TEMA 1 : SISTEM BUMI

KONSEP SISTEM(1).
Bumi sebagai sistem.(R.J. Chorley) Set angkubah = unsur2 yg bertindak antara satu sama lain. Sistem mempunyai tenaga dan bahan yg dpt keluar dan masuk. Tenaga matahari ialah penggerak seluruh operasi sistem. Sumber daripada tenaga matahari mampu menyeimbangkan keseluruhan unit/angkubah dalam sesuatu sistem. Sistem memiliki sempadan sendiri. Sistem memiliki sifat pemulihan kendiri (self-regulation)

CIRI-CIRI ALAM SEKITAR FIZIKAL(1)

Mempunyai angkubah/unsur2 yang berada di dalam satu sempadan dan saling berinteraksi antara satu sama lain. Mempunyai bahan spt air, gas, mineral yg boleh masuk dan keluar dari sempadan sistem. Bermaksud adanya input, penggunaan, storan(simpanan) dan output. Mempunyai tenaga yg boleh mengalir, masuk dan keluar dari sempadan sistem. Kesemua angkubah dalam sistem dpt berfungsi utk mencapai keseimbangan.

CIRI-CIRI ALAM SEKITAR FIZIKAL(2)

Mempunyai sempadan yg jelas dan boleh dibezakan dengan sistem yang lain. Berdasarkan inilah, sesebuah sistem dibahagikan kepada 2 iaitu sistem amkro dan mikro. Semua angkubah berfungsi dan bertindak balas antara satu sama lain terutamanya apabila sesuatu angkubah mengalami perubahan/gangguan.

JENIS SISTEM
TERPENCIL (ISOLATED) TERTUTUP (CLOSED) TERBUKA (OPEN)

SISTEM TERPENCIL.
Mempunyai sempadan tertutup. Tidak membenarkan tenaga keluar masuk dan bahan ke dalamnya. Tidak diperolehi di dalam alam nyata Cuma di dalam makmal shj. Cth : gas dalam tabung uji(test tube)

SISTEM TERTUTUP.
Mempunyai sempadan tertentu. Sempadan ini hanya membenarkan pertukaran tenaga sahaja hanya berlaku keluar masuk tenaga. Output dan input tidak berlaku. Cth : Bumi dan matahari. Bumi hanya menerima tenaga sahaja daripada matahari dan bukannya bahan.

SISTEM TERBUKA
Membenarkan bahan dan tenaga masuk serta keluar menerusi sempadannya. Sistem ini akan bergerak dan berfungsi hingga sampai ke tahap stabil(climax). Pada tahap stabil, input bahan dan tenaga adalah sama banyak dengan output bahan dan tenaga. Sistem jenis ini banyak diperolehi di alam nyata dan boleh didapati di semua skala sama ada makro/mikro. Cth : sistem ekologi pada tahap makro yg boleh dipecah beberapa bahagian unit mikro spt ekositem hutan, ekosistem muara, ekosistem tasik, ekosistem laut dan lain2.

INTERAKSI ANTARA SISTEM ALAM SEKITAR FIZIKAL.

Dibahagikan kepada 3 iaitu : Sistem morfologi/sistem berstruktur. Sistem berfungsi/sistem lata. Sistem interaktif/ sistem morfologi + sistem lata ).

SISTEM MORFOLOGI.
Terdiri daripada ciri2 fizikal yg beroperasi. Bagi setiap unit sistem ini terdapat unsur2/parameter yang saling berinteraksi. Cth : unit sistem pantai terdiri daripada cerun pasir, taburan bijian pasir, keteguhan pantai, kekuatan ombak, arus, pasang surut dan lain2. Sekiranya perubahan berlaku kepada salah satu unsur/parameter maka unsur2 yg lain akan turut mengalami perubahan bagi mencapai keseimbangan.

SISTEM BERFUNGSI/SISTEM LATA.

Lebih bersifat sehala. Merujuk kepada rantaian subsistem yg mengandungi input, storan dan output. Output bahan dan tenaga dari satu subsistem akan menjadi input kepada subsistem yg lain. Cth : kitaran hidrologi output dari sistem atmosfera dlm bentuk kerpasan menjadi input kpd sistem geormofologi. ( air hujan masuk ke tanih, sungai, tasik, kolam dan lain2.

 Jalinan/kombinasi antara sistem morfologi dan sistem lata. Cth : kemampuan serapan tanih(susupan air ke dalam tanih) adalah merupakan parameter penting dlm unit morfologi cerun dan pada masa yang sama merupakan storan air dalam sistem lata apabila dipisahkan antara sistem morfologi dgn sistem lata.air yg tersimpan di dlm akuifer ini akan mengalir menjadi input kpd saliran khususnya sungai yg menjadi komponen kpd sistem morfologi. Maka wujudlah kombinasi yg tidak boleh dipisahkan anatara sistem morfologi dan sistem lata.

SISTEM BERINTERAKSI.

A
A O

C
SISTEM LATA
O

SISTEM MORFOLOGI
I

SISTEM PROSESTINDAKBALAS

BIL 1

TOPIK Kaji cuaca/iklim

SISTEM BERSTRUKTUR Bentuk awan Ketinggian awan Ketebalan awan Storan pemintasan Storan lembapan Tanih Storan saluran pH tanih Ketebalan tumbuhan Ketebalan tanih Gradien cerun Ketumpatan saliran Gradien saluran Cerun pantai Saiz partikel Keluasan pantai Bentuk glasier Aspek kori

SISTEM BERFUNGSI Sejatan Pemeluwapan Kerpasan Aliran sungai Luluhawa Kesotan tanih Penpodzolan Golekan lelasan Damparan Ombak undur Biasan ombak Hakisan salji Pergerakan

SISTEM BERINTERAKSI Tekanan rendah Latitud tengah

Hidrologi

Banjir

Tanih Geormofologi fizikal Pantai

Ekosistem Lembangan saliran Tanjung-teluk Fasa iklim Glasier

Glasier

INTERAKSI ANTARA SISTEM ALAM SEKITAR FIZIKAL.

SISTEM GEORMOFOLOGI

SISTEM ATMOSFERA

SISTEM HIDROLOGI

SISTEM EKOLOGI

SISTEM SURIA DAN SISTEM BUMI (SURIA DAN PLANETNYA)

Alam semesta terdiri drp ribuan juta galaksi/nebula. Nebula ialah kelompok besar bintang, gas dan habuk. Kedudukan galaksi berkelompok. Setiap kelompok terdiri drp himpunan berjutajuta bintang, gas & habuk. Cth : Bima Sakti yg mengandungi hingga 100 billion bintang. Bumi terletak di sini.

SISTEM SURIA
Terdiri drp 8 buah planet serta objek lain. Berikut ialah 9 buah planet dlm sistem suria. Utarid Zuhrah Bumi Marikh Musytari Zuhal Uranus Neptun

 Kesemua planet di sistem suria beredar mengelilingi matahari. Matahari pusat sistem suria. Planet2 mempunyai saiz berbeza dan jarak yg berbeza dri matahari.

 Pusat kpd semua planet di sistem suria. Daya tarikan graviti matahari menyebabkan semua planet beredar mengelilinginya. Berdiameter 1 391 9801 km. Terdiri daripada beberapa unsur spt hidrogen & helium. Helium & hidrogen membentuk hampir 99% isipadu matahari. Suhu permukaan dianggarkan kira-kira 5 500C dan teras pula ialah 15 juta C. Suhu tinggi ini menyebabkan matahari mengeluarkan cahaya. Sumber tenaga utama sistem suria.

MATAHARI

UTARID
Planet yg plg hampir dgn matahari pd kira2 jarak 57.9 km. Berdiameter 487.8 km. Permukaannya hampir menyamai permukaan bulan(kawah2, tanah tinggi dan lembah). Suhu pd waktu siang kira-kira 400C & mlm kira2 200C. Julat suhu besar ini disebabkan tidak wujud lapisan atmosfera yg boleh memerangkap tenaga matahari. Tidak mempunyai satelit.

ZUHRAH.
Planet kedua hampir dgn bumi. Jarak dri matahari kira-kira 108.2 juta km. Saiz & jisimnya lebih kurang sama dgn bumi. Berdiameter 12 104 km. Atmosferanya mengandungi gas karbon dioksida yg menebathaba drp matahari. Suhu permukaan kira-kira 457 C. Sentiasa diliputi awan tebal yg mengandungi asid sulfurik. Tidak mempunyai satelit.

BUMI
Planet ketiga dlm sistem suria. Jarak dri matahari kira-kira 149.6 juta km. Berdiameter 12 753 km. Satu-satunya yg dihuni hidupan. Beredar mengelilingi matahari ikut orbit. Berputar pd paksinya dari barat ke timur selama 24 jam. Mempunyai satelit sendiri iaitu bulan.

MARIKH

Planet yg kecil dlm sistem suria . Jarak dri matahari ialah kira-kira227.9 juta km. Berdiameter 6 785 km. Kelihatan merah kerana diselaputi debu merah. Satu putaran mengelilingi matahari mengambil masa 1.88 tahun. Tarikan graviti lebih lemah menyebabkan atmosfera memiliki karbon dioksida yg sangat nipis berbanding atmosfera bumi. Memiliki 2 satelit iaitu Phobes & Diemos.

MUSYTARI.

Planet terbesar dlm sistem suria. Berdiameter kira-kira 142 800 km. Jarak dri matahari ialah 778.3 km. Mengelilingi matahari sekali dlm masa 12 tahun. Berputar pd paksinya selama 9.8 jam bagiu setiap putaran. Terdiri 84% gas hidrogen, 15% gas helium dan bakinya gas ammonia, mentana, wap air dll. Mempunyai jaluran2 asteroid yg gelap & lingkaran cahaya. Mempunyai 60 buah satelit.

ZUHAL
Planet kedua terbesar dlm sistem suria. Jarak dgn matahari kira-kira 1 427 juta km. Berdiameter 119 871 km. Beredar mengelilingi bumi ikut orbit dan ambil masa 29.5 tahun lengkapkan 1 edaran. Suhu lapisan atmosfera ialah -170C. Atmosfera terdiri drp gas hidrogen dan gas mentana. Berputar pada paksinya. Satu putaran ambil masa kira-kira 10.67 jam. Banyak memiliki cincin dan 31 buah satelit.

URANUS
Planet ketiga terbesar dlm sistem suria. Jarak dri matahari 2 871 juta km. Berdiameter ialah 51 488 km. Ambil masa 84 tahun Bumi utk lengkap putaran keliling matahari. Atmosferanya kehijauan krn kesan kehadiran gas mentana. Satu putaran ambil masa 17.24 jam. Suhu di permukaan terlalu sejuk kerana jarak yg jauh dri matahari. Mempunyai 18 buah satelit.

NEPTUN
Planet kelapan dlm sistem suria. Jarak dari matahari kira-kira 4 497 juta km. Berdiameter 49 493 km. Suhu ialah -210C terlalu rendah kerana jaraknya yg terlalu jauh dri matahari. Satu tahun Neptun = 165 tahun Bumi Satu putaran ambil masa kira-kira 16 jam. Miliki 8 buah satelit mengelilingi.

PERGERAKAN BUMI DALAM SISTEM SURIA.

PERGERAKAN FENOMENA YANG BERLAKU BUMI Putaran bumi Kejadian pasang surut air laut. Kejadian siang dan malam. Peredaran Kejadian empat musim bumi Kejadian gerhana Bulan dan gerhana Matahari

FENOMENA GERHANA
Berlaku apabila Bulan, Bumi dan matahari berada pqada satu satah mendatar yg sama. Jika bumi berada di antara matahari dan bulan maka bayangan bumi akan jatuh pd bulan dan menyebabkan berlakunya GERHANA BULAN. Jika bulan berada di antara matahari dgn bumi, maka bayangan bulan akan jatuh pada permukaan bumi menyebabkan GERHANA MATAHARI.

KEJADIAN EMPAT MUSIM

TARIKH KETERANGAN Matahari tegak di garisan Khatulistiwa. Kejadian ekuinoks. Musim bunga di hemisfera utara dan musim Luruh di hemisfera selatan. Siang dan malam sama panjang. Matahari tegak di atas Garisan Sartan di hemisfera utara. Kejadian solstis. Musim panas di hemisfera utara dan musim sejuk di hemisfera selatan. Siang dan malam tidak sama panjang . 24 jam siang di kutub utara & 24 jam malam di kutub selatan. Matahari tegak di garisan Khatulistiwa. Kejadian ekuinoks. Musim luruh di Hemisfera utara dan musim bunga di hemisfera selatan. Siang dan malam sama panjang. Matahari tegak di atas garisan Jadi di hemisfera selatan. Kejadian solstis. Musim sejuk di Hemisfera Selatan dan musim panas di Hemisfera Utara. Siang dan malam tidak sama panjang. 24 jam siang di kutub selatan dan 24 jam malam di kutub utara. 21 MAC

21 JUN

23 SEPTEMBER

22 DISEMBER

KOMPONEN UTAMA SISTEM BUMI.

Bumi berbentuk sfera. Keluasan kira-kira 510 juta km persegi. 70% air manakala 30% daratan. 4 komponen iaitu : Atmosfera Hidrosfera Litosfera Biosfera

KOMPONEN ATMOSFERA(1).
Lapisan udara di sekeliling bumi. Ketebalan dianggarkan lebihi 1000 km. Terdiri drp beberapa jenis gas iaitu : Nitrogen (78%) Oksigen (21%) Karbon dioksida (0.03%) Argon (0.93%) Selebihnya gas2 nadir.

KOMPONEN ATMOSFERA(2).
Turut mengandungi wap air, asap dan partikel terampai spt debu, habuk, jelaga, dll. 75% udara terletak di bawah atmosfera, iaitu 16-20 km dri permukaan bumi.

KOMPONEN ATMOSFERA (3).

NAMA LAPISAN CIRI-CIRI Paling hampir dgn permukaan bumi. Ketebalan berbeza ikut kwsn bumi 16 km di khatulistiwa dan 8 km di kutub. Menampung kehidupan manusia, haiwan dan tumbuhan dgn membekalkan oksigen, karbon dioksida dan hujan. Suhu dn tekanan berkurangan ikut ketinggian ( alami kadar tukaran adiabatik ) TROPOSFERA Fenomena cuaca berlaku di lapisan ini spt ribut, kilat, petir, hujan, salji dll. Penebat bahangan matahari dan bahangan bumi. Menyerap kedua-dua bahangan agar suhu bumi sentiasa stabil. Halang kehilangan haba drp permukaan bumi.

Terletak di lapisan troposfera dan menganjur kira-kira 50 km dr permukaan bumi. Tidak berawan, kering & tidak stabil. STRATOSFERA Mengandungi gas ozon utk serap sinar lembayung & lindungi manusia, tumbuhan & haiwan drp radiasi berlebihan sinaran itu. Dikenali juga sbg ozosfera. Amat sesuai utk penerbangan supersonik.

NAMA LAPISAN MESOSFERA

CIRI-CIRI

Terletak kira-kira 50-80 km dri muka bumi. Udara di dalam nipis & suhu di dalam semakin sejuk apabila semakin tinggi ke angkasa sehingga mencecah 80 C. Berlakunya pemusnahan dan penghancuran meteorit(tahi bintang ) TERMOSFERA Berada antara 80-100 km dari muka bumi. Suhunya meningkat (cepat panas) dgn cepat apabial semakin tinggi. Hal ini kerana oksigen & nitrogen dlm lapisan ini menyerap banyak sinar lembayung matahari dan menukarkannya menjadi tenaga haba.

NAMA LAPISAN IONOSFERA

CIRI-CIRI Berada antara 80-500 km dari muka bumi. Punyai banyak ion yg boleh pantulkan gelombang radio yg penting kpd perkembangan komunikasi. lapisan ini mempunyai aurora iaitu kilauan cahaya berwarna-warni hasil tindakan zarah-zarah bercas dgn gas atmosfera dan magnet bumi. Terletak lebihi 500 km dari muka bumi Lapisan atmosferayg terakhir sblm memasuki ruang angkasa lepas. Sebahagian besar lapisan ini terdiri drp gas helium dan hidrogen dgn udara yg sgt nipis.

EKSOSFERA

KOMPONEN HIDROSFERA.
Hidrosfera ialah semua bahagian bumi yg mengandungi air spt laut, paya, kolam & sungai. 70% drp muka bumi ialah komponen hidrosfera ini. 97.2% air masin, 2.8% air tawar. Lautan ialah komponen penting. Lima lautan utma dunia ialah Lautan Pasifik, Lautan Atlantik, Lautan Hindi, lautan Antartik dan Lautan artik. Lautan Pasifik yg paling besar.

Fungsi lautan ialah Membekalkan air hujan Menyederhanakan suhu sekitar Mewujudkan ekosistem maritim

Perubahan kpd unsur lautan akan dialami oleh komponen sistem yg lain. Cth : apabila suhu arus laut meningkat maka sistem atmosfera juga akan berubah. Tiupan angin dari laut ke daratan akan menjadi lemah, hujan semakin berkurangan, dan cuaca menjadi panas. (El-Nino)

PERATUSAN KANDUNGAN MINERAL DALAM AIR LAUT.

MINERAL Natrium klorida Magnesium klorida Magnesium sulfat Kalsium sulfat Kalium sulfat Kalsium karbonat Magnesium bromida PERATUSAN (%) 77.86 10.68 4.78 3.60 2.46 0.34 0.22

 Suhu air laut berbeza antara satu tempat dgn satu tempatyg lain. Perbezaan ini disebabkan oleh perbezaan bahangan matahari yg diterima oleh permukaan bumi tidak sama antara satu tempat dgn tempat yg lain. Khatulistiwa lebih panas krn menerima bahangan matahri secara tepat. Komponen air tawar hanya membentuk 2% drp keseluruhan hidrosfera di sungai, tasik, kolam, paya dll. Penting sbg penerus kelangsungan hidup. Sebahagian besar simpanan air tawar dunia dlm bentuk ais beku spt di kawasan kutub dan pergunungan.

KOMPONEN LITOSFERA/KERAK BUMI.

Lapisan luar bumi yg sgt pejal. Sebahagiannya terdedah sbg daratan yg membentuk benua dan pulau. Meliputi 29% drp permukaan bumi. Membentuk dasar laut. Ketebalan berbeza-beza iaitu ukuran 5 km di bhgian dasar laut drp 50 km di bahagian daratan. Terdapat dlm pelbagai konfigurasi.

Cth komponen : Gunung Lurah Jurang Sungai Delta Pulau Komposisi utama ialah pelbagai jenis batuan spt batu igneus, enapan dan metamorfosis. Batu2 ini memiliki pelbagai sifat kimia dan fizikal yg menyebabkan keanekaan rupa muka bumi.

 Penting sbg pentas utk segala hidupan spt manusia, tumbuhan dan haiwan. Habitat semula jadi. Tanihnya penting kpd manusia khususnya utk pertanian, perlombongan, membina petempatan dll.

KOMPONEN BIOSFERA.
Bahagian kerak bumi yg dihuni olh hidupan spt manusia, tumbuhan, haiwan, mikroorganisma termasuk bakteria, protozoa, spora dll. Komponen ini blh dipecahkan kpd ekosistem2 tertentu sama ada pada skala makro dan mikro. Terdapat unsur biotik dan abiotik yg slaing berinteraksi antara satu sama lain dlm satu ekosistem.

FUNGSI LITOSFERA.
Habitat segala hidupan. Bekalkan sumber makanan. Kaya dgn sumber kepelbagaian biologi(flora dan fauna) Mempengaruhi komponen2 dlm sistem bumi yg lain. Cth : pengaruhi nilai kelembapan udara dlm atmosfera mengenai proses transpirasi manusia. Penting kpd manusia sbg penyedia oksigen drp fotosintesis tumbuhan, sbg sumber makanan, sumber tadahan, tempat simpanan air, sumber ekopelancongan, sumber kayu balak dll.

TENAGA DAN PERANANNYA KEPADA SISTEM BUMI.

DEFINISI : satu daya/kemampuan utk operasikan kerja /hasilkan sesuatu.

JENIS-JENIS TENAGA.
Tenaga eksogenik Tenaga endogenik Tenaga potensi Tenaga kinetik Tenaga haba Tenaga graviti Tenaga kimia

TENAGA EKSOGENIK
Tenaga yg berpunca dr luar bumi iaitu dr matahari. Matahri punca tenaga kpd seluruh sistem solar. Tanpa tenaga ini, planet bumi akan mati. Tenaga matahari yg diterima bumi adalah dlm bentuk bahangan kemudian ditukar kpd tenaga haba. Tenaga haba ini dtukar kpd tenaga kimia, tenaga kinetik & tenaga potensi.

TENAGA ENDOGENIK
Tenaga dalaman yg berpunca dri perut bumi. Cth : Tenaga graviti Radiogenik Tenaga haba Penting utk proses2 tektonik kerak bumi spt gempa bumi, gunung berapi, lipatan, gelinciran dll. Hanya 1% drp jumlah tenaga yg digunakan utk gerakkan aktiviti di permukaan bumi.

 Tidak semua tenaga suria akan sampai dan diterima oleh permukaan bumi. Sebahagian besar akan diserap, ditapis, diserak, dibalikkan olh lapisan ozon dan juga atmosfera. Hanya sebahagian kecil sahaja yg sampai ke permukaan bumi utk diguna seluruh hidupan.

TENAGA POTENSI.
Tenaga keupayaan yg dimiliki dan disimpan dlm sesuatu jasad kerana kedudukan dan keadaannya. Semua sistem di bumi memiliki tenaga ini. Cth : air sungai memiliki tenaga potensi. Semakin banyak isi padu air sungai maka senakin besarlah tenaga potensi yg dimiliki oleh sungai itu.

TENAGA KINETIK
Tenaga terhasil akibat pergerakan sesuatu jasad. Bergantung kepada halaju pergerakan. Sesuatu jasad (M) yg bergerak dgn kelajuan (V) akan mempunyai tenaga kinetik sebanyak MV. Semakin laju pergerakannya, maka tenaga kinetik yg terhasil adalah semakin tinggi. Cth : sungai yg mengalir deras mempunyai tenaga kinetik yg tinggi berbanding aliran sungai yg perlahan. Semakin tinggi tenaga kinetik, maka semakin tinggi kuasa hakisan.

TENAGA GRAVITI.
Tenaga yg dimiliki oleh bumi utk menarik sesuatu jisim dari atas ke bawah. Bergantung kpd saiz jisim dan ketinggian jisim.

TENAGA HABA
Tenaga kepanasan sesuatu jisim yg diukur dlm C. Terbahagi kpd 2 iaitu haba rasa dan haba pendam. Haba rasa = tenaga yg terkena sesuatu permukaan sehingga ia menjadi panas. Haba pendam = tenaga yg terkandung dlm sesuatu jisim sehingga ia dibebaskan. Bearasl dari tenaga matahari.

PEMINDAHAN TENAGA SURIA.

Berlaku dri jisim ke jisim melalui tiga proses utama iaitu : Pengaliran Perolakan Sinaran Perpindahan secara pengaliran berlaku apabila wujud pertembungan antara dua jisim panas dgn jisim sejuk. Tenaga haba akan mengalir dari jisim panas ke jisim sejuk.

 Perpindahan secara perolakan berlaku apabila cecair mengalir bersentuhan dgn jisim pepejal/jisim cecair yg berlainan suhu. Cecair boleh menambah/mengurangkan haba di permukaan sentuhan dgn cara percampuran antara cecair yg lebih dingin atau panas

 Pemindahan haba secara sinaran berlaku dlm bentuk gelombang elektromagnet. Tidak memerlukan medium/perantaraan. Cth : pemindahan tenaga suria dari matahari ke bumi berlaku menerusi sinaran gelombang elektromagnet.

 Pemindahan tenaga suria ke sistem bumi berlangsung melalui cara gelombang elektromagnet sama seperti pemindahan tenaga haba bumi ke atmosfera. Gelombang elekktromagnet terbahagi kpd 2 : Gelombang pendek Gelombang panjang Gelombang ini disukat dlm unit mikrometer / mikron. Sebahagian besar tenaga suria yg diterima bumi dlm bentuk gelombang pendek. Sebahagian tenaga yg dibebaskan ke atmosfera dlm bentuk gelombang panjang. Perbezaan antara sinaran suria dgn sinaran bumi disebabakan perbezaan suhu di antara kedua-dua sinaran. Suria lebih tinggi( 5 800C), bumi pula 15C)

FAKTOR PERBEZAAN PENERIMAAN TENAGA SURIA.

Tempoh masa antara siang dan malam di kawasan berlainan iklim. Komposisi, ketebalan dan kelutsinaran lapisan atmosfera di sesuatu tempat. Sudut pancaran sinaran suria. Perihelion/jarak dekat & afelion/jarak jauh.( jarak antara bumi pada orbitnya dgn matahari).

CIRI-CIRI MUKA BUMI.

Warna permukaan(pengaruh albedo) Tekstur dan struktur Aspek dan ketinggian Permukaan daratan/air

PERANAN TENAGA SURIA KEPADA SISTEM DAN HIDUPAN DI BUMI.

Suria merupakan punca tenaga yg utama bg meneruskan kelangsungan proses dlm sistem bumi dan juga kelangsungan hidup manusia, haiwan serta tumbuhan.

SISTEM ATMOSFERA

SISTEM GEOMORFLOGI

KEPENTINGAN TENAGA SURIA.

SISTEM HIDROLOGI

SISTEM EKOLOGI

KEPENTINGAN TENAGA SURIA KEPADA MANUSIA.

PERTANIAN PELANCONGAN

PERIKANAN

PERINDUSTRIAN

SISTEM GEORMOFOLOGI
GEORMOFOLOGI DAN STRUKTUR BUMI

MAKSUD GEORMOFOLOGI

MANTEL

TABURAN DARATAN DAN LAUTAN

TERAS BUMI

KERAK BUMI

KONSEP GEOMORFOLOGI.
Satu bidang sains bumi yg mengkaji interaksi antara proses, faktor dan bentuk di permukaan bumi secara saintifik. METEOROLOGI
FIZIK KIMIA GEOMORFOLOGI BIOLOGI GEOLOGI PEDOLOGI

PROSES-PROSES GEOMORFOLOGI
Semua proses fizikal, kimia dan biologi yg bertanggungjawab membentuk, memperkembang, dan mengubah bentuk muka bumi/ pandang darat fizikal secara makro/mikro. Dibahagi kpd 2 iaitu endogenik dan eksogenik. Endogenik : proses yg berpunca dr dlm bumi dan mampu membentuk serta mengubah permukaan bumi. Eksogenik : proses yg berlaku di luar bumi/ di permukaan bumi.

PROSES ENDOGENIK
PERGERAKAN TEKTONIK LIPATAN KERAK BUMI

GELINCIRAN

GEMPA BUMI

GUNUNG BERAPI

AKTIVITI IGNEUS

METARMORFOSISME BATUAN

PROSES EKSOGENIK
LULUHAWA HAKISAN PENGANGKUTAN

PEMENDAPAN
GERAKAN JISIM

JENIS PERGERAKAN JISIM

JENIS PERGERAKAN
a) b) c) d) e) a) b) c) a) b) c)

JENIS GERAKAN YG TERLIBAT

Kesotan tanah/tanih Kesotan talus Kesotan batuan Kesotan batu glasier Gelangsaran tanah Aliran tanah Aliran lumpur Puin salji runtuh Robohan Geluncuran puin Geluncuran batuan

Aliran lambat

Aliran cepat

Geluncuran

Runtuhan

a) Runtuhan tanah b) Tanah mendap c) Runtuhan batuan

KONFIGURASI MUKA BUMI : TABURAN DARATAN DAN LAUTAN.

Pelbagai jenis/keanekaan muka bumi. Ditinjau pada skala makro/mikro. Pada skala makro = taburan daratan, benua/ lautan di dunia. Selebihnya (71%) ialah lautan. Daripada kesemua daratan yg ada, 39.4% terletak di hemisfera utara dan 18.6% di hemisfera selatan.

BENUA-BENUA UTAMA DI DUNIA.

Eurasia = Asia + Eropah Afrika Amerika utara Amerika selatan Antartika Australia

TIGA JENIS KEANEKAAN DALAM TABURAN PULAU-PULAU DUNIA.

Pulau-pulau yg bersaiz dan terletak hampir dgn benua mempunyai struktur geologi yg sama dgn jisimbenua itu. Cth : kepulauan British Gugusan pulau yg bersaiz pelbagai di samping ciri geologi yg pelbagai dan berbeza.(kepulauan jepun = kepulauan Taiwan + Hong Kong) Pulau-pulau terpencil di tengah lautan dan jauh dari daratan biasanya dibentuk oleh aktiviti gunung berapi yg kadangkala aktif.(kepulauan Hawaii, Mauritius, Galapagos, Fiji, Tonga dll.

LAUTAN UTAMA DUNIA.

Atlantik Pasifik Hindi Artik

PERMUKAAN BUMI

UNIT BENUA

UNIT LAUTAN

UNIT SEMPADAN

KOMPONEN PENTAS BENUA

Pelantar benua(0-200 M dari permukaan laut ke bawah) Perisai benua(Perisai Kanada & Perisai Baltik/ 0-1000 M dari permukaan laut ke bwh) Dataran(0-1000 M dari aras laut)

DATARAN
Dataran Pantai :Terdiri drp enapan/sedimen pasir/ tanah lempung yg berasal dri lautan. Dataran Tinggi : kawasan tanah tinggi yg permukaannya hampir mendatar dan terletak jauh dari lautan (Dataran Tinggi Colorado,USA=115 000 km persegi.)

GUNUNG
Tertinggi ialah Everest (8 848 M). Terdiri drp batuan terlipat, batuan volkano, dan batuan igneus jenis terobosan. Membentuk banjaran gunung yg mempunyai beberapa jenis batuan.

UNIT LAUTAN
Lembangan Lautan Wakili kwsn yg lebih dlm berbanding dgn cerun lautan sehingga 6 000 M ke dasar laut. Mempunyai sedimen/bahan enapan berlapis-lapis Paling atas dgn kedalaman 1 000 M( tediri daripada bahan enapan yg masih belum keras spt tanah liat & kelodak)

 Lapisan kedua bercampur aduk antara bahan enapan yg masih belum keras dgn batuan basalt keras hingga kedalaman 2 000 M ke dasar laut dan ketiga drp lapis batuan basalt keras hingga sampai ke ketakselanjaran Mohorovicic. Banjaran Tengah Pulau ialah satu banjaran yg terdapat di lautan. Sebahagian besar ditenggelami oleh air dan sesetengahnya berangkaian dan timbul di permukaan air membentuk arka pulau/kepulauan. Cth : banjaran Tengah Atlantik, Banjaran Pasifik Timur.

STRUKTUR BUMI : SIFAT FIZIK DAN KIMIA BUMI.

STRUKTUR BUMI

KERAK

MANTEL

TERAS

KERAK BUMI(1).
Lapisan paling luar dan menyelubungi mantel. Terbentuk drp bahan kurang tumpat dan terpisah dari mantel oleh ketakselanjaran Mohorovicic. Ketebalan berubah ikut tempat. Kerak bumi lautan lebih nipis dan berusia muda serta lebih tumpat dari kerak bumi di daratan/benua.

KERAK BUMI(2).
Terdiri drp 2 lapisan iaitu SIAL dan SIMA yg dipisahkan oleh ketakselanjaran Conrad. SIAL ialah kerak benua yg miliki batu igneus berhablur yg membentuk benua SIMA ialah kerak lautan yg tanahnya terdiri drp batuan yg mengandungi banyak bes.

LAPISAN SIAL
Terletak di atas Terdiri drp sekumpulan batuan cerah spt granit & jenis igneus lain serta batuan mendak spt batu pasir dan syal. Ketebalannya antara 25-70 km dgn nilai purata setebal 35 km. Ketumpatan sekitar 2.7g/cm. Kaya dgn silika dan aluminium. Dipanggil sbg sil.

SIMA
Terletak di bawah SIAL. Ketebalan 5-10 km. Amat nipis berbanding Sial. Mudah alami perubahan apabila menerima daya lapisan kerak bumi. Tidak stabil, mudah alami gempa bumi, gunung berapi dan lain-lain gerakan tektonik. Komposisi ialah batu basalt keras, magnesium, ferum dan silika.

MANTEL(1).
Lapisan kedua dlm struktur bumi. Meliputi 82% isi padu bumi. Liputi 68% jisim bumi. Lebih tumpat dri kerak bumi. Dipisahkan dgn kerak bumi oleh ketakselanjaran Mohorovicic. Dipisahkan dari lapisan teras oleh ketakselanjaran Guntenberg. Ketebalan kira-kira 2 830 km. Ketumpatan ialah 3.0-3.37 g/cm.

MANTEL(2).
Bahagian atas terdiri drp lapisan batuan yg pejal dan kaya dgn basalt olivin, ultramafik dan piroksin. Terdapat lapisan astenosfera di bahagian atas mantel iaitu lapisan berbentuk separa cair bersuhu tinggi iaitu 1 400C. Sifat astenosfera yg separa cair menyebabkan kerak bumi dikatakan terapung di atasa lautan magma yg panas. Lapisan bawah terdapatnya batuan yg berketumpatan 5.5 g/cm. Ketumpatan bandingan ini semakin bertambah menuju pusat bumi. Suhu dalaman mantel 800-1600C sehingga mampu mencairkan batuan.

MANTEL(3).
Di lapisan terdapat banyak tenaga haba endogenik yang menjadi punca berlaku pelbagai proses spt gempa bumi, letusan gunung berapi, gerakan tektonik, perebakan dasar laut, proses2 gelinciran, lipatan kerak bumi dan hanyutan benua. Di sini juga berlakunya arus perolakan yg teramat panas. Antara jenis batuan yg didapati setelah letusan gunung berapi xenolit yg banyak mengandungi olivine, enstatit dan diopsid. Komposisi kimia kaya dgn unit yg 100% terdiri drp olivin.

KAJIAN A.E.RINGWOOD.
Komposisi mantel : Pirolit plagioklas Pirolit piroksen Pirolit garnet Amfiolit Keempat-empat bahan ini kaya dgn silika oksida dan magnesium oksida.

TERAS BUMI(1).
Lapisan bumi yg paling dalam. Dipisahkan dgn mantel oleh ketakselanjaran Gutenberg. Juga dikenali sebaga barisfera. Lebih tumpat dari kerak dan mantel. Ketebalan 3 470 km. Bersuhu tinggi ( 3 000-5 000 C) Kaya dgn mineral spt besi dan nikel(80%). 16% drp isi padu bumi. 32% dri jisim bumi.

TERAS BUMI(2).
Terbahagi kpd 2 iaitu teras luar dan teras dalam. Terdapat unsur lain spt sulfur, karbon dan silikon(20%). Teras luar terletak antara 2 900-5 150 km dri permukaan bumi. Ketumpatan antara 10-12.3 g/cm. Bersuhu dlm lingkungan 3 000C. Batuan di lapisan ini dlm bentuk cecair yg mengandungi besi dan nikel. Teras dalam terletak antara 5 150-6 370 km dri permukaan bumi. Bersifat pepejal. Ketumpatan 13 g/cm. bersuhu lingkungan 5 000C.

BATUAN DAN GEOLOGI.

KONSEP BATUAN.
Komponen semula jadi mineral spt mika, kuartza, feldsfar, kalsium, karbonat dll yg terikat secara langsung menerusi proses pembekuan magma/ diikat dgn bahan pengikat spt kaolin, kapur, oksida2 menerusi proses simentasi/penyimenan.

CIRI-CIRI FIZIKAL BATUAN

Keras/lembut pembentukan batuan. Warna batuan. Struktur dan tekstur batuan Rekahan dan ira. Keporosan batuan.

CIRI-CIRI KIMIA BATUAN

Komposisi mineral Kestabilan mineral Darjah mobiliti mineral