DYAFRAM HAREKETLER

KASIM - 2009
1

in ilgin yan, ok basit gibi grnmesine ramen, biroumuz aslnda nasl doru nefes almamz gerektiini bile bilmiyoruz. in Tbbnda, akcierler btn vcudun orkestra efi kabul edilir; dier her eyin akaca ritmi onlar belirler. Yogann doru solunum tekniklerine bu kadar nem vermesinin nedeni de budur; ama, btn vcudu dengeye sokmaktr.*
* Prof. Dr. Mehmet C. zn Siz Kullanm Klavuzunuz adl kitabndan alnt yaplmtr.

UYARI! Bir anda alnan fazla oksijen, oksijen krizine yol aabilir. Bu sebeple, bu altrmaya baladnzda 3-5 tekrardan sonra ba dnmesi hissedebilirsiniz. Banz dnmeye baladnda ara veriniz, bir sre sonra tekrar deneyiniz. Sebebi, bu zamana kadar yetersiz oksijen ile yaama alkanlnzdr. Rahat olunuz, alacaksnz.

1. HAFTAK DYAFRAM HAREKETLER 1. Yogo Nefesi: Sa burnu kapatarak, sol burundan nefes vereceksin ve nefes alacaksn. Sonra sol burnu kapatarak, sadan nefes vereceksin alacaksn. Soldan ver, Soldan al Sadan ver, Sadan al
(Bu ilem 10 kere yaplr)

2. Burnu Yukar Kaldrma: Burnunuzu yukar kaldrarak, burundan nefes alp, burundan nefes verin. Aznz kapal tutun.
(Bu ilem 10 kere yaplr)

3. a) enenizi Gsnze Dedirerek: enenizi gsnze dedirin, parmaklarnz skarak burundan nefes alp burundan verin. b) Kafanz ne Eerek: Sandalyeye oturarak, kafanz iki bacanzn arasna alarak burundan nefes alp verin.
(Bu ilemler 10 ar kere yaplr)

4. Ak Burun Delii: Kapal burun delii tesbit ediliyor ve o burun delii kapatlyor ve ak burun deliinden 55 kere nefes alp verilecek.
3

MEVLANANIN YED D
1. Cmertlik ve yardm etmede akarsu gibi ol. 2. efkat ve merhamette gne gibi ol. 3. Bakalarnn kusurunu rtmede gece gibi ol. 4. Hiddet ve asabiyette l gibi ol. 5. Tevazu ve alak gnlllkte toprak gibi ol. 6. Hogrlkte deniz gibi ol. 7. Ya olduun gibi grn, ya grndn gibi ol.

BAZI TEKERLEMELER
Drt deryann deresini drt derghn derbendine devrederlerse, Drt deryadan drt dert, drt derghtan drt dev kar. Ocak kvlcmlandrclardan msn, kap gcrdatclardan msn? Ne ocak kvlcmlandrclardanm, ne kap gcrdatclardanm. El alem aladana ald aladanaland da biz bir aladana alp aladanalanamadk. Babam halebe gidecekti bir deste kak alacakt, Ucunu alacalatacakt, bilmem ald alacalatt, bilmem ald alacalatacak.
4

2. HAFTAK DYAFRAM HAREKETLER 1. Mum Alevi Sndrme: a) Burnunuzdan derin nefes aln mum alevini f ile sndrmek istiyormu gibi nefes vererek alma. b) Burnunuzdan derin nefes aln mum alevini kesik f-f-f ile sndrmek istiyormu gibi nefes vererek alma.

(Yukardaki ilemler 10 ar kere yaplr)

2. iek Koklama Nefesi: iek koklar gibi burundan nefes aln ve toz fler gibi azdan nefes verin. 3. 333 Nefesi: Burundan derin nefes aln ve nefesiniz bitene kadar 333 saysn syleyiniz. 4. zel Nefes: Burnunuzdan derin nefes aln, nefesinizin al, tutu ve veri zaman, 1 - 4 - 2 formlne uygun olmal. ( 3 sn al, 12 sn tut, 6 sn ver. )
( 5 sn al, 20 sn tut, 10 sn ver. )

(Bu ilem 10 kere yaplr)

(Bu ilem 5 kere yaplr)

(Bu ilem 20 kere yaplr)

3. HAFTAK DYAFRAM HAREKETLER 1. Esneme Nefesi: Aznz aabildiiniz kadar ap, esniyormu gibi nefes almak ve vermek.

(Bu ilem 10 kere yaplr)

2. Ksa ve Hzl Nefes Alma: Dz bir zeminde srt st uzanarak veya ayakta dik durarak hzl ve ksa aralklarla sadece aznzdan soluyunuz. Solumay gsnzn alt ksmna doru yaparak diyaframnz altrn. Mide blgenizin kalkp indiini greceksiniz. 3. Cierleri Boaltmak: Cierlerinizdeki btn havay dar verin sonra aznz ve burnunuzu kapatn. Kendinizi kt hissettiinizde, parmaklarnz burnunuzdan ekin ve aznzdan nefes alp verin.

(Bu ilem 20 kere yaplr)

(Bu ilem 5 kere yaplr)

4. Kpek Nefesi: Az ak, ene ve dil serbest, hzl ve ritmik hareketle nefes alnr ve verilir. renci bu altrmay, uzun sre hzl bir tempoda tamamen hakim olarak yapabilecek bir dzeye ulaana kadar almaldr.
(Bu ilem 5 kere yaplr) 6

4. HAFTAK DYAFRAM HAREKETLER 1. nce burundan sakin nefes alnmal. Alnan nefes grtlakta deil, diyafram ve kaburgalarda tutulmaldr. Nefes verilirken akcierin tam boaltlmasna dikkat edilmelidir. a) Nefes verilirken diyaframn altndan yani gbein zerinden basn uygulanarak azdan verilir.
(5 - 10 - 15 - 20 - 25 - 30 - 35 - 40 - 45 - 50) eklinde verilir.

b) Ayn hareketde nefes alrkende verirkende gbein zerinden basn uygulanarak nefes azdan verilir. (Yukardaki ilemler 10 ar kere yaplr) 2. a) Ayakta dik durarak burnunuzdan derin nefes aln, nefesinizi tutun. Bu halde iken karnnz ieri ekiniz ve dar itiniz. b) Ayakta dik durarak burnunuzdan derin nefes almadan. Bu halde iken karnnz ieri ekiniz ve dar itiniz. (Yukardaki ilemler 5 er kere yaplr) 3. Burnunuzdan derin nefes aln, nefesi dar verirken 1 den 5 e kadar sayn ve geri kalan havay brakn. Her defasnda dar vererek biraz nefesinizin kalmasna dikkat ediniz. Bu ilemde sayy, kademeli olarak; 5 - 10 - 15 - 20 - 30 - 40 - 50 - 60 a kadar (Bu ilem 5 kere yaplr) artrn.
7

5. HAFTAK DYAFRAM HAREKETLER 1. 5 sn. nefes verin, burnunuzdan 5 sn. nefes aln, 5 sn. nefes tutun, 5 sn. nefes verin. Drt be kez normal nefes alp verin, tekrar balayn. Nefes alnrken dikkat omuz, aln ve akaklara verilmeli. (Bu nefes alma ekli her yerde yaplr.) (10 - 10 - 10 - 10)
(Bu ilem 2 kere yaplr)

2. Burnunuzdan derin nefes alnz ve tutunuz, cierlerinizi zorlaynz. Nefesinizi aznzdan yava yava son haddine kadar veriniz. Midenizin adeta srtnza yaptn hissedinceye kadar nefesinizi boaltn.
(Bu ilem 5 kere yaplr)

3. Balon iirme: Burundan sakin nefes alarak balon iirilecek; a) Sol burundan nefes alarak balon 3 kere, b) Sa burundan nefes alarak balon 1 kere,
(Bu ilem 2 kere yaplr)

6. HAFTAK DYAFRAM HAREKETLER 1. Tsss Verme almas: Burnunuzdan derin nefes alp, nefesinizi vermeden, eneyi skmadan ve fazla basn uygulamadan duyulabilecek kadar bir tonda dilerin arasndan Tsssssss sesi kartlr. Verme sresi kademeli olarak; 5 - 10 - 15 - 20 - 30 - 40 - 50 - 60 sn. kartlr. 2. Burnunuzdan rahat ve derin bir nefes aln. 5 sn. az ve burnu kapatarak nefesinizi tutun ve ardndan verin. Bu ilemde sreyi aadaki ekilde, kademeli olarak artrn. 5 - 10 - 15 - 20 - 30 - 40 - 50 - 60 70 - 80 - 90 sn. kartlr.
(Bu ilem 2 kere yaplr)

(Bu ilem 2 kere yaplr)

3. Cierleri Boaltmak: Dzgn nefes almak iin, cierlerinizdeki btn nefesi dar verin. Aznz ve burnunuzu birlikte kapayn. Kendinizi kt hissettiinizde, parmaklarnz burnunuzdan ekin. Sadece burundan hava aln.
(Bu ilem 5 kere yaplr) 9

7. HAFTAK DYAFRAM HAREKETLER 1. Burundan sakin, derin nefes alnr ve her sayya uygun boaltma yaplr.
sssss ssssss sssssss ssssssss .........20 ye 5 6 7 8

kadar yaplr.

(Bu ilem 2 kere yaplr)

2. Burundan sakin derin bir nefes alp, iki di arasnda; a) S - S - S - S - S - S eklinde verilir. b) Ss - Ss - Ss - Ss - Ss eklinde verilir. c) SSSSSsssssSSSSSsssss eklinde verilir.
(Bu ilem 5 kere yaplr)

3. Burundan sakin derin nefes alp, nefesi kk, orta ve yksek perdede sylemek. (Drt perdede) a) sssss sssss sssss sssss eklinde verilir. b) sssss sssss sssss sssss eklinde verilir. c) ssss

s sssss sssss sssss eklinde verilir.

(Bu ilem 5 kere yaplr)

10

8. HAFTAK DYAFRAM HAREKETLER 1. Ses Tellerini Isndrma Hareketleri: a) Omuzlarnza yuvarlak izin. b) Banz daire eklinde dndrn. c) Boynunuzu iki yne bir ok kez dndrnz.
(Bu ilemler 20 er kere yaplr)

2. a) Say almas: Burnunuzdan derin nefes aln ve sesli olarak aldnz nefes bitene kadar sayn. Say sayma ilemi (30 40 50 60 70 80 90 100) eklinde olacak.
(Bu ilem 2 kere yaplr)

b) Duvar terek Sayma: Elinizle duvara dokunup, burnunuzdan derin nefes alp 15 e kadar saynz. Sonra duvar kuvvetle itip gl tonla tekrar saynz.
(Bu ilem 5 kere yaplr)

3. Soluk Verme almas: Sanki knr, kusar ve ksrr gibi dnlmelidir. Soluk verme srasnda diyafram ve karn kaslar hi gevememelidir. renci yatt yerde bir yandan yava yava soluk vermeli, bir yandan da karn kaslaryla ellerini dar doru itmelidir.
(Bu ilem 5 kere yaplr) 11

SNZTN SEBEBLER 1. Du aldnda ban kurulamazsan, 2. Ayan trse, 3. Refls varsa , 4. Burnunda erilik veya krklk varsa, sinzit olur. SNZTN TEDAVS 1. Bir normal su bardana, lk su koyarak 2 ay ka tuz 1 ay ka karbonat atarak, sabah ve akam burna ekin.

2. Gnde yarm saat komak. 3. Du aldktan sonra ba kurutmak. 4. Su buharn burundan ekmek.
12

FARANJT TEDAVS Bir normal su bardana, 1 ay ka tuz koyup su ile kartrp, sabah ve akam az ve burna ekin. SES BAKIMI . Bol su iin, buhar ekin. . ay ve kahve tketimini azaltn. . Sigaray brakn, sigara iilen yerden uzak durun. . Her gn sesinizi dinlendirin. . Boaznz temizlemekten kann. . Sesinizi ykseltmekten saknn. . deal Kilonuza Ulanz. . Ac, baharatl, eki yenmeyecek. . Gazl iecekler iilmeyecek. (Pepsi, Kola, Fanta) . Ar Scak veya souk yenmeyecek iilmeyecek. . Uyku dzeninize dikkat ediniz. . Boaznz kazr tarzda temizlemeyiniz, ksrmeyiniz, Barmaynz. Tercih edilecek en iyi yntem ; Hzla burnunuzu ekip yutkunmaktr.
13

MTHANDAN NCE EVDE YAPILACAKLAR 1. Balon iirme: Burundan sakin nefes alarak a) Sol burundan nefes alarak balon 3 kere b) Sa burundan nefes alarak balon 1 kere 2. Burundan sakin nefes alnmal. Nefes alrkende verirkende diyaframn altndan elle basn uygu(Bu ilem 10 kere yaplacak.) lanmaldr. 3. Sakin bir ortamda 5 dk. srtst yatmak. 4. Yoga Hareketi : Soldan Ver - Soldan Al Sadan Ver - Sadan Al
(Bu ilem 10 kere yaplacak.)

MTHANDAN NCE YOLDA YAPILACAKLAR 1. Burnu yukar kaldrp burundan nefes alp, azdan vermelidir. 2. Sa burnu kapatp, 3 soldan nefes alnmal. Sol burnu kapatp, 1 sadan nefes alnmal. 3. Burundan nefes alnarak mum fler gibi akcierdeki havann tamam boaltlacak. 4. iek koklar gibi nefes alp, mum fler gibi nefes vermek.
14

PANKTEN IKMANIN YOLLARI 1. Sakin bir ortamda 5 dk. srtst yatmak. 2. Burundan nefes alarak, mum fler gibi akcierdeki havann tamamn boaltmak.
(Bu ilem 5 dakika yaplacak.)

3. Balon iirme: Burundan sakin nefes alarak balonu; a) Sol burundan nefes alarak balon 3 kere iirilecek. b) Sa burundan nefes alarak balon 1 kere iirilecek. 4. iek koklama nefesi yaplacak.
(Bu ilem 15 kere yaplacak.)

15

GENEL DYAFRAM HAREKETLER

1. Ney Nefesi Alp Verme: 1. Scak Nefes: Kn yen elimizi stma, 2. Ilk Nefes: Scak yemei soutma, 3. Souk Nefes: Mum alevini sndrme, 4. Rzgarl Nefes: Yanan parmamz soutma, 5. iddetli Nefes: Mangal ateini kuvvetlendirme, 2. Diyaframatik Solunum Altrmalar: 1. Srt st yatarken, 2. Esneme nefesi, 3. Glerken, 4. Alarken, 5. iei koklarken, 6. f ile atei fler gibi, 7. Balon iirme, 8. Kpek nefes al verii. 3. Srt st yatarak 5 kg arlndaki maddeyi karnnzn zerine koyuyorsunuz. Hibir ey dnmeden yava bir ekilde burundan nefes alp, azdan vermek suretiyle alyorsunuz.

16

4. Yz st yere uzanlr. Hi bir ey dnmeden olduka yava biimde burundan sakin nefes alnr. Burundan ieri giren nefesin sras ile kala, bel, karn ve srt blgelerindeki adelelerde gerilme yapt hissedilir. Nefes alma ilemi tamamlannca, herhangi bir g kullanmadan yine burundan ayn yavalkta verilir. 5. a) Bir eyden korkmu gibi nefes aln. b) Derin bir nefes aln ve Ah hecesini fsldar gibi syleyin. c) Derin bir nefes aln ve Ah hecesini yaramaz renciye sesleniyormu gibi verin.

6. Derin bir nefes aln Ha hecesini Ha Ha Ha Ha ses aral eklinde Yakn bir nokta Orta nokta Uzak nokta Duvarn tesini dnerek syleyin.

17

7. a) Sesi ne getirme ve tnlamay kolaylatrma; fa fo fu f fe f fi almasdr. b) Sesi frlatma almas; Pa Pe Po Ba Be Bi Bo Da De Di Do eklindedir. 8. Na Ne Ni No Nu almas: lk ses altrmas iin en uygun ve yararl konson N dir. Nefes retmenin komutuyla alnp, tutulduktan sonra verilirken, nceden belirlenmi olan orta bir ykseklikte N harfi sylenir. Bu srada dil st dilerin arkasnda damaa dayanm haldedir. kinci aamada nefes verirken nce N konsonu hazrlanr. Sonra az alarak Na, Ne, Ni, No, Nu biraz hzlca bir tempoda olarak sylenir. 9. Derin bir nefes aln, bir solukta ve btn gcnzle aadaki heceleri syleyin. a) uh uh uh uh uh uh b) Yuh Yuh Yuh Yuh Yuh Yuh c) Hop Hop Hop Hop Hop Hop d) Yeh Hoh Yeh Hoh Yeh Hoh

18

A. DLN HAREKET KABLYETN GELTRME EGZERSZLER Trkede dil tembelliinin en fazla olumsuz etkiledii sesler unlardr: c, , d, j, l, n, r, s , t, z Eer bu seslerden herhangi birini karmakta glk ekiyorsanz veya seste boukluk, oluuyorsa dil egzersizleri zerinde younlamanz gerekecektir. Aadaki altrmalar dilinizi yneten az ii kaslarnz iyice yoracak kadar abartl olarak tekrar ediniz. Bunlar yaparken dudaklar ve alt ene hareket etmemeli, gerilimsiz kalmaldr.

1. Dilinizi aznzda sakz iner gibi ineyiniz. 2. Dil ucunu n alt dilere dayandrarak az iinde kklerden ileri geri hareket ettiriniz.

19

3. Dilinizi dar karn ve enenize dokundurmaya aln, byle tutun, rahatlayn. Durabildiiniz kadar durun ve ieriye ekin. 8 - 10 kez tekrar edin. Her gn biraz daha aaya uzatmaya aln.

4. Dilinizi dil ucuyla burnunuza deecek ekilde yukarya doru bkmeye alnz. Durabildiiniz kadar durun ve ieriye ekin 8 - 10 kez tekrar edin. Daha sonra gevetiniz ve defalarca tekrarlaynz.

5. a) Dilinizi sa ve sol dudak kelerine yavaa bir ekilde defalarca kaydrnz. b) Diliniz sa ve sol dudak kelerine ok hzl bir ekilde defalarca kaydrnz.

20

6. Dilinizi dar karn ve dudaklarnzn bir kesinden br kesine doru yavaa hareket ettirin. Her kede durun, rahatlayn ve tekrar edin.

7. Dilinizi aznzn iinde, enelerinizin dndan, dudaklarnzn altndan dairesel hareketlerle hzla dolatrnz. 8. Dilinizi yuvarlatp daralttnz dudaklarnz ve eneleriniz arasndan ieri - dar hareket ettiriniz.

9. a) Aznz an ve dilinizi dar karn. Dilinizin aznzn yanlarna kaymamasna ve dmdz dar kmasna dikkat edin.
21

Durabildiiniz kadar durun ve ieriye ekin. 8 - 10 kez tekrar edin. Dilinizin her gn biraz daha dar kmasna uran. b) Dilinizi dmdz dar kartp tekrar geri ekiniz ve bu hareketleri ok hzl bir ekilde defalarca tekrarlaynz.

10. Yapabildiiniz kadar hzl ve anlalr ekilde LA - LA - LA - LA - LA - LA - LA ..................... deyiniz ve dinlenerek defalarca tekrarlaynz. Yapabildiiniz kadar hzl ve anlalr ekilde KA - KA - KA - KA - KA - KA - KA ..................... deyiniz ve dinlenerek defalarca tekrarlaynz. Yapabildiinizce hzl ve anlalr bir ekilde KA - LA - KA - LA - KA - LA - KA ..................... deyiniz ve dinlenerek defalarca tekrarlaynz.

22

 Dilin gerisinden karlan K ve G sessiz harfleriyle biten kelimeleri alnz. BAK SIK GK LG PG TAK IK DK ZG DG TUK KAK REK ZAG BAG LAK PAK DK DOG LG KEK OK KEK MOG CAG KOK TIK PEK GAG CG

11. Son harfleri, dilin ucuyla sylenen sessiz harflerden oluan kelimeleri alnz. Bu harfler t, d, n, i, s, z, , dir. Dilinizin hareketini grmek iin bir ayna kullannz.
T D N L S Z

AT KOD SAN KAL BAS KAZ KA KA SAT YAD AN BAL KAS BOZ KU HA KAT AD BEN MAL SOS BZ BA KO MAT RAD SON NAL TOS BZ ZAT AD ZT OD ST UD ST D KAN DAL KIS YAN ZL CN FAL TAN SL US SZ BE SU KO SA

MUZ D

KOS YAZ LO YAS GZ MU MA

23

12. Dilin Genel almalar 1. Diliniz dilerinizin arasna sktrn ve fleyin. 2. Dilinizi dilerinizin arasna sktrn ve ok sesli olarak fleyin. 3. Bmmmm, bmmm, bmmm, bmmm, bmmm... olabildiince uzun sre tekrar ediniz. 4. Rrrrrrnn, rrrrrrrnnnn, rrrrrrrrnnnn ............. ocuklarn otomobilcilik oynamas gibi, olabildiince uzun sre tekrar ediniz. 5. Ding-dong, ding-dong, ding-dong ............. Olabildiince uzun sre tekrar ediniz.

24

B. ENE ALIMASI ene kaslar kondisyonsuz olduunda deiik hareketleri dzenli yapamazsnz. Bu durumda baz ene hareketleri kaybolarak seste de kayp oluturur. Dier nemli sorun ene darldr. Trk toplumunda yaygn bir ene darl olduu sylenmektedir. Dar ene, ak ve yuvarlak sesleri bozuk seslendirir. rnein aa, gibi anlalabilir. Ooo, uuu gibi anlalabilir. Eer enenizi yeterince iyi kullanamyorsanz tm seslerin akarlmasnda sorunlar yaayabilirsiniz. 1. Elinizi alt enenize dayayarak ak ak diye barn. Kafanzn yukarya itilmesini salayn. Bylece enenizi aaya iten kaslarnzn glenecektir. Dikkat: Bu altrmay yaparken dirseinizi herhangi bir yere dayamayn. Aksi halde enenize zarar verirsiniz. ekilde de grld gibi sadece tek elinizi dayaynz.
25

2. ki elinizin iiyle yanak kemiklerinize masaj yapn. Avularnz alt enenize doru ekip enenizi an. Bu alma boksrlerin de ok yapt ene kaslarn ok glendiren bir egzersizdir.

3. Yumruk yaplm iki ellerinizle enenizin altndan bastrn. Alt enenizi an, banz geri itin ve alt enenizi kapatn. Tekrar enenizi an ve banz daha geriye itin.

4. enenizi hzla ap kapatn;

26

5. enenizi ileri, geri, hareket ettirin;

6. enenizi saa ve sola hareket ettirin;

27

C. DUDAK ALIMASI Trkede arlkl olarak dudan kullanmna dayandrlan sesler unlardr: b, f, m, o, , p, u, , v Bu seslerde bulanklk veya anlalma gl oluturan bir konuma biimine sahipseniz, bunun mutlaka dudak tembelliinden kaynaklandn dnebilirsiniz. Bununla birlikte dudaklar dier seslerde de belli pozisyonlar alrlar. Bu ynyle rnein I, gibi sesleri karrken dudan katks dikkate alnmaldr. 1. Aznz yavaa ap kapayn. 8 - 10 kez tekrar edin. Dudaklarnzn tmyle kapal olmasna dikkat edin. 2. a) Dudaklarnz kapaynz ve birka saniye sreyle kuvvetli bir ekilde sknz. Sonra geveyiniz ve bu hakeketi defalarca tekrarlaynz. b) Olabildiince hzl bir ekilde aznz ap kapaynz. Her seferinde dudaklarnz kuvvetlice kapatmaya alnz. c) Dudaklarnz boru gibi uzatp geri ekiniz.

28

3. Islk alar gibi dudaklarnz bznz ve bu ekilde tutunuz. Dudak kaslarndaki gerilmeyi hissediniz ve sonra gevetiniz. Bu hareketi defalarca tekrarlaynz.

4. Dudaklarnz yayarak kocaman bir glmseme verin, byle tutun, rahatlayn. Yanak kaslarnzdaki gerilimi hissediniz ve sonra gevetiniz. 8 - 10 kez tekrar edin.

5. Yapabildiiniz kadar hzl bir biimde ma - mo - mo - mo - mo - mo - mo - mo .................. deyiniz, dinleniniz ve sonra bunu defalarca tekrarlaynz. 6. enenizi kapatn dileriniz birbirine desin ve hzla m - mu - m - mu - m - mu - m - mu ........................ deyiniz, dinleniniz ve sonra bunu defalarca tekrarlaynz.
29

7. Bir kalemi yatay olarak dudaklarnzda tutun konuun.

(b harflerini kullann).

Babam, bahvan Burhann Bursadaki balkdan barbunya bal bulup berber Bestaminin berisindeki bryanc Beyaztla beklediini bilmemi belirtti. 8. Son harfleri, dudaklarn hareketiyle sylenen sessiz harflerden oluan kelimeleri alnz. p, b, m harfler sylenirken dudaklar birbirine kuvvetle dedirilir. f, v harfleri alt dudak st dilerin altna hafife dedirilerek karlr.
F BAF CAF RAF KEF CF YF ZF KOF V YAV AV EV YV OV V SEV CV M AM HAM ZAM CEM REM CM BM KM
30

P BAP HAP GAP SAP ZAP RAP YAP KAP

B BABI CEB KABI TABI HESABI ORABI KTABI DOLABI

BAZI TEKERLEMELER
Babam halebe gidecekti bir deste kak alacakt, Ucunu alacalatacakt, bilmem ald alacalatt, bilmem ald alacalatacak. Al bu takatukalar takatukacya takatukalatmaya gtr. Takatukac takatukalar takatukalamam derse, Takatukacdan takatukalar takatukalatmadan al da gel. Ocak kvlcmlandrclardan msn, kap gcrdatclardan msn? Ne ocak kvlcmlandrclardanm, ne kap gcrdatclardanm. El alem ala dana ald aladanaland da biz bir aladana alp aladanalanamadk. Eller bazlamalandda biz bazlamalanamadk. Ulu orta utanmazlklarla umumu usandranlar uslandlar. Drt deryann deresini drt derghn derbendine devrederlerse, Drt deryadan drt dert, drt derghtan drt dev kar.
31

Kendirliden kemeneci kekeme kerim kentlerin kemekeliine kesenkes kar ve keke keanda kesmeekercilik yaparak kereste, kerevet, kereviz, ketenhelva, kendir, kenevir, kemene, kelem, kekik, keklik, satp kelepircilik ederek rahatma baksaydm diyor. Paa tas ile be has tas kays hoaf. u ke yaz kesi, u ke k kesi, ortadaki su iesi. Krk krk kp krknn da kulpu krk kara kp. i ieyi ilemi ie keie ki demi. Bu yourdu sarmsaklasakta m saklasak sarmsaklamasak da m saklasak. Bu yourdu mayalamal dam saklamal mayalamamal da m saklamal. Baba baki mandrmal bacnn basmalarn balkesirli bakkal basriye balatt. Lavantac lekeli leyla leblebici leylek lemiye leylaklar levhasna gsterdi
32

u kardaki kara kuru kavak, karardn m, Ey kara kuru kavak sarardn m ey kara kuru kavak! Bir tarlaya kemeken ekmiler. ki krk yrtk kel kr kirpi dadanm. Biri erkek krk yrtk kel kr kirpi, teki dii krk yrtk kel kr kirpi. Krk yrtk erkek kel kr kirpinin yrtk krkn, Krk yrtk dii kel kr kirpinin yrtk krkne, Krk yrtk dii kel kr kirpinin yrtk krkn, Krk yrtk erkek kel kr kirpinin yrtk krkne eklemiler. Sizin damda var be boz bal be boz rdek Bizim damda var be boz bal be boz rdek Sizin damdaki be boz bal be boz rdek Bizim damdaki be boz bal be boz rdee Siz de bizcileyin be boz bal be boz rdek misiniz demi. Deirmene girdi kpek Deirmenci ald ktek. Hem kepek yedi kpek. Hem ktek yedi kpek.

33

KEKEMELKTEN HATPLE GDEN YOL Demosthones zengin bir kl yapmcsnn oluydu. Henz yedi yandayken babas ld ve byk birmiras brakt. Ama akrabalar Demosthonesin kk oluundan yararlanarak mirasnn byk bir blmne el koydular. Demosthonese ok az bir ey kalmt. Mirasn hakszbir ekilde ele geiren insanlara kar dava ama tutkusu Demosthonesi bir karara zorlad. lkenin en byk hatiplerinden birisi olacakt. Ama ortada bir sorun vard. Demosthones kekemeydi. Btn bu olumsuzluklara ramen o kendini kararna adamt. Ancak o parlak bir konumac olmay istiyordu. Bu hayalin peini brakmad ve potansiyelini ortaya karmaya alt. Evinin altnda bir alma odas yaptrd ve dar kmamak iin sann yarsn kaztt. Azn akl talaryla doldurdu ve deniz kysna vuran dalgalarn grltsn bastrmaya alarak konuma pratikleri yapt. Ayrca koarken iir okumaya ve boy aynas karsnda srekli olarak konumaya balad.

34

Demosthonesin bu almalar uzun yllar srd. lk kez halk nnde konuma yapmaya ktnda, herkes kahkahadan krlmt. Ama o buna ramen hi vazgemedi. almalarn daha da artrd. Hitabeti her gn geliti ve sonunda antik dnyann en byk hatibi oldu. BLNL NEFES ALIN, STRESTEN KURTULUN Bedeni kontrol etmenin yolu doru ve dzenli nefes almaktan geer. Fakat Do. Dr. Hasan Herken, insanlarn ounun kaburga nefesi aldn, bunun ise sknty biriktirici nefes olduunu syledi. Doru nefes ar, derin ve sessiz olmas gerektiini ifade eden Herken yi bir nefes almada ncelikle akcierlerin alt ksm, sonra orta, ardnda st ksm dolar. Nefes alrken karn 5-10 cm kadar imeli dedi. Herken; Sakin ve olgun insanlar ar ve dengeli, Sinirli ve huzursuz tipler yzeysel kaburga, Hrsl insanlar dengesiz ve dzensiz nefes alr dedi. ALDIIN NEFES SENN AHSYETNDR.

35

PIRLANTA NEFES LE MUTLU OL Dr. Devapath tm sorunlarmzn yeterince nefes almamamzdan dolay rahatlyamyoruz. Oysa ocuklar doru nefes alma tekniini doal olarak uyguluyor. Enerji ile dolu olmalarnn sebebi bu. Madem doutan sahibiz bu teknie neden kullanamyoruz. nk eitimimiz yaama sanat zerine deil, hayatta kalma sanat zerine. Hayattan zevk almaktan ok, unu nasl yaparz, hangisi doru, hangisi yanl? zerine dnyoruz. Kendi yanl ve dorularmzla ocuklara hereyden korkmay retiyoruz. Korku ile byyen ocuk nefes almay unutuyor ve zamanla yanl nefes alyor. Doru nefes alamama problemi sadece Trkiyenin deil btn dnyann problemidir. Bu nefes tekniini kullanmanz sizde ne fark yaratt. Bu teknikle daha mutlu daha olumlu bir insan haline geldim. Elbette benim de problemlerim var. Kzyorum, zlyorum ama bu teknii kullanarak bu duygulardan kurtulma ansm var. Byle bir k noktasna sahip olmak beni korkusuz yapt.

36

Son yllarda panik atak hastalar artyor. Bu da m nefesle balantl? Evet. Nefes aldnzda enerjiyle dolarsnz. Bu erkek yanmz temsil eder. Nefes verdiinizde rahatlarsnz. Bu duygusall hassasiyeti, temsil eder, kadn simgeler. Korktuumuzda, sinirlendiimizde ve heyecanlandmzda nefes vermeyi brakrz, nefes alr ama nefesimizi tutarz. Nefessiz kalm gibi hissetmemizin sebebi budur. Bu gerginlii atmamzn tek yolu nefesimizi vermektir.

Nefes almak erkei, nefes vermek kadn temsil eder. Ses telleri erkeklerde 30 mm, kadnlarda 20 mm. dir. Ses telleri erkeklerde sn 120, kadnlarda 220 titrer.

37

DORU NEFES ALMAK BAZI HASTALIKLARI ENGELLER Doru bir ekilde nefes alp vermek; bata stres olmak zere, kalp, kanser, imanlk, tansiyon, hazmszlk ve nefes darlna en etkili are. Prof. Gordona gre yava ve derin nefes alma, stres ve gerginlie kar en iyi ve tek ila. nk derin nefes almada akcierdeki oksijenle karbondioksidin mbadelesi her eyi deitiriyor: Kalp atlar yavalyor, tansiyon dyor adaleler geviyor, skntlar gidiyor ve insan sakinleiyor. imanla engel: Doru nefes almann imanla engel olduunu syleyen Dr. Bic Kii strese veya bir kzgnla maruz kald vakit, karnda ya depolayan hceleri tevik eden ve itah artran, vcut bymesini salayan hormonlarn oranlar ykselir, derin nefes alanlarda bu oran ykselmez, diyor. Kan btn vcudu dakikada dolamaktadr. Kendinizi yorucu bir ie fazla verirseniz, daha hzl yrr veya koarsanz, kalbiniz yakmakta olduunuz oksijeni cierlerinizden ekmek iin atlarn sklatrmak zorunda kalr, bu yzden de yorgun dersiniz.

38

Bundan baka, yeteri kadar oksijen almayan kan, toksinlerini normal olarak gideremezse yetersiz bir metabolizmann tortularndan biri olan asit rik, kana karabilir. Bu nedenle bir sr hastalklara yol aabilir ki bunlar da bbrek iltihab, ba ars, kassal kesiklik, sinir bozukluu, romatizma, ba dnmesi gibi hastalklardr. Nihayet organlar ihtiyarlkla birlikte zayflaynca, diyafram yetersizlii, damar sertlii ya da imanlk yznden vcuda dzensiz ekilde dalan alyuvarlar, oksijenle yeterli derecede beslenemezler ve lrler. l dokular da kan tarafndan emilirler, bylece mafsallarn tutukluuna neden olurlar. DNAMK SOLUNUM, ENFEKSYONA KARI DAYANIKLILIIMIZI ARTIRIR. NEFES ALMANIN GC Saln temeli, salkl bir kan dolamdr. nk dolam sistemi oksijen ve besinleri vcudun tm hcrelerine tayan sistemdir. Salkl bir dolam sistemine sahipseniz, uzun ve salkl bir yaamnz olacak demektir. Bu, sistemin kontrol dmesi nedir? Kontrol dmesi nefes almadr.
39

Nefes almak sadece hcrelerin oksijenlenmesini kontrol etmez, ayn zamanda vcudu koruyan beyaz hcreleri ieren lenf svsnn aknda ayarlar. Lenf sisteminin grevi nedir? Bazlar onu vcudun kanalizasyon sistemi olarak dnrler. l hcreleri, kan proteinlerini ve dier zehirli maddeleri dar atma grevi lenf sisteminindir. Mehur bir lenf uzman olan Dr. Jack Shields insan vcudunun iine koyduu kameralarla lenf sistemini temizleyen uyarclarn neler olduunu gzlemitir. Bu grevi en iyi ekilde diyaframdan alnan derin nefesin yerine getirdiini grmtr. Derin nefes, vakum gibi kan dolam araclyla lenfi eker ve vcudun toksinleri yok etme hzn artrr. Gerektende derin nefes ve altrmalar bu sreci on be kat kadar hzlandrabilir. Yogoda nefes almann zerinde bu kadar ok durulmas bu yzdendir ve derin nefes alma kadar vcudu temizleyen baka bir ey yoktur. Aratrmaclar hcrelerde habis ya da kanser oluumunda temel etkinin oksijen azlnn olduuna inanmaktadrlar.

40

Sorun birok kimsenin nasl nefes alnacan bilmemesidir. Amerikaldan bir tanesi kansere yakalanmaktadr. Fakat yedi Amerikal atletten ancak bir tanesi kansere yakalanmaktadr. Yukardaki deneyler bu durumu akla kavuturmaktadr. Atletler dolaan kana en hayati elementi, yani oksijeni vermektedir. Bir dier aklama da lenf sisteminin hareketini uyararak lenf sisteminin en st dzeyde almasn salamaktadr. Sistemi temizlemek iin en etkin nefes alma ekli 1 - 4 - 2 dir. (3 - 12 - 6) (5 - 20 - 10) Bu nedenle salkl yaamann ilk prensibi derin nefes almaktr. Gnde en az defa yukardaki kurala gre on derin nefes al. NEFESLE BEYN VE VCUT FONKSYONLARININ LKS Kan yeterli oksijenden mahrum kaldnda bedenimizdeki toksinler temizlenmez. stelik kaslar oksijensiz kalr. Dahas lenf sistemi yavalad iin biriken dier atk maddelerin salkl boaltlmas gerekleemez. Vcut ksa srede hantallar, kontrol gleir, bedende kendi kendine zehirlenme nedeniyle gerginlik ve zaman iinde depresif durumlar oluur.
41

Beyin hcrelerinin beslenmesi dier hcelerden farkldr. Beyin yalnz saf glikoz ve oksijeni kullanr. Beyne giden kanda oksijen miktar azaldnda beyin glikozu kullanamaz. Beynin ihtiya duyduu yeterli oksijen ulamadnda bu sre ileyememekte, alnan bilgi yava ilenmekte, hafzaya kaydolamamakta veya yava kaydolmaktadr. Biz bu durumu ge alglama, ge fark etme, abucak unutma gibi yansmalaryla fark ederiz. Beynimiz vcudumuzun yaklak %2i arlnda olmasna ramen nefes yoluyla aldmz oksijenin %20sini kullanr. Maltoz : Glikoz + Glikoz (zm) Laktoz : Fruktoz + Glikoz (St) Sakkaroz: Galaktoz + Glikoz (ay ekeri) SOLUNUM Solunum, organizmann yaamn srdrebilmesi iin oksijenli havay akcierlere ekme ve su buharyla, karbondioksidi verilen havayla dar karma hareketinin addr. Ana ilevi budur. Konumaya etkisi, zorunlu olarak ortaya km ikinci bir ilevdir. Akcierlerin kas yaps yoktur, etrafndaki kaslar destek olarak kullanr, onlarn yardmyla; Geniler
42

havay ieri alr. Daralr havay dar verir. Havay ieri ekmeye yardmc olan en nemli kas diyaframdr. Diyafram gs boluu ile karn boluunu birbirinden ayran blmde bulunur. Belirli hareketler yaparak nefese, dolaysyla sese yardmc olur. Sesini kullanan kiiler diyafram nefesi hakknda bireyler duymu veya renmitir. Ama konumay ve ark sylemeyi meslek edinmi olanlarn bu nefesi uygulamak iin sistemli bir alma yapmalar gerekir. Doal solunumda az hep kapal tutulmal ve burundan soluk alnmaldr. Burundan soluk alnrsa alnan hava snr ve temizlenir. nk burnun iindeki kvrmlarla kk kllar szge grevini grrler. Azdan soluk almann byk zararlar vardr. Bununla beraber diksiyonda bazen azdan soluk almak da gerekir. Konumac sz sylerken her zaman gereken yerde soluk almak iin azn kapayacak zaman bulamaz. BEDENSEL BR ZR YADA KONUMANIN GEREKTRD ZEL DURUMLAR DIINDA SOLUK BURUDAN ALINMALIDIR, AIZDAN VERLMELDR.
43

NEFES ALMA EKLLER 1. Yanl Nefes: Gs Nefesi Bu nefes ekline omuz nefesi diyenler de vardr, nk nefes alrken omuzlar kalkar, st gs geniler. Diyafram aa inmez, hatta biraz ykseldii iin karn ieri girer. Bu tr omuz ve gs hareketleriyle alnan nefesle tabiki vcuda oksijen girer ve yaam devam eder ama konuarak ve sahne zerinde arkc olarak mesleini srdrenler bu nefes eklinden uzak durmaya alrlar. Bu nefesle ense ve boyun kaslar negatif etkilendii iin kaslarda gerilim yaratr ve bu gerilim hanereyi etkiler. 2. Doru Nefes: Karn-Kaburga Nefesi: Btn nefes kaslarnn katlmyla gerekleir, esas grev diyaframdadr. Nefes alnca diyafram bzlr ve aa iner, gevek duran karn duvar diyaframn aa inmesiyle dar doru geniler. Nefes alrken: Karn dar kar. Diyafram aa iner. Nefes verirken: Karn ieri girmeye balar. Diyafram yukar kar.
44

Dr. Bic ise, doru nefes alma alkanln kazanmann yrme sporuyla salanabileceini sylyor. DORU NEFES ALMAK Gordona gre en doru nefes alma ekli, bebeklerin nefes alma teknii. Bebeklerin nefes almalarna dikkat ettiimiz zaman karnlarnn nefesle ykselip alaldn grrz. Bu, derin ve yava nefes almalarnn sonucudur. Zamanla insann nefes almas yzeye yaylr ve gsten nefes alp vermeye balar. Mzisyen, algc ve sporcularn dnda insanlarn ou yanl nefes alp vermektedir. Bu da strese yol aar. imdi de gnnzn nemli bir ksmnda ayn ekilde nefes alyorsunuz. Geceleyin yatanza girip srtst yattnz zaman diyaframdan nefes alp verirsiniz. Bu durumda nefes alrken karn ykselmekte nefes verirken inmekte ve bu hareket ok rahat zorlanmakszn gereklemektedir. Fakat ayaa kalknca bu durum bazen, hatta ou kez deiiklik gstermekte, bir ok insan, yatarken olduu gibi nefes almay srdrememektedir.

45

DYAFRAM NEFESLER: 1) Srtst yatarken 2) Esnerken 3) Glerken 4) Alarken 5) iek koklarken 6) f ile atei sndrrken 7) Kpek nefesi alp verirken. nl talyan arkclar tarafndan srekli anlatlan; en doru nefesin Diyaframdan solunum olduudur. Bunu tuhaf veya yorucu bir ey sanmayn. Kesinlikle deil! nk, siz de ana kucanda bir yavru olduunuz srada bu ekilde nefes alyordunuz. Srtst yattnz zaman kullandnz solunum yntemini, ayakta durduunuz zaman da kullanmak. Bunu da zor bir i sanmayn. Yapacanz ilk altrma: Srtst yatarak derin derin nefes almaktr. Bayan Melba; Gzel sesin olgunlamasna en ok yardm eden ey, doru drst nefes almaktr, diyor. Sesimizi dzeltmek yolunda atacamz, ilk adm, doru nefes almaya almaktadr.
46

NEFES, SESN TEMELDR. Diyafram nefesi aldnz takdirde, yalnz sesiniz dzelmekle kalmaz, mrnz uzatrsnz. Opera arkclar ve sesle uraan retmenler, mrlerinin uzunluuyla tannmlardr. nl Manuel Garcia 101 yl yaamt. NEDEN YANLI VEYA EKSK NEFES ALIYORUZ Akcierimizin sa tarafndan , sol tarafndan iki lop vardr. stteki loplarn alabilecei oksijen hacmi alttaki loplarn alabilecei hacme gre ok daha snrldr. Cierimiz oksijenle dolduunda alveol kesecikleri alr, ierisi oksijenle dolar. Ancak cierimizi gsn st ksmndan doldurduumuzda sadece snrl olan st loplar kullanm oluruz; yeterli miktarda kan yeterince temizlenememi olur. Doru soluma diyaframdan yaplmal, nefesin verilmesinde grtlak deil karn kaslar kullanlmaldr. Diyaframdan mkemmel soluma yaplamadnda ve nefes diyaframdan kontrol edilemediinde sesin gzel k imkanszlar.

47

Diyafram ile soluma yapldnda cierlerin alt loplar etkili kullanlr ve cierlere en az % 50 daha fazla oksijen alnr. Kapasitenin altnda oksijenle yaplan dier solumalarda ses bozuk, kontrolsz ve kesintili kar. Nefes kontrol edilemediinde ses ok fazla hava harcar. Konumacnn nefes tkanr. Konumada dengesiz duraklamalar, tutukluklar oluur. Bedensel bir zr ya da konumann gerektirdii zel durumlar dnda, soluk burundan alnmaldr. Diyaframla ve gsle soluk alnabilir; ancak, gsn st blmnden alnmas durumunda, cierlerimizin ancak % 10unu kullanm olur ki bu da konumacda karn skmas, soluk kesilmesi, yorgunluk ve bunlarn sonucunda aknlk, bocalama gibi baarszlklar ortaya karr. Hatal beslenme yznden kaybettiiniz diyafram ile soluma yeteneinizi yeniden kefedeceksiniz. Amacnz, akcierlerimizi aaya doru doldurarak nefes alabilmek, tersine bir hareketle karn ieri ekmektir. Nefes alnrken karn darya itilir, verirken ieriye ekilir. Nefes almalarnda baarl olabilmek iin her yemekte midenizin 1/3n bo braknz.
48

YANLI VE EKSK NEFES ALMA ok derin nefes aln ve organlarnzn hareketini aynada gzleyin. Gsnz iti mi? Omuzlarnz yukar kalkt m? Karnnz ieri ektiiniz mi? Banz geriye doru ediniz mi, enseniz gerildi mi? Yukardakilerden herhangi biri olduysa, ne nefes almaya yardmc oldunuz, ne de nefesinizi oaltabildiniz demektir. Aslnda tek yaptnz vcudunuzun st ksmn germektir. Eminim ki gsnz iirerek veya omuzlarnz kaldrarak etrafta dolamazsnz. Ama gergin zamanlarda bunlar olur. Bir sunum yapmak zorunda kaldnzda neler olduunu anmsayn. Nasl hissetmitiniz? Gsnz gerilmi miydi? Kalbiniz hzl hzl atyor muydu? Aznz kurumu muydu? Szckler boaznza dmlenmimiydi? TM BUNLAR OLDUUNDA, NEFES ALMANIN RTMN DIINA IKMISINIZ DEMEKTR.
49

Doru nefes alma metodunda ki buna kaburga kemikleri arasndan diyafram nefesi ad verilir kaburga kemikleri arasndaki kaslardan ve diyaframdan yararlanlr. Diyafram, kaburga kemikleri altnda yer alan iri kastr. Nefes verirken, kaburga kemii i kaslar kaslr ve nefes alma ileminin tersi gerekleir. Kaburga kemikleri ie doru hareket eder, i organlar da, diyaframn yukar doru hareket ederek yuvarlak doal eklini almasn salamak iin yukar basn yaparlar. Diyaframn doal yuvarlak ekline dnmesi iin yapt hareket, kademeli bir harekettir. Bu da, konuma srasnda havann sabit akmn salar. Kaburga kemiklerinin i kaslar istemli kaslardr. Yani hareketlerini kontrol edebilirsiniz. Bu nemlidir, nk bazen nefesinizi tutmanz gerekir. rnein, su altnda yrrken, belli bir sre nefesinizi tutmanz gerekmektedir. Vcudunuz gergin olduunda,bu kaslar da gerginleir ve neticede doru bir ekilde nefesinizi veremezsiniz. Nefes verme ilemini yavalatmak,hatta ksa bir sre iin durudrmak mmkndr ki gergin olduunuzda yaptnz eyde budur.kaburga kemiklerinin i kaslarndaki herhangi bir gerginlik ,nefes verme
50

ilemini sekteye uratr.Nefessiz kaldnz hissettiinizde ,bu durum gerekten nefes almadnz iin deil,nefesinizi tuttuunuz iindir.gergimlii dar atmak iin nefesinizi dar verirsiniz. Kzgn veya sinirliyken sesiniz gerginleir. Ama unutmayn ki ne yapmak istediinize bal olarak sesinizi eitmek kolaydr, nk kaslar eitilebilir. Dier yandan ,duygusal bir havada deilseniz, kas hareketkerinizi istediiniz dorultuda denetleyebilir ve sesinizi yumuatabilirsiniz. Yine bu durumda duygular taklit etmek te mmkndr. Aktrler ite bu nedenle istedikleri gibi kzgn, korkmu, zgn veya mutlu grnebiliyorlar. Tabii, bu durum seslerini kontrol edebilenlerin sadece onlar olduu anlamna gelmez. Herkes bunu yapmay renebilir. nk ses bir kas hareketinin sonucudur ve kaslar eitilebilir. Bu, sesinizi istediiniz gibi kullanabileceinizin renilmesi asndan ok nemli bir admdr. yi akord edimli mzik aletlerinde olduu gibi sesin iyi kmas yine aleti alana baldr,aletin kendisine deil. Kalbinizin at hzlanm, aznz kurumu, elleriniz titriyor olabilir ama bunu hi kimsenin fark etmemesi sesinizi kontrol etmenize baldr.
51

Verebileceim en nemli tavsiye budur. Sinirli hissettiinizde nefesinizi verin. Birok zor durumdan bunun sayesinde kurtuldum ve birok insan bunun ok etkili bir yol olduunda hemfikir. Nefes almak en temel rahatlama biimidir ve bu da kulaa olduka mantkl geliyor. Nefes alma ayn zamanda sesin temelidir. Sese enerji verir. Ama gergin olduumuzda nefesimizi tutarz. Nefessiz kalm gibi hissetmemizin nedeni de budur. Bu gerginlii atmann tek yolu nefesimizi vermektir. REZONANSINIZI NASIL ALITIRIRSINIZ? 1) Konuma ekliniz yumuak mdr? 2) Sz aznzda geveler misiniz? 3) Genelde sizden sylediinizi tekrar etmeniz istenir mi? 4) 20dk den daha fazla konutuunuzda sesiniz yorulr mu? 5) Sesiniz atlak kar m? 6) Hi sesinizin trp gibi ktn fark ettiniz mi? 7) Sesiniz bouk mu kar? 8) Genizden gelen bir sesiniz var m? 9) Sk sk grtlanz temizlemek ihtiyac duyar msnz*
52

10) Uzun bir konumadan sonra sesiniz atallar m? 11) Sesinizi kalablkat duyurabilir misiniz? 12) Toplantlarda konuurken kendinizi rahatsz hisseder misiniz? Bu sorulardan herhangi birini evet yant veriyorsanz, rezonans ve diyafram altrmalarn yapmaya adaysnz demektir.

NSANDA SES OLUUMU: Hava titreiminin kulakla duyulanna ses diyoruz. Ses, karn kaslar, diyafram, akcierler, kaburgalar, nefes borusu, grtlak ve iindeki ses telleri, az ve burun boluklarnn ortak bir disiplin iinde ayn anda alarak havay titretirmesi ile oluur. Konuma yetersizliklerinden bazlar sinirlilik, ar heyecanllk, gvensizlik gibi sebeplerdir. Ses iyiletirimi ve gelitirimi almalarnda izlenecek yollar, solunum yollarnn dzgn ve doru kullanmndan geer.

53

SES VE DUYGULAR Sesiniz dinleyicilere kar tavrnzn ifadesidir. Sk sk, Ne sylediin deil, nasl sylediin nemlidir, szn duyarsnz. Kzgn veya sinirliyken, sesiniz gerginleir. Ama unutmayn ki, ne yapmak istediinize bal olarak sesinizi eitmek kolaydr, nk kaslar eitilebilir. Ses bir kas hareketinin sonucudur ve kaslar eitilebilir. Kalbinizin at hzlanm, aznz kurumu, elleriniz titriyor olabilir ama bunu hi kimsenin fark etmemesi, sesinizi kontrol etmenize baldr. NE SYLEDN DEL, NASIL SYLEDN NEMLDR. NASIL DUYULURSUNUZ? Sesinizi duyurmann srr karnnzdan konuurken esinizi desteklemek iin nefesinizi kullanmaktr.Daha kuvvetli konumak iin boaz kaslarnza bask uygularsanz sesiniz gergin bir ekilde kar ve sonunda aryan bir boaznz olur. Y KONUMAK N NEFES ALMALISINIZ.
54

Gnlk yaantmzda ksa kesik nefesler alr ve cierlerimizin sadece st yarsn havayla doldururuz. Stres altndayken daha hzl nefes alrz ama cierlerimizin tam kapasitesini kullanmadmz iin nefessiz kalrz; konuurken de bazen cmlenin sonuna gelmeden nefessiz kalabiliriz. SES BAKIMI - Bol su iin, buhar ekin. - ay ve kahve tketimini azaltn. - Sigaray brakn, sigara iilen yerlerden uzak durun. - Boaznz temizlemekten kann.
(Tkrk retmek iin dilinizi srn yada bir yudum su iin.)

- Her gn sesinizi dinlendirin. - Sesinizi daha yksee kmak iin zorlamayn. - Yorgunsa zorlamayn. - Boaznz rahatszsa konumayn ya da fsldamayn. oumuz bilerek ya da isteyerek olmasa da, cierlerimizin ancak %10unu kullanrz. Derin nefesler alarak bu kapasiteyi arttrrz.

55

SES SALIINIZI KORUMAK N GEREKL HJYENK KURALLAR Boaznz kazr tarzda temizlemeyiniz, ksrmeyiniz ve barmaynz; Genelde gcklanmay nlemek da mevcut salglar temizleme ve ksrme ihtiyac hissedersiniz. Ancak, bu hareket ses tellerinin ok iddetli ekilde birbirlerine arpmalarna ve tahriine neden olur.Tahri sonucu ses telleri zerindeki dokulardan salg oluumu daha da artar. Tercih edilecek en iyi yntem hzla burnunuzu ekip yutkunmaktr. Bu hareket ses telleri zerinde biriken ve ses kalitenizi olumsuz etlikeyen salglarn uzaklamasn salar. Vazgeemiyorsanz ve bu bir alkanlk haline gelmise bunu en sessiz ekilde yapn.Boaznzdaki rahatszlk hissini gidermek iin esnemek,bir miktar su imek de yararl olabilir. Bol Sv Alnz: Bol sv alnmaldr (Gnde ortalama 2 lt) bylece ses tellerimiz zerinde hava geii srasnda koyulaan salglar yumuamakta ve kayganlk artmaktadr.
56

deal Kilonuza Ulanz: Ar kilolar ve duru ekli ses bozukluunu arttrmaktadr. Duru ekli dik ve rahat olmaldr. Yeme me Kalitesi ve Dzeni Salaynz: Yeme ime davran sesin kalitesini nemli lde etkilemektedir. Scak veya souk, nk kahve, ay, asitli, baharatl ve katk maddeleri ieren gdalar ses kalitesinde bozulmaya neden olmaktadr. Ses Saln Etkileyen lalar Kullanmaynz: Antibiyotikler: Bir ksm midede belirgin derecede asit salgsn arttrmakla ve bu asit geri ka yolu ile ses tellerimizi kalnlatrabilmektedir. Nefes Ac lalar: ounda idrar sktrc etki vardr ve vcuttan su atlmna neden olarak ses tellerimizin kayganln salayan suyun azalmasna ve ses tellerimizi kullanm srasnda zarara uratr. Aspirin: Aspirin bunun yannda mide asidini de arttracak reflye bal seste bozukluk yapmaktadr. Ar Kesiciler: almalar srasnda kas kullanmna bal arlar oluabilmektedir, ancak bu nemli bir bulgudur, zira ar oluur ise sesi dinlendirmek ya da teknii deitirmek gerekmektedir. Ar kesiciler bu kontrol kaybetmemize neden olur.
57

SES KISIKLIININ NEDENLER 1. AKUT LARENJT: Ses ksklnn eitli nedenleri vardr. Bunlarn ou ciddi salk problemlerine neden olmazlar ve ksa srede dzelirler. Ses ksklnn en sk nedeni akut larenjittir. Akut larenjit, souk algnl ve dier st solunum yolu enfeksiyonlar srasnda ya da ar barmaktan kaynaklanan ses zorlamalarnda ortaya kar.

2. SES TEL NODL: Uzun sreyle ar ve zorlanarak kullanlmas alkanl, ses telleri zerinde nodl ad verilen ve ses ksklna neden olan kk iliklerin ortaya kmasna neden olur. Ses teli nodl hastal genellikle retmen hastaldr. Ayn zamanda mzisyenlerde de grnr. Nefesin yanl kullanlmasndan dolay ses telleri birbirine arpar. Ses teli zerinde mercimek byklnde yaralar meydana getirir. Buna ses teli nodl denir.

58

3. REFL: Erikinlerde ses ksklnn sk grlen sebeplerinden biri de yemek borusu ile midenini birletii noktada bir adalenin zayflna bal olarak, mide iindeki asitli svnn yemek borusundan grtlak seviyesine ykselerek ses tellerini tahri etmesidir; buna larengo farengeal refl ad verilmektedir. Ses kskl zellikle sabahlar fazladr ve gn iinde azalr. Ses kskl ile birlikte boazda taklma, yabanc bir madde varm hissi ve sk boaz temizleme alkanl da sk grlen belirtilerdir. Ses ksklklarnn 2/3nde rastlanan problem refl larenjit ad verilen bir hastalkt, Larenks yemek borusunun st ucunda ve hemen nnde yer almaktadr. Mideden geri kaan asidin larenkse uzun sreli temas sonucunda, larenjit ortaya kmaktadr. Bu oran lkemizde % 84tr. Refl larenjit seskskl dnda boazda yanma, batma, taklma, geniz aknts ve yutkunmayla dzelmeyen balgam hissine neden olmaktadr.

59

REFL LE BRLKTE SES PROBLEMNZ DE VARSA YAPACAKLARINIZ - Bararak,yksek sesle ve ar konumalardan kannz. - Gribal bir enfeksiyon srasnda ses kskl ortaya karsa,ksk olduu dnem sresince konumamaya ve ses karmamaya alnz. - Uyku dzeninize dikkat ediniz.yat kalk zamanlarnz ve uyku srenizi sabit tutmaya alnz. Uyku gereksiniminizi vcudunuzun isteklerine gre belirleyiniz. - Boaz temizleme hareketi ses tellerinize zarar verir,alkanlk haline getirmemeye alnz.sk sk su yudumlayn veya sessiz ve hafif bir biimde ksrerek salglar atmaya alnz. - Sk sk su iiniz.gnde 2-3 lt arasnda su ses tellerinin kayganlamasn ve titreimlerin kolay olmasn salar. - Psikolojik durumlar sesi etkilemektedir. Skntl ve stresli anlarnzda mmkn olduu karda az konumaya gayret gsteriniz. - Yatarken yksek yastk kullanp,mide salglarnn boaznza gelmesini nleyiniz.

60

10

11

12

13

14

15

16