Shpatat Ne Lulishte PDF

SHPATA N LULISHTE
ABDYLAZIS ISLAMI
http://www.dielli.net
POEZI E SIMBOLIT T MENDIMIT T VISIT DHE E FILOZOFIS POETIKE T UNIVERSIT Me kt vllim poetik me titull Shpata n lulishte t poetit Abdylazis Islami shnohet gjithsesi nj ngritje e re ideoartistike letrare dhe estetike e subjektit poetik si n planin individual krijues t ktij poeti, por kjo do t ket rrezatim avancues edhe n mbar poezin e sotme shqipe dhe m gjer. Ky vllim me poezi prbhet nga nnt cikle tematike e motivore, q si struktur e trsishme e ktij libri rrumbullakohet me idet e realizuara t simbolit t mendimit t visit dhe t filozofis poetike t universit. Jan stisur n kto vargje shqetsime dhe vibrime shpirtrore me rrnjt e ngulitura thell n tokn e vendlindjes dhe ato ushqejn trungun dhe tr pemn e mendimeve q projektojn deri n prmasat e universit me nj gjuh dhe sintaks origjinale poetike t nj stili t mvetsishm t Abdylazis Islamit. I tr figuracioni, harmonia e brendshme strukturore poetike ndrtohen prmes nj prvoje t pasur nga ky autor, duke krijuar ksisoj nj sistem poetik me kode t menduara dhe t realizuara poetike. Deprtimi prtej velit metafizik filozofiko-poetik sht linj prshkuese q metaforn e bn t jet me m tepr kuptim apo nocion t nots poetike pa ekuivoke t rastit. T gjitha kto grshetohen q t shprehen her-her edhe me nj alegori e ironi t holl, e cila nuk vret rnd, por ajo prvlon dhe djeg brendin e subjekteve lirike t s keqes. Marr n trsi, poezit e ktij vllimi poetik kan nj renditje t menduar mir npr cikle, si dhe kan renditje kuptimore ndrlidhse brenda cikleve. Gjuha sht e pasur dhe ka nuancat e veta origjinale me nj laryshi sintagmash poetike por q kodifikohen bukur me idiomat e freskta dhe origjinale, t cilat kan mbshtetje n burimin e tyre popullor burimor. Mr. Ramadan Sinani Tetov, 26.09.1993
I OAZA E FLIJIMEVE
NOCTURNUS N OENEUM
1
TPF FPT
1. Artati 2 buron nga syt e mi E nj zhaurim e njohur n hapsir Rrkllehet npr rrpinat e kohs: Tokn e dridh nn kmb Dhe qiellin e prplas mbi kok.
TPF FPT
T'i jepet jet t zshmes, T'i jepet z t pazshmes. Kujtimi e v n dor masivin e shekujve Dhe djeg zjarri i vetdijsimit. Si mund ta ndjesh ndryshe Respektin ndaj t dashurs N t t padashurn, Q ndjell karkalecat e zjarrit?
2. Prbuzet parajsa q lind nga lavdet, N ajr farsat e pajetuara ende Do t'i thithsh nj nga nj Dhe do ta jetosh t paprjetuarn. E do t bindesh se guri sht i flashkt Para dimrave t gratht Q t kan krthnezur Nga prushi i akullit. Duart e nnave kan prkundur Me tingujt e ndjeshm t ninullave Me pura n buz, Me hal n sy, Gjkundi pran Oeneumit t Paionve T cilin e prkdhel Artati shkumues Q zbret lodhshm nga Skardi 3
TPF FPT T
1
2
TP
PT
Oeneum-mi, ose si e ka quajtur populli ndryshe Qenej n mileniumin e par para ers s re Tetovn e sotme. Artat-ti - lumi q e ka prshkuar Oeneumin (Qenejin).
I Skirtarve 4 t ngarkuar rnd

TPF FPT
Me qiellin n shpin Dhe brengat e shpatieve n zemr. Skirtart na e lan prushin n dor Pr di t paarritur, t mos harrohet Si bhet prpjekja t harrohet dita Q s'sht e plqyeshme pr shumka.
3. Ditt ters kan mugulluar npr shekuj E jan brumosur n frymmarrjen E kujtimeve t rzbitura Me mavijosje sysh, Pr nj pritje Q nuk i soset lmshi. Prej kohsh katarz shtrydhen plagt, Shpalohen varret e katandisura, Zbulohen lapidart pa u br homazhe, E numrit t tyre nuk mund t'i dal zot lapsi, Sa mund t'u dal yjeve n qiell, Ose rrs s shndosh n fund t lumit, Ku gatuhet ndrra e qndress, Ku prjetohet menuria e durimit, Ku mbijetesa i jep lng jets. Sa m larg keqprekjeve, Sa m larg keqndjekjeve. Kmishn e qiellit e vesh nata Dhe shitet pr korife t rrall Stolisur me gur t mueshm Q shklqejn t gjall e t prjetshm, Duke na pshpritur Pr gjenezn ton t lasht.
4. Genti s'diti sa e moi Skirtari Skardin, As sa peshoi Oeneumi n'Pollog: N kraharor hnn nuk ia pa, Mbase as diellin n ball 3
TP PT
4
TP PT
Skardi (Scardus) - mali Sharr mbi Tetov n kohn e ilirve. Skirtar-t - fis i vogl ilir q i ka takuar vetm Skardit.
E rrafshoi me zjarr e katapulta Dhe, q ta pagzoj me emr tjetr themelues, Prdori tet hovet e tij n Aren Q ta emrtoj prjet me emrin Tet'-hov Dhe shkeli npr gjak t kohs E npr kufoma baladash e legjendash E u smur pr vdekje Nga mrzia pr t vllezrit Q ran t gabuar, t shmtuar, Pse nuk qen bashk me labiatt n nj ndrr t prbashkt. Se kush i tha t prdorte barrat shruese, Lulja Gentiana qe amalgam pr shndetin e tij. Gentt e Gentianat lindn ndr Skirtar Q t anatemohen prindrit e tyre n pakohsi. Paraku q jetonte me frute t gatshm, Shpiku nj prrall pr emrin e qytetit Dhe u prpoq ern e vet ta njsonte me t tijn. T plqen n kt rast mashtrimi T'i mbushsh vesht me shindr Dhe syt t'i mbulosh me duar? Shekulli yn sht nj kales e ngusht Npr dendsit e fjalve t pamatura, Si frika, si rrena, si prgjumja e guximit Npr ditt e paprkufizuara n'logjik. 5. N gji t lumenjve peshqit alivanosen, N gji t qiellit zogjt prpliten, N kraht e jets bohet e trastat e rnda T mbushura me lutje Dhe thirravaje fmijsh Deri prtej kodrave ku bren miza hekur. N Golgot t diasporave - aneknd Nga poli n pol Dgjohet nj z mallngjyes T cilin e prgjon vetmia e stepur. E n horizont, gjkundi, Buthtohet shtpia E qulluar nga shiu i nxeht I mrzis s gjat
N t cilin lahet brenga pr jetn Me antar t ndar, Me shpirt t mpir, Me shpresa t mugta, Me vullnete t papara pr rrojtjen, Me zemr t shtrydhur n mes kodrash, Me ardhmri t mjegulluar.
6. Oeneumi pas tet hoveve e ndrroi emrin, Kurse n histori edhe ndrra e vdekshme Me qindra e mijra her E ndrroi pamjen e vjetr me t ren, Duke ushqyer t vetmen dshir Pr martesn e Gentit Me Euridikn e Paionve, Pr t par jetn biri i tyre Dritoni N ditlindje t'i loznin Skirtart E t deheshin N dritn e shpress s mir, Q t pikas se n kaorret tona Prkundet ndr kng dashuria. Dhe n ne llamburit drita e nurit, Apo mbase n zemr rritet brinci Xixat e t cilit shkrepin n sy Dhe dridhet paraku hidhrak Q ndrton avenirin npr deg. E deti i ri q rrudhet Nuk plaket nga mosha, Po nga kapriet,
Nga dshira pr t qen vetjak Si meduza gllabruese, Si peshkaqeni i dehur nga fuqia Me koh t pangir kurr Glltit atomet e jets Shkputur nga prona e detit t vjetr Q ruan n gji dashurin e pamatur Dhe n kujtes mbamendjen e kthjellt, Pr t'ua pshpritur n vesh krkesat
Pr bashkimin e bukurezave, Pr hnn e prbashkt e t plot Dhe n pemn e saj sharton prjetsin Me kujdesin e devotshm T duarve q shtohen! 7. Oeneumi me bukuri t tmerrshme, Deri n themel u rrafshua Nga dora e birit t gjakut t vet, Me emrin e ri arkaik jeton N pafundsin e pritjeve T mbarsura me dshira Pr jet t lir... Nj z i ngjizur, ja, Duket se thrret?! (2 nntor 1990)
NDRRAT BULOJN N EL DORADO
1. Me dashuri hipa n maj t lart T Sharrit, si Homer n maj t Parnasit, Ai m shikoi nj grim e m njohu Nga dora dhe fjala e ngroht, Nga shpirti dhe nga qenia ime: - Ti m je nga pjest e mia Q m'i kan prdhosur hajnat antik M tha e m pranoi n vargun e Ilijads, Mori frym leht ai korife Dhe n nj gjuh t Evrops, Pr nj shtje sensacioni, Citoi bindshm: - The eagle in air 5 . Buzqeshi nga zemra e vajti t falej N qendrn e orakullit t Dodons.
TPF FPT
2. Dikur vajtm, t etshm, pas gjakimit ton Q njherit t shihnim me kureshtje, Sesi ndrrat bulojn n El Dorado E sesi lumi i jets ec me brufullim. U futm madje n njri-tjetrin Asht e palc u bm me gjurmt e leshta, U shndrruam n dashuri e prjetsi, U shprehm pr mirtakim e mirqenie Dhe me syt filxhan u ftuam gjithkund N hapsirn e lasht t kngs son T plagosur rnd me tri shpata! (1989)
5
TP PT
The eagle in air - shqiponja n ajr (ang.) Kjo sintagm gjat shekujve t shkuar ndryshoi, duke i rn disa shkronja q t mbetet fjala ILIR. Iliria e hershme sht quajtur shqiponja n ajr, pr shkak t pozits gjeografike dhe etnike: kokn e ka pasur n Egje, kurse bishtin - n Baltik; njrin krah n Bjeshkine e tjetrin n Karpate (A.I.)
10
HOXH VOKS 6
TPF
FPT
/Me rastin e promovimit t librit MENDIME/
N Mendimet e Tua shoh natn e detit Me ishuj t ndar e prndar: N vesht e tyre shprlahet nj z Dhe n syt e tyre, errsira e kohs, Me heshtjen e vdekshme mbi supe, Sikur don t buas me tr detin m. Aveniri i fisit Tnd sht dshira Jote Ende e paplotsuar, ende e paniveluar, Por n qiellin e tij lvizin yjet Q tufa-tufa t futen ngadal n ne, Pr t na e selitur nurin n shpirt Dhe emri Yt lavdish t rritet prmbi re. (30 shtator 1991)
6
TP PT
Rexhep Voka (1847-1917)
11
OAZA E FLIJIMEVE
Oaza e flijimeve Me gjarprin pran Dervish Cars, Osman Daci e pa gjarprin Sesi i kaprcente nn kmb, Ose Kelmendi i shikonte kta Npr nj unaz toke: Do ta ha gjarprin Q ta shoh skajin e bots. N oazn e flijimeve Qe shenjtri Os Kelmendi, Osman Daci qe analitik I ngjarjeve pa gjuh, Kurse Dervish Cara Fytyr e sprovave t rnda! N oazn e flijimeve Kmbt qen t lehta, Mngjesi qe ritual I gjrave t shtrenjta. Oaza e flijimeve Kt emr e fitoi nga guximi yn, Ky emr i mbeti nga ushtima e maleve Sa pr t planur dreqi, Sa pr t lehur qeni i artur. N oazn e flijimeve Q simbolizonte lashtsin ton, Ekzistonin gjrat q binin, Q rrklleheshin, Po edhe knga q e lvdonte Os Kelmendin e mirsis Dhe legjenda pr t vrtetat Q lindnin t mdha Nga Dervish Cara me shok. Oaza e flijimeve Qe parajs q digjej, Qe rrug q onte Nga dritat e jets son Dhe prpjekje solide Q kurorzohej me dafina. Oaza e flijimeve
12
Ngreu padin Kundr gjunjzimit t prdhunshm T pamendsis s kohs Dhe njhersh t ohej nga balta Me emrin e heronjve t vet Me t cilt do t himnonte Prlindjen e liris Dhe ngadhnjimin e Fisit Epokave t prjetsis. (1987)
13
TRIPTIK
1. Mbi grmadhat e reja T nj qyteti t lasht, Ku ohen t vjellat Nga fjalt pise - nga sharjet, Ku ndrrat e gurta rrnohen Si kulla prej letre (Q nga pragu n prag) Nga kuedrat e elikta T kohs son t prdhosur Q i ndrsen gishti I dors s prlyer me gjak, Fmijt lott e nxeht I kullojn mbi grmadha Dhe nj transparent Bartin buzagaz Pingul me rend T ksaj Toke jemi! 2. Nj klas fmijsh T fundosur N gjolin e pikllimit N nj fshat lashtor rreshtohen N krye t nj mizrie njerzish T plagosur n shpirt, E mbi supe bartin Tokn e Qiellin, N kurorat e prmortshme Shkruajn me gjak: Njmbdhjetvjeari, Afrim Prebreza, Kufi i vuri kohs Me shum mocanik martir Dhe hapsirn prjetsoi Me gjakun e vet t dlir, T ksaj Toke jemi! 3. Gjkundi sofra nuk shtrohet Pr fmijt e fisit tim, Atyre u rrmbehet
14
Nj pjes jete Nga duart, nga goja E mbase u thuhet: Vdisni ju, bre, Q t rrojm vetm ne! O, t gjitha i kuptojm, Po si s'i kuptojm, more! I kemi ditur bile Edhe kur vdiqm me mijra E varret na mbetn virana Pa emra, Pa nishana, Po megjithat T ksaj Toke jemi! (5 qershor 1991)
15
ME TRAP NDR VAL
Mbaju qiell pr nj tok, Mbaju tok pr nj qiell, Mbaju popull binjak me diellin N kt Breg me tufa lulkuqesh, Me kt shpirt me plag t'egra: Hije t'ka mejtimi n'ball Dhe ai duf q n'zemr t'kall. E kur besa e pajtimit Para bjeshkve t'fjalve t'matura, T marr flatra prmbi plag, Shpejt ndasia e shkatrrimit Vdes, e lind nj jet pa skaj Rreth e rreth me kngt n'gji Q shrbejn pr dashuri, Kan ertimn njditzaj! Ajo dor q helmon lulet M t bukura t gjirit ton S'mund t'i doj as t vetat, Pse s'ka zemr e as shpirt, Jeta e saj s'e ka t'zon Deg pa lis sht n pron, Qimen e ujkut e ka fis: Ajo i ndrrohet, po hija kurr, Virtytin mllefi ia stolis! Gjithmon lisat me big n'deg I nget rrufeja shpesh e rrall, Ku nj mall nga nuri shkrep E nj zemr frymon n'kep, Ku nj avull del nga ndrra E nj kandil e ndez zgjndrra N'guask kmbngulse t'u jap jet T'i mbijetoj, duke u djegur Mbi rrug t'madhe t njerzis, Bashk me Agun t'i ngrohin vatrat Q e bartin malin n'kok Me kmb t futura thell n rr, Thell n rr n kt Tok.
16
Mbaju tok pr kt kok, Mbaju qiell pr nj diell, Mbaju popull rreth e rrotull, Q kur linda bashk me qiellin Vetm n'ndrr e krijove diellin! Para teje e ke detin, Po ki kujdes me trap ndr val: Nj gabim nj shekull s'vlim As ia del e as ia fal! (12 qershor 1990)
17
II DUKE NDENJUR MBI SHKMBIN E VENDLINDJES
19
AMANETI
Shkmb i dashur, po ta l amanetin tim: T flassh pr mua, pr zjarrin q kam N zemr, pr ndrrat, pr shpresn, Pr diellin gri q nuk m shuhet n gji. Poezin e kam ninz, t mos ma lndosh, Shpirti im sht zog q cicron n t. Te ti e nisa fjaln dhe kngn e par, Erdha t'i them mbase edhe t fundit. Besom, nuk kam ndryshuar as me ndrra, As me vizion. N vargun tim ka pranver N vazhdime. Shtat zemra regtin n t Pr jetn, pr kngn, pr poezin e re.
21
POEMA E PANIT
Lisa, lisa, lisa - lisnaj. Nj koloni lisash I ngroh afrimi, i ftoh largimi, nguliten. Njri-tjetrit krahun ia kan hedhur mbi supe Dhe prgjojn pshpritjen e plymit cicrues. Lisa dhe qiell. Qetsia pllet. Puhia lozonjare I v n lvizje gjethet deri n harrim. Ndodhin udira, kumborzim, ndrra shum: Thuret poema m e uditshme n botn e Panit. N mbrmje enigm, n nat rebus, n agsholl Merr fund zgjidhja e tyre te Kroi i Suls. Secili nga lisat ka trofe qafore inxhish. Rrezet thyhen n pika vese. Spektr ylberash.
22
FYELLI
Ktu kaloi nj un syrrush dhe ma dha Fyellin e Panit, pr t'ia falur rapsodit. Askush nuk kaloi me diell n gjuh, M mbeti porosia t plaket n mua. Ai fyell udirash kujtimet m'i prpushi Pupagjel n zjarr ndjenjash trazuar. Pas Gjergj Elez Alis i rash fyellit, Malet e ndrruan pozitn. E rapsodi Mori porosin e vet. Mbi shkmbin tim Vrejta fshehtsit q s'i pa ajo dit: Shfletova fletoren e imagjinats sime Me t dhnat e prditshmris lmsh.
23
NDRRA E SHITUR
Kur s'i vjen uji burimit, shtat male Dalin n procesion, pr ta lutur shiun Me kukull. Dita strupull fut kokn thell N shuplaka e shuplakat kan formn E varrit, pr astin e ikur nga vetja. Ai q e di se ku e ka fshehtsin gjuha E zjarrit t ferrit, e marrin shishe E ven mbi mur! Kukulla e shiut bn roje, Ret n et e lajn me fontana zjarri. Krpudhat dalin t ven n dafrung. Shfrenimi arrin kulmin e tradhtis, Knga nuk sht m, shitet ndrra. Zi.
24
KUSH THA
Kush tha se rrufeja flijohet vet Pr bimsin e thar t fushs? E megjithat - ja, po digjet fusha! Rrufeja nuk e sjell shiun, shiu E sjell rrufen, pr ta therur Ren e zez me thika t mprehta Zjarri. Hip n kup t qiellit, Rreh gjoks pr bimsin dhe tinz Krihet me krehr t rinj prej ari. Ezopit i ngjesin bishta t rinj Dhe nj pal brir t mpreht, Lulja e shpats qesh mbi mur!
25
LOJA MBI THURIM
Dy gjela n nj thurim kndojn E knga e njrit digjet flak. Prralln e Cung Lapushs s ri S'e paskit ditur se sht shyt Me tri kok maj plehu n lm! Thurima ia bart kngn gjelit Q npr kurt shtit gjithandej, Fijet e kashts ia zn kmbt. Knga e djegur kndon m bukur Nga hiri i vet, knga e thurims Kputet n bel nga dshprimi Dhe thurima e friksuar dridhet.
26
LLAHTARIA
Krokodili e mirsia prqafohen: Krokodili qan e mirsia preket. N ekstaz t thell krokodili Mirsin e glltit nga dashuria. ndrra e prralls sht ferra, Prralla sht historia e ferrs, Q n gji ruan nj lule gri Dhe nj gjarpr t larm nn gur. Ferra e ruan n gji prralln, Gjarpri nn gur ruan lulen gri, Dashuria e rrejshme glltit urtin, Gabimi nuk vjen dy her n der.
27
QNDRESA
Qndresa prflaket qiri rrugkryqeve T fatit, end plhurza t bardha Me fije ardhmrie. Ajo nuk sht gur Pr ta vn n mur, digjet deri n hi, Prej hirit buron nur. sht shteg Pritjesh pr nj mrekulli, viadukt Ylberor n nj dashuri. Nuk vdes, I vdesin ndrrat; natn e therr berr Pr nj Dshir mbi t gjitha tjerat. Dy her s'sht si shihet nj her, N shet realitetin pr synim t ri, Ka shtat fshehtsi pr simbolin e vet.
28
BESA
Kndit t lavdis ec mashtrimi; Kndit t mashtrimit udhheq Floriri. Mandej n hijen e vet Mbshtetet syelsia. Argusi lind Pr s dyti n yjsin e brthamave T plota. U tha se u tha: engjjt Besojn aq shum q t psojn N mosbesim. Qeni besnik friksohet Nga pitekantropi, t mos e kafshoj: Mbetet invalid pr tr jetn. Nj pal bigza (pr kmb e duar) Kushtojn nj shekull e fjiu...
29
ENA E BRISHT
Guri ka zjarr dhe n zjarr plcet; Zemra ka zjarr dhe zjarrin ndrpret. Zjarri e guri u mpin, cili seku T vete. Detin e ka shtruar stuhia, Stuhin guaska e mbyll n kuti magjie N fund t detit. Zjarrit t madh T dallgs brigjet i prballojn Me akull nemitjesh. Trheqja e saj Hnsins do t bhet me strkala Dhe do ta gjej t thyer enn e vet T brisht. Nn lis me plis kavallt Bisedojn pr famfaret n horizont.
30
NDRYSHIME
Nipi i Cen Lulit, me engjll n gjuh, Pinjoll Lulin e merr nnsqetull dhe fjiu E shtit n koh. N barkun e fjals bart Fetusin e ardhmris. N zemr dashurin. N shpirt i rrotullohet nj gur i rnd Brengash me bajrak. N dy pika lot n faqe I shihen dy bot: e gjyshit dhe e babait, e vetja e el n nj lule, q ndrron Dorn e atdheut n ball t vet dhe lumin Npr t cilin shikohet qielli. Anija e re Lumore ka emr. N t udhtojn yjet Q nga njri n tjetrin skaj t atdheut.
31
DHEMBSHURIA
Veshur e ngjeshur me pancir ari macja E kashts, me ferra n gjuhn shpat E shpata se pret. N'intervale kashta Prjashta: me hn tjetr n zemr, Me diell tjetr n ushulla. Hna e vet Dridhet n nat, dielli i vet se ka Krahun e djatht. Klluka e kashts kokoriz, Nuk an kok pr pancir t shtrenjt. Kashta nga jasht vjen me rrug n sy E me eshtra n trast. As qeni, as gjeli Hijen s'ia matin. Dy zgavra n lis Shikojn n thellsi t kohs s vajtur.
32
MKATI
Lis Bardhi paguan dy her: nj her Pr t vrtetn, t dytn pr kotsin. E vrteta ia sjell at q e detyron, Kotsia paguan pamundsin e tij. Dshirat i ka mikroplanet; nuk ka hund; Gjith ka ka, ka vetm n kmb. Shpresa e tij sht bot fare e errt, Kt e di instinktivisht. Rrshqet prapsht E shikon para. N rrugn e tij gaforja Se mon brthamn e plot, po xhepin. Bn rrug tepr t gjat deri te hiri E zjarri hijen s'ia djeg pr levrdi.
33
PRUSH NN KMB
Klluka dhe zogzat e prkdhelura plot naze; Gjeli ua shton puplat, ua stolis, i sqimos. I duan zogzat e veta. U japin hapsir pa fund Dhe ndrra xhepi burim. Hingllojn mzat T mos u dal kush para. Shtat kodra i rropin Me uturim. Gjeli e klluka fryhen rrshiq. Kur e arrin kulmin e vet, ua nxjerrin syt Zogzat me shklqim. Verbrimi lind e rrit T verbr. Dashuria q prodhon ulok n koh, Virtytin e akris dhe syt e tij vrasin Me brirt e dashuris s pamatur n dashuri. Qelizs atomet i dhurojn prush nn kmb.
34
LAMTUMIR
Pllumbi e vida n shtat me flor e gur: Pllumbi se di, vida se di. Heroina skulptor Me dalt e majth ua grimcon ngadal gurin, Shohin ndrra se jan princ e princesh. Dshira s'sht e tyre n fillim t rrugs Me ferra. Gjaku i tyre i tradhton me porosi! Dhelprs s'i duket bishti. Parajsa kundr Lmsh e lmsh i mbshtjell n ferrin e vet. I elin syt, shohin se jan torzo nazike N ambient t bardh me gjuh t shkurtuar Pr fjal ngushllimi. Dy lumenj rrjedhin E fusha thahet. Stin e flors, lamtumir!
35
N GJURM PAS ORFEUT
Orfeu ka ikur gjkundi n mal, n fush, Te ndonj rrip toke, pr t'i mahnitur zogjt. Zri i tij s'sht ktupari. sht ulritja e luanve bredhs. Garritja n dritarez, N podiume. Orfeut ia kam dhn vesht e mi T m'i ruaj nga rrokullima, nga ndrra e saj. Zri q m rriste s'sht m, m'i ruante Vesht nga shurdhimi, q m detyron ta krkoj Orfeun. Kini kujdes nga Orfeu i rrejshm. Fryn Era n ambientin e tij t rrejshm. Shkulet E ngulet lisi i tij. Marramendje. T vjellat Na e prkujtojn se nuk jemi m ata q jemi!
36
SHENJAT E MISTERSHME
N koh thatsire uji kthen te burimi vet Q t vdes. Un ia ktheva vendlindjes nj dit T'ia lmoj fjalt q n vesh ia thash dikur Mbi t njjtin shkmb n t njjtin kuvend. Natyr e njjt me pak njerz t njohur pr mua. Disa ose s'jan, ose n natyrn e sendeve galuc Jan br sende t palvizshme. Dikush fjiu sht prplasur n panjohsi t errt t bots. Qesh dhe pash. Disa her u nemita. Pikllimi M'i bri streh lotit. Jetn e mata me nj p, I cili ka skaje. N skajin e fundit jam un Me vjesht n gjuh, me pranver n zemr.
37
VAZHDIMSIA
Pran fjalve tona do t ulen fjalt e ardhme Me tehun brisk. Biseda do t prflaket gjat, Do t ket mirnjohje pr fjalt e vjetra Prijatare. Fjalt e holla do t futen n gjuh T ngatht, pr ta shkathur deri n infinit. Ezopi do t mbetet pa fjal n at rreth mitik Dhe Gte do ta prcjell lotin t mos i shihet N mes t t avancuarve. Prej nj burimi t ri Do t pin uj t gjith, po niveli do t jet I etjes, q shuhet me finesn e autentitetit. Dhe fjal pas fjale do t krijohet piramida Me sfing. ndrrs ngadal i vjen gjaku n buz.
38
PRKUSHTIMI
Ti breng m e keqe se brenga q ngrit, shtang N hirin e kngs. Sharjet mbillen, rriten Duke futur rrnj n vesh. Koh meskine Me goj t ara meskinsh, ujqr npr trar. Gjakun nuk ua fali pr ndrrat tuaja me duar Mbi zjarrin e trupit tim. Bliri im i mollt Ka nxjerr filiza t rinj. T qart e kan rrugn Edhe pa ju. Yjsis i rriten kuajt e Pegazit. Buzt i lpini e keni mbetur pa gishtrinj N dorn e fatit tuaj. Fat i thnshin errsirs Q ua shndrit rrugn e verbr! Kujtimi im E ka mngjesin e vet, i juaji kmbt a i ka?
39
ZBULIMI
Nj voglush me nj plakush maj gjuhe Marshon. Nj plakush me voglush n botn E ndrrave t tij. Tr ditn e shtitn Prej agimit deri n muzg. Voglushi tha: Mua s'm njeh kush, se ende s'kam lindur Pr kt koh. Plakushi atij voglushi N ndrra t veta dshiron t'i bhet nun; Nj bot e re mugullon nga syt e Argusit. Voglushi qesh nn mustakun q s'e ka, Shndrrohet n cicrim t nj zogu gri Q Lisnaja ende s'e ka par. Do ta njoh Vetm kur do t vij, pr kuptimin e saj!
40
DASHURI ME MRI
Aq e dua kt cicrues sa aq shum e kam mri, - I tha njri zog zogut tjetr n deg bliri. I dyti iu ngrmua: Po prse n zemrn tnde Gjith ajo dashuri ka shndrruar n aq mri? - I vetmi motiv, bre, sht pse ai cicron, E kam inat, haj ta vrasim, s'mund ta shoh! - Tjetri me pikllim t tretin e salutoi e zogut t dyt i tha: Ti na qenke i marr! - U grindn zogjt e blirit pr zogun e tret Q n rrug t vet fluturonte qet e qet, Pa i br keq askujt. Cicrima e tij jehoi Deri n fund, po fjala plag i mbeti prjet.
41
LULET DHE ERA
Duart e ers ledhatojn lulet n luadh, Shkmbi m nis pr te ndjenjat e mia T lodhura nga ledhatimi. Fjala e ndal ern Dhe duart e saj m lvaren urth n qaf. Nuk e di: hidhrimi i ers m ngulon, A ikja e dits? Shkmbi m mba me vete T ngujuar, m thot t'i bj shoqri, Shkmb t bhem pran tij n prjetsi. Ia jap zemrn time dhe ndrrn e shpress, Q t m lr t qet ta vazhdoj rrugn. Fitoj nj zemr tjetr nga syt e nipit Dhe nga kngt e mbess, plot limonti. (Gajre, 15, 28 gusht 1993)
42
TRIPTIK
(SHKRETTIR)
Rr, rr e prsri rr. Det i madh rre Pa asnj oaz, pa asnj zog, pa asnj gazel. N vallzim me rrezet e diellit t kallur Nga agu n muzg. Nata numron yjet q vdesin. do kokrr rre sht busull e pavulosur N detin verbues t shkrettirs pa cak. Nn rr - pafundsia, mbi rr - qielli gri, Rra n mes dy zjarresh nuk digjet me flak. Zogu e gazela krijojn oazn e uditshme T mirazhit ku, q nga burimi n burim tjetr, Ylberi krijon imazhin e peizazhit t passhiut, Shenj se mund t jetohet edhe me iluzione.
43
(VAZHD N DETIN E RRS)
Npr detin e rrs nj vazhd e proshtt Dhe anemban saj gjurm pa emr e pa jet. Hijet e paidentifikuara kan trhequr zhag Trupin e ndrrs, q mbijetohet durueshm N saje t qndress. Hijet amorfe e viktima I ndrrojn rolet e tyre. I mbijetuari Trheq pas vetes nj numr t madh hijesh ndrra, nga mundimi shndrrohet n martir. Kshtu ndodh, kur ndrrohen rolet fataliste Dhe hija hijes tjetr i bhet viktim. Liria N mes tyre mbetet me rolin e vet fiktiv. Jeta n ndrrn e viktims sht mirazh gri.
44
(OAZA)
Palmat dridhen n'uj e n to cicrojn zogjt. Q nga njra deg n tjetrn shihet pezhishka. Me ndrrn e zogut vjen edhe ndrra e zez E merimangs. Krokodili zhagas e trheq pr gjuhe Gjahun e gjahu i bhet shkop midis nofullash. Syt e zmadhuar t krokodilit q nga fundi I lumit ndjellin fundin e dits s fundit, Imazhi i breshks s ujit krenar del mbi uj. Bimt kan ardhur me ujin e uji me shpresn E udhtarit t lodhur. Oaza i bhet shtpi. Pema e pjekur i bhet ur e burimi i jep shpirt T mos e ndjej veten z i humbur n shkrettir. (17 tetor 1993)
45
VDEKJA E MITUR
E lidha gojn fort. Hundn e lash t lir, I mbylla syt me shami, pr t'u paluar kapakt; I drejtova kmbt e duart n pozit t drejt Q kufoma t marr form e hije pr tabut. Prita astin i qet, po kur m vajti mendja Te veprat e pakryera, q s'i kisha n rregull, U ova t jetoj me librat, sipas radhs q kan Dhe n fletore t'i l disa vargje prekse: Punova shum, o njerzit e mi, po jetova pak. T vdes nuk kam koh t mjaftueshme. E lus kohn T vij e t jetoj pr mua. Erdha n vete, Dola nga shtpia me vdekjen e mitur prdore! (23 tetor 1993)
46
III PSHPRITJE
47
LVIZJE
Aty ku ishe dikur m nuk je, Ku t krkuan m s't gjetn, S'do t mund t t gjejn ku je tash, As ku mund t jesh nesr. Koha s'sht ide q pushtohet Kur t lvizsh n'koh e n'hapsir As vendi e as koha s'sht m Me emrin e vet t'vrtet. Vendi nuk t ka mbajtur njsoj, Si t ka pasur njsoj. Koha nuk t ka gjetur si je, As q t ka marr si je. Posht e lart kan nj kuptim, Q kan brtham rniengritjen. Rrezen e diellit e ka n'kujtes Edhe nata e lodhur nga vetvetja! (19 dhjetor 1990)
49
NJSHMRIA
Me gjymtyrt q ka dikush t njeh, Me ato edhe t pranon si je Me t prngjar t njjt, Duke t krahasuar me vetveten: Bashk keni dgjuar kngn e zogut, Bashk keni ndjer lvizjen e barit, Bashk keni par si elin burbuqet, Bashk keni par lumin si vet ams Duke rrjedhur n pafundsi t kohs Npr damart e hapsirs. Por ama - ai s'di se sht Zogu kngtar i vetdijsimit, Ai s'di se njshmria s'njsohet me kuptimin Npr lumin e amshuar t jets M ndryshe t kuptohen sendet Edhe shum koh pas kohs q frymon. (19 dhjetor 1990)
50
KORNIZA E LVIZSHME
Nse dshiron t'i thot dika jets, le t'i thot Por le t pres kohn sa m t prshtatshme Q t gjendet n trekndsh me t E koha t shndrrohet n eng, Pr fjaln e tij q kuptohet leht. Mendoj le t pres pak derisa t lviz jeta, Ather q t gjith do t jemi nj Edhe me gjymtyr, edhe me kuptim, Edhe me burimin e imagjinats s bujshme. Koha do t pushoj t jet eng, Por ajo do t jet e njnjshme me jetn Dhe do t'i shprthej katetet e trekndshit Pr ta krijuar kornizn e lvizshme Q t zgjerohet deri n pambarim T dshirave, q s'do ta tradhtojn kohn. (21 gusht 1991)
51
VAZHDIMI I VETVETES
Trim sht ai, q me tehun e fjals Me saktsi pret tehun e shpats, Por edhe ai q heq dor prgjithmon Nga knaqsit, q nuk sjellin lumturi. Do t habitesh mbase aq shum, Kur e paprekshmja do t prek mbl Duke dal nga api yt me kohn n dor. Toka, zjarri, uji e ajri lvizin, Vetm koha nuk lviz n mnyr anakronike, Lviz vetm kuptimi pr kohn, Koha stimulon dhe mat lvizjen. Nse mbetesh pas shpins s kohs, Haprimi yt s'i takon amshueshm As toks, as zjarrit, as ujit, as ajrit, Jasht tyre nuk mund t t njohin. Nse heqish dor nga mijra dshira, Q s'u prshtaten vuajtjeve pr knaqsi, Do t jesh n koh ana e pest e bots Dhe vazhdimi i prjetshm i vetvetes N ballanc t sakt t kohs. (21 gusht 1991)
52
BINDJE
Vetm dita ditn e pushton, Kur njra hyn e plot n tjetrn. Nata e gjat - nga dita e plogsht, S'ka nat kur s't mjafton dita. Kalit t dits ia vun ngosn T kuptohet si t ven punt Rreth dshirs q merr flak, Rreth vullnetit q zhvendos kodrn E u jep krah pllumbave n qiell. Te okullisti i zhvendosn syt Pr ta bindur kohn e vet Se uji mundet t vete edhe prpjet Po s'kuptojn se kthimi i tij I bart lmishte t pavlershme. (20 dhjetor 1990)
53
PSHPRITJA
Pemt e veta t buta i shartuan me t egra, Zemrn e vogl e bn ende m t vogl, Q n sken t dal iritimi nga maska demode: Spektatort e krisur t qeshin me aklamacione, N kmb t ohet mashtrimi, T mos shihet se ka fshihet, T ndjehet se ka s'ndjehet, ndrra t mos bhet zgjndrr, Dnimi t merret pr shprblim! Dhe nemitja arrin t identifikohet me ironin, Kur heshtja bhet pshpritje e zshme Prtej vetvetes dhe pakohsis N kohn q kapet pr tejkohsin. (20 dhjetor 1990)
54
PLYMI
Nnshtrat i lasht frymorsh t zgjuar Me gjurm t qarta t mbitoks e nntoks, Me rrnj t lidhura pr shkmbin e vatanit. T prbuzur, si nj plym zogjsh mbahen N frtym t akullt dhe n stuhi, Duke u kapur edhe pr barrash n vrri. Cicrima e tyre e zgjon Tokn, E mendon Vardari se peshqit ndrrojn, Se po bisedojn edhe ndrrat e zogjve Mendojn drunjt, q i tund era n breg. Metafizika e boshatisur sht e nemitur: Pr fjal fisnike, bujare, E flitet me paramendim mekanik, Me paramendim paranoid t zhveshur. Plymi i zogjve tash kapet pr drunjsh Q vuajn pse firon ndrra e Bukuria! (19 dhjetor 1990)
55
KRROKATJE
Vrugut shkrumues cipa i griset fare E i duket zemra, shpirti, gjuha, E kmbt i zn n kmbt e pemve t buta E i mendon pa fantazi, E i mendon pr shut e top shutimi. E blirt s'i vren marrzia Me at ertim t fisnikruar, Ajo do kundrmim brrakash e rrillash. Npr blir kndojn zogjt kngtar E sorra n plep krrokat deri n kup: - Vdekje-o, krra, krra, krra...! - Zri i gratht i saj shpirtin grith, Peizazhi ngjethet, Hna e fut nn sqetull e hesht. Dehja tash krkon shi Npr fytyrat e pafajshme me vrrag Dhe vet mbetet pa busoll t sakt: N fjal, n mendime, n ide. Dhe rretoset duke dshmuar veten Para qiellit e kohs... Me furtun i prdhos drunjt, Q kan mundur ta mbijetojn veten Edhe gjat Epoks s Akullit, Edhe gjat Epoks s Thatsirs. (19 dhjetor 1990)
56
ZIR NJSHMRIE
Nga puplat e drurit I njjti gjeth prsritet Me t njjtn er, Me t njjtn ngjyr e zir, Me t njjtn bukuri dhe shmti, Me t njjtn vuajtje dhe lumturi. Asgj s'sht e njjt Pa njshmrin e vet; Ndryshimi kryhet Brenda ndryshimit t vet, Pr t mbetur i njjt Me rrnjn q s'i ndrron. Me fanatizm e ruan qensin Dhe harrohet n identitet T jet vese ka sht vet: Edhe prej hirit veten e zgjon. Gjithka ndodh n lvizje N marrveshje me levrdin. Qensia mbetet e njjt, Pa t njjtt, Me ndrrat E dashurin. (19 dhjetor 1990)
57
HIJE
Kndija sht drit dhe errsir, sht zjarr dhe akull; Krah laureshe dhe krah ere; Jet para hapsit dhe pas hapsit; Ajr q ngulon dhe freskon. sht ap prapa dhe para, sht uj amull dhe krua, sht lindje dhe perndim. Npr gjak e ka ngecjen dhe shtegun; Npr zemr dashurin dhe urrejtjen; Npr tru gjurmn dhe prkufizimin; Npr jet uratn dhe mallkimin. Her rrkllehet e her fluturon; Her grith e her ledhaton. Pr dik perndon, harrohet; Pr dik lind, amshohet. Kur e njeh t prflak, t prgjak; Kur s'e njeh s't bn konak. Kndja sht hije, E vrteta pr t sht e hidhur, Ose pish e ndezur prishmrie. (4 dhjetor 1990)
58
NGURROSJE
Tham q t mos lviz asgj E nse sht e mundur T ngurroset deri n pamundsi. Than e s'lan gj pa thn Pr moslvizjen, pr ngurrosjen Q t mos i hapen dyert dits: Dielli t prangohet n prrall, Koha t stoliset me plag, Gentiana t mos kultivohet, Yjet t dridhen nga drita e dobt, Gjaku t mos ket rrug kalese, Toka t ahet nga thatsira, Syri i shpress t vyshket. O tempora, o mores! (20 dhjetor 1990)
59
MARRZIA
Marrzia ik artaqefas Pas hijes s hiles s vet E npr peizazhin e mollt 1 L marrosjen e fytyrs shkoll, E cila i grish rrugt E mbarsura me heshtje T mbushen me hapat e lig t jets. Por shtegu shtegut t marrzive I qaset me qesndi: - Plepat q ndjellin er, Nga era do t shkulen,
TPF FPT
(19 dhjetor 1990)
1
TP PT
E mollt - e verdh.
60
IV KOHA Q S'MATET ME VUAJTJE SHT THJESHTSI
61
RELATIVE
Me shenjat e huaja s'do t prgjigjemi Kemi respekt e denjsi Ndaj kohs dhe ndaj njerzores. Rruga derdhet n shpirt me tra rrugicat E pamatsis i prgjigjet paansia Me prmasat e kohs s pamatur. E krkosh at q zhduket n prrall E gjesh n prditshmri t hakruar. Apasionata t ngushllon me yjet e gjithsis N t kundrtn e fatamorgans, Q i pathyeshmi t mos jet inert. Gjithsi nuk ka kur nuk ka koh, E gjithsia sht q t jet koha, Koha q s'matet me vuajtje sht thjeshtsi. astet kur rrnkojn nga barra e jets, Koha ndrron gjatsin, bhet relative. (shtator, 1990)
63
EMBRIONI
Vuajtjes me fjal s'mund t'i besojm, I besojm gurit me kultere n'rrug Dhe blerimit, q mbi t plandet vesa. N ne ka akull, zjarr, prush e hi: Mund t'i qepim n jelek sumbulla T t pes kontinentet E pjelloris s fjals vigjluese. N kontinentin e gjasht t mendimit, Mu n shqisn e gjasht, Futemi fshehurazi ta asgjsojm Dileriumin e kohs s fjetur. Meq s'prpiqesh aspak t'ia ulsh vlern E ta zvoglosh hijen e t vrtets, Vdesish t lindsh pr t jetuar! Skepska e mjegullon magjin e ndrrs, Besimi i prlind dshirat n rrit. Embrioni sht rrnj q nuk tretet, sht jet q e lan fytyrn me drit. (shtator, 1990)
64
MANIRE
Do t ket boshllqe fjalsh Q din t llomotitin Npr mendimet, q thyhen si qelqi, Kur koha kalon me t gjitha rekuizitat Me t cilat krenohet. Hija djeg prush, zjarri mardh akull, Analogji q pshprisin N veshin e bindshmris, E cila i ka shprngulur syt N lulishten, q vjen npr hi. Atje fshihet nj emr i stolisur Me kordele t mollta, Me at emr e kan emrtuar Fillimin e nj dite t zemrs. Cullak ka mbetur shmtia Me maniret e veta jeshil. Tash asgj nuk flet duke u mbuluar Me hirin e fjals, q djersitet.
Druri i ka msuar prmendsh Kngt e zogjve t zellshm E zogjt dshirat e drurit I radhisin n diadem vizionesh. Ninza lakmuese e zotron yllin skofiar Q e gllabron me drit nuri Bukurin e mendimit koshient. Dhe hekurin e manireve t ulta E shkrin zjarri i prestigjit njerzor. (shtator, 1990)
65
PRROI HAKRRUES
Valt e detit imagjinar thuren, N rrjet e futin peshkaqenin e zemrimit, Q si nga stina, si nga klima, Qen ndrsyer drejt yllit t drits. uditrisht udirat uditen, Marrzirat marrzohen. Trajt piramide Ka kujtesa, kur rrnkon mosgjja Q s'mund t'i marr kraht, Pr t'u uar m lart Deri te krthiza e pamundsis. Prroi hakrrues vrshon i smur, Bart: gjak, qelb, trezor... Rra kullohet. Syt shikojn vngr Ann tjetr t shpirtit, Q zemra t digjet shkrumb N zjarrin e akullit t friks. Porse, do gj e dnuar rrept Nga sendet e dnuara dridhet. Hidhrimi misterioz shprehet Me shenja t llahtarshme n mur. Vetm i vuajturi i ka syt teh thike Dhe kuptimi i tij gjersit eruditive Pr t vrejturit, q pikas devotshm. Lvizjet vendit t lodhur nga intenca Q sendet t mos e kopjojn Cilsin e fatit t ndrsjell, Fatit, q s'e kan t njohur. (shtator, 1990)
66
ZHURM LLOKOITSE
N kujtesn ton ka nj det llokoitjesh t prbr nga valt e kujtimeve, N t e ndjej shllapuritjen zhurmuese T remave t galers s prapshtive; N galer prdhosen hijet e nats pa ispat. Npr do qeliz t valve halucinative Fshihet nj aksion djallzor T cilin s'mund ta shroj kobalti, Por koha kur s'e humb peshn e kuptimin, Q s'varet nga rasti, po nga ideja. Shprthimi madhor i nj brerimi t drits U merr er shekujve vetm n nj dit E astet shndrrohen n zogj t friksojn. Dhe prtrihet planeti i vjetr, E nj planet i ri sillet i krisur: Pa zemr e shpirt ia shtrydh hnzat, Ia rrah me shufra vringlluese hekuri, Marrzin e zbraz n nj po t bott T cilin e on Hyu, q syt i ka n shpin E i przien mendimet, pr t'i br kolazh N nj letr, q i duron deri te zjarri! (shtator, 1990)
67
SHEKULLI PARAK
Shkrepat bhen t nprdukshm, qelqor, Nga kujdesi q tregojn pr largpamsi. E nj grua i lan ret me buzqeshjen e vet Dhe plepat i ngatrrojn hijet e veta. Metali rrudhet nga shikimet, Shkrihet nga durimi Dhe i zjarrt zbrazet n goj t trusnis, orroditen sendet n rrethin artificial, Mu aty ku ia ndjejn ern e fshfritjen Bishtit t shekullit t vet Q parak ka mbetur npr deg. Hnza e gjysms s par t muajit, Me hnzn e gjysms s dyt t tij, I lajn ndotsit e t vjellave T nj fjalori t dits, me zhargone vesvesesh, Dhe bhen hn e plot. Vendosmria sht ajr, ozon, ndrr diellore Q deprton npr qllimin e pakuptim Q i ngatht fryhet balon Nga i cili sht drejtuar sqepi i dallndyshes. Prej hirit krijohet zemra, edhe un, edhe ti; Buthtohet zogu t cilit buzqeshja i qe harruar. (shtator, 1990)
68
N KUJTIM T ATYRE Q NA DESHN
Ku jan ata q na i prekn zemrat, Q na e prflakn shpirtin nga mallngjimi? Shteret ndonjher gejzeri i syve, Apo edhe gjat do t gufoj nga shpirti Me t njjtn val, me t njjtn dhimb? Syt e tyre bjn drit n nj dit t kputur, N nj ast shndrruar n luledielli Kur toka n lebetitje u plasi nn kmb. Ortekt i mbuluan astet e heshtjes M t rnd se zhvendosja e diellit n qiell. Prehja sht ngulitse. Mali ronitet I tri n fytin spiral t honit t detit, Duke dashur t prplaset mbi trupin e tij Dhe mbi anijen gllabruar nga valt e thikta. Npr dafina mbeten valt e ajrit Si prgjigje t pazvendsueshme t kohs Q s'di t preket, q s'di t mbruhet. Kuarci ia puth venn zogut t nats Dhe gjaku i zi i jep ngjyr mbar detit. Deri te mngjesi dielli sht bandil bohem Veshur e mbathur me leckat e kaorreve. Vete t'i ul majat e maleve deri n rrz, Vete t'i ngreh urat e takimeve mallngjyese, Q ta shfuqizoj brengn e ngatht E ta liroj rrugn brerore t ndrrs, Rrugn, q ka kales t shesht nga rrmeti! (shtator, 1990)
69
KAORRJA
Jasht gurgullon prroi Dhe gjethet fshfritin n'er, Duke shprndar dehjen E krratjes s nats. Ku shfaqet thatsira, Me t arat q thrrasin, Vera frymon n kaktus. Qetsia pret tehun e shpats N humner, ku lviz ngulmuesi T gjej shtegun enigmatik. Kujtimi bn rrath koncentrik, T vrejturit futet npr to. Prjetsia e padukshmris Prpiqet t bhet e nprdukshme Me prqndrimin e ninzave Npr rrethin asimetrik T hijeve, q ngadal zbehen.
Kurmi i rrnimit prplaset N murin e kaorres, Duke dashur t rrmbej Dashurin e madhe ndaj prons. N shpirt krijohen trusnit, Befasia i bn vend ngashrimit. Nn dush t gejzerit t qenies Lahen gjymtyrt e kapitura Q rrojn me qndres urtake, Pr t'ia hapur shtegun diellit, Pr t'i dhn krah lulzimit. (shtator, 1990)
70
PRJETSIA
E ke uar n kmb krshrin perceptuese, Ndjell syt e rrugs q nga largsia, Duke bartur ditn npr kt lndin. Me lott e fmijs krijon malbrez, Kt s'e vrejn kalimtart e rastit. Prqafosh jetn e jeta ty, Ndrsjelltas i merrni ndrrat, N ball e puthni qiellin T'ua sjell t prjetshm diellin! Ti lule e luleve q nga lashtsia, Dhe lule e bartur nga ardhmria, N botn tnde futet syri q t sheh Dhe me feksin e nurit tnd dlirsia Tehun e dshirave t topitura e mpreh. Thell n rrnjn ruan ertimn Dhe bukurin, q n'shpirt e n'zemr s'e ka Asnj zili e rretosur n prit. Ruaje rrnjn t mos bdaret, T mos e kalb brraka - nga je prnda'! (shtator, 1990)
71
V KAFSHATA E DHEMBJES
73
VASHAT I KNDOJN DASHURIS
Para dritares s vogl nnat digjen qirinj Dhe currili i lotit u bie val n mjekr. Fjala e mbl premtuese zbut e prkdhel, E kur premtimin kndell, el pranvera N buz, n zemr, n shpirt, n shpres. Shtat mij mjellma zbresin buz liqenit: Shndrrohen n vasha e i kndojn dashuris Dhe vallen rreth e rreth liqenit e zgjatin, Krijohet nj lule gjigante e Bukuris Nj luledielli q amplitudn diellore ndjek. Liqeni sht i lasht e i thell n'mendime, Notart n t jan t zhdrvjellt. N mes t liqenit ohet diellor lapidari Me shkronjat e zemrs: nga rubini, nga ari. (1989)
75
PAS PUSHTIMIT T LODHSHM
Dhjet muaj t gjat u rrkllyen Pa asnj zog poezie n gemb, Dhjet muaj t mollzuar Me hijen e thimthin shllig, U futn t banojn n zbraztirn E mugt t shelgut t vjetr: Ta lexojn veten bezdisshm E ers klithjet t'i bhen dig. Fati sht i bukur e i shmtuar, Zemr e bardh dhe e zez pleh; Rasti i ruan t fshehur nn gjuh Trndafilat e fjals me fener, Moti e shkrep vettimn n shkmb T ta kujtoj buzqeshjen prdreq E ndrra t rrij larg e larg Gjkundi pas lisit e fjals sterr. Thell n zemr t zjarrit prplitesh N astet e zbrazta t rrugs tnde, E n'rrugtim - mjegull e tym, shi e diell; Dyshimet e vjetra i tymos mbi krnde: Nn shputa prush, n sy - lule, Po edhe bor e bar gjithkund; N'rrishte era rrn ta vjedh, N det, n'thellsi, dallga t'prkund. (1989)
76
E KUNDRTA E T VRTETS
T pavrtetat jan kalikule, Q bindjen e ulin n'postiqe, Po edhe n pluhur, edhe n balt Q sa m t besueshme t duken. T pavrtetat jan barroj n vis, Edhe ndryshk n hekur, Jan lerth q trungje mbshtjell, Dhe tinzare me motive maska, Qerre t prishura q u ciatin rrotat. T pavrtetat s'jan mini paga, Po jan qelb q mbledh plaga E t tajisin s'kan t sosur. T pavrtetat jan maska t zbrazta Ku crcritin minjt e uritur. Po mbase ata jan edhe kobi? Pr t gjort ndonj dobi? (1989)
77
ERA E LODHUR
Fryn era e lodhur N thellsin e pafund e t errt Nga nj vis me ajr npr xhepa, Nga njerzit e vdekur Q ende flasin e brtasin N gjuhn e trashur Me krcllitje dhmbsh, Me skrmitje eshtrash e nyjesh. Fryn era e lodhur E npr urza fosforike Heq valle e paqena (E qen sa pr t qen) N kmishn e stinve Ndrmjet ktyre gurve, Ndrmjet meje e hapsirs Me frymor q s'vdesin. Fryn era e lodhur Npr nj kanion prplot Shkmbinj t shpuar nga stuhia, Prplot kuj ngulitse, Si kortezhi me t dal nga varret E t vdekurve, pr syt e humbur. N pikn mbshtetse t qllimit, Q asnjher s'e arritn t gjall, E t arrin, n vazhdimin e tyre, Ende s'pushojn! (1989)
78
PAK PUSHIM
Pak pushim, o ju vatra hallesh, Pak pushim meritor pr ju, Edhe pse kafshata e dhembjes Nuk kaprdihet leht. Nj pik loti nj inxhi Npr fytyrat e rreshkura Vazhda t thella mundimesh. Ata bumballa, q morn t Bukurn, Tash fshihen n ann tjetr t hns, E n zgavrat e saj t thella, I strehojn larvat e veta. Pak pushim, o ju djega, Pak pushim pr ndrra t reja, Edhe pse e glltitni lotin Duke i rn fyellit, Pr ta veuar t lign Nga e Mira, q rrall vjen. Pak pushim, o ju t njohur E t panjohur, pr mua, Pak pushim zgjimesh Deri te zgjimi m i ri! (1989)
79
FLUTURS
M erdhi lehtas n letr t bardh E mandej u ua duke i rrahur flatrat, Pas fluturs erdhi vargu i ri, Ishte pranver. Thash: Pranvera i sjell fluturat. M erdhi srish n letr t bardh Dhe prap u ua me flatrat e lehta, Para fluturs vajtn shikimet e mia Ather ishte ver. N vjesht m erdhi prap n letr t bardh Dhe srish u ua si prher, Thash: sht vonuar stina e vers. N dimr, me mjegull e tym, M erdhi srish n letr t bardh: Shikova jasht dritares, Binte dbor e krongjijt qen varur n streh - Qenka gjall, thash, Dhe ca pika lot n letr t bardh Erdhn n fund t kngs sime. (1989)
80
YLLI I KNGS
Nj z i dashur kur t lutet me ngulm, Pr dika t vlershme, Improvizohet madhshtia e rrejshme; Ofendimi sht antik e paharruar. Para idealit lartsohen dy male: Njri sht i pakalueshm, Kurse tjetri i panjohur fare. Ndjenja pr dallim prplitet. Kur t arrihet n breng t gjakimit, Rrugs s kureshtjes, Mbushet boshti me ind dshirash, Andaj - n avlmend t kohs Enden stint q mbahen mend, E ylli i kngs ohet m lart. (1989)
81
POEZIA Q KNDOHET
M mir sht t dallosh Me intuit t al, Sesa t marrsh rrugn e parrug Q ta ka zgjedhur fati yt i keq. Populli, q t merr n duar, sht gjeni i pashar: Kurse ti je poezi q kndohet N rrug pr nga Bukuria. Askush nuk e arrin majn m t lart, E dikush tjetr t qepet pas Dhe m tutje e on shqisn e gjasht. (1989)
82
PRIMTIME
Njeriu, pa shpres t kulluar, T turbullt e ka ardhmrin. Lumi, me ur t fort, I prgzon brigjet e ndara. (1989)
83
PA PARTITUR
Stina sht me dy hnza barkushe: N njrn nett jan t qarta E n tjetrn - t kundrta Derisa njra kthjell, Tjetra dhuron nj dimr bor n kok, Andaj njerzit jan t vdekshm. Pavdeksin e kan vetm gjurmt e thella Q mbeten t jetojn n sendet e forta. Njeriu sa her dshiron aq her vdes, Pr t rilindur i duhet entuziazmi. T keqen ta dhuron vetm qllimi i paqart Q s'mundet t t marr pas. Knga q s'futet n'partitur jetsore S'ka lindur t bhet kng; Ajo s'do t kndohet kurr. (1989)
84
N ORN E HISTORIS
Historia sht nj tempull, Ku dokush falet nga altari i vet: Dikush ndjell t nesrmen, E dikush t djeshmen, Po ajo sht edhe kshtjell Me dy hije n kundrshtim. Ato s'kan fjalor t ndrsjell T dyja gjenden n dyluftim: Kur mundet e vrteta, Lavdrohet e pavrteta! (1989)
85
LULET
N botn e luleve Dallohet shmtia, N botn e shmtis mohet lulja. Zemrn e bart me vina Ndjeshmria e luleve: Po bri e ra, Mos u friksohuni Se po prplaset mbi ju: Ajo vetm ju prek, Ajo vetm ju prkdhel Dhe ju strehon saora Larg oleandrit T ndrrave t dashuris. Lulet e ndjejn do ngacmim: Goj nuk kan, Po flasin me shikim. (1982)
86
THATSIRA
N munges t shiut T arat e toks Jan si gojt e hapura Q piskllojn. Ver e gjat E that E that. (1989)
87
VI MAGJIA E NARRACIONIT
89
N LAGJEN TIME
Tjegullat mesnats ia shkundi dita, Mustaqet qetsis ia shkuli nj nga nj, N vig e bartn pr n ambulanc. Shum kumbulla t papjekura hngri dita Dhe mesnata e ndezi dritn n nj dritare E shpejt e fiku pas t lehurave shum. N shelgjishte, thon, ka ndodhur di pa hije, Rreth lumit sht ndjer nj fshfrim, Ans malit ujqr kan par shum, T gjitha kto i barti era n shpin Dhe koka u tund n shenj mosknaqsie, Ngjarjet e nats pr t'i radhitur n penj. N mngjes ditn e solln n kmbt e veta, Kumbulln e porositn kurr m n jet Frute t papjekura t mos i jap, Por n vend t tyre i dhan fjal t tilla! (1989)
91
KONTRAST
Prej dikah ia behu nj i pashm: I ri, i krehur, i mjm; U fut i pari n rresht, Duke shtyr me brryla n dy an E duke lnduar pak nj plak. S'mundja t rri pa i thn Se radhn s'e kish ashtu, Po si t t gjith - kshtu, Ta respektoj veten S'i del gjak aspak. Ai nj sr fjalsh t urta I lshoi breshr mbi llamarin Dhe e kreu punn si mendoi. Plaku pran meje shtoi: Mos fol, o mik i dashur, Un edhe n shtpin time s'mundi... Pasi kaluan njzet e katr or, N dritaren e vogl u sha Lagje e Vjetr pr kt, Andaj thash: - Pr njrin, Q e msoi vetm pr t mir, Psoi q t msoj tr Lagjja! (1989)
92
PAK KOH PR KOHN
Ti je i mashtruar nga dirigjuesi yt Dhe drrat i barazon me fundin e dits. Sa sht ora? Akrepat ia ke harruar N sofrn e genit t sosur me zero Dhe s'do t arrish kurr n qllim, Pr t br vrapimin e prcaktuar. Dyshimet jan kapur fort pr degn e fatit, S'do t arrish t'i shkundsh n koh, Kur do t kuptosh se duhet t jen pjekur. Ka mbetur edhe pak koh pr kohn T kuptohet se 'bluan n mokrn e vet: Fjal boshe, kokol, egjr, apo gogla dushku? Dshirat e kota barazohen me mashtrimin tnd, Kurse koketimi i zbrazur, me disfatn tnde. Ortaku yt ta ka hngr prsheshin Dhe t ka urdhruar t'ia lash anakun. Ti i kupton gjrat, kur t'ua shohsh brirt, E ata mund t jen shyt n oborrin tnd! (1989)
93
MOS QE E MART
Nj rrfejz shtat her m tregoi Nj njeri, q s'e pata njohur gjer ather. Qe duke dhn shpirt ajo ver, Kur posa i njohuri me vardisje shtoi: - ka bn me t ligat kur t marrin pas, E jan aq t ashpra n shikime: Ata t'i zbutsh u falish prkdhelime, Apo nga nj arsye n kok ua prplas? - N t par u habita, i thash: Se jan... - T brejn, apo jo? - m tha hidhruar. - Shpirtin t trin e kisha farmak, Po heshta q era lajmin t'ia sillte n'vesh. Nga fjalt s'dukej se ishte i qart: S'e di se a qe pran meje dikush, Q flet jerm nga gota zbraz e mbush, Apo mbase dita mos qe e mart?! (1982)
94
FAJSIMI
T pikturonte jetn dorn askush S'ia lojti, e as n vesh fjal E mendime s'i tha. Pse u rrope Aq keq e s'u lodhe, pra? Pse vetm Tha se dashurin ia fali dikush? E ngroht dashuria m mir se atij T'u fal e t'u dha ndihm e krah Special, dihet vetm nj gj Se dikush pr ideal e pasksh n gjak T shaj dhe moll e lajthi. Nga vargjet nuk jetuan as poett Me kuror, po s'ke 'i bn Zjarrit t madh q shprthen n gji Erupcion mbi malet me dbor. Por, i dashur, prap zemra e tij T prqafon: poeti pr poetin Se sht mik e di, si s'e ditke Se t'vrtetn e kan pasion? (1983)
95
PIK N RRETH
Shtiste nj njeri i uditshm kaher Me nj kuror t madhe - n fshatra e qytete Dhe at q e kish msuar pr vete Donte t'ua msonte turmave n at ver. E ata t gajasur, syt te kurora, Ia ndiqnin zotsin. - Ke kurorn kurth, Imiton rrejshm gjithsin! - i tha Nj djalosh, kur iu qas m pran... Njeriu i uditshm me kuror, u hidhrua N fillim, po djaloshi i tha shtruar: - Nj rreth dosido bre kot! - Dhe ai E vizatoi me shkop n pluhur, nxituar. - Ky rreth sht bota. Vj pik n t! Kjo pik sht dituria jote sot e mot. I bindur, njeriu i uditshm me kuror, Kurors s vet i dha ngjyr t padukshme: Mandej vrshlleu gjkundi nga turma Dhe koka e tij zuri t ndriste me nur plot. (1983)
96
TAKIM RASTI
Nikoqiri u prpoq mysafirin ta njoftoj Me nj hijernd, t ngjashm me ata Q kthehen t graduar nga pelegrinazhi. Ai, si ta kish pasur gjuhn n hithra, Mikut t vet ia ktheu pa vones: - E di, s'ka rndsi, aty-ktu Ekspozon emrin, q s'i ka vler... - N qiell shprtheu nj flak Me drit t fort, gati verbuese. Dhe mysafiri i fyer pa nj arlekin demode Sesi krijohej n nj lokal dionisian. N holin hnor e futi kokn turbull N mes shuplakash dhe, para tij, Parakaloi rrugtimi i pasosur i vargjeve Me hnn q krijonte hnsinn e Muzs. Nga vargjet u shkput posa i njohuri, Mbeti gjkundi ta prpushte hirin N zjarrin e shuar nn nj lis: Me at q do ta gjente brenda mrtis Iu dha rasti ta biberoste hijen E krenaris s vet - prej krenaris! (1983)
97
KUR FOLA UN TI S'ISHE M
Kishe dshir t rrinim pran e pran, Kur shpjegoje, t dgjoja me kujdes, Si shpuza ujin t'i thithja mendimet tua; S't kisha par n tjetr vend kurr. Kur flitje heshtjen e kisha urti, T dgjoja me kujdes deri n harrim Ti n dashurin time ishe fare i rrall, Dhe kisha dshir t flitje sa m shum. Un t kurseja pamas nga harresa, Dhe me heshtje shpreha nderimin ndaj teje. Por, kur mora t flas un, ti m s'ishe; Heshtjes sime aktive i dhash prgjigje N vetmin time krejtsisht t qet, Kurse ti u ndave pa u prshndetur. Q ather telat e lyrs u bn all, Ajo gjithmon t krkon me nat e me dit, Po meq s'je m n poezin time i rrall, Borxh ta pata thjeshtsin e ksaj knge. (1989)
98
VII NPR UNAZ
99
N BOTN E MAGJIS
Me diell e hn mbi supa Trokita n'do der, kudo... Npr poret e pamundsive hyra N mbretrin e buzqeshjeve, Por askund nuk t pash... Ern e urdhrova T t vrshllej n vesh Me tingujt e mallit, ngashrimit Ta pshpritsh ardhjen time, Por prap nuk t pash... Ujin e detit me grushta e qita E npr algje t'krkova Me det thirra e thirra E i tri u shndrrova n'jehon, Por - kurrkund s't gjeta... Tash, i dshpruar u ula N hyrje t ndrrs E ti e ke hedhur syrin n'agim E m'shikon prej luleve N botn e magjis s pritjeve... (1966)
101
NPR UNAZ
Npr unazn e pritjes kaprdihet shpresa, Npr unazn e shpress - mashtrimi, Npr unazn e kohs - karvani i shekujve, Npr unazn e visit - pylli me zogj, Npr unazn e luleve - fmijt e fluturat, Npr unazn e fjals s bukur - muzat, Npr unazn e zjarrit - heronjt, Nprmes skils e haridbs kaprdihet guximi, Npr zemrn e Odiseut prbirohet Itaka. do gj e ka nga nj unaz pr t'u kaprdir. (1982)
102
NJERIU
T jetosh Duke menduar pr jetn Domethn T duash njeriun. Rrnja e jets sht Pika m e vogl e ujit Q e prbin Kurmin e gjithsis. Si n zemr t kozmosit Biem furishm N pafundsin E bots s njeriut. Njeriu sht Tok e etshme pr shi Dhe frut i merakosur Pr diell. Botn e transformon Ndr lvizje Duke ia ndrruar Ann e errt. (1982)
103
N VEGIM
N visin Eton emrin e vet E kish humbur nj vash e dgjuar: Thirrjet e shumta i shqiptonin emra M t ndryshm t fisit etonas, Po oshtima e zgjatur n thellsi t pyllit I shpuprishi kuptimet e tyre. Atbot thon se themeluar sht Zanafilla e historis s shqetsimit: Aty ku mbaron kufiri i krshris Dshira do t bhet vazhdimi i saj. Dhe n mes kndjes e vullnetit Digjet n vegim flijimi i ri... (1982)
104
ZOGUT N FLUTURIM
Hesht, O zog n fluturim, Mos ma pshprit emrin tim! As n Nazaret E as n'dhomn time S'jam i huaj, Po ekzemplar i palvizshm Jam br N botn e sendeve, Q me kujdes I ruaj. (1982)
105
VLIMI
Ta mbaje me vete at Q dshironte t erruptonte, Ishte si t prbihej i gjall Nj det prushi e hiri; Ta mbaje me vete at Q ta brente palcn e shpirtin, Ishte e barabart me vdekjen Pa emr e lavdi. Kush mbetej t heshtte Me gjith at lav e prush, Pa nxjerr as t vetmen klithje, E digjte botn e ndrrave! (1982)
106
PIGMENT
Kaa sht kryelart: Selin e prehjes e ka Nn hijen e trndafilit Q e prbuz! (1982)
107
SHRIMI
Ky lis sht i ndjeshm: Tepr i dhemb koka Nga krrokatja e sorrave; Zri i bilbilit e shron N flautn e vashs, Q i prkulen edhe yjet. (1982)
108
PIKA
N shpell eksplodon, N qiell sht vettim E ret e zeza i gris; sht edhe shqetsim, Kur lumi turbullohet E yjet vishen me t zeza. (1982)
109
AJO BOT
Duke ngarritur Shpjer rrugve jonormale Ajo bot marroqe, Ajo bot hutaqe, Ajo bot fitimesh E humbjesh fatale; Ajo bot thumbash, Ajo bot plumbash, Ajo bot puthjesh vazale! (1971)
110
PAQE
Paqe, ju lutem, vetm paqe Pr barin e sfilitur T shkelur prbri rrugs; Paqe pr laureshn krahlnduar E t ngujuar n kafazin E senatoriumit t prgjakur; Paqe pr buitjen e jets, Pr ndrrat e bukura, pr dshirat e pajetuara! (1982)
111
UNAZA
Unaza e dashuris fshihet Nn gjuh t gjarprit N mezhd t kohs e kohs Te pojata e kashtuar Me flokt e nats, E cila braktis fronin pas kngve Q shprehin gzimin Me unaz n gisht T agimit. (1982)
112
DEGA E QYQES
Kur u prplas shtriga n shtat t liqenit, Qielli u vr, e humbi formn, u shprb E qerrja e rrugs s diellit ciati dhembshm. Ather thon se u b nj tronditje e madhe: Fati i plagosur mbeti me t meta serioze e qyqja nj deg n pyll e lypi me tapi. (1981)
113
MAKTHI
Krojet me radh futen n jet e shqim shndrrohen n nj det. Det o det, durimtar ti m je: T'lvizin dallgt nga sikleti, E mbi shtat t rri nj re. Hija e makthit t ha ngadal Dhe nga kurmi t ngel skeleti, Ta grimcon dhe at me fjal. Kur t t vij gjuha n dhmb, Makthi bie me kok n shkmb! (7 korrik 1991)
114
VIII DBOR N HIRISHTE
115
LAGJJA E KOTICAJVE 1
TPF
FPT
Koticajt jan pinjojt e rrnjve t Lisit t lasht Ndr t cilt atom q kaprcen veten sht Plaku, Q n zemr e mendje i bujti Muza e hershme. Plaku bart nj mirjad vjetsh me mundime, Lojrat e fmijris i ka gurzuar n'kujtime E n shpirt i bjn kryengritje nj sr djegash. N syt e tyre, q e njohin, sht i barabart Pr nga gjymtyrt dhe pr nga llakrdit e jets. Shqisat s'ia prpushin nga hiri ta njohin ndryshe: Ai kndoi tr jetn n'ilegalitet e u vetquajt poet. Andaj, ju lutem, t mos i kushtoni kujdes, Deri m sot askush s'e ka nxjerr nga margjinat. Meq sht i Lagjes, q s'e njeh askush, sht sinonim i saj, sht vetm nj numr, Q e vazhdon fisin e anatemuar nga harresa. N'at Lagje ka mbetur nj burim i thar ndjenjash, Nj der e kyur pr botn e imagjinats Dhe nj shtangim i uditshm i shpirtit laik. Tash koticajt prpiqen t shndrrohen n bukureza, Pr ta krijuar hnn e vet t prer me shpata, Pr ta gjetur yllin e vet t fshehur nga nata Gjat mashtrimeve, deprtimeve, ngulitjeve T shakullinave, q shkaktonin endje marramendse. Plaku me lyr shtit ktu, kur e prflak malli: Nga koka i glon nj krua magjie prej mali Me nj det idesh,q lvizin, pshprisin, Me nj qiell yje ndjenjash e me nj shpirt komet, Pr t'ua br t njohur tingullin, q ua l hapi Dhe zemrn e vet t'ua fal ta shpalojn n'qetsi. (Fshati Gajre, 24 nntor 1990)
1
TP PT
Lagjja e autorit n fshatin ku u lind e u rrit.
117
MONOLOG
Ti futesh n hierarkin e fjals q s'ka parajs E ajo t zbukuron me meritat q t'i vr n'rabush E mbase ti kujton se prjeton zgjimin e vrtet. Nse prplitesh, e hija jote zbehet dalngadal Seriozisht t ka braktisur njmendsia e kohs E duhet t mos fshehesh pas premtimeve t zbrazta. do fjal q vjen e stolisur, e molisur prej jete, sht e barabart edhe me fshehtsin e zeros T zhveshur fare nga numrat, q duhet t'i prin. Ruaju nga emrat pa jet q t ln pa emrin tnd, Stolisu me realitetin, q e meriton pagzimin Dhe kurrn e kurrs mos shkel n t njjtin vend. Ti sheh dika, konstaton, gjykon mir ose keq, Andaj m shikon n syt me ninz fort t zmadhuar Dhe ke hapsir e hapsir q t futesh n mua. Por - ti s'je un, as un ti, q t dy jemi dy Dhe pr aq kemi mundsi e kapacitet t mjaftueshm T shohim m mir, kur i trashet qafa rrezikut.
Npr zigzag t ecsh s'sht si npr vizore, Npr t parn t nevojitet gjykimi piqeziej, Npr t dytn ndryshon: koha s'ka koh t piqet. Ti, nse e do fmijn tnd, sosi apat e tu E t mos t puliten syt edhe pr nj ap t ri Q mund t'ia marrsh vetes hua nga pamundsia. Ti di se 'koh i ke rrmbyer pakohsis n koh Hapsirn e kngs tnde t dashur rrethoje mir Me ngjyrn e dashuris s pamatur t gjakut tnd. Dhe n mes t atij rrethi stisu nj or e sakt Q numrimi i kohs t ket emrin e vet t vrtet Prgjat emrtimit t hapsirs me emrin tnd!
118
(19 dhjetor 1990)
119
TRIPTIK
1. - BRTHAMA E ZJARRIT Kur t'i qasesh brthams s zjarrit, Frika e shkatrron epiqendrn e saj. Kur t'i iksh brthams s zjarrit, Frika i merr pas mundsit mbrojtse Dhe kalon n panik t paarsyeshm. Mundsin pr ngushllim t mundshm Nuk e sheh nga orientimi i rastit. Duke mos e njohur as gjurma gjurmn E t njjts kmb t t njjts far, E as gaca gacn e t t njjtit zjarr. 2. - ESENCA E GJURMS Esenca e fjals e ruan esencn e gjurms Q t mos bdaret n mejtimin e vet I cili e mbron nga nntoka e demonit, Q s'e ka fuqin e hirit t fjals sate. Nga mejtimi mbrojts sht gjurma jote M e sigurt ngase e njeh m s miri Dhe ngase Tokn q e prek t jep fuqi, Pse t njeh aq sa e njohish edhe ti. Dhe apatia shndrrohet n elan t ri, Shkatrron brthamn e qllimit t zi. 3. - EDHE PAK KOH Gurgullima e paksuar e ujit te kroi sht paksimi i ujit nga krongjijt. Ruaju t mos t'i kap mendimet acari I hutimit t paikshm npr krongjij. Te kroi, nj dit, krongjijt i shkrin Era e jugut, prroi do t gurgulloj. Po fjalve, t mendimeve drithritse, Acari fanatik u futet deri n thembr. Dhe do t duhet madje, edhe pak koh, Dielli i ngrir t shkrihet n zemr! (28 korrik 1991)
120
BRIRI
M rrethojn me shikim t pusht Fytyrat melankolike t luleve, Prej t cilave varet koha ime Dhe shrimi i plagve t saj. Plagn q s'shrohet e fsheh Nga syt e thngjillit t fjals, Kuptimi q s'ka kuptim aspak E mbron qllimin e paligjshmris Q zjarri i ftoht t'i soset Para akullit fare t nxeht. M rrethojn me shikim vezullues Fytyrat e guximshme t yjeve, T cilt m'i drgojn sinjalet Nga rrnjt e pemishtes, q m ushqen Me zhurmn e krimbit n dru. Ikjen s'e kam obsesion q vjen Para syve t rrugs dhe t parrugs, Yjet m marrin n botn e vet Dhe m kthejn n botn e pamundsis, Pr t ma zmadhuar syrin e tret. M rrethojn me shikim t mpreht Fytyrat e sinqerta t vllezrve Dhe fjals sime i bjn homazh Pasi t vdes e rilindur n kng Me nj stin me or t re autoritare. Prej meje fluturojn t gjitha rrugt, Q bartin flakadant pr n ferr T'ia djegin ndrrat pakuptimsis, E nga hiri t lind qytetrimi i ri Duke dal koha nga briri i dhis! (2 korrik 1991)
121
RRUGA PR N FERRA DREJT LULISHTES SHPJER
Deri te kauba soset zhaurima e nats Dhe fillojn bisedat e ngrohta t dits. Rropamn e lig e shkelin udhtart E ritmin e krojeve e miklon mngjesi. Fjalt e mia krkojn vend n kujtes Dhe i bart burimi i par n shpres Deri te buzt e rreshkura t drits. Fillon loja n fshehtsin e rrits Midis brengs, shpress dhe rrojtjes E t misterit t shkrir n dashuri. Npr muret e kaorres s braktisur, Gjkundi prbri liqenit t trazuar, Kndon bufi, qyqja dhe koha e molisur. Avulli i nntoks atje arrin i heshtur Dhe shuhet ngadal e bhet pika vese. Majs s currit reja mbi kok i rri, E shpon me thika t nxehta e me akull t zi. Shqiponjat i bjn rrath observimi, E shrojn dhe futen n zemrn e tij. Mjegulln, q sht rreth i huaj udhtimi, E davarit gjuha e dits me pranishmri T mos e humb durimi energjin shqim E t mos e trnd karpn e hidhrimit. Dhe zrat, q gjat n'kaub qen strukur, Tash lidhin frute n pemn e guximit. Jehu, q duhet dikah t'i vij kngs sime, Nuk sht as ast as rast mosafrimi. Mos m bind pr kot, fjala t ka prmjer, Kur m thua e shmtuar, mua m del e bukur, Rruga pr n ferra drejt lulishtes shpjer! (19 dhjetor 190)
122
IMAZH MEDITUES
T mos humbsh koh, mos u ngut, apo ngadal; Edhe pika e ujit sht e rrall, po gurin shpon. Mkatesh pastrohemi me mkate t lara, ndrra e paqart sht gjithmon e qart, Gzimi i tepruar sht zambak q vyshket shpejt Dhe rig shiu n pluhurin e dendur t rrugs. Gaca pran gacs prushin e ka m t fort, Histori nuk sht populli, po Nazareti i tij. Populli sht abeceja e Nazaretit zdhns, Q ndahet n shkronja t zshme e t pazshme: T zshmet ua japin zrin t pazshmeve Dhe krijohet historia e ftoht me zjarr, Po m e nxeht me akullin e ndjeshmris. Ai q s'mendon fare, do gj e ka t qart: M shpejt heq dor nga terri i t vrtets, Merr e jep e jep e merr nga kotsia n'kotsi. Mos e tepro me ngutjen tnde, vepro idesh; Ngadal mendo e m shpejt qlloja qllimit. Qllimi sht shenja m e errt pr syrin, Por m e qart pr imagjinatn pa rutin. Dy minusa ta nxjerrin shpirtin pr nj plus, Midis dy stuhive dallga m e lart n det: Ti gjendesh mu n mes e s'di ku t prplas; Di ku t prplas, andaj e njohish rrezikun, Po njeriu s'sht rob, derisa mendon pr lirin! (4 dhjetor 1990)
123
FSHEHTSIA
Aftsia ka fuqi n identitetin e vet Dhe vizioni i opsesionit magjik I bhet amalgam shkathtsis T shndrrohet n mundsi syelsie. Pasi zhduken grmadhat e vertikales, Vdesin gjarprinjt e nakatosjes. Yjet e pritjes po rriten dalngadal Q t'i ngrin djerst t shkuars. S'i lehtsohen njohuris ethet e jermit, N mes durimit e rezistencs pasive Trndafilishtja me bilbil n bli. Dhe n botn e ballancimit i huajn: Kuptimi relativ kuptimit t rysnis, Guximi desident guximit t fshehtsis. Ja rrpina e mendimit t paarritur, Sekreti pa hije sht edhe satan. (12 shtator 1990)
124
OMNE HOMO
Emri i liris sht i imagjinuar, I lir sht njeriu OMNE HOMO 2 , Sa pr vete edhe pr tjetrin.
TPF FPT
Shpirti lind ndaras nga kurmi, Q t ket nevoj t bashkohet, Pr t jetuar edhe kurmi me t. Numri nj krkon numr tjetr, Pr t'u br dy i njnjshm, Mu si nj npr dy njsha. Emri robri sht paradoks klasik I liris s robruar me liri, Q prap t flitet pr robrin. T gjith do t jen t lir, Kur njkohsisht do t jen penges Dhe 'penges e dshirave t veta. (1 korrik 1991)
2
TP PT
OMNE HOMO (lat.) - krejt njeri.
125
GULFATJE
T jetosh domethn t ndrrosh, T ndrrosh domethn t jesh. Jemi njkohsisht hapsir e koh Q t ndrrojm plot zjarr dshirash. Zjarri thon sht edhe akull, Po edhe akulli - zjarr skterre. Ka zjarr edhe n tru, edhe n zemr, Zjarri n ide sht drit e fort. Zjarri mund t lind edhe nga deti E deti mund t lind edhe nga zjarri. Zjarri s'sht dukuri e gabuar, Po dukuria e gabuar sht edhe zjarr. Fmijve t prap, q lozin me zjarr, Nnat ua fshin lott, po edhe hirin! (24 nntor 1990)
126
HIDHRIMI
Nipat u vun qivur t rinj lapidar Dhe mbeti vetm kujtimi pr gjyshrit. Mblidhi grhatjet e dritareve t mbyllura Dhe shndrroni n muzik makabre, Mbase shohin ndonj ndrr t keqe! Frutet e dashuris kthehen n krahun tjetr Dhe harrojn se brthama pup n kmb I pret me burim jete npr duar. Kur do t zgjohen von, do t shohin Se koha dhe qielli jan hidhruar! (3 mars 1991)
127
PA KOHN TIME
Nj koh s'jam i kohs sime Pa kohn time, Nj koh s'jam i vetes sime Pa mua, me mua. Fjala ime sht realiteti, Q prplitet npr hi; sht Planet me hnzat e saj, Me dhembjen time Me mua, n mua. Fmijt i mbushin duart me ajr, Bien n shtrat E s'i merr gjumi: Npr dritare, N maj bliri, E kapin hnn me qepall E marrin fener n dhom Ta futin N botn e ndrrave! (28 nntor 1989)
128
BUMERANG
Dhjet thas mrzia Nuk m'i ha as dhia. Ia prplasa n'fytyr Dors q m'i dha Me mllef e mynxyr. Tash eci mbi tok, Npr jastk uji, Me miza n kok. N'lmin q do t'shihet Mullar duhet t'vihet. (22 korrik 1991)
129
VETM KNGA
Derisa qe gjall Pak nga pak e vran, Q t vdiste nj her N dit; Kur vdiq prgjithmon, Nuk ishte m Q t vdiste Prdit; I mbeti vetm iftelia E varur n mur Dekor etnik Pr kujtim; Dhe knga e tij, Plot dashuri, Ndr shok e miq Ngushllim. (3 korrik 1991)
130
DBOR E HI
Nn kmb di m ik E dbora shtohet Q nga rrza n'kik. Rrugt e mia, Gjurmt e mia, Nishanet e mia Hiri i mbulon. Di tragjike, Di komike, Di e dhembshme M mundon. Nn dbor e hi Nuk mund t flas S'kam fuqi! (28 nntor 1989)
131
EPITAF
Jam ktu, atje, posht, lart; Jam dje, sot, nesr - prher. Kam qen gjithkohrave, Do t jem gjithkohrave. Edhe i gjall kam qen i vdekur, Edhe i vdekur kam qen i gjall. Meq vdiqa edhe i gjall, Edhe i vdekur do t jetoj! (24 nntor 1990)
132
IX FANTASTIKA E ABSTRAKSIONIT
133
Q DIHET E Q NUK DIHET (PROLOG)

- Natura non facit saltus 1 - latine
TPF
FPT
Djathtas-majtas, posht-lart, para-pas, Jan pes mrekullit e Misterit: Toka, zjarri, uji, ajri, koha; do element i shtats ka pesn e vet! Vetveten ende s'mund ta zbuloj As n tok, As n zjarr, As n uj, As n ajr, As n koh, E n t gjitha jam pjes-pjes, N tok e kam t pamurit, N zjarr t prekurit, N uj t shijuarit, N ajr t dgjuarit, N koh t nuhaturit. Shqisn e gjasht gjykatore n t gjitha. Organin e tretjes e prbjn pes pjes, Ekstremitetet e trupit jan pes, Trupin e prbjn pes pjes, Kontinentet jan pes, racat pes, Q dihet e q s'dihet Krejt numrohen me pes, me pes, me pes... (20 korrik 1991)
1
TP PT
Natyra nuk bn krcime (parimi i kontinuitetit, sipas t cilit zhvillimi i trsishm n natyr kryhet n mnyr organike dhe shkall-shkall).
135
TOKA
Toka sht gjalles e vdekur numrash dysha, Ajo sht e vdekur, po i gjllin brthama. Katr ant e saj i prlind lvizja e amshuar Q sht e vendosur n ann e pest t saj. Rrotullimin e par e bn pr hir t jetess, Rrotullimin e dyt - pr hir t qndress, Rrotullimin e tret - pr hir t bashkimit, Rrotullimin e katrt - pr hir t amshimit. Ana e pest e Toks ekziston vetm n intuit, Ajo sht kur s'sht dhe s'sht kur sht. Intuita kur pr t s'di aspak, mendon se di; Kur z t dij, mendon se ende asgj nuk di. Dija e mosdija jan t prlindura n gjithsi Pas katr elementeve. Dhe koha si faktor I nxit digresionet, e mandej - bien n'ujdi, Q dijenia ta zgjoj Tokn, ta fut n katror. (4 gusht 1991)
136
ZJARRI
N mes numrave dysha t Toks jeton zjarri Dhe dyshash brafullon, kur ato dashurohen, Dy t njjtat kur i frkon kundrshtari Zjarri brafullon mbi dyshat q zemrohen. Zjarri s'duket, po sht shpirti i Toks, Dhe dukuria sht bashkimi i numrave dysha, Po dhe form e njnjshme e natyrs s Bots Me bashkimin e tra dyshave q i z kmisha! Toka pa zjarrin nuk do t jetonte kurrhi, Si njeriu pa shpirtin, q bhet vet hi. E hiri bhet dhe nga numrat dysha n di Q jeton me Tokn, pse zjarrin e ka n gji. (4 gusht 1991)
137
UJI *
TPF
FPT
Toka dhe zjarri gjallrojn pr gazep, Uji npr damart e Toks sht gjak. Toks dhe zjarrit uji gjallri u jep Dhe jeta vazhdon, por disi nn kapak. Fshehtsia pr vazhdimsi ende vazhdon, Trup me zjarr e gjak, por i heshtur hala. Toks i duhet dhe di, q e ngacmon Pas perdes t mos ngulohet ajo pada'. Gjaku vetm e freskon t'ia heq zjarrmin, Po ende s'i ZBUKUROHET shtati e fytyra, As ZHURMA madje nuk ia prish qetsin, S'ka askush ta vazhdoj n nj mij mnyra. (4 gusht 1991)
*
TP PT
& zbukurimi - Flora; & zhurma - Fauna; & vazhdimi - Njeriu.
138
AJRI
Toks, zjarrit, ujit, gulfatjen ajri ua vjedh Dhe jeta e mbuluar zbulohet, po rri n vend Pa br ndonj lvizje, q kahun e vet zgjedh T trasoj rrugn npr t ciln jeta ngarend. Kur t katr elementet e Misterit t jen, Duhet dhe di tjetr q lvizjen sakt e mat, E q t flas t vrtetn e vet, nuk men As n t mijtn e sekonds, me dit, me nat. Toka merr frym dhe kollitet npr kratere, Fetusi ngushllon jetn e jeta vazhdimsin Npr uj, ajr, zjarr; npr gzime e tmerre E prkud, e shkund, ia dhuron prjetsin. (4 gusht 1991)
139
KOHA
Ve duha ve lejli idha sexha 2 - Sipas KUR'ANIT
TPF
FPT
Koha s'u takon elementeve t thjeshta, Si sht toka, zjarri, uji, ajri; Koha sht faktor, sht edhe Mister, Po edhe vet mrekullia e vetvetes; Pa kohn elementet tjera jan t verbra. Koha sht edhe sensi subtil i erenive: T t pamurit n tok, T t dgjuarit n ajr, T t shijuarit n uj, T t prekurit n zjarr, T t nuhaturit n imagjinat, Po edhe elsi i magjis s iluminizmit. Ajo sht edhe e gjashta pjes e trurit, Edhe kontinenti i gjasht i bots, Edhe ana e pest e bots, Edhe gjasht gishtrinjt e dors, Edhe trsia e shtat pjesve t veta. (4 gusht 1991)
2
TP PT
Betohem n emr t kohs (betim hyjnor).
140
ELSI MAGJIK ILUMINIST *

TPF
FPT
Un nuk jam ende un, kur jam ende un. Un jam ende ju, kur ju jeni ende un. Ju nuk jeni ende ju, kur un jam ende ju. Ju jeni ende un, kur un jam ende ju. N do hutes prhumbet elsi magjik, Me t zbulohet leht fshehtsia e jets. Njeriu sht gjithmon der e shkyur, Pr t arritur o te shpirti i detit. E njeriu sht patjetr kozmos i vogl: Kur e arrin gishtin e vogl, i madhi qesh. I vazhdueshm sht njeriu n prpjekje Rrall duke dal caz nga lkura e vet. (20 korrik 1991)
*
TP PT
& iluminizm-zmi - drejtim filozofik q rrjedh nga fjala arabe ilm = dije, njohuri, dijeni, shkenc.
141
PAFUNDSIA N FUNDSI T PAFUND
Shtat kat qiell - shtat gallaktika: Kozmosi prpiqet t jet i paskajshm, Po megjithat sht i skajshm. do gj e fsheht n fshehtsin e vet Dhe asgj e fsheht prgjithmon. Ideja n ideshmri ekziston, Gjeturia n imagjinat qndron, Imagjinata n fantazi grmon, Vullneti inercionin mashtron, Ekziston mnyra e jets dhe stili. Fshehtsia dorzohet me fshehtsi, Paskajshmria mposhtet me paskajshmri. Kur t zbulohet shtata e shtats, Dihet se ajo i ka edhe shtat t tjera E do shtat shtatn me ato vlera. Dhe n rrumbullaksi e sos paskajshmrin, Q t bhet e skajshme dhe e sosshme, Pr t'ia nisur q nga krijimi i ri Dhe kshtu gjithmon n pafundshmri. (25 korrik 1991)
142
N FUND FILLIMI (EPILOG)
Gjeni do t plaket nga prsosuria e vet Nga diskursi i t arriturave kulminante Dhe Toka do t vuaj nga ngulimi i rnd Hedhurinash t shumta q s'kan ku t ven. Ather sht fundi pr nj fillim t ri, Por tash nga arritjet q do t jen fuqiplote. Dhe pas gjenit t vdekshm vjen pavdeksia Q nivelizon arritjen tjetr m t re Pas pastrimit t Toks me zjarr nga gjithsia Pr dizenfektim, pr frymmarrje e ngadhnjim. Toka srish do t mbillet me Flor e Faun, Pasi t'i kthehet uji e ajri nga koha. Dhe gjenit do t'i dhurohet aftsia e fundme Pr t qen pafund nga nj fillim i ri, Pr t jetuar i peshuar e strpeshuar N koh ciklesh jashtkohore nga prsosuria. ndrra e dashuris do t jet vetm NURI I SIMBOLIT t prjetshm, n mbar universin, Q i jep urtis rrojtjen e nivelit t lart. (26 korrik 1991)
143
SHNIME PR SHKRIMTARIN
ABDYLAZIS ISLAMI u lind m 29 korrik 1930 n fshatin Gajre t Tetovs. Rrjedh nga nj familje kurbetinjsh. Q n shkolln e mesme filloi t merret me shkrime pr fmij e pr t rritur, por punimin e par e botoi n vitin 1954 n revistn pr fmij GZIMI q botohet n Shkup. Q ather bashkpunoi me t gjitha gazetat e revistat q dalin n gjuhn shqipe n Shkup, Prishtin e Podgoric. Kryesisht merret me poezi e proz pr fmij, t rinj e pr t rritur, me tregimtari, me shkrimin e dramave dhe romaneve, po ashtu pr fmij e pr t rritur, merret edhe me kritik letrare e eseistik, me mbledhjen e studimin e folklorit, me prkthime letrare nga maqedonishtja e dika edhe nga serbishtja. Punoi si msues, mandej si arsimtar i gjuhs shqipe dhe si kshilltar pedagogjik deri n vitin 1970, kur vajti n Radio-Shkup t punoj si gazetar e mandej edhe si redaktor i emisioneve t kulturs e t arsimit deri n vitin 1979, prej ku doli n pension. Tash jeton n Tetov. Gjat koh ka qen antar i kolegjiumit t revists JEHONA q botohet n Shkup. Poezit e tij, si ato pr fmij po ashtu edhe ato pr t rritur, jan prfshir npr antologji t ndryshme n gjuhn shqipe, por edhe n gjuh t huaja, si n sllovenishte, serbishte, maqedonishte, turqishte, arabishte, italishte, gjermanishte, anglishte, suedishte, hungarishte, rumanishte, rusishte, frngjishte... me tufa poezish, ose n ndonj gjuh edhe me prmbledhje poezish.
Tekstet e prezentuara domosdoshmrisht nuk prfaqsojn politikn e redaksis t Dielli.net!
dielli@dielli.net
144

Shpatat Ne Lulishte PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Shpatat Ne Lulishte PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SHPATA N LULISHTE

I Skirtarve 4 t ngarkuar rnd

NDRRAT BULOJN N EL DORADO

/Me rastin e promovimit t librit MENDIME/

Rexhep Voka (1847-1917)

ME TRAP NDR VAL

II DUKE NDENJUR MBI SHKMBIN E VENDLINDJES

LOJA MBI THURIM

N GJURM PAS ORFEUT

LULET DHE ERA

(VAZHD N DETIN E RRS)

(19 dhjetor 1990)

IV KOHA Q S'MATET ME VUAJTJE SHT THJESHTSI

N KUJTIM T ATYRE Q NA DESHN

VASHAT I KNDOJN DASHURIS

PAS PUSHTIMIT T LODHSHM

PAK KOH PR KOHN

KUR FOLA UN TI S'ISHE M

VII NPR UNAZ

Kaa sht kryelart: Selin e prehjes e ka Nn hijen e trndafilit Q e prbuz! (1982)

VIII DBOR N HIRISHTE

Lagjja e autorit n fshatin ku u lind e u rrit.

(19 dhjetor 1990)

RRUGA PR N FERRA DREJT LULISHTES SHPJER

OMNE HOMO (lat.) - krejt njeri.

Q DIHET E Q NUK DIHET (PROLOG)

& zbukurimi - Flora; & zhurma - Fauna; & vazhdimi - Njeriu.

Betohem n emr t kohs (betim hyjnor).

ELSI MAGJIK ILUMINIST *

PAFUNDSIA N FUNDSI T PAFUND

N FUND FILLIMI (EPILOG)

Tekstet e prezentuara domosdoshmrisht nuk prfaqsojn politikn e redaksis t Dielli.net!

You might also like