Professional Documents
Culture Documents
twˆKy`wWd
tydkif; (5)
ZGef/ 2007 ckESpf?
trSm
1989 ckESpf ygwDwGif; z±kdz&Jjzpfr_}uD; ay:ayguf+yD;aemuf A[kdaumfrwDacgif;aqmifrsm; tem;,l=u&ef A[kdu qHk;jzwfvkduf
&ygawmhonf? u|efawmftem;,lzkd@ xGufcGmcgeD;wGif ygwDA[kdukd qufvufOD;aqmif&ef wm0efay;jcif;cH&onfh A[kdacgif;aqmifxJrS
wOD;wnf;usef&pfol/ EkdifiHa&;OD;aqmiftzGJ@0if &JabmfxGef; (Akdvf=uifarmif) u “at;at;aq;aq; em;em;aeaeae&if; ukd,fa&;twÎKy`wWd
a&;ygvm;”[k wkdufwGef;cJhzl;ygonf?
jynfwGif;&Sd u|efawmfESifhacwf+ydKifrdwfaqGrsm;/ EkdifiHa&;vkyfazmfukdifzufa[mif;rsm;uvnf; vl}uHKrsm;ESifh vSrf;wkdufwGef;cJh=u
ygonf?
okd@aomf u|efawmfu twÎKy`wWdqkdwm ukd,faorS wjcm;vlawG a&;=uvdrfhrnf[k oabmxm;um a&;zkd@pdwfrul;cJhyg?
2003 ckESpfa&mufawmh u|efawmf twÎKy`wWda&;csifvmygonf? xkdtcsdefwGif u|efawmfhtouf 80 ausmfaeyg+yD? tawmfarhavsmhp
jyKvmojzifh a&;zkd@rvG,fulawmhyg?
okd@aomf u|efawmfa&;rnfqkdv#if a&;Ekdifonfhtcsuftvufrsm; &Sdygonf?
1? u|efawmfhom;}uD; atmifausmfaZm (ukdjrarmif) rSm a&$vDwGif aexkdifae&mrS ArmjynfwGif;rS pmtkyfpmwrf;rsm; &oavmuf
&SmazGpkaqmif;ay;ojzifh u|efawmf,cifu a&;om;xkwfa0zl;onfh pmtkyfpmwrf;rsm; tm;vHk;eD;yg;r# jyefvnf&&Sd±Hkr#ru e0w acwf/
etz acwf xkwfor# orkdif;pmtkyfrsm;vnf; &&Sdxm;ojzifh vkdtyfonfhtcsuftvuf taxmuftxm;rsm; &wefoavmuf &Ekdifygonf?
2? ygwDrS &Jabmfrsm;onf ygwDhtmabmf “jynfol@tm%m” *sme,fukd tqufrjywf qufvufxkwfa0=u&m xkd*sme,ftwGuf
vkdtyfonfhorkdif;ta=umif;t&m/ tcsuftvufrsm;ukd u|efawmfhxH r=umc% pma&;ar;jref;=u/ aqmif;yg;rsm;twGuf tcsuftvufrsm;
awmif;cH=uvkyf=u&m/ u|efawmfhrSm xkdjyefpmrsm;. rdwWLrsm; &Sdaeojzifh tcsuftvufrsm; tawmftoifh pHkvifpGm&Sdaeygonf?
3? xkd@jyif ‘jynfol@bufawmfom;rsm;pmay’rS OD;atmifapmOD;onf ‘orkdif;jzpf&yfrSef ay:aygufa&;’ qkdaom aºu;a=umfoHjzifh
pmtkyfpmwrf;rsm; r=umc%xkwfwwf&m olu ol@pmtkyfrsm;twGuf u|efawmfhukd trSmpmrsm;/ aqmif;yg;rsm; awmif;avh&Sdygonf?
xkdaqmif;yg;rsm;rSmvnf; orkdif;0iftjzpftysufrsm;omjzpfojzifh u|efawmfhtwÎKy`wWda&;&mwGif rsm;pGmtaxmuftul &apEkdifygonf?
4? 199& ckESpf/ AkdvfcsKyfatmifqef; vkyf}uHcH&r_ ESpfig;q,fjynfhtcsdefwGif BBC rS txl;tpDtpOfw&yftwGuf u|efawmfhukd
pmjzifhar;jref;qufoG,f+yD; awG@qHkar;jref;cef;vkyf&mwGif orkdif;0ifta=umif;t&mawmfawmfrsm;rsm; yg0if+yD;/ xkdtar;tajzrsm;ukd
‘w&m;cHtppfb,fov l ’J qkad om acgi;f pOfjzifh pmtkyw
f tkyv f nf; xkwjf zpfcyhJ gonf? xkrd S tquf&um useo
f wif;Xmersm;uvnf; tcg}uD;/
&uf}uD;rsm; (Oyrm-vGwfvyfa&;ae@/ awmfvSefa&;ae@) wGif awG@qHkar;jref;cef;rsm; tqufrjywfvkyfvm&m/ u|efawmf. ajzqkdcsufrsm;rSm
rdwWLrsm;&Sdojzifh tcsuftvuf pkaqmif;+yD;ovkd jzpfaeygawmhonf?
5? xkd@tjyif u|efawmfukd,fwdkifvnf; rSwfrdor#awGukd t=urf;zsif;csa&;xm;/ ae@pOfrSwfwrf;rsm;xJwGif a&;xm;rd pwmrsm;vnf;
&Sdaeygonf? xkdrSvnf; tcsuftvufrsm; &ygonf?
xkd@a=umifh u|efawmf 2003 ckESpfrSpI ukd,fwkdifa&;twÎKy`wWdukd tykdif;rsm;cGJI a&;om;vm&m ,cktykdif; 5 +yD;oGm; yg+yD? 1976
ckESpf/ Zlvkdif 20 &ufae@wGif u|efawmfvGwfajrmufa'o ArmjynfuGefjrLepfygwD&Sd&mokd@ a&muf&Sdonfhta=umif; azmfjy+yD; tykdif; 5 ukd
tqHk;owfvkdufygonf? TwGif u|efawmf. yk*~vdub0 +yD;qHk;oGm;+yD jzpfygonf?
u|efawmfygwDokd@ jyefa&muf+yD;aemuftykdif;rSm ygwDorkdif;ESifh qufpyfaeojzifh u|efawmfhom;orD;rsm;tygt0if aemufrsdK;quf
&Jabmfrsm;u qufIwm0ef,l/ okawoejyK a&;om;oGm;=u&ef wkdufwGef;&ayonf? u|efawmf ,ck touf 88 ESpf &Sd+yDjzpfI u|efawmf
qufra&;Ekdifawmhyg? u|efawmf em;yg&apawmh?
TwGif pum;csyftjzpf ajymvkdwmwck &Sdygonf? u|efawmfukd,fwkdifa&; twÎKy`wWdpmtkyfwGif u|efawmf aemufqufwGJtjzpf
xyfxnfhcsifonfh pm&Gufpmwrf;tcsdK@ &Sdygonf?
yxrpmwrf;rSm u|efawmfygwDukd a&muf+yD;aemuf 1976 ckESpf/ =o*kwfv 10 &ufwGif “jynfol@toH” rSaeI toHv$ifhcJhaom
u|efawmf. ‘wkdif;jynfokd@ wifjycsuf’jzpfygonf?
xkd@tjyif 1999 ckESpf/ 'DZifbm 3 &ufae@wGif touf 80 jynfhaom u|efawmfhtm; *k%fjyKuAsmwyk'fukd uAsmq&m (ukd)
0if;wifx h eG ;f u pyfay;cJzh ;l ygonf? u|eaf wmftouf 80 jynf+h yD;aemufae@ 1999 ckEpS /f 'DZifbm 4 &ufwiG f uG,vf eG cf ahJ om u|eaf wmfZh eD;onf
a':oef;pdefukd &nfn¸ef;+yD; xkduAsmq&muyif *k%fjyKuAsmwyk'f a&;ay;cJhzl;ygonf?
xkduAsmESpfyk'frSm u|efawmfhb0wGif ta&;}uD;aom tcsdefESifhtjzpftysuftrSwftom;tjzpf &Sdaeojzifh TpmtkyfwGif
aemufqufwGJ 'kwd,pmwrf;ESifh wwd,pmwrf;tjzpf xnfhoGif;azmfjyvkdufygonf? xkduAsmESpfyk'fukd pyfqkday;cJhonfh ukd0if;wifhxGef;
tm;vnf; aus;Zl;txl;wifa=umif; azmfjytyfygonf?
u|efawmfh Tpmtkyfjzpfajrmufa&;twGuf 0kdif;0ef;ulnDvkyfaqmifay;cJh=uonfh &Jabmfrsm;tm;vHk;ukdvnf;aumif;/ xkwfa0
ay;onfh ‘"l0Hpmay’ukdvnf;aumif; aus;Zl;txl;wif&Sdygonf?
AkdvfausmfaZm
24-4-07
1
yOPrykdif;
1957 ckESpf/ Zlvkdifvqef;rSm u|efawmf &efukef+rdK@/ prf;acsmif;&yf/ qDqHkvrf;/ tdrftrSwf 36okd@ r*Fvm'Hk {nfhcHa*[mrS ajymif;a&$@
oGm;cJhygonf? u|efawmfpkaqmif;xm;wJh aiGav;u oHk;axmifausmfavmufyJ&Sdvkd@ tJ'Dtdrf0,fzkd@ vkdtyfwJhaiGukd u|efawmfhtpfukd}uD; OD;yku
xkwaf y;ygonf? aemifusrS u|eaf wmfah jruGuu f dk a&mif;+yD; qyfEidk yf gonf? u|eaf wmfZh eD;&J@ zcifvnf; uG,v f eG of mG ;+yDjzpf+yD;/ ol@rcd if a':wifu
u|efawmfwkd@rdom;pkeJ@twl vkdufaewmjzpfvkd@ olwkd@&J@ oHk;q,ftdrf}uD;ay: vliSm;wif+yD;/ tdrfaxmify&dabm*awGudkawmh u|efawmfwkd@
tckaer,fh prf;acsmif;tdfrfukd o,f,l+yD; oHk;pGJcJh&ygawmhonf?
u|efawmfhom;orD;rsm;ukdawmh tdrfeJ@eD;onfh pdef@zDvkdrDemuGefAifhausmif; (aemifprf;acsmif; txu 2) rSm xm;ygonf? rdef;uav;
ausmif;jzpfaomfvnf; a,musfm;av;rsm;ukd av;wef;txd vufcHojzifh armifESpfr ig;a,mufpvHk;ukd tJ'Dausmif;rSmyJ xm;vkdufygonf?
u|efawmfhESpfr0rf;uGJrsm;rSm xkdausmif;xGufrsm;jzpfojzifh xkdausmif;rS c&pf,mefr,foDv&ifq&mr}uD;rsm;eJ@ &if;ESD;ojzifh olwkd@wm0ef,l
ausmif;tyfay;cJh=uygonf? om;orD;rsm; ausmif;udpP+yD;wmeJ@ u|efawmf a&S@a&;udpPtwGuf pOf;pm;vkyfaqmif&ygawmhonf?
tJ'Dacwf (zqyv tpkd;&acwf) wkef;u 'Drkdua&pDvnf; toifhtwifh&SdaewJhumvjzpfvkd@ a&S@av#muf wkdif;jynfeJ@ jynfolvlxk
twGuf EkdifiHa&;vkyfrnfqkdv#if vkyfEkdifwJh tcGifhtvrf;awG &Sdaeygonf? 'DtwGuf jyifqifonfhtaejzifh u|efawmfwyfu rxGufrD trsdK;rsdK;
ajymqkdcsufrsm;ukd &Sif;vif;ajymjy&ef owif;pm&Sif;vif;yGJw&yfukd u|efawmfjyKvkyfcJhyg onf?
1957 ckESpf/ Zlvkdifv 6 &ufae@wGif u|efawmfaexkdif&m aetdrfwGifyif owif;pm&Sif;vif;yGJ jyKvkyfchjJ cif; jzpfygonf? owif;pmwkduf
toD;oD;rS owif;axmuftawmfrsm;rsm; wufa&mufcJhygonf? u|efawmfhtaeeJ@ t"duxm; ajymqkdcJhr_rsm;uawmh u|efawmfhtay:
pGyfpGJcsufrsm; rckdifvHkyHk/ oufaorjynfhpHkyHk/ txl;ojzifh u|efawmfhukd pepfwus w&m;r#wr_ &SdpGm ppfaq;jcif;/ xkacscGifhjyKjcif;rsm; r&SdyHkawGukd
u|efawmfajymqkd&Sif;vif;cJhygonf?
aemufae@owif;pmrsm;wGif u|eaf wmf. ajym=um;csut f jynft h pHu k dk xnfo h iG ;f azmfjy=u+yD; t,f'w D mtmabmf tcef;rsm;rSvnf;
u|efawmf. awmif;qkdcsufjzpfaom‘±Hk;wifppfaq;yg’qdkonfh tcsufukd txl;tav;ay;a&;om;=uygonf? txl;ojzifh vuf0Jbuf
,drf;onfh owif;pmrsm;/ *sme,frsm;u u|efawmf. wkdif;jynftay:pGrf;pGrf;wrH aqmif&GufcJhr_rsm;tay: tus,fw0ifh a&;om;=uygonf?
tcsdK@wyfrawmfwGif;u u|efawmfhukd av;pm;=unfndK=uonfh wyfrSL;wyfom;rsm;uvnf; u|efawmfeJ@twl wkdufyGJrsm;rSm yg0ifcJh=uyHk/
u|efawmf. aqmif&Gufcsufrsm; pwmrsm;ukd tcef;qufaqmif;yg;rsm;tjzpf a&;om;=uygonf?
xkdpOfu zqyv tpkd;&twGif; jcpm;r_/ vmbfpm;r_/ tcsif;csif;tjyeftvSefpGyfpGJr_rsm;eJ@ emrnfysufpjyKvmcsdefeJ@vnf; wkdufqkdif
aeojzifh tpkd;&ukdwkdufckdufa0zefonfh t&Sdefjzifhvnf; a&maeygonf?
xkdowif;pm&Sif;vif;yGJwGif owif;axmufwOD;u jynfwGif;ppf&yfpJa&;eJ@ ywfoufI u|efawmf.oabmxm;ukd ar;jref;&m
u|efawmfu oD;jcm;xkwfjyefygrnf[k ajymqkdvkduf+yD; u|efawmfru|rf;usifonfh EkdifiHa&;/ pD;yGm;a&;jy\emrsm;ukdyg tus,fw0ifh tcsdef,l
avhvm+yD;rS atmufwkdbm 27 &ufwGif ‘jynfwGif;+idrf;csrf;a&;ESifh ywfoufI u|efawmf. oabmxm;’qkdonfh pmwrf;wapmif xkwfjyef
vkdufygonf? xkdpmwrf;ukd tykdif;rsm;cGJI owif;pmrsm;u azmfjy=u+yD; aemufykdif;wGifvnf; pmtkyftjzpf xkwfa0cJhygonf?
xkdpmwrf;i,fwGif tykdif;av;ykdif; yg&Sdygonf?
1? yxrykdif;wGif jynfwGif;ppf 10 ESpfc&D;ukd t=urf;zsif; azmfjyxm;ygonf? 1948 ckESpfukefcgeD;rSpI wkdufcJh&aom autif'Dtkd
(KNDO) wkd@tygt0if tjcm;vufeufukdif tzGJ@tpnf;rsm;jzpfonfh tvHjzL/ tvHeD uGefjrLepf/ &JabmfjzL/ &ckdifolykefrsm;ponfh wjynfvHk;
twkdif;twmeJ@ tESH@tjym;jzpfcJhonfh wkdufyGJrsm;ta=umif; azmfjyxm;ygonf?
2? 'kw, d ykid ;f wGif ‚ 10 ESpcf &D;twGi;f tpk;d &ESio hf yl ek rf sm; ESpOf ;D ESpzf uf. vuf&t dS ajctaersm;ukd a0zefo;kH oyfxm;+yD;/ tu,fI
Ttwkdif; qufwkdufckdufygu tem*wf. tvm;tvmukd u|efawmfa0zefwifjyxm;ygonf?
Ttykdif;wGif u|efawmfu “EdkifiHa&;onf jynfwGif;ppftwuftus. ausm±kd;r¾dKifjzpfonf? ppfa&;onf taxmuftul
tykdif;om jzpfonf? olykefta&;edrhfaprnfh xl;jcm;onfh EkdifiHa&;ajymif;vJr_ rygbJ ppfa&;oufoufjzifhom &ifqkdifaev#if olykefta&;rSm
tvGef&Snf=umcufcJEkdifa=umif;/ vuf&Sdtpkd;&taeeJ@ ppfa&;oufoufcsnf; tm;rukd;bJ EkdifiHa&;t& }udK;pm;oifha=umif;/ Ttwkdif;
qufoGm;aeygu jynfwGif;ppf}uD; &Snf=umoGm;rnfh tvm;tvm&Sda=umif;/ ppfwyfwkd;csJ@&I jynfwGif;pD;yGm;a&;vnf; usqif;Ekdifa=umif;”
pwmrsm;ukd tao;pdwf tcsuftvufrsm; xkwfjy/ &Sif;vif;jy+yD;/ ppfa&;oufoufjzifh aemufxyf 7 ESpfqufwkdufv#ifvnf;/ olykeftiftm;
rusqif;Ekdifa=umif; a&;om;xm;ygonf?
3? wwd,ykid ;f wGif ppfEiS Ehf idk if aH &;. &nf&, G cf surf sm;/ ppfEiS jhf ynfov l x l /k ppfEiS Ehf idk if aH &;acgi;f aqmifrsm;. wm0efqufpyfaeyHrk sm;ukd
tus,fw0ifh a&;om;xm;ygonf?
txl;ojzifh EkdifiHa&;acgif;aqmifrsm;taejzifh ppfEkdifa&;twGufomru ppfukdrlv EkdifiHa&;&nfrSef;csufrS aoGzDroGm;atmifESifh
ppf+yD;aemuf +idrf;csrf;a&;umvwnfaqmufa&;twGuf wm0ef&Sda=umif;pwmawG yg&Sdygonf? ppfonf jzpf&efvG,fulaomfvnf; t+yD;
owf&ef cufcJwwfa=umif;ESifh ppf.'%fukd jynfolvlxku t"du cH&a=umif;awG yg&Sdygonf?
4? pwkwÎykdif;wGifrl vuf&SdjynfwGif;ppfukd rnfuJhokd@ tqHk;owfoifhonfukd a&;om;wifjyxm;ygonf? xkdpOfu 0ef}uD;csKyfOD;Ek
ajym=um;onfh rdef@cGef;ukd ukd;um;+yD; jynfolvlxku ppftwGuf ay;&aomtzkd;tcrsm;ukd axmufjy+yD; “jynfwGif;ppfjzpf&jcif;tay: Ekdiif Ha&;
acgif;aqmifrsm;taeeJ@ wm0ef&Sda=umif;/ EkdifiHa&;acgif;aqmifrsm;taeeJ@ ppfeJ@ ywfoufI xifjrif,lqyHk ayghqrSm;,Gif;jcif;ta=umif;&if;rSm
2
ArmjynfvGwfvyfa&;&cgp tawG@t}uHK/ A[kokwenf;yg;r_ a=umifhvnf;aumif;/ pdwful;qENawGukdvnf;aumif;/ a'go - arm[rsm;ukd
a&S@xm;rdaoma=umifhvnf;aumif; rSm;cJh=uyHk/ b,fola=umifh/ b,f0gha=umifh[k qufvuftjiif;ryGm;oifhawmhbJ trSm;0efcH±HkrubJ?
trSm;ukd &J&J0Hh0Hhjyif=u&ef” wkdufwGef;xm;ygonf?
vuf&SdEdkifiHa&;acgif;aqmifrsm;taejzifh vuf&Sdwkdif;jynftajctae/ ESpfOD;ESpfzuf &yfwnfae&aom tajctaewkd@ukd wdwdusus
qef;ppf=unfh±SK+yD;/ jynfolvlxktem*wftusdK;ukd rqef@usifapbJ/ usdK;a=umif;r#wI ,xmblwusaom enf;vrf;jzifh &yfpJ=u&ef
wkdufwGef;xm;ygonf?
(xkdtcsdefu q&m}uD;ocifukd,fawmfr_dif; OD;pD;I v_yf&Sm;aeaom jynfwGif;+idrf;csrf;a&;v_yf&Sm;r_ vlxkqENjyyGJ}uD;rsm;vnf;
w+cdrfh+cdrfhESifh wEkdifiHvHk; usif;yae=uygonf?)
u|efawmfxkdpmwrf;a&;om;&ef jynfwGif;ppfjy\emukd tao;pdwfavhvmavav jynfwGif;ppfa&&Snf+yD; jynfolwkd@. qif;&J'kuQ
tE W&m,frsm;ukd jrifavavjzpfum jynfwGif;+idrf;csrf;a&;onfom tem*wfEkdifiHopf xlaxmifEkdifa&;twGuf aomhcsufjzpfa=umif; ykdrkdI
oabmaygufvmygonf? vuf&Sdjynfolvlxkwkd@. 'kuQrsdK;pHk qHkcsufjzpfaeonfh jynfwGif;ppf}uD;ukd jynfolvlxktusdK;pD;yGm;jyK EkdifiHa&;
tajccHay:wGif &yfpJEkdifygu wkdif;jynftay:t}uD;rm;qHk; tusdK;jyKEkdifcsuf[kvnf; ,Hk=unfvmrdygonf?
xkd@a=umifhyif u|efawmfonf q&m}uD;ocifukd,fawmfr_dif;. “jynfwGif;+idrf;csrf;a&; &SpfOD;aumfrwD”tzGJ@0ifwcsdK@ESifh aqG;aEG;
wkdifyif+yD; xkdtzGJ@ESifhyl;aygif;v_yf&Sm;&ef pDpOfygawmhonf?
okd@aomf 1958 ckESpf/ atmufwkdbmvwGif yxrt}udrf Akdvfae0if;OD;pD;I ppftm%modrf;yGJ ay:aygufvm&m v_yf&Sm;r_rsm;
cufcJvm+yD; 1959 ckESpfwGif xkdjynfwGif;+idrf;csrf;a&; &SpfOD;aumfrwDukd zsufodrf;ypfcJh&onf?
zqyv tpkd;&uGJ/ oef@&Sif;tpkd;&wufeJ@ tajctaeawG ±SKyfaxG;ae&mrS 0ef}uD;csKyfOD;Eku AkdvfcsKyf}uD;ae0if;ukd tm%mv$Jajymif;
ay;onfqkdum tdrfapmifhtpkd;&wufvmjcif; jzpfygonf? tdrfapmifhtpkd;&uvnf; 1960 ckESpf/ azazmf0g &Dv 6 &ufae@wGif a&G;aumufyGJ
usif;yay;cJhonf?
xkda&G;aumufyGJwGif u|efawmfonf woD;yk*~vtrwfa[mif;tjzpf =unfhjrifwkdifawmifykdif; rJqENe,frS yg0if,SOf+ydKifcJhygonf?
oef@&Sif; zqyv rS ocifpHa0/ wnf+rJ zqyv rS Akdvfp=umESifh yrnw rS EkwfxGufvm+yD; woD;yk*~vtjzpf 0ifvmonfh OD;atmifoef;
(AdkvfcsKyftpfukd) wkd@ESifh ,SOf+ydKif&jcif; jzpfygonf?
rJqG,fw&m;yGJrsm; jyKvkyf&mwGif tpyxrykdif;wGif u|efawmfu wkdif;jynfwnfaqmufa&;/ xlaxmifa&; vkyfief;pOfrsm;ukdom
tav;ay;a[majym&m vltrsm;u }udKufESpfoufjcif;r&SdvSay? u|efawmf. a&G;aumufyGJulnDa&; tzGJ@0ifrsm;u EkdifiHa&;t&wkdufckduf
ajymqkdae=uonfh wjcm;trwfavmif;rsm;. a[majymcsufrsm;ukd oGm;a&mufem;axmif=u+yD; u|efawmfhukd jyefvnfajymjyum jyef&Sif;vif;
ajym=um;&ef wkdufwGef;=uygonf? okd@jzifh u|efawmfrSm aemufykdif;rJqG,f w&m;yGJrsm;wGif EkdifiHa&;t&a&m/ yk*~dKvfa&;t&yg ajymqkdr_rsm;
yg0ifvm&ygawmhonf? txl;ojzifh wnf+rJ zqyv (qkd&S,fvpfrsm;) ta=umif; ajyma[mojzifh wcsdK@jynfolrsm; todenf;ao;aom
twGif;a&;rsm;ygojzifh vltrsm; tawmfoabmus=uygonf? rJqG,fw&m;yGJrsm;rSmvnf; tvGefpnfum; }uD;us,fvmygonf?
u|efawmf. a&G;aumufyGJ ulnDa&;tzGJ@wGif u|efawmf. ,cifwyfrawmfxJwGif wm0eftwlxrf;aqmifcJhzl;onfh &Jabmf
a[mif;rsm;/ wcsdK@rSm awmjyefvufeufcsrsm;/ xkd=unf@jrifwkdif awmifykdif;rJqENe,f &yfuGuftoD;oD;rS u|efawmfhtm; yk*~dKvft& av;pm;
=unfndKolrsm;/ wcsdK@u&ifwkdif;&if;om; acgif;aqmifrsm; pojzifh tv$maygif;pHkrS vlyk*~dKvftrsdK;rsdK; yg0ifcJh=uygonf? EkdifiHa&;e,fy,f
txl;ojzifh vuf0Jbuf,drf;onfh tzGJ@tpnf;rsm;rS vlyk*~dKvftcsdK@vnf; vma&mufulnD=uygonf? vltm;eJ@ ulnDEkdifolu ulnD/ aiGtm;eJ@
ulnDEkdifolu aiGtm;ulnDeJ@ bufpHku 0kdif;0ef;ulnDol tawmfyifrsm;jym;cJhygonf? xdkolrsm;tm;vHk;ukd u|efawmf,cktxd owd&
aus;Zl;wifvsuf &Sdygonf?
okd@jzifh 1960 ckESpf/ azazmf0g&Dv 6 &uf a&G;aumufyGJwGif taxGaxGa&G;aumufyGJ usif;ycJh&m u|efawmf±_H;edrfhoGm;+yD; yxp
trwfavmif; ocifpHa0 EkdifoGm;ygawmhonf?
u|efawmfwkd@ Armjynfolrsm;onf EkdifiHa&;t& tvGefvufawG@uspGm pOf;pm;wwfolrsm; jzpfygonf? olwkd@.tjrifwGif wnf+rJ
zqyv (qkd&S,fvpfrsm;) tay: tawmfjywfom;pGmjrifxm;+yD; jzpfygonf? &&Sdvmonfh EkdifiHa&;tm%mudk ppfwyfESifhaygif;+yD; ukd,fusdK;
pD;yGm;vkyfrnfholrsm;/ jynfolvlxktrsm;pkukd eif;zdxm;rnfholrsm;tjzpf (vufawG@t&) odjrifxm;+yD; jzpfonf?
1958 ckESpf ZGefv 9 &ufae@u wnf+rJ zqyv u v$wfawmfwGif oef@&Sif; zqyv ukd t,Hkt=unfr&Sd tqkdwifoGif;+yD;
rJccJG phJ Ofu oef@&iS ;f rsm;bufu tomrJ &Sprf aJ v;jzifoh m tEkid &f oGm;cJzh ;l ygonf? xkad e@u v$waf wmfwiG ;f tajctaersm;ukd a&'D,rdk S wku
d ±f u
dk f
toHv$ifhay;&m wEkdifiHvHk; &ifwrrjzifh aecJh&onfukd wkdif;oljynfom;rsm;u rarhEkdifao;yg? tdrfapmifhtpkd;&vufxufwGifvnf;
ppfAkdvfrsm;. rw&m;&rf;um;r_ukd trsdK;rsdK;cHcJh&onfh tjzpfoepfrsm;uvnf; &Sdaeygonf? jynfwGif;ppf}uD;twGif; txl;ojzifh wkdif;&if;om;
a'orsm;ESifh e,frsm;wGif ppfwyf.vkyf&yfrsm;ukdvnf;aumif;/ jyLapmxD;/ vJAD;ponfh ppfwyf. vufukdifwkwfrsm;. ESdyfpufr_rsm;ukd
vnf;aumif;/ a&G;aumufyGJjyifqifcsdefumvrsm;twGif; 'Drkdua&pDwpHkw&m zGifhay;xm;&csdefwGif jynfoltrsm;od&Sdatmif ajymqkdolrsm;/
a&;om;olrsm; ay:aygufcJhygonf? xkd@a=umifhyif jynfolvlxku ppfwyf.axmufcHr_&aeonf[k xif&aom wnf+rJukd tjywfz,f&Sm;ypf
vkduf+yD;/ oef@&Sif;ukd yHkatm+yD; tonf;=um;u rJjym;rsm;ukd ay;ypfvkdufjcif;jzpfonf? wEkdifiHvHk; 0gxdefoGm;ygawmhonf? (oef@&Sif;.
ta&mifrSm t0ga&mifjzpfygonf?)
u|efawmf a&G;aumufyGJ±_H;&onfh t"duta=umif;&if;rSm Tjynfolvlxk. oef@&Sif; zqyv rsm;tay: tm;ukd;tm;xm;
yHkatmvkdr_pdwf"mwf tajccHa=umifh jzpfygonf?
3
tjcm;ta=umif; tao;tr$m;rsm;vnf; &Sdygao;onf? Oyrm wnf+rJtrwfavmif; Akdvfp=umtwGuf t&efxm;aomrJrsm;ukd
rdrdwkd@ rEkdifEkdifawmhrSef;odvmwJh naeykdif;wGif oef@&Sif;trwfyHk;xJyJ xnfhay;vkdufr_/ oef@&Sif;rsm;bufu rJqG,fa[majymyGJrsm;wGif rdrdwkd@u
tpkd;&zGJ@zkd@om ta&;}uD;a=umif;/ rdrdwkd@tpkd;&jzpfvmv#if AkdvfausmfaZmudk ypfxm;rSm r[kwfa=umif;pojzifh a[majymr_rsm;/ u|efawmf.
rJykH;wGif u|efawmfppf0wfESifh ±kdufxm;aom "mwfyHkukd uyfxm;jcif; (wcsdK@u ppfqkdv#if a&awmif ppfraomufvkdyg[k ajymqkdaeaomtcsdef)
ponfrsm;jzpfygonf?
wu,fawmh xkad &G;aumufyrJG mS jynfov l x
l .
k “toHrxGuaf om awmfveS af &;w&yf”om jzpfcyhJ gawmhonf? xkad &G;aumufyjJG zifh
u|efawmfwkd@ Armjynfolrsm;u ppfwyfukd yxrOD;qHk;t}udrf EkdifiHa&;t& z,fcsvkdufjcif; jzpfygonf?
oef@&iS ;f tpk;d & wufvm+yD;aemuf Akv d af e0if;onf xkvd x
l .
k wnf+rJqef@usiaf &;v_id ;f ukpd ;D +yD;/ wyfrawmfxrJ S “rdr. d bufrvku d af &;
n¸ef=um;csufukd rvkdufem”[kqkdum a&G;aumufyGJtwGif; wnf+rJbufu yif;ay;cJhonfh wyfrSL;}uD;rsm;ukd xkwfy,fypfvkdufygonf?
Akdvfae0if;. wu,fh&nf&G,fcsufrSm ol@tm;+ydKifqkdifEkdifonfh ppfbuf0gcsif; rwdrf;r,drf;jzpfaeonfh wyfrSL;}uD;rsm;udk ol@&mxl; vHk+cHKa&;
twGuf z,f&Sm;&efom jzpfygonf? xkdz,f&Sm;cH&onfh wyfrSL;}uD;rsm; tkyfpkwGif ,ck NLD OuUÏjzpfaeonfh OD;atmifa&$ (xkdpOfu
ajrmufykdif;wkdif; - wkdif;rSL;/ AdkvfrSL;csKyf) vnf; yg0ifoGm;ygonf? xkdpOfu jyKwfoGm;onfh wyfrSL;rsm;ukd EkdifiHjcm;okd@ oHtrwf}uD;rsm;tjzpf
apv$wfcef@xm;r_rsm;a=umifh jzKwfcscH&onfh wyfrSL;}uD;rsm;uvnf; auseyf=uygonf? jynfoltrsm;.tjrifwGifvnf; Akdvfae0if;rSm
awmfwnfhrSefuefol[k xifrSwfoGm;Ekdifygonf?
Tenf;jzifh Akdvfae0if;onf rdrdtm;wifay;cJhonfh jynfolvlxk. pGef@ypfjcif;cHvkduf&+yDjzpfaom q&m&if;wnf+rJrsm;ESifh vrf;cGJ
vkdufygawmhonf? wyfwGif;wGifvnf; wpHkw&m =oZm&Sdaeonfh qkd&S,fvpfwyfrSL;rsm;ukdvnf; z,fxkwfvkdufEkdif+yDjzpfonf? Akdvfae0if;.
Tvkyf&yfonf ol@ukdf,fusdK;twGufawmh tvGefajymifajrmufonfhvkyf&yfwck jzpfygawmhonf? jynfolvlxktwGif;rSmvnf; ol@tay:
EkdifiHa&;t& tjrifaumif;rGefap+yD; ppfwyfwGif;rSmvnf; ol@tm;,SOf+ydKif Ekdifonfh tvm;tvm&Sdonfh wyfrSL;tcsdK@ukd z,fxkwfvkduf
Ekdifygonf?
Ta&G;aumufyGJwGif tEkdif&vmaom oef@&Sif;tpkd;&wufvmaomtcg jynfwGif;+idrf;csrf;a&;vkyfief;rsm; jyefvnf touf0if
vmygonf? xkd@a=umifh 1959 ckESpfu ysufoGm;aom yxrjynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@tpm; 'kwd,jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@ aqmif&Guf&ef
EkdifiHa&;acgif;aqmiftcsdK@ESifh aqG;aEG;wkdifyif=u+yD; “jynfwGif;+idrf;csrf;a&; E_d;aqmfa&;tzGJ@” ukd 22-5-60 ae@wGif u|efawmftyg yk*~dKvf
ajcmufOD;jzifh zGJ@cJhygonf? xkdolrsm;rSm 1? q&m}uD;ukdf,fwkdif OD;aqmifum 2? u|efawmf AkdvfausmfaZmu t}uHay;tjzpfvnf;aumif; 3?
OD;baomf 4? OD;ausmf 5? v$wfawmfa&S@ae}uD; OD;xGef;wifESif@ 6? OD;oef@Zif (awmfbk&m;av;) wkd@ jzpf=uygonf?
xkdtzGJ@rSm E_d;aqmfa&;tzGJ@om jzpfygonf? xkdtcsdefu q&m}uD;ocifukd,fawmfr_dif;rSm touf 80 ausmfae+yDjzpfojzifh tawmf
tiftm; csnfheJ@ae+yDjzpfaomfvnf; u|efawmftygt0if vlawmfawmfrsm;rsm; yg0ifv_yf&Sm;vmojzifh vnf;aumif;/ 0ef}uD;csKyfOD;Ekukd,fwkdif
uvnf; +idrf;csrf;a&;twGuf urf;vSrf;csuftopfrsm; jyKvkyfvmojzifhvnf;aumif; tm;wuf&$ifvef;vmygonf? q&m}uD;tawmftwef
usef;rmvmaomtcg rsufpdwGif;rS wdrfukd cGJpdwfuko&ef ta&S@*smr%Dokd@ xGufcGmoGm;ygonf?
u|efawmfwkd@ E_d;aqmfa&;tzGJ@onf jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tay: jynfolwkd@ jyefvnfpdwf0ifpm; wufºuvmap&ef E_d;aqmfjcif;/
jynfwGif;+idrf;csrf;a&;atay: xm;&Sdonfh jynfolrsm;. oabmxm;ESifh EkdifiHa&; acgif;aqmifrsm;. oabmxm;rsm;ukd wD;acgufavhvmjcif;/
aemifzGJ@pnf;rnfh “jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@”twGif; yg0ifrnfholrsm;udk &SmazGa&G;cs,fjcif;ponfh vkyfief;rsm;ukd qufwkdufvkyfukdfif=u&
ygawmhonf?
xdkuJhokd@ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@ zGJ@pnf;a&;twGuf vHk;yef;aepOfrSmyif ArmjynfY trsdK;om;a&;jy\emwck ay:aygufvm
ygonf? 1961 ckESpf/ Zefe0g&DvwGif Armhwyfrawmf. w±kwfjzLwkdufa&; rJacgifppfqifa&;}uD;twGif; w±kwfjzLppfXmecsKyftwGif;rS
tar&duefvyk v f ufeufrsm; zrf;qD;rdjcif;/ tar&duefvyk f pufav;vH;k wyf w±kwjf zLav,mOf}uD;u w±kwjf zLwyfawGtay: &dumQ csay;aepOf
Armhwkdufav,mOfESifhwkdufyGJjzpf&m xkdav,mOf}uD;vnf; ysufus+yD;/ Armhwkdufav,mOfwpif;vnf; ysufusoGm;ygonf? xkdav,mOfrS
av,mOfrSL; AkdvfyDwm usqHk;oGm;&ygonf? xkd@a=umifh ArmjynfwGif w±kwfjzLta&;tcif;}uD; xyfrHay:aygufvm+yD; vlxku tar&duefoH±kH;
a&S@ qENjyr_rsm; ay:aygufvmcJhygonf?
xdk@a=umifh xkdta&;tcif;ukd vlxkod&Sdyg0ifvmap&ef pnf;±Hk;v_H@aqmf&ef&nf&G,f+yD; &efukef+rdK@wGif;&Sd EkdifiHa&;ygwDrsm;/ ausmif;om;
tzGJ@tpnf;rsm;/ 1961 ckESpf/ azazmf0g&Dv 27 &ufwGif pk±Hk;aqG;aEG;wkdifyif=u+yD; “Armjynf w±kwfjzL usL;ausmfr_ESifh e,fcsJ@qef@usifa&;
trsKd ;om;aumfrwD}uD;”ukd zG@J pnf;cJ=h uygonf? u|eaf wmft h m; OuUÏ wifajr‡muf=u+yD;/ 'kOuUÏrsm;tjzpfawmh Akv d t
f ek ;f wif/ Aef;armfwifatmif
polrsm; jzpfygonf? tvkyftr_aqmiftzGJ@xJwGif ausmif;om;acgif;aqmifrsm;/ jynfol@&Jabmfacgif;aqmifrsm;/ vlrsdK;pkacgif;aqmifrsm;ESifh
xkdtcsdefu ao'%fu vGwf+idrf;csrf;omcGifh &vmonfh AkdvfrSL;cspfaumif;vnf; ygvmygonf? xkdtzG@J wGif tv$mtoD;oD;rS yk*~dKvfpHk ygvm&m/
pma&;q&mrsm;/ *Dwpm qkdrsm;/ owif;pmq&mrsm;/ trsdK;orD;tzGJ@ acgif;aqmifrsm;/ &[ef;oHCmrsm;pojzifh tawmfyifpHkvifygonf?
tzGJ@tpnf;aygif; 29 zGJ@ESifh woD;yk*~v rsdK;cspfrsm; yg0if=uygonf? &efukef+rdK@ t&Siftm'dpP0Ho ausmif;wkdufwGif usif;yjcif;jzpfygonf?
xkdtpnf;ta0;}uD;wGif u|efawmfu w±kwfjzLusL;ausmfr_orkdif;ESifh e,fcsJ@pGufzufr_rsm;ukd twkdcsKyfI ajryHkESifhwuG &Sif;vif;wifjy+yD; ,if;
tE W&m,frsm;ukd rnfuJhokd@ckcHumuG,f&ef/ qef@usif&efenf;vrf;rsm;ukdyg aqG;aEG;wifjycJhygonf?
xkdrdef@cGef;. ed*Hk;ykdif;wGif u|efawmfu atmufygtwkdif; wifjycJhygonf?
“,cktcg rJacgifppfqifa&;rSm qDwkd;.vuf&mjzpfa=umif; vufyl;vuf=uyf jynfolwkd@a&S@arSmufwGif rdxm;+yD;jzpfygw,f? Arm
tpk;d &bufu oufqidk &f myk*Kd~ vfrsm;uvnf; 'D[mawG[m qDw;dk vufatmufcjH zpfa=umif;eJ@ w±kwjf zL[m tar&duef&@J wynfv h uf&if;awG
4
jzpfa=umif; ajymcJhygw,f?”
“'Dawmh &efol&J@ &nfrSef;csufrsm;ukd tcktcg usaemfwkd@oJoJuGJuGJ od=u+yDjzpfygw,f? ”
“e,fcs@J orm;rsm;[m ArmjynfrmS ol&@J vufeufuidk zf Ed ydS af &;wyf w±kwjf zLwyfuo dk m csxm;wmr[kwb f ;l ? rdrwd @kd &@J trsKd ;om;a&;
rausreyf yËdyuQjzpfae=uwJh vlrsdK;pkrsm;&J@ wcsdK@aomtpdwftykdif;rsm;ukdvnf; jzm;a,mif;aoG;aqmif+yD;/ olwkd@&J@ ppftiftm;ukd wkd;csJ@+yD;
wzufu jynfwGif;ppfeuf±_dif;atmif vkyfaew,f?”
“'Dr#eJ@yJ &efol&J@ &nf&G,fcsuf[m a&&SnfzdESdyfusL;ausmfa&;jzpfvkd@ tvGef}uD;rm;a=umif; xif&Sm;ygw,f? &efol[m wu,fvnf;
tiftm;}uD;wJh &efoljzpfw,f? 'Dvkdtiftm;}uD;wJh &efolu jywfom;wJh EkdifiHa&;&nfrSef;csufeJ@ usL;ausmf pGufzufaewmukd ayghayghqq
,lq&if rSm;ygvdrfhr,f? 'Djy\em[m tE W&m,f}uD;rm;vSygw,f?”
“'D&efol&@J aemufrSm }uD;rm;wJh ppfa&;/ EkdifiHa&;/ pD;yGm;a&;tiftm;&Sdaevkd@ 'D&efolukd ppfa&;wckwnf;eJ@ b,fvkd enf;eJ@rS t+yD;wkdif
ajz&Sif;Ekdfifr,fr[kwfyg? ppfa&;oufoufqkd&if &efolqDwkd;ppftkyfpk[m ppfa&;tiftm;}uD;oljzpfygw,f? a=umuf&GH@rnf r[kwfyg? aemuf+yD;
abmf'ge,fpyfrsm;rSm aemufqHk;EkdifiHa&;enf;rygbJ/ oHwrefa&;&m v$rf;rkd;r_rygbJ &efolukd tukefarmif;xkwfEkdifonfxm;OD;/ tiftm;}uD;wJh
&efol jyefr0ifEkdifatmif qufvufxdef;odrf; umuG,fxm;zkd@[m rvG,fygbl;? ”
“'ga=umifh ppfa&;oufoufomru wwkdif;jynfvHk; jynfolvlxk pnf;±Hk;tHkºuv_yf&Sm;r_rygbJ t+yD;wkdif armif;xkwfajz&Sif;Ekdifr,f
r[kwfyg? e,fcsJ@orm;rsm;[m Twkdif;jynfay:rSm ol@&J@ukd,fusdK;pD;yGm;rsm;&SdwJhtwGuf jynfolawGu tHkºuv_yf&Sm;vmrSmukd ta=umufqHk;
jzpfygw,f? aemuf+yD; urBmt&yf&yfrS e,fcsJ@usL;ausmfr_rsm;ukd wrsdK;om;vHk; jynfoltrsm; pnf;±Hk;v_yf&Sm;rSom atmifjrif=up+rJjzpfygw,f?
e,fcJs@orm;rsm;[m wjcm;t&mxuf jynfoltrsm; Ekd;=um;odjrif+yD; pnf;±Hk;qef@usifvmrSmukd tpkd;&drfqHk;jzpfw,f? ta=umuf&GH@qHk;
jzpfygw,f? 'g[m usL;ausmfvmol e,fcsJ@wkd@udk wkdufxkwfa&;rSm txda&mufqHk;vufeuf jzpfw,fvkd@ ,lqygw,f?”
“'Dvkd vlxkwkdufyGJrsm; 0ifrSom wzufu ppfqifa&;ESifh oHwrefa&;&mwkdufyGJrsm;rSm rsm;pGmtaxmuftul&apygw,f? 'ga=umifh
ppfrsufESm 3 &yf/ ppfa&;/ oHwrefa&;/ vlxkwkdufyGJeJ@ wkdufyGJ0ifrSom jywfom;pGm atmifjrifEkdifr,fjzpfyg w,f? ”
“'DtxJrSm vlxkwkdufyGJ[m ta&;t}uD;qHk; jzpfygw,f? usaemfhukd,fawG@t& jynfolvlxk&J@ axmufcHv_yf&Sm;r_rsm;[m ppf
ajrjyifrSm rsm;pGm tusdK;&SdapcJhygw,f? 1954 ckESpf/ bk&ifhaemifppfqifa&;rSm vlxkv_yf&Sm;r_eJ@ eD;uyfpGmqufpyfr_eJ@ awG@}uHK&vkd@ ppfa&;rSm
rsm;pGm wyef;omcJhygw,f? wyfrawmfom;awG[m zufqpfawmfvSefa&;aemufykdif;rSm 'Dwkef;uavmuf pdwf"mwfwufºur_ wcgr# r&SdcJhyg?”
“&efolqkd&if pdwf"mwfwkefv_yfygw,f? olrsm;EkdifiH usL;ausmfzkd@vmwJh&efol[m tdrf&SifwtdrfvHk;u qef@usif&if b,fvkd a&&Snf
aexkdif tjrwfxkwfzkd@ jzpfEkdifyghrvJ? tenf;qHk; 'DEkdifiHrSm olwkd@ukdvufcHr,fh opPmazmufenf;enf; &SdrS/ 'DopPmazmufawGuvnf; tdrfrSm
=oZm&SdOD;rSom jzpfEkdifwm? 'Dawmh 'Dvkdjynfolvlxku qef@usif&if ola&m ol@ukdvufcHcsifwJh opPmazmufa&m vuf&GH@aemufqkwf&rSm
"rRwmyg?”
“usaemf&J@ bk&ifhaemifppfqifa&;rSwfwrf; ed*Hk;csKyfrSm 'Dppfqifa&; atmifjrifjcif;&J@ tajccHta=umif;&if; (7) csufteuf
jynfolvlxkwkdufyGeJ @J ywfouf+yD; (3) csuf xnfhoGif;a&;om;rdwmukd zwfjyvkdygw,f? wcsufrSm ‘wkdif;jynfvlxk v_yf&Sm;r_ t&Sdeft0ga=umifh
wyfrawmftm;wufºu+yD; &JpGrf;owWda&m/ vHk@v0D&d,yg ppf+yD;acwfwyfrawmforkdif;wGif r}uHKbl;avmufatmif wufwufºuºu&Sdjcif;’?
aemufwcsufrSm ‘wkdif;jynfv_yf&Sm;r_[m &efol@pdwf"mwfukdyg ,drf;,kdiftm;enf;apjcif;’(‚rSm ppfajrjyif&Sdwkdufaeaom w±kwfjzL&efolrsm;
ukdom t"duqkdvkdcJh[ef &Sdonf? ol@aemuf }udK;ukdife,fcsJhorm;tzkd@ xkdxufykdpdwfxdckdufrnfjzpfonf?) aemufwwd,tcsufrSm ‘rdrdwkd@u
xkd;ppf}uD;paomtcg wu,fhtm;xufykdrkdI tiftm;tvGef}uD;rm;av[ef owif;pmq&mrsm;jzifh 0g'jzef@jcif;rsm;’jzpfygonf?”
'gha=umifhyJ 'Djy\em&J@ t&if;cHtajzeJ@ t"dutiftm;[m vlxkwkdufyGJomjzpfa=umif;/ aemuf 'DwkdufyGJ[mvnf; a&&Snf
wkduf&rSmjzpfa=umif; wifjycJhygonf?
'ghtjyif 'Dtpnf;ta0;}uD;rSm u|efawmfhtaeeJ@ b,fvkd yg0ifr,fqkdwJhta=umif; uwdopPmpum;eJ@twl tpkd;&ukdvnf;
wkdufwGef;yef=um;&mrSm atmufygtwkdif; ajym=um;cJhygao;onf?
“usaemfhtzkd@ t&ifwkef;uqkd&if tckvkde,fcsJ@usL;ausmfr_rsm;ukd wyfOD;uae+yD; ppfom;}uD;wa,muftaeeJ@ wkdufckdufumuG,f
cJhygw,f? wkdif;jynfwm0efukd ausyGefpGm xrf;aqmifcJhygw,f? ,ckvJ EkdifiHom;wa,muftaeeJ@ usaemfEkdifiH&J@ e,fcJs@usL;ausmfr_
tE W&m,frsm;ukd b,fvkdumuG,fEkdifrvJqkd+yD; usaemfenf;vrf;&Smawmh txufuajymcJhwJh jynfolvlxku usL;ausmfqef@usifr_wkd@ukd
qef@usiftHkºuv_yf&Sm;wJhtcg vlxkwkdufyGJrSm usaemfyg0ifEkdifa=umif; jrifvmygw,f? 'DwkdufyGJ[m usaemfaqmif&GufcJhzl;wJh ppfa&;wkdufyGJ
xufyif v_yf&Sm;Ekdif&if wefckd;}uD;rm;vSa=umif; usaemfxifjrifrdygw,f? 'DwkdufyGJ[m usaemfaqmif&GufcJhzl;wJh ppfa&;wkdufyGJxufyif
v_y&f mS ;Ekid &f if wefc;kd }uD;rm;vSa=umif; usaemfxifjrifryd gw,f? 'ga=umifh 'Dvedk ,fcs@J usL;ausmrf &_ efudk umuG,q f ef@usizf @dk usaemf&@J ceG t f m;ukd
jynfolvlxkeJ@twl toHk;jyK+yD; qef@usifumuG,foGm;zkd@ 'Dtpnf;ta0;}uD;rSm usaemfuwdjyKygw,f?”
“aemuf t pk d ; &uk d usaemf y ef = um;wk d uf wG e f ; vk d w muawmh - (u) ,ck w k d u f a ewJh ppf q if a &;eJ@ ppf a &;t& usef a o;wJh
w±kwfjzLrsm;ukd t+yD;tykdif wkdufxkwfa&; }udK;yrf;&ef? (c) EkdifiHa&;tm;jzifh ‚wkd@tjrefqHk; vHk;0qkwfcGmoGm;&ef ukvor*~wGif xdxd
a&mufa&muf ta&;,laqmif&Guf&ef? (*) tpkd;&[m tHkºuwkdufyGJ0ifvmaom jynfolvlxkESifhtwl AkdvfcsKyfatmifqef;acwfuvkd
yl;aygif;vufwGJ+yD; usL;ausmfol&efolrsm;ukd qef@usif=uzkd@ jzpfygw,f?”vdk@ ed*Hk;csKyf ajym=um;cJhygonf?
TtrsdK;om;aumfrwDuyif 1961 ckESpf/ rwfv 12 &ufwGif wkdif;jynfokd@ E_d;aqmfyef=um;v$mwapmif xkwfa0+yD; w±kwfjzL
usL;ausmfr_orkdif;tusOf;csKyfukd azmfjyum w±kwfjzL.aemufrS }udK;ukdifv_yf&Sm;aeol tar&duefe,fcsJ@. t}uHtpnfrsm;ukd azmfxkwf
&Sif;vif;+yD; wrsdK;om;vHk; pnf;vHk;nDnGwfpGmjzifh tHkºuqef@usif=u&ef E_d;aqmfcJhygonf?
5
xkdtwGif; jynfol@v$wfawmfvnf; usif;yae&m rwfv 13 &ufae@wGif 0ef}uD;csKyfOD;Eku v$wfawmfwGif w±kwfjzL usL;ausmfr_ESifh
ywfoufI rdef@cGef;&Snf}uD;wck ay;ygonf?
0ef}uD;csKyf. rdef@cGef;wGif xkdtcsdefu wjcm;e,fcJs@tusL;ausmfcH EdkifiHrsm;jzpfonfh uGef*kdESifh vmtkdEkdifiHrsm;ta=umif;om &Snfvsm;
pGm ajymqkdoGm;+yD; rdrdwkdif;jynf. tE W&m,f}uD;jzpfaeaom w±kwfjzLudpPukd 10 rdepfr#om ajymoGm;ay onf? ajymor#tykdif;uav;wGif
vnf; TtE W&m,f}uD;ukd omrefjy\emav;tjzpfom wifjyoGm;onf? 0ef}uD;csKyfwOD;taejzifh rdrdwkd@EkdifiH tusL;ausmfcHae&r_tay:
rsdK;cspfpdwfaemufcHjzifhvnf;aumif;/ tcsKyftjcmtm%mykdif EkdifiHtjzpfvnf;aumif; em=unf;cHcufpGm ajymaejcif;eJ@rwlbJ EkdifiHwEkdifiHtm;
awmif;yefaeonfhoabmom zHk;v$rf;aeayonf?
xkd@tjyif w±kwfjzLusL;ausmfr_rsm;ukd ,ciftcgrsm;u w±kwfjynfol@orRwEkdifiHukdom &nf&G,fa=umif; ajymcJhaomfvnf; T
rdef@cGef;wGifrl Armjynfukd &nf&G,fonf[k qkdvmygonf? okd@aomf tb,fa=umifh Todk@ usL;ausmf&onfqkd onfh&nf&G,fcsufukd tus,f
w0ifh aqG;aEG;xm;jcif; r&Sdyg? Tokd@ ppfrufa&;wGif &efol. EkdifiHa&;&nfrSef;csufukd rSefuefpGm roHk;oyfEkdifygv#if xkdjy\emukd atmifjrifpGm
rajz&Sif;Ekdif±Hkr#ru ykdIyiftE W&m,fusa&mufEkdifygonf?
xdk@a=umifh u|efawmfwkd@ trsdK;om;aumfrwDu rwfv 15 &ufae@wGif owif;pmrsm;okd@ xkwfjyefcsufwapmif xkwfjyef+yD; OD;Ek.
rdef@cGef;onf tE W&m,f&Sda=umif;/ w±kwfjzLusL;ausmfr_. aemufuG,frS e,fcs@J orm;rsm;. olwkd@tusdK;pD;yGm;twGuf urBmt&yf&yf wkdif;jynf
trsm;tjym;wGif Tenf;rsm;twkdif; ppfa&;/ EkdifiHa&;/ aoG;cGJa&;enf;aygif;pHkjzifh aESmifh,SufzdESdyf+cdrf;ajcmufaea=umif;/ TtE W&m,f}uD;ukd
ppfa&;enf;jzifhomru EkdifiHa&;enf;jzpfonfh wrsdK;om;vHk; pnf;vHk;nDnGwf+yD; qef@usifv_yf&Sm;=u&efvkda=umif;wkd@ukd wifjyvkdufygonf?
xkd@tjyif u|efawmfwkd@onf &efukef+rdK@twGif; &yfuGuftoD;oD;wGifvnf; tzGJ@cGJrsm;udk zGJ@pnf;wnfaxmifcJhygonf? &yfuGufvkduf
aqG;aEG;yGJrsm;a[majymyGJrsm; jyKvkyf&m/ tif;pdefc±kdifonf twufºuqHk;jzpfcJhonf? aqG;aEG;a[majymyGJrsm;rprD *Dwpmqkdrsm;jzpfonfh
ukdjrwfav;/ pEN,m;cspfaqG polrsm; acgif;aqmifonfh tzGJ@u aw;oDcsif;rsm;/ oDqkdajzazsmf=uygonf? tvGefwufºuvef;qef;onfh
EkdifiHa&;ywf0ef;usifw&yfukd zefwD;EkdifcJhygonf?
Tw±kwfjzL usL;ausmfr_ESifh e,fcsJ@qef@usifa&;trsdK;om;aumfrwD. ±Hk;ukdvnf; u|efawmf.aetdrf (prf;acsmif;/ trSwf 36 -
qDqHkvrf;) rSmyif owfrSwfxm;ygonf?
xdktrsdK;om;aumfrwD rzGJ@rDav;rSmyif u|efawmfu yk*~dKvfa&;E_d;aqmfcsufpmwrf;wapmif xkwfjyefcJhygao;onf? 1961 ckESpf/
Zefe0g&DvtwGif; rJacgifppfqifa&;eJ@ ywfoufI u|efawmf.oabmxm;ukd xkwfjyefjcif; jzpfygonf?
xkdpmwrf;wGif w±kwfjzLrsm;onf e,fcsJ@tm;ukd;jzifh u|efawmfwkd@. vGwfvyfa&;}uD;ukd +cdfrf;ajcmufaea=umif;/ wyfrawmfonf
jyif;xefpGm tm;rxkwfbJ atmifjrifxajrmufEkdifrnfr[kwfa=umif;/ xkd@a=umifh jynfolvlxktaygif;ESifh ygwDtzG@J tpnf;toD;oD;u TuJhodk@
cJ,Of;yifyef;pGm wkdufckdufay;aeonfh wyfrawmfukd 0kdif;0ef;axmufcHtm;ay;&ef yef=um;a=umif;/ oufqkdif&m tm%mykdifrsm;uvnf;
,cifppfqifa&;}uD;rsm;uJhokd@ owif;axmufrsm;ukd ppfajrjyifv$wfI jynfoltrsm; pdwf0ifpm;vmatmif wifjyapvkda=umif; ponfwkd@
yg&Sdygonf?
xkd@tjyif wyfrawmfwGif;&Sd wyfrSL;wyfom;taygif;ukdvnf; atmufygtwkdif; yef=um;xm;ygao;onf?
“wyfrawmfESifh a&S@wef;ppfqifa&; uGefrif'grsm; trSL;jyK+yD; &Jabmfrsm;/ t&m&Sdrsm; wyfrSL;rsm;tm;vnf; yef=um;ygonf?
ppfqkdonfrSm raumif;aomt&m/ aoG;xGufoH,kd jzpf&aomt&m/ tenf;ESifhtrsm; pGef@pm;&aomt&mjzpfygonf? okd@&mwGif u|efawmfwkd@
rSm e,fcs@J pepfatmufrmS vljzpfvm&ojzifh rv$o J mI T&efou l dk toufay;wku d cf u
dk &f ygonf? u|eaf wmfw@dk bk;d ab;rsm;vnf; ol@acwfe@J ol
wku d cf &hJ ygonf? xk@d a=umifh &Jabmftaygi;f rSm tcuftcJrsm;ESihf &ifqidk &f rnfjzpfaomfvnf; xufoefaom rsKd ;csppf w d jf zifh aemufq;kH Te,fcs@J
&efolukd }udK;pm;+yD; wm0efausyGefpGm wkduf ckduf=uvdrfhrnf[k ar#mfvifh,Hk=unfonf?”
“Tokd@&J0HhpGm wkdufckduf=u&mwGif wzufwGif rvkdtyfaom xdckdufqHk;±_H;r_rsm; rjzpf&atmifESifh atmifyGJukd rdrdbufrS tustqHk;
enf;pGmjzifh &&Sdatmif tpGrf;ukef aphpyfaocsmr_ESifh }uD;rm;aom vHk@v0D&d,wkd@jzifh }udK;pm;tm;xkwf=uvdrfhrnf[k ,Hk=unfygonf?”
“ppfOD;pD;Xme&Sd &JabmfnDaemif ppfOD;pD;t&m&Sdrsm;tm;vnf; yef=um;ygonf? u|efawmfrSm ,ck‘rJacgifppfqifa&;’ ae&mrsm;ukd
1955 ckEpS u f yif ava=umif;uif;axmufrj_ zifh aphpyfpmG =unf±h a_ vhvm+yD;jzpfIvnf;aumif;/ w±kwjf zLwk@d . vky&f nfuidk &f nf tusi"hf avhrsm;
ukdvnf; ,cifwkdufyGJrsm;. tawG@t}uHKt& od+yD;jzpfIvnf;aumif;/ wpHkw&m od&Sdar;jref;vkdaomf tcsdefra&G;ulnD&ef toifh&Sdygonf?”
“EkdifiHom;wa,muftaejzifhvnf;aumif;/ u|efawmfhtaejzifhvnf;aumif; Tokd@ulnD&ef rsm;pGmvkdvm;ygonf? 0wW&m;vnf;
&Sdonf[k ,lqygonf”[k a&;om;yef=um;xm;ygonf?
Ekid if aH wmf0ef}uD;csKyfEiS hf umuG,af &;0ef}uD;jzpfaom OD;Ekxo
H @dk vnf;aumif;/ ppfO;D pD;csKyfAv
dk cf sKyfae0if;xHo@dk vnf;aumif; oD;oef@pm
rsm;vnf; a&;om;ay;ykd@cJhygonf? twGif;oabmuawmh txufygyef=um;v$mESifhtwlwlyif jzpfygonf?
xkdpmukd 1961 ckESpf/ Zefe0g&Dv 19 &ufae@pGJjzifh xkwfjyefcJhygonf?
xdktrsdK;om;aumfrwD}uD;uyif OD;pD;+yD; 1961 ckESpf/ {+yDv 9 &ufae@ uefawmfrifyef;+cHwGif +rdK@vHk;u|wf qENjyyGJ}uD;w&yfukd
pnf;±Hk;usif;ycJh&m vlxkodef;csDwufa&mufcJhygonf? &efukef+rdK@wGif; &yfuGuftoD;oD;rSvnf;aumif;/ &efukefywf0ef;usif&Sd +rdK@e,ftoD;oD;rS
vnf;aumif; vltiftm;trsm;tjym; wufa&muf&m owif;pmrsm;u vGwfvyfa&; }udK;yrf;onfhumv 46-47 ckESpfrsm;aemuf t}uD;rm;
qHk;aom vlxkqENjyyGJ}uD;[k a&;om;=uygonf?
xkdqENjyyGJ}uD;wGif u|efawmfrdef@cGef;ajymqkd&m ta=umif;t&m tawmfrsm;rsm;rSm ,cifwifjycsufxJrSyif jzpfygonf? trsdK;om;
aumfrwD zGJ@pnf;onfhae@u u|efawmf &Sif;vif;wifjycJhonfh rdef@cGef;ay:tajcwnf+yD; ajym=um;cJhjcif; jzpf ygonf?
6
xdkae@u u|efawmfwkd@ wifoGif;=uonfh aºu;a=umfoH 3 &yfrSm-
- w±kwfjzLusL;ausmfr_ wkdufckduf=u/ wkdufckduf=u
- tar&duefe,fcsJ@pGufzufr_ qef@usif=u/ qef@usif=u
- trsdK;om;nDnGwfa&; wnfaqmuf=u/ wnfaqmuf=u æ æ [lI jzpfygonf?
Te,fcsJ@qef@usifa&; trsdK;om;aumfrwD vkyfief;jzifh u|efawmfwkd@wawG tvkyfrsm;ae=u+yD;/ wwkdif;jynfvHk; vSnfhvnfpnf;±Hk;
a[majymae&ygonf? TonfrmS e,fcs@J qef@usiaf &;tajccHjzpf+yD; jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;v_y&f mS ;r_twGuv f nf; taxmuftul jzpfaeygonf?
xkd@aemuf jynfwGif;+idrf;csrf;a&; 'kwd,tzGJ@ukd 1961 ckESpf/ rwfv 9 &ufae@wGif q&m}uD;r_dif;.aetdrf/ prf;acsmif;/ trSwf 5 csrf;omvrf;wGif
zGJ@pnf;cJhygonf?
xkdtzGJ@wGif yg0ifolrsm;rSm OuUÏrSm q&m}uD;ukd,fwkdifjzpf+yD;/ 'kOuUÏtjzpf u|efawmfu aqmif&Gufonf? useftzGJ@0ifrsm;rSm
1? OD;baomf (,cif &SpOf ;D aumfrwD0if) 2? OD;xGe;f wif (v$waf wmfa&S@ae}uD;/ tzG@J . taxGaxG twGi;f a&;rSL;) 3? OD;ausmf (Ed;_ aqmfa&;tzG@J 0if)
4? OD;oef@Zif (awmfb&k m;av;/ aemif OD;atmifaZ[k trnfajymif;) 5? a':tdrpf ;dk (q&m awmf OD;OwWr. ESr) 6? ref;ausmt f ;kH (u&iftrsKd ;om;
acgif;aqmif) 7? OD;bausmf (v$wfawmfa&S@ae}uD;) 8? OD;vSausmf (v$wfawmfa&S@ae}uD;) wkd@ jzpfygonf?
xkd'kwd, jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@wGif twGif;a&;rSL;tzGJ@ukdvnf; zGJ@pnf;xm;ygonf? xkdolrsm;rSm - 1? pma&;q&m}uD; Aef;armf
wifatmif 2? v$wfawmfa&S@ae}uD; OD;vSwif (uavmiftrnf armifarmifwif) 3? OD;wifa&$ (rHk&Gm) 4? OD;pkd;rif; (Avp) 5? apmausmfpkd;
(tif;pdefrS u&iftrsdK;om;acgif;aqmif) 6? u|efawmf trnfrrSwfrdawmhaom wGHaw;rS u&iftrsdK;om;acgif;aqmifwOD;wkd@jzpf=uonf?
xkdtwGif;a&;rSL;tzGJ@0ifrsm;. wm0efrsm;rSm vkdtyfonfh tultnDrsm;jzifh tzGJ@ukd ulnDyHhykd;jcif;/ EkdifiHa&;ESifh +idrf;csrf;a&;vkyfief;rsm;ukd
bufpHku avhvmoHk;oyf+yD; tzGJ@ukd t}uHay;wifjyjcif;/ a'otoD;oD;Y +idrf;csrf;a&;tzGJ@rsm;zGJ@&mwGif vufvSrf;rDoavmuf ulnDzGJ@pnf;
ay;jcif;/ tzGJ@0ifrsm;ESifhtwl e,fvSnfha[m ajymyGJrsm;okd@ vkdufyga[majym&jcif;wkd@ jzpf=uygonf? u|efawmfwkd@. tzGJ@ukd yifwkdiftultnD
ay;aeaom yk*~dKvftcsdK@vnf; &Sd=uygao;onf? ‚wkd@rSm 1? ocifbarmif 2? ocifaxG;ESifh 3? usHKrai; ocifwifarmifwkd@ jzpfygonf?
wjynfvHk;&Sd EdkifiHa&;wufºuolrsm; tm;vHk;avmufeD;eD; yg0ifvm=u+yD; aiGa&;a=u;a&;t&vnf; tultnD tawmf&vkdufygao;onf?
e,fc±kdiftawmfrsm;rsm;wGif tzGJ@cGJrsm;vnf; ay:aygufvmygonf?
wu,fawmh u|efawmfwkd@ T'kwd,jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@ zGJ@a&;jyifqif&mwGif xifwmxuf tcsdeftawmf=umoGm;&onfh
ta=umif;&if;rSm yxrjynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@ ysufoGm;onfukd pdwfysufoGm;aom xkdpOfu tiftm;t}uD;qkH; twkduftcH EkdifiHa&;
ygwD}uD;u awmfawmfESifh axmufcHr_ray;aoma=umifh jzpfygonf? xkd@a=umifh u|efawmfwkd@rSm 'kwd,tzGJ@ukd rv$Jra&Smifom zGJ@vkduf&
aomfvnf; tm;r&vSyg? okd@aomf u|efawmfwkd@ xkdtzGJ@zGJ+yD; pnf;±Hk;v_H@aqmf&mwGif u|efawmfwkd@ ar#mfrSef;xm;onfxuf vsifjrefpGmouf0if
v_yf&Sm; }uD;xGm;vmygawmhonf?
TwGif u|efawmf oifcef;pmwck &&SdchyJ gonf? TonfrSm jynfolwkd@ vkdvm;awmifhwaom vrf;pOfta=umif;w&m; rSefuefygv#if
vlxk}uD;u vsifjrefpGm v_yf&Sm;xºu+yD; axmufcHvmwwfonfqkdonfh tcsufyifjzpfygonf? txl;ojzifh vlxku rdrdwkd@bufu &yfwnf
aeolrsm;[k owfrSwfxm;cH&olrsm;u OD;aqmifygu xkd,Hk=unfr_ESifhyif ykdrkdjrefqefpGm axmufcHvmEkdifygonf?
xkod ifcef;pm &rSyif e*ku d tm;r&w&jzpfaeaom u|eaf wmfw@dk wawGvnf; pdwo f ufom&m&+yD; wufºuv_y&f mS ;aeaom vlxEk iS hf
twl qufvuf}udK;pm; v_yf&Sm;&ygawmhonf?
u|efawmfwkd@. TtzGJ@ukd yxrqHk;pwif+yD; zdwfac:aom e,fc±kdifrSm ykodrf+rdK@ jzpfygonf? 1961 ckESpf/ arvukefykdif;wGif pwif
oGm;a&muf=uonf? ykodrfc±kdif jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@ukd pwifzGJ@pnf;+yD; zdwfac:olrSm OD;atmifrkd; jzpfygonf? yrnw rS acgif;aqmifwOD;
jzpfygonf? *syef BDA acwfu u|efawmfhwyfrS ppfAkdvfa[mif;wOD; (emrnfarhae) uvnf; wufºupGm OD;aqmifvmygonf? aemuf
ykodrfc±kdif/ omaygif;+rdK@e,fu zdwfvmI wqufwnf;oGm;&ygao;onf? u|efawmfESifhtwl OD;baomf/ OD;oef@Zifwkd@yg0ifygonf?
xkd@aemufwGifawmh atmufArmjynf/ txufArmjynf wcGifwjyif tESH@/ e,ftoD;oD;u zdwfac:vmojzifh u|efawmfESifhtwl tzGJ@0ifrsm;
oGm;a&mufa[majym pnf;±Hk;v_H@aqmf=uygonf? u|efawmfrSm w±kwfjzLusL;ausmfr_ESifh e,fcsJ@qef@usifa&; trsdK;om;aumfrwDukdvnf;
OD;aqmifae&ojzifh wcgw&H xkdESpfzGJ@ (trsdK;om;aumfrwDESif@ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;) ukdaygif;I zdwf=um;cH&jcif;rsm;vnf; &Sdygonf?
tajccHvkyfief;csif;uvnf; ruGJjym;vSyg?
&efukefc±kdiftwGif; wkdufe,fwkdif;vkdvkdrSmvnf; a[majympnf;±Hk;vm&m 1961 ckESpf/ =o*kwfv 20 &ufae@wGif &efukefc±kdif/
jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@ wkdufe,fau'gaygif;pHk tpnf;ta0;}uD; vkyfEkdifcJhygonf? &efukef+rdK@ =unfhjrifwkdif&Sd pvif;ausmif;wkduftwGif;
jyKvkyfcJh+yD; wdyfacGESifhoGif;xm;aom q&m}uD;. rdef@cGef;ukdvnf; zGifhjy=uygonf? jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@rS twGif;a&;rSL;tzGJ@0ifESifh &efukef
c±kdifjynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@.taxGaxGtwGif;a&;rSL; OD;wifa&$ (rHk&Gm) u jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@ ay:ayguf&yHkta=umif;ESifh &efukefc±kdif
jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@ zGJpnf;vm&yHkta=umif;rsm;ukd wifjyygonf?
xkt
d pnf;ta0;}uD;wGif u|eaf wmfonf jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;tzG@J . oabmxm;rsm;tay:tajccHI ta=umif;t&m tawmfpv kH if
onfh rdef@cGef;w&yfukd ajym=um;cJhygonf?
xkdrdef@cGef;wGif jynfwGif;ppfjzpf&jcif;ta=umif;rsm; txl;ojzifh e,fcsJ@pepf. aoG;cGJa&;ESifh wkdufckdufzdESdyfa&;enf;vrf;rsm;ukd Arm
EkdifiHwGifomru wjcm;ukdvkdeDEkdifiHrsm;. tawG@t}uHKtjzpftysufrsm;ESifhyg wifjyajymqkdcJhygonf? xkdrdef@cGef;twGif;rS wcsdK@tcsufrsm;ukd
xkwfEkwfwifjy&aomf -
“ArmjynfwiG f Akv d cf sKyfusq;kH oGm;&jcif;rSm e,fcs@J orm;ESihf wkid ;f &if;om;opPmazmufrsm; yl;aygi;f vky}f uHrj_ zpfa=umif; tm;vH;k od&+dS yD;
7
jzpfygw,f? 'Dvdk Akvd cf sKyf usq;kH oGm;&wm[m u|eaf wmfw@dk widk ;f jynfudk jynfwiG ;f ppf}uD;&J@ wHcg;0ukd yk@d aqmifvu dk jf cif; jzpfygw,f? Akv d cf sKyf[m
vuf0Jtiftm;pkrsm; nDnGwfa&;eJ@ wrsdK;om;vHk; pnf;vHk;nDnGwfa&;udk qufvufxdef;odrf;umuG,f+yD; ArmjynfrSm ºuif;usefwnf&SdaewJh
e,fcs@J pepfudk t+yD;wkid pf m&if;&Si;f / armif;xkw+f yD;awmh jynfph wkH hJ trsKd ;om;vGwvf yfa&;eJ@ e,fcs@J trScD udk if;wJh trsKd ;om;pD;yGm;a&; xlaxmifa&;
ukd csDwufoGm;EkdifwJh tvm;tvmukd e,fcsJ@orm;rsm;u odcJhygw,f? 'Dvkdom csDwufoGm;Ekdifr,fqkd&if e,fcsJ@orm;rsm;[m vlaygif;oef;
20 &SdwJh aps;uGufu olwkd@tusdK;pD;yGm;tm;vHk; vufvGwfqkwfcGmoGm;&r,f jzpfygw,f? ”
“Armjynfudk +zdKcG&J mrSm Akv d cf sKyfatmifqef;vky}f uHc&H jcif;[m yxrtqifo h m jzpfygao;w,f? 'daemuf +Adwo d #tpk;d &eJ@ Armtpk;d &
wkd@ csKyfqkdwJh EktufwvDpmcsKyf[m u|efawmfwkd@ +ydKuGJa&;twGuf 'kwd,tqifhjzpfygw,f? 'DpmcsKyf[m +Adwdo#tpkd;&tay: aphpyfcsKyfqkd
&wJhtwGuf ArmjynfvGwfvyfa&;eJ@ e,fcsJ@trSDckduif;wJh trsdK;om;pD;yGm;a&; wnfaqmufr_twGuf wkdif;jynfopfwnfaxmifEkdif/ rwnf
axmifEkdifwkd@tay: oabmuGJvGJ+yD; jyif;xefwJh yËdyuQrsm;/ EkdifiHa&;ygwDrsm;/ tzGJ@tpnf;rsm;t=um; ay:xGufcJhygw,f? 'gukd jynfolawGukd
wifjypnf;±Hk;=u&if; EkdifiHa&;tusyftwnf;/ 'Drkdua&pDtusyftwnf; qkdufa&muf+yD; jynfwGif;ppf}uD; jzpfvmwmyg?”
“'ghtjyif tm%mykdif tkyfcsKyfolawG[m ta&;w}uD; ajz&Sif;&r,fh vlrsdK;pka&;&m jy\emukdvnf; rSefuefpGm rajz&Sif;EkdifcJhbl;?
e,fcsJ@orm;u 'DtrsdK;om;a&; yËdyuQrsm;ukd olwkd@tusdK;twGuf 0iftoHk;cscJh=uvkd@ jynfwGif;ppf}uD;[m ykdeuf±_dif;cJh&w,f? tcsKyfrSmawmh
'DjynfwGif;ppf}uD;[m e,fcsJ@orm;ESifh wkdif;&if;om; azmufjyefa&;orm;rsm;a=umifh jzpfcJh&jcif; jzpfygw,f? ”
wjcm; vGwfvyfcgp EkdifiHrsm;twGif; e,fcsJ@orm;rsm;. EkdifiHa&;enf;t& aoG;cGJyHkrsm;ukdvnf; Oyrmay; wifjy&mrSm -
- w±kwfjynfukd azmfrkdqmu|ef; (xkdif0rf) ESifh tar&duef 7 eHygwf a&wyf}uD;eJ@ cGJjcm;xm;+yD; ukvor*~rSm vlOD;a& oef; 600
ausmf&SdwJh w±kwfjynf}uD;ukd todtrSwfrjyKbJ vlOD;a& &Spfoef;om&Sdaom azmfrkdqmukd todtrSwfjyKxm;ay;+yD; w±kwfjynf ESpfjynfjzpfzkd@
}uHpnfaeyHk?
tdENd,rSmvnf; 1949 vGwfvyfa&;ay;+yD;aemuf rlpvif-[dENLcGJyHk/ ygupPwefESif tdEdN,cGJvkdufyHk/ ta&S@ygupPwefESifh taemuf
ygupPweftjzpf xyfrHcGJvkdufyHk/ uuf&SrD;,m;jy\emwef;vef;jzpfatmif vkyfxm;+yD; [dENL-rlqvifyËdyuQ/ t"du±k%f;rsm;a=umifh
vltrsm;tjym;aoausae&yHk?
tm&Swkduf&Sd jyifopf. t}uD;qHk;tifykdif,m}uD; tif'kdcsdKif;em;ukd vGwfvyfa&;ay;wJhtcg tpdwfpdwftjr$mjr$mawG cGJyHk/ AD,uferf/
vmtkd/ uarBm'D;,m; 3 ykdif;tjyif/ AD,uferfukd ajrmufydkfif;/ awmifykdif;xyfcJv G kdufao;yHk/ ,ckvnf; vmtkdukd ESpfykdif;xyfcGJzkd@ tar&duefu
}udK;pm;aeyHk?
tmz&durS uGef*kdrSmqkd&ifvnf; uGef*kdtrsdK;om;acgif;aqmif e,fcsJ@qef@usifa&;orm; vlrGefbmukd owfypf+yD;/ wkdif; jynfukdvnf;
tpdwfpdwftjr$mjr$m cGJypfyHk?
ta&S@tv,fykdif; tm&yfEkdifiHawGxJrSmvnf; enf;rsdK;pHkcGJzkd@ }udK;pm;=uyHk/ ,cifu r&SdcJhwJh tpPa&;EkdifiHukd tm&yfawG =um;xJrSm
wnfaqmufay;+yD; yËdyuQawG tqufrjywfatmif zefwD;aeyHkrsm;ESifh e,fcs@J pepf. ppfa&;enf;rsm;/ pD;yGm;a&;enf;rsm;jzifh wkdif;jynfwkdif;tm;
0ifa&mufjc,fvS,f vkyfaqmifaeyHkukd u|efawmf tus,fw0ifh &Sif;jyygonf?
'gt
h jyif wkid ;f jynfwnfaqmufa&;twGuf vlxu k t dk m;ruk;d bJ e,fcs@J udk tm;ukwd hJ tpd;k &rsm;[m e,fcs@J tultnD eJ@ acs;aiGrsm;ukd
acs;,l+yD;/ e,fcsJ@pD;yGm;a&; pufuGif;atmuf epfoxufepf&yHk/ aemufqHk; jynfolrsm;u pD;yGm;a&;usyfwnf;I pD;yGm;a&;wkdufyGJrsm;/
EkdifiHa&;v_yf&Sm;r_rsm; }uD;xGm;vmwJhtcg xkdv_yf&Sm;r_rsm;ukd ygvDref'Drkdua&pDrsdK;eJ@ rxdef;odrf;EkdifawmhwJhtcg toifh&Sd+yDjzpfwJh ppfwyfrsm;eJ@
tm%modrf;=uojzifh/ 'Drkdua&pD crf;ajcmuf&yHkrsm;udkyg u|efawmf &Sif;jyygonf?
xkd@tjyif u|efawmfwkd@ vGwfvyfa&;&+yD;aemuf qufvufav#mufvSrf;&rnfhvrf;rSm jynfolwkd@ csrf;om0ajymwJhEkdifiHjzpfzkd@ e,fcsJ@
trSDckduif;wJh trsdK;om;pD;yGm;a&;ESifh 'Drkdua&pD wnfaqmufa&;omjzpfa=umif;/ TawmfvSefa&; vrf;a=umif;rSeftwkdif;om csDwufEkdif=u
r,fqkd&if ,ckvkdjynfwGif;ppf}uD;vnf; ay:aygufp&m r&Sda=umif;/ jynfwGif;ppfa=umifh ay:aygufvmonfh tusyftwnf;rsm;jzpfonfh
pD;yGm;a&;jy\em/ vlrsdK;pkjy\em/ ynma&;jy\em/ 'Drkdua&pDa&;jy\emrsm; ay:aygufvmp&mr&SdbJ/ wrsdK;om;vHk; wufwufºuºujzifh
trsdK;om;pD;yGm;a&;ukd xlaxmifEkdifrSm jzpfa=umif;awGukdvnf; ajymjyygonf?
jynfwGif;ppftwGif; wkduf±kdufepfemqHk;±_H;r_rsm;ukdvnf; udef;*%ef;rsm;ESifhtwl u|efawmfwifjyajymqkdcJh+yD; jynfwGif;ppf&yfpJa&;
enf;emrsm;udkvnf; aqG;aEG;jyygonf?
ppf&yfpJ&mwGif yxrenf;jzpfonfh tjyKwfwkdufa&;/ vufeufcsa&;vrf;onf 13 ESpfausmfonfhwkdif bmrSrxl;jcm;bJ/ jynfolawG
om epfem+yD;&if; epfemae=umif;/ Tvrf;onf ratmifjrifEkdifa=umif; b0ay;todESifh jynfolawGu odae+yD; jzpfojzifh 'kwd,enf;jzpfonfh
wzufESifhwzuf rsufESmcsif;qkdifaqG;aEG;ajz&Sif;onfh enf;vrf;om&Sda=umif;/ Tenf;onf jy\emrsm;ukd ajyajyvnfvnf ajz&Sif;,lonfh
enf;vrf;jzpfI ppf&yfpJ+yD;onfhaemufwGifvnf; tem*wf+idrf;csrf;a&;ukd ykdrkdwnf+idrfapEkdifrnfh enf;vrf;jzpfa=umif;/ tem*wf'Drkdua&pD
wkd;wufzGH@+zdK;a&;ukdvnf; tusdK;jyKrSmjzpfa=umif;?
xkd@a=umifh q&m}uD;ocifukdf,fawmfr_dif; OD;aqmifwJh u|efawmfwkd@ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@u jynfolwkd@tusdK;twGuf jynfwGif;
ppfukd tjyKwfwkdufa&;enf;r[kwfb/J q&m}uD;tpOfwpkduf yef=um;cJhwhJ aqG;aEG;ajz&Sif;,lwheJ nf;eJ@ ajyvnfatmif ajz&Sif;+yD; &yfpzJ kd@ yef=um;
a=umif;/ ,cktpnf;ta0; wufa&mufvmwJh vlyk*~dKvfrsm;[mvnf; bmtcuftcJrsm;eJ@ &ifqkdifyg&ap/ u|efawmfwdk@ESifh twlvufwGJ+yD;
rqkwfrepf }udK;pm;csDwufvkyfaqmif=uzkd@ wkdufwGef;Ekd;aqmfyga=umif;- aemufqHk;ed*Hk;csKyftaeESifh ajymqkdcJhygonf?
aemufykdif;wGif u|efawmfwkd@. rdef@cGef;rsm;ukd pkaygif;+yD; pmtkyf±kdufESdyf xkwfa0um e,ftoD;oD;okd@vnf; jzef@csday;cJhygonf?
Tenf;jzifh u|efawmfwkd@tzGJ@onf jynfwGif;+idrf;csrf;a&;v_yf&Sm;r_twGif; jynfolvlxk}uD;yg0ifvmatmif pnf;±Hk; v_yf&Sm;=uygonf?
8
Tae&mwGif ta=umif;wkdufqkdifvmojzifh u|efawmfwkd@ &&SdcJhonfh vGwfvyfa&;ESifhywfoufaom u|efawmf. tjriftcsdK@ukd
wifjy vkdygonf?
TvGwfvyfa&;&zkd@ u|efawmfwkd@ Armjynfolrsm; wav#mufvHk; wkdufyGJ0ifvm&wJh &nf&G,fcsufrSm e,fcsJ@pepfatmufrS vHk;0
vGwfajrmufonfh 'Drkdua&pD zGH@+zdK;wkd;wufaom/ trsdK;om;pD;yGm;a&;wnfaqmufEkdifaom EkdifiHopfwnfaxmifzkd@ jzpfygonf? Tonfukd
wav#mufvHk; awmif;qkdwkdufyGJ0ifcJh=uygonf?
okd@aomf u|efawmfwkd@ tawmifhw}uD; awmifhwcJhonfh vGwfvyfa&;ukd &+yD;aemuf u|efawmfwkd@EkdifiHwGif jynfwGif;ppfrD;}uD;
awmufavmif+yD; jy\emaygif;pHkESifh tusyftwnf;rsm; qkdufa&mufvmygawmhonf? wkdif;jynfwnfaqmufa&;ukd wnDwnGwfwnf;
wufnDvufnD rvkyfEkdif=uawmhbJ tcsif;csif;uGJ+yJ/ owfjzwf/ ppfrufcif;=u&ygawmhonf?
TuJo h @dk jzpf&jcif; t"duta=umif;rSm e,fcs@J orm;ESihf e,fcs@J p;D yGm;a&;pepfa=umifh jzpf&ygonf? e,fcs@J orm;rsm;onf vGwv f yfcgp
EkdifiHrsm;wGif awmfvSefa&;vrf;a=umif;twkdif; csDwuf+yD; trSDckduif;aom trsdK;om;pD;yGm;a&;pepf xlaxmifrSmukd tvGefpkd;&drfygonf?
'Drkdua&pDwkd;wufxGef;um;vmrSm tvGefpkd;ygonf? 'Drkdua&pDwkd;wufxGef;um;vmygu jynfolvlxk}uD;onf rdrdwkd@. tusdK;pD;yGm;twGuf
pnf;±Hk;v_yf&Sm;vm=u+yD; e,fcsJ@eJ@tm;vHk;tquf jzwfawmufum }uD;rm;wJh e,fcsJ@qef@usifa&;a&pD;a=umif;xJrSm wcJeufpkaygif;nDnGwf+yD;
awmfvSefa&;udk tqHk;xdwkdufyGJ0if=urnfukd olwkd@em;vnf=uonf?
ArmjynfwGif 1945 ckESpf vufeufukdif zufqpfawmfvSefa&;}uD;ESifh 1945 - 4& ckESpf/ AkdvfcsKyfatmifqef; acgif;aqmifaom
vlxkwkdufyGJ}uD;rsm;ukd awG@}uHKcJh&+yD;jzpfonf?
'kwd,urBmppft+yD; ay:aygufvmonfh ukdvkdeDEkdifiHrsm;. trsdK;om;vGwfajrmufa&;wkdufyGJ 'Da&t&Sdefa=umifh ukdvkdeDEkdifiHrsm;ukd
vGwfvyfa&;ay;zkd@ jzpfvmaomtcg vGwfvyfa&;tvH/ vGwfvyfa&;oDcsif;pwJh tay:,Htcsuftvufukdom ay;csif+yD; tESpfom&jzpfwJh
olwkd@. pD;yGm;a&;udk xdef;odrf;zkd@ qufvufwkd;csJ@Ekdifzkd@ enf;vrf;aygif;pHk oHk;cJhygawmhonf?
xkd@a=umifhyif Armjynf e,fcsJ@=oZmatmufu tjywftowf±kef;xGuf+yD; trsdK;om;pnf;vHk;nDnGwfa&;/ trsdK;om; pD;yGm;a&;ukd
wnfaxmifcsif+yD; wu,fvnf; wnfaxmifEkdifpGrf;&SdwJh AkdvfcsKyfatmifqef;ESifhwuG ol@tpkd;&wzGJ@vHk;ukd vkyf}uHowfjzwfjyvkdufygonf?
Tvkyf}uHr_onf Armjynfukdomru trsdK;om;vGwfajrmufa&;rsm;twGuf }udK;yrf;aeonfh EkdifiHrsm;ESifh awmfvSefa&;orm;rsm;tm;vHk;udk
e,fcsJ@orm;rsm;u cyf=urf;=urf; +cdfrf;ajcmufjyvkdufjcif;vnf; jzpfygonf?
e,fcsJ@orm;rsm;u rdrdwkd@.tusdK;pD;yGm;ukd wkduf±kduf+cdrf;ajcmufEkdifonfh rdrdwkd@=oZmrukdufEkdifonfh EkdifiHi,fav;rsm;rS trsdK;om;
acgif;aqmifrsm;udkd Tenf;rsm;jzifh vkyf}uHowfjzwfvmonfrSm ,ckwkdifjzpfygonf?
AkdvfcsKyfatmifqef;ukd ArmjynfEkdifiHa&; ZmwfcHkay:rS z,f&Sm;+yD;vkdufaomtcg +Adwdo#e,fcsJ@orm;rsm;. ajymifajrmufvSonfh
aemufEkdifiHa&;tuGufwuGuf xyfay:xGufvmygonf?
TonfrSm ArmjynfolawG&J@ rsufpdxJwGif t*Fvdyftvkdawmf&d/ e,fcsJ@aemufvkduf[k ay:vGif+yD;om;olrsm; (Oyrm - b}uD;
bazwk@d ) ukd pGe@f ypfvu dk +f yD; Armjynfvw
G v
f yfa&;wku
d yf t GJ wGi;f u vGwvf yfa&;ol&aJ umif;rsm;tjzpf jynfou l wpHwk &m todtrSwjf yKxm;
olrsm;ukd ‚wk@d . vufa0cHtopftjzpf arG;jrL,lvu dk jf cif;yif jzpfygonf? Tenf;jzifh OD;EkEiS hf zqyv tzG@J udk tm%mtyfvu dk yf gawmhonf?
OD;Ekonf ‘vlrGJwkd@. xGuf&yfvrf;’qkdaom pmtkyfukd bmomjyefcJhr_/ ocifEktjzpf wkd@Armtpnf;t±Hk;acwfwGif v_yf&Sm;cJhr_/ ukd}uD;Ektjzpf
ausmif;om;acgif;aqmifrsm;t=um; ausmf=um;cJhr_pwmrsm;a=umifh ArmjynfolvlxktwGif;rSmvnf; wpHkw&m=oZm&Sdygonf? okd@aomf
rdrda&S@wGif AkdvfcsKyfatmifqef;ukd owfjyxm;jcif;a=umifhvnf;aumif;/ ol@yifukd,f tajccH&yfwnfcsufa=umifhvnf;aumif;/ OD;Ekonf aysmhnHh
,drf;,kdif+yD; e,fcsJ@ t*Fvdyfukd tvGefvkdufavsmaphpyfum ‘Ek-tufwvDpmcsKyf’ukd csKyfqkdcJhygonf?
xkdpOfu u|efawmfwkd@wawG e,fcsJ@orm;ESifh raphpyfbJ vGwfvyfa&;ukd qufvuftjywftowf wkdufyGJ0ifcJhygu jynfwGif;ppf
jzpfp&m ta=umif;r&Sday?
okd@aomf ‘Ek-tufwvDpmcsKyf’ csKyfqkdvm+yD;aemuf TpmcsKyfukd vufcHol/ vufrcHol uGJ=u&mu jynfwGif;ppf}uD; jzpfay:vmcJh
ayonf? xkdpOfu ‘Ek-tufwvDpmcsKyf’ukd vufrcHolrsm;/ +Adwdo#e,fcsJ@orm;ay;aom vGwfvyfa&;onf EkdifiHa&;t&yif jzpfonf?
pD;yGm;a&;t& rvGwfvyf[k ajymqkdrdcJholrSefor#ukd “uGefjrLepfwHqdyf” wyfay;cJhygonf? oufouf zqyv tpkd;&ukd qef@usifcsifvkd@/
qlylcsifvkd@[k orkwfcJhygonf?
(1988 ckESpf/ ta&;awmfyHk}uD;twGif; usif;ycJhonfh rqv . aemufqHk;tpnf;ta0;wGif rqv ygwDOuUÏ}uD; OD;ae0if;u
t*FvdyfawGu usKyfwkd@ukday;cJhwJh vGwfvyfa&;[m EkdifiHa&;t& vGwfvyfwmyJjzpf+yD;/ pD;yGm;a&;usawmh vGwfvyfcGifh ray;cJhygbl;vkd@ 0efcH
ajymqkdoGm;wmukd tHh=ozG,f=um;&ygonf?)
xkduJhokd@ e,fcsJ@orm;ESifh aphpyfcJh&aoma=umifh u|efawmfwkd@onf wkdif;jynfvGwfvyfa&; &+yD;aomfvnf; ukd,fykdif trsdK;om;
pD;yGm;a&;ukd atmifjrifatmif rxlaxmifEkdifcJhyg? wkdif;jynf. pnf;vHk;nDnGwfa&; +ydKuGJatmif zqyv vuf,m*kd%f;u jyKvkyfcJhonfukd
,cktcg OD;Eka&;onfh ‘wmawpaeom;’wGif tawmfjynfhjynfhpHkpHk awG@&ygonf? wu,fawmh OD;Ekonf ukd,fvGwf±kef;+yD; a&;jcif;om
jzpfum/ xkdpOfu OD;Ekvnf; tvkdwltvkdygyif jzpfygonf?
xkdpOfu ArmhEkdifiHa&;ZmwfcHkay:wGif a&muf&Sdaeonfh ArmhEkdifiHa&;acgif;aqmiftm;vHk;rSmvnf; touft&G,f i,f&G,fEke,fcJh
=u+yD;/ pdwf"mwfrmefrmeawGuvnf; t+ydKiftqkdif }uD;rm;aecJh=uygonf? e,fcsJ@orm;. y&d,m,fa00kpfukdvnf; rjrifEkdifcJh=uyg?
xkd@a=umifhyif trsdK;om;nDnGwfa&;rSm +ydKuGJoGm;&jcif;jzpfygonf? trsdK;om;nDnGwfa&; +ydKuGJv#if trsdK;om;pD;yGm;a&;ukd vGwfvGwfvyfvyf
wnfaqmufEkdifrnf r[kwfa=umif; aumif;aumif;od+yD; trsdK;om;nDnGwfa&;ukdvnf; r+ydKuGJatmif xdef;odrf;Ekdifonfh trsdK;om;
9
acgif;aqmiftrsm;pkrSmvnf; xkdtcsdefu vkyf}uHcHvkduf&+yD; jzpfayonf?
xkdokd@ EkdifiHa&;t& trsdK;om;nDnGwfa&;}uD; +ydKuGJ+yD; jynfwGif;ppf}uD; jzpfay:vmonfhtcg useftusyftwnf; aygif;pHkvnf;
usa&mufvm+yD; zqyvtpkd;&rSm vHk;0yif e,fcsJ@=oZmcH/ trSDcdkcH jzpfoGm;&ygawmhonf?
Oyrm - xkdacwftcsdefu Armjynf pD;yGm;a&;vkyfief;}uD;rsm;ukd =unfhyg? yxrtcsufrSm e,fcsJ@orm;rsm;u ukdvkdeDa[mif;u
pD;yGm;a&;tajccHrsm;ukd yHkpHopfwrsdK;ESifh qufvufcsKyfukdifxm;onf? zqyvtpkd;& taeESifh bD-tkd-pD ukr`%DESifh erRwlabmfwGif;rsm;wGif
zufpyfvkyf&jcif; jzpfonf? xkdvkyfief;rsm;udk wefzkd;jzwf+yD; tpkd;&u w0ufukd tpkxnfh0if+yD; zufpyfukr`%D xlaxmif&jcif;jzpfonf?
u|efawmfwkd@onf xkdvkyfief;rsm;ukd jynfolykdifvkyf&rnfhtpm; ukdvkdeDa[mif;u e,fcsJ@pD;yGm;a&;udk w&m;0ifwnf&Sdatmif u|efawmfwkd@u
jynfol@b¾maiG t&if;pkdufxkwf+yD; vkyfay;cJh=u&ygonf? Tenf;jzifh e,fcsJ@orm;rsm;udk umuG,fay;+yD; vkyfief;wkd;csJ@ tjrwf,lzkd@twGuf
vkyfay;cJh&ygonf?
xkd@tjyif e,fcsJ@orm;rsm;u apv$wfcJhonfh t}uHay;qkdolrsm;/ pD;yGm;a&;tultnD/ urBmhb%facs;aiGpwmrsm;rSm vnf; olwkd@.
pD;yGm;a&; pufuGif;xJu rvGwfEkdifatmif aESmifh,SufzsufqD;onfh vufeufrsm;jzpfygonf?
u|efawmfwkd@ ArmjynftaeESifh vGwfvyf+yD;wJhaemuf awmifolv,form;rsm;xHrS&onfh pyg;rsm;a&mif;&aiGay:rSm xkdpOfu pyg;
aps;vnf; tvGefaumif;onfhtwGuf tjrwftpGef; tvGefyif&cJhygonf? xkdtjrwfrsm;ESifh ukd,fykdifpufr_vufr_vkyfief;rsm; wnfaxmifEkdif
ygonf?
okd@aomf 'gawGukd vufawG@taumiftxnf razmfEkdifatmif e,fcsJ@orm;rsm;onf jynfwGif;azmufjyefa&;orm;rsm;/ ru|rf;usif
olrsm;/ r±k;d om;olrsm;ESihf vrf;v$zJ suq f ;D cJ=h uonf? jynforl sm; &&Sx
d m;onfh tjrwfaiGrsm; a&xJ tv[\ arsmoGm;atmif vky=f uygonf?
u|efawmfwkd@. ukaËESpf&mausmf ukefusonf[k qkdaom ‘jynfawmfom pDrHudef;’rSm Tenf;jzifh vrf;v$JzsufqD;onfh enf;vrf;jzpfonf?
xkdpOfu OD;Eku vlwukd,f/ wkdufwvHk;/ um;wpD;/ vc &Spf&musyfjzifh jynfawmfomap&rnf[k uwday;aºu;a=umfcJhzl;ygonf?
zqyv tpkd;&taeESifh pD;yGm;a&;pDrHudef;rsm;ukd a&;qGJzkd@ tar&dueft}uHay;rsm;ukd ac:zdwf+yD; pDrHudef;rsm; a&;qGJckdif;&m tvGJvGJ
tacsmfacsmfawGjzpfatmif vkyfypf=uygonf? t"duukefypPnf;xkwfvkyfa&;wGif rjr‡KyfESHbJ ukefypPnf;o,f,lykd@aqmifa&;vrf;yef; taqmuf
ttHv k yk if ef;rsm;rSm aiGt&if;tES;D rsm; jr‡KyfEvHS u
dk yf gonf? wu,fawmh xkud o
hJ @dk vrf;rsm;azmufvyk jf cif;rSmvnf; e,fcs@J orm;rsm;. pD;yGm;a&;/
zdESdyfa&;&nf&G,fcsufrsm;twGufyif &nf&G,fygonf? trsdK;om;pufr_vufr_ xlaxmifa&;vkyfief;rsm;rSmvnf; apwemrrSefwmrsm;ukd
awG@Ekdifygonf? Oyrm - orkdif;csnfpuf}uD;ukd urBmhb%fu acs;aiGjzifh wnfaqmufonf? oHk;ukaËeD;yg; ukefusonf[k qkdaomfvnf;
xkpd uf}uD;rSm tar&duefEidk if rH S pufta[mif;}uD; jzpfonf? xkpd ufEiS v hf nf&rnfh 0g*rG ;f rSmvnf; tar&duef0g*rG ;f ESirhf S txnf&ufvyk Ef idk o f nf?
xkd@a=umifh tar&duefrS 0g*Grf;ukd rSm,lwifoGif;&onf? xkd@a=umifh 0g*Grf;aps;ukd tar&duefu }udKufovkd upm;Ekdifonf? okd@a=umifh ESpfpOf
t±_H;ay:onf? urBmhb%facs;aiG t&if;rajymESifh twkd;awmif rqyfEkdif? xkd@twl t*FvdyfESifh zufpyfwnfaxmifonfh bD-yD-tkdif ac:
aq;0g;xkwfvkyfa&;puf±Hk/ oH&nf}udKpufpwmrsm;rSmvnf; 'Dvkdyif jy\emaygif;pHk ay:ygonf?
e,fcs@J b%fwdkuf}uD;rsm;tm;vHk;ukdvnf; qufvufzGifhvSpfxm;&SdcGifhjyK+yD;/ ‚wkd@. }uD;rm;vSonfh aiGt&if;tESD; rsm;jzifh ArmEkdifiH
pD;yGm;a&;xJ wkd;0ifvmonfukd vufykduf=unfhaecJh=u&ygonf?
jynfwGif;ppfukdvnf; zqyvu wtm;zdwkdfufaeojzifh vufeufcJ,rf;rD;ausmufrsm; 0,f,l&efaiG rvHkavmufonfhtcg urBmh
b%fponfh e,fcsJ@b%ft&if;tESD;rsm;ukd tm;ukd;+yD; twkd;}uD;ay; aiGacs;&onf? 0,f,l&onfh ypPnf;rsm;uvnf; e,fcsJ@orm;rsm;.
vufeuf+ydKifqkdifwyfqifr_a=umifh acwfrrDawmhonfh (olwkd@twGufvnf; toHk;rusawmhbJ ykdv#Haeonfh) ppfvufeufypPnf;rsm;ukd olwkd@
}udKufaps;ESifh 0,f,l&jyefygonf? e,fcsJ@orm;rsm;rSm Tenf;jzifh ypPnf;tay:rSma&m/ acs;aiGtay:rSmyg ESpfxyftjrwf&=uygonf?
u|efawmfwkd@ EkdifiHrsm;uawmh rdat;ESpfcgem jzpf&yg onf?
Tenf;jzifh zqyv tpkd;&onf e,fcsJ@orm;ESifhaygif;I pDrHudef;trsdK;rsdK;/ vkdifpiftrsdK;rsdK;xGifum AsL±kdu&uft&if;&Sifvlwef;pm;
w&yfukd arG;jrLay;vkdufygawmhonf? rdrdukd,fusdK;pD;yGm; wkd;wufa&;ay:rSmom tajccHvm=uojzifh jynfolvlxkukd tm;rukd;EkdifawmhbJ/
e,fcs@J orm;ukdom vHk;0pD;yGm;a&;/ EkdifiHa&;/ ppfa&; tm;vHk;rDSckd&onfh tajctae jzpfvmygonf? e,fcs@J orm;rsufESmom =unfhae&onfhb0
a&muf&ygawmhonf?
xkdpOfu 0ef}uD;csKyfOD;Ek tar&duefe,fcsJ@ukd b,fvkdrsufESmvkyfonfukd u|efawmfhukd,fawG@wck ajymjyvkdygonf?
1954 - 55 ckESpf/ u|efawmfwkd@ w±kwfjzLwkdufckdufa&; ppfqifa&;rsm; vkyfaepOfumvwGif 0ef}uD;csKyfOD;Eku a&S@wef;u &Jabmfrsm;
tm; ar;jref;tm;ay;pum;ajym=um;&ef u|efawmfwkd@ a&S@wef;XmecsKyf ±Hk;pkduf&m rkdif;qwfokd@ wyfrawmfav,mOfi,fwpif;ESifh a&muf&Sd
vmygonf? u|efawmfwkd@u wyfrsm;ukd wef;pDay;+yD; OD;Ekukd =o0g'pum;ajym=um;&ef awmif;qkd&ygonf?
OD;Eku wyfrawmfom;rsm;ukd pdw"f mwfxufoefpmG / ol&owWad jymifajrmufpmG jzifh wku d cf u
dk =f u&ef wku d w
f eG ;f +yD;/ ol&aJ umif;wOD;ukd
Oyrmay; ajym=um;oGm;ygonf? olOyrmay;ajym=um;onfh ol&aJ umif;rSm ‘a*sm0h g&iS w f ef’ OD;aqmifwu dk cf u
dk cf o
hJ nfh tar&duef vGwv f yfa&;
wkdufyGJtwGif;u tar&duefol&Jaumif;av;wa,mufta=umif; jzpfygonf?
tar&duef tm;ay;ulnDr_jzifh Armjynftm; usL;ausmfvmonfh w±kwfjzLrsm;tm; t±kd;a=ua=u t&nfcef;cef; wkdufckduf&rnfh
olrsm;ukd tar&duefol&aJ umif;ta=umif; tom;ay;ajym=um;onfh OD;Ektay: u|efawmfwkd@wawG tawmfyif pdwfqkd;a'goxGufrd=uonf?
aemufrS wGufrdonfrSm OD;Eku tar&dueftpkd;&ukd rsufajzpum;yg;vkdufwmyJ[k wGufqrdygawmhonf?
xkduJhokd@ e,fcsJ@orm;rsm;ukd rsufESmvkyf t}udKufay; qufqH&onfh zqyv tpkd;&onf 'Drkdua&pDukdvnf; zdESdyfvm&ygonf?
u|efawmfwkd@ vGwfvyfa&;&+yD;v#if 'kwd,tqifhrSm 'Drkdua&pDwnfaqmufa&;/ xGef;um;a&;yif jzpfygonf? wu,fawmh jynfolrsm;.
10
vGwv f yfa&;rSm 'Dru dk a&pDtcGit hf a&;rsm; r&Svd #if t"dym` ,f r&Syd g? jynfov l x l t k aeESihf rdrwd @kd tusKd ;twGuf vGwv f yfpmG ajymqkcd iG /hf a&;om;
cGi/hf pnf;±H;k cGi/hf vkyaf qmifciG Ehf iS hf vGwv f yfpmG ,H=k unfu;dk uG,cf iG rhf sm; &S&d ygrnf? Tonfrsm;rSm jynforl sm;. tajccHtcGit hf a&;rsm; jzpfonf?
u|eaf wmfw@dk onf ukv d edk b
D 0wGif TtcGit hf a&;rsm;ukd ESpaf ygi;f rsm;pGm qH;k ±_;H cJ&h onf? vGwv f yf+yD;&ifawmh xkt d cGit hf a&;rsm; tjynft h 0&&Szd @dk
ar#mfvifhcJh=uygonf? &&Sdzkd@ vkdvnf;vkdtyfygonf? xkd'Drkdua&pDtcGifhta&;rsm; &&SdrSomv#if rdrdwkdif;jynf. trsdK;om;pD;yGm;a&;ESifh wkdif;jynf
wnfaqmufa&;vkyif ef;rsm;ukd jynfov l x
l }k uD;w&yfv;kH wufºupGmyg0ifvmatmif v_@H aqmfpnf;±H;k Ekid rf nf jzpfygonf? e,fcs@J trScD u dk if;onfh
trsKd ;om;pDru H ed ;f pD;yGm;a&;}uD;rsm;ukd jynfov l x l .
k rsm;jym;vSaom wDxiG zf efw;D Ekid af om tawG@t}uHK t&nftcsi;f rsm;ukd tm;uk;d trSDjyKI
atmifjrifus,fjyef@pGm azmfxkwfEkdifrSm jzpfygonf?
okd@aomf jynfolvlxk. tusdK;ukd ukd,fpm;rjyKbJ e,fcsJ@ESifhaygif;um ukd,fusdK;pD;yGm;&Sm csrf;omvm=uonfh tkyfpkd;ol zqyv
tpkd;&onf zdESdyfa&; Oya'trsdK;rsdK;ukd ykdrkdqkd;0g;pGm wkd;csJ@toHk;csvmygonf? wkd;wufwJh EkdifiHa&;orm;rsm;/ owif;pmq&mrsm;/ pma&;
q&mrsm;/ ausmif;om;rsm;ponfh wkdif;jynf. om;aumif;&wem trsm;tjym;ukd ESpf&Snfaxmifcs ESdyfpufcJh=uygonf?
Tenf;jzifh Armjynf}uD;onf vGwv f yfa&;&+yD;cJah omfvnf; zG@H +zdK;wk;d wufonfv h yk if ef;rsm; rvkyEf idk =f ubJ/ jynfwiG ;f ppfacsmufwiG ;f
usum tusyftwnf;aygif;pHkESifh &ifqkdifvm&jcif; jzpfygonf? TyËdyuQwkdufyGJrsm;onf u|efawmfwkd@ &efole,fcsJ@orm;rsm;ESifh wkdufvm
cJh&onfh wkdufyGJrsm;.tquf (wenf;) trsdK;om;vGwfajrmufa&;v_yf&Sm;r_rsm;.tquf jzpfygonf?
u|efawmfwkd@onf e,fcsJ@ESifhraphpyfbJ tjywftowfwkdufyGJ0ifum awmfvSefa&;enf;jzifh vGwfvyfa&;ukd t&,lum/ e,fcsJ@pepfrS
vGwfuif;onfh trsdK;om;pD;yGm;a&;ESifh 'Drkdua&pDEkdifiH xlaxmifEdkifcJhrnfqkdygu jynfwGif;ppfjzpfEkdifp&m ta=umif;r&Sdyg? e,fcsJ@orm;rsm;u
‚wkd@. vufa0cH jynfwGif;azmufjyefa&;orm;rsm; (zqyv vuf,m*kd%f;) ukd topfarG;jrL+yD;/ olwkd@tm; toHk;csI u|efawmfwkd@EkdifiH.
trsdK;om;vGwfajrmufa&;vrf;a=umif; wvGJwacsmf jzpfoGm;atmif vkyfvkdufjcif; jzpfygonf?
TonfrSm 1948 ckESpfu u|efawmfwkd@ &cJhonfh vGwfvyfa&;ESifh ywfoufonfh u|efawmhftjrif jzpfygonf?
trsdK;om;pnf;vHk;nDnGwfa&;ukd rwnfaqmufEkdifbJ/ trsdK;om;pD;yGm;a&;ukd rwnfaqmufEkdifyg? xkd@a=umifh t&if;cHjy\em
jzpfonfh wrsdK;om;vHk; pnf;vHk;nDnGwfa&;twGuf jynfwGif;+idrf;csrf;a&;onf tvkdtyfqHk;jzpfaeojzifh Tvkyfief;wGif u|efawmf0ifa&muf
yg0ifcJh&jcif; jzpfygonf?
e,fpnf;±Hk;a&;a[majymyGJrsm;
u|efawmfwkd@ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@ukd e,frsm;u 1961 ckESpf/ arvykdif;rSpI vma&mufpnf;±Hk; a[majymay;&efESifh jynfwGif;
+idrf;csrf;a&;tzGJ@cGJrsm; zGJ@pnf;ay;&ef zdwf=um;=uygawmhonf?
jrpf0u|ef;ay:a'o (ykodrfc±kdif) u yxrqHk; jzpfygonf? xkd@aemuf jrpf0u|ef;ay:a'orsm;jzpfonfh rtlyif/ usdKufvwf/ zsmyHk/
bkduav;/ ZvGefponfh +rdK@rsm;okd@vnf;aumif;/ yJcl;wkdif;twGif; +rdK@tawmfrsm;rsm; - (yJcl;/ jynf/ aygif;wnf/ a&$awmif/ }udK@yifaumuf/
rif;vS/ vufyHwef;/ om,m0wD+rdK@rsm;) okd@vnf;aumif;/ rE Wav;wkdif;twGif;vnf; rE Wav;/ ausmufqnf/ jrif;+cH/ ompnf/ aysmfbG,f/
&rnf;oif; ponfh+rdK@rsm;okd@vnf;aumif;/ armfv+rdKif/ xm;0,f/ +rdwfponfh +rdK@}uD;rsm;okd@vnf;aumif; xkdESpfwESpfvHk;ESifh 1962 ckESpf
ESpfqef;ykdif;txd r&yfrem; vSnfhvnfoGm;cJh&ygonf?
u|efawmfrSm w±kwfjzLusL;ausmfr_ESifh e,fcsJ@qef@usifa&; trsdK;om;aumfrwDOuUÏvnf;jzpfaeojzifh xkdvkyfief;rSmvnf; jynfwGif;
+idrf;csrf;a&;ESifhvnf; qufpyfaeojzifh e,frsm;wGif xkdtzGJ@ESpfzGJ@ukd wzGJ@wnf;vkdyif oabmxm;I v_yf&Sm;cJh=u&ygonf?
e,frsm;wGif u|eaf wmfw@dk onf n - vlxw k &m;a[myGrJ sm; jyKvkyuf m jynfov l x
l }k uD;tm; jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;twGuf awmif;qkd
wkdufyGJ0if&ef v_H@aqmfpnf;±Hk;a[majym&m wcgw&H vlxkqENjyyGJ}uD;rsm;o¿mef jzpfoGm;wwfygonf? jrpf0u|ef;ay:u wcsdK@a'orsm;rSm
u|efawmfwkd@tm; vma&muf}udKqkdonfh vlxkrSm urf;vHk;n¸wfr#yif jzpfygawmhonf? e,fa'o toD;oD;rSm &Sdae=uonfh EkdifiHa&;orm;rsm;/
ppfjyef&Jabmfrsm;/ jynfol@&Jabmfrsm;/ ausmif;om;rsm;/ vufvkyfvufpm;aps;onfrsm;/ awmifolv,form;rsm;pojzifh tv$maygif;pHkrS
vlxkrsm; yg0ifv_yf&Sm;vm=uygawmhonf?
wcsdK@+rdK@rsm;wGif +rdK@vHk;u|wfr# xGuf}udKqkd=u+yD; u|efawmfwkd@wawGrSm +rdK@v,fvrf;rwav#muf vrf;av#mufoGm;&+yD; E_wfquf
=u&ygonf? wcsdK@+rdK@&Gmrsm;wGif u|efawmfwkd@ukd }udKqkdonfhtzGJ@rsm;u aºu;a=umfoHrsm; [pfaºu;+yD;}udKqdk&m vlxkqENjyyGJ}uD;/ vlxk
pDwef;vrf;av#mufyGJ}uD;o¿mef jzpfoGm;ygawmhonf?
u|efawmfwkd@ nykdif;a[majymyGJrsm; +yD;oGm;v#if wcsdK@&Gmrsm;u wufvmonfh jynfolrsm;onf rjyef=ubJ u|efawmfwkd@ESifh
awG@qHkcGifhawmif;um olwkd@&J@tcuftcJ jy\emrsm;ukd wifjyajymqkd=u&m wcgw&H rkd;yifvif;oGm;wwfygonf?
u|efawmfonf Tnykdif; aqG;aEG;yGJrsm;ukd tvGefyif oabmuscJhygonf? e,fjynfolvlxkESifh u|efawmf yxrqHk; t}udrf &if;ESD;pGm
eD;uyfpGm awG@qHkxdawGcJh&ygonf? TvdkrsdK; jynfolvlxk. ,Hk=unf&if;ESD;r_tjynfhjzifh rdrdtm; olwkd@pdwfqEN/ cHpm;csufrsm;ukd zGifh[ajymqkd
jcif;cH&aom rnfonfhrsdK;cspfjynfcspf yk*~dKvfrqkd xkdjynfolvlxk}uD;ukd arhaysmufEkdifjcif;vnf;r&Sd/ olwkd@.qif;&J'kuQukd ajz&Sif;ay;vkdpdwf/
pmempdwfukdvnf; arhaysmufEkdifjcif;r&SdbJ xkdjynfolrsm;twGuf bmyJay;qyf& ay;qyf&/ ay;qyfcsifonfh oEMdÏmefrSm ykdrkdckdifrmIyif vmyg
awmhonf? jynfolvlxkonf Tr#yif tpGrf;xufygonf?
jynfolvlxkonf +idrf;csrf;a&;ukd v_dufv_dufvSv J SJ vkdvm;=uygonf? jynfwGif;+idrf;csrf;a&;onf olwkd@. t"dujy\em jzpfaeonf
qkod nfuv dk nf; oabmaygu=f uonf? pD;yGm;a&;/ Ekid if aH &;ESihf olw@dk .uk,d af &;uk,
d w
f m jy\emtm;vH;k onf T+idr;f csr;f a&; jy\emay:wGif
wnf&Sdaea=umif; ajymqkd=uygonf? jrpf0u|ef;ay:wGif u&iftrsdK;om;rsm;ESifhvnf; awG@cJh&m jynfwGif;+idrf;csrf;a&;ESifhywfouf+yD; olwkd@u
11
v_u d vf pSJ mG }udKqdak xmufcaH =umif;/ jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;tzG@J }uD; taeESihf qufwu dk af tmifjrifatmif aqmif&u G zf @dk EiS hf olw@dk tzk@d jynfwiG ;f ppf
a=umifh &Gmysufv#if +rdK@ukduyfEkdifolrsm; r[kwfI tvGef'kuQa&muf=u&a=umif;/ xkd@a=umifh +idrf;csrf;a&;&atmif }udK;pm;=uygvkd@
tvGefv_dufvSJpGm ajymqkdcJh=uyg onf? xkd@jyif aus;vufa'orsm;rS jynfolvlxk. qif;&Jusyfwnf;r_rsm;onf u|efawmfwkd@ xifwmxuf
trsm;}uD; ykdrkdqkd;0g;wmawG@&ygonf? jynfolvlxkonf xkd 13 ESpfausmfumvtwGif; ‘olykef’trnfwyf+yD; jzpfyGm;cJhaom tzdtESdyf/
txktaxmif;/ tcuftcJrsm;=um;wGif }uD;pGmaomZGJESifh &yfwnfcJh=u&ygonf? xkd@jyif aus;vufvlxkonf tjyKwfwkdufa&;qkdwmukd
tvGe&f rHG ek ;f +yD;/ rESpo
f ufwmukv d nf; awG@&ygonf? xk@d a=umifyh if u|eaf wmfw@dk . ESpOf ;D ESpzf uf aqG;aEG;n‡Ed id_ ;f tajz&SmI jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;
wnfaqmufa&; aºu;a=umfoHukd axmufcH=ujcif; jzpfygonf?
u|efawmfwkd@ TuJhokd@ vSnfhvnfa[majym&mwGif u|efawmfESifhtwl yk*~dKvf 3-4 OD; tvSnfhus vkdufyg=uygonf? trsm;pk
yg=uolrsm;rSm pma&;q&m}uD; Aef;armfwifatmif/ ausmif;om;acgif;aqmif OD;vS0if; (aemif rqvacwf txl; t&m&Sd)/ jynfol@&Jabmf
acgi;f aqmifa[mif;rsm;jzpf=uaom Akv d t
f ek ;f wifEiS hf Akv
d af tmifEidk /f OD;oef@Zif (awmfb&k m;av;)/ usKH rai; ocifwifarmifpolw@dk jzpf=uygonf?
wcgw&H a&S@ae}uD; OD;xGef;wifvnf; ygwwfygonf? u|efawmfwkd@onf e,frsm;wGif nw&m;yGJrsm;usif;y±Hkru xkde,frsm;wGif jynfwGif;
+idrf;csrf;a&; tzGJ@cGJav;rsm;ukdvnf; a'ocHEkdifiHa&;orm;rsm;ukd tajccHI zGJ@pnf;ay;cJh=uygonf?
u|efawmfwkd@wawG TuJhokd wkdif;jynfw0ef; vSnfhvnfpnf;±Hk; a[majymvkyfaqmif&mwGif jynfolvlxktrsm;pkrSm wcJeuf}udKqkd
axmufcHtm;ay;=uaomfvnf;/ renf;vSaom taESmifht,Suf/ tzsuftqD;rsm;ukdvnf; &ifqkdif}uHKawG@cJh=u&ygonf? u|efawmfwkd@tm;
zdwfac:onfh tzGJ@xJwGifa&m/ }udKqkd{nfhcHonfh tzGJ@xJwGifa&m/ wufa&mufvmonfh vlxky&dowftwGif;wGifa&m/ vrf;c&D;wav#mufrSm
a&m txl;axmufvSrf;a&;rsm;/ pHkaxmufrsm;/ owif;ay;rsm; ygaewwfygonf?
xkdolrsm;u u|efawmfwkd@. c&D;pOfrsm; tqifrajy/ racsmarG@&ef/ tzktxpfrsm;jzpf&ef/ vlxku u|efawmfwkd@tm; jy\emrsm;
rwifjy&J&ef trsdK;pHkaESmifh,Suf=uygonf? wcgw&H vlxkw&m;a[majymyGJrsm;wGif wyfqifonfh pum;ajymcGufrsm; toHrxGufwxGuf
jzpfaeap&efrsdK;/ w&m;yGJteD;wGifuyfI t+idrfhuwmrsdK;/ w&m;yGJusif;y&efae&m us,fus,f0ef;0ef; r&atmif vkyfwmrsdK;/ taqmufttHk
(Oyrm-±kyf&Sif±Hkrsm;) rsm; riSm;&rf;&Jatmif ykdif&Sifrsm;tm; +cdrf;ajcmufwmrsdK;pojzifh enf;vrf;aygif;pHkESifh aESmifh,Suf=uygonf?
okd@aomf jynfolrsm;u 'gawGtm;vHk;ukd tefwk&Jygonf? u|efawmfonf Tc&D;rsm; oGm;aepOftwGif; u|efawmf rodaom
jynfoltrsm;tjym;. tultnD/ axmufcHr_rsm;ukd ra&rwGufEkdifatmif &&SdcJhygonf? wcsdK@olrsm;onf u|efawmf em;uyfI “b,fol[m
pHkaxmuf/ ol@ukd owdxm;yg”qkdonfhpum;rsdK;? “aemufwGJrSm ppfpHkaxmufESpfa,muf ygw,f” qkdonfhowif;rsdK;? “b,foluawmh
b,fwkef;u opPmazmufzl;w,f”qkdwmrsdK; ajym=uygonf? wcsdK@pmvdyfuav;rsm; tdwfxJxnfhay;vkdufygonf? u|efawmhfem; wkduf±kduf
ruyfEkdifaomfvnf; u|efawmfhem;ygonfh wOD;OD;ukd ajymqkdwwf=uygonf? Tenf;jzifh u|efawmfwkd@onf axmufvSrf;a&;rsm;. tE W&m,f/
rdrdwkd@twGif;0ifI v_yf&Sm;aeaom olrsm;.tE W&m,frS tawmftwef vGwfuif;cJh=u&ygonf? aemufykdif;wGifvnf; TtjzpftysufrsdK;
trsm;tjym; }uHKcJh&ygonf?
,ckaemufykdif; u|efawmfonf trsdK;om;'Drkdua&pDtzGJ@csKyfESifh a':atmifqef;pk=unf ta=umif;rsm;udk EkdifiHjcm;a&muf ArmvlrsdK;
rsm;ESifh awG@qHkaqG;aEG;&if; “wcsdK@vlrsm;u a':atmifqef;pk=unfu odyfvluJcwfawmfw,f? wcsdK@axmufvSrf;a&;awG/ olv#dKawGqdk&if
olt&ifow d wfw,f” vk@d ajym=uygonf? TwGif u|eaf wmfpOf;pm;rdonfrmS ol@ukd vnf; u|eaf wmfu h dk jynfoal wGu tem;uyf ajym=uovkd
ajymwmvnf; ygEkdifa=umif; xifjrifrdygonf? aemufwa=umif; u|efawmf pOf;pm;rdonfrSm u|efawmfwdk@ v_yf&Sm;vkyfukdifaeaom EkdifiHa&;rSm
jynfolvlxktwGuf/ vlxktusdK;pD;yGm;twGuf jzpfav&m vlxkukd qef@usifaom/ vlxkukd &efolvkdoabmxm;aomolrsm; (Oyrm-
axmufvSrf;a&;/ olv#dK/ owif;ay;rsm;) . tajymtqkd/ tjyKtrlrsm;rSm b,favmufyif [efaqmifaumif;apumrl/ wuGufr[kwf
wuGurf mS ay:vmwwfygonf? u|eaf wmfh tawG@t}uHKt&awmh txl;ojzifh vlx. k 'kuaQ 0'emukd rcHpm;Ekid /f rpmemEkid Ef iS hf vufvw G pf y,f
ajymwwf q k d w wf / vk y f w wf u k d i f w wf o l r sm;onf vuf & S d a xmuf v S r f ; a&;aomf v nf ; aumif ; / aemif w ae@ azmuf j yef o G m ;ol r sm;
aomfvnf;aumif; jzpfaewwfygonf? Armjynf EkdifiHa&;rkefwkdif;uvnf; tvGefjyif;xefav&m tajccHpdwfrsm; wauG@r[kwfwauG@
zswfceJzswfceJ ay:vmwwf+yD; tqifhwqifha&mufonfhtcg opPmazmufrsm; jzpfoGm;=uygawmhonf? EkdifiHa&;cH,lcsuf jywfom;jyif;xef
ygu/ owdtvGefxm;ygu tawmfapmapmuyif vlwa,muf. pdwfaepdwfxm;ukd tuJjzwfEkdifygonf? okd@aomfvnf; u|efawmf.
tuJjzwfcsufrsm; wcgw&H rSm;,Gif;wwfonfvnf; &Sdygonf?
u|efawmfwkd@. naqG;aEG;yGJrsm;uvnf; tvGefpnfum;ygonf? txl;ojzifh aus;vufawm&Gmu wufvmonfh vlxkrsm;u
olwkd@a'orsm;wGif eHrnftrsdK;rsdK;ESifh zGJ@pnf;xm;onfh vufeufukdifwyfrsm; (jyLapmxD;rsm;/ umuG,fa&;rsm;) . tEkdifusifhr_trsdK;rsdK;/
'kuQtzHkzHkwkd@ukd ajymjywwfygonf? txl;ojzifh tdrfapmifhtpkd;&vufxuf ppfwyf.trdef@jzifh xkwfcJhonfhtrdef@trsdK;rsdK;/ vlxktm;
twif;tusyf vkyfaqmifapckdif;onfh tr_rsm;pwmawG ygwwfygonf? wcgw&H trdef@xkwfonfh wyfrSL;}uD;rsm;. uav;uvm; pOf;pm;
enf;rsm;/ a&S@aemufrnDonfh trdef@rsm;pwmawG ajymqkd=u&if; ikdtm;xuf&,ftm;&onfh tjzpfrsm;vnf; &Sdygonf? jynfolrsm;. 'kuQ
qif;&Jrsm;ukd =um;&onfrSm tvGef&ifarmzG,f&m/ &ifemzG,f jzpfygawmhonf? tvGef=uifemzG,f jzpfygonf?
u|efawmf ykodrf+rdK@ukd a&mufpOfu xkduJhokd@aom naqG;aEG;yGJrsm;wGif ykodrfu vlwcsdK@u tdrfapmifhtpkd;&vufxuf olwkd@
ykodrf+rdK@rS tdrfwkdif;&Sd tdrfomrsm;ukd oef@&Sif;a&;twGufqkdum acsmif;rsm;/ jrpfrsm;buf vSnfhaqmufckdif;ojzifh acsmif;a&/ jrpfa&rsm;
tnpfta=u;rsm;jzifh a&maESmoGm;um oHk;r&jzpfoGm;&yHkrsm;ta=umif;ajym+yD; xkdtrdef@xkwfonfh taemufawmifwkdif;rSL; (xkdpOfu
AkdvfrSL;}uD;=unfarmif jzpfygonf) ta=umif; jy\emrsm;ukd aoaocsmcsm ravhvmbJ trdef@csvkyfaqmifyHkawGta=umif;ajym+yD;
waomaom &,farm=u&ygonf?
12
aemif AkdvfrSL;}uD; =unfarmif wyfuxGuf&+yD;aemuf u|efawmfhqD r=umc% vmvnf&m wae@pum;pyfrdI xkdta=umif;rsm;ukd
u|efawmfu ol@ukdajym&mwGif olu bmrSjyefrajymbJ &,fusJusJyJ vkyfaeygonf?
wu,fawmh AkdvfrSL;}uD;=unfarmifrSm wkdif;cspfjynfcspfpdwf jyif;xefol jzpfygonf? okd@aomf ppfom;omjzpfojzifh wkdif;jynf
wnfaqmufa&;vkyfief;/ wkdif;jynftkyfcsKyfa&;vkyfief;rsm; rvkyfwwf/ ru|rf;usifyg? xkd@tjyif 'Drkdua&pDvkyf[efvnf; r&Sdyg? xkd@a=umifh
rdrdapwemESifh vkyfwmyJ[k oabmxm;um tusdK;qufb,fvkd&Sdr&Sd/ vlxkukdvnf; rar;/ rpOf;pm; pGwfvkyfrdjcif;jzpfygonf? wu,fvnf;
}udK;pm;yef;pm; olwwfor#/ rSwfor# vkyf&Smygonf?
okd@aomf TuJhokd@aom ppfom;vl±kd;}uD;rsdK;ukdyif Akdvfae0if;ppftm%m&Sifpepfu r}udKufEkdifcJhyg? ukd=unfarmifonf ESpfraphcifyif
yifpif,lcJh&+yD; yifpifvpmav;jzifh tawmfcsdK@csdK@wJhwJh ae&Smygonf? rdom;pk tokdif;t0kdif;awmifhwif;Iom tay:,H [efrysufaeEkdifjcif;
jzpfygonf?
olyifpif,l+yD;aemuf u|efawmfh prf;acsmif;/ qDqHkvrf;tdrfukdvnf; r=umc% vmvnfwwfygonf? wcgw&H ol@ZeD; =unf=unf
a&m om;orD;rsm;yg ygvmwwfygonf? wcgawmh ola&mufvm+yD; “AkdvfcsKyf u|efawmf 'Dae@ bmeJ@vmcJhovJ odvm;” [k ar;ygonf?
u|efawmfu “bmeJ@vmcJhovJAs”[k jyefar;awmh/ olu “u|efawmf tdrfuxGufawmh MI ESpfaumif tdrfa&S@rSm um;eJ@xkdifapmifhaewm
awG@w,f? 'ge@J u|eaf wmfvnf; tJ'u D m;ay:wuf+yD; uJ - rif;wk@d vnf; igomG ;r,fah e&mukd vku d rf mS yJ/ 'Dawmh igu
h t
dk 'J aD e&mom vku
d yf @dk umG vk@d
ajym+yD; u|efawmf AkdvfcsKyftdrfvkdufykd@ckdif;vkdufwm”[k ajym+yD; w[m;[m; &,faeygawmhonf?
olu tJovkd vlrsdK;jzpfonf? Akdvfae0if;ukdvnf; r}udKuf/ r=unfndK/ Akdvfae0if;vkyfaeonfh rqv qkdwmukdvnf; r}udKuf?
ol@wkdif;rSm Akdvfae0if;wkd@u vmusif;yonfh v,form;aqG;aEG;yGJ}uD;rsm;udkvnf; rwufa&muf/ a&SmifaewwfwmawGukd Akdvfae0if;u
+idK;xm;+yD; ol@ukd wyfu xkwfypfcJhwmjzpfygonf?
ukd=unfarmif taeESifh uGefjrLepfukd qef@usifwmvnf; uGefjrLepfawGrSm 'Drkdua&pDr&Sd[k xifjrifaewma=umifhvnf; jzpfygonf?
xkd@jyifolu tar&duef'Drkdua&pDukdvnf; tawmftxif}uD;ygonf? ol. t"dutm;enf;csufrSm ArmjynfolawG EkdifiHa&;t& wkd;wuf
vSnfhajymif;oGm;onfhacwf 1942 - 45 twGif; ol Armjynfr&Sdb/J *syefwGif ppfynmoif oGm;ae&onfhtwGuf Armjynfolrsm;. EkdifiHa&;ESifh
olru|rf;0if/ r&if;ESD;jzpfoGm;&jcif; jzpfygonf? okd@aomfvnf; jynfolvlxktay: ol.apwemukdrl uG,fvGefoGm;csdeftxd wwfpGrf;Ekdifor#/
pGr;f tm;&So
d r# azmfjyoGm;cJyh gonf? 1990 a&G;aumufyw JG iG f trsKd ;om;'Dru
dk a&pDtzG@J csKyf. ,m,DOuUÏtjzpfEiS hf tjywftowf tEkid &f atmif
pGrf;aqmifay;oGm;cJhygonf? xkdtcsdefu 'DcsKyf. usefacgif;aqmifrsm;tm;vHk; tusOf;usaeygonf?
xkdtcsdefu AkdvfrSL;}uD;=unfarmifvkdyif u|efawmf@qDukd r=umc%vmwwfonhf wyfrSL;}uD;wOD;rSm AkdvfrSL;}uD;wifarmif
(pma&;q&m jrwfxef) jzpfygonf? olu &Srf;jynfawmif}uD;wGif wyfrif;vkyfaepOf Akdvfp=uma&mufvm+yD; acwWwnf;ckdum ol@tdrfrSwqifh
xkdif;oGm;+yD; OD;Ekwkd@ESifh yl;aygif;oGm;ojzifh Akdvfae0if; t}uD;tus,f pdwfqkd;um zrf;/ jzKwf/ axmifcs+yD;rS t+idrf;pm;ay;jcif;cH&ol jzpfonf?
wu,fawmh Akdvfp=um. t}uHtpnfukd olbmrS odwmr[kwf? olwkd@wawG *syefppfwuUokdvfwufaepOf ArmjynfrSm *syefawmfvSefa&;
ay:ayguf+yD; *syefppf±_H;um vufeufcs&onf? xkdpOf *syefwGif aomifwifaeaom olwkd@tm;vHk;ukd xkdpOfu *syefjynf&Sd Armjynf. ppfoHrSL;
Akdvfp=umu u,fxkwfac:vmI &efukefokd@ jyefa&mufvmjcif; jzpfonf? Taus;Zl;rsufESmjzifh ol@qD0ifvmaom Akdvfp=umukd olu
{nfhcHvkdufjcif;yif jzpfonf?
Akv
d af e0if;u ukw d ifarmifuo dk m zrf;qD;axmifcs±rkH u ol@ZeD;ukyd g zrf;/ axmifcsypfonf? ukw d ifarmifudk u|eaf wmfonf tapmykid ;f
uwnf;u &if;ES;D od&+dS yD; jzpfonf? u|eaf wmfw@dk uENpD mcsKyft+yD; zG@J pnf;cJo h nfh trSwf 3 Armhaoewfuidk f wyf&if;rSm u|eaf wmf 'k&if;rSL;jzpfpOf
olu 'kwyfcrJG LS ;jzpfc+hJ yD;/ u|eaf wmfw@dk twlwyl if ar+rdK@Y zGiv hf pS af om txl;ppfoifwef;ukd wufc=hJ u&ygonf? (Tta=umif;t&m awmfawmf
rsm;rsm;ukd ol. ‘wkdif;jynfu EkEk/ rkefwkdif;u xefxef’pmtkyfwGif a&;om;+yD; jzpfygonf?)
xkdpOfu u|efawmfwOD;wnf; tdrfaxmifusao;+yD; useft&m&Sdrsm;rSm vlysdKvlvGwfrsm;jzpfonf? xkdpOfu ukdwifarmif (ol@
yxrZeD;) ary,fvfESifh arwWm&Sdae=uaomfvnf; rdef;uav;rdbrsm;u oabmrwlojzifh vufrxyf&ao;bJ &Sdaeygonf? xkdpOfu
cspf'kuQa&mufaeol aemufwOD;uawmh ukdvSaz (aemufykdif; awmckdoGm;ol) yg? ukdvSazuvnf; wifwif (vlxk a':trm nDr) ESifh
rdbrsm;u cGifhrjyKojzifh vufrxyfEkdif jzpfae&ygonf? u|efawmfhZeD;rSm olwkd@. ykÀm;wkdif jzpfae+yD;/ wae@wrsdK; trsdK;rsdK;jzifh r±kd;Ekdifatmif
olwkd@. aomutwuftusukd em;axmifae&ygonf? aemif awmhvnf; olwkd@ESpfwGpJ vHk; ab;bDtultnDjzifh vufxyfjzpfoGm;=uygonf?
okd@aomf ary,fvfrSm oufqkd;r&Snfyg? ol. aemufZeD;rSm &Srf;trsdK;orD; jzpfygonf?
u|efawmf@tdrfwGif ukd=unfarmif/ ukdwifarmifESifh aemufwOD; ukdwifxGef; (AdkdvfrSL;}uD; wifxGef;) wkd@qHkrd=uv#if a&S;a[mif;
aESmif;jzpfomru Adkvfae0if;ta=umif;/ ol@ZeD;cifaroef;ta=umif; olwkd@odvmor# =um;vor# aumvm[v tpHkajym+yD; wa0ga0gESifh
yGJusaewwf=uygonf? Akdvfpdef0if; 0ef}uD;csKyfjzpfvmawmh zGwf - rdausmif;jzpf/ jrpfrcsrf;omqkd+yD; Akdvfpdef0if; ukd@±kd;um;,m; vkyfor#awGukd
ajym+yD; &,faewwf=uygonf? xkdjyif xkdpOfu Akdvfae0if;teD; tem;jym vkyfaeaom Akdvfpef;,k ta=umif;vnf; ygwwfygonf?
xkdumvrsdK;wGif u|efawmfhtdrfywfvnf&Sd axmufvSrf;a&;rsm; tvGeftvkyf±_yfoGm;wwf=uygonf?
u|efawmf TumvtwGif;u &if;ESD;cJhonfh tjcm;&Jabmf&Jbufrsm;ukdvnf; Tae&mwGif rSwfwrf;wif a&;om;vkdygonf?
olwkd@tm; u|efawmf txl;yif owd&vGrf;qGwfrdygonf?
1? Aef;armfwifatmif? ? u|efawmf ol@ukd jynfwGif;+idrf;csrf;a&; vkyfief;rsm;vkyfaqmifaepOfumvrSm pwifod od&Sd&jcif;
jzpfygonf? u|efawmf wyfuxGufcgeD;ESifh xGufcgpumvrsm;wGif ol. vif;,kef*sme,fu u|efawmfhta=umif; awmfawmfrsm;rsm;
a&;om;cJhwmawGukd owdxm;rdonf? u|efawmfu ol@ukd ‘OD;wifatmif’vkd@yJ ac:ygonf?
13
olonf u|eaf wmf OuUÏtjzpfaqmif&u G af om w±kwjf zLusL;ausmrf E_ iS hf e,fcs@J qef@usiaf &;trsKd ;om;aumfrwDwiG f 'kOuUwOD;tjzpf
ESifhvnf;aumif;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@wGif twGif;a&;rSL;rsm; tzGJ@0ifwOD;tjzpfvnf;aumif; aqmif&GufcJh&m u|efawmfwkd@ twlwuG
tpnf;ta0;rsm;xkdifjcif;/ e,frsm;odk@ c&D;xGufa[majym pnf;±Hk;jcif;rsm; vkyfaqmif=u&ojzifh &if;ESD;cifrifvmrd=uygonf?
u|efawmf ol@tay: owdjyKcsufrSm wkdif;jynfESifh jynfoltay: rsm;pGmcspfjrwfEkd;+yD; ol@aqmifyk'fjzpfaom rdrdacwfrSm rdrdyckH;ay:
usvmwJhwm0efawGukd ausyGefatmifvkyfaqmifa&;udk rsm;pGmtav;xm;+yD;/ tr_udpPwm0efawGukd }udK;}udK;pm;pm;aqmif&GufyHkukd awG@&
onf? yifukd,fpdwfaepdwfxm;uvnf; tvGefaumif;rGef+yD; u|efawmfhtay: tvGefn‡mwmav;pm; OD;pm;ay;qufqHwmawGukd c&D;oGm;pOf
wav#mufvHk; awG@cJh&onf?
tvGefausmf=um;onfh pma&;q&m}uD; jzpfaomfvnf; pmaya&;om;jcif;xuf EkdifiHa&;wm0efawGukd rysufruGuf OD;vnfrokef
aqmif&GufcJhonfh olwOD;vnf;jzpfonf? xkdEkdifiHa&;,Hk=unfcsufjzifh jynfol@bufu &yfwnf+yD; a&;om;r_rsm;a=umifh t}udrf}udrf zrf;qD;
axmifcs/ aemufqHk; ukdukd;u|ef;okd@yif ykd@/ tusOf;csjcif; cH&ayonf? pD;yGm;a&;t&vnf; cufcJusyfwnf;yHk&ygonf? Tonfukd =unfhjcif;
tm;jzifh olonfvkyfoifhvkyfxkdufonfh EkdifiHa&;wm0ef/ awmfvSefa&;wm 0efrSefor#ukd rwGef@rqkwf/ ZGJowWd}uD;rm;pGm rqkwfrepf vHk;yef;
tm;xkwf vkyfaqmifoGm;cJholjzpfa=umif; odEkdifygonf? aemufqHk; ukdukd;u|ef;u vGwfvmcsdefwGif ol@usef;rm;a&; ododomom qkd;0g;
usqif;aeonfukd awG@&ygonf?
ol@wGif wm0efodpdwfvnf; }uD;rm;ygonf? u|efawmfESifhtwl a&eHacsmif;bufwGif nw&m;yGJa[maepOftwGif; vlwpku
ppf0wfppfpm;rsm;ESifh w&m;yGJtm; aESmifh,Suf&ef a&mufvmcJh=uygonf? OD;wifatmif a[m+yD;I u|efawmfa[maepOf jzpfygonf?
OD;wifatmifonf w&m;a[mpifjrifhay:rS rodrom qif;csoGm;+yD; w&m;yGJ}uD;=uyfolrsm;ESifhtwl xkdvlpkukd wae&modk@ac:oGm;um tusdK;
ta=umif; ar;jref;ajz&Sif;+yD; olwkd@ukd jyefoGm;apcJhygonf? u|efawmfonfvnf;aumif;/ w&m;yGJvm y&dowfonfvnf;aumif; wpHkw&m
od&jdS cif;vnf;r&S/d xdcu dk jf cif;vnf;r&Sb d J w&m;yGaJ csmarmpGm +yD;qH;k oGm;cJyh gonf? aemufae@usrS u|eaf wmfojd cif; jzpfygonf? xkad ESmif, h u S o
f l
rsm;rSm wnf+rJrsm; jzpf=uonf[k od&ygonf? w&m;yGJrxdckdufatmif OD;wifatmifu =um;0if+yD; ajyvnfatmif ajz&Sif;ay;cJhonf?
ol@wGif onf;cHpdwfvnf; }uD;rm;ygonf? ol. “ukdvkdeDacwf jrefrmEkdifiHorkdif;”pmtkyfukd wcsdK@olrsm;u TudpPrSm orkdif;udpP
jzpfonf? pmaye,fy,fudpPr[kwfbJ ru|rf;usifonfh orkdif;udpPukd 0ifa&;&rvm;[k jypfwifa0zef=uygonf? olu jyefacsyjcif; rjyK
aomfvnf; pdwfaumif;yHkr&yg? u|efawmfhtjrift&awmh OD;wifatmifrSm vuf0JEkdifiHa&;orm;}uD;wOD;jzpfojzifh xl;jcm;onfhEkdifiHa&;
tjrifrsm;ygEidk +f yD;/ orkid ;f ynmtaeESihf ykrd ºdk u,f0vmEkid o f nf[k u|eaf wmft h jrifukd wif jyajymqkad y;onft h cgwiG af wmh olpw d o f ufom&m&/
auseyfoGm;yHk&ygonf?
u|eaf wmfo. l xl;jcm;csu}f uD;wck xyfraH wG@&&dS onfrmS olonf jynfov l x
l . k &efo&l efbufrsm;ukd jywfjywfom; om; wif;wif;
rmrm oabmxm;+yD; a0zefwkdufckdufwwfaomfvnf; wjcm;jynfoljynfom;rsm;/ rdrdESifh vkyfazmfukdifzuf/ &Jabmf&Jbufrsm;tay:wGifrl
vGefpGmpdwf&Snf+yD; El;nHhaysmhaysmif;pGm qufqHwwfygonf? u|efawmfwkd@ e,fc&D;rsm;wGif ol.pmzwfy&dowfuvnf; wwyfwtm;
yg0ifcJhjcif; jzpfygonf?
1978 ckESpf oluG,fvGefcsdefwGif u|efawmf awmwGif;a&mufaeyg+yD? &efukefwGif usefcJhaom u|efawmhfZeD;u ol@psmye tvGef
pnfum;a=umif; ajymjyI aemufrS u|efawmfod&ygonf? tcsdefrwefrD uG,fvGefoGm;cJh&onfh ol@tm; u|efawmf ESajrmrdygonf?
2? v$wfawmfa&S@ae}uD; OD;xGef;wif? ? OD;xGef;wifrSm tawmfapmpGmuyif pwifI q&m}uD;. +idrf;csrf;a&;vkyfief;rsm;wGif
yg0ifvkyfaqmifaeol jzpfygonf? u|efawmf jynfwGif;+idrf;csrf;a&;vkyfief;rsm; pwifavhvmonfhtcsdefwGifrS olESifhod&Sdvmjcif; jzpfygonf?
pwifod&SdcsdefupI (oltusOf;uscHoGm;onfh tcsdefrsm;uvGv J kd@ ) awmufav#muf u|efawmfESifh &if;&if;ESD;ESD;qufqHaecJh=uonfrSm u|efawmf
awmckdcJhonfh 1976 ckESpftcsdefxdyif jzpfygonf?
u|eaf wmfEiS hf OD;xGe;f wifw@dk EpS Of ;D Tr#&if;ES;D cspcf if=u&jcif;rSm u|eaf wmfw@dk . Ekid if aH &;&nfreS ;f csucf si;f wlno D nf@tjyif u|eaf wmfw@dk
ESpfOD;. tdrfcsif;eD;onfhta=umif;vnf; yg0ifygonf? ol. tdrfrSm prf;acsmif;vrf;wGif&Sd+yD; u|efawmfh qDqHkvrf;tdrfESifh [kdbufvrf;
onfbufvrf;om jzpfygonf? xkd@jyif ol@wGif ukd,fykdifum;vnf;&Sd&m u|efawmfwkd@ oGm;p&m vmp&m&Sdwkdif; olESifhyif oGm;&vm&ygonf?
OD;xGef;wifonf w±kwfaoG;yg&Sd+yD;/ zcifrSm tvGefemrnf}uD;onfh a&S@aewOD;vnf; jzpfygonf? olwkd@nDtpfukd tm;vHk;vnf;
ynmwwf}uD;rsm; jzpf=uum u|efawmfwkd@t=um; pD;yGm;a&;t& olu tacsmifvnfqHk; jzpfygonf? ol@ ZeD;jzpfolrSmvnf; ynmwwfwOD;
jzpfum t&m&Sd}uD;wOD;vnf; jzpfygonf?
OD;xGef;wifrSm ol. a&S@aevkyfief; vkyfaqmif&mwGifvnf; aiGa&;a=u;a&;udkd y"merxm;bJ aiGa=u;rwwfEkdifonfh EkdifiHa&;
orm;rsm;/ jynforl sm;bufrS vku d yf gay;avh &Syd gonf? Tae&mwGif taumif;qH;k om"urSm olu, G v f eG cf sed rf mS yif a':atmifqef;pk=unftrd f
tarGtr_ukd vkdfufygaqmif&GufaeqJjzpfa=umif; awG@&jcif; jzpfygonf? acwftqufquf tpkd;&rsm;. rw&m;pGJqkd/ tr_qifjcif;cH&onfh
tr_rsm;bufrS xm0pOfvkdufyg aqmif&Gufay;wwf+yD; wcgw&H a&S@aecyif r&&Smyg? olu tddwfpkdufyif vkyf&ygao;onf?
TtwGuaf =umifyh if tdraf pmift h pk;d &acwf/ awmfveS af &;aumifpaD cwfrsm;wGif zrf;qD;axmifcsjcif;cH&+yD; uku d ;dk u|e;f ok@d yif yk@d aqmif
tusOf;cs cH&zl;ygonf? aemufykdif; trsdK;om;'Drkdua&pDtzGJ@csKyfwGifvnf; wufwufºuºuyg0ifvkyfaqmifay;r_rsm;ukd =um;od&ygonf?
3? awmfb&k m;av; (ok@d r[kw)f rif;om;}uD;? ? aemufyidk ;f OD;atmifaZ[k trnfajymif;cJah om oDaygrif;.ajr;awmf/ awmfb&k m;
av;rSm u|efawmfESifhpwifod&Sdcsdef 1960 ckESpfrsm;twGif;u OD;oef@Zif[k ac:ygonf? u|efawmfu olESifh pwifod&Sduwnf;u ‘rif;om;}uD;’
[kac:&m TtrnfwGifoGm;+yD; tm;vHk;u Ttwkdif;yif vkdufac:+yD; oluvnf; auseyfyHk&ygonf?
u|efawmfwkd@wawG jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@ vkyfief;rsm;ESifhywfouf+yD; q&m}uD;r_dif;tdrfrSm tpnf;ta0;rsm; xkdif=uonfh
14
tcgrsm;wGif q&m}uD;u olwkd@ ‘wkd@Armtpnf;t±Hk;’twGuf e,frsm;ukd vSnfhvnfpnf;±Hk;&mrSm ocifxdyfwifukd,fawmf}uD;ukd xdyfqHk;u
ae&may;I vlxkukdpnf;±Hk;&yHk/ txl;ojzifh aus;vufvlxkrsm;u rif;om;ygvmw,fqkdI 0rf;omtm;& vma&mufE_wfquf uefawmh=uyHk
rsm;ukd jyefvnfpm;+rHK@jyef ajymjywwfygonf? wqufwnf; q&m}uD;u “at;-rif;wkd@vnf; *±kpkduf=u/ awmfbk&m;av;ukd a&S@wif+yD;
pnf;±Hk;a&;qif;=uuGm”vkd@ &,f&$ef;zwf&$ef;ESifh awmfbk&m;av;ukd pwwfaemufwwfygonf? wu,fvnf; u|efawmfwkd@e,fbuf pnf;±Hk;a&;
qif;&mwGif oDaygrif;.ajr;awmf ygvmonf[laom owif;ysH@ESH@a&muf&Sdonfh aus;vufrsm;u vlxkrsm; wckwfw& +rdK@ay:wufvm+yD;
w&m;yGJ wuf=uygonf?
rif;om;}uD;rSm vlyHkyef;uav;u EJG@EGJaemif;aemif; ykykysyfysyfuav;om jzpfonf? pum;ajym tvGefcsdKomat;aq;+yD; ±kd;om;
yGifhvif;olvnf; jzpfygonf? tvGefcspfp&maumif;ol jzpfygonf? vlyHku at;at;aysmhaysmif;aomfvnf;/ pdwf"mwfuawmh tvGefrma=um
ckdifrmoljzpf+yD; ol@woufwmvHk; jynfolrsm;bufu wpkdufrwfrwf &yfcHoGm;olom jzpfygonf? zrf;qD;axmifcs/ n‡Of;yef;r_rsm;vnf;
cHcJh&ol jzpfygonf?
4? a'gufwmqifzkd;? ? u|efawmfwkd@t=um;wGif EkdifiHa&;orm;r[kwfbJ t+rJwef;uef@vef@uef@vef@ ygaeolwOD; &Sdygao;onf?
oluawmh a'guw f mqifz;dk jzpfygonf? olonf q&m}uD;r_id ;f tm; yk*Kd~ vfa&;t& tvGeaf v;pm;=unfnKd olwOD;jzpfum/ q&m}uD;. yk*Kd~ vfa&;
q&m0ef}uD;tjzpf arwWmjzifh olbmomol owfrSwf+yD; vma&mufapmifha&Smufukoay;aeol jzpfygonf?
olonf vef'efokd@ ynmawmfoif apv$wfjcif;cH&aomfvnf; vef'ef&Sd “um;vfrmhufpf” .tkwf*lukd oGm;a&muftav;jyKrdojzihf
bG@J r&&SdbJ jyefvm&oljzpfygonf? aemufykdif; ukd,fykdifaq;cef;av; zGifhxm;&m EkdifiHa&;orm;rsm;/ awmjyefrsm;ESifh olwkd@rdom;pkrsm;rsm;ponfh
aiGa&;a=u;a&;racsmifvnfolrsm; tm;vHk;. tm;xm;rSDckd&m aq;cef;av;jzpfvm ygawmhonf? olu aq;tvum; ukoay;±Hkomru
wcsdK@vlemrsm;ukd qkdufum;cyif qD;ay;&onfhtjzpfrsdK; r=umc%}uHK&ygonf? tvGefapwem}uD;onfh q&m0efwOD;jzpfygonf?
q&m}uD;r_dif;tm; yHkrSefvma&muf =unfh±_ppfaq;+yD; tcsdefrSefrSef tm;aq;xkd;/ tm;aq;oGif;ESifh vkyfukdifukoay;ygonf? q&m}uD;
Tr#txd touf&SnfI temrJhpGm aexkdifoGm;Ekdifr_rSm a'gufwmqifzkd;.aus;Zl;yif jzpfygonf? q&m}uD;. EkdifiHjcm;c&D;rsm;wGifvnf;
olu vkdufygapmifha&Smufay;ygonf?
ol r=umc% ajymwwfonhf pum;wcGef; &Sdygonf? “avmurSm a&rcsdK;vkd@aowJhrom r&Sdbl;? a&csdK;rSm;vkd@ aowJhromyJ
&Sdw,f? 'ga=umifh u|efawmf vef'efrSm aecJhwJhumvwav#muf wcgrS a&rcsdK;cJhbl;” qdkaompum; jzpfygonf? u|efawmf r=umc%
owd&aerdygonf?
u|efawmf ,ckae&aomt&yfrSm aqmif;wGif;rSm tvGefat;wwfojzifh ('gawmif w±kwfjynfwGif tawmfaEG;aom t&yf
jzpfonf?) u|efawmf a&csKd;a=umufaoma=umifh a&csdK;cgeD;wkdif; ol@pum;ukd owd&aewwfrdjcif; jzpfygonf?
5? OD;wifa&$ (rHk&Gm)? ? ukdwifa&$ukd u|efawmf +idrf;csrf;a&;vkyfief;rsm; yg0ifvkyfaqmif&ef pwifavhvm csdefupI
ausmif;om;acgif;aqmifa[mif;wa,muftjzpf od&SdcJh&ygonf? v$wfawmfa&S@ae}uD; OD;xGef;wifESifhawmh tapmuwnf;u od&Sd&if;ESD;+yD;
jzpf[efwlygonf? aemifjynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@ukd zGJ@pnf;&mrSmvnf; xkdtzGJ@}uD;ukd xdxda&mufa&muf us,fus,fjyef@jyef@ tultnD
ay;aqmif&u G Ef idk &f eftwGuf &nf&, G +f yD; twGi;f a&;rSL;tzG@J w&yfudk zG@J pnf;&m xkt
d zG@J wiG f ukw
d ifa&$ yg0ifvmygonf? xkt d zG@J xw J iG f xli,frsm;
jzpf=uaom udkwifa&$ESifhOD;pkd;rif; (Avp) wkd@rSm toGufvufqHk;/ tvkyftrsm;qHk;jzpfum taxGaxGwm0efrsm;ukd tao;tr$m;txd
tm;vHk;odrf;usHK; vkyfaqmif=uolrsm; jzpf=uygonf? u|efawmfwkd@tm;vHk; tawmfyiftm;xm;&ol jzpfygonf?
u|efawmf jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@wGif 0ifv_yf&Sm;aomtcsdefwGif q&m}uD;r_dif;rSm usef;rma&;t& tawmfusqif;p jyKvm+yD
jzpfojzifh tzGJ@. tpnf;ta0;rsm;ukd u|efawmf. prf;acsmif;/ qDqHkvrf;tdrfwGifom jyKvkyfwmrsm;vmygawmhonf? wcgw&H u|efawmfwkd@
e,frsm;rS jyefvmonfhtcg (okd@r[kwf) q&m}uD; pdwf&$ifvef;apcsifonfh tcgrsm;wGifom q&m}uD;. csrf;omvrf;tdrf/ q&m}uD;. tdyf&m
ab;wGif jyKvkyf=u+yD; ta=umif;t&mtm;jzifhvnf; ayghayghyg;yg; ta=umif;t&mrsm;om aqG;aEG;=uygonf? rsm;aomtm;jzifh e,frsm;rS
vlxkrsm;u q&m}uD;tm; qkawmif;arwWmykd@onfh ta=umif;t&mrsm;/ vufaqmifypPnf;rsm;/ vrf;c&D;twGif;}uHK&onfh &,fp&m/
armp&mrsm;om ajymqkd=uygonf?
Tokd@jzifh ukdwifa&$onf u|efawmfhtdrfokd@ r=umc% 0ifxGufoGm;vm&mrS u|efawmfhrdom;pkrsm;ESifhyg odu|rf;cif rif&if;ESD;vm
ygonf? u|efawmfhZeD;u wcgw&H aemufajymif+yD; ol@ukd ‘vlysdK}uD;’[k ac:vmygonf? OD;xGef;wifuvnf; wcgw&H ac:a0:aemufajymif
wwfygonf? Tvkd aemufzefrsm;vmawmh olu u|efawmfhrSm vufxyfr,fh ZeD;avmif; &Sdygw,f? u|efawmfwk@d +idrf;csrf;a&;&+yD;rS
vufxyfr,fvkd@ pDpOfxm;ygw,f’ vkd@ u|efawmfwkd@ukd &if;&if;ESD;ESD; ajymjyygonf?
xkdpOfu ukdwifa&$onf &efukef&Sd qkdAD,ufoH±Hk;wGif bmomjyefwOD;tjzpf 0ifa&mufvkyfukdifaeygonf? okd@&mwGif xkdtcsdefu
qkdAD,uf±k&Sm;rSm jyefvnfjyifqifa&;orm;[k emrnfqkd;ESifh ausmf=um;aeojzifh urBmhvuf0Javmu. a0zef±_wfcsjcif;udk cHae&&m
ukw d ifa&$rmS jyefvnfjyifqifa&;orm;rsm; vufatmufwiG f raevk/d tvkyrf vkyv f o
dk jzifh &awmif&h cJ xkt d vkyrf S Ekwx
f uG v
f u dk yf gawmhonf?
xkdqkdAD,ufoH±Hk;tvkyfrS EkwfxGuf+yD;v#if+yD;csif; u|efawmfhtdrfokd@ a&mufvmum tvkyfxGufvm+yDjzpfa=umif; tm;&yg;&
ajymjyygonf? u|efawmfvnf; Tvkyf&yfrSm csD;usL;zG,fjzpfaomfvnf; ol@pD;yGm;a&;twGuf ylyefrd&m cifAsm;bmvkyfpm;rvJ[k ar;rd&m
olu a&S@aevkdufrnf[k qkdygonf?
ola&S@aevkduf&mwGifvnf; EkdifiHa&;orm; tr_onfrsm;/ aiGa=u;rwwfEkdifolrsm;xHrS tca=u;aiGr,l±Hkru xkdolrsm; twGuf
pm;zG,faomufzG,frsm;yif 0,fjcrf;ay;wwfao;onf[k =um;od&ygonf? olu wzufu a&S@aevkduf&if;/ wzufu pmaypmwrf;/ bmom
jyefrsm; a&;om;xkwfa0&m tawmfatmifjrifwmukd awG@&ygonf?
15
olESifhu|efawmf &efukefc±kdiftwGif;a&m e,f+rdK@rsm;okd@yg twlwl c&D;xGuf pnf;±Hk;a&;qif;&zl;ojzifh ykdrkd&if;ESD;vmygonf?
olESifh ol.ZeD;avmif; rjrolwkd@ +idrf;csrf;a&;&rS vufxyf=urnf[k pDpOfxm;aomfvnf; 1963 ckESpf/ Akdvfae0if;. +idrf;csrf;a&;
aqG;aEG;yGJ ysuo f mG ;aomtcgwiG rf l vufxyfvu dk =f u&ygawmhonf? olw@dk vufxyf+yD;aemuf olw@dk ZeD;armifEHS u|eaf wmfw@dk trd o f @dk vma&muf
vnfywf=uygonf? u|efawmfhorD;rsm;u ukdwifa&$.ZeD;ukd ‘rr-rr’ [k ac:a0: E_wfquf&m ukdwifa&$u u|efawmfhorD;rsm;ukd rif;wkd@u
ighukdawmh OD;av;ac:+yD; ol@ukdawmh ‘rr-rr’eJ@ac:aewm rw&m;bl;[kajym&m u|efawmhforD;rsm;u 'guawmh rru vSwmukd; æ vkd@
jyefajymygonf? 'gukdawmh olu oabmusyHk &ygonf? w[J[J &,faewm awG@&ygonf?
u|efawmf awmckdvm+yD;aemuf olESifha0;uGmoGm;&m 1990 ckESpf/ a&G;aumufyGJt+yD; ukdwifa&$ tzrf;cH&+yD;aemuf axmifxJrSmyif
uG,fvGefoGm;a=umif; =um;od&ygonf? jynfol@bufu xm0pOf&yfwnfcJh+yD; pum;ajymqkd&mwGif +yHK;+yHK;+yHK;+yHK;ESifh tvGefoabmoum,
aumif;vSonfh ol@ukd u|efawmft+rJtrSwf&aerdygonf?
u|efawmf olwdk@tm;vHk;udk trSwf&aerdygawmhonf??
xkdtawmtwGif;u u|efawmfESifh e,fc&D;vkdufolrsm;vnf; rsm;ygonf? usKHrai; ocifwifarmif/ a';'&JrS OD;cifarmifjrifh/ jynfol@
&Jabmfacgi;f aqmifa[mif;rsm; pojzifh tawmfrsm;rsm; yg0if&m/ u|eaf wmfvnf; xkv d y_ &f mS ;r_udk tawmf yif tm;&auseyfcyhJ gonf? e,frsm;u
w&m;yGJrsm;omru &efukef+rdK@wGif; w&m;yGJrsm;uvnf; =umav t&Sdefaumif;av jzpfvmygonf? 'D=um;xJwGif wuUodkvfwGif wuo
rS }uD;rSL;Iusif;yonfh a[majymyGJrsm;wGifvnf; u|efawmfhukd zdwf=um;wwfojzifh r=umc%oGm;a&muf a[majymcJh&ygonf? Tokd@
pnf;±H;k v_y&f mS ;vmcJ&h m yxrt}udrf +idr;f csr;f a&;tzG@J (q&m}uD;r_id ;f OD;pD;cJah om 1954 ckEpS f tapmykid ;f rsm;umv v_y&f mS ;r_rsm;) . t&Sed t f 0grsKd ;
v_yf&Sm;tHkºuvm+yD;/ &efukefc±kdif jynfwGif;+idrf;csrf;a&; tiftm;jyyGJ}uD; vkyf&efwmplaepOf 1962 ckESpf/ rwfv 2 &ufae@wGif Akdvfae0if;.
'kwd, t}udrfppfwyftm%modrf;r_}uD; ay:aygufvmygawmhonf?
1962 ckESpf/ rwfv 1 &ufae@nu u|efawmfwkd@wawG urm&Gwf+rdK@e,ftwGif; a[majymyGJvkyfaewJh ae&mukd urm&Gwf&Jpcef;u
&JtzGJ@0if tcsdK@a&mufvm+yD; u|efawmfwkd@ a[majymyGJukd apmapmodrf;&ef ajymcJhygonf? u|efawmfwkd@vnf; a[majymyGJ+yD;v#if vkyfaeus
aqG;aEG;yGJrvkyfawmhbJ w&m;yGJukd±kyfodrf;+yD; tdrfjyefvmcJh=uygonf? u|efawmf tdrfjyefa&mufcsdefwGif AkdvfrSL;atmiftdrfrSa&m/ Akdvfrif;acgif
qDrSa&m v$wfvkdufonfhvlrsm; a&muf&Sdae+yD; u|efawmfhukd apmifhae=uygonf? +yD;aemuf ppfwyfu tm%modrf;+yD;jzpfa=umif;/ 0ef}uD;rsm;
tm;vHk;ukd zrf;oGm;+yDjzpfa=umif;/ 0if'grD,mukdvnf; ppfwyfeJ@ 0kdif;xm;a=umif; ajymjy=uygonf?
1960 ckESpf/ a&G;aumufyGJt+yD; OD;Ek&J@ yxp tpkd;& wufvmonfhtcg OD;EktaeESifh 1958 ckESpf/ tdrfapmifhtpkd;&ukd tm%mv$J
ay;&onfh jzpf&yftay: oifcef;pm,l+yD; EkdifiHa&;orm;rsm;tcsif;csif;t=um; jyefvnfnDnGwfzkd@ tm;xkwfr_rsm; vkyfvmygonf? jynfwGif;ppf
&Sdaeojzifh ppfwyftaeESifh tiftm;}uD;aewmukdvnf; oabmaygufyHk&ygonf? xkd@a=umifh awmwGif;tiftm;pkrsm;ESifh aphpyf&eftm;xkwfr_
rsm;vnf; vkyfaqmifvmygonf? okd@aomf OD;EkESifh ol. yxp tzGJ@0ifrsm;rSm jynfolvlxk tusdK;xuf/ rdrdwkd@ukd,fusdK;pD;yGm;ay:wGifom
tm±Hpk u dk v
f yk af qmifra_ =umifh olw@dk tcsi;f csi;f t=um; tuGt J +yJrsm;uvnf; rxde;f Ekid rf odr;f Ekid jf zpfum tjyeftvSef tykycf srr_ sm;a=umifv h nf;
xkdacwf zqyv/ yxp EkdifiHa&;orm;rsm; *k%foduQm t}uD;tus,f usqif;cJh&ygonf? uG&J +yJ&onfh tajccHrsm;rSmvnf; pm;cGufvkr_rsm;u
pygonf?
ppfwyftaeESifhuvnf; jynfwGif;ppfjzpfr_a=umifha&m/ w±kwfjzLusL;ausmfr_ukd wkdufay;ae&r_a=umifhyg ArmjynfEkdifiHa&;
avmuwGif EkdifiHa&;tiftm;pkw&yf jzpfvm&ygonf? xkd@tjyif ppfwyfukd 1950 ckESpfaemufykdif;wGif qkd&S,fvpfwyfrSL;rsm;u tkyfpD;oGm;
ygonf? ppfwyfxJu ae&maumif;[lor#udk qkd&S,fvpfwyfrSL;rsm;u &,loGm;ygonf?
ppfwyftaeESifh jynfwGif;ppfukdwkduf&if; ppfwyfukd oufomacsmifcsda&;qkdwmukd ta=umif;jyum D.S.I vkyfief; rsm;/ B.E.D.C
vkyfief;rsm;ukd 0ifa&mufvkyfukdifvm=uygonf? TwGif ppfwyftm%mESifhaygif;+yD; ppfAkdvfrsm; pD;yGm;a&;vkyfvmum ppfAsL±kdua&pDpepf
tpkd@tan‡mufrsm; ay:aygufvmygawmhonf? 1958 ckESpf/ tdrfapmifhtpkd;&vufxufwGif ppfwyfu txufv$mrsm; Tvkyf&yf. t&omukd
+rKd;+rKd;jrufjruf cHpm;rdoGm;ygawmhonf?
zqyv/ yxp acwfrsm;wGifvnf; ‚wdk@. pD;yGm;a&;ay:vpDt& vkdifpifolaÏ;rsm;ESifhaygif;I EkdifiHa&;orm;rsm;u t&if;tESD;
pkaqmif;}uD;xGm;vm&m ppfwyf. pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;ESifh yËdyuQrsm; jzpfvmygawmhonf? TwGif ppfwyfu rcHr&yfEkdifjzpfvm+yD; pD;yGm;a&;
vnf; vkyfvkd@&/ ppfwyftm%mvnf; vufv$wfp&mrvkdwJh ppftm%modrf;r_awG jzpfvm&jcif; jzpfygonf?
EkdifiHwumh tajctaet&uvnf; tm&SwkdufwGif uGefjrLepf'Dv_dif;}uD; (xkdacwfu AD,uferfppfyJG +cdrfh+cdrfhoo J J jzpfaeonfhumv)
ukd wm;qD;Ekdifonfh/ uGefjrLepfukd tjywftowfrkef;+yD; wkdufaeonfh jynfwGif;u azmufjyefa&;tif tm;pkrsm; tm%m&r_ukd azmufjyefonfh
tiftm;}uD;EkdifiHrsm;u vkdvm;aeonfhtajctae jzpfygonf? xkduJhokd@aom tiftm;pkrsm;ukd 0kdif;IyHkI tm;ay;aecsdefESifhvnf; wkdufqkdifae
ygonf?
Armjynf jynfolvlxkuvnf; tawmfEkd;=um;wufºuae+yD; jynfwGif;ppf&yfpJa&;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;rsm;ukd awmif;qkdv_yf&Sm;
vm=u&m pD;yGm;a&;uvnf; bufpHk c|wf+cHKusvmojzifh ykdrkdrwnfr+idrf jzpfaeygonf? 0ef}uD;csKyf OD;Ekonf e,fcsJ@tvkdus vuf,morm;}uD;
wOD;yifjzpfaomfvnf; Twufºuvmaeaom jynfolvlxk}uD;ukd jywfjywfom;om; &uf&ufpufpuf ESdrfeif;zkd@qkdwmukdawmh vkyfEkdifr,f
rxifyg? ypfowfzkd@ qkdwmawmh ykdIyif rjzpfEkdifyg?
TumvwGif jynfwGif;ppfa=umifh EkdifiHa&;t&/ pD;yGm;a&;t& tusdK;tjrwf&&Sdaeonfh ppfwyfu tm%modrf;vkduf+yD; jynfol
vlxkukd ppftm%m&SifpepfESifh tjywfESdrfeif; zdESdyfypfvkdufjcif; jzpfygonf? ukd,fa&;}uD;yGm;vkdpdwf jyif;xefvSonfh Akdvfae0if;onf
ppftm%m&Sifpepfukd xlaxmifvkdufygawmhonf? 1956 ckESpf/ a&G;aumufyGJrsm;t+yD;/ twkduftcH yrnwtrwfrsm;/ tawmfrsm;rsm;
16
ta&G;cHvm&aom tcsdefu Akdvfae0if;ukd,fwkdif u|efawmfhukdajymonfrSm “'Dtwkdif; qufoGm;&ifawmh 'DaumifawG (yrnw rsm;ukd
qkdvkdonf) aemufa&G;aumufyGJ ESpf}udrfavmufqkd&if tpkd;&zGJ@oGm;EkdifawmhrSm”[k jzpfygonf? Akdvfae0if;. tajccHpdwfaepdwfxm;rSm
TuJhokd@yif jzpfygonf? ol. tusihfoDv pm&dwWrSm vnf; 'Drkdua&pDtvif;a&mifatmufwGif aeEkdifolwOD; r[kwfojzifh TuJhokd@aom
'Drkdua&pDpepfukdvnf; r}udKufEkdif jzpfyHk&ygonf?
awmfveS af &;aumifpt D pk;d &onf ‘pxGuu f wnf;u ,Ofouk’d qko d vkyd if wufvmvmjcif;yif tm%m& yxp acgi;f aqmifrsm;ukd
omru vlrsdK;pkacgif;aqmifrsm;/ ajray:EkdifiHa&;ygwDrsm;rS acgif;aqmiftrsm;tjym;ukdyg zrf;qD;xdef;odrf;vkdufygonf? xkd@jyif ppfwyf
tm%modrf;wufvmjcif;ukd uef@uGufa=umif; a=unmcsufxkwfjyefcJhonfh ausmif;om;tzGJ@tpnf;rsm;ukdvnf; zdzdpD;pD;zdESdyfzkd@ }udK;yrf;
vmygonf? ausmif;om;acgi;f aqmifrsm; =oZm}uD;aer_rsm;udv k nf; xde;f odr;f wm;qD;vk=d uygonf? xk@d a=umifyh if taqmifpnf;urf; trsKd ;rsKd ;
xkwfjyefvm+yD; &efpvmygawmhonf?
xkd@a=umifh wzufowfxkwfjyefonfh taqmifpnf;urf;rsm; ±kyfodrf;ay;&ef qENjyyGJrsm;ukd ausmif;om;tzGJ@tpnf;rsm; (Auo/
wuo/ &uo) OD;pD;I 1962 ckESpf Zlvkdif 6 &ufae@ &efukefwuUokdvfwGif; ay:xGufvm&mrS ausmif;om;rsm;tay: &ef+idK;}uD;pGm xm;&Sd
aeonfh Akdvfae0if; OD;aqmifaom ppftkyfpk0ifrsm;onf Armjynforkdif;wGif xkdtcsdeftxd ray:zl;ao;onfh =urf;wrf;&ufpufvSaom
“Zlvkdif 7 &uf ypfowfr_}uD;” ukd usL;vGefvkduf=uygawmhonf? xkd@jyif aemufae@ Zlvkdif 8 &ufae@ reufvif;tm;}uD;tcsdefwGif ausmif;om;
trsm;tjym; ykef;atmif;ckdv_Haeonf[laom ta=umif;jycsufjzifh wuUodkvfor*~taqmufttHk}uD;ukdvnf; 'kdif;erkdufrsm;jzifh azmufcGJ
zsufqD;vkdufygawmhonf?
ppftpkd;&u ol@bDvl;±kyfukd txift&Sm; azmfjyvkdufjcif;yif jzpfygonf? okd@aomf Ttjzpftysuf}uD;rSm tvGeft±kyfqkd;
tusnf;wefvSojzifh xkdtcsdefu awmfvSefa&;aumifpD0if acgif;aqmifrsm;taejzifh ol@wm0ef/ ukd,fhwm0efyHkcs ajymqkdaer_rsm;ukd T
ta&;tcif;}uD;+yD;aemuf ESpfaygif;rsm;pGm qufvufay:xGufaeonfukd awG@&SdEkdifayonf? (1988 ckESpf rwkdifcif AkdvfrSL;csKyfa[mif;
atmif}uD;. tdwfzGifhay;pmrsm;ukd =unfhyg? OD;ae0if;. v$wfawmfwGif; ajymqkdcsufrsm;ukdvnf; =unfhyg?)
TZlvkdif 7 &uf vlowfyGJ}uD;ESifh or*~taqmufttHk}uD;ukd AHk;cGJzsufqD;vkdufr_rsm;+yKvkyf+yD;aemuf awmfvSefa&;aumifpD
tpk;d &onf rdrw d @dk . qk;d 0g;vSaomyH&k yd u
f dk jyifqifEidk &f eftvk@d imS 1963 ckEpS /f ZGev
f wGif awmwGi;f vufeufuidk f tiftm;pkrsm;ok@d “+idr;f csr;f a&;
urf;vSrf;csuf”ukd xkwfjyefvkdufygonf? xkd@tjyif u|efawmfwkd@ +idrf;csrf;a&;tzGJ@ukdvnf; olwkd@ESifhtwl wufwufºuºu zdwfac:&ef
wkdufwGef;onfh ajymqkdr_rsm;/ vkyf&yfrsm; vkyfaqmifvmygonf? okd@aomf q&m}uD;tygt0if u|efawmfwkd@ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;
tzGJ@0ifrsm;onf Akdvfae0if; ppftkyfpk. aumufuspf vSnfhzsm;wwfaom trltusifhukd owd&Sd/ owdxm;rd=uojzifh &J&J}uD;a&S@xGuf
zdwfac: jcif;rjyKbJ/ cyfrSefrSefyif &yfwnfcJhygonf? u|efawmfwkd@wawG vufeufukdifawmwGif;tzGJ@rsm;ukd Akdvfae0if;vufokd@ 0uGufay;tyf
vkdufovkdjzpfrSm/ orkdif;aºu;wifcH&rSmukd tvGefpkd;&drf=uygonf?
TumvtwGif;rSmyif Zlvkdif 7 &uf wESpfjynfh tcrf;tem; a&muf&Sdvmygonf? ausmif;om;tcsdK@u +zdKcszsufqD;jcif;cHxm;
vkduf&aom or*~taqmufttHkae&mwGif ausmufwkdifi,fav; wwkdifxlvkduf+yD; "mwfyHkjyyGJrsm;/ txdrf;trSwf tcrf;tem;rsm; vkyfvm
=uygonf? ausmif;om;rsm; v_yf&Sm;r_t&Sdef jrifhwufvm+yD; wnrSmawmh taqmifwHcg;rsm;udkydwf+yD; awmif;qdkcsufrsm;wifI qENjyyGJ
pwif v k d u f y gawmh o nf ? tm%myk d i f r sm;uvnf ; taqmif w H c g;rsm;uk d zG i f h c k d i f ; ygonf ? ausmif ; om;rsm;uvnf ; ‚wd k @
awmif;qkdcsufrsm;r&ygu wHcg;rzGifh[k wif;cHae&m 0kdif;xm;aom ppfwyfu twif;tusyf 0ifa&mufpD;eif;rnfh vuQ%m ay:aygufvm&m
wif;rmr_rsm; jrifhrm;vmygonf?
Towif;ukd u|efawmfwkd@ =um;od&aomtcg u|efawmfESifh OD;xGef;wifwkd@ESpfOD; q&m}uD;r_dif;tdrfokd@ oGm;a&mufum q&m}uD;udk
tusdK;ta=umif; wifjycGifhawmif;+yD; ausmif;om;ta&; q&m}uD;. n¸ef=um;csufjzifh 0ifa&mufjzefajzay;&ef OD;xGef;wif.um;av;jzifh
&efukefwuUokdvfokd@ oGm;a&mufcJhygonf?
‘jrefrmhtoH’a&S@a&mufonfhtcsdefwGifrl rnfonfhum;ukdrS qufoGm;cGifhrjyKbJ ppfwyfu wm;qD;ydwfqkd@xm;wm awG@&ygonf?
u|efawmfu uif;wm0efcHukd u|efawmfb,folb,f0gjzpfa=umif;/ q&m}uD;r_dif;. n¸ef=um;csufjzifh ausmif;om;rsm;xH oGm;a&muf+yD;
wHcg;rsm;zGifhay;&ef arwWm&yfcHzkd@oGm;rSmjzpfa=umif; ajymjyvkdufygonf? uif;wm0efcH ppfAkdvfav;vnf; uysmu,m jrefrmhtoH
taqmufttHktwGif; ajy;0ifoGm;ygonf? xkdtxJwGif awmfvSefa&;aumifpD0iftcsdK@ &Sdae+yD;/ ausmif;om;rsm;ta&;udk ukdifwG,fajz&Sif;zkd@
aqG;aEG;yGJxkdifaea=umif; aemufrS u|efawmfod&ygonf?
r=umrDrSmyif ppfAkdvfav; jyefxGufvm+yD; u|efawmfwkd@ukd oGm;cGifhjyKvkdufygonf? u|efawmfwkd@ &efukefwuUokdvf ausmif;0if;
wHcg;r}uD;a&S@ a&mufaomtcg wHcg;}uD;udk ydwfxm;+yD; ausmif;om; 14 - 5 a,muf uif;apmifhaewm awG@&ygonf? u|efawmfu
OD;xGef;wif. arm&pfrkdif;em;um;uav;ay:wufum u|efawmfwkd@ um;a&mufvmoH=um;I taqmiftoD;oD;rS pka0;xGufvm=uaom
ausmif;om;rsm;ukd u|eaf wmfw@dk vma&muf&onfh ta=umif;&if;ukd ajymjy+yD; olw@dk . acgi;f aqmifrsm;ESihf aqG;aEG;vkad =umif; ajymaomfvnf;
emrnf}uD; ausmif;om;acgi;f aqmiftawmfrsm;rsm;ukd olw@dk yke;f a&Smifxm;ckid ;f +yD; jzpfonf? u|eaf wmfw@dk udk xGurf awG@yg? ausmif;om;rsm;u
wHcg;zGifhqkdv#if zGifhay;rnfjzpfa=umif; okd@aomf olwkd@wHcg;zGifhay;+yD;v#if ausmif;0if;xJodk@ ppfom;rsm; 0ifrvmzkd@vkda=umif;/ ausmif;om;
rsm;ukdvnf; rzrf;qD;&ef uwday;zkd@vkda=umif;ajymojzifh u|efawmfESifh OD;xGef;wif ‘jrefrmhtoH’ukd wacgufjyefum ausmif;om;rsm; ajymqkd
csufukd u|efawmhftm;xGufawG@onfh ppfAkdvf (Akdvf}uD;wOD;) tm; ajymjyvkdufygonf? r=umrDyif xkdppfAkdvf jyefxGufvm +yD; ausmif;om;awG
awmif;qkdonfh tcsufESpfcsufukd vufcHa=umif; ajymygonf?
xkd@a=umifh u|efawmfwkd@ ausmif;okd@jyefoGm;=u+yD; tusdK;ta=umif;ajymjyum wHcg;rsm;ukd zGifhckdif;vkdufygawmhonf? u|efawmfwkd@
17
jyefvmaomtcg ausmif;om;acgif;aqmif ukdwifarmif0if;qkdolukd u|efawmfwkd@um;xJ xnfhay;vkduf=uygonf? u|efawmfwkd@ ol@ukd
um;aemufcef;wGif 0SufI ac:vmcJh&ygonf?
u|efawmfwkd@um; ajreDukef;okd@ a&mufaomtcg vrf;ay:u vlwOD;u rsufESmukd vuf0g;ESifhtkyfI um;&yf&ef vufjyygonf?
u|eaf wmfw@dk um;ukd &yfay;aomtcg xko d o
l nf rsuEf mS udk vuf0g;ESit hf yk v
f suyf if um;em;uyfvm+yD; u|eaf wmfw@dk tdr&f &dS m vrf;xdyrf sm;wGif
ppfwyfu um;rsm;ESifhydwfI apmifhaea=umif;/ qD;zrf;rSmjzpfa=umif; ajymqkdum tarSmifxJ 0ifa&mufaysmufuG,foGm;ygonf? tcsdefuvnf;
vif;tm;}uD;tcsdefeD;ae+yDjzpfojzifh u|efawmfwkd@ tdrfrjyef=uawmhbJ/ q&m}uD;tdrf&Sd&m csrf;omvrf;okd@ oGm;vkdufum eHeufrkd;pifpifvif;rS
u|efawmfwkd@tdrfrsm;okd@ jyefvmEkdifygawmhonf? xkdppfum;rsm; rkd;rvif;cifyif jyefodrf;oGm;a=umif; owif;&+yD;rS u|efawmfwkd@ tdrfjyefEkdifjcif;
jzpfygonf? aemifrS u|efawmfwkd@od&onfrSm u|efawmfwkd@um;xJ ausmif;om;acgif;aqmifwcsdK@ygoGm;a=umif; owif;tpte &oGm;ojzifh
xkdolrsm;ukd zrf;qD;&ef apmifhqkdif;ae=ujcif;om jzpfygonf?
u|efawmfESifhygvmaom ausmif;om;acgif;aqmifrSm u|efawmhftdrfwGif ESpf&ufcef@ae+yD;rS tquftoG,f&&m vlwcsdK@ vma&muf
ac:,loGm;ygonf? aemifwGif trsdK;om;'Drkdua&pDtzGJ@csKyfrS c&rf;trwf OD;wifarmif0if;jzpfvmolrSm xkdolyif jzpf[ef&Sdygonf? u|efawmf
odyfraocsmyg?
xkd@aemufrSmawmh jynfwGif;+idrf;csrf;a&;twGuf awmfvSefa&;aumifpDu urf;vSrf;ojzifh aphpyfaqG;aEG;&ef awmwGif;tzGJ@
tpnf;rsm; wokwf+yD;wokwf a&muf&Sdvm&m/ a&muf&Sdonfh tzGJ@wkdif;vkdvkduvnf; q&m}uD;r_dif;tm; OD;pGmyxr vma&mufawG@qHk
E_wfquf=u&m/ u|efawmfwkd@ jynfwGif;+idrf;csrf;a&; tzGJ@0ifrsm;rSm rtm;rvyfEkdifatmif tvkyfrsm;oGm;ygawmhonf?
yxrqHk; a&mufvmonfhtzG@J rSm tvHeDuGefjrLepfygwD y%mrukd,fpm;vS,ftzG@J jzpf+yD; &JeDausmf0if; OD;aqmifvmygonf? aemufrS
ocifpkd; vkdufvmjcif; jzpfygonf?
xdktcsdefwGif +idrf;csrf;a&;awmif;qkdonfh vlxkv_yf&Sm;r_}uD;vnf; w+cdrfh+cdrfh wEkdifiHvHk; ay:xGufvmaeygonf? yrnw/ yxp/
zqyv ponfh EkdifiHa&;tiftm;pk tm;vHk;avmufeD;eD; yl;aygif;aqmif&Guf=uojzifh tawmfnDnGwfonfh v_yf&Sm;r_[k ajymqkdEkdifygonf?
vlrsdK;pk tzGJ@tpnf; toD;oD;u ukd,fpm;vS,ftzGJ@rsm;vnf; a&muf&Sdvmygonf?
xkd@aemuf 1963 ckESpf =o*kwfv 28 &ufae@rSmawmh ArmjynfuGefjrLepfygwDrS y%mrukd,fpm;vS,ftzGJ@ &efukefokd@ a&muf&Sd
vmygonf? &JabmfaX; OD;aqmif+yD; AkdvfaZ,svnf; ygvmygonf? =o*kwfv 31 &ufae@wGif q&m}uD;tm; vma&muf*g&0jyKrnf[k
axmufvSrf;a&;u ta=umif;=um;xm;ojzifh u|efawmfESifh OD;xGef;wiftygt0if vltcsdK@ q&m}uD;tdrfwGif oGm;apmifhae=uygonf? olwkd@u
q&m}uD;tm; OD;oHk;}udrfcs uefawmh=u+yD;aemuf u|efawmfwkd@wawG a&S;jzpfaESmif;jzpfawG ajymqkdrd=uygonf?
u|efawmfwkd@ ukd,fpm;vS,ftzGJ@ESifh awG@qHkpOfu txl;ojzifh AkdvfaZ,sESifhawG@qHk+yD; wOD;ESihfwOD;zuf+yD; ESpfa,mufpvHk; rsuf&nf
usrdygonf? Tu|efawmfwkd@ESpfOD; wOD;ESifhwOD;zufI rsuf&nfusaeonfhyHkukd owif;axmufwOD;u "mwfyHk±kdufvkduf+yD; aemufae@owif;pm
xJ ygvm&m awG@jrifzwf±_&onfh vltawmfrsm;rsm;vnf; rsuf&nfus=uonf[k =um;&ygonf? aemufykdif; +idrf;csrf;a&;ysufoGm;+yD;aemuf
+idr;f csr;f a&;umvtwGi;f u ±ku d uf ;l cJo
h nfh "mwfyjkH yyGEJ iS hf "mwfy+kH ydKifyw
JG iG f xk"d mwfyo kH nf wwd,qk&a=umif; od&ygonf? yxrqk&onfyh rkH mS
+idr;f csr;f a&; ysuo f mG ;+yD;aemuf xkAd rmjynfueG jf rLepfygwD uk, d pf m;vS,t f zG@J ayguaf cgi;f acsmif;udk jzwfu;l I awmwGi;f ok@d jyefomG ;onfyh jkH zpf+yD;/
xkdyHkukd ‘jynfoludk ausmckdif;=uav+yD’ [laom acgif;pOfjzifh ±_a'gifh*sme,fu rsufESmzHk;tjzpf azmfjycJhonfhyHk jzpfygonf?
xkdukd,fpm;vS,ftzGJ@ &efukefrSm&SdaepOf u|efawmfu u|efawmfhtdrfukdzdwfI xrif;weyfau|;ygonf? OuUÏocifoef;xGef;
qDrv S nf; u|eaf wmfx h H yk*Kd~ vfa&;pmwapmif ygvm&m/ olw@dk . +idr;f csr;f a&;ESiyhf wfoufonfh oabmxm;rsm;/ t"du aqG;aEG;rnfh ta=umif;
t&mrsm;ukd xnfhoGif;a&;om; ajymjyxm;ygonf? pm. aemufqHk;ykd'fwGifrl u|efawmfhZeD;tm; E_wfqufa=umif;/ olwkd@a=umifh u|efawmfwkd@
rdom;pk 'kuQa&mufoGm;&onfhtwGuf u|efawmfhZeD;udkawmif;yefa=umif; a&;om;xm;ygonf?
awmfvSefa&;aumifpDu +idrf;csrf;a&;twGuf awG@qHkaqG;aEG;&ef urf;vSrf;zdwfac:onfh &nf&G,fcsufukdu olwkd@ ppfbDvl;yHk&dyfukd
av#mhcsoGm;&eftwGufom jzpfojzifhwa=umif;/ vufeufukdif wyfzGJ@toD;oD;ESifh awG@qHkaqG;aEG;pOf jynfolvlxkukd wpHkw&m vGwfvyfcGifh
ay;xm;&ojzifh EkdifiHa&;tzGJ@tpnf; toD;oD;u (ppftm%m&Sifpepf tE W&m,fukd jrifvmojzifh) jynfolvlxkukd pnf;±Hk;v_H@aqmf vmEkdif+yD;/
vlxkuvnf; wcJeuftHkºuvmum jynfwGif;+idrf;csrf;a&; awmif;qkdv_yf&Sm;r_}uD; us,fjyef@}uD;rm;vmr_a=umifhwa=umif;/ aphpyfaqG;aEG;yGJ
umv vwcsdK@ (4 - 5 vtwGif;) t=umrSmyif awmfvSefa&;aumifpDu aqG;aEG;yGJrsm;ukd wzufowf &yfqkdif;ypfvkdufygawmhonf?
awmwGi;f rS vma&mufaqG;aEG;onfh uk, d pf m;vS,rf sm; jyefomG ;+yD;aemuf xku d mvtwGi;f wufwufºuºu v_y&f mS ;cJo h nfh Ekid if aH &;
orm;rsm;tm;vHk;ukd ykdufpdyfwkduf &SmazGzrf;qD;cJhygonf?
u|eaf wmfw@dk +idr;f csr;f a&;tzG@J vnf; vkyif ef;tm;vH;k &yfqidk ;f oGm;ygawmhonf? q&m}uD;vnf; pdwt f awmfxcd u dk f oGm;+yD; tdy&f mxJ
vJoGm;ygawmhonf? xdktcsdefrSpI q&m}uD;onf xlxlaxmifaxmif jzpfrvmawmhbJ wa&Smifa&Smif jzpfae&mrS 1964 ckESpf/ Zlvkdifv 23
&ufae@wGif uG,fvGefoGm;ygawmhonf? Ttjzpftysuf tao;pdwfrsm;ukd u|ef awmfu “q&m}uD;r_dif;. aemufqHk;ae@ &ufrsm;”
ae@&uf ;”[laom
acgif;pOfESifh aqmif;yg;wapmif r=umrDuyif a&;om;xm;&m xkdaqmif;yg;ukdyif jyefvnfazmfjyvkduf&ygawmhonf?
q&m}uD;r_dif;. aemufqHk;ae@&ufrsm;
q&m}uD; oufawmf 130 jynfh pmapmif xkwfa0zkd@ jyifqifaeonfh &Jabmfrsm;u u|efawmfhukd q&m}uD;ESifhywfoufI aqmif;yg;
wkdav; wapmif a&;om;ay;yg&ef awmif;qkdvmygonf?
1964 ckESpf/ Zlvkdifv 23 &ufae@ eHeuf 1 em&D (oef;acgifausmfcsdef) wGif uG,fvGefoGm;aom q&m}uD;onf u|efawmf.vufay:
18
u|efawmfhrsufpdatmufwGifyifjzpfojzifh xkdrarhEkdifzG,f ta=umif;ukdom u|efawmf a&;&ygawmhrnf?
q&m}uD;onf woufwmywfvHk; oltifrwef cspfjrwfEkd;aom Armjynfolrsm;.ta&; pGrf;pGrf;wrHaqmif&GufcJh&mwGif ol.
aemufqHk;aqmif&Gufcsufrsm;rSm jynfwGif;+idrf;csrf;a&;&&Sda&; jzpfygonf?
jynfwGif;+idrf;csrf;a&;twGuf aqmif&Guf&mwGif q&m}uD;onf 1956 ckESpfrSpI yxr (8) OD; aumfrwDzGJ@+yD; aqmif &Gufygonf?
xkdtzGJ@ ysuf+yD;aomtcg 1961 ckESpfwGif 'kwd,jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@ukd xyfrHzGJ@pnf;+yD; aqmif&GufcJhygonf? xkdtzGJ@wGif q&m}uD;u
OuUÏ jzpfygonf? u|efawmfonf xkdpOfu wyfrawmfrS yifpiftem;ay;cHxm;&+yD;jzpfojzifh xkdtzG@J wGif 'kOuUÏtjzpf yg0ifchyJ gonf? r=umrDu
uG,fvGefoGm;ol v$wfawmfa&S@ae}uD;OD;xGef;wifrSm xkdtzGJ@. taxGaxGtwGif;a&;rSL; jzpfygonf? OD;xGef;wifrSm yxr (8) OD;aumfrwD
wGifvnf; twGif;a&;rSL;wm0ef,lcJhojzifh +idrf;csrf;a&;vkyfief;rsm;wGif tawG@t}uHKtawmf&Sdaeol jzpfygonf? wjcm;olrsm;vnf; trsm;
tjym; yg0if&m pma&;q&m}uD; Aef;armfwifatmif/ awmfbk&m;av;/ rHk&Gm OD;wifa&$/ OD;pkd;rif; (Avp)/ OD;vSausmf/ OD;bausmf/ OD;vSwifponfh
v$wfawmfa&S@ae}uD;rsm; jzpf=uygonf? u&iftrsdK;om;acgif;aqmifrsm;jzpfaom ref;ausmftHk;/ apmausmfpdefwkd@vnf; yg0ifygonf?
xkd'kwd, jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ@}uD;ukd vltiftm;rsm;rsm;ESifh zGJ@pnf;+yD; wjynfvHk;wGif vSnfhvnfpnf;±Hk;v_H@aqmfEkdifojzifh
e,fc±kdifawmfawmfrsm;rsm;wGif jynfwGif;+idrf;csrf;a&; tzGJ@cGJrsm; wnfaxmifEkdif+yD; &efukefc±kdifwGif; wkdufe,fwkdif;vkdvkdwGif tzGJ@cGJrsm; zGJ@pnf;
wnfaxmifvmEkdifygonf? TuJhokd@ t&Sdefaumif;aumif;ESifh v_yf&Sm;aepOfrSmyif 1962 ck/ rwfv 2 &uf Akdvfae0if; tm%modrf;r_ ay:ayguf
um awmfvSefa&;aumifpDtpkd;& wufvmygawmhonf? jynfwGif; +idrf;csrf;a&;vkyfief;vnf; wkH@aES;oGm;&ygawmhonf?
Akdvfae0if;. awmfvSefa&;aumifpDu 1963 ckESpfwGif awmwGif;tzGJ@rsm;ESifh [efjyaphpyfaqG;aEG;yGJrsm; vkyf+yD; 1963 Ekd0ifbmwGif
aphpyfaqG;aEG;yGJrsm; ysufum/ r=umrDrSmyif tzGJ@tpnf;tm;vHk; zsufodrf;onfh trdef@xkwfjyefvkdufojzifh u|efawmfwkd@ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;
tzGJ@vnf; v_yf&Sm;r_ &yfvkduf&ygawmhonf?
q&m}uD;rSm xku d mvwGif tawmftiftm; csnehf @J ae+yDjzpfojzifh u|eaf wmfw@dk u xkt d zG@J tpnf;rsm; zsuo
f rd ;f onft
h rde@f ta=umif;
wvHk;wyg'r# rajymbJ zHk;zdxm;=uygonf? q&m}uD;.aetdrf/ prf;acsmif;/ csrf;omvrf;okd@ u|efawmfwkd@wawG oGm;+rJoGm;um aqG;aEG;=u/
wkdifyif=uawG vkyfaeygonf?
xkdumvu q&m}uD;tdrfwGif tpOft+rJ rjywf0ifxGuf oGm;vmaeolrsm;xJwGif trsm;qHk;ESifh yHkrSeftusqHk;vl oHk;OD; &Sdygonf?
yxr wOD;rSm q&m}uD;. usef;rma&;ukd teD;uyfapmifha&Smuf jyKpkaeaom a'gufwmqifzkd; jzpfygonf? a'gufwmqifzkd;rSm
q&m}uD;ESifh aqGrsdK;awmfpyfolr[kwfaomfvnf;/ rsdK;cspfyk*~dKvf}uD;jzpfI q&m}uD;.aqmif&Gufcsufrsm;ukd =unfndKav;pm;+yD; q&m}uD;.
orm;awmf}uD;wm0efukd rdrdqENESifh rdrdbmom vmcH,lxm;ol jzpfygonf? wcsdefwGif a'gufwmqifzkd;tm; tpkd;&u e,fajymif;zkd@ pDpOf&m/
u|eaf wmfu xkpd Ofu awmfveS af &;aumifpD use;f rma&;0ef}uD;/ Akv d rf LS ;}uD;vS[efxH yk*Kd~ vfa&;pmwapmifa&;I a'guw f mqifz;dk rSm q&m}uD;.
ukd,fa&;q&m0ef}uD; jzpfaeI wwfEkdifv#if rajymif;bJxm;ay;yg&ef yef=um;&m/ AkdvfrSL;}uD;vS[efu oabmwlnD+yD; a'gufwmqifzkd;tm;
&efukefrSmyJ xm;ay;cJhygonf? AkdvfvS[efrSm u|efawmfwyf&if; 4 wyf&if;rSL; jzpfpOfu aq;rSL;wm0ef,lcJhzl;ojzifh u|efawmfESifh wpHkw&m
&if;ESD;r_ &Sdygonf?
'kwd,rSm v$wfawmfa&S@ae}uD;OD;xGef;wif jzpfum/ wwd,rSm u|efawmf AkdvfausmfaZm jzpfygonf? u|efawmfwkd@ ESpfOD;rSm
prf;acsmif;&yfuGufxJrSmom aeolrsm;jzpfojzifhwa=umif;/ usefvltawmfrsm;rsm;rSm +idrf;csrf;a&;aphpyfaqG;aEG;yGJ ysufoGm;+yD;aemuf tzrf;
tqD;rsm;cH=u&ojzifhwa=umif; jzpfygonf?
u|eaf wmfw@dk oH;k OD;onf q&m}uD;qD t+rJqo dk vkd oGm;a&muf=u+yD;/ q&m}uD;ESihf pum;pjrnfajymqk=d u/ aqG;aEG;=u vky=f uygonf?
q&m}uD;uvnf; u|efawmfwkd@ oHk;OD; tzrf;tqD;cH&rSm tvGefpdwfylojzifh owd0dD&d,ESifhae&ef rjywfowday;wwfygonf? u|efawmfwkd@
w&ufEpS &f uf ol@trd rf a&mufv#if ol@orD;ajr;rsm;ukv d w $ I
f u|eaf wmfw@kd tajctaeukd ar;avh&ydS gonf? xk@d a=umifyh if u|eaf wmfw@dk uvnf;
rjywfoGm;a&mufae&ygonf?
q&m}uD;rSm +idrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm; ysufoGm;uwnf;u tawmfpdwfxdckdufoGm;ygonf? xkd@a=umifhyif u|efawmfwkd@u tzGJ@
tpnf;rsm; zsufodrf;onfhta=umif; rajymjyjcif; jzpfygonf? okd@aomf wae@ q&m}uD;twGuf uGrf;oD;0,f&m wGif uGrf;oD;xkwfvmonfh
owif;pm&GufwGif xkdowif;yg&Sd&mrS q&m}uD; od&SdoGm;ygawmhonf?
q&m}uD;u wkdif;jynfawmh ykdqdk;awmhrSmyJ[kqkdum tdyf&mwGif vJoGm;ygawmhonf? xkdtcsdefupI q&m}uD; xlxlaxmifaxmif
jzpfrvmawmhbJ/ wa&G@a&G@ usef;rma&;qkwf,kwfvmygawmhonf? u|efawmfwkd@wawG q&m}uD;tdyf&mab;wGifyif 0kdif;0ef;xkdif+yD;
q&m}uD;tm; pdwfoufom&m oufoma=umif; ayghayghyg;yg;udpPrsm;om ajymqkdaqG;aEG;=u&ygonf?
wcgu u|efawmfq&m}uD; tdyf&mab; xkdifaepOf q&m}uD;u u|efawmfhvufukd av#mufprf;=unfh+yD; vufpGyfvnf; r&Sdyguvm;
[k ajymygonf? u|efawmfu u|efawmfwcgrS vufpGyfr0wfzl;a=umif;ajym&m olu at;-igvnf; r0wfzl;bl;uG[k jyefajymygonf?
q&m}uD;rSm rSwf^m%faumif;vS+yD;/ &$wfaemufaemufvnf; ajymwwfqkdwwfygonf? wcgu u|efawmfwkd@ a&mufoGm;pOf olu
c&D;a&mufrqkduf u|efawmfwkd@ukd “ighqD reufu ocifwif vmoGm;w,fuG”[kajymygonf? u|efawmfwkd@uvnf; ±kwfw&ufjzpfojzifh
“b,focifwifvJ q&m}uD;”[k jyefar;&m/ olu &,f&$ef;zwf&$ef;jzifh “b,focifwif jzpf&rvJuG? rD;cGufr_wf ocifwifaygh” [k qdkvkduf
ygonf? u|efawmfwkd@vnf; 0kdif;0ef &,farm=u&ygonf?
1964 ckESpf/ Zlvkdifvqef;avmufupI q&m}uD;tajctae tawmfqkd;0g;vmygonf? u|efawmfwkd@ oHk;OD;rSm waeukef q&m}uD;
tdrfrSmyif ae&+yD; ntawmfrkd;csKyfrS tdrfjyef=u&ygonf? tajctaeraumif;aomae@rsm;wGif nawmif tdrfrjyefjzpf=uyg?
a'gufwmqifzkd;rSmvnf; ae@a&mnyg q&m}uD;em;wGifaeI jyKpkygonf? tmZmenfae@ESifhvnf; eD;aeojzifh &ufrxyfatmif
19
txl;}udK;pm;+yD; aq;0g;rsm;oGif;um qGJEkdifor# tcsdefukdqGJygonf?
Zlvkdifv 22 &ufwGifawmh q&m}uD; owdodyfr&Sdawmhyg? a'gufwmqifzkd;u u|efawmhukd q&m}uD;. vufarmif;aoG;a=umukd
zdukdifxm;ap+yD;/ tajctaexl;jcm;&ifajymzkd@ ajymxm;ygonf? olvnf; toufu,faq;trsdK;rsdK; xkd;ay;aeygonf? q&m}uD;.
ywfvnfwGif q&m}uD;. rdom;pkrsm;tjyif u|efawmfwkd@oHk;OD; &Sdaeygonf?
u|eaf wmfvnf; q&m}uD;vufarmif;aoG;a=umuku d idk +f yD; aoG;ckeEf e_ ;f ukd owdxm;ae&m ±kww
f &ufaoG;ckew
f m [kad &muf/ 'Da&muf
jzpfum &yfoGm;ygawmhonf? u|efawmfvnfvef@+yD; wcsufatmfvkduf&m a'gufwmqifzkd; tajy;tv$m;prf;oyfppfaq;+yD; uG,fvGef
oGm;+yDjzpfa=umif; ajymcsvkdufygonf? 1964 ckESpf/ Zlvkdifv 23 &uf eHeuf 1 em&Dtcsdef jzpfygawmhonf?
TwGif teD;&Sd q&m}uD;.orD;i,f a': jroDu wcsuf[pfI ikdvkduf&m/ teD;tem; tdrfywf0ef;usifwGif apmifhaeaom a=u;rHk
owif;axmufu owif;pmwkdufajy;+yD; owif;ykd@ojzifh aemufae@reuftapmxkwf a=u;rHkowif;pm rsufESmzHk;jynfh q&m}uD;yHkjzifh
txl;xkwf xGufvmygawmhonf? jrefrmhtoHuvnf; eHeuf&Spfem&D owif;wGif q&m}uD;uG,fvGefa=umif; xkwfjyefay;&m xkdowif;
wjynfvHk; ysH@ESH@oGm;ygawmhonf?
TonfrSm q&m}uD; u|efawmf.vufay:wGif uG,fvGefoGm;cJhonfh ta=umif;t&mrsm;ukd u|efawmfrSwfrdoavmuf jyefvnf
a&;om;ay;ykd@vkdufjcif; jzpfygonf?
2005 ckESpf/ atmufwkdbm 3 &uf
cGefrif;?
q&m}uD;. rdom;pk0ifrsm;
q&m}uD;.om;ruf q&m}uD;OD;a,m (pma&;q&m
}uD; aZ,s) onf q&m}uD;tay:wGif om;oruftjzpf
omru EkdifiHa&;wynfh om;ajr;wa,mufvkd av;pm;jyKpk
apmifha&SmufcJhwmukd u|efawmfwkd@ av;pm;zG,f awG@cJh&yg
onf? q&m}uD;onf orD;}uD;a': jr&DESifh orD;i,f a': jroD
wk@d udk ykrd cdk sp[
f ef &So d nf? om; - OD;pden f eG @f udk odyrf awG@&acs?
OD;a,mESifha': jr&Dwkd@rSm orD;csnfh 3 - 4 a,muf &Sd+yD;/
tm;vHk; tysdK}uD;awGcsnf; jzpfonf? OD;a,mom;rSm xkdpOf
u ausmif;om;v_yf&Sm;r_wGif yg0ifojzifh txdef;odrf;cH
xm;&&m psmyeae@w&ufrSm axmufvSrf;a&;u vmykd@+yD; uefawmhckdif;ygonf? q&m}uD;uG,fvGefcsdeftxd twlwltdyfoGm;onfh ajr;av;
wa,mufvnf; &Sdygonf?
q&m}uD;.orD;}uD; a': jr&DrSm zcif}uD;ukd tawmf*±kpkdufapmifha&SmufwmawG@&ygonf? zcif}uD;. taygif;toif;rdwfaqGrsm;
ukdvnf; azmfa&GysLiSmpGm {nfh0wfauswwfygonf? q&m}uD;onf touft&G,f }uD;&ifhvmaomtcg wjynfvHk; jynfolrsm;u q&m}uD;.
tusio hf vD jzLpifr/_ txl;ojzifh jynforl sm;bufu woufywfv;kH &yfwnfr_ pwmrsm;a=umifh tvGeyf if=unfnKd av;pm;vm=u+yD;/ ax&f}uD;
0g}uD;wOD;uJhokd@ oabmxm;=uum 0ifa&mufuefawmh=uwmrsm; tawmfyifrsm;vmojzifh tdrfom;rsm;rSm {nfhcH&wmESifhyif roufom
vSyg?
q&m}uD; OD;a,mrSm pmayAdrmefwGif yxrykdif;u n¸ef=um;a&;rSL;csKyf jzpfygonf? q&m}uD;OD;a,m qkdAD,uf,leD,Hudk avhvma&;
c&D; xGuaf ewke;f / ArmjynfueG jf rLepfygwrD S txl;uk,d pf m;vS,w
f a,muf +idr;f csr;f a&;urf;vSr;f &ef q&m}uD;tdro f @dk a&muf&v dS m&m OD;a,m.
ckwifatmufwGif 0Sufay;xm;cJh&ygonf? TudpP aemif tpkd;&u odoGm;aomtcg OD;a,m EkdifiHjcm;u jyefta&mufwGif yifpifay;
vkdufygawmhonf?
xkt
d xl;uk, d pf m;vS,rf mS vnf; r=umrD vufeufcsvu dk yf gawmhonf? wae@ xko d El iS ahf ': jr&Dw@dk yGw
J yGw
J iG f yufyif;wk;d &m a': jr&Du
“&Sif'Dvkd vufeufcsr,frSef;od&if u|efrtdrfrSm &Sif&SdpOfwkef;u tpkd;&tyf+yD; qkaiGig;aomif; ,lyg&J@” vkd@ ajymypfcJhzl;ygonf? xkdpOfu
uGefjrLepfygwD acgif;aqmifrsm;ukd qkaiGrsm; xkwfxm;cJhygonf?
q&m}uD;. orD;i,f a': jroDrSm a': jr&Davmuf pdwf"mwfrmyHkr&yg? q&m}uD;tm;vnf; tawmftm;ukd; cspfcifyHk&onf?
q&m}uD;ESifh ywfoufvmv#if t+rJyifrsuf&nfwprf;prf;jzpfaewwfygonf? q&m}uD;uG,fvGefcgeD; rrmrcsmjzpfaeonhf umv
wav#mufvHk;vnf; q&m}uD;tdyf&mab;u rcGmbJ jyKpk&Smygonf? olukd,fwkdifvnf; usef;rma&; aumif;yHkr&yg?
u|efawmfwkd@ 1976 ckESpf rwfv 23 &ufae@u q&m}uD; &mjynfhyGJvkyfrnfh tpDtpOftm;vHk;rSm ausmif;om;rsm;&J@ csDwuf
qENjyyG}J uD;a=umifh zsuvf u dk &f ygawmhonf? yifu,dk uf u|eaf wmfw@dk u q&m}uD;. *lArd mefwiG f qGr;f au|;/ pmaya[majymyG/J pmwrf;zwfyrJG sm;
vkyf&ef pDpOfxm;jcif; jzpfygonf? okd@aomf wuUokdvfausmif;om;rsm;u “r_dif;&mjynfhyGJ”ukd olwkd@tpDtpOfeJ@ olwkd@jyKvkyfI *lAdrmefokd@
csDwufvmum tav;jyK=uygawmhonf? xkd@a=umifhyif u|efawmfwkd@ pDpOfxm;onfh tcrf;tem;rsm; zsufodrf;vkduf&ygawmhonf?
22
xkdtcgwGifvnf; a': jroDu rsuf&nfwprf;prf;eJ@ “azazwkd@rsm; ukokdvfqkd;vkdufwm/ &mjynfhyGJav;awmif a&Sma&Sm&SL&SL rvkyf&bl;”[k
0rf;yef;wenf; qkdvmygonf?
u|efawmfu “[m - r[kwfwmbJ/ b,fES,hfukokdvfqkd;&rvJ? 'g[m q&m}uD;ukd jynfolawGu taumif;qHk; *k%fjyKvkduf
wmyJ” vkd@ ajymvkdufrdygonf? u|efawmfonf xkdae@u wu,fyJ 0rf;ajrmuf0rf;om jzpfrdygonf? OD;oef@ta&;tcif;ukd t=urf;zuf+zdKcGJ+yD;/
ausmif;om;rsm;tm; zrf;qD;ESpf&Snfaxmifcs/ ausmif;xkwfESifh &uf&ufpufpuf vkyfjyxm;wm r=umao;yg? rwfv 23 &ufae@rwkdifrDrSmukd
enf;trsdK;rsdK;ESifh +cdrf;ajcmufcJhwmyg? 'D=um;xJurS owWdcJausmif;om;rsm; tHkESifhtifESifh xGufvm+yD; q&m}uD;tm; *k%fjyK=ujcif; jzpfygonf?
r_dif;uav;rsm; ay:xGufvmjcif;jzpf&m u|efawmfhvkdyif vltawmfrsm;rsm;u 0rf;om}udKqkdtm;&jcif; jzpfrd=uygonf?
q&m}uD; uG,fvGefoGm;aomfvnf; q&m}uD;.pdwf"mwfu &Sifoefusef&pfaeayonf? q&m}uD;. jynfolrsm;bufu xm0pOf
&yfwnf+yD; jynfolrsm;.b0 om,m+idrf;csrf;a&;twGuf woufywfvHk; vkyfukdifaqmif&Gufonfh ZGJeyJpdwf"mwfonf aemifrsdK;quf
tqufqufukd orkdif;tarGtjzpf vufqifhurf;ay;cJhayonf? xkd@a=umifh r_dif;&mjynfhv_yf&Sm;r_rSm yg0ifchJonfh ausmif;om;acgif;aqmifrsm;rSm
axmifwef;tusc/H wcsKd @vnf; awmxJa&muf vufeufuidk af wmfveS af &;orm;tjzpfEiS hf ,ck tESpo f ;kH q,f=um+yD;aomtcg ArmjynfEidk if aH &;
ZmwfcakH y:wGif Ekid if aH &;acgi;f aqmifrsm;tjzpf ay:xGuv
f m+yD; jzpfonf? q&m}uD;. r+yD;qH;k ao;aomwm0efudk olw@dk qufvuf aqmif&u G af y
vdrfhrnf?
&Spfav;vHk;ta&;awmfyHk twGif;wkef;uvnf; q&m}uD;udk rDvkdufjcif;r&Sdonfh ausmif;om;i,fav;rsm;u rdrdwkd@. cHpm;&csuf
rsm;ukd “tbdk;a&”[k wI ausmf=um;vSonfh urBmra=uopf oDcsif;ukd oDqkdcJh=uygonf? aemufwrsdK;quf r_dif;uav;rsm; ay:vmjcif;
jzpfygonf?
jynfolrsm;bufu tiftm;w&yftjzpf q&m}uD;udk yHkt&dyfazmfovkd qef@usifbuftiftm;pkuvnf; q&m}uD;. trnfemr
pGrf;yum;ukd ta=umuf}uD; a=umuf=uygonf? xkd@a=umifhyif e0w/ etz acwftqufqufwGif q&m}uD;. emrnf/ "mwfyHkwkd@ukd azmfjycGifh
ray;jcif; jzpfayonf? q&m}uD;. *k%f&Sdefum; }uD;rm;vSonf? q&m}uD;.b0onf aumif;jrwfvSaypG?
q&m}uD; ruG,fvGefrDuyif u|efawmfwkd@. jynfwGif;+idrf;csrf;a&; vkyfief;rsm;rSm ododomom &yfqkdif;oGm;+yDjzpf&m/ q&m}uD;
uG,fvGefoGm;+yD;aemuf txl;ojzifh q&m}uD;*lAdrmef wnfaqmuf+yD;aemuf vHk;0&yfqkdif;oGm;&ygawmhonf? +idrf;csrf;a&;tzGJ@0if awmfawmf
rsm;rsm;vnf; tzrf;cHoGm;=u&+yD jzpfygonf?
avxD;Akdvftkef;armif
avxD;Akdvftkef;armifrSm axmifouf&Snf±Hkru u|ef;vnf;ESpfu|ef;oHk;u|ef;jyefjzpfum aemufqHk;rS axmifuvGwfvmol
jzpfygonf? olaxmifu vGwv f mawmh u|eaf wmfw@dk wawG bmEkid if aH &;v_y&f mS ;r_rS vkyI
f r&awmhyg? wcgwcg u|eaf wmft
h rd w
f iG f qHw
k wf=u+yD;
a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;om ajymjzpf=uygonf?
ol@ZeD;vnf; tawmfawmfonfh trsdK;orD; jzpfonf? ukdtkef;armifrSm axmifuvGwfvm+yD;vnf; bmrSrvkyfbJ ZeD;u aps;a&mif;
au|;wmyJ &Sdonf? olwkd@wGif orD;av;wa,mufvnf; &Sdygonf?
ukdtkef;armifrSm tvGefoabmoum, aumif;+yD;/ pdwfESvHk;ESdrfhcsoljzpfum pum;vnf; rsm;rsm;rajymwwfyg? u|efawmfonf
1973 - 74 ckESpfavmufu ol@tm; u|efawmfhtwGuf uGefjrLepfygwDESifh qufay;&ef ajymqkd&m olu}udK; pm;ay;rnfqkd+yD; txufArmjynf
25
wufoGm;ygawmhonf? wvausmfausmf t=umwGifrS jyefa&mufvm+yD; b,fvkdrS tqufr&[k qkdvmojzifh u|efawmfvufav#mh
vkduf&ygonf?
u|efawmf ygwDxJa&mufrS od&onfrSm xkdumvu yJcl;±kd;r jyKwfoGm;+yDjzpfojzifh ygwD. ajratmufvkyfief;ukd ta&S@ajrmuf
a'ou pkpnf;vkduf+yD; topfjyefzGJ@pnf;jyKjyifae&m vla[mif;rsm;ukd b,fol@ukdrS rqufoG,fawmhbJ vlopfrsm;ESifhom pwifv_yf&Sm;
aeojzifh ukdtkef;armiftaeESifh b,fvkdrS tquf&Smr&jzpf[ef &Sdygonf?
u|efawmf ol@ta=umif;a&;aepOfrSmyif ola&;cJhonfh “tESpf 50 =um+yD;aomtcg” aqmif;yg;rsm;ukd pkpnf;I pmtkyfxkwfrnfh
olrsm;u u|efawmfhtm; trSmpma&;ckdif;&m u|efawmfa&;ay;&ojzifh Tae&mwGif ukdtkef;armifukd *k%fjyKaomtm;jzifh xkdtrSmpmukd
xnfhoGif; azmfjyvkdufygonf?
AkdvfrSL;csKyfa[mif;ausmfaZm. trSmpm
ausmfaZm
(AkdvfausmfaZm)
16-3-07
33
ukd;um;onfhpmtkyfpmwrf;rsm;
2? wjcm;pmtkyfrsm;
2-1? vGwfvyfa&;a&$&wk (jynfwGif;ppfESpfig;q,f) atmifapmOD;
2? wkdif;jynfuEkEk rkefwkdif;u xefxef AkdvfrSL;}uD;a[mif;wifarmif
3? rkefwkdif;vGefaomf ‚
4? rkefwkdif;ukdvGefI tefwkavaomf rkd;rkd;wma&mpH
5? wyfrawmforkdif; (yxrwGJ rS pwkwÎwGJtxd) wyfrawmfarmfuGef;wkduf
6? jynfwGif;qlylaomif;usef;r_orkdif; (tykdif; 4 ykdif;) ‚
7? q&m}uD;ocifukdawmfr_dif; vlxka':trm
*? owif;pmrsm;ajymwJhppftwGif;Armjynf vlxkOD;vS
9? wmawpaeom; OD;Ek
10? orkdif;rSefuluGuf 2 jynfol@bufawmfom;rsm;pmay
11? q&m}uD;ocifukd,fawmfr_dif; ESpf 130 jynfh (txl;xkwf) "l0Hpmay
12? bHkb0rSmjzifh ocifwifjr
13? zufqpfawmfvSefa&;XmecsKyfESif wkdif;}uD; 10 wkdif; ocifwifjr
14? Burma in Revolt Bertil Litner
34
aemufqufwGJ (1)
AkdvfrSL;csKyfa[mif;ausmfaZm. wkdif;jynfokd@ wifjycsuf
(10-8-76)
41
aemufqufwGJ (2)
xGe;f awmufqJ ju,feo
D hdk ykw
hd hJ uAsmo0%f
&Spfq,f æ æ wJh
tESpfºu,fºu,f vl@b0rSm
vSywJh orkdif;a=umif;eJ@
EkdifiHom;aumif; yDopGm
vlxkacgif;aqmif yDopGm
*k%fajymifpGm jzwfoef;
rkefwkdif;vrf;ay:u =u,feD
trdjynftwGuf *k%f,lp&m
u|efawmfwkd@twGuf *k%f,lp&m
=unfndKpGm OD;ckduf
E_wfcGef;qufovkdufygw,f OD;av;a&
OD;av;&J@
jzwfoef;cJh+yD;ESpf&Spfq,f
ESpf ESpfq,fpDpdwfykdif;
orkdif;aemufcHum;awGeJ@ ,SOfpyf
av;av;jrwfjrwf =unfhrdwJhtcg
(1)
1919 rS 1939
e,fcsJ@qkd; vufatmuf
zGm;ajrmuf+yD;arG;vm wdkufyGJ0iftefwk&if;
bkd;ab;awG[m a&$bkdEG,f 'kwd,urBmppftwGif; [kdifeefa&muf
om,m0wDoHk;q,f[m arG;Zmwd trdEkdifiH vGwfajrmufzkd@ ppfynmoif
*VKef"dywd q&mpH&J@ orkdif;0if &JabmfoHk;usdyf pm&if;rSm
awmfvSefoH "m;a&mif=um;rSm ‘ukda&$’[m
}uD;jyif;um vlvm;ajrmuf AkdvfausmfaZm jzpfvmw,fæ
'l;raxmufwwfolawG&J@ yJhwifoH
ESvHk;om;tcHay: yl;uyf 0ifvmwJh*syef[m
awmfvSefpdwf"mwfeJ@ rsdK;cspf0dnmOf EkdifiHtay:quf u|efjyK
pdrfh0if+yD; tarG&cJhava&mhovm; vlxktay: &ufpuf
e,fcsJ@orm;ukd qef@usif zufqpfyDyD &rf;um;awmh
u|efjyKolawGukd qef@usifzkd@ zufqpfrsm;ukd armif;xkwfa&;
&ifukdaumh+yD; vuf±Hk;ajrmuf zufqpfqef@usifa&; wyfaygif;pk}uD; zGJ@Ekdifzkd@
ra=umufw&m;pkdufxlum AkdvfcsKyfatmifqef;ESifhocifpkd;wkd@ v#dK@0SufawG@
axmifhoHk;&mjynfhrSm ygcJhw,f yxrqHk;awG@ aqG;aEG;wJhae&mtrSef[m
e,fcsJ@qef@usifa&;orm;aumif; jzpfcJhw,f yJcl;pHjywyf&if;u
AkdvfausmfaZm&J@ckwifay:rSmæ
(2) zufqpfawmfvSefa&;
[pfaºu;+yD; azmf=uawmh
1939 rS 1959 AkdvfausmfaZm[m wkdif; (4) &J@
ppfa&;acgif;aqmifwOD; jzpfcJhw,f
e,fcsJ@qdk;ukd qef@usif zufqpfawmfvSefa&;rSm ygcJhw,f
42
zufqpfqef@usifa&; wm0efauscJhw,fæ awmfvSefa&;orm; yDcJhw,fæ
t*Fvdyfjyeft0if
toifhjyifvmwJh puULjzLpmwrf; (4)
EkdifiHeJ@t0Sef;qef@usif=u
orkdif;0ifaeol&deftpnf;ta0;yGJ 1979 rS 1999
&J&J&ifh&ifhqifE$J=u
ArmhvGwfvyfa&;twGuf toifhjyif ukd,fusdK;rSefor# pGef@v$wf&if;
tqdkjyKcsufawGwif=uwJhtcg tvif;opfqD ar#mf&nf
AkdvfausmfaZm&J@tqkd[m =u,feDa&mifwvufvuf
trsdK;om;aoG;pnf;nDnGwfa&;tqkdyg tcef;quforkdif;pOf
vGwfvyfa&;a=unmt+yD; wlwHpOfukd qufo,faqmif
ta&;}uD;wm0efrsm;ukd xrf;aqmif *k%fa&mifajymifajymif aecJhw,fæ
orkdif;wGifatmif todtrSwfjyK=u&
ppfaoe*FAsL[mrSm wacwfxl 'kuQawGukd xDrxif
w±kwfjzLusL;ausmfolrsm;ukdarmif;xkwfa&; xm0pOf &J&ifhr_eJ@
bk&ifhaemifppfqifa&;&J@ Adokum vlxktusdK;qufvHk;yef;
&ef}uD;atmif ppfqifa&;&J@ Adokum EkdifiHw0Sef;&J@ ta&;awmf
wdkif;jcm;&efukdumuG,f&mrSm trdEkdifiHawmf&J@ tem*wfta&;
tc&mtcef;uygcJhw,f bHkta&;rSefor# yg0ifum
EkdifiHom;aumif; yDcJhw,fæ
&moufyefawmfvSefa&;orm;qkdwm - 'Dvkdyg
(3) &moufyefEkdifiHa&;orm;qkdwm - 'Dvkdyg
EkdifiHukdcspf jynfolcspfwJh
1959 rS 1979 rsdK;cspftppfqkdwm - 'Dvkdyg æ æ vkd@
pHerlemaumif; rsm;pGmjycJhw,f
jynfwGif;ppfrD;ckd;awGonf;xef qufvuf+yD;vnf; jyaew,fæ
EkdifiHeJ@t0Sef;
&[ef;&Sifvlwkd@&J@qEN tck
q&m}uD; ocifukd,fawmfr_dif;u OD;aqmif+yD; pdef&wkawG vGefajrmufvkd@
+idrf;csrf;a&;&ap&m &apa=umif; tESpf (80) ajrmufawmif wkdifcJh+yD
oGef;avmif;+yD; }udK;ukwf &mjynfhqD csDwuf&if;
tm;xkwf+yD; aqmif&Guf=uwJhtcg tvif;opfawG qufjzef@a0
trdArmjynf}uD; omapa&; trdajrtwGuf quf*k%faqmif
jynfwGif;ppf&yfpJa&; *k%fa&mifajymifajymif qufjzwfoef;
jynfwGif;+idrf;csrf;a&; orkdif;tcef;cef;&J@ pmrsufESmawGay:rSm
raES;rzifh wufºu AkdvfausmfaZmqkdwm orkdif;0if
'kwd, OuUÏtjzpfygcJhw,f xm0pOf pHerlemjyK
ta&;}uD;wJhtcef;u ygcJhw,fæ av;pm;r_eJ@ OD;ckdufum
E_wfcGef;qufovkdufygw,f æ OD;av;a& æ
ppftm%m&Sifwkd@ wufvm
Armjynf}uD; wkd;+yD;arSmif
+idrf;csrf;a&;t&dyfta&miftm;vHk; uG,faysmuf AkdvfausmfaZm&J@ tESpf (80) jynfharG;ae@okd@ æ
ppfzdeyfatmufu jynfolawG wkdufyGJ0ifae=uqJ wkdufyGJ0ifae=uaom
'kuQawGyifv,fa0=uawmh &Jabmf&Jbuf jynfol@bufawmfom;rsm;. ukd,fpm;
trdajrukd vGwfajrmufcsif
jynfolukd u,fwifcsifvGef;vkd@ 0if;wifhxGef;
wlwHpOfukd qkyfukdif
azmufjyefolawGukd &ifqkdifzkd@ 1999 ckESpf 'DZifbmv (3) &ufae@rSm usa&mufr,fh
vufeufukdifawmfvSefa&;qD a&mufvmw,f AkdvfausmfaZm&J@ tESpf (80) jynfh arG;ae@okd@æ
=u,feDwvufvuf vif;cJhw,f
43
aemufqufwGJ (3)
(1)
trsdK;orD;awG[m ausmif;om;vli,for*~acgif;aqmifawGtxd t=umqHk;cGJzl;wm
urBm}uD;w0uf a':a':odcJh&ovkd 1976 uae 1980 æ ?
xrf;&Gufxm;&wJholawGqkdwm }udKqkdum{nfhcH
r,Hkp&mr&Sd xrif;csdefwefxrif; 1976 rSm
a':a':hukdjyef=unfh vufzuf&nfcsdefwef vufzuf&nf r_dif;&mjynfht+yD;
yg&rDjznfhzufqkdwmxuf =unf=unfjzLjzL*±kpkduf orD;}uD;ukdygac:oGm;
&Jabmf&Jbufvkdwjzm v_dufv_dufvSJvSJ apwemºu,fcJholyg? om;ESpfa,mufvnf;rusef
ESrav;yrmwenf; a':a':hukdyJcsefxm;awmh
rdcif}uD;vkdwoG,f a':a':[m tH}udwf+yD;aecJh&
0wfig;oG,fukd ausmfvGef uGefjrLepfr[kwfygbl; 80 ckESpfusrStcGifhay:
rGefjrwfwJharwWmpdwfeJ@ 'gayrJh a':a':tajy;vkdufvmcJhw,f?
t&dyfvkdtwlvkduf uGefjrLepf&J@ZeD;
pHxm;xkfdufwJholawGxJrSm ypPnf;rJhtawG;tac:awG=um; a':a':b0rSm
ta':[m æ? usifhom;&atmif}udK;pm;&if; AkdvfrSL;csKyfuawmfvkd@vJ
ukd,fhbk&m;ukd ukd,f&Sdckd; tac:cHcJhzl;
(2) wdkif;rSL;uawmfvkd@vnf;
OD;av;&J@aemuf tac:cHcJhzl;
aumufaumufygatmif vkdufvmp olykefuawmfvkd@vnf;
OD;av;uqkdifu,fay:wif tac:cHcJhzl;
c&D;ESif=uawmh bmrSrxl;ygbl;
aemufua':a':cjrm OD;av;&SdwJhae&m
vrf;w0ufrSmvdrfhus a':a':hurBmaygh
OD;av;urod b,frSmjzpfjzpfae&Jw,f?
awG;rdawG;&mtm±Hkpkduf
wkduf}uD;a&mufrSodowJh (4)
jyefvSnfh+yD;jyefac:& OD;av;rkd@ aeraumif;&if
awmfvSefa&;orm;wa,muf&J@ZeD;b0 rdcif}uD;vkd *±kpkduf
usifhom;&atmifaecJhw,f? aq;wkdufaq;au|;
ukd,fwkdifay;&rSauseyf
a':a':[m jrwfEkd;wwfvGef;wJhta':[m
awmfvSefa&;orm;r[kwfygbl; &mZ0ift&G,faxmufvkd@
'gayrJh ±kd;±kd;om;om;aecJhw,f? ukd,fwkdifaq;±Hka&muf&csdeftxd
awmfvSefa&;orm;&J@ZeD; rdrda&m*gxuf
awmfvSefa&;orm;}uD;&J@ ajcvSrf;wkdif;twGuf (3) OD;av;twGufyJpdwfyl
aemufwef;uaetiftm;jznfh AkdvfausmfaZmAkdvfausmfaZmeJ@ emvefxlzkd@ar#mfvifhcJh&Smw,f
arwWmtjynfheJ@ulnDcJholyg? b,folawGb,fvkdajymajym 'gayrJh æ ?
b,fvkdac:ac:
a':a':[m EkdifiHa&;orm;r[kwfygbl; a':a':hESvHk;om;xJ ykdufawGeJ@aq;ykvif;rsKd;pkH=um;
'gayrJh pGJaewmu “tukda&$” a&m*gtm;ukdckcH&if;
EkdifiHa&;orm;&J@ZeD; a':a':b0rSm wr#Of;r#Of;vkdufarm
q&m}uD;ocifukd,fawmfr_dif;utp a':a':eJ@tukda&$ arsmaevkdufowd&vmvkduf
Aef;armfwifatmifwkd@tv,f twlaevm=u&mu vaygif;rsm;pGm
44
wpHkw&mukdapmifhvifh
em;pGifh
toifh æ toifh jyifaea&mhovm;?
0if;wifhxGef;
(14-12-99)
(4-12-99) ae@rSm uG,fvGefoGm;&SmwJh a':a': - a':oef;pdefokd@ æ æ
45