You are on page 1of 84

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

ajrmufOD;NrdKUe,f
jzpfpOforkdif;

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf
ed'gef;

1/
jrefrmhqkd&S,fvpfvrf;pOfygwD\ OD;aqmifrI? &ckdifjynfe,f a'oygwDaumfrwD\vrf;Tefcsufrsm;ESihftnD?
&yfuGufaus;&Gmtkyfpk(100)yg0ifonfh ajrmufOD;NrdKUe,f\NrdKUe,f rSwfwrf;ukd jyKpkwifjyoGm;rnfjzpfygonf/ ,if;odkY
wifjy&mwGif(u) NrdKUe,forkdif;jzpfpOf
(c)
EkdifiHa&;jzpfpOf
(*)
,Ofaus;rI
(C) pD;yGm;a&;tajctae
(i)
vlrIa&;u@
wkdYyg0ifMurnf jzpfygonf/
2/
rSwfwrf;tjzpf jyKpkMu&onfhtwGuf oufqkdif&mu@rsm;ukd us,fus,fjyefYjyefY azmfjyEdkifjcif; r&Sdyg/
,if;aMumifh rSwfwrf;onf avhvmolrsm;\ taxmuftuljyKvufpGJpmwrf;oabmrQom jzpfygonf/ rSwfwrf;
jyKpka&;twGuf NrdKUe,frSwfwrf;jyKpka&;aumfrwDukd 1982 ck ZGefv (14)&ufaeYwGif zGJUpnf;cJhNyD; (15)&ufaeYrSp
kH;zGifhaqmif&GufcJhMuygonf/ ,if;aumfrwDrSwqifh vkyfief;aumfrwD(5)&yfukd wkd;csJUzGJUpnf;um tcsuftvufrsm;
&SmazGpkaqmif;jcif;? pmtkyfpmwrf;rsm;ukd avhvmjcif;? oufqkdifolrsm;xHodkY uGif;qif;awGUqkHaqG;aEG;ar;jref;jcif;?
udprsm;ukd BudKwifaqmif&GufcJhygonf/ ,if;aemuf 1982 ck Zlvkdifv(1)&ufaeYrS Mo*kwfv (20)&uftwGif; pmrlMurf;
rsm;ukd jyKpkcJhMuNyD;? Mo*kwfv(27)&ufaeYrS (31)&ufaeYxd dEIdif;tpnf;ta0;rS qkH;jzwftwnfjyKcJhMuygonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

NrKd Ue,fjzpfpOforkid ;f
yx0D0iftaetxm;
(u) wnfae&mSESifh tus,ft0ef;
ajrmufOD;NrdKUonf ajrmufvwDwG'f (20H 35J'D*&D)ESihf ta&SUavmif*sDwG'f (9H 12J'D*&D)wGif wnf&Sdaeygonf/
tdrfeD;csif;NrdKUe,frsm;rSm atmufygtwkdif; wnf&Sdaeygonf/ ajrmufbuf yvuf0NrdKUe,fESifh 23 rkdif 2zmvkHxd
e,ferdwf qufpyfaeygonf/ ta&SUbuf rif;jym;NrdKUe,fESihf 34 rkdif 2zmvkHxd e,ferdwf qufpyfaeygonf/
taemufbuf ykPm;uRef;NrdKUe,f ukvm;wefjrpfjcm;vQuf 18rkdif 2zmvkHxd qufpyfvQuf &Sdaeygonf/ awmifbuf
aygufawmNrdKUe,fESihf 14rkdif 7 zmvkHxd e,ferdwfqufpyfvQuf&Sdygonf/ ajrmufOD;NrdKUe,fonf ajrmufbufrS
awmifbufodkY tus,fqkH; 23 rkdif&SdNyD;vQif ta&SUbufrS taemufbufodkY 21.3 rkdifus,fonf/ {&d,mpwk&ef;rkdif
(490)&SdNyD; {u(313782)&Sdonf/ &efukefNrdKUrS taemufajrmufaxmifh rkdif(400) cefYtuGmwGif wnf&Sdonf/
yifv,fa&rsufESmjyiftxuf eef;awmfukef; yxrtqifhxd 47.591ay jrifhonf/

(c) ajrrsufESmoGifjyif
ajrmufOD;NrdKUe,fonf ta&SUbufESihf ajrmufbufwkdYwGif awmifwef;rsm;&SdNyD; awmifbufwGif awmifukef;i,f
rsm;ESihf v,fuGif;rsm;&Sdonf/ taemufbufwGif v,fuGif;BuD;rsm; &Sdonf/ ajredrfhcsKdifh0Srf;[l oD;jcm;r&SdbJ taemuf
bufESihf awmifbuf&Sd ajredrfhvGifjyifrsm;wGif v,f,mvkyfief;ukd vkyfukdifMuonf/
ajrmufOD;NrdKUe,f\ta&SUbufwGif av;NrdKUawmifwef;? avif;awmifwef;? ajrmufbufwGif &rf;acsmif;
awmifwef;? vif;a>rawmifwef;? awmifbufwGif argif;qGJ? yg;awmf? oH&Sifjyif? o&ufyifBuD;awmifukef;rsm; &Sdonf/
ajrmufOD;NrdKU ywfvnfwGif awmifukef;rsm; 0ef;&HvQuf&Sdonf/ if;wkdYrSm 0rf;wdewfawmif? avomawmif
a&Tawmif? euwfawmif? ZlEwfawmif? &Sifi,fwufawmif? vufqnfuefawmif? ukd;e0if;awmif? "mwfa&T*lawmif?
wcGufq&mawmif? awmifkdawmif? awmifjzLawmif? ocsFyfawmif? pyg;pkawmif? qif0ifawmif? om&yAwawmif?
&uawmif? 'vufawmif? rusm;awmif? i^eufauawmif? ,ufaohjzLawmif? [&Dawmif? oCDsawmif? &Sijf r0gawmif?
a&T*lawmif? vGrf;awmif? jrawmif? arQmfawmfrlawmifwkdY jzpfMuonf/
ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif;&Sd vQKdajrmifrsm;rSm Zifawmajrmif;? ydef;awmajrmif;? aZmf*sDajrmif? anmifcsKdifajrmif
wkdY jzpfMuonf/
ajrmufOD;NrdKUe,f&Sd jrpfrsm;rSm [if;ca&mfjrpf? ajymif;jymjrpf? av;NrdKUjrpf? Muufusjrpf? o&Dacsmif;? &rf;acsmif;?
if;wkdYonf ajrmufzufrS awmifzufodkY pD;qif;Muonf/ a&wufa&us&Sd rkd;wGif; a&pD;oefonf/ rkd;&moDwGif
av;NrdKUjrpf\ a&pD;EIef;rSm wem&DvQif (7)rkdifrS (10)cefYxd a&pD;oefonf/ usefjrpfrsm;rSm (3)rkdifrS (5)rkdifxd
a&pD;onf/ o&Dacsmif;ESifh &rf;acsmif;wkrYd mS taumuftauGUrsm;onf/ acsmif;usO;f aomfvnf; a&eufojzihf tcsed t
f cg
ra&G; avS? ormefrsm; oGm;vmEkdifonf/
ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif;&Sd tif;tkdifrsm;rSm (1) uRJwif;xdrfajrmif; (2) 0g;vkH;jyefajrmif; (3) &JvSBuD;ajrmif;?
(4)&JvSacsajrmif;? (5)ykqkd;zGwfajrmif; (6) Mumcavmufajrmif; (7) uRJaoajrmif; (8) cg;BudK;orajrmif; (9)
rD;orajrmif; (10) rif;orD;ajrmif; (11) yef;qD;ajrmif; (12) i^BuJajrmif; (13) awmifkdajrmif;? (14) ausmuf&mZf
ajrmif;? (15) awmif&SDajrmif;/ (16) o&ufwyifajrmif;? (17) w'Gwfajrmif;? (18) ykPm;ajrmif; (19) iref;'kHtif;
(20) bkef;BuD;'kHtif;? (21) a0omvDtif; (22) tabmifa':tif; (23) tkdif;0ef;tif; (24) Mumacstif; (25)
w&mpm;tif; (26) &THUaysmhtif; (27) vufqD;uef (142.32 {uus,fonf) (28)tEkruef(74.94 {uus,f
onf) (29) tabmifa':tif; (62 {uus,fonf)/
azmfjyygtif;rsm;ESihf ajrmif;rsm;rSm a&S;&ckdifbk&ifrsm; tkyfpkd;pOfu usKH;BuD;rsm;tjzpf tokH;jyKMuonf/ t*Fvdyf

uefo
Y wf

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

wkdY tkyfpkd;pOfu a&csKdig;arG;NyD;? tcsKdUpD;yGm;a&; &SmcJhMuonf/ txl;ojzihf ig;wdef;ukd arG;jrLMuonf/ ,cktcg


tcsKUd aom tif;Bu;D ajrmif;Bu;D rsm;ukd a&azmufNy;D ? v,f,mvkyu
f idk f aeMuonf/ vufq;D uefrS a&ukpd ufjzihf ajrmufO;D
NrdKU wpfckvkH;okdY NrdKUolNrdKUom;rsm; tokH;jyK&ef a&ay;vQuf &Sdonf/

(*) &moDOwk
ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif;&Sd a,bl,s&moDOwk tajctaerSm yltkdufpGwfpkdaom &moDOwk&Sdonf/ aEG&moDwGif
yltkdufvGef;NyD;? aqmif;&moDwGif at;vGef;aomaMumihf &moDOwkjyif;jyonf/ aEG&moD(atNyDv)wGif ESpfpOftjrifhqkH;
tyl&SdefrSm ysrf;rQjcif;tm;jzihf (103.7'D*&D)zm&if[kduf&SdcJhonf/ 1980 ckESpfwGif tjrifhqkH;tylcsdefrSm (107.4'D*&D)
zm&if[kdufxd jrifhwufcJhNyD;? 1981-ckESpfwGif tjrifhqkH;tyl&SdefrSm (99.5 'D*&D) zm&if[kdufom &SdcJhonf/
aqmif;&moD (Zefe0g&Dv)wGif ESpfpOfysrf;rQ tedrfhqkH;tyl&SdefrSm (48.6 'D*&D) zm&if[kduf &SdcJhonf/ 1980
ckESpfwGif (46.7 'D*&D)zm&if[kdufxd edrfhqif;cJhNyD;? 1981-ckESpfwGif? (50 'D*&D)zm&if[kduf &SdcJhonf/ 1980 ckESpfESihf
1981 ckESpf tyl&Sdefrsm;rSm tvGefuGm[aeaMumif; awGU&Sd&onf/
ajrmufOD;NrdKUe,fwGif ,cifu rkd;a&csdefvufr(200)xd &GmoGef;cJhbl;aomfvnf;? ,cktcg rkd;a&csdefvufr
enf;yg;aeaMumif; awGU&Sd&onf/ 1978 ckESpfwGif (125.38)vufr? 1979-ckESpfwGif (131.79)vufr? 1980ckESpfwGif (166.07)vufrxd wpfESpfxufwpfESpf rkd;a&csdefvufr ykdrkdvmonfukd awGUcJh&aomfvnf;? 1981-ckESpfwGif?
rkd;a&csdefvufr (115.41)vufrom &GmoGef;cJhaMumif; awGU&onf/ 1981-ckESpfwGif rkd;a&csdefvufr usqif;&onfrSm
tjrifhqkH;tyl&Sdef? tedrfhqkH;tyl&Sdefrsm;onf ysrf;rQjcif;xuf tvGefedrfhvGef;jcif;? jrifhvGef;jcif;wkdYaMumihf jzpfEkdifonf/
1981-ckESpf? tyl&Sdefrsm;rSm tjrifhqkH;(99.5 'D*&D)zm&if[kdufom&SdNyD;? tedrfhqkH;tyl&SdefrSm (50 'D*&D)zm&if
[ku
d o
f m&Scd o
hJ nf/ aEG&moDwiG v
f nf; tvGerf yl? aqmif;&moDwiG v
f nf; tvGerf at;rIaMumihf rk;d a&csed v
f ufr enf;vGe;f
cJh&onf[k cefYrSef;Edkifonf/
1982-ckESpfwGifrl tedrfhqkH;tyl&Sdefukd rodEkdifao;aomfvnf;? tjrifhqkH;tyl&SdefrSm (104 'D*&D) zm&if[kduf
&SdcJhrIaMumihf ,ckESpfwGif rkd;a&csdefvufronf Mo*kwfv(31)&ufaeYxd (11.96)vufrausmf &GmoGef;cJhNyD;jzpfonf/
ajrmufO;D NrKd Ue,fwiG f 1968 ckEpS ?f ig;ref;&dyu
f Re;f wdu
k cf ahJ om rkew
f idk ;f 'gPfaMumih?f taqmuftOD;tenf;i,f
ysufpD;rI&SdcJhonf/ rkd;oufavjyif;ESifh a&jyif? ajrjyifavrsm; rMumcPwkdufcwfonf/

(C) ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif;&Sd awGU&SdEkdifaom wd&dpmefrsm;


(1)qif (2) ajymif (3) EGm;kdif; (4) qwf (5) *sD (6) awm0uf (7) awmacG; (8) acG;t (9) usm;BuD; (10)
usm;ukwf (11) usm;0H (12) awmaMumif (13) aMumifjrif; (14) arsmufkd (15) jym;arsmuf (16) arsmufvTJausmf
(17) arsmufzifeD (18) arsmufaESmif (19) zGwf (20) ykwfoifkd (21) ykoifysH (22) uif;vdyfacsm (23) vdyfukef;
(24) vdyfnhH (25) pyg;BuD;a>r? (26) pyg;tkH;a>r (27) ief;0gusm; (28) ief;ykwf (29) a>ra[muf (30) vif;a>r?
(31) a&a>r (32) ief;awmfusm; (33) a>rydwkH; (34) a>rpdrf; (35) MuufOckd;a>r (36) oif;acGcsyf (37) jzL (38)
a>ryg ponfwkdYjzpfMuonf/

ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif;&Sd awGU&aom a&ow0grsm;


(1) rD;ausmif; (2) vif;ykdif (3) zsH (4) ig;awmufwl (5) uufuwpf (6) ig;wef (7) ig;jrif; (8) ig;ref;
(9) ig;zm; (10) ig;pkwf (11) ig;cl (12) ig;oavmuf (13) ig;z,f (14) ig;&HU (15) ig;0rf;yl (16) ig;uHom;
(17) ig;pif; (18) ig;ckH; (19) ig;ajy (20) ig;Munf; (21) ig;wdef; (22) ig;qmzm (23) ig;ykwfoif (24) ig;Ekoef;
(25) ig;awmifif; (26) ig;&pfr (27) ig;pifkdif; (28) ig;wdef;ig;wkwf (29) ig;vdyfausmuf (30) ig;eufjym
(31) ig;csOfh (32) ig;a[muf (33) ig;z,kH (34) ig;0uf (35) ig;tkyf (36) ig;atmufpzkd (37) ig;v0g (38)
ig;pvkH; (39) ig;ylwif; (40) ig;aMumif; (41) ig;ovJxkd; ponfwkdY jzpfMuonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; awGY&Sd&aom ykd;rTm;rsm;

uefo
Y wf

(1) ysm; (2) ysm;ydwkH; (3) ,ifysm; (4) wJysm; (5) oayghpmysm; (6) ESHaumiftrsKd;rsKd; (7) yk&pf (8)
eusnfaumif (9) armif;axmif;aumif (10) yk&GufqdwftrsKd;rsKd; (11) cgcsOftrsKd;rsKd; (12) awmifhusD (13)
iarQmifawmif (14) &Gufvdyfykd; (15) ESHpkyfykd; (16) avmifrD;ykd; (17) vdyfjymtrsKd;rsKd; (18) yifhultrsKd;rsKd; (19)
uif;ajcrsm; (20) uif;NrD;aumuf (21) ykd;eoHaumif (22) ykd;[wf (23) ,ifaumif (24) jcifaumif (25)
eH,kefaumif (26) rSuf (27) ykd;pkef;MuL; (28) Murf;ykd; (29) a&ykd; (30) zvH (31) yvDyvm (32) claumiftrsKd;rsKd;
(33) EGm;acs;ykd; (34) yokHef; (35) ykd;a*smf*sD (36) pkdifhpD (37) rkqdk;racG; ponfwkdY jzpfMuonf/

(i) tyifrsm;
ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; awGU&Sd&aomtyifrsm;
yifapmuftrsKd;
(1) unifyif (2) axmufBuHhyif (3) oH*vDyif (4) 'D;'l;yif (5) vufyHyif (6) ozef;yif (7) xef;yif
(8) yDyif (9) vufckyfyif (10) ysOf;uwkd;yif (11) pHum;yif (12) opfuwkd;yif (13) befYabG;yif (14) bif*yif
(15) ukvm;rD;aoG;yif (16) oDacgufyif (17) ysOf;ryif (18) aus;yif (19) a*G;yif (20) OoQpfyif (21) cGHqwf
yif (22) a&reDyif (23) yifv,fZD;yif (24) vrkyif (25) uefYaumfyif (26) ESrf;zJyif (27) jyKef;rpmyif (28)
xdefyif (29) vGefyif (30) awyif (31) opfykwfyif (32) awmydEJyif (33) rSifawmufyif (34) pkdifhyif (35)
vbufyif (36) awmo&ufyif ponfwkdY jzpfMuonf/
yif0kdif;trsKd;
(1) ca&yif (2) anmifyif (3) anmifydEJyif (4) anmifMuwfyif (5) ukudKyif (6) ydawmufyif (7)
pif;>yef;yif (8) pr,fyif (9) uopfyif (10) oajyyif (11) ZD;jzLyif (12) oQoQm;yif (13) aygufyif (14)
arsmufikdyif (15) Muufkd;yif (16) oeyfyif (17) cwufyif (18) jymyif (19) a&pkd;yif (20) pkyfzGm;yif (21)
a&SmufcsKdyif (22) uRJaumyif ponfwkdY jzpfMuonf/

ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; obm0tavsmuf aygufa&mufaeaom aq;yifrsm;/


(1) bkHr&mZm (2) uef;csKyfeD (3) r&m;BuD; (4) pDwm&m (5) tif'kdif;aq;eD (6) pwkcg;? (7) oHylEG,f
(8) jrif;cGm (9) rdwfovif (10) wdvifuom (11) izkef;aq; (12) plXmeyg (13) qDrD;awmuf (14) acG;awmuf
(15) qifomrEG,f (16) qifxkH;rEG,f (17) bl;cg;k (18) pyg;BuD;onf;ajcjrpf (19) wGif;eufjrpf (20) y&E0g
(21) urEwf (22) vufxkwfyif (23) ESyfNcdK (24) opf&if;BuD; (25) opf&if;uwkd; (26) EGm;ar&if; (27)
qifESmarmif; (28) om;vSaus;Zl; (29) Muufqlyif (30) pkdif;onfyif (31) &Gufusyifayguf (32) uvdefaph (33)
u&0dwf? (34) &Sm;apmif;BuD; (35) aMumifacs;yif (36) u'ufO (37) aq;vkdifywf (38) 'ifhusKd; (39) ikyfaumif;
(40) ycsif; (41) rkwf (42) zmvm (43) qdwfzl; (44) qEGif;cg; (45) y'aMum (46) vif;def (47) rif;ukd;um
(48) ql;acgufeuf (49) zefcg; (50) ZD;jzL (51) &Sm;jzL (52) usm;pk (53) arsmufqdwf (54) iapG&Sif (55) iNyD&Sif
(56) o0ifaygufjzL (57) atmfav; (58) wyaq; (59) qdwfzvl; (60) qdwfESH (61) {u&mZf (62) r[mavSum;
(63) EGm;vQmBuD; (64) tvdkus (65) [if;ca&mf (66) pkdif;vkdif; (67) ayG;ukdif; (68) pdyfif; (69) ctkH;cg;
ponfwkdY jzpfMuonf/

ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif;&Sd obm0aygufa&mufaom yef;rmvfrsm;/


(1) ydawmufyef; (2) ikH;pyfyef; (3) bkHr&mZmyef; (4) aus;yef; (5) ESif;yef;jzL (6) ESif;yef;eD (7) o&zD
yef; (8) uefYaumfyef; (9) tifMuif;yef; (10) pHum;0gyef; (11) pum;eDyef; (12) pHum;pdrf;yef; (13) wkyfpum;

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

yef;teD (14) wkyfpHum;yef;tjzL (15) tausmfyef; (16) za,mif;vufwHyef; (17) a&Twlyef; (18) aiGwlyef;
(19) <uufem;yef; (20) mpdrf;yef; (21) cwmyef; (22) rkd;pvyfyef; (23) ajroZifyef; (24) cGmkdyef; (25)
pdefyef;? (26) aZmfueDyef; (27) rkd;ZDyef; (28) aMumifNrD;wkH;yef; (29) pG,fawmfyef; (30) py,fyef; (31) jrwfav;
yef; (32) Muufkef;yef; (33) oeyfcg;yef; (34) a*:oZifyef; (35) aqmifawmful;yef; (36) xm;0,frIdif;yef;
(37) vkyfp&Dyef; (38) MumjzL (39) MumeD (40) Mumkd (41) Mumacgif;avmif; (42) MumwHqdyf (43) MumykP&dyf
ponfwkdY jzpfMuonf/

2/ NrdKUe,forkdif;jzpfpOf
ajrmufOD;NrdKUe,forkdif;jzpfpOfukd jyKpk&mwGif NrdKUe,f&Sd a&S;a[mif;NrdKUawmfrsm;taMumif;ukd tusOf;rQ azmfjyrS
om jynhfpkHaom orkdif;wpfapmif jzpfvmayrnf/ ,if;aMumihf ajrmufOD;NrdKUe,fwGif &Sdaom a&S;a[mif;NrdKUawmfrsm;
jzpfMuonfh a0omvDNrdKU? yOmNrdKU? yk&defNrdKU? ae&O&mNrdKUESifh avmif;MuufNrdKUrsm;taMumif;ukd &mpkESpftvkduf azmfjyvkduf
&ayonf/

a0omvDacwf (at'D 350 rS 818 xd)


a0omvDNrdKUonf ajrmufvwDwG'f 20 'D*&D 40J? ta&SUavmif*sDwG'f 93 'D*&D 9JwGif&Sd ajrmufOD;NrdKU\
ajrmufzuf (5)rkid cf eft
Y uGmwGif wnf&o
dS nf/ a0omvDNrKd U\taemufzufwiG f ukvm;wefjrpf\vufwuf wpfcjk zpfaom
&rf;acsmif;&Sdonf/ NrdKU\ta&SUzufwGif &rf;acsmif;awmifwef;BuD; wnf&Sdonf/ NrdKUkd;wnfaeykHrSm ajrmufzufESihf
ta&SUzuf ajzmifw
h ef;Ny;D ? awmifzufEiS t
hf aemufzufwiG f auG;aeonf/ NrKd Uukjd zwf &rf;acsmif;rS acsmif;vufwufi,f
wpfck pD;qif;aeonf/ a0omvDNrdKU\ajrmufzufESihf awmifzufNrdKUkd;tus,frSm aywpfaomif;cefY &SdNyD; ta&SUzufESihf
taemufzuf NrdKUkd;tus,frSm ayajcmufaxmifhig;&mcefY &Sdonf/ NrdKUkd;rSm tjyifNrdKUkd;jzpfonf/ twGif; NrdKUkd;wpfck
&Sad o;onf/ xkNd rKd Uk;d ywfvnfwiG f usK;H &So
d nf/ ta&SUzuf&Sad omusK;H ukd ,ckwidk f a&tif;Bu;D tjzpf awGUjrifEikd af o;onf/
a&S;acwfvlaetdrfajcrsm;rSm ta&SUzufusKH;ESihf wHwkdif;Mum;wGif &SdcJhaMumif; ,aeYxd tkwfukef;rsm;pGmu oufaocH
vQuf&Sdonf/
eef;awmfrSm twGif;NrdKUkd;xJwGif wnf&Sdonf/ eef;awmfukef;rSm ajrmufzufrS awmifzufokdY aywpfaxmifhig;
&mcefY us,fNyD;? ta&SUrS taemufokdY aywpfaxmifcefY us,fonf/ ,cktcg eef;&mukef;ay:wGif vlrsm;aetdfrf
aqmufvkyfvQuf aexkdifMuonf/ a0omvDNrdKUtwGif; vlrsm;aomufokH;&ef a&wGif;a&uefrsm;pGm &Sdonf/
NrdKU\taemufzuftjcrf;wGif a&S;tcgu taqmuftOD;rsm; aqmufvkyfcJhaom awmifukef;rsm;&Sdonf/ xkdawmifukef;
wpfckESifhwpfckMum;wGif usKH;jcm;vQuf&Sdonf/ tdrf&mBuD;ac: oD&dp`Em;rif;ESihf ok0Pa'0DwkdY aexkdifcJhaomukef;jrifhukd
,aeYwkdif awGUjrifEdkifao;onf/
a0omvDNrdKU\ trnftjynhftpkHrSm a0omvDausmufavSum;NrdKU jzpfonf/ taemufzuf &rf;acsmif;urf;yg;
wGif a0omvDacwf xGe;f um;pOfu Ekid if jH cm;oabFmrsm; qku
d u
f yf&ef ausmufw;Hk rsm;ukd avSum;xpfozG,f xkvyk x
f m;
cJhonf/ ,cktcg 'Da&uscsdefwGif <uif;usefaom ausmufwkH;tenf;i,frQukd jrifEdkifao;onf/ xkdavSum;xpfozG,f
ausmufw;Hk rsm;&Sjd cif;aMumihf a0omvDausmufavSum;NrKd U[k ac:wGi&f jcif;jzpfonf/ ,cktcg a0omvDNrKd Uawmfa[mif;
ae&mwGif &Gmi,fokH;&Gm wnf&Sdonf/ if;wkdYrSm ovm0wDac: aygufawmjyif&Gm? a0omvDtif;&GmESifh a0omvD
&Gma[mif;wkdY jzpfMuonf/ a0omvDNrdKUa[mif;\awmifzuf NrdKUkd;teD;wGif ovm0wD&Gm wnf&Sdonf/ xkdNrdKUkd;ay:wGif
ajrmufOD;-ausmufawmfum;vrf;ukd azmufvkyfxm;onf/ if;vrf;twkdif;oGm;vQif? ovm0wDcGqkHrS rkdif0ufcefYtuGm
ukef;i,fwpfckrS vGefcJhaom ESpfav;q,fcefYu aMu;eDyk&ykduf wpfcsyf&&SdcJhonf/ if;wGif a0omvDrif;wpfyg;\
ajrvSLtrdefYjyefwrf;ukd ajcmuf&mpkrwkdifrDu tokH;jyKcJhaom tu&mjzihf a&;xkd;xm;onf/ ovm0wD&Gm&Sd bkef;BuD;
ausmif;rSm ukef;i,fwpfckay:wGif wnf&Sdonf/ xkdukef;rSm teEp`Erif; wnfxm;ukd;uG,fcJhaom teaEm',ausmif;
awmf&m[k tqk&d MdS uonf/ ausmif;0if;twGi;f a&S;acwfu wl;cJah om tkwpf aD &wGi;f wpfck &So
d nf/ ausmif;teD;tem;
wGif ausmufkyfxkrsm; pkdufxm;cJhaom ausmif;wkH;ckHrsm;ukd awGUjrifEdkifao;onf/ ausmif;ay:wGif a0omvDacwf

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

apwDwpfql NydKysuf&mrS &&Sdxm;aom oHxD;tqifhqifhESifh oHydEJwkdifwpfacsmif;? if;tjyif apwDwpfql\ XmyemrS


&&Sdaom owKr@dKifwpfckukd awGUjrifEdkifao;onf/
ovm0wD&GmrS ajrmufzufokdY vloGm;vrff;twkdif; avQmufoGm;vQif a0omvDtif;&GmodkY a&mufonf/ tif;&Gm
[k ac:&jcif;rSm a&S;acwf usKH;wdrfaum tif;BuD;jzpfaeonfhteD;wGif &Gmwnf&SdaomaMumihf tif;&Gm[kac:onf/
xkd&GmrS qufoGm;vQif a0omvD&Gma[mif;okdY a&mufonf/ &Gm0if0vusfmzufwGif awmifukef;wpfck&Sdonf/
if;awmifukef;ukd vufcwfawmif[k ac:onf/ awmifay:&Sd bkef;BuD;ausmif;0if;twGif; a&S;tcgu ausmufkyfrsm;
pku
d x
f cl ahJ om &ue;f vufcwfoPmef ausmufw;Hk Bu;D wpfck &So
d nf/ bke;f Bu;D ausmif;a&SUwGif oGyrf ;dk 0g;x&Humtaqmuf
tOD;wpfck&Sdonf/ xkdtxJwGif ausmufwkH;BuD;rsm;ukd xkvkyfxm;aom ewfkyfrsm;&Sdonf/ xkdawmifukef;ay:rS
teEp`Erif;ausmufpmukd rif;Ambk&ifBuD;onf ajrmufOD;NrdKU oQpfaomif;bk&m;odkY a&TUajymif;cJhonf[k tqkd&Sdonf/
a0omvD\eef;awmfukef;rSm vufcwfawmifem;wGif uyfvQuf&Sdonf/ a0omvD&GmwpfckvkH;wGif ausmufwkH;rsm;?
tkwftusKd;tyJhrsm; jyefYBuJvQuf&Sdonf/ &Gmywfvnf awmifukef;rsm;ay:wGif apwDykxkd;ysufrsm;ESifh bk&m;kyfxk
tusKd;tyJhrsm; &Sdonf/ xkdNydKysufaeaom apwDykxkd;rsm;rS uRwfxGufvmonfh ausmufwkH;rsm;onf a,"rma[wk
ybm0g*gxmawmf xkd;xm;aomausmufwkH;rsm;vnf; ygvmonfukd awGU&onf/ xkdpmygaomausmufwkH; rsm;ukd
ajrmufOD;NrdKU a&S;a[mif;orkdif;jywkdufwGif odrf;qnf;xm;&Sdonf/

a0omvDacwf ,Ofaus;rI
a0omvDacwfukd &ckdif&mZ0iftqkdt& r[mwkdif;p`Em;rif;BuD; wnfaxmifcJhonf[kqkdonf/ teEp`Erif;
ausmufpmt& 'Gipf `Em ;rif;rSm 'kw,
d a0omvDrif;qufudk wnfaxmifaomrif;jzpfaMumif; awGU&onf/ xkrd if;eef;wuf
aom ou&mZfukd a'gufwm*Refpwifu at'D 350 [k azmfjyxm;onf/ ou&mZfukd &ckdifhorkdif; okawoDrsm;u
vnf; oabmwl,aeYxd axmufcHMuonf/ teEp`Erif;ausmufpmt& (22)qufajrmufrif;rSm teEp`Erif;jzpfNyD;?
at'D 700 [k ,lqxm;onf/ &ckdif&mZ0iftqkdt& a0omvDacwfukd r[mwkdif;p`Em;rif; wnfaxmifNyD; p`Em;rif;
(9)quf pkd;pHcJh? aemufqkH;rif;rSm plVp`Em;rif;jzpfaMumif; a&;om;xm;onf/ plVp`Em;rif;aemuf tjrul? tjrwlESihf
yJjzLrif;wkdY a0omvDwGif tkyfpkd;cJhaMumif;? plVp`Em;rif;\wlawmf yOmNrdKUukd wnfaxmifcJhaMumif;? &ckdif&mZ0ifrsm;u
azmfjyxm;onf/ a0omvDacwfonf at'D av;&mpkrS &Spf&mpkxd ESpfaygif;av;&mausmf xGef;um;cJhojzihf a0omvD
acwf ,Ofaus;rIrSmvnf; tqifhtwef;jrifhrm;aMumif; awGU&ayonf/

bmoma&;
a0omvDacwfwiG f ax&0g'Ak'b
mom xGe;f um;cJah Mumif;ukd a,"rma[wk ybm0g*gxmawmf xk;d xm;aom
ausmufw;Hk rsm;u oufaocHaeonf/ rsm;jym;vSpmG aom apwDyx
k ;dk rsm;ESifh ausmufqif;xkaMu;qif;xkawmfrsm;uvnf;
Ak'o
moem aea&mif va&mifyrm xGe;f um;cJah Mumif; azmfjyaeonf/ teEp`Em ;ausmufpmt& a0omvDNrKd UawmfwiG f
aexkdifaom jA[PykPm;wkdYukdvnf; vGwfvyfpGm ukd;uG,fcGifhay;cJhaMumif; od&onf/ ,if;aMumihf if;wkdY\ ukd;uG,f
&mjzpfaom ydEd;k ewfyk f r[m**Fgewfyk ?f udecf sE?dk r[ma'0g paom ewfyk rf sm;ukd ,aeYxufwidk f a0omvDe,fy,f
wGif awGU&ao;onf/ okdYaomf bk&m;kyfxk qif;xkawmfrsm;avmuf rsm;rsm;jym;jym; rawGU&acs/

pwkwo
*H g,emwifjcif;
a0omvDwiG f oD&pd `Em ;rif; tkypf ;dk pOf tdE,
d jynfwiG f aAm"dow0g'? r[m,ebmomwkrYd mS tiftm;aumif;
aeaomtcsdef jzpfonf/ xkd0g'orm;rsm; a0omvD&Sd jA[Prsm;ESihf aygif;rdum r[m,e0g'rsm; 0ifa&mufvmrnfukd
BudKwifodjrifcJhonf/ xkdYaMumihf ax&0g'Ak'omoem t&SnfwnfwefYEdkif&eftwGuf &nfpl; oD&dp`Em;rif;onf
&[Emrax&fjzpfaom t&SifplVa&0ESihf wkdifyifNyD; Owrudef; (560)NzdK<uif;ou&mZf (2)ckwGif a0omvDNrdKUawmf
pwkwoH*g,em wifcJhonf/

uefo
Y wf

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
wif a omou & mZf

wif & mXme


trS D j yK&aomrif ;
BuD ; rS L ;aomyk * d K vf
wif a omoH C mawmf
ta&twG u f
oH C m,emwif y k H

oD&dp`Em;rif; Owrudef;(560)NzdK<uif; (2)ck omoemESpf "mwk#Dum


(1169) wef;cl;vjynhfausmf(1)&ufaeY
a0omvDNrdKUawmf\ ta&SUbuf&Sd a&TawmifBuD;awmif
oD&dp`Em;rif;
oHC&mZmplVa&0&[Emrax&f

&ckdifjynfrS (1000) oD[kdVfuRef;rS (1000)aygif; oHCmawmf(2000)


yd#uwfokH;ykHukd tm*kHaqmifEkdifaom &[ef;awmf (8)yg;u EIwfjzihf&Gwfqkd
aMu;0gjym;rsm;wGif a&;xkd;Muonf/
okwEusrf; ygVdawmfukd tvsm;wpfawmifwxGm teHawmifqkwf txl wrl;&Sdaom aMu;jym;wpfcsyfpDwGif
pmaMumif;a& wpfrsufESm (27)aMumif;pDygaom tcsyfaygif;(900) a&;xkd;Muonf/ 0de,ygVdawmfukd
t&G,ftpm;wl aMu;0gjym; (250)csyfESihf tbd"rmygVdawmfukd aMu;0gjym; (840)csyf pkpkaygif;csyfa&
(2000)wGif a&;xkd;Mu&m? tcsdefumv wpfESpfMumonf/ tXuxmjzpfaom 0de,ukd aMu;0gcsyf (750)
okwHukd aMu;0gcsyf (1500) tbd"rmukd aMu;0gcsyf (690)? 0dok'dr*fukd aMu;0gcsyf (40) ucFg0dw&edukd
aMu;0gcsy(f 20)aygif; (3000) tcsed Ef pS Ef pS Mf umonf/ tm;vk;H aMu;0gcsyaf & (5000)ukd tcsed u
f mv (3)ESpMf um
atmif a&;om; pwkwo
*H g,emwifco
hJ nf/ xkw
d ifcahJ om aMu;jym;tcsKUd rSm oD[Vdk u
f Re;f &Sad Mumif; oD[Vdk rf S
ausmufpmrif;BuD; ajrmufOD;odkY a&muf&SdvmpOfu ajymMum; od&Sd&onf/

pmay
a0omvDacwfwGif bmoma&;ESihfqkdifaom pmayrsm;ukd ou#pmjzihf a&;om;MuNyD;? avmuDa&;&mjzpfaom
uAsm vuFm ponfph mayrsm;ukd &u0Ptu&mjzihf a&;om;aMumif; awGU&onf/ ou#bmomjzihf a&;om;xm;aom
oQkwaAm"qef;usrf;ukd &u0Ptu&mjzihf jyefqkdNyD; u0d*Eusrf;tjzpf ok0Pa'0Du pD&ifcJhonf/ if;usrf;
uAsmvuFmpyfqkd&ef *kdPf;a&G;cs,fenf;ukd azmfjyxm;onfrSm]]u0d*Eusrf;jyom;? t,ifucg? jynf"nm0,f? a0omeef;r? &ZwESpf? 0Pbbm? tnmar,s? tvSoZif?
wovQifonf? jrif&tmkH? pGJwkHww? *kdPf;&Spf0jzihf? azmfjyNyD;cg? bbmrnf&? ok0Ponf? i,fuuRrf;ukd? vGrf;bGJUqkd
? wrf;owdav-----}}

vuFmt& yxr av;*kdPf; aumuf,lykH


(1)
a0omeef;r =
222 r*kdPf;
(2)
&ZwEIduf
=
111 e*kdPf;
(3)
0PfPbbm =
211 b*kdPf;
(4)
unmar,s
=
122 ,*kdPf;
r? P? b? , *kdPf;wkdYrSm X*kdPf; jzpfygonf/ uAsmvuFm pDukH;&m tokH;jyKoifhaom *kdPf;rsm;jzpfyg
onf/

vuFmt& 'kwd,av;*kdPf;aumuf,lykH
(1)
tvSoZif
=
121 Z*kdPf;
(2)
wovQifonf =
112 o*kdPf;
(3)
jrif&tmkH
=
212 &*kPf;
(4)
pGJwkHww
=
221 w*kdPf;
'kwd,av;*kdPf;rSm tedX*kdPf;jzpf uAsmvuFmpDukH;&m tokH;rjyKoifhaom *kdPf;rsm;jzpfMuonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

a0omvDacwfwGif ok0Pa'0Da&;pyfaom odefuefrdefwGif tpcsDonfh oQKd;vkduf&wkrsm;? "raZ,strwfBuD;


a&;pyfaom AsOf;(33)vkH;? [efpGavvuFm? ynmar"m(ar&ynm) pDukH;aom pwkwoHCm,emwif armfuGef;vuFm?
pmPustrwfBuD; a&;om;aom pmPuseDwdusrf;? ponfwkdYrSm xif&Sm;aompmayrsm; jzpfonf/
a0omvDwacwfvkH;\ ,Ofaus;rIukd NcHKwifjy&rnfqkdvQif tdEd,jynfajrmufykdif;ESihf ul;vl;qufqHrI&SdcJh?
,Ofaus;rIqufEG,faeaMumif; awGU&onf/ &ckdif&mZ0ifrsm; tqkdt& 'Gifp`Em;rif;\ rdzk&m; okbbma'0DrSm
arm&d, rif;rsKd;rif;EG,fjzpfaMumif; od&onf/ ,ckxufwkdif awGU&aom a0omvDacwfokH; aiG'*Fg;rsm;u jynfwGif;
jynfy ukefa&mif;ukef0,f tqifhtwef;ukd azmfjyvQuf&Sdonf/ av;&mpkuyif '*Fg;oGef;vkyf? ul;oef;a&mif;0,fa&;
twGuf tokH;jyKaeonfukd axmufIvQif? a0omvD ,Ofaus;rItqifhtwef;rSm ,if;acwfu urmhtqifhtwef;ukd
rDaS Mumif; od&&dS onf/ vlt
Y ok;H taqmifrsm;jzpfaom a&Tvufaumuf? vufpyG ?f ykw;D ? pvG,?f eawmif;wku
Yd v
dk nf;aumif;?
aMu;uko
d eG ;f vkyaf om qDr;D cGut
f rsK;d rsK;d aMu;tk;d ? aMu;yef;uefv;Hk ponfwu
Ydk v
dk nf;aumif;? bmoma&;taqmufttkH
jzpfonfh aMu;qif;wktrsK;d rsK;d ? aMu;kyw
f t
k rsK;d rsK;d ? aMu;yk&yku
d ?f aMu;acgif;avmif;? ponfwu
Ydk v
dk nf;aumif;? a0omvD
e,fajrrS awGU&SdcJh&onf/ ypnf;rsm;ukd MunhfIjcif;tm;jzihf? tEkynmtqifhtwef; jrihfrm;aMumif; azmfjyaeonf/
ausmufqpfynmvnf; tHhMoavmufatmif tqifhtwef;jrifhrm;aMumif;ukd ,aeYxd awGU&Sd&aom ausmufyvifckH
rsm;? ausmufqif;wkawmfrsm;? ausmufewfkyfrsm;ukd avhvmMunhfIjcif;jzihf? od&SdEdkifonf/ tvGefrmaMumaom
ausmufrsm; ukd xGi;f xkEidk &f eftwGuf ausmufxufrmaMumaom owKudk a0omvDacwf &ckid rf sm;u awGU&SNd yjD zpfaMumif;?
,lq&onf/ BuD;rm;aom ausmufwkH;ausmufcJrsm;ukd a0;vHaomt&yfrS o,f,lNyD;? jrifhrm;aomawmifay:okdY
wifaqmifjcif;? 0kdif;pufaom ausmuf0dkif;rsm;ukd jyKvkyfjcif;? ausmufvifyef;rsm; xGif;xkjcif;? tcsKd;tpm;ajyjypf?
touf0ifaom ausmufkyfxkrsm;ukd xkvkyfwwfjcif;? '*Fg;rsm;oGef;vkyfjcif;? paomvkyf&yfwkdYu ,if;a0omvD
jynfom;wkdY pufrIvufrItwwfukd tawmftoifh wwfajrmufaeNyDjzpfaMumif;? azmfjyaeonf/ uJhodkY urmh
tqifhtwef;rSDatmif ,Ofaus;rIt&yf&yf? xGef;um;cJhaom a0omvDonf at'D 793 ckwGif ysLESihf&Srf;wkdY\ 0ifa&muf
wku
d cf u
dk rf aI Mumih?f ysupf ;D cJ&h onf/ a0omvDNyKd ysucf o
hJ nfrmS ESpaf ygif;wpfaxmifausmcf NhJ yD jzpfaomfvnf; ,ckxufwidk f
<uif;usefaomvuf&mrsm;ukd a0omvDNrdKUae&mtESHYtjym;wGif awGUEkdifygao;onf/
a0omvDbk&m;BuD;
a0omvDNrdKUukd wnfaxmifcJhaom p`Em;rif;BuD;\ rdzk&m;BuD; okbbma'0DrSm ouswkdif;rS omud0ifrif;rsKd;
rif;EG,jf zpfaMumif; &ckid &f mZ0ifrw
S w
f rf;rsm;u azmfjyxm;cJo
h nf/ xkrd zd &k m;Bu;D onf ousomuD0ifrif;rsm; tqufquf
ukd;uG,fcJhaom ousrked bk&m;qif;wkawmfukd zl;ajrmfylaZmfvkdojzihf rif;BuD;xHyifhaqmifay;&ef avQmufxm;cJhonf/
rdzk&m;BuD;\qEtwkdif; bk&m;qif;wkawmfukd yifh&ef rSL;BuD;rwfBuD;rsm;ukd apvTwfcJhonf/ bk&m;ukd yifhaqmif
tjyefwGif odOnf;axmifh0J avrkefwkdif;rd? avSoabFmrsm;ESihf? bk&m;ukd wifaqmifcJhaom azmifawmfrSm NydKysufNyD;
vQif bk&m;qif;wkawmfa&xJokdY us aysmufqkH;cJhavonf/ 0JrSm tvGefeufojzifh bk&m;qif;wkawmfukd rnfodkYyif
&SmazGapumrl rawGU&SdcJhacs/ xkdtcgrif;BuD;onf rdzk&m;BuD;\qES jynhf0ap&eftwGuf ousrkedbk&m;ukd,fpm;
ausmufqif;xk bk&m;Bu;D wpfqu
l dk xkvyk Nf y;D ylaZmfapcJo
h nf/ xkb
d &k m;rSm ,cka0omvD&dS a0omvDb&k m;Bu;D jzpfonf/
rdzk&m;BuD;onf xkdbk&m;BuD;wGif vSLzG,f0wKtpkpkukd ylaZmfNyD;? ,ckrsufarSmufb0? ousrkedbk&m; qif;wkawmfukd
rzl;arQmf&bJ &Sdapumrl aoonf\tjcm;rJh vljyefjzpfNyD;? trd0rf;rS arG;zGm;onfcsufcsif; ousrkedbk&m;ukd zl;arQmf&yg
ap[k qkawmif;cJhavonf/ xkdodkY qkawmif;onfhtwkdif; ajrmufOD;acwf rif;&mZmBuD;ESihf rdzk&m;cifraESmif;wkdY\
orD;jzpfvmNyD; arG;zGm;onfcsufcsif; bk&m;ESifhawGUqkHzl;arQmfEdkifcJhaMumif;? bk&m;orkdif;rsm;u tqkd&SdcJhonf/
a0omvD&Sd xif&Sm;aombk&m;rsm;
(1) a0omvDbk&m;BuD; (2) ocsFyfawmfapwD (3) eef;OD;bk&m;BuD; (4) a&TawmifBuD;bk&m; (5) a&Tawmifbk&m;
(6) aiGawmifbk&m; (7) &wemykHbk&m; (8) bk&m;rif;om; (9) &SifBuD;bk&m; (10) rdausmif;pD;bk&m;wkdY jzpfMuonf/

uefo
Y wf

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
a0omvDwGif tkyfpkd;cJhaom 'kwd,rif;qufrsm;
rS
(1)
'Gifp`E
at'D - 350
(2)
&mZp`E
/
405
(3)
umvp`E
/
425
(4)
a'0p`E
/
434
(5)
,Zfnp`E
/
456
(6)
p`EAEK
/
463
(7)
blrdp`E
/
469
(8)
blwdp`E
/
476
(9)
eDwdp`E
/
500
(10) 0d&p`E
/
555
(11) Nydwdp`E
/
558
(12) jyxd0dp`E
/
570
(13) "&wdp`E
/
577

xd
405
425
434
456
463
469
476
500
555
558
570
577
579

10
eef ; ouf E S p f
55
20
9
22
7
6
7
24
55
3
12
7
3
------------aygif;-230
=============

wwd, rif;qufZ,m;
rS
at'D - 580
/
592
/
604
/
616
/
629
/
645
/
681
/
684
/
700

xd
592
604
616
629
645
681
684
700

eef ; ouf E S p f
(1)
r[m0d&
12
(2)
0&,Zyf
12
(3)
ao0da&mif
12
(4)
"rol&
13
(5)
0Z&owd
16
(6)
"r0dZ,
36
(7)
ea&E0dZ,
3
(8)
"rp`E
16
(9)
teEp`E/
9
------------aygif;-129
=============
,ckazmfjyxm;aom rif;qufZ,m;\ c&mZfou&mZfrsm;rSm atmufpzkYdwuokdvfrS abbDa,modyHygarmu
a'gufwm*Refpwif\,lqcsufjzpfonf/ &ckdiforkdif;okawoDwkdYuvnf; teD;pyfqkH; ou&mZftjzpf ,aeYxd vufcH
xm;Mu ,if;ou&mZftwkdif; azmfjy&jcif;jzpfonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

11

a0omvDNrdKUawmfa[mif;ESihf wl;azmfrIvkyfief;
a0omvDacwfonf "n0wDacwfESihfvnf;aumif; av;NrdKUacwfESihfvnf;aumif; qufpyfrI&Sdaeonf/
a0omvDukd wl;azmfjcif;tm;jzihf "n0wDacwfESifh av;NrdKUacwfwkdY\ ,Ofaus;rI rnfuJhodkY qufpyfrI&Sdonfukd
odvkdonfuwaMumif;? a0omvDacwf,Ofaus;rIonf ysL,Ofaus;rI? rGef,Ofaus;rIwkdYESihf qufEG,frI &Sdr&Sdukd
odvkdonfuwaMumif;? a0omvDacwfwGif &ckdifwkdY\,Ofaus;rI tqifhtwef;ukd ykdrkdodvkdonfuwaMumif; paom
taMumif;&yfrsm;aMumihf a0omvDukd wl;azmf&ef a&S;a[mif;okawoeXmerS pdwf0ifpm;cJhonf/ xkdYaMumihf 1979
ckESpfwGif wl;azmfa&;twGuf a0omvD&Sd ukef;rsm;ukd a&S;a[mif;okawoerSL; OD;jrifhatmif acgif;aqmifaom tzGJUu
yPmrwkdif;wma&;ukd jyKvkyfcJhonf/
1980 ckESpf Zefe0g&Dv(15)&ufaeYwGif OD;jrifhatmif acgif;aqmifaom tzGJUonf wl;azmfa&;tvkyform;
(50)jzihf ovm0wD&mG wGi;f &Sd uke;f trSw(f 1)ukd wl;azmfco
hJ nf/ xku
d ek ;f ukd wvtMum wl;azmfaomtcg tcef;i,f&pS cf k
ygaom tkwftaqmuftOD; wpfckay:xGufvmcJhonf/ taqmuftOD;tvsm;rSm (55)ay&Sd teHrSm (35)ay&Sdonf/
eH&Hrsm;\txlrSm (5)ay&SdNyD; tjrifhay (4)&Sdonf/ taqmuftOD;wGif ausmufukdxGif;xm;aom a&pD;ajrmif;wpfckrSm
tcef;ESihfqufvQuf &SdonfukdawGU&onf/ taqmuftOD;rSm bkef;BuD;ausmif;jzpfEkdifonf[k cefYrSef;Muonf/ yxr
tBudrfwl;azmfa&;vkyfief;twGuf EdkifiHawmftpkd;&onfaiG (15000d^-)cGifhjyKcJhonf/
1981 ckESpfwGif ukef;trSwf (2)ukd wl;azmfcJhMuonf/ ukef;rSm a0omvDeef;awmf&mrS taemufawmif
buf ukduf(150)cefYtuGmwGif &Sdonf/ awmifukef;rSm ta&SUrS taemufokdY (165)ay&SdNyD; awmifrS ajrmufodkY ay
(150)&Sdonf/ ajrjyifrS (17)ayjrifhonf/ ukef;\ wl;azmfa&;vkyfief;ukd vkyfom;(50) tokH;jyK wvMumwl;azmfcJh
onf/ ajrxJ epfjrKyfaeaom tkwfeH&Hrsm; ay:vmNyD; taqmuftOD;wpfckvkH;\ xuf0ufcefY ay:xGufvmonf/
wl;azmfa&;tzGJUacgif;aqmifrSm OD;jrifhatmifjzpf tBuHay;tjzpf OD;OD;omxGef;u aqmif&Guf&onf/ wl;azmfa&;vkyf
ief;twGuf tpkd;&u aiG (25000d^-)usyf cGifhjyKcJhonf/
ukef;trSwf (2)wl;azmfa&;vkyfief;ESihf wqufwnf; ukef;trSwf(3)ukdyg wl;azmfcJhonf/ trSwf(3)ukef;rSm
ukef;trSwf(2)rS ta&SUbuf ukdufw&mcefYtuGmwGif wnf&Sdonf/ ukef;ukd wl;azmf&m taqmuftOD;ay:xGufrvm
bJ tkwt
f usK;d tyJrh sm;ESifh ausmufw;Hk Bu;D rsm; ay:xGuv
f mcJo
h nf/ xkad usmufw;Hk Bu;D rsm;xJwiG f puf0idk ;f txJ Muufajc
cwf trSwftom;ygaom ausmufwkH;wpfckukd &&SdcJhonf/ xkdukef;wpfae&mrS a0omvDacwfokH; aiG'*Fg;wGifyg&Sdaom
EGm;vm;Ob ykpH t
H wkid ;f ausmufEmG ;vm;ky\
f wifyqkyH idk ;f wckudk &&Scd o
hJ nf/ if;ukd ajrmufO;D NrKd U&Sd a&S;a[mif;jywku
d f
odkY ajymif;a&TUodrf;qnf;xm;vQuf&Sdonf/
1982 ckESpfwGif okawoerSL; OD;GefY[ef acgif;aqmifaomtzGJUonf ukef;trSwf(2)ukdxyf wl;azmfcJhonf/
wwd,tBudrfwl;azmfaomtcg ajrxJ epfjrKyfaeaom taqmuftOD;wpfckvkH;rSm yDjyifpGm ay:xGufvmcJhonf/
taqmuftOD;rSm axmifhrSefpwk*HykH cef;rwpfckjzpfNyD; tvsm; (85)ay&Sd? teH(60)ay&Sdonf/ tkwfeH&Hrsm;tjrifhrSm
(14)ay&So
d nf/ tkwef &H \
H atmufajconf ckEpS af y uk;d vufrxlNy;D obm0ajrom;rS &Spaf yjrifo
h nf/ tkwef &H yH wfvnf
wGif ajrom;atmufajcrS &Spfaytjrifh tkwfeH&HESifhwom;wnf; xkdifckHtqifh jyKvkyfxm;onf/ if;\tus,frSm
ig;ayukd;vufr &Sdonf/ xkdxkdifckHtqifh&SdeH&HrSm ajcmufayjrifhNyD; ESpfaycefYxlonf/ cef;r\twGif;ykdif; twkdif;twm
rsm;rSm tvsm;(79)ay? teH(54)ay&Sdonf/ cef;r\tv,fwGif okH;aypwk&ef; &SdNyD; av;ayjrifhaom tkwfckHwpfck
&So
d nf/ xkt
d w
k cf aHk y:wGif ESpaf ypwk&ef;&Sad om ausmufcw
Hk pfc&k o
dS nf/ xkad usmufc\
Hk tv,fwnfw
h nfh ajcmufvufr
pwk&ef;&Sdaom taygufwpfckukd tkyfpGyf&ef xGif;xm;onf/ cef;rukd 0ifaomwHcg;aygufrSm ta&SUawmifaxmifh
&Sdonf/
xkdtaqmuftOD;cef;rukd tkwfwHwkdif;jzihf um&Hxm;onf/ if;wHwkdif;rSm tvsm;(168)ay? teH(160)ay?
txlEpS af y uk;d vufr&S
d tjrif&h pS af y&So
d nf/ cef;r\tkwef &H EH iS fh tjyifww
H idk ;f tuGmta0;rSm ta&SUbufEiS hf taemuf
buf av;q,fih g;ay ESpv
f ufrpD&
dS ? awmifbufEiS afh jrmufbuf? ok;H q,fw
h pfay ckEpS v
f ufrpD&o
dS nf/ ajrmufbuf
wGif usKH;odkYqif;&ef tkwfavSum;ESpfck&Sdonf/ taqmuftOD;cef;rukd bmoma&;udp&yfrsm;twGuf tokH;jyK&ef

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

12

aqmufcJhonf[k ,lqMuonf/ oajyuefq&mawmfBuD;u a0omvDwGif pwkwoH*g,emwifcJhpOf oHCmawmfrsm;


pnf;a0;cJhaomcef;r jzpfEdkifonf[k ajymonf/
a0omvDNrdKUawmfa[mif;&Sd ukef;rsm;ukd wl;azmf&mrS&&Sdaom a&S;a[mif;ypnf;rsm;rSm ukef;trSwf(1)rS
ausmufykqdef wpfckESifh? tkd;jcrf;yJhykHpH trsKd;rsKd;wkdYjzpfonf/ ukef;trSwf(2)rS oH&J'if;wpfck? oH"m;wpfacsmif;? oHy&yg
wpfc?k ausmufvufeufwpfcEk iS ?fh ajrtk;d jcrf;yJrh sm;? ausmufvifyef;uG?J ajrvifyef;uGt
J yJrh sm;ESi?hf a&waumif; vnfjywf
rsm;? ykwD;aphtrsKd;rsKd;tv,fwGif vufukdifbkygaom ajrtkd;tzkH;wpfckwkdY jzpfMuonf/ ajrmufbufwHcg;0 teD;wGif
usKd;yJhaeaom ausmufkyfwpfykdif;ukd awGU&onf/ if;rSm 'Gg&ygv jzpf[ef&Sdonf/
a0omvDNrdKUawmfa[mif;wGif aemufxyfwl;azmf&ef ukef;rsm;pGm usef&Sdao;onf/ if;wkdYukd qufvufwl;azmf
ygu a0omvDacwf\,Ofaus;rI wpfckvkH;ukd wdusrSefuefpGm od&SdEdkifrnf jzpfayonf/
av;NrdKUacwf (at'D 818 rS 1430 xd ESpfaygif; 612)
a0omvDysufNyD;aemuf plVp`Em;rif;\wlawmf pEul;rif;\om;awmf acwoifrif;onf yOmNrdKUukd
c&pfou&mZf 818 ckESpfwGif pwifwnfaxmifonfrS av;NrdKUacwf pwifcJhavonf/ av;NrdKUacwf[k ac:&jcif;rSm
jrpfkd;wpfavQmufwGif yOmNrdKU? yk&defNrdKU? ae&O&mNrdKU? avmif;MuufNrdKU ponfha&S;a[mif;NrdKUav;NrdKU? wnf&Sdjcif;aMumihf?
xkdjrpfukd av;NrdKUjrpf[lvnf;aumif;? NrdKUav;NrdKUukd tpGJjyK av;NrdKUacwf[lvnf;aumif;? &ckdiforkdif; okawoD
rsm;u ac:a0:Muonf/ av;NrdKUjrpf\trnf&if;rSm tOee'Djrpf[k ac:Muonf/
yOmNrdKUwGif rif;(15)quftkyfpkd;cJhMu ESpfaygif;(285)ESpfMumcJhonf/ acwoifrif;vufxuf &[Em t&Sif
op? AP0ay:xGe;f cJo
h nf/ xkt
d &Sif pBueF af vQmufvQuf w&m;tm;xkwcf ahJ om OrifvP
dI af cgif;rSm ,ckavi;f awmif
taemufbuf yOmNrdKUa[mif;teD;wGif &Sdonf/ vIdPfacgif;rSm umvMum&Snf tv,frS usKd;jywfaeonf/ if;ukd
txufiu
S af cgif;atmuf iSuaf cgif;[l ac:wGiaf eMuonf/ xk&d [Emt&Sio
f nf vufrawmifteD; *lwiG f oDwif;ok;H
aexkid cf o
hJ nf/ xk*d u
l dk ,aeYwidk f AP0*l[k ac:Muonf/ xkrd w
S qifh ork'* &d ad c: ,ckppfawGNrKd Uwnf&m ausmufaqmif
&Sd *lodkY <u owif;okH;aecJhonf/ &SifAP0owif;okH;&m *ljzpf? Aa'g*l(Aa'garmf)[k ,ckwkdifac:aeMuonf/
aemufqkH;wGif ypdryAwawmifwef;wGif oDwif;okH;NyD; xkdawmifwef;wGif y&dedAmefjyKcJhonf/ <uif;usefaom
"mwfawmfrsm;ukd Xmyem acwoifrif;onf apwDawmfwqlwnfxm;cJhonf/ if;rSm ,ck r*Fvm"mwfa&T*lac:
apwDjzpfonf/
yOmNrKd UwGif rif;bDv;l tkypf ;dk aomtcg trwfocF,monf 0a&mif;iSupf enf; twdw
d ef rdw,
f
l rif;bDv;l tm;
ykefpm;NyD; xD;eef;ukd &,lcJhonf/ rif;bDvl;\om;awmf rif;&Jb,onf Muif,mawmf aygufkdjrESihf yk*Hjynf&Sif
usepf pfom;rif;xH ck0d ifcpm;cJ&h avonf/ if;wkw
Yd iG f om;awmfvusmf rif;eefEiS fh orD;awmf a&T*o
l mwkYd xGe;f um;cJo
h nf/
t&G,fa&mufaomtcg trsKd;ra&m&atmif armifESr&if;csmukd xdfrf;jrm;vufxyfay;cJhonf/ usefppfrif;BuD;onf
rif;&Jb,tm; &ckdifjynfxD;eef;ukd jyef&atmif aqmif&Gufay;Ekdifjcif; r&SdbJ ewf&GmpHcJhonf/ usefppfrif;BuD;aemuf
ajr;awmf tavmif;pnfol xD;eef;qufcHaomtcg rif;&Jb,ukd qufvufcpm;aponf/ tkdrif;rpGrf;jzpf? aocsdefeD;
wGif rif;&Jb,onf om;awmfESifhorD;awmfukd ac:? tavmif;pnfolrif; vufxuf &ckdifjynfxD;eef;ukd jyef&atmif
BuHaqmif&ef rSmMum;cJhonf/ vusfmrif;eefonf tavmif;pnfolrif; acgif;aq;r*Fvm tcrf;tem;odkY &ckdifaemufwGJ
qkx
H ;Hk xk;H 0ifa&mufcpm;cJo
h nf/ tavmif;pnforl if;onf qHx;Hk taMumif;ukd ar;jref; vusmf rif;eef taMumif;pku
H dk
avQmufwif&m oabmayguf wvkdif;wodef; ysLwodef;ESifh vusfmrif;eeftm; &ckdifxD;eef;ukd jyefvnf &atmif
aqmif&Gufay;cJhonf/ vusfmrif;eefonf yOmNrdKUwGif xD;eef;jyefvnf& tkyfcsKyfcJhaomfvnf; NrdKUoufukef ojzihf
yk&defNrdKUukd topfwnfaxmifpkd;pHcJhonf/ taMumif;ukd &ckdifrif;orD;{csif;wGif---]]rif;bDvl;ukd? BuHxl;vSnfh ywf?
ykefuefowf? rwfocF,m? rnfomwcsuf? 0a&mif;iSufvQif? okH;csufa&GUom? yOmNrdKUa[mif;? usdef;NyD;aESmif;rS?
rif;aumif;aoG;cJ? rif;&Jb,? aygufkdjrESihf? <ucJha&SUjynf? aqGESpfrnfwGif? jrifonfhonf;csm? a&T*lomESifh? vusfmrif;
eef? eef;k;d rSev
f Qi?f wzefvnf;aumif;? avmif;pnfocl idk ;f ? t,lvidI ;f ? wvkid ;f wode;f ? ysLwode;f ESi?hf atmifused ;f cgBurd ?f

uefo
Y wf

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

13

jyu'defavQmuf? yk&defNrdKUopf? wnfvmvSpfonf? ESpfoufjynfol? lownf;av-}} [k a&;pyfcJhonf/


yOmNrdKUwGif pkd;pHcJhaom rif;rsm;teuf rif;&ifjzLvufxufwGif yd#uwfESifh tXuxmusrf;pmrsm;ukd a&Tyk&ykduf
ay: a&;xkd; oH*g,emwifcJhonf/ r[musdefbk&m;tql (30)oGef;vkyfcJhonf/
yOmNrdKUwGif pkd;pHcJhaomrif;rsm;
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(14)

cwoifrif;
pEoifrif;
rif;&ifjzLrif;
e*ol&d,rif;
ol&d,&mZmrif;
ykPurif;
rif;BuD;jzLrif;
trwfpnfobif
rif;Ekrif;
rif;vmawmfrif;
rif;ukvm;rif;
rif;bDvl;rif;
trwfocF,m
rif;bkef;oefrif;
rif;ywdrif;

rS
at'D - 818
/
828
/
843
/
873
/
904
/
936
/
969
/
984
/
986
/
1014
/
1034
/
1062
/
1068
/
1076
/
1090

xd
828
843
873
904
936
969
984
986
1014
1034
1062
1068
1076
1090
1103

eef ; ouf E S p f
10
15
30
31
32
33
15
2
28
20
28
6
8
14
13
------------aygif;-285
=============

yXyyk&defNrdKU (at'D 1103 rS 1123 xd ESpfaygif; 20)


vusfmrif;eefonf yONrdKUudef;cef;ukefNyDjzpf NrdKUopf&Sm&ef tOee'Djrpfukd pkefvQuf NrdKUopf&Smaomf pnfrsuf
ESmuJhodkY nDnmaom ajrjyifukd awGU&Sdavonf/ if;teD; jynfanmifyifBuD; t0wfjzL0wfxm;aom vlBuD;wpfOD;onf
(yg;&def-yg;&def)[katmf ajrmuft&yfodkY ajy;avonf/ xkdpum;ukd Mum;awmfrl? twdwferdwfaqmifNyD; if;t&yf?
yk&defNrdKUudk wnfaxmifxD;eef; pkd;pHavonf/ yXryk&defNrdKU\ ajcmufqufajrmufjzpfaom aumvd,rif;onf pEyAw
ac: r[mxD;awmifukef;ay: r[mxD;bk&m;BuD;ukd wnfxm;cJhonf/ xkdawmifpG,f\tqkH; obm0ausmufaqmif
wGif ausmufpma&;xkd;cJhonf/ if;ausmufpmukd ,cktcg rD;ausmif;ausmufpm[k ac:Muonf/ xkdrif;onf
avmif;Muufewfawmif obm0ausmufaqmifBuD;wpfckvkH; to'dtvSLay;jcif;ukd ausmufpmarmfuGef; a&;xkd;cJh
onf/ xkad usmufaqmifudk rk;d BuKd ;xd uGt
J ufomG ;cJo
h nf/ uGt
J ufaom ausmufaqmiftwGi;f vnf; tjyifrmS a&;xk;d
xm;onfh pmtwkdif; ay:aeonfukd ,aeYwkdif awGUjrifEdkifonf/ tvGefxl;qef;aom ausmufpmwpfckjzpf? ESpfpOf
ESpfwkdif; EkdifiHjcm;okawoDwkdY vma&mufavhvmvQuf &SdMuonf/

14

uefo
Y wf

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
yXryk&defNrdKUwGif pkd;pHcJhaomrif;rsm;
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)

vusfmrif;eef
rif;oD[rif;
&mZmBuD;rif;
ous0ifBuD;rif;
ous0ifi,frif;
aumvd,rif;

rS
at'D - 1103
/
1109
/
1110
/
1113
/
1115
/
1118

xd
1109
1110
1113
1115
1118
1123

eef ; ouf E S p f
6
1
3
2
3
5
------------aygif;-20
=============

'kwd,yk&defNrdKU (at'D 1123 rS 1161 xd ESpfaygif; 38ESpf)


'kwd,yk&defNrdKUukd aumvd,rif;\om;awmf 'o&mZmrif;onf at'D 1123-ckESpfwGif wnfaxmifcJhonf/
'o&mZmrif;[k ac:&jcif;rSm a0omvD p`Em;rif;(9)quf t&dErmvSHysHukd &cJhonf/ 'o&mZmrif;rSm av;pBuFmukd
&cJhojzihf (10)qufajrmufjzpfaom pBuFmykdif&Sifjzpf 'o&mZm[k ac:wGifcJhonf/
'kwd,yk&defNrdKUwGif pkd;pHcJhaomrif;rsm;
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)

rS
at'D - 1123
/
1139
/
1142
/
1149
/
1151
/
1160

xd
1139
1142
1149
1151
1160
1161

eef ; ouf E S p f
'o&mZmrif;
16
teEoD&drif;
3
rif;zkef;pm;rif;
7
yOmumvpufrif;
2
"ekaygrif;
9
pvufmAkdtrwf
1
------------aygif;-38
=============
rif;zkef;pm;onf Ncdwfacsmif;wGif NrdKUopfwnfaxmifNyD;? NcdwfNrdKU[k trnfay;um? (2)ESpfpkd;pHcJhonf/

e&O&mNrdKU (at'd 1161 rS 1250 xd ESpfaygif; 89 ESpf)


'kwd,yk&defNrdKUwGif pkd;pHcJhaom (7)qufajrmufjzpfonfh yOLoifrif;onf rOLyAwawmif (NydKif;"mwfawmif)\
tiltpGef; NrdKUopfwnf e&O&mawmifil[k trnfay;cJhonf/
e&O&mNrdKUwGif pkd;pHcJhaomrif;rsm;
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)

rOLoifrif;
i&rHrif;
rif;yk*Hrif;
i&udKifrif;
rif;BuHKrif;

at'D /
/
/
/

rS
1161
1166
1168
1170
1173

xd
1166
1168
1170
1173
1185

eef;oufESpf
5
2
2
3
12

(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)
(16)

rif;qlrif;
rif;a&Toifrif;
rif;acgifBuD;rif;
rif;acgifi,frif;
urmavmifBuD;rif;
urmavmifi,frif;
ous0ifrif;BuD;rif;
ous0ifi,frif;
oeyifjzLrif;
e,fodrf;rif;
ievkH;rif;

15

uefo
Y wf

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
at'D /
/
/
/
/
/
/
/
/
/

1185
1190
1193
1199
1204
1210
1220
1222
1232
1235
1246

1190
1193
1199
1204
1210
1220
1222
1232
1235
1246
1250

5
3
6
5
6
10
2
10
3
11
4
---------aygif;-89
==========

avmif;MuufNrdKU (at'd 1250 rS 1430 xd ESpfaygif; 180 ESpf)


e&O&mawmifilNrdKUwGif pkd;pHcJhaom ievkH;rif;aemuf qufcHaom tavmrmjzLonf awmifilNrdKU usdef;cef;ukef
vwfNyD[k NrdKUopf&SmazG&ef pnfbw&mrnfaom ynm&SdtrwfESihftwl ppfonfAkdvfygrsm;pGm NcH&H azmifawmfpD;vQuf
yOee'Djrpf\taemufzufodkY xGufavonf/ jrpfwzufurf; awmMuufrwaumifonf xl;qef;pGmatmfae?
tjcm;wzufrS tdrfMuufzwaumiftm; ac:aeonfukd rif;ESihfwuG rSl;rwfrsm; jrifawGUMuonf/ MunhfaepOfwGif
Muufzonf awmMuufr&Sd&m urf;okdY ysHoef;&m jrpfv,f&Sd rif;BuD;\ pD;awmfazmifOD; waxmufem;cJhNyD;rS wzef
Muufr&Sd&mokdY ysHoef;av\/ xkdtjcif;t&mukd ynm&Sdtrwfrsm;u ]]a&S;xkH;a[mif; "rmwmw&m;wkdYonfum;
tzkdaqmif&m trygonf[k "rwmw&m;&Sdonfukd ,ckrlum; traqmif&modkY tzkdyg&jcif;ukd aqmifMuufzkdajymif;
ouJhodkY erdwf,lNyD; t&yfokdY ajymif;oifhaMumif;]]avQmufxm;avonf/ xkdYaMumihf tavmrmjzLrif;onf at'D
1250? &ckdifou&mZf 612-ck? e,kefvjynhfausmf(7)&uf? Mumoyaw;aeY? rdpef;rdvufESihftnD NrdKUopfwnfawmfrl\/
Muufwaumif&Sdonfukd aemufxyfwaumifu avmif;vm MuufESpfaumifjzpfonfh erdwfukd,lNyD;? NrdKUawmfukdvnf;
avmif;MuufNrdKU[k trnfay;cJhonf/
tavmrmjzLrif;onf Ak'omoemawmf pnfum;atmif aqmif&GufcJhonf/ at'D 1256-wGif &ckdifh
a&wyfrawmf oabFmrsm;jzihf oDCkVfuRef;(oD[kdVfuRef;) okdY r[mrdwftjzpf oGm;a&mufcJhonf/ xkdYaMumihf rif;ukd
oDCkVfa&mufrif;[k ac:Muonf/
tavmrmjzLrif;rS (9)qufajrmufjzpfaom rif;xD;bk&ifonf w&m;apmifhjcif; tvGefxif&Sm;aom
rif;wpfyg; jzpf\/ tif;0rif;BuD; pGmapmfuJonf i,f&G,fpOfu avmif;MuufNrdKUrif;xD;\ q&mawmfjzpfaom t*om&
t&Sifoljrwf (avmuom&ysKdUukd a&;pyfcJhol) xH ynmqnf;yl;cJh\/ rif;xD;vufxuf Ak'*g,mr[maAm"dawmf
ysufpD;,kd,Gif;ae a&S;rltwkdif; rGrf;rHwnfaqmufawmfrlcJhonf/ taMumif;ukd r[maAm"d ausmufpma&;kxdk;
cJhonf/
rif;xD;bk&ifvufxuf &ckdifha&wyfrawmf\ ppftiftm;ukd wkd;csJUNyD;? vufeuftopfrsm; wyfqifcJhonf/
rif;onf b*Fg (12)NrdKUjzpfaom armufolZm? 'um? *bvm? pDvuf? t#du&m;? *uFmom&? ppfwaumif;?
a*gawmyvif? uefom? wdvd*Fg? bm&dqm&f? a&mifyl&fwkdY\ ykefuefjcm;em;rIukd ppfolBuD; "raZ,sESihf ukd,f&HBuD;
jyowwkYd OD;pD;vQuf ppfonfaygif; wode;f ig;aomif;jzihf csw
D ufErSd ef if;cJah vonf/ ,if;wku
d yf w
JG iG f &ckid ahf &wyfrawmf
u a&aMumif;ppfyGJ pufwifavSig;&mukd ausmuftjynhfjznfh jrpf0wGif jrKyfESHvkdufNyD;? a&aMumif;ydwfqkdYum &efolY

16

uefo
Y wf

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

a&wyfukd ppfy&d,m,f <u,f0pGmjzihf wkdufxkwfEkdifcJhonf/


avmif;MuufNrdKUrif;xD;vufxuf &ckdifjynfe,ferdwfukd &ckdifompGavvuFmwGif azmfjyxm;onfrSm-omonf 0ajym? wk d Y j ynf a Mum0,f ? rif ; apmxd y f a cs? pk d ; cg0,f w G i f ? e,f y ,f o wf r S w f ? yk d i f o nf h & yf u m;?
]]omonf
jrpfjrwfbm*d&e'D? 0J,mrSDom;? *ZD&m'um? armufolZmESihf? AsLvTmpy,f q,fhESpfoG,fvQif? ajymus,fbknm?
rl',mESihf? rl,mbm'sif? oQemuifu? &ifumrwd? aZmf*sDw,m? trnfomonf? jynfrr@dKif? &ckdifoma,mifh?
ompGav? &ckdifom;av ompGav --}}
---]]omonf h t rnf ? NrH K rif ; jynf E S i h f ? ouf j ynf w oD ; ? aomif ; xD ; [w d , m? Au v mES i h f ? oQwf o Qm
pE&zkwf? oD&dbkwfuvem? b*FguwKa&? wawGpua&m? waMumta&mif? e,fukefatmifwnfh? a&SUabmif
jrefrm? pkd;onfrSmvnf;? rdpm*D&d? o&ufxdvQif? csrf;Nrdr@dKif? &ckdifoma,mifh? om,mpGav? ompGav--}}
[k a&;om;xm;cJhonf/
avmif;MuufNrdKUwGif pkd;pHcJhaomrif;rsm;
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)
(16)
(15)
(15)

tavmrmjzLrif;
&mZolBuD;rif;
apmvl;rif;
OZemBuD;rif;
apmrGefBuD;rif;
eef;usm;BuD;rif;
rif;bDvl;rif;
pnfobif(trwf)
rif;xD;rif;
OZemi,frif;
od0&mZfrif;
eef;usm;i,frif;
&mZolrif;
pnfobif(trwf)
jynfpnfpm; (trwf)
&mZolrif;
odCFolrif;
rif;apmrGef

at'D /
/
/
/
at'D /
/
/
/
at'D /
/
/
/
/
/
/

rS
1250
1256
1258
1261
1269
1273
1277
1281
1283
1389
1391
1392
1394
1396
1397
1397
1401
1404

xd
1256
1258
1261
1269
1273
1277
1281
1283
1389
1391
1392
1394
1396
1397
1397
1401
1404
1430

eef;oufESpf
6
2
3
8
4
4
4
2
106
2
1
2
2
1
-5v
4
3
26

avmif;Muufacwf\ aemufqkH;rif;jzpfaom rif;apmrGefonf 'vufpm; teEodef\ESr apmykkdukd vk,l


odr;f yku
d o
f jzihf eEoed u
f tif;0yXrrif;acgifxH ppfyefcahJ vonf/ rif;acgif\om;awmf rif;&Jausmpf mG tm; twku
d cf idk ;f
&m rif;apmrGefonf ta&;edrfh taemufb*Fvm;e,fodkY xGufajy;cJh&onf/ rif;apmrGefonf r[m&mZm\ &efol
a'vDrif;tm; ppfy&d,m,fjzihf Ekdifatmifwkdufay;cJhonf/ ,if;aus;Zl;aMumihf rif;apmrGeftm; avmif;MuufxD;eef;ukd
jyefvnf&atmif O'defcsmulnDcJhonf/ rif;apmrGefonf avmif;MuufxD;eef;ukd jyefvnf&&Sd (2)ESpfxD;eef;pkd;pHcJhonf/
avmif;MuufNrdKU\ eef;awmf rkd;BudK;avmifrD;usjcif;? ief;usm;a>rBuD;wufjcif;? iSufqkd;iSuf,kwf0ifjcif; rsm;aMumihf
vnf;aumif;? ppfrufppf'gPfaMumihf ysufpD;avaomaMumihfvnf;aumif;? NrdKUawmfajymif;a&TUoifhaMumif;? [l;&m;wwf
wkdY avQmufxm;aomaMumihf avmif;MuufNrdKUukd pGefYcGm NrdKUopf&Sm&ef rSL;rwfynm&SdwkdYESihf azmifawmfpD;vQuf
xGufawmfrlcJhonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

17

rif;apmrGefESihf rSL;rwfaoemywdwkdYonf avmif;MuufNrdKUrS ajrmufzufodkY xGufcGmvmMu&m prm0wDjrpfokdY


a&mufvmMuonf/ jrpf;dk wavQmuf0ifvmMu&m acsmif;i,fwpfco
k Ydk a&mufMuavonf/ acsmif;i,ftwkid ;f qufvuf
0ifvm&m ta&SUzuf a&TawmifxdyfrS 0wfkHtjzL 0wfxm;aomvlwpfOD;onf ol\0wfkHjzihf,yf ,yf
ac:avonf/ a&SUokdY wkd;0ifoGm;Mu&m if;vlrSm uG,faysmufoGm;NyD; ajrmufzuf uVKefawmifxdyfrS ac:jyefonf/
xkdodkYac:aeonfukdMunhfaepOf acsmif;\ wzufwcsufrS rdef;rESpfOD;\ tcsDtcspum;ajymoHukd rif;ESihfrl;rwfaoem
ywdwkdYMum;Muavonf/ acsmif;\vuf,mzuf&Sd rdef;ru tjcm;wzuf&Sd rdef;rukdvSrf; ]]a[-r,fajrmufOD;? a[r,fajrmufOD;}}}}[l ac:qkdonf/ acsmif;vuf0Jzuf&Sd rdef;ru]]ZmvJ
ZmvJr,f0oJ}}}[l jyefxl;avonf/ r,f0oJu
xyfqifh ]]r,fajrmufOD; ig;&SmonfrSm &\avm}}
&\avm}}[k ar;jyefonf/ r,fajrmufOD;u ]]ig;&SmonfrSm ig;0uf
waumif&\}}
\}}[k jyefajymavonf/ Mwif;pum;ukd rif;ESihfynm&SdwkdY Mum;aomtcg urf;okdYwuf MunfhMuonf/
vlwOD;ukdrQ rawGU&acs/ xkdae&mrS *VKefawmiftMum;&Sd awmifukum;? awmifkd? awmifukvm; [laom awmifukef;
(3)ckukd awGU&SdMuonf/ awmifkdawmifodkYwuf opfyifBuD;wpfyifatmuf t&yfckd&yfem;Muonf/ xkduJhodkY &yfem;
aepOf ajrBuD; aygufaeaom jrufukd Munhfaomtcg vuf,m&pfvnf aygufaeaMumif; awGU&SdMuonf/ ajrBuD;ukd
wl;qGMunhaf omtcg atmufr
J t
dk yGiahf &mif&o
dS nfudk awGUjrifMuonf/ xkt
d csed w
f iG f usm;wpfaumifonf acswaumif
ukv
d nf;aumif;? aMumifwpfaumifonf <uufwaumifuv
dk nf;aumif;? a>rwaumifonf zm;waumifudk vnf;aumif;?
ajy;vku
d v
f monfudk awGUjrifMuonf/ awmifadk wmifoYdk a&mufaomtcg acsuusm;ukv
d nf;aumif;? <uufuaMumifudk
vnf;aumif;? zm;ua>rukdvnf;aumif;? jyefvkdufonfukd awGUjrifMuonf/ tjcif;t&mukd awGUjrifMu&aomtcg
rif;apmrGefwkdYonf xkdae&mrSm bkrdeufoefajrjzpfaMumif; ynm&SdwkdY od&SdMuonf/ opfyiftxufrS arsmufwaumif
onf OESpfvkH;ukd ,lvm ajrBuD;wGif csxm;vmonfukdvnf; awGUjrifMu&onf/ erdwfukd ynm&SdwkdYtm;
ar;jref;aomtcg &SifAmukvrax&f\ Asm#dpum;xm;aomtaMumif;ukd ewfwkdYu t&Sifrif;BuD;tm; odapvkdjyjcif;
jzpfonf[k avQmufxm;Muonf/ xkdokdYaom Mwif;erdwftaMumif;wkdYaMumihf xkdae&mukd NrdKUopfwnf&ef owfrSwfcJhMu
onf/ taMumif;ukd &ckdifrif;orD;{csif;wGif ]]penf;ESihfwdwf? edrdwfempkd;? tusKd;arQmfaxG? pkH&SmazGaomf?
urf;ajcESpf uGJ? vlcbJwkdY? ewfnDpHoD;? orD;a,mufr? ig;oJhMu csDcsac:xl;? jyefYwAsL;vQif? ajrmufOD;0oJ?
zefwvnf; wnf;? ac:qJpOfwGif? aysmufcJhusifaomf? xkdwGifcsdefazmuf? Ivajrmufu? acsa[mufoHMum;?
usm;uvef Y a&S m if ? aMumif r l a jy;xG u f ? <uuf u vk d u f a xG ? a>ruk d z m;Ek d i f ? Mwif ; qk d i f v Quf ? &ck d i f r S e f z l ; ?
NrdKUajrmufOD;udk? ewfrSL;Tefjy? eef;&m&onf? bkrdeufoefxl;wnf;av}}
av}}[k a&;pyfcJhonf/
NrdKUopfwnf&eftwGuf usdef;cef;ukd [l&m;wwfwkdY wGufMunhfMuaomtcg rdefpef;rdefv*fjzpfaom waygif;v
wGif NrdKUwnfvQif NrdKUtoufwkd rif;ouf&Snfrnf/ uefpef;uefv*fjzpfaom awmfovif;vwGif NrdKUwnfvQif NrdKU
ouf&n
S Nf y;D ? rif;um; toufwrdk nf[k avQmufxm;Muonf/ rif;apmrGeo
f nf NrKd Uouf&n
S jf cif;u aemifvmaemufom;
rsm;twGuf tusKd;&Sdrnfukd axmufI rdrdtusKd;xuf EkdifiHtusKd;ukdvkdvm;NyD;? NrdKUouf&Snfap&eftwGuf uefpef;
uefv*fjzpfaom awmfovif;vwGif NrdKUukdwnfaponf/ ,if;aMumihf &ckdifou&mZf (792)ck? c&pfou&mZf (1430)
awmfovif;vqef;(1)&uf? we*FaEGaeY? eHeufaexGufcsdefwGif yEufcsNyD;? NrdKUopfwnfcJhonf/ r,fajrmufOD; &Sdaeaom
zuf wnfaomaMumihf NrdKUtrnfukd ajrmufOD;NrdKU[k trnfay;cJhonf/ NrdKUopfwnfaomtaMumif;ukd &ckdifrif;orD;
pBuFmrif;wkdY? aejcif;xkduf&m? vuf,m&pfquf? bkrdeuf? a&wGufou&mZf? ckESpfukd;q,f? pGef;
{csif;wGif]]pBuF
a0 ESpfazmf? vawmfovif;? vQH0if;xGef;d? &0daexGuf? qef;w&uf0,f? uefv*fuefpef;? NrdKUESihfeef;ukd?usdef;
cef;ajymif;vSpf? wnfaxmif&pfrS}}}[k pyfqkdxm;cJhonf/ rif;apmrGefonf NrdKUouf&Snfapvkd ynm&Sdrl;rwfwkdYESihf
wkdifyifNyD;? NrdKU\t&yf&SpfrsufESm bk&m;&Spf&yf? ewf&Spf&yfukd wnfaponf/ tumBuD; tumi,fwkdYukd pD&ifaponf/

uefo
Y wf
ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
ajrmufOD;acwf (at'D 1430 rS 1784 xd? ESpfaygif; 354 ESpf)
(&ckdifou&mZf 792 rS 1146 xd? 354 ESpf)

18

trS w f p Of ( 1)
rif;apmrGef^e&rdwfvS (&ckdifou&mZf 792-795)
(c&mZfou&mZf 1430-1433)
rif;apmrGefonf avmif;MuufNrdKUrS ajymif;a&TUum ajrmufOD;NrdKUukd wnfaxmifpkd;pHcJhonf/ eef;pH(3)ESpfwGif
ewf&GmpHcJhonf/ NrdKUwnfbk&m;rsm;tjzpf av;rsufESm? jrwefaqmif;? rkwfqdwfawmf"mwf? a&Tulawmif? bk&m;rsm;ukd
wnfxm;ukd;uG,fcJhonf/
trS w f p Of ( 2)
e&Ekrif;^tvDcif (&ckdifou&mZf 795-821)
(c&mZfou&mZf 1433-1459)
rif;apmrGef ewf&GmpHvQif nDawmfe&Ekrif;onf ou&mZf 795 ckESpfwGif xD;eef;ukd qufcHcJhonf/ rif;onf
wkdif;oljynfom;wkdY\tusKd;pD;yGm;ukd tNrJaqmif&Gufonf/ qif;&Jaom awmifolv,form;rsm;ukd Opmt&if;tESD;
xkwfay;onf/ v,f,mvkyfief;cGifokdY ukd,fawmfwkdifqif; MunhfIavh&Sdonf/ tcGeftaumufrsm;ukd avQmhaygh
aumufonf/ ajrmufOD;NrdKUawmfukd rGrf;rHjyifqifonf/ apwDykxkd;? *l? ausmif;? Z&yfrsm;ukd jyKjyifonf/ aemifawmf
rif;apmrGe\
f aumif;rIawmf av;rsuEf mS bk&m;teD; ausmufapwDBu;D wpfql wnfxm;cJo
h nf/ tif;0rif; xlygk'H g,um
e&ywdrif;ESifh zkd;acgifawmifkd;wGif tcrf;tem;BuD;pGm usif;y r[mrdwfzGJUMuonf/ wpfjynfESifhwpfjynfykdifeufe,f
edrw
d u
f v
dk nf; owfrw
S cf MhJ uonf/ t0wfwefqmcsi;f vJv,
S
f 0wfqifMuonf/ rif;onf eef;pH(26)ESp?f ou&mZf
821 ckwGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 3)
bapmjzLrif;(uvDrmoQm) (&ckdifou&mZf 821-844)
(c&mZfou&mZf 1459-1482)
e&Ekrif; ewf&mG pHvQif om;awmfbapmjzLrif;onf ou&mZf 821 wGif xD;eef;ukd qufcaH vonf/ rif;onf
av;twwf tvGefuRrf;usifonf/ cGeftm;AvBuD;rm; owdvnf;&Sdonf/ rif;apmrGefonf b*Fvm;e,fwGif
ckd0ifcJh&pOf &ckdifykdife,fajrrsm;jzpfaom b*Fg(12)NrdKUukd b*Fvm;r[m&mZmxH ay;tyfcJh&onf/ xkde,fajrrsm;ukd
bapmjzLrif;onf jyefvnf&&Sdatmif wkdufckdufodrf;ykdufcJh&onf/ rif;vufxuf trwfynm&Sd z'lrif;kdonf
bk&if\orD;awmf apma&TMumykcufwif r*FvmyGJtwGuf ykcufvTJ&ef? {csif;a&;pyfay;cJhonf/ if;ukd &ckdifrif;orD;
{csif;[k ac: jrefrmEdkifiHwGif tapmqkH;{csif; jzpfonf/ rif;onf &wempHa&G;apwD? &wemod*FapwD? &wem
rSefuif;apwD? aAm"da&TulapwD? wuoDvbk&m;ESihf okH;usdyfwpfqlbk&m;wkdYudk wnfxm;ukd;uG,fcJhonf/ eef;pH(23)ESpf?
ou&mZf (844)wGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 4)
rif;a'gvQm^rif;oka'gvQm(armfckoQm) (&ckdifou&mZf 844-854)
(c&pfou&mZf 1482-1492)
bapmjzLrif; ewf&GmpHvQif om;awmfrif;a'gvQmonf ou&mZf 844 ckwGif xD;eef;ukd qufcHcJhonf/
rif;vufxuf qifjzLwpfaumif&? qifjzL&Sif rif;a'gvQm[k ac:wGifonf/ rif;onf oufjynfukd oGm;a&muf
wkdufckduf&m ta&;edrfh jyefvmcJh&onf/ eef;pH(10)ESpf? ou&mZf 854 ckESpfwGif ewf&GmpHonf/ rif;onf
okH;usdyfwqlbk&m;ukd xyfrHjyKjyifcJhonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

19

trS w f p Of ( 5)
bapmkd (r[marmufoQm) (&ckdifou&mZf 854-856)
(c&mZfou&mZf 1492-1494)
rif;a'gvQmvGefvQif e&Ekrif;\om;awmf bapmjzLrif;\nDjzpfol bapmkdonf ou&mZf 854 ckwGif
xD;eef;ukd qufcHonf/ rif;onf eef;pH(2)ESpf? ou&mZf 856 ckwGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 6)
rif;&efatmif(aemf&doQm) (&ckdifou&mZf 856-856)
(c&mZfou&mZf 1494-1494)
bapmkdrif;vGefvQif rif;a'gvQm\om;awmf rif;&efatmifonf ou&mZf 856 ckwGif xD;eef;ukd qufcHcJh
onf/ touf(9)ESpfom &Sdao; wkdif;a&;jynfa&;ukd em;vnfrIr&Sdacs/ tkyfcsKyfrIwGif Ekdifeif;jcif; r&Sday/ eef;pH
(6)vwGif OD;&D;awmf pv*Folykefuef ou&mZf 856 wGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 7)
pv*Fol^od*Fol (oufaumufa*gvoQm) (&ckdifou&mZf 856-863)
(c&mZfou&mZf 1494-1501)
pv*Folonf rif;&efatmifukd ykefpm; ou&mZf 856 ckwGif xD;eef;ukd odrf;ykdufcJhonf/ rif;onf rdrd
\tawGUtBuHKrsm;t& wpfyg;olrsm; ykefuefrIrjzpfEkdifap&ef ukd,f&Hawmf trsm;tjym;xm;avonf/ ukd,f&Hawmfrsm;
ukdvnf; NrdKUwGif;NrdKUjyif rjywfvSnhfvnf apmihfMuyfaponf/ rdrdtem;wGifvnf; tpOftjywf vuf0Jvuf,m
ukd,f&Hawmfrsm;ukd apmihfMuyfaponf/ rif;onf awZm&mrapwDukd wnfxm;ukd;uG,fcJhonf/ oduGef'goQmtrnf
jzihf yg&Set
f u&ma&;xk;d xm;aom aiG'*Fg;rsm;ukd xkwaf 0ok;H pGcJ o
hJ nf/ eef;pH(7)ESp?f ou&mZf 863 ckwiG f ewf&mG pHonf/
trS w f p Of ( 8)
rif;&mZm^rif;vS&mZm (vdoQm) (&ckdifou&mZf 863-875)
(c&mZfou&mZf 1501-1513)
pv*Folrif;vGefvQif om;awmfrif;&mZmonf xD;eef;ukd qufcHcJhonf/ rif;onf ajrmufOD;NrdKU eef;oufukef
NyD[l a0omvDukd jyefwnfum (9)ESpfpkd;pHcJhonf/ ESpfpOfESpfwkdif; oHwGJokdY qifzrf;xGufavh&Sdonf/ om;awmfBuD;
*Zmywdtm; tdrfa&SUt&may;NyD;? om;awmfi,f bapmoD&dukd ppfolBuD; cefYawmfrlonf/ rif;onf yef;ukH;odrf
bk&m;ukd wnfxm;ukd;uG,fcJhonf/ vdoQm[k ukvm;pmjzihf a&;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm;ukd xkwfa0cJhonf/ eef;pH
(12)ESpf? ou&mZf 875 wGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 9)
*Zmywd (&ckdifou&mZf 875-877)
(c&mZfou&mZf 1513-1515)
rif;&mZmvGefavvQif om;awmf*Zmywdonf ou&mZf 875 ckwGif xD;eef;ukd qufcHtkyfpkd;avonf/
oufwkdY x<uykefuefojzihf oGm;a&mufESrfeif;cJh&onf/ rif;onf a0omvDrSwzef ajrmufOD;odkY ajymif;NyD; eef;pHcJh
onf/ eef;pH(2)ESpf? ou&mZf (877)ckwGif ewf&GmpHonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

20

trS w f p Of ( 10)
rif;apmtkd^oD&dol ^pvwmapmrGef (ZvoQm)(&ckdifou&mZf 877-877)
(c&mZfou&mZf 1515-1515)
*Zmywdrif; ewf&GmpHvQif pv*Fol\nDjzpfol rif;apmtkdtm; rl;rwfwkdYonf 877-ckESpfwGif eef;wifMuonf/
rif;rSm touf(60)&Srd S bk&ifjzpfvmcJo
h nf/ twdww
f abmift& vifyef;ajymufapwD? 0oJb&k m;? edyZl mapwDwu
Ydk dk
wnfxm;ukd;uG,fcJhonf/ eef;pH(6)v? ou&mZf 877 ckESpfwGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 11)
oZmw^tvDvQm (&ckdifou&mZf 877-883)
(c&mZfou&mZf 1515-1521)
rif;apmtkd vGefavvQif rl;rwfjynfolwkdYonf qifjzL&Sif rif;a'gvQm\om;awmf oZmwukd ou&mZf 877
ckESpfwGif eef;wifMuonf/ tvdoQm[k ukvm;pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm;ukd xkwfa0cJhonf/ rif;onf?
oufawmf&Snf? oufawmf&bk&m;rsm;ukd wnfxm;cJhonf/ eef;pH(6)ESpf? ou&mZf 883 wGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 12)
rif;acgif&mZm (&ckdifou&mZf 883-893)
(c&mZfou&mZf 1521-1531)
oZmwrif;vGefvQif if;\nDawmf rif;acgif&mZmonf ou&mZf 883wGif eef;wufcJhonf/ rif;tm;
rif;&mZm\om;awmf oHwGJpm; bapmoD&d wkdufckdufNyD; xD;eef;ukd odrf;ykdufcJhonf/ eef;pH(10)ESpf ou&mZf (893)wGif
ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 13)
rif;bmBuD;^rif;bif^oD&dol&d,pEr[m"r&mZm(ZabmufoQm) (&ckdifou&mZf 893-915)
(c&mZfou&mZf 1531-1553)
bapmoD&donf oHwGJrSvma&mufNyD; rif;acgif&mZmtm; tvkH;t&if;ESihfwkdufckduf ou&mZf 893 ckwGif
ajrmufOD;NrdKUukd odrf;ykdufavonf/ taemufbif*g(12)NrdKUrS tcGefb@mawmf qufroGif;bJ jcm;em;aeaomaMumihf
ukd,fawmfwkdifcsDwuf wkdufckdufodrf;,lavonf/ r[maAm"dwGif qif;xkawmf(42)qlxkvkyf oufawmfaph ukokdvf
aumif;rIjyKco
hJ nf/ NyKd ysuaf eaom r[maAm"dapwDawmfuv
dk nf; xyfrjH yKjyifco
hJ nf/ taMumif;ukd urn;f ausmufpm
a&;xk;d xm;cJo
h nf/ Ak'* g,mwGif ysupf ;D ,k,
d iG ;f aeaom apwDawmfwrYdk S "mwfawmfarGawmfrsm;ukd &ckid jf ynfoYkd yifah qmif
,lcJhNyD; Xmyemxnfh &Spfaomif;ykxkd;awmfBuD;ESihf apwDrsm;pGm wnfxm;cJhonf/ rif;onf ppfwaumif;rif;bif[k
&ckid pf mwbuf b*Fvm;pmwpfbuf a&;xk;d xm;aom aiG'*Fg;rsm;ESi?fh rif;biftocFg,m[k a&;xk;d xm;aom aiG'*Fg;rsm;
ukd xkwfa0cJhonf/ eef;pH(22)ESpf ou&mZf(915)ckwGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 14)
rif;wdum^rif;'DCg (&ckdifou&mZf 915-917)
(c&mZfou&mZf 1553-1555)
rif;bmbk&if vGefavaomf om;awmfBuD; rif;wdumonf ou&mZf (915)ckwGif xD;eef;ukd qufcHpkd;pHcJhonf/
rif;onf eef;pH(2)ESpf(6)v ou&mZf (917)ckwGif ewf&GmpHonf/ ukd;aomif;bk&m;ukd wnfxm;ukd;uG,fcJhonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

21

trS w f p Of ( 15)
rif;apmvS (&ckdifou&mZf 917-926)
(c&mZfou&mZf 1555-1564)
rif;wdum ewf&GmpHvQif om;awmfrif;apmvSonf ou&mZf (917)ckwGif xD;eef;ukd qufcHavonf/ rif;
onf tvSLay;jcif; &ufa&monf/ odraf usmif;rsm;pGm aqmufvyk v
f LS 'gef;cJo
h nf/ us?D aps;? a&uef? O,smOf ponfwu
Ydk dk
jynhfpkHatmif vkyfaqmifcJhonf/ rif;onf eef;pH(9)ESpf ou&mZf (926)ckwGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 16)
rif;pMum (&ckdifou&mZf 926-933)
(c&mZfou&mZf 1564-1571)
rif;apmvSvGefvQif nDawmfrif;pMumonf xD;eef;ukd ou&mZf (926)ckwGif qufcHcJhonf/ rif;onf
e&m"dywd OD;&D;awmf o&D[k pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm;ukd xkwfa0cJhonf/ rif;zavmif;ESihftwl xkuHefodrfawmf
BuD;ukd wnfxm;cJhonf/ ausmuf&pfapwD? jrawmifapwD? ajrmufapwDrsm;ukd wnfxm;cJhonf/ eef;pH(7)ESpf ou&mZf
(933)ckwGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 17)
rif;zavmif;(oDuGef'goQm) (&ckdifou&mZf 933-955)
(c&mZfou&mZf 1571-1593)
rif;pMumvGefavvQif rif;bmbk&if\om;awmfi,f cspfaESmif;onf rif;zavmif;trnfjzihf ou&mZf (933)
ckESpfwGif xD;eef;ukd qufcHcJhonf/ taemufb*Fg(12)NrdKU rNidfrfroufjzpfae oGm;a&mufESdrfeif;cJh&onf/
rif;onf O&mZfawmifapwD? ocsFyfawmfapwD? yg;arG;awmfapwD? evdyfawmfapwDESihf xkuefodrfbk&m;rsm;
ukd wnfxm;ukd;uG,fcJhonf/ e&m"dywd OD;&D;awmf oD&dol&d,[k pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm;udk xkwfa0okH;pGJcJh
onf/ eef;pH(22)ESpf ou&mZf (955)ckwGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 18)
rif;&mZmBuD;^owkd;"r&mZm(aqmvdrfoQm) (&ckdifou&mZf 955-974)
(c&mZfou&mZf 1593-1612)
rif;zavmif; ewf&GmpHaomtcg om;awmftdrfa&SUrif;onf owkdk;"r&mZm trnfukdcH,l ou&mZf (955)
ckESpfwGif eef;wufcJhonf/ ou&mZf 959 ckESpfwGif awmifilbk&if oD[olu ppfulawmif; [Hom0wD eEbk&ifukd
oD[olESihf yl;aygif;wkdufcJhonf/ tEkdif&cJh eEbk&if\orD;awmfcifraESmif;ukd odrf;ykduf,lvmcJhonf/ rif;onf
apwDawmf(22)qlwnfcNhJ y;D a&S;rif;rsm; wnfxm;cJah om apwD(25)qludk xyfrjH yKjyifco
hJ nf/ ajrmufO;D NrKd UwGif wefc;dk Bu;D
bk&m;wqljzpfaom bk&m;ay:apwDukd wnfxm;cJhonf/ &SifjzL&Sif e&m"dywdaqmvdrfoQm[k pmwrf;xkd;xm;aom
a&T'*Fg;ESihf aiG'*Fg;rsm;ukd xkwfa0okH;pGJcJhonf/ eef;pH(19)ESpf ou&mZf (974)ckwGif ewf&GmpHavonf/
trS w f p Of ( 19)
rif;carmif;^0&"r&mZm(OaoQmifoQm) (&ckdifou&mZf 974-984)
(c&mZfou&mZf 1612-1622)
rif;&mZmBuD; vGefaomtcg om;awmfrif;carmif;onf 0&"r&mZmtrnfjzifh ou&mZf (974)ckwGif eef;wuf
onf/ crnf;awmfjzpfol rif;&mZmBuD;ukd vkyfBuH&m ratmifjrif [Hom0wDodkY OumysHESifhtwl xGufajy;cJh&onf/
OumysHonf [Hom0wDwGifaepOf 12 &moD{uykd'f&wkESihf armifbGJUr,fbGJU&wkykd'fpkHrsm;ukd pDukH;a&;pyfcJhonf/ rif;

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

22

onfxlygkHapwD? &wemykHapwD? rif;carmif;bk&m;(a*g&D0bk&m;) wkdYukd wnfxm;udk;uG,fcJhonf/ eef;pH(10)ESpf


ou&mZf 984 ckwGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 20)
oD&dok"r&mZm (&ckdifou&mZf 984-1000)
(c&mZfou&mZf 1622-1638)
rif;carmif;vGefvQifom;awmf tdrfa&SUrif;onf oD&dok"r&mZmtrnfjzihf ou&mZf (984)ckwGif xD;eef;ukd
qufcHcJhonf/ rif;vufxuf ay:wl*Dbkef;awmfBuD; refe&dwf a&muf&SdcJh oD&dok"rrif;\ bdodufr*Fvm tcrf;
tem;ukd rSwfwrf;a&;om;cJhonf/ refe&dwfa&;om;cJhaom bdodufr*Fvmtcrf;tem;ESihf c&D;oGm;rSwfwrf;wkdYukd
pkaygif;NyD; t*Fvdyfpma&;q&m armf&pfaumvdyfu qif;xkawmfBuD;wnf&majr[k trnfay;um t*Fvdyfbmomjzihf
pmtkyfxkwfa0cJhonf/ rif;onf rdzk&m;BuD; ewfoQifr,fESihf iukovtrwfBuD;wkdY ylaygif;NyD; yw&mvkyf eef;pH
(16)ESpf ou&mZf 1000 wGif ewf&GmpHonf/ ousrm&fatmifapwDESihf rif;acgifa&TwlapwDwkdYukd wnfxm;ukd;uG,f
cJhonf/ qifjzLocif? qifeDocif oD&dok"r&mZm[k pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm;ukd xkwfa0cJhonf/

trS w f p Of ( 21)
rif;pae^owkd;rif;vS(&ckdifou&mZf 1000-1000)
(c&mZfou&mZf 1638-1638)
oD&dok"r&mZm ewf&GmpHvQif om;awmf rif;pae xD;eef;ukd qufcHonf/ eef;wuf&uf (20)tMumwGif
ausmufa&m*gjzpf ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 22)
e&ywdBuD; (&ckdifou&mZf 1000-1007)
(c&mZfou&mZf 1638-1645)
rif;pae ewf&GmpHvQif xD;eef;ukd qufcHrnfhol r&SdbJ jzpfaeonf/ xkdtcg ewfoQifr,frdzk&m;onf rif;nD
rif;om;wku
Yd kd eef;awmfoYkd ac:,lNy;D avmif;Muufpm; iukovtrwftm; rif;ajrm ufaponf/ iukovonf ou&mZf
(1000)jynhfESpfwGif e&ywdBuD;trnfjzihf ewf&Sifr,ftm; rdzk&m;ajrmufum xD;eef;ukd pkd;pHcJhonf/ rif;onf
qifeDocif? qifjzLocif e&ywdBuD;[k pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm;ukd xkwfa0cJhonf/ xifawmfrlbk&m;ESihf
jrifawmfrlbk&m;rsm;ukd wnfxm;ukd;uG,fcJhonf/ eef;pH(7)ESpf ou&mZf 1007 ckwGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 23)
owkd;rif;w&m; (&ckdifou&mZf 1007-1014)
(c&mZfou&mZf 1645-1652)
e&ywdBuD;rif;vGefvQif omawmf owkdk;rif;w&m;onf ou&mZf 1007 ckESpfwGif xD;eef;ukd qufcHcJhonf/
rif;onf ueu'PfxD;ukdzGifh yGihfojzihf tem;ywfvnfwGif AdEKtpufrsm; azmf qifeDocif qifjzLocif
owkd;rif;w&m;[k pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm;ukd xkwfa0cJhonf/ eef;pH(7)ESpf? ou&mZf 1014 ckwGif
ewf&GmpHonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

23

trS w f p Of ( 24)
0Eok"r&mZm (&ckdifou&mZf 1014-1036)
(c&mZfou&mZf 1652-1674)
owkdk;rif;w&m; ewf&GmpHvQif oma;wmf pEok"rrif;onf ou&mZf 1014 wGif xD;eef;ukd qufcHcJhonf/
rif;vufxuf wkdif;jynf0ajymom,monf/ 'wfcsfvlrsKd;rsm;ESifh ul;oef;a&mif;0,frI &SdcJhonf/ ajrmufOD;NrdKUrS
r[mjrwfrked bk&m;okdYwkdifatmif ukef;vrf;ukd azmufvkyfcJhonf/ pEok"rrif;vufxuf r*kdbk&if oQmoQ[ef\
om;awmf oQmoQLoQmESihf taygif;ygwkdY a&muf&SdcJhonf/ oQmoQLoQmonf olESihftwl ygvmaom r*kdppfonfrsm;ukd
pk;Hk Ny;D ? &ckid b
f &k if\xD;eef;ukd vk&efBupH nfojzihf towfc&H onf/ taMumif;ukd r*krd sm; Mum;odaomtcg &ckid b
f &k if
ykdifaom ppfwaumif;e,ftcsKdUukd wkdufckdufodrf;ykdufcJhavonf/ xkdtcsdefrSpNyD; &ckdifbk&ifwkdYonf r*kdwkdYvufxJrS
odrf;ykdufxm;aom e,fajrrsm;ukd jyefvnfodrf;ykdufEkdifjcif; r&SdcJhacs/ rif;onf a&Teef;ocif pEok"r&mZm[k
pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm;ukd xkwfa0cJhonf/ Zderm&fatmifbk&m;? avmurm&fatmifbk&m;? &wemhrm&fatmif
bk&m;rsm;ukd wnfxm;cJhonf/ eef;pH(22)ESpf? ou&mzf 1036 ckESpfwGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 25)
OumAv&mZm (&ckdifou&mZf 1036-1047)
(c&mZfou&mZf 1674-1685)
pEok"rrif;vGefvQif om;awmf OumAvrif;onf ou&mZf 1036 wGif xD;eef;ukd qufcHcJhonf/
r*Fvrm&fatmifapwDESifh Ncdwfacsmif;bk&m;BuD;ukd wnfcJhonf/ &Jabmf oD[ykefpm; Ncdwfacsmif;wGif eef;pH(11)ESpf
ou&mZf (1047)ckwGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 26)
0&"r&mZm (&ckdifou&mZf 1047-1054)
(c&mZfou&mZf 1685-1692)
OumAv&mZmrif; ewf&mG pHvQif nDawmf oHwpJG m;tm; rSL;srwfwu
Ydk 0&"r&mZmtrnfjzihf ou&mZf (1047)ck
wGif eef;f wifMuonf/ tkycf sKyrf I nHzh si;f uk,
d &f aH wmfwu
Ydk eef;pH(7)ESpf ou&mZf (1054)wGif eef;cs rPdo"k r&mZm
tm; eef;wifMuonf? a&Teef;ocif 0&"r&mZm[k pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm;ukd xkwfa0cJhonf/
trS w f p Of ( 27)
rPdok"r&mZm (&ckdifou&mZf 1054-1056)
(c&mZfou&mZf 1692-1694)
0&"r&mZmrif;ukd eef;csNyD; ou&mZf (1054)ckESpfwGif if;\aemifawmfuk rPdok"rtrnfjzihf rSl;rwfwkdYu
eef;wifMuonf/ eef;pH(2)ESpf ou&mZf (1056)ckESpfwGif eef;cscH&onf/
trS w f p Of ( 28)
pEol&d,"r&mZm (&ckdifou&mZf 1056-1058)
(c&mZfou&mZf 1694-1696)
rPdok"rrif;ukd eef;csNyD;aomtcg ukd,f&Hawmfrsm;onf if;\nDawmfukd pEol&d, "r&mZmtrnfjzihf
eef;wifMuonf/ rif;ukd rESpfoufaom rSL;rwfrsm;u eef;pH(2)ESpf ou&mZf (1058)wGif eef;cs 0&"r&mZmukd
ee;fwifMujyefonf/ okH;vtMumwGif 0&"r&mZmukd eef;csvQuf pEol&d,"r&mZmukd eef;wifMuonf/ wkdif;jynfwGif
nDGwfrIr&SdbJ tuGJuGJtjym;jym; jzpfaeojzihf &Sifbk&if\ tmPmpufvnf; pl;&SrIr&Sdacs/ rif;\ukd,f&HawmfwkdY

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

24

cs,fvS,faeMuojzihf jynfoljynfom;wkdY qif;&Jjcif;ukd cHMu&onf/ pEol&d,"r&mZmrif;onf eef;pH(2)SESpf ou&mZf


(1058) wGif ukd,f&HBuD;vkyfBuH ewf&GmpHcJh&onf/
trS w f p Of ( 29)
i^wkHaemf&xm^aemf&xmapm (&ckdifou&mZf 1058-1058)
(c&mZfou&mZf 1696-1696)
pEol&d,"r&mZm ewf&GmpHvQif om;awmf i^wkHukd aemf&xmtrnfjzihf eef;wifMuonf/ (15)&ufom
&Sifbk&ifvkyf& eef;cscH&onf/
trS w f p Of ( 30)
rmkyd, (&ckdifou&mZf 1058-1059)
(c&mZfou&mZf 1696-1697)
i^wkaH emf&xmukd eef;csNy;D aomtcg &wemrm&fatmif bk&m;teD; *ljzLwGif owif;ok;H aeaom q&mawmftm;
vl0wfvJapNyD; rmkyd,trnfjzihf rSL;rwfwkdYu eef;wifMuonf/ rif;onf bkef;BuD;vlxGufjzpf bk&m;w&m;ukd
kdaoukdif;Idif;onf/ oD[kdVfuRef;rS omoemjyK&ef awmif;cHojzihf owXmeq&mawmf ErOLESihfavmif;Muuf
q&mawmfwdkY OD;aqmif oHCmawmftyg;(40)ukd apvTwfNyD; omoemjyKaponf/ ou&mZf (1059)ckESpfwGif
olykefrsm; wkdufckduf eef;rSqif;ajy;&onf/
trS w f p Of ( 31)
umvrEmwf (&ckdifou&mZf 1059-1060)
(c&mZfou&mZf 1697-1698)
rmkyd,rif;eef;rS qif;ajy;aomtcg ukd,f&HawmfwkdYonf &wempHOD; bkef;awmfBuD;ukd vl0wfvJap
umvrEmwf trnfjzihf ou&mZf 10590 wGif eef;wifMuonf/ rif;onf wkdif;jynfukd Nidrf0yfatmif rtkyfcsKyf
Edkifacs/ olykefrsm; x<uykefuefMuonf/ eef;pHwESpf ou&mZf (1060)ckwGif ewf&GmpHonf/ a&Teef;ocif umvrEmwf
rif;w&m;[k pmwrff;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm; xkwfa0cJhonf/
trS w f p Of ( 32)
e&m"dywd (&ckdifou&mZf 1060-1062)
(c&mZfou&mZf 1698-1700)
umvrEmwfrif;vGefavvQif? pEol&d, "r&mZm\om;awmf rif;om;a&Tpmukd e&m"dywd[laom trnfjzihf
ou&mZf 1060 ckESpfwGif eef;wifMuonf/ x<uykefuefrIrsm; wjynfvkH;ay:aygufcJhonf/ eef;pH(2)ESpf ou&mZf
(1062)wGif qifuJBuD; eEpnfol ykefpm; ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 33)
pE0drv"r&mZm (&ckdifou&mZf 1062-1068)
(c&mZfou&mZf 1700-1706)
e&m"dywdrif; vGefavvQif om;awmfausmfod*Fukd pE0drv "r&mZmtrnfjzihf ou&mZf 1062 ckwGif
eef;wifMuonf/ olykefrsm;&efaMumihf eef;rSqif;ajy;NyD; ykef;vQKd;aecJh&onf/ trwfynm&Sdrsm; tBuHay;csuft&
'kH;kdukd wEAkdvfrif;[k trnfay;NyD; olykefrsm;ukd ESdrfeif;&ef wm0efay;tyfavonf/ wEAkdvfvnf; olykefwkdYukd
ESdrfeif;&m atmifjrifojzihf oif;raus;&Gmukd tykdifpm;ay;avonf/ &Sifbk&ifrSm wEAkdvf\MoZmukd emcH&aomtajc

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

25

taetxd a&muf&SdcJhonf/ ,if;aMumihf eEAvppfolBuD;onf wEAkdvf xD;eef;ukd vkrnfukd pkd;&drfavonf/ xkdYaMumihf


wEAv
dk rf if;ESit
fh wlaeaom pE0rd v&mZmrif;ukd ck;d ,l awmwef;uRe;f wGif xm;avonf/ wEAv
dk o
f nf eEAvtm;
wkdufckduf&m eEAvta&;edrfh rif;ESifhtwl taemufb*Fvm;odkY ajy;&avonf/ pE0drv&mZmrif;onf eef;pH(6)ESpf?
ou&mZf 1068 wGif b*Fvm;e,f ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 34)
pEol&d,&mZm (&ckdifou&mZf 1068-1072)
(c&mZfou&mZf 1706-1710)
pE0drv&mZmrif;vGefavvQif awmifzufpm; &JabmfoD[\om; owkd;vSukd pEol&d,&mZmtrnfjzihf
ou&mZf 1068 ckESpfwGif eef;wifMuonf/ rif;onf eef;pH(4)ESpf? ou&mZf 1072 ckwGif wEAkdvfwkdufckduf
ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 35)
pE0dZ,&mZm (&ckdifou&mZf 1072-1093)
(c&mZfou&mZf 1710-1731)
Ncdwfacsmif;wGif awmifzufpm; &JabmfoD[vkyfBuH ewf&GmpHcJhaom O*mAvrif;\om;awmf 'kH;kdonf
wEAkdvftrnfjzihf pEol&d,rif;ukd wkdufckdufNyD;? ou&mZf 1072 ckESpfwGif eef;wufcJhonf/ pE0dZ,&mZmtrnfukd
cH,lavonf/ wkdif;jynfwGif (22)ESpfwkdifwkdif x<uykefuefrIrsm;jzpfaeojzihf wkdif;jynfNidrfoufrIr&SdbJ? jynfoljynfom;
wkdYrSm [kdajy;'Dajy;jzpfaecJh&onf/ trsKd;? Zmwd? bmoma&m,SufaecJhonfukd ar;jref;pDppfNyD; oifh&moifh&m? Zmwd?
bmom? trsK;d tEG,t
f vku
d f a&G;xkwNf y;D NrKd U&Gmwnfaxmifay;onf/ rif;vufxuf wnfaxmifay;cJah om axmifrsm;
rSm (1) 'ufqGJaxmif (2) awmif0gaxmif (3) yef;o&daxmif (4) ocifjzLaxmif (5) ykvJjzLaxmif (6) atmifausmfjzL
axmif (7) wGefwkdifaxmif (8) yd&Gwfaxmif (9) jymom;axmif (10) r&rmaxmif (11) rnf;usdaxmif (12)
avmif;uwufaxmif (13) NrdKUopfaxmif (14) oufbufaxmif (15) uef;qdyfaxmif (16) rmefaxmif (17)
yef;pD&daxmifwkdYjzpfMuonf/
trwf B uD ; aZ,sol & d a usmf x if wnf c J h a omaxmif r sm;
(1) oufjynfaxmif (2) aumufuwef;axmif (3) av;NrdKUom;axmif (4) O,smOfomaxmifwkdY jzpfMuonf/
pE0dZ,&mZmrif;onf odrfaygif;&Spf&m? ausmif;aygif;&Spf&m? uef;aygif; &Spf&mvSLwef;cJhonf/ a&Teef;ocif
pE0dZ,&mZm[k pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm; xkwfa0cJhonf/ eef;pH(21)ESpf? ou&mZf 1093 wGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 36)
pEol&d,(&ckdifou&mZf 1093-1096)
(c&mZfou&mZf 1731-1734)
pE0Zd ,&mZmrif;vGeaf vvQif orufawmfomronf pEo&l ,
d trnfjzihf ou&mZf-1093wGif eef;wufonf/
eef;pH(3)ESpf? ou&mZf 1096 ckwGif ewf&GmpHonf/ a&Teef;ocif pEol&d,&mZm[k pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm;
xkwfa0cJhonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

26

trS w f p Of ( 37)
e&m"dywd (&ckdifou&mZf 1096-1097)
(c&mZfou&mZf 1734-1735)
pEol&d,rif;vGefavvQif om;awmfonf e&m"dywdtrnfjzihf ou&mZf 1096 ckwGif eef;wufonf/
rif;onf wkdif;jynftusKd;twGuf aqmif&GufrIr&Sd/ ukokdvfaumif;rIukdvnf; rjyK? Murf;wrf;,kwfrmojzihf vuf,m
0if;srSL;ppfcsD\ wynhfrsm; vufcsufaMumihf eef;pHwESpf ou&mZf 1097 wGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 38)
e&y0&&mZm (&ckdifou&mZf 1097-1098)
(c&mZfou&mZf 1735-1736)
e&ywdrif;vGefavvQif if;\nDawmftm; e&y0&&mZmtrnfjzihf ou&mZf 1097 wGif eef;wifMuonf/
eef;pHwESpf? ou&mZf 1098 wGif ewf&GmpHonf/ a&Teef;ocif e&y0&&mZm[k pmwrf;xkd;xm;aomaiG'*Fg;rsm;ukd
xkwfa0cJhonf/
trS w f p Of ( 39)
pE0drv&mZm (&ckdifou&mZf 1098-1099)
(c&mZfou&mZf 1736-1737)
e&y0&mZmrif;vGefvQif nD0rf;uGJawmfolonf ou&mZf 1098 ckESpfwGif pE0drv&mZmtrnfjzihf xD;eef;ukd
qufcHcJhonf/ eef;pHwESpfwGif olykefrsm;\vufcsufjzihf ou&mZf 1099 ckESpfwGif ewf&GmpHonf/ a&Teef;ocif
pE0drv&mZm[k pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm;ukd xkwfapcJhonf/
trS w f p Of ( 40)
r'&mZf&mZm (&ckdifou&mZf 1099-1104)
(c&mZfou&mZf 1737-1742)
pE0drvrif;vGefvQif nDawmfonf r'&mZf&mZmtrnfjzihf ou&mZf 1099 ckwGif xD;eef;ukd pkd;pHcJhonf/
eef;pH(5)ESpf ou&mZf 1104 ckwGif ewf&GmpHonf/ rif;onf ppfwaumif;ukd wkdufckduf&m atmifjrifcJhonf/
a&Teef;ocif r'&mZf&mZm[k pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm; xkwfa0cJhonf/
trS w f p Of ( 41)
e&tb,&mZm (&ckdifou&mZf 1104-1123)
(c&mZfou&mZf 1742-1761)
r'&mZf&mZmrif;vGefvQif OD;&D;awmfonf e&tb,&mZm trnfjzihf ou&mZf 1104 ckESpfwGif xD;eef;ukd
qufcHcJhonf/ wkdif;jynfukd Nidfrf0yfydjym;atmif aqmif&GufEdkifcJhonf/ bdodufokH;BudfrfoGef; tvSLBuD; tBudrfrsm;pGm
ay;onf/ vuf<u,fawmf"mwfapwDudk wnfonf/ rSL;aumif;rwfaumif; ol&aJ umif;rsm; ay:aygufco
hJ nf/ ol&aJ umif;
rsm;xJwGif emrnftBuD;qkH;rSm vusfmjref*lwmjzpfonf/ rif;onf eef;pH(19)ESpf ou&mZf 1123 ckESpf ewf&GmpH
onf/ a&Teef;ocif e&tb,&mZm[k pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm; xkwfa0cJhonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

27

trS w f p Of ( 42)
oD&dol&mZm (&ckdifou&mZf 1123-1123)
(c&mZfou&mZf 1761-1761)
e&tb,&mZmrif; vGefavvQif om;awmfa&Ta,mufolonf oD&doltrnfjzihf xD;eef;ukd qufcHcJhonf/
eef;pH(3)vwGif ausmufa&m*gjzihf ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 43)
pEy&r&mZm (&ckdifou&mZf 1123-1126)
(c&mZfou&mZf 1761-1764)
oD&dolvGefvQif if;\nDawmf "m;ykdifBuD;onf pEy&r&mZmtrnfukd cH ou&mZf(1123)ckESpfwGif xD;eef;
ukd qufcHcJhonf/ olykefAkdvf i^Edk;x<uaomif;usef; a,mufzawmf oHawmifpm;tm; ESdrfeif;ap atmifjrifcJhonf?
aqGrsKd;wkdY\ *kH;acsmpum;ukd ,kHMunfojzihf a,mufzawmf oHawmifpm;ukd owf&ef BuH&G,fcJhonf/ if;tBuHukd
BudKwifodxm;aom a,mufzawmf oHawmifpm;u wkduf eef;usavonf/ rMumrD 0rf;a&m*gjzihf eef;pH(3)ESpf
ou&mZf (1126)ckwGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 44)
tb,r[m&mZm (&ckdifou&mZf 1126-1135)
(c&mZfou&mZf 1764-1773)
pEy&r&mZmrif;vGefvQif a,mufzawmf oHawmifpm;onf ou&mZf (1126)ckwGif tb,r[m&mZm
trnfjzihf xD;eef;ukd qufcHcJhonf/ rif;onf oDwif;oDvukd apmihf\/ trsKd;av;yg;ukd ajrmufpm;\/ i,fuRefrsm;
jzpfaom oufvlrsKd;nDtpfukdESpfa,mufwGif tpfukdjzpfoltm; vusfmjreftrwfcefY nDjzpfol i^aomufMumtm;
"m;ykdifBuD;cefYxm;onf/ a&Teef;ocif tb,r[m&mZm[k pmwrf;xkd;xm;aom a&T'*Fg;ESifh aiG'*Fg;rsm;ukd xkwfa0cJh
onf/ eef;pH(9)ESpf ou&mZf (1135)ckESpfwGif "m;ykdifBuD; i^aomufMumvkyfBuH ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 45)
pEokre&mZm (&ckdifou&mZf 1135-1139)
(c&mZfou&mZf 1773-1777)
"m;ykdifBuD; i^aomufMumonf tb,r[m&mZmrif;ukd vkyfBuH ou&mZf (1135)ckESpfwGif pEokre&mZm
[k trnfukdcHNyD; xD;eef;wufcJhonf/ wkdif;jynftESHYwGif ykefuefrIrsm; ay:aygufcJhonf/ 'kd;a0ESihf ykd;a&TwkdYykefuef
eef;rSqif;ajy;&onf rif;onf wkdif;oljynfom;wkdYukd ESdyfpufif;yef;rIrsm; jyKvkyfcJhojzihf eef;rSqif;ajy;&aomtcg
wkdif;oljynfom;rsm;owf eef;pH(4)ESpf ou&mZf (1139)ckwGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 46)
pE0drv&mZm (&ckdifou&mZf 1139-1139)
(c&mZfou&mZf 1777-1777)
pEokrerif;vGefavvQif olykefAkdvfykd;a&Tonf pE0drv&mZm trnfukdcH,l ou&mZf (1139)ckESpfwGif
eef;wufonf/ 'kd;a0tm; "m;ykdifBuD;&mxl;ukd cefYtyfonf/ eef;pH&uf (40)cefYwGif &rf;NAJpm; Akdvfrif;atmifpkH
ykefuef eef;awmfrS qif;ajy;&onf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

28

trS w f p Of ( 47)
pEo'd&mZm^"r&mZf&mZm (&ckdifou&mZf 1139-1144)
(c&mZfou&mZf 1777-1782)
Akv
d rf if;atmifpo
Hk nf ou&mZf 1139 ckEpS w
f iG f xD;eef;ukd odr;f yku
d Nf y;D pEo'd&mZmtrnfjzihf eef;wufav
onf/ &ckdifwpfjynfvkH; qlylaomif;usef;rIrsm; ay:aygufvsuf&Sdonf/ pEm'd&mZmrif;onf rmefatmifuRef;
q,f&GmolBuD; atmifausmfZHESihf yl;aygif; olykefrsm;ukd ESdrfeif;atmifjrifcJhonf? atmifausmfZHukd vuf0Jjref&mxl;
ay;onf/ vuf0jJ ref owk;d atmif[v
k nf; ac:onf/ aomif;use;f rIrsm;ukd ESrd ef if;atmifjrifNy;D w&m;"rEiS fh jynhpf aHk om
rif; jzpfonfukd trsm;jynfolodapvkd "r&mZf&mZm[laom trnfopfukd cH,lum bdodufcHavonf/ rif;onf
1139ckESpfwGif wpfBudrf? a&Teef;ocif pEo'd&mZm[k pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;ESihf 1140 jynhfESpfwpfBudrf
a&Tjynfocif "r&mZf&mZm[k pmwrf;xkd;xm;aom aiG'*Fg;rsm;ukd xkwfa0cJhonf/ rif;onf eef;pH(5)ESpf ou&mZf
(1144) ckESpfwGif ewf&GmpHonf/
trS w f p Of ( 48)
r[morw&mZm^ta*gyknmapm&mZm (&ckdifou&mZf 1142-1146)
(c&mZfou&mZf 1782-1784)
"r&mZf&mZmrif;vGefavvQif vuf0Jjrefowkd;atmifonf r[morw&mZmtrnfjzihf ou&mZf 1144
ckwGif eef;wufcJhonf/ xkdrif;eef;wufcsdefwGif &ckdifjynfawmifykdif; Akdvfrif;ausmfaxG; taemufykdif;wGif ioHa'G
acgif;aqmifaom vlwpfpk ponfjzihf tpkpkuGJum ykefuefx<uaeMuonf/ wpfwkdif;jynfvkH; pnf;vkH;nDnmrIr&SdbJ
olwpfvl igwpfrif;jzpfaeMuonf/ xkdolykefrsm;ukd orw&mZmonf "m;ykdifBuD;ausmfykHESihftwl oGm;a&mufESdrfeif;&
onf/ olykefrsm; ta&;edrfh NydKuGJcJh&onf/ olykefrsm;ukd atmifjrifNyD;aemuf r[morw&mZmrif;onf ta*gyknm
apm&mZmtrnfjzihf 'kw,
d tBurd f bdou
d cf aH vonf/ tESrd ef if;cH&aom olyek w
f x
Ydk rJ S ioHa'G? ixGe;f pH? iyk? azmifom&Sd
wko
Yd nf ta&SUjynf bk;d awmfb&k m;xH ck0d ifNy;D &ckid jf ynfudk wku
d cf u
dk o
f rd ;f yku
d &f ef ppfyefojzihf bk;d awmfb&k m;\om;awmf
Oy&mZm tdrfa&SUrif;onf vma&mufNyD; &ckdifjynfukd wkdufcdkufodrf;ykdufavonf? xkdYaMumihf ajrmufOD;NrdKUonf 1146
ck jymodkvjynhfausmf (7)&uf paeaeYwGif jrefrmwkdY\vufatmufokdY usa&mufavonf/ r[morw&mZmrif;ukd
vuf&zrf;rdNyD; tr&yl&aejynfawmfokdY ,laqmifoGm;avonf/
rm&,krif; "n0wDukd (bDpD-3325)wGif wnfaxmifcJhonfrS rif;qufrjywf acwftqufquf tpOfwpkduf
tkyfpkd;vmcJhMu&m ajrmufOD;acwfaemufqkH;rif; r[morw&mZmxd &ckdifrif;qufaygif; (238)qufESpfaygif;
(4451)ESpf MumcJhonf/

ajrmufOD;NrdKU&Sd a&S;a[mif;usDawmfrsm;
ajrmufOD;NrdKUwGif tkyfpkd;cJhMuaom a&S;bk&ifrif;wkdYonf jynfyokdYa&mif;cs&efESihf jynfwGif;pm;okH;&eftwGuf
qefpyg;rsm;ukd usDBuD;rsm; aqmufvkyfokdavSmifxm;cJhMuonf/ ajrmufOD;NrdKUwGif a&S;acwfusD(41)ck&Sdonf[k rSwfwrff;
rsm;wGif? awGU&onf/ okdYaomf ,aeYxd (37)usDom awGU&ao;onf/ xkdusDrsm;rSm (1) avomusD (2) ykPm;usD (3)
arQmfawmfrlusD (4) 0ifrem;usD (5) wzufqnfusD (6) &JvSusD (7) &THUaysmhusD (8) &DwHcg;usDBuD; (9) &DwHcg;usDi,f
(10) armufawmfusD (11) aMumifvnf'kHusD (12) usuffydwfusD (13) abmif;'GwfusD (14) av;NrdKUpm;usD (15)
xr&mZfusD (16) ukvm;uusD (17) 'kdif;usDusD (18) avmif;MuufusD (19) &Sifi,fwufusD (20) ylpmusD
(21) acgif;jzLawmifusD (22) rD;orusD (23) rif;orD;ajrmif;usD (24) bmblpm&usD (25) odrfawmifusD (26)
oifcsDawmifusD (27) vufaumufaps;usD (28) yef;ukH;odrfusD (29) 0oJusD (30) 0rf;wdusD (31) rif;om;uRef;usD
(32) usD&mjyifusD (33) o&ufyifusD (34) a0omvDusD (35) yk&defusD (36) a&TewfjyifusD (37) r[def*sDusD ponf
wkdY jzpfMuonf/

uefo
Y wf
ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
ajrmufOD;NrdKUkd;a&S;a[mif; bkef;awmfBuD;ausmif;wkdufrsm;

29

ajrmufOD;acwfwGif omoemawmfonf aea&mifva&mifyrm xGef;um;cJhojzihf bmoma&;taqmuftOD


jzpfaom apwDbk&m;ykxkd;rsm;pGmESihf bkef;BuD;ausmif;rsm;pGm &SdcJhonf/ ajrmufOD;NrdKUwGif bkef;BuD;ausmif;wkdufBuD;
(36)ausmif;ESifh ausmif;i,f(3600)&Sdonf[k rSwfwrf;rsm;wGif awGU&Sd&onf/ ausmif;wkdufBuD;(36)wkdufrSm (1)
&wempHOD;ausmif;wkduf (2) *kPrOLausmif;wkduf (3) y&urausmif;wkduf (4) awZm&mrausmif;wkduf (5) "rdum&mr
ausmif;wku
d f (6) t*pad E,ausmif;wku
d f (7) &wemAdrm efausmif;wku
d f (8) avmu&HoaD usmif;wku
d f (9) jrwefaqmif;
ta&SUausmif;wkduf (10) jrwefaqmif; taemufausmif;wkduf (11) pEm&mrausmif;wkduf (12) awmifkdausmif;wkduf
(13) awmifjzLausmif;wkduf (14) bm;rdausmif;wkduf (15) bm;*&mausmif;wkduf (16) "r0dvmoausmif;wkduf
(17) r[m0dZ,&efoDausmif;wkduf (18) eef;wufausmif;wkduf (19) Zdemrmoausmif;wkduf (20) 'kuefausmif;wkduf
(21) awmausmif;wkduf (22) a&vnfausmif;wkduf (23) qifpG,fausmif;wkduf (24) tEkod'dausmif;wkduf (25)
rdeaf usmif;wku
d f (26) a,mifausmif;wku
d f (27) aygufuaH usmif;wku
d f (28) rax&ford af usmif;wku
d f (29) r[deaf usmif;
wkduf (30) pnf;armif;ausmif;wkduf (31) awmifjrihfausmif;wdkuf (32) ukvm;NrdKUausmif;wkduf (33) yGJ&Sifausmif;wkduf
(34) aek0drvausmif;wkduf (35) 0&oarm"dausmif;wkduf (36) OwrawaZmausmif;wkdufwkdfY jzpfMuonf/
ajrmufOD;NrdKUukd rif;apmrGef wnfxm;cJhaomfvnf; NrdKUt*Fg&yfrsm;rSm tm;vkH;NyD;jynhfpkHrI r&Sdojzihf rif;Ambk&if
u qufvuf NrdKUt*Fg&yfrsm;ukd tm;vkH;jynhfpkHatmif xyfrHwnfaqmufcJhonf/ ,if;aMumihf ]]apmrGefjyifjyK rif;Am
wnf a&TajrmufOD;}}}}[k qkdkd;pum;&Sdonf/ rif;Ambk&ifonf ajrmufOD;NrdKU t&efNrdKUi,f(12)NrdKUukd wnfxm;cJhonf/
xkdNrdKUi,frsm;rSm (1) &efatmifNrdKU (2) oHvsifNrdKU (3) jrawmifNrdKU (4) ukvm;NrdKU (5) om,mNrdKU (6) 'vufawmifNrdKU
(7) ydef;eJawmifNrdKU (8) ewfawmifNrdKU (9) oQrf;awmifNrdKU (10) tifMuif;awmifNrdKU (11) usm;ckwf awmifNrdKU (12)
yk*HNrdKU ponfwkdY jzpfMuonf/

ajrmufOD;acwf a&S;&ckdifbk&ifrif;rsm; nDvmcHobif usif;yykH


&ckdifbk&ifrsm;onf rSL;BuD;rwfBuD;rsm; a&ZkEwf? ukef;ZkEwf? yka&m[dwf? vTwfawmf0ef paomyk*dKvfrsm;ESihf
nDvmcHukd aeYpOfusif;yavh&Sdonf/ xkdnDvmcHwGif wkdif;a&;jynfa&;rsm;ukd wkdifyifMuonf/ atmufkH;rsm;rS
rNyD;jywfaom trIrsm;ukd pD&ifonf/ vufatmufcH ya'o&mZfrsm;? NrdKUpm; &Gmpm;rsm;\ tajctaersm;ukd ar;jref;
pkHprf;onf/ &mxl;tajymif;tvJESihf NrdKUpm; &Gmpm; tajymif;tvJrsm;ukd aqG;aEG;qkH;jzwfMuonf/
xkt
Yd jyif wESpv
f Qif (2)Burd o
f m usi;f yaomk nDvmcHBu;D rsm;vnf; &Sad o;onf/ ,if;nDvmcHwiG f aejynfawmfrS
rSL;rwf? okcrdef? ppfaoemywdrsm;tjyif &yfa0;rSvmMuaom vufatmufcH ya'o&mZfbk&ifcH NrdKUpm; &Gmpm;
uRef;pm;rsm; wufa&mufMuonf/ nDvmcHrsKd;ukd usif;y&ef ajrmufOD;acwfu ajrmufOD;eef;awmf\ ta&SUzuf(2)rkdif
cefYtuGmwGif jrif;rkd&fawmifuJhodkY uRef;BuD;(4)uRef;0kdif;&Hxm;NyD;? ykHoPmefjzihf awmifjrifhrkd&feef;[k ac:aom nDvmcH
eef;aqmifwpfck wnfaqmufxm;onf/ ajrmufzuf r[moHC&mZm q&mawmf\ 0denf;"kd&fq&mawmfESihf omoem
a&;qkdif&m rSL;BuD;rwfBuD;rsm; yg0ifonfh nDvmcHjyKvkyfaom ajrmufjrif;rkd&f eef;aqmifwpfckukdvnf; wnfaqmufxm;
onf/ &Sifbk&ifonf nDvmcHusif;y&m tqifhtwef;tvkduf rSL;BuD;rwf&mrsm;ukd xkdifckHjzihf xkdifapNyD;? bk&if\
vuf0JzufrS (49)OD;ESihf vuf,mzufrS (49)OD;? tv,f(10)OD;xm;um (108)OD;jzihf nDvmcHukd usif;yonf/

vuf,mzuf ae&m,lxkdif&olrsm;
yXrwef;
(1) aoemywd (2) awmifzufpm; (3) em&Dykdif (4) oli,fawmfBuD; (5) wHcg;aoG;oHcH (6) omrtrwf (7)
0if;ykdiftrwf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

30

'kwd,wef;
(1) OD;&mZfawmifpm; (2) "m;ykdifwmaem (3) pHum;awmifpm; (4) p,kd;pm; (5) avmouGwfOD;pD; (6)
[m[ &0BuD; (7) eEol/
wwd,wef;
(1) rif;pDcHtrwf (2) a&Tpmzwf (3) rIdif;pm; (4) awmifzufNrdKUopfpm; (5) ,kd;pm; (6) rl'def;pm; (7)
rkZkEmBuD;/
pwkwwef;
(1) av;NrdKUpm; (2) ewfawmifpm; (3) ydef;eJawmifpm; (4) tusufpm; (5) wef;vTJpm; (6) oli,fawmf
(7) ppfuJ/
yOrwef;
(1) rusJacsmif;pm; (2) awmifzufppfuJ (3) tZlaxmifpm; (4) ukd,f&Hwyfrif; (5) a&S;wif;ZkHEyf (6)
tif;wif0g; (7) &Jausmfaxmifpm;/
qXrwef;
(1) a&Tavmif;axmifpm; (2) taoaxmifpm; (3) ptif;pm; (4) wk&ifutrwf (5) uodefutrwf (6)
a&ZkHEwfBuD; (7) a&ZkEwfi,f/
owrwef;
(1) apobiftrwf (2) Ovif;pm; (3) &ofacsmif;pm; (4) ta&SUa,myg;pm; (5) av;awmifpm; (6)
vrkpm; (7) l;pm;/

vuf0Jzuf ae&m,lxkdif&olrsm;
yXrwef;
(1) qif0efrif; (2) pv*Fol (3) pdcHtrwf (4) ajrmufOD;NrdKUpm; (5) rwfawmf&JrGef (6) oHaxmifpm; (7)
&rf;NAJpm;/
'kwd,wef;
(1) uGrf;pJpm; (2) ukvm;wefpm; (3) usD;rfa&;pm; (4) pddefawmifpm; (5) a'gavmOD;pD; (6) uefeDpm;?
(7) ukvm;yef;Zif;pm;/
wwd,wef;
(1) vuform;olBuD; (2) <udwJpm; (3) wif;rpm; (4) ajrmufzufNrdKUopfpm; (5) tjrifhpm; (6) tocF,m
trwf (7) &vmpm;/
pwkwwef;
(1) rwfawmfarmZvdyf (2) wefqdyfomr (3) ukvm;twGif;ppfcsD (4) rif;vTwftrwf (5) awmifZkEwf
(6) iwefo&Jpm; (7) a&oif;Muef/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

31

yOrwef;
(1) &efoeif;trwf (2) pMufmtrwf (3) eEmpl;xkd;trwf (4) &Jzsm;trwf (5) awmifzufpm;trwf (6)
vufoef;csD (7) &ef;pm;/
owrwef;
(1) a&ZkEwfBuD; (2) a&ZkEwfi,f (3) rlyJpm; (4) usdef;pm; (5) ausmufawmfpm; (6) 'vufpm; (7) ewf
ovif;uoltrwff/

vuf0Jvuf,mMum;tv,f ae&m,lxkdif&olrsm;
vuf0eJ 00wmvDo (49)a,muf? vuf,me0pwmvdo (49)a,mufw\
Ydk tMum;wGif 0efBu;D (10)a,mufwYdk
ae&m,lxkdifMuonf/

vuf,mzufxkdif&aom 0efBuD;(5)a,muf
(1) ukd,f&HBuD;vufyef (2) jynfpkd;BuD;e&D (3) oli,fawmfa&G;ap (4) wHcg;aoG;oHcH (5) [m&pBuD;/

vuf0Jzufxkdif&aom 0efBuD;(5)a,muf
(1) ,Gef;rdpkEmBuD; (2) a&TawmifqifuJBuD; (3) qifcGeftpdcHjrwfxkHBuD; (4) 0if;pm;rD;umBuD; (5) vuform;
aoG;AsKdif;axmif/
nDvmcHwGif yg0ifaom rSL;awmf? rwfawmf? uawmf? aoemywd? ppfuJppfcsDwkdYrSm ae&yftrnfESihf bGJUxl;
*kPfxl;trnfom jzpfonf/ vlyk*dKvfwkdY\trnf r[kwfacs/ wpfOD;uG,fvGefvQifjzpfap? &mxl;rS EIwfy,fvQifjzpfap?
tjcm;oifhawmfolwpfOD;ukd xkd&mxl; cefYtyf&onf/

ajrmufOD;acwfbk&ifrsm;\ zGJUpnf;tkyfcsKyfykHpepf
ajrmufO;D acwfwiG f tkycf sKycf MhJ uaom bk&ifrsm;vufxuf wkid ;f jynfNrKd U&Gmrsm;ukd pepfwus zGUJ pnf; tkycf sKyf
cJhMuonf/ trsKd;om;wpfOD;ESihf trsKd;orD;wpfOD; vufxyfNyD;vQif if;wkdYESpfOD;ukd wwnfaxmif[k ac:onf/
q,fwnfaxmifvQif wpf&yf? q,f&yfonf wpf&mG ? q,f&mG onf wpfNrKd U? q,fNrKd UonfwpfciG ?f q,fciG o
f nf wpfwidk ;f ?
q,fwkdif;onf wpfjynfjzpfonf/ a&S;&ckdifbk&ifrsm;onf &ckdifjynfukd wkdif;BuD;(12)wkdif;cGJ tkyfcsKyfcJhMuonf/
if;wkdif;BuD;rsm;rSm (1) em*oQifwwkdif; (2) r[ouwkdif; (3) urlywkdif; (4) zvHwkdif; (5) oufwkdif; (6)
Akdvfrif;wkdif; (7) bknm;BuD;wkdif; (8) Ovif;wkdif; (9) &uyl&wkdif; (10) &rmyl&wkdif; (11) arC0wDwkdif; (12)
'Gg&uwkdif;wkdY jzpfMuonf/ wkdif;BuD;rsm;wGif bk&ifcHrsm; NrdKUpm;e,fpm;rsm; cefYtyfNyD; tkyfcsKyfapcJhonf/
rif;aejynfESihf a0;uGmaoma'o&Sd bk&ifcHrsm;rSm tkyfcsKyfa&;udpukd rdrdukd,fwkdif pDrHaqmif&GufcGihf&Sdonf/
tvk&d adS omtcg &dum ESifh ppfom;pkaqmif;ay;&onf/ tcsKUd aom NrKd Upm;&Gmpm;rsm;onf bk&ifi,fwpfqu
l o
hJ Ykd taqmif
ta,mifukd &&SdMuonf/ em*oQEwkdif;? r[ouwkdif;? urlywkdif;rsm;ukd tkyfcsKyfaom NrdKUpm;e,fpm;rsm;onf
ukd,fykdiftkyfcsKyfcGifh&&SdaomaMumifh ya'o&mZfrif;i,frsm;[k ac:qkdMuonf/ zvHwkdif;rS 'Gg&uwkdif;xd NrdKUBuD;rsm;wGif
bk&if\om;awmfrsm; nDawmfrsm;ESifh ,kMH unfpw
d cf s&aom rSL;Bu;D rwfBu;D rsm;ukd tkycf sKyaf ponf/ NrKd Upm; &Gmpm;&mxl;rsm;
wGif om;pOfajr;quf qufcHcGifhay;avh&Sdonf/ okdYaomf bk&ifonf okcrdeftrwfBuD;rsm;ESihf wkdifyifNyD;rS tzaoqkH;
vQif om;tm; if;&mxl;ukd trdefYpmcRefay;tyf qufcHcGihfay;avh&Sdonf/

ajrmufOD;acwf w&m;pD&ifa&;
ajrmufOD;acwfwGif w&m;pD&if&m aus;&GmrS vTwfawmfxd tqifhqifhw&m;pD&ifenf;ukd tokH;jyKcJhMuonf/
bk&ifcHESihf NrdKUpm;e,fpm;rsm;onf pDrHcefYcGJa&;ESifh w&m;pD&ifa&;rsm;ukd e,fjynfawmfrS usihfokH;aeaom xkH;wrf;rsm;ukd

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

32

rSDjirf;jyK vGwfvGwfvyfvyf tkyfcsKyfpD&ifcGihf &Sdavonf/ okdY&mwGif ao'gPftrdefYukd ray;Edkifacs/ ao'gPftjypfukd


bk&ifrSvTJNyD; rnfolrQ csrSwfcGifhr&Sdacs/ e,fjynfawmf av;rsufESmwGif w&m;r@myf(w&m;kH;) av;ck aqmufvkyfxm;
&Sd w&m;kH;wpfckvQif jynfpkd;BuD;ac: w&m;olBuD;wpfOD;ESihf w&m;aoG;wpfOD;wkdY kH;xkdifMuNyD; vufa&mufrI? EIwfvGef
rI? tdrfrI? ,mrI? ajrrI? ponfrsm;ukd pD&ifMuonf/ w&m;aoG;qkdonfrSm jynfolvlxkxJrS a&G;aumufwifajrmufxm;
aom orm"dvBl u;D jzpfonf/ jynfp;dk Bu;D ESifh w&m;aoG;wk\
Yd pD&ifq;Hk jzwfcsuu
f dk w&m;vkEd iS hf w&m;NyKd iw
f Ydk vufcaH useyf
onft
h cg jynfp;dk Bu;D ESifh w&m;aoG;wkt
Yd m; trItBu;D ti,ftvku
d f ESpo
f jymwefonf av;ojymwefonfjzihf ay;Mu&
onf/ trIwpfckonf jynfpkd;BuD;ESihf w&m;aoG;wkdY kH; rNyD;jywf&SdcJhaomf trwfav;OD;yg0ifaom ckHtzGJUu pkHnDkH;xkdif
pD&ifq;Hk jzwfMuonf/ trwfav;OD;wkYd k;H rNy;D jywfcahJ omf aemufq;Hk tqift
h jzpf bk&ifrif;xH oHawmfO;D wif&onf/
bk&ifu oufawmf&SnftrwfcsKyfBuD;ESihf wkdifyif tqkH;tjzwfay;onf/
w&m;pD&if&m rSDjirf;jyKaom "rowfusrf;rsm;rSm rek"rowf? &mZ0Housrf;? 0denf;"rcefusrf;? &mZeDwdusrf;
rsm;ESihf a&TrsOf;"rowfusrf;wkdY jzpfMuonf/ a&TrsOf;"rowfukd rif;bmbk&ifvufxuf q&mjr0gu jyKpkcJhonf/
a&S;acwfw&m;pD&if&mwGif tvGefMurf;wrf;rI&Sdojzihf acwfESihfqDavQmfatmif a&S;"rowfusrf;rsm;rS aumif;Ekd;&m&m
rsm;ukd xkwEf w
I
f "rowfusr;f wpfapmif jyKvyk u
f m a&TrsO;f "rowfusr;f [k trnfay;cJo
h nf/ xku
d sr;f ukd jyKpNk y;D aom
tcg wpfjynfvkH;rS &[ef;ynm&Sd vlynm&Sdrsm;ukd yifhzdwfvQuf vkdtyfcsufrsm;ukd jznfhpGufjyifqifapNyD;aemuf
jtwnfjyKcJhavonf/
tjypf'Pfay;&m avsmfaMu;ay;jcif; Budrf'Pfay;jcif;? axmif'Pfay;jcif;? uRefcH'Pf? bk&m;uRefcH'Pf?
[m&DtpkdYoGwfoGif;jcif;'Pf? ezl;wGif pmxkd;jcif;'Pf? olwpfyg;\ ypnf;Opm qkH;IH;atmif jyKvkyfcJhaomjypfrItwGuf?
qk;H I;H rIwefb;dk ukd avsmaf Mu;tjzpf ay;aqmifapNy;D jypf'PfBu;D i,fay:vku
d
f ? axmif'Pfrsm; uscaH ponf/ Opmypn;f
aysmufqkH;rIwGif wefbkd;ukd ay;avsmfEkdifjcif;r&Sdu qkH;IH;rIwefbkd;ukd vkduf ESpftuefYtowftm;jzihf olYuRefcHap&
onf/ vlwpfOD;ukdjzpfap? trsm;ukdjzpfap? qJa&;jcif;? odumId;EGrf;apjcif;? trIukd jyKvkyfolwkdYtm; tjyKvkyfcH&olwkdY
xHwiG f tueft
Y owfjzihf uRecf aH ponf/ olu
Y Rerf cHvv
dk Qif ya'o&mZfw&m;k;H rsm;u bk&m;uRet
f jzpf vSL'gef;owfrw
S f
onf/ bk&m;uRefwGif okH;rsKd;okH;pm; &Sdygonf/ tcsdefumv owfrSwfxrf;aqmif&onfh bk&m;uRef? aygufyGm;vmonfh
om;orD;rsm;ukd rxdckdufapaom woufwm bk&m;uRef? om;pOfajr;quf wm0efxrf;aqmif&onfh bk&m;uRefwkdY
jzpfMuonf/ tusifh,kwfolwkdYtm; jypf'Pfay;ykHrSm rk'drf;rIjzpfyGm;oltm; usoihfaomtjypf'Pfukd ay;NyD; tusihf,kwf
olpm&if;rSm oGwfoGif;jcif;ukd cH&onf/ vlrsKd;ukd zsufpD;ol aus;&GmNrdKUjywkdY\ t*Fg&yfESihf pnf;urf;wkdYukd rvkdufemol?
trdESifhom;? tzESihforD; arSmufrSm;jcif; &Sdolrsm;ukd tusihf,kwfol pm&if;wGif toGif;cH&onf/ if;wkdYonf vlaumif;
rsm;ESihf twlwuG aexkid cf iG rfh jyKbJ oD;jcm;owfrw
S x
f m;onfh a'owGif xded ;f odr;f rIudk cH&onf/ xkv
d rl sm;ukd pkaygif;
axmifwnfxm;onf/ a&G;rEkdifaxmif[k ac:onf/ xkduJhokdY tusihf,kwfoltjzpf oGwfoGif;jcif;ukd &ckdifpum;jzifh
[m&DtpkdYoGif;onf[k ac:Muonf/ [m&DtpkdY0ifwkdYonf eef;&ifjyif? rSL;BuD;rwf&m? aoemywd ponhf rif;rIxrf;wkdY
tdrfrsm;ESihf jynfoljynfom;wkdY\ tdrfrsm;wGif oefY&Sif;a&;ukd vkyfaqmif&onf/

ajrmufOD;acwfbk&ifrsm;vufxuf tcGefawmf aumufcHykHpepf


ajrmufOD;acwfbk&ifrsm;onf yl&doar" ac: vlcGefESihf oar" ac: ajrcGef? ESpfrsKd;pvkH;ukd pnf;Muyf
aumufcMH uonf/ vlceG af umufc&H m tdraf xmiftvku
d f aumufco
H nf/ vnfay:acgifwifaom tdrBf u;D wpftrd v
f Qif
wpfEpS t
f wGuf tcGeaf wmf (5)ojym vnfay:rwifonfh tdrif ,ftwGuf ESpo
f jymcGJ aumufco
H nf/ om;ysKo
d rD;ysKrd sm;
ukd tdrfaxmifoifhNyD; oD;jcm;tdrfraebJ rdbrsm;ESihf twlwpftdrfwnf;aevQif aMu;eef;ESpfjym; ay;&onf/
ajrcGefaumufcHykHrSm ajray:wGif pkdufysKd;vkyfukdifonfukd tenf;qkH;twkdif;twmt& (12)awmif0g;? tvsm;
(10)jyef teH(10)jyef0g; (100)wGif rlwnf aumufcHonf/ aumufcHonfrSmvnf; pkdufysKd;aomoD;ESHukd aumufjcif;
ESihf aiGaumufjcif;? [lESpfrsKd;&Sdonf/ oD;ESHukd tcGefay;aqmif&ygu oD;xGuf\q,fykHwpfykHukd ay;aqmif&onf/
Oyrm-0g;wpf&mrS pyg;awmif;wpf&mxGufvQif tcGefawmftjzpf q,fawmif;ay;aqmif&onf/ awmif,mvkyfukdifol

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

33

uefo
Y wf

wkdYtm; ,mwpfcif;vQif aMu;'*Fg;wpfusyfwpfrwf ay;aqmifaponf/ tcGefaumufcHa&;twGuf wm0efay;cH&olrsm;


ukd aMu;xrf;BuD;[k ac:Muonf/ aMu;xrf;BuD;wkdYonf rdrdwkdY&Gm? NrdKU? cGiftvkduf aumufcH&aom tcGefawmfrsm;ukd
pm&if;twdtusvkyf tyfESH&onf/ pyg;rsm;ukd bk&if\usDawmfrsm;wGif jznhfoGif;&onf/ aiGaMu;rsm;ukd b@mwkduf
rsm;okdY ay;oGif;&onf/ xkdtcGefb@mrsm;ukd tcsKd;tvkduf cGJa0NyD; wkdif;jynfNrdKU&Gm\ tusKd;jyKvkyfief;rsm;twGuf
okH;pGJ&ef uvef? oHAsifwkYdu xdrf;odrf;xm;&NyD; pepfwus okH;pGJ&onf/

ajrmufOD;NrdKU&Sd a&S;acwf NrdKUwHcg;rsm;


(1) usufydwfwHcg; (2) vufqnfuefwHcg; (3) a&TaygufyifwHcg; (4)MucwfwHcg; (5) qifjzLwHcg; (6)
uGef;pJwHcg; (7) rusm;wHcg; (8) 0ifrem;wHcg; (9) rD;orwHcg; (10) &JvSwHcg; (11) jcifukdufwHcg; (12) qif0ifwHcg;
(13) ausmuf&pfwHcg; (14) qifusyfwHcg; (15) ieufwHcg; (16) armufawmfwHcg; (17) eef;om;uefwHcg; (18)
r*FvmwHcg; (19) ty,fwHcg; (20) armvdyfwHcg; (21) pHum;awmifwHcg; (22) bm;blawmifwHcg; k(23) &efaemif
wHcg; (24) bkef;BuD;'kHwHcg; (25) ausmufqnfwHcg; ponfwkdYjzpfMuonf/

ajrmufOD;NrdKU&Sd xif&Sm;aombk&m;rsm;
pOf

bk & m;trnf

wnf c J h a omrif ;

1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/
10/
11/
12/
13/
14/
15/
16/
17/
18/
19/
20/
21/
22/
23/
24/

r*Fvm"mwfa&T*l
yDpdawmf"mwf
a&T*lawmif
av;rsufESm
jrwef;aqmif;
rkwfqdwfawmf"mwf
e&wfpm;bk&m;
aAm"da&T*l
wuoDvmbk&m;
a&TMumodrfbk&m;
okH;usdwfwql
awZ&mr
taemfrmbk&m;
yef;ukef;odrfbk&m;
0oJbk&m;
vifyef;ajymufbk&m;
ed&fylZmbk&m;
odrfBuD;awmif
a&T*lBuD;
oQpfaomif;
ukd;aomif;
rdbk&m;BuD;*l
bk&m;tkyf
xkuefodrf

cwoifrif;
aumvd,rif;
rif;apmrGef
rif;apmrGef
rif;apmrGef
rif;apmrGef
e&wfpm;trwf
bapmjzLrif;
bapmjzLrif;
bapmjzLrif;
rif;a'gvsm
od*Folrif;
od*Folrif;\orD;awmf taemfZm
rif;vS&mZm
pvwmapmrGef
pvwmapmrGef
pvwmapmrGef
rif;bmBuD;
rif;bmBuD;
rif;bmBuD;
rif;wdum
rif;wdumrdzk&m;BuD; apmoEm
rif;zavmif;
rif;zavmif;

wnf c J h a omou & mZf


180
485
792
792
792
792
820
832
832
833
844
863
863
875
877
877
877
894
894
897
915
915
933
933

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
pOf
25/
26/
27/
28/
29/
30/
31/
32/
33/
34/
35/

bk & m;trnf
jcifukdufyd#uwfwkduf
bk&m;ay:
tHawmfodrf
xlygkH
&wemykH
rif;acgifa&Twl
ousrm&fatmif
Zderm&fatmif
avmurm&fatmif
&wemrm&fatmif
r*Fvrm&fatmif

uefo
Y wf
wnf c J h a omrif ;
rif;zavmif;
rif;&mZmBuD;
rif;&mZmBuD;
rif;carmif;
rif;carmif;
oD&dok"r&mZm
oD&dok"r&mZm
pEok"rrif;
pEok"rrif;
pEok"rrif;
O*mAvrif;

34
wnf c J h a omou & mZf
953
965
958
975
975
991
991
1020
1020
1020
1047

t*Fvdyftpkd;&vufxuf apwD? bk&m;rsm;ukd jyKjyifcJhaom bk&m;wumrsm;


(1) OD;omxGef;atmif(&mZ0ifq&mBuD;) anmifyifaps;u oQpfaomif;bk&m;? xkuefodrfbk&m;? tHawmfodrf
bk&m;rsm;ukd jyKjyifcJhonf/
(2) OD;cspfpH? 0gaps;u bk&m;ay:ESihf avmurm&fatmif bk&m;rsm;ukd jyKjyifcJhonf/
(3) OD;omxGef;atmifBuD;? anmifyifaps;u ousrm&fatmifbk&m;ukd jyKjyifcJhonf/
(4) OD;a&TomOD;? anmifyifaps;u &wemrm&fatmifbk&m;ukd jyKjyifcJhonf/
(5) OD;omxGef;OD;? 0gaps;u avmurm&fatmifbk&m;ukd jyKjyifcJhonf/
(6) OD;apmvSatmif vufaumufaps;u bk&m;ay:ESihf awZ&mrbk&m;ukd jyKjyifcJhonf/
(7) OD;omabm? a&ayguf0u Zderm&fatmifbk&m;ukd jyKjyifcJhonf/
(8) OD;armifa&TyGifh? ykZGefazaus;&Gmu r*Fvrm&fatmifbk&m;ukd jyKjyifcJhonf/
(9) OD;,ufoJhatmif? awmif&yfu? 0oJbk&m;ukd jyKjyifcJhonf/
(10) OD;atmifjynhfpkH? awmif&yfu yef;ukH;odrfbk&m;ukd jyKjyifcJhonf/

ajrmufOD;acwf qif,ifxkH;zGJUrI
&ckdifvlrsKd;wkdY\ qif,ifxkH;zGJUrIwkdYukd "n0wDacwf? a0omvDacwf? av;NrdKUacwfESihf ajrmufOD;acwfpaom
acwftqufqufwiG f tqifjh rifph mG 0wfqifcahJ Mumif; orkid ;f rSww
f rf;wkYd awGU&onf/ ajrmufO;D acwfwiG f trsK;d orD;rsm;
onf qif,ifx;Hk zGUJ &m t0wftxnfEiS fh vuf0wf&wemrsm; qif,ifrw
I o
Ydk nf ykrd rdk sm;jym;jynhpf v
Hk maMumif; taxmuf
txm;rsm;pGm awGU&onf/ ajrmufOD;NrdKU&Sd oQpfaomif;bk&m;? xkuefodrfbk&m;ESihf aAm"da&T*lbk&m;rsm; twGif;&Sd
eH&Hrsm;wGif xGif;xkxm;aom ausmufqpfkyfvkH; kyf<ursm;ukd MunfhIjcif;tm;jzihf od&SdEdkifonf/
ajrmufO;D acwfwiG f trsK;d om; trsK;d orD;wko
Yd nf rdrw
d \
Ykd tqift
h wef;tvku
d f 0wfqifMu&onf/ rif;rIxrf;rsm;
rSmvnf; &mxl;tqift
h wef;tvku
d f 0wfpm;qif,if&onf/ trsK;d om;rsm;rSm xkid rf odr;f tus? ykaH wmftus? uk,
d Mf uyf
tus 0wfqifMuonf/ awmif&n
S yf q
k ;dk ukd tqiftrsK;d rsK;d ,ufvyk f 0wfqifMuonf/ aAmif;awmfav;q,f? pvG,af wmf
ukd;yg; qkdonfhtwkdif; &mxl;tqifhtwef;udk vkdufNyD; aAmif;xkwfaqmif;&onf/ aAmif;xkwf&Sd wrmcRefrsm;ukd
Munhjf cif;jzihf &mxl;tqift
h wef;ukd cGjJ cm;odEidk o
f nf/ pvG,t
f rsK;d rsK;d ukv
d nf; &mxl;tqift
h wef;tvku
d f owfrw
S Nf y;D
&pfokdif;&onf/ em;a#mif;rsm;ukdvnf; y*Gif;em;a#mif;? pl;xkd;em;a#mif;? qifpG,fem;a#mif;? a&Tem;yef ponfjzihf
0wfqifMuonf/ &mxl;tqift
h wef;Bu;D olwrYdk mS vufarmif;wGif a&Tarmif;uGyu
f dk 0wfqifMuonf/ awmif&n
S yf q
k ;dk ukd
0wfNyD; cg;pnf;ukd BudK;acgufpnf;um tpESpfckukd ab;wGifcsxm;Muonf? ppfom;rsm;rSm armufwkd armuf&Snfrsm;

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

35

aqmif;Ny;D uk,
d Mf uyftusE iS fh ykaH wmfrsm;ukd 0wfqifMuonf/ awmif&n
S yf q
k ;dk ukd cg;awmif;uspNf y;D twGi;f rS abmif;bDwdk
0wfMuonf/
ajrmufOD;acwf trsKd;orD;rsm;onf qHyifukd tqef;wMu,f xkH;zGJUMuonf/ qHxkH;xkH;enf; ajcmufq,fhav;rsKd;
&Sdonf[k awGU&onf/ okdYaomf ,aeYxd trsKd;okH;q,fom awGU&Sd&onf/ qHxkH; xkH;enf;ukd vuFmzGJUxm;onfrSm]]Zr L wH c G e f ? rif ; rG e f p k d ; jrwf ? avmuewf w k d Y ? usih f t yf w &m;? apmih f x d e f ; jim;onf ? rrS m ;trS e f ? jrwf r G e f o D v ?
jrwf"rjzihf? pkd;Muaomcg? jynf"nm0,f? aeygwkHvQif? olawmfpifwkdY? qif,if0wfpm;? &Sdjim;wefwef? xkH;enf;
rS e f r S m ? xk w f j yef w csuf ? rysuf O aoQmif ? aqmif a ,mif z G J U pnf ; ? qH x k H ; enf ; uk d ? ur n f ; od k Y cwf c J h o nf / }}
---]]qH x k H ; xk H ; enf ; ? ed o Qnf ; uk d ? ur n f ; wif j yef ? usrf ; *ef t &? azmf x k w f j ytH h ? yxrrS m jrtk d ; vk H ; ? vrk H ; oD ; ?
woD;wvD? wywfcGD? ESpfywfcGD? okH;ywfcGDrdwfpdkY? wcsKdUrdwfvGwf? rcRwfwvnf? NrD;wH&Snfu? ponfwrsKd;?
pl;xkd;ywjrm;? rrSm;wrIH;? usKdufxkH;wwkH? wpkHu,if? xkdjyifbD;pkduf? tvkdufoifhpGm? xkH;&m'D;'kwf? OD;pGef;ykwf
ES i h f ? tok w f a emuf q G J ? rvG J x d y f w if ? xk d j yif w aoQmif ; ? a,mif a pmif ; Nrd w f a cguf ? oG , f o G , f a jrmuf u ?
>rdwfacgufyef;pkduf? wjzpfwvJ? avsmh&JMum0wfqH? wzefykvJukH;? wlEIH;ckywf? rvGwfNrdwf&pf? pepfr&Gwf?
e*g;ywfausmhuGif;? r,Gif;vufv,f,kef? wlpkHrvGJ? rkwm&GJESihf? qifhuJe*g;vdrf? EIdif;,SOfyrm? *rkef;tmikH?
wlpkHrvGwf? wrsOf;cwfvQuf? &pfywfxkH;acG? qifMuayonf/ ajr&um a&Tjynfwnf;--}}
--}}[k a&;pyfxm;cJhonf/
txufygvuFmt& qHxkH;xkH;enf; trsKd;okH;q,frSm(1) jrtkd;vkH; (2) vrkoD; (3) wywfcGD (4) ESpfywfcGD (5) okH;ywfcGD (6) NrdwfpkdY (7) NrdwfvGwf (8) NrD;wH&Snf (9)
ywjrm;pl;xkd; (10) uspfxkH; (11) uwkH (12) u,if (13) bD;pkduf (14) OD;pGef; (15) aemufwGJ (16) xdyfwif (17)
a,mifapmif; (18) Nrdwfacguf (19) yef;pkduf (20) avsmh&J (21) Mum0wfqH (22) ykvJukH; (23) ckywf (24)
rdwf&pf (25) e*g;ywfausmhuGif; (26) vv,f,kef (27) rkwm&GJ (28) e*g;vdrf (29) *rkef;ikHtm (30) 'D;'kwf
trsKd;orD;rsm;onf em;wGif em;a#mif;trsKd;rsKd;ukd 0wfqifMuonf/ 0wfqifMuaom em;a#mif;rsm;rSm
ywf&pfem;a#mif;? yef;em;a#mif;? ausmufem;a#mif;? em;qGJ? em;yuf? ponfwkdYjzpfMuonf/ vnfyif;wGif b,uf?
ykvv
J nfq?JG oH'gvnfqJG ponfwu
Ydk dk 0wfqifMuonf/ trsK;d orD;rsm;onf aemufpxrdeu
f dk 0wfqifNy;D ? xkid rf odr;f tus?
bmZltusrsm;ukd 0wfqifMuonf/ cg;wGif yef;cg;BudK;pnf; aiGaomhBudK;rsm;ukd qGJcsdwfxm;Muonf/ ajrmufOD;acwf
wGif 0wfqifcJhMuaom xrdefqifrsm;rSm tcsdwf? refusnf;yGifh? wkwfwHpD? usLx&H? uGufaxmifh? awmifvkH;ausmf?
ykd;0goef;? c'gjyuf? rIdif;vkH;ponfhtqifqef;rsm;ukd &ufvkyf0wfqifcJhMuonf/ jrmapmif;wifvufaumuf? rnif;pd
vufaumuf? yef;vufaumuf? BudK;vdrfvufaumuf? BuHqpfvufaumuf? zkHpdvufaumuf ponfrsm;ukd 0wfqifMu
NyD; vuf&Spfacsmif;jynhfatmif vufpGyfrsm;udk 0wfqifMuonf/ ajrmufOD;acwf trsKd;orD;rsm; 0wfpm;qif,ifykHukd
]]tkyfqif;0g? vSykd;0grSm? 0wfvwfyga&? aAmif;eufu,fxrdef?
ykd;0gbGJUwGif okyfazmfa&;pyfxm;onfrSm---]]tk
okH;ESpfvkH;yif 0wfrBuDau? atmufajcwqifh? vSykd;0grSm rusKd;yGifheefY? vSwifhqif,if? arykd;0grSm? qifvwfaw
av? cg;rSmMunhfvnf;? cg;BudK;'Gg'&m? rsufig;jzmav? pkHpGmoDoyf? vSykd;0grSm aemufpcsyfvkdY? wifhaMumif;oajc?
vSykd;0grSm? 0wfvwfawav? &ifrSmrmau? &ifrSmMunhfvnf;? uif;pGef;&Gufa&mif? yef;yGifha&mifav? jcm&moD
oyf? rr,f&ifrSm rrGwfcsyfvkdY? wifhaMumif;oajc? arykd;0grSm? 0wfvwfawav? ukd,frSmrma&? ukd,frSmMunhf
vnf;? ukd,frSmbmZl? a&Twlyef;cuf? arhbmZlrSm? NcdK;Z&ufeefY? vnf,SufOD;acgif;? kyfaygif;rsm;pGm? arhbmZl
rS m ? omvd u meef Y ? pwk a vmubmv? ewf o m;av;a,muf ? Bud r f v k H ; ajymuf e ef Y ? axmuf v k d Y M unh f [ ef ?
arh b mZl r S m jcaoF h & H v k d Y ? taxmif a v;axmif h ? ewf o m;apmih f v k d Y ? k y f y k H o P m ef ? rd e J Y b rS m ? cspf v k d Y y D ; au?
odef;aomif;wefukd? wifhaMumif;oajc? 0wfvwfawav? acgif;rSmrmav? acgif;rSmjynhfvnf;? acgif;rSmMuufNcD?
jryef;ukef;rSm? &TDyGifhpDvkdY? OD;&mZfauqHxkH;? jrtkd;vkH;ukd? ykd;0gacgif;rSm wifrda&av? vufrSmrmau? vufrSm
Munf h v nf ; ? e0&wf r suf & H ? tbmyD ; au? od e f ; aomif ; wef u k d ? ES p f a csmif ; uk d v T w f ? &S p f a csmif ; vuf r S m ?
tjynh f 0 wf v k d Y ? 0wf v wf a wav? em;rS m rmau? em;rS m Munh f v nf ; ? uk d , f h & d y f v nf ; jrif ? pd e f & S i f a 'vd y f v uf ?
tbmyD;au jrebufukd? wifhaMumif;oajc? ykd;0gem;rSm? 0wfvwfawav---}}
wav---}}[k pDukH;a&;om;xm;cJhonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

36

ajrmufOD;acwf bk&ifrif;jrwfrsm;ESihf rdzk&m;wkdY 0wfpm;qif,ifykHtjynhftpkHukd oQpfaomif;ykxkd;awmfBuD;\


paeaxmifh&Sd rif;bmbk&ifBuD;ESihf rdzk&m;BuD; zGm;rif;apmwkdY\ kyfxkrsm;ukd MunhfIavhvmEdkifonf/
ajrmufOD;acwf trsKd;om;ESihf trsKd;orD;wkdY\ 0wfpm;qif,ifrIrsm;ukd avhvmjcif;tm;jzihf ajrmufOD;acwf
,Ofaus;rIrSm &ckdifjynf\ acwfav;acwfteuf tjrifhqkH;jzpfaMumif; awGU&Sd&onf/

jrefrmrif;vufatmuf &ckdifjynf (ou&mZf 1146-1186)


bkd;awmfbk&m;onf &ckdifwpfjynfvkH;ukd odrf;ykdufNyD;aemuf NrdKU&GmktoD;oD; tkyfcsKyfa&;pepfukd csrSwfcJhonf/
&ckfdifwpfjynfvkH;wGif (1) ajrmufOD;NrdKU0ef (2) &rf;NAJNrdKU0ef (3) oHwGJNrdKU0ef (4) trf;NrdKU0ef[l NrdKU0efav;OD;ukd
cefYtyfum tkyfcsKyfaponf/ NrdKU0efvufatmufwGif NrdKUpm; &Gmpm;ESifh uvef? oHAsif? aMu;xrf;BuD; ponfjzihf
tqifhqifhwm0efay;um tkyfcsKyfapcJhonf/ ajrmufOD;NrdKUwGif tkyfcsKyfaom NrdKU0efrSm tBuD;qkH;jzpf &rf;NAJNrdKU0efrSm
'kwd,tBuD;qkH;jzpfonf/ ajrmufOD;NrdKUwGif jrefrmNrdKU0ef(9)quf ESpfaygif; (40) tkyfcsKyfcJhonf/ xkdNrdKU0efrsm;rSm(1) eEyusef
ou&mZf
1146-1150
(4-ESpf)
(2) taemufbufwkduf0ef
/
1150-1152
(2-ESpf)
(3) ykodrf0ef
/
1152-1153
(1-ESpf)
(4) wkdif;wm0ef
/
1153-1155
(2-ESpf)
(5) armifausmfvS
/
1155-1157
(2-ESpf)
(6) pdefbl;
/
1157-1175
(18-ESpf)
(7) aemf&xm
/
1175-1181
(6-ESpf)
(8) armifMumkd;
/
1181-1184
(3-ESpf)
(9) armifpHaysmf
/
1184-1186
(2-ESpf)

NAdwdoQvufatmuf ajrmufOD;NrdKU
t*FvdyfESihfjrefrmwkdYonf e,fpyfudpaMumifh c&pfou&mZf 1824 ckwGif t*Fvdyfjrefrm ppfyGJjzpfyGm;cJhonf/
t*FvdyfwkdYonf ppfaMumif;av;aMumif;cGJum &ckdifwpfjynfvkH;ukd wkdufckdufodrf;ykdufcJhonf/ ajrmufOD;NrddKUukd 1825
ck Zefe0g&Dv (31)&ufaeYwGif odrf;ykdufcJhonf/ odrf;ykdufNyD;aemuf &ckdifom;rsm;ukd tkyfcsKyf&eftwGuf AkdvfrSL;&myodef
oyfonf pdefwifpm; eEoD[tm; ajrmufOD;NrdKUpm; &mxl;ay; tdrfajc(80)jzihf tpjyKum jyifaps;&Gmukd pwif
wnfaxmifaponf/ aemufykdif;umvwGif &yf(7)&yftjzpf jyifaps;? 0gaps; ESihf i^ajcmufaps;? ausmuf&pfau?
vufaumufaps;ESihf uHvS? anmifyifaps;? tv,faps;? awmif&yf ponfjzihf owfrSwfcJhonf/ xkdtcsdefxd ajrmufOD;ukd
&ckdifjynff\NrdKUawmftjzpf owfrSwfxm;ao;onf/ okdYaomf ajrmufOD;NrdKUonf yifv,fESihf tvSrf;a0;jcif; yifv,ful;
oabFmrsm; r0ifEdkifjcif; c&D;oGm;vma&; cufcJjcif;wkdYaMumihf NAdwdoQt*FvdyfwkdYonf NrdKUawmftjzpf qufvufxm;&ef
rESpo
f ufMuacs/ xkaYd Mumihf NAw
d o
d Qt*Fvyd w
f Ydk oGm;vma&; vG,u
f &l efEiS fh &moDOwkrQwaomae&mwGif NrKd Uopfwnf&ef
&SmazGcJhMuonf/ xkdtcg &ckdifbk&ifrsm;vufxuftusyf[k ac:aomNrdKU\ta&SUbufxkd;xGufaeaom ppfuJuRef;wGif
NrdKUawmftopfukd wnf&ef t*FvdyfwkdY owfrSwfcJhMuonf/ xkdYaMumifh 1826 ckwGif uywdefa'csdef;qifESihf a';0ef;BuD;
atmifausm&f w
DS Ydk OD;aqmif NrKd Uawmfopfudk wnfco
hJ nf/ ppfuu
J Re;f ay:wGif wnfaomaMumifh ppfawGNrKd U[k ac:wGicf hJ
onf/ if;tcsdefrSpNyD; ppfawGrSm NrdKUawmfopfjzpfcJh ajrmufOD;rSm NrdKUawmfa[mif;jzpfcJhaomaMumihf ajrmufOD;NrdKUukd
NrdKUa[mif;NrdKU[k ac:wGifcJhonf/
t*Fvdyf jrefrmppfyGJukd &EykdpmcsKyft& ppfajyNidrf;vkdufaomtcg tmoHe,f? &ckdife,fESihf weoFm&De,fwkdYukd
NAdwdoQt*FvdyfwkdY tkyfcsKyf&efay;tyf&onf/ xkde,fajrrsm;ukd NAdwdoQwkdYonf ukdvkdeDpepfjzihf tkyfcsKyfcJhMuonf/
&ckid af 'oukd wkid ;f tjzpf owfrw
S Nf y;D taemufb*Fvm;jynfe,f aumfr&D iS ef mrif;Bu;D \ vufatmuf xm;&Sad vonf/
&ckdifwpfwkdif;vkH;wGif ppfawGckdif? trf;ckdif? &rf;NAJckdif? oHwGJckdif[l ckdif(4)ckcGJum ckdifwpfckwGif ckdif0efwpfO;D pD

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

37

xm; tkyfcsKyfaponf/ NrdKUa[mif;NrdKUonf ppfawGckdifyg0if ppfawGckdif0ef\ tkyfcsKyfrIatmufwGif &SdcJhonf/


NrdKUa[mif;NrdKUe,f wpfckvkH;ukd (1) vusfm&GmuRef; (2) bkef;<u,fuRef; (3) ukvm;ykef;uRef; (4) xdyf0jyifuRef;
(5) *kPfuRef; (6) ajymif;jymuRef; ponfjzifh uRef;ajcmufck owfrSwfum uRef;tkyfrsm;cefY tkyfcsKyfa&;wm0ef
ay;cJhonf/ xkdrSwqifh aemufykdif;wGif NrdKUe,fwpfckvkH;ukd wkdufe,frsm;cGJum wkdufolBuD;rsm;tm; wm0efay; tkyfcsKyf
apcJhonf/ NrdKUa[mif;NrdKUe,fwpfckvkH;ukd wkdufe,f&Spfck owfrSwfcJhonf/ if;wkdYrSm (1) NrdKUrwkduf (2) NrdKUa[mif;
ajrmufwkduf (3) &rf;acsmif;wkduf (4) vusfmjrefwkduf (5) acsmif;zDvmwkduf (6) yg;awmfwkduf (7) bkef;<u,fwkduf
(8) avmif;MuufwkdfufwkdY jzpfMuonf/
xkduRef;tkyfESihf wkdufe,folBuD;rsm;onf jynfolvlxkxHrS tcGefawmfrsm;ukd aumuf NAdwdoQtpkd;&xH ay;oGif;&
onf/ aumufcH&aom tcGefawmfrSwq,fhig;&mckdifEIef;ukd uRef;tkyfrsm;u &&SdMuonf/ &mZ0wfrIrsm; jzpfay:u
ykvdyfxH taMumif;Mum;&onf/ uRef;tkyfESihf wkdufe,folBuD;rsm;ukd ulnD&ef &Gmom;rsm;u &Gmacgif;ukd a&G;cs,f
wifajrmufMuonf/ &Gmacgif;rsm;onf &GmrS tcGefawmfrsm;ukd aumufcHNyD; uRef;tkyfrsm;xH ay;oGif;&onf/ &Gmacgif;
ukd ulnD&ef pma&;rsm; cefYtyfxm;onf/ ukdvkdeD tkyfcsKyfa&;pepf vnfywf&eftwGuf tqifhqifh &Gmpma&;? &Gmacgif;
uRef;tkyf? NrdKU0ef? ckdifw&m;olBuD;? wkdif;rif;BuD; ponfjzihf wm0efay;tyfxm;onf/ 1889 wGif uRef;tkyfrsm;tm;
trItao;tzGJUrsm;ukd ppfaq;cGihfay;tyfcJhonf/ (1835)ckESpfa&mufaomtcg NrdKUa[mif;NrdKUwGif NrdKU0eftpm; NrdKUtkyf
wpfO;D tm; tkycf sKyaf ponf/ NrKd Ue,fwpfcv
k ;Hk wGiv
f nf; &GmolBu
J ;D tykidk f (99)ck owfrw
S
f &GmolBu;D rsm;ukd ceft
Y yfwm0ef
ay;cJo
h nf/ &GmolBu;D rsm;rSm tpk;d &u owfrw
S x
f m;aom tcGeaf wmfaiGrsm;ukd NrKd Utkyx
f aH y;oGi;f Muonf/ ao;i,faom
rIcif;rsm;ukd ppfaq;&onf/ aemufykdif;wGif rif;jym;? NrdKUa[mif;? ausmufawmfokH;NrdKUukd aygif; e,fykdif0efaxmuf
wpfOD;tm; tkyfcsKyf&ef wm0efay;tyfcJhonf/ &mbufESihf w&mrrIrsm;ukd ppfaq;&ef w&m;rNrdKUtkyfwpfOD;ukd
ausmufawmf kH;pkdufapNyD; ausmufawmfwGif v0ufNrdKUa[mif;wGif v0uf kH;xkdifaponf/ uJhokdY tkyfcsKyfcJhaom
pepfonf (1942)ckESpf wkdifatmif&SdcJhonf/
ukdvkdeDtkyfcsKyfa&;pepf vnfywf&eftwGuf e,fykdif? NrdKUtkyf? &GmolBuD; ponfjzihf qifhuJ qifhuJ wm0efay;
tkyfcsKyfcJhonf/ tjcm;wpfbufwGifvnf; vkHNcHKa&;ESihf Nidrf0yfydjym;rItwGuf ykvdyftzGJUukd zGJUpnf;wm0efay;xm;onf/
a&S;OD;pGm NrKd Ua[mif;wGif &JXmewpfcu
k dk ,ckawmif&yfaps;teD;wGif aqmufvyk cf o
hJ nf/ if;&JXmeteD;&Sad om acsmifudk
wHwm;xk;d cJo
h nf/ &JXmeteD; &Scd ahJ om wHwm;jzpf ,ckwidk f *g&m'kw
H w
H m;[k ac:onf/ wpfNrKd Uvk;H twGuf &JXmewGif
XmetkyfwpfOD; *gwfpma&;wpfOD; &JMuyfwpfOD;ESihf ykvdyf(7)OD; xm;&SdcJhonf/ awmif&yfrS wzef &J|meukd eef;awmfukef;
ay:odkY ajymif;a&TUaqmufvkyfcJhonf/ Akdvfiwm&JXmeukd 0ifwkdufNyD; aemufykdif;wGif t*Fvdyftpkd;&onf NrdKUe,fwGif
&JXmersm;ukd ajrmif;abGESihf xdyf0jyifaus;&GmwkdY wkd;csJUzGifhvSpfxm;cJhonf/

NrdKUa[mif;NrdKUolNrdKUom;wkdY\ e,fcsJUqefYusifa&;vkyf&yfrsm;
t*FvdyfwkdYonf NrdKUa[mif;NrdKU&Sd eef;awmfukef;ukd wl;Munhf&ef qE&SdMuonf/ xkdYaMumihftuGufqifum NrdKUa[mif;
&Sdvrf;rsm;ukd azmufvkyfcJhonf/ uHvSrS a&ayguf0usKH;ukd jzwfqnfum eef;awmfukef; taemufbufavSum;wGif
vrf;ukd tqk;H owfco
hJ nf/ xkv
d rf;wnfw
h nfh ta&SUbufwiG f qif;vrf;rStv,faps;wpfavQmufvrf;wpfcu
k dk azmufvyk f
cJhonf/ xkdtv,faps;vrf;ESihf a&ayguf0vrf;Mum;wGif eef;awmfukef; umqD;aeonf/ xkdvrf;ESpfckukd qufoG,frd&ef
twGuf eef;awmfukef;ukd wl;azmfrnf[k t*Fvdyftpkd;&u tpDtpOfcscJhonf/ udpESihfywfouf NrdKUolNrdKUom;rsm;
ta&;ykdifxHwGif eef;awmfukef;ukd rwl;&eftwGuf uefYuGufvTmwifcJhMuonf/ xkdtcg ppfawGNrdKUwGif &Sdaom t*Fvdyf
ta&;ykid f rpwmbGe;f onf NrKd Ua[mif;odYk vma&mufco
hJ nf/ NrKd Ua[mif;eef;awmfuek ;f ay:&Sd wJeef;wGif wnf;ckad ecJo
h nf/
xkdtcg NrdKUolNrdKUom;rsm;ukd,fpm; OD;a&TomOD; (uG,fvGef) OD;apmvSatmif (uG,fvGef) OD;zaxmf (uG,fvGef)
OD;armifat;csr;f (uG,v
f eG )f wku
Yd wJeef;ay:wufa&mufNy;D t*Fvyd t
f a&;ykid t
f m; eef;awmfuek ;f ukd wl;NzKd vrf;azmuf
jcif; rjyK&ef ajymqkduefYuGufcJhMuonf/ t*Fvdyfta&;ykdifvnf; olwkdY\ajymqkdcsufukd vufcH vrf;azmufvkyfjcif;ukd
&yfqkdif;cJhavonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

38

tu,fom xkdpOfu eef;azmufvkyfrIukd uefYuGuf r&cJhvQif ,cktcsdef eef;awmfukef;rSm NydKysufvQuf&Sdonf


ukd awGUjrif&ayrnf/ t*FvdyfqkdvQif armfrMunhf&Jaomtcsdef vlukd,fwkdif oGm;a&mufawGUqkHNyD; &J0efYpGmuefYuGuf
ajymqkdcJhaom NrdKUvlBuD;rsm;ukd csD;usL;p&myif jzpfayonf/ if;wkdY\ aus;Zl;aMumihfvnf; ,ckxufwkdif eef;awmfukef;
ukd rm;rm;rwfrwf awGU&Sd&jcif;jzpfonf/
bk&ifcHbwfwvmonf NrdKUa[mif;NrdKUokdY a&muf&SdvmNyD; bk&m;ykxkd;rsm;ukd vSnhfvnfMunhfIcJhonf/ xkdpOfwGif
NrdKUa[mif;&Sd &ckdifrsKd;GefY vli,frsm;u e,fcsJUqefYusifa&;ukd vkyf&yfwpfckukd jycJhMuonf/ rsKd;GefYvli,frsm;jzpfaom
armifapmOD;? OD;omxGef;? aumif;pHvS(uG,fvGef) wkdYonf oHjym;wGif (Footwear Strictly Prohibited ) bdeyfpD;
wufjcif;ukd Muyfwnf;pGm wm;jrpfonf[k t*Fvdyfpmjzihfa&;NyD; oQpfaomif;bk&m;\wufvrf; csdwfqGJMuonf/
if;pmukd tcsKdUaom t*Fvdyftvkdfawmf&dwkdYu ,lvTifhypfMuonf/ aemufxyfwzef t*Fvdyfbk&ifcHvmaeqJ wGif
oGm;a&mufNyD; aumif;pHvSu csdwfqGJcJhonf/ xkdtcg if;pmwrf;ukdvTihfypfcsdef r&ojzifh bk&ifcH awGUjrifcJhonf/
,if;aMumifh bk&ifcHonf bdeyfukdcRwfum ausmufpm0ef OD;pHa&TbkESihftwl oQpfaomif;bk&m;ukd wufa&mufavhvm
Munhf cI o
hJ nf/ vky&f yfudk Munhf jI cif;tm;jzifh &ckid v
f il ,frsm; rsK;d csppf w
d &f NdS y;D e,fcsUJ qefu
Y siaf &;vkyif ef;ukd jyKvyk &f m
wykdif;wp yg0ifcJhaMumif; awGU&Sd&ayonf/
1942 ckESpfwGif *syefrsm; NrdKUa[mif;NrdKUokdY 0ifa&mufcJhonf/ xkdtcsdefrSpNyD; t*FvdyfwkdY\ AsLkdua&pDtkyfcsKyfa&;
csKyfNidrf;oGm;NyD; *syefwkdY\ waoG; woH wrdefY zufqpftkyfcsKyfa&;pepf ay:aygufcJhonf/ NrdKUa[mif;NrdKUrSm ckdif0ef
kH;jzpfaom NrdKUjzpfvmcJhonf/ ykvdyfwyfzGJUwGifvnf; ckdif&J0efwpfOD;ukd cefYxm;cJhonf/ tkyfcsKyfa&;pepfonf
1944 ckESpfukefatmifxd MumjrifhcJhonf/
1945 ck Zefe0g&Dv aemufqkH;tywfrSm NAdwdoQ t*FvdyfwkdYonf NrdKUa[mif;NrdKUukd jyefvnfodrf;ykdufcJhonf/
tkyfcsKyfa&;pepfukdvnf; csrSwfcJhMuonf/ e,fykdifwpfOD; NrdKUykdifwpfOD; vufaxmufNrdKUykdif wpfOD;&mbufESifh w&m;r
w&m;olBuD; wpfOD;wkdYukd wm0efay;tyfNyD; tkyfcsKyfaponf/
ykvdyftzGJUwGif &J0efaxmufwpfOD;? tifpyufawmfwpfOD;wkdYu &Jwyfom; okH;q,fESifh NrdKUe,f\vkHNcHKa&;ESifh
Nidrf0yfydjym;a&;wm0efukd ,l&onf/ tkyfcsKyfa&;pepfonf 1948 ckESpfxd wnf&SdcJhonf/
1948 ckESpfwGif vGwfvyfa&; &&SdcJhonf/ odkYaomfvnf; tkyfcsKyfa&;pepfrSm tenf;i,fjyKjyifvQuf NrdKUykdife,fykdif
tkyfcsKyfa&;pepfjzihf tkyfcsKyfcJhonf/ 1962 rS 1970 xd NrdKUe,fvkHNcHKa&;ESifh tkyfcsKyfrIaumfrwD? aus;k&Gm^&yfuGufvkHNcHK
a&;ESihf tkyfcsKyfrIaumfrwDrsm; zGJUpnf;um tkyfcsKyfa&;pepfukd toGifajymif; tkyfcsKyfcJhonf/ 1972 ck Mo*kwfvwGif
NrKd Ue,fvNHk cKH a&;ESihf tkycf sKyrf aI umfrwDwiG f Ou|wpfO;D twGi;f a&;rSL;wpfO;D ? tcsed jf ynhf aumfrwD0ifo;Hk OD;ESifh tcsed yf idk ;f
ajcmufOD;yg0ifaomtzGJUu NrdKUe,f\vkHNcHKa&;pDrHcefYcGJa&; ponfwkdYukd aqmif&GufcJhonf/ NrdKUykdife,fykdif w&m;r
w&m;olBuD;wkdY\ w&m;pD&ifa&;pepfukd zsufodrf;NyD; vlxkvlwef;pm; toD;oD;rS yg0ifaom w&m;pD&ifa&; tzGJUrsm;ukd
zGJUpnf;um NrdKUe,fwpfckvkH;\ w&m;pD&ifa&;vkyfief;ukd aqmif&GufcJhMuonf/
NrKd Ue,fvNHk cKH a&;ESihf tkycf sKyrf aI umfrwD\ wm0efay;csut
f & aumfrwDwpf&yf zGUJ pnf;um NrKd Uywfywfvnf&adS eaom
ocsKif;rsm;ukd zsufapNyD; NrdKU\ajrmufbufESihf awmifbuft&yfwkdY ocsKif;ESpfckom xm;&SdcJhonf/
1974 ck rwfv (2)&ufaeYrS pNy;D jynfoaYl umifpD tqifq
h ifzh UJG pnf;cJo
h nf/ NrKd Ua[mif;NrKd Ue,fwiG f NrKd Ue,fjynfoaYl umifpD
tvkyt
f rIaqmiftzGUJ ? NrKd Ue,fw&m;olBu;D tzGUJ ? NrKd Ue,fvyk if ef;ppfaq;a&;tzGUJ ESifh a&;&maumfrwDrsm;ukd zGUJ pnf;cJo
h nf/
&yfuGufaus;&Gmrsm;wGifvnf; tvkyftrIaqmiftzGJUESifh w&m;olBuD;tzGJUrsm;ukd zGJUpnf;cJhonf/ yxrtBudrf NrdKUe,f
jynfolYaumifpDrS NrdKUa[mif;NrdKUtrnfukd ajrmufOD;NrdKUodkY trnfajymif;a&TUac:a0:okH;pGJ&ef oifhaMumif;ukd txuftzGJU
tpnf;rsm;okdY wifjycJhonf/ xkdYaMumifh jynfxJa&;ESihf omoema&;0efBuD;Xme\ 22-9-78 aeYpGJyg pmtrSwf
2^105^tx (2)t& NrdKUa[mif;NrdKUESihf NrdKUa[mif;NrdKUe,fukd ajrmufOD;NrdKUESihf ajrmufOD;NrdKUe,f[k jyifqifowfrSwfcJh
onf/ 1974 ckESpfrSp ,aeYxd aumifpDtqifhqifh zGJUpnf;um NrdKUe,f\ pDrHcefYcGJa&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&; ponf
rsm;ukd NrdKUe,fygwD,lepf\ OD;aqmifrIcH,l qkd&S,fvpfvlaerIpepf atmifjrifap&ef ukd,fpGrf;OmPfpGrf;&Sdoa&GU
taumiftxnfazmf aqmif&GufvQuf&Sdonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

39

e,fEkdifiHa&; jzpfpOforkdif;
e,fcsJUqefYusifa&;ESifhqkd&S,fvpfa&; BudK;yrf;rI
NAdwdoQacwf e,fcsJUqefYusifa&;vIyf&Sm;rI
(1) ajrmufOD;NrdKUe,f &ckdifrsKd;cspfacgif;aqmifrsm;\ trsKd;om;a&;? vGwfvyfa&;? awmfvSefa&;BudK;yrf;rI
jrefrmou&mZf 1186 ck? c&pfou&mZf 1825 ckESpfwGif NrdKUa[mif;NrdKUe,fonf NAdwdoQtpkd;& AkdvfrSL;&myodrf
owf wyf\ odrf;ykdufrIaMumihf NAdwdoQukdvkdeDb0okdY usa&mufcJh&avonf/
tpOfwpkduf ukd,fhrif;? udk,fhcsif;b0ESihf? aexkdifvmcJhaom NrdKUa[mif;NrdKUe,fol? NrdKUe,fom;rsm;onf vlrsKd;jcm;
t*FvdyfwkdY\ uRefb0okdY usa&mufvmonfhtcg trsKd;om;pdwf vGwfvyfvkdpdwfrsm; wzGm;zGm; ay:aygufvmNyD;?
trsKd;om;pnf;vkH;nDGwfaom e,fcsJUqefYusifvkdonfh pdwf"mwfrsm; txG#ftxdyfodkY a&muf&SdvmMuavonf/
t*FvdyfwkdY\ ukdvkdeDtkyfcsKyfa&;pepfukd rauseyfojzihf c&pfou&mZf 1835 ckESpfwGif &ckdifjynfrS yxrqkH;
awmfvSefcJhaomyk*dKvfrSm NrdKUa[mif;NrdKU? av;NrdKUolBuD; icspfpH (ac:) cspfpHa0 jzpfavonf/ cspfpHa0\ awmfvSefvIyf&Sm;
rIaMumifh olYtm; t*FvdyfwkdYu zrf;qD;&ef jyKvkyfMuavojzihf zkd;acgifawmifukd ausmf jrefrmrif;xH xGufajy;oGm;cJh
avonf/ t*Fvdyftpkd;&u xGufajy;oGm;aom awmfvSefa&;acgif;aqmif cspfpHa0tm; jyeftyf&rnf[k jrefrmrif;tm;
taMumif;Mum;ojzihf cspfpHa0onf c&pfou&mZf 1836 ckESpfwGif t*FvdyfwkdY\ axmifoGif;tusOf;csxm;jcif;ukd
cHc&hJ avonf/ axmifwiG ;f vnf; vIy&f mS ;rIrsm; jyKvyk af vojzihf aemufq;Hk wGif rIrvS owfjzwfjcif; cHomG ;&avonf/
,if;aemuf olYuRefrcHvkdaom &ckdifrsKd;cspfacgif;aqmifjzpfonfh rif;om;BuD;a&Tbef;? 'kd;0ef;atmifausmf&TD?
NrKd UolBu;D atmifausmZf w
H o
Ydk nf &ckid w
f pfrsK;d om;vk;H uReo
f abmufb0rS vGwaf jrmufa&;twGuf t*Fvyd ef ,fcsUJ tkycf sKyf
olrsm;tm; (9)ESpfeD;yg;cefY ta&;qkdwkdufyGJ 0ifcJhMuavonf/
,if;odkY rsKd;cspfyk*dKvfrsm; uRefb0rS vGwfajrmufa&;twGuf BudK;yrf;&mwGif NrdKUa[mif;NrdKUe,fol? NrdKUe,fom;
rsm;onf? awmfveS af &;twGuf vkt
fd yfaeaom b@maMu;aiGrsm;ukd qif;&J? csr;f omra&G;? rdrw
d \
Ykd vuf0wf&wemrsm;rS
tp? vkdavao;r&Sdatmif xnfh0ifMuavonf/
,if;odkYjynfolrsm; pnf;vkH;nDGwfaecsdefwGif t*Fvdyfe,fcsJUorm;rsm;onf &ckdifrsKd;cspfacgif;aqmifrsm;
jzpfMuaom rif;om;BuD; a&Tbef;? 'kd;0ef;atmifausmf&TD? NrdKUolBuD;atmifausmfZHwkdY\ wkdufyGJ0ifawmif;qkdcsufrsm;ukd
ray;ko
H mru ,if;wkt
Yd m; zrf;qD;um wjcm;Ekid if jH zpfonfh umvuwm;axmifoYdk ykaYd qmiftusO;f csxm; Muavonf/
wqufwnf;rSmyif &ckid v
f rl sK;d rsm;tm; uReo
f uf&n
S pf mG tkypf ;dk Ekid af &;twGuf &ckid t
f rsK;d om;rsm;\ wuf<uEk;d Mum;aom
trsKd;om;a&;? vGwfvyfa&;? pdwf"mwfukd enf;trsKd;rsKd;jzihf? csKd;ESdrfzsufqD; ypfMuavonf/
rsK;d cspaf cgif;aqmifo;Hk OD; axmiftwGi;f tusO;f cscsKyaf ESmifxm;jcif; cHae&pOf &ckid rf sK;d cspaf cgif;aqmifjzpfaom
rif;om;BuD;a&Tbef;onf &efole,fcsJUt*FvdyfwkdYtm; tIH;ray; vufrajrmufaom ajymifajrmufonfh &JpGrf;owdjzihf
axmiftwGif; &ufaygif;(41)&ufwkdifwkdif tpmiwfcH qEjy&if; &ckdiftrsKd;om;wkdY\ trsKd;om;a&;? vGwfvyfa&;pdwf
"mwfudk aemifvmaemufom;rsm;\ pdww
f iG f tpOfxm0& &Sio
f efaeatmif atmufygrSmwrf;vTmukd a&;om;cJah vonf/
,if;rSmwrf;vTmwGifrif;om;trSef? igvsifBuHu? EkdifiH&yfpnf? wkdif;jynftwGuf? ukd,fhtoufukd? &uf&ufpGefYcGm? ukvm;&Gm
? cEmkyfa[mif;? b0ajymif;cJh? jzpfaMumif;oHom? ow0gwkdY? rSefpGmrcRwf? olrowfvnf;? rvGwfwcg?
aotH h & mwnf ; ? ur m raMu? ol w k d Y o nf v nf ; ? twnf r pk d ; ? igajrxk d ; vnf ; ? tk d ; wcg? wG e f v d r f h & m\?
aemifvmaemufvl? &ckdifolwkdY? t,lrajymif;? ighvrf;aMumif;ukd? aumif;aumif;vkdufem? jynf"nmukd? wcg
rkcs? igwkdY&tHh? vkHva&SUoef? vlvsifBuHu? edAmefrcRwf? vuf0g;cwfonf? rvGwf pmaowrf;wnf;/
rsKd;cspfacgif;aqmif 'kd;0ef;atmifausmf&TD? NrdKUolBuD;atmifausmfZHwkdYuvnf;? rif;om;BuD;a&Tbef;enf;wl? &ckdif
vlrsK;d rsm; NAw
d o
d Qe,fcsUJ orm;rsm;\ tkycf sKyrf aI tmufrS vGwv
f yfa&;twGuf toufaoG;ukd ay;Ny;D wku
d yf 0JG ifawmfveS f

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

40

Mu&ef atmufygrSmwrf;vTmukd a&;om;wyfvSefY cJhMuavonf/


'kd;0ef;atmifausmf&SDuaemufom;? aemifvm? aemufxyfygvnf;? q&mokH;vuf? a&SUuwuf? toufcEm? vlwkdYrSmum;?
wcgw&H ? tzk d ; wef \ ? w&H w cg? qk d w k H y gvnf ; ? ol o mvmvsuf ? zd E S d y f p uf u ? touf x k d c g? bk d ; r&m&S i f h ?
"r v rf ; rS e f ? usih f a Mumif ; BuH v suf ? yk d u f q H u k d p m;? vd r f v S n h f x m;aomf ? aemuf o m;wzef ? onf ; rcH E S i h f ?
EkdifiHwum? [l&m&m? ynmESihfOmPf? oifhpGmzef? wm0efrysuf? opm&Gufvsuf? toufukdvSD;? aoG;acsmif;pD;
rS? tNyD;BuHhckdif? EkdifiHwkdif;NrdKU? tpkdYpkdYESihf? ukd,fhNrdKUudk,fhajr? ukd,fhXmeukd? &arrkcs? avmuwnf;? atmufusrcH
csif a omaMumih f /
xkdenf;wl NrdKUolBuD; atmifausmfZHuvnf;O'gef;raMu? jzpf&avjcif;? wkdif;jynfukdBuH? atmifausmfZHrSm? BuHumazGaESmuf? wusdwfajcmufwkdY?
,Gif;azmufopm? olkwkdYrSmum;? 0rf;pmpm;uGuf? wxyfwGufukd? woufpmxif? acG;tjrifaMumifh? wkdif;cGif
ompnf ? igwk d Y j ynf v nf ; ? ol Y j ynf j zpf & ? 0rf ; enf ; pG w nf ; / rd b q&m? ayg&Pmok d Y ? a0g[mxk H ; a[mif ; ?
vlAla'gif;wkdY? raygif;azmf&m? qkdwkHygvnf;? arhumowd? aygif;azmfrd? vufwGdrkcs? igBuHK&\? b0wZpf?
vl j yef j zpf ? topf c k y if ? BuH p nf c sif o nf ? b,f w G i f r arh E d k i f a omaMumih f - /
[l toufESihfvJNyD;? aqmif&GufcJhMuaom &ckdifrsKd;cspfacgif;aqmifrsm;\ olYuRefrcHvkdaom trsKd;om;a&;?
vGwfvyfa&;aqmif&Gufcsufrsm;onf &ckdiftrsKd;om;rsm;twGif; tpOfwpkduf vIyf&Sm;vsufyif &Sdaeayao;onf/

(2) AkdvfiwmESihf &ckdiftrsKd;om;rsm;\ e,fcsJUqefYusifa&;vIyf&Sm;rI


c&pfou&mZf 19 &mpkwGif &ckdifjynf av;NrdKUacsmif;a'oukd A[kdjyKNyD; e,fcsJUqefYusifa&;? trsKd;om;a&;
vIyf&Sm;rIrsm; ay:aygufcJhayonf/ ou&mZf 1888 ckESpfwGif AkdvfiwmESihftzGJUonf av;NrdKUacsmif; a'owpfavQmuf
&Sd awmifolv,form;rsm;tm; NAdwdoQe,fcsJUtkyfpkd;olrsm;\ ukdvkdeDb0? tzdESdyfcHtajctaersm;ukd wifjyum pnf;kH;
a&;vkyif ef;rsm;ukd rjywf aqmif&u
G cf ahJ vonf/ a'ocHawmifov
l ,form;rsm;onf Akv
d if wmESit
hf zGUJ \ trsK;d om;a&;
vIyf&Sm;rIaqmif&Gufcsufrsm;ukd wpfpwpfpaxmufcH tm;ay;um aemufqkH;wGif AkdvfiwmESifhtwl e,fcsJUqefYusifa&;
vIyf&Sm;rIrsm;ukd yl;aygif;yg0if aqmif&GufcJhMuavonff/
xkdtcsdef NrdKUa[mif;NrdKU NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;onf &ckdifjynfolvlxk\ tcGifhta&;rsm;ukd ydwfyifxm;kHru
,if;wk\
Yd ukv
d edk D uRejf yKa&; wnfwefcY idk Nf raJ &;twGuf ppfa&;? Ekid if aH &;? tkycf sKyaf &;rsm;ukd tckid t
f rmwk;d csUJ wnfaqmuf
aeaomumvvnf; jzpfayonf/ t*Fvdyfe,fcsJUorm;rsm;onf ,if;wkdY\tkyfcsKyfa&; ,E&m; us,fjyefYa&;twGuf
NrdKUa[mif;NrdKUe,f wpfe,fvkH;ukd odrf;oGif;vsuf&Sd&m av;NrdKUacsmif; taemufbufurf;ajcwpfae&mwGif AkdvfiwmtzGJU
ESifh awGUqkHNyD; wdkufyGJjzpfyGm;Muavonf/ tcsdefrSm c&pfou&mZf 1887 ck rkd;wGif;umv jzpfavonf/ xkdwkdufyGJwGif
Akdvfiwm\tzGJUrS tzGJU0if(4)OD;ukd NAdwdoQwkdY vuf&zrf;qD;rdNyD; NrdKUa[mif;NrdKU tusOf;pcef;wGif opfom;xdyfwkH;jzihf
csKyfaESmifxm;avonf/
Akdvfiwmonf rdrdwkdYwyfrS tzGJU0ifrsm;tm; zrf;qD;csKyfaESmifxm;jcif; cHae&jcif;ukd raMueyfEdkifojzihf
tkyfcsKyfolwm0efcHrsm;tm; rdrdwkdYESihfawGUqkHaqG;aEG;&ef zdwfMum;avonf/ ,if;zdwfMum;csufukd tkyfcsKyfolrsm;u
vufcHjcif;r&SdMuay/
odkYvufcHjcif; r&SdMuaomaMumihf Akdvfiwmonf NrdKUa[mif;NrdKUtkyfpkd;ol tpkd;&wkdYtm; 1888ck {NyDv(8)&uf
aeYwGif rdrdESihftzGJU NrdKUa[mif;NrdKUokdY vma&mufwkdufckdufrnfjzpfaMumif; ol&owdajymifajrmufpGmjzihf wifBudKtaMumif;
Mum;cJhavonf/ ,if;odkY taMumif;Mum;onfhaeYrSmyif AkdvfiwmESihf &ckdiftrsKd;om; tiftm;pkwkdYonf eef;awmfukef;&Sd
ykvyd pf cef; ukv
d eG ;f awmifbufrS wpfwyf? tv,faps;a&SUawmifbufrw
S wyf? a&Tual wmifbufrS wpfwyf? ok;H wyfc
JG
csDwufMuavonf/ ,if;okdY csDwuf&mwGif a&TulawmifbufrS csDwufvmaomwyfonf rD;wkwfESihf"m;? vSHrsm;ukd
ukdifqGJum? wkdufarmif;ukd wD;NyD;? rqkdifolruyfESihf? rqkdifolrxdESihf [laoma<u;aMumfoHrsm;jzihf anmifyifaps;&yfuGuf

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

41

vrf;wpfavQmuf csDwufvmMuavonf/ tkyfpkd;ol ykvdyfwkdYonf xkdcsDwufvmaomwyfukd jyefvSefwkdufckduf&ef pDpOf


aqmif&GufaewkH; a&TawmifbufrS csDwufvmaom wyfESihf vGef;awmifbufrS csDwufvmaomwyfESpfwyfwkdYu ykvdyf
uif;pcef;ukd aemufaMumrS 0ifa&mufpD;eif;Muavonf/
xkdwkdufyGJwGif ykvdyfuif;pcef; wm0efusaeaom ykvdyf(11)OD;wkdYrSm rnfodkYrQ jyefvSef rwkdufckdufEdkifbJ
brf;qD;cH&um acgif;jzwfokwfoifjcif;ukd cH&avonf/ AkdvfiwmESihf tzGJUonf ykvdyfpcef;wGif rdrdwkdYwyfzGJUrS zrf;qD;
jcif;cHae&ol tzGJU0if(4)OD;tm; tcsKyfrSxkwf,lvmNyD; ykvdyfpcef;ukd rD;IdUzsufqD;ypfcJhMuavonf/ xyfrHNyD; Akdvfiwm
wyfzGJUESihf NAdwdoQe,fcsJUwyfzGJUwkdYonf ,if;ESpf{NyDv (10)&ufaeYwGif wpfBudrfwkdufyGJjzpfyGm;Muavonf/ ,if;aemuf
e,fcsJUqefYusifa&;tiftm; (120)cefYwkdYonf AkdvfiwmESifhtwl vma&mufyl;aygif;um NAdwdoQe,fcsJUorm;wkdYtm;
qufvufNyD; wkdufyGJ0ifcJhMuavonf/

(3) ocifav;armifESihf ocifausmf&if NrdKUa[mif;NrdKUodkY a&muf&Sdvmjcif;


uRefouf&Snf trsKd;om;a&;pdwf"mwf rD;cJjymzkH;jzpfaecsdef? 1935 ckESpfcefYwGif? ocifvli,fESpfOD;jzpfonfh
ocifav;armifESihf ocifausmf&ifwkdYonf trsKd;om;a&;0wfpkH zsifyifeD acgif;aygif;wkdESifh yifeDwkdufykH0wfum
NrdKUa[mif;NrdKUay:odkY a&muf&SdvmMuavonf/
trsKd;om;a&;pdwf"mwf udef;0yfaeaom NrdKUa[mif;NrdKUay:rS vli,fvl&G,frsm;onf ocifvli,fESpfOD;tm;
wcJeufpnf;vk;H nDw
G rf jI zihf c&D;OD;BuKd jyKMuavonf/ {nfch aH uR;arG;Muonf/ vlBu;D ykid ;f rSmvnf; vkad vao;r&Sad tmif
tm;ay;ulnMD uavonf/ ocifvil ,f(2)OD;\ NrKd Ua[mif;NrKd UokYd vma&mufonfh t"du&nf&,
G cf surf mS NrKd Ua[mif;NrKd Ue,f
ol NrdKUe,fom;rsm;ESifh? awGUqkHNyD; wkdYArmtpnf;tkH;\ 0g'oabmxm;rsm;ukd &Sif;vif;wifjy&ef jzpfavonf/
ocifvli,fESpfOD;onf jynfolvlxktwGif; wkdYArmtpnf;tkH;\ 0g'oabmxm;rsm;ukd &Sif;vif;wifjyjcif;rjyKrD
NrdKUa[mif;NrdKU uHvS&yfuGuf&Sd OD;jromxGef;aetdrfwGif trsKd;om;a&; pdwf"mwf&Sdaom vlBuD;vli,frsm;ESihf yxrqkH;
awGUqkHdEIdif; aqG;aEG;Muavonf/
,if;aeYrSmyif NrdKUa[mif;NrdKUe,f wkdYArmtpnf;tkH;ukd zGJUpnf;vkdufavonf/ wkdYArmtpnf;tkH;wGif OuX
tjzpf OD;a&Smufz,
G u
f vnf;aumif;? 'kOuXtjzpf OD;pHeG u
Yf vnf;aumif;? twGi;f a&;rSL;tjzpf OD;bOD;? wGb
J uftwGi;f
a&;rSL;tjzpf OD;aESmif;abmfwkdYu yg0ifNyD; tzGJU0ifrsm;tjzpf OD;apmxGef;atmif? OD;vSxGef;jzL? OD;atmifausmfaZm?
OD;[def;'kwfau? OD;armifeD? OD;apmvSjzLwkdY yg0ifMuavonf/
NrdKUa[mif;NrdKUe,f? wkdYArmtpnf;tkH;ukd zGJUpnf;NyD;aemuf ocifvli,f(2)OD;tm;? NrdKUa[mif;NrdKUay:wGif
wkdYArmtpnf;tkH;qkdif&m EkdifiHa&;w&m;a[majymyGJwpf&yfukd usif;yjyKvkyf&ef pDpOfMuavonf/ wcsdefwnf;rSm
yif NrdKUa[mif;NrdKU avmurm&fatmif bk&m;odrfawmfBuD;twGif; wkdYArmtpnf;tkH; vlxka[majymyGJBuD;wpf&yfukd
pnfum;okdufNrdKufpGm usif;yjyKvkyfMuavonf/ xkda[majymyGJokdY NrdKUe,frS vlBuD; vli,f y&dwf(3000)eD;yg;cefY
wufa&muftm;ay;Muavonf/ a[majymyGJrprD ocifav;armifESihf ocif ausmf&ifwkdYonf xkda[majymyGJwGif
a[majymrnfh tpDtpOfukd a&;qGJcsrSwfMuNyD; wpfOD;ukd (2)em&DausmfcefYxd a[majymMuavonf/
yxrtcsed f a[majymolrmS ocifausm&f if jzpfonf/ ocifausm&f ifu &ckid Af rm aoG;ruGb
J J pnf;vk;H nDw
G rf I
ukd tckdiftrmwnfaqmufa&;? wpfOD;ukdwpfOD; kdif;yif;ulnDa&;? NAdwdoQe,fcsJUawmfvSefa&;ukd vufwGJrjzKwfpwrf;?
wkdufyGJ0ifa&;wkdYukd a[majymMuavonf/ 'kwd,ykdif;wGif ocifav;armifu qufvufa[majymavonf/ ocif
av;armifu wkdYArmtpnf;tkH;ESihf qufoG,fa&;? NAdwdoQvufatmuf &ckdif vlrsKd;rsm;\ tzdESdyfcHb0tajctae?
trsKd;om;vGwfvyfa&;ESihf &ckdifvlrsKd;rsm;\ wm0ef? NAdwdoQtkyfpkd;olrsm;tm;? &J&Jawmuf tcGifhta&;qkd wkdufyGJ0ifa&;
tajctaersm;uk d ? tus,f w 0if h &S i f ; vif ; wif j yavonf / vl x k a [majymyG J o d k Y wuf a &muf v mMuaom
vlxky&dwf(3000)eD;yg;cefYrSm ocifvli,f(2)OD;\ a[majymcsufrsm;ukd pdwfyg0ifpm;pGm tm;ay;csD;ajrmufMuNyD;
rD;cJjymzk;H jzpfaeaom rdrw
d \
Ydk trsK;d om;a&; pdw"f mwfudk azmfxw
k u
f m trsK;d om;a&; vIy&f mS ;rIrsm;wGif wpfwyfwpftm;
yg0ifaqmif&Guf&ef qEjyif;jyvmMuavonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

42

NrdKUa[mif;NrdKUe,fwGif wkdYArmtpnf;tkH;twGuf &HykHaiGrsm; aumufcHMu&m tpnf;tkH;0iftzGJUrsm;tjyif


NrdKUay:&Sd vlBuD;vli,fwkdYrSm tm;wufoa&m xnfh0ifMuavonf/ waeYwnf; &HykHaiG (3000)cefYxd aumufcH&&Sdav
onf/ qufvufNy;D NrKd Ua[mif;NrKd Ue,fol NrKd Ue,fom;rsm;onf wkAYd rmtpnf;tk;H qkid &f m vkyif ef;pOfjzpfaom e,fcsUJ qefY
usifa&; trsKd;om;a&; vIyf&Sm;rIrsm;wGif vGwfvyfa&;atmifyef;ukd &atmifxd qufumqufum wkdufyGJ0if yg0ifcJhMu
avonf/

(4) trsKd;om;aeY
1920-ck wuov
dk af usmif;om;rsm;\ ,leAD mpDwD tufOya'ukd qefu
Y siaf om oydwaf rSmufru
I dk taMumif;jyK
wefaqmifrkef;vjynhfausmf (10)&ufaeYukd trsKd;om;aeYtjzpf owfrSwfjyXmef;cJhMuayonf/
xkdtrsKd;om;aeYonf jrefrmwpfjynfvkH;&Sd ausmif;rsm;twGif;odkY awmrD;yrm wr[kwfcsif; ysHUESHYcJhayonf/
NrdKUa[mif;NrdKUay:&Sd ausmif;rsm;wGifvnf; xkdtrsKd;om;aeYudk okdufNrdKufpnfum;pGmjzihf ESpfpOfESpfwkdif; usif;yjyKvkyfcJhMu
ayonf/ trsKd;om;aeY usif;y&mwGif ausmif;csnf;omr[kwf? q&mESihfrdbjynfolrsm;uvnf; tifwkduftm;wkduf
yg0ifun
l aD y;Muayonf/ ausmif;om;rsm;onf ausmif;om;or*\ Bu;D rSL;rIatmufwiG f wcJeufaom pnf;vk;H nDw
G f
rIjzifh? uRefynma&;ukd qefYusifjcif;? trsKd;om;ynma&;pepfukd? axmufcHtm;ay;jcif; paoma<u;aMumfoHrsm;ukd
a&SUwef;wifNyD; pDwef;vSnhfvnf qEjyyGJrsm; jyKvkyfcJhMuayonf/
,if;qEjyyGJBuD;onf ausmif;om;rsm;twGif;omr[kwf NrdKUay:vlxkwpf&yfvkH;ukdyg e,fcsJUqefYusifa&;? trsKd;
om;vGwfvyfa&; pdwf"mwfukd EId;qGay;onfh qEjyyGJBuD;wpf&yfvnf; jzpfayonf/
NrKd Ua[mif;NrKd U ausmif;om;or*wiG f atmifxeG ;f jzL(uG,v
f eG )f onf OuXtjzpf aqmif&u
G Nf y;D or*vyk if ef;wGif
rarmwrf; ryef;wrf; kd;om;wnfMunfpGmjzihf ausmif;om;ta&;awmfykHukd ukd,fusKd;rzuf aqmif&GufcJholwpfOD;
jzpfayonf/

ausmif;om;or* vIyf&Sm;aqmif&GufrI
1920 ck wuodkvfrsm; ausmif;om;oydwf 1963 ck wuodkvfESihf ausmif;om;rsm;\ ausmif;om;oydwf
vIy&f mS ;rIrsm;onf? wjynfv;Hk &Sd ausmif;om;rsm;tm; rD;armif;xk;d jybdouJo
h Ykd e,fcsUJ qefu
Y siaf &;? trsK;d om;a&;pdw"f mwf
ukd aygufyGm;apcJhavonf/
xkdoydwfrsm;\ vIyf&Sm;rIatmufwGifyif NrdKUa[mif;NrdKUvnf; ausmif;om;or*onf aygufyGm;vmonf[kyif
qkd&ayrnf/ ausmif;om;or*onf uRefynma&;ukd qefYusifwkdufckduf&if; trsKd;om;a&; jyemrsm;wGifvnf;
wpfzufwpfvrf;rS yg0ifvIyf&Sm;Muayonf/
xkdtcsdef 1938 ckESpf a&eHajr? acsmuf tvkyform;ta&;tcif;? yJcl;? awmifolv,form; ta&;tcif;rsm;
wGif ausmif;om;rsm;onf trsKd;om;ta&;tcif;tjzpf yg0ifaqmif&GufMuayonf/ ,if;aqmif&GufrIukd taMumif;jyK
ausmif;om;acgif;aqmiftcsKdUrSm e,fcsJUorm; tkyfpkd;olrsm;\ zrf;qD;csKyfaESmifjcif;ukd cHMu&onf/ ausmif;om;
acgif;aqmifrsm; zrf;qD;cH&jcif;aMumifh? ausmif;om;rsm; twGif;0efkH;ukd 0kdif;qEjyMuonf/ ausmif;om;rsm;ukd
tpkd;&u jrif;ESihfwkduf? eHywfwkwfrsm;jzihf kdufESufESdyfuGyfMu&m xkdta&;tcif;wGif ausmif;om;acgif;aqmif
Akdvfatmifausmf aoqkH;NyD; ausmif;om; (98)OD;xdckduf'Pf&m &&SdMuonf/ ausmif;om;tcsKdUESihf ocifacgif;aqmifrsm;
ukd xyfrH zrf;qD;Mujyefonf/
ausmif;om;acgif;aqmif Akv
d af tmifausmf usq;Hk rIudk taMumif;jyK wjynfv;Hk ausmif;om;oydwf ay:ayguf
cJh&ayonf/ ,if;tcsdef NrdKUa[mif;NrdKUwGifvnf; ausmif;om;or*Ou| ukdatmifxGef;jzL(uG,fvGef)\ a&SUaqmifaom
ausmif;om;oydwfBuD;onf ay:aygufvmcJhayonf/ ausmif;om;oydwfBuD; pwifrnfhtcsdefwGif oydwfukd zsufqD;&ef
twGuf e,fcsJUvufyg;apykvdyfrsm;onf 0kdif;0ef;arTaESmufjcif; Ncdrf;ajcmufjcif; paomjyKrlcsufrsm;ukd vkyfaqmifMu
onf/ ykvyd rf sm; yku
d pf yd w
f u
dk f &SmazGrMI um;rSyif ausmif;om;rsm;onf xko
d ydww
f u
dk yf u
JG dk atmifjrifpmG vIy&f mS ;aqmif&u
G f
EkdifcJhayonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

43

ausmif;om;acgif;aqmif Akv
d af tmifausmf oydww
f u
dk yf w
JG iG f ppfawGausmif;om;or*rS acgif;aqmifrsm;jzpfMu
aom rsKd;cspfukdausmfOD;? rsKd;cspf ukdapmxGef; paom yk*dKvfwkdYonf NrdKUa[mif;NrdKUausmif;om; oydwfwkdufyGJokdY vma&muf
NyD; a&SUaqmiftm;ay;jcif;? nvlxkw&m;yGJrsm; usif;yjyKvkyfjcif; ponfwkdYukd aqmif&Gufay;cJhayonf/ NrdKUa[mif;NrdKU
ausmif;om;oydwfonf &ckdifwjynfvkH; ausmif;om;oydwfuJhokdY tkyfpkd;olrsm;tm; txdemapcJhaom oydwfBuD;yif
jzpfayonf/

(5) wkdif;vkH;qkdif&m wkdif;&if;om;tpnf;tkH;


&ckdifjynfwGif 1930 ckESpfrSp e,fcsJUqefYusifa&;? trsKd;om;a&;tiftm;pkjzpfonfh &ckdifwkdif;vkH;qkdif&m
wkdif;&if;om;tpnf;tkH;ukd xlaxmifcJhMuayonf/ ,if;tzGJUtpnf;rS acgif;aqmifrsm;jzpfMuaom OD;omZHvS?
ODF;atmifxGef;OD;? OD;pHa&T ('kdYvufkH;) OD;bpH ("npH)? OD;jrxGef; (a&SUae)? q&mawmf OD;pdEm? q&mawmf OD;ynmoD[
paom yk*dKvfrsm;onf &ckdifjynftwGif;&Sd NrdKUe,frsm;okdY e,fqif;NyD; e,fcsJUqefYusifa&;? trsKd;om;vGwfvyfa&;rsm;ukd
rem;wrf;a[majymjcif;? pnf;kH;aqmfMojcif;rsm;ukd jyKvkyfMuayonf/ txl;ojzihf NrdKUa[mif;NrdKUe,fwGif OD;pHa&T
(a&SUaeBu;D )wko
Yd nf NrKd Ua[mif;NrKd UokYd rMumcP vma&mufNy;D vlxak [majymyGrJ sm;ukd jyKvyk u
f m pnf;k;H a&;vkyif ef;rsm;ukd
aZmufcsvkyfukdifcJhMuayonf/ 1932-33 ckESpfwGif NrdKUa[mif;NrdKUe,f wkdif;vkH;qkdif&m wkdif;&if;om; tpnf;tkH;ukd
pwifzGJUpnf;cJhayonf/ xkdtzGJUwGif OD;ausmfxGef;OD;(a&SUae)u OuXtjzpf aqmif&GufNyD; OD;ieD(euef)? OD;apmvSjzL?
(ausmif;q&m)? OD;omxGef;atmif (abmif;'Gwfausmif;q&m)? OD;vSatmif(ausmif;q&m)? OD;zkd;om0(ocifxGef;)?
OD;pdefxGef;jzLwkdYu tzGJU0ifrsm;tjzpf yg0ifaqmif&GufcJhMuonf/
,if;tcsdefu wkdif;vkH;qkdif&m wkdif;&if;om;tpnf;tkH;\ t"du&nfrSef;csufrSm &ckdiforwEkdifiH xlaxmifa&;
yifjzpfonf/ xkdtzGJUtpnf;rS t"duvufiif; aqmif&Guf&rnfh vkyfief;pOf(3)&yfukd csrSwfcJhayonf/
,if;wkdYrSm(u) oD;pm;cavQmhaygha&;
(c)
ajrcGefavQmhaygha&;
(*)
vlcGefraumufcHa&; wkdYjzpfayonf/
wkdif;vkH;qkdif&m wkdif;&if;om;tpnftkH;onf azmfjyygvkyfief;pOf (3)&yfESihf ywfouf NrdKUa[mif;NrdKUe,f
vlxktwGif;okdY oGm;a&mufNyD; a[majymjcif;? pnf;kH;aqmif&Gufjcif;rsm;ukd vkyfukdifcJhonf? ,if;tjyif t*Fvdyft&if;
&Siw
f \
Ydk vkyif ef;rsm;ukd qefu
Y siaf omvky&f yfrsm;ukv
d nf; vlxt
k wGi;f us,u
f s,jf yefjY yefY aqmif&u
G cf ahJ yonf/ t*Fvyd f
t&if;&SifukrPDonf &ckdifjynf&Sd o,HZmwt&if;tjrpfrsm;ukd azmfxkwfvkyfum ,if;wkdY\tusKd;tjrwftwGuf
xkwfvkyfa&mif;cs&ef pDrHudef;rsm; a&;qGJcJhayonf/ ,if;teuf NrdKUa[mif;av;NrdKUacsmif;a'owGif puLpufBuD;wpfpuf
wnfaqmuf&ef pkdif;jyif;cJhayonf/ ,if;tcsdef NrdKUa[mif;NrdKUe,frS wkdif;vkH;qkdif&m wdkif;&if;om; tpnf;tkH;onf?
vufiif;jzpfay:aeaom EdkifiHa&;jzpf&yfrsm;tay: tajccHum puLpufBuD; wnfaqmufa&;ukd qefYusifwkdufyGJ0ifcJh
ayonf/ puLpufBuD;wnfaqmufvmygu 0g;awmrsm;ukd BudK;0kdif;tjzpf owfrSwf&rnfjzpf&m? &ckdifjynfolvlxktae
jzih?f tdr,
f maqmufvyk af exkid af &;ukd xdcu
dk v
f mrnfu wpfcsu?f pm;ok;H ypn;f jzpfonfh qm;aps;Bu;D vmrnfuwpfcsuf
wkdYaMumifh e,fole,fom;rsm;tm; pnf;kH;vIHYaqmfum BudK;0kdif;-BudK;0kdif;? rD;IdU-rD;IdU paoma<u;aMumfoHrsm;jzihf
wcJeufqefYusihf wkdufyGJ0ifcJhMuayonf/
wkid ;f vk;H qkid &f m wkid ;f &if;om; tpnf;tk;H onf oD;pm;cavQmah ygha&;? ajrcGeaf vsmah ygha&;? vlceG rf aumufcaH &;?
paomvkyfief;&yfrsm;ukd wpfpwpfpwkd;csJUpnf;kH;aqmif&GufcJh&m? NrdKUe,fwpfckvkH;okdY ysHUESHYcJhavonf/ NrdKUa[mif;NrdKUe,f?
ta&SUykdif;a'owGif ocif&efBuD;atmif (ykd;jzLuRef;)? ocif,mawm(jAKwfacsmif;)? OD;t*FgjzL (acsmif;opf)? OD;atmifom
OD; (Ncdwfacsmif;bk&m;BuD;)wkdYuvnf;aumif;? NrdKUa[mif;NrdKUajrmufykdif;a'owGif OD;armifomxGef; (ykZGefaz)?
OD;xGe;f jrOD;(xrm&mZf)? OD;csr;f vSO;D (xr&mZf)? OD;*Erm (a0omvD)? OD;jzLvS(oHacsmif;)? OD;vlv(S oHacsmif;)? OD;0rf;zm;acs
(armif&SDuef)? OD;irJ(xD;wwf)wdefkd? OD;icsrf;(xdyf0jyif)? wkdYuvnf;aumif;? NrdKUa[mif;NrdKUawmifykdif;a'owGif

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

44

OD;omxGef;atmif(ausmif;q&m) abmif;'Gwf? OD;vSatmif(oH&Sifjyif)? OD;pdefxGef;jzL (armif;qGJ)? OD;armifpH(armif;qGJ)?


wkdYuvnf;aumif;? OD;aomMumatmif (ausmif;q&mBuD;) ajrmif;abGwkdYuvnf;aumif;? wkdif;vkH;qkdif&m wkdif;&if;om;
tpnf;tkH;\ vufiif;qkdif&mvkyfief;pOfrsm;ukd pOfqufrjywf rem;wrf;? rarmwrf;? yg0ifaqmif&Guf wkdufyGJ0ifcJh
Muavonf/

(6) ppfBudKacwfNrdKUa[mif;NrdKUe,f
1939 ckESpf? zufqpf*smrPDonf Oa&mywkdufwGif tbDqDeD,m;tm; pwifwkdufckdufodrf;ykdufrIjzihf 'kwd,
urmppfBuD;ukd zefwD;avawmhonf/ tmSwkdufwGifvnf; wkyfjynfBuD;tm; 1937 ckESpfrSp usL;ausmf0ifa&muf
wkdufckdufaeaom zufqpf*syefonf tm&Swkduf\ omwlnDrQaumif;pm;a&;0g'ukd toHaumif;[pf NAdwdoQ? jyifopf
wkdY\ ukdvkdeDEkdifiHrsm;ukd wkdufckdufodrf;ykduf&ef pkdif;jyif;vmavonf/
ta&SUawmiftm&SwiG f ukv
d edk yD idk &f iS f NAw
d o
d Qw\
Ydk tm;tuk;d &qk;H ? pdwt
f cs&qk;H cHwyfBu;D jzpfaom puFmylcw
H yf
BuD;onf 1940 ckESpfwGif *syef\odrf;ykdufrIukd cH&avawmhonf/
puFmylcHwyfBuD; usqkH;onfESihftrQ ukdvkdeDykdif&Sif e,fcsJUorm; NAdwdoQtpkd;&onf rdrdykdif ukdvkdeDEdkifiHjzpfaom
jrefrmjynftwGif;&Sd e,fcsJUqefYusifa&;? trsKd;om;a&; acgif;aqmifrsm;ukd yk'fxD;? yk'frtrsKd;rsKd;wyf zrf;qD;rIrsm;ukd
jyKvkyfvmavonf/

vufyg;apykvdyfrsm; ykdufpdwfwkduf &SmazGzrf;qD;jcif;


tvm;wl NrdKUa[mif;NrdKUe,fwGifvnf; e,fcsJUorm; NAdwdoQtpkd;&\ opmawmfcHvufyg;ap? ykvdyfrsm;onf
e,fcsJUqefYusifa&;? trsKd;om;a&;acgif;aqmifrsm;tm; zrf;qD;&ef aeYra&G;? nra&G; acsmifBudKacsmifMum;rusef
ydkfufpdwfwkduf arTaESmuf &SmazGavawmhonf/

zrf;qD;cH&jcif;
odkYvufyg;ap ykvdyfrsm; ykdufpdwfwkduf &SmazGarTaESmuf&mwGif a&Smifwdrf; vGwfajrmufonfh yk*dKvfrsm;&Sdbd
ouJhodkY zrf;qD;cH&onhf yk*dKvftcsKdUvnf; &Sdayonf/ zrf;qD;cH&aom yk*dKvftcsKdUrSm- OD;armifomxGef;(ykZGefaz)?
OD;atmifomOD;(Ncdwfacsmif;bk&m;BuD;)wkdY jzpfavonf/
OD;armifomxGef;(ykZGefaz)ESihf OD;atmifomOD; (Ncdwfacsmif;bk&m;BuD;)wkdYukd NrdKUa[mif;NrdKUtcsKyfcef;wGif xm;kH
xm;NyD; ppfawGaxmifcsKyfrSwqifh quf tdEd,jynf 'kdifempylaxmifokdY ykdYaqmifavawmhonf/
OD;atmifomOD;(Ncw
d af csmif;bk&m;Bu;D ) rSm ppftwGi;f 'kid ef mpylaxmifwiG yf if uG,v
f eG o
f mG ;cJo
h nf/ OD;armifom
xGef; (ykZGefaz)rSm ppfNyD;acwf jyefvGwfvmNyD;? rdrdaus;&Gm ykZGefaz&Gmyif uG,fvGefoGm;NyD; jzpfavonf/

vufeufukdiftiftm;pk ay:aygufvmjcif;
e,fcsJUvufyg;ap ykvdyfrsm;\ zrf;qD;jcif;rS a&Smifwdrf;aeMuaom e,fcsJUqefYusifa&;? trsKd;om;a&;
acgif;aqmifrsm;txJrS tcsKUd wko
Yd nf &&mvufeufrsm;ukd pkaqmif;Ny;D vufeufuidk w
f yfzUJG rsm; zGUJ pnf;xlaxmifMuonf/
,if;wyfzUJG rsm;rSm NrKd Ua[mif;NrKd Ue,fawmifyidk ;f wGif OD;xGe;f vSatmif acgif;aqmifaomwyfzUJG ? NrKd Ua[mif;NrKd Ue,fajrmufyidk ;f
wGif OD;xGef;jrOD;? OD;csrf;vSOD;acgif;aqmifaomwyfESihf OD;*Ermacgif;aqmifaom wyfrsm;yifjzpfonf/
tqkdygwyfrsm;onf NAdwdoQe,fcsJUorm; wyfrsm;tm; ,if;\tiftm;ukdvkduf &ifqkdifaomfvnf;aumif;?
acsmif;ajrmif;aomfvnf;aumif;? wkdufckduf&ef pkaqmif;cJhaom wyfzGJUrsm;yif jzpfavonf/

ukvm;? &ckdift"dukPf;
NAdwdoQe,fcsJUtpkd;&onf tdEd,jynfrS ukvm;rsm;ukd &ckdifjynftwGif;okdY wHcg;r&Sd? "m;r&Sd 0ifxGufcGihfjyKcJhav

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

45

ojzihf ukvm;? &ckdift"dukPf;onf ajrykHNrdKUe,fwGif pwifjzpfyGm;cJhNyD;aemuf xkdt"dukPf;BuD;onf ajrykHNrdKUrSwqifh


rif;jym;NrdKUe,f? rif;jym;NrdKUrSwqifh NrdKUa[mif;NrdKUokdY wr[kwfcsif; ul;pufvmNyD;? NrdKUa[mif;NrdKUe,fwGifvnf; ukvm;?
&ckdift"dukPf;BuD;onf jzpfyGm;cJhavonf/

NrdKUtkyfcsKyfa&;tzGJU? zGJUpnf;wm0ef,laqmif&GufMujcif;
odkYaom tajctaewGif NrdKUa[mif;NrdKUay:&Sd NAdwdoQukdvkdeD tpdk;&\ 0efxrf;rsm;jzpfMuaom e,fykdif?
pma&;? pmcsDESihf ykvdyfpaom yk*dKvfrsm;wkdYonf? rdrdwdkY\vkyfief;cGifESihf wm0efrsm;ukd raqmif&Guf&JMubJ? vkyfief;cGif
rSvnf;aumif;? wm0efcsdefrSvnf;aumif;? a&Smifwdrf;Muawmhonf/
NrdKUay:wGif tkyfcsKyfolr&Sdonfhtvm; jzpfaeaomtcsdefwGif NrdKU&GmNidrf0yfydjym;a&; at;csrf;om,ma&;wkdYukd
a&SUI NrdKUay:rS vlvwfykdif;rsm; jzpfMuaom OD;armifausmf(,ckppfawG) a&SUae? OD;armifxGef;atmif(uG,fvGef)?
OD;ausmfZHckdif(uG,fvGef)NrdKUa[mif;NrdKUe,f zqyvOu|a[mif;ESihf taygif;ygrsm;onf? wkdif;vkH;qkdif&m wkdif;&if;om;
acgif;aqmif OD;ausmfxGef;OD;wkdYESihf dEIdif;NyD; tkyfcsKyfrIwm0efukd xrf;aqmifMuavawmhonf/

taysmfwrf;wyfzGJU ay:aygufvmjcif;
tcsdef NrdKUa[mif;NrdKUokdY ppfajy;'kuonfrsm;tjzpf ppfawGrSajymif;a&TUvmMuaom tdrfaxmifpkwkdYrSmvnf;
renf;vSay/ NrdKUa[mif;NrdKUonf ,if;tcsdefwGif tvGefpnfum;aom NrdKUwpfNrdKUtoGifaqmifvsuf &Sdaeayonf/
NrdKUay: taysmfwrf;wyfzGJUwGif ppfawGrSajymif;vmaom vli,frsm;ESihf NrdKUa[mif;NrdKUe,frS vli,frsm;um yg0ifMuav
onf/
taysmw
f rf;wyfzUJG \acgif;aqmifrmS ppfawGrS 0wfvaHk wmf& a&SUaeBu;D OD;pHa&Tbyk if jzpfavonf/ taysmw
f rf;
wyfzGJUrSukdifaqmifaom vufeufrsm;rSm ykvdyfrsm;xHrS vufeufrsm;ESihf NrdKUay:&Sdvkdifpifjzihf ukdifaqmifaomvufeuf
rsm;yif jzpfonf/ taysmfwrf;wyfzGJUonf eHeufcsdefwGif ppfa&;avhusihfrIrsm;ukd tNrJjyKvkyfNyD; aeYuif;? nuif;?
vSnhfuif;rsm;cGJum? NrdKUvkHNcHKa&;ukd apmihfa&SmufMuavonf/
taysmfwrf;wyfzGJUonf NrdKUvkHNcHKa&;ukd xrf;aqmif&if; tjcm;wpfbufwGif ukvm;&ckdift"dukPf; yg0ifoifh
onfhtykdif;wGifvnf; yg0ifaqmif&GufMuavonf/ NrdKUa[mif;NrdKUESihfteD; abmif;'Gwf&ckdif&Gmukd abmif;'Gwfukvm;&Gm
u 0kdif;0ef;NyD; wdkufckduf&ef pDpOfaeNyD[laom owif;ay;ykdYcsuft& taysmfwrf;wyfzGJUonf OD;*ErmwyfESihf yl;aygif;NyD;
abmif;'Gwu
f v
k m;&GmokYd oGm;a&mufwu
dk cf u
dk Mf uonf/ ,if;wku
d yf w
JG iG f OD;*ErmrSm ppfa&;acgif;aqmifjzpfNy;D ? tkycf sKyaf &;
rSL;rSm OD;apmvSjzLyif jzpfavonf/

(7) Akdvf&efatmifwyf a&muf&Sdvmjcif;


1942-ck {NyDvwGif bD-tkdif-at ArmhvGwfvyfa&; wyfrawmfrS Akdvf&efatmif wyf&if;onf? &ckdifjynfa'o
okdY a&muf&Sdvmavonf/ Akdvf&efatmifwyf&if;rS AkdvftmVg0uwyfcGJonf NrdKUa[mif;NrdKUwGif tajcpkdufpcef;
csavonf/ Akdvf&efatmifwyfa&mufNyD; ra&S;raESmif;rSmyif Akdvf&efatmifwyfESihf wpfygwnf;ygvmaom ukdjrwkdY
pDpOfaqmif&GufrIjzihf NrdKUjytkyfcsKyfa&;rsm;ukdvnf; zGJUpnf;vmMuavonf/
NrdKUa[mif;NrdKUwGif tajcpkdufaom AkdvftmVm0u wyfcGJokdY NrdKUa[mif;NrdKUe,frS rsKd;cspfvli,frsm;onf? bDtkdif-at ArmhvGwfvyfa&; wyfrawmfodkY ajcpkHypf 0ifa&mufMuavonf/ NrdKUa[mif;NrdKUrS 0ifa&mufMuaom &Jabmfrsm;
ukd ppfawG&Sdwyf&if; tajcpkdufpcef;odkY ykdYNyD; tajccHppfa&;oifwef;rsm;ukd wufa&mufavhusihfoifMum;aponf/
&Jabmfrsm;onf? ppfa&;oifwef;ukd tjyif;txef avhusihfoifMum;NyD;aemuf &JabmfyDopGmjzihf wkdif;jynfrSay;tyfvm
aom wm0efrsm;ukd &Gwf&GwfcRefcRef xrf;aqmifMuavonf/
bD-tkdif-at ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf Akdvf&efatmifwyf&if; &ckdifa'orS kyfodrf;NyD; jynfrodkY ajymif;a&TU
oGm;onfhwkdifatmif NrdKUa[mif;NrdKUe,frS tcsKdU&Jabmfrsm;onf wyfrSeIwfxGufjcif;r&SdMubJ wyfrawmfESihfwpfygwnf;

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

46

wyfrawmf&Jabmfb0jzihf? jynfrodkY twlvkdufum wyfrawmf\ b0tqufqufwGif rqkwfrepfaom ZGJvkHYvjzihf


xrf;aqmifMuaom &Jabmfrsm;vnf; ,ckxufwkdif toufxif&Sm;&Sdaeolrsm;vnf; &SdMuayao;onf/ ,if;&JabmfBuD;
wkdYrSm yJcl;AkdvfrSL; pHa&T? o&ufurAkdvfBuD;ausmfaZm? AkdvfjrxGef; (rEav;) paom &Jabmfrsm;yif jzpfMuavonf/
Akdvf&efatmifwyf&if; &ckdifa'ookdYra&mufrD &ckdifjynf ppfawGckdifbufwGif ay:aygufcJhaom &ckdifrsKd;cspf
vufeufuidk f tiftm;pkrsm;xJwiG f tygt0ifjzpfonhf NrKd Ua[mif;NrKd Ue,frS OD;xGe;f jrOD;? OD;csr;f vSO;D acgif;aqmifaomwyf?
OD;*Ermacgif;aqmifaom wyfwkdYrS ukdifaqmifaom vufeufrsm;ukd bD-tkdif-at wyfwGif tyfESHMu&avonf/
NrdKUe,f&Sd vkdifpifjzihf ukdifaqmifaeMu&aom wpfOD;csif;vufeufrsm;ukdvnf; tyfESHMu&avonf/
bD-tkdif-at wyfzGJUonf &ckdifjynfwGif ay:aygufcJhaom vufeufukdifwyfzGJUrsm;ESihf ywfouf ta&;,lvkd
onfh oabm&Sdavonf/ rif;jym;NrdKUe,frS ay:aygufaom OD;oddef;ausmfatmif wyfukdvnf; ta&;,lvkdonfh qE&SdrI
aMumifh oufqkdif&m &ckdifacgif;aqmiftcsKdUESihf Akdvf&efatmifwkdY tBudwfte,f aqG;aEG;NyD;rS ajyvnfoGm;avonf/
bl;oD;awmif? armif;awmbufwGif bD-tkdif-at ArmhvGwfvyfa&; wyfrawmfESihf ukvm;trsKd;om;rsm;
wkdufyGJjzpfMuNyD; rMumaomtcsdefrSmyif Akdvf&efatmifwyf&if;onf &ckdifa'orS kyfodrf;NyD; jynfrodkY ajymif;a&TUoGm;&
avonf/

(8) q&mawmf OD;ynmoD[? AkdvfMumvSatmif? Akdvfppf? Akdvfatmif paom e,fcsJUqefYusifa&;


tiftm;pkrsm;?
NrdKUa[mif;NrdKUe,frS bD-tkdif-at ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf AkdvftmVm0u wyfcGJkyfodrf;NyD;aemufykdif;?
wkdif;vkH;qkdif&mwkdif;&if;om;acgif;aqmifvnf;jzpf? e,fcsJUqefYusifa&;? trsKd;om;vGwfvyfa&;twGuf vufeufukdif
acgif;aqmifvnf;jzpfaom q&mawmfO;D ynmoD[onf Akv
d Mf umvSatmif? Akv
d pf pf? Akv
d af tmif? paom&Jabmfrsm;ESit
fh wl
NrdKUa[mif;NrdKU Zdermefatmif bkef;awmfBuD;ausmif;twGif; e,fcsJUqefYusifa&;? trsKd;om;vGwfvyfa&;twGuf vufeuf
ukdifwyfzGJUBuD;ukd pkpnf;wkd;csJU zGJUpnf;Mujyefonf/ NrdKUa[mif;NrdKU abmvkH;uGif;ESihf ZdermefatmifuGif;wGif ppfqifa&;
enf;AsL[mESifh ppfvufeufuidk af qmifyHk ukid af qmifenf;ponfh ppfa&;jyoifwef;ukd tcsed t
f awmfMum wufa&mufMu&
avonf/
tvm;wl bD-tkid -f at wyfzUJG 0ifwyfom; (78)a,mufwv
Ydk nf;? NrKd Ua[mif;NrKd U &Spaf omif;bk&m;teD; "rmkw
H iG f
pcef;csNy;D ? oQpaf omif;bk&m;uGi;f wGif wpfvcefY ppfoifwef;wufa&mufMuavonf/ ppfoifwef;wufa&mufNy;D aemuf
OD;armifapmOD;tm; AkdvfBuD;tjzpf cefYtyfNyD; OD;pHa&TxGef;(ajrmufOD;)tm; 'kAkdvftjzpf cefYtyfavonf/ ,if;wyfzGJUeSihf
AkdvfrSL; MumvSatmifwyfwkdY yl;aygif;NyD; yl;wGJppfqifa&; tpDtpOfrsm;ukd a&;qGJcsrSwfMuavonf/ csrSwfaom
ppfqifa&;tpDtpOft& ausmufawmfNrdKUe,f tayguf0aus;&GmwGif wyfpGJaeMuaom e,fcsJUt*Fvdyfppfwyfukd yGJOD;
xGuf xk;d ppfqif wku
d cf u
dk Mf uavonf/ xkw
d u
dk yf u
JG dk atmifjrifpmG wku
d cf u
dk Nf y;D aemuf rlv&nf&,
G &f if;jzpfaom yvuf0
e,fbuf&Sd t*Fvdyfe,fcsJUppfwyftm; wkdufckduf&ef AkdvfrSL;MumvSatmif OD;pD;NyD; csDwufwkdufckdufMuavonff/

(9) *syefvufatmuf NrdKUa[mif;NrdKU


*syefvufatmuf NrdKUa[mif;NrdKUe,fonf NrdKUykdifkH;pkdufaeaom NrdKUtqifhrS ckdifta&;ykdif OD;ausmfxGef;OD;?
OD;xGef;OD;ESihf ckdif&J0efBuD; q&mOD;bkd;jrpdef(ausmif;q&mBuD;)wkdY kH;pkdufaom ckdifNrdKUtoGifokdY aqmifvmayonf/
tm&Swu
dk \
f omwlnrD Qaumif;pm;a&;ukd a<u;aMumfNy;D jrefrmjynfoYkd a&muf&v
dS maom *syefeyd eG f rpwmtpk;d
&onf jrefrmjynftm; a&T&nfpdrfvGwfvyfa&;ukd ay;NyD; vlrqefaom zufqpftkyfcsKyfa&;jzihf zdESdyftkyfcsKyfpkd;rkd;vm
awmhonf/ NrdKUa[mif;NrdKUe,f tygt0if &ckdifjynfolvlxkwpf&yfvkH;onf *syefrsm;\bk&m;? ausmif;uef? ykxdk;rsm;ukd
zsufqD;jcif;? trsKd;orD;rsm;tm; rw&m;apmfum;jcif;? acR;wyfqGJjcif;? taMumif;trsKd;rsKd;jyum zrf;qD;NyD;? vufoJcGHcGm
jcif;? a&ylavmif;jcif;? ponfhraumif;rI 'kpkduf[lorQwkdYukd rIrvS cHpm;vmMu&awmhonf/
odkYaomtcsdefwGif zufqpfpepfjzihf tkyfcsKyfaeaom *syeftm; vufeufukdifwkdufyGJjzihf tqkH;owfEdkifrSom

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

47

&ckdifjynftygt0if? jrefrmjynfvGwfvyfa&;ukd &Edkifrnf[k ,kHMunfNyD;? &ckdiftrsKd;om;a&;ukd acgif;aqmifaeaom


wkdif;vkH;qkdif&m? wkdif;&if;om;tpnf;tkH;rS acgif;aqmiftcsKdUjzpfaom OD;bpH? OD;pHwifh? OD;abmfvD? OD;omausmf?
OD;pdefxGef;jzLwkdYonf wkdif;vkH;qkdif&m wkdif;&if;om;tpnf;tkH;BuD;ukd NrdKUa[mif;NrdKUe,f? armif;qGJpcef; tajcpkdufMu
avonf/ tvm;wlyif *syeftm; vufeufuidk f wku
d cf u
dk &f ef ajratmuftpnf;tk;H ukd acgif;aqmifaeaom q&mawmf
OD;ynmoD[onf NrdKUa[mif;NrdKUe,f ysm;wJ? avmif;&Snfacsmif;e,fajrwGif ,if;\wyfzGJUukd tajcpkdufxlaxmifNyD;
zufqpf*syeftm; awmfvSefwkdufckduf&ef pkdif;jyif;vmawmhonf/
zufqpf*syeftm; awmfvSef&eftwGuf tdEd,jynf&Sd r[mrdwfrsm;ESihf qufoG,f {&mrBuD;av;aom
r[mwm0efBuD;ukd raMumufr&GHU? rarmwrf;? ryrf;wrf; ZGJvkHYv0d&d,jzihf NrdKUa[mif;NrdKUe,f euefaus;&GmrS &JabmfxGef;
atmifausmfonf tdEd,&Sd OD;oddef;azxHokdYvnf;aumif;? if;rSay;ykdYaom vkyfief;&yfrsm;ukd jynfr&Sdacgif;aqmifrsm;odkY
vnf;aumif;? ukef;vrf; a&vrf;c&D;jzifh trsKd;rsKd;aom tE&m,frsm;ukd a&SmifuGif;um oufpGefYqHzsm; aqmif&GufcJh
avonf/
NrdKUa[mif;NrdKUe,f euef&Gmom; &Jabmf-xGef;atmifausmf\ aqmif&GufrIaMumihf &ckdifacgif;aqmifrsm;ESihf
jynfracgif;aqmifrsm;? jynfracgif;aqmif? &ckid af cgif;aqmifrsm;ESi?fh tdE,
d jynf&dS r[mrdwaf cgif;aqmifrsm; tcsi;f csi;f
tquftoG,&f &Srd aI Mumih?f *syefawmfveS af &;wGif Bu;D rm;aom t&Sed t
f [kef jrifrh m;vmonfqu
dk rSm;Ekid rf nfr[kwaf y/
euef&Gmom; &JabmfxGef;atmifausmfonf ukdvkdeDacwf wkdif;vkH;qkdif&m wkdif;&if;om;tpnf;tkH;rSonf olaoonhf
tcsdefxd ukd,fusKd;rzufbJ? ajcovkH;tdrfwkdifb0jzihf? Oya'wGif;enf; vufeufukdifenf;rsm;jzihf trsKd;om;vGwfajrmuf
a&;ukd a&SUwef;rS xrf;aqmifcJhonfh orkdif;wif&rnfh &JabmfBuD;wpfOD; jzpfayonf/
aejrihav tl;oJavqkdbdtvm; eDyGefzufqpf*syefwkdYonf? wm&Snfav Murf;wrf;rI &ufpufrI? ,kwfrm
rIrsm; yk
d yk
d qk;d 0g;av jzpfvmayonf/ eDyeG zf ufqpf*syefwyfrsm;\ qk;d 0g;rIatmufwiG f wm&Sno
f nf;rcHeikd Mf uaom
&ckdiftrsKd;om;acgif;aqmifrsm;onf *syefqefYusifa&; ajratmufpnf;kH;rIvkyfief;ukd aZmufcs vkyfaqmifvmMu
awmhonf/
r[mrdwrf sm;ESifh yl;aygif;&ef? avxD;tygt0if ppfynmrsm;oif&ef r[mrdwrf sm;&S&d m tdE,
d jynfoYdk NrKd Ua[mif;
NrdKUrS &JabmfarmifapmjzL (,ck EkdifiH*kPf&nf 'kwd,qifh)? &JabmfausmfjzL (vum) uG,fvGefwkdY oGm;a&mufMuavonf/
r[mrdwfrsm;xHrSvnf; &ckdifjynf&Sd zufqpfqefYusifa&; tiftm;pkrsm;okdY qufoG,fa&;ud&d,mjzpfaom
BudK;rJhaMu;eef; (0kdif,mvuf)rsm;ukd ykdYay;vmawmhonf/ NrdKUa[mif;NrdKUe,f ysm;wJavmif;&Snfacsmif;pcef;wGifvnf;
qufoG,fa&;BudK;rJhaMu;eef;pufrsm; a&muf&Sdvmavonf/
NrdKUa[mif;NrdKUe,f&Sd zufqpfqefYusifa&; tiftm;pkwkdYrS axmufvSrf;pDpOfcsuft& NrdKUa[mif;NrdKUe,ftwGif;&Sd
vif;a>rawmifwGif&Sdaom *syefwyfrsm;onfvnf;aumif; aomufpmwGif;? atmifwyf? abmif;'Gwf&Sd *syefwyfpcef;ESihf
armif;qGJawmifwef;ESihf azmifawmfacsmif;&Sd *syefpcef;rsm;onfvnf;aumif;? aqmufwnf&mr&atmif r[mrdwfav
wyfrS AkH;'Pf? pufaoewf'PfwkdYukd tvl;tvSdrfh cHpm;vmMu&ayawmhonf/

NrdKUa[mif;NrdKUe,frS? *syefukd vufeufjzihf awmfvSefMuNyD


zufqpfqefYusihfa&;? trsKd;om;vGwfajrmufa&;ukd acgif;aqmifaeaom &ckdiftrsKd;om;wkdY\ acgif;aqmif
q&mawmf OD;ynmoD[onf zufqpfqefYusifa&;wnf;[laom wpfrsKd;om;vkH; twkdif;twmtx BuD;us,faom
wm0efukd NrdKUa[mif;NrdKUe,f ysm;wJ? avmif;&Snfacsmif;pcef;wGif tajccsaqmif&Gufaeayonf/
q&mawmf\tajccspcef;jzpfaom ysm;wJausmif;wkdufbuf&Sd Akdvfe*g;rDtygt0if *syefrsm;ukd 1944ck
'DZifbmv (25)&ufwiG f bkaH ygufomausm(f armfueG ;f 'kw,
d qif)h acgif;aqmifaomtiftm;pkrS pwifwu
dk cf u
dk cf MhJ uay
onf/ wkdufyGJrSp *syeftm; vufeufukdifenf;jzihf wkdufckdufonfh awmfvSefa&;vkyfief;onf wpfwkdif;wpfjynfvkH;
okdY us,fjyefYoGm;ayonf/ NrdKUa[mif;NrdKUe,fwGif *syefrsm; aqmufwnf&mr&awmhaomtcg wpfp? wpfpqkwfcGmoGm;
Mu&ayawmhonf/ NrdKUa[mif;NrdKUwyfpcef;rS a&aMumif;jzihf qkwfcGmoGm;Muaom *syefaeAD (NAVY)rsm;ukd ig;pavmif;

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

48

ayguftxGuw
f iG f OD;atmifxeG ;f jrwkyYd g0ifaom zufqpfqefu
Y siaf &;tiftm;pkEiS fh r[mrdww
f Ydk yl;aygif; txdemonf
txd wkdufckdufMuavonf/

NAdwdoQtpkd;& jyefvnf0ifa&mufvmjcif;
qma':refprpfBuD;rSL;aom qif;rvm;tpkd;&onf puLjzLpmwrf;ukd vuf0,fykduf jrefrmjynfodkY 0ifa&muf
um tkyfcsKyfa&;ukd pwifxlaxmifavonf/ NAdwdoQe,fcsJUtpkd;&onf twvefwdwfpmcsKyf wd[d&efpmcsKyfwkdYt&
jrefrmjynfwGif ukd,fykdiftkyfcsKyfa&;ukd csrSwf&rnfhtpm;? ,if;wkdY\ ukdvkdeDtkyfcsKyfa&; uRefouf&Snfa&;ukdom kyfvkH;
azmf vkyfaqmifvmavonf/ txl;ojzihf NAdwdoQtkyfcsKyfa&;acwfu pDrHtkyfcsKyfcJhaom NrdKUe,f? aus;&GmtqifhwkdYwGif
olwkdY\tvkdawmf&djzpfMuaom olBuD;a[mif;rsm;ESihf ykvdyfa[mif;rsm;ukdom cefYxm;tkyfcsKyfapavonf/
,if;tcsdef NrdKUa[mif;NrdKUwGif rsufESmjzLvlrsKd;jzpfonfh uywdefrkd;qkdaom ta&;ykdifu tkyfcsKyfaeavonf/
wpfcsdefwnf;rSmyif NrdKUa[mif;NrdKUe,f&Sd e,fcsJUqefYusifa&;? zufqpfqefYusifa&;? trsKd;om;vGwfajrmufa&; tiftm;pk
rsm;onfvnf; zqyvtzGJUukd awmvufaus;&Gmrsm;rSty tajccHzGJUpnf;um? pnf;kH;a&;vkyfief;rsm;ukd tifwkduftm;
wkdufvkyfaqmifaeavonf/ NrdKUa[mif;NrdKU&Sd ta&;ykdif uywdefrkd;onf ,if;odkYaus;vufawm&Gmrsm;ygrusef pnf;kH;
vIyf&Sm;aeaom zqyvtzGJUukd remvkdrIpdrfhEkdifojzihf ,if;\tkyfcsKyfa&;wGif yg0ifaom olBuD;a[mif;rsm;ESihf
ykvyd rf sm;ukd tok;H csum trsK;d om;a&;tiftm;pkacgif;aqmifrsm;ukd yk'x
f ;D ? yk'rf trsK;d rsK;d wyfum zrf;qD;avawmhonf/
zrf;qD;jcif;cH&aom acgif;aqmifrsm;rSm OD;ausmfxGef;OD; (txufwef;a&SUae)? OD;vSapmjzL (ausmif;q&m)?
OD;omxGe;f atmif(ausmif;q&m)? OD;pdex
f eG ;f jzL (armif;qG)J ? ocif&efBu;D atmif (yk;d jzLuRe;f )? OD;ay:xGe;f atmif (jruf&w
d f
uRef;)? OD;armifeD (euef)? OD;zkd;om0 (ocifxGef;)wkdY jzpfavonf/
tkyfpkd;ol tpkd;&onf NrdKUa[mif;NrdKUe,fwGif zqyvtzGJUzsufqD;&ef rnfodkYyif BuH&G,fvkyfaqmifapumrl
zqyvtzGJUrSm ysufpD;jcif;rjzpfkHomru? ykdyif w[kefxkd;pnf;kH; vmMuawmhonf/ ,if;tcsdef NrdKUe,fzqyv
OuXtjzpf 'kdifempyljyef OD;owkd;vS (t,f'Dwma[mif;)u aqmif&GufNyD;? twGif;a&;rSL;tjzpf &JabmfxGef;atmifausmf
(euef)wkdYu aqmif&Gufaeaomtcsdef jzpfavonf/

(10) AkdvfcsKyfatmifqef;tzGJU a&muf&Sdvmjcif;ESihf zqyvtzGJU pnf;kH;a&;t&Sdef jrifhrm;vmjcif;


zqyvtzGUJ csKyf OuX Akv
fd cf sKyaf tmifqef;ESit
fh zGUJ 0ifrsm;jzpfMuaom [oFmwOD;jr? OD;atmifZaH 0? paomyk*Kd vf
wkdYonf 1946 ck rwfv(15)&ufaeY NrdKUa[mif;NrdKUodkY a&muf&SdvmMuavonf/ AkdvfcsKyfatmifqef;ESihftzGJUtm;
NrdKUay:rSvlBuD;vli,frsm; {nhfcHBudKqkdjyKpkMuonf/ AkdvfcsKyfwkdY a&muf&SdonfhfaeY naepmukd vufaumufaps;&yfuGufrS
OD;armifxeG ;f atmif(uG,v
f eG )f u vkad vao;r&Sad om tpDtpOfjzihf {nhcf aH uR;arG;onf/ ,if;enf;ESiEf iS f NrKd Uay:vli,f
tzGJUtpnf;rsm;rSvnf; rdwfqufyGJrsm; jyKvkyfum auR;arG;{nfhcHjyKpkMuonf/
Akv
d cf sKyw
f Ydk a&muf&adS eaomtcsed o
f nf NrKd Ua[mif;NrKd Ue,fwiG f rsuEf mS jzLe,fcsUJ orm; tvkad wmf&0d efxrf;rsm;\
zdESdyfrIjyif;xefaeaomtcsdefESihf wkdufqkdifaeayonf/ AkdvfcsKyfatmifqef;wkdYtm; {nfhcHauR;arG;vufcHvQif? AkdvfcsKyf
atmifqef;wkdY\ vlxka[majymyGJokdY wufa&mufavhvmvQif? AkdvfcsKyfatmifqef;wkdYtzGJUodkY 0ifa&mufvQif aeYvm;?
nvm;zrf;qD;cH&rnf[laom aumvm[mvowif;rsm;onf NrdKUay:wGif a0a0qmysHUvGifhaeavonf/
tcsdef tajctaersKd;wGif vufcHBudKqkdjcif;? {nhfcHauR;arG;jcif;? jyKvkyfaom OD;armifxGef;atmifukd
trsKd;om;a&;? vGwfvyfa&;tiftm;pkrsm;rS csD;usL;*kPfjyKMuonf/ OD;armifxGef;atmifonf AkdvfcsKyfwkdYtzGJUtm;
{nhcf aH uR;arG;jyKpo
k nfomru? NrKd Ue,fzqyvtzGUJ euefnv
D mcHtwGuf vkt
d yfaeaomaiG (800d^-)ukv
d nf; &ufa&m
pGmay;urf; axmufraomyk*dKvfBuD;vnf; jzpfayonf/
AkdvfcsKyfatmifqef;wkdYtzGJUonf 1946ck rwfv(16)&ufaeY NrdKUa[mif;NrdKU 0gaps;&yf bkef;awmfBuD;ausmif;0if;
twGif; vlxka[majymyGJwpf&yfukd usif;yjyKvkyfonf/ ,if;vlxktpnf;ta0;okdY vlxkokH;axmifausmfcefY uGif;rqefY

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

49

atmif wufa&mufMuonf/
,if;vlxka[majymyGJwGif AkdvfcsKyfatmifqef;u vGwfvyfa&;ukd bmaMumihfvkdcsifovJ? oufwrf;csif;rwl
vkdcsifaMumif;ukdtpcsDNyD; twvEdwfpmcsKyf? wD[D&efpmcsKyfyg ukd,fhMurmukd,fzefwD;a&;? t"dyg,frsm;ukd zGihfqkdNyD;?
vuf&SdNAdwdoQtpkd;&\ zdESdyfrIrsm;ukd zGifhcsonf/ vGwfvyfa&;ukd r&rcsif;? vGwfvyfa&;&atmifxd aqmif&Gufrnfjzpf
aMumif;? csufBuD;wvSJU a&Tbef;wvSJU ykHjyifrsm;ukd a[mMum;onf/ wufa&mufvmMuaom vlxky&dwfrsm;rSmtxl;
pdwf0ifpm;Ny?D; rqkH;Ekdifaom &SnfvQm;onfh vufckyfoHrsm;jzihf Mobmay; axmufcHMuonf/
AkdvfcsKyfatmifqef;wkdYtzGJU a&mufNyD;aemufykdif; NrdKUa[mif;NrdKUe,fwGif zqyvtzGJUBuD;\ pnf;kH;a&;onf
'Da&tvm; wkd;wufvmavonf/ wkdif;zqyvtzGJUkH;ukd yxrausmuf&pfau &yfuGufwGifvnf;aumif;? aemuf
atmifwyf&yfuGufwGifvnf;aumif;? tajcpkdufzGihfvSpfMuavonf/
zqyvrS BuD;rSL;usif;yaom vlxkw&m;yGJrsm; pDwef;vrf;avQmufqEjyrIrsm; tpDt&Djzpfay:vmMuayonf/
,if;tcsdef &ckdiftrsKd;om;acgif;aqmif q&mawmf OD;pdEmtm; NAdwdoQtpkd;&u 0&rf;xkwfxm;aomtcsdefvnf;jzpf?
vGwfvyfa&;udk vkdcsifaom qEuvnf; jyif;xef paomtcsufrsm;jzpfaeMuaomaMumifh? vlxkw&m;yGJ? pDwef;vrf;
qD? qm;? iyd aps;wufvm? trawmf
avQmufqEjyyGJwkdYwGif ]]ta&SUbufu ae0ef;ay: q&mpdEmvmrnfhEkd;Ekd;}}}}? ]]qD
aiGtjrefxkwfay;}} ]]vkH;0vGwfvyfa&; csufcsif;ay;}} paom a<u;aMumfoHrsm;onf wpfNrdKUvkH;? wpfe,fvkH;?
awmBudK? awmifMum;rusef yJhwifkdufcwf aeayawmhonf/
odYk zqyvtzGUJ \ pnf;k;H vIy&f mS ;rIt&Sed f jrifrh m;vmaomtcg NAw
d o
d Qtpd;k &tzGUJ twGi;f &Sd rsK;d csppf w
d &f adS om
0efxrf;wkdYonf? zqyvokdY wdrf;TwfvmMuonf/ axmufyhHaMu;rsm; zqyvtzGJUodkY vQKdU0SufvSL'gef;vmMuonf/
owif;rsm;ay;vmMuonf/ txl;ojzihf ,kkdifvJ&ef wdrf;apmif;aeonfh NAdwdoQtpkd;&tm; usm;uefay;aeaom
ykvyd t
f zGUJ rSyif zqyvtzGUJ bufoYdk ukid ;f Twv
f mMuavonf/ NrKd Ue,fzqyvtzGUJ wGif yxrpcgptcsed f OD;o'k;d vSu
OuXjzpfNyD;? &JabmfxGef;atmifausmfu twGif;a&;rSL;jzpfonf/ aemufajymif;vJvmaom OuXrsm;rSm OD;ieD(euef)
jzpfNyD;? OD;omxGef;atmif (abmif;'Gwf)u twGif;a&;rSL;jzpfonf/ OD;ieD wkkdif; zqyv twGif;a&;rSL;jzpfoGm;NyD;?
OD;atmifomausmfu OuXjzpfvm OD;omxGef;atmifu twGif;a&;rSL; jzpfvmawmhonf/
zqyvtzGJUwGif taumif;qkH;aom tiftm;rSm jynfolY&JabmfwyfzGJUyifjzpfonf/ zqyvtzGJUBuD;? BuD;xGm;
atmif? tm;aumif;atmif? xufjrufatmif? wnfaqmufay;onft
h iftm;pkrmS vnf;? jynfo&Yl aJ bmfwyfzUJG qku
d rSm;Edik f
rnfr[kwaf y/ jynfo&Yl aJ bmfwyfzUJG wGi?f yxr&Jabmfjratmif(avxD;)? &Jabmfjratmif EIwx
f u
G Nf y;D &Jabmfr;dk pde(f 0gaps;)
uG,fvGefaemuf &Jabmfrkd;pdeftm; xkwfy,fNyD;? &JabmfbOD;(uHvS)(uG,fvGef)? wkdYu NrdKUe,f ppfacgif;aqmifrsm;tjzpf
aqmif&GufcJhMuonf/

(11) jynfolY&Jabmfrsm; toifhjyifqifMuNyD


1946 ck? pufwifbmvtwGif; wpfjynfvkH; taxGaxGoydwfjzpfNyD;aemufykdif;? AkdvfcsKyfatmifqef;
acgif;aqmifaom zqyvtzGJUonf? ,m,DtrsKd;om; Mum;jzwftpdk;&tzGJUodkY 0ifa&mufvmMuonf/ 1946 ck?
'DZifbmvtwGif; bdvyftpkd;&rS AkdvfcsKyfatmifqef; trsKd;om;Mum;jzwftpdk;&tm;? aqG;aEG;&eftwGuf bdvyfodkY
vm&ef zdwfMum;vmonf/
bdvyfrSzdwfMum;pm&onfhtcg bdvyfokdYoGm;rnfhqJqJ AkdvfcsKyfatmifqef;onf cg;awmif;uspf rjzKwfeJY
toifhtaetxm;&Sdaeap&ef rdefYrSmTefMum;cJhonf/
xkdrdefYrSmTefYMum;csuft& NrdKUa[mif;NrdKUe,f jynfolY&Jabmfrsm;onf? armif;qGJpcef;ukd A[kdjyKNyD; toihftae
txm;jzihf pDpOfaqmif&GufMuonf/ wyfruRHatmifvnf; &Jabmfrsm;tm; xdef;odrf;Mu&onf/

(12) vGwfvyfa&; &&Sdjcif;


1948 ck? Zefe0g&Dv(4)&uf? eHeuf(4)em&D? rdepf(20)wGif jrefrmEdkifiHonf? vkH;0vGwfvyfa&;&rnfrSm

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

50

aocsmaeNyjD zpfonf/ NrKd Ua[mif;NrKd Ue,f&dS rsK;d cspt


f iftm;pkEiS fh vkyo
f m;jynforl sm;onf vGwv
f yfa&;t&omukd cHpm;&ef
twGuf tmomiHih hH apmihaf rQmaf ecsed f jzpfonf/ vGwv
f yfa&;aeYwiG f vGwv
f yfa&;tcrf;tem; pnfum;oku
d Nf rKd uaf p&ef?
zqyvtzGJYESihf? jynfolY&JabmftzGJUwkdYrS? &Jabmfrsm;onf e,fqif;NyD; aus;&Gmwef;aph a[majymyGJrsm;? ykdpwmrsm;jzihf
vIHYaqmfvnf;aumif;? NrdKUay:wGif A-o-e-w Armhaomif;usef;ESdrfeif;a&;wyfzGJU? AkdvfomwifwyfcGJrS &Jabmfrsm;ESihf
jynfolY&JabmftzGJUrS &Jabmfrsm;yl;aygif; 'kd;ywf? tkd;pnfwkdYjzihf? &Srf;? u&if 'kd;ywftu ponfjzihf okH;&ufwkdifwkdif
vIHYaqmfNyD; vGwfvyfa&;yGJtcrf;tem;twGuf BudK;pm;aqmif&GufMuayonf/
vGwfvyfa&;aeY usa&mufavNyD NrdKUa[mif;NrdKUay:&Sd tdrfrsm;onf wpfNrdKUvkH; vIyfvIyf&G&GjzpfaeMuNyD? tdrfwkdif;
aph? tdrfa&SUwkdif; rD;tdrfrsm;xGef;dNyD; yef;oajyESihf anmifa&tkd;rsm; pkdufxlxm;Muavonf/ eHeuf(4)em&D
rdepf(20)rusrD zqyvrS xkwfy,fjcif;cH&aom NrdKUa[mif;NrdKUe,f uGefjrLepfygwD tygt0if?ausmif;om;or*?
jynfolY&Jabmf? zqyv paomtzGJUtpnf;rsm;ESihf vufeufudkiftzGJUrsm;onf tzGJUvkdufcsDwuf eef;awmf&mukef;&Sd
vGwv
f yfa&;tvHwidk af &SUwGif tzGUJ vku
d af e&m,lMuonf/ vGwv
f yfa&;atmifvw
H idk w
f iG f wifxm;aom ,le,
D *H suaf tmif
vHukd NrdKUay:wGif orm"dt&SdqkH; touftBuD;qkH; yk*dKvfjzpfonfh OD;refvDu wifaqmif&efjzpfonf/
eHeuf(4)em&D rdepf(20)xkd;ayNyD? vufeufukdif wyfzGJUrS? aoewfazmuf vGwfvyfa&;aeY tcrf;tem;
zGihfvSpfonfESihf ,lleD,H*sufatmifvHukd rD;IdUNyD; EkdifiHawmfatmifvHukd vTifhxlvkdufonf/ wyfcGJrSL;-AkdvfBuD;omwifu
jrefrmEdkifiHawmfatmifvHukd tav;jyK&ef trdefYay;&m vGwfvyfa&;aeYokdY csDwufvmaom wyfzGJUrsm;tm;vkH;ESihf
vlxyk &dwo
f wf ok;H axmifausmcf efw
Y u
Ydk OD;Twt
f av;jyK Muavonf/ tcrf;tem;odYk csw
D ufvmMuaom tzGUJ tpnf;
rsKd;ESihf vlxkrsm;rSm aysmfrqkH; &TifrqkH;jzifh vGwfvyfa&;atmifyef;ukd qGwfcl;Muonf/ aeYvnfykdif;wGif a[majymyGJrsm;
pmpDpmukH;NydKifyGJrsm;? tm;upm;NydKifyGJrsm; usif;yMuNyD; naebufwGif ZmwfyGJjzihf pnfum;okdufNrdKufpGm okH;&ufwkdifwkdif
usif;yMuonf/

(13) z-q-y-v tzGJU


trsKd;om;opmazmuf? e,fcsJUorm;wkdY\vufyg;ap *VKefOD;apmwkdY*kdPf;rS vkyfBuHowfjzwfrIaMumifh AkdvfcsKyf
atmifqef;ESihf acgif;aqmifrsm; usqkH;cJhNyD; AkdvfcsKyfae&mjzpfaom tpkd;&tzGJUESihf z-q-y-vtzGJUwGif ocifEku
ae&m,l&awmhonf/
ocifEkacgif;aqmifrIatmufrSmyif jrefrmEdkifiH vGwfvyfa&; &&Sdonf/
vGwfvyfa&;&NyD; wpfESpfom;raphrD okH;vcefYt&G,fwGif A-u-ywkdY awmckdNyD; jynfwGif;ppf jzpfay:vmonf/
z-q-y-vtwGi;f &Sd qk&d ,
S v
f pfygwDtiftm;ESifh jynfo&Yl aJ bmf tzGUJ tiftm;wko
Yd nfvnf; *kP
d ;f *Ppdwf jyif;xefvmMu
onf/ ocifEkrl? &Jabmfrl[l uGJjym;vmonf/ jynfwGif;ppfonf &yfwefYroGm;bJ ykdykdeufIdif;vmonf/ u&ifrsm;
awmckdoGm;Muonf/
A[kdtqifhwGifjzpfaom tjyeftvSefoHo,rsm;? *kdPf;*Prsm;onf? atmufajcjzpfaom NrdKUe,ftzGJUtpnf;
rsm;odkY wwif;wif; kdufcwfvmayawmhonf/
NrdKUa[mif;NrdKUe,f z-q-y-vtzGJUwGif wpfwyfwpftm;tjzpf yg0ifaeMuaom jynfolY&Jabmfrsm;onfvnf;
wuf<urI avsmh&dvmMuonf/ z-q-y-vtzGJUrSvnf; jynfolY&Jabmfrsm;tay: oHo,tjrifjzifh MunhfvmMuonf/
odkYjzpfrIaMumihf NrdKUa[mif;NrdKUe,f z-q-y-vonf ,cifuuJhodkY vIyf&Sm;aqmif&GufEdkifjcif;r&SdbJ tDv,fvmawmh
onf/
odkYaomtcsdefwGif NrdKUa[mif;NrdKUay:&Sd ykvdyfrsm; awmckdoGm;Muonf/ ykvdyfrsm; awmckd&mwGif ocifxGef;
ac: OD;zkd;om0onf? tESdyfpuf tif;yef; cH&onf/ ykvdyfrsm;vrf;ckvyfrS Oya'wGif;okdY jyefvnf0ifvmonf/
1949 ck? azazmf0g&DvwGif bkHaygufomausmf acgif;aqmifaom tvHeDwyfrS NrdKUa[mif;NrdKUukd 0ifa&mufwkdufckdufvm
onf/ NrdKUa[mif;NrdKU&Sd ppf&Jwyf&if;(1)rS wyfcGJrSL; Akdvfarmifarmif? wyfpkrSL; AkdvfapmeufauwyfrS jyefvSefwkdufckdufrI
aMumihf tvHeDolykefrsm; tustqkH;rsm;pGmESihf qkwfcGmoGm;Mu&onf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

51

NrdKUa[mif;NrdKUonf ,if;odkY rNidrfroufjzpfvmaomtcg z-q-y-vESihf jynfolY&Jabmfrsm; acgif;csif;kdufNyD;?


NrdKUESihfe,fvkHNcHKa&;? pnf;kH;vIyf&Sm;Edkifa&; paomvrf;prsm;ukd &SmazGMuonf/
tpkd;&tzGJUwGif jyefMum;a&;0efBuD;\vnf;jzpf &ckdifwkdif;wGif wkdif;rif;BuD;vnf;jzpfaom OD;kdxGef;ESihf wkdif;
z-q-y-v Ou|q&mawmf OD;ynmoD[wkdYonf NrdKUa[mif;NrdKUukd pdwf0ifpm;aomyk*dKvfBuD;rsm; jzpfavonf/
NrdKUa[mif;NrdKUe,f vkHNcHKa&;ESihf pnf;kH;vIyf&Sm;Ekdifa&;twGuf NrdKUa[mif;NrdKUe,frS wifjycsuft&? &Jabmf
xGef;atmifausmf OD;pD; aqmif&Guf&ef vufeuf(100)ESihfaiGrsm; xkwfay;onf/ &JabmfxGef;atmifausmf OD;pD;
zGJUpnf;rnfhwyfukd &-o-e-w [k trnfay;onf/
&JabmfxGef;atmifausmfonf? &&Sdaomvufeufrsm;ukd bkwfjzihfo,f,lcJhNyD; NrdKUa[mif;NrdKU &Jpcef;wGif
tyfESHxm;avonf/ okH;&uftwGif; &Jabmfrsm;ukd pkNyD;wyfzGJUpnf;onf/
&-o-e-wwyfzGJUpnf;NyD; ppfa&;oifwef;wpfvay;onf/ ppfa&;oifwef;NyD;onfESihf vkHNcHKa&;ESihf pnf;kH;a&;
udprsm;ukd acgif;csif;kdufaqG;aEG;NyD; enf;vrf;&SmMuonf/
pnf;kH;a&;t& xkd;azmufrnfhae&mrSm tvHeDrsm;\ pyg;vnf;ydwfqkdY? a&Tvnf;acs;? aiGvnf;awmif;cHae&
aom a'oukd xkd;azmufEdkifu pnf;kH;a&;atmifjrifrnf[k owfrSwfNyD;? NrdKUa[mif;NrdKUawmifykdif;odkY wyfrsm;ukd ae&m,l
&ef pDpOfaqmif&GufMuonf/
NrdKUa[mif;NrdKUawmifykdif;wGif &-o-e-wtzGJUrsm;ae&m,lonfESihf ,if;a'otwGif;&Sd tvHeDrsm;rSm qkwfcGm
oGm;Mu&onf/ ,if;a'o&Sd v,form;rsm;rSmvnf; pyg;ukd vGwfvGwfvyfvyf a&mif;csEkdifMuonf/ a&Tacs;? aiGacs;
cHjcif; b0rSvw
G af jrmufMu? &-o-e-w-wyfEiS fh z-q-y-vtzGUJ tm; tm;uk;d ,kMH unfpw
d rf sm; 0ifvmMuNy;D ? wufwuf
<u<uaxmufcHrIukd &&SdvmMuayonf/ odkYaom tajctaersKd; jzpfvmcsdefwGif &ckdifwkdif; z-q-y-v? wdkif;OD;pD;tzGJU
twGif; tmPmodrf;a& rodrf;a&;? oD;jcm;aea&;? raea&;? awmfvSefa&;vkyfa&;? rvkyfa&; paomudprsm;ukd
txl;ta&;ykid f OD;ausmOf ;D aetdrw
f iG f aqG;aEG;Mu&m ,if;aqG;aEG;yGJ oabmxm;uGMJ uonf/ xku
d v
JG rJG aI y: taMumif;jyK
? ausmufjzL? oHwb
JG uf&dS wyf&if;(20)onf? ,if;wk\
Yd vuf0,f&NdS rKd Ursm;ukd odr;f yku
d Mf uonf/ wpfygwnf; ausmufawmf
bufwGifvnf; AkdvfMumvSatmifESihfwyfrsm;onf ausmufawmfNrdKUukd odrf;ykdufMuonf/
odkYausmufjzL? oHwGJbufwGif wyf&if;(20)rS NrdKUrsm;ukd odrf;jcif;? ausmufawmfNrdKUukd odrf;jcif;rsm;onf
NrdKUa[mif;NrdKU z-q-y-vtwGif; tvGefacsmufcsm;apavonf/ ,if;tcsdef NrdKUa[mif;NrdKUe,fwGif ppf&Jwyf&if;(1)rS?
Akdfvfa&TxGef;ckdif wyfzGJU? ykvdyfXme? &-o-e-w wyfzGJUrsm; &Sdaecsdefjzpfonf/
1949 ck ZlvkdifvwGif NrdKUa[mif;NrdKUokdY wyf&if;(1)rS wyf&if;rSL; AkdfvfrSL;armifuav; a&muf&Sdvmonf/
AkdvfrSL;armifuav; NrdKUa[mif;NrdKUokdY c&D;a&mufrqkduf? ausmufawmfrS AkdfvfMumvSatmif? NrdKUa[mif;NrdKUe,f
A-u-yrS &Jabmfrsm; NrdKUa[mif;NrdKUokdY 0ifvmNyD;? AkdvfrSL;armifuav;ESihf awGUqkHMuonf/ aemufqkH;wGif NrdKUa[mif;NrdKU
ukd odr;f yku
d o
f nfh tajctaeokYd a&muf&MdS uavonf/ ,if;odr;f yku
d rf w
I iG f NrKd Ua[mif;NrKd Ue,f&dS vufeufuidk t
f iftm;rsm;
tm;vkH; yg0ifMuonf/
NrdKUukd odrf;Muonhftcg NrdKUodrf;rIukd rvkdvm;aom NrdKUe,f z-q-y-vtzGJU OuX OD;atmifomausmfESihf
tcsKdUwkdYrSm ppfawGNrdKUokdY xGufoGm;Muonf/ odkYjzihf NrdKUa[mif;NrdKUonf olykefvufokdY 1949 ckESpf ZlvkdifvwGif
usa&mufoGm;avawmhonf/
1951 ckESpfwGif NrdKUa[mif;NrdKUukd olykefvufrS tpkd;&wyfwkdYu jyefvnfodrf;ykdufcJhjyefonf/ wqufwnf;rSm
NrdKUe,fz-q-y-vtzGJUukd jyefvnfzGJUpnf;cJh&m OuXtjzpf OD;atmifomausmf? twGif;a&;rSL; OD;vSapmjzLwkdYu
aqmif&u
G cf MhJ uonf/ z-q-y-v tzGUJ uk?d zGUJ pnf;Ny;D aemuf A-w-v-p? wD-,l-pD-bDEiS fh jynfaxmifpk vli,ftzGUJ tpnf;
rsm;ukd wkd;csJUzGJUpnf;Muonf/ A-w-v-ptzGJUwGif OuX OD;apma&Tarmif? twGif;a&;rSL; OD;atmifxGef;ausmfwkdYu
aqmif&u
G Mf uNy?D wD-,l-pD-bDtzGUJ tpnf;wGif OuXtjzpf OD;jzLarmif? twGi;f a&;rSL;? OD;xGe;f atmifausmw
f u
Ydk aqmif&u
G f
cJhMuonf/ z-q-y-vtzGJUtpnf; vufatmufwGif zGJUpnf;xm;aom jynfaxmifpk vli,ftzGJUtpnf; OuX
OD;xGef;atmifausmf? twGif;a&;rSL; OD;xGef;pdefwkdYu acgif;aqmifyg0ifcJhMuonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

52

NrdKUe,f z-q-y-vtzGJUukd wpfESpfvQif wpfBudrf jyefvnfzGJUpnf;cJh&m 1953 ckESpf jyefvnfzGJUpnf;onfh


NrKd Ue,f z-q-y-vtzGUJ wGif OuX OD;ausmZf cH idk (f uG,v
f eG )f ?twGi;f a&;rSL; OD;atmifausmaf Zm(uG,v
f eG )f wku
Yd aqmif&u
G f
cJhMuonf/

(14) &ckdifjynf wkdif;&if;om; nDGwfa&;tzGJUcsKyf (&-w-n)


&ckid t
f rsK;d om;rsm;onf zufqpfqefu
Y siaf &; ta&;awmfyw
Hk iG v
f nf;aumif;? ppfNy;D acwf NAw
d o
d Qe,fcsUJ qefu
Y sif
a&; ta&;awmfykHwGifvnf;aumif;? wwyfwtm;tjzpf z-q-y-vtzGJUwGif yg0ifcJhMuonf/ axmufcHtm;ay;cJhMu
onf/ xkt
d csed u
f z-q-y-v acgif;aqmifrsm; jzpfMuaom Akv
d cf sKyaf tmifqef;ESifh ocifjrwko
Yd nf &ckid t
f rsK;d om;tay:
tm;ukd;,kHMunfcJhMuonf/
jynfaxmifpkjrefrmEkdifiH vGwfvyfa&;&NyD;aemuf z-q-y-vtpkd;&onf? jynfwGif;ppfukd taMumif;jyNyD;
ppftwGif; ysufpD;rIrsm;tm; xkaxmif&mwGifvnf;aumif;? wnfaqmufa&;vkyfief;rsm;ukd wnfaqmuf&mwGifvnf;
aumif;? vrf;yef;qufoG,fa&; jyKvkyfp&m&Sdonfrsm;ukdvnf;aumif;? vlrIa&;t&? usef;rma&;? ynma&;rsm;ukd
vnf;aumif;? vQpfvQLIcJhonf/ tjcm;wbufwGifvnf; xlaxmifa&;vkyfief;? wnfaqmufa&;vkyfief;rsm;ukd rvkyfkH
omru AkdvfcsKyfatmifqef; arQmfrSef;cJhaom vrf;pOfrSvGJz,fvmrIaMumihf &ckdiftrsKd;om;rsm;onf? z-q-y-vtay:
rlvoabmxm;rsm; ajymif;vJvmcJhonf/
okadY om tajctaersm;aMumihf ygvDrefa&G;aumufyrJG sm; usi;f yvmonht
f cg z-q-y-v trwfavmif;rsm;
ESihf ,SOfNydKif&ef woD;yk*vtrwfavmif;rsm; ay:aygufvmavawmhonf/ 1951 ckESpf jynfolYvTwfawmfESihfvlrsKd;pk
vTwfawmfa&G;aumufyGJ usif;yjyKvkyfaomtcg NrdKUa[mif;NrdKUe,f zqyvtzGJUrS trwfavmif;tjzpf ta&G;cs,fcHrnfh
OD;ausmZf cH idk (f NrKd Ue,f zqyv OuX)tm; ,SONf yKd iu
f m woD;yk*v
trwfavmif;tjzpf OD;armifO;D ausmu
f 0ifa&muf,OS f
NydKifcJh&m? OD;armifOD;ausmfrSm tEkdif& ta&G;cs,fjcif; cH&avonf/
,if;enf;wl &ckdifjynftwGif;&Sd NrdKUe,frsm;wGif jynfolYvTwfawmf trwf(10)ae&mESifh vlrsKd;pkvTGwfawmf
trwf(5)ae&mwGif trwfavmif;rsm;tjzpf a&G;cs,fcHcJhMu&m jynfolvlxkrSm zqyvukd rJray;MubJ? woD;yk*v
trwfrsm;ukdom rJay;cJhMuojzihf woD;yk*vtrwf(12)ae&mtxd a&G;cs,fjcif; cHcJhMu&avonf/ jynfolvlxk\
a&G;cs,fjcif;cH&aom woD;yk*v trwfrsm;rSm ,if;wkdYtcsif;csif; pkpnf;um 0wDav;&yfvkH;qkdif&m nDvmcHBuD;ukd
1953 ckESpfwGif usif;yjyKvkyfcJhMuavonf/ ,if;nDvmcHrSyif &ckdifjynfwkdif;&if;om; nDGwfa&;tzGJUcsKyf (&-wn)onf ay:aygufvmcJhayonf/

NrdKUa[mif;NrdKU &-w-n
&ckid jf ynfwiG ?f &ckid jf ynf wkid ;f &k if;om;tzGUJ tpnf;Bu;D ay:aygufvmouJo
h Ykd NrKd Ua[mif;NrKd Ue,fwiG v
f nf; NrKd Ue,f
&-w-ntzGJUonf wygwnf; ay:aygufvmcJhavonf/ NrdKUa[mif;NrdKUe,f &-w-ntzGJUtpnf;wGif OuXtjzpf
OD;a&SmufazG? twGif;a&;rSL;tjzpf OD;apmxGef;atmifwkdYu acgif;aqmifyg0ifcJhMuonf/ trsKd;orD;acgif;aqmiftjzpf
a':0if;pdefu yg0ifaqmif&GufcJhonf/
NrdKUa[mif;NrdKU &-w-ntzGJUonf 0wDav;&yfvkH;qkdif&m &ckdifjynfwkdif;&if;om;nDGwfa&;tzGJUcsKyf nDvmcHrS
csrSwfay;vkdufaom &cdkdifjynfe,f &&Sda&;qkdif&m t"du&nfrSef;csufudkvnf;aumif;? vufiif;vkyfief;pOftjzpf
csrSwfvkdufaom jynfwGif;Nidrf;csrf;a&;? &ckdifjynfynma&;? usef;rma&;jrihfwifa&;? v,f,mpkdufysKd;a&;vkyfief;
jrihfwifa&;? &ckdifjynfvrf;yef; qufoG,fa&;ESihf o,f,lykdYaqmifa&;? &ckdifjynfpD;yGm;a&;jrifhwifa&;? &ckdifjynfajcvsif
wyf&if;jyefvnfxlaxmifzGJUpnf;a&;ESihf v,f,majrjynfolykdif jyKvkyfa&;qkdif&m vkyfief;rsm;ukdvnf;aumif;? NrdKUe,f
twGif;&Sd jynfolvlxkESihf yl;aygif;um tpOfwpdkuf ta&;qkdwkdufyGJ0ifcJhMuavonf/
odkYta&;qkd wkdufyGJ0if&if; EkdifiHa&;wkdufyGJ jyif;xefvm&m &-w-n tzGJUtpnf;ESihf zqyv tzGJUtpnf;
ESpf&yfonf NrdKUa[mif;NrdKUe,ftwGif; tcsif;csif; wzGJUESihfwzGJU NydKifqkdifvmMuawmhonf/ jynfolvlxktwGif;wGifvnf;

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

53

pdw0f rf;uGjJ ym;Ny;D pnf;vk;H nDw


G af &; wku
d cf u
dk v
f mavonf/ tajctaersK;d wGif 1954 ckEpS ?f trsK;d om;aeYatmifyu
JG ?dk
NrdKUa[mif;NrdKU eef;awmfukef;usKH;jyifwGif wkd;wufvli,ftzGJUtpnf;rS OD;pD;usif;yavonf/ ,if;tcsdef NrdKUa[mif;NrdKU
ausmif;om;vli,ftwGif;wGif 'D-tufpf-tkd ausmif;om;vli,fu wpfzGJU? wkd;wufvli,fu wpfzGJU? wuGJwjym;pDjzpf
aeaomtcsdef jzpfavonf/ 'D-tufpf-tkd ausmif;om;vli,ftzGJUu wkd;wufvli,ftzGJUrS OD;pD;usif;yjyKvkyfaom
trsKd;om;aeY vIyf&Sm;rIwGif AkH;azgufcGJonfh tjzpftysufwpfck ay:aygufcJhavonf/
&-w-n tzGUJ onf 1953 ckEpS rf pS 1960 ckEpS x
f d usi;f yjyKvyk cf ahJ om a&G;aumufyJG ok;H Burd w
f iG ?f ok;H Burd w
f idk f
wkdif ygvDreftrwfae&mrsm;ukd &&SdcJhonfh tzGJUtpnf;wpf&yftjzpf &yfwnfEkdifcJhonf/

(15) jynfaxmifpk (y-o-p) tzGJUESihf wnfNrJ zqyvtzGJU


zqyvtzGJUBuD;onf 1948 ck vGwfvyfa&;&NyD;aemuf wkdif;jynf\ EkdifiHa&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&;rsm;ukd
aqmif&GufvmcJh&m jynfaxmifpk jrefrmEkdifiHwGif; trsKd;om;wpf&yfvkH;\ pnf;vkH;nDGwfrIukd xlaxmifaeonfh
tzGJUtpnf;BuD;wpf&yf jzpfayonf/
jynfaxmifpkjrefrmEkdifiH\ zGJUpnf;tkyfcsKyfykH tajccHOya't& zqyvtzGJUcsKyfBuD;onf ygvDreftwGif;
tiftm;taumif;qkH;aom ygwDwpf&yftjzpf &yfwnfum tpkd;&tzGJU zGJUpnf;NyD; EkdifiHa&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&;&mudp&yf
rsm;ukd OD;pD;OD;aqmif aqmif&GufvmcJhaomfvnf; 1958 ckESpfwGif zqyvtwGif; EkwiftkyfpkESihf aqGNidrf;tkyfpk[l
zqyv ESpfjcrf;uGJavonf/ Ekwiftkyfpkonf zqyvtzGJUrS cGJxGufNyD; oefY&Sif; zqyvukd xlaxmifzGJUpnf;ovkd?
aqGNidrf;tkyfpkuvnf; wnfNrJ zqyvtrnfjzihf zGJUpnf;xlaxmifavonf/
zqyv tzGJUcsKyfBuD;\ tuGJtNyJonf A[dkrSwqifh atmufajcjzpfaomwkdif;? jynfe,f? NrdKUe,frsm; txd
ul;pufvmum aemufqkH;wGif jynfolvlxktwGif;okdYyif *,ufkdufcwfvmavonf/
wcsdefwnf;rSmyif NrdKUa[mif;NrdKUe,f&Sd zqyvtzGJUwGifvnf; oefY&Sif;zqyvukd axmufcHoluwpfzuf?
wnfNrJzqyvukd vkdvm;axmufcHoluwpfzuf ESpfzufESpfjcrf;uGJMuavonf/ NrdKUa[mif;NrdKUe,fwGif oefY&Sif;wnfNrJ
uGJMupOfu oefY&Sif;zqyvtzGJUodkY ygolrsm;rSm rajymyavmufay? odkYaomfvnf; zqyvrS taMumif;trsKd;rsKd;aMumihf
xGufxkdifaeolrsm;ESihf awmwGif;rS 0ifvmolrsm;xJrS wcsKdUwkdYonf oefY&Sif;xJodkY 0ifa&mufNyD; oefY&Sif;tzGJU\ pnf;kH;
a&;ukd vkyfaqmif&if; yxptzGJUukd zGJUpnf;awmhonf/ NrdKUa[mif;NrdKUe,f yxptzGJUwGif NrdKUe,fOuXtjzpf
OD;atmifomausmf(uG,fvGef)? twGif;a&;rSL;tjzpf OD;atmifausmfaZm(uG,fvGef)wkdYu acgif;aqmifyg0ifcJhMuonf/
yxppnf;kH;rIatmufwGif zGJUpnf;xm;aom jynfaxmifpk tvkyform;tpnf;tkH;(,l-tvf-tkd)wGif OuXtjzpf
OD;apmxGef;? twGif;a&;rSL;tjzpf OD;zkd;om0(ocifxGef;)wkdYu aqmif&GufcJhMuonf/
wnfNrJ zqyvtzGJUwGif NrdKUe,fOuXtjzpf OD;ausmfZHckdif(uG,fvGef)? twGif;a&;rSL; OD;apma&TarmifwkdYu
aqmif&GufcJhMuonf/

(16) awmfvSefa&;aumifpDumv NrdKUa[mif;NrdKU tajctae


jynfaxmifpk jrefrmEkid if w
H iG f tbufbufrS ,k,
d iG ;f vmaomtajctaeaMumihf Akv
d cf sKyBf u;D ae0if; acgif;aqmif
aom Armhwyfrawmfonf 1962 ck rwfv(2)&ufaeYwGif EkdifiHawmftmPmukd xdef;odrf;&,lcJhayonf/ EkdifiHawmf
tmPmukd xdef;odrf;&,lonfh csufcsif;awmfvSefa&;aumifpDukd zGJUpnf;vkdufaMumif;ESihf awmfvSefa&;aumifpD\ 0g'
oabmxm;ukd wkdif;jynfodkY aMujimvkdufavonf/
awmfvSefa&;aumifpDonf EkdifiHtwGif; pnf;vkH;nDGwfrI&&Sda&;ukd &nf&G,f awmwGif;&Sd twkduftcHygwD
tzGUJ tpnf;rsm;ukd zdwaf c:Ny;D jynfwiG ;f Nird ;f csr;f a&; awGUqkaH qG;aEG;yGw
J pf&yfudk usi;f yjyKvyk cf ahJ vonf/ awGUqkaH qG;aEG;
yGJ ysufjym;oGm;onfhaemufykdif; awmfvSefa&;aumifpDonf 1964 ck trsKd;om;pnf;vkH;nDGwfa&;ukd umuG,fonfh
Oya'ukd xkwfjyefcJhavonf/
,if;Oya't& ygwD*kdPf;*PtzGJUtpnf; [lorQukd zsufodrf;cJh&m NrdKUa[mif;NrdKUe,f&Sd ajray:EdkifiHa&;ygwD

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

54

rsm;rSmvnf; wpfygwnf; zsufodrf;jcif;ukd cHcJh&avonf/ ygwD*kdPf;*Prsm;aMumihf oljzL? igrJ tuGJuGJ? tjym;jym;jzpf


aeMuaom oabmxm;rsm;onf jynfolvlxktwGif;wGif wpfpwpfpaysmufuG,fum wkdif;jynf\Nidrf0yfydjym;a&;?
w&m;Oya'pkd;rkd;a&;ESifh NrdKUe,f&yfuGuf Nidrf0yfydjym;a&;vkyfief;rsm;ukd vkyfukdifvmEdkifawmhonf/
awmfvSefa&;aumifpDwufvmNyD;aemuf NrdKUa[mif;NrdKUe,f\ tajctaeonf vlqkd;? olqkd;? "m;jyrsm;rStp
jynfwGif;aomif;usef;rIrsm;ukd ESdyfuGyfNyD; wkdif;jynfjyefvnfpnf;kH;a&;vkyfief;ukd xda&mufpGmaqmif&GufvmEdkifcJhjcif;?
t&if;&Sifrsm; BuD;pkd;aom pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;ukd jynfolykdiftjzpf odrf;ykdufaqmif&GufvmEkdifcJhjcif; paomawmfvSef
a&;aumifpD\ wkdif;jynfxlaxmifa&;vkyfief;tay: vlxkwpf&yfvkH; axmufcHtm;ay;Muovkd NrdKUa[mif;NrdKUe,fol
NrdKUe,fom;rsm;rSmvnf; tm;wufoa&m axmufcHtm;ay; vmMuawmhonf/
awmfveS af &;aumifpo
D nf 1962 ckEpS f Zlvidk v
f (4)&ufaeYwiG f jrefrmhq&dk ,
S v
f pfvrf;pOfygwDudk wnfaxmifNy;D
ygwDpnf;kH;a&;vkyfief;rsm;ukd aqmif&GufcJh&m NrdKUa[mif;NrdKUe,fwGifvnf; ygwDtajcpkduftiftm;pkrsm;ukd pkpnf;zGJUpnf;
cJhavonf/ 1965 ckESpf NrdKUa[mif;NrdKUe,fwGif jreffrmhqkd&S,fvpfvrf;pOfygwD\ ygwD,lepfpnf;kH;a&;aumfrwDukd
zGJUpnf;xlaxmifcJhavonf/
tkyfcsKyfa&;ESihfywfouf ,if;tcsdef NrdKUa[mif;NrdKUe,fwGif NrdKUe,fvkHNcHKa&;ESihf tkyfcsKyfrIaumfrwD?
aus;&GmvkHNcHKa&;ESihf tkyfcsKyfrIaumfrwD tqifhqifhukd zGJUpnf;um NrdKUe,f&yfuGufqkdif&mrsm;ukd A[kdOD;pD;OD;aqmifrIt&
amqif&GufvkyfukdifcJhavonf/

(17) qkd&S,fvpf pD;yGm;a&;pepfwnfaqmufrIaumfrwD


NrdKUa[mif;NrdKUe,f qkd&S,fvpfpD;yGm;pepfwnfaqmufrI aumfrwDukd 1964 ckESpf Mo*kwfv(7)&ufaeYwGif
NrdKUykdif? e,fykdifpkaygif;kH;BuD;wGif zGifhvSpfcJhonf/ NrdKUe,ftwGif; pD;yGm;a&;pm&if;Z,m;rsm; jyKpkxdef;odrf;xm;jcif;?
jynfoyl idk v
f yk if ef;? pkaygif;vkyif ef;? yk*v
u
d qkid &f m pm&if;Z,m;rsm;ukd jyKpx
k ed ;f odr;f jcif;rsm;ukd aqmif&u
G Nf y;D qk&d ,
S v
f pf
pD;yGm;a&;pepfwnfaqmufrIudp&yfrsm;ukd oufqkdif&mtzGJUtpnf; toD;oD;ESihf dEIdif;aqG;aEG;taumiftxnfazmf
aqmif&GufcJhonf/

,Ofaus;rIjzpfpOf
(u) ajrmufOD;NrdKUa&S;a[mif;okawoejywkduf orkdif;pOf
t*Fvdyfta&;ykdif rpwmarm&pfaumvpfESihf OD;pHa&Tzl;wkdYonf aemifaomtcg jywkdufBuD;wpfck zGihfvSpfEdkif&ef
twGuf a&S;a[mif;0wKypn;f rsm;ukd NAw
d o
d Qtpd;k &vufxufuyif pwif&mS azGpak qmif;cJMh uonf/ xkpd Ofu ausmufyk f
ESihf ausmufpm(10)rsKd;cefYukd &SmazGawGU&SdcJhonf/ ,if;wkdYukd eef;awmfukef;&Sd AkdvfwJ odrf;qnf;xm;NyD; a&S;a[mif;0wK
ypnf;rsm;ukd &SmazGpkaqmif;rSwfwrf;wif&eftwGuf t*Fvdyftpkd;&onf OD;pHa&Tzl;tm; ausmufpm0efaxmufrif;tjzpf
cefYtyfcJhonf/ OD;pHa&Tzl;onf taysmfwrf;ausmufpm0efrif;tjzpfukdom vufcHcJhonf/ odkYESifh t*Fvdyftpkd;&onf
odr;fqnf;pkaqmif;rdaom ypnf;(10)rsKd;ukd oufqkdif&mNrdKUykdife,fykdifrsm;tm; wm0ef,lxdef;odrf;apNyD;? ,if;wkdYukd
apmifha&Smuf&eftwGuf uHvS&yfuGufrS OD;xGef;pHjzLtm; tapmihftrIxrf;tjzpf cefYtyfcJhonf/ 1932-33 ckESpfcefYwGif
ajrxkdiftaqmuftOD;wpfckukd aqmufvkyf tqkdygypnf;(10)rsKd;cefYukd cif;usif;jyoxm;&SdcJhonf/
'kw,
d urmppfBu;D jzpfaomtcg ypn;f (10)rsK;d teuf tcsKUd aomypn;f rsm; aysmufq;Hk Ny;D vQif tapmiht
f rIxrf;
OD;xGef;pHjzL uG,fvGefoGm;ojzihf a&ayguf0&yfuGufrS OD;a&SmufazGtm; cefYxm;cJhonf/ OD;a&SmufazG tNidfrf;pm;,laom
tcg Muufaps;&yfuGufrS OD;armifykHtm; cefYxm;cJhonf/ xkdpOfu tapmihftrIxrf;rsm;taeESihf ypnf;rsm; &SmazG
pkaqmif;jcif;vkyfief;ukd vkyfukdifcGihf r&SdcJhojzihf jywkduftwGif;&Sd ypnf;rsm;rSm wkd;wufrI r&SdcJhay/
vGwfvyfa&;&NyD;aemufykdif; 1955 ckESpfwGif urnf;ausmufpmXmerS TefMum;a&;0efrif; OD;vlaz0ifonf
ajrmufOD;NrdKUokdY a&muf&SdcJhonf/ OD;vlaz0if;onf a&S;a[mif;okawoevkyfief;rsm;ESihf a&S;a[mif;0wKypnf;rsm;
&SmazG pkaqmif;jcif;vkyfief;ukd vkyfukdifEkdif&eftwGuf ajrmufOD;NrdKUwGif a&S;a[mif;okawoeXmepdwfwpfck zGihfvSpfNyD;

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

55

anmifyifaps;&yfuGufrS ausmif;q&m OD;OD;omxGef;tm; &ckdifjrefrmy@dwftjzpf cefYtyfcJhonf/


&ckdifjrefrmy@dwf\ BudK;pm;rIaMumihf a&S;a[mif;0wKypnf;rsm; wpfpxufwpfprsm;jym;vmojzifh 1958ckESpfwGif ,ckvuf&Sdjywkduf(60J X 20J)(oGyfrkd;oHaygufum)ukd wnfaqmufcJhonf/ 1967-ckESpfwGif jywkdufNyD;
um&Hxm;aom oHaygufrsm;ukd z,f&Sm;NyD;? tkwft*Fawrsm;jzihf tpm;xkd;aqmufvkyfcJhonf/ 1977-78 ckESpfwGif
jywkdufESihf qufvufa&S;a[mif;okawoekH;cef;wpfckukd aqmufvkyfcJhonf/ &SmazGpkaqmif;vmaom a&S;a[mif;0wK
ypnf;rsm;rSm tvGefrsm;jym;vmojzihf 1981-82 ckESpfwGif ,cifjywkdufBuD;ESihfqufvQuf taqmifopfwpfaqmifukd
aqmufvkyfcJhonf/ 1982-83 ckESpfwGif ,if;taqmifESifhqufvQuf taqmifopfwpfaqmif aqmufvkyf&ef
a&S;a[mif;okawoe OD;pD;XmerS tpGrf;ukefBudK;pm; aqmif&GufvQuf&Sdonf/

(c) pmMunhfwkduf
a&S;&ckdifrif;rsm;vufxufu ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; trsm;jynf&Sif&[ef;wkdY A[kokwjynhf0apjcif; tusKd;iSg
avmuavmukw&mqkdif&m yd#uwfpmMunhfwkdufrsm;ukd xm;&SdcJhaMumif; rsufjrifudk,fawGU&Sdaeaom yd#uwfwkduf
taqmuftOD;a[mif;rsm;ukd avhvm od&Sd&onf/
orkid ;f okawoDwt
Ydk qkt
d & ajrmufO;D NrKd Ue,ftwGi;f yd#uwfpmMunhw
f u
dk f taqmuftOD;aygif; (48)ck &So
d nf[k
qkdonf/
ajrmufOD;acwf aumif;pm;pOfu ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; yd#uwfpmMunhfwkdufaygif;rsm;pGm &SdcJhygaomfvnf;
olwpfyg;vufatmuf ukv
d edk b
D 0okYd a&mufco
hJ jzihf ukv
d edk eD ,fcsUJ t*Fvyd rf sm;wko
Yd nf vkyo
f m;jynforl sm;tm; ynma&;?
usr;f rma&;? vlr?I pD;yGm;a&;csKUd oGm;ap&ef pDrt
H yk cf sKycf MhJ uojzihf yd#uwfwu
dk rf sm; ysuNf yKd Ny;D ? ,cktcg yd#uwfwu
dk t
f csKUd
om usef&Sdawmhonf/
'kwd,urmppf rjzpfrD ESpftenf;i,fcefYu ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; vli,fpmay0goem&Sifrsm; pkpnf;um
rdrdwkdYp&dwfrsm;jzihf tukeftuscHNyD;? y&[dwpmMunfhwkdufrsm;ukd wnfaxmifcJhMuonf/ xkdtcsdefu awmif&yf&yfuGuf
pmMunhfwkdufESihf vufaumufaps;vli,frsm;? NrdKUrpmMunhfwkduftygt0if anmifyifaps;ESihf a&ayguf0&yfuGufwkdY
wGifvnf; vli,fpmzwftoif;rsm;ukd zGJUpnf;wnfaxmifcJhMuonf/ vGwfvyfa&;r&rSD ajrmufOD;NrdKU 0gaps;&yfuGufwGif
okp&dw,k0trnfESihf pmMunhfwkdufwpfck ay:aygufvmcJhonf/
1950 ckEpS w
f iG f jynfaxmifpv
k il ,frsm; pnf;k;H vQuf Muufaps;&yfuu
G ?f awmif&yf&yfuu
G ?f bk&m;ay:&yfuu
G ?f
tv,faps;&yfuGuf ponfhNrdKUa[mif;NrdKUay:&Sd &yfuGufwkdif;vkdvkd vli,fpmMunhfwkdufrsm;ukd zGJUpnf;wnfaxmifcJhMu
onf/ okdYaomf ,if;pmMunhfwkdufrsm;rSm (5)ESpfausmfcefY wnfwHhcJhonf/ 1962 ckESpfwGif NrdKUrpmMunhfwkdufwpfckukd
ukefonfwef;&yfuGuf wnfaxmifcJhonf/ pmMunhfwkdufrSm (2)ESpfcefY wnfwHhcJhonf/
1974-ckESpfwGif acwfrSDwkd;wufaom vli,ftcsKdUwkdYonf qifcsqdyf&yfuGufESihf vufaumufaps;&yfuGufwkdY
wGif pmMunhfwkdufrsm; wnfaxmifcJhMuonf/ pmMunhfwkdufrSm (3)ESpfeD;yg;wnfwHhcJhonf/
,aeYxd ajrmufO;D NrKd Ue,f wpfcv
k ;Hk wGif 0gaps;&yfuu
G &f dS okp&dw,k0 pmMunhw
f u
dk Ef iS fh ajrmif;abGpmMunfw
h u
dk f
rsm;om &SdMuonf/ 1978 ckESpfwGif ajrmufOD;NrdKUe,f ygwD,lepf\vrf;TefrIjzihf ajrmufOD;NrdKUe,f vrf;pOfvli,fpnf;
kH;a&;aumfrwDrS vrf;pOfvli,fpmMunhfwkdufwpfckukd vli,frsm; vkyftm;jzihf wnfaxmifcJhMuonf/ ,cktcg
if;taqmuftOD;rSm ysufNydKoGm;NyD;jzpfaomfvnf; pmMunhfwkdufukd NrdKUe,fvrf;pOfvli,f pnf;kH;a&;aumfrwDkH;wGif
yl;wGJzGihfvSpfxm;&Sdonf/

(*) pmykHESdyfpuf
ajrmufOD;NrdKUe,fwGif 1939-ckESpf trsKd;om;ausmif;tkyfq&mBuD; OD;pdefxGef;OD;u OD;pD; pmykHESdyfpufwpfckukd
wnfaxmifcJhonf/ odkYaomf if;pmykHESdyfpufrSm ppfBuD;jzpfNyD;aemufykdif;wGif ysufpD;cJh&onf/ ppftwGif; 0gaps;&yfuGuf
wGif ppfawGrS jynfBuD;r@dKifpmykHESdyfvkyfief;wpfckukd wnfaxmifcJhaomfvnf; ppfNyD;acwfwGif if;pmykHESdyfpufrSm

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

56

ppfawGodkY jyefvnfajymif;a&TUoGm;onf/ ppfBuD;jzpfNyD;aemufykdif;wGif ajrmufOD;NrdKUe,fwGif pmykHESdyfpufrsm; wnf


axmifjcif;rjyKEikd Mf uawmhay/ ,cktcg ajrmufO;D NrKd Ue,fwiG f pmykEH ydS pf ufvyk if ef;rsm; r&Sad wmh ppfawGNrKd UokYd oGm;a&muf
um pmykHESdyfpufvkyfief;rsm; ykHESdyfMu&onf/

(C) pmayvIyf&Sm;rI
ajrmufO;D NrKd Ue,ftwGi;f pmayvIy&f mS ;rIrmS a&S;&ckid b
f &k ifrsm;vufxuf a0omvDacwf? av;NrKd Uacwf? ajrmufO;D
acwf ponhfacwftqufquf vIyf&Sm;vmcJh&m e,fcsJUukdvkdeDwkdY\vufatmufwGif olYuRefjzpf&aomb0ESihf vGwfvyf
a&;&NyD;onfrS tpjyK ,aeYxdwkdif pmayvIyf&Sm;rIonf olYacwfolYtcsdeftcgtavQmuf vIyf&Sm;wkd;wufvQuf
&SdMuonfomjzpfonf/
a0omvD ausmufavScg;acwf(at'D327 rS 817)wGif &ckdifpmqkd tausmftarmfrsm; jzpfMuaom ok0Pa00D
(apmjynhfkd)? Asnf;(33)vkH;? avSawmfoH? pmqkd&Sif "raZ,strwf tmeEp`Erif;\ t*ra[oD? ,Ema'0D ponfh
pmqkd&Sifajrmufrsm;pGmwkdYonf &wk? uAsm? vuFm? armfuGef;? ykHjyif? bGJU? ausmufpm ponfwkdYukd a&;om;zGJUqkdcJhMu
ayonf/ a0omvDacwfwGif ygVdbmom? ou#bmomwkdYrS &u0Ptu&mbmomokdY jyefqkda&;om;aom
avmuDavmukw&mqkdif&m? pmayusrf;*efqkdif&majrmufrsm;pGmwdkY &SdcJhonf/
,if;usrf;pmrsm;teuf peustrwfBuD;\ pmeuseDwdusrf;? Murm'kdufrif;BuD;0wK? rEk"rowfusrf;ESihf
a*gwr yl&Pfusrf;? euwfaA'ifusrf;? aq;usrf;? "mwfusrf;? ocsFmusrf;? ponfwkdYvnf; ausmfMum;cJhonf/
ou#bmom? okw; aAm";(oQKwaAm")usrf;ukd apmjynhfkdonf &u0Ptu&mokdY u0du@ygoeusrf;? u0d*@K
usrf;tjzpf jyeffqkdjyKpk&m ,aeYxdwkdif ausmfMum;cJhonf/
a0omvDoif;uspfawmfausmufpm? eDwdp`Erdzk&m;ausmufpm? 0D&p`Erif;ausmufpm? a0omvDbk&m;BuD;
ausmufpm? aMu;eDjym;pm? tmeEp`Erif;ausmufpm ponfwkdYonf a0omvDacwf\pmay,Ofaus;rIer? tEkynm
vIyf&Sm;cJhrIrSm t"dutcsufrsm; jzpfMuonf/
av;NrdKUacwf (at'D 818 rS 1430 xd)wGifvnf; vuFmrsm;? avQmufxkH;rsm;? ysKdUrsm;? bGJUrsm;? eDwdusrf;rsm;?
ausmufpmarmfuGef;pm? y&ykdufpm ponfwkdYukd pma&;q&mpmqkdtausmftarmfrsm;pGmwkdYu a&;om;pDukH;cJhMuayonf/
'o&mZmrif;vufxuf (at'D 1123-1139)wGif ynm&Sd okcrdef u0dausmftrwfBuD;\ bddufcef;avQmuf
xkH;ESihf rif;xD;bk&ifvufxuf (at'D 1283-1389)wGif ppfwaumif;pm; 0drvtrwfBuD;avQmufxkH;ESihf &ckdifoljrwf
(uefawmfrif;ausmif;q&mawmf)\ avmuom&ysKdU ponfwkdYrSm av;NrdKUacwfpmayvIyf&Sm;rItcsKdUwkdY jzpfonf/
aumvd,rif;ou&mZf (480-485) (at'D 1118-1123)onf if;\om;awmf 'kwd,yk&defNrdKUwnf
'o&mZmrif; (ou&mZf 485-501) (at'D 1123-1139)onfvnf;aumif;? oD[kdVfuRef;a&muf tavmrmjzLrif;wkdY
onfvnf;aumif;? av;NrdKUacwfwGif ausmufpma&;xkd;cJhayonf/
rif;apmrGefwnf ajrmufOD;acwf(at'D 1430-1784)wpfavQmufwGif &ckdifpmay,Ofaus;rI tEkynmonf
txG#t
f xdyo
f aYkd &mufcahJ yonf/ &[ef;ynm&S?d vlynm&S?d trwfock rderf sm;pGmwkv
Yd nf; ay:xGe;f cJah yonf/ ,if;ynm&Sd
rsm;onf uAsm? vuFm? &wk? ysKdU? armfuGef;? omcsif;? {csif;f? ompGav? vuFm? avQmufxkH;? bGJUponfrsm;ukd a&;om;zGJU
qkdcJhonfhtjyif avmuDqkdif&m avmukw&mqkdif&m usrf;aygif;ajrmufrsm;pGmwkdYukdvnf; usrf;jyKa&;om;cJhMuayonf/
ou & mZf 832-ck ( at'D 1470)wG i f bm;wl ( z'l ) uRef ; om;rif ; k d o nf &ck d i f r if ; orD ; apma&T M um\
]]&ckdifrif;orD;{csif;}}ukd a&;om;zGJUqkdcJhonf/
oD&dol&d,pEr[m"r&mZmac: rif;AmBuD;vufxuf ou&mZf? 893-915 (at'D 1531-1553)wGif
r[mynmausmfonf (12)v&moD {uykd'f&wk? avQmufxkH;rsm;tygt0if aoe*FAsL[musrf;? "rowfusrf;ESihf
usrf;aygif;rsm;pGmukd jyKpkcJhonf/ pmqkdawmf0drvtrwfBuD;onfvnf; aumfumEkESihf owXmEk tp&Sdaom Zmwfawmf
rsm;ukdvnf; omcsif;zGJUqkdcJhayonf/
qifjzLocif qifeDocifjzpfawmfrlaom oD&dok"r &mZmvufxuf ou&mZf? 984-1000(at'D 1622-

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

57

1638)wGif okdufwufivufkH;onf yw&miapGjcif;ESihf okduforkdif;usrf;tapmifapmifukd a&;om;cJh\/ ivufkH;\


okkdufusrf;rsm;rSm tvGefpdwf0ifpm;zG,faumif;\/
e&tb,&mZm (at'D 1742-1761)rS pE0drv&mZm(at'D 1777)paom rif;tqufqufwkdYvufxufwGif
Ekx
Yd rd ;f awmftjzpfvnf;aumif;? rif;wkid yf iftrwftjzpfvnf;aumif;? ausmMf um;cJah om oD&rd mvmrdyef;&Honf ]]Mum;ydrhf
AkdvfvltHhcsD;rlavmh}}}tpcsDaom &udKifatmifvHawmfvuFmESihf tjcm;vuFmrsm;pGmwkdYukdvnf; a&;om;pDukH;zGJUqkdcJhonf/
ukdvkdeDe,fcsJUacwfOD; ou&mZf 1192 ckwGif OD;axmfatmifZHonf rm&,k'kH;csif;ukd a&;om;cJhonhftjyif
rPdoQw&usrf;? ydokumusrf;? euwfusrf;? &udKifrif;cef;awmfnDvmcHusrf;? yvif(12)cef;ESihf pnfawmf (25)rsKd;
vkyfxkH; vkyfenf;tygt0if avmuDusrf;rsm;ukd ajrmufrsm;pGm a&;om;cJhonf/
if;jyif OD;axmfatmifZHonf zmwpfvkH;acgif;usm;Zmwf? 'kH;csif;rsm;pGmwkdYukdvnf; a&;om;cJhay\/ anmifyif
aps; q&mawmf OD;OwroD&donf 1284-ckwGif Oa'o*@0denf;usrf;ESihf 1290-ckwGif &udKifjynf t"drnfusrf;?
owKlyydokumusrf;tygt0if "n0wD&mZ0ifopfusrf;ukd a&;om;cJhayonf/
&mZ0ifq&mBuD; OD;omxGef;atmifrSmvnf; &udKifavmuom&ysKdUa[mif;? &udKifr[m&mZ0ifawmfBuD;?
&udKifjyu'deft"drof? tjiif;tckefpmwrf;? a'gifrmwif (&ckdifrif;om;)? OD;jr0g? qHawmf&Siforkdif;? Ak'ESihftmeEm
Asm"d[uxm ponfwkdYukd a&;om;jyKpkcJhonf/
t*Fvdyfbmomjzihf &Sifi,fpdwem&wESihf eef;usm;BuD;taMumif;? ajrmufOD;NrdKU0ef;usifpmtkyf ponfwkdYukd
eef;&muke;f &yfae a&SUae OD;pHabmfO;D u a&;om;jyKpck o
hJ nf/ zqyvacwfwiG f oHw&mq&mawmfonf oHo&mpufjywf
aMumif; usrf; y-wGJ? 'k-wGJwkdYukd xkwfa0a&;om;cJhonf/
AEKvq&mawmftoQif OD;yknonf edAmefem? edAme r[mPdblwuxm pmtkyfESihf 1955 ckESpfwGif t*"r
0gqkdtrSefjynfedAmef}}}ESihf 0gqkduyft"dukPf; &Sif;wrf;pmapmifrsm;ukd a&;om;jyKpkcJh
avmif;Muufq&mawmfonf ]]0gqk
onf/ avmif;&Snfacsmif;q&mawmf EkdifiH*kPf&nf'kwd,qifh q&mawmf OD;ynmoD[onfvnf; ]]0gqkdrrSef yg,fzsuf
&ef}}}&Sif;jycsufpmtkyfESihf crD;vlrsKd; pmtkyfwkdYukd a&;om;cJhonf/
ajrmufOD;NrdKU qifcsqdyf&yfuGuf\ ajrmufbuft&yf awZm&mrausmif;wkduf q&mawmfOD;ynmonf
rPd'Dy0dyemusrf;ukd a&;om;jyKpkcJhonf/
1967-ckESpfwGif awmifajcaEGwef;uAsmrsm;? 1967-68 ckESpfwGif yef;kdif;ikHtmuAsmrsm;? 1968-69 ckSESpfwGif
zl;ikHyGihfvef;uAsmrsm;ukd vufaumufaps;&yfuGuf&Sd acwfrSDenf;jyoifwef;ausmif;q&m OD;OD;pHausmf("nOD;)u
wm0efcHpmwnf;(OuX)ESihf OD;pHarmif("nrif;pH) pmwnf;tzGJU0if(twGif;a&;rSL;)wkdYu NrdKUe,fygwD,lepf\ cGihfjyKcsuf
jzihf xkwfa0cJhonf/
&udKifjrefrmy@dwfq&mBuD; OD;OD;omxGef;\ pmayvIyf&Sm;rIrSm acwftvkduf atmufygtwkdif; jzpfygonf/

NAdwdoQacwf
(1)
ajrmufOD;NrdKU bk&m;orkdif;usrf; (1301-ckykHESdyf)
(2)
&udKifuAsmaygif;csKyf?
(3)
&udKif&mZ0ifvuFmbmomjyef?
(4)
&udKif'*Fg;rsm;bmomjyef?
(5)
"noGD;r*Zif;(pmwnf;ESihf t,f'Dwmwm0efukd ,lvQufxkwfa0cJhonf)/
(6)
orkdif;aqmif;yg;rsm;ESihf ,Ofaus;rIaqmif;yg;rsm; owif;pm? pme,fZif;wkdYwGif a&;om;cJhonf/
txufyg (2? 3? 4) pmrlrsm;ukd pmrlcaiGjzihf ykHkduf&ef b@ma&;0efBJuD; qm;OD;xGef;atmifausmfokdY ay;tyfcJh
onf/
(7)

tHawmfbk&m;orkdif;usrf;/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
'kwd,ppfNyD;acwf vGwfvyfa&;r&rD
(1)
(2)

uefo
Y wf

58

&udKifjynf "mwfawmfbk&m;apwDrsm;ESihf ajrmufOD;NrdKUwefckd;BuD;bk&m;rsm; orkdif;usrf; vufa&;rl


(b@ma&;0efBuD;qm; OD;xGef;atmifausmftm; pmrlcay; tyfcJhonf/)
OD;&mZfawmifbk&m;BuD;orkdif; (ykHESdyf)/

vGwfvyfa&;&NyD;acwf
(1)
ajrmufOD;NrdKU bk&m;;orkdif;usrf; jyifqifjznhfpGufcsuf (1952-53) (ykHESdyf)?
(2)
&udKiftrsKd;orD; ol&Jaumif; twKywd (1953-54) (ykHESdyf)?
(3)
&udKif&mZ0ifoacFyusrf; (1954-55) (ykHESdyf)?
(4)
0oJbk&m;orkdif; (ykHESdyf)?
(5)
&Sifowfbk&m;orkdif; (ykHESdyf)?
(6)
oJwufbk&m;orkdif;? xD;awmfrkd;bk&m;orkdif;? abmif;'Gwfewfawmifbk&m;orkdif;? a0omvDbk&m;BuD;
orkid ;f ? odrBf u;D awmifb&k m;orkid ;f ? r[mxD;bk&m;orkid ;f ? yg;awmfb&k m;orkid ;f ? bk&m;ay:bk&m;orkid ;f ? oQpaf omif;bk&m;
orkdif;? r*Fv"mwfa&Tul ponfwkdYukd &wkvuFmjzihf wpfrsKd;? pum;ajyjzihfwpfrsKd; orkdif;armfuGef; a&; pmwrf;rsm;
xkwfa0cJhonf/
(7)
&efukefwuodkvf &udKifwkdif;&if;om;rsm; xkwfa0aom "n0wDpmapmif? "n0wDr*Zif;ESifh
&ckdifhwefaqmifr*Zif;wkdYwGif tNrJwrf;aqmif;yg;rsm; a&;om;xkwfa0cJhonf/
(8)
rEav;jynfolY*sme,fESihf &efukefr*Zif;wGif aqmif;yg;rsm;a&;cJhonf/ ppfawGaumvdyfr*Zif;?
&ckdifjynfe,fpmapmifrsm;wGif a&;om;vQuf&Sdonf/
(9)
NrdKUapmihfewfa'0wmAvdylaZmfcef;usrf;?
(10) tOeed'gef;aq;usrf; (1960)
(11) &ckdifpnfjyKvkyfykHESihf wD;uGufwD;vkH;rsm;? uAsmrsm;? pkaygif;pmwrf;?
(12) &ckdifxdrf;jrm;r*Fvm yefwsmwD;vkH;wD;uGufESihf jyKvkyfykHtwkdif;twmpmwrf;?
(13) ygarmuOD;at;armifESihf &udKifowfykHowfTef;cGJxm;\t"dyg,fwGufykHpmwrf;?
(14) &udKif>yDtrsKd;rsKd;wkdYukd jyKvkyfykHtwkdif;twmpmwrf;?
(15) Ak'ylZed,qDrD;cGuftu oDcsif;uAsm/

EdkifiHjcm;om; okawoDrsm;ESihf jyKpkcJhaom pmwrf;rsm;


(1)
(2)
(3)
(4)
(5)

MopMwD;,m;EkdifiH uxdu yifrdvma*gwrdESihf a0omvDacwf ausmufkyfausmufpmrsm; pmwrf;?


jyifopfEkdifiH yg&pfNrdKUwGif ygarmuykdzufqmbmaemAfESihfZeD;wkdYtm; &ckdifykHjyifvdyfuefzmr0wKESihf
usD;jzL&Gmpmwrf;?
t*FvefEikd if yH garmu OD;vSoed ;f ac: *Ret
f u
dk v
J Ef iS fh apwDtaqmuftOD;ESifh eef;taqmuftOD;qkid &f m
pmwrf;?
tar&duefedkifiH tm&Sazmifa';&Sif; twGif;a&;rSL; a';Apfpwdrf;aAm;pfESihf a0omvDausmufkyfxk?
qif;xkwkdY\ ESpfaygif;rnfrQMumwdkif;wmcsufpmwrf;?
*syefeikd if H ygarmutEdk w
dk dk Ek iS fh &ckid pf um;ajymav,lavodr;f toHxu
G yf pHk mwrf;? abmif;'Gwt
f &yf&dS
'ghcsfaumifq,fvm taqmuftOD;ykHpHESihf ul;oef;a&mif;0,fcJhMuykHpmwrf;/

EdkifiHawmf tpkd;&,Ofaus;rIXmESifh tjcm;yk*dKvfrsm;ESihf yl;aygif; jyKpkcJhaompmwrf;rsm;? usrf;rsm;


(1)
(2)

jynfaxmifpktu ya'ompmtkyf?
&ckdifhaw;oHpmtkyf (1965)?

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)

uefo
Y wf

59

&ckdifwkdif;&if;om;vlrsKd;rsm;jzpfpOfESihf "avhxkH;pOfrsm;pmtkyf?
wkdif;&if;om;,Ofaus;rI kd;&m"avhxkH;pOfrsm;?
&ckdifjynfe,fb@mwkdufBuD;rsm;usrf;?
&cdkifkd;&mpnfESihf 'l&d,mwD;uGufrsm;pmwrf;?
jrefrma0g[m&tbd"mefusrf;jyKpk&mwGif a0g[m&pmvkH;rsm; jyKpkay;ykdYjcif;/
&ckdifa0g[m&tbd"mefjyKpk&mwGif a0g[m&pmvkH;rsm;ESihf t"dyg,fzGifhqkdcsuf? usrf;ukd;um;csufrsm;
pmtkyfjyKpkjcif;/
1976-77 &ckdifjynfe,faeY &ckdifjynfe,f atmifvH? &ckdifjynfe,fwHqdyf? &ckdifkd;&musm;^r0wfpkH
wkdYukd &ckdifjynfe,fjynfolYaumifpD zGJUpnf;xm;aom qyfaumfrwDESifhtwl &ckdifjynfe,f atmifvH
wHqdyf t0wftpm;wkdYukd pmwrf;jyKpkjcif;/

OD;pHomatmifESihf yl;aygif;xkwfa0jyKpkcJhaompmtkyfrsm;
(1)

1972-ckwGif tbd"rmaumufEIwfcsuf yk&ykdufukd rkdufckdzvifjzihf kdufESdyfaompmtkyf (y-wGJ?


'k-wGJ)?
(2)
u0du@? ygouusrf;ayrlukd rkdufckdzvifjzihf kdufxkwfaompmtkyf?
(3)
vQKd0Sufausmufpm*Pef;a&;enf; ayrlukd rkdufckdzvifjzihf kdufxm;aompmtkyf?
(4)
euwfysKdU (ygVdawmf? ed,s)ayrlukd rkdufckdzvifjzihf kdufxm;aompmtkyf?
(5)
at'D-6&mpkESihf ,if;rwkdifrD &ckdifjynfokH;tu&mpmtkyf?
(6)
tmeEp`Eausmufpmbmomjyef?
(7)
&ckdif'*Fg;rsm;orkdif;?
(8)
Ak'tEkynmpmtkyf wkdYjzpfonf/
q&monf zqyvacwfwGif oQpfaomif;ykxkd;awmfBuD;? xD;awmfuyfvSL&mwGif orkdif;oHcsyfBuD;ESihf ajrmufOD;
NrdKUbk&m;orkdif;omjcif;? pmwrf;rsm;ukdvnf; a&;om;cJh\/ q&mawmfBuD;rsm; ysHvGef&mwGif axkywdarmfuGef;?
oif;MuefoHcsyftrsKd;rsKfd;? &wkydk'fpkHrsm;? &ckdifkd;&m,Ofaus;rItzGJU ajrmufOD;NrdKUodkY? apmjreEmjyZmwf? rif;xD;jyZmwf?
oQpaf omif;;bk&m;orkid ;f jyZmwf? rif;om;Bu;D a&Tbef;ESihf a';0ef;Bu;D atmifausm&f ?DT NrKd UolBu;D atmifausmZf w
H \
Ydk t*Fvyd f
awmfvSefa&;jyZmwf? aumufOD;qGrf;wifuAsmrsm;? ykd;0gbGJUuAsmrsm; a&;om;cJhonf/ &cdkifwkdif;&if;om; r&mrmBJuD;ukd
tdxd[csfac:orkdif;jzpfpOfusrf;ukdvnf; a&;om;cJhonf/
tjcm;EdkifiHrS trnfr&aom okawoDrsm;ESihf bk&m;tzGJUtoD;oD;wkdYrS orkdif;qkdif&m &wk? uAsm? pum;ajyrsm;
ukdvnf; rsm;pGma&;om;jyKpkay;cJhonf/ pmayvIyf&Sm;rIESihf ywfouf ,cktcsdeftxd ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif;
okawoDrsm; tygt0if acwfay:pma&;q&mtajrmuftrsm; pmaya&;om;jyKpkvQuf &SdMuonf/

3/ (u) kyfao;tu
ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; kyfao;tuukd a&S;&ckdifbk&ifrsm;acwfrS ,ckrsufarSmufacwfxd NrdKUe,fwpfckvkH;wGif
oD;oefYZmwfkHrsm;jzifhvnf;aumif;? bk&m;yGJESihf tjcm;tvSLr*FvmyGJrsm;wGif a&S;edygwfawmfvm Zmwf0wKrsm;ukd
kyfvkH;kyf<ursm;jzihfvnf;aumif;? okyfaqmif ujyMuonf/ rsm;aomtm;jzihf bk&m;avmif; a0oE&mZmwf?
bk & m;avmif ; awrd r if ; Zmwf ? ow x mEk ? aumf u mEk Z mwf r sm;uk d ujyonf / &mZ0if t axmuf t xm;t&
kyfao;tuonf ajrmufOD;NrdKUe,frS ou&mZf 953 ckESpfuyif pwifay:aygufaMumif; od&onf/
ajrmuf O D ; acwf bk & if r if ; zavmif ; vuf x uf w G i f OD ; &mZf a wmif a pwD a wmf u k d wnf x m;uk d ; uG , f
xkdbk&m;yGJawmfukd tcrf;tem;usif;y&m obifynmt&yf&yf pkHvifapjcif;iSm NrdKUawmf&SduRrf;usifvdrfrmaom

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

60

yef;ykq&mBuD;rsm;ukd ac:,l ZmwfBuD;(10)bGJUESihf ig;&mig;q,fedygwfawmfrsm; yg0ifaom yef;ykkyfvkH;kyf<ursm;ukd


yDoatmif xkvkyfapNyD;? Zmwfawmfrsm;\ jzpf[efysuf[efrsm;ukd okyfaqmifcif;usif; ujyaponf/ xkdYaMumihf
ou&mZf 953 ckESpfuyif &ckdifwGif kyfao;tu ay:aygufvmonf[k okawoDrsm;uqkdonf/

(c) aw;*Dw
jynfaxmifpk qkd&S,fvpforwjrefrmEdkifiHawmftwGif;&Sd wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm; toD;oD;wkdY tokH;jyKvQuf
&Sdaom aw;*Dwrsm;&Sdonfhenf;wl &udKifjynfe,f&Sd ajrmufOD;NrdKUwGifvnf; &udKifvlrsKd;wkdY\ kd;&m"avh aw;*Dwrsm;ukd
oDqw
dk ;D rIwv
f Quf &SMd uonf/ &ckid t
f wD;trIwf aw;*Dwwl&,
d mrsm;onf tdE,
d ta&SUzufrS qif;oufvmcJah omfvnf;
&ckdiftrsKd;om;wkdYtaejzihf rdrdwkdY\ awmawmifa&ajrobm0tajctaersm;ukdvkduf wDxGifcJhjcif;jzpfonf/
&ckdif&mZ0ifvuFm 'obmwdu nDaemifwkdY yifv,fem; a&upm;&mokdY arsmygvmaom uu#ykZGef
vufrukd A[kpd nfMuuf ajrmufpnfjyKonf[k qko
d nf/ "n0wDacwf pEo&l ,
d rif;vufxuf r[mjrwfrek t
d oQiu
f dk
oGef;vkyfpOf yOifwl&d,mwD;rIwfonf[k yg&Sdonf/
a0omvDacwf p`Em;rif;rsm;vufxufwGif wl&d,mrsm;jzihf wGJzufoDqkdaom [efpGav avSawmfoH?
p`Em;bGJUtjzpf ok0Pa'0D apmjynhfkd a&;pyfaom &Tef;vkduf&wkrsm;ukd &ckdifa0omvDacwf at'D 600 ckwGif
pyfqcdk o
hJ nf/ [efpaG v avSawmfou
H dk at'D 768 ckwiG f a&;pyfco
hJ nf[k okawoDwu
Ydk qkMd uonf/ ajrmufO;D acwfwiG f
xif&Sm;cJh aom (bm;wl) z'lrif;kd\ &ckdifrif;orD;{jcif;ukd bapmjzLrif;vufxuf ou&mZf 820 (at'D 1458)wGif
a&;om;pDukH;cJhonf/
aw;ESihf*Dwrsm;onf a&S;txufausmfumv ajrmufOD;xGef;um;pOfuyif okckrynm&yfrsm;jzpfaom aw;oH
trsKd;rsKd;ESifh *DwtrsKd;rsKd;wkdYukd uRrf;usifvdrfrmpGm tokH;jyKcJhaMumif;ukd orkdif;taxmuftxm;rsm;ESihf ajrmufOD;acwf
uwnf;u wnfxm;udk;uG,fcJhaom xif&Sm;onf oQpfaomif;ykxkd;awmfBuD;\tjyifvIdPfxyf&Sd taemufzuf?
ajrmufzufrsufESmwkdY u[ef? wD;rIwf[efrsm;ukd? ausmufqpfkyf<uif;rsm;jzihf xkvkyfxm;onfukd jrifawGU&onf/
twD;trIwf wl&d,mrsm;jzpfonfh oa&m? apmif;aumuf? c&m>rm? c&maumuf? vufwef&Snf? 'lavmif? cGufcGif;?
pnf;pkwf? pnf? ywfompaom wl&d,trsKd;pkHukdvnf; jrifawGUEdkifonf/
ajrmufOD;NrdKUe,f aw;*Dwrsm;&Sdjcif;ukd apwDykxkd;rsm;ESihf a&S;pmqkdtausmftarmfrsm; a&;om;cJhaom pmay
rsm;ukd avhvmjcif;jzihf od&EdS ikd o
f nf/ a&S;acwftqufqufro
S nf ajrmufO;D acwf pmqkyd nm&Sirf sm; oDu;Hk zGUJ qkad &;om;
cJhaom aw;uAsmrsm;rSm &Tef;vkduf&wk? [efpGavavSawmfoH? p`Em;bGJU? {jcif;? &wk? uAsmvuFm? ysKdU? oHykdif;? armfuGef;?
omjcif;? oHcsyfBuD;? ,kdif;omjcif;? wkdufomjcif;? ykd;0gbGJU? rkd;yef;a0bGJY? Zrf;jcif;ESihf aus;vufobm0aw;oH? om;acsmh
omjcif; paomaw;trsKd;rsKd; &SdcJhonf/
ajrmuf O D ; Nrd K Ue,f t wG i f ; a&S ; ajrmuf O D ; acwf r S o nf ,ck t csd e f t xd tok H ; jyKaeaomwl & d , mrsm;rS m
yOifwl&d,m wD;rIwfumjzihf}} [l a&S;&ckdifpmqkdrsm; pyfqkdxm;onfhtwkdif; BuD;? BudK;? om;a&? av? vufckyf?
]]yO
[kqkdtyfaom t*Fg&yfrsm;yg0ifonfh wl&d,mrsm;jzpfonf/ ,if;wl&d,mrsm;rSmvnf;? pnf? yef;wsm;? ESJ? >yD? NcDacgif;?
if;? 'kHrif;? 'lavmif;? c&maumuf? c&m>rm? c&m&Snf? cGufcGif;? ywfom? pnf;pkwf? ywvm;? armif;? aMu;eif;?
ckoif; apmif;aumuf? oa&m? rdausmif;apmif;wkdYjzpfonf/
a&S;acwfuyif ok;H aomwl&,
d mrsm;tm;vk;H rpkv
H ifaomfvnf;? ,cktcg ajrmufO;D NrKd Ue,ftwGi;f tok;H jyKvQuf
&Sdaom &ckdifwkdY\ wl&d,mrsm;rSm pnf? yef;wsm;? ywfom? cGufcGif;? pnf;pkwf? pnfausm? tkd;pnf? oa&m? apmif;aumuf?
rD;ausmif;apmif;? ESJ? ywvm;? >yD? NcDacgif;? 0g;vufckwf tp&Sdonfhwl&d,mrsm;ukd tqkdtursm;jzihf vkdufavsmnDaxG
olYae&mESihfol wD;rIwfoDqkdMuonf/ 1957-58 ckESpfrSp aeYBuD; &ufBuD;wkdYwGif bk&m;w&m;ESihf q&morm;wkdYtm;
yl a Zmf & ef t vk d Y i S g aysmuf u G , f w d r f a umvQuf & S d a om &ck d i f k d ; &mwl & d , mrsm;uk d ajrmuf O D ; Nrd K U tajccH t vG w f
ynmoifausmif;rS q&mrsm;ESihf wynhfrsm; pkaygif; pwifazmfxkwfwD;rIwfMuonf/ a&S;OD;pGm wD;rIwfMuaom
wl&d,mrsm;rSm pnf? yef;wsm;? pnf;pkwf? wa&m? Aif*sKd ponfwkdYjzpfNyD;? OD;pGmpnfwD;uGufrsm;ukd q&mOD;OD;omxGef;ESihf

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

61

OD;xGef;ausmfpdefwkdYrS oif,lpwifwD;rIwfMuonf/
ajrmufOD;NrdKUe,fwGif NrdKUe,fygwD,lepf\OD;aqmifrI? NrdKUe,fjynfolYaumifpD\ BuD;MuyfuGyfuJrIjzihf NrdKUe,f
&ckdif,Ofaus;rIaumfrwDwpf&yfukd zGJUpnf;xm;&SdNyD; 0goem&Sifrsm;\ uRrf;usif&mtvkduf pmay? *Dw? ordkif;ponfjzihf
qyfaumfrwDrsm; toD;oD;zGJUpnf;um NrdKUe,f\ kd;&m,Ofaus;rItpOftvmrsm;ukd acwfESihfvkdufavsmnDaxG
taumiftxnfazmfaqmif&GufvQuf&Sdonf/
ajrmufOD;NrdKUe,f ygwD,lepf\OD;aqmifrI? NrdKUe,fjynfolYaumifpD\ BuD;MuyfuGyfuJrIjzihf ajrmufOD;NrdKUe,frS
xrif;axmif yef;axmif,drf;tu? ykd;0gbGJUtuESihf aumufOD;qGrf;wif ,drf;tuwkdYukd ajrmufOD;NrdKUe,f ukefonfwef;
&yf u G u f a e OD ; OD ; xG e f ; omES i h f AE K v&yf u G u f a e OD ; armif x G e f ; wk d Y pD p Of o if j yvQuf 1976 ck ( 29)ES p f a jrmuf
jynfaxmifpak eYwiG f &efuek Nf rKd UokYd oGm;a&mufujyazmfxw
k cf o
hJ nf/ if;tjyif ajrmufO;D NrKd Ue,f &ckid ,
f Ofaus;rIaumfrwD
onf acwfESihfnDaxGaom,drf;? jyZmwf? Zmwfxkwf ponfrsm;ukd ,aeYxd qef;opfwDxGifvkyfaqmifvQuf&SdNyD;?
NrdKUe,ftwGif;? aeYxl;aeYjrwfrsm;wGifvnf;aumif;? bk&m;yGJawmfBuD;rsm;wGifvnf;aumif;? &ckdif,Ofaus;rIya'omuyGJ
jzihf rkd;vif;onftxd ujytaumiftxnfazmfaqmif&GufvQuf&Sdonf/
,aeY x d ajrmuf O D ; Nrd K Ue,f &ck d i f , Of a us;rI a umf r wD r S pD p Of a qmif & G u f N yD ; pD ; aom Zmwf x k w f r sm;rS m
(1)oQpfaomif; bk&m;orkdif; (2) rif;om;BuD;a&Tbef; (3) pmqkdapmjreEm(w0*l) (4) rif;xD; (5) e&dO&murf;tvS
u usdefpmusvGrf;rsuf&nf (6) 'kH;kd (7) e&rdwfvS ponfhZmwfxkwfrsm; jzpfonf/ wpfzufrSmvnf; ajrmufOD;NrdKUe,f
twGif;wGif &ckdifrsKd;EG,fpk0ifrsm;jzpfaom ouf? 'kdif;euf? r&mrmBuD;? crD? csif;paomwkdif;&if;zGm; trsKd;om;rsm;rSm
ae&mtESHYtjym; aexkdifvQuf &SdMuonf/

(1) oufvlrsKd;wkdY\ aw;*Dw


ouftrsKd;om;wkdY\ aw;*Dw tokH;tEIef;rSm vlBuD;rsm;ESihf oufqkdifaom aw;*Dw? vli,frsm;ESihf
ywfoufaom aw;uAsm*Dw[l (2)srsK;d &So
d nf/ ,if;aw;uAsm*Dwwku
Yd dk &Sijf yKr*FvmcgESifh xdr;f jrm;r*Fvmtcgrsm;wGif
0kdif;zGJUoDqkdMuonf/ oDqkdonfhtcg vufckwfwajzmufajzmufjzihf 0kdif;wD;Muonf/ tysKdvlysKdvSnhfMuonfhtcg
NcDacgif;wl&d,mESihf 0g;ykavGwkdYjzihf tjcif;azmf wD;rIwfoDqkdMuonf/
r*Fvmtcgrsm;wGif oDqkdaomuAsmESihf tokbwGif oDqkdaom uAsmrSm rwlbJjcm;em;Muonf/ tokbwGif
wD;aompnfwpfrsK;d &So
d nf/ if;ukd oufpum;jzihf (okid af bmif)[k ac:onf/ okid af bmifac: pnfjzihf tokbcsonht
f cg
wpfOD;u twkdifoabmjzihf wbufydwfpnfukd wD; tjcm;wpfOD;u okdifabmifpnfukd vufESpfbufjzihf tjcif;azmf
wD;onf/ wpfcgwpfav okdifabmifpnfwpfvkH;wnf;wGif vlESpfOD;u tjcif;azmf wD;avh&Sdonf/

(2) 'kdif;eufvlrsKd;wkdY\ aw;*Dw


'kid ;f euftrsK;d om;wkw
Yd iG f wl&,
d maw;*Dwrsm; a&S;a&S;u oD;jcm;&Scd o
hJ nf[k qkad omfvnf;? ,cktcg vk;H 0aysmuf
uG,foGm;NyD/ 'ka&; oka&;udprsm; &ckdiftrsKd;om;wkdY tokH;jyKaom aw;*Dwrsm;jzihf olYae&mESihfol tokH;jyKMuonf/

(3) r&mrmBuD; trsKd;om;rsm;\ aw;*Dw


r&mrmBuD; trsKd;om;wkdYrSm a&S;a&S;umvtcsdefuyif wl&d,m*Dwrsm; &SdaMumif; avhvmod&Sd&onf/ okdYaomf
vnf; ,ckajrmufO;D NrKd Ue,fwiG f aexkid v
f Qu&f adS om r&mrmBu;D trsK;d om;wk\
Yd tok;H jyKonhf wl&,
d m*Dwrsm;rSm ESpb
f uf
ydwpf nf&n
S ?f >y?D 0g;vufcw
k ?f yD,mEk;d ? paom*Dwrsm;uko
d m tok;H jyKMuaMumif; awGU&S&d onf/ ,if;*Dwrsm;ukd bk&m;oGm;?
ausmif;oGm;? q&muefawmhyGJrsm;ESihf? kd;&muZmwfrsm; ujy&mwGif wD;rIwftokH;jyKonf/ tjcm;oD;oefYwl&d,mrsm;ukd
um; rawGU&Sd&ay/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
(4) csif;trsKd;om;wkdY\ aw;*Dw

uefo
Y wf

62

ajrmufO;D NrKd Ue,f&dS csi;f trsK;d om;wkrYd mS um; *DwESiyfh wfouf xifxif&mS ;&Sm; rawGU&S&d ay/ okaYd omf pnfarmif;?
vif;uGif;? wkdYrSm csif;trsKd;om;wkdY\wl&d,mrsm;jzpfonf/ vlysKdtysKdvSnhf&mwGif NcDacgif;ac: *DwrsKd;ukdvnf; tokH;jyK
aMumif; awGU&onf/ rdrdwkdYajymvkdonfh pum;rsm;ukd t"dyg,fay:vGifatmif NcDacgif;jzihf rIwfMuonf/ xkdYjyif
pnf;csufnDnD 0g;csufnDnDjzihf wD; 0g;yftuukd uavh&SdMuonf/ csif;trsKd;om;wkdYonf vSHESihf'kdif;umvTm;rsm;ukd
tokH;jyKum kd;&maysmf&TifyGJrsm;ukd usif;yuckHavh&Sdonf/

(5) crdtrsKd;om;rsm;wkdY\ aw;*Dw


ajrmufOD;NrdKUe,f&Sd crdtrsKd;om;wkdYrSm NrdKUe,ftwGif;&Sd tjcm;trsKd;om;rsm;enf;wl aw;*Dw wl&d,mrsm;
&SdMuonf/ ,if;wkdY\ kd;&maw;*Dwrsm;ukd tvkyf&yfem;csdefwGif usif;yaom r*FvmyGJrsm; wD;rIwfoDqkdMuonf/
xkdwl&d,m*FDwrsm;teuf umvom;vlysKdrsm; vlysKdvSnhf&mwGif tBudKufqkH;tokH;jyKonfh wl&d,mrSm 0g;apmif;? NcDacgif;
ESihf 'J[if;ac: wl&d,mrsm;ukd tokH;jyKonf/ vlBuD;rsm;onf apmif;rSwyg; tjcm;aomwl&d,mrsm;jzihf yGJawmftvkduf
wD;rIwfoDqkdaysmf&TifMuonf/ xdrf;jrm;r*FvmyGJ? {nfhwufyGJ? aumufopfpm;yGJ? tdrfopfwufyGJ? em;xkd;yGJ ponfhr*FvmyGJ
rsm;wGif oufqkdif&mwl&d,mrsm;jzihf wD;rIwfMuonf/
tokbwGif ]]uxif}} ac: 0g;>ydjzihf rIwf uckefoDqkdMuonf/ crdtrsKd;om; trsKd;orD;wkdYrSm pkaygif;um
vufcsif;wGJ uMuaom "avh&Sdonf/ ,if;tursm;rSm aumufpkduftu? 0g;yftu? 'dkif;tu ponfjzihf jzpfonf/
xkdtursm;ukd &pfpm? 0ukef? uwl? uwif? udefa' uwifvkH;? uwkef? yGvdrf;? ,if;N*dKuf? wxd (tzkd-tr)? NcDacgif;?
0g;apmif;? armif;(tBuD;ti,fESpfrsKd;)? uvuf? qykH? aqmqwf acgufac: wl&d,m (16)rsKd;jzihf wD;rIwfMuonf/

(*) qyfuyf
ajrmufOD;NrdKUe,fwGif qyfuyfac: *Rrf;bm;uyGJrsm;ukd bk&m;yGJ? bkef;awmfBuD;ysHyGJ? tvSLyGJrsm; oD;oefYZmwfkH
rsm;jzihf ujyavh&Sdonf/ *Rrf;bm;uyGJwGif wkdifwufjcif;? if;wkdifay:rS ujyjcif; BudK;wef;avQmufujyjcif;? *Rrf;xkd;
apmufvSefujcif;? rD;uGif;rD;wkwfrsm;jzihf kdufokdif;ujcif;? 'g;oGm;ay:wGif wufujyjcif;? uJhodkY ujy&mwGif
wl&d,mrsm;ESihf wD;rIwfujyonf/ ajrmufOD;NrdKUe,fwGif a&S;acwftqufqufrSonf ,cktxd azsmfajzujyonf/
a&S;bk&ifrsm;acwfwiG f *Rr;f bm;tursm;&Sad Mumif;ukd a&S;a[mif;pmayrsm;ESifh bk&m;ykx;dk twGi;f &Sd ausmufqpf
kyrf sm;ukd avhvmjcif;jzihf od&EdS idk o
f nf/ ajrmufO;D jywku
d Ef iS fh oQpaf omif;ykx;dk awmftwGi;f 'kw,
d vIP
d x
f yf ajrmufbuf
rsuEf mS wGif *Rr;f bm;u[efEiS t
fh wl wD;rIwaf eaom wl&,
d mrsm;ukv
d nf; awGUjrifEidk o
f nf/ &ckid &f mZ0ifvuFmwGiv
f nf;
tapmuf&Snfig;? yef;wsm;ESihf? yef;wsm;ywf0ef;? ywfqkdif;wef;jzihf? BudK;wef;avQmufoGm;? uajcrsm;ESihf? wD;jim;&yfjrnf?
pnf0g;rnfwnf;[k a&;om;xm;jcif;ukd odjcif;tm;jzihf ajrmufOD;NrdKUe,fwGif ,cifuyif qyfuyftu&SdaMumif;
awGU&onf/

(C) rsufvSnfhESihf tjcm;azsmfajza&;vkyfief;rsm;


(1) rsufvSnhf
rsuv
f n
S t
fh wwfynm&Sirf sm;onf ajrmufO;D NrKd Ue,ftwGi;f txift&Sm; &Scd MhJ uonf/ rsuv
f n
S q
fh &mrsm;onf
oD;oefY ZmwfkHrsm;jzihfvnf;aumif;? tjcm;ZmwfyGJkHrsm;jzihfvnf;aumif;? wGJzuf jyoMuonf/ bkef;awmfBuD;ysHyGJ?
bk&m;yGaJ wmf? tvSLyGEJ iS &fh yfuu
G ^f aus;&Gmrsm;wGif oD;oefjY yoavh&o
dS nf/ rsuv
f n
S yfh nm&Sirf sm;teuf ajrmufO;D NrKd Ue,f
twGif; emrnftausmfMum;qkH;aom yk*dKvfrsm;rSm OD;OD;ausmfZHESihf OD;armifGefYwkdY jzpfMuonf/ OD;OD;ausmfZHonf
'kw,
d urm ppfrjzpfrt
SD csed u
f yif ajrmufO;D NrKd Ue,ftwGi;f tvGex
f if&mS ;ausmMf um;aom rsuv
f n
S q
hf &mwpfO;D jzpfonf/
,if;aMumifh rsufvSnhfynmESihf ynm&SifwkdYonfvnf; ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; a&S;,cifuyif txift&Sm; &SdcJhaMumif;

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

63

odEdkifonf/

(2) tjcm;azsmfajza&;vkyfief;rsm;
Zmwf? tNidrfh? kyfao;? aw;*Dw? qyfuyfESihfrsufvSnhfrsm;tjyif tjcm;azsmfajza&;vkyfief;rsm;rSm ajrmufOD;
NrdKUe,ftwGif; a&S;ajrmufOD;acwfrSonf ,cktcsdefumvtxd tpOftquf tvSLr*FvmyGJ? bk&m;yGJrsm;ESihf tjcm;yGJ
vrf;obifrsm; ajzazsmftokH;jyKonhfvlxktm; ajzazsmfrItrsm;tjym;yif &Sdonf/ xkdajzazsmfrIrsm;rSm okdif;tu?
[eftu? 'kH;Murf;? 'kH;,Of? a&S;olkyfBuD;tu? qawmufykd;tu? e*g;tu? okd;tu? ipG,ftu? yifhultu? avSavSmf
,drf;tu? udE&mzkd-rtu? ewftuwkdYtjyif usifyGJESihf avSNydKifyGJwkdYjzpfMuonf/ [eftu? 'kH;Murf;? 'kH;,Of? okdif;tu
ESihf usiyf w
JG u
Ydk dk bke;f awmfBu;D ysyH rJG sm;wGif azsmaf jzujyMuonf/ a&S;olyk Bf u;D tu? e*g;tu? ok;d tu? qawmufy;dk tu
wkdYukd qGrf;awmfBuD;avmif;yGJ? 0uFbmyGJawmf? uxdeftvSLyGJ? wefaqmifwkdifrD;xGef;yGJESihf? 0guRwfrD;xGef;yGJrsm;wGif
azsmfajzujyMuonf/
aEG&moD bk&m;yGJawmfrsm;wGif avSNydKifyGJESihfusifyGJ? ZmwfyGJrsm;ESihfajzazsmfMuonf/ yifhultuESihf ipG,ftuukd
oD;oefu
Y yGt
J jzpf NrKd UESiahf us;vufawm&Gmrsm;wGif vlxak jzazsmrf u
I yGt
J jzpf ajzazsmu
f jyonf/ ewftuajzazsmrf rI sm;ukd
AvdewfpmylaZmfjcif;jzpfaom jynf&Sif? uRef;&Sif? NrdKU&Sif? &Gm&SifESihf tdrf&Sifewfrsm;ukd ylaZmfyoonfhtcg yef;wsm;pnf
rsm;jzihf ajzazsmfujyavh &SdMuonf/
usifyGJ? okdif;tuESihf udE&m tzkd-tru[efwkdYonf ajrmufOD;NrdKU oQpfaomif;bk&m; 'kwd,vIdPftxyf
taemufbufESihf awmifbufrsufESm eH&Hrsm;&Sdonf/ ajrmufOD;NrdKUe,fwGif a&S;a[mif;,Ofaus;rIrsm;ukd tajccH
&cdiftuqef;rsm;ukd acwfESihfavsmfnDpGm wDxGifvQuf ujyMuonf/
ykd;0gtu? ykd;0g,drf;tu? Ak'ylZed,,drf;? xrif;axmifyef;axmif,drf;? om;cspfZmenf,drf;? a&TckdifXmae,drf;
ESifh oif;Muef,drf;tursm;rSm ajrmufOD;NrdKUe,frS aemufxyfwDxGifpDpOfxm;aom ,drf;tursm;yif jzpfonf/

4/ kyf&SifkHrsm;
ajrmufOD;NrdKUe,fwGif kyf&SifkHvkyfief;ESifh ywfouf NAdwdoQvufxufuyif vkyfukdifaqmif&GufcJhMuonf/
,ckvuf&Sd jyovQuf&Sdaom kyf&SifkHukd 1955 ckESpfavmufuyif OD;omyGifhckdif? OD;ausmfvSatmif paomyk*dKvfrsm;
wnfaqmufjyocJhNyD;? kyf&SifkHtrnfukd yXra&Trmvmkyf&SifkH? wkdif;vkH;ausmfkyf&SifkH? atmif&wemkyf&SifkHESifh ,ck
vuf&Sd pEmkyf&SifkH[l tqifhqifhtrnfay;cJhMuonf/
ajrmufO;D NrKd Ue,fwiG f yk*v
u
d ky&f iS f EHk iS fh wpfcgwpf&eH ,fvn
S jhf yoaom ky&f iS f rHk sm;om &SNd y;D ? jynfoyl idk f yk &f iS f
kHrsm; ,aeYxd r&Sdao;yg/

5/ toHoGif;vkyfief;rsm;
toHoGif;vkyfief;ESihfywfouf ajrmufOD;NrdKUawmif&yf &yfuGufwGif oajyaw;oHoGif;wpfck&SdNyD;? aw;oHoGif;
^ul;vkyfief;rsm;ukd 1981-ck? rwfvrSpwifaqmif&Gufay;vQuf&Sdonf/

6/ a&'D,kdESihf uufqufokH;pGJrI
ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; a&'D,kdESihf uufqufukdifwG,fokH;pGJolrsm;tawmfrsm;rsm; &Sdonf/ 1970-ck? ZlvkdifvrS
1982-ck? ZGefvxd vkdifpifukdifaqmifxm;aom a&'D,kdESihf uufqufOD;a&rSm (328)vkH;jzpfonf/

7/ yef;csDyef;ykvkyfief;ESihf ynm&Sifrsm;
ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; yef;csDyef;ykvkyfief;rsm;ESihf ynm&Sifrsm;onf a&S;ajrmufOD;acwf xGef;um;pOftcsdef
umvrSonf ,ckajrmufOD;acwfxd acwftqufquf ododomom xifay:ausmfapm wkd;wufvQuf&Sdonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

64

a&S;ajrmufO;D acwf yef;csyD ef;ykvyk if ef;ESifh ynm&Sirf sm;\wk;d wufcrhJ u


I dk a&S;a[mif;apwDyx
k ;dk rsm;ESifh taqmuftOD;rsm;
ukv
d nf;aumif;? a&S;a[mif;a<uxnf? ajrxnf? aMu;xnfypn;f trsK;d rsK;d ESifh a&Txnf? aiGxnfypn;f rsmukv
d nf;aumif;?
ydokumusrf;rsm;ukd avhvmjcif;tm;jzihfvnf;aumif;? od&SdEdkifonf/
a&S;tcgu yef;csDyef;ykvkyfief;ESihf ywfouf a<uxnf ajrxnf aMu;xnfypnf;trsKd;rsKd;ESihf a&Txnf
aiGxnfypnf;rsm;ukdvnf;aumif;? ydokumusrf;rsm;ukd avhvmjcif;jzifhvnf;aumif;? od&SdEkdifonf/ a&S;tcgu yef;csD
yef;ykvkyfief;ESihf ygwfouf a<uxnf? aiGxnfypnf;trsKd;rsKd;wkdY vkyf&mXmejzpfaom a&TMumodrfbk&m;? ajrmufbuf
ukef;ajrwpfavQmufESihf "mwfa&Tulbk&m;awmifajc&if;rS abmif;'Gwfaus;&Gm wpfavQmuf&Sd ajrtkd;ajrcGufvkyfief;Xme
rsm;ukd ,aeYwkdif awGU&Sd&ao;onf/ yef;csDyef;ykvkyfief;ESihf ynm&Sifrsm;wkdYonf ajrmufOD;acwf ysufcJhonfhtcsdefrSp
ukdvkdeDacwfOD;ykdif;xd wdrfaumaysmufuG,fvkrwwf jzpfcJh&onf/
NAw
d o
d Qacwfv,favmufrpS Ny;D ajrmufO;D NrKd Ue,ftwGi;f &Sd a&S;rSaD emufrDS yef;csyD ef;yk kyv
f ;Hk kyx
f k ynm&Sit
f csKUd
wkdYu rdrdwkdY\kd;&m tEkynm&yfrsm; aysmufqkH;wdrfaumoGm;rnfukd pkd;&drf tcuftcJtrsKd;rsKd;Mum;rS yef;csDyef;yk
tEkynm&yfrsm; ay:xGufxGef;um;vmatmif enf;trsKd;rsKd;jzifh BudK;pm;azmfxkwfcJhMuonf/ ,cktcsdefxd xif&Sm;aom
yef;csDq&mrsm;rSm bm;blawmif&yfuGufrS OD;jrausmfZH? uHvS&yfuGufrS OD;omxGef;OD;? jrif;pkdif;jyif&yfuGufrS OD;a&TxGef;
ausmf? NrdKUopf&yfuGufrS OD;armifat;om? cJarmif;wufaus;&GmrS OD;armifoef;Ek? i^ajcmufaps;&yfuGufrS OD;armifeD
paom yk*dKvfrsm; jzpfMuonf/
yef;ykvkyfief;ESihfywfouf xif&Sm;aomyk*dKvftcsKdUwkdYrSm jyifaps;&yfuGufrS yef;ykq&mBuD; OD;omatmif?
vufaumufaps;&yfuu
G rf S yOi;f q&mBu;D OD;pH&ma0? yef;yJq&mBu;D OD;Muif&ma0ESifh yef;xdryf ef;ykq&mBu;D OD;xGe;f vSjzL?
a&ayguf0&yfuGufrS OD;atmifxGef;jzL\zcifESihf i^ajcmufaps;&yfuGufrS ,Gef;xnfESihfyef;csDq&mBuD; OD;owkd;ckdif?
OD;abmfvDwkdY jzpfMuonf/ jyifaps;&yfuGufrS yef;ykynm&Sif q&mpHac: OD;pHomxGef;ESihf yef;ykyef;csD OD;yef;omatmif
wkdYonfvnf; emrnf&yk*dKvfrsm; jzpfMuonf/ 0gaps;&yfuGufrS OD;aumif;pHausmfrSmvnf; cGufzvm;rsm;ukd jyKvkyfNyD;
emrnfausmfMum; vlodrsm;aom yk*dKvfwpfOD;jzpfcJhonf/
ajrmufOD;NrdKUe,f? i^pG,fuefaus;&Gmom; yef;ykq&mBuD; OD;pHvSabmfrSm emrnfausmfMum; vlodrsm;aom
yk*Kd vw
f pfO;D jzpfonf/ yk*Kd vw
f rYdk mS NAw
d o
d QacwfwiG f ay:xGe;f cJMh uonf/ ,if;yk*Kd vrf sm;\ tquftEG,f ynm&Sirf sm;
wkdYonf ,aeYwkdif ajrmufOD;NrdKUe,fwGif &SdMuonf/ if;yk*dKvfrsm;onf EkdifiHawmf\ ,Ofaus;rI rl0g'ESihftnD rdrdwkdY\
a&S;kd;&m,Ofaus;rI tEkynm&yfrsm;jzpfaom yef;csDyef;ykvuf&mrsm;ukd tajccHNyD; avhvmBudK;pm;azmfxkwfvsuf&Sd
Muonf/ if;yk*dKvfrsm;teuf anmifyifaps;&yfuGufrS aMu;oGef;twwfynmq&mBuD; OD;xufckdif (uG,fvGef)?
OD;ausmfat;ESihf OD;pHxGef;jzLwkdYrSm kyfvkH;kyf<u yef;csDyef;ykESihf aMu;oGef;twwfynm&Sifrsm;tjzpf xif&Sm;aomyk*dKvf
rsm;jzpfonf/

8/ owif;pm? r*Zif;? pmapmifjzefYa0okH;pGJrI


ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; owif;pm? r*Zif;ESihf pmapmifrsm; jzefYa0okH;pGJrIonf ajrmufOD;NrdKUe,fwGif ,cktcsdef
rSomr[kwfbJ? a&S;ajrmufOD;acwf umvwGifvnf;? olYacwfESifh olYtcsdeftcgtvkduf jzefYa0okH;pGJcJhaMumif;ukd &wk?
uAsm? vuFm? omjcif;? &mZ0iforkdif; tp&Sdaom pmayrsm;ESihf aq;usrf;? "mwfusrf;? tif;usrf;? aA'ifusrf;rsm;
ponfwu
Ydk dk ausmufjym;pm? aMu;jym;pmrsm;wGif a&;ul;vnf;aumif;? ay&Guw
f iG f a&;ul;vnf;aumif;? yk&yku
d af c:
(puLMurf;) wpfrsK;d ay:wGif rIid ;f jzihjf yKvyk af om rSiEf iS afh &;ul;vnf;aumif;? wpfO;D xHrS wpfO;D u a&;ul;vnf;aumif;?
wpfzUJG rSwpfzUJG okv
Yd nf;aumif;? wpfausmif;rSwpfausmif;odv
Yk nf;aumif;? acwftvku
d f tqifq
h ifjh zefaY 0 ok;H pGcJ ahJ Mumif;ukd
avhvm od&Sd&ygonf/ ,if;a&S;a[mif;pmay tcsKdUwkdYonf ,aeYwkdif &SdaeMuayonf/
NAdwdoQukdvkdeDacwfOD;ykdif;wGif ajrmufOD;NrdKUe,fwGif a&S;tqufqufrS pmayrsm;onf wdrfaumaysmufuG,fvk
eD;yg; &SdcJhaomffvnf; usef&Sdae&pfcJhaom pma[mif;? yDa[mif;? ausmufpm? armfuGef;? yk&ykdufpmwkdYukd wpfqifhrSwpfqifh
vufurf;ul;,l jzefYa0jcif;rsKd; &SdcJhonf/ ,if;tcsdefu pmul;olukd (vufa&;wwf)[k ac:Muonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

65

NAdwdoQvufxufrS acwftavQmuf wajz;ajz; wkd;wufvmonfESihftwl NrdKUe,ftwGif; owif;pm? r*Zif;?


*sme,fESifhtjcm;0wK pmayrsm;ukd ukd,fpm;vS,fESihf yk*vdu a&mif;k0,fenf;jzihf jzefYa0okH;pGJcJhMuonf/
vGwfvyfa&; &NyD;aemuf z-q-y-v acwfwGif EkdifiHawmf jyefMum;a&;XmerS xkwfa0aom pmtkyfpmwrf;?
r*Zif;? pmapmifrsm;ukd z-q-y-v vli,ftzGJUrS jzefYa0ay;onf/ yk*vduxkwfa0aom owif;pm? r*Zif;pmayrsm;
ukd ukd,fpm;vS,fenf;jzihfwpfrsKd;? yk*vdu ta&mif;qkdifrsm;rS wzkH? jzefYa0a&mif;csMuonf/ ,cktcsdefwGif ajrmufOD;
NrdKUe,ftwGif; jzefYa0okH;pGJaom owif;pm? r*Zif;? pmapmifrsm;okH;pGJrIEIef;rSm azmfjycJhaom tcsdefumvrsm;xuf
wk;d wufvmonf/ atmufazmfjyyg Z,m;rsm;rSm ajrmufO;D NrKd Ue,ftwGi;f ,cktcsed x
f d jzefaY 0ok;H pGv
J su&f adS om owif;pm?
r*Zif;? *sme,fpmapmifrsm;\ pm&if;jzpfonf/
pOf
pmapmif t rsKd ; tpm;
apmif a &
1/
vkyfom;jynfolYaeYpOfowif;pm
210
2/
jrefrmhtvif;owif;pm
70
3/
aMu;rkHowif;pm
20
4/
Akdvfwaxmifowif;pm
50
WORKING PEOPLE'S DAILY
36
5/
6/
GUARDIAN
20
7/
vkyfom;*sme,f
170
8/
v,form;*sme,f
200
9/
ygwDa&;&mpmapmif
1100
10/
a&TaoG;*sme,f
100
11/
rkd;aomufyef;
75
12/
'kdYausmif;om;
200
13/
odyHr*Zif;
50
14/
rkd;a0r*Zif;
20
15/
Ir0r*Zif;
30
16/
jr0wDr*Zif;
20
17/
ppfjyefr*Zif;
20
18/
pEmr*Zif;
20
19/
oajyr*Zif;
15
20/
kyf&Sifr*Zif;
40
21/
wkdif;&if;ar*sme,f
50
22/
GUARDIAN (MAGAZINE)
10
23/
NEWS WEEK (MAGAZINE)
10
TIME (MAGAZINE)
10
24/
25/
aiGwm&Dr*Zif;
15
26/
aoG;aomufr*Zif;
15
27/
EdkifiHwuma&;&m
110
28/
pD;yGm;a&;? ynmay;pmapmif
20
29/
vrf;pOfowif;
110
30/
&ckdifjynfe,fpmapmif
20
------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
9/ xif&Sm;aompmay? ,Ofaus;rItEkynm&Sifrsm;

uefo
Y wf

66

ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; xif&Sm;ausmfMum;aom pmay,Ofaus;rI tEkynm&Sifrsm;onf acwftqufquf


xifay:ausmfMum;cJh&m? ajrmufOD;NrdKUe,f&Sd xif&Sm;ausmfMum;aom pmay,Ofaus;rI tEkynm&Sifrsm;ukd
(1)
a&S;bk&ifrsm;acwf?
(2)
ukdvkdeDe,fcsJUacwf?
(3)
,ckacwf [l acwfumvtykdif;tjcm;jzihf azmfjyEkdifonf/

(1) a&S;bk&ifrsm;acwf
a&S;&ckdifbk&ifrsm;acwfwGif ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; xif&Sm;aompmjyK? pmqkdESihf ynm&Sdu0dtrwf okcrdef?
pmay,Ofaus;rI tEkynm&Sifrsm;wkdY ay:xGef;cJhMuonf/ if;wkdYonf &wk? &uef? {? tef? omjcif;? ysKdU? uAsm? vuFm?
bGJU? avQmufxkH;wkdYukd ajrmufrsm;pGm pDukH;a&;om;cJhMuayonf/ if;wkdYrSm(u) a0omvDausmufavSum;acwf
(at'D 327rS 818 xd)
491-ESpf/
(c)
av;NrdKUacwf
(at'D 818 rS 1430 xd)
612-ESpf/
(*)
ajrmufOD;acwf
(at'D 1430 rS 1784 xd)
354-ESpf
ponfhacwftqufquf ay:xGef;cJhaom yk*dKvfrsm; jzpfMuonf/

(u) a0omvDausmufavSum;acwf (at'D 327 rS 818 xd)


a0omvDausmufavSum;acwfwGif xif&Sm;aom pmay,Ofaus;rI tEkynm&Sifajrmufrsm;pGm &SdcJhonf/ at'D
601 ckESpfwGif oD&dp`Em;rif;\om; tdrfa&SUpH od*Fp`Em;rif;\ Muif,mawmf tdrfa&SUpHrdzk&m;BuD; ok0Pa'0Dac:
apmjynfhkdonf ]]odefuefrdefwGif}} tpcsDaomtvGrf;oQKd;vkduf&wk okH;ykd'fukd pDukH;zGJUqkdcJhonf/
]]u-ukdrlum; uOeyAwm? iGDawmifomu}} tpcsDaomAsnf;(33)vkH; avSawmfoHukd at'D 768 ckESpfwGif
a&;pyfzGJUqkd ,aeYxdwkdif ausmfMum;aeaom "raZ,strwfBuD;onfvnf; a0omvDacwf\ xif&Sm;aom
pmay,Ofaus;rI tEkynm&SifwpfOD; jzpfonf/

(c) av;NrdKUacwf (at'D 818 rS 143 xd)


pr0uf? yOm? yk&def? avmif;Muuf? ponfhacwfumv tqufquf[k qkdtyfaom av;NrdKUacwfwGif &wk?
uAsm? ysKdU? avQmufxkH;? vuFm? bGJYrsm;ukd oDukH;zGJUqkdcJhaom pmay,Ofaus;rI tEkynm&Sifajrmufrsm;pGmwkdYonfvnf;
ay:xGef;cJhay\/
&[ef ; od u m ?
,if ; pmayynm&S i f r sm;teuf '&mZmrif ; vuf x uf (at'D 1123-1139)wG i f ]]&[ef
rif;rSmbdoduf? olawmfpdwfonf rzdwfusifhkd;? jrwftrsKd;}} ponfh rif;\bdodufcef;ukd avQmufwifcJhaom
pmaytEkynm&Sif u0dausmftrwfBuD;wpfOD;jzpfonf/
at'D 1283-1389 ck? rif;xD;bk&ifvufxuf rif;\OD;&D;awmf eEb,rsuEf mS ukd raxmufb?J [kww
f idk ;f rSe&f m
&J0HhwnfMunfpGm avQmufwifcJhaom ppfwaumif;pm; 0drvtrwfBuD;onfvnf; av;NrdKUacwfwGif ausmfMum;cJhaom
pmayu0dwpfqlyif jzpfonf/
ou&mZf 688 ckEpS w
f iG f apmpk?H apmjzL? apmwl ponfo
h ufrif;om; ok;H yg;tm; avmuom&ysKUd ukd a&;om;pDu;Hk
oifjy ausmfMum;cJholrSm &ckdifoljrwf(uefawmfrif;ausmif;q&mawmf)jzpfonf[k q&mrif;ok0Pf\ ]]avmuom&
ysKdu pum;ajyESihf cufqpftbd"mef}} pmtkyfESihfuG,fvGefol &mZ0if q&mBuD; OD;omxGef;atmif\avmuom&ysKdU
rla[mif;u qkdxm;ayonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
(8) ajrmufOD;acwf (at'D 1430-1784 xd)

uefo
Y wf

67

ajrmufO;D acwfwiG f &wkrsm;? omjcif;rsm;? vuFmrsm;? &mZ0ifvuFm? &mZ0ifbUJG rsm;? ZmwfBu;D q,fbUJG ? aq;usr;f ?
"mwfjyefkdufusrf;? aA'ifusrf;? euwaA'usrf;? ponfhavmuD? avmukw&mpmayrsm;ukd a&;om;oDukH;jyKpkcJhaom
&[ef;ynm&Sd tausmftarmfrsm;? vlynm&Sd pmqkdawmf ajrmufrsm;pGmwkdY xifay:ausmfaZmcJhMuavonf/
ou&mZf 832 ck (at'D 1470)wGif &udKifbk&if bapmjzLrif;\orD;awmf apma&TMum\ ]]&ckdifrif;orD;
{csif
{csi;f }}}}ukd a&;om;pDukH;cJhaom bm;wl(z'l) uRef;om;bm;wl (z'l)rif;kdonfvnf;aumif;? rif;AmBuD; (893-915)
vufxufwGif ynmt&m {w'*f[kqkdtyfaom r[mynmausmftrwfynm&Sd okcrdefonfvnf;aumif;? aumfumEk
ESihf owXmetp&Sdaom ZmwfawmfBuD;rsm;ukd omcsif;zGJUEGJUcJhaom pmqkdawmf0drvtrwfonfvnf;aumif;? (12)v
&moDbUJG ? r,fbUJG w? aus;ap? ppfcs?D bk&m;wkid f ponfh &wktrsK;d rsK;d ukd a&;pyfcahJ om OumysH ponfh pmqkt
d ausmt
f armf
wkdYonf ajrmufOD;acwfwpfavQmufwGif txiftay: tausmfMum;qkH;aom pmaytEkynm&Sifrsm; jzpfMuavonf/

(2) ukdvkdeDe,fcsJUacwf
ukdvkdeDe,fcsJUacwfwGif ajrmufOD;NrdKUe,f&Sd xif&Sm;aom pmay,Ofaus;rI tEkynm&Sifrsm;ukd atmufwGif
azmfjyygonf/
(1)
avmurm&fatmif q&mawmf?
(2)
OD;armifomatmif (anmifyifaps;)?
(3)
&mZ0ifq&mBuD; OD;omxGef;atmif (anmifyifaps;)?
(4)
OD;OwroD&dq&mawmf (anmifyifaps;)?
(5)
OD;axmfatmifZH (jyifaps;)?
(6)
OD;xGef;&TDzG,f (jyifaps;)
(7)
ur&mZfq&mawmf?
(8)
OD;pHabmfOD;/
txufazmfjyygyk*Kdvfrsm;teuf &mZ0ifq&mBuD; OD;omxGef;atmifrSm &ckdifjrefrmy@dwf q&mBuD;
OD;OD;omxGef;\tbkd;jzpfonf/ yk*dKvfrSm &ckdifavmuom&ysKdUa[mif;? &ckdifr[m&mZ0ifawmfBuD;tp&Sdonfh
&ckid &f mZ0if tapmifapmif? &ckid o
f rkid ;f usr;f wku
Yd dk usr;f jyKcahJ om yk*Kd vjf zpfonf/ anmifyifaps; ausmif;wku
d q
f &mawmf
OD;OwroD&dq&mawmfrSmvnf; &ckdift"drofusrf;ESihf owKly ydokumusrf;ukd a&;om;cJhaom yk*dKvfausmfjzpfonf/

(3) ,ckacwf
vGwfvyfa&;&NyD;onfrS ,ckrsufarSmuf ypuxifay:ausmfMum;aom pmay,Ofaus;rI tEkynm&Sif
tausmftarmfrsm;rSm(1) OD;OD;omxGef;
(&udKifjrefrmy@dwf-anmifyifaps;)?
(2) OD;ynmq&mawmf
(awZ&mrausmif;wkduf-qifcsqdyf)?
(3) OD;ykn
(AEKvq&mawmf-awmif&yf)?
(4) oHw&mq&mawmf?
(5) abmf&Gmaps;q&mawmf?
(6) t*"ravmif;Muufq&mawmf?
(7) OD;ynmoD[wkdYjzpfonf/
&ckid jf refrmy@dwf OD;OD;omxGe;f rSm &ckid jf ynfojl ynfom;rsm;omru jrefrmEkid if &H dS pmay,Ofaus;rI tEkynm&Sif
rsm; kdaoav;pm;jcif;cH&aom yk*dKvfjzpfonfhtjyif urmt&yf&yfrS a&muf&SdMuaom c&D;oGm;rsm;? e,fvSnfhpmay

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

68

ynm&Sifrsm;uyif kdaoav;pm;vlodrsm;aom pmayokawoDBuD;wpfOD; jzpfonf/


q&monf wdrfaumaysmufuG,fvk aysmufuG,fqJ aysmufuG,fvwHhaom &ckdif&mZ0if,Ofaus;rIorkdif;ukd
,xmblwusus? odyHenf;usus bk&m;orkdif; tapmifapmif? &ckdifuAsmaygif;csKyf? &ckdif&mZ0if tp&Sdaom &ckdiforkdif;
,Ofaus;rIESihfygwfoufaom pmayrsm;ukd azmfxkwfa&;om;vQuf&Sdonf/
armfuGef;0ifyxrqifh? EkdifiH*kPf&nf 'kwd,tqifh jzpfaom q&mawmf OD;ynmoD[rSmvnf; crdvlrsKd;}}
0gqkdrrSef? yg,fzsuf&ef}}}ponfhpmtkyfrsm;ukd a&;om;xkwfa0cJhonf/
]]0gqk
AEKvq&mawmf OD;yknESihf t*"ravmif;Muufq&mawmfwkdYrSmvnf; ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; ausmfMum;aom
&[ef;ynm&Sd pmaytEkynm&Sifrsm; jzpfMuonf/

NrdKUe,ftwGif;&Sd xl;jcm;csufrsm;ESifh "avhxkH;pHrsm;


1/ ewfylaZmfyGJ
wkdif;&if;om;vlrsKd;toD;oD;wGif rdrdwkdY\ kd;&m,Ofaus;rI a'0wmAvdewfpm ylaZmfyoMuonhf "avhxkH;pH
&SdMubdouJhodkY &ckdifjynf-ajrmufOD;NrdKUwGifvnf; a'0wm Avdkd;&mewfylaZmfrI "avhxkH;pHwkdYrSm &SdMuonf/ kd;&mewf
ylaZmfrIukd Ak'&SifawmfjrwfryGifhrSD a&S;umvuyif ylaZmfyorI jyKvmMuaomffvnf; Ak'&Sifawmfjrwf yGihfawmfrlNyD;aemuf
&Sifawmfbk&m;a[mMum;awmfrlaom ]]ty&d[med,}} w&m;awmfvmtwkdif; jynfapmifhewf? NrdKUapmifhewf? &Gmapmihfewf
tp&Sdaom ewfaumif;ewfjrwfwkdYtm; tjypftemtqm uif;aomtkef;? iSufaysm? csKdcsOf? rkefYrsKd;pkHwkdYjzihf a'0wmAvd
ylaZmfyGJrsm;ukd a0omvDacwf? av;NrdKUacwf? ajrmufOD;acwfxd rif;aumif;rif;jrwfwkdYonf ESpfpOfESpfwkdif; rkd;OD;us
e,kefvwGif wcrf;wem; a'0wmAvdewfylaZmfyGJrsm;ukd bk&ifaejynfawmf wpfEkdifiHvkH;wGif usif;yjyKvkyfonf[k
okawoDrsm;u qkdonf/ ,if;tpOftvmukd ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; pOfqufrjywf jyKvkyfusif;yylaZmfMuonf/
1949-ckEpS x
f d ajrmufO;D NrKd Uay:wGif e,kev
f a'0wmAvdewfyal ZmfyJG usi;f y&mwGif NrKd Uay:&Sd vlBu;D vlaumif;?
NrdKUrdNrdKUbrsm;ESihf oufqkdif&m tmPmykdif yk*dKvfrsm; OD;pD;OD;aqmifjyKvQuf wm0ef&Sd NrdKUvlBuD;rsm;u rSefrrSef ppfaq;NyD;
aemuf NrdKUukd ESpf&ufwkdifwkdif NrdKUydwfonf[k aMujimonf/
oufqkdif&mae&mrsm;wGif tapmihfta&Smufrsm; csxm;NyD; yXraeYeHeuf(6)em&DrS 'kwd,aeYn(6)em&Dxd
NrKd Uay:&Sd ajrmufO;D NrKd Uapmihef wfueG ;f ESiw
fh uG (14)Xme&Sd NrKdf Uapmihef wfueG ;f rsm;ukd ewf0ifa,musmf ;? ewf0ifred ;f rrsm;jzih?f
yef;wsm;(5)vkH; okdYr[kwf (3)vkH;jzifh wD;umcsKdcsOf? rkefYyGJ? iSufaysmyGJ? tkef;yGJrsm;jzihf NrdKUukd vSnhfywfvQuf ylaZmfyou
jyazsmfajzNyD;vQif NrdKUay:ol NrdKUay:om;rsm;ESihf e,fole,fom;rsm;yg rusef usrf;rmcsrf;om pD;yGm;wkd;wufygap
[k qkrGefaumif;rsm; awmif;vQuf ajrmufOD;NrdKUapmifhewfrsm;tm; ylaZmfyGJukd jyKvkyfusif;yonf/
tcrf;tem;jzihf ylaZmfyorI jyKvkyfjcif;onf a&S;acwfrsm;rS qufEG,fum NAdwdoQtkyfpkd;onfhacwfrS 1949
xd jyKvkyfMuonf/ ,if;aemufykdif;wGifrlum; xkduJhodkY tcrf;tem;rsm rjyKvkyfMuawmhacs/
e,kefvESifh 0gqkdv? 0gr0ifrSDtcsdefxd ajrmufOD;NrdKUay:&Sd trsKd;orD;trsm;pkonf ewfwifa&Tjym;ESpfcsyfpDjzihf
ajrufOD;NrdKU &SifrESihfNrdKUtwGif;&Sd ckESpfXme&yfuGuf ewfuGef;rsm;odkY oGm;a&mufylaZmfMuonf/
NrdKUe,frsm;wGifvnf; txufygtwkdif; &yf&Sif&Gm&Sifrsm;tm; ewfwifa&Tjym; ESpfcsyfpDjzihf ylaZmfMuonf/
v,frxGefrD rkd;OD;ustcsdefwGif vrkdif;ewf(v,fapmihfewf)ESifh tdrf&Sifewfrsm;ukd tcsKdtcsOfrsKd;pkHjzihf ylaZmfaomtavh
&Sdonf/
ewfylaZmfyorIonf ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; &udKiftrsKd;om;wpfckwnf; r[kwfbJ? &udKifrsKd;EG,fpk0ifrsm;
jzpfaom r&mrmBuD;? 'dkif;euf? ouf? crd? csif;trsKd;om;wkdYrSmvnf; ylaZmfyoMuonf/ ,if;wkdYteuf r&mrmBuD;ESihf
'kdif;euf trsKd;om;wkdYrSm &udKiftrsKd;om;wkdY\ ylaZmfyorIESihf twlwlyifjzpfonf/
ouftrsKd;om;wkdYrSm &Gm&Sifjynf&Sifewfrsm;ukd wpfESpfwpfcg rkefYrsKd;pkHjzihf tcsKdauR;vQuf ylaZmfMuonf/
rkd;OD;usv,f,mcif;rsm;wGif aumufyJoD;ESHrsm; rsKd;aphcsonhftcgwGif Muuf(2)aumift&Sifukd rdrd,mawm v,fawm
rsm;wGif vTGwf pkH;yifv,fewftm; ylaZmfMuonf/ if;ukd tpdrf;ylaZmfonf[k ac:onf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

69

crdtrsK;d om;wkrYd mS rlum; a&S;ya0oPDuyif (q0yf) ac: tdr&f iS ef wfEiS fh (v-0wfewf) ,mewf? v,fewfwu
Ydk dk
ESpfpOf wpfESpfvQif(3)Budrfus Muuf? 0uf? iSufwdkYjzihf ylaZmfyoavh&Sdonf/
tdrf&Sifewfukd a&m*g tE&m,fuif;atmifESihf v,fewf? ,mewfac: (v-0wfewf)ukd [if;oD;[if;&GufESihf
pyg;oD;ESHrsm; aumif;atmifylaZmfyoMuonf/
crdtrsKd;om;wkdYrSm rsKd;aphcscsdefESihf aumufodrf;csdef? awmif,mvkyfcsdefwkdYwGif xkH;wrf;"avhtwkdif; Muuf?
0uf? iSufrsm;owf acgiftkd;zGifhum tpm;taomufrsm;jzihf ,m&Sifv,f&Sifewfrsm;tm; ylaZmfMuonf/ ylaZmfrI
"avhrsm;rSm ,aeYwkdif ylaZmfvQuf &SdMuonf/
csif;trsKd;om;wkdYrSmvnf; crdtrsKd;om;rsm;uJhodkY ewfylaZmfrI "avh&Sdonf/ ewfylaZmfonfhtcg 0uf? iSuf?
owf aoG;csjcif;? tpmauR;jcif; paomylaZmfrIrsm;jzihf ylaZmfMuonf/

2/ ,kHMunfpGJvef;rI
ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; aexkdifvQuf&SdMuaom &udKif? r&mrmBuD;? 'dkif;euf? ouf? crd? csif;trsKd;om;wkdYrSm
a&S;ya0oPDuyif ,kMH unfpv
JG ef;rIt& pke;f ? ua0? arSmt
f wwf? aA'iftwwf? rE&m;twwf? rsm;ukd ,kMH unfMuonfh
tavsmuf wpkw
H &mtaMumif;aMumihf pdwaf Mumufvef
Y zsm;emjcif;aomfvnf;aumif;? wjcm;a&m*gwpfcck jk zpfymG ;vQif
aomfvnf;aumif;?? ewfwkdufonf? pkef;wkdufonf[k ,kHMunfMuonf/
uJhokdY ewfwkduf? pkef;wkdufonf[k xifrSwfvQif arSmfq&m? ewf0ifpm;rsm;jzihf ukoavh&Sdonf/
xkdYtjyif uav;oli,frsm; vefYjzwf tvefYwMum; ikdonfhtcg rE&m;rsm;jzihf csnfrQifrsm;ukd ref;rIwf
vnfwGifqGJonf/
wapzrf;pm;jcif;? pke;f zrf;pm;jcif;[k ,kMH unfvmvQif tif;? rEmefrsm;jzihf ref;rIwjf cif;? tif;f jymrsm;wku
d jf cif;rsm;
jzihf ukoonf/
uav;oli,frsm; &ufMumzsm;vQif ed'gef;pmMunhf ed'gef;pmwGifygonfhtwkdif; acgcGufwGif yef;rsKd;pkH?
tkyfrsKd;pkHxnfh ylaZmfonf/ ukd,f0efaqmif rdef;rrsm; naeqnf;qm tdrfrStjyifodkY xGufvkdvQif tdrfrkd;pGef;wpfpukd
csK;d acgif;wGiyf efNy;D rS xGuo
f mG ;avh&o
dS nf/ taMumif;rSmrlum; ntcsed f waprifpmrsm; ab;tE&m,frS umuG,&f ef
jzpfonf[k ,lqonf/ txl;ojzihf ouftrsKd;om;rsm;ESihf crdtrsKd;om;wkdYrSm a&m*gjzpfvQif ewfaA'ifq&mxHoGm;
(a0zvd)ewfaA'if MunhfMuonf/ ed'gef;pmMunhfvnf; ukoMuonf/ csif;trsKd;om;wkdYrSmvnf; a&m*gjzpfvQif
ewfq&m a[majymcsuftwkdif; Muuf? 0uf? acG;rsm;ukd owf yGJvkyfjcif;jzihf ukoMuonf/
txufazmfjyyg ,kHMunfrI ukorItrsKd;wkdYonf a&S;tcgu trsm;tjym; tav;xm; ,kHMunfpGJvef;rIrsKd;
&SdcJhMuaomfvnf; ,cktcsdefrlum; acwfrSDwkd;wufvmonfESihftrQ wdusaom odyHenf;rsm;jzihf azmfpyfonfhaq;rsm;
ESifh ukoenf;rsmukd ,kMH unfvmMuojzihf ajrmufO;D NrKd Ue,ftwGi;f &Sd trsK;d om;wkid ;f vkv
d ydk if a&S;u,kMH unfpv
JG ef;csurf sm;
wjznf;jznf; yaysmufvmMuonf/

3/ bmomukd;uG,frI
ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; aexkdifMuaom &ckdiftrsKd;om;? 'kdif;euf? r&mrmBuD;wkdYrSm Ak'bmom0ifrsm; jzpfMu
onf/ crdtrsKd;om;wkdYrSm a&S;,cifu ewfukd;uG,folrsm; jzpfcJhMuaomfvnf; ,cktcg Ak'\tqkH;trw&m;awmfukd
,kHMunfouf0ifvmMu crdtrsKd;om;tm;vkH;onf Ak'bmom0ifrsm; jzpfvmMuonf/ csif;trsKd;om;tcsKdUrSmvnf;
a&S;uuJhodkY ewfukd;uG,frIukd tav;xm; ,kHMunfrI r&SdMuawmhbJ? ,cktcg Ak'\tqkH;tr w&m;awmfukd ,kHMunf
ouf0ifvmMuNyD; Ak'bmom0ifrsm; jzpfvmMuonf/

4/ kd;&m,Ofaus;rI(12)v &moDyGJawmfrsm;
jynfaxmifpk qkd&S,fvpforw jrefrmEdkifiHtwGif;&Sd wkdif;&if;om; nDtpfukd armifESrenf;wl ajrmufOD;NrdKUe,f

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

70

twGif; aexkdifMuaom &ckdif? 'kdif;euf? r&mrmBuD;? ouf? crd? csif;trsKd;om;wkdYrSmvnf; ukd,fh,Ofaus;rItvkduf


(12)v &moDyaJG wmfrsm;ukd usi;f yMuonf/ csi;f trsK;d om;wkrYd mS olw\
Ydk "avh;dk &myGjJ zpfaom aumufopfpm;yGJ (wef;Asi;f
wufyGJ)? aumufodrf;yGJrsm;ukd usif;yjyKvkyfMuonf/
ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif;(12)v &moDyGJawmfrsm;ukd tNrJwrf;usif;yMuaomfvnf; ,cktcg tm;avsmfpGm
usif;yMuonf/ (12)v&moDyGJawmfrsm;ukd atmufwGifazmfjyygonf/
(1) wef;cl;v
oBuFefyGJawmf? avSNydKifyGJawmf
(2) uqkefv
anmifa&oGef;yGJawmf
(3) eH,kefv
udE&Dzkd-ryGJ? r[mor,okwf&GwfyGJ? a'0wmAvdewfylaZmfyGJ
(4) 0gqkdv
"rpMum&GwfyGJ? yOif;cHyGJ
(5) 0gacgifv
pma&;wHqGrf;yGJ
(6) awmfovif;v
avSyGJobif? i^wefxkd;yGJobif
(7) 0guRwfv
oAkFwfqGrf;ac: xrif;axmif yef;axmifwifyGJ? tbd"rmw&m;awmf
&GwfyGJ? oufBuD; rdzylaZmfyGJ? qDrD;xGef;yGJ
(8) wefaqmifrkef;v
wefaqmifwkdif qDrD;ylaZmfyGJ? arw,sokwf&GwfyGJ? rmvmjyefzwfyGJ ac:
&SifrmvJokwfzwfyGJ? oCFmh'geqGrf;awmfBuD;avmif;yGJ? 0uFbmyGJ
(9) ewfawmfv
r[mydEJewfyGJ (,ckr&SdawmhNyD)
(10) jymokdv
av;jcif;? qifjcif;? jrif;jcif;obifyGJ
(11) wykdYwGJv
rD;ykHMumoGwfyGJ? &xm;qGJyGJ? ,m*kwfvSLyGJ
(12) waygif;v
oJykHapwDyGJ? bk&m;yGJrsm;

5/ bk&m;yGJawmfrsm;
ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; ESpfpOfusif;yjyKvkyfaom bk&m;yGJawmfrsm;rSm oQpfaomif;bk&m;ESihf xkuefYodrfbk&m;
yGJawmf? bk&m;ay:bk&m;yGJawmf? &Sifausmfbk&m;yGJawmf? oif;csyfawmfbk&m;ESifh a0omvDbk&m;yGJawmfrsm; jzpfMuonf/

6/ oQpfaomif;bk&m;ESifh xkuefYodrfbk&m;yGJawmf
oQpfaomif;bk&m;ESihf xkuefYodrfbk&m;yGJawmfukd ajrmufOD;NrdKUe,f ygwDaumifpDESihf NrdKUe,fa*gyutzGJUrS
OD;pd; wpfNrdKUe,fvkH; tvSLaiGrsm; xnfh0ifvQuf usif;yMuonf/ bk&m;yGJawmfonf &ckdifjynfe,fwpfckvkH;wGif
tpnfum;qkH;ESihf txif&Sm;qkH;jzpfonf/ yGJawmfukd ESpfpOf uqkefvjynhfausmf (2)&ufrS (3)&uftwGif; 3^4&uf
wkdifwkdif usif;yonf/ yGJawmf&ufrsm;twGif; &ckdifkd;&mya'omuyGJ? kyfao;yGJ? tNidrfhZmwfyGJ? yk*vduykdif kyf&SifjyyGJ?
tpkd;&jyefMum;a&;XmerS kyf&SifjyyGJ? usifyGJESihf avSNydKifyGJrsm;jzihf pnfum;okdufNrdKufpGm usif;yonf/

7/ bk&m;ay: bk&m;yGJawmf
ajrmufOD;NrdKUay:wGif bk&m;ay:bk&m;onf a&S;a[mif;bk&m;jzpfNyD; orkdif;t& txl;xif&Sm;onf/ bk&m;ay:
bk&m;yGJawmfukd ESpfpOfESpfwkdif; usif;yjyKvkyfjcif; r&Sdaomfvnf; NrdKUe,f&Sd ygwD? aumifpD? bk&m;a*gyu vlBuD;rsm;
OD;pD; rMumrMum usif;yonf/

8/ &Sifausmfbk&m;yGJwmf
&Sifausmfbk&m;onf oa&acsmif;\ taemufbuf &Sifausmf&GmwGif wnf&Sdonf/ wefckd;BuD;bk&m;jzpf
emrnfausmfMum;onf/ &Sifausmfbk&m;yGJawmfukd oa&acsmif;twGif;&Sd aus;&Gmaygif; (46)&GmwkdYrS ylaygif;zGJUpnf;xm;
aom a*gyutzGUJ rS OD;pD; usi;f yonf/ yGaJ wmfudk waygif;v okrYd [kwf wefc;l vwGif usi;f yonf/ yGaJ wmfusi;f y&ufrmS

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

71

(3)&ufwkdifwkdifjzpfNyD; txl;pnfum;okdufNrdKufonf/

9/ ocsFyfawmfbk&m;ESihf a0omvDbk&m;yGJawmf
ocsFyfawmfbk&m;ESihf a0omvDbk&m;yGJawmfrSm a&S;&ckdifa0omvDNrdKUawmfa[mif; e,ferdwfwGif wnf&Sdonf/
a0omvDbk&m;BuD;rSm eef;OD;bk&m;jzpfNyD; &ckdifwpfjynfvkH;wGif xif&Sm;ausmfapmonf/ ocsFyfawmfbk&m;rSm jrwfpGm
bk&m;\ezl;ocsFyfawmf"mwfjzpfonf/ yGJukd ewfawmfvwGif tNrJusif;yNyD;? a0omvDbk&m;yGJawmfukd waygif;vwGif
usi;f yjyKvyk o
f nf/ bk&m;yGaJ wmfrsm;ukd ocsyF af wmfEiS fh a0omvDb&k m;a*gyu tzGUJ rS OD;pD; Zmwfy?JG usiyf ?JG qGr;f avmif;
yGJrsm;jzihf txl;pnfum;okdufNrdKufpGm usif;yonf/

10/ okH;&ufwaps;
ajrmufOD;NrdKUe,fwGif aeYpOfaeYwkdif; twnftNrJ a&mif;csaeaomaps;rSm ajrmufOD;aps;BuD;ESihf ajrmif;abGaps;
yifjzpfonf/ odaYk omfvnf; ajrmufO;D NrKd Ue,f&dS aus;&Gmrsm;wGif ESp&f ufwpfaps;? ok;H &ufwpfaps; a&mif;csaom acwaps;
rsm; &Sdonf/ ,if;aps;rsm;ukkd zGifhvSpfaomaus;&Gmrsm;rSm qiftkd;aus;&Gm? jAKwfacsmif;aus;&Gm? ,Ofonfaus;&GmESihf
avmif;Muufaus;&Gmrsm; jzpfMuonf/

11/ csif;trsKd;om;wkdY\ *kPf,laomtvSLyGJ


ajrmufOD;NrdKUe,f&Sd csif;trsKd;om;wkdYwGif xl;jcm;qef;us,fonfh *kPf,lyGJwpfrsKd; &Sdonf/ if;*kPf,lyGJrSm
uRJjzL (okdY) awmifEGm;ukd owfyGJvkyfjcif;yifjzpfonf/ olwkdYrSm tvSLyGJjyKvkyfonf[k ,kHMunfMuonf/ yGJrsm;ukd
usif;yjyKvkyfrnfqkdvQif &yfeD;&yfa0;&Sd &if;ESD;cifrifaom rdwfaqGrsm;ESihf rdrdwdkYaus;&Gm&Sd vltm;vkH;ukd zdwfacx:
tdrfwef;Asif;wGif acgifa&tkd;rsm;zGihfum {nhfcHxm;onf/ yGJ&SifrSm vSL'gef;rnfhuRJjzLBuD; (okdY) vSyaomawmifEGm;ukd
tdrfa&SUwef;Asif;atmufwGif csnfaESmifxm;NyD; tvSL&Sifu acgif;wGifaAmif;eDaygif; vSH&Snfwpfacsmif;ukdukdifvQuf
rdrdukd,fwkdif xkd;owfonf/ ,if;tom;rsm;ukd csufjyKwf acgifa&tkd;rsm; zGifhum waysmfwyg; a&muf&Sdvmaom
{nfhonfrsm;tm; auR;arG;vSL'gef;Muonf/
uRJacgif;? EGm;acgif;tajrmuftrsm; tdrfwGifcsdwfqGJxm;Ekdifolonf csrf;om tvSLtwef;jyKEkdifaomol[k
,kMH unfMuonf/ ,if;aMumihv
f nf; csi;f trsK;d om;wk\
Yd tdref &H w
H iG f uRaJ cgif;? EGm;acgif;rsm; tajrmuftrsm; csw
d q
f x
JG m;
Muonfukd awGU&Sd&onf/

12/ bkef;BuD;ysHyGJ
ajrmufO;D NrKd Ue,ftwGi;f bke;f awmfBu;D ysv
H Qif ysv
H Qiyf scH si;f aus;&GmrS &Gmol&mG om;rsm; odapjcif;iSg ukvm;wuf
ukd acgufNyD; tcsufay;onf/ if;aemuf oufqkdif&m *kdPf;tzGJUtpnf;ukd ysHvGefonhfausmif;rS taMumif;Mum;onf/
*kdPf;qkdif&m tBuD;tuJjzpfaom *kdPf;tkyf? *kdPf;axmufrsm;u vma&mufNyD; &yf&Gm&Sd ausmif;wumrsm;ESihf
&yf&GmtkyfcsKyfol wm0ef&Sdyk*dKvfrsm;ukd wkdifyifum bkef;BuD;ysHyGJtwGuf vkyfief;ESifh aiGa&;aMu;a&;udpukd toD;oD;
wm0efcaJG 0,lMuonf/ ,if;aemuf bke;f awmfBu;D tavmif;ukd rykyrf ok;d &atmif "mwfq?D t&ufysrH sm;ESifh ysm;&nfrsm;ukd
0rf;wGi;f okYd xnfo
h iG ;f Muonf/ ,if;Ny;D aemuf wpfu,
dk v
f ;Hk ukd ajczsm;rSp ouFe;f jzihf &pfywfcsnaf ESmifNy;D rS acgif;oGi;f
onf/ acgif;ukd o&ufyif? ydEJyifrsm;ukd tacgif;xGif; vkyfonf/ wpfcsKdUrSm oGyfjym;acgif;ukdvnf; jyKvkyfMuonf/
acgif;oGif;onfhtcg jymokdYr[kwf taemufaq;&Gufrsm;ukd acgif;wGif cif;onf/ wpfcsKdUrSm xkH;rsm;ukd acgif;xJ
wGif xnfhMuonf/ tavmif;ukd acgif;xJwGif oGif;NyD;ygu ausmif;wGif ukwifjzihfwifvnf;aumif;? odkYr[kwf
"rmkHrsm;wGifvnf;aumif;? acwxm;onf/ okYd jyKvkyfxm;NyD;aemuf (3)vcefYtMumwGif MumuvmyfwifyGJukd
jyKvyk o
f nf/ MumuvmyfwifvQif tavmif;ukd ,cifacgif;ESirhf xm;bJ? rSeb
f 'D adk cgif; okrYd [kwf opfap;rsm;? yef;ajymuf
yef;EG,frsm;azmfum rGrf;rHNyD; a&Tydef;csvQufxm;aom a&Tacgif;wGif xnfhNyD; oD;oefYpHausmif;ESifh "rmkHrsm;wGif

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

72

xnfhavh&Sdonf/ MumuvmyfwifyGJwGif *kdPf;&SdoCFmawmfrsm;ukd yifhzdwf qGrf;auR;arG;um MumuvmyfwifyGJukd


csD;ajrmufonf/ tu,f ESpfukefcgeD;wGif ysHvGefygu ysHvGefawmfrlaom kyfuvmyfukd ESpfrulrSD rD;oN*K[fNyD;
tavmif;ukd &GmjyifwGif oD;jcm;ausmif;i,fjzifh xm;onf/ armif&Sifrsm;ESihf yOif;rsm; ysHvGefvQif ysHvGefNyD;aemuf
&ufowwpfygwftwGif; rD;oN*K[fonf/
bkef;awmfBuD;ysHyGJrsm;ukd waygif;vwGif jyKvkyfNyD;? yGJusif;yonfh&ufodkY a&mufvQif MumuvmyfwGif wifxm;
aom kyfuvmyfukd yGJcif;wGif aqmufxm;aom pHausmif;ay:okdY tcrf;tem;jzihf ,laqmifum pHausmif;ay:&Sd
'gef;ay:wGiw
f if {,OfusL;Muonf/ {,OfusL;Ny;D aemuf kyu
f vmyfudk yGcJ if;twGi;f &Sd vkyx
f m;aom uwvm;rsm;ay:
wGif wifum tursKd;pkHjzihf u bkef;awmfBuD;tm; csD;ajrmufylaZmfMuonf/ uJhodkY ylaZmfNyD;aemuf kyfuvmyfukd
qGJwvm;ay:wGifwif wpfbufESihfwpfbuf tNydKiftqkdifqGJMu&onf/ bkef;BuD;ysHyGJukd (3)&ufwkdifwkdif Zmwf? 'kH;?
okdif;? [ef? ,drf;? tursKd;pkHwkdYjzihf usif;yjyKvkyfonf/ uJhodkY toD;oD;csD;ajrmufylaZmfNyD;rS rD;oN*K[f&ef kyfuvmyfukd
,laqmifvQuf ajrpkdufwvm;ay:wGif wifxm;NyD;? &[ef;oCFmawmfrsm;u o&P*kPfwif tokbIMuonf/
,if;NyD;aemuf rD;roN*K[frSD 'kH;rsm;jzihf ylaZmfMuonf/ 'kH;wkduf&mwGif yxrqkH; r*Fvm'kH;jzihf ylaZmf&onf/ 'kH;pifukd
ajrpkdufwvm;ESihf vufawmifwpf&mcefYtuGmwGif xm;NyD; ajrpkdufwvm;ESihf 'kH;wkdufrnfhae&mukd aMu;BudK;? oHBudK;jzihf
qufxm;onf/ 'k;H rsm;ukv
d nf;aumif;? aMu;BuKd ;ay:wGif csw
d q
f NJG y;D wku
d o
f nf/ 'k;H wku
d
f ylaZmfNy;D rS ajrpku
d w
f vm;wGif
wifxm;aom bke;f awmfBu;D kyu
f vmyfudk rD;IUd oN*K [
f tk;d jymrsm;ukd oufqidk &f m *kP
d ;f csKyo
f C
H m tBu;D tuJrsm;u
aumuf,l oifhawmfaomae&mwGif *loGif;xm;onf/

13/ xdrf;jrm;vufxyfjcif;
ajrmufOD;NrdKUe,ftwGif; aexkdifMuaom &ckdiftrsKd;om;ESifh &ckdifrsKd;EG,fpk0if 'kdif;euf? r&rmBuD;? ouf? crd?
csif;trsKd;om;wdkYrSm vufxyfjcif;"avhonf wpfrsKd;om;ESihf wpfrsKd;om; jcm;em;rI &SdMuonf/

(u) &ckdiftrsKd;om;wkdY\ xdrf;jrm;jcif;"avh


&ckdiftrsKd;om;wkdYrSm rdrdwkdYom;orD;rsm; tysKdvlysKdt&G,fodkYa&mufvQif rdbwkdYu om;orD;rsm;twGuf
tdraf xmifbufa&G;cs,Mf uonf/ xked nf;wlyif ajrmufO;D NrKd Ue,f&dS &ckid t
f rsK;d om;wkrYd mS vnf; rdrw
d \
Ydk t&G,af &mufaom
om;orD;rsm;twGuf tdrfaxmifbuf&SmMuonf/ tysKdvlysKdcspfBudKufvnf; r*FvmaqmifMuonf/ owkd;orD;wkdY\
rdbrsm;rSm rdrdwkdY\ orD;twGuf rsKd;kd;rSefjcif;? tusihfpm&dwaumif;rGefjcif;? EIwfrIvufrI paom oufarG;0rf;aMumif;
ynmESihf jynhfpkHjcif;ESihf usef;rma&;aumif;rGefaomolrsm;ukd rdrd\orufavmif;(owkdk;om;)tjzpf a&G;cs,fMuonf/
owkd;om;rdbrsm;bufrSvnf; acR;rvQm(owkd;orD;)tjzpf ,Ofaus;odrfarGUjcif;? tdrfrIudprsm;wGif uRrf;usifjcif;?
vQyfay:avmfvDrIuif;jcif;? aygif;oif;qufqHa&;aumif; NcdK;NcHacRwmwwfNyD; kyfqif;t*FgESihfnDGwfvSyaom
owkid ;f orD;rsm;ukd &SmazGppHk rf; a&G;cs,Mf uonf/ uJo
h Ydk a&G;cs,
f awGU&Sad omtcg owk;d om;rdbrsm;u owk;kd orD;
rdbrsm;xHodkY r*Fvmpum; urf;vSrf;avh&Sdonf/
tdrfaxmifbuf a&G;cs,f&mwGif rdrdwdkY\ trsKd;om;xJrS tdrfaxmifbuf awmfpyfol (orD;arsmufom;)
wku
Yd dk OD;pm;ay; rdbrsm;u a&G;cs,w
f wfonf/ tqifrajyrSom wjcm;aom aqGrsK;d tkypf rk sm;xHrS aumif;rGeo
f rl sm;ukd
a&G;cs,fMuonf/ESpfbufaom rdbrsm;u wpfbufrSwpfbufodkY tjyeftvSefpkHprf; ESpfbufpvkH; oabmwlMuvQif
owkd;om;rdbrsm; u &yf&GmvlBuD;rsm;ukdzdwf r,m;vQmqkd&ef (aphpyfaMumif;vrf;jcif;yGJ) owkd;orD;tdrfokdY
oGm;Muonf/ r,m;vQm qkd&efoGm;onfhtcg (7)a,muf? (9)a,muf? (15)a,muf ponfjzihf ]]r}}
]]r}}oGm;&onf/
pkHroGm;&/ r,m;vQmqkd&ef a&mufvmaom owkdk;om;bufrS {nhfonfrsm;ukd owkd;orD;bufrS tauR;tarG;jzihf
{nhcf &H onf/ owk;kd orD;tdrw
f iG f toifzh w
d af c:xm;aom aA'ifq&mESifh owk;kd om; owk;d orD;wk\
Yd aeY&ufeo
H ifrh oifh
twGif;Zmwm? jyifZmwmrsm;? oifhroifh ponfwkdYukd wGufMunfhMuonf/
a&S;tcgu r,m;vQm-qkdjcif;ukd yxrtBudrf aphpyfjcif;[kac:onf/ vifvQmr,m; vQmMunhf&mwGif wifBudK

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

73

dEIdif;wGufcsufrIr&SdbJ wpfBufdrfwnf;rSmyif owkd;om;bufrS rdbrsm;ESihf oufqkdif&mvlBuD;rsm; rdef;rBuD;rsm;wkdYonf


tkyw
f pfv;Hk wGif rkerYf sK;d pkx
H nfv
h Quf owk;d orD;tdr&f dS vlBu;D pkv
H ifa&SUwGif owk;d om;ESifh owk;d orD;\ Zmwmukd oifrh oifh
Ed idI ;f wGucf suMf uonf/ tu,f aeYeZH mwm rwnf
h r,m;vQmvifvQmMunhyf JG ysuo
f mG ;ygu owk;d orD;rSmwyGw
J if
cH&onf[k *kPf,lajymqkdMuonf/ xkduJhodkY wyGJ? ESpfyGJ? okH;yGJtwifcH&olonf emrnfBuD; aemufvkdcsifolrsm;onf
toGi;f ykad y;&onf/ tpOftvm tavhtxrsm;rSm ,cktcg ajrmufO;D NrKd Ue,fwiG f aysmufomG ;NyjD zpfonf/ owk;d om;
ESifh owk;d orD;wk\
Yd Zmwmkudk wGuMf unh
f oifjh rwfonf[k awGU&S&d vQif owk;kd orD;bufraS e toGi;f awmif;Muonf/
rsm;aomtm;jzihf a&Tukd t"duxm; 3usyf? 5 usyf? 10 usyfxd oifhovkd awmif;Muonf/
toGif;a&T\ okH;ykHwpfykHukd tcgMunhfonfhaeYwGif acR;rvQmtm;ESif;onf/ Oyrm-vufpGyfwpfuGif;?
vufaumufwpf&H ponfjzihf jzpfonf/ tcgMunhfNyD;aemuf &ufaumif;aeYaumif; wpfaeYukd a&G;cs,f aphpyfxm;
aom owk;d orD;tdro
f Ykd owk;d om;rdbESifh rde;f rBu;D rsm; oD;oefo
Y mG ;a&muf toGi;f a&T\ok;H ykw
H pfyu
Hk dk ay;ESi;f Muonf/
toGif;a&Tukd owkd;om;rdcifuaomfvnf;aumif;? owkd;om;bufrSygvmaom tGefY&Sifrdef;ruaomfvnf;aumif;?
owkd;orD;tm; ukd,fwkdif0wfqifay;onf/ uJhodkY ukd,fwkdifukd,fus 0wfqifay;jcif;onf owkd;orD;\
oGifjyifvuPmukd avhvmvkd jzpfMuonf/ ,if;uJhodkY toGif;ESif;&mwGif owkd;orD;tm; rsufESmc (0g)a`Ectjzpf
aiGay;&onf/ wpfpkHwpfcktaMumif;aMumihf owkd;om;bufrS r*FvmudpysufuGufcJhvQif toGif;a&Tukd tqkH;cH&onf/
owkd;orD;bufrS ysufuGufcJhvQif toGif;a&Tukd owkd;om;bufokdY jyefay;&onf/
xdrf;jrm;vufxyfyGJtwGuf ESpfbufaom rdbrsm;onf yGJtpDtpOfrsm;ukd jyKvkyfMuonf/ &ufeD;uyfvmaom
tcg r*FvmyGJtwGuf oD;oefYarGU&m? acgif;tkH;? zsmrsm;ukd toifh0,f,ljyifqifMuonf/ r*Fvmajrmuf&eftwGuf
owkd;om; owkd;orD;\ ta>ct&Hrsm;ukd aeY&ufoihfolrsm;tm; ESpfbufpvkH;wGif a&G;Muonf/ r*Fvmaqmif&ef
(2)&uf (3)&uftvkdwGif aq;uGrf;vufaqmifay; r*FvmyGJtwGuf &yf&Gm&Sdvlrsm;ESihf &yfeD;&yfa0;aqGrsKd;rsm;ukd
zdwfonf/ "avhxkH;pOfonf NrdKUay: aysmufuG,f NrdKUe,faus;vufawm&Gmrsm;wGif ,ckxd &Sdonf/ NrdKUay:
r*Fvmzdwfpmrsm;jzihf zdwfMum;Muonf/
r*FvmraqmifrDSwpf&uftvkdwGif owkd;om;tdrfrS tGefY&SifwpfOD;onf r*FvmyGJtwGuf r*Fvmqefukd
owk;d orD;tdro
f Ydk ykaYd y;onf/ r*Fvmqefudk (2)bl; okrYd [kwf (4)bl; xday;onf/ owk;d om;xHrS ay;ykaYd om r*Fvmqef
ESsihf owkd;orD;xHrS r*Fvmqefukd a&maESmNyD;? r*FvmyGJtwGuf csufonf/ r*Fvm&ufwGif auR;arG;{nhfcHvkyfaqmif
rnfhwm0efukd &yf&Gm&Sd tysKdvlysKdwkdYu wm0ef,laqmif&GufMuonf/
r*Fvmaqmifrnfhae&uf tmkPfwuftcsdefwGif owdk;om;tdrf owkd;om;eHoifh ta>ct&Hrsm;jzihf r*Fvm
ajrmufonf/ owkdk;orD;tdrfwGifvnf; owkd;orD;tm; ta>ct&Hrsm;jzihf r*Fvmajrmufonf/
r*Fvmajrm uf&mwGif rdrw
d u
Ykd ;dk uG,af om rkeOd ;D qGr;f q&mawmftm; yifzh w
d
f qGr;f uyfvLS 'gef;onf/ ig;yg;oDv
ukd cH,Nl y;D r*Fvmw&m;awmfudk em,lMuonf/ xkaYd emuf r*Fvmajrm ufaom aA'ifynm&Su
d tarT;eHomrsm; yufjzef;
r*Fvmudpukd NyD;ajrmufatmifjrifaponf/ a&S;tcgu r*Fvmajrmuf&mwGif r*Fvmpnfukd wD;onf/
owkd;om;ESihf owkd;orD;tdrfwGif r*Fvmxrif;? r*Fvmig;[if;rsm;ukd tGefY&Sifrdef;ru csufjyKwf&onf/
tGefY&Sifr[kwfaom rdef;rrsm; vkH;0ukdifwG,f0ifa&mufjcif; rjyK&/ csufjyKwfNyD;aom r*Fvmxrif;ESihf r*Fvm
aumufif;xrif;ukd a&m r*Fvmavmifyef;wGif xnfhonf/ r*Fvmxrif;tay:wGif toifhcsufjyKwfxm;aom
bJOESpfvkH;? uefpGef;ajrmufOESpfO? EIwfcrf;arT;ESihf ajcacsmif;vufacsmif;rsm; rusKd;ryJhaom t*FgeH ykZGefwkyfESpfaumif/
*&ifoD;ESpfvkH;ESihf taMu;ygcsufxm;aom ig;uHom;ESpfaumifukdyg xnfh&onf/ xkdYaemuf r*FvmckHwGif a&TzkHoD;
ESpcf u
G ?f Muufom;oJpt
Hk pl o
Hk ;Hk cGu?f pkpak ygif;(5)cGuf cl;cwfxm;&onf/ xkjYd yif aMu;tk;d i,fwiG f jcnfjzL(7)ywf odrYk [kwf
(21)ywf&pfywf xm;&onf/ ,if;a&pift;dk wGif oajyGeEYf iS fh eHoift
h GerYf sm;ukd pku
d x
f m;onft
h jyif tcgay;pma&;
xm;aom ay&Gufukdvnf; pkdufxm;onf/ r*Fvmavmifyef;atmufwGif aiGom;'*Fg;ESpfjym;ukdvnf; xnfhxm;onf/
vufxyfyGJrusrSD tBudKaeYnOfhESihf vufxyfyGJ usif;yrnfhaeYvnfykdif;wGif owkd;orD;tdrfokdY rdef;rysKdrsm;
oGm;a&muf vufaqmifrsm; ay;Muonf/ xkdYtjyif rdef;rysKdjzLrsm;rSm wnOfhvkH; owkd;orD;tdrfwGif tdyfMuonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

74

if;ukd orD;apmifhonf[k ac:onf/ a&S;tcgu norD;apmihf&eftwGuf orD;&Sif(owkd;orD;)ESihf ,if;\tazmfrsm;u


&yf&GmwGif vSnhfvnf zdwfac:onf/ ,ckrl orD;apmihf&efzdwfpmjzihf zdwfonf/ orD;apmihfonforD;&Sif\ {nhfcHyGJyif
jzpfNyD; aeYvnfykdif; orD;apmifhonfh"avhrSm ,cktcg aysmufoGm;NyDjzpfonf/
aeYvnfyidk ;f orD;apmih{f nhcf yH JG Ny;D qk;H Ny;D aemuf nae(3)em&Dceft
Y csed u
f yif r*FvmyGu
J dk qufvufusi;f yonf/
ESpb
f ufaom rdbrsm;rS zdwMf um;xm;aom {nfo
h nfrsm;onf rdrw
d \
Ydk &if;ES;D &mbufoYkd oGm;Muonf/ r*Fvmaqmif&ef
tcsed u
f sa&mufaomtcg owk;d om;ESifh ,if;\y&dowfrsm;onf orD;&Si(f owk;d orD;)tdro
f Ykd wl&,
d mpkw
H ;D pDwef;vQuf
oGm;Muonf/ owkd;om;ESifh if;\y&dowfrsm;rSm aA'ifta[mtwkdif; e*g;OD;acgif;vGwfatmifoGm;Muonf/ pDwef;
oGm;&mwGif owkd;om;\bcifESifh vlBJuD;vlaumif;rsm;onf a&SUrSoGm;NyD;? aemufrStGefYtkyfxrf;ol trsKd;orD;rsm;
vkdufonf/ tGefYtkyfukd (5)tkyf okdYr[kwf (7)tkyfxd ,lonf/ yxrtGefYtkyfwGif r*FvmtGefYjzpfaom ypnf;
(2)GefYESihf ajrmuf(2)GefYxnfhonf/ 'kwd,tkyfwGif aq;uGrf;rsm; xnfhonf/ wwd,ESihf pwkwtkyfwGif yef;ukH;rsm;
xnfhNyD; aemufqkH;tkyf(2)tkyfwGif iSufaysm(2)zD;ESihf aq;(2)yspfxnfhonf/
tGefYtkyfwGif a&S;tcgu vSyaom ykqkd;ykdif;rsm; okdYr[kwf tuscsmrsm;ukd tGefYtkyfzsm;wGif csnfaESmif
xnfhonf/ if;ukd tGefYtkyfxrf;olrsm;u vufaqmiftjzpf &onf/ ,cktcgrlum; rsm;aomtm;jzihf vSyaom
vufukdifyk0grsm;ukd tGefYtkyfzsm;wGif csnfaESmifxnfhMuonf/ tGefYtkyfxrf;ol\aemufrS owkd;om;\ rdcifESifh
zdwfMum;xm;aom rdef;rBuD;rsm; vkdufygonf/ if;aemufrS oruf&Sif (owkd;om;)ESihf ,if;\ta>ct&Hrsm; vkdufMu
onf/ oruf&Sif\ eHab;wpfbufwpfcsufwGif a&piftkd;ukdifol? 'g;ukdifolESihf xD;rkd;olwkdY vkdufMuonf/ ,if;aemufrS
wl&d,mpkHukd wD;rIwfvkdufonf/ a&S;tcgu yef;wsm;ac: pnfukdwD;vkdufonf/ orufwufoGm;&mwGif rdef;rysKdrsm;
vku
d af vhr&S/d xkt
Yd jyif r*Fvmaqmif&ef pDwef;vSnv
fh nfvmvQif r*Fvmr&Sad om twdwef rdwrf sm;ESifh rawGU&atmif
vlwidk ;f vlwidk ;f todoabmjzihf BuKd wifapmihaf &Smufaom "avh&o
dS nf/ odpYk w
D ef;vSnv
fh maomtcsed w
f iG f r*Fvmtdrrf S
ty tjcm;rnfonfhtdrfukdrQ r0if&/ owkd;orD;tdrfodkYa&mufaomtcg tdrfa&SU aqmufvkyfxm;aom r@myfwGif
owkd;om;ESihf if;bufrSvkdufvmaom {nfhonfrsm;ukd owkd;orD;bufrS tazsmf&nfrsm;jzihf {nhfcHonf/ owkd;om;
onf csufcsif;owkd;orD;r*Fvmaqmifcef;odkY rwuf&/ {nfhcHr@myf xkdifae&onf/
yxrqkH;owkkd;om;bufrS tGefYtkyfxrf;vmol trsKd;orD;rsm;u owkd;orD;\ tdrfay:odkY wuf&onf/
tdrfay:odkYwufonfhtcg owkd;orD;bufrS tGefYtkyfvSrf;,l&ef apmihfaeMuaom tGefY&Sif trsKd;orD;rsm;wkdYu
tGefYtkyfukd vSrf;r,lrSD owkd;om;bufrS tTefYtkyfxrf;vmolrsm;xHrS cef;0ifcawmif;Muonf/ cef;0ifc ray;vQif
cef;wGif;odkY r0if&/ cef;0ifcay;rS tGefYtkyfukd vSrf;,lNyD; owkd;om;bufrS tGefYtkyfxrf;orm; trsKd;orD;rsm;ukd
0ifcGifhjyKonf/ tGefYtkyfukd orD;&Sif\a&SU r*FvmckHtem;wGif wifxm;&onf/ owkd;om;bufrS yxrqkH; tGefYtkyf
xrf;ol tGe&Yf iS t
f rsK;d orD;u orD;&Sit
f m; tGet
Yf yk w
f iG yf gvmaom ypn;f (2)Ge?Yf ajrmufeG (Yf 2)Geu
Yf ?dk OD;pGmyefqif
NyD;vQif? useftkyfwGif ygvmaom yef;ukH;rsm;ukd yefqifonf/ ryefqifrSD orD;&Siftm; vSyaomt0wftpm;rsm;jzihf
oyf,yfoifhawmfaom qHxkH;rsm;xkH; rsufESmukd yk0g;yg;rsm;jzihf zkH;tkyfxm; yef;yefqif&ef rsufESmzkH;ukd zGifhcay;&
onf/ if;ukd a`Ec(0g) rsufESmc[k ac:onf/ tGefYyef;rsm;ukd yefqifNyD;aemuf owkd;om;\rddcifwGif toifhygvm
aom toGi;f a&Ttm;vk;H ukd rdru
d ,
dk w
f idk af omfvnf;aumif;? tGe&Yf iS t
f rsK;d orD;wpfO;D tm; vTaJ jymif;aomfvnf;aumif;?
orD;&Siftm; 0wfqifay;&onf/ tTefYtkyfukd r*FvmckHwGif xm;&onf/ if;tkyfukd xdef;xm;NyD;vQif tdrfjyefvnfcgrS
,l&onf/ useftkyfrsm;ukd tGefYtkyfxrf;olrsm;onf jyefqif;vmonfhtcg ,laqmifoGm;Muonf/ tGefYtkyfxrf;ol
trsKd;orD;rsm; r*Fvmyef;yefqifonfhudpNyD; jyefqif;vmNyD;rS owkd;om;ESihf ta>ct&Hrsm;? owkd;orD;tdrfay:odkY
wuf&onf/ avSum;&if;wGif owkd;orD;\nDri,fjzpfap? armifi,fjzpfap owkd;om;\ajcukd a&jzihfavmif;
ajcaq;cawmif;onf/ ajcaq;caiGay;rS r*Fvmcef;odkY 0if&onf/ r*Fvmaqmifcef;wGif owkd;om;onf ta>ct&H
rsm;ESihf owkd;orD;\vuf,mbufwGif xkdifonf/ owkd;om;ESihf ygvmaom a&piftkd;ESihf tdyf&m? aowmrsm;ukd
r*FvmckHem;wGif xm;&onf/ vufxyfxdrf;jrm;yGJukd tGefY&SiftrsKd;orD;? trsKd;om;wkdYu csnfcifukd ukdifNyD;? owkd;orD;
ESihf owk;d om;tygt0if r*Fvmck?H aowm? tdy&f mvdy?f 'g;&Sn?f tGet
Yf yk w
f u
Ydk dk wpfygwnf;NcKH (7)ywf &pfywfonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

75

wcsKdUwGif oD;jcm;oD;jcm;pDcsOf (7)ywf &pfywfMuonf/ a&piftkd;ukdvnf; (7)ywf &pfywfonf/ uJhodkY csnfjzihf


(7)ywfpD toD;oD; &pfywfNyD;aemuf tGefY&Sifrdef;rjzpfap? a,musfm;jzpfap wpfOD;wpfa,mufu owkd;om;\
nmvufukd tay:xm; owkd;orD;\ nmvufukd atmufxm;NyD; vufxyfay;\/ a&pifrsm; oGef;avmif;vQuf
xdr;f jrm;ay;onf/ odjYk yKvyk jf cif;ukd jrm;onf[ak c:onf/ xkad emuf owk;d om;ESifh owk;d orD;wkEYd pS Of ;D r*Fvmvufaq;
tdk;wGif vufudkaq;aMum r*Fvmavmifyef;rS r*Fvmxrif;ukd (7)qkyf pm;&onf/
r*Fvmvufxyf xdrf;jrm;yGJNyD;ajrmufonfhtcg yxrOD;qkH;owkd;om;? owkd;orD;wkdY\ rdbESihfaqGrsKd;rsm;u
vufzGJUMuonf/ if;aemuf zdwfMum;xm;olESpfbuf{nfhonfrsm;u vufzGJUMuonf/ vufzGJUaom aiGukd owkd;om;?
owkd;orD;a&SUwGif&Sdaom aiGzvm;rsm; xnfhMuNyD; vufzGJUpOf owkd;om;ESihf owkd;orD;wkdYrSm vuftkyfcsDae&onf/
vufzGJUaiGukd owkd;om;u owkd;orD;vufokdY tyfonfhtcg owkd;orD;u &Sdckd;vufcH&onf/ r*Fvmtcrf;tem;
NyD;qkH; owkd;om;xGufcGm&ef jyKvQif owkd;om;\ta>ct&HwkdYu owkd;om;c(0g) a`EcaiGukd owkd;orD; ta>ct&H
wkdYxHrS awmif;Mu&onf/ owkd;om;wkdYbufrS awmif;qkdaomaiGukd owkd;orD;wkdYbufrS ay;&onf/ owkd;orD;tdrfrS
jyefvmaomtcg owk;d om;rSm rdbtdro
f Ykd rwuf&bJ? tdraf &SUr@myfwiG f ae&onf/ "avhx;Hk pOfonf a&S;a&S;uyif
tpOftvm&Sdonf/ owkd;om;u rdrdrdwfaqGrsm;tm; naepmxrif;jzihf {nhfcHauR;arG;onf/ pm;aomufNyD;aomtcg
owk;d om;tm; taygif;tazmfrsm;u owk;d orD;tdro
f Ydk vku
d yf MYdk uonf/ owk;d om;u t0wftpm;vJ&ef owk;d orD;tm;
aomhukday;tyfonfhtcg &Sdckd;,l&onf/ r*FvmwGif tokH;jyKcJhaom taqmifta,mifrsm;ukd rkyfodrf;bJ? woD;
woefY xm;&onf/ r*Fvmxrif;ukd r*Fvmtkd;xJwGifxnfh tcef;wGif vkHNcHKpGmjzihf tdrfjyefvnfonfxd xm;&
onf/ tdrfjyefvnfNyD;rS if;r*Fvmtkd;ukd r*Fvma&uefwGif jrKyf&onf/
tdrfjyefvnfjcif;ukd (3)&uf (5)&uf (7)&uftwGif; oGm;avh&Sdonf/ tdrfjyefvnfonfhtcg ESpfbufaom
aqGrsKd;rsm;vkdufygNyD;? OD;pGm &GmOD;ausmif;q&mawmftm; vufaqmifrsm;jzihf ylaZmfuefawmhonf/ xkdaemuf ESpfbuf
aomrdbrsm;ESihf aqGrsKd;wkdYtm; oGm;a&mufuefawmhonf/ a&S;tcgu r*FvmaqmifonfhtcgwGif xrif;auR;avh&Sd
onf/ xkdodkY auR;arG;pOf oufqkdif&m vlBuD;wpfOD;u vufoihfpm;yg[kqkdvQif rsufESmcsif;qkdif {nfhonfrsm;?
pm;Muonf/ uJo
h Ykd vufoif0h if[k ajym&jcif;rSm r,m;i,faeol a,musmf ;ESifh r,m;i,fjzpfol rde;f rrsm; rsuEf mS csi;f
rqkdifap&ef owday;jcif;jzpfonf/ &ckdiftrsKd;om;rsm;onf wvifwr,m;pepfukdom usihfokH;avh&SdaomaMumihf
jzpfonf/
r*FvmaqmifrnfhudpESihfywfouf a&SmifMuOfaom "avhrsm;&Sdonf/ if;wkdYrSm r*FvmaqmifrnfhtdrfwGif
ukd,f0efaqmif rdef;r&SdvQif xdrf;jrm;r*FvmyGJukd rjyK&/ wpfESpftwGif; r*FvmESpfyGJvkyf&ef rjzpfraeusaeygu
r*Fvm(3)yGJjzpfatmif tjcm;tvSLr*FvmyGJwpfckckukd vkyf&onhf"avh&Sdonf/ 0gwGif;(4)vwGif r*FvmvufxyfyGJ
rjyKvkyf&/ a&SmifMuOfMuonf/ vufxyfr*FvmyGJrsm;ESihf tjcm;r*FvmyGJrsm;wGif tGefY&Sifrsm;uom 0ifa&mufvkyfukdif
aqmif&Guf&onf/

(c) r&mrmBJuD; trsKd;om;rsm;\ xdrf;jrm;jcif;"avh


r&mrmBuD; trsKd;om;rsm;wGif vufxyfr*FvmjyKvkyf&m atmufwGifazmfjyaom taMumif;tcsufrsm;rSvGJ
usefaomtcsufrsm;rSm &ckdiftrsKd;om;wkdYESihf twlwlyifjzpfonf(1)
r*FvmraqmifrSD orD;apmihftazmfrsm;ESihf orD;&Sifonf avmifyef;wpfcsyfwGif ig;[if;rsKd;pkH xnfh tm;vkH;
0kdif;zGJUum vufa&wjyifpD; pm;aomufMuonf/
(2)
orufwuf&ef roGm;rSD oruf&Sif(owkd;om;) onf rdbESpfyg;tm; ODd;wkduf&Sdckd;onf/ rdbESpfyg;uvnf;
owkd;om;tm; qkrGefaumif;rsm;ay;onf/ uJhodkYjyKvkyfNyD;rS orufwufoGm;onf/
(3)
owk;d orD;ESifh owk;d om;tm; vufxyfxrd ;f jrm;&ef tcsed af &mufonft
h cg yifzh w
d x
f m;onfh q&mawmfb&k m;u
ig;yg;oDvay;um r*Fvmw&m;awmfukd a[mMum;NyD;? ausmif;okdYjyef<uoGm;onf/ xkdaemuf wwfodvdrmaom
aA'ifq&myka&m[dwfu a&piftkd;rS r*Fvma&ukd oajycufESifh owkd;om; owkd;orD;wkdYtm; yufjzef;onf/ xkdaemuf

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

76

owkd;om;ESihf owkd;orD;wkdYtm; ajcukd ajccsif; vufukdvufcsif; qufapvQuf &yfckdif;onf/ owkd;om;\vuf0JESihf


owkd;orD;\vuf,mvufukd pGJukdifaponf/ owkd;orD;\ vuf,majcudk owkd;om;\vuf0JajcESifh tenf;i,f
eif;xm;&onf/ ,if;aemuf yka&m[dwfq&mu xdrf;jrm;vufxyfay;&onf/ xkdaemuf owkd;orD;u owkd;om;tm;
(7)acguf (7)Budrf vuf,m&pfvSnhfywfNyD;? (7)Budrfwkdifwkdif &Sdckd;&onf/

(8) 'kdif;euftrsKd;om;wkdY\ xdrf;jrm;jcif;"avh


'kdif;euftrsKd;om;wkdYrSm xdrf;jrm;r*Fvmaqmif&eftwGuf rdbESpfyg;wkdYu yxrqkH; aphpyfMuonf/ aphpyf
oifhjrwfvQif aeY&ufrsm;ukd a&G;cs,fNyD; toGif;ypnf;rsm;ukd owkd;om; rdbrsm;u owkd;orD;rdbrsm;ukd ay;Muonf/
r*FvmaqmifonfhaeYwGif orD;&SifaetdrfwGifvnf; orD;&Sif\ta>ct&Hrsm;jzihf waysmfwyg; apmihfaeMuonf/
oruf&Sif ac: owkd;om;bufrSmvnf; taygif;toif;rsm;jzihf waysmfwyg; pm;aomufMuonf/ orD;&Sif\aetdrf
r*Fvmcef;wGif r*FvmckHwpfckH&Sdonf/ if;wGif a&piftkd;wpfvkH;ukd oajycufpkdufNyD; xm;&Sdonf/ r*FvmaqmifcsdefokdY
usa&mufonfhtcg oruf&SifbufrS aqGrsKd;rdbrsm; oruf&SifESihf oruf&Sifta>ct&Hrsm;onf orD;&Sif\ aetdrfodkY
vmMuonf/ oruf&Sifonf orD;&SifaetdrfokdY a&mufaomtcg avSum;&if;wGif toifhapmifhaeaom orD;&Sif\
armifawmfou
l oruf&iS x
f H vma&mufNy;D oruf&iS \
f b,fbufvufoef;ukd tyfcsnjf zihcf snaf ESmifNy;D ? MuufOwpfv;Hk
ukd oruf&Siftm; aemufjyefypfap tdrfavSum;rS orD;&Sif&Sd&m r*Fvmcef;odkY ac:aqmifoGm;onf/ r*Fvmaqmifcef;
odkY a&mufaomtcg orD;&SifESihf oruf&SifwkdYukd ESpfbufaomtazmfrsm;u r*FvmckH&Sd a&piftkd;rS a&ukd,lvQuf
oajycufjzihf yufjzef; xdrf;jrm;vufxyfMuonf/
xkdYaemuf ESpfbufaom owkd;om; owkd;orD;wkdYtm; ,aeYrSp oifwkdYESpfOD;onf ZeD;armifESHjzpfMuNyD[k
aumif;csD;Mobmay;Muonf/ uJhokdY r*FvmaqmifNyDF;rS r*FvmyGJodkYa&mufvmMuaom {nhfonfawmfrsm;onf
owkd;om;ESifh owkd;orD;wkdYtm; vufzGJUaiGrsm; ay;Muonf/
orD;&Sifukd oruf&SiftdrfodkY r*FvmaqmifNyD; (5)&uf odkYr[kwf (7)&ufaeYwGif ac:,lonf/ if;ukd acR;rcs
onf[k ac:onf/ orD;&Sifukdac:&ef vmrnfh&ufwGif oruf&SiftdrfrS qm;jzihfvkyfxm;aom zufxkyfrkefYukd orD;&Sif
tdrfodkY ,lvmNyD; ay;urf;auR;arG;onf/ oruf&SifwkdYtdrfokdY jyefrnfhtcsdefwGif ,if;rkefYrsm; usefygu tdrftjyefwGif
,laqmifonfh"avh&Sdonf/

(C) ouftrsKd;om;wkdY\ xdrf;jrm;jcif;"avh


ouftrsKd;om;wkdY\ xdrf;jrm;r*FvmyGJrSmvnf; wrsKd;wbmomjzpfonf/ ESpfbufaom rdbwkdYonf yxrqkH;
owk;d om;ESifh owk;d orD;wk\
Yd aeY&ufudk aA'ifq&mrsm;jzihf oifrh oifZh mwmukd ,SOMf unhNf y;D oifjh rwfygu aeY&ufrsm;ukd
a&G;cs,f toGif;ypnf;rsm;ukd a,musfm;rdbxHrS wwfEdkifoavmuf ay;onf/ r*Fvmaqmifonfhtcg orD;&Sif\
rdbtdrf auR;arG;&ef udptwGuf oruf&Sif\rdbxHrS uRJ? 0uf? Muufponfjzihif rdrdwkdY wwfEdkifoavmuf ay;Mu
onf/ xdrf;jrm;r*FvmyGJwGif xnfh&eftwGuf MuuftykdwpfaumifESifh Muuftrtom;ukd wpftkd;oD;oefYcGJ csufxm;
onf/ Muuftzkdom;ukd oruf&SiftwGuf cl; Muuftrom;ukd orD;&SiftwGuf cl;NyD;vQif r*FvmyGJckHwGif xm;&onf/
xkdYtjyif t&uf(2)cGufukdvnf; oruf&SiftwGuf (1)cGuf? orD;&SiftwGuf(1)cGufcwf r*FvmckHwGif wifxm;&onf/
orD;&Sifonf r*Fvmcef;wGif ol\ta>ct&Hrsm;jzihf aeonf/ orufwuf&ef a&mufvmaomtcg oruf&Sifonf
ol\ta>ct&Hrsm;jzihf r*Fvmaqmifcef;odkY 0ifoGm;onf/ a&mufaomtcg r*FvmckHa&SUwGif orD;ESihftwlxkdifNyD;aemuf
oruf&Sifu orD;&Siftm; rdrdtwGufcwfxm;aom t&ufcGufukd ay;onf/ orD;&Sifuif;enf;wl t&ufcGufukd
oifwkdYESpfOD; bmvkyfMuoenf;}}}}[k
oruf&Siftm; ay;onf/ uJhokdY jyKvkyfjcif;ukd oruf&Sif ta>ct&Hrsm;u }}oif
ar;aomtcg oruf&Sifu ]]igwkdYrSm rdbxkH;pOftwkdif; jyKvkyfonf}}}[k jyefajymonf/
odYk oruf&iS u
f jyefajymaomtcg r*Fvmaqmifrnfch ef;wGif &Sad eaom oruf&iS Ef iS fh orD;&Siw
f \
Ydk taygif;
toif; ta>ct&Hrsm;u oifwkdYESpfOD;tm; ,aeYrSp ZeD;armifESHtjzpf todtrSwfjyKvkdufNyD[k [pfatmf aumif;csD;

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

77

Mobmay;Muonf/ rdrdwkdYESpfOD; cspfBudKuf&vQif owkd;om;ESihf owkd;orD;wkdY\ rdbtdrfrsm;ukd jyefvnfonfhtcg


Ekb
Yd ;dk aiG(30)usyu
f dk tjyeftvSeaf y;&onf/ wpfpw
Hk pfO;D aom tdro
f Ykd orufopf(0g) orD;opfa&muf&ydS gu tdr&f iS ef wf
tm; rkefYrsKd;pkHjzihf tcsKdUauR;vQuf ylaZmfMuonf/

(i) csif;trsKd;om;wkdY\ xdrf;jrm;jcif;"avh


ajrmufOD;NrdKUe,f&Sd csif;trsKd;om;wkdYrSm trsKd;om;ESihf trsKd;orD;wkdY oabmwl r*Fvmaqmifrnf[kqkdvQif
ESpfbufaomrdbrsm;u aphpyfNyD; toGif;ay;&onf/ toGif;ay;&mwGif a,musfm;rdbwkdYu rdrdwkdY\ pD;yGm;a&;tajc
taeudk axmuf EGm;? armif;? vSHBuD;? vSHi,f? 'g;? aiGom;'*Fg; ponfjzihf owkd;om;bufrS owkd;orD;bufokdY
toGif;ay;ESif;&onf/

(*) crdtrsKd;om;wkdY\ xdrf;jrm;jcif;"avh


crdtrsKd;om;wkdYrSm r*Fvmaqmifjcif; "avhonf wpfrsKd;wpfbmomxl;jcm;onf/ crdtrsKd;om;rsm;wGif (1)
a,murrsK;d (2)orufrsK;d (3) tpfurdk sK;d EG,f [k ok;H rsK;d cGjJ cm;onf/ tdraf xmifjyKvQif a,murrsK;d ESifh vk;H 0tdraf xmifrjyK
&/ a&SmifMuOfMuonf/ orufrsKd;onfvnf; rnfonfhtcgrQ a,murrsKd; rjzpf&/ a,murrsKd;vnf; rnfonfhtcgrQ
orufrsKd;rjzpf&[k a&S;uyif xkH;pH&Sdonf/
a&S;crdtrsKd;om;rsm;rSm rdbESpfyg;oabmwlnDrI r&&SdvQif rnfrQyifcspfcifMuaomfvnf; tdrfaxmifbuf
xdrf;jrm;jcif;ukd vkH;0cGifhrjyK/ okdYaomfvnf; ,cktcg acwfESifhtnD vlBuD;rdbrsm;u vkdufavsmrIjyKvmMuojzihf
rdrdwdkYvli,ftcsif;csif; arwmrQ vufxyfjcif;? atmifoG,fjcif;? awmif&rf;vufxyfjcif;? rdbESpfyg;oabmwl
vufxyfjcif;rsm;ukd vufcHvmMuayonf/
rdbESpyf g; oabmwljzpfap? tcsi;f csi;f cspBf uKd u
f jzpfap xdr;f jrm;r*FvmjyKvyk rf nfqv
dk Qif owk;d orD;\rdb
rsm;u owkd;orD;ukd owkd;om;rdbrsm;tdrfokdY oGm;ykdY&onf/ (3)&ufcefYMumvQif orD;&Sif\ rdbu oruf&Sif\rdb
tdrfodkY toGif;aiGESihf ypnf;awmif;&ef oGm;Muonf/ toGif;ay;aqmifrIrSm ae&ma'oukdvkduf tenf;i,fjcm;em;
onf/ a&S;tcgu toGif;awmif;cHrIrsm;rSm toGif;ay;aom wd&dpmefrsm;tay: t*FvdyfaiG'*Fg;ukd t"duwefbkd;
jzwf awmif;qkMd uaomfvnf; ,cktcg ykaH or[kwb
f ?J a'otvku
d f aiGom;'*Fg;(30)usyrf S (50)usyx
f d awmif;cHMu
onf/ a&S;tcgu orD;&Sif\twGif;ypnf;ukd rdbrsm;u uRJwpfaumifrS ig;aumifxdvnf;aumif;? EGm;ESpfaumifrS
0ufESpfaumifxdvnf;aumif;? awmif;,lavh&SdMuonf/ xkdYtjyif 'g;&Snfig;pif;? 'g;rBuD;ig;pif;? 'g;i,f(25)pif;xd
awmif;onf/ toGif;awmif;&mwGif pkHrawmif;&/ ]]r}}
]]r}}omawmif;&onf/ EGm;aemufwpfaumifukd aiG(30)usyf wefbkd;
xm;NyD; EGm;aemufwpfaumif? vSH&Snfwpfacsmif;? awmif;Muonf/ aysmufaMu; ac: (tmvuf)twGufvnf; aiGom;
(30)usyf ay;aqmif&onf/ aysmufaMu;onf orD;&Sirf b
d u oruf&iS rf b
d tm; aphpyfonht
f cguyif OD;pGmay;xm;
&aomaiGjzpfonf/ tu,f orD;&SiEf iS fh oruf&iS w
f Ydk tMuifvifr,m;jzpfNy;D aemuf uGm&Si;f rIjzpfygu aysmufaMu;ay;
xm;aomaiGukd orD;&Sifrdbrsm;u jyefr&awmhay/
txufazmfjyyg toGif;aiGESihf toGif;ypnf;rsm;ukd ay;aqmif&efudptwGuf ESpfbufrdbwkdY aphpyfajymqkd
oabmwlaMueyfMuaomtcg owk;d orD;bufrS rdbaqGrsK;d rsm;ukd owk;d om;rdbu Muufom;[if;jzihf oD;oefaY <u;&
onf/ owkd;orD;bufuvnf; if;wkdYowkd;om;rdbtdrfrSmyif owkd;om; rdbaqGrsKd;rsm;ukd 0ufom;[if;csuf
auR;&onf/ ,if;uJhokdY auR;arG;&mwGif ravmufriS[l r&Sdap&/ vkHavmufpGm auR;&onf/ toGif;ypnf;rsm;ukd
toGif;awmif;cHonhfaeYwGif owkd;om;bufrS tjynhft0 tpkHay;&onf/ uJhokdY auR;arG;pm;aomufNyD;aemuf
toGif;ypnf;rsm;ukd jynhfjynhfpkHpkH &&Sdxm;aom owkd;orD;\rdbrsm;onf rdrd\orD;jzpfaom orD;&Sifukd rdrdwkdYESifhtwl
tdro
f Ykd jyefac:oGm;onf/ aemuf(3)&ufceft
Y MumwGif owk;d om;\rdbrsm;bufrS Muufwpfaumifudk MuufNrKH wiG x
f nfh
if;MuufNrKH wiG f vSw
H pfacsmif;pku
d u
f m owk;d orD;ukd if;\rdbrsm;xHrS jyefvnf awmif;,l&jyefonf/ odjYk yKvyk f
NyD;rSomvQif owkd;om;ESihf owkd;orD;wkdY\ vufxyfxdrf;jrm;yGJrSm NyD;ajrmufavonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
14/ &SifjyKr*Fvm

uefo
Y wf

78

&SifjyKr*Fvmukd Ak'bmomtpOftvmtwkdif; &[ef;oHCmawmft&SifjrwfwkdYxHwGif rdrd&ifjzpfaomom;ukd


jzpfap? olwpfyg;&ifjzpfaom om;ukdjzpfap &SifjyKMuonf/ &SifjyK&eftwGuf &Sifavmif;ukd wpfvcefYBudKwifNyD;
&Sifusihf0wfwkdYukd oifMum;&ef bkef;awmfBuD;ausmif;odkY oGm;a&muftyfESHMuonf/
&Sirf jyKrD &ufowwpfygwfavmufwiG f &Sijf yKzw
d Mf um;pmukd vli,frsm;u urf;vSr;f zdwMf um;Muonf/ a&S;tcg
url aq;? uGrf;? vufbufrsm;ay; zdwfMum;Muonf/ ,ckvnf; wpfcsKdUaus;&Gmrsm;wGif "avhrsKd; &SdMuavonf/
NrdKUay:um; "avhrSm vkH;0r&Sdawmhay/
&SifjyK&ef &ufeD;vmaomtcg armif&Sifavmif;tm; c&D;a0;roGm;&? opfyifrwuf&? a&rul;&? txl;ta&;
w,l apmihfa&SmufMuonf/
&SifrjyKrD(2)&uftvkdwGif armif&Sifavmif;tm; uif;yGef;ay;Muonf/ if;aemufrdbrsm;u bkef;awmfBuD;
ausmif;odkYoGm; ouFef;y&du&mukd ay;ykdYtyfESHonf/ &SifrjyKrD wpf&ufaeY naeykdif;wGif ouFef;awmif;&eftwGuf
armif&Sifavmif;ESihf if;\ta>ct&Hrsm;? rdwfaqGrsKd;ESihf zdwfMum;xm;olrsm;yg ausmif;okdYoGm;Muonf/ &Sifavmif;
twGuf ouFef;awmif; ausmif;rStjyefwGif &Sifavmif;vSnhfvsufvmMuonf/
&Sifavmif;vSnhf&mwGif oHpnfESihf r*Fvmpnfukd wD;onf/ ,if;aemuf armif&Sifbonf y&du&mtpkHukd
vG,fvkdufonf/ if;aemufrS aqGrsKd;ESihf zdwfMum;xm;aom vlBuD;rsm;vkdufonf/ xkdaemuf y&dwftkd;ukd xrf;aom
trsKd;orD;rsm;vkdufonf/ wzef armif&SifrdESihf wjcm;trsKd;orD;rsm;u ouFef;ukdxrf;vkdufonf/ NyD;aemuf oaygh?
acgif;tkH;ESifh tjcm;vSLbG,frsm;ukdxrf; pDwef;vsuf tjcm;rdef;rrsm;u vkduf&onf/ armif&Sifavmif;ESihf ta>ct&H
rsm;? wl&d,mwD;orm;rsm;rSm aemufrSvkduf&onf/ &Sifavmif;vSnhfyGJwGif pnf? aAsm? rsm;ukdwD; &Tef;vkduf&wkrsm;ukd
oDqkdvQuf vkdufMuonf/ &SifjyKr*FvmyGJwGif rm&fewfarSmufaom tavhonf awma&m NrdKUyg&Sdonf/ ,cktcg
rm&fewfarSmufaom tavhtxrSm aysmufuG,fvkeD;yg;jzpfonf/
&Sijf yKrnfah eY eHeufapmapmwGif &GmOD;ausmif;q&mawmfudk yifzh w
d
f armif&iS af vmif;tm; r*Fvmajrm ufonf/
aeY e H o if h o l u k d r*F v majr m uf & mwG i f ta>ct&H r sm;tjzpf xm;onf / r*F v majr m uf N yD ; eH e uf ( 8)em&D w G i f
yifhzdwfxm;aom q&mawmft&Sifjrwfu armif&Sifavmif;tm; omraPtjzpf oGwfoGif;onf/ armif&Sifrdbrsm;rS
q&mawmftm; vSLbG,f0wKypnf;tpkpkwkdYukd uyfvSL armif&SifxHwGif ypnf;av;yg; 'g,dumtjzpf wm0ef,l
*wdjyKonf/ q&mawmfu &Sijf yKtEkarm'emw&m;ukd a[mMum;onf/ Ny;D aemuf a&pufcstrQa0 <ua&mufvmaom
y&dowftm; rdrdwkdYwwfEkdifoavmuf auR;arG;{nhfcHonf/
armif&iS b
f 0ESifh tenf;qk;H (7)&ufae&onf/ &Sijf yK&mwGif touftykid ;f tjcm; r&Sad omfvnf; touf(7)ESprf S
vlysKdumvom;t&G,fxd &SifjyKMuonf/ a&S;tcgu &SifrjyKbJ r*Fvmaqmifjcif; rjyKvkyf&ay/

15/ xrif;axmif yef;axmif ac: oAkFwfqGrf;uyfvSL ylaZmfyGJ


ajrmufO;D NrKd Ue,fwiG f xrif;axmif yef;axmifwifyaJG c: oAkw
F q
f rG ;f awmfuyfvLS yGu
J dk 0guRwv
f jynh?f wefaqmif
rkef;vjynfhwkdYwGif pnfum;okdufNrdKufpGm usif;yjyKvkyfonf/ xrif;axmif yef;axmifyGJ\t"du &nf&G,fcsufrSm
aumufOD;qGrf; uyfvSLylaZmfjcif; jzpfavonf/ xrif;axmif yef;axmifjyKvkyfykHrSm xrif;axmifukd anmif&Guf?
aAm"d&Gufrsm;jzihf uawmhykHoPmefjyKvkyf toifhcsufjfyKwfxm;aom xrif;qGrf;ukd xnfhum? apwDykHoPmef
xrif;axmifrsm;ukd &&Sdonf/ if;ukd Aef;xJwGifxnfh a&mifpkHaq;rsm;jzihf yef;obG,fjyKvkyfjcif;rsm;vnf; &Sdonf/
xrif;axmifrsm;ukd nOfhOD;ykdif;rSyif waysmfwyg; 0kdif;zGJU tpkvkduf? toif;vkduf? &yfvkduf? &GmvkdufjyKvkyfMuonf/
eHeuftmkPfwufvmonfhtcg twD;trIwfrsm;jzihf pDwef;vSnhfvnfvQuf oQpfaomif;bk&m; vIdPf*lawmfodkY
oGm;a&mufuyfvSLylaZmfMuonf/ uJhodkY xrif;axmif uyfvSLylaZmf&mwGif Mumacgif;avmif;yef;rsm;ukdvnf;
uyfvSLylaZmfMuonf/

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

79

ylaZmfyGJrsm;ukd a&S;tcgrsm;wGifvnf; usif;yjyKvkyfaMumif;ukd pmqkdawmf OumysH\ (12)v&moDbGJUwGif


atmufygtwkdif; a&;pyfxm;onf/
]]olawmfrdrSwf? v0guRwfonf? qef;vwfcg? vlY&GmyGJobif? qDrD;wefaqmif? yef;axmifqDrD;jyif?
'ge0wf p G e f Y B uJ v S L ? aumif ; rI v uf a qmif ? xrif ; axmif u k d 0ef ; ---vI d P f * l w G i f x m;? bk & m;yg;a&muf a tmif
wnf h / }}
oAkFwfqGrf;uyfvSLylaZmfjcif;ESihf ygwfouf &udKifaus;vufaw;uAsmwGifvnf; ]]tolYxrif;axmifaxmif?
&GmawmfvkH;rSm yyef;ajymif xrif;axmif [if;axmifay:p? toQifjynfrSm 0guRwfvav- 0guRwfv }}[l
a&;pyfoDukH;xm;onfukd awGU&ayonf/

16/ aqGrsKd;awmfpyfykH
&ckdifvlrsKd;wkdYESihf &ckdifrsKd;EG,fpkwkdYrSm rdrdwkdYtrsKd;tEG,fukd apmihfxdef;olrsm;jzpfMuojzihf tdrfaxmifjyK&mwGif
rsKd;uGJrsKd;jcm;rsm;ESihf tdrfaxmifjyKjcif; r&SdMuay/ rdrdwkdY rdom;pkxJrS orD;arsmufom; awmfpyfolrsm;ukdom tav;xm;
tdraf xmifjyKMuonf/ taMumif;rnDw
G rf o
S m rdrw
d v
Ydk rl sK;d xJrS wpfjcm;rdom;pkwu
Ydk dk a&G;cs,
f tdraf xmifjyKMuonf/
xkdYtwl ajrmufOD;NrdKUe,fwGif aexkdifMuaom crdtrsKd;om;ESifh csif;trsKd;om;rSwyg; usefaom&ckdif? r&rm? ouf?
'kdif;euf trsKd;om;wkdYrSm txufyg "avhxkH;pHtwkdif; vkdufemaqmif&GufMuonf/
&ckdifwkdY\ orD;arsmufom;awmfpyfykHrSm tpfukd okdYr[kwf armifi,fwkdYrS arG;zGm;aom om;orD;rsm;ukd
orD;arsmufom; awmfMuonf/ if;wkdYonf tcsif;csif; &ckdifxkH;wrf;pOfvmt& tdrfaxmifjyKEkdifMuonf/ nDtpfukd
tcsif;csif;rS arG;zGm;aom om;orD;wkdYrSm nDtpfukd? nDtpfrrsm; awmfpyfMuonf/ bcif\tpfr? bcif\nDrwkdYukd
t&D;rawmf rdcif\tpfukdESifh rdcif\armifukd OD;&D;awmfMuonf/ tpfukdESihfarmif\orD;ukd tpfrESihf nDrwkdY\
orD;rsm;u orD;a,mufrawmfpyfMu nDtpfukdwkdY\om;ESihf tpfrnDrwkdY\ om;rsm;rSm orD;a,mufrawmfpyfonf/
Bu;D oluidk ,fou
l a,mufz[k ac:onf/ nD\om;u bcif\tpfuu
dk dk bBu;D awmfpyfonf/ tpfuo
dk m;u bcif\nDudk
baxG; odkYr[kwf tabacs[k awmfpyfonf/

17/ rdom;pk tcsif;csif; ac:a0:jcif;


vifr,m; tcsif;csif; wpfOD;ukdwpfOD; om;orD;\trnfrsm;ukd xkwf ac:Muonf/ odkYr[kwf om;OD;
orD;OD;wkdY\ trnf&if;ukd rac:bJ? OD;a0rd? OD;a0b[k ac:Muonf/ om;orD;rsm;u rdbwkdYtm; tbm? tb?
bmbm? tz? tz&Sif[k ac: trdukd trif? trd? trd&Sif? tD;a,mif? tD;a,[k ac:Muonf/ ajr;rsm;u tabmifr
rsm;tm; 'g'g? t'g&Sif? tabmif&Sif? abmifabmif? 'kd;'kd ponfjzihf ac:NyD;? tabmif\tpfr nDrukd t'gBuD;?
tabmifBuD;? tabmifvwf? tabmifacs? t'gacs? 'kd;vwf? 'kd;acs ponfjzihf ac:Muonf/
rdbwkdYu om;orD;rsm;ukd trsm;tm;jzihf tOD;qkH;arG;ol\trnfukd xkwfazmf rac:bJ OD;a0[k ac:avh&Sd
onf/ tvwfom;orD;rsm;ukd emrnftjynhftpkHvnf; ac:onf/ tcsKdUrSm tzsm;wpfvkH;ukd xkwfac:Muonf/
ti,fqkH;ukd taxG;? odkYr[kwf taESmif;? taESmif;acs[k ac:Muonf/ nDtpfukdarmifESrwkYdrSm tBuD;qkH;tpfukdu
nDi,fnDri,fwkdY\ trnfukdxkwf ac:onf/ nDi,f nDri,frsm;u tpfukdBuD;? tpfrBuD;? tpfrwkdYudk tukdBuD;?
tukdvwf? tarBuD;? tarvwf? rrBuD;? rrvwf? ar;BuD;? ar;vwf? *kd;BuD;? *kd;vwf? *kd;acs ponfjzihf ac:MuNyD;
rdcif\armifBuD;? armifvwf? armifi,fwkdYukd tcifBuD;? tcifvwf? tcifacs? rif;BuD;? rif;vwf? rif;acs ponfjzihf
ac:Muonf/

18/ ukd,f0efaqmif rdef;rrsm; a&SmifMuOf&onfh "avhxkH;pOf


&ckdifvlrsKd;wkdY\ "avhxkH;pOftwkdif; ajrmufOD;NrdKUe,f&Sd &ckdiftrsKd;om;ESihf &ckdifrsKd;EG,fpkwkdYrSmvnf;
ukd,f0efaqmif rdef;rrsm; a&SmifMuOf&aom "avhxkH;pOfrsm;&Sdonf/ ukd,f0efaqmiftrsKd;orD;wkdYonf r*FvmaqmifodkY

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

80

roGm;&/ vufrzGJU&/ arGU&macgif;tkH;rsm;\ taygufukd rydwf&/ naeqnf;psm tdrfrStjyifokdY rxGuf&/ tokbwGif


tvSLrxnfh&/ trTmyl;opfoD;rsm;ukd rpm;&/ ukd,f0efaqmiftrsKd;orD;\ vifa,musfm;aomfvnf; tokbrxrf;&/
tokbwGif wGif;rwl;&/ 'g;? vufeuf? aowmwkdYukd r0,f&/ rD;aecef;odkY a,musfm;r0if&/ ponfjzihf a&SmifMuOfavh
&Sdonf/

19/ arG;zGm;&mwGif vkyfaqmif&aom "avh


arG;zGm;&mwGif a&S;tcgu t&yfvufonfrrsm;jzihf arG;zGm;Muonf/ arG;zGm;&mwGif a&S;tcsed u
f p ,cktcsed f
xd xkH;wrf;pOfvmjyKvkyfMuonfrSm arG;zGm;&eftcuftcJESihf &ifqkdifaeygu y&dwfa&ay;jcif;? trkd;pGef;tkH;vufukd
,l ]]ei,f}} e&Gif; ydwftu&ma&; acgif;wGifpkdufxm;jcif; ponfh"avhrsm;ukd jyKvkyfMuonf/ arG;zGm;vQif tdrf
av;axmifh ql;cufrsm; csw
d q
f o
JG nf/ uJo
h Ykd ql;cufcsw
d jf cif;onf rD;,yfzw
k Ef iS fh wpfjcm;rdpm rsm; raESmuf,u
S Ef ikd &f ef
t,l"avh&Sdonf/
arG;zGm;aom rdef;rukd rD;aecef;wGif rD;rjywfxnfh rD;vIHaponf/ if;tjyif aoG;vefYrnfukd pkd;&drf
rdef;rBuD;rsm; rD;apmihfMuonf/ nOfhtcsdefwGif rD;,yfzkwfvmonf[k t,ltq&Sdojzihf rdef;rBuD;rsm;rSm rtdyfbJ
tvSnfhusapmihfMuonf/ om;OD;qkdvQif rD;aecef;wGif (5)&ufaeMuonf/ aemufom;rsm;wGifum; (3)&ufwnf;
aeMuonf/ rD;aexif;rSm rD;aygufaomxif;ukd rokH;&/ rD;xGufvQif if;rD;pukd qufrokH;bJ vTihfypf&onf/
rD;wGif;wGif pm;okH;&aom tpm;tpmrsm;rSm rsm;aomtm;jzihf i^vufcGmESihf oif;aygif;xkd; ac: ia&TjzpfNyD;?
a&S;tcgu aq;tjzpf ykvJ? qm;zkwfrsm;ukd pm;Muonf/ a&aEG;csKd; qEGif;ESihf awmifoHBuD;ukd vdrf;Muonf/ ,ck
tcg trsm;tm;jzihf t&yfvufonfrrsm;ESifh arG;zGm;jcif;rjyKMubJ? usef;rma&;XmerS om;zGm;q&mrrsm;jzihf arG;zGm;Mu
onf/ aq;0g;rsm;ukdvnf; usef;rma&;XmerS ay;aomaq;rsm;ukdom tokH;jyKMuonf/

20/ uif;yGef;wyftrnfay;jcif;
rD;xGufonhfaeYwGif aqGrsKd;rdb? rdwfo*F[rsm;ukd zdwfuav;ukd uif;yGef;wyf trnfay;onf/ vma&muf
Munho
f rl sm;u uif;yGe;f cGuw
f iG ;f &Sd uif;yGe;f ukd ukid Nf y;D uav;tm; use;f rmcsr;f omap&ef qkreG af umif; awmif;Muonf/
trsKd;orD;BuD;wpfOD;u uav;tm; ae? vjyr*Fvm? atmifajreif;r*Fvmrsm;ukdvnf; wpfygwnf; jyKvkyfay;onf/
,if;NyD;aemuf <ua&mufvQuf&Sdonfh aqGrsKd;rdo*F[rsm;tm; rkefYrsm;auR;arG;onf/ a&S;tcgu vufzGJUjcif;
"avhonf uif;yGef;ukdif&mwGif r&Sdaomfvnf; ,cktcg vufzGJUMuonf/
xkdYaemuf trnfay;r*Fvmukdvnf; wpfqufwnf; jyKvkyfonf/ uav;ukd trnfay;&mwGif om;OD;? orD;OD;
jzpfu trnfrn
S &hf mwGif OD;tu&myg0ifatmif wyfxm;onf/ rdbESpOf ;D vk;H \trnfwiG f OD;yg0ifaeygu &&Sx
d m;aom
om;OD; (0g) orD;OD;tm; trnfrSnfh&mwGif ]]OD;}}}}ryg&/ ]]ODOD;}}}}tpm; ]]GefY}}}ESihf ]]a0}}
]]a0}}ukd tpm;xkd; tokH;jyKonf/
uJhokdY ]]OD;}}}}ukd trnf\a&SUrSxm;Muonfh &nf&G,fcsufrSm rdrdwkdYrdom;pkwGif tOD;tvsifa&muf&Sdvmaom &wem
jzpfjcif;aMumihf jzpfonf/ &ckdifwkdY\ xkH;pOf"avht& trnfukd(3)vkH; xm;Muonf/

21/ crdtrsKd;om;wkdY\ tysKdvlysKdvSnhfjcif;"avh


crdtrsKd;om;wkdYrSm vlysKdvSnhf&m rdrdESpfoufolxH oGm;a&mufNyD; ]]wdwif;}}}}ac: 0g;apmif;ukd wpfa,mufwpf
bufw;D tysKv
d yl sKv
d n
S Mfh uonf/ crdtrsK;d om;wk\
Yd tysKv
d yl sKv
d n
S &fh mwGif pnf;urf;(2)ckudk vku
d ef m&onf/ if;wkrYd mS (1)
,loifhaomtrsKd;rS rdef;rysKdjzpf&rnf/
(2)
,loifhaomtrsKd;r[kwfaomfvnf; tpfray:rSm nDrawmfpyfonfh trsKd;r[kwfjcif;/ paomtcsufrsm;
jzpfonf/
crdtrsKd;om;rsm;wGif trsKd;orD;t&G,fa&mufvQif &G,fwl&G,fcsif; rdef;rysKdrsm;onf om,maom tdrfwpftdrf

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

81

wGif pka0; tdyfMuonf/ vlysKdvSnhfvkdaom vlysKdrsm;onf wpfOD;wnf; odkYr[kwf tazmfrsm;jzihf oGm;Muonf/


wpf&yfwpfaus;rS vlysKdjzpfvQif &GmcHvlysKdwpfOD;OD;ukd csOf;uyf&onf/ wpf&yfwpfaus;rS vlysKdjzpfvQif OD;pGm rdrdoabm
usaom trsKd;orD;onf rdrdESihftpfr? nDrrsKd;awmfpyfol [kwfr[kwfukd &GmcHvlysKdwkdYxHrSwqifh ar;jref;&onf/
odkYr[kwfygu tdrfay:a&mufNyD;rS jyefqif;&onfhtjzpfrsKd;BuHKonf/ taMumif;aomfum; tpfrnDrawmfpyfaom
trsKd;ukd vlysKdvSnhfjcif; rjyK&ay/
tdrfay:okdY vlysKdvSnhfwufvQif tdyfaeaom tysKdrsm; ajc&if;rSae rdrdajymvkdaom tysKdukd apmif;oHjzihf
jzpfap? rdrdpum;jzihfjzpfap EId;&onf/ Edk;vmaomtcg tusKd;taMumif;ESifh trsKd;tEG,fukd ar;NyD; rdrdESihf tpfrnDr
rsK;d rawmfpyfojl zpfrS csppf um;NyKd iMf u&onf/ odNYk yKd i&f mwGif rnfou
l rnfonft
h rsK;d orD;xH tI;H Bu;D I;H oGm;ol[al om
owif;rsKd;vnf; vlysKdvSnhfavmuwGif acwfpm;onf/

11/ ed*kH;
jrefrmhq&dk ,
S v
f pf vrf;pOfygwD\vrf;Gef vufppJG mwrf;yg tcsut
f vufrsm;ESit
hf nD pmwrf;jyKpak &; tzGUJ i,f
rsm;rS pepfwus BudK;pm;jyKpkcJhMuonfhtwGuf EdkifiHa&;tESpfom&tm;jzihfvnf;aumif;? rSwfwrf;zGJUpnf;rI ykHoPmef
t& vnf;aumif;? ,cifukdvkdeDacwf rSwfwrf;rsm;ESihf uGJjym;jcm;em;rnf jzpfygonf/
qkd&S,fvpfvlYabmifwnfaqmuf&mwGif wpfwyfwpftm; tm;pkdufcGefpkduf 0kdif;0ef;yg0ifaqmif&GufcJhMuojzihf
ajrmufOD;NrdKUe,f\rSwfwrf;jyKpka&; vkyfief;pOfBuD;rSm acsmarmatmifjrifpGm NyD;ajrmufcJhygonf/
aemifwGif rSwfwrf;rSwqifh okawoDrsm;\tultnDjzihf ykdrkdjynhfpkHonfhtjzpfodkY a&muf&Sdvmrnf[k
arQmfrSef;&ayownf;/
Nrd K Ue,f r S w f w rf ; jyKpk a &;aumf r wD
ajrmuf O D ; Nrd K Ue,f ygwD , l e pf
&ufpGJ/ 1982 ckESpf? pufwifbmv 25 &uf

uefo
Y wf
82
ajrmufOD;NrdKUe,f rSwfwrf;jyKpka&; OD;aqmiftzGJUESihf pmwrf;aumfrwD0ifrsm;pm&if;

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

(u) OD;aqmifaumfrwD0ifrsm;
(1) OD;xGef;ausmfpdef
(2) OD;ckdifomxGef;
(3) OD;xGef;abmf
(4) OD;armifarmifapm
(5) a':at;,OfjzL
(6) OD;atmifausmfxGef;
(7) OD;atmifausmfpdef
(c) rSwfwrf;jyKpka&;aumfrwD
(1) OD;armifarmifapm
(2) OD;omat;
(3) OD;jzLomausmf
(4) OD;ausmfodef;
(5) OD;omvSxGef;
(6) OD;armifpHaiG
(7) OD;OD;omxGef;
(8) OD;armifausmfOD;
(9) OD;atmifodef;
(10) OD;atmifausmfaZm
(11) OD;ausmfausmfvS
(12) OD;OD;ausmfZH

ygwD,lepf OuX
ygwD,lepf twGif;a&;rSL;
ygwD,lepf aumfrwD0if
ygwD,lepf aumfrwD0if
ygwD,lepf aumfrwD0if
t&ef ygwD,lepf aumfrwD0if
t&ef ygwD,lepf aumfrwD0if

ygwD,lepfaumrwD0if
jynfolYaumifpD OuX
vkyfief;ppf OuX
w&m;olBuD; OuX
twGif;a&;rSL; vkyfom;tpnf;tkH;
twGif;a&;rSL; vrf;pOfvli,f
jrefrmy@dwf
jynfolYaumifpD trIaqmiftzGJU0if
jynfolYaumifpD trIaqmiftzGJU0if
v,fpnf;kH; OuX
jynfolYaumifpD trIaqmiftzGJU0if
jynfolYaumifpD twGif;a&;rSL;

OuX
'kOuX
tzGJU0if
tzGJU0if
tzGJU0if
tzGJY0if
tzGJU0if
tzGJU0if
tzGJU0if
twGif;a&;rSL;
twGif;a&;rSL;

uefo
Y wf
83
ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;
NrdKUe,frSwfwrf;jyKpk&mwGif ygwD? aumifpD\wm0efay;csuft& apwemtavsmuf yg0ifulnDcJhMuolrsm;rSm(u) orkdif;u@tzGJUi,f
(1)
OD;ausmfausmfvS
(2)
OD;omvSxGef;
(3)
OD;apmxGef;
(4)
OD;apmjzL
(5)
OD;atmifxGef;ausmf

yuptrIaqmif
vkyfpnf;kH;twGif;a&;rSL;
w&m;oBuD;tzGJU0if (tcsdefykdif;)
EkdifiH*kPf&nf('kwd,qifh)
zqyvOuXa[mif;

acgif;aqmif
tzGJU0if
tzGJU0if
tzGJU0if
tzGJU0if

(c) EkdifiHa&; u@tzGJUi,f


(1)
OD;armifpHaiG
(2)
OD;omausmfatmif
(3)
OD;OD;vSapm
(4)
OD;apmxGef;
(5)
OD;pHa&TxGef;

vrf;pOfvli,ftwGif;a&;rSL;
jynfe,faumifpD0if
NrdKUe,faumifpD0if
'kdifrSL; (awmif&yf)
ppfrIxrf;a[mif;OuX

acgif;aqmif
tzGJU0if
tzGJU0if
tzGJU0if
tzGJU0if

(*) pD;yGm;a&;
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)

yuptrIaqmif
ajrpm&if;'kOD;pD;rSL;
pdwfyg0ifpm;ol (a&ayguf0)
uRrf;usifol (awmif&yf)
kH;tkyfpma&;BuD;
uRrf;usifol(awmif&yf)

acgif;aqmif
tzGJU0if
tzGJU0if
tzGJU0if
tzGJU0if
tzGJU0if

(C) vlrIa&; u@tzGJUi,f


(1)
OD;atmifodef;
(2)
OD;omxGef;OD;
(3)
OD;atmifapmom
(4)
OD;omyk
(5)
OD;atmifausmfaZm

yuptrIaqmif
uRrf;usifol
ausmif;tkyfq&mBuD;
pdwf0ifpm;ol
v,fpnf;kH;OuX

acgif;aqmif
tzGJU0if
tzGJU0if
tzGJU0if
tzGJU0if

(i) ,Ofaus;rI
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)

jrefrmy@dwf
vkyfief;ppftzGJU0if
vufaxmuf'kdifrSL;
pdwfyg0ifpm;ol (jrif;pkdif;jyif)
NrdKUe,faumifpD0if

acgif;aqmif
tzGJU0if
tzGJU0if
tzGJU0if
tzGJY0if

u@tzGJUi,f
OD;armifausmfOD;
OD;pHxGef;jzL
OD;armifausmfZH
OD;armifapmOD;
OD;atmifausmfxGef;
OD;atmifZH

u@tzGJUi,f
OD;OD;omxGef;
OD;OD;xGef;om
OD;xGef;atmifausmf
OD;a&TxGef;ausmf
OD;a&TvSjzL

ajrmufOD;NrdKUe,f jzpfpOforkdif;

uefo
Y wf

84

You might also like