Projekt

VARGJET E LIRA
Punoi :Deni
Frasheri
Lenda :Letersi
 POEMA E MJERIMIT
Kafshate qe s'kaperdihet është, or vlla, mjerimi,
kafshate qe te mbete ne fyt e
dhe te ze trishtimi
kur shef ftyra te zbeta edhe sy te jeshilta
qe te shikojne si hije dhe shtrijne duert e mpita
edhe ashtu te shtrime mbrapa teje mbesin
te tanë jetën e vet derisa te vdesin.
E mbi ta n'ajri, si ne qesendi,
therin qiellen kryqat e m
inaret e ngurta,
profetent dhe shejtent ne fushqeta te shumngjyrta
shkelqejne.
E mjerimi mirfilli ndien tradhti.
Mjerimi ka vulen e vet te shemtueme;
është e neveritshme, e keqe, e turpshme;
balli qe e ka, syt qe e shprehin,
buzët qe me kot mundohen
ta mshefin
janë femite e padijes e flite e perbuzjes,
te mbetunat e flliqta rreth e perqark tryezes
mbi te cilën hangri darken një qen e pamshirshem
me bark shekulluer, gjithmon i pangishem.
2
 POEMA E MJERIMIT
Mjerimi s'ka fat. Por ka vetëm zhele, edhe shuhet uja, dhe fashitet etja
zhele fund e maje, fl n'epshin kaperthyes, kur mbytet vetvetja.
amujt e një shprese Dhe aty zajne fillin te marret, sherbtoret dhe lypsat
te shkyme dhe te coptuem me te dalun bese. qe nesër do linden me na i mbushe
Mjerimi terbohet ne dashuni epshore. rrugat.
Neper skaje t'errta, bashke me qej, mij, mica,
mbi pecat e mykta, te qelbta, te ndyta, te lagta
lakuriqen mishnat, si zhange; te verdhe e pisa;
kapert
hehen ndjenjat me fuqi shtazore,
kafshojne, perpijne, thithen, puthen buzët e
ndragta
3
 POEMA E MJERIMIT
Mjerimi ne dritzen e synit te kerthini Vall sa i trishtueshem është djepi i skamit
dridhet posi flaka e mekun qirini ku foshnjen perkundin lott edhe te fshami
nën tavan te tymuem dhe plot merimanga, t!
ku hije njerzish dridhen nder mure plot danga, Mjerimi rrit femin ne hijen e shtepive
ku foshnja e smueme qan si shpirt' i keq te nalta, ku nuk mrrin zani i lypsis,
tu' nduke gjite e shterruna te se zezes a ku nuk mund t'u prishet qetsia zotnive
me, kur bashke me zoja flejne ne shtretent e lumnis.
e kjo prap shtazane, mallkon zot e dreq,
mallkon frytn e vet, mallkon barrn e rande.
Foshnj' e saj nuk qesh, por vetëm lengon,
e ama s'e don, por vetëm mallkon.

4
 POEMA E MJERIMIT
Mjerimi pjek femin para se te burrnohet; tu' i vlue djersa ne gjoks edhe ne ballë,
don ta msoje t'i iki grushtit q'i kercn tue u zhigatun deri ne gjuje ne balte
ohet, e prap zorret nga uja i bahen pale-pale.
atij grusht qe ne gjume e shterngon për fytit
kur fillojnë kllapite e etheve prej unit
dhe fytyren e femis e mblon hij' e vdekjes,
një stoli e kobshme në vend te buzqeshjes.
Një fryt kurse piqet dihet se ku shkon
qashtu edhe femia ne bark te dh
eut mbaron.
Mjerimi punon, punon dit e nate

5
 POEMA E MJERIMIT
Shperblim qesharak! Për qindenje afsh
ne ditë vetëm: Lekë tre-katër dhe "marsh!".
Mjerimi kaiher' i ka faqet e lustrueme,
buzët e pezmatueme, mollzat e ngjyrueme,
trupin permendore e një tregtis se ndyte,
qe është i gjikuem te bije ne shtrat te vet i dytë;
dhe për at sherbim ka për te marrë do franga
nder çarçafe, nder fetyra dhe
ne ndërgjegje danga.
Mjerimi gjithashtu len dhe ne trashigim
jo veç nëpër banka dhe ne gja te patundshme,
por eshtnat e shtrembta e ne gjoks ndoj dhimbe,
mund qe te len kujtim ditën e dikurshme
kur pullaz' i shtepis u shemb edhe ra
nga kalbsin' e koh
ës, nga pesha e qiellit,
kur mbi gjithçka u ndi një i tmerrshmi za
plot mallkim dhe lutje si nga fund i ferrit,
ish zan' i njeriut qe vdiste nën tra
6
 POEMA E MJERIMIT
Kështu nën kambe te rande te zotit t'egersuem tu' e ledhatue e pickon si gjarpni
thotë prifti vdes ai qe çon jetë te dhunuem. dhe kur bie njeriu, si gruni nga drapni,
Dhe me kë nën tryeze qan
to kujtime, ksi lloj fatkeqesinash -
mbushet got' e helmit ne trashigim brezninash. qeshet ne formë tragjikomike.
Mjerimi ka motër ngushulluese goten. Të gjitha hallet skami ne gote i mbyt
Ne pijetore te qelbta, pranë tryezes plot zdrale kur njeqind i derdh një nga një ne fyt.
te neveritshme, shpirti me etje derdh goten
ne fyt për me harrue nandhetenand' hall
e.
E gota e turbull, gota satanike

7
 POEMA E MJERIMIT
Mjerimi ndez dë i bijne lodertines me ndjejt dhelparak
shirat si hyjet errsina tu' ia leshue lypsiti një grosh te holl' ne shplake.
dhe bajne tym si hejt q'i ban shkrum shkreptima. Mjerimi është një njolle e pashlyeme
Mjerimi s'ka gezim, por ka vetëm dhimba, ne ball
dhimba paduruese qe te bajne te cmendesh, ë te njerzimit qe kalon nëpër shekuj.
qe t'apin litarin te shkojsh fill' e te varesh Dhe ket njolle kurr nuk është e mundshme
ose bahe fli e mjerë e paragrafesh. ta shlyejne pacavrat qe zune myk nder tempuj
Mjerimi s'd
on mshire. Por don vetëm te drejt!
Mshire? Bije bastardhe e etenve dinake,
te cilt ne mnyre pompoze posi farisejt

8
 Xhejn Er
“Unë nuk jam zog dhe nuk ka rrjetë që të më zërë në
grackë. Unë jam një qenie njerëzore e lirë, me vullnet të
pavarur.”

Karakteristika : e vendosur ,rebele,modeste,kerkuese

nga vetja ,e vetpermbajtur .
Ne kerkim te nje lloj dashurie ,cfadrolloj dashurie
sepse gjithe jeten ka qene e privuar nga kjo ndjesi.
Gjen rrugen me te veshtire per te reaguar ndaj
dashurise se vertete ,duke ju larguar asaj .Vetem
sepse liria e saj ishte ne rrezik....
E ardhur nga nje jetimore ,e rritur nga librat dhe e
edukuar me nje fryme liberale ,teper e zhvilluar per
kohen kur ka jetuar .

9
 Të lutem, o të dëfrej në
perëndi, lumni
për një simfoni t'u u përkundë
me tinguj n'ani
t'argjantë të bukur
e akorde t'artë. t'andrrimeve
të kaitër, ku të
Të lutem, o fantazmeve
perëndi, buzët më
Lutje për një simfoni - tërheqin zjarrtë
plot dashuni e më digjen syt e
të nxehtë si tu flaktë.
vasha gjitë
kur vlojnë
10 Të lutem, o
 Analize
Pikat kyce : 
1.Ne ketë poemë pamjet dhe fatet e njerëzve në skamje dhe në mjerim, përshkruhenme një realizëm deri në
lakuriqësi.
Metonimia dhe metafora janë figurat mbizotëruese në këtë poemë; pra, Të mjerët njerézit konkretë zëvendësohen me
një term abstrakt Mjerimi (pra, me dukurinë e mjerimit).
– Qế në vargun e parê ajo kombinohet me metaforën Mjerimi ka vulën e vet të shemtueme dhe gjithë vargjet
pasardhëse janë shtjellim i marrëdhënies metonimike e metaforike. Nëpërmjet tyre ne e përfytyrojmë mjerimin, si
mishërim të së keges, që duhet zhdukur nga faqja e dheut se është turpi i njerëzimit. Si të ishte një qenie
e gjallë, poeti bën portretin fizik, moral e shpirtëror të mjerimit.

11
Portreti fizik:                                        Mjerimi ka vulën e vet të shëmtueme;
asht e neveritshme, e kege, e turpshme;
balli që e ka, syt që e shprehin,
buzët gë më kot mundohen të mshefin ..

Portreti moral:                                    Mjerimi asht një njollë e pashlyeme

   në ballë të njerzimit që kalon nëpër shekuj.

Portreti shpirtëror:                             Mjerimi s’ka gëzim, por ka vetëm dhimba,

dhimba paduruese që të bajnë të çmendesh,
që t’apin litarin të shkojsh fill’e të varesh
ose bahe fli e mjerë e paragrafesh.
Analize ne rrafshin e
portretizimeve
12
2. Pasojat që shkakton mjerimi:
– Lind padituri, përbuzje – fëmitë e padijes e filitë e përbuzjes
– Sjell trashëgimi të përçudnuar – aty zajnë fillin të marrët, shërbëtorët dhe
lypsat që nesër do linden me na i mbushë rrugat…
-Shkatërrim të dashurisë amësore – e ama s’e don, por vetëm mallkon
– Shkatërron fëmijërinë, ëndrrat e saj – Mjerimi pjek fëmin para se të
burrnohet
-Shkatërron vlerat dhe moralin – trupin pëmendore e një tregtis së ndytë
-E çon njeriun në depresion – t’apin litarin të shkojsh fill’ e të varesh
3. E gjithë pamja e mjerimit jepet nëpërmjet një figuracioni të gjallë, edhe ai i
lakuriqtë e i ashpër, sikurse mendimet që do të përçojë Migjeni:
• Epítete: ftyra të zbehta, sy të jeshilta, njollë e neveritshme, e keqe, e
turpshme, skaje t’errta, pecat e mykta, të gelbta, të ndyta, të lagta; stoli e
kobshme etj.
• Krahasime e similituda: mishnat si zhange; Mjerimi në dritëzëne synit te
kërthini/ dridhet posi flaka e mekun girini; Një fryt kurse piqet dihet se ku
shkon/qashtu edhe fëmia në bark të dheut mbaron; Mjerimi ndez deshirat si
hyjet errsina/ dhe bajnë tym si hejt q’i ban shkrum shkreptima…
E gota e turbullt, gota satanike; tu’e ledhatue e pickon si gjarpri – dhe kur bie Por poeti nuk mbetet vetëm në konstatim. Ai revoltohet dhe tregon të vetmen
njeriu, si gruni nga drapni,
• Kontrasti: Analize
E mbi ta n’ajri, si në qesëndi,//Therin qiellin krygat e minaret e
ngurta,//profetët dhe shejtënt në fushqeta të shumëngjyrta shkëlqejnë. E
mjerimi mirëfilli ndien tradhti.
• Hiperbola:
..nën tryezë qan-qeshet në formë tragjikomike
mbi të cilin hangri darkën një qen i pamëshirshëm
me bark shekulluer, gjithmonë i pangishëm,
4. Poema është shkruar me varg të lirë. Ritmi i brendshëm arrihet nëpërmjet
figurave tingulluese, si: anafora, shkallëzimi, enumeracioni.
5. Në vargjete poemës kemi jo vetëm një përshkrim të lakuriqtë të mjerimit,
por përmbajnë në vetevete dhe një ndjeshmëri të thellë të unit lirik, e cila
mbërin deri në shkallën e bashkëvuajtjes në mjerim. Poeti vuan nga tế njëjtat
dhimbje, që vuajnë dhe pjellat e mjerimit:
….dhimba paduruese që të bajnë të çmendesh,
që t’apin litarin të shkojsh fill’e të varesh
ose bahe fli e mjerë e paragrafesh…
alternativë që ka për zhdukjen e mjerimit:
Mjerimi s’don mshirë. Por don vetëm të drejt…
13
mes ,shkaterrimi I Sharlit Bisedat e Xhejn dhe zotit
Roçester

14
 Te vecantat
• Ema eshte egoiste dhe mendon perhere ne menyre siperfaqesore ,por ndjen ne nivele te thella.
• Xhejn mendon perhere thellesisht dhe ndjen po aq thellesisht ,por me vetedije shfaq sasi te vogla emocioni.
• Ema dhuron veten tek cdokush qe arrin te hyje ne listen e «fiksimeve» te saj.
• Xhejn kupton se per here te pare ne jeten e saj ,ndjenjat e tradhetojne ,nuk i diktojne se si te veproj por e largojne nga zona e
logjikes duke e genjyer drejt marteses se pershpejtuar dhe te gabuar ne ato momente ,me Z.Rocester.
• Fund real ,sado i dhimbshme te jete :
• Ema bie ne gracken qe kishte thurur vete ,e shihte ne horizont rrezikun e shkaterrimit total ,dhe deshperimisht mundohet te
shpetoj per here te fundit por deshton dhe per ti shpetuar ,clirohet ne menyre egoiste duke u vetvrare.
• Fundi real i Xhejn nuk eshte i dhimbshem por ,merzia dhe shqetesimi qe Z.Rocester kishte nuk u lehtesuan kur erdhi Xhejn sepse
ai nuk e shihte dot.Pra nuk kemi nje fund romantik si ai i Emes ,kemi nje fund romantik real .
• Ne fakt me shume se nje fund do thoja se mbyllja e historise se Xhejn Er (nuk po them jeta sepse personazhi me duket teper real )
eshte nje sprove tjeter qe fati i vendos perpara ....
• Dashurine:
• Ema –do te shohe veten ne dashuri ,do te ndjehet e lire ,ne te vertete nuk ndjene dashuri te vertete te paster per asnjerin nga
pretendetet per zemren e saj .
• Xhejn –edhe pse naive ne kete aspekt ,e sheh dashurine ashtu sic eshte ,e perqafon idene e dashurise reale, plotesisht, vetem ne
fund te historise ....
15
 Te vecantat
• Zhvillim i historise :
• Ema : e lumtur nga martesa per nje kohe te shkurter ,del nga enderrimet e marteses dhe takohet me
Leonin i cili shfaqet si interes per te ndier dicka te re .Pas deshtimit te nje lidhjeje me Leonin ,shfaqet
Rodolfi i cili nuk i fal asnje ndjesi reale,duke e ulur ne nje nivel te piset Emen dhe imazhin qe kishim
ndertuar nga bashkeshorti i saj ne fillim te historise .
• Pra me pak fjale kemi nje fillim enderrimtar ,nje zhvillim te derrmuar ne llumin e pasioneve dhe
veseve ,dhe nje mbyllje katastrofike ,ku personazhi kryesor kryen vetevrasje dhe bashke me te ikin dhe
te gjitha shpresat jeta dhe e ardhmja e familjes se sapoformuar Bovari .
• Xhejn : e deshperuar ne fillim ,mundohet te gjej dashurine nga njerezit perreth por nuk e
merr .Zhvillimi dinamik ,emocionues ,i thelle emocionalisht ,i mbushur me reflektime nga cifti Xhejn
dhe Z.Rocester ,i plote dhe sigurisht i mbushur me akte te pastra dashurie .Mbyllja :reale ,pas nje
rikthimi te Xhejn ne bazat/rrenjat e saja ,lihet te nenkuptohet se Xhejn per here te pare ne jeten e saj do
ti perkushtohet me vullnet te plote nje marredhenie :dicka qe duket qarte se e frikson ,qe ne fillim te
librit.Pra ,personazhi kryesor ndryshon per mire ,per te krijuar nje ane tjeter te vetes ,per te shijuar nje
pjese unike te jetes ,duke na falur keshtu ne menyre rifreskuese dhe te cilter,nje fund te real te lumtur .

16
 Jeta e papermbushur e Emes Lindja e nje femije te shemtuar ,qe nuk permbushte enderrimet e
Ema ne momentet e fundit perpara se te pinte helmin ,ne dhomen e saj Emes.

17
 Jeta e thjeshte e Xhejn
Xhejn mesonte vajzen e vogel ne shtepine e
z.Roçester

Xhejn dhe Z.Roçester paten mundesi te lidhen

me shume kur nisen te bisedonin ne kopshtin e
18 shtepise
Figurat e dashurise ne historite e dy femrave romantike..
• Ema dhe Sharli paten nje marredhenie teper normale ne fillimin e takimeve te papritura ,sepse secili kishte nje linje jetese ndryshe
dhe pika ku takoheshin ishte ne nje vend ku te dy mund te kryenin veprime per te cilat skishin pse te mbanin pergjegjsi .
• Percarja me e madhe e mardhenies midis tyre ishte martesa e pershpejtuar .Sepse cdo hap perpara kesaj martese ishte thjesht nje
ndeshje e papritur ,jo nje takim me qellim njohjen reale ,te paster te personit te supozuar te jetes .Nuk kemi nje bisede reale ku te
dy personazhet : Ema dhe Sharli ,te krijojne nje ide jo te influencuar nga «pelqimi fillestar femijenor» por te kuptojne se me ke do
te ndajn pjesen tjeter te jetes.
• Nuk dua te keqkuptohem kur them se nese do kishin me shume kohe per te folur per njeri-tjetrin ,me njeri-tjetrin ,do arrinin ne
nje perfundim tjeter ,ndoshta me afer atij te Z.Roçester dhe Xhejn (edhe pse dyshoj )..
• Problemi qendron ne presionin qe shoqeria i ngarkonte secilit personazh :
• Sharli –edhe pse ne pamje te pare robotik ,ishte nje njeri i mire ,ne nje sens femijenor ,sepse nuk i perceptonte aktet e pista te
tradhetise qe po i ndodhnin perpara syve.Jo vetem kjo ,Sharli nuk ka qene ndonjehere i lejuar te shprehet lirisht per gjendjen e tij
emocionale ,te flasi realisht per mendimet e tij ,qofte ato me sentimentalet .Kuptojme qe ne fillim te librit se Sharli eshte
komanduar gjate gjithe jetes se tij,nga babai ,mamaja etj .I vetmi vendim madhor qe ka marr per veten ishte martesa me Emen ,e
cila doli nje shkaterrim qe e coi dhe ate te vdes nga dhimbja .....
• Castet e para pas marteses ishin ato cka e shtyne sagen e tradhetive te Emes per me vone,sepse per disa momente ajo po merrte ate
cka enderronte .Dhe Sharli ne ato momente mund ta jepte kete ndjesi te ngrohte ,per te vetmen arsye sepse mundej ,sepse e kishte
mesuar nga shoqeria dhe e jema.Pas marteses dihet qe kalohen kohet me te bukura dhe harmonike te nje cifti te ri.Por si cdo gje e
bukur dhe jo reale ,edhe kesaj faze perrallore I erdhi fundi sepse Sharli duhej ti perkushtohej perseri pacienteve te tij , edhe kjo
dicka e mesuar ne menyre robotike ….Por kush mund ti vendos faj Sharlit ,arsyeja pse Ema tradhetonte ishte sepse nuk mund te
kenaqej me ate cka kishte ,perhere kerkonte me shume.
19
 Rodolfi ,Leoni dhe Ema
• Per mardhenien midis Emes dhe dy dashnoreve te saj kam vetem dy fjale per te thene :
• Pisllek borgjez
• Lojera femijenore
Me pasoja te merituara ,te prera,te ftohta ndoshta deri diku dhe te permbajtura ......
• Ema ne keto marrdhenie shfaq anen me te dobet te vetes ,sepse e fal veten ne menyre naive.
• Ema mendon se Rodolfi dhe Leoni jane shpetimi I saj nga bota e zymte dhe e perseritur e Sharlit .
• Brenda Rodolfit dhe Leonit gjen copeza te vogla te historive te saj romantike ,duke harruar se te gjitha perfundonin hidhur …
• Ema duket se eshte e varur ndaj kesaj jete ,kur eshte nen influencen e ketyre mardhenieve ndjehet si ne qiell te shtate ,shfaq
anen feminore, te cilter ,por ne momentin qe largohet shfaqen merzija ,ankthi,agresiviteti ndaj cdokujt …
• Si perfundim dua te them se Leoni dhe Rodolfi si persona te shoqerise se asaj kohe ,nuk ishin toksik apo te demshem .
• Ata ishin pjese e rrjetes se madhe borgjeze e cila I kishte pranuar ashtu sic ishin ,sepse ata kishin pranuar veten ,kishin krijuar
nje sistem pastrami per aktet qe kryenin dhe ishin teper te lumtur me jetet e tyre perpara se te shfaqej mjegulla e konfuzionit
te Emes…

20
 Z.Roçester
• Si pjese e nje shtrese te larte-mesme te shoqerise ,Z.Rocester shfaqte afeksion te tepruar ne syt e shoqerise ndaj
Xhejnit ,nje mesuese e thjeshte e ardhur nga nje jetimore ,pa nje rang te rendesishem ,pa titull ,pa pasuri .....
• Z.Rocester shfaq interes per mendimet e Xhejnit qe ne fillimet e bisedave te tyre te thjeshta, pa esence,kalimtare.
• E respekton si te barabrte me veten ,dicka qe dallohet qe ne menyren se si i drejtohet dhe se si e respekton .Ky akt per
ate kohe eshte dicka kontradiktore ,e cuditshme ,e papranuar sepse ne shoqerine e shek 19 te Emes dhe Xhejnit , gruaja
eshte skllave e burrit te saj ,duke ju perulur atij dhe duke I zbatuar te gjitha urdhrat e tij .
• E kunderta ndodh ne mardhenien e Xhejnit ,ajo eshte e lire ,te mendoj ,ndjeje dhe thote cfaredo qe deshiron .Arrin deri
aty ku Xhejn largohet nga kjo mardhenie per pak kohe sepse do te rigjeje veten dhe lirine e saj ,veprim qe ne fund I
tregoi se lirine ,dashurine dhe respektin e paster do e gjente ne krahet e Z.Rocester .
• Ne bisedat e tyre te thella ,Xhejn dhe Z.Rocester shfaqin mendime sa te njejta aq edhe te kunderta ,por nga te dyja palet
ka nje ndjesi lirie emocionale .Rane ne dashuri me mendimet e njeri –tjetrit ,duke shfaqur keshtu nje lloj situate qe edhe
ne ditet e sotshme do te ishte e cmuar dhe e vleresuar .
• Z.Rocester ne fillim shfaq nje ane te ashper te vetes per te mbrojtur veten nga nje ndjenje e gabuar e njeanshme por kur
kupton se dhe Xhejn eshte e njejte ,e paster dhe e cilter ,lejon veten te shprehet lirisht duke e shtyre mardhenien ne nje
ure te forte ne te cilen te dy mund te krijojne jeten e tyre sebashku…

21
Thank
Ju You!
ALEXANDER MARTENSSON

faleminderi
Phone
770-555-0162

t! Email
MARTENSSON@EXAMPLE.COM