Sevgi, Ak & Mutlu Evlilik idem & zcan NL NDEKLER NSZ YERNE 10 1. AKLA DYELM 13 Nedir ki Ak?

14 Akn Hedefi 15 Ak Gerekli midir? 17 Klasik Aklar 17 "O"nu Aramak 20 Ak lkesi 21 "Sevdalandm Ben!" 22 Sen Aksn 23 Zoraki Ak Formlleri 24 Krmadan, Dkmeden 25 2. MUTLULUK YOLCULUU 33 evremize Dikkat! 34 Gerekten Mutlu musunuz? Mutluluk Saate Benzer 36 3. MODERN ZAMANLAR 45 Plastik Aklar 46 Tketilen Cinsellik 47 Televizyon Kltr 48 Flrt Ne Demektir? 49 Ac Gerekler! 50 Bitmeyen Tartmalar 51 Anne - Baba Nerede? 52 Hayattan Bir Kesit 53 Aile Nedir? Ne Olmaldr? Aile Kurumu 55 Geleneksel Yntem 56 Dnyadan rnekler 56 Ykselen Deerler ve Aile Ailede Tahribat 58 Batda Oluum 59 4. K GNL BR OLURSA 65 lgin Alkanlklar 66 Bamllk Korkusu 66 Evlilik Felsefesi 67 Evlilik Ahlak 68 Evlilik, Ama Nasl? 69 mr Boyu Mutluluk 70 E Seiminde Kriterler 71 deal Kadn, deal Erkek Sevda, Evlilik, Mantk geni E Seilir mi? 75 Nasl Bir Kadn? 75 Nasl Bir Erkek? 77 Hogr ve Fedakarlk 78 Birlikte Yaama 79 5. GELSN DN ALAYI! 85 dealler ve Kusurlar 86 Nikahta Keramet Vardr! 87 Sz ve Nian 88 alsn Davullar 89 enlik Zaman 90 Balay, Baldan Tatl 91 Cinsel Hayat, Hayat m? 92 zel Durumlar 93 Mekanik Cinsellik 93 Yasal Olmayan Birliktelikler

35

54

57

72 73

94

Yarn Dnmek 95 6. EVLLKTE SRPRZLER 101 Evliliin mr 101 Pozitif Yaamak 102 Sorunlarla Savamak 103 Ev i mi, Sava m? 104 enge Erkekler 104 Ev inde Paylam 105 Karlkl Sayg 105 7. EVLL KORUMA KANUNU 117 Ak ki, Bitiverirse 118 Nerede Yanl Yaptk? 119 Pf Noktalar 123 Evlilikten Bkmamak 124 Evlilik mi, Sinir Harbi mi? 124 Sevgiyi Korumann Yollar 125 Erkeklerin Korktuu Sorunlar 127 brete Davet in 127 Sabr En yi lya 128 ocuklar Bydke 129 8. DAVRANIIN DL 137 Kalc Evlilikler 137 Kadndr Evin Sahibi 138 Yk Ar Kadnlar 138 "Seni ok Seviyorum" 140 Yk Ar Erkekler 141 Anlama ve Anlalma 141 Einstein Byle Yaparsa 143 Ya Kavga karsa 144 Dayaa Snmak 145 Dinlemeyi Bilmek 146 Sohbet ve Diyalog 147 9. OCUKTUR, NE YAPSA YERDR 157 ocuk, Gzn Nuru 158 ocuk, Yarn Demektir 159 Salkl Gelecek in 161 Eitimde Disiplin 161 Anne-Baba Unutulur mu? 162 'Tiz, Babam Getirin!' 163 Terbiyeli ocuklar 164 t m, rnek mi? 166 "Ne Ekersen Onu Biersin" 167 ocua Yetki Vermek 169 10. GELECEE UMAK 175 Mutlu Bir Hayat in 177 Bugne Bakarsak 177 Mutluluun Heyecan 178 Gelecein Evlilii 178 NSZ YERNE Hayatmzn anlamlar zerine hi dnr myz? Neden varolduumuzu, dnyada nasl yaamamz gerektiini, hakkmz olan eylerin ne kadarn yaadmz, insan olmann erdemlerinin ne anlama geldiini?... Hangimiz aynann karsna geip, kendi gereimizi sorguladk, kendi yzmze kar? Yaadmz dnyay ka kere sahiplendik mrmzde? Baarlarn hakkmz olduunu, baarszlklarn bakalar tarafndan bize giydirilen defolu gmleklere benzediini ne zaman dndk en son? Mutlu olmay ertelediiniz oldu mu sizin de hayatnzda? Yarna braktnz eyler arasnda, siyasi bir karar gerektiren ve hayatmzn olmazsa olmazlar arasnda yer alan "ak"a, onun doal sonucu olmas gereken evlilie, evliliin getirdii yeni mutluluklara ne kadar direnebildiniz?

Sahi, mutlu musunuz? Bunu hi dndnz m? Evliliinizden, ocuklarnzdan, evrenizden hi ikayetiniz yok mu? Einizi ne kadar sevdiinizi dndnz m hi? Ya da onun sizi ne kadar sevdiini sordunuz mu kendisine? evrenizdeki mutlu evliliklere baktka i geirdiniz mi? mrendiniz mi bakalarnn mutluluuna zaman zaman? Sevdiniz mi delice? Sevginize inandrdnz m kendinizi? Sevdiinize gvendiniz mi, onun size gvenmesini saladnz m? Evlilii bir ideal olarak m yaattnz yreinizde, yoksa bir zorunluluk mu? Her ikisinin ne anlama geldiini yorumladnz m hi? Einize, haftada en az bir kere "seni seviyorum" diyerek sarldnz m? Onun size kar olan tepkisini ltnz m hi? Sokrat, "Mutlaka evlenin. nk iyi bir kadnla evlenirseniz mutlu, kt bir kadnla evlenirseniz filozof olursunuz" diyor... Bu bir latife olarak da anlalabilir ancak, evlilikler, artk ciddi sorumluluklarn balad bir devredir. Bu dnemde atacanz admdan daha nce, evlilik kurumunun gereklerine hazr olup olmadnza karar vermelisiniz. nl romanc Stendhal, "Ak zerine" isimli kitabnda, akn drt ana tr olduunu syler; Birincisi, onun "tutkulu ak" adn verdii ve "sevda" diye adlandrlan yakc ve umutsuz sevgi biimidir. Mecnun'un Leyla'ya, Kerem'in Asl'ya, Romeo'nun Juliet'e olan ak bu trdendir. kinci ak tr, "fziksel ak"tr. Yazar, bunu bir rnekle aklar: "Avlanmaktasnzdr. Birdenbire, gen ve gzel bir kza rastlarsnz. Kz, ormann ilerine doru soluk solua kaar... On alt yanzda ak hayatnz buradan balar." nc tip ak, "salon ak"dr. Stendhal'e gre, "l760'a doru Paris'te kendini gstermeye balayan" son derece grgl, yapmack tavrl bir iliki biimidir. Byle aklarda "hi bir tatsz eye yer yoktur, nk bu grg kurallarnn, ince zevk ve nezaketin inenmesi anlamna gelir. Elinizdeki kitap, sevginin/akn, sonrasnda bir ideal haline gelen evliliin, evlendikten sonra ak ve sevgiyi korumann yollarnn, eler arasndaki problemleri nasl aabileceinizin, ocuklara baknzn, evrenizi yorumlaynzn, rnek ve mutlu aile olmann ne anlama geldiini anlatrken; dnya leinden lkemize doru geni bir yelpazede yaanm hayatlar gzlerinizin nne serecek. Bu kitab yazarken, modern zamanlarn dayatt ilikileri sorgulamak, onlarn ne kadarnn geleneksel yapya uygun olduunu zmlemek, genel ahlak kurallar ile sevgi temeline oturmas gereken gnmz evliliklerinin ne kadar benzetiini veya ayrldn ortaya koymak gibi bir yntem de tercih edildi. retici, baa kakc, itici, korkutucu, yaptrmc bir kitap olmamas iin zaman zaman soft bir slupla gelip giden kitabn metni, ilk bakta allmadk gibi grnebilir ancak, okumaya karar verip ciddi biimde zerinde younlatnz zaman ne kadar da sizi anlattnn ipularn verecektir. Bu kitapla, bir ilmihal, bir sosyoloji tahlili yapmak istemedik; toplumsal gerek ve gereklerden yola karak, bir modern zaman ablonu ortaya karmaya gayret ettik... zellikle hanmlarn yararlanaca birok eyi hi bilmediimizi anladk almay yaparken. Umarm, sadece hanmlar deil, erkekler iin hatta evlilie ilk admn atanlar iin de yol gsterici bir grevi stlenmi olur bu eser... Bizi, bu almaya tevik eden bata Hayat Yaynlar Genel M-dr Sn. Hayati Bayrak ile yaynevinin editr Sn. Rahime Demir'e teekkr bir bor olarak grdmz belirtmek istiyoruz... idem & zcan NL

SEVDM Sevdiim stne drt libas giymi Bir kara bir yeil bir al bir beyaz Gzellere drt ey adet olunmu

Bir ive bir cilve bir eda bir naz Ehildir hsnn muhalif etme Mekteb-i irfandan bir kadem gitme Sana drt szm var sakn unutma Bir ren bir ret bir oku bir yaz Karac'olan der ki bahene girdim Tomurcuk gllerin goncasn derdim Sevdiim gsnde drt nian grdm Bir alma bir ayva bir nar bir kiraz. Karacaolan

1. AKLA DYELM... Hayat aka bl, hayat oalr Hayat akla arp, zaman zor alr Btn hayatlar topla, ak eder; Hayattan ak ksa, elde ne kalr? air A. Vahap Akba, akn yceliini ve kutsala bakan yzn gsterirken, cmle ilerin ak zre olduunun altn iziyor bu drtlnde. Akla oalan bir hayat, btn hayatlarn toplamndan oluan ak ve hayat btnnden ak knca geride kalan "hibir ey... " Ak iin deil midir nehirlerin daha byk akarsulara kavuma isteiyle aldamas, deltalara ayrlp denizlerle kucaklamas ve ak iin deil midir, susuz llerde seraba dnen bak sevgilinin... Cahit Stk Taranc da karasevday anlatrken ayn heyecan yanstyor iirinde: Bir kere sevdaya tutulmayagr; Atelere yandnn resmidir. Ak dediin, Mecnun misali kr; Ne bilsin alemde ne mevsimidir... Aktr syleten en gzel trkleri... En gzel dizeleri aktr yazdran... Ak olmaynca sner inancn kuvvetli . Kalpleri kr eden o dipsiz karanlk sevdasz gnllerin yansmasdr yeryzne. Yenilenmeyen ve srekli yenilen kalplerin aksz kaldndandr strab. In kaybetmi gnlerin ve gecelerin tek sorumlusudur ak ve mutsuzluun da... Ki, koca Yunus bile ak zre sylerken, iimizi stan o dizelerinden medet umuyoruz bugn: itin ey yarenler ak bir gnee benzer Ak olmayan gnl mesel-i taa benzer ... Hakikat her vcudun can aktr Ne can kim can iinde can aktr. Sadece Yunus deil ak terennm eden iirlerinde. Kad Burhaneddin'den Ahmedi'ye, eyhi'den Hayreti'ye, Hayali Bey'den Fuzuli'ye, Mevlana Celaleddin-i Rumi'den Talcal Yahya'ya, Baki'den Ruhi'ye, Neati'den Sabri'ye, eyhlislam Yahya'dan... Ve en nihayet gnmze kadar btn airlerin derdi olmutur ak. Bir "Mona Roza", akn en st dzey sylenii deil midir? Nedir ki Ak? Yzyllardr bir ak tanm yaplr. Yazarlar, airler, bilim adamlar deil, belki her yeni ak ift kendilerine gre bir ak tanm yaparlar. Bu, akn herkes iin ayn olmadn, zamana ve kiilere gre deien bir duygu olduunu gsterir.

Akn deimeyen, evrensel bir yn de vardr. ki insan arasnda derin ve kalc bir ilikinin kurulmas olarak tanmlanabilir bu. Hayatnn herhangi bir dneminde herkesin tatm olduu bir duygudur ak; iki insan bakrlar ve birbirlerine ekildiklerini hissederler. Ak, rastlantsal ve kar konulmazdr. Ak olan, ak olmaya karar verdii iin yapmaz bu ynelmeyi... lk balarda, ok derin bir ilikiye bile girmeyi beklemiyordur. Ak, planlanmam, irade d gelien bir duygusal harekettir. Eski mitolojiye gre, ak olmak insann bilincini, iradesini ve yarglama yeteneini askya alr. Dnyann btn toplumlarnda, daha kk yalarda ocuklara insan yaamnn bir amacnn da evlenmek, sevmek ve sevilmek olduu retilir. evrelerinde herkes evlilikten, byk aklardan, erkek-kadn ilikilerinden sz etmektedir. Ergenlik ana geldiklerinde ocuklarn kafalar ak ve sevgi hakknda bir yn basmakalp dnceyle dolmutur bile. lk genlik ann ateiyle, daha ak olmadan ak hakknda dnmeye balarlar. Birok gen, karlatklar zaman "gerek ak" tanyp tanyamayacaklarn merakla beklerler ve gelen, kaplarn alan ak zaten odur. Akn Hedefi Bazen, ak hedefini bulamaz. nsan iddetli bir ak olma arzusu tad, iini yakc bir sevda duygusu kaplad halde bir trl uygun bir sevgili bulamaz. Hibir e aday, kar cinsten hibir kimse, iindeki kavurucu duyguya denk dmemektedir. Bu durumdaki insanlar ou zaman ak idealletirirler; ideal bir sevgili peinde kotuklar iin, gerekle bir trl uzlaamazlar. nl filozof Eflatun'un "len" adl eserinde anlatlan bir efsaneyi almak istiyorum: "nsanlar balangta kre biiminde yaratklardr ve ylesine becerikli, zeki, enerjik ve hayat doludurlar ki, tanrlar kendilerini tehdit altnda hissederler. Bu tehlikeden korunmak iin bu kre biimindeki insanlar ortadan ikiye blerler. nsann balangtaki btnl kaybolur, biri dii biri erkek olmak zere iki tane yarm varlk kar ortaya. Bundan byle bu yaratklar hep yeniden btnlemeye, dii ile erkei birletirmeye abalarlar. Btn enerjilerini bu btnleme abasnda harcayp tkettiklerinden dolay da tanrlar iin bir tehlike oluturmaktan karlar." Hangi ak yksn anlatrsanz anlatn, ak bir gerektir. Dnya kurulduundan beri vardr ve var olacaktr. Byk aklar yaadklar halde hayatlarnn dier alanlarnda da verimli olabilmi kiiler olduu gibi, sadece aksz kalmaktan dolay ksrla ve baarszla mahkum olmu kiiler de vardr. Burada sylenebilecek ey, akn yle hafif ve iz brakmadan geen bir deneyim olmad, sevdaya den kiinin her trl sonuca katlanmak zorunda olduudur. Bana kalrsa ak veya sevda, sevgiye dnr ve sonunda mutlu bir evlilikle talanrsa daha da anlaml hale gelir. nsan bylece, birbirini sevmenin, birbirinden baka eyleri de sevmek demek olduunu bilir. Sadece kalplerini deil, i hayatlar kadar sorunlarn, korkular kadar cesaretlerini, erdemleri kadar zayflklarn, genlikleri kadar yallklarn da paylarlar. Sevdadan sevgiye gei, ancak ilikilerine akl ve sorumluluk katan kiiler tarafndan gerekletiri-lebilir. Sevdada insan sadece sahip olduu eyi sever, sevgiyse insan dnyaya aar, paylamay retir. Ak Gerekli midir? Nedir ak ve neden gereklidir? Ya da, ak gerekli midir? Toplumsal bir aklamas olduu ve olabilecei kadar sosyolojik bir aratrma alan olarak karmzda duruyor ak psikolojisi. Gelenekselle ada deerlerin harmanland gnmzde, ak ne kadar yaanmal? Ne kadar yaanyor? Aklar, sonu evlilikle biten veya bitmesi gereken bir n birliktelik mi? Ak, ilk bakta, iki kar cinsin birbirlerine vurulmalar olarak tanmlamak artk yeterli deil. Hele, bunu duygusal arka planla anlatmaya almann veya bu gerei tamamen gzard edip, mantksal erevede ortaya koymann da gerei yok. Olabildiince doal ve olabildiince hayattan bir para gibi anlalp yorumlanmas gereken ak olgusu, bakir bir alan olarak karmzda duruyor. Hal byle iken ve toplumumuzun hzl bir deiim /dnm yaadn da kabul edersek, gnmz aklarn nereye oturtacaz? Genel geer popler hkmlere gre, zellikle televizyon ve dier sanat dallarnn empoze ettii aklar, gereklerle ve duygusal ynelimlerle ne kadar tanmn bulabilir? Bu konuda

yorum yapmak da salksz bir sonu douracaktr nk, toplumun giderek dejenere olduunu gz nne aldmzda, yaananlarn ak olmadn, sadece "gibi" yaanldn gzlemlemek zor olmasa gerek. Klasik Aklar Yusuf ile Zleyha, Arzu ile Kamber, Kerem ile Asl, Leyla ile Mecnun gibi tamamen kendi kltrmzden beslenen klasik aklarn ulalmaz ve akl almaz gerekleri bir kenarda dururken televizyon dizisi jnlerinin/aktristlerinin ngrd aka gre vaziyet almak, bu yce duyguyu ldrr. Bir ak masal anlataym ister misiniz? Btn duygularn zerinde yaad bir ada varm: Mutluluk, znt, Bilgi ve tm dierleri, Ak dahil. Bir gn, adann batmakta olduu, duygulara haber verilmi. Bunun zerine hepsi, aday terketmek iin sandallarn hazrlamlar. Ak, adada en sona kalan duygu olmu, nk mmkn olan en son ana kadar beklemek istemi. Ada neredeyse batt zaman, Ak yardm istemeye karar vermi. Zenginlik, ok byk bir teknenin iinde, gemekteymi. Ak, "Zenginlik, beni de yanna alr msn?" diye sormu. Zenginlik, "Hayr, alamam. Teknemde ok fazla altn ve gm var, senin iin yer yok" demi. Ak, ok gzel bir yelkenlinin iindeki Kibir'den yardm istemi. "Kibir, ltfen bana yardm et!" Fakat Kibir de, "Sana yardm edemem, Ak. Srlsklamsn ve yelkenlimi mahvedebilirsin" diye cevap vermi. znt yaknlardaym ve Ak ondan yardm istemi: "znt, seninle geleyim" demi ama znt, "Ak, o kadar zgnm ki, yalnz kalmaya ihtiyacm var." Mutluluk da Ak'n yanndan gemi; ama o kadar mutluymu ki, Ak'n arsn duymam. Ak, birden bir ses duymu. "Gel Ak! Seni yanma alacam..." Bu Ak'tan daha yalca birisiymi. Ak o kadar ansl ve mutlu hissetmi ki, kendini onu yanna alann kim olduunu renmeyi akl edememi. Yeni bir kara parasna vardklarnda, Ak'a yardm eden yoluna devam etmi. Ona ne kadar borlu olduunu farkeden Ak, Bilgi'ye sormu: "Bana yardm eden kimdi?" Bilgi cevap vermi: "O, Zaman'd!" "Zaman m? Neden bana yardm etti ki?" diye sormu Ak. Bilgi, glmsemi: "nk, sadece Zaman, Ak'n ne kadar byk olduunu anlayabilir..." ... "nsan kalbindeki gerek ak, drtnala giden bir attr, ne dizginden anlar, ne ses dinler" diyen Konfiys'n gsterdii aktr, yukarda szn ettiim klasiklerde yaayan. Ya da, "Hakiki ak, strap eker ve sessizdir" diyen Oscar Wilde; ya da "Ak, kulbeyi, altndan bir saraya benzetir" diyen Leonardo da Vinci; ya da "Ak klavuz istemez, tek bana yol alr" diyen Muhammed kbal'in szlerinde gizlenen tlsmdr ak... Mevlana'ya, "ak nedir?" diye sorduklarnda verdii cevap yol gsterici deil midir: - Ben ol da bil!... Toplumsal karmaa, kaos ve atmalara kar direnen akn devletiini syler bilimadamlar. Ak iin gidilen yol yle bir gzergahtr ki, btn engeller nemini yitirmitir bu doru zerinde. Gerek ak anlatabilmek ve anlayabilmek iin varolan dillerden baka bir dile ihtiya olduunu bili-yoruz. Bu dil baklarla, dokunularla ve szlerle kendini ortaya koyan yeni bir durumdur. Aslnda yzyllardr var olan ama bir trl ciddiye alnmayan bir dil... "O"nu Aramak Yllarca nce dinlemitim veya okumutum yanlmyorsam... Bir ran masalndan alntyla yormutum kafam... Gerek akn, gerek sevginin ne olduunu betimlemesi bakmndan dikkat ekici bir metindi kenara not ettiim. Sylemek istediklerimi zetlemesi bakmndan snyorum ona. Okumak ister misiniz? Bir ran masalnda, sevdii kadn yzyllarca ayn ruhla, baka bedenlerde arayan bir adam anlatlr. "Adam sonunda, yzyllardr arad kadn, uzak lkelerin birinde bulur. Ona gneli bir gkyz altnda beraber toprak ilemek istediini anlatr. Kadn sadece glmser ve uzak lkesinde yaamaya devam eder." Seni ilk grdmde, scak bir lkede benimle birlikte olmayacan, kendi dnyan bana tamayacan biliyordum. Yine bana glmsediinde

biliyordum ki ben yzyllardr yeryznde seni aramm, sesi her eyin sebebi olabilecek adam!...Bir varm bir yokmu diye balarm masallar... Her masaln sonunda muratlarna eren aklarn kerevetlerinin bir ucuna hafiften iliip, gkten yere den o elmann birinden bir srk alabilmek hevesmi... Ne o kerevetlere dokunabildik, ne de elmalara... Masal ite, ad stnde, neyine heveslenir, neyine mutlu olurduk anlamazdk, ama bydke grdk ki bir arpa boyundan fazla yol alamamz, ne kendi masalmzda ne de bir bakasnn masalnda... Her masal gibi bir varm bir yokmu diye balayacakken, bendeki senin masalna "varm" demeye dilim varmad bir trl. Bir varm bir yokmu demeden de masallara balanrm demek ki!... "Bir yokmu hi olmam, evvel zamanlar kadar uzak olmayan bir zamanm, ne ok ok uzak, ne de ok yakn bir lkeymi, herhangi bir yermi ite... Ak lkesi nanlmayacak kadar olaanst eyler de olmazm, sradan, basit hayatlar yaanrm. Ne ok iyiler varm ne de ok ktler, sradan hayatlar yaayan, l bakl, glmeyen insanlar varm, bu herhangi bir lkede. Ve sradan insanlarn arasnda yaayamaya alan bir kz varm, yaamaya alrm, ne insanlar onu sevmi ne o insanlar... Alamamlar birbirlerine, mutsuzmu. O kadar uzun zamandr mutsuzmu ki kendisini bu kadar mutsuz eden sebebi bile unutmu sradan bir ey haline gelmi bu onun iin. Yapmas gerekenleri yaparm sadece, ne bir art, ne bir eksi. Mutsuzmu ama alamazm da, glmeyi unuttuu gibi alamay da unutmu, sorular sormu insanlar, anlatmaya alm hep bir eyleri, anlatamam... nsanlar anlayamam... Karabasanlarla uyanyormu, uyumaktan korkmu, kendisinin bile duymayaca lklar atm kimse duymam, hayatlar devam ediyormu ama kocaman bir eksik varm. Adn koyamad eksiin arl ac vermeye balam. Bir lanet, bir kara by gibi ktke km stne. Bir gn krlm btn direnci saklayvermi kendini herkesten, her eyden.. Kocaman tulalardan duvarlar rm kendine, kendi duvarlar arasnda yaamaya balam, ne o insanlar, ne insanlar onu grebiliyormu artk. Mutlu deilmi ama kurtulmu o karabasandan "iyi-yim" diyormu "yalnz olsam da iyiyim"... Nasl olsa alm mutsuz olmaya, kendi dnyasnda, kendiyle babaa olmaya. Her ey iyiymi homu da gene de iinde kocaman bir boluk varm, "istediim ey buysa, neden hala iimdeki bu burukluk?" diye dnrm bazen, iyi bile olsa gene de eksik bir ey varm. "Nasl olursa olsun gene de yayorum ite" der sustururmu iindekini. Ki duvarlarnn dnda bir ses duymu, aldrmam ilk nce, "herhangi bir ses ite" demi. Sonra bakm ki herhangi bir ses diye geitirdii bu sesi arar olmu kulaklar, yrei, tekrar duyabilmek iin... Beklemi, beklemi... Gndzleri geceleri birbirine girmi, kulaklarnda o ses arklar sylerken yakalam kendini, kendine bakm aynada, glmsemi, utanm. Her gn duyar olmu o sesi, scack bir sesmi ii snm, akl kalm. "Sevdalandm Ben!" Sesi duyabilmek yetiyormu nceleri fazlasna gerek yokmu, ama zaman getike yetmez olmu, "nedir ki bu, niye her gn bekler oldum" diye soruyormu kendine... Cevabn bulduunda nce korkmu, ama gemi korkusu o sesi duyduka, yerini baka bir eye brakm... "Sevdalandm ben" demi", "tanmadm bir sese sevdalandm ite" diyormu kendi kendine... Yetmiyormu artk sadece duymak, grmek... Dokunmak istiyormu sevdii sesin sahibine. Bir ark sylemeye balam o sese, susmu ses, dinlemi. kisi de duvarn iki tarafnda konumular bir zaman. Cesaret edemiyormu, syleyemiyormu... Ak olduu ses hem cesaret veriyor hem de korkutuyormu nk... Ve bir gn toplam btn cesaretini davet etmi dnyasna sesi. Kabul etmemi ses "ben ktym kanma bana" demi. nanmam kz, "sadece gel" demi. "Mutsuz olursun" demi ses. "Ne farkeder ki" demi kz, "ha bir eksik ha bir fazla". "Hayr" demi defalarca ses. "Seviyorum, gelmezsen eer leceim" demi kz. Dayanamam sesin sahibi, ktym bile dese dayanamazm kza bir ey olmasna... Herhangi bir geceymi gene, kz beklemi, " bekleme" demi ses ama elinde deilmi bekliyormu. Ilk bir rzgar esmi, ii titremi, arkasnda olduunu biliyormu ama dnmeye cesaret edememi, "korkma" demi ses. Dnebilmi sonunda... Kaldrm ban. Gzlerini dikmi gzlerine, glmsyormu sesin

sahibi adam... Bakakalm kz... Seyretmi... Adn koyamad birok eyin ismini bulmu o yzde... ocukluunu grm, glmsemi... Aclarn grm... zlemeyi, zlenmeyi grm... Sen Aksn Salar yamur, teni gece kokuyormu adamn, doya doya ekmi iine. "Sen AK'sn" demi... Saatlerce anlatm ona hi konumad kadar ok konumu. Anlattka anlatm glm. Alam, kzm, barm, yorulmak bilmeden konumu adamla. Adam dinlemi. Scack sesiyle o da anlatmaya balam, bambaka eyler anlatyormu... lmden, gitmekten bahsediyormu en ok... Dinledike deimi kzn yz, sesi seviyormu ama syledikleri korkutmu, yzndeki mutlulua glge dm, alamakl olmu. stiyormu ki gzel eyler anlatsn sevdii adam. stiyormu ki hi gitmesin yanndan... "Gitme" demi...Ve ilk defa dokunmak iin elini uzatm..." Ninelerimiz, dedelerimiz kadar bile olamamz hi, onlar ok uzun zamanlar ncesinde, ok ok uzak lke-lerde, her engele ramen gkten elma drebilirken, biz sevdiimize bile sunamamz bir elmann yarsn... Onlar; devlere, canavarlara, kt kalpli cadlara ramen ayakta tutabilirken ak, biz iimizdeki korkaklmzla ba edememiiz. Biz "bir varm" demeye bile korkmuuz... Biz masallar yapmak bir tarafa, kk ykleri bile elimize yzmze bulatrmz... Biz bir masal tadnda, saflnda, yaayabileceimiz her eyi kendi ellerimizle teslim etmiiz kt kalpli cadlara, farkna bile varmadan gler vermiiz ellerine, sonra ezilmiiz karlarnda... Biz bir arpa boyu yolu bile soluk solua almz... Biz bir varmz... Bir de yok... Zoraki Ak Formlleri Dini gerekelerle sosyal hayattan ekilen tanmalar hilafna dzenlenen zoraki ak formllerine Hz. Peygamber zamanndan bir rnek vermek aykr olmaz sanyorum. Hz. Peygamber, kendisine gelip: - Ya Resulallah! Medineli filanca kadnla evleneceim, ne dersin? diye soran birine yle dedi: - Onu grdn m, o seni grd m? - Hayr grmedim! - O zaman git onu gr... O da seni grsn ve ondan sonra karar ver! Bu bir hogr deil midir? Bu bir iaret deil midir? Zorlanan toplumun karsna dikilen yasak duvarnn arkasndaki gerein en gzel rnei deil midir bu? Ayn evrede, ayn artlarda ve srekli ayn ortamlarda bulunan insanlarn bile birbirlerinin farknda olmadan yaad gnmzde, ada yaplanmalarla kendini baka bir gezegenden gelmi gibi sunan farkl toplum ke-simlerinin iinde bulunduu kuruluk, slk ve kavrukluk bitiriyor duygunun o mutlulukla evrelenmi geleceini. Okullarn da, sokaktan farknn olmad bir dnemi yayoruz. Ahlakn genel kurallar ablonundan kp kiiselletii bu dnemde, baz yaptrmlarn yasaklkla itham edilecei gereini de gzard etmeden sarlmalyz aka. Ak bulduktan sonra, arananlarn sadece bu kelime iinde hapsedilmi olduuna inanarak teslim olmalyz. "Seni buldum efendim, onu hissettim" diye bir dize vardr "Teslimiyet" iirimde. En st makamdaki ak bulduktan sonra baz "ey"leri kefettiimi vurguluyordum bu dizede. Kendi kendimle hesaplarken, aslnda modernizmle de, yani bize dayatlan plastik bir dnyayla da... Cmle ilerin ak ile tamamlanacana inanan bir ezik yrekle, toplumun kaba-saba gereinden bezmi bir aknlkla, "O sevgili mrmn en asil kyameti/ Ve mezarlklar unutturan kuvvetim" diye devam eden bir gven ve hayata ballk direnci veren duyguyla savurmutum kendimi... Ne kadar da ok ihtiyacmz var aka?! Krmadan, Dkmeden... Ak, sadece birini sevmekle anlamn buluyor toplumumuzda. Gerekte, bal olunan, ilgi duyulan her eye kar beslenmesi gereken duygunun genel addr ak. ine, eine ak olmak kadar, sokaktaki ocua, huzurevindeki yalya, evdeki ana-babaya kar da ak beslemelidir insan. O zaman grecektir ki,

hayatn anlamlandran erevenin btn yzlmleri mutlu bir zaman aynas olarak tanacaktr yarna. Krmadan, dkmeden huzuru yakalayacaktr iindeki ocuun akyla insan. Yzndeki tebessmle bakacaktr btn olumsuzluklara ve yine glmseyerek, "Bu da geer ya hu!" diyecektir anlk skntlara. nk o yrein/yreklerin dayana olan ak vardr gerek olan. Yaanmas gereken de sadece aktr mr boyunca. Olabildii kadar sevmek, elde olanla yetinmek ve btn insanlar "ben" gzyle grp sevebilmek... Bu sevginin bir forml yok. Kantlanm bir yntemi de. Sevgi, kk heyecanlar ve srprizlerle bytr kendini. Bazen bir demet iekte gizlidir o, bazen kk bir hediyede... Bazen mum altnda yenen bir akam yemeinde saklanmtr, bazen de usuz bucaksz gl bahelerinden devirilen ieklerde. Ama ounda yrekle beyin arasnda skp kalmtr ak. Onu bulabilmek iin byk kehanetlere gerek olmadna inanyorum. Karmzdakinin anlayabildii, bizim de anlatabileceimiz bir lisan vardr mutlaka akn. Hayatmza yn veren duygularn tamamen esiri olmadan kacamz keif yolculuunda, gerek duygunun ne olduunu renebiliriz. Eer mutluluu bulmak ve onu korumak istiyorsak, Platen Hallermund'a kulak verelim: "Mutluluk, sevgiyi renmekle balar. " Veya Mevlana'ya... "Sevgi, aclar tatlandrr; bakrlar altna evirir. Sevgiden bulank sular arnr. Dertler ifa bulur. Sevgi lleri diriltir, padiahlar kul ve kle yapar... " Siz de Stuart Mill gibi, "nsanlar seven kii, insanlar sevmeyen doksandokuz kiiye bedeldir" diyenlerdenseniz, buyurun mutluluk yolculuuna...

OKUMA PARASI KALBN UYANII Hi oldu mu ? Bir kitap alrsnz, okumaya balarsnz, birden onun aslnda sizin iin yazldn dnmeye balarsnz. Ya da bu kitabn size yeni bir kap atn, iinizde bir eylere baka trl bakmay dndrdn. Bir sabah almay ok istediim bireyi alamadm iin ruhsal ve fiziksel rahatszlk hissederek uyandm. Kendimi sanki bir yerlere kapatlm gibi hissediyordum. Alama-dm eyi ve bu nedenle yapamadklarm dndke daha da sinirlenmeye baladm. Sonra birden beynimden bir dnce geti. Parasal olarak dengede olmak, aslnda bu eyi almaktan daha nemli. Birden aklm bama daha

ok geldi. Dndm. Ruhsal Salm, o aptal eyi almaktan daha nemli. O andan sonra dndm ise genel olarak hedefimin ne olduu idi. Ruhsal Dinginlik deyince, hayatma daha dikkatli bakmaya baladm. O zaman aslnda ok mutlu olmam gere-ken birok eyim olduunu farkettim. Hayatmda zaten mevcut olan zenginliklerimi, ailemi unutup, yok olan eyler iin zlyordum. Peki.. elimdekilerin kymetini bilmedikten sonra, hayatn bana yeni vereceklerinin kymetini nasl bilecektim ki?... Hemen hayatmdaki tm artlar bir yere yazdm. Salm, ailem, onlarn sal, evimiz, arkadalarm ve istediim eylerin ounu alabilecek mali gcmz. Her zaman istediimizi yiyebiliyor ya da giyinebiliyoruz. Listeyi yapmaya baladmda, gittike bydn grdm. Ben mutluydum ama mutluluumu brakp, elimde olmayanlar iin hayatm karartyordum. Neden? Belli bir eyi almaya param yetmedii iin. Belki de geici olarak. Kalbimden mutluluk akmaya balad. O kt sabah, birden aydnland sanki. Etrafmdaki herey iin teekkr et-meye baladm. Deien bir ey yoktu. Sadece ben elimdekileri farketmitim. Kalbim ve beynim beni uyandrmt. Acaba siz nelere zlyorsunuz? Elinizdekilerin farknda msnz? Salnz yerinde mi? Ailenizle ilikiniz nasl? Dzgn gitmesi mmknken, gnlerinizi lzumsuz sava-larla m dolduruyorsunuz. evrenizdeki gzelliklerin farknda msnz? Mziin sesinin? imdi durun ve dnn. Elinizdeki mutluluklarn bir listesini yapn. Bir de hayattan neler beklediklerinizi. Bakn bakalm.. SZ ASLINDA NE STYORSUNUZ? Sevgi rehberiniz olsun. ermin ZALP

AK Ey ak ne ho revanm oldun! Kim canm iinde canm oldun! Ettinse ne be's mrm telh Bir lezzet-i cavidanm oldun ldrmee kasdedip yaattn Bir katil-i mihribanm oldun Ettin beni nale-senc-i hicran Kanun u def kemanm oldun ... Recaizade Mahmud Ekrem

2. MUTLULUK YOLCULUU Bu yolculuk yle dikkatli bir zaman, zemin ve mekanda balamal ki, hayatn hibir dneminde znt vermemeli kimseye. yi olmaya, iyilik sunmaya ve iyilik almaya altrmamz gereken benliimizi doyurmak iin insana dair gzelliklerin neler olduunu bilmeliyiz. Nedir bize

zg gzellikler toplam? Zenginlik, iyi bir evlilik, baarl bir kariyer, topluma hazrlanm ocuklar, sosyal adaleti btn kurumlaryla ileten bir devlet... Btn bunlarn birletii, bulutuu durumlarda insann mutsuzluunu gerektirecek ne olabilir ki? Fakat, bizim iin hazrlanan hayatn, bize ngrlen standardn mutluluk getirecek donanmda olamayaca gereini de gz nnde bulundurmak zorundayz. Ama varlk ve yokluklarn insana gre olduu gereini de ayrlmaz bir libas gibi geirmeliyiz yreimizin engeline. evket Rado, yllar nce kaleme ald bir yazsnda, insan olmann gerektirdii ortalama deer yarglarn u szlerle vurguluyor: "Hem karanlk, hem aydnlk; hem keder, hem nee; hem glmek, hem alamak hepsi, hepsi bizim dnya misafirliimizde alnmza yazlmtr. Btn mesele irademizi, iyi niyetimizi, yaamak azmimizi, daha iyi olmak ve daha iyiyi bulmak hevesimizi kaybetmemekten ibarettir. Bunu yaptk m, yapacak baka bir ey kalmad iin hadiseler karsnda syleyeceimiz tek cmle undan ibaret olabilir: Hayat byledir ite!" nsan yeryznde tutturan o kuvvetli yaptrcnn rengi ne olursa olsun, ngrlen mr, herhangi bir biimde hkmn srdrecektir. Kalbimizdeki iyilik tohumlarn yeertmek ve onu mutlu bir servene dntrmek kadar, acyla rlm bir hayatn da bizim iin olabilecei gereini kabul etmeliyiz. Ynmz mutlak mutluluk formlleriyle doldurduumuz oranda, mutsuzluun da onun yaknnda olduunu hibir zaman aklmzdan karmamalyz. Bu gerek gz nnde iken, bizim idealimizin yn daima mutluluk bulvarna alan kaplara ynelmelidir. Onu istemek, elde etmenin yarsdr diye dnerek balanmalyz idealimize. evremizdeki insanlarn yzlerindeki askl, bezginlii ve iticilii kendi tebessmmzle aydnlatmaya almalyz. Belki de ilk nce kendimizden balamalyz bu forml uygulamaya. Hem de vakit geirmeden aynann karsna geip kendimizle ko-nuarak... evremize Dikkat! Dnya, milyarlarca yldr, milyarlarca insanla bugnlere geldi. Savalarla, yokluklarla, hastalklarla, bolluklarla geen on yln ardndan temelde insan unsuru asli hviyetini koruyarak yarna yryor. Amalar ayn ancak aralar deimi bir dnya grnts dnden farkl bir model iermiyor. Dnyann yzlmnde belirleyici bir faktr deil gelimi kitle iletiim aralar veya gelinen uygarlk dzeyi. Uygarlk, sadece insanlarn hayatlarn kolaylatrmak iin retilen birok maddenin, eyann ortaya kmasn salamtr, o kadar... nsan, kaybettii ve genlerine bir trl yediremedii salt mutluluun peinden kouyor yllarca. Sokakta, evde, iye-rinde byle bir mutluluu aryor. Ona verilen para, ald araba veya oturduu ev mutlu olmasna yetmiyor. nk gelecee tayaca duygu ortaklna girecei insan/insanlar bulmakta zorlanyor. Bulduunu zannettii insan/insanlarn bir sre sonra kendisi gibi olmalaryla byk hayal krklyla sarslyor. nk beklentiler ve ulalmaz gibi eyleri uzaktan sevmenin verdii rahatlkla kendini olduu duruma hazrlayan beyin ve yreklerin, giderek alkanlklara dnen ve aynileen olular karsndaki aresizlii ne kadar da ac vericidir. Ac vermesinin sebebi, mitoslarn giderek kalabalklara benzemesiyle anlatlabilir. Gerekten Mutlu musunuz? imdi, kendinizi iyerinizde, bilgisayarnzn banda dnn. nnzde evraklar, aklnzda ay banda alacanz maa... Ayn ortam paylatnz arkadalarnzla ok iyi anlatnz da farzedin. Aktif bir insan olduunuza inandrn kendinizi... Peki, ka arkadanzn derdi sizi ilgilendiriyor bu mekanda? Sizin sevin veya hznleriniz ka kiinin umurunda? Siz, bu insanlarla almaktan mutlu olduunuza inanyor musunuz? Ayn ortamda altnz insanlarn, sizinle ok iyi anlatklarn zannediyor musunuz? stlerinizin, sadece disiplinli olduunuz iin sizi sevdikleri hi aklnza geldi mi? Altnzdaki memurlarn/iilerin, onlarn gnlk hayatlarna mdahale etmediiniz iin size kar muhabbet beslediklerini dndnz m hi? Sahi, gerekten mutlu olup olmadnz aklnzdan geti mi u sralar?... Sorular oaltmak mmkn. Sorular oaltmak ve sonucu iinden klamaz bir hale getirmek de... Gereki, mantksal ve tek bir doru zerinde younlaan

hayatnzn ne kadar da ekilmez olduunu anlamak iin srekli sorular sormanz gerektiine inandrn kendinizi... Geldiiniz yeri iyi tahlil etmek zorundasnz. Beklenti-lerinizin tasn ulalmazlklar diyarna uzatmadan, elde ettiiniz oranda mutlu olarak, krederek ve "beterin beteri vardr" szn unutmayarak kmalsnz her gne. Yannzda alanlarn veya sizin yannda altklarnzn da "siz" olduunu aklnzdan karmadan, ortak paydalar mutluluk eksenine endeksleyerek gnnz anlamlandrmaya almalsnz. Kk eylerden mutlu olmay becerebilmenin bir insanlk sanat olduunu aklnzdan karmadan yaamay denerseniz, byk ve kalc mutluluklar zaten sizin olacaktr. Mutluluk Saate Benzer "Herkes mutluluktan bahseder ama pek az kimse bunu bilir" diyen M. Jeanne P. Roland, "Mutluluk da saate benzer, en basiti en uzun mrl olandr" diyen Chamfort, "Mutlu olmann iki yolu vardr: Ya istediklerimizi azaltmak ya da imkanlarmz oaltmak" diyen Benjamin Franklin, "Biz insanlar, mutluluumuzun kymetini onu kaybedince anlarz" diyen Plautus gibi, daha yzlerce dnrn zerinde durduu tek ve ortak bir mutluluk tanm var aslnda: "Mutluluk bir k gibidir ve herkesi etkiler." yleyse mutlu olmamak iin bir sebep var m dnyada? Herkes kendisinden balamal mutlu olmak iin. inden, einden, kaybettiklerinden veya kazandklarndan, evresinden... Mutluluu beklemek, yarn tehlikeye sokmak demektir. nk, o beklenildii yer ve zamanda gelmez hibir zaman. Onun ne zaman ve hangi younlukta kaca belli olmaz. O, zaten iimizdeki bir prltdan ibarettir. Onu ilemek ve bir k gibi evremizdekilere yanstmak bizim elimizdedir. Mutlu birliktelikler, sadece sevgililer anlamnda deerlendirilmemeli. Birbirini seven insanlarn, ayn evi paylama durumunda kalmalarndan te, iyi bir arkada, samimi bir dost olarak birbirlerini tanmalar ve tartmalar gerekmektedir. Konumuzla dorudan ilgisi olmasa bile, ilgi ekici bir hikaye anlatmak istiyorum size. Dostluk zerine kurgulanm bu yk Birinci Dnya Sava srasnda yaanm bir an ayn zamanda... Savan en kanl gnlerinden biri. Asker, en iyi arkadann az ileride kanlar iinde yere dtn grd. nsann ban bir saniye bile siperin zerinde tutamayaca ate yamuru altndaydlar. Asker hzla temene kotu. - Temenim, frlayp arkadam alp gelebilir miyim? - "Delirdin mi? der gibi bakt temen. Gitmeye deer mi? Arkadan delik deik olmu. Byk ihtimalle lmtr bile. Kendi hayatn da tehlikeye atma! Asker srar etti. Temen: - Peki... Git o zaman ... nanlmas g bir olay... Asker o korkun ate yamuru altnda arkadana ulat. Onu srtna ald koa koa dnd. Birlikte siperin iine yuvarlandlar. Temen, kanlar iindeki askeri muayene etti. Sonra onu sipere tayan arkadana dnd: - Sana demez, hayatn tehlikeye atmana demez, demitim. Bak hakl ktm. Bu zaten lm. - Gitmeme dedi temenim, dedi asker. - Nasl dedi? dedi temen. Bu adam lm grmyor musun? - Gene de dedi komutanm. nk yanna ulatmda henz sad. Onun son szlerini duymak dnyaya bedeldi benim iin. Ve arkadann son szlerini hkrarak tekrarlad temene: "Jim!..Geleceini biliyordum!.." demiti arkada... - "Geleceini biliyordum!..." te bylesine salkl dostluklar gibidir birlikte yaamak, birbirine gvenmek, inanmak ve ayn duygusal paydada bulumak... Gerisi, herkesin yaad, herkesin bildii ve herkesin dnd bir birliktelik ite...

OKUMA PARASI ERKEK SZL Zaman zaman, elektronik mektup yoluyla sevgi, kadn, erkek, mutluluk, evlilik gibi konular zerine ilgin mesajlar alyorum. Bunlarn ou, birliktelii elenceli bir tarzda sunmu olsa bile, baz mektuplarn ciddi tahlil ve yorumlar ierdiini gryorum. te bunlardan birinin nemli noktalarn sunuyorum sizlere; yalnz, bu metni okurken cinsiyeti bir tarafa brakmalsnz. Ama eer erkekseniz, kadnlarn gzyle okumaya almalsnz. Erkeklerin syledikleriyle sylemek istedikleri ne yazk ki, birbirinden ok farkl. Onlar baz kelimelere farkl anlamlar yklyorlar ve kendi aralarnda oluturduklar "erkeke szl" kullanyorlar. Siz de erkeke szle bir gz atarsanz onlar ok daha kolay anlarsnz... Birbirimizi gryoruz: Erkeklerin szlnde, birbirimizi grmeye baladk demek birka gn birlikte olduk ve bunlardan en az biri istediim gibi son buldu anlamna gelir. Bu kelimeyi kullanmalar onlarn bakalarn da grmelerini engellemez. Flrt ediyoruz: Bu cmle, birbirimizi gryoruz durumundan biraz daha ileri boyutta olduklarn anlatr. Dierleriyle grmesini engellemeseniz bile, onlara oranla ilerisi iin daha ansl olduunuz belli olur. kyoruz: "Sizi kz arkadamla tantraym" diyen bir erkek aslnda ok eyi ortaya koyar. Sadece grmenin dnda duygusal bir eyler paylatnz ve sizinle mutlu olduunu anlatmaya alr. Dier kzlarla aranzda fark vardr. irin: "Bu kadn ok irin." Bu masum iltifat aslnda gizli anlamlar saklar. "Bu kadn ok az makyaj yapyor, yine de ok gzel, ok ekici ve ne kadar gzel ki, hep glyor. Hemen muhabbet kurabilirim..." Pek de irin deil... Mthi: "Aman Allahm u kadn ne kadar mthi. "Erkeklerin en sk kulland cmle. Asl anlam ok bakml, kendine ok iyi bakyor ve gerekten ok gzel". Onlara gre kendine bakan her kadn gzeldir... ekici: Bir kadn ekici bulan bir erkek aslnda kendisi iin de baz eyleri itiraf eder. Karsndaki kadnn ok gzel olmadn itiraf ederken, belirsiz bir cazibenin kendisini etkilemesini engelleyemediini de aklar. Doal: "Dnk toplant ok doald" diye karnza kan erkek arkadanzdan phelenmenize hi gerek yok. T-shirt' ve jean'ini giyerek gittii doal bir arkada toplants olduunu anlarsnz. Temizlik: "Evimi ok gzel temizledim, grmek ister misin?" Teklif ok ilgin ama karnza sper temiz bir ev kacan beklemeyin. Erkeklerin temizlik anlayna gre btn danklk dolaba sktrlm, tozlar halnn altna doru atlm anlamna gelir. Am: Erkeklerin ska kullanmad ama kadnlarn duymak istedii en nemli kelime. Bunun birok anlam olabilir. Btn bu tanmlamalardan sonra, kendinizi ve ilikilerinizi gzden geirmenin zaman gelmedi mi?

AK HKAYES Ah o akam o tirenden gln! O gl kalbime aksettii an, Duymadm ilk atein dtn; avka benzer bir k zannettim. Macera balamak zereymi o gn. Srecekmi bu ate yllarca. Bir taraftan Yakack, mor dalar... Bir taraftan da deniz, uh adalar... O gn mrmde, kader, Geecek ak resimletirmi Bu gzel erevede. Yine dn getim o yoldan; Ayn raylarda tirenler geiyor... Kar dalar, kar dalar... Ky hep ayn ky Ve deniz ayn deniz; O glten bir eser yok yalnz; O gzel ereve bombo! Belki kalbim daha bo! Yahya Kemal Beyatl

3. MODERN ZAMANLAR Buraya kadar, genel izgiler iinde sevgi ve mutluluk zerine, amz toplumunun yaad handikaplar ele almaya altm. Ak ve mutluluu ama alan insanlarn, yarnlarn temellendirecek admlar atmada karlaacaklar glklerin, bugn yaadklarndan pek fark olmadnn altn izmek istedim. Poplist toplum yaplanmasnda, beyin gcn mutlak sevgiden yana kullanmayan, kullanmak istemeyen insanlarn karlaacaklar glkler, birok hayatn zehirlenmesine, mahvolmasna, baz ocaklarn snmesine sebep olabilir gereinden uzaklamadan, atlacak temellerin salam zeminler zerinde denenmesini istiyoruz. Bunun iin; 1- Ak bir realitedir. Bunu kabul edip, akn ne olduunu zmleyerek yola klmal. 2- Ak gerekli grp grmemeyi tamamen kalbe ve beyne havale ederek, sosyal tatmin yoluna gidilmeli. 3- Akn, mutlulukla kesime noktasndaki mantksal izgide duyguyla akln ne kadar i ie gireceine kii kendi karar vermeli. 4- evresel faktrlerin, mutluluu engelleyecek ayrntlarn ayklayp, kii tek bana kendi iradesine teslim olmal. 5- Herkesi sevmeyi denemeli ancak, "kii sevdiiyle beraberdir" dsturunca, gerek sevgiyi yakalayacak altyapy kendisi oluturmaldr. Plastik Aklar zellikle lise ve niversite dnemlerinde yaanan aklarn salkl sonular vermedii bir gerek. Deneyimsiz, hayatn zorluklar karsnda hibir snavdan gememi gen/uar yreklerin ptrtsna kulak verip, hayatnn erkeini/kzn bulduunu zanneden genlerin, toplumu kangrene gtren mutsuzluklar da beraberlerinde tadklarn dnmeleri gerekiyor. zellikle, bohem mekanlarda, serbest dnce retilen ve sorgusuz bir ortamda yaanan bu birlikteliklerin sakat bir gelecek dourduu gerei gz ard edilmemelidir. rnekleri ancak televizyon dizilerinde veya "sanal" alemde yaanabilecek ilikilerin, salkl bir toplumun olumas ve yarna kmas yolunda ciddi engeller olabilecei de dnlmelidir.

Kendilerine modern milletler denilen ve ba ABD'nin ektii lkelerde, okul alarndan balayarak eitli konum ve mekanlarda nikahsz birlikteliklere dnen ili-kilerin zm gn getike iinden klamaz hal alyor. Gelimekte olan lkelerde, kompleks ve kangren haline gelen benzeme inad yznden bir ahlak sorunu haline gelen bu tr birlikteliklerin ak ve mutluluu ldrd bir gerek. Trkiye'de de bu tr birlikteliklerin artk normal hale dntn son yllarda magazin basnnda kan haberlere ve televizyonlarn dedikodu programlarna bakarak tesbit etmek mmkn. Tketilen Cinsellik Evlenmeden nce birlikte yaayan iftlerin birounun, evliliklerinden ksa bir sre sonra boandklar gereinden yola karak bir aratrma yapan Brigham Young niversitesi'nden Jeffry Larson, daha nce birlikte yaayan kiilerin, evlendikten sonra ayn istikrar yakalayamad sonucunu karm ve sebeplerini yle sralam raporunda: 1- Eler nikah kyldktan sonra daha nceki hayatlarn dnp piman oluyorlar ve bu da onlar vicdan muhasebesine sevkediyor. 2- Yasal olmayan bir ilikiyi srdrdkleri iin aileleriyle olan ilikileri bozuluyor. 3- Birlikte yaand gibi bir evlilik hayali gereklemeyince bunalmlar artyor. Sokak afilerinin, televizyon programlarnn, sinema filmlerinin... ksaca toplumsal hayata giren grsel cazibe merkezlerinin ana tketim maddesinin cinsellik olduunu grnce, bir sanayi haline gelen bu sektrlerin zendirici eylemlerle toplumu batan kardn gryoruz. zellikle televizyon ve radyolarn, birebir iletiimde en etkileyici aralar olduu gnmzde, toplumsal serbestilik de deerlendirilirse, trajedi daha iyi anlalabilir. Evlenmek kadar evlilii korumak, evlilii korumak kadar bu durumdan mutlu olmak da ayr bir sanat. Sadece bu yzden, evliliklerin salam zemine oturmas iin harcanacak abann, eskisinden daha fazla olduunu bilmeliyiz. Bu yorumlardan, bilgi ana girdiimiz bugnlerde teknoloji kartl bir sonu karlmamasn diliyorum. Amacm, insanln yararna olduuna inandm bu aralarn, ayn fayda dorultusunda ilevlerini yerine getirmeleri ve toplumu gelitirici bir misyonla grev stlenmelerini beklemektir. Televizyon Kltr Televizyon, hemen herkesin evinin vazgeilmez demirbalar arasna girdi. Btn toplum katmanlarnda ayn programlarn yaynland bir yayn ak iinde, zengin fakir, kltrl kltrsz, kyl kentli ayrm yaplmadan ve yaplamadan ayn programlar izleme zorunluluu getiriyor ekranlar. Gazeteler kadar seici olamadmz televizyon yaynlarnda, zellikle son yllardaki yerli filmlerin genel karakteristiine baktmzda karmza kan yabanc zentili entrika dizilerinin, gnlk hayata da bulatn gzlemliyoruz. Kocasn ldren kadnlar, lks iinde yaamay kafasna koyup evden kaan kzlar, durumu iyi olmad iin babasn sulayp onu dven ve hatta ldren genler, yoksulluu reddedip okul arkadalarna zengin semtlerden birinde oturduunu anlatp onlarn dikkatlerini zerine ekmeye alan gen kzlar, sk sk sevgili deitiren film kahramanlarndan esinlenip gnbirlik ak yaamaya alan genler, cinsellii alabildiine aklkla sergileyen dizilerden hareketle kendi hayatnda da bunu yaamaya alan insanlar, zengin olma hayalleri kurarak eitli yollarla haksz kazan elde etmeye alan film karakterlerine zenerek ayn yolu deneyip yasal olmayan ilere bulaanlara kadar bir dizi etki alan oluturan televizyon kanallar, bir yanda kurmaya alt yeni dzenle yerleik deer yarglarn da ortadan kaldrmay srdryor. Toplumu bir kangrene dntren mutsuzluu hzlandran bu yaplanma iinde hep bir hayalin peinde koularak yaplan evlilikler de uzun srmyor. zellikle krsal kesimlerde yaayan insanlarmzn, ehirden uzak fakat bir ehir hayaliyle yaayan genlerimizin ryalarna giriyor televizyondan yansyanlar. Kyde olmann mutsuzlukla e anlama geldii inanc hl geerliliini koruyor. Ne pahasna olursa olsun, ehirden zengin biriyle evlenme hayalleri kuranlarn says hl azmsanmayacak boyutta. Byk ehirlere

yerlemenin veya yurtdna kmann mutluluk getirecei yanl inancn tayan insanlarn saysnn da az olmadn biliyorum. Flrt Ne Demektir? Evlilikten nce yaanan arkadalk devresine modern toplumlarda "flrt" deniyor. Artk, flrtsz, yani "n sevgisiz" evliliklerin ayplanmaya baland bir dnemi yayoruz. Genlerin birbirleriyle flrt etmelerini yadrgamyor, aksine gerekli olduuna inanyorum. Fakat, genel erevesi belli olan, tamamen karlkl gven ve tanma isteinden kaynaklanan bu devrenin, gelecekte ortaya kacak baz sorunlar gidereceini dnyorum. Birbirini tanma yo-lunda nemli bir aama olarak grdkleri bu sreci iyi deerlendiren ve srekli konuarak ortak paydalarda bulumaya alan insanlarn evliliklerinin daha salam bir temele oturabilecei, yaplan aratrmalarla tesbit edilmitir. zellikle, Dou ve Gneydou illerimizde meydana gelen berdel sonucu intiharlar, erken, zoraki ve akraba evlilikleri, kanayan bir yara olarak gnmzde de tartlyor. Sadece gelime dneminde olan bu illerimizde deil, bykehirlerdeki bu tr evlilikler de faciay beraberinde getiriyor. Btn gazetelerin nc sayfa haberlerine baktmzda, haftada en az yirmi haber bu trden bir toplumsal dram ilemektedir. Dncesi gelimi ve toplumsal ihtiyalar kavrayan beyinlerin evlilik hakknda daha ciddi analizler yapaca inancn tayorum. Evlenmeyi, sadece biriyle mr boyu ortak bir hayat yaamak olarak yorumlayanlarn ne kadar yanl dndklerini yaadmz olaylar ortaya koyuyor. "Ben kiminle evleniyorum?", "Neden evleniyorum?", "Acaba evleneceim insanla ayn frekanslarda buluabilecek miyim?", "Hayatm birletireceim insann huyunu suyunu tam olarak biliyor muyum?" sorularna cevap bulabilmek iin dnmek gerekiyor. te bu tr sorulara, evlilik ncesi grmelerde karlk bulunabilir. Sadece ak olup, evlilik ncesi birbirini deli gibi seven insanlarn hayatn gereklerinden kendilerini soyutlayarak bir an nce ayn at altnda bulumay istemeleri de yanltr. Sadece gzel veya yakkl olmakla karln bulan bu tr n grmelerin (flrtlerin) de gereki yorumlara kapal olduunu unutmamak gerek. Ac Gerekler!... Genlerin bu blm dikkatle okumalar gerekiyor: Birbirinizi deli gibi seviyorsunuz. Yaklak iki yldr da "kyorsunuz." Onun elini tuttuunuzda dnyann btn renkleri deiiyor. Avucunuzun ii terliyor. iniz yok. O da ok dk bir maala kendi ihtiyalarn temin edebilecek bir ite alyor. Her gn gryorsunuz. Btn mahalle onunla bulutuunuzu biliyor. Babanzla birlikte yayorsunuz. Ev kiras da demiyorsunuz. Sevdiiniz insanla bir an nce evlenip oluk-ocuk sahibi olmak istiyorsunuz. Onu grmediinizde deliye dnyorsunuz. Her annz birlikte geirmeniz gerektiini sylyorsunuz ona. Fakat hayatnza eki-dzen verebilecek hamleyi bir trl yapmyorsunuz. Evlendiinizi dnn. Deli gibi sevdiiniz bir insanla ayn evi paylatnz... Dn sonrasnda yaplan kk yardmlarla birka ay mutlulukla geirdiinizi... Ev kiras deme zamannn geldiini... Evin temel ihtiyalar iin para kazanmanz gerektiini... stne stlk einizle bir ocuk beklediinizi... altnz iyerinde arkadalk kurmakta zorlandnz... Yava yava einizle didimeye baladnz... Bitmeyen Tartmalar Bir sre sonra onun yksek sesle aladn ve bu ii bitirmeyi telaffuz etmeye baladn... Ya da rencisiniz... Byle bir evlilik gerekletirdiniz... Durumunuzun yukardaki rnekten pek farkl olmayacan bilmenizi isterim. Ya da ok alkan birisiniz. ok iyi bir iiniz ve ok sevdiiniz bir einiz var...

Fakat iyerinde mutlu deilsiniz... Kullandnz aralardan memnun deilsiniz... Yaadnz evreyi sevmiyorsunuz... Btn bunlar, mutsuzluk sebebi olarak karmzda duru-yor. zm yollarn kendimizde aramaz, problemlerin kendi benliimizde baladn kabul etmezsek, hem kendimizi, hem de evremizdeki insanlar mthi bir hayal krklna ve mutsuzluk ukuruna itmi oluruz ki, buna hakkmz yok. Sadece evlilik ncesi flrtlerden sz etmiyorum ben. Hayatn her alannda, ilgi duyduumuz ve onunla birlikte bir eyleri paylaacamz durum, olu ve kiilerle de ayn n bilin muhasebesini yapmak zorundayz. Anne - Baba Nerede? Bu tr yanl evliliklerde tek su sadece genlerin deil. Anne ve babalar da bu konuda belirleyici olmaldr. Toplumsal ahlak kurallarnn gerektirdii, deer llerinin elverdii birlikteliklerde, fikir alp verme zgrlnn tam anlamyla alt sistemlerde hatalar en aza indirgemek mmkndr. Anne veya babann, ocuklarnn verdii karar saygyla karladktan sonra, onlara yol gsterici deneyimlerden sz etmeleri gerekiyor. Ailelerin izniyle gerekletirilen birok evliliin anormal sonular dourduu da bir gerek. Ama, sorumlu insanlar gibi davranan ebeveynlerin dnda gelien aksaklklardan dolay meydana gelen trajik sonular iin en azndan toplumsal bir grev yerine getirilmi saylr. Evliliin ne olduu, evlilik ncesi nasl davranlmas gerektii, evlendikten sonra nasl bir hayatn iine girildii, ayn evde yaayan iki yabanc insann birbirlerine nasl tahamml etmeleri gerektii, sevginin nasl bir kurum olduu, dayanmann ne anlama geldii gibi genel kurallar erevesinde oluturulacak bir n etd, flrt kadar gereklidir. En anlamls ve en dorusu da, byk bir akla ve saygyla kurulan yuvalarn, gelecein salkl toplumunu kuracana inancn pekitirmesidir. Yokluklar bir kader izgisinde yorumlayan ve onu amak iin aba gsteren tefekkr sahibi bir aile reisi ile, einin strabnn geici olduunu ona srekli empoze eden bir ev hanmnn dnce birliktelii, btn engellerden daha kuvvetli bir yorumdur. Evlilii, karlkl bir fedakarlk kurumu olarak gren byklerin, bu durumu genlere anlatmas iki taraf iin de yararl olacaktr. Ailelerin, kendi sosyal statleri gerei, birbirlerine stnlk taslamak iin genleri harcamaya almalar da yanllarn banda geliyor. Gen kz veya gen erkek, srf anne ve babalarnn prestijini korumak iin evlendirilmemelidir. Hayattan Bir Kesit te tam burada, evket Rado'nun gzel bir tesbitini almak istiyorum: "Balangta, daha ortada bir ey yokken genler evlenme mevzuunu daha ciddiye alabilseler, hi deilse, fazla deil, zerlerine elbise yaptrrken dndkleri kadar evlenecekleri adam veya alacaklar kadn hakknda dnmek, biraz soruturup aratrmak, biraz yoklamak iin kafa yormaya katlansalar birok talihsiz izdivalarn talihini dndrmek mmkn olur. Bu bahiste, genlere yardm etmek, onlardan ok daha fazla tecrbeli olduklar iin, ana ve babann vazifesidir." zetle, yine konunun bana dnersek, evlilie giden yolda atacamz admlar eer bir sevgi ve ak temeline da-yal olarak geliyorsa, sonradan mr boyu srecek bir mutlu birliktelie dnyorsa, bu normal hayatlar iin idealize edilmi bir sonutur. Evlilii bir kurtulu olarak grmeyen, gnlerce, haftalarca, aylarca, belki yllarca konutuu ve yrekten baland insanla bir mr geirmeyi gze alan biri iin evlilik artk kanlmaz bir sre haline gelmitir. Bundan sonra yaplacak olan tek ey, btn doall iinde sevgiyi korumak ve yarna hazrlanmaktr. Aile Nedir? Ne Olmaldr? Evlilik konusuna girmeden nce sorgulanmas gereken en ciddi kurumun "Aile" olduunu bilmeliyiz. Evlilik akdini bir aile kurumu oluturmak anlamnda deerlendirmezsek, birlikte paylalan evin mutlu geleceinden de sz edemeyiz. Anayasa'nn 41. Maddesi aynen yle der:

"Aile, Trk toplumunun temelidir. Devlet, ailenin huzur ve refah ile zellikle anann ve ocuklarn korunmas ve aile planlamasnn retimi ile uygulanmasn salamak iin gerekli tedbirleri alr, tekilat kurar." yleyse, devletin bile ycelttii ve anayasa maddesi ile teminat altna ald bu kutsal kurumu, sevgiyle rlm bir koza olarak deerlendirmemiz gerekiyor. Aile Aratrma Kurumu, aile kurumunun nemi ve sorunlar zerine ciddi bir makale yaymlamt. Trk aile yapsnn hangi temel misyonlar zerinde oturmas gerektiini irdeleyen bu yaznn baz blmlerini satrbalaryla buraya almak istiyorum. Yazda, ailenin insan toplumlarnn ekirdeini oluturan birimlerden biri olduunun alt izilerek, "Yaratl gerei sosyal bir varlk olan insan iin toplumsal hayat ne kadar nemli ve gerekli ise bir toplum iin de o toplumun ekir-deini oluturan aile kurumu o kadar hayati bir neme haizdir" deniliyor. Aile, bu niteliiyle toplumlarda kltrel kimliin, insani deerlerin ve tarihi srekliliin koruyucusu ve aktarcs olan evrensel bir kurumdur. Aile, cinsellik ve neslin devam; ocuklarn bakm ve yetitirilmesi; yeni nesillere kltrel kimliin, dini ve ahlaki deerlerin kazandrlmas; tarihsel ve toplumsal bilincin aktarlmas; sevgi, sayg ve hogr esasna dayanan tutum ve deerlerin yerletirilmesi gibi temel fonksiyonlar stlenmekte ve yerine getirmektedir. Aile Kurumu Aile kurumunun nemi, nitelii gerei stlendii bu fonksiyonlarda ve bunlarn aile dnda baka bir kurum tarafndan aile kadar baarl ve istikrarl bir ekilde yerine getirilemeyiindendir. Baka bir ifadeyle aile, nitelii ve ilevleriyle toplumda ikamesi olmayan bir kurumdur. lkemizde, temeli sevgiyle kurulmam, anlay ve mantk birliktelii ile oluturulmam ailelerin temel sorunlarn da incelememiz gerekiyor. Aile paralanma, dalma gibi sebepler yznden yeni bir durumda varln srdrme durumuyla kar karya geldiinde, ya da bilinen temel grevlerini gerekletiremeyecek kadar zayfladnda bu ikame edilemez fonksi-yonlarn yerine getiremediinden toplumda ciddi sorunlar ortaya kabilir. Toplumun ekirdeini oluturan ailedeki sorunlarn artmas demek, toplumdaki sorunlar da artrmaktadr. Geleneksel Yntem Ailenin karlat byk sorunlar arasnda ailenin bir messese olarak varln srdrme ve ailenin yukarda sz edilen temel fonksiyonlar yerine getiremeyecek lde zayflatlmas veya gcn kaybetmesi sorunu ba eker. Gnmzde tm gelimi Bat lkelerinin aile politikalar olmalarna ramen, lkemizde bu konuda yaplan clz almalar, aile kurumuna ne kadar nem ve zen gsterdiimizin gstergesidir. Dier lkelerin, farkl aile politikalarn bir organizasyon ve uygulama dahilinde ele aldklarn, bizimse, geleneksel yntemlerle aileyi ayakta tutmaya altmz gryoruz. Bir tarafta yasalarla desteklenen ve tam bir gven iinde yaayan aile, dier tarafta ise bize zg bir aile planlamas... Dnyadan rnekler rnein, Fransa, Almanya, Belika, Lksemburg gibi baz lkelerde aile politikas belirli bakanlarn ya da hkmet mekanizmasnn sorumlu olduu bir grev alan olarak kabul edilmektedir. Bu lkelerde aile ilerinden sorumlu bakanlar vardr ve bakanlarn grevleri arasnda aile sz aka belirtilmitir. Hollanda ve Portekiz gibi baz lkelerde ise aile adnn yer ald brokratik bir mekanizma vardr. ngiltere ve Danimarka gibi baz lkelerde ise rtk aile politikalar vardr. Yani bu lkelerde aile ile ilgili bir bakanlk ya da brokratik mekanizma yoktur. Ancak bu lkeler st rtk olmasna ramen ciddi aile politikalarna ve uygulamalarna sahiptirler. Ailenin korunmas ve glendirilmesinin tad nem artk gnmzde ulusal snrlar aarak uluslararas alanda da yer almtr. Birlemi Milletler rgt'nn 1994 yln "Uluslararas Aile Yl" olarak ilan etmesi bunun en gzel rneidir. Avrupa'da aileden sorumlu bakanlarn periyodik toplantlar dzenlemesi de bir baka rnektir. Ykselen Deerler ve Aile

Her ey gzel elbette. Bilimsel verilerin ngrd bir aile yaplanmas iinde mutlak mutluluu yakalayabilme yanlgsna kaplmadan, aileyi sevgilerin temellendii bir yap iinde alglayp deerlendirmek zorundayz. Evlilii, sevdii bir erkekle ayn evi paylaaca ve doal sonucu olarak bir ocukla talandraca ve yine dolaysyla bir aile ortam iinde bundan sonraki mrn geireceini bilen bizler iin evlilik kutsal bir kurum... Ekonomik sorunlarla, gelien teknolojilerle, globalleen dnya deerleriyle aklanamayacak bir yaps olan aile kavramnn, zellikle Bat toplumlarnda ykselen deerlerin banda anldn biliyor muyuz? Dnyann hzla deitiini, bu deiimin aileyi de de-itirip -ounda olumsuz anlamda sarssa da- dntrd-n gryoruz. Ancak, insanolunun doasnda olan birlikte yaama, geliip, kaotik bir hal aldka ie, yani eve dnk istekleri, ailenin ykselen deerler cmlesinin en banda yer almasn salyor. Btn dnyada, dier deerler gibi ykselen aile deerleri de taraftar buluyor. Dnya devletlerinin ortak gndemini "insan haklar" oluturuyor. zgrleme, demokratikleme, din olgusu gibi 21. yzylda, ailenin kutsall, daha da iyi anlalr hale gelmeye balad. lkemizde, henz deeri anlalmayan ve hl el yordamyla eskisi gibi giden aile kurumunun er ge kazanaca, bir ak ve sevgi yuvas haline gelecei inancm koruyorum. Ailede Tahribat Asrlardan beri devam eden sosyolojik ve politik deiimler, aile kurumunun kutsal deerlerini deiime uratarak byk tahribatlar yapmt. Bat, bunun bedelini ok ar bir ekilde dedi. Kaybettii deerleri yeniden kazanabilmek iin byk mcadeleler verdi. Bu kadar ac tecrbeler ve bedeller karsnda, fertlerin ve ailelerin huzuru iin ok ciddi giriimler almak zorunda kaldlar. Bu tedbirler, devlet dzeyinde bilimsel olarak srdrlmektedir. Her eyden nce devlet, fertlerin huzuru iin tevik edici organizeler yapyor. Evlilik okullar ayor. Anne ve babalar iin zel kurslar dzenleniyor. ocuk eitimi ve bakm iin dersler veriliyor. Evlenecek iftlere her trl kolaylk ve imkanlar salanyor. Her ocuk iin belirli vergi indirimleri ve tevikler uygulanyor. Bunlara benzer daha birok tevik, devlet tarafndan uygulanyor. Btn bunlar ne iin yaplyor? nsanlk iin zorunlu olan deerlerin banda gelen aile kurumunu yeniden kazanabilmek iin elbette!... Batda Oluum Bizdeki aile kavram, batdaki oluumdan ok farkl. Bu farkllk, olumlu ynde olduu iin, dnya devletleriyle karlatrldnda Trk halk ansl saylabilir. Btn olumsuz gelime ve yaptrmlara ve hatta devlete ramen aile kurumumuz tarihsel varln korumaya devam ediyor. Atalarmzdan miras aldmz aile messesemizi, ok az tahribatlarla hl srdryoruz. Yozlamalar ve dejenerasyonlar karsnda en az zarar gren kurumlarmzdan biri olan aileyi, yarna daha salkl, daha donanml karabilmek iin, atadan gelen zelliklerin yansra, mutlak sevgi ve saygyla isel cilalama yntemine sokmamz gerekiyor. nsanmzn dirlik ve dzeninin korunmas, z deerlerinin muhafazas, sayg ve sevgi anlay, manevi deerlerinin srdrlmesi, tamamyla aile kurumunun salamlna baldr.

OKUMA PARASI YEN BNYILIN ERKE Ortadou Teknik niversitesi Kadn almalar, Boazii niversitesi Siyaset Bilimi ve Gazi niversitesi Eczaclk blmlerinden 20 rencinin

gerekletirdii "Trk Erkei 2000-Trk Kadn 2000 Anketi"nin erkeklere dair ulalan sonular akland. Bu sonulara bakarak armayn, nk gerekle ilgisi olmayan hibir bilgi bylesine gereki bir tarzda ilenemezdi. Hazr msnz baz blmlerini okumaya: 1. Trk erkeklerinin %60'i haftada bir kez i amar deitirdiklerini, bunu da banyo yaptklar zaman gerekletirdiklerini syledi. zellikle, atlet deitirme periyodu ise k aylarnda iki haftada bire kadar dyor. 2. Erkeklerin ou hl limon kolonyas kullanyor. nk istenmeyen kokulardan kurtulmak iin, hl %80 orannda limon kolonyasn tercih ediyorlar. 3. "Annemin lahana dolmas" diye hayflanrken, "Sebze mebze deil, et istiyorum!" demek istiyorlarm aslnda. nk ou iin etsiz yemek mideyi yormaya demiyor. 4. Tabii ki uzlamadan yanalar, aksini iddia edecek bir vatan evlad kar m? Ama diyelim ki istemeyerek (!) bir kavgaya bulatlar, ne yapacaklar? %40' direkt yumruklarn konuturuyormu. 5. "Sensiz yaayamam" m dedi? Yalan sylemitir. nk en ok sevdii insan ne sen, ne kardei, ne de annesi. %55'inin "en dkn olduu varlk" ibaresinin karsnda "araba" yazyor. ocuklar, vatan ve ii arkasndan geliyor. Hani sevgilisi, kars? 6. Dayanlmaz lde yakkl buluyorlar kendilerini. Ama hassas vcutlarnn en hain yeri mide. En ok mideleri hastalanyor. 7. %45 orannda nazara inanyorlar; renklerden krmzy, hayvanlardan kpei, meyvelerden ise elmay sevi-yorlar. 8. zerinde anahtarlk ve cep telefonu tamazlarsa kendilerini plak hissediyorlarm. Evdeyken de %40' televizyon seyrediyor, %45'i ise ekerleme yapyor ya da uyuyor. 9. % 85'i sadece komikliine bile olsa, kesinlikle kadn kyafeti giymezmi. Ayn zamanda % 80'i yzmeyi, yemek piirmeyi, dans etmeyi bilmezmi... Aslnda onlarca madde var ama burada, bir durum tesbiti yapabilmek iin en belirgin olanlar sunma gerei duydum. Gnmz erkei veya kadn, kendilerini ortaya koya-cak yeteneklerden ve yorumlardan uzaklatka, yani hzla deien sosyal dzende poplizme ayak uydurmaya alt srece kendinin bile inanamayaca yanltc bilgilere/yalanlara bavurmak zorunda kalabiliyor. evremize bir bakalm. Ka kii, olduundan daha farkl gsteriyor kendini veya olduu gibi sunuyor? Saysal olarak rktc bir rakamla karlarz. yleyse, yaplmas gereken, iin esprisini bir kenara brakarak btn ilikilerimizde "dorucu Davut"u oynamak... O zaman, ancak o zaman gvenilir, dinlenilir ve sayg duyulur biri veya birileri durumuna geliriz. LEYLA Bu akam ryamda Leyla'y grdm Derdini alarken yanan bir muma pek salarn elimle rdm Ve bir kemend gibi taktm boynuma Bu akam ryamda Leyla'y grdm Leyla.. Ela gzl bir l ahusu Salar bahtndan daha siyahtr Kurmu diye sevda yolunda pusu Dkt gzya, ektii ahdr Leyla. . Ela gzl bir l ahusu. Bir damla inciydi kirpiklerinde Akn ztrabla dolu ryas Bir baka gzellik var kederinde Bir baka alem ki ruhunun yas Sessiz incileir kirpiklerinde. Ahmet Hamdi Tanpnar

4. K GNL BR OLURSA Evlilik, bamllk ve alkanlk balamnda m ele alnmal, yoksa sevginin temellendirdii bir sonu olarak m? Sorulacak btn sorularn cevaplar bizi doruya gtrr. Bir insan sevmek, eyalara bamllk, sigaraya bamllk, hayata bamllk gibi de anlalabilir. Aadaki metni okurken, bu perspektiften deerlendirmenizi neriyorum. "Tm yanllklar bir alkanlk, bir bamllktr" demiti babam beni ilk kez sigara ierken yakaladnda. Uzun sre beni niye dvmeyip bu sz sylediini dndm. Belki beni dvseydi o kadar dnmek zorunda kalmayacaktm. Babama yakalanmadan imeyi renecektim sigaray. O gnden beri syledikleri hep aklmda. Ne zaman bir alkolik grsem, ne zaman klasik bir Trk ailesi grsem, ne zaman ba nde iten dnen birini grsem aklmdaki sesin tekrarlad cmleyi duyarm: "Her ey bir alkanlk, bamllk"... lgin Alkanlklar Elimden geldiince iimdeki heyecan canl tutmaya altm. Etrafm gzlemledim elimden geldiince. Alkanlklar gzlemledim... rnein, evimizin karsndaki bfeci sabah simidini yemeden, gelen gazeteleri amaz bile... rnein, niversitedeki analitik hocamz odasndan beyaz nlkle kt zaman mutlaka yoklama yapar. rnein, byk otobs sirketlerinin 13 no.lu koltuu her zaman bo olur (srf bu yzden hep 14 numaral koltuu alrm, rahat yolculuk yapmak iin). Her yeni alkanl yakaladka iimde bir sevin oluur "benim bu alkanlm yok" diye. nk babam bana retti ki: "Alkanlklarla yaamak tekdze ve skcdr". Aka bile alamadm dedim, dorudur. Elimden geldiince taze tutmaya altm aklarm. Sevdiim zaman kendimi verdim her eyimle. Bir iei en beklemedii zamanda verdim eline. Bir pc hi ummad bir zamanda kondurdum yanana. Altrmadm sevdiimi benlie veya bensizlie. Bamllk Korkusu Sevmeyi bir alkanlk yapmadm hi. Sevdim, zaman gelince. Bitirdim, aklar bitince. Alkanlklar gibi yaamadm hi... Bir ocuk grnce sevmedim eer istemiyorsam. Hibir zaman srekli gazete takip etmedim. Dnn ki, hi tabak anak toplamadm daha gazetelerden. Dzenli spor yapmadm, dzenli elencelerim olmad. O kadar abarttm ki dzenli yemek bile yemiyorum. Belli bir dzene uymaktan korkuyorum. Yaammn, bir yaam deil de bir "alkanlk" bir zorunluluk olmasndan korkuyorum. Hakszla almaktan korkuyorum. Olanlar kabul etmekten korkuyorum. Evlilikten korkuyorum. Bir gn beni esir alacak bir evlilikten korkuyorum. nk ak bir alkanlk gibi yaamak istemiyorum. Sevdiim iin evlenmek istiyorum. Ak olduum iin. Eimdeki insanla "eim" olduu iin deil, "ak" olduum kii olduu iin beraber yaamak istiyorum. En nemlisi yllar sonra bir gn ocuum olduunda ve onun kt bir alkanln yakaladmda ona "Tm yanllklar bir alkanlk, bir bamllktr" diyebilmek istiyorum... Evlilik Felsefesi Evlilik hakknda o kadar veciz sz var ki... Her biri birer hayat tecrbesi... Her biri, snanmlklaryla ortaya km birer hayat felsefesi...

Neden evlilik? Evlenmek iin bir zaman var m? Kim, kiminle evlenmeli? Bugnk evliliklerin ortaya koyduu gerekler nelerdir? Evli olmann getirdikleri veya gtrdkleri nelerdir? Bu sorularn cevaplarn dnn toplumunda arayp bulmak ok kolay olabilirdi. Ancak, bugn, sosyal bir kurum olmaktan km evlilikler, sadece iki kar cinsin birbirlerini elde etmek iin oynadklar sahte bir oyun olarak yerlemeye balyor. mam- Gazali'nin, "Nikahta be fayda vardr: 1- Evlad yetitirmek 2- ehveti teskin etmek 3- Ev idare etmek 4- Yakn lar oaltmak 5- Nefis mcahedesi yapmak" eklinde aklad evlilikle, u Hadis-i erif'le anlamn bulan evlilik yorumu arasnda ne fark vardr: "inizde evlenmeye gc yeten evlensin. Zira evlenmek gzleri haramdan daha ok korur, zinadan daha ok muhafaza eder. Gc yetmeyen kimse ise oru tutsun. nk orucun ehveti kran bir hassas vardr. " Evlilik Ahlak kisi de dini temelli yaklam olmasna ramen, sosyal dzeni korumaya ynelik tavsiye olarak dikkat ekiyor. Ahlak, salkl bir gelecek ve sosyal bir kurum olarak evlilik tavsiyesi... Sadece slami temelli bir toplumsal iyiletirme deildir evlilik. Honore de Balzac'n "Kadn evlenince iradesini, erkek de evlenince bencilliini brakmaldr", Moliere'in "Her eyde olduu gibi, evlilikte de i rahatl zenginlikten stndr", Cyrus'un "Evlilii srdren vcut deil, ruhtur" gibi daha binlercesi bulunabilecek veciz szlerde evliliin srr sakldr. Belki, daha duygusal bir alana kap aacak ama evlilik kurumuyla ilgili olarak Ahmet Muhtar Byknar'n u tesbitlerini de almak istiyorum: "Erkek vcut, kadn vcutta dolaan kandr. Kansz vcut ldr, vcutsuz kan yok olmaya mahkumdur. Kan koruyan vcuttur. Vcuda enerji, g ve scaklk veren ve onun almasn salayan kandr. Kadnn sevgisi erkein kalbini doldurur ve damarlarna yaylrsa, kar koca mr boyu kaynar mutlu yaarlar. Erkek kadnn sna, Kadn erkein g kaynadr. Erkek kadnn orta, Kadn erkein barnadr. Aile yuvasnn temeli kadn, ats erkektir. Temelle at salam olursa, o yuva yklmaz. Aile yuvasn erkek planlar, kadn yapar. Yapm hatas onarlr, plan hatas onarlmaz. Bunu dnerek aile idaresinde erkek daha dikkatli olmaldr; aile yuvasyla ilgili her eyi planl yrtmelidir. Erkek tarada, kadn ieride grevlerini laykyla yaparlarsa, aile mutluluk yuvasna dnr. ki gnl bir olursa samanlk seyran olur... " Mutluluk temelli bu yaklamdan da anlalaca gibi, salkl bir evliliin ilk art, mutlu olmay bir zorunluluktan karp hayat felsefesi haline getirmek ve paylamay her ne pahasna olursa olsun evliliin olmazsa olmaz olarak kabul etmektir. Evlilik, Ama Nasl? Evlilii bir c gibi gren ve ayn evi paylatklar halde nikah szlemesini yerine getirmeyen insanlarn dt yanlg, toplumumuzda rneine ok rastlanan bir durum deil. zellikle magazin toplumunun nde gelen isimleri arasnda yaygn olan bu tr birliktelikler iin sylenecek pek bir ey yok, nk bu tr birlikteliklerin genelleme iinde istatistiksel bir deeri de bulunmuyor. Toplum kurallar ve anayasal zorunluluk olarak, ayn evi paylamaya karar veren insanlarn bavuracaklar tek yntem, evliliin balangc olan nikah szlemesini karlkl olarak imzalamalardr. Daha bu noktaya gelmeden nce, srekli gelien dnya zerinde evliliklerin ald nem de artyor. Kimin, kiminle evlenecei, ayn meslekten olan insanlarn evliliklerinin selameti, eitli gelir gruplar arasnda yaplan evlilikler artk eskisi kadar konuulmaz oldu.

mr Boyu Mutluluk Bir mr boyu mutlu olmay hedefleyen insanlarn oluturduu evlilik saysnda ciddi bir art grnmyorsa da, yukarda sz edilen sorunlara ksaca bakmak gerekiyor. Ayn meslekten olan insanlarn daha mutlu bir evlilik yaadklar eklindeki grlerin doruluu henz isbat edilemedi. Farkl mesleklerden gelen karkocann evliliklerinin daha renkli ve baarl olduu ise yaplan istatistikler sonucu ortaya kt. Ev hayatnda paylalacak eylerin okluu baz olarak alnan aratrmada, ayn mesleki konu etrafnda dolap duran ev sohbetlerinin bir sre sonra sknt meydana getirdii ve hatta ciddi tartmalarla kt sonular verdii belirlendi. Kadn veya erkein, ilk bakta olumlu gibi grnse de, ayn meslekten olmamas, mutlu ve anlayl bir evliliin temel ilkelerinden biri olarak ne srld. Gelir seviyelerinde dengesizlik olan insanlarn evlili-inde de eitli sorunlar yaand yaplan aratrmalar sonucunda ortaya konuldu. lk bakta, ak gibi grnen ve balayc bir tutkuya dnen evlilii, "gittii yere kadar" mantyla yrtmeye alan bu dengesizlik, huzursuzluklar da beraberinde getiriyor. Evlenirken, duygusal arkaplan ve yaptrm ne olursa olsun, denklik esas kesinlikle gz nnde bulundurulmaldr. E Seiminde Kriterler Yzyllardan bu yana sylenegelen ve kesinlikle doru olan e seimi kstaslarn, ben de buraya almak istiyorum: 1- Grg, ahlak ve davranlar iyi olan eler seilmeli. 2- Evlenecek olan insanlar birbirlerini tanmal ve sevmeli. 3- Akraba evlilikleri konusunda kesinlikle dikkat edilmeli, gelecek neslin salkl olmas iin bu konunun zerinde titizlikle durulmal. 4- Gzel ahlakla birlikte huy gzellii ve alkanlklardaki disiplin de aranmal. 5- nat, tembel, bencil, kaba, acmasz, somurtkan, kt alkanlklar tayan insanlardan kesinlikle uzak durulmal. Evlilii, mr boyu srecek yeni bir serven olarak kabul etmeliyiz. Daha ilk bata, "sonucu ne olursa olsun, bu evlilik gereklemeli" diyerek yola kan insanlarn, aile kurumuna kar saygszlk yaptklarn da belirtmek isterim. Btn dnyann zerinde birletii bu kurum, hibir ekonomik ve sosyal yaplanmann modeline benzemeyen bir yapdr. Onu iyi bir ekilde balatmak ve devam ettirmek, tamamen karlkl sevgi ve saygyla mmkn olabilir. Aile mutluluunun ok gizemli yanlar yoktur. ki tarafn da iyi birer insan davran sergilemesi, fedakarlklar karlkl bir grev anlayyla gerekletirmesi, kiisel duygular en aza indirgeyerek mutlulua talip olmalar, ev ve i ilikilerinde dengeyi iyi kurmalar, srekli olarak bakalarn rnek gstererek tatmin kaplarn zorlamadan eldekilerle mutlu olmay denemeleri ve bunu bir anlay olarak yorumlamalar daha yolun banda alnacak tedbirler arasndadr. deal Kadn, deal Erkek Evlilikler bir iddiadr. Dolaysyla her iddia bir idealin gereklemesi iindir. Fakat bu iddia ve ideallerin hayata geirilebilmesi iin belli riskleri de nceden kabul etmek gerekiyor. Evlilik bir iddiadr; nk, yalnzlnz bakalarn ortak ederek oaltyorsunuz. Her iddia bir idealin gereklemesi iindir; nk, evlilik iddial bir kurum olduu kadar btn gen insanlarn idealidir. Her gen kzn beyaz gelinlikler iinde dn gnn beklemesi, her gen erkein salkl bir evlilik yaparak hayatn disipline etmesi bir idealdir. dealler riskleri de beraberinde getirir; nk, btn evlilikler iddia edildii ve idealize edildii gibi srmeyebilir. Birlemelerin ne kadar doal seyri varsa, ayrlklar da bu doallktan ayn oranda nasibini alabilir. Yani, evlenmek kadar boanmak da doal bir eylem haline gelebilir. Evlilik henz bu duruma gelmeden sorunlar tespit edilmeli, evlili-i korumann yollar zerinde durulmaldr.

Evlilik, sadece olmas gerektii iin olan bir kurum deil... Eer, bittiine inanlan duygudan eser yoksa, sayg yerini tamamen karmaa ve strese brakmsa veya elerden biri, gerek mutluluu yakalayamadna inanarak kendini baka bir maceraya atmsa inat ve srarla bir evlilik yrtmenin anlam olmasa gerek. Ancak, ortak paydalarda buluulmu, ufak tefek gr ayrlklaryla zedelenmeye balam, bu aamaya gelmi bir evlilii kurtarmak yerine uurumdan aaya iteleme yolu benimseniyorsa, bu da ok yanl bir davran biimidir. Kazanmann kaybetmek kadar kolay olmad bilinir. Kaybettikten sonra, yeniden kazanlann ise, eski yerini dolduramad bir gerek... yleyse, kurtarlmas sz konusu olabilecek evlilikler iin en azndan duygu ve akl birlikteliiyle hareket ederek bir eylem plan hazrlamak durumundayz. deal erkek veya ideal kadnn, evlilikten sonra hayal krklna uratt bir evrede baz kavramlar yerli yerine oturtmak g olabilir. O yzden, abartl sylemlerden kesinlikle uzak durmalyz. nsanlar, insan gereinde deerlendirmeli ve onlara ancak duygumuzun ve mantmzn ngrd doal eilimle yaklamalyz. evresel olumsuz faktrlerin ortadan kalkmas iin, daha gereki bir evliliin temelinde grmek, konumak, denetlemek ve soruturmak gibi deneylerin yaplabileceini belirtmeliyim. Btn bunlar, geleneksel toplum yapsnda grd karl gnmz leinde de ayn biimde grebilir. Sevda, Evlilik, Mantk geni nsanlarn yzyllardr sren sevda, evlilik, mantk geninde gnmze yansyan belirleyici eylerin banda, yine ayn duygusal younluk geliyor. Yani; Kadn ve erkek, birbirini tanyacak, Yani; Kadn ve erkek, birbirlerini iine sindiremeden bir evli-lie yanamayacak, Yani; Kadn ve erkek, hayat ortak yaanacak bir alan olarak kabul edecek, Yani; Kadn ve erkek, mutluluun zel bir anlam olduunu bilecek ve hayatlarn onun anlamlandracana ina-nacak, Yani; Kadn ve erkek, toplumsal zorlamalara kar karak kendi idealleri lsnde ama istiare makamn da reddedecek bir ka bavurmadan kendi geleceini belirleyecek, Yani; Kadn ve erkek, toplumu kendi deer yarglarndan baka toplumlarn kabullerini zendirecek dncelere kar koyacak, Yani; Kadn ve erkek, birlikte yaamann birok fedakarla gs germek olduunu bilecek, Yani; Kadn ve erkek, evlilii sadece biriyle hayatn birletirerek mr boyu ayn at altnda yaamak olarak gr-meyecek, Yani; Kadn ve erkek, birbirini btnleyerek, destekleyerek ve onore ederek hayatlarn birletirmeye karar verecekler... E Seilir mi? Hz. Peygamber diyor ki: "Evlenirken einizi semede ok dikkatli olun, denginizle evlenin. ocuklarnz da dengiyle evlendirin. nk damar (huy ve karakter) soya eker. " Yine bir Hadis-i erif'te yle buyuruluyor: "Hayr ve iyilii, gzel yzl ve yakkl olanlarda arayn!" Demek oluyor ki, e seiminde sadece bir pencereden bakmak, yani gzellik, asalet, zenginlik unsurlarndan sadece birini n art olarak ileri srmek yetmiyor. Toplumumuzda yaygn olan evlilik eitlerine bakldnda, en ac veren rneklerin kltrel anlamda geri braklm blgelerde yaandn gryoruz. Daha nce de deindiimiz gibi, kendi kiiliini bulamam ve kendi hakknda karar verme hakk elinden alnm genlerin zorlandklar evlilik modellerinde intihar olaylarnn veya ihanetin yaygn olarak yaandn belirtmitik.

Dayatmalarla kurulan yuvann salkl bir neslin gelmesine engel olduunu da kabul etmeliyiz. Nasl Bir Kadn? yleyse, evleneceimiz kadnda aramamz gereken artlar, gnmz deer yarglar ve hkmlerine gre yeniden yorumlamamz gerekiyor. Buna gre; 1- Evlenilecek kadn, ncelikle iyi bir aileden gelmi olmal. 2- Kltr evrimini tamamlam olmal ve sizinle ayn ortak paydada birleebilecek estetik grleri gelimi olmal. 3- Toplumda ald grevleri hakkyla yerine getirecek yetkinlikte olmal. 4- Gzel olmal veya size baka yzleri grme ihtiyac hissettirerek kendinden soutmamal. 5- Hakknda fazla dedikodu yaplmam olmal ve kesinlikle yz kzartc bir gemii bulunmamal. 6- Size denk olmal. Ne serveti, ne de sosyal konumu ynnden sizi ezecek bir stnlk taslamamal. 7- Kendi inanlarn yaamal ancak sizin inanlarnza da sayg duymal. Bu kavram, temel inanlarn dndaki deer yarglar, beeniler ve idealler noktasnda deerlendirmelisiniz. 8- Hrsl olmamal ve tatminsizlie ak bir dnce tamamal. 9- Ruhsal evrimini tamamlam olgunlukta olmal. Bir aile iinde devlerini yerine getirebilecek konumda olmal. 10- ocuk bakabilmeli. 11- Anneliin hangi anlama geldiini ve yeni neslin onun ilk terbiyesiyle ekilleneceini kabul etmeli. 12- Saygl olmal. nce kendine ve size, daha sonra birinci derecede sizin ve kendi evresindeki insanlara kar bu bilinci tamal. 13- Kendini televizyonun esiri olmaktan kurtarm olarak sizin karnza kmal. 14- Kapris ve kskanlklarn kompleks haline getirmemeli. Olumlu sonular elde edecek bir slupla konuabilmeli ve tartabilmeli. 15- Evini sevmeli. ... Kadnlar zerinde younlatrdm bu listeyi sonsuza kadar uzatabilmek mmkn. Duygusal evrimini tamamlam kadnlarn, mantk dairesi iinde kuracaklar yuvada bu tr maddeleri sralamak bile doru deil ancak, baz gereklerin nceden bilinmesi, sonradan doabilecek skntlar engelleyebilir diye dnyorum. Nasl Bir Erkek? Sadece kadnlar iin geerli deil bu sraladklarm. Btn bunlara ilave olarak, erkeklerde de baz artlarn aranmas gerektiine inanyorum: 1- Erkekler de evini, eini ve ocuklarn sevebilecek bir mantk olgunluuna erimi olmal. 2- Bir ev geindirebilecek maddi imkanlar oluturmu olmal. 3- Evlenecei kadnla mutlu bir gelecek iin nasl davranmas gerektiini ok iyi bilmeli. 4- Kendi ii ve evresi ile evlenecei kadnn ii ve evresini ok iyi tanmal ve sosyal ilikilerde bu duruma olduka dikkat etmeli. 5- Eitimini tamamlam ve toplumda belli sorumluluklar yklenmi biri olarak aile kurumunu kurma giriiminde bulunmal. 6- yi huylu olmal. nanlarna ve aile hukukuna saygl davranacak melekeleri bilmeli. 7- Evlenecei kadna, onu sevdii ve bir mr boyu onunla birlikte yaayabilecei gvenini vermeli. 8- Evlilii, bir zorunluluk olarak grmemeli, iinden gelerek ve ayn yasta ba koyaca kadn severek buna karar vermeli. 9- Aklndan kesinlikle ihaneti geirmemeli ve kendi evliliini "nereye kadar giderse gitsin" mantyla yapmamal. 10- ki taraftan birinin gergin olduu durumlarda, sakinletirici grevi kendisi stlenmeli. Kadn barrken savunmaya ekilmeyi bilmeli ve tartma yattktan sonra salkl zmler retebilme yeteneini alm olmal. 11- Evlenecei kadn, baka kadnlarla kyaslamamal.

12- evresine, i arkadalarna sevdii ve evlenecei kadn hakknda zel eyler sylememeli ve ona kar kesinlikle namus erevesinde bir sevgi/sayg beslemeli. Hogr ve Fedakarlk Bu rnekleri de uzatmak mmkn. Szn ksas, baarl bir evlilik iin ilk artn sevgi ve muhabbet olduunu sylemek istiyorum. Btn dengelerini bu iki kavram zerine oturtan mantkl insanlar iin evlilik, ocuk oyuncadr. Hogr ve fedakarl mrnn en belirgin zellikleri haline getiren insanlara imrenmek yerine, bu hasletleri kendi kimliimizde canlandrmann yollarn arayarak balamalyz maceraya... Sadece bizde deil, Bat lkelerinde de dalan ve giderek ahlakszla batan aileleri kurtarmak iin ciddi aratrmalar yaplyor. Birlikte Yaama Gney Amerika'da, 55 orta ya snrndaki iftler zerinde yaplan bir aratrmada, sevgi tarzlar ve mutlu evlilik konusunda u ilgi ekici sonu elde edilmiti: 1- Karlkl dostluk 2- Destekleyici olma ve hogr 3- Sahip olma ve birlikte yaama 4- Kurallara gre hareket etme ve bamll aza indirgeyecek kiisel hrslardan uzak olma 5- deal tip olarak eini tanma ve cinsel uyum Buradan da u sonucu karmak mmkn: Dostluk temeline oturtulan mutlu bir evlilikte, eer birlikte yaama hogrs gelimi, paylam doallam ve cinsel olarak da bir birliktelik yaanyorsa, sorun tamamen ortadan kalkm demektir. Artk, ak olduumuz kadn/erkek karmzda. Onunla bir mr boyu birlikte olabileceimiz n aratrma ve almalar da yaptk. Bizi kimse engelleyemez diyorsanz, bundan sonra yazacaklarmz da size referans olacaktr. deal ei bulmak, ondaki btn zellikleri paylamak ve kabul etmekle her ey bitmiyor.

OKUMA PARASI ALE NEDR? Kendimize hi soruyor muyuz acaba: Evlilik nedir, aile nedir ve toplum iin ailenin nemi nedir? Sradan aratrmalarn veya yorumlarn dnda kendi eksenimizde, kendi gereimizle bu kurumlara bakyor muyuz? Veya kendi tanmlarmz ve aile anlaymzla toplumsal alanda karln bulan deerlendirmeleri ne kadar birbirinin iinde eritebiliyoruz? Burada tek tek kelimeler ve kavramlar zerinde durmay yersiz buluyorum ancak ana balklar altnda ele alacam konular ltfen, kendi iinizde deerlendirin, einiz ve arkadalarnzla tartn, soracam sorulara bilgi birikiminiz, ailevi gemiiniz, toplumsal deer yarglarnz ve eitiminizle yantlar aramaya aln. * Aile nedir? * Ailenin tanm * Ailenin nemi ve deeri * Aile sistemi * Aile hayatnn dzenlenmesi * Mutlu aile * Ailenin korunmas * Sevgi ve aile * Salksz kurallar salksz aileyi dourur * Aile byklerinin tleri * Aile bireylerinin birbirlerine kar sayg ve sevgilerindeki snr * Samimiyet ve drstlk * Allah iin birbirini sevmek

* Dost ve yardmc olmak * Dengeli davran benimsemek * Sabr ve tahamml * Ayp rtc olmak * Gerektiinde zr dileyebilmek * Karlkl gveni sarsmamak * Emin olmak * Kalp krmaktan ve kabalktan kanmak * Her zaman temiz ve bakml olmak * efkat ve merhametle davranmak * Hatalar iyilikle dzeltmek * taatkar veya adil olmak * Takdir etmeyi, deer vermeyi bilmek * Fedakarl paylamak * Rzk helalden kazanp, helalle harcamak * Hediyelemek * ocuklarnn yannda tartmamak * Birbirlerinin zevklerine zen gstermek, sayg duymak * Birbirlerine iyi niyetle bakmak * E ile ana-baba arasnda adil olmak Btn bu ana balklarn iini sizin doldurmanz istiyorum. Yani bir eit zanket almas olarak deerlendirme-nizi... Bu arada aile iindeki ilikilere zarar verecek veya zayflatacak olan unsurlardan da kesinlikle kamamz gerekiyor. Kadn veya erkein, belli dengeler zerine kurulan evliliklerden ok temeli sevgiye dayanan birlikteliklere inanmas gerekiyor. "Evlilik ak ldryor mu?" gibi sorulara fazla itibar etmeden ama ailenin huzuru iin yaknlara den grevleri iyi belleyerek, elerin birbirini tketmeden, tpk iek gibi emek isteyen evlilie sayg gstermeyi renmeliyiz. O zaman, sorun olduunu zannettiimiz kk gr ayrlklarnn bile sevgiyle trplendiini greceiz.

SEVDA STNE Kk pencerem baheye bakar Bademler, erikler geceye bakar Bir k dklr yapraklardan kr kr Filizler susmu, genilemi bym Bir eski ark, bir eski bahar, bir bildik deniz Vakit nisan ortasnda bir akam... Bu iirde sevda sevda stne Senelerdir veda veda stne Yareli yreimde da da stne Vakit Nisan ortasnda bir akam Mehtap ettiinden bihaber Kularla, ieklerle, balklarla beraber ki tel kumral sa olsa avucumda imdi Alayp alayp avunsam... Turgut Uyar

5. GELSN DN ALAYI! Aadaki sz, iki cinsiyet arasnda deitirerek ve iki kere de okur musunuz?

"yi bir kadnla evlenmek frtnada sakin bir liman, kt bir kadnla evlenmek ise sakin bir limanda frtnadr." (J. Petit Senney) Sadece bizim inancmzda deil, btn dnya toplumlarnda, balangcndan bu yana evlilik ayn anlam iermitir. Yani evlenmek, yeni bir yuva kurmak, kurulan bu yuvada ocuklar yetitirmek, saygn ve ahlakl bir nizam iinde sosyal denklemin bir yerinde durmaktr. Sadece evlenmi olmak iin evlenilmeyeceini btn bilim adamlar kadar, toplumun her kesiminden insanlar bile sylemilerdir. Sorunlu evlilikler, artan boanmalar, iki arada bir derede kalan ocuklar kadar toplumu olumsuz etkileyen baka bir konu daha yoktur. Foster Wood'un dedii gibi, "Evlilikte baar, yalnz arad kiiyi bulmakta deil, ayn zamanda aranan kii olmaktadr" forml btn dnemlerde geerliliini korumutur. Bir tarafn mkemmel olmas veya mkemmeli temsil etmesi, baary getirmiyor maalesef. Fedakarlk ve hogr denkleminde, ayn ortak duygular etrafnda birleen insanlarn mutluluu denenmi bir gerek. "unu bilmeli ki, hayalindeki ideal erkei bekleyen kz evlenmeye hevesi olmad iin ihtiyar kz halinde kalmaya kendi kendini mahkum eder. Evlenmemi ihtiyar bekarlar da yledir, hayallerindeki ideal kzlar srarla arar dururlar. Bu sebeple yeryznde, bilhassa evlenme bahsinde ideal erkek yoktur, ideal kadn da bu sebeplerden mevcut deildir. nk her kadnda ve erkekte ideale smayan birtakm kusurlar" vardr diyor evket Rado. dealler ve Kusurlar lk balarda, ideallerimizden bahsederken, mutlak tanmlardan kanmtm. nk, idealle birlikte bir riskin oluabileceinin altn da izerek, idealize ettiimiz insanlarn, bizim gibi baz kusurlarla karmzda durduklarn grmenin bizi hayal krklna uratacan belirtmitim. deal izgiyi, ona kavutuktan sonra asgariye ekerek ve elde olan kadaryla gerekletirmeye almak en aklc yntem olmaldr. yle devam ediyor Rado: "imdi kalyor, evlenip de mesut olmak meselesi. Muhakkak ki, evlenip de mesut olanlarn says, mesut olamayanlarn saysndan daha fazladr. Mesut olanlar ideal kadnlar bulduklar veya ideal erkekleri elde ettikleri iin mesut olmu deillerdir; kendilerini kocalarna uyduran kadnlar veya karlarnn gidiine ayak uydurmaya muvaffak olan erkekler, ksaca elerini kusurlaryla kabul eden iftler evlilikte mesut olurlar. " Nikahta Keramet Vardr! Ama, hangi nikahta?... Mutlu bir yuva kurmak iin gidilen nikah kastediliyor olmal bu vurguyla. Nikahtan daha da nce ve hatta ilk resmi ilikilerin balad dnemlerde kz isteme fasl vardr ki bunu btn okuyucularm bilir. Evli olanlar, ilk bata, bu merasimlerin ok abartl olduunu dnmlerdir ancak sonraki yllarda, bu tr ritellerin toplum dinamiklerini ayakta tuttuunu anlamlardr. Kz isteme faslnda da yle bir yol izlenir bizim toplumumuzda: 1- Aileler birbirini haberdar eder. 2- Arkasndan, erkek taraf iek ve tatlyla kz evine gidecei tarihi belirleyip haber verir. 3- Kz grmeye gidilirken damat adaynn gtrlmemesi adettendir. 4- Kzn birinci dereceden yaknlar ve ailesi evde hazr beklerler. 5- Erkek taraf kz sorgulayan gzlerle szerler ve oullarna yakp yakmadn kontrol etmek iin ara hizmetlerde gzlerini kzdan ayrmazlar. 6- Genellikle soft konumalar ve havadan sudan konularla bu ilk ziyaret geitirilir. 7- En ksa zamanda grmek zere izin istenir ancak erkek taraf gitmeden evin tertip ve dzenine bakar. Anadolu'da, erkek tarafnn kadnlar daha ok hal alt, kap arkasna bakarlar. Eer bu kritik noktalar temiz ise kz iin olumlu dncelerle evden ayrlrlar. 8- kinci ziyaret kz tarafnndr. Eer ikolata ve iek iade edilmemi ise, ilk izlenimin olumlu olduuna hkm ve-rilir. 9- kinci toplantda da erkek tarafnn evi, maddi durumu hakknda fikir sahibi olabilmek iin kk bir soruturma yaplr.

10- Eer istenirse hemen sz veya szle birlikte nian merasimi yaplr. Durumu iyi olan aileler bu gelenei daha farkl boyutta gerekletirebilir ancak genel olarak aileler arasnda birer sz veya nian yz taklarak daha sonraki sre iin ilk adm atlr. Sz ve Nian Sz veya nian dnemi, ok nemlidir. Gelecei birlikte yaamak ve hereyi paylamak zere girilen bu yolda gereki yaklamlarda bulunmak gerekir. ki taraf da kendini skntya sokmadan, karlkl anlay ve iyi niyetli diyalogla, evlenecek kiilere yardmc olmal, dn hazrlklar srasnda fazla arya kamamaldr. Ekonomik durumuna gre her iki taraf da genleri zor duruma drmeyecek bir yuva kurmak iin ellerinden geleni yapmaldr. Bu aamaya gelindiinde, eer iki gen de alyorsa, tutumlu olmal, harcamalarnda hovardala kamamaldr. Tamamen kendi geleceklerini ilgilendiren yatrmlara ynelmelidirler. lerine daha sk sarlmal, ykselmek ve daha fazla kazanabilmek iin sorumluluk bilinciyle evrelerine rnek olmaldrlar. Daha yeni balayan mutlu hayat yolculuunun nndeki en byk engelin yokluk olduu bilincini kesinlikle unutmadan, btn acmasz olumsuzluklara kar direnebilecek gc kendine toplayan genler iin evlilik, korkulacak bir ey deildir artk... alsn Davullar... Dn zaman yaklamtr. Ama nasl bir dn yaplacaktr? Gnmzn dnlerine baktmzda drt deiik enlikle kar karya olduumuzu grrz. zellikle kylerimizde yaplan dnlerin daha az dejenere olduunu, kendi geleneklerinden beslenen adetlerin yaatldn, hl ayn masumiyetin korunduunu ve hatta btn zel rnekleriyle birlikte Anadolu dnlerinin yaatldn grrz. Kylerden kasabalara indike ve daha da ileri gidip kente yaklatka dnlerin deien/dnen toplumun sosyal arklar arasnda kimlik deitirdiini gzlemleriz. Kenar mahallelerin izbe ve bohem dn salonlarnda yaanan korkun saatler sonunda mutlulua adm atacak iftler kadar, lks semtlerdeki gsterili toplantlarla dnyaevine girenler toplumumuzun ayr ayr gerekleri. Beklentilerini, davet ettikleri misafirlerin statsne gre ekillendiren veya herkesten farkl bir dn yapmak iin kendini skntya sokan baz ailelerin, insanlar birka saat elendirme adna giritikleri bu abann sonunda aklda kalc bir iz bulabilmek mmkn deil. Byk kentlerin karmaa ve zaman darl sebebiyle uzun dnlere izin vermedii kabulnden yola karsak, buralarda, sadece nikahlarn yeterli olabileceini syleyebiliriz. Sonuta, temel olan dini ve resmi nikahn gereklemesi gereinde birleen dn veya nikah szlemesinin, bir curcunaya dntrlmesi ve ardndan baka skntlarla -rnein kavgalar, borlanmalar- yaanmas arzu edilen bir durum deildir. Mutluluu, her eye ramen lgn partiler sonucunda yakalayacak genlerin saysnn ok olmadna inanyorum. Onlar iin tek ama, huzurlu bir evlilie atlacak admn da yine ayn doallkta bir merasimle balayp sona erdirilmesidir. Dn yaplacaksa da, herkes kendi imkanlar erevesinde einidostunu arlama devini kusursuz yapabilmek iin aba sarfetmelidir. enlik Zaman Dnlerimiz bir enlik havasnda geer demitim. Gen kzlarn veya erkeklerin, ocuklarn veya yal insanlarn arada srada gittikleri tek sosyal merasim dnler olur ou zaman. Toplumun "st katman"larn saymazsak, ehri kuatan insanlarn yzde altma yaknnn tek elencesi televizyon ve dn salonlar olmutur neredeyse. Bu izgide dikkatli davranlmas ve btn yozluuna ramen gnlk hkmlerle hareket edilmemesi, kimliimizi besleyen deer yarglarna sayg gsterilmesi gerekiyor. Btn dnlerin kendi mantklar vardr. Hibiri, bir dierine benzemez. Her dnden sonra yeni eyler renebilir insanlar. Birisi iin ngrdnz evlilik modelini bakas iin uygulayamazsnz nk geldii evre ve yetitii kltr bu insanlar farkl noktalarda birbirinden ayrmtr. Fakat dn olup bitmitir bile...

Onca konumadan, heyecan kasrgasnda, onca plandan, onca dargnlk ve taknlktan, onca endieden sonra artk iki insan da bir elmann iki yars gibi olmulardr. Dn bitmitir ama, gerek dn imdi balamtr. Evlilii gerekletirmek deil, onu korumak gerekir diye sylemitim ilk bata; evet, bundan sonraki adm, evlilii korumak zerine atlacaktr. Eer, bu satrlara kadar fikirlerimizi takip ettiyseniz ve evlendikten sonra alacanz "gard" merak ediyorsanz, yolculuumuzu srdrelim; fakat, yazdklarmz sizin mode-linize uygun deilse ltfen kendinizi daha fazla yormayn ve kendi hayatnz, kendi deer yarglarnza gre srdrn. Btn okuduklarnz da kabus olarak anlatn dostlarnza... Devam m? yleyse, devam edelim! Balay, Baldan Tatl... Trk kltrnde "balay" kavram yerlemi bir deer deildir. Ancak, btnyle ithal ettiimiz Bat kltrnn bize salad ender gzelliklerden biri olarak kabul ettiim evlilik sonras, sakin bir kafayla dinlenme dnemi, yani balay, Fransz ve ngilizler'den bize gemi bir kavram. Almanlar'n "uurulan haftalar" diye tanmladklar bu dneme, biz de "cicim aylar" diyoruz ama, "cicim aylar" ile balay arasnda da olduka farkllklar var. Bizim tanmlamamz, evliliin ilk birka ayn kapsyor. Btnyle uyum dnemi olan bu aylarda ciddi sorunlar yaanmyorsa, evliliin ksa geleceinde de can skc eyler olmayacak demektir. Balay, gen iftlerin, evlilik sonras yaadklar yalnz ve serbest zamandr. Bu dnem, ehir dnda bir tatil yerinde olabilecei gibi, herkes kendi imkanlar lsnde bir program yapabilir. Balaynn bir dier anlam da, evlilikle ortaya kan yeni hukuku tam olarak kavrayabilmeyi salamasdr. Balay, geen gnlerin tatll, sevecenlii ve cokunluunu bir mr boyunca yaamak iin ideal bir dnem olarak deerlendirilmelidir. Akla balayan evliliin, iki taraf asndan cmerte gsterilen anlay ve uysall perinleyen bu dnem, sadece lgnca sevime, sorumsuzca para harcama ve gnn gn etme biiminde anlalmamaldr. iftler, flrt dneminde yakalayamadklar deiik beenilerini veya eksikliklerini bu dnemde tamir etme imkan bulabilirler. Karlkl hogr ve sevgiyle balayacak bir evlilik, ayn zamanda yeni bir okula balamann heyecann yaatmaldr. Eler, eksik kalan yanlarn burada bulabilir ve birbirlerinin seviyesine gelebilmek iin aba gsterirlerse, her eye yeniden balama ihtiyacn da orada halletmi olurlar. nk, evlilikte baa dnme diye bir lks yoktur! Cinsel Hayat, Hayat m? Evlilik, birok gerekle birebir karlama andr. Farkl bir insanla ayn at altnda bir hayat yaarken onu baka ynleriyle de tanma ihtiyac doacaktr. Cinsellik de, evliliin en nemli mutluluk kaynaklarndan biridir. Kadnlarn ilk geceleri her zaman kabus gibidir. Bu yeni durum baka bir deneyimdir onlar iin. Erkekler iin de durum pek farkl deildir. lk gecede yaanacak cinsel baarszl fazla kafaya takmamak ve bu konuda ok anlayl davranmak gerekiyor. Ruh ve vcut birbirine tanyncaya kadar cinsel hayatta baz panikler ve gerginlikler yaanabilir. Her iki taraf da bu konuda anlayl davranmal ve kendilerini hazr hissedinceye kadar birbirlerini zmemelidir. Cinsellik, evlilikle birlikte doal bir srece girer. Ayn yatakta birbirine dokunan vcut, birbirini arzulayan iki kii, ncelikle insani bir yaklam olan yaknlamay dnmeli, sonra da topluma kazandraca ocuklarn. zel Durumlar Cinsellii bir fobi olarak grmek ok yanltr. Birbirlerine gzel sz syleyerek, kulaklarna ak dolu arklar mrldanarak ve daha da nemlisi n sevimeyi bir hazrlk dnemi olarak planlayan elerin cinsel hayatlar da o lde baarl olur ve karlkl tatmine ularlar. Sadece erkek veya kadnn kendi tatmini iin ilikiyi zorlamas baz tiksindirici sonular meydana getirir ki, her iki taraf da bundan kesinlikle kanmaldr. Kadnlarn belirli

gnlerinde onlara yaklamamak, erkeklerin eitli sosyal problemleri olduunda onlara anlayl davranmak hogrnn temelinde yatan zelliklerdendir. Mutlu bir evlilii daha da anlaml hale getirecek olan cinsel hayatn snr tanmaz mahremiyeti hakknda sylenen u Hadis-i erif'i iyi yorumlamak gerekiyor: "Hanmnzla temas etmeden nce yatakta akalan, seviin. Hayvanlar gibi hemen yklenmeyin!" Gen kadnlarn, erkeklerden farkl bir yan vardr. Cinsel iliki srasnda erkeklerden daha ge orgazma ulatklar iin bazen mutsuz bir cinsel birleme gereklemi olabilir. Erkekler, elerini tatmin edebilmek iin onun vcudunu iyi tanmal ve birlemeden doacak zevki ayn anda yaamak iin sabrl olmaldr. Mekanik Cinsellik Gnmzde cinsellik, mekanik bir alkanlk haline geldi maalesef. Evlilik ncesi cinsel birlemeler, toplumumuzda yaygn olmasa bile, zellikle niversite alarnda "modern" anlayla btnletirilerek genlerin huzuruna kartlyor. Cinsellii ahlaki bir sorun olmaktan karp, biyolojik bir ihtiya gibi sunan bu anlay, mutsuz evliliklerin domasna sebep olan en nemli zelliklerin banda geliyor. Elele tutumann, pmenin, birlikte yatp-kalkmann normal reaksiyonlar olarak sunulduu modern toplumlarda, evlilik d doumlar, erken boanmalar ve salksz aile kurumlarnn ortaya kmas engellenemiyor. Aile ve toplum basks bile bu tr ilikilerin nne geemiyor. Kendi zgrln yaamak iin evini terkeden veya kendince bulduu yolu doru olarak kabul eden deneyimsiz genlerin, sonu hsranla bitecek bu maceralar, evlilikle ortaya kacak saygn ve mthi keyif verici tatminlerini ok erken dnemlerde kreltiyor. Genlerin, zellikle bu duruma dikkat etmeleri gerekiyor. Evlilik ncesi ilikilerin, evlilik kurumuna zarar verdiini, evliliin saygnln yitirdiini ve iki insann sadece cinsel birleme iin ayn evi paylamak zorunda kaldn kabul eden yeni anlay karsnda, arkasndan koarak gittikleri modern dnya lkelerinde yaanan trajedilerden rnekler vermeliyiz. Yasal Olmayan Birliktelikler Aylarca nce, Herald Tribune gazetesinde D. Popenoe imzal bir yaz grmtm. Yazda, evlilik ncesi ilikiler ve okul anda yaanan yasal olmayan birlikteliklerin otuz yl iinde yaklak kat artt yazyordu. Sadece niversite deil, ortaokul ve lise alarnda bile hamile kalan gen kzlarn olduunu hayret ve dehetle iliyordu yazsnda. Ve yle devam ediyordu: "ABD'de, 25-34 yalar arasndaki erkeklerin hemen hemen drtte biri ya bekar veya yasal olmayan bir iliki iinde. Daha birka yl nce halkmzn yzde altm ikisi normal bir evlilik hayat yayordu, imdilerde bu oran yzde krklara kadar dt. Bu da ABD tarihinin en dk rakamdr. Bu gidi 30 yldr artan ve artmaya devam eden su ve cinayet orannn yksekliini de en iyi ekilde anlatyor." Bundan u sonucu karmalyz. Evlilik hayatnda yaanmas gereken baz duygu ve gzelliklerin bu dneme has meyveler olduunu bilmeliyiz. Evlilik ncesi ilikilerin ise sadece bir tanma ve karlkl gven ortamn salayacak sevgi tohumlarn atma evresi olduuna inanmalyz. Evliliin ak ldrmemesi iin, zellikle cinsel mahremiyeti evlilik dnemine kadar korumak en nemli grev olarak dnlmelidir. Bir anlk zevkin, evlilik dneminde ciddi sorunlar oluturaca gereinden hareketle, davranlarda, eylemlerde ve dncelerde tam bir zgrlk ierisinde fakat kontrol elden brakmadan hareket etmek gerekiyor. Yarn Dnmek Gnmz toplumunda, erkek veya kz arkada olmayan genlere nasl bakldn biliyoruz. Akn ve sevginin insanlar sadece cinsel drtlere ynelttii bir ada yaadmz da... Malup olmamak, gelecek gzel gnlerin salkl bir zemine oturtulmasn temin etmek anlamnda dikkatli davranmak, sadece davranmak bile, en bata gelen grevler arasnda saylmaldr. Tam bir anlay iinde evlilikte cinsellii yakalayan insanlar, zel durumlarda, hastalkta, psikolojik skntlarn artt dnemlerde kendini insan olarak adlandrp geri ekilmesini bilen ve eine saygl olanlar her zaman kazanrlar.

Ruh ile beyni destekleyen ve besleyen cinsellii hayatn nemli nimetlerinden biri olarak deerlendirmek, genlik iksirini yarn dnerek kullanmak en nemli ve dikkat edilmesi gereken konularn banda gelmektedir.

OKUMA PARASI EVLLK ZERNE Biraz glmek ister misiniz? Evlilii, bir sevgi binas olarak ykselten ve ycelten bizler iin bazen hoa gitmeyecek sonularn varlndan da haberli olmalyz. te yaplan bir aratrma ve gldren, ancak gldrrken de dndren sonular.. 1. Evli erkeklerin psikolojisi arkadalarla lokantaya gitmeye benzer. stediin yemei sipari edersin sonra yanndakinin istedii yemei grp "Keke onu isteseydim" dersin. 2. Bir davette bir hanm arkadana sorar: "Alyansn yanl parmana takmyor musun?" Dier hanm cevap verir: "Evet, yanl adamla evliyim de ondan!" 3. Bir adam evlenene kadar eksik saylr; evlenince tam bitmi olur. 4. Bir gen babasna sorar: "Baba evlenmek kaa mal olur?" Baba cevap verir: "Bilmiyorum olum, ben hala dyorum." 5. Adam anlatyormu: "Evlenene kadar mutluluun ne olduunu bilmezdi, sonra da ge oldu." 6. Yeni evlenmi bir adam mutlu ise nedenini hemen anlarz. On yllk bir adam mutlu ise nedenini merak ederiz. 7. Evliliin ilk ylnda adam konuur kadn dinler, ikinci ylnda kadn konuur adam dinler, nc ylnda her ikisi de konuur, komular dinler. 8. Bir kavgadan sonra kadn kocasna barr: "Seninle evlendiimde tam bir aptalmm." Adam cevap verir: "Evet ok aktm farkedemedim." 9. Bir adam gazeteye ilan vermi: "E aryorum" diye... Ertesi gn yzlerce mektup alm. Hepsi ayn eyi sylyormu "Benimkini alabilirsin." 10. Bir adam karsna arabasnn kapsn tutuyorsa emin olabilirsiniz: "Ya arabas yenidir, ya da kars! Ciddiye almadnz deil mi? Aldysanz, sizde de bir sorun var demektir. Hemen bugn eve gittiinizde veya ilk karlatnzda einizin yzne bakn, ona tatl tatl glmseyin ve yukarda sraladm maddeleri hatrlayp, onu sevdiinizi yzne kar bir kez daha, hatta yksek sesle syleyin...

HOGELDN Hogeldin, kadnm benim, hogeldin! Yorulmusundur nasl etsem de ykasam ayacklarn, ne gl suyum, ne gm leenim var. Susamsndr, buzlu erbetim yok ki ikram edeyim. Ackmsndr, sana beyaz keten rtl sofralar kuramam memleket gibi esir ve yoksuldur odam. Hogeldin, kadnm benim, hogeldin!

Ayan bastn odama krk yllk beton ayr imen imdi Gldn, gller ald penceremin demirlerinde. Aladn, avularma dkld inciler, gnlm gibi zengin hrriyet gibi aydnlk oldu odam, Hogeldin, kadnm benim, hogeldin. Nazm Hikmet Ran

6. EVLLKTE SRPRZLER Erkek, btn gnn iyerinde geirmektedir. Eer ei almyorsa, onun da grevi ocuklarna bakmaktr. Bir sre sonra monoton bir hal alan evlilii bu durumdan kurtarabilmek iin her iki tarafn da istekli ve destekleyici olmas gerekiyor. Erkek, gc lsnde evi iin srprizler yapmay kesinlikle ihmal etmemelidir. Einin sevdii tatly almak, onun istedii meyveyi eve gtrmek, ok istedii ancak bir trl alamad etei hediye paketi yaptrp akam yemeinden nce eine sunmak veya durumuna gre eve gelip, akam yemeini darda yemeyi teklif etmek, eer hafta sonu ise ehir dna yakn bir yere gidip piknik yapmay nermek evliliklere farkl tatlar kazandrr. Kadnn da, ei eve gelmeden nce gnlk kyafetlerini karp daha alml bir halde onu karlamas, en sevdii yemei piirmesi, surat asmamas ve en nemlisi mahalle dedikodularyla onun akln bulandrmamas srprizler arasnda saylabilir. Evliliin mr Zaten yolunda giden -ounda gittii sanlan- evliliin mrn uzatmak ve yeni heyecanlarla daha mutlu bir hayat yaamann artlar da vardr. Maddeler halinde sunacak olursak; 1- Ev iin srpriz gezi planlar veya tatil programlar gelitirmek 2- Aileyi darda yemee gtrmek 3- Ekonomik durumu fazla sarsmayacak ufak tefek hediyeler almak ve zellikle belli gnleri unutmamak 4- Sosyal faaliyetleri birlikte takip etmeye almak. rnein, sinemaya, tiyatroya veya toplantlara birlikte gitmek 5- Duygu younluunu elden brakmamak ve elerin, "seni seviyorum" demekten bkmamas 6- Erkein veya kadnn, kendi ev ilerinde elerin birbirine yardmc olmas 7- Aile ii sohbetleri ve akalar ciddiye alarak, gnlk stresleri bu ekilde yenmeye almak 8- efkatli olmak 9- Kskanl kriz haline getirmemek ama eini kskandn ona tatl bir slupla hissettirmek 10- Parasal konularda bir denetim mekanizmas kurmak ve aile ii istiareye uygun harcamalar yapmak 11- Aile ii huzuru salamak iin sulu olsun veya olmasn birisi sesini ykseltiyorsa dierinin tepkisiz ve sessiz kalmas 12- Elerin, birbirlerine kendisi iin bir ltuf olduunu eitli sz ve eylemle isbat etmeye almas... Pozitif Yaamak Hayata, "hibir ey benden/bizden daha deerli deildir" felsefesinden yaklaan insanlar iin iki nemli sonu olduunu syleyebilirim. Bunlardan birincisinde, dnyann hibir problemi onu ilgilendirmez ve dolaysyla, hayatta her ey onun evresinde dner. Bu, dnsel planda da, eylemsel planda da yanl bir yaklamdr.

kincisi ise, her ey ve herkes deerlidir ama, bakalar iin ben ne kadar nemli isem, bakalar da benim iin o kadar nemlidir yaklamdr. Bu, daha doru bir yaklamdr. nk insanlar, kendi egolar etrafnda dolanp durduklar oranda o kadar bencilleirler. Einden baka kadn/erkek, kendi ocuundan baka ocuk, kendi evinden baka bir ev veya arabasndan baka bir araba tanmaz olurlar. Bu, bireyselleme ve yalnzlamadr. Pozitif dncenin bir versiyonudur ama tavsiye edilen bu deildir. kinci rnekte ise kii, herkesi sever, herkesle diyalog kurmaya aktr ama, btn deerlendirmelerden nce kendi ailesi ve evresi gelir. Sorunlarla Savamak Aile iinde de byle bir sistem kurmak zorundayz. Mutlu aile olmann gereklerinin banda, mutlu olduumuzu bakalarna isbat etme gibi bir zorunluluumuz yok fakat insanlarn doal srete bunu hissetmelerini salamalyz. Basit aile ilikileri, sorunsuz bir evlilik, evreye sayg gsterme, baka insanlar nemseme, yardmsever olma gibi temel insani yaklamlar, bizim mutlu bir aile olduumuzun kantdr. Aile iindeki ufak tefek sorunlar mahalleye, iyerine veya arkada evresine tamak baz felaketlerin tetikisi olur ki, aile bireyleri bundan iddetle kanmaldr. evremizde bunun rneklerini gzlemliyoruz. Boan-malarn byk bir ounluunun dedikodular yznden olduunu biliyoruz... nsan olarak yaamay, mutlu bir hayat srp dnyadaki grevimizi iyi bir insan olarak tamamlamay dnyorsak, kesinlikle iyi bir insan olmak zorundayz. yi insan olmak iin de pozitif enerjiyle ykl olmalyz. Hayatn, karizma, maddi kudret, sosyal doyum, st evre olarak alglanmad bu dnce yapsndaki doallk, bekleneni zaten bala-yacaktr insanlara... Ev i mi, Sava m? Evli kadnlarn ikayetlerinin en banda, kocalarnn ev ilerinde onlara yardmc olmamas geliyor. Bu dorudur. nk Trk erkei, kadnn sadece ev ileriyle uramak, ocuk dourmak ve onu yetitirmek zere "alm"tr. Krsal kesimlere gidildike, rnein Karadeniz blgesinde, durum daha da vahimdir; kadn btn bu grevlerin dnda ba bahe ilerini de yapar, kocas ise, kahvede akamn olmasn bekler. Modern hayatn getirdii evliliklerde paylam her ne kadar bir zorunluluk olarak ortaya ksa da, geleneksel toplum yapmzn ataerkil dayatmas, evlilii biraz hafif-letilmi kadn smrsne dntrmtr, o kadar. Kadn, eer alyorsa, akam eve erken gelecek, ocuklarn akrabalardan veya kreten alacak, yemeini hazrlayacak -ki ou alan kadn, bir gn sonra yenecek yemei nceki akamdan hazrlar-, kocasnn nne mkellef bir sofra kuracaktr. enge Erkekler Buzdolabndaki suyu almaktan bile aciz "reis"imiz, yemekten kalkp doruca oturma odasnn yolunu tutacak, gnlk gazetelerini okuyacak -bu da allm bir ey deildir ya! nk daha ok televizyon karsnda uyunmak zere konulanlmtr- ayana gelen ay yudumlayacaktr. ocuun dersleri nemli deildir onun iin. Yemekten kan bulaklar ykamak da kadnn iidir. ay hazrlamak, servisi yapmak, ocuklar rahatlatmak, derslerinde onlara yardmc olmak, dertlerini dinlemek, ertesi gnn yemeini hazrlamak, amarlar ykamak, t yapmak vb... sayacamz hizmetler, doal olarak kadnn iidir! Bu durum, en aydnndan en kylsne kadar btn Trk erkeklerinin ortak karakteri olmay srdrmektedir. Kendine pay karmay bilen herkes, bu satrlar okuduktan sonra, "Sylenenler doru. Bundan sonra eime yardmc olmalym" diyorsa, bu satrlarn yazar da mutlu olacaktr. Ev inde Paylam Erkek, ei hayatna yardmc olsun diye evlenmitir. Bu doru. Kadn da kendi yuvasn kurmak iin evlenmitir. Bu da doru. Yanl olan, kadn veya erkei deerlendirirken ikisini de ayr evin farkl bireyleri olarak dnmekten kaynaklanmaktadr. Bir bardak tamak, bulak durulamak, ykanm perdeleri asmak, byk temizliklerde cam silmek, eer hl yaplyorsa kmrlkten odun karmak,

ocuklarn dersleriyle ilgilenmek, masay toplamak, ekmek kzartmak, ay suyu koymak ve hatta eini rahatlatmak iin onu ciddiye alp akalaarak skntsn hafifletmek hibir erkei kk drmez, aksine yceltir. ster misiniz, bizim dmzdaki lkelerde durum nasldr, birka rnek vereyim? Sadece Trkiye' de yaayan erkekler deil, medeniyetin beii saylan ngiltere'de de durum pek i ac deil. Yaplan bir ankette, eiyle alveri yapan erkeklerin orannn 14, yemekte eine yardmc olanlarn orannn ise sadece yzde 18 olduu ortaya km. Fransa, Almanya gibi lkelerde de durum pek farkl deil. spanya'da ise ilgin bir kampanya yaplm, erkeklerin ev ilerinde hanmlarna yardmc olmalarn yaygnlatrmay ama-layan reklam kampanyas iin tam 800 bin dolara yakn para harcanm! Karlkl Sayg Uygar olsun veya olmasn, kadn-erkek dnyasna bakldnda, evliliklerin bir alkanla dnmeye balad andan itibaren paylamn ve yardmlamann doal cinsiyet ayrmyla yeniden belirlendii bir gerek. Btn dnyada durum byledir. Sevgiyi bitiren ve karsndaki insana saygy nemsemeyen hi kimsenin mutluluu istemeye da hakk yoktur. Evliliin kurtarlmas, daha dzenli ve mutlu bir sisteme oturabilmesi iin yaplmas gereken, sadece bir parmak hareketidir, bu parmak hareketi, belki de ev ilerinde yaplacak paylamdr. yleyse, vakit geirmeden baz grevleri stlenebilir, monotonlamaya balayan hayatmza farkl bir yn verebiliriz. Hzl yaanlmas, hzl dnlmesi ve hzl uygulama yaplmas gereken bu ada, kolaylklar bir nimet olarak alglayp, yardmlar da insani bir grev gibi dnmeliyiz. in, elimize yapmayan ve fakat yakan bir ss olduu bilincini kavrarsak, mutlu srmesini beklediimiz ve istediimiz evliliklerin daha da anlaml olacan grrz. Erkeklerin ev ilerine yardmc olmas ve einin ilerini kolaylatrmas meselesi sadece bugnn problemi deildir. Peygamber Efendimiz dneminde bu emredilmitir. Yaanan rneklerde ise, bu tr bir dayanma iine giren ailelerin ne kadar mutlu olduu tesbit edilmitir.

OKUMA PARASI EVLLK SORUNLARI ve PSKYATRS Dnyann en eski ve kalc kurumlarndan bir tanesidir evlilik. Yzyllar boyu deien dnyamzda, eski Roma'dan beri kalan en salam kurum demek de doru olur. Eski Roma'dan beri diyoruz, nk bugnk anlamda evliliin kurumsal yaps o gnlerde belirlenmitir. Tabii evlilik sorunlardan uzak deil. Son yllarda belki de en ok zorlanan kurumlardan bir tanesi olmutur. Rakamlar ok yanltc olabilir. rnein ngiltere'de evlenen her iki kiiden biri on yl iinde boanmaktadr. lke-mizde ise boanma oranlar yllk %1'in

ok altndadr. Bizde boanmann az olmas, Trkiye'de evliliklerin daha mutlu getii anlamna gelmemektedir. Bizde mutsuz ama evli iftlerin says azmsanmayacak derecededir. Evlilik ve Terapisi 2000 adl almamda stanbul'da evliliklerin %16'snn boanmay dndrecek dzeyde kt olduunu buldum. Ancak bunun yan sra kadnlarn %36's evliliini orta derecede yani sorunlarla ba edebilir ve belirgin dzeyde uzaklamann olmad bir ierikte deerlendirmitir. Tabii birok basn organndaki, evliliklerin ou sorunluymu gibi izlenim veren yazlarda artacak bir sonu da var. Bayanlarn % 48'i evliliini iyi diye nitelendirmektedirler. Burada deerlendirdiimiz iftler, evlilikleri 16 ile 22 yl arasnda olan iftlerdi. Burada geleceimiz konu, "evlilikler niin baz iftlerde ktye gider de bazlarnda iyiye gider" ele alnmaktadr. Birok kadn yaad evlilik sorununu zme ya da ktye gidii nleme anlamnda hep bir aba iindedir. ncelikle hangi durumda kayglanalm ve hangi durumda evliliimiz tehlike sinyallerini veriyor ve bu konuda bir adm atlmas lazm. Evlilii on riskli madde iinde inceleyebiliriz: 1-Duygusal uzaklama hissediyorsanz 2-likinizde sevginiz dndaki geler daha n plana km ve bundan bir sknt duyuyorsanz 3-Cinselliinizde belirgin bir azalma varsa 4-Tartmalarnzda boanma szckleri de havada uumaya balamsa 5-Artk evliliiniz nee ve canllk vermiyor bunun hatta tam aksini getiriyorsa 6-Kendinizi daha gvensiz hissediyorsanz 7-Kskanlk ve phelerinizde art varsa 8-Artk tartmalarda karlkl taviz vermiyorsanz ve tartmalar kontrol etmeniz gleiyorsa 9-Einiz artk size hediye almyor ya da sizi hatrladn hissettirmiyorsa 10-Artk einiz dnda baz erkeklerin ok daha iyi koca olabilecei duygusu younlamaya balamsa. Bu on pasl maddenin bir tekinin olmas demek evlili-inizin tehlike anlar ald anlamna gelmez. Her bir maddeyi 1 risk puan olarak kabul edin ve kan puan 10'la arpn, kan sonu yzde cinsinden risk puannz verecektir. % 50'nin zerine kan durumlar artk belirgin anlamda ilikide sorun olduunun gstergesidir. Bu on riskli bal dzeltmek ve deitirmek mmkndr. Deiim yaamn kanlmaz bir parasdr. Burada nemli olan deiimin istediiniz ynde olmasdr. Hepimiz ayr ocukluklarla ve ayr yetitirme ekilleri ile byyp farkl yaplar oluturuyoruz. Farkl yaplarmzda farkl kiilikler iinde yer buluyor. Bir evlilik ise iki farklln iki uyum haline gelmesini bekleyen bir kurum. lk tanma ile birisinden holanrsnz. te mutlulua ya da sorunlara ilk admlar buradan balar. Holandnz kii yaamnzda karlatnz ya da karlaabileceiniz en duygulu, en yakkl-gzel ya da en akll insan olmayabilir ama siz ondan holanrsnz. Burada farknda olmadnz bir duygu mekanizmas harekete gemitir. ounlukla insanlar kendi i dnyalarnda sevmek istedikleri modele yakn insanlardan holanrlar. Ya da o insanda kendi i dnyalarnda sevdikleri modeli yaratmaya alrlar. te o noktada bir illzyon ya da lde vaha grme sreci de balayabilir. Karnzdaki insan sizi kazanmak istiyorsa o da i mode-linizdeki sevgili gibi davranmaya balayabilir. Onun iin yeni tanma ya da flrt dnemindeki sevgililer evlenince "onu tanmamm" kiilerine dnrler. neri 1: Yaam doall ile yaayn ve yaatn. Brakn karnzdaki size doal davransn bylece onun doalln grn ve severseniz onu yle sevin. Doal olmayan hibir ey ok uzun srmeyecektir. Tercihinizi ksa sreli bir cokuya kullanmayn. Nianllk dnemi daha yakn ilikiye ve sorumluluklara girdiiniz dnemlerdir. Karnzdakinin sorumluluu paylamasna ve skntlarla ba etmesine izin verin. Her sorumluluu stlenmeyin. Ailelerle ilgili problemlerde nasl yan yana

gelebildiinizi ya da atmalara girdiinizi takip edin. Duygusal olarak ailelerden kopamama doal olarak bir takm srtmeleri balatacaktr. Bu noktada ailelerin katk payn da gz ard etmemek lazm nk onlar da bir ocuktan ayrlma sknts ile ba edemiyor olabilirler. Douda ve Akdeniz lkelerinde bu sorun ok daha n plana kmaktadr. Ailelerinden bamszln salayamayan ve bu yzden ilikilerinde problemler yaayan bir sr ift vardr. Yine ailesinden ayramad iin evlenemeyen birey saylarnda da art grlmektedir. "Kaynvalide Sendromunun" en byk sebeplerinden bir tanesi de ayramamadr. neri 2: Nianllk dnemini ok ksa tutmayn ve sorunlar fark etmeye ve zerek evlilie doru adm atn. ok uzun nianllk ya da iliki kendi iinde ypranmalara yol aabilir. ok uzun tutmann da bir yarar yoktur. Yeni evlilik artk onun gerek beni ile yaamaya balaya-canz dnemdir. Ayrca birok ift iin cinselliin gerek anlamnda yaanaca bir evreye de giriyorsunuz. Yanl bilgilendirme ya da cinsel bilgisizlik bu dnemde zellikle kadnlarda vaginismus denilen ve cinsel birlemeyi nleyen kaslmalara yol aabilmektedir. Tedavisi basit olmasna ramen birok ift sorunu kimseye anlatamadan aylarca bunun sknts ile yaayp ilikilerini de hrpalayabilmektedirler. Bir de yeni beraberliin skntlar buna eklenince ilikide erozyona yol aabilmektedir. neri 3: Cinsel problemler dndnzden daha kolay zlebilir. Gecikmeden bir profesyonele dann. Artk evlendiniz ve aknz sryor ya da srecek mi diye dnyorsunuz. Artk bir deiim srecine girdiniz ve her deiim uzaklatnz anlamna gelmez. Evliliin ilk dnemleri birbirinize duygusal bamlln devam ettii dnemlerdir. Ama bir dnem sonra yava yava ikinizden birisi yeniden bireyselliini yaamay istemeye ve aramaya balayacaktr. Bu da sizi birtakm atmalara gtrebilir. neri 4: Bu dnemde bireysellii arama doal bir sretir. Duygusal olarak uzaklamyorsanz, bunun ilikinize bir tehdidi yoktur. Tabii einizin ilikiden kopar dzeyde uzaklap size olan duygusal sorumluluklarndan vazgemesine engel olunmas gerekebilir. Trk aileleri evlenir evlenmez sizden ocuk konusunda beklenti iine gireceklerdir. Yaam tarznz, iiniz bir ocua bakacak rahatlkta m? Ya da duygusal ve fiziksel olarak bir ocuu bytmeye hazr msnz? Israrlar karsnda dayanma gcnz ya da kendi beklentiniz, dncenizin nne geip ya da basite korunmadan vazgeip ocuk sahibi olabilirsiniz. Ama net olarak hazr olmadnz ya da istemediiniz bir ocuk sizin belirsiz-liinizle bymeyi hakediyor mu? neri 5: Evliliinizin ilk ylnda ilikinizin gelimesine izin verin ve ocuunuz iin gerekli art ve ortam hazrlayn. Bir iki yl ocuk sahibi olmay geciktirmeniz size dier anlamlarda ok byk avantajlar salayabilir. Kendinizi hi olmazsa belli bir dzeye bu dnemde hazrlam olursunuz. Artk evlisiniz ama onunla evlenmek iin yaptnz abalar ve atnz sorunlar bitti diye ilikiyi gidiine brakrsanz, bir yl nce okulunda baarl olmu ama baarl oldum diye almayan bir rencinin gelecei sonulara gidebilirsiniz. Evliliinde ilikiyi gidiine brakanlar ilikilerinde bir dnem sonra daha nemli sorunlarla babaa kalmakta ve bazen sorunlarn byml karsnda aresizlik duygusu yaamaya balamaktadrlar. neri 6: Evliliinizin her gn abay gerektirir. Unutmayn sevgi ve huzur kk bir tohum gibi balar ama onun bytlmesi sizin abanz gerektirir. Bir akam yemeinde onunla evde gzel bir ortam paylamann verdii duygu arjnn nemini unutmayn. Geliigzel smarlanm bir pizza ile bunu oluturmak mmkn deildir. Akam yemekleri zellikle alan iftler iin ok byk duygusal nem tar. Belki de onun iin bir erkein kalbine giden yol midesinden geer demilerdir. Burada bu szn temelinde yemek kadar, gzel bir yemekte beraber paylalan duygularn olduunu unutmayn. Birlikteliinizi fast-food'a tercih etmeyin. Ayn ekilde Pazar sabahlar beraberce yapacanz gzel bir kahvalt ya da brunch da, evinizde ho bir duygusallm oluturabilir. Bu anlar evinizde

beraberce kimse olmadan yaamaya aln. Bir 5 yldzl otelin atafatl ve zengin ak bfesinde sadece size ait duygusal mekan oluturamazsnz... Do. Dr. Armaan Y. Samanc

BEN SANA TEEKKR EDERM Ben sana teekkr ederim, beni sen ptn Ben uyurken benim alnmdan beni sen ptn Serinlik vurdun korulara, canland serelerim Sen mavi bir tilkiydin, binmitin mavi ata Ben belki dn lmtm, belki de geen hafta Sen bana ok gzeldin, senin ayaklarn da. lk Tamer

7. EVLL KORUMA KANUNU Bu konuda anayasal bir "dayatma" yok kesinlikle... Ama isel bir durumdan sz ediyorum. Evliliin yasal bir dayana varsa ve buna uygun bir eylem sonunda insanlar birbiriyle evleniyorsa, boanmak da ayn kanuna uygun gerekletirilebilir. Hatta, bizim lkemizde boanmak da evlenmek kadar kolay ve rutin bir itir! Ama asl i, evlilii korumaktr; kimse bunun zerine kafa yormuyor. Evlilii korumak, acdmz veya koruma altna aldmz bir eye gzmz gibi bakmamz deildir elbette... Bandan beri anlatmaya altm birka nemli nokta vard ve bunlarn altn hemen hemen btn sayfalarda izmeye altm. Evlenmek, zor bir ey deil. Evlilie giden yola girmek ve bunu zmsemektir nemli olan. Evlilii bir zorunluluk olarak grmekten ok, onun kimyasna uygun sevgi tohumlarn ekmek, bir mr boyu bu birliktelie raz olmak, tasada ve sevinte, iki ayr bedende tek vcut gibi hareket etmektir evli olmak. Skntlara birlikte gs germek, gszl sadece drt duvar iine hapsedip darya kar gl olduunu isbat etmek, iyi yetitirilmi ocuklarla mutlu bir aile olmaktr evlilik. Ama eer illa da yrmyorsa ve iki taraftan biri veya her ikisi de bu birliktelik iin batan yanldklarn anlyor ve vazgeiyorlarsa, yaplacak bir ey de yoktur artk. natla ve srarla evlilii devam ettirmenin yarardan ok zarar getireceini bilen insanlar, krlm camn tekrar eski haline getirilemeyeceini de iyi bilirler phesiz. Ak ki, Bitiverirse... Ak bitmez... imizdeki ocuu ldrmediimiz srece ak bitmez. Bu ocuun yerine baka deerleri ikame ettiimiz andan itibaren, talip olduumuz mutlu

gelecek, salkl aile, rnek birliktelik zarar grmeye balar. Bu konuda yaplacak pek bir ey yoktur ama tek bir k yolu vardr, o da, lmek zere olan o ocua hayat pc vermek!... Akn bittiini syleyenler hep yanlmtr. Ak, bir sre sonra kimlik deitirebilir ama o bitmez. Eer bitseydi, hi kimse, mrlerinde bir kere tattklar o zehirli meyvann tadn hibir zaman unutamazd. Ak, belki bir sre sonra hayat arkadalna, dostlua dnr evlilikte. Bu da akn bir ileri mertebesi olmaldr. Yani ak, sevgiye dnmelidir... "Dostluktan saygy kaldran, onun en byk ssn kaldrm olur" diyen iero, belki ilerki bir aamay kastediyor ancak, Shakespeare akn, yani dostluun nasl balamas gerektiini, "Denendikten sonra dost edindiklerini barna bas, ama her ilk tantnla, hemen dost olma" diyor. Biz, herhalde kana, gzne, endamna bakp alyoruz dostlarmz. Elerimizi de byle seiyoruz ki, mutsuzlua peinen mahkum bir n kabul olarak giriyor hayatmza kaos. "yi dostluklarn, temiz hesaplarla" kurulacan syleyen Balzac da, "Ak, bir iken iki olmaktr" (Victor Hugo) szyle yola klmas gerektiinin altn iziyordu belki de... Nerede Yanl Yaptk? Peki, yanl olan nedir? Nedir, frtnal gnler ve gece-lerden sonra bizi birbirimizden soutan o etkileyici g? Ve nedir, hayatmza yeni anlamlar yklemek zere sndmz kollar clz birer al gibi bir tarafa itmek ve artk ondan nefret ettiimizi sanarak hayatmz srdrmek? Bu sorularn cevabn verebilmek iin evremizde olup bitenlere bakmamz yetiyor. Kitle iletiim aralaryla sunulan yeni birlikteliklere, evlilik modellerine, ilikilere, sla, merakszla ve heyecanszla gz atmamz bir sonu karabilmemiz iin yeterli olsa gerek. Hibir ahlaki yaptrmn olmad ve adeta hergn yeni tacizlerin yaand sokaklarda insanlarn ban dndrecek cazibe merkezlerinden evlere ve iyerlerine taan bu yeni oluum karsnda direnmek, sadece ve sadece benliini bulmu insanlarn becerisi olarak alklanabilir. Kendini bu sfli cazibe merkezinin dnda tutmay baaran insanlarn mutluluu hakettiklerini dnyorum. Fakat btn bu zorlamalara ramen, hl bir mitle evlilie sarlmak ne getirir veya gtrr? Sevgi ve saygy temel umde olarak alan ancak bocalayan evlilikleri kurtarmann yollar elbette bulunur. Bunlar neler olabilir? 1- Sevginin dozunu artrmak 2- ocuklara ilgiyi younlatrmak 3- Evi ihmal etmemek 4- Srprizlerle evlilii renklendirmek 5- Sosyal ve kltrel etkinliklerle poplist dayatmay hafif-letmek 6- Okumak ve okumay tevik etmek 7- Sevgiyi kendi evinde ve einde aramak 8- Yeni ilgi alanlar gelitirmek... 1. Sevginin dozunu artrmak: Kadn veya erkek, birbirlerini hl seviyorsa, korkulacak bir ey yok demektir. Ypranan yerleri onarmak iin birka rtu yeterli olabilir. rnein, kadn veya erkek, birbirlerine sarlmaktan zevk almay srdrebilirler. Sokakta elele yrmeyi yeniden deneyebilirler. Birbirlerine kur yapmaktan utanmayabilirler. Eer, bu eski ve fakat yeni manevralar sonu vermezse ciddi sorun yaanyor demektir. 2. ocuklara ilgiyi younlatrmak: Baz evliliklerin kurtarcs olarak sarlnan ocuklar, birok dengeyi deitirebilir. lgilerin karlkl olarak bitme noktasna geldii bir aamada, dikkat noktasn ocuklarn zerine younlatrmak, yeni sevgi balarnn kurulmasna sebep olabilir. 3. Evi ihmal etmemek: Hafta sonu da dahil olmak zere evden czzaml varm gibi kamaya almay tersine evirmek gerekiyor. Evin, bir kurtulu merkezi olarak kabul edilmesi, ev ilerinde ortak hareket etme, akalama, oyunlar oynama ve gnlk patlamalar izale etmek iin yeni eyler kefetme de yararl bir k noktas olabilir. 4. Srprizlerle evlilii renklendirmek: Daha nceki blmlerde de, evlilik hayat boyunca yaplacak ufak tefek srprizlerin yeni sevgi balar

oluturacan sylemitim. Denenmi ve her zaman baarl olunmu bu yntem de gz ard edilmemeli. 5. Sosyal ve kltrel etkinliklerle sosyal dayatmay hafifletmek: Yaadmz a, iletiim dneminin zirve noktas. Evlerimizde, sokaklarmzda o kadar hzl bir hayat akp gidiyor ki... Buna ayak uydurmann tek bir yolu var; zararl olanlara direnmek ve gerektii kadarn, gerekli yerde ve zamanda almak. Sinema, tiyatro, konser gibi kltrel etkinliklerin yansra sporla ilgilenmek de baz yaralarn sarlmas iin kurtarc olabilir. Bunu deneyen birok insann olumlu sonular aldn biliyorum. Einizi, bir yk olarak grmediinizi umuyor, ona, hemen ve hatta yarn sinemaya gitmeyi teklif etmenizi tavsiye ediyorum. 6. Okumak ve okumay tevik etmek: Kitap okumann lke gndeminde olmad ve dolaysyla evlerimizin gndeminden kt bir dnemde olduumuzu hatrlatmaya gerek yok sanrm. Her gn birka sayfa kitap okumann, televizyon haberi dinlemek veya gnlk gazetelerin resmini seyretmekten daha faydal olacana inanyorum. Kitap okuyarak, birbirlerine yeni sohbet imkanlar sunan ailelerin, tartacaklar ve zerinde kafa yoracaklar baz konularn olmas da can simidi olabilir. 7. Sevgiyi kendi evinde ve einde aramak: zellikle erkekler iin koyduum bu maddenin altn yeniden izmek istiyorum. Sevgiyi, evinde ve einde aramak... Kaybettiimizi sandmz ve bakalarnda aradmzn sevgi olmadna inanalm ve ondan sonra konumaya balayalm. Hercai gnlmze baka ieklerde bal aratan bu gereksiz hareketimiz de hem kendimiz iin, hem de eimiz iin akl almaz bir hakszlktr. Btn kadn ve erkeklerin biyolojik olarak ayn zelliklere sahip olduunu hatrlatmaya gerek var m? yleyse aradmz nedir? Mutluluk mu? Asla deil... 8. Yeni ilgi alanlar gelitirmek: Bunun ok kolay bir ey olmadn biliyorum. Bir insan eer yapt ile, yani branyla kafay bozmusa, iei sevmiyorsa, mzikten nefret ediyorsa, kitap okumaktan ireniyorsa, sinema ve ti-yatroda harcanan zaman yaanmam sayyorsa, syleyecek pek bir eyim yok. Ancak, iindeki gizli yetenein sesine kulak vermemi insanlarn saysnn azmsanmayacak kadar ok olduuna inanyorum. Sesi gzel olup da nota bilmeyen, izgisi gzel olduu halde resimden kaan, taklit yeteneini dost meclislerinde kullanan fakat eve gelince buz adam roln oynayan insanlarn, kendilerini ikinci "ben"leriyle ortaya koymasnn zaman geldi de geiyor bile. Bu maddeyi okuduktan sonra einizi ve ocuunuzu karnza alp ve onlara gzel bir ark okuyun. En azndan okumay deneyin. Yazdnz iir hakknda bilgi verin. Okuduunuz bir kitab zetleyin ve onlarn da okumalarn isteyin. Yetitirdiiniz iein ne olduunu ve nasl baklmas gerektiini anlatmaya aln. Sinema ve tiyatronun insan hayatndaki neminden bahsedin. Hayatn en byk gereinin sadece televizyon ve oyun olmadna onlar ikna edin. Yukarda saydm maddeleri eer, mutlu bir evlilik iin denerseniz baarl olacaksnz. Bundan yzde yz emin olabilirsiniz. nk, btn dnyada insanlarn tatminleri, istekleri, beklentileri ayn noktada birleiyor. O da sevgi, sevgi sevgi... Sevginizi esirgemediiniz oranda, beklentileriniz size iki kat olarak geri dnecektir, bunu unutmayn! Pf Noktalar... Evlilii korumann en nemli birka maddesini yukarda sralamtm ama, daha da nem verdiim kavramlar sadece balklar dahilinde sunmak istiyorum. Yukarda anlattm konulara ilave olarak, mutlu evliliin en nemli satrbalarn da yle sralayabilirim: * Sevgi ve efkat * Temiz ve titiz olmak * Verici olmak * Kavgay zm olarak dnmemek * Kskanl krize dntrmemek * Anlay * Fikir ayrlklarn izale etmek * Sohbete ak olmak * Eletiriye kzmamak * Merakta snrl davranmak * evreyi dikkate alarak hareket etmek

* Tartrken yksek sesle konumamak * Bela-beddua okumamak * Maddeyle sevgiyi ayn kefede tartmamak * Bencil olmamak * Tahamml etmeyi bilmek * Elerin anne ve babalarna kar saygda kusur etmemek... Evlilikten Bkmamak Usta kalem evket Rado'nun "Hayat Byledir" isimli kitabnda, evlilii mutlulua dntrmenin yollarn aydnlatacak u blm almak istiyorum: "te evlilikte en mhim mesele taraflarn birbirlerine arlk vermemeleri, birbirleri iin daima tyden hafif, pamuktan yumuak olabilmeleridir. nk evlilik, ksa sren bir beraberlik deildir. Her gn tatl yemekten bkan bu insanlar her gn beraber olmaktan bkmayacaklardr. Suya nasl bir trl doyamyorsanz einize de doyamayacak, onu tpk bir bardak su gibi tekrar tekrar arzu edeceksiniz. Bu ise birbirinize arlk vermemeniz, karlkl kolay dayanlr, rahat tanr birer insan olmanza baldr. Dikkat ederseniz veya hatrlayacak olursanz, insanlarda bu ruh hafiflii, kar-kocann ilk tanma devrelerinde ve tabiatiyle evliliin ilk senelerinde kendiliinden vardr. Gen kz veya delikanl sevdii ve evlenmeyi gzne koyduu mstakbel eini skmamak iin elinden geleni yapar, darlacak diye trl fedakarlklara seve seve katlanr..." Evlilik mi, Sinir Harbi mi? Evlilii bir sinir harbi haline getirmemek gerekiyor. lk yllarn uarlnn ierik deitirerek korunmas ile ancak baarlabilecek bu duruma dikkat etmek, bkknl da ortadan kaldracak bir g olacaktr. lk yllarda mthi bir duygu olarak kalpleri titreten akn yerine sevgi ve sayg yerleecektir. Bu yaknlk, akl, ruh ve kalple birleerek daha da kuvvetlenmelidir. te asl evlilik bu andan itibaren balayacaktr. Aradaki btn duygu perdeleri kalkp yerini gereklere braknca, tahamml zor sonularla karlalabilir. te bu durumda elele vermek, zorluklara sevgiyle gs germek ve elerin birbirleri-ne "iyi ki varsn" diyerek daha da yardmc olmaya almalar, gerek mutluluun kapsn aralayacaktr. Sevgiyi Korumann Yollar Evliliin ok nemli olduunu, ocuklarla, anne-baba rnekleriyle anlatrken baz rneklemelere gitmem gereki-yordu ama olmad. Eer, bu satrlara kadar hemfikirsek, sevgiyi korumann yollarn baka bir slupla ve yeniden ele alalm... Sevgiyi korumak mmkn olabilir, demitim. Bunun iin ok ciddi bir kuvvet gsterisine ihtiya yoktur nk ak zaten vardr. Biraz mantk, biraz anlay, renmesini ve retmesini bilmek ve samimi yaklamlarla baz zmlemelere yardmc olmak yeterli olacaktr. Mutlu olabilmek iin neler yaplmas gerekir, bu da kolayca zmlenebilecek bir sorundur. Bu konuda ilk adm olarak, kiinin kendisine dnmesini teklif ediyorum. Kadnlarn, kendilerine u sorular sormalar ve ayna karsnda yksek sesle konumalarn istiyorum: * Kocam bana layk m? * Son zamanlarda onu mutlu etmek iin ne yaptm veya bana en son ne zaman ve neden kzd? * Mutlu bir evlilik iin aba gsteriyor muyum? Neden? * Her akam onun kafasn iirecek konumalar yapyor muyum? * Ona, ok iyi bir e olduunu sylyor ve birlikte yaamaktan mthi bir haz aldm anlatyor muyum? * Cinsel hayatmzn yolunda gidip gitmediini onunla konumay denedim mi? * Kendimi dnrken, onu ihmal ediyor muyum? * ocuklarn yknn omuzlarmda olduunu ona hissettirip, ezmeye alyor muyum? vs... vs... imdi de erkeklerin u sorular ayna karsnda yksek sesle cevaplandrmasn istiyorum: * Karma en son ne zaman "seni seviyorum" dedim?

* Ona en son iei veya hediyeyi ne zaman almtm? * En son ne zaman birlikte yemee kmtk? * Ev ilerinde ona yardmc olma konusunda ne dnyorum? * Ona, ok gzel olduunu veya hangi elbisenin onu daha ok atn syledim mi? * Aile mutluluunun devam ve sevgiye dayal bir aile modeli oluturmak iin aba sarfediyor muyum? * Kendimi dnrken eimi ihmal ediyor muyum? * ocuklarmla ilgileniyor muyum? * Hayat sadece kendi ihtiyalarm kolaylatrmak iin mi nemsiyorum? * Eimin rahatln dnyor muyum? * Cinsel isteklerimi yerine getirirken onun tatmin olup olmadn hi soruyor muyum? * Ev ve evlilik benim iin ne anlam ifade ediyor? * Eimi gerekten ok seviyor muyum ve mutlu bir aile reisi miyim? vs... vs... Erkeklerin Korktuu Sorunlar Buna benzer sorular oaltmak mmkn. Eer vereceiniz cevaplarda, makul, mantkl ve tutarl olduunuza inanyorsanz, yolunuza devam etmemeniz iin hibir sebep bulunmuyor demektir. Sevgi pratiinin olumasn salayacak bu soru listeleri, yardmc ders kitab gibidir. Yanllar gsterir ve yinelenmemesi iin uyarc etki yapar. Sorular, cannz sksa da ciddiyetle cevaplandrmay srdrn. Greceksiniz, sevgi pratii dediim ey, gerekten sizi ziyaret edecektir. brete Davet in... rnekleri oaltmak mmkn ama aaya alacam yk, baka k yollar aabilir. Oktay, aile hayat ile evresindeki evliliklerden pek farkl bir grnt izmiyordu. Bir gn ei rahatszland ve midesinden tedavi grmesi gerektii iin aceleyle hastane-ye yatrld. Uzun bir zaman gemiti aradan. Bir gazete haberi ilgisini eken Oktay, belirtilen tarih, saat ve yerde, etkinliin yaplaca yere gitti. Buras, geni bir salondu ve yzlerce insan konuma yapacak olan kiiyi bekliyordu. Oktay da bir kenara iliti. Beklemeye balad. Az sonra krsye gelen adam, eliyle onlar selamladktan sonra, insanlk, sevgi ve hogr zerine gzel, etkileyici bir konuma yapmt. Zaten can skkn olan Oktay' derinden etkileyen bu konuma, sonraki gnlerde peini brakmamt. Karsn ziyarete gidecei bir gn, ona sevgi zeri-ne younlam bir mektubu da yanna ald. Tam karken, karsna uzatt ve; - Bu mektubu ben buradan ktktan sonra okuman isti-yorum, dedi. Kadn, Oktay oday terkeder etmez mektubu at ve byk bir heyecanla okumaya balad. Fakat bu, alt bir slup deildi. Mektubun yanllkla kendisine verildiini zannetti ve iinde mthi bir phe uyand. Hemen telefona sarld ve Oktay'n sesini bile duymadan sralamaya balad: - Bu mektubu kime yazdn ha? Demek beni aldatyorsun. Eer birine ak olmasaydn bunlar nasl yazabilirdin? Hemen eve dnyorum, abuk beni buradan kart! Sonu mu? Elbette, yeni kavgalar ve hastalklar beraberinde getirmiti. Sabr En yi lya Elerimizi anlamaya almalyz. Belki yllarca iinde saklad fakat bir trl nasl karacan bilemedii duygularn bir gn size anlatmaya ve aklamaya karar verirse onu mthi bir sabr rnei sergileyerek dinlemeye aln. Rencide etmeden, refze etmeden ve gzlerinin iine bakarak dinleyin. Hayatn size adam birinin itiraf veya aczidir dudaklardan dklen. Bunu anlamaya aln. Syledikleri arasnda hounuza gitmeyecek eyler de olabilir ama herkesin sizinle ayn dnceyi paylaamayacan kabul edin. Eer bunu bir olgunluk gsterisi olarak alglar ve yorumlarsanz, yaatmaya altnz mutluluun -veya yaattnz sevgi ocuunun- mrn daha uzatm olursunuz. ocuklar Bydke... ocuklarnz bydnde onlarn evlilikleriyle boumak zorunda kalacanz, eer bir kz ocuunuz varsa ve kendinizi namus bekisi olarak biliyorsanz

ekeceiniz skntlar, kadnn erkee, erkein de kadna kar grev ve sorumluluklarnn bilincinde olmanz gerektiini hatrlatmaya gerek yok bu sayfalarda. te bu ve benzeri sorunlarn stesinden gelebilmek iin hayat ciddiye almanz, grme, bilime, konuma kapsn ak tutmanz, sevginizin kuvvetli ve kudretli bayla zmler retmeniz sizin iin en aydnlatc yol olacaktr.

OKUMA PARASI EVL ERKEN EVRM Aadaki metni de glmseyerek okuyacanz biliyorum ama sralanan deerlerin ve verilerin doru olup olmadn kendi gereinizi gznzle alp tahlil etmenizi neririm. Baz erkeklerin, toplumsal hayatta ok nemli grevleri ifa ettiklerini kabul etmekle birlikte, evde zellikle eine kar giderek acmasz, saygsz ve yardmseverlii unutmu bir pozisyonda kaldklarn biliyoruz. Trk toplumunda, zellikle krsal kesimlerde, eme balarnda balayp duygusal bir evlilie dnen, ancak bir sre sonra kadn evin alan makinelerinden biri ve hatta birincil unsuru olarak gren mekanizmann bir ur gibi bizi kuattn syleyebilirim. Aadaki rneklemeler, evliliin altnc hafta, altnc ay ve altnc yl sonunda geirdii evrimi gzler nne seren "erkeksi bak" mizahi bir tarzda ele alyor ama, yukarda da belirttiim gibi, kendi gerekliimizden yola karak bunlar okumanz neriyorum... 6. hafta: Seni seviyorum. 6. ay: Tabii ki, seni seviyorum. 6. yl: Seni sevmesem oktan eker giderdim. 6. hafta: Akm, ben geldim. 6. ay: Selam!. 6. yl: Annen ne yemek yapm? 6. hafta: Zahmet etme, ben aarm. 6. ay: Ben aaym m kapy? 6. yl: Yahu u kapya baksanza! 6. hafta: Sevgilim. Aye telefonda. 6. ay: Seni aryorlar! 6. yl: Telefoooon! 6. hafta: Zor bir ocukluk geirmisin. 6. ay: Senin anan da cins ha! 6. yl: Ulan tam da anana ekmisin! 6. hafta: Bu yaz seni Venedik'e gtreceim. 6. ay: Tatilde Ankara'ya gitsek ne olur? 6. yl: Niye, evin suyu mu kt? 6. hafta: Bu yz inallah seversin. 6. ay: Resim erevesi aldm, her zaman lazm.

6. yl: u parayla kendine bir ey al. 6. hafta: Hangi filmi grmek istersin? 6. ay: ... gidelim mi? 6. yl: ... gr, ben ok beendim. 6. hafta: zlme sevgilim, leke yapmaz. 6. ay: Dikkat etsene yahu! 6. yl: Amma da sakarsn be kadn! 6. hafta: Ben pek bu fikirde deilim. 6. ay: Bu konuda yanl dnyorsun. 6. yl: Sama sapan konuma! 6. hafta: Yaptn yemeklere baylyorum. 6. ay: Bu akam ne yiyoruz? 6. yl: Yine mi makarna! 6. hafta: Bu elbise sana ok yakm. 6. ay: Bir elbise daha m aldn? 6. yl: Ka para verdin buna? 6. hafta: zr dileyecek bir ey yapmadn ki! 6. ay: Biraz dikkat etsene be kuzum! 6. yl: Hay senin eline... Btn bunlarn yannda, zeletiri olarak kabul etmemiz gereken bir konu daha var ki, ne konu!... Yabanc basnda, zellikle svire'de yaplan bir aratrmada Trk erkeinin zellikleri gzler nne serilmiti. Yeri mi, deil mi bilmiyorum ama ilgin sonucunu sizinle paylamak istedim. Elbette, bu tanmlar belirleyici deil ama ya gerekle ok ilintiliyse... 1. Trk erkei genellikle orta boylu, tknaz, siyah sal, bykl, esmer, pek sk tra olmayan, gs ve bacaklar kll bir tiptir. Yakkl ve ekici deildirler.... 2. Trk erkei, evli ve 3, 4 veya 5 ocuk sahibi, ehirde yaayp kyde ok akrabas olan, az eitim grm, alt-orta sosyo-ekonomik snfa mensup biridir..... 3. Modas gemi, k olmayan giysiler iindedir. 4. Ya arabas yoktur , ya da kullanlm bir arabaya sahiptir; hem arabasn, hem de karsn gvenilir olduu iin almtr. 5. Byk televizyonun yannda tanabilir ufak bir televizyonu, transistrl radyosu, buzdolab, ii iin bir hesap makinesi, haneri ve nargilesi vardr. 6. Filtresiz sigara imeyi sever. 7. Hi tatile kmaz, sadece dn, nian veya akrabalarn ziyaret etmek iin memleketine gider.

SEVGCEK Severdim Severdim onu geceleri

Aydnlk talar sanki uyurdu Sessizliinde Daha telere giderdi yeilden Ellerinde otlar nanrd yldzlarn birliine Mutluluuna suyun atein teki kular yaard Dallar serelerle doluur Yiterdi kendi aklnda Usuz bucakszd d Severdim Dnrdm ayrlnda onu grrken de Baktka azalrd. yle ince bir yz vard ki Fazl Hsn Dalarca

8. DAVRANIIN DL Kitaba baladm satrdan itibaren ak, sevgi, dostluk, evlilik, evlilii korumann yollar, bilinmesi gereken nemli konular zerinde younlayorum. Bundan sonra da ayn slup ve konular etrafnda rneklemelere bolca yer vereceim ancak, akn evlilik iin, evliliin mutluluk iin, mutluluun gelecek iin hangi anlamlar ierdiini yeniden gzden geirmenizi diliyorum. Kuru bilgi ynlar olmaktan uzak kalmasn arzu ettiim bu yazlarn btnnde bir derdi ortaya koymaya altm belirtmek istiyorum. Bu dert, insanolunun giderek en nemli yitii haline gelen ak yeniden kefettirmek, onu evlilikle talandrmak ve mrde ancak bir kere gelinecek bu dnyay keyifle yaamann ipularn sunmaktan ibarettir. Kalc Evlilikler Evlilii nemsememin en nemli sebebi ise, giderek yozlaan toplumumuzun hl ve ok kr ayakta kalabilen tek kurum olan evlilii korumaya almaktr. nk milletler, ekirdeinde yeeren evlilik tohumlaryla kitleleri meydana getiriyor ve mutlu evlilik disiplinleriyle gelecee tanyor. Bin yllar ncesinden Konfiys'n syledii, "Btn devletlerin temeli evliliktir" szn dorulamak iin sarlmyorum bu dnceye ama, salam ve mutlu evliliklerin gelecek toplumlar ayakta tutacak yegane kurtulu reetesi olduuna inanyorum. Bu yzden, temeli sevgiyle karlm harla oluturulan evliliklerin kalc olacan dnyorum. Yoksa, "Aksz bir evlilik hibir pusulann ilemedii derin bir okyanustur" diyen Franklin'e hak verir miydik hayatmzda? Kadndr Evin Sahibi... Bu tr kitaplar hazrlayanlarn can simidi gibi sarldklar kadnn grevleri, erkein sorumluluklar gibi balklardan kanmak mmkn deil. Grev ve sorumluluklar belli izgiler dahilinde belirlenince k noktasna ulamak da o kadar kolaylayor. Her ne kadar somut yaptrmlar olmasa bile, psikolojik bir etki alan oluturduu test edilen bu ana balklar altnda sunmaya allanlarn hemen hepsinin, toplum ahlakn yceltmek ve onu en st dzeyde tutmak amacn tadn belirtmek isterim. Evin asl sahibi kadndr diyerek baladm bu blme. nk, erkek evi satn alan ve bir mlk olarak onu elinde tutan ahstr. Evin girdisi kts ile pek ilgilenmez. Neyin nerede olduunu dahi bilmez ounlukla. Evin btn ykn omuzlayan kadndr genelde. Kadndr, ke bucak her yerin hakimi ve evin gerek sahibi... "yi birer koca yetitirmesini bilen kadnlar, dahidir" der Balzac...

Yk Ar Kadnlar Her eyiyle evin yrtme organnn ba kadndr. Ne kadar paraya ihtiya olduu, fatura bedelleri, pazar masraflar, ocuklarn harl gibi konularn envanterini kadn tutar. Onun iin bir grev olmasa da doal bir sonu olarak ona kalmtr bu tr ykler... Fakat buna ramen, kadna yklenen toplumsal ve geleneksel devler de vardr lkemizde. Sadece geleneksel devler olarak tanmlamamak gerekir bu davranlar, dini arkaplan olan grevlerdir bir ou da... Birka balk altnda bunlar toplamaya alacam: 1- Kadn, birinci derecede evini ve eini dnmelidir. Evin btn ihtiyalarn bildii iin tasarrufu da o salamaldr ve sknt verecek harcamalardan kanmaldr. 2- Eini sevmelidir. Bu Peygamber Efendimiz'in bir hadisiyle de emredilmektedir: "Sevdiiniz kimselere onlar sevdiinizi bildirin." 3- Becerikli olmaldr. Evine gelen misafirlere kar hem kendi yzn kara karmamal, hem de evinin prestijini kurtarmaldr. 4- Saygl ve hak tanr olmaldr. Kocasnn grevi ne olursa olsun, ona saygszlk etmemelidir. 5- Kavgadan yana olmamal, tatl dilli ve sorunlar bytmeden zme gtrc bir kiilii olmaldr. 6- Mutfa iyi bilmeli ve eini memnun edecek yemekleri yapmay sevmelidir. 7- ocuklarna kar olan grevlerini aksatmamal ve sevgisini onlar arasnda eit olarak blebilmelidir. 8- Sokakta, dikkat ekici davranlardan kanmal, ne kendisini, ne de eini skntya sokacak dedikodulara meydan vermemelidir. 9- Namusuna dkn olmal ve emredildii gibi yaamaldr. 10- Einin kendisinden nce lebilecei aklna geldiinde, "Allah canmz birlikte alsn" diyebilecek kadar kocasn sevmelidir. 11- Gnlk skntlar altnda ezilen kocasnn dertlerini paylamay bir grev olarak kabul etmeli ve ona her akam "gnn nasl geti" sorusunu sormaldr. 12- Eini anlamaya almal, eer konutuu veya yaadklar hakknda yorum yapacak durumda deilse, anlamaya altn belirten bir edayla dinlemelidir... Bu akam einizin yzne ocuunuz gibi bakar msnz? Onun yzndeki izgilerin hangi ileleri barndrdn anlamaya aln. Ona hak verin. Haksz bile olsa, yanl yaptn dndnz bir davranndan dolay onu anlamaya altnz isbata ynelik szler syleyin. Sizin, onu can kulayla dinlediinizi grdndeki sevincini birlikte yaarsnz. "Seni ok Seviyorum" Onu uyurken de seyredin. Dnyayla irtibatnn kesildii o anda, yorgunluunu anlamaya aln. Eviniz iin vcu-dunu yprattn, sadece iyi ve mutlu bir gelecek iin rpndn dnn bir an. Sabah kalktnda, ona sarln ve "seni ok seviyorum" deyin. Bunu ihmal etmeyin ve unu kesinlikle unutmayn; hibir insann, zlemini ekmedikleri eylerin peinde koacak kadar zamanlar yoktur. Aradklar mutluluk ve huzuru evlerinde bulduklar an, kendilerini yoldan karmak isteyenler ktnda dahi, onlarn yolu phesiz sizin yannz, yani evi olacaktr! Yk Ar Erkekler Evin maddi yknn ounu erkekler ekiyor gnmzde. Evlenip ocuk sahibi olan kadnlarn, alsa-lar bile, bir sre sonra ii braktklar ska yaanan bir durum. zellikle, ocuklarnn yetimesi konusunda titiz olan anne ve babalarn bavurduu bu yntemin ardndan erkein sosyal ve ekonomik yk birka misli daha artyor. Eskiden iki maala iki kiinin geindii eve bir nc kii daha gelmitir ancak maa tek'e dmtr. Bu deiime ayak uydurmann ok zor olduunu belirtmek isterim. Bir anda ekonomik dengeleri altst olan evi ekip evirmek ve skntya sokmadan rahat bir hayat yaamak kolay beceri-lebilecek bir ey deildir. Fakat, durum byle olmasna ramen, kadnlarn olduu kadar, erkeklerin de evlerine, ocuklarna ve kendi statsne kar sorumluluklar olduu bir gerek. Keyif verici yanlarn deerlendirirken, evliliin, karlkl sevgi-sayg, paylama ve yardmlama kurumu olduunu belirtmitim. Evlilik byle alglanrsa

sorun olarak grlen birok hakszlk ve yanl anlamalar da ortadan kalkm olur. Anlama ve Anlalma Erkekler de, hanmlarn iyi anlamak zorundadrlar. Birka maddeyle bu anlama ve anlalma konusuna deinmek istiyorum. 1- Erkek, hanmna kesinlikle bir kle gzyle bakmamaldr. Yemek piirmek, ocua bakmak gibi grevlerle snrlandrd kadn kalbi, sadece bir hizmeti gibi yorumlanmaya ve anlalmaya kar dayankl olamaz. 2- Sevginin karlkl olarak hakim olduu evliliklerde, erkek veya kadn, birbirlerine can yolda olarak sarlmal ve birbirlerine gvenmelidir. 3- Erkekler, elerinin kendileri iin byk bir nimet olduunu kabul etmelidirler. 4- Ev ilerine elinden geldiince yardmc olmaldrlar ve eleriyle konumay denemelidirler. 5- ocuklarn gnlk durumlar hakknda baz tesbitler ve deerlendirmeler yaplyorsa, erkekler konuyla ilgilenmeli ve sorunlar tkand noktadan itibaren yeniden tartmaya amaldrlar. 6- Kk dllerle, doru ahlak kurallaryla, srprizlerle yaanlan bir evde, ask suratl olmamaldr. 7- Erkekler, evi ihmal etmemeli ve nceden gelecei saati haber vererek einin hazrlanmasn salamaldr. Birbirine gvenen eler iin bir risk oluturmamas gereken bu durum baz kesimlerce yanl deerlendirilebilir ama bu konuda Peygamber Efendimiz'in sylediklerine kulak verelim: "Evinize gelirken, baskn yapar gibi habersiz gelmeyin, geleceinizi bildirin ki, sizi karlamak iin hanmnz temizlensin, sslensin ve giyinsinler. " 8- Erkekler evine bal olmaldr. Eini, ok sevdii kadar onu iyi bir dost ve iyi bir arkada olarak grmelidir. 9- Erkekler, baz fedakarlklar bir grev olarak kabul etmelidirler. Kendi zevkleri iin elerini zmemelidirler. 10- alkan olmaldrlar ve doru iten ve helal kazantan yzlerini evirmemelidirler. Nitekim, bu konuda da gzel bir Hadis-i erif nakledilmektedir: "En hayrlnz, ailesine ve ev halkna daha iyi ve yararl olannzdr. " 11- Erkekler, her gn eiyle yeniden bir ba kurmay denemelidir. "Eler, birbirlerine bal olduklarn, birbirleriyle ilgilendiklerini hissedecek ekilde karlkl konumaya muhtatrlar" diyen Psik. Dr. Helmering, genel konumalardan ziyade, zel sohbet konularnn aile iindeki sevgiyi kuvvetlendireceinin altn iziyor. 12- En hassas ve mahrem konular konumaktan ekinmeyen erkekler, elerinin bu konudaki skntlarn da gidermi olurlar. nk bu sorunlar rahat ve direkt konuulabilirse, mutsuzluu hazrlayan baz nemli ayrntlar da ortadan kalkm olur. 13- Erkekler, konumaya zendirici rnekler anlatmaldr. Tra olurken, trnak keserken, di fralarken bile baz nemli eyler hakknda gr bildirilebilir. Kadn da patates soyarken, televizyon seyrederken kendince nemli olduuna inand eylerden sz edebilir. ocuklar yznden, bazen byle bir ortam olumayabilir ancak, erkekler, bu konuda kararl ve srarl olursa, gzel bir diyalog zemini kurulmu olur. Einstein Byle Yaparsa... Yeri geldii iin arpc bir rnek vermek istiyorum. Atom aratrmalar konusunda hl tartmasz bir isim olan Albert Einstein, modern fizik bilimin de kurucular arasnda yer alyor. Bilim adaml ne kadar nemli ve dikkate deerse, insan olarak, zellikle eine kar grev ve sorumluluklarndaki bencillii artc olan Einstein'in, New York'taki bir mzayedede sata sunulan ve 300 bin dolara alc bulan bir mektubuna dikkatinizi ekmek istiyorum. Einstein'in aile hayatn, eine kar olan davran bozukluunu gzler nne sermesi bakmndan nemli olan mektup, ei Melina'ya direktiflerle dolu bir metindir: 1- Odamda defa yemek yiyeceim ve bunu sen salayacaksn! 2- Masama benden baka kimse dokunmayacak!

3- Benimle ilgili olduunu kimseye belli etmeyeceksin! 4- Benden sevgi beklemeyeceksin. nk bununla harcayacak zamanm yok. Srf seni sevdiimi belli etmiyorum diye bana surat asmayacaksn! 5- Benimle konuurken dikkat edeceksin. Ben bir ey sorarsam ancak konuabileceksin! 6- Kendi isteinle deil, ben istediim zaman odadan kabileceksin!... Fazla sze gerek var m sevgili okuyucular... Erkeklerin, her ne olursa olsun elerine kar grev ve sorumluluklar bunlarla bitmiyor elbette ama genel ahlak kurallar erevesinde yzyllardr anlatlagelen ve birou kaynak eserlerde varln srdren baz ana konular almak istemedim. nk, bunlarn birounu siz de bili-yorsunuz... Eer, einizden, Einstein'in sylediklerinin tam tersini isterseniz, o zaman iler daha da yolunda gitmi olacaktr. Denemeye ne dersiniz? nk kaybedecek zaman yok. mr ksa, kazanmamz gereken daha ok ey var... Ya Kavga karsa... Pozitif insanlarn kavgay bir hayat tarz haline getirmeyeceini sylemitim... nsan, neden kavga eder ki? Ya da kavga bir gereklilik midir? Hepimizin hayatnda kavga atei mutlaka deiik zamanlarda ve farkl izler brakarak yanmtr. Ancak, kavgay bir uzlama zemini olarak grmek ve hatta ondan medet ummak, aresizliin en ktsdr. Tartmalar, yapc eletiriler ve bazen krgnlklar olabilir. Bu, insan hayatnn olmazsa olmaz gereklerinden biridir ama ciddi sakncalar olan kavga asla ve asla bir zm yolu olarak denenmemelidir. Adli Sicil ve statistik Genel Mdrl'nn yakn bir gemite yapt aratrmada, kocasndan dayak yiyen kadnlarn oran onda bir olarak aklanmt. Bu dndrc bir rakam... Yani her on kadndan biri koca dayana maruz kalyor gnmzde. Dayaa Snmak ABD'li sosyolog Straus'un aratrmasna gre ise, bu lkedeki kadnlarn yzde 68'i koca daya ile kar karya... Yani sorun, sadece bizim lkemize zg bir sorun deil. Kavgaya bavurmamak veya onu bir gereklilik olarak alglamamak elerin tercih edecei bir yntemdir. u tr konumalar evrenizdeki insanlardan duymu olmalsnz: "Akam eve geldim. ocuk bir yerde, kadn bir yerde. Yemek hazr deil. Neden bana ve ocuklarna kar grevlerini yerine getirmediini sordum. Bana ters cevap verdi. Ben de aznn stne bir yumruk yaptrdm... " ... "Yengenle anlaamyoruz... Geenlerde yine tarttk. inin beni memnun etmemek olduunu sylyor. Yenilen pehlivan gibi srekli yataktan kayor. Sabrm kalmad. Patlattm bir iki kere... " "Azizim, bizim hatun ok inat... lle de kendi istedii olacakm. Hayr efendim, benim dediim olacak diye steledike bana kar kyor. Yine bir konuda tartmaya baladk. Zaten yorgundum, iten gelmiim... Dayanamadm birka tane patlattm. kt gitti... " ... "Kocam kml kml bir adam. Evde varl ile yokluu belli deil. Geenlerde arkadalarm gelmiti, oturduk lafladk. Tam onlar giderken eve geldi. Ben de yemek hazrlamamtm. Misafirlerden arta kalanlar yemesini syledim. Bana kzd... Ben de ona kzdm tabii. . Terlii kardm gibi kafasna frlattm... Sylesenize, ben onun hizmetisi miyim?. . " Dinlemeyi Bilmek Etrafnzdaki rneklere baktnzda benim buraya aldklarmn ne kadar masum olduklarn grrsnz. Kadn iin koca, eve gelince evin kurallarna gre hareket etmesi gereken bir adam; erkek iinse kadn, eve gelindiinde onu gler yzle karlayacak, btn hizmetlerini seve seve yapacak, asla ve asla problemlerden bahsetmeyecek biri... Byle evliliklerin olmadn hepimiz biliyoruz.

zm nerimi de sunmak istiyorum. Eer kavga, uzun zamana yaylm bir bkknlk ve didimenin sonucu ise, o evlilii yrtmenin bir anlam yoktur. Ama zaman zaman gelip geici bir davran ise tamir edilmesi hi de zor deildir. Erkek, iten eve geldiinde, ei ve ocuklarnn hatrn sormadan, karsna gnnn nasl getiini anlatmadan ve hibir diyaloa girmeden kendine ait olan haklarn isterse kriz kabilir. Bu krizi amak erkekler iin ok kolaydr, nk onlar kuvvetlidir ve ellerinden sopa eksik olmamaldr. Eer kadn, kocasn eve mecbur ve nne konulan yemek zorunda bir adam olarak alglayp davranrsa, bu da ok yanl bir harekettir. Sohbet ve Diyalog in ba sohbet, diyalog ve birbirinin haklarna saygdr. Bu saygy kaybedenin sevgisi de zedelenmi demektir. Bu sayg ki, rnek ailelerin temeline atlm en kutsal hartr. Kadnlarn, "babamn evine giderim ha!", erkeklerinse "ben almazsam alktan lrsnz!" gibi agresif klara meydan vermemeleri; her iki tarafn da sorunlar zmek iin kesinlikle diyaloa bavurmalar nerilecek dorulardan biridir. ki Hadis-i erif'le bandan beri sylemek istediklerimi zetlemek istiyorum: "Hayrlnz, eine kar hayrl olandr. Ehline kar en hayrlnz da benim. " "Namaz klnz, eliniz altnda bulunanlara glerinden fazla i teklif etmeyin. Kadnlarnz hakknda Allah'tan korkun; onlar sizin elinizde hrriyetini kaybetmi gibidir. Onlar Allah ad ile muahede ederek aldnz ve Allah ad ile onlar kendinize helal ettiniz. " ... Bir gnn sonunda, yukardaki formlleri uygulayarak einizi karlamaya ne dersiniz? Kaybedecek bir eyiniz yok, eer tepki grmezseniz her ey eskisi gibidir zaten, ama ya bir de aknla sebep olursanz, baardnz demektir... OKUMA PARASI FKE Bilim dnyamzn nemli kurumlarndan olan TBTAK'ta grev yapan Zuhal zer'in bir internet sitesi iin kaleme ald "fke" balkl yaz dikkat ekici tesbitlerle dolu... Konumuzla ilgili olduu iin nemli olduuna inandm baz blmlerini size sunmak istiyorum. Davranlarmz tanzim etmek konusunda ciddi sorunlar yaadmz dnerek, davran ekillendiren fke veya sakinlik kavramlarn irdeleyen bu yaz, ayn zamanda duygular da tanmlamas bakmndan nem tayor: "Beni ldrtyor. Hi laftan anlamyor.", "Niin bu evde kimse bana yardm etmiyor?", "Ka kere ayakkablarn karmadan ieri girme dedim sana?", "Eim almam istemedii iin iten ayrlmak zorunda kaldm, ondan nefret ediyorum.", "Bu kadnlara hi yaranamazsn zaten, ne yapsam ona yetmiyor.", "Kesin u grlty de ma seyrede-yim.", "Bktm senin drdrndan.", "stediim gibi giyinip gidemiyorum, bu okuldan holanmyorum.", "ok alp, btn sorulara cevap verdiim halde yine zayf aldm, hep bu retmenin yznden." "Neden hep onun istedii yere gidiyoruz, gitmeyeceim artk.", "stediim kadroyu bana vermediler, onlara gstereceim." Bu cmlelerin kimisi kadnlarn, kimisi erkeklerin kimisi de ocuklarn azndan km, ama her birinin ortak bir yan var: fke... fkenin dier duygulardan pek fark yok; ancak bu duygu pek ok kiiye korkutucu geliyor. nk, bu duygunun evreye ve ait olduu bireyin kendisine yansmalar olduka olumsuz. Olumsuz bir duygunun kabul edilmesi de pek kolay olmuyor. Bylece de insanolu "fkesini", "fkelileri" ve "fkeyi" bir trl anlayamyor, hatta inkr bile edebiliyor. fke de tpk znt ve mutluluk gibi bir duygu. Bu yzden inkr edilmeyi ya da kabul edilmemeyi hak etmiyor. Olumlu ya da olumsuz her duygu gibi fkenin de bir mr var; bu mr tamamlandnda kayboluyor. Ancak fkenin, bu tatsz sreyi ksaltmak ve onu daha iyi anlamak asndan "tketilmesi" gerekiyor. Duygular doaldr ve varlklar, davranlarn gzlenmesiyle ya da szel ifadelerin verdii mesajlarla anlalabilir. Duygular hakkndaki yanl yorumlar

onlarn sorgulanmasna yol aabilir. Oysa, duygularn sorgulanmas, insann doal olan dier zelliklerinin sorgulanmasyla edeerdir. "Neden karnn ackyor?", "Neden zlyorsun?", "Neden boyun uzun?", "Neden bu kadar kzyorsun?", "Neden seviniyorsun?", "Neden dnyorsun?". Duygular, insann kendisini iyi ya da kt hissetmesine yol aarlar, ancak bir insan iyi ya da kt diye deerlendirmeye yetmezler. Olumlu duygularn hissedilebilmesi iin insann ncelikle yemek, barnmak ve korunmak gibi temel gereksinimlerinin karlanm olmas gerekir. Temel gereksinimleri karlanamayan insanlarda olumsuz duygular hzla harekete geer. Bu yzden aile ve toplum iinde olumsuz duygulara kulak vermek gerekir. fke de olumsuz duygulardan biridir. fkenin duygusal ynnn yannda, fizyolojik ve bilisel bileenleri de vardr. Bir baka deyile fke, dnce ve davranlarla da ilgilidir. Byle bir duygu vcudun kendini olumsuz durumlardan korumaya ynelik bir tepkisi olabilir. Vcut stres altnda kaldnda, bbrekst bezlerinden adrenalin ad verilen bir hormon salglayarak alarm durumuna geer. Kandaki miktar bylece artan adrenalin kan basncnn ykselmesi, kalp atlarnn hzlanmas gibi fizyolojik deiikliklere yol aar. Sonu olarak da vcut kendini tehdit eden uyarana kar koruma gcn bulur. Kaar, kovalar, saklanr, barr, dvr. fkelendiimizde yzmz kzarr, barrz, sert davranlarda bulunabiliriz. Tm bunlar aslnda fizyolojik kkenleri olan davranlardr ve bu davranlar kendimizi olumsuz duygularn yknden kurtarmak iin gerekletiririz. Bu grten hareketle fkenin, dnce dzeyinde reddedilse bile beden diliyle inkr edilemeyen bir duygu olduu ileri srlebilir (...) Madlow, 1972 ylnda fke belirtilerini yle snflandrm: Dorudan davransal iaretler, Dorudan szel ya da bilisel iaretler, st kapal davransal iaretler, st kapal szel iaretler, Dolayl davransal iaretler, Dolayl szel iaretler. (...) fke, gizlenmi ya da klk deitirmi bir duygu olarak da tanmlanabilir. Bastrld zaman, pasif saldrganlk (surat asma, ksme gibi) biiminde ortaya kabilir. Bastrlm fkenin yaratt bir baka duygu da kendini kurban gibi hissetmektir. Pasif saldrgan, fkesini yaarken "Sen iyi deilsin.", kurban ise "Ben iyi deilim." dncesiyle davranabilir. (...) Harriett Lerner "fke Dans" adl kitabnda fke duygusu yaand zaman ilikide yanl giden bir eyler olduunu ileri sryor. Ona gre, gerek sorun fke deil, fkenin kaynaklar. Rahatszlk veren durumlarda durumun gerektirdiinden daha iyi davranmak ya da nefret etmek sorunu zmyor. rnein, olumsuz duygularn bastrlmas, uysal, yumuakbal ya da edilgen olmak anlamna gelebiliyor. fkenin bu biimde yaanmas da giderek artan dozlarda fkenin depolanmas anlamna geliyor. Sonuta da etkisiz bir patlama ya da duygusal bir uzaklama oluyor. fkenin patlayarak aa karlmasnn etkisiz olduu kadar, tehlikeli olduu da ileri srlyor. Yol at sonular ise, dk zsayg, iliki kurmada yetersizlik ve sululuk duygusu. (...) fkenin ifade edili biimi de kaynaklar kadar nemlidir. fkenin nedeni kendimizden kaynaklanyorsa, rnein yorgunsak, istemediimiz fke patlamalarna neden olmamak iin nceden nlem alma yntemi uygulanabilir. Bunun iin ilk olarak fke nedeninin yorgunluk olduunun bilincine varlmas gerekir. Bundan sonra, "Ben yorgunum." mesaj kar tarafa verilebilir. Bu tr bilgilendirmeler gnlk yaam iinde daha az sorun yaanmasna yardm eder. "Sen ne kadar dank bir insansn!", "Sen beni hi dnmyorsun.", "Bana daha nceden haber verseydin, her ey daha baka olurdu." "Sen bu i iin yetersizsin." fkemiz karmzdakinin bir davranyla ilgiliyse kullandmz yukardaki ifadeler gerekte "sen dili" ad verilen ve saldrganlk nitelii tayan ifadeler. Bu tr ifadeler insan ilikilerini rseler, sarsar, kar taraf sinirlendirir, kzdrr ve gvensizlik yaratr. Sen dilinin ocuklara kar kullanm da onlarn duygularn ve zsaygsn zedelemek ynnden ok

risklidir. "Peki ama, fkemi nasl dile getireceim?" diye dnyorsanz ite size byl reete: Ben dili. Ben dili, bireyin karlat durum ya da davran karsnda bireysel tepkisini duygu ve dncelerle aklayan ifade biimidir, yani duygu ve dncelerimizi kardakini rselemeden itenlik belirten szcklerle ifade eder. Ben dili bireyin kendisi ile ilgili mesajlarndan oluur. Gerek dnce ve duygularmzla ilgilidir. Bakalar hakkndaki deerlendirme ve yorumlarmz deil, kendi duygularmz aklar. Ben diliyle konumak, duygu ve dnceleri ilettii iin kullanan kiiyi rahatlatarak fkenin birikmesini nler. Duygularn ifade edilmesi ok nemlidir. nanlar, dnceler ve deerler insanlar arasnda farkllk gsterir, ama duygular herkeste benzerdir. Duygularn sen dili yeri-ne ben diliyle ifade edilmesi kardaki kiinin sorumluluunu fark etmesine ve kendini ifade edenin daha iyi anlalmasna yardm eder. Ben dili bizim toplumumuzda, kendini beenmilik ve bencillikle kartrlr. Ancak, ben dili bireyin kendini her eyin merkezine koyup evresine buradan bakmas anlamna gelmez. Ben dili, olumsuz duygular yaayan ya da fkeli olan kiinin, olumsuz etkilendii davran ve bu davrann onun zerinde yaratt etki ve duygular karsndaki kiiye aklamasdr. Ben dili, saldr nitelii tamaz, bu yzden de ben dili kullanan kiiler daha iyi duyulabilirler. nk, saldrgan ifadeler kar taraf daima savunmaya ya da saldrya iter. Ben dili drstln en etkili ifadelerinden biridir ve kar tarafa kiinin kendinden sorumlu olduu mesajn verir. Bu tr bir mesajn esi vardr: 1. Rahatsz olunan davrann sulayc olmayan bir ifadeyle tanmlanmas 2. Rahatsz olunan davrann kii zerindeki belirgin etkisi 3. Rahatsz olunan davran ve belirgin etkisi hakknda kiinin hissettii duygular aklamas rnek vermek gerekirse, Sen Dili: Beni incitmekten zevk alyorsun. Ben Dili: Bu davrann beni ok incitti. Sen Dili: Zaten bana hi zaman ayrmazsn, hep ok iin vardr. Ben Dili: Bana daha ok zaman ayrrsan mutlu olurum. fke, bireyin kendisini tanmas ve uygun ifade yollaryla belirtilmesi durumunda bireye olumlu bir g salar. fke iin harcanacak enerji yaamda ve ilikilerde deiiklikler yaratmak iin kullanlabilir. fkeyle gelen enerji olumsuz ynde kullanldnda, rahatsz olunan durumlarda hibir deiiklie yol amayp, dierlerini hedef alr ve sonu vermez. fkenin olumsuz kullanm kabul edilmeyi salayamaz. Sorunlarmz zerek ilerleyip, yaammzda olumlu deiiklikler yapmak istiyorsak, kendimizi tanyarak kabul etmemiz gerekir. Kendimizi kabul etmemiz, enerjimizi kendimiz ve yaammza ilikin dier durumlarmzla ilgili olumlu iler yapabileceimiz alanlara odaklayabilmemizi salar. Sonu olarak fke enerjimizi yaratc ve yapc olarak kullanabiliriz.

BR EV BR OCUK Genten bir adamd Hikayesi gayet ksa. Yllar yl tek bana yaad Bir gn rastlad bir kza Dndler, birlikte yrseler

mr geiyor naslsa. imdi iine bir ev, bir de ocuk girer Aklar yazlsa. Behet Necatigil

9. OCUKTUR, NE YAPSA YERDR... "Evlat kokusu, Cennet kokusudur" der, Peygamber Efendimiz... Bundan daha zge bir insancl yaklam var mdr ocua dair? ocuun nemini ortaya koymas bakmndan birka nemli sz almak istiyorum bu blme -sklmayacanz mit ederek-: * Evlilik bereket, ocuk rahmettir. (Hz. Muhmmed) * Hi kimse, kollarnda bir ocuk tutan anne kadar ekici ve birka ocuk arasndaki anne kadar saygdeer deildir. (Goethe) * Bir gn baba olunca greceksiniz ki, kendi mutluluunuzdan ok ocuunuzun mutluluu ile mutlu olacaksnz. (Balzac) * Bir ocukla urarken iki duygu iindeyim. ocuk olduu iin sevgi, yarn byyecei iin sayg. (Pasteur) * ocuklar donmam beton gibidir, zerlerine ne dse iz brakr. (Haim Jinot) * Hediyede, ocuklarnz arasnda eitlie riayet ediniz. (Hz. Muhammed) ocuk, Gzn Nuru Bu gzel ve her biri yldz hkmnde olan vecizeleri oaltmak elbette mmkn ve sadece bu szleri ieren bir ansiklopedi hazrlamak da... Trk kltr mirasnn nemli aheserlerinden olan Kutadgu Bilig'den alacam aadaki metni de dikkatle okumanz tavsiye ederim: * Baba, oulun yetimesi iin emek sarfederse olu o terbiye altnda iyi olarak yetiir. * Kimin ocuklar naz iinde yetiirse o kimseye alamak der; keder ona mukadderdir. * ocuklarn tavr, hareketi kt ise, o ktl baba yapmtr: ocuu iyi olmaktan mahrum eden odur. * ocuklara bilgi ve fazilet retmeli ki, onlar iyi ve gzel yetisinler. * Oula bilgiyi henz kk iken ret. * Gerekirse oula, kza dayak at; dayak oula, kza bilgi retir. * Oul-kz, hakikatte gren gzn nurudur. * Oul-kz derdi, dipsiz bir denizdir; oul- kz al yana soldurur. * Oul-kzdan dolay baba daima eziyet eker; fakat oul-kz babann adn dahi anmaz. Bilinen bir hikayedir ama, ocuklarn babalar hakknda ne dndklerini ironik bir ekilde anlatmas bakmndan aadaki metni de dikkatinize sunmak isterim: 6 yanda: Babam her eyi biliyor. 10 yanda: Babam ok ey biliyor. 15 yanda: Ben de babam kadar biliyorum. 20 yanda: u bir gerek ki, babamn bildii pek bir ey yok. 30 yanda: Bir kez de babamn dncesini sorsam fena olmaz. 40 yanda: Ne de olsa babam baz eyleri bilir. 50 yanda: Babam her eyi biliyor. 60 yanda: Keke babam hayatta olsayd da, her eyi ona danabilseydim... ocuk, Yarn Demektir Bu sz de Grbz Azak'a ait... ocuk nedir ve onu neden ailenin yeni heyecan ve kurtuluu olarak grrz? ocuklarmza kar devlerimiz var mdr, nelerdir? Onlarn bize kar sorumluluklar nelerdir?

Her bir soru iin ayr bir kitap yazmak mmkn. Ancak belli balklar altnda konuyu toplamak gerekiyor. Yukarda sraladm alntlara bakldnda, ocuk konusunun, hayatmzn en anlaml karar ve sonular olduunu grrz. Evliliin en tatl meyvalardr onlar. Yklmaya yz tutmu, alkanlklar bkknlk devresine girmi ve artk sevgisi bile gergin bir hal alm evliliklerin kurtuluu iin birer can simidi olan ocuklarmza, bir gereklilik olarak m, yoksa, kendimizi grmek istediimiz soy devammz olarak m bakmalyz? Kadnlarn, kzdklar zaman "ben bu ocuu babamn evinden getirmedim" hayflanmalarn hepimiz, mrmzde en az birka kez duymuuzdur. Ortak bir kararn ve sevginin yansmas olarak bizim evimizde vcut bulan bebein, artk bizim canmz olmas gerektiini dnrken, kk bir tartma kvlcmnn ardndan bylesine talihsiz bir sinir belirtisi gsteren anneyi anlamak mmkn deil. Bunun tam tersi de olabilir. Akam eve gelen babann, "kes u ocuun zrldamasn, zaten yorgunum" demesi de ok yanl bir davran biimidir. ocuk, ortak verilmi bir kararn en gzel meyvasdr demitim. Artk, ocuksuz anlarnzn rahatn beklemeniz yanl olacaktr. Eve nc veya drdnc biri daha gelmitir. Sizin sesinizin dnda sesler duyulacaktr, uyku saatlerinizin, yemek saatlerinizin ve hatta sosyal etkinliklerinizin belli bir programa girmesini zorlayacaktr evin yeni bireyi. Bundan kesinlikle ikayeti olmamalsnz. Kadn ve erkein, kendi grev ve sorumluluk bilinleri dahilinde, ocuklarna ilgi gstermes i ve asla, ocuu bir yk ve zoraki bir nfus oalmas gibi yorumlamamas gerekiyor. Yarn demek olan ocuk, konumaya, bilin dzeyine geldiini isbat eder davranlarda bulunmaya balad andan itibaren kiileir. Yani, evresindeki olaylar kendi mantk ve duygu dairesi iinde yorumlamaya balar. Hele hele bu dnemlerde daha da dikkatli olmak zorundayz. Salkl Gelecek in Salkl ve temiz aileden biriyle yaplan evlilikte, yukarda saydmz riskler bulunmayabilir. Ancak, cenin daha ana rahmine dt andan itibaren dikkat iki katna kmal ve hatta btn ilgiler yeni gelecek ocuk zerine younlamaldr. ocuun nasl yetitirilmesi gerektii konusunda, gnmzde ok baarl kitaplar yaymlanmtr. renmeye ve rendiklerini ocuklarna retme-ye hazr bir anne-baba iin hibir sorun olmayacaktr. Doum sonras skntl bir dnem geiren kadna en byk destek kocasndan gelmelidir. Kocasnn sevgisini yannda hissedemeyen kadn, darya yanstmasa da iinde byk hrslar ve kompleksleri besler ki, bu ocuun yetitirilmesi srasnda beklenmedik sonulara sebep olabilir. zellikle veya drt yandan sonra ocua baz gzel eyler retilebilir. Dilinin dndnce, gzel isimler ve hatta baz temel bilgiler verilebilir. Gelecee hazrlanacak ocuklar, bir sarraf titizliiyle ele alnp ilenmelidir. Btn istedikleri yaplan, hrslar tatmin edilen ve srekli peinden koulan ocuklarn gelecei, anne veya babasnn istedii gibi olmayabilir. Bu konuda kesinlikle dikkatli olunmaldr. Aile iindeki iyi veya kt rnein ocuun bilinaltna ok kolay girebileceini kabul etmeliyiz. Eitimde Disiplin "ocuunuza atcl, okuma yazmay, yzmeyi ve binicilii retin" Hadis-i erif'ine uygun olarak bir eitim di-siplini iinde ve belki de u hadis mjdesiyle ocuklarmza daha iyi eilebiliriz: "ldkten sonra amel defterleri kapanmayp ona ecir ve sevap yazlanlardan biri de, terbiyeli ve dindar ocuklar olanlardr." ocuklarn, ilkretimden balayarak, yksek renimini tamamlayaca gne kadar srekli takipisi olmalyz. Topluma yararl bireyler olarak onlar kazanmann hem aile prestijimiz, hem de lke karlar iin nasl sonular douracan iyi bilmeliyiz. Sadece salkl ve iyi eitilmi ocuklarla deil, ahlak olgunlam genlerle de gurur duymalyz. Anne-Baba Unutulur mu?

Sadece anne ve babalarn deil, ocuklarn da ailesine kar sorumluluklar vardr. Bu sorumluluklar bir zorunluluk olarak anlalmamal. Sadece vicdani ve ahlaki bir arkaplan olduu dnlmelidir. 1- Kendini douran anneye kar saygda kusur etmemeli 2- Ondan ayr kalsa dahi, belirli zaman aralklaryla onu ziyaret etmeli ve hediyelerle gnln almal 3- Onu ok sevdiini her frsatta dile getirmeli 4- Anne-babann, iyi yetimesi iin yapt fedakarlklar unutmamal 5- Yararl bir insan olarak evresinde sevilip saylmay kafasna koymal 6- Gnlk elencelerden tamamen uzak durmal ve ideal tasn daima yksekte tutmal 7- Tad soyad ile gurur duymal ve eitimi srasnda srekli en iyi olmak iin almal 8- kt evreyi hi unutmamal ve gemiini hayrla anmal 9- Dini eitimini tamamlamak iin hassas davranmal 10- Ailesinin izni olmadan ve onlar zntye sokacak kararlar vermekten kesinlikle kanmal... 'Tiz, Babam Getirin!' Belki burada, yine oka anlatlan bir ykye yer vermek gerekiyor... Yllar yllar nce, lkenin birinde fakir bir aile varm. Bu ailenin ok da zeki bir olu varm. Dik kafal ve fakat ok hrsl olan oluna babas, - Senden adam olmaz oul, diyormu srekli... Gel zaman-git zaman, oul kyden ayrlm. Medreselerde eitim alm. lke ynetimine girmi ve sonunda yksek dzeyde bir brokrat olarak hayatnn en gzel dnemlerini yaamaya alm. Babas dm aklna bir gn. Hemen adamlarn arm: - Tiz, babam getirin! Babaya haber gitmi gitmesine ama, adamcaz oral bile olmam. Fakir fakat mutlu hayatna devam etmi. Eli bo geri dnen adamlarna hiddetlenmi paamz: - Bu ne demektir, ey ahali? Ben ki... Birka kez daha denemi ama yine olmam. Bir gn, yal ve fakir biri dayanm grkemli binann kapsna. nce ieri almak istememiler. Ancak kim olduunu syledikten sonra karmlar huzura. Olu, babasnn kendi ayana gelmi olmasndan dolay ok mutlu: - En sonunda geldin demek? Bak, bana bir bak... Hibir ey olamazsn dediin oluna bir bak... Adam, ban yerden kaldrmadan cevaplam olunu: - Ben sana paa, padiah olamazsn demedim a oul; adam olamazsn demitim, hatrla... Terbiyeli ocuklar Bir eitimciye sorarlar: -ocuk eitimine ka yanda balamal? Pedegog, soruya karlk yeni bir soru sorar: -ocuunuz ka yanda? Adam: -Bir yanda, der. Eitimcinin cevab ok arpc olur: -Bir yl ge kalmsnz dostum!.. Eer, ocuklarmz bu terbiye zerine yetitirmek, sadece onun geleceini garantiye alacak bir disiplinle ii sk tutmaya alrsak, bizim de bamza bundan daha farkl bir ey gelmeyecektir. Sadece efkat, sadece ocuu sevmek, sadece ocuuyla gurur duymak, sadece ocuundan bakasnn ocuunu grmemek yetmiyor. Onu, gelecekte btn deerleriyle birlikte dnp, melekelerini ona gre gelitirmeye yardmc olmalyz. Bu konuda sadece anne deil, babaya da grev d-yor. Hatta, ailedeki btn bireylerin, gelecee hazrlayaca ocuklar daha duyarl ve ideal bir yap iinde grnebilir. Burada, ciddi almlar salayacak bir tablo sunmak istiyorum. Dnyann nde gelen lkelerinde, drt yandaki ocuklarn uyku dnda aile fertleriyle ne kadar birlikte olduklarn gsteren u grafie dikkat edin ltfen: lke ad Anne/saat ABD 10. 7 Baba/saat 0. 7 Ortak 0. 9

Belika Hong Kong lke ad in Nijerya Portekiz Tayland Finlandiya Almanya spanya

5. 2 7. 5 Anne/saat 6. 8 10. 0 8. 2 8. 0 7. 7 10. 0 7. 6

0. 0. 1 Baba/saat 0. 0. 0. 0. 0. 0. 0.

5 Ortak 9 7 4 2 8 6 3 0. 8

3. 2 1. 1. 3. 2. 1. 2.

0 6 3 1 9 3

Dnyann deiik blgelerinden alnan bu rnekten de anlalaca zere, zellikle annelere bu konuda biraz daha anlayl davranmak zorunluluumuz ortaya kyor. Bu tablo, deiik kltr, eitim ve meslek grubundan denekler arasnda yapld iin daha da farkl bir nem tayor. Her ne olursa olsun, kadnlarn ocuklarla ilgili mesaisi, erkeinkinden daha da fazla... ocuklarn iyi yetimesi biraz da bize bal deil mi? Onlar hi grmeden, onlarla dertlerini paylamadan ve yarnla ilgili ortak formller gelitirmeden nasl kazanacaz ocuklarmz? ocuu istediiniz gibi yetitirmek iin, aaya sralanan noktalar zerinde dikkatle ve titizlikle durmanz gerekiyor: * Kk demeyin, terbiye beikten balar, * Hata, kzarak deil, reterek dzeltilir, * Dnceler, inandrlarak benimsetilir, * Aile iindeki geimsizlik, ocuu sarsar, * Her kt harekete gz yumulmaz, * Ayn harekete ayn zamanlarda iyi veya kt denilmez, * ok sert davranmak gibi, ok efkat de zararldr, * Hibir zaman onlara yalan sylenmez, * Sznden ok, yaptna deer verilir, * Kararl olmak, ocuu kt hareketten korur, * Onun yannda bakalar ekitirilmez, * Terbiyeden anne ve baba sorumludur, * ocuklar hibir zaman ktlenmez, * ocua verilen szden dnlmez, * Onlar yalanclkla asla sulanmaz, * Srlar onlarn yannda aklanmaz, * Kibirlenmesine gz yumulmaz, * Samimi olduunuza inandrlr, * Konumaktan ziyade yaatlr, * Bakalarna yardma altrlr, * Sabrl olmasna altrlr, * Hayatn zorluu retilir, * Her istedii yaplmaz. t m, rnek mi? J. Jaubert, "ocuklarn tten ok, rnee ihtiyac vardr" diyor. Tamamen doru bir tesbit. ocuklarnza kar sorumluluklarnz gzden geirirken, onlarn karsnda sadece anne veya baba olarak durmuyorsunuz, gelecein byne idol olarak grev yapyorsunuz. Oturmanz, kalkmanz, yemeniz, imeniz, einize kar davranlarnz, komularnzla ilikileriniz, iiniz vb. tamamen gen beyni ynlendiren aralardr. ocuklarn beynini ve yreini bir hamur olarak grmek zorundasnz. stediiniz ekli vermek sizin elinizde... Bunu yaparken, ocuun kt arkadalktan arkadasz-la, oyundan ev devine, televizyondan sokaa kadar uygun terbiye ile yetitirilmesini salamalsnz. "Ne Ekersen Onu Biersin" Salzmann'n "ocuunuzu Yanl Eitiyorsunuz" isimli kitabnda, olumsuzluk kipiyle ele ald eitim sistemini denemek de zm olabilir. Yazar kitabnda, ocukluk an ele alrken, "ne ekersen onu biersin" ana fikriyle hareket ediyor. "ocuklar kendinize kar kinli yapmann yollar", "ocuklar

babalardan soutmann yollar", "ocuklar kendinize kar gvensiz yapmann yollar", "ocuklarn size hakaret etmelerini salamann yollar", "ocuklarn sznz dinlemelerinini salamann yollar", "ocuklar insanlardan soutmann yollar" vb. gibi balklarla sunulan bu bilgileri tersine evirerek uygularsanz, ideal bir terbiye yntemini benimsemi olursunuz. ocukluk an, kiilik geliiminin ilk adm olarak grmek zorundayz. ll ve dengeli bir programla bu kiilii salkl bir biimde yarna hazrlamak, tamamen bizim elimizdedir. Sema Gen ve Yasemin Dz'n "Mstakil Tketiciler Birlii" iin hazrladklar "Tehlikeli Oyun: Pokemon" isimli aratrma, gnmzde ailelerin izlemesi gereken yntem hakknda nemli ipular sunuyor. Dikkat ekici bir blm sunuyorum... "Anne ve babalar, zaman zaman televizyonu kapatabilmeli, mzik dinlemek ya da kitap okumak gibi farkl uralarda bulunarak, ocuklarna rnek olabilmelidirler. zlemelerine engel olamadklar dizileri ocukla birlikte izlemeli, program hakknda ksa bir sylei yapmal, iyi ve kt yanlarn dile getirmelidirler. ocua saf ve olumsuzluklardan artlm bir dnya sunmak imkansz olduu gibi bu yndeki abalar yarar salamayacaktr. Ancak olumsuzu, kty ocua gstermek ve bunu ocukla tartmak kty ve iyiyi ocuun kendisinin kefetmesini salamak kalc bir davran deiikliine neden olacaktr. Bunun iin de ebeveynler ocuklarn yaantlarna zaman zaman katlmallar ve bir dedektif gibi olmadan, doal ortamda ocuklarn gzlemlemelidirler. Bunu yaparken ocuun her davrann, yaantsn analiz eden, sentezleyen yaklamla deil , onunla olmann keyfini ocu-a hissettirerek gerekletirmeliler. ocua Yetki Vermek ocuklar aslnda zel bir zaman istemezler. Eer ocuk evin ileyiinde alnan kararlarda rol alyorsa, yetki ve sorumluluklar varsa ve ona evde birey olduu hissettirilip sevginin yannda gereki bir sayg gsteriliyorsa o ailede ben deil biz bilinci yerlemitir. Ailede biz bilinci olumusa o aile salkldr. Her anne baba ocuunu iyi tanmaldr. "ocuum ne-lerden holanr, hangi oyunlar sever, en iyi iletiim yolu nedir" vb. sorulara doru cevaplar bulan ve bu paralelde hareket eden ebeveynler televizyonla ya da kt etkileri olan pokemon gibi oyunlarla rahata ba edebilirler. Anne baba ocuuyla birlikte yemek yapabilir, temizlik yapabilir, tamir yapabilir, uygun bir dille TV programlarn, haberleri tartabilir, hatta i yaantsyla ilgili sohbetler ve iyeri ziyareti yapabilir. Bunun yannda herkesin zeli olduunu benimseyebilmesi iin ebeveyn ocuun zeli saylabilecek srlarna arkada sohbetlerine karmamal sayg gstermelidir ki, ayn yaklam ocuktan da isteyebilsin. te bu ekilde ocuk kendine gl bir yer edinir ve her eyden nemlisi deer verildiini, zel bir birey olduunu hisseder. Yeter ki ocuklarn kefetmelerine izin verelim, sklmadan usanmadan sorularn cevaplayalm. O zaman pokemon vb. sorunlarmz zaten olmayacaktr." yleyse, kaybedecek zamanmz yok... Haydi, ocuklarmz yeniden tanmaya ve tanmlamaya... Henz ge olmadan...

OKUMA PARASI BABASIZ OCUKLAR Aadaki metni, Do.Dr. Sefa Saygl ile Pedagog Ali ankrl'nn hazrlad "Babacm Neredesin?" isimli kitaptan aldm. ocuk eitimi zerine ciddi

ekilde kafa yoran bu iki deerli kalemin tesbitleri, ocuk eitimi ve yarn kuracak olan kk byklere farkl bir gzle bakmamz salyor... Avrupa lkelerinde ve ABD'de aileye kar gelien cereyan byk problem haline dnm durumda. Bir yandan ocuk denecek yataki kzlar evlilik d ocuk sahibi oluyor, dier yanda evlilik yapanlarn says olduka azalm. Son birka ylda dnyaya gelen Danimarka ve sveli bebeklerin neredeyse yarsndan ou evlilik czdan olmayan iftlerin eseri. Fransa ve ngiltere'de her ocuktan biri gayrimeru. nsanlarn ocuklarn evlatlk olarak vermek istememeleri de yalnz anne babalarn saysnda arta sebep olmakta. Bu lkelerde ailenin yaplanmas deimi gibi. ocuuyla yaayan anne veya baba, zellikle de babasz ocuklar ok artm. Sadece anne ve ocuktan oluan ikili bu yzden aile kabul edilmeye balad. Ancak babasz yetien bu yeni kua pek ok problem de bekliyor: Uyuturucu, alkol, isizlik ve eitim dkl bunlarn banda geliyor. Sadece ocuk mu? Yalnz anneler de dertliler, isizlikten ve daha nemlisi stresten ekiyorlar. Ortak syledikleri: "ocuklarmza kar kendimizi korkun derecede sulu ve sorumlu hissediyoruz. Ayrca bizim tek ihtiyacmz para deil. Arkadaa, aileye gerek duyuyoruz." Amerika'da ocuklarn yzde 60' babas veya genellikle de annesiyle yalnz yayor. Amerikal anne-babalarn 20-30 yl ncesine kyasla ocuklarna yzde 40 daha az zaman ayrdklar tesbit edilmi: Hafta boyunca sadece 17 saat... Babasz ailelerde byyen ocuklarla kurulacak bir toplumun salkl olmayacanda ve bu durumun ocuklar olumsuz etkilediinde btn uzmanlar gr birlii ierisindedirler. Byle byyen ocuk okulda baarsz, problemlere abuk bulaan, hissi olduu kadar salk sorunlar olan biri haline geliyor ve bydnde kendisi de evlenmeyi veya abuk boanmay tercih ediyor... Halbuki ocuk iin baba vazgeilmez nemdedir. Baba, anneden aka farkl bir insandr ve bu farklln alglanmas erkek ve kz ocuun cinsel kimliklerini kazanmalarna katkda bulunur. Erkek ocuk babasn rnek alr ve taklit ederek kendi cinsiyetini renir. Kz evlat ise babasnn nelere sevindiini gzleyerek kadn olmann anlam konusunda belli bir anlay edinir. Btn ocuklar babann gcn, varln ve desteini hissetmek isterler. nk ocuun uyumlu psikolojik geli-mesinde gl ve sevgi dolu bir baba vazgeilmezdir. Ge-rek babann sahip kmad, gerekse ayrlk veya boanma ile babann olmad ailelerde byyen ocuklar birok tehlike beklemektedir. Ailede etkili ve iyi bir baba olduunda ok ey deiir: ocuun zgveni geliir ve ahsi baars iin potansiyeli ykselir Salkl bir baba-ocuk ilikisi, bir nesilden bir sonraki nesile mutluluk ve sreklilikten dolay da eref verecektir. ocuklara yaplan yatrm, nesillere yaplm saylr. Bir gn bymesine ve en sonunda kendi yoluna gitmesine ramen baba iin de en deerli hediye ocuudur. ocuk, yllar getike kendini srekli dolduran bir hazinedir. Evet, anne-baba ve ocuklardan oluan aile amzn tehlikelerine ve problemlerine kar zrh olmaya devam etmektedir. Sadece ocuklarn deil anne ile babann da birbirine ihtiyac vardr. OLUMSUZ KOMA Yreime krdmler atld zemedim, zlmyor sultanm Yllar yl kaderimin hkmn Bozamadm, bozulmuyor sultanm. Yllarma tuzak konmu bir kere Gvenim yok haftalara gnlere Zamann tesbihi sald yere Dizemedim, dizilmiyor sultanm. Bu bendeki ln suya ars Fecir vakti yldzlarn ars Bu diyarlar gzel ama dorusu

Gezemedim, gezilmiyor sultanm. Bar umdum u yllarn kandan Kan dkld bulutlarn sandan Gk maviyi, gn iinden Szemedim, szlmyor sultanm. Sana dert dkmeye yetmiyor bir gn Kat bile msralarda tedirgin Vakit gece, kalem hasta, gz yorgun Yazamadm, yazlmyor sultanm. Dilaver Cebeci

10. GELECEE UMAK Erkek iin kadn anlamak, srl bir vazonun toprann knhn kavramak kadar zordur nedense... Kadn, erkei anlamay daha iyi becerir. O, duygu ve sezgileriyle daha abuk kavrar eini. Erkeklerimize yardmc olsun diye, stad Necip Fazl Ksakrek'in "Kadn" iirini almak istiyorum buraya: Kalp deil bir fikir Elmas sorgulu fakir Akta srr bakir Kadn... lde kaan bir serap Yn kementli mihrap Madeni som strap Kadn... Dipsiz hasrete tuzak En yaknken en uzak Tad zehrinde erzak Kadn... Bir iaret, bir misal Ayrlk remzi visal Allah'a yol bir timsal Kadn... En gzel ak iirlerimizi ona yazmzdr. O, kavuulas, yakalanamayas, kavuulamadka ycelesi kadndr her zaman ardndan kotuumuz. Akyla deli olduumuz, kendimizi yerden yere attmz, btn dertlere "eyvallah" dediimiz ve kaybedince beynimizi zonklattmz... Fakat elde edince, yani ona kavuunca ve yani srekli ayn at altnda ortak bir kader birlii etmeye balaynca neden deiiveriyor her ey? Deimiyor da, neden eski tlsmn yitiriyor? Neden gereklerle yzleince sevgi hicret ediyor gnl saraymzdan? "Bir kar-kocann tarttklarn grrseniz, kadn savununuz, nk kocann savunmaya ihtiyac yoktur, o her zaman hakldr" diye bouna sylememi Fannie Hurst... Kadn anlamak, dnyay anlamaktr ounda. nk onlarla birlikte kurarz geleceimizin mutlu yuvalarn.

Erkei anlamak da nemlidir ama bir o kadar da gtr. Erkek, anlalmamak zere yaratlm gibidir adeta. nk o, btn dorular kendinde toplayan bir mknats kudretinde olduunu zannetmitir her zaman... Mutlu Bir Hayat in... Ahmet Muhtar Byknar'n "Hayat Kitab 3-Grevlerimiz ve Sorumluluklarmz" isimli eserinde, "Mutlu Bir Hayat in Yedi t" bal altnda benim de altna imza atabileceim grler sralanyor. Onlar ana balklar altnda sralyorum burada: 1- Beraberimizdekilere kar uyumlu, olumlu, lml, mtevaz ve sevecen olmalyz. Dik kafal, kat yrekli olumsuz, bencil kibirli, ask suratl ve merhametsiz olmamalyz. 2- Her zaman, her yerde Allah ile beraber olmalyz. 3- Meclislerde yarar salamayan konumalar yapmamalyz. 4- Ktlk yapanlarla karlatmzda, karlk vererek onlarn seviyesine inmemeliyiz. 5- Takva yolcularndan olarak -Peygamberimizin yapt gibi- ibadetlerimizi zenerek yapmalyz. 6- Bir yandan da yaamamz iin mutlaka gerekli olan dnya ilerimizi hzlandrmalyz, aile bireylerimizi huzur iinde rahat yaatmamz ve geliri ile geinemeyenlere de yardmc olmamz iin helalinden daha ok kazanmann yollarn aratrmalyz. 7- Ahiret hayatmzda, Allah'n huzurunda hesaba ekilmeden nce, her gnn sonunda gnlk hareket ve almalarmz kontrol ederek kendimizi hesaba ekmeliyiz. Bugne Bakarsak... Hayat devam ediyor. Hayat ikame ettiren gerelerin says hzla artyor ve ihtiyalarmzdan daha fazlas daya-tlyor her gn bizlere. Mutlu olabilmek iin o kadar ok sebebimiz var ki aslnda... Gzmz kapatp, aile saadetimizi hayal etmek, ok iyi bir evlilik yaptmz dnmek, ocuklarmz dnmek, onlarn geleceini dnmek, mutlu yallk dnemlerimizi, torunlarmz dnmek... nk, bize bahedilen bu hayat, bir gz alm kadar ksa, bir varm bir yokmu gibi olacaz. Var'la yok arasndaki anlara sktrmaya alacamz mutluluklar bizi hayata balayacak. Eer mutluluktan ve bu dolu yaamdan taviz verirsek, ne kalr ki elimizde? Mutluluun Heyecan Mutluluun ve heyecann kk ya da byklyle uramadan yaamalyz. imizdeki ocuu ldrmeden ve bymesine de izin vermeden oaltmalyz sevgimizi... Elimizde dnden kalan hznler varsa vazgemeliyiz onlardan. Bugn bir dnm noktas olarak kaydetmeli ve bundan sonraki gnler iin hazrlamalyz benliimizi. Ahlakszl, herkes gibi yaamay, herkes gibi dnmeyi ve herkese uygun kimliklerle ortada dolanmay bir nimet olarak kabul etmemeliyiz. Bu genel geer hkmlerin dnda, kendi ben'imizi ortaya koyacak farkllklarmz gelitirmeliyiz. Elimizde kalan btn deerlerin kymetini bilmeli ona gre ynmz tayin etmeliyiz. Gelecein Evlilii * Mutlu bir aile yuvasnn temel dinamiklerini oluturan sevgi ve sayg messesine nem vermeliyiz. * Eimizi ciddiye almal, onu anlamaya almalyz. * ocuklarmzn daha iyi, en iyi olmas iin btn gcmz seferber etmeliyiz. * Evlerimizi, bir snak olarak grmeli ve bizim iin tek mutluluk reetesinin evde yazlabileceini kabul etmeliyiz. * Gelecein mega-modern gibi grnen birlikteliklerini fazla ciddiye almadan, ynmz gelecee dnp gemiin deer yarglar ve kymetlerinden beslenmeliyiz. * ocuklarmz, bizden birer para olarak dnmeli ve kendi ideallerimizi onlarda grebilmek iin ocukluu ciddiye almalyz. * Televizyon gibi evlerimizin iine kadar giren baka dntrc ara ve gereten olabildiince uzak durmal, onlardan, ancak yararl olabildikleri lde yararlanmann yollarn aratrmalyz.

* Dnyay tanmak ve yorumlamak iin srekli fikir alveriinde bulunmal, elerimizin grlerine de deer vermeliyiz. * Kavgay bir kar yol olarak grmemeli, her zaman uzlama zeminlerinin olabileceini kabul etmeliyiz. * Salkl bir gelecein, salkl insanlarla kurulabileceini bilmeli ve kendi vcudumuz kadar, aile bireylerinin salklar ile de yakndan ilgilenmeliyiz. * yerimizdeki sorunlar eve getirmemeli, evdeki problemlerimizi de her nmze gelene amamalyz. * Mutluluu bir ideal hedef olarak almal, akn yceliine snmal, zaten ak olduumuz eimizi sevgiyle barmza basmalyz. * Eimize, ilk gnlerde olduu gibi, onu sevdiimiz sylemeliyiz. Hatta, onun yreini okamak iin bakalarnn yannda da ona sevdiimizi sylemekten ekinmemeliyiz. * Srekli eletirmemeliyiz. Yanllarn kkne inip, dorular bulmak iin yanl yapana yardmc olmalyz. * Evlilii cinsellik temeline oturtmaktan iddetle kanmal, bu konuda eler arasndaki hogr ve moral deerleri ciddiye almalyz. * evremize kar, rnek bir aile olmak iin bakalaryla yarmalyz. * Evimizi sevmeliyiz ve onun btn bakmlarn zamannda yapmal, eksiksiz bir ortamda hayatn zevkine varabilmek iin hayatmz yeniden tanzim etmeliyiz. * Takdir etmeyi bilmeliyiz. * Hayatn merkezine kendimizi oturtmadan, eimiz ve ocuklarmzla da bu ortak duyguyu paylamalyz. * Aile bireylerinin baars ile vnmeli ve daha iyisi iin onlar tevik etmeliyiz. * Sevgiyi srekli canl tutacak srprizlerden kanmamal ve gerekirse, hayatmza srekli heyecan katacak yeni becerilerimizi kefetmeliyiz. * Evlilii, insanolunun hayatta verecei en nemli ve son ortak yaama karar olarak deerlendirmeli ve onu mutlu bir dzlemde yaayabilmek iin elimizden geleni yapmalyz. * Hayat, nasl yayorsak, yle kabul etmekten baka aremizin olmadna inanmalyz. Naslsa yle... Bize nasl uygun grlmse yle... Daha iyiye layz, daha iyisini yapabiliriz diye fazla eyler istemenin mant var m? Ya elde edemediimiz zaman btn mutluluklarmz zehir etmeye hakkmz var m? yleyse, elimizdekilerle yetinmek ve daha iyiyi kurabilmek iin mantkl bir alma dzeni iinde kendimizi gelecee hazrlamalyz.

OKUMA PARASI SZE SIINANLAR N

Bu blm, tamamen serbest okumay sevenler iin hazrlanmtr. Bundan muradm, hayata yn veren veciz szlerden bir demet oluturmak ve evde, iyerinde, okulda, arabada velhasl, her gn olmamz gereken yerlerde, gemi ve gelecek muhasebemizi yaparken, evrensel deerlerle kucaklam bu altn deerindeki grlerle yo-lunuzu aydnlatmaya almak... Bu szlerin her birini kesip, byk puntolarla dizdirebilir, ehrin her yerinde el ilan gibi databilirsiniz, ereveletip einize dostunuza hediye olarak verebilirsiniz, ocuklarnzn eyizlerine koyabilirsiniz, eer eitimci iseniz, rencilerinize yaanm hayatlar, rnek insanlar hakknda bir eyler sylemek istediinizde bavuru kayna olarak kullanabilirsiniz, einizle mnakaa ettiinizde bu szleri bir kar taarruz olarak ona sunabilirsiniz... Hayata anlam katan ve olumlu olma durumumu ortaya koyan bu gzel szleri 6 ana balk altnda topladm: 1. Sevgi zerine 2. Evlilik zerine 3. Kadn zerine 4. Erkek zerine 5. ocuk zerine 6. Mutluluk zerine 1. Sevgi zerine: * Hayat, sevgi ile balar ve sevgi ile devam eder. (Madam de Scudery) * Sevgi, tabiatn ikinci gneidir. (Georce Chapman) * itin ey yarenler Ak bir gnee benzer Ak olmayan gnl Kat bir taa benzer (Yunus Emre) * Sevdiin insan ll sev, olabilir ki, gnn birinde sana dman olur. Dmanna kar da ar gitme, olabilir ki, gnn birinde dostun olur. (Hz. Muhammed) * ah bile sevgiye kuldur, kledir. (Mevlana) * Seviniz, insan hayatnda bundan gzel bir ey yoktur, sevgi devaml bir mutluluktur. (George Sand) * nsanlara giri yolu gnl yoludur. Sevmeyen insanlara kendisini sevdirmeyen bir insan, insanlara bir ey anlatamaz. (Abdlaziz Bekkine) * Gzel bir ruha ak olan, hayat boyunca sadk kalr; nk sevdii ey ebedidir. (Plato) * Ak olmayanlar, mkemmel bir erkein sradan bir kadn yznden niin strap ektiini anlayamazlar. (Marcel Proust) * Benlii hor ve hakir klp, insan ykselten ak ve sevgidir. Onsuz btn beden tamahtan ibarettir. Tamah ise alaltandr. Sevgi ve efkat insann, fke ve efkat ise hayvann temel hasletleridir. Sevgide gne gibi, kusurlar rtmede gece gibi ol. (Mevlana) * Sevgi, her zaman kollarn ak duruudur. Sevgi iin kollarnz kaparsanz kendiniz dnda tutacak hibir eyin kalmadn grrsnz. (Leo Buscaglia) 2. Evlilik zerine: * Hayatmda rastladm bahtiyar ailelerden hi birinin ne gzel denmi salonlar, ne kuyruklu piyanolar, ne gm sofra takmlar, ne atlar, ne ara balar vard; fakat bu insanlarda maddi yokluklarn yerini, manevi deerler doldurmutu. (Charles Wagner) *inizden evlenmeye gc yeten evlensin. Zira evlenmek gzleri haramdan daha ok korur, zinadan daha ok muhafaza eder. Gc yetmeyen kimse ise oru tutsun. nk orucun ehveti kran bir hassas vardr. (Hz. Muhammed) * Akllca bir evlilik yapmak istiyorsan, kendi denginle evlen. (Ovidius) * Her eyde olduu gibi, evlilikte de i rahatl zenginlikten stndr. (Moliere) * Kocalarn dtkleri en byk hata, evli olduklarn unutmalardr. (Lady Effingham) * Geim korkusu yznden evlenmeyen bizden deildir. (Hz. Muhammed)

* Kadnlar ok iyi bilmelidir ki, ne kadar boyun emi gibi grnrlerse, kocalarn o kadar iyi idare ederler. (Michelet) * Kzn iyi bir evlilik yaparsa bir oul kazanrsn, yoksa kzn kaybedersin. (George Bernard Shaw) * Kadn, gzellii iin alma. Gzelliinin kendisini felakete srklemesinden korkulur. Kadn mal yznden de alma. nk servetinin kendisini azdrmasndan korkulur. Ancak dindar olan kadn al. (Hz. Muhammed) 3. Kadn zerine: * Kadnlar zayf, ama anneler kuvvetlidir. (Victor Hugo) * Her iyi kadn, erkek iin mukaddes bir kalkandr. (Halide Edip Advar) * iek, koku vermek; ate, stmak; kadn da mutlu etmek iin yaratlmtr. (Gardony) * Deeri, gzelliinden uzun sren pek az kadn vardr. (Hz. Muhammed) * Kar-koca arasndaki ilikiler gzellikten ziyade, dorulua dayanr. (Balzac) * Bir kadnn sevgilisine syledikleri, rzgarlarn ve hzla akan sularn zerine yazlmaldr. (Catuli) * Bir erkei terbiye ediniz, bir insan terbiye etmi olursunuz. Bir kadn terbiye ediniz, bir aileyi terbiye etmi olursunuz. (Fannie Hurst) * Hayr, gzel ve parlak yzlerde araynz. (Hz. Muhammed) 4. Erkek zerine: * Bekar bir erkek, son saniyede daha iyisini bulan kadnlarn bir hatrasdr. (Anonim) * En olgun erkek, ahlak en gzel olan ve ailesine kar ok ltufkar davranandr. (Hz. Muhammed) * Baarl erkeklerin kurduu aile hayatnn gzellii baka hibir eyde yoktur. (Oscar Wilde) * Yiitlik, yalnz kendini deil, bakalarn da dnmektir. Gerektiinde toplum iin skntya katlanmaktr. (Biruni) 5. ocuk zerine: * Evladn babasndan alaca en gzel miras, iyi bir tahsil ve terbiyedir. (Hz. Muhammed) * ocuk, dnyann en byk mutluluudur. (Dostoyevski) * ocuk, fakirlerin servetidir. (Thomas Fuller) * ocukluunu tam anlamyla yaamam insan, kolay kolay tam insan olamaz. (Hlderlin) * ocuklar, btn zellikleriyle milletlerin milli karakterlerini aksettiren varlklardr. Onlarda dalgalanan topyekn eri ve dorular, milletlerin ruh haletinden akislerdir. (Dahhak) * Bir ocuk stle ve vgyle beslenir. (Lamb) * Kendi ocuunu bilen baba, akll babadr. (Shakespeare) * ocua kk eylerden zevk almasn reten, ona byk bir servet brakm olur. (Etienne Gilson) * ocuklarmzn karnlarn ve zihinlerini doyurduumuz kadar ruhlarn da beslemeliyiz. (Michael Marshall) * ocuklar ve genler, yksek duygularla coup ahlanacaklar bir iklimde yetitiriliyorlarsa zihni ve fikri durumlar itibariyle diri, ancak fazilet itibariyle de rnek olacaklardr. (Fethullah Glen) 6. Mutluluk zerine: * nsan, mutluluun en byne ancak teki insanlara iyilik yapmakla kavuabilir. (iero) * Mutluluu ihtiraslarda deil, kendi kalbinizde arayn. Mutluluun kayna dmzda deil, iimizdedir. (Tolstoy) * Mutlu olduumuz kadar iyi oluruz, ancak iyi olduumuz kadar mutlu olamayz. (Oscar Wilde) * En mutlu insan kimdir? Elbette bakalarnn mutluluundan pay karan kiidir. (Goethe) * En mutlu kiiler, yeterince mutlu olmayanlardr. (Grbz Azak)

* Mutluluk, ak glnn kokusu, ak kandilinin yaylan , ak annn sesidir. (Frank Crane) * Baz mutluluklar, d yz iyi, ii ykk bir binaya benzer. (Hersekli Arif Hikmet) * Mutluluk, bizim dileimiz ile Allah'n bizim iin diledii eyin bir araya gelmesiyle doar. (Claude Roy) * ster kral, ister bir kyl olsun, dnyada en mutlu insan evinde huzuru olandr. (Goethe) * Mutsuz insan, bakasnn acsyla rahat eden kimsedir. (Sadi) * Mutluluu tatmann ve onu korumann tek aresi, onu paylamaktr. (Byron) * Sadece mutlu olmak istenilse, bu kolayca baarlr fakat biz teki insanlardan daha mutlu olmak istiyoruz ki, bu zordur. nk biz, bakalarn olduklarndan daha mutlu sanyoruz. (Montesquieu)