You are on page 1of 60

awmfvSefa&;c&D;0,f

bkHaygufomausmf

yxrtBudrf? tkyfa&-5000
1973? Zlvkdif-15

rsufESmzkH;yef;csD
GefYa0

rsufESmzkH;kduf
a&Tpif

bavmuf
bopftifqef;

ykHESdyfxkwfxkwfa0ol
taxmufawmfvSatmifu oEmatmifpmay (01256)twGuf owif;*sme,f ykHESdyfwkduf (01805)? 89?
39-vrf;? &efukefwGif ykHESdyfxkwfa0onf/

jzefYcsda&;
owif;*sme,f? 89? 39-vrf;? &efukef/ zkH; -18887

awmfvSefa&;c&D;0,f

bkHaygufomausmf

owif;*sme,fpmpOf-4

Edik if aH &;pmaycGijhf yKcsu-f 0587


0587 (u)

awmfvSefa&;c&D;0,f
bkHaygufomausmf

owif;*sme,f
(1973? Zlvkdif-15)

awmfvSefa&;c&D;0,f

rmwdum
trSmpm
aoa&;&Sifa&;aqG;aEG;yGJ
ra0;uGmaomtwdwf

wkwfvif;csKdif;wGif;ppfynm
*smuvkdbwfoabFmBuD;ukd
aemufqkH;awGU&jcif;
aoewf-aoewf

ykodrfokdY'vMurf;csD&NyD
axmifvGwf axmifusrsm;ESihf a&maxG;&jcif;
bkHaygufomausmfvlrkdufavm
armifapmxGD;
armifpdefxGef;
jrom
usaemf\yDwd

usaemfacG;ajy;0ufajy;ajy;&NyD
vlrsKd;a&;t"dukPf;ukd
toufay;umuG,fjcif;
Akdvf&efatmifESihftwl ppfawGNrdKUokdY csDwufjcif;

ppfawGckdiftkyfcsKyfa&;zGJUMuNyD
ukdkdxGef; a*smufusvkqJjzpf&jcif;
odef;aygif;rsm;pGm &wemokduf&NyD
t0Dpdi&JusoGm;jcif;
aMumifausmfaZm

bkHaygufomausmf

awmfvSefa&;c&D;0,f

bkHaygufomausmf

zufqpf*syefawmfvSefa&;xJ ajcpkHypf0ifjcif;
0rf;enf;bG,f&m&efyGJ
AkdvfvusfmESihf qkHcJhjcif;
bBuD;oem;ygw,f
*syefppfwuodkvfrSajy;NyD
tdEd,&Sd OD;odef;azjrihfukd qufoG,fjcif;
aevkdvvkd bkef;awmufcJhaom OD;ynmoD[
tdEd,&Sd OD;odef;azjrihfukd 'kwd,tBudrf qufoG,fjcif;
usaemf\bcifcGifhjyKcsuf

&ckdifusefppfom;rsm; &ckdifjynfvmMujcif;
OD;odef;azjrifhxH wwd,vlvTwfjcif;
0g,mvufpufjzifhwkdufonf
toJxdwfp&mrsm;
ta&;xJqvm;ay:NyD
odkYr[kwf ta&;xJrjzpfoifhwmjzpfNyD

zufqpf*syefukdawmfvSefNyD
aygufawmNrdKUukd odrf;jcif;
yxrqkH; &mxl;ESihfBuHKonf
rkdufl;&JvSxGef;ausmf
vdyfausmufpcef;odkYcsDavNyD

r[mrdwfuvdrfusrIrsm; cH&jcif;
igwkdYbmvkyfMurvJ
NAdwdoQe,fcsJUukd ,SOfNydKif&NyD

awmfvSefa&;c&D;0,f

bkHaygufomausmf

trSmpm (odkYr[kwf) pma&;ol


\
wku
d w
f eG ;f pm
7-ESpf 4-vausmf EdkifiHa&;txdef;oddrf;cHb0rS 1972ck azazmf0g&Dv 23-&ufaeYwGif usaemf
vGwfvmcJhonf/ 1972-ckESpf rwfv 3&ufaeY? usaemfwkdYaetdrfwGif &ckdifjynfESifh qDavsmfaom
pD;yGm;a&;vkyif ef;aqmifwmrsm; xlaxmifa&;ponft
h csuo
f ;Hk csuu
f dk tajccHNy;D ? usaemf owif;pm &Si;f vif;yGJ
jyKvkyfcJhonf/
,if;owif;pm &Si;f vif;yGw
J iG f owif;axmufwpfO;D vnf;jzpfaom pmayorm;wpfO;D vnf; jzpfaom
uk d a pmvS j zLES i h f rd w f q uf & if ; &ck d i f j ynf w G i f jzpf c J h o nh f awmf v S e f a &;rsm;uk d ol w k d Y v l i ,f w pf p k
jyKpkvsuf&SdaMumif;ESihf usaemf\tawGUtBuHKrsm;ukdvnf; od&SdvkdaMumif; ponfwkdYudk wifjyonf/
usaemfrSwfrdorQukdajym&ef usaemfwm0ef,lvkdufonf/
ukdapmvSjzL? ukdausmfodef; paomvli,frsm;? usaemfhxHtBudrfBudrfvmNyD; usaemf\tawGUtBuHK
rsm;ukd tMurf;tm;jzihf rSwfwrf;,l&if;? usaemfhtm; usaemfjzwfoef;cJhaom awmfvSefa&;tawGUtBuHK
rsm;ukd pma&;&ef wkdufwGef;vmMuonf/ usaemfrSm aoG;wkd;oa&m*gESihf eSvkH;a&m*g&Sdae&m ukdapmvSjzL
wkdY\wkdufwGef;csufukd 0rf;enf;pGmjzihf usaemfjiif;y,fvkduf&onf/
usaemf\vkyfabmfukdifbufrsm; jzpfcJholrsm;uvnf; usaemfjzwfoef;cJhaom awmfvSefa&;
tawGUtBuKH rsm;ukad &;&ef 0kid ;f 0ef;wku
d w
f eG ;f Muonf/ tjcm;awGU&aom&Jabmfrsm;uvnf; wku
d w
f eG ;f Muonf/
acwforkdif;wGif tkyfwpfcsyfjzpfa&;twGuf a&;&efrvTJom usaemfwm0ef,lvkduf&onf/
usaemfjzwfoef;cJhaomawmfvSefa&;tawGUtBuHKrsm;teuf? trsKd;om;vGwfvyfa&;twGuf
NAdwdoQe,fcsJUESihf zufqpf*syefawmfvSefa&;vkyf&yfrsm;ukd a&;om;&ef usaemfqkH;jzwfvkdufonf/ wuJh
wu,fa&;onfhtcg rsm;pGmtcuftcJawGYonf/ awmfvSefa&;vkyf&yfrsm;xJwGif usaemfvkH;0rrSwfrd
csufrsm;&Sdonf/ 0kd;w0g;rSwfrdcsufrsm;&Sdonf/ tawmftoifhrSwfrdcsufrsm;&Sdonf/ uGif;uGif;uGufuGuf
rSwfrdcsufrsm;&Sdonf/ xkdYtwl 1300-jynhfta&;awmfykHBuD;jzpfcJhaom vGefcJhonhf 34ESpfuyifjzpfcJhaom
usaemf\ EkdifiHa&;tbd"rm (Ideology)ESihf usaemf\ EkdifiHa&;oabmw&m;(Theory)ukdvnf;
xku
d o
hJ yYdk if? vk;H 0rrSwrf cd surf sm;? 0k;d w0g; xifjrifcsurf sm;? tawmftoifh jrifcsurf sm;? uGi;f uGi;f uGuu
f u
G f
jrifcsuf rsm;jzifh jzpfvsuf&Sdonf/
uRefawmfuGif;uGif;uGufuGuf jyefvnfawG;awm &ao;aom EkdifiHa&;tbd"rm? EkdifiHa&;
oabmw&m;ESihf vufawGUvkyfief;rsm;udk t"duxm;NyD; a&;om;ygonf/ ,if;aMumifh pmtkyfonf
jynhfpkHvkHavmufaom pmtkyfrjzpfEkdif? jznhfpGufp&mrsm;? jyifqifp&mrsm;jzifh >yrf;wD;ae&rnfrSm obm0
usygonf/
jyifqifp&m jznfhpGufp&mrsm;ukd tm;remwrf;jznhfpGufjyifqif&ef vkdygrnf/ &ckdifjynfwGif
awmfvSefa&;toD;oD;ukd um,uHajrmuf vkyfukdifaqmif&GufcJhMuaom acgif;aqmifrsm;pGm &Sdao; onf/
,if;acgif;aqmifrsm;uvnf; rdrdawGUBuHKcJhaom jzwfoef;cJhaom awmfvSefa&;vkyfief;aqmifwm rsm;ukd
azmfxkwfMurSom &ckdifjynfacwforkdif;ukd rSwfwrf;jynhfpkHpGm wifEdkifrnfjzpfygonf/
jyifqifp&m? jznhpf u
G pf &m a0zefp&mrsm;jzihf >yrf;wD;aernfh pmtkyu
f dk a&;om;aom uReaf wmftm;
wqHjcnfrQ raxmufxm;bJ a&'D,Edk iS w
fh uG owif;pm*sme,f? r*Zif;rsm;rS qJqw
dk idk ;f xGm a0zefa&;rSpNy;D

awmfvSefa&;c&D;0,f
bkHaygufomausmf
6
ESpOf ;D Mum;a0zefa&;xd a0zefjcif;? jznhpf u
G jf cif;? jyifqifjcif;rsm;ukd jyKvyk Mf uyg&ef usaemftEl;tGwf arwm
&yfcyH gonf/
usefaemfum; rukefcrf;Edkifaom EkdifiHa&;ynmukd tNrJwrf;qnf;yl;avhvmoifMum;aeaom
&moufyef oifwef;om;wpfO;D om jzpf&m qJqadk 0zefa&;rS ESpu
f ,
dk Mf um;a0zefa&;xd? a0zefrnfh a0zefa&;
[lorQukd tNyHK;rysufbJ ay;orQynmukd oifMum;,loGm;rnfjzpfygaMumif;/
xm0pOf Nidrf;csrf;om,m0ajyma&;odkY.......
bkHaygufomausmf
1972-ck? arv (17)&uf

awmfvSefa&;c&D;0,f

bkHaygufomausmf

aoa&;&Sifa&; aqG;aEG;yGJ
a&eHqDrD;cGuf\tvif;a&mifum; rSdwfwkwf rSdwfwkwf/ pdwftm; xufoefpGm aqG;aEG;vsuf &SdMuolrsm;\
rsufvkH;rsm;um; ta&mifwzdwfzdwfawmufvsuf/ aqG;aEG;yGJwGif yg0ifvsuf&Sdolrsm;rSm q&mawmfOD;ynmoD[
(&ckdifwkdif; zqyv\ em,uq&mawmf) ajratmufawmfvSefa&;XmecsKyfrS ukd,fpm;vS,frsm; jzpfMuaom
ukdodef;atmif? ocifwifjr(tvHeDuGefjrLepfygwD? ArmjynfuGefjrLepfygwDwkdYwGif A[kdaumfrwD tvkyftrIaqmif
acgif;aqmifjzpfcNhJ y;D ,ckjrefrmhq&dk ,
S v
f pfvrf;pOfygwDXmecsKyf ul;oef;a&mif;0,fa&;? aqmufvyk af &;ESifh qufo,
G f
a&;&maumfrwD twGif;a&;rSL;) ukdjr (ppfawGNrdKUrS bDtufpD aemufqkH;ESpfaumvdyfausmif;omwpfOD;jzpfNyD;
ArmEkdifiHvkH; qkdif&m ausmif;om;rsm; or*|mecsKyf tvkyftrIaqmiftzGJU0if) ESihf &ckdifjynfausmif;om;rsm; or*
acgif;aqmifwpfOD;jzpfaom bkHaygufomausmfwkdY yg0ifMuonf/ ppfawGNrdKU&Sd pkHaxmufrsm;? ykvdyfrsm; r&dyfrdapa&;
twGuf wpfOD;p ESpfOD;p vlpkcGJNyD; ,ck OD;Owrvrf;&Sd wefckd;bkef;awmfBuD;ausmif; rdef;rZ&yfodkY vma&mufMujcif;
jzpfonf/
NAw
d o
d Qe,fcsUJ orm;ukd vufeufpu
JG idk f wku
d x
f w
k af &;twGuf ,ck *syefrsm;ESiq
fh ufo,
G Nf y;D ocifatmifqef;
wkv
Yd pl k azmfrq
dk mwGif ppfynmoifMum;vsu&f &dS m &ckid jf ynfrS azmfrq
dk mokYd ppfynmoifMum;a&;ktwGuf ykaYd qmifay;
&efwm0ef,ljcif;? *syefjynfrS vufeufcJ,rf;rD;ausmufrsm; tultnD&&Sd&m ,if;cJ,rf;rD;ausmufrsm;ESihf ppfynm
oifMum;Ny;D jyefvmolrsm;ukd *syefppfa&ikwf oabFmjzihf ykaYd qmifay;Ny;D NAw
d o
d Qe,fcsUJ orm;ukd vufeufpu
JG idk w
f u
dk f
xkwcf g rdrw
d EYdk idk if H vGwv
f yfap&ef jzpfonf/ vGwv
f yfa&;&rSomvQif rdrw
d u
Ydk MH urmukd rdrw
d zYdk efw;D Edik Nf y;D at;csr;f
om,mpnfyif0ajymaom EkdifiHukd xlaxmifEkdifrnfjzpfonfqkdaom t"dyg,foufa&mufonfhpum;rsm;?
tcsuftvufaygif;rsm;pGmjzihf ukdode;fatmifu a&SUaqmifwifjyaqG;aEG;vsuf&Sdonf/
ukdodef;atmifESihf ocifwifjrwkdY a&SUaqmifwifjyaqG;aEG;vsuf&Sdaom tcsuftvufrsm;rSm ,cktBudrf
qkv
d Qif ESpBf urd f ok;H Burd f cef&Y afdS eNyjD zpf bkaH ygufomausmt
f wGuf EIwif &Hk aeNyjD zpfaom tcsut
f vufrsm; jzpf&um;
xkad qG;aEG;yGt
J wGi;f usaemfuek q
f ;Hk cJah om ra0;uGmaomtwdwu
f dk wa&;a&;awG;vsu&f cdS &hJ onf/ usaemf\tawG;
onf vGefcJhaomESpf&ufu ukdodef;atmif ocifwifjrwkdY ESifh awGUqkHcsufrsm;rSpNyD; 1300-jynhfta&;awmfykHBuD;xd
wa&;a&;awG;vsuf &Sdaeonf/
ra0;uGmaomtwdwf
vGecf ahJ omESp&f ufcefY n
k OfOh ;D ykid ;f u bkaH ygufomausmo
f nf ppfawGycsu
D &mcsw
d &f yfuu
G &f dS wuov
dk af usmif;
om; ukdjrtdrfokdY wddwfwqdwfa&mufcJhNyD/ ukdodef;atmif? ocifwifjr? ukdjrESihf bkHaygufomausmfwkdY tBudwfte,f
aqG;aEG;NyD;cJhjyD/ xkdaqG;aEG;yGJwGifvnf; ukdodef;atmif? ocifwifjrwkdYu NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;ukd vufeufpGJukdif
wku
d zf suaf &;vrf;pOfudk xyf tao;pdyf &Si;f jycJMh uonf/ tvGe0f rf;enf;p&maumif;aompum;ukv
d nf; olwx
Ydk rH S
wdwu
d suso&d cdS o
hJ nf/ ArmEkid if v
H ;Hk qkid &f m ausmif;om;rsm; or*tzGUJ csKy\
f acgif;aqmifBu;D wpfO;D jzpfaom ukb
d pH
ESifh &ckid w
f idk ;f vk;H qkid &f m wkid ;f &if;om;tpnf;tk;H Bu;D \acgif;aqmifrsm;jzpfMuaom q&mBu;D OD;atmifxeG ;f OD;wku
Yd
NAdwdfoQe,fcsJUorm;rsm;ukd wkdufzsufa&;twGuf cg;cg;oD;oD; jiif;y,fvkdufjcif;yifjzpfonf/
vGecf ahJ om 5-&ufcefu
Y wuov
kd af usmif;om;ukjd ru ppfawGycsu
D &mcsw
d &f dS uko
d ed ;f atmif? ocifwifjrwkYd
ukd 0Sux
f m;aomaetdro
f Ydk csed ;f ojzihf nOfOh ;D ykid ;f u? usaemfomG ;a&mufcb
hJ ;l avNy/D odYk nOfOh ;D ykid ;f a&mufrS oGm;vm
&onfrSm NAdwdoQe,fcsJU\pkHaxmufESihf ykvdyfrsm;u usaemftm; rsufjcnfrjywf axmufvSrf;vsuf&SdaomaMumifh
jzpfonf/ xkad eYuyif uko
d ed ;f atmif? ocifwifjrwk\
Yd NAw
d o
d Qe,fcsUJ orm;rsm;ukd vufeufpu
JG idk w
f u
dk x
f w
k af &;vrf;
pOfukd usaemft<uif;rJhvufcHcJhNyDjzpfonf/ NAdwdoQe,fcsJUorm;ukd vufeufpGJukdifwkdufxkwfa&;ESihf vGwfvyfa&;
vrf;pOfwGif usaemftaejzihf axmiftp? BudK;piftv,f? ppfwvif;ajrjyifwGif toufay;a&;txd? oufpGefYBudK;
yrf; ukd,fpGrf;&SdorQ OmPfpGrf;&SdorQ? aqmif&GufoGm;rnfqkdonfukdvnf; uwday;NyD;jzpfonf/
odkYaomf usaemfrSm ausmif;om;rsm;? vli,frsm;rQukdom MoZmanmif;oljzpf&m? vuf&Sdvkyf&rnfh NAdwdoQ
e,fcsUJ wku
d x
f w
k af &;ESifh vGwv
f yfa&;vkyif ef;onf NAw
d o
d Qe,fcsUJ MoZmwku
d f u
dk o
f ufa&mufaom NrKd Ujyt&yfrsm;xuf?
aus;vufawm&Gmrsm;ukd tajccHrS atmifyGJykd &Ekdifp&m&Sdojzifh &ckdifwpfjynfvkH;wGif EkdifiHa&;MoZmvTrf;rkd;vsuf

awmfvSefa&;c&D;0,f

bkHaygufomausmf

&Sad om &ckid w
f idk ;f vk;H qkid &f m wkid ;f &if;om;tpnf;tk;H acgif;aqmifrsm;? txl;ojzif ukb
d ZH? OD;atmifxeG ;f OD;? OD;omZHvS
wkdYESihf aqG;aEG;&ef udkodef;atmif? ocifwifjrwkdY &ckdifwkdif;vkH;qkdif&mwkdif;&if;om; tpnf;tkH;acgif;aqmifrsm;ESihf
txyfxyfvQKdU0SufaqG;aEG;cJhMuonf/
usaemfukd,fwkdifvnf; usaemfwkdY\ausmif;om;rsm; or*ukd pwifxlaxmifay;cJhaom ukdbpHESihf &ckdif
wkdif;vkH;qkdif&m wkdif;&if;om;tpnf;tkH;acgif;aqmifwpfcsKdUwkdYtm; NAdwdoQe,fcsJU wkdufxkwfa&;ESifh vGwfvyfa&;
udpukd wbufwvrf;rS wifjycJhonf/ ,if;acgif;aqmifBuD;rsm;onf NAdwdoQe,fcsJUwkdufxkwfa&;ESihf vGwfvyfa&;
udpukd vufrcHMukHru ]]trSnfha&m? tpdrf;yg rD;avmifrcHEkdif}}[laompum;vkH;jzihf usaemfwkdYtm;vnf; vkyfcGifh
ray;bJ wm;jrpfxm;Muonf/ ,if;aMumifh ppfawGNrdKU ycsDu&mcsdwf&yfuGuf&Sd tdrfwGif udkodef;atmif? ocifwifjr?
ukjd rwkEYd iS fh usaemfww
d w
f qdwv
f mawGU&if; &ckid w
f idk ;f vk;H qkid &f m wkid ;f &if;om; tpnf;tk;H acgif;aqmifrsm;u cg;cg;
oD;oD;jiif;y,fvkdufonfqkdcsufukd twdtusod&onfrSm rtHhMoawmhay/ 0rf;enf;jcif;um; jzpfcJhrd\/
xkdaqG;aEG;yGJwGif usaemfu &ckdifwkdif;vkH;qkdif&m wkdif;&if;om;tpnf;tkH; acgif;aqmifrsm; cg;cg;oD;oD;
y,fcsonfw
h idk ?f ,if;tpnf;tk;H \toJEv
S ;Hk ESifh wlNy;D ? us,jf yefaY om jynfov
l x
l \
k Munfadk v;pm;rIucdk aH e&aom
OD;ynmoD[ESifh OD;pdEm wdrYk mS ajrykeH ,fbufwiG f &Sad e avmavmq,frawGUEkid o
f nfw
h idk f OD;ynmoD[ESifh vufiif;
oGm;awGUrnf/ OD;ynmoD[ukd NAdwdoQe,fcsJUwkdufxkwfa&;ESihf vGwfvyfa&;vrf;pOfukd vufcHEkdifatmif uRefawmf
wifjyoGm;rnf/ OD;ynmoD[vufcHvQif usaemfESihf OD;ynmoD[wkdY qGJaqmifu q&mawmfOD;pdEmyg0ifvmEdkifp&m
&So
d nf/ OD;yOi;f rsm;rSm EIwv
f
Hk vQKUd 0Sucf suaf ygufMum;Ekid pf &m r&Sad Mumif;wku
Yd dk usaemfwifjy&m? tm;vk;H u oabm
wlojzifh OD;ynmoD[xHodkY ,if;aeYnOfhcsif;yif usaemfoGm;awGUawmh\/
wefckd;ausmif; q&mawmfBuD;ESihfwuG vufaxmufbkef;awmfBuD;rsm;rSm? usaemfESihf cifrif&if;ESD;ae&um;
aeYra&G;? nra&G;? wefckd;ausmif;odkY usaemf0ifxGufEdkifcJhonf/ a&eHqDrD;cGuf rdSwfwkwf rSdwfwkwfvif;vsuf&Sdaom
wefckd;bkef;awmfBuD;ausmif; rdef;rZ&yfukda&mufvQifyif usaemfu OD;ynmoD[tm; &efukefajratmuf|mecsKyfrS
acgif;aqmifrsm;a&muf&adS e&m? usaemf,if;acgif;aqmifrsm;ESifh awGUqkaH qG;aEG;cJ
h ,ckvmjcif;jzpfaMumif;ukd ed'gef;
ysK;d Ny;D uko
d ed ;f atmif? ocifwifjrwdw
Yk ifjyvku
d af om NAw
d o
d Qe,fcsUJ wku
d x
f w
k af &;ESihf vGwv
f yfa&;vrf;pOfudk uGuu
f u
G f
uGi;f uGi;f &Si;f jyvku
d af wmh\/ qefpufrsm;u OMorIwcf NhJ y;D nOf1h 2em&Dausmcf NhJ y;D jzpf&m xkrd ed ;f rZ&yfwiG f wOD;wnf;j
&Sdaom tr,ftkdBuD;ukd tm;emojzihf usaemftdrfodkY jyefcJh&avonf/
usaemfaemufwpfaeY eHeufapmapmxNy;D OD;ynmoD[xHomG ;cJjh yefonf/ OD;ynmoD[\ tBuw
d t
f e,far;
jref;csurf sm;ukd ajzMum;cJ&h onf/ ,if;aeYnaeykid ;f wGif usaemfwaYdk usmif;om;rsm; or*acgif;aqmifrsm; vQK0d u
S af qG;
aEG;NyD; NAdwdoQe,fcsJUwkdufxkwfa&;ESihf vGwfvyfa&;vrf;pOfukd vufcHvkdufMuNyDjzpfonf/ ,if;aeYnOfhbufykdif;wGif
OD;ynmoD[xHodkY usaemfwdwfwqdwfxyfoGm;&jyefao;onf/ OD;ynmoD[tm; NAdwdoQe,fcsJUwkdufxkwfa&;ESihf
vGwfvyfa&;vrf;ay:okdY a&mufvmatmif usaemftBudrfBudrftvDvD BudK;pm;avawmh\/ usaemf\BudK;yrf;csuf
tcsn;f tES;D rjzpf/ rsK;d csppf w
d "f gwfjyif;xefaom OD;ynmoD[ vufco
H mG ;cJNh y/D okaYd omf OD;ynmoD[u vGwv
f yfa&;
&vQif &ckdifjynfoD;jcm;orwEkdifiHtjzpfxd ay;Ekdifrnf ray;Ekdifrnfukd usaemftm;ar;&m ,if;ar;cGef;rsm;onf
usaemfajzqkEd idk af omar;cGe;f r[kw&f um; ajratmufawmfveS af &; XmecsKyf acgif;aqmifrsm;tm; usaemfwifjy&awmh
onf/ ajratmuf|mecsKyaf cgif;aqmif uko
d ed ;f atmifu qufvufajymMum;vsu&f o
dS nf/ ol\rsuv
f ;Hk tpkrH mS vnf;
&Tef;&TGef;awmufvsuf? usaemfu twdwfukd qufvufawG;vsuf/
1936-ckEpS ?f aumvdyaf usmif;om;rsm;oydwu
f dk taxmuftuljyKjcif;tm;jzifh ppfawGNrKd U ausmif;om;rsm;
or*rS vIaYH qmfpnf;k;H csut
f & ppfawGNrKd Uay:&Sd txufwef;ausmif;rsm; oydww
f u
dk yf JG qifEcJT MhJ uonf/ xkad usmif;
om;rsm; oydwfwkdufyGJwGif ppfawGNrdKU trsKd;om; txufwef;ausmif; ? oydwfacgif;aqmifrsm;xJ usaemfvnf;
wpfO;D tygt0ifjzpfonf/ 1936-ckEpS rf wkid rf u
D yif? ppfawGNrKd UodYk rMumcPa&mufwwfNy;D ? rMumcPEkid if aH &;w&m;
a[majymyGJ jyKvkyfavh&Sdaom q&mawmfOD;Owr\ urmhEkdifiHwuma&;&mrsm;? tdEd,r[wr*EDBuD;\ EkdifiHa&;
vkyf&yfrsm;? NAdwdoQe,fcsJU qefYusifa&;rsm;ukd Mum;em&&m? usaemf\pdwf"gwfwGif rsKd;cspfpdwf"gwfrsm; udef;atmif;
jcif;? uRefb0rSvGwfajrmufvkdjcif;wkdY wzGm;zGm;ay:vmcJhNyDjzpfonf/
1936-ckESpf? ausmif;om;rsm; oydwfwdkfufyGJrSpNyD; ArmEkdifiHvkH;qkdif&m ausmif;om;rsm; or*|mecsKyfESihf
'kdYArmtpnf;tkH;rSxkwfa0aom pm&Gufpmwrf;rsm;ESifh e*g;eDrSukdEk(0efBuD;csKyfa[mif; OD;Ek)? ukdA[def;(XmecsKyf

awmfvSefa&;c&D;0,f

bkHaygufomausmf

ArmEkdifiHvkH;qkdif&m ausmif;om;rsm; or*Ou|)? ocifpkd;? polwkdY\ pmtkyfpmwrf;rsm;ukdvnf; bwfIvmEkdifcJh&m


ukdvkdeDuRefb0vGwfajrmufa&;twGuf taocH tepfemcH&ef 0efrav;awmhaom pdwf"mwfrsm; ckdifckdifrmrm&Sdvm
awmh\/
1938-ckESpf(1300-jynhf ta&;awmfykHBuD;)ta&;awmfykHBuD; aygufuGJcJhavNyD/ tvkyform;\ oydwfrsm;?
ausmif;om;rsm;\ oydwrf sm;ESihf v,form;wku
d yf rJG sm;? iGm;iGm;um;uGm; jzpfay:cJah vNy/D xkpd Ofu usaemfrmS &ckid jf ynf
ausmif;om;rsm;or*wiG f 'kw,
d Ou|tjzpf wm0efxrf;aqmifae&pOfjzpfonf/ 1300-jynht
f a&;awmfyBHk u;D t[kef
jyif;xefpGm aygufuGJvmonfESihf wNydKifeuf &ckdifjynfausmif;om;rsm; or*\Ou| ukdpHa&T (,ck &ckdifjynf Auy
aumfrDwD0if)rSm zsm;em;jcif;? aeraumif;jcif; bmwpfckrSrjzpfbJ ausmif;om;rsm;oydwfukd acgif;raqmif&Jojzifh
Ou|tjzpfrS jywfjywfom;om; EIwx
f u
G o
f mG ;cJo
h nf/ ukpd aH &TEiS hf &if;ES;D aom udak usmjf r (,ck &ckid jf ynf Auyacgif;
aqmifEiS fh Auy A[kad umfrw
D 0D if)ESihf usaemfwo
Ydk mG ;ajymaomfvnf; aMumuf&UHG pdwBf u;D aeaom ukpd aH &T vufrcHawmh
Ny/D ,if;aMumihf &ckifd jf ynfausmif;om;rsm; or*Ou|ESifh oydwOf u|tjzpf usaemfwpfxpfvrS ;f wm0efxrf;aqmif
&awmhonf/ NAw
d o
d Qe,fcsUJ tpk;d &u ta&;,lawmhrnf/ axmifusawmhrnfqadk omwm0efudk wvSr;f wk;d
k usaemf
xrf;aqmifvkdufjcif;yifjzpf\/
ukpd aH &T pdwBf uKd uzf UJG pnf;cJah om &ckid jf ynf ausmif;om;rsm; or* trIaqmifaumfrw
D rD sm;rSm pdwrf cs&olrsm;
yg0ifcJh&m? if;wkdYtm; pdwfcs&apa&;? ausmif;om;rsm; oydwfacgif;aqmifrsm;tm; pdwfcs&apa&;wkdYtwGufn
usrf;usdefa&;jyem ay:aygufvmcJhonf/ ausmif;om;rsm;tm; usrf;usdef&Jrnfh bkef;awmfBuD;rsm;? OD;yOif;rsm;ukd
vku
d &f mS &m NAw
d o
d Qe,fcsUJ pepfudk rke;f wD;Ny;D vGwv
f yfa&;wku
d yf JG 0if&aJ om vky&f u
J idk &f aJ om wef;ck;d ausmif;rS OD;yOi;f
OD;ynmoD[tm; awGUcJ&h onf/ OD;ynmoD[ukd armfawmfum;jzifh yifzh w
d Nf y;D ausmif;om;rsm;tm; usr;f used cf &hJ onf/
a&Ta&mifvrT ;f aeaom usr;f pmtkyBf u;D ukyd u
dk Nf y;D OD;ynmoD[u ausmif;om;acgif;aqmifrsm;ukd tBurd Bf urd u
f sr;f used f
apcJhav\/ ppfawGNrdKU rdZH&yfuGufvnf; ausmif;om;rsm; oydwfpcef; XmecsKyfjzpfcJh&\/ ausmif;om;rsm;oydwfukd
apwemjzihf ulncD ahJ om OD;o'k;d vS (,ck tNird ;f pm;ausmif;q&m)ESifh rdZ&H yfuu
G rf S yk*Kd vrf sm;uku
d m; usaemfwouf
wGif arhEkdifp&mr&Sdawmhay/
1300-jynhf ausmif;om;rsm; oydwftwGif; usaemfwkdY ynmoifMum;vsuf&Sdaom ppfawGNrdKU trsKd;om;
txufwef;ausmif;BuD;rSm ausmif;om;oydwfacgif;aqmifrsm;ESifh ausmif;tkyfBuD; (rpwmzDaemf'def)? q&mBuD;
OD;pHxeG ;f atmif paom ausmif;tkyq
f &mBu;D rsm;ESihf em;vnfr,
I Nl y;D ausmif;ukt
d ueft
Y owfr&Sd ydwyf ifay;jcif;aMumifh
bmwpfcrk Q jyemray:? aemfraH usmif;Bu;D (,ck trSw-f 2 tpk;d &txufwef;ausmif;Bu;D ) ESihf tpk;d &txufwef;
ausmif;BuD; (,ck trSwf(1) tpkd;& txufwef;ausmif;BuD;)wkdYrSm aeYpOfESifhtrQ ausmif;csdefrSefrSef ausmif;zGihfxm;
ojzifh aeYpOfausmif;zGihfcsdefwkdif;wGif oydwfwm;a&;udpukd rvGJra&SmifomawmhbJ vkyf&awmhonf/
usaemf\aeYpOfwm0efrmS eHeufapmapmzsmvdyrf sm;ukd pufbw
D pfp;D wGif wifNy;D aemfraH usmif;Bu;D ESifh tpk;d &
txufwef;ausmif;Bu;D wk\
Yd 0if;wHcg;rsm;wGif zsmvdyrf sm;ukd cif;ay;Ny;D oydww
f m;rnfah usmif;om;rsm;ukd pdw"f gwf
<uvmatmif aqG;aEG;jyjcif;? oydww
f m;ausmif;om;rsm;\ eHeufpm xrif;[if;wku
Yd dk tk;d Bu;D tk;d i,frsm;jzihf ay;ykjYd cif;?
tdyfNyD;oydwfwm;aeaom ausmif;om;rsm;tm; eif;NyD;ausmif;wufolrsm; ay:vmvQif ta&;ay:ajz&Sif;ay;jcif;?
naepmpm;NyD; nOfhykdif;wGif oydwfpcef; aeYpOf aqG;aEG;yGJrsm; usif;y&jcif;wkdY jzpfonf/
rdZH&yfuGufrS tpkd;&txufwef;ausmif;odkY oydwfwm;rsm;twGuf zsmvdyfrsm;ykdYwkdif; aeYpOf tkd;wef;&Gm
OD;omZHvv
S rf;ukd jzwfomG ;&onf/ ppfawG ykvyd cf kid f &J0ef;Hk pma&;Bu;D csKy\
f rde;f ronf usaemfodYk zsmvdyrf sm;jzifh
jzwfoGm; awGUwkdif; ]]atmif<uZHwl ausmif;zsuf zsmvdyfESihfoGm;NyD}}[k Mum;avmufatmif ajymonf/ wpfBudrf
ESpfBudrf usaemf onf;cHonf/ okH;Budrf? av;Budrf &ufpufpGm Iwfcsonfh xdkrdef;rtay: usaemfonf;rcHEkdifawmh?
zsmvdyrf sm; wif,v
l maompufb;D ukd vTiyfh pfvu
dk Nf y;D ]]acG;r? e,fcsUJ 'vHr? aoayawmh}}[laom BuKH ;0g;oHEiS t
fh wl
vrf;ab;&Sd tkwfcJrsm;ukd azmf,lcgypf&ef ajy;awmhonf/ usaemf\ us,favmifaomBuHK;0g;oHukd Mum;Muaom
tdref ;D csi;f rsm; 0kid ;f 0ef;qGx
J m;jcif;ESifh ajz&Si;f ay;jcif;wkaYd Mumifh Bu;D rsm;aom &efyrJG jzpfc&hJ ay/ okaYd omf t*Fvyd rf suf
ESmjzL ckid &f 0J efBu;D wrQ wefc;dk tmPmBu;D xGm;aeaom ckid &f 0J efpma&;Bu;D csKy\
f rde;f rum; xkt
d csed rf pS ausmif;om;
rsm;oydwfukd IwfcsqJqkdjcif; rjyK&Jawmhay/

awmfvSefa&;c&D;0,f

10

bkHaygufomausmf

odkY ausmif;om;oydwfwm;aepOf ppfawGNrdKU xdyfoD;puf&Sifw&m;olBuD; OD;omZHOD;\ orufvnf;jzpf?


rdrdudk,fwkdifvnf; txufwef;w&m;olBuD;jzpfaom OD;zoaxmfonf rdrdukd,fykdifrSefum;jzihf om;orD;rsm;tm;
wifNyD; tpkd;&txufwef;ausmif;odkY vmonf/ oydwfwm;NyD; ausmif;wHcg;0rsm;wGif vJavsmif;aeMuaom
ausmif;om;rsm;aMumifh ausmif;wGi;f odYk wku
d f u
dk rf 0ifEidk /f ol\um;&yfxm;aomae&mokYd usaemfcsO;f uyfomG ;onf/
olYtm; AkdvfatmifausmfESihf rEav;tmZmenfrsm; rw&m;usqkH;cJh&jcif;wkdYukd usaemfwifjykHrQom &Sdao;onf/
oluusaemftm; &mZoHay;onf/ olYom;orD;rsm; ausmif;wufvkdojzifh oydwfwm;ausmif;om;rsm; z,fay;&ef
&mZoHjzpfonf/ usaemfvnf; oydwaf rSmufausmif;om;rsm; rz,fay;Ekid /f ausmif;wufvu
dk eif;Ny;D wuf&ef ajym&m
olESihfom;orD;rsm; oydwfarSmufausmif;om;rsm;\&ifukd eif;wufMuonf/
]]uyg;...uyg;...acG; ...acG;...oydwf oydwaf rSmufarSmuf}}[laom a<u;aMumfou
H kd oHNyKd i[
f pfMu
av\/ (uyg;qkad ompum;vk;H rSm NAw
d o
d Qe,fcsUJ tvkad wmf&d uyfajrm ifcpm;aeol[
l jzpfonf) okaYd omf OD;zoaxmf
ESihf om;orD;rsm;um; oydwfarSmufausmif;om;rsm;\ &ifbwfukdeif;NyD; ausmif;wufoGm;Muavonf/ ykvdyfrsm;
xJrS ykvdyfwpfcsKdUu oydwfarSmufausmif;om;rsm;\ &ifbwfukd av;vHaom ppfbdeyfrsm;ESihfeif;NyD; ausmif;odkY
0ifMujcif;rsm;vnf; &SdcJhMuonf/ oydwfarSmufausmif;om;rsm;tm; &r,f&Sm &efpjcif;yif jzpfaomfvnf; aeYpOf
aqG;aEG;jcif;? oabmw&m;ay;jcif; jyKxm;aomoydwfarSmufausmif;om;rsm;ESihf ckduf&efjzpfyGm;rI vkH;0r&SdcJh/
odYk NAw
d o
d Qtpk;d &\ uyfajrm ifcpm;aeaom jALku
d &uft&m&Sq
d ;dk rsm;ESihf ykvyd rf sm;\ &efpukd cHvmcJ&h &m
usaemf OD;ynmoD[xH tultnDawmif;&awmh\/ aemufwpfaeY tpk;d &txufwef;ausmif;Bu;D tm; oydww
f m;csed f
wGif OD;ynmoD[ESihf a&0wwfbkef;awmfBuD;ausmif;rS OD;yOif;wpfyg; (,ck vlxGufNyD; vufvkyfvufpm;b0jzifh
toufarG;aeaom OD;pH*kd;atmif) vma&mufulnDtm;ay;Muonf/ 7-&uf? 8-&ufcefY OD;ynmoD[wkdY oydwfwm;
&mxd vmNyD; ulnDtm;ay;onf/ ArmEkdifiHvkH;qkdif&m ausmif;om;rsm; or*tzGJUcsKyfrS oydwfvSef&ef trdefYt&
usaemfwkdY oydwfvSefonftxd aemfrHausmif;BuD;? tpkd;&txufwef;ausmif;BuD;ESihf rnfonfhpmoifausmif;rS
pmroifEkdifMuay/
1300-jynht
f a&;awmfyt
Hk wGi;f ausmif;om;rsm; oydwt
f xGwt
f xdyo
f Ykd a&mufaecsed w
f iG f ausmif;om;rsm;
\nDvmcHudk &efuek Nf rKd Urausmif;Bu;D wGif usi;f ycJo
h nf/ ,if;nDvmcHoYdk oydwaf rSmufausmif;om;rsm;\ a&G;cs,w
f if
ajrmufcsuft& ukdomZH( ,ck or0g,r0efaxmuf ppfawGNrdKU)ESihf usaemhfukd &ckdifjynf oydwfarSmufausmif;om;
rsm;\ uk,
d pf m;vS,t
f jzpf a&G;aumufwifajrm ufcMhJ uonf/ 1300-jynhaf usmif;om;nDvmcHonf uReyf nma&;pHepf
qk;d ukd wku
d zf su&f eftqk;d rsm;ESit
fh wl ppfawGNrKd UwGif tqihrf aDS om aumvdyaf usmif;zGiv
fh pS af y;&ef awmif;qkcd o
hJ nf?
ppfawGNrKd UwGif tqifrh aSD om aumvdyaf usmif; zGiv
hf pS af y;&ef ta&;qkad omtqkrd mS ,if;nDvmcHwiG f usaemfwifoiG ;f
NyD; nDvmcHrSaomif;aomif;zszs twnfjyKcJhjcif;jzpfonf/
1300-jynht
f a&;awmfyBHk u;D twGi;f ArmEkid if v
H ;Hk qkid &f m ausmif;om;rsm; or*|mecsKy\
f trdet
Yf & usaemf
wkdYausmif;om;oydwfvSefcJh&NyD/ a'gufwmbarmftpkd;& jyKwfcJhNyD? usaemhftm; ausmif;om;rsm; or*Ou|ESihf
ausmif;om;rsm; oydwOf u| vkycf jhJ cif;aMumifh aqGrsK;d om;csi;f rsm;uyif 0kid ;f y,fxm;MuNy/D pmoifausmif;rsm;vnf;
toD;oD;touf0ifum at;aq;pGm pmoifMum;vsuf&SdMuNyD/ rdZH&Gm OD;owkd;vS aetdrfrSaeNyD; trsKd;om;txuf
wef;ausmif;odYk usaemfwufa&mufynmoifMum;cJ&h onf/ &ckid jf ynfausmif;om;rsm; or*Ou|ESifh ausmif;om;rsm;
oHrPdwyf wm0efrSL;tjzpf usaemfqufvufxrf;aqmifcJh&jyefonf/ usaemfwkdY trsKd;om;txufwef;ausmif;rSm
jynfv;Hk csr;f ombk&m;Bu;D teD;&Sd ,ckawmifwef;omoemjyK bke;f awmfBu;D ausmif;ae&mwGif &Scfd &hJ m OD;Owrvrf;wGif
&Sad om wefc;dk bke;f awmfBu;D ausmif;rS jzwfoef;oGm;&ojzifh Ekid if aH &;ukd ajcpkyH pf0ifvmNyjD zpfaom usaemfum; or*
udpr sm;? ausmif;om;udpr sm;&Srd o
S mvQiaf usmif;okYd wufNy;D tjcm;tcsed rf sm;wGiu
f m; OD;ynmoD[ESifh if;? tcgaygif;
rsm;pGm ppfawGoYkd a&muf&w
dS idk ;f OD;ynmoD[ESifh twlaeaom OD;pdEm ESifh if;? Ekid if w
H uma&;k&mrsm;? Ekid if aH &;&mrsm;ukd
aqG;aEG;jcif;jzifh tcsed u
f ek cf &hJ onf/ txl;ojzihf *smrPD [pfwvmu ykv
d efudk 0iford ;f jcif;aMumifh jzpfay:vmaom
'kwd,urmppfBuD;ukd t"duxm;um a0zefaqG;aEG;Muonf/
usaemf\BudK;yrf;rIaMumifh OD;xkyf? zdeyfrSpNyD; oHrPdwyf ,leDazmif;tpkHtvifESihfwuG oHrPdwyf ppfokH;
wl&d,mtpkHtvifjzihf &mcsDvsuf&Sdaom ausmif;om;oHrPdwyfukd zGJUpnf;wnfaxmifEkdifcJhonf/ ausmif;qif;csdef
naeykdif;wGif tajccHppfynmukd tpdk;&txufwef;ausmif;wGif; ausmif;jyifESihf ,if;ausmif;&Sd rkd;vkHtm;upm;kH

awmfvSefa&;c&D;0,f

11

bkHaygufomausmf

Bu;D wGif oifMum;jyoEkid cf o


hJ nf/ us,jf yefaY omausmif;om;ESihf vli,fxt
k wGi;f ukv
d edk u
D Reb
f 0rS vGwv
f yfvadk om
rsKd;cspfpdwf"gwfESihf ZmwdaoG; Zmwdrmefrsm; wuf<uvmatmif vkyfaqmifEkdifcJhonf/ ausmif;pmMunhfwkdufrsm;?
ausmif;tm;upm;ypnf;rsm;? ausmif;pum;&nfvkyGJrsm;? EkdifiHa&;a[majymyGJrsm;ukdvnf; wufwuf<u<ujzifh
ausmif;om;xkwpf&yfvkH;yg0ifatmif vIHYaqmfpnf;kH;EkdifcJhonf/
ausmif;om;rsm;xHrS wpfvwpfyu
J s aumufcaH om &HyaHk iGjzifh rvkaH vmuf&um;? ppfawGNrKd UwGif vSnv
fh nf
&HykHaiG&Sm&onf/ usaemfESihf ausmif;om;acgif;aqmifpkwkdY pufbD;rsm;pD; &HykHaiG&Sm&mwGif usaemfa&SUaqmifNyD;
&ckdifwkdif; 0ef&Sifawmfrif;BuD;tdrfokdY oGm;a&muftvSLcHcJhbl;onf/ trnfrrSwfrdNyDjzpfaom t*FvdyftrsKd;om;
&ckid w
f idk ;f 0ef&iS af wmfrif;Bu;D onf usaemft*Fvyd pf um;jzihf ajymqkad om ausmif;om;&HyaHk iGupd u
kd oabmusEpS Nf cKd uf
um aiG 25usyf xnfh0ifcJhonf/ ,if;&HykHaiGxnfhonfh &ckdifwkdif;0ef&Sifawmfrif;BuD; vufrSwfukd,lum ckdif0ef?
ckid &f 0J efrpS Ny;D t*Fvyd t
f rsK;d om;rsm; tygt0if tpk;d &trIxrf;? t&mxrf;rsm;xd &HyaHk iGaumufccH &hJ m ESppf Of&cJah om
ausmif;om;&HykHaiGxuf aiGaxmifcsDykd&cJhonf/
Ekid if aH &;okYd ajcpkyH pf0ifvmcJah om ausmif;om;\obm0twkid ;f Ekid if aH &;orm; ocifrsm;ESiv
fh nf; aygif;oif;
vmcJ&h onf/ ppfawGNrKd UrSaeNy;D ]'kv
Yd uf;Hk }owif;pmukd xkwaf 0cJah om ukpd aH &TrmS usaemf\t&if;ES;D qk;H ocifjzpf&m
ocifpHa&T\ 'kdYvufkH;owif;pmwGif rD;cJtrnfjzifh ausmif;om;a&;&maqmif;yg;rsm;? NAdwdoQe,fcsJUqefYusifaom
ta&;taMumif;rsm;ukd apwem0efxrf;wnf;jzwfay;jcif; paomvkyfp&mukdifp&mrsm;ukdvnf; usaemf0ifa&muf
vkyfukdifay;cJh\/
OD;ynmoD[? OD;pdEm ESifh usaemfrmS wpfaeYvnf;r[kw?f wpfvvnf;r[kw?f &uf&n
S af ygif;oif;vmaomtcg
wpfOD;ESihfwpfOD; tla&mtonf;a&m aygif;oif;rdvmcJhMuonf/ ajymrem qkdremjzpfcJhMuonf/ &ckdifawmifol
v,form;rsm;xJwGif acgif;aqmifrIay;vsuf&Sdaom OD;ynmoD[? OD;pdEmwdkYxHrS azmifpD;&if;a&iwf? v,fvkyf&if;
xrif;iwfvsu&f MdS uaom awmifov
l ,form;rsm;\ b0rsm;ukd &ifeifzh ,
G &f modc&hJ onf/ OD;ynmoD[ESifh OD;pdEm wkYd
onf aus;&Gmrsm;wGif wu,fjzpfaeaom v,form;rsm;\ pkwfpkwfepfaeaomb0rsm;ukd aus;&GmtrnfESifhwuG
ajymjy&m ,if;v,form;rsm;\ wu,fhjzpf&yfrsm;xJwGif usaemf\wpfoufwmwGif arhaysmufr&Ekdifaom ZmrD'g
ajr&Sifpepfqkd;ukd odcJh&jcif;yifjzpfonf/
&ckdifjynfonf tdEd,EkdifiH (NAdwdoQukdvkdeDacwf tdEd,EkdifiHrSm ygupwef? tdEd,ESihf b*Fvm;a'&SfUwkdY
yg0ifonf) ESihf e,fpyfcsi;f qufvsu&f \
dS / tdE,
d Ekid if &H dS ZmrD'gajr&Sipf epfq;dk 0ifvmonf[k ,lq&onf/ &ckid jf ynf
ppfawGckdif&Sd odef;aygif;rsm;pGmaom ajr{urSm OD;&JausmfolESihf if;\om; OD;a&Tom ukrPDykdifajr rsm;pGm&SdcJh&m?
tqkd;0g;qkH;rSm ]jyKpka*gif;}pepfqkd;yifjzpfonf/ NAdwdoQe,fcsJUtpkd;&xHrS {uaxmifaygif;rsm;pGmukd ESpf 90-twGuf
*&Hajrtjzpf cH,o
l nf/ ,if;*&HajrwGif ZmrD'gajr&SiBf u;D onf aiGaMu;tenf;tyg;tuket
f uscu
H m csKyH w
k o
f pfyif
rsm;ukd okwfoifypfNyD;? v,f,majrtjzpf azmfxkwf,lonf/
]]jyKpka*gif;v,f,majrwGif vkyfukdifpm;aom? v,f,mtvkyform;rsm;onf v,fw&SOf; (6.4){uwGif
pyg;awmif; 300 rS 500xd ay;&jcif;? pyg;rsm;ukd csdefwG,f,ljcif;jyK&mwGif wvif;xJ&Sd pyg;rsm;ukd wawmif;rQ
v,f,mtvkyform;rsm;ukd ,lcGifhrjyKbJ w&m;0ifokH;pGJaom 12-opfawmif;jzifh r,l 14-opfawmif;jzihf csdefwG,f
,ljcif;? yifaxmiftwkd;BuD;pm; pepfqkd;rSmvnf; ,l&if;aiGxuf 3-q? 4-qay;&jcif;? vifuGm r,m;uGmudprSpNyD;
tdrw
f iG ;f a&; &yf&mG a&;udpr sm;wGiv
f nf; ]]jyKpak *gif;}}qko
d \
l tqk;H tjzwfudk waoGrwdr;f vku
d ef m&jcif;? ]]jyKpak *gif;}}
qkdolu arG;jrLxm;aomvlrkdufwkdY\ ESdyfpufrIukd tvl;tvJcH&jcif;? aeYpOfESihftrQ touftE&m,fukd pkd;&drf&jcif;?
]jyKpak *gif;}vufxw
J iG f Burd 'f gPfay;Ekid o
f nfh tcGit
hf mPm&Sad ejcif;? v,f,mvkyif ef;Ny;D pD;vQif ]]jyKpak *gif;}}twGuf
rkd;wGif;okH;xif;rsm;ukd tcrJhckwfay;&jcif;wkdYukd aqmif&Gufay;&kHru vltoJESvkH;rJh vlom;pm;wwfaom
]]jyKpak *gif;}} tdrw
f iG f tvkyt
f auR;jyK&ef r,m;ysKd orD;ysKrd sm;ukd ay;quf&onfrsm;vnf; txift&Sm;&Scd jhJ cif;wku
Yd kd
awmvufaus;&Gmtrnf? v,f,mtvkyo
f rm;rsm; trnfEiS w
fh uG OD;ynmoD[? OD;pdEm wkaYd jymjywkid ;f usaemfvufo;D
ukd uspv
f pfpmG qkwcf g tHBuw
d Nf y;D ajr&Sipf epfq;dk ukd touf&o
dS rQumvywfv;Hk wku
d zf suo
f mG ;&ef txyfxyftvDvD
t"dXmefjyKcJh&onf/
&ckid w
f idk ;f orkid ;f rSww
f rf;wGif rSww
f rf;wif&rnfh &ckid w
f idk ;f qkid &f m wkid ;f &if;om;tpnf;tk;H rS aygufawmNrKd U
wGif nDvmcHukd 1939-40 ckESpfwGif usif;yvsuf&Sdonf/ 'kdYArmtpnf;tkH;\XmecsKyf ukd,fpm;vS,frsm;tjzpf

awmfvSefa&;c&D;0,f

12

bkHaygufomausmf

ocifpkd;wkdY wufa&mufMuonf/ NAdwdoQe,fcsJU pepfqkd;\ ,kwfrmrIrsm;ukd uGif;uGif;uGufuGufay:atmif ocifpkd;


wku
Yd aomif;csw
D ufvQuf vlxt
k pnf;ta0;wGif a[majymoGm;onf/ usaemfacgif;aqmifNy;D usaemfwaYdk usmif;om;
rsm; oHrPdwyfu aygufawmNrKd U pmoifausmif;wGif pcef;cscg nDvmcHvNHk cKH a&;ESifh ra&rwGuEf idk af om atmufajc
odrf;vkyfief;rsm;ukd ausmzd&ifzdaqmif&GufMu&onf/ nDvmcHwGif rtdyfraetyifyef;cH&ojzihf oHrPdwyfrS
ausmif;om;acgif;aqmifwpfOD; kwfw&uf l;oGyfjcif;txd jzpfoGm;cJh&onf/
ppfawGNrdKU trsKd;om;txufwef;ausmif;wGif 10-wef;ausmif;om;tjzpf emrnfom&SdNyD; EkdifiHa&;xJ ajcpkH
ypf0ifaeaom usaemfrSm OD;ynmoD[ESihf OD;pdEmwkdYxHrS pkwfpkwfjrKyfaeaomv,form;rsm;\ b0rsm;ukd todjzihf
ra&mifh&JEkdifojzifh? touf 17-ESpfcefYuyif OD;ynmoD[wkdYESihftwl? aus;vufawm&Gmrsm;xd qif;cg txyfxyf
uk,
d af wGUavhvmcJo
h nf/ txl;ojzihf 'kAYd rmtpnf;tk;H acgif;aqmif ocifav;armiftm; roGm;&[k yk'rf -144jzihf
wm;jrpfxm;aom rpJuRef;okdY OD;ynmoD[ESihfuRefawmf wuRef;vkH; a'gihfaphatmif ajcvsifavQmufcJhjcif;yifjzpf
onf/ ppfawGtaemufbuf&dS rpJuRe;f rSm? NAw
d o
d Qe,fcsUJ tpk;d &ukd qefu
Y siaf &;wGiv
f nf;aumif;? ol&ow&d &dS mwGif
vnf;aumif;? xkpd Ofu tvGew
f &memrnfBu;D aeaom uRe;f jzpfonf/ rpJuRe;f ukd wpfuRe;f vk;H a'gifah phatmif OD;ynm
oD[ESihf usaemfr&yf rem;ajcvsif avQmufNyD; e,ffcsJU qefYusifa&; aqG;aEG;yGJrsm;? w&m;a[myGJrsm;ukd &Gmwkdif;aph
jyKvkyfcJhMuonf/
Oa&mywdu
k w
f iG f 'kw,
d urmppfr;D Bu;D awmufavmifuRr;f vsu&f cdS NhJ y?D NAw
d o
d Qe,fcsUJ tpk;d &u *smrPDrsm;ukd
bDvl;kyfjzihf ykdveftp&Sdaom Oa&myEkdifiHrsm;tm; 0ifpD;ykH? Oa&myEkdifiHrsm; aoG;wGif;xJ epfrGef;vsuf&SdykHwkdYukd
ae&mwumwGif kyv
f ;Hk azmfausnmcsurf sm;jzifh ausnmjcif;jyKvsu&f cdS NhJ y/D trsK;d om;atmifyJG aeYx;l aeYjrwfudk usaemf
wkdYausmif;om;rsm;or*rS BuD;rSL;NyD; ppfawG-0uFbmuGif;wGif rD;NydKifyGJrsm;ESihf tjcm;NydKifyGJrsm;yg0ifNyD; odrfhodrfhoJoJ
usif;ycJh\/ aomif;csDa&muf&Sdaeaom jynfolvlxktm; usaemfu EkdifiHa&;w&m;a[mcJhonf/ NAdwdoQe,fcsJU
ukdvkdfeDuRefb0rS vGwfvyfa&;udpukd usaemfwpfem&Dausmf &J&Jawmufa[majymcJhonf/
,if;w&m;yGJNyD;vQif usaemhtm; aeYra&G; nra&G; zrff;awmhrnf[laom owif;rSm? ppfawGNrdKUvkH; awmrD;
avmifouJo
h Ykd jyefEY o
YHS mG ;onf/ a'gufwmbarmf*P
dk ;f ESifh 'kAYd rmtpnf;tk;H ocifrsm;yg0ifaom ]Armhxu
G &f yf*P
dk ;f }
\ pmwrf;f ? NAw
d o
d Qe,fcsUJ xH ta&;qk&d rnft
h csurf sm;ESifh vkyif ef;pOfrsm;yg0ifaom pm&Gurf sm; usaemf\ vufxo
J Ydk
a&mufvmcJhonf/
]ArmhxGuf&yf*kdPf;}\ ,if;pmwrf;rsm; usaemhvufxJodkY &efukefXmecsKyfrS wkdufkdufa&mufvmjcif;r[kwf
ay/ &efuek Nf rKd U&Sd ArmEkid if v
H ;Hk qkid &f m ausmif;om;rsm; or*XmecsKyEf iS fh 'kAYd rmtpnf;tk;H |mecsKyw
f w
Ydk iG f ta&;ygaom
ukdbpHu usaemhtm; ay;tyfaqmif&Gufckdif; a&mufvmjcif;jzpfonf/
,if;]]Armhxu
G &f yf*P
dk ;f }}pmwrf;rsm;ukd usaemhtm; ay;tyfvu
dk pf Ofu ukb
d pHonf usaemftm; ac:awGUNy;D
vkyfief;rSm usaemfESihfxkdufwefonfjzpf ay;tyfvkdufjcif;wkdYudk ajymjyvkdufonf/ ukdbpH\pdwfraemwGif
axmifusp&m? aop&m&SdvQif usaemfcH&avatmif ajrmufyifhay;jcif; jzpfonf[k usaemfrxif? NAdwdoQe,fcsJU
qefu
Y siaf om ukv
d edk u
D Reb
f 0rS vGwv
f yfa&;ESifh ZmrD'gajr&Sipf epfq;dk rS vGwv
f yfa&;twGuq
f v
dk Qif axmifusrHk u
toufyifaocsiaf oayap? aqmif&u
G rf nf[k txyfxyft"d|mefjyKxm;aom usaemftwGuf ]]Armhxu
G &f yf*P
dk ;f }}
pmwrf;ukd aqmif&Gufay;&ef usaemfESpfaxmif;0rf;ajrmufpGm vufcH,loGm;cJhonf/
usaemf\ ausmif;om;rsm; or*acgif;aqmiftpnf;ta0;ukd usaemfzw
d af c:,lonf/ ]]Armhxu
G &f yf*P
dk ;f }}
pmwrf;ukd taumiftxnfazmf&ef usaemfwkdYqkH;jzwfMuonf/ ppfawGNrdKU trsKd;om;txufwef;ausmif;BuD;odkY pkkH;
csDwufvmMu&ef usaemfwkdYppfawGwpfNrdKUvkH;ukd armif;cwfvIHYaqmfonf/ vufurf;ausnmrsm;jzihf vIHYaqmfonf/
ausnmykdpwmrsm;jzihf vIHYaqmfonf/ ppfawGtrsKd;om; txufwef;ausmif;vkH;jynhf a&mufvmaomjynfolYtpnf;
ta0;wGif usaemfobmywdtjzpfaqmif&Gufonf/ ]]ArmhxGuf&yf*kdPf;}} ausnmpmwrf;ukd usaemfzwfjyonf/
]]Armhxu
G &f yf*P
dk ;f }}rS vGwv
f yfa&;tmrcHcsuaf y;&ef NAw
d o
d Qxt
H a&;qkad om ta&;qkcd sut
f ygt0if tjcm;ta&;
BuD;aom tcsufrsm;ukd qkH;jzwfcJhMuonf/ ,if;w&m;yGJNyD;vQifyif usaemftm; brf;awmhrnf[laomowif;
'kw,
d tBurd f jyefEY o
YHS mG ;jyefawmh\/ &uf&n
S v
f rsm; MumvmonfEiS t
fh rQ OD;ynmoD[? OD;pdEm ESifh usaemfrmS NAw
d o
d Q
e,fcsUJ qefu
Y siaf &; ? vGwv
f yfa&;? ajr&Sipf epfq;dk wku
d zf suaf &;vkyif ef;rsm;wGif pdww
f u
l ,
dk w
f jl zpfMukrH u wpfO;D ESifh
wpfO;D toJEv
S ;Hk csi;f qufpyfaygif;bufvmcJMh uonf/ 'kw,
d urmppfowif;rsm;ygaom t*Fvyd o
f wif;pmrsm;ukd

awmfvSefa&;c&D;0,f

13

bkHaygufomausmf

usaemf,lvmNyD; OD;ynmoD[ESifh OD;pdEmwkdYtm; bwfjyjcif;? t"dygf,fjyefjcif;rsm;? jyKvkyfay;cJh&m OD;ynmoD[?


OD;pdEm wku
Yd t*Fvyd o
f wif;pmbwfEidk o
f nft
h qifx
h ad &mufatmif t*Fvyd pf moifMum;vko
d nf[k ajymvmMuonf/
eHeuf 10em&DrS nae 3em&Dcx
JG d tcsed o
f wfrw
S Nf y;D OD;ynmoD[ESifh OD;pdEm wk\
Yd pmjyoltjzpf tvG,w
f ul usaemf
wm0efxrf;aqmifco
hJ nf/ OD;ynmoD[ESifh OD;pdEm wku
Yd vnf; usaemftm; xkpd Ofu ppfawGNrKd UwGif emrnfBu;D vsu&f dS
aom bdvyf&nfpufkHxGuf vdarmf&nf? oHyk&m&nf? *sif;&nfrsm;ukd wpfOD;wpfykvif;pD wkdufauR;cJhMu\/
OD;ynmoD[\tm;yg;w& ajymvku
d af om pum;[de;f oHaMumifh usaemf\ra0;uGmaom twdw
d u
f dk pdwu
f ;l
,Ofae&mrS kwfcsnf;rQ jywfoGm;\/ ukdodef;atmif? ocifwifjrwkdY\ wifjycsufrsm;tNyD;wGif OD;ynmoD[u
]]XmecsKyfukd,fpm;vS,frsm;ESihf rawGUYrDuyif bkHaygufomausmfESihf OD;yOif; txyfxyfawGUcJh&w,f? 'Dvrf;pOfukd
OD;yOif; vufcHw,f? wkdif;vkH;qkdif&m wkdif;&if;om;tpnf;tkH; b,folvufcHonfjzpfap? vufrcHonfjzpfap?
ta&;rBuD;bl;? OD;yOif; 'Dvrf;pOfukd vufcHwm OD;yOif;a&m OD;pdEmyg vufcHw,fqkd'g oabmaygufzkdYvkdw,f/
OD;yOif; OD;pdEmESihf bkHaygufomausmfwkdYaygif;NyD; 'Dvrff;pOfukd &ckdifjynfrSm xdxda&mufa&muf c&D;a&mufatmif
vkyo
f mG ;r,fqw
dk mukd pdwcf sapvkw
d ,f? vGwv
f yfa&;&Ny;D Ekid if x
H al xmifMu&if &ckid jf ynf oD;jcm;orwEkid if t
H jzpfxd
ay;ekid rf ,f? ray;Ekid rf ,fq'dk g OD;yOi;f odvw
dk ,f}}[k OD;ynmoD[ tm;yg;w& pdwt
f m;xufoefpmG ajymvku
d o
f nf/
ukdodef;atmif? ocifwifjrwkdYu &ckdifjynf oD;jcm;orwEkdifiHtxd xlaxmifcGifhay;EkdifaMumif;
XmecsKyfukd,fpm; wm0ef,lcJhMuonf/ a&eHqDrD;cGuf rSdwfwkwfrSdwfwkwfjzifh ppfawGwefckd;ausmif; rdef;rZ&yfwGif
usif;yvQuf&Sdaom aoa&;&Sifa&; aqG;aEG;yGJum; atmifjrifpGm NyD;qkH;oGm;cJhNyD? ocifwifjru ta&;kBuD;aom
ppfynmoifMum;ay;vkdonf qkdcsuft& ppfawGwkwfocsKif;wGif aemufwpfaeYrGef;vGJykdif;wGif awGUMu&ef
usaemfppD Ofay;&ef wm0ef,v
l u
dk &f onf/ wefc;dk ausmif;ywf0ef;usiw
f iG f ykvyd rf sm; pkaH xmufrsm; &So
d nf r&Sxo
d nfudk
ajcmif;ajrmif;Munhf cI g ykvyd rf sm; pkaH xmufrsm; t&dyt
f a&mifurdk Q rjrif&ojzihf wpfO;D p ESpOf ;D ppD vlpck cJG g usaemfwYkd
nokwfajcwifjyefcJh&avonf/
aemufwpfaeY eHeufyidk ;f wGif ausmif;om;acgif;aqmifrsm;ESifh usaemfawGUNy;D if;wk\
Yd oabmwlncD sut
f &
ppfawGckdifajratmufawmfvSefa&;tzGJUwGif OD;ynmoD[ESihf OD;pdEmwdkYtm; em,uq&mawmfrsm; tjzpf
vnf;aumif;? vkyyf idk cf iG t
hf mPm&Sad om twGi;f a&;rSL;wm0efudk usaemfxrf;aqmifNy;D uko
d mxGe;f OD; (,ck &ckid jf ynf
AuyaumfrwD0if) uko
d mausmf (,ck 'k0efBu;D ) uko
d mausmf (,ck txl;t&m&Sfd ArmhwyfrawmfAv
kd rf LS ;) wkyYd g0ifaom
aumfrwDuzdk UJG vku
d Mf uonf/ *syefoYkd ppfynmoifMum;a&;? *syefa&ikyo
f abFmjzihf vufeuf,al &;twGuf usaemhu
f dk
yif tm;vkH;oabmwlMuygonf/ ,if;aumfrwDzGJUpnf;jcif; pm&Gufukd OD;ynmoD[ESihf usaemfvufrSwfa&;xkd;cJhMu
onf/
wkwfocsKif;wGif; ppfynm
ocifwifjr oifMum;jyornfh ppfynmukd oif,l&efusaemfESihf ausmif;om;rsm; or*acgif;aqmifrsm;
wpfO;D pDjzihv
f nf;aumif;? ESpOf ;D wpfwjJG zihv
f nf;aumif;? pufb;D rsm;jzihf ppfawG wkwo
f csKi ;f Z&yfoYkd wazG;azG;a&muf
vmcJhMuonf/ a&mufvmolwkdif;wGif usaemfpDpOfcJhonfhtwkdif; pGyfus,ftusukd &SyftusxyfNyD; abmif;bDwkdukd
tay:rS vkcH sn0f wf a&mufvmMuonf/ usaemfwYdk ausmif;om;acgif;aqmifrsm;\ vQKUd 0Supf nf;a0;usi;f y&ef&w
dS idk ;f
usaemfwo
Ydk nf ausmif;om;rsm; or*taqmuftOD;wGif wpfcgrQrpnf;a0;Mu/ ykvyd Ef iS fh pkaH xmufrsm; rsuaf jcjywf
aom OD;&Jausmfol ausmif;wkduf&Sd OD;&Jausmfol\ tkd;*ltkwfwkdufESihf ppfawGocsKif;wkdYom usaemfwkfdY vQKd0SufaqG;
aEG;a&; taqmuftOD;jzpf&m ,ckvQKd0Sufppfynma&;twGuf uGif;jyifus,fjyefYpGm&Sdonfh wkwfocsKif;ukd usaemf
wrifa&G;cs,fvkdufjcif;jzpf\/
rGe;f wnfyh idk ;f wGif ocifwifjrwkYd a&mufvmMuNy/D usaemftygt0if ausmif;om;rsm; or*acgif;aqmifrsm;ESihf
ocifwifjrwkdY tlvIdufoJvIduf ajymqkdaqG;aEG;Muonf/ rdepf 30cefYrQMumaom ppfynmESpfuGufukd ocifwifjr
oifMum;jyoonf/ ppfynmwpfuGufrSm ajcukdpkHyl;rxm;bJ ajcukda&SUwpfbuf aemufwpfbufxm;NyD; &if0ukd
a&SUajcbufoYkd ukid ;f xm;um &efov
l pHS yG jf zifh xk;d vmvQif vufjzifh ykwcf wfNy;D umuG,af &;ESifh &efoaYl oewf0ifvak &;
jzpf\/ tjcm;ppfynmwpfuu
G rf mS vufypfA;Hk ypfenf;ESifh ypfvu
fdk af om vufypfA;Hk aygufuv
JG Qif ypfvu
dk o
f l rdrt
d m;
rxdcdkufapa&;twGuf &ifbwfESihf ajrBuD;rxdatmif tvsm;vkduf 0yfenf;jzpfonf/ usaemfwkdY vlpkESihfwuG

awmfvSefa&;c&D;0,f

14

bkHaygufomausmf

ausmif;om;aygif;rsm;pGmrSm ausmif;om;rsm; oHrPdwyfrSoifMum;ay;aom TefMum;ay;aomppfynmtajccHudk


ususeewwfajrmufxm;olrsm; jzpfMuonf/ ocifwifjrESihf aqG;aEG;a&;vnf; NyD;NyD/ ppfynmoifMum;a&;vnf;
Ny;D qk;H cJNh y/FD usaemfwaYdk usmif;om;rsm; or*acgif;aqmifrsm; wpfO;D p ESpOf ;D ppDjzihf vlpck u
JG m pufb;D jzifh xGucf mG oGm;
MuNyD/
ocifwifjrwkEYd iS hf usaemf use&f pfc\
hJ / ocifwifjrwdt
Yk m; OD;ynmoD[ESiu
hf saemf vufrw
S af &;xk;d xm;aom
ppfawGckifd f ajratmufawmfveS af &;tzGUJ \pm&if;ukd usaemfay;tyfvu
dk o
f nf/ *syefjynfoYkd (az:rkq
d muRe;f ) ppfynm
oifMum;&ef *syefppfa&ikyo
f abFmjzifh vufeuf,&l ef usaemft
h m; a&G;cs,x
f m;Ny;D jzpf aqmif&u
G &f rnfv
h yk &f yfrsm;ukd
ocifwifjrwdt
Yk m; usaemfar;&awmh\/ ocifwifjrwku
Yd ykord Nf rKd U trsK;d om;txufwef;ausmif;Bu;D \ausmif;tkyf
q&mBuD; OD;a&Tausmf (,ck tNidrf;pm; trsKd;om;rSwfykHwifESihf vl0ifrIBuD;Muyfa&;rif;BuD;)tdrfokdYvkdufvmcJha&;
,if;q&mBu;D tdro
f aYdk &mufvQif ykord Nf rKd U ajratmufawmfveS af &;tzGUJ ESifh q&mBu;D tquf&&dS m if;wku
Yd *syefa&ikyf
oabFmjzihf oGm;a&;ukd pDpOfay;rnf[k ajymMuonf/ ocifwifjrwkdYESihf usaemf wkwfocsKif;rSrdrdwdkY tdrfodkYjyefcJh
Muonf/ rMumrD ukdodef;atmifwkdY &efukefokdY jyefoGm;cJhMuonf/
*smvmukdbwfoabFmBuD;ukd aemufqkH;awGU&jcif;
ppfawGckid f ajratmufawmfveS af &;tzGUJ ukv
d nf; zGUJ pnf;Ny;D Ny?D azmfrq
dk moko
Yd mG ;a&;? *syefppfa&ikwo
f abFm
jzifh vufeuf,al &;vnf; pDpOfNy;D NyD ukjd r &efuek jf yefa&;ukd tylwjyif;pDpOf&\/ umvuwm;? ppfawG? &efuek w
f o
Ykd Ydk
ajy;qGJaeaom *smvmukdbwf paomyifv,ful;oabFm\udk,fpm;vS,f OD;barmif\om; armifoef;pdef (,ck
&efuek rf ;D &xm;k;H )rSm usaemfwaYdk usmif;om; oHrPdtzGUJ \acgif;aqmifwpfO;D jzpfojzifh &efuek o
f abFmvufrw
S u
f dk
vG,fvifhfwul&cJhonf/ ukdjrtm; oabFmqdyfwGif brf;u 0kdif;vk&ef usaemfpDpOfonf/ usaemfESihf vli,fwpfq,f
ausmfcefY vlpkcGJNyD; ukdjrtm; *smvmukdbwfoabFmay: ta&mufykdYMuonf/ oabFmxGufonftxd &ifwrrESihf
usaemfwYdk apmifah &SmufMu&onf/ *smvmukb
d wf yifv,fu;l oabFmBu;D onf ,ckppfawGtaumuf;Hk azmifawmfBu;D
xuf&Snfvsm;aom yifv,ful;oabFmBuD;jzpfaomfvnf; ,ckvuf&Sd azmifawmfBuD;ukd qkdufuyfNyD; vlrsm; 0efrsm;
wifEidk o
f nf/ *smvmukb
d wfEiS fh ukjd r ppfawGuv
k m;wefjrpf0rSxu
G Nf y;D uG,o
f mG ;rS usaemfwv
Ydk pl jk yefco
hJ nf/ rMumrD
'kw,
d urmppfr;D usaemfwt
Ydk m; avmifuRr;f vmNy;D *smvmukb
d wfoabFmBu;D ukd aemufq;Hk jrifjcif;jzifh jrifc&hJ onf
ukd usaemfodyifrodcJh/ tdyfrufyif rrufcJhay/
aoewf...aoewf
awmfveS af &;ukd um,uHajrmuf qifErJT nfq
f v
dk Qif obm0tavsmuf aoewfrsm;? vufeufc,
J rf;rD;ausmuf
rsm; vkdaMumif;ukd awmffvSefa&;orm;wkdif; todjzpfonf/ ,ck uRefawmfwkdYvnf; NAdwdoQe,fcsJUpepf wkdufzsufa&;
ESihf vGwfvyfa&;ukd xrff;aqmif&efjzpfae&m aoewfrsm;rSm vufiif;vkdaeaomjyemjzpf\/ xkdpOfu ppfawG
aus;vuf 0gbkpd yg;xm;&Gmae OD;cG;D acsrmS ajcmufv;Hk jyL;aoewfvyk w
f wfot
l jzpf emrnfBu;D ae&m OD;ynmoD[ESifh
usaemfwYdk OD;cG;D acstm; ac:Ny;D wefc;dk ausmif;wGif vQKUd 0Suaf qG;aEG;Muonf/ OD;cG;D acsrmS emrnfBu;D ovkd ajcmufv;Hk jyL
rvkyw
f wf? ajcmufv;Hk jyL;usnq
f jH zihf ypfEikd af om wpfcsuaf ygufaoewfom vkyw
f wfol jzpfaeonf/ ,if;aMumifh
OD;cGD;acsxHrS aoewf&a&;ukd vufavQmhvkduf&onf/
OD;acG;acsxrH S vufeuf&a&; rBuKd ;pm;rD vtenf;i,fcefu
Y rsK;d cspaf usmOf ;D ? 0ufjzL OD;ausmo
f mESifh usaemf
ajcmufv;Hk jyL;aoewfwpfvuf&&Sad &;ukd tm;wufoa&m BuKd ;pm;cJNh y/D rsK;d cspaf usmOf ;D (zqyv tpk;d &acwfu ppfbuf
ESihf NrdKUjytkyfcsKyfa&;buf ESpfbufpvkH;ukd csKyfukdifEkdifa&;twGuf txl;rif;BuD;? txl;ta&;ykdif cefYxm;cJhonf/
xkdpOfu &ckdifwkdif;wGif OD;kdxGef; txl;rif;BuD; wm0efxrf;NyD; rsKd;cspfausmfOD; ppfawGckdif txl;ta&;ykdiftjzpf
wm0efxrf;cJhonf/ &aohawmifNrdKUwGif aoewftypfcH&NyD; aoqkH;oGm;onf/) 0ufjzLausmfom (,ck 0g,mvuf
atmfya&wm) wkdYESihf usaemfyl;aygif;NyD; ykvdyf&JXmetkyf (,ckjynfolY&J 'kvkHNcHKa&;rSL;) wpfOD;\ajcmufvkH;jyL;ukd
&ovk,
d &l ef pDpOfco
hJ nf/ rsK;d cspaf usmOf ;D \bcifrmS ppfawGNrKd Ur &JXme\ pma&;Bu;D jzpfNy;D olrmS ,ckrif;bmBu;D vrf;
&Sd &Jom;tdrfrsm;? &JXmetkyftdrfrsm;ukd tcsdefra&G; 0ifxGufEkdifoljzpfonf/ olu wdwdusus vufaxmufcsay;&ef

awmfvSefa&;c&D;0,f

15

bkHaygufomausmf

wm0ef,lonf/ &JXmetkyftdrfrS ajcmufvkH;jyL; aoewfukd &ovkd,l&ef 0ufjzLOD;ausmfomESihf usaemfu wm0ef,l


onf/ ajcmufvkH;jyL;aoewfwpfvuf&a&;twGuf wa&;rSrtdyfbJ wywfcefYBudK;pm;Muonf/ atmifjrifrIr&cJh/
rk;d onf;xefpmG &GmaomnOfrh sm;aMumifh 0ufjzLOD;ausmo
f m aovkarsmyg; tat;ywfzsm;ema&m*g (erk;d eD;,m;)jzpfcg
aoewf&a&;ukd vufavQmhvkduf&onf/ ajcmufvkH;jyL;aoewf&vQif vufpGefvufzsm;? e,fpGefe,fzsm;wGif
tquftoG,rf hJ tultnDrjhJ zpfaeaom ykvyd u
f if;*wfi,frsm;ukd tvpf0ifp;D &ef pDpOfxm;aom usaemfwv
Ykd yk if ef;
pOfrSmvnf; oJxJa&oGefovkd jzpfoGm;cJh&onf/
ykodrfokdY 'vMurf; csD&NyD
trsKd;rsKd;'kuqif;&JcHaomfvnf; ajcmufvkH;jyL;aoewfwpfvufyif r&jzpfcJh&m ukdodef;atmif? ocifwifjr
wkEYd iS fh oabmwlco
hJ nft
h wdidk ;f ykord Nf rKd UokYd usaemfomG ;&ef pDpOf&onf/ OD;ynmoD[tygt0if usaemfwaYdk jratmuf
awmfvSefa&;acgif;aqmifpk vQKdU0SufpGmtxyfxyftvDvD acgif;csif;kdufMuonf/ a&SUvkyfief;pOfukd tBudwfte,f
aqG;aEG;Muonf/ 1300-jynht
f a&;awmfyBHk u;D twGi;f usaemfw\
Ydk ausmif;om;oydwt
f awGUtBuKH udk pHerlem,lNy;D
wAkv
d u
f s wpfAv
dk w
f ufpepfudk pDpOfMuonf? ykord Nf rKd UodYk oGm;&mwGif usaemftzrf;cH&jzk pfap? toufaooGm;
jzpfap usaemfusqkH;oGm;ygu vkyfief;pOfrsm; qufvufvkyfEkdif&ef tao;pdyfa&;qGJMuonf/
a&SUvkyfief;pOfrsm;ukd tao;pdyfpDpOfNyD;MuNyD/ ppfawGckdifwGif;&Sd e,fausmif;om;rsm;tm; NAdwdoQe,fcsJU
wkdufxkwfa&;ESihf vGwfvyfa&;udp? wpfAkdvfus wpfAkdvfwufudpwdkYukd &Sif;jya&;twGuf NrdKUe,frsm;odkY oGm;Mu&ef
usaemfwkdY wm0efcGJ,lMuonf/ NrdKUa[mif;NrdKUokdYoGm;&ef usaemfwm0efus NrdKUa[mif;NrdKUokdY usaemfoGm;cJhonf/
,kMH unfpw
d cf s&aom NrKd Ua[mif;NrKd Uay:&Sd ausmif;om;acgif;aqmiftcsKUd ukd usaemfwv
Ydk yk af qmifvsu&f adS om vkyif ef;
aqmifwmrsm;ukd tao;pdyf&Sif;jyNyD; ausmif;om;xktpnf;ta0;wGif NAdwdoQe,fcsJUpepfqkd;aMumifh wkdif;jynfwGif
tvkyv
f ufrjhJ cif;? v,frjhJ cif;? pmrwwfjcif;? iwfjywfjcif;? a&m*gxljcif;paom ted|mkrH sm;jzpfae&m vGwv
f yfa&;
&vQif at;csr;f om,m0ajymaom Ekid if jH zpfrnf[al om oabmw&m;rsm;? ausmufom;xkOaPSmufxo
J aYkd &mufatmif
vIHYaqmfpnf;kH;ay;rnfrSm usaemfwkdYwm0ef r[kwfygvm;/
e,fausmif;om;rsm;udpu
dk 5-&ufceft
Y wGi;f tNy;D vkyNf y;D jyefvm&ef csed ;f qkx
d m;Muonft
h wkid ;f ppfawGNrKd U
wGif usaemfwkdYacgif;aqmifpk jyefvnfa&muf&SdMuNyD/ e,ftoD;oD;\tawGUtBuHKrsm;ukd vQKdfU0SufpGmaqG;aEG;yGJwGif
wpfa,mufwpfa,mufpDwifjy aqG;aEG;oGm;MuNyD/ e,ftoD;oD;&Sdausmif;om;vli,frsm;\ ZmwdaoG; Zmwdrmef
wufaeaom vkyf&Jukdif&Jaomb0rsm;ukd avhvmawGU&SdcJh&aom usaemfwkdYrSm tm;&auseyf ESpfodrfhvsuf&SdMu\/
*syefazmfrq
dk mtxdomG ;Ny;D ppfynmoifMum;a&;ESifh vufeufusnq
f &H &S&d eftwGuf usaemfyo
k rd o
f o
Ydk mG ;&ef
aiGaMu;pkaqmif;Muonf/ aiGaMu;rjynhfpkHvQif aygifkd;aygifpOftwkdif; usaemfwkdYausmif;om;acgif;aqmifpk\
ykd;vkHcsnf ESihf azmifwdefrsm;ukdvnf; taygifqkdifwGif aygifESH&\/ usaemf\vwfqwfaomykd;vkHcsnfwpfxnfESihf
azmifwed w
f pfacsmif;vnf; aygifEv
HS u
dk af om ypn;f rsm;pm&if;wGif yg0ifomG ;Ny?D &Ekifd o
f rQaiG usaemfvufxaJ &mufNy/D
tiwfiwftjywfjywfcNH y;D csK;d Nc,
H if; aiGtenf;i,fjzifh *syefazmfrq
dk muRe;f txd oGm;&efrmS usaemf\wm0efyifjzpf
vsu&f NdS y/D odYk aiGaMu;pkaepOftawmtwGi;f OD;ynmoD[tm; usaemfvQKUd 0Supf mG awGUNy;D a&SUvkyif ef;pOftao;pdwf
tcsufrsm; txl;ojzifh NAdwdoQe,fcsJUMoZm wkdufkdufroufa&mufaom aus;vufawm&GmwGif tajccH&atmif
aocsmpGm pnf;kH;a&;udpukd txyfxyfaqG;aEG;onf/ usaemf rif;jym;NrdKUodkY rD;oabFmjzihf vkdufoGm;\/ rif;jym;odkY
a&mufvQiaf &mufcsi;f rif;jym;NrKd U&Sd ausmif;om;acgif;aqmifpu
k dk usaemfawGUqkaH qG;aEG;onf/ nOfyh idk ;f jrpfa&uscsed f
wGif iSuo
f rmefwpfpif;&a&;ukd vQKUd 0Supf mG pDpOfxm;&ef ukad 0ausmf (&efuek w
f uov
kd f aumvdyaf usmif;om;jzpfNy;D
usaemf\toJcsif;qufaeaom rdwfaqGwpfOD;jzpfonf/ armifuGm&Gm&Sd csif;trsKd;om;rsm; vkyfBuHowfjzwf&mwGif
tvHeDuGefjrLepfygwD tzGJU0if &JeDatmifvif;? &JeDrif;vGif polwkdYESihftwl owfjzwfcHoGm;&ol jzpfonf) tm;
ajymxm;vku
d o
f nf/ ukad 0ausmpf pD Ofay;csut
f & ,if;aeYnOfh jrpfa&uscsed w
f iG f rif;jym;NrKd UrS usaemfajc&mazsmufNy;D
xGufcGmvmcJh&onf/
xdt
k csed u
f usaemfrmS tvGew
f &m ab;MuyfeMH uyfjzpfaeaom tcsed u
f mvjzpfonf/ usaemf\NAw
d o
d Qe,f
csJUqefYusifa&; w&m;yGJrsm;ESifh vkyf&yfrsm;ukd tBudrfBudrftxyfxyf vkyfukdifaqmif&GufcJhojzihf NAdwdoQvufyg;ap
ykvyd rf sm;ESifh pkaH xmufrsm;\rsuaf jcrjywf Munhf aI ejcif; cH&olwpfO;D vnf; jzpfonf/ ,if;tjyif xkpd Ofu Ekid if aH &;

awmfvSefa&;c&D;0,f

16

bkHaygufomausmf

MoZm vTr;f rk;d aeaom &ckid w


f idk ;f vk;H qkid &f m wkid ;f &if;om;tpnf;tk;H Bu;D \ acgif;aqmifBu;D rsm;u ]]tpdr;f a&miftrnf
yg rD;avmifrcHEidk }f }qkad ompum;vk;H jzihf uko
d ed ;f atmif? ocifwifjrwk\
Yd NAw
d o
d Qe,fcsUJ wku
d x
f w
k af &;ESifh vGwv
f yfa&;
twGuf zGUJ pnf;aom ajratmufawmfveS af &;tzGUJ odYk r0if&ef usaemftm; wm;jrpfygvsuEf iS hf ,if;ajratmufawmfveS f
a&;\ acgif;aqmiftjzpf wm0ef,lvkdufaom usaemftm; &ckdifwkdif;vkH;qkdif&mwkdif;&if;om; tpnf;tkH;u o&J
obufuo
hJ Ykd oabmxm;um usaemf\vIy&f mS ;oGm;vmrIukd tNrt
J uJcwfvsu&f adS eMuonf/ &efpa&;xd jyKvmMu
onf/ NAdwdoQe,fcsJUykvdyfESifh pkHaxmufrsm;tm; rsufajcjywfoGm;atmif usaemfwkdY OmPfxGifEkdifoavmuf a>ra>r
csif; ajcjrifaeMuaom &ckdifwkdif;vkH;qkdif&mwkdif;&if;om; tpnf;tkH;\axmufvSrf;rIukdum; usaemfwkdY a&Smifwdrf;
rvGwfEkdifMuawmhay/
udka0ausmf pDpOfay;aom ukvm;trsKd;om;wpfOD;wnf; avSwuf 2-pif;ukd wpfNydKifwnf;avSmfcwfaom
vlESpfOD;cefYom xkdifpD;Ekdifonfh iSuformefi,fwGif xkdif&if;ikduf&if;vmcJh&m eHeuftmkPfwufcefYwGif OD;pdEm\
ausmufEmG ;&Gm(ausmufjzLckid f ajrykNH rKd Ue,fausmufEmG ;&Gm) odYk qdu
k q
f u
dk Nf rKd uNf rKd uf a&mufomG ;onf/ NAw
d o
d Qe,fcsUJ
wku
d x
f w
k af &;ESifh vGwv
f yfa&;oabmxm;ESiw
fh uG OD;ynmoD[ESihf usaemfwYkd pDpOfxm;vsu&f adS om vkyif ef;aqmif
wmrsm;ukd OD;pdEm tm; usaemftao;pdw&f iS ;f jyonf/ OD;pdEm 0rf;ajrmufpmG ,if;vrf;pOfEiS fh vkyif ef;pOfrsm;ukd vufcH
onf/ usaemftm;vnf; aiGaMu;ulno
D nf/ ausmufEmG ;&Gmtygt0if Mumtif;awmifwu
dk ef ,fudk tajccHpcef;tjzpf
pnf;kH;xm;&efukdvnf; OD;pdEmwm0ef,lonf/ q&mawmfOD;pdEm\pDpOfay;onfhtwkdif; ajrykHNrdKUwGif nOfhtcsdef
qku
d u
f yfxm;Ny;D eHeufvif;onfEiS w
hf pfNyKd ief uf oHwNJG rKd Uoko
Yd mG ;rnfh tm&uH zvkw
d ;D ,m;rD;oabFmay:okYd ab;roD
&efrcbJ usaemfa&muf&SdoGm;onf/
xkpd Ofu &ckid jf ynfwiG f jynfwiG ;f a&aMumif; o,f,yl aYdk qmifa&; vkyif ef;wpf&yfv;Hk ukd t*FvefuRe;f rS rsuEf mS
jzLrsm;\ tpk&,
S ,
f mrsm;jzihf tm&uH zvkw
d ;D ,m;ukrP
[
D
l wnf&cdS o
hJ nf/ ,if;ukrP
u
D &ckid pf um;ukd &ckid u
f o
hJ Ykd
ajymEkdifNyD; &ckdiftaMumif;ukd aumif;aumif;odaom rpwm[ef;uGufqkdaom t*FvdyfrsufESmjzL tkyfcsKyfvsuf&SdcJh
onf/ vdrm yg;eyfaom rpwm[ef;uGuo
f nf q&mawmfO;D ynmoD[ESifh q&mawmfO;D pdEm wkt
Yd m; wynhw
f pfO;D tyg
t0if ,if;q&mawmfwkdYtm; olwkdYykdifrD;oabFmwGif txl;jyKxm;aomtcef; (cabin) jzihf rnfonfhae&mxdrqkd
tcrJph ;D Ekid f cGihf vufrw
S u
f yfvLS ylaZmfxm;onf/ q&mawmf OD;ynmoD[\e,fxu
G o
f mG ;vma&;wGif usaemf,if;rD;
oabFmrsm;jzifh tBudrfaygif;rsm;pGm oGm;vmbl;cJhjcif;aMumifhvnf;aumif;? usaemfudk,fwkdif ausmif;om;rsm;udp
Ekid if aH &;udpr sm;aMumifh tBurd Bf urd o
f mG ;vmcJb
h ;l jcif;aMumifv
h nf;aumif;? rD;oabFmpma&;rsm;rSm usaemfEiS fh &if;ES;D
oduRr;f olrsm; jzpfMuonf/ q&mawmfO;D pdEm pDpOfay;vku
d o
f nft
h wkid ;f avSi,fjzifh wku
d f u
dk u
f yf usaemfnOft
h csed f
rawmf wufvmcJhaomrD;oabFmwGifvnf; usaemf\todtuRrf; oabFmpma&; OD;armifvSausmf jzpfaeonf/
,if;aMumifh OD;armifvSausmf\ oabFmpma&;cef;ukd usaemf0ifxGufokH;pGJcGihf&oGm;\/ usaemfajc&mazsmufcJhonfh
twkdif; ajrykHNrdKUuvnf; usaemfoHwGJoGm;onfukd wpfOD;rQrawGUvkdufMu? rodvkdufMuacs/
ajrykHNrdKUrS xGufcGmaom rD;oabFmESihf nOfhtdyfNyD; oHwGJNrdKUokdY qkdufqkdufNrdKufNrdKufa&muf&SdcJhNyD/ xkdacwfu
wuov
dk af usmif;om;rsm; &Sm;yg;aomacwf jzpfojzihf oHwNJG rKd U&Sd wuov
fkd af umvdyaf usmif;om; udak usm&f if (uG,f
vGefcJhaom rEav;wuodkvfygarmucsKyf) ukd tvG,fwul &SmawGUonf/ ukdodef;atmif? ocifwifjr? ukdjrwkdY\
ajymcJhaompum;rsm;t& ukdausmf&ifrSm oHwGJckdif ajratmufawmfvSefa&;tzGJU acgif;aqmifwpfOD;jzpfonfukd
usaemfocd NhJ y;D jzpfonft
h wkid ;f ukad usm&f iftm; usaemf\trnfEiS w
fh uG ausmif;om;rsm; oydwrf pS Ny;D ,aeYajratmuf
awmfveS af &;vkyif ef;wGif vkyaf qmifvsu&f adS om usaemf\vkyaf qmifcsurf sm;ukv
d nf;aumif;? ,ckyo
k rd o
f o
Ydk mG ;Ny;D
*syefazmfrkdqmuRef;xd oGm;rnfhudp&yfrsm;ukd wifjyvkdufonf/ udkausmf&if\ pDpOfay;csuft& oHwGJNrdKU aetdrf
wpftdrfwGif acwwnf;ckdaexkdifcJh&onf/
ukad usm&f ifEiS fh usaemfvyk if ef;pOfrsm;ukd ESpBf urd f ok;H Burd f vQKUd 0Suaf qG;aEG;Muonf/ ukad usm&f ifEiS fh aqG;aEG;
&onfrmS tm;&aMueyfp&mrsm; &NyjD zpfojzihf c&D;onfwif armfawmfum;jzifh *GNrKd UodYk aeYcsi;f ayguf usaemfvmcJo
h nf/
*GNrdKUwGif usaemf\ aqGrsKd;&if;csm jzpfaom (Sub Inspector of Excise) ,pfrsKd;tkyf OD;a&TxGef;atmif(,ck ,pfrsKd;rSL;
tjzpfrS tNird ;f pm;,lomG ;Ny;D ppfawGNrKd U tk;d wef;&yfuu
G w
f iG f aexkid v
f su&f o
dS nf) tdrw
f iG f wnf;ckad exkid v
f u
dk o
f nf/
OD;a&TxeG ;f atmif\ ulnpD pD Ofay;csut
f & *GNrKd UrS abmfr;D ? oJjzLpaompcef;rsm;ukd wpfaeukew
f pfaecef; ajcvsijf zwf

awmfvSefa&;c&D;0,f

17

bkHaygufomausmf

NyD; avSwpfwef ajcwpfvSJUjzifh ykodrfNrdKU trsKd;om;txufwef;ausmif;tkyfq&mBuD; OD;a&TausmfaetdrfokdY usaemf


a&mufoGm;onf/
q&mBu;D OD;a&Tausmrf mS ,cifu usaemfEiS fh tuRr;f 0ifb;l olr[kwaf y/ odaYk omf q&mBu;D OD;a&Tausm\
f ZeD;
\ armifi,frsm;jzpfMuaom armifapmatmifESihf armifausmfEkwkdYrSm usaemf\&if;ESD;cifrifaom oli,fcsif;rsm;jzpf
Muojzihf q&mBuD;OD;a&Tausmftm; usaemf\ausmif;om;oydwfvkyfief;rSp ,ckvma&muf&aomudpukd usaemf
tao;pdwfwifjyonf/ q&mBuD;u usaemfuJhodkY azmfrkdqmuRef;odkYoGm;&ef ykodrfNrdKUrS pDpOfxm;olrsm;vnf;&Sdojzihf
if;wkdYESihftwlwloGm;a&;twGuf apmifhqkdif;ae&rnf/ olYaetdrfwGifyif roGm;&onftxd apmifhqkdif;ae&efajymNyD;
usaemftm; aumif;pGmae&mxkdifcif;ay;NyD; aumif;pGmauR;arG;jyKpkay;onfukd usaemf\wpfoufwGif b,fawmhrS
arhbG,fr&Sdyg/ rsKd;cspfpdwf"gwfESifh ZmwdaoG; Zmwdrmef&Sdaom q&mBuD;onf EkdifiHa&;t& vkyf&Jukdif&Jaom yk*dKvf
wpfOD; jzpfaomfvnf; pdwfoabmxm; rGefjrwfolwpfOD;jzpfojzihf usaemfhtm; tNrJtm;ay; tm;ajrmufjyKjcif;?
aqG;aEG;jcif;rsm;ukd aeYpOfvkdvkdjyKay;cJhonf/
vufcsnf;oufoufjynfawmfjyef&jcif;
usaemfwt
Ydk m; *syefazmfrq
dk muRe;f odYk oGm;a&;ESihf vufeufrsm;&a&;twGuf *syefa&ikwo
f abFmodo
Yk mG ;&ef
wpfaeYomG ;&Ek;d Ek;d jzihf q&mBu;D aetdrw
f iG f usaemfapmifq
h idk ;f ae&onf/ &ufrsm;wpfaeYNy;D wpfaeY ukeo
f mG ;cJo
h nf/
usaemfajrm v
f ifBh u;D pGm apmifq
h idk ;f aeaom *syefazmfrq
dk moGm;a&;rSm taumiftxnf jzpfrvmcJah o;acs/ q&mBu;D
OD;a&Tausmx
f rH S 0rf;enf;bG,&f mpum;uko
d m Mum;&avwmhonf/ q&mBu;D u ]]azmfrq
dk moGm;&efrvkad wmhNy/D NAw
d o
d Q
wkdY puFmylppfpcef;ukd tiftm;jznfhf&efvmcJhaom Akef;'PfcHEkdifonfh y&ifhpfatmha0vfppfoabFmBuD;ukd *syefwkdY
ESpjf rK yyf pfcNhJ y/D NAw
d o
d Qtpk;d &\ puFmylppfpcef;Bu;D vnf; rvIyEf idk jf zpfomG ;Ny/D ,ciftpDtpOftwkid ;f r[kwaf wmhbJ
,cktpDtpOfopfodkY ajymif;oGm;NyD/ ,ck ocifatmifqeff; (AkdvfcsKyfatmifqef;)wkdY *syefwyfrsm;ESihf yl;aygif;NyD;
,kdk;',m; (,ck xkdif;EkdifiH)rSwpfqifh jrefrmEkdifiHodkY 0ifawmhrnf}}[k t"dyg,f&aompum;udk q&mBuD;ajymoGm;\/
OD;cGD;acsjzihf ajrmufvkH;jyL;vkyfa&; ratmifjrifcJhovkd ppfawG&JXmetkyfwpfOD;xHrS ajcmufvkH;jyL;ukd &ovkd
,la&; ratmifjrifcJhovkd usaemfazmfrkdqmodkYoGm;a&;ESihf vufeufrsm; &a&;rSmvnf; ratmifjrifbJ vufcsnf;
oufoufjzihf usaemfjynfawmfjyefcJh&avonf/
axmifvGwf axmifusrsm;ESihf a&maxG;&jcif;
ykodrfNrdKUrS *GNrdKUodkY usaemfoGm;cJhaomvrf;twkdif; jyefvnfonf/ *GNrdKUwGif OD;a&TxGef;atmif tdrfwGifyif
wnf;ckd&jyefonf? usaemf\vkdvm;orQukd rNidKjiifbJ OD;a&TxGef;atmif ulnDonf? oHwGJodkY ab;tE&m,fr&SdbJ
a&mufatmif ykdYay;onf/ oHwGJukdausmf&ifESihf 'kwd,tBudrf awGUqkH&jyefonf/ ukdausmf&iftm; usaemf ykodrfrS
&&SdcJhaomowif;rsm;ESihf jzpf&yfrsm;ukd tao;pdyf&Sif;jyonf/ ukdausmf&ifu NAdwdoQtkyfcsKyfa&;onf ,ckrsm;pGm
Murf;MuKwv
f su&f NdS y?D jyefa&;udpu
dk olppD Ofay;rnf/ ,ck olxm;aomaetdrw
f iG f yke;f vQK0d u
S af exkid &f efajymcsut
f &
ukad usm&f ifppD Ofay;aom oHwaJG csmif;urf;em;&Sd aetdrw
f pftrd w
f iG f yke;f vQK;d aexkid &f jyefonf/ &ckid jf ynfoYdk a&mufb;l
ol[lorQ odNyD;jzpfonfhtwkdif; &ckdifjynfwGif wpfae&mrS wpfae&modkY oGm;vma&;rSm a&aMumif;c&D;ukd tokH;jyK
&&m oHwrJG pS pfawGjyefa&;twGuf tcuftcJBuKH vQu&f &dS onf/ okaYd omf taMumif;wku
d q
f idk v
f mcJ&h m NAw
d o
d Qtyk cf sKyf
a&; ,dr;f ,kid v
f mNyjD zpfojzihf oHwaJG xmifrS axmifustusO;f orm;rsm;ukd vTwaf y;cJ&h onf/ xkv
d w
G v
f maomtusO;f
orm;rsm;ESihftwl a&maESmNyD; rD;oabFmjzifhyif usaemfppfawGodkY jyefcJh\/ ykodrfodkYoGm;&mwGif ajrykHNrdKUrS oHwGJxJ
oabFmpma&;cef;ukd tok;H jyKco
hJ vkd oHwrJG pS pfawGojYkd yef&mwGiv
f nf; oabFmpma&;cef;ukyd if tok;H jyKvu
dk &f ojzifh
usaemf ppfawGodkY acsarmpGma&muf&SdoGm;cJh\/
bkHaygufomausmf vlrkdufavm
ppfawGNrdKUodkY jyefa&mufcsdefwGif 1940-41 ckESpfwGif usif;ycJhaom ausmufawmfNrdKU &ckdifwkdif;vkH;qkdif&m
wkdif;&if;om;tpnf;tkH; nDvmcH\ aqG;aEG;yGJxJrS ausmif;om;acgif;aqmifwpfOD;jzpfcJhaom rsKd;cspfausmfOD;ukd
brf;qD;cJhNyD/ xkdESpfwpfqufwnf; tjcm;acgif;aqmifwpfcsKdUudkvnf; brf;rsKd;cspfausmfOD;ESihftwl tdEd,ulrDvm

awmfvSefa&;c&D;0,f

18

bkHaygufomausmf

axmifoYkd ykx
Yd m;cJNh y/D usaemft
h m;vnf; zrf;qD;&efjzpfaMumif; odc&hJ onf/ tbrf;cHrnfavm? awmfveS af &;vkyrf nf
avm[laom vrf;cGqkHokdY usaemfa&mufaecJh\/
1300-jynht
f a&;awmfyBHk u;D wGif ausmif;om;oydwt
f awGUtBuKH EiS hf wqufwnf; awGUBuKH c&hJ aom usaemf
\ tawGUtBuKH t& vlvrd m ? vlewfcsr;f om\ uvdru
f srrI sm;ukd usaemftxyfxyf cHvm&NyjD zpfonf/ ,if;aMumifh
uwdwnfaom ow&d adS om vlwpfcsKUd v
k adk Mumif; usaemfocd o
hJ nf/ usaemftxyfxyf t"dXmefjyKxm;aom NAw
d o
d Q
e,fcsJUwkdufxkwfa&;? vGwfvyfa&;ESihf ZmrD'g ajr&Sifpepfqkd; tjrpfjyKwfwkdufxkwfa&;wdkYtwGuf uwdwnfaom
owd&Sdaom vlwpfcsKdUukd 1300jynhfcefYuyif usaemfpnf;kH;cJhNyD;jzpfonf/
'kwd,urmppfrD;avmifuRrf;NyD; ppfawGNrdKUolNrdKUom;rsm; awmvufaus;&Gmrsm;odkY zkdz&Jajymif;a&TU&rnfh
tcsed x
f d &efuek w
f iG f vrf;rawmf bk;d wkwaf cwfuo
hJ Ykd ppfawGNrKd UwGif ]]vlru
dk af cwf}} wpfacwfx<ucJah Mumif; aumif;pGm
rSwfrdMuvdrhfrnf/ xkdvlrkdufrsm;teuf emrnfBuD;vlrdkufrsm;rSm ]]vSazmfol}}ESihf ]]'kHum}}qkdolESpfOD; jzpfcJhonf/
]]vSazmfo?l 'ku
H m}}qkv
d Qif ppfawGNrKd U wpf0rS ;f vk;H txl;ojzifh ppfawGNrKd UwGif tpnfum;qH;k &yfuu
G jf zpfaom vrf;rBu;D
wpf0Srf;vkH;wGif zdefYzdefYwkefatmif aMumuf&GHUcJhMuonf/ xkdvlrdkufrsm;ESifhwpfNydKifwnf; &yfuGufrsm;wGifvnf;
]]vlrkduf}}[k orkwfcH&olrsm; &SdcJhonf/ vlrkduf[k orkcfcH&olrsm;xJwGif acG;NrD;aumufusnfawmufpGyfjzpfaeaom
vlrkduf&Sdovkd rdrd\owdukd t&ufavmif;NyD; rl;rl;&rf;&rf; jyKaeolrsm;vnf; &SdcJhonf/
]]vlru
dk 'f u
Hk m}}qko
d o
l nf ZmrD'gajr&SiBf u;D ? bPfwu
dk yf idk &f iS Bf u;D wpfO;D jzpfaom ppfawGNrKd U emrnfBu;D olaX;
OD;xGe;f ay:\vufuidk w
f w
k jf zpfojzihf aiGaMu;jzihf tiSm;cH vlowfaeaom vlowform;wpfO;D jzpfco
hJ nf/ ppfawG
NrKd U &yfuu
G w
f pfcsKUd wGi&f adS om vlru
dk [
f k orkwcf &H olwpfcsKUd um; olaX;xH vlowftXm;cHaeMuolrsm;r[kw?f r[kwf
rcH pdwf"mwft&if;cHNyD; rdrd\owdukd t&ufaopmaomufpm;rl;,pfum &rf;&rf;um;um; jyKaeolrsm; &SdcJhonf/
vlru
kd [
f &k yfuu
G u
f orkccf &H aomfvnf; r[kwrf cHpw
d f t&if;cH&NdS y;D uwdwnfaom? opm&Sad om vlo;Hk OD;ukd usaemf
w&if;wES;D aygif;oif;qufqu
H m olwOYdk ;D aESmufxo
J Ydk NAw
d o
d Qe,fcsUJ wku
d cf u
kd zf suq
f ;D a&;? vGwv
f yfa&;oabmw&m;
rsm;ukd pdw&f n
S &f n
S Ef iS fh oGwo
f iG ;f jcif;? pnf;k;H jcif;rsm;jyKco
hJ nf/ ,if;ok;H OD;rSm armifapmxG;D ? armifped x
f eG ;f ESifh jrom
wkYd jzpfMuonf/ ,if;ok;H OD;om usaemft
h m; toufay; rulncD v
hJ Qif usaemf\ NAw
d o
d Qwu
dk zf suaf &;ESihf vGwv
f yf
a&;wku
d yf o
JG nf wpfrsK;d wpfrnf jzpfomG ;Ekid o
f nf? NAw
d o
d Qe,fcsUJ ]]&m*smykw}f }vufxw
J iG f usaemf aoaumif;aoEkid f
onf/
armifapmxGD;
usaemf\tbk;d ? tbwk\
Yd &yfuu
G jf zpfaom ppfawGNrKd U &Gmya*gif;&Gmom;wpfO;D jzpfonf/ usaemf\ i,fol
i,fcsi;f wpfO;D jzpfonf/ ol\zcifrmS wpfcsed u
f ppfawGNrKd UwGif xdyo
f ;D vlru
dk w
f pfO;D [k orkccf &H olwpfO;D jzpfaMumif;
od&onf/ usaemft&G,af &muf olt
Y rd o
f Ydk usaemftNro
J mG ;vmaexkid cf sed w
f iG f olzY cifonf touft&G,Bf u;D aeNy;D
tvGefw&m pdwfat;csrf;ompGm aexkdifaom om;orD;rsm;ukd tvkdvkdufaom tbkd;tkdwpfa,muf jzpfaeNyD/
armifapmxGD;onf usef;rma&;ESifh um,Avukd ESpfaygif;rsm;pGm avhusihfvmolwpfOD;jzpfNyD; t&yftarmif;aumif;
ol \ nmvuf a rmif ; <uuf o m;rS m 14-vuf r cG J & S d a om vl o ef w pf O D ; jzpf o nf / usaemf E S i f h um,Av
avhusihfbufvnf; jzpfonf/ ol\yifukd,fpdwf&if;rSm r[kwfrcH pdwf"mwf&SdNyD; tiSm;owfjcif;? ckd;jcif; paom
rzG,rf &m vkyaf qmifjcif;vnf; r&So
d jl zpfonf/ rdwaf qGudk cspcf ifwwfNy;D uwdwnfaom ow&d o
dS w
l pfO;D jzpfonf/
olrY mS t&ufaomufpm;Ny;D rl;rl;,pf,pf &rf;&rf;um;um; rMumcPjzpfavh jzpfx&So
d w
l pfO;D jzpfonf/ usaemf &Si;f vif;
pGm aqG;aEG;jyaom NAdwdoQe,fcsJUwkdufxkwfa&;? vGwfvyfa&;wkdYudk oabmaygufvufcHvsuf&Sdoljzpfonf/ olYukd
emrnfBuD;vSazmfolSEihf 'kHumwkdYuyif rapmfum;&Jacs/
armifpdefxGef;
usaemf\rdcifwYdk &yfuu
G jf zpfaom ppfawGNrKd U a&Tjym;awmifyidk ;f &Gmom;wpfO;D jzpfonf/ usaemfx
h uftouf
4-ESpfcefY BuD;onf/ a&Tyef;xdrfvkyfief;jzifh toufarG;jrLaeaom a&TGyef;xdrftvkyform;wpfOD;jzpfonf/ t&uf
aopm rl;,pfvmvQif qJqw
dk wfaom raumif;aomtusi&hf
Sd &yfuu
G rf S vlru
dk v
f v
dk dk orkcx
f m;jcif; cH&olwpfO;D

awmfvSefa&;c&D;0,f

19

bkHaygufomausmf

jzpfonf/ olrY mS olwpfyg;ukv


d nf; rw&m;rvkyo
f vkd rdru
d dk apmfum;vmvQiv
f nf; rcHwwfojl zpfNy;D pdw&f if;aumif;
olwpfOD;jzpfonf/ uwdpum;wnfNyD; vkyf&Jukdif&Jol wpfOD;jzpfonf/ usaemf&Sif;vif;aqG;aEG;jyojzihf NAdwdoQ
e,fcsUJ pepfaMumifh qif;&J'u
k r sm; qku
d af &mufru
I dk oabmaygufNy;D NAw
d o
d Qe,fcsUJ pepfq;dk ukd vufeufpu
JG idk w
f u
dk zf suf
&ef oabmwlcsuf &xm;oljzpfonf/
jrom
,ck ppfawGNrKd U rus;D NrKd i[
f k emrnfwiG af eaom uoJ&mG om;wpfO;D jzpfonf/ xkpd Ofu uoJ&mG rS vlaetdraf jc
20 cefYom&SdNyD; vufvkyfvufpm; qif;&Jom;rsm; aexkdifaom acsmifusus NrdKUpGef&yfuGufi,fwpfck jzpfcJhonf/
usaemfESifh aqGrsKd;awmfpyf usaemfuolYukd ]]tcifacsjrom}} (OD;&D;jrom)[k ac:qkdcJh&onf/ uoJ&Gm qif;&Jom;
&yfuGufi,fwGif jromyifvQif tppt&m&mwkdYudk a&SUaqmifa&SU&GufjyKaeNyD; wpf&yfuGufvkH;u av;pm;cHae&ol
jzpfonf/ vufvkyfvufpm;wpfOD;jzpf&m t&ufykef;vnf; a&mif;pm;aeoljzpfonf/ usaemfajymjyaqG;aEG;jy
vGwfvyfa&;ukd rdrdqEtavsmufvufcHxm;olwpfOD;vnf;jzpfonf/
rD;oabFmjzihf oHwrJG pS pfawGqyd u
f rf;odYk a&mufvQiaf &mufcsi;f usaemfuoJ&mG bufoYdk okwaf jcwifco
hJ nf/
,if;aeYnOfyh ifvQif wefc;dk ausmif;&Sd OD;ynmoD[ESifh vQKUd 0Suo
f mG ;a&mufaqG;aEG;cJo
h nf/ ykord t
f rsK;d om;txufwef;
ausmif; ausmif;tkyBf u;D OD;a&Tausmx
f rH o
S cd ahJ omtcsut
f vufrsm;ukd OD;ynmoD[tm; usaemfwifjyonf/ OD;ynm
oD[uvnf; crTD;trsKd;om;rsm;ukd zdzdpD;pD; pnf;kH;cJh&m NrdKUa[mif;NrdKUe,f avmif;&Snfacsmif;&Gmukd t"dutajcpkduf
pcef;tjzpf jyKvkyfxm;aMumif; usaemfhtm;ajymjyonf/ a&SUvkyfief;pOfrsm;ukdvnf; aqG;aEG;Muonf/
ppfawGNrdKUodkYjkyefa&mufNyD; (2)&ufcefYtwGif;wGif usaemfwkdY ajratmufawmfvSefa&;tzGJU0ifrsm;ESihf
vnf;aumif;? armifapmxGD;? armifpdefxGef;? jromwkdYtm;vnf;aumif;? usaemfawGUBuHKcsufrsm;ESihf usaemfykodrfrS
od&SdcJhaom tcsuftvufrsm;ukd usaemfaqG;aEG;wifjyNyD;cJhNyD/ usaemfu &yfuGufwGif ESpfnOfhxufrtdyf/ uoJ&Gm?
a&Tjym;awmif &Gmya*gif;&yfuu
G rf sm;wGif vSnv
f nfaexkid pf m;aomufonf/ nOfjh zpfap? aeYcsed cf spcf spaf wmufaeaom
rGef;wnfhykdif;wGif jzpfap? usaemfrvTJom oGm;vm&wkdif; ukwftustxlBuD;ukd tNrJ0wfonf/ ,if;ukwftus
txlBu;D wGif opfom;2ykid ;f xnfx
h m;Ny;D ajcmufv;Hk jyL; 2vufjzifh oGm;vmaeovk?d vlru
dk *f u
dk v
f v
dk dk cyfwnfwnfjzifh
oGm;vmonf/ usaemhfhrSm usef;rma&;ESihf um,Avukd 6-ESpf 7-ESpfwkdif avhusifhvmolwpfOD;jzpf&m usaemf\
nmvufarmif;<uufom;rSm 13-vufrcGcJ ef&Y o
dS nf/ vlEpS Of ;D brf;xm;jcif;ukd tvG,w
f ul ke;f Ekid af om cGet
f m;vnf;
&So
d nf/ rvTrJ a&Smifom oGm;vm&csed w
f iG f ykvyd w
f pfO;D p ESpOf ;D pESifh &ifqidk w
f ;dk rdaomfvnf; usaemft
h m; r,SONf yKd if
&JMuay/ rbrf;&JMuay/
usaemf\yDwd
uoJ&mG jromtdrw
f iG f aexkid &f wkid ;f t&ufyek ;f aomufpm;aom u&iftrsK;d om; ppfom;wcsKUd ESihf axmif0g'f
wpfOD;ukd tNrJvkdvkd awGU&onf/ usaemf rnfolrnf0gjzpfonfukd rajym&ef jromtm; usaemfEIwfydwfxm;
usaemfrnforl nf0gjzpfonfudk ppfom;rsm;ESifh 0g'gwdrYk odMu/ if;wkEYd iS t
hf wl usaemft&ufaomuf&if; todtuRr;f
jzpfvmcJh\/ cifrif&ifESD;jcif;jzpfvmcJh\/ axmif0g'gfxHrS ppfawGaxmif txl;tdrfwGif e*g;eDOD;xGef;a&TESihf 0efBuD;
a[mif; OD;bOD;wkdY&SdMuaMumif; od&Sd&onf/ u&iftrsKd;om; ppfom;rsm;xHrS *syefav,mOfysHAkH;BuJvQif av,mOfysH
ypftajrmuform;rSty zkdz&J xGufajy;MuaMumif;rsm;ukdvnf; od&onf/
wpfaeY uoJ&mG jromtdrw
f iG f u&iftrsK;d om;ppfom;ESpOf ;D ESihf usaemft&ufaomufaepOf *syefppfav,mOf
ysHrsm; tkyfvkdufvma&mufonf/ usaemfESihft&ufaomufaeaom u&iftrsKd;om;ppfom;ESpfOD;rSm av,mOfysHoH
Mum;csdefuyif xGufajy;oGm;MuNyD/ ykvkyfawmif&Sd ppfwyfpcef;rsm;ESihf ykvdyfwef;vsm;rsm;ukd *syefav,mOfrsm;u
AkH;BuJcsonf/ jyif;xefpGmaygufuGJaeaom toJ,m;bG,faumif;onfh AkH;oHrsm;ukd usaemf yxrqkH;tBudrf Mum;&
jcif;yifjzpfaomfvnf; jyif;xefaom ZmwdaoG; Zmwdrmef\ wku
d w
f eG ;f csut
f & ppfom;rJh ykvyd rf jhJ zpfaeaom wef;vsm;
odaYk jy;0ifum &orQusnq
f u
H dk tvpfow
k ,
f o
l nf/ kid zf ,fusnq
f t
H enf;i,f usaemfvuf0,f&,lEidk o
f nf/ ykvyk f
awmif wef;vsm;rS rem;bJ jromtdro
f Ydk jyefajy;onf/ a&Ta&mifwpfvufvufawmufaeaom kid zf ,fusnq
f rH sm;ukd

awmfvSefa&;c&D;0,f

20

bkHaygufomausmf

vufay:wifMunhf&wkdif; a&TwkH;a&TcJ&onfxuf 0rf;omaom0rf;ajrmufrIjzihf usaemfyDwdjzpfvsuf&SdcJhonf/


,if;kdifz,fusnfqH tenf;i,f&&SdaomnOfhwGifyif OD;ynmoD[xH vQKdUk0SufpGmoGm;\/ usaemf\
atmifjrifcJhaom pGefYpm;rIudkvnf;ajym usaemf\tpDtpOfukdvnf; wifjyawmhonf/ usaemhtpDtpOf twdkcsKyf
oabmrSm ,ckusnq
f t
H enf;i,f&cJo
h vkd aemifA;Hk Buv
J Qif vufeufusnq
f rH sm;ukd &atmifvyk rf nf/ u&iftrsK;d om;
ppfom;rsm;ukv
d nf; ppfwyfraS jy;a&;twGuf qG,u
f &Ekid rf nf/ ppfom;? vufeuf? usnq
f rH sm;ukd a&Tjym;awmifyidk ;f
urf;em;vrf;&Sd ukad rmifped x
f eG ;f tdrw
f iG f xm;rnf/ avmif;&Snaf csmif;rS av;yif;wufavS (Oa&myNyKd iaf vSudk ajcuef
axmufNyD; wuf&Snfjzihf avSmfcwfovkd avSmfcyf&aom avSjzpfNyD; ,if;wuf&SnfrsKd;wpfbufwGif ESpfwufusjzihf
avSmcf yf&aomavSudk av;yif;wufavS[ak c:onf/)wpfpif;pD armifped x
f eG ;f tdro
f Ydk ykx
Yd m;&rnf/ armifped x
f eG ;f tdrrf S
avmif;&Snaf csmif;&Gm a&mufvQif ,if;avSudk vlvNJ y;FD armifped x
f eG ;f tdro
f Ydk csucf si;f xyfy&Ydk rnfjzpfonf/ usaemf\
tpDtpOfudk OD;ynmoD[ oabmwlonf/ OD;ynmoD[ avmif;&Snaf csmif;odYk rqkid ;f rwG xGuo
f mG ;\/ armifped x
f eG ;f
tm;vnf; usaemf vQKdU0SufpGm oGm;awGUNyD; OD;ynmoD[ESihfusaemf oabmwlnDcsufukd ajymjyonf/ olYtdrfwGif
ppfajy; ppfom;? vufeufcJ,rf;rD;ausmuf 0Sufxm;rnf/ avmif;&Snfacsmif;rSvmaom crGD;trsKd;om;rsm;ukdvnf;
0Sux
f m;Ny;D wwftm;orQ auR;arG;&rnf? ppfajy;ppfom;vufeuf cJ,rf;rD;ausmufrsm;ukd avSta&muf vkNH cKH atmif
wm0ef,al qmif&u
G &f rnfqadk om tcsuu
f dk usaemfwifjy&m ukad rmifped x
f eG ;f 0rf;ajrmuf&iT v
f ef;pGm wm0ef,o
l mG ;\/
ppfawGNrKd U ykvyk af wmif&dS NAw
d o
d QppfwyfEiS fh ykvyd w
f ef;vsm;rsm;ukd *syefrsm; pwifA;Hk Buv
J u
dk o
f nfEiS fh ppfawG
NrKd UolNrKd Uom;rsm;onf aus;vufawm&Gmrsm;okYd oabFmrsm;? avSrsm;? ormefrsm;jzifh tkyv
f u
dk cf s
D xGuaf jy;vsu&f MdS u
NyD/ *syefav,mOfrsm; rMumcP vma&mufAkH;BuJ\/ usaemftquf&xm;aom t&ufaomufabmfaomufbuf
axmif0g'grSwqifh ppfawGaxmifxJ&Sdaeaom e*g;eDOD;xGef;a&TESihf usaemfqufoG,frI&vonf/ OD;xGef;a&Ttm;
usaemfodorQukd wpf&GufNyD;wpf&Guf pma&;ay;\/ axmif0g'g\ajymjycsuft& OD;xGef;a&Ttm; tdEd,axmifokdY
ykrYd nf/ yifv,fu;l vlp;D oabFmjzifh ykrYd nfwu
Ydk dk usaemfBuKd wifoo
d nf/ ,if;aMumifh OD;xGe;f a&Ttm; axmifrS qdyu
f rf;
tqif;wGif usaemfwkdY vkEkdifu vkrnfqkdaom pmwkdwpfapmifukd OD;xGef;a&TxHusaemfay;vkduf\/ OD;xGef;a&Tu
olYtouftE&m,f ruif;ojzihf vrf;wGifvkjcif;rjyK&ef wm;jrpfonf/ *syefAkH;BuJ&mwGif ykvkyfawmifwef;vsm;rS
cJ,rf;rD;ausmufrsm; usaemftvpf,ljcif;? u&iftrsKd;om; ppfom;rsm;ukd qG,f,ljcif;? ponfwkdYukdjyKNyD; ppfawG
a&Tjym;awmif ukad rmifped x
f eG ;f tdrrf S avmif;&Snaf csmif;okYd av;yifwufavSjzihf ppfajy;u&iftrsK;d om;ppfom;rsm;ESihf
usnq
f w
H u
Ydk kd tacgufacgufycYdk NhJ y/D ppfawGNrKd Uudv
k nf; NrKd Ujytkycf sKyaf &;rS ppfbuftyk cf sKyaf &;okYd ajymif;vku
d Nf yjD zpfojzifh
ppfawGNrdKUol NrdKUom;rsm; wpfa,mufrusef xGufcGmoGm;MuNyD/
usaemf acG;ajy; 0ufajy; ajy;&NyD
ppfawGNrKd Uukd ppftyk cf sKyaf &;odYk ajymif;onfah eYwiG f wpfNrKd Uvk;H &Sv
d rl sm; csucf si;f xGucf mG oGm;a&;ukd armif;cwf
aMujimcJhonf/ tkyfpkcsDajymif;a&TUcJhNyDjzpfojzihf tenf;i,frQom usef&SdcJhaom ppfawGNrdKUol NrdKUom;rsm;onf rSD&m
oabFmrsm;? avSrsm;? ormefrsm;jzihf ajymif;a&TUoGm;MuNy/D tBuo
H rm;jzpfaom usaemfww
Ydk pfpo
k mvQif ppfawGNrKd UwGif
usef&pfMuonf/ armifapmxGD;ESifh usaemf olYrdbtdrfwGif ykef;atmif; usef&pfonf/ usaemfwkdY vlabmfausmhESpfOD;
yxrqkH;awGU&aomtcuftcJrSm ESpfOD;pvkH; xrif;rcsufwwfjcif;yifjzpf\/ ESpfOD;wkdifyifNyD; xrif;csufMuonf/
b,fvkdvkyfcsufonfjzpfap aumfuJhodkYaom xrif;ukdom usaemfwdkYcsufwwf\/ aumfuJhodkYxrif;ukd tmvl;jzihf
pm;Mu\/ &ufowywfcefYyif rjynhfao;? nOfh 9em&DcefYwGif jyif;xefaom wHcg;acgufoH Mum;&aomaMumifh
usaemfwEYdk pS Of ;D toJxw
d &f awmh\/ tdru
f dk 'g;? 'kwv
f ufeufqu
JG idk x
f m;aom ukvm; 40cefY 0kid ;f xm;Ny;D ,if;ukvm;
rsm;xJwGif kdifz,faoewfukdifxm;aom ]]&m*smykwf}}ppfom;wpfcsKdUvnf; yg\/ ajy;aygufr&Sd/ usaemfrD;tdrfukd
rD;xGe;f Ny;D wHcg;zGiafh y;vku
d o
f nf/ &m*smykww
f yfMuyfEiS fh &m*smykwpf pfom; 3-OD; 4-OD; aoewfcsed &f ,
G Nf y;D tdrx
f 0J if
vmonf/ usaemfwkdYtm; ypfrnfjyKonf/ usaemfwkdYESpfOD;wwforQaom [dELpwefeDpum;? t*Fvdyfpum;rsm;jzifh
ajymjyonf/ t*Fvdyfpum;rsm;jzihfvnf; yf yfajymonf/
odaYk omf ESpu
f u
dk cf efu
Y usaemfw&Ydk if0ukd csed &f ,
G x
f m;aom kid zf ,fajymif;0um; wqHcsnrf Qra&GU? &m*smykwf
ppfom;wpfcsKUd ESihf 'g;'kwu
f idk f ukvm;vlrsK;d wcsKUd wpftrd v
f ;Hk ukd arTaESmuf&mS azGMuonf/ tdro
f t
l rd o
f m;rsm; ro,f
,lEkdifaomypnf;rsm; txnft0wfrsm;ESifh usaemfwdkY\ txnft0wfrsm;ygrusef olwkdY,lMuonf/

awmfvSefa&;c&D;0,f

21

bkHaygufomausmf

usaemfwkdY em&D0ufcefYajymcGifh&aomtcg &m*smykwfwyfMuyfBuD; pdwfajymif;oGm;NyD; usaemfwkdYESpfOD;tm;


ppfXmecsKyo
f Ydk vku
d &f efajymawmhonf/ usaemfwEYdk pS Of ;D a&SUrS &m*smykwpf pfom;ESpOf ;D ESifh aemufr&S m*smykwpf pfom;rsm;
ESifh 'g;'kwu
f idk u
f v
k m;rsm;0kid ;f Ny;D ac:vmonf/ ,ck ppfawGyef;Ncv
H rf;ESifh a&Tbef;vrf;a'gif&h dS armifapmxG;D wkaYd etdrf
rS vrf;rBuD;odkY ac:aqmifvmonf/ vrfrBuD; (,ck csKdif;em; pwdk;)em;xd a&mufMuNyD/
armifapmxG;D onf &m*smykww
f yfMuyfBu;D tm; wpfvrf;vk;H wwGww
f w
G f [dEL pwefepD um;jzihf ajymvmonf/
armifapmxG;D ajymaom [dEL pwefepD um;\ t"dyg ,ftwkcd sKyrf mS wyfMuyfBu;D wko
Yd nf yifyef;qif;&JpmG vaygif;rsm;
pGm r,m;uGJ om;uGJjzpfaeNyD[k ,lqaMumif; wyfMuyfBuD; oabmwlvQif &ckdifrdef;racsmESpfOD;&Sdaom ae&mukd
oljyvkdaMumif; ponfwkdYyifjzpf&m ,ck csKdif;em;pwkd;a&SUa&mufvQif vlom;pm;vkdaom &m*smykwf wyfMuyfBuD;u
rif;ajymaomrde;f rb,frmS vJ[k jyefar;onf/ wcFEyk w
d vwfwavmOmPf&adS om armifapmxG;D u ,ckcsKid ;f em;pwk;d
wnf&mwGi&f adS om ESpx
f yfwu
dk af [mif;ukd vuf;dI xk;d jycg wyfMuyfBu;D wkYd rQvt
l w
k t
f w
k af omif;aomif;vkyv
f Qif
rde;f rwHcg; zGiafh y;rnfr[kw/f 'kw'f g;ukid x
f m;aom vltyk u
f dk xkv
d rf;(tk;d wef;buf&dS a&Tbef;vrf;)odYk oGi;f xm;yg/
usaemfac:ay;ygrnf[k ajymvku
d o
f nf/ &m*smykww
f yfMuyfBu;D \trdeaYf Mumifh 'kw'f g;ukid f ukvm;rsm; td;dk wef;buf&dS
a&Twef;vrf;bufoYkd 0ifomG ;Muonf/ usaemfv
h ufudk armifapmxG;D uqGNJ y;D a&SUrS ,if;tdrb
f ufoYkd vmonf/ usaemfwYdk
aemufrS &m*smykwf wyfMuyfBuD;ukd armifapmxGD; wpftm;wGef;NyD; ]]ajy;}}[laomtoHukd [pfum olvnf;ajy;?
usaemfvnf;ajy;? acG;ajy;? 0ufajy; ajy;&onf/ ppftyk cf sKyaf &;aMumifh arSmifcsxm;aom ppfawGNrKd UwGif usnq
f rH sm;
vTr;f rk;d oGm;onf/ yk;d MuL;rD;rsm;yso
H vkd usaemfwaYdk b;em;rS usnq
f rH sm;vnf; w0D0jD zwfomG ;awmh\/ usaemfwEYdk pS Of ;D
vrf;rBu;D rS OD;Owrvrf;ukd csK;d um j*pfzm;bke;f Bu;D ausmif;xd r&yfrem;ajy;vTm;Mu&\/ j*pfzm;bke;f Bu;D ausmif;0kid ;f
xJwiG f ikww
f w
k x
f idk if u
dk jf rnf;&if; rk;d aomuftkPu
f dk BuKd q&dk \/ rk;d aomuftkPaf &mufonfEiS fh if;bke;f awmfBu;D
ausmif;rSxu
G Nf y;D ukad rmifped x
f eG ;f ? uko
d mausmf (,ck Armhwyfrawmf Akv
d rf LS ;) wku
Yd kd ac:um usaemfwYdk nOfah oab;
rS vGwfcJhonfukd wifjyonf/ qwfkd;usacsmif;ukd ull; ppfawGNrdKUrSxGufcGmcJh&\/
vlrsKd;a&;t"dukPf;ukd toufay;umuG,fjcif;
qwf;dk usrif;uefwrYdk w
S qifh wefc;dk &GmodaYk &mufomG ;&m OD;ynmoD[xHomG ;&if;vm;&if; usaemht
f m; rsm;pGm
cspu
f Rr;f 0ifcahJ om wefc;dk q&mawmfBu;D ESifh vufaxmufq&mawmfrsm;u usaemfwt
Ykd m; vSKu
d v
f pJS mG BuKd qMdk uonf/
tpm;aumif;rsm;ESihf ae&mxkid cf if;rsm;ukd ay;Muonf/ usaemfwu
Ydk vnf; aowGi;f aoaygufrS vGwv
f mcJch surf sm;ukd
q&mawmfrsm;tm; wifjyonf/ ttdyfysuf tpm;ysufcHcJhaom usaemfwkdYvlpk 4-&ufceYfom wefckd;&GmwGif tpm;
aumif;rsm; pm;&ao;onf/ ukvm;-&ckdifvlrsKd;a&;t"dukPf;jzpfNyD; ajrykHNrdKUe,f &ufacsmif;ykdif;ESihf rif;jym;NrdKUe,f
yef;ajrmifBuD;acsmif;wkdYrS pwifjzpfcJhonf[k od&awmhonf/
usaemfwYdk xrif;pm; rajzmifah wmhNy/D wefc;dk q&mawmfBu;D tm; usaemfwt
Ydk m; avmif;&Snaf csmif;okYd avSjzihf
yk&Yd ef tyluyf&awmh\/ ppfawGNrKd UwGif tiwftjywf 'kuc u
H m aoab;rS oDou
D av;vGwv
f mcJah om usaemhtm;
apwemxufoefpmG jzihf auR;arG;vkad om q&mawmfrsm;onf usaemfwo
Ydk mG ;&ef avS&mS ray;/ tpm;taomufaumif;
rsm;ukdom zdzdpD;pD;auR;arG;\/ usaemftaMumif;trsKd;rsKd;jyum tyluyfjcif;aMumifh wefckd;&Gma&mufNyD; &ufow
wpfywfcefYwGifrS usaemfwdkYavmif;&Snfacsmif;odkY avSjzifha&mufEkdifcJh\/
avmif;&Snfacsmif;odkY a&mufoGm;aomfvnf; OD;ynmoD[ukdvnf;aumif;? ppfajy;u&iftrsKd;om; ppfom;
rsm;ukv
d nf;aumif;? usaemfwYdk rawGUawmhay/ OD;ynmoD[ajrmif;abGNrKd UwGif &So
d nf[o
k &d ojzihf ajrmif;abGNrKd UodYk
usaemfwdYk vku
d Mf uonf/ ajrmif;abGwiG f OD;ynmoD[ukd rawGU/ ZD;yifBu;D uRe;f bufoYkd OD;ynmoD[ul;Ny;D awmifpOf
urf;wkd; oGm;rnf[k od&onf/ OD;ynmoD[um; tqifoifhqihfqkdxm;aom avSrsm;? vrfjyrsm;jzihf oGm;onf/
usaemfwu
Ydk m; ra&mufz;l aom rodaom&Gmom;rsm;xHrS arwmapwemavSjzihf oGm;vm&&m OD;ynmoD[ukd usaemf
wkYd vku
d rf rSaD wmhay/ vku
d af va0;av a0;oGm;awmh\/ xdx
dk uf usaemfwo
Ydk nf qk;d 0g;aom acwfBu;D ukd rarQmv
f ifb
h J
&ifqkdif&jcif;yifjzpfonf/ ppfawGNrdKUwGif NrdKUjytkyfcsKyfa&;ysufNyD; ra&S;raESmif;wGif ppfawGckdif e,faygif;rsm;pGm
NrdKUaygif;rsm;pGmwkdYwGifvnf; ]rm&S,favm}jzihftkyfcsKyfaom tmPm&Sifaygif; rIdvkdaygufvmonf/ OD;*ErmwkdYu
NrKd Ua[mif;ESifh NrKd Ua[mif;NrKd Ue,f wpf0rS ;f wGiv
f nf;aumif;? OD;ode;f ausmaf tmif? OD;ausm,
f ESifh OD;yef;omatmifwu
Ydk
rif;jym;NrKd UESifh rif;jym;NrKd Ue,fwiG v
f nf;aumif;? aygufawme,fwiG f OD;xGe;f vSatmifuvnf;aumif;? igrif; igcsi;f pepf

awmfvSefa&;c&D;0,f

22

bkHaygufomausmf

]]rm&S,af vm}}jzihf tkycf sKyv


f su&f o
dS nf/ tmPm&Sirf sm;[k vufrw
S af &;xk;d xm;aom OD;ode;f ausmaf tmif? OD;ausm,
f
wkdYonf rif;jym;NrdKU? NrdKUa[mif;NrdKU ausmufawmfNrdKUESihf ,if;NrdKUe,frsm;ukd ]]rm&S,favm}}Oya'jzihf tkyfcsKyfvsuf&SdcJh
onf/ ppfawGckid f bl;oD;awmifNrKd U? armif;awmNrKd UppfawGNrKd UwkrYd t
S y aygufawm? rif;jym;? NrKd Ua[mif;? ausmufawmf?
ykPm;uRef;? &aohawmifNrdKUwkdYwGif NAdwdoQe,fcsJUtkyfcsKyfa&;ysufvsuf&SdcJhonf/
OD;ynmoD[ukd vku
d rf rDaomusaemfwv
Ydk pl k rif;jym;NrKd U&Sd ukb
d at; (usaemfwYdk ausmif;om;or*\ ta&;yg
aomacgif;aqmifwpfOD;jzpfcJhonf/ ,ck &efukefuefawmfuav; ausmif;q&mtjzpf vkyfukdifaeonf)\ rdbrsm;
tdrw
f iG f wnf;ckad exkid o
f nf/ rif;jym;NrKd U&Sd usaemfwYdk ausmif;om;rsm; or*udk usaemfwu
dk w
f eG ;f csut
f wkid ;f rif;jym;
NrdKU e,fykdif0efaxmufkH;wGif ausmif;om;ESihf vli,f 400-cefYwkdYyg0ifaom tpnf;ta0;usif;yonf/
,if;tpnf;ta0;wGif usaemfu ukvm;-&ckid v
f rl sK;d a&; t"dukP;f rjzpfoifah Mumif;? ukvm;-&ckid v
f rl sK;d a&;
jzpf&jcif;\t"dutaMumif;&if;rSm NAdwdoQe,fcsJUorm;\aoG;cGJtkyfcsKyfa&;pepf Divide and Rule qkd;aMumifh
jzpfaMumif;/ ,if;aMumihf t"duw&m;cHrSm NAdwdoQe,fcsJUorm;rsm;omjzpf NAdwdoQe,fcsJUpepfudk ukvm;? csif;?
crGD;? &ckdifyl;aygif;NyD; wkduf&rnfjzpfaMumif;? NAdwdoQe,fcsJUorm;vufrS vGwfvyfa&;ukd t&,l&rnf jzpfaMumif;?
,if;aMumifh ,ckjzpfaeaom ukvm;&ckdifvlrsKd;a&; t"dukPf;ukd &yfpJoGm;atmif usaemfwkdY toufay;
aqmif&Guf&rnfjzpfaMumif;wkdYudk a[majymonf/
usaemfokdY a[majymkHru ukvm;-&ckdifvlrsKd;a&;t"dukPf;wm;a&;twGuf OD;ynmoD[xHvliSm;NyD;
vTw&f efpma&;aeqJwiG f usaemfwt
Ydk m; tmPm&Si?f ode;f ausmaf tmif? armifausm,
f wyfrS rif;jym;NrKd Uukd tkycf sKy&f ef
tmPmvTJmxm;aom tmPm&Sif OD;a&T, (tNidrf;pm;ausmif;q&m ? ,ck ppfawGNrdKU avQmufvTmpma&;) ukdrJarmif
ESihfwpfOD;wkdY\ apckdif;csuft& vufeufukdif 10-OD;cefYwkdYu taoowf&ef 0kdif;brf;awmhonf/ usaemfu
OD;ynmoD[xH a&;qJpmukdawGU&m usaemfwkdYtm; 0kdif;brf;olrsm;xJrS acgif;aqmifvkyfolonf ,if;pmukd ,lNyD;
em&D0ufcefaY ysmufomG ;onf/ b,foEl iS o
hf mG ;aqG;aEG;onfudk usaemfwrYdk odMu/ em&D0ufcefw
Y iG f oljyefa&mufvmNy;D
usaemfwt
Ydk m; rif;jym;tcsKycf ef;wGif csKyaf ESmifvu
dk af wmhonf/ ,if;aeYwiG f usaemfwt
Ydk m; brf;olrsm;ESifh oGm;brf;
onfh usaemfwkdYuJhodkY tbrf;cH&aom tpkd;&ausmif;q&m OD;armifomyef;ukd qGJxkwfcg rif;jym;abmfvkH;uGif;wGif
"g;jzifh tykdif;ykdif;jzwf owfjzwfypfvkdufMu\/ xkdpOfu ]]rm&S,favm}}jzifh tkyfcsKyfaom tmPm&Sifrsm; brf;qD;
vQif rqkdif;rwGbJ vufiif;owfjzwfjcif;cH&onfukd tm;vkH;todjzpfonf/
tcsKyo
f rm;rsm; uif;rJah eonfrmS tawmfMumNyjD zpfaom rif;jym;tcsKycf ef;rS Murf;yk;d (*sy;dk )rsm;onf tbrf;cH
&aomomausmf (,ck Armhwyfrawmf Akv
d rf LS ;)armifapmxG;D ? armifped x
f eG ;f ESifh usaemfwt
Ykd m; nOfah &maeYyg xkid
f yif
raeEkdifatmifonftxd aoG;pkwfMuawmh\/ ao&rnfhtwlwl aysmfaysmfaoMupkdY[laom usaemfwkdYqkH;jzwfcsuf
twkid ;f &ckid 'f ;Hk oDcsi;f rsm;ukd oDqu
dk m usaemfwYdk aeYra&G; nra&G; 'k;H uMuawmhonf/ ig;aumif; [if;aumif;rsm;ESifh
udak 0ausmEf iS hf ukb
d at;wkt
Yd rd rf yS aYdk om xrif;rsm;ukv
d nf; Nred af &&Suaf & pm;aomufMu&\/ tcsed rf a&G; towfc&H
rnfjzpfaom ]]rm&S,af vm}}jziht
f yk cf sKyo
f nfh tmPm&Sirf sm;\ "g;atmufwiG f uHq;dk rnf[k qkad umif;qk&d rnfjzpfaom
usaemfwkdYum; xyfqifhaowGif; aoaygufESihf &ifqkdifwkd;&jyefonf/
OD;*Erm? OD;odef;ausmfatmif? OD;ausmf,? OD;xGef;vSatmifwkdYu ]rm&S,favm}jzihf tmPm&Sifrsm;tjzpf
tkycf sKyMf uouJo
h Ykd NAw
d o
d Qppftyk cf sKyaf &;uvnf; ]rm&S,af vm}ppfOya'jzihf qufvuftyk cf sKyv
f suf &Scd o
hJ nf/ ppfawG
ckdifta&;ykdif OD;ausmfckdifonf ar*sm(AkdvfrSL;) OD;ausmfckdifjzpfvmNyD; ppfawGckdiftwGif;&Sd NrdKUrsm;ukd a*:&cg;ESihf
&m*smykwfppfom;rsm; tjynhfwifxm;aom trf? *sD? bD? ppfoabFmrsm;jzifh oGm;vmtkyfcsKyfvQuf&SdcJhonf/
usaemfwkdY rif;jym;tcsKyfcef;wGif&SdpOf wpfaeYaomnOfh 9-em&DausmfcefYwGif rif;jym;wpfNrdKUvkH; tkwftkwf
aomif;aomif;jzpfcg ajy;vTm;oHrsm; vTrf;rkd;oGm;onf/ tcsKyfcef;wGif;&Sd xkdifckHay:wuf usaemfwkdY MunhfMu&m
vufqGJ"gwfrD;rsm;jzihf aoewfrsm;ukd toifhukdif ppfpnf;urf;jzihf wufvmaom a*:&cg;ESihf &m*smykwfppfom;
rsm;ESifh ar*smOD;ausmcf idk w
f u
Ydk dk awGUjrif&onf/ ar*smonf aygufawmNrKd Uwnf&m aygufawmjrpfrS rif;jym;odv
Yk mpOf
a&vrf;wGiaf wGUaom avSwpfp;D jynhyf gonfh ocifarmifarmifEiS hf t&yfom; 10-OD;ausmcf efu
Y dk wpfO;D rQ t&Sirf xm;bJ
aoewfjzihf ypfowfcJhNyD; rif;jym;okdYvmjcif;jzpfonf/ ukdbZH\bcif tNidrf;pm;puf&Sifw&m;olBuD; OD;omZHOD;tyg
t0if NrKd UvlBu;D rsm;ukd ac:xkwNf y;D rif;jym;aiGwu
dk rf S ocifrsm; todr;f cHvu
dk &f aomaiGrsm;ukd wpfjym;rusejf yefay;
&rnfqkdaom &mZoHtwkdif; xkdvlBuD;rsm;\tdwfxJrS aiGrsm;ukdavsmfay;vkduf&onf/

awmfvSefa&;c&D;0,f

23

bkHaygufomausmf

ar*smwkv
Yd pl k *gwfxo
J 0Ykd ifvmNy;D usaemfwv
Ydk pl k toJwxdwx
f w
d jf zihf tdyaf ,mifaqmifaeMu\/ ar*smu
rif;jym;NrdKUykdif OD;armifomyGihf(,ck tNidrf;pm;,loGm;aom yJcl;wkdif;rif;BuD;) ukd ]]tcsKyfcef;xJ b,folawG&SdovJ}}
[k ar;onf/ apwemaumif;&SdNyD; vdrmyg;eyfaom NrdKUykdif OD;armifomyGifhu ]]vli,fwpfpk t&ufrl; wpfnOfhcsKyf
xm;&w,f? eHeufwGif vTwfvkdufygr,f}}jyefajymonf/ OD;armifomyGifhajymqkdcsufukd ar*sm,kHMunfojzifh rif;jym;
tcsKyaf y:koYdk rwufcb
hJ J tcsKycf ef;atmufqifrh S jyefomG ;onf/ aowGi;f aoaygufxw
J iG f xyfqifah oaygufw;dk aom
usaemfwv
Ydk pl k aorif;cHwiG ;f ESifh vGo
J mG ;&jyefawmhonf/ tNrw
J rf;t&ufr;l Ny;D ]]rm&S,af vm}}jzihf &ufpufMurf;MuKwf
pGm tkyfcsKyfcJhaomar*sm(&ckdiftrsKd;om; tkdifpDtufpfwpfOD;jzpfonf)wkdYonf ,if;aeYnOfhcsif;yif trf? *sD? bD
ppfoabFmjzihf rif;jym;rSxGufcGmoGm;Muavonf/
aeYa&mnOfyh g xkid rf aeEdik af tmif Murf;yk;d (*sy;dk )ESyd pf ufr/I rdepfpueyYf idk ;f wGif aoqk;H Ekid o
f nfx
h ufjrufaom
tmPm&Sirf sm;\"g;atmufwiG f &ufowEpS yf wfcefY rif;jym;tcsKycf ef;wGif aexkid v
f su&f pdS Of ajrmif;abGausmif;tkyf
Bu;D OD;aomMumatmif (ajrmif;abGpmoifausmif;ukd uk,
d yf idk x
f al xmifNy;D uk,
d w
f idk af usmif;tkyBf u;D tjzpf aqmif&u
G f
cJo
h nf/ usaemf\toJcsi;f zvS,x
f m;aom vkyaf bmfvyk b
f uf ukad rmifped v
f \
S bcifjzpfonf/ Ekid if aH &;MoZmwdur
ESifh vlx,
k MHk unfru
I dk vIu
d v
f pJS mG cH,cl &hJ ol jzpfonf/) rif;jym;tcsKycf ef;&Sd usaemfwx
Ydk o
H Ydk rarQmv
f ifb
h J qku
d q
f u
dk Nf rKd uf
NrdKuf a&mufvmonf/ yg;pyfrSvnf; wwGwfwGwfajymonf/ q&mBuD;u ]'DaumifawG awmfawmfrkdufuef;w,f?
rif;wkdYudk brf;xm;'g odvQifodcsif; igvkdufvmw,f? rif;wkdYigESihfvdkufNyD; ightdrfwGif aumif;pGmpm;aomufaeMu}
[k a'grmefESihfajymonf/
rif;jym;tcsKycf ef;rSvw
G v
f maom usaemfwv
Ydk pl o
k nfe rif;jym;NrKd UxJ&dS usaemfwYdk ausmif;om;acgif;aqmifrsm;
ESifh rdwfaqGrsm;ukd vIdufvSJpGm EIwfqufNyD; q&mBuD;aomMumatmifESifhtwl ajrmif;abGNrdKUodkY vkdufoGm;Muonf/
q&mBu;D pDpOfay;onft
h wkid ;f q&mBu;D tdrEf iS u
fh yfvsu&f adS om ajrmif;abGpmoifausmif;wGif wnf;ck&d onf/
ttdyfaumif;? tpm;aumif;rsm;jzihf q&mBuD;u usaemfwkdYtm; jyKpkysKd;axmifay;\/ q&mBuD;xHrS tmPm&Sifrsm;
jzpfaom OD;odef;ausmfatmif? OD;armifausmf,wyfzGJUrsm;wGif usaemfwkdY\ausmif;om;acgif;aqmif wpfOD;jzpfol
armifuHBuD; (xkdpOfu ajrmif;abGausmif;wGif txufwef;jyq&mvkyfcJhonf/ usaemfwkdY aESmifzGJUcJhaom tvHeD
uGejf rLepfygwDEiS fh 'Dru
dk a&pDopfygwDww
Ydk iG v
f nf; ta&;ygaom acgif;aqmifwpfO;D tjzpf vkyu
f idk af qmif&u
G cf o
hJ nf/
,ckausmif;q&mjzpfaeonf) twGi;f a&;rSL;jzpfaejcif;? OD;ode;f ausmaf tmifwu
Ykd dk todray;yJ usaemfwt
Ydk m; okwo
f if
vkd ,ckuJhodkYbrf;&jcif; ponfwkdYukd od&awmh\/
q&mBu;D tm; usaemfu NAw
d o
d Qe,fcsUJ wku
d x
f w
k af &;ESifh vGwv
f yfa&;wku
d yf cJG ef;rsm;ukd tao;pdyw
f ifjyonf/
vGwv
f yfa&;wku
d yf w
JG iG f bk&H efol NAw
d o
d Qe,fcsUJ pepfudk wku
d &f rnfjzpf&m crG;D ? csi;f ? rlqvifEiS fh &ckid w
f v
Ydk ufwn
JG n
D D
yl;aygif;wku
d cf u
dk &f efv
dk ,aeYjzpfaeaom ukvm;-&ckid v
f rl sK;d a&; t"dukP;f ukd toufay;wm;jrpf&rnfjzpfaMumif;
wku
Yd dk tajccHxm;Ny;D txyfxyfaqG;aEG;a0befjyonf/ ESp&f uf ok;H &uf usaemfaqG;aEG;a0befjyaomtcg q&mBu;D
oHo,uif;pGmjzihf vufco
H mG ;\/ ,if;aMumifh q&mBu;D u ukvm;-&ckid t
f "dukP;f xJ rD;w[ke;f [ke;f awmufavmif
rIatmufwiG f epfreG ;f vsu&f adS om ausmufawmfNrKd Ue,fwiG f &Sad eonfh OD;ode;f ausmaf tmifwx
Ydk H usaemfEiS ahf wGUqkaH qG;
aEG;a&;twGuf taMumif;Mum;ay;rnf[k wm0ef,o
l mG ;o\/ q&mBu;D wm0ef,al qmif&u
G af y;csut
f wkid ;f tmPm
&Sif OD;odef;atmifausmf? OD;armifausmf,wkdYESihf rMumrDusaemf aqG;aEG;yGJ usif;y&\/
rif;jym;AkdvfwJwGif OD;odef;ausmfatmif? OD;armifausmf, tygt0if olwkdYacgif;aqmifrsm;ESihf usaemfwkdY
NAdwdoQe,fcsJUwkdufzsufa&;ESihf vGwfvyfa&;vrf;pOfukd tajccHNyD; aqG;aEG;Muonf/ 2-&uf 3-&ufponfhjzihf
txyfxyftvDvD aqG;aEG;Muonf/ ukvm; 200 ukd wpfOD;wnf; owfcJhNyD/ ukvm; 300-ukd wpfOD;wnf;owfcJh
Nyq
D Ndk y;D *kPw
f *k P
k Nf yKd if tom;,laecJah om OD;ode;f ausmaf tmifwEYdk iS yhf gvmaom wyfAv
dk w
f yfom;wku
Yd v
kd nf; usaemf
u NAw
d o
d Qe,fcsUJ wku
d zf suaf &;ESifh vGwv
f yfa&;Ekid if aH &; w&m;rsm;ukd a[majymjyonf/ OD;ode;f ausmaf tmif tygt0if
acgif;aqmiftrsm;pku vufcHouJhokdY if;wkdY\ wyfAkdvfwyfom;trsm;pkuvnf; vufcHMuonf/ NAdwdoQe,fcsJU
wku
d zf suaf &;ESifh vGwv
f yfa&;vrf;pOfudk vufrcHbJ xGuo
f mG ;olrsm; &Scd o
hJ vdk ,if;vrf;pOfudk vufcNH y;D topf0ifvm
olrsm;vnf; &S\
d / ,if;aMumifh wyfwiG ;f oabmw&m;ukd jyKjyifNy;D tajccHppfynmukd usaemfwYdk acgif;aqmifoifMum;
&avawmh\/

awmfvSefa&;c&D;0,f

24

bkHaygufomausmf

OD;ode;f ausmaf tmif polwEYdk iS fh usaemf &if;ES;D vmaomtcg ukvm; &ckid v


f rl sK;d a&;t"dukP;f \jzpf&yfrsm;ukd
odvm&onf/ usaemfvnf; ,if;t"dukP;f ukd tajccHusus oabmaygufvm&onf/ ukvm;-&ckid t
f "dukP;f jzpf&
jcif;onf NAw
d o
d Qe,fcsUJ pepfq;dk rsm;teuf ]aoG;cGt
J yk cf sKyaf &;} (Divide and Rule) onf t"dut&if;cH uryidk ;f w&m;cH
jzpfonf/ NAdwdoQe,fcsJUonf uvdefusaomenf;jzihf &ckdifjynftm; ukdfvkdeDuRefb0okdY oGwfoGif;cJhpOfupNyD;
&ckid t
f rsK;d om; vGwv
f yfa&;wku
d yf o
JG nf vufeufpu
JG idk ef nf;jzifv
h nf;aumif;? Ekid if aH &;enf;? pnf;k;H a&;enf;rsm;jzihf
vnf;aumif;? toGifoPmeftrsKd;rsKd;jzifhay:cJhonf/ tdEd,EkdifiH? jrefrmEkdifiHponfwkdYwGif xif&Sm;cJhaom NAdwdoQ
e,fcsUJ qefu
Y siaf &; acgif;aqmifwpfO;D jzpfcahJ om &ckid t
f rsK;d om; OD;OwrESifh &ckid t
f rsK;d om;acgif;aqmifrsm;rSm usaemf
wkaYd cwfwidk f NAw
d o
d Qe,fcsUJ pepfq;dk ukd qefu
Y siw
f u
dk zf suMf uonf/ NAw
d o
d Qe,fcsUJ onf oltyk cf sKyaf &;wnfNraJ &;twGuf
&ckid jf ynfwiG f aoG;cGaJ &;? tkycf sKyaf &;pepfq;dk ukd taumiftxnfjzihf toufoiG ;f vmcJo
h nf/ Ekid if jH cm;rS&maygif;rsm;
pGm ukvm;rsm;ukd &ckdifjynfokdY oGif;NyD;ajr,mrsm;ukd ay;cJhonf/ ukvm;ajr&Sifpepfukd xlaxmifay;cJhonf/ ukvm;
ajr&SiBf u;D rsm;onf uk,
d yf idk af ps;rsm;ESihf qkid Bf u;D rsm;ukd wbufrv
S nf; wnfaxmifco
hJ nf/ {&mrtwk;d Bu;D pm;pepfudk
jyKum &ckid t
f rsK;d om;rsm;\v,f,majrrsm;ukd odr;f ,lco
hJ nf/ ukvm;vlru
kd rf sm;ukd arG;jrLxm;Ny;D olwNYdk c?H olw&Ydk mG okYd
&ckid t
f rsK;d om;uREJ mG ;rsm; 0ifvmvQijf yefray;bJ xm;jcif;ESifh &ckid t
f rsK;d orD;rsm;ukd zsuv
f zdk suq
f ;D vkyjf cif;xd jyKvyk f
vmcJhMuonf/ ,if;aMumifh ukvm;"e&Sif? ajr&Sif? aps;ykdif&Sif? qkdifykdif&SifwkdYESihf &ckdiftrsKd;om; v,frJh,mrJhrsm;\
y#dyuonf ESpfaygif;rsm;pGm tjrpfwG,fvmaom y#dyujzpfcJh&onf/
vuf&dS NAw
d o
d Qe,fcsUJ qefu
Y siaf &; vIy&f mS ;rIrsm;wGiv
f nf; ukvm;"e&Sif ajr&SiBf u;D wko
Yd nf tpOftvmtm;
jzihf NAw
d o
d Qe,fcsUJ \ t&m&St
d &mcHrsm;ESifh ykvyd w
f \
Ydk ajrm ufyifah y;csut
f & rsK;d cspaf usmOf ;D wkt
Yd m; zrf;qD;Ny;D tdE,
d
ukrd v
D maxmifoYkd ykcYd phJ Ofuyif yke;f vQK;d 0Suv
f QK;d vkyaf e&aom Ekid if aH &;orm;rsm;ukd NAw
d o
d Qe,fcsUJ tvku
d s axmufvrS ;f
ay;&onf/ olwkdYtaejzihf (OD;odef;ausmfatmifwkdYtaejzifh) wkdif;&if;om; rlqvifaus;&Gmrsm;ukd rxdckduf&atmif
apmihfxdef;xm;jcif;ukdvnf; usaemfodcJh&awmh\/
,if;tjyif xkdtcsdefu EkdifiHa&;a&SUaqmifrIay;xm;aom vef'ef t*Fvefjynf 0wfvkHawmf&a&SUaeBuD;
OD;omZHvES iS fh OD;atmifxeG ;f OD;wkYd Bu;D rSL;onfh &ckid "f e&Sit
f rsK;d om; tzGUJ tpnf;jzpfaom &ckid w
f idk ;f vk;H qkid &f m wkid ;f &if;
om;tpnf;tk;H onf NAw
d o
d Qe,fcsUJ wku
d zf suaf &; vGwv
f yfa&;twGuf wdusaom Edik if aH &;vrf;pOfr&Scd jhJ cif; jzpfonf?
OD;omZHvS? OD;atmifxGef;OD; polwkdYrSmvnf; yvuf0e,ftwGif; awmBudKawmifMum;rsm;xJwGif vQKd0Sufaexkdifum
tk<H uaeaomjynfov
l x
l u
k dk uH,uHajrmufO;D aqmifrrI ay;Ekid jf cif;wkaYd Mumifv
h nf; ukvm;-&ckid v
f rl sK;d a&;t"dukP;f
us,fjyefYeufIdif;pGm jzpfcJh&jcif;ukd usaemfodcJh&awmh\/ urydkfif;tajccHrsm; rnfokdY&Sdygap ,aeYvufiif;wm0efrSm
NAw
d o
d Qe,fcsUJ pepfwu
dk x
f w
k af &;ESifh vGwv
f yfa&;omvQi?f usaemfw\
Ydk wm0efjzpfojzihf ,if;wm0efudk usaemftouf
ay; aqmif&GufEkdfifcJhonfukd usaemfMunfEl;rdonfrSm trSefyifjzpfygonf/ ausmufjzLckdif? ajrykHNrdKUe,fESifhwuG
ppfawGckdif? aygufawm? rif;jym;NrdKUa[mif;? ausmufawmf? ykPm;uRef;? paomNrdKUe,frsm;wGif ukvm;? &ckdif
t"dukPf;rD; Nidrf;cJh&avNyD/

Akdvf&efatmifESihftwl ppfawGNrdKUodkY csDwufjcif;


OD;ode;f ausmaf tmifwYdk wyfzUJG rsm;ukd tajccHNy;D usaemfwYdk Ekid if aH &;oabmw&m;rsm;ESifh ppfynmtajccHrsm;
osifay;aepOf ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf? &ckdifppfaMumif; Akdvf&efatmifwyfzGJUrsm;ESihf *syefrsm; rif;jym;NrdKUodkY
a&mufvmMuonf/ ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf Akdvf&efatmif wyfzGJUrsm;ESihf usaemfwkdY OD;odef;ausmfatmifwkdY
t<uif;rJh yl;aygif;vku
d Mf uonf/ Akv
d &f efatmifEiS t
hf wl &ckid jf ynftyk cf sKyaf &;bufudk wm0ef,x
l m;aom ukjd rvnf;
ygvmonf/ Akdvf&efatmifwyfrsm; *syefwyfrsm;? rif;jym;okdYa&mufvQifyif ukdbpHwkdYvnf; yg0ifvmonf/ ukdjrudk
rDjS irf;Ny;D wuov
kd af usmif;om;rsm;vnf; yg0ifvmMuonf/ Akv
d &f efatmifEiS w
fh uG vufaxmufAv
dk rf sm;ESifh ukjd rwkYd
tm;jzpfvQuf&Sdaom vkyfvQuf&Sdaom vkyfief;aqmifwmrsm;ukd usaemftao;pdyfwifjyonf/ ukdodef;ausmfatmif
wku
Yd dk ao'Pftjypfrsm;xday;&ef Akv
d &f efatmifwYdk pDpOfxm;csurf sm;vnf; ysujf y,fomG ;atmif usaemf aqmif&u
G f
vku
d o
f nf/ ESp&f uf ok;H &ufcefrY Q tpDtpOfjyKNy;D ? avSrsm;avmif;rsm; pkcg Akv
d &f efatmifwEYdk iS t
hf wl us;D rif;uefacsmif;
bufrSaeNyD; ykPm;uRef;ukd odrf;ykdufMuonf/

awmfvSefa&;c&D;0,f

25

bkHaygufomausmf

Akdvf&efatmifESifh usaemfwdkY ykPm;uRef;NrdKUwGif wyfpGJaepOf ppfawGNrdKUrS ukvm;wefjrpfodkYqefNyD; NAdwdoQ


trf*sDbD ppfoabFmrsm; wufvmMuonf/ ausmufqdyfpcef;&Sd *syefrsm;u armfwmtajrmufrsm;jzihf ypfcwfojzihf
NAdwdoQtrf*sDbDppfoabFmrsm; ppfawGbufodkYjyefvnf qkwfcGgoGm;Muonf/ rMumrD ykPm;uRef;acsmif;twkdif;
rD;oabFmwpfpif;0ifvmonf/ ar*smOD;ausmfckdif pD;avh&Sdaom rD;oabFmjzpf&m ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmfu
0kid ;f 0ef;ypfcwfMuonf/ ,if;rD;oabFmjyefvn
S afh jy;&m q&m0efO;D atmifomvS rD;oabFmrS ckeq
f if;vku
d \
f / urf;odYk
wufvm&m Armhvw
G v
f yfa&;wyfrawmfusnq
f o
H ifNh y;D toufaysmufomG ;&onf/ aemifro
S &d onfrmS rlqviftrsK;d
om;acgif;aqmifrsm;\ aqG;aEG;&efajymjycsuft& ar*smOD;ausmfckdif rD;oabFmjzifhoGm;onf/ bll;oD;awmifNrdKUe,f
a*:wljyifteD;odkYa&mufvQif oabFmqkdufuyfrnfh qdyfurf;ukd oabFmtay:xyfOD;ykdif; jywif;rSMunhfaeaom
ar*smOD;ausmcf idk t
f m; BuKd wifae&m,lxm;aom rlqviftrsK;d om; vufeufuidk rf sm;u ypfcwfvu
dk o
f nf/ OD;ausmcf idk f
\&if0ukd usnq
f aH zmufxiG ;f oGm;&m bl;oD;awmifrS q&m0ef OD;atmifomvSwYdk Muyfrwfuo
k aomfvnf; r&Ekid
f
ppfawGodkYvmMu&m ,if;rD;oabFmjzihf OD;atmifomvSwkdY vkdufvmcJhjcif;ukd od&awmhonf/
q&m0efO;D atmifomvS aoqk;H cJah omjzpf&yfNy;D aemufwpfaeYwiG f Akv
d &f efatmifEiS fh usaemfwYdk ppfawGaus;k
vuftjrifhuRef;&GmodkY ,if;avSrsm;jzifhyif csDwufvmMuonf/ tjrifhuRef;wGif wyfpcef;csMuonf/ Akkdvf&efatmif
wkdufkdufwm0efay;csuft& udkarmifpdefvS (ajrmif;abG ausmif;q&m) ESihfusaemf &efolowif;axmufvSrf;&ef
ppfawGNrdKUodkY vmMu&onf/ xkdtcsdefwGif &ckdiftrsKd;om;ukd rJrJjrifvQif &m*smykwfppfom;rsm;u ypfcwfowfjzwf
aecsdefjzpfonf/ ppfawGNrdKU&Sd &efolNAdwdoQowif;ukd avmufvSrf;NyD; usaemfwkdYESpfOD;jyefvmMu&m Muufukdif;wef&Gm
tvGef tyifBu;D atmufwiG f jcpfjcpfyal eaom ae'Pfudk umuG,&f if; usaemfwEYkd pS Of ;D oabmwlncD sujf zifh Akv
d &f ef
atmifxHrS ay;vkdufaom *syefypwkdukd pwifypfcwfonf/ av;Budrf ig;Budrfypfonf/ wpfcsufrSrayguf? ukdpdefvS
,if;ypwu
dk dk jyKjyifNy;D ajcmufBurd f ckEpS Bf urd yf pfonf/ wpfcsurf Qrayguf? tu,f &efoEl iS afh wGUvQif ypwt
dk m;
ukd;jzihf &efolukd ypfrdvQif &efolusnfqHjzifh usaemfwkdYaoMurnfukd ajymMuNyD; ESpfOD;waomaom&DarmMu\/
usaemfwkdY axmufvSrf;&cJhaom owif;rsm;ukd Akdvf&efatmifxH wkdufkdufay;ykdYMu&onf/
*syefppfav,mOftultnDjzihf ausmufqdyfrS wefckd;? rif;uHwkdYukd jzwfNyD; ppfawGNrdKUodkY *syefrsm;
ppfwaMumif;? &ckdifwkdif;vkH;qkdif&m wkdif;&if;om; tpnf;tkH;acgif;aqmifrsm;jzpfMuaom ukdomZHvS? ukdbpHESihf
aumvdyaf usmif;om;rsm;ukd tjrifu
h Re;f wGif xm;cJNh y;D Armhvw
G v
f yfa&;wyfrawmfEiS t
hf wl usaemfwYdk ausmufwef;?
Muufukdif;wefwkdYukdjzwfcg ppfawGodkY ppfaMumif;wpfaMumif; csDvsuf ppfaMumif;BuD;ESpfaMumif;yfNyD; ppfawGukd
csw
D ufvmMuonf/ Akv
d &f efatmifEiS fh usaemfwYdk ,ck Muufuidk ;f wef&mG teD;okaYd &mufvQif a&SUajy;uif;rS aoewfypf
oHrsm; Mum;&onf/ rarQmfvihfaom&efolESihf a&SUajy;uif;wkdufyGJjzpfNyD[k usaemf,lq\/ rdepftenf;i,ftwGif;
a&SUajy;uif;rS Akv
d &f efatmifxH owif;yko
Yd nf/ Akv
fd &f efatmifEiS hf usaemfwYdk ,ck oufu,fjyifaps;teD;rS jzwfoef;
csDwufvmonfhtcg a&SUajy;uif;rS rSm;NyD;ypfrd aoqkH;aeaom rlqviftrsKd;om;ESpfOD;ESifh ,if;olwkdYo,f,lvm
aom vufweG ;f vSn;f wpfp;D jynhf pD;u&ufaowmrsm;ukd awGU&onf/ ,if;pD;u&ufaowmrsm;ukd o,f,Ml uonf/
qufvufcsDwuf&m ppfawG &ckdifocsKif;teD;okdYa&mufvQif oJacsmif;bufodkY oGm;vrf;&Sd ppfawGNrdKUwGif
tBu;D qk;H jzpfaom 0g,mvufpuf taqmuftOD;ukd odr;f ,lonf/ &efocl ck rH I tvsO;f r&S?d ,if;rS ar,kvrf;twkid ;f
csDwufMujyef&m NAdwdoQppfwyfESifh ykvdyfwyfrsm;xm;cJhaom ykvkwfawmifESihf av,mOfuGif;ukd odrf;ykdufvkdufMu
onf/ ar,kvrf;twkid ;f qufvufcsw
D ufcg tdE,
d tify;D &D;,,fbPf (Imperial Bajk of India) ,ck ppfawGckid f
bDtD;'DpDkH;ukd usnfqHwpfcsufrQ razmuf&bJ odrf;,l&onf/ usnfwHwpfcsufrQ razmuf&bJ odrf;,lcJhaom
tdEd,tifyD;&D;,,fbPfwGif aiGaMu;wpfjym;rQrawGU/ tdEd,tifyD;&D;,,fbPfESihf ukduftenf;i,fa0;aom
wkid ;f rif;Bu;D k;H tygt0if k;H Bu;D uEm;rsm;ukv
d nf; qufvuford ;f Mu\/ ppfawGNrKd U\ESv;Hk onf;yGwjf zpfaom tcsuf
tcsmrsm;tm;vkH; usaemfwkdY wyfrawmfvufxJa&mufoGm;NyD? Akdvf&efatmifESifh usaemfwkdY csDwufvmaom
vrf;wpfavQmufwGif *syefppfav,mOfwpfpif;ysH0Jay;NyD; ulnDonf/
wpfaeYvkH; jcpfjcpfawmufylaeaomae'Pfukd cHNyD; csDwufvm&jcif;aMumifh a&ukd tirf;r&aomufvkdMu
aom usaemfwkdYonf a&ukdppfaq;aeqJjzpf aomufcGifhr&Mu/ ESpfem&DcefYMumrS a&aomufcGihf&Muonf/
Akv
d &f efatmifEiS hf ppfXmecsKyu
f dk tdE,
d tify;D &D;,,fbPfwiG f wyfpNJG y;D tjcm;wyfzUJG rsm;onf yviaf wm&Sd tdrBf u;D
tdrfaumif;rsm;wGif ae&m,lMuonf/ c&pf,mefbkef;awmfBuD;wpfyg; c&pf,efoDv&SifESihf ,if;bkef;awmfBuD;wkdYu

awmfvSefa&;c&D;0,f

26

bkHaygufomausmf

arG;jrLapmifha&Smufxm;aom rdbrJhtrsKd;orD;wpfpkukdom ppfawGNrdKUwGif awGU&avonf/


uk,
d pf rG ;f &So
d rQ OmPfprG ;f &So
d rQ tepfemcH taocHcg k;d ajzmifph mG aqmif&u
G w
f wfaom usaemf\pdw"f gwfudk
od&edS m;vnfvmaom Akv
d &f efatmifu ppfawGNrKd UwGi;f okYd 0ifvmrnfo
h rl sm;\ udpa &;&mrsm;? wyfrawmfa&;&mrsm;
wkdYukd aqmif&GufEkdif&ef olYppfXmecsKyfwGif jyefMum;a&;wm0efcHtjzpf aqmif&Guf&efwkdufwGef;csuft& usaemf
Akv
d &f efatmif ppfXmecsKy\
f jyefMum;a&;wm0efudk xrf;aqmifonf/ Akv
d &f efatmifonf olw
Y yfxrJ S tm;xm;aom
AkdvfwpfpkESihf usaemfhukda&G;cs,fNyD; tdyfzefapmihfwm0efukd ,lckdif;onf/
ppfawGNrKd Uukd odr;f Ny;D wpfywfcefw
Y iG f ukvm; &ckid v
f rl sK;d a&; t"dukP;f rD;ukd tNy;D ykid cf sKyNf irfd ;f apa&;twGuf
usaemf\wifjycsut
f & &ckid f rlqvifacgif;aqmifwpfO;D jzpfcahJ om txufwef;a&SUaeBu;D uk,
d mqde;f tdrf o
f Ykd tdrw
f idk f
,ma&muf usaemfwYdk oGm;Mu\/ rSeaf rmfawmfum;wpfp;D wGif Akv
d &f efatmif? &ckid jf ynf tkycf sKyaf &;wm0efcH ukjd rESifh
usaemftygt0if vlig;OD;? ajcmufOD;cefYjzpfoGm;NyD; OD;,mqdef;tdrfwGif OD;,mqdef;ESihfawGUMuonf/ usaemfwkdYu
bk&H efol NAw
d o
d Qe,fcsUJ wku
d af &;ESifh vGwv
f ufa&;twGuf wkid ;f &if;om;vlrsK;d aygif;pkH nDw
G af &;ukv
d adk Mumif; tus,f
w0ifh&Sif;jyMuonf/ &ckdifwkdif;&if;om;pdwfjynhf0aom OD;,mqdef;onf ol\EkdifiHa&;vkyfaqmifcsufrsm;udkvnf;
ajymjycg ukvm;-&ckid v
f rl sK;d a&;t"dukP;f wm;a&;twGuf olprG ;f &nf&o
dS rQ vkyu
f ikd o
f mG ;rnfudk ESpaf xmif;0rf;ajrmuf
pGm wm0ef,v
l u
dk o
f nf/ odaYk omf bl;oD;awmif? armifawme,fww
Ydk iG f jzpfaeaom ukvm;-&ckid v
f rl sK;d a&;t"dukP;f rD;
onf waeYxufwpfaeY us,jf yefpY mG t[kejf yif;pGm jzpfymG ;vmonf/ &ckid v
f rl sK;d rsm; &mvku
d cf s
D aoaMuaeMu&Ny/D
ppfawGckdfiftkyfcsKyfa&;zGJUMuNyD
usaemfum; Akdfvf&efatmifwkdYESihf ukdjrwkdY\,kHMunftm;xm;&olwpfOD;jzpfcJhonf/ tppt&m&mukd wkdifyif
aqG;aEG;jcif; cH&cJo
h nf/ ppfawGckid f tkycf sKyaf &;zGUJ pnf;a&;ukd wkid yf ifMuwkid ;f ? Akv
d &f efatmifEiS hf ukjd rwku
Yd ppfawGckid f
tkyfcsKyfa&;rSKL;wm0eftxd usaemftm; xrf;aqmifapcsifMuonf/ usaemfrSm tacsmiform;wpfOD;r[kwf/ &mxl;
ief;olvnf; r[kw&f m Ekid if aH &;MoZmwdur &Sad om &ckid w
f idk ;f vk;H qkid &f m wkid ;f &if;om;tpnf;tk;H \ acgifay:ausm
f
usaemfrvkyfukdifvkd? ae&mrSefomjzpfapcsifonf/ ppfawGckdiftkyfcsKyfa&;udpukd txyfxyfaqG;aEG;vmaomtcg
usaemfwifjyovkd oabmwlMuonf/ ppfawGckdiftkyfcsKyfa&;ESifh if;ckdif&Sd NrdKUe,ftoD;oD;tkyfcsKyfa&;tzGJUwGif
usaemfwaYdk usmif;om;ESihf vli,frsm;u umuG,af &;wm0efu,
dk Nl y;D ? tkycf sKyaf &;rSL;ESiw
fh uG tjcm;XmetoD;oD;wkw
Yd iG f
&ckid w
f idk ;f vk;H qkid &f mwkid ;f &if;om; tpnf;tk;H acgif;aqmifrsm;ESifh usaemfMunfadk v;pm;aom ausmif;q&mwpfcsKUd ukd
xnfhoGif;ay;&ef oabmwlMuonf/ ppfawGNrdKUodrf;NyD; 4-5&uftwGif; ppfawGNrdKU a':jroEm rlvwef;ausmif;
(,ck ly&Gm rlvwef;ausmif;) wGif Akv
d &f efatmifu,
dk w
f idk Bf u;D rSL;Ny;D ppfawGckid t
f yk cf sKyaf &;tzGUJ ukd zGUJ pnf;Muonf/
&ckdifwkdif;vkH;qkdif&mwkdif;&if;om; tpnf;tkH;acgif;aqmifrsm;jzpfMuaom OD;omZHvS? OD;atmifxGef;OD;ESihf usaemf
Munfkdav;pm;aom ppfawGtrsKd;om;txufwef;ausmif;? txufwef;jyq&mrsm;jzpfMuonfh OD;pHxGef;atmif?
OD;bkd;jrpdefwkdYyg0ifNyD; usaemfckdifumuG,fa&;rSL;tjzpf wm0ef,laom ppfawGckdif tkyfcsKyfa&;tzGJU zGJUpnf;onf/
xkdenf;wl? aygufawm? rif;jym;? NrdKUa[mif; ausmufawmfNrdKUrsm;okdY ukdjrESihfusaemfoGm;a&mufNyD; NrdKUe,ftkyfcsKyfa&;
tzGJU toD;oD;wkdYukd xlaxmifay;cJhMuonf/
ppfawGwiG u
f saemfwv
Ykd pl k OD;ode;f ausmaf tmifEiS t
fh wl tpk;d &a&SUaeBu;D OD;zoaxmfaetdrf (,ckw&m;k;H csKyf
0wfvkHawmf&a&SUaeBuD;? OD;armifausmfZHaetdrf)wGif aexkdifcJhMuonf/ NAdwdoQav,mOfrsm; tvpfokwfvmNyD;
rMumcP AkH;BuJjcif;ukd cHcJh&\/ csufjyKwfa&;wm0efukd OD;odef;ausmfatmif vkH;0wm0ef,lonf/ &,farmp&m
ykw
H ydk wfprsm; OD;ode;f ausmaf tmif tcgrvyf ajymwwf&m OD;ode;f ausmaf tmifaMumifh usaemfwv
Ydk pl k pm;pm;aomuf
aomuf aysmfaysmf&Tif&TifaecJh&\/
ukdkdxGef; a*smufusvkqJjzpf&jcif;
ppfawGNrKd Uudk odr;f Ny;D ppfawGav,mOfuiG ;f ESifh ppfwef;vsm;rsm; wpf0rS ;f wGif ajray:ajratmuf&mS azGMu&m
vufeufusnq
f &H wemrsm;pGm wl;l azmf&&Scd o
hJ nf/ ppfawGNrKd Uodr;f Ny;D rMumrSyD if OD;ynmoD[ tl,m;zm;,m; ay:vm
onf/ OD;ynmoD[u bl;oD;awmife,fwiG f &maygif;rsm;pGm &ckid t
f rsK;d om;rsm;? ydwq
f cYdk aH e&Ny;D rlqviftrsK;d om;rsm;
\vufxJwGif aovkqJjzpfaeMujcif;ukd ae&mXmeESihfwuG tao;pdwfwifjyonf/ ,if;&cdkfiftrsKd;om;rsm;ukd

awmfvSefa&;c&D;0,f

27

bkHaygufomausmf

u,fwif&ef vufeufusnq
f rH sm;vko
d nf[k ajymcg rdrv
d adk om vufeufusnq
f rH sm;ukv
d nf; wifjyonf/ usaemfrmS
NAw
d o
d Qe,fcsUJ wku
d zf suaf &;ESifh vGwv
f yfa&;ukt
d wm;tqD;jzpfaeaom ukvm;-&ckid v
f rl sK;d a&;t"dukP;f udk rvkv
d m;
aomfvnf; vlom;tEG,x
f &J adS om &ckid t
f rsK;d om;aovkqJ 'kuw
d rsm;ukd toufab;rS umuG,&f efupd u
dk vufrcH
bJ aeEkdifrnfavm/
Akv
fd &f efatmifEiS hf olv
Y ufaxmufta&;ygolrsm; &ckid w
f idk ;f vk;H qkid &f m wkid ;f &if;om;tpnf;tk;H rS ta&;ygol
rsm;? OD;ynmoD[? ukdjrESihfusaemfyg0ifaom vQKdU0SufaqG;aEG;yGJ usif;yMu&onf/ OD;ynmoD[awmif;qkdaom
vufeufusnq
f rH sm; OD;ynmoD[ajymaom pcef;xdyaYdk &;ukd uk
d x
dk eG ;f (zqyv 0efBu;D a[mif;? oD[ukrP
yD idk &f iS f
ESihf ,ckoHtrwfBuD;) wm0ef,l&efqkH;jzwfvkdufMuonf/ tm&uHzvkdwD;,m; qdyfurf; (,ckppfawGNrdKU
jynfwGif;a&aMumif; o,f,lykdYaqmifa&;qdyfurf;)&Sd odrf;xm;aomrD;oabFmokdY nOfhtcsdefwGif vufeufcJ,rf;rD;
ausmufrsm;ukd wdww
f qdww
f ifay;Muonf/ eHeuftkPw
f iG f uk
d x
dk eG ;f ,if;oabFmodYk qif;oGm;onf/ b,fvo
dk
d ?
b,ftcsdefua&mufaerSef; rodaom*syefrsm;onf *syefpufaoewfrsm;ESihf 0kdif;xm;NyD; OD;ynmoD[xHykdY&ef
oabFmay:a&mufaeaom vufeufrsm; usnfqHrsm;tm;vkH;ukd odrf;,loGm;awmh\/ Akdfvf&efatmif tBudrfBudrf
*syefppfAkdvfrsm;ESihf ajz&Sif;,lojzihf ukdkdxGef;ab;rccJh/
odef;aygif;rsm;pGm &wemokdufukd&NyD
ppfawGNrKd Uuko
d rd ;f Ny;D wduspmG axmufvrS ;f Mu&m jrpf0uRe;f ay: wpfcsKUd NrKd Ursm;ESifh oHw?JG ausmufjzL? ppfawG?
aiGwu
dfk w
f rdYk S odrf ;f ,lcahJ om ode;f aygif;rsm;pGmaomaiGrsm;onf ar*smOD;ausmcf idk \
f pDpOfrjI zihf bl;oDawmifaiGwu
dk w
f iG f
pkykHvsuf&SdaMumif; odcJh&onf/ armiffawmNrdKUokdYvnf; NAdwdoQppfwyfrsm; rMumcP tvkH;t&if;ESifha&mufwwf
aMumif;ukdvnf; odcJh&onf/
bll;oD;awmifukd odrf;,lEkdif&ef Akdfvf&efatmifESihfusaemfwkdY EkdifiHa&;enf;ESihf pnf;kH;a&;enf;rsm;ukdokH;NyD;
trsK;d rsK;d BuKd ;pm;Muonf/ Akv
d &f efatmif\uk,
d pf m;vS,t
f jzpf apvTwcf &H aom ArmppfAv
dk w
f pfO;D ESifh &ckid w
f yfMuyfBu;D
wpfO;D wku
Yd kd rlqviftrsK;d om;wku
Yd owfjzwfjcif;jzifo
h m tzwfwifawmh\/ tqk;H owf&awmh\/ ar*smOD;ausmcf idk f
vkyBf uH owfjzwfc&H onfah emufwiG f bl;oD;awmife,f&dS &maygif;rsm;pGmaom &ckid t
f rsK;d om;rsm;onf ppfajy;ukvm;
rsm;ESifh rlqviftrsK;d om;rsm;\ owfjzwfraI Mumifh aoG;acsmif;pD;vsuf &Scd &hJ Ny/D armifawme,f&dS &ckid t
f rsK;d om;rsm;
um; armifawmNrKd U&Sd t&m&Sd t&mcHrsm;\tultnDaMumifh tdE,
d odaYk &TUajymif;Ekid o
f jzifh a&TUajymifomG ;jcif;aMumifh
tawmftoift
h oufab;rS vGwu
f if;oGm;cJ&h Ny/D ppfajy;ukvm;rsm;ESifh vufeufuidk f rlqvif trsK;d om;wkaYd ygif;Ny;D
bl;oDawmifNrKd Uukd vma&mufwu
dk cf u
dk jf cif;ukd bl;oDawmif&ydS v
k yd rf sm;ESihf vufeufuidk f bl;oD;awmif NrKd UolNrKd Uom;rsm;
ckcHumuG,fvsuf &SdcJh&NyD/
Akv
fd &f efatmifu,
dk w
f idk Bf u;D Muyfaom Armhvw
G v
f yfa&;wyfrawmf\ wyfzUJG 0ifrsm;ESit
hf wl ukjd r? uko
d mxGe;f OD;
(,ck Auy &ckid jf ynfaumfrwD) ESiu
fh saemfwYdk rD;oabFmjzihf bl;oD;awmifoYkd csw
D ufomG ;Mu\/ usaemfwx
Ydk ifco
hJ vkd
ppfawGrS bl;oD;awmifa&aMumif;c&D;wGif ckcrH rI sm; wpfpw
Hk pf&mrawGUbJ bl;oDawmifNrKd Uukd acsmarmpGm a&muf&o
dS mG ;
Mu\/ bl;oDawmifNrKd Uukd a&mufvQiyf if xk;H wrf;pOfvmtwkid ;f ykvyd v
f ufxrJ S cJ,rf;rD;ausmufrsm;ukd Armhvw
G v
f yf
a&;wyfrawmfrS odrf;vkdufawmhonf/ ukdjr? ukdomxGef;OD;ESihf usaemfwkdYvnf; rddrdwdkYwm0eftwkdif; bll;oDawmif
aiGwu
dk rf S ode;f aygif;rsm;pGmaomaiGrsm;ukd odrf ;f ,lvu
dk &f awmhonf/ bl;oDawmifaiGwu
dk w
f iG f jzefBY uaJ eaom ig;rl;aph
rsm;? rwfaphrsm;? ponfwkdYukd bl;oD;awmifNrdKUokdYa&mufaeMuaom ppfajy;'kuonf 'kdif;euftrsKd;om;rsm;tm;
usaemfwkdYay;urf;Mu\/ odef;aygif;rsm;pGmaom &wemokdufukd usaemfwkdY wl;azmf,liif vuf0,f&cJhNyD/
b,fol0rf;rajrmufbJ aernfenf;/
t0Dpdi&J usoGm;jcif;
Akv
d &f efatmifwyfa&mufNy;D ESp&f ufcefw
Y iG f bl;oD;awmifNrKd Uukd rjywfrvyf tm;prf;aeaom ukvm;ppfajy;
rsm;ESifh vufeufuidk rf q
l viftrsK;d om;wko
Yd nf bl;oD;awmifNrKd Uukd awmifayguf0rSae vma&mufypfcwfMuonf/
awmifayguf0wGif awmifuek ;f rsm;rS usepGm ae&m,lxm;&m &eforl sm;onf tenf;i,frQom ypfcwfEidk Nf y;D usq;Hk ol

awmfvSefa&;c&D;0,f

28

bkHaygufomausmf

rsm;ESihf 'Pf&m&olrsm;ukd ,lcg jyefqkwfoGm;\/ usaemfESifh 9ukdufcefYuGm ae&m&Sd? wyfom;wpfOD; usnfqHxd


cHvu
dk &f \/ ukvm;-&ckid v
f rl sK;d a&;t"dukP;f wm;qD;&ef tpGr;f ukef BuKd ;pm;Muaomfvnf; pepfwusppD Ofxm;aom
uvdrfNcHKrlqvifrsm;vufxJwGif Akdvf&efatmifESifh &ckdifom;wpfpk aoG;at;at;jzihf vkyfBuHowfjzwf cHoGm;Mu&
onf/
odYk ESpBf urd f ok;H Burd cf efY wku
d yf jJG zpfonf/ odw
Yk u
dk cf u
dk af epOftwGi;f Akv
d &f efatmif\wyfxw
J iG f wpfAv
dk f
wyfom;rsm; yGpdyGpdjzpfvmMu\/ rlqviftrsKd;om;wpfcsKdUu NAdwdoQe,fcsJU 'D0DZHwyfrBuD;onf bl;oD;awmifodkY
csw
D ufvmrnf[k Ekid if aH &;0g'jzefcY sjD cif; jyKvmMuonf/ xkad umvm[Vowif;ukd usaemfwYdk txyfxyfppHk rf;onf/
bmwpfckrQ ,kwdr&Sdacs/ usaemfu ,ck bl;oD;awmifwGif usaemfwkdYckcHae&aom vufeufukdif &efolrsm;onf
NAw
d o
d Qe,fcsUJ \ppfwyfrsm;r[kw?f ukvm;ppfajy;wpfpEk iS hf vufeufudk rlqviftrsK;d om; wcsKUd omjzpf&m usaemfwYdk
aumif;rGefpGm ckcHEkdifojzifh bl;oD;awmifrSwyf rqkwfoifhaMumif;ESifh ukvm;-&ckdifvlrsKd;a&; t"dukPf;wm;a&;ukd
tajcpku
d Nf y;D rlqvif trsK;d om;rsm;ukd vIaYH qmfpnf;k;H oifah Mumif;wku
Yd kd Akv
d &f efatmifwt
Ydk m; usaemftav;teuf
wifjyxm;cJhvsuf&Sdonf/
bl;oD;awmifNrdKUxJwGif todtuRrf;rsm;ukd EIwfquf&if; usaemfNrdKUxJodkY oGm;vmvnfywfaeonf/
Akdvf&efatmifwyfrS wyfom;wpfOD; tl,m;zm;,m;ajy;vmNyD; AkdvfrSL; Akdvf&efatmif\trdefYt& bl;oD;awmif
qdyfurf;wGif qkdufxm;aom rD;oabFmokdY ,ckcsufcsif;qif;cJh&ef owif;vmykdYonf/ usaemfvnf; okwfacswifcg
rD;oabFmay:odkY qif;vmonf/ Akdvf&efatmifESifhwuG Akdvfwyfom;rsm;ESihf udkjrukdawGUonf/ ukdomxGef;OD;ukd
oabFmtESHYusaemf&SmMunfhonf/ udkomxGef;OD;ukd rawGU/ odkYESihf Akdvf&efatmifxH usaemfoGm; ukdomxGef;OD;
ra&mufao; apmihq
f idk ;f &ef owif;yk&Yd onf/ rD;oabFmrS OMorIwcf g uko
d mxGe;f OD;ukd apmifo
h nf/ odaYk pmifah e
pOf rD;oabFmay:odYk zdqif;vmaomvltyk u
f dk tapmifw
h m0efus&aJ bmfrsm; [efq
Y ;D wm;jrpfonf/ toJEv
S ;Hk aMuuGJ
pGmjzifh [pfatmfidka<u;NyD; zdqif;vmaomvltkyfukd [efYwm;r&/ touf&Sifa&;twGuf zdqif;aeaomvltkyfonf
yk
d [pfatmfiakd <u;cg zdqif;NrJ zdqif;vmMuonf/ ,if;aMumifh Akv
d &f efatmifEiS hf usaemfwpYdk ;D vsu&f adS om oabFmukd
qdyu
f rf;rS cGmvku
d &f awmh\/ usaemfwYkd rD;oabFmxGuo
f mG ; uku
d f 50-rQra&mufrD umuDabmif;bDudk 0wfqifum
tajy;tvTm;[pfatmfjcif;? vufjyjcif;jyKaeaom ukdomxGef;OD;ukd awGU&onf/ usaemf oabFmpufarmif;q&mxH
csufcsif;ajy;NyD; oabFmOD;ukd urf;okdYxkd;uyfay;&ef ajymonf/ ukdomxGef;OFD; rD;oabFmay: ckefwufNyD; vkdufygvm
&awmhonf/
Akv
d &f efatmifwyfqw
k Nf y;D zkzd &JjzpfomG ;aom bl;oD;awmifNrKd Uom;rsm;onf pufysu
f roGm;rvmEkid o
f jzifh
MumjrihfpGm ypfy,fxm;NyDjzpfaom rD;oabFmwpfpD;ukd bl;oD;awmifqdyfurf;okdY uyfapvkdufonf/ vltkyfonf
tpkvu
dk f tcJvu
dk f ,if;rD;oabFmay:odw
Yk ufMuonf/ ,if;rD;oabFmay:wGif &yfp&mae&mvnf; r&SNd y/D qdyu
f rf;
wGiv
f nf; &maygif;rsm;pGm [pfatmfiafdk <u;cg zdqif;aeqJvx
l rk sm;jzihf jynfEh u
S v
f Qu&f adS e\/ ,if;rD;oabFm bl;oD;
awmifqdyfurf;rS cGmxGufvm\/ rD;oabFmpufckwfNyD; ukduf 20-rQom oGm;ao;onf/ t&yfom;jynfolrsm;ukd
wifac:vmaom rD;oabFmwkefcgNyD; ,drf;,kdifaeawmhonf/ qm;iefa&rsm; 'va[m0ifvmNyD; ,drf;,kdifwkefcgae
aom ,if;rD;oabFmonf vlxik adk <u;[pfio
dk EH iS t
hf wl pke;f pke;f epfjrK yo
f mG ;awmhonf/ ode;f aygif;rsm;pGmaom a&TaiG
ypnf;rsm;ESihftwl vlokH;&mausmf\ toufukd bl;oD;awmifacsmif;onf rwkefrvIyf 0g;rsKdypfvkduf\/
usaemfwYkd rD;oabFmppfawGa&mufNy;D Akv
fd &f efatmif\ ppfXmecsKyu
f dk qefpufoal X; OD;ausmZf OH ;D \ aetdrf
(,ck ,kefOD;armifEktdrf)wGif tajcpkdufonf/
aMumifausmfaZm
ukad usmaf ZmrSm usaemfwpYdk pfawG &Gmya*gif;&yfuu
G rf S i,foil ,fcsi;f wpfO;D jzpfonf/ ppfawG aemfraH usmif;
BuD;wGif txufwef;ynmoifMum;aeoljzpfonf/ usaemfwkdY\ &ckdifjynf ausmif;om;rsm; or*ESihf 1300jynfh
ausmif;om;oydwfwGif ta&;ygcJhaomausmif;om;acgif;aqmifwpfOD; jzpfNyD; ppfawGckdifajratmufawmfvSefa&;
tzGUJ \ aumfrwD0ifwpfO;D jzpfonf/ bl;oD;awmifrS ppfawGoYkd jyefa&mufNy;D Akv
d &f efatmif ppfXmecsKyu
f dk OD;ausmZf OH ;D
tdrfwGif pcef;csxm;cJhpOf udkausmfaZm (uG,fvGefcJhaom jynfaxmifpk ppf&JAkdvf) ESihf usaemhf a&mif;&if;rsm; ppfawG
uoku
d af wm&yfuu
G f OD;xGe;f atmif (,cifppfawG ta&;ykid f pma&;Bu;D csKy)f tdrw
f iG f aexkid Mf uonf/ ppfXmecsKyw
f iG f

awmfvSefa&;c&D;0,f

29

bkHaygufomausmf

jyefMum;a&;rSL;ESifh ppfawGckdifumuG,fa&;rSL;tjzpf usaemfwm0efxrf;aqmifaeaomfvnf; eHeufa&m naeyg


usaemha&mif;&if;rsm;ESihf xrif;twlpm;Muonf/
ppfawGNrdKUwGif t&yfol t&yfom;rsm; tenf;i,faexkdifNyD; qdwf rarG;jrLMuaomfvnf; wpfcgwpfcg
qdwfa&mufavh a&mufx&Sdonf/ odkY usaemfwkdYaexkdifpOf qdwfwpfaumif&Mu&m eHeufpmukd qdwfom;[if;ESihf
pm;Ny;D useq
f w
d o
f m;rsm;ukd wHpjYdk zihf uifxm;Muonf/ eHeufpmpm;Ny;D wm0efxrf;&ef usaemfppfXmecsKyo
f Ykd oGm;onf/
naeykdif; usaemfjyefvmNyD; xrif;pm;Muonf/ qdwfom;[if;ryg/ odkYESihfusaemfu ]]qdwfom;[if; cl;ay;ygtkH;}}
[kajym&m wcFEkuywdvwfwavmOmPf&Sdaom armifapmxGD;u qdwfom;uifrsm;ukd aMumifpm;oGm;w,f}}[k
jyefajymonf/ usaemfu tvGef&Sm;yg;aom qdwfom;uifrsm;ukd aumif;pGmrxm;Mubl;vm;qkdNyD; wwGwfwGwf
tjypfwifpum;ajymonf/ armifapmxGD;u ]]qdwfom;uifrsm;ukd oHZumbDkdxJ aomhcyfcg odrf;qnf;xm;w,f?
qdwfom;uifrsm;ukd aMumifoHyk&m&nfjzifh pm;oGm;w,f}}[kajymcg ausmfaZmtm; rsufapmif;xkd;jyoGm;\/ usaemf
wkt
Yd m;vk;H onf ikt
d m;xuf &,ftm;oefum wa[ma[m&,farmvdu
k Mf uonf/ ajymrem qkrd em toJcsi;f quf
aygif;Muaom usaemfwkdY\ &Jabmfpdwf"mwf? wpfOD;vnfacsmif;xJ&Sd xrif;cJukd wpfOD;u EIwfxkwfpm;aomufvQif
vnf; aMueyfMuaom usaemfwkdYb0/
zufqpf*syefawmfvSefa&;xJ ajcpkefypf0ifjcif;
bl;oD;awmifrS wyfqw
k v
f m rMumrSD &efuek Xf mecsKyo
f Ykd wyfqw
k v
f m&ef? Akv
d &f efatmifxH taMumif;Mum;
csufa&mufvmcJhonf/ Akdvf&efatmifESifhwuG wyfzGJUrSL;tm;vkH;ESihftwl usaemfyg rif;jym;odkY xGufcGmvmMuonf/
rif;jym;wGif pcef;csaeqJ ocifpkd;? OD;odef;azjrifh ocifwifjrESihf OD;wifa&TwkdYa&mufvmMuonf/ ocifpkd;onf
Akdvf&efatmif tvkyform;b0uyif cifrif&if;ESD;cJholjzpf Akdvf&efatmifESihf wkd;wkd;BudwfBudwf pwifaqG;aEG;Mu
onf/ Akdvf&efatmifxHrS usaemfwkdYod&csufrSm 'kwd,urmppfBuD;onf vufkd;us urmhe,fcsJUorm;rsm;jzpfaom
NAdwdoQe,fcsJUESifh jyifopfe,fcsJUuwpfbuf acwfay:e,fcsJU *smrPD? tDwvD? *syefwkdYuwpfbuf? ukdvkdfeDEkdifiHrsm;
vk,ufMu&if; pwifjzpfay:cJah om ppfjzpfonf/ odaYk omf 1941-ck? Zlvidk v
f twGi;f qkAd ,
D uf,el ,
D u
H dk *smrPDemZD
zufqpfwkdYu ppfraMujimbJ twif;'vMurf;0ifpD;cJhonfrSpNyD; qkdAD,uf,leD,HppfxJ0if&cg? qkdAD,uf,leD,H?
t*Fvefjyifopf? tar&duefwyYdk g0ifaom urm'h rD u
dk a&pDwyfaygif;pkudk zGUJ pnf;xlaxmifcMhJ uNy/D wkwjf ynfwiG v
f nf;
armfpDwkH;acgif;aqmifaom wkwfuGefjrLepfygwDESihf csefau&SdwfwdkYyif zufqpf*syefpepfqkd; wkdufzsufa&;twGuf
r[]mrdwzf UJG Ny/D *syef\tm&Swu
dk o
f m;rsm; omwlnrD Qaumif;pm;a&; qko
d nfrmS vnf;? vdrf n
f mrIrsm; jzpfaMumif;wku
Yd kd
ocifpkd;u wifjyaqG;aEG;aMumif; od&onf/ ocifpkd;tm; aiGig;aomif;ay;vkdufaMumif;ukdvnf; Akdvf&efatmifu
usaemftm;ajymjy od&onf/
usaemfrmS xkt
d csed w
f iG f aeYyidk ;f tBurd f 20-ESihf nOfyh idk ;f tBurd f 30-cefY toJtoef 0rf;uku
d af eaomtcsed f
jzpfonf/ ,if;aMumifh ocifp;dk wkYd Akv
d &f efatmifEiS hf aqG;aEG;Ny;D aemufyidk ;f wGif qufvufjyKvyk af om xdyw
f ef;vQKUd 0Suf
aqG;aEG;yGJodkY usaemfwpfBudrfom wufa&mufEkdifcJhonf/ odkYaomf zufqpf*syefawmfvSefa&;ukd usaemfcRif;csufrJh
vufco
H nf/ ,if;aMumifh OD;ode;f azjrifw
h EYdk iS t
fh wl tdE,
d okYd vQKUd 0Suo
f mG ;Mua&;wGif usaemfyg0if&ef oabmwlvu
dk f
onf/ Akdvf&efatmif ppfXmecsKyfwGif xrf;aqmifaeaom wm0efrsm;ESihf ppfawGckdif umuG,fa&;rSL;kwm0efrsm;ukd
usaemftyfvdkufonf/ usaemftm; tdEd,okdYoGm;&ef OD;odef;azjrifh apmihfonf/ wpfaeYMumoGm;onf/ usaemf
0rf;uku
d af &m*grSmroufom/ aemifwiG f usaemft
h m; Bu;D pGm'kua &mufapaom vdyaf cgif;aoG;oGeaf &m*gjzpfaprnfh
usaemf\0rf;ukdufa&m*gonf wpfaeYxufwpfaeYykd toJtoefjzpfvmawmhonf/ &ufowywfwpfywfcefY
OD;odef;azjrifhwkdY apmihfaeaomfvnf; usaemf\0rf;ukdufa&m*goufomrIr&Sd jzpfae&m? OD;odef;azjrifhESihf usaemf
aqG;aEG;Muonf/ xdyfwef;vQKdU0Suf zufqpfawmfvSefa&; vkyfief;ukd vkyfudkifaeMuaom OD;odef;azjrifhwkdYtwGuf
xufykd apmihfqkdif;&efroiffh? ,if;aMumifh OD;odef;azjrifhwkdY tdEd,oGm;Mua&;? tu,f usaemfraoraysmuf
vQif tdE,
d ESifh jrefrmjynf qufo,
G af &;wku
Yd dk usaemfaqmif&u
G &f ef oabmwlMuonf/ vQKUd 0Suaf ernfh ocifp;dk ukd
&SmazG&efrvG,ful/ ArmvGwfvyfa&;wyfrawmfwGif emrnfBuD;aeaom Akdvfvusfmukd tvG,fwul &SmEkdifonf/
okdYESihf AkdvfvusfmxHpma&;rnfqkdNyD; OD;odef;azjrifhu zkd;vSaz[k emrnfwpfcg AkdvfvusfmxH pmwpfapmifa&;NyD;
usaemfhtm; ay;oGm;cJh\/

awmfvSefa&;c&D;0,f

30

bkHaygufomausmf

0rf;enf;bG,f&m&efyGJ
usaemf odkY toJtoef 0rf;ukdufaeqJ zufqpf*syefawmfvSefa&; pdwftm;xufoefaeaom Akdvf&ef
atmifEiS fh usaemfwo
Ydk nf &ckid jf ynfwiG f Akv
d &f efatmifwyfrsm;ukd ajratmufawmfveS af &;vkycf g aysmufMum;ppfqif
a&; aqmif&u
G Ef idk f raqmif&u
G Ef ifkd w
f u
Ydk dk avhvmcJMh uonf/ *syefppfwyfrsm;tm; yef;oajyjzifh aysm&f iT af omESv;Hk om;
jzihf BuKd qadk eMuaom &ckid jf ynfov
l x
l o
k nfvnf;aumif;? &ckid w
f idk ;f vk;H qkid &f m wkid ;f &if;om; tpnf;tk;H \ta&;yg
aom acgif;aqmifwkdY\vufrcH&Jjcif;wkdYaMumifhvnf;aumif;? Akdvf&efatmifESifhwyfzGJUrsm; &efukefXmecsKyfokdYjyef&ef
pDpOfMuavNyD/ Akdvf&efatmiftm; vufeuf 200 ESihf aiG 9odef;ay;cJh&ef usaemfwifjyxm;onf/ ajymp&m&SdvQif
ajymwwfaom usaemf\yg;pyfonf Akv
d &f efatmif\ ppfAv
dk rf sm;ukv
d nf; vufeuf 200ESifh aiG 9ode;f ay;xm;cJMh u
&ef ajymonf/ Akdvf&efatmifwyfrS wpfcsKdUppfAkdvfrsm; EIwfikHaeMuonf/ Akdvf&efatmif\vufaxmufwyfrSL;
Akv
d af tmifaZ,stm;vnf; vufeufrsm; aiGrsm;ay;cJah &;ukd usaemfajymqkrd o
d nf/ bl;oD;awmif t0Dpid &Jjyem
wGif;uvnf; usaemfESihf pum;ppfxkd;bl;cJhaom AkdvfatmifaZ,sonf usaemfwifjycsufukd EkdifiHa&;ppfa&;wkdYjzifh
a0zefoifyh gvsuEf iS hf odrYk a0zef/ cg;oD;aom Burd ;f 0g;aom pum;vk;H rsm;jzifh &ckid t
f rsK;d om;a&;&mxd apmfum;vm&m
usaemfpw
d u
f dk rcsKyw
f ;D Ekikd b
f ?J vufo;D jzihx
f ;dk rdonf/ toJtoefjzpfcahJ om 0rf;uku
fd af &m*gaMumifh evHrxlEidk af o;
aom usaemftm; AkdfvfatmifaZ,s vufoD;jzifh jyefxkd;vQif usaemfvSvSBuD; cH&rnfjzpfonf/ odkYaomf Akdvfatmif
aZ,s usaemft
h m; vufo;D jzifh jyefrxk;d ? csucf si;f okwaf jcwif xGuaf jy;oGm;onf/ rdepfo;Hk q,fcefyY ifrMum? usaemf
aexkifaom ukda0ausmf\tdrfukd pufaoewfrsm;? kdifz,faoewfrsm;jzihf 0kdif;0ef;ypfcwfMuawmh\/ pufaoewf
oHrsm;ESifh ukad 0ausm\
f rdcifEiS n
fh rD \ ik,
d [
dk pfatmforH sm;jzihf qlno
H mG ;awmh\/ Akv
d &f efatmifu,
dk w
f idk af jy;vmNy;D
[efYqD;rS typftcwf &yfpJoGm;awmhonf/ xkdtcsdefwGif wm0efrsm;rS EIwfxGufoGm;NyDjzpfaom usaemhfxHwGif
bmvufeufrQyifr&Sday/
AkdvfvusfmESihf qkHcJhjcif;
AkdvfatmifaZ,sESihf 0rf;enf;bG,f&m &efjzpfMuNyD; rMumrSD&efukefokdYjyef&ef Akdvf&efatmifwyf rif;jym;rS
xGufcGgoGm;awmh\/ Akdvf&efatmifwyfESihftwl ukdjr(&ckdifwkdif; bDtkdifat tkyfcsKyfa&;rSL;jzpfcJhaom bDtufat
aemufqkH;ESpfausmif;om;ESifh ArmEdkifiHvkH;qkdif&m ausmif;om;rsm;or* tvkyftrIaqmif)wkdY vkdufoGm;Muonf/
0rf;ukdufa&m*gaMumifh evHrxlEkdifao;aom usaemf rif;jym;wGifyif aexkdifcJhonf/ evHxlvQifxlcsif; usaemf
uRr;f usiaf om oHwEJG iS fh *GNrKd Ursm;rSwqihf usaemfEiS fh udak &Tabmf(Armhvw
G v
f yfa&;wyfrawmf acwftwGi;f u rif;jym;
NrdKUe,f) umuG,fa&;wm0efcHjzpfcJhonf/ ,ck uefxkdufvkyfief;vkyfaeoljzpfonf) ykodrfodkYvkdufoGm;Muonf/
ykodrfrS rD;oabFmpD;NyD; &efukefNrdKUodkY vkdufvmonf/ &efukefodkYa&mufvQif todtuRrf;rsm;xH pkHprf;&m &ckdifjynfrS
jyefvmcJhaom Akdvf&efatmif iSufzsm;a&m*gpGJuyfNyD; l;aygaygjzpf aq;kHa&mufaeaMumif;? Akdvfvusfm ysOf;rem;
wGi&f adS eaMumif; od&onf/ ukad &TabmfEiS u
fh saemf ysO;f rem;odYk qufNy;D vku
d o
f mG ;Muonf/ ysO;f rem;&Sd Akv
d v
f usmf aetdrf
wGif Akdvfvusfmukd 0rf;ajrmufpGm usaemfwkdYoGm;awGUonf/ OD;odef;azjrifhxHrS ay;vkdufaompmukd ay;vkdufonf/
usaemf\pdwu
f ;l wGif Adv
k v
f ufsmESifh OD;ode;f azjrifw
h u
dYk dk b,fyb
Hk ,fenf;qufo,
G af y;rnf[k BupH nfawG;awmvsuf
&Sdonf/ wyfom;&Jabmfrsm;aeaom jrif;aZmif;wGif ukda&TabmfESifhusaemfwnf;ckdaeMuonf/ wyfom;rsm;ESihftwl
xrif;pm;Muonf/ wnOfhtdyfonf/ AkdvfvusfmxHrS bmrQrajym? ESpfnOfhtdyfonf/ AkdvfvusfmxHrS bmrSrod&/
usaemfwYdk rdrt
d odOmPfjzifh em;vnfomG ;cg ysO;f rem;rS &efuek o
f jYkd yefvmMuonf/ ,aeYxd Akv
fd v
f usmf ukd aemufxyf
rawGU&ao;/ odkYaomf xkdpOfu NAdwdoQe,fcsJUwkdufyGJrsm;wGif &cJhaomatmifyGJESihf *syefedyGefrsm;ukd txifBuD;jcif;?
AkdvfvusfmwGif &SdcJhovm;[k usaemf,lqcJhonf/
bBuD;oem;ygw,f
Akv
fd v
f usmf xHrS jzLonfro
J nfudk rodc&hJ aom usaemfwYdk rD;&xm;jzihf &efuek o
f jYdk yefvmMuonf/ rD;&xm;ay:
wGifu,fygrsm; oDqkdvnf;aumif;? wD;rIwfvnf;aumif; ykdufqHawmif;Muonf/ acsmarmvSyaom
toufEpS q
f ,fcefY u,fygwpfO;D usaemfwYdk rD;&xm;wGo
J Ykd 0ifvmonf/ oDcsi;f qkNd y;D yku
d q
f aH wmif;onf/ usaemfEiS fh
ab;csi;f ,SOx
f idk af eaomckrH S cefjY im;pGm 0wfqifxm;aom touf(50)t&G,w
f pfO;D em;odYk u,fygolav; a&mufvm

awmfvSefa&;c&D;0,f

31

bkHaygufomausmf

onf/ xkdvlonf u,fygol\vufxJ ykdufqHxnfhay;&if; ]]wlrav; oem;ygw,f}} [kajymcg cyfNyHK;NyHK;uav;


rsufESmxm;jzifh u,fygolukd pkdufMunhfonf/ u,fygolonf csufcsif;aemufokdY qkwfoGm;cg ]]bBuD; oem;'g
odygw,f? bBu;D oem;wm aMumufygw,f}}[kajymNy;D blwmokaYd &mufvQif usaemfwYdk rD;&xm;wGrJ S okwaf jcwifajy;
oGm;awmhonf/ u,fygol\
l eufeaJ ompum;rsm;ukd usaemfpw
d jf zifh tBurd Bf urd &f w
G q
f Ndk y;D usaemftxyfxyfNyKH ;rdonf/
okdY bBuD;rsKd; ekdifiHa&;e,fy,fwGif r&Sdygoavm/
*syefppfwuodkvfrSajy;NyD
ysO;f rem;rS &efuek o
f jYdk yefa&mufcMhJ uonf/ edyeG *f syefrsm;tm; {&mr txifBu;D aeMuolrsm;csn;f awGU&onf/
*syefzufqpfawmfvSefa&;ukd xkd;xkd;BudwfBudwfyif usaemfwkdY raqG;aEG;&J/ ocifpkd;b,fae&mwGif &Sdonfukdvnf;
usaemfwdkYrod/ &efukefNrdKU&Sd ukda&Tabmfa,mur q&m0efOD;pdefckdif\tdrfwGif usaemfwkdY aomifwifavawmhonf/
&efuek o
f Ykd aq;0g;uko&efa&mufaeaom &ckid w
f idk ;f vk;H qkid &f m wkid ;f &if;om;tpnf;tk;H Ou| OD;omZHvu
S dk
usaemf oGm;a&mufawGUonf/ OD;omZHv\
S wku
d w
f eG ;f csut
f & ppfwuov
dk o
f 0Ydk if&ef usaemfvufco
H nf/ OD;omZHvS
ukd,fwkdif a'gufwmbarmf (xkdpOfu *syefay;aom vGwfvyfaom jrefrmEkdifiH\t"dywd) tm; usaemfukd
ppfwuokdvf oGif;ay;&efajymjycsuft& r*Fvm'kHwGif yxrqkH;zGihfaom ppfwuodkvfokdY usaemf0ifcGihf&oGm;awmh
onf/ uReaf wmfu,
dk w
f idk v
f nf; tqifjh rifah om ppfynmukd vkv
d m;olwpfO;D jzpfojzihf ppfwuov
kd o
f 0Ykd ifciG &hf cJo
h nf
ukd usaemfrsm;pGm ESpfaxmif;0rf;ajrmufonf/ ppfwuodkfvfodkYa&mufNyD; usaemfavhvmcJh&m ppfwuokdvfrS
ppfynm&yfrsm; oifMum;Ny;D vQif *syefEidk if x
H o
d mG ;Ny;D 4-ESpw
f idk f ppfynmqufoif&rnfjzpfaMumif; od&onf/ zufqpf
*syefawmfveS af &;ukd tmomief;ief; oufpeG BYf uKd ;yrf;aqmif&u
G v
f adk om uReaf wmfum; ESpyf wfwiG f rMumrSD r*Fvm'kH
ppfwuov
dk rf S xGuaf jy;avawmh\/ zufqpf*syefrsm;\ ppf0&rf;ajy;b0okYd usaemftvkt
d avsmuf a&mufomG ;cJh
awmh\/
tdEd,&Sd OD;odef;azjrifhukd qufoG,fjcif;
uRefawmfppfwuokdvfrS xGufrajy;rSDuyif OD;omZHvS a&m*gjzihf aoqkH;cJhayNyD/ ukda&Tabmfukdvnf;
usaemfppfwuov
dk rf S ajy;cJah Mumif;rajym&ef vkaH vmufpmG EIwyf w
d Ef idk cf NhJ yjD zpfaomfvnf; usaemfpw
d rf vk/H tdE,
d &Sd
OD;odef;azjrifhESihf qufoG,fcg zufqpf*syef awmfvSefa&;vkyfief;aqmifwmrsm;vnf; vkyf&ef&Sd&m? &efukefwGif
wm&SnfraeEkdifawmhbJ &ckdifjynfodkY jyefcJh\/ NAdwdoQe,fcsJUqefYusifa&; ajratmufawmfvSefa&;vkyfcJhpOfuyif
usaemfwkdY tajccHpcef;tjzpf tajcpkdufcJhaom NrdKUa[mif;NrdKUe,f avmif;&Snfacsmif;&GmokdY usaemf'kH;pkdif;vmcJhonf/
OD;ynmoD[ukd avmif;&Snaf csmif;wGif rawGU? OD;ynmoD[ &ckid w
f yfom;rsm;ESit
fh wl yvuf0NrKd UbufoYkd oGm;&Sad Mumif;
od&onf/ OD;ynmoD[ukd apmifh&if; avmif;&Snfacsmif;&Gm (crTD;trsKd;om;aus;&Gm)wGif MoZm&Sdaeonfh AdaEm
aq;orm; OD;avomatmifudk &if;ES;D pGmaygif;oif;cg *syefzufqpfwu
dk zf suaf &; oabmw&m;rsm;jzihf usaemfpwif
qG,,
f al wmh\/ ,if;tjyif if;crT;D &GmwGif MoZmanmif;aom uk0d gBu;D (crT;D trsK;d om;trnf) \ aqGrsK;d rdom;pkwu
Ydk kd
wjznf;jznf;pnf;k;H ,lawmh\/ zufqpfawmfveS af &;vkyif ef;ukd vufcx
H m;aom OD;avomatmifEiS fh usaemf teD;
tem; aus;&Gmrsm;odYk oGm;vm&if; ,if;aus;&Gmrsm;rS &Ekid o
f rQwu
Ydk dk wpfO;D p ESpOf ;D p usaemfwYdk pnf;k;H ,lawmhonf/
odkY usaemfwkdYvkyfaqmifaepOf armifvSausmf (ppfawGNrdKUusaemfwkdY &Gmya*gif; &Gmom;wpfOD;jzpfonf/ aemifwGif
usaemfwkdY e,fcsJUawmfvSefa&;wyfaygif;pkwGif 'kwd,taxGaxGtwGif;a&;rSL;tjzpf aqmif&GufcJholjzpfonf)
a&mufvmonf/ armifvSausmfukd zufqpfawmfvSefa&; oabmw&m;jzihf usaemfpnf;kH;onf/ armifvSausmf
,if;oabmukd cRif;csufr&Sd vufcHonf/
OD;ynmoD[jyau;okdYa&mufaMumif; odvQifodjcif;? OD;ynmoD[ESihfusaemf oGm;awGUonf/ zufqpf*syef
awmfveS af &;vkyif ef;ukd aqG;aEG;Muonf/ usaemfu ysO;f rem;xdomG ;Ny;D vkyaf qmifcahJ om jzpfysucf ahJ om usaemf\
vkyfaqmifcsufrsm;ukd wifjyonf/ OD;ynmoD[uvnf; olvkyfaqmifvsuf&Sdaom vkyfief;rsm;ukdajymonf/

awmfvSefa&;c&D;0,f

32

bkHaygufomausmf

olv
Y ufxw
J iG &f dS &ckid w
f yfom;rsm;ukd zufqpf*syefawmfveS af &;wGif ok;H rnfqo
dk nfuv
dk nf; uwday;onf/ OD;ode;f az
jrifx
h H armifvaS usmu
f dk vTw&f ef oabmwlMuonf/ ,if;aMumifh armifvaS usmt
f m; OD;ode;f azjrihx
f H oGm;a&;twGuf
usaemfpDpOfay;onf/ OD;odef;azjrifhxH pma&;ay;onf/ usaemfwkdY OD;odef;azjrihfpmjzihf ysOf;rem; Akdvfvusfmxd
oGm;cJjh cif;rSpNy;D usaemfocd ahJ omtaMumif;t&mrsm;ukv
d nf;aumif;? OD;ynmoD[? &ckid w
f yfom;rsm;tm; zufqpf*syef
awmfvSefa&;twGuf wm0ef,ljcif;wkdYudkvnf;aumif;? EIwfikH&atmifxd armifvSausmfukd usaemfajymjyonf/
tbufbufrS pdwfcs&aomtcg armifvSausmfukd OD;odef;azjrihf&Sd&m tdEd,okdY usaemfapvTwfvkdufonf/
armifvSausmfonf OD;odef;azjrifhxH tjcm;wpfOD;wpfa,mufrQ ra&mufrSD OD;OD;zsm;zsm; a&mufoGm;oljzpfrnf[k
usaemf,q
l onf/ armifvaS usmf tdE,
d okYd acsmarmpGm a&mufomG ;jcif; OD;ode;f azjrihEf iS t
fh wl vkyu
f idk af qmif&u
G v
f suf
&Sdjcif; wpfcgwpfcg r[mrdwfa&SUwef;ppfajrjyifxd qif;cg vIyf&Sm;aejcif;ukd 0rf;ajrmufbG,fod&onf/
aevkdvvkd bkef;awmufcJhaom OD;ynmoD[
zufqpf*syefawmfveS af &;vkyif ef;ukd wpf&mG 0ifwpf&mG xGuf vlwpfO;D bJ&& tcuftcJMum;rS oufpeG BYf uKd ;yrf;
ae&pOf ArmhumuG,af &;wyfrawmfrS ppfAv
dk w
f pfa,muf &ckid jf ynf ppfawGc&kid o
f Ydk ay:aygufco
hJ nf/ olt
Y m; &efuek f
ppfXmecsKyrf S wm0efay;onft
h wkid ;f ppfawGckid &f dS q&m0ef[o
l rQudk twif;ac:,lawmhonf/ ppfawGckid &f dS tkycf sKyf
a&;rSL;ESiw
hf uG OD;ynmoD[ESihf usaemfwu
Ydk ppfawGckid &f dS q&m0efrsm;ukd rac:&efajymaomfvnf; vk;H 0vufrcHacs/
ppfawGckdifonf tdEd,ESihf eD;uyfojzihf tdEd,q&m0efrsm;\ pm;usufjzpfonf/ tdEd,q&m0efrsm;\
aiGtw
d v
f nf;jzpfonf/ 'kw,
d urmppfr;D avmifuRr;f aomtcg tdE,
d rSq&m0efrsm;tm;vk;H tdE,
d okYd jyefajy;oGm;&m
ppfawGckdifwGif q&m0efrvkHavmufawmhay/ q&m0efrvkHavmufaom ppfawGckdifrS &SdorQq&m0efrsm;ukd Armh
umuG,fa&;wyfrawmfwGif; wm0efxrf;&ef ac:oGm;vQif vlOD;a&wpfoef;rQ&Sdaom ppfawGckdifol? ckdifom;rsm;
rkcs'u
k B u;D BuKH &awmhrnf/ ,if;aMumifh q&m0efrsm;ukd ac:,laeaom Akv
d Ef iS t
fh wl q&m0efrsm;ESifh OD;ynmoD[a&m?
usaemfyg? &efuek o
f v
Ykd u
dk o
f mG ;&onf/ &ckid q
f &m0efrsm;a&m? OD;ynmoD[ESiu
fh saemfyg &efuek Af [ef;&Sd "n0wDausmif;
wkdufwGif wnf;ckdMuonf/ &efukefodkYa&mufvQif OD;ynmoD[ESihf AkdvfcsKyfatmifqef;wkdufkdufawGUqkHa&;twGuf
ArmhumuG,fa&;wyfrawmf ppfXmecsKyfkH;odkY usaemfoGm;NyD;avhvmawmhonf/ oabmxm;jynfh0aom q&mBuD;
OD;bk;d uGe;f (xkpd Ofu Akv
d rf LS ;wm0efxrf;aqmifco
hJ nf/ aemifjynfo&Yl aJ bmftcsKy\
f Ou|ESio
fh t
H rwfBu;D ponfjzihf
wm0efxrf;aqmifcahJ om uG,v
f eG o
f l OD;bk;d uGe;f jzpfonf)ESifh usaemfqufo,
G rf ad wmhonf/ okAYd v
dk cf sKyaf tmifqef;
ESihf OD;ynmoD[ wku
d f u
dk af wGUqkEH idk &f ef pDpOf&if;? ocifjr? ocifoef;xGe;f ESifh Akv
d &f efatmifwx
Ydk v
H nf; usaemfomG ;
onf/ zufqpf*syefawmfvSefa&; ajratmufacgif;aqmifocifpkd;ukdvnff; awGUvdkawGUjim; usaemfvkduf&Smonf/
tcgcyfodrf; jynfolYbufwGif &J&Jawmuf&yfwnfaomopm? orm"d? ynmvnf;&Sdaom ocifukd,fawmfrIdif;onf
zufqpf*syefawmfveS af &;vky&f yfrsm;ukd ajymjyavawmhonf/ ocifjr(vkyBf uo
H wfjzwfccH &hJ aom jynfxaJ &;0efBu;D
ESifh qk&d ,
S v
f pfygwDXmecsKyOf u|) ESifh ocifjrtdrw
f iG f tNraJ wGU&aom ocifcifatmif (ocifjr\wlt&if;jzpfonf/
jynfow
l ;dk wufa&;ygwDXmecsKyOf u|) ocifoef;xGe;f (AuyXmecsKyOf u|)ESifh Akv
d &f efatmifwx
Ydk rH v
S nf; Ekid if aH &;&m
rsm;? ppfrufa&;&mrsm;ukd od&onf/ usaemfvnf; olwkdYtm; &ckdifjynftajctaeukd wifjyavonf/ tdEd,&Sd
OD;odef;azjrihfESihf qufoG,fa&; &&Sdjcif;wkdYukdvnf; olwkdYtm; usaemfwifjyonf/
AkdvfcsKyfatmifqef;ESihf OD;ynmoD[awGUqkHaqG;aEG;Edkfifaom&ufcsdef;&cJhNyD? &ckdifq&m0efrsm;jyef&a&;ESihf
aq;ypnf;rsm;&a&;twGuf rnfokdYaom tcsuftvufrsm; wifjytyfonfukd OD;ynmoD[ESihfusaemf aqG;aEG;Mu
awmhonf/ &ckid q
f &m0efrsm;ESifh aqG;aEG;Muonf/ Akv
d cf sKyaf tmifqef;ESifh aqG;aEG;rnfah eYwiG f OD;ynmoD[ESit
fh wl
usaemfvu
dk yf goGm;\/ Akv
d rf LS ;bk;d uGe;f tcef;okYd usaemf0ifomG ;onf/ Akv
d cf sKyEf iS afh wGU&ef OD;ynmoD[ Akv
d cf sKyt
f cef;okYd
wufomG ;onf/ Akv
d rf LS ;kb;dk uGe;f ESifh usaemfpum;ajym&if; OD;ynmoD[ukd ckeaf eaomESv;Hk jzihf apmihq
f idk ;f ae&onf/
ESpfem&DcefYMumNyD;rS OD;ynmoD[onf AkdvfrSL;bkd;uGef;tcef;&Sd usaemftm; [pfac:onf/ OD;ynmoD[\rsufESm
NyHK;&Tifvsuf&Sdonf/ atmifjrifcJhNyD[k usaemfem;vnfoGm;\/ "n0wDausmif;wkdufxd oGm; qGrf;pm;&eftcsdefr&Sd

awmfvSefa&;c&D;0,f

33

bkHaygufomausmf

NyD jzpf&um;? vrf;ab;xrif;qkdifwGif OD;ynmoD[vnf; qGrf;pm;? usaemfvnf; xrif;pm;awmhonf/ qGrf;pm;&if;


OD;ynmoD[u Akv
d cf sKyaf tmifqef;ESit
fh Buw
d t
f e,fajymcJah om tcsurf sm;ukd tm;yg;w& ajymonf/ q&m0efrsm;
ukdvnf; &cJhNyD? AkdvfcsKyfonf pum;ajymoefrmoavmuf pdwfoabmxm;jynhf0oljzpfaMumif;ukd OD;ynmoD[
owKcscg pum;ajymqk;H awmh\/ csKNd yKH ;aeaomrsuEf mS jzihf jrif;vSn;f ESijfh yefvmMuaom OD;ynmoD[ESiu
fh saemfwu
Ydk kd
&ckdifq&m0efrsm; 0kdif;0ef;BudKqkdMuawmh\/ q&m0efrsm;ESihf aq;ynmrsm;,lNyD; &ckdifjynfodkY jyef&awmhrnfqkdaom
pum;rsm;ukd OD;ynmoD[ &ifzGifhvkduf&m touft&G,f&NyDjzpfaom &ckdifq&m0efrsm; jrL;wl;uckefMuawmh\/
q&m0efrsm;\aiGtdwfyGihfoGm;NyD/ rnfokdYjzpfrnf? rnfonfhXmeodkY oGm;&rnf[k rodojzihf acRacRwmwm jcpfjcpf
jcKwfjcKwf okH;pGJaeMuaomq&m0efrsm;onf aiGukd 'va[mokH;pGJawmh\/ &efukefodkYa&mufonfhaeYuyif "n0wD
ausmif;wkduf rdrZ&yfrS EGm;NrD;? EGm;kd;[if;oufoufjzihf pm;aecJh&aom uRefawmfwkdYrSm aiGtdwfyGifhoGm;aom
q&m0efrsm;xHrS wkwfaysmfyGJpm;kHrsm;wGif t&yfwjrjrESihf xrif;aumif;? [if;aumif;rsm; pm;&avawmhonf/
&ckdifq&m0efrsm;ESihf *syefacwfwGif tvGef&Sm;yg;aom EkdifiHjcm;aq;ynmrsm;ukd aowmvkdufo,f,lcJh&
aom om,maomtNyHK;ykdif&Sif OD;ynmoD[tm; &ckdifjynfoljynfom;rsm; ESpfaxmif;tm;&pGm BudKqkdMuonf/
OD;ynmoD[\aumif;aomausmfaZmrIonf &ckdifwpfjynfvkH;wGif ysHUESHYoGm;avonf/ ausmfaZmNyD; EkdifiHa&;MoZm
BuD;rm;vsuf&Sdaom OD;ynmoD[tm; ajr,mjyKjyifa&;vkyf&ef usaemfEId;aqmfawmh\/ OD;ynmoD[ESifh uRefaemfrSm
ZmrD'gajr&Sifpepfqkd;ukd cg;cg;oD;oD;rkef;wD;&GH&Smolrsm; jzpf&m ajr,mjyKjyifa&;vkyf&ef OD;ynmoD[u vG,fulpGm
oabmwl\/ OD;ynmoD[ESihf usaemfwkdYvkyfcJhaom ajr,mjyKjyifa&;onf tjcm;wkdif;jynfrsm;wGif vkyfcJhaom
ajr,mawmfveS af &;ESifh xyfwjl zpfcsirf jS zpfrnf/ usaemfw\
Ydk ajr,mjyKjyifa&;rSm t*Fvyd af iGpuLrsm;jzihf aygifEcHS ahJ om
v,f,majrrsm;ukd azmazmoDoED iS fh aygcsiw
f idk ;f aygaeaom *syefaiGpuLrsm;jzihf t*Fvyd af iGpuLwpfusyf *syefaiG
wpfusyfpD &mEIef;wefbkd;xm;NyD; OD;&JausmfolukrPDESihf OD;a&TomukrPDwkdYxHrS a&G;,lcGihfjyKapcJhjcif;yifjzpfonf/
em,uq&mawmf OD;ynmoD[qkdNyD; OD;ynmoD[\wHqdyfwkH;vufrSwf jyKvkyfxm;cg twGif;a&;rSL;tjzpf usaemf
&SdvQifusaemfvufrSwfa&;xkd;NyD; usaemfkH;wGifr&SdvQif OD;apmomatmif (&vuOu|jzpfonf? ppfawGvrf;rBuD;
NrKd Uarwm"gwfyw
Hk u
dk yf idk jf zpfonf)jzpfap OD;atmifbef; (,ck ppfawGNrKd Ue,f or0g,r k;H pma&;Bu;D ) jzpfap wpfO;D OD;
vufrSwfa&;xkd;NyD; ukrPDykdif&Sif? ajrykdif&SifBuD;rsm;\ v,f,majrrsm;ukd v,fvkyfaom v,form;rsm; vufxJodkY
a&mufapjcif;yif jzpfonf/ odkYjzihf OD;ynmoD[onf &ckdifawmifolv,form;rsm;\ tcspfawmfjzpfcg aevkd
vvkd OD;ynmoD[ bkef;awmufcJhonf/ *syefvGwfvyfa&;ay;xm;onfqkdaom jrefrmEkdifiHukd waoG;woH? wrdefY
tkycf sKyaf &;pepfjzifh a'gufwmbarmfu t"dywdtjzpf cH,Nl y;D ckid Nf rKd Ue,ftyk cf sKyaf &;rsm; &So
d uho
J Ydk ppfawGckid w
f iG f
vnf; &SdcJhonf/ OD;ynmoD[ESihf usaemfwkdYrSm ckdifNrdKUe,ftkyfcsKyfa&;tzGJUESihf tjcm;rnfonfhftzGJUtpnf;wGifrQ
yg0ifMuolrsm; r[kwfMu? okdYaomf OD;ynmoD[\ EkdifiHa&;MoZm? ppfa&;MoZmukd tokH;jyKNyD; azmfjyygajr,mjyKjyif
a&;ukd jyKvkyfcJhjcif;jzpfonf/
q&mawmfOD;pdEm
usaemfrS zufqpf*syefawmfveS af &;twGuf aeYrtm; nrtm; vIaYH qmfpnf;k;H ae&jcif;? zufqpfqefu
Y siaf &;
tiftm;pkrsm;ukd aeom;wus zGUJ pnf;jcif;? tdE,
d &Sd OD;ode;f azjrihx
f o
H v
Ykd nf;aumif;? &efuek o
f v
Ykd nf;aumif;? aygif;ul;
wHwm;tjzpf usaemfqufo,
G af y;&jcif;? zufq
f pfEydS pf ufi ;f qJrjI zihf toufaooGm;onfw
h idk f zufqpf*syef qefu
Y sif
a&; vIyf&Sm;rIrsm;ukd azmfaqmifrvkyfrnfh vufa&G;pifoHrPdfrsm;ukd a&G;cs,fapvTwf&jcif;? tcgcgusaemfukd,fwkdif
&efuek o
f Ykd oGm;vmae&jcif; paomra&rwGuEf idk o
f nfh vkyif ef;aqmifwmrsm;aMumifh NAw
d o
d Qwu
dk zf suaf &;? ajratmuf
awmfvSefa&;vkyfief;jzihf ykodrfNrdKU q&mBuD; OD;a&TausmfxH oGm;pOfuwpfBudrfom OD;pdEmtm; usaemfawGUcJh&onf/
OD;pdEmonf jyem[lorQukd eufeufeJeJ awG;,lwwfonf/ aqG;aEG;yGJrsm;jzihf rnfodkYjzpfygap? OD;pdEm\NyHK;aom
rsufESmESihf at;aq;om,maom toHukdom Mum;&wwfonf/ tajymtqkd? trlt&m? El;nHhodrfarGUaom OD;pdEm
onf oabmw&m;a&;&mukd eufeufeJeJawG;jrifwwfjcif;aMumifh ol\qkH;jzwfcsufukd rnfokdYaom tcuftcJrsm;?

awmfvSefa&;c&D;0,f

34

bkHaygufomausmf

touftE&m,frsm;jzihf BuHKBudKufapumrl tvG,fwul pGefYvTwfjcif; r&Sdawmhay/


NAdwdoQe,fcsJUpepfwkdufzsufa&;ESihf vGwfvyfa&;wkdufyGJwGif ajratmufawmfvSefa&;tzGJY\ em,u
q&mawmfOD;pdEmonf ajrykHNrdKUe,f? trf;NrdKUe,fwdkYwGif awmfvSefa&;vkyfief;rsm;ukd um,uHajrmufvkyfukdifaecJh
onf/ awmifuw
k rf pS pfaMumif;csv
D maom Akv
d &f efatmifwEYdk iS afh ygif;Ny;D Akv
d &f efatmifxm;cJah om Armhvw
G v
f yfa&;
wyfrawmfEiS fh yl;aygif;aqmif&u
G cf g ausmufjzLckid t
f yk cf sKyaf &;ESifh ,if;ckid w
f iG ;f &Sd NrKd Ue,ftoD;oD;tkycf sKyaf &;rsm;
ukd aMumzd&ifzd yg0ifaqmif&GufcJhonf/
Akv
d &f efatmifEiS fh Armhvw
G v
f yfa&;wyfrawmfrsm; &efuek Xf mecsKyo
f Ydk qkwcf mG oGm;onfEiS w
fh pfNyKd ief uf rMumrDS
OD;pdEm tm; zufqpf*syefrsm; zrf;qD;avawmh\/ (usaemf OD;ode;f azjrifah y;aompmjzihf Akv
d v
f usmf xHomG ;aecku
d w
f iG f
OD;pdEm zufqpf*syefrsm;\ brf;qD;jcif;cHae&onf) zufqpf*syefrsm;\ taMumif;jycsurf mS ajrykNH rKd Ue,f &ufacsmif;
ukvm;&GmwGif jzpfcJhaom ukvm;-&ckdifvlrsKd;a&;t"dukPf;onf OD;pdEmaMumifhjzpfcJhjcif;? emrnfBuD; "m;jyAkdvf
armifomOD;ukd OD;pdEm arG;xm;jcif; paomtaMumif;jycsurf sm;? r[kwrf [yfpyG pf cJG surf sm;jzifh zufqpf*syefrsm; zrf;qD;
cJo
h nf/ zufqpf*syefrsm;onf zrf;xm;olrsm;tm; t&Siv
f wfvwf vufonf;cGmonf/ vufxyd rf sm;ukd tyfzsm;rsm;
jzifx
h ;dk onf/ csnaf ESmifxm;Ny;D ESmacgif;wGi;f odYk a&avmif;oGi;f onf/ csnaf ESmifxm;olrsm;\ 0rf;Aku
d w
f iG f <uuft&Sif
ukd tkyaf qmif;xJxm;Ny;D 0rf;bku
d u
f dk <uufwiG ;f wl;aponf/ okYd vlrqefpmG &ufpufMurf;MuKwo
f nfh *syefzufqpf
onf zufqpf0g'twkid ;f brf;onfqv
dk Qiyf if OD;pdEm tm; vlrqefpmG i;f qJavawmh\/ q&mawmfO;D ynmoD[ESifh
wuG q&mawmfO;D pdEm \wynhrf sm; BuKd ;pm;rIaMumifh q&mawmfO;D pdEm raoraysmufbJ vGwv
f mcJo
h nf/ ,if;aMumifh
q&mawmfO;D pdEm onf zufqpf*syefawmfveS af &;ukd vkyu
f idk af qmif&u
G af omfvnf; rdr\
d ajcukd rdrx
d ed ;f xm;cg ,kMH unf
&aom wynh&f if; OD;iatmifacs (ajrykNH rKd Ue,f Mumtif;awmif aus;&Gmom;jzpfonf)wkrYd w
S pfqifh q&mawmfO;D ynm
oD[ESihf usaemftm; tquftoG,f jyKavawmhonf/
tdEd,&Sd OD;odef;azjrifhukd 'kwd,tBudrfqufoG,fjcif;
&ckdifq&m0efrsm;ESihf aq;ypnf;aowmwkdYjzihf OD;ynmoD[ESifh usaemfwkdY &ckdifjynfodkY jyefa&mufMuNyD/
usaemfpnf;k;H xm;aom oHrPdvil ,frsm;xJrS OD;ode;f azjrihx
f v
H w
T &f ef NrKd Ua[mif;NrKd Ue,f? euH&mG om; ukx
d eG ;f atmif
ausmf (jynfwGif;ppfumvwGif ArmjynfuGefjrLepfygwDrS owfjzwfoGm;jcif;cHoGm;&aom ppfawGckdif jynfolY&Jabmf
acgif;aqmifwpfO;D jzpfonf)ukd usaemfa&G;cs,af wmhonf/ ukx
d eG ;f atmifausmo
f nf t*Fvyd pf um;ESihf t*Fvyd pf may
rsm;ukd wwforl [kw?f ,if;aMumifh e,fpyf&dS NAw
d o
d QppfwyfrS rowfjzwfEidk &f ef ukx
d eG ;f atmifausmt
f m; ''Please
allow me to see U Thein Pe. No. 135 Head Quiarter in Calcutta"umvuwm;NrdKU&Sd eHygwf 136
XmecsKyf OD;odef;azESihf usaemftm; awGUcGifhay;yg}} [laom t*Fvdyfpum;ukd oifMum;ay;cJh&onf/ OD;odef;azjrihf
tm;vnf; ocifukd,fawmfrIdif;upNyD; zufqpf*syefrsm;ukd vufrcHjzpfaejcif;? 0efBuD;ocifjr? ocifoef;xGef;wkYdu
vnf; zufqpf*syefawmfvSefa&;twGuf taxmuftuljyKvmjcif;? Akdvf&efatmif\BuHhckdifaom zufqpf*syef
awmfvSefa&;vkyf&yfrsm;ESihf usaemfwdkYvkyfaqmifaeaom vkyf&yfrsm;ukd usaemfEIwfjzihf txyfxyfajymjy&m? ,if;
pum;vkH;rsm;ESihf ajymjycsuftm;vkH;ukd EIwfikHtm*kH&onftxd ukdxGef;atmifausmftm; usufrSwfapcJhonf/
udx
k eG ;f atmifausmf EIwif t
Hk mik&H aeonft
h cg OD;ode;f azjrifx
h H usaemfpma&;onf/ vkaH vmufaomaiGaMu;ukad y;Ny;D
oGm;&rnfhvrf;ukd Tef;vkdufawmhonf/ ukdxGef;atmifausmf atmifjrifpGm a&mufoGm;jcif;ukd vrf;jyrSwqihf odcJh&
onf/ zufqpf*syefawmfvSefa&;atmifyGJukd arQmfrSef;NyD; usaemfaysmfcJhonf/
wpfvceft
Y wGi;f tdE,
d rS ukx
d eG ;f atmifausmf usaemfx
h o
H Ydk jyefa&mufvmcJo
h nf/ OD;ode;f azjrihaf jymvku
d f
aom taMumif;t&mrsm;ukd EIwif t
Hk m*kjH yefNy;D ajymjyonf/ a&Tacsmif;tenf;i,fuv
dk nf; xkwjf yonf/ om;a&cg;ywf
vnf;jyonf/ ,if;om;a&cg;ywfxw
J iG f t*Fvyd pf m ESyd pf ufjzihf u
dk x
f m;aom pm&Guw
f pf&u
G pf u
D dk "mwfyHk u
dk f onf/
,if;"mwfyu
Hk dk wpfzefao;i,faom "mwfyx
Hk d jzpfomG ;atmif "mwfyx
Hk yfu
dk Nf y;D cg;ywfxw
J iG f xnfah y;vku
d jf cif;ukd
&Si;f jyonf/ olu,
dk w
f idk f &efuek o
f v
Ykd u
dk Nf y;D OD;ode;f azjrihf TeMf um;vku
d o
f nft
h wkid ;f qufvufwm0efxrf;aqmif

awmfvSefa&;c&D;0,f

35

bkHaygufomausmf

&rnfukd &Sif;jyonf/ &efukefodkY wpfcgrQra&mufbl;aom ukdxGef;atmifausmf tvG,fwul oGm;Edkifa&;twGuf


oGm;a&;vma&;ESiw
fh uG? wJco
dk mG ;&rnfah e&mrsm;ESifh wJc&dk rnft
h rd rf sm;\ tdr&f iS ef mrnfuv
dk nf; usaemfajymjyonf/
pmwpfapmifukdvnf; usaemfa&;ay;vkdufonf/ tdEd,odkYwpfcgrQra&mufbl;aomfvnf;? tdEd,umvuwm;&Sd
OD;ode;f azjrifx
h H atmifjrifpmG oGm;a&mufEidk cf NhJ y;D ? OD;ode;f azjrifx
h rH S ta&;Bu;D aom TeG Mf um;csurf sm;uko
d m om;a&
cg;ywfxJoGif;,lvmEkdifaom ukdxGef;atmifausmfonf OD;odef;azjrifh Tef;&modkYvnf; atmifjrifpGm oGm;cJhonf/
oufpGefYBudK;yrf;atmifjrifpGm aqmif&GufEkdifcJhonf/
usaemf\bcifcGifhjyKcsuf
tm&Swkdufom;rsm;om wlnDrQ aumif;pm;a&; ]]jrefrmjynftm; 1941-ck? Mo*kwfv (1)&ufaeYuyif
vGwv
f yfa&;ay;avNy}D }[k urmwpf0rS ;f tm; toHaumif;[pfaeaom zufqpf*syefrsm;\ ppf0g'Dpepfq;dk ESifh zufqpf
pepfq;dk wku
Yd u
kd m; wpfaeYxufwpfaeY Al;ay:ovkd ay:vmcJo
h nf/ yef;oajycufjzihf a&csr;f jzef; eDyeG *f syefppfom;
rsm;ukd BudKqkdcJhaom jynfolYvufrsm;onf &&mvufeufjzihf zufqpf*syefukd wGef;vSefrnfhfvufrsm; jzpfaeonf/
r[mrdwfav,mOfysHrsm;onf ppfawGNrdKUudk xGm;xGm;nufnuf jzpfatmif aeYa&mnyg? Akef;BuHav,mOfrsm;jzihf
tokwfvkduf? tokwfvkduf Akef;BuJMuavNyD/ ppfawGNrdKUomru? aygufawmNrdKU? rif;jym;NrdKU? NrdKUa[mif;NrdKUwkdYvnf;
r[mrdwfrsm; AkH;'PfaMumifh rD;[kef;[kef;awmufcJhNyD; jym;jym;0yfcJh&NyD/ ppfawGckdif ae&mtESHYtjym;&Sd acsmif;rsm;
jrpfrsm;wGiv
f nf; avSi,frsm;yif roGm;Edik af vmufatmif ]]avmif;q&mrsm;}}[kemrnfay;cH&aom r[mrdwaf v,mOf
ysHrsm;u avSBuD;avSi,fawGUorQukd pufaoewfrsm; puftajrmufrsm;jzihf ypfcwfaeMuNyD/ r[mrdwfrsm;onf
tdEd ,
d e,fpyfwpfavQmufrS &ckid jf ynfoYkd ppfaMumif;rsm; trsK;d rsK;d cGu
J m? 'D0ZD w
H yfrBu;D rsm;jzifh csw
D ufvmjcif;? wyfpJG
xm;jcif;rsm;ukd jyKvmMuonf/ awmfvSefa&;orm;rsm;xHrS tultnDr,lbJ? rdrdwdkYcsnf;oufoufjzihf &ckdifjynfukd
jyefvnfodrf;ykdufEkdif&ef r[mrdwfrsm; trsKd;rsKd;BudK;pm;vmMuonf/ odkYaomf&ckdifjynfrS awmfvSefa&;orm;rsm;ESihf
twlwuG&Sdaeaom &ckdifwkdif;&if;om;rsm;\tultnDukd r&ojzihf r[mrdwfrsm; ratmifjrif? 'D0DZHwyfrBuD; 3ck? 4-ck(av;aomif;cef)Y jzihf ausmufawmfNrKd UrS ppfawGNrKd UodYk oGm;&m ukvm;wefjrpfurf;em;wGi&f NdS y;D ausmufawmfNrKd U
rS (10)rkid cf efaY 0;aom tayguf0wGif r[mrdwrf sm; wyfpcJG o
hJ nf/ ,if;tayguf0wGif r[mrdwf 'D0ZD w
H yfrBu;D wku
Yd kd
*syefrsm;0ifa&mufwkdufcdkuf&m awmfvSefa&;orm;rsm;\ tultnDukdr&aom r[mrdwf 'D0DZHwyfrBuD;onf
tajrmufBuD;rsm;tygt0if aoewfrsm; aomif;csDxm;cJhNyD; zkdz&JqkwfcGmxGufajy;oGm;Mu&onf/ ppfawGckdifwGif
wpf&mG rSwpf&mG odYk avSi,frsm;jzihf oGm;vQiyf if b,fuacgif;ay:a&mufreS ;f rodaom ]]avmif;q&m}} av,mOfys\
H
vufcsufjzihf toufao&onfhtcsdefjzpfonf/
q&mawmf OD;em&' (aygufawmNrdKU ausmif;wkdufq&mawmfBuD;) q&mawmfOD;ynmoD[ESifh usaemfwkdY
&efuek o
f Ykd oGm;&efjzpfvmcJo
h nf/ w&m;0iftaMumif;jycsurf mS a[mif;EGr;f aeNyjD zpfaom t*Fvyd af iGpuL wode;f ausmf
cefYukd *syefaiGpuLjzihf zvS,f&efjzpfonf/ zufqpf*syefawmfvSefa&; vIyf&Sm;rIrsm;xJwGif ra&rwGufEkdifaom
aeYpOfvkyfief;rsm;xJ epfjrKyfaeaomusaemfrSm rdb? nDrESihf nDi,frsm;ukd rawGU&onfrSm vaygif;tawmfMumcJhNyD
jzpf &efuek o
f rYkd oGm;rD &ufowwpfywfcefw
Y iG f usaemf\rdbaexkid af om NrKd Ua[mif;NrKd Ue,f bk&m;rsm;&GmodYk a&muf
oGm;cJo
h nf/ rdbtdrw
f iG f ESp&f ufcefaY exkid cf o
hJ nf/ ]avmif;q&m}av,mOfysaH Mumihf avSi,frsm;yif roGm;&J rvm&J
jzpfaecsdef usaemfxyfwvJvJ &efukefNrdKUokdY oGm;aejcif;onf usaemfhwGif rcGJEkdifaom tdrfoloufxm;&SdavNyD[k
,lqxm;aom pdw&f if;aumif;&SNd y;D om;orD;rsm;ukd rsm;pGmcspcf ifwwfoavmuf tvGew
f &mpum;enf;onfh usaemfh
ocifonf usaemfhtm;ac:NyD; toufpGefYNyD; &ckdifjynfESihf &efukefukd acgufwkefYacgufjyefoGm;vmjcif; rjyKa&;ESihf
rnfodkYrdef;rrsKd;jzpfygap? oloabmwlcGihfjyKaMumif; ajymonf/ tdrfoloufxm;qkdonfukd tdyfrufyifrrufrdbJ
zufqpf*syefawmfveS af &;ukd toJa&m toufygoGi;f Ny;D vkyu
f idk af qmif&u
G cf ahJ om usaemfrmS bcif\pum;aMumifh
ikt
d m;xuf &,ftm;oef&awmhonf/ bcifjzpfyap? zufqpf*syefawmfveS af &;twGuf vkyaf qmifaejcif;ukd rajymEdik f
onfh awmfveS af &;orm;\xk;H pHtwkid ;f tdro
f o
l ufxm;&S
d &efuek o
f o
Ydk mG ;jcif;r[kwaf Mumif; &Si;f jyvku
d &f awmhonf/

awmfvSefa&;c&D;0,f

36

bkHaygufomausmf

&ckdifusef&pfom;rsm; &ckdifjynfvmMujcif;
q&mawmf OD;em&'? q&mawmf OD;ynmoD[wkdYESihftwl usaemfwkdY &efukefodkYvmcJhMuonf/ r[mrdwf
]]avmif;q&m}} av,mOfrsm;\ab;&efudk a&SmifuiG ;f Ny;D avSjzihw
f pfo,
G ?f ajcvsiw
f pfvn
S fh usaemfwv
Ydk mcJMh uonf/
wpfcgwpfcg av;vHaom t*Fvyd af iGpuLaowmukd usaemftygt0if usaemfwx
Ydk rf;Ny;D awmifuek ;f rsm;toG,o
f ,
G f
ukd jzwfausm&f onf/ taMumif;wku
d q
f idk o
f mG ;ojzihf *syefarmfawmfum;jzihf awmifuw
k rf S nOfx
h u
G
f ya'gif;NrKd Uxd
a&mufEkdifcJhonf/ ya'gif;rSjynfukdjzwfum aygif;wnfNrdKU OD;atmifvSoH(,pfrsKd;0efaxmuf) tdrfwGif usaemfwkdY
ESp&f ufcefY tem;,l wnf;ckad exkid Mf uonf/ odw
Yk nf;ckad epOftwGi;f OD;atmifvo
S \
H om; apmxGe;f OD;ukd zufqpf
*syefawmfveS af &;xJ yg0ifvmatmif usaemfpnf;k;H avawmh\/ okw
Yd nf;ckad epOf aygif;wnfNrKd UrSm r[mrdwAf ;Hk 'Pf
cH&aomfvnf; usaemfwkdY txdtckduf vkH;0r&Sd/
r[mrdwfav,mOfysHrsm;\ AkH;'Pfpufaoewf'PfrS uif;vGwfNyD; &efukefNrdKU Munhfjrifwkdif urf;em;vrf;&Sd
q&mBuD; OD;a&TjzLtdrfwGif usaemfwkdY wnf;ckdMuonf/ usaemfrSm vkyfkd;vkyfpOftwkdif; ocifjr? ocifcifatmif?
ocifoef;xGe;f ESiw
hf uG awGUqko
H ifah omyk*Kd vrf sm;xH txyfxyftBurd Bf urd o
f mG ;a&mufawGUqko
H nf/ &ckid jf ynftajc
taersm;ukd usaemfwifjyonf/ ocifpdk;xHykdYrnfqkd OD;odef;azjrifhxHrSpum;rsm;? pm&Gufpmwrf;rsm;ukd ocif
oef;xGe;f xHusaemfay;tyfvu
dk o
f nf/ yk*Kd vt
f oD;oD;xHrv
S nf; Ekid if aH &;? ppfa&;tajctaersm;ukd usaemf avhvm
onf/
tmvHNrKd UteD;wGif taemufwidk ;f ppfXmecsKyt
f jzpf csxm;aomwkid ;f rSL; Akv
d &f efatmifxo
H v
Ykd nf; oGm;awGU
onf/ Akdvf&effatmiftm; OD;odef;azjrifhxHrS ukdxGef;atmifausmfESifhygvmonfh pum;rsm;ukd usaemfajymjyonf/
OD;ode;f azjrifx
h rH aS y;ykcYd ahJ om pm&Gupf mwrf;rsm;ukv
d nf; cGaJ 0ay;onf/ &ckid jf ynfwiG f usaemfw\
Ydk zufqpfawmfveS f
a&;vkyif ef;aqmifwmrsm;ukv
d nf; wifjyonf/ Akv
d &f efatmifu ol\zufqpfawmfveS af &;vkyif ef;vky&f yfrsm;onf
olukdifxm;aom wyfzGJUwGifomru tm&Svli,ftpnf;tkH;xJwGifvnf; &SdaeaMumif; tm;yg;w& Nrdefa&Nrdef&Suf
ajymjyonf/ tmvHNrdKU&Sd olpnf;kH;xm;aom tm&Svli,facgif;aqmifrsm;ESihfyif tmvHNrdKUwGif usaemfhtm; awGUqkH
rdwfqufay;awmhonf/
ocifjr? ocifcifatmif? ocifoef;xGe;f ? Akv
d &f efatmif? ukAd aqG (zqyv 0efBu;D csKyjf zpfco
hJ nf? umuG,f
a&;0efBu;D tjzpf ESpaf ygif;rsm;pGmvkycf o
hJ nf/)ESiw
hf uG usaemfawGUcJah om yk*Kd vrf sm;xHrS ArmhumuG,af &;wyfrawmf?
uGefjrLepfygwD? jynfolYta&;awmfykH (aemifqkd&S,fvpfygwD) ygwD? tm&Svli,fwkdYyg0ifaom zpfqpfawmfvSefa&;
twGuf wyfaygif;pkBu;D wpfct
k jzpf jzpfay:vmatmif vk;H yrf;BuKd ;pm;vsu&f adS Mumif;ukd 0rf;ajrmufb,
G &f m od&jcif;
jzpfonf/ ,if;tjyif Ekid if w
H uma&;&mESifh Oa&myppfajrjyifwiG f qkAd ,
D uf,el ,
D u
H dk acwfrv
D ufeufrsK;d pkjH zihf wku
d cf u
dk f
aeaom*smrPD emZDzufqpfppfwyfrsm;onf xifovkd atmifyrJG &bJ pwmvif*&uf wku
d yf rJG sm;wGif ppf;HI vsu&f dS
jcif;wkdYudkvnf; od&jcif;jzpfonf/
armfvNrdKif&Sd ukdjr(,if;tcsdefwGif ,pfrsKd;0efaxmuftjzpf armfvNrdKifwGif wm0efxrf;aqmifaecJhonf/
zufqpfawmfvSefa&;vIyf&Sm;rIwGif zufqpf*syefrsm;\owfjzwfrIukd cHoGm;cJh&onf)xd usaemfwkdYoGm;cJhMuonf/
ukdjrtm; &ckdifjynf zufqpfawmfvSefa&;vkyfief;aqmifwmrsm;ukd usaemfwifjyonf/ tdEd,OD;odef;azjrifhESihf
qufo,
G Nf y;D vkyx
f m;aom vkyif ef;rsm;ukv
d nf; usaemf&iS ;f jyonf/ ukjd ruolwv
Ydk nf; tm;xm;&olwpfpEk iS fh zufqpf
awmfveS af &;twGuf vkyaf qmifvsu&f adS Mumif;ukd ajymjyonf/ ukjd rxHwiG f &ufowwpfywfcefY usaemfwYdk pm;aomuf
aexkdifonf/ usKdurDodkYyif aysmfaysmf&Tif&TifoGm;vmaexkdifcJhonf/
armfvNrdKifrS &efukefodkY usaemfjyefvmcg ajratmufuGefjrLepfygwDxkwf zufqpf*syefawmfvSefa&;ESifh
qkid af ompm&Gupf mwrf;rsm;,lNy;D Akv
d &f efatmif( tmvHNrKd UteD;&Sd taemufwidk ;f ppfXmecsKy)f xHoYkd oGm;Muawmhonf/
&ckid jf ynfonf tdE,
d jynfEiS hf e,fpyfcsi;f qufpyfaeojzifh &ckid jf ynfwiG f zufqpf*syefrsm;tm; vufeufpu
JG ifdk w
f u
dk cf u
dk f
a&;ukd OD;OD;zsm;zsm; usaemfww
Ydk u
dk o
f ifu
h wku
d o
f mG ;rnfjzpfaMumif;ukd Akv
d &f efatmiftm; usaemfwifjyonf/ olw
Y yf
xJwiG f &ckid t
f rsK;d om;rsm;pGm&Sad omfvnf; r,lrjzpfaom uko
d mausmf ,ckArmwyfrawmf Akv
d rf LS ;)ESifh ukv
d x
S eG ;f ausmf

awmfvSefa&;c&D;0,f

37

bkHaygufomausmf

wkdYukd zufqpf*syefawmfvSefa&;twGuf usaemfwyfrSxkwf,lonf/ zufqpf*syefawmfvSefa&;twGuf vkHNcHKpGm


usaemfwYdk oGm;Edik af &;ponfwt
Ydk wGuf olx
Y rH S usaemfwt
Ydk m; &ckid jf ynfoYkd wm0efjzihf vTwo
f vkd pmwpfapmifa&;ay;
&ef usaemfwifjy&m Akdvf&efatmif acsmacsmarmarm vkdufavsmay;av\/ usaemfwkdYvkdvm;aom pmrsKd;ukda&;ay;
av\/
Akdvf&efatmif\taemufwkdif; ppfXmecsKyfrS ukdomausmf (,ck Armhwyfrawmf AkdvfrSL;)? ukdvSxGef;ausmf?
ukad rmifat;? ukad pmjzL (,ck Armhwyfrawmf OD;pD;Akv
d rf LS ;Bu;D ) ukv
d jS zLoH (,ckArmhwyfrawmfAv
dk Bf u;D )ESihf NrKd Ua[mif;
NrdKUe,f vkHNcHKa&;ESihf tkyfcsKyfrIaumfrwDOu|)ukdapmxGef;OD; aygif;wnfNrdKU,pfrsKd;0efaxmuf OD;atmifvSoH\om;
jzpfonf/ usaemf&efukefrS Akdvf&efatmifxHvmpOf aygif;wnfNrdKU olwkdYtdrfwGif wnf;ckdcJhonf/ zufqpf*syefawmf
vSeaf &;twGuf usaemfEiS t
hf wl vku
d v
f mcJo
h nf)ESifh usaemfwYdk a&SUwef;ppfajrjyifoq
Ykd if;um wHqyd rf sm;ukw
d yfqifNy;D
rauG;NrdKUodkY armfawmfum;jzihf vmMuonf/ rauG;NrdKUt0ifwGif ppfqifa&;uif;pcef;ukd usaemfwkdYa&mufMuNyD/
*syefppfom;ESifh ykvyd rf sm;u usaemfw\
Ydk rouFmbG,&f mtxkyt
f yk;d rsm;ukd arTaESmuf&mS azGvMdk uonf/ arTaESmuf&mS
azGvQif zufqpf*syefawmfvSefa&;\ pm&Gufpmwrf;rsm;ukd awGUrnfjzpfojzihf usaemfwkdYu arTaESmuf&SmazGa&;ukd
vufrf cH? tBuw
d t
f e,f pum;rsm;Mu&onf/ usaemfwYdk &ckid jf ynfbuf yvuf0a&SUwef;ppfrsuEf mS wGif *syefrsm;ESifh
yl;aygif;NyD; NAdwdoQe,fcsJUukd wkdufzsuf&ef oGm;olrsm;jzpfaMumif;ukd uif;rSL;jzpfaom *syefppfAkdvftm;
,kHMunfavmufatmifajymEkdifojzihf arTaESmuf&SmazGjcif;rcH&bJ usaemfwkdUYvGwfcJhonf/
usaemfwYdk &ckid jf ynfa&SUwef;ppfrsuEf mS odYk oGm;&rnfo
h rl sm;jzpf usaemfwt
Ydk m; rif;bl;NrKd UodYk ul;wkjYd zihyf &Ydk ef
rauG;e,fyidk 0f efaxmuftm; usaemfww
Ydk ifjyMuonf/ rauG;e,fyidk 0f efaxmuf\pDpOfay;rIaMumifh rif;bl;oku
Yd saemfwYdk
acsmarmpGma&mufMuonf/ rif;bl;e,fykdif0efaxmufukdvnf; usaemfwkdY tultnDawmif;&m rif;bl;e,fykdif
0efaxmufonf EGm;vSn;f oGm;Ekifd o
f nf&h mG xd EGm;vSn;f ukd usaemfwt
Ydk m; vku
d yf aYdk ponf/ EGm;vSn;f jzihf roGm;Edik af wmh
onfh csi;f trsK;d om;aus;&Gmi,frpS Ny;D trf;awmifMum;vrf;&Sd awmawmiftxyfxyfudk usaemfwaYdk jcvsio
f mG ;&awmh
\/ trf;awmifMum;vrf; c&D;wJi,fwpfckwGif usaemfwkdYtem;,laepOf rarQmfvifhaom rkd;onf;xHpGm &GmoGef;av
awmhonf/ onf;xefpmG ok;H &ufcefY &GmoGe;f aomrk;d aMumifh awmqifidk ;f rsm;yif jzwfoef;rul;&Jaom jyif;xefonfh
a&pD;rIukd BuHK&awmhonf/ jyif;xefaom a&pD;oefaom a&rsm;0kdif;aeaom usaemfwkdYwnf;ckdonfh wJi,fwGif
tpm;&dumjywfoGm;onf/ pm;p&mqefvkH;0r&Sd wJteD;ywfvnf&Sd t0ga&mifoef;aeaompyg;rsm;ukd ckwfvSJum
rD;uifNyD; xkwf,laomqefrsm;ukd pm;&awmh\/
&ckid f ;dk rawmifay:wGif iwfcsjD ywfcsjD zpfcahJ om usaemfwv
dYk pl k &ckid jf ynftrf;NrKd UokaYd &mufomG ;Muonf/ trf;
NrKd UwGif xkpd Ofu ppfajy;ckv
d o
HI rm;tjzpfjzifh aexkid af om usaemf\wpf&mG wnf;om; ukb
d om (,cktaumufawmf
Xme umuG,fa&;t&m&Sd) ukdawGUonf/ olYtdrfwGifyif usaemfwkdY wnf;ckdpcef;csMuonf/ ukdbomwkdYtdrfom;rsm;
usaemfwt
Ydk m;aumif;rGepf mG csujf yKwx
f m;aomig;[if;? tom;[if;rsm;ESifh auR;arG;{nhcf o
H nf/ &ckid f ;dk rawmifwiG f
iwfcsDjywfcsDjzpfvmNyD; xrif;ukd Nrdefa&&Sufa& pm;wwfaomusaemfwkdY 7-OD;onf usaemf 7-OD;twGuf wpfOD;vQif
Ekq
Yd AD ;l ESpAf ;l uspjD zihf wGucf suNf y;D csuaf y;xm;aom xrif;ukef rHk u ukb
d omwkt
Yd rd o
f m; 9-OD;twGuf csux
f m;aom
xrif;rsm;vnf; ukefoGm;onf/ ukdbom\ZeD;tkd;wpfvkH;jzihf qef,laeonfukd awGUrSomvQif usaemfwkdY &dyfrdcg
tpm;&yfvu
dk af wmhonf/ apwem&Sad om &ckid t
f rsK;d om;rsm;\ xk;H pHtwkid ;f usaemfwYdk Nred af &&Suaf & xrif;pm;Ekid jf cif;
twGuf olwkdY{nhfcH&onfukd 0rf;ajrmufaMumif; ukdbomESihf tdrfoltdrfom;rsm; ajymrqkH;&Sdawmh\/ trf;NrdKU
ukdbomtdrfwGif okH;&ufcefYtem;,lNyD; usaemfwkYd c&D;qufxGufcJhMuonf/
ajcwvSJU? avSwvSJUjzihf c&D;Murf;qufcJhMu&m ajrykHNrdKUe,f 0ufa*gif;&GmodkY usaemfwkdYa&mufoGm;Muonf/
0ufa*gif;&GmwGif ppfab;ckdvIHorm; ppfawGNrdKU tkd;wef;&yfuGufae ukefonfBuD; OD;vSxGef;OD;tdrfwGif usaemfwkdY
wnf;ckdMuonf/ q&mawmfOD;pdEmxHodkYvnf; usaemfodcJhaom tajctaet&yf&yfukd pma&;NyD; usaemftaMumif;
Mum;vku
d o
f nf/ ,if;&GmwGif ppfab;ckv
d o
HI rm;tjzpf rdbwkEYd iS t
fh wl&adS eaom usaemfwYdk ausmif;om;acgif;aqmif
ukdbat;ESihf if;\nD ukdbNrdKifwkdYudk zufqpf*syefawmfvSefa&;ukd rMumrDS taumiftxnfazmf&awmhrnfjzpf

awmfvSefa&;c&D;0,f

38

bkHaygufomausmf

usaemfEiS w
hf pfygwnf; ac:,lvmonf/ ,if;&GmrSwqihf rif;jym;odv
Yk mcJ&h m rif;jym;wGif tqifoifah wGUaom usaemf
wkdY ausmif;om;oHrPdwyfacgif;aqmif ukdomxGef;OD; (,ckawmckdAuy &ckdifjynfaumfrwD)udk usaemfac:,lvmcJh
onf/
rif;jym;rSwpfqifh usaemfwYdk tajccHpcef;jzpfaom NrKd Ua[mif;NrKd Ue,f jyaw;&GmodYk usaemfwo
Ydk mG ;Ny;D jyaw;wGif
zufqpf*syefawmfveS af &; tajccHpcef;ukd usaemfwYdk tckid t
f rm xlaxmifMuawmhonf/ usaemfjyefra&mufru
SD yif
&efukefrSa&mufaeNyDjzpfaom OD;ynmoD[tm; ausmif;wkduf&GmwGif usaemfoGm;awGUonf/ usaemfavhvmqnf;yl;
cJhaom aemufqkH;tajctaersm;udk usaemfOD;ynmoD[tm; ESpfa,mufcsif;wifjyonf/ OD;ynmoD[uvnf;
olvkyfukdifvsuf&Sdaom tajctaet&yf&yfukd usaemftm; ajymjyonf/ zufqpf*syefawmfvSefa&;twGuf tajc
taersm; &ifrh maeNy/D wk;d wufaomjynfov
l x
l rk sm; zufqpf*syeftm; awmfveS &f ef tqifoifjh zpfaeavNy/D usaemf
pnf;k;H xm;aomolrsm;xJrS pdwcf s&aom oHrPdpw
d "f mwf&o
dS rl sm;ukd jyaw;odaYk c:,lNy;D ckid rf muspv
f pfaom au'g
aumif;rsm; jzpfvmatmif usaemfu EkdifiHa&;&mukdvnf;aumif;? ukdomausmf (Armhwyfrawmf AkdvfrSL;) u ppfa&;
ppf&mrsm;ukdvnf;aumif; aeYqufrjywf oifMum;ay;&awmh\/
OD;odef;azjrifhxH wwd,vlvTwfjcif;
jyaw;pcef;wGif ckdifrmuspfvpfaom au'gaumif;rsm; arG;xkwfa&;twGuf usaemfwkdY EkdifiHa&;&mrsm;?
ppfrufa&;&mrsm; oifMum;jyoaepOf usaemfEiS t
fh wl ysO;f rem; Akv
d v
f usmf xH oGm;cJo
h l ukad tmifa&Tabmf\ xdr;f jrm;
r*Fvmaqmifudk vlBu;D rdbrsm;\ pDrcH sujf zihf ,k;d acsmif;&Sd ,k;d wkw&f mG wGif usi;f yawmh\/ OD;ynmoD[a&m usaemf
yg OD;ynmoD[\uk,
d &f aH wmfwyfEiS t
fh wl av;yifwufavSjzihf jyaw;rSwu
dk f u
dk f ,k;d wky&f mG odYk oGm;Mu&awmhonf/
ukda&Tabmfr*FvmaqmifodkYa&mufaeaom ukdomausmf (,ck 'k-0efBuD;) ukd awGU&onf/ ukdomausmfrSm q&mawmf
OD;ynmoD[wkYd em,utjzpf aqmif&u
G cf ahJ om ppfawGckid af jratmuf awmfveS af &;tzGUJ \ aumfrwD0ifwpfO;D vnf;
jzpfcJhonf/ &ckdifjynfausmif;om;rsm; or*\ Ou|vnf;jzpfcJhonf/ usaemf\toJcsif;qufaeaom a&mif;&if;
&Jabmf wpfO;D vnf; jzpfonf/ ,if;aMumifh uko
d mausmEf iS afh wGUvQif aomufpm;Mu&if; zufqpf*syefawmfveS af &;vkyf
&yfrsm;ukd usaemfajymjyavawmhonf/ uko
d mausmf zufqpf*syefawmfveS af &;vkyif ef;ukd tvG,w
f ul vufco
H nf/
,if;aMumifh &ckdifjynfwGif usaemfwkdY\ zufqpf*syefwkdufzsufa&;vkyfief;&yfrsm;ESihf &efukefNrdKU&Sd 0efBuD;rsm;ESihf
Adkfvf&efatmifxHrS odcJh&aom tcsuftvufrsm;ukd OD;odef;azjrifhxH wifjyEkdif&ef olYukd usaemfajymjyonf/
txl;ojzihf ArmhumuG,fa&;wyfrawmf (bD'Dat) uGefjrLepfygwD jynfolYta&;awmfykHygwDESihf tm&Svli,fwkdY
zufqpfawmfveS af &;twGuf wyfaygif;pkzUJG pnf;&ef tvm;tvm&Sad eNyjD zpfjcif;ukd olt
Y m; usaemftao;pdwf &Si;f jy
onf/ zufqpf*syefawmfveS af &;twGuf usaemfwx
Ydk H vufeufrsm; ykaYd &;ukv
d nf; OD;ode;f azjrifx
h w
H ifjy&ef usaemf
ajymvku
d o
f nf/ OD;ode;f azjrift
h m; usaemfajymvku
d o
f nft
h wkid ;f tao;pdww
f ifjy&ef txyfxyfrmS Mum;Ny;D OD;ode;f az
jrifx
h H pma&;ay;cg uko
d mausmt
f m; OD;ode;f azjrifx
h H apvTwv
f u
dk o
f nf/ uko
d mausmf tdE,
d odYk acsmarmatmifjrif
pGm a&mufaMumif;ukd vrf;jyrSwqihfod&m usaemf\ aysmf&TifrIrSm rkd;xdatmif a&mufoGm;cJhonf/
udak &Tabmfr*FvmaqmifNy;D vQiNf y;D csi;f tdE,
d &Sd OD;ode;f azjrihEf iS hf qufo,
G rf yI rdk v
dk ,
G u
f al p&efEiS hf avxD;jzihf
qif;vmrnfholrsm;twGuf vkHNcHKa&;ESihf aeom;wusjzpfa&;twGuf OD;ynmoD[ESifh usaemfwkdY ,kd;acsmif;&Sd nDacs
&Gm (crG;D trsK;d om;aus;&Gm) odo
Yk mG ;Muonf/ ,if;&GmvlBu;D rsm;ESifh tBuw
d t
f e,f aqG;aEG;cg tpDtpOfrsm;jyKvyk Nf y;D
jyefMuonf/ aomif;usef;csifwkdif; aomif;usef;aeaom ]]avmif;q&m}} av,mOfysHonf ukevm;wefjrpfukd
nOfo
h ef;aumifjzwfu;l vmaom usaemfw\
Ydk av;yifwufavSudk oHo,Bu;D pGmjzihf acgufwek aYf cgufjyefMunho
f nf>
av,mOfyso
H MH um;pOfuyif wufrcwfbJ arQmxm;&m opfw;Hk avm? avSavm[k rcGEJ ikd jf zpfomG ;ojzihf ]]avmif;q&m}}
av,mOfysH\ ypfcwfrIrS vGwfcJh&onf/
]]avmif;q&m}}av,mOfysaH b;rSvw
G cf ahJ om OD;ynmoD[ESihf usaemfwYdk jyaw;&GmokYd acsmarmpGm a&mufMu
onf/ jyaw;&Sd usaemfwkdY ppfwef;vsm;odkY usaemf0ifoGm;onf/ usaemfjyefvmvQif cgwkdif;NyHK;&TifpGm BudKqdkMuaom

awmfvSefa&;c&D;0,f

39

bkHaygufomausmf

usaemfwv
Ydk pl k usaemftm; ylaEG;aomrsu&f nfjzihf BuKd qMkd uonf/ usaemf,;dk wky?f ukad rmifa&Tabmf r*FvmaqmifoYkd
oGm;&Spd Of OD;av;omatmif\om; ausmOf ;D vmNy;D aomufpm;rl;,pf &rf;um;&m ausmOf ;D tm; udak rmifat; tenf;i,f
ku
d yf w
k q
f ;Hk rcJo
h nf/ qk;H rcH&aomausmOf ;D onf nOft
h csed w
f iG yf ek ;f Ny;D "m;jzihcf w
k o
f jzihf ukad rmifat; yGcJ si;f Ny;D aoqk;H
cJ&h jcif;aMumifh usaemftm;ylaEG;aom rsu&f nfjzifh BuKd qMdk ujcif;jzpfayonf/ ukad rmifat; rw&m;aoqk;H & pdwx
f d
cku
d o
f rl sm;xJwiG f udak rmifapmjzL (,ck Armhwyfrawmf OD;pD;Akv
d rf LS ;Bu;D )rSm pdwt
f xdcu
dk q
f ;Hk jzpfonf/ vGwv
f yfa&;
twGuf touftaocH&ef toifh&Sdaom ukdarmifat;tm; vlowform;vufxJ paw;cHoGm;&NyD/
0g,mvufpufjzihfwkdufonf
1944-ckEpS t
f v,favmufwiG f OD;ode;f azjrifx
h H &ckikd jf ynfrS oGm;Muolrsm;rSm wpfO;D p ESpOf ;D p r[kwMf uNy/D
tkyfpkvkdufoGm;vkdufjyefvkduf jyKaeMuNyD/ trJom;pnfrsm;? pD;u&ufbl;rsm;? axmywfbl;rsm;ukdvnf; usaemfwkdY
tdEd,jyefrsm;xHrS tcgcgpm;aomufaecJh&NyD/ usaemfxHodkY usaemfvufcH,laom wkwftrsKd;om; 0g,mvuf
pufypn;f rsm;ESihf ajcmufv;Hk jyL;wku
Yd kd ukx
d eG ;f vIid f (zqyvtpd;k & txl;ckid &f 0J ef vkycf o
hJ nf/ zqyvESihf ywpacwf
wkdYwGif ppfawGckdkifajr,maumfrwD Ou|tjzpfvnf; aqmif&GufcJonf)ukdausmfaZmwkdYtm; vTJtyfNyD; &JabmfwkdY
raobJ atmfya&wmrsm;ESihf 0g,mvufpuf rxdckdufap&[laom wm0efukd ay;tyfvkdufonf/ usaemfwkdY
tajccHxm;aom avmif;&Snaf csmif;( crT;D trsK;d om;aus;&Gm) aus;&Gmwpfbufurf;&Sd jym;awm (yifv,furf;em;wkYd
wGif awG&aomuepkdawmuJhodkY tyifrsm;ESifh csKHrsm; xlxyfpGmayguf&SdNyD; &THUrsm; vlwpf&yftxd eufojzihf vloGm;
vlvmr&SdbJ rdausmif;rrsm; Orsm;Oavh&Sdaom xlxyfonfhawmwpfrsKd;jzpfonf/)wGif if;wkdYtm; wJi,fjzifh aeap
onf/ pm;eyf&u
d m [lorQudk ,if;avmif;&Snaf csmif;&GmrSyif ,liifpm;aomufa&;ukv
d nf; pDpOfay;onf/ 0g,mvuf
pufESihf atmfya&wmwkdYukd wm0ef,lvkdufjcif;onf vlrqefpGm &ufpufMurf;MuKwfaom zufqpf*syefacwfwGif
aowGifepfEkdfifaomwm0efukd usaemfwkdYykckH;odkY wm0efajymif;,lvkdufjcif;yifjzpf\/
1944-ckEpS f ESpv
f ,favmufuyif 0g,mvufatmfya&wmESifh 0g,mvufpufypn;f rsm;? usaemfwv
Ydk uf
odkYa&mufcJhNyD/ 0g,mvufatmfya&wmESifh 0g,mvufpufrsm; a&mufpOfuyif zufqpf*syefppfom;rsm;\ xdyf
rD;avmifawmh\/ ,if;0g,mvufpufjzihf umvuwm;&Sd r[mrdwpf pfXmecsKyf (*st
D uftidk )f odYk wpfaeYEpS Bf urd rf eS rf eS f
aMu;eef;owif;ykdYEkdifjcif;aMumifh xkd;ppfqif&ef &mcsDaxmifcsDoGm;Muaom zufqpf*syef 'D0DZHwyfrBuD;rsm; AkH;rkd;&Gm
cH&\/ *syefppftajccHpcef;rsm; AkH;'Pf ppfaoewf'Pfrsm;aMumifh rD;[kef;[kef;awmuf&onf/ *syeff&dumpcef;rsm;
rD;avmifA;Hk 'PfaMumifh rIrvSysupf ;D oGm;&\/ zufqpf*syefrsm;\ ppfqifa&;ESihf ppfraI &;&mrsm;onf rBub
H ;l atmif
tcuftcJBuD;ESihf &ifqkdifoGm;&awmh\/
toJxdwfp&mrsm;
0g,mvufatmfya&wmwkdYESihftwl ygvmaompwif;*ef;aoewfrsm;rSm ,if;pwif;*ef;ukd tokH;jyKaom
tTef;vnf; wpfcgwnf;ygvmcJhonf/ xkdtcsdefu pwif;*ef;onf {&mracwfrDSvufeufqef;jzpfaeonf/
,if;aMumifh usaemfwdkY oifMum;aeaom ppfynm&yfrsm;wGif pwif;*ef;\tpdyftykdif;ESihf pwif;*ef;tokH;jyKenf;
oifwef;ukdvnf; wkd;csJUppfynmtjzpf owfrSwfcg oifay;&onf/
odkY usaemfwkdY jyaw;ESihf avmif;&Snfacsmif;&Gm ESpf&Gmukd tajccH,lNyD; zufqpf*syefawmfvSefa&;twGuf
tbufbufrSaqmif&GufaepOf *syefowif;rsm;ukd twdtusaxmufvSrf;a&;ESifh nDacs&Gm tajcpdkfufpcef;ukd
uspv
f pfcidk rf mpGm jyKa&;wkt
Yd wGuf xGe;f vIid Ef iS u
fh saemf jyaw;rSnaD cs&mG odYk vmMuonf/ vrf;c&D;wGif tke;f ywD&mG ukd
jzwfomG ;&&m tke;f ywD&mG rStxGuw
f iG f tke;f ywD&mG od0Yk ifvmaom zufqpf*syefwyfEiS hf yufyif;yg &ifqidk w
f ;dk &awmh
\/ *syefwyfMuyfBuD;u usaemfwkdYtm; &yfwefYckdif;onf/ ukdxGef;vIdif vG,fxm;aom vG,ftdwfukdEIdufcg t*Fvdyf
pmtkyfa[mif;ukd xkwf,lonf/ *syefpum;jzihf t*FvdyfolvQKdfavm? t*Fvdyfpmtkyfukd bmaMumifh oGm;vmwkdif;
,loGm;&ovJ[kar;onf/ usaemfwkdY toJwpfxdwfxdwf jzpfaeMuonf/ ukdxGef;vIdifonf ,if;pmtkyfrS pm&Gufukd

awmfvSefa&;c&D;0,f

40

bkHaygufomausmf

qkwfypfNyD; aygifESpfacsmif;um; zifukd puLjzihfokwfjyonf/ *syeffwyfMuyf &,f&,farmarmjzifh ]]aumif;w,f


aumif;w,f}}[k Armpum;ryDroajymcg xGufoGm;onf/ usaemfwkdYESpfOD;vnf; rdrdvkd&mbufodkY vmcJhMuonf/
uku
d f 50-ceft
Y uGmokaYd &mufvQif usaemfwEYdk pS Of ;D [m;wdu
fk &f ,farmMuawmhonf/ xk*d syefwyfMuyfonf ukx
d eG ;f vIid f
vG,,
f v
l maom vG,t
f w
d x
f o
J Ykd tu,farTaESmufMunhv
f Qif t*Fvyd jf ynfvyk f ajcmufv;Hk jyL;aoewfudk awGUrnf/
,if;ajcmufvkH;jyL;aoewfawGUvQif *syefrsm; brf;rnf/ tbrf;rcHvkdvQif toufay; ckcH&rnfomwnf;/ ,ck
odkYrjzpfcJh&/ vufwpfvkH;jcm; ab;rxdbJ usaemfwkdYvGwfcJh usaemfwkdYESpfOD; [m;wkduf&,fEdkifMuonf/
nDacs&mG odYk usaemfwYdk a&mufomG ;Muonf/ uspv
f pfcidk rf maom tajccHpcef;jzpfa&;twGuf vkypf &mrsm;ukd
vkyu
f idk af qmif&u
G Nf y;D usaemfwaYdk csmarmpGm jyaw;okYd jyefa&mufMuonf/ jyaw;wGiaf epOf rysurf uGuf aqmif&u
G f
&aom wyfpdyfwkdufyGJ? wyfpkwkdufyGJ? pwif;*ef;tpdyftydkif;rsm;? pwif;*ef;tokH;csenf;rsm;? ppfrufa&;&mrsm;ukd
ukdomausmf (,ckArmhwyfrawmfAkdvfrSL;) u acgif;aqmifoifMum;ay;NyD; wD[m&HuGefz&ihfoabmxm; ? ocifpkd;
acgif;aqmifaom ajratmufueG jf rLepfygwDrS xkwaf 0aomvGwv
f yfa&; aMujimpmwrf;ESifh tjcm;pmwrf;rsm; OD;ode;f
azjrihx
f rH yS cYdk ahJ om TeMf um;vTmESifh aysmufMum;ppfpmwrf;rsm;? e*g;eDrx
S w
k cf ahJ ompmtkyrf sm;ukd tajccHNy;D ork;d us
rsKd;cspf0g'rS vGwfajrmufcgpjzpfaom usaemfu OD;aqmifaqG;aEG;onf/
zufqpf*syefawmfvSefa&;onf trsKd;om;vGwfvyfa&;\ taxmuftuljzpfatmif usaemffwkdYjyK&rnf/
vGwv
f yfa&;ukd tEkenf;ESijfh zpfap? &onfeh nf;jzihf ,l&rnf/ zufqpf*syefEiS hf NAw
d o
d Q ukv
d edk u
D Reb
f 0rS vGwv
f yfa&;
&rSom 'Dru
dk a&pDxeG ;f um;Ny;D a0qmzGUH NzKd ;aom qk&d ,
S v
f pfpepfudk wnfaqmufomG ;Ekid rf nfqadk om oabmw&m;ukd
usaemf\ au'grsm;tm; usaemfxyfwvJvJ oGwo
f iG ;f xm;onf/ odaYk eYpOfrysurf uGuf aqmif&u
G &f aom ppfruf
a&;&m EdkifiHa&;&mrsm;ukd aqmif&Gufcg eHeufpmpm;NyD; ESpfem&DrQ usaemfwkdY tem;,lavh&Sdonf/ usaemfwkdYaeaom
ppfwef;vsm;wGif avxD;jzihcf say;xm;aom pwif;*ef;aoewfrsm;? pD;u&ufb;l rsm;? axmywfb;l rsm;? trJom;pnfrsm;
ukv
d nf; ajymifusus usaemfwx
Ydk m;onf? waeY eHeufpmpm;Ny;D usaemfwt
Ydk em;,laepOf t&yf0wfukd 0wfqifxm;
aom ar*smwm*sDrm usaemfwkdY ppfwef;vsm;odkY kwfw&ufa&mufvmNyD; ppfwef;vsm;ay:odkYwuf&ef ajcvSrf;vm
onf? ar*smwm*sDrmukd jrifvQifjrifjcif; usaemfw[kefxkd;ajy;qif;NyD; cg;ukdbufxm;vkdufonf/ usaemfwkdYxHodkY
tvnfvmonft
h wGuf rsm;pGmtm;&0rf;ajrmufaMumif;jzifh tpcscD g tm;&0rf;omaomrsuEf mS jzifh usaemfu ar*sm
(Akv
d rf LS ;) wm*srD mtm; atmfBu;D [pfus,af jymavawmh\/ ar*smwm*srD mtm; q,fred pfcefrY Q cg;bufjcif;? vufqJG
jcif; jyKxm;Ekid jf cif;aMumifh usaemfwYdk ppfwef;vsm;&Sd pwif;*ef;aoewfponfrsm;ukd vQKUd 0Suyf pf&ef tcsed &f vku
d jf cif;
jzpfonf/ tu,f odkYvQKd0Suf&ef q,frdepftcsdefr&vkdufygu ar*smwm*sDrmom usaemfwdkYaxmifxm;aom
pwif;*ef;aoewfrsm;? pD;u&ufb;l rsm;? axmywfb;l rsm;? tdE,
d umvuwm;rS ykx
Yd m;aompwif;*ef;ok;H enf; pm&Guf
tTe;f rsm;? aysmufMum;ppfqifa&;pmwrf;rsm;ESifh zufqpf*syefawmfveS af &;pmwrf;rsm;ukd awGUoGm;vQif ar*smwm*sD
rmukd ypfowf&rnf/ okdYr[kwf zufqpf*syef vufxJusaemfwkdY taocHrnfhvrf; (2)oG,fwGif wvrf;vrf;ukd
a&G;cs,f&efom&Sdawmhonf/
ar*smwm*sDrmtm; usaemfwdkY ppfweff;vsm;wGif usaemfwkdY aumif;rGefpGm {nhf0wfausjyGefpGm {nhfcHygonf/
ar*smwm*srD mxHrS usaemfwYdk cgwkid ;f Mum;bl;aeaom tm&Swu
dk o
f m;rsm; omwlnrD Qaumif;pm;a&;0g'ESihf Armjynf
tm; vGwv
f yfa&;ay;xm;NyjD zpfaomfvnf; Armtpk;d &wGif uke;f av? a&wyfrsm; tckid t
f rmr&Sad o; *syefwyfrsm;
u ulnD&jcif;jzpfNyD; ppfNyD;vQif jzpfap? Armtpkd;&wGif vkHavmufaom ukef;? av? a&wyfrsm; zGJUNyD;vQifjzpfap?
*syefwyfrsm;jyefrnfjzpfaMumif;ukd ajymjyavawmh\/

awmfvSefa&;c&D;0,f

41

bkHaygufomausmf

ta&;xJ qvm;ay:NyD
(okdYr[kwf)
ta&;xJrjzpfoifhwmjzpfNyD
jyaw;&GmwGif wk;d wk;d Buw
d Bf uw
d jf zihf yGpyd pG jd zpfcg jyemBu;D wpfck ay:aeonf/ jynfov
l x
l Ek iS fh uGi;f quf
vnf;&SNd y;D ? jynfov
l x
l x
k J jrK yEf x
HS m;aom usaemf\em;xJoYdk xkjd yemBu;D a&mufvmawmhonf/ rJrkw
d nf; [laom
vif&Sdrdr\tdrfwufvrf;wGif nOfhtcsdefrawmf ppfbdeyfajc&mrsm;ukd awGU&aom jyemjzpfonf/ qkdvkdonfrSm
ppfbdeyfpD;cg &ifaumhNyD; um;,m;um;,m; oGm;vmaeavh&Sdaom usaemfwkdYau'gwpfOD;OD;ESihf vif&SdrdrrJrkdwkdY
azmufjyefaeMuNyD[k wkd;wkd;BudwfBudwf jyaw;&Gmol&Gmom;rsm; ajymaeMujcif;jzpfonf/
usaemfwkdYvlpkrSm vufa&G;pifau'grsm;jzpfMuaom ukdomxGef;OD;(,ckawmckd Auy &ckdifjynfaumfrwD)
uko
d mausmf (,ck ArmhwyfrawmfAv
fdk rf LS ;) uko
d ef;pdef (,ckArmhwyfrawmfAv
dk rf LS ;Bu;D ) ukb
d at; (,ckausmif;q&m)
ukd,ufao; (ppfawGckdifjynfolY&Jabmfacgif;aqmifa[mif;) udkausmfaZm (uG,fvGef jynfaxmifpkppf&JAkdvf )
udx
k eG ;f vIid f (zqyvtpk;d & txl;ckid &f 0J efjzpfco
hJ nf/ zqyvESihf yxpwkaYd cwfwiG f ppfawGckid f ajr,maumfrwD
Ou|jzpfcJhonf/) ukdvSjzLoH( ,ckArmhwyfrawmfAkdvfBuD;) ukdapmxGef;OD; (aygif;wnf ,pfrsKd;0efaxmufom;jzpfNyD;
ausmif;om;wpfO;D jzpfonf/) ukb
d NrKd i(f ausmif;om;)ukd a&TausmOf ;D (q&mawmfO;D pdEm ESifh usaemfwaYdk cgif;aqmifcahJ om
&ckdifjynf jynfolYvGwfvyfa&; tzGJUcsKyfwGif wyf&if;rSL;vkyfcJhonf/ AuyAkdvfrSL;tjzpf tvif;0ifcJhonf/ ,ck
armfueG ;f yxrtqifh &xm;oljzpfonf) udak rmifO;D ausmf (xkpd Ofu aumvdyaf usmif;om;jzpfonf/ ,ck ukeo
f ,
G af &;
1 ZkHrefae*sm) ukdbxGef; (,ck tNidrf;pm;kH;0efaxmuf) polwkdYom&Sd&m au'grsm;onf rdrdwkdYtodOmPfjzihf
rdrdwkdYqEtavsmuf pnf;urf;ukd vkdufemaeolrsm;jzpfMuonf/
usaemfwkdYfvlpkrSm xkdtcsdefu t*Fvdyf? jrefrmpm 9wef;? 10wef;&Sdolrsm;jzpfMuNyD; jynfolvlxkESifh qufqH
&mwGif aqmifh<um;<um;jyKjcif;r&SdMuay/ txl;ojzifh xkdpOfu crTD;trsKd;om;rsm;ukd &ckdifvlrsKd;rsm;u ya'o&mZf
vlrsK;d a&;0g't& ]]csi;f }}[kac:um vlrsK;d a&;t& ESrd ef if;rI&cdS o
hJ nf/ usaemfwv
Ydk pl o
k nf crT;D trsK;d om;rsm;ESifh nD&if;
tukdwrQ wef;wl&nfwlaygif;oif;Muonf/ if;wkdYESifh pm;twl? oGm;twl? tdyftwl aexkdifMuonf/ aiGaMu;a&;
wGiv
f nf; usaemfwYdk rdrw
d u
Ydk ,
dk u
f sK;d twGuf aiGr&Sm? rded ;f rrsm;udpE iS &fh iS ;f &Si;f vif;vif;&SMd uonf/ ,if;t&nftcsi;f
rsm;aMumifh avmif;&Snaf csmif; crT;D &GmrSpNy;D ,if;ywf0ef;usi&f dS crT;D &Gmrsm;rSm usaemfwt
Ydk m; qefEiS [
fh if;oD;[if;&Guf
rsm;ukd tbk;d tc wpfjym;rSr,lbJ ulnMD uonf/ ,if;&Gmrsm; &Gmvk;H uRwf zufqpf*syefawmfveS af &;wGif yg0ifaeMu
onf/ jyaw;ESiahf vmif;&Snaf csmif;&GmrSmESpzf mvkcH efrY Qom a0;rnfjzpf&m jyaw;wGif ta&;xJqvm;ay:vQif (ta&;
xJ rjzpfoifhwmjzpfvQif) vSvSBuD;usaemfwkdY a*smufusoGm;Ekdfifonf/
vif&dSrdef;rESihfazmufjyefvQif atmhESvkH;empGmjzihf 0kdif;y,favh&Sdaom xkH;wrf;pOfvmukd tkd;pGJaeonfh
&ckid w
f idk ;f &if;om;rsm; txl;ojzifh crT;D trsK;d om;rsm;\ "avhtwdik ;f rJrkjd yemonf usaemhtm; OD;aESmufajcmuf
jcm;apaom jyemjzpfomG ;onf/ ,if;aMumifh toJcsi;f qufaeaom usaemf\ au'grsm;ukd usaemfavhvmonf/
tdyfcsifa,mifaqmifaeaomfvnf; okH;nOfhxd usaemfrtdyfbJ au'grsm;ukd usaemfaxmufvSrf;&onf/ usaemf\
au'grsm; bmwpfckrQ jypfrIusL;vGefonfukd rawGU&/ okdYESihfjyaw;&GmwGif ppfbdeyfpD;olrsm;&Sdonf r&Sdonfukd
usaemfavhvmonf/ jyaw;&GmwGif ppfbdeyfpD;ol wpfOD;rQr&Sd/
odkYavhvmaeqJ OD;ynmomrdukd ppfbdeyfpD; oGm;vmaeonfudk usaemfawGU&onf/ OD;yOif;OD;ynm
omrdonf omrnOD;yOif;r[kwf? q&mawmfOD;ynmoD[\vufaxmufjzpfonf/ q&mawmfOD;ynmoD[jyaw;
XmecsKyfwGifr&SdvQif OD;ynmoD[ukd,fpm; tppt&m&mukd aqmif&GufykdifcGihf&Sdaom OD;ynmoD[u tmPmukef
vTt
J yfjcif;cHxm;&onfh OD;yOi;f jzpfonf/ usaemfwEYdk iS hf wuRr;f w0if cspcf ifaeaom OD;yOi;f vnf; jzpfonf/ odEYk iS fh
OD;ynmomrdxH usaemfomG ;a&mufNy;D rJrkjd yemwGif yg0ifonfw
h idk f aemifudk rjyKvyk af &;ukd usaemfaf jymjyonf/
,ck jyaw;&GmrS usaemfwkdYtm; wvGJxifaeaMumif;wkdYukdvnf; usaemf&Sif;jyonf/ oluJhodkY yk*dKvfukd okdYrpGyfpGJ
oifhaMumif; tpcsDum OD;ynmomrd usaemhftm; bkrIwfavawmhonf/

awmfvSefa&;c&D;0,f

42

bkHaygufomausmf

jyaw;rStm;xm;&aom vli,fEpS Of ;D ok;H OD;ukd usaemfpnf;k;H Ny;D rJrkt


d rd o
f Ykd nOft
h csed rf awmf 0ifxu
G o
f mG ;
vmolrsm; &So
d nfr&So
d nfudk apmifMh unhcf idk ;f cJo
h nf/ ESp&f ufyifrMumrD OD;ynmomrd ppfbed yfp;D Ny;D nOft
h csed rf awmf
0ifxGufoGm;vmaeaMumif; usaemf wduspGm od&onf/ OD;ynmomrdxH usaemfoGm;NyD; ESpfa,mufcsif;
aqG;aEG;jyonf/ &Gmol&Gmom;rsm; usaemfwkdYtm; rJrkdudpESihftxiftjrif vGJrSm;aeojzihf aemufxyfrJrkdESifh
rusL;vGef&ef usaemf&Sif;&Sif;bGif;bGif;wifjyonf? odkYaomf OD;ynmomrd? usaemf\ aqG;aEG;wifjycsufukd vufrcH/
OD;ynmomrd usaemfhtm; xyf bkrIwfawmh\/
pm;aeusaMumifzm; OD;ynmomrdonf vufvyk v
f ufpm; rJrk\
d vifa,musmf ;tm; cgwkid ;f apckid ;f aeus
twkdif; nOfhtdyfoGm;&rnfhae&modkYoGm;&ef apckdif;xm;avonf/ nOfhtcsdefwGif OD;ynmomrd rJrkdxHoGm;rnfukd
wxpfcsodxm;aomusaemfwdkY OD;ynmomrdukd rsufajcrjywf apmihfMunhfxm;\/ usaemfwkdY acsmif;ajrmif;Munhfae
&if;? OD;ynmomrd? rJrkt
d rd x
f aJ &mufomG ;Ny/D OD;avomatmifEiS hf aus;&GmvlBu;D rsm;tm;ac:&ef usaemfapvTwv
f u
dk f
onf/ usaemfEiS ahf us;&GmvlBu;D rsm; rJrkd tdycf ef;wGif ppfbed yfp;D aom OD;ynmomrdudk ck;d 0efEiS t
hf wl um;um;,m;
,m;vufyl;vufMuyfzrf;qD;vkdufMuawmh\/ OD;ynmomrdESihf rJrkdukd ppfaq;ar;jref;&m olwkdYESpfOD;&moufyef
vifr,m;tjzpf aexkid rf nfudk uwdjyKMuojzihf xdrf ;f jrm;r*Fvmaqmifay;vku
d &f onf/ r*Fvmaqmiftxdr;f trSwf
tjzpf OD;ynmomrdyidk f qdwrf wpfaumifudk OD;ynmomrd\oabmwlncD sut
f & usaemfwYdk ,ifaeYnOfyh if csujf yKwf
pm;aomufvkdufMuonf/
aemufwaeY ppfwef;vsm;wGif usaemfvaJ vsmif;aepOf rJrkv
d ifa,musmf ;a[mif; c&D;a&mufrqku
d ?f tl,m;
zm;,m;ajy;vmonf/ aMuuGpJ mG ik,
d adk eaom rsu&f nfrsm;ESifh rdcifEiS w
hf al om olrY ed ;f r rJrkt
d m; olt
Y m;jyeftyf&ef
awmif;qkad vawmhonf/ usaemf tHMh ooGm;onf/ ai;ikid o
f mG ;onf/ naeykid ;f wGif usaemfajz&Si;f ay;rnf[k ajzmif;zs
ajymqkdum olYtm;usaemfvTwfvkduf&onf/
naeykid ;f wGif OD;avomatmifEiS fh &GmvlBu;D rsm;ukv
d nf; usaemfzw
d af c:xm;onf/ rJrkEd iS w
hf uG? rJrk\
d
vifa,musmf ;a[mif;ESifh vifopfwu
Ydk v
dk nf; usaemf zdwaf c:xm;onf/ usaemf zdwaf c:xm;olrsm;tm;vk;H a&mufMu
Ny/D rJrk\
d tdrw
f iG f ppfbed yfajc&musonfrpS Ny;D &Gmol&mG om;rsm;? usaemfwt
Ykd m; txifvrJT mS ;rIjzpfc&hJ jcif;rS tpcsD
cg? jzpfysufoGm;&aom jzpf&yfrsm;ukd? usaemf&Snfvsm;pGm &Sif;jyonf/ vifa[mif;ESif vifopfESpfOD;wGif rJrkd
BuKd uo
f vkd a&G;Ekid af Mumif;ukv
d nf; usaemfajymjyonf/ ik,
d v
dk su&f adS om rJrko
d nf vifopf OD;ynmomrd wjzpfvu
J dk
a&G;aumufvkdufonf/
xufjrufaom OD;ynmomrdwjzpfvJjzpfolukd usaemfwkdY\zufqpf*syefawmfvSefa&;xJ yg0if&ef
usaemfpnf;k;H onf/ olonf usaemfw\
Ydk zufqpf*syefawmfveS af &;vkyif ef;wGio
f m yg0ifco
hJ nf ruao;? usaemf
wkdY\ a&SUvkyfief;pOfrsm;wGifvnf; xufxufjrufjruf yg0ifaqmif&GufcJh&m zqyvppfwyf\ ypfowfrIaMumifh
aoqkH;cJh&onf/
zufqpf*syefukd awmfvSefNyD
1944 ckESpfukefcgeD;vmcJhNyD/ zufqpf*syefawmfvSefa&;vkyfief;rsm; wyGJNyD;wyGJ atmifjrifrIrsm; &cJhNyD/
&ckdifjynfolvlxkuvnf; zufqpf*syefawmfvSef&ef tkH<uaeMuNyD/ avmif;&Snfacsmif; wpfzufurf;&Sd 0g,mvufrS
umvuwm;&Sd r[mrdwpf pfXmecsKyo
f Ykd wdwu
d sus owif;ykEYd idk o
f jzihf &ckid jf ynfwiG f ode;f cs
D &Sad eaom zufqpf*syef
wyfrsm; rnfonhfppfqifa&;rS rvkyfEkdfifbJ AkH;rkd;&GmoGef;rIukd tvl;tvJ cHaeMu&NyD/ umvuwm;&Sd r[mrdwf
ppfXmecsKyfrS ykdYcJhaom pmul;pufi,f (Geslenter) jzihf ]]avrkefwkdif;}} trnfESifh zufqpfawmfvSefa&;vkyfief;&yf
rsm;ESifh zufqpf*syefppf;HI owif;rsm;ukv
d nf; wvESpBf urd f usaemfwYdk xkwaf 0jzefcY sED idk v
f su&f cdS NhJ y/D usaemfw\
Ydk vIaYH qmf
ay;rIaMumifh azmazmoDoD&Sdaeaom *syefaiGjzihf OD;&JausmfolbPf? OD;a&TombPfwkdYrS v,fjyefa&G;,ljcif;jzihf
v,fvyk o
f l v,fyidk af &;vkyif ef;vnf; Bu;D xGm;pGmatmifjrifaeNy/D xkpd Ofu usaemfwYdk a<u;aMumfojH zpfonfh ]]uk,
fd v
f yk f
v,f ukd,fvkyfMu}}? ]]ukd,fhvkyfv,frSxGuforQpyg;ukd,f,l}}? ]]ajrqDcray;ESihf}}[laoma<u;aMumfoHaMumifh ZmrD'g

awmfvSefa&;c&D;0,f

43

bkHaygufomausmf

ajr&SiBf u;D rsm;vnf; ajrqDc(oD;pm;c) r&onhf tajcqk;d odYk a&mufaeNy/D Ekid if aH &;&mESifh ppfynm&yfrsm;ukd oifMum;
xm;aom usaemfwkdY au'grsm;vnf; EkdifiHa&;a&m ppfa&;yg wyfpkwyfcGJponfrsm;ukd OD;aqmifEkdfifaomtajctae
rsm; &Scd NhJ y/D zufqpfawmfveS af &;wyfx0J if&ef &Jabmfrsm;vnf; tpkvu
dk f tpkvu
dk f wazG;azG;a&muf&MdS uNy/D Oa&my
ppfajrjyifwGif zufqpf*smrPDrsm; ppfIH;rIESifh &ifqdkifvsufae&NyD/
1944-ckESpf 'DZifbm 25-&ufaeYeHeufykdif;wGif usaemfwkdY\au'grsm; aeYpOfaqmif&Gufaeaom 0w&m;
twkid ;f jyaw;&GmrS wzgvkcH eYaf 0;aom apwDysut
f eD;wGif ppfynmoifMum;jyovQu&f adS eMuonf/ usaemf Ekid if aH &;
pmwrf;wpfcu
k dk bwfvsu&f adS ecJo
h nf/ OD;ynmoD[wynhw
f pfO;D usaemfx
h v
H ma&mufNy;D OD;ynmoD[u ta&;Bu;D
aom udpw&yfukd ESpfOD;wnf; aqG;aEG;&efvkd csufcsif;vkdufvm&efajymojzifh usaemfrqkdif;riHhbJ OD;ynmoD[
xHvu
dk o
f mG ;onf/ OD;ynmoD[u pm&Guu
f dk urf;ay;onf/ q&mawmfO;D pdEm \pmjzpfonf/ pm\t"dyg ,ftwkcd sK;H
rSm OD;pdEmukd ajrykHNrdKUe,f ausmufEGm;&GmrS zufqpf*syefrsm; zrf;,lcJhonf/ ,ck rif;jym;NrdKUe,f ukvm;rawmif
aus;&GmteD;&Sd awmxJwGif wynhfwcsKdUESifhtwl *syefrsm;ESifha&maESmNyD; tus,fcsKyfoabmxm;&Sdonf/ rnfodkY
aqmif&u
G &f rnfudk taMumif;jyef&efjzpfonf/ ,if;OD;pdEm \pmukzd wfNy;D pm,lvmolrsm; jyefomG ;Nyv
D m;[k usaemfu
OD;ynmoD[udkd ar;onf/ OD;ynmoD[u pmay;vmaom OD;ynmoD[\wynfrh sm;ukd olqidk ;f iHx
h m;onf/awGUvku
d
awGUEkid o
f nf[ak jymNy;D OD;pdEm \wynhjf zpfol ukad usmZf &H ;DT (,ck &ckid jf ynf uGejf rLepfygwDXmecsKyf OuX)wku
Yd kd ac:ay;
onf/ udkausmfZH&TD;xHrS OD;pdEmtm; *syefppfom;rsm; rESdyfpufaMumif;? ukvmrawmif&Gm ta&SUbufawmxJwGif
*syefppfpcef;rsm;csxm;aom 0g;wJi,frsm;wGif a&maESmxm;aMumif; if;wJpktwGif;rStjyifty tjcm;ae&mokdY
oGm;vmjcif;rjyK&aMumif;wkdYukd od&onf/ OD;pdEmvGwfajrmufa&;udpESifhywfoufNyD; OD;ynmoD[ESifh usaemf
qufvufaqGaEG;Muonf/
jyaw;rSajrmufbuf ESpzf mvkcH efaY 0;aom ausmif;wku
d &f mG (crT;D trsK;d om;aus;&Gm)wGif ume,f (Akv
d rf LS ;Bu;D )
rm,k,mr (ppfa&;ppf&mudp&SdvQif ppf,leDazmif;0wfonf/ kd;kd;aecsdefwGif trsm;tm;jzihf ouFef;0wfaeonf)
ar*sm (AkdvfrSL;) wm*sDrmwkdY acgif;aqmifaom zufqpf*syef\ ppfXmecsKyfcGJwpfck&Sdonf/ ,if;ppfXmecsKyfcGJrSae
OD;ynmoD[ukd tBuHay;jcif;? &ckdifwyfrsm;ukd tBuHay;jcif;rsm; jyKvkyfMuonf/ ausmif;wkduf *syefppfXmecsKyfcGJ
wGif ume,frm,k,mrESifh ar*smwm*sDrmwkdY ,ck r&SdMu/ uywdef(AkdvfBuD;) e*g;rDSom&Sdonf/ OD;pdEmvGwfa&;ukd
uywdefe*g;rSDxHwifjyaomfvnf; taMumif;xl;rnfr[kwf? ,if;aMumifh ume,f rm,k,mrwkdYukd apmifh&if;
ukad usmZf &H ;DT wku
Yd v
dk nf; qkid ;f iHx
h m;oifah Mumif;wku
Yd dk OD;ynmoD[ESiu
fh saemf oabmwlnMD uonf/ uaemf rdr\
d ppf
wef;vsm;odkY jyefvmcJhonf/
1944ck 'DZifbmv 25&ufrGef;vGJykdif;wGif uywdef e*g;rSD usaemfwkdYxHvmNyD; reufjzefeHeufapmapm
olwEYdk iS w
fh ygwnf;vku
d Ef idk af tmif tqifoifjh yifxm;&ef vmajymonf/ rqkid ;f riHb
h J OD;ynmoD[xH usaemfow
k af jc
wifawmhonf/ OD;ynmoD[tm; rom,maomrsuEf mS jzifh ikid w
f idk w
f idk x
f idk
f awGUonf/ olu
Y v
dk nf; uywed ef *g;rSu
D
reufjzefeeH ufapmapm *syefwyfrsm;ESit
hf wl vku
d v
f ma&;ukd ajymoGm;Ny[
D k OD;ynmoD[rajymrDuyif usaemfoad e
Ny/D OD;ynmoD[ESihf usaemf acgif;csi;f ku
d Nf y;D aqG;aEG;Muonf/ zufqpf*syefrsm; OD;pdEm ukd tus,cf sKyb
f rf;xm;Ny/D
OD;ynmoD[ESihf usaemfwkdYtm; reufjzefeHeufapmapm *syefwyfrsm;ESifhtwl vkdufvm&ef ac:jcif;rSm *syefwyfrsm;
qkw&f mwGif "m;pmcHac:xm;jcif;jzpfrnf/ "m;pm;cHjzpfaom OD;ynmoD[ESihf OD;pdEm wku
Yd dk zufqpf*syefrsm;u ukid x
f m;
NyD; olwkdYwyfrsm;tm; &ckdiftrsKd;om;rsm; ppfqifrIrjyKEkdfifatmif jyKvkyfxm;rnfqkdcsufukd OD;ynmoD[ESihfusaemf
t<uif;rJh oabmwlMuonf/ okdYaomf reufjzefapmapm *syefwyfrsm;ESihfvkdufoGm;rnfavm? a&Smifwdrf;aeMurnf
avm zufqpf*syefrsm;tm; wku
d rf nfavm[laomjyemukd tbufbufuaeNy;D a'gifah phatmif OD;ynmoD[ESifh
usaemf tBudrfBudrfaqG;aEG;Muonf/ OD;ynmoD[ESihf usaemfwkdY reufjzefreufapmapm *syefwyfrsm;ESihftwl
vku
d rf oGm;[laom qk;H jzwfcsuu
f v
dk nf; xyfNy;D qk;H jzwfMuonf/ a&Smifwrd ;f rnfavm? wku
d rf nfavm [laomjyem
ukd em&Daygif;tawmfMumatmif OD;ynmoD[ESihfusaemf rem;rae aqG;aEG;Muonf/ naeapmif;oGm;NyD;rS zufqpf
*syefrsm;ukd wkdufxkwfawmhrnfqkdaom qkH;jzwfcsufukd csrSwfEdkfifcJhMuonf/

awmfvSefa&;c&D;0,f

44

bkHaygufomausmf

ausmif;wkduf&Sd zufqpf*syefppfXmecsKyfcGJukdwkduf&ef qkH;jzwfcJhaom OD;ynmoD[ESifhusaemfqkH;jzwfcsufukd


taumiftxnfazmf&ef usaemfwm0ef,v
l u
dk o
f nf/ ausmif;wku
d f (crT;D trsK;d om;aus;&Gm) &Gmukd crT;D trsK;d om;rsm;
tcsed rf a&G; xGu0f ifomG ;vmEkid o
f nf/ ,if;aMumifh OD;ynmoD[\ud,
k af wmf&jH zpfMuaom crT;D trsK;d om;vufeufuidk f
rsm;csn;f jzpfaom ausmufjzLwyfpyd u
f dk avmif;&Snaf csmif;rS jyaw;okv
Yd mMu&ef usaemftac:vTwv
f u
dk o
f nf/ OD;pdEm
xHov
Ykd nf; ,ckpmESio
hf mG ;olajymcsuu
f dk wdwu
d susaqmif&u
G &f efqadk om pmwkw
d pfapmifudk OD;ynmoD[ESiu
hf saemf
vufrw
S af &;xk;d ay;onf/ ukad usmZf &H ;DT tm; ac:,lNy;D ,aeYnOfyh if zufqpf*syefrsm;ukd pwifwu
dk cf u
dk af wmhrnfjzpf
aMumif; OD;pdEm tm; ukvm;rawmif&mG awmawmifxrJ S toufpeG x
Yf w
k ,
f cl g vkNH cKH aompcef;wGif vQKUd 0Suaf exkid af &;
ponfwkdYukd txyfxyfrSmMum;cg jrpfa&oifhonf jrpfa&roifhonfukd rapmifhbJ csufcsif;oGm;Mu&ef ukdausmfZH&TD;
wkdYukd OD;pdEmxHapvTwfvkdufonf/ zufqpf*syefawmfvSefa&;pcef;rsm;? pcef;cGJrsm;(toD;oD;rSvnf;) eD;pyf&m?
vufvrS ;f rS&D m zufqpf*syefrsm;ukd wku
d x
f w
k Mf u&ef trdeaYf y;vku
d af Mumif;ukd yg;pyfjzihaf jym&ef taotcsm ajymqkd
NyD; zufqpfawmfvSefa&;pcef;cGJtoD;oD;odkYvnf; OD;ynmoD[ESihf usaemfu qufom;rsm; apvTwfcJhMuonf/
,if;aeYnOfh 8em&DcefaY vmufwiG f wyfpyd rf LS ;ausmjf zLESifh if;\wyfpyd u
f dk jyaw;OD;ynmoD[tdrf Nc0H if;wGif
awGUqkNH y;D zufqpf*syefrsm;ukd ,aeYnOfh bmhaMumifh wku
d &f rnfudk olwpYdk w
d 0f ifpm;atmif &Si;f jyonf/ ausmif;wku
d &f dS
zufqpf*syefppfXmecsKyfcGJukd rnfokdY0ifpD;&rnfhykHMurf;ukdvnf; usaemfwifjyonf/ tm;vkH;oabmaygufMuNyDjzpf
jyaw;rSausmif;wku
d o
f Ykd wdww
f qdwf tarSmifxak tmufwiG f usaemfwYdk csw
D ufvmMuonf/ ausmif;wku
d o
f Ykd ra&mufrD
ukduftenf;i,fcefYu&yfNyD; *syefppfom;rsm; 0ifvrf;wGif tapmifh&Sdonfr&Sdonfukd uif;axmufMuonf/ *syef
ppfom;wpfO;D rQ &Gm0ifvrf;wGif rawGU? ausmif;wku
d &f mG odYk usaemfwYdk a&SUqifah emufqifh 0ifvmMuonf/ ausmif;wku
d f
&GmwGif t&yfom;rsm;xuf 3-q? 4-q&Sdaom acG;rsm;onf usaemfwkdYvltkyftm; ukduf0g;pm;rnf[k Budrf;0g;oHjzihf
rkd;xdatmif a[mifavMuawmhonf/ BuD;rm;aomacG;a[mifoHaMumihf usaemfwkdY acsmifususwpfae&mwGif uyfckd
vku
d Mf uonf/ ausmif;wku
d &f dS zufqpf*syef XmecsKycf 0JG ifvrf;ukd uif;axmufonf/ *syefppfom; tapmift
h a&Smuf
vkH;0r&Sd/ zufqpf*syefXmecsKyfcGJcsxm;aom tdrfrSc&pfprwfyGJawmf\ aomufpm;aeoHrsm;ukdom Mum;&onf/
,if;aMumifh usaemfEiS yfh gvmaomwyfpyd u
f dk tdref ;D ukd eD;Ekifd o
f rQuyfapNy;D kid zf ,frsm;ESirfh &yfrem; ypfcwfapawmh\/
zufqpf*syefXmecsKycf JG csxm;&mtdrrf mS atmf[pforH sm;? aoewforH sm;jzihf qlnv
H su&f o
dS mG ;\/ usaemfwYdk r&yfrem;
q,frdepfcefY ypfcwfaepOf *syef\pufuav;usnfqHrsm; usaemfwkdY acgif;ay:rS jzwfoGm;avonf/ zufqpf*syef
rsm;jyefvnfcck o
H nf/ *syefbufrS aoewforH sm;rSm *syefppfom;ESpOf ;D wnf;jzifh ckcaH eaMumif; usaemfwYdk wku
d cf u
dk f
&if;odvm&m usaemfwYdk zdwu
kd Mf uawmh\/ wku
d &f if;cku
d &f if; *syefppfom;ESpOf ;D arSmifBu;D rJraJ tmufwiG f aysmufu,
G f
oGm;avonf/ usaemfwYdk typftcwf&yfcg ae&m,lNy;D apmihMf uonf/ wpfem&DMumavNy/D ,if;aMumifh crT;D trsK;d om;
wyfom; 4-5OD;ukd ae&mcsxm;Ny;D usaemfwYdk jyaw;odjYk yefvmMuonf/ usaemfu,
dk w
f idk f OD;ynmoD[xH csucf si;f oGm;
NyD; wkdufyGJtajctaeukd wifjyonf/ usaemfwkdY nOfhvkH;rtdyfawmhbJ ae&mrsm;,lcg tqifoifh jyifxm;Mu\/
,if;aeYnOfh 12em&Dtcsed w
f iG f avSorm;wpfO;D ESit
fh wl *syefEpS Of ;D jyaw;avSqyd rf S wufvmjyefonf/ toif&h adS e
aomusaemfww
Ydk yfrS zufqpf*syefEpS Of ;D ukd ypfcwfvu
dk &f awmh\/ 1944- ck 'DZifbmv 25 c&prwfaeYu usaemfwYdk
ypfcwfvu
dk af om aoewfoo
H nf toHviT fh rHk &Sad om usaemfwt
Ydk bkYd zufqpf*syeftm; raphpyfpwrf; (ppfaMunm)
vkdufjcif;yif jzpfcJhNyDjzpf zufqpf*syefawmfvSefa&; &ckdifjynfwGif tkH<ujzpfay:vmcJh\/ zufqpf*syefrsm;ukd
awmfveS af &;twGuf ppfynmESifh Ekid if aH &;ynmrsm;ukd oifMum;&ef tdE,
d okYd a&muf&adS eMuaom &ckid &f aJ bmfrsm;vnf;
wpfOD;p ESpfOD;p r[kwfawmhbJ q,fjzihfcsD ae&mtESHYtjym; avxD;jzifh ckefqif;vmcJhMuav\/
,if;nOfh 2-em&D (1944-ck? 'DZifbmv 26-&uf? (12;00em&Dcefw
Y iG )f ar*sm (Akv
d rf LS ;) MuL; (Major Crew)
ukdkdxGef;? ukdMumvSatmif (,ckawmckd &ckdifjynftrsKd;om;nDGwfa&;ESifh vGwfajrmufa&;ygwDXmecsKyfOu|) ESihf
wyfom;wpfcsKUd jyaw;bufoYkd rarQmv
f ihb
f J a&mufvmonf/ a&SUvkyif ef;pOfrsm;twGuf tcsed ,
f al qG;aEG;&rnfjzpf
ojzihf ar*smMuL;? uk
d x
dk eG ;f (0efBu;D a[mif;? ,ckot
H rwfBu;D )ukMd umvSatmif tygt0if OD;ynmoD[ESifh usaemfwYdk
tm;vk;H avmif;&Sn&f mG rSwqihf tBu;D awmfr&Gm (crT;D trsK;d om;aus;&Gm) odYk ajymif;a&TUvmMuonf/ a&SUvkyif ef;pOfrsm;

awmfvSefa&;c&D;0,f

45

bkHaygufomausmf

ukd tBuD;awmfr&GmwGif aqG;aEG;Muonf/ MuLwyfzGJUESihf jcaoFhatmif aysmufMum;wyfzGJU[l wyfzGJUESpfzGJU zGJUpnf;&ef


jzpfoGm;onf/ MuLaysmufMum;wyfzGJUukd ukdMumvSatmif acgif;aqmifNyD; jcaoFhatmif aysmufMum;wyfzGJUukd usaemf
acgif;aqmifonf/ rdrdqEtavsmuf a&SUwef;ppfajrjyifodkY qif;&efwm0efukd usaemfwm0ef,lvkdufonf/
ukdvSxGef;ausmf (Akdvf&efatmifwyfrSxkwf,lNyD; usaemfac:vmcJholjzpfonf/ aemifppfawGNrdKU ukefonfBuD;wpfOD;
jzpfcJhonf/ ajrykHwyfaygif;pk nDvmcHwGif aiGwpfaxmifvSLcJholjzpfonf/ ) ESihfukdxGef;atmifausmf(aemifjzpfcJhaom
jynfwiG ;f ppfwiG f AuywkYd owfjzwf aoqk;H oGm;&aom ppfawGckid f jynfo&Yl aJ bmf acgif;aqmifwpfO;D jzpfonf)wku
Yd dk
ajcmufvkH;jyL;wpfvufpD ay;tyfNyD; *syefwpfOD;p ESpfOD;pukd tvpfpD;a&;? a&SUwef;ppfe,fajr axmufvSrf;a&;ESihf
vufeuf&a&; wm0efukd usaemfay;vkdufonf/
'DZifbmv 25&ufaeYu ausmif;wku
d &f mG zufqpf*syef ppfXmecsKycf JG wku
d yf w
JG iG f uywed f e*g;rSD yvuf0rS
*syeftvkdawmf&d? pum;jyefESihf *syefppfom;okH;OD;ukd aoqkH;atmifwkdufckdufcJhNyD; jyaw;wGif *syefppfom;ESpfOD;ukd
vnf; okwo
f ifEikd cf ahJ om atmifycJG H usaemfwv
Ydk pl o
k nf atmifyw
JG pfyNJG y;D wpfyJG &awmhrnfqadk om ,kMH unfcsujf zihf
usaemfwkdYtm; ay;vkdufaom ]zufqpf*syef awmfvSefa&;wyfom;rsm; r[mrdwfrsm;u tultnDay;Mu&ef}}
a&;om;onfh ar*smMuL\vufrw
S yf g pm&Gurf sm;uk,
d cl g NrKd Ua[mif;NrKd Ue,f tBu;D awmfr&GmrS aygufawmNrKd Ue,fbufoYkd
usaemfwkdY jcaoFhatmif aysmufMum;wyfzGJUrsm; qif;vmMuonf/ pGef&J&GmwGif zufqpf*syef awmfvSefa&;twGuf
wm0ef,x
l m;onfh rif;jym;NrKd UrS vli,facgif;aqmif ukrd aJ rmifudk awGU&onf/ OD;ynmoD[? OD;pdEm ESifh usaemfwu
Ykd
zufqpf*syef awmfvSefa&;wGif tm;ukd;tm;xm; jyKxm;aom ukdrJarmiftm; awGU&ojzifh usaemfvIdufvSJpGm
0rf;ajrmufomG ;onf/ ukrd aJ rmiftm; zufqpf*syef awmfv
f eS af &;twGuf wyfom;rnfrQ pkaqmif;xm;&So
d vJ paom
udpr sm;ukd usaemfar;jref;onft
h cg zufqpf*syefawmfveS af &;twGuf um,uHajrmuf bmwpfcrk Qrvkyb
f J rdra csm
wpfOD;ukd ckd;,laygif;oif;um ,aeYwGifyif xdrf;jrm;r*FvmyGJtjzpf aysmfyGJ&TifyGJrsm; vkyfvQuf&Sdjcif;ukd twdtus
od&onf/ ]zufqpf*syefawmfvSefa&;twGuf wm0efxrf;aqmif&ef wm0ef,lNyD; rxrf;aqmifaomolonf &efol
xufaMumufp&maumif;oljzpfw,f}}'DvkdopmazmufrsKd;ukd owfypfoifhw,f}} ]]zufqpf*syefawmfvSefa&;twGuf
ay;xm;wJhvufeufawGukd ckcsufcsif;tyf}}usaemfBudrf;armif;NyD; ukdrJarmifxHrS vufeufrsm;ukd usaemfodrf;,loGm;
onf/
wm0ef0w&m;t& rvTJom &Jabmfcsif;jzpfcJhaom ukdrJarmifukd usaemf Budrf;0g;&aomfvnf; usaemff
pdwrf aumif;? rsm;pGm0rf;enf;jcif;jzpfomG ;&m pGe&f rJ aS ygufawmokYd usaemfwYdk csucf si;f xGucf mG vmMu\/ aygufawmt
eD;&Sd o&J&Gm OD;pH*kd;atmifESifh if;\om;rsm; wJpkwGif usaemfwkdY wyfpGJaexkdifvkdufMu\/ OD;pH*kd;atmifrSm NAdwdoQ
e,fcsUJ wku
d x
f w
k af &;acwfu olonf olo
Y m;rsm;ESit
hf wl &&mvufeufudk pGu
J idk cf g NAw
d o
d Qe,fcsUJ pepfudk wku
d x
f w
k f
cJhaom aygufawmNrdKUe,f v,form;acgif;aqmifwpfOD; jzpfcJhonf/ usaemfwkdY acgif;aqmifcJhaom NAdwdoQe,fcsJU
wku
d x
f w
k af &;ESifh vGwv
f yfa&;acwfuyif usaemfpnf;k;H xm;aom pdwcf s&aom aygufawmNrKd Ue,f acgif;aqmifwpfO;D
vnf;jzpfonf/
OD;pH*kd;atmif\rdom;pkxJodkY a&mufvQifyif aygufawmq&mawmf OD;em&'xH owif;ykdY&ef OD;pH*kd;atmif\
om;wpfO;D ukd usaemfapvTwaf vawmh\/ q&mawmf OD;em&'xH usaemfa&;vku
d af ompm\ t"dyg ,frmS zufqpf*syef
awmfveS cf ahJ omaeYEiS fh ae&mukad zmfjycg awmfveS &f if; ,ckusaemfwYdk OD;pH*;dk atmifro
d m;pkrsm;\ wJpo
k Ykd a&muf&adS e
jcif;ESihfwuG OD;ynmoD[? OD;pdEmwkdYtwGufvnf; rpdk;&drfa&;? q&mawmfvnf; zufqpf*syefrsm;ESihfrawGUatmif
a&Smifwdrf;a&;ESifh zufqpf*syefowif;rsm;&&Sdu usaemfwkdYxHykdYa&; ponfwkdYukd tajccHNyD; usaemfa&;ykdYcJhonf/
qkwfppfjyKaeaom zufqpf*syefrsm;ukd wkdufzsufoGm;&ef a&vrf;qkHESifh ukef;vrf;qkHwkdYwGifvnf; jcaoFhatmif
aysmufMum;wyfrsm; wcsKdUukd cGJa0NyD; usaemfwm0efcsay;vkdufonf/

awmfvSefa&;c&D;0,f

46

bkHaygufomausmf

aygufawmNrdKUukd odrf;jcif;
apwemaumif;&SNd y;D k;d om;aom vGwv
f yfa&;twGuf toufpeG &Yf ef 0efrav;aom OD;pH*;dk atmifEiS fh rdom;pk
onf usaemfwkdYtm; tppt&m&mwGif tm;wufoa&m vIdufvSJpGm ulnDMuonf/ usaemfwkdYtm; ig;[if;rsm;?
tom;[if;rsm; aumif;rGefpGm auR;arG;jyKpkonf/ OD;pH*kd;atmif\om;rsm;onf teD;tem;aus;&Gmrsm;odkYoGm;NyD;?
zufqpf*syefwyfrsm;\ owif;ukdaxmufvSrf;ay;Muonf/ OD;pH*kd;atmifrdom;pk\ EIwfvkHrIaMumifh zufqpf*syef
owif;[lorQudk usaemf&onf/ zufqpf*syefwyfrsm;ukd aysmufMum;pepfjzifh usaemfwv
Ydk yI &f mS ;Ekid o
f nf/ usaemfwYdk
owif;ukd *syefv;Hk 0r&ay/ armfwmtajrmufrsm;? pufaoewfBu;D pufaoewfuav; ponfh acwfrv
DS ufeufrsm;ukd
pGu
J idk x
f m;onfh zufqpf*syefwyfrsm;onf usaemfwYdk vQKUd 0Supf cef;rS tvSr;f ruGmaom jrpfrsm; acsmif;rsm;rS avSBu;D
avSi,ftoG,o
f ,
G jf zifv
h nf;aumif;? pufavSrsm;jzihv
f nf;aumif;? jzwfoef;oGm;Muonf/ zufqpf*syefrsm; usaemf
wkdY\ teHYukdyif rIrday/
wpfaeYEpS Bf urd u
f s? umvuwm;&Sd r[mrdwpf pfXmecsKy?f (*st
D uftidk )f odYk usaemfw\
Ydk 0g,mvufowif;ykrYd I
aMumifh ykef;atmif;p&mr&Sdatmif AkH;rkd;&Gmjcif;cH&vnf;aumif;? &ckdifjynftESHYtjym;wGif zufqpfawmfvSefa&;
'DvIdif;wuf<uaejcif;aMumifhvnf;aumif;? aygufawmNrdKUESihfwuG? aygufawme,f ae&mtESHYtjym;rS *syefwyfrsm;
qkwcf mG oGm;cJ&h onf/ 1945-ck? ZE0g&Dvqef;avmufwiG f aygufawmNrKd Uukd aoG;wpfpufrQrusbJ usaemfwYkd odr;f ydu
k f
vkdufMuonf/
yxrqkH;&mxl;ESifhBuHKonf
umvuwm;&Sd r[mrdwpf pfXmecsKyf (*st
D uftidk )f odYk aygufawmNrKd Uukd usaemfwo
Ydk rd ;f vku
d af Mumif;ukd aeYpJG
&ufpEJG iS w
fh uG 0g,mvufaMu;eef;owif;ykcYd o
hJ nf/ umvuwm;r[mrdwpf pfXmecsKyu
f aygufawmNrKd Uukd usaemfwYdk
odrf;Edkifonfukd 0rf;ajrmufaMumif; ppfawGNrdKUukdvnf; usaemfwdkY aygufawmNrdKUudk odrf;onfhaeYwGifyif r[mrdwf
wyfzUJG rsm; odr;f yku
d cf NhJ yjD zpfaMumif;/ ppfawGNrKd U r[mrdwpf pfXmecsKyf a&SUwef;rSL;jzpfaom Akv
d cf sKyEf iS o
fh mG ;a&mufawGUqkH
&ef arwm&yftaMumif;Mum;aMumif;/ ppfawGNrdKUrS trf*sDbD ppfoabFmjzihf vmac:rnfhaeY&ufygaom arwm&yfcH
aMu;eef;pmwpfapmif a&mufvmonf/
usaemfwdkYtm; ppfawGNrdKU&Sd r[mrdwfa&SUwef;ppfXmecsKyfokdYoGm;&ef csdef;qkdxm;pOf udkvSxGef;ausmftm;
t*Fvdyfppfom;rsm;? brf;qD;xm;onfhowif;ukd usaemfod&Sdvm\/
csed ;f qkx
d m;onfh aeY&uf? em&Dtwkid ;f ? ppfawGNrKd UrS trf*st
FD rf ppfoabFmwpfpif;? aygfuawmNrKd UokYd a&mufvm
awmhonf/ aygufawmqdyu
f rf;rSqif;Ny;D ? ,if;trf*st
D rf ppfoabFmjzihf ppfawGNrKd UokYd vku
d v
f mMuonf/ ppfawGNrKd U
wnf&m ukvm;wefjrpf;dk onf usaemhwoufwiG f wcgomjrifb;l aom {&mrppfoabFmBu;D rsm;ESiw
fh uG &maygif;rsm;
pGmaom ppfoabFmBuD;rsm;jzihf jynhfMuyfvQuf&Sdaeonf/ q,faygif;rsm;pGmaom oabFmrsm;uvnf; vIyfvIyf&G&G?
oGm;vmaeovk?d q,faygif;rsm;pGmaom oabFmrsm;ukv
d nf; ausmufcscg a`E& &Nird af eMu\/ ppfawGqyd u
f rf;odYk
usaemfwaYdk &mufMuonf/ tqifoifah pmifah eaom rsuEf mS jzLt&m&Su
d NyKH ;&Tipf mG BuKd qNdk y;D usaemfwt
Ydk m; puf&iS w
f &m;
olBu;D OD;omZHtrd (f ,ck ygupwef 'kaumifp0D ef;Hk ) a&SU&Sd txufwef;a&SUaeBu;D OD;vSazmfZt
H rd w
f iG f aumif;pGmae&m
csay;onf/ woufwGif wpfcgBuHKcJhNyD; ,aeYxd wpfcgrQ rBuHKbl;ao;aom rsufESmjzLpm;yGJxkd;jzifh usaemfwkdYtm;
Oa&mywkdufom;wkdY\ pm;bG,fabmZOf t[m&wkdYukd auR;arG;jyKpkonf/ aemufaeYwGif OD;omZHOD;wkdufwGif AGDzkdYpf
(Victory Force) ac: a&SUwef;wyfzGJUrsm;\ AkdvfcsKyfESihf awGUqkHcGifhay;onf/
NyHK;NyHK;&Tif&TifusaemfwkdYtm; vufqGJEIwfqufaom AGDzkdYpf ppfAkdvfcsKyfonfe ol\vufatmufcH rsufESmjzL
t&m&SdBuD;ESpfOD;ESifhvnf; rdwfqufay;cg vufqGJEIwfqufMuNyD; zufqpf*syefrsm;\tajctaeukd tenf;i,frQ
ar;jref;ajymqkdonf/ AGDYzkdpfAkdvfcsKyfu cifAsm;wkdYqDu bkef;BuD;jzpfygap usaemfwkdY r,kH? *syefbufawmfom;awG[k
,lqxm;w,f? cifAsm;wkq
Yd u
D dk usaemfwYdk 0g,mvufcsay;cJw
h ,f/ cifAsm;wkYd *syefppfowif;awGudk wdwu
d susay;Ekid f
wJt
h wGuf atmifyaJG wGtrsm;Bu;D &Scd w
hJ ,f/ cifAsmwku
Yd dk vIu
d v
f pJS mG ,kw
H ,f/ cifAsm;wko
Yd abmwlr,fq&dk if cifAsm;wku
Yd kd

awmfvSefa&;c&D;0,f

47

bkHaygufomausmf

wyf&if;wpf&if;zGJUay;r,f/ vufeufawG vpmawGeJY a&SUwef;ppfrsufESmtwGuf ukefusaiGawG tm;vkH;ay;r,f?


cifAsm;wkdYb,fvkdoabm&ovJ}}[laom t"dyg,f&Sdonfh t*FvdyftrsKd;om;pum;jzihf rdefYcGef;acRavawmhonf/
rsufESmjzL AGDYzkdYpfAkdvfcsKyf\pum;vkH;rsm;onf wpfvkH;NyD;wpfvkH; usaemf\toJukd atmifheifhonfxuf
atmifeh pfvmaponf/ rsuEf mS jzLrsm;onf rsuEf mS rJrsm;ukd txifao;onf[v
k nf; usaemfxifvmonf/ trsK;d om;
vGwfvyfa&;twGuf taocHaeaom igwkdYtm; &mxl;jzihf zsm;a,mif;jcif;onf igwkYdtm; apmfum;onf[kvnf;
usaemf,q
l vmonf/ ,if;aMumifh AGzYD pdk f Akv
d cf sKyaf jymNy;D vQif Ny;D csi;f rm,mr<u,faom usaemf\yg;pyfonf ]]wD[m&H
a,mfwm}}ausnmcsurf sm;twkid ;f zufqpfppfwyfrsm;ukd wku
d zf suw
f v
hJ rl sK;d eJY wkid ;f jynfrsm;ukd vGwv
f yfa&;xd ay;r,f
qkv
d Ydk usaemfwYdk ,ckwu
dk af ewm? usaemfwu
Ydk kd aiGaMu;vpm &mxl;ay;aep&mrvkyd g/ zufqpf*syefwu
dk &f efvufeuf
omay;yg}}[kajymcg usaemfvufeufawmifavonf/ xkdYjyifusaemfonf usaemf\vnfyif;wGif tNrJqGJxm;aom
&wemvnfqGJukdvnf; xkwf,lvkdufawmh\/ usaemfoGm;vmaepOfwGifomru? usaemftdyfaepOfyif usaemfESifh
tNr&J adS om &wemok;H rsK;d &So
d nf/ ,if;&wemok;H rsK;d rSm usaemf\aoewf? usaemf\vnfqw
JG q
H yd Ef iS fh oHjzLMuKwif ,f
xJ xnfhxm;aom okH;puefYwGif aoEdkfifonfh tqdyfaq;vkH;yifjzpf\/
usaemf\vnfyif;rS qGJxkwfvkdufaom jrefrmjynfajrykHudk tv,frSxm;NyD; tay:rS (Burma Patriotic
Front) ]]jrefrmrsK;d cspw
f yfO;D }} [k a&;om;xm;onfh vnfqw
JG q
H yd u
f dk ckaH y:wifonf/ vnfqw
JG q
H yd o
f nf r[mrdwf
wyfrsm;u zufqpfawmfveS af &;wyfrsm;ukd todtrSwjf yK&efay;xm;aom vnfqw
JG q
H yd jf zpfygw,f/ usaemfwm0ef
ay;csut
f & zufqpf*syefuadk wmfveS af &;&m jyKvyk &f ef vSxeG ;f ausmf wm0ef,o
l mG ;ygw,f/ vSxeG ;f ausmu
f dk r[mrdwf
wkdY brf;xm;w,f[k od&ygw,f/ vSxGef;ausmfukd usaemfeJY awGUcGihfay;yg/ vSxGef;ausmfukdvTwfyg}}[k usaemf
&Snf&Snfvsm;vsm; wifjyawmif;qkdvkdufonf/
usaemf\pum;rsm;aMumifh atmifo
h ufoufjzpfomG ;aom AGUD zkpd Af v
dk cf sKyo
f nf vdrm yg;eyfaom rsuEf mS jzL\
[efrysub
f J ]]vSxeG ;f ausmu
f dk brf;xm;wmrSe&f if awGUcGiafh y;r,f? vSxeG ;f ausmu
f dk vTwrf ,f? cifAsm;wkt
Yd m; vufeuf
rsm; ay;a&; ray;a&;ukd olYt&m&Sdrsm;eJY aqG;aEG;r,f}}[k usaemfhtm; uwday;onf/ AGDUzkdpfAkdfvfcsKyfESihf aqG;aEG;yGJ
Ny;D pD;cJNh y?D ppfawGNrKd UwGi;f okYd usaemfwt
Ydk m; oGm;vmcGijhf yKxm;onf/ r[mrdww
f yfrsm;\Ak;H 'PfaMumifh taqmuftOD;
rsm; 90-&mckdifEIef;ausmfysufpD;cJhaom ppfawGNrdKUonf usaemfwkdYtm; 0rf;enf;aMuuGJpGm BudKqkd\/ ppfawGNrdKUxJ&Sd
vufusef taqmuftOD;rsm;wGiv
f nf; rsuEf mS jzL rsuEf mS rJ Ekid if jH cm;ppfom;rsm;? vrf;Bu;D vrf;i,f toG,o
f ,
G w
f &Ykd dS
&Gux
f nfwrJ sK;d pkw
H iG v
f nf; ppfom;rsm; ponfjzihf ae&mwumwGif ppfom;rsm; jynhv
f Qv
H Qu&f o
dS nf/ AGzYD pdk Af v
dk cf sKyx
f H
rS &xm;aompum;aMumifh ppfawGNrdKUwGif usaemfwkdY apmifhqkdif;&if; oGm;vmaexkdifMuonf/
rkdufl;&J vSxGef;ausmf
vlBu;D rsm;? vlvrd m rsm;? vlewfcsr;f om? Edik if aH &;orm;Bu;D wdYk xkpd Ofu usaemft
h m; ]]rku
d f ;l &Jaumifav;}}[l
vnf;aumif;? usaemf\&ifwiG ;f ESirfh aempdww
f iG f w[ke;f [ke;f awmufavmifaeaomZmwdaoG;? Zmwdrmefudk wefb;dk
xm;&rSe;f rodo?l Ekid if aH &; acgif;aqmifBu;D rsm;uvnf; axmifusp&m? epfemp&m? aop&m&Sv
d Qi?f ckid ;f orQvyk u
f idk f
aqmif&Gufay;ojzihf ]]rsufuef;rsKd;cspfaumifav;}}[lvnf;aumif;? usaemf\aemufuG,fwGif usaemfhtm; olwkdY
trsKd;rsKd; emrnfay;Muonf/ vlvdrm? EkdifiHa&;orm;BuD;rsm;u usaemfhtm; tay:,Haygif;oif; qufqHouJhodkY
usaemfvnf; ,if;vlvdrmBuD;rsm;ukd EIdufEIdufcRwfcRwfqufqHavhr&Sday/ usaemf EIdufEIdufcRwfcRwfjzihf toJa&m
tla&myg usaemfqufqo
H rl sm;onf usaemfEiS fh pdww
f u
l ,
dk w
f l b0wlrsm;om jzpfonf/ xko
d Ykd usaemfEu
dI Ef u
dI cf Rwcf Rwf
qufqaH eolrsm;xJwiG f vSxeG ;f ausmv
f nf; wpfa,muftygt0ifjzpfonf/ vSxeG ;f ausmo
f nf ppfawGNrKd U &Gmya*gif;
&yfom;wpfO;D jzpfonf/ usaemf\i,foil ,fcsi;f wpfO;D jzpfonf/ olonf&&J if
h k;d om;wnfrh wfojl zpfonf/ r[kwf
rcHwZGwx
f ;dk vkyw
f wfol jzpfonf/ Akv
d &f efatmifwyfwiG f ppfynmukd wwfuRr;f pGmoifcNhJ y;D aoewfypfvufajzmifh
&J&ifah om vSxeG ;f ausmu
f dk *syefwpfO;D p ESpOf ;D p tvpfp;D a&;? a&SUwef;ppfe,fajr axmufvrS ;f a&;ESifh vufeuf&a&;
wkdYtwGuf usaemfwm0efay;vkdufonfhtwkdif; aqmif&Guf&if; vSxGef;ausmf ,ck tbrf;cHae&NyD/

awmfvSefa&;c&D;0,f

48

bkHaygufomausmf

AGDUzkdpfAkdvfcsKyfESihfawGUNyD; aemufwpf&ufwGif vSxGef;ausmftm; usaemfawGUcGihf&ygonf/ usaemfwkdYESpfOD;


rsufESmcsif;qkdifrdvQifyif wpfOD;rsufESmwpfOD;MunhfNyD; 0rf;enf;0rf;omjzpfoGm;aomESvkH;om;ukd rwm;qD;Ekdifojzihf
ESpfOD;pvkH;rsufpdxJrS rsuf&nfrsm; ckefxGufoGm;Muonf/ ukdvSxGef;ausmf\vkyfaqmifcJhcsufrsm;ukd ukdvSxGef;ausmf
ajymjyonf/ ol,cl ahJ omwm0eftwdik ;f ? ppfawGNrKd Ue,f ajrmufyidk ;f aus;&Gmwpf&mG odYk ola&mufomG ;onf/ ,if;aus;&Gm
wGif udak usmo
f m (,ck ppfawG jrefrmha&eHaumfyadk &;&Si;f k;H tky)f wkEYd iS ahf wGUonf/ ppfawGrq
S w
k v
f maom *syefuifay
wkdifrsm; tygt0if? taocHzufqpf*syef 300-cefYukd olwkdY&Jabmfwpfpk vrf;jzwfwkdufyGJqifMuonf/ tiftm;BuD;
aom zufqpf*syefrsm;ukd tNyD;ykdif rESdrfeif;Ekdif zufqpf*syefowif;ykdYa&;ESihf tultnD&a&;twGuf ppfawGNrdKU
odr;f pjyKonfh r[mrdww
f x
Ydk H ukad usmo
f mESit
hf wlvmMu&m ppfawGNrKd UwGif csKyx
f m;onfjzpfaMumif;ukd ukv
d x
S eG ;f ausmf
u usaemhftm; &Sif;vif;wifjyonf/ olYtm;csufcsif;vGTwf&ef AGDUzkdpfAkdvfcsKyfxH usaemfta&;qkdxm;jcif;? usaemfwdkY
aygufawmNrdKUodrf;xm;jcif; ponfwkdYukd usaemfajymjycg? olYtm; usaemf tm;ay;ESpfodrfhav\/ olYtm; usaemf
awGU&aomae&mrSm usaemfww
Ydk nf;ckad eaomtdrf Ef iS fh uku
d f 100cefrY Qoma0;rnfah e&mjzpfonf/ puf&iS w
f &m;olBu;D
OD;omZHO;D wku
d af emuf&dS zufqpf*syefppfyv
k yd f uifaywkid rf sm; wnfaqmufcahJ om *syefacwfemrnfq;dk tcsKycf ef;wGif
jzpfonf/ vSxeG ;f ausmx
f H &Ekid af om pm;p&mrsm;,lNy;D usaemftenf;qk;H wpfaeYEpS Bf urd u
f s oGm;awGUonf/ yifu,
dk f
ow&d v
dS aS om vSxeG ;f ausmu
f m; r[mrdwt
f csKyo
f m;b0jzihf ae&aomfvnf; wqHcsnrf Qrwkerf vIyf vGwv
f yfa&;
ukd tvum;tb,frSm &Edkfifrnfenf;/
vdyfausmufpcef;odkY csDavNyD
AGDUzkdpfAkdvfcsKyf\tajzukdapmifh&if; ppfawGNrdKUwGif usaemfwkdY 3&ufcefYaexkdifcJhMuonf/ odkYaepOf
uif;axmuf&efavm? Ak;H Bu&J efavm? tb,faMumifv
h monfudk rajymEkid af om *syefppfav,mOfwpfpo
k nf ppfawG
NrKd Ubufov
Ykd mcJ&h m ukvm;wefjrpfx&J dS oabFmrsm;rS tajrmufEiS yfh pfcwfojzihf ukvm;wefjrpfudk rjzwf&b
J J jyefajy;
oGm;Mu\/ aMu;pm;ppfAkdvf? aMu;pm;ppfom;rvkyfvkdqkdaom usaemf\pum;ukd rkef;wD;&GGH&SmoGm;vm;? odkYr[kwf
onfaumifav;awG vlyg;0onf[x
k ifvm; rajymwwf? AGUD zkpd rf t
S &m&Srd sm;onf usaemfwt
Ydk m; usnq
f t
H enf;i,f
ESifh trJom;pnf? pnf;u&ufb;l ? axmywfpaom pm;p&mtawmftoifrh Qom ay;onf/ usaemfwt
Ydk m; avxD;jzif
vufeufcsay;a&;twGuf umvuwm;ppfXmecsKyo
f Ykd olwaYdk xmufcaH y;rnfqakd ompum;vk;H rsm;jzihf usaemfwt
Ydk m;
ysm;&nfjzifh 0rf;csavawmh\/ rnfoyYdk ifjzpfap? zufqpf*syefawmfveS af &;onf trsK;d om;vGwv
f yfa&;ukd taxmuf
tuljyKjzpfap&rnf[k ,kMH unfpw
d x
f m;aom usaemft
h bku
Yd m; wvufrrQ pdwrf ysu?f rnfoYkd tajcqk;d ESihf &ifqidk &f &?
vGwfvyfa&;twGuf zufqpf*syefrsm;ukd wkduf&rnfr[kwfygavm/
trf*sb
D D ppfoabFmjzifh aygufawmNrKd UokYd usaemfwYdk jyefa&muf&Ny/D a&SUwef;ppfrsuEf mS rSy
Ydk a&SUwef;usaom
ppfrsufESmjzpfonfh vdyfausmufpcef;okdY &maygif;axmifaygif;rsm;pGm &Sdao;aom zufqpf*syefppfom;rsm; teHYr&
atmif jynfolvlxktultnDjzifh usaemfwkdY a&mufcJhMu\/ vdyfausmuf&Gm\ awmifbuf 2-rkdif? 3-rkdifcefYwGif
ajrykNH rKd Ue,f yJaumuf&mG &So
d nf/ yJaumuf&mG \ajrmufbuf yJaumufawmifwef;wpfavQmufwiG f axmifaygif;rsm;pGm
aom *syefrsm;onf BuD;us,fcefYjim;aom uwkwfrsm;? usif;rsm;jzihf tckdiftrm wyfpGJxm;onf/ ppfoabFmrsm;ukd
ypfcwfrnfh tajrmufBu;D rsm;vnf; &So
d nf/ vdyaf usmuf&&Gm\ta&SUbuf 4-zmvkcH efu
Y s,rf nfh jrpfwpfbufurf;rS
oGm;vQif waoG;woHwrdejYf zihf tkycf sKyaf om a'gufwmbarmftpk;d &\ rif;jym;NrKd Ue,f k;H csxm;aom ausmufcw
k &f mG
&Sdonf/ yJaumuf&GmESihf ausmufckwf&GmwkdYrSm &maygif;rsm;pGm *syefppfom;rsm; oGm;vmaeaomae&mrsm;jzpfonf/
odkYESifhvdyfausmuf&&Gmonf &maygif;rsm;pGmaom *syefppfom;rsm;\ajcrIef;ypfjcif;ukd tcsdefra&G;cH&rnfhae&mjzpf
onf/ odjYk zpf zufqpf*syefrsm;\ acsreI o
f w
k o
f ifypfjcif;ukd a&SmifuiG ;f Ekid af pa&;ESifh vQKUd 0Supf cef; jyKEidk af pa&;wkYd
twGuf vdyaf usmuf&&GmESiw
hf uG teD;tem;aus;&Gmrsm;ukd zufqpf*syefawmfveS af &;ESifh vGwv
f yfa&;twGuf cdik rf m
uspv
f pfatmif pnf;k;H ,lonf/ teD;tem;wGif wku
d yf rJG sm;rjzpfatmif usaemfwYkd aqmif&u
G Mf uonf/ zufqpf*syef
rsm;ukd atmhEv
S ;Hk emaeaom &Gmol&mG om;rsm;onf usaemfwYdk pnf;k;H xm;onft
h wkid ;f usaemfwo
Ydk wif;ukd zufqpf

awmfvSefa&;c&D;0,f

49

bkHaygufomausmf

*syefxrH yk?Yd zufqpf*syef\ ppfa&;vIy&f mS ;rIrsm;? zufqpf*syefrsm;\ wyfpx


JG m;&mae&mrsm;ukd tawmrowf owif;
vmay;Muonf/ usaemfwkdYuvnf; aiGaMu;wpfjym;rQray;Ekdif/ olwkdYvnf; aiGaMu;wpfjym;rQ r,lbJ rdrdwdkY
toddOmPfjzihf usaemfwkdYtm; 0kdif;0ef;ulnDMuonf/
1945-ck ZE0g&Dv wwd,ywfavmufwiG f {&mr0rf;ajrmufb,
G &f mrsm;ukd usaemfawGU&onf/ eHygwfwpf
0rf;ajrmufb,
G &f mtcsurf mS ukMd umvSatmif acgif;aqmifaom MuLaysmufMum;wyfrsm;ukd NrKd Ua[mif;NrKd Ue,f pufom;
&GmwGif avxD;jzihf vufeufcsay;onf/ r[mrdwx
f w
k f *syefaiGpuLwkrsm;ESifh NAw
d o
d QtEd ,
d aiGpuLrsm; csay;onf/
avxD;csvufeufrsm;jzihf NrKd Ua[mif;NrKd Ue,f? ausmufawmfNrKd Ue,frsm;wGif ae&mtESt
YH jym; MuLaysmufMum;rsm; zufqpf
*syefrsm;ukd wku
d cf u
dk v
f su&f NdS yq
D adk om OD;ynmoD[\pmjzpfonf/ 'kw,
d 0rf;ajrmufb,
G &f mtcsurf mS ukvm;rawmif
&GmteD;&Sd awmxJwGif *syefppfom;rsm; 0kdif;xm;aom wJi,fxJrSvGwfajrmufvmaom q&mawmfOD;pdEmu ol,ck
vkHNcHKa&;pcef;wGif &Sdae&m vkyfief;pOfrnfokdYjzpfonfukd pmay;vmaom olYwynhfjzihf taMumif;jyefEkdifaMumif;ESihf
olESihfqufoG,fEkdifaMumif; pmjzpfonf/ wwd,0rf;ajrmufbG,f&mrSm awmfvSefa&;wyfOD; ausnmpmwrf;yif
jzpfonf/
te,fe,ft&yf&yfrS usaemfpnf;k;H xm;olrsm;ukv
d nf; usaemfvufvrS ;f rDo
S rQ ac:,lonf/ topftopf
&Jabmfrsm;vnf; rdrq
d Etavsmuf 0ifvmMuonf/ ,if;aMumifh zufqpf*syefudk pwku
d pf Ofu wpf&mcefyY ifr&Sad om
usaemfwv
Ydk pl o
k nf &maygif;tenf;i,f&adS om usaemfwv
Ydk pl jk zpfvmonf/ 0ifvmaom&Jabmfrsm;ukd vdyaf usmuf&
&GmteD;wGif aeYpOftcsdefrSefrSef ppfynmay;jcif;ESihf EkdifiHa&;ynmay;jcif;rsm;ukd jyKvkyfaqmif&Gufay;Mu&onf/
,if;aMumifh usaemfwkdY aiGaMu;jywfoGm;&m jrufyifESihftwl a&maESmaygufaeaomForce) ac: tvGefcg;onfh
*efY*g;k[if;ukd aeYpOfa&vJtrsKd;rsKd;ESihf pm;ae&\/ ukdarmifOD;ausmf (,ck eu&z 'krefae*sm) ukdacgif;aqmifapNyD;
wyfom;tenf;i,fjzihf OD;ynmoD[xH aiGaMu;awmif;cH&efESihf awmfvSefa&;wyfOD; ausnmcsufpmwrf;yg
tcsuftvufrsm;ukd aqmif&GufoGm;&ef oabmwljcif;wkdYukd usaemfpma&;NyD; apvTwfvkduf&onf/ OD;pdEmxHrS
apvTwfvkdufaom OD;pdEmwynhfukdar;&m OD;pdEmtwGuf raMumifhMu&aom vkHNcHKa&;pcef;i,fwpfckwGif&Sdonf/
qufo,
G rf nfah us;&GmESifh vltrnfudk usaemhtm; ay;onf/ ,if;aMumihf OD;pdEm xHoYkd zufqpf*syefwyfrsm; tESt
YH jym;
oGm;vmaeqJjzpf ,ck vkHNcHKa&;pcef;wGifyif qufvufaexkdifa&;? awmfvSefa&;wyfOD; aMujimpmwrf;yg
oabmw&m;rsm;? Mumtif;awmifwkdufe,fwpf0Srf;&Sd zufqpf*syefppfa&;ppf&mudprsm;ukdaxmufvSrf;a&;twGuf
oGm;vmEkdifaom olYwynhfwcsKdUukd apvTwfa&;ponfhudprsm;ukd a&;NyD;? usaemf OD;pdEmxH pmjyefvkdufonf/
awmfveS af &;wyfO;D ausnmpmwrf;rSm usaemfwaYdk u'grsm; a0zefo;Hk oyfp&m vufiif;Ekid if aH &; tajccHw&m;wpfck
jzpfvmonf/
r[mrdwf uvdyfusrIrsm; cH&jcif;
cJrSefbl;aom pmoli,fjzpfaeonfh zufqpf*syefrsm;onf wpfae&mrSwpfae&modkY vmvQifjzpfap?
&duv
&k mwGif jzpfap? ,cifuvkd tenf;i,frQaom wyfjzifrh oGm;MuawmhNy?D ok;H &mcefrY S ig;&mcefx
Y yd gaom wyfjzifh
om oGm;vmvIy&f mS ;Muonf/ owdvpfrcHb?J ok;H &mtkypf k ig;&mtkypf jk zihf oGm;vmvIy&f mS ;aeaom zufqpf*syefrsm;
ukd usaemfwkdYtoufay;wkdufvkdaomfvnf; vufeuftiftm; vltiftm;csif;rrQjzpfaeonf/ MuLaysmufMum;wyf
rsm;ukd avxD;jzihf vufeufrsm;ESifhaiGrsm;csay;jcif;ukd twdtusod&NyDjzpf&m? usaemfwdkYtm;vnf; pwif;*ef; 50
tygt0if vufeufrsK;d pkH 500-cefY csay;&ef umvuwm;ppfXmecsKyo
f Ydk 0g,mvufaMu;eef;ykMYd uawmh\/ wpfaeYvQif
ESpfBudrfrSefrSef qufoG,frI&xm;aom umvuwm;ppfXmecsKyfrS ESpf&ufcefYwkdif? usaemfwkdYawmif;qkdxm;aom
vufeuf 500-udpu
dk bmwpfcrk Q taMumif;rjyef? usaemfwYdk vufeuf 500 awmif;aom ok;H &ufajrmufaeYwiG o
f m
vQif vufeufrsm;ukd pEvqef; 5&ufvxGucf sed w
f iG f avxD;jzifch say;rnf/ vkt
d yfovkd tpDtpOfrsm;jyKvyk Mf u&ef
TefMum;vTm 0g,mvufaMu;eef;pmukd &&Sd\/ zufqpf*syefrsm;ukd rIefYrIefYnufaMu? wkdufzsufokwfoifvkdaom
usaemfwdkYvlpk aysmfrqkH; armfrqkH;jzpfoGm;Muonf/

awmfvSefa&;c&D;0,f

50

bkHaygufomausmf

q&mawmfOD;ynmoD[xH usaemfvTwfvkdufaom ukdarmifOFD;ausmfwkdYonf r[mrdwfxkwfvkyfaom *syef


puLwk ig;axmifEiS fh pwif;*ef;wpfcsKUd jzihf &ufowywf tjynhrf DS jyefa&mufvmonf/ olwx
Ydk rH S zufqpf*syefwyfrsm;
ESifh MuLaysmufMum;wyfrsm; wkdufyGJrsm; atmifjrifrIrsm;owif;wkdYukdvnf; tm;wufbG,f&m Mum;od&onf/
avxD;jzifh csay;rnfhvufeufudpukd tao;trTm;rSpNyD;usaemfwkdY tpDtpOfjyKMuonf/ vdyfausmuf&&Gm
taemufbuf? wrkid cf efrY Qa0;uGmaom v,fuiG ;f Bu;D udk avxD;usrnfah e&mtjzpf a&G;cs,o
f nf/ wD(T) yko
H Pmef
rD;d ykBH u;D jzihf tcsujf yNy;D jyK&efvnf; qk;H jzwfMuonf/ vkad vorQudk usaemfwYkd jyifqifxm;Ny;D Ny?D usaemfwjYdk yifqifcsuf
rsm; tao;pdyt
f aMumift&mrsm;ukd umvuwm;ppfXmecsKyo
f Ykd ay;yko
Yd nf/ umvuwm;ppfXmecsKyu
f vnf; usaemf
wdkY wifjycsuftm;vkH;uykd oabmwlonf/ pEmvqef; 5-&ufaeYodkY a&muf&ef &ufowESpfywfcefYvkdao;onf/
usaemfwkdYrSm aeYpOfvkyfief;aqmifwmrsm;ukd vkyfaqmif&if;? aysmf&TifaomESvkH;om;jzihf avxD;jzifh vufeufrsm;
csay;rnfh&ufukd usaemfwkdY apmihfBudKaeMuonf/
avxD;jzihf csrnfv
h ufeufrsm;ukd apmif&h if; a'gufwmbarmftpk;d &\ rif;jym;NrKd Ue,f;Hk wnf&m? ausmufcw
k f
&Gmukd zufqpf*syefppfom;rsm; tvpfwiG f usaemfwYdk 0ifp;D Muonf/ a'gufwmbarmftpk;d &\ykvyd rf sm;? wpfpw
Hk pf&m
rQ ckcjH cif;rjyKMu/ vufeufrsm;? usnq
f rH sm;uko
d m usaemfwo
Ydk rd ;f ,lNy;D cRi;f csurf &Sb
d ?J ykvyd rf sm;tm;vk;H ukd usaemfwYdk
vGwfNidrf;cGifhjyKvkdufonf/ jynfolvlxkukd ukd,fpm;jyKaom jynfolYaumifpDjzihf aus;&Gmrsm;ukd tkyfcsKyfapavonf/
usaemfwYdk MoZmvTr;f rk;d aom ae&m[lorQwiG f zufqpf*syefoBl u;D rsm;ukd jzKwyf pfonf/ &GmolBu;D tpm; aus;&GmOuX
jzihf jynfolYaumfrDwDrsm; zGJUpnf;xlaxmifay;onf/
zufqpf*syef\a&SUwef;ppfrsufESmrsm;ukd &dumaxmuf&mwGif &dumrSL;BuD;vnf;jzpfNyD; jynfolvlxku
zdwzf w
d f wkeaf Mumufae&olwpfO;D rSm Akv
d Bf u;D atmifvcS idk jf zpfonf/ olonf olqihq
f adk om &dum rsm;twkid ;f rykEYd idk f
aom aus;&Gmvlxkukd *syefzufqpfenf;twdkif; olESihfolvufyg;aptpku if;qJowfjzwfEkdifaom tmPm&Sdol
wpfOD;vnf;jzpfonf/ odef;<u,fcsrf;omaeaom {&mracwfysuf ola|;wpfOD;vnf;jzpfonf/ ausmufckwf&Gm&Sd
a'gufwmbarmftpkd;&kH;wnf&mukd usaemfwkdY odrf;ykdufvkdufjcif; owif;r&cJhaom AkdfvfBuD;ausmufckwfokdY
a&mufvm&m usaemfwyfrb
S rf;Ny;D ? ajcmufv;Hk jyL;aoewf? *syef"m;&SnEf iS w
fh uG? olu
Y dk vdyaf usmuf&pcef;&Sd usaemh
xHykdYvkdufonf/ AkdvfBuD;ESifhtwl ol\nm;cgp ZeD;acsm rckdifausmhvnf; ygvmonf/ rckdifausmh\cEmukd,fwGif
wpfxmG rQ&rdS nfh a&Tvufaumufrsm;? a&TvnfqrJG sm;jzihf qif,ifxm;onf/ Akv
d Bf u;D ukd usaemfwYdk ppfaq;ar;jref;Mu
onf/ t"duppfaq;csuf 2csufrSm olESihfolYvufyg;aprsm;\ vufeufrsm; b,frSmvJ[laom tcsufwpfcsufESihf
zufqpf*syefrsm;\ tckid t
f rmwyfpx
JG m;aom ae&mb,frmS vJ[al omtcsuf jzpfonf/ Akv
d Bf u;D u zufqpf*syefrsm;
tckdiftrmwyfpGJxm;aomae&mrsmukd ajymjyonf/ ol\vufeufresm;rSm ol\rdbaus;&Gmjzpfaom iSufBuD;uRef;
aus;&GmwGif &Sdonf[kqdkonf/
rckid af usmx
h o
H Ydk aus;&GmvlBu;D rsm;? aus;&GmtrsK;d orD;acgif;aqmifrsm;ESit
hf wl? ukad usmaf ZmESifh usaemfomG ;Mu
onf/ AkdvfBuD;atmifvSckdiftm; rvGJom brf;xm;jcif;jzpfaMumif;ukd usaemf&Sif;jyonf/ olrukd ,ck trsKd;orD;
Ou|tdrfwGif acwxm;&rnfjzpf&m? olr\vuf0wfvufpm; a&Txnfypnf;rsm;udk raysmuf&atmif jyKxm;&ef
usaemfwkdYwm0ef&Sd pm&if;tif;ESifh odrf;xm;rnfjzpfaMumif; olrukdvmac:&ef b,folYukdfac:vkdovJ[kar;&m
udak usmv
f
S dk (,ck ppfawGNrKd U? tk;d wef;&yfae? ppfawGNrKd U\ xdyo
f ;D ola|;wpfO;D jzpfaom uG,v
f eG o
f l OD;ausmv
f
S )dk
ukdac:ay;k&ef olrajymonf/ a&Txnfypnf;rsm;ukd pm&if;tif;jyKNyD; aumif;pGmodrf;qnf;xm;&ef ukdausmfaZmukd
usaemfwm0efay;csuft& ukdausmfaZmonf ,if;tdrfwGif &Sdaeonfh aus;&GmvlBuD;rsm;ESihf trsKd;orD;Ou|\
a&SUarSmufwiG yf if pm&if;tif;jyKNy;D a&Txnfypn;f rsm;ukd vufco
H mG ;onf/ usaemfvnf; wpfcsuv
f w
T f ppftrdex
Yf w
k f
vkdufonf/ rcifausmhwnf;ckdaeaom tdrfNcH0if;okdY aeYrqkd? nOfhrqdk? rnfonfhtaMumif;&Sdonfjzpfap? &Jabmfrsm;?
wyfAv
dk rf sm;ESiw
hf uG wpfpw
Hk pfO;D rQ r0if&[laom wpfcsuv
f w
T pf pfred u
Yf dk csucf si;f tmPmwnfapvku
d jf cif;jzpfonf/
rcifausmw
h nf;ckad eaom tdrNf c0H if;okYd usaemfEiS w
hf uG? &Jabmfrsm;vnf; r0ifMu? &Gmom;rsm;vnf; wpfO;D rQ r0ifMu?
awmfvSefa&;tmPmwnfavpG/

awmfvSefa&;c&D;0,f

51

bkHaygufomausmf

Akv
d Bf u;D \ tppfccH sut
f &? Akv
d Bf u;D \vufrsm;ukd BuKd ;ESiw
hf w
k Nf y;D ol0u
S x
f m;aom aoewfrsm;ukd azmfxw
k f
,l&ef udka&TausmfOD;ukd acgif;aqmifapNyD; wyfom;rsm;ESihf iSufBuD;uRef;&GmokdY oGm;aponf/ eHeufpmpm;NyD;
ukda&TausmfOD; ESifhwyfom;rsm; AkdvfBuD;udk BudK;jzihfwkwfcg ac:,loGm;Muonf/ tvpfacsmif;aeaom tBuHorm;
AkdvfBuD;onf iSufBuD;uRef;&GmteD; ta&mufwGif ukda&TausmfOD;wkdY tikdufukd csufaumif;,lcg? xGufajy;onf/
ukda&TausmfOD; pwif;*ef;aoewfjzihf xGufajy;aeaom AkdvfBuD;ukd olukd,fwkdifvnf; aemufrSajy;vkduf&if;
ypfcwfonf/ usnfqHwpfawmihfrQ AkdvfBuD;udk rxd? AkdvfBuD;acsmarmpGm atmifjrifpGm vGwfajrmufoGm;avNyD/
usaemfwkdY wyfom;rsm; AkdfvfBuD;ukd iSufBuD;uRef;&GmwGif tdrfwkdif;aph arTaESmuf&SmazGMuonf/ AkdvfBuD;\ teHYukdyif
rcHrdMu/ AkdvfBuD;\ Zmwdcsufa<u t&yfwGif AkdvfBuD;tm; tb,frSm &SmazGawGYtHhenf;/
usaemfac:xm;aom ukad usmv
f
S adk &mufvmonf/ vdyaf usmuf&aus;&Gm vlBu;D rsm;a&SUwGif rcifausmt
h m;
ukad usmv
f
S v
dk ufoYkd vGt
J yfonf/ a&Txnfypn;f tm;vk;H rSeo
f nf rrSeo
f nfudk rcifausmu
h adk r;jref;onf/ rcifausmh
u a&Txnfypnf; trSeftwkdif;&Sdonf[kajymonf/ ,if;aMumifh a&Txnfypnf;tm;vkH;ukd rcifausmhxJ vTJtyfay;
vkdufonf/ a&Txnfypnf;rsm;wpfcsKdUonf acwfysufola|;AkdvfBuD; atmifvSckdifykdifypnf;rsm;jzpfaumif;jzpfEkdif
aomfvnf; 0g0gvkv
d dk eDev
D v
dk dk ta&miftqif;&Sad om a&Txuf 0g0gvkv
d dk eDev
D v
dk dk ta&miftqif;&Sad om usnq
f u
H dk
om tmomief;ief; wyfrufaom usaemfwkdYtbkdY a&Twa&G;om;rQyif ,liifxm;vkdufjcif;rjyKacs/ ukdausmfvSkdESihf
rcifausmhwkdYarmifESrtm;? vdyfausmuf&&GmrS olwkdYoGm;vkd&m ae&mxd? usaemfwkdY acsmarmpGm ykdYay;vkdufonf/
AkdvfBuD;acsmarmpGm? atmifjrifpGmvGwfoGm;jcif;onf usaemf\xdyf rD;avmifoGm;jcif;yifjzpfonf/ usaemf
rsm;pGm ab;MuyfeHMuyfjzpfoGm;onf/ AkdvfBuD;onf usaemfwkdY\vdyfausmuf&pcef;ukd odoGm;onf/ &maygif;rsm;pGm
aom zufqpf*syefwyfom;rsm;ukd ac:,lvmNyD; usaemfwkdYtm; rIefYrIefYnufnufaMuatmif AkdvfBuD;jyKvkyfEkdifpGrf;&Sd
onf/ tjcm;wpfbufuvnf; umvuwm; r[mrdwpf pfXmecsKyu
f vdyaf usmuf&&GmteD;wGif avxD;jzihv
f ufeuf
rsm;csay;&ef oabmwltwnfjyKxm;onf/ AkdvfBuD;atmifvSckdifESihf zufqpf*syefrsm; ab;&efaMumufNyD;
vdyfausmuf&pcef;rS usaemfwdkY a&SmifuGif;oGm;cg tjcm;wpfae&mwGif avxD;jzihf vufeufrsm;csa&;ukd pDpOfvQif
r[mrdwpf pfXmecsKyu
f vkNH cKH a&;r&S
Sd qkid ;f iHx
h m;&ef jyKomG ;rnfudk zufqpf*syefab;&efxuf usaemfwYkd aMumufMu
onf/
usaemfwkdYjcaoFhatmifwyfrS usaemfaqG;aEG;aeMujzpfaom acgif;aqmifpkukd usaemfac:,laqG;aEG;onf/
usaemfuJhokdYyif avxD;jzihfcsay;rnfh vufeufrsm;&a&;ukd rxdckdufcsifMu/ ,if;aMumifh vdyfausmuf&pcrf;wGif
qufvufaernf/ Akv
d Bf u;D atmifvcS idk Ef iS fh *syefppfom;rsm;\ oGm;vmvIy&f mS ;rI rSeo
f rQudk BuKd wifowif;&Ekid af tmif
pDpOfrnfpaom qkH;jzwfcsufrsm;csum? tpDtpOfrsm;ukd 'va[m taumiftxnfazmfavawmh\/ vdyfausmuf&
&GmteD; ywf0ef;usif&Gmrsm;odkYvnf;aumif;? jrpfwpfbufurf;&Sd &Gmrsm;okdYvnf;aumif;? usaemfESihf usaemfwkdY
acgif;aqmifykdif;rsm; vSnhfvnfoGm;vmcga[majymjcif;? pnf;kH;jcif;rsm;ukd? tifwkduftm;wkduf jyK&avawmhonf/
tu,f vdyfausmuf&pcrf;okdY zufqpf*syefrsm; csDwufvmvQif rarQmfvifhaomae&mrsm;rS zufqpf*syefrsm;ukd
ckcHwGef;vSef&efvnf; pDpOfMu\/ vQKdU0SufpGm wyfaysmufoGm;aom aysmufMum;ppfy&d,m,fukdvnf; tokH;jyK&ef
pDpOfMu\/ vIHYaqmfa&; pnf;kH;a&;udpaMumihf 1945-ck? ZE0g&Dvukefavmuf? eHeuf 8-em&DcefYwGif usaemfESifh
wyfom;wpfpk avSi,frsm;jzihf 4zmvkHcefYus,frnfhjrpfukd vdyfausmuf&wpfzufurf;okdY ul;Mu&onf/ jrpftv,f
avmufa&mufvQif xlxyfaomqD;ESi;f rsm; usvmonf/ ESpu
f u
dk o
f ;Hk uku
d rf Qom a0;uGmaomta0;ukyd if rjrif&jzpf
oGm;onf/ wbufurf;okdY avSuyf urf;ay:odkY wufvkqJqJwGif ajrmufrsm;pGmaom *syefppfom;rsm; atmfBuD;
[pfus,pf um;rsm;ukd oGm;&if;ajymqko
d MH um;&onf/ usaemfwYdk avSi,frsm;ESit
fh wl vdyaf usmuf&&GmokYd jyefqw
k cf &hJ
\/ vdyaf usmuf&pcrf;wGif carmif;&GmbufrS aus;&Gmqufom;ESpaf ,mufcefaY &muf awGUonf/ carmif;awm&GmrS
zufqpf*syefppfom; 500-cefjY zwfomG ;onfudk owif;ykv
Yd mjcif;jzpfo
f nf/ zufqpf*syefrsm; odr;f qnf;roGm;&atmif
0Sux
f m;aomavSudk qGx
J w
k ,
f il ifaecJ&h tcsed t
f awmfMumjcif;ukv
d nf; od&onf/ vdyaf usmuf&wpfbufurf;wGif
usaemfwkdY yufyif;ygwkd;rdvkqJqJjzpfcJhaom *syefppfwyfonf 500rQ&Sdaom *syefppfwyfjzpf tu,fjrpfv,f

awmfvSefa&;c&D;0,f

52

bkHaygufomausmf

wGix
f x
l yfaom ESi;f omruscv
hJ Qif usaemfEiS fh 15-OD;cefx
Y ufrykad om &Jabmfrsm;\toufonf zufqpf*syefrsm;\
atmufwGif aysmufuG,fqkH;IH;Ekdifp&m&Sdonf/
umvuwm;&Sd r[mrdwpf pfXmecsKyrf S avxD;jzihcf say;rnfv
h ufeufrsm;&vQif igwkadY &SUodYk rnfoYdk qufvyk &f
rnfenf;[laom jyemukd usaemfwaYdk cgif;aqmifrsm; tav;teufxm;cg txyfxyfaqG;aEG;Muonf/ awmfveS f
a&;wyfO;D \aMujimpmwrf;onf usaemfwYdk cH,x
l m;aom Ekid if aH &;cH,cl suEf iS w
fh pfxyfwnf; tH0if*iG u
f sjzpfaeonf/
zufqpf*syefawmfvSefa&;tNyD; r[mrdwfta&NcHKcg 0ifvmrnfh NAdwdoQe,fcsJUpepfukdvnf; vGwfvyfa&;twGuf
vufeufpGJukdifwkdufckdufjcif; tygt0if enf;rsKd;pkHjzihf usaemfwkdY qufvufwkdufckdufa&;udk usaemfwkdY t<uif;rJh
cRif;csufr&Sd vufcHxm;cJhNyDjzpfonf/ ,if;aMumifh avxD;jzihfcsrnfh vufeufrsm;&vQif MuyfpifuRef;ukd jzwfNyD;
awmifpidk u
f rf;&Sd urf;eD&mG ? Mumtif;awmif&mG rsm;bufoYkd oGm;rnf/ q&mawmfO;D pdEm tultnDjzihf awmifpidk u
f rf;wGif
tajccHpcrf;jyKNy;D aomif;aygif;rsm;pGm xlxyfpmG &Sad eonfh zufqpf*syefrsm;ukd r[mrdwEf iS fh yl;wGw
J u
dk &f if; &ckid f ;dk r
awmifukd ausmfjzwfrnf/ &ckdifkd;rawmifbufodkYa&mufvQif zufqpfawmfvSefa&;orm;rsm;ESihf qufoG,frnf/
,if;zufqpfawmfvSefa&;orm;rsm;xHrSwqifh acgif;aqmifrsm;ukd awGUatmif&SmNyD; vGwfvyfa&;twGuf NAdwdoQ
e,fcsJUppfwyfrsm;ukd r&yfrem; qufvufwkdufckduf&ef vkduvnf; qufvufwkdufckdufoGm;&efjzpfonf/ usaemf\
oabmw&m;onf wyfzUJG acgif;aqmifrsm;rSwqifh wyfwiG ;f xJoYdk eufidI ;f pGm0ifvsu&f o
dS nf/ wyfzUJG 0if&aJ bmfrsm;
vnf; Bu;D rm;pGm pdw"f gwfwuf<uvQu&f MdS uonf/ zufqpf*syefawmfveS af &;ESifh vGwv
f yfa&;wkt
Yd wGuf toufpeG Yf
vTwMu&ef tqifoifhjzpfvsuf&SdMuonf/
usaemfwYdk 0g,mvufaMu;eef;jzifh aocspmG owif;ay;Ekid rf aI Mumifh ajrykNH rKd UodYk r[mrdww
f yfrsm;? a&aMumif;
jzifh (ajrykHNrdKUudk a&aMumif;vrf;rSty tjcm;vrf;jzifh xkdtcsdefwGif r[mrdwfwyfrsm; odrf;ykduf&eftaMumif;r&Sd)
odr;f yku
d v
f mvQif acsreI ;f okwo
f if&ef apmifq
h idk ;f aeaom yJaumufawmifwef;wpfavQmuf&dS zufqpf*syefrsm;onf
Ake;f rk;d &GmoGe;f rIaMumifh Bu;D rm;pGm txdemvsu&f o
dS nf/ zufqpf*syefrsm;onf yJaumufawmif;dk wpfavsmuf awmBu;D
rsurf w
J iG f Bu;D rm;ckid cf efaY om uwkwrf sm;ukd wnfaqmufxm;onf/ ajrjyifypf tajrmufrsm;? av,mOfypftajrmuf
rsm;jzihf axmifaygif;rsm;pGmaom *syefrsm;onf aeom;wus ae&m,lxm;onf/
usaemfwkdYtm; avxD;jzihf vufeufcsay;a&; rwkdifrD 3-&uf? 4-&ufcefYu {&mr qkd;0g;aom ? {&mr
0rf;enf; aMuuGJbG,faumif;aom owif;qkd;usaemfhxH a&mufvmonf/ aemufwef;ppfrsufESmodkY a&mufoGm;NyD
jzpfonf[k taMumif;jyum MuLaysmufusm;wyfzGJUrsm;ukd vufeufodrf;vkdufNyD/ OD;ynmoD[ l;rwwfikda<u;vsuf
&Sdonf[laom owif;qdk;yifjzpfonf/ owif;qkd; [kwfr[kwf rSefrrSefukdaxmufvSrf;&ef &Jabmf 3-OD;? 4OD;cefYukd OD;ynmoD[xH usaemfcsufcsif; apvTwfonf/ umvuwm;&Sd r[mrdwfppfXmecsKyfukd usaemf oHo,0if
vmonf/ ,if;aMumifh usaemfwkdY\0g,mvuf aMu;eef;jzihf usaemfwkdYtm; csdef;qkdxm;onfhtwkdif; avxD;jzihf
vufeufrsm; csay;a&;ukd usaemfxyfrHwifjyawmif;qkdonf/
avxD;jzihf vufeufcsay;rnf&h uf wpfaeYxufwpfaeY eD;uyfvmNy?D pEmvyif qef;ay:p ok;H &ufoaYkd &mufchJ
Ny/D usaemfEiS w
hf uG &Jabmfrsm;tm;vk;H aysmw
f NyKH ;NyKH ;ESihf avxD;jzihcf say;rnfv
h ufeufrsm;ukd apmifq
h idk ;f vsu&f MdS uonf/
okdYaomf umvuwm;r[mrdwf ppfXmecsKyfrS vmaom0g,mvufaMu;eef;onf usaemfwkdY\toJESvkH;ukd tpdyfpdyf
trTGmrTmjzpfoGm;apavonf/ usaemfwkdYtm; avxD;jzihfvufeufcsay;a&;ukd zsufodrf;xm;vkdufonf[laom
0g,mvufaMu;eef;onf tb,frv
S Qif usaemfw\
Ykd toJEv
S ;Hk ukd tpdypf yd t
f rTmrTm rjzpfbJ aeEkid t
f ehH nf;/ tpDtpOf
tm;vkH; aqmif&GufNyD;aeNyDjzpf owfrSwfxm;aom&uf? owfrSwfxm;aomtcsdefwGif avxD;jzihf vufeufrsm;
csay;a&;ukd aqmif&u
G af y;&ef usaemfwYkd 0g,mvufpufjzihf usaemfwv
Ydk nf; wpfaeY ESpBf urd rf eS rf eS f arwm&yfco
H nf/
twGif; r[mrdwfwyfrsm; ajrykHukd vmodrf;vQif acsrIef;okwfoif&ef tckdiftcHh jyKxm;aomyJaumufawmifkd;
wpfavQmuf&dS *syefppfom;rsm;onf ppfav,mOftyk v
f u
dk cf s
D Ake;f rk;d &Gmaom 'PfrcHEidk o
f jzihf &mvku
d af xmifvu
dk f
csD qkwfcGmaeMu&avNyD/
OD;ynmoD[xH usaemfapvTwcf ahJ om &Jabmf 3-4-OD; vdyaf usmuf&pJ crf;odYk jyefa&mufMu\/ MuLaysmufusm;

awmfvSefa&;c&D;0,f

53

bkHaygufomausmf

wyfrsm;rSm aemufwef;ppfrsufESmukd a&mufoGm;NyDjzpf zufqpf*syefrsm;tm; wkdufckduf&efvkyfief; ukefqkH;oGm;NyD


jzpfojzihf vufeufrsm; odr;f &aMumif;ukd taMumif;jyum MuLaysmufusm;wyfrsm;ukd vufeuford ;f jcif;? OD;ynmoD[
ikda<u;aejcif;wkdYukd twdtusod&onf/
xkdtcsdefu av,mOfrSae avxD;jzihf vufeufrsm;? ypnf;rsm; csay;a&;ukd pEmvqef; 5-&uf? 6&uf? 7-&uf? 8-&uf? 9-&ufwkdYom a&G;cs,fNyD; avxD;jzihf csay;avh&Sd&m pEmvqef; 5-&ufodkY a&mufcJhNyD/ avxD;
jzifh vufeufcsay;jcif;rjyK? aemufwaeY aemufwaeY ponfjzihf arQmfvifhBuD;pGmjzifh usaemfwkdY arQmfMuao;onf
usaemfwkdY 0g,mvufaMu;eef;jzihfvnf; avxD;jzihf vufeufcsay;a&;ukd wpfaeYvQif ESpfBudrfrSefrSef owif;ay;Mu
ao;onf/ odaYk omf umvuwm;&Sd r[mrdwpf pfXmecsKyrf S usaemfwx
Ydk H tyfwpfacsmif;yif avxD;jzifh csray;awmhay/
avxD;jzifh vufeufcsa&;ukd aeY-&uf-em&Dyg taotcsmowfrSwfygvsufESihf tyfwpfacsmif;rQyif avxD;jzihf
csray;jcif;onf umvuwm;&Sd r[mrdwfppfXmecsKyfu ajymifajymifwif;wif; opmazmufvkdufjcif;yif r[kwfyg
avm/
igwkdYbmvkyfMurvJ
avxD;jzifhvufeufcsay;rnhf arQmfvifhp&m&ufrsm;ukefqkH;oGm;onfhtcg usaemfwkdY\wyf yGpdyGpdjzpfoGm;
onf/ uvdrNf cKH r[mrdwf ta&NcKH ? NAw
d o
d Qe,fcsUJ ppfwyfrsm;ukd wGe;f vSew
f u
dk cf u
dk &f ef awmif;qkv
d mMuonf/ usaemfh
twGuf {&mrtcuftcJESihf &ifqkdif&NyD/ trsm;pk\qEukd usaemf qefYusif&awmhrnf/
r[mrdwfta&NcHK NAdwdoQe,fcsJUukd csufcsif;vufiif; vufeufpGJukdifwkdufckduf&ef rvkdvm;ao;aMumif;ukd
usaemfwYdk au'grsm;ESifh wyfzUJG acgif;aqmifrsm;ukv
d nf; usaemftxyfxyftBurd Bf urd af qG;aEG;jyonf/ jcaoFah tmif
aysmufusm;wyfzGJUtm;vkH;ukdvnf; wef;pDNyD; usaemfw&m;a[majymonf/ zufqpf*syefawmfvSefa&;onf
vGwv
f yfa&;? 'Dru
dk a&pDa&;ESifh qk&d ,
S v
f pfa&;wkt
Yd wGuf rvkyrf jzpfaom vkyif ef;aqmifwm jzpfonf/ umvuwm;&Sd
r[mrdwfppfXmecsKyfrS vufeufrsm;&onfjzpfap? r&onfjzpfap zufqpfawmfvSefa&;vkyfief;ukd OmPfpGrf;&SdorQ
uk,
d pf rG ;f &So
d rQ aqmif&u
G &f rnfjzpfonf[al om oabmxm;ukd t"duxm;um usaemf txyfxyf&iS ;f vif;a[majym
onf/ yGpdyGpdjzpfaeaomusaemfwkdYwyfzGJU wajz;ajz; oabmaygufvufcHoGm;onf/
umvuwm;r[mrdwpf pfXmecsKyo
f nf avxD;jzifh vufeufrsm; csay;a&;ukd ajymifajymifwif;wif; ku
d cf sK;d
ypfvkdufaomfvnf; usaemfwkdYaqmif&GufqJ zufqpf*syefawmfvSefa&;vkyfief; aqmifwmrsm;ukd usaemfwkdY rysuf
ruGuf qufvufaqmif&u
G o
f mG ;onf/ yJaumufawmif;dk wpfavsmuf tckid t
f rmwyfpx
JG m;aom zufqpf*syefrsm;
qkwcf mG oGm;Muojzihf r[mrdww
f Ydk ajryku
H dk tvG,w
f ul odr;f yku
d o
f mG ;Ekid o
f nf/ umvuwm; r[mrdwpf pfXmecsKyrf S
avxD;jzifh vufeufrsm; csray;aomfvnf; usaemfwt
Ydk m; cs;D usL;axmyemjyKaom aMu;eef;o0PfvmT rsm; tquf
rjywfa&mufvmonf/ aeYpOf&ufqufa&mufvmonf/
r[mrdww
f yfrsm; ajrykNH rKd Uukd odr;f ok;H &ufceft
Y MumwGif cs;D usL;axmyemjyKaom aMu;eef;ukd txyfxyfyYdk
cJo
h nf/ umvuwm;NrKd U&Sd r[mrdwf ppfXmecsKyo
f nf ppfawGNrKd Uodo
Yk mG ; vufeufrsm;tyf&ef TeMf um;vTmaMu;eef;
ykaYd vawmhonf/ avxD;jzifv
h ufeufrsm; csay;rnfqNdk y;D vufeufrsm; csray;cJ
h Burd rf ;D tk;H jzpfaeaom &Jabmfrsm;
\ a'goonf jyif;xefpmG aygufux
JG u
G v
f m\/ zufqpf*syefrsm;ukd &ckid f ;dk rawmifwpfzufxd oGm;a&mufwu
dk cf u
dk f
&if; zufqpf*syefawmfveS af &;acgif;aqmifrsm;ESifh qufo,
G af &;? vGwv
f yfa&;? 'Dru
dk a&pDa&;ESifh qk&d ,
S v
f pfa&;wkYd
twGuf qufvufwm0efxrf;aqmif&ef &nfreS ;f xm;aomusaemfwrYdk mS ,ck zufqpf*syefrsm;ukd pwifwu
dk cf u
kd f rHk Q
om&Sad o;onf/ ppfawGNrKd UwGif vufeufomG ;tyf&rnfjh yemukd rarQmv
f ifb
h J &ifqidk &f onf/ ,if;aMumifh r[mrdwf
ta&NcKH NAw
d o
d Qe,fcsUJ wyfrsm;ukd csucf si;f wku
d &f ef jyif;xefpmG ta&;qdv
k mawmhonf/ wkyt
f rsK;d om; 0g,mvuf
atmfya&wm aMu;pm;ESpOf ;D uyif olw\
Ydk 0g,mvufpufrsm;ESifh vufeufypn;f rsm;uk,
d yl g/ wkyt
f rsK;d om;&So
d nfh
ae&moko
Yd m olwt
Ydk m; ykyYd g[k awmif;qkv
d mMuonf/ trsm;pk\qEudk rvku
d af vsmEdik af omusaemft
h bkYd tbufbuf
rS tMuyftwnf;jzpfoGm;onf/

awmfvSefa&;c&D;0,f

54

bkHaygufomausmf

jcaoFhatmif aysmufusm;wyfzGJU au'gacgif;aqmifrsm;jzpfMuaom ukdomausmfk( ,ck wyfrawmfAkdvfrSL;)


uko
d mxGe;f OD;( ,ck awmckd Auy &ckid jf ynfaumfrw
D )D ? udak usmaf Zm (uG,v
f eG f jynfaxmifpk ppf&aJ bmf) ukad rmifuav;
(jynfaxmifppk pf&w
J yf&if;rSL;tjzpf xrf;aqmifco
hJ nf/ awmck&d ckid jf ynf? jynfo&Yl aJ bmf acgif;aqmifwpfO;D jzpfco
hJ nf/
,ck ausmufjzLckdif bDtD;'DpD ckdifrSL;tjzpf aqmif&GufvQuf&Sdonf/) ukdoef;pdef(,ck Armhwyfrawmf AkdvfrSL;BuD;)
ukb
d at; (,ck ausmif;q&m) polrsm;ukd usaemftBuw
d t
f e,f aqG;aEG;ajz&Si;f jyonf/ usaemft"duaqG;aEG;aom
tcsufrsm;rSm zufqpf*syefawmfvSefa&;twGuf jyK&aom vufeufukdifwkdufyGJonf aemufqkH;wkdufyGJr[kwf?
jynfawmfjyef NAw
d o
d Qe,fcsUJ xHrS enf;rsK;d pkjH zihv
f w
G v
f yfa&;uddk wku
d ,
f &l tk;H rnf/ vufeufpu
JG idk Nf y;D vGwv
f yfa&;twGuf
aqmif&u
G &f efvu
dk aqmif&u
G &f tk;H rnf/ NAw
d o
d Qe,fcsUJ xHrS enf;rsK;d pkjH zifw
h u
dk
f vGwv
f yfa&;&onfw
h idk f wpfEikd if v
H ;Hk
pnfyif0ajymom,ma&;twGuf? 'Drkdua&pDa&;ESifh qkd&S,fvpfa&;wkdYukd qufvufaqmif&GufoGm;&tkH;rnf/ igwkYd
,ck vufeufrcsbJ NAdwdoQe,fcsJUpepfukd csufcsif;wkdufvQif jrefrmjynfwpf0Srf;vkH;wGif zufqpf*syefawmfvSefa&;
rsm; r[mrdwfxHrS vufeuf&a&;twGuf igwkdYtepfemcH&rnf/ igwkdYvufxJ&Sd vufeufrsm;ukd t<uif;rJhtm;vkH;
ray;tyf? r[mrdww
f dYk ay;cJah om vufeufrsm;ESifh vufeufwpfcsKUd ukd ay;tyfrnfjzpfaMumif;wku
Yd dk usaemftao;pdwf
&Si;f vif;wifjyonf/ usaemf\au'grsm; vufrcHcsiMf u? rsuEf mS raumif;Mu? usaemftacsmiform;jzpfomG ;NyaD vm?
usaemf NAdwdoQtvkdawmf&d jzpfoGm;NyDavm[k rdrdukd,fukd rdrdtxyfxyfa0zefa&;vkyfonf/ usaemftacsmiform;
vnf; r[kwfao;? NAdwdoQe,fcsJUtvkdawmf&dvnf; rjzpfao;[k rdrdukd,fukd rdrd,kHMunfpdwfcsonf/ ,if;aMumifh
rdrd\rSefuefaom ckdifrmaom t,ltqukd trsm;\qEESihfqefYusifNyD; twkduftcHjyKoGm;&ef usaemfoH"df|mefcs
vkdufonf/
NAdwdoQe,fcsJUukd ,SOfNydKif&NyD
zufqpf*syefawmfveS af &;OcGt
H wGi;f us,jf yefaY om jynfov
l x
l ak wmfveS af &;jzpfay:vmrnfudk taotvJ
aMumuf&UHG pk;d &draf eaom r[mrdwt
f a&NcKH NAw
d o
d Qe,fcsUJ ppfXmecsKyo
f nf vufeufrsm;ukd ppfawGNrKd UodYk oGm;a&muftyf
ES&H ef 0g,mvufaMu;eef;jzihf txyfxyfeT Mf um;cJNh y;D vufeufrsm;ay;tyfrnfudk qk;H jzwfcsurf cs&aom usaemfwYdk
tbkdY ,if;udpukd aMu;eef;rjyefao;bJ xm;onf/ usaemf\ rSefuefaom ckdifrmaom t,ltqukd au'gacgif;
aqmifrsm;uko
d mru wyfzUJG acgif;aqmifrsm;ukv
d nf; usaemftxyfxyftvDvD tBuw
d t
f e,f wifjyaqG;aEG;onf/
jcaoFhatmif aysmufusm;tm;vkH;ukdvnf; pkkH;wef;pDapum usaemftvDvDa[majymonf/
usaemf\ravsmw
h rf;ZGjJ zihf BuKd ;pm;rIaMumifh &ufowwpfywfausmcf efaY vmufwiG f apwem0efxrf;taocH
Mu&ef toifh&Sdonfh jcaoFhatmif aysmufusm;wyfzGJU wpfzGJUvkH; vufeufwpfcsKdUtyfa&;udpukd auseyfpGm vufcH
oGm;Muonf/ ppfawGNrKd UokYd vufeuftyf&ef oabmwlonfqadk om 0g,mvufaMu;eef;ukd r[mrdwpf pfXmecsKyo
f Ykd
ykaYd ponf/ q&mawmf OD;em&'ESifh q&mawmfO;D pdEm wkx
Yd o
H v
Ykd nf; usaemfw\
Ydk qk;H jzwfcsurf sm;tjynht
f pku
H dk usaemf
pma&;ykv
Yd u
dk o
f nf/ okaYd omf vufeufrsm;tyf&efomG ;Muaom usaemfwo
Ydk nf vdyaf usmuf&pcef;rS taemufbufwiG f
&Sad om ppfawGNrKd UodYk roGm;Mu/ vdyaf usmuf&pcef;rS ajrmufbufwiG &f adS om usaemfw\
Ydk t"dutajccHpcef;jzpfonf
jyaw;&GmodkY oGm;Muonf/ vdyfausmuf&rS jyaw;odkYoGm;&if; tkdif0kdif;&GmokdYa&mufMuonf/ tkdif0kdfif;&GmolBuD;tdrf
tkdifpDtufpf &cdkifwkdif;rif;BuD; OD;ausmfrif;ukd EkdifiHjcm;om; ppfom;rsm; tNcHt&Hjzihf rarQmfvifhbJ awGU&onf/
tkid 0f idk ;f &GmolBu;D OD;armifO;D ausmo
f nf rif;jym;NrKd Ue,fwiG f txl;tmPm& &GmolBu;D vnf;jzpfonf/ ajr&SiBf u;D vnf;
jzpfonf/
ajrykNH rKd Uukd tvG,w
f ulord ;f yku
d Ef idk cf ahJ om r[mrdww
f yfrsm;onf usaemfwEYdk iS fh jynfow
l \
Ydk tultnDr,lb?J
rdrw
d w
Ykd yfzUJG rsm;csn;f oufoufjzihf awmifpidk u
f rf;&S?d uef;eD&mG ? Mumtif;awmif&mG rsm;bufoYkd csw
D ufwu
dk cf u
dk Mf uonf/
awmifpidk u
f rf;wpf;dk xlxyfaomawmBu;D ? awmifBu;D rsm;xJwiG f ckid rf mawmihw
f if;aom uwkwrf sm;jzihf toifah pmifh
aeaom zufqpf*syefwyfrsm;onf aomif;csDwufvmaom r[mrdwfwyfrsm;ukd y,fy,fe,fe,f ckcHwGef;vSef\/
r[mrdwfwyfom;rsm; axmifcsDaoqkH;cg? qkwfcGmxGufajy;&onf/

awmfvSefa&;c&D;0,f

55

bkHaygufomausmf

tkid 0f idk ;f &GmokaYd jccsrv


d Qiyf if usaemfwEYdk iS fh qufo,
G x
f m;aom aus;&Gmom;rsm;xHrS OD;ausmrf if;(wkid ;f rif;Bu;DF )
\Budrf;0g;aompum;rsm;ukd od&awmhonf/ wkdif;rif;BuD;onf tkdif0kdif;&GmolBuD; aetdrfrSaeNyD; aus;&Gmom;rsm;ukd
pkpnf;apcg t*Fvyd jf yefa&mufvmNyjD zpf 00NzKd ;NzKd ;pm;&rnf? 0wf&rnfjzpfaMumif; ajrcGeaf jrcrsm;ukv
d nf; ay;&rnf
jzpfaMumif;? "m;jyvkv
d v
dk yk af eMuaom Ekid if aH &;orm;rsm; (zufqpf*syefawmfveS af &;orm;rsm;ukd qkv
d o
dk nf) onf
yjcKyx
f rJ MS uufrsm;omjzpf&m owfpm;csicf sed w
f iG f owfpm;rnfjzpfaMumif;wku
Yd dk ajymoGm;jcif;od&onf/ tkid pf t
D ufpf
wkid ;f rif;Bu;D ajymoGm;aom pum;rsm;onf NAw
d o
d Qe,fcsUJ \ay:vpDjzpf&m rMumrDq&mawmf OD;em&'ESiw
fh uG? acgif;
aqmifrsm;ukd zrf;jcif;? BuKd ;'Pftjypfay;jcif;? zufqpf*syefawmfveS af &;xJ ygcJo
h rl sm;ukd vlpOfrrSaD tmif i;f yef;ESyd f
pufjcif;rsm; jyKcJhMuonf/
wkid ;f rif;Bu;D \Burfd ;f 0g;aompum;rsm;onf usaemf\toJudk tyfzsm;ESifh qGovkjd zpfomG ;onf/ ,aeY nOfh
csif;yif tdkif0kdif;&GmZ&yfwGif &Gmol&Gmom;rsm;ukd pkpnf;apNyD;? NAdwdoQe,fcsJUpepfqkd;ukd usaemfpdrfac:awmhonf/
wD[m&HueG zf &if?h a,mfwmuGezf &ifh ausnmcsurf sm;t& vGwv
f yfa&;vkcd si
f zufqpf*syefrsm;ukd vufeufuidk pf JG
wku
d cf u
dk &f jcif;jzpfaMumif;/ NAw
d o
d Qe,fcsUJ u vGwv
f yfa&;ray;vQif NAw
d o
d Qe,fcsUJ ukv
d nf; zufqpf*syefuo
hJ Ykd xyfwl
xyfrQoabmxm;cg vufeufpGJukdifwkdufzsufoGm;&rnfjzpf rdrdwkdYvufxJ&Sd vufeufrsm;ukd rtyfESHMubJ
tbufbufrS tqifoifhvkyfxm;&rnfjzpfaMumif;? ajrcGefajrqDcvnf; ay;p&mrvkdaMumif;? NAdwdoQe,fcsJUu
uRev
f yk o
f nf[k ,aeYaMujimvQif igwkdY ,aeYwu
dk rf nf[k usaemf pdraf c:onf/ tkid 0f idk ;f &GmZ&yfay:wGif usaemfwYdk
wnf;ckMd uNy;D vrf;toD;oD;wGif vkaH vmufaom wyfuif;rsm;toD;oD; csxm;onf/ tkid pf t
D ufpf &ckid w
f idk ;f rif;Bu;D ukd
wkNyKd iv
f u
dk o
f nf/ tkid pf t
D ufpf &ckid w
f idk ;f rif;Bu;D ESiyfh gvmaom Ekid if jH cm;ppfom;rsm;xJrS wpfO;D wpfa,mufurkd Q usaemf
wkdY ae&mbufodkY rvm&JMuay/ tkdifpDtuf &ckdifwkdif;rif;BuD;wkdYvnf; tkdif0kdif;&GmrSxGufcGmoGm;Muonf/ usaemfwkdY
vnf; tkdif0kdif;&GmrS xGufcGmvmcJhMuonf/ a&muf&mae&mwGif rdrdwkdYvufxJ&Sd vufeufrsm;ukd NAdwdoQe,fcsJUxH
rtyfbJ vGwfvyfa&;twGuf tqifoifhjyifxm;&ef? ajrcGefajrqDcray;&efwkdYudk aus;&Gmom;rsm;tm; usaemfwkdY
a[majymjyoMuonf/ jyaw;okYd at;at;aq;aq;jyefvmMuonf/ jyaw;odaYk &mufvQif Iu
d Bf u;D wiifi,
dk adk eaom
OD;ynmoD[ukd awGU&onf/ usaemftm; OD;ynmoD[bufoYkd tm;yg;w&id\
k / wpfaeYv;Hk ik,
d adk eojzihf OD;ynmoD[
ESihfusaemf bmwpfckrQ raqG;aEG;vkduf&? aemufwpfaeYa&mufrS OD;ynmoD[tm; usaemfESpfa,mufcsif;oGm;awGU
onf/ wD[m&HuGefz&ifh? a,mfwmuGefz&ifhwkdYu rnfokdYxkwfjyefaMujimapumrl? ESpfaygif;wpf&mausmf tqDpkwf?
aoG;pkwfcJhaom r[mrdwfta&NcHK NAdwdoQe,fcsJUonf usaemfwkdYtm; tomwMunf vGwfvyfa&;ay;rnfrxif?
enf;rsKd;pkHjzifh vGwfvyfa&;ukd wkduf,l&rnf/ vufeufjzihf wkduf,loifhu vufeufjzihf wkduf,l&rnf/ ,if;aMumifh
vufeufrsm; 0Sufxm;rnf/ r[mrdwfppfXmecsKyfrSay;aom vufeufrsm;ESihf tjcm;vufeuf tenf;i,fukdom
tyfoGm;rnf ponfjzifh usaemfwkdY qkH;jzwfcJhaom qkH;jzwfcsufrsm;ukdvnf; OD;ynmoD[ukd wifjyonf/ OD;em&'
ESifh OD;pdEm wkx
Yd H usaemfa&;cJah ompmrsm;taMumif;ukv
d nf; ajymjyonf/ MuLaysmufusm;wyfzUJG rsm; vufeuftyfvu
dk f
&onfudk &SuNf y;D Iu
d Bf u;D wiif ik,
d adk eaom OD;ynmoD[onf usaemfw\
Ydk qk;H jzwfcsurf sm;ukd ttlvu
dk t
f oJvu
dk f
axmufcHawmh\/ vufcHawmh\/
b&if;*ef;paom vufeuftBuD;pm;rsm; tygt0if vufeufaumif;rsm;ukd &Jabmfrsm;xHrS usaemfwkdY
odr;f Muonf/ vQKUd 0Sux
f m;&ef owfrw
S x
f m;aomvufeufrsm; usnq
f rH sm;ukd usaemfw\
Ydk t"du&vQK0d u
S pf crf;jzpf
onfh jyaw;&GmrS ESpzf mvkcH efaY 0;aom avmif;&Snaf csmif;&GmokYd vQKUd 0Supf mG yif a&TUMuajymif;Muonf/ tjcm;wpfbufrS
vnf; ppfawGNrdKUodkYoGm;&ef avSrsm;ukd pDpOfonf/
odpYk pD OfaeqJwiG f vufeufuidk &f aJ bmfrsm;ukv
d nf; txyfxyfpk ;Hk vIaYH qmfcg ynmay;onf/ tar&duef?
qkdAD,uf,leD,H? NAdwdoQ? jyifopfwdkY acgif;aqmifaom urmh'Drkdua&pD wyfaygif;csKyfBuD;u wD[m&efuGefz&ifh?
a,mfwmuGezf &ifh ausnmpmwrf;rsm;jzifh zufqpf0g'Dudk vufeufpu
JG idk f wku
d af omwkid ;f jynfEiS hf vlrsK;d tm; vGwv
f yf
a&;ay;xku
d af Mumif; todtrSwjf yKjcif;ukd rnfoYkd xkwjf yefausnmapumrl? igwkt
Yd m; ESpaf ygif;wpf&mausmf tkycf sKyf

awmfvSefa&;c&D;0,f

56

bkHaygufomausmf

cJhaom r[mrdwfta&NcHK NAdwdoQe,fcsJUukd pnf;kH;a&;? EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;? ppfa&; ponfjzifh tbufbufrSwkduf&


rnfjzpfaMumif;? ,if;wkdufyGJrsm;teuf vufeufpGJukdifaom wkdufyGJom t"du&ESifh tqkH;tjzwfay;rnfhwkdufyGJjzpf
aMumif;? ,if;aMumifh igwkdY,ckvufeufrsm; 0Suf&aMumif;? 0Sufxm;aomvufeufrsm;twGuf ckdifrmpGm EIwfvkH&ef
vkdaMumif;? NAdwdoQe,fcsJUvufyg;ap ppfwyf? ykvdyfwyfwkdYu tu,fzrf;qD;if;qJkdufykwfowfjzwfonhfwkdif
atmif? vQKdU0Sufxm;aomvufeufrsm;ukd razmfxkwfrdMu&ef oH"d|mefcsxm;&rnfjzpfaMumif;wkdYukd &Jabmfrsm;tm;
usaemfu,
dk w
f idk f OD;aqmifNy;D txyfxyf ynmay;onf? rdr\
d apwemqEtavsmuf tepfemcH? taocH&ef? jcaoFh
atmifaysmufusm; wyfzGJUxJ0ifvmaom &Jabmfrsm; ESpfNcdKufpGmvufcHMuonf/
odkYtbufbufrS jyifqifNyD;rS avSBuD; avSi,ftoG,foG,fjzihf ppfawGNrdKUodkY usaemfwkdYvmMuonf/
ppfawGNrKd UwGif usaemfwYdk vufeufrsm;tyf&rnfh taqmuftOD;odYk acsmarmpGma&mufomG ;\/ usaemfwYdk txifBu;D
cJhaom acgif;aqmifwpfcsKdUonf cifrif&if;ESD;pGmaysmf&TifpGmjzihf aomaomnHvsuf NAdwdoQe,fcsJU ppft&m&Sdrsm;ESihf
0DpuDt&ufudk wjrjraomufvsuaf wGU&onf/ rcsad omESv;Hk om;jzihf vufeuftyf&efvm&aom usaemf\ESv;Hk om;
ukd t&ufjzihfrpdrfvkd? NAdwdoQe,fcsJU ppft&m&Sdrsm;ESifhvnf; toJcsif;quf raygif;vkd? 0DpuDt&ufaomufa&;ukd
usaemfcg;cg;oD;oD; jiif;y,fvu
dk o
f nf/ usaemfwt
Ydk yf&efvmaom vufeufEiS fh usnq
f pH m&if;rsm;ukd oufqidk &f modYk
tyfcg ,if;taqmuftOD;rS csufcsif;usaemfxGufvm\/ usaemfwkdY tyfESH&efygvmonfh vufeufrsm;ukd
,if;taqmuftOD;ay:odkY wifMu&ef &Jabmfrsm;ukd usaemftrdefYay;vkdufonf/ vufeufrsm;ukd pm&if;ESifhwuG
tNyD;tykdif tyfESHvkdufavonf/
y&d,m,f<u,f0aom r[mrdwfta&NcHK NAdwdoQe,fcsJUppft&m&Sdonf usaemfwkdY a&SUwef;ppfrsufESmwGif
toufpeG v
Yf suf aus>yefpmG wm0efxrf;aqmifcMhJ uonfudk cs;D usL;axmyempum;ajymonf/ ESpo
f rd phf um;ajymonf/
tjcm;tjcm;aomvufeuftyfcJholrsm;ukd vpmay;ouJhodkY usaemfwkYdtm;vnf; vpmaiGaMu;ay;onf/ apmifESifh
vkcH snw
f u
Ydk v
kd nf; ay;onf/ usaemfwYdk aiGaMu;ukd wpfjym;rS vufrcH? Ekid if v
H w
G v
f yfa&;twGuf zufqpf*syefrsm;ukd
vufeufpGJudkif wkdufckdufcJhjcif;jzpfaMumif;ukd &Sif;jycg jyif;jyif;xefxefjiif;y,fvkdufonf/ usaemfwkdYvufeufrsm;
tyfaomtaqmuftOD;wGif usaemfwdYk jcaoFah tmif wyfzUJG om;rsm;tdy&f ef ae&mrvkaH vmuf/ ppfawGNrKd U&Sd vufusef
taqmuftOD;rsm;ESifh vrf;toG,o
f ,
G w
f w
Ydk iG v
f nf; Ekid if jH cm;ppfom;rsm;ESifh jynhMf uyfvsu&f o
dS nf/ usaemfwu
Ykd o
hJ Ykd
acgif;aqmifpw
k pfcsKUd tdy&f efom ae&mxkifd cf if;ay;Ekid o
f nf/ ,if;aMumifh usaemftygt0if acgif;aqmifrsm;? wyfAv
dk f
wyfom;rsm; tm;vk;H onf &mxl;tqift
h wef;rcGb
J J ,if;taqmuftOD;a&SU&Sd ajrBu;D ay:wGif ESpEf pS Nf cKd ut
f yd v
f u
dk Mf u
onf/
r[mrdwt
f a&NcKH NAw
d o
d Qe,fcsUJ vufoYkd vufeufrsm; tyfc&hJ aom usaemfwYkd jcaoFah tmifaysmufusm;wyfzUJG
tm;vkH; rcsdaomESvkH;jzihf jyaw;odkY avSBuD;avSi,ftoG,foG,fjzihf jyefvmcJhMuonf/
jyaw;okaYd &mufvQif &Jabmfrsm;ukt
d pOfay;vsu&f adS om vGwv
f yfa&;? 'Dru
dk a&pDa&;? qk&d ,
S v
f pfa&;? ynm
ay;onft
h jyif vufeufc,
J rf;rD;ausmufrsm;? pkaqmif;a&;ukd t"duxm;Ny;D oifMum;ay;onf/ zufqpf*syefacwf
ok;H ESpo
f ;Hk rk;d ? a&SUwef;ppfrsuEf mS jzpfcahJ om &ckid jf ynfwiG f tayguf0 NAw
d o
d Q 'D0ZD w
H yfrsm; ysujf yKe;f cJo
h vkd ae&maygif;
rsm;pGmwGif NAdwdoQwkdY axmifaygif;aomif;aygif; rsm;pGmaomvufeufrsm;ukd ro,f,lEkdifbJ pGefYcJh&m t*FvdyfESifh
tar&duefidk zf ,fwpfvufonf azmazmoDojD zpfaeaom *syefaiGpuLwpf&myif ray;&ay/ t*Fvyd Ef iS hf tar&duef
kdifz,frsm; &ckdifjynfom;rsm;vufxJwGif axmifaygif;rsm;pGm jyefYBuJvQuf&Sdonf/ NAdwdoQe,fcsJUukd vufeufpGJukdif
wkdufzsufvQif vufeufrsm; &Edkifa&;twGuf jynfolYvufxJwGif aoewfrsm; NAdwdoQe,fcsJUppfwyfESihf ykvdyfrsm;
vufxaJ &mufroGm;apa&;? &Ekid o
f rQvufeufc,
J rf; rD;ausmufpak qmif;a&;wku
Yd v
kd nf; &Jabmfrsm;ukd usaemfO;D aqmif
NyD; tBudrfBudrfvIHYaqmfonf/ txyfxyfynmay;onf/
NAdwdoQe,fcsJUpepfqkd;atmufrS vufeufpGJukdif kef;xGuf&efvkdtyfvmvQif vkdtyfaomtcsdefwGif jyefac:
Ek d i f a &;twG u f &J a bmf r sm;\vd y f p mtjynh f t pk H u k d ,l o nf / uk d o mausmf (,ck wyf r awmf A k d v f r S L ;)?
ukad usmaf Zm(uG,v
f eG f jynfaxmifppk pf&AJ v
dk )f paom au'grsm;tm;vk;H xJrS vufa&G;pifau'gwpfpu
k dk a&G;cs,Nf y;D

awmfvSefa&;c&D;0,f

57

bkHaygufomausmf

usefau'grsm;? wyfAkdvfrsm;? &Jabmfrsm;tm;vkH;ukd tdrfjyefMu&ef usaemftrdefYay;vkduf&onf/ cGJcGmMu&rnfudk


odaomtcg t&ufrl;NyD; &rf;um;aom &Jabmfrsm;vnf; &rf;um;onf/ IdufBuD;wiif wpfOD;ukd wpfOD;buf
ikdaom &Jabmfrsm;vnf; idkMuonf/ oabmw&m;ckdifrmonf? pdwf"mwfBuHhckdifonfqkdolrsm;yif rsufvkH;tdrfwGif
w&Trf;&Trf;pkdaeaom rsuf&nfrsm;jzihf jynhfvQHvsuf? 1945-ck rwfv yxrywfavmufwGif usaemfwkdY zufqpf*syef
awmfvSefa&; pcrf;odrf;vkduf&ayonf/
OD;ynmoD[ukd tdE,
d odYk tvnftywfvm&ef r[mrdwrf suEf mS jzL ppft&m&Srd sm;u zdwaf c: OD;ynmoD[
tdEd,okdY ppfav,mOfjzihfvkdufoGm;onf/ OD;ynmoD[ESihftwl ukdMumvSatmif (,ckawmckd? &ckdifjynf trsKd;om;
nDw
G af &;ESifh vGwaf jrmufa&;ygwDXmecsKyf Ou|) wkv
Yd nf; vku
d yf goGm;onf/ OD;ynmoD[wku
Yd kd tdE,
d okYd ac:oGm;
&ufowywf ESpyf wfcefaY vmufwiG f zufqpf*syefawmfveS af &;t&Sed af Mumifh pnf;k;H pGmjzihf tk<H uvsu&f adS om jynfol
vlxEk iS fh awmfveS af &;tiftm;pkrsm;ukd tpdypf yd t
f rTmrTmcGv
J adk om? aumufusppf Of;vJ,w
k rf maom NAw
d o
d Qe,fcsUJ onf
OD;ynmoD[ukd ppfawGrS tdE,
d toGm; ppfav,mOfysaH y:wGif owfjzwfypfNy;D OD;ynmoD[tavmif;ukd yifv,fxJ
ypfvu
dk Nf y/D ukMd umvSatmifudk tdE,
d axmifxJ tusO;f csxm;vku
d Nf y[
D k yg;pyfjzifh tESt
YH jym;aMujimonf/ q&mawmf
Of ;D em&'? OD;ode;f ausmaf tmif paom acgif;aqmifrsm;ukv
d nf; tpDtpOft& wpfNyKd iw
f nf;zrf;onf/ NAw
d o
d Qe,fcsUJ
ppfwyfEiS fh ykvyd w
f yfrsm;u tysKt
d tk?d t&G,af &muf? t&G,v
f eG rf a&G;bJ &Gmvk;H cs
D rk'ed ;f usiyhf jJG yKvyk o
f nf/ aus;&Gm
aetdrrf sm;ukd rD;IUd zsuq
f ;D onf/ ]]ArmhrsK;d cspw
f yf}} vnfq&JG adS om ArmhawmfveS af &;orm;rsm;ukd &mvku
d cf sND y;D zrf;um
vlrqefaomi;f qJrrI sm;jzihf vlpOfrrSaD tmif evHrxlatmif i;f qJEydS pf ufonf/ ajrcGe?f ajrqDcrsm;ukd tMurf;zuf
awmif;,lonf/ vufeuf&mS onf[k taMumif;jyNy;D jynfov
l x
l \
k a&TaG iGypn;f rsm;ukd vk,ufvmonf/ igwkt
dY &Sif
ocif zufqpf*syefrsm; ae&mwGif igwkdYt&Sifocif NAdwdoQe,fcsJUa&mufvmcJhNyD/
NAw
d o
d Qe,fcsUJ orm;rsm;\ ppfa&;? Ekid if aH &;xk;d ppfudk wGe;f vSeEf ikd &f ef q&mawmfO;D pdEm xH usaemfomG ;onf/
ausmufjzLckid ?f ajrykNH rKd Ue,f Mumtif;awmifwu
dk ef ,f? r[mNrKd iv
f QKUd 0Supf cef;wpfcw
k iG f q&mawmfO;D pdEm ESiafh wGUonf/
zufqpf*syefawmfvSefa&;t&SdefaMumifh tkH<upGm pnf;kH;vsuf&Sdaom jynfolvlxkESihf awmfvSefa&;tiftm;pkrsm;ukd
NAw
d o
d Qe,fcsUJ tvkad wmftwkid ;f ? A[kOd ;D aqmifrrI &Sb
d ?J olwvligwrif;? vufeufpu
JG idk yf ek u
f efrjI zpfcg? NzKd cyJG supf ;D jcif;
rjzpf&atmif wm;qD;xde;f odr;f Ny;D ? NAw
d o
d Qe,fcsUJ ukd tbufbufrS awmfveS af omxk;d ppfrsm;jzifh ckcaH wmfveS Mf u&ef
qk;H jzwfMuonf/ Armjynf&dS zufqpf*syef awmfveS af &;acgif;aqmifBu;D ESifh qufo,
G af &;ukv
d nf; qk;H jzwfMuonf/
,if;aMumifh Armjynf&dS zufqpf*syefawmfveS af &;acgif;aqmifBu;D rsm;ESifh qufo,
G Nf y;D ? NAw
d o
d Qvufatmuf
,aeY&ckid jf ynf tajctaersm;ukd wifjy&efEiS fh NAw
d o
d Qe,fcsUJ uReb
f 0rS vGwaf jrmufa&;twGuf Ed idI ;f &ef ukad rmifped f
vS (,ck ausmif;q&m) ukdacgif;aqmifapNyD;? ukdoef;pdef(,ck ArmhwyfrawmfAkdvfrSL;BuD;) ukdvSoHjzL (,ck
ArmhwyfrawmfAv
dk Bf u;D ) ukad pmxGe;f OD;( aygif;wnfNrKd U? ,pfrsK;d 0efaxmuf OD;atmifvo
S \
H om;jzpfonf/ uk,
d pf m;
vS,t
f zGUJ ESihf oGm;&mwGif uk,
d pf m;vS,w
f pfzUJG vk;H ukd avmif;&SnNf rKd UteD;? NAw
d o
d Qe,fcsUJ ppfwyfrS brf;rd ukad pmxGe;f
OD;tm; wpfaeYv;Hk aeylvrS ;f cg O;f qJ aoqk;H cJ&h oljzpfonf)wkyYd g0ifaom uk,
d pf m;vS,t
f zGUJ ukd wa,Gacsmif;bufrS
avmif;&SnfNrdKUbufodkY apvTwfvkdufonf/
&ckid jf ynfbufwiG v
f nf; OD;pdEm ESiu
fh saemfwYdk Mumtif;awmif;wku
d ef ,f r[mNrKd iaf wmpcef;rsm;ukd tajcpku
d f
Ny;D ? jyKb,
G &f mtpDtpOfrsm;ukd tao;trGm;upNy;D rem;rae tm;BuKd ;rmefwuf aqmif&u
G Mf uonf/ zufqpfawmfveS f
a&;wGif yg0ifcJhaom wyfAkdvfwyfom;rsm;ukd NAdwdoQe,fcsJUab;&efrS u,fwifa&;ESifh pepfwusae&mcsxm;a&;?
brf;qD;cHae&aom acgif;aqmifrsm;vGwaf &;? *syefaiGpuLw&m;r0ifjzpfomG ; ajy;p&mvnf; ajrr&S?d ay;p&mvnf;
aiGr&Sjd zpfae&m v,form;rsm; ajrcGef ajrqDc ray;a&;? rdrv
d yk af omv,fudk vufiw
k v
f uf&if;vkyu
f idk af &;? NAw
d o
d Q
e,fcsUJ \&GmolBu;D rsm; jzKwyf pfNy;D jynfoaYl umfrwDrsm;jzihf tkycf sKyaf &;? jynfov
Yl ufx&J dS vufeufrsm;? NAw
d o
d Qe,fcsUJ
vufxrJ a&mufa&; ponfwu
Ydk kd q&mawmfO;D pdEm ESifh usaemfwdYk tcuftcJrsm;? aowGi;f aoaygufrsm;xJrS ZGo
J wjd zifh
&ckdifjynftESHYtjym;wGif taumiftxnfazmfoGm;Muonf/
xkjYd yif Mumtif;awmifwu
dk ef ,fwiG f Mumtif;awmif &GmeDpcef;? yef;ajrmifBu;D acsmif;wGif jrif;Murf;qdy&f mG eD

awmfvSefa&;c&D;0,f

58

bkHaygufomausmf

pcrf;? av;NrKd Uacsmif;wGif armf&mG ? &GmeDpcrf;? NrKd Ua[mif;ajrmufyidk ;f wGif bk&m;Bu;D &GmeDpcrf; ponfjzifh &GmeDpcrf;rsm;ukd
vnf; OD;pdEm ESifh usaemfwYkd us,jf yefpY mG tkwjf rpfcsay;Muonf/ &ckid f ;dk rawmifp,
G f awmifzsm;rsm;wGiv
f nf; vufeuf
pGJukdifxm;aom &Jabmfrsm; tNrJ&Sdaeonfh vufeufrsm;? usnfqHrsm;okdYavSmifxm;aom r[mNrdKifawmpcrf;rsm;ukd
ae&mtESHYtjym; rIdvkdaygufvmatmif q&mawmfOD;pdEmESihf usaemfwkdY tkwfjrpfcsay;Muonf/ q&mawmfOD;pdEmESihf
usaemfwkdYum; NAdwdoQe,fcsJUpepfqkd;ukd vufeufjzihfwkduf&ef tqifoifh vGwfvyfa&; tvum;r&onfukd urmh
vlo
Y rkid ;f u azmfxw
k cf o
hJ nft
h wkid ;f vGwv
f yfa&;ukd tmomief;ief; rufaeaom q&mawmfO;D pdEm ESifh usaemfwu
Ykd m;?
NAdwdoQe,fcsJU&if0ukd aoewfjzifhawhcg armif;jzKwf&rnfhtcsdefukd apmihfqkdif;vsuf/ / tESpfom&tm;jzihf raMujim
aom ppfNydKiftpkd;&zGJUvsuf? OD;ynmoD[um; tddEd,rS jyefra&mufao;/ /
rnfonfNh crd ;f acsmufrjI zihf rnfonft
h Muyfuidk rf I rnfoaYdk om&mxl;jzihf ajzmifzh srrI &Sb
d ?J rdrw
d q
Ykd Etavsmuf?
pdww
f o
l abmwl? OD;ynmoD[ESiu
fh saemf oabmwlNy;D ? 0Sux
f m;cJah om vufeufrsm;onf rMumrSw
D pfaeYaomtcg
wpfO;D \&if0ukd wpfO;D awhNy;D armif;jzKw&f rnfah oewfrsm; jzpfvmvdrrfh nf[k usaemfwpfcgrQ tdyrf ufyif rrufb;l cJ/h
&ckid w
f idk ;f zqyv[lNy;D OD;ynmoD[ESifh ukad usmjf r( ,ckawmckd A[kad umfrwD) wku
Yd wpfbuf? &ckid jf ynf jynfov
Yl w
G f
vyfa&; tzGUJ csKyq
f Ndk y;D ? OD;pdEm ESihf usaemfwu
Ydk wbufjzpfcg? tzGUJ Bu;D ESpzf UJG uGjJ ym;oGm;&rnfuv
dk nf; usaemfwpfBurd f
rQ rarQmfrSef;cJhay/ okdYaomf emrnfqkd;jzihf ausmfMum;cJhaom ]]ba&muf'g0g'}}\arTaESmufrIaMumifh wu,fhwu,f
jzwfoef;cJh&aom &ckdifjynfacwforkdif;wGif &ckdifwkdif; zqyv OD;ynmoD[ESifh OD;ausmfjrwdkY w*kdPf;? &ckdifjynf
jynfolYvGwfvyfa&;tzGJUcsKyf OD;pdEmESifhusaemfwkdY w*kdPf;jzpfapcJhonf/ OD;ynmoD[ESifh usaemf wpfOD;\&if0ukd
wpfOD;awhNyD; aoewfarmif;jzKwfcJh&ayNyD/ jynfwGif;aomif;usef;rI ppfrD;vQHum; ,aeYxd avmifuRrf;aeqJ/

awmfvSefa&;c&D;0,f

59

bkHaygufomausmf

awmfvSefa&;c&D;0,f

60

bkHaygufomausmf

You might also like