam
«dam praepositum, non molesté ferataliqiiem
praelaium sed obedientiam quam Baronius récitât : i iMissi , ait , ad sacerdotes
I sibi esse ,

At quàm saepè f urbis aeternae atque Italiae, utrâque ex parte

f exigit, etiam ipse dependal. >

me legati expectabatur ex omnium auctoritate

eadem Constaniinopolitani perturbàrint
« :
,

Oro veniat I sententià, informatura regulam disciplinae.i

etlam tacenle , res ipsae dicent. ,

mentem canon, quotles eos per aliénas Et mox arguit Arcadium quôd negotium prae-
tibi in
cipitâsset non expectatâ definitione et im-
diœceses jura dictantes aspexeris, Qnid verô
, ,

Nul- maturam fuisse damnationem ait < Nam hi

inde contra Romaniim pontificem elicis?
:

memores » quorum expectabatur auctoritas hoc est

lam huic Patres regionem assignant, (

finibus adstringi. cui Christus ovile

«Romani pontificis et assessorum ), pacificâ
nuUis eum
Sardicenses « Joanni communione permisse faciendam
omne suum demandavit. Noverant ,

concordiara censuerunt. Et liquet profectô

Patres, quse Mcaese constituta sunt, et Con-
< >

staniinopolitani , quae Sardicae ; neque sibi

tum Innocentii, tum et Palladii, in Dialogo de
neque staluta statutis Yità Chrysostomi testimoniis, rescissam esse
mutuô repugnabant ,

convellebant. Idem sensus erat omnium. Si Theophili sententiam : j Ad haec rescripsit B.

adi synodicam Patrum Con- < Innocentius papa, conimunioneque utriusque

tibi est oiium ,

Damasum «partis admissâ Theophili judicium cassum

stantinopolitanoruni Epistolam ad ;
,

5, cap. 9, tum et « irritumque esse decrevit. » Quod alterum

refert eam Theodorelus lib.
omnia invictè judicium attinet quodque Theophilus per
Damasi ad idem concilium ;
,

legatos exercuit Constanlinopoli, ab eodem

supremam Romanorum ponlificum auctorita-
quoque appellâsse rursùs Chrysostomum au-
lem loquuntur ad quam deinceps etiam ap-
,
:

usus constans ctor est Paliadius, qui ex Epistola Chrysostomi

pellâsse Constantinopolitanos ,

ad Innocentium refert sequentia : « Scribite,

perpetuusque docet.
«precor, et auctoritate vestrâ decernite, hu-
Gr^cus. Ageigitur, et exemplis comproba,
«jusmodi inique gesta nobis absentibus et
usuque , qui sanè legum optimus interpres
,

semper, et omnibus, ab omnium, «judicium non declinantibus , nullius esse

est, patuisse
Romanuni tribunal «roboris. Porrô quitalia gessère, eos Ecclesiae
ac quorumvis sententià ad
« censurae subjicite.nos autera insontes, neque
aditum.
ita lubet, sequar temporum or- «convictos, neque deprehensos, neque cri-
Latims. Si
possem in pauca con- « minis uUius reos comprobatos , Ecclesiis
dineni, quaeque multis ,

nostris jubeie resiitui ut charitate frut et

Iraham. Chorum ducat inter omnes Clirysosto- « ,

à Nectario Constantinopolitanae synodi

« pace eum fratribus nostris consuetà possi-
mus ,

patriarcha proximus. Cœptis seniei «mus. )

praeside ,

ipsum dissidiis,bis cathedra Gr^ecls. Propè est ut ambigam nobilioremne

Eudoxiam inter et
primùm ad annum 403 in Chrysostomus de pontiiicis Romani auctoritate
cedere coactus est :

suburbano Chalcedo- ideam descriptam in animo gesserit, an in

synodo ad Quercum , in
.lequliate Innocentii validius praesidium exper-
nis;tuliiin Chrysostomum sentenliam Alexan-
drinus Theophilus , et cùm vix abductus, mox tus sit? Etenim nt in Dialogo Palladii legissc

revocatus csseï, anno proxi- memini.et alterius synodi rursùs rescidit sen-
iterùm ab exilio
oratione cujus iniiium est tentinin, et in dato legatis Commonilorio, quos
mè sequente , ,
:

Rursùs Herodias furit , offendit ; cùm enim Conslantinopolim eâ causa deslinaverat , di-

Augusta eam prorsùs in se dictam crederet

1 serte vetuit ne ad Joanni judicium aggrcde-
 .

901 CONTRA SCHISM ATICOS ORIENTAT.es. DOfi

renliir , msi illi priùs Ecclesia communioque rernm in Africâ gestarum cognilionem papa
redderetur. caporet. Nondfim iiaquo id tempnris ipsis

Latim's. Neque bic quievit zelus ponlificis : eiiani presbytcris interdictam appellalionem

à morle eiiam suâ palriarcham vindicandnm ultra marc ipse existimo, nunc dispiciendum,
duxil qiis enira Innoceniius non exhausit
;
an quando postea.
laedia , iit Atlicum CdnstaniinopoliUinum pa- (in ncLs. De co verô ne dubita. Etenim pau-
lriarcham , et Alexandriim Aniiocliennm , et cis post annis , hoc est , 416 , Milevi in urbe
Acacium Beroensem perniovcret , ad facien- Numidiae congregali Patres, adversùs appel-
dum satis sanctae Clirysostoini meinoriae , et lanies decretum emisêre, quin et pœnis com-
nonien ejns in sacra dipiycha inferendiiin? Id munierunt. Accipe verba canonis 22 : « Pla-
pro certo habe, non aiile in conimunionen) à « cuit ut prfsbyleri , diaconi , vel caiteri infe-

poniifice receptos esse ,

quos dixi ,
qiiàm pa- f riores clerici in causis quas habuerint, si de

raissent. «judiciis episcoporum suorum questi fuerint,

Gii/ECDS. Argumentnm, quod pro appelialio- ivicini episcopi eos audiant, ei inter eos
nibus ad Ronianain sedem siabiiiendis diixisii, tquidquid est finiant , adiiih'ti ah eis ex con-
ex facto geminalo Chrysosloini , hoc niajoris ( sensu episcoporum suorum. Quôd si ab eîs
popîleris apud me
quôd causa quae verte-
est, «provocandum putaverint non provocent ,

batur inier Chrysostomum atque ejus oppu- I nisi ad Africana concilia

vol ad primates ,

gnalores, non fuit causa fidei, sed dlsciplinae, «provinciarum suaruni. Ad transmarina au-
ut jam inanis propè, ac nugax videatur mihi I leni qui putaverit appellandum , à nullo in-
eorum erudiiorum distinctio , qui cùm fidei < tra Africam in communionem suscipialur. i

causas via appellationis Romam transmitli LvTi.Ms. Nolimtecum discepiare situe îs

posse non inficientur, altéras adhuc, quae sunt canon Milevitanae an alterlus Africanae synodi,
disciplinae , extra provinciam efl'erri haud pos- quod video multos vocâsse in controversiam :

se contendunt. Sed habuerint se haec ita in id cerium habe , quemadmodum saepè antea ,

Oriente : at Africani Patres appellaiionibus sic post Mileviianam etiam synodum ex Africâ
acerrimè obsistebant, quorum pietalem quia luni episcopos, luui etiam presbyteros Romam
damnare vereor propè est ni in suspicionem , appeilàsse; diditeri lamen nequeo cum tribus
veniam niovearque, ut cum Meletio Alexan-
, omniuô poniificibus Zozimo , Bonifacio atque
drino Epistolâ ad Basilium Knesium Moscoviae, Cœlestino, eam de appellaiionibus litem Afri-
quôd appellaiionibus delatum sit hnmanilati , canos agitasse. Dedil lili occasionem Apiarius
poliùs Orienlalium quàm canonum nécessitât! Siccensis Ecclesiœ presbyter, quem variorum
adscribam. criminum convictum, Urbanus Ecclesia; ejus-
Latinxs. Qum lu mihi hic oflîcia, quas urba- dem episcopus synodali senlentià amoverat :

niiates comminisceris in lanlâ canonum Sar- is enim ,

posthabiio Mileviiano canone, cùm
dicensium Juce ! Conimunis ea conspiratio ad Zozimum appeliàsset . et poniifex appelia-
provinciarum , atque praeiaiornm omnium ,
lioni veteri more deferens , Apiarii defensio-
conslansqueex omni Ecclesia Romam în quà- nem suscepisset commissae sunt invicem,

vis causa factâ appellaiio , suspicionem luam Romana alque Africanae Ecclesiae illà jura ,

prorsùs conveliunt. Neque Africanos in alià appellationum prosequente , his modeste qui-
fuisse senieniià opincris vclim , aul id juris dem, atlamen acriier pcrnegantibus. Liti ut
pontifici delraclum ivisse. Alque ut Felicis- Zozimus finera daret, Faustinum episcopum,
simum , ac Fortunaium presbyteros ,
quos ad Phi-lippum alque Asellum presbyteros leg.iios
Cornelium appeilàsse dixi , riirsùs non hiic in Africam desiiuavit. Quatuor praecipua c:i-
inferam. habe tibi Cœlesiium atque Pelagium: pita in Commoniiorio eis data esse pro certo
uterque damnaïus à Carlhaginejisi II synodo^ babeo : primùm , urgereni appellationes epi-
anno 416. priinùm quidem ad Innocentium , scoporum ad Romanaui sedem, quas in ISicaenâ
rnox ad Zo/inium papam appellavit et quem- :
synodo consiitutas asserebat. Deinde ne epi-
admodùm jam anle à nie constitutum confir- scopi ad aulam imperialem et comiiatum ita-
matumquc est, Africani Patres non appella- rent importuné. Tertium de tractaudis pres-
lioni eorum, sed facilitati quâ ad absolvendos bylerorum causis apud episcopum iiuitimum ,

ferri videbatur Zoz uius , obslilêre qui ne si à suis fuerint injuria exconiniunicaii.
,
De-
eliam senlomiain in re adeù gravi piaicij)ila- mùmdeUrbanoepiscopoexconmuinicando.vel
reljlegalos desiinàrunt, ex quibus plenam Romam evocando, nî à se pcccata corrigerei.
TU. V.
29
 ,,

yo7 DK J'KIMATU RO.MANyE ECCLESivE, 90S

Gb^cus. Ita est , Sardicenses canones lum « munione suspensi à tuâ saneiitate, vel festi-

qiiidein Zozimiis pro Nicsenis vendii;iral , et « naiô, vel prœproperè, vel indebitè videantur

Aiiicaiils ï'iiirihiis in sextà synodo colleciis < conimunioni reslilui ! Presbylerorum quoque,
iinponcre voluisse, videri poierat. Verùm sa- « et sequentium clericorum iinproba réfugia ,

gaces illi, cùm iiuer iNicteiios sui codicis iiil i sicui te dignum est repellat Sanctitas tua , ,

taie vidèrent , opiimo usi consilio Constan- tquia et nullà Patrum definiiione hoc Eccle-

linopoli, Anliochià, aique Alex.nndrià veros « siae derogaiura est Africanae , et décréta Ni-

edocii , Zozinii sive fraudein , sive erroreiu i caena , sive inferioris gradùs clericos , sive

einsêre. «ipsos episcopos suis melropolitanis apertissi-

Latixls. Niillà in eo fraude usos esse ponli- «niè conimiserunt : > Aiunt deinde se non
fices, neque enim Incri quidquani inajoris Ro- dubitare affore ipsis Spiritura sanctum. Osten-

uv.wr.ii sedi inde accedebai; sive enini Mcaeuos, j

dunt etiam ob tesiium defectum , raultiplicem

sive Sardicenses nimcupàsscnl, pari seniper | diflicultatem ,

quae occurrere poiesi in dijudi-

veneralione coinplectendi fuêre. Neque erroris j

candis Africanorum causis Romae ; deraiim

damnandi suni Zozinius, atqiio qui eiini scciili '

addunt: « Ul aliqui tanquàm à tuae sedis latere
suiU deiiiceps ,
quanquàni eos sa;pè iNic^no- «raiitaniur , nuliâ invenimus Patrum synodo
runi noniine donârint, quaiido passini à do- « constitutura , quia illud ,
quod pridem per
ctissiinis hodièque Sardicensis ilia synodus , « eumdem coepiscopum nostrum Faustinum ,

vtduli appendix ad Micaenam liabeiur. Verùm < tanquàm ex parte INicaeni concilii exinde ,

t transmisisiis, non potuimus reperire.

hoc jam relicto quid porrô acluin sit dispi-
,
, »

ciamus. Latinus. Pergralum accidit quôd Africano-

Grccus. Ex litteris ad Bonifacinm succes- rum Patrum synodicam ad Cœlestinum pro-

sorem Zozinii daiis probe novi tuni quideni duxeris ; ea verô refeliet plura quae tu aniea

Romanae Ecclesi» omnia ad volum cessisse ; staïuebas, et emendatis meiachronismis, lu-

nara el Apiarius, petitâ venià enatorum, com- cem rébus gestis, ex raeliori temporum ordine

munioni resiiiutus est , mox tamen ad vetera afferet, ad extreraum juiibus ponlificiis nihil

mala redilurus : et Urbanus episcopus ,

quae in Africâ derogatum esse ostendet. Ac primùm
visa sunt corrigenda , correxit. Lis verô de quidem cerium est ex hàc Episiolà bis Apia-

appellaiioiiibus nondùin sic eliain fineni sor- rium Romara appellàsse : primiim nempe ad
liia est ;
pependisse namque vidoiur , dùui ex Zozinium an. 418, qui mox ejus causam per
Oriente ad Paires congregatos sinreri aliati Faustinum in Africâ agendam suscepit. Ea
sunt Nica>noriim Pairum canones tum enira- : sedenie jam Bonifacio, ab Africanà synodo
verô liUeris datis ad papani Cœlesiinuin qui ,
anni 419 ex voio lerminata est, ut liquet ex
Bonifacii locuni obtinueral, jura sibi sua inté- synodicà ad Bonifacium ; et quanquâm tura

gra servari , aique ea (juae cum Nicaenae synodi adhuc Africanorum legati canones Nicaenos
cunonibus non opUmè cohaererent, ne à Ro- non reiulerint ex Oriente, eodem tamen
manis pro more agerentur deinceps cura ex- adhuc anno isti quoque, novembri mense
tommunicaiis, sive presbyteris, sive episcopis, acceplisunt, iransmissique ad Bonifacium,
gravibus apud puntilicem verbis instilère : iie- ut ostendil Pagius ad hune annura. His ergo
que abstinere se poierant quin MUevitanum ,
omnibus anno 419 peractis , nullus deinceps

canoneni 22 ad vcrbum canonum colleclioni , à Pairibus adversùs appellaliones canon est

qiaein eà Africanà sexlâ synodo, celei>ratà ad conditus : ea enim collectio , canonque ipse
annum 419 suscepia est, rursùs insérèrent. 92 ad sextam Africanam synodum,et juxta
Juvabit ipsa Epistotae synodicae vcrba ad Cœ- alios ad anteriora tempora periinet. Nunc vi-

lesiiiium daiae sub conspectum ponere : « Im- deamus, reciène adversùs appellaliones ex
I pendio deprecaniur , aiebant Paires, ut dein- litteris Africanorum ad Cœlestinum quidquam

« cops ad vesiras aures bine venientes , non concludi possit. Sanè eruditis mollis ea Epi-
< faciliùs admittatis , nec à nobis excommuni- stola visum est deprecari Africanos non lam
icalosin communionem ultra velifis excipere, appellaliones ipsas ,
qnàu) ne facilitate ron-
( quia hoc etiam Nicaeno concilio dffiuiium suotâ , ex quâ mnla l'.iulia promanâssent,
«faci'è adverlet venerabilitas tua. Nam eisi de susciperenlur ; atque in eam rem tantùm al-

f infi'rioribus clericis vel iaicis videtur ihi logant Nicaenos canones ,

qui clericos episco-

f praecaveri ,
quantô magis hof, de episcopis porum judicio, hos raeiropolitanorum submi-

«volait obscrvari, ne in siià provincià coin- seruni, sapienlissimèque ac jusiissimè provi-

 ,,,

90!) CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. 910

derunt ut ncgotia ubi orta sunt linem quoque Latinds. Ut animum raoremque mutarent
acciperent; nec esse oppressionis periculuin ,
Gallorum atque Hispanorura exemplum apud
quando paieret cuique synodus, qtiaiii à di- Africanos non parùm raomenti habuit, à qui-
vine giii)ernandam Spiriiu niiiil dul>ilai)aiil ; bus forte etiam statulorura Sardicensium cla-
qua^ si Romae agenda sinl, testes, multaqiie rior fama cognitioqne ad isios pervcnerit, Nec
judiciis necessaria plorùnique déesse oporleat. minus ad comnlectendam arctissimam eam
Ad exlrcmum tandem (iiioque sigiii(icant, cnm Ecclesiâ Romanâ communionera profuit

niiliocanone reperiri slaïutuni, ut ad examen, permovitque Patres oatbolicos , Vandalorum

judieiumque ferendiim intraprovinciam legali Arii peste infectorum ingressus violentus in
Ronià desiinenlur. Id verô, utiia existiniem, Africam; ciijiis denique doniinatum armatae
movcor itipriiiiis exoniplo Apiarii qui Coele- ,
Vandalorum acies sibi asseï uère ad an-
stino jam pontifice hoc est, post scriptos ac
, num 428. Ad liaec , voluit forte eliam novella

transriiissos ,
qiios ex Oriente accepère , cano- Valentiniani consiiiutio ad annum -445 ema-
iics ISicaenos , rursùs acfusatus à TaLracenis ,
nata ,
quâ papae judicio suprema aucioritas
damnaïusque ad Coelestinum appellavit , non per Galliarum, caeterasque Occideniii; provin-

invitis ,
Curenim laeta-
utvidetnr, Africanis. cias asserta servaiaqne est. Verùm, utut sint

tum se deejiisadventu Cœleslinus per Leonem haec omnia, appollationem Apiarii presbyieri
presi>yleruni Africanis indicâsset? Isetatum Africani Romai à Cœlestino susceptam , cau-
verô esse constat ex ipso Africanorum Palrum sanique présente Fausiino aposiolico legato
exordio Epistoloe ad Cœlestinum. Quâ deinde in Africà agilatam fô^se , ex Epistoià Patrum
fiducià Faustinum rursùm ablegâsseï in Afri- ad Cœlestinum salis superque constat. Nunc
cam cura Apiario ? Cujus quidem causara etiam videndus nobis est Anionius Fussalensis
quanicunique zelo inagno egissft Faustinns, episcopus, qui à synodo Numidiae exauctora-
confessione scelerum proprià ad extremiun tus, ad Cœlestinum provocaverat > nec ré-
damnari debuit. pugnasse, sed detulisse prorsùs ejus appei-
Gr.ecus. Ea Cœlestini Isetitia, qtià secundo lationi Africam jn confesso est. Querelam
appellantem accepit Apiariuui ,
quamqne per Antoniiappellaniis papam, et iniquitatem sen-
Leonem Africanis lestatnsest, non levi qui- tentiae incusantis, in bunc modum expressit
dem arguraento est, assensisse eos in presby- Augusiinus epistoià 261 : « Clamât Antonius :

teroruni etiani appellaiiones quanquàm nullis ,

< Aut meâ cathedra sedere debui, aut epi-
in

adiiuc canonibus id imperatnm ducerent. At «scopus esse non debui. > Verùm idem S.
enim ,
quid si alii è Latinis rectius babeant? doctor aequitaiem sententiae adversùs Anto-
Neqne enim desunt ,
qui ex illà ad Cœlesti- nium tuetur, et ostendit ex ipsis sedis Aposto-

num Epistoià intulerint, invitos adliuc fuisse licae exemplis, quae vel ipsa in appellanlium
adversùs onine appellationum genus Africanos causis ita judicavit , aut ab aliis judicata
Patres: stabilne jussuum Romanispontidcibus? suffragio suo siabilivit ; Augustini verba ac-
Latim's. Si dem quod nonnulli anle me
,
cipe : < Existât exemplo, ipsâ sede Apostolicà

fecerunt, tum quoque ex animo reluclaios « judicante, vel alioruro judicata Armante
fuisse Cœlestino Africanos Paires, atque ipsas I ([iiosdam pro culpis quibusdara , nec episco-
eliam episcoporum, et quascumqne appella- I pâli spoliatos honore, nec relictos oninimodè
iiones deprecatos , nibil id Romanorum ponti- aimpunitos, quae, ut à nostris temporibus
ficum juribus detraxil, quando ea qualiscum- I romoiissima omittara , recentia memorabo.
que tergiversaiio è solà adbuc ignoratione « Clamet Priscns provinciœ Caesareensis epi-
Sardioensis concilii canonuni profecta est; f scopus : Aut ad prima tum locus sicut cœteris

neque ab Africanis obsiinalione, aut in mo t et milii patere dcbiiit , aut episropalns mihi
desiiam , observantiamque peccatuni quid- i remanere debuit. Clamet alius ejusdeni pro-
quam est. Qu« quidem ila piorsùs esse, ex I vincise Vicior episcopus, ciii rejicto in eàdem
Epistoià quam ciiàsti liquidô crues. 1 pœnâ , in qjià et Priscus fuit , nusquàm nisi
Gh.-ecus. Quando verô demùm liâc suà sen- lin diœcesi ejus ab alio conimunicatur epi-
Icntià decesserint Africani , et quibus ducti I scopo ; clamet inquam : Aut ubicumque com-
momeniis, lubens inleiligam. Elcnim cessisse I tniinicare début , aut etiam in meis locis com-
ipsus tandt'ni auclurilali ponlii(wu3 , exenqda imunicare non debui. Clamet tertius ejiisdem
ex Africà appellanlium ,
qiia* copiosè uilert < jtrovinci* Laureniius episcopus, et prorsùs
Baronius, utcumque demonslranl. « hujus vocibus clamet: Aut in rafhedrà , cui
 , ) ,

m DE PRIMATU ROMAND ECCLESI^, 912

I ordinnius snm , sedere debiii , ant episcopus politani, licet jam ordine secundi, habuerii,
t esse no» début. Sed qiiis ista viliiperot , nisi et quàm disparem Cœleslini. Igiiur po&tquàm
< qui |>aiiim attendit, nec iniilta oninîa relin- Cyrillus, Ejtistolà dalà ad clerum Conslanli-
iqncnila , necnno modo oninia vindicanda?! nopolitanum , quesius est, esse plurcs Con-
GR.rcirs. Si AugusUnuR jus appellandi ad staiiiinopoli, quorum odia in se Nesiorius in-
Ronianum pontiïicem, ipsasque adeô appelia- flammaverit, subdit : < Nôrit aniem ,
qui liosce
lionescx Africà factas Romam iis dictis agno- c adversùm me armavii, nos neque longam
scit, iinù adduclis exemplis stabilit , cur ubi « peregrinaiionem forniidare , neque publi-
fama acccpil venturos in Africain Cœleslini «cum judicium , si qua opporlunitas tulerit,
legatos ,
qui Anloniuni Fussalensem urbi ac < detrectare... neque tamcn ndsor ille (Nesto-
calhedrae suae redderent calenlissiniis precibus (riuni intelligit), licet conîplures et graves
i(l deprecatur Cœlesiinum? i Non sinas , in- «viri ejus operà nos accusaiuri essent, rerum
iquiens, ista fieri, obsecro te per Chrisli « noslraruni judicem fore se sperel ,
quamvis
i sangiiincm, per Apostoli Pétri memoriani «jure Ampliyciionum hoc sibi demandari fa-

«qui clirisiianorum praepositos populorum « ciat. Nos enim isthùc venienies ab ejusju-
« nionuit ne violenter donainentur inter fra- « dicio provocabimus, et, si Deo placuerit,
f très. » «ipsedesuisbiasphemiisin judiciorespondere
Latinus. Quod eo loco deprecatur Augusti- « cogetur.
nus, non fuit aliud quàm quod rumor pu- Gr^ccus. Eleganti hâc Cyrilli sentenliâ, unâ
blicus undecùmque sparsus, in vulgus jaciabat, veluti operà comprobàsli utramqne summara
destinasse Cœlesiinum legatos militum comi- sedem Roraanae eliam per viam provocaiionis
taiu siipatos mittere ,
qui inviiis eliam Fussa- subjici aique obnoxiam esse. Quorsîim enim

lensibus Aiitonium imponerent. Ab boc modo aliô, si illi judicium subeunduni sit, provocet
sive proscquendae, sive executioni mandandae Cyrillus,quàm ad id prorsùs tribunal coram
appellaiionis removere conatur precibus pon- quo Nesiorio prîmùm liiem intentavit ex quo ,

lificem, et i stibveni, ait, horainibns opem primum fulraen in Neslorii blaspberaias evî-
«tuam in Chrisli niisericordiâ mullô avidiùs bralnm est ?
i qii:ira ille posceniibus , à cujus inquieiudine Latinus. Nunc, si lubei,Theodoretum à
«desiderant liberari; judicia quippe illis , ei Dioscoro impio, et impium Eulychen à D.
« publicas potestates, et miliiares impeius, Flaviano Romam provocantes, alque aposloli-
« lanquàm executuros Aposlolicae sedis sen- cum judicium implorantes exhibeamus, aut,
« lenliam, sive ipse, sive rumores creberrimi si mavis , Flavianum ipsum ; eienim et ille

4Comminantur , ut miseri homines chrisiiani oppressus à Dioscoro ad hanc sacram ancho-

i caiholici , graviora formident à catholico ram , ad hune salulis portum se applicuit.
«episcopo, quàm cùm essent hsereiici, à ca- Gr.ecus. Réclamasse Flavianum adversùs
< ibolicorum imperatorum legibus formida- Dioscori senteniiam dabo, appellàsse ad Leo-
f bant.i nem pernego : duces in eo sequor è Laiinis
Ga^cus. De Africanâ Ecclesiâ dubium jara plures, quos inter chorum ducit Peirus de
omne posui , plenèque didici , deincops ciiam Marcâ arcbipraesul Parisiensis, lib. 7 de Con-
veieri more inde à Cœleslini lemporibus ap-
, cordiâ sacerdotii et imperii , c. 7, cui etiam
peliaiiones cursum tenuisse et lilcm quse eà ,
,
favere videlur velus Rusiici annoiaiioin hune
causa suborta fuerat sedente Cœlestino , ex locum, fidaque. Elenim si Rusiici annotalio-
ignoiatione Sardicensiura canonum lotam pro- nem sequamur, Flavianus audilâ depositionis
fectam ; eorum cognilione aut aliter Cœle- , , in se laïae sentenliâ, refuto te, dixitnec aliud.
stino papa composiiam complanalanique fuisse; Lati.nus. Interpretalionis versionisquc judi-

et Africam constanter postea disciplinse uni- cium tibi cedo ; mihi Flavianus diserte vide-
versi orbis chrisiiani inslitisse. Regrediamur lur voluisse dicere : Appello à te, quanquàm
nuacin alteram ejus partem hoc est, Orien- , Graecus lextus sic habeat : ^Xautavô; immo-i^oi

tem, quidque, eodem Cœlestino papa, in eo ilnv na,patT&û[j.ai as, Nam Flavianum eo loco
gestum sit, inspiciamus. Celebratissimiis ojus repudiaio Dioscori judicio, ad Leonem papara
pontificalus est à profligato Nesiorio. respexisse, ejusque a^quissimum judicium im-
Latinus. Dignum est Cyrilli Alexandrin! ef- ploriisse, duo mihi persuadent primum, quôd :

fatum ,
quod hic afferam ; ex eoconjicics, continué Hilarus legatus papae, Flaviani paries
quàm ipse raiionem patriarchtc Conslaniino- suscepisse sit visus; subjeçii elenim : Contra'
 ,

913 CONTRA SCHISMAT ICOS OKIElNTALES. 9U

dicitnr. Deinde et illud ,
quod cùm haec ipsa t litem aut negoliura ,
proprium episcopum
pseiidosyuodi acla iel<^gerenUir Clialcedone, « ne relinquat , et ad secularia judicia ne
Paires conclamàrint : Leoni multûs annos , pa- < excnn al , sed causam priùs apud proprium
iriarchœ muUos annos. Verùm , ul lias onines € episcopum agat : vel de episcopi senienliâ
conjecturas diinitlam, nec per incerta vager, «apud eos, quos ulraque j)ars elegerit,
cùm Clara suppeliml, jiivat impcratoris Valen- «judieium agitetur. Si quis auiem prêter
tiniani ad Theodosium Episiolani rursùs in- < h;L'C lecerit , canonis pœnis subjiciaiur. Si
spicere ; ca niilii deFlaviani appellatione du- « clericns autem cum proprio , vel eliam alio

biiini onine eximit: postquàm enim staïuisset « episcopo negolium aut liiem liabeal, à pro-
Augiisius, de (idc ac sacertloUbus juilicium ad f vinciîfi synodo judicetur. Si auiem cum ipsius
Roinanuiii poniilicein perlinere, in hune mo- < provinciae meiropoliiano episcopus vel cle-
duniin reniiueauiloquiiurde Flaviano: iHiijus « ricus controversiam habeat, dioecesis exar-
I enini rei gralià secundùm soleauiitateni con- < chum adeat, vel imperialis urbis Constanti-
« ciliorum, et Consianlinopolilanus episcopus, < nopoli thronum, et apud eum litiget. Con- i

«eum (intellige Leonem) per libelles appella- firmât eumdem judiciorum ordinem can. 17 :

<vit, propter oonieniioncm quae cria est de I Si quis autem injuria afficiatur à proprio
f lide. > In enmdeni sensuni quoque Galla « metropolitano , apud exarchum diœcesis ve.
Placidia Augusta scripsii. Alquene res naiurâ « Constantinopoliianam sedem litiget. »iNescio

coiijunctas divellanius, Flaviano adjungo quid dicturus sis : uterque canon uliimura
Theodoreti Cyrensis episcopi ab eodem iniquo judiciis forum Consiantinopoli consiituit,
judice ad eumdem Leonem interposilam ap- sic, ut hune, si lubeat, neglecio diœcesis
pellalionem ; sic verô ipse scribit : « Nos hu- exarcho, adiré fas sit, quin exarchus refragari
« miles et pusilli adAposlolicam sedem vesiram ausil. Quos verô tu hic exarchos diœcesis dici
f accnrrimus, ut Ecclesiarura ulceribus reme- existimas? Ego opinor et Romanuni et Alex- ,

I diuni à vobis accipianius; vobis enim primas andrinum, et Antiochenum et Hierosolymi- ,

€ in omnibus tenere convenii i Et infra : tanura eo prorsùs nomine désignâtes.

< Ego Apostolicae vestrae sedis expecto sen- Latinus. Nimirùm hausisti haîc omnia ex
< lentiara, et oro atque obsiestor Sanctitatem Macarii Ancyrani penu. Isc. 19 sic loquitur :

I tuam, ut mihi rectum ac justum tribunal « Diœceseos exarchum adeat , aut regiœ urbis
« vestrum invocanti, opem ferat. i Et qiiaa- I Constant inopoteos sedem , et apud ipsam judi-
quàm caetera Theodoreti, praecipuè quaeadver- i cetur. Hoc est, ex duobus quemnam ipse
sùs Cyrllli anathcmalismos scripsit, jure opli- « eiegerit, aut exarchum propriae diœcesis,
mo subinde à synodo V reprobala sint, ipse «quasi diceret patriarcham, aut imperialis
tamen papam dignus
vel eâ submissione erga «urbis Constantinopoleos sedem, et apud
visas est, qui in Chalcedonensem synodum «illam, qui controversiam habet, judiceiur;
admitieretur, et munus locuinque accusatoris « unâ exarchi dictione , coraprehendente ca-
adversùs Dioscorum , suum quondani judi- « none omnes primatus , episcopos cujuscum-
cem susciperet, imô et ubi diseitè Nestorio « que diœcesis. Et nota mihi dictionis vira , per
anaihema dixisset, proineruit ne à Pairibus < quam signatur, quanta sit polestas et aucto-
quidquam severius in ipsunmiet Theodoreium « ritas synodis œcumenicis : adeat, inquit, im-
statueretur. « perandi modo; hoc est, nemini ex palriarchis
Gr/Ecus. Fatendum est ivisse ad haec tem- « neque Romano, neque Alexandrino, neque
pora appellaiiones ad Honianam Ecclesiam à « Antiocheno, neque Hierosolymitano liceat ini-
cnnctis eliam sumniis sedibus. At poslquàm «pedire eum qui cum suo metropolitano liligat,
Anaioliusdecrelo Chalcedonensis sytiodi paria «vel sub eo est, adiré thronum Consianiipolita-
cum Romano privilégia sortiius est, ne qnid « num.tanqiiàm quiimperat, litemqueapudip-
plus dicani, aliam res faciem induerunt. No- sum dirimere quemadmodùm nec
« : cujuslibet
lim praestoleris, ut rursùs can. 28 bue infe- « provinciae metropolita impediet episcopum
ram, dudùm illiim excussimus. Sit ejussen- « aut clericuffl siium, cui cum ipso conirover-
siisquem siatuisii. At certè U atque 17 veie-
,
« sia est , adiré exarchum diœceseos pairiar-
,

rem judiciornm ordinem evertisse mihi pror- «cham nempe, etillius judicium subire. Est
sùs videntiir, ullimunifine tribunal, causis «autem Occidentalis diœceseos exarchus,
omnibus, Consiantinopoli delixisse. Can. 9 «senioris Romae papa et pairiarcha iCgypii, ;

sic liabet : i Si quis clericus habet cum clerico « et universae /Eihiopi*, AlexanJrinus; Sy-
 ,

915 DE PRIMATU KOMAN^ ECCLESI^, »16

iriae, et lolius Orientis, Antiochenus; Pa- canon 28 Chalcedonensis metropolitanos diœ-
• Isestinse , et universae Pliœniciae et Arabiae ceseon vocat, ad discriinen melropolitarum
illierosolymiianus: quemadinodùra et Con- minorum, sive provincialium.
I stantinopolitamis universae Asiae, et Ponti, Gr.€cus. Non igitur una constansque trium
<etTliraci« exarchns et iiniversalis patriar- illorumepiscoporuineratnomenclatio,quando,
f cha. » In eumdein seiisum loquitur et Mat- ut aiebas , nunc episcopi et meiropolitani
thseus Blastarins, Sed Meleiins Alexandrinus ,
diœceseon, aliàs eliam exarchorum nomine
Epistolâ ad Rullienos , altiùs assurgens , ita donaiistint, forte etiam patriarchce dicendi, si

appellationes, ultimaque jiidicia Constamino- is honoris litulus, rébus eorum iloreniibus, in

politano ex omni orbe adilicit , ut eas i:on usiim Ecclesiae inveclus fuissel. Jurene verô

vereaturRoniano submovere verba ejus suiu ; : eis haec noniina iributa exisiimas?

« Cùin nec incidentes Ecclosiae prasulum con- Latixus. Sanè jure quàm optimo : etenim
«troversias Roniano dijudicare est, transma- singuli eorum et diœcesim è pluribus confla-
«rinas enira , qui in Airicà convenerunt, tam provinciis, et summo quodam ac patriar-
iprohibuêre, ne Romam transmearent; do- chico jure moderabaniur liberi, aÙToxs'oaXot,

cmesiicas aut cujuscumque Ecclesiae, qui nullique patriarcharum obnoxii. Et Asiana

t Clialcedone , Conslantinopolifano addixe- quidem diœcesis sub Ephesino,si ritu ac more
< runt vigesimo ociavo canone. » Ridendus politiae ecciesiasiicae ineatur compuius, pro-

prorsùs, qui ex eo canone id velit elicere, on- vinciis constabat undecini. Pontica sub Caesa-

de nemini in ment eniven ire possit molitos Pa- reensi complectebatur denas; per Tbraciam

tres, ut Constanlinopoliianum supra Ronianum denique diœcesim Heracleensis , jura dabat

efferrent uliis priviiegiis, ullâve aucioritate. provinciis sex. Verfim ea exarchorum auciori-
GitECDS. Quanquàni in eo falli opinor Mele- tas, et aÙTcxEcpaXîa non diùincolumis perstitit.

tium , quôd se ad canônem 28 referai , in eo Constantinopolitanus namque in patriarcham

tamen veritatem assecutum, atque rem ipsara semel insiiiutus, sive ejus novae institutionis
dixisse sentio, cùni donieslicas cujusvis Eccle- jure, sive imperatoriis decretis. cxarchos eos-

siae, ipsiusqiie adeô Romance coutroversias, dem sibi denique subjunxit, favenieque dein-
Constantinopolitano addictas pronuntiai. Et- ceps consuetudine, moderatus est. Sic tamen

verô nisi tu alium des sensom recitatis cano- licet subjugati eximiis adhuc fruebantur privi-

nibus, palamque lacias exarchi nomine ponti- iegiis ac honorum praerogativis ; etenim in

fieem Romanura eo loco non veiiisse, frustra œcumenicis concessibus prinii à quinque pa-
laborem impendis, ut me ab eorum abducas triarchisconsidebant, et provinciarura suarum

senteniià. metropoliiis jura dabant, quanquàm per cano-

Latinus. Sincerura canonum sensum et Pa- nes, de quibus disceptnmus, metropoliiis pro-

trum mentem, quae in iis cotidendis fuerit, vincialibus libertas facta sit, aut apud hos cau-
aperit nobis actio 16 éjusdem concilii, et sam controversam a^'endi, aut si id minus
synodica Palrum ad Leonera. Ex utfoqae hoc arrideret, ipsis negleclis, patriarcham Con-
monumenlo perspicuum est , Patrum studia tantinopoleos adeundi.
ac conatus eô laniùm respexisse ut Constanti- Gr.ï:cus. Quaecumque adhuc attulisli am-
nopolitano episcopo jura patriarchica in (lice- plector, nec difflteor Heracleensem, Ephcsi-
cesibus Thraciae, Asianae ac Ponti seu assere- num ac Caesareensem episcopos melropolita-
rent, seu coafirmarent. Sic igitur statuo, rum ac exarchorum nomine venisse at eodem ;

canone 9 atque 17 de iis duntaxat diœceseon ipso etiam caeteros, quos bodiè patriarchas di-

exarchis sermonem esse, quos solos ordination! cimus, nuncupatos in confesso est. Cur tu
Constantinopolitani patriarchse, et concilium igitur ad trium tanlùm illorum exarchorum
ejusdem loci œcumenicum secundum, olim metropolitas canonis verba resiringis? cur hos
sopposueral, et canon 28 Chalcedonensis. solos, non etiam Romani patriarchse, aut cu-

Erant verô ii, Thraciae quidem exarchus He- juscumque alierius metropolitas canone 9
racleensis, à qûo ipsa olim Constantinopolis conlineri accomprehendi aïs? cur non univer-
pendebat; Asianae, Ephesinus : Ponticae deni- sim omnibus confugium ad Consiantinopoliia-
que, Cœsafeensis episcopus. Quorum priviie- num paiere velis? Sanè Nicolaus I papa eum-
giis caverat canon G Nicseni concilii , quosque dem canoncm inierpreians epist. 8 ad Michae.
diœceseon episcopos Constantinopolitanus ca- lem Augustum, per cxarchum diœcesis, Uo-
non 2 nuncupat, et nominatim exprimit, et manum poniiUcem iniellcxit.
917 CONTRA SCHISMATICOS OKIKNTALES. 918

Latinus. Ita qnidem Nicolanm I ea canonis primalum, et honorem prœctpuum, secundùm

verba interpretatum esse non difTiteor, inde- canoves, anliqitœ Romœ Dei amantisstmo archi-
que etiam, quod aliundecertum crat, conlen- episcopo co7iservari .Xeriim ut , jam eliam aperlc
disse, Constaniinopolitani patriarchalùs opi- intelligas, canones cos ad solos metropolitas
scopis ac nieiropoliiis conlïigium ad se, vel periitniis>;e, qui sut) tribus saepè memoratis
patriarcham proprium, liljeruin oinninô reliii- patriarchalùs Consianlinopolit.ini exarcbis de-
qui. Verùm in eo quôd per exarclnim diœcc- gebanl . audi Aeiiiim Ecclesiae ejnsdem arcbi-
sis Konianiim episcopmn intelligat, eriidili diaconum. Cîim enim in concilio Chaiccdo
non approbant, iiec intorpretatiouem eam nensi iniiio actionis 16 questi fuissent logali
ampleclunliir, qiiôd viin allerre canonis verbis ponlificii. per abseiitiam suam ronsiiiuta quœ-
videatur, quanquàm in altère praeclarè Patrum dam, eademqne exhiberi poposcisscnt, in hune
menteni assectitus sit Nicolaus, cùrn dixit. modum, anleiiuàm canones recens condiii re-
canones 9 atqiie 17 de sohsmetropolitisinira legerentur, pr*falus est idem Aetius. « Con-
ambiiuni patriarchalùs Consianlinopolilani < lilendum est, quia formam ea quae de fide
positis, intelligendum esse. Quare longissimè à «sunt congruam susceperunt. Consuetudo
vero abscedii qui et exarchorum nomiiie pa- «autemest in synodis, poslqucàm ea quae sunt
triarchas onines accipiai, et de cunctis per f omnium pr*cipua, fueriiii dofinita, et alia

orbcm metropolilis loculos Patres existinicl. iquaedatn necessaria exerceri atque formari.
GRiCCL'S. Kovi vos bodiù eiun canoiiem de < Habiiirnns, hoc est, Consianiinopolitana san-
tribus diint;ixat exarcbis, alque eorun» taniùtn c ciissima Ecclesia, ceria qua-dam, quae agorc
metropolitis exponere sic, ut 9 aiqiie 17 cano- < deberemus : rogavimus dominos episcopos
nis non aliiis sensiis sitqiiàni iste , metropoli- * de Româ, iit communicaronl iisgeslis; refu"
lis sub Heracleensi exarcho aut Caesareensi « taverunt , dicenles lalia se non suscepisse
positis, et denique illis etiam, qui in Asiaiiâ « mandata, i

diœcesi sub Ephesino exarcho degunt, inte Gr/Ecus. Eqnidem, qnnd aipbat Aoliiis, elsi

grura esse, sive ad exarchuni ipsum, seu mallnt utcumqiie prohet de robus ad Coiislaniinnpo-
ad Cunstaulinupoiitanum, causani controver- litanam Ecclesiam perlineniibus, et hujns
sam Hoc verô à le niibi seniel etiam
referre. gratiâ acliini esse, minime lamen osiendit, ca-
commoiistrari cuperem; jam eiiim saepè est, nones eos inira palriarrhi Conslantinopoli-
quôd i(l asseras, et sensum quem nos damus, tani limites snbstiiisse, neque hos ullâ ratione
iroprobes ac respuas. excessisse. AfTer igitur si quid clarius habeas,
Latinus. Ut à vero aberrare modum vesirum ne semper puieni Patres, qui eos condidêre
esplicandi intelligas, probaiiones strictim afle- canones, ad oranes lotius orhls, ei cnjnsque
ram ; eieniiu si ibi de patriarcbaluum omnium patriarchalùs metropolitas respoxi«Se, cunctis
metropolilis seriuo loret, quà, obsecro, fldu- que refuginm Consiantinopolim aperuisse.
ciâ, vel Patres eos canones proponere ausi Latinus. Praelerquàm quôd ipsa conjunctio,
fuissent Romano pontihci, vel Romanus ponti- cognatioque. qiiae est inter canones 9, 17
fex non iisdern toio obstilisset conaiu? Fierine atque 28 opinioiii voslrae refragetiir, ne tamen
poluit ut ponlificii legail nihil in iis magn% eliam testes in re adeô gravi desint, sydoni-
dilliculiatis compererinl, nequeseopposuerint cam Clialcedonensium Patrum ad Leoncm
canonibus adeô aperiè Romani poniilicis jura papam, quam jam semel reluli, aninio recole :

conveilenlibus, qui canoni 28 fjusdem Cbai- videbis quô consilia Patrum vergant. Duo
cedoiiensis synodi, caelerorum patriarchariim erant eis pioposiia : primum, decrotosynodali
jura labefactanii, se adeô acriier objecerunl! firmare, qnod jam consuetudo ohtinebat, ut
Quis credat in aliéna commoda adeô vigiles Conslaulinopoli metropolitse urbiiim per A«ia-
poniilices, sua negleciim habiiuros fuisse? Ad nani, Thraciam alque Ponium ordinarenlur,
extremuni, si omnibus per oibein metropolitis, sicque locoruni eoruni paci consulcreiur.
ex eo canone iniegrum foret, negleclis suis iNonne percipis, ad cos solos i'atrum curas
patriarchis, adeôque el Romano, confugere ad periinuisse? Allerum, quod curabant, fuit, ul,

Coosianiinopoliianum, majora eo ipso futura quae Consianlinopolilani concilii canonibus

erant privilégia Consianlinopolilani , quàm concessa esseni, eadcm Coiislaniinopoliiana'
Romani i|)sins, ni Mararius el Rlaslarius argu- Ecclesiae siabilirent. An vero lege ullà anU;a,
lati sunt. Quomodô igiiur judices, act. IG, pu- ullàve consuetudine id receptum fuit, ul uni-
torant dixissc : Pcrpeudimus omnem quidem vers! orbis mclropoliiani, ac priecipui- Otci
 .

919 1)E PRIMAIT ROMAND ECCLESI^, diô

demis ad Conslaniinopolilani tribunal se siste- Ecclesià, atque etiam deinceps futura est.
rent, ejus openi aique senleniiam ini()lorareni? Cr^ecls. Consuetudo optimus legum inter-
id eqtiideni non te dicturuni opinor. pres est. Age igitur, et exempla etiam, si quae
Gr/Ecus.Sunt baec argumenta, quae lucem rem tuam alfer, utinnoxiam Justinîani
potes in
canonibus alTerunt, et Palrum nobis utcumque mentem, legemque Romanae Ecclesiseauctori-
nicnlem aperiunt, qui canones eos condidère ;
tati nihil detraxisse comprobes.
sed quod me iiiprimis à sententiâ nostroruni Latinis. a minimis quibusque ad Romanos
iioniinuni reniovel, illudest praecipuum, quôd pontilices adversùs proprios patriarchas recur-
nulla exempla legam ex Occidente praecipuè sum fuisse, favisseque ipsum Justinianum Au-
accedentium Consiantinopolim gustum consiliis libello mo-
recurrentium, ex
L\TiMJS. Probe et sapienter prorsùs conclu- nachorum adversùs Anthimum patriarcham
sisii ex non usu, non eum sensura esse cano- suum instructo, ac porrecto Agapeto papae,
nis 9, quem Ancyranus Macarius, ejusque possum convincere.Yerba libelli accipe Ad- : «

asseclae connnenii sunt. Solumque Romanuin «juramus, înquiuntmonachi, vestrani bealitu-

poniiriceju eo loco in Ecclesià fuisse, ad queui I dinem per sanctam et consubstantialem Tri-
universi clerici, episcopi alque patriarchae ipsi I nitatem , ac per principem Apostolorum
possint, debeantque confugerc. ( Petrum , ac salutem et vicioriam piissimi
Gr.ecls. Patriarchas ad hune portuni se «imperatoris nostri, non contemnere divines
s:epè récépissé niultis bactenùs docuisti; at c canones, qui ab isto pessunidantur, neque
enim minores etiam à palriarcharum senten- « Ecclesiam ei traditam , quae ab isto despici-
tiâ ne idem possint, clarse legos obsistunt. < lur, sed sequendo in omnibus eos qui ante
Justinianus novellâ 1!25 diserte slatuit, ut à ( ipsambeatitudinem in sede vesirâclaruerunt,
uieiropolilani sententiâ ad patriarcham appel- 1 facere idipsum, adhuc et contra canonum
lari possit : verùm ita ut neutra pars senlentiœ cauctoritateminvalesceniem.,.EaquaeS. Cœ-
Patriarches possit contradicere. Idem quoque destinum contra Nestorium liquet fecisse...
decernitur codice ïJ9 de episcopo audiente, ubi I Yerùra, quoniam non solùm iste, sed et cae-
expositis fori ecclesiastici gradibus, tribunal ( teri episcopi, et clerici, et archimandritae in
patriarchicuui ultinium statuitur, additurque : I magno numéro, qui însidiis adversùs Dei
Contra horum sentenliam non esse locum appella- < Ecclesiam utuntur, et propter hoc solum in
tionis, à majoribus nostris constitulum est. Léo « hâc civitaie commorauiur, ei et universis

quoque et Coustantiims in Eulogâ legum lit. 96 « Ecclesiis perturbationes dare nullo modo re-

idem repetunt : Patriarchœ sententiâ appella- € cusant rogamus, et universos taies ad vos
tioni non subjucet, neque retractatur ab alio, «adduci, et exacliones permittere conceden-
utpote ecclesiastici judicii princeps. Quare rectè «tcs... Suscipite nostrani supplicationem, <t
conclusil Photius Noniocanonis tit. 9. c. 5 : A c poiestatem à Deo vobis dalaui in ipsos mo-
patriarcharum sententiâ non appellaliir. «vemes, purgate Dei Ecclesiam, et iupis libe-

L.vTiNus. Mutuatus es haec omnia è Theodori craie... Hujus graiiâ et ad vos Roniam misi-
Balsanionis penu. At ipse ille refert etiam alio- «nius.,. Taies à piissimo imperatore nostro

ruui seutentiam, qui susiinent, diserlèque « proniissiones accepimus, quod ea quœ à vobis
ailiruiant, à nduori ad majorem patriarcbam tjudicata sunt, sua pietas omni modo studet
in ecclesiasiicis negoliis appellationi locum < mandare executioni. i

fuisse. Atque ut forte hoc de aliis verum non Gr^cus. De Gregorio Dialogo, magno illo

sit, de Romano habeo cerlissimè, ex onini pontilice non semel à Latinis jactatuni memini,
orbe, et ipsà patriarcharum sententiâ Romam nullum eum pontificatùs annum decurrisse,
saepè provocatum esse ; non, ut ineptit Mele- quem insigni primatûs apostolici documente
lius Alexandrinus , ex nescio quo humanitatis non illustraverit. An verô est qui ad eum
officio,verùm de jure quod Sardicenses cano- appellaverit?
nes complexi sunt, ut proinde quascumque Latinus. Instar multerum sit Joannes pres-
citâsti imperatorum constituliones, à Romano byter Constantinopoliianus. Is malè acceptus
poniihce prorsùs abstrahant quando ejus ,
à patriarchà suo Jeanne Nesieutà, cùm Gre-
potestatera minuere nequeunt, quam Cliri- gorium appellàsset, duriùs adhuc mulciatus
stus Iribuit ,
quam diseriis adeô verbis Sar- est. Al Gregorius appellatione admissà, datis

dicenses canones aflirmàruni ,

quam usus lilteris reprehendit non segniter patriarcham,
conslans apertissimè docet fuisse perpetuamin quôd Joanni presbytère, inlerposilà licet ad
 ,

92i CONTRA SCHISMATICOS ORIENTALES. m

sedem Apostolicani appellaiione, molestiam rum ponlificum detrahere possit, si unus, at-

facesseret; deinde, quod correpUonem alieram que alter, et is quidem ab haeresi aut schis-

à se scriptam, non eo, quo scripta fuisset niate infaniis, Romani iribunalis senteniiae

aninio, suscepissel : nenipe corripuerat Nes- non se submitiat, non acquiesçât- Sed neque
teutam poniifex, qnôd mansuetudineni Eccle- id dubiani suinmorum pontificuna aucioriiatem
siae proetergressus, Anastasium presbyierum facere poiest quôd caiholicus imperaior Are-
,

fustuario raulciàsset. late causam agitandam rursùs indixerit, quôd-

Grecus. Ilaec si vera sint , nil naagnae san- que Patres ipsi eamdem insiaurare non dubi-

cliiaiis in Joanne Nesieutâ nobis exhibent ;

taverint. Etenim si veri amans es , bine niliil

aul si lalis luerit, quemadmodùni non est, tu aliud quàm insignem Melcbiadis indulgen-

cur ambigam , suspeciae propè ildei sunt quae liam ac leniiatem concluseris , qui ut gravis-
narrâsli. simo schismati modum statueret, quanquàm
L.vTi.M s. Siispicionem omnem de narralionis inique appellanti Donalo deferri ab Auguste
meae verilate adiinet tibi Epislola Gregorii pa- sustinult : certus id apud probos nibil aucto-
pae ; neque iiunc id ago , ut peccàsse osiendam ritati suse apostolicae deiraciurum , et profu-

Nesteutam ,
qui quideni, si etiam lapsus sit, turum fortassè ad hominum contundendara
saricliiatis decus iniegrum adhuc obtinere po- leniiTilalem. Etverô apud Augustuui nibil inde

test ; etverô haiic iii eodeiu fuisse insigneui ,

pontilicio bonori derogalum esse manifestum
modestia faciuinque pairiarcliae laudatissi- faciuniejus liltera; ad Chrestuni : agnoscii in
inuni , quod mox dicam , comraendai inagno- iis ,
quàm iniqua esset ea Donaii poscentis ap-
perè. Etenim Nesteuta in dato ad Gregoriiim pellationem petitio. Quare etiam, ut Oplatus
responso, decrelis acquievit Gregorii , uique teslatur lib. 1, ad appellationis injeciani nie-
jussus fuerat acia Joannis presbyteri discu- moriam , ita plus imperator respondit : ra-

tienda Romam transmiserat, ubi protribunali bida furori^ andacia I sicut in causis gentilium

agitaluni Joannis negotium est ^ tum et aiia ,

fieri solet , appeliationem interposuerunt ! Ilis

Anastasii presbyteri causa ,

qui à sententiâ adde , si lubei, Caeciliani causam , nec (idei,

patriarchae provocaverat , et Joannes qnideni nec nioruui doctrinamrespexisse. Duo namque

Constantinopoli liaereseos daninatus, innoxius àDonatisiisepiscopoiatPgerrimoobjiciebanlur,
ac catholicus comperius, absolutus est ; cùni primum ,
quôd à iraditoribus (sic appeilabant
contra Anastasius Manichaeo addictus esse ,
eos qui urgente Diocleiiani et Maximiniaiii

accnsator verôejusdeni , Pelagio studere con- Herciiici persecuiione , pœnarum nietu sacros

victus sit. codices igni exurendos tradebanl) in episco-

Ga.ccus. Non sinam te ultrô progredi , ne puni initiatus tuissel ; alierum ,
quôd cùm
plura Ecclesi;e no^trae vulnera aperias : dalxi pf-rsecutionis ejusdem tempore esset diaconus,
à palriarchicis .^''iiientiisRoMiamappellationes inariyribus in vinculis positis alinioniam alTerri
iyisse; id unum ilico , non admodùm firninm irohibuisset. Poterat itaque sentoniia dicta

hoc ponlificii piimaiûs argnmentum esse Romae in generali concilio excuti , non quideni
quando ab ipsoruni eiiam Roaianorum ponti- jus in |)apam exercendo , sed in unum Caîci-

ticum senientiis provocàsse nonnullos pro lianum quaesiioneni babendo , nimirùm an ab

certo teneo. AbsolveratCaecilianuin anno 313, Ecclesià eiiam universâ ,
qualem adliuc papa
et Donatuni cum asseclis pro rnerito dainna- agnoverat, innocens et procul à labe baben-
verat Melchiades papa ;
pars quae causâcecidit, dus osset.

sivead conciliurn aliud , sivead impériale tri- Ga.Lci's. Quàm aegrè tibi assentior, cùm à
bunal provocat; ne(|ueConstanlinusiniperaior papai sententiâ appeliationem institui posse

provocantibus negandum idcensuit. Igiitir ex pernegas sanctiorne ! sit eorum sententiâ quàm
ejus decreto Arelale in Galliis Paires magno persona? de persouis verô ipsis Marceilini at-
numéro conveniuni, causa resuiuitur, novoque que Sixii 111 poniiiicum judicaium esse novi-
judicio expenditur, finienda duntaxat per Au- mus ; cur non igitur et de sentenliis ?

feuslum ipsum Mediolani. Quis verô credat, aut Lati.nus. Neque de sententiis , neque de
pieniissimum imperatorem id permissuruin persouis pontilicum vero judicio agitari posse,
fuiss*^, aut Patres ipsos ausuros, si Romanuui pro certo habeo. Da enim , si potes, pontiMcis
judicium finale uliimurnque.cuiomnes acquic- judicem ; eum utique nullum privaiuiu diccs,
scere debeanl, ceiisuisseni? quin neque provinciale quodquam conciliuni;

Latinus. Nescio quid certis juribus summo- générale verô cùm et indici , et gubernari , et
 , , ,

923 CAMI MTA. m

papam
confirinari per

ut de eotlem
debpfti

aut in eunidem ferre possii

, non asseqiior, ipsis pro'eram
iiiiponanius. Gelasins I,
in modiiim , lit causse finem i
, seii- in Coninionilorio ad
tentiara. Si tibi vacat , lege, qnae Duvalins Fausium, sic loquiiur: t Ipsi sunl canones qui
doctorSorbonicus lib. 4 in banc rem scripsit. • appellatioiie» lotius Ecclesiaî ad hujus sedis
QuiE de Marcellino in Sinuessano , et de Sixio «examen volnêre deferri , ab ipsâ verô nus-
m Roinaiio in conciiiu juditatis, narianlur, «quàm prorsùs appellari debere sanxerunt :

nierilù orudili iriter conimenla accensenl « ac per boc illani de totâ EcclesiA judicare
niullisque argiimeniis id osiendnnl Papeliro- « ipsam ad nullius comnieare jndicium , nec
chius in conalu Cbronioo Hist. ad cat. Ponli- « deejusunîjuàmprsecpperuntjiidiciojudicarî,
ficum , Alexander Naialis , alque Pagius ad < sonieniiauHiue iilius consiitm.-runt non opor-
annos 502 et 455, ad quos me reniiiio ne ac- , «tere dissolvi. » S. Léo ad episcopos provin-
tum bic agam. Abstinere tamen me nequeo ciae Viennensis occasione Hilarii Arelatensis :

quin (licam vel acla ipsa earum synodorum , < Nobiscuni , ail , vestra fraterniias recogno-
si vera sint , snpreniani Ronianornm pontili- «scat, Aporioiicam sedem pro suî reverentià
cum aucioriiaiom liiculentissimè testatam fa- I à vestrae provinciae sacerdoiibus esse coiisul-
cere : eienini Sinuessana ipsa synodus dixisse « lam, et per diversarum ,
queiiiaiimodîmi ve-
ferturiMarcelIino Tu erisjudex, exteenim
: « <tusconsnetudoposcebai, appellationem cau-
< daranaheris et ex te jnstificaberis, tamen
, <sarum,aiit reiraclala, aut confirmata esse
«in nostrà praesentiâ.... neino enim unquàm ; «judicia. > Dcnique snb Leone lil , synodus
«judicavjt poniificem, nec praesul sacerdotem ex Italiae GaliiaBqne conflala episcopis in bunc
«suum ,
qnoniam prima sedes non jtidicatur modum dixit : «Nossed»^m Apnsfolicam ,
quae
<à quoquam. > Et in Romanà synode Maximus I est caputomninm Dei Ecelesiaruni, judicare
exconsul dixisse fertnr : «Non licet adversùm « non aude.'imiis ; iiain ab ipsâ nos omnès et ,

«pontilicein dare sententiam. » « vicario suo judicaniur, quèmadniodùm et an-

Gr^cus. His synodorum pulcberrimis sen- «liquiiùs nios fuit. Neinpe didicerantà Pa-
tentiis , sed incerlae dubiaeqne lidei , si cer- tribussynodi V Roman;e sub Symmacho niim
tiora in eunidem sensum tesiimonia substituas, celebraise, cujuj idpronuniiatnm erat: «Prima
coniroversiaui onnieui de primaiu Romani «sedes à nemine judicatnr. Aliornm forlè ho-
ponlificis de/iiiivisti. « minum causas Deus voluit per itoniines ter-
Latinus. Quatuor teslimonia partim sum- « minare; sedis islitis prœsulem suo sine quae-
nioruni ponliilcum, qui in uiagnâ apud vos «stione reservavit arbitrio. i

veneraiione babentur, parlim synodorum de

CAMI VITA.
Camus (Pelrus), Parisiis naïus 1582, viginii monacbi de religione chrislianâ benè meriti
et sex annos vix attigerai cùm ad Bellicen- , sint. Caiteriim pictale piiriier ac docirinâ in-
sem evectuà episcopatuni , à B. Fiancisco de siguis pratsul extitit. Conipluriina lexuii volu-

Sales inauguratus est. Epibcopo Genevensi mina ; nonnutla iuanibusscatent m^niiSt non-
vixit diu laniiliarissimus, eisi indole adniodiim nulla verô liunl niaximi, inier qnae 1° opus in-
dissimilis. Quippe qui eximiam Francisci man- scriplum : Esprit de saint François de Sales
suetudinem optimè laudavit ac depinxit, zelo 6 vol. in-S"; 2° opuscuium cui tiluhis : Appro-
non seinel asperion incendebatur. Praeterea pinqualiû Protesluntium ad Ecclesiam Catholico-
nescio quà in nionasiicos ordines lervebat ini- Romaiiam, lypis Séipè recusuin, qiiodque è
micitià, neque unquàm ab iis lacessendis tem- Thesauro ilieolugico P. Zaccari;e deprornptuiu
peravit: mirum profeciô , si atiendaïur quolies denuô recudimus.
 . ,

APPROriNQUATIO PROTESTANTIUM
AD ECCLESIAM CATHOLICO-ROMANAM;
Ubi dcmonsiraiur, quùm facillimè conc'diari possenl adversanlium placita
ex sobriâ etpacificà discussione eonim dogmatum, de (juibus tam acriler
controvertilur

CAPUT PRIMUM. Aibanasii symbola rêvera corum non esse

De fundamento fidei.
quorum noniina prœ se ferunl salis nimirùm
;

est ea quidem ulrorum(|ue sententia in reli-

Docenl cum calholicis protestantes, objc-
gionis uegolio gcnuina monumenla esse, atque
cluni furniale (idei esse Deuiu , lanquam veri-
iis sanè in suis contra recentiores anii-iriniia-
talein revelauloni , objecluiu verô maieriale ,
rios dispiilationibus protestantes niiinlur. At
esse ariiculos lidci, qui nobis proponuntur
dùin CaivinistUi in suâ fidei confessione addi-
ut credamus. Docenl, ariiculos fidei esse in
derunl ea se proplerea recipere, quôd Dei
symbolo, quod dicitur aposlolicuin, saiiclis
verbo conformia sti!it,non salis secuni ipsi
Scripluris velcris ac novi Tcslamenii plané
reputàrunt, se objiciendi occasionem anti-
consenlaneum. Atque hoc ipsuni synibolum,
trinitai*iis praebere , NicaMii concilii, et S.
per veleris Ecclesiae symbola, quale est Nicse-
cum hoc ipso divino verbo
Aibanasii symbola
nuni et Alhanasianuni, fuisse declaratum cl ex-
non omninô congruere. Quamobrem ea bre-
plicalum.
vior luiiorque via esi.ul ejiismodi symbola
Agnoscilur ulrin(|ue pronunlialuni AposloIi:
absiiue ullà lesiriclioiie cum calholicis susci-
Fidesex auditu,aitdilus autem per verbum Cliristi
piaiiuir ; alioqiiin .tiernis liligiis campus pa-
(Rom. 10, 17); quod intelligiiur de verbo Chri-
lebit. Proleciô cail.olici sequè ac prolestantes
sti praedicato : nam, ut ibidem dicitur : Quo-
horura symbolorum doctrinani omninô sacrae
tnodhinvocabunt, in quem non crediderunt? Aut
Scripiurae consentaneam judicant ; verùm
quomodb credent et, quem non audierunt ? Quo-
haud cum iis aiunt ea sibi probari, quôd
modb uutem audient sine prœdicante ( vers. 14,
eidem consonent. Itaque Dalla;us magni no-
15)? Hanc prœdicationem dobere es«econfor-
minis Caranconius minister, postquàm su»
niem S. Scripturœ , nullus dnbilat : nam
lidei ariiculos ostendii ex Bibliis in libro cujus
quicumque vellet sanctis Scripturis contradi-
tilulus : Fides sacris Scripturis nixa, haec
cere, ci opponeretur istud apostoiicuni : Licet
addit, parte 3, pag. 128 : < Facile ostendi
nos , aut angélus de cœlo evangelizet vobis prœ^
terquàm quod evangelizavimus vobis anathema
( potest hsec fidei capita , qux hactenùs
,

« ex Scripturâ deumnslravimus chrisliano-

«//(Galat. 1, 1). Omnes ilaque in eo conve-
,

niunt, quôd fundamenlum immobile

< rum prorsùs omnium communia esse. Ea
et imrau-
i veteres suis in symbolis et conciliis expli-
labilc fidei nostrae consistât in veritale Dei
«cuerunt, et in bono lumine collocârunt>
revelanlis, qui nec fallere, necfalli possit.
< neque verô mutationes (|uâcumque tandem ,

ANIMADVERSIONES.
I in eorum religione contigerunl,impedimeMlo
Calvinistae in suâ fidei confessione : i Pro- ( esse polueruni , quominùs eadem à recen-
< fiiemur , inquiunt, symbola tria, scilicet < tioribus retinerenlur. » lia quidem additur

« Aposiolorum , Nicaenae synodi, et Atiiana- Scripturae traditio; quibus duubus principiis

c sii, quia Dei verbo conf'ormia sunt. » Porrô posiiis , protestantes cum romanâ Ecclesiâ
inutile fuerit hoc loco animadverlere tbeologos conciliari facile poterunt.
tum ex calholicis , lum ox protestantibus non
CAPUT 11.
paucos esse, qui puient Aposiolorum, et S.

(1) QuoJ opusc. hic dabimus secundiàm

De régula fidei.
etlilionem illustriss. fratrum de Walomburch
in Tract, spécial, de Conirovers. Fidei, non- Docenl cum calholicis protestantes S. Scri-
nuliis addilis Zaccuri»: aniD)adverslonil)U!>. pturam esse certissimam, firmissimam, in-
 , ,

927 APPKOPINQUATIO PROTESTANTILM 928

fallibilem ei necessariain regulam (idci : qua; oratione quam olini babuit , cùm tbeologiara
nuclorilaloin suam à Deo accejierit, inspiranlo Pari^iis doceret, addit et illud , probaliones
verbiim suiim proplielis , aposlolis ei auclori- ex bis generalibus tradiiionibus duclas iis,
bus canonicis. quae ex Scriptura petunlur, propterea prae-
Sed qu*rilur, an S. Scriptura sit sola fidei stare, quod minus ambiguae sunt; nimirùm
régula, iiaulniliil aliiidsit agiiosceiuhiiu lan- ferè JiuUus est Scriplnraî textus, cujus non
qujiiii régula. Ncgani proiesianies, aliud quid- sensus multiplex esse possit cîim iradiiionum
piain esse adiniltenduni ; anTirinant cailiolxi. sensus sit unus tantùm. Hoc sanè posiio,
— Ex S. Scriptura probare non lossuni pro- jure Veronius asseruit c cunuilaiissimani et
leslanles , sacra biblia esse solam fidei nosir* f unicam catholica; lidei regulam revelationem
regulam cuui exclui-ionecujuscuuiqueallerins. « divinam esse prophetis quidem et aposlolis
Caibolici auieni probant, eliam verbuni Dei i exbibilaiu, ab universali aulem Ecclesia in
non scrjptum pro régula admiuenduni es^se , < generalibus conciliis aul universali praxi
dicenle Aposlolo : Itaque, fratres, state, et te- » propositam; quidquid ejusmodi est, calbo-
nete Iradiiiones quas didicislis, sive per senno- « licae fidei articulum seu doctrinam esse,
nem, sive per epistolam nostram, 2 Tlicss. 2, 15. « nullamqne aliam doctrinam esse calholicae
Vcrùm ,
quia haec qua;siio iniegrè dépen- c fulei articulum. i Si protestantes bacienùs

de! à maierià traditionuni , bic longiores non dicta sedulô reputaverint, nibil erit, quod
erinius. catholicis objiciant, injuriam inferri Dei verbo,

quod eô scilicet adigitur , ut quodam modo ab

ANIMADVERSIONES.
bominum auctoritate pendeat. lUi enim homi-
Agnoscunt calholici régulas duas ,
quibus nes fidei nostrae auctores non sunt, sed earum
lidei, quam proliienlur, arliculi ad unum solùmmodô rerum testes, quse ab apostolorum
omnes niiuniur. Prima quideni et prœcipua lemporibus in Ecclesia crédita; fuerunt.
sacra Scriptura est, quae juris régula dici Certum est protestantes saepè non posse,
polest, quia sacris profectô libris chrisliana quin ad aliam regulam ,
praeter sacram Scrl-
religio niiitur. Hoc de pr'ncipio inier protes- pturam confugiant. Calvinus in libro, quera
tantes omnes cum catholicis convenit. Altéra contra anabaptistas scripsii, ad veteris Eccle-
régula, quae iraditio est, facti régula nuncu- sia; consuetudinem confugit, ut baptismum
pari polest, quia licet perinde ac Scriptura firmaret, qui pueris conferiur. Qui porrô ex
dognia contineat, eâ tamen ita solùm Ecclesia protestantibus non nibil ingenuo auinio sunt,
uiitur, ut ecclesiaruin ad varia luni loca lum , bonâ fide falentur, id moris ex evangelistarum
secula pertinentium sententias et consuetudi- et apostolorum scriplis ostendi non posse;
nes conférât. Quamvisauteni traditio nibil nisi ac proinde regulam aliam, praeter Scripturam,
hunianuTn coinplecti proie-^tanlibus videalur agnoscani, omninô necesse est. Dubio procul
quia nonnisi factis innititur, ejus tamen aequè anlequàm nuUus novl Tesiamenti liber in

acsacrieScripturae fundamentum revelatio est, lucem edilus esset, aderant institutae plures
quia scilicet boinines, quorum auctoritate ni- ecclesise ;
qu» quidem ecclesiœ apostolicas
lilur, eoruni, qua; in ipsorum libris occurruut, tradiliones deposili quali tiiulo custodiebant
auctores propriè non sunt; sed solùm lidei quarum nuUae tantùm, prout se multi|>lex
siint lestes, quse in Ecclesia eorumdem tem- non autem ut una et unica
occasio obtulit ,

poribus obiineliat. Aî([ue hàc quidem signi- fidei nostrae régula essent , deinceps scripiae
ficatione veri nominis tradiliones cum sacra fuerunt. Quamobrera priores Ecclesia; Patres
Scriptura comparari possunt ,
quia nenipe et ad praecipuarum ,
quas apostoli instituerani,
ipsae à sancto Spiritu derivantur, ac proinde Ecclesiarum fidem in suis adversùs hsereticos
qua; ex ejusmodi tradiiionibus argumenta du- disputalionibus confugerunt. Qui porrô iuter
cuutur, baud minoris roboris sunt, quàii! si prolestantes primas tenent , libenti animo
sacris litterissumerentur. tradiliones suscipiunt, prout bacienùs quidam
Evidens est hujus principii ralio. Neqne expositae sunt , uipoiequae universali Ecclesia
enim Dei verbum eô minus contineiur, (juod nitanlur.
ore tenus exposiluui, quàni quôd scripio tra- CAPUT HI.
dilum luit, duaimodo tradiliones bai non ex
De sacra Scriptura.
peculiaribus ecclesiis depromptae sini. Maldo-
natus qui veritatem liane dociè lirniavit iu Constat inter caiholicos et protestantes.
,
 ,

929 AD ECCLESIAM C ATIIOIJCO ROMANAM. 930

originalla soripla proplietariim cl aposlolorum — non pudet , biblica exempiaria , ad quae suam
non siipoitbbc, cl eorum scriptoruin esse co- ipsi fidom exigiinl , nmialionihus
obnoxia
I
pias, quibiis nunc iilimiir. In liis aiiicu) de- I fuisse,, de quibiis boc loco Beliicensis episco-
scriliondis cl iuiprimenilis varias esse eau- pns voriia facil. Ex caliioiicis P. Anielotus
salas dillicullaics cl confusiones, nnllus du- Oralorii preslijlcr niliil obcsse credidit, quo-
hilal. niinùs in adnoialionibus, quas novi Testa-
Nunc niundus translaiionibus variis csl re- nienti sux gallic.Te versioni addidit, complures
plcuis; el qiiamvis aiiae sinl aliis nicliorcs, (Ir;ccoruni exoniplariuiu variclales produce-
qiiis imncn a^seral iiliani cssc , ciii niliil om- rot.

ninù inipcrfeclionis adhu'seiil? Ilis non ob- Quod eliam ad varias sacrae Scripturae Ira-
sianiibus , faleninr nobiscuni proleslanles ,
ductiones spécial, protestantes intérêt caibo-
l)enm virlnle siià conservasse sunm voriiuni licos convenil cas esse bcnè niultas, alque

vei'Ti el novo Tesianienlo coniprcheiisuni adeô niagnoperè inter se quocunique demùm

licel de nonnullis sil aliqna dilTicullas- sernione dilïerre, earumqne nullam occur-
rere, quœ à niendis prorsùs exempta sit. Ro-
ANIMADVERSIONES.
inanae ecclcsiae pr*slantissinii quique iheo-
Quod anclor, ad aulographos sacrae Scri- logi non eunt inficias S. Hieronymum, qui
piur* lexlus rjuod ailiiiei ,
pro ccrio ponit, Iatin;e ediiionis anclor est, quae in noslris
id aequè caibolici el protestâmes suscipiunt. eccicsiis (poliore saltemex parte) legiiur, nec
EqniJeni salis habeo novi poiissiniùni Tesia- propbeiam fuisse , nec falli nescium; quemad-
nienii libres allingerc. Sanè convenil jani nio'lùm ù Jesuilarum faniilià dodus scriplor
inde à priniis Ecclesi;» seculis non parùm Mariana luculenter oslendit in iibro cui titu-
varieiatis inier grsca exempiaria extiiissc, lus Pro Edilione vulgaià; cui plures
:
alii
queinadiiiodùm ex Origcnis et S. Hieronymi tbeologi, vol in Hispaiiiis ac Lusitanià, sub-
tcsiinioniis oslcndiuir. Ac licel gencvenses scripseninl. Deni(iuo super vuli^alui versionis
dociores haruni varicialnni plerasque in suis nogoiio , quani Triu. conc. aulbenlicani decla-
in vulgares iinguas versionibus supprimcre ravi t, praecipui ronianœ ecclcsiae scripiores cum
sinduori ni, ne exiguosregisuo scandai um affer- proicstantiuni praeslantissiniis oninino conve-
reni.Beza lamen in laiinis, quas super novo niunl. Non ea quippe concilii mens fuit , ut
Testamenlo edidit, adnoialionibus, hâc in re l)iblicis exemplaribus texlibus eamdem prae-
se salis libère explicuit. Longé maxinuim ferret, quemadmodùm apiè cardin. Pallavici-
quippe variarum lectionuni numerum in uie- nus in suâ concilii bislorià posl Jesuilarum
dinm alTerl, prodnctis manuscriplis codicibus, theologorum doctissimos animadverlit. lia
è qnibus easdeni depronipsit; atque adeô quas quidem omnes coniroversiie, quae super hâc
veins lalinns interpres soculus est, eas non- re excitatae sunt inutiles evadunt, ac nulla
,

nunqnàni commnni vulgaloque grœco lexlui corum bahenda ratio, quae nonnulii alii ejus-
queni prolestantes Exemplar nuncupant, ante- dcni societaiis Uioologi proposuerunt, quibus
ponit. sanù Lainesius, qui Tridenlino concilio in-
Angli varias iectiones onines, quas quidem terfuit, Serarius et Mariana plurimùm prae-
invenire poluère, collegerunt, suaeque Poly- stant. Quod enimaiunt, nonnisiprotcslantium
gloitae lomo sexto inserneruni, atque in novi periinaciam augere poiesi cùm contra prae- ,

Testanienti, quod in-H", anno 1675, Oxonii slaniissimorumronianaî Ecclesiae ibeologorum

improssnm fuit, omninô graîcâ edilione pro- recopia senieniiâ, proleslanles cuiu caibolicis
lulerunt. Ex eorum docioribus unus diù ad omninô conscnlianl.
novain in - folio editionem incubult quae Jure etiam ac mcrilô Bellicensis episcopus
,

varias ojusmodi Iectiones plures complectiiur, magnam, quae in variis anliquarum versionum
quàm anlea prodieranl, cxempiis occurrit , varieialcm animadverlit.
Saubcri, inler germanos lutheranos doctns Una graeca versio Septuaginla, qu* plurium
criticus, anno 1672, variarum S. iMaiihœi lec- scculorum spaiio per univcrsam Ecclesiara
tionuni eicellentem et ipse colleciionem edidit, obiinuil, liuic rei evidenti argumenio est.
cui eruditam praefaiionem addidli, in quâ Quod auicm ad Lalinam nostram editionem
de novi Teslameuli variis exemplaribus scilè spécial variae Roberli Slcphani, Ilenienii,
,

loquitur. Ut verbo expediam, protestantes, el Lovaniensium doclorum ediiiones, in qui-

« quâcumquc tandem scclA fucrini, faieri bus bae variae lociiones ad marginem posilaj
931 APPROPINQUATIO PROTESTANTIUM 932

sunt, evidenter oslendunt, quaniùm exempla ejus concilii rejicîant; nisi prseferendo judi-
riu inter se discropont. Franciscus Lucas cium suum particulare judicio Ecclesiae,
Rrugensis criiices periluseximiuii) opus super quod adversatur consuetudini protestaniium,
liis varieialibus elaboravit , quod Antiierpiae dùm volunt particulares acquiescera judicio
in 4°, anno loSO lypis edilum fuit hoc litulo: synodi, et ministros signare acia synodi, cum
Notaiiones in sacra Biblià , quibus variantia declaratione submissionis.
discrepaiiiibus exemplaribus loca sunimo stu-
ANIMADVERSIONES.
dio discutiuniur. Has ipsas adnotationes ad
latinae , quara edidcre, Scripturœ calcemLo- E gravissimis est caput hoc, latiùsque pro-

vanienses doctores addiderunt ; at post postre- inde explicandum ,

que clariùs distinctiùsque

nias, Sixlo V et Cicnienie VIII Ecclesiam ad- protestantes intelligant nulluni sibi firmnni et

niinrstranlibiis,aniniadvorsiones, quas slrenui consians principium esse ,

quod ad sacrae

censores Honise conoinnâruni, Vulgata non Scripturae canonicos libros spectat. 1° Certum
anipliùs cum his varietatibus ediiur , easque est Epistolam ad Hebraeos, S. Jacobi Episto-

docti tanlùm houiines consuliint. EasMariana lam, alleram S. Pétri, S. Judae Epistolam,
penèomnesexscripsit in scholiis quae in Biblia et Apocalypsin , tanquàm canonicos ac divinos
piiblici juris fccil. Sacraruro lillerarum stu- libros , à Luihero ac nonnullisejus discipulis

diosis ulilis ducitur liarum Lucse Brugensis ad receptas non fuisse. At jamdiù est, quôd lu-

notationum lectio, earumque praeterea ,

quae therani has omnesepistolas, atque adeô Apoca-

abipso in Graecum et Latinum quatuor singilla- lypsin in sacrorum novi Testamcnti librorum
tiniEvangeliorum textumelaboral3e,anno 1606 codicem referunt, ut ex eorum hiblicis editio-

unà cum ejus commenlario prodierunt, Cae- nibus tum laiino, tum germanico sermone
lerîim fuit, cur Bellicensis episcopus adderet, concinnatis licet intelligi. Calvinistae quoque

varietatem banc tantam non obslltisse, quo- ac zuingHanihâc in recum catholicissentiunt;

niinùs sacra Scriptura semper saria tecta ut proinde super hoc negotio Romanos caiho-

persisteret, quia scilicet eae variae lectiones licos inter et protestantes nulla in praesentiâ

nullius omninô momenti sunt, neque ea, quae dispulaiio sit. Sociniani ipsi, qui christianam

ad linein ac mores referuntur, alTiciunt. religionera propemodùra everterunt, novi Tes-

tamcnti libros omnes, tanquàm aequè divinos
CAPUT IV.
canonicosque suscipiunt. Faustus Socinus eo-
De Ubris canonicis et apocryphis. rum signifer, opusculum edidit inscriptum :

In hoc negotio protestantes plnrimùm ac- De sacrœ Scripturœ auctoritate , in quo horum
cediint ad sententiam Ecclesiae calliolicae. omnium librorum diviiiilatem probat. Exiguus
Quamvis euira lutherani, initio ortûssui,in liber hic primùm quideni lypis editus fuit,

dnbinm revocaverint Apocalypsin S. Joannis, ut ex litulo constat, Hispali, anno 1588, Domi-
Epistolam S. Jacobi, et Epistolam ad Hebraeos, nici Lopez Jesuitae nomine De auctoritate : «

nunc tamen ea omnia admittunt atque ita in : i Dominicum Lopez

Scripturae sacrae per R. P.

hoc negotio pax est. tsociet. Jesu Hispali apud Lazarum Ferra-
, ,

Qnoad velus Testamenlum, acceptant pro- «riuni. I Possevinus, Algambus et Sotuel ,

lestantes canonem Judaeorum sed non pniant ; inter suae socielatis scripiores hune Domini-

catholici post annnntiatum Evangelium velle cum Lopez , qui Fausius Socinus est, retu-
judaizare protestantes ; vel synagogam resus- lerunl.
citare, quam apostoli cura honore sepeiierunt. 2° Animadversione dignum fuerit, cura

Dicunt, eos libros, quosstatuunt apocryphos, protestantes, tanquàm divinos et canonicos

non fuisse ag^nitos in concilio Laodiceno. Ca- libros, epistolas, de quibus supra, stMiiel re-

tholici ostendunt, eos fuisse agnitos in tertio ceperint, niliil esse, cur veteris Testnmenti
concilio Carthaginensi, à S. Augnslino aliis- libros, quos apocryphos nuncupant, omninô
que Patribus et conciliis. rejiciant. Quod enim contra posteriorum aucto-
Facile protestantes acquiescèrent, si consi- rilaiotn proferunt, ?pquc priores impclit, quos
(lerarent , fuisse dubilatum de quibusdam li- liaud initio stalini [dures ecclesiae receperunl.
bris, usque ad concilium Carlhaginense , Hiic addendum, quae diniculiaies à protesian-
quod anno 397 ceiebratiim est. Ipsis eiiim libusin libros Eslher, Judilh, Machabaîoruni,
agnoscentihiis pnri(alfm quatuor primorum etc., proposit;ie sunt, eas iisdem de causis in
seculorum , (ieri non potest , ut decrelum Paralipomenon quoque libros, quos ipsi lan-
 , ,

935 AD ECCLESIAM CATHOIJCO-HOMANAM. 9S4

qiiàm divi;iûs et canonicos cuni cuiholicis om- stantes apocryphos nominant , divines et

nibus reripiunl, iustimi po.^se. Hi oniiii pos- canonicos declararenl ; nixi quippe fuêre
iLTiores liiiii (j'ioad liisiorix coui(iUira capiia trium, quibus iu univcrso terrarum orbe nulla
ciiiii lis diriicilliiiii: coiiciliari posbuiii, qux in pra>siaiiiior, ecclesiarum aucioriiaie. Faten-
t?amueli$ el Ueguiii iibris Icguntur, ob cam (lum tamon in ncclesiâ romanâ, vei post Afri-
sciiicei causain, quôd nobis baiid saiis vetc- caiii concilii delinilionem, célèbres scriplores
runi libi'uniin snppeiil, ul bis dirficullatibus non paucos, cl inier alios S. Gregorium Ma-
oct urraiiius. gnum corum, de quibue agiliir, librorum non-
5" E re est animailveilere apocrijphi voca- niiilos in diviuarum Scri|)turaruni album non
buliim, qiiod ta pnfSiUiUâ viilgô pro falso, seu reinlisse. Qiià in re S. Ilieronynuim potiùs
stippoiiiû accipiiiir, nihil aiiud ab origine quàm S. Augustinuni secnli sunt. At post
({iiàiii occutium fcijçiiKicare. l'ontis licbraîos Trideniini concilii decrelnm, non anipliùs in
lucre libiorijiii g<*inra duo, quorum niios, qui romanà occlesià de borum librorum aucioriiale
jieiupé occulti abdilique eraiit, apocryphos, dubilari licct.
caeicros aiiicni ad publicam institulionem, et 5° Sanè protestantes in suorum bibliornm
ut oiunibu» reguhn; loco csseni, in liuem edi- corpus eos libros rcl'erunt, quos apocryphos
tos catbolicoë nomiiiAruni. Quaniobrom fieri vocanl , verùm non eos tanqiiàm divinos spe-
poiCbl, ut qui iibri iuiiio quideiu apocrypbi ctanl, quos proplerea in pcculiari classe col-
seu ucculli lucre, deinde canonici évadant, locant. Cùm lamen ad suorum bibliorum mar-
cùm public! juii» finnl, ul po|)uio regulac et ginem lextiis iis rcspondenies indicanl , eos,
crudilioiii siiii. lu Urgum et l*araiiponienon quos apocryphos esse ooniendunt, perinde
bi&loriis de quibu^dimi libris sernio est, qui indigiiant, ac si ab aposiolis laudati fuerint.
proprjè in canonicorum librorum numéro col- E[)iscopab>s anglicnni suis in ecclosiis eos aequè
looari non pos>>unl, quia publici eHiscli non ac canonicds libros leguni ; al lis calvinistae ac
l'uerunl. prcsbyicriani hoc ex capile liiom intciitant ,

i° Frustra Kitynoldus Wilaker, aliique non (Iiiippe qui paii nequeant Anglicanam eccle-
panel Inter proiesianies docirinâ célèbres Ro- siam ils in liturgiâ eumdem ac cœleris sacrae
nuiiiis calliolicis catalogos sacrorum libro- Scriptnrae libris locum concedere.
rum à concilio Laodiceno, à Melitone, à S.
CAPLT V.
Cyrillo Ilierosolyniitiino, etc., allalos oppo-
nunl. lijft enim objici possunt alii cataiogi,
De iraditionibus.

qui nec uiinùs anJiijui, nec minus probati Duidex staïuiiur Iradiiio : apostolica et ec-
suiit, in quilmseiisiunt Iibri, quos illi apocry- clcsiaslica. Ecclesiaslicaslraditiones admilten-
phos nijDCijp.int ; ul pruinde cùm traditio das c.vse, necessariô nobiscum leneni proie-
quoad capui hoc, universalis non sit, nihil stantps , qui ordinaiiones el constiiuiiones
indeconcludcre pos^int. Hùc accedit Melito- pasiorum suorum , disciplinis rcclesiasiicis
nem, cujusadeù jactainr aniiquitas. baud ac- cojiiprehcnsas, unanimitcr admillunt. Taies
cuniuim videri ; quippe qui librum Esiher in ; ulcin conslilutiones vocanl catholici Iradi-
suuni caialogum non retuierii, qui tamen io liones ecclesiasticas. Hic ergo p.ix est.
Ilebrajorum canons reperitur. Ecclesiae por- Non negaui protesianips, quin Deus plura
rô romana, alexandrina, africana pro libris icvclavcrii, qiiâiii Jiltns scriplis ,
quos niinc
verè diviniset canoiiicis cos babuerunt, quos habemus, coniineaniur : agnoscunt enim com-
inter apocryphos proieMantes rejiciunl. S. muniler, aiiquos sacrae Scripiurae libros inter-
Cypriauus, S. Augusiinus, Innocentius papa I iisse, et Christum Jesum niulia dixisse, quae
et Africauura quoddam concilium (quodnam non sunt scripia. Iniô dicit Zanrhius ; < Non-
fueril, liuud salis conslal; bujus vcritatis (idc- «nullas verô [kt aposlolns iradiliones in Ec-
lis testes sunt , et ad Alcxandrinam quidcm ( cicsià institiitas cl relictas Cuisse non scri-
ecclesiam quod attinet , ejusdem rei evidentià ( non dubito, quanquàra non omnes
ptas, ego
complura argumenta occurruni in S. Atbanasii «ad nos promanàrunl.) Neque in hoc alii dis-
operibusjn quorum numéro nec liber S!/no;;s/s seniiunt. Agnoscunt protestantes, esse bapti-

dicius, nec Festalis Epistolae fragmentum, qnae zandos parvulos : quod tamen ex traditione
ei tribuuntur, poni debenl. il*c tùni iia se ba- aposlolicà haberi docet S. Augusiinus. Agno-
bcant Tiiii' iilinis l'ainbus salis gravia monn- scunt protestantes, illos , qoi ab h.-erelicis
mcnia prasiù fuerunt , ni libros, qiuts prolc- bapiizitii suht, ii!):i cssc rebaptizandos : quod
 , ,,

935 APPROPINQUATIO PROTESTANTiUM 956

similiter ex iradiiione apostolicà descendere i

coguntur cura catholicis ad veterum ecclesia-
docet S. Aiigustinus lib. 2. de Bapiis. contra rum leslimonia, et quod inde consequilur, ad

Donat., cap. 7, pag. 42, A. Nobiscuru docent iradiiionem confugere. Calvinistas ferre non
proiestanies , ipsain S. Scripniram liaberiex possunt, qui in suâ bdei conlessione, art. 4,
iradiiione aposiolicà ecclesiis necessariâ , uli dicunt : « Fatemur hos libros canonicos et fidei

docet Zanchius et alii. iidem fatentur, in tnosirae regulani esse, non tam ob Ecclesiae

baplismo quœdam verba esse pronuntianda : < conveniionem consensumque communem ,

,

quod quanivis probabiliier l'X S. Scripturâ t quàm ob lestimonium sensumque intimum

possii desumi nullo lamen argnmenlo neces-
,
« Spirilùs sancti ,
qui efficit , ut à caeieris ec-

sario probari polest. lideni recipiunt abroga- « clesiaslicis libris eos discernamus.) Sensus

lionein legis de snirocaio et sanguine , de quo hic iniimus vera illusio est. Ex aiiâ parle Bel-

legimus in Actis Apostolonim ,

qii;i;quc abro- gici calvinistae opiimè perspexerunt lieri sine

galio ex solà derivalur iradiiione. lidera agno- Iraditione non posse, ut religio prorsùs intégra

scunl sanciincaiionem die! Dorainicae ex iradi- servaretur.Arrainianisenim,indispulaiionibus

iione apostolicà non scriplâ. Calixtus, Epil. cum iis liabilis , exprobrârunt eos pyrrhonis-

ilieol. in proleg., pag. 43; Zanchius, de mum inducere, qui se fidei confessionibus

Tradii. Thess. 1. quae staïuise fuerant, subdere nollent. Armi-

Non ergo est qnaesiio, an agnoscendae sint niani conua responderunt se quidem non aliâ

Iraditiones apostolicae. Quis enim lani esset in- ralione iis confessionibus subscribere posse

verecundus , ul dicerel , aposioloruni scriplis quàm repudiandis reformaiionis principiis, et

adhibendam esse (idem , non verbis ? calvinistas ipsos ita objicere non posse , cùm
Sed dicunt proiesiantes, « non dari iradl- Palrum el conciliorum aucioriiati, unoque

«liones omnibus necessarias,) ubi, si Jiocve- verbouniversae aiiliquilalinuniium remiserint.

lini, sacrain Scripturam sive explicité sive ,

Quod evidenter osiendit, ut sospes et inco-

implicite illud lotum continere, quod omnibus hnnis religio servetur, omninô ad veras iradi-

est necessarium ad salulem , caiholicos habe- tiones confugiendum esse.

bunt consenlientes. Verùm inier ntrosque

'
Quôd si protestantes sedulô expendere ve-

facile convenii, sacram Scripluram non com- lint, quâ demùm in re vera iradilio in ro-

plecti verbis expressis aut aequivaleniibus , in manà ecclesia consiiluaiur, calholicos hâc sanè
in re aliier aique ipsos senlire comperient.
sensu evidenii et necessario, qnicquid omni-
bus est necessarium ad salutem. Ideôque fa-
Haud leviter bàc in ecclesia credilur, quid-

opus esse con- quid auclores nonnuili lanquàm Iradiiionem

lenlur nonnuili proleslaoïes,
sequentiiselinierprel;iiionibus;catiioiicieiiam venditanl. Regulae suppeiunt, quarum ope

fatentur, verum sensum necessariorum acci-

quod reapsè iradilio est, ab eo quod non est,

piendum esse ex iraditione. ita difficullas loia disiiiiguatur. Has régulas Vincentii Lirinensis

in hoc lerniinaïur : an privatis cujuscumque opusculum explicat , quod pari in prelio ca-

interpreiaiionibus et consequentiis, quae om- tholici ac protestantes habent. Hi porrô aut

nibus nocessaria sunt, ex SS. Scripturis sint saltem eorum aliqui falsô cailiolicis exprobrâ-

delerminniida ; an verô per tnidilionem apo- runt, eos, Ecclesiae iradiiiones firmandi spe-

stolicam , ab ecclesiis acceplam, in ecclesiis cie , eidem nova dogmata edendi facultatem
conservatam ,
per concilia generalia et praxira irlbuere cùm tamen inquit Beza adnola-
, , ,

universalis Ecclesia' proposilam? lione in Epislolam 1 ad Tim. , cap. 3, t. 15,

quid baec dogmata non ipsa edal , sed lanquàm

Judicenl domini protestantes ,
sil

aequius, quid ceriius, quid solidius , vel pri- testis custodiat ac servet , i cùm Ecclesia nec

vatis interpreiaiionibus et consequentiis li- I procreatrix, sed testis sil duntaxal, altrix et
inde ab conservatrix verilalis inter homines. i Ca-
dere, vel consentienti aucloritaii ,
I

aposiolis ad nos usque pervenienli. tholicilheologietipsiagnoscuniinEcclesiaepo-

non esse novos iidei articulos condere;
teslaie
AMMADVERSIONES.
ipsamsolummodô posse eos juxla iradiiionem
Inter omnes sectarios arminiani novique ejusiiiodideclarare. lloc principionixusHolde-

anti-lrinilrrii Iradilionibus, iis ipsis, quae in niuH, in suâ iidei Analysi, epi^cop()S in conciliis

Ecclesia maxime univorsales sunt, pcrlinacis- congregatos iidei laniùm testes, non auiem
simè refraganlur, qui lamen , cùm de sacro- auclores esse pronuniiat ; « testes non condi-
rum libroium auclorilale probandà agitur < lores. » Dodus hic parisiensis llieologus
 ,,

937 AD ECCLESIAM CA lIIOi.ICO-ROMANAM. 938

addit verè catholicum ac probe religione imbu- Scripiuram ex iradilione , et admittere varias
tuin neiniiiem esse, qui audeat conlra sentire : traditiones , non hoc in catholicis accusarenl,
€ Ariiculorum fidei Cdiiilitores eos nenio verè quod in semeiipsis teneniur defeiidere. Imô
I caitiolicus el perspicax adstruere audeat. » ipsi poiiùs accusant S. Scripturam , quasi nos
Hiiic illud consequeiis lit caiholicos et proie- ad traditiones non remiiteret , cùm tamenad
slaniesaequè traditionum veriiaiein agiioscerc, tradiiiones apertissimè remittamur , ipsique
et coniroversiain, quae super hoc negoiio inter varias admittaut traditiones.

eos est, non aliunde derivari, quàni quôd Utrinque agnoscitur , quôd S. Scriplurâ,
animuui non salis intendant. Suam lloldenius sive explicité, sive implicite, illud omne con-
senientiam liis S. Augustini verbis confiruial : tinet ,
quod ad salutem necessarium est. Ut
i Cbristus praescripsit, ea nemo audei variare; > autem ex impliciiis illud eruatur , quod expli-
ex quibus concludil ab Ecclesiae auctorilatc cité credendum est , et ut sensus verborum
absoluiâque potestaie nequaquàm pondère, ul necessarius securé et absque periculo erroris
divinam seu revelaiam veritatem vei taniiliùni tencatur, volunt prolestantes unumquemque
immulel. Longum ergo laturaque discrimen hominem, iuvocato Spiriiu sancto (quantùm-
divinas inter et iiumanas traditioncs ponenduni vis fateatur se errare posse) ex sacre texla
est. Prlores tantùui lidei veros articules sta- dcterminare credenda , neque in hoc fidere
luere possunt. Quod in causa fuit , ut Ve- ulli auctoritati ecclesiaslicae , sed taniùm simb
ronius assereret, < nuUas revelaliones post raliocinaiioni et interpretationi , quam sibi
I Aposiolorum tempera sancto cuipiam viro persuadeat lumine Spiritùs sancti cerlo dirigi;
t inspiraïas , in Sanclorum vitis contentas eidemque determinationi committere salutem
c descriptasquc , ac nulla miracula , in iisdeni suani seternam vel damnalienem aelernam.
« vitis relata , tanquàm caiholicae fidei articu- Velunl autem cathelici , neminera securè rem
1 los credenda esse ,
quamvis haec omnia mira- tantam privalae determinationi committere ;

« cula, vitas, facia, revelaliones niemoriae pro- sed sensum S. Scriplurae accipiendum esse
ididerint sancti viri, ut S. Hieronymtis, S. ex tradilione apostolicâ , Ecclesia; commen-
< Atlianasius, S. Augusiinus, S. GregoriusM. dalâ , per Ecclesiam proposilà. Quocirca im-
c aliive gravissimi auciores, aut concilia etiara merilo accusanlur catholici, quasi S. Scrip-
«generalia , retulerini ac firmaverint.i turam statuèrent imperfeciam, cùm traditiones
Jam verô ad illaiiones quod spécial, quae ipsa S. Scriplurâ confirmel, nec aliud sinleoe
per raliocinaiionem é Scriplurâ ducunlur traditiones , quàm verbum Dei non scriptum,
Bellicensis episcopus protestantes oplimù mo- paris cum verbo Dei scripio aucloritaiis et
net eas Scriplurae aequivalentias , ut vocanl verilaiis, quale verbum Dei ipsi proleslaniesin
esse non posse ,
quia peculiaribus opinionibus nonnullis agnoscunl. El multô magis censendi
taniùm nituntur. El sanè unaquaeque secla à sunt S. Scripiuram accusare imperleclionis,
lutherana; oriu se fidei suae esseniiales arlicu- quibus verbo Dei scripte et verbo Dei Iradito
los in Scriplurâ clarè ac distinclè videre , aut non polestsatisfieri ut hemines inveniant ,

saliem Inde per immediaias et necessarias quod ad salutem ebtinendam sufficiat, nisi
consecuiiones deducere puiat ; ateaedem ta- unusquisque addat suas privaias ei fallibiles
men sectae inter se acerrimè digladianlur, consequenlias , quae nomen verbi Dei non
cùm de ejusmodi arrogatorum esseniialium merentur.
articuloruu) numéro slaïuendo agiiur. Armi- Verùm quia utrinque In confesse est , S.
niani , qui ècalvinistis orti sunt , eos ad longé Scripiuram , sive explicité sive implicite hoc
minorem ,
quàm hi , numerum redegerunt. totum çontinere quod hemini sufiicit ad salu-
Unitarii quoquc eorum numerum imminue- tem, non est necesse huic accusaiioni depel-
runi , ipsosque prope fundilùs everlerunt. lendae ulteriùs insislere.

ANIMADVERSiONES.
CAPUT VI.

Protestantes qui cathelicos arguant quasi

De perfectione sacrœ Scripturœ.
, ,

sacris liileris haud obsequii salis exhibeant,

Exislimanl protestantes , apud catbolicos iis sanè injuriam irrogant. Eas quippe Romani
accusari S. Scripturam imperleclionis et in- catholici aequè atque illi tanquàm purum Dei
sulUcienliai, quia hi admitiunl traditioncs; sed verbum speciani ; ac si traditionera in earum
si perpenderent , sese ipsos agnoscere , S. sociclaicm vocant, iradiiio hxc ipsa non
ru. V. 50
 ,,

939
APPROPlNQUATiO PROTESTA NTIUM WO
humaniest, quemadmoJùm èsuperio- confirmant , asserlionibus in meliore lumine
aliquid
Prolestantes coUocari.
ribus sectionibus liquidô constat.
principiis velint,
ipsi, siquidem suis siare CAPUT VII.

dogmaia rejicere nequeunt qua; universali ,

De judice controversiarum.
nos
ccclesiarum consensu, ab apostolis ad
Haec quaestio quae est gravissima
usque, niti pro cciloponitur. Jam prolesian- ,
, facili

lium plerique propierea fallunlur quôd

veras ,
negotioexpediiur , modo desit passio univorsa

salis aninio re- conturbans. Assentirentur enim catholicis

jxobatasque iradiiiones haud
taniùm sermo est. protestantes in solidum nisi à se ipsis dis-
pmant nirairùm de his
;
,

ecc'esiae tlieolo- sentirent.

Quâ qnidem in re à romance
se nuilum fidei Notura est unicuique aliud esse regulam
gisomninônon distant, qui , ,

aliud operariuni vel ariiflcem aliud esse le-

arUculuni suspicere profuentur, quin revela-
,

etqnod inde sii consequens , gem , aliud esse judicera. Qui dicunt Scriptu-
tiono. niiatur ,

Kl ram solam esse judicem controversiarum

(Ifinreps ab aposlolis ad nos pervenerit.
Anaiysi, axionia confundunt legeni cum judice nisi per judi-
sano Holdenius in suà fulei ,
;

vocat; cera intelligant norniam et regulam et sic

pênes onines caiholicos certissinium
;

inquit theologus hic quod non bono sensu adraiiiiiur apud catholicos ea pro-
ut proinde , ,

pervenit, divini pnsitio quia S. Scriptura vel explicité vel

hâc raiione ad nos usqne ,

non pos?ii « Qnodquesub hâcme- implicite continet omnia ad saluiem nostram

juris esse :

et necossaria.
t ihodo seu tenore non est transmissiim
communicaium de secnlo in secnlum nec ,
Quando dicunt protestantes , à Spiritu
i

Scripiurarum auctore peten-

I divini nec imnmlabilis. > ÏSom ergo
juris est ,
sancto , SS. ,

dùni nadiiio oonso- lium esse vorum sensum verbi divini hoc Ip-
Scriplurae derogauu
,
, ci

ciatur, quse dubio procul

consecutionibus sum asserunt ,
quod docet ecclesia caiholica.

praîrercnda est , quas protestantes ex hâc

ipsâ Dicunt enim concilia , ad exemplum primi

Scripiurâ ducunt , ac de quibus inter se ne- concilii apostolici : Visum est Spiritui sancto

quaqnàm consentiunt. Teriullianus ,

Irenaeus et nobis { Act. 13 ) ; neque enim homines dant

et S. Athanasius in libris quos in suoruin sensum Scriplurae ; sed spiritus Cbristi ,

per-

teniponim hxreses scrips-ère, seniper banc raanens cum ecclesiae docioribus et pastoribus

iradiiiunem sacrorum librorum aucioritali usque ad consummationem seculi, etquiuti-

iunxeriml. CùniS. Athanasius arianos confu- tur verbi divini ministris , tanquàm suis or-

lugnnientis quae ex veleri ac nov(. Tes- ganis docens eos

, omnera veritatem ( Jean. 16,
taret, ,

tamenlo sumebat, Patrum doclrinam addidit, 5). Non itaque principaliter judicat ecclesia
de sensu S. Scriplurae sed Spiritus sanctus
eâdeinque raiione Spiriiùs sancti diviuiiaiem ,

apostolis in conciliis praesidens, in ecclesia residens,

firmavit ad tradiiionem scilicet ab
,

sensum verborum suorum uuiversis ab initie

ad suas usque tempora conslantem confugit ;

declarans quis euimnovit spiritum et sensum

deniqtie veram caiholicse ecclesiae doclrinam
:

pronnntiavil qnœ à Christo tradita Domini , nisi ipse Dominus litterae , spiritus
eam , < ,

et à Patribus servata etsensus? Hinc aulera patet, quanta injusii-

t ab apostolis nuntiaia ,

quod fiisiùs in S. hnjus episcopiad liâ accusetur ecclesia romano-catholica , quasi

ffuil; »

Serapioncm epistolà videri potesl. Porrô tan- homines constitueret judices Dei et verbi ip-

quàra constans cifirmum habendum cstevan- sius ; quasi homines supra SS. t; cripturarum

gelistarinn et apostoiorum scripla non nisi

auctoritatem eiiolleret, cùm Spiiùtui sancto,

eorum i);irieni compiecti ,

quaî à Christo per- in Ecclesia prœsenti ,
pasloribus tanquàm or-

eeperant. Haec auiem divina scripla nieiiùs ganis suis utenti , et sensum suam lidelibus

intelligemus , si iis priorum ecclesiarum tra- aperienti , eam auctoritatem tribuat.

diliones ,vetcrum Pairum exeniplo addide- ,

Protestantes distinguunt tria gênera judi-

rimus quàm si absque hoc subsidio ea iem ciorum : primura est discretionis, quod uni-
,

legerimus. Quod non ila accipiendum ,

quasi cuique compeiit ad probandos spiritus et dis-

priorum Pairum testiraoniaaposioloruni libris cernendos, uli ad delerniinanauni quid SS.

anieponenla puiemus ; id unum volumus Scripturis consentiat, quid iisdoui repugnet.

Btrosque vcluii niutuam sibi opem pra-bere ,

Secundum judicium est auctoritaiis definiiivae

quodque in novi Tesiaraenli libris ohscurum et supremœ, quod soli compeiit Spiritui san-

est, multoruni tottUim ,

qui casdem vcriiaies cto, cujus est sua verba inierpreiari. Tcrtium
 941 AD ECCLESIAM CATHOLICO-ROMANAM. 943
est mixtiim ex discretione et auctoritate non fidei articulus est, subditque è vestigio
« : ne îd
supremà, c»ii fidèles se volniiiaric subniiiiiini, € quideni catholicae fidei articulus est, quod in
juxta illud Aposioli, quôd spiritus proplnMa- «provincialibus conciiiis est definitum, licet
rum subjecti sint propheiis; pariicularium tiissummus poniifex per se, vel per legatos
nimirùm seiisus, sonsui commnnitatis et syno- « praefuerit. Hae nimirùm decisiones in fidei
doruni. In hisce plurimùra accediint ad sen- I negotio ab universali Ecclesià proficisci de-
teniiam ecdesiae catliolicse, quas primo non bent, quae una controversiarum judex est.
rejicit judicium discretionis, quia est singiila-

ris Del graiia. Secundo, non negai Spirilum

CAPUT VIII.

sanclum judlcare de sensu S. Scripiurae, sed De perpétua Ecclesiœ visibilitate.

(licil Spirituin sanclum hoc ipsum praeslare, Cum catholicis docent proiesiantes, eccle-
lum in sacra Scripturà, tum per pastores siam vocatorum esse visibilem, cœium verô
in concilie congregatos. Terliô, liane supre- eleciorum, in ecclesià visibili, lanquàm par-
mam nuctoritatem iribuunt prolestantes ope- tem in loto latentera, esse invisibileni ; siniili-
rationi Spiriiùs sancti per suas synodes, quam- ter fidem eorumquisunt in ecclesià visibili,
vis id verijo non agnoscant. Exemplum est in esse invisibilem, nisi accédât externa pro-
synodo Dordrechtenâ, ubi arminiani non vo- fessio.

lentesacquiescere judicio synodi, à funciioni- Utrinque doceiur, Ecclesiam usque ad finem

bns suissuni remoii, et declarati schismatici. mundi duraturam et, quod caput rei est,
;

Neque dicant judicia sua synodalia nuliius ecclesiae semper competere praidicationem
obligare coiiscientiam, sed unicuique liberura verbi divini, et administrai ionem sacramento-
esse ea examinare juxta Scripluras : sic enini rum. Unde nulla superest quaestio de ecclesiae
luilicra esset coruni exconimunicaiio et ana- perpétua visibilitate in sacris Scripturis prae-
ihemaiizatio adversîis eos qui per principia diciâ et proniissâ. Nam ecclesià est visibilis
proiestanlium nuUum errorem committunt; per praedicaiionem verbi divini, et per admi-
sed utentes spiritu liberiaiis christianae, tan- nisJrationem sacramen'torum, quae cùm per-
qnàni spiriiuales omnia judicant, et nuliius pétue) ecclesiae competani, fieri non potest,
sese submiitunt judicio. Constat itaque ex quin perpétua eidem compeiat visibilitas.
praxi catholicorum et proiestanlium, contro- Proiestantium ecclesiis non competit per-
vorsias religionis terminari per synodos et con- pétua visibilitas, quia in illisnon reperitur
cilia , aique haec proponere sensura sacrae perpétua verbi divini praedicatio, et perpétua
Scriplurse à subditis suisacceptandum. sacramentorum administratio, cùm designare
nequeant, ubi, nascente Luthero fuerit vera ,
ANIMADVERSIONES.
Jesu Christi Ecclesià, verbum divinum prœdi-
Nihil accurailùs videri potest, quàm qnod cans, et sacramenta administrans.
Belliconsis episcopus in hoc capite in médium Al verô ecclesià romano-calholica, primis
aflert, qnod ad controversiarum judicem spe- quingeniis post Christum annis cum episcopo
clat, quae caiholicos inter et protestantes in- romano in fide communicans, fuit vera et visi-
tersunl. In omni benè institutâ republicà lex bilisJesu Christi ecclesià; nec alia ostendi po-
et icgis judex distinguitur. Sacra porrô Scri- test vera et visibilis Jesu Christi ecclesià,
quae
pturà lex est. Aliqiiis ergo judex à Scripturà hùcus(}ue permanserit, et à cujus uniiate Ec-
dislincius existai, necesse est. At judex, in- clesià romano-catholicadel'ecerit; consequen-
quiunt, legeni per legeni ipsam, non pro suo ter eccUsia romano- caiholioa est vera Jesu
îpsius arbiiratn inierpretari débet. Id romani- Chrisii ecclesià cui se debeat
, adjungere
catholici sancconsentiunt, quippequi religio- unusquisque salutis suœ cupidus, quandoqui-
nis coniroversias finiendi potestatem privato dem cum catholicis doceant protestantes , ex-
Demini tribuunt,quisuaipsiussensa se(iii.iiur, tracomraunionem cum ecclesià, per coramu-
eam nonnisi omni gcnoraiim ecclesiœ, et qui- nionem externara, non esse salutem.
i/em Icgis habiiâ ratione, concedunt. Utenim
A.MMADVERSION'ES.
supra animadvcrti poluit, fidci articulos Ec-
clesia non efllcit: sed eos tantùm ejusniodi Quae catholicos inter et protestantes super
esse prnnunlial. < Nulla dortrîna, inqiiit Ve- ecclesiae visibilitate lis est, videfur esse nomi-
ironius, sacris liiteris nixa, à sanclis Pairi- nis laniùm. lli quippe in electis laniùm et
è»
<I)us, aut à doctoribus nostris aliter exposiia prœdestinaiis eam collocant, cùm caiholici
 APPUOPIINQUATIO PROTESTANTIUM 944
943
cœtum volunl synodos nationales deflnitivè decidere
goneraiim perecclesiameorum omnium
qui ad Evangelium vocali fuerunt, et resolvere omnes res ccclesiasticas , necnon
inielliganl,
cùm dicitur eccle- contradicenles excommunicare et declarare
seu boni, seu maii sint. At
est quai vi- schisnialicos. INam hoc ipsum est, quod docent
sia universalis, de ecclesià sermo
calholici de ecclesià universali cui lantô
detur, non auiem de eâ quae non videtur. ,

lutiùs acquiescitur, quanta ampliores habel

CAPUT IX. promissiones ecclesià universalis, prae singulis
itnmmitate. quarum numerum suas
De promissâ Ecdesiœ ab erroribm particularibus , in
ecclesias referunt ipsi prolestantes.
Tenent cum catholicis protestanles,ecclesias
in sacra Admirandum verô est, quomodô protestan-
particulares non esse laies, quibus
promissiones non errandi : tes tanlùm claritaiis iribuant S. Scripturae,
Scriplurà faclae sint
ecclesîa- ut quilibel è s-^cro tcxtu possit decernere cre-
ideôque nec synodos particularium
esse al)erro- denda, et tamen (quamvis in praejudicium
rum, viejusmodipromissionum,
protestantes, domesticae praxis) nolint suos pastores et do-
ribus immunes. Cùmque doceant
esse universales, sed parti- Clores in synodo congregalos absolulâ certitu-
suas ecclesias non
fateantur dine decidere controversias fuiei. Admirandum
culares, miruni non est, quôd eas
cum similiter est quomodô protestantes, doceant,
erroribus obnoxias. Sed docent ulteriùs
,

universalem unumquemque fidelium esse cerlum, certitu-

catholicis protestantes, ecclesiam
fundamenlo, hoc est, in arliculis dine fidei divinae, desuàjusiificalione et prae-
non errare in
et morum. Quae aulem ratio
destinatione ; nec tamen lotamsynodum, qu.'e
nccessariis fidei
cur dicant ejusmodi cerlitudinem in singulis suis mem-
ex sacris Scripturis afferri poiest ,

divi- bris sibi vindicat posse aut velle deierminare

ecclesiam universalem, vi proraissionum
,

fundamenialibus immu- articulos ad justification em obtinendam ne-

narura, ab erroribus
erroribus non fundamentalibus obno-
cessarios, iia ut quicunique illos non adraise-
nem, et
liam? quae sine ullâ ejusmodi limiiatione
rit, ad justificaiionem pervenire nequeat. Cùm
veritatis quae igitur tantoperè et lam manifesté vacillet do-
dicitur columna et firmamentum ;

dicitur supra pelram aedificata,

adversùs quam ctrinâ protestaniium, de promissâ ecclesiae

inferorum poriae non sint praivaliturae

cum ;
ab erroribus immunitaie, consideremus quo-

quâ Chrislus Dominus sit permansurus usque modô vera fuerit Jesu Christi ecclesià, quae

ad consummationem seculi; ad cujus

petitio- primis seculis comraunicavit in fide cum ro-

nem datus estSpiriius sanctus, omnia docens, mano episcopo; cujus décréta fidei, tanquàm

omnia suggerens, quae Chrislus dixerit, ma- ab erroribus immunia, loti ecclesiae, cum
tanquàm obligalione acquiescendi et acceptandi, fuére
nens cum ecclesià in œternum ; et

omnem verilaiem. proposiia; consideremus eanidem ecclesiam

Spiritus veritatis docens
faciunt, quôd protestaniium in hune usque diem perseverare, Dec aliam
Ilaec et similia
proraissionum et praediciio- designari posse, à quâ ipsa defeceril, et in
restrictionem
num divinarum, ad solam iramuniiaiem ab quâ promissiones divinae suum efreclum ha-
buerinl; et non dubitabimus, nos ejus eccle-
erroribus fundamentalibus nequeamus admit-
siae condere gremio, in quâ lemporum conti-
tere.
Accedunt tamen prolestantes ad doctrinam nualâ série divinae promissiones, poienti vir-

ecclesiae caiholicae, quando dicuni, ecclesiam tuie Spiritus sancii, ad effectum sunt deductse.

universalem non errare in fundamenlo. Quis ANIMADVERSIONES.

enim non securè se committal ecclesiae in
fundamenlali doctrinâ, vi proraissionum divi- Ecclesià, quae Christi Dominî sponsa est,

narum, non erranli, et cuî, fatenlibus prote- nunquàm deficiet. Quod ille aposlolis dixit,

stantibus, eminentius aliquod de rébus lidei

cùm eos ad fidem per universum terrarum
orbem nuntiandam misit, ecclesiae quoque
compelii iudicium,quàmquibusvis pariicula-
Neque enim nego, inquit Calvinus, dicebat : Ecce ego vobiscum sum usque ad con-
ribus? «

< quin toia fidelium socieias, miiUipiici donorum

summationem seculi (Matlh. 18, 20). Geneven-

i varielate instrueta, longe ampliori et uberiori sium interprctum doctissimus Besa in hanc

c cœlestis sapientiœ thesauro prœdiia sit, quam explicationem consentit in Commentario su-

€ ieonim singuli. > (Lib. 4 Inst., c. 8, § 11.) per hoc S. Maiihaei lextu, ubi animadverlil ea

Similiter accedunt protestantes ad doctrinam Christi Doraini verba ad ecclesiam referri ;

ecclesiœ calholiçae per suaro praxim quando

alloquitur enim Ecclesiam, ei se nunquàm non
945 AD ECCLESIAM CAT IIOLICO-UOMANAM. Ô4«
prsestô fore promiitens.Quoniara ergoChrislus periuDtur, nullus ambigit. Nam, ut reciè S.
Doniinus pron)isit ccclesiae siue, se nunquàm Angustinus, « in Scripturis didicimus Chri-
eani deseriurum,consequens fit, eamdem nun- « sium , in Scripturis didicimus ecclesiam »

quàm in rébus ad fidem onininô specianiibus (Ep. 166, t. 2, pag. 290, A. Ecclesia Una).
errare posse; ut proinde quod ipsa tanquàm Convenit inlor catholicos et protestantes,
fidei caput définit, lalsuni esse nunquàm pos- credendam esse ecclesiam unam. Sed unitatem
sit, quia à Spiritu sancto ducta falii non po- non agnoscuni protestantes tanquàm signum
lesi. Haud abs re fuit liàc restriclione uti, in verae ecclesia;; quia scilicet, per divisionem
rébus ad fidem omninô spectaniibus. Ut enim suam ab ecclesia romano-catholicâ, priorem
scitè Maldonaïusanimadvertit in disputaiione, unitatem deseruerunt. Christus auiem ponit
quam super S. Virginis conceptione cum pa- unitatem tanquàm signum verae ecclesiae ,

risiensis Facultaiis tiieologis habuit, ccclcsia quando dicil : ISon pro eis tantùm rogo, sed et
suas et ipsa opiniones, tanquàm privati homi- pro eis, qui credituri sunt per verbum eorum in
nes, habet, nec quidquid crédit, semper ut me ; ut omnes unum sint, sicut tu Pater in me,
fidei ariiculum crédit : c Est animadverten- et ego in te, ut et ipsi in nobis unum sint : ut cre-

« dum eiiam ecclesiam habere suas opiniones ;

dat mundus quia tu me misisti (Joan. 17, 20). Hic
t nec enim quidquid sentit, sentit tanquàm agi de unitate sub ratione signl, legitur in

« fide catholicà. i Ejusdem senteniioc est Mel- verbis, ut credat mundus; débet enim mundus
chior Canus in suis Locis theologicis, ubi cùm ab illis, qui unitatem habeni, accipere fidem.
dixisset : Ecclesia in crcdendo errare non po- Et rursùs dicil Christus : Ego in eis, et tu in

test; addit eamdem posse tamen probabiliter me : ut sint consummali in unum, et cognoscat
ignorare rem unam quamlibet, quâ scUicet igno- mundus quia tu me misisti (Joan. 17, 25). Ratio
ratà , non proinde ecclesia fidem amitteret signi est in verbis, ut sint consummati in unum,
(Melch. Can, de Loc. Tiieol., 1. 4,c. 4). et cognoscat mundus ; quia fides ab ils discenda
Ponamus, inquit doctus hic Canariensis epis- est, qui sunt consummali in unum. Similiter
copus, Deum ecclesiœ non révélasse S. Virgi- dicil Christus : In hoc cognoscent omnes, quod
nem ab originali peccaio exemptam fuisse, discipuli mei estis, si dilectionem habueritis ad
cùm eam veré exemptam definiisset,
ecclesia imicem (Joan. 13, 53); nam conlinuala fide-
ac decrevisset, ut nemo non ita crederet, id lium charitas universos inducit ad cognoscen-
non ei fidem adimeret, quae eidem habenda dos Chrisli Domini genuinos discipulos.
est. Auctores deinde producit, qui banc opi- Unitas fidei non compeiitecclesiis protestan-
nionem confirmant : « Aiuntergo, quôdquam- tium, quia olim idem credentes cum romano-
f vis ecclesia crederet sanciam Virginem fuisse catholicâ, desierunt idem credere; nequepos-
isine peccato conceptam, idemque definirel sunt osiendere ecclesiam visibilem, cum quâ
I ab omnibus esse credendum , non tamen semper idem crediderinl usque ad haec tem-
t in eo fidei jacturam facere existimarelur pora, ut in ipsis verificetur illud Apostoli:
«(ibid.). » Ratio est, quia ecclesia proposiiionem Habenles eumdem spiritum fidei (2 Cor. 4, 13).
hanc, aut ejusmodi aliam, non ut divinae fidei Videriiit igitur, an ex lis sint, de quibus S.
veriiatem, sed solùm ut piam senientiam cre- Joannes : Omnis, qui recedit et non permanet in
didisset, aut credendam proposuisseï quidquid ; doctrinâ Christi, Deum non habet {2 ionn. 9).
enim, subdit idem aucior, tanquàm fidei dogma Ostendimus etiam in praecedentibus, protes-
crédit ecclesia, verum est, eorumque nihil, tanlium principia et fundamenta sic esse com-
quae crédit, aut credenda docet, falsum est. parata, ut nec in suis pariicularibus ecclesiis
< Quidquid tanquàm fidei dogma lenet, verum solidam sperent unitatem. Unitas autem fidei
«est; nec quidquam falsum, quod illa crédit, competil ecclesiae romano-caiholicae, quia nun-
< aut docet esse credendum. > quàm muiavit fidem. Neque alla ecclesia desi-

guari potest, quae, romano-catholicâ fidem

CAPUT X.
mutante, à priori fide non recesserit.
De notis Ecclesiœ.
Unitas charitatis non competil ecclesiis
Convenit inter caiholicos et prolestantes, proiestantium, quia hae ecclesiae fuerunt io
dari notas sive signa verai ecclesiae, quibus in- unione et communione ecclesiae romano-ca-
due imur ad rognnscendam veram ecclesiam. lholic;Tp, cujus erant membra ; et postea sepa-
Gertissima autcm esse illa signa, quae in con- raïas habueruni congregaiiones. Non est dis-
cessis utrinque et admissis SS. Scripturis re- sensionis Dcus, inquit Apostolus ,
qui etiam
 , ,,,

947 APPROPINQUATIO PROTESTANTIUM 948

monet : Vt non sil schisma in corpore, sed id- manifesta. Neque impedit, quôd prsedicta sint
ipsum pro invicem sint sollicita membra. Et quae falsa miracula nan» sicut non loUit veritatem
;

ralio ? Etenim in iino spirilu omnes nos in unum et efTicaciam miraculorum Christi , quôd in
baptizati sumus. Magnà profectô diligentiâ con- veteriTeslamento prœdicta sint falsa miracula.
servanda est unilas charitaiis. Consideretnus ita non imminuit veritatem et eflicaciam mira-
invicem in provocationem cliaritatis, et bonorum culorum , quae sub novo Testamento contin-
opcrum : non deserentes coUectionem nostram , gunt quôd praedicla sint falsa miracula. Ne-
,

sicut consuetudinis est quibusdam. Sed simus que credimus moderatos protestantes opposi-
sulliciti servare unitatem spiritûs in vinculo pacis. luros miraculis , quae niundo credente fieri

Ilaquc hic de protcsianiibus licet diccre : Ili non desinunt, quôd Judaei miraculis Christi
sunt qui seipsûs segregant. Nam Ciiristus Jésus impudentissimà temeritate ausi fuerunt obji-
fecit utraque unum : illî autera ex uno fecerunl cere.
duo; exunà ecclesià duas etplures ecclesias, Convenit inter catholicos et protestantes
Unilas cliaritatis conipctit ecclesiae romano-ca- credendam esse ecclesiam catholicam,hocest,
tholiox, quia ab inilio niansii in unione cha- toto orbe diflusam. Sed dilTusionem illam non
ritatis, nec à priore unquàm divisa est com- agnoscunt protestantes, tanquàm signum verae
munione. Protestantes eliam nequeunt desi- ecclesiai. Christus autem ponit diflusionem ,

gnare ecclesiara, quam dicant orlliodoxam, à tanquàm signum verae ecclesiae, quando dicit :

cujus cominunione sese separaverit roniano- Etprœdicabitur hoc Evangelium regni inuniverso
catliolica. 1 laque nos non sumus substractionis orbe, in testimonium omnibus gentibus, et tune
filii in perdiiionem, sed fidei in acquisitionem veniet consummatio (Matth. 24, 14). Praedicatio
animœ. per totum orbem habet rationem signi , quia
Convenit inter caiholicos et protestantes fit in testimonium omnibus gentibus. Sic etiam
credendara esse ecclesiam sanctam, Sed san- per prophetam est praedictnm : Repleta est

ctitalem nonagnoscunt protestantes, tanqnàm terra scientiA Domini, sicut aquœ maris operien-
signum verae ecclesiae , si agaïur de sanctitate tes. In illù die radix Jesse, quœ stat in signum
niiraculoruin : quia scilicet nulla apud ipsos populorum, ipsum gentes deprecabuntur (Isa. 11,

reperiunlur nùracula. Cliristus aulem ponit 9). Atque ideô addil : Transite per portas, prœ-
sanctitatem tanquàm signum verse ecclesiae ,
parate viam populo , platuim facite iter, eligite
quando dicil : Signa autem eos, qui crediderint, lapides, et elevate signum ad populos (id. cap.
hœc sequuntur, in nomine meo dœmonia ejicient 62, 10).Ipsa Ecclesiae diffusio lot et lantisfir-
(Marc. 16, 17). Hic agi de veris miraculis, patet malaestpraidicaiîonibus, utmeritôdixeritApo-
legenti; nequeea restringuiitur ad hos velil- stolus : Secundùm communem fidem (ïit. 1, 4).

los credentes, ad iisec vel illa tempora. Habere Ecclesiae prolestantium non suntcatholicae,
ca rationem signi , expresse legitur. Ita dicit neque enim sunt dilTusae per totum orbem.
Christus : Ut sciatis ,
quia Filius hominis habet Dicunt quidem , apostolos praedicare Evange-
potestatem in terris remittendi peccata, tune ait lium per totum orbem , sed sub episcopis Ro-
paralytico : Surge , etc. (Matlh. 9, 6); miracula manis ecclesiam defecisse, paucis hinc inde
enim inducunt homines in nolitiam rerum veris fidelibus conservatis , donec Luthero
credendarum. Ideô praedicaïur fides : Conte- Zwinglio, aliisque à Deo extra ordineraexci-
stante Deo signis et portentis (Heb. 2, 4). Ideô tatis, ecclesià relloresceret. Sed nos legimus in
dicunt credentes : Scimus quia à Deo venisti Scripturis sanciis ,
praidictam esse ecclesiae
magister, et unde? nemo enim potest signa facere, consiitutionem in omnibus gentibus ; ipsi verô
quœ tufacis, nisi fuerit Deus cum eo (Joan. 5, 2). non legunt praedictam esse eam ecclesiae de-
Et dicit Propheta : Annuntiate quœ Ventura feclionem ex omnibus gentibus , vel paucos
sunt, et sciemus quia dit estis vos (Isai. 41, 23). pios , multis seculis in universali corruptione,
Saiiclitas miraculorum non reperitur in sine sincerà verbi divini praedicatione , sine
ecclesiis protestanliuni , quia jaœ toto secnlo légitima sacramentorum administratione ,

nullum afferunt niiraculum ,

quod inier illos fuisse conservandos. Non logunt Lutlierum
contigerii. Competii autem sanctitas niiraculo- Zwinglium aliosque promisses esse, qui dis-
rum ecclesiae romano-caiholicai , ubi omnibus cordi conatu ecclesiae collapsae ruinas in-

seculis non pauca coniigôre miracula , ipsis siaurarent. Hoc autem cùm non legaut in SS.
ceaiuriaioribus Magdel)urgeusibus muita refe- Scripturis, quoniodô loi lantisquo praedictum
reniibus, quie successivis teiuporibus fuerunt est leslimoniis, quod ciiô erai periturum, lot
 ,
, ,

949 AD ECCLESIAM CA IIIOLICO-HOMANAM. 950

verô seculoriim miseria sileniio praeierita ? Sola igitur ecciesia romana est una, ?ancla,
quomodô faisi prophetae praedicti, veri restan- eailiolica et apostolica; solaconsequenirr vera
ratores ecclesiae prorsùs neglecii? Al erclr^sia Josu Christi ecciesia. Sola babel coccincuni si-
roiiiana est verè catliolica , quia , considerniis gnum, qiio ad domum fidelem pervcniatur
omnibus seculis à tenipore Ciirisli , maxiiuù Teslimonia tua credibilia facta sunt nimis (Psal.
est dilFusa per totum orbem ; nec alla assignari 92, 5).
potest ecciesia , oui prouiissa diffusio magis
ANiMADVERSIONES.
coinpciat.
Coiivenitintercatholicos «t protestantes, cre- Nullns .Tuctor Ecclesiae antiquifatem atque
dendam esse ecclesiam apostulicam , in qtià sit univers.iliiatem tam apte ac dilucidè oxplicuit,
coniiuuaia ducioruo) successio. Sed eain suc- quàm Vincentius Lirinensis in opusculo ad-
cessioiiem non agnuscunt protestantes, i;in- versùs lisrcses, cap. 3 et 4. Ea fides una, in-
quàiu signum vera; ecciesia;, quia apud ipsos quit, vera est, quam tota per orbem terrarum
non reperitur successio. Apostolus aiitein suc- confitetur ecciesia. Ejus antiquitatem voterum
cessionem doctoruni, tanquàm signuiu com- Pairnm sententiis nixam vult. Omnium, quàm
niendal Ec ipse dédit quosdam quidem apostolos,
: latè palet terrarum orbis, ecclesiarum consen-
quvsdatn autem propfietas, alios verb evangelistas, sus lum adest eo sanè judice cùm
, , aliquid
aliûs autem pastores et doctorcs, ad consummalio- episcoporum ac doctorum plerique statncrunt
nem Sanctorum , in œdificationem corporit Chri- ac docuerunt. Quaerit, quld christianus catho-
sti;dûnec occurramus omnes in unitatem fideiet licus agere debeat, si forlè coniingat poculia-
agnitiunis Filii Dei , in virum perfectum , in rem aliquam ecclesiam ab universalis ecclesise
niensuram œtatis pleniludinis Cliriili ; ut jam communi lide recedere respondetque totum;

}iûn simus parviUi fluctuantes, el circuniferamur corpus, quod sanum est, huic membrn, quod
omni vento dûctrinœ , in nequitià hominum in est corruptum prseferri oporiere
,
, ; quôd si
aslutiù ad circumventionem erroris ( Eplies. 4 quam novam pervcrsamque doctrinam jamjnm
11). Hic legimus dociores à Deo dari : legimus per universam ecclesiam disseminari contin-
coiitiouatiunem doctoruni; donec occurramus geret, tum quidem ad antiquitatem confugien-
etc.: legimus raiionem signi : «f non simus dum pronuntiat; additque, siquaiirbs, aut
parvuli fluctuantes. Quapropter obedienlia Ec- etiara provinoia in hàc antiqnitate occurreret
clesiae docloribus débita discernit veros fidèles quae in errore exiitisset, universalis Eeclesi»
ab erranllbus, cùm legamus Qui : novit Deum, consensnm peculiaribus ecclesiis anteponen-
audit nos; qui non est ex Deo, non audit nos. In dum esse. Ait denique, qua
si facii species
hoc cognoscimus spiritum veritatis , el spirilum orirelur, in quâ taie nihil occurreret, inmii-
erroris (2 Joan. 4, G). rendum fore, quid eâ super re veteres creiii-
Ecclesiaî protestaniiuni non sunt apo5tolic%, derint ; veterum autem nomine eos tantùm
quia in illis non reperitur continua doctoruni inlelligit, quicum existimationeac probatione
successio ab apostolis usque ad nostra tempora. in caiholicA ecciesia vixerunt.Nihileslhis gra-
Dicunt quidem, successioneni persojiarum ni- vibus «nimadversionibus ad protestantes red-
hil esse sine snccessione docirinae. Verùm integrandos magis accommodatum. Auclorem
cùm successio doctrinae nequeat reperiri , ubi sequè uirique in pretio babeni, atque aded
non est successio personarum , compendiosè germanorum protestanlium nonnulli commen-
ex delectu successionis personarum , ostendi- tati sunt, Columna, et fulcrum veritatis eccie-
mus defeciim successionis doctriuse. Ecciesia sia dicitur, quia veram Chrisii Doniini doctri-
romano-cat.iolica est apostolica quia habet nam
, fideliter servat. Cùm veteres Patres in
continuata..! dociorum successionem ab apo- suorum lemporum baereticos loquenies dixe-
siolisusqu. ad haec tempora : ipsiquo protestan- runtScripturam proprié ad ecclesiam spcctare,
non rarô enumerant ordinem episcoporum id non simpiiciior de Scripiurae lexlu qui ,

nostrorum. Si romanocatholicam nolini esse perinde pênes liaereticos el caibolicos est, sed
aposiolicam , assignent aiiam ecclesiam , quae eiiam de doctrinâ, quae in eà coniinelur, ac-
sit apostolica , et quam ipsi judicent ortbodo- cipi débet.
xskta , in quâ reperiatur conlinuata doctorum
sutoessio. Tali-m .lulem si non invoniani, sn-
TAPUT \r
perest , ut roiuano-catholieam agnoscant esse De pritnatu S. Pétri e^jusque successoris.

aposiolicam. Soient protestantes gravissimc declamare

 ,

931 APPROPINQUATIO PROTESTANTIUM 932

adversùs primatuni S. Pctri et successoris f| culenter explicuit, ut nihil addi posse videatur.
ejus, cpiscoin romani. Sed cûm inier utrani- Id unum aniniadverlam, Philippum Melanch-
que parlera conveniat, Cliristum Jesum esse thonem quam ad Francis-
in lidei confessione,

caput ecclesiœ, qui soius per inicrnumgraiiae cum primum Galliarum regem misil, quaeque
influxurn eam rcgat, et in quo vicariuni lia- manuscripla penès me est, ad romanorum
Lere non polest , non est liligandum de tilulo calholicorum fideni propiùs accedere. Confes-
capilis ;
quem aliis iribui posse non negabunt sionis hujus, quse protestantium Germaniae
protestâmes, quibus notura est, nos eo titulo ecclesiarum nomine proponitur, articuluspri-
iiiliil aliud intelligere, quàni paslorem et re- mus bis verbis ellertur : t Primùm igitur hoc
ctoremàCliristo conslitutum. ipsi prolestantes omnes unanimiter proliiemur, politiam eccle-
in suis synodis eligunt praesides et moderato- siasticam rem esse sanctam et utilem, ut sint
res et quod apud ipsos electivum est et lem-
; aliqui episcopi, qui prœsint pluribus ecclesia-
porancum, apud catbolicos in episcopaUi ro- rum ministris, iiem utromanuspontifex prsesit

mano creditur perpetuura , cujus episcopi omnibus episcopis; opus est enim in ecclesiâ

in octodecim generalibus conciliis prsese- gubernatoribus, qui vocales ad ecclesiaslica

derunt. minisieria explorent, et ordinent, et ecclesia-
Mulii protestantes non negant S. Pctrum slica judicia exerceant, et inspiciant docirinam
liabuisse inter apostolos aliquam praeeminen- sacerdotum.
tiam ; sed noiunt eum habuisse majoreni ju- Episcopales anglicani, nisi se à romanâ ec-
risdiclioneni, quàm singulos apostolos seorsim dubio procul ex suœ reli-
clesiâ sejunxissent,

consideralos. Et tamen soli Petro aperlissiniè papam caeierarura omnium

gionis principiis

dixit Chrislus : Quodcumque ligaveris super ter- ecclesiarum supremum praesidem faterentur.
ram, erit ligatum et in cœlis (xMallh. IG, 19), Scitum est oratoris hispani responsum ad
et quodcumque solveris super terrain, erit solu- Elisabeth Angliae reginara, quae exeoquœsie-
tum et in cœlis ( Malth. 18,18.) Eadem suprema rat , quid de anglicanà ecclesiâ sentirel :

potestas, quae esi concessa soli Petro, est eiiatn f Equus, inquit ad reginam oralor, inslrucius
concessa collegio aposiolico ; et sic docetnus , «omninô est, et epbippiis ornaïus ; nihil jam
eamdem supremam poiestatem etiamnum per- « aliud superest, quàm ul papa eidem assideat. »

severare in successoreS. Pétri, ei conciliis ge- Pronuntiari potest anglos episcopos juri pon-
neralibus. lia rursùni Christus dicit soliPelro: lilicio arctiùs, quod ad praxim spécial, quàm
Pasce oves meas (ioin. 21 , il), ubi omnes gallos praesules addicios esse. Hi sanè non tara

omninô oves non difficulter concèdent

intelligi religiosè, quàra Angliae episcopi, romanorura
protestantes. Singularis aulem illadalio potes- poniificum epistolas decretales sequuntur. Cae-
latis non débet carere proprio efiectu. Hoc au- terùm proieslanles monendi sunt, perperam
tenoi agnovi Joanues Hus, u act. de Eccl., cap. 9, eos confundere illos iheologos qui purara ac
fol. 21 1 . Cùmque fateantur protestantes, ea quae simplicem susiinent veritaiem cum aliis qui-

sunt ordin^riae potestatis, esse in ecclesiâ per- busdam nimis contrariae opinioni indulgenti-

pétua, et agnoscant usuni clavium, uti et ra- bus, qui sua vendilant opinamenta tanquàm
tionem pascendi periinere ad olTicium ordina- fidei dogmata ;
quae quidem ab Ecclesiâ nun-
xium, facile perspiciunt poiestatem S. Petro con- quàm inter necessariô credenda fuêre propo-
cessam debere coniinuari in ejus successore. sita. Priores in S. Pétri à Christo Domino in-

HociterùmagnoscitJoannes Hus, iract.de Ec- stitua successore cum Meldensi episcopo Ex-
cles., cap. 9, fol. 219, etQuaest.de Crederejo]. posit. doclr. eccles. cath. , art. 21, primalum
170.Neque estquôddesuccessione episcopi ro- agnoscunt, quem concilia sanctique Patres ei

mani liiigent , quousque alium non désignant contulerunt. Praeterea praesul hic multùm dis-

S. Pétri successorem, quod hucusgue non fe- criminis posuit inter disputaliones quae super
cerunt. Simili modo concludendi utitur S. Ju- hàc re agitantur in scholis, et id quod catho-
siinus Martyr, Dialog. cum Tryph., Bibî. SS. licae fidei est. Holdenius in suâ fidei Analysi
Patr. , tom. 2, pag. 12 B et pag. 19 A et
, , , , dociè et graviter id expendit, quod ad papae
pag. 27 , A. auctoritalera spectat. Veroniusrem hanc ipsam
pertractans tria esse pronuntiat quae non ,
ANIMADVERSIONES.
sunt articuli fidei. Primum est, paparaab uni-
Universum articulum hune, qui ad papam versali concilie sejunctum falli non posse ;

spectat, Bellicensis episcopus tam apte ac lu '

alterum, eam esse supra concilium ; tertium
 , ,

955 AD ECCLESIAM CATHOLICO-ROMANAM. 954

eumdeni vel indirectà auctoritate in regum seniores pro episcopis habent , constituant

temporaliapollere. Sanè clerusgallicanusljsec inspectores, qui rêvera nihil aliud sint, nisi

oraninô tria impugnare non dubitavit. episcopi; et tamen iisdem nomen episcopi
denegent, quantùmvis in ratione superiorita-
CAPUT XII.
tis ab episcopis non différant. Quomodô autem
De tninistris Ecclesiœ, seniores suos, quos ex jure divino tradunt
Si protestantes sequerentur ductum S. Scri- esse episcopos, subjiciant inspectoribus , ex
ptural, quam voluntesseunicam rerumeccle- jure humano conslituiis, îpsi viderint.
siaslicarum regiilam, exigua de reliquis ccclesiae Putamus ipsos protestantes in hoc ncgotio
ministris superessel diniculias.CaihoIici enim judicaturos, non esse in ecclesiâ romano-
agnoscuntepiscopos, presbytères et diaconos; catholicà quod reprehendant multùm autem ;

protestantes in Anglià habent episcopos , in in suis ecclesiis reperiri, quod juxta SS. Scri-

Germanià superintendcnies et inspectores ; pturas, et usum primilivae ecclesiae sit redu-

habent pro presbyteris seniores habent dia- ; cendum.
conos. Calixtus dicit : < Videtur sanè ab ipsis
ANIMADVERSIONES.
«aposlolis aut certè proximis apostolorum
I successoribus constitutum, ut è numéro pre- Episcoporum et presbyterorum vocabula in

f sbyterorum aliquis sive œtate sive prudentià pluribus gallicis Bibliis Genevae editis, et prae-

I et doctrinâ prsestans caeicris praeponeretur, sertim aniiquis occurrunt. Fit verisimile ,

« oui postea episcopi appcllaiio façta est pro- siquidem eorum secta primas in Gallià obli-
I pria et pcculiaris. i In scrip. de Col. Tor. nuisset,futurum fuisse, ut ibidem episcopatum
Relormati docentes cumdeni esse presbyterum et presbyteratura servarent, quemadmodùm
et episcopnm, non teneni doctrinam suani pro Angliae protestantes, episcopales dicti, eosdem
articulolidei, ne fratres suos in Augliâ con- ordines retinuerunt. Haud iis haecnomina
dcmnent, tanquàm errantes in articulo fidei, displicuerunt, qui Lutheri partes in Germanià
quia tenent non esse cumdem episcopum, qui secuti sunt. Melanchthon in suâ fulei Confes-
est presbyier. Cùm igilur eara cum suis fratri- sione, supra in médium allatâ, et illud asserit,

bus coniroversiam judicent non esset funda- episcopos, si nulli essent, insiituendos fore :

mentalem, ostendant nobis solido ex S. Scri- < Et ut maxime nulli essent episcopi, tamen
pturà fundaniento , coniroversiam de superio- f creari taies oporteret. i Tigurini zuingliani
ritatc S. Peiri et successoribus ejus episcopi non id nominis aversanlur. Doctus quidam
romani esse potiùs dicendaui fundamentaleiu. hispaniis theolugus nonnullis loculionibus de-
Lutherani etiam non negabunt, conslantem ceplus, quae in hispanicorum bibUorum prsefa-
fuisse in primilivà ecclesiâ distinciionem inler tione coitiperiuntur, opinalus est Leonem Ju-
episcopum et presbyterum ;
quae si non videa- dae cuîierosque qui ibidem nominanlur, veri
tur ex S. Scriplurâ niaiiifoslissimè descendere, nominis episcopos extitisse.
negari lamen non poterit ab apostolis habere
CAPUT XIII.
originem. Sed admirandum in primis est,
quomodô protestantes adversùs lestatisslmum De Purgatorio.
consensum primilivae ecclesiae, seniores suos Constat inler catholicos et protestantes,
quos volunt esse episcopos, infra ordinarios universa peccaia, sive mortalia sive venialia ,

pastores coilocent, quibus nec nomen presby- sivequoad cuipam,sive quoad pœnam,non re-
teri, nec nomen episcopi concedunt. Quidenim mitli sine meritopreliosissimi sanguinisDomi-
magis palet ex praxi antiqiiitatis, quàm episco- ni nostri Jesu Christi, de quo dicit Apostolus:

pos in ecclesiis particularibus primum locum Purgationem percatorum faciens (Hebr. 1, 3).

interniinislrostenuisse'.'Similiter admirandum Docent protestantes, m hâc vità remittiqui-

esl.quomodô seniores suos, quos judicani pres- dem et logi nostra peccata, sed propriè non
byteros et episcopos, ad cerium tempus consti- tolli. Quando auiem à salvandis propriè tol-

luant, posiea in ordinem laicorum revocandos, laniur peccata inler ipsos non plané constat.
eùm certissimum sii, eam praxim non habere Daillaeus vult , fidèles in extrême judicio à
fandamentum in Scripturâ, eamqae consne- Christo judice absolvendos esse à peccatis
todini primilivai ecclesiae adversari , cui iisdcm([uo remitienda peccata. Cùmque idem
temporanei episcopi et presbyteri fuère ignoti. cum posierioribus reformatis teneat, animas
Nec minus mirum videri potest, quôd qui suos '' lidelium, siatim à morte frui visiooe beatilicà
 , ,,,

955 APPROPÎNQUATIO PROTESTA NTIL'M 956

necosse est, casdeni animas pcccatis suis onu- ardent; r.eque est ratio sufiiciens, cur id dica-
stas ad coclum pervcnirc ,
qno laincn jiixta tur tanlùm fieri in hoc seculo, et non etiam
SS. Scrlpturas nullusiniralcoinquinalus. Ca- in futuro. Sic eumlocum inlellexitS. Aug. in
tholici aulem multô convenientiùs clocent Ps. 57, init. tom. 8, pag. 127, A; et lib. 50
nulliin» (idelem ciim culpâ ullius peccati per- Homil. 16, homil. de Resurrect. Domini, tom.
venire ad cœlum , neque cum dcbito pœnae 10, pag, 165, D; S. Gregor., 1. 4 Dialog., cap.
temporalis persolvendœ. Et quia fréquenter 39, col, 337 et 358 ; et 1 Ps. Pœnit. tom. 2 ,

contingit ut remissà culpà supersil pœiia tem- pag. 927, E, f ; et in cap. 2 lib. 1 Reg., circa
poralis persolvenda, etiam fréquenter contin- fin. tom. 1, col. 218 ; S. Hier, in Matth. 3,
git utpœnâteuiporalinon solutâ, ea postli.'uic tom. 6, pag. 3 ; S.Basil, in Isai. 9, 19, tom.
vitam supersit persolvenda. Exsoluiio autem 2, pag. 216 ; S. Cœsarius, Hom. 8, Bibl. SS.
istius pœnae, quanlùmvis certô fiât 'post liane Pair. , tom. 5, par. 2, p. 75, 2 f, S. Eligius ,

vitam, non est tanien usquequàque certum, Hom. 8, Bibl. SS. Patr., tom. 7, pag. 241
ubi fiât, vel que génère pœnae fiât. G, H.
Quidam prolestantes docent, animas fide- Siiiiiliter legunt : In nomine Jesu omne genu
lium, è corporibus egressas, non mox frui flectalnr, cœlestium, terrestrium et infernorum
visione beaiiUcâ ; sed usque ad diem generalis (Philip. 2, 10). Damnati sul) terra non 11e-

resurrectionis expectare reunionem cum suis ciunt genu in nomine Jcsu ; sed illi qui fidèles
corporibus, et introitum in gloriara cœlestem. sunt, et infernorum nomine intelliguntur. His
Atque ita admittunt lertium locum à cœlo et aliisque S. Scripturae testimoniis informata,
inferno disiinctum, quem tamen soient aver- et SS. Patrum explicationibusinstructa.docot
sari. [n)ô graviùs aliquid agnoscunt , quàra eccli sia catholica , esse purgatorium , ubi
quod docet ecclesia cathoUca. H«c enim non aniniœ fidelium, post hanc vitam, temporales
docet, omnes fidelium animas indigere pœnis pœnas, si quas debenf, patienter sustineant.
teroporalibuspurgatorii; prolestantes illi do- Ex lesiiitns verilatis protesianiium , agnoscit
cent, omnes animas eidem privationi visionis purgatorium VViclef. , Dial. 1. 4, cap. 22, fol.
beatificap esse obnoxias. Catholicî docent, 87; et c. 40 , fol. 168 ; IIus, de Eccl. cap. 2 ,

quasdam animas exigno tempore pœnas jmr- fol. 198;etserm. de Exequ., fol. 42.
gatorii experiri, inter quas privatio visionis
ANIMAnVERSIONES.
beatificse £it longé maxima ; protestantes illi

docent, omnes animas gravissimam illam pur- Calvinus in si'â Institutione ex eorum nu-
ptorii pœnam, quae consistit in privatione méro esse videiur, qui putant fidelium animas,
visionis beatificae, usque ad extreraum judicii postquàin à propriis corporibus sejunciae fuc-
diem toicrare. Nihil igitur hic est, unde potiùs runt, in locum pergere, in quo ad usque ju-
carpant doctrinarn ecclesiae catholicae prae sen- dicii diem promissaa gloriae fruilionera expe-
tentiâ suorum fratrum. etant. Secundùni opinionem hanc , lociis

Sod legnnt catholici in S. Scrlpturâ : Qui existeret à paradiso et inferno distincius

dixerit contra Spiritum sanctum , non remiitetur eodemque in loco animae, judicii diem expe-
et, neque in hoc seculo, neque infuturo (Matth. ctanies , aliquod pœnae genns subirent. Mc-
12, 32). Cur, quaeso, diceretChristus, aliquod lancbthon in fidei Confessione supra produciâ
peccatum in fnturo seoilo non esse remiiieu- purgatorium ouininô negaie, aut afïirmarenon
duni, si nullum ibi remiiieretur peccatum? audet. Id unum ait in posiremo ejusdeni Con-
Aug. hinc intellexii, quaedam peccata re- fessionis articulo, ad purgatorium et iiberiim

mitti in futuro seculo, lib. 4, cap. 4 , de Mi- arbitrium quod attinet, malle se in scholis
seric. Dei, qusest. 5, § 3, tom. 2, col. 581 ; et disputari, quàm frustra in concionibns verba
lib. 21, de Civil. Dei , cap. 15, tom. 5, col. fieri, S. Paulo jubcnte, ut à quibusdam quic-
1432, A; et ibid. , cap. 24, col. 1446, C ; et stionibus,quarum nullus unquàm finis est
lib. 6 contra Julian. , cap. 15, tom. 7, pag. abstineamus De Purgaiorio, inquit, et li-
: <

440, D; et S. Gregor., lib. 4 Dialog., cap, « bero arbitrio, de quibus veliemus in scholâ
39, tom. 3, col. 357 et 338. < potiiis disputari ,
quàm sine fructu in con-
lidem catholici legunt : Si cujus opus arserit, « cionibus. » Tridentiiium quoque concilium
detrimentnm vntirrnr ; jpse autem salvus erit : admodùm parc(> purgatoriiarficulinn attingit.
sic tamen quasi per ignem , 1 Cor. 3, 15, Inter Purgatorium existere lanquàm fidei capul dé-
salvandos nonnullî reperiuntur, quorum opéra finit; at de hujus purgatorii igno nuUam
 ,
,,

937 AD ECCLESIAM CATHOLICOROMANAM. 958

prorsùs mentionem facit. Nihil eliam, quoad orare, cum veritaie maxime congruit. Hùc
locum, ei pœnas, quse ibidem feruniur, eccle- enim spécial in corum Riiualibus oratio quae-
sia dediiiit. Hae nirairùni qiiœsiiones sunt, de dam ,
quae incipit à verbo kadis, quod sanctuni

quibus in iheologi;ic scholis agiiiir, ei sup-r signidcat. Leo Mutinensis , rabbinus vendus,

quibus ecclesia nihil proniintiavil, ui Bellar- in Tractatu de Caercmoniiset Consuetudinibus

minus animadvertit. Graeci sanè caelcrique quae apud Ilebraeos custodiuntur , part. 5, c.

Orientales purgatoriuni oniniiiô negant ; at 0, ait lilium consuevisse per menses undecim
nonnisi quoad comniunein Jatinonim ilieolo- quotidiè vesporù et maiiè in synagogà eam
gorum opinionem, qui lociini slatiiunt, in qiio precem pro patris aul matris anima rccitare,

animoe igné lorquentur ; oi hanc senteniiam nonnullosque quoiannis , quo die alieruier
conludêre cura Origenis placilo, qii credidit occubuit, jejunarc.

animas non semper in inferis fore, ac proinde Id etiam verissinium est , preces ,
pro de-
damnalorum pœnam aelernam non esse. Cae- functis apud anliquissimos ecclesiae Patres
terùni Orientales omnes, qui perindc ac romani occurrere , earumqne precuni formulas , tam
calholici pro defunclisorant, purgaiorii staium in orieniali ,
quàm in occidenlalibus ecclcsiis

queradam agnoscere debent. magnam aniiquitatem sapere, Qiiamobrem

Guillelmus Forbesius inler protestantes do-
CAPUT XIV.
ctrinâ praestans, ex anglicorum episcopalium
De suffragiis pro defunctis. sectâ : « Hic primùm, inquit , improbanda est

Judœi omni tempore, tani snb veteri, quàni < quorumdam rigidiorum prolestanlium sen-
sub novo Testaraento , ornssc pro defnnctis, « tentia ,
qui preces pro mortuis omninô im-
non facile negahunt protestantes. Paiet ctiam « probant et damnant, quia scilicet nec in
ex libris .Macliab?eorura , oblaium fuisse sacri- < canonicis veteris Testamenti , neque etiam
ficium pro defunctis; quos libros, etiamsi pro- <novi Testamenti libris ullum talium oralio-
testantes nolint esse canonicos , t;inien eos i ntim praiceptum \e\ exemplum légère f'st. »

ecclesia pro canonicis iiahet , uti teslatur S. Id aniem ex eo confinnat, quôd ea consueludo
Aug. ; nec proteslanles dixerint, essefabii- antiquissima, et in Christi Domini ecclesia ex
lam ad libitum conficlam, quae in islis libris omni tempore recepta est ,
quod ii qui ejus-
narratiir. niodi prcct s rejiciunt , negare non audent :

Primitivam ecclesiam oràsse pro defunctis « Inliciari non audent, etiam quibus mes hic
adcô constat, ut nec à proiestanttbus negeiui'. < maxime improbatur. » Prudens hic modera-
Peirus Martyr dicit : c De Pairibus non habeo, lusque protestans veterum ecclesjse doctorum
«quodaliud referam , nisi inajorem illorum nonnulla in hanc rem tcstimonia producit;ac
I pariLin in eam senieniiam esse propenso? deinde addii : « Hanc antiquissimara ei uni-
t ut purgatorium co'icedant ; » et mox: i Solet iversalem ecclesi» consueiudinem pérmuiti
< nobis et illud objici , ecclesiana semper pro « eliam dociissimi protestantes haud impvo-
€ defunctis oràsse. Quod equidem non infi- « bani. I In borum autem praestantium , quos
« cior. I Sed ulteriùs pergit apologia Confes- nominal , prolestanlium numéro Mariinum
slonis Aiignstanae : « Quod verô allegans ad- Lutherum poiiit , qui vetercm hune morem
fversarii Patres de oblatione pro niortuis tanquàm piam praxiin spectat , quae uniuscu-
< scinuis veieres loqui de oratione pro mortuis, jusque libertati relinqui possit. Sed qyod
< quam nos non prohîbemus. > Unde non im- animadversione maxime dignum est , prccum
meritô dicit Grotius : « Nec ullus invenitur anglicanse ecclesia.' communium colieciionem
«alicujus auctoritatis scriptor , qui ei mori seu librum , Eduardo rege, ann. 1549 typis
«(orandi pro mortuis) contradixerit : quod editura producit, et valdc commendat, in quo
imibi quidem sufficit. » Idem meritô sulTiciet prœclara pro mortuis precum formula occur-
non protervc litigiosis. Idque eô magis, si rit, quae in Cœnse adminisiratione reciiabatur.
considèrent Joannem IIus admisisse sullragia Fusiùs banc precem refert, prouteam in lati-
pro defunctis. De fid. suâ Elucid. , fol. 51 ; nâ versione legcrai, qnàm Scolus docior dictus
serm. de Exequiis, fol. 50 et fil. Alexander Aies ediderat. Anglicana hsec litur-

gia Eduardi temporibus concinnata rarissiraa

A.MMA.DVERSIOKES.
evasit , ac longè propiùs ad romanae ecclesiai
Quod OcUicensis episcopus quoad ïlebr^os praxim accedit, quam quae deinceps editae
animadvertit eos etiamnum pro defunctis
, fuêre.
 -
> ,

959 APPUOPINQUATIO PROiESTANTIlM 960

CAPUT XV. gladii dicit : < Utramque propter mandatum
I Dci religione venerandam et honore afficien-
De veneratione lanctorum.
t dam esse.» Imô ipse Lutherus : « Magistratus,
Exislimamus in hoc negotio nuUam super- < imperator , rex princeps , consul , doclor
,
,

fiilurani lileni , si quis volet moderalâ disqui- « concionator praeceptor , discipulus pater
, ,

sitione rem ipsani potiùs considerare ,

quàm < mater, liberi, herus, servus, etc. sunt personae ,

inanein de vocibus contlicluni excitare. Etenini < seu larvae, quas Deus pro suis crcaturis agno-
inier caUiolicos et protestantes convenit , ho- i sci et religiosè coli vult, quas etiam oportet in
norandos esse sanctos ; et confessio Wiltem- i hàc viià esse ; sed non vult, ut eis iribuamus
bcrgica dicit : e Non est dubium, quin menio- < divinitatem. »

«ria eorum sanctorura, qui cùm essent in hàc Cura igitur de voce religiosi nulla possit mo-
iviiâ corporali ecclesiani juvcrunt , debeat veri (iilficultas , distinguimus honorera san-
« apud onines pios sacrosancta esse. . . » Et con- ctorum ab honore divino, à quo inflnitè disiat,
fessio Augusiana : « Prodest recilare veras hi- et ab honore civili , qui bominibus tribuitur
cslorias pioruni, quia exempla utiliter docent, ob sola dona naturalia , vel dignitaies civiles;
< si reciè proponantur. > Confess. Helv. po- quia honor sanctorura tribuitur propter gra-
ster. : « Sancti lionorandi sunt propter imita- tiam supernaturalem etgloriam, etconsequen-
«lionem. i ter objectum habet longé excellentius ,
quàm
Quo nomine vocandus sit ille honor , qui honor civilis. Hanc differentiam agnoscit con-
sanctis tribuitur, non deflnivit ecclesia calho- fessio Helv. poster. : « Spectandisunt minisiri
lica. Protestantes non agnoscunt alium hono- i non ut ministri duntaxat , sed sîcut ministri
rem, quàindivinum seu religiosum, et civilem, «Dei; j neque alii adversantur.
seu politicum quorum prior : soli Deo convenit, Yerùm, quia de nomine non litigamus, vo-
et sanciae Jesu Cliristi humanitati tanquàm
, ccmus eum honorera observantiae christianse,
personaliter unitse Verbo divino ;
posterior honorera propter dona supernaturalia, vel alio
bominibus propter aliquam erainentiam. Ita commodiore nomine , siquod inveniri potest.
non relinquuiit sanctis honoreni distinctura Honor et gloria tribuitur Deo et creaiuris va-

ab Jionore civili, quamvis interii.i forum locu- rié. S. Basilius de Spir. Sanct., c. 24, tom. 2.
tiones in particulari hoc ipsum ponant ,
quod p. 342, E.
eommuniter caiholici docent.
ANIMADVERSIO.NES.
Nos dicimus duplîcem esseactura reh'gionis:

alterum elicitum , alterum imperatum ; sive Luculenter sanè Bellicensîs episcopus in

alterura immedijtum, alterum mediatura. De hoc capite probai venerationem ,
quam catho-
aciibus elicitis et iramediatis non est ulla con- lici sanctis exhibent , idololatriam non esse ,

entio, quin soli Deosint tribuendi. De actibus quemadraodùm nonnulli malé feriati ac furore
autem iniperatis et mediatis legilur : < ReJigio abrepti protestantes ii? exprobrârunt. Qui
< apud Deum visitare pupillos et vidiias in tri- inter eos maxime modum servant , fateniur
€ bulatione eorura. > Et sic dicit S. August. : honore sanctos affici posse ,
quin honos ,
qui
« Populus chrisiianus memorias martyrum re- ipsis defertur , cura eo confundatur , qui Deo
< ligiosâ solemuilate concélébrât, i et Christo prsestatur. < Ecclesia, aitsapienter
Ab hoc loquendi modo protestantes non i Meldensis episcopus , docet omnem religio-

sunt alieni. Sic enim tiicit Amesius: t Hono- « suni cultum ad Deum , tanquàm ad finem
€ randae sunt creaturae Dei ex religione erga « necessarium , referri oportere ; ac si honor,
i Deum non , ex religione erga ipsas ; religio «quem ea beatœ Virgini ac sanctis exhibet,
«(ut scholasticiloquuniur)imperat, non elicit « religiosus dici potest , ob eara profectô cau-
ïistum honoreni. i llem ; « Praecipitur tau « sam potest , quôd ad Deum necessariô re-

< tùm , ut dies ille sepiimus, quem Deus ipse « fertur. j Hieremias Constantinopolitanus
«in suo verbo désignât, religiosè observetur. pairiarcha in suis ad Wittembergenses pro-
Et confessio Helvetica poster. : « Si ecclesiae testantes responsis ab hâc senteniiânon abest.
« pro christianâ liberlate, menioriam domini- Quamvis enim agnoscat invocationem nonnisi
« cae nativilaiis, circnmcisionis.etc;, célèbrent, soli Deo veré ac propriè deberi, faletur tamen

« maxinioperèap|irobaiuus. 1. Confessio Argon- rumdem sanctis quoque, sed veluti pcr acci-

tinensis vocat religiosa jejunia. Confessio Au- dens , et per gratiam seu prlvilegium con-
gustana de potestate ccciesiasticâ et potestate gruere. Verooius de honore sanctis cxhibito
 ,

9GI AD ECCLESIAM C ATHOLICO-ROMANAM, 96-2

verba faciens, egregiè hanc doctrinam illii- quicquid « homines de mortuorum sanctorum
slravit in suis Fidei Regulis § Ml, Mil, iX, X, I inlercessione coiiinicnli suni , niliil aliud
quae quidem Régulai in primo lomo hnjus i esso , quàm fraudem et fallacias Saianae. >

ïheologiae Cursus coniinenlur. El conf. Helv. : « Sancios cœliies, sive divos,

< nec adoramus, neque colimus, nec invoca-
CAPUT XVI.
< mus neque illos coram Paire in cœlis pro
,

De inlercessione sanctorum. I intercessoribus aul nic^iaioribus nostris

Non negaiit proteslanics , esse licilani in « agnoscimus. > Sed benè est , quôd prote-
bàc vilà oraiionem fldeliuni pro lidelibus, sine stantes magis accédant ad doctrinam catholi-

praejudicio tiiulorum advocali et medialoris cam.

Chiibio Jesu couipeleuiiuni. Habentes auicm Non negant protestantes, sanctos orare pro
mandaluni apostoli Jacobi : Orate pro invicem, ecclesiâ miliiante, quia noverunt eam eccle-
Jicilè in Iiàc vità pelirnus alioruni fideliuin siam plurinios conflicius sustinere, antequàm
iniercessionem , sancii Pauli exemple in- suos fidèles transmiiiai ad gloriam; unde jure
slrucii. censcinr suam charitatem in periculo consli-
Mirum videtur , quoraodô protestantes pe- lutis impendere. Et quia charitas ordinata
tilionem intercessionis à vivenlibus non ju- magis sollicita est pro suis propinquis et be-

dicent praejudicare tiiulis medialoris et advo- nefactoribus, quis dubitabii, an fidèles, ex hàc
cali, et tamen velintiisdem litulispraejudicari, vilà ad cœlum perveuiontes, eiiam in particu-
per peiiiionem intercessionis à regnantibus lari orent pro suis propir-quis et benefacio-
cum Cbrisio sanctis. Cur enim non poliùs ribus; dicentc Aposlolo : Charitas mnquàm
praejudicaljit iis liiulis, qui vivenles interpel- excidit (Cor. 13, 8)? Nam si hic ordinaia cha-
lât , de quorum sanciiiatc certiiudinem non ritas requirit, ut propinquorum et benefacto-
liabei , quàni qui SS. aposiolos invocal , de rum nosuis oraiionibus sinius memores
in

quorum sanctitate nuUus dubiiatVGurCbrisius cur existimemus beaias animas eorum obli-
non paiiatur eos invocari, sine praejudicio visci , si habita chariias non excidit? lia palet
honoris sui, quos gloriae suse voiuit esse con- ex fuudameiilo S. Scripiurae,orationes sancto-
sortes; et eos perraiiiat interpellari , de quo- rum ,
pro fidelibus in particulari, non esse
rum futurâglorià nos voiuit esse incertos? universim repudiandas. Sed insuper legimus
Fateniur protestantes communiier, sanctos in S. Scriptural quomodô oret Angélus : Do-
cum Chrislo vivenles orare pro ecclesiâ hic exi- mine exercituum , usquequb tu non misereberis
siente in communi, sine praejudicio tiiulorum Jérusalem , et urbium Judœ , quibus iratus es
advocali et medialoris Christo Jesu competen- (Zacb. 1, 10)? Hic est specialis deprecaiio
tium. NuUa igiiur est ratio, cur procjudicelur pro Jérusalem et urbibus Jndac. Siniilia inve-
iisdem titulis.etiamsi intercédant pro fidelibus niuntur non pauca per lolam S. Scripturam ;

in particulari. communi intercédant

Imôsi in et primitiva ecclesiâ idipsum lenuil conslan-
pro ecclesiâ, cùm ipsi sciant, eum esse in eccle- lissimè,
siâ morem, ut sancti cum Christo régnantes in-
ANIMADVERSIONES.
vocentur, cur non dicamus cum S. Augustino,
generalem oraiionem prodesse in particulari, Philippus Melanclithon , qui ecclesiae suae
sanctis c generaliter oraniibus pro indigeniià doctrinam cum eâ, quani romani catholici
« supplicantium , sicut nos oramus pro mor- profiienlur , conciliare volebat , se super hoc
I luis , quibus uiique non praesentaraur , nec articulo magnis impliciium diflicultatibus com-
« ubi sint , née quid agant, scimus. i Ut quid perii in fidei confessione ,
quam ad Franci-
scrupulosè indagamus , i quemadmodùm opi- scum primum Galliarum rcgem misit. Inficiari
1 tuleniur martyres iis , quos certum est per non audebat veteres honorem sanctis exhi-
,

i eos adjiivari ?) Nonne certiiudo auxilii sulîi- huisse, quia honos hic aniiquorum doclorum
ceret , eiiamsi de modo praesiandi auxilium leslimoniis compluribus nililur. Ei sanè S.
nobis non conslarel ? Hieronymus, S. Anibrosius, S, Basilius et S.
Mirandum inprimis est quomodô prote- , Gregorius Nazianzcnus ob oculos versabantur.
stanies nunc doceanl sanctos orare pro ec- , Animo rcpuiabat festos dies in eoruradeni
clesiâ in communi quorum gallica confessio ; sanctorum honorem jani inde ab aniiquis leni-
dicil : « Credimus ,
quoniam Josus Clirisius poribus celebraios , et panegyricas oraiiones
( datus est Dobis unicus advocatus » , etc. ;
pcrinde pronunliatas , ac si ipsi adluissent,
 ,

963 APPROPINQUATIO PROTESTANTIUM 964

Ad ejiismodl locuiioncs moUiendas , insinuât vocare sanctos , sed actio licita , quod nobfs
veieres ecclesiœ doctores, qui eos laudatorios sullicit. Deinde sic Angélus loquiturad Loth :

scnnones liabiierunt , poUùs operam dédisse, Ecce etiam in hoc suscepi preces tuas, ut non
ut admiralionem iiraeclaris sanctorum eorum- subvertam urbem , pro quà locutus es (Gen. 19,
dem virorum viriuiibus conciliarent , quàm 21). Si Angélus suscepit preces , debuit Loth
ul ad eos invocandos populuna pernioverent. eas fudisse. Postea, Jacob invaluit ad Ange-
Verùm haud demùui audet sanctorum inter- lum , et confortatus est : flevit , et rogavit eum'
cessionem , veteri consuetudine nixam , reji- (Oseae 12, 4). Cur idem nobis non liceat? Vide
cere. Hujus intercessioiiis rationera ad vete- Jud, G, 12, et 13, 15. Accedit ,
quôd Jacob
reiu ecclesiae praxim exigi cupit, ne simples benedicens pueris suis dixerit : Angélus , qui
populos eamdem in sanctis aique in Cliristo émit me de cunctis malis, benedicat pueris istis,

lid-jiitiam collocet. In médium alferre juvat et invocefur super eos nomen meum , nomina
i[)sa confessionis iiujus verba , cujusmotli in quoque patrum meorum Abraham et /saac (Gen.
nianuscriplo, quou pênes me est, exemplosunt: 48, 4o). Tandem dicit S. Joannes septem ec-
I Profitemur quidem esse retinendos sancto- clesiis, quae sunt in Asiâ : Gratta vobis et pax
I rum honores , qual»^s fuêre in veiere eccle- ab eo, qui est, qui erat, et qui venturus est : et à
« sià. rsam ex Hieronymo , Ambrosio , Basllio, septem spiritibus , qui in conspeclu throni ejus
1 Nazianzeno , apparet festos dies celebratos sunt (Apoc. 1, 4). Ubi petit pro ecclesiis gra-

lesse. Exstant et conciones eorum plenae tiam et pacem, non tantîim à Deo, sed etiam
t sanctorum encomiis, et leguntur aliqui SS. à septem spiritibus qui in conspectu throni
« Patres encomiis sanctorum mortuorura factà sunt.
« prosopopeià quasi présentes oràsse. Verùm Neque dicant protestantes , angelos licite

< cùm id fecisse videantur magis studio com- invocari , quia sunt ministratorii spiritus ,

f movendi afifectum religiosae admirationis in quia in circuitu nostro sunt, quia angelis suis
I divos ,
quàm ut eorum intercessioni muliùm mandavit Deus de nobis ;
patet enim ex locis

i iribn^rent, admoneri velim rudem popnlum, aliegaiis Jacobum implorasse benedictionem

,

t ne fiJuciam debitam Cliristo transférant in Angeli pro suis pueris , nullâ factà mentione
«sancios, ut saepè accidit hactenùs. Nam si vel praeseniiae, velabsentiae ; etsanctum Joan-
< omniuô intercessionis sanctorum aiiqua raen- nem petivisse benedictionem à spiritibus qui
< lio ob receptara consuetudlnem videbiiur in conspeclu ihroni divini sunt. His et simili-
iretinenda esse, ea maxime intercessionis bus motivis, uti et testa tissimo aniiquitatis con-
I forma restituenda esset in publico , quae est sensu facile statuent protestantes , invocatio-
I in veterlbus ecclesiae orationibus , ubi invo- nem sanctorum nihil illiciii continere. Ipse
I catio fit ad Deum, non ad sanctos, et tamen Wicleffus agnoscit invocationem sanctorum ,

( fit meutio alicujus intercessionis , v. gr.: Dialog. lib. 3, cap. 30, fol. 95. Hus in fid. suâ
I Deus , da ut adjuvemur precibus sanctorum. Elucid., fol. 51, Epist. 22, fol. 63, et alibi.
« Certum est enim sanctos in ccelo orare pro
CAPUT xvm.
« toiâ ecclesiâ in communione, sicut et in hàc
ività pii liomines oraut pro universâ eccle-
De scientià sanctorum.

(siâ. » Si protestantes tum domesiicam doctrinam,

tum S. Scripturae scrutarentur eloquia, non
CAPUT XVII.
negarent sanctorum scieniiam. Ipsi enim com-
De invocatione sanctorum,
munitcr docent, angelos non esse mutos, sed
Reclè observant nonnulli invocationem san- angelum angelo posse loqiii per directionem
ctorum non esse ad salutem necessariam ; ne- voluntatis; ita ut angélus loquens, eo ipso,
que eiiam exstat pr^eceptum ecclesiasticura quôd cogitationem suam velit alteri angelo esse
de invocandis sanctis, quamvis nulli catholico notam, cogitationem suam aperiat, et alteri

liceat , sanctorum invocation! contradicere angelo innotescere faciat. Cùnique angelorum

tanquàm rci nialae, vel divinitùs prohibitae. operationes non depcndeant à phantasiâ, ne-
Fundamenta S. Scripturae pro sententiâ que impediantur à mcdio, nihil est, cur angé-
catholicà sunt apertissima. Dicit Apostolus : lus non possit loqui alteri angelo, quantùmvis
Ubi non est lex, nec prœvaricatio (Rom. 4, 1d\ longissimè distanti. Et si nos habeamus mo-
Non autem est lox prohibens invocationem diim per litteras aperiendi cogilationrs no-
sanctorum ; nulla igitur est praevaricalio in- stras absentibus el longù dislauiibus ,
quae
9G5 AD KCCLESFAM CATHOLICO-ROMANAM. 966
ratio siind»>t, ul omnem commuiiicaiionem à perfectum est , evacuaio quod ex parle est ?
(iislaiitibiis aiigelis reiiioveaiims? Si oculus Vorùm, ulex ip^is SS. Scripiuiis oslendanlur
iiosier videt sleil.is aliissinias, ciir aiigeli non exempla, quis dicei Jacobum invocàsse Ange-
videant, quod aiii aniçeli velint ipsis esse co- lum, qui benediceret suisliliis, nisi ei persua-
gniiiifn? Si erijo per direciionem voiuniaiis sissimuni fuisseï, angelos intelligere preces
cognoscunt alii angoli cogftftiiones ad se di- supplicanlium ad bC direclas? Quis dicet B.
recias, pariratione cognoscenipreces nosiras Joanneui peiere gratiam et paeem pro ecclesiis
per voluiiialon» nostraiii ad ipsos dircctis; Asi« à seplem spiritibus , qui anle Uironum
nequc ccnseiida est direclio aiiiinœ ralioiialis snnt, ellamen nescium fuisse, an ejus pelilio-
in lidC minus valere, qufini direclio angeiica. nem intelligcrent? Nonne regiiis rrojdiela id-
Nos (iiiidcin non cognosrorennis cogiUtli(»nes ipsum iiiloUi'.vil? dicit enim In conspectu: an-
angeloruni , eiiamsi eae ad nos diriguicntiir, gelorum psallam tibi (Psal. 137, 2). An psallm-
quia operaiiones aniinae nosirae, in cogno- dum putavii in conspectu angelorum non
scendis exicrnis, dépendent à phaniasiâ; sed videniium neque audientiuin? Illnsire exom-
hoc niliil impcdil, quoniinùsangclicognoscant plum est, de quo Christus ipse lesiimonium
preces nosiras, quas ad ipsos diriginius, ci»m perhibet, quando dicit : Gaudium erit in cœlo
oporatioiies angeiiciE non dependeanl à phan- super uno peccatore pœnitev.tiam agente (Luc.
iasiâ. Ne(ine [iropierea siaïuimus angelos vei 15, 7). Neque enim angeli gaudebunt de re
omniscios, vel scrulalores cordinm ,
quia non ignotà , vel laniijn! in ginere super coiiver-
cognoscunt universas cogiiationes vel aliorum sione peccalorum, sed super uno particulari
angf'lornm vel eiiani hominnni, sed eas tanlùni et deienninaio peccalore. Enarrent iiobis
cogiiationes, qnae ad ipsos dirigunlnr, et quas doniini protestantes, quai qualisque sit isla
dirigens vull ipsis esse cogoitas. Isia iioiilia, angelorum ketitia, nnde concepia , si ignorent
si angelis concedenda est, quoinodô uegabilur conversioneni peccaloris; enarrent nobis, an
sanclis in cœlo regnantibus? nara de bis istam notiiiam liabeant ex viribus naiuralibus,
Christus dicit : Neque ultra mori polerunt. an verô ex dono gratiœ. Nos quidem exislima-
JEquales eiiim angelis sunt, et filii sunl Dei, cùm mus, nemincm inicr ilios fuiurum qui solide
sint lilii renurrcctionii. (Luc. 20, 56.) deiernainet eum cogniiionis angeiicaB modum,
Protestâmes soient de sanctis loqui, quasi etnon simul hoc ipsum ponai, quod calholi-
de niorluis; qui laiiien vitâ vivunt eininenliori corum sententian) confirmet.
et digiiiori, participes luniiriis increati cl glo- Laborârunt varii SS. Patres, ut cogniiionis
riae œlerniia. Dicil Aposloius : Ex parte cogno- angelicae modiini explicarcnl; universi lamen,
tcimus, et ex parte prophelamus ; cùm nutem uli rem cerlam poriunt , angelos, ul et sanclos
venerit quod pcrfeclum est, evacuabittir quod ex cura Chrisio régnantes, liabere eam noiiiiam,
parle est (1 Cor. 15, 0). .Majora enim dona quae sulliv ;:u ad eorura inlercessionem poslu-
largilur Deus regnanlii)us in cœlo sanctis, landam ; (juos si prolestantes imilentnr, non
quàni pcrcgrinanlibus in lerrâ fidcliijus. Si SCI I
jjulosè inquirent de in^Jo scientiae, posl-
proplieta Eliseus pneruni suum Giezi , absens (juiun constat de ceriitudine auxilii. Obiestor
corpore, vidil accipienlem munera, quœ dedil in conspectu Dei , et Christi Jesu, et electorum
illi Naaman Syrus; quaniô magis videbunt ejus angelorum (\ Tim. 1). Refcrlur à S. Basi-
sancti , eliamsi sini absenies, preces ad ipsos lio de Spir. sanci. c 14, ton». 2, pag. 316, B.
direclas? Prophetà Eliseo oculis non indi- Neque angeli sunt simul in pluribus locis. S.
gente, ut videret servuni , cur sancti indigc- Basilius ibid., cap. 22, pag. 542, A.
bunt oculis, ni videani nostras supplicaiiones?
Si ille divinitùs et inirabililer adjoins est, ul
CAPUT XIX.

videreinon praesens, quaniô magis isio mnnere De reliquiis sanclùrum.

abundant, inler quos Deus est oninia in om- Doccnt cum calholicis prolrslanles , veris
nibus'.' Proplicla Daniel sciebal occultam ex- saiiclorum reliquiis honorom dt:bcri,ct easdem
p'icationemsomniiNabuchodonosoris; Samuel in anliquà ecclesiâ honore al}'ect;=s. Kemnitius,
cognovit oinnia, qu* eranl in corde Saiilis; Exam, conc. Trid., part. 4, et 16; Andréas
Abdias cognovit simulaiionem uxoris Jéro- Uivetus, Animadv. in annoi. Groi. in consult.
boam ; Elias iranslatns in paradisnni, corri|iuit Cassand., ad arl. 2, pag. 157. Legimus cliam
per cpistolani Jorani rcgeni Jnd;e; ot minora in Aetis apostolicis, quoniodôi7r/M/É?s non quas-
Dous cuiicedei sunclis, jaui obliuenlibus quud libiii (aciebal Deus per viauus Vaali; ila ut eiium
 ,

967 APPROPINQUATIO PROTESTANTIUM

super langui dos deferrentur à corpore ejus sudaria invenianiur qui in istis arlibus excellant. Sed
et semicinctiu, et recedebant ab eis languores, et non salis observant differentiam inter imagi-
spiritus Jiequàm egrediebantur {cAp. 19, 11, 1:2). nem ei idolum, cùm lamen dicat Aposlolus :

Et haec quidem sudaria et seniicinciia iiec ac- Scimus quia niliil est idolum in mundo, et quod

cipiebanlur nec appllcabaniur sine honore, nullus est Deus , nisi ums (l Cor. 8, 4). Quan-
lanquàni àvirosancloprocedenlia, et virlulem lùmvis enim idola repraisentarent homines
operandi mira secum quasi afferentia. Quando vel alias creaturas, non lamen repraesentabant
tantùmdem faciuni hoc-iempore cailiolici Deum, qui uhus est, sed pro Deo creaiuram :

mox accusantur supersiitionis et ido^olairice à et jpsa idola , quae adorabantur ut dii , nihil

quibusdam zeloiis exenipla SS. Scripturarum habebantdivinitalis, ut propierea reclè dica-

non expendeniibus. tur : Idolum nihil est in mundo. Imagines Jesu

Quid vilius erat umbrà S. Pétri? Et lamen Chrisli et sanctorum non reprœsenlanl res
Deus per eam umbram sua pairavit niirabilia ;
falsas, neque quae nunquàm fuerunl, vel ipsis

et tanla luit populi erga S. Peirura reverentia, proiestaniibus agnoscentibus. Sancti cum
ut etiam umbram cjushaberetin honore. Quid Chrislo régnantes non sunt dii, nec apud ro-

dîcemus de iHà muliere hemorroissâ, quae ex manos-caiholicos habentur pro diis, sed pro

coniaciu fimbrire vesliraenli Chrisli saniiatem creaiuris, tantô magis coram Deo humilibus,
recepiiV Quid de aliis infinnis, qui ex coniaciu quaniô digniùs per divinam gratiam sanctih-
vesilmeniorum Chrisli iiicolumes facti sunt? canlur quamvis nomen Dei in S. Scripturâ
:

S. Joannes Bapiisia lestatur se indignum qui communicatum sit Moysi Ecce constitui te :

solvat corrigiam calceamenti Chrisli, Marc. 5. Deum Pharaonis, et karon {rater tuus erit pro-
Et ui dicit S. Basilius de Spir. Sancl. cap. 15, pheta tuus (Exod. 7,1); ut jam de aliis locis

tom. 2, pag. 323, D : « Cnjus non sum dignus laceamus. Consequenier nec romani catholici
< ut gesiem calceamenia. > Dicant nobis pro- imagines pro diis hâbere possunl, qui ipsos
testantes, an haec et similia exempla non ab- sancios pro diis non habeni; nec impendunt
undè sufficiant ad honorandas sanctorum honorem divinum imaginibus ,
quem docent
reiiquias , cùm Deus ,
per vilissima quœque nec ipsis sanctis esse iribuendum.
eorum necessaria, lantas sit operatus viriuies. Peluni protestantes , qualis sitille honor,

Praedixit Isaias de sepulcro Chrisli Jesu, qui deferlur imaginibus. — Respondemus non
quôd es^et futurum gloriosum. Posiquàni Eli- essehonorem uni etsolIDeo debitum, in quo
seus pcrcussisset aquas palUo Eliae, divisae omnes omnino conveniunt catholici. Imô dici-
sunl aquae, tanquàm honoris causa assurgentes, mus sanctissimae Jesu Chrisli humanitali,

et transitum Eliseo cortcedenies. Cùm proje- qualenùs concipiiur praecisa et separaia ab

ctum esset cadaver defuncti in sepulcrum ejus divinilale, non esse iribuendum honorem
Elisei, et ossa prophetae leiigissel, viiali con- uni et Deo debitum
soli qui eidem SS. hu-
;

tractu revixil humo, et viriuie divinâ per manitali non compelil , nisi in quantum est

jaceniem erectus , stelii in pedes suos. Cùm personaliter uniia Verbo divino. Si ergo eum
Jiloyses discederet ex ^gypto, transtulit ossa honorem supremum non tribuamus sanciissi-

Josephi, de quibus Kemniiius : c INec dubiura mse Jesu Chrisli humanilaii, sub istà conside-

< est, fiiios Israël ossa seu reiiquias Josephi ralione ,

quaniô minus eumdem honorem
I reverenter asservàsse. i Et mox : i Reveren- iribuimus aliis sanctis? quantô minus tribui-

( ter sine dubio reiiquias illas Josephi Israelitae mus eumdem honorem imaginibus sanctorum?
I asporiaverunt ex ^gypio in terram promis- Viderint igiiur, qui caiholicam doclrinam ,

( sionis. ) tanquàm idololalriam conflrmanlem , non

Quibus consideratis, statuent ipsi prolestan- crubescunt arguere , quo niiantur lunda-

tes, veras sanctorum reiiquias in honore haben- mento.

licite convenienlem honorem
das esse, illisque Sed rursùm petunt prolcstanles qualis sit

exhiberi maxime si perpendant consianiem

;
iste honor, qui deferlur imaginibus sanctorum.
antiquitaiis usum pro eo honore mifttare. — Possent roman i-caiholici promiilere respon-
sum ,
postquùm proiesianies déterminassent
CAPUT XX.
honorem, qui deferendus est sanctis cum
De imaginibus sanctorum.
Chrislo regiianlibus, quem tolo seculo non
Protestantes non docent , abolendas esse e.xplicàrunl ; sed dicimus, sanciornm memo-
artes picturae et sculpiurœ, cùm inter ipsos riani in benedictionecsse.et imagines sancio-
 ,,

969 AD ECCLESIAM CATHOLICO-ROMANAM. 970

rum esse memorias protolyporum. Dicimus, ad ipsos sanctos multa enira dicuntur sancta :

materiam imaginis nulluni ex se mereri hono- ob relationera ad verara sanctitatem. Ita legi-
reni, nec à lormà imaginis aliquid esse pelen- tur Adorate scabellitm pedum ejus, quoniam
:

duni, vel in eà collocandamdivinitalem, virlu- sanctum est (Psal. 99, 5). Honor auiera isti

lem, vel liduciam; el^iamen coram imaginibus scabcllo delatus fuit ob paiiicipaiionera quam-
licilè honorari sanctos, ipsasque imagines pro- dam sanclilatis et relalionem ad verara sancti-
pier sanctos; sanclos verô propter graiiam el tatem, qui honor non esimerè civilis; el inho-
gloriam quam Deus iis contnlit. Non negant noratio arcat non semel punita fuit ut sacrilega.
proieslanies ,
principeni aflici conlumeliâ , Et rursùm : Adorate in monte sancto ejus (ibid.
quando ejus imago eani paiitur, propier reia- vers. 9); vel, ut protestantes : Incurvate vos ad
lionem inter iniaginem principis et ipsum monlem sanctitatis ejus, id est, ad montera Sion ;

principeni; et sic dicimus, honorandas esse mous enim dicHur sanclus ex pariicipaiione
imagines ,
propier relalionem ad sanctos , quàdam sanclilatis et sicut illi se incurva- ;

quorum memoriam nobis exhibent; ita ut iste bant ad montera sanctitatis cura honore
honor lerminetur per imagines ad ipsos san- adorantes verara sanctitatera, ita catholici in-
ctos eorumque sancliiaiem. Si licitum sit curvant se ad sacras sanclorura imagines cura
protestaniibus llectere genua coram pariete, honore, verara sanctitatera vénérantes. Sic
ut adorent Deum, cur nobis non liceal ilectere dicilur Moysi : Lochs in quo stas, terra sancta
genua coram imagine Crucifixi, guœ nos for- est (Exod. 12, 16). Quare sancta, nisi ob Dei,
tiore modo reddit memores acceptorum bene- vel angeli Deum repraesentantls praesentiam?
ficiorura? Sic dicilur Dies prima erit sancta,
: et septima
Legimus in SS Scripturis Judaeos adorasse eàdemfeslivitate venerabilis (Exod. 51, 14). Sic
Deum ad arcam Fœderis, quam in magno sabbatura dicitur sanctum. Sic Verbura De^
habuerini honore et revereniià ; et tamen eam (licîraus sanctum , sacra biblia, sacras Scn"
arcam nonnulli proiesianles latentur fuisse pluras, sanctum Evangelium.
fignram Dei ; figurae eiiam Clierubim erant JuxiaCalixtum, angeli subveteriTeslaraenlo
super arcam, quas cum ipsâ venerabantur arcâ. fréquenter Deum reprœsentârunt , et ex per-
Serpentera aeneum fuisse figuram Christi, non sonâ Dei , lanquàm ejus legati, suni locuti.
negabunt protestantes, quibus nolum est, Islis auteraangelis magnum honorera magnam-
quid de eo Christus dixerit. Percussos autem que veneraiionera esse exhibitam nullus du- ,

ab ignitis serpeniibus ad aeneum illum cum bilat et tamen ille honor angelis deferebatur,
;

veneraiione accessisse , quis prudens dubiia- tanquàra Dcura repraesentantibus. Cur ergo non
bit? Juxia relorniaios in S. Cœnâ sumitur si- liceal caiholicis aliquera honorera tribuere iraa-
gnum , imago, figura, aut ropraesentatio Cor- ginibus, sanclos cura Chrislo régnantes in fi-
poris Christi, et Calvinus vult à suis Euchari- gura refereniibus ? Joannes IIus poterit in hoc
siiam reverenter accipi. Si autem nobis ilii negotio docere protestantes quando dicit , :

explicaverint, qualis sit ea reverentia, simul ( Quamvis coram imagine Christi vel alià|cujus-
indubiè cxplicabunt, qualis sit honor imagini- curaque sancti licilè possinthomines genullec-
bus deferendus. lere , orare , offerre , candelas ponere et sic
,

Voces esse rerum signa, non diifitentur facîunt , non tamen in nomine imaginis , sed
protestantes, apud quos inveniuniur, qui ad in nomine illius, cujus imago est, illa debent
nomen lerreni principis caput detegunt, inté- facere; sicut et imago non propier se , sed
rim sacratibsimo nomini Salvatoris noslri propier imaginaiura est corara honiinibus scul-
nullum honorera exiiibentes, quamvis dical pta posita, vel depicia. Secundo patet
,
, qiiod
Aposloius : In nomine Jesu omne genu flectalur non sequitur ille homo coram imagine
:
orat,
cœlesiium terrestrium, et infernorum (Philip. 2, igitur imaginera orat. Siniiliier
,
non sequitur :

10).Ipsum enim nomen Jesu est honorabile, ille osculaïur imaginera , igiiur illo osculo ado-
non quidem propier litteras et syllabas, sed rat imaginera. Unde licet laie osculura sit raa-
qjlaUedemptorem noslrumsignilicat, eumque teria latriae, non taraen ipsa lairia vel dulia.
ipsum memoriae noslrae exhibet. Ita signo Sicut licet dislributio quA homo distribuit
,

crucis magnà cum pieiate sese priini fidèles uno tempore virtuose, et alio viiiosè tempo-
signabanl, quia erat figura Crucifixi. ralia,sit materia operis virtuiis ; non tamen
iSon est alicnum à fundamcnlo Scriplura- ipsa est virtus cùm omnis
, virlus sii per se
rum , si imagines honorenlur, ob relalionem bona. Ex quo tertio palet qiiôd falsuin est
Tll. V.
31
 ,

!»7l APPROPINQUATIO PROTESTANTIUM 972

quôd adorans Salvatoreni, osculando imaginem habita , Gallorum calvinistarum acerbitaies

ejus eâdem adoraiione quae est oscuUim
, , ,
acriterBezae exprobravit, eos(iue lanquàm fu-

adoret Salvatorem et imaginem ejus , cùm riosos increpuit, qui in calbolicorum ecclesiis

niillum laie osculum sit adoraiio, licet sit ma- imagines et statuas confregissent , perinde ac
irria adoralionis. Quarto palet, quôd licet si veri nominis idola extitissenl.

«ideli muUa signa adoralionis exteriora corara lia quidem Jacobus Andrea*i, in collatione ,

imagine Chrisli vel alicujus sancti facere quam Montbeliardi mutuô habuerunt, quaeque
([uibus non licet eas adorare , vel quae non typis édita fuit, Theodoro Bezae exprobravit.
licei eis cxhibere.» Melanchtbon in suà fidei Confessione nec sta-
tuas, nec imagines rejicit , dummodô nerao iis
ANIMADVERSIONES.
abuiaïur, ut pecuniam lucretur, populusque
Holdenlus, antequàm ad controversiara ac- de vero earuni usu doceatur, qui in eo posiius
cédât, quae ad imagines spécial, prlncipii loco est, ut sanctorura res geslas nobisexhibeant,

ponit , slatuendum esse discrinum inier veri- etadeorum imilaiionemnos excitent. En ejus

tales ,
quae propriè caiholicae nuncupanlur, verba in quarto hujus Confessionis ariiculo:
quia revelatae fuerunt , et ad nos usque per I Si pii et docii sacerdotes sufflciantur in eo-

consianiem tradiiionem pcrveneruui , et eas « rum locura, qnistaïuis ejusmodi abulentesad

qu;ii communi E- clesi» consueiudine ac dis- c quaestum, paliunlur inibecillum ei rude vul-
ciplina nitunUir. In hâc posieriore classe lio- i gus in superstilionem et idololalriam cadere,
norem imaginibus exliibilura collocat. Calho- « doceant in sanctorura inemoriara, ut per eam
lici niillamdivinitaleni, nullamque peculiarera « ad eorum imitaiioneni incitemur, imagines et
virtutem his imaginibus iribiuint, quemadmo- d statuas esse positas, nos profectô neque Chri-
dtim idolis suis clhnici iribuebant. Qiiemcum- ( sti , neque sanctorum imagines damnabimus.
que ils honorera prœstant , ad exemplaria, iNam earum cultum laniùui et adoraiionem ,

quae repraesentani , omnis referlur, ut Belli- f et lam indoctum, quàra avarura et quaesiuo-

censis episcopus ex Trid. concilie probat ;

I suni sacrificulorura vulgus improbamus , id-

idemque ex universali Ecclesiae praxi facile <que cum theologis omnibus et veieribus et

ostendi posset. Non ergo catbolici idololatriae « recentioribus. >

accusari possunt, quod furenles aliqui pro- Trid. conc. ad amussira cum Melanchthonis
lestantes quoniam bonor, qui ima-
faciunt ,
Confessioneconsenlit, ad abusnsquod attinet,
ginibus exhibelur, oxeorum numéro est, quae qui in culium imaginibus exbibilum irrepere

relata dlcunUir. Non adoro, iuquii S. Joannes possenl.Episc(ipisenira,cœlerisque,quibnspo-

Damascenus , maleriam , sed aucioreni raate- puli irisiitutio demandata est, mandat, ut < de
riae. < legitimo imaginum usu fidèles, diligenler in-

Veronius graviter animadvertit tum in no- i slruant > Praecipit eliam, ut omnis supersti-
strà fidei professlone, lum in Tridentinà sy- tio , et « omnis turpis quaestus eliminetur. »

nodo de imaginibus adorandis nullum verbum Parisicnses iheologi, quibus Franciscusl Ger-

occurrere ; ac proindc , utrùm ils exhibitus n)anorum confessionem expendendam nianda-

lionor adoratio appellari debeat, necne, sciio- vit ut ejus ralionem eidem redderent, con-
,

larum quoRsiioncm esse. Laiinum verbura ado- sentiunt et ipsi ,

quod ad abusus spécial , qui

rare, quod ad linguam nostram accessit am- , irrepsissent in cultum, qui imaginibus exhibe-

biguuni est , cùm Grceci utanlur verbo -joa- balur, prout in secundo Nicaeno concilio decre-

y.-rn'.-/, quod in corum sermone ambiguura non tum fuerat : « Sanctorum imagines, inquiunt
est. Addit idem Veronius, an honor sanctorum « laudaii doctores , adorandas statuil septinia
imaginibus praesUius religiosus culius sit, pro- fsynodus, non utique eà religione, aut cultu,
bleraaticam quaesiioneraesse. Atqueitaquidera t qui Deo soli competit. Abusibus lamen , si

facile caiholici super imaginum iiegolio cum «qui in hujusmodi rébus eveniunt , vigilanliâ

protesiantibus conciliari poierunt. Lulherani « superiorum occurrendum est. >

hâc in rese multô , quàm Calvinislse, modera- E re fuerit iis addere, quan qi!oad honorem
tiorescxbibuerunt. Se quippe crediderunt pos- imaginibus exhibitum hai lonùs allala sunt,

se , alque adeô debeie imagines suis in lemplis chrislianas omiies Orientis sofiolales hâc in re

servare, quippe quae populo edocendo insorvi- cum romanà Ecclesiâ omninô congrnere. lis

renl. Jacobus Andrcse, magiii inier Germanos eliam Graeci longé majores, quàra Laiini, ho-

Imbcranos nomiiiis, in collalionc Montbeliardi nores iribuuni ; quod , ut est vorosimile , ex

 ,

973 AD ECCLESIAM CATHOLICO-ROMANAM. 974

eoriira singulari elegantià derivainr. Melro- € liter supra exposiium est , exhibet. » Et ex
phanes Crilopulus pancisexplicat caeremoiiias, conf. Angl. post.,art. 27 : i Raptismus non est
quas Aboriginesquoad imagines beivanl.Cùni, « laiitùm professionis s'gnum ac discriminis
inquit , alicujus sancti festus dies est, ejus « nota , quà christiani à non cbrislianis discer-
imago in mediâ ecclesià ponitur, eiinjago liaec « nantur sed eliam est signum regeneralionîs,
;

seu piclura fesli, quod celebraïur, liisloriani < per quod tanqiiàm per inslrumentum rcclè
, ,

représentai; causa exempli , Nativilaiis , aul < Daptismum suscipienies ecclesiisinserunlur,

Resurreciionis Chrisli Doniini ; luni vcrè qui < promissiones de remissionc peccalorum atque
adsunl, imaginera osculanlur, quod eoruni < a(iopiione nostrâ in lilio<? Dei per Spiritum
sermonediciiur^foaxjvsîv, laiinè adorare. Porrô < sanctum visibililor obsignanliir, fidesconfir-

adoraiionec genullexo, nec aiiquà inllexione, I malur, et vi divin.ne invocalionis aiigotur. >

vel alio corporis geslu peragitur; sed sintpli- Dicit pueros in Hassiârespondere : i Bapiismus
ciler imagini impressis osculis. Si Domini no- «est divina actio , quà Deus externe et visibili
stri imago fuerit, liJeies ferè cjus pedos, si Vir- «aquae lavacro invisibilem gratiam , id est,
ginis, niauus, si cujus deuique sancti , faciem c sanguinem Chrisli et Spiritum sancliiin non
osculanlur. (solùm repraesental, sed etiam obsignat et
« exliibei. >
CAPUT XXF.
Rt'jicitiilam senlentiam Crocius, quae dicit,
De sacramentorum efjicaciâ.
aquae spirilualem quaiiidam et occuliam vim
<

Convenit inlcr catholicos ei protestantes , < regenerandi à Deo esse indiiam. > Sed non
esse saoramenia; convenit, sacramenti esse est senleniia Ecciesiae catholicae (quicquid sit

signa visibilia invisibilis gratise convenit de quorumdam scholaslicâ probabiliiate), quôd

solum D'Him posse instilucre sacramenla, et aqua operetur remissionem peccalorum et re-
ChrisUini Jesum esse auctorem sacrameutoruni generalionem per se, et ex opère operaio,
nov« legis ; convenit, junclam esse sacramen- viriuie quâdam insità. Caeterùm sic loquitur
lis promissioneni gratiae. Sed dilficulias est de S. Basilius de Spiritu sancto cap. 15 , lom.2,
sacramentorum ellicaciâ. IJbi non quaeritur, pag. 523, A : < Si qua non
est graiia in aquâ ,

an sacramenia sini causae priraariae et propriè < est ex ipsius aquœ naturà sed ex Spirilùs ,

effeciivaî illius gratiae ,

quae confertur ; hoc «praesentià. » Novimus enim, remissionem
enim solius Dei est; sed an ex opère operato peccalorum aliter Deo, aliter sacramentis con-
sequaiur graiia. Non quaeritur, an sint causae venire. Novimus Deum esse eorum Jbeneficio-
instrumentales gratiae ; id enim praecipui ex runi solam causam principalem et : suftkit no-
prolestaniibusagnoscunt:Daill3eusex S. Scri- bis si agnoscatur eificacia insirumenialis , ita
plurâ probat, < Bapiismum dare remissionem ut sacramenia , lanquàm divina instrumenta ,

t peccalorum , et graiiam Spirilùs sancti ; i dent gratiam Spirilùs sancli , sint signa exhi-
quae quideni daiio, cùmnon sit propria effec- biliva, quae regeneralionem per ministerium
tiva gratiae , necesse est, ut lanquàm causa Ecciesiae exhibent ; instrumenta vi divinae in-
instrumentâiis concurrat ad collationem gra- vocalionis gratiam augeniia, vel , ut Crocius
tiae. Eo auteni ipso proximè accedunt ad scn- refert ex conf. Belg. , art. 53 : i Sacramenia
teuliam Ecciesiae roniano cathoiicaî , ubi per i esse signa et symbola visibilia rerum inter-
opus operatum intelligitur, quôd sequatur gra- « narum et invisibilium, per quae, ceu mediâ
tia ex Dco ad
vi ipsius actionis sacranienlalls à «Deus ipse Spirilùs sancti viriuie in nobis
hoc institutae, non autem ex merito ageniis «agit. ) Dicit auiem Crocius, baptismum ob-
vcl suscipientis. Quid aulom Cil baptismum signare graiiam, vel priûs datara, si quis anie
dare graiiam Spirilùs sancti, nisi vi baptismi à baptismi susceptionem sit jusius ; vcl cani quae
Dco inslituti graiiam conferri 7 Crocius vocal dalur in ipso aciu baptismi, vel cam
,
quae
sacramcnlum non nudum signunfl, sed signum post baptismum dalur, quando quis hypocrita
cxhibiiivum. Imôcum siomacho dicit « Quôd
: baptizaïur, et postea converliiur.
I noslri dispensant sacramonta , quœ laniùm Existimamus prolestantes facile judicare ,
I sint signa gratiae, mendacium est apertum.» nihil hic esse in doctrinà catholicâ,quod me-
Refert etiim ex confcss. Helv. pr., art. 2 : rito reprehendant, imôquodipsi non tcneanl;
« Bapiism;! ex institutione Domini est lavacrum ideôque de modo loquendi non esse liiigan-
i rej^enerationis, quam Domiiius eiectis suis » dum. Nam obsignationem gratiae, sive consi-
viâibili signo per < Ecciesiae rainistcrium, qua- gnationera pacti per baptisraa agnoscit S. Ba-
975 APPROPINQUATIO PROTESTANTIUM 976
silius.deSpir. sanct. c, 11, tom2, pag. 516, B. duo tantùm suscipiunt , quae propriè dicta sa-
cramenta sint quemadmodùm in eâ videri
CAPUT XXII,
;

potest , qu3e anno 1562, cum hvel episcopi

De numéro sacramentorum. Salisburiensis operibus impressa fuit : c Duo
Si apud protcslanles qnid cerii esset de nu- j aulem sacramenta (confessionis hujus verba
méro sacramenlorum , faciliùs convenirenl t sunt) quse eo nomine propriè censenda sunt,
cum roiiianis-caiholicis sperandum enim lo-
; lagnoscimus, Baptismum et Eucharisiiam. »

ret , lit ex ipso (ielerniinandi modo numerus Aliaquoqueepiscopalium confessio, quaeeo-

verus non laleret. Nunc aulem plerique inter dem anno 1562, in Londinensi quàdam synode
ipsos duo laniùm agnoscunt sacramenia ; alii confecta fuit, enuntiat, propriè loquendo, duo
Iria, alii vcl quatuor, vel quinqne, vel sex, vel tantùm sacramenta esse à Christo instituta ,

oliamseplem. Seil memorabile est, quod in hoc Baptismum scilicet, et Cœnara Domini; quin-
nogolio scripsilNViclefus Quantum ad islam
: « que aulem caetera quse vulgô sacramenta nun-
,

< maieriamde signis, sum pauper animo cùm ; cupaniur, non esse ponendaineorum numéro,
« cognosco , quôd mulla dicta in islà materià quae in Evangeliis designaniur : c Quinque illa

< lial)ent nimis debiie fundamentum, et prop- < vulgô nominata sacramenta pro sacramentis
f ter aggregationem ac insiitutionem in ter- I evangelicis habenda non sunt. > Cseterùm
«minis, difficile est loquentibus habere viam animadversione dignum est anglicanos epîsco-
i inexpugnabilem verilalis. Non enim video, pales pluries suae fidei confessioni manum ad-
« quin quaelibet creatura sensibilis sil realiter movisse, et in postremis editionibus longiùs à
c sacramentum, quia signum à Deo institutum, romanis-catholicis recessisse, quàm in eâ quae
t ut rem sacram insensibilem significet , cii- Eduardi régis temporibus prodiit praeterquàm ,

« jusmodi suni Creator, et creaiio , et graiia quôd hvel Zuinglianorum sententiis favebat.
i Crealoris. Nec didici picatias, ex quibus pi- Germani protestantes lulherani dicti, pœni-
( catiis adjectis hoc nomen sacramentum limi- tentiam inter vera sacramenta , et quidem
< tari débet univocé ad haec septem. Ideô de- aequè ac Baptismum et Eucharisiiam referre
f sperans de univocatione , detego narrative videntur. Constat id ex confessione quam
€ ordinem istorum septem sacramenlorum vul- imperatori Carolo V obtulerunt in cœtu anno
< garium. » Item : « Ciiristus in propriâ per- 1550, Augustae Vindelicorum habito. HincAM-
( sonà , est signum sensibile , et , ut videtur gustanœ confessionis nomen extitit. Porrô inter
cmihi, sacramentum sacramenlorum, cùm si- hujus confessionis exemplariavarietasoccurrit.
€ bi summèconvenial descriptio sacramenti.> lidem lulherani in confessione Wittembergen-
Item : « Patet de septem operibus spiritualis si anno 1552 lypis édita, Ordinem quoque in
«misericordiae, quae debent apud lideles , et veri nominis sacramentorum numéro collo-
«specialim presbyteros, esse sacramentum. i care videntur ; aiunt enim nemini , nisi voca-

Ita omnes illi, cumsuo Wiclefo sunt pauperes to licere in Ecclesiâ rainistri funcliones obire,
animo, qui putant , se ex sacro texlu , seposilâ et inhanc rem laudant ea S. Pauli ad Timo-
iradiiione ecclesiasticà , posse definire nume- theum verba Ne cui leviier manus imponas
:

rum sacramentorum quantô penè enim : hal- (ITim. 22). At catholici theologi ex Scripturâ
luciueniur, ille suc exemplo ostendit ,
qui ac traditione probant singula septem esse vera
< de univocatione desperans inûDïta posuitsa- sacramenia , quibus gratiae promissio addicta
< cramenta.) est.

ANIMADVERSIONES. CAPUT XXIII.

Vei'um non est , absolutè loquendo ,

pro- De necessitate baptismi.

testantes plura quàm duo sacramenta à Christo Convenît inter catholicos et protestantes , si

Domino instituta admittere, lutheranis exce- quis adultus contempserit baptismum , eum
plis ,
qui tria , nempe Baptismum , Eucharl- excludiàsalute. Convenit, si baptismum aquae
stiam et Pœnitentiam agnoscere videntur. Cae- ab adullo haberi non possit, suflîcerc bapti-
tera sacramenta potiùs tanquàm puras putas- smum spiritûs vel sanguinis. Convenit parvu-
que ecclesiaslicas caeremonias, quàm tanquàm los esse baptizandos ex necessitaie praecepti
veri nominis sacramenta spectant. Epîscopales divini. Sed quaeriiuran parvulis sit necessa-
anglicani ,
qui septem suis in ritualibus reci- rius baptismus necessitate medii , ita ut sine
pere videntur, in suâ tamen fidei confessione baptismo ad salutem seternam non perveniant?
 , ,

977 AD ECCLESIAM CATHOLICO HOMANAM. 978

Quidam protestantes liane necessiiaiem admit- V. Apud reformatos non est absolulè cerlum,

lunt ; plerique eani negant. Origineni ejiis er- omnes fidelium infantes non bapiizatos salvari,
roris si perspexerint , faciliùs euin déponent. etiamsi moriantur sine peccalis actualibus.

Docuil Wiclefus : i Videtiir niihi probabile VI. Apud refonnaios incerlum est, an fide-

I qiiôd Ciirisiiis salis posset sine loiione in- lium infantes sine baplismo et sine peccatis
i Tantes spirilualiler baptizare, et per conse- actualibus morienies, salventur, aul damnen-
( quens salvare. » Et sic, qnando dixil Chri- lur. Vide Feslum Hom. disp. 58, Tlies. 6;

slus : JSisi quis renalus fiterit ex aqnâ et Spirilu jiiilicium Ibeolog. magn. Brilan. in synod.
tancto, non potesl inlroire in regntim Uei ; addit Dordr. ad Thés. 7, heierod. de elect., pag. 11,
Glossa genevensis, ex aquâ , id est , ex aquâ Tlieol. Helvet. Thés. 8, ibid., pag. 46. Echar-
spirifuali ; sîabiliens scilicel Wicleliticani pro- dus non dubitat de interna regeiieraiione in-

babilitatera, de quâ ipse ulteriùs dicil: < Deus, fantium, sine baplismo decedentium ; neque
«si voiuerit, potest daninare infaniom lalem id restringit ad fidelium infantes. Pandect.
I (non baptizatum) sine injuria sibiiactâ, elsi