I

PATROLOGIiE
CURSUS COMPLETUS,
SEtl

B I B L I O T H E C A U N I V E R S A L I S , I N T E G R A , UNIFORMIS, C O M M O D A ,

OECONOMIO

O M I I SS. PATRUM, D O C T O R H , SGRIPTORIIQIIE ECCLESUSTICORII,

SIVE LATINORUM, 8IYE GRvECORUM,

QUl AB AYO APOSTOLICO AD JSTATBM 1NNOCENTII 'Jll (ANN. 1216) PRO ET AD PBOTll TEMPORA (ANN. 863) PRO GRMCIS FLORUERUNT : RECUSIO CHRONOLOGICA

LATIHIS

O M N I U M QUiE E X S T I T E R E M O N U M E N T O R U M C A T H O L I C / E T R A D I T I O N I S P E R ECCLESLE SJECULA ET AMPLIUS,

DUODECIM

PRIORA

J L X T A EDITIONES ACCURAT1SS1MA8, I N T E R SE CUMQUE NONNCLLIS CODICIBUS MANGSCBIPTIS COLLATAS, PERQUAJI DlLlGENTER CASTlGATA ; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARUS, VARIISQUE LECTlONlBUS CONTINENTER ILLUSTRATA J OMN1BUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDIIIONES QIME T R I B U S NOVISSIMAS S.ECUUS DEBENTUR ABSOLUTAS DETECTIS AUCTA ; 1ND1CIBLS PARTlCLXARIBUfi ANALYTICIS, SlNGULOS SIVE TOUOS S I V E AUCTORES ALICUJUS SUBSEQUENTIBUS, D O N A T A ; CAPIT13L1S IXTRA IPSUM TEXTUM R l T t D 1 S P O S 1 T 1 8 , NECNON E T TITCLIS SINGULARUH PAGINARUM MARGlNEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS S L B J E C T A M Q U E MATERIAM SIGNIFICANTJBUS, ADORNATA ; . OPERIBUS CUM DUBII8, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE 1N ORDINE AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM P0LLENT1BU8, AJfPLIFICATA ; DUCENTIS E T AMPLIUS INDICIBUS LOCUPLETATA 8 E D P R S E R T l l f DCOBUS 1MMENS1S E T GENERALIBUS, ALTERO SCILICKT R E R U M , QUO COJiSULTO, QUIDQUID NON S O L U M TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUII, ARSQUE ULLA EXCEPTlONE, 1N QDODLIBET T H E M A SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR J
%

A L T E R O S C R I P T U R J E S A C R ^ E , E X QUO LECTORI COUPERIRE

SIT OBVIUM

QUINAM P A T R E S

ET

IN QUIBUS OPERUM 6U0RUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM 8CRIPTUR VERSUS, PRIMO GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATl SINT. EDITIO ACCURATISSIMA, CvETERISQUE |0MN1BUS FACILE ANTEPONENDA, S l PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITAS, CHARTiE QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIOMS, OPERUM RECUSORUH TUM YARIETAS TUH NUMERUS, FORMA YOLUMlNtJH PERQUAM COMMODA SIBIQUE 1N T O T O P A T R O L O G I J E D E C U R S U CONSTANTER 8 1 M I L I S , P R E T I I EXIGUITAS, P R J E S E R T I M Q C E I S T A C O L L E C T I O , UNA, METHODICA E T CHRONOLOGICA, SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPU8CULORUHQU IIACTENUS HIC ILLIC SPAR80RUM , PRIHUM AUTEM I N N O S T R A BIBLIOTHECA, E X OPERIDUS E T M S S . AD OMNES vETATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.

SERIES GRiECA
J N QUA PRODEUNT

PATBE8,

D O C T O R E S S C R I P T O R E S Q U E ECCLESI/E GRJECJE S. B A R N A B A A D P H O T I U M ,

ACCURANTE
CUBSOUM COMPLETORUM

J.-P.
SIYE

MIGNE,

Blbliotheete C l e r l unlYeraae,
IN SINGULOS SCIENTl^ ECCLESIASTICB RAM09 EDITORB.

FATROLOGIA, AD WSTAR IPSIUS ECCLESI, IN DUAS PARTES DIVIDITUR, ALIA NEMPE LATINA, ALIA GRiECO-LATINA J LATINA, J A K I N T E G R E EXARATA, V l G l N T l ET DLCENTIS VOLLMINIBLS UOLE SUA STAT, CENTUMQUE ET V I L L E FRANCIS YEIWT. G B J E C A DUPLICI EDITIONE TYPIS MANDATA EST. PRIOR GRjECUM TEXTUM CUH VERSIONE LATINA LATERALI8 COMPLECTITUR, ET FORSAK CENTCM VOLUMINUM EXCEDET NUMERUM. POSTERIOR AUTEM YERSIONEM LATINAM TANTUM 1 1DEOQUE 1NTRA QUINQUAGINTA CIRCITER YOLUMINA RETINEBITUR. UNUMQUODQUE VOLUMEN GR^CO-LATINUM OCTO, UNUMQUODQUE M E R E LATimJM QCIMQDE FRANCIS 80LUMM0DO EMITDR : UTROBIQUE VERO, UT PRETII HUJUS BENEFICIO FRUATUR EMPTOR, COLLECTIONEMINTEGRAK SIYE GRiECAM 81 LATINAM COMPARET NECES8E ERIT ; SECUS ENIM, CUJUSQUE Y0LUM1N18 A M PLITUDINEM IfECMOM ET DIFFICULTATES YARIA PRETIA iEQUABUMT.

PATROLOGIM GRMCM TOMUS

ORIGENES.

111.

E X C U D E B A T U R E T V E N I T APUD J.-P. MIGNE E D I T O B E M , IN VIA DICTA VAMBOISE, PROPE PORTAM LUTETLE PARISIORUM \ULGO VENFER
SBU PETIT-MONTROUGE.

NOMINATAM

1857


SJECVLUM JIJ. ,

ORIGENIS
OPERA OMNIA,
EX VARllS EDITIONIBUS ET CODICIBUS MANU EXARATIS, GALLICANIS, ITALICIS, GERMAfflCLS ET ANGUCIS COLLECTA ATQUE ADNOTATIONIBUS ILLUSTRATA, CUM COPIOSIS INDICIBUS, VITA AUCTORIS ET MULTIS DISSERTATIONIBUS.
OPERA E T STUDIO

DD. CAROLI E T CAROLI WOm

DELARIE,
. H a u r t ;

P r e f t b j t e r o r a m e t m o n a c h o r a m B e n e d l c t i n o r a m e congregatlone

ACCURANTE E T DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE, BIBLIOTHECS CLBAI

SIVB

DNIVERfA,

CURSUUM

COIiPLBTORUIi

1 S I N G U L O S S C I B N T I A C

KCCLBSI AtTICAS R A I I O t

EDITORB.

TOMUS

SECUNDUS.

VENIT 15

FR. GALLICIS

E X C U D E B A T U U E T V E N I T APUI) J.-P. M I G N E E D I T O I I E M , IN VIADICTA VAHBOISE, PHOPE 1'ORTAM LUTETIdi PAHISIOKUM VUL.GO DENFEH NOUIMATAAI,
SEU PETIT-MONTHOUGE.

1857

ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUJE IN HOC CONTINBNTUR

ORIGENES. Selecta in Genesim. Homili in Genesim. Selectain Exodum. HomilisB in Exodum. Selecta in Levilicucn. Horuiliee in Leviticuio. Selecta in Numeros. Homili in Numeros. Selecta in Deuteronomium. Selectain Jesum Nave. Homiliffi in librum Jesu Nave. Selecta in Judices. Homili in librum Judicum. Selecta in primum librura Regum. Selecta in Job. Exegetica in Psalmos.
col.

91 281 297 395 405 573 583 805 819 825 9V9 951 991 1031 1053

E.\ Typis MIG>. au Pcdt-Monlroiuje.

PR/EFATIO.
Secundus operum Origenis tomus compleclilur residua ejus in Genesim, Exoduin, in Leviiicum, in Numeros, in Deuteronomium, in Josue, in Judices, in Rutb, in libros Regum, in Job, ac dcmum in Psalmos , vel fragmeiUa quamplurima, parlim jam typis excusa, parlim nondum in lncem evulgata. Quas Laline lanlum supersunt ex interpretatione Rufini, ea ad veterum manuscriplorum fidem recensnimus ; Graeca aulem fragnienta unde in banc ediiionem adduxerimus, specialis docel admoniiio, quae vel ad imas paginas posila est, vel unicuique Origeiiianoruin in singulos Scripiurae eacra? libros colleclioni praeftxa est. Non levem mibi molesliam et laborem peperit is qui necessario habendus fuit delectus eorum qiiM in Catenis Graecis sub nomiue Origenis circumferuniur. Vidi fragmen** (a omnia ei ascripta, (um quse Combefisius e Calcnis mss. Pari3iensibus, lum quae Ernestus Grabius e Catenis manuscriplis Anglicanis exscripseral. Illa ab erudiio Patre Ludovico de Tournemiue Jesuila, pe* nes quero exstant, mecum perbumaniier coinmunicau suni; haec vero a doclissimis Anglis DD. Valkero ei Benlleo amico prorsus animoad me transmissa sunl. Yidi jnsuper fragmenla quae passim sub nomine Origenis habentur in variis aliis Graecorum Pairutn Caienis, qtias iu lucem emiserunl Corderius, Barbarus, Ghislerius, Comitolus, Patritius Junius el alii. Sed valde i.ncerla est omnium barumce Calenarum fides. In bis enim nomina scriptorum, e quorum fraginenlis illae consarcinalae smit iia persaepe inier se coufuiidiiiuur, ul quxuna Catena Origeni ascribit,ea in aliera Didymo, aut Eusebio, aut Tlieodorelo,vel alii cuilibel imerpreii tribuantur. Huc adde quod ubi unantini illarum consensu aliquod fragineulum Origeni iribuiuir, id inierdum vel ad Eusebium, vel ad Theodoreium, vel ad alium quemlibel scripiorem peninere e i borumce Palrum ediiis commentariis non raro deprebendi. Quamobrem illa omnia quse sunl ejusinodi, negligenda prorsus et omiltenda censui; caetera vero exscribenda el buic edilioui inserenda judicavi, tei q u ex RuGni, Hieronyiui, aul aliorum priscis inlerpreiaiionibus Origenis esse constal, vel quae Origeni falso ascripia esse demonstrari nequiiex aliorum Pairum in Scripiuras sacras exposiiionibus. Ejusmodi fragmcntoruin ex Origone concise nirais excerpiorum inlerruptus saepenumero est tenor. Hinc pleraquc adeo obscura el involuia sunl, ut fere CEdipo conjeclore indigeani. Id secum si quis serio et candide perpenderil. faciliorem uli spero, Teniam concedet, si iis in Laiinuni sermonem veriendis per fesiiuaiionem forie aut incogilanliam alicubi lapsi surous. Praeier commenlarios et bomilias quas in Paalmos edidit Origenes, brevibus eliam scholtis Psalierium illuslravit. llxc Graece manu scripia credidii Guillelmus Caveus etiammun exstare in bibliolhca Vindobonensi codice theol. ex disposiiione Latnbecii x v i , Neseelii cccxi, ubi revera eingulis versibus a psalmi i x , 10, usque ad flneiu Psalierii subjuncla mnt scholia, quae in fine codicis Origcni iribuuulur, et dicuntur prolopsallse Ecclesiae cujusdam Cretenais manu descripia. Illorum bodie penes meesl apographum, a clarissimo dociissimoque domino Barleinetein qui nunc O s a r e majeslati est a consiliis, in nieos usus descriptum; lotuni vero opus illud Origeni suppositum esse vel inde saiis liquel, quodubi de Maria Virgine, vel ubi de Palre el Filio et Spiritn sancto sernio est, illa diserle appellalur , Filius autein Palri praedicalur : quae voces scriplorem non soltiui synodo Nicaena, sed el concilio Epbesiuo recentiorem arguuiit. Ab bis igilur eden~ disscholiis absiiiiendum esse d u x i . Nec aliam soriem babuisseni ires iiem falso ascripti Adamanlio libri in Job, quos ad calceni bu]tis tomt rejeci, quosque suppressos maluissem, si in Geuebrardi edilione sub Origenis noniine non circumferrentur. Idem eslo judiciiim de prolixo altero in loluin librum Job commentario, qiii uliqne in eadein Genebrardi edilione subemeniito Origenis nomine iribus niodo diclis in Jub libris Latine lantum subjunctus est ex inierprelalione Joachimi Perionii. Ip&uin quidem in line bujus lomi qui j a m juslam in roolem excreverat, edere non licuii, sed quia suppressum aegre ferrent, plurimi, ad teriii lomi calcem lypis excusus Gra3ce el Latine reperieiur (). Hxc de operibtis, qua? secundo boc volumine contineniur, paucis prieialus, nunc operai pretium facturum me puio, &i vesligia premens dociissimi anonymi qui Luteiiae Parisiorura anno 1727,apud Jacobuu Vincenl, Gallice a se el erudile conscriplum ex docirina Patrum de sensu litierali et de sensu niystico Scriptune sacra3 iraciaium publicavil, brevem primo exhibeam illiue conspeclum melhodi quam ad inlcrpreiandas Scripluras sibi propriain fecit Origeiies, deinde illam enudeatius explicem, et diserlis ejus tesiiiooniis comprobem.

Synopsis OrigeDian methodi ad Scriptararuca interpretationem*

Ea polissimum sequenlibus liisce enuntialis conlinetur. 1 Triplex esl Scripiurae sensus, liuerali, moralis,ei myslicus seu allegoricus. 2 Esl ubi solus litleralis; est ubi solus tnoralis vel solus mysticue; () Oinissum est lamen. Vide Pra;falionem D. De la Rue ad loin. IV.
P A T R O U G R . Xll. *

" 1 4 1

11

PKJIFATIO AD . .

denique ubi liiteralis simul et myslicus sensus loctim habent. 3 Si generatim res speclelur, a<l ineiitutionem et aedificaiionem simplicium sufficil litleralis sensus. 4 Saepe tamen littera in se babei absurda, secum pugnantia, impossibilia, et caetera bujusmodi, unde nati sunt errores propemodum infiniti. 5 Mysticus seu allcgoricus sensus aucloritate Novi Tcstamenli niiiuir, estque omnino necessarius, ut ab adversariis lula maneat verila Scripiurarum, el ipsae Deo dignae elficianlur. 6 Dilficiiliinum esl, ne dicam iiupossibile, mystieos assequi sensus quos in se compleclilur Scriplura. 7 lis lamen assequendis conducere qiieant regulas sequenles : Primiim si caereinonialis lex adeo toia figuris plena exislimetur, ui lingula Scripltirarum loca quae ad illam referunlur, ea, ne uno quidem exceplo, non litieraliler, sed mysiice lanlum accipiantur; deinde si ubicuiique sermo est de Jerusalem, de iEgypio, Babylotie, Tyro aliisque terrenis locis, loiuiti id referalur ad coeleslia loca , quae animarum sinl babilauda; ac dcmum si ad mytlicuin sensum coufugialur et dcseralur liitera, quolies ialsa, inuiilis ac Deo indigua visa fucrit. Hoc esl Origeniani de inierprelanda Scriplura sacra syslemaiis compendium. Nunc enuclealius illud est explicandum ei diserlis Adamaniii lestimoniis aslruendum.
A R T I C 1. E X O R I G E N E TRIPLEX EST SCRIPTURARUH SENSUS.

f Sanctam Scripluram (inquit homil. 5 in L e v i t i c , num. 1) credendum est ex visibilibus et invisibiliboe consiare, veluii ex corpore quodam, liuerse scilicel quae videiur; ei anima, sensus qui intru ipsam deprehendiiur; et spirilu, secundum id quud eiiam quaedam iu se coelesiia teneal, ut Aposloius dicii, quia exemplari el umbree deserviunt coeletiium > Ilic corpus et anima unum eumdemque sensum, ueinpe liueralem, designant. Sola enim per se litlera ab eo quem conlinei, sensu divulsa ei absiracta, aliud significare nequil, quam voces el verba, ntilla signiQcaiiotium quas eis iribuil usus, babita ratione. Ilinc igrlur colligi possel duplicem lanuim ab Origene sensutn admiui, liueraleiu el inyslicum, nisi se ipse ftliis in locis einendasset. Paulo inferius ejusdem homilix num. 5 sic loquilur : Triplicein in divinis Scripturis inielligentiae saepe diximus moduin, liisloricuin, moralem el niysiicum : uude el corpus inesse ei, el animam, etspirilum inlellexitnus. > Ubi vides corpore ei anima non unum eurndeuinue, uli supra sed duplicem et a se invicem omnino discreinm sensum, nempe litieralemel moralein, designari. Neque aliain divisiorrem secutus esi Hb. iv De principiis, pag. 168, ubiait : c Trifariam igilur describendae sunt inmente sanclarum liitcraruin sentenii^ : ul simplicior quidem ab ipsa veluti carne Scriplurae, quo nomiue obvium ejus sensum appellamus; qui vero aliquanlum ascenderil, ab ipsa qnodammodo animaejug; pcrfeclus auiem... a lege spirilali aedilicetur umbram babenle fuluroruni bonorum. Ut enim bomo coustac corpore, aniroa el spirilu, ita ei Scriplura quae divina dispensaliune in boniinum saiuiem dalaest. Lcge insuper, si vacat, qaac poslea ibidem babenlur nuin. 12 et 13.
A R T I C . II. TRIPLEX I8TE SENSDS NON UBIQUE SCRIPTURARUM REPERIIUR. *

f Quoniam (inquit ltb. De principiit, num. 12) Scripturae quadam sunl, quae nibil babenl corporeiim. alicubi sola veluti anima el spirilus quserendus esl. Homilia aulein undeciina in Numeros, ubi de lege agilur quae prrmilias offerri precipit, clarius mentem suam aperit bis verbis : c Hanc ergo legem obser\ a r i etiam secuiiduin litleram sicut et alia noiinulla iiecessarium puto. Sunt etiim aliquanta legis niandaia, quae eliam Navi Teslamenti discipuli necessaria observalione cuslodiunl. fc]i, si videtur, prius de iis ipsis qiiS6 in lege quideiu scripla, sed lamen in Evatigeliis observauda s u n i , sermo moveatur; ei ciuit bsec paltterint, lunc jain quid in eis eiiam spiriialiter sentiri debeal, rcquirenius ; sunl eniin qui ila d i canl, quia si aiiquid omnino observandum est secundum lilleram, cur nou et cuncia serviuiiur? Si vero ad spiritaleni intelligeiuiam quae lex continet, referenda sunl, nibil omniuo secundiim liUiram, sed spjritaliter debenl upiversa discerni. Nos vero utrinsque asserliouis insoleuliam leaiperanies, qualis regula in bujuscemodi legis sermonibus observanda s i i , ex auctorilale divinarum ScripLurariiiu proferre lentabhnus. > ltla auiem quam proferl, regula sequenti distinciione niiitur : Quxcunque iegis, piaecepti, lestiinonii, mandaii, jusiiiiue, j u d k i i , e t c , vocibus exprimunlur, ea omnia non suut inier se confundeiida. Liceieuim indiscrinniiaiitn nomine legis significeuttir, nliud tamen esl Iex, aliud iiianduluii), eic. AposioluB qxiidem legem utnbtain esse docei futuroruiii bonorum *, ai uon ileui maiidalum, eic. Hinc igones infen quidquid legis nomine in Mosaicis libris exprimiiur, id tolum myslico scnsu exponendum esse ; secus vero quidquid mandali, leslimonii, jueiiliaj, judicii, e i c , vocibu declaralur. < Uaec ergo singnla (inquil eadem bomilia), qua3 nequaquam secuiidum lilierain observanda esse dicil Apostolus, invemcs oinuia fere apud Moyseu; sub legis lilulo designari. Jaui vero si in eo quod dicil : Non occides, nun adulierium fuciet, non furaberis*, etreliqua bujusmodi, non invenies quoniam lcgis tilwluin iu iis piaemiseril, sed magis ba?c niandala videnlur, ei ideo non exiuaniiur apud discipulos Evangelii scriplura i s i a , ed adimplelur, quia, ul dixi, non inandalum, sed lex dicilur babere umbrain fuiurorum bouuruni. ideo bac nob.s secunduin liitcram cusiodieuda suul. Quid opus esl io bis allegoriain quaerere, cum aj i i llebr. viu, 5.
1

Hebr, , 1.

' Exod. xx, 13 seqq.

13

^ R i E F A T I O AD . II.

j |

ficel etiam lilleraf OsldndiiniiS ergo quajdam esse quae omnino n o n suiu SerVanda seciinilum litieram legis, ei essc qu&dam quae allegoria peniius immutare non debet, sed omnino i l a u l Scripiurae de iis comiiient observanda sunl. Nunc requiro, si sunl aliqua quae et s&ciindum litteram quidew slare pos- sunt, necessario lamen in eis allcgoria requirenda. Argumento esi ei tuiu illud quod de inalrimonio dU clum esf,et nd Jesum atque Ecclesiam ab Aposiolo refertur, tum bisloria Ismael et Isaac, Agar el Sarx* quae allegorice abeodem Aposlolo expouilur : lum subdil : * Ostendiihus, ut opinor, auclorilale divincti Scripiura?, ex iis quaj in legescripla suni, aliqua penilus refugienda esse, el cavenda, ne secuiidum Mlic* fam ab Evangelii discipulis observenlur; qtiaedam Vero dmniniode ui scripia stint oblinenda ; alia auiem liabere quidem secundura lilteram veriiaiem sui, recipere lamen ulililer el necessario eiiam allegoHccmi sensuni. Erit ergo jam sapienlis scribas et edocii de regno Dei, qtii scial de Ibesauris bis proferre iiova ei veiera, scircquomodo in uuoquoque loco Scripiurae aui abjicial peuilus oecidenlem liltcrairt, aulconfirroet omnimode ul utilem,ac necessaiiani probet liilerae docuinam; dut, inanenu* hlsiofia, opporiUnd el decemer inlroducat eliam mysiicum serisum. paucis inlerjeciii: Igitur ex bis qiiae proiuliinu^ paucis, si qui sunt sludiosi in Scripluris divinis, perfaciie colligere poterunl eiiam caHerorum distinclio-* nes. Sapiens enim si audiat, inquii, verbuin, uOu soluin laudabil, sed e i adjiciei a d i l l u d . Quid adjiciei f Ul discutiat et discernal iii singulis quibusque capiiulis legis, ubi fugienda sil iegis liilera , ubi ample* ctenda, ubi eiiam narratio bisiorioe cum mysiica exposiiioae couvehiai. Gbristus enim nos redemil 66 maledicto legis, non nos redemit de inalediclo mandali, nec de malediclo lesiimouii, nec de maledieW j i P diciorum, sed de inalediclo legis; idesl, ue subjecii essemus circumcisioni carnis, iiec observaiioiii Sabbatoruiu , aliisque boriiru similibus, quae in maudalis, sed in legc discenda sunl conliueri.i Ex liormrt principioruni serie Origenes, quando accuraiumde ntysllco seusu liabere vuli serinonem, vocibus utiliii alde restriclis, ui ouift homilia quinla in Leviiicum ait Scripliirain quacdani in se cceleslia conlhifie,i etlib. lv De principiis, c dispensallones quasdam myslicas indicari per Scripturas.i
5 4

ARTIC.

111. D E U T I L I T A T E E T P R / E S T A N T I A S E N S U S
t

LITTERALtS.

Ex Origene lib. iv De principii$ nuin. 12, lilleralem sensuin t eliain per se ulilem esse posec* lestaiuf eorura mullitudo qui ingenuc et simpliciter crediderunl. Ibidem sub finem num. 11, posiquam singulalim enarravii iti quo lilieralis sensus consislal, sic concludil: < ld enim proposilum fuii, ul ipsum quoqud spirilualium induinenium, id est, quod iu Scripluris corporeum eU, in mullis sil inulue, sed mulioi possil, qtiatiium capaces suni, nieliores edicere. Eodeiti fere modo diluii Celsi calumuias lib. conlra impudeiuem ilium Epicureiun, utiui. 49 : < Quod si legissei, inquil, noslras acquo animo Scripturas, dixissei ulique eas non poste allegoriam pati. Neque enim ex bisloria ipsa, sed ex propbetiis i i l qutbus bisiorix' tiarratiiur, cognoscere est quae sinl bisioriaB, quae eo Une scrtpix sunt ut allegoriis explw careiitur : quod sapieulissime provisum esl, u l et simplici lidelium vulgo, el iis paucis convenirent,qul res a l i i u s e l prudeuier sciulari vellent, aul posseut.i libro priino, nuin. 18 : < Agc, Celse, profer iu uieditu L i n i , Musaii, Orpbei poeinala, el Pberccydis bisioriam. Gompara b:tc scripla cum Moysis legi-' bus, illuruiti bisiorias cuin ejus bistoriis, morales illoruin reguias cuui ejus legibus el praecepiis. G O I I S H dera ntra sola leclione audilores a viliis avocare, ulrain pravum indurare inagis valeanL E l animo tecum cogila tuos illos sciipiorcs nullain pene vulgarium leciorum babuisse ralionein, sed suam iis solis ut ocas pbilosopbiani scripsisse, qui iropolugiis iiiain allegoriisque interpreiari scireni. At Moyses haud secu.s ac sirenuus oraior, qui aliquam dicendi Qgurani uiediialus nullum verbuin profcrl quod duplicem seusuin habere non |>ossil, in suis quinquc libris eaiudeni observavil regulani , iia ui neque muliiludinl Judxunun qui ejus legibus regebaniur, dederil in moribus peccandi locum; ueqwe sagaciuribils lectorn bus qui rari suui, legislalorisque volunlalem iudagare voleulibus, alliora perscrulandi inaieria defuerit. > E l ileruin ltb. iv^ nuin. 50 : lneplissima, inquil, iiuo poiius impia qiue Graxi faltulaii 8unt. Noslra auleiii eiiam simplicioruin multiludiiii-dunt accommodala s sed bujus captui se atieniperare non cUrarunt Grxcarutn fabularum auctores. Uude nou iminerilo e saa republica Plalo fabulas ejusmodi et poemata exierminal.
A R T I C . IV. b E F A L S I S . ABSURDIS A T ( J U E l l l P O S S I B l L l B O S ( 1 N S E C O J T I N E T SCRIPTURAi

lloc csl Origenis priiicipium oiimiuin maxime siupendum, quodque inajorem secum pernicieiii aiferl* Ipsum iiidiscriminale ad omneni Scripliiram, boc e s l , U d uirumque Teslanienium el ad singulas uiriusque tesiaiiienli parles, ad leges, ad piaecepia, ad narfaiioiies bislbricas, et ad ipsas usque propbelias exlein d i u Quooiam vero prolixam poslulal arliculus isie disquisition6m, in plurts illuiu paragraphos secabimus. S I. Ex Origene Scriplura sacta tam ftovt quam Veleris Testamenli secundum iuteralem iehsum inlelledta^ mulia kabn fa/, absurda ei inipossibllia. Paradoxum illud nobls proponil libro iv De ** num. 15 et 16, bis TCrbis : Quoniam si Irtgis ttiiliias ei Tarieiaie obleclans bitturi 9eries ubicjue fee prodereif non credidisseiuue nliud iluitl-*

1*

P R i E F A T l O AD . II.

lfc

daui prneler lcl quod obvium eet, in Scripluris inlelligi posse; idcirco Dei Verbum in lege ac liisloria m lerpont ctiravii oflendicula et impossibilia quaedam, ne diclione nihil praler illecebram habenie deliiiiii, el nihil Deo digntim addiscentes, landem a dogmalis recedainus, aul midae lilierae peniius adbaerenies, nihil divinius percipiamus. Illtid praeterea sciendum est : Cum eo pnecipue speoiei Dei Verbum ut inielligenliae gpirilalis consequenliam cusiodiat in rebus geslis et gerendis , ubi secundum liistoriani quaupiam invenii quae arcanis islis accommodari possenl, illis usus est, niuhis occullans abslrusiorcin sensum ; ubi \ero explanandae illi spirilalium connexioni non conveniebat cerlarum quarumdam rerum hisioria, inlerseruit Scriplura hislorisR quod iaclum non erat, imo aliquando quod fieri uon poteral; quandoque auietn quod poieral quideii) iieri, sed tamen factmii non esl. Accidil eiiam inlerdura, ut paucae inlerjecUe siul dicliones verilali, si ad corpus specles, non consenlaneae. Esl ubi niultse hujusmodi sunl. Idetn fere jndijum de lege ferenduiu est, ubi saepe qtiidpiam reperilur per se utileet lemporibus legis conveniens; a l i quando aulem nulla apparel uiilhas. Quin ei inlerdum pra?cipiuntur impossibilia, et id qiiidem eoconsilio, u l q u i sagaciores el in reruin inquisilione acriores sunf, sese rerum scriplarum considerationi alquc invesligalioni daulcs, sibi inaxiine persuadeanl, dignuin Deo in illis rebus sensum quaeri oporiere. Non solum aulem de iisqua? adveriium Chrisii praecesseriml, haec Spiritus sanctus procuravil, sed ulpoie idem unius ejusdemque Dei Spirilus, idem iu Evangeliis et npostolorum scriptis fecit: cum nec iila secundum corporalem sensum omnino sincerain habeam bisloriam eorum qtiue coiuiexla stint, el lamen facia non *unt; nec leges el pra?cepla babeant ralioni consenianea. > Suam deinde semenliam aslruere niiiiur muliis Scriplur locis qua? poslea cxamini nosiro subjicientur. Ejusdem libri . 8 el 9, poslquani TundamenU loco hauc quae exlra coniroversiam esi, veritaiem posuii, ex iguoratione viaequa insislendum sil u l a d Scripluraruiii iuielligenliam pervenialur, nalos esse errores infinilos, in exemplum adducil J u daeos, haerelicos, nonnullosquu sui leinporis Cbrisiianos, ul iu litleraii Scriplurarum inierprelationc siiain sse probet falsam islam viam quae ad praecipiiimn ducil. t Dnri corde, inquii, et idiolse qtii e circumcisione sunl, propheliarum q u de Chrislo loquuuiur diclionem sequi se exisiimantes, in Salvalorem noslrum nou crediderunt; el cum sensibili modo non ceniereulipsum prxdicasse capiivis reinissiouein, neque sedificasse eam, quam vere credunl esse civiialem Dei, tteque exierniinasse currus Epbraim, et equum de Jerusalem, neque bulyruin el mel comedisse, neque priusquaut nosset aul eligeret mala, elegisse bonum ; rali insuper esse a prophetis praediclum foie ul lupus animal quadrupes cnm agno pascereiur, pardus cum boedo siabulareiur; viiulus, laurus c l leo siimil pascercntur ei a puerulo ducerenlur; bos et ursus una pabulum sumerenl, corum parvulis simnl educ.ilis ; leo q.ioque ut bos palea vescerclur; nihil borum in ejus quem Chrislum credimus, adveniu sensibiliier cerneiiles faclum, Dominum nosirum Jesum lanium abesl ut receperinl, u l poiiuseutn tanquam sese couira jus Cbrteium pra;dicarei, cmci affixerint. Hacreiici autcm legenles : Igni$ exarsitex ira mea"; ei : Ego Deus wmulator reddent peccuta patrum in filios in tertiam el quarlam generationem*; e l : Potuitet me unxisse Saul in regem*; el : Ego Dominut faciens pacem el crean$ mala ; el alio loco ; fton e&l tnalum in civitate quod non fecerit Dominus ; el illud insuper : Descenderunt mala Domino in porias Jerusalem : et: SpirUui malus Deo suffocabat Saul *; et bis similia propemodum infinita, ncgare quidem eas esse Dei Scripiuras non ausi sunl, sed illiusquein Judaei colunt, Greatoris eas esse raii, quasi imperfectus nec botuis essel illc condiior, a i b i irati sunl advcnisse Salvaiorem qui perfeciiorem annunliarei Deuin, quem dicunt non esse imindi opili<!ein, in varias ea de re abrepli sententias; el poslquam a Cr<alore qui esl ingeniius solus Deus, defeceruni, flgmeulis adhacserunl, excogiiatis ftctiliis hypolhesibus secundum quas facta esse pulani visibiii;i, l alia quaedam invisibilia, quae animo sibi finxerunt. Quineliani simpliciores nounulli, qui se de Ecclesia sse gloiiantur, Crealore quidem nullum majorem existimanl, sanam hac in re amplexi senieiiliam; verum ea de ipso suspicanlur, qus? ne debomine quidem crudelissimo c l injuslissiino cogilare fas s i i . lis auicm omnibus uulla falsarum opinionum, nulla impielaiis el siolidoruni dc Deo sermonum causa esse alia videlur, quain Scriplura nou secunduin spiritalem seusum inleliecia, sed secuuduin lilleralciii accepia.
7 h 9 1

II. Ex Origene in Mosaico lege multu sunt qua litterali temu accepla nullam habent sericm, nullam consequeuiium, $ed poiiu$ impossibilia *unt rationi contraria, Deo indigna, el legibus mere Humanis in(eriora.
t

Lib. vn contra Celsum, nnni. 20 el 21, objectis ab boc Epicureo conlra legem Mosaicam iton aliter respondet, qoain repudiato liUerali sensu. c Dico igilur, inquil, legem dupliccm esse, alieram liueralein, spirilualein alteram, ul jam anie nos quidam docuerunt. Lilleralem lam nos quain Dens ipsc i:i tino e prophelis loquens vocal judicia non bona pracepla non bona ; spirilualis vero apud eumdem propbetam appellaiur a Deo judicia bona, prtvcepta bona *. Cerie propbcla eodem in loco serinn pugnaniia non dicit. Alque etiam illi Paulus consonal dum a i l litleram, qusc idem esi ac sensus litieralis, occidere;
11 %

* Jerem. xv, \K. I Keg. X V I I I , l u .

8 1 1

Exod. xx, 5. Ezcdu xx, 45.

l t

I Reg. xv, 11. lb;d., 21.

Isa. X L V , 7.

Amos. i n , G. Mich. i , 12.

17

PIUEFATIO A D . IT.
1 S

Ifr

et spiriium, qui idem significal ac scnsns spirilualis, vivificare . Apud Paulum igilur invenire csl slmilia iis quae apud propbeiatn conlraria sibi esse videri possenl. Nam qiiemadinodiiiu Ezechiel dicit, hic qtiidein : Dedi eis judicia non bona el pmcepla non bona in quibu* non vivenl ; illic vero : Dedi eisjudicia bona et pracepia bona in quibu* viwnt ; sic Paulus ubi legcm lilleralem deprimere vult, ait : Si auiem miiiniratio morii litleris deformala in lapidibu, fuil in gloria, ita ul non pouenl intendere filii hrael in fnciem Moysis propier gloriam vultus ejus qnas evacuaiur; quomodo non magis minhlratio tpiritut erit in <//oria ? Ubi aulem admiratur et approbal legem, illam spirilualem vocal : Scimus, inquit, quia lex ipiritualis esi . Illam eiiam approbal boc b>co : Ilaque lex quidem sancta, et mandatum sanclum, et justum, el bonum *. Nunc si verba legisjustis dmlias polliconlnr, Cclsus occidcntem lilleram seculus, de cxcis hisce diviliis promissionem imelligal : nos illam perlinere dicimus ad illas diviiias qtiae oculos ineiuis acuunt, et quibus dives fll aliquis iti omni verbo el in omni $cientia . Nec mlntis aperie bomilia 11 in Exodum suam ea de re inenlem declarat his verbis : t Si qiiis esl qui legens Moysem murmitrai adversus eum, et displicel ei lex quae secundum lilleram sciipta esl, quod in mullis non videtur servarc conseqtieittiam, ostendil ei Moysee pelram, quae esi Ghrisms, el adducit cum ad ipsam, ul inde bibai ei reficiat silini suam. Veruin ecce ex homilia sepiiina in Leviticum allerum locum longe inajoris au daciae : S i assideamus, inquil, lillerae, el secundnm boc vel quod Judaeis, vel id quod vulgo videlur, accipiainus quae in lege scripla stinl, erubesco dicere ei confileri quia taies leges dcJeril Deus. Videbuniur eiiim magis eleganles et ralionabiles bominum leges, verbi gratia, vel Roinanonim, ve! Aibeniensiuni, ve) Lacedxmoniorum. III. Eadem principia ad plurima Veteris Testamenli pnccepla ab Origene accommodantur.
u 15 le IT 1 4

Ilomilia quarla in caput sextum Levilici explicans isla terba : Quicunque tetigerit sanctificata, ei ipu ianciificabitur, ail : < Redeundum est nobis ad exposiliones evangelicas alquc apostolicas, ui lex possit inlelligi. Nisi enim veiamen absluleril Evangelium de facie Moysi, non polest videri vullus cjus, nec scnsus ejus inielligi. Yide ergo quomodo iii Ecclesia apostolorum digcipuli adsunl bis qnse Moyses s c r i psii, e i defendunt ea quod el raiionabililer impleri queanl, el ralionabiliter scripla s i n i ; Ju loeorum vero dociores ei impossibilia baec el irraiionabilia, sequenies litieram, faciunl. > Ullerius adbuc progreditur bomilia sequenli: c Hacc omnia, inquit, riisi alio sensu accipiamus quam liilera textus, sicul jam diximu, cum in Ecclesia reciiantur, obsiaculum magis et subversionem Cbrislianae religioni, qaam ralionem aediflcadoncmque prasslabunt. liem lib. iv De principiis, num. 17, alia legis prascepta refert, qiiai ftd litieram putal rel non debere, vel posse servari. c Si ad leges, inquil, eiiani Mosaicas veniamuj, plurimae, si ad lilteram observandae sun(, ansardum; aliae nnpossibile praecipiunl. Absurdura est vulturum tsum prohiberi, cuin nemo ne exirema quidem urgenle fanie eo adduci poluerit, ui ad istud animal cotifugeret. Octo dieruni infanles non cir (Himcisi exterminari e genere suo jubenlur, cum polius si q u i i de bis ad litierain servandis sanciendum erat, praicipi oporleret ut eorum parentes vel eorum aliores iulerficerenlur. Nunc autem ail Scriplura : Omms mas incircumcisut qui non circumcidelur octavo die, peribit de populo $uo*. Quod si impossibilia quae lege praecipianlur, vullis noscere, animadvenamus iragelapbum ex iis ess^ animautibus qua3 consistere in rerum natura possunl : quem lainen ut puruni jubel uos Moyses offcrre. Gryphem nimqiiam audiluin esl ab bomine caplum esse : quem nibiloimnus edi vetal legislator. Sed et celebraiissiinum Sabbaium ei qui accurale perpenderit baec verba : Sedebitis domi vestrm itnguli, nemo vestrum exeat e loco suo die septima , videbilur non posse ad liueraoi observari, cnui millum animal per tolam dicni immotum sedere queal.
, l

i V . Ex Origenh menle in Veleri Tehtamento quwdam ut gesta narrantur, quce tamen nunquam contigeruut; alia quoc prout referuniur, falsa sunt, ac proinde litierali tensu non sunt accipienda. Argumcnto primuni eril id quod botnilia sexla in Genesim de hisioria Sare el Abinielech adnolavit. Qu33 nobis, iiiquil, sedificaiio eril legeidibus, Abraham taiiliim palriarchani, non soluin meniiium esse Abimelech regi, sed el pudiciliam conjugis prodidisse? Quid nos aedificat lanli patriarcbai uxor, si puletur coutaininalionibus exposiia per comiiventiani inarilalem? H S B C hidxi puienl, et si qui cum eis sum ItlteraB aiuici, non spiritus. Ilisloriam Rebecca3 quam refert homilia 10 iu eumdem Geneseos librum, hac ad audiiores imerrogatione concludii : 1 lla?c fabulas pulalis esse, ei bislorias narrarc in Scripluris Spiriluin sancliini? . . . Saepe jam dixi quod in bis non bistoriai narraiUur, sed mysieria contexuniur. Idipsum paradoxuni oblrudit bomilia prima in Exoduin : Non nobis, inquii, hxc ad bisloriam scripta sunl, neque pulandum esl libros divinos iEgyplioruui gesia narrare. Sed scripta sunt, ad noslram doclrinam scripta sunl. > E l homilia in eumdem librum secuuda, ubi de iEgyptiis obsleiricibus sermo esi : c S i , inquit, secundum hislorioe narraiionem suscipienda essent quae scripia suiu, videlur boc quod dicil Scripiura, quia non feeerunt obslelrices secundum quod proeceperai eis rex iEgypii, siare " II Cor. i u 6. Ezecb. xx, 25. " Ibid. 21. I Gur. , 5. Gcn. xvn, 14. " Exod. x v u 2 .
p , 0 H ,

11 Goi\ n u 7, 8

l T

Rom. i x , 15.

1 8

lbid., 13-

|9

P R i E F A T l O AD . .

20

posse. E l poslquam inepla prorsus ac fulili subiililale id probare conaiug est, sic infert : e Haec inicrim propier cos qui amici sunt lillera, et non pulanl legem spiritalem esse, el spiriialiler inielligendam. Sm! fios qui omnia quse scripta sunl, non pro narrationibus anliquilatum, sed pro disciplina ct utililale noslra ilidicimus sciipla, haec qua? legunutr, eliam nunc fieri in boc mundo, qni ^Egyplus figuraliier diciiur, sed In unoquoqne noslrum deprehemlhmjs... Hoc si ila accipinliir, ut scripinm esl, non solum nibil consequentiae, sed el inaniiaiie habere plurimiim videbitur. Aliain irinmpbi maleriain reperisse se putavii in octavo et nono Josuc capitilnis, ubi Josue dicilur ex expresso Dei et Moysis maodaio inlegrum Deuleronomium in lapidibus inscripsisse, Quomodo (inquil homilia 9 in Josue) poluerit tam ir.agnum l i brum vel assisteniibus, vel permanenlibus ibi filiis Israel describere, ila ul non discederenl usquequo scripltira loi versuum iinireiur? Vel eliam qnomodo poiucriut lapides allaris ferre lam magni libri conlinentiam ? Dicanl mibi isli asserlores lillerae Judaei, qui spirilum legis ignnrant, quoinodo in boc hietoriae verilas demonstratur. Atia ejusmodi exempla profert lib. iv De principii*, num. 16 : Quis igilur, jnquit, sana menlis exisiimaverit primam et secundani el terliam diem, et vesperam, el niane sine sole, Juua, ei slellis, el eam quae veluli prima eral, diem sine coelo fuissc? Quis adeo stolidus, ui pulei Deum fnore hominjs agricoke plantasse horlum in Edeu ad orieniem, ubi lignum viiae posuerit quod sub oculos el ensus cadcrei, ui qui corporeis denlibus fruclum gustasset, viiam inde reciperet, et rursus boni el mali paniceps fierei, qui fructum ex hac arbore decerptum comedissel f E l cum Deus meridle in parajliso ambntare dicimr, et Adam sub arbore deliiescere, neminem arbiiror dubilare his iigurate per apparentem hisloriam, quae tamen corporaliler non coniigeril, quaedam indicari mysteria. Cain qnoque re^cedens a conspeciu Dpi, manifesie prudeniem leclorem movei ut requiral quid facies Dei sit, et quo sensu quis exire possit ab ea. Scd quid attinel pltira dicere, cum innumera ejusmodi scripta quidem psse lanquam gesia fuerini; non ge$la vero m lillera sonat, atiivis, modo uon plane siipes s i l , colligere possil. | V. In liltera ei hittorm evangeficis admiuit Origenes mendacia et ?i videbantur evangelisUe facta nonnulla loco non tuo narrasse et inlerpolasse; aiia autem ul geaia retulme, qucs tamen nunquam contige* runl.
%

Ad approbatfonem bprum (inquit bomil. 6 in Isaiam) et aherius scripii de Evangelio tcslimonium proferemus, quod juxta eos qui lanlum lilleram sequuniur, mendacium est. Dicil Salvalor el Dominus fiosier ad discipnlos in Evange)io secundum Joannem : Si credideritis, non solumquw ego facio, facietis, ned el majora horum facietis**. Vide^mus ergo si majora aliqua feccrint discipuli. Quid majus est qiiam inorlmim suscitare? Quis, non dico nQslrum, sed aposiolortim, morluum suscitavii? Ueferl bisloria quia Paulus Eitiychuin re^uscitavit a morluis, el Petrus Tabiiam quse inlerpreialur Dorcas. Isla autein ei alia bujqsmodi inveniri possunt. Ubi sunt niajora? Sed et caecos Salvalor fecit rursum videre, el, quod inajus cst, eos qui sic nali fuerunl. Exbibcanl qtios cxcos ab ulero manibus npostolorum curatos aspexprint. Et alta inflnila potest de Evangelio invenire qui qtiaerit, quia neque aposloli bis majora fecerinl, peque eorum successores. Verum senno Scriplnrae tale quiddam loculus est : llis quae ego feci, corpoFa/ibus vos majora facietis. Ego feci resurgere ex morluis corporaliler, vos resurgere facietis ex moriuis spiritaliler. Ego ca^cis sensibile boc luiiien infudi : vos spiriialcm iucem non \idenlibus dabitis. Usque ad hanc aulem diem ha?c niajora signa corporalibus quae fecit Jesus, ego vidco iieri per fidelissimos d i scjpulos fesu. Tomo undecimo in Joannem dubiiat an rcvera Cbrislus vendentes e leinplo ejeccrit : f Si lamen, inquit, ba?c bisioria coniigil. Dubjtandi ansam inde sumit, qnod apud alios ires evangelistas fngressum Jcsu Chrisii in Jerusalem baec bisloria excipial, a Joanne vcro coiijungatur ejusdem iliitcri e Galilaea ip Jenisalem post iniraculum in nupliis palratum. Ia coqfesso nunc esl apud omuet bis a Jesu vendcnles e templp ejecios. fuisse, uli liquet ex verbis evangelislarum inter se collalis. Alher tamen sentil Origenes, nec fieri posc exislimat, ut coniradiclionein ejusinodi quispiam retnoveal, quaiidiu bislorico sensui ndba?rcbii. Negal lib. iv De principii$ num. 16, Cliristum a diabolo IranBlaliim ftiisse in pxcclsum nionlem, unde momenlo omnia orbis lerraruni regna sub oculos ejns subjecerit. < Scxcenla alia, inquil, bis siniilia ip Evangeliis observare licet aileniius lcgenli : unde colliget iis quoe secundum liueram gesta sunl, alia ailexla esse qtia* non conligerunl. Duritis adbuc loquilur el inajoreni paradoxo suo anipliiudinem tribuil lom. in Joan., nuni. 2, ubi de recessu Josu in Galila3am ha?c adnotat: c Harumce rerum veritaiem sitam csse necesse esl in sensu spiritali; nui si dissonaniia non solvitur, recedeudiim est a fide Evangeliorum, lanquam qua3 vere non sint scripta por Spirimm, neque sint diviniora, ncque oplinto ordine commenlala. Utroque enim mudo dicilur Scriptura ordiiiala fuisse. Qni enim recipiiml quatuor Evangelia, nec exislimant apparentem dissonanliam anagoge dissolvi, solvaul praedictas nobis dubitaiiones de quadraginla diebus lenlationis, qui ininime locum babere possiint apud Joannem. Dicant, quando fuerit Jcsus Capbarnai. Narp si pol se^ a baptismo suo dies, fuil
f

f Joan. xiv, i 2 .

21

PRJEFATIO AD . II.

22

Oapharnai, cum sexta die faclum sit in nnptiis in Cana Galilaese miraculnm, perspicuum esl, neqne lenlatura fuisse, neque in Nazaris fuisse, neque Joannem iraditnm fuisse.> paulo p o s l : Quod si inlerrogantibus nobis quando primum fuit in Capbarnao Cbrisius, qui leclionem Malthaei reliquorumque duorum sequunlur, dicenl, post leittatioiieni, quando relicla Nazareib profecius habitavit in Capbartiao, quae esl civilas marilima ; qtiomodo simul verum esse dicent et illud quod apud Malthaeirm et Marcum dicium est, Jesum secessisse in Galilaeam, lanquam qui audissel Joannem Iradilum fuissc; el itlud quod posilum esl apud Joannem, nondum fuisse Bapiislam conjeclum in carcerem, ged baptizare in iEnon juxta Salim? id quod pooilur post mansionem Domini in Capbarnao, et post ascensum ad Jerosolymatn indeque ad Judaeam descensum, el posl multas alias ejus actiones. > PorroEvangelistas hac sola cxcugatione dignntur ibidem nam.4:< Non reprebendo autem ipsos aliquo pacto transpoBuisse ad utiliiatem mysticae considerationis barum rerutn, id, quod (quanlum aitinel ad bistoriam) alio modo faclura fueral; ita ut quod uno loco faclum fueral, tanquam in alio gesiura sit, narrarent; el quod uno tempore, lanquam fn alio; c i illud quod uno modo pronuulialum fueral, cum quadam alteralione referrent. Propositunt enim illigerat vera narrareet spiritualileret corporaliter, ubi liceret; ubi aulem non coniingebat ulrumque, rem praeferre spirilualem rei corpore*, servata sa3pe veritate spirituali in corporali (ut aliquis diceret) mendacio.i VI. De pmceptis Novi Testamenti Lib. Iv De principiis, nnm. 48, probatorus aliquot esse Novi Teslamenti prsecepta a quibus omnie sen6iis bistoricus ita excleditur, ui sola in illis inlelligentia gpiritalis quaerenda gii, sic disserit: t Jam vero si ad Evangelium veniamus et similia requiramus, quid a ratione magis atienum, quam istud : Neminem per viam salutaveriiis , quod aposlolis praecepigse Salvatorem simpliciores existimanl? E l cum dextera maxilla perculi dicitur, res est a verisimili prorsus abliorrens, cum omnis qui perculil, nisi natura mancus fuerit, dexiera manu sinistram maxillain feriat. Neque poiesi ex Evangelio percipi quo pacto dexter oculus offenaioni s i l . Ut enim concedamus posse quenipiam videndo scandalizari, cur cum duo oculi v i deaut, crimen iu dextrum transferendum est? Quis eliani sibimetipsi infensits quod viderit nuilierem ad concupiscendum eam, causam regerens in untim dexlrum oculum, merito bunc ipsum abjecerit? Prselerea Aposlolus pracipil dicens : Circumcisus aliquis vocaiusest? non adducal prasputium *K Primum quilibel haec abs re pra?lerque proposiuini dicere Aposiolum videbil. Nam quomodo de nuptiis el caglilaie pmecipicns non videalur baec temere inlerposuisse? Deinde qnis peccare illum dixerit, qui viiandae obgcoeni* tatis causa quam vulgus circumcisioni inesse pulal, revocare, si fieri potest, prapulium conatus fuerit? Hacc omnia a nobis dicia gunt, ut oslendamus non ea sola quae liltera exbibet, proposilum fuisse c l quse sacras nobis liiteras dedit, divinae viritili explicare: quippe quae inierdum secundum iiilerain min i m c vera sinl, sed ei absurda et impossibilia; tum attexia esse nonnulla rerum gesiarum historiae et iis legibus qux sccundum lilleram udlia pracipiuni.
v M 9

VII. Duriorem hanc docirinam paululum emollit, seque adversns eos defendit qui iptum peuumdali in Scripiuris sensua litierali* crimine accutabam. Sensum lineralem in maxima Scripturw porie admitiii, zed ubique iilum non agnoscit. c Ne quis vero (inquil l i b . iv De principiis, n u m . 19) nos suspicelur in omnibus id dicere, nullam h i storiam eonligisse, qitoniam aliqua non contigil, el iiullam legem ad liiteram esse scrvandam, quoniam aliqna secundum litteram aul absurda aul impossibilia praecipit; vel qua? de Salvalore scripta sunt, gecimdum lilieralem sensum non esse vera: aul nullam ipsins legem el praeceplum servari oporlere, dicimus nianifesie in quibusdam historix verilaiein nobis apparere : verbi graiia, Abrabam, Isaac el Jaceb cum una sua untimquemque uxore in duplici spelunca sepullos esse iu Hebrom; Sicbem Josepbo ia portionem esse atiribuiam; Jerusalem meiropolim esse Judaiae, in qtia a Salomone sedificatum fuit lemplum Dei, ei atia sexcenla. Multo enim plura suni secuodum bisioriam vera, quain quae mere spirilualia illis allexla sunt. Uursum quis inficias ierit niandalnm hoc : Ronora palrem luum et matrem tuam, HI bene sil tibt eiiam sine aliiore inlelligenlia utile esse ac senrandum, niaxinie cum Paulus iisdem verbis illud commcndaril ? Quid atiinet dicere de caeleris : Non mwchaberi$ non occides, non furlum facies, non dices fal$um tesiimonium ? Rursus in Evangelio mandala quaedatn scripta sunt, de quibus noo quseritur sinine ad litterain servanda necne : cujusmodi illud est: Ego dico vobis, quicunque iralu* fuerii fralri $uo el qua? sequunlur. E l : Ego dico vobi* non jurare omnino **. E l custodiendum est illud Apostoli: Corripite inquietot, consolamini pu$illanimes suscipite infirmos, patientes e$tole ad o m n e i " ; tametsi qni re9 attius scruiantur, componere pogsinl aliitudinem gapienlise Dei cura liuerali mandalorum sensu. Verumtamen qui auenlius legerit, in nonnuilis ambiget, nec sine mnlto examine pronunliare poterit utrum liaBc quie pulatur historia, secundum liueram acciderit necne, el hujusne legis Terba gervanda sinl, ao secug. Qtiatnobrem necesse est ut accuratus lector servato hoc Salvatoris praeceplo, scruiamini Scriptw
f , e 1T 9

" L i i c . x, 4. I Cor. vn, 18. * 34. ~ I Tbess. v, 14.

Exod. xx. 12.

f t

Ibid., iZ et seqq.

Maltb.

22.

lbid.

5
,

PR^EFATIO AD II.

94

* , quandonam verum sil quod lillera sonat, quandouam sil impossibile, diliprenter cxplorei, et ex s i milium vocum comparalione diffusum ubique per Scripluras sensum ejus quod secundum litieram csi imposeibile, pro viribns investiget. Huic roi aptissimus insuper esl locus aller ex homilia seplima in Cenesim, ubi poslquam Isaac et lsmael hisloriam relulit, seipse sic inlerrogat: c Quid ergo? Isaac non esl secundum carnem nalus? Non eum peperil Sara? Non esl circumcisus? Hoc ipsum quod liidebat cum Jsmael, non in carnc ludebal? Hoc esl enim quod mirabile esl in Aposioli sensu, quod de quibus non potest dubitari quin secundum carnem gesia sint, haec ille dicil esse allegorica, ul nos quid facienduin sil in caeteris noverimus, el in bis maxime in quibus nibil divina lege diguum bislorica videtur indicare narraiio. >
A & T I C V. MTSTICDS SENSUS NITITUR A U C T O R I T A T E NOVl T E S T A M E N T l , E S T Q C E 1 NECESSARIUS, AB BOSTIBUS T U T A MANEAT VER1TA& b C R I P T U R A R U M , E T I P S J E DEO DIGNiC REDDANTUR.

I H boc aniculo non roullum diuque immorabor, quippe qui patientia lecloris abuterer, si ad comprobandum niyslicos sensus in ScripUira sacra admissos fuisse ab Origene, multa ejns congererem testimonia. Quoe enim baclenus protola sunt, iila nullum ea de re dubitandi locum rebnquunl, neininemque Jatet, non ideo reprebendi Origenem, quod ingenii solerlia cartierit, qua myslicos, quos revera complectitur Scriplura, sensus investigaret, sed quod ca in re nimiiim ingeoio suo indulserii, et sprelo lilterali acnsu allegorias quaesierit locis propemodum innumeris a quibus prorsos aliense suut. Duo lantum observabimus quae maxirni sunl niomenti : 4 Myslicos sensus auclorilaie Novi Tesiamenli inniti, probat lum tradilione Ecclesia?, lum ipsomei Scripluranim consilio; 2 conlra infideles demonslral allegoricis fensibus Scripluras noslras repugnare. Quod si iuter cilala ab ipso Scriptmse tcsliiuonia ad aucioriialem mysiicis seusibus conciliandam, uounulla sunl qtiae paruni ad rem faciunt, eo sallem nomine laudandus esl, quod discrtiora ct quibus quaeslio plaue decisa sit, non omiscrii, ciijusmodi sunt:I Cor. i x ; 1 Cor. , 1 et seqq.; Galal. iv, 21 et seqq.; Epbes. v, 3 1 ; Coloss. n, 16,17; Hebr. vui, 5 ; ilem cap. x, i , el cap. ix, 1 el scqq. Vidc lib. iv De principiis, num. 12 el 43, et lib. iv conlra Celsum. Scripiurarum auctoriiali auctorilaiem ecclesiaslicae iradilionis adjungit, el posiquam lib. De principiis, , demonslrasse sibi visus esllitleralem sensum intinitorum erroruin catieam exstitisse, sic Joquiiur num. 9 : c Quapropier Hs qui persuasum babent sacros libros non bominum esse comaieniarios, sed sancli Spiriius afllaiu, voluntate Dei parenlis universorum per Jesum Chrislum scriptos esse el ad J I O S pervenisse, qua via in eorum lectione insieiendum esse nobie videalur, indicare conabimur, servata coelestis secundum successionem apostolorum Ecclesise Jesu Christi regula. Et esse quideni myslicas quasdam dispensaiiones quas divina? Scriptura indicant, etiam simpliciores fideliiim credunt; quaenam vcro bae sint, cordaii c l modesli nescire se fatenlur. Nihil bis verbis accuralius. Generale illud principium, quod myslicos in Veteri Teslamenio sensus ponit, apostolicne doctriuae pars est el verilas cerla, quae miinslerio pasiorum ad nos usque pervenil. Sed quinam sunt singulatiw sensus illi mystici? Qua via illi quoe Spiritus sanctus sibi proposuii, disceriiunlur ab iis quos sola gignil imaginandi vis? ld prorsus esl exlra liinites Iradilionis, et laborem creat vel ipsis periiioribus insuperabilem, ut ipse O r i genes faielur. Ilinc perraro ad Scriplura iradilionisque aucioritalcm recurrit, idque laiuum, cum generalim sensus allegorici verilas esl consliluenda. Quando autcm ad singularium locorum discussionem venil, continuo profert illud, in quo taniopere sibi complacei, e liilerae falsiiatibus el contradictionibus ducium arguinentuip. Ubi serael lanlilla orilur difficultas, conlinuo litleralem scneum desertl, et iu allegorix campis evagatur, uti patel e testimoniis arliculo quatio allalis. Haac est, ut iia dicam, Origcnis iranslalilia clavig, tantiqiie fecit suum illud paradoxum, ut ad illud iere oranem elucidandae ScripiuraB arlem revocei. Hioc l o l fere in No?o, quot in Veleri ieslamento, mysiicos sensus ponebat. Quis inficias ierit suis quoque difficnllalibus implicari Novum Teslamentum? Mullas in eo reperii Origenes, imo plures quam alius quilibet, reperire debuit. Sed dolenda prorsus sors illoruin locorum esl, quos ad l i i teram probabili solutione inlerpreiari non polcral : nam confeslim solito sese includit propugnaculo, et repudialo litlerali sensu arbiirariam nobis et ssepe insulsissimajn allegoriam obirudil.
t

Plurimum lanien ei hoc noinine debelur, quod Scriplurarum nosirarum allegorias a Celsi insuliaiionibus vindicarit, Gonlra hisloriam Moysis deblaterabat Epicureus ille, nec paii poteral ut allegorice cxponerelur, et alius quain liiteralis in ea sensus quaerereiur. Idem de reliquis Scripiuris effuliebat: sed vide quo paclo confuieiur ab Origene libro conlra Celsum quarlo, num. 48, 49 et 50, el lib. i , n. 18.
A B T I C . V I . DJFFICILLIMUII, ME DICAM IMPOSSIBILE, MTSTICOS, QUOS SCRIPTVRA COMPLECTITUR SENSUS I N V E 8TIGARE.

Haec verilas Origenie animum valde videlur affecisse. i Ei esse quidem (inquil lib. iv De principiis, nuni. 9) mysiicas quasdam dispensaliones quas divinae Scripturse indicani, eliam simpliciores fidelium trodunt; q u a 3 o a m vero illae sint, cordaii et modesli oescire sc falenlur. Quare si quis scisciieiur de con 4oan. v, 39,

25

P R J E F A T I O A D . II.

56

grcssu L o l cum filiabtis, de duabns uxoribns Abrabam, de duabus sororibus q u nupserunl Jacob, <le dtiabtis ancillis quae ex ipso peperemnl, nibil alitid respondebunt quam mysieria b?ec esse a nobte non iiaellecia. Sed et tabernaculi fabricam cmn Ieguul, credenies qua? scripia smit esse figuras, quaerunl qu^e possint ad singulas labernaculi paries accomtnodare. Neque vero in eo quod creduni rci alicujus guram esse labernaculum, falluulur, sed cum raiioncm illius cujus lypus esl labernacttlum, cerlae ctitpiara r e i , proul postulal Scripture dignitas, aptare volunl, aliquando aberranl, et omnem qttidem narralionem quae vel nuptias speclare videtur, vel libcrorum procreationem, vel bella, aut alias quaslibei bigiorias quae vulgo circumferri possunl, figuras esse declarant; sed quarum rcriun figurae sini, iniertlum propter habiium non bene composilum, aliquando propler lenieriiatern, quandoque eiiam quod snpra modum hominibus diflicilesit res ejusmodi explorare, quanlumtibet quis exercilatus ei perspicax sit, non iia evidenler apparet, nec singulorum ratio afferri poiesl. Eamdem sensus niysiicos irivesligandi difficulialem prophetiis, Evangeliis, omnibus denique Novi Testamenli Scripturis inesse asseril ejusdem libri m i m . 10. I I D O infra num. 26 affirmare non dubitat minimam mysticorum, quos Scriptura babel, sensuuiii parlem ipsimel Paulo comperiam fuisse. c Si quis, inqnil, curiosus explanalionem gingnlorum requiral, \eniat el nobiscum pariier aodiat quomodo Paulus apuslolus per Spiriium sanclum qui perscruiaiur eliam profunda Dci, altitudinem divinae gapientia ac scieniiae scrulans, nec imnen ad iinem, el, u i ita dixerim, ad inlimam cognitionem praevaiens perv*niire, desperalione rei el glupore clainal el d i c i l : 0 altiiudo divitiarum sapieniice et scientiae Dei Et quod desperatione perfectae comprcliensioriis hoc pronunliaveril, audi ipsuin dicentem : Quam inscrulabilia $unl judicia Dei, el quam invetiigabiles vicv ejus Non enim dicit, difflcile posse scrulari judicia Dei, sed omnino non posse; nec dixil difficile invesligari posse vias ejus, sed non posse investigari. Qiiaiilumcunque enim quis in scruiando promoveal el studio inientiore promoveal, gralia quoque Dei adjulus, sensuque illununalus, ad perleclum fincm eoriim quas requirunlur, pervenire non poierit, ncc omnis niens qiue ervata esi, possibile babel ullo genere coinprebendere, sed ut inveuerit qiisedam ex bis quae quseruniur, iieruni videi alia quae qu^renda sunl. Quod c l hi ad ipsa perveneril, mullo ilcrum plura ex illis quae quaeri debeant, pervidebil. Comtneniario in psalmnra primum, pag. 526 el 527, documenlum sibi ab Hebrao iradilum refert el ila probal tii non aliunde roagis liqtteai quid de Scriplura sacra ipsemet seniiret: Praeclarissimum, inquit, documenlum nobis ab llebraeo de otiuii Scriplura iradiluin proponcmus : dicebat eiiim ille similem eese Scripiuram diviniios nfllalam propler ubecuritatem quae in ea est, inullis domiciliis uno aedificio conclusis,; unicuique domicilio apposilam clavim non ipsi convenienlem, sicque dissipalas esse claves per dotnicilia, non responilentes singulas iis domiciliis quibus apposilae sunt : opus vero longe diilicillimum esse invenirc claves, et eas celiis aptaFe, quas &perire possunl: ilaqtie eiiam ScripUiras abstrusas quidem illas inlelligi, non aliunde smpiis quam ab ipsis invicem argumeniis inlelligeniiae, qu;e in se habenl dispersam exponcndi raiionem. Haec mysiicos Scripturoe sensus scrulandi diificultas adeo insuperabilis Origeni videbamr, u l suaB ea de re senlenlia3 omnino consentaneam agendi ralionem habueril. Quamvis ubique mysieria consectetur, libere tamen suam ea in re contileiur imperiiiam, el si quos delexisse se ptiiai roysiicos sensus, eos semper cura magna animi sui modeslia in lucein proferl. Homilia quinia in Genesim, ubi de figuris quas veierie logis sacrificia conlinebant, sermonem babel, eas supra intelligenliam suam esse eandide fatelur. c Non auiem, inquit, dubilo mulia esse quce nos lalenl, et sensum noslrum euperaut. Non enim gumus illius meriti ul possimus dicere : iVos autem temum CUritli habemus . . Eam qtmn nunc diximus legis aniniam requiraimis, quanlum ad prscsens lempus speclal. Nescio autein si possum eiiam ad spirilurn ejus ascendere in bis qunc de gacrificiis lecla sunt. Majorem adbuc prae se ferl animi modesliam bomilia undecima in Numeros, ubi ait : Et si mererer ego bodie inagnum alkjuem el summo pontifice dignum sensum proferre, ila ut ex iis omnibus quae loquimur c l docemus, eesel aliquid ogregium quod siimmo gacerdoli ptacere deberet, poieral foriasse ileri ut augehig qui prxest Ecclesi, ex omnibug diclis noslris eligcrel aliquid, ct loco primitiarum Doinbio de agello cordis mei offerrel. Sed ego me scio non mereri, nec conscius stim milii, quod talis senstrs inveniatur in nie aueui dignurn judicel angelus qui nos excolit, oiTerre pro primiliis ve! pro primogenilie Domino. Alqne ulinam tale gil quod loquimur et docemus, ul non pro vcrbis nosiris condcnmari inereamur. Sufliceret nobis baec gralia. Prxierea insignis ea de re loeus exsiat bomilia prima in Exoduin : < Si rnihi, inquil, Dominus concedere dignarelur spiritalis agriculturje discipliuam, si periliain colendi ruris douaret, unus sermo ex bis quae recilaia sunt, in tanluin possel longe laieque diffundi, si tamen el auditorum capaciias sinerei, ul vix nobis ad expticandum gufficeret dies. Teuiabiinug lamen pro viribus nostris aliqua disserere, etiainsi neque nobis universa explicare, neque vobig cuncla audire possibile est; quia el hoc ipsum agnoscere, qood supra vires nosiras sil borum gcieniia, non parvac arbilror esse periiia?.
ARTIC.\H. T R E S PROPONIT RECOLA.S QUIBUS MYSTICORDH S E N S L U M I N T E L L I G E N T U FACIUU8 COMPARETUR.

Prinia regula qua3 prsecipue in Mosaicis libris locum babel, ejusnodi esi ; Quidquid ScripxuT*
1 1

Roro. , 33.

Ibid.

" I Cor. n, 16.

*7

PR-EFATIO AD . II.

28

mandaii, praecepii, testiinonii, justili, judicii, e t c , vocibus exprimilur, id ad lUleram accipiendum esl, nec allegoriis indiget; quidquid vero nomine legis declaratur, id allegorice explicandum. Ea verbo ad verbum excerpla esl ex homilia undecima in Numeros, cnjus teslimonium supra adduximtis arliculo secundo. Htijus porro regula sensu* est, caeremonialem legem tolam esse figuris plenain, sectis vero legem moralem ; deinde singula Scripiurae loca quae ad ca?remotiialem lcgem quoquo modo referuntur, ea, ne uno quidem cxceplo, uoii liiteralem, sed unicnm mysticum sensum babere. Hanc reguJam firmal Scriplure s a c r iocis qnae caercmonialem legem flguras babuisse, nee amplius ea Gbrislianos obligari docenl. linde colligil lola bac iege figuras exhiberi, omnique eam nunc carere sensu lilterali, quandoquidem ea jam soluti sunl Gbristiani. Id genus systematis jam introspicere licuil bomilia snpra cilaia in Numeros, sed ptenius confirinatur sequeniibus lestimoniis. Ilomilia seplima in Leviiicum, num. 4, ubi de niundorum ei immundorum discrimiue agilur, sic loquiiur : c Sed ad hnec invesliganda Scriplurac lcstiinoniis indigcmus, ne quis putet (amant eniin bomines exacuere lingnas suas ul gladium), nequis pulet, inquam, quod ego vim faciam Scripluris divinis, 111 ea q u de animalibus, quadrupedibus, vel eliam avibus, aul piscibus mundis sive immundis in lege referuniur, ad bomines trabam, e l d e b o m i m b u s hxc dicla esse couOngam. Fortassis enim dicat quis audilorum : Gur vim facis Scripturae? Animalia dicunlur, animalia inlelliganlur. Ne ergo aliquis hsec depravari humano credal ingenio, aposloliea in eis auclorilas evoeanda est . . . . Paulus utique nunquam audcrel spirilalem potum et spirilalem escam appellare, nisi luinc esse scnsum legislaioris per tradilam sibi verissimae docirin& scienliam didicissei. Unde c l illud addit tanquam confidens et cerlus de ciborum raiione mundorum el immundorum, quod non secundum litteram, sed spirilaiiier observanda sinl, et dicit : Nemo ergo vos judicet in cibo, aut potu aut in parie diei festi, aul neomeni(v, aut Sabbatorum, qu<c sunt umbra fulurorum . Vides ergo quomodo haec oinnia quae de cibis vel poiu loquitur Moyses, Paulus qui melius ista didicerat, quain bi qui nunc jactant se esse doclores, omnia liaec umbram dicit esse fulurorum. E l ideo, siciil diximus, ab bac umbra ad veriiaiem debemus ascendere. Gbrislianis et a Cbristianis sernio esl, qnibus aposlolicorum dictoniin cliara debel esse auctorUas. Si quis vero arroganlia tumidus aposlolica dicla contemnit airt spernii, ipse viderit. Mibi aulem sicut Deo el Domino Jesu Ghrislo, iia et apostolis ejus adbaerere bonurn esi, et ex divinis Scripturis secundum ipsorum (radilioneni inlelligenliam capere. Ex hoc, ni fallor, leslimonio Iiquel placuisse Origeni, ut omnis caeremouialis lex allegorico sensu accipiatur : en libi alia, unde conslal ex ejus sententia omni nunc eam liiterali erga Gbrislianos seusu carere. Nihil ad eam rcm magis diserlum, quam quod ail homilia sexia i:i Genesim : Quod si edocere vis qwomodo lex morlua sit, con$idera el vide nunc sacrificia, ubi altare, nbi lemplum, ubi purificaliones, ubi solemnilae Pasclia^ : nonne mortua esl in bis omtiibus lex ? Aut si possunt isli amici c l defensores lilterae, ctisiodiani liueram legis. > Et bomilia midecima in Exodum : < Non eniin poiesl, inqtiii, facere lex sicul Judaii dicunl, quia infirmalttr lex in carne, id esl in liltera, el nibil polesi sccunduui lilleram facere : n i b i l enim ad perfeclum adducil lex. Secundum aulcm consilium quod nos afferimus ad legem, po&sunt omnia spirilaliier iicri. Possunl et sacrificia spirilaliier offerri, quaa modo carnaliier non possiint. Polesl et lex leprae spiriialiler servari, quas secunduin litierain non polesl. Sic ergo quomodo nos sentimus el consiliuin d&mus, omnia facii lex. Secumlum liilorani aulem non omnia, sed admodum pauca. Secunda regula, cujus praecipuum ustitn esse vull in propbelicis ei bistoricis libris, hoc commento nililur : c In coelo regio cst quae JudieaB, urbs quae Jerosolyma^, populus qni Judaico populo respondel. Sic etiam coelcsiis yEgyptus esl, coelestis Baliylon, coel^stis Sidon, coelesiis Tyrus, et aliae ejusmodi urbee et loca, qux terrenis ejusdem nominis rcgionibus et civilaiibus respondcni. I11 bisce coelestibus regionibus et urbibus doniicUiiiiTi cst animaruin, qune principuin bunonun aut malorum imperio subdiindir. E l quemadmodmn binc decedenles lioiuintim aninux; in infrrnitin delrudnnlur, u l ibi meriias pro nialis aciibus poenas exsolvanl, sic idem ferme in supernis locis accidil, ubi quoddam morlis genns experiunlur anima?, ei poslistam moriem iit terram banc noslram tanqnam in infernum pra3cipiiantur. Poiest igiiur iieri ul bae quai in coelis habitanl, aninisR, in lerra3 uosira? locum pius minusve commodum pro praecedentitim actuuin diversitale amandenlur, sicque verbi gralia e Judasa ccelesti oriundus Israeiila in Scyibiam lerreslrem, et vice versa ex iEgyplo coelesli iEgyplius in Jud;eam terrenam relegetur. His fundanienti loco posilis, secundac regulae tenor hic esi : t Quidquid in Scripiura sacra de terrena Jerusaiem, dc lerrena iEgyplo, de Babylone lerreslri ei de aliis eiusmodi locis, necnon illorum incolis dicilur, id ad coclcsies regiones urbesque cognomines aiqwe ad illaruni incolas referendum est. Imo sa?pissime de coelesiibus bis tanium locis propheice loqui sibi proposuenint, cum de lerrena Jenisalem, de terrcna iEgypio, aul aliis locis lerrenis sermonem babere videnlur, idque inde colligi potesl quod ejusmodi propbeliaB mysicriorum speciem prae se feninl, mullaque conliuenl qua3 ad homines pcrliuere neqnaqiiam possunt. Exstat hoc parndoxmn lib. De principiis, num. 20, 2 i ei seqq., illudque sibi commenlus eslOrigenes lum e discrimine quod ponit Paulus inler Israeliiain secundum carnera ei Israen %

*Colose. i i , 16.

|9

PKiEFATIO AD . II.

50

jit.nn secnndum spiriliim, lum ex eo qtiod idem apostohis in Episiola nd Galatas dicit coclestem c s ^ Jemsalero. E x bujus principii serie eliam hanc generalem propbeiioos hisloricosque libros inlerpretandi metbodum proponit, ut nempe quidquid in illis est, ad bonos el ail malos angelos refcraiur. Diserle iilud docel bomilia undecima in Numeros : < Puto enim, inquil, quia sicut quapdam nomina vel geiUium ?el prinoipum in Scripluris posila videmus, qiue absque dubitatione ad malos angelos elad virlules conirarias referanlur, sicul verbi gralia Pharao rex /Egypii, Nabuchodonosor Babylonius, et As&yriu*; ila eiiani ea qu;e de sanclis viris ei gente religiosa scribunitir, ad sanclos angclos ei ad benignas debemue reforre firtuies... Si ergo haec omnia ad angelos quosdani magnae virlulis referri cogil ralio veriiatis, nonne eadem consequenlia eliam quae de bonis vel principibus vel genlibus conscribuntur, ad bonarum, ul supra diximus, virlutum angelos minisirosque referentur? Terliadenique Origenis regula pnecipil, c ut admysiicum sensum confugialur, eldeseralur littera, quoties falsa, inutilis, Deoque indigna reperieiur. Id nec.essario sequilure principiis arliculo quarto constitutis.

Aniraadversiones in Origenianum de Soripturce sacrae inferpretandaB ralione systema.

1. Primum ego non inficias ierim Origeni multum deberi, quod Scripturac sacrra allegorice intorprelanda? methodum a Celsi crtminalionibus adeo solide vindicaverit, ui se ipse in bac parte quodammodo superasse videatur. Invicle enini probat, myslicum sensum, si res generaliin spectetur, non csse comnienlum bumanum, sed ipsarummet Scripluramm auctoritate n i i i , nihilque commune babere otiin allegoriis Gnrcorum, quae longe post naias eorum fabulas excogilala? sunt, ul deorum quos colunt, bonori consulereiur. Deinde magni eliam ponderis est in boc auctore illa confessio, mysiicos sensus non ubique Scripiuranim reperiri; major et illa, difticiinmum, ne dicalur impossibile, eosquos in se babent, invesligare. Denique plurimi ilem aestimandura quod dixit de utililale el prceslanlia litieralis sensus,' quo inlegrnm religionis nostra aedificium fundalur, quique ad ftdificalionem ct documcntum Gdelium per se suffieit. Hisce enumiatis fere conlinelnr quidqnid boni Origeniano inest sysiemaii. II. Sed paucis hisce bonis longe pltira mala admista sunl. Ac priimim quidem, illa, quam plurimi lamen veieres el receniiores aniplexi sunt, Scriplura sacre divisio in iripliccm sensum, lilteraletn, moralem et allegoricum, censurae videtur obnoxta. Moralie appellelur ctijuslibel loci sensus, qui inoribus formandis inservil, per me licet, modo ulterius non procedaiwr. Si vero in speciali collocetnr classe sensus moralis, el a lillcrali conslituatur perinde diversus ac allegoricus, id nulla solida ralione nitilur, e l perniciem secum maximam trahit, uii exemplo comprobatur Origenis, qui ut lilleralis sensus difliculir.tes eluderet, ad documentum aliquod morale confugiebat. Ad niysiicum quidem sensum slatim recurrere maluiset, sed quia non semper occurrebat qui sibi faceret saiis, tnnc in anima Scripltira?, id est morali sensu ba?rcbal. Animadverlere debuisset primum moralibus bisce documenlis, cnm iiueger semper maneal lilteralis sensus, nalas ex arle criiica difficuliatcs ncquaquain solvi; deinde moralia isia documenla lunc solum alicujus esse prelii, cum sponte sua e lilterali sensu prottutinl. Tanlum abest ut baec ei in menlem venerint, ut polius in animum induxerit suum qu;edam esse Scripttira? loca, q u litleralem sensnm prorsus excludant, ei unicum moralem admillant : quod omniuo repngnat. Ant enim moralis isie sensus e verborum vocumque significaiione oritur, el lunc liueralis esl; anl qtiemadmoduni principio consequenlia, ila sermonis litiera ipse coniinetur, el tunc necessario inlegra manel liitera qua lanquam basi niiilur, el unde nalnrali consequeniia nascilur. III. Paradoxum illtid, quo muha falsa el secum pugnanlia in Scriplurx liitera ponit, ad religionie noslrae eversionem recla ducil, mihiqtie quolies cjus lestimonia articulo quano cilala legere contingit; lotieslegere videor non leslimonia bominis qui ardenlem semper in ScripUiris inlcrprelandis animum habuerit summaque semper eas veneralione perlraclaverit, sed excerpta quaedam e volnminc incrednli cujuspiam qui Scnpluraruro veritalem muliiplici objeclortim genere coiicmere (entavcrii. Miror ipsuin aul uon intellexisse cum ejusmodi principio pugnare eanim inspirationem ; aul, si id vidit, tanio incommodo remedium aflerri exislimasse, si Deus in falsiiaiis coimminionem adduccrclur. S O I I I P I pessiimdalo aut falsilalis insimulalo lilterali sensu iis in locis ubi omnes qui rcquiri possunt cbaraclcrcs bistorici coalescunt, corruat necesse esl Scrlpiuraruni auctoriias aptid genlilcs, apud hxreticos, aptid Christianos; apud gentiles, qui polius inde occasionem sumenl rejicicndae Scripiursc lanquam Spiriiu sauclo indignaB, quam illius allegorice interpretandx necessitalem colligenl; apud hxrelicos qui boc principio abulenlur, ut seex iis expedianl locis quae contra suos ipsorum errores pugnaiii; deoiquc apnd Gbrisliauos, quos in iidei sue del-rimenlnm et in perpeluas animi anxieiaies ila adducei, ul legeudis Scri~ pturis prorsus renuntiare maluerinl. Tol lanlisque incommodis perierriiiis uon esiOrigenes. Adeo veruin esU semel valde praeoccupalum animum nulla ratione ab crrore suo revocari posse. IV. Quod pene incredibile videlur, Origenem laluit discrimen quod liileram inler et verborum litteralem sensum inlercedil. Litlera potesl esse falsa, et lamen vcrissimum sub falsitaiis specie sensum continere. Id in omnibus enunliatis metapboricis conlingit. Si opcra quibiis insunl cjusmodi mclapbor. licebil l$oc nomine falsHalis accusare, nullus crit liber, qui falsilaiibus ei coniradiciionibes carerc dci

Si

PRiEFATIO AD . II.

32

poisil, cum nullns s i l liber, in quo nieiaphorica vocum signiiicaiio sisnplici et lilterali intelligeiitiae n o n freqnenter subslitualur. Scriplura sacra nihil hac in re habel, quo a caUeris libris secernalur, cmn Deu*, cui homines docere propositum fuii, se ulique ad humani sermonis regulas accommodaverii. Quid ergo censendum deOrigene, qui, ui Scripturam sacram falsitaiibus et coiitradiciionibus scaiere probet, multa ciiat loca, qua? melaphoricum et verissinium sensum babenl? Prorsus ex auimo ejus excidisse oecesse esi omnia humana3 ratiociuatiouis principia, cutn ibesim quai tam mali exempli esl, el lam proeiduo n i l i l u r fundamenlo, propugnavii. Marcioniias offendebai liuera Scripturarum, proplerea quod omiiem a b eis metaphoram excludebanl. Ex codem fonie manavit Judaeorum error, qui Cbrislum recipere nolueruni, el propbelias ab eo arlimpletas fuisse pernegabant. Ad grammaticalein lilteram accipiebanl, quae eo tanlum consilio scripta sunl, ui metapborice intelliganlur. Ejusmodi sunt loca, ubi dicilur Deus planlasse paradisnm in Eden, atque in eo amJmlatsc, eic. Idem senliendum de prnecepiis. Alia sunt quae a d grammaiicaleiu liiteram non suul accipienda, vel qiia? ad certa quscdam tempora, vel ad cerias qtiasdam personas sunl reslringenda, ciijusmodt einit illa de nemine in via salulando, de calceis aul duabus tunicis iion babendis, de sinislra maxilla praebenda ei qui dcxleram percusseril, de oculo, manu, pede et eaeleris mcmbris, si scandalo fuerinl, auferendis; alia sunl quje etiam non siricle, sed proul res huinano $ensu aeslimaii solct, inlelligenda srnnl : cujusmodi est prxcepium ne quis loco suo inoveatur in die Sabbati. Si quis ex similibus cxemplis inluleril-Scripluram sacrani secum pugnare resque falsas e( inexplicabiles conlinere, is profeclo misere vulgari bumani sermonis usu abulilur, el aperle hoimnum credtililali Hludit, quippe quos inducat ul i d pro rei falsitale sumant, quod lantum est elocutionis falsitas. Atque minam idiertiis progressus fuissel Origenes : facilem mens ejus excusationem habuisset, ilamnalo dtiulaxal quo illain aperuil, modo. Vernm e citalis lestimoniis nimium liquet, faUitalis ab rpso accusatom fuise verum seiisum liileralem pluriiuorum Iocorum, in quibus oinnes verae bisloriae ebaracteres el indicia agnoscimiur, cujusmodi sual hisloria creaiionis, consilus in lerra paradisus, iiisioriae Sarae, Rebecca, obsletricuin iEgyptiarum, lenlalionis Doinini, el jejunii quadraginla dierum, niercaiorum in leinplo res stias vendeuliuin, et alioe ejusraodi quamplurimae hisioricae narraliones. Nounullas pro anilibus fabulis habuil; in aliis dixil facla esse iranspobila, nec eo quo rcfcrunlur, modo comigisse. Eo eiiutn audaciie venit, 111 legetn Mosaicam, si lillerali sensu accipiaiur, Deo indignain e l legibus men; bumanis inferiorein proiiunliaret, ncc aliier affirmaret in tulo poni pos&e Scripturae inspi raiionem, quain si dicalur Spiriiiim saucium eo consilio corporaliier nientilwm essc ut spiriialiier Tera dicerel, id esl falsilalcs bisloricas diciassc, sub quarum velamiue veritates allegorioas iiisinuarel. V. iribus legulis quas proposuit Origenes, ul niyslicorum sensiiuin faciliorem redderei inlelligent i a m , leriiam siaiim evanescere liqtiel ex iis qnae supra a nobis obaervnla snnt. Falsissimo quippe irnixa principio regula, nullius ulique ulililatis esse potesl. Ad cieleras duas iranseainus. Verum quidcni est i d , quod prinia regula fertur, caercmonialem legem Gguras exbibere, secus vcro legem moralem. Sed boc proiHinlialuin vnn legis babcrc nequil, nisi i d ponalur (quod lamen speciali demouslratione indigel) iiihil omiiino caRremouiali legi inesse quod figuris careal. lia quidem sensit Origenes, sed nec ipse, nec alius posi ipsum ejnsmodi principio asiruendo par fuit. Ea quaB Origenes proferl Scriplurai leslimonia, cvincunl quidem esse noimulla caireinonialis iegis loca quai alle^oricum seusuin paliaiUur, sed nihil amptius inde conficilur. Validissimis rationibus opns esi ul ulterius quam aposloli progressi sunl, procedalur; at valida3 istas rationes hactenus in lucem non prodierunt, nec spes est uuquain prodiluras. Cerle quicunque singulas Levitici aui Exodi partes negleclo liilerali sensu allegorice dunlaxat explicare lentamnt, risum omnibus nunc muvent suis plerumque insulsis allegoriis, quibus Scripturarum majeslas deprimiiur et conculcatur. Aliue error eel credere caeremonialem legem, poelquam abrogala est et observari desiit, iilierali sensu carere, vel saliem liiterali sensu non amplius esse inierprelandam. Vix concipi poiest quoinodo ejusmodi commenlum in Origenis inenle naium sit. Sive observelur, sive non observeiur praeceptum, is qnem conlinet, sensus in utroque casu perinde se babet el idem semper subsisiil. Eliamnum e sola Mosaic legis litiera ad deinonslrandam Juilaic* religionis divinilatem el Ghristianismi prsestanliam major lux affertur, quam ex omnibus, quas lura veteres, tum receniiores pro arbilrio excogiiai-unl, allegoriis in unurn corpus colleciis et adunaiis. Secunda qnoque Origcnis regnla paucis veris plurima pennisla habet mullum erronea. i d quidein verissimum cst qnod docet Paulus, coelesiem essc Jerusalem, cujus lypus esl Jerusalem lerrcna; sed inde conseqni, ui quaecunque de terrena Jerusalcui et adjacentibus ei locis dicunlur, ea ad coelesiem Jerusalem sinl referenda, id veronec concedilur, uec ab Origene demonslralum esl, nec siinile quidpiam ab Apostolo profertur, qui mullo minus loquitur de Origenianis illis in coelo animarum habitaculis, quae iEgyplo, Babyloni, Tyro,'Sidoni et aliis lerrenis locis respondeant. Apage profanam islain ei monsiri ^iinilem Platonismi et Pylhagorismi ciim Scripturis noslris misturaith Ex diclis fgiiur liquei iiullius fcre esse ulilitalis proposilas ab Origene regulas, quac nc nodum quidem

33

P R J E F A T I O AD . 11

54

diflicultalis ailingunt. Novo Teslamenlo diftcimus id pro cerlo babuisse aposiolos, eesc in Veten Testamcnto loca, qnae allegoricum sensum admiilunl, deiiule eos islud principium ad singularia quxdam loca accommodasse. Hinc nascuniur illae quaesliones an apostoli crediderinl et docuerint nulluin esse Scriplurse locum qui figuris careal; an ptures numcrosinl allcgoriae quam quae ab illis indicaise suiK; an iis invesligandis c l secernendis ab arbiirariis allegorifc qua?dam regtila? inserviant, et quaenam illac s i n l ; an per illas figuras nibil obsiel quoniinus inieger maneal lilieralis sensus; an quia Aposlohit aliquod Scripturae teslimonium allegorico sensu inlerpretaius est, inde ronsequaiur, ul quidquid cum boc teslimonio aliquam habei connexionem, quidquid praecedit et sequitur, id eodein modo sil explicandum. Haec sunl q u Origenes sibi solvenda proponere debuissel. Quantum vero iis solvendis iuipar sit ejus meibodus, quanturoque a veriiate removeatur, jara nemo esl qui non iuielligat. VI. Experienlia docet saiis soleimie eese vividioribus el sibi nimiHm indulgenlibus ingeniis seciim lurpiter pugnare, el studia in conlraria exlra modum ferri. Cum in ejusniodi bomiiies 11011 cadat ailemio diuiurna ei continua, vividiori sua imaginandi vi necessario abrepii nullisque fixis innixi principiis, imemiple, u l ila dicam, ratiocinantur, et quae uno lempore cogilarum, dixeruut, aut scripserunt, ea ex illorum memoria alio tempore iia excidunl, u l omnino coniraria saepe profcrant. Hoc vitio non caruii Origenes. Quis conciliaverit ca quae conlra sensum Hueralem efluliit, curo iis qtue alibi dixil, ipsmn simplicium institulioni el aedificalioni sufficere, ipsoque niti religionem omnem ac fidem Cbrisiianoruin ? Si Scripturae liuera innumeris illis laborat viliis quae ei exprobral, nunquid liniendi locus ntn esl, ne polius scandalum pariat, quam aedificaiionem, ac poiius lapsus occasio s i l , quam fons luniinis et scalurigo salubrium documentorum, pracserlim siinplicibus, qnorum fides adeo faciie labefaclatur? Quod prodigii loco est, niille in locis, idque coram populo, lilleralis sensus incoinmoda ad nauseam usque exaggcral Origenes; aliis autem in locis persenliscens perinilum, cui cjusmodi principiuni obnoxium est, illud eodem animi ardore impugnat, qtio fuerat antea ab ipso propugnalum. ld videre esl bomilia lecunda in Genesim, ubi arae Noeticae hisioriam liiterali sensu accipi debere contendii : Haec, inquil, qnanlum ad bistoriae periinet ralionem, adversuseos dicia sint, qui impugnare Scripiuras Veteris Teslanienli nilunlur, tanquam impossibilia quaedam el irralionabiiia contiucnies. Quasi vero quod in aliis damnal, id non fuerii ab ipso millies decainalum. Prarterea roanifeeta suni, ei diserta, et magno nuniero ejus loca, ubi allegorias in omni Scripiura reperiri pernegal, et iamen quasi bujus priucipii oblitue, mysticos sensus in singulis ulriusqiie Tcslamenli paginis inquirit et animo sibi iingit Quiu ei bomilia prima in Exoduni sic loquilur : c Ego credens verbis Domini mei Jesu Clirisli, in lege el prophelis iota quidem unnm, aul unum apicem non puto esse mysieriis vacuum, nec puio aliquid boruni transire posse doriec oronia fiant. E( l i b . De principiis, num. 20 : c Sic enim de universa Scriplura staluiinus sensum ubique esse spirilalem, non ubique corporeum. > Haec aperie pugnanlcum ejus leslimoniis supra cilalis arlic. 2. Denique quod dixil difficilimum esse, ne dicalur impossibile, mysticosquos habet Scriptura seosue invesligare, id D O I I facile cum indefesso ejus in ejusmodi sensibus scrulandis sludio conciliatur* V U . Veriialem perperam acceplam sa?pe perinde nocere, ac falsum principium, magno exemplo est Origenes. Ab apostolis didiceral Jesum Cbrisium resque ab eo gesias el ejus mysteria in Veleri Te*<a~ memo adumbrari. Hinc ad myslicornm sensuum invesiigaiioncm babenas ingenio euo permiilendas esse censuil, eo aliunde imputsns publico sui temporis sapore, vivioiori eua imaginandi v i , scripiorum Juda?ornm genlilium ac Chrisliaiiorum allegoriis deditorum leclione, perparvo quod lunc erai ad ScripluraB lilteram elucidandam auxilio, ac denique slupenda illa, qua opera sua cudebat, velocilate. Ex omnibue istis causis prodiil inexbauslus ille allegoriarum fons, quo cuncla: ejus scriptiones adeo inundantur, ut neminem anie se in boc genere superiorem babueril, nec ullum post se sibi parem reliquerit. Primum ad allegoricam melhodum abrepius est velerum Judaeorum exemplo, quibus alius non arridebal exponenda* Scriplune niodus. Ab eis hausil scilmn illud, lilleram esse divinorum voluntinum corpus, myslico aulem sensu animam vel spirilum iJlorum conlineri. Admiralioni ei erani Pbilo el Aristobulus, uti paiel elib. iv conira Celsum, num. 51, ubi ait : c llloroni volumina, quanlum conjeclura cognoscere esl, minime vidit Celsus. Nam illa mihi videnlur menlem Seriplurarum ut plurimum ila assequi, ul vel Graecis philosopbis admiralioni esse possint. lbi eniin non solum in diciione, eed etiam in senientiU et dogmatis videiur delectus e l diligentia, et praBclarus eorum ScripluraB locorum usus, qux Gelsus pro fabulis babet. > Quo encomio plane confirmalur ba3C Pbotii de Pbilone adnotalio Biblioth. cod. cv : c Ex eo, opinor, oinnis allegorica Scripturae inlerpreiaiidae raiio in Ecclesiam irruendi babuit inilium. Deinde quod ait Porphyrius apud Euseb., Hist. eccl., lib. v i , cap. 19, id mibi til admodum verisimile, Origenem nempe, cuin assidua Platonicorum ei Pyibagoricorum lectione fauiiliarem sibi fecisset absirusioris veterum pbitosopborum doclrinae allegorico sensu interprelandaB oioduni, illtiin quoqiie ad Judaeorum libros iranstulisse. Huc adde quod conjicit llueiius Origenian. lib. u , q . 13, ad id scribendi genus excitalura etiam fuisse Adamanlium exemplo Metrodori Lampsaceni, quera narral Talianus tolum Homerum in aUegorias iraxisse, et Heraclidis Pontici, Uomericarum allegoriarum acripUMis. Praslerea coiDperlum est, magui
t

55

PWEtfATlO AD . II.

56

ingenii virosctnn eo usque non progredinnlur, ut supra saeculi sui praejudicatas opiniones sese a i i o l lant, illaruni plus cscteris bominibns imsero* esse servos. Origenis setaie, omnium bonunum animos mystagogicus genius invaseral. Eo quoque abripi se passus est Adamaniius, cuinque se dicendo ac scribendo prorsus idoneuni senlirel, ad idque munere suo variisque circumsianiiis adigeretur, a d audiiorum ac leciorum suorum saporem, qui loius in allegoriis eral, sese accommodare siuduiL Scribit eliam Hieronymus in Catalogo scriptorum ecclesiasticorum, num. 61, Ambrosium ad librorum sacrorum imerprelationem Origenem inciiasse, in semulationem Hippolyli, editis jam in Scripturam plurimis bujus generis commentariis ciarissimi. Cum igiitir magisirum suum neuiini concedere vellet Ambrosius, nibil non movit quo eum quoque ad allegoricmn scribendi genus impellcrei, tantoque sludio quolidie ab eo opus exigebal, ut in quadam epislola eum Origenes appellaveril. A d id eiiatti illum perpulit prabita a Marcione occasio peslifero haereiieo, qui allegorias a Scriplurae sacrae exposiiionibus penilus excludebal. Ejus oppugnandi sludio in contraria omnia abiil Origenes allegoriisque consullo indulsit. Neque eiiam lacenda esl illa qusc Origenis xiale erat, necessarioruin ad lilterae elucidaiioiiem Ouxiliorum inopia. Hinc quaedam necessiialis species Cbrislianos urgebai, u l mysticos qui facile excogitaulur, senaus lilleree seepius obscuraa substiiuerenl. Hujus rei miile arguroenta praebebit Origenes. Quoties tantillum explicalu difficilis est litiera, toiies fere illam clamat falsam, absurdam, impossibilem, oplionemque dal audiloribus suis ut vel fidei Scripiura abrenunlient, vel illam allegorice exponant. Illa tamen loca unde sic raiiocinandi ansam arripil, iia plerumque eiplicalu facilia sunt, ul mirari subeaf quomodo io anagogicis sensibus qui nuiic a subjeclo argumeolo prorsus alieni videniur, inlrospiciendis tam acutum cerneret, el aliunde prorsus caecutiret, obi dispellenda eral aliqua litterae obscuritas, quat nuliam hodie vel mediocribus ingeniis molesiiam facessil. Deniquc illa qua in operum suorum elucubratione ferebalur, rapidilas, iis rebus traciandis quae magnam uisquisilioncm et diulurnam meditalionem requirunt, eum penilus imparem reddebal. Cum seplem et amplius noiarios diurno noclurnoque labore dislinerel, paralam semper babere debuii maieriam, quam tot operis dislribuerel. Melius ergo in allegorica quam in lillerali Scripturarum expositione rem suain sibi facere videbaiur, quippe cui fecunda iiuagtnandi vis myslicos seneus semper ad arbilrium offerebal. Econtrario Uedium ac faslidium ei pariebai vel minima litlerae diilicullas, cumque lempore suo uii pro arbiirio ei nou liceret, illis fere erat similis operariis qul opus aliquod facicuduin rcdiinuni, ei prae nimia qua operi incunibunl celeritaie, fere nibil boni agere reperiuniur. VIII. i Allegoriis nimis indulsisse Origenem Paires clamant, inqnit Huetius Origenian. lio. u , q u s s t . 13, et c srepe bistoricum sensum proculcandum ac contemnendum docet, fatenle eodem doclissimo presule, qui et isiud probai iisdem quibusnos anlea usi sumus, illius teslimoniis. Quis inde non sperasset fore, ut senieiulani in Origenem ferrel? Eum taraen boc nomine defendil, quod c accuraiius scripla ejus evolvenli mulla occurram, in quibus suam littene dignilaieui servat, ei de ea sequa ac recia scribit: bistoricum in aliquibus adiniliens sensum, allegoricum in pluribus, in inullis uirumque. Quaenam s i l bujus defensionis vis nou peisenliscere me faieor. Quid ergo proplerea quod litlerain ubique falsam, ubique a raiione alieiiai, ubique Deo indignam esse non docuil, id quod a i l liileram bis viiiis in maxima locorum suorum parie laborare, reprebensioni non eril obnoxium ? S i vero cjusinodi enuuiiatuiu, licei restrictum, ulla nequil raitoue delendi c l falsissimum est, jure adversus Origenem insurrexerunt Palres. Ad ipsam Origenianae melbodi substaniiam non salis atlendisse videlur Hueiius. Singulae illius partes inter se maxime connexse sunt, el series posiulabat, u l beue ac male de liuera Scripiune loquerelur Adamaniius, sed ei taroen plus mali quam boui aQingerel. Id revera ab ipso praBSlilum esu Ex ipso lillera aedificandis simplicibus suflicil. Sub boc respeclti, revercnlia digtia esl. Aliunde innumera babelfalsa, absurda, imposeibilia, el sccum pugnantia, de iila igilunnali inullum ilicere deLuil. E l reipsa nonne in eain acriter invebilur, quoiies aliqua diflirullate iuiricalur? Uinle culligo paucis bonis quae ViUeree iribuil, innumeraquae eiexprobral viiia non deleri. Quainobrem lluciio coiidoiiari nequit injuriosus ille inodus quo sancluin marlyrem Eublalbium Anliocbenum babel, cujus conlra Origcnianaiii inelbodum objecta fuiiles vocat cavillatione*. Non equidem inficiabor acrius quam par eral ab Eusialliio iinpugualam fuisse Adamanlii dePyibonissa sentenliam. Quxslio enim est mere critica, qua3 nec fidei, nec ntoribus nocere queal. Sed acerrinia bac censura non lam ab Eustatbio vexatus iuisse videlur Origenes ob suam de ventriloqua opinionera, quam ob suam inlerpretamlui Scripturae nietliodum, quae sacronmi oinnium librorum sensum pervertil, ac proinde juslain EuslalSiiu iiidigiialionem movcral, uii salis liquei ex bis ejus verbis: t Hic solus esl Sci ipluraj locus quem Origenes, a quo inlegra ad allegorias iranslaia esi, liilerali sensii vult accipi. Qtiacsiioueiii igilur de ventriloqiia si exceperis, Euslaihii adversus Origenem criminaliones iniqme sunl, nec belle eas propulsal Huetius. ld exposlulal Etislalbius quod paradisum lerrestrem et frucliferas paradisi arbores allegorica exposiiione aboleveril. Nunquid bene purgaiur Adaniantius, cum illum banc senieniiam e Philonis libris mulualum esse respondel Hueiius? Nuiiquui Origenis criinen siuiili Philonis criminc diluilur? Conquerilur Eustalbius quod nulla sesus bisiorki

53

P R i E F A T l O AD . 11.

34

difficultalis atlingunt. Novo Teslamento discimus id pro cerlo babuisse aposlolos, esse in Veteri Teslamento loca, quae allegoricuni sensuin admitlunl, deinde eos islud principiuro ad singularia quxdaoi loca accommodasse. Hinc uascunlur illae qustsliones an aposloli crediderint el docuerinl nulluin esse Scripturae locum qui figuris careat; an plures numerosinl allcgoriae quam quae ab illis indicatse sunl; an iis invesligandis c l secernendis ab arbiirariis aliegoriis quaedam regulae inserviant, et quaenam illae s i n i ; an per illas figuras nibil obstet quominus inieger nianeal litieralis sensus; an quia Apostolus aliquod Scriptura? testimonium allegorico sensu interpreiaius csl, inde consequalur, ut quidquid cum boc leslimonio aliquam habel connexionem, quidqtiid praecedil el sequilur, id eodem modo sil explicanduin. Haec sunl quae Origenes sibi solvenda proponere debuissel. Quanlum vero iis solvendis irupar sit ejus melhodus, quantuinque a veritale removealur, jam nemo esl qui non intelligal. VI. Experienlia docet salis solemne esse vividioribus el sibi niinium indulgentibus ingenlis secnm Uirpiter pugnare, et sludia in conlraria exira modum ferri. Cum in ejusmodi homines non cadat aitentio diuturna e l conlinua, vividiori sua imaginandi vi necessario abrepli nullisque fixis innixi principtis, inierrupte, ut Ua dicam, raliociuantur, elquae uno tempore cogitarunt, dixerunt, aut scripsertnii, ea ex illorum nieiuoria alio tempore ila excidunt, ui oranino coniraria saepe proferanl. Hoc viiio nou caruit Origenes. Quis conciliaveril ea quae conlra sensum liUeralem effmiit, cum iis quue alibi dixit, ipsum simplicium inslitutioni el aediGcalioni sufficere, ipsoque nili religionem omnem ac fldem Chrisiianoruin ? Si Scriplurae littera innuuieris illis laboral vitiis qu;e ci exprobnit, nunquid limendi locus ntn est, ne potius scandalum pariat, quam xdificalionem, ac poiius lapsus occasio sil, quam foiis luminis et scalu~ rigo salubrium documenlorum, prarserlim simplicibus, qiioruin fides adeo facile labefaclalur ? Quod prodigii loco est, niille in locis, idque coram populo, liiteralis sensus incommoda ad nauseam uequt exaggeral Origenes; aliis autem in locis perseiiliscens peric-ulutn, cui cjusmodi principium obnoxium est, illud eodem animi ardore impugnal, quo fucrat anlea ab ipso propugnaium. ld videre esi bomilia gecunda in Genesim, ubi arcae Noelica hisioriam litterali scnsu accipi debere coniendil : Haec, inquit, qnanlum ad bistoriae periinet raiionem, adversuseos dicia sint, qui impugnare Scripluras Veteris Tesla~ nienU niluniur, tanquam impossibilia quaedam et irralionabiiia conlinemes. Quasi vero quod in aiiis damnat, id non fueril ab ipso millies decaiitatum. Pra-terea manifesla sunl, etdiserta, el magno numero ejus loca, tibi allegorias in omni Scriplura reperiri pernegat, et lamen quasi bujus principii obliius, mysticos sensus in singulis ulriusque Testainenli paginis inquirii el animo sibi fingit Qnin et bomilia p r i m a in Exodum sic loquitur : < Ego credens verbis Doniini inei Jesu Chrisli, in lege el propbelis iola quidem unum, aul unum apicem non pulo esse mysleriis vacuum, nec pulo aliquid borum transire posse donec omnia fianl. E l Jib. iv De principiis, iium. 20 : Sic enini de universa Scriplura sialuiinus sensum ubrque esse spiritalem, non ubique corporeum. llaec aperle pugnantcum ejus lestimoniis supra c i l a l i s arlic. 2. Denique quod dixil diibcilimuni esse, ne dicatur iinpossibile, mysticosquos habel Scripiura sensus invesligare, id oon facile cum indefesso ejus in ejusmodi sensibus scrulandis studio concilialur. V U . Veritalem perperam acceplam ssepe perinde nocere, ac falsum principium, magno exemplo est Origencs. Ab apostolis didicerat Jesum Cbrislum resque ab eo gesias el ejns mysteria in Veieri Testamemo adumbrari. Hinc ad myslicorum sensuum investigaiionem habenas ingenio suo permiuendas esse censuil, eo aliunde impulsus publico sui lemporis sapore, vividiori sua imaginandi v i , scripionim Judaeom m , genlilium ac ChrisliaRorum allegoriis deditoruin leclione, perparvo quod tunc erai ad Scripliirae litteram elucidandam auxilio, ac denique stupenda illa, qua opera sua cudebal, velocitale. Ex oinnibug islis causis prodiil inexhauslus ille allegoriarura fons, quo cunctse ejus scripliones adeo inundanlur, ot neminem ante se in boc genere superiorem babueril, nec ullum posl se sibi parem reliqtierit. Primum ad allegoricam melbodum abrepms est veierum Judaeorum exemplo, quibus alius non arridebat xponendae Scnplurae niodus. Ab eis bausit sciluin illud, lilleram esse diviiiorum voluminum corpus, myslico aulem 8ensu animaro vel spiritum illorum coniineri. Admiralioni ei eranl Pbilo el Arislobulus, uli paiet e lib. iv contra Cel$um, num. 51, ubi ait : < lllorutii volumina, quanlum conjectura cognoscere est, minime vidit Celsus. Wam illa mihi videnlur menlem Scriplurariim u l plurimum iia assequi, ul vel GraBcis pbilosophis admiralioni esse possinl. lbi enim non solum in dictione, sed etiam in sententiis ei dogiuaiis vidciur delectus et diligentia, et prseclarus eoruin ScripluraB locoruiu usus, qtia? Gelsus pro fabulis liabel. > Quo encomio plane coufirmaiur bxc Pbolii de Pbilone adnoiatio Biblioth. cod. cv : Ex eo, opinor, oinnis allegorica Scriplnrae inlerpreiandaB raiio in Ecclesiam irruendi babuit iniiium. Deinde quod ait Porphyrius apud Euseb., Hist. eccl., lib. v i , cap. 19, id mihi fil adniodum verisimile, Origenem nempe, cum assidaa Plalonicorum et Pyihagoricorum leclione familiarem sibi fccisset abslrusioris veieruoi philosophorum doctrinae allegorico sensu interpretandaB moduiu, illum quoque ad Judaeorum libros iranslulisse. Huc adde quod conjicit Hueiius Origenian. lib. u , q . 13, ad id scribendi genus exciiaium eiiam fuisse Adamantium exemplo Metiodori Lampsaceni, quera narrai Talianus tolum l l o m c r u m in aUc^ovias iraxisse, el HeraclidU Ponlici, Homericarum atlegoriarum scripioris. Praterea comperiuw e s i , i
m f t U

*7

PIUEFATIO AD . II.

2S

mandali, pr&cepii, leslimonii, justiliae, jndicii, e l c , vocibus exprimitur, id ad lilleram accipiendum esi, nec aliegoriis indigel; quidquid vero nomine legis declaratur, id allcgorice expticandum. a verbo ad verbtim excerpta esi ex homilia undecima in Numeros, cujus teslinionium supra adduximtis articulo secundo. Hujus porro regula sensus esl, caeremonialem legem toiam esse figuris plenain, secus vero legem moralem ; deinde singula Scripturae loca quae ad creremonialem lcgem quoquo modo referunlur, ea, ne uno quidein exccplo, non Ihieralem, sed unicum myslictim senstim babere. Hanc reguJam firmal Scriplure sacro locis qtiae caeremonialein legem fignras babuisse, nee amplius ea Gbrislianos obligari docenl. Unde coliigil lola bac lege (igwras exbiberi, omnique eam nunc carere sensu lillerali, quandoquidein ea jam soluli sunt Chrisliani. Id genus systemalis jam introspicere licuit bomilia snpra cilata in Numeros, sed ptenitis confirmatur sequeniibus lestimoniis. Homilia sepiima in Leviiicum, num. 4, ubi de niundorum ei immundorum discrimiue agilur, sic loquilur : t Sed ad hnec invcstiganda Scriplurac teslimoniis indigcmus, ne quis putei (amant eniin bomines exacuere linguas suas u l gludium), ne quis putet, inquam, quod ego vim faciam Scripluris divinis, ut ea qu# de animalibus, quadrupedibus, vel etiam avibus, aul piscibus mundis sive immundis in lege referunlur, ad bomines Iraham, e l d e h o minibus hxc dicla esse coufmgam. Fortassis enim dicat quis audilorum : Cur vim facis Scripturae? Animalia uicunlur, animalia inlelliganlur. Ne ergo aliquis hxc depravari humano credal ingenio, aposloliea in eis nucloritas evocanda est . . . . Paulus uiique nunquam audcret spiritalem poium et spiritalem escam appellare, uisi bunc esse sensum legislaloris per iradilam sibi verissimae doclrin& scienliam didicisset. Unde c l illud addil tanquam confidens et cerlus de ciborum raiione mundorum et immiindomm, quod non secundtim litleram, sed spiritaliler observanda sinl, et dicil : Nemo ergo vos judicet in cibo, aut potu aut fti parie diei festi, aul neomeni(P aul Sabbatorum, qucc tunl umbra futurorum Vides ergo quoniodo haec omnia quae de cibis vel polu loqttiitir Moyses, Paulus qui melius ista didicerat, quam bi qui ntnic jactanl se esse dociores, omnia ba?c umbram dicil esse fulurorum. E l ideo, sictit diximus, ab bac mnbra ad veriiatem debemus ascendere. Christianis el a Cbristianis sernio est, quibus aposlolicorum diclormn cbara debel esse auctorilas. Si quis vero arroganlia tiimidus aposlolica dicta contemnil aui spernil, ipse videril. Milii aulem sicut Deo et Domino Jesu Chrislo, iia ct aposloiis ejus adhserere bonuni est, el ex divinis Scripturis secundum ipsorum iradilionem inlelligentiain capere. Ex hoc, ni fallor, testimonio liquel placuisse Origeni, nt omnis caeremonialis lex allegorico sensu accipiatur : en libi alia, unde conslal ex ejus senlenlia omni nunc eam lillerali erga Cbrislianos sensu carere. Nihit ad eain rcm magis diserlum, quam quod ail homilia sexia i:i Genesim : < Quod si edocere vis quoinodo lex morlua sit, con$idera et vide nunc sacrificia, ubi altare, ubi tcmplurn, ubi puriftcaliones, ubi solemnitae Pascbai: nonne morlua est in bis omuibus lex ? Aut si possnni isli amici ei defensores litlerae, ctislodianl lilleram legis. E l bomilia undeciina in Exoduiu : Non citiin poiesl, inquii, facere lex sicui Juduii dicunl, quia infirmattir lex in carne, id esi in lillera, et nibil potesi seciindum lilieram facere : nibil enim ad perfeclum adducil lex. Secunduin aulcm consilitim quod nos afferimus ad legem, possunt oinnia spirilaliier ficri. Possiinl et sacrificia spirilaliier oflerri, qnse modo carnaliier non possunl. Polesl et lex leprae spirilaliler servari, quae secundmn liueram non poiesl. Sic ergo qtioinodo nos seniimus el consiliuin damus, omnia facii lex. Secundum lillerain autem non omnia, sed admodum pauca. Secunda regula, cujus prxcipuum usuin esse vull in propbeiicis ei bistoricis libris, hoc commento nitilur : c ln coelo regio cst qtix Judieae, urbs quae Jerosolymne, populus qui Judaico populo respondel. Sic etiam coelcsiis yEgyplus est, cceleslis Babylon, coetosiis Sidon, coelesiis Tyrus, et aliae ejusmodi urbes el loca, qua? lerrenis ejusdem nominis regionibus el civilaiibns respondcni. Iu bisce coelestibus regionibus et urbibns doniiciuum cst animaruin, qnn3 principum bunonun aut malorum imperio subdtiniur. E( quemadmodum binc decedenies bominum aninu-c in infrrnum delrudunliir, u l ibi meriias pro malis actibus poenas exsoivanl, sic idem ferme in supernis locis accidil, ubi quoddam morlis gentis experiunlur animse, el posi islam moricm \n terrain banc nostram tanquam in iiiferinmi prancipiianlur. Poiest igitur iieri ut bae quai in coelis babilanl, aniniaR, in terrjc nosira? locum plus minusve commodum pro praecedenlium actuuin diversiiale amandeiitur, sicque verbi gralia e Jud;ea coelesti oriundus lsraelila in Scyibiam lerrestrem, el vice versa ex iEgypto coelesli ^Egyplins in Jud;eain lerrenam relegelur.
y 9

His fuiidanieiili toco posilis, secundx rcgulae tcnor hic esl : c Quidquid in Scripiura sacra de terrena Jeriisalem, dc lerrena iEgypio, de Babylone lerreslri ei dc aliis eiusmodi locis, necnon illorum iucolis dicitur, id ad ccelcsies regiones urbesque cognomines aique ad illarum incolas referenduin esi. lmo sa?pissime dc coeleslibus bis lanlum locis propheia? loqui sibi proposneninl, cuin de lerrena Jenisalem, de lerrcna iEgypto, aul aliis locis lerrenis sernionem babere videnlur, idque inde colligi poleel quod ejusmodi propbeliaB uiysicriorum spcciein pra3 se ferunt, mullaque conlinent quai ad homines pcrtinere ncqiiaquam possunt. Exslal boc paradoxum lib. iv De principiis, nuut. 20, 21 ei seqq., illudque sibi commenlus est Origenes tum e discrimine quod ponil Paulus inler lsraclitam secundum carnera ei lerae*Colos. , l f i .

19

PKiEFATIO AD . II.

50

liiam secnndum spiritum, lum ex eo quod idem apostolus in Epistola ad Galalas ditit coelestem es^ Jemsalem. Ex bnjus priiicipit serie eliam hanc generalem propheiicos historicosque libros inlerprelandi ineihodum proponit, ut nempe quidqurd in illis est, ad bonos et ad malos augclos refcraiur. Diserte illud docet bomilia nndecima in Numeros : c Pulo enim, inquil, quia sicut qua>dam nomina vel genlitim el prinripum in Scriptwris posila videmus, qiue absque dubiiatione ad malos angelos elad virluies conirarias referantur, sicul verbi graiia Pharao rex /Egypii, Nabuchodonosor Babylonius, et Assyrius; ila eliam a qu% de sanclis viris ei gente religiosa scribuntnr, ad sanclos angclos ei ad benigna? debemus referre iriuies... Si ergo haec omnia ad angelos quosdam magnae virlulis referri cogil ralio veriialis, nonne eadem consequentia eliam quoe de bonis vel principibus vel genlibus conscribuntur, ad bonarum, u l supra dixtmus, \irttiuim angelos ministrosque referenlnr? Terlia denique Origenis regula pnecipil, c ut ad myslicum sensum confugialur, eldeseratur littera, quoties falsa, inutilis, Deoque indigna reperielur. > Id nec.essario sequilure principiis arliculo quarto constilulis.

Aniraadversiones in Origenianum de Soriptura sacrae inlerpretandae ralione systema.

I. Primum ego non inficias ierim Origcni muUum deberi, quod Scriplurac sacra altegorice interprelandae meihodum a Celsi criminationibus adeo solide vindicaveril, u l se ipse in hac parte quodammodo euperasse videatur. Invicie enim probat, myslicum sensum, si res generatim specletur, non csse commenlum bumanum, sed ipsarummel Scriplurarum auctorilaie nili, nihilqtie commune babere cum allegoriis Gnrcorum, quae longe post naiaseorum fabulas excogilala? sunl, ui deorum quos colunt, bonori consulereiur. Deinde magni eliam ponderis est in hoc auctore ill.i confessio, myslicos sensus non ubique S c i i piurarum reperiri; major el illa, difficiinmum, ne dicalur impossibile, eosquos in se babenl, invesligare. Denique plurimi kem aestimandura quod dixit de ulililate el praistantia litleralis sensus, quo iniegrum religionis nostrac aedificium fundalur, quique ad iedificalionem ct documcnlum Gdelium per se sufficil. Hisce enuniialis fere conlinetur quidquid boni Origeniano inest systemaii. II. Sed paucisbisce bonis longe plura mala admista suni. Ac primum quidcm, illa, quam plurimi lamen veteres el recemiores amplexi sunt, Scriplure sacrse divisio in iriplicem sensnni, lilteralein, moralem et allegoriouin, censurae videlur obnoxta. Moralis appellelur cnjuslibel loci sensus, qui moribus formandis inservit, per me licel, modo ulterius non procedalur. Si vero in speciab collocetur classe sensiis moralis, el a liltcrali consliiuatur perinde diversus ac allegoricus, id nulla solida ralione nililur, el perniciem secum maximam trahit, uii exemplo comprobalur Origenis, qui ut litteralis sensus difliculutcs eluderet, ad documentum aliquod morale confugiebal. Ad mysiiciim quidem sensum slatim recurrere malnisel, sed quia non semper occtirrebai qui sibi faceret saiis, tunc in anima Scriplura?, id est morali sensu luerebat. Animadvertere debuissel primum moralibus bisce doeumentis, cum inleger semper maneal liueralis sensus, natas ex arte crilica difficuhatcs iicquaqnam solvi; deinde moralia isla documenta lunc solum alicujus esse pretii, cum sponte sua e lillerali sensu profluunl. Tanlum abesl ut haec ei in mentem venerint, ut polius in animum induxerit suum qiuedam esse Scriplura? loca, q u lilteralem sensum prorsus excludanl, ei unicum moralem admiilanl : quod omniuo repugnat. A u l enim moralis iste sensus e verborum vocumque significaiione oritur, el tunc liueralis esl; aul qnemadmoduni principio consequenlia, ita sermonis litiera ipse coniinetur, el lunc necessario iniegra manel liuera qua tanquam basi niiilur, et unde naturali consequeniia nasciitir. III. Paradoxum illud, qtio mulia falsa et secum pugnanlia in Scriplursc liilera ponil, ad religionie BOslraB eversioiiem recta ducit, mibique quoiies ejus teslimonia articulo qnano cilaia legere conlingil; toties legere videor non leslimonia bominis qui ardentem semper in Scripiuris inlcrprelandis animum babuerit summaque semper eas veneralione pertraclaverit, sed excerpia quaedam e voliiminc increduli cujuspiam qui Scriplurarum veritatem mnliiplici objectortim genere coucuiere lentaveiit. Miror ipsuin aul non intellexisse cum ejusmodi principio pugnare carum inspirationem; aut, si id vidit, lanio incommodo remediuro aflerri exislimasse, si Deus in falsilaiis comnumionem addticerctur. S O I U P I pessunulalo aat falsilatis insimulalo liuerali setisu iis in locis ubi omnes qui rcquiri possnnt cbaraclcrcs historici coalescunt, corruat necesse est Scrlpiurarum auciorilas apud geniilcs, apud ba?relico.s apud Chrislianos; apud gentiles, qui potius inde occasionem sunienl rejiciendse Scripinr (anquam Spiriiu sauclo indignae, quain illius allegorice inierpreianda* necessitalem colligent; apud baerelicos qui boc principio abulenlur, ut seex iis expedianl locis quae contra suos ipsorum errores pugnanl; deoique apud Chrislianos, quos in iidei su<e del-rimentum et in perpeluas animi anxieiaies iia adducei, ul legendis S c r i piuris prorsus renuntiare maluerint. Tol lanlisque incommodis pericrriius non eslOrigenes. Adeo verutn est, semel valde prseoccupalum animum nulla ralione ab errore suo revocari posse. IV. Quod pene incredibile videlur, Origenem laluil discrimcn quod liileram huer el verborum liueralem sensum intercedil. Lillera poiesl esse falsa, et lamen vcrissimum sub falsiiaiis specie sensnm continere. Id in omnibus enunliatis melapboricis coulingil. Si opcra quVbiis ms\wi cpvsmodi mclaphoras, licebil Uoc noniine falsiialis accusare, nullus crit liber, qui falsHaVibus et con\Tad\cUombs carerc dici
t

Sl

PRiEFATIO AD . II.

3*

poisit, cum nulhis sil liber, in quo metaphorica vocuni signilicaiio sisnplici el lilterali inielligentiae non freqnenter subslituatur. Scripiura sacra nihil hac iii re habel, quoa cseteris libris secernatur, cum Deiw, cui homines docere proposilum fuit, se ulique ad humani sermonis regulas accomii>odaverii. Quid ergo oensendum deOrigene, qui, ul Scripiuram sacraiu falsitatibus ei conlradiciionibus scaiere probet, mulla citat loca, qua? meiaphoricum et vcrissimum sensum babenl? Prorsus ex animo ejus excidisse neeesse est oninia bumame raliocinationis principia, cinn Ihesim qnai lam mali exempli esl, el lam proeiduo nililur fundamenlo, propugnavil. Marcioniias offendebai iiuera Scriplurarum, proplerea quod omnem ab eis melaphoram excludebant. Ex codem fotne manavit Judseorum error, qui Christum recipere nolueruni, et propbelias ab eo adimplctas fuisse pernegabanl. Ad grammaiicalem litteram accipiebant, quae eo tanlum consilio scripta sunt, u i metapborice intelliganlur. Ejusmodi sunl loca, ubi dicitur Deus plantasse paradisnm in Eden, atque in eo amJmlatse, elc. Uem senliendum de praeceplis. Alia sunt qux ad grainmaiicaleiu liiteram non sunt accipienda, vel quaj ad certa quaedam tempora, vel ad cerias qtiasdam personas sunl restringemia, cujusmodi eutii illa de nemine in via salutando, de calceis aut duabus lunicis non Iiabendis, de sinistra maxilla praebenda ei qui dexieram percusserit, de ocnlo, manu, pede et C3Bleris membris, si scandalo fuerinl, auferendis; alia suul quaj eliam non stricte, sed prout res humaiio 5cnsu aeslimari solet, iulelligenda sunl : cujusmodi est praecepium ne quis loco suo movealur in die Sabbati. Si quis ex similihus cxemplis iiUulerilScripturam sacram secum pugnare resque fahas et inexplicabiles coniinere, is profecio misere vulgari humani sermonis usu abutilur, el aperte hoininum credulitati illudii, qnippe quos iuducat ut id pro rei falsiiale sumant, quod lanlum esl elocutionis falsitas. Atque ulinam tillerius progressus non fuissel Origenes : facilem mens ejus cxcusationem babuisset, damnalo dunlaxal lllo qno illaui aperuil, modo. Veruin e cilalis lestimoniis nimium liquei, faUilalis ab ipso nccusatum fnis^c verum sensum litleralem pliiriniorum Iocorum, in quibus omnes verai bislorise cbaracteres el indicia agnoscuniur, cujusmodi sunt hisloria crcalionis, consilus in lerra paradisiis, bisiome Sarac, Rebeccx, obslelricum iEgyptiarum, lenlationis Domini, ei jejunii quadragiula dieruin, inercaioruni in teinplo res suas vendentium, el aliae ejusniodi quampluriina? hisloricai narraiiones. Nonnullas pro anilibus fabulis habuit; in aliis dixil facia esse Iransposila, nec eo quo rcferuiilur, modo couligisse. Eo eiiam audaciaj venil, m legem Mosaicam, si liuerali sensu accipialur, Deo indignain c l legibus men; bmnanis infcriorem prouuutiarel, ncc aliier affirmaret in tulo poni posse Scripiurae inspi raiiouem, quain si dicatur Spirituni sauciuiu eo consilio corporaliier mentitum essc ut spiriialiler Tera diceret, id est falsilalcs bisloricas diciasse, sub quarum velamiue veritales allegoricas insiimaiet. V. iribus regulis quas proposuil Origenes, l niyslicoruni sensiium faciliorem redderei inlelligentlain, lerliam siaiirn cvancscere liqtiel ex iis qnae supra a nobis abaftrvnta sunl. Falsissimo quippe frnixa principio regula, nullius utique utililalis esse polesl. Ad caueras duas transeamuH. Yerum quideui esl id, quod prima regnla lcrlnr, exremonialem legem figuras exbibere, sccus vero legem moralein. Sed hoc proniinlialum vnn legis habcrc nequil, nisi i d ponaiur (quod taraen speciali demonslralione indigel) nihil omnino ca^remoniali legi incsse quod ilguris careal. Iia quidom sensil Origenes, sed nec ipse, nec alius posi ipsum ejusmodi principio asirueudo par fuil. Ea quae Origenes profert Scripluras leslimonia, eviucunl quidem esse nonnulla caereinonialis legis loca qua3 alle^oricuni sensum palianlur, sed niliil amplius inde conficilur. Validissimis rationibus opus esi ul ulierius quam aposloli progressi sunl, procedatur; at validx telx rationes baclentis in lucem non prodierunt, nec spes esl uuquam prodiluras. Cerie quicunque singulas Levilici a u i Exodi parles negleclo lilterali sensu aliegorice duulaxal explicare tenlamnt, risum omnibus nunc moveul suis plerumque insulsis allegoriis, quibus Scriplurarum majeslas deprimitur et conculcatur. Aliue error eel credere caeremonialem legem, poelquam abrogata est et observart desiil, iillerali sensu carere, vel sallem litlerali sensu non aniplius esse imerpretandam. Vix concipi poiesl quomodo ejusmodi commenlum in Origenis menle natiim s i l . Sive observelur, sive non observeiur praeceplum, is qnem continet, sensus in ulroque casu periude se babel ei idem scmper subsisiit. Eiiamnum e sola Mosaic legis liliera ad deinonstrandam Juilaicse religionis diviuilalein et Ghristianismi piaestanliam major lux affenur, quam ex omnibus, quas tura veieres, tum recenliores pro arbiirio excogiiarunt, allegoriis in unum corpus colleciis el aduuaiis. Secunda quoque Origcnis regula paucis veris plurima permisla habet multum erronea. Id quidem vcrissimum est quod docel Paulus, coelesieni essc Jerusalein, cujue lypus esl Jerusalem lerrena; sed inde conseqiii, ui quaecunqiie de terrena JernsabMii et adjacentibus ei locis dicunlur, ea ad coelestem Jerusalem sinl referenda, id veroncc concedilur, nec ab Origene demonslralum esl, nec simile qtiidpiam ab Apostolo profertur, qui miilio miniis loquimr de Origenianis illis in coelo aniinarum habitaculis, quae iEgyplo, Babyloni, Tyro,'Sidoni el aliis terrenis locis respondeanl. Apage profanam islam et monslri Similem Platonismi el Pythagorismi cinn Scripluris noslris misturanu Ex diclis igiiur liquei iiuliius forc esse ulililalis propositas ab Origene regulas, qux nc noduin quidem

33

P R J E F A T I O AD . 11

54

diflkultatis auingunl. Novo Teslamenlo discimus id pro certo babuisse aposlolos, esse in Veien Testamento loca, quae allegoricum sensum admiuunl, deimle eos istud principium ad siugularia quxdam loca accommodasse. Hiuc nascuntur illae quaestiones an apostoli crediderinl el dor.uerint nullutn esse Scripturse locum qui figuris careal; an plures numcrosinl allcgoriae quam quae ab illis iudicaise S U I H ; an iis invesligandis et secernendis ab arbiirariis allegoriis qua?dam regula inserviant, ei quaeuam illai s i n l ; an per illas figuras nihil obslel quoininus inieger tuaneal lilieralis sensus; an quia Aposiolus aliquod Scriptur& tesliinonium allegorico seusu inlerprelalus est, inde consequamr, ul quidquid cum boc leslimonio aliquam babet connexionem, quidquid praceiftt el sequilur, id eodem modo sil explicatiduui. Haec sunt quae Origenes sibi solvenda proponere debuisset. Quanlum vero iis soivendis impar sil ejus meihodus, quanlumque a verilate removeaiur, jam nemo est qui non inielligal. VI. Experienlia docet saiis solenme esse vividioribus el sibi niiiiinm indulgenlibus ingeniis eecum lurpiter pugnare, et siudia in conlraria exira modum ferri. Gum in ejusinodi hoiniues non cadat ailentto diuturna ei conlinua, vividiori sua iniaginandi Ti necessario abrepii nnllisque (Ixis innixi principiis, inierrupte, ut ila dicam, raliocinanlur, elquae uno tempore cogUaruni, dixerunt, aut scripserunt, ea ex illoruni niemoria alio tempore ila excidunl, ul oronino conlraria saepe profcranl. Hoc viiio non caruii Origenes. Quls conciliaverit ca quae contra sensum lilieralem eflutiit, cum iis quae aiibi dixil, ipsmn siroplicium instilulioni et sedificalioni suificere, ipsoque niii religionem oninem ac fidein Cbrisiianoruin ? Si Scripturae liuera innumeris illis laboral viliis quae ei exprobrat, nunquid limendi locus ntn esi, ne polius scaiidalum pariat, quam aedificationem, ac poiius lapsus occasio sil, quam fons luniinis et tcalu~ rigo salubrium documenlorum, pracsertim simplicibus, quorum fides adeo facile labefaclatur? Quod prodigii loco est, mille in locis, idque corani populo, litleralis sensus incoinmoda ad uauseam usque eiaggcrat Origenes; aliis aulem in locis perseuliscens periculum, cui cjusmodi priucipiuni obnoxiutn esl, illud eodem animi ardore inipugnat, qno fuerat anlea ab ipso propugnalum. ld videre esi bomilia secunda in Genesim, ubi arcae Noelicae bisioriam liilerali sensu accipi debere comendit : < Haec, inquil, quanlum atl hislori peninet ralionem, adversuseos dicla sint, qui impugnare Scripturas Veteris Teslamenli nilunlur, lanquam impossibilia quaedam el irralionabiiia conliucnies. Quast vero quod in aliis damnal, id non fuerit ab ipso millies decanlalum. Prarlerea roanifeeia suni, eidiserla, el magno numero ejus loca, ubi allegorias in oiiini Scripiura reperiri pernegal, el tamen quasi bujus priucipii oblitus, myslicos sensus in singulis uiriusque Teslamenli paginis inquirit et animo sibi iingit Quiu et bomilia primo in Exoduni sic loquilur : Ego credens verbis Domini mei Jesu Clirisli, in lege el propbetis iola quidein unum, aul unura apicem non pulo esse mysleriis vacuum, nec pulo aliquid bornni transire posse donec omnia fianl. lib. iv De principiis, num. 20 : c Sic enim de universa Scriptura staluirnus aensum ubique esse spirilalem, non ubique corporeum. Haec aperie pugnantcum ejus lestimoniis supra ciialis artic. 2. Denique quod dixil dilOcilimum esse,ne dicalur iinpossibile, mysiicosquos babet Scripiura seosus invesligare, id D O U facile cum indefesso ejus iu ejusmodi sensibus scrulandis studio conciliatur* VII. Veritalem perperam acceplam sa?pe perinde nocere, ae falsum principium, magno exemplo est Origenes. Ab aposlolis didicerat Jesum Gbrisium resque ab eo geslas el ejus mysteria in Veleri Te<a~ mento adumbrari. Hinc ad myslicorum sensuum invesligaiionem habenas ingcnio suo permiilendas esse censuit, eo aliunde impulsns publico eui temporis sapore, vividiori eua imaginandi v i , ecripiorum Ju<la?orum, genlilitim ac ChrisliaHorum allegoriis deditorum lectione, perparvo quod tunc erai ad ScripturaB lilieram elucidandam auxilio, ac denique slupenda illa, qua opera sua cudebat, velocilate. Ex omnibug istis causis prodiit inexhauslus ille aiiegoriarum fons, quo cunctae ejus scripliones adeo inundantur, ui neminem anie se in boc genere superiorem babuerii, nec ullum post se sibi parem reliquerit. Primum ad allegorican) melhodum abreptus est veierum Judaeorum exemplo, quibus alius non arridebat exponenda* Scriplune niodus. Ab eis hausit scilmn illud, litleram esse divinorum voluntinum corpus, inystico auiem sensu animam vel spirilum illorum coniineri. Admiraiioni ei erani Pbilo et Arislobulus, uti paiel e lib. iv conlra Ce/sum, num. 51, ubi ait : c llioruni volumina, quanlum conjectura cognoscere est, roinime vidit Celsus. Nam illa mihi videnlur nienleni Scriplurarum ut plurimum ila assequi, ul vel Grxcis philosopbis admiralioni esse possint. lbi enim non solum in diciioue, sed eiiain in semeniiU et dogmaiis videiur delectus el diligentia, et prseclarus eoruin Scriplura locorum usus, quae Gelsus pro fabulis babel. > Quo encomio plane confirmalur baec Pholii de Pbilone adnotatio Biblioth. cod. cv : t Ex eo, opinor, omnis allegorica Scriplnras lnlerprelandse raiio in Ecclesiam irruendi babuit inilium. Deinde quod ait Porphyrius apud Euseb., Hi$i. eccl., lib. v i , cap. 1 9 , id mibi fil adntodum verisimile, Origenem nempe, cum assidua Plalonicorum ei Pyibagoricorum leclione faniiliarem sibi fecis&et absirusioris veteruiu philosopborum doclrinae allegorico sensu inlerprelandae moditui, illuin quoque ad Juda?orum libros Iransluliftse. Huc adde quod conjicil Huelius Origenian. lib. n , q . 15, ad id scribendi genus exciiatum eiiam fuiese Adamantium exemplo Metrodori Lampsaceni, quero narral Talianus lolum Uoinerum in allegorias iraxisse, el Heraclidis Ponlici, Uomericarum allegoriarum s c r i p l o i i s . Pra3lcrea coiDperlum esi, magui

55

PRJEFATIO AD . II.

36

ingenii viros cuui eo usque non progrediuniur, ul supra gaeculi sui prsejudicatas opiniones sese a i i o l lanl, illarum plus cacteris hominibns misero eese servos. Origenis aelaie, omnium boimnum animos niystagogicus genius invaserat. Eo quoque abripi se passus est Adamantiug, cumque se dicendo ac scribendo prorsus idoneum gentiret, ad idque munere suo variisque circumsiamiis adigerelur, ad audiiorum ac leciorum stiorum saporem, qui loius in allegoriis erai, sese accommodare siuduiu Scribit eiiam Hieronymus i n Calalogo icrtptorum eccle$ia$ticorum num. 61, Ambrosium ad libroruni sacrorum interpreiationem Origenera inciiasse, in aemulalionem Hippolyli, editis jam in Scripiuram pluriinis bujus generis commentariis ciarissimi. Cum igilur magisirum suum nemini concedere vellet Ambrosius, nibil non movit quo eum quoque ad allegoricuin scribendt genus impellerel, lantoque studio quotidie ab eo opus exigebat, ut in quadam epislola eura Origenes appellaveril. A d id eliam illum perpulil praebila a Marcione occasio peslilero bsereiico, qui allegorias a Scriplurae sacrie exposiiionibus penilus excludebat. Ejus oppugnandi studio in conlraria omnia abiil Origenes allegoriisque consullo indulsil. Neque eliam (acenda esl ilia quse Origenis auate erat, necessariorum ad litlerae elucidatiouem O u x i l i o r u m inopia. Hinc quttdam necessilalis gpecies Clirislianos urgebai, u l mysticos qui facile excogilantur, senaus lilleree saepius obscurae subsliluerenl. Hujug rei niille argumenia prabebit Origenes. Quolies laniillum explicatu diiBcilis esl littera, loiies fere illam clamat falsam, absurdam, impossibilera, oplionemque dal auditoribus suis u l vel fidei Scripiura abrenunlient, vel illam allegorice exponanl. Illa lamen loca unde sic ratiocinandi ansam arripii, ita plerumque expiicalu facilia gunl, ut niirari subeaf quomodo io anagogicig sensibus qui nuuc a subjeclo argumenlo prorsus alieni videnlur, inlrospiciendis lam aculum cerueret, el aliunde prorsus caecutiret, ubi dispellenda erai aliqua lillerae obscuriias, quat nullam hodie vel mediocribus ingeniis molesliam facessil. Denique illa qua in operum suoruni elucubratione ferebalur, rapiditas, iis rebus iractandis quae magnam uisquisilionem et diulurnam meditaiionem requirunt, eum penilus imparem reddebal. Cum seplem et amplius noiarios diurno noclurnoquc labore distineret, paratara semper babere debuit inaleriam, quam lot operis distribueret. Melius ergo in allegorica quam in lilierali Scripiurarum exposilione rem suain sibi facere videbaiur, quippe cui fecunda imaginandi vis mysticos seneus semper ad arbilrium offerebat. Econlrario tsedium ac fasiidium ei pariebat vel miuima litlerae diiliculias, cumque ternpore suo uii pro arbilrio ei non licerel, illis fere eral similis operariis qut opus aliquod faciendum rcdiinuni, ei prae nimia qua operi iucuiubunt celeritaie, fere nibil boni agere repei iuntur.
9

VIII. f Allegoriis nimis indulsisse Origcnem Paires clamant, inqnit Huelius Origenian. . u , q u x s t . 13, et c saepe bistoricum sensum procuicanduin ac coniemnendum docet, faiente eodem doctissimo prxsule, qui ei isiud probai iisdeiu quibus nos anlca usi sumus, illius testimoniis. Quis inde non sperasset fore, ul senlemiain in Origenem ferrel? Eum lamen boc nomine defeudil, quod c acouratius scripta ejus evolvenii muha occurram, in quibus suam littene dignitaiem serval, c l de ea aequa ac recia scribit: historicum in aliquibos adiniltens sensum, allegoricum in pluribus, in mullis ulrumque. Quaenam s i l bujiis defensionis vis non persenliscere me fateor. Quid ergo proplerea quod lilteram ubique falsam, ubique a raiione alienani, ubique Deo indignam esse non docuil, id quod a i l liiteram bis viiiis iu maxima locorum suorum parie laborare, reprebensioni non eril obnoxium ? Si vero ejustnodi euuuiialum, licel resiricium, ulla oequil ralioue delendi c l falsissimum esl, jure adversus Origenem insurrexerunt Patres. Ad ipsam Origenianae meibodi gubstanliam non salis attendisse videlur llueiius. SinguIaB illius partes inter se maxime connexas sunl, el geries poslulabal, ul beue ac male de lillera Scripiur loqueretur Adamantius, sed ei tameit plu* niali quam boni aftingerel. Id revera ab ipso praestituni esi* Ex ipso lillera aedificandis simplicibus sufficil. Sub boc respecm, revercniia digna esl. Aliunde innumera babel falsa, absurda, impossibilia, el sccuin pugnanlia, de illa igiturniali mullum dicere debuil. Et reipsa nonne iu eam acriter invebitur, quoiies aliqua diflicuiiale inlricalur? Unde culligo paucis bonis quse liUeree tribuil, innumeraqua3 eiexprobral vilia non deleri. Quainobrem Hueiio condoitari nequit injuriosus ille inodug quo sanclum niariyreiu Eublalbium Antiocbeniim babel, cujus conlra Origeitianain melbodum objecta fuiiles vocal caviUalione*. Non equidein inficiabor acrius quam par eral ab Euslalbio impugualaui fuisse Adamanlii dePyibonissa sententiam. Quaeslio enim est mere critica, quae nec fidei, uec moribug nocere queat. Sed acerrima bac censura non lam ab Eustatbio vcxalus fuisse videiur Otigenes ob suam de ventriloqua opinionem, quam obsuam iulerprelaiiduj Scriplurai metbodum, qua? sacrorutu oiuuium librorum sensuni pervertil, ac proinde juslam EuslatSiiu imiigiiationem moveral, u i i salis liquel ex bis ejus verbis: t Hic solus esl Sci ipturae locus queni Origenes, a quo inlegra ad allegorias iranslala esl, litlerali gensu vult accipi. Quocsiioiicm igiiur de ventriloqua si cxceperis, Euglaihii adversus Origenem criminationes iniqine nou gunl, nec belle eas propulsal Huelius. ld exposlulal Eiisiaibius quod paradisum lerrestrem et frucliferas paradisi arbores allegorica exposiiione aboleverit. Nunquid bene purgatur Adamanlius, cum illum hanc senientiam e Philonis libris muluatuin esse respondel Hueiius? Nunquid Origenig crhnen siuiili Philonis crimiae diluilur? Couqueriiur Eustaibiug quod aulia sensus bisiorkl

55

P R J E F A T I O A D .

54

diflicultatis nttingunt. Novo Tesiamento diecimus id pro certo babuisse apostolos, esse in Veteri Tesiainenio loca, quae allegoricum sensuin admillunt, deinde eos islud principium ad singularia quxdaui loca accoramodasse. Hinc liascunlur quausliones an apostoli crediderinl et docuerint nulluin esse Scripturae locum qui figuris careal; an plures numerosinl allcgoriaB quam quae ab illis indicatae sunt; an iis invesligandis c l secernendis ab arbiirariis allegoriis qttaedam regulae inserviant, et qua?nam lllae sim ; an per illas figuras nibil obstel quominus imeger maneat liiieralis sensus; an quia Aposloltis aliquod Scripture leslimonium allegorico sensu inicrprelaius cst, inde consequaltir, u l quidquid cum boc teslimonio aliquam habel connexionem, quidquid pracedil el sequilur, id eodem niodo sil explicandmn. Haec sunl quae Origenes sibi solvenda proponere debuisset. Qtiantum vero iis solvendis iropar s i l ejus melhodus, quanlumque a veritate removealur, jam nenio esl qui non intelligal. V I . Experienlia docet salis solemne esse vividioribus el sibi mtniunt indulgenlibus ingeniis secnm Mirpiler pugnare, et studia in conlraria exira modum ferri. Cum in ejusmodi homines non cadal aitentio diuturna el coniinua, vividiori sua imaginandi vi necessario abrepli nullisque fixis innixi principiis, inierruple, ut ila dicam, ratiociiiantur, elquas uno tempore cogilarunt, dixeruni, aul scripserum, ea ex illoruni memoria alio lempore i i a excidunl, u l oronino contraria soepe proferanl. Hoc viiio non caruit Origenes. Quis conciliaverii ea quae contra sensum liueralem eiiuliit, cum iis quai aiibi dixil, ipsum simplicium instilulioni el sediGcalioni sufficere, ipsoque nili religionem omnein ac fldem Chrisiianoium ? Si Scripturae liuera innumeris illis laborat viiiis qu;e ei exprobrai, nunquid timeudi locus non esl, ne poiius scaiidalum pariat, quam aediiicalionem, ac poiitis lapsus occasio s i l , quam fons luminis ci scalu~ rigo salubrium documenlorum, prarseriim simpucibus, quorum fldes adeo faciJe labefaclatur? Quod prodigii loco est, mille in locis, idque coram populo, lilieralis sensus incommoda ad nauseam usque exaggeral Origenes; aliis autem in locis perseulisceus periculom, cui cjusinodi principiuni obnoxium est, illod eodem animi ardore impugnat, quo fuerat aniea ab ipso propugnalum. ld videre est bomilia secunda in Genesim, ubi areae Noelic hisloriam iiiterali sensu accipi debere contendtt : c Haec, inquit, qnantum ad bisloriae periinet raiionem, adversuseos dicla sint, qui imptignare Scripluras Veleris Teslamenli nituntur, tanqtiam impossibilia qtiaedam et irralionabiiia conlinemes. Quasi vero quod in aliis damnat, id non fuerii ab ipso millies decantatum. Pralerea iiianifesia suni, eldiseria, et magno numero ejus loca, ubi allegorias in omni Scripiura reperiri pernegal, et tamen quasi bujus principii obliius, myslicos sensus in singulis uiriusque Teslamenti paginis inquirit el animo sibi fingit Quin et bomilia prima in Exodum aic loquitur : Ego credens verbis Domint mei Jesu Cbrisli, in lege el propbetis iota quidem unurn, aul unum apicem nou pulo esse mysleriis vacuuni, nec pulo aliquid lioruni transire poese donec omtiia fiaol. Et lib. De principiis, nuin. 20 : Sic enim de universa Scriplura sialuiinus aeneum ubique esse spirilalem, non ubique corporeum. 1 Haec aperte pugnantcum ejus lestimoniis supra cilatis arlic. 2. Denique quod dixil diibcilimum esse, ne dicatur iutpossibile, mysticosquos habel Scriplura sensus invesligare, id oon facile cuin indefesso ejus in ejusmodi sensibus scrulandis sludio conciliatur. VII. Verilalem perperam acceptam saepe perinde nocere, ac falsum principium, magoo exemplo est Origenes. Ab aposlolis didicerat Jesum Cbrislum resque ab eo gesias et ejus mysleria in Veleri Testamenio adumbrari. Hinc ad niyslicomm sensuum investigaiionem habenas ingenio suo permiuendas esse censuit, eo aliunde inipulsus publico eui leinporis sapore, vivioiori sua imaginandi v i , scriptoniin Judaeorum, genlilium ac ChristiaBoruni allegoriis deditorum leclione, perparvo quod lunc erai ad Scripturas lilieram elucidandam auxilio, ac denique siupenda illa, qua opera sua cudebal, velocitale. Ex omnibus islis causis prodiil inexhauslus ille allegoriarum fons, quo cunclae ejus scriptiones adeo inundantur, ut neminem ante se in boc genere superiorem babueril, nec ullum posl se sibi parem reliqtierit. Primum ad allegoricam roetbodum abreplus est veterum Judsorum exemplo, quibus alius non arridebat exponendae Scrrpturae modus. Ab eis bausit sciluin illud, liueram esse divinorum voluntinum corpus, myslico aulem aensu animam vel spirilum illorum contineri. Admiralioni ei eranl Pbilo el Aristobulus, uli patel e lib. nr conlra Celsum, num. 51, ubi ail : lllorum volumina, quantum conjectura cognoscere esl, niinime vidil Ceisus. Nara iila mibi videnlur nientem Scriplurarum ul plurimum ita asseqtii, ul vel Grxcis pbilosopbis adoiiralioni esse possinl. ibi enim non solum in diciiotie, sed eliain in senteutiis et dogmalis videiur delectus et diligenlia, et prxclarus eoruin ScripluraB locorum usus, qtia3 Gelsus pro fabulis babel. > Quo ncomio plane confirmatur baic Photii de Pbilotie adnotaiio Bibliolh. cod. cv : Ex eo, opinor, omnis allegorica Scriplnrae inierprelanda? ratio in Ecciesiam irruendi babuit iniiium. > Deinde qtiod aii Porpbyrius apud Euseb., Hist. eccl. lib. v i , cap. 19, id mihi i i i admodum vcrisimile, Origenem nempe, cum assidua Plaionicorum et Pyihagoricorum leclione familiarem sibi fecisset abslrusiori9 veierum pbilosophorum doclrinaB allegorico sensu inlerpretandaB moduiu, illuin quoque ad Judsorum libros iranstulisse. Huc adde quod conjicil Huelius Origenian. lib. 11, q. 15, ad id scribendi genus exciialum eiiam fuisse Adamantium exemplo Metrodori Lampsaceni, queni narrai Talianus lolum Homcrum in allcgoru\& iraxisse, ct HeracbdU Ponlici, Homertcarum atlegoriarum scriptoris. Praelerea comperium esv, ma^ui
y

55

PRJEFATIO A D . .

36

ingenii viros cmn eo usque non progrediunlur, ut supra saeculi sui pnejudicatas opiniones sese attollaul, illarum plus caeleris hoininibus miseros esse servos. Origeuis aelate, omnium hominum animos myslagogicus genius invaseral. Eo quoque abripi se passus esl Adamaalius, cumque sc dicendo ac scribendo prorsus idoneum sealirel, ad idque niunere suo variisque circumslaniiis adigerelur, ad audilonim ac leciorum suornm saporem, qui loius ia allegoriis eral, sese accommodare siuduiu Scribil eliam Hieronymus in Caialogo scriptorum ecclestasticorum, num. 61, Ambrosium ad librorum sacrorum inlerpreiaiionem Origenem incilasse, in xmulalionem Hippolyli, editis jam in Scripturam plurimis hujus generis commenlariis clarissimi. Cum igiltir magislrum suum nemini concedere veliet Ambrosius, nibil non movit quo eum quoque ad allegoricum scribendi genus impellerel, tantoque sludio quotidie ab eo opus exigebat, u l in quadam epislola eum Origenes appellaveril. Ad id eiiam illum perpulit praebita a Marcioae occasio pesiilero haerelico, qui allegorias a Scriplurae sacre expositionibus penilus excludebal. Ejus oppugnandi sludio in coulraria omnia abiit Origenes allegoriisque consulto indulsit. Neque eliam lacenda esl illa quae Origcnis aelale erat, necessariorum ad lillerae elucidalioueiu auxiliorum inopia. Hinc quxdam necessitalis species Cliristianos urgebal, u l mysticos qui facile excogitanlur, sensus liiterae saepias obscura3 subsiiiuerenl. Hujus rei imlle argumenia praebebit Origenes. Quolies tanlillum explicalu difficilis esl lillera, loiies fere illam clamal falsam, absurdain, impossibilem, opiionemque dal audiloribus suis u l vei iidei Scripiurae abrenunlienl, vel illam allegorice exponanl. Illa tamen loca unde sic raiiocinandi ansam arripit, ila plerumque explicalu facilia sunl, ut mirari subeat quoiuodo in anagogicis sensibus qui aauc a subjeclo argiimenlo prorsus alieni videnlur, inlrospiciendis tam acuiura cemeret, el aliunde prorsus cxcuiiret, ubi dispellenda eral aliqua lilterae obscurilas, quae nullam bodie vel niediocribus iageaiis molestiani facessit. Dcnique illa qua in operum suorum elucubratione ferebalur, rapiditas, iis rebus iraclandis qure magnam uisquisilionem el diulurnam meditalionem requirunl, eum penilus imparem reddebat. Cuin septem el amplius noiarios diurao noclurnoquc labore distinerel, paralam scmper babere debuil iaaleriam, quam lot operis dislribuerel. Melius ergo in allegorica quam in lilierali Scriplurarum expositione rem suain sibi facere videbalur, quippe cui fecunda imaginandi vis mysticos sensus semper ad arbilriutn offerebat. Econtrario isedium ac fastidium ei pariebat vel mtnima liilerae difficultas, cumqae tempore guo uli proarbilrio ei non licerel, illis fere erat similis operariis qui opus aliquod faciendum redimunl, et prae nimia qua operi incurabual celerilale, fere uibil boni agere reperiunlur. VIII. c Allegoriis uimis iadalstsse Origenem Patres clamanl, inquil Hueiius Origenian. lio. u,qua?st. 45, ei c saepc bisloricuai seasaai proculcaadaai ac coalemneaduai docel, > faieate eodem doclissimo praesule, qui el isiud prubai iisdeai qaibus nos anlea usi sumus, illias teslimoniis. Quis inde noa sperasset fore, u l seateniiaa in Origenem fcrrel? Euai laaiea lioc uoaiiae defeudil, quod c accuralins scripla ejus evolveali aialla occnrraiu, ia qaibas suaai lillerae dignitaiem serval, c l de ea aequa ac recia s c r i b i l : bieloncum ia aliquibas adiuiMeas sensum, allegorictim ia pltiribus, in mullis ulrumque. > Quaenam sil hajus defeasioais vis noa perscniiscere me fateor. Quid ergo proplerea quod litteram ubiqne falsam, ubique a ralione alienam, abiqae Deo indignam esse aoa docuil, i d quod a i t liiteram bis vitiis iu maxiaia locoruin suoruia parle laborare, rcprebcasioai noa eril obnoxium ? S i vero ejusmodi enuniialum, licet resirictum, ulla nequil ralioae defendi et falsissimum esl, jare adversus Origenem insarrexeruat Patres. Ad ipsam Origenianae melbodi sabsianiiani aon salis attendisse videlur Hueiius. Singul.e illiaspartes inier se roaxime conaexae sant, el series poslalabat, ut beae ac male de liuera Scripturae loquerelur Adamantius, sed ei lamen plus niali quam boai aQiagerel. l d revera ab ipso prsBSliium esi Ex ipso liltera aedificandis simplicibus sufficil. Sub boc rcspecia, revereniia digna esl. Aliunde ianuaieru babel falsa, absurda, iinpossibilia, el secuin pugnamia, de illa igiturinali mulluin dicere debuil. E l reipsa noune ia eam acriier iuvebilar, qaoiies aliqaa diiliruliate inlricatur? Uade colligo paucis boais qaae lillerae tribail, innumera qua3 eiexprobral viiia aoa deteri. Quamobreiu Huelio condoaari aequit injuriosas ille modus qao sanctum marlyreai Eiihlaihium Aatiocbenaai babel, cujas contra Origeaiaaam melbodtun objecia fuiiles vocat caviUationet. Non equidem iaflciabor acrius qaaai par eral ab Eustatbio iaipugaaiam fuisse Adainaatii de Pyiboaissa senlealiam. Quaestio enim est mere criiica, qua3 nec fidei, aec inortbas nocere qaeat. Sed acerriaia bac ceasara non tam ab Easialbio vcxatus luisse videtur Origenes ob suam de ventriloqua opiaioaeat, quam ob saain iaterprelanduB Scriplure aiclbodum, qua3 sacronim omnium librorum sensum pervertit, ac proinde jastaai Eastalhio indigaatioaem moverat, u i i salis liquet ex bis ejus verbis: t Hic solus esl Scripturae locas quem Origenes, a quo integra ad allegorias iranslaia esl, lillerali sensu vull accipi. Qasestionem igiiur de veairiloqua si exceperis, Eusialbii adversus Origenem criminaliones iaiqu* aon sunl, oec belle eas propulsal Huelius. ld exposlulat Eusiatbius quod paradisum terrestrem et frucliferas paradisi arbores allegorica exposiiioae aboleverit. Nunquid bene purgalar Adanianliits, cum illum hanc senienliam e Pbilonis libris mulualum esse respondel Hueiius? Nuaqaid Origenis crimea simili Pbiloais crimine diluilur? Conqueritur EusUibius quod nulla sensus bisiorici

57

PKJEFATIO AD . .

58

injeeta mentione effossos ab Abraham pnteos in auegonas 'raxerit, qui sua lamen u i e snperoram. Reapondet Huelius, ei qui toi aivpos in Judaea transegerat, tgnoios esse non poiuisse ejusmodi puieoa Vertiin annon boc ipso excusalione niiiuis digmis esl Origenes, quod rem in propatulo posilam, et omniain oculis obviara, quasi commenlitiam ac liciiliam iraduxeril? Cerle homilia deciina in Genesim quam H u e i i o tidelur designasse Euslaihius, id babet : Sa*pe jam dixi quod in bis non historiae nar rantur, sed mysleria contexuniur. > A l t e r a m Origcni defensionem praebei Huetius, quae utiqiie nemini, opinor, probabitur. Primu9, inqtrit, hunc inlerprelnmtae Scriplurse moreui non invexil. Inler Judaios, Tlierapeulas, Arisiobulum, et Philonem ; inter genliles, Clneremouem Sioictun, Cornulum, Metrodorum Lafnpsacenum, et Heraclideiu Ponlictim pravios duces b a b u i l ; inier Cbrisliauos vero aposlolus Paulusei pracipne auclor fuil, cur allegoricas exposiliones seclaretur. Docie quidem bxc omnia, sed non advenil Huelius non id quaeri itlruni primos bunc morem invexeril Origeues, sed uirum mos iste bontis sil et sectandtis. Super?acaueiim i g i l u r e s i genlilium et Judaeorum exemplum, nisi veriiaii conseulaneum demoustreltir. Ad Pauluin quod attinel, allegoricae quidetn melhodo auctoriialem conciliat, sed non eo, quo illa abusus est Origenes, modo. Neque enim figuras in omni tum Veteri tum Novo Testamenlo conscclandas, uec lilleralein sensmn uspiam proculcandum el contemnendtim essc docci Aposiolus. S i l igiiur baec noslra conclusio, cum jam a rotillis annis is inos invalueril, ut qui alicujus aucloris opera in lucem proferunt, euro, qtiantum iu se esl, ab impaciis criminibus liberenl, eo quoque tnore abripi se passum esee Huelitun, cujus si irritus conatus fuit, non id imperiiiae viiio quo non laboravii doclissimus prsesu), iribuendutn e a , sed intolerandis Origenis excessibus, qui oinniuo tegi e i dissimulari non poltieruul. I X . Origenem posi lantam aninii sui in Scriplura sacra allegorice exponenda intemperauliam, multortim censura vexattim fuisse nihil iniruin. Illud magis demiror quoiuodo ea iu re defensores babere poiuerit. ld sahem iis quibus prisci Paires veneraiioni sunl, solatio e s t , quod quos amiquilas magis couiinendavii, ii aperle acriterqae in illiun insurrexerint, repudiatis fere omnibus qtue in ejtis melbodo inagis noxia videntur. Euslalbius in sermoneDe ventriloqua, de eo sic loquiiur: iQui omnia Scriplure verba allegoriisexponere ausus esl, hoc solurn ad litteram iradere non erubescit. Quinimo de paradiso, quem Deu$ in Edeni planlaveral, verba faciens, necnon qua ralione ligna fruclifera germinaruul, enarrare lentans, inter alia subdidil : Cum legenles (abuli$ serieque quce secundum lilteram /, gradu facto ascendimu* tl qucenam illa tigna sint, quue Deu$ colii, qucerimus, dicimus in eo toco ligna, quce sensu accipi possuui, mon reperin. Uaec cum per iranslationeni exponal, non borrel fabulas appellare, qitae Dcus creala perfecisse Iradilur, lidissimtisque ejus servus Moyses scriplis conoignavil. Et ex opposiio, ca qua? fabula iu veiilre effingil, el obsrure insoinl, ac si dogmaia esseul, programmale stabilil, vera esse dcmonsirans. E t verba engastrimytbi a Spiriui sauclo dictala conlendens, ea, u i sibi videlur ascribens vtdl imniola permanere, dixinis vero oiaculis a Moyse iradiiis fabularum nomine insignilis sensum inveriit, litieraeque Iradiiioui non vull ul quig animuin inlendal. Nonne ilern ad Abrabani pnieos effossos, aliaque ad eos pertinenlia, allegoriis expoiiit, laniaque sermonuin copia in iniinensum protracta, omue de illis nogoliuin disteriiitiial in alium sensuin iranslaium, licet ad ba3C usque lempora in regione illa oculis adbuc conspiciauiur? Nonne Isaacet RebeccaB res geslas iinmulavil, inaures, el armillas, sermones esse aureos dicens, e i uiiivergut denique argumeniuin per viro dislorium, ad ea q u animo ceriiunlur et raiione inielliguiitur traducium, cavillalionibus deturpavii? > Et posiquam alia ejusmodt exeropla prolulii, sic pergil: c Quid inde opus esl ultra progredi? Omnia, u l verbo expediam, allegoriis el nominibus desumpiis exponil, rerum argumenla de medio l o l l i t : neque illud percipiens, multas esse jusiorum et injustoruin easdem deoomifialiones, neque fleri posse, u i diversae y\ix raiiones ab uno noiniue similiier dijudicemur. Est Judas proditor, est et alter Judaa apostolus: vel rursum Zacbarias rcx injusiissiinus, est Zacbarias alier prophela. Et qui in fornace ignis injectus esl, Ananias vocabatur, sed alier est praeter hunc Ananias, qui Ecclesiam persequebatur... Igiiur si noinine res ipsaB disceruuiiiur, qni similibus tropologiis incumbunt, dicant qua metbodo diversas sciemias aut viix raiiones ex eodcm nomine explicant? Muili scilicet in himc diem progenitorum aut propbeiarum nominibus iosigtiiti Juda?i jus violanl et i m pie t i v u i i l . Mulii item e l apud gentiles Peiri el Pauli nuiicupali nefarie rem suam geruni... Hac dcmCaxat melbodo ex oiore omnia ubique allegoriis infarciens, lantuni engastrimylbi verba figurale exlricare non poiuit, iieque ipsa rerum gestarum consequenlia in lucem verilaiis proferre. > Vides ab Euslaihiu carpi et acriter reprebendi Origenem, qiiod litleralem sensum aboleal, et figuras ubique exquiral.
y

Idem, lacito lamen ejue nomine, de ilio eju&qtie aaseclis judicium tulii Basilius bomiiia lerlia in Hexaeiueron num. 9. f Quineiiam, hiquil, aliquis nobis adversus ecclesiaeiicos quosdam scriplores de discreiis aquis habeodus est eermo : qui anagoges et subliinioris iiuelligenliae nomine confugeruni ad aUegoriae, adeo ut spirilales et incorporeas virluies asserani per aquas iropice siguificari... Talen porro serinones veluli somniorum interpretaliones et aniles fabulas repcientes, aquam, aquam inielligaoius, et aecreliouem a firmamento fattaro juxta allaiaiu laiionein acciplamus. > liem honiilia nona

tt

FiMritATH) AD . .

U>

jn Hexaem. num. 1 : c Novi leges allegoria;, eiiamsi eas non ex me ipso excogilarim, sed in aliorum Jnciderim labores. Quas Scriplurarum communes noiiones qui non suscipiunl, aquam, non aqtiam dicunt, sed aliain quamdam naluram, et planlam, ei piscero, secundum suam ipsorum senlenliam i i i terprelaniur. Quineiiam repiiliuro el pecorum generalionem ad suas allegorias deiorlam peiinde expununt, u l quidam rerum sese imaginalioni objicientium interpreles, qui suas inlerprelaliones ad proprium scopum accommodanL Ego vero cum foenum audio, foenuni intelligo, el plantam, et piscem, el bestiam, et pecus, omnia uli dicla sunl sic accipio. > E l paulo p o s l : c Nonne potius ei dedero gloriara qul meniem nostram in rerum vanarum occupalione non detinuit, sed omnia ad sediilcationem et perfeciionem animarum nostrarum conscribi sanxil? ld qnod qnidam iuibi videnlur non inlellexisse: qui caplionibus quibusdam atque Iropologiis ex suo ipsorum ingenio aliquid Scripluris asciscere auciorilalie conali sunl. Verum id ei competit, qui seipstim Spirilus sancti oraculis constiltiil sapientiorem, quique interprelaiionis praetexiu comroenla sua inducil. Baec iiaque, sicul scripta sunl intelliganlur. Rursus Iiomil. 2 tn Uexaem. num. 5 : Omnem igilur inlerprelalionem, iropis et aliegoriis constanlem, in pra3seniia pracierniilienies, tenebrarum notionein simpliciier el cilra curiosilaiem, sensum S c r i pturae secuii, accipiarous. > AUegoricam Origenis ejusque sequacium meibodum diserte etiara confutat Cbrysoslomus homilia 13 in Genesim, tom. IV nov. edL, pag. 102 et 103, ubi a i l : Hoc loco illud, plantavit sic intelligendum, scilicel ipsum imperasse ut paradisus in lerra l i e r e t . . . . Ideo eliam loci nomen affert Moyses in Scripluris, ui ne liceret frusira nugari volentibus simpliciorum auribus imponere, dicereque non esse in terra paradisum, sed in cailo, et fabulas bujusmodi somniare. Nam si cuiii divina Scripiura tania usa sit verborum accuratione, non dubilarunl lamen qnidam de facundia sua, necnon de philosopbia exolica alium sapienies, advcrsa Scripiuris loqui, ei dicere paradisum in terra nou esse, mullaque alia prseier ea quac dicta sunt adoptanles, conlra Scripluram sentire, et adversam tenere viam, aique ea quae de terra dicta sunt, de coelis dicla putare, nisi bumili illa et allemperala verborum ralione usus Moyses esset, Spirhu sanclo linguam ejus movenle, quo non devoluli essenl?.. Non credere eniiu iis qua in divina Scriplura feruntur, sed alia ex propria menie inducere, magnum ptito periculum creare talia audenlibus. Inler oclo Origeniana? doctrinae capita, quorum Epiphanius, Theopbilus et llieronymus damnaiionem a loanne Jerosolymiiano episcopo posiulabam, sextum el septimum ad allegoricum Scripturae inierpretandae modum spectant, et apud Hieronym. episl. 38 ad Pammach., . , pag. 310 nov. edil., bis verbis continenlur: Oclo libi (ul staliin probabo) de spe fidei Gbrislianae quaesiionum capila objecla s u n t . . . sexlum quod sic paradisum allegorizet, ul hisloria? auferat verilatem, pro arboribus angelos, pro fluminibus vinuies coelesles inlelligens, loiamque paradisi coniinentiam iropologica interprelatione subvertat. Septimum, quod aquas, quae supcr ccelos in Scripturis esse dicuntur, sanetas supernasque virtules; quae super icrram c l infra lerram, conlrarias et doemoniacas esse arbiirelur. > Idem in Danicl. cap. x , tom. 111, pag. 1118, sic Origenislas perslringil : Eorum deliramenta conticescant, qui umbras et iroagines in veriiaie quserenies, ipsam conanlur evertere veritatem, u( flumiita c i arbores. el paradisum pulent allegoriae legibus se debere eubruere. > Idera prxfal. lib. Comment. in lsaiam, tom. 111, pag. 107 : Quid igilur faciam? subeamne opus iii quo viri eruditissiini sudaverunt, Origeneni loquor, el Eusebium Pamphili: quorum alter liberis allegoriae spaliis ovagaiur, ei interpreiatis nominibus singulorum, ingenium suum facit Ecclesiae sacramenta; aller bistoricam exposilionem lilulo repromiticns inlerdum obliviscitur proposiii, et in Origenis scita eoncedil. > Origenes Jeremi locum exslaolern cap. xxvu, % 3 : t Fac tibi vincula el calenas: e l pones eas in collo tuo, et miltes eas ad regem Edom, e i ad regem Moab, et ad regem uTiorum Ammon, et ad regem Tyri, et ad regero Sidonis, in allegoriam iraxerat. Ejus exposilionem refert Hieronymus lom. 111, pag. 658 : Hunc locum, inquii, allegoricus semper inierpres, et bistoriie fugiens verilatem, inlerprelaiur de coelesii Jerusalem, quod debeanl babilalores ejus sponie assumere corpora, et descendere in Babylonem, id est confusioneni mundi bujus qui in maligno positus est, el servire regi Babylonio, baud dubium quin dtabolo. Quod si boc facere noluerinl, nequaquam eos gravia corpora porlaturos, sed periiuros gladio, ei fame, et pesle, et nequaquam homines fuluros, sed daBmones. Uoc ille dixerii, ne defensores ejus nobis calumniam facianl. Gaeierum nos simplicem et veram sequamur bisloriam, ne quibusdam nubibus el p r a eligiis involvamur. > ldem ,pra3fal. in Malacb., lom. III, p. 1803, hanc de Origeniano in hunc propbelam coinmenlario fert senlenliam : Scripsit in hunc librum Origenes iria volumina, sed hisloriam omnino non teligit, el inore suo loius in allegoriae inlerpreiatione versatus est, nullam Esdrae faciens menlionem, sed angelum putans fuisse qui scripsit, secundum iHud quod de Joanne legimus : Ecce ego miiio angelum meum anie (aciem tuam " . Quod nos oninino non recipimus, ne animarum de coelo ruioae euscipere compellamur. Gen. i i , 8.
, e

MaUb. x i , 10

41

MONITUM AD OHIGENIS EXEGETICA IN GENESIM.

Non minori zelo Auguslinus contra Origenislas debiiam liuerali Scriplurarum sensni rererentiam luelur libr. vm De Gcnes. ad litt., cap. 1, num. 4, lom. III, pag. 226, ubi sic mcntem suam aperit: c Ad eos loquor qoi auctorilatem harum littcrarum sequunlur. Eorum enim quidam non proprie, sed figuraie paradisum inlelligi volunt. Nam qui oninino adversantur his lilleris, alias cum eis aique aliier eginws: quanquain ct haec in hoc ipso opere noslro, quanlum valemus, ita defendamus ad lilleram, u i qui non ralionabililer moli, propler animum pervicacem vel bebelem, credere isia deirectant, millam tainen invenianl ralionem unde falsa esse convincanl. Verum isli noslri qui lidem babeul bis diviois libris, et nolunt paradisura ad proprieiatera lillerse inlelligi, locum scilicet amoenissimum, frucluosis nemoribus opacaltira, eumdemqne magnum, et magno fontc fecundum, cum videant nulla huroaiia opera tol ac tanla virela silvescere occuiio opere Dei, miror quemadmodum credunl ipsum boaiinem iia factum quemadmodum nunquam yiderunt. Aut si et ipse figurate intelligendus est, quis gentiii Gain, Abel, el Seih? An ei ipsi figurale tanlum fuerunl; non eliam boinines cx bominibus nali? De proximo ergo alicndant islam praesumplionem quo tendat, et conenlur nobiscum cuncia primiius quae gesia narranlur, in expressionem veriialis accipcre. Quis enim eis poslea non faveal inlelligenlibus quid ista eliam figurata significalione commoneanl, sive ipsarum spirilalium oaluraruni vel aflectionuin, sive rerum futurarum? Sane si millo modo possenl salva Gde veritalis * a , quae corporaliicr bic nominala sunt, corporaliier eliam accipi, quid aliud remaneret, nisi ut ea polius figttrate dicta iuleUigeremus, quam Scripturam sanctam inipie culparemus? Porro autcm si non solum non impediunl, verum etiam solidius asserunl divini eloquii narraiionem haec eliam corporaliier iutellecta, neiuo eril, ui opinor, tam iniideliler pertinax, q u i , cum ea secundum regulam fidei exposila proprie Tiderit, raalit in propria remanere sententia, si forle illi Tisa fueranl nonnifri figurale posse accipi. > Eamdem verilalein, id esl a Deo consilum revera in lerra fuisse paradisum, eadem vi propugnat lib. x m De civit.Dei, cap. 21, tom. VII, pag. 341, bis verbis: Unde nonnulli lolum ipsum paradisum, ubi prinii liomines parenles generis bumani sanctx Scripinrae veriiale fuisse narranlur, ad inlelligibilia referunk, arboresque illas ct ligna fruclifera in virlules viiae moresque converlunt, tanquam visibilia illa et corporalia non fucrint, sed inlelligibilium significalionum causa eo modo dicla vel scripla sitil. Quasi propterea n o n polueril esse paradisus corporalis, quia poiest eliam spiritalis inielligi? Tanquam ideo non fuerinc duae mtilicres, Agar el Sara, ei cx illis duo filii Abrahae, unus de ancilla el alius de libera; quia duo lesiamenla in eis figurala dicil Aposlolus : aut ideo de nulla pelra, Moyse percuiienie, aqua defluxerit, qtiia polesl illic figurata significatione etiam Ghrislus inlelligi, eodem Aposiolo dicenle : Pelra autem grat Christut". Nemo ilaque probibel inlelligere paradisum, vilam bealorum; qualuor ejus flumina, quaiuor virttiles, prudenliam, forliludinein, lemperantiam alque j u s t i i i a m . . . Haec, ei si qua alia commodius dici possunt de intelligendo spiriialiter paradiso, nemine probibeule, dicanlur: dum lamen el illius bisloriae yerilas ttdelissima rerum geslarum narralione commendala credatur. > Ex bis saiis, opinor, liquel Origeniauam Scriptur sacrae allegorico sensu inierprelandae melhodum i*jeclam fuisse a Palribus, e quorum ore discinius, lillcrali sensui revereniia? plurimum deberi; illum uiysiicis plerisque exposilicmibus quac ut pluriinum a vividiori el abnormi imaginatione nasctinlur, i n iinilum praesiare; frequenlem allegoriarum usum periculo non vacare, ei vel iis in locis, ubi figurati sensus verilas in dubiura nequit revocari, summa caulione opus esse, ne illiiis praeiextu veritas bisiorici s^nsus delrimentum aliquod paliatur. " I Cor. x, 4.

MONITUM
AD ORIGEMS IN GENESIM.

1. Hxeronymus in prologo prcefixo sxias inierpretalioni homUiarum quas xn Ezechietem Origenes habuit : lllud, inquxl, breuiier admoneo, xit scias Origenis opuseula in omnem Scripixiram esse triplicia. Primum eju* excerpta, quce Grtece nuncupanlur, in quibus ea quw sibi videbanlur vbscura atqut habere aliquid dijjicullaiis, summalim breviterque distiuxii; secundum genus, de quo et pratens interpretatio esi; tertium qitod scripsit ipte , nos volumina possumus mincupare: in qno opere tola ingenix sui vela tpirantibus venlis dedit, et recedens lerra in medxum pelagus aufugit. > Qtti.l $inl icholia, qxiid homilice, quid (omi, fuse edisserit Huetius Origenianorum lib. u i , cap. 2, sect. 1, num. 2, 3 ei seqq. H. Eusebius, lib. vi Hist. ecclcsiast., cap. 24, duodecim tantum coxnmemorat in Genesim . tebium $ecuius e$l Suidas. Verum bis ab Hieronxjmo iredecim numeranlur lom. IV novte ed'u. pag* 450, ei tom //, pag. 562, ubi explkans quce capite quarlo Geneseot scripta mnt de Cain et Lamcch, Damasum ptpam monei c Origenem dnodcciiaum el lertium decimum in Genesim Hbrum de hac tantvm qucvstione
y

PATBOL.

GR. XII.

43

ORIGENES

dictasse. llxnc in Eusebii loco mox citato suspicaiur Uueixus vel errorem e$se librarii qui atcripterii i& pro ', vel certe in eo codire quo utebntur Eusebius, in unxtm coaluisse posleriores libms duot, xupote qui circa idem argumentum versarentur. Utul S/, e posleriori Hieronymi ioco ubi iredecim numerantur, liquet liosce commeniarios twn progressoa esse ultra Gene$eo$ caput quarlum. Uuc pertinet quod lib. v i conira Celstnn cilat ipse Origenes quw xn Getiesim scripserat ab inilio libri usque ad hwc verba : c 11 ic e&i Ixber generalionis Adam, > etc, quibus capitxs quinli initium rontinetur. Eosdem tomos citatos reperiiitus coulra Celsuui Hb. iv, lom, xxv in Malihccum, lib. , cap, 3, et lib. n , cap. 3 . Octo prioret Aluxandrhe ac proinde utxie annxim 232, quo ex hac urbe Cwsareum se recepii Ortgenes, elucubralos e$se xn libro nono significabat lesle Eusebio lib.vi Hisl. ecrl., cap. 21. Observatione item digtmsimum est quod Socrutes lib. III llisi. eccles., cap. 7, ail: 5 \ ^, \{* , . . Origenes quoque in omuibus libris suis Chrisium hominem factum anima praditum esse agnoscit. Sed specialiier in nono lomo commentariorum quo$ tcripsil in Genesim, hujus rei sacramentum exponit: quo loco Adamum quidem Chrisli, Evam uulem Eccletia typum gerere pluribus verbis n&seruit. > Denique nolandum in Genesim non diversos videri ab xtliits opere quod llieronynius ep. 41, ailat 65, Hexaemeron vocai, cum ait: c Nuper sanctus Ambrosius sic Hexaemeron illius compilavit, ut magis Hippolyix senlenlias BasilUqae tequeretur. > III. Ex horumce in Genesim librorum prafatione fragmentum unum, et aliud quoque e libro primo recitat Pamphilus martyr xn Apologia. Ex his item iomh fragmenta duo suis De pnvparaiione evangciica librit Eusebius inseruii. Prius exslat libro seplimo cap. 20, et capiiis prioris Geneseos vertum duodecimum expticat; commeniariorutn aulem partem esse ex slylo arguilur, ut oplime adnotavit Huelitt*. Potlerius Hlusirat capilit ejusdem ver&um decimum quarlum; jacel auleta in libro sexto Eusebii Pra?p. evang. capite undecimo. Habelur etiam, inquit Hueliut, in Philocalix capite 22, fragmewi hujus pars aliqua unde disrimus e tertio lomo commentariorum Origenis deprompium illud esse. At fallilur vir ctaii&simus cum ail hujus fragmeuti pariem lantum aliqnam haberi in Pliilocaliae capite 22, cum longe prolixius sit iitud fragmewum in Philocalia quam apud Ensebinni, tibi desiderantur qucc in nostra ediiione num. 12,13 el 14 reperiuulur. Aliud prccierea repmlur fragmenlum Pliilucahsc capiie 14, ubi ex eodem lomo leriio pciiium id esse significatur. Deniqne Eusebius 111st. cccl. Itb u i , cap. 1, aliud exliibel quod in nostra ediiione omitieiidum esse non duximns. lloc sola sunl fragmenta qucc ad tomos peninuisse afirmare po&mmus. Theudoreius quidem in Genesim quasl. 20, ex Origene citat cxpoiitiouem versus 26, cap. i Geneseos : Fcciamm hominem ad imngincm el similitudniem nusiram;> ei sancius En&taihius in disfterlatione De cngaslriiuyiho, adversus Oriyenem locum ejus de puradiso exhibel quem valde viluperat. Verum an duo hcec (ragmenla lomorum pairs fuerint, neuier significavii. Alia insuper in m*$. Grcvcorum Palrum in Genesim caienis Origenis nomine circumferuniur, qmu editioni quoque nostra* interenda e$%e duximus, prceinonxlo hic leclore levem nonnunquam ase caietxarum fidem, quxppe qutv sxpe axictorum nomina permisceunl et aliud pro alio atcrxbant; et pralerea incerlum esse xuide Origenianie ejuswodi symbolce in Genesim pelitce *////, an e lomis, an e scholixs, axx ex homiliis, an denique ex aliis ejus in (tnersos Scriptum sacrce l.bros commentariis. Cerle ex tot fragmemis quce calence exhibent, vix duo aut Irh comperimus ad homilxas in Gentsim perthtere. IV. Hierotiymxxs tom. IV twvw editxonis, etabse leriia epixt., paq. 450, xndiculum texen* librorum Orjgenis, iic ordiiur: c Saipsit in Genesim libros iredecim: xnysiicurum homiliarum libros duos; m Exodo excerpia, in Leviiico excerpta. lslhac serxes manxfesie xndicat ud Genesim pertinuisse mysticus hatce homxlia*; xiec atio semu Ilxeronymi locum accepit Sixlus Senensis iib. iv, pag, 352, ubi elium opinalur septexndecim quw hodxe Laiine exslanl xn editxonxbus Merlini et Genebrardi, illarum parlexn fnisse. t Huic ego, xiiquxt Hueiius, xieutxquam assentiri possum : komxlxa: exxxm quas habemus, ex lempore videntur pronuntiuice, et ab ucluarm in Uueras relaiat; myslicce vero medttate per olium elaboralce el ab Origeue xpso eililcu sunt. Non equxdem inficias xerxm alxas per olium medilate elaborasse Origenem, alias ex tempoti recila&$e. Sed unde habxierit vir clarmwxus mytlxcas fuisse medxtate per oixxixn elaboratas, ei ab Origene XJJSO, non ab actuariis edxias, id sane dubito an cujusquam veierit tcriptoris auctorilute probare poiuerii. Certe xxiajor purs teplemdecixn homiliarum i/ Genestm mysiicis tensibu* enarratidis impendilur, Qu:d ergo ea* veial myslxcas dici el pariem myslicaruxn homiiiaruni, quarum Hxeroxxymus duos commemorat libros. Vtul esl, $uper$iile$ hasce septemdecixn homilias, Origenis esse nullut dubxlandi locus est. Prw terquaxn quod enim homxlxai tecundce ubi Noelxcce arcce fabrxca expoxiilur, inieger fere sermo Grcectu in ommbus calenis tub Origenis twmiue circumferlur, st atiente legeris komilxam decimam, agnoices unde sanclus Euslaihius xn disaeriatiotie De engaslrimyiho criminandi Origenis ansam arripnerit, quod nempe Isaac el llebeccce ren gesius immuiarit; inaures el armxllus, sermones esse aureos dixerit, et univenum denxqu* argumenium per vim distonuxn, ud ea qxxce animo cernunlur el ratione inlelligunlur, iruductum, tavitlationibus delurpahl. Lege xlem homiliam decimain lertiam, ubi occasione puieorum ab haac effo$iorum de pniei quoqxie Abruhami iraclalur, ei videbxs cur idem Eustaihius exposlulei quod c puieos ab Abraham effoasos, aliaque ad eo$ periineniiu allegorxxs exponal Origenes, laniaque sertnonum copia in immensum prolracla, omn? de illis xiegolium disierminel xn aliam senientiani trunslalum, licel ad hasc usque tempora m regione illa ocuhs adhuc cotispxcxantur. > ISon negat Origenes xn Itac homilia, revera efossot esse in lerris liosce puleos, neque ea de re queriiur Eusiaihius. Id unutn exposlulal quod licet tn regxone ilta adhuc oculis cotupicerenlur, eos lamen ailegorico tuxitum sensu explicuerit. Qitod ub Origene facium, quis xtegare audeai? Prceter hcec argumeuia qiue abunde sxifficiuni ut hce homUim (Jrigeni nostro adjudicenlur, cerlo affinnare potsumus nullum haaenus repertum e$*e codxcem mnxiuscripiuxn qui non ea$ xlti trxbuat. Uuc adde quod Jonas Aurelianensis episcopus qui sceculo nono flureUui, lib. i)e iitsliiulionc iaicali, capile I I , dxiplex affert fragmenlum ex homilia decima. Unutn esi lamen quod movere quempiam pussit ne a$ Origenis e$ie puiet, nempe quod habet Hieronymm epxsiotu 3 , aiias 126, ud Evangelium presbylerum : In fron:e inquil, Geneteo primam homiliarum OrxgenU reperi tcripiam de Melcliisedech, xn qua multiplici sermone dibpwuns, illxic devoiuius est, ul eum angelum dicerel, uadem argumenlis quibus scriptor luut de Spxrxtu tancto, ilte de superni* vinutibus esi locuius. > Niliii quidan ejxismodi re eriiur in pxxxna homxliarum quce supersunt, imo nec xn casieri*, Al vero vuricp olnn jueruni homiliarum xn Geneaim colleclwnes, uli liquet ex Cassiodoro qui De hialil. diviu. liucr., cap, 1, texdecixn tuntum Origenis liomitius enumerut. Vnde noa absurde responderi pole&t eaxn ixi Genesim homilium, qum vi colltclione Hierouqmiana prima erat, ad not xwn pervenissc.
s 9 9 r

45

1 GENESIM.

S6

V . De lempore quo hasce homilias pronunliaveril Origenes, id unum con$lat,ea$ anno ducentesimo quadragesimo quinlo e?$e posteriores. Extemporaneiv enim sunt et ex Ularum numero quce ab actuariis in iiileras relalte tunt. Atqui < Origenes jam texagenario mnjor.. . conciones quas habebal ad populum, notariis excipi permisit, cum id anlea fieri nunquam concemsul, inquit Eusebius Historia? ecclesiasliex tib. v i , cnp. 56. VI. Ediiio Merlini Hieronymo iribuebat earum interpretalionem I aiinam; hanc Rufino deberi erudite probat clarissimus Huelm* Origenianortim lib. m , cap. 2, secl. 5, nvm. 1, ubi procterea monel, postrematn homiliam bona sni parte esse mutilatam. Ipsum videsis.

E X P R i E F A T I O N E L I B R O R U M ORIGENIS

1N G E N E S I M .
\ (I) Nisi omnimodo pigri essemus, ac desides ne lalia poiuit vel proferre. Nos vero pro eo ttolo quod ad inqnirendum quidem accedere Domino el Salva- niediocriier licet, credirous tamen Domino Jesii tore noslro ad hoc nos provocantc, profecto revo- Cbristo, el cjus gloriamur esse discipuli, nec l a c^ssemus pedem, consideranles quod longe simus men audemus dicere quod facie ad faciera ab ipso ab ea magnitudine spiriialis intelligenlisc, qua de iradilam susceperimus inielligcnliam eoruro quae U m magnis rebus investigari debeat intellectus. Et in divinis iibris referunlur : qnae quidem cerlue paulo post: Si cut vero in d/scepiatione profundum sum quod ne ipse quidem mundus pro virlule ac aliquid occurrerii, de hoc dicendum quidem esi, majeslale sensuuin capere potesi. Propter quod sed non cum omni affirmalione. Hoc enim aut prormnliare quidem de his qua? dicimus, sicut temerarii bominis est, el ejus qui sensum bumaaposloli potuerunt, non audetnus : in eo autem 33 infirmiialis perdiderit, oblitusque sui s i t ; aut graiias agimus, quod cum mulU imperiliam suam cerie perfectoruin virorum, ei eorum qui conflnescianl, et moius suos incompositos ei inordidenler se scianl ab ipso Dornino iesu didicis&e, natos, inlerdum eliam ei inepios ac fabulosos, id est, a Terbo verilatis, e l ab ipsa sapienlia cum omni inlentione sicul sibi videlur quast veper quam omnta iacta sunt, agnovisse; vel eo- rissima asserlione pronunlient, nos de rebus marura qui dmna responsa ingressi lurbinem et gnis, el his qua? supra nos sunt, ignoraaUara nocaliginein ubi ipse Deus e s l , coeliius acceperunt, siram non ignoramus. in quod vix ille Moyses ingressus vel inielligere
B

(I) Desumpsimus boc fragmenlum ex Apologetico Paniphili martyris pro Origene.

A' .

I
C O M M E N T A R I O R U M G E N E S I M .
6 , , ol , . , \ , \ , , \ , \, , 5 ; \ \ . se Paier efficil Palrem (3)? Id ipsum aulem eliam (2) Exbibet boc fragmenium Latine ex inlerpretaiione Rufini Apolog. Pamphili mart. pro Origen. Grasce aulem habelur apud Eusebium lib. ad(2) Non enim Deus cum prius non esset Pater, poslea Pater esse coepit, velut impedilus aliquibus ex causis, quibus bomines mortales impediri solent, ut non stalim ex quo sunl, et patres esst possint. S i enim semper perfeclus est Deus, nec deest ei virtus qua paler s i l , et bonum esl esse eum Patrem talis F i l i i , quid diffcrt, aul quid hoc bono fraudat se, et non staiim, si ita dici potesi, Spiriiu sancio dicendum est. versus Marcellum Ancyranum, pag. 22. (5) Sic mss. Alias vero : Ex quo pou$i este pater eficitur pater f
9

47

ORIGENES

4?

( 4 )

O R I G E M S C O M M E N T A R I I S G E N E S I M
Ad caput , vers. 12.
2 S i quispiam eo in errore versabitur, ul de arti- ficum nostrorum morecogitans, dandum esse neget, (5) \ Deum res universas rooliri posse, nisi maieriam , quamdairi ortu carenlem p r manibus habuerit, \ \ * cnm neqtie slaluarius absqne serc, nec faber ligna , \ , & rius sine lignis, nec arcbiteclus sine lapidibus \ susccptum opus elaborare possit: de polestale Dei , qtia?rcndum ex illo est, utrum Deus ubi quidquid , , ipsi placuerit, moliri slatuerii, nulla difliculuie , . viin ejus voluntalis inbibenle, quod visum sibi fue- , r i i , pei ucere possil. Qua enim raiione, qualilates , ! illas ( i d quod ex eorum omnium qui Providenliam ) csse defendunl oraiione senlenliaque conjunclum , , est ) quae nullae dum erant, ad uoiversi ornatum, , pro infinila poieslate, sapieniiaque producil: ea. ' dem oiniiino naluram quamlibel, si qtia forle indi- ^ ' , geal, procreare coniinuo vulunias ejus per sese , , poteril. Nam quaereiuus ex iis, qui rein boc niodo , se habcre negaverim, an non ex eorum opinione , , consequens sit, belle adtnodum id ac foriunale Deo , , , cessisse, quod in naluram illam orlus experlem in \ . \ cb cideril, quam nisi eo ipso quod orlu carerel uacius , esset, nibil unquam eflicere poluisscl; adeoque ^ ; oiovs\
1

(I) Exhibel boc frag. Euseb. lib. De prcepar. toang. Inierprciaiio Lalina esi Fraucisci Vigeri. (5) , etc. Idem boc arguinenluni persequiiur Origcnes lib. u De princip., cap. 1. Basilius aulem boui. 2 in lle\aeineron, c l Ambrosius in opere cognomiiii eamdem, quam iraclaiiuis, Origenis dispuialioncm proJixe leferunt. Anaxagorai porro, Pyibagoreoruin, Platonicorum, Sioicorum, aliorutnque ea seiuentia fuii, mundum ex aelerua tnaicria Demn condidisse. Videndus Timaius Locrus . , Plaio in TimaO, Cicero in Acad. qnwsl., Seneea episi. 65, Plularcb. lib. De placit. philosopli., Laerlius in Platone el Zenone, Epipbanius baires. 5 el a i i i ; sed inprimis auclor . , , , t Plaio principia esse reruin Oftmiiini Deum, el maieriam, ei exemplar; > Unn : " () , \ , , . Quani (maieriaiu) et rcceplricem et nutricem appellal, ex qua digesia ex *liiisse quatuor elenienla, ex quibus conilalus est iiiundus. Iloc ideui babel in Anaxagoia. Ipsuin liunc errorem casligai Tertulliatms in Hermogene aposiala c. 1, qui < a Cbiisiianis conversus ad pbiiosopbos, de Ecclesia in Acadcmiam. el Porlicuiu, iiide sumpsil a Sloicis uialeriam cuwDumino

ponere, qu% ipsa semper fueril, neque nata, neque facta, nec inilium babens omnino, nec linem; ex qua Dominus omnia poslea feceril. > Idem castigal et in Marcione l i b . i , cap. 15 : c Debinc, i n q u i l , si ct ille munduin ex aliqua maleria subjacente molitus esl, inuala et infecia, ei conlemporali Deo, quemadmodum el de creaiore Marcion semil, redigis el boc ad majeslaiem loci, quia el Deum e l malcriam, duos deos, clusil. # Casligat ei Tlieodoretus in ulroque, Hccr. fabnl, lib. i , cap. 24, ct lib. v, cap. 5, el Pbilaslrius in Seieuco et llermia Galaiis, luiTes. 55. Manicluei quoque maleriain esse sciscebanl. Raiionem reddit Droserius Marcionisla in dialogo De orlhodoxa fide C I H * i d iiginenuim propitgnare instilueiii Yalculiiius : iiempe ne inalorum causam in Deum Iran%

s c r i b c r e cogereiur, eam

ad niateriain

referebaL.

Munduin qiiidem e niaieria a Deo couflalum crediderunl Pbilo, Talianus, Lacianlius, aliique; sed maieria a Deo priiiiuiii cieala, aiierna, l u m deinde in ordinem digesta. Audi oinuiiiu Eusebiuin lib. V I I Evang. prccpar., et Pkiloculiam, cap. 25. A l noster Origeues non priucipii quidein experleui nialeriam el , sed a Deo ab omni reiro a?vo procrealaiu adiniuebal, ul pluribus in Origenianis nosiris oslcudimus. Aique hcvc doclissimut pramul Uuetius, quem praseriim vide Origeuiau. lib. l i . quast. 12, num. 4.

1 GENESIM.

, perpeluo molitoris, parenlis, benigni, boni, ac ca> leris omnibus, quae magna cum ralione Deo i r i , , buuulur, noroinibus spoliatus perslitissct. Deinde , J - qui Geri possil, ut vim maiencc taniam, sic lan . \ - quam ad pondus accuraie jusleque admensain in , Tenerit, quae ad bujus proprie non majoris lmnorisve mundi molitionem saiis csset? lnvehenda \ , - ; * - quippe ncscio quae, Deo tamen anliquior, Providenlia neccssario fuerit, qux maleriam ei subjece , rii, 3 providcrct in poslerum, ne quas , iu se Detis Iiaberct artis sua3 noliones, irrilae cede , , renl, si non ejus nalura? copia flerel, cujus opera , tam eicellenlem el exiiniam universi speciem effi; \ , , \ cerei. Unde porro id babuii, ul omnis qualitalie capax essel, quam eidem imprimere Deus voluisset, ; - nisi qualem eam habere ipse vellet, lalem anie sibi, tanlamque molitus erit? Jam ul nounullis da, \ , remus orlu carere maleriarn, iis tamen qui sic opi\ \ nanlur, bunc in modum inslare possemus : si quan ; " ' lumvis naluram illam Deo Providenlia nulla subje \ , \ cerit, ejusmodi lamen ea per sese fuit : eamdem \ si Providentia suople consilio procreasset, ecquid , , amplius ipsa, quam quod fortuilo casuque facium \ . \idemus, effecisscl? Quid si Deus ipse maieriam, , \ \ , , quae nulla dura esset, fmgere motirique siatuisset? . Ecquid tandem ejus cum sapieutia, lum divinitas , , execllenlius, qiiam quod ex orlu carenle maleria , . \ exblilil, molila essel ? Nam si ex Providenlia idem omnino profcclurum erat, quod sine Provi \ , > denlia faclum est: quidni ex ipso quoque mundo . G auclorem omnem arlificeinque lollamus ? Quemadmodum enim absurdum fucril, mundum bunc dicere, lam eleganler apleque construclum, absque sapieniis ariiGcis manu talcm cxslilisse, ila vim materiae lanlam, ejusque couditionis el naiurae, adcoque arliflci numinis ralioni obscqueiitem, sine orlus sui principio per se ipsam cxslilisse, non rcinus ineptum vidert debet. Caeterum iis qui anificum noslrorum comparalionein oblendunl, quorum nemo sine materia quidquam eflicial, occurrendum nullain eorum hoc in genere simililudinem esse. Maieriam enim anifici cuilibet Providenlia subjicit, qure a principe quadam, seu humana illa, seu divina sit, arle oriatur. Alque haec imprasentiarum adversus eos saiis erunt, qui quod ila scripl>iir* videanl : Terra aulem erat invisibilis el incomposila , > naiuram corpoream orlus omnis ecpertem esse opinanlur.
d n m i ( I e n M

C O M M E N T A R I O R U M G E N E S I M .
Ad caput , vers. 14
(6) \ ^ 1. Quod bic habelur, luininaria quae sane alia non sunt quam sol, luna, caeleraque sidera, tanquam \ , \ (7) , \ - signa quaedam esse consiiluta, id vero ut diligenler , expliceiur, in primis necessarium esl. Nec enim , plurima? genlcs modo, quae a Gbrisii Gde alieoa Gen. , 2. (6) Exsial boc fragm. apud Euseb. lib. vi De prayar. evangel. el in Philocal., cap. 22. Inlerprelalio Laima est F r . Vigeri. ( ) P/7., . Paulo posl, . Euseb. omisit .
7

51

ORIGENES

53

sunt, ad eum qni de falo inslituitur locum oflen- $ (8) inint, qnod quae in terris evcniunl 4 omnia, qtiae que singitlos ad bumines, imo qnae ad brutas quo \ \ \ que forlassis animanles perlinent, ea sielhrum, , quas erranles vocant, cum iis quae ad zodiacum \ adbasrescunt sideribus complexione quadam et , comparalione fieri exisiimentur : sed eorum eiiam , \ , permulli, qui Cliristiana fidei seclatores ac profes eores babenlur, angunlur aniniis, r.e bumanae (9). rea adeo necessitate leiieaniur, ut aliier qnam va- ' , rius aslrorum silus, el collocalio jubeal, iieri non \ , possim. Qua quidem ex opinione consequens illud , cst, ul fundilus liberum noslrum tollatur arbilrium; :, \ , sbnulque proinde laus omnis ae viluperaiio, rerum- , qiie *el approbatione dignaruin vel reprebensione \ discrimen. Hc porro sublala si semel erunt, eva* (10). nescat pariter necesse est quidquid de judicii divini \ ' iequitaie Jaciatur, concidanl vel imeniaue scelera- , \ , tis poenarum ac suppliciorum minoe, vel promissa , \ mclioris sanctioi isque vitae professoribus gloiiae ac , leliciialis praeroia : nibil enim ipsorum deinceps (11) cuin raiione fiel. Imo, si quis cxtera quae ex ejus- I \ * , dem seiileniia? vi efficiuniur, speciare volet; non 8) Euseb., . Paulo p o s l , Philoc, Ptulenwi Telrabibl. ihema ejusdcni genilurae proposuit. Sed, omissis cxteris argimieiilis, vel uno . boc vanilas eoriini coargni'ur. CoiUulerunl nata(9) //., . Euseb., . lem Cbiisii ad vui Calendas Jannar. ad eumquc (10) Philoc., , et paulo posi, diem naiiviiaiem ejns accommodarunl : pro cerio . babenles co die exiisse ipsum iu luceni, quod du(11) , biuni in vcieri Ecclesia el conlroversuni fuil. P l u . ad sequentia verba, rini Gra?corum Ecolesiie naialem c l baplismum , e l c , baec docte aduolavil Huelius : apposile ad id Auguslinu iract. 8 in Joan. : Non sub ialo C Christi uni eidemque diei ascripsorunl, qui dies erat esi condilor siderum, quia etsi eral ialum de s i - 6 Januarii. Vigebal eadem sententia apud Syros derijus, non polerat esse sub necessiiale condiior el iEgyplios Cbrislianos, ul tesiaiur Epipbanius et Gassianus. Velus aliormn opinio fuit iiaium siderum. tracl. 5i : c Quid esl enim, nondum veneral hora ejus? Kon euim Doniinus sub faio esse Cbrisliim vi ld. Nov., de quibus ilidcui alicubi Epipbanius. Quidain circa .Tquitiociiuui auunnnale nalus esl. Hoc nee de te credenduin e s l : qtianlo conligisse id opinati sunt. Homana vero Ecclcsia tuinus de illo, per qnem facius es? si tua liora volunlas esl illius, illius bora quae est nisi vo- ad V I I I Calend. Jan. celebrabal nalalem C b r i s t i , aique banc coitsiieltiuiiiem reliquas Eccle$'uc iraclti lunlas sua?>Aliquos porro anle Origenem exlemporis iude suinpserunt. Dcmonslrenl ergo p r i ftlilisse omnino diceres, qui idem jam atlentasimiii supra mcmoraii geneibStalogi, quo die nahis senl, quod posterioribus biscc sseculis ausi sunt sil Cbrisius, lum posiea viderimus de geniluris, quidam, Jiaiiviialis Cbrisli ibeina consliiuere : non quidem necessilaie, el astrorum vi coacimn fuisse qtias parum iuler se couseniienles posucrunl. Nam tingenles Cluislum, quod ii fingebant, quos inse- Librain in boroscopo constttuil Gardanus, Albertus veio el Aliacus Virginein. llos fefeliit Albumasar, ctanlur Origenes el Auguslinus; sed asserenles solum moiibus suis et posiliouibus niirabileoi con- velus aslroiogus Aiabs, qui, imagiiies recensens quse cum Yirgine ascendunt (juxla Pcrsarum, l i i ceplum el oriuin Chrisli aslra siguilicasse, el nadunun el iEgypliorum doclriiiaiii, qui cum singulis lurali modo reni nafurac vires superaniem poriensignorum decanis imagines quasdam asccndcre Gu disse, ac stupendo buic niyslerio siderum silum onsensisse. In bis Albertus Magnus, sive quisquis D gebani), in prinio Virgmls decano virginis imagincm collocal, fonnosa*, pticruiu gesianlib <;l lactaiitis. '81 auclor Speculi attronumice, poslquam Cbrislum Mulril puerum, iuquil, daus ci ad comedenduiu ascendeiile Yirginis signo naluin essc dixii, addit in loco qui diciiur Abrye, el vocal ipsmn pucruui tlemum : c Nou quod subjaceret slellarum motui, quxdam gens Jesmn, cujus iuierpreuiio esi A r a aut earum judicio nalorum desideralissiimis, qui bice, Eice, el asceudit cum ea sleJla Virginis creaverat fpsas siellas : sed quia cuin extendcrel yelema. > T U I I I subjungil Alberlus : E l jaui sci(Celiim sicul pcllem, fornians libruin universitatis, I I I U S quod sub asceudeiue parte ejusdein signi, s c i el dediguarelur opus inconipleluui, noluil iiileris licet Virginis, naius fuil Dominus noster Jesus rjusileiu deessc, ex eis qiiai secundiiin providenGbristub. > Quasi isla AlLuinasaris perliueaul a d liam suam in bbro coeleslis majesiaiis sunl sctinalalein i c s u , quae a d unain banc Virginein spepla, c i istud elongaussiiniim a uaiura, quod de claul. Apiius ad meulein aucloris Uogerus BacoVirgiue nascerelur; ul proieclo per boc inveninus, boino siia uctaie doctissimus: < Inteniio esl relur bonio naluralis el verus, qui nou naluraliter quod beala Virgo babei liguraui el imaginem inlra uascebalur. Non quod ligura coeli ebSel causa quare dccem piimos giadus YirgMiis, ei quod nala Iwii nascereiur, sed polius sigiiiiicareiur per cadum. quando sol esi in Virginc, e? ila babeiur sigualutu Posierior illo Peirus de Aliaco quast. iu Geues. iu calendario, el quod iiiilriei Mum suum Cbh&lum 50, et lib. De legib. el sechs, slellaruui posiluram Jesum iu lerra Uebraorum. > deecripsil, quse nascenle Cbriblo oblinebal. Deniq llieronymus Cardanus bb. n ^nmmemar. iti

53

1 GENESIM.

54

, inanis profeclo solum, ac supervacanea 6des nostra -, \ (12) fulnra s i i , sed ne ipse quidem advenlus Gbristi, toiaque illa scn legis, seu propbelarum ceconomia, , . \ el apostoloruin in excitandis constabiliendisque per \ Cbrisium Dei Ecclesiis suscepta conlentio vel h i . ltun profecerit : nisi lamen ipsius eiiam Ghrisli non modo uasceiuli rationem, sed quidquid prae* terea vel egeril, vel tulerii, in eamdem conversio, ?* , , - nis aslrorum neccssilatein projecla bominum istorum , - temeritas illigabit : perinde videlicei, quasi is ab (3), sideribus vim illam rerum admirabtlium, nona Deo, cunctorumqne parenle acceperit. Cujus ex orationis , impietate illud sequitur, ut quolquol divinam fldem , \ , - 5 ampleciunlur, ad illam siderum otnnes impulsione . \ rapianlur. Ego vero quacsierim ex iis perlibenier, ;, \ ' quid landem secultis bac in tiiuiidi molilioiie Deus , fuerit, ut ex ca viroruin qui in eo degunl mullilu dine, alii nulla sua culpa muliebris veneris lurpi, (14) ludincm palerentur; alii ferino plane rilti, qnod \ ; lales ipsos efficeret universi bunc in roodum a Deo consiituli impelua alque conversio, leterrimis sese dirissimisque scelcribus, ut honiicidiis ac piralicis prxdalionibus dederenl. Quauquam qnid aliinet banc a nobis de rebus iis, quae vel bominibus eveniunl, vel ab iisdem peccaniur, qurrqne prorsus inflnilse sunl, dispulaiionem i n s l i l u i , quos praRser(im dogmatia istius asserlores egregii dum ab omni culpa Iiberant, malorum, quaeque scclerale Ounl omiiiiun, Deo causam assignanl? (), : \ 2. Horum si nonnulli, ut Dei causam lueri videau, , lur, bonum queaidam allerum esse dicent, eumque , > remm islaruni fomem esse ac principium negabunl, (16), quod uni isli dunlaxal rerum creaiarum molitori , \ * ^ similia iribuenda velint; prinium, ne sic quidem, * , quod ipsi volunt, juslus utislesil effidenl. Quomodo (17) ; \ enim quem lol malorum parenlem falenlur, ipsi , ) quoqtie jusium eunidem essejure meriloqne dcfen ( > , , \ clant? Dciude quid scnlianl ipsi de se, quaerendum , ex illis esl; ulrum sese aslromm conversione obli ; , gatos esse, an iibcros alque ejusmodi, aptid quos (18) /- I M C in viia nibil otmriuo inoius ille possil? Obliga, \ los si falebmilur, liunc illis profeclo astra quoqne \ sensum impresserint: adeoque novam de supcriore , - suo ficliiioque Deo memem, bujus conversiotie , muudi, suus ille, quod ipsi neganl, arcbilcclus i n , jecerit. Sin auiem ejug se minhne, quas aslra wol ' , - \ u n l , legibus leneri respondebunt, id ne ah iis le , mcre negari videalur, majori uiiquc vi suffragium
:

(f 2) Philoc, post , addil . D sloieles amem in primo De philosophia, et anliquio(13) Plnloc, , ei paiilo infra, res esse /Egypiiis (magos) ei duo jtixia illos esse . principia, bonum d.emonem, el maluni (kcmonem. (14) Eu eb., . Mox Philoc, Auclor quoque , qtiae Origcni falso . tribuuntur. scribil Zaratam Ghaldajum docuisse, (15) , etc. Siinoniani, Va , , len<iniani, Gerdoniaiti, aliiquc coinplures brcreiici \ duo principia, seu deos duos siaiuebaiil; allerutu , * , malum, sed jusluin, tiuindi condilorem, lcgis opi- , \ . Porro bonum daemoficem ; bomim alterum, Gtirisii Pairem, el Novi Te- flem PersaB appellabant Oromasden, malum Arimastamenli auctorem. Terltiliiamis et IrenaBiis adver- nin, ut docenl Plularcbus in hide et Themistocle, sus hanc doctrinam non scgniler velilali suul : Ori- Laeriius iu prooemio, el Agalbias lib. vn. Qui Magenes vero passim. H;c a magis orluin duxii venirhxos i>lo Origetiis loco signiiicari credidii, niesania, quos duo iiidein principia, bomim iiuum, iniuissei Origeiiis ;etaie posleriores eos fuisse. WVKnialiiin allerum posuisse p r o d i d i l Arisloieles, uli TIUs. iisritmis e\ Laeriio in proiemio : (16) Philoc, . , (17) ;\. P/ii/oc, . el paulo () ' po.-il,, , . , , (18) . Philoc, .
1

55

OUIGENES

&

duo hner meniium genera conslilulo, quarum aliae orlus, falique necessitatem subire cogantur, aliae defugiaiil. Hac enim se quaeslione profecio nunquam explicabunl; ul manifesium esl iis qiii illos norunl. Adhxcpreces ac vota nuncuparo, supervacaneum plane sit. JNam si bx-c illave fieri neccsse esl, bancque aslra neccssitalein afferunt, ncc aliter quam eorum mulua complexio (Jjubeai, fieriquidquam polest, boc aul illtid abs Deo impelrare sine raiione conlendiinus. Sed quorsum pluribus coinmunis bujus de faio loci, qucm inconsiderale vulgusadhucbominum i r i v i l , impieialempcrseqtiimtir? eam quippe superiori oralione informasse sat est.

illi noslrum exlorquere debent, cerlo discrimine \ , \ (19) , . *1 -* , \ , , & . \ \ (20) , \ ; \ .

3. Jam vero cuta locum illum expenderemus : , , > \ , cSint in signa luminaria **, > quemadmodum in eam . , diepulalionem delapsi fuerimus, nobis in menlem , revoccmus. Qui vel aliqua de re veri ex aliis quid~ , \ piam inlelligiint, vel ipsimel rei gestae oculaii tesles , (21) , fneruni, ii profeclo rem aperire sincerc, iniegiv que possunt: quippe qui vel quod passus allcr , (22). fuerii, vel quod idem perfeceril, aut oculis ipsi ] suis usurparint, aut aliorum, qui lamen rei cau , (23) & , sam dederint uullam, commemoralione acceperint. , Illud enim sane omillamus, lieri posse, ut qui a l i . quid vel pas-si fucrinl vcl fecerinl, eos etiam qui , *? prresentes non inlerfuerinl, narralione ipsi sua to , (21) tius in rei cogniiionem adducanl. Si quts ergo, poslquain cerli aliquid aut evenisse quibusdam, aut ^ > * *P*W * , (25) \ , , \ , (26), , , , , (27) , \ , , , . " \ \ \ , mine prodiisset, ejusdein perlidiae Uauciorem esse n $ *> . - t M^IVICIJI cwe r / gfMiiirel. Quemadmodum autem conccpiis ac diser (28)
Y J P

eveiiturum esse, ab illo qui ejus causa non sit, au- C diiione acceperit, non cogitet apnd sc, qnisquis rem quanilibel aul gcstam essc, auigeslum iri doceal, non enin continno ejusdcm reicausatn esseris sane,qiiicunque ve! faclum aliquid, vel futurum esse aperict, abeodem aul profeclum illud,aut profeclurum opinabilnr, falso tanien opinabiiur : veluli si quis ex prophetico volumine, quod Jmlac prodiloris scelus exiiiumque praedicerel, fulurain lolius rci seriem inlellexissel, adeonuecum suis facium ipsum oculis iniiierclur, idem in volumen facinoris causam omnei, culpamque conferret : aut si minus volumen, eum cerie a quo prinium conscripium illud esset, aul vcro Deum ipsum, cujus impulsu ac nu-

lis, si ca diligenter expendas, isliusdc Juda proplietia2 vcrbis, Deus omnis prodilionis pjus culpa libea 9

, \ (29)

Gen. i , l i . (26) '. Yel psnbmim xi.atit ., aMtcvm iniellinit, qni Jiniai pcrlidiaiu valicinaiiiiir; vcl quod verisimiltiis esl, id ail ex bypolbesi, fmgons propbeliouni nliqucm libriun Judae pro.liiionein coinplexum cxsiilissc, qui forlasse nulius fuit.
HLETIUS.

(19) . Apud Euseb. dcest . (20) Exi. Philoc, 2. (21) . Pliiloc, . (22) . llac ronjcclabal Vigenis, licel cxstonl in Philocalia. (25) . Phitoc, . Paido posl, , et iniia, . (20 Aiaxplvy. Euscb., <^. (25) Philoc, ' , et panloposl, , , .
%

(27) . D<Ost apud Eusebiiim. Paulo infra Philocalia, . (28) Ahlav. Iin pleriqtic Phil. cod., nonnulli l a nicu babent . (2) . Dccsl in Philocalia.

57

1 GENESIM.

58

, , ratur; idque unum ex illis inferri polest, Deum quod nulla sui numinis commuuione, sola bominis , improbilate fulurum scelus aiue cognoverat, pra? (30) minliasse : ila profecio quisquis eteam in dispulaiio . " nem, qua Deo rerum omnium antegressa cognilio \ Iribuitur, el in ea, quibus suae cognilionis signa qiiaedain el formas impresseril, subire aliius acpe, . neirare voluerit, intelliget ipse conlinuo, non illi ulique qui praenoverit, anl iis ipsis rebus, quae pra> noiionis ejus fornias quasdam nolasque susceperim, eomm quoe prsenoveril, causain esse tribuendam. hn\ vero quidquid aliquando futuriini est, id onine Deum niullo anle 7 futurum pranosse, ul Scriptur abesset auclorifas, vel ipsamei ex Dei nolioue is profccto demum inlclligal, qui probe vim illam et eicelleniiam divina? meniis intelligil. E i *1 - 4. Si lamen sacrarum quoque lillerarum lesli, moniis eam in rem opus est, plenae sunt exemplo 111 id genus propbetarum voces : ipsaque adeo \ (31) Stisanna rerum ei cognilionem oinnium his verbis , \ , asseruil : Deus aeterne, qui absconditorum es co c , , , giiitor; qui nosli omnia aulequam fianl: lu scis quoniam falsum lcslimonium luleruiit contra m e . , . \ Ac Rcgum lertio, regis ipsius nomen, resque ab eo (32) , \ , gestas, multis ante annis, qiiain lucem aspiccrcnt, bnnc ininodum clarissime vales divinus expressil: , Constituilque Jeroboam solemnitatem in niense \ \ oclavo, quinladecima die mcnsis, in simililtidincm , - \ , solemnilalis, quae celebrabalur in Juda. ascendil ) . \ \ ad allare quod fccit iu Beihel, ul iinmolaret vim , , ! (35). ' * lis, quos fabricalus fucral . E l pauto posl: < Et C ecce vir Dei venil de Juda, in sermom* Domini, in , \ B^ibel, Jeroboam slante super allarc, et lluis ja . \ - cicnle. Et exclamavil conlra altare in sermone Domini, el a i l : Aliare, ha?c dicit Dominus: Ecce filius , \ * , nascetur domui David, Josias noitiine, el immola * , bit super (e sacerdotes excelsorum, qui nunc in le , \ \ \ , \ lliura succendiinl, el ossa bominum supcr lc inccn . \ . del. Dedilque in illa die signum, quod loculus est , Dominus, dicens : Ecce ahare scindelur, cl effun ^, ' dctur adeps qui in eo est". > Ac paucis interjeclis, . ' , \ allare disruptum , eiTusumque adipem esse narra , \ tur, quod signum in sermone Domini propbeta de derat. Siinililer apud lsaiam, qni mullis anie capli. \ viialemBabylonicani annisvixeral,deCyroPersariim , ' rege, qui lanlo caplivilalcm illam inlervallo secu , ins est, quippe qui instaurando lentplo (id quod in ^ , (54) Esdrae tempus incidit) operani navaril suam , ila ", \ hominalim praenuntiatiim babcs : < Ha-c dicit Do\ * niinus cbrislo meo Cyro, cujus apprelicndi dcxle , ram, nt subjiciam anle faciera cjus geutes, et for , \ liludincin regum perfriiigain : aperiam coram co ^ ' , januas, ct portai ineai non claudculur : Ego anle le <il (35) ibo, el monles complanabo: porias sereas conle , \ 6 ram, et veclos ferreos confringam. E l dabo libi , . \ lliesauros absconditos, occullos, invisibilesapcriam &>3 , , tibi, ut scias quia ego Dominus Deus, qui voco noDan. , 42. III Reg. x n , 32 ct seq. III Reg. X I I I , 1 seq. (30) . Libri atiquol Philocalia sic babenl; \ aliqui, . Zi) . Ita Philocalia, sicque legcndiim () . deesl apud Euseb. omniuo vidil Vigerus. Apud Eusebium legilur (52) Pkiloe. impressa, \ . . Aliijuot codices mss. recie lia(55)^ Philoc, \ . Eadem infra LPHI pro . . ($f)Phiiloc. , et infra, \
40 4 i u M f

59

ORIGENES

60

men tmim, Deus Urael. Propter servum meum Jaeob ^ , , , 6t Israel eleclum meum, ego vocabo le nomine tuo , . " l suscipiam t e * . > Ex iis enim quivis prorsus 8 \ (36), intelligat, Cyrum in ejus populi graliam, quem tol beneficiis aflfecerat, tii llebraorum pielaiein ac re- > \ , , ligionem ignorarel, a Deo lamen genliuin plurimarum <' imperium accepisse. Atque id ex Graecis eliam, qui res Gyri, quein propbela cecinii, memoria prodide- * \ runl, discere possis. Quineliam apud Danielem, quo \ lerapore Babylonicum florebal imperium , Nabucbo- (37). " \ , donosori fnturoruin detnceps imperiorum oblala iv ' species esl. Auro quippo Babyloniorum, Persarum argenlo, Macedonum aere, ferro denique Romano- rum significabalur imperium. Ac rursus idem pro- , , , pbela de Dario simul el Alexandro, necnon dequatuor Alexandri Macedonum regis successoribus , '. \ ipsoque Piolema-o, qui iEgypti regnum lenuil, cui- , " , que Lago coguomenlum fuit, ejusmodi reliqnit ora- (38) , \ ciilum : Ecce autem bircus caprarum venicbal ab , occidente, super faciem totins terrae ; ei bircus (39) \ \ babebai cornu inter oculos suos. veuii usque ad arietem illum corntilum, quem viderain sianleni anle Ubal, el cucurrit ad eum iu impeiu foriiuidiiiis . \ (40) , , &. suae. E l vidi eum pervcnieiilem usque ad arietein, . K a t el efferaius est iu eum, et percussil arietem,el comuiinuil duo cornua ejus, et non poterat aries resi- , stere ei, curoque eum misisset in terrani, concul- , \ , \ c a v i l : el nemo quibat liberare arielem de nianu , ejus. Hircus aulein magnus factus est nimis : cum- , ^ que crevissel, faclum est cornu ejus magnum; el , \ \ orta sunl alia qualuor cornua subler illud per qua- C . \ tuor venlos coeli. De uno auieni ex eis cgressum esi cornu uniim fone, ei factum esl grande valde con- * \ tra meridiem el occidenlem **. > Quid bic prophe- (41) larum dc Gbristo ipso voces el oracula comniemo- . \ , rem? de Betbleemo, ubi naius ; de Nazareibo, ubi educalus esl; queniadmodiim in ^Egypium seces- \ . \ , 3 seril, quaemiracula perfecerii, quomodo Judaeqtiem , , \ aposlolorum in numerum aggregarat, perfidiam prodiiionemquesubierii? Quibus ex omnibus certe , , >* quidem illuslria diviuac praeiiotionis argumenla du ; ^. cuniur. Accedit ipsa quoque Servaloris auclorilas, dum ita loquilur: < Gum videriiis circumdalam ab . \ , ", \, exercilibus Hierusalem, luncscielis quia appropinquavii desolalio ejus . His enim verbis quid ^ ", . . deinceps fulurum essel, boc esl supremum Hieroso . IymiUni excidii iinem exilumque praedixit. 5. Jam vero,quoiiiam banc in Deo pruiuosceudi vim \ Isa. X L V , 1, 2 el seqq. " Dait.vm, 5 ci seq. Lnc. x x i , 20. (36) . Sicomnino logcnliii erai. , , \ Ila aliqui Philocaliai codd. Ila opiimre ' edi liones, el codex Marchali el Tlitiodoreio sa3pe laudali : iia Syrus qunque el Aiabs. Apud E u . c Ciim ad plures imperiuin (Alescbiuin logimr, . H U K T I L S . xandri) recidissei, Auligoniis quidein Asiam ob i nel; Seleucns vfcro Baltylonem el vicinas genies; (37) Kijpor. Rccle sic babei Philoculia, minus Lysimachus aulein Hellesponium r e x i l ; al Macbene apud Eusebium legitur . rioniam babuil Cassander; Piolemajus vero Lagi fi(38) . Quinque oniin lius iEgypio potilus est. > H U E T I D S . pr:ecipui numeraniiir Alexaudri sticcessore^, Pio(39) Philoc, . Vigero mibique scribendura lem.eus, Amigoniis.Seleuciis, Gassandor ei Lysimavidelur vel . cbus : quoruin illustriores priores qualuor.Josephws (40^ . Apnd Euscbiitm deesl lib. xit Antiq., cap. 1 : (41) . Deest apud Eusebium. [],
w 1 w

Cl

IN GENESIM.

, , cerlis adhucargunienlieoelendimue.juveriideinceps quemadmodum astrasignorum locoinstiiuta sint.exol , plicare. Slaluendum igilur in primisest, ejusroodi si deribus 9 assignatum ac defimtum esse motum, ut ^ , , quae errantia vulgo dicuntur, viam fixis illis atque consianiibus plane conlrariam leneanl. Id quod eo \ , consilio factuni est, ut ex vario aslrorum siiu, eo, \ , ( rum quse parlira singulis, parlim in universum \ eveniunt, signa quaedani hauriant, non jam bonii ) ' nes cerle quidem (ex illa enim siderum conversio , - ne, quidquid aut facturi singuli sint, aul passuri, , . - vereac cerio intelligere, operae est humanas vires (42) ! ^, *1 longe multumque superantis): sed naluras iJlae su (43) - periores, quas pluribus sane de causis eam in , cognilionem venire necesse esf uti deiticeps pro \ , ' aplu noslro demonslrabhmis. Homines autem quod , , nonnulla id genus, yel observationibus, vel ange *5 \, \ \ lorum, qui cum suos ipsi fines transilierinl, lum - generis in noslri perniciem ila docuerint, informa (44). lione didicerint; eoruin simul, quonim siguiflca, (45) , tionem iis Scripinra iribuil, auctores tllos esse pn ' , taverunl a quibus ea se percipere signa credebant. ' * \ Qua de re summatiin quoque paulo posl, sed lamen , pro noslra faculiate diligenler el accuraie dispuiabimtis. Aique baec erunl insilluUc quaesiionis capila : , - qui fieri possil, utcum ea quae a quoque fieri cen (46). sentur omnia, ex omni Deus xternilaie pracnoverit, sua lamen volmilaii noslrae vis volunlasque serve lur : quomodo rerum illarum qnae hoininum generi , . \ eveniunt, signn quidem sidera sint, causae vero mi , \ (47) , , ^ ninie; qiiamobrem cerlam el exquisilam bomines \ * , - earumdei reriun cognilionem babere non possint, sed naiuris bumana superioribus proposila sigua , (48) , illu sint: nam quor&um iisdem ex signis aliquid naturas illas cognilionis baurire Dcus Yolueril, qtiarlo , \ , ' , \ , , \ demum loco quaeremus. Ordiamur a primo, in quo dum cautiores esse Graecorum plerique vellenl, , (49) quodqtie si Deo rulurorum prxnotio Iribuerelur, , \ vim rebus inferri pulareul, ac volunlalis nosirae (50) , jura violari, uefariiim impiumque dogma suscipere , \ , , , \ temere, quam alterum illud probare malueniRt, . - quod Deo quidem (ut ipsi loquunliir) gloriae cederet, veruni arbilrii nosiri vim ei facullaiem everieret. (51), ,
t C

(42) Philoc, , stellarnm inlerpretationeni designnverar.l), etc. eic. H Lactantius quoque lib. n De orig. err., cap. 17, astrologiam daemonuiii tnventum esse iradil. (43) . Tertullianus De ido<., cap. 9 : c Unum propono, angelos esse illos IIUETWS. deeertores D e i , amatores feminaruin, prodilbres (44) . Phitoc, . Mox etiam liujus curiosilaiis (astrologiae), propierea quo- apud Ensebiuin legilur , in Philocutia que damnaios a Deo. divina semciilia, usque ad vero , reclius. lerram periinax, cui eliain ignoranles teslimonium (45) Philocalia, ', . Infra, ', \ reddiint! expellunliir malbemalici, sicul angeli eo- . Paulo inferius, , . mm; urbs el lialia interdicilur inalbeinaticis, sicut (46) Philoc, . Euseb., . Mox Phiangelis eorum; eadem poena est exsilii discipulis et localla, *, . 'aagisiris; etlib. i)e habilu muliebri cap. 2 : (47) . Philoc. . < Nain el ilii qui ea coDSiilueruni, dainiiali in poe(48) , Philoc. . nam niortis depuiaiitiir : illi scilicei angeli, qui ad (49) . Philoc, . liiias bominuni de (oelo ruerunl, ul baccqiioque igno(50) . Apud Eiisebiiini legilnr, . minia femina? accedal. Nam cum et ma terias quasdain Patilo posl, , iu Pn ccuUa beoe occullas, el arles plerasque non bene reveladeesl , el babeuir . tas saeculo mulio magis imperito prodidisseni (si(51) \ , ll.v.c quidem el melallorum operla imdaveranl, et lier- apud Euscbium desideraulur, sed supptenlur e barum ingenia iraduxeranl, el incanlaiionum vires Philocalia. proraulgaveraul, ei omnein curiosiiatem usuue ad
1 % %

63

ORIGENES

64

simulque proinde omnem cnmlaude vituperationiiin, ^ \ (52) et quidquid aut est complectendum in virtme, aut . , in viiio reprehendendum. Emmvero, iiiqiiiunt, si , bunc aul illum Deus injuriosum fulurum, si lias . \ aut illas injurias illalurum ex aeiernilale cognovil, (53) \ \ * nec falli pra?nolio divina polest; is profecto qiiem ejusinodi fore previderil, el 1 0 iujuriosi" omnino fuiurus esl, el lales injurias illaiurus : adcoque fieri (54) ' . ntillo modo poiesl, ul ab illis injuriis absiineal. Si auieui fieri ntillo modo polcsl, ut ab iilis injuriis abslineat, ad eas inferendas necessilaie rapitur, nec aliud ab co quidquam fieri potest, quam quod fulurum Deus esse cognoverii. Jain si aliud prorsus agcre nihil potcst, nec quisquam jure vituperalur, quod id non feceril, quod fieri ab eo non poluil, bomines injuriosos frusira cahnuniamur. Dejnde vero ab injuriosis et injuriis ad caetura peecaioruin genera graduui faciuiiL Tum a coulrario dc iis quoque rebus quae praclare fieri, bonesleque vidcanlur, simili ratione slaiuunl: tandemque coucludunt, si Deo somel fulurorum prxnoiio concedaiur, arbitrii nosiri poiesiaiem fundiuis esse lollendam. 6. Quibus boc modo respondendum eril : Deus, , , (55) quod nulla res causam non babeal aliquain, dum , (56) eub ipsum orbis moliendi principiuro, fuiura sigil, , Jalim omnia menle pcrcurrit, videl illico si faclum , , \ , boc eril, illud proinde seculurum; quod ubi exsti , , leril, teriium ex eo quiddam aplum fore; boc iiem , \ \, & , si positum eril, el consequens illud fuiurum : ilaque ad rerum finem oniniimi cognilione perducta, . " quidquid fulurum csl, inlelligit : nec tamen cujus , (57) Jibet oinnino rei, ciir lioc, illove modo eveniat, , \ causa dicendus esl. Quemadmodum enim si qiieni , imperiiia leincrarium ac prccipitem esse videas, * ;, eaque lemerilaie impulsum lubrico sese ilineri , \ commiuere, et eum labcnle, fallenleque vestigio , \ , ruilurum intelligas, ipsi lamcn prolapsionis causa n o n e s ; i t a plane seiiliendum esl, Dco, quod c u - C ( 5 8 ) \ , jusmodi quisqne sit fuluriis praviderit, causas (59), ( eiiain qiiainobrem cjusmodi sil fulurus, quxque (52) Apnri Enseb., . (55) . Philoc, . Infra Vigftro legendum vi<lelur, \ . (54) Euscb., . (55) , elc. Boelbius !ib. De cono/., pros. 1 : c Conciu rere vero aique confluere causas facil ordo ille ineviiabili connexione procedeng, qi de providenii fonle desccndens, aiucta snis locis lemporibusque disponit. > Aiqne illud est quod fahim Sloici appellab.itit, e quorum scbolis nuilta deprompsil Origenes; connexionem neinpe renun, quam e\ illi* lionmilli pra:iioiiotii Dei subjeclam esse, alii conlra senliebaiil. Vide Cicerocm De fato, ei De divinat.; Plnlarcbum Ue \mo el De plucii. philosoplu, lib. i , cap. 27, 28 ; Laertiimi in Zenone; Cbrysippum apud Gelliiiin iib. vi, cap. 2 ; Plolinuin cnnead. m , Ub. i , cl Aiiguslimiiu lib. De civit. Det\ cap. 8. H I E T I U S . (M>) Ku>eb., . (57) Philoc, , ei paulo posl, c6at , \ . (58) Phtloc, \ , , . (59) . Orig*nes in fragiiioiilo Graico libri prim cuiiimenlaiioruiii iu Episiolain iu\ Uoinanos, ad ba:c verba, f srgregalus in Evaiigtdimii Dei : &' ' ^, . c Miiiime cigo exislnr.anuuni causam luluroiuni prxMiotioncni cssu : $ed qnia
%

fnlura erant jnxla prnprios affcclus facienlis, proplerea pra*uovii. lib. n conira Celsum : *. , * , , , \ , , ^. , . c Olsus pulat quod aiiquis praBScius pncdixii, ideo fiiri quia pnrdicluin esi : nos vero boc rion concedenles aimus noti pra^diclorem causam esse fuiuri, sed fiiliirum illud quod oinnino evenliimm crai eiiatn ueminc pra?dicenle, prsecoguitori causam pnediceudi pr;cbuisse. Idem repeui iitferius libro eodem, el lib. vn oomment. in Episl. ad Hom. Qua; raliociuaiio doinde irita esl ei porvulgata a niullis Palribus, Jusimo marlyre, Albanasio et Gbrysosiomo, aliis(|ue, el piacseriim a Procopio Gazato iu CHiuddn buuc queni iraciainus Geueseos locum. At cam laiucn probat Boeibius lib.xDe conxol., pros. 5 : < Neqne eiiim, inqui\, illaiu probo raiioiiem, qua se quidain creduui buiic qu;L\slionis noduiu posse dissolvere. Aiunt enim nou ideo quid esse evenlurum, quoniam id Providenlia iuhirmn esse prospexerit; sed e conirario polius, quuniain quid ruluruin est, id divinam Providenliaui lalere posse. E l Auguslinus lib. xv De Triniiate, cap. \o : f Univcrsas crealuras suas lam spiritual.'s quam corporalcs, non quia suni, ideo novii, scd ideo Mihl, quia no\il. Quod non repiigiial tainen usitaio illi Pairum dogmaii, quo rcs ideo praenosci dicunlur a Deo, quia futura? sunl; nain l l a praj-

65

1 GENESIM.

61

, } (60) , ab eo vcl improbe, vel praidare gerenda slnw , esse perspecla. Alque, ui libere, quod res est, \ . \ eloquamur, non Dei niodo prsenotionem rerunt , , ' \ , . causam non esse (nec enim quem peccalurutn . , , \ \ Deus esse praevidit, eum dum re ipsa peccat, ad , facinus quasi manii deducil): sed eliam quod a com, mimi sensu remoliusquidem, sed verum lamen est, (61), \ id ipsum quod fulurum sit, ejusmodi prrenotionis , causam essc. Neque enim idcirco iit quod fulurum \ esse cognoscalur; sed quod fulurum sit, idcirco \ , fulurum esse cognoscitur. Quo quidem in genere > . distinclione opus est. Mam si quod omnino futurum , , dicilur, id ita quis accipiai, perinde ac si quod (62) prxvisum esi, evenire neccsse s i l : hoc vero m i " , ' nime damus. Ncc enim quod prsevisa Judse prodi 0 c - tio fueril, Judam proplerea necessario prodiiorem , ' fuisse concedimus. Enimvero, quibus in prophela , \ rum oraculis fulurum Judae scclus exprimiiur, iis \ (63), \ dem hominis incessilur carpilurque improbilas, . , \ atquc omnium in oculis indignilas ejus probrumque , , traduciiur. Qui si ad proditionem vi ac necessilale ' , raperclur, nec retiquis aposlolis per eam similis esse possei, omni profeclo crimine ac probro vacaret. Vide ergo num id ipsum diserlis bisce Propbeia conceplisque verbis aperiat: Nec sit qui miserealur pupillis ejus, pro eo quod non est rccordaius faccre misericordiam, el persecutiis esl bominem inopem, et mendicum el compunclum corde morliOcare, E l dilexil maledictionem, et veniet e i ; et noiuil benediciionem, ei elongabilur ab eo . , , (64) 7. Sin aulem illud idem, quod omnino fuiurum , , , diciiur, ila quis, prout asseveraiionis ejus signifi \ , catio posiulai, intelliget; quasi fiiiurum sil iilud . (65) quidem, c&lerum aliter eliam evenire poluisscl : id - G lanquam veruni ullro faiemur. Nam ut menliri , \ Deus fallique non polest, ila quae fieri acque ac non \ . fieri possunt, eadem ipse fulura nosse pariier, aut non fuiura polesl. Verum dilucidius bac de re luinc , , in niodum slaluemus: Si Pelro simiiis aposlolus . (66) Judas esse polesi, potesi etiam Deus Judam aposio , luni Pelro similem fulurum cognoseere. Simiiilcr, \ , . si proditor Judas esse polesi, polest quoque Deus , } illum nosse prodilorein futurum. Jam si reipsa pro , \ , dilor Jtidas erit, Dcus sane qui ulrurnque illud fleri (67), posse prainovit, cum in unum cadal ut conlingen , ler fiat, rei verilalem praenoscens, Judam re ipsa * \ . \ prodilorcm fmurum praenoscet, cum interea quod , , \ eurn iu modum cognoscil, aliler ex sese cvenire , , ^ possel. llaque non immeriio divinae praenotioni (68) , ejusmodi oralio Iribualur :Accidere omnino poiest, , ut boc ab isio fiat; nec minus lainen ut contrarium:
i e

" P s . c v m , 12,16, 17, 18. nosci dicnnlur noiione seu scicntia quam visionis appellanl : Aiigusliiius autcm ideo res esse dixii, quia novii Dcus, nolionc videlicel simplicis inlelligeniise, ut vocaul. Quo recidil soliuio illa quam adhibel S. Thomas . i , q. 14, a. 8, respondens loco Origenis ex Epislol. ad Rom. objeclo: < Origenes, inquil, locuius esl aitendeiis ralionem sr.ieuliae, cui non compeiil ratio catisaliiaiis, nisi adjuncta volunlale. Sed quod dicit ideo praescire Deum aliqua, quia sunl fultira, imelligeuduin est secundum causam consequentiae, non secundum causam essendi. Sequiiur enim, si aliqua sunl fulura, quod Deus ea prasciertt, uon lainen res ftuura sunt causa quod Deus sciai. H U E T I U S . (60) " ^. l l x c in Philocalia desiderauliir. (61) , etc. Qua; sequunlur, iisdcm fcre verbis in comineiiiarium suiiui translulit Procopius Gazxns. (62) Philoc, . Eusob., . (63) Kul . Deest in Philocalia. (64) . Philoc, \ . (65) Philocatia, . (65 . (66) Ptiiloc.j . (67) Eu-seb., , , . (08) Euseb., .

C7

ORIGENES

*8

ego vero, cum fieri ulrumque possit, allerum hoc , , , , . fiilurum novi. Neque euim quemadmoduro Deus d i , x e r i t : Fieri non polest ul hic liomo volel; ila ora , culum puta de aliquo reddens, bunc aul illum tem. , 6 pcranlem fieri non posse dicel. Naro cum nulla (69) \ prorsus ad volandum facullate instructus 1 2 homo sii, ejusdem tainen poleslalis est, vel temperanter, vel inlemperanier vivere. !ta ciim ulramque facul- , lalem habeat, qui coborlaiiones et doclrinae praj- . , \ ^ \ , cepla negligii, deteriori sese permitlit; quiviUead veritaiis normarn cxigendaB sludio, in ejits indaga- (70) , - tione versalur, is ad meliorem sese adjungil. C#- . , \ , * terumquod aiier de vero indagando minus laboret, voluptalis id cupiditate fil; aller vero quod ejus , . " siudio magnopcre leneaiur, ad id pariim ipsa no (71) lione sensuque commuui, parllm coborlatione adductus esl. Prailcrea voluptalcm aller non eo com- <^\ , (72) plccliUir, quod adversus eam consislere nequeat, \ , 6ed quod pngnare cum ea luclariqiie nolit; calcat , eamdem alter, quod arijonciam ei ul pluriinum lur piiudiiiem ferre nonpossil. Acnullam prorsus adivi- , na piacnotione, rebtis iis quas praevidet, necessiia " tem imponi, cum superioribug argumenlis, tum \ . boc insuper cflicilur, quod in sacris passiiu litieris (75), , \, t propbeia? ad poenilenliam bomiues coboriari ju- , \ * beanlur, iclque perimle, ac si ulruin ii melioretu ad frugem *ese recepluri, an suis io sceleribus liaesari porro ac pcrsliluri sint, ignorarei. Sic apud Jere- , (74) , iniam babelur : Forsilan audieut, et agem poeui- , ' K lentiain \ 1 Neque enim quod audiluri siut, nccne, , \ \ minus inlelligat, idcirco buno in modum ipse loqui- itpotur : < Forsiian audient et agent pceniieuliam, 1 , ,

sed ut illam quodanimodo parem in ulrainque par- ^ ;, , Cem \ i m facultaium bis verbis oslendal; ne qui , jam aule pra?noiionis ejus certiludinem audierinl, (75). \ ii proinde ac si ei ea necessiialem inferret, nec meliorem vilam instiiuere arbilrii forel sui,animos ' . detnceps ac spem omnem abjiciant, adeoque in pec- caluni ab illa propemodum inipellaiilur; deinde , \ vero, ne qui dum pravisum eos bonum laierei, pu- (76) gnacuui improbilale suscepla, viiam ex virlutis , ! norma inslituere poluissent, eos talis coutra prae- , - , -jj . notio reinissiores ac soluiiores efliciai, quod dum \ (77) \ planebonum illud putarenl, minori proplerea cuin peccato animi conienlione pugnarenl. Sic enim ipsa prx-notio fuiurum quoque bonum impe- , . diret. Quaiuobrem qui orbera universum pracipuo , \ (78) \ rerum bono moderalur Deus, idem nos sapicnter ^ \ omnino fuluris in rebus csecos csse voluii. Earuui , enim cognilio, uii noslrum adversus improbitaiem (79) . impelum conslanliamque frangerei, ila dum certa \, fixaque videretur, longe nos cilius atque facilius, \ . Jerem. xxvi, 5. (75) Philocalia pro habei . (69) Euseb., . (76) . Phiioc, !. (70) . P//i/oc, . (77) . Philocalia deest (; / loc, 6Tt . . (72) Philoc, , el 4iiox Euscbius, (78) Philoc, , . \ . Infra Pkiloc, . . (79) Euseb., . 73) ^. Pltiloc., . 74) Philoc, .
k l

IN GENESIM.

70

otnm conleniione abjecla, sceleris in dominatum ac polestatem adduceret. Imo, pugnarent isla sectim, nVvdem et probus evaderet, ct ccrlo probum se futurum esse praenosset. Nam cum praeler ea qiia* nobis huUta sunt, magno insupcr ad virlniem parandam 1 3 vehemcnli conalu opus babeamus, mm occupata scmel isla virlutis cerlo futurae, preceplaquc cognitio, virn exercitalionis omneui debilital. Ila probine fuluri simus an improbi, summo uiique nostro bono ignoramus. , 8. Sed quoniani divino consilio faclum esse di , 0 ximus, ut rebus in futuris caeculiamus, vidc nuro * c inde fortassis buic Exodi quaestioni lucis anobisali , , \ , quidafferri possil: c Quisfecit surdaslrumacsurdum, ; ; videntem et csecutn ? noune ego Dominus Deus ? \ \ (80) * ulcaecum paritcr ac bcne oculalum boc sensu fe , cisse dicatur, in praeseniibus oculatum, caecum in fuluris. Nam surdaslri quidem, surdique ralionera . , \ ac discrimen exquirerc, bujus loci nou esi. Quan . " qtiam plurima sane, quae juris noslri non sunt, ' , mulloruro eliam quae nosira in polestaie sinl, cau\ , sam inierdum esse, fatemur ipsi quoque : ac pro * , pierea nisi ea, boc cst, in quae poteslatis ac juris ' babemus niliil, antecederent, ne baec quidem aut , ' , illa seculura esse,quae nostra lamen ex liberlale pen \ , \ (81) " . - deni. CaV.erum ila quidem corum nonnulla, quaein * , nobis sitaeunt, alia qua3 poleslalis nostrae non suni, (82) antcgressa ronsequuultir, ut iis eliam anlegressie, , , , a uobis praeter ea qxix (iunt, Geri quoque alia pos tint. Quod si erit quispiam, qui voluntalis noslne . viin ac potesiatem adeo nulla cum universo conjun/ ciione teneri volel, ut boc aul illud, quod cerla . quaedam anlccesserint, eligi a nobis inlerduni, opiarique negei : is profeclo se mundi pariem esse oblitus erit, ac sese bominum communione, loliu.vque circumfusi aeris babilu conlineri. Ac mibi quidem pro loci bujus ralione modice adhtic, quaeiqne eoinpendio demonsirasse videor, nibil omnino rebus iis quas prenoverit, a divina pnenolione necessilalis afferri. (83) \ - C 9. Deinceps id agamus, ut ne slellas quidem , ipsas rerum bumanarum ullo modo causas, sed ea . , , rum tantum signa quaedam esse oslendainiis. P r i - I I I U I I I igilur id plane consial, ul cerlum quemdaiii \ (84), slellarum situro, ceriarum quoque rerum quae ad bominem perlincant, causain esse demus (tiam de ( \ ) boc impraesenliarum inslilula quaeslio sit): qui la , , men bodierna die, veibi gralia, cerio cuidam hontint \ earuin situs exsiilerii, eumdem rerum earum cau \ \ (8). sani esse nullo niodo poluisse, quaa in alioquopiani . " aliisve pluribus jam anle contigeriiit. Quidquid eniui \
a c 48 % 1

* Exod. , 11. facere, ut quasi loculio qua?dam sil ista posilio, (80) Philoc, \ . (81) Ensebiiis, ' pra?dicens fuuira, non agens (non eniin mediocrilcr , ' D doctorum bominum fuit isla sentenlia), non qiiideni ila solent loqui malbeinaiici, u l , verbi gralia, di , canl, Mars ila positus bomicidam siguilical, sed *. bomicidam facil, eic. Ftisius auiem el acrius (*2) . In PhUocoHa deest . eaiudem confutai Procopius in Genes. i , 14. (83) , eic. Sidera, reUjJETlUo. rumnc hunmnaruni seu sint, an solum, dubiubal Piaio, diibilabat et (84) Vigerus, . Euseb., . Seneca. Posterioreni senlenliam amplexi sunl Ori(85) . Sic P A i genes, ejusque a^qualis Plotinus enn. n , lib. m , iocalia. Euseb., ' \ . E d i cap. 1 el 7, et enn. i u , lib. , cap. 6, el ex Plotio Vigeri, ' . Afius ejusdem codex, lino Macrobius lib. iu Somn. Scip., cap. 19, c i , quod ipse seculus esl. c Haac, iuquit ancior posterioris commentarii in Job, a Perionio Hueiius, non improbo; sed Umen Slephani leciio Laline reddili, el Origeni vulgo ascripii, in Job ferri potesl, eiuendes modo, \ . > xxxviti, 7. Hanc aulem doclrinam iinpugnal A u fra, \ . Apud ElU>d giisiiuiis lib. De civit. Dei, cap. 4 : Quod si biuni dcesl . dicumur, i n q u i l , sleltaB signilicare potius ista, qnam

71

ORIGENES

aliud eflich, eo quod cfficiuir, 1 4 p r i u s cssc debct. ^ Atqut ex corum pracccptis qui arlcm isiam profi- \ . , tcnlur, qiiae tali silu priora sunt, rcs liumanas pra?- (86) diccrc cciisenlur. Quippe sibi enim lioc isti sumtint, , ui ubi scmel horam unius alicuius bominis singula- , (87) , , ( rein ccrto quodam niodo dc prcbendcriul, exploratuin ipsi cominuo habeanl, ccqucm ad pcrpcndi- , (88) cnlum sidorum erraniium quodlibcl siluin in bac , , \ illavc signi parle, parlisquc minuliis oblinerct; si- , . , mulquc quoduam zodiaci asirum in oricnlali liori / , , zonlc, quodnam iu occidemali vcr&arclur; quainain iicm mcdiiuu utriiisqnc bcmispbcrii coelum advcrsa \, positione occuparcnl. Aiquc ubi stellas cas, quanini (81)) , sibi aniino figuram vidcnlur cl collocalioncm inior- , , massc, boc illovc situ sub alicujus orium fuissc . posucrunt; ttim ii vcro ex illo ipso teniporc, quo , (90) cditus in luecui is cst, cnjus saium rimaiiiur, non , , futura modo, scd ctiajn pnulerila, quxquc ejusdcm , , ci orlmn ci saliim anlcccsscrint, conjiciunl; qua- * lcm ipsc palrein babcai; diviicm an lcnuern ; i n - ^ , \ tcgri corporis, an mulili; bonis au malis moribus; , . amplancan angusla re familiari; hoc an illud coin- plcxum vit;c gcnus, siiniliaquc tam de nialrc, , \ , quani dc fratribiis, si qui sinl, naln majoribus i n - * quirunl. Nos vero, ul dcinus inlerim (quod ipsum lamen falsi postca coargucmus) cxquisiie ab iis lo- , lain illain silus aslrormn, lociquc raiioncm lcncri possc : qmrraimis cx iis lamcn, qui rcbus biimanis . * (91) vim a sideribus aflfern pulanl, qui ia'ndem hodicr- ims isie silus rcrum icmporc supcrioruni causa ossc , possit. Kam id si licri itullo niodo polcsi, profecio euam, dum iis de rcbus vcri qtiidpiam nibil wvc- , ' . , niiur, phnc conscqucns osl,ul prxscns bic asiro- , (92) IIIIII iu coolo molus, quas jam anie comigerunl, \ , qnam rjusmodi siium obtincrent, eflicerc nop po- , . . tucrii. Quod si iia csl, fortc qui vcritaiem iis hoc in , gcnorc conccdct, pcrpcndcns eaquai dc fuluris dicunitir, rcspomlcbil, vcrum ab illis co prxnunliaii ). laiKiiiu, quotl illud astra ftiturum signiliccnt, non quod cflk'aut. Quod si alius prnclerila non jam a si-
u

(86) . 4 Nalalcm boram vidclicei. uli appollaiiir Hraiio; scu lali horam, uli a Juvenalc : i<fem d i x i l : II sumitur ex libro;
Cl Persuis :

Piata pdelibus hora; el indc . HLKTIUS. (87) , . Lego, ?j Res clara csl, ucc eget probaiionc. IILETIUS. (88) , clc. Qiiamor gcnilnra* cardincs cmimeral, , , , quod corrupte apud Fimiicum lib. u , cap. 48, appcllalur, el scu . Iloruin siglis voccni ' lorinari iionuulii subimic cum ot<scrvasscnt, miiabiles iude allcgorias cxcogitaninl. IILLTILS. (89) Euseb.. . (99J , <., Ploiinus jib. , cap. 5, cnn. : > , ! , , ) * , \ : .

\ , ; , , . < Quippc eiiam parenlum fortunas a iilioruin gcneraiinne; filiorum conditioncs cujusmodi cruiil, oL quos incurreut casus ab ipsis parcntibus, dc iis qui noiidmn sunl naii praedicunl. fralrum quoque gcniluris sxpc fralrum morles; ei cx tnulicribus quae ad viros pcriincnl, cl vicissim ex liis illa conjectant. Quomodo ighur uniuscujusquc babilus ad sidcra facil ea, qua! jam ex pairibus liabilurus cssc diciiur? A u i cniin priora illa cilicicndi viin liabebimt; aul si illa non babcnl, neqtie isla.i Eadcm bacc Origcnis rcpelunl Procopiiis iu GMICS. I, 14, c l Pliiloponus lib. ,
cap. 18. HUF.TIUS.
%

(91) Kau b . Malim, inqnit Jlueiius, * , quam quod proponcbat Vigcrus, * . Vhilocalxa opliine paulo posl resfuuil amc , quui parlicula male apud Eusebium decsl. (92) . Vigerus mutabat in , quod vidciur Decessariuin*

 GENES1M. , , cleribus effici concedet, sed cognilionis eorum causa , in priores alias posilioncs figurasque translaia, so , lam bodiernosilui signilicalionein relinquel: sic t&~ , men ut praesenli sideruin sub ortum certi bujus ho , minis collocationi ccrlain fuiurorum prjenoiionein , \ deberi velil; 15 aflerai illeporro dis< riminis ratio, , \ nem, quamobrem alia lanquam eiTecta vi siderum, alia tanquani ab iis modo signiilcala, vre togiiosci possu , * , defendal. Quod illi discrimen cum assignare nullum . " , possint, nobiscum deinceps iiigenue, nibil eoruni \ ' quae ad bomines penineant, a sideribus eflici faleatt , , lur, sed lantum, uli jaiu ante dixirnus, ulcunqu^ , (95) significari. Quod perinde oinniuo fueril ac si quis * iion jaro ex iisdem sideribus, sod per aliquant pro 6 , \ pheliam, ex ipsamei Dei menie res aui praleritas , . aut futuras imelligerei. Queiiiadiiiodum enimsupe*cfj (94) rius ostensuin a nobis es(, quod Dcus, quie a quo que profeelura sint, oiouia praenoverit, id uibil \ , \ prorsus voluniaiis noslrai poiesiaii oflnere : ila nec . \ , t eidiin, quai reruin signa Detis esse voluit, inconi* , uiodant, scd voluminis alicujus insiar, fulurum pro, , - plielica dictione complexi, uuiverso quoque coelo, , \ * , , qtii Dei liber quidain est, contineri fulura possiml. - iiaque bunc in modum inlelligi poiesi, quod in Jo. sepbi precalione a Jacobo diciiur: Legi in labu, liscceli, quaecunque accidenl vobiset filiis vesiris. t 1 . > , Quineiiaiii illud, c Complicabilur coelum quasi l i , \ \ ber * , eo forlassis periinci ul iinprcssas ipsi , \ rcruin fulurarum signiiicaiiones perfectutii quasi , que completum iri demcnslref, quemadmoduin ipso . > C reruin exitu compleia propbeiaruin dicumtir oracula. Alque ita signorum ut vice fungerenlur, constiiuta divinitus aslra fueriiil, juxia illud : Siul in signa. > (Jiianquam Jeremias, uii et uobis uos ipse rcddal, eoque iiielu libcrel, queiu ea nubui afferre posseni, quae ab asirfc vel siguificari, vei proficisci quandoque videautur, ita inonet: signis coeli noliie mcluere . > 10. Jam vero alitid prailerea videamus argumen , tum, quod sideribus ellicieinli nullaiii, sed aliquam , ' tauluiii (si vel ipsa tauien dari poiesl) siguiiicandi . \ * - vim rcimqual. Docebunl cnimvero inulli boiiiinttiti , - orlus, quut uni dunlaxal homini evenlura sini : id quod lameu ex hypolbesi dictum esse vclim, per ' . inde ac si coruni iu cognitiouem boinines venira , 6 posse concedamus. Quod euim bic aul ille ceni , \ (95) quidpiam subiitirussil, pula jugulatidusa lalronibus , in qnos inciderit; bocisii quidem panim ex singu , lari ejus orin, pariim ex fralrum, si plures nume. D rct, singuloruiu nauliliis baberi posse defendunl.
t 1

" h a . xxxiv, 4.

Jerein. x, 2. , . Alteri quoque iisui sunl, quod nempe qui ejusmodi Iiileraturaj perili bunl, ea lanqtiaiu lilleras aspicienles leganl fuiura, ex figuris servata aualogia significaiionem riiitariles. > Origenem auleui bic fere sequitur Procopius in Genesim. H U E T I U S . (94) Er ( , etc. Liber apocrypbus, cujusmodi libros saepe laudat Origenes. Laudalur el tom. V in Joau. et ab Athauasio, sive quisquis esi aacior Synoptcos, ei a Procopio in Geues. I D . (95) Apud Eusebiuin, .
y

(93) Apud Eiisebium legiUtr , male. Ibideni, , etc. Crederes locuin bunc respexisse Ploliinim ctim ail lib. m , enn. u , cap. 7 : , \ , ' \ . ' , etc. < Sinl igiiur velui liuerae in coelo, quae scribaiilur, vel si jam scripia sunl, moveanlur perpeluo, et boc aliudque opus eflTiciant. Unde sequitur significatio qua3 ab ipsis purleudilur, elc. Et enn. m, lib. i , cap. 6, de aslris loquens: \ , , , , PATROL. Ga. XII.

73

ORTGENES

70

Fralris enira caedein latronum manu ftiluram, sin- , , gulorum, necnon parcnlis ulriusque, imo coujugis , \ , \ eiiam, liberorum, \Q famulorum, ac necessario- , \ . rum, adeoque interfeclorum ipeorum forlassis ortu , inclusam leneri pulant. Quomodo ergo fieri polest, , ut qui l o l aliorum (demus enim hoc interim) nata , litiis involvitur, idem aslrorum quae huic poiius ; ' \ , generalioni quaro caeteris praesident, positioni ad- dicatur? Incredibile enim est, positionem, quae , $ singulari uniuscujusdam orlui praefuerit, bujusmodi , eiitus causam fuisse; quai vero cxlerorum in nala- , * liiiis exstiteril, causam non fuisse, sed ejus modo (96) , sigiiificaliotiem aliquam dedisse. Nec minus insul, * , sum iueril, omnibus ac singulis plurium islorum . ' nalalitiis hominis unius caedis causam includere : , quasi generalionibus ex hypolhesi quinqudginla , \ , rerti uiiius hominis occisio comprebensa lenerelur. , Jam intelligere profeclo non possum, qui tandem (97), \ Judaeos omnes ea nasci aslrorum posiiione defen \ , \ & dent, ul oclavo die circumcidi cuncios oporieat, iiaqtie summa cute Iruncari, lorqueri, ardenli tu (98) ' , niore inflaiumari, lacerari vulneribus, postremo vix nalos medicorum arte ac manibus indigere; lsmae\ , \ , lilas conlra eos, qui Arabiam leneul, eo situ in (99), lucem edi, ut oiiincs circa annum decimum terlium . circumcidi necesse sit. Id enira hoc de hominum (1) oi ; obteclis nominibus Scriplnra nuncupaverit, ne per (96) Viger., . In Philocalia deest ea vocabula quaa in prompdi sunt, turpiludinem . sijjiiificarcl. Si inlelleclum esi exemplum quod pro(97) Philoc, . Mox edilio V i g e r i , . Philoc., - (C tiilimus de Job, iniellige mibi quia, ut in viro pncputium circiimcidilur, sic iu feniina uinbilicus am. puialur. Quod igitur necessitate priniuni invectum (98) , elc. Nec ii lantum, sed iEgypiii eliam appeienle decimo quarlo anno esl, religione posimodum usurpatum fuit, quod et aliqui de virili circumcisione opina^i sunt, ulpoatdrcuincidebanlur : leslis Ambrosiiis Iib. u De Abrah. cap. 11 : jEgypiii quariodecimo anno cir- ea dicemus. Porro bauc consuetudinein circumci(uincitluni mares, et feininas eodcin anno circum- dendarum mulieruni bodieque relinere ^gyplios cidi ferunt, quod ab eo videlicel anno incipiai fla- feninl i i qui regiones illas lustrarunt, ignemqne ad grare passio virilis, el feminarum mensirua simtant compescendam parlis hujus luxuriem adbiberi. Scribil Bellonius lib. 111 Observ., cap. 28, morer xordia; et Sirabo Iib. : \ * , hunc servare ieminas in Persia , el Copbias eiiam , \ , \ in jEibiopia, Cbrisii licet nomen professas. Leo . c ld quoqne maxime siudenl, ut gc- Africanus, lib. vin, narrat Mubammedi lege id praeniios qiiosque infanles aiant, eosdem etiam circuin- scribi, quamvis in iEgyplo lanlum et Syria obti* idant, feminas vero excidant. De iEgyptiis lo- neat, inunusque id obire vfetulas quasdam, per quiiur : at fallilur, cum subjich idem Judajis luisse vicos Cairi niinislerium suum \endiianles. Porro iu usu. Origencs homil. 5 in Jerem. : - liaec Origenis dum repraesenlal Procopius, aliqua , , - ex parie niuiavii, si modo Laiinae iiiierpretalioui quani ad manum babeo, (ides esl. H U E T I U S . , \ . (99) . Miniauiopodes iEibiopes bos . esse censebai auiicus meus summus el popularis t Circiinicidutiltir,seciimliim id quod scnsibile est Snquam, non solum hi quiex circuincisione sunt se- Slepbantis monacbus, niagmuu rei lilierarise colunien. Eranl apud iEibiopes quidam liniiautopodes cundum legem Moysis, verum etiam alii multi. dicli, boc esl loripodes, quod cruribus lori insiar jEgyptiorum idolis sacerdoies circumcidunlur. In quein locum nonnihil infra commeulabimur. Nunc flexis el fluxis seipere poiius quam ingredi videqtioniam de mutiebri circuincisione menlionem i n - reoiur. De bis Mela ei Solinus iia videalur disserere, quasi id viliuin toia aliqua gens ab oriu rejeceriini Sirabo el Ainbrosius, riltim ipsius apetulerii. Bene vero est quod ex Origene discimus ricmus. Ea fil resectione , qua3 pars in lales arte factos fuisse, uon nalura; nec lotani ausiraliuin praserlim regiouuin nuilieribus ila geniem, sedquosdam laiituiii genuum patelfa fuisse excrescil, ut ferro sil coercenda. ld iradunl medici iiiulcialos; eos foriasse quos domi desidere velinsignesPaulus yEgineia lib. v i , cap. 70, et Aeiius Tetrabl. iv, serm. 4, cap. 103. Quorum bicila per- lenl, ad bella exire, quosjue domesiicis oiliciis et privalis, non campeuiribus vel publicis desgil : Quaprcpier iEgypliis visum esl, ut anlequaiii tinareni. lo. exuberet (pars illa corporis) ainpulelur, tunc pra(1) & etc. Trila illa el cipue cum nubiles virgines suul elocanda?. > Reui langit Origenescum ail boinil. 6 in Ezecb. : c A d - pervulgaia adversns Genelbiiacos argumenta sibi versum masculos virlus ejns in lumbis esi; adver- objicil Finuicuscap. 1, lib. i , quas deinde cap. 3 dissolvil. lo. suni feminas virlus ejus in uinbilioo venlris est. E l vide quomodo boneste viri niulierisque genitalia
% n %

77

IN GENESIM.

78

, , (2), - genere commemorant. Prselerea qui fiat, ui cerlis quibusdam apud nonnullos jElhiopiae populos ge \ . , * nuum palelto, Amazonibus mammarum allera rese - celur. Qtiomodo enim ba?c cerlis dunlaxat in gentibus siderum vis efficial? Equidem sic exislimo, si atlenderimus, veri nibil hc in genere, in quo vel , , \ lcviler hxrere liceat, excogitari a nobis asserique (), . posse. Caeieruin cum lacn muliaj praeuosrendi arles , \ , circurnferanlur, non video quamobrem in id potis , simum bomines impegerint, til augtiraliet baruspi (4) ; \ (5) , cinne alque aslrorum consideraiioni efliciendi vim negarent, siguificandi Untum concederent, idem , taroen dceaqtix in nalaliliorum consideralione ver; satur, non 17 eenliani. Nam si cognosci itilnra possunl (hoc enim in prnesenlia demusj, idemque . cogiiiiionis illorum esi effeclionisque principium : cur in slellas poiius, quam in aves, eortim quse liunt, causa confrratur? vel cnr avibtis eadem polius, quara anl viclimarum extis, aul discurreniibus asiris assignelur? Hacienus quidem a nohis , quanlum bic locus poslulabat, condilata illa senteniia est, qua? rerum hiimanarum effectionem asideribus pendere staluebal. , - *1 Quod aulem paulo anle, cum stisceplae nihil , dispulationi olbcerei, uhro concesstmus, coelesies , \ illas positiones, signa, et ea quorum signa suni, , facollatis bumanae viribus inlelligi posse : id ve. \ \ , rumne sit nunc demtim exquiramus. Primum igiiur ariis hujus magislri docenl, qui ad veram ac perfe (6) clam rcrum genelbliacarum cognilionem aspirei, \ , teneudum huic e?se non modo quanam in parle duo , \ * decima, sed etiam quanam in illius duodecimse par \ ticula, imo ecqua landem in sexagesima versetur . \ * astrum. Addunl vero qui rem expendunlaccuraliue, quanam in illius sexagcsimae sexagesima. Qund

(2) . Sic recle habei Philocalia, male vero apud Eusebium legiiur, , quod idcirco Vigerns expungebat. () } , etc. Vigerus legehal, xal . Sed recia videlur el sana, qua3 in lexlu nosiro esl, leclio. eniin eadem est quap.ei . enim nomine s i dera quoqne contineiiiur. A l *a esl, qnae el , seu , seii , quam ei appellam. Prior illa circa siellarum moliis et versalur, quibus fulura honiiuibus a diis signiticari el porlendi eibnici crediderunl: nam solis pula , I U I K B que deiectus deorum irani nunliare sibi persuaser u i i l . Ipsi quoque Ghrisliani signajudicii postrenii, noncausam, in sole, hina et stcllis fiiltira sciunt, mtillaque ab bis portendi, nou eflici. Vidc omnino Basilium hom. 6 in Hexaem.; Ainbrosium in opere cognomini, lib. iv, cap. 4 , sed pneseriim Procopiuin in Genes. i , 4 4 . Geneibliacorum aulcm docirina bumanaruin rerum, sive casuconlingentium, sive sponie geslarum significalionem et causam sideribus iribuii. A l quoniam veleribus fere aslronomis goleiune fnii, non lanlum, el excotere, sed priorem eiiam posierioris causa; asirorumque scieiitiani ad fulurorum pr&nolionem converiere, inde faclum esi ut mraque ad fuiuri scieutiam perlinere dicia sit. Ptolemaeiis prooem* Ttirabibl.: t Herum in quibus est proguosiicabilis 6cieiiii% stellarum cognitio, magnas et pnccipuas duas esse deprebendiinus. Quaruin ^Hera quae pnrecedit, et esl forlior, est scienlia solis el Junae, necnon quinque slellarum erraticanm figuraa deinonstrans, quas suorum moluum

cau^a, et ur.ius ad aliam, eorumqne ad lerratn collaiione conlingere niauifesiuin esi. Aliera vero est scientia qua explananiui* et inuiaiiones et opera qnae accidunl, el coiiiplenlur propler figuras circuilus eanun nalurales eis in rebns quascircuindant. E l anie Ptolemaeiiiii Mauilius lib. A i tron. : .... Juvat ire per ipsum Aera, et immenso spatiunteni vivere catlo, SigniKfue, et adverso$ steliarum noscere cursus. Quod solum novisse parum esl : impemiut ipsa Scire juvui magni pemlus pra>cordiu mundi. Caeterum eaindem lianc Origenis raliocinationem persequunuir ei exponunl Basilius boinil. 6 in Hexaein.; Ambrosiiis lib. , c. 4 . Hex.; PhilopoI H I S lib. , cap. 4 8 . H U E TIUS.

(4) , *elc. Plolimis, enn, u i , lib. l , cap. 5 : E i , * , \ , . c Sin autern ex eo quod babiludinem siellarum suspicientes singulis futura prjenuntianl, ab iliis fieri quuque opinenlur : perinde id se habeltit, ac si aves eoruin quae significant, causae forent: similiierque si omnia, quoruin inspeciione vales pruesag\unl facere eliaro quae significanl, dicereiilur. 1D.
1 9

(5) . Yigero legendum videbalur, xaX . (6) , ldem legebal . Gxierum Procopius Gaz. iu Genes. bunc locum exscripsii.

79

ORIGENES . , \, ' , , , . , , , , , , , 6 , , \ , , \ , ; (7) , . , \ \ ' , , \ , . , . * . (8) \ * , * * \ * (9) , . (40) , * , >. , , , , (11), , \ \ , * 6 , . \ ,

idem ipsi in quolibet erranlium siderum faciendum esse prxcigiunt, muiuam siugulorum, cum iis quae Oxa vocant, coinparalionem ac respectum vesiigando. Deinde aiunl in ipso quuque orientali horizonte, non videndum esse modo, quxnam duodecUna pars in eum subeat, sed eiiam quaenam illius duodecimae parlicula, quaeque hujus scxagesima, primane an secunda. Quemadmodum ergo iicri possit, ut cuin hora, si latius rem aestimes, duodecimae panis dimidium coraplectatur , sexagesimam is lcneat qui horarum divisionis aualogiani non teneai? Exempli gratia, noscere qui polerit, cerium bunc bominem hora quarla, parte borae dimidia, qnarta, octava, deciraa sexla, secundaet tricesima nalum esse ? nam propler bora, non inlegrae modo, sed eliam deiiniloe hujus certaeque parliculae ignoralionem, plurimum sa-pe voluut, in ea quae significantur, varieialis incidere. E l in geminis quidem, u l alterius onus ab allero, momenlo sa?pe uno, cloque lemporis dirimaiur, multaa tamen occurrunl tam casuum quara rerum negoliorumque varielates; pariim,utipsi aiunt, quod siellarum diversus ia 1$ uiroque respcclus fuerit, partini quod minus cerlara illain, quae in borizonlem subirel, panis sigui duodeciinaB parliculam ii tenuerinl qui exploratam sese horam babuisse putaverani. Nam hoc quidein, parsne horae iricesima orius ulriusque iuiervalltiin exs'.ilerit, slaluere nemo poiesi. Verum id quoque per nos babeant, u l exquisile boram lenere possitit. Fertur sane ibeorema, oslendens zodiacum Q circulum, perinde ut planeias, deferri ab occasu in ortum, intra cenlura annos, gradu uno; qui inotus longioris progressu tcmporis, in posilionem duodecimarum pariium varielaiis plurimum inferal; cum duodecima parsalia sii, quie mente concipitur, alia quae quasi sensu informaiur : sic tanien ut ex ea lanlum, quae menle concipiiur, quaeque vix, ac ne vix quidem teneri cerlopolest, rei verilas babealur. Yerum id etiam a nobis delur, ul aul signuin illud quod nieme concipiiur, certo teneri queat, aut ex eo saltem quod sensu inforraatur, verum intelligi; aslrvrum cerie quidein illorum, qiue in silum ejusmodi iigurainque concurrunt, quam ipsi conicm-

) . Viger., . D crediderii. brevioribus eani spaiiis delerminavit , etc. Moius bic est, qui Albategnius, nec plus quam 23760 annos ai tribuii, praecessionis a-quinocliorum ab astronomis vulgo quippe quam 66 quoqueanno gradum unum expfcappellalur, quo slellae Gx;e ab aequinoclii ei solsiitii re deprehendcril : quain sciileniiani observaiionii;ardinibus digressa?, super polis zodiaci, bus suis longe accuratissiiuis ad verum proxime paulalim verli compei Lv stiul. Hunc aniein accedere confirmavii Tycbo, naiu inlra 67 anuomoluin, e\ Timocbaridis, Hipparcbi, suisque adeo rum spatium gradu uno fixas proobscrvaiionibus, centuni aiuioriiin spatio gradum gredi, loliunqtie illud currictilum 24120 amiis peraunum absolvere Piolemaius slaluii lib. vn Magn. grare comperil. Jam vero, ul ad Origenem redeaconstrnct., cap. 2 : ' I I I U S , moiuiii a Pioleuiaeo consiiiuiuin respexisse - euin liquei. H U E T I U S . , (9) " , elc. Loci hujits hiaium " , Utex iis tinius oraiio pendula arguii. Huuc sic explebal Vigerus : gradus in consequemia progrcssio inira ccnluni , propemodum anuos coniici deprcbensa sil, quem- , ' , etc. admodum et liipparcbus suspicaius esse videlur. (10) " , eic. Ex qno efficilur 36000 annorum decnrsu loiuin Vide in hunc iocum Salmasiuiu l>e atims cltmaciericirculum Gxas evolvere, qui annus Piaionicus, seu ci*> l g . 619. annus magaus dieilur a nonnullis. Tardiorem vero (11) Viger. , huiic moluin faciunt labuiae Alpbonsina;, ita ut uuis . 49000 anuis periodum baiic absolvi rex Alpbonsus

!8)

 INGENESIM. 82 , \ , perationem appellant, exquisiie abs sese defcndi non posse falebtinlur. Conlingit enim saepis , ' . sime, ut vel infestioris hujus aslri vis, quod , emersil, atlerius felicioris aspeclu magis minusve , \ relundatur : vel ut id ipsum quominus eveniat, felicioris aspectus impediat, propleroa quod alle, (12) . \ , - r u m i n bocsitu sit, deleriora significans. Ac mihi , \ sane iia persuadeo, quisquis in locorum islorum , - disquisilione versabilnr, pronuniialurnm eum uti \ que, perspeciam exptoralamque morlalium nemini eorum rationem eese, sed ei dunlaxai vim signiO candi aliquam ad summum concedi posse. Qui au \ - tein rcs ipsas experienlia ipse sun probaverit, agno, - scel ille profecio id hominum genus in suis i l l i s , quas aut voce aul scripto concipiuni, prncsensioni. bus longe sxpiiis aberrare, quam, quod sibi fingnnt, veruin ailingere. Quamobrem Isaias , quod t*a cerio ab bominibus nullo modo teneri possint, Cbaldaeonim filiam, qui banc divinandi artem sibi prae omnibus suraebaut, hunc in niodum compellat: c Stcnl vero ac salvenl le asirologi coeli: annuntient libi qnod super le veulurum est : > quibus nos sane doctiii ne ab illis quidem ipsis, qut res islas s u m m o et arerrimo sludio proscquunlur, quid quoque populo facere Dominus staluerii, praenutuiari posse. (13.) 19 1$. Jam dictum propbeiae , quoad nudam lilteram, exposuimus : si vero Jacob ail legisse se in tabulis coeli q u filiis stiis evenlura sunl, atque (14) idcirco nobis oppoual aliquis coniraria i i s , qua* , \ , - diximus, per Scripltiras declarari: bominem enim dicebamus signa non posse comprebendere; at Jacob in labulis coeli ail se Iegisse : respoudebimu noslros sapienlcs, cxcellenliore spirim qnam pro , * , humana nalura usos, non bumanitus, scd diviniius arcana edoceri; quetnadmodtim Paulus dixit : cAu, , ^ * , - divi arcatia verba qu;e non licet liomini loqui ; sciunl cniui couversiomim niuiaiiones et lempo , nim, annorum circulos, siderum posiiiones, non ab \ , , \ , * bominibns, ueque per bomines, sed spirilu ape, * , - riente ipsis, ei ptire nudcque, ul vuli Deus, res , , , ^ divinas enunlianie. Nam et Jacob boniine major . eral, quippe qui supplantaret fralrem suum, ct , faiealur in eo ipso libro, ex quo proiulimus : , , ' Legi in labulis coeli, seesse principem iribuuo ' \ rum exerciius Domini, el jampridem habere nomeu , , Israel : quod quidem corpure minislraus recogno scit, in memoriam revocante, ipsumque submo , nenie Uriel arcbangelo. . 13. Jam reliquum est ul dispuiemus et expli , cemus credenlibus, in signa posiia esse luminaria coeli; sed urgebunt te qui Scriplura? locos accura , tius pervestiganl, et rogabunl quae causa sit qnamobrem Deus hacc signa in coeJo fecerii. Quibus . primum respondendum e s l , credere nos magnitu , \ - D dinem divina3 menlis omnem noiiiiam singularum , rerum in se comprehendere, ita ut neque minulis\ siina, el quae nihili penduntur, ipsius divinilati
M M

" Isai. X L t i i , 17.

Cor. x i i , 4 . seriei interpretatio Lalina cst Joannis Tarini. (14) . Vide Joan. Alberu Fabricii codicctn pseudepigrapbum Vete<U Tesiamenli, pag. 551 el scqq.

(12) Viger., . (13) Nvr , ^ , elc. Haud satis acio cur bauc prasenlis fragmenti seriem qnam exhibel Philoc. cap. 22, alias 23, in sua ediUone omiserit clarissimus lluetius. Cxterum bujus

85

ORIGENES

81

latere possint. quod niiurrum oslendil eum numero , \ , veluii iniiniia in ee comprelieiidere, uon perspicua demonsiralione, sed 0<le, qu* ingeniue inenli el , , \ miiversam naiuram anlccellenli eonvenial. Quod ut experiemia ab iis qui majores homine sunl, el a . "' fcanciis mentibus corporis vinculo solulis ac liberis, , iulelligatur,' tanquam lilieras el cbaracteres per , cadestiutn orbium conversionein fecit iu coelo \ \ Deus, nbi et docli el docendi signa Dei legerenl. Nec vero mirandum est Deum, nt se beatis demon- \ . *lrei, qua?dara fecisse, cum Pharaoni dicr.t Scripltira:c Jdeoexcilavi te, ut oslemlerein iu te virtu- , t lem meam, et ut nomen meuin in universa icrra pervulgarelur . > Si enim asservatus esi Pbarao, , \ , -jj. 1 2 0 declararelur poieniia Dei, et nomcn ejus in nniversa lerra praedicarelur, animadverte quanlam declaralionciii virluiis Dei coelesiia signa compre- , \ -jj , bendant, cum a primo aevo ad consiumnatioiiem , > * Meculi diguo Dei libro crelo impressa omnia et inscripla 8inl. Deinde conjicio viriiiiibus . i l l i s , quibus res humanae rcgtmtur, quxdaro , signa inesse, ut alia lantum cognoscant, alia etiam efiicianl; qiiemadmodum in sacris nostris , libris quaedam scripla sum ul eognoscamus , ul * & mundi opificium el alia mysteria; quxdain ut , \ cognoscamus el faciamus, ul pratepia el mandala , l)ei. Itaque fleii poiesi ut coelestes iiiterx, quas . augeli et divina? virlutes legere facile possunt, , quaedani comineant ab augelis et Dei minisiris Ociat , tcgenda, ul eorum cognitione laetenlur; alia ul Q \ mandaia accipianl et efficianu Neque abs re dixe- , rimus, simile quid legi coeltun et aslra continere: \ . \ si vero pejores, ei aliaeab boniine virtutes quaedam e pnenotis ei in coelo expreasis designaiisque faciant, nibil est necesse ipsas divinis liiteris admo- \ \ , iriias facere quae moliuntur : sed quemadmodum bomines iiijuriam facienies, nec scientes prauovisse ^ ' Deuui bunc abs se injuria afleclum i r i , per suam improbtlalem injuriam faciunt; sic Deo opposilae , virluies, q u lnaliiiam bomiuum scelera cogilan- ' , lium prauoverunl, propria id el lurpissiina volun- laie perficiunt. Sacri autem angeli, adiuittisiri spiri- , , I U S , ei in ininislerium missi " ccrie lanquam a Dei lcgeaccipienlesscripta maudala, recte ct ordine, . \ B

quando ei quomodo quar.luinque oporlel, meliora D , , , faciunt. Absnrdum enim sit ipsos, qui divini sint, , lemere nec defmile venire, ut alicui, verbi cansa , \ , , \ \ Abrabam ei Isaac, adminisirent, Jacob ex periculo liberent, vel bujus aul illius Prophelae spirilui \ \ , * adsint. Ne igilur id teniere el forluilo facianl, , *, \ librum Dei legunt; sicque quod in mandatis esl , ^ , praestanl. Nos vero, ulantea diximus, qua3 facimus, propria volunlale facimus, ilideinque adversariae . " polesiales, quae in nos agunl; depravala quideai cuni peccamus, erudita vero et inielligenle, sed , non sine angelorum et divinaruin lilleraruin el . aacrorum minislrorum ope, cuin Deo graia ct , , aceepta faciinus. , & , ,
u

Exod. w, 16.

" l l c b - 1,14.

85

tti GENESIM.

86

, , , , , , . \ , . Et Clemens Romanus, Petri apostolt ctiscipulus, bis consentanca de praeseoti quaeslioue cum , paire, Laodiceae, in CircuUionibus loculus, quid dam raaxime necessariuin in fine 21 hujusmadi , sermonuni affert, de iis qu per genituram evenisie (15) - videnlur, oratione decima quarla (17): Et paicr: ' t \ * , * Ignosce mibi, Gli ; heslerni enim sermones Uii, quia veri, pepulerunl me ul libi assentirer : sed roea * , conscientia, velut febris reliquiat, fidem meam lantisper exercei; scio enim qua?cunque ad genituram , meam pertinent, tuihi omnia evenisse. Et ego . , respondi: lntellige mecum, paler, quae sit hiijus , , disciplinse natura ex bis qua3 libi consulo. Gum . matbematico congressus priroum sic agilo : Haec mtbi roala boc vel illo tempore comigerunl : qtio , , , 8 ' conligerinl, scire perveliin. . , - Respondebit i l l e , lunc lemporis maleficuin aut Salurnum aul Marlem dominalum fuisse, vel fuisse , horura aliquod regredieiis, vel ab boruin aliquo (16) , , , , annum hunc ex quadrangulo, vel diameiro, vel in , . " conjunetione, vel in centro, vel exira bseresim aspectum fuisse; tum et sexcenia ejusmodi effu * , liet : praeierea, vel benignum aslrum cum malo , , , non conveuiebat, vel non eral aspectabile, vel erat , . , , io scbemale, vel extra hacresim, vel in deliquio, . \ tel non cobxrebat, vel erat in obscuris slellis; , . cumque mulii sint oblentus et causae, babet ad ea , quae rogatur, quod respondeai et subjiciat. Gum boc * , colloculus, alimn deinde conveni malhemaiicum, ) * et conlraria dicilo : Hoc mihi bonum illo tempore . \ , , , , C evenit; idem vero ipsum tempus signiflca, quo tibi , mala evenisse dixeras; deinde inlerroga, qua id ex , \ , \ , genesi tibi evenerii. Ille nibilominus, ut dicebam, ementicnie te, ex multis flguris et positionibur, unam reperiei, et secundam, et lerliam, et alias , , plures, quasi ea effeceril, unde bona libi dicet , , , evenisse. Fieri qnippe non poiest, ui in onini orlu bominum, non in omni hora, slellarum hae bonain, \ illae malatn habeant posilionem : circulus enim ille , - parlibus aequalis el varius est, et iniinilas babet * , - species; unde quidlibel dicere quivis possil. Quemadmodum eitini de perplexis el dubiis somniis , - nibil inlelligitmis; at, ubi erenerint, aplissimam * exposiiionem aflerre solemus; ila maibemaiicorum discipUna, antequam quid cveneril, nihil apcrte , , , , . \ , , , , \ , . " , , , , , . 01 , , \ (15) Philocalia impressa, , male. (16) Eadem, * male.
D 1 e x a 8 l r o railli

obis declarare polesl: verum ubi res evenerh, tunc causa evemus manifesia apparet; itaque saepenumero, qui pradicunl, falluulur, c i post eveiitiun ipsi se reprehendum, dicumque, Id rem effecerat, et nesciebamus. Lapsus igiiur ille ac error vel periiissimorum inde est, quod igiiorent, ut beri dicebam, quaenam omnino sintorlus caueae, el qua; non omnino; el qua?. omnino facere ctipiamus, at non omnino facimus. Haec aulem causa iiobis qui mysierium didicimus, perspicua esi, quta cum libe(17) Yide lib. x Recog., n. 10 el eq., et noiua Goielerii.

87

ORIGENES

88

ram babeamns rationis facullalem, etsm eam 22 , Jnierdum cohibere decrevimus, vicimua. Astrologi , antem, quibus id mysterium ignotum est, de . omni libera Tolunlate slatim pronunlianles, srepe , . \ , lapsi climacleras commenli stiwi, et liberam bomi , . ivis voluntalem in incerto, ut lieri demonstravimus, posuerunl. CaUerum, si quid babee, quod ad baec respondeas, age. Et juralus respojidu, Nibil iis quae dixisii verius esl. >

III
C O M M E N T A R I O R U M GENESIM ).
(

Adcaput ,
iecit Deus duo ltiminaria magna, buninare tnaguum in principatum diei, et luminare mimis ln principaium noctls, et stellas : el |K>suil ea pens in firmameulo coeli, ul lucerent super terram ?t praesscnt diei ac nocli. Jam quaerendum est silne idem, in principaium diei, ac islud, ul prceessent diei; et illud, tn principatnm nociis, idem sit ac istud, ut prceessent nocti. Aquila enim analogiam servavit, el pro bis verbis, in principaium, posiiil, in potesiatem; el pro i l l i s , ut prcesint, xerlil, ul poiestatem habeant. Aiunl porro, qul aignificaia diligentius perscculi sunt, in iis locis in quibus esl appellaiionum el praedicalorum ronjunctio, aniecedere oa, qtiae gaudeul appellatlonibus, sequi vero praedicaia ; ei appellaiioiicm quidem quae babel praedicatum, esse, verbi gralia, intelligentiam , pradicatum autein esse intelligere. Sjmil.iier appellationem , temperantiam; praedicalum {emperatum esse; el praecedere quidem dicunt intelligentiam; succedere praedicalum, ab intelligenlia , inteUigcrc Haec auiem, et si aliquibus videbimur prxier mentem Scriplurx facere, observavimus : quandoquidem qui facit luminaria Deus, facit magnum in priucipatum diei etminusin principatum noctis, ponit autem ea in flrmamenlo coeli, noq in principatum diei et nociis, sed ut prasint diei et uocti. Quod enim ordineei congruenier ejus scnlent i x q u i artem logicam proecipit, in eo loco prius posiUe sint appellationes, deinde adjungantur pradicaia, id 23 *d inquirendura movil num rem ita se
n o s

rs. 16 et seq.
f , (19) , , . \ , \ , \ . , ^ VC * , * , , , . \ (20) , , , \ , . , (21), , \ - \ , , , \ , * , . \ , , , \ , \ . *\ ^ , ' T 9

(18) ' . Hoc lyagmenluiii cxbibet Philocalia, cap. U . Interpreialio Laiina est Joannis Tarini. (19) , clc. ScFibendum, * , . (20) , elc. L o rum iritegrtnit proferl riiiloponus . lib. , cap. 17, qui taiis e s l : \ 1PJ>C *

, \ . E l fecii Detis diio luminaria ntagna: simul luminare magnurn in polestatem diei el siuiiil lumiiiare parvum in poteslatem nooiis. HUETIUS. (21) " , elc. Vide Laeriium in Zenone, et il) CIIIII observaliones iEgidii Menagii. ID.

89

1 G E N E S I M ,

90

, babereMoyses senrnsDei inlellexerit: mnxime, ciim is qui omnino proprie interprelari studuii, Aquila, /al (22), , aliud niliil posueril prseler appellaiionem et prx* \ (25) dicalum. Yideal porro qui h*cc a;grc admillit, pos \ ^ . ' silne propositionem de moribus, aut de rerum na , tura, aut de tbeologia, sine accurata siguificaionnn , , \ et eorum quae dialeclicis locis illustranlur, cogniiio \ ne, recle aslruere. Quid enim absurdi est eos, qui vt-rborura propriclates in singulis linguis investi , . gant, atidire, et eignificalis inhaTere diligenler , \ - interdum enim propier iguoraiionem logicae disciplinse, graviter labimur, quod ttquivocaliones, am; biguas voces, proprias ei iinproprias dicliones, el , \ , \ , \ disiinciiones non dijudiceinits ; quemadmodum ex ignoraiiune xqnivocalionis qua? esl in appellalione , \ - ^ mundi, ad infandas de Creaiore senlentias dilapsi (24) \ simt, non discernentes de quibus posilum sit illud: , \ , < Mundus in maligno posiuis esi > quod de ler* , \ renis el bumanis eo locoJoannes usurpaviu A r b i \ Irali etiim ntuiidiim liac diclione significare coeli el . * lerra? orbeni el quae in iis continentur, audacissiine el supra qtiam dici potesi, nefarie de Deo pronun \ , \ liant: cum reipsa denionsirare non possint, quo * parlo sol et luna et aslra , quae lam apto ordiue \ \ , movenlnr, in maligno posita sint. Deinde si ex hoc (25) , loco : c Hic esl Agnus Dei , qui tollit peccalum . , mundi " , probare ipsis voluerimus mundum, ubi abundat peccatum, secundam bas locntiones d i c i , , boc est de lerrestribns locis; qui candido animo , fuerint, admilleui q u dicuntur; conlenliosi vero.
^ , -V j_ . , - -

'

'

~-

'

, slolide et inepte sese versantes , iis adbacrere pcr , , gent quae semel mala judicaterinl propter ignorationem aeqtiivocationis. Rnrsus si dicatur: c Deus , * , eral in Cbristo mundum reconcilians s i b i , non jam poleruni quod de universo mundo acceperant, t , boc esi, de iis quae in loio mundo sunt, prxsertim \ , , secundum bypotliescs suas demonstrare: de eodera enim dictioncm ul plura signilicantem pervestigare * \ - nrcesse esl. Ambiguitaiis auiem perversarum expo. silionum el inlerpunclionis el sexcentorum ejusmodl \ (26) , exempla non pauca reperiet, qui id studebii. Sed - baec per digressionem , ut ostetidereinus ila nos quoque exislimare i l l i s , qui vohinl in inielligen . , lia divinannn Scripliirariim veriiaiem icnere, ncc , \ ' \ labi, pernecessariam esse liberalium arliuin scien tiam , quibus ei tiiinc uobis opns ftril, ut invenire * \ nius , quo diflerant ilto , quse dicunuir facla in principatum noclit, el ut praeuent diei et nocti. , >\ ' ; , i
8 T 1

I Joan. , !9.

Joan. , 29.

8 7

II Cor. , !9. (25) , etc. Sic saye io, Episiola ad Africanum; sic sa*pe Hieronymiis. (24) . Valcnliniani vide-licel, Marriouislai aliique eoriiiu corporati. (25) Philoc. nis., ; impressa, . (26) \ . Huet. legend. \$ tur, .

(2i) . Ita babet Tariui editio, ei ila legebal quoquc Genebrardus : ^ijiose, si modo mendosam srripturam inlegra sfimus seponere. Quod si conjecinr* locus esl, iia le^endum esse snspicari possis, .Hapc Huetius, assentiri uon pnssiim, qiiud alibi ab Origcne Moysos simplifiier ilicaiur el > . Vide noias *d Exhort. ad muriytium, pag 506*

91

ORIGENES

92

III COMMENTARIORUM OR1GENIS GENESIM.

24C"msancliapostoli et discipuli Salvatorisno . 8triperuniversumorbemdispersiessenl,Thoma5quideui, ut a majoribus tradiliim accepimus, Panhiain sorlilus e s l ; Andreas vero Scytbiam. Joanni Asia obvenit, qui plurimum lentporis in ea commoralus, Epbesi tandem diem obiit. At Pelrus per Pimlum, Galatiam, Bilbyuiani, Gappadociain atque Abiam Judaeis qui in dispersione erant, praedicasse exislimatnr. Qui ad exlremum Romam veniens, cruci sulfixus est capite deorsuni demisso : sic eniro ut in cruce collocarelur, oraveral. De Paulo jam quid attinei diccre, qui ab Hierosolyinis usque ad Illyricum munus evangelica? pracdicationis imp l e v i i , ac posiremo Roma; sub Nerone marlyrio perfuncius esl ?

' ^ ^ ^ \ * ^, , , , \ ' , \ , * * , \ \ ' , /, . \ , *w , \ '

(27) Eusebius !ib. m tiist. eccl., cap. 4, docel in Notis ad locum ail meriio dubitari posse undc hrcc Ongenem m tert.o loino exposiiionnm in Geincipiaut Origenis verba, an vocibus itlis nesim diserns verbig cominemorasse. , i n - , e l c , an poiius ab isiis qtut, , elc. . Verumlumeii Valesius

O R I G E N E S E L E C T A G E N E S I M .
Et dixit Deus: Cerminet lerra herbam feni, *emi~ C Kal * nans semen juxla genus el lecundum timilitudinem **. , * . (28) Non omiiiendum soloecismtim in elocuiione videri posse id quod iia dicilur: Dixit Deus : Cerminel , * terra herbam feni, seminans semen juxta genus et , secundum iimilitudinem : non enim facile congrual ' * illud , teminant , cum voce, herbam feni. Quo pa- . clo eiiam ciira soloecisinum inielligi queal, cum , \ , plerique illud, teminans, ad boc, herbam feni, re- ferri senlianl? Polest auiem quis subdistinciione ; " , medii puncli iia legere: Germinet terra herbam fe , * n i ; tiimqiie dibtingtiendo adjungere teminans semen \ * \ Gen. , . (28) elc. Itesumptum est hocce fragmenium e scliedis Coinbeiisianis in quartnn maigiue descriplum diciiur e Gaiena ms. Mal a r i u . q u * ipsum Origcni viudical. Caleua al>

tera Regia habet ut Tlieodoreii. Origenis tamcn esse vix dubilarini quippe quod Procopius exacripserit in buuc Geneseos locum.

IN GENESIM.

\7 \ juxta gemt$ , ut s i t , germinet lerra herbam fem juxta genus teminant semen , relalis nimiroiii ad , . genm, verbis, seminans temen. Cresche et mulliplicamim**. Accreiione significa . (29) lur in majorem niolem aiigmenliim, muliiplicalio , ne veroeaquaex copula tii, ninkitudinispropagatio. . 25 dixil Deus : Faciamus hominetn ad imagi nem nostram ei similitudinem . Prius disciiiiendum " . (30) , " , esl ubi consistat illud, ad imaginem, in corpore, an . - in anima. Et in primis videamus, quibus uianiur * \ (31) qui prius asserunt; e quorum numero esl Meliio, \ qui scripla reliquit, quibus asserit Deuin corporeum . - esse. Membraenim Dei appellalacum reperiunl, ocu, - los Dei respicienles lerrain , et aures ejus intentas essead preces juslorum ; e l : Olfecit Dominut odo, , \, rm suavitaiis"; e l : Os Domini locutum est i$ta \ , , \ el bracbium Dei, et manus, et pedes, et digiioa; , \ , , , stalim inferunt bac nihil aliud docere quam formam Dei. Quomodo vero, aiunt, visusesl Deus Abra . , \, \ hae, Mosi et sanclis, formam non habens? quod si , , , formaro babens,qualem forroam, si non bumanam? ; , el coacervant mille loca, quibus membra Deiappel ; \ p lanlur. Adversus quos cerianduin esl primum ex . diciione Scriplure. ex adverso opponiinus his, 0 qui praeter litteram nibil norunl, Scripiurae verba , eorum opinioni contraria, ex Zacharia dicente: - Septem oculi Domini retpiciunt super universum ter, ram " Quod si Deus sepiera oculos habet, nos ) . aulem duos tanium, non ad imaginem ejus creaii , , . sumus. Sed neque nos prsdili sumus alis, cum U U ^ L ^.._r_ . . . _A * * rw_ J r r ' \ , \ men de Deo dicaiur in nonagesimo psatmo: Sub , pennii ejut sperabit . Quod si Deus pennas . babet, nos aulem sumus animalia minime p e n , , * - naia , non factus esl bomo ad imaginem Dei. . - At quomodo coelum, cum sit ephaericum et \ \ , semper volvatuf , tbronus Dei esse poteel, ut , ; \ ipsi exisiimanl? Imo eliam lerra quomodo s c a ; ' . bellum pedum ejus? Respondeant nobis. Nunquid enim corpus illud quod a gembus usque ad p l a n u * \ , protenditur, comprebendeuie boo spalio quod inler , ! cedii intercoelum et lerram, cum terra sitin medio ' , , totius mundi, el coniineatur ab ipso, ut demonstra* tionibus linearibus conetal, apud nos suiU planlaB ; \ Dei, an apud antichlbonas? Et an universam terram , \ , ; D uosiram replenl, aut eliam plus comprebendunl, \ minusve? Distantne pedes ejus propier maria el , ; mina, aut eliam in aquis insistunt? sed quomodo , \ is, cujus lanlum coelum ibronus est, ac terra pedum
1 e i M B 1

" Gen. i . 22. G e n . i 2 6 . " P s a l . c , 6. Psal. if, 10. Psal. xc, 4. (29) , etc. Exstal hoc scholion in iisdem scliedi Goiubeiisianis exscriptum e Galena uis. &loiispelieiisi. (30) , etc. Integrtim hocce fragmemuiu babeiur apud Tbeodorelum qtuest. 20 in Genes., et Origeni eliain iribuuut scbeda? Combefibiana?. (31) , elc. Hinc certo discere est quodnnm fuerit argtimeiittun opens cui Meliio lilulum (ecerai , i i l legitur apud Euebiiim lib. iv Hist. ecci., cap. 26, el apud HieroDjmuni V i r . illusir., cap. 24. Certe Origenes Meli#

xxxm, 16.

G e n . v m , 21.

"Isa. i,20.

Zaclu

tonem diserle accenset iis qui Deum corporeum esse statuebant, quique iniagineni Dei in homini& corpore impressam esse aDirtnabanl. A i i insuper ipsum commenlarios reliquisse . Huc adde quod et Geonadius. Ds dogm. eccU, c. 4, Mefiionem corporeuin quid in Trmilale credidisse Iradiu Perpcram ergo V a lesius apud Eusebium liiulum opens verlil, Librum de Incarnatione Dei. Perperaui ilem Gbrislophorsonus, De Deo xncarnato. Propiug ad rem accessil Uufinus, De Deo corporc induto.Vide hujusee Colleciioni* t. V. E D I T . P ^ X J U
%

95

ORIGtfNES

scabellum, invenitur deambulare in solo paradiso, , , Etva # aul apparel Mosi in vertice moniis Sina ? Et qnouiodo ille, qui talia de Deo existimaverit, non siul- ; \ \ ; tus dicelur? Deinde Oott multa, qnce disseril ad eversionem ejusmodi opinionit, subjicit. . Qui vero asserel itlud, ad imaginem, non in cor * (32) pore consislere, sed in anima ralionali, dogma sia- , , , \ tuel non conlemnendum, comprebendens quaefacultiies sint ipsius. Nam qnae in homine esi facultas . , cognoscendi, judicandi, bene nierendi, fariendi quas \ , jiisia snnl, fortiludinis, et, ut semel dicant, omiiis ^ (33), \ boni effecirix, a Deo ipsi creala est ad imaginem. , ' . " * , Quod aulem non forma corporis, sed actiones re\ \ , 'pr-.csenlenl nobis iinaginem Dei, aperte Aposlolus iuEpislola ad Corinibios dicit: Quemadmodum por- ^ tavimus imaginem terreni, itaportemus etimaginem , cmleitis* . E l imaginem lerrenam portat, qui seeun- . dum cnrnem vivil, et perficit opcra carnis : imagi- , \ nem vero copleslU, qui spiriiu aclus carnis niortificat. Et in alia epistola viiaepraecepla tradens, inier . \ alia pracipil: Ul sitit secundum imaginem ejus qui , . creavil Deus loriganimis est: ila bomo longanimis , " * liabet id quod esi ad imaginem Dei. Justiis et , \ * . \ , sanclus est Dominus, miserator ei misericors. Igilur qui amal jusliliani et sancliiatem, el peragit alque \ \ . ob*erval praeceplum istud Salvatoris : Estole mi \ , tericordes, quemadmodum PaUr vetler misericors , eti ; ei : Estote perfecli, sicut Paier vesler caleeHs , , , perfectut ett" iii imago Dei peromnia. Q , , . dominamini piscibus marh, et volatiiibus ca>li, , omnibut pecoribus, et universa: terras, et cunciis , , reptilibut qna reptant super terram . Observandum , esl recensenda aniinantium creatione, alia esse . (34) , cete, aique alia reptilia animarum; item quomodo' , , ! hic dicamr bomo poteslalem babere piscium maris; ! suppressum aulem sU cetorum genus ac bestiarum. , Non enim puiandum tercere non esse haec addiia, ! . C I I I I I facile conscribi posset: Et dominentur piscium, ! , ac cetorum maris, el bestiarum lerra, el volalilitim ! , ! cceli, atqtie pecorum. Ac rogo,animum adverte num , ! , ! inde conficialur, quod hnec silenlio pressa sint, non , ! . fuisse cuncla auimalia in homiHis graliam creala, , , eed haec quonim dominari dicilur, nempe pisces D , maris, volucres coeli, ac lerraB pecora, forte vero , , , el ferra replilia ob remedia summe necessaria quac , \ , \ illis in humanuin usum proveniunt; non lamen , bominis causa celos magnos ac lerrae besiias creaias ' esse. Nam alioqui in poteslale homini dala eoruui essel nomcnclalio addita. Non hivenimus aulem ! . in Scriptura serpentum genns 27 repiilibus con- \ nuinerari, sed besliis. Serpens enim, inquit, erat . prudentissimus jmnium besiiurum". luAclibus quo , ' . 26
1 9 T1 6T

lCor, xv, 49.

Coloss. , 10.

Luc. , 56.

7 0

Matib. , 48.

f l

Gcn. , 28.

7 1

Gen. m , 2.

(32) * , etc. Imagittem Dei in qua bowinis par(e impressam essesenserk Origenes, dispu| a l Huelius Origenianorum lib. u, qiiiesl. 12, num. 9. (35) . Gombebsio legeiidtim videiur

, quod non videlur necessarium. (54) , elc. Exbibeni boc fragmenluiQL scbedaj Conibef.

97

IN GENESIM.

, \, que, vipera quae Pauliim momordcral, ex ilbus . Ka\ pendebal manu, subjungiique: Ui viderunt barbari , pendentem bestiam \ ln Lcvilico aulcm vide in qui * ~ bus replile consiiluai, uique in nullo eorum quas . \ modo usus communis babet. Ait enim: Hcrc come, detis de reptilibus volatilium quce gradiumur super . , \, quaiuor; qua* habent crura longiora retro pedtbus , , suis, per quce talianl super terram; et hcec comedetis , de eis: bruchum, et quce sunt ei similia; et locusiam ' et quce sunt ei similia; el attacum, et quoa suntei , , simUia; ei ophiomachum, et qiue sunt ei similia; ei , Qtnne reytlle de votatilibus, quibus suntquatnor pede, , < abominaiio estvobis, elpolluemini in m . N o u igiiur ' homo principalum babet cetorum uiagi.oruiii, el , , besliarum, quae ncc ipsa iorte a primipio in ejus . graliam creala sunl. Gonseutatice liis quae bomin , potestoli mancipata hic scribuntur, dieitur in psalnm . octavo: Omnia subjecisti sub pedibus ejus : oves et boves universas, insuperet pecora campi; volucres cceli ' et pisces maris, qut perambulant semilas maris *. Nara ille quoque de cetis ac besliis siletur. , , , . . Et consummavil Ueus in die sexto opera sua qmu fecit . Aliqui jain absurdum exislimaules Deum .*Hhi\ (35) arcliiiecli more non aliler qiiam pluriuin dierun labore fabricain valentis absnlvcrc, inira muliu* \ dies imindum perlucisse, uno cuiicla momento * , , siimil exslilisse aiunl, el hinc illud aslriitini; ordi \ * , - Q nis auiem causa, el ul series consiei, dierum et reruin q u in illis fa<:iae sunt, minierum dicltini \ pulanl. Hi probabiliter senlcniiain slabiiiuni ea . ' auclorilate qua diclum est: Ipse dixii, el facia sunl; , , ipce mandavit, et creala $unl . , . 11 ic esi liber generalionh cadx et lerw, cum facta , tunt: qua die fecii Dominus Deus ccelum et terram '* fj ' lb;c vux, liber, hoc loco exstal apud HebraOs; '. , (56), sed errore IIebra3i librarii adjecia esi, decepli si * ' mtliliidiiie loci illius (Geu. v, i , ) in quo legititr , apnd Aquilam qindem: Hic est liber generationum , ' 0' Adam; apud L X X , vero: Hic e$t liber generationi* ) . ' \ homimtm. Pulavil enim eliani boc loco voeein, tiber, ) , \ praetermissam fuisse, aique adeo illam adjecit* . 28 ptantavil Deus paradisum in Edem nd orieniem, et posuit illic hominem quem formaverai. , , Et produxit Deus iterum ex ierra omne lignum p / . chrum ad videndum, et bonum ad comedendnm *. ,
7 n 7 7 e 7 7 E t 7

4.

" A c t . xxvni, 4. ibid., 8 e i 9.

7

Levit. xi, 21 seqq.

7 5

Psal. , 8.

7 e

Gen. n , 2 .

7 7

Psal. CXLVIH, 3 .

7 8

Gen. n ,

(35) , etc. Origenis esse hoc frngmenUim, quod ei eliam iribuunt scbeda? Combefisiaii*, suadeni ea quae ips<^ habei lib. iv De principii$ : , \ , \ , \ ; Quis Ujiiur tanu exittithabit primam el sccutidam et terfiam diem el vnperam et mane sine sole, luna, et astris, et prtmam illam sine coelo fuiste? Et quse liabel libro sciio contra Celsum, uum. 60* Vide locuui. Gxle%

rum de hac Origenis opinione disserit Huelius Ortgenianorum fib. n, qnaest. 8, num. 6. (50) , , eic. lucein edidit hoc 3cholion Monlefalcoiirus iioster in suis ad Hexapla Origcnis noiis, tom. I, pag. 16, ubi mouel legi in omnibus caienis mss. quas vidit, al sine aucioris uomine. Mouspelicusi laiuen quaiu vidil Gombclisius, Origeni iribiiitur. U l ul est, his verbis O r i geues, seu quisquis alius, indical vocein I^JD ab Flebryeo ^criba iu bunc Geueseos locuiu advcciaiu fuisse in quaedam exemplaria.

99

ORIGENES

Cum inter legendum-a fabnlia ei a lillerali inter- . " (37) \ , prelationc ascendimus et quaerimus quaenam illa /, & ligna sint qnae Deus colit, dicimns in eo loco ligna ! , *. quae sensu percipi posstini, non reperiri. . " (38), Ejmdem *\ Hortum in Edem posuil interpres, ipsa usus voce Hebraica. Proprie aulem Edem in- , . " . terpreteris, dulce. Tradunl ergo Hebraei locuin, in , quo paradisuin vel horltim planiavil Dominus Deus, Edem vocari, et aiunl ipsum mundt medium esse,ut , pupillam oculi, eamque ob rem fluviuin Pbison in- \ \ , lerpretari os pupillm, utqui primusex Edem fluvius \ , egrediaiur. Quod tradunt, ejusmodi est: Edein, , . " quod interprelamur dulce, prior horio exsiilit; in , , , eo euim hortus esl consilus. \ . Et aurum terrcs illius bonum . Gum nobis virlus os immulat, aimnusque bonarum cogilationum compos esl, lunc bonani alit doclrinam, quam, ul subobscure significarel Scriplura, d i x i l : aurum bonum. Et nomen secundo flumini Geon; hoc est quod circuit tolam terram jElhiopito . iElbiopiae, quse Ilebraice dicilur Chus, significal aulem tenebras. Ergo ab iEibiopia, boc est, a Glius, ob colorem alrum quem prae caeicris babuit fralribtis.
8 1 s t

. " (39) , \ , , . , . (40), \ * \ . , , ,' . posuit iltum in paradiso . Qui pcr diviniim . baptisma renascuntur, in paradiso pnminhtr, boc (41) * eal in Ecclesia, ul operenlur quse imus sunt, , , spirlialia opera; ei accipiunl mandaliim, ul omnes \ fralres diliganl, ac frucLttm qui ex palienlia prore- , \. nit, edant, sicul diclum esl; Ex omni ligno, quod ' , e$t in paradiso, esca edes . Ejus aulem qui rege- neravii, praeceptum transgredilur is qui serpentis . cogilalionibus I I S D S , alios quidem ul probos diligit, , alios auleni odil ui malos; quod esl lignum sciendi \ , boiium : quod qui licenlius gustaverit, inorilur, uon \ quasi Deus ntoriem fecerii, sed boino qui proximuni * \ odil. Dtus enitn moriem non fecil, nec deiectatur in , perdilione vivorum ; neque iriovelur irae affeciu, . uec cogilat vindiciam, aul muialur prout quisque , * affeclus29eldignusesl ;spdonmia fecil in sapiemia, , cum prius sialuissel, ul subspirilali lege judicentur. , , Idcirco ait Adae: Qua die ederitis, morle moriemini . , E l sic slatuit ul rem quauiiibelqua velbouum filvel D . nialum, naiuraliler id quod ralio jusque postulat, ' * $ ' , c o n s e q u a l u r , a c n u d o c o g i i a l u , u l q u i d a m e x i . \ S l i m a n l q u i spiriialem legem i i e s c i u u l . \ \ , , .
8V 8 8 r

8 1

* Gen. i i , 8,9.

8 1

ibid. 12.

8 1

ibid., 13.

8 5

ibid., 16, 17.

" ibid.

* Sap. , 13.

8 8

Gen. , 17.

1(37) " , etc. Exslat bic aperit Huetius Origenianorum lib. , quaest. 12, locus in oraiioiie Euslalbii De EngaHrimylho connum. 7. ira O r i g e n e i D , c u j u s verba posiqiiam n o n s i n e (58) , etc. Exbibent htinc iiidigoalione reiulil, a d d i l : locttui scbedae Combelisianai in quibus descriplus dicitur e calena Mouspel. ^ , (39) " etc. Ex eadem catena. . Hac allegorice exponens, 40) , eic. Ex eadem. non horret fabulas appellare quce Deum condidisse , eic. Exslat in scbedis ! narrat hiuona, /idistimusque ejut servus scriptU CombeGsiauis. consignavii. Or gcuis bcuieuliani de paradiso luse
y

10!

IN GENESIM.
n

102

El fecil Dominut Deus Adat et uxori ejut lunicas , - pelliceas, et induit eot . Quid existimare debemus . (42) esse vesies illas pelliceas? Valde quidem stolidum ; \ , - esl elanile, Deoque minimedignuin, arbilrari Deum , ( pelles animaliuiri jugulatorum, aul aliler morluorum , , accepisse, el inde pelles illas consuendo, coriarii , , ^ - more, in veslimenli formam redegisse. Rursuni ul . , vhelur baec absurditas, dicere vestes illas pelliceas , nihil aliud esse quam corpora, probabile quidem , \ esl, ei ad assensionem eliciendam efficax: al DOII , evidens quale esse debci quod verum est. Si enim . \ pelliceae vesies sunl carnes et ossa, quomodo antea \, '- dixit Adam: Hoc nunc os ex ossibus mtis, etcaro de , carne mea **? His igiltir ambiguitalibus obnili nonnulli asseruerunt vestes pelliceas essemorlalilaieiu ; , , - ^ illam, qua circumdali sunt Adam ei Eva, inorti \ , - propter peccaluni addicli; sed isti non facile pro(, . - bare possunl, quoiuodo l)eus, el non multo magis \ , , peccalum, morialitaiem pariai iransgressori. Pra> lerea necesse esieos dicere, carnem et ossa propria \ , . \ raiione esse corrnpiibilia, cum postea patres , iioslri propter pcccalum mortalilalis condilionem . acceperinl. Gxlerum si paradisus esl locus quidaiu '' \ \, - divinus, exprimanl quomodo illic uuuniquodquc - meiiibrum, non fnislra creaium, propriam vim exercebal. Ac de co quidem quod nasus dicilur . \ apud Aquilam c l Syiiniiacbum, apud Septuaginla \ vero facies, ea pars forntaii bominis, iu quain Deus , insufflavit spiritum vilae, dicendum esl non oporiere , , , ^ , . . (43) , , \ , . 6 . (44) , \ . D . (45) \ .
9 1

adhserere nudae litterae Scriplurse, lanquaiu verae, sed lliesaurum inliuera lateniem qu<erere. Et posuit cherubim Viam ligni vitae custodiunl non solum administratorii $pirilu$, missi propter eos qui hccreditatem capient saluiii , sed.ei adversaria poiestales q u arcent eoe qui ad lignum viiae accedere voluerinl. dixit Cain ad Abet fratrem $uum: Transeamu* in campum In Hebraico 30 dicium illud Cain ad Abel, s c r i p l u i i i non repcrilur: Aquila lamen eihibei; quoniam Hebraei dicunt boc in apocrypbo jacere, quemadmodum habelur apud Sepluagiula. Et dixit Cain ad Dominum Deum: Majus est peccatum meum quan ul veniam merear . Non divisii recie; d i v i n u i n p r a a c e p l u i D conlempsit; occidil frairem; occidil p r a e t e r e a ei j u s l u i n ; i n e n i i i u s e s l ; lnoriem peliit prae coniemptu viue ei poeniteniiae. Gen. , 8. ibid. 13.

Gen. , 21.

Gen. , 23

Gen. , 24.

Ilebr. i , 14.

(42) , etc. Theodoretus qua?sl. 39 in Gents. el omnes Catenae uno consensu tribuunt Origeni boc fragineiitum, quo non obscure deeliralur illa de scorieis timicis opinio quam ei iribuil et crimini verlil Hieronymus episl. 61 ad Pammachium, his verbis : Quartum, quod tunicas petliceat humana corpora inierpreteiur, quibus pmt ofensam et ejectionem de paradito Adam et Eva induti sint, haud dubium quin anle in paradisg tine

carne, nervis et ostibut fuerint. Vide Hueiiura Origenianorum lib. u, qtiaest. 12, num. 8. (43) , etc. Hic locus desumplos eat scbedis Gombeiisianis. (44) ', elc. In lucem cdidil hoc scbolion Moniefalconius nosler in Hexaplit, Genes. , 8. Vide ejus nolam ad hutic versuin. (45) , eic. acbedis Combj-

Qsiauis.

105

ORIGENES

04

Et genuit tecundum ideam suam et teeundum ima- . gin&n suam ' . Ab eis qui putanl aliud quidem esse . (46) iinaginem Dei, atiud vero eum qui secundum ima- , ' , ginein faclus esl, quxreudum esl num aliud sil , , Adain el aliud imago ejus, el an terliusqiiidam sit \ * '. ab illo cujus ad imaginem faclus est Adam. Ulenlur * , aiilem bis verbis: Domine in civitate tua imaginem \ . ip&orum ad nihilum rediges*; et iltis: Verumlamen iri iuiagine pertransit homoQiixrenduiu aulcm ' (47). esl iu quo differal idea Adam ab ejus iinaginc. ' Et placuil Enoch Deo, postquam genuil Malhu (48) salam . Si poslquam genuil Malbusalam, placuit, . , anlea sccundum Scriplnrain non eral acceplus Deo. Manifeslum esl eum ob poeuilemiam placuisse, . , quando getitiil emisstoneiu moilis, quam habuit , priusquam generaret. , . ; Ei dixit Deus: Delebo hominem quem feci facie , . terrai Noti absoluie delebo, sed a terra. Nou (49) , " . enim solet omnino dcieri qui faclus est, quoniain qui facius est, ad imagineui Deifaclus esl. , * . sunt generationet Noe **, etc. Si coromaniori , \ . scnsu baicscripla esseul, his v e r b i s . H e suntgene (50) , , raliones Noe; adjungendum eral: Noe genuit tres , * filios. Nunc vero quuniaui jusiiiioe eral generaiio \ , ejus, prius dicluin est, h<z wnt geueraiione*, el ad- , , , dilum : vir eral justus. .
%

Deo placuil Noe. Genuit aulem Noe ires /!/toi, . Sem, Cham et JaphetSupra legilur : Viiit Lamech , , , . unnot cemum el octoginla et octo, et genuit Noe. Ei (51), " vixit Lamech ponquam genuit Noe annos DLXV, et \ , facii $unt omnes dies Lamech anni iepiiugenti quin- . , quaginta tres, ei mortuus e$t. 31 Et erat Noe annvrum , D, ei geuuxl tres filiusEiiam bic aiiupruin Noe . bexaginta quinque discrepanliaiu depreliendimus. , . Yermii hoc loco Scriplura dicit Noe Deo placuisse, , . &icul eiiam de Enocb scriplum est. Nam ille quoque ruiti piacuit Deo, lunc iranslalus esi ab eo. Shtd- . '' , liler auiein ei ipsi Noe sexaginta quinque aniios, , \ \ aiilequam placeiel Deo elapsos,non computavil di. , vina Scriplura. Sicuti nec Abtahamosexaglnla anni . vila amequam Deuin cognoscerel, computati sunl, \ nec Euocho Higinla, uecSauli viginli, nec Salomoni . " \ \ quadraginia, nec Ezethia: seplemdccim: sed eliam circa Maihusala reperitur discrimen aiinorum quin- D , \ decim. * , \ , \ \ \ \ -. Gcn. , 1, 3. Psal. L X X I I , 20. ibid., 9, 10. Gen. v, 28 jeqq.
1 M 9 i

Psal. xxxvui, 7.

Gen. v, 22.

Gen. v i , 7.

* ibid., 9.

("46^) , etc. Ex iisdero scbedts. (47) Post codd. Regu addunt sine aucloris nouihie : \ * . Idea esl corporea timililudo; imtigo vero annna: habilus. (48) , elc. Habclur iiic locus in MSiUMn sclicdis Coinboiis. ^49) , clc. lu iisiem scbedis

Goronens. (50) , etc. Quacdam catenae bunc loctnii babent, sed Rouiana Origcni Inbuii. (51) , eic. In scbedis Goiuhelisii dchumpiuiu iicilur e caleua Rumaua huc rragnienluiii qnod Moiilef.ilconius uusler edidit in ubservaiioniliud buib ad ilexapla Origeuis, Gones. v, 25 el 26.

405

1 GENES1M.

106

Corrupta e*i aulem terra ante Deum, et impleta - est terra iniquilate, et vidit Domintti Deut terram, , et erat corrupta, quia corruperat omnii caro viam . ejus $uper tetram*. Iniquitas corrumpit terram, (5i) , \ justiiia servai; et qui peccal, quanlum in se est, 4 , ' , . corrnnipil lerram. Non in diluvio corrupla est terra (tunc enim abluii corrupUonem), sed in iniquiiale. ( ), ' Quod aulem corrupil viam Dei, non est spirilus, sed caro; nam sapientia carnis, inimica ett Deo*\ . , , et,Quiin carne vivunl, Deo placere non potsunt . , 01 Duo, duo ex omnibus introducis in arcam, ut nu, . " lria$ tecum. Mascuiut et femina erunt*. Quoniam . \ (53) - homines ingressos in arcam, mundos a copula vo , - lebal permancre, sic eos inlroducit, in ingressa , praecipiens quam servare debeant in arca vivendi raiionem. Neque enim conveniens erat, ut, cum . reliqui similes periissent, hi cubilibus et liberis , , \ . " procreandis operam darenl. At cum calamilas transH l , et opus fuil lerram bominibus repleri, eos, , \ , - prout connubio juncli erant, educit, dicens : Egredere tu et uxor tua, et filii tui, et uxores pliorum , , , tuorum*. , . Ab omnibut avtem animalibus mundis induc ad * , ) te sepUna septena, matcutum et (eminam; ab anima , libus vero immundh bina, bina , elc. Quseri potest cur, cum lex nondum dislinxisset munda ab im. (54) , mundis, Noe lanquam discmoen iromundoruin cal \ , . " ^ lenli baec dicanlur. Hinc oper preiium est alien dere ne juxta iliud,Cum genles quce legem non ha ," bent, naturaliier qum legis uunl, faciunl*, aut a Da* , turali lege liaec didiceril Noe. . Noe autem iexcenlorum erat annorum, et dilu , . (55) vium aqua factum est super lerram . Forie ad discrimen diluvii quod futurum est igne, hoc loco addi \ lur, aqucv. , . 32 Et intraverunt ad Noe in arcam duo duo ab . ' 0 (56) othni carne . Quaesieril quispiam cnr litlora non dieat ex hnmundis bina bina,etex nundis seplena * , , seplena; sed de mundis siluerii. Yide atuem ne * . " \ , solulionem praebeat iliud : ab omni carne, cuin im, , munda solum designenlur bis verbis,a6 omni carne. . , D Benedixilque Deus Noe et filiis ejus, et dixit eit: Cresciie et mulliplicamini, et replete lerram . Noe , quomodo crevii, el multiplicavi(,cum non genuerit , . post diluvium? Non ergo corporaliler accipiendum (57), \ , ; , esi illud : Crescile et multiplicamini. Si hic propier . . Noe non corporaliier, manifcsltim esl secuiidum sensum spiritalis legis accipiendum esse, sicque in , , principio. \ .
k 7 9 i0 u

Gen. , 11,12. * Rom. vm, 7. n, 14. Gen. v n , 6. ibid., 15.

1 0

1 1

* ibid., 8, Gen. vr, 19. Gen. ix, 1.

Gen. vni, 16.

Gen. vn, 2.

Roin.

(52) , etc. Ocsumplum esl e caiena Roinana. (55) , etc. Orig. tribuil caiena Rom. in scb. Coinbef. (54) , ctc. Eidem Iribuit catena Romaiia.
PATROL. GB. XII.

(55) , elc. Origeui Iribuitur in schedia Gombelisii. (56) ' , elc. Exscriplus esl bic IOCIIH e schedis Gonibeiisti. (57) , elc. Habeiur hiclocus in lisdem scbedis ex caiena Roitiana.
I*.

107

ORIGENES

108

El Iremor et limor vesler erit in cunclit animan- tibu* ferw", etc. fisl qui vim litterae affert dicens - . ^ omne animal, ipsasqtie in deserlis locis bestias l i - (58) 0 , mero ad conspectum hominis. Forte autem melius , . fuerit inlelligere fera antmalia terrae, et reliquas , alias species, malignas esse qnae in conspeclu jnsii , \ , liment vinuies, el in laiibus iremorem esse. Mali , \ ^ gnae enini viriutes limenl justutn. \ . \ . Verumtamen in sanguine animas non comedelit. Veitrum enim sanguinem animarum veslrarum re- . " quiram. />* mannomnium beztiarum requiram iUud . . Cuin repugnel liltern, dicendum esl beslias adver (59) (, , jiarias esse vinules (anima enim quce peccaf, ip$a , morilur *), eqnaruin manu requirelur niors pecca- , ' loris. Qnod el ipstim de jumenlis intelligi polesl, e . \ \ quibus laurum cornupeiam lapidari jussil. , ' . Quoniam in imagine Dei feci hominem . Deus " . dicit ; In imagine Dei feci hominem. Imago aulem (60) Doi invisibilis Salvator. Dcus ergo etiam scctindum . 8 ipluram est Salva(or. \ .
xl 1 19

Erant aulem filii Noe qui egressi %unt de area, , Sem, Cham el Japhet, Cham vero cil pater Cha- , , , . naan Cur Scriplura, cum dixissel : El erant filii . , (61) , cl Noe qui ab arca egresti sunt, Sem, Cham et Japhet, , , , addidil : El Cham ipse est pater Chanaan? Nam si ), ; opus eral menlionem facere Qliorum, oiimiuin uti- , , \ qiie oporlebal, el non solius Cbanaan. Chanaan et Q , ipse erat impius, ul hisloria declarat. Volens igitur . spiritus divinus ostendere simititudinem patris et , filii, eum quodamrnodo a suorum fratrum pietate , dislinguil, adjiciens, 33 Ip* Gbam pater esi Cba . naan. Genere siquidem erant omnes filii Noe : solus * , autem iste moribus non cral filius, 9ed simitis filii . , paler. Quamobrem ad majorem demonstraiionem . positnm esl istud : Ipse pater e$t Chanaan. Qtii \ , vero hacc dixit Uebraius, banc etiam Iradilionein , nfferebat, el iradhioncm ralionc conflrmabal : pri\ . inum Ghanaau vercnda avi sui vidisse suoque so , lum pairi narrasse, avum taiiquam seuem irridcndo. \ , Cham vero cum perinde ac fralres non deberel i n i , \ , \ pie ad palrem accedere, sed objurgare eiim qui primus videral, el illudebal; ipse quoque persua- D , \ , \ . , sus et accessit, el Yidit, fratribusque reiiuutiavit. , \, Sed bac viderenlur esse labulosa, nisi boc quod , seq-iUur deinonstraliouis vim babercl : Et susciiatu8 it Noe tomno suo, inquit, et cogtwvit quie- . cunque [eceral ei filius suus junior Gbam amem , . , , , ' \ , nou crat ejus filius junior, sed secundus. Sem enim, . \ inquil, el Cham et Japhet. Quod si filium miiiimuin , \ , dctnonsirare voluisset, Japhei nominassel. Quoniam
e 17

Gen. lx, 2 . '

1 1

ibid., 4, 5.

Ezecb. x v m , 4 .

1 8

Gen. , 6.

4 8

ibid., 1.

17

Ibid., 24.

(58) , etc. Exslat in eadem catena. (50) , elc. Origeni Iribuit eadem cn a. , (00) , eic. Eiuein uibuit caiena

Roinana, alia? vero babent. (61) , etc. Exstal boc fragmeitiiiiii el apud Tbeodorelumquas^i. 57 ia Genes. ei iu sclieJib Coiubeftsianis.

109
v

1 GENESIM.

410

* vero avi nepotes el eos etiam qui ab his longa serio , nasctintur, solent Glios appellare, Cbanaan nepolum . \ , m i n i m i H D dicit Scriptura cognitum fuisse aNoe sce , xat , leris hujus auctorem. quod res ita se babeat, . subjungit slalim divinus sermo, el ait: Maledictu* , , Chanaan, servut tervorum eril fralribus $uis . Quod , , si quis mirelur, quamobrem Cham, cam ipse quo, , que essei impius, eamdem ac filius malediciionem , \ non esi sortilus, cognoscal, si hanc sortilus esset, , - videlicet servus tervornm eril, servilutis eliam par , ticipes futuros fuisse fraires ejus, quemadmodum . ex malediclione fraires Gbanaan servi fuerunl eorum, quorum servus declaraius est Gbanaau. . Non morietur omnit caro amplius* . Promitlit (62) , non amplius generale a se immissum iri diluvium, - si cogilaiio bominum a juventule protlivis ad mala, \ , non amplius ita se habueriiomnibusdiebus,qucm , . admodum ante diluvium. Brevem enim quamdara veniaiu juvenibus imperlttur ob aetaiem facile labi . , , \, lem. Quapropler, Non addam ampliuz, inquit, maie dicere terra: propter opera hominum, quoniam procli ' vit e*t cogitalio hominis atsidue ad mala ajuveniute , - Hoc esl, Pracvidi juventutcm posterorum facile la, . bilem fore. Ne ergo limueritis. Propterea enim non . amplius inducain vobis generalem inierilum. . cxpit Noe homo agricota, el plantavit vineam, , et bibit vinum, et inebrialus est et nudalus est in , , Doveral Noe vini naturam quod , . domo suaNon (63; , Q inebrial, 34 l ^sialur Scriplura dicens, ca\ , , pj( et nudaiut ett. . . Ejnsdem. Vinum terrae nudat mentem spiritalium . cognhione. . Ejusdem. Talis erat fruclus ligni scientiae boni \ , , et mali, quale eral vinum quod nudavit Noe. . . \ , \ Ejutdem. Eisi inebrialus et nudatus est Noe, at , ' in doino sua. Sancli enim esl non cxlra domuni . suam nudari. Kvplov Hic erat gigat venator anie Dominum Deum**. . (64) Tenaior non inter justos hic ponilur : el vide ne \ forte neque alias. Et eral omnis terra labium unum, et vox una , . (65) , omnibus". lis qui non itilelligunt quod scriplum est : Ego et Paier unum sumu***, et proplerea ne , gant bypostasin propriam F i l i i , afTercmus illud : , , , Erai omnis lerra labium unum, et vox una omnibus. .
18 9 t i d ( u e t 1 8

"

Gen . ix, 25. Joan. x, 30.

19

ibid., I I .

8 0

Gen.

VIII,

21.

1 1

Gen.

IX,

20, 21.

" Gan. x, 9.

1 8

Gen. x i , 1.

(62) , elc. Ilunc locum plerxqiie caiense Diodoro iributmi, ai dno codd. Regii, , inquiunt, . (63/ , eic. scbedis Combeiisii hoc el tria sequeniia fragmenla Origeni iribuil catena Romana, aline babent. (64> V , eic. Hoc scliolion Origeni assem oaipna Roinana. (65) , elc. Exscripsimns boc fragmculum e bcbedis Couibcli^ii. Similc v^ioquidpiain

habet Origenes lib.vm contra Celsum, num. 4 2 : E i , , \ , , . his qnis colligat nos ab illis tture qni Patrem ei Filiuir. duas hyposiases ex$e negant, adveriat animum ad istud : iErat omnium credentium cor unum eianima una, et tic vUeiliqet quid tibi velil hoc : c Ego et Patir unum sumus.

111

ORIGENES

Quaerenles autem discriinen labii et vocis, dicemus , . vocem ad sermonem pcrlinerc, fortc autem labium , \ ad cogitationem, aut vice versa. . Venile, et descendcntes confundamus ibi linguam , eorum, ul non audial unusquisque linguam proxi- , tni . Maliii.x iiKlicium confusio linguaruin, virlutis . (66) vero indicinm, quando erat omnium credentium cor , fjv et anima una**. Sicque Scripluram observans inve- , nies, ubicunque esl mulliludo numeri, ubicunque \ , esl scbisma, ubicunque est divisio et discordia et , , , \ alia bujusmodi, maliliae csse indicia; ubi vero unl- , \ , \ tas et concordia, et roulla vis in verbis, ibi virlutis * , \ , \ esse indicia. , . Vixilque Tharra sepluaginta annh, el genuil , Abram, et Nachor, et Arram^. Patrem gentis cele- , , . brantis feslivitalem bcbdomadae genuit Tharra se- (67) pluagenarius. Haud scio aulem an tres tergeminos ^ . . . genuerit. Aliter enim sepuiagenarius cum essel, " , , ' non potuisset ex una trium paier fieri.Sed et plures non referuntur ejus uxores. . ' \ . detcendit Abram in jEgyplnm ut peregrinnre tur ibi, quoniam invaluerat famet super terram**. , . Abrabam non in jEgypto babilabai, sed peregriaa (68) , , batur, quoniam invalueral fames super lerram. \ . Chananmi autem et Pherezcei tunc habilabunt in 01 terra . Cbananaii ulpote mali habitabanl, non pe . ' (69) , regriuabantur, in terra. Ilali ilaque babilant, non . " , peregrinantur, in lerra. . 35 S* * unistram, ego ad dexleram ; si tu , ad dexleram, ego ad sinistram *, elc. Elsi Abra- ^ , \ . \ ham prae maasuetudiiie eligendi potestatem fe (70) cit Lotbo ; observandum est eum qui elegit, " , suo deleciu non f r u i , illum auiem qui oplio- , nem dedil, benediclum habere quod sibi reti- cium est. . Dixilque Deu* ad Abram postquam separatm e$t , ab ipso Lot: Respice ocutis tuis, et vide loco in quo * ' nunces, ad aqxilonem et meridiem, et adorientem, et ad , occidentem, quoniam omnemterram quam tuvides, libi , , dabo " . Qui virluii danl operam , cos sequilur a , , , Deo coiisolatio. Poslquam opiionem dedit fratri, et . (71) ille amoeuissimam et uberrimam elegk regionem, . apparuil Deus Abrabamo, cujus animatn verbis , consolaloriis, cX bonis promissionibus recreavit, D \ , propemodum dicens : Terram banc minimam et , ; \ eensibUem conlempsisti ; ego libi dabo mansuelo- , rum lerram qiuc esl iii regione vivenlium. Respics \ enim mentis oculis , el vide a loco in qtialu nunc es. Locus autem jusii virlus est, a qua quae spe. , randa sunt, cupide exspectal, e l quae in coelis \ , 6d reposila s u n l , prxslolaiur. Nisi enim ila se res , ' , baberet, quaniam verisimile est ipsum oculis \ Gen. x i , 7. Act. iv, 32. Gen. , 26. Gen. , 10. Gen. , 7. Gen. , 9. ibid., 14, 15. (69) ' , el* Eidem Iribuitur in iisdeni (66) , elc. scbedis Gombe* calenis. fisii. (70) , *lc. Exsci iplus dicilur bic (67) , e l c Ex iisdem scbedts. locus e caiena Romana :n schedis Goiubeflsii. (71) ", etc. Ex eadem caiena el iisdem (68) , cic. Origeni iribaunt trcs caienx scbedis Goiubelisii. regia;.
u lf l u a< , e 1 7 l

113

GENESIM.

. , - carneis eonspexisse lerram l aut usquequo poierai ; attenie lolueri, circumagens e i circumvolvens ocutos ? *J*v; Ceperunt autem omnem equllatum Sodomorum . " (72) . " Equiialum lioc loco priiniim nomiiiaiutn Sodomilae ut mali habere dicuniur. . Advenient autem qui$ eorum qui evaierant, nnn , Transitor vocaiur Abra . tiavit Abram transitori , - ham, quia ex Ghald&oruin regione irajecta Mesopo lamia venil iu partes Glianana3orum. huerpreiatur . \ '- auiera Aquila, Hebr&us. . El dixil ei: Respice in ccelum, et numera stellas, , - $i poteris numerare eas : sic erit semen tuum *\ Pro . ^ gcniem enim animae j u s l i , e l muUiludine et claritaie, Deo videlicet cooperante, taiiiam el l a (73) , \ , , lem esee a i l . ipsa deinonslrai divinam benedi . ctiouem. . Dixit autm : Dominator Domine, unds tciamquod * , , ; . hcsredUate eapiam illam ? el caelera. Qui credidit (74) ea fide quae repuiata est ei ad justiiiam, hunc non , . verisimile est diflisum esse, ut quispiam existimaverii. Sed forie qui prius credidii, nunc eliam , . qujerit uude cognoscai quae se babiiurum credidit. , ' Non praecipit autein Abrabamo Deus ut sacri - flcet, sed quia veleres sua foedera bis firma . bant. 36 Q * ouum generatione reoertentur huc. ^ Nondum enim impleta sunl peccata Amorrhceorum ^ ' (75) , - u$que nunc**. Quadringenlorum aunorum spaiiuin , daium e s l , ul muUiplicarelwr Abrabae semcn , ei . , fierenl signa quae contigcniut. Quid ergo hoc, \ O / J $; , dum impleia tunt peccata Amorrhieorum f ul ostenderct eos jure expelli propier peccau. Etenim cum . , , , ait: Poenilet me, non hoc dicil quod patilur, ueqiLe , - boc paiiiur quod dicil, sed facii iiidiguilalern osien. ' " dit. Et paucu interjeclis : Dcinde eranl olim in P a , \ keslina jusli, Melcbisedecb ei alii plurimi. Neque . - enim solus eral sacerdos absque plebe udeli. Non , dum ergo impleta sunt, diclum cst pro eo : Noti - dum ex ipsis defecii sanctus, nondum perfecii , \ . et coiisuminaii suut in peccatis. Decem enim D jusli liberaul urbein , tunc autem non pauci . erant. . Humiliabunt eo$ quadringenlii annis . Gur pra> (76) V , lerea addit Aposiolus iriginia annos, et quse peni , , ncni cum ad foedus quod pepigit cum Abraham, \ , tuin ad profectionem ex ^Egyplo in eremo, ei ad ; lcgem daiam ? Non pugnaui quai boc loco legunlur, . , cum iis quaB in Exodo scripia sunl. Ibi enira dictum ' esl posl quadringenlos ei iriginta amios exiisse ' . - exercilum Domini de iEgypio, bic auiem post quadringemos: sed animadvertenduin est non diclura , ^ ,
8 t 8 8 1 u( rla % 8 7 1 4 1

Gen. xiv, 11. " i j i d . , 13.

" Gen. xv, 5.

ibld., 8.
niana.

ibid., 16.

8 7

ibid., 13

/72) , elc. Ex tribus calenU Regiis. (73) , elc. Ex catena Komana. (74) cic. eadem catena Ro*
9

(75) ' , etc. Ex scbedis Combefiaii. (7o) elc. Ex iisdcni scbedis.

9

415

ORIGENES

f 16

esse explelis quadringentis annis exiisse, sed posl quadringenlos annos, quod quidem oslendil ei Iriginta. Et despecta e$l domina ejus in conspectu illius **. Daia opera declaratum non est, a quo, ut inquirendo inveniremus virlulem, posieaquam liberales arlesgenuit, despectui liabcri solere, non quidem ullo modo ab Abraham, sed vel ab ancilla , vel ab iis qui ejus prole dcleclanlur, antequaro praeslanliora et meliora nala sint. Et non vocabitur ampliut nomen tuum Abram, sed erit nomen tuum Abraham **. Inlerprelationes noroinum quaere. Virlule enim iinposiia sunt a Spirilu sancto. Quin el illud scire oportet nominibus babitus, aflecliones et qualilates indicari, unde ooscere est ejus cui nomina iinposita sunt, animi doles. Dixil autem Abraham ad Deum : Ismael iste vivat ante te *. Eximium quid orabal pro Ismaele Abrabam, nec saiis ei fuil precari : vivat; sed addidit, ame le. Vivere enim anle Dominum, solummodo esl beaiorura alque sanctoruni.

' , ' , \ '. . (77) , , , * , ' , . , . (78) , , \ , \ . . (79) , , * . \ . * lafifia . (80) \ , , . " , . . (84) . , \ . . . (82) , . ' , \ ( ) \ , , \ , . , . (83) , , , . . ' (84) , \ . , 3. , , Gen. , 41. * ibid., 23. " Gen. xix, I .
e

Abrahum autem et Sara senes progressi in dxebus . Fortassis de solis juslis dictum est : progressi in dkbus. Quod si ita se res habel, nullus malus progressus est. 37 appropinquans Abraham dixil: Ne perdas jusmm cumimpio . Encomium bocesl Abraha?. Pie- Q lalis enim ejus indicalur finnitas; quapropter ei approximare poluil. Ulud auietn approximare non corporaliter inlelligendum csl. Lot autem sedebat ad portam Sodomorum . Non eral inlusSodoma Lot, sed ad porlam. Dixerim autem ego, quemadmodum extra tabernaculum sedebal Abrabam, prae liospitaliiatc eiiam intempesiive (erat enim meridies) observans praelereuuies , ita ejus consanguiueum et morum imilatorem sedisse in foribus, ut invitaret pralereunles, etiam vespere jam facio. Noveral qtiippe Sodomilarura impietalera, nec ullara ibi esse peregrinie quietem. Et coegil eot, et ingreui sunt in domum suam Quoniam non lalts eral Lot, qualis Abrabam, pro- D plerea qui ad ipsum iugredi gravabantur, opus fuii ul cogerentur. Virot autem qui erant ad januam domuz, percus$erunt ccecilate *. In bonuni perculiunlur caecilale qui male visu uiebaniur, quosque ne peccenl impedit cxckas. Et evertit omnes civitales has, et omnetn circa regionem, et omne* habitatores urbium , et omnet fructus term *. Dominus non solum impios perdit, Gen. xvi, 4. Gen. xvu, 5. ibid., 48 i b i d . , 5, " i b i d . , 1 1 . " ibid., 25. (77) , elc. Ex iisdem schedis. (82) , etc. iribas caienis Re /75) , eic. Ex iisdem schedis. giis. 9) , eic. Ex iisdem scbedis. (85) , e(c. Ex schedis Combefisii. (80) , etc. Ex iisdem scbedis Combefisi:, (84) ' , etc. Ex scbedis Gombeli&ii. (81) , clc. caieua Komana.
u k% M 4 k M M u

117

1 GENESIM.

. (85) sedet cibos eorum Sodomilicosel noxios, In quilms esl etiam vinea, de qua scriplum e s l ; De vinea enim , \ , Sodomorum vinea eorum, et sarmenlum eorum ex \ , \ Comorrha . , \ , . respexii uxor ejus post se, et facta e$t statua , $alit . Nihil profuil uxori Lot jussu el imperio an . (86) gclorum exiisse ex SoJomis , quandoquidem con , \ versa est reirorsuui. , . Abimelech vero non teligil eam Emphasim ba . (87) bel illud, non tetiyit, queinadmoduin et islud : bo, , , num Aomini mulierem non tangere; quod esl sine ' \ \ coiiu eisine ullo alio affeclu aul respicere aut tan , , gere mulierem. Coeterum Deus non permisii ut . ' - Abimelecb, forte eliara oninis qui pariier alle seul i l , tangerel eam. Hoc enim esl donum Dei. . dixil Abraham ad puerot suot: Sedele hie cum * ' asino, ego autem et puer peryemut illuc usque, el & , - potlquam adoraverimus, revertemur ad vo$ . Haec . (88) - dixil, cogitans quod eliam ex mortui* suscitare po, tens esl Deus .
%7 M , l

. , . (89) , , * , . , * , \ . ^ (90) " ' * , , - , ' ' ' * , . . (91) \ , \ ' , . , , '-
9

38 Accepit autem Abraham ligna holocausti, et tmposuil super ltaac filium $uum * \ Super bumeros etiim habens propriam crucem exlra porlam passus esl Gbrislus, non bumana vi coaciua p a l i , sed ex proprio motu, atque voluntate Dei et Patris. Ecce peperit Melcha et ipsa filios Nachor fratri * Oz primogenilum , etc. Melcba iuierprelantur regrntm; Oz, deliberantem ; Nacbor, requiem lucis; Bauz, pro nihilo habilum ; Gamuel, resurrectionem Dei; Syron, exeelsum; Gbasab, mendacium; Azau, videntem ; Phaldac , lapsum pauperu, aut laptum paupertaiit; Jedlapb , manut abundantiam , vel manum cape; Bathuel, domeslicum Dei, vel filiam Dei; Rebecca , patienliam; Rcema , vhionem ex* spectaiam; Taam, ruminanteiu; Tochos, silenlium; Mocban, inteslinum vacuum. Ecce ego sto ad fontem aqtue *S Quapropter conandum est slare ad fontem, ut nobis convcnial illud : Me dereliquerunt foniem aqua> vi erit virgo, cui ego dixero, Inclina hydriam

e s

* Deut. xxxu, 32. Gen. , 26. " Gen. , 4. ibid.. 20. " Gen. , 13. Jerem. n, 13.
M

Gen. xxii, 5.

8 1

lleb. , 19.

" Gen. xxu, 6.

vidil; Pbaldac, casum pauperis aut paupertalis, a (85) , elc. Ex iisdem scbedis. (86) , elc. Ex iisdem schedis. Ssa cecidit e.l "p pauper; Jedlaph, manum cape, (87) , elc. Ex iisdem schedis. exTimanus P D S Chaldaice sumpsit; Balbiiel, do(88| , eic. Ex iisdeui scbedis. mesticum, vel filiam Dei, a domus, domesiicus, (89) , etc. Ex jisdeiu scbedis. aut fiHa el bi< Deus; Rebecca, palieniiam, a (90) , eic. Ex iisdem sclie is. Melcha s i mullum el nip exspeciavit; Reema, vis.enem exgnifiral regnum, a "jSa regnavil; Oz, deliberantem, gpeciatam, a vidit, ei moratus esi, ditiulil, ab consuluil, deliberavit; Nacbor, requiem lumi- extpectavit; Taam, Hebraice Galiam, ernetantem a JTU eduxit, eructavit; Tochos, silentium, abnttfn * i nis, a 3 quievit el "" lux, tumen; Bauz, coniemluit ; Mocban, iniestinum vacuum, ex ^ vitcera, pium, a |*Q sprevit; Gbamuel, resurreciionem Dei, intestinum, el pTV compre$*it, eomprimendo evacuaa DTp turgere, resurgere el Deus; Chazab men- vit. (91) , etc. Ex Hsdeiu schedis. dacium, a mentitns c%t; Azau, videniem, ab

119

ORIGENES

120

luam , eic. Conveniens vox seni famulo domtis vov , . (92) ", \ Abraha?, et apla principi omnium ejus bonorum. . Et vide sapienliam ; quale ponit signum. , . Homo autem observabat eam, et tacebat, ut noseeret , utrum prosperum itertuum fecisset Dominus,'an non . , Kinc discere est salius esse ut qui orat, non ciim . (9) , sensili qua audialur, voce, sed in corde orei euin , ' qui scrutatur corda et renes. \ . " haae autem ambulabat per eremum juxla puteum vhionis . Dignum iter sancto qui per mukum qui- . (94) dem secessum ambulabat in eremo, per rerum vero divinarum contemplalionem ambulabat jnxla pu- , \ . leum visionis. Et egressus est haac ad confabulandum in agrp 9Ub vetperam . De lerrenis exeundum est ei qui . (95) , de divinis colloquium habiturus est. Hoc enim nunc confabulari nominavil. Non addilur, q u i - . ' , \ , ' ctim, et meriio ; neque enim hominum esi ejusmodi colloquium, sed aul cum Deo, aut 6ui ipsius , . secum. . , , Ejusdem. lllud autem, sub vesperam, signiflcal vix posse eum qui ad senilem pervenit 39 * *- tem, rcs divinas comprebendere et de iisdem c#l- . loqui. # Abraham aulem accepil aliam uxorem cui nomen " , Cetura. Peperit autem ei Zembran , elc. filiis . . Celurae plurimae nalae sunt gentes, quae babiiarunt \ . " (96) Troglodylen desertam, el Felicem Arabiam, eam , 91 99 99 1 99

quce ulira est, necnon Madianilidem, civilatemqne Madiam adjacenlem deserlo quod esl ullra Arabiam, e regionc Pharan, ad orieiuem Rubri maris. Unde Madianilarum genus a Madiam fllio Abraham et Celurae; iia ut bitic palam (ial, Jolbor socerum Moyais oriundum esse ex Abrabam, ei Moysis conaauguineum. Ejutdem. Celura interpretatur minor, vel infe Gen. , 14. ** ibid., 21.

P > * V ', \ , , ' " \ , 6 . . (97) Gen. , 1.

ibid., 62.

- i b i d . , 63.

tionem autein suam duxil elymologista a 1 W , re(92) , eic. iisdem schedis. verti, redire, converti, unde non incommode erui (93) , eic. caiena Romana. polest . (94) , elc. Gatena Rouiana CyIbid., . In hoc versu terlio desideratur rillo tribtiii, aliae Origeni. D apud Hebraeos el solummodo reperilur in aliqtiol (95) ' , elc. schedis Combefisii. 0* exempIaribiiK. Inlerpreiaiionem suam duxil (96 , etc. Ex iisdciu schedis. elyrnologisla a , perfici, consummari, deficere. (97) , eic. Ex iisdem schedis. Guneta ibid., , reddiiur a sufiporro haec nomina quorum iuterprelaiionem affert ciens el |TT judicare. Quomodo auiem , &oti~ Origenes, Geneseos c. xxv rtperiuniur hoc ordine: tarius, erui possil ex , non video, nisi forte Vers. 1, . Qui interpretalus est, derivelur a , incedere, recedere, quia solilarius vel , videlur legisse , el ab bominum socielate recedit. eiyiuologiain suam duxisse ex verbo liebraico *pp Ibid., . Uoc versu terlio in Hebraico minorem esse. fonle non reperiiur, sed lanlum iti noniiullis W Vers. 2, , vel inierpreiatur cxemplaribus. Inlerpreialur aulein , , a pZtttf, dimiUere, reltnquere. vel , a 5T), amicut, paslor, ei S M, fortis, Deu$. lbidem vel . In Hebraeo legilor *. Ibid., . Desideratur item boc versu tertio Quomodo autem inde possii erui , apud Hebraeos, sed exSlai in quibtisdam C video. Forle pro legebat eiymologisla , et interprelalus et a , ulile esse, exemplaribus. Verlilur auteiu ab ^ p y , prodeue,el Dy, populus. serwvit, coluit, ei] SN, Deut. lbid., , Reddilur vel Vers. 3, . l u Uebrxo csi tom. Inlerprcla-

121

GENES1M.

122

f| * , * A r i w ; Jesboc, dimisno, vel dimittet, Soue, bonut populus; Saban, aversio; Tbaeman, detiquium eo* * rum, vel perjecti; Daedan, idoneum judicium, vel , * , iolitarius; Kaguel, amicus forlis, vel patlor Dei; * , Nabdeel, serviens Deo; Assouriim, firmi, vel diri* * " gentes; Lalusiim, malleatores; Gepbar, inops, vel , * \ * , , * " T ^ ^ C 1 deficiens; Apber, pulvis, aul terrenus, aul cinis; . ' * Enoch, grnUa tucu; Abida, palris mei celtitudo; , ^ , * Epbron, pulvis, aul teirtnui, aut cinis; Saar, meSoot/, \ - ndies; Iduma, silenlium; Maiubre, visione; , * Masse, elevatio; Ismael, audilub Dei; Gboddad, * * - mensura vacua; Naba?olh , propheiia; Tbaemau, * * perfactio; Ged&\\ob$curita$; Jetur, exsul; Nabdeel, * * , } terviens Deo; Napbes, refrigeraiio; Masmau, ailen * ' lio, vel auditus; Gedma, anterior; Massan, ex sua* . B viiatibus; Evilat, parturiens; Sur, murus. , 4 0 ttabila auiem in lerra, quam dixero tibi, et , , peregrinare in terra hac, el ero lecum, ei benedicam . , (98) tibi* . Si ubi babilarc prxcipil Deus, peregrinatur , , quis, Deus est cum eo, et benedicil e i ; si auiem ' , \ , - ubi non peregriiiandum esl, babiiat, non esl Deua , , ' , cuin eo, nec benedicii ei. . Pro eo quod audivii Abraham vocem meam, et cu( , tlodivit mandala mea, et justificaliones meas, et le , . (99) ges m*a* \ Si nondum scripla erat lex Mosaioa, , " cuslodivit auiein Abrabain quae dicta suut, sic ea &, , servavil ut genies qu& legem non habent, et nalura , * qualegis sunl faciunt, ottendenles opus legis scriptunt in cordibu$ mit, lesiimonium reddente eorum con , tcieniia queuiadmodum ait Aposlulus. , ". foderunt pueri haac in convalle Gerara, et . invenerunt ibi puleum aquoe v\vce . Oninis qui cupit (1) esse lliius Isaac, omnein dare debet operain ui bos , inlelligal puteos, el eos fodiul in seipso. . Prvfectus autem inde [odit alium puieum, et tion ' ^ ,
1 e ( tK 4 1

Gen. xxvi, 2, 5.

ibid., 5.

Rom. n , 14/

Gen. xxvi, 19. , et iiiicrpretalionein suam duxisse a 12, mensura, el p~l, vacnus, inanit. Vers. 13, , prophetia, a prophetavit. Vers. 15, , , a DCTI, perfici,consummari. Vers. 13, , , a TTp, obtenebrifus ' e$t. Vers. 15, ", inlerpretatur, a , ordo, terminus. Ibid., , , a anima, hulilus, resprratio. Vers. 14, , vel. , a ynff a divit. Vers. 15, , , a DTp, ante, oriens. Vers. 13, , , a , e, ex, el 02, aroma, gralus odor. Vers. 18, , abSin, parere. Ibid., , , a Tlt^, murus. (98) , eic. Ex iisdem scbedis. (99) , etc. calena Romana. (1) , elc. duabus caieuis Regtu ei allera qu* luil cardinalib Mazarini.
t

, ab -flin, recivm esse, dirigere. Ibid., , , malleatorei, a

CTTDS, malleator.

Vers. 4, . Hcbrao legilur ,1373; c i inde erui poiesi ?el , ab *pp, lassum esse, deficere. . Ibitl., ', optime redditur , vel , vel , ab -ffly pulvit, citiit. Ibid., , reddi potest ab p l et affixo -J. Ibid., ". Suspicio esl elymologislain legisse ", ei etymologiam suain duxisse ab *QN, patns mei, el DTl aliitudo. Yers. 9. , vel vel verlilur ul supra " ab nsy, pulvis, cinis. Ibid., , meridies a ^, idem. Vers. 14, , stlenlium, a , idem. Vers. 9, , , ex , ab, el , vidit. Vers. !4, , etevaiio a tfQft exluia, elevavit. Vers* 1, , auditus Dei, a ycttf audivit, et S< Oeut. Vers. 15, Ex interprelalione hac, , suspicio oriiur legisse eiymologibiam

ORIGENES conienderunt pro eo " . Cum non resistit injuriosis, . (2) , oslendii se vere esse siinplicem. Quapropicr Deus, . ", probaia et landaia ipsius lenilale, apparel ei, et , , xhy promiliil lerram, ne animutn despondeal, quod elut peiegrinus el incola eorum injuriis paieal , , qui nocere voluerini, adimplene quod dictuin est , , . alibi, si pertequuntur vo* . Et dixU : Vox quidem, vox Jacob estPiam vo - . cem qiiam proferrei Esau, qimd irudidii Deus (5) tun* anle me , cum agnovisscl Isaac, dixil : Vox quidem, vox Jacob esl. ", . Et dixit: Ecce odor filii mei, ticut odor agri pleni, - , cui benedixit Dominus* . Liquet sensilem 11011 fuisse . (4) odorem. Qualis enim esse qucat odor qui odori agri . cotnparalur? sed forie lalis eral qualem habens ; Aposiolus dicebat: Christi bonus odor sumus Deo in ^ , " . omni loco . Ego auiem arbiiror quanriibel virlulein \ proprium habere boiiiim odorem, qui couiplemeii, \ . \ tum esl viritilum. Econliaiio vilia male olent jaxla eum qui dixit : Putruerunt et corrnpue suni cicalrt- \ ce$ mece . Deum aiilem par esi ei qui ipsi boui . udoris est, agro viriulum beuediccre. . - Et dixh ei: Ecce Esau frater tuus minaiur tibi ut " , , occidat le; nunc ergo, fili, andi vocem meam, et sur- gens fuge in Biesopotamiam *. 41 bts disciuiiis , (5) fugiendiim esseab hisidiaioribns el perscculionibus, . quainvis visiones nobis obiigerinl sicul Jacob. Con- , , solationetn aulem paril consideralio bonortim quae , Jacobi fiigam ab Esau exceperuiil. Visionibus enim Q . " dignaltis esl, et pator eflectus diiodecim iribuum: ei reversus a fuga cui propier pcrsccutiouem se , * \ dederat, pro Jacob fu lsrael. , \ ". . Nort accipiet uxorem deftliabm Chanaan *. Filiae (6) , Chanaan mato stinl,noii in conspeclu Esau, sed in , " " . conspectu lsaac pairis ejus. , , Vidcns autem Dominut Dens odio esse Liam, ape . " \ ruil vulvam ejus \ Aporit vulvam in orln sancio rum; juxta ainein spirilalein legem, anim vidvani aperii, ul pariai Dei Verbiiin quai bujus iutura esl , . maier. . (7) Ejnsdem. Prior enim et qua? aelate provrciior \ erai Deo peperil Judawrum synagogam ei mulliiuD . dinem. - Dixil autem ei Laban:Si inveni gruiiam in con, tpeclu tuo, augurobor; benedixit enim mihi Deut in . (8) introilu tuo *. Non esl augurium in Jacob; Laban \, , auiem ail, augurabor, lanquam alienus ab J.icobi " , insiiiuio, a quo non omnino lamen aliemis eral, qnippe qui voci augurabor, addideril: Benedixil enim , , , , . miki Dcus in ingressu tuo.
66 M 9 10 11 1 K x 1 f 1

7 1

G^n., xxvi 2 2 . Psal. xxxvn, 6.

f

6 8 7 1

Maith. , II Guii. xxvn, 4 2 .

i T 7 1

Gen. xxvu, 2 2 . Gen. xxviu, I .

M n

ibid., 26. ibid., 27. II Cor. n , i 5 , Gen. xxix, 31. * Geu. xxx, 27.
7

? 0

2) . elc. Ex iisdem caienis. ) , clc. scbcdis Combefisii. 4J , elc. Ex iisdem scbedis Coinbefi^ii. (5) , etc. Ex iisdem scbedis CoinbclUii.

(6) , etc. Ex iisdem scbedis. (7) , elc. duabus caienis RegHS Ct allera quse fuil cardinalis Mazarini. (8) , eic. sche^is Gombefisii.

125

IN GENESIM.
1

136

Sumpsit aulem sibi Jacob virgam s'yracinam dri, , . dem, el nucinam, et plaiatri *. Tres virgae symbolicc (9) \el ires virtules animae sunl, raiio ueinpe, ira, con , , , - cupiscentia; vcl Iriplcx conlemplaiio corporum, * , iucorporeonim, sanctae Triniialis; vel generalim , aciio per nuciiiam, coulemplalio per slyracinam, , , imindus aulem iste el conleinplaiio ejus per plata \ - iium subobscure designanlur. Quod viride ejus . , distrabilur, id abremiiuialionem inundi significal, - et actionis quidem viride, esl inolliiies; cotiteni * , pkuionis auiem viride cst, circa corpora versarL \ * Viride vero duarum aliarum exposiiionum inquire* . * Dixit autem Dominus ad Jacob : Revertere in let , * ram patri$ tui, et in generationem tuam, et ero xal . " (10) - tecum . Quando fruclus lulil Jacob et dives evas , \ rxtra generaiionem suain, tunc dixil ei Dominus . , Reverlere in terram palris lui. Siinile quidpiam a . Doniino dici pulandum est, cum in exilu fuerimu*, , - reversuri ad palres noslros. Prxmium autem dat . \ reverlenli in terram patris sui, et in generalionem suam. Arbitror aulem in somnis apparuisse ci Do, \ . , miuuui. . 42 Pater autem vester circumvenit me, el mu , lavil mercedem meam decem agni *. Aquila decem . (11) - numeros d i x i l ; Symmacbus, Decies numero. Dicebat igitur, ul ait Hebraeus, decies pacta cum Jacob 6 . , , , inita violavil Laban; quia quae nomine Jacobi gignebatitur quampluriina eranl, ita ul ille invidia ' r * * , moverelur; quod duae ediliones declaranl : decepi&ti mercedem meam decem agnas. Aguoruin vcro * quos dare mibi promiscral nuiia ineniio est, neque * apparel eum baec unquam pollicittim fuisse; sed , " , ' ' , id ex vcrbis ejus manifesium est. Quemaduiodum . enim Lamecbura quempiam occidisse nunquam na-r , , - raverat, sed is poslea requisilus, id clare eiitinlia \ v i l , ila el boc loeo. Plcrumque igitiir Scripiura qiue . , - in rerum geslarum recensione non enarral, posiea , - alio rcferenle, dedarare solet. . Ovet lucc el capm tua steriles non fuerunt. Arie tes gregis tui non comedi . Boni pastoris fiducia * . oslendilur bis vocibus qtias imitandum est. Pariant (12) ^ ergo fruclus spiritales greges oviuin el caprarum. , . 11 1 r r u 79

Bt

|v ~
S e d e l

\ , \ -. \ , , , . * * . (15)
f e

lem non inveniuiilur ejus dii; pacta inil cum divino diviies gregis ne comedamu*. Quoniam au Jacob: et mundiis, qaando falsos abjecil deos, arnicus Cbri>li facius esu

Dixil autem Jacob frulribut suis: Colligite /aptdes, el colleyerunl lapides**. Ecclesiaste quoque
8 0

Gen. xxx, 37.

" Gen. x x x i , 3.

7 8

ibid., 7.

ibid., 38.

ibid., 46.

(9) , elc. schedis Combefisii. (10) " , elc. Ex iisdein scbed>8. (11) ' . elc. Ex iisdem icbedis domnus Bernardus Mouieralcuiiius in lucem

edidil boc frajmentum lom. I Hexaplorum, pag. 41). (12) , etc. sebedis Combciisri. ^ .. , (15) , etc. usdein scbcdis.

m
91

OIUGENES

svripliim est: Tempus jaclendi lapides, et tempus * * colligendi lapides . Colliguiitur autem jussu Jacob , . qut lypus eral Christi, ul iediticalio comptealur , , \ super fundameidum aposioloruin el prophclarurn, ipso sumino angulari lapideChrislo Doinino noslro, \ , ex lapidibus vivis, quaiido Gl domus spiritalis, sa- , , , . certloiium sanciuin. Et conversus Laban abiit in locum tuum *. Mali locus prope est ob improbitalem. Ejus aulem qui . (14) proficiendo iier agii, quoniam procul est locus, non - , \ , . exiguus esl labor. * Et fuerunl ei obviam angeli Dei . Dominus ait : (15) . Ego $um via . Qui ergo ltanc viam gequilur, ei obviam eunt angcli Dei. . El prascepil eis dicen$ : Sic dicetis domino meo Esau: Ha>c dicii $ervu$ luut Jaeob : A\md Luban pe- * * regrinatus sum . Honoris causa fratreiu nalu majo- . (16) retn absque simulaiione dominum sunm vocal. Sed et responsio humilis avertii iram* . E l lanquaiit bomo . * quidem tiinuii, Deo vero coufisus, non fugit, sed . \ ) ^accessit. , , , ' . . (17) 43 trantiit vadum Jaboc . Jaboc fluvius esi , Arabiae, qui nunc vocalur Jambicoa. 6. , ' RelictM e$l autem Jacob toiut, et luctabatur vir , \ . ' (18) eum eo , elc. Quis fueril bic appellaius homo s i mul el Deus, qui luciabalur ei deceriabat cum Ja- \, cob, iiisi id quod mullifariam multisque modis - \ , \ <tuium pairibus sacrum Dei Verbuin , Dominus et Deiis vncatur, quodque eiiam benedicens Jacob, , \ , \ Israel ipsum appellavit, dicens quia invaluisii cum , , , Dtfo ?Eum auiem in modum litijus aelaiis bomiucs ; vidcbanl Dei Yerbiim, qucmadmodum et Domini , \ nostri aposloli qui dixeruiit : Quod erut ab initio, * ' , quod vidimut oculis nostrit, ti perspeximus, ei tna- 7 , , mt$ nostrai contrecluverunt de Verbo viiw . Quod * Yerbiim et quam vilam conleniplalns eliain Jacob, , \ , iuferi dicens : Vidi enim Ueum facie ad (aciem . . Jacob aulem diligebat Josepli super omnes filiot " $uo$, quia ftliut senecluiis eral ei. Fecil vero ei tu- , . nicam variam . Tunica varia esl babilus bouus . (19) virlulibus ornatus. D . Videntes autem fratre$ ejus quia eum pater dili , gebat prce omnibut filiis sui$, oderunt eum, nec po- , teranl ei loqui quidquam pacificum . Qni odit, non , polesl quidquam paciflce loqui ei quem odio lia'. (20) bei. Deponauius ergo odium, ut pacifice loqui pos . siuujs. ^ , .
6 88 8i 99 9 8 7 8 8 89 98 9 i 9 i 9 9 8 1
8

Eccle. , 5.
, 22.

Gen.

9 3

ibid., 4.

" Gen. xxxi, 55. Gen. , 1. W o a n . , 6. ibid., 24. i b i d . , 28. 1 Joan. i , l . G e n .

8 8 9 0 91

8 8

8 8

Gen. , 4. Prov. ? , 1 , 50. Gen. xxxvii, 5.

8

8 8

(14) (15) (16) (17) coniuji ,

, etc. caiena Romana. , etc. scbedis Gombelisii. , elc. iisdem schedis. , clc. Edidtl boc scbolion Monlcfaluosier lom. I HexapL, pag. 41, ubi -'quod babclur iu bcbedis Couibeu&ii, k g U

. (18) * , elc, iisdem schedis Gombelisii. (19) , elc. iisdcm scbedie. (20) V , elc. iisdeui scbedis.

429

IN GENESIM.

430
9 k

01 - MadianiUv autem vendiderunt Josepfi in AZgypto fvxzor Petephre eunucho Pharaonis coquorum principi . . (21) \ Petephrem Aquila ei Symmachns Phuliphar dixc , runl boc ioco : in alio autem Pbtiliphare; p r . \ senlis vero nominis interpreiaiio voci adjacet; al (22)* terias auteni exposilio in sequenlibus declarabi . tur. , , Scient autem Aunam stbi non fore semen, quando ingrediebalur ad uxorem fralri$ $ui, effundebat iit , . Urram . Omnis qni scminat in carne, el opera (23) \ , \ carnis in terra ihesaurizat, similis esl Aonam. } , \ Quamobrem interflcitur a Deo. . eral Dominut cum Joseph, et erat vir protpere ' \ (24) , - agem . Tanquam in scopum miilens, inlendebat , . - & animi principaium et semper prospere agebal. Frequenler auiem boc vcrbo uiiiur Scriplura. . Et benedixit Dominus domui AZgypiii propter Jo seph . Propler sanclum qui eral in domo 44 . (25) i C g y p i i i , benedicilur domus, bona ei ager iEgy , \ , \ plii. llaec autem non esl spirilalis benediclio. . . Hit ita geslit accidit ut pecearent pincerna regi$ , dpASgypti et pistor dotnino su$ regi .Egypti *. Con , senlanee his verbis : Peccarunt regi jEgypti, arbi . tror dici posse martyres spiriuli regi /Egypii pec (20) care, sed non Deo. Videniur enim peccare contra , ' \ , mundi iegem, qua: advcrsalur legi Dci. ,
99 9 99 9 1 9

' . , . Quia furto sublatu$ $um de terra Hebraorum, OTI , C et hic nihil [eci . Indicat nihil ae qnod indigenae . (27) jEgyplii faciunt, facere, cuin ait : Hic nlhil feci. jEgypiiorum vero opus erat, eiiam cum domini . \ |) uxore coire. . Respondem autem Joseph dixit ei: Hac est inlcv * tuntSupra - pretatio ejut : ttxa canistra, tres diet eliam dictum est, Irei propagine*, iret dies sunl. . \ (28) , Tres ergo dies et per propagtnes et per canisira . , , \ signiiicanlur : ad td nempe usa esi Providenlia \ " propriis ulriusque viue exemplis. Talia reperies el in reliquis Scripiuris, ubi idem declaralur exein . V \ plis specie diverais. . , - D Die autem terlia accidit, ui dies estet nataliiiut Pharaontt et faceret convtvium pueri$ tuis . Anle , nos observavit quispiam malum esse eum qui ua . (29) , laltlia sua celebrai el diem ortus sui probai. Nos , \ autem expositionem conlirniamus, el in Herodo
w % 9 9 9

Gn. xxxvn, 36. ibid., 12. ibid., 20.

9

ft>

9 i

Gen. xxxvm, 9.

Geo. , 23J 24) 25) (26) (27) (28) (29)

2.

9 7

ibid., 5.

9 8

Gen. X L , 1.

9 9

ibid.,15.

(21) , etc. Edidit hoc scbolion Montefalconius noster tom. 1 Hexapl., pag. 45, ubi i n i lium diversnm e s l : \ ^ - ,^. (22) . Nimimm Origenes ex Pbilone Judaeo, ac plerumque suo Marte nominum propriorum Hebraicorum signiiicala ad marginam iscripeerau

, etc. schedis Combeiiaii. ' , et. iisdem scliedis. , eic. iisdemscbedis. , etc. iisdem schedis. , etc. iisdem schedis. , eic. iisdem scbedis. , elc. calena Roroa-

431

OiUGENES
A

13*

, \ & , \ , \ \ . , Post duos annos dierum vidit Phorao somniutn : " , \ putabat se stare snper fluvium , etc. Qui in fluxis el . cadueis confidebat, pulabal se slarc super fluvium, . ^ (30) \ unde qu;e videnlur esse felicia ascendunl, quando \ , * ejus boves pingues sunl: sed omnino dcvorantur haec , a delorioribus. Hoc aulcm, pulabat, conferes cum illo, Pulabatn vo$ colliyare manipulos \ E l in secundo >. , , , \ somnio : Quemadmodum, inquit, sol et luna et a&tra . adorabant me \ Et rursus summus pincerna,fn somno , ", , , * . meo, inquit, erat vinea , etc. Pislor vero, Putabam me tria canhtra farinie ferre super caput meum , elc. , , , " ' , \ . . Ejusdem. NarralioScripiuraehabet: Pulabattestnre " , tuper fluvium, non super ripam 45 fluminis; Pbarao aulem a i l : Putabam me stare super ripam fluminis , * * " , non super fluviiira. Creierum sa?cularia ^Egypii ne\ . golia, a melioribus incipiunl, quornm (ypus est abundanlia, sed in amara desinnnt quoniin abun- , , , , dantia el fames figura: sunt. Simile quidpiam in \ . \ bisloria divitis videre esl. Veluti eiiim seplem annt \ \ abundantia eranl e i , quippe qui receperal bona sua in viia sua, dum induerelur purpura ct bysso, , , ct laetaretur quotidie splendide . Sed ba3C abeunt , \ , \ * ei in coniraria, recipienli mala posl moriem. S i , milia videre ost in iis qui Iatani el spaliosam . ingrediunlur viam quorum finis perdiiio est , dum iis quibus inilium est arcta ct angusla C ' \ \ \ via, finis esl vila. Quamobrem vae saiuris, quo , * niam esurienl, et rideniibus, quoniain ilebunt. \ , . Beali qui lugent el flenl, quoniam ipsi consolabun\ , * \ , . \ , \ . Et ecce tanquam e (luvio ascendebant septem bo ve$ etc. Pbaraonis somuia boves erant el spicae. , \ . (3!) Per ea enim qnibus lerra coliuir, et per frticius ejus, \ . ' , \ praenunlia dala sunl regi signa abuudanliaB el , famis. . Expergefactus aulem Pharao, rursum somniavit, , el ecce septem $p\ca* ascendebanl in culmo uno electm aivcv el pulchrce Jo epb nun spicas, sed uiauipulos . (32) vidit; iEgypiius vero non nianipulos, sedspicas. , Et rursus pincerna tres propagines videi quibus , . \ ires dies significanlur; rex autcm in uno culmo D seplem spicas, quibus septem anui connexi sunl, \ sicque unitts numinis diversa esl inierpre latio. Si quando ergo quispiam aliter interprelelur . Scripluram, ne pules illum vira ei aflerre. Illud , eliam observandum praenunlias abundanliae scpiem . \ ,
s 1 8 1 0 r 1 1 0

simile quUIdam deprebendimus, quando lilia Herodiadis sallavil el amputatum est capui Joannis. Nec uspiam juslum videre esl qui nataliliuni diem celebret.

G e n . x u , 1. * Gen. xxxvit, 7. *ibid., 9. Gen. X L , 9. ibid., 16. G e n . x u , 17. Maitb. V I I , 16, 14. Luc. v i , 25; Maiili. v, 5. G e i i . X L I , 2. " ibid., 5.
8 1 1 lf

Luc. xv.

(30) , eic. scbedis Gombeiibis (31) , eic, Stbedis Coiiibciibii.

(32) , elc. Hic locus in iisilem soliOilis Origoni Iribuitur, ima lamcii tatnia R c i a Uebrito abcribil.
c

103

CF.NF.SIM.

154

iv\, spicas ascendore in culmo uno, praenunlias iiem famis sepiem eliam spicas, sed non in una propa \ ( * , gine; alitis verlil, in uno culmo. ( (55). Facio autem mane, turbata esl anima ejus, et mit , , teni vocavit omnes inierprete$ JEgypli, et omnes $a pieniet ejus . Toiitis -/Egypli qiioinodo vocaril in, . " lerpreles el sapienles qiixrendum siinul el secun (34) dum lilleram, ei ulnim juxla allegoriam inlcrpre, , \ libtis iEgypliis tanqnam sapienlioribus imiigeat Pbarao. Tolius atiiein ^Egypli dtrimtis, quod id se . " , qualiir ex his : Omnet inlerpretes jEgypli, ei omnet , , tapienles eju$. . El narravit illis Pharao tomnium $uum, et non , ( . erat qui interpretaretur illud Pharaoni . Non puio eos omnino tacuisse, sed omnia polius 46 dixisse, (35), , . qnam veram somniorum inierpretalionem. A l dioel ' aliquis : Quomodo noveral Pharao an ejiismodi in lerpreies el sapientes iEgypli somnia bene inler , ; preiarenhir, necne ? Ad haec dicebal Hebracus sora, , uiantem Pliaraonem, sitnul vidissesomnii imerpre\ , . taiionem qu* e stia memoria exciderat. Singulos , igilur audiens, non reminisccbaiur eoruin quae . sciebal se vidisse. Quamobrem niiraius esl Jose, \ pbum, el confestim lolara iEgyptum, frumentuin , , ejus, el salmem Jgypiiorum ei credidit. Vix enim \ , inlerpreiaitis erat somnia, cuin bic memiuil ipsa & , \ esse quae ei fueranl prius osiensa. . Respondens auteth Josep/ Pharaoni dixit: Sine " , ' " ' Deo non respondebitur $aluiare Pharaoni . Sapiens (56) . Joseph cuin a Deo exordium ducil. Observa eum , ad mulierem dixisse : Et faciam verbum malum \ , hoc, ei peccabo coram Deo . E l ad etmuchos in . carcere a i i : Annon Deo inierpretaiio eorum est ? &\ ; Et dixit Pharao omnibus minisiris $uis : Nun , quid inveniemu* hominem lalem, qui habet tpiritum Dei in se ? Videns Pharao supra bominem esse ; (37) dalam a Josepho sui somnii interpretalionein qiiam , ipse oblituserat, dixit eum Dei spiritum in se liabere. . Ejusdem. Coactns eslPbarao iinum dicere Deum. . \ His autem consentanea suni illa quae prius dicla \ . j suut de somnii imerpretaiione. Et ctamabat ante iptum prccco . Ilfbraiotim . habel Abrech, quod propric, pater lener, significai. (58) ", , Merito pairem lenerum vocavil Joseph. Nam tuni .
H 1B Ie , T 18 0 19 1 0 u

Gen. X L I , 5.

1 8

ibid.

1 8

ibid., 16.

17

Gen. xxxix, 9.

1 8

Gen. X L , 8.

1 8

Gen. X L I , 58.

8 8

ibid., 43.

(33) . Haec leclio non comparet in Hexapti* a Moniefalcouio noslro editis. (34) " , etc. calena Homana. (35) , eic. scbedis Goinbeiisii. (36) , eic. Ex iisdem schedis. (37) , elc. caiena \Diana.

(58) , elc. Edidil boc fragmentiiin seu s( bolion Moulciabonins lo;n. I Hexaplorum, pag. 49, ubi docie iuonet ex Origene expiscalitm Hieroitymum ila babcre iit Quccst. : Aquila transiu-

lil: 4 el clamavit in conspeclu ejut adgeniculationem. Symmachu* iptum Hebraicum termonem ti<lerpretans ait: t et clamavil ante eum Abrech. > i/wde mihi videlur non tam , uve adgtniculatio qurc in saluiando vel adorando Josepli accipi poteti, inleltiijendu. quam illud quod Uebrcei iradunt, d i centes palrem lenerum et hoc termone irauzjerri; ab quippe dicilur vatcr, recb delicalus, she lenemmm, signiftcanle Scriplura quod juxln prudeviiaui quidem paler omnium fuerh , sed juxta wialem lenenimus adoietcens ei puer.

135

ORIGENES

136

aeiate lener esset, quaei paler salularem principa- , , tum iEgyptiis exhibuil. Haec V O X auiem, abrcch, . nihil atiud significal, quam genua flectere. Glara , . quippe est vox pra?conis. . Et voeavit Pharao nomen Joteph Psontompha* nech . Psontorcphanecb quod interprelalur, cui . (39) , revelaium eit futurum. Aquila, Saphamphane. Sym- . , ' niachus, Saphtphane, occulia revelavil. , , . dedil ei uxorem Asenelh fiiiam Petephre $acer " dotis Heiiopoleos Pliuliphar nomen est palris . uxoris Joseph. Exislimabil quispiam alium esse ab (40) eo qni Josepbum emil. Sed non 47 arbilranlur . Hebraei ; vcrum ex apocrypbo dicunl, eumdem . ipsum esse, qui ejus berus et socer fuh. Narrant- * ' que Asenelh illain, suam apud patrem accusasse , . mairem quod insidias Josepbo slruxerit, non autem \ \ ' ab eo hisidiis fueril appeiita. Quam ille Josepho , sponsam dedil, ul jEgypliis declararel, a Josepho . , nihil bujusmodi coiUra domum suam perpeiraiura \ , fuisse. .
tl s i c

Vocavit autem Joteph nomen primogeniti Mana$ " *e, quoniam oblivisci tne fecit Deus omnium labo~ , rum meorum, et omnium qucc palris mei sunt . Om- , nium quidem laboruin ope Dei oblivisci, mauifeste . (41) pulcbrum e s l ; utrum autem ope quoqtie Dei om , iiium qnae patris stii Jacob erant, oblitus fuerit Jo- seph, qiiaercmhini esi. Neque enim Dcus oblivisci , \ facii Joscphum serinonum Jacob et (iliorum ejus; , . ? sed forie laboruin ejns, ui ad tilnimqiie ex sequo , \ portineal vox, laborum, sic : omnium laboruin meo- ^ , ' , , rum ei omnium palris mei laborum. , \
M

Nomen autem secundi vocavit Ephraim, quoniam auxit me Deu$ in urra humilitatis mece . Mystice spirilalis iEgyplus, lerra esl humililalis jusli. A l que idcirco apud Aposlolum dicilur : Corpus humitilatis nosirce *; el in Psalmts : Humiliata e*t in pulvere vita nosira " ; el rursus : Uumiliatti no$ in ioco affliciionit .
u ,T

Josej h erat princeps /Egypli* Bic vendebat omni populo lerra. Venienlez aulem fratres Joieph ado* raverunt eum procumbentes in terram 'Juia eratu filii Jacob e populis lerrse, non vendidtt eis, sed reddidil bis argenlum. Decebal cnim filios D Israel gratis accipere frumenlutn. Ejutdem. Pulchre de iisdem, qaando emunt, dic i t : filiiltrael; quando auiem adoranl : fratret Jo$eph. Benjamin auiem neque Esauin neque Joseplium adorat. E l ideo in parle ejus sediiicaiur templum.
1

. , . (42) ' * \ \ . " . . " " . (43) , . " . . , , \, "' , ". . -J .

" G e n . x L i , 43. Geu. X L H , 6.

1 1

ibid.

ibid.,5i.

*ibid,52.

Pbilipp. , 2 i .

Psal.

XLIH,

25.

f t

ibid., 20.

(39) ,

etc. schedis Combefisii

c x s c r i p s i hoc s c h o l i o n . Notandum v e r o i n t e r p r e t n m l e c i i o n e s a l i l e r exbiberi a Monlefalconio no31 r o t o m . 1 HexapL, p a g . 48, nbi Aquila v e r l i s s e

(40) , elc. Edidil hoc fragmei^ tmn Monlcfalcoiiius nosler lom. 1 Hexapiorum, (4!) , elc. schedis Conrbcnsii. (42) , eic. Ex iisdem schedis. (45) , eic. iisdeio scbedis

dicitur , Symmacbus. , et alias leciiones , e i ,33 i i U e r p r e l i o u s iribuuiilur.

137

IN GENESIM.

138

, Merito : in peccatie enim summ propter fralrem , nosirum, quoniam contempsimus angustiam animce * . (44) - eju, cum deprecaretur * . Silendo deprecabalur; . nequc enim scriptom est qaomodo deprecaretur. " ', Respondens autem Ruben dixil eis : Nunquid non , , ; dixi vobis : Nolite inique agere in puerum ? et non . andistis me. En tanguis ejus exquiritnr* . Supra . (45) , diclum est Ismae.litis venundaluin esse Josephum ' absenie Ruben, qui eo vendiio ad fossain rcdiil, , ubi, cum fratrem non invenisset, scidil vesiimenta \ , sua et ad 48 fratres suos conversns dixit : Puer , ^ \ - non comparet, et ego quo ibo ? Nec videlur a frairi , \ bus didicisse veniisse Josephum. Forle ergo ralus - ipsutn occisum fuisse, nunc ait : En sanguis ejut ; ! exquiritur.
0

\ , . , , , *. Dixit Judas ad Itrael patrem $uum : Mitte pue * " '* , - rum mecum, et surgentes proficiscemur ul non moriamur . Forle propheiizat, quia fuiurus erat Bon tra . (46) , jamin cum iribu Juda. . Ego aulem $u$cipio illum, de manu mea require eum, $i non reduxero ad te elc. Nihil eorum quae , , \ Be.njamino ul homini accidere poierant, conside (47) rans Judas, propbelice, opinor, h*c pairi pro , , olroillit. , . Sumite de fructibus terros in va$is ve$tri$,et deferte viro munera resince el mellit, incensum quoque, ct , stacten, et ierebinihum, el nuces . Ex fruclibus Jo, , , sepho dona ferunlur, quae non babet iEgypius, re , . (48) sina, mel, incensum, staete, terebintlius, nuccs; , , , , , - C stipra quoque cameli onueii dicuntur aromalibus,, resina et siacle; sed non aielle, lerebiniho et I M 6, xal , \ cibus. , , , ' \ , , . Ejmdem. Tres species cum Jcsepbo deferuni . Madianilae in iEgyplum, quibus alias ires addunt , iiiii Jacob el ferunl Josepho. Quin el semen Abra\ . \ , \ . hoe cum sint, priores ei secundas ferunt. Oporle\ bat quippe ut viliores deferreniur a filiig spariis , , Abraha?, a geuuinis vero plures et pricstanliores, quibus indigebal iEgyplus. , . Dixerunt: PropUr pecuniam quatn relulimus prius ' - - in saccis nostru, not introducimur, ut devolvat in no$ calumniam, el violenter subjiciai terviiuli et tw$ , , , . et asinos notiroi \ Yerisimile non est eos qui se in tanio contiilutos periculo existiinabanl, de asi, , \ nis fuisse sollicilos, nisi id ad allcgoriam iraliaiur. , . Dixit eit : Propitiui vobis, nolite limere Vide ' " , . tur homo domoi Josepli prepostius haac dixisse, ad pieiaiem jam a Josepbo informaius. , . El major (acta ett part Benjamin oartibui om *
,f 9 s

Gen. (44) s. dis. 45) 46) 47)

XLII,

21.

" ibid., 22.

" Gen,

XLHI,

5,

1 1

ibid., 9.

" ibid., \ \ .

ibid., 15.

ibid., 23.

elc. iisdem scbe-

, elc. iisdem scbedis. , e(c. tisdein scbcdis. , cic. iisdem scbedis.

PATBOL. GR. XII.

(48) " , etc. iisdem schedis cdidil boc fragmeiiium Monlefalconius nosler lotu. 1 Hexaplorum, pag. 50. Denique bemel monuisso suiliciai sequemia omnia fragmenla in Gentsim ex iisdem scbedis Goiubefisii exscripia esse. 5

439
,

ORIGENIS

110

nium, ildul quinqueparlibus excedtrel illornm par- . , te$ . Major facia est, vel proptcr Jerusalem, vel . \ lanquam lypus aposloli Pauli. E l Josue quideni, qui * > . . e Iribu eral Epliraim, divisil alits tribubus terram. " , Misit enim me Deus anle vos, ut essent vobis reli . quia! . Qiiandoquidem Deus ob multorum vilam Josepliuni anlc fraires suos misil in iEgyplum, pro- , fecto ad niillendum 49 ' jEgypmm usus est invitiia et proposilo fra rum ejus, ul illic mulio- , \ rum saluli constilerel. Sic ergo interdum alioruin . pcccatis utitur Deus ut aliorum saluli consulal. * , \ .
37 l , , , m f

, * , , , . , \ , ' , . El ne dimillalis quidqvam de vasls veslris Omnia enim bona jEgypii vestra $unt . Si qnidquam est . . m spirilali jEgyplo, non ad iEgyptios, sed ad lsrae- , lcm perlinel. Eam ob rcm in exodo vasa jEgypiio- \, . rum rapiuut llebraci, el capiunt vasa aurea et ar- \ , , genlea, ct quidquid bonum esl in iEgypto. \ . . Et ego redncam te in finem . Dgnnm Deo promissum, fore ut non solum reducal, sed reverten- , , \ \ . tero ad finem ducat. . Ejusdem. Ad eos qui in Peulaicuclio quxruut cam quae banc excipit, vitam, dicemus : Qtiando- quidem falsus uon esl qui dixil : Reducam te, cerie , " , reduxit illum in bac viia poslea, el posl exitum re- , , duxil illuin, quando poslea Josepb immisil inatius in oculos corporis Jacob. Reduxii autem Deus, eri- . , gens posl vilae iinem lsraelem ad eum qui in se est ' . finem. " Surrexit autem Jacob puteo juramenti, el assumpserunt filii hraei Jacob patrem suum Qui venil " " ad puteuiTi jtiramenii, Israei est, ferens cum omni- . bus bonis suis, opinor, Jacobum; qtii auiem sur- , , , ' gil a puleo juramenli, Jacob esl. Opus enim habe- , bat resurreclione nou lsrael, sed Jacob. Deinde , * poslea, qtii opus habebal assumplione Jacobum D . , % M 39 40 9

Nunc ergo non vos me huc misi$ti$, $ed Deus el fecil me tanquum patrem Pharaonis el domtnum to~ tius domus ejus el principem univena! terrai JEgy- ^ pti . Qui praeest rebus corporeis et illis est snperior, dicere polerit : Fecil nie Deus miiversas lcrrae iEgypii doniinum.

patrem assunuinl lilii non Jacob, sed Israet.

, ' . . Ejusdem. Misit Pharao curriis qui tollerenl non lerael, sed Jacob. lnlravii in iEgypltim, non dc- , . , scendil Jacob. lsraeli cnim diclum esl : JSoli /t- . , . mere descendere in JEgyplum . Intravit in jEgypium Jacob, et omne semen ejus ", cum eo Nunc quidem seinen Jacob diciuni est, " . supra vero filii lsracl. Alqui si Jacob et oiune se \ . nicii ejus intravil in iEgyplum, non inlravii auiem , \ Hcr el Aunan, non eram scmeii Jacob. , , \ , .
k t

Geii. 'ibid., 3.

i e

XMII,
4 3

34. Gen. x u v , 7. ibid., 0.

3 7

ibid., 8,

" Gen.

X L V ,

20.

4 0

Gen.

XLVI,

4.

4 1

ibid., 3.

41

IN GENESIM.
4 i

142

. Filiie et filicc filiarum suarum . Filins \idelicet sccum babens, simul quoquc gencros addticebal. ' , \ . INeque enim suslinuisset cxira 50 domum suam , filias abducere, ne ad idolorum cultum converlercniur. . Ejusdem. Si Jacob filias non babet, quomodo . , ; filiae ejus dcscendum in iEgyplum ? Vide ergo ne per allegoriam hxc dicanlur. In seqnenlibus dicit . , ex Lia esse, ct filias iriginia tres iilius quac Dina \ ' . vorabalur. iicvc sunt nomina filiorum Israel qui ingressi sunt ", . , , ' in jEgyptum . Hcec Eiint nomina filiorum non Jacob, sed Israel, qui ingressi sunl, non descende, , , runt in iEgyptum. . Primogeniius Jacob, Ruben , elc. Cum supra , ', \ . " dixerit esse nomina Oliorum Israel, n u n c ait Jacobi , primogenilum esse Rubcn. . Ejusdem. Observandum est nalis in terra Cba . , \ naan iiliis Jacob, annumerari eiiam ipsos in iEgypio nalos filios Joseph. Consentaneum enim boc . , est iis quae infra circa finera dicia sunl : Meisunt , ' Ephraim el Manatses, iicul Ruben et Simeon . . El dixil Israel ad Jo$eph : Moriar amodo, quo " " ' , . niam vidi (aciem tuam. Adhuc enimviti$**. Mirandum illud est, eum qui fuerit in iEgypio, laesum oon . , - fuisse ab jEgypiiis, el mansisse in ea qu33 secundum . Deum est viia. Quamobrera mirauis Jacob dixil , , . Q Josepho : Adhuc enim vivis. Pastores ovium servi tui ab infanlia usque nunc... cl .... Dixerunl autem Pharaoni : Ad peregrinandum in terra venimus . Libere profltenlur eoram Pharao . ^ . , , ne se esse paslores. Deinde ne turbctur Pbarao, aiunt : Ad peregrinandum in terra venimus. . Dixil Pharao ad Joseph : Habitent in terra Ge ", * . (49), sem . Quandoquidena iu Tetraplis, undc ex<m;dar \ secundum seriein Hebraici aliarumque edil onum iranssumpium est, ostendilur, Septuagiola Interpre , lum edilionem aliquol in locis iraosposilam fuisse, \ ila ut quae priora eranl, posterius; qua* posteriora, , , \ * prius locarenlur : quod boc eiiam loco ipsi acci . , dissc deprebendilur : ideo verara seriem bic apposuimus, quae sic habel. His verbis : Habilabimus , , ' - D pueri lui in terra Gesem, snbjungitur illud, Dixil au~ tem Pharao Joseph : Habitent in terra Gesem. Si au . , tem noveris quod sinl in eis, eio. \ . Si autem noverit quod sinl in eis fortet, conslitue , illos principes pecorum meorum . Forles lsrael vult . - Pharao principes conslHui ^Egyptiorum pecorum. Si quis aulem in Israel forlis est, fugial borum . consilium. , \ . cum benedixiitet Jacob Pharaoni, exivit ab " , " Si benedixisset juslo, non cxivissci ab eo. . , , eo . Quaerendum vero an quispiam, benedictojuslo, exie4 e 4 8 4 7 4 e 80 ,l 1

*Gen.xLVi,7. G e n . X L V I , 8. Ibid. Gen.xLvm, 5. Gcn. X L V I , 50. Gcn. xvu, 3 et 4. Ibid. 4. Ibid. Ibid. 10. (49) , eic. Edidit boc fragmentum Moniefalconius nosler lom. I H$xaplorum, pag. 52,
8 8 8 1 8 8 f

i e

4 7

4 8

4 8

143

ORK

444

rit ab eo. Et tiic qoutem benedicens egreditur, su- ' . pra vero Jacob benedictione impetrata ingredi- - tor. . 51 Et intulit Joseph omne argentum in domum PharaonitEl quo par erat omne argentum iEgy- . \ pli etCbanaan inferri, nisi in domum Pharaonis? \ , < ; tdduxerunl autem pecora $ua ad Joteph, et dedit , eis Joseph panes pro equis, et ovibus, et bobus, et , asinit Non crudeliler hoc facit Joseph, sed ne , , deiicianl pecora pascendo, ei ut postea gratis illa . , * recipiant a Pbaraone. , \ . Nec quidquam re$idui nobit est coram Domino no $tro, prceter proprium corput et terram noitram \ . \ Quoiiiam de peccaloribtis dicitur iltud : Quia caro ^ , tunt , ideo et nunc JSgypiii utpoie carnei, relin' \ , , qui sibi dicunt non animam, sed proprium corpus , . 6 et terram suam. Hoc auiem exisiimandum est dici . ab omnibus qni a Deo alieni sunt. " , Vi ergo non moriamur coram te, nec terra deterta , . $U, eme nos et terram nosiram . Coram Pharaone , vivere volunl jEgyptii, non coram Deo. . . Ejutdem. jEgyplii Pharaonis, sancii volunl esse , . Dei mancipia. . lnvaiuerat enim ineo$ (ame$ ".Videlicet in iEgyptios. Neque enim diclum fuissel de Israel, quod , . invaluerat in eos fame*. . El confortatus Jacob sedit in lecto Confortatus , . sedit, ut divino afllatu plenos proferret sermones. Opinor aulem Jacob aegrotasse, Israel vero confor- , tatum esse, qui el benedixit liliis Joseph, ei ea qune , \ , sequuntur peregit, in quibus, ubi de iiliis suis agi- , \ . lur, nunquam nonunatur Jacob. , Et dixit mihi : Ecce ego augebo te c( mulliplicabo te . Impius vel non crescit, vel a Deo uon . " , crescil. Similia dices ciiam propter illud : Jfti/it- . ' \ , . . plicabo. Deus enim benedicens bxc ait. ' 'Mei sunt Ephraim el Manaaet; sicul Ruben et . ' , \ Simeon erunt tniht Sicut Ruben, el Ephraim. * , Ambo enim primogenili. Sicut Manasses el S i \ . meoii. Uierque enim inatri suae naiu secundus est. , , Reliqui autem quo$ genueris post eo$, erunt tit no* mine (ratrum tuorum : vocabuntur in eorum sorti- 1 . 01 but Alri, inquit, fllii quos genueris, cognomini- , \, bua fralrum suorum iribubus accensebuniur in $ partium divisione. .
8 8 8 8 7 { M

Vident aulem Itrael /i/toj Joseph, dixil: Qui tunt isli ? etc. His verbis : Videns lsrael filios ioieph, videbilur conlrarium islud : OculiJacob ealigabant prce tenectute , nisi forle idem sil oculos non posse cernere, et videre lsrael semen Josepb, Deo ipsi fulura demonstranlc.
8 8 8 i

, - ; \ . , , , 01 - , , , .
8 7 8 8

" G e n . x L V i i , 10. " Ibid., 17. Ibid., JS. G e n . , 3 . Gen.XLvu, 49. Ibid., 4. Ibid., 5. lbid , 6. lbid., 8. Ge. X L V I H , 40.
8 0 8 1 8 8 8 8 8 4

lbid.,20.

8 8

Gen. X L V I I I ,

145

1N GENESIM nOMILIA I.

146

, . " \ . ' . , , ". \ (50) ' . , ' . \ . , . ' , (51). * 0 .

52 Extendent autem Uratl manum dexieram, tmpo$uit super caput Ephraim . Propbelae quippe cura ea de quibus prophetabaril inlelligerent, aciibus exlernis illa expriraebani. Nimirum post baec decem tribubus praefuit iribue Epbraim. Ab ipso eiiim bealus Jesus Nave qui vera fuii Ghrisii figura, orius eet, u i videre est in Numeri*. Quapropter et Jaoob benedictio ad ipsum quoque peninei. Faciat tibx Deus iicut Ephraim et Manasu ; con tlituitque Ephraim ante Manauen Opportune uleris bis verbis, ut in oraiione praesUnliorem alteri pra?feras. lncurvans reclinalus eukut teo,et sicut catulu$*\ Eam quam ex dispenaatione perlulil moriem, significat illud, recltnatui es. Leo esl Ghristus iis qui omnino ferociunt, iis vero qui adhuc discipliuae capacee suni, calulus.

ORIGENIS IN GENESIM
HOMILLE
INTERPRETE RUFINO
( W )

HOMILIA PRIMA. (; jubel fieri, et hoc coeluii appellat: cum ad ipsum De ortu mundi eteorum quce in mundo $unt (55). locum venerimus, ibidem diflerenlta) ratio coeli In prineipio (54) creavit Deut ccelum et terram . Ormamentique diceiur, cur etiam flrmamenlura apQuod est oranium principium, nisi Dominus noster,et pellalum s i l coelum. Nunc aiitem ait: Tenebrcs erant Salvaior omnium Ghrislus Jesus, priruogenilus omnis super abyaum. Qua3 est abyssus ? IUa nimirum in creaiora?ln boc erge principio, hoc esl, inVerbo suo, qua erii diabolus et angeli ejus (55). Denique hoc Deus coebim et lerram fecit: sicut etevangelisla Joan- manifeslissime ei in Evaogelio designaiur, com d i nes in initio Evangelii stti ait, dicens : In principio ckur de Salvalore : El rogabant dwmonia quas etat Vcrbum, et Verbum erat apud Deum, et Deut erat ejiciebaty ne juberet ea ire in abyttum. Propierea Verbum. Hoe erat in principio apud Deum. Omnia ergo Deus solvil tenebras, dicente Scripiura : Et per iptum (acta sunt, el sine ipso factnm eil nihil . dixil Deus : Fiat lux; et facta ett lux. Et vidil Deus Non ergo bic temporale aliqood principium d i c i l : sed iucem, quia bona e$t et divisil Deus inter medium /nin principio, idcst in Salvatore faclum esse dicit coe- cis et inter medium tenebrarum. El 53 vocavit Deus Iuni el lerram, el omnia quae facla sunl. Terra au- lucem, diem ; et tenebras vocavii nociem. Et factum tem erat ihvitibilis et incompoiita, et tenebrce erant *tt- est vctpere, et factum e%l mane, dies una. Secunduin per aby*$um> el Spiriius Dei ferebatur tuper aqua$. 1 ) liiieram Deus et lucem vocat diem, et lenebras Invisibilis el inconiposila terra eratanlequam Deus lioclem. Secundum spirilualem vero inlelligenliara diceret, Fiai lux, et antequam divideret tnlerluceui videamus quid s i l quod, cum Deus in initio illo, et lenebras, secundum quod sermonis ordo decla- quod stiperius diximus, fecerit coeluin et lerraro, rau Yerum quoniam in consequeulibus firmam^nluui dixeril qnoque ul lux fierci, e l diviseril inler meM 70 7 1 n

Gen. X L V I I I , 14. Ibid., 20. Gen. X L I X , 9 . 51. Gen. i , 3, 4, 5. (50) ". Legendom videtur . (511 . Lectioesl Aquila?,qui ubi L X X erterunt , ipse iranslulil . (52) Gollatse suat hae homili cum mss. iribiis Turonensibus, aique uno Sangermanensi, uno Belacensi,uno Gemelicensi, uno Rhemensi, el aliero onaslerii Sancli Tbeodorici prope Ubeuios. (55) De ortu mundi, et eorum quce m mundo sunt. ln codice Belvaceusi tilulus esl : De initw creatu7 1

1 7

" Genes. , 1.

6 9

Joaii. , 1,2, 3*

7 0

Luc. viu,

rarum Dei. (54) In principio, etc. In catena Romana, trlpJici Regia, el allera qua3 fuit cardinalis Mazarini iu liuiic versum sub nomine ^ legimr : , etc. , , \ , , . lllud, in principio, Origene$ accipit pro eo> in sapientia, hoc ett, in Filio. (55) Qucc est abyaus? illa nimirum in qua erit diabolui, clc. Iu iisdem Gaienis exslat sub iiomiue Aio^

147

ORIGENIS

148

dium lucis et tenebrarum,et vocavertt lucem dieni, du$. Sludeat ergo unusquisque noslrum divisor aquae effici ejus qua2 esl supra, ct quae est sublus : ti lenebras noctem, et dixerit quia factum esi vequo scilicel spirilalis aquae inlellectum, el parlicispere, el facium est manc : non dixit, dies prima, pium capiens ejus qnae esl supra firmamenlura, sed dixii, dies tina. Quia lempus nondum erat anleflumina de ventre suo educal aquce vivce lalienth in quam csset mundus. Temptis aulem esse incoepit titam (clernam , segregalus eine dubio et sepaex consequeniibus diebus. Secunda namque dies, ratus ab ca aqua qtiae subtus est, id esl, aqua et leriia dies, et quarla, et reliquae omnes lempus abyssi, in qua tenebrae esse dicuntur, in qua prinSncipiunt designare. 2. Et Dixil Deus : Fxai ftrmamenlum in medio ccps hujus mundi, et adversarius draco, et angeli aquae, et sit dividens inter medium aqum et aquce. ejus babiianl, sicut superiu indicatum est. Illius ergo aquae supernae participio, quae supra cceloa Et factum est sic. fecit Deus firmamentum " esse diciiur, unusquisque fidelitim coelesiis efficitiir, Cum jam anlea Deus fecisset coelum, nunc iirmaid est, cum sensum suum babei in arduis el excelmentuiu facit. Fecit eniin coelum prius, de quo sis, nihil de terra, sed loturn de coeleslibus cogid i c i l : Cmlum mihi sedet etl. Posl illud autera tans, qucc sursum sunt quaerens, ubi Christu$ eti in iirmatnenlum facii, id est, corporeum coelum.
7 8 7 8

Omne enim corpus firmum est sine dubio, et aoli- dum; et boc csl quod dividil inler aquam quae esl super coelum, et aquam quae esl sub CODIO. Gum enim ea quse faclurus erat Deus, ex spirilu con starent et corpore, jsla de causa in priucipio, et ante omnia coelum dicilur faciuni, id esl, omnis spiritalis substanlia ( 5 6 ) , super quam velut in throno quodam et sede Dcus requiescit. istud aulem coelum, id cst, firmamenlum, corporeuni est. Et ideo illud quidem primum coeluru, quod spiritale diximus, mens noslra est, quae el ipsa spirilus est, id esi, spirilalis horoo nosler interior est (57), qui videl ac perspicit Deum. Isiud autem corporale coclum quod firmamentum dicitur, exlerior bomo nosler est, qui corporaliier inluetur. Q Sicul ergo firmamentum coelum appellatum est, cx eo quod dividat inler eas aquas quae sunl super ipsum, et eas quae sub ipso sunt : ila et bomo qui i corpore posiius est, si dividere polucrit, ct discemere qiue siut aquae quae sunt superiores super flrmameniuni, et quae sub firmamenlo suul, eliara ipse coelum, id est, ccelcslis bomo, appellabilur, secundum aposioli Pauli seulenliain dicentis : Notlra aulem conversatio in axli$ esl. lla ergo continenlur verba ipsa Scriplura : Et [ecit Deus firmamentum, et divisil inter medium aqucc quce e$t tuper firmamentum, et inter medium aquce quceest subter firmamentum. El vocavil Deus firmamcnium cxlum. El vidit Deus quia bonum et
u 7 8 7 8 7 4

dextera Dei Patri$ . Tunc enim et ipse ea laude dignus babebilur a Deo, quae bic scribilur cum dictlur (58): vidit Deus quia bonum est . Denique el ea quse de lerlia die in consequentibus describuntur, in bunc eumdcm conveniunl inlellcclum. A i l enim : dixii Deut : Congregetur aqua quae est sub cceto in congregaiionem unam, et appareat arida. Et factum ett ita. Nos ergo laboremus congrcgare aquam quaj cst sub coelo, et abjicere cam a nobis , ut, cuni boc facium fuerit, appareat arida, quae sunl in carne gesla opera noslra, quo sciliccl videntes hominet opera noslra bona, glori/icenl Pairem nostrum qui in cxlii est \ Si enim aquas istas quae sunt sub coelo non separaverimus a nobis, id cst, peccata et vilia corporis nostri, arida nostra non poierit apparere, nec babere fidueiam procedendi ad lucem. Omnis enim qui male agt, odit lucem, et non venit adlucem, ut non manifettentur (59) opera eju$, el videanlur si in Deo sunl gesta . QuaR uliqite fiducia non aliler daldtur, nisi velut aquas abjiciainus a nobis el segregemus vitia corporis, qua3 sunt materiae peccaioruin. Quo facto jam arida nosiranon permanebit arida, sicul ex consequentibus osleuditur. A U enim : Et congregata est aqua qucc est tub coelo in conqttgationei tuas, el apparuii arida. Et vocavit Deu$ aridam terram, et congregationet aquarum vocavil maria. Sicul ergo arida baec, segregala a se aqua, quemadmodum superius diximus, ultra non mansit
7 8 7 9 8
8 1

77

8 8

factum e*l vespere, et factum esl mane, dies secun- arida, sed jam terra nominatur : hoc modo eliam Isai. L X V I , \ . Phil. , 20. " Gen. i , 6. Genes. i , 7, 8. Joan. V I I , 58, ei iv, 14. Goloss. tu, 1. Ge. i , 10. lbid. 9. Mattli. v, 16. Joan. , 20. Genes. i , 9 et 40. fragmentum isltid : E i , . Scicn , ^ , dum est (Diodorum) carpere Origenis sententiam qui sic erat interpretalus. Gteriini boc loco ubi Geue , , ; brardus babet, diabolus el angelus eju$, nielius in , ; ; , , \ , \ - inss. legiltir, diabolus et angeli ejiu. , ; (56) Omnit spiritalis substantia ,elc. Delempore quo oinnem spirilalem subslanliam a Deo crcalam , ; Si aulem tenebnv diclos sunt, non corporum umbra, ted spiri- opinaius sit Origenes, dispulat clarissimus Uuelius lale quidpiam, tioc eat, diabolus ; i&lud, fiai iux, > Origenianorum, lib. u , quxsl. 3, num. 2. quo pacto intelligam ? num lucem verum, hoc e$t, Fi^ (57) lnierior est. ld desideratur in libb. anlca Hum ? Quid ergo dices ? Posl cmlum, lerram, abys- edil. sed legiiur in mss. (58) Mss. dicuuT , libb. edili, dicil. SKm, et spiriiales tenebras diabolum, erit Deus Verbum ? Quod quis non menle captus conce*$erii ? Tuui (59) Libb. anlea ediii, ul in ea manifeilenlur, M calenarum auclor id observat ; 'fiot- qinluor niss. ut iu uo^lro lexiu.
7 8 7 8 7 8 7 9 8 9 8 1 8 i

IN GENESIM IIOMILIA I.

150

nosira corpora, si baec ab eis segregatio fiat, jam illios frucios, aclus noslri qui ex bono cordis nostri Ihesauroprofemnlur (60). Si vero audimus quinon permanebunt arida, sed lerra appellabuniiir, ex eo qnod fructum Deo ferre jam poterunt. Qno- dem verbum, et ex auditu siatim lerra nostra profiiaro quidem in initio Deus coelum fecit et lerrani: ducit herbam, el ha*c lierba anlequara ad maturitatem vel ad fniclum veniat, arueril, lerra noslra postea vero fecit Ormamentum ei aridam. E l firpctrosa appeliabitur. Si vero ea quae dicunlur promamentum quidem vocavit ccelum, donans ei <jus fundioribus nilantur in corde noslro radicibus, ila cceli qood anle creaveral nomen. Aridam vero ul et fructum operum aflerant, ct semlna in se appellayit lerram, pro eo quod ei facnliaiem ferenhabeant futurorum, tunc vere uniuscujusque nodoruro frucluum largiretur. Si quis ergo saa culpa sirum lerra secundum viriutem suam affen fructum, aridus adhuc manet, et fructum nullum 54 ^fferl, alia centesimum, alia sexagesimum, aiia trigesised spinas c l tribulos, velul ignis escas gerens, semurn . Sed el illud admonendum necessario duxicandtim ea qusc ex se prolulii, eliam ipse esca ignis efficitur. Si vero sludio el diligentia sua separatis mus, ut frucius noster nusquam zizania, id esi, nusquam loluim habeal: ul Jruclus noster non sit ex se aquis abyssi, qui sunt diemonum sensus, secus viam, sed in ipsa via, in illa quae d i c i t exbiboil se lcrram fructiferam, debet sperare simi
8 7 88
7 r

Ego sum v\a seminetur, ulique in ea, ne aves coeli comedant fructus nosiros, neque vineam noslram. Si quis lamen noslrum vinea esse meruer i t , videa^ ne pro uva afferat spinas; ei propler boc jam non pulabitur, neque fodietur, neque mandabitur nubibus ut pluant super eam pluviam : sed e contrario relinqueiur deserla, ut increscant super eam spinae. 5. Post baec vero jam firmainenlum mereiur eiiam luminaribus adomari. A i l enim Deus : Fiant luminaria in firmamento cceli, ut (uceant tuper terram, et dividant inter diem et noctem. Sicut in (trniamenio isto quod jam coeluni fuerat appellatum, jubet Deus fieri luminaria, ut dividanl inter DOS benedicamur a Patre dicente : Ecce odor medium diei el nociis : ila et in nobis fieri polesl: filii mei sicut odor agn pleni, quem benedixit Domi- si Umen sladeamus e l nos vocari et efllci coelura : luminaria babebimus in nobia, quaj illuininent nos,. nu$; et illud quod ait Aposlolus compleatur in nobis : T-erra enim excipiens frequenler venientem Chrislum et Ecclesiam ejus. Ipse est eninv lux super $e imbrem, el generam herbam opporlunam iis nnindi, qui et Ecclesiam illuminat sua luce. Sicut quibus colitur, percipiet benedictiones Deo. Quce enim luna de sole dicitur percipere lumen, ul per vero spinas et tribulos profert, reproba ett et ma/tf- ipsam etiam nox possit illuminari; ila ei Ecclesia, susceplc luminc Cbrisii, illuminal omnes qui in dicio proxima, cujusfini*eit in aduslionem. 4. produxit terra herbam (ceni semen seminan- ignoranli nocte versanlur. Si \ero quis io boc ti$ tecundum genus et tecundum simitiludinem, proficial, u l jam fdius Dei efficialur, sic ui in die et lignum frucliferum [acient frucium, cujus semen boneste ambulet, quasi Olius Dei, et fiiius lucis: bic ab ipso Cbrislo iUuminatur sicut dies a sole. in ipso faciens fruclum iecnndum genut super ter. tini in iignn ei tempora, el in dies ei in rem. Et vidit Dexu quia bonum ett, et factum e$t annot : el fianl ud illuminandum in firmamenlo vespere, et factum est mane, diet tertia . Non cceli, ul luceant tuptr terram. faciutn esi sic *. solum jubet lerrae proferre berbam foeni, sed et semen proferre, ut semper fruclum possii aflerre. ^ Sicul Jumiuaria isia coeli, qua3 videmus, posiia sunl in signa el in lempora, e l dies el annos, ut E m o i i solum jubel lignum fruciiferum, sed et falticeant de (irmamenlo coeli bis qui super lerram ciens semen, ctijus semen in ipso est, secundum sunt : boc modo eliam Christus illuminans Ecclegenus, id est, ui semper ex bis seminibus, quae in siam suam, signa dat per praecepta sua : ul sciat se habet, frucium possil afferre. nos ergo ila quomodo quis acceplo signo fugiat ab ira superdebemus et fruciificare iruclum, et semina babere venlura, uii ne dies illa sicut fur eum comprebenin nobis ipsis, id est, omnium bonorum operum dai : sed ut magis pervenire possil in annutn Doomniuroque virtuium semina in corde noslro conlimini acceplabilcm. Gbrislus ergo est tux vera quat ncre.: u l ba?c babenles flxa in meniibus noslris ex illuminat omnem hominem venientem in hunc munipsis jam omnes acius, qui incurrerint nobis, sedum ; ex cujus lumine illuminala Ecclesia, eiiara cunduro jusiitiam geramus. hil sunl enim semiuis
t 8 8 t 8 9 8 4 8 8 % 8 8 8 1
8 8

lia, qtiod et ipse inlroducalur a Deo in (erram flueniem lac et mel. 5. Yideamus auiem ex consequentibus qui sunt frucius, quos producere Deus jubet lerram ipsam, cui ipse hoc nomen indulsil. Et vidit, inquil , Deui quta bonutn est et dixit Deus : Producat terra herbam fami semen seminanlis secundum genut et ucundum similitudinem, et lignum fructiferum facun* frvctum, cnju* semen est in ipso tecundum similitudinem super terram : et factum e$t sic.Secundum liiteram manifesii sont fruclus quos lerra non arida producit. Sed ilerum referamus ad nos. Si jam facti sumus terra, si jam non sumus arida, afferamns fruclus uberes el diversos Deo, ut et

Gen.

i.

10

et
w

II.

* Gen.

X X V I I , 27.
8 8

Heb.

vi,
8 1

cl

8.

Gcn

, 12 et 15.

8 7

Mailh. x m , 25.

J o a n . xiv, 6.

Gen, i , 14.

Ibid. 14 el 15.

Joan, i , 8.

(60) Ex bono cordis noslri ihesauro. Sic babeiUrass.^impressi vero, ex bonis couliz nostri ilmaum*.

ENIS

ipsa lux mundiefficilur, illuminans eos qui in tene- secundum propriam suam virtutem. Aut enim cuni lurbis venimus a d eum, et per parabolas nos reflcit, hris sunt : sicui et ipseChrislus conlestalur discia d boc tanluinmodo ne multis jejuniis deficiamus pulis suis dicens : Voi esiis lux mundi. Ex quo oslendilur, quia Christus quidem iux est aposlolo- in via : aui certe seroper et indesinetiier ejus pedibus assidemus , vacantes ad boc solum ut aitrutn, apostoli vero lux niundi. Ipsi enim sunt non diarnus verbum ejus, nequaqtiam perlurbali erga babenles maculam vel rugam, aut aliquid bujuscentodi, vera Ecclesia : sicut et Aposlolus d i c i t : mullum minislerium, sed oplimam partem eligenVl ipsesibi exhibeat gloriotam Eccle&iam non haben- les, quae auferetur a nobis. Et utique qui sic accedunl a d eum, roullo amplius ex ejus lumine tem maculam, autrugam, aut aliquid hujusmodi, 7. Et fecil Deus duo luminaria magna: luminare consequunlur. Si vero sicul aposloli nuequam ommajus principatum diei; et luminare minut in nino nioveamur ab eo, sed semper cum eo permaneamus in omnibus iribulalionibus ejus, lonc noprincipatum noclii, et Hellas. Et posuit ea Deus in bis secreio ea, quaB ad lurbas locutus fuerat, expofirmamento cceli>ut luceant super terram et potestatem Itabeanl diei et nocli$, et dividant inler medium lucit, nil, aique dissolvil, el niullo clarius illuminat noi. Si veroeliam U l i s q u i s fueril, ul possitel in el inter 55 medium lenebrarum. Et vidit Deus quia bonum e&i: ti factum est vespere, et factum e$i mane lem ascendere cum eo sicut Peirus, ei Jacobus, ct dies quaria \ Sicut sol et luna inagna Iumin?ria dicta Joannes, isie non solum Cbristi luniine, sed eiiam sunt esse in firmamento coeli; ita el in nobis Cbri- Palris ipsius illuminabitur voce. sius ei Ecclesia. Sed quoniam eiiam stellas in fir8. Et dixit Deui : Producant aqu<e repentia aniinamento posuil Deus, videamus quae smil etiam marum vivarum, et volatilia volantia snper terram in nobis stellre, idest, in cordis nosiri coelo. Moy- secundum firmamentum cceli. factum e$l *ic . ses siclla est in nobis, quae lucet ei illuminal nos Secundum lilleram jussu Dei producuniur ab aquis actibus stiis.Et Abraham, Isaac, el Jacob, et Isaias, repenlia et volalilia, et haec quae videmus a quo et Jeremias, et Ezecbicl, et David, et Daniel : et sint facta cognoscimus. Sed videamus quomodo omues quibus Scriplura sancla (estimonium dedil, etiam secundum noatrum firmamentum cceli, i d esi quia placuerinl Deo. Sicui enim tiella ab itella dif- menlis nostraa ie\ cordis solidiiatem, hac e a d e m fert in claritale , ita eiiam sanctorum unusquisqne Oant. Arbitror, quia si nieria uoslra illuminala fuesecundum magnitudinem suam lnmen suum fundit rit a noslro soie Chrislo, jubelur postniodum ex bia in nos. Sicut auiera sol et luna illuminant corpora quae in e a sunl aquis producere repeniia et volanosira : iia et a Chrislo atque Ecclesia illuminanlur tilia volantia, id est, cogitaiiones bonaa vel malas meules noslrae. Ila lamen illuminamur, si non si- proferre iti medium, u l discrelio iial bonorum a mus mentibus caeci. Nam sicut sol ei luna corporali- nialis, qua3 ulique utraque ex corde procedunl. bus oculis caecos quamvis illustrent, illi tamen reDe corde namque nostro velut de aquis proferuntur cipere lumcn non possunt; ita et Cbristus luccm et bonae cogitationes et m a l a s . Sed nos verbo ac suam praestal menlibus noslris, sed iia demum nos pra3cepio Dei utraque proferamus ad conspeclum et illuminabit, si nequaquam caecilas nienlis impe- jadicium Dei, ut cum ipsius illuminatione discerdiat. Quod eliam si accidat primo, oporlet oos qui n e r e possimus a bono quod nialum e s l ; id e s t , u t caeci sunl sequi Cbrislum, dicenles el clamantes : ea qu33 super lerram repunt, et terrenaa solliciluMiserere nobis, fili David, ut eiiam visum ab ipso dines gerunl, separemus a nobis; illa vero q u a recipienies, possint deinceps et lucis ejus splen- meliora sunt, id esi volalilia, sinamus volare non dore radiari. Veruin nou rcqualiier omnes qui vi- solum super lerram, sed eiiam secundum firmadent illuimtiantur a Cbrislo, sed singuli secuuduiu nientum coeli; i d esl, ul scnsuin ei raiioiiem lam eam mensuram illuminantur, qua vim luminis reciterrenorum quam coiesiium pertracienius in nobis, pere valent. E l sicut non aequaliter oculi corporis ul inlelligere quoque possiinns, quae sinl in nobis nosiri illuminantur a sole, scd quanlo quts in loca noxia ex repemibiis. Si videriimis mulierem ad altiora constenderil, el ortum ejus edilioris speculsc concupiscendum eain, iilud esl in nobis rcplile veintuitione fuerit conlemplatus, lanlo amplius et nenalum. Si vero sit in nobis sobrieiaiis sensus, splendoris ejus vim percipiel et caloris : ita eiiam eliamsi domina iEgyplia nos adamaveril, efficimur niens nostra quanlo allius et excelsius appropina v e s , et relin.juenies jEgyptia veslimenla in maniquaveril Cbrisio, ac se viciniorem splendori iucis bus ejus, ex obscenis insidiis evolabimus. Si sit in fjus objecerit, tauto niagnifieentius et clarius ejus nobis seusus a d furaudurn nos provocans, islud est lumine radiabiiur, sicut et ipse ait per propbereptile pessimuin. Si vero sit in nobis sensus, u l tara : Appropinquate rnihi, el appropinquabo voetiamsi duo minuta habeamus, hsc ipsa pro misebis dicit Dominus. E l iteruin dicit : Deus approxiricordia offeramus in dona Dei, iste sensus avis man$ ego sutn, et non Deus de longe. Non similiier est, nihil de terrenis cogilans, sed a d firmamenium lamen venimus ad eum omnes, sed unusquisque coeli volalibus lendens. b i v e n i a L nobis s e n s u s per9 t 9 9 9 1 9 4 9 9 8 9 6 9 7 9 8 t

Mallb.v, U . Epb. v, 27. Gen. i , 16, el seqq. cbar. , ; Jacob. iv, 8. Jereiu. x x m , 23. MJC. X.
9 8 9 9

9 9

9 8

9 4

9 1

* 11 Cor. xv, 41. GtMies. I , 20.

8 8

Matth. i x , 27.

8 7

Za-

453

IN GENESIM IIOMILIA I.

15&

suadens nobis craciatns martyrii nos non debere lolerare, islud erit replile venenaium. Si vero ascendat nobis sensus e l cogilaiio talis, ut usque ad rooriem pro veriiaie certemus, avis erii haec, a terrenis ad superna conscenriens. Siniililer eiiam de catieris peccatornm vel virlulum speciebus senliendum esl, et dUcernendum quae sint repcrilia, el quas sinl volatilia, qua producere ad discrelionem io conspecln Dei aquae nostrse jubenlur.

noriitn luciditis indicalur. Propterea ergo de onmib u s b o c dicil Scriptura * : Et vidii Deus qnia bona sunt. Qtiare lamen n o n esl acriplum, dixit Deua q u i a bona sunt, s e d Vidil Deus quia bona sunl ? Id est, vidit ulililalem ipsorum, el eam ralioiiem, q t i a cum essent i p s a per se lalia, b o n o s tamen facere possunl optimos. Propierea ergo dixil : Cresciieet mullipiicamini, et replete aquas quce in mari tuni, el volatilia repleantur mper ierras, id est, u l ceii qui9. Et fecit Deus cetos magnos, et omnem animam dem magni et repenlia in niari essent, sicui superepintium animalium, quoe eduxerunt aquoe tecun- rius exposuimus, ei volatilia super lerras. 14. dixii Deus : Producat ierra animam vivam dum genui suum, et omne volatile pennaium secunsecundum genut, quadrupedia el repentia el besliat dum geaus $uum . E l de bis similiter, u l de illis qnae supra diximus, senliendum est, quod produ- ierrae tecundum genus : et facium esl tic. fecit Deus bestias lerrce tecundum yenus, ei omnia reoere debeamus eliam cetos magnos, et animam repenliam secundum 56 genus. In magnis istis celis penlia Urroe secundum genus. vidil Deut quia intpiascogilationes, el nefarios quosque conlra Deum bona $uni . Secuudum litleram q u i d e m nulla quac9 8 10

sensus arbiiror indicari. Quac tamen oinnia producenda sunt ante conspeclum Dei, el ponenda ante vel animalia, vel quadrupedia, vel bestix*, vel seripsum, ut dividamus el separemus bona a malis, pentes super lerram. Apiare aulem baec lits, qua? u i unicuique suus locus a Domino tribualur, sicut supra exposuimus, secundum spiritalem inteUeclum non oiiosa res est. Ibi q u i d e i n dicluin e s l : Pro~ ex his quse sequuntur ostendilur. 10. Et vtdit Deus quia bona sunt ei benedixit ea ducani aquas repeniia animarum vivarum, el volaiidicens : Crescile $i mulliplicatnini, et replete aquat lia volanlia super lerram tecundum firmamentum quce $*nt in mari, tt volaiilia repleantur super ter- cmli; bic auiem a i t ; Producai lerra animam vivam secundum genus, quadrupedia ei repenlia et beras. factum est vetpere et mane, dies quinla In inari quidera cetos magnos, et omnem aniinam siias term secundnm genus. E l Ula quidem quse de animaliom e l repenliura, quae produxerunt aquae, aquis producta sunl, d i x i m u s debere nioius el cogilationes menlis n o s i r a B , qui de profundo c o r d i s projubet immorari, ubi et draco ille quem plasmavit ducunlur, icilelligi. Nunc vero boc quod d i c i l u r , Deus ad illudendum ei inhabilal . Yolucrec autem Q Producal terra animam vivam teeundum genut, quamuliiplicari jubet super lerram, quae aliquaudo drupedum, ei repentium et beuiarum super lerram arida fuii, nunc autem jam lerra appellalur, sicut secundum genus, exierioris bominis noslri, id est, soperius exposuiinus. Sed requirel aiiquis quomodo carnalis et lerrcui m o l u s arbilror indicari. Denique ceii magni ei repenlia in malo accipiunlur, et vonibil volalile in his quae de carne loquitur, indica* laiilia in bono, cuin de omnibus siinui dicium sil : sed laniummodo quadrnpedia et repenlia el le vidil Deut quia bona unl ? Ipsis sanclis bona S l i a s lerrae. Secundum i l l u d nempe quod d i c l u n i sunt ea quae iliis adversantur : quia vincere ea esl ab Apostolo , q u i a non habiial in carne niea pnssuiii, c l ciim ea viceriul, raajoris glorisc eflibonum, el quia sapieniia chrnis iuimica eti Deo , citiulurapud Deum. Denique cura diaboius peliisset isla nimirum sunt, quse lerra, id est, caro nosira ul sibi poiestas dareiur adversum Job , impugnans producit, de q u i b u s rursiim Aposiolus praicipit dieiiin adversarius causa ei exslilit dupiicis glorine cens : Mortificale membra vesira quw tunt iuper pnst icioriam. Quod ostendilur ex eo, quia qtue ierram, fornicalionem, immunduiam, impudicitiaiu, praiscnli perdiderat, in duplum receperil, sinitli avariliam, idololairiam, el caetera. Cuni ergo buic roodo sine dubio el in coeleslibus receplurus. Et omiiia fierenl quaB videulur j u s s u Dei fieri per Verbiim Aposlolus dicit , quia nemo coronatur, nhi qui le- j> ejus el praepararelur imm^nsus isie c l visibilis muugiiimc cerlaterit. E l rcvera quoinodo erit ceruinen, si non fuerit qui resistat? Quantus deeor et splcn- dus, siinul auiem ei per a l l e g o r i a ? figuram oslenderej tur quae essent quse exornare possent ininorem mundor sit lucis oon dignoscerelur, nisi obscurilas i n du;n, id esl, hominem, tunc j a m ipse bomo creutercedcrei noctis. Unde aliqui in casliiaie laudant u r secuudum ea quac i n consequeniibus d e c l a r a a tur, nisi quia alii pro impudicitia condemnanlur? iur. Unde viri forles inaguificarenlur, nisi exsisierenl
1 1 t 1 1 4 t
1 S

stioest, Manifeste e n h n a Deo;reaia e s s e dicunlur,

1 8

imbecilles el limidi? Si aniarum adbibeas, lunc dulce eflicilur laudabilius. Si airum consideraveris, graliora libi quae clara sunl videbuntur. Et ul breviier dicain, ex malorum consideraiione decus boGen.i,2I. Ihid., 22, 23. Ibid. 2 2 . Ibid. 24, 25. . 5.
9 l f 9 8 k 11 8

4 2 . dixit Deus : Faciatnus hominem ad imaginem el timUitudinem nostram, el principatum gerai piscium maris ei volucrum cceli, el animalium, ei univertcc terrce, el omnium quce repuni tuper ter->
8 7 8

Psal. G I I I . 2. Genes. i , 21. Job. i . I Tim. , 5. Gcnes. i , 24. lbid. i 0 . Ibid. 24. Rom. vn,I8. Hom. vui, 7 CoL
1 8 1 8 1 4 1 1

*55
1 8

OIUGENIS

156

ram . Consequenler secundum ea quae supcrius qui vero hunc corporeum putent esse, qoi ad imaexposuimus, talem hominem qualem dcscripsimus ginem el similiiudinem Dei factus est. Deum ipsum corporeum et bumanx formse videniur inducere : vnll principalum gerere pradiclarum besliarmn, et quod sentire dc Deo manifeslissime inipium eel. volucrum, el repeiHium, quadrupediiin el omnium Denique carnales isii bomines qui inielleclum d i reliquorum. Quae qualiler intelligi per allegoriam debeant, cxposuimus, eum diximus juberi aquam, vinilatis ignoranl, sicubi in Scripturis de Deo leid est mentcm ejus spirilalem (61) sensum produ- guni, quia coelum mihi sedes e$l> terra autem $cacere, et terram sensum carnis proferre, u l domine- bellum pedum meorum * \ suspicanlur Deum tam ingentis esse coYporis, ut pulenl eum sedenlem in tur eis mens, ct non illa doniinelur c i . Vult enim coelo pedes usque ad lerram protenderc. Hoc auDeus ut inagna i s U Dei factura liomo, propler quem etunivcrsus crealus esl mundus, non solum immacu- lcm senliunl, quia non babenl illas aures, q u digne possint audire verba Dei de Deo, quae per lalussilab bis, quae stipra diximus,et immunis, sed Scripluram referunlur. Quod enim d i c i i : Cauum ct domineuir eis. Jani vero quale animal sil homo, mihi sedet e$t iia digne de Deo intelligilur, ut ex ipsis Scripturae sermonibus consideremus. Om nes reliqua? creaiurse jussione 57 Dei fiunt, di- sciamus quia in his quorum in coelis conversatio
9

cenle S c r i p t u r a : Et dixit Deut: Fiat firmamentum. Et dixit Deus : Congregetur aqua quw sub ccelo est in congregaltonem unarn, el appareat arida. Et dixit Deus : Producat lerra herbam fceni; ila etiam in reliquis dicii. Videamus autcm quae stint qua; ipse Deus fecit, el pcr luec quae magniiudo hominis sit, adverlamus. Jn priitcipio fecit Dens coelum et terram . Simililer ait : Et fecit duo luviinaria magna. Ei minc iierum *: Faciamus hontinem. In bis solis faciura ipsius Dei ascribilur, in aliis vero nusquam ; sed laniummodo coelumet lerra, so! c i luna ac slelke, et nunc homo a Deo facia sunt (62), oinnia vero reliqua jussione ejus facla esse dicuntur. Ex boc ergo considera quanla sit magniludo bominis, qui tam magnis elementis (amqtie prsecipuis adxqualur, qui habet bonorem coeli, propler quod C et coelorum ei promilliiur regnum. Habel et lerroe bonorem, quoiiiam quidem in lerram bonain, et tcrram vivorum fluenlem lac el mel ingredi speral. llabct bonorem solis el luna3, babens repromissionein fulgere sicul sol in regno Dei. 13. Illud sane eiiam eminenlitis in condilione hominis video, quod alibi non invemo diclum* : El fecit Deus hominem, ad imaginem Dei fecit eum. Quod neque in coelo, neque in terra, neque in sole vel luna invcnimus ascriplum, Ilunc sane bomiuem, quem dicil ad imaginem Dci faciiun, non intelligimus corporalem (63). Non enim corporis figmentum Dei imagiuem conlinei, ncque facltis esse corporalis bomo dicitur, sed plasmalus, sicut in consequentibus scriptum esl. A i l enim " : Platmavit Deus hominem. Id est finxii dc terrae limo. Is auteni qui ad imaginem Dei factus esl el ad simililudinem (64), inlerior homo nosler e?t, invisibilis et Incorporalis, el iiicorruptus atque inimortalis. In bis enim lalibus Dei iuiago reclius inlelligitur. Si
1 8 1 9 1

17

est, Deus requiescil e l residei. l n his aulein qui adliuc lerrenum proposilum gerunt, tiltima pars ejus provideiiliae inveniiur, quod in pedum appellalione figuraliler indicatur. Ex quibus si qui forte sludiurn ac desidcrium sumpserint fieri coelesles, perfectione vila3 el intelleclus altitudine, elftciunlur eliain ipsi sedesDei, facii prius perilia el convcrsalioue coelestes ; qui etiam d i c u n l : Suscilavh nos cum Ckrislo, el simul sedere nos fecit in cmleslibus. Sed el illi quorum ibesaurus in coelo est, ccelestes dici possunt el sedes Dei, quoniam ibi est cor eorum ubi esl Ibesaurus eorum. E l non solum requiescii super eos Deus, sed et inhabital in cis. Sivero lanlus quis effici polest, ul possii dicere* : An documentum quteriih ejus qui in me loqul* tur Christus ? i n hoc non solum inbabilat Deus , sed eliam inambuiat. E l proplerea perfecli quique ccclesies facti, vel coeli effecii, enarrani gloriam Dei, sicul in Psalmo diciiur . Propierea denique aposloli qui eranl co?li, niiiluntur ad enarrandum gloriam D e i , et Boanerges nomen accipiunt, quod est filii tonitrui , ul per tooiirui poleslatem, vere eos coelos esse credamus. Fecii ergo Deus hominem, ad imaginem Dei fecit itlum . Oporlel nos videre qua3 esl ista imago (65) Dei, c l perquirere ad cujus imaginis similitudiuem bomo factus est. Non enim d i x i l , quia fecil Deus hominem ad iuiaginem el simililudincin suam, sed , ad imaginem Dei fecit illum. Qua est crgo alia imago Dei ad cujus imaginis similiuidinein faclus esi bomo, nisi Salvalor nosler, qui esl prirnogenitus omnis creacur<e ? d<; quo scriplum esl, quia sil splendor wterni luminis, et / i gura expressa substaniice Dei , quia ei ipse de se d i c i l : Ego in Patre, et Pater in me; el qui me videt, videl et Patrem. Sicut euim qui viderit iuiagi8 V 9 8 e 17 5 8 8 9 8 0 8 l 8 1

Genes. i . 6. 9. 11. ibid., 1. ibid., 16 L X V I , 1. Epbes. u , 6. * II Cor. , 3. Coloss. i , 15. Heb. i , 3. Joan. xiv, 9,10
8 4 8 89 8 0 8 1

17

1 8

1 8

8 0 1 8

ibid. 26. Psal. X V I I I , 1.

ibid.,27. Genes. u , 7. lsa. Alarc. , 17. Genes. , 27.

8 7 8 8

8 9

8 8

(61) Spiriiatem. Hacc vox deesl in anlea edilis Dei in bomine impressa quid opinalus sit Origenes, libris, sed babeinr in inss. ei necessaria e s u i l res- videsis apud illustrissitmim Hueliuin Origenianopondeat alieri membro, ei terram tensum carnis pro- rum l i b . , quaBSl. 12, n u m . 9. (erre. (64) Et ad similitudinem. Haec.qii&in aotea editis (62) Mss , facta sunt; libb. editi, factus e*t. oinissa sunl, supplenlur e mss. (65) Qucv esi isfa imngo. In aniea cditis dccsl isla (65) Son inlelligimus corjwralem. Dc iiuagine

157

IN GENESIM IIOMILl.V .
3 a

158

lalicujus, videl eora cujus imagoesl, ila el pcr dixit eos Deus dicens: Cretcite el mulliplicamini, et replele lerram, el dominamint in ea . Dignum Verbum Dei, qtue est imago Dei, Deum qufe videl. E l iia terura erit quod d i i i l : Qui me videl, videi et videiur boc in loco requirere secunduin lilteram, Patrem. Adbujus ergo imaginis simililudinem bomo quomodo nondum facia muliere dicii Scriplura : laclus est, et propterea Salvalor noster, qui est Matculum el feminam fecit eos. Forlassis, ul ego arbitror, propler benediclionem qua benedixit eos imagoDei, misericordia moius pro boniine, qui ad replele lerram, cjus simililudinem iaclus fueral, videns eum, depo- diceus : Cretcile et mulliplicamini, siia aua imagine, maligni imaginem induxisse, ipse prseveniens quod fulurum eral, d i c i l : Masculum et feminam fecii eos> quoniam quideni crescere aliler moius niisericordia , imagine bominis assumpla, el mulliplicari non poteral bomo, nisi cum feraina. e n i i ad eum, sicut Apostolus conieslalur diceos : Cum in forma Dei etset, r.on rapinam arbi- Ut ergo benedictiu ejtis sine dubiofulura esse crederelur, ait : Masculum ei feminam fecit eos. lloc Iratus eU este $e cequalem Deo, ted semelipsum exinanmt formam servi accipiem in siimlitudinem ho- namque modo bomo videns crcscendi ei muliipliwinum faclus, et habim invenlus ul homo, humilia- candi consequenliam esse ex eo, quod ei femina j itmeiipsum utque ad mortem. Quicunque ergo jungebalur, ccriiorem spem gerere poieral tn beneveniuntad eum, et rationabilis imagiuis participes dictione divina. Si euim dixissel Scriplura : Crescue et muliiplicamini el replele terram, etdomiuaeffici sludenl, per profecium suum secundum inlemini in ea, non adjicicns boc, quia masculum ei feriorem bominem renovanlur quolidie ad imaginem ejos qui fecit eos; iia ul possini conforines cor- minam fecit eos, ulique benediclioiii divinae increpori clarhalis (66) ejus eflici, sed unusqiiisque pro dulus exslilissel, sicutel Maria ad eain benedictiunem qua benedicebalur ab angelo, a i i : Quomodo Tiribus suis. Aposloli se ad ejus simililudinem resciam hoc (67) ? quoniam virum non cognosco. Aut formaninl 58 lanluni ui ipse de eis dicerel : foriasse quia omnia qua.' a Deo facla sunl, conVado ad Patrem meum et Patrem vestrum, ad Deum meum ei ad Deum veslrum. Ipsc vero jain juncla et compaginala dicunlur, ut coeluin ei lerra, pelierat Palreni pro discipulis suis, ui eis simili- el sol et luna; ita ergo ut oslenderelur quoniam ct ludo pristina redderelur, cum d i x i l : Pater, da, bomo Dei opus esi, el non sine harmonia, velcoin1 iicui ego et lu unum wmut, ita et isti in nobis petenli conjunciione prolalus esi, idcirco pra3veunum sint. Semper ergo iniuearour islam iniaginem nicns ail : Masculum el feminam fecii eos. lla?c Dei, u l possimus ad cjus siniililudinem reformari. quidem ad eam quxsiioncm dicla sunt, quie secunS i enim ad imaginem Dei faclus homo, conlra na- Q dum lillerani proferri polesl. luram inluens imaginem diaboli per peccalum s i 15. Yideamus auiem etiam per allegoriam quomilis ejus cffeclus est: mullo magis inluens iinagi- modo ad imaginem Dei Uonio facius inasculus et nem Dei, ad cujus sirniliiudinem facius esl a Deo, fefiiina esl. Interior bomo noslcr ex spiriiu el perVerbum ei virluiem ejiis recipiel formam illam anima conslal. Masculus spirilus dicilur, ieiuina quae dala ei fuerai per naiuram. Sed nenio despeanima potesl nuncupari. H x c si concordiam inler rel videns similiiudinem suam magis esse cum dia- se babeant el consensuni, convenienlia inter se ipsa bolo quam cum Deo, posse se ileruin recuperaie crescunt el muhiplicanlur, generanlque lilios senfonnam imaginis Dei, quia non venit Salvator vosus bonos, et iutelleclus vel cogilaliones uiiles, per care justos, sed peccaiores in poenilenliam. Malqua3 repleanL lerrain, et doininenlur in c a ; boc tbaeus publicanuserat, el ulique imago ejus diabolo esl, subjeclum sibi sensum carnis ad meliora insimilis erat, sed veniens ad imagincm Dei Dominmn stiiuta convcrtunl, el doininanlur eis, scilicelcuin el Salvatorem nosirum, c l sequens eam, iransfor- in nullo caro conlra voluulaiein spirilus insolescil. nialus esl ad simililudinem imaginis Dei. Jacobus Jam vero si anima coujuucta spirimi, alquo ejus, Zebedaei filhis, c l Joamies fraler ejus piscaiores ni ila dicam, conjugio copulala, deciinel aliquaudo erant, et bomines sine litieris, qui ulique tunc D ad corporeas voluplales, sensumque suum in delemagis ad imaginem diaboii similiUidinem ferebant, clalionibus carnalibus inclinel, ei aliquando q u i sed sequenies et isti iroaginem Dei, similes facii dem obtemperare videatur saliiiaribus monilis spisunl ei, sicut el caileri apostoli. Paulus ipsius imariius, aliquando vero viiiis carnalibus cedai, talis ginis Dei perseculor eral. U i auiem poluil decoreni anima, velul adullerio corporis maculala, neque ejas et pulcbriludinem conlueri,visa ea, in lanUim ad crescere, neque mulliplicari legiliine dicilur, quocjus similitodinem reformalus est, ut d i c e r e l : niam quidem Glios aduUeroruin imperfcclos ScriAn documentum qucerilis ejus qui in me loquilur plura designal. Talis enim anima, quaB spiriliis Chrislus? conjunclione deserla, sensui se carnis el desideriis 14. Masculum et feminam fecit eos, et bene- corporalibua lolam proslcmit, velul aversa a Dcu Joan. xx, 17. Joan. xvn, 2-2. 11 Cor. x n i , 3. Genes. i , 27. Phil. i i , 6 , 7, el 8. L u c . i , 54
8 1 8 6 8 8 8 3 8 8 8 1 8 8 8 3 8V 8 5 w

(66) Mss., corpon clarilatis, lfbb. editi, corporalis claritaiis, male. (67) Sciam hoc ? E\ mcinoria cilat Oiigcncs.

Nam in omnibus coaid. GraBcis et Lalinis legitur ; ; Quomodo fiel islud ?

159
3 7

0R1GEN1S

160

impudenter, audiel, quia faciet mereiricU facta est genlis meretricem cum Israelita viro sub oculis lifri, sine pudore effecta $$ ad mnes . Yeluti m&- oranium impuris vidissei inbaerere complexibus ira divinx aemulalionis impleuis, arreplum glarelrix ergo piinieiur, et filii ejue ad occieionem dium per utriusque peclus exegit (69). Quod opus praparari jubentur ' (68). 16. Et dominamini piseium marit, et votalihum repulaium est ei a Deo ad jtisliliatn, dicenle Docceli, et jumentoTum, et omnium qiue suni super ler- inino * : Phineet sedavit [urorem meum, el reputa~ ram et repentium quce repunt super terram * . Jam biiur ei ad justiliam. lste ergo cibus i r a terrenus baec interpretala sunt secundum l i u m m , cum di- nosier fit cibus, cum eo rationabililer ulimur ad ceremus quod dicit Deus: Faciamus hominem, et jusliliam. Si vero irraiionabiliier agatur ira , aut innocentes puuiat, aut eflervescat in eos qui nibil reliqua, ubi dicit : dominetur piscium marit, et delinquunt, isie cibus erit besliarum agri, et servolatilium coeli, ei caelera. Secundum allegoriam tamen in piscibus, ei volalilibus, vel animalibus et penlura terra?,, et volucrum cceli. His elenim daerepentibus lerrae, ea mibi videntur indicari, cte luones nulriunlur cibis, qui malis noslris actibus el pascunlur el favenl. Indicium namque est hujus quibus nibilominus superius diximus, id esl, vel operis C a i n , qui innocenlem fralrem ira decepil quae de sensu animae , el cordis cogitalione proce clunt, vel qua ex desideriis corporalibus, et carnis invidiae. Similiier etiam de concupisceiilia , el de singulis bujuscernodi affeclibus senlieodum esl. moiibus proTeruntur; quoruro sancti quique el benediclionem Dei in semelipsis servanles, domina- Cum enim eoncupiscit et deiicil anima nostra ad lionem exercem, agenles tolum bominem secun- Deum vivum, nosier cibus est concupiscenlia. Cum dum spiritus volunlaiem. Peccaloribus vero roagis aulem vel alienam mulierem ad concupiscendum ipsa dominantur, quae de carnis viliis et corporis videmus, vel aliquid rerum proximi concupiscimus, besiialis cibus efficitur concupiscenlia. Sicut exeinvolupiatibus proferunlur. plo potest esse concupiscentia Acbab , e l factuui 59 17. Et dixit Deus: Ecce dedi vobh omne fceJezabel de vinea Nabuibei Jezraeliue Observannum seminaUi quod seminat lemen quod e$t super da sane est sanctx Scripturae etiam in verborum omnem terram , et omne lignum quod habet in te ralione caulela , quae cum de hominibus dixisset, fructum seminis seminali$, vobis erit ad escam, et quia dixil Deus ; Ecce dedi vobis omne semen omntbus beslii* tzrrw, et omnibu$ volalilibu* cvli, et temxnait quod eil tuper terram, et omne lignum omnibus repenlibu* qum repunl tuper terram quce quod etl super terram vobis erit ad escam , de behabenlin se animam vUa* *. Historia? quidera ha* i.ic ^ . ie* a . . fi slus dixil, quia dedi eis ad escam ba?c omnia, jUb senienlia maniiosle mdicat usum ciborum t . . . . . sed erit tllts ad escam; ut secundum spintalem rainitus a Deo ex berbis, id esl oleribus, et arborum tionera quam exposuimus, affectus isii inielliganfruciibus esse permissum . Postremo vero, cum ad tur homini quidem a Deo dati esse, praenunliari Noe post diluvium fierel lestamenuim, facullas vetamen a Dco, quod erunl eiiain besliis terrae in c i scendarum carnium bominibus dalur. Quibus bum. ldco erge cauiissimo u.sa esl scrmone Scri sane de causis in suis locis reclius exponetur. plura divina.quaebominibus quidemaildicere Deum: Secundum allegoriam tamen bcrba lerrae et fruclus Dedi vobis hwc ad escam. TJbi aulein ad beslias ejus qui ad escam bominibus indulgetur, potesl de veuil, jnbenlis, sed quasi praedicenlis signillafleclibus inlelligi corporalibus. Verbi causa: Ira caiione dicil, quia baec erunt eiiara besliis el voluel concupiscenlia germen esl corporis. Hujus gercribus el serpenlibus ad escam . Sed uos secuwminis fructus , id est, opus, nobis ralionalibus et dum apostoli Pauli sentenliam atleudamus lebesliis terrae communis esl. Nam quando irascimur ciioni, ui possimus, sicul ipse ait, sensum Chrisli ad jusliliam , id esl, ad correctionem delinquentis accipere, el scire quce Deo donata sunl nobU el emendalionem salutis ejus, isio fruclu terra? ve, et quae nobis ad escam dala s u n i , non faciamua scimur, et cibus noster iracundia corporalis eflici- , . . D escas porcorum vel cauum, sed tales eas praeparemr, per quam reprimimus peccalum, jusliiiam re mus in nobis, qutbus dignum sil suscipi in hospiiio paramiis. Et ne libi videamur baec de nostro pocordis nostri Verbum ac Filium l>ei venienlem lius sensu, quam de divinas Scriplura auctoritate cum Palre suo, el volentem facere apud nos manproferre, redi ad librum Numerorum, ei recordare qnid egerit Pbinecs sacerdos, qui cum Madianilicae sionem in Spirilu sancto, cujus prius templum per
v
$

4 4

et

4 I

4 6

47

3 7

xxi.

Jfir. , 3. " Isa. xiv, 21. Gonea. i , 28. ibid. 29, 50. Genes. ix Genes, i , 29. ibid. 50. 1 Tini. , 13. 1 Cor. , 12.
3 4 0 41 4 4 4 3 46 47

" Num. xxv.

43

I I I R-g.

(68) Mss. jubentur. Libb. edili, videbunlur. Paulo post mss.,if repentium quce repunt. Libb. ediu, serpentium quce repunl. (69) Arreptum gladium per ulrimque pectus exegit. Iia codd. sancli Theodorici, duo Turonenscs , Remigianue et Relvacensis. Secundum lianc leciiunem Origenes ptUasse censendus erit Pbineem gladium suum per v i h lsraelila: et mulieris Madianitid.s pccius excgisse; scd Vulgala ail ipsos in locis

genitalibus iransfixos fuisse; Septuaginta vero, xa\ , , . Godex Geineiicensis babel: arreptum gladium per uiriusque texus ullionem exegil. Libb. antea edili, arreptum gladium pet utriusque pectus exercuit. Infra Origenes bomilta 20 in Numerot ail : Rapto siromatte tn monu sua tngiessut sit pronibulum, el utrumque pcr ipsa pudct* da irantfoderil.

161

IN GENESIM HOMILIA II. ipsa, qna? scripia sunt, proponamus. Et dixit, i n qnil, Dominu* ad Noe: Tempus omnis hominis vemt anle me, quoniam impleta est lerra iniquilalibus ab eis, et ecce ego disperdam illos cum terra. Fac ergo tibi arcam de lignis quadralis, nidos (aciet in arca, et biluminabu eam ab inius et foris biiumine, et sic facies arcatn. Treeentorum cubitorum longiiudinem arcce, et quinquaginta cubitorum latitudinem, el irtginta cubilorum altiludinem eju$ colligens facies arcam, el in cubiium consummabis eam in summo. Oslium auiem arcce facies latere , inferiora bicamerata, et tricameraia superiora facies ea. Et post pauca addit : Et fecil, inqtiil , Noe omriia quw prcecepit ei Dominut Deus tic fecit.
w

aanciilaiem debeinus cxsisfere. Ipsi gloria in aiiiT- n a saxula ssectdorum. Amen. IIOMILIA II. D* fabrica arcie, et eorum qucc in ea tutii. Incipienies tle arca , quse secundum iuandaium Dei a Noe conslrucla est, disserere, primo omnium, videamns, quae de ea secundum litleram referuntur: el quxsiiones propouenles quae objici a pluribus soleni, eiiam absolutiones earum ex bis, quse nobis sunl a majoribus tradila , requiramtis ; nt cum hujuscemodi fundamenta jecerimus, ab bisioriae textu possimns ascendere ad spirilalis inlelligentiac niysiictim ei allegoricurn seneum, el si quid in eis arcanum conlinelur, aperire, Domino nobis verbi sui scienliam revelanle. Primo igiiur baec - , , , \ , . ; , , * \ , . \ , ' * , , . * C , , , , . . . \ \ \ , . , -

Primo ergo quaerilur qualem oporteal (70) babiium ipsum et formam arca inlelligi. Quain ego puio, quanliim ex his qi::e desciibunltir apparet, quaiuor angulis ex imo cousurgenlem (71) eisdemque paulalim iisque ad summuin In angusium alIraclis, in spaiium uuius cubili fuieee collectam. Sic enim rcferiur, qnod in fundamenlis ejus Ireceuli ctibiii in longitudinem, in laludinem vero qiiinqiiaginia sinl po>ili, triginla aulero in alliludinem xdificaii. Sed coUccla est in cacumcn anguslum, iia ul cubima sil Jatiludinis, et longiiudiiiis ejus. Jam vero inlrinsecus ea quidenj quae dicuntur ejus inferiora, bicamerata ponunlur, id esl, babiialionem duplicem contineotia. Stiperiora vero Iricamerata, veluli si dicamus triplicibus consructa coenaculis. Sed hx habiiationum di(incliones adhocfactae videmur, ul secerni per singulas niansioues diversa animaliutn vel besiiarum genera facilius possint, el a besliis feris mansueta quaeque et ignava sejungi. Isue ergo habilationum discreliones nidi appellantur. Quadrala vero ligna fuisse referunttir, quo et facilius allerum alieri posset aptari, el inundante diluvio loitis aqiiaruin probiberelur incursus, cum intrinsecus el exirinsecus oblila biluinine juncliira munireliir. Tradiium pane nobis est, et nou absque verisiiiiilhudine, iuferiora, quae eupra diximus construela dupliciter, qua3 ei separalim bicaroerata appellaia suni, exceplis superiorrbiift, quaa iricaineraia (72) dicunlur, ad

VERSIO NOVA. Quaerendum quo paclo arcaB formam intelligere oporteai. Eam puto in pyramidis speciem siruciam fuisse, aique a principio quidem irecentorum cubitorum longitudine fuisse, latiludiue vero quinquagirtta, aliiludine irigiiua, i u ul veriex fuerit longiludine ei simul laliiudine cubiii miiiis. Supponalur aulem infima ejus, qua? inferiora nominantur, fuisse duarum conlignaiionum: qua3 aniem supra duas illas conUguaiiones erant, iriuin contignalionura. ld enim clare Symmaclius exposuit dicens: Per binat et ternas contignaiiones facies eam. Cogilelur iiem in singuiis coniignationibus separau fuisse loca, ut animalia diversx speciei segregarenlur; vocenlurque separaia illa Joca n/d/, , ve), ul Symmacbtis vcriii, xaliaL Et paucis interpotilis: Dicunl igilur infimain oinnium quae ad fuiidum erat, coniiguaiiotiem fnno ac slercori deputalam fuisse: huic vicinam superiorem alimento animaliuni capiendo; iia ul carnivora carnitifn copiam haberent, quia alia animalia praeter ea qux servanda: speciei inducia eram , pio cibo aliornin inlromissa fueratit in arcam; quae aulem mansuela erani, congriienlcin sibi escam paratam babuere. Haec de infimis coniignalionibus dicta sunlo. Ex I r i b u s porro aiiis coniignaiiouibus, qua: iniiiua ** Genes. v i , 13 et seqq. ibid., 22. (70) Primo ergo quceritur qnalem oporleat, eic. Graeca b u j u s loci verba edulil Mmilefakonius noSler lom. 1 Hexaplorum, p. 24. (71) Mss* ex imo conturgenlem. Libb ediii, ex
9 M

uno conturgenlibut. (72) Appellata sunt, exceptis tuperioribu$,qu<r iricamerata. Haec veiba in anlea editis dcsiderauiur, sed supplenlur nm.

463

ORIGENIS

{64

huiic modum fuisse duplicin, quoniam quidcm an- , , \ num inlegmm fuerunl omnia animalia in arca. E l \ utique in lolum annum necesse erat providere cibos, , . et non solum cibos verum el digesiionum consiilui (74 bis)' Joca, quo nequc ipsa animalia, praccipue lamen ho- , mines, fimi foelore vexarentur. Tradunl ergo qnod \ , inrerior regio ipsa, qus in fundo esi, ad hujiiscemo \ di necessilales mancipata sii c l excepta ; huic aulem . \ auperior conligua, conservandis pabulis depuletur. \ , Elenim neccssarium videbatur, ul iis bcsliis, qui- \ bus nalura vesci carnibus dedit, inlroducla sint extrinsecus animalia, quorum vescentes carnibus , conservare vitam poslerilalis reparandaegratia vale- renl : aliis vero alia, quae naturalis usus deposcit, . servarcnlur alimenia. In bos ergo usus inferiores , . parles, qua bicameratae dicuiitur, tradunl fuisse dislinclas, superiores vero ad babitaculum besliis, vol auiinalibus depulalas, in quibus inferiores quidern 61 feris, el imniitibus bestiis, vel serpenlibus babitaculum prsebuissc, bis veroconligua in superioribus loca, miiioribus animanlibtis slabula fuisse. Supra omnia vero in cxcelso bominibus sedem localam, ntpoie qui c l bouore et ralione cuncla precellant : u l sicut ratione el sapiemia principaium gercre supra oinnia quae in lerris sunl, dicitnr bomo, iia etiam loco celsior, et supra omnes animantes, quae in arca sunt, collocalus sit. Tradunt auiem eiiam oslium, quod ex lalcre facluin dicilur, eo loci fuissc, ul inferiora, quae dixil bicamerata, infra se haberet, ei quae dixii iricameraia, superiora a loco oslii appeliala sinl : ul inde ingressa universa animalia, per sua qmeque loca secunduin quod supra diximus, congrua discrclione direnipla sint. Verum ostii ipsius muiiinien (73), non jam bumauis rationibus adimpWur. Qnomodo enini, posleaquam clausuin esi, el nuUus bominum exlra arcatn fuit, bhuminari cxtrinsccus osiium poluil, nisi quia divina? virtuits sine dubto opus fuit, nc ingrederelur aqua per aditmn, queui bumana non munierai manus? Proplerea crgo Scriplura cum de caueris omnibus dixissel, quia fccit arcam Noe, et iniroduxii animalia, et filios, ei uvores eorum, de oslio non dixil, quia Noe clausil osiium arcae : sed ait, quia clausil Dominus Deus deforis Oiiium arcce, et sic (actum esl diluvium* . Observandum tamen esl quod posi diluvium non dicilur Noe aperuitse osliuin, sed fencsiram, cum emisil corvum, ut videret utnim cessassel aqua super lerrani. Quod auicm inlulerii cibum Noe in arcam omnibue animanlibus, vcl besiiis, qnae cum eo iulroierunt, audi cx bis quai Dominus dicii ad Noe : Tu, i i i q u i t ' , accipe tibi ipsi ab omnibus estis qucc eduniur, el congregubU ad lemeiipsum, et erunt tibi ei ipsis ad edcndum. Quod aulem fecil Noe ea qua$ praecepil ei Dominus, audi Scripiuram dicenlem : Etfecit, i n q u i l N o e omnia quce prajcepii ei Dominus Deus, tic fecit. Sane quod de locis, quse dixiimis ad iimum aiiimalium scparala, Scriptura nibil relulit, sedlradilio lcnel, opporlunc videbiiur stiper boc babilum esse silenliuin, de quo sufficienler consequenliae ipsius raiio doceret. E l quia ad spirilalem inielligenliam minus digne poterat apiari, meriio ergo Scriptura siluil dc hoc, quae magis narraliones suas intelleclibus allegoricis coaplal. Veruiiilamen quautum ad neccssilaiem pluviarum c i diluvii spectal, nulla poluil lam conveniens et congrua arcae species dari, quain nt e summo velul c lecio qnodam in anguslum culmen educlo (74) diflunderel imbi iuin ruinas, el ima in aquis quadrala stabiliiaie consisiens, ncc impulsu ventorum, nec impeiu flucluum, nec inquieiudine aiumalium, qusc inlrinsecus eranl, aul inclinari possel, aui mergi.
9 1

2. Sed bis onmibus (75) lanta artc compositis, , objiciunt quidam quaistiones, ct prascipue Apelles, VERSIO NOVA. erat, animaribus destinabalur, assiguatis singulonim nidis. Yerisimileque est serpentibus ac feris infiroam illam sedem dalam fuisse; jumenlis vero ac reliquis inansuelis animanlibus superiorcm; bomini demum, ulpoie bruiorum principi omniuuique praBSlanlissimo, supremam omuiuni sedem datam oporiuil ad lerliam coiilignaiionem, ui creiera animalia sub inanii baberel. Verisimile auiem esl lalus arcae u!e iuisse quale diximus. Jantiam vero arcae, a laiere posiiam luisse dicas ad primam ei inihuam comignalionem, ul animanlcs inde inlroeuntes, ad eonslituta sibi loca nidosque pergerenl. Quod sane probabilius dici posse videiur, qnani si puiciur animalia ex summilaie ad propria loca in.igna cum difficullaie desccndisse. Ut sccure claudereiur lia^c janua, divina quadatn virlule opus eral, cum non amplius essel deforis boiuo quiepiam qui eam biluiniiiare possel, ne ingrederelur aqua. Eain ob rein clausil Dominus Deus posl INoe, ei sic faclum esi diluviuni. Dubiiarunl quidam an lalis arca possci capere vei minimaui parlein oinnium quae in lerra sunl a n i Gencs. vn, 16,17. Genes. vi, 21. ibid. 22. (73) Verum osiii ipsius munimen, eic. Graeca bujus loci verba e Caienis mss. Graecis erula sunl. (74) Mss.,culmen educio. Libb. ediii,culmineducto.
8 4 8 8

(746i)Hic ad sensum videiur deesse aliquid. Ei. (75) Sed his omw.Graica hujus loci verba suppediiaiu Gateiiaj Graeca3 manuscripUB.

CENESIM HOMILIA II.

46

- qui fuit discipulus quidem Marcionis, sed allerius bxreseos magis, quam ejus quam a magistro susce! , ' pii, invenlor. Is ergo dum assignare cupit scripta * , , Moysi niliil in se divinac sapienlia?, Q2 nHiilque , , operis sancli Spirilus. continere, exaggeral hujusmodi dicia, el dicil nullo niodo fieri potuisse, ut , lam breve spalium tot animalium genera eorumque \ , cibos, qui per loium annum sufficereni, capere po \ . * - twissel. Cum enim bina el bina ex immundis animalibus, hoc est bini masculi et bin feminae (hoc , enim indical sermo repelilus,) ex mundis vero se, 5 j - pieua ei seplena,quod esiparia seplena (77), in ar* cam dicanlur inducla, quomodo, inquil, fleri poluit isiud spatium, quod scripluin est, ul qtialuor , sallem solos elepbanles capere poiuerii? E l postea , , (76) \ ^ quam per sAigulas species boc modo refragalur, addit super oinnia bis verbis : Constal ergo fictani esse fabulam. Quod si est, conslat non e s s e a Deo , , banc scripluram. Sed ad bxc itos quas a prudenli, bus viris, et Ilebraicamm iradilionum guaris, at, , \ que a veieribus magislris didicimus, ad audilorum , noiiiiam defereruus. Aiebant ergo inajoies, quod , \ \ , Moyses, qui (ul de eo Scriplura leslalur) omni sa picntia jEgypiiorum fueral erudilus, secundum ar . , \ VERSIO NOYA. malinm, maximeque Apelles, qui inter faniiliares Marcionis fuit, ei alierius audor haeres os. Hic ut Moysis Scripturam ut ininime sanctam traduccret, sic dubitamis more inferebal : Haec narralio mendax ei fabulosa est, ergo haec Scriptura non est cx Deo : inlelligens cujus mensura? illos irecentos cubiios, c.ujus quinquagenos, cujus tricenos nominaveril in consiruciione arca; Scriplura sacra. Nos aulem didicimus a quopiam ex Hebrseorum perilioribus irecenios cubilos diclos fuisse pares illis quos geomeir vocanl, vis quadranguli a iricesimo ducti, ila ut in uno labulato fuerinl nouaginla miliia rubiiorum nostrortim, similiierque in laliludine duo mille quingenii cubili el in aliiludine nongenli. Abstirdissimum namque essci eum qui eruditus fueral in omni sapientia iEgypiionun geoineirieaj perilissiinorum bomimim, qiiique in sedibus regiis educatus fueral, noti vidisse trecenlos longiludinis cubilos, quinqiiaginta lalilud i u i s , el I r i g i m a alliludinis vulgari more acceptos, m quatuor quidein elepbanios capere potuisse cum alimenle a d annum suflicienti : quandoquidem preeepii Detis ut bina bina ex immmidis animalibus iu arcam ingrederenlur. Quod si utciarius inielligalur illud : In anyustum sensim rediges aream, etxn cubitum absolves illam, arcbitecii more arcae fonna sil evponenda, age, ila exponamus. Cogiia milii arcas iinam loogitudinem, secundum supra mcmoralam viin esse irecenlorum cubiioruni, laiiludinem vcro (76) ... . Hunc contcx- C sas fuisse ab amanuensibus. Ea enim vis est vel poiesias quadraiiguli, si iiumeri muliiplicenlur per tum ailehle si consideres conferasquc cuiu alio siinili Origenis coniexiu e lib. Conira Celsum, seinelipsos. Purro si sic irecenti cubili longiiudinis arc;e per cumdem iiiimerum ireceiilesnnum, niim. 41, pag. 555, qui ita se habet : '>. el quiuquagiiila cubiii laiiiudiuis per nuiueruin quinqiiagesiiiiuin, et iriginla cubili aitiludinis per > ;; numeruin irigesimurn mullipliceiiliir, dabunl 90000 , cubiios longiludinis, 2500 laiiiudinis, ei 900 alti , Quoinoludinis, qnod aperle expriinii ipse Origenes in do non aduiiranda poiius csi illa slruclura (arcae) tilroque conlexlu. His iia exposilis, facile inlelligiuiaxiina? urbi similis? Hic enim fit sermo de mcnlur quomodo dixerit Origenes arcai slnicliiram suris quoad polestalem : ila ul basis longa fuerit iuaximu urbi similem. Itno nec lam ampla quidem lioiiagima miliia cubilorum, laia auiem bis mille el usquam exsiilil urbs. Pone eiiitn cubiiiiiM x dequinsenios cubilos. >Probis verbis, cem ei oclo lautuin pollicibus consiare (queiu la , c vis quadranguli a t i i mcn . P . Laiui viginli pollicibus apud Jnda-os cesimo ducli, > legemliim videiur , vis quadranguli a Irc- cousiilisse docel). 90000 cubiii longiludiiiis conslilueul arcani 135000 pedum noslrorum lungam, sive ceiilesiino ducli, vel 27000 passuuin gcomeiricoruiii, videlicet novein , \ , \ lcucarum ex tribus millibus passibus geomeiricis , vis quadranguli a treceiitesimo, ei a qtiiuquagesiino, atque a I r i g e s i m o ducii.Gum e n i n i ea conslaiuiuui. Quod sane ne vensiinile quidem esu niens s i l Ongenis, ut uiensurae arca?, quales deSed salis babuisse videiur Origenes si Celso el scribtiiuur in Genesi, non vulgariter seu ad litteApelli arcam irrideniibus ulcunque respondereu raiu, sed juxla vtm vel polestalein quadrauguli a o II.uic observationeui nobis swppedilarum K K . P P . cipianiur, vel legendum erii , quod est Socielalis Jcsu iu suo Diario Trtvoliicnsi niensis poiesias longiludiuis arcae, vel si iegeris Decembris auni 1740, pag. 2355. , eril laniummodo polestas alliludinis, ei sup(77) QuoU est, paria septena. llsec qtiae iu aniea ponendum e r i l voces el , edilis omissa suid, suppleniur e uib&. quotl csi poteslas iougiiudiuis ei laiitudinis, oiuisn rt

167

ORIGENIS

1*8

leiu geoirtciricam, quam praecipue iEgyplii callenl, , cubilorum iiuii.eniin in boc loco posuii. Apud geo- , melras (78) eniui eecuitdum eain raiionem, quae , \ apud eo virltis vocaiur, ex solido el quadraio vel , , , in sex cubitos umis deputatur si generaliler, vel , . trecentos si minulalim dediualur. Quae titique ra- lio 6 observeiur, in hujus arcae meiisura invenien- , \ tur et longilmlinis et latitudinis lanla spalia, qnae , , vere tolius innndi reparanda gerniina ei universo niiii animanlium capere rediviva 3 seminaria , , \ poluerint. Ilaec, quanlum ad hisloriae perlinet rationem, adversum eos dicta sint, qui impugnare . scripiuras Yelcris Teslameiui niluntur, lanquarn iinpossibilia quaedam et irralionabilia coulinen- , \ , , tes. , , . , ^, , , . VERSIO . quinqunginta; deinde per singtilos cubitos arrani seciuulum longiludinem minui decem cubiiis, secunduin laliiuditiein auiein, uno (ubilo el diiabtis lerliis parlibiis, ila uicesiiiius in cacumine cubilus ex deceiu in lougiiudine, al(jue ex uno ac duabus terliis partibus in laliiudiue flai; deiiule vero iiiiniiiiulam sic aicani in cubilum desinere. Si cui aiilem violenier cxpressus vidclur Irigesitmis cubilus qui cacumine eral, is allendat buc leclioni : El tnginla cubiiorum uUitudo eju; in ungunum tensim rediges arcitm, et in cubitum abtolves illam. Exislimo eiiiiu declarari posl illud, el iriginia cubiiorum altiludo, priinuin illum cubiimn qui Irigesimiis eral, per baec verba : El in cubitum absolve illam dewper. 3. Nunc vcro jam deprecanles emn priusqui so- tur ergo populus hic qui salvatur in Ecclesia, illis lus potest de leciione Yeteris Teslamenli aufcrre omnibus, sive bominibus, sive animalibus, quae salvelanien, lentemus inquirere quid eliam spirilalis vata suni in arca. Yerum quoniam non esi oinnium aedificationis coulineal maguifica baec arcai conslru- unum merilum, nec unus in fide profectus, idcirco et arca illa non unam pruebel omnibus mansionem, ciio. Puto ergo ( u i ego pro parviiate sensus mei assequi possum) quod illud diluviuin, quo pene fi- sed bicameraia sunl inferiora, et iricamerala supenis lunc dalus esl mundo, fonuam teueal ilnis i l - riora, el nidi dislinguunlur in ea : ut oslendat quia lius qui vere fuiurus est mundi Qtiod et ipse ei in Ecclesia liceiomnes inlra unam fidem coutiDoihinus pronuntiavil dicens : Sicul enim in diebus neanlur, aique uno bapiismaie diluanlur, non l a Noe emebant, vendebant, &dificabant, nubebant et uieii unus onmibus aiquc idem profecius est, sed nuptum tradebant, et venit diiuvium, el perdidit om- unusquisque in suo ordinc. IH quidein, qui pcr ranes, ila eril el advenlus Filii liominis. ln qno evi- tionabilem scienliam vivunt et idonei sunl non sodenlcr una eademque forina diluvii, quod prae- lum semeiipsos regere, sed et alios doccre, quoniam cessil, el fiuis inuudi quem venluruin dicil, desi- valde pauci inveniunlur, paucorum (79) qui cum ipso Noe salvanlur, et proxima ei propiuquiiale giiaiur. Sicui ergo lunc diclum esl ad illum Noe, ul faceret arcam, el inlroducerel in eam secum non C juiigiiniur, lenenl ligurani : sicut et Dominus nosier sohiin filios, cl proximos suos, vertim eiiam diversi verns Noe Cbrisius Jesus paucos babel proxinios, generis animalia : ila etiam ad noslrum Noe, qui paucos filios c l propinquos, qui verbi ejus pariicivcre solus justus el solus perfcctus esl, Domiuum pes sint, et sapieniiae capaces. ii siml, qoi iu Jesutn Cbrisluin in coiisuminaliane sxculoruiu di- sumino gradu posili suni, el in stimmilaie arcae cluin esl a Palre, tit facerel sibi arcain ex lignis collocanlur. Geienim mullitndo irralioualium aniquadratis, et nicnsuras ei daret coeleslibus sacramaliuin, vel eiiani besliarum in iuferioribus locis lneniis rcpletas. Hoc cuim designalur in Psalmo babetur, et eorum niaxime, quorum feriiatis sxviubi d i c i l : Pele me; el dabo libi gentes hcereditalem liam nec fidei dulcedo mollivil. Superiores vero tuam, et possessionem tuam lerm\no% terrce. Con- aliquanlulo ab bis sunt, qui licet i n i n u s rationis, slruil ergo arcam, el facil in ea nidos, id esl, promplurimum tamen simplicilatis, innoceniiacque cuslo* piuaria quaedam quibus diversi generis animalia rediunl. E l sic per singulos babilaiiomini gradiis ascipianlur. De quibus et prophcta dicil " : Perge, cendemibus pervenilur ad ipsuin Noe, qui inlerpopului meu$, intra in prompluaria tua, absconde preiauir requies (80), vel jusius, qui est Jesus te pcrumpcT donec tranteat furor ira? meie. Confer* Cbrislus. Neque enim in illum Noe convenit, quod " Luc. xvii, 26, 27. " Psal. n , 8. Isa. xxvi,20, Genes. v, 29. (78) Apud geomet. Cf. lib. wconlra Celsum, innn. 14. et tenent figurnm. Nam conjunclio et exptingenda (79) Paticorum. \\vc vo.\,qna! in codd. iss. re- erai,quippe quaj sensum penurbei, neque iiibuper periitir. ei uecessaria esl, desidoraiur in aniea e d legaiur in mss. (80) fPD, qniescere. lis, ubi male eiiain infra posl junguiUur, sequilur,
M

tC9 d\c\i

IN GENESIM IIOMILIA II.

o e f

170

L a m e c h pator cjiis : Uic entm, inqoit re- qmem dabil nobis ob operibus nottris (81) et tristittts manuum nosirarum, el terra quam maledixit Domittus Detu. Quomodo enun verum erit quod iUe Noe requiem dederil illi Lamech, vel populo, qoi lunc habebaiur in terris, vel quomodo ahlatum esl maledictum lerrae, quod dederat Doroinus, ubi potius iracundia divina major osiendilur, ei refermr dicere Deus : Pmnilet me quod feci hominem $uper terram f Et iierum dicil : Detebo omnem carnem quce est suptr lerram (82). E l super omnia summae offensac rndicium interilus vivenlium datur. Si Tero respicias ad Dominum nostrum Jesum Chrismm, de qno dicilur : Ecce Agnus Dei, ecee qui toltit peecata mundi;. iterum de qno d i c i t u r : Factut
i T M 8 9 t 6 0

emisit ad omnia ligna campu Propterea exaliata est allitudo ejus super omnia ligna campi. Et posl pauca dicil : Ctjpressi multte in paradiso Dei, et pini non suni simile* ramis ejus et abietes non fuerunt timites ei. Omne lignum in paradiso Dei non attimilatum est ei el zelata $utu eum omnia ligna paradhi deliciarum Dei. Animadverlis de quibus yel quatibus lignis dicat propbeta , quomodo describat cypressum Libaui, cui omnia ligna quse in paradiso Dei sunl, comparari possinl? E l addidil eliam hoc ad uliimum, quod omnia ligna, quae sunl in paradiso Dei, zelaia sint eam, evidenler osteudens, secundum spirilalem iiilelligenliam, rationabilia dici ligna quae in paradiso Dei e u n l : quippe in quibus aemulaiionem quamdam describii esse adver
t t

pro nobit malediclum ut no$ de malediclo legis ^ sum ea ligna quae sunt io Libano. Unde u l e t e x redimeret; ileruin cum d i c i l : Venite ad me om- cursu ctiam boc dicamtte, considera ne forle et illtid, quod scriplum esl , quia maledictus Deo ne$ (83) qui laboraiit, et onerali eslis et ego reficiam vos et imemelii requiem animabus veslris : omni$ qui pendet in Ugno, sic debeal intelligi, quomodo el iliud qnod alibi dtcium e s t : Maledielus inventes bunc esse. qui vere requiem dedit boreinibus, e i liberavii terram de maledicto, quo male- homo qui tpem habel in homine. Pendere enim in solo Deo debemus, et in nullo alio eliaiu si de padixit ei Domiuus Deils. Huic ergo spirilaii Noe, radiso Dei procedere quis dicatur, sicut ei Paulus qui requiera dedit hominibus, et lulit peccatnm d i c i t : Eliam si , aut angelus de coelo evange~ irnindi, dicitur : Facies tibi arcam ex lignis qualizaveril vobis aliter quam evangelizavimus vobis, dralis. anaihema tit. Sed bac alias. Inierira vidisli qua: 4. Videamus ergo quae sinl quadrata ligna. Quasint qtiadrala ligna quae velut murus quidaro ct draluni est, quofl nulla vacillat ex parte, sed qtiodefensio bis qui sunl intrinsecus, a fluclibus qui cuaque verleris, fida et solida stabilitaie consistii. exirinsecus superveniunt (85), collocaniur ab spilsia SUDI ligna, quae omne pondns vel animalium iiitrinsecus, vel fluctuum extrinsecus ferunt. Quos C ^ % * extrinsecus ei inlrinsecus bitumine liniuntur. Yull enim te architectus Eccleego arbilror doctores 64 Ecclesia, ei masiae Chrislus non esse lalem, quale sunl illi qui gistros aique aeinulatores fidei, qui ei populos i n deforis quidem apparenl bominibus justi, deinlus iriusecus positos verbo commonitionis, e l docirinie aulem sunt sepulcra morluorum . Sed vult ie gralia consolantur, et inipugnaiitibu? exlrinsecns, ei corpore sancium esse extrinsecus, et corde iuvel gentilibus, vel bsereticis, et qua3s:ionuni fluclus trinsecus purum, caulum nndique, el cafliiatis a i ac procellas certaminum commoventibus, virluie que innocenlia? virtuie munilum, boc esl intus et verbi ac sapientia raiionis obsislunt. Vis aulem foris bitumine esse oblilum. ftdere quod ligna ralionabilia novit Scriptura dt5. Po3t baec de longiludine, et laliludine arca?, vina ? Recensearaus quid apud Ezecbielem propbeel de allitudine memoraiur, et numeri in liis quitam scrtptum esl : Et faclum est inquit in undam ponuntur ingenlibus mysieriis consecrati. Sed decimo anno, tertio mente, ttna die mensis, factum antequam de numeris disseramus, boc quod dicit eii verbumDomim ad me dtcens : Fili homim$,dic ad longiludinem, el laliludinem, ei aliiludinem, quale Pharaonem regem Aigypti, el ad muttitudinem eju$ : sil videamus. Aposlolus in quodam loto, cum de Cui u similem facis in exaltalione tua ? Ecce Aaur ctjpre$$us in Ubano, tpeciotu* ramis, et condenm D myslerio crucis sacralius loquerelur, ita a i i : Ut umbraculis, el excehu$ (84) in altiludine. Inter 1 longiludo, et lalUudo, el altitudo, et mediasrntbesfaetum est cacumen ejm, aqua enulriprofundum. Profundum aulem et allitudo idem s i Hi eum, et abytsus exaltavit eum, et adduxit omgnificant, nisi quod alliludo spalium de inieiiorinia flumina iua circa eum, ei congregationes *ua$ " 8 videlur ad superoria meliri, profunduin vero
f 6 8 % 9 6 4 6 1 8 8 r i u l i N o e : u s e Vl n e s s e i n t 8 7 b

G o n . v , 29. Gpnea. vi. 6 7. J o a n . i , 2 9 . G a l . m , 13. M a U l i . x i , 2 8 , 2 9 . Genes. vi. 14. " E z e c h . xxxi, 1,2 ei seqq. * Deui. xxi, 23. Jer. xvu, 5. Gal. i , 8. Mallh.xxm, 27. Epb. , 18.
f a 8 k 6 8 8 8 6 7

88

OT

89

8 1

(81) Nostm. Ilanc vocem ediiis omissam resii*uuul codd. mss. (82) Delebo omnem carnem qua est, elr. Codex sancli Theodbrici : Delebo omnem hominem qui ei/, etc. Faulo po6t ires mss. interitu vivenimm da

(83) Vox omnet, deest in anlea edilis, tameisi reperiatur in omuibus mss. (84j Speciosus ramis ei condensis umbraculis, ct
PATROL. GR. XXI.

..

excelsus. Sic habeol mss. At libri aniea edili : tpecio$u$ ramus, el conden$u$ umbraculis, excelsus. (85) fluciibus qui extrintecus superveniunt. Sic codd. mss. Belvac. Gemetic. Remigianus ei Sangermanensis. Libri vcro anlea edili : obtiaculum aulem et impugnatio hi$ qui extrinsecus superveniunl.
6

171

ORIGENIS

172

de superioribtrs incipere, et ad inferiora desccn- invenies magnarum rerum gesta sub tricenaiio reJ dere. Gonsequenter igilur Spiriliis Dei et per Moyquinquagenario nuraero conlineri. Triginta aniiosen, et per Pautum ingentium sacramehlorum figurum Joseph educilur de carcere , ei totius iEgypii ras enunliai. Nairf Paulus, quoniam descensionis euscipit priiicipalum , ut imrainentis perniciem Chrisii mysterium praedicabat (86), profundum no- famis divina provisione depellat. Triginia annorum minavit, quasi de euperioribns ad inferiora venienreferinr Jesus cum venit ad bapiismum, et vidil tis. Moyses vero,quia resiituiionem designat eorum coelos divisos, et Spiritum Dei in columba specie qoi per Gbristum de inlerilu el perdiiione saeculi venienlem super se : ubi el primum coepit gacra tanquam de nece diluvii ex inferioribus ad superna mentum paiesccre Triniialis, et mulia his aimilia et ccelesiia revocanlur, in mensura arcae non proinveniee. Sed et quinquagesimum diem festum lundum memorat, sed altum, lanquam obi de ter- in novarom frugum consecralione reperies , et renis et humilibus ad coelesiia et excelaa conscende MadianUaram (87) spoliia Domino quinquagesiroa diiur. Numeri quoque ponunlur, irecenti cubiii delibatur . Cum Irecentie vero invenies el Abrahain longiludinis.quinquaginla lalitudinie, Iriginla aliivincenlem Sodoinitas , et Gedeon cum irecentis tudini9. Trecenti, lercenieni sunl. Genlenarius au lingua aquam lambentibusMadiaoitas superat(88).
74 9 7 74

, . _ \-/ tem numerus, plenus in omnibus el perfeclus oslenquod non a fronte, quoniam nec desuper, sed e laiere sane, ex transverso collocalur, irae dividitur , el toiiue rationalis creatura continens sa- Oslium na3 tempus est : Die$ enim Domini, diet iras tt cramentum : eicut in Evangeliis legimue , ubi furoris, ftictit scriplum e s t : licet enim videauiur dicit quia habens quis centum oves, ex quibas cum aliqui galvari, niuhi lamen, qnos inerila sua reproperisset una, reliciis nonaginta novem in monlibus, descendil quaerere eam quae perierat, el posuit bant, delenlur et pereunt: ex transverso osiium ponilar, ut illud ostendatur, quod per propbelam cum illis nonaginta novem quae non perierant. Hic dicftur, quia si incesseritis mecum perversi , et ego ergo cenienarius lotius crealurae ralionalis numetneedam vobiscum in ira perversa . Post baec v i rus, quoniam non ex semetipso subsislit, sed ex deamue et de eo quod dicii separaiim inferiora b i T r i n i u i e descendit, et longiiadinem vilae, hoc est camerala, et eoperiora (ricameraia : ne forle indiimmortaliiatis gratiam, ex Patre per Filium ac cetur perb&c, quod Apostolus dixit, quia tit notnine Spiritam sanctum suscepit, idcirco triplicatus ponitur : utpole qui ad perfectionem per gratiam T r i - Jesu omne genu flectelur, catltstium, lerretlrium et infernorum ; el in arca signiflcetur omnium q u i niiaiis augetur, et qui ex centenario per ignorantiam lapsom, per agnitionem Trinilatis restituat iu Q inferiora ipsa esse quse Aposlolus dicil inferna, borura aniem coniigua superiora ipsa csse lerireccnios. Latiiudo quinquagenarium numerum lerestria, iricamerala T e r o euperiora quae dicii siraul net. Qui numerus remissioni et indulgentiai conseomnia esse coelestia, sed in bis eorum meriia dislincralus est. Secundum legem eoim quinquagesimo gui, qui possunt secundemapoRloluniPauIum usque anno remissio erat, id est ut si quis distraxisset ad lerlium coelum conscendcre. Nidi vero ei nidi, possessionem, reciperet; si liber in servitulem vequia multi sunt in arca, mulus esse apud Pairem nisset, rcciperel libcrlalem , indulgenliam debibir iiidicant mansiones. De animalibus vero, ei beeliis, acciperel, exsul redirel ad patriam. Spiritalis ergo ac pecoribus caeierisque diveraia animanlibus, 65 Noe Ghristus in arca sua, hi qua Iiumanum qua3 oobis alia Ggura servaoda esi, niei quam vel genus de interitu liberal, id esl in Ecclesia sua, Uaus osiendit , c u m d i c i l i n regno Gbriati l u bunc quinquagenarium remissionis numerum in laiiludine collocavit. Nisi enim remissionem pecca- puro cum agno, pardura cum baedo, leonera et boveo) simul ire ad paacua, eorumque fetus aimul torum donasset credenlibus, non fuiaset per orbem paleis vesci, insuper etiam iu aspidunt caverna, lerrse Ecclesiae latiiudo diffusa. Trigioia aulem a l parvum puerum (lalem sine dubio, qualem dicebat titudinis numerus eimile ul trecenti coniinet sacranientum. Quod enim ibi cenlent, boc hic deni ter- & S a l v a l o r , Niti convem fueriti$ et effecti $icut ptur tio muldplicati faciuol. Ad autem loiius conhic non introibiiis in regnum Dei) missurum esse slniciionis numerum somma rtvocalur, quia unus manum, et nibil Jaedendum ; vel eliam ilia figura, Deus Paler ex quo omnia ei unus Dominus, et quam Peirus jam uunc in Ecclesia haberi docel, una Ecclesiae fides eet, unum bapli$ma unnm cor- cum referl se vieionem vidisse *, in qua onmia pus, et unui tpirilus et ad unum perfectionis quadrupedia, ei bestiae lerrae, ac volatilia coeii inira Dei finem cuncia feeiinant. Sed et lu qui haec auunuio tidei linteum continebaniur, quatuor Evandis, si Scripturi aanciis inlendas ex otio, permulta geliorum initiis alligatum ?
w r M 7T 7 t 7 9 d e m 9 % t

I Cor. , 6. Epb. IT 4, 5. Lwc. xv, 4 el eqq. Gen. X L I , 46. Luc. i n , 23. Gen. ?, U . Jud. v i. i., . .6. . Deui. xvi, 9. * Num. xxxi, 50. Sophon. i , 15. . L e v i i . xxvi, Isa. , 6-8. Malth xviii, 5. A 27,28. Philip. , 10 Acu c l . x, x , 11, l l , 12. 12. (86) Sex mss. babeni, prwdicabat; libb. edili : (88) Madianitas turerau Ita codd. Gemelic. e l pradicai. Sangeruianeusis, libri auleiu edili omitiunt Madia(87) Madianitarum. Sic habent omnes mss., libri nitas. vcro editi, Ammonilarum.
7 7 1 7 1 w 7 7 1 7 9 T 7 r e 7 M e

1N GENESIM HOMILIA II.

174

6 Vcrum quoniaa) arca quam describcre cona- linent vitam, ei ex omni parle libraiam. Nam auctoratr, non solum bicamerala, sed ei iricameraia a res saecularium librorum possunt quidem dici ligna Deo consirui jobelur, operam demus et nos ad excelsa, evligna u.nbrosa. Sub omni enim ligno hanc dnplicem qaae praeceseit expositionem gecunexcelso et nemoroso accusatur fornicatus esee dwn praeceptiim Dei etiam lertiam jungere. Prima Israel : quia illi loquunlur quidem excelsa, et enim q o praecessit, historica est, veluti fundaflurida utunlur eloquentia : non lamen ita egerunl, raentum qaoddam in inferioribus posila. Secunda ul locmi sunt : et ideo non possunt ligna quadrahaec mysiica, superior et excelsior fuit. Terliam si ta nominari, quod in eis nequaquam vita el sermo possumus moralem tentemus adjicere : quamvie el collibret. Tu ergo si facis arcam, si biblioihecam boc ipsura quod neque bicameratam solum dixit et congregae, ex sermonibus propbeiicis et aposlolicis siluit, neque tricameraiam tantam et ceesavit sed vel eorum qui eos reciis fidei lineis secuti sutit cura dixisset bicameratam, addidit et iricameraeongrega, bicameratam et tricameraiam faciio lam, nec absque hujus ipsius expo&itionisquam baeam, ex ipsa narraliones bisloricas disce, ex ipsa bemns in manibus videaiur esse mysterio. Nam niyslcrium magnum quod in Ghristo et in Ecclesia tricamerata iriplicem hancexposilionem designant. impleiur agnosce. Ex ipsa eliam eroendare mores, Sed quia non semper in Scripiuris divinis histo- & resecare vitia, purgare aniraam, aique exuere eam omni vioculo caplivilalie iniellige, nidos in ea, et rialis CMsequenlia etare potest, sed nonnunquam nidoa diversarum virtutum et profeciuum collodeficit, ut, verbi catisa, cum dicitor : Spinee natcenlur tn manu ebrioii. et cnm in templo a Salo- cans. Deiotus sane et deforis bituimnabis eam, corde lidem gerena, ore confessionem proferens : mone consirurlo d i c i t u r : Vos mallei et securis nen e$t audila in domo Dei : et iterum in Levili- inliis scienliara , foris opera habens : inlus corde co , cum lepra parietis et pelliculae, et etamiuis inundus, foriscastus corpore incedeos. lo banc ergo inspici jubetur a sacerdolibus et purgari: propier areaiu, sive eam bibliothecam divinorum librorum haec ergo et bis similia noo aolum iricamerata, sed sive animam fidelem secundum moralem iolerim el bicamerala arca conlexitur, ut sciamus iu Scrilocum ponaimis, inlroducere debes eiiam animaiia piuris divinis nou semper iriplicem, quia non sem- exouiui genere, non solum munda, sed el inirnunper nos bistoria sequilur, sed inierdum duplicis da. Sed munda quidem animalia facile possumus laitiiimmodo sensum exposiLionis inserium. Tenle- dicere, quod meinoria, erudiiio, imellccuis, examinius igitur el terliam exposiiionem disserere, senalio cl judicium eorum quae lcgimus, aliaque fiis cundum moralem locum. Si quis esl, qui crescen- Q siinilia jnlelligi possunt. De immundis vero prouuniiare difficilc est, quae el bina el bina nomiuanlibus malis, el inundantibus viliis converlere sc lur. Verumtamen qiianluiii in tain diiboilibus locis poicst a rebus iluxis et pereuntibus et caducis, et audere possumus, pulo quod concupiscentia el ira, audirc verbum Dei, ac prxcopia coeleslia : hic inquia insuiiL (90) omni animx, necessario istse secuoira cor suuin arcam solulis xdificat, et bibliothedum hoc quod ad peccandum liomini famulaulur, i;mi, ui iiadicam, inlra se divini consecral vcrbi, immunda: liicumur, secundum hoc vero quod nclongitudinem in ea, ei laLiludincm, ei aUiiudincio, quc posteritaiis sine coucupisceniia successio reiidem, spem, charitaiemque collocal, Fidcm Trinilalis (89) ad longiludinem \\Vdi iinmorlalilaloiuqiie paralur, neque emendaiio ulla sine ira potesl ne que disciplina ctmsLare, necessaria? ei conservandae disiendii. 6 6 Laliuidinem chariiaiis, itidulgeniiae dicuulur. E l quamvis liaec jam non morali, sed naei benigniiaiis fundat aQeclu. Altitudine spei se ad lurali ralione discussa videaniur, Lamen qi\x ad cttdesiia erigii ei excelsa. Super lerrain enim ampra?sens occurrere poiuerunt, pro aBdificaiionc irabtilans, in ccelis babet conversatioitem. Summam clavimus. Si quis saue poluerit ex oiio ipsam sibi vero acluum suonun referi ad unum. Scii cniin conferre eicouiparare Scriplurain divinam et spiriqm;i utnnes quidem currunt; sed unus acripit pal8 7 s s 84

mam , scilicel qui cogiiationum varieiaie ei in- D siabililale ineuiis non fueril iiuiliiplex. Sed lianc bibliotbecam non cx agrestibus etimpoliiis, sod ex quadraiis c i secundum aBquitatis Hneam direclis consLniiL lignis, id esl non saeculariuni auctoruin, sed ex propbeticis aique aposioliiis voluroinibus. Ipsi eiiim sunl, q t i divcrsis tentalionibus cdolati, resecalis oinnibus viiiis ei excisis, quadralam cou8 4

s e

talibus spiriialia coaplare, nec nos laiel quod plura in boc loco proluudi ei arcani myslerii secrela re-| periei, qux nunc nos adduccre in inedimn, vcl pro breviiaie leiuporis, vel pro audilorum labore non possumus. Ouinipoiemis lamun Dei misericordiam deprecemur, qui nos non solum audilores verbi sui faciat, sed el faclores : el inducat super noslras qnoquc animas diluvium aquai sua;, et deleal in no8 8 8

Provcrb. xxvi, 9.

8 4

1 1 1 Reg. v i , 7

8 8

Levil. .

1 Cor. ix, 24.

87

1 Reg. xvn.

" Jac. i , 25.

(89) Libri anlca edili, fxde Triuitatis ad iongiiu- libb. anleaedili : ialituditie charitatis, indulgcmiiv dinem xvcc immortatitatemqm de&cendit, at mss. et benignxtatn fundat affecium. Aititudine spei ad Belvacensis, Rcmigianus et (res TurOticnses ul iu cmtestia erigil; sed niss. ui in nosiro lexlu. nostro lexui. Codex Gemeiicensis: fidem Trhiitaiis (90) M U S . , iimunt; libb edili, ine&t. tx iongitudine vitcv immortatitateque distendit. >\

175

ORIGENIS

176

bis q n scU essc delenda, et vivificet qux judicat i ligUur voluntas Dei contineri, nisi ea locutus dicaesse vivificanda, per Ghrislum Dominum nosirum, lur, quia nec aentilur, ncc intelligilur inierhomiet pcr Spirilum saum sanctum. Ipst gloria in seierua nes indicari unquam posse per silentium voluaUsaecula saecuiormn. Amen. lem. Sed ba?c rursuni non secundum erroreni Jnd a 3 o r u m , vcl ctiam ex noetris nonnullonim, qui HOMILIA 111. com illie errant, eaienus dicimue, ut quouiam De circumci$ione Abrafue. 1. Quoniam in niullis divinae Scriptura locis humana fragililas aliier audirc de Deo cnii poleet, Deum legimus ad homines loqui, et propler hoc Ju- nisi u l sibi res ipsa et vocabula nola sunt, idcirco d:ei quidem, sed et nostrorum nonnulli, Denm quasi eiiam membris haec nosiris eitnilibns, et habitu humano Deum agere sentiamns. Alienum hoc est bominem intelligendum piilavenint, id esl bunia nismembris habituque distinclum, philosophi vero ab Ecclesi ftde ( 9 4 ) . Sed hoc ipeum quod vel aspirat in corde uniuscujusquc aancioi u i n , vel velul fabulosa haec et ad poelicorum eimililudiiieiri figmentorum formaia despiciunl: videlur mihi de sonum vocie perveiiire ad aurea ejus facii, Jocuius homini Deus diciUir. Sic et ciim nola sibi esse indibisprimo paucis sermochiandiim, el tunc ad ea quae recilaia stini veniendum. Priroo ergo ad eos cai quaa unusquisque vel loquilur, vel agit, audisse sil sermo qui (oris posiii arroganler nos circumse dicit: et cum aliquid injustwm geri a nobis indistrcpuiit, dicenles excelso illi et invisibili atque in- cat, irasci se d i c i l : cum beneficiis suis ingratoe corporeo Deo non convenire, ot humanis uiaiuc nos arguil, poenitere se d i c i t : indicans quidem affeciibus (91). S i enim loquendi, inquiunt, ci da- bsec bis affeciibiie qui hominibus in iisu sunt, non tis usum, sine dubio dabiiis el os, etbnguam, ca> lamen bis menibris ea minisirans quae nalure corteraque membra quibus loqucndi expleluroiBcium. poreae sunt ( 9 5 ) . Siroplex namque esl illa subsian Quod ei s i i , recessum esl ab invisibili et incorpo- tia, et neque raembris ui\h neque compaginibus reo Deo : et multa bis eimilia nectenles nos faii- affeclibusque composita, sed quidquiddJviniaTirtugant (92). Ad bsec ergo, si preribus vestris juve- tibus gerilur, hoc ul horoiaes possenl inteliigero, nnir, proul Dominns dederit, breviier occurremus. aul btimanorum membroriim appellalioae profertur, aul communibus et nolis eiiuulialiir ( 96) affe2. Nos sicut incorporcum esse Deum, el omnipoclibus. Et boc modo ve) irasci, vel audire, vol loqui teniem, et invisibilem profitemur, iia emn curare dicilur Deus. Nain si vox liumana aer icius, id esi mortalia, el nibil absque ejus provideniia geri, lingua repercussus delinilur, potest et vox Dei dici neque in coelo, neque in terris, certo et imniobili aer icltis, vel v i , vel volmiUle divina. Et indeesi dogmate confiierour (93). Memento quia niliil sine quod si quando vox divinilus dalur, non ad omprovidcntia ejus geri diximus, non sine volunlate. Mulia enim sine volunlale ejus geruuiur, nibil eine nium aures, sed ad quorum interest, audilus allaprovidentia. Providentia namque est qua procural, biiur, ul agnoacas soniium non lingua? pulsu redei dispensat, ei providei quae geruniur. Volunlas ve- dittitu (alioquin fierel communie audilus),sed suprmi nutus moderainine gubernaliim. Quanquam ei pro~ ro esi.qua vull aliqaid aul non vuh. Sed de bis aiias. Longior enim est el diflusior iste tractalus. Secun- pbetis saepe et palriarchis, cseterisque sanclorum, dum hoe crgo quod provisorem omnium,et dispensa- eiiam sine vocis sono verbmn Dei facluin es.e referalur, sieut ex omnibus sacris voluiriimbus loreni profileinar Deum, consequens est ul quid abundanler docemur. In quo, ul brevhcr dicam, 0 7 * i t ' v^lquid bominibus expediat indicet. S i cnim non indicel, nec erit provisor bominis, nec illuminaia mens per Spirilum Dei formatur iu crcdiiiir curare morlalia. Indicans igilur Deus verba. E l ideo sive hoc, sive illo quo supra dixitmis niodo, cum volunlatem suam iudicat, locutus esse iiounnibus quae eos agere vult, quo polissimum affectu dicendus est indicare? Nonne eo qui hottii- dicilur Deus. Secundum hunc ergo sensuro aliqua (97) jaiu ex bis quae lecla sunt, disseramus. nibus iu usu ei ooiiiia esi ? Si enim, verbi causa, dicamus qtria silet Deus, quod nalurae illi conve3. Mulia responsa danlur a Deo ad Abraham, uiens credilur, qitomodo indicatum esse aliquid ab scd non omnia ad unuin eumdemquc referuniur. eo pulabilur per silenlium ? Nunc auiem idcirco Quacdain euim ad Abram, quacdam ad Ahrabam, id locuius diciiur, ut scienies bomines |ioc miniest alia posl iminulalionem nomiais, el alia cum sterio volunlaiem aherius alteri innoiescere, agnoadbuc genuiuo voca(>ulo censereiur. Et priumin scant ea qua3 sibi per propbetas deferunlur Dei quidcm a Deo ad Abram anle immulalioneni noniicsse volunlatis iodicia. In quibus utique non intelnis illud deferlur oraculuiu, quo dixil : Exi de
1 t ve 8 9

Gen. xii, 1. (91) A/feciibui. Godex sancti Tbeodorici, affatU bus, non malc. (92) (juaiuor mss., not [atiganl; libb. aniea cditi, nostrot fatigant. (95) Dogmate confilemur, elc. Sic niss.; libri vero ttdili, dogmale profilemur. (91) Mss. ab hcclmae (ide. Libb. ediii, ab ecclettaslica fide.

89

(95) Non tamen his membris ea mini$trant gua naiurai corporea sunt. Haec iu anlea editis libns oinissa supplentur e niss. (96) Mes. enunlialur. Libb. e d i l i , annunlinlur. Paulo post iidein inss., repercuuus definilur. Libb. edili, repercussut dicitur. (97) Godd. Belvac, Gcmetic. et Remigianus, atiqua; iibb. cdili, religua.

177

GENESIM HOMILIA 111.

478

terra tua,
9

et de domo pairis *t, et de cognatione mntculinum vestrum, el circumcidelis carnem pr<e-

lua eit. Sed nibil ln hoc de tesiamemo D e i , nikil 4. Igilur qtiandoquidem in buuc devenimus <te circiimcisione praecipitur. Non enira polerai, loctim, requirere volo si omnipoteus Deus, qui cnm adhuc esset Abram el carnalis nalivilalis coeli ac terrae dominalum tenel, volens teslamenTocaliulftni ferrei, suscipere et teslamenium Dei et. tuin poncre cnm viro sanclo, in hoc summam lanli circumcisionis insigne. Gum vero exiit de terra sua, negolii collocabat, u l prxpuliuiu carnis ejus ac el de cognalione sua, tunc ad eum sacratiora jam fulurae ex eo sobolis circtiKicidereiur. Erii en\m responsa deferuntur. Et primo dicitur et quia non inquil, teslamentum meum super carnem tuam. vocaberi* Abram, sed Abraham erit nomen tuum **. iloccine eral quod covli ac terrae Dominus, ei T u n c jam et lestamenlum Dei suscepit (98), et quem e cunclis morlalibus solum delegeral, aeterni signaculum Odei accepil circnmcisionem, quam icsiameiili inunere conferebat ? llaec enim sunt non poiuit accipere, dum essel in domo patris, sola, iii quibus magslri ei doclores Synagogae sanel in consangumitate carnali, et c u p adhuc Abram ciorutn gloriam ponunl. Ecclesia vero Cbrisli, qiue TOcareleT. Sed neque presbyler appellatus e$t per Propbeiam dixerai " : Milii aulem saiit lionoriipse, et uxor sua, donec esset in domo patris, , . . . . . ! . . . , ficatt sunt amict , Deut, quomodo bonorel ami e l carni cobabilaret ac sanguim : sed postquam ^ . cos sponsi sui, el quanlam eis gloriam conferal, inde profectus cst, ei Abraham vocari et presbycnm gesla eorum revolvit, venianl, si videiur, et ler meruit : Erant rntm, inquit , ambo presbyteri, audiani, JNos ergo imbuli per aposlolum Paulum id esl senes, Abraham scilicet, el admiranda uxor dicimus quiasicul niulta aliain figura e i i n imagine ejus, et provecti in dubut suis. Qu?mi anie eos fuiiira veritalis fiebant, ila el circumcisio iila longtoribus annorum spatiis Viiam duxere, nongencarualis circumcisionis spirilualis formam gcrebal. tis et eo amplius annis, aliqut non mulio niinus De qua el dignum erai, et decebat Deum inajeslausqiit* ad diluvtum vixere : el nulli ex his presbylis praecepia mortalibus dare. Audite ergo quoleri appellaii sunt. Non eitiiit lioc nemine in Abramodo Paulus docior genlium in lide et vcritate de hani seuccta corporis , sed cordis maturitas appelcircumcisionis mysterio Christi Ecclesiam docel. lata esl. Sic et ad Moysen Dominus dixit : Elige Videte, inquit circumcisionem (de Judaeis loquens tibi pretbyterot, quos tu tpse scis presbyteros esse. qui circumcidunlur in carne). iVos enim sumus, ait, Intueamur ergo diligcnlius Domini vocem, quid sibi circutncisio, qui $piritu Deo tervituus, et non in vHii ista adjectio qua ait, quo$ tu ipse $ci$ csse prc~ carne Aduciam habemus. Uatc una Pauli de circumibyieros. Nunquid is qui senilem corporis gerebat C c i s i o n c s e n l e n U a . A u d i e l a l i a i n >* . aeialem non omnium oculis perspicuua erat quod . esset presbyter, id est senex ? Quid ergo soli Moysi festeesl in carne circumci$io sed qui t* occullo lanio ac tali propbelaB spccialis isla mandalur Jndceus circumcuione cordis, in spiriiu, noa litiera. hispeclio, til illi eliganlur, non quos caeleri bomiNou libi dignius videlur talis circumcisio dicenda nes norunt, non quos imperilura vulgus agnoscil, in sauclis, et amicts Dei, quam carnis oblruncalio? sed quos propbeia Deo plenus elegeril V Nou enim Sed sermonis novilas forlasse DOQ eolum Jud*oe, crga eos de corpore, nou de aeiate, sed de mente sed eiiam aliquos fralrum nosiroruin deterreal. judicium est. Tales ergo eranl isli beaii presbyleri Impossibilia enim \idetur Paulus praesumere, qui Abraham et Sara. Et 68 P^imo omnium genuina circumcisionein cordis iuducit. Qtiomodo enim Geri bis nomina, quae orius carnalis dederat, commu- polcril u l circumcidalur menibrum, quod interuis taniur. Cum enim e*$el nonaginta el novem anno- visceribus oblecluni, eiiani conspectibus ipsis bomirum Abraham, apparuil ei Deus, et dixit: Ego sum num iatet ? Redcamus ergo ad propbclicas voces, Deus, complace coram me et eslo inculpabilis, et ul oranlibus vobis baec de quibus quaerimus inde
%

..-

9 l

9 8

mi

e n i m q t i i

i n

m a n i f e $ t 0

J u d a ! U S

e s l f

i n q u i l >

n e q u e

q u ( B

ponam tetlamenlum meum inter me et te. Et procidit Abraham in faciem suam, et adoravit Deum, et loculus est ei Deus dxcem : Ego sum : ecce (estumenlum meum lecum, ei em pater multitudinis genlium : et benediceniur in le omnes gentes, eljam non vocabitur nomen luum Abram, sed erit nomen tuHM Abrakam Et cum dedisset hoc nomen, stalim anbjnngil : Et ponam tesiamentum inur me et te, et inUr temen luum po$l te el hoc est le&tamentum qwod $$$ inter me et te et inter semen tuum potl te. E l posl baec a d d i l : Circumcidetur omne
$ t M

clarescanL Ezecbiel propbeia d i c i t : Omnis alie nigena incircumcisus corde, et incircumcitus carne, non introibit t/ sancta mea. E l ilem alibi nibiloiuinus exprobrans propbela d i c i t : Omnet alienigencc incircumcm carne, filii aulem Israel incircumcisi corde. Dcsignalur ergo quod uist quis circumcisus fucrii corde et circuaicisus carne, non iiilroibil iii sancta Dei (99). 5. Sed videbor meis ipse indiciis capius. Iloc eiiim propheue tesiimonio conlinuo conslringel me JudaBiis, ei dicet: Ecce propbela uiraiuque circuui9 8 9 3 9 i

9 7

^hiit. , t

Z.

Gen. xviii, \ \ . ftom. , 28, 29.

t t

9 8 9 7

Num. x i , 16. Gen. xvn, i , 2 et seqq. Ezech. x u v , 9 Jer. ix, 26.

9 8

Psal. cxxxvui, 17.

' f W y O m n e e mes., $tuceptt. e\c. accepit, etc.; I m . edHI Mttuipiiy e t c , accipit, etc. (99) Godcx ins. saucii ihcodorici: quod quis

incircumci&us corde et incircumcisut carne non inlroibit in sancla Dei. Sed vidcor meis ?V >
5ti

179

ORIGENIS
8

180

cisionem designat, carnieet cordis. Allegoriai non Aelectusad enarrandas virlutes D o m i n i , suscipiie dignam circunicisionera verbi Dei in auribus vesnperesl locus, ubi uiraque species circumcisionis eiigitur. Si me vestris precibus juveritis, u i adesse eiris, et in labiis, et in corde, el in praeputio carnis vestrae, ei in omnibus omnino membris veslris. dignelur verbum Dei vivi in aperlione oris noslri, Cireumcisaj namque sint aures veslrae secundum polerinius ipso duoe per arclum hoc quaeslionis iier verbum Dei, ut vocem non recipiant oblreclantis, ad laliiudinem verilaiis exire, quia non solum ul maledici el blasphemi verba non audiant,ut falcarnales Judaei de circumctsione carnis revincendi sis criininationibus, mendacio non paleanl. Oppieont nobia, sed nonnulli ex iis, qui Chrisii nomen lenlur, et clausae sint, ne judicium sanguinis auvidentur euscepisse, et tamen carnalem circumcidiant, aul intpudicis canlicis et thealralibus sonis sionem recipiendam putant ut Ebionila* ( 1 ) , et si paieant. Nibil obscenum recipiant, scd ab onini qui bis siniili pauperiate sensus aberranl. Ulamur coeno (5) corruptionis aversae siul. Haec est ciri g t u r veierisinstrumenli lestimoniis, quibuslibencumcisio, qua Ecclesia Cbristi aures suorum cirUtt indulgeiu. Scripium esl enim in Jeremia procuincidit inianlium.Ista?, crcdo, sunt aures, quas phela : Ecce populus hic incircumcisus auribus. Audi, Israel, propbeiicam vocem, grande libiopproaudiioribus suis requirebat, dicens : Qui habet brium inducitur ( 2 ) , grandis tibi impingiiur culpa. aures audiendi audiat. Nemo enim potest incirAccusatio tua proferlur, quod incircumcisus es cumcisis et immundis auribus (6) muiuia verba saauribns. Et cur non barc audiens adbibuisli fer- pieniine et veritalls audire. Veniamus, si vullis, et rom auribue luis, et incidisli eas ? Culparis nam- ad labiorum cireumcisionem. Ego puto quod iflcirque a Deo, ei condemnaris , cur aures non babeas cumcisus sil labiis, qui nondum cessavit a stuliiloquio, a fcurrililate, qui bonis derogat, qui crimicircumcisas. Confugere enim libi ad allegorias nosiras, quas Paulus docuit, non permitto. Circum- nalur proximos, qui insligat liies, qui calumnias cidere quid cessas? Deseca aures, abscinde mem- movel, qui fraires inler se falsa loquendo committ i l , qui vana, inepta, saecularia, iinpudica, lurbra quae Deus ad ulilitatem sensuum et ad ornaluni humani staius creavit. Sic enim intelligis pia, injuriosa, prolerva, blaspbema, ei caetera qnaj bidigna sunl Cbristiano ore proloquitur. Si qnis verba divina. Sed el aliud tibi adhuc proferara vcro ab his omnibus coniinct os suuin, et dispoeui conlradicere non possis. ln Exodo, ubi nos in codicibus Ecclesiae habemus scripium, respouden- nil serrooncs suos in jndicio , verbositalem reprim i i , linguam lemperal, verba moderalur, isle tem ad Dominum Moysen, el dicenlem (3) : Pro~ vide, Domine , alium quem mittas. Ego enim gracili merito circumcisus labiis dicilur. Sed el qui inivoce sutn et terdus lingua , vos in Hebraeis exem- ^ quitaiem in Excelso loquunlur , ei extendunl iu plaribus babetis \ Ego autem incircumcisus coelum lingiiam suam, sicul baerelici faciunt, labiis $um. Ecce habelis circumcisionem labio- incircumcisi et immundi labiis dicendi sunl (7). r u m , secundum vesira quae veriora dicilis 69 Circumcisus vero ei mundiis est qui semper verexemplaria. Si ergo secundum vus Moyaes indi- bum Dei loquilur, et sanani doctrinam evangelicis gnum seesse adhuc dicil, quod non sit labiiscir- ei aposlolicis nuinitam regulis profert. Hoc ergo cumcisus, cerittm esi boc illum indicare (4), quod modo ei circumcisio labiorum dalur in Ecclesia dignior sit et sanctior ille qui circumcisus c$l la- Deu biis. Adhibete ergo eiiam labiis falcem, et oris 6. Nunc vero secunduiq pollicilalionem nostram, operimenla desecate, quando quidem lalis vobis in qualiler eliam carnis circumcisio suscipi debeal, divinis liiieris cornplacel inlellectus. Quod si cir- videamus. Membrum hoc, in quo praepuliuin videcumcisionem labiorum ad allegoriam revocatis, et lur esse, olSciis naiuralibus coiius el generalioni circuincisionem aurium nihilominua allegoricam deservire nemo esl qui dubilei. Si quis igilur erga dicitis et Oguralero, quomodo non el in circumci- bujuscemodi motus nor. imporlunus exsistai, nec sione praepuiii allegoriam requiritis? Sed illos qui- ^ staiuios legibus terminos superei, nec aliam feini dem qui ad idolorum rnodum aureshabent el non au nain quam conjugem legiiimam noveril, eL in ea diuni et oculos habenl etnon videni omiliamus. quoque ipsa posteritaiis lanlummodo causa cenis Vos autein populus Dei, el populus in acquishionem et legilimis tcinporibus agal (8), isie circumcisus Jereni. v i , 10. Exod. iv, 13. Ibid., 10. Exod. v i 30. * Psal. c x m , 5, I Pel. n , 9. Mauh. , 9. Psal. cxi, 5. Psal. L X X I I , 7. (1) EbioniKe, eic. Alludit ad vocem Ilcbraicam, (5) Codd. Gemetic. et Sangerm., emno; libb. edili, Ebion, quae bigniiicai, paupereia el egenum. ccena> male. () Mss., inducilur; libb. edili, indicitur. (6) Incircumcisii immundis nuribus. Ita tres (5) Provide, Domine. Confundil Origcnes tret mss. Turonenses, Remigianus, Belvacensis et Sanversicnlos, nempe 13ell0capitisi? fixodi, nec non germanensis; libri vero edili, incircumcisus auribut versmn 30 capiiis vt ejusdem libri. Hoc ultimo loco et immundus. ubi Hebrxus texlus habel: ECCP ego incircumchus (7) Godd. mss. tres Turonenses, Gemeiicensis el labiU, Sepluaginla verlermit: Ecce ego gracili voce Sangermanensis : loquitur et ex(endit e l c ; \ncirsnm. cumcisus labiis el immundus labiit dicendus est. (4) Illum indicare, Sic mss., libb. auleni cdili, (8) in ea quoque ip$a posteritatis taatummode illud indicare. cau$u certis et leyuimi* iejnporibm agat, elc. Siuii9 8 6 7 1 8 e t k f 9 1 8 f 7 8 t

181

IN GENESIM HOMILIA III.

u

18*

pnrpotio carnis suae diccndus est. Qui vero in om- leges, incircumcisa repatanda sunu Et boe puto esse quod Aposlolus dicii : Sicul enim exhibui$li$ lascmam proruit, et per diversos el illicitos membra veslra servire iniquitali ad iniquitatem, ita patsim pendel amplexus, atque in omnera libidinis nunc exhibete membra vettra servire justitiwiti gan gurgilem fertur infrenis, iste incircumcisus est ctificaiionem. Cum enim iniquilati servirenl menipntpmio carnis suae. Verum Ecclcsia Gbristi, grabra vestra, non erant circumcisa, nec erat i eis lia ejus qui pro se cruciftxus est roborata, non soleslameiilum Dei. Gum vero coeperinl eervire jtisiilom ab illicilis nefandisque cubilibus, verum eliaiti liae in sanctiflcationem, promissio quae ad Abrabain a coocessis e l licilts lemperat, lanquam jam virga facta esl, iinpleiur in eis. Tunc enim lex Dei, et sponsa Ghristi caslis et ptidicis virginibus floret, lestamenuiui ejus signaiur in eis. Et hoc est vere quibus vera circumcisio carnis praepulii facla esi, siguuin (idei, quod inler Deum et honiinem acterui el vore leslamenlum Doi, ei leslamentum anermun foederis contincl paclum. lsta esi circunicisio quae in xlenium in corum circunicisa carne servaiur. pelrinis inachajris per Jesum populo Dei data e s l . Superest oobis eliam designare circuiueisionein Qua; est aulem machaera pelrina, ct qui gladius quo cordis. Si quis est qui obscenis desideriis ct fcecircumcisus est populus Dei? Audi Aposloluin d i dis cupidilalibus acslual, e l , ul breviler dicam, qui moecbaiur in corde, bic incircumcisus est cordc. centem : Vivus enim esl Dei sermo et eflicax et acutior omni gladio ulrinque aculo, periingens usque Scd el qui baerelicos sensus mente continet, et ad divisionem animcc ac spiritus, compagum quoque blasphemas asseriiones conlrascienliam Ghrisli diset meduliarum : el esl di cretor cogUaiionum et inponil in corde, bic incircumcisus esl corde. Qtii temionum cordis. Isie ergo est gladius quo circumvero puram fidem in conscienliae sincerilale cuslocidi jubemur (10), de quo dicil Jesus Duminus : Ji i, iste circumcisus esi corde. De quo dici polesl*: Beali mundo corde, quia ipsi Deum videbunt. Ego Non veni pacem mittereinterram, ted gtadium. Noi> libi videiur dignior baec esse circumcisio in qua r< audeo ex siroili eliam ba?c propbelicis vosileslamentum Dei debeat collocari? Gonfer, si plabus addore, quia sicut oporlel auribus, et labiis e l cel, haec noslra cuin veslris Judaicis fabulis, ot corde ct carnis praepulio, secundum ea qua? supra narralionibus fceiidis, c i vide si in illis vesiris, an diximus, circumcidi : ita foriasse et inanus noslrse in bis quie in Cbrisii Ecclcsia pra*dicanlur, eirindigeni circumcisione, c l pedes, visus, et odoracumcisio divinilus observeiur : si nou eiiam ipse tus, el laclus. U l eniui perfecius sit bomo Dei in seniis, et inlelligis hanc Ecclesiae circumcisionem omnibus, cuncia circumcidenda sunt menibra, mahoneslam, sanctam, Deo dignam; illam vesiratnnus quidem a rapinis, a furlis, a cacdibus, et ad sola Dei opcra pandendai. Circumcidendi sunr pe- * lipem, foBdam, deformem, ipso etiain habiiu el aspeciu prxfereniem. Et erit> inquit d e s , ne veloces sint ad effnndendum sanguinem, Deus ad Abrahain *, circumcitio et ieslamentum ei ne inlrent in consiliura malignanlium , scd ut laiiium pro niandatis Dei circumeanl. Gircmnci- meum super carnem tuam. Si ergo talis fuerit \ i i a danlur et<jculi(9), ne concupiscanl aliena, 70 ne noslra, ila oinnibus membris quadrata ei composiia, UL universi inoLus noslri secundum Dei leges videant ad concupiscendam mulierem. Qui enim aganlur, verc lestamenlum Dei erit supcr carnein erga feiuinarum formas lascivo el curioso oberrat noslrara. Haec quidem breviler a nubis de velcri aspeciu, isie incircunicisus esl oculis. Sed el si quis esl, qui sive bibai, sive manducet, sicut Apo- lesiamenio iranscursa sinl, ad confutandos eos qui in carnis circumcisione confidunl, simul el ad Ec siolus praecepit , ad gloriam Dci manducal et bibit, isie circurncisus esl guslu. Cujus auiem Dens clesiam Domini sediflcandam. 7. Sed venio eiiam ad novum uslamentumin quo veoler e s i , el suaviiaiibus gula? deservii, bujus incircuracisum dixerim gustum. Si quis Christi esl pleniludo omnium, ei inde vo!o osiendere quoodorem bonum capit, ct in operibus niiscricordiae iuodo el uos possimus novum teslameutum Domini odorem suaviiaiis requirit, bujus circumcisa esl j) nostri Jesu Gbrisli babere super carncni noslrarn. Non enim sufficil solo nomine et verbo bxc dici, odoralio. Qui vero primis ungueniis delibulus insed rebus oportet impleri. Joannes quippe apo cedii, isie incircumcisus odoratu dieeudus est. Sed stolus d i c i t : Omnii spiriius qui conpieiur Jesum el singula quxque membrorum si in ofliciis mauin carne venisse, Deo cst. Quid ergo?Si peccans datorum Dei dcservianl, circumcisa diccnda sun(. quis, cinon recte agcns confiteaiur Jesum in carne Si vero ullra praescriplas sibi diviniius luxuriant Rom. v i , 19. JoMatih. v, 8. Psal. x m , 3. Psal. , I. 1 Cor. x, 51. Pbil. m, 19 sue v. llebr. iv, 12. Maiili. x, 54. Genes. , 15. 1 Joan. , 2. tertia parle Pastoralis curce, admonilione 28 : Jolia docei plnribus in locis Augnsiiiius, sed praisernam Aurelianensem episcopum lib. n be insiiiu uii) serin. 51 de concordia Matili. et Luc. . V, tione laicali, cap. 6, et sancliun Tbomam in pag. 294. ftunquid hoc non esi peccaium, ampliu$ tjuam liberorum procreandorum necessitas coyii, exi* Sententiarum, disl. xxxi, quassi. 2, art. 2. (9) lidem codd. mss., circumcidaiur el oculus ne gere conjnge debitum? Esl quidem pcccatum, sed concupiscal alienum, ne videat ad concupiscendum veniate. Vide eumdem sermone 278, lom. V, pjtg, mutierem. Cui enim erga (eminarum (oimas lascivui i l i G , in Enchiridio de fide, tpe ei charitate, L V, ct curionus oberrat aspectus. pig. 226, liliro [)e bono conjuguii, capp. 6 cl 10; (10) Mss., jubeniur; libb. cdili, debemu*. Gremjriuui Maguum iuullb in locib, sed iiiaxiuie
1 S 1 8 9 1 7 19 u 1 n 1 8 1 8 8 1 0 1 1 18 1 8 1 8 1 6 17 1 8 18

183

ORIGENIS

184

venisse, in spirilu Dei videbilur confileri ? Non est pro nrierilis res gerunlur. Elenim L o l inferior longe hoc lesiamenlum Dei babere in carne,sed in voce. erai Abrabam. Nisi enim fuiisel iafcrior, noo esset Diciiur ergo ad eum stalim: Erras,homo, regnum separalue ab Abraham, nec dixisset e i : Si lu ad Dei non in sermone est, sed in virtute *. Quomodo dexlram, ego ad sinislram ; $i tu ad sini$lram ego ergoeril teslamenium Christi super carnem meam, ad dexlram. E l nisi fuissel inferior, non ei Sodorequiro. Si mortificavero meuibra mea , quae sunt morum lerra et babilalio placuissei. Veniunt ergo ad Abrabam ires viri meridie, ad L o l duo ve&pere soper lerram, lesiamentum Chrisli babeo super carnem meam. Si semper moriem Gbrisii io cor- veniunt. Non enim capiebat Lot meridianae lucis pore meo circumferam", teslamenlum Christi esl raagniludinem. Abrahain vero capax fuit plenuta fulgorem lucis excipere. Videamus nunc quooiodo in corporc meo, quia si compalimur, et conregnabimu***. Si complantatus fuero simililudini mortis Abrabam suscepcrit venienles, et quomodo Lot, et ejus, lesiameiutim ejus ostendo esse super carnem qui apparatus hospilalitalis ulriusque sit coropamearo. Qtiid enim prodest si in illa tantum carne, reiuiis. Primo tameu observa quod Abrabae cuin quatii de Maria suscepit, dicam venisse Ghrisium, duobus angelis eliam Domlnus adfuil, ad Lot vero ct non ostendam eliam in bac mea carne, quod ve- duo lanlummodo angeli pergunt. Et quid dicuni ? nerit? Osiendo aulem ita demum, si quemadmo- Mi t Dominut conterere aviicdem, et perder* dum prius exhibui membra mea scrvire iniquitati eam**. lUe ergo suscepil eos, qui perdilum darenl, ad iniquiiaiem, nunc ea convertam et exbibeanj non suscepil eum qut salvarel. Abraham tero suaservire jusiifiae ad sanctificaiionem. Tesiamenlum cepit et eum qui salvai, ei eos qui perduni. Nunc Dei osiendo esse in carne mea, si poluero dicere videamus quomodo unusqutsque suscipial. Vidii, aecundumPaiiluui*', quia Chrisio concrucifixus $um, inquil * Abrahatn, et occurnt ei$ obviam. Considera vivo autem jam non ego, vivit vero Christus tit me; proliims impigrum et alacrem in ofliciis Abraham. et si pomero dicere ut ipse dicebat* : Ego autem Ipse occurrit obviara,et cuin occorrissel: Festiual stigmala Dom ni mei Je&u Christi in corpore meo i n q u i l " , ad tabernaculum, et dicil ad uxorem tuam ; porlo. Vere auiem iile osiendvbat teslamenlum festina ad labernaculum. Vide in singuiis quanla Dei esse euper carncin suain, qui dioebal ; Quis sit suscipieuiis alacrilaa. Festipaiur iu omnibua not separabit cliarilate Dei, quas est in Christo omnia perurgenmr, nihil pcr olium geriiur. Dixil Jesu ? THbulalio ? an angusiia ? an periculum ? an ergo ad uxorem suam S a r a m " : Fettina ad tabergladiut? Si cnim vocc lanlumniodo conliteamur ntculum, et consperge tres nunsuras $imilagini$ el Dominum Jesum, et non osimidamus lesiameulum fac subcinericia*. lloc Gra&ce dicitur, ejus esse supcr carnem nosiram, secundum haec quod occullQa, vel abscoodiios iudical panes. Ipse qiwe supra exposuimus, videbimur eiiam nos simile autem cucurrit, i n q u i l a d bovet et accepit viiulum. aliquid facere Judseis, qui solo circumcisionis signo Sed qualem viiulum ? Forie qui poiuil priinus o o Deum seconfueri puiant, factis auiem negant. No- currere? Noa i l a , sed viiulum bonum et lenerum. Et bis aulem praestei Dominus corde credere, ore conlicet per cuncla feaiinei,scil lamenquae praecipua et fileri, operibus comprobare testamentum Dei cssc magna suol Dominovel angelis offerenda. Accepii super carnem noslram, ut tidenles homines opera ergo vel elegii de grege viiulum bonum et tenenostra botia, magnificent Patrem nosirum qui in rum, ei Iradidil puero. Puer, i n q u i l " , fe$tinavit catli* ett*\ per Jesum Cbrislum Dominum noslrum, facere eum. Ipse currit, uxor festinal, puer accele* cui esl gloria in saecula sxcuiorum. Auien. rat. Nullus piger cst in domo sapientis. Apponil crgo viiulum, ei simul cum eo pancs, et siiiijlam, 71 HOMILIA IV. sed et lac et bulyrum. Haec sunt Abrabae ei Sarae De eo qued scripium est (11) : Visus esl Dominus Abrahcc, elc. bospilalitatis oiDcia.Nunc \ideamus quid etiam Lot. 1. Recilata est nobis alia visio Dei ad Abrabam, Hic neque similam babel, neque panem mundum, boc modo Visus esl inquil * , Deus ab Abraham D sed farinara. Neque tres mensuras similac novi^ necum sederel ad otlium tabernaculi $ui ad quer- que , idest abscondilos ac mysticos paott cum Mambre. Et ecce viri tres asiiterunt super apponere venientibus poiesl. eum, el respicien* oculi* $uis Abraham vidit , 2. Sed persequamur uunc interim quid agil et exiit in occursum ei$, elc. Conferamus pri- Abraham cum iribus viris, qui aslilerunl super m o , si videmr, banc visioncm cum illa quac eum. Hoc ipsum vide qaale s i l , quod super eum facla esl ad L o i . Tres viri veniunt ad Abrabam, veniunt, non contra eum. Subjecerat se quippe voetslant super eum ; ad Lot duo veniunt, el sedeut lunlati Dei, ideo super eum aslare (12) dicilur Deus. in plaiea. Vide si uon dispensatione Spiritus sancti Apponil ergo panes Iribus inensuris similaginis
1 8 t 81 8l n 0 $ l f 8 88 t t 8 t

I Cor. iv, 20. Col. , 5 . " I Cor. , 10. I I Tim. n , 12. Gal. n , 19, 20. Gal. v i , 18. Rom. VIII, 35. Maiib. v, 16. Genes. , I, 2. Genes. x i n , 9. Genes. xix, 13. Gencb. X V I I I , 2. ibid., 6. ibid. ibid., 7. ibid., 8. (ll)Codex Sancli Theodorici liluliini babei, De (12) Omnes rass. super eum asiare ; libb. ediu Abrahum ei iribus viris quos vidit meridie juxln super asture. quercum Mambre.
8 0 8 1 8 8 8 4 8 8 8 7 8 8 8 9 8 0 8 1 8 8 8 3 8 8

IS5

IN GENESIM HOMILIA IV.

486

wpersoe. Tres viros suscepit, Iribus mensuris si- bebit filium Sara uxor tua. Audiebal aulem Sara milaginie panes conspersii. Totum quo<) agii my- sluns post osiium tabernaculi sui pott Abraham. D i iiiewn, totum sacramenlis replelum esl. Apponiiur scant roulieres exemplis palriarcharum, discant, i n vilulus, ecce aliud aacramenium. Viiulus ipse non quain, mnlieres sequi viros suos. Neque eiiim sine est daraa, sed bonus el tener. Et quid tam tenerum, causa scripluin esi quod Sara slabal post Abraham, qeidlam bonnm, quam esl ille, quf humiliavit se sed ul osienderelur, quia vir si praecedit ad Doiniprp nobis usque ad mortem, et animam suam poiium, sequi mulier debel. Quod dtco sequi debere suii pro amieis suis? Vilulus ille sagtnatus,quem mulicrem, in eo dico si astare virum suum videat pro receplo poenitenle Glio jugtilal paler. Sic eniiu Deo. Alioquin ascendamus ad alliorem iulelligenDtus dUexit bunc mundum, ut Filium $uum ttnicum liae gradutn, el dicamus virum in nobis esse raiiodarei pro bujus mundi viia Nec lainen latel sanabilem sensum, et mulierem, quae ei veiut viro pieiitem qoos susceperil. Tribus occurrit el unum sociaia est, carnem noslram. Sequalur ergo caro aderai, et ad uirom loquitur dicens " : Declina ad semper ralionabileiu sensum, nec in id unquam depuerum tuum, el refrigera te sub arbore. Sed quosidiae venialur, ul carni in luxuria el voluplalibus modo addil iierum, quasi bominibus loquens? fluilami, in dilionem redaclus obsequalur ralionaAceipialur, inquil, aqua, et laventur pedes veulri. bilis sensus. Slabal ergo Sara pnsl Abrabam. Sed Docel quidem le pcr haec Abraham paier gentium et myslicum aliquid ^eniire in boc possumus loco, et magister, quomodo bospites suscipere debeas, et si videamus quomodo in Exodo praecedebal Deas 01 laves bospitura pedes, tamen et boc in mysterio in columna ignis per noctem, el in columna nubis dicttur. Sciebat enim Dominica sacramenta non per diem : ei synagoga Domini sequebalur post nUi in lavandis pedibus consainmanda . Sed nec ipsum. Sic ergo inlelligo et Saram secutam esse, iilius quidem praecepii eum poudus latebal, quo div d siciisse posi Abrabam. Quid posl haec dicilur ? cilor a Salvalore : Si qui non receperint vos, Et eranl, inquil , ambo presbyieri, id e$i senet etiam ptlverem qui adhasit pedibu* vestrix, excutite et provecii in diebut tuis. Quanttnii ad aetatem corfn teitimomum illis. Amen dico vobis quia tolerabiporis perlinel, mulii anle ipsos numerosioribus aniiu$ erii Urrm Sodomorum et Goinorrhceorum (13) nis duxerant viiam, nemo lamen presbyier appeft die judieii quam ilii civUali. Yolebat ergo prae- lalus est. Unde videlur nomen hoc sanctis non lonvcnire, et lavare pedes, ne quid forte pulveris re- gaeviialis ratione, sed maluriiatis ascribi. siderel, quod ad tesiimoniutn incrudelitalis excus5. Quid ergo post lanturo ac tale conviviam, sum posset in die judicii reservari. Propierea quod Abrabam Domino et angelis sub arbore visioergo dicit sapiens Abrabam : Accipiatur aqua et nis exhibnil ? Proiiciscuntur bospites. Abraham au lavenlur pedet vestri. tem deducebat, i n q u i l , eot, ambulabat cumeis. Do5. Sed videamos jain quod etiam in consequenli- tninu$ autem dixit : Non celabo Abraham puerutn bos dicilur. Ipte auiem, inquit , Abraham astabal meum quid ego faciam. Abraham aulem fiet in gentU smb arbore.Ad hujuscemodi narrationes, circum- Um magnam et muliam, et benedicentur in ipto omcisas aures requirimus* Neque enim sammam solli- nes genles terrce. Scio enim quia proecipiet fitiis , citudioem Spirilui 72 sanclo fuisse credendum est, et servabunt via$ Domini, ut faciant juniliam et juul scriberet in libris legis ubi starel Abraham. dicium, ut impleal Dominus Abrahm quoe indicavii ei. Quid enim me juval qtii veui aiidire qutd Spirilus Et dixit: Clamor Sodomorum et Gomorrlueorum resanclus humanum doceat genus, si audtero quod pletu$ e&t, et peccata eorum magna valde. Descendi ergo ut viderem ti secundum clamorem eorutn qui veAbrabam stabat sub arbore ? sed videamus quae nil ad me, consummentur. Sin autem,ut tciam. Haec ba3C sit arbor, sub qua stabat Abrabam, et conviScripiurae divina? sunt verba. Yideamus ergo nunc vium Domino atque angelis exbibebal. Sub arbore, quid inlelligi in his dignum eit. Descendi, inquit. tnquil**, Mambre. Hambre in nostra liugua inler4 4 38 88 4 8 t c w 46 u B

preialur viiio sive perspicacia. Vides qui et qualis D esl los, in qoo Dominus p o l e s i b a b e r e conviviuin ? Deleclavil eum visio el p e r s p i c a c i a A b r a b a B . Erat enim roundus corde u l p o s s e l videre Deum. Iti lali corde poiesi Dominus cum angelis suis h a b e r e convivium. Deiuque ante p r o p b e i a e v i d e n l e s d i c e b a n lur. 4. Quid autemdicit Dominus ad Abraham ? (Jbi cu, inquil , Sara uxor tua ? A l iile : Ecce, a i l , in labernaculo. Dixit aulem Dominus : Veniens vemam intempore ad te secundum tempus hoc,*i lia4 f 4 8 4 8 4 4

ut videam. Quando ad Abrabam responsa defenmlur, non dicitur Deus descendere, sed supra ipsiim aslare, sicul stipra exposuimus. Asiiterunt, inquii * , ires viri tuper eum. Nunc auteiu quia peccaloruiu causa agilur, descendere dicilur Deus. Vide ne ascensionem el desceiisioiieiu localem seaiias. Frequenlcr enim hoc- in divinis litlerts inveniiur, sicul in Micbaea propbela : Ecce inquil , Dominut exiet de loco tancto $uo, et descendet, et incedei super excelta terros. Descendere ergo dictlur Deus, quando curam bumanae fragililalis babere dignaiur. Quod
r w % M 4 0 4 8

" J o a n . v u i , 16. "Genes. x v m , 5 , 4. " J o a n . x u i . M a r c . vi, 11; Mallb. x, 15. Genes. x v m , 9. * ibid. Genes. , 1. ibid., 9,10. Exod. xui,21. "Genes. , 11. ibid., 16 el seqq. ibid., 2. Micli i , 3. (13) Gomorrha>orum.Rxc inantea cditis omissa supplcntur ecodicc uts. Sangermancosi.
w 4 8

0KIGEN1S fS7 spcrialiua de Domino ac Sahatore noslro senlien- cedite ame, omnes operarii iniquilalis (16), non tunti dum esl , non rapinam arbitratus est esse te vot. E l iterum Paulus dicit : Si quit in vobii est tequalem Deo> ted temeiipsum exinanivit, formam propheta vel spiritalis, agnoscal quas $cribo, quia tervi accipient, in timitiiudinem hominum factm (14). Domini $unt. Qui aulem %gnoral ignorabitur (17). Descendil ergo. Neque enim alius atcendil in calum Haecautem dicimus.non blasphemum aliquid, sicut nisi qui descendit de coelo, Filiug hominis qui est in vos facilis, de Deo seniienies, neque ignoraniiam ccelo**. Descendit ergo Dominus non solum curare, ascribenles ei, sed ila inlelligiiuus, quod btquorum eed et portare quae noslra sunt. Formam namque actus Deo esl indignus, iudigni eliam nolilia Dei servi accepil, et cuin ipse invisibilis sit nalure, ut- dicantur. Non enim dignatur Deus nosse eum qui pote aequalis Palri, babilum lamen visibilem susce- aversus esl ab eo, et ignoral eum. ideo dicit Apostolus quoniam qui ignorat, ignorabilur. Tali pit, ei repertus est babiiu ut homo. Sed ei cum ergo specie, et nunc de his quibabitanl in Sodoinig descendit, aliis deorsura est, alits vero ascendit, d k i t u r , u t , siquidem secundum clamorem qui et sureum esi. Nam et eteciis aposiolis ascendit ascendil ad Dominum, acius eorum eonsumnien montem excelsum, e l ibi transformaltis esl coram lur (18), nolione ejus judicenlur indigni; si vero tpsis . Illis ergo, quos de mysteriis regni coeloesl illis aliqua conversio, si vel decein in illis i n rum docet, sursum e s i ; turbis autein et Pliarisaeis, quibus exprobrat peccata, deorsum est, et ibi esl ?enli fuerinl j u s l i , ila demum noverit eos Deus. cum ipsis, ubi lenum esl. Transformari aulem Et ideo dixit : Sin autem, ut $ciam. Non dixit, ut deorsum non poterat, sed sursum ascendil cum iis sciam quid agunl, sed u l ipsossciam, elscienlia mea diguos faciam, si quosiu ipsis inveniam juslos,si quos qui scqui se polerant, et ibi transformatur. 6 . Detcendi ergo, i n q u i t , u i videam $i secundum inveuiani poenilentes, si quos tales quos debeam clamorem eorum, qui venil ad me,eontummeniur.Sin scirc. Denique quia nullus qui poenileret, nullus autem ul sciam. Ex isio sermone(15) haerelici i i n - qui converlereiur alius invenlus est, preier L o i , pugnare bolent Deum nieum dicentes: Ecce nescie- ipse solus agnoscilur (19), ipse solus de inceudio bat Deus legis quid agerelur in Sodomis, nisi de- liberatur. Nec generi sequuntur admonili, nec vicini, nec proximi, nullus cognoscere voluii clemenscendisset ut videret, el misissel qui discerent. Sed iios, quibus precipilur praeiiari pradia Domini, acua- tiam l)ei, nullus ad misericordiam ejus confugere. mus adversus eos romphaeam verbi Dei et occurra- Idcirco el nullus agnoscilur. Haec quidero adversus mus eis ad pugnam. Slemus in acie succincli lumbos eos, qut iniquilalem in Excelsum loquuniur .
4 M % 8 I e, t ,e

in veritale, simul etscuiura fidei praeferenies, exci- C piaiauseorum venenala disputationum jacula, ei in ipsos ea rursum librala diltgenliu* lorqueaimis. 73 namque sunl praelia Domini, quae praelialus esl David, el casleri patriarcha3. Slemus adersus eos pro fralribus noslris. Meliug esi eniin oiori me, quam u l rapiant e l pradeulur aliquos ex frairibus meis, e l arguiis verborum surreplionibiis captivos ducanl parvuIosetlacieulesioCbristo.Cuiu perfeciis autem nec conferre poterunl manuni, nec venire in cerlamen audebunu Nos ergo prius Dominum deprecantes ei veslris orationibus adjuii, aggrediamur conlra eos praelium verbi. Diciinus ergo cum fiducia,quod secundum Scripiurae, non omnes sciat Deus. Peccaium nescil Deus, e l pecca
T a , i a

P a demus tales effici aclus nostros, lalem conversaiionem nosiram, ut digni habeamur nolitta Dci, u l nos scire dignelur, ut digni habeamur notilia Filii ejus Jesu Cbrisli, noiitia Spirilus sancli, ul agnili a Trinilaie, ei nos sacranusuuini iniiaiis plene, el inlegre, et perfecle mereamur agnoscere, revelanle nobis Domino noslro Jesu Cbrisio, cui esl gloria et imperium in sxcula saeculorum. Amen. HOMILIA \ . Dt Lci el ftliabui ejus (20). 1. Missi angeli ad subversiouein Sodonoorum cum injunctumcuperent matiirare negotium, curam prius gerunt bospiiis L o l , ut eum de iniminenti ignis excidio, conlcmplatione bospilalilatis eximctores nescit Deus, alienos a se ignoral. Audi dicen- ^ renu Audite baec, qui peregrinis claudilis domos; leui Scripturam " : Cognovit Dominus qui sunt ejut, audite haec, qui bospileni velut hoslem vitaiis. L o l et discedal ab iniquUate omnis qui invocat nomea in Sodomis babilabal. Alia ejus bene gesla non leDomini. Suos cognoscit Dominus, iniquos auiem et gimus. Hospitaliias in eo sola ex usu venicns meiinpios nescit. Audi Salvalorem dicentem : Di$moralur : evadit ignes, evadit incendia, ob boc
8 4 4 8

v e r o

e | ,

23.

P h i l . n , 7. Joan. , 13. Marc. . 1. Gencs. X V I I I , 21. 1 Cor. xiv, 37 . Psal. L X X I I , 8. Genes. x i x .

88 8 8 8 7

8 8

8 1

8 8

88

11 Tim. , 19.

8 4

Malili.

(14) In simililudinem hominum factus. Haec desi(18) Omnes mss., actut eorum consummenlur. derantur in libb. anleaeditie, sed supplentur e tri- Libb. editi , aciii eorum indigni contummentur. bu& mss. Turonensibus. Paulo posl iideui libb. ediii, sin auiem ut tciam quid (15) Ex i$to germone. Sic liabent tres mss. T u - aguta, id tsl ut sciamipsus; sed mss. ul in noslro ronenses, libb. vero editi, ex islo uno sermone. lexiu. (16) Oiunes codd. inss., operarii iniquilalis. Libb. (19) Ipse solus agnoscitur. Haec desunt in libb. ediii, qui operamini iniquilalem. aniea ediiis, scd lcgiiiitur in omnibus mss. (17) Omnes inss., qui aulem ignorai, ignorabitur. (20) codice ms. Suncii Tlicodorici Ululusesf: Libb. edili, qui auietn ignorot, ignoralur. De subversione Sodomorum el de Lot.

189

1 GENESIM HOXILIA V.

190

solum, quod domum suam palefecii hospiiibus. sum respictt, imposilam legem rumpit, efficilur in Hospiialem demum angeli ingressi sunl. Clausas staluatn salis. Pulamusne tanlum sceleris in boc esse bospitibus domos ignis ingressus esl. Quid ergo ad cominisso,ut quia respexil mulier, inlerilum quem Paospilem pro hospiialilalis officiis dicanl angeli v i divino beneficio effugere videbatur, incurrerei? deanius. In montem, inquiunl , salvam fac eniQuid enim tantura criminis babuit, si sollieila mumam luam, ne forie comprehendaris. Erat quidein lieris niens reirorsum unde nimio flaminarum crehospilalis L o i , qui eiiam (sicul ei Scriptura iesti- pitu lerrebatur aspexil ? Sed quia lex spiritalis esl monium tuiii) ab inlerilu laiuit, angelis bospiiio el quae coniingebant anliquis, in ligura illis conrecepiis. Sed non eral iia perfectus, ut siatim de tingebanl, videamus ne forie Lot,qui non respexit Sodomis eiiens monlem posset ascendere. Perfe- posi se, rationabilis sit seusus et animus virilis ctoruin namque est dicere : Levavi oculos meo$ uxor autem bic carnis imaginem leneat. Garo est f"n monle$ unde veniet auxilium mihi. Iste ergo neque eniro, quae respicil semper ad vilia, quae, cum anitalis c r a l qui inter Sodoniiias perire deberet, nrque imis iciulii ad saluiem, illa reirorsum respicil, et lanius erat qui cum Abrabam inexcelsioribuspnsset voluplales rcquirii. Inde dcnique el Dominus dicebabilare. Sienimfuissettalis, iiunqiiainad eum diceb a l : JSemo miltent manum suam ad aratrum el rel Abrabam ; Si tu addextram.ego adsinislram, ' retro respiciens aptus est regno Dei. E l addil : Meauiti luadsinislraniyegoaddexiram; nec babiiacula mentoie uxorii Lot. Qnod aiitem fit slaliculum salis, ei SotJoiniiii-a placuisscnl. Eral crgo medius qtiidam insipientia? ejns indicium videlur expostium. Sal iaier perfei ios ei pt rditos. Elsciens non convenire vi- enim prudeiilix loco poniiur, qnae ei defuii. Perribussuis,uiascenderel in montetn, religioseet lnimilendit ergo Lot in Segor, ibique paulisper colleciis liicr excusal se direiis : JSon possum in monlem sal- viribfie, quas in Sodomis babcre non poluit, ascenrus fieri, tedccce hac civilas pusitla est, st hic saha- dil in monlem, et ibi babiiavit (sicut Scriplura bvr el est pusilia ? ingrejjsus vero Scgor dicit) ipse, ct duae filiae ejus cmn co. cmiaiem pusillam, in ea salvatnr. E l posl bx*c 3. Posi baecjani referlur illa fainosissinia fabula, filiabus ascendil in monieta. Neque eiiim de in qua scribiiur filias ejus arlc furalas coucubilum Sodomis ascendere (21) poierai in moniem, quarapatris. Jn quo nescio si quis poiest excusare ila vis scripium sil de lerra Sodomonim priusquam L o i , tiL eum imiBunem faciai a peccaio. Neque mp> suLvericreiur, eo lempore quo L o l habilalionem suin ila euni accusandum puio, ul lain gravis inejus elegii, fuisse sicui paradisus Dci, et sieul lerra ccsii fieri debeal rcus. Non enim hivenio eum in-Jgypti * \ Lamen (ut parvo quodaw utainurex- Q sidialum essi , auL violenier eripuisse pudiciiia! filiarum, sed magis insidias passum, et arle circessu) quxMiam videlnr esse vkinilas paradiso 74 cuiuscriptuin. Sed ncquerursum circuiiivenLus fuisDei, el ierrauEgypti, ut ex asquo bis Sodoma comsei a pnellis, ni&i inebriari poluisscl. (jnde vidclur pareiur? Sed ego ita puio quod anteqoam pcccaret niibi in parle culpabilis, iu parte cxcusabilis inveSodoma, cuin adbuc sinjpliciialeiii ?ila2 iiiconlaminiri. Excusari namque poiesi, quod a concupiscen-abilis cuslodirel, erat sicul paradisus D e i ; ubi liae el voluptalis ciiu\ine liber esl, et quia neque vero decolorari ccepii et peccalorura maculis obip&e voluisse arguilur, neque volealibus consenscurari, sicul lerra iEgypii facla esl. Sed et illud sisse. SubjaceL vero culpx, quod decipi pouiit. requirimus quoniam quideui proplicla (iicil , quia qiiod vino niinis indulsil, 61 boc non semcl, sed restitueinr $oror tua Sodoma in aniiquum, ulnimiterum fecil. Nam el ipsa Scriplura inibi videlur nam resliluiio cjus eliain boc rccipiat, uL s i l sicut paradisus Dei, an solum sii sicut lorra ^Egypli.Ego pro eo quodammodo satisfaccrc, cum dicit : Nesciebal emm cum dormirel cum rff, et cumsurgeret, quidem dubilo, si tntanlum poitiruni (2-2) SodouioDe iiliabus lioc non dicilur,quoe sludio ci arie derum peccaia decoqui, el eo usque scelera pargari, cipiunl palrem. Ille lamen inianlum BOpilUS esl l reslilulio eoruin lania sit, quae non soluiu lerra jEgypti, verum eliam Dei paradiso comparelur. ^ vino, ut nesciret dormissese cum filia priore, neque cum filia juniorc. Audile ebrieias quid agai, andiic Urgenl tainen nos qui boc confiriuare volunt ex eo quantum facinoris concilicl lemulentia. Audile ct prjecipue sermone qui addiius buic reproinissioni vidclur : non eniin dixit, quia restiluetur Sodoma, cavcie, vos quibus islud malum nonin crimine, scd ei cessavit; sed aii : Restiiuelur Sodoma in anliin usu esl. Ebrielas decipil queni Sodoina non de quum. asseveranl antiquam ejus siatum uon ccpit. UriLur illeflannnis mulicruin qiicm sulpburea fuisse ui lerram iEgypii, sed ul paradisuni Dci. flamma non ussit. Erat ergo Lot arte, non volun2. Sed redeamus ad L u l , qui cum uxore el filiaUie deceplus. Ideo medius quidain esl inter peccabus inicriiuin fugiens Sodoinoruin, accepto ab anlores et juslos : quippe qui ex Abraba; quitlem gelis luaiidalo, ne rclrorsuin respiceret, lendcbat in coguaiione desccndcril, in Sodomis lamen babitaSegor. Sed ejus iiiMiiemor fit pracepti, relrorveril. Nam c l boc quod evadil ex Sodoniis (sicut
M 9 f 8 9 6 3 % 6 0 y 81 f 1 6 1 e i

* Gcn. x n i , 10. Ezech. Gene$ xix, 17. Psal. cx, I. Gcnes. , 9. * Gcncs. xix, 20 ro, .V. Luc, ix, 64. Genes. xix, 35. (21) Qoaluor inss. atceudere. Libb. anieaedUi, (22) Poierunt.S\c mss. Librt vero edili, poluerva asccndi " Inira quator mss., urgcbunt tamcn nos.
8 < 5 9 8 0 e 6 3 14

8 8

191
6 8

ORIGENIS

192

Scriptura indicat) magis ad lionorem Abraba, quam i concipiuni ab ignoranle, Concubiluin ulira non ropciunt, uon requiruut. Ubi bic libidinis culpa, ubi ad meriluin periiuel L o i . Sic etiim a i l : Et /aiuccsli crimen arguitur ? Quomodo dabilur vitio, Alum est. inqiiii, cum exierminaret DOIJLS civitales Sodomorum, recordalus ert Dominu* Abrabce, et ejecit quod non ileratur in faclo? Vereor proloqui quod scnlio, vereor , inquam, ne caslior fueril baruui lotdeterra iila. incestus, quam pudicilia mullaruin. Disculiani se, 4. Sed el filiarum ejus proposilum pulo diligenei requiranl feminae in conjugiis positae, si ob boc litis considerandiim, ne forle eliani ipsas non lansoluin adeant viros, u l suscipianl liberos, &i post tum quanlum pnialur accipere criminis mereaniur. concepiuni desistunt (25). Islae enim quae argui v i Referl enini Scripmra quia dixerunl invicem sibi: Pater, inquiunl * , noHer senex est, et ntmo esl super denlur tncesli, ut adepia? sunl conceptum , ulira lerram qui inlrel ad not, sicut convenil omni terrte. uon accedunt ad concubiium viri. NonnullaB vero Veni, et polemus patrem notlrutn vino, ei dormiamut mulieres, neque euim universas pariter noianms, cum eo ei tutcitemu* de palre nottro semen. Quan- scd sunt quxdam, qua3 sicul auimalia absquc ulla discrelioue indesinenler libidini serviunt, quas ego luin ad ea qua? de liis dicil Scriplura, videlur eliam (23) pro ipsis qnodamroodo salisfacere. Ap- nec mulis pcconbus comparaverim. Pecora euiui paret namque filias L o i didicisse quaedani de con- ' ^ et ipsa sciunl , cum conceperinl, ullra non indulstimmaiione mundi, quai immineret per ignem, sed gere maribus copiam sui. Notal lales et Scriptura lauquam puellx non iulegre perfecleque didicedivina, cum d i c i l : Nolile peri sicul equus el murant, nescicrunt quod Sodomilieis regionibus igne lu4, quibut non esl inlcllecius. Et ilertim : Equi vasialis, mullum adlitic spaiii integruiu residerol iu admitsarii facti $unt. Sed vos, populus Dei , qui mundo. Audterunl io fine sacculi terram el omnia Ghrisiutii ainalis in incorruplione, inlelligile A p o elemenla ignis ardore decoquenda. Videbanligneua, stoli sermoncin quo ail : Sive manducatit, sivc videbant sulpbureas flammas, videbantcuncla vaslabibiiu, $ive aliud quid faciiis, omnia in gloriam Dci r i . Malrein quoque suam videbanl nou esse salvalam, facite. Quod cnim post manducare et bibere dicii : euspicaiae sunl lalealiquid faclum, qualc in leropoSive aliud quid facitit, iuverecunda conjugii negoribus audicranl Noe, el ob reparandam mortalium tia verecundo eermone signavil, oslendcns etiam posierilatcm solas se esse cum parenle servaias. jpsa ad Dei gloriam g e r i , si poslerilalis solins coitRecnperandi igilur bumani generis desiderium su- templatione procurenlur. Proseculi sumus, ul p;>* munt, 75 alque instaurandi sa?culi ex sc dandum tuimtis, vel de culpis Lot ac Qliarum ejus , voi opiuantur exordiuin. E l quamvis grande eis crimco rursiim de excusalionibus earura. \idcretur furari concubitum palris, gravior eis u - * 5. Yerum scio nonnullos, quaiUum ad allegoriain men videbatur impielas, si bumanae, ut putabanl, perlinet, L o l iraxisse ad Domini personam ei iiliag posierhaiis spem servaia caslilaie delerent. Pro- ejus ad duo lesumenia. Sed baec, qui sciat quid de pier boc ergo consilium ineunt minore , ul ego ar- Ammoniiis el Moabilis Scriptura dicit, qui ex geb i l r o r , culpa , spe lamen argumenloque raajore; ncre Lot descendunl, nescio si libenter accipial. pairis inuisiiiiain, vel rigorem vino molliunl el reQuomodo enim polcrit aplare Ghrislo , quod qui solvuni (24). Singulis ingressx noclibus, singulx de semine ejus generantur usque iu leriiam ei quare f 6 7 6 8 6 9 T 0 8 8

Gen. xix, 29.

ibid., 51, 32.

6 7

Psal. xxx, 9.

6 8

Jcrcm. v, 8.

8 8

l Cor. x, 31.

7 0

Deut. x x m .

(25) Videtur etiam, eic. Vide quo paclo filias Lot excuset tib. iv contra Celsum, num. 45. (24) Mss. resolvuni. Libb. edili, solvunl. Infra iidem libb. e d i i i : singutce suscipiunt ab ignorante conceplum. UUra non repetunt. At mss. ut in noslro lexiu. (25) Discuiiant te et requiranl feminee in conjugiis posilce, si ob hoc solum adeant viros , ul t *u$cipiant liberos, si post conceptum desistunt, elc. Vide uoiam priinam ad boniiliae lerliae in Geuesiin uiiin. 6, ubi a muliis Palribus a veniali peccato excusaniur eiiain conjugales copulae qunc iu aliuin fiuni quam procreanda? duntaxat sobolis flncm. Gravius adbuc insurgunt sancli Patrcs .adversus congressuiu cuui uxore gravida. Clemeiis Alcxandrinus Pwdagog. lib. u , cap. 1 0 : xtva tf\ . , ), \ , \ / , . Nullum quam Moyiei veierum Hebrworum inducil coeunlem cum *ua uxore prcegname. Soia enim voluptas, $i quxs eliam ea utalur in conjugio, eiL praler leges, et injusla, et ralione aliena. ilursus autein Moyses abducit viros prcegaanlibus quoutque pcpereruil.

E l paulo post: , , . Nefu* est ergo operanlem jam nuiuram adhuc motestia afficere, superftue ad petulantem prorumpendo Hbidinem. Atbenagoras, Legat. pro Chri$tiani$ p&%. 36: ^ * , . * , , , \ . llaque uxorem, quum tecundum approbalas nobis leges sibi quisque duxerit repuiai , in alium quam in procreandat sobolrifinem.Quemadmodum enim agricola, postquam semina lerrce mandavil, nessis lempus exspectul, nec alia superinjicit: sic eiiain nobis concupiscentice modus liberornm procreaiione definitur. Vide Ambros. lib. i , iu Lucain, nuin. 44 ; Hieronyinum lib. , adversus Jovinianum, ei in cap. 5, epislola? ad Ephesios; Aiigiisiiiiuin Iibro De bono conjugalt, cap. 6, et Jonain Aureliauensem episcopum lib. n , De instilulione laicali, cap. 7, Denique S. Thomas iu iv, Scnteniiarum di&l. 31, congressum cuni itxorc gravtda aii seinper esse peccaium morlate, ni$i (orie inquil, quando probabiliter tmeiur dc pericmo uborlus*
f f y

195

IN GENESIM IIOMILIA V I .

494

U m progciiiem, non inlroibuntin Eccksiam Domini ? non inlral in Ecclesiam Clirisii, nec lerlia generatione pro Trinilale, nec quaria pro Evangeliis, nec N o i aolem, prout sentire possumus, L o i figuram in saeculum , nisi forte post preseiis saeculum, cura ponimns legis. Nec videatur iticongrtium quod fcpleniludo gentium i n l r o i e r i l , el sic omnis Israel mineo genere apud nos declinatiir lex, cum masculinam genas servei in Graco. Hujus nxorem popu- salvus fueril factus Hc, nt poltiimus, secundum Inm illam ponimus , qui de iEgypto prorectus, et allegoricam inielligenliam de L o i el uxore ejus, ac de mari Rubro, ac persecutione Pbaraonis tanquam de filiabus exculpsimus, nihil prajudicantes bis qui d Sodomilicis ignibus iiberalus , rursum carnes sacratius aliquid de boc semire poiuerint. el ollas iEgypli, et cepas ciicumeresque dcsidcnns, 6. Quod vero in morali loco superius ipsuiv. relro respexil, et cecidit in deseno, factus eliam quidem L o l ad ralionabilem sensum el virilem aniipse concupiscentiae memor in eremo. Ibi ergo lex mom iraximus, uxorem vero ejus. quaj reiro rcspeprimum illum popalam tanquam L o l reiro respixcrit, carnem concupiscemiis ei voluptatibus dedirientem perdidil, ac reliquit uxorem. Inde veniens tam diximus, non negligentcr ba?c, audiior, exciLot habital in Segor , de qua d i c i l " : Chitn$ hwc pias. Observare enim dehes ne forte eiiam cuiii cfpusxlla, el talvabitur anima mea in tpw, et non est fugeris flammas saculi,et incendia carnis evaseris, putilla f Quae ergo esl, quantum ad legem perlinel, etiam cuin pustllani et nou pusillam civiiaiem Se civilas pusilla et non pusilla, videamus. Civitas a gor, qui esl medius quidam et civilis profectus, suconTersalione multorum dicia est, pro eo quod plu- pcraveris, ei ad scienlix afiiludincm, velul ad quav rimonim in unum consliluat e l conliueat vitas. Hi dam cacumina moniis ascenderis: vide ne insicrgo qui in Icge conversantur, pusillam habent el dientur duae filiac islae, quae a le non dlsceduni, sed parvain conversaiionem , qnandiu sccumliim lillesequuniiir te eliam cum ascendis in monlem, id rsi rani inlelligunl lcgem. Nihil eniin grande esl, sab- vana gloria, el major soror ejus superbia. Vide ne baia , et neomenias , et circumcisinnem carnis, ei islae filirc le sopilum ac dormienlem, dum libi ncc ciborum dislincliones earnaliier observare. Si vcro senlire nec inielligere videris , complexibus suis spirilaliier inlelligere quis cueperii, ipsic illae obsiringanl. Quae idcirco illise dicunltir, quia nonnoLervanii*, qux secundum lillcram pusilhc cranl c i bis extrinsecus superveniunt, sed de nobis et de p a r r x , sccuiidum spiritum non erunt parvae, scd aciuum noslrorum velul quadam tntegriiale procemagnx. Ascendil crgo posl lucc Lot in monlem, el duul. Vigila ergo quanlum poies, et observa ne dc ibr babiial in speluiica , ul dicit Scriplura , ipsc ct bis generes fllios; quia qui dc bis naii fuerint, non dHB lilia? ejus. E l asccndissc lcx putanda cst, cum ^ introibunt in Ecclesiam Domini. Tu autem, si vig ei pcr leinplum a Salomone construclum aceessil generare, in spintu genera, quumam qui in spiriiu nriKiius, cum facia cst quidcin domus Dci , domtis seminat, de spirilu melet vilam ceternam Si vi oraiionis , mali aulem habiiatorcs feccruDt cam amplecli ampleclare sapientiam et dic sapicnspelmicam laironum *. Ilabiiavit ergo in spelunca iiam sororem tuam esse, u l et Sapieniia dicat dc Loi el dux filiae ejus. Duas lias iiUas evidenler piot e : Qui fecerit voluntalem Patris met qui in calis pheia describit *, dicens Oollam ci Oolibam duas esl, hic meut et fraler, et soror, el maler est. Qua? sapientia Jcsus Christus Dominus nosier esr, cui on)rcsesse; el essequidemOollam Jerusalem ($6), esl gloria et imperium in saecuU saeculorum. ei Oolibani esse Sainariam. ln duas ergo parics poAwen. pulus 76 divisus, duas fecii Rlias legis. Islac carnalem cupientes progcnicm propagarc, el vircs reHOMILIA V I . gni lerreslris ninncrosa poslcritaic munirc, sopienDe Abimelecli reqe Pltilixthinorum , quomodo acciics pairem ef soninum ei loducentes, id esi cogenpere voluit Saram in mairimomum (28). ie% r i obruenies ejus spiritalcm sensnm, solarn cx Reciiala est nobis hisioria libri Geneseos, ubi eo carnis inlelligciitiam Irabunt. liule roncipiunl, refcrlur quod posl visioncm irintn virorum , post inde generanl filios lales, quos nec aenliret, nec ^eversionem Sodomorum, el Lot vcl bospilalitalis agnoscerci paler. Nec eniu islc sensus, aul hxc inerilo vel consanguinitalis Abrabae graiia servavolimias fuerai Icgis, ut carnaliicr gcneraici; scd lum , profectus est inquit , vide Abraham ad Asoptlar lex, ul latis posleritas gencrclur, quai nott plxrxcxan, et venit ad regcm Pbilislbinorunu R c iitlrcl iii Ecclcsiam Oomuu.AmnwniHv enim, i n q u i l , ferlur eiiam quod pactus sit cum Sara uxore et 3/oabittz non xniroibunl xn Ecctesiam Domxni usqxte sita, ut non dicerel uxoreui se Abraha:, sed soxn tertiam et quarlam proyeniem (27), et Utque in rorein ejus esse; et quod rex Abimelecb accepeicrcuiuw. Designat quod carnaliicr generatlo legis r i l eam, ingressus sit auteni Deus ad AbiiiHdech
t 7 7 6 7 7 7 t 74

Gcnes. x i x 20. Maiib. x x i , 18. " E x e c b . \ H , 50. Gencs. xx, I. (26) Este quidem Ooltam Jerusalem, clc. Econira EitcbidL x x n i , Oolla Samaria, ei Ooliba Jeruviii-m esse dicitur. (il) Usque xn tertiam et qxiartatn progeniem, etc. Dciueron. x x m , 5, ustpie iu (ciLiaiu ei quarlant, scd etiam posi deciiuaui generaliouciu E<;t 7 7

7 1

7 1

xxiii.

7 4

Deui. xxiii, 3.

7 5

GalaU v i 8.
f

"Maiili.

clesiae adilu arcenlur Anitnonilie el Moabiia?. (28) Godex S. Tiieodorici : De peregrinatione Abrahce opud regem Plitlistliinornm. Godex Sangermaiietisis : De eo qxtod Abraham profecius ixl ad regem Philistlrinorum, U quod finxerU Saram rorem $uam ette.

105
7 8

ORICENIS

196

noctu, ei dixerit ei : Quia non contigitti, i n - non ul uxorcm inlra greinhim concludamus, sed u i qnit, mulierem hane: et non permisi te conlingere sororem eliain aliis volenlibus copulemus. Ad hos eam, etc. Posl haec vero Abimelech reddidil eam denique qui perfecii sunl, dicit sermo divinug : viro suo,simnl et inorepavit Abraliain , cur ei Dic sapientiam gororem tuam eue. Secundum boc non confessus fncrit veritatem. Refertur eliain igiiur Abrabam Saram dicebal sororein suam esae quod tanqunm prophela Abrabam oraveril pro P e r m i l i l ergo quasi jam perfectus, ut qui vull baAbimelecb, el uxore, el ancillis ejus, et sanavoril beat viriulem. Douiinus Abimelech, ct uxorem ejus, el ancillas 2. Yoluii tamen aliquando el Pbarao accipere ejiis. E l cur curae iuit omntpotenti Deo, ut eliam Saram, sed non in niundo corde voltih, eivirius ancillas Abimelerh sanarel ? Quoniam quidem con- nisi cuni cordis mundiiia, non poiest conveuire. cludens conclusernl, iuqiiil , vulvns earum ne paProplerea ergo Scripiura r e f e r l , quia afflixii Do~ rerenl. Coeperunl aiiteiu parcre proplei orationeni minui Pharaonem affliclionibut mugnis et penimitAbrabae. Si qnis baec seciiudiim litteram solum Nec enim polerat cum exlenninalore (31) (boc audire vult et iulelligere, magis cum Judseis quam enim inierpreUlur itt lingna noslra Pkaroe) virtus cuni Cbrislianis dcbet liabere awditorium. Si mi- babilare. Abimclecb vero quid dixerit ad Dominuiii lem vull Cbrislianus esse t;t Pauli discipulus, au- videaraus. Tu *cti, inquil , Domine, quia in corde dial eiim dicentem , qnia lex $pmialis est. Et mundo feci hoc. Longe aliier agit Abitnelech isie cum de Abrabam aiqtie uxore ejus ac (iliis loquam Pbarao. Non esl ila imperilus et sordidus, queretnr, pronuniiai haec esse allegorica . Et 8ftd scit quia c o r mundum debei praparare v i n u d . licel cujiismodi allegorias babere debcanl (29), E l q u i a puro corde voluil euscipere virlutem, i d baud facile quis noslniin invenire pos.sii, orare circo eum Deussanat, oranle pro ipso Abraliam. E l tamen debel ut a corde ejus auferaiur velamen, non solum ipsum, eed et ancillas ejus sanal. Quid ei quis esi qui conelur converli ad Dotmnum ; aulem esi quod adjeceril Scriplura , ei Dominut, Dominus eniui spiriiiu esl ; ul ipse auferal ve- inquil, non permisit ei contitigere illam ? Si virlulis lamen lillera, ei aperiat luccm spiriius, el pos- formam tcnet Sara, ei in corde mundo Abimelecli shnus dicere , quia revelala facie gloriam Domivoluil accipere vh luiem, quid esl quod dichur quia ni speculantes, in eadem imagine transformamur Dominus n o n permisil eum coiilingere iilam ? A b i gloria in gloriam lanquam Domini Spintu. Puto melecb inierprelatur pater meu$ rex (32). Et videcrgo Saram, qua? inlerprelalur princeps (50) vel tur ergo miliiqnod bic Abimelecb formam leneal principalum agcn$. furmain icnere , quod ^ sludiosoruin et sapienlum sseculi, qul philosophiae eslauimi virius. Ilaic ergo virius conjuncia cst el C operain danies, licelnon inlegram et perfeclam recobttrel sapienii el fideli v i r o , sicul el ille sagulam pieiatis atiigerint, lamen senserunt Dcum piens, qui dicebal de sapientia : Hanc qutvshi adpatrem el regem esse omuium, id esl qui genuerit ducere spontam mihi. Ideo ergo dicilur a Deu ad el regat uaiversa. Isti ergo, quanlum ad etbicam, id Abrabam : Omnta qucecunque dixerit libi Sara, est moralem pbilosophiam speclat, eliam puriuii audi vocetn ejuz. Quod ulique in corporali concordis operain dedisse aliquaienus comprobanlur, jugio non conveitil. Dicimii csl quippe, 77 el omni animo oinnique sludio divinae virlulis i n cum divioilus proiata sit illa senleaiia, quae d i spirationem qiuesiisse. Sed hanc nan permisit Deus coulingere eos.IlaBC enhn graiia non per Abrabam, cit ad mulierem de ?iro : Ad ipsum conversio qui quamvis esset magnus, famulus lamcu eral, lua, el ipie tui dominabitur. Si ergo doininus esse sed perClirislum gentibus parabalur. Idcirco ergo dicitur vir muliaris, quomodo ergo ileruin dicerequamvis festinarel Abrabaro per se et in se illud tur ad viruni : Omnia qutvcunque dixerit libi Sara, audi vocem ejus ?Si quis ergo ascivil stbi in iinpleri, quod ad eum diclum e s l , quoniaro benedicentur in ie omnei gentes, tamen in Isaac ei poniconjugiuiii virluleut, audiat vocem ejus in omnibus lur repromissio, id esl iu Clirislo , sicul dicit Apn in quibus consilium dederit ei. Igilur Abrabam non
88 7 8 88 8 0 8 0 8 1 8 l 88 M tK 8 1 8 6 8 7 M

vull jam virluiem uxorem suam dicL Donec eniin D slolus : iVon dixit c et teminibus, > qua$i in multis; $ed tanquam in uno, et semini tuo, > qui est uxor appellaliir virlus, propria esi, el cum nullo Chri$tus. Sanat tamen Dominus Abimelech, et uxoparticipari potest. E l est convcniens^ u l donec ad rem ejus, et ancilias ejus. perfeclum veniamus, inira nos s i l auimi virius, et 3. Verum non mibi videtur otiosum quod non propria sit. Cum vero ad perfectum veneriinus, ita solnm uxoris, sed el ancillarum Abimelecb menlio ui idonei siraus el alios docere, luuc jam virlutem,
8 V 8 8

8 8

Genes. xx, 6. ibid., 18. Rom. v i i , 14. Galat. iv, 24. II Cor Sap. V I I I , 2. Gen. xxi, 12. Gen. m, 16. Gon. xxi, 12. Prov. m , Geu. xx, 5 i b i d . , 6. Gen. , 18. Galat. m , 16.
8 8 8 6 8 7 8 8 81 8 8 8 8

7 8

7 8

8 8

8 1

8 8

i n , 17. ibid., 18. 4. G e n . x i i , 17.

88

8 8

s , n

tx^^:^

< >

s o n a i

'

(30) lnlerpreiaiur princepi. prtncipaium lenuit.

elc. radice -)W

pntrem meum; - p o aulcra regem, unde Abicaelecb recte inlerpreiaiur, paur meus rcx.

1N GENESIM HOMILIA VII. facla est.in eo maxime quod dicit *, quia $anavil \ ** Diui ei pariebant. Concluserat enim illa$ m parerati. Quantiim possumus in tam difficilibus locis seotire, putamus uxorem Abimclecb naluralem posse philosophiatn dici ; ancillas vero ejus, d i vtrsa et vana pro qiialiiate seclarum comnwma dtaleclica. Inlerea Abrabam impertiri cupit eliam gentibus dotium divinae virtutis, sed nondum est lempiis a priore populo transire ad genles grniiam Dei. Nam et Apostolus licel sub alia specia et alia figura, dicil tamen mulierem aliigatam ette legi, wuandiu vir ejus vivit. Si autem mortuus fuerit vir, tolutam esse leye vtrt tct jam non sil adultera, st fmerii eum alio viro. Oporlel ergo mori prius legem littene, u l ita denium libera jam anima spirilui nubat, et novl lestamenti mairimonium sorlia- tur. Hoc aulem in quo nunc sumus, tempus est vocalionis genlium, et morlis legis, qno possinl l i berae anima? jam solulae a lege viri novo viro 1111bere Christo. Qaod si edoceri vis qtiomodo lex mortua s i l , coiisidera el vide ubi nunc sacriflcia, ubi DUIIC allare, ubi templum, ubi purificationes, ubi sotemnilas Pascbae. Nonne mortua est in bis omoibns lx ? A u l si possunl isii amici el defensores Ittiere, custodiant litleram legis. Secunduin bunc orgo allegoriae ordinem, Pharao qui csl homo i-tumundus ei exlerminator, Saram, id t.st virluicm nccipere oranino non poierat. Porro Abimelech id est qui munde ci pbilosopbice vivebat, poierat qtiideni accipere, qiiia iti corde umndo quxrebat,
t 9 f

198

preialione suslollat, sic verba Spirilus sancti non inepiis et Judaicis fabulis decoloret, sed plena honeslalis, et plena virlulis alque ulililatis assignet. Alioquin quae nobis aedificaiio erii legenlibus Abrabam tanlum palriarcham, non solum menlitum esse Abimelecb regi, sed el pudiciliam coujugis prodidisse? Quid uos aedifical Unti palriarchae uxor, si pulelur coniaminationibus exposila per connivenliam maritalem ? Hc Judsei puieul, el si qui cuin eis suut liiterx amici, non spiritus; nos auieru spirilalibus spirilalia comparantes, et actu el iiilellectn spiritales efliciamur in Gbrislo Jesu Domino noslro, cui est gloria et imperium in saecula sxculorum. Araen. HOMILIA VII. De nativitate haac,et quod lacle depulsut est. 1. Moyses nobis legiiurin Ecclesia. Deprecemur Dominum, ne secundum verbum Aposioli, eiiam apud no9 eum legilur Moyses, velamen s i l posi:um snper cor nosiruin . Lectum est enim quia genoerat Abrabam filium Isaac, cum esset ceiuiim ainionorum. Et dixit Sara : Quii, inquit *, nuntiabit Abraha: quod lactat puerum Sara ? Et lunc, inquit, circumcidii Abraham puerum die octava. Hujus pueri diem natalem non celebrat Abraham, sed celebrat fiiem depusitionis (53) a lacte, el facil conviviuin magnuni. Quid? putamus qnia propusilum sil Spirilui sanclo bistorias scribere, ei narrarc quod a lacte dopulsus sil puer, et conviviuin f;tcluin s\\ qnoittodo luserii, aliaquc pucrilia egertl ? An per
t 9

sed nondum lempus advenerat. Manel crgo apnd ^ haec pnlaudum esl quod divinum aliquid nos etloAbrabam \iruis, manci in circumcisione, donec cere velii, ct dignuin quod liunianun) genns Dei volempus vcniai, ut in Clirisio Jesu Domino nostro, cibus discal ? Isaac risu$ vel gattdium imcrpretain quo habilai omnis plenitudo deilaiis corpoYaltier**^ (iii'{'**). Quis ergo osl qiti taleni filium g&nerel ? Illc niinirum qui dic^bai de bis quos per Evangcintegra ct pcrfecta \ i i i u s ad Ecclcsiatn gcnliMin Iniiii genueraL : Vos Qt\hu estis qaudium meum et iranseal. Tunc ergo ei donius Abimelecb, et ancillas torona gtoriw Dei. Dc btijiismotli filiis cuin fucrint a ejus.quas sanavil Domintis, parienl Ecclcsix ulios. lacie depului, conviviiiin el lrltiia magna^le bis Hoc cuim lemptis est, quo sleritis parii, ct quo mnlii tunt filii desertcc, magis quam ejus quw habet qui non jam tacle indigent sed cibo [orii qni pro / osibililate $umendi exerviiatos habeni sensus ad disvirmm . Aperuit eniiu Doininus vnlvam sierilis, et vretionem bonivel maii . Stiper bis lalibtis cuni dt> effecta est focunda, iia ui pariai gcnicin de scmel. pellumur a lactc, lit convivium inagiiuin. Super Sedelsancii clamant, cl d i c u n l : Domine, timore tuo in ventreconcepimu$ ei peperimus; spirilumsaluti* illis auiem non polcsl oxbiberi couvivinin, ncc balittv fecimus sitper terrnm. Unde et Paulus simtliicr brri kclilia, de quibus dicit Apostolus : Lac vobis dicil* : Filiotimei,quo$ iterum parturio, donec for- ^ dedi potnm , non escam. Nondum enim poteratis. sed nec adhttc quidem potestis. Et ego non potui loqui metur Christus in vobis. Taicsergo pariuril 7 8 vobit qua*i spiritnalibu$ sed quasi carnatibw, quuxi lales iilios gcncral omnis Ecclesia Dei.Nam qui separvulis in Chruto. Dicant nobis isti qui simplicii* r minal in carne, de carne et melel corruptionem -Fiiniclligi voUinl Scripturas divinas, quid est : ... lii auiem spiritus isii suul, de quibtis ct Aposlolus d i c i l , muliercm salvam futuram per fiiiorum pro- potuivobis toqui quasi spiritalibus, $ed qua$i carnalibui,quasi parvulis in Christo, tac vobis potum dedi, creaiionem $i permamerit in fide ti castitate. Ecclenon escam HOssunlue bxc simplicilcr (55) accipi ? ?ia igilur Dei sic inielligat paralus.sic gcneraliones 2. Sed inlerim rcdeamus ad ea unde digrcssi suaccipiat, sic palrum gesta decora el bonesta inter0 t t n 11 98 t 7 r i 9 1 8 t

Genes. xx, 17, 18. Rom. vn, 2 , 5 . "Coloss. , 9. Gal. iv, 27. , 19. Galat. v i , 8. I Tim. M , 15. II Cor.5, 14. Genes. xxi, 4 , 7. *, 1 2 e l l 4 . l C o r . , 1, 2.
1 a 3 k 7

tk

8 8

9 7

9 8 8

Isa. xxvi, 18. 1 Tbess. , 20

9 9 6

Galal. llebr.

(55) Deposilionis. Codex Remigianns, deputnonit. (54) Risux vel gaudium iuterpretatur. radice Jlebraica n*i/. arrisit.

(35) Codex Ebroiccnsis himpticiter; libb. editi, simUiter.

I9V

OMGENIS
u

. La?tatur Abraham, el convivium facit magnum quce *unt Spiritus Dei. Stuliitia $st enim illi, ei nvn in die qua clepulii a lacle Isaac filium suum. Posl potesl intelligere, quia tpiritaliter dijudicatur . Et tu ergo,si babes in le fruclum Spiritus Dei, quod est haac ludil Isaac, e l ludil cum Ismael. Indignatur Sara quod lilius ancillx ludat cum filio liberae, et gaudium,cbariias, pax.paiieniia , Isaac esse poies, lusum illuiii perniciem pulal, consilium dalAbraha?, iton secundum carueni nalus, sed secmidum reproet d i c i l : Ejice ancitlam et filium ejut. Non enim missionein, et esse filius liberse, si lamen poleseitu hivre$ eril /i/in* ancillw cum filio meo hnac. Ha?c secundum Paulum d i c e r e : In carne enim ambulan* quomodo iulelligi debcanl, non ego nunc couimen- tes, non secundum carnem militamus. Arma enim mitabor. Apostolus iia disseruil, dicens : Dicilemihi litice nottrcB non tunt carnalia, $ed poteniia Deo ad qui legem legittis, legem non audistit ? Scriptum esl deslruciionem munitionum, cogiiaiiones deuruenlet, enim quia Abraham duos filio$ habuit, unum de an- ei omnem (36) altitudinem exiollenlem u advcrsum cilla, el unum de libera. Sed ts quidem qui de ancilla, sciemiam Dei. Si poies lalis esse, ut digne libi aptesecundum carnem nalus ett ; qui vero ex libera, per lur etiam illa Aposloli sentenlia, qoa d i x i l : Vo$ repromishionem, qxice sunt allegorica. Quid ergo ? autem in carne non estit, sed in spiritu, ti tamen Spiritus Dei habitat in vobit; et lu ergo si lalis es, non cs isaac non esl secuiiduin carncm naius ? Non etim
18 1 16 8 1 7

pcperil Sara ? Non esl circumcisus ? Hoc ipsum secundum carnem nalus, sed secundum spiriluin quod ludebal cum Ismaele, non in cartie Iudebal ? per repromissionem, et eris haeres repromissionura, secundum quod diclum est : Hceredet quiHoc est enim quod mirabile est in Aposloli sensu, dem Dei, cohceredes autem Christi. Non eris cobsquod de quibus non |x>lest dubitari quin secundum res ejus, qui secunduni carnem natusest, sed cobav carnem gesla sini, baec ille dicit esse allegorica, ut nos quid faciendum sit in caeleris noverimus, et res Chrisli, qnia eisi cognovimut Chrisium tecundum carnem, ted nunc jam non novimus " in bis niaxime, in quibus nibil divina lege dignuiu 3. Et lamen secunduin ea q u a seripta sunt, non hislorica videtur indicare narralio. Ismael crgo sevideo quid moveril Saram, ut ftiiura ancillae juberet cundum carnem nascitur ancillae fdius. Isaac vcro qui erat liberae filius, non nascitur secundum car- expelli. Ludebai cum filio suo Isaac. Quid teserai, nem, sed secundunrrepromissionem. Et dicildehis aut quid nocuerat, si ludebai? Quaei nou boc in Apostolus, quod Agar in serviiulem genuerit car- aBlaie illa eiiam gratum esse debuerit quod luserit (ilius anctlbe cum filio liberae. Tum deinde ei Aponalein populuiu ; Sara vero quae erailibera, popugenuerit qui non secundum carnem, sed in l i - slolum rairor, qui ludum bunc perseculionem probertate vocatus est, qua libertate liberavit eum ^ nnnliavit, dicens : Sed ticut lnnc it qui $ecuttdum carnem natui (uerat ( 3 7 ) , persequebalur eum qui Christus . Ipse enim dixil, quia $i vos Filius liberasecundum spiriium, iia el nunc, cum utiquenulla verit, vere liberi eritis *. Qaid vero his addit expopersecuiio Ismaelis adTersum Isaac mota referaiur, nens Apostolus, vidcamus: Sed sicut mnc, inquit is qui secundum carnem est, penequebatur eum qui nisi bic solus Judus infantiae. Sed videamus quid in secundnm spirilum, ila et nunc. Vide quomodo nos boc ludo intellexerit Paulus, ct quid indignata sil Sara. Superius jam exponenies spirilualiier, loco Aposlolus docet, quia in omnibus caro adversatur virtutis posuimus Saram. Si ergo caro cujus persoppiritui, sive populus ille carnalis adversalur nam gerit Isniael, qui secundum carnem nascilnr, buic populo spirilali, sive etiain imer nos ipsos, si spirilui blandiatur, qui esl Isaac, el illecebrosis quis adbuc carnalis esl, spirilalibus adversalnr. cum eo deceplionibits agat, si delectalionibus i l l i Nam ev tu si secundum carnem vivis, el secundum cial, voluplatibus mollial, bujuscemodi ludus carcarnem conversaris, fllius es Agar, et propterea adversaris bis qui secundum spirilum vivuni. S i c - nis cum spirilu, Saram maxime, quae est virlus, offendit, el bujuscemodi blandimenia acerbissimam ut eliam in nobis ipsis si rcquirimus, invenimus persecmionem judicat Pairius. E l tu ergo, 0 concnpiscere carnein adversus spiriium, et spiri1 8 10 8

tum adversus carnein, ct ha?c sibi invicem adver- 0 sari . E l invenimiis legem in membris nostris 79 repugnaniem legi menlis noslra?, et caplivos iios ducenlcm in lege peccali. Vides q u a n i a 3 sunt pugnae carnales adversus spirilum? Esl adbtic e i alia pugna bis penc omnibus violentior, qnod ii qui legem secundum carncm intellgunt, adversantur bis qui secuiidiiin spiritum sentiunl, ei persequuntur eos. Quare? quia animalis homo non percipit ea
1 8 1 8 T 8 8 1 8 1 6

audilor horum , non illam solaui perseculionem putes, qtiando furore genliliuiii ad immolandum idolis cogeris : sed si forie le volupias carnis i l l i ciat, si libi libidinis alludal illecebra, bacc, si virtutis es filitis, tanquam perseculioneni niaxiinam fuge. Idcirco enim et Aposlolus d i c i l : Fugite fvrnicaiionem. Sed si injusiitia blandialur, ul pers o n 2 m polenlis accipiens ( 38), eigraliaejus Ocxus, non reclum judiciuiu feras, iotelligere debes quia
8 1 1 8 1 1 1 8 1 8 1 7

Genes. xxi, 9. Galat. iv, 21 et seq. ibid.,31 Joan.viu, 36. Galal. , 29. Galai v, 17. Hom. vu, 23. " 1 Cor. 11, 14. i*uiai. v , 22. 11 Cor. x , 3 et seqq. Rom. , 9. ibid. 17. I I Cor. v, 16. Galat. iv, 29. I Gor. v i , 18.
48 1 8 8 0 8 1

( 3 6 ) Munitionum, cogitalioncs destruentes, et cmncm, clc. Sic recie habent mss. Male vero libri cdki, cogitationum, destruentes omncm, elc.

( 3 7 ) Iidem mss., natus fuerat, quod in libbe editis oniitLitur. ( 3 8 ) Aliquot mss., accipiat.

IN GENESIM HOMILIA VII.

&2

tmb aperie ludi bbndam perseeoiionem ab injusiiiia gnala esl Sara, Y i d e a m u e . Ejicil ancillam g O filium cjus, sed lamcn dal ei ulrem aqua?. Noi paieris. Yerum et per singulas nialilije species, euamsi roolles e l delicata* sini el ludo similos, bas enim babebal maier ejus puteum aquae vivae , ncc peraectnioneui spirilus dicilo, quia in his omnibus poterai puer baurire de puleo aquam. lsaac babeb a l puteos, pro quibus ei ceriainiua palilur advervirius offenditur. 4. DMO MIIU ergo filii Abraham , unus de ancilla sus Pliilisihinos * . Ismael autem de ulre b i b i l aquain, sed bic uter quasi uler deficit, ct ideo ailil et unus de libera : uierque lamen filius Abrabam, licel non uierque de libera. Propierea el is qui de (41 ) ei non invenii poium. Tu autem qui secunancilla nascitur, hseres quideni uon fit cum filio dum Isaac reproiuissiouis es iilius, bibe aquas de l i b e r e , accepit tamen dona et non dimilliiur va- tuis [oulibus et de tuis puteis; aquce non eflluant caus. Accepil el ipse benediciionem, sed filiiis forat, sed intu luis plateit currani lux aqum . Ille vero qui secundum carnem n a l u s esl, de u t r e liber* accepil repromissionem. Fit et ille (39) in genlem magnam, sed isle in poptdum adoplionis. aquam bibii, el aqua ipsa delicil ei, el in muliis deficit. Dter legis est l i i l e r a , de qua ille carnalU Spiriuliier ergo omues quidem qui per fidem vefiiunt ad agnitionem Dei> possunl Glii Abrahae populos bibil, el inde inlellecium capit : quae 1
3 0

diei. Sed in bie sunlaliqui pro cbarilate adhaeren- lera frequenter ei deficit, et explicare &e noa les Deo, alii pro melu ei limore fuluri judicii. potest. ln iiiullis etiiui dcfeclum palilur bisiorialls Uode e l apoalolus Joannee dicil * : Qui timet, non inlelligentia. Ecciesia aulem de evangelicis et aposiolicis fonlibus bibit, qui nunquam deflciunt, ttt perfectu$ in charitaie. Perfecla atttem dilectio forat miitil limerem. Isie ergo qui in cbariiate sed in plaleis suis percurrunl, quia in laliludine perfeclus esi, et de Abrabam nascilur, ei fiiiug spiriialis interprelationis abundanl semper el bberae esi. Qui vero non perfecla cbaritale, sed fluunt. Bibil el de puleis, cum prolundiora quaeqne bauril ei scrulalur ex lege. Per boc , arbiiror, futurae poena? metu ei suppliciorum limoremandata myslerium eliam Dotninus (42) et Salvalor noslcr cuslodit, esl quidem ei ipse filius Abrabae , accipit dicebal ad Samarilanain, ubi velul si cum ipsa Agar et ipse doua, id esl operis sui mercedero, quia : Omnis qui biberit ex hae eiiaio qui calicem aquce frigidce dederit tanlum in loquereiur, aiebat nomine di$cipuli non peribit mercet eju$ Tamen aqua, gitiel iterum ; qui aulem biberit de aqua quam inferior illo est qui non servili timore, sed in cba- ego dabo ei, non siiiet in cciernum. E l illa dicit ad Salvalorem " : Da mihi, Domine, hanc aquam, vt ritaiis liberuie perfeclus est. Tale aliquid eiiam Aposlolus ostendil, cum dicit " : Quandiu quidem C neque veniatn huc haurire. Posl baec Domimis ad eain (43) : Qui credil, inquil tn hccres parvulux eU nihil differt servo, cum til dominus omnium , ted sub tutoribus et acloribus est, me fiel in eo fons oqux talientis in vitam alernam. 0. Errabal ergo Agar per deserlum cum puero, usque adprafinitum lempm palre. Parvulus ergo et puer plorabal, et projecit cum Agar, diccns, No e s l q u i lacie aliiur, ct expers esl sermouis jusiilia?, nec poleel cibum solidmu accipere sapieuliae divi- videam morlem filii mci. Post lioec cum jam quasi moriiurus fuissct abjeclus, et flovissel, adest ei 1133, et scieulise lcgis, qui non poiest epirilalia spirilalibus coinparare, qui nondum polest d i - angelus Domini , ei aperuit oculos Agar, ei vidit cere * : Cum autem factus $um t/r, quas erant par- puieum aqua? vivae. Ilac ad bisloriam referri quemadinodum possuul ? Ubi euim itivciiiinos quod vuli depotui (40) ; isleergo mbil differt a servo. St vero relinquens iniliorum Cbrisii sermouem ad Agar clansos habuerit oculos, el apeni sunl perfeciiouem feraiur, el qucc sursum sunl qrnerat, poslfiioduro ? Nonue luce clarior csl in bis inlelliubi Chrisius etl in dextra Dei sedens, non qua super genlia spiritalis ct mysfica, quod abjecius esl is qni terram , ct conleuiplelur non ea quce tidentur, $ed secundutn carnein est populus, e l landiu jacel in quce non videnlur neque in divinis Scripturis fame el sili, non famem ( J4) panis perfcrens, neque sequalur occidenlem lilieram , sed vivificaniein ^ $'uim aquce, ted silim verbi Dei , doriec aperianliir spiriium : ex illis eril sine dubio, qui non accipiunt oculi synagogas ? Uoc esi quod Aposlolus dicit csse ipiriium ierviiutis iterutn in timore , ted spirilum mysleriuin : Qnia ccuciias contigil ex parie in adoplionis, in quo clamenl : Abba Pater lsrael, donec pleniiudo gentium introirel, et lunc 5. Quid interim agat Abraban posiquam indiomuis hrael salvus fierel. Isla est ergo cxciias iu
s l 9 n o n f 9 t e n a e M , M

l Joan i v J 8 . Rom. v i i i , 15. Amos v i n , 11.

"IIGor. iv, 18. " Matth.x,45. ** Gal. , 1, 2. I C o r . x n , H - " C o t o s s . i n , l . Joan. iv, 15. ibid. 15. " ibid. Genes. xxvi. * Prov. v, 15, 10.
1 1 M
1 1

R O I I I . ,

25.

( 39 ) Mss., fil el ille; libb. crtiii, fiat et UU. {40) Libb. ediii, evacuavi qucc erani parvuli, sed mss. ut in nosiro tcxlu. (41 ) Mss., sitit; Ubb. edili, petit. ( 42)Libb. edili : pro hoc arbilror mytlerto quod ttiam Dominus, sed mss. ul in noslro lexlu. (45) Post hcec Dcminus ad eam elc. McmoriaB
9

lapsus est in Origene, nam quae seqmintur Domiui verba, non poslca , sed antea dicta suftl, nempe * 14, el aliis vocibtis. ( 4 4 ) St/j, non famem. Sic codex Belvacensis melius quamlibb. Cdili in quibos legitur : $iti. Non enim famem.

PATROL. G R . X I I .

203

ORIGENIS

204

Agar, quae secundum carnem genuil : qtiae landiu cilus esl ei, quia in filio qui nascereiur ex Sara complebilur isia promissio. Accenderat ergo aoiin ea permanet, donec velanien liilcrae auferalur mum ipsius in amorem Glii, non solum posteriiatis per Evangeliym Dei ( 4 5 ) , et videal aquam vivam. gralia, sed e l proniissionum spe. Sed bunc in quo ISunc enim jacenl Judai circa ipsuiu puteum , sed oculi eorum clausi suut: et non possunl bibere de ei posiUfl sunt promissiones magnae istae el mtrabiles , bunc, inquam, filiuin in quo vocatuin esl noputeo legis ei propbeiarum. Sed el nos caveaious, quia frequenier ei nos circa puteum jacemus aquae men ejus Abraliam, holocaiislum Domino jubelur offerre in uno ex monlibus. Quid lu ad haec, AbraVivae, id esl circa Scripturas divtnas, et erramus in ham? Qua el quales cogiialiones moventur in corde ipsis. Teuemus libros et legimus, sed spirilualein tuo? Prolala esl vox a Deo, qune discuiial el probei eeiisum non a lingimus. E l ideo opus esi lacrymis fidem luain. Quid ad baec dicis? Quid cogitas? Quid ei oralionibus indesiuenlibus postulare, ui Dominus rctracias? Pulasne revolvis in corde luo, qtiia, si in aperial oculos nostros; quia et illi caeci qui sedeIsaac daia csl mihi repromissio, hunc aulem offero bani in Jericbo *% nisi clamassent ad Dominum, non fuissenl apcrli oculi eoruin. Et quid dico, u l bolocauslum, superest ul non sperelur ulla promissio (40) ? A u l magis illa cogilas el dicis, quia imaperiaotur oculi noslri ? quia jam aperli suul. Jesus possibile est mendri eum qui repromisil; qnidquid enim venit aperire oculos caecorum. Aperii ergo illud fuerit, promissio permanebii? Verum ego, quia sunl oculi nostri, et de l i l b T a legis velaraen ablaniinimus stnn, lanti palrinrcbx cogilaiiones non tum est. Sed vereor ne uos ipsi eos somno itennn valeo perscrulari, nec scire possum, vox Dei quae profundiore claudamus, dum non vigilamus in ad leniandum etim processeral, qnas ei cogilaiiones inlelleclu spiritali, neque sollicili sumus ul somnuni nioverii, qutd atiimi aliulerit, cum juberelur unidisculiamus ab oculis nostris, el conteinplemur cum jugiilare. Sed quoniain spirittti propheiarum qux spirilalia sunl, uli ne cura popuio caraali circa Paulus apostolus qui per ipsain aqnam posili erremus, quin poiius vigilemus, propheiis tubjeclus est el cum Propheia dicamus : Si dedero tomnum spirilum, credo, didiceral quid anitni, quid cousilii Abraham gesserit, indicavil diccns : Fide Abraoculis meis, et palpebrit mei$ durmitalionem, aut requiem lemporibus tneis , donec invcniam locum ham non hwtilavil, cum unicum offerrel, in quo acDomino, labernaculum Deo Jacub. Ipsi gloria et ceperat repromissiones, cogilans quia et mortuis eum sutcilare potent est Deus. Prodidil ergo nolis jinperium in sxcula sxculortim. Aineu. cogilaliones viri fidelis Apostolus, qyod iides reH O M t L l A VIII.
, T k i

2.Sed nunc inlcrim tentabat, i n q t i i l , Deus Abraham el dicit ad eum : Accipe fitium iuum charhtimum quem diligis. Non eniro suflecerat dixisse filium, sed adjicilur et charitstmum. Esto ei boc : quid adhuc addiiur et quem diligis ? Sed vide tensolum vocal eum boc nomine, sed el ingeminal. ^ lalionis pondus. Cbaris ei duicibus appellationibiis Gumque iHe respondisset : Ecce ego, dieii ad iterum ac ssepe repeiilis, paterni suscilantur affcUin : Aceipe filium tuum chariaimum quem diligit ctus, ul amoris evigilante memoria ad immolandum haac, et offeres mihi eum. Vade, inquil, in lerram fllium paterna dexiera reiardareiur, et advcrsua exceisam, et ibi ojferes eum hnlocaustum in uno fidein animi lota carnis iniliiia repugnarel, addilur ex montibut, quem oiiendero tibi. Noincn quidem tenlalbnis teinpore : Accipe, inquii, ergo filium cur ei donaverii Deus, et vocavorit eum Abrabam, tuum charisiimum, quem dWgi$,haac. Eblo, Domine, quia coinmemoras de (ilio pairem, addts e i ckaipse inlerpretalus esl, quia patrem, inquil , mtdtarum gentium posui le. Hanc repromissionem dedit rissimum, quem praecipis jugulari. Suibcial boc ad 3 1 ci Dtus, cum baberet fdiuni lsmael, sed polii- aupplicium patris. Addis rursuin, et quem diligis.
w

De eo quod obtulit Abraham filium tuum lsaac. {. Adbibeie buc aures, qui accessistis ad Dominum, qui fldeles esse vos credilis, c i considerate diligenlius quemadmoduin fidelium fides probalur ex his quaj recilaia sunt nobis. El faclum e*t, inqnil , potl licec verba, tenlavil Deut Abrakam. el dixit ei: Abraham, Abraham. ille dixit: Ecceego. Observa singula quac scripla sunt. In singulis enim si quis 6iil in ahuin fodere, invenkl ibesaurum ;etfortassis etiam ubi non exislimaiur, lalent mysleriorum preliosa monilia. Abram vocabalur vir isie prius, 61 nusquam legimus quod boc bomine vocaverit eum Deus, aut dixeril ei, Abram, Abram. Non enim a Deo vocari poleral nomine delendo, sed ?ocal eum boc nomine quod ipse donavil, et non
l 8

surrectionis jam lum baberi coeperil in Isaac. Abrabam ergo resurreciurum s^rabat Isaac, e t credebai (47) futurum, quod adhuc non cral facluni. Quomodoergo filii tunl Abraham, qui factum non credunl in Cbrislo, quod ille futurum credidil in Isaac? Imo, ul apertius loquar, sciebat in se Abrahain fulurac verilatis iniagiuem praeformari, sciebal de semiue suo nascilurtim Cbristum, qui et oflcreudus essei loiius mundi verior bostia, et resurreciurus a inorluis.
M

Maiih. xx, 50. Psal. cxxxi, 4 , 3 . Genes. xiv, 32. llebr. x i , 17. Gcnes. , 1, 2.
M w

1 7

. 1.

" ibid. 2.

Genes. xvn, 5.

1 Cor.

( 4 5 ) Per Evangelium Dei. Tres niss. Turoi^enses, per angelum Dei. (4G) lla mss. Alias vcro, illa promiuio.

(47) Alias, credidit. Ec paulo infra, teiebit se Abraliam futurce veriialis imaginem proeforman.

95

IN GENESIM HOMILIA VIII.

20C

Sinl el in boc parenti triplicata supplicia. Quid opus die off rt sacriiicium Deo, et in die lertia purifica* sl adbuc <u commemores et l$aac ?Nunquid nescie lur. Et resurrcclio Domini tertia est die; el niulla bal Abraham quia filius suus ille charissimus, ille alia inira banc diem mysleria concludunlur. quem diligebat, lsaac vecareiur?.Sed cur boc addi5. Respiviens, inquit \ Abraham vidit lorum de tur in tempore? Ut recordaretar Abraham quia Unge, el d.xii ad pueros iuos : Sedele hic cum asina, dixerasadeum quod tn haacvocabitur libi temen ego auletn elpueribimus ntque illuc, el cumadorae t q n o d i n Isaac eruui tibi repromissiones. Fit et verimus, reverlemur ad vos. Pueros dhr.illit. Non commemoraiio nominis, ut et promissionum quae enim poierant ascendere pueri cum Abrabam ad sub boc oomine laclae sunt, desperalto subeal. Scd belocausli locum quem osienderal Deus. Vos ergo, kaecomnia, quia tentabal Deus Abrabam. inquit, sedeie; ego auiem el infans ibimus, et cum 3. Quid posl haec? Vade, tnqiiii *, in Urram ex- adoraverimus, revertemur advos. Dic mibi, Abrabam, eelsam in unum ex montibus, quern tibi otdendero, etverum dicie ad pueros, quod adores, el redeas cum ibi eum offeres holocausium. ItUuemini per singula infanle, an fallis? Si verum dicis, ergo non facies quomodo fium tenlaiioiiisaugmenla. Vadein terram eum bolocauslum. Si fallis, (anlum patriarcbam non exceltam. Nunquid non poiueral duci prius Abrabam decel fallere. Quid eniin animi in le iudicai sernio cum puero ad illam terram excelsam, el imponi ^ b i c ? Verum, inquit, dico, et bolocausluni offero prius iii montem quemcunque delegeral Dominus, pucrum. Idcirco cniin ligna mecum porlo, el cum el ibi ad eum dici ut offerret iilitim ? Sed prius ei ipso redeo ad vos. Credo eniui et fides mea baec d k i i u r quia offerre debeat Glium 6uum, ei tunc ju- est, quod et morluis suscitare eum pottn* ett betnr ire in lerram excelsam, et ascendere in mon- DCH$ lem. Qao hoc speclal? U l dum ambulat, dum iler 6. Posl hcec accepii, inquit , Abraham tigna ad agil, per loiara viaro cogiladonibus discerpalur, u l hoiocauslum, ct superposuii ea haac filio , et binc perurgente praeceplo, liinc vero unici affectu accepit ignem in manibus sui, el gladium, et ab\eobluctaoie crucietur. Propierea ergo eiiam via injun- runt simul. Quod ipse sibi ligna ad bolocauslum gilur, eiiam montis asceiisio, ul in his omnibus spa- porlal lsaac, illa ligura esi, quod et Cbrisius ipsc lium cerlaminis accipialaffeclus ei fides, amor Dei ct sibi bajulavit crucem, et lamen porlare ligna ad amorcarnis, praesemium gratia eiexspecialiofuturo- bolocausium sacerdoiis officium est. F i l ergo ipse rum. Ifiililur ergo in lerram excelsam,ctnonsufficit boslia, et sacerdos. Sed el quodaddiiur,et abierunt pairiarchae laniuin opus Domino peracturo terra ambo timul, ad boc referlur. Cum eiiiin Abrabam excelsa, sed el moniem jubelur ascendere, scilicet Q velul sacrificaltirus ignem portarel el cultruni, Isaac o i fide eialus lerrena derelinqual et ad superna connon vadit posl ipsum, sed ctun ipso, ul ostendalur sceudat. cum ipso pariler fungi saccrdolio. Quid post bsec? 4. Surrexii ergo Abraham mane, et stratU asinam Dixit, inquil * Isaac ad Abraham palrem suum : Patcr. E l bsec pro lempore a filio prolata lenlationis suam, et concidit lignaad holocausium. El accepit filiumsuum I$aac et duos puero*, el pervenU ad /o- esl vox. Quoraodo eniui puias immolandus filiusper cum, qnem dixeral ei Deus die lertia * . Surrexit banc vocem viscera paterna concussit ? E l quamvis Abrabam aiane. Quod addidit mane, oslendere for- Abrabam rigidior esset pro fide, reddit tanien etiam tasse voluii, quia iniiiuin lucis splenderet in corde ipse affectionis vocem, el respondil: Quid est, fili? fjfiiM et ligna, ubi ovh ett ejus. Stravii asinani suam, ligna praeparavil, Ai ille : Ecce, inquit ad holocaustum ? Ad haec respondit Abraham : Deus assumpsit filium. Non deliberai, non deiraclal, non communicat curo ullo hotnine consiliuni, sed slaliin providebil sibi ovem ad holocau&tum, fili. Movet me Abrabae salis diligens el cauia responsio. Nescio occupal iier. Et pervenii, inquit, ad locum, quem quid videbal in spirilu, quianon de pra?senli, sed dixerat ei Dominus die tertia. Ouiilto nunc quid sacramenii conlineal dies lertia, sapienliam et con- de fuluro d i c i l : Deu* providcbil ipse tibi ovem; fuK kK % w t 9 e e i f

silium lenlaniis intueor. Sic in proximo nou erat D lura respondit de praesentibus requirenli. Ipso raons aliquis, cum lotum agerelur in nionlibus, sed per namque sibi Dominus ovein providebat in Gbrisic, et ipso iriduum iterproieudtlur, ui per tolum iriduum tecur- quia elsapieniia ipsa ubi domutn vdificavu sehumiliavil usquead moriem**: el omnia quaecunque eanlibus curis, palerna viscera crucientur, el omni legeris de Gbrisio, non necessiiale, sed sponle boc spalio (48) lam prolixo iniuereiur filium 82 iacia reperies. paler, cibum cum eo sumeret, tot noclibus puer 7. Perrexerunt ergo ambo, et venerunt ad locum penderei in amplexibus palris, inhxrerel peciori, Moyses cum venisset ad cubitaret in gremio ? Vide inquaolum leniatiocumu- quem dixerat ei Deus latur. Tertia tamen dies semper apla lii sacramen- locum quem oslendil ei Deus, non permillitur ascendere, sed anle ei dicitur : Solve corrigiam ti*. Nam et populus cum exissei de iEgypio, lerlia ibid. 3. * ibid. 4, 5. Genes. x x i , 12; Rom. ix, 7; Hebr. x i , 18; Gal. , 16. Genes. , 2. 7, 8. Prov. i x , 1. Pbilip. , 8. * Hebr. x i , 19. G e n e s . , 6. ibid. 6. ibid Genes. x x n , 9. Exod. , 5. (48) Sic mss. Alias, et pertotum triduum .... i- el adverbhim semper,qnod ex mss. resliluimos iu icera cruciantur ul omni hocspaiio. Paulo postiidem phrasi qua3 infra babeiur, lerlta lamen dies sempcr uiss., tol noclibus puer penderel. Alias puer deeral, apia fit sacramentit.
8 8 M T u w 8 0 8 1 8 8 8 8 u 8 8

*07

OIUGENIS

<alceamenli de pedibu$ tui$. Abrabae nihil horum praiferas Deo, non agnosreris quia timeas Deutn, xJtcilur, et Isaac, sed ascendunl, nec calceamenla nec dicelur de le, quia nunc cognovi quia limeas deponunt. In quo illa fortassis esl ralio, quod Moytu Dcuin. E l lamen consideramlum esl, quia angeses, quamvis esscl magnus, lamen de iEgyplo velus baec referlur ad Abrabain loculus, et quia in niebat, el erant abqua morlaliialis vincula pedibus coiiseqaemibus evideriier bic angelus Doniinus osejus innexa. Abraham vero el (saac nibil boruin (endilur. Unde pulo quod sicul iuler nos bomines babent, sed veniunl ad locuin, acdifical Abraham babilu reperiua est ut bomo, ila et inler angelos allare, iniponit ligna super allare (49), colligat b tbiiu esl repertus ut angelus (50). E l ipsius sepueroin, pra?paral se ad jiigiilandum. Mulli estis quentca exempluni angeli in coelo laeiantur super palres in Ecclesia Dei, qui baec audislis. Putas uno peccalore pouiiiemiam agenle et de profealiquis vestrum ex ipsa bisiorise narraiione lanlum ciibus hominum glorianlur. lpsi enim velut procuconsianlia?, tanlum animi robur acqutrii, ul cum ralionem animarum noslrarum tonenl, quibus, duin forle amiuilur ftlius morie communi, ei omnibus adhuc parvuli sumtis, velul luioribus el acloribus debila, eliamsi sit uiiicus, eiiamsi s i l dilectus, comniillimur usque ad pra?flnilum tempus a Paadducal sibi in exemplum Abraham, et magnanitre . E l ipsiergonunc de profectu uiiiusctiju*que
8 l

miialem ejus anlc oculos poual?El quidematenon noslrum dictml, quia nutic cogtiovi qtiia lu times Deuir*. Verbi causa, propositum babeo martyrium, exigitur islud auimi magnitudinis, ut ipse alliges filitim, ipse conslringas, ipse gladium pares, ipse non ex boc dicere ad me angelus poierit, quia nunc iinicuin jugules. Haec oiunia a te mysleria uon qtiav cognovi quod lu limes Deum. Deo eiiim soli coguiruriiur. Proposilo saltem et mente constans esio, tum esl proposiiinn menlis. Si vero accessero ad fide fixue lxius ofler filimn Deo. Eslo sacerdos agones, protulerc bonam confessionem, quae infeanimae Olii tui. Sacerdolem aiilem iinmolanlein Deo rnnhir constanler cuncta suscepero, tunc polest uon decei flere. Vis videre quia cxigilur boc a le? diccre angelus, t e l u l coiifirnians me et corroboIn Evangclio Domiuus d i c i l : Si filii Abraham e*rans : Nunc cognovi quod tu time$ Deum. Verum setifi, opera utique Abrahte facereiis. Ecce islud est baec dicia suni ad Abrahain, ut pronunlialus sit opus AbrabaB. Faciie opera quae iccil Abrabam, sed timere Deiim. Quare? qaia pepercit Hlio suo. cum irislilia : Hilarem enim datorem diligit Nos vero conferamus bacc cum Aposioli diciis, nbi Deus . Quod si el vos tam prompti fuerilis, a Deo dioil do D c o : Qui proprio Filio suo non pepercit, diceiur vobis " Ascende in terram excelsam,et in $ed pro nobis omnibus tradidh illum. Vide Deuiu moniem quem oslendero libi, el ibi ofler mibi filimii , magniflca cum bominibus liberalitaie certanlem. luiiin. Non in profmidis lerra. nec in convalle fle- ' Abrabam morlalem filium non morilurum obtul.l lus, sed in allis et excelsis montibus offer filium Deo, Peus iinmorlalem Filium pro omnibus iradiiuum. Osieude quia fides in Dominuin foriior est dit niorti. Qtiidnos ad haec dicemus? quid reiribuequam carnis afleclus. Aniabal enint, inqtiil, Abra- mus Domino pro ointiibus qu;e reribuil nobis ? bam Isaac (iliiim suuin, sed amori carnis prapmlit Deus Paler propler nos proprio Filio non peperamorem Dei, el inventus est in visceribus car- cil " Quis veslrum pulas audiel aliqnando Tocem nis, sed in visceribus Cbristi, id e^l in visceribua angeli dicemis : Nunccognovi quia limes tu Deiim, verbi Dei et verilatis et sapienlia?. quia non popercisti fllio luo vel liliac tuac vel uxos e 5 7 8 1 1 u 9

8. Extendii, i n q u i l , Abraham manum suam, ut acciperet gladium, et jugularel filinm suum, et vocavit eum angclut Domini de calo ei dixit: Abraham, Abrahum. Al ille dixil : Ecce ego. El dixit : Ne iwjicias manum tuam super puerum, neque faciai ei quidquam. Sunc enim cognovi quia tu times Deum. In boc ergo sermone soiel objici nobis, quod Deus D iMinc se cognovisse dicat, quia Abrabam limeal Deuin, quasi qui anle iguoraverit. Scicbal Deus el non eum lalebal, quippe qui novii oninia antequain Oanl; sed propier le liaac scripia &unl: quia el lu credidisli quidein Deo, sed nisi opera iidei 83 expleveiis, nisi in omuibus pra^ceplis eiiara dillkilioribus parueris, nisisacrificium obluleris, el usteuderis quia nec palrem, nec i n a i m n , nec filios
% 8 8 8 8 8 8 8 4

8#

r i , aut I I O D pepercisii pecuniae, vel honoribus sa> culi, et ambilioiiibus mundi, sed onmia conieuipsisli et omnia duxisli ui slercora, ut Glirisium lucrifaceres, veitdiclisli omnia et dedisli pauperibus, et seculus es verbum Dei ? Quis vesinim, pulas, audiel ab angelis luijuscemodi vocem? Iierum Abrabam audil bauc vocem, et dicitur ad eum , quia non peperciili filio tuo dileclo propler me. 9. El reipiciens, inquit , Abraham ocnlh suit vidi/, et ecce aries teneoaiur cornibus in virgulto Sabecli. Diximus, puto, in superioribus quod Isaac formam gererei Cbrisli, sed el aries bic nibilouiinus foriiiani Cbrisli gerere vidclur. Sed quomodo Cbrislo uierque convenial, ei Uaac qui nou esljugulalus, el arics qui jtigulalus csi, operx preiium
8 e 8 9 8 8 8 1

ibid. 10 ei seqq. Luc. ,. Joan. viii, 59. " I I Cor, ix, 7. Genes. xxn, 2. iv, 2. Uoiu. vin, 52. Psal. cxv, 12. Kora viu, 52. Genes. , 12. ibid. 15.
8 8 8 6

Galat.

(49) Sic inss. Alias, wdificanl altare : Abraham ponii ligna. (50) Ulruui Cliristum anlequam bomo fierel, subsiaiilialiier in angelis boniiuum saluiein promoven-

tibus adfuisse seuserit Origenes, consule Iluetium Urigenian. lib. n, quxsi. 5, num. 2. Vide ejusdeai quaestionem qiiiutatu,ubi oiiinem Origeuis de aiigelis dociriuam fuse et docieaperii.

*9
8 T

GENESIM HOMILIA IX.

210

esl noscere. Ghristus Verbum Dei esl, sed f/erfrnm sed nobis qux offerimns redomntur. Deus eniro nullius iudigei, sed uos vull diviles esse, nosirum csro [acium e$t . Dnura igitur in Cbrisio de superionbus est, alierum ex butnana nalura et virginali desideral per singula qoxque profeclum. Harc nootero susceplum. Patilur crgo Ghrisius, sed in bis figura oslendilur etiam in his qtidB gesla sunt carne; e i perlulil morlem, sed caro, cujus hic arics erga Job. E l ille enim propler Dcum perdidtt omnia forma cst : sicul el Joannes dicebat : Ecce agnvt cum dives essel. Sed quia periulil bene agones paDci ecce qui lollil peccata mundi. Verbum vero in lienlix, el iu omnibus qux passus esl, magnaniincorruptione permansit, quod est secuudum spiri- mus fuil, el d i x i l : Dominus dedit, Dominut ab** lnni Cbrisius, cujus imago esl Isaac. Ideo ipse ei tulil : ul Domino placuit, Ua facium est, sit nomen bosiia esi, ei potitifex secundum spirilum. Nam qui Domini benediclum : vide ad uhimuin qnid de eo offerl hosliam Palri secundum carnem, ipse in al- scribitur : Recepit, i n q u i t , omnia dupla quce amilari crucis offerlur, quia sicul dicium esl de eo : serat. Vides quid esl amiilere aliquid pro Dco, boc Ecce agnus Dei ecce qui lollit peccalum mundi; ita est mulliplicaia recipere libi. E l aliquid aniplius de eo diclum e s l : Tu e$ sacerdot in (clernum se- Evangelia promitlunl , centuplum libi pollicencundum ordinem Melchisedech. Tcnelurergo corni- tur, insuper et viiam xlernam, in Gbrislo Jesu Dobus aries in virgulio Sabech. B mino nosiro, cui esi gloria el imperium in sxcula 10. Et accepit, inquit , arietem, et obtulit eum sxculorum. Amen. hdocaustum pro haac filio $uo, el vocavit Abrakam HOMILIA I X . nomen loci illius, Dominus videt. Scienlibus liaec De repromiitionibus secundis ad Abraham factit. audire, inielltgeniix spiiilalis evidrns panditur via. 1. Qiianlum legemes progredimur, lanlum nobis Omnia enim qux gesta suul, ad visionem perve- sacrameiuorum cumulus augeiur. E l utsi quis exiniunl. Diciiiir namque quia Dominus videt. Visio guo veclus navigio ingredialur mare, donec lerrac autem quam Dominus vidil, in spiriiu esl, ut et tu vicinus esl, minus meiuil : cum vero paulalim in bxc qux scripia sunt, i spirilu videas; et sicut allum fueril progressus, et undis inlumescentibus; in Domino corporeum nibil est, ila eliam tu in bis vel in excelsum aliolli coeperit, vel eisdem debiomnibus corporeum nibil senlias; sed in spirilu ge- sccntibus in ima deduci; ibi vero menlem pavor neres eiiam lu filium Isaac, cum babere coeperis ingens el formido percuth, quod exiguam ralem frncium spirims, gaudium, pacem. Quem tamen fi- tam iramensis fluciibus credidil: ita eliam nos paii lium iui demum generabis, si, itt de Sara scriplum videmur, qui exigui meritis el ingenio lcnues, inire e s l , quia defecerunt Sarae muliebria, el tunc ge~ lam vastum mysleriorum pelagus audemus. Sed si, Duit Isaac, ita deficianl et in anima lua muliebria, ' oranlibus vobis, Dominus dignetur Spiriius sui ut ntbil jam muliebre el effeminatum babeas in sancli auram nobis prosperani dare, secundo verbi anima lua, sed virililer agas, el viriliter prxcingas cui8U porlum salutis inirabimtis. Videaifrus ergo lambos luos; si sil peclus tuum iborace juslilix ntinc quse sunt, quae nobis rccilata sunl. Et vocamiinilum, si galea salulis el gladio spirilus accin- vit, i n q u i l , angelus Domini Abraham secundo de garis. Si ergo deficiant muliebria fieri in anima cxlo dicens ; Per memetipsum juravi, dicil Domilua, generas filium de conjuge lua virlute et sapien- nus : Propterea quod fecisli verbum hoc, el non pelia, gaudium ac Ixliiiam. Generas autem gaudium, perciili filio tuo dileclo propter me, benedicen* benesi onine gaudium existiinaveris, cum in lenlaliones dicam le, et mulliplican multiplicabo le, ei eril te~ varias inoideris , et islnd gaudium ofleras in samen tuum sicut siellm coeli in multitudine, et sicut frificium Deo. Com enim Ixlus accesseris ad arena maris, quas non potett dinumerari, elc. SolliDeuin, itertim libi reddii quod obtuleris, el dicit cilum bsec et iulentum aiulitorem requiruni. Nolibi , quia iterum videbilit me ei gaudebit cor vevum est enim quod dicil : Et vocavti, inquit, angettrum, et gaudium vesirum nemo auferet vobis. lits Domini Abraham secundo de c&lo. Qtiod lamen Sic ergo qux obtuleris Deo, muhiplicala recipies. D addil (51), non est novum. Nain benedicem benediTale aliquid, licet per aliam liguram, referlur in cam te, el anle jam dicium esl; ei multiplicans mulETangisUts S cum per parabolam dicitiir accepisse liplicabo te, ante promissum est; el erit semen quis ronani ul negoliarelur et palrifamiliag pecuniam luum sicut steUce cxli, el sicui arena marit, c l prius quxrerei. Sed si atiuleris quinque mulliplicata ia fueral pronuntialum. Quid ergo esi nunc amplius decem, libi ipsi donantur, libi concedunlur. Audi quod secundo clamatur e coelo? Quid novi veterienim quid 84 d i c i l : Tollite, mq\ui icmnam,et bus repromissionibus additur' Quid plns prxmii dale Uii qui habel decem mnat. Sic ergo videmur datnr in eo quod d i c i l : Proplerea quod fecisli verquidem Domino uegoliari, sed nobis cedunt nego- bum hocj id esl propierea quod filiiuti obtulisti, lialionis iucra : el videmur oflcrre Domino hoslias, proplerea quod non pepercisii unico filio luo?nibil
88 % 7 8 77 t 6 9 7 8 7 0 7 I 78 y 7 1 T a y 7 7 8 t

Joan, i , 14. ibid. 29. Psal. cx. 4. Gen. , 15. Joan. xvi, 17 et 22. L u c . xix. 13. ibid. 24. Job i , 21. 29. Genes. xxn, 15 el seqq.
7 8 n 7 8 7 8 7 8

8 7

8 8

7 8

7 1

Gcn. XVIII, I I . Job XLII, 10.

7 7

r t 7 8

Jacob. i , 9. Maltb. xix.

(51) Alias, addidit. Mss., addiU

211

ORIGENIS

212

aliud addilum vi,!eo, cadem rcpetnnlur, qnae prius fitio tuo. Ostendit ergo qttod propter oblationem ! foeranl repromissa. Ergo superffuum videbilur ea- passionem filii, promissio firma sit : evidcmer dedem saepius reiraclari ? imo necessarium (52). In signans quod propler passionem Cliristi populo ex aacramenlis enim (iunt cuncia qnae fiunt. Abrabam genlibtrs, qui ex fide esl Abraboe, maneat lirma prosi tanlum secundum carnem vixissct, ei unitis po- missio. E i nunquid in boc solo secunda finniora pidi qoem seeundum carnem genuit, paier fuisset, sunl primis? lri muhis hujuscentodi adumbrala inuna suflicerel rcpromissio. Nunc vero ut oslenderet venies sacramenla. Primas tabulas legis in lillera eum primo paircm futurum eorum, qui secundum confregil Moyses el abjecii; secundaro legem in carnem circumcisi sunl, circumcisionis strae tem- spirilu suscepit, et suni iirraiora secunda quaro porc dalur ei repromissio, quae ad populum cir- prima. Rursus idem ipse cum otnnem legem in quacurocisionis periinere deberct. Secundo quia pater uior libris compreliendisset, Deuteronomium cssel fulurus eiiarn eoruin qui ex Ode sunt, el qui scripsit (54), quod secuuda lex dicitur. lsmael p r i per passionem Clirisli veniunlad lireredilatem, temmus est, seciindus Isaac, et similis in sectindo pra>pore nibilominus passionis Isaac, promissio reno- laiionis fonna servalur. Hoc ei tn Esau el iit Jacob, vatur, quai perlinere debeal ad eum populum, qui in Eplirem el Manasse, in niille aliis sirailiier i i i passione Chrisli ac resurreclione salvalur. E l ea- ^ venies adurnbralum. dem quidem repeti videnlur, sed longe diversa 2. Sed redeamus nunc ad nosmetipsos, et morasunl. Illa enim quas prius dicta sunl, c i ad priorein lemlocum persingiilos quosqtie iraclemus. Apostopopulum perlincnt, in lerris dicia siinl. Sic enim lus dicil, sicul jam superius memoraviinus * iPrimus dicit Scriplura : El eduxit eum foras, de labcrhomo de terra terrenus, ncundut homo de cuelo cadenaculo scilicel, et dixii ei; Re$pice siellan coeli, si slis. QualU terrenus, lales el terreni; el qualis eadedinumerari possunt mulliludine E l addidil : Sic stis, tales el ccele$tes. Sicut portavimus imaginem tererii semen tuum. Ubi auteni secundo repelilur re- reni, portemus et imaginem coeleslis. Vides quid oslenpromissio, designal qnia loculus esi ei de coclo,et dii, quia, si permanseris in eo quod priitiumcst, quod daiur promissio de terra prima, secunda de coelo. de lerra esl, reprobaberis, nisi le commules, nisi Nonne aporie bic illud designarc videlur, qnod couversus fueris, nisi coelesliseffecui&imagniem coeApostolus d i c i t : Pritnus homo de lerra terrenus, lesiis acceperis. Hoc idem est, qnod alibi dicit* : tccunlus homo de coelo coelesth? Isla ergo proniis- Exuentes (55) ve$ velerem hominemcum actibut suis, sio, quae ad fldelcm populum periinel, de coelo es(, et induenlet novum, qui secundum Deum creatus e$t. illa de lerra. In illa scruio taiilutniuodo fuil, hic i n - Q Idipsum et alio loco s c r i b K : Ecee velera Iratwerutil, facta sunt omnia nova. ldcirco ergo proinislerponitur jtisjurandutn, quod iiilcrpreialur ad Hesiones suas renovai Deus, ul osiendal libi quia debrxos scribens sanclus Apo>lolus boc modo dibes et lu renovari. Non pennanel ille in veleribus, cens : Volens, inquit , Deus ostendere pollicitationis hccredibus immobiHtatem (53^ consiiii sui, m- ne ct tu velus bomo permaneas. De ccelo hajc loquilur, u l c i lu imaginem coelestis accipias. Nam quid terposuii jusjurandum. Elilcrum : Homines, iiiquii, per majorem iuijurant, Deus auiem quoniam nemi- libi prodest (56) si Deus innovel pronris&iones, ei tu nem habuit per quem juraret majorem, per memet- non innoveris? si ille de coelo loqualur, el lu de iptum jnro, dicit Dominus. Non quod Deum juris- terra audias?Quid libi prodesi si Deus sejuramemo constringil, el lu haec quasi comniunem audiens jurandi uecessilas urgerel. Quis eiiim ab eo exigerel sacramcnlum? Sed sieut inlerpretatus est apo- fabulam transeas? Quare non consideras quod prostolus Paulus, qtio per boc imuiobililatem consilii pter le Deus eliam ea qua? nalurae sua apia ir.inime sui culloribus designaret. Sic et alibi per Propbe- vidcnlur, ampleciilur ? Jurare dicitur Deus, ut lu tam d i c i l u r : Juravit Dominus, nec pozmlcbit eum, audiens paveas el intreiniscas, el meiu conslernatn e$ sacerdos in (eternum secundum ordinem Mel- lus inquiras, quid illud lanluni est pro quo Deus
8 8 0 81 8 88 M 88

ehisedech. 85 Tunc deinde in prima repromissiune non habcl posilam causam cur daia sii reproniissio, nisi (amun) quod eduxit eum foras ei osiendit, inquit, ei sleUas coeli, et dixit, Sic erit semen tuum. Nunc vcro addil oausam propler quam jurauieulo corifirnial promissiouein firmam fiiluram. Dicit snim : Quia fecisti verbum hoc, el non pepercitii
8 0 8 1 8 1 w 86 8 7

J r dicitur (57). Fiunt ergo haec, ul lu ailenUis c l sollicilus iias, el audiens libi repromissionein parari in coelis, vigiles c l rcquiras quatenus divinis promissiouibus dignus exsisias. VerumiauieQ bunc locuin et Aposiolus inlerprelatur, dieens quia Abrahw promisii Deus, el semini eju$: non dixit et seminibui quati tn multis, sed tanquam in uno, cl
S T 9 8 8

a r e

Genos. xv, 5. I Gr. xv, 47. Ilebr. v i , 15, 17. Coloss. , 9. I I Cor. v, 17. Galat. m , 10.

Psal. cx, 4.

8 4

I Cor. xv, 47, 48, 49.

(52) Alias, retractare et minus nece&tarium, mss. I in nostro lextn. Paulo infra iidein n:ss., una svfliceret repromissio. Alias, una mffeceral repromieiio. (53) Alias, pollicitaliones hceredibut per immobilitniem, ti paulo infra, per majorem suum jurant. Sed

mss. ut in nostro (exln. lnfra iidem mss., nisi lav.lum quod eduxit eum fora$. lu edilis deesi vox iir. (54) Alias, scribit. Mss., scrip$il. (55) Mss. exuenlet. Alias, exuite. (56) Alias, nunquid libi prodeiL (57) Alias, dicatur.

13
8

IN GENESIM HOMILIA IX.

214

ri l*o, qui esf Chnstui. De Cbrislo ergo dici- nos lerrw; depellens ipsos angelos poteslate el dominalione, quam habebant in naliouibus, provocator * : Multiplicant mulliplicabo semen tuum, et vit cosad iracundiam. Et idcirco d i c i l , quia asii#rii (38) ticut tlellce coeli in mullitudine et sicul artna qucc est ad oram marit. Quis jam exposilione terunt reges terrcc, et principes convenerunt in ttnum, indigel, ut sciat semen Cbrisii quomodo muhiplice- adversut Dominum, el adversuiChriUumejus. Etideo adversanlur eiiam nobis, aique agones contra nos el mr, qai videi a Gnibus terrae usque ad fines lerrae certainina conciianl. Hincet Aposiolus Chrisii : L u propagatam predicalionem Evangelii, el nullura pene esse jaro loeum qui non semen verbi suscepe- ctamen est, inquit , nobit non adversum carnem et rii? HOG namque ei in iniliis mundi prafiguraba- tanguinem, sed adversum principatus ei polestatet, et lar, cam dicerelur A d a e : Crescite et multiplica- mundi hujus rectores. Proplcrea ergo vigilandum notnini. Quod et ipsum dicit A p o s l o l u s i n Cbristo bisesi, eisolliciteagendum, quia adversurius noster, dici et in Ecclesia. Quod auiem d i x i t : Sicut sleilce sicul leo rugiens, circuit, quwrens quem transvorcl*. coax in multitudine, et adjecil, $icut arena qncr est Cui nisiresliierimus fortes in fide, rursum nos m caad oram maris innumerabilis, forlasse quidem d i - ptivilaiem revocabit. Quod si nobisevenial, ingralum faciemus opusejus, qui cruci suaeaflixil princical aliquis cocleslis nuraeri figuram Cbrisiianoruin populo, arenae maris Judaico coovenire.Ego lameii ^ paius el polestates , cum fiducia iriumpbans eos in
99 f 1 89 8

boc magis puio quod ulrumque exempluin utrique senielipsum, el qui venil capiivos dimiltere in repopulo possil aptari. Nain ei in illo populo iuerunl missionem . Quin poiius fidem Gbrisli sequenles, qui iriumphavit eos, disrumpamus vincula eorum, muki jusii et propbeiae, quibus slellarum coeli merilo comparalur exemplum : ei in noslro populo quibus nos devinxerunt poteslali suae. Vincula vero quibus nos coiislriiigunt, passiones el vilia noslra sunl raulti qui lerrena sapiunt, e l qiiorum sluliilia gravior esl areoa maris; in quibus prsecipue baere- sunt, quibus landiu innecliinur, douec camem noticorum furbas arbitror depuiandas. Sed ne nos slram crucifigaraus cum viiiis ei concupisceuCiis, ei Ua deinum ditrumpamut vincula eorum, et projicia quidem securi simus; douec enini quis noslrura mus nobis jugum ipsorum . Igilur occupavil senon deponil iinaginem lerreui, et induit imaginem coeleslis, lerrenis comparaiur exemplis. Unde el men Abrabx civiiaies adversariorum, id eslsemen Apostolus ex bis, ut opinor, molus in coeleslibus el vcrbi, quod est praedicaiio Evangelii ct fides Cbrilerreslribus corporibus resurreciionis formal ima- sli. Sed dico : Nunquid iniquiiale usus est Domiginem, dicens : Alia quidem coelestium gloria, nus, ul eriperei gemes de poleslaie adversariorum, mlia auiem lerrestrium. stella ab siella di/fert in Q et ad tidein suain dilioneinque revocarel (00)? Neclariiale, ila eril el returrectio morluorum. Sed el quaqtiam. Erat enim aliquando pars Domini Israel, Domiiius cum d i c i l : lla luceat lux veslra coram sed illi peccare feceruul lsrael a Deo suo, el propler peccala sua dixil eis Deus : Ecce peccatis i * ~ Itominibu*, ul videnles homincs opera vetlra bona glorificetu Pairem vesirum qui in coslit e$t, boc slris dislracti esiis, ei propter peccala venira dispersi estis sub univcrso cazlo. Sed iterum dicil ad idem cominonet eum qui novil audire. 3. Quod aulein Cbristus seinen Abrahse el filius eos :Si [ueril dispersh vestra ab extremo eceli usque ad exlremum eju$, inde cougregabo vos dicil Z)oAbrahaesil, si vis evidenlius Scripluras verbis d i minus. Quia ergo priucipes hujus mundi invaserant scere, audi quomodo in Evangelio scriptum e s l : Uber, i n q u i l , generalionis Jesu Christi filU David, parieni Domiiii, necesse babuil paslor bonus relifilii Abraham. In hoc ergo complelur el iiJe sermo ciis in supernis noiiaginla et novem dcscendere ad quem dicii : Hceredilale capiet semen tuum civita- terras, el unam ovem qua? perieral quairerc, inventesadversariorum. Quomodo haereditate cepit Cbri- tamqiie et buineris reveclam, ad supernuin perfeeios cifitates adversariorum ? Pcr boc sine dubio ctionis ovile revocare . Sed quid mibi prodesl si quud omnem terram exiit tonus apostolorum *, et semen Abrahae qui esl Cbrislus, bairedilate possi4 5 91 9 9 6 T y 98 9 4 8 9

tn otbem lerrm verba eorum * . Unde el ad iracun- D deal civilates adversarioruin, el meam civitaiem non possideal? siin mea civiiale, boc esl in anima diam excitali sunt angeli qui singulas quasque niea, quae esicivilas Regis magni, neque legesejus, naiiones sub poteslaie relinebant (59). 86 neqtie insliiula servenlur? Quid milti prodesl quod tnim dividerel Excelsus gentet secundum numerum angelorum Det, lunc pars ejus facla esl Jacob, ei fu- uuiversum inunduin subjecil, ei adversariorum c i mculus hareduaiiz ejut Israel". Chrislus euim ad viiales possidel, si non et in me adversarios suos quero dixeral P a t c r : Pete m, el dubo libi gen- vincat, si non desirual legem, qnae esl in merobris te* hoereditaiem tuam, el potsessionem luam lermi- nieis repugnaus legi meniis me%, et capiivuin me
C u m 9 8

Genes. x x u , 17. Genes. i, 28. Epbes. v, 32. "Genes. x x n , 17. Psahn. xvni, 3. Kom. x, 18 vi, 16. 1 Petr. v, 8. Coloss. , 14. Luc. xiv, 19.
9 8 9 8 8 8

88

89

9 8

9 1 9 7 8

I Gor. xv, 40 et seq. Matlh. v, 16. Matib. , 1. Dent. , 8, 9. Psal. n , 8. ibid. 2. Epb. Psal. u, 3. N e h e m . i . ibid. Mattb. x v m , 12
w 9 9 1 8 1 8

8 8

9 8

(58) Ediii, el erunt. Mss., el erit. (59) Yide Hueiiutn Origenianorum lib. n , quasst.
5, iium. 26, 30 et 32.

Panlo posl infra mss., sed illi peceare fecerunt hracl Deo suo et propter peccala. Alias, sed quia peccaiit reces&erant Deo wo propter peccaia.
t

(60) Sic ms6. Alias, deditionemque revocaret ?

213
8

ORIGENIS

216

dticit in lege peccali ? Sic ergo unusquisqiie no- nudUis. Abraham enim duos ftliot habuit, et cactera, qtiibus addil : QUCB sunl allegorica. Nunquid saslruni satis agal, u l el in stia animn, ei in suo corpore vincai Glirislus adversarios suos, et subjiciens crantenla legis eis aperuil, qui neque auditint, cos ac iriiimplians eiiam surc auimne possideal c i - que legunl legem? Sed Iegem legenlibus dicebat: Legem non audisiis. Quomodo ergo polero mysleviialem. IIoc euim modo de parle ejus efficiimir, dd parte mcliore qnae esl sicnt stellan coeli tn clari- ria lcgis et allegorias, quas ab Apostolo edocii tule, ul ct nos bencdiclionem Abralia? capcre possi- sumus, aperire el prodcre bis, quibus el audiiio e l inus, per Cbristum Dominum nosirnm, cui est bo- leciio legis incoguila esl? Asperior forlasse vobis videor, sed non possum linire parieiein lapsaniem. nor et gloria (61) in ssecula saeculorum. Amcn. Tiineo enim illud qnod scripium esl : Populus HOMILIA X . meus, qui beatificant vo$ seducunl vos, et temilat De Rebecca, cum exisset ad aquam haurienaam, et occurriisel ei puer Abraliaf. pedum veslrorum conlurbant, lanquam filios meos 1 . Isaac, inquilScriplura , crcscebatelcotiforlacbarissimos motieo. Miror si nondum vobis iuuoltiil balur, id esl gaudium cresccbat Abrabae respi- via Christi : si ne boc qujdeni audislis, quod non cienli non ad ea qua; viilenlur, sed qtiae non viden- csl lala el spaiiosa, sed arcla e l augtisla via esi lur. Non enim gaudebat de prxsenlibus Abrabam, (j ji j u s ergo inirale per anneque de diviiiis mundi el actibus sxculi. Sed vis guslam portam, relinquile pereuniibus latiludiuem. audire Abrabam undc gauderel? Audi Domimim ad Xox pracetsil, dies autem appropinquavit, ul filii Judaeos dicentem : Abraltam pater vester desidera- lucis ambulate Tempus breve esl, superetl ut et vii ul viderel diem meum, et vidit, el gavisut est. qui habent uxores (64), tanquam non habenlet $int Per boc crgo crescebal Isaac, per quod Abrabx et qui utuntur hoc mundo, tanquam non ulanlur " Tisio illa qua videb al Cbrisii diem, el spes quae in Siue iniermissione orandum Aposiolus praecipil " ipso 681, gaudia cumulabai. Aique utinam efficere- Vos qui ad orationes non convenitis, quoinodo i m miiii eliam vos Isaac c l esselis gaudium malris plclis sine inlermissioiie, quod semper omiuilis? veslra Eeclesiae! Sed vereor ne adbuc in tiisiilia Sed et Dominus praecipit : Vigilate et orale nt ineigemilu Eoclesia fllios parial. Annon csl ei irislitretis in Untalionem. Quod si illi vigilanles ei orantia el geiniius, cum vos non conveniiis (62) ad tes, el semper verbo Dei adbxrenies, lenlationem audienduin Dei verbtim, et vix feslis diebus ad lairen ncquaquam eflugerunt, quid faciunt bi qui ecclesiam procediiis, et boc non lam desiderio verbi, diebus lanlum soleninibus ad ecclesiam convequam sludio solemniialis, c l publicui quodamniodo ^ niunt? Si ju&tm vix salvut fiel peccalor et impiut rcmissionis oblenlu? Quid igitiir ego faciam, cui * ubi parebunt parebi ? Pigel me dicere aliquid ex bis qua dispensatio verbi credila esl? Qui licet inulilis scr- lecla SIIIIL Nam el Aposlolus dicil de bujusrcmodi TUS sim, accepi lainen a Domino dislribuendam sermonibus, quia ininlerpreiabile* sunl ad dicenfainilia? Dominicoe trilici mensuram. Sed vide quid dum ; quoniam vo$, inquit imbecille* facli eilit addil sermo Domini : Dislribuendam, i n q u i l " , rn ad audiendum. tempore tritici mensuram. Quid ergo faciam? Ubi 2. Yideamus tamen boc qnod nobis modo recilavel quando vestruni lenipus inveniam? Plurimuin tum est. Rebecca, inquil veniebat cum filiabu* x boc, iioo pene lotum lempus mmidanis ocrupa- civilatif haurire aquum de puieo. Rebecca quolidie tionibus leriiis in ioro, aliud in negoliaiione con- veniebat ad puleos, quolidie bauriebal aquam. Et sumilis; alius agro, alius liiibus vacat, et ad ati- quia quotidie vacabal ad puleos, idcirco invcniri diendtim Dei verbum nemo, aul pauci admodum potuil a puero Abrabam,el in nialrimonium sociari vacant. Sed quid vos de occupalionibus culpo?Quid Isaac. Hscc fabulas pulaiis esse, el bislorias narrare de absentibus conqucror ? Prxseules eliam ei in in Scripturie Spiriium sanctum? Animarum esl Ecclesia positi non eslis intenli, sed comnuines isla erudilio, et spirilalis doclrina, qua3 le inslirx MSII fabulas lerilis, \crbo Dei vel leclionibus D luit, el docel quolidie venire ad puieos Scripluradivints terga couveriiiis. Vcreor ne ei vobis d i rum, ad aquas Spirilus sancli, el haurire semper catur 8 7 Bomino illud, quod per prophelam diac plenum vas domum referre, sicut faciebal el Glum esi : Converterunl ad me dona, el non fucies sancia Rebecca, qux non aliler jungi poluissel laulo pairiarcba? lsaac, qui ex repromissione nalus ittas. Quid igilur cgo faciam, cui miiiislerium veresl, ntsi bauriendo aquas; e i i n lanium bauriendo, bi Dei crcdilum esl? Qua? legunlur mystica sunl, ul non solum poiare possel eos qui domi siiut, sed in allegoricis exponenda sunl sacramenlis. Possuinne eitrdis el avcrsis auribiis irigercre margariias et puerum Abrabx; ei non lanlum puerum, sed ei eo usque abundarel aqiiis, quas bauricbal de puverbi Dci? Non ita egil (05) Aposlolus. Vide cniin quid d i c i l : Qui legem, iiiquii , Ugiiis, legem non leis, ut el camelos posset adaquare , usquequo cesLuc. xii, 42. Jerrm. xvm, 17. Galai. Rom. VII, 25. Gcnos. x x i , 8. Joan. vm, 56. 1 Cor. vii,29. 1 Tbess. v, 17. Marc. iv, 21. l s a . .12. Matib.vn, 15. Rom. xm, 12. rjv, 38. 1 Peir. iv, 18. Uebr. , 11. Gcucs. xxiv, 15. (61) Ita mss. Alias, gloria et imperium. (63) Mss., egit, alias ait. A\i) Cum vos non cunveniiis, vic. Ciiai liimc !o(64) Vox uxores deesl in edilis, sed rcpcrilur CH :. Jonas Aureliau. lib. De inslil. laic, cap. 11. in inbs.
1 9 % 10 q u a e uc a v i l a m E l VO 1 1 9 1 0 9 91 a 1 8 u u 1% 9 1 9 1 1 , 5 1 6 1 7 18 19 88 8 1 8 8 9 8

217
, k

1 GENESIM HOMILIA X .

218

tarent, inqnil , bibentes. Mysleria sunl cuncla mus. Habetole palientiam, quia de Rebecca nobis, id est de palientia, sermo est. Et necesse est nos qux scripta s u n l : vnlt le Christus sibi desponsare: eos qui collectam negligiint, el audire declinanl ad teenim loquilur per prophelam, dicens : Despomabo te mihi in celernuw el desponsabo te mihi verbum Dei, paulultim per paiienliam oasligare, tit fide et mhericordia, et cognosces Dominum. Quia qui non desideraui pancm vitae, nec aquam vivam, ergo vuli el le sibi Chrislus despondere (65), id csl qui non exeunt de castris, nec proceduul de domibusluieis, ut coHiganl sibi manua, qui non veniuot desponsare, praemitlit ad le islum puerum. Puer ad pelram, ut bihantde spiriiali pelra. Peira enim isle sernio propbetictis est, quein nisi prius susceesl Christus, ul Apostolus a i l " . Ilabelote, inquam, peris, nubere Chrisio non poleris. Sciio lamen quia vos paululum patientiam. Sermoenim nobis esl ad nemo ioexerciialus etimperilus scrmonem propbenegligenies, et eos qui male babenl. Sani enim non Jicum susciph, sed qui scil haurire aquara de pro~ indigent medico, sed male habenies '*. Diciie mihi fundo pulei, c l qui in lantum scit baurire, ul eiiam vos (68) qui lanlummodo fe^iis diebus ad ecclesiam his sufllciai qui irrationahilcs el perversi videnlur, convenitis, caeieri dies non sunl fesii? non sunl dies quorum figuram lenent cameli: ut et ipse possit Domini ? Jiidaeorum esl, dies certos ei raros obserdicere, qi:ia sapientibus et insipientibus debitor *wm . Deniquesic dixeral in corde sno piier iste: are soleimies. ideo ad eos dicii Deus \ quia Ex his, inquii , virginibus, quce veniunt ad aquam, neomenias vestras, et sabbaia, et diem magmim non qu(rcunque dixerii mihi : Bibe fu, et camelos luos iwlineo. Jejunium, et (erias, el diet festos vestros adaquabo, ipsa erit spotisa domini mei. Sic ergo odit anima mea. Oditcrgo Deus cos qui unurn diem Rebecra, quae inlerpreialur palientia (66), ul vidit pulaul fesluni dicm esse Doniini. Ghrisliani onuii piierum, ei inspexii propheiicum verbum, deponit die carnes agni comeduul, id esl earnes verbi Dei de htimero hydriam. Deponit enim elalam Graecne qtiolidie sumunl. Pascha enim nottrum immolatut facundia? arroganiiam, el ad tam bumilem ac lam e$i Christus **. E l quia lex Pasclix talis esl, ut in simplicem se inclinans propbelicum sermonem divespera comedalur, propierea in vespera niundi c i l : Bibe lu et camelos luos aduquabo. passus esl Dominus, ul tu semper manduces de 3. Sed dicis fortasse, Si ptier propheiici sermonia carnibus Verbi, qnia semper in vespera es, usquelenei Ogiiram, quomodo poiaiur a Rebecca, quam quo veniat mane. E l si in hac vespcra sollicitus fuoipse magis polare deberet? Vide ergo ne forie sicut ris, ei in flelu ac jejuniis, aique omni labore jusiiel Dominus Jesus, curn ipse sil panis vilse, ei ipse liae vitam duxeris, poteris ei lu dicere * : Ad repascat animas esurienles, ipse rursum eaurire se speram demorabitur fletus, et ad matutinum Iwtitia. fatelur cum dicil : Esurivi, et dedistis mihi man La?taberis enim mane, id est iu sxculo fuluro, si in ducare, et ilerum cum ipse sil aqua viva et polum boc s&culo fruclum jusliliae in ileiu el labore colledeiomnibus sitienlibus, rursum ipsedicilad Samageris. Venile ergo el vos dura lempus esl, bibamus ritanam : Da mihi bibere; sic el propbeticus serde puteo visionis ubi Isaac deambulabal, et ubi , cum ipse polum det silienlibus, nibilominue procedil ad exerchium. Observa quania geruniur ipse ab bis polari dicalur, cum sludiosorum exerad aquas. E l lu invilaris quolidie vcnire ad aquns cilia ei vigilanliam suscipil. Isla ergo talis anima, verbi Dei, et assisiere pmeis ejus, sicnt faciebat qaaB agit cuncla paiienler, quaa tam protnpla esl Rebecea, de qa dicilur : Virgo erat dccora valel lanta eruditioue subnixa, quae de ptofundis bande el vir non cognoveral eam. Ei hwc, inquil, exiit rire scienliae fluenia consuevit, ipsa polesl copulari sero haurire aquam. mipliis Cbrisii. Nisi ergo quolidie venias ad pu4. Nec boc fruslra scriplum est de ea. Verumlaleos, nisi qnoiidie baurias aquas, non solum alios men niovel me, quid est qnod diciuir : Virgo erat, poiare non poieris, sed et ipse quoque silhit verbi vir non cognoveral eam; quasi vero aliud sil virgo Dei paiieris. Audi et Douiinum dicentem in Evaunisi quam virnon conligil (69). Et quid sibi videlur gebis : Qui sitit, veniat, et bibat. Sed lu, ut vi- D addilamentum in virgiiiem, ut dicatur quia vir non cognoverat eam? Esienim aliqua virgo quam eondeo, ncc esutis, nec silis justiliam, el quomodo8$ ligeril vir? Ssepc jam dixi quod in bis non bislori poieris dicere : Sicut cervus desiderat ad fontes aquarum, ila desfderat anima mea ad te, Deus. Siti- narrantur, sed mysleria conlexuntur. Tale ergo in vil anima mea ad Deum vivum (67): quando veniam boc aliquid indicari pulo. Sicul Gbrislus aniin:e vir dicilur, cui nubil aniina cum venil ad (idem : etparebo ante conspecium ejus? Obsecro vos qui ila el buic conlrarius vir ille est, cui nubil anima audiiorio vcrbi semper assislilis, palienler accipite, cum declinal ad pcrfidiam. Ipse ille qui el inimicus donec paululum negligentes el desides conimoneaGen. xxiv, 14. Maub! xxv, 33. Joan. Gen. xxiv, 19. Ose, H , i 9 , 20. Rom i , 14. if, 7. IGor. iv, 10. Luc. v, 51. Isa. i , 15, 14. I Cor. Joan. VII, 37. Psal. X L U , 1, 2. v. 7. P s a l . xxix, 5. Gen. xxv, 16. (68) Diciic mihi vox, etc. Cilal bunc locum lonas (65) Sic niss. Alias, vult te sibi desponsare. (66) Rebecca qnce vUerprelutur patienliu, 2 tnul- Aureliaiicnsis lib. De instii. laic, cap. f l . (69) Alias, aliqua sil virgo quam vir coHtigeriU tnmei r m extpeciavil (67) Alias, ad Deum (ontem vivum. Scd in niss. Sed. inss. ul \u noslro loxlu. d.esi fontem.
8 8 y 8 V 8 7 y r 1 8 1 8 8 7 8 8 8 1 1% 8 8 8 8 8 T 8 8 8 8 3 8 8 1 8 8 8 8 8 4 8 8 86 8 7

219

OMGENIS
4 I

220

bomo dicititr, cum lolium superseril tritico Non Baguel . Nondum moveris , ut ha?c intelligas spirilaliier dici? Aut pufas sempercasu coniingere, ergo sufficii animae ui casia s i l corpore, opus esi t el vir hic pessimus non cognoveril eam. Polest ut palriarchse ad puteos venianl el ad aquas conenim fieri ul liabeat quis in corpore virginiiatem, jugia sorliantur? Qui baec ila puiat, anmalit bomo el cognoscens istum vimm pessiroum diabolum est, el non percipil quce tint $piritus Dei " Sed qui alque ab eo concnpisceniiae jacula in corde susci- vult maneal in bis, maneat animalis (71): ego Paupiens, animae perdideril caslitatem. Quia ergo Relum aposiolum sequens , dico hjec esse allegorica, becca virgo erai saucta corpore el spirilu, idcirco et sanclorum nupiias conjunctionem dico esse aniejcrs duplical laudem el d i c i l : Virgo eral et vir non mae cum verbo Dei. Qui enim jungit te Domino , eognoverat eam, Yespere ergo venii ad aquas. De unus spiritus est . Hanc autcm conjnnclionem vespera jam supra diximus* Vide aulem prudeniiam aniuia cum verbo, ccrluin est non aliler fieri posse, pueri, non vull asstiuwre sponsam doniino suo uisi per inslruciionem divinorum libroruin, qui lsaac, nisi qnam invenerit decoram el pulchram fafiguraliier putei appellanlur. Ad quos si quis vecie virgincni, et non solum virginem, aed quam niat, ei bauriat ex bis aquas, id esl medilando iu non comigerii vir, et nisi quam repereril aquas bis, sensum el inlcllcctum percipiai altiorein, i n baurienlem, vulialiam desponderedomino suo, veniet nupiias Deodignas. Gonjungilur enim aniraa non ei dal oruameiila, nisi talis sit. NOH dal inau- cjus cuni Deo. Desilil eiiam de catnelis, id est diares, non braccliialia. Manel incomposila, inerudila, cedit a viliis, abjicii (72) irralionabiles sensus, et incompta. Puiamus quia pater Rebeccae vir dives conjungiiur Isaac. Diguuni namque esl ut Isaac non babebat braccbialia el inaures, quas impone- transeat de virlule ad virtuiem. Qui virtulis (ilitis ret iiliae suae? Tanla ejus negligenlia erai, aut ava- esi Sara?, nunc eonjungiiur el sociatur paiientiae, ritia, ul iiliae ornamenla non darel? Sed Rebccca quae esl Rebecca. E l boc esl Iransire de virtuie ad non vull de auro Balbuelis ornari. Non sunl ei :viriuleno, ei ex fide ad fidem. Sed el ad Evangelia digna ornameiiia honiinis barbari el imperiii. De vcniamus . lpse Dominus cum ex ilinere faligalus domo Abrabac requiril monilia, quia paiientia de fuissei, videamus ubi requiem quaerit. Venil, inquit, domo sapiculis ornatur. Non potucruiit ergo aures ad puleuni, elscdebal supereum. Yides ubiquesibi Robcccae recipere decorom suum, nisi veniret puer concordare mysteria, vides Novi el Yeteris TestaAbrabae, et ipse eas ornarei. Nec manus ejus or- menli consonas iorinas. Ibi ad puteos et ad aquas namenta suscipiunt, nisi quac miseril lsaac. Vult venilur, ut invenianlur sponsae (73), et Ecclesia
% 4 8 4 4

eniin aurea (70) in auribus suscipere verba, et au- Q reos actus in manibus babere. Sed baec prius accipere non potuil, nec mereri, nisi venissel ad puleosbauriie aquas. Tu qui non vis venire ad aquas, qui non vis in auribus luis aurea prophelarum verba suscipere, quomodo poieris ornaius esse in doclrina, ornalus in aciibus, ornalus in moribus? 5. Sed, ul oiiiiuamus pluriina, neque euim commeniaudi uunc tcmpus csl, sed xdiflcaudi Ecclesiam Dei, e l pigriores ac desidcs audiiores cxemplis sauclorum el myslicis explanalionibus provocandi : secuta pucrum Rcbccca, veuil ad lsaac. Sectua enim sermonem propbelicum Ecclesia venil ad Cbrislum. Et ubi eum invenil? Ad puteum, inquit , juramenli deambulantem. Nusquaiu recedilur a puieis, nunquain desistilur ab aquis. D Rebecca invcnilur ad puieuua. Rursum Rebecca ad puieum invenil lsaac. Ibi primos ejus coiilemplatur aspeclus, ibi desilil de camelis, 8 9 ibi a puero sibi demonslraluin vidit Isaac. Ha3C pmas sola referri de puieis? et Jacob ad puteum v e n i i , el ibi invenit Racbel, el ibi innotescil ei Rachel bona oculis et decora aspeciu . Sed et Moyses ad puteum invenil Seflbram iiliair.
M i 0 4 4

Cbrisio in lavacro aqnae conjungilur. Yides quantus nos sacranienlorum cumulus perurget, quania sunlquxoccuiTunl, explicare nou possuinus, sallem b;r.c incilare le debeni ad audiendum, ad convenieiidum, ul eliain si nos aliqua pro breviiale transcurrimus , Ui cuui relegis el requiris, eiiam ipse disculias et invcnias, cerle vel in borum inquisilione permaneas, ut el le verbum Dei iuveniens ad aquam assumat, el conjungat sibi, ul efliciaris cum eo unus spiriius iu Cbrisio Jesu Domiiio riostro cui est gloria el iniperiuoi in sa3cula sxculorum.
AlllCD.

HOMILIA X I . De eo quod Abraham Celhuram aceepit uxorem, el quod Ituac habilavit ad puleum visionis.

Mallh. . Genes. xxiv, 62. Joan. iv, 6. Rom. , 19. (70) Vultenim aurea, etc. Htmc locnm carpit sancius Euslalbius in Iracialu De pylhonissa. (71) Alias animal, sed mss. auimalit. Paulo infra n s s ^ M n w i spmluse*t. Edili, uniu e$t spiritus cum
4 8

3 9

4 9

1. Semper nobis sanclus Paulus apostolus occasiones prasbei inlclligcntiae spiriialis, el pauca licel, lainen necessaria sludiosis osiendil indicia, quibus quod lex spirilalis s i l , in omnibus agnoscatur. Ipse igilur de Abrabam ei Sara dispulans quodam loco a i l " : Non> \nquil infirmalu* fide comideravit suum corpus emortuum, cum fere centum annorum esset, el emorluam vulvam SartB. Hunc ergo quem ille dicil Genes. xxix. Exod. n . 1 Gor. n , 14. I Cor. v i , 47
f 4 1 4 3 4 3

(72) Alias, abjiciet.... el conjungetur Isaac. Sed niss. ul noslro lexlu. (73) Sic mss., editi verocon$onantes form^i^. . ui invenialur sponta*

0.

IN GENESIM HOMILIA X I .

222

emortoi corporis in centenario aVinorum nomero catores porcis comparanlur, qui in peccalis velut fbtsse,el lsaac magis virlulefldei quam corporis in slercore felido voluUnlur. E l David ex persoua : Compuiruerunt et feeundiiate genuisse , Scriptura nunc referl acce- peccaloris poenitentis dicil exesce iunt cicatricet mece. pisse oxorem Cethuram noroine, el filios ex ea plu2. Si qtiis ergo veslrum est, in quo odor peccati rimos genuisse, cum fere cenlum iriginta et septem videreiur annorum. Nam Sara uxor ejus decem ab jam nulltis e s i , sed odor justitiae, suavitas miserieo annis junior scribilur, quae centesimo vicesimo cordise, si quis sine iniermissione orando offert Doel septimo anno defuncta , indicat Abraham super mino semper incensum, et d i c i l : Dirigatur oralio mea sicul incentum in conspectu tuo, elevalio cenium Iriginia sepiem annorum fuisse, cum Cetbumanuum mearum sacrificium vetpertinum, bic Ceram accepil uxoreni. Quid ergo? putamus quod in thuram duxil uxorem. Sic ergo senum nuplias intanto pairiarcha per idem lempus incilamenla cariiis viguerinl? Et qui olim naluralibus molibns lerpreiari dignius puto, sic pulcbre inila patriaremorluus dicitur, minc ad Iibidinem (74) redivivus cbarum in ultima jam et defecta wlale conjugia, sic nccessarias filiorum procreationes cxislimo numepulabilur? A n , nl saepe jam diximus, pairiarcharum randas. Ad lales enim miptias el bujuscemodi soboconjugia mysticum aliquod indicanl sacramenlum? Sicutel ille, qui dicebal de sapienlia : Hanc ego lem , non ita juveues ut senes apli sunl. Quanlo cogitavi uxorem adducere mt/tr. Forlassis ergo jam enim quis carne plus fessus esl, tanlo ent ammi tunc el Abrabam simile aliquid cogilavit, el quamviriule robuslior , el sapicnliae complexibus aplior. vis esset sapiens, boc ipso lamen sciebat, quod saSic etille in Scripturis vir justus Elcliana duas pientiae nullus eslGuis, nec discendi lerniinum eene- simul referlur babuisse uxores, quarum una Feclns imponii. Qui enim consuevii eo modo sorliri nenna, alia Anna dicebalur, id esl conversio malrimonium, quo de ipso superius indicavimus, id el graiia (76). Et primo quidem dicilur de Feest qui virlutem babere in conjugio solel, quando nenna filios suscepisse, id esl de conversione, e l poiesl ab hujnscemodi ressare conjugio? S a r nam- posimodum de Anna, quae est graiia. Profeclus que dormitio, virlutis cst inlelligenda consummalio. elcnitn sanciorum Scripiura flguraliler per conQui vero consummatae ei perfeclai vinulis e s l , jugia designai. Unde et lu poies, si vis, bujuacesemper necesse esi ut in aliqua erudilione verseiur. modi nupiiarum maritus exsistere, el, verbi causa, Quam erudilionem conjugem ejus sermo divh.us si bospitatiialein libeitter exerces, banc libi conappellat. Secundum boc pulo quod ei in lege caelebs jugem videberis assumpsisse. lluic si addideris et sierilis malediclo subjacel. Dicil enim: Maledi- pauperum curam , secundam videberis sortilua
8 1 8 8 4 8 8 8

ctut qui non reliquerU temen in hrael. Quod si baec C uxorem. Quod si et palienliam tibi jungas el mande caroali semine dici puleulur, omnes Ecclesiae sueludinem, caelerasque virlutce, l o l videberis acvirgines sub maledicto posiue videbunlur. Et quid cepisse uxores, quot virlulibus gaudes. lnde ergo de Ecclesiae virginibus dico? Ipse Joannes, quo maesi quod nonnullos pairiarcbarum simul plures jor inier naios mulierum nemo f u i l , et alii sanbabuisse conjuges, alios defuuctis prioribus accef torum plurimi, seroen secundum carnem non relipisse alias, Scriplura conimemorat : ut illud querun:, quippe qui nec iniisse quidem malrimoiiia Oguraliler imlicelur, quod quidam plures simul posreferunlur. Sed et cerlum esl illoe spiriule semen sunl exercere virlules , alii non prius quae eeetspirilales filios reliquisse, el babuisse unuinquemquunlur incipere , quam priora perduxerint ad que conjugero sapienliam, sicut el Paulus per perfeclum. Inde denique Salomon plures simul haEvangelium filios generabat * . Accepit ergo senex buisse referlur uxores , cui dixeral Domiuus : emortui jam corporis Abraham Celburam uxorem. Sapient ante te non fuii talis, et post te non enl. Ego puto secundum hanc, quam supra exposuiraus Quia ergo dederai ci Dorainus mulliludiiiem pruraiionem, quod inelius tnnc uxor accipitur, quando demiae , sicut arena est niaris , u l judicarct poeniortuum corpus est, quando mortificala sunt pubim sutun in sapienlia, ideo plures simul po4 7 8 8 4

'

r v

membra. Major eniin ad sapienliaru seiisibus noslris capacilas 90 'est, quando morlificatio Cbristi circumferlur io corpore noslro morlali . Denique Cethura quain nunc senex Abrabam soriiiur in inaIrimonium, thymiama inlerpreialur (75), quod esl Incensuro , vel bonus odor. Et ipse enim dicebat sicut Paulue d i x i t , quia C/iristi bonus odor tumus. Quomodo aulem quis Chrisli bonus odor eibciiur, \ideainus. Peccalum res est feiida. Denique pec4 8 80 w

terai exercere viriiites. Sane prxter hoc, quod ex lege Dei edocemur, si etiam ex liis erudilionibus, quaB extrinsecus videnlur esse in saeculo, aliquas conligimus; verbi causa, ul est eruditio liilerarum, vel ariis grammaiica3 u t c s l geomelrica doctrina, vel ralio numerorum, vel eliam dialectica discipliua ; et bacc oinnia exiriusecus quaBs i l a , ad noslra iusiiiuia perducimus, atque in asserlionem noslrai legis asciscimus, tunc vide9 48

Sap. v i i i , 9.
M

47

Matth. , 12.
8 8

4 8

I Cor. iv, 15.

I I Cor. iv, i O .

8 0

I I Cor. n , i 5 .

8 1

Psal. xxxvu,

6.

Psal. C X L I , 2.

I IVt g. i .

8 k

111 Paraiip. i , 12

(71) l u mss. editi, libidine. Paulo posl edili , mtjiticum atiquid indicant el tacraium. Sed mss. ul iu noslro lexlii. (75) Ceibura thymiama intcrprctalur a radicc

llebraica -|TDp, adolevit, svflitit. (76* Feneima dicitur Origeni conversio a verbo n:3. atpexU converiit, Anna vero graiia a radico :"[> gruiiam ftcit, miterUors. graiiosut (uit.
%

223

ORIGENIS

2 2 4

bimur vel alienigenas in matrimomwm sumpsisse, (lonel hane benediclionem, ut babllare mcrear :u. vel etiam coticubinas. E l si de bujnscemodi cou- puleum visionis! Quis polest scire el inlelligere jugiis dispuiando, disserendo (77), coniradtcenies quae esl visio, quam vidit Isaias filius Amos ? Qtiis potest scire qua; esl visio Naum?Quis polesl inlelredarguendo, convertere aliquos poierimus ad fidem, et si suis eos ralionibus et artibus supc- ligere quid conlineal itla visio quam vidil Jacob in : ranles, veram philosopbiam Clirisii ei veram pie- Belbel, cum abiret in Mesopotamiam, ubi dixit Hccc esl domu$ Dei, el porla cceli? E l si quis pnu&t latem Dei suscipere saaserimus: luncex dialeciica \ e l rhetorica videbimur quasi ex alienigena qua- stngolas quasque visiones, vel qux in lege sunt, vel qua3 in propbetis, scire et inlelligere, ille habitlam , vel concubina , filios genuisse. Igiiur ad tales nuptias , vel ad lttijtiscemodi filios procre- tal ad puieuin vlsionis. Sed el hoc diligenlius andos, per sencctam nullus excludiiur, imo po- perspice, quod ila magnam benediciionem accipere a Domino meruU Isaac, ut babilarel ad puteum lius ha?c casta progenies malure anali pltis convisionis. Nos vero qnaudo satis mcreri poterimus venil. Sicut et nunc Abrabain grandttvus , e i , nt Scriptura d i c i t , scnex ei plenus dierum Cethuram si forte iransitum babere possimus per puleum ducit uxorem. Sed ne lioc quidem laiere nos de- visionis. llle tamen permanere meruit in visione e l babitare, nos paruni quid illuminali per Dei miseribet ex bis qua? per historiam referuntur , quse ei qtiales sinl generaiiones, quae ex ipsa propaganlur. cordiam senlire, vel suspicari de unaquaqtie visione Si enim horum meminerimus, facilius de diversis vix possumus. Si lamen potuero unum aliquem genlibus qiue in Scripturis dictirilur , polerinuis intellectum senlire de visionibus Dei, ntiam diem agnoscere : verbi causa, ut cum dicilur qnod - videbor fecisse ad puleum visiouis. Si vero non ses acccpit uxorem filiam Jethro sacerdoiis Madian, solum secundum litleram , sed aliquid c l sectindum qui Madian itivenilur filius fuisse Ceihuroe et Abra- spiritum atiingere, biduuro videbor fecisse apud puleuin visionis. Quod et si moralcm lorum conlibam . Agnosciinus ergo, quod uxor Moysi ex semine Abrabam s i l , et non fuerit alienigena. Sed et gero, fecerim triduum, vel cerie eliam si non cum scribilur regina Gedar, sciendum niliilominus poluero omnia intelligere, assideo lamen Scripluest, quod et Gedar ex ipso genere Ceibune desceu- ris (79) divinis, ei in lege Dei mcdhor die ac nocle, el omnino nunquam desino, inqnirendo, dal et Abrabain. Sed et in generaiionibus Isinacl similia invenies. Quas si diligenter intuearis, plu- disciiliendo, iraclando, et cerie, quod maximum esl, orando Deum, el ab ipso poscendo inlelteclum, rimas in bis quae ca3ieros lalcnt bistorias deprebendes. Sed el nos interim haec in alind tempus C qi docel bominem scienliam, videbor etiam ego babiiare ad puteum visionis. Sin vero negligam remilieiues (78), ad ea qnae in consequeniibus reciiaia siinl properemus. neque domi exercear in verbo Dci, neque ecclesiam ad audiendwn verbuni Dei frequenier ingre3. Et faclum e$i inquil *\ pottquam mortuus esl Abraham , benedixii Dominus Isaac filium ejus , et diar, sicul nonntillos in vobis vidro, qui diebiis tanlummodo solemnibiis ad ecclesiam veninnt, qtii habilavit ad puteum visionis. De niorie Abrabam bujusoeinodi sunl , non babilant apud puietim quid nobis amplius dicendum e s l , quam sernio Dovisionis. Ego anlem vereor ne fone qui ila negliniini in Evangeliis conlinel, dicens *: De returrectione autem mortuorum nan legislis quomodo dicit genles sunt, eliam cum ad ecclesiam veniunt, non in rubo, Deu* Abraham, et Deut haac, el Dcus J a - bibanl de puleo vilae, nec reiicianlur, scd occupacob ? Deut autem non esl mortuorum, *ed vivorum. tionibus vacenl cordis sui et cogiiaiionibus qnas Omne* enim illi t>iuwj?Oplemu8ergo et nos bujus- secum deferunl, et discedant nibilominus ab Scriplurarum puieis siticntes. Festinate ergo vos, el niodi morlem , sicul ei Aposlolus d i c i t , ul niosalis a g i i e , ul ista ad vos Domini benediclio riamur peccalo, vivamus autem Deo. Talis nanique venial, qua apud puleum visionis babilare possitis, Abrabxmors inielligenda e s l , quaa in tanlum dila laverit sinus ejus, ul otunes sancti qui de quatuor ^ ut apcriat Dominus oculos vestros, el videalis puleum visionis, et pcrcipialis ex eo nquam vivam, 91ierra? panibus veniuul, in sinum Abraha? porlenquaB Aal i u vobis fons aquac salienlis i n vitam s e t e r lur ab angelis. Sed videamus jam quomodo posl mornam . Si quis auiem raro ad ecclesiam veniat, lem ejus benedixeril Dominus Isaac filium ejus, ct raro de Scripliirarum fonlibus bauriat, et quae qux esl isla benediclio. Benedixit, inquit, Dominus Itaac, et habitavit ad puteum visionis. Haec esl enim audil, conlinuo discedens, el aliis negoliis occnpatus omillat, bic non babilat apud piilcum visionis. oninis benediciio, qua benedixil Dominus Isaac, ut Yis tibi osiendam quis esi, qui minquam recedil a babitarei adpuieuir. visiouis. Intelligenlibus granpuleo visionis ? Aposlolus Panlus, qui dicebal : dis est isla benediclio. Ulinain et Dominus mibi
8 8 88 8 e t 0 8 8 I 8 8 8 8

24.

Genes. xxiv, 45. Exod. . Gones. Gene. xxvm, 17. Joan. iv, 14.
8 8 8 1 %

8 8

8 7

8 8

xxv. U . Marc. x n , 26, el Luc. xx, 37. 11 Cor. m , 18.

8 8

8 8

1 Petr.n,

(78) Sic mss. Alias. deprehcndas.... t al%%i (77) Di$$erettdo dvcsi in aniea ediiis, sed repcritur in mss. Paiilo posl edili, auperantes, ad veram temnus prtvtermiitentes. (79) Alias, assideo tamen in Scriplum. Sed pbilosophiam Uimii, et veram tociciutem Chrisli, niss. ui in uoslro texUu pitslalem Dei; al inss. ul IH uoslro lcxlu.

2 S

IN GENESIM HOMILIA XII.

226

Nos autem omnet relevaia (acie gloriam Domim $ptaUamur. lu ergo si semper perscruierie propbelicas visiones, si semper inquiras, eemper discere cupias, haec medileris, in iis perroaneas, percipis et lu benediciionem a Domino, el babitas apud puleum visionis. Et libi enim apparebit DomiDQS Jesus in via , et aperiel tibi Scripluras, ila ut dicas : Nonne cor nosirum ardent erat in nobis, cumapgriret nobit Scripturat? Apparei auieiti bis, qui de ipso cogilanl, ei in ipso mediiantur, alque iu lege ejus die ac nocie vcrsantur. Ipsi gloria e l hnperium io sxcula saeculomm. Amen.
8 8

Abiii Rebecca interrogare ad Dominttm. AbiiL Qtio abiit? Ex eo loco in quo non eral Dominus , abiit ad cuni locum in quo eral? IIoc enim videlur indicre cmn diciiur : Abiit inlerrogarc Dominum. Nonne ubique est.Deus? Nonne ipse dixit : Ccelum et lerram repleo, dicit Dominus ? Quo ergo abiii Rebecca? Ego puto quod non de loco ad locum abieril, scd deviia ad viiam, de actu ad actum, de bonis ad meliora iransierit, de uiilibus ad utiliora perrexeril, de sanciis ad sanctiora properaverit. Absurdum namque esl si ita pnlemus imperilam fuisse Rebeccam el indociam, qua in domo sapienlie Abraboe sub viro erudilis&imo Isaac fneral inslilula, IIOMILIA XII. u l inlra aliquem loctim Doininum pulaverit esse De conceptu Rebeccai el partu. conclusum, c l illuc iret inlerrogare, quid parvtiloi . Pcr Kingulas quasque leclioiies cum legitur rum intra uterum exsullatio designarel. Vis auteni

videre, quia ex more venil boc sanctis, u l , cuin Uoysea, orandusesl nobis Paler Verbi, nl impleat aliquid a Deo ostendi sibi viderinl, vel abire, vel ftliam in nobis illud, quod in psalino scripium transire ee dicani? Moyses cum vidisset rtibum e s t : Reveta oculoi mtos, et considerabo mirabilia de tege tua. Nisi enim ipse aperial oculos nostros, ardere et non exuri, admiralus visum d i x i l : Transeatn, el videbo visum hoc. Non ulique el ipse quomodo videre polerimus tania baec, q u in pasignificabat se aliquod lerrae spalium iransilurum, iriarchis sacra menla formantur, quac nunc in piilets, non montes conscendere, nec digredi prarupia ounc in nupiiis, nunc in pariuritionibus, nunc coiivallium. Prope ipsum erai visio , iu ore el in eiiam in eterililalibus flguranlur. Refert namque oculis ejus. Sed dicit, transeam, osiendal se pratsens lectio , quod Itanc rogavit Deum pro commonilum visione coelesli ad superiorein vilain Rebecea uxore $ua qnia sterili* erat, et exaudhil illttm Deus, el coneepit, et exiultabanl, inquil, pueri debere conscendere , ab bis in quibus crat, ad mtdiora iransire. Sic ergo et nunc referlur de fit ulero ejus, Primo omniuin inltiere, quid istud est Rebecca, quod abiit intcrrogare Dominnm : qtia% quod plnrimae sanctaruro mulierum in Seripturis u l diximus, abiUse non pasaibus pedtim, sed mensleriles fuisse referuntur, sicut ipsa Sara. ecce ei nunc Rebccca. Sed el Raclicl dilecla Israel slerilis C tis profeclibus existimanda esl. E l tu ergo, si coefuit. Anna quoque maler Samtielis, sterilis scribi- peris intueri non ea quso videniur, sed qua3 non tiir. Sed et in Evangeliis Elisnbetb slerilis fnisse yidentur, id est non carnalia , sed spirilalia, non ineinoralur. omnibus autetu islis unus hic lltulus praesenlia, sed futura, abiisse diccris interrogare designatiir, qnod post sierilitaiem sanclum oinnes Dominum. Si cruas le de couversalione veleri, ei a consortio eorum cum quibus turpiler et notabiediderint pariuin. Sic ergo et baec nunc Rebecca sterilis fuisse dieilur : sed oravit, inqnit, Isaac, liler vixeras, honesiis vero IB ac religiosis aclibus soeiee; cnm requisitus fueris inter sodales turpipro ca Bominum, et exaudmt illum et concepit, el exsultabunt pueri ttt utero ejut. Sierilis ba3C ecce tudinis, el in caiervis noxiorum nequaquam fueris rcperms, dicetur et de le quia abiil inlerrogare quid ronrepit. Filii slerilis antequam nascanlur, Dominum. Sic igitur sancii de loco ad locuin, exsuhant, el qu;e desperaverat sobolem, gentes et populos gestal in uiero. Sic enim dicit : Abiit, sed de vita ad vilam, de inslilutis primis abeunl ad inquit Rebeeca interrogare Dominum, el dixil ei insiiiuta potiora. 3. Dixil ergo ei Domious : Duas gentet in utero Dvminus : Duce gentes in ulero tuo sunl, et duo potmli de venlre tuo separabuntur. Longum esl si ry* * duopopuli de ventre tuo segregabuniur. Et populus populntn superabit et major tervitt Telimus nunc exsuliationem pucroriiin adhuc in 92 utero babilantium perscruiari. Loiiguni esi si minori. Quoinodo popiilus popuhim superaveric, id esl Ecclesia Synagogam, el qtiomodo major serviat de bis inlerprelaliones ei xnigmala quae scribit Apostolus proferainus, quid uiysierii, quid causae minori, eiiam ipsis Jndaeis licet non credenubus nolum est. De his ergo qux palam sunt et valdo conlineanl, c u r , antequam nascaniur pueri, aut aliquid in boc sa?cnlo aganl boni vel n^ali, dicilur omnibus irita, dicere superfluum puto. Illud, si de bis * , quia populus populum superabii, et major placeal, addamus, quod unumquemque nostrum, serviet Piinori; cnr, anlequam de niairis uiero proqui baec audit, sedificare ei inslruere queat. Ego cederent, diciiur per propbetain quia Jacob puio quod et de siugulis nobis boc dici poiesi, quia dilexi, Esau autem odio habui. Hxc upra nostram dua3 genies el duo populi inlra nos snnl. Nam e\ linguani sunl, et supra audilum vesirmn. virlulum populus inlra nos esl, el viiiorum nibilo2 Kunc inieriin videamus quid est quod dicilur: rainus pupulus inlra nos esi. De corde enitn nosiro
84 7 0 M y 71 uo sunt e t y 7 e 8 9

L u c . xxiv, 32. Psal. c cxvm, x v m , 18 2, 3. Jer xxiii, 24. Exod. , 3.

8 8 7 8

8 8

8 8

8 8 7 1

Genes. xxv, 21. Genes. xxv, 23.

8 8

ibid. 23.

8 7

ibid.

8 8

Malac.

2*7

ORIGENIS

228

procedunt cogilationes mala, adulieria, [urta, faUa nias commovebunl, ct incipienl repiere lerra sua e i Uitimonia", doli, contenliones, bxrests, invidia?, luio puteos meos. Nam uiique si permiiterenl igii comessaiiones, ei his similia. Vides quantus malo- Philislhini, et cgo volebam acccdere ad Dominuin rum populus intra nos est? Si vero mereamur illam meumpalienlissiinum Jesum, qui dicit ,quia ego vevocem dicere saucto Spirttui : timore tuo, nientem ad me non repello: volebam accedere, et sicDomine, in utero concepimus, et pcperimus, spirilum ul dixerunl ei discipuli iDomine, quis peccavitjiic salutis liuc fecimus super lerram; luiic et alius inlra an parentes ejus ul ccecus nascerelur ? Et ego volenos populus invenilur in spirilu gcneratus. Fructus bam inlerrogare eum ei dicere : Dominc, quispecenim spiriius e$t charilas, gaudium, pax, patieniia, cavit, bic Esau,an parenles ejus,ul sit lolus bir.suhumiliia, mansueludo, continenlia, caMitas , el tus, ethorridusnasceretur, ul in utero supplanlarelur his similia. Vides el alium poputum qui el ipse a fralre ? Sed si voluero inlerrogare de his verbum inlra nos est : sed isle miuor esi, ille major. Sem- Dei,el inquirere, siaiim mibi liles Pbilislbini et caper enim plures sunt mali quam b o n i , el vilia lumuias moveni.Ei ideonos rellnquentes bunc pumimerosiora virlulibus. Sed si tales simus, qualis teum el vocanies eura inimicilias, alium fodiamus. Rcbecca, el mereamur de Isaac , id est de verbo 5. Posi hac, inquil **, seminavil Isaac hordeum, r> '~ " Dei babere conceptum, eliam in nobis populus " ei invenil ceniuplum. Benedixit auiemiUum Dominus, populum superabil, el inajor serviet minori: serviet et magnificatus est homo el procesiu major fiebat, eienim caro spiriiui, ei vilia virtuiibus cedeni. Et quoadnsque magnus faclus csl valde. Quid esl quod itnpleti sunt, inquil , dies ejus ut pareret, et eranl l*aac bordeum seutinavil, ct non frumenluin, eibegemini in venire ejus. Hic sermo, id est impleti ncdicilur in eo quod bordeum seminal, ei iuagniGsunt die* ejus ut pareret, iiunquam fere nisi de calur quousque inagnus fiat? Apparet ergo, quia sanclis mulieribus scribilur. De hac naniquc Re- nondum magiius e r a l ; sed posieaquam semiitavii becca diciurn esl hoc, et de Elisabelb matre Joan- bordeum el collegil cenlupluin, lunc facius est manis, el Marta malre Domiui noslri Jesu Cbristi. gnus valde. llordeum jumcnloruip maxime cibus Unde mibi videlureximiiim aliquid , el praeicr ca> esi, aul servorum rusiicorum. Est enim species teros homines bujuscemodi parlus ostendere, et asperior, et quae \elul acuminibus qiiibusdam replelio dierum orlum perfeciae sobolis indicare. cuniiugenlem siimulare videaiur. lsaac senuo 4. Exiil autem fMu$, i n q u i t , primitivus, rubens, Dei esl, qui sermo in lege bordcum scuiinal, ct in Evangeliis iriticum. Illum enim cibum pertt lotus tanquam pellis hirsulus. Cognominavit autem nomen illius Esau. Et pottea exiit fraler Q feclioribus el spiritalibus, hunc imperilioribus el ejus el manus ejus implexa erat calcaneo Esau, animalibus parat: quia scripium e s l iHomines et el appellavii nomen illiu* Jacob. Rcferl de bis alia jumenia salvot [acies, Domine. Isaac sermo Iegis scriplura, quod Jacob supplanlavii in venire frabordeum seminat, et tamen in ipso bordeo inveoit trem suum , el bujus rei indicium s i l , quod ceniesimum fnicium. lnveni^ euim el in lege marmanus ejus implexa eral calcaneo fralris sui Esau. lyros, qiiorum est cenlesimus fruclus. Sed et Domi* nus nosler in Evangeliis Laac, perfectiora quaeque Qui Esau de utero mairis suae processil hirstilus apoblolis, lurbis aulem plebeia ei coinmunia loquetolus lanquaiu pellis, Jacob aulem levis et simbaiur. Vis aulem videre, quod etiam ipsius bordei plex. Unde el Jacob a luclando nomen acccepit cibog incipieulibus exbibuil? Scriplum est in Evan(80). Esau vero, ut aiunl qui Ilebraaa nomina geliis , quod secundo paveril lurbas. Se^l illos quog inlerprelaniur, vel a rubore, vel a lerra , primo pascii, id cst incipienies, bordeaceis pani9 3 id esl rubrus, vel lerrenus, vel, ut aliis visuin bus pascil. Poslea vcro, cuin jam profecissent in est, factura diclus videlur. Veruni quae sinl islius verbo ei docirina, triiiceos eis exbibebat panes . nativilalis privilegia, cur aulein illo supplanlaverit Sed posl boc Dominus, inquil, beuedixil lsaac, et frairein, et levis ac simplex nalus sil, cuin ulique,
78 7 3 79 y 7 i 7 8 78 8 1 t 88 88

sicul dicil Aposlolus , ex uno fuerit Isaac palre D nosiro utriusque lilii conceplus, vel cur ille lolus birsutus et borridus, et, ul i u dicam, peccaii el nequitiae squalore circumdalus , nou esl meuin discuiere. Si enim voluero in alium fodere, el aquai vivae latenles venas aperire contiouo aderuni Pbilislhini, et litigabunt mecum, el rixas inibi el caluoi7 8 7 8 8 8 8 8 7 7 7 8 7 8

7 7

niagniis faclus esl valde. Parvus erat Xsaac in Jege, sed processu leniporis fil magnus. F i l niagnus processu temporis in propbeiis. Nain in sola tege nondum magnus est, quippe quae el velamine lecla est. Crescil ergo jam in propbeiis. Gum vero perveneril ad boc usque, ul el velamen abjiciat, tunc eril magnus valde. Gum coeperii liliera legis velul pafea Galat. v, 22 , 25. Genes. xxv, 24. ix, 2. Geiies. xxvi, 12. Paal. xxxv, 8.
8 0 8 1 7 i 1 9

Matth. xv, 19; Gal. v, 20. Is. , 48. ibid. 25 el 26. Rom. ix. Joan. v i , 57. Joan. Mattb. xiv. Malib. xv.
8 8

(80) verbo spjr, calcaneum apprehenlit, ca/eaneo, tupposiio luciuioris inslar pessumdedit, fit nomen Jacob, quod in parlu calcem fralris sui l^iiuU, quasi ipsum in primogenitura snpplanlare volens. Non niale ergo asseril Origenes eum a

luclando nomen accepisse, sed miscet etymologiag Esau el Edom. Esau enim a radice TWV, factura, diei polest, Edom vero ab DVt, ruber, rubicundut, dicitur, aut homo e terra crtalus.

IN GENESIM I10M1LIA .

230

bortlei efas secerni, et apparuerit quod spmlalis venimus exercitia. Eccc enim, referl Scriplura, esl lex, tunc leaac maguiiicabiiur, et fiet magnus qtiod Isaac, postquam benedixit illum Domirius et valde. Vide enim quia ei Dominus in Evangcliis magnificaius esl valde, aggressus est opus magnum. paucos panes frangit, el quod millia reiicil populo- E l coepil, inqtiit, fodcre puleos, puleos quos foderum, el quanli copliini reliquiarum supersunl. Do- ranl pueri ejus in lempore patris ejus Abraham , uec integri sunt panes, nemo saluralur, iiemo refised oppilaverant eos Pbilistbini, el impleveranl terciiur, nec ipsi panes videniur augeri. Coiisidera ra (81). Priino ergo liabitavil apud puleuin visioergo nunc, quomodo paucos panes frangimus; de nis, c l illunrinalus a puleo visionis aggreditur alios Scripiuris divinis paucos serinones assumimus, quol puieos aperire. Et non primum novos puieos, sed millia bominura saluraniur. Sed nisi fracti fueriul quos foderal pater ejus Abrabam. Et cnm fodisset isli panes, nisi in paries comminuli a discipulis, primum puleum, zelati sunt, inquil, eum Philisthini. boc esi, nisi minulalim litiera fueril discussa el At ille zelo eorum non est delerritus, nec cessil infracia, seusus ejus ad omnes non potesl pervenire. vidia? : sed iterum, inquil **, fodii puieos, quos /oCum aulem perlraclare cceperimus el singuia qua> derant pueri Abraham palris ejus, et oppilaverant que disculere, tunc lurbae quidem quanium poie- eos Pliilislliini post morlem Abrahm palris ejus ; et runl suniant. Qnod aiuem non polueriut, colligen- B posuil illis nomina, secundum nomina quce posuerat dutn esl ct reservandum, ne quid pereat. Servainus pater ejus. Fodilergo illos puleos, quos pater suus ergo el nos, si quid lurbae capere non possunt, e l foderai, et qui per maliliau Pbilisthinoruu terra colligiinus in copbinis et sportis. Denique cum paulo fuerant repleii. Fodit et alios novos in valle Geraante fregissemus paneni de Jacob el Esau, quanla rarum (82), uon quidem ipse, sed pueri ejus : et de illo pane fragmenta superaverunt quae nos diliinienil, i n q u i l , ibi puteum aquce viva>. Sed rixati genter recollegimus ne perireni, et servamus in sunt paslorei Cerararum eum pasloribus Isaac, disporiis vel copbinis, usquequo Don.iiius de ipsis centes tuam este aquam, el appellavit nomen puiei lniquid etiam lieri jubeal, videamus. Nunc aulem quan- quitas. lnique enim gesserunl cum eo. Sed Isaac retum possibile esl, vel de panibus comedamus, vel cedit a malitia eorum, el fodit iterum alterum pude puteis bauriamus. Tememus facere etiam illud, teum, et pro ipso nihilominus, iuquii, altercabaniur, quod sapieulia commonel, dicens : Bibe aquas de et appeltavit nomen ejus Inimicitiam. El recessit inde, luii foniibut, el de luit puleis, et sit tibi fons luus et fodil iterum puleum alium et non suni rixaiide eo. proprius. Tenia ergo ei tu, audilor, habere proJdeo et appellami nomen ejut Amplitudo, dieens, prium puteum, et proprium foniem; ul et tu, cum quia nunc dilaiavii nos Deus, et auxil nos super ter8 8 w 88 8 0 t

apprebenderis librum Scripturarum, incipias etiam ^ ' Benein quodam loco sanclus Apostolus, conex proprio sensu proferre aliquem intelleclum, el siderans myslerrorum magniiudinem, d i c i t : Ei ad hcec quh idoneu* ? Simili modo, iino longe dissisecunduin ea quae in Ecclesia didicisii, lenla et lu mili, quanlo illo louge inferiores sumus, eiiam nos bibere de fonle ingenii l u i . E s l inira le nalura videnles taniam in mysleriis alliludinem (83) puaquat viva?, sunt venae perennes, el irrigua fluonla ralionabilis sensus, si modo non sint terra el rude- teoruin, dicimus : Et ad hccc quis idoneus ? Quis ribus upplcia. Sed satis age fodcre lerram luam, el enim digne valeat explicare, vel pnleorum sacrapurgare sordes, id esl ingenii lui amovere desi- menla tanlorum, vel eorum quae gesta pro puteis referuntur, nisi invocemus Patrem Yerbi viventis, diam, e i lorporem cordis exculere. Audi enim quid et ipse in ore nostro verbum dare dignelur, ut sidicil Scriplura : Punge oculum, et profert lacrymam ; punge cor, et profert tensum. Purga ergo et liemibiis vobis possimus aliquantulum aquae vivas tn ingeniutn luuin, ul aliquando eliatn de tuis fon- baurire ex bis lam copiosis ei multiplicibus puleis ? 2. Sunt ergo pulei, quos foderunl pueri Abratibus bibas, el de tuis puieis haurias aquain vivam. bam, sed bos Plwlislhini replevenint terra. Hos ergo Si eniin suscepisti in le verbuin Dei, si accepisti ab Jcsu aquam viyam et fideliler accepisti, fiel in le j> primum purgare aggreditur Isaac. Philisibini aquas oderunt, terram diligunt. Isaac aquas diligil, puleos fous aquac salientis in vitam aeiernam, in ipso Jesu semper quxril, veleres purgai,novos aperii.lotuere Cbrisio Domino noslro, cui est gloria et itnperium nostrum Isaac, qtii pro nobis oblatus est hoslia, in saecula sxculorum. Amen. venieniem iu valle.m Gerarariira, quam interpre94 HOMILIA XIII lanlur maceriam (84), sive $epem; venientem, inDe puteis quo* fodit haac, et repleii sunt quam, u l medium parietem sepiens solval inimiciPhilisthini*. lias in carne sua, vcnieniem tollere maceriam, id i . Solitaerga puteos semper patriarcharum i n Genes. xxvi, 15. ibid. 18. ibid. 19 et Matlh. xiv. Prov. v, 15,18. Eccle. , 19 scq. I I Cor. n , 16. (84) Locus in edilis corruplus, ubi legitnr ma(81) Editi, fodentnt... oppilaverunt, impleverunt, charam sive sepem, venientem in aquam, ut medium sed mss. u l in noslro lexiu. parietem *>epis solvai, el inimicitias in carne $ua (82) Aliquolmss., Gerarii\quoties in editis legi venientem tollere macha*ram, id ett peccatum quo in iar Geraramm. ler nosseparat et Deum macha'ram quce est media, (83) Sic mss., editi vero, tanlam mysterii alti etc. A i n i s s . u t i u nosiro textu, ei recie orainnu; ludinem.
8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 7 8 8 8 8 8 8 % $

231

ORIGENIS

232

est peccalum, quod inier nos separaf ei Deum, ma- ceriam, q u esl media inler nos ei ccelesles viriutes, ul faciat ulraque unum, et ovem quae erraverai, bumeris suis reporlet ad monies, ei resliiuat ad alias nonaginla novem, quae non erravcrunl. Ilic ergo Isaac Salvalor noster, cum venissel in islam vallem Gerararum, primum omuium illospuleos fodere voluil, quos Joderaal pueri Patris sui; legis scilicet ei prophetaruin voluil puleos innovare (85), quos Pbilislbiai lerra replcveranl. Qui sunt isli, qui lerra paieo repleal?llli sine dubio qtii in lege lerrenam el carnalem inletligenliam ponunl, el spiritalem ac mysiicam clauduul, ul neque ipsi bibaul, neque alios bibere permiUuat. Audi Isaac, Dominum nosirum Josum Cbrislum (86) in Evangeliis dicenlem : Vce vobit, Scribce et Pharlscei hypocri- t<p, quoniam lulisiis clavem tcitnlice, et neque ipsi iwtroislis , neque intrare volentes permisittis. Isii sunl ergo, qui puleos, quoa foderant pueri Abrabam, lerra repleverunt, qui legem carnaliter docenl, et aquas sancti Spirilus maculanl. Qui puleos ad boc babent, non ut aquam proferant, sed ut lerram ponanl. ilos ergo putcos aggreditur fodere Isaac. E l videamns quomodo eos fodil. Cum pueri lsaac , qui 8UDl apostoli Domiui nosiri iraitsireal, inquil, per segeles Sabbalo vellebant spicas, el confiicanies roaoibus maiidiicabam.Tuncergo dicebantei isii,qui lerra repleveraat puteos Palris ejus : Ecceditcipuli tui (aciunt Sabbatis quod non licei. llle ut terrenum eoruin foderet inlelleclum , dicit ad eos : Non legislis quid fecit David, cum esuriret ipte, et qui * tum ipio eranl, quotnodo inlravU ad Abiathar tacerdoiem, ei pane propositionis manducavit ipse et pueri $ui, quot non licebal manducare nhi tolis cerdoiibus ? bis addidil : Si sciretis quid est, misericordiam to/o, non sacrificium, nunquam uliqxu condentnatseii* innocenies. Sed illi ad baic quid referum? K i i a i i suul cum pueris ejus, el dicum *: iVon ett hic homo Deo qui Sabbatum non cmtodit. 11 oc 9 5 e r g o odo fodil puieos Jsaac, quos fodcrant pucri palris sui. Puer palris sui eral Moyses, qui foderal puieum legis. Pueri pairis sui eranl David et Salomon, et propbclae, et si qui alii sunt, qui libros scripseranl Veieris Tcslaaienli, quos lerrena
91 e i 9 9 9 t

Isaac et novos puieos, imo pueri Isaac fodiunt. Pueri sunt Isaac, Mallb&us, Marcus, Lucas et Joannes. Pueri ejus sunt Petrus, Jacobus el Judas; puer ejus esl et apostolus Paulus, qui omnes Novi Teslameiitiputcosfodiunt.Sed elpro bis allercanlur illi qui terrena sapiunt, nec nova condi paliunlur, ncc velera purgari. Evangelicis puleiscontradicunt, aposlolicis adversaatur. Elquoniam inoinnibus conIradicunt, in omuibus liligant, dicilur ad eos : Quoniam indigno* vos fecistis gralia Dei, exhoc jum ad genies ibimus.
9 6

5. Posl I J U C C ergo fodil lerttiiin puleum Isaac, et appellavit nomen loci illius Amplitudo, dicens quia nunc dilatavit nos Dominus, el auxit no$ $uper terram . Vere enim dilaialus csl Isaac, el auciuin csl nomen ejus super lerram, cum adiinplevii IH nobis scienliam Triuitalis. Tunc enim laulum iu Judaea notus erat Deus, el in Israel magnum nomea ejus nominabalur ; iiunc aulfin i omnem lerram exfoil tonus eorum, et in fines orbis lerrce verba eorum . Euntes enim pueri Isaac per universum orbem lerrce foderunl puleos, el aquam vivam omnibus oslenderunt, baptizanles omne* gentes in nomine ', et FUii et Spirilus sancli *. Domini enini est terra, et pleniiudo ejut *. Sed el umisquisque noslrum, qui Terbuin Dei ininislral, puleum fodit, el aquain v i vam quxril, ex qua relicial audiiores. Si ergo in i piametego veterum dicta disculerc, el so.nsuiu iu eis quaerere spirilaletn, si conatus fuero vclameu legis a-novere, el oslendere allegorica esse quae scripla sunl ,fodioquidempuieo6, scd slalim mibt movebunl calumnias aaiici litleras, et iasidiabualur mibi, i n i niicitias coalinuo el persecaliones parabunl, veritaiem negaales stare posse nisi super lerram. Sed nos si Isaac pucri sumus, puteos aquae vivae diligan.us el lonies, a liiigiosis c l calaianialoribus recedaaius, c l relinqaaaius eos in lerra quam diligaal. Nos vcro nunquaai cessemus puieos aqux vivae fodiendo : et nuac quideni vetera, nunc eliaai nova discutiendo, elBciaaiur similes illievangelico scriba, de qno Dominus d i x i t , quia proferl de ihesauro $uo nova et vetera. Sed el si quis eorum me nunc audial dispalanleni, qui saeculaieslilteras novit, dicil forlasse, Nostra sualisla quae dicis, ei nosirae arlis erudaio
9 7 9 9 9 % s

et sordida repleveral iuielligeaiia Judaeorum. Quain ^ cua) vellel purgare Isaac, ei oslendere qaia quaecua que lex ei propbcue dixerunl, de ipso dixeruat, rixali kual cum eo Pbilislbiai. Sed discedit ab eis. iNon eniui potesl esse ctim cis, qui in puieis aoluat aquaui babere, sed lerram. Et dicil eis : Ecce relinquetur vobis domus vestra deserta. Fodil ergo
9 5

cst; baec ipsa quxdisputaset doces, noslra eloqucnlia esl. E l uiovel niihi liies velut Pbilislbinus quidani, diceus, quia ia meo solo fodisti puleuai.et videbitur sibi merilo vindicare, qaa3 propriae lemesual. Veruni ad bacc ego respondebo, qaia babei oinnis lerra aqitas, sed qui Pbilislbinus cst, el lerreaa sapil, nescii in oaiui lerra iavenire aqaam, nescit
9 8 9 8

8 T

Lnc. , 52. * Halih. x n , 2. Geaes. xxvi, 22. Psal. L X X V , 1. , 52.

9 8

9 t

9 1

9 9

ibid. Joan. ix, 16. Mnttli. x x m , 38. A c i . , 46. Psal. xvui, 5. Matlb. xxvm, 1U. Psal. , 1. Alallb.
1 9 8

9 4

Dist qnod T"Q, Gerara, non significel maceriam, sed peregrinaiionem a "Tu, peregrinari, vel coiiiliclum, a conpixit; vei scciionem, aT73, secuit.mi auleai sigaifical maceriain. Origenes iiaque legebal

(85) Alias, vult quot foderanl...vult puteot innovare. Sed mss. u i ia aoslro lexiu. (86) Vox Christum deest ia aaica ediiis, sed reperiiur ia mss. lofra iti-ss., ei aquas sancii Spirilus. Alias, et aquam sancii Spiritus.

253

IN GENESIM HOMILIA XIII.

234

iii omoi anima inveniri ralionabitem sensum el ima- gioem Dei (87), nescit fidem, pietaiem, religioncm posse in omnibn* inveniri. Quid tibi prodesl habere eroditiotiem, et nescire eauli,el babere sermonem, t nesrire loqui? Istud opus proprie puerorum Isaac est, qui in oroni terra fodiunt puieoe aquae viva, id ett, omni animae verbum Dei loquunlur, et inveuiunt fruclum. Denique vis videre, unue puer Isaac, qiiantos puteos iu lerra alienigenarum foderii? Vide Paulum, qui ab Hierusalem in circuitu usque ad Ulyricum replevii Evangelium Dei . Sed per singulos isios puteos persecutiones passus esl Philistinorum. Audi ipsum dicentem : Quanta mihi acciderunt Jconiiy Lyitris, quanla in Epbeso? Quolies caesua ei quoiies iapidaius esi ? quoties pugnavit ad beslias ? sed permansit ugquequo exiret ad laiitu- ^ dinem, id est ugquequo in lotius orbis terrae laiitudiue Eccleaias collocarei. Sic ergo putei, quos fodii Abraham, id e&t, Scriplurae Veieris Tesiameiiti, repleii suni terra a Philistinis, sive a malis docioribus, Scribis et Pharieaeis, sive eliam adversariis potestatibus : el oblurala? sunt eoram vena, ne potuni procbeant bis qui ex Abrabam sunt. Non enim populns ille bibere potest de Scripturis, sed sitim paiitur verbi Dei donec venial Isaac el aperial cas o l bibant pueri sui. Graiia ergo filio Abrabse Clirislo, de quo scriptum e s l : Liber generationis Jesn Ckruii, filii David, filii Abraham, qui venit ei aperuit
k 8 8 7

imago Dei laiens, et bunc putetim Pbiligtini, id esi poteslaies adversse, repleverunl terra. Quali lerra? Carnalibus sensibus, et terrenis cogilaiionibus, et propterea portavimug imagiuem terreni. Tuncergo cura porlaremus imaginem terreni, Pbilislini repleverunt terra puleos noslros. Sed nunc quoniam veuil nosler Isaac, suscipiamus ejus advenlum, et fodiamud puieos nostros, el abjiciamus ab eis terr a m ; purgemus eoe ab omnibus sordibus, ei a cunctis cogilaiionibus luleis et terrenis, et inveniemug in eis aquam vivam, illam, de qua dicil (88) Domin u s : Qui credil in me> flumina de vcnlre ejxti flueni oquct vivct. Vide quaiua sit liberalitas Domioi. P u leos repleveruni Pbilistini, ei venas nobigaquarum exilea et lenues invideruni, e l pro his nobis fontes
18

nobis puteos. Ipsos enim aperiebat iilis, qui dicebant : Nonnecor no$trum ardens eratin nobis, cum ~ posleaquain accendit lucernam, et mundavil domuni iret nobit Scriptura*? Aperuil crgo bos puteos, aordibue el immunditiis, quas longi teinporis ignaupenrel ti wcavii 0$, i n q u i l , ucut vocavsrat eoi Abraham v i a e i bebetudo congesserat, el ibi invenit dracbmam. E i t u ergo si accendag lucernain, gi adbibeas paiersitut. Non enim inimulavit vocabula puteorunu libi illuininationera Spiritus gancli, et in lomine E i e s t oiirum quod Moyses eiiam apud nos Moyses ejus videas lumen, invenieg inira le drachroara. appellalur, e l propbeis unusquisque guo noniiiie lolra teoamque est collocala imago regig coelesiig. appellantur. Non enim Gbristug in eis nomioa, gcd Gum enim faceret bominem ex inilio Deus, ad iinaiaielligeniiam commuiavii. Gommuiavii autem iu ginem el similitudiuera guam fer.it eum; et banc eo, ut jam uhra uoo allendamus Judaic.ig fabulis, imaginem noo exlrinsecug, sed intra eum coilocatt genealogiis infinilis, quia veritate quidem auv i l . Ha?c in te videri non poterat, donec domus tua diium avertunlt ad fabulat aulem convertuntur . gordida erat, immundiliig ei rnderibug repleta. Isie Aperuit ergo puteos, et docuit nos, ui non aliquo fous ecientiae intra le erat siiue, ged non poierat Joco qiwpramus Deum, ged sciamus quod in omni fluere, quia Philietiui repleverant eom lerra, et felerra offerlursacrificiumnoraini ejus . Nunc eniin cerant in le imaginem terreni. Sed tu portasli quiUlud est leuipug quando veri adoraloreg adoranl Patrem, ueque in HierosoJymis, neque in 96 dem tunc imaginem lerreni, nunc vero his auditis e n i e Garixim, sed in spiritu et veritate . Nou ab illa omni roole et oppressione lerrena per Verergo in loeo, neque in terra babiial Deug, sed ia bnm Dei purgatus, imaginem coelegtis in te gpleneorde babiuL E l si locum Dei requiris, cor nmndescere facito. Haic ergo itnago est de qua dicebai dum eat locus ejug. lo boc namque loco babiialuPater ad Filium : Faciamus hominem ad imaginem rum se dicit, cura per prophetam a i l : Habiiabo t iimilxiudinem nostram. Filius Dei eal pictor hujus ets, et inembulabo ; et ipsi erunl mihi popuius, et imaginis. Etquia lalis ac lantua est pictor, imago no tro iUU Dtut, dicit Dominu*. Vide ergo quia ejug obscurari per incariam polest, deleri per nia forte etiani ki oiugcujogque noslrum anima esl puliiiam DOR potest. Manei enim sernper imagoDei in teua aqose viVa, eet quidam coelesiis sensug, et le, licet lu libi ipse superducas imaginem lerreni.
8 1 8 1 8 1 8

redduntur et flumina. 4. Si ergo et vos bodie haec audienles Gdeliler percipiaiis auditum, operatur et in vobis laaac, purgat corda veslra a terrenis sensibus, et videnles hasc lanta mysleria io Scripluris divinis eese lalenlia, proflcietis ioiellcclu (89), et proflcietis in epiritalibus sensibus. Incipietis eliam ipsi esse dociores, el procedent ex vobis flumioa a q u viva?. Adest enim Verburo Dei, ei baec nunc ejus est operalio, ui de anima uoiuscujusque noslrum removeul lerrani, et aperiat fontem vivura. Intra (e enini egi, et non exirinsecus venii, gicut et regnum Dei inira te est. E l mulier illa , qnae perdiderat drachmam, non illam invenit extrinsecus, sed in domo sua,
u

Rom. xv, 19. Malacb. , I I .

8 1 1

1 1 Tim. , H . . Malth. i , Luc. xxiv, 32. Geneg. xxvi, 18. L e v i l . xxvi, 12. Joan. vn, 38. Luc. xv, 8. Joan. iv, 21,23.
8 7 8 18 1 8 H

1 8

I I Tim. iv, 4. Geneg. i , 26.

9

(87) Alias, invemre ratxonabxUm sensum ad imamnemDei. A l ross. ut in noglro textu. .(88) Alias, illam quam dicit; mss., illam de qua
PATROL, GR. X I I .

dicxt. (89) Alias, proficxli* inintellectu et proficxlxt,mgg. proficietii in intelleciu et proficxetii.

ORIGENIS

236

islam picluram tu libi ipse depingts, cum eniin le nobis sufflciat scieniia Scripturarum, sed et alios libido fuscaveril, induxisii unumcolorem lerrenuro doceamus, et alios inslruamus, ul bibanl bomine&v Si veroet avaritia aesluas (90), miscuisti el aliuin. bibanl el pecora. Audiant prudentes, audianl siniSed et cum le ira sanguineum facit, addis nihilonii- plices quique : sapientibus et insipientibus debitor nus et lerlium colorem. Superbiae quoque aiius ad- est docior Ecclesix, poiare bomineg, potare debei dilur fucus, ei impietaiis alius. Et sic per siugulas el pecora : quia et Propliela d i x i i : Homines e quasque maliiiae species, velut diversis coloribus jumema salvo$ facies, Domine, illuminanle nos, e l congregatis, hanc iraaginem lerreni, quam Deus in purganle corda nostra ipso Domino Jesu Christo Salvatore nosiro, cui est gloria ei imperiuin i n te non fecit, lu tibi ipse depingis. Proplerea ergo deprecandus esi nobis ille, qui dicit per propbe- saecula saeculorum. Amen. lam : Ecce ego deleo sicut nubem iniquitales lua$, HOMILIA X I V . et ticut caliginem peccata lua. Et cum deleveril oro- De eo quod apparuil Dominus haacad puleum juranes istos i te colores, qui ex fucis malitiae sumpli menli, ei de paclo quod compotuil cum Abimelech. sunt, lunc resplendebil in le imago illa quac a Deo 1. Scripium esl in propbeia ex persona DomiDi dicentis : in manibus prophelarum assimilatu$ creaia esl. Vides ergo quomodo divinae Scriplura formas inducunt et figuras, quibus ad agnitionem ^ $um. Qui scrmo illud indicat, quod cum unus sit vel purgaiionem sui anima docealur. Vis adbuc ei Dominus noster Jesus Chrislus per subslanliam aliam videre formam hujus imaginis? Suniquaedam suam, el nibil aliud quam Eilius Dei sit, io ligicis lillerae quas Deus scribil, quaedam litterae quas nos lamen el formis Scriplurarum, varius ac diversus scribiiuus. Peccati lilleras nos scribimus. Andi oslendilur. Verbi gratia,sicut io superioribus exAposlolmn dicenlem : Delem, inquit quod adier- posuisse nos memini, quod ipse fuissct in lypo sum nos erat chirographum in deereti*, quod erat Isaac, cum offerrelur ad bolocaustum, ipsius l a conlrarium nobis, tulil illud de medio, afpgens illud men el aries formam tenerei. Ego amplius dico cruci $u<e. Istud quidem quod dicit cbirograpbum, quod in angelo qui loculus est ad Abrabam,el dicil peccatorum nostrorum cautio iuit. Unusqimque e i : Ne injicias manum tuam in puerum, ipse ostendilur, qui iterum dicil ad eum : Propterea quod feeleuim nostrum, in bis quae delinquil efficilur debilor, el peccati sui lilleras scribit. Quia el in judicio cisti verbum hoc benedicens benedieam le. Ovis, vel agnue qui iramolalur in Pascba, ipse dicilur, e l Dei, quod Daniel consedisse describit* , libros dicit aperlos, sine dubio qai peccala bominum conline- ovium paslor ipse signalur; et poulifex, qui offert rent. Hos ergo ipsi nobis scribimus per ea quae de- Q sacrificium , irihilominus ipse describiiur. Spon sus tanquain Verbuin Dei ipse appellaiur, el l a n linquimus. Flujus eniin rei el illa imago esl, quae in Evangelio dicilur de villico iniquilaiis, qui ad unum- quam sapientia ipse rursus sponsa nominalur : stcquemque debiiorem d i c i l ; Accipe litteras tuas, ei ul et propbeta dicil ex persona ipsius**: Tanquam sponso posuit mihi milram, lanquam spomam adortcdent $cribe ocioginia, el canera qnae referunlur. navit me ornamento; et mulla alia, qaae nunc inleVides ergo, quia unicuique dicilur, accipe lilteras riiu persequi lougum est. Sicul ergo ipse Doininiis tua$. Unde constat nosiras liueras peccaio, litteras autem Dei juslitia scribi (91). Ita enimdicilAposto- pro loco et lempore, formam sui singulis quibus- l u s : V o i enim eslis epistola scripta non atramento, que accoiumodat causis; ita etiam sancti, qui ejus *ed Spiritu Dei viti, non in tabulis lapideis, sed in ta- lypum gercbanl, pro locis et lemporibus el catisis, bulit cordis carnalibus. Habes ergo in le liitarasDei, myslerioruin (iguras egisse credendi s m i l : sicut e i 97 et lilteras Spiriius sancti.Si vero delinquas, ipse nunc (ieri in Isaac videmus, de quo recilaium est n o b i s Ascendit, inquit, inde ad puteum Juratibi conscribis peccati cbirograpbum. Sed vide meniiy et apparuil ei Dominus nocte illa, el dixii : quia cum semel accessisli ad crucem Chrisli el ad Ego sum Deut Abraham patris tui, noli titnere. Tegraliam baplismi, cbirograpbum luum cruci aflixum, ei in fonle baplismi deletum est. Non rescribas cum enim sum, et benedicam le, et multiplicabo te~ men /uum, propler Abraham palrem luum. Hujus iilira qua3 deleia sunt, nec repares qwx abolila Isaac duas nobis flguras exposuii aposiolus Pau s O n l , fiolas i n le serva liiieras Dei, sola i n l e perl u s . unam qua dixil, quod Ismael quidem filiiis maneat Scriptura Spirilus sancli. Sed redeamus Agar, populi secunduni carnem, Isaac vero populi a d Isaac, el fodiamus cum ipso puieos aquae vivaB : qui ex 6de esl,formam lencl; ei aliam qua a i l * : ciiamsi obsistunl Pbilislini, etiarosi rixantur, nos Non dixit el seminibus, qua$i in multis, ted semini tamen perseveremus cum ipso puieos fodiendo, ut et nobis d i c a l u r " : Bibe aquam de tui$ fontibus et tuo tanquam in uno qui esl Christus. Tenel ergo Isaac de tuis puleiK, et i n lanltim fodiamus, ul superabun- populi ftguram,ei Cbrisli. Cbrislum aulem lanquam Vei biun Dei, non solum in Evangeliis Ioqui, sed ei iu deoi aqux putei tn plaleis nostris, ut non solum * Lnc. xvi, 7. 11 Cor. , 2, 3. Prov. v, 15. Isa. X L I V , 2. Coloss. u, 14. Dan. vn. Psal. xxxv, 8. Osee, xn, 10 Genes. , 12. lsa. L X I , 10. Genes. xxvi, 23, 24. GalaU . Galal. , 16. (91) Alias, nostras eise lilteras peccaii; liiterat (90) Sic niss., alias, avariria' sludeas. fnfra mss., per tingulas quasque mnlilia: species ; cdili, per sin- nutem justiiiiV Deus scribil. At mss. ut in uo&lro jjuiat quasque malitias. lexlu
9 8 1 4 9 8 9 4 f 8 1 9 88 u 8 7 1 % t 1 7 1 8 9 99 9 1 9 9 9 8 9 8 1 6 8 7 8 8

SS7

IN GENESIM HOMILIA X I Y .

23*

legecfrtum cst etprophelis. Verum integeincipien- creaveril, scribunl. In hoc consentitifil legi Dei. Aliquanti eliam hoc addiderunt, quod Deus cuncta les.inEvangeliis perfeclos docet. E l Isaac ergo for M m n u n c Yerbi,quod inlege velprophetisesl, lenet. per Yerbum suum el fecerit, et regat, el Verbum 2. Ascendit igilur haac ad puteum Juramenti, et Dei sit, quo cuncta moderentur. In boc non SOIUDI legi, sed eiiam Evangeliis consooa scribuni. Moramppamit illi Dominut. Ascensionem legis et ante lis vero et pbysica, quap. dicitur pbilosopbia, pene jam diximus ornatum lenipli esse, et e o r u m qua inibi divina gerebantur obsequia. Potest etaugmen- omnia quae noslra sunt senliwit. Dissident vero a nobis, cum Deo dicunl esse maleriam coaeternam. IOID propbetarura legis ascensio n o m i n a r i : el proDiesident, cum negant Dcum curare morialia, sed pierea forte ad puteum Juramenii asccndisse diciprovidenliam ejus eupra iunaris globi spaiia cohilar, el ibi apparuisse ei Dominus. Nam p e r proberi. Dissident a nobis, cum viias nascenUuiD ex pheias j u r a v i i Dominus , et non poenitebit, q u o d siellarum cursibus pendunl. Dissideni, cum sempiipae s i l s a c e r d o s in a H e r n u m secundum o r d h i e m lernum diconi bunc munduni, et nullo fine claaMelcbisedech. A d puteum ergo Juramenti, visus esl dendum. Sed et alia plurima sunl, in quibus ei Deus, fuiitra in eo promissa c o n l l r m a n s . Et mdibiscum vel dissident, vel concordant. E l ideo Abifcavit ibi altare Isaac, et invocavit nonun Domini,
8 8

4l fixii ibi tabernaculum suum. Foderunt autem ibi

3 0

putri Isaac puieum . iEdiflcal quidem Isaacetiam aliare in It-ge, et figil tabernaculum SHHIH. In Evangeliis vero, non tabcrnaculum figit, scd doimun a>difical, et rundamciitum collocat. Audi ctiim diceniem Sapienliam de Ecclesia : Sapientia, i n q u i l , irdi/kavit sibi domum, el supposuit septem eolumnas. Audi de hoc eliatn Pauluin dicentein : Fundamentum enim nemo potest pvnere prwter id quod positum est, quod eil Jesus Christus. Ubi ergo litbernaculnin esi, ctiamsi figalur, sine dubio resolvendum est : ubi vero fuiidamciita smiL, el supra peirain xdificatur domus, nunquain resolvitur doimis illa. Fundaia enim est supra petram. Fodil tainen et ibi puieum Isaac, nec unquam cessat pulcos fodimdo, doncc oiialur (92) funs aqua viv, ' ei flutninis impeius Ixlificel civilaiein D c i . 3. Sed ei Abimclecb, ille qui duduin bonoraverat Abrabam, vcnil nunc cum amicis 9 8 suis dc Geraris ad I s a a c : Et dicit itlis Itaac : Quid uenittis ad me? Vos enim odistis me, et ejecistis me vobis. Ad hccc illi respondent: Videntes, inquiiint, tiiimus quia e$i Dominus tecum, et diximus : Fiat conjuraiio inier nos ei te, el cotuliiuamus tecum pa~ etum, ne facias nobiscum malum, cic. Iste Abimelech, iit vidco, non semper pacem babei cum Isaac, sed aliquando dissidet, aliquaudo paccm requirii. Si meuiinisiis quomodo in biiperioribus dixiuius de Abimelech, quod persouam leneal siudiosorum ut sapieniimn sa3culi, qui per erudiiioncm pbilnsopbix inuha eiiain ex veritaie comprebeiideruiit; jnielligcre poieslis quotr.odo bic cum Isaac, qui Verbi Dei, quod in lege est, icnct figiirain, neqne .lissensione semper potest essc, neque semper in pace. Pbilosopbia eiitin neque in omnibus legi Dei coutraria esl, neqne in omnibus cunsona. Mulii cuini pbilosopborum unum essc Deum, qui Cuncta
3 1 8 1 t ( 3 3 3i

melech, sccundum banc figuram, aliquando in pace essecuin lsaac aiiquando dissidere describiiur. Sed et boc non puto quod oiiose Spiricui sancio, qui baec scribit, curaa fuerit coniprehender^, quod duo alii cum Abimelecb venerint, id esi Ochozatb gcner ejus, el Pbicol dux cxercilus ejus. Inierpreia* tur auiem Ocbozalb (93), lenens, et Pbicol os omnium. Ipse autem Abimelech, pater meus rex. Qui tres, u l ego arbilror, imaginem toiius philosophias tenent, quae apud eos in tres partes dividiuir, k>gicam, physicam, eibicam, id esl raiionalem, naturalem, moralem. Raiionalis est illa, quse Deum patrem omnium confileiur, ut est Abimetech. Naturalis illa est, quaa flxa est, et lenel omnia, velut nalurae ipsius viribus nitens, quam profttelur Oclioxaih, qui dicilur tenens. Moralis est, quai in ore esl omnium, ct ad omnes perlinet, et pre comniuni similitudine prxceptorum, in omnium ore versalur, quam designat isle Phicol, qtii os omnium inierprelatur. Hi ergo omues in bujusceniodi eruditionibus instituti, veniunl ad legem Dei, t d i cunl : Videntet vidimu$ quia esl Dominui tecum et diximus; Fial conjuralio inter not et inter te et constituamut tecum pacium, ne facias nobiscum ma/fl, ted quemadmodum no* te non sumut exsecrali ila et tu benedictus Domino. Possuni quidem isti ires, qui pacem requirunt a Yerbo Dei, et pra?.venire cupiuni paclo societaiem ejus, figuram lenere magorum, qui ex Orieniis panibus veniunl erudiii
9 % 9 9

Psal. cx, 4. Genes. xxvi, 25. 27, 28,29. " M a l t h . n , 2 .

3 0

3 1

Prov. i x , *

paiernis libris, et instiluiionibus majorum, et d i c u n l : Quia videntes vidimus nalum regem, et vidimus quia Deus est cum ipso, el venimus adorare eum. Sed et si quis ille est qui hujuscemodi erudilionibus iiistitutus, videns quia Deus eratin Gbristo, uiundum reconcilians sibi, et admiralusoperumejiia majeslalem, d i c a i : Videntei vidimut quia est Dominu$ tecum, et diximtu: Fiat conjuralw inier nos. 1 Cor. , ! i . Psal. X L V , 3. * Geiws. ,
3 8 38 3 3 8

(92) Mss., oriatur; edili, fodiatur. Infra mss., vitenuit, a qua fil posse$$io. Gonsir. DTTK. P b i dente$ inquiunt, vidimtts; edili pro inquiunl, ha- col verlitur oi omnium;*]*) enim conslrucium est beni uiquii, ev pro nobiscum malum, exbibenl o^fl o$ oris, cui si addas SD omni$, omnt otvne biicum maia mnia, babebisSs^ Pbicol oomniuL. (i)3) Ochozatb inierpreialur tenens, vel poiius poaessio. Radix Hebraica esl 1 cvpit, prthtnditi
% 9 9 9

239

ORIGENIS

2JO

Accedens (94) enim ad legem Dei necessario d i c i i " : fuscali : sed in simpliiitate el puritate cordis ani pleclamur verbum, et divinae sapienlix fanitricmur Juraviet statui ut eustodiam mandata tua. qui e l Chrislus Jesus Dominos noster, cui est g l o 4. Sed quid pelunl? Ne facia$ nobit, inquiunt, mala; sed $icut nos te exsecrali non sumus, ita et itc ria et imperium in sxcuta sapculorura. Amen. HOMILIA X V . benedictut Domino. Remissionetn peccaiorum per De eo quod scriptum est * *: c Et ascenderunt e ba?c deposcere mihi videnlur, ne recipiant mala. jEgyplo, et venerunt in terram Chanaan, ad JaBenediclionem poslulant, non relribulionem. Denicob palrem $uum ei nunliaverunt e\ dicentes, quia que tide quld sequiiur. Et fecit illis, inquit * , confilius luus Josepti vivit, et ipse pfincipatum agit toliut terrce jEgypti. > vivium tnagnum Isaac, et manducaverunl, el bibe1. Observandum esl nobis Scriptiiras sanciae l e runt. Cerlum est enim, qoia qui ministrat verbum, sapienlibus ei insipieolibus debilor est. Quia ergo genlibus, quomodo in singulis quibusque loeis ascendere ponalur (95) et descendere. Si enim d i l i coimvium eapientibus exbibet, idcirco dicitur, quia non parvum, sed magnum convivium fe- geniius consideremus, inveniemus quia nnnquam fere in sanclum quis locum dicilur descendisse, cit. E l tu, si Don sis adhuc parvulusel lacte non neque ad vhuperabilem conscendisse memoraiur. indigeas, sed exercitaios deferas sensus, et erudi lione plurima praemissa, ad intelligenliam verbi ^ Q observaiiones osiendunt Scripturam divinam Dei capacior venias, fii eiiam libi convivium manon, ul plurimis videtur, inerudilo et agresli sergnum.Non tibi olcra languidorum parabiiur eibus, mone composilam, sed secundum disciplinam d i iiec lacte nutrieris, quoparvuli nuiriuniur sed fa- vinae eruditionis aplalam, neque lamum historicis ciet 4ibi minister verbi convivium magnum. L o - narralionibus, quanlum rebus et sensibus mysficis quetur trbi sapientiam, quse inter pcrfectos profer- servientem. Invenies ergo scriptum eos (96), qui ex Uir, sapienliam Dei in mysterio abscondilam prosemine Abrabam nascuntur, descendisse in j E g y leret libi, quam nemo principum hujus saeculi co- plum, et rursum filios Israel ascendisse de JSgygnovit. Revelabit libiChrislum secundum hoc, quod pio. Denique et de ipso Ahraham sic diciler : lo eo omnes ihesauri sapienliae et scientiae abscon- Ascendit autem Abraham de AZgyplo, ipse et uxor diti sunt. Faciet ergo libi convivium magnum, et ejui et omnia quce ejug erant, et Loih cum ipto in ipse tecum epulabiiur, si le non inveniat lalem, ut deserlum. Tum deinde el de Isaac dicilur quia dicaliibi,quia non potui vobis loquiquasi spiritalibus, apptruit ei Domintti, et dixit ei : Ne descendas in $td quati carnalibus; tanquam parvulit in Chri$to lac jEgyplum. Sed et IsmaelitaB, qui poriabani vobis potumdedi, non escam**. Corintbus bocdicil, Q , et resinam, et gultam, el ipsi ex s c n i m e quibus el a d d i l : Cum enim sint inler vo$ contenliones Abrabam eranl, in iEgyptum descendcre referunet ditsensiones, nonne carnales estis et secundum ho- tur, cum quibus Joseph descendisse in iEgytum d i iAinem ambulatis?lslis non fecit magnum convivium citur Sed el post hsec : Videns, inquit , Jacob Paulus, iu tanium, ui cum esset apudeos, etegeret, quia est commercium frumenti in jEgypto, dixii ad nulJi oneh esset,nec panem gratis ab aliquomanfilios tuos : Ulquid detide$ e$tis? Ecce audio quia ducaree; sed sibi 99 el omnibus qui secum erant, esl frumentum in Atgyplo, descendite illuc, et emiie uocte et die laboranies manus suaa ministrareni. nobis escaty ut vivamus, et non moriamur. E l paulo Taro ergo longe aberant Gorinibii, quibus magnum p o s l : Descenderunt, inquit, fralret Joseph in *gyconvivium Ceret, ut ne minimum quidem, vel exiguum ptum comparare frumeiilum. Sane cutn detenlus apud eos predicator v e r b i Dei poiuerit babere convifuissei Simeon in iEgypto, et novem fraires ejua \ i u m . Qui vero sciant audire perfeciius, qui erudidimissi reverterentur ad pairem, noti est scripluna tos et exercitaios ad audiendum verbura Dei defequia ascenderunt ex iEgyplo, sed imponenles, i n runt seneus, istis fit niagnum convivium; cum istis quit , frumentum tuper atinoi suot abierunt. Neepulatur Isaac, ei non solum epulatur, sed et surque enim digne dicereniur ascendere, quorum fragens cum juramenlo eis pacem de fuiuris promiuil. D ler vincius teuebatur in iEgyplo, cuin quo el ipsi Oreraus ergo el nos tali menle, lali fide accedere Kienle ei animo solliciti, velut quibusdam cbariiaad audieodum verbum Dei, ut facere nobis dignetis Yiuculis cruciabanlur astricti. Gum aiitem 73lur convivium magnum. Sapienlia enim jugulavit ceplo fratre el agnilo Joseph, sed ei Benjainin octihottias tuas, mhcuit in cralere vinum suum, el milis ejus oblalo, cum loelilia reverlunlur, lunc dlcilit $ervo$ $uo$ " , qui omnes quolquot inveneriut, lur quia ascenderunt ex Egypto, et venerunt tft perduoanl ad c o n Y i v i u m suum. Tanlum e s t , u t et terram Chanaan ad Jacob patrem suum. Tunc eliam, iio8 ingressi convivium Sapientiae rursum n o quando dicmitad palrem , quia Joteph filiu* iuut biscura iuduroenia insipienliae deferamug, n o o inOvivit, et ipse princtpalum agit lolius tetrm JEg%$delilatis veste circumdaii, n o n peccatorum maculis pti (97). Nectssario enitn ab iniiiuis et bumilibu* Psal. CXTIII, 106. Genes. xxvi, 50. I Cor. . 1, 2, 3. " Prov. ix, 2, 3. Gen. X L Y , 25, 26. Gen. x i n , i Genes. sxvi, 2. Geiie8. xxxvn, 28. Genes. XLII, 1, 2, 3, 4. i b i d . , 26. G e nes. X L V , 25. * ibid., 26. (94| Alias, auendent, sed mss., accedent. scriptum esl eos. (95) Mss., ponalur; edili commemoratur. (97) Alias, principatum tenet et agit. M$s. ut in (96) Sic mss., aliaa, itrvieniem invenie$. Ergo noslro icxiu.
9 t 7 u a e 4 0 f w 4 V 4 1 4 e u M M 4 0 M e 4, 4 3 44

Sil

IN GENESIM IIOMILIA X V .

242

JicBOtar ad ardua e l eicelsa conscendere, qui Jo- graiiam merebantur accipere, et dicentem " : Sptritum nolile exstinguere. Tanquam ergo lale aliquid sepb vivere nuiuiant, el principaium coiius jEgy* pti gerere. Haec interim ad prasens nobis occur- passus fueril Jacob, quale Paulus pracepit fieri non rere de ascensione e i descensione poiuerunl : ex debere, et reparaverilse per ea, quae ei nuntiaia qnibus sludiosi quique occasiooes habere possunt, fuerant de viia Joseph, dicilur dc eo : Et reac plora de Scriplurie sanclis pro bujusmodi asser- cendit spiritum suum Jacob, et dixit hrael: Magnum mihi est.tiadhuc filius meui Joseph vivit. Sed hocoblione probamenta colligere. 2. Videamus saoe quoniodo audire debeamus de semndum est, quia qai reaccendit spiriium suum, eo qood scriptum est, quia Joteph fiHus tuu$ vivil. eum scilicet qui pene videbatur exslinctus, Jacob Ego baec non communicer dicla suspicio. Si enim, dicilur; ille autem qui dic.il: Magnum mihi est, $i verbi causa,ponamus quia poluissel vinci a libidine, filius meus Joteph vtvit, quasi intelligens et videns magnam esse viiam quae est in Joseph, spiritalis isie et peccasaet cum oxore domini sui, non pulo quod boc a palriarcbis de eo nuntiatum fuisset palri ejus non jam Jacob, sed Israel scribiiur, lanquam qui Jacob, quia filiuttuus Joseph vivit. Hoc eoim si fe- nicnie videat veram vitam, quae est verus Deus Chrislus. Non solum autem de hoc niotus est, quod cisset, sine dubio non viverel (98). Anhna enimqua
8 4

ptccat, ipsa morietur Sed et Susanna eadem do- audivii, quia Joseph filius tuu$ vmt ; sed etde illo maxime, quod annuniialum est ei, quia ipse sit qui cet, cum d i c i t : Anguslice mihi tunt undique. Si enim hoc ftcero, id est si peccavero, mor$ mihi ett; priucipalum teneal totius iEgypti. lloc enim vefe magnum est ei, quod in ditionem suam redegit et ri non fecero, nbn e/fugiam manus vesira$. Vides iEgyptum. Galcare enim libidinem, fugere luxuergo et ipsam mortem in peccalo posuisse. Sed et ad priinum bominem a Deo prolata senlenlia, ea- riam, omnesque voluptates corporis premere ac frenare, hoc est principalum gerere toiius iEgypli. dem conlinet, cum d i c i t : Qua die manducaverjtis Et boe est quod apud Israel magnum ducilur, et in tx eo morte moriemini. Siatim namque u l praevariadmiraiione babelur. Si quis vero esl, qui aliqua catos est mandatum, morluus est. Mortua estenim quidem vilia corporis subjuget, aliis vero cedat et anima quae peccavit, et arguitur serpens fefellisse, qai dixit : Non morte moriemini. Et haec de eo subjaceat, de isio nou integre dicitur quia principatum agit lotius terrae ^Egypti, sed, verbi caosa, quod dicium est a filiis Israel ad 100 Jacob, qu!a unius forle, aul duarum, vel trium civiialum videJoteph filius tuus vivit. Quibus similia etiani in pobilur gerere principatum. Josepb vero, cui nulla sterioribus referuniur, cum dicilur : Et retuscitaimh ett ipmtus Jacob palris eorum : et dixit Jsrael: , corporis libido dominala est, totius igypti prinMagnum mihi est, *i adhuc Joseph filius meus vivit. ' ceps et domiuus fuil. Dicit ergo non jam Jacob, Quod in Latino dicitur: resuscitalus est spiritus sed Israel reaccenso spiritu : Magnum mihi est, l i adhuc Joseph filius meus vivit, ibo et videbo eum ejus, in Graeco scriplum esi. Quod tequam moriar. Sed ne boc quidem oliose relinnon tam resuscilari, quam reaccendi, ut iia dicam, quenduui est, quod non aniraam, sed spiritum, langignificai, ei reigniri (99). Quod dici solet, cum forte in aliqua raaieria ignis eo usque deflcit, u l quam meliorem sui partem, resusciiatum, vel reexstingui videatur, et si forie fomenlis adbibitis re- accensum dicit. Spiendor elenim lucis, qui erat iu eo, eiiam si exstinclus in eo penitus non est, lunc pareiur, reaccensus dicilur. A u l si lucernae luroen eo usque perveniat, ut putelur exslingui, si forte cum obtuleruni iilii ejus tunicam Josepb, boedi saninfuso oleo resuscitetur, licet minus poiito sermo- guine maculatam, sed mendacio eorum decipi pone, reaccensa luceroa dicitur. Similiter ei de lam- luit, ita u l scinderet vestinienla sua, ei ponerei saccum super lunibum suuin,et lugeret fiiium suun, pade, vel aliis bujuscemodi luminibus appellabitur. Tale ergo aliquid et in iacob indicare videbitur hic ec vellel omnino cousolari, sed diceret, quia de> senno, quod donec longefuit ab Josepb et non est scendo ad plium meum tligens in infernum ; tunc
4 8 4 9 9 8 1 { 8 8

88

ei aiinuntialum de vila ejus, veluli defecerat in eo f) eiiani si, u l diximus, non eral peniius exstinctum in eo lumen, maxima laiuen ex parle fueralobscuspirilus ejue, et iumen quod in ipso fuil, fomentis deficienlibus jara fuerat obscuraium. Ubi vero veratuni, quod decipi poluii, qwod veslimenla scinnerunt, qui ei annunliarenl dc vita ejus, id esl qui dere, quod falso lugere, quod implorare morlem, dicerenl, quia viia erat lux hominum reaccendit quod in infernum cuperet Iugendo descendere. Proinee spiritum suum, et reparatus esl in eo fulgor pter haec ergo minc resuscilat el reaccendil spiriInmiaia ?eri. lum suum, quia consequeos erat, ut lumen, quod in eo obscuraverai iraus mendacii, reaccenderet et 3. Qnod aulem posait interdtim divinus ignis refoveret veritalis auditus. exiiingui etiam iu sanclis et fidelibus, audi aposto4. Verum quia diximus, quod Jacob est qui reaclum Paulum praecipientem bis, qui dona Spirilus et Eiech. XVIII, 4. Dan. x m , 22. Genee. n , 17. Genes. i u , 4. "Genes. X L V , 27. i , 4. 1 Thesa. v, 19. Genes. XLV, 27^ 28. ibid., 26. Genes. xxxvu, 35.
8 8 8 8 8 8 8 T 4 8 4 8 8 0 M

Joao.

98) Mss., viveret atine, vivebat. 99) Editi, retuicitare quam reaccendere... et reignire. At inse. ul in noslro lexlu
%

243

ORIGENIS

cendit spiritum suura; Israei vero est, qui d i c i l : dabal, Israei appellabatnr. Sane quoif dicilur, quia M&gnummihi **f, si adhuc dlint tneus loseph vivit, sepelierunt sepultores iEgypli non Jacob, sed Israel, grandis videlur quasslio. Sed ego arbilror, quod i l p o l e s el tu qui lia?c audis, incipiens ab eo loco, iibi S C r i p t u m e s t , quia dixit ei, Jatn non Jacob vo- lorum in hoc vitium exponatur, quibus, pro eoquod exosus est omnis inlellectus bonorum , et oranis cabitur nomen tuum, sed hrael,quia invaluitli ad Deum, et cum hominibta potens (acius e$; oivmcm perspicacia intelligeniiae coelestis, Israel ab eis sepeliri dicatur; quia apud irnpios sancti niortui sunt Seripluram decurrens, invenire bnjus vocabuli difei sepulti. Haec in quanttim ad praesens occurrere ferenliani. Yerbi causa, cum dicil : Aimuntia mihi nomen tuum, liic is qui ignoral nomen, non Israel potuit de differentia Jacob et Israel, roemoraia sint esse dicitur, s e d Jacob. Ubi vero non edunt nervum, nobis. qui obilupuil in latitudine femoris palriarchae % 5. Dignuin sane posl baec videiur itiiueri ei pronon fllii Jacob, sed 1 ii Israel esse dicunlur. llle spicere, quae ad ipsum Deus loquatur, el quomoda vero qui respiciens, vidit Esau venienlem, el cuin enin, velut ad quosdam agones proficisceoiem coripso quadringenlos viros, et adoravit septies forniroborans et cobortans, mitlal ad iEgyptum. A i t caiorem, et profanum, et e u m qui p r o una esca enim : Noli timere descendere in JEgypium, boc vendidil primogenita sua, non Israel, sed Jacob est dicere ; Congressurus adversus principalus et potestales, el adversus mundi hujus (qui figuralitcr dicitur. Sed et cuin ei oflerl dona, et d i c i l : Si inveni graliam coram Je, mscipe hcec munera de ma- iEgyptus appellaiur ) reclores tenebrarum baruni, noli limere, i.oli irepidare. Quod si el causam scire nibut meis, ptopler quod vidi faciem tuam, ticut qui vis cur timere non debeas, audi promissionem videtfaciem Dei; bic non erat Israel, sed Jacob. Et mcaro : In genlem enim magnam faciam te ibi ubi audiviiquia cuntaminala est Dina Glia ejus, et ei descendam tecum in AZgyptum, ei ego te revolacuit Jacob, usquequo coavenirenl fdii ejus; eabo inde in finem. Non ergo limet descendere in non dicilur Israel. Sed et tu, ut dixi* similia si iEgypluin, non timet agones bujus mundi et obobserves, 'invenies. In praesenli igiiur leciione, sistenlium daemonum subire cerlamina, cum quo non Jacob, sed israe! dicit: Magnum mihi jst, in agones descenderil Deus. Denique audi aposto adliuc filius meut Joseph vivit. Sed ei cum luin Paulum dicenlem : Amplius, ioquil eyo quam 101 venitad pnieum Juramenii, et offiert bosiias cmnet illi laboravi, non aulem ego , $ed gratia Dei Deo palris sui Tsaac, non Jacob dicitur, sed Israel. mecum. Sed cum Hierosolyinis adversus eum comVerum si rcquiras , cur in visa nacte loquens ad eum Deus,non dicil Israel sed Jacob, forle propier moia fuisset sediiio , ei agonem clarissimum pro . ... ^ . . _ i> _: J . . : : . ~: boc, quia nox eral, et adliuc pe.r visum, ei nondum verbo el praedicalione Domini desudarel, aslilit c i palam vocem Dei audire raerebalur. Etcum inlratin Dominus, et dixit eadem quae nunc dicunlur ad iEgyptuni, non Israel, sed Jacob dicilur, et filii ejus Israel: iVo/i, i n q u i l , limere, Paule, quia iicui lecuin ipso, e l cum slat ante Pharaonem, ut benedicat slificatut e$ de tne Hierosolymti, ila te oportet et cuna, non Israel, sed Jacob nominaiur. Neque enini Romai lestimotiium dare. Verum ego amplius adbuc capicbat Pliarao [sraelis benedictionem. Jacob non aliquid boc in loco arbilror lalere myslerii. Movei krael esl, qtti dicit ad Pharaonem , quia parvi et enim me quod dixit : In genlem tnagnam faciam pessimi sunl dies viiae sox . Quod ulique nunquam le et descendam tecum in AZgyptum, et inde te rediceret Israel. Pust \mc vero, non de Jacob, sed de vocabo in (inem. Quis est isle, qui faclus est iu Israel dicitiir quia vocavii filium suum Joseph, et geniem magnam in ^Egyplo > et in fiue revocalus dixit ei : Si inveni graliam in conspectu tuo, pone esl? Quantum ad Jacob illud speciat, de quo dici manum tuam sub femore meo et (acies mper me putatur, non videbitur esse verum. Non enim revomisericordiam et verilatem. Et qni adoravit super catus esl in finem de iEgypto, quippe qui defunctus fasiigiuin virgae Josepb, non erai Jacob, sed Israel in jEgyplo est. Absurdum autcm erii, si quis in eo
9 B 7 8 8 8 w B 8 8 8 8 9 8 8 9 r
:

67

8 8

8 1

8 8

Tura dcinde cum benedicit fdio Joseph, lsrael dici- ^ tur. t cum convoeal fiuos suos, dicit : Convctiite ut annuntiem vobis , qucc evenient vobU in no*i$$imii diebus. Congregamim\ /i/ti Jacob, el audile hrael palrem veslrum. Sed fortasse requires, quare filii Jacob dicuntur, qui conveniuul; Israel vero dicitur, qui benedioit eos. Yide ne forle boc indicclur, quod illi nondum eo usque profecerant, ut Israel meriiis aBquarenlur. Et ideo illi filii Jacob dicunlur tanquain inferiores, ille vero qui jam perfeclus eral, et benedictioues fuiurorutn conscius
8 8 87 8 8 8 9 8 8 e i

revocalum dicit a Deo Jacob, quia corpus ejus reporlalum est. Quod si recipialur, non eril vermn, quod Deus non est Deus moriuorum led vivorum . Non ergo convenil boc de corpore mortuo inlelligi, sed super vivis et vigentibus approbari. Yideamus ergo, ne fone, vel Domini descendenlis in htinc inundum et in gentem magnam, boc esl in Ecclesiain ex genlibus facli (1), coiisummatisque omnibus ad Pairem regressi; vel proioplasli in boc hgura formetur, qui in agones descendil in i g y plum, cum de paradisi deliciis ejecius, ad hujus
6 8 8 8

Genes. , 28. Genes. 29. ibid. 32. ibid., 29. Geiies. X L I X , 1. Genes. X L V I , 3. xxiif, l t . Gcnes. X L V I , 3. MaUh. xxn, 32. (1) M$s.> facti; ediii, fiiclam.
8 8 8 8

Genes. X X X I H , 10. Genes. ibid. , 3 , 4 . I Cor. xv , 10.

8 8

8 8

8 1

,
8 7

9. Act.

145

IN GENESIM HOMILIA XVI.

7 8

itt

m n d i labores srumnasque deducilur , proposiio duceret populum adorare eas, et per hoc velut i m positis manibussuisexcsecaviiel clausit oculoslsrael tibi cum serpenle cerlamine, cum diciiur : Tu Uliut ob$ervabi caput, ei ipse tuum observabit cal- ne videreni irftpielatem suam, de quo dicium e s i : Propler impietatem Jacob hcec omnia, et propterpecitneum ; et iteruni cum ad niulierem dicilur : qoia ponam inimiciiiat inler te tt ipsum, et inter se- catum domus hrael. Qucs autem impietas Jacob f men luum et semen Mius. Nec lamen eos in hoc Nonne Samaria ? Sed si quis forle neget debere ea ceriamine po&itos dcserit Deus , sed semper est quae sub spccie pielaiis iulura a Deo dicta sunt, cooi ipsis. Complacet in Abel, corripil Cain. Invo- ad pariem vituperabilem flecti dicemus quia ei caius adesi Enocb. Noe mandat i n diluvio arcam verus Josepb Domious et Salvaior nosier , sicut salutis exsiruere. Abraham deducit de domo palris corporalem manum suam posuit super oculos cacci, s n i et de cognaiione sua. Isaac ei Jacob benedicit, et reddidit ei visum quem perdiderat ; iia filios Israel educit ex i E g y p t o . Pcr Moysen legem eliam spiriiales manus suas posuit super oculos liueris acribil, per propbeias quae deerant implet, legis qui per corporalem inteUigenliam Scribarum et boc est esse cum eis i n JSgyplo. Quod aulem d i c i l : Pharis&orunifueramexcxcaii, elreddidii eisvisum, Revoeabo le inde iw finem, boc est, arbitror, sicut ut his quibus aperil Dotninus Scripluras, spiriiales in soperius dicimus, quod in fine saeculorum unigeni- legevisuseliniellecLus aperiat(2). Atque utinam ct tus Filius ejus pro salute mundi usque ad inferna nobis injiciat Dominus Jesus manus suas super oculos, descendil, el i n d e protoplastum revocavil. Quod ui incipiamus ei nos respicere non ea quae videniur, sed emm dixit ad lalronem : Hodie mecum erh in quae non videnlur; et aperiat nobis illos oculos, qui paradiio, boc non illi soli dictum, sed et omnibus non intuenlur prxseniia , sed fulura , et revelet sanciis inlellige, pro quibus i n infcrna descenderat. nobis cordis aspeclum, quo Deus videlur in spirilu, In hoc ergo verius q u a m in Jacob adimplebitur, per ipsum Dominum Jesom Ghrislum, cui est gloquod diclum esl, quia revocabo te inde in finem. ria el imperium (3) in saecula saeculorum. Amen. HOMILIA X V I . 6. Sed et unusquisque noslrum eodem ordiue, atque eadem via, yEgyptum et agones 102 i n g r c - De eo quod scriptum ett : c El acqumvtt Josepfi diiur, ei si mereaiur ui Deus semper maneal cum omnexn terram AHgyptiorum Pharaoni: vendiderunt eo, faciet eura in genlem magnaro. Magna enim enim jEgyptii terram *uam Pharaoni, quia obligens est virlulum nuinerus et jusliiise muliitudo, i n nuil eos fames, et facla est terra Pharuonu, et qua sancii q u i q u e multiplicari dicuniur et crescere. populum sibi inserviiulem redegit, asummis finibus Completur in e o eliam i l l u d quod dicluin est, q u i a jEgyplii usque ad summosfinesejus. rexocabo U inde in finem. Finis enim perfectio re- Q 4. Secundum Scriplurse itdem nullus ^Egyplius rora el virlutuir consummatio ponitur. Proplerboc liber. Pharao enim populum sibi in serviiuiein redenique et alius quidam sanctoruni dicebat : Ne degil, nec aliquein inira jEgypiiorum fines liberum ievoces mt in dimidio dierum tneorum. Et iteruni dereliquit, sed in omni lerra iEgypti adempla l i bertas esl. propierea forle scriptum e s i : Ego w a g D O palriarcbae Abrahara Scriptura teslimonium perhibel quoniam defunclus esl Abrabam plenas sum Dominut Deus tuus qui eduxi te de lerra JEgydierum. Hoc est ergo : Revocabo le inde in finem; pli, de domo servitutit. Facla esl ergo j-Egyptus domus servilulis, et, quod est infelicius , \0lunlaria3 velutsi diceret: Quoniam ceriamen bonum cerlasii, fidem servasli, cursum consummasii, revocaba te eerviiulis, nam de Hebrseis quainvis referalur (4) quod in servilulem redacii sint et quod jugum doj a m de hoc mundo, ad beatitudinem fuluram, ad minalionis erepla libenate pertulerinl, violenler laperfeeiionein viiae selernae, ad juslitiae coronam , quam reddet Dominus i n Gnem saeculorum omnibus men ad boc memoraniur adducli. Scriplum est cnim , quia AZgypiii abominabantur filios Israel, qui diligunt eum. el per potenliam opprimebant JZgypui filios Isracl 7. Yideamus aulem quid etiam inde eentiendum violenter, el aflligebant vitam eorum in operibtu dusit quod d i c i t : Et Joseph ponet manus suas super D ris, luto et lalere , et omnibus operibus quce eranl oculo* luo$. Mulla quidem inira hujiis semionis in campis, iu quibus omuibus in servilulem eos revelamen arcanae intelligenlia* conlegi arbilror sadigebant cum v i . Inlende ergo diligenlius quomodo cramenla, qtia? oomingere el pulsare alierius lemHebra:i scribuniur violenter in servituiero redacli, poris est. Nunc interim non videbilur absque raquibus naiuratis ineral liberlas, quaj non eis facile tione dici, q u o d et prioribus nostris quibusdam v i - vel per decepiionern aliquam, sed cum vi exlorquebatur. Pbarao vero iEgypiium populum facile sibi sum esl, propbetiam quamdam i n hoc designalam in serviialem redegit, nec scribitur quod cum vi videri : quoniam quidem de tribu Joseph fuit Jehoc fecerii. Proclives enim sunt iEgypiii ad degeroboaro , ille q u i iecit duas vaccas aureas, u l seTV 7 1 v 8 0 7t 7 1 8 1 74 8 8 7 8 r 8 8 7 7 78

7 1

88

ibid. Exod, xiv Luc. x x m , 43. Peal. c i , 25. Genes. xxv, 3. ibid. I I I Beg. xn. Micb. i , 5. Joan. ix. Genes. XLVII, 20 , 21. Exod. xx, 2. Exod. i , 1 2 - U . (2) Sic mss.; alias, aperuit Dominus Scripluras (4) Alias, Ugaiur. Infra mss., memorantur addv* ipirkalei, in lege visus et intellectus appareat. cli. Editi., memorantnr addicti* (3) Alias, cui gloria ett et pote$ta$,
T8 n 7 8 f

f f

Genes. m 15
M

f l

7 8

Genes. XLVI 4.

77

78

19

8 8

8 1

147

ORIGEMS

243

nereni vitam, et cito ad omnem famulatum dcci- quo ulique nemo dixerit Paulam dare egisse, qui bominem de Ecclesia ejecit et Satana? tradidii* S e J dont vitiorum. Respice ad originem generis, ei i n in illum sine dubio cuipa referlor, qui pro actibis Tenies quod pater eorum Cham , qui nuditatem r i suis meruit ul non ei essel in Ecclesia locus, sed seral palris hujuscemodi gsntenliam meruit ut Satan consorlio niereretur adjungi. Ita ergo e i filius ejus Chanaan seryus esset fratribus suis, quo in co nequiiiam inorum argueret conditio serviiu- Josepb, cum nihil Hebraee libenatis, nibil Uraeltlica nobdilalis in jEgypliis providissel, digna e r tis. Non ergo immeriio ignobililatem generis decolor potleriias imilalur. Hebrxi vero etiamsi in ser- tilia digno dominaud sociatit. Ego eliaro amplios titutera redigantor, eiiamai lyrannidem paiianlurab aliquid dico. et in divfnis dispensationibas jEgypiiis, violenler el necessilate pationtur. Idcirco lale aliquid gesium, in eo quod dicit Moyses " : ergo liberantur de domo serviluiis et ad liberiaCum divideret Excehu* ente$ et dhtingueret fines lem prislinam, quam inviti amiseranl, revocaniur. genlium, secundum numernm angelorum Dai po$nit Denique eliam divinis legibus cavelur , ul si forte eas, et facla esl par* Domini Jacob, funiculus h<ereemerit quis Hebra3uro puerum, non eum perpelua ditatis ejnt hrael. Vides ergo quoniam pro merilis servituie possideat, sed sex annis serviat ei, sepiiunicuique genti angelorum sutuilur principatus, mo yero anno exeat liber. De iGgyptiis nihil lale * pars auiem Domini gens efficitur Israd ( 8 ) 3. Posl haec sequilor : Vendidtrunt, inquil , cemetnr, oec usquam dlvina lex curam gerit liberJEgyptii terram $uam Pharaoni; obtinuit tnim eot tatis iEgypiiorum, 108 quia eam sponte perdide(amei. Viluperatio mihi tideiur et in boc ^Sgyplio* m n l (5), 'sed aeterno eos conditionis jugo ac servi rnm conlineri. Non enim facile de Hebrais scripluro laii perpetuse derelinquit. invenies, quia oblinait eos fames. Lieei enim 2. Haec ergo st intelltgamug spiriialiter quae sit .Egyptiorum s m i t u s , agnoscimus quia servire scriptum sit, quod invaluil fames sttper lerram, iOgypliis non aliud est qoam obnoxium fleri carna- non tamen scriptum est, quod obiinuit fames Jacob, aut filioe ejus, sicui de ;gypiiis diciiur libus viiiis, ei daemonibus esse snbjectum. In quod mique unumquemque non exirinsecus illata neces- quod obiinuil eos fames. Quamvis enim venial sitaa cogit, sed aegnities animi, et libido ac volu- etiam ad juatos fames, non tamen obtinet eos; propter quod et gloriantur in ea, sicut Paulus inveptas corporis subigit, cui se animus per socordiam nitur libenler gloriari in hujuscemodi passionibue, subdit (6). Qui vero liberlalis animae curam gerit, cum d i c i t : / n fame, el $iii el frigore, ti nuditaie* et dignilalem menlis coelesii cognalione nobilitat, isie ex filiis Israelest. Qui eiiamsi violenler oppri- Q Quodergo justis exercitium virtuUsest, boc injueiis poena peccali esu Denique eiiani Abrabae teinporimatur ad tempus, non tamen liberlatem suam in quod facta esi (anus tuper perpeluum perdel. Dcnique et Salvalor nosier de bus scriptum esl lerram, et descendit Abraham in Mgyplum habitare liberlate et servilute in Evangelio disserens, ita loquitur : Omnis, inquifr , qui peccat, $ervu$ est ibi, quoniam invaluerat fame$ super terram. Et peccaiu E l iieruin d i c i t : Si man$eriii$ in verbo utique si, ut quidam pulant, incanle et imperile esset sermo Scriptur* divinae compositus, potuerat meo agnouetis veritattm, et veritat liberos faciet dicere, quod deacendit Abraham in jEgypium babivos. Quod si quis forie dicat nobis, Qoomodo ergo tare i b i , quia intalueral snper eum fames. Sed per Joseph oinnis lerra in possessionem iradiiur Pharaoni? Et omnis ista servilus qoam superius inUiere quanta dislinctione ulatur sermo diviniis expoeuimue, ex peccali condilione suscepta, quo- quanta cauiela. Cum de sanciis reiert, famem dicit modo per sanclura tirum minisirata dicitur Pba- iavaluisse super terram ; cum de iujiisiis, ipsot raoni (7)? Possumu ad baec respondere quod fame dixit obtenlos. Neque ergo Abrabam, neqtie ipse Scripiura? serroo excusat sancii t i r i minisle- Jacob, neque filios eorum obiinet fames. Sed et si invalescal, super lerrain dicitur invalescere. Et rium,. com dicit quod semeiipsos vendiderunt
v 9 0 9 9

A g y p l i i et possessiones suae. Non ergo ad dispen- D santem culpa refleclilur, ubi digna dispensalorum ineriiis providentur. Inyenies enim tale aliquid et Paulo fieri , cum ab eo is, qui semeiipsum pro foBdilate acluum consonio sanctorum fecit indignura, traditur S a U n * , utdiscal non blasphemare.
8 y M w f e 9 1

temporibus Isaac nibilominus scriplum est , quia facta e$t (amet utptr itrram, ptmier iiiam famem priorem qum facta est temporibut Abraha. ln lanUim aulem non polesl oblinere fames Isaac, u i d i c a l ad eum Doroinos : Noli detcendere in jEgypinm $ed habita in ttrra quamcunque osttndaro tibi *l in ta
9 9

9 >

Genes. ix. E x e d . x x i . Joan. vm, 3 4 , 3 1 , 3 2 . Genes. XLVII,20. I I C o r . x i , 27. Genes. XYIII, 10,

I T i m . i , 20. Deuier. , 8, 9. Genes. xxvi, 2, 3.

9

(5) Sic mss.; edhi vero, jEgyptia qui eam tponte ptrdiderant. ( 6 ) Alias subegit, eui $e animus per concordiam subdii; at mis. ut in no&iro texlu. Paulo posl edili, ccelesti cogilatione nobililal; niss. ccuesti coyiiationc nobililal. (7) Ita mss.; aliai vero, $t cum omni$ itta m-

titut ex peccali condiiione suuepla per kane temporalem lervilutem iignificatur, quomodo per tancium virum in urvilutem omnit Urra addiciiur Pharauni ? ( 8 ) Consule clarittimam Hueliiim Origtmanorum libro8ectindo qua3St.quiiila,uum.sec. eiseqq., ubi venUlalurOrigenisaenieuiia deUiielaribuaaiigelia.
v

18

IN GENESIM HOMILIA X V I .

250

Ubtt*, ei ego ero tecum. Secuiidtnn banc, u l arbi- fameg, q u invalescai auper lerram? Qui cnira de terra sunt, et terrena gapiuni, et nou posguul Iror, obsenrantiam longe poslisia tempora Proplieia dieebal : Juvenis fui, etenim unuu et non vidi percipere qnae gunt Spiriiug Dei, famem verbi Dei jutum derelictum, nec semen ejus qumen* panem. paiiuntiir, legis mandaia non audiunl, correpliones Et allbi * : fion occidet Dominui ( 9 ) fame animam prophetaruni neaciunl, aposiolicas consolaiiones ignorant, non senliunl Evangelii mediciuam. Et justi. E x qoibtts oninibus declaralur terram quidem posse pati famem, ct eoe qui lerrena gapiunt. Quo- ideo de his merilo d i c i l u r , quod invaluii fameg guper eog. Jiwiig aulem, et in lege Domini mediram autem isle cibus est, o l faciant yolunlatem Palris qui in ceelis est, et quortvn aniraam panig taiilibus die ac nocle, sapienlia praeparai mensam ille alit, qui de coelo deseendit, nunquam po&sunt guam, occidii viciimag suas, miscei in cralere f m i s inedia laborare. Idcirco ergo observanler vinum suum , e l summa voce clamat, non ut oinScripmra divina non dicil eos fame obtineri quibus nea veniant, non ut abtindantes, non ut diviies, Bovil eese scieniiam Dei, el cibum cceleslis prae- neque ut sapienies hujug mundi divertanl ad ge, beri sapienlia?. Sed et in tertio Regnorum libro ged si qui sunt, inquit, inopes gensu, venianl ad sinrilem de relatione famis invenies habiiam sse me, id esl, si qui gunl bumiles corde, qui a Cbrislo catrtelaro, ubi curo fames hivahrisset super terram, d:diceruut mites esse ei humiles corde *, quod dicentem audig Eliam ad Acbab " : Vivit Domintit alibi dicilur spirilu pauperee, sed fide diviles, isli Dew virtutum, Deut hraet, in eujut contpectu sto, convenianl ad epulas gapienlia, et dapibus ejus I rx hi$ annis ros vel pluvia fuerit tuper terram, refecii depcllant famem quae invalescit guper lerfft per $ermonem orit mei. Et post haec mandatur ram. Vide ergo ne ct lu forte inveniaris jEgypiius, a Domiiio corvis ut pagcaot prophetam, et ut et oblineai te fames, rte forte saeculi aciibug occuaqoam b*bat de 104 lorrente Gorraih (10). Et paius aut avarilia vinculis glrictug, aul Itixuri iierurn in Sarepla Sidonia? mandalur mulieri effusione resolutus, alienus efficiarig a sapientiae liduse pagcere propbetain, ut cui non ampliug eibis, qui seniper in Dei ecclesiis exbibentur. Si qoam uniua diei supererat victus, largiendo inde- enim averlag audilam ab bis, quae vel leguniur iu flciens flerel, el mukipliciler abundaret exhaustus. ecclesia, vel dispulanlur, gine dubio famem verbi Hjdria enim farina* et capgaceg olei secundum Dei paticris. Si vero de Abrabam slirpe degcendag, terbuin Douiini non defccit pagcendo propbeiam. et nobililalem Israelitici generig cuslodias , pascil SUnilia quoque mvenies etiam in lemporibus Elissei^ le semper lex, pascunt propheia?, exbibcnt tibi ei
w

toni filiug Ader ( 1 1 ) rex Syriae ascendit adver- Q apogtoli opulenia convivia. ln sinibus quoque sum Samariam, et obsedit eam : Et facta esi Abraham, et Isaac, c l Jacob in regno Palris inquil , fame$ magna in Samaria usquequo effice* recumbere le invitabunt Evangelia, ut ibi inanduretur eaput asini quinquaginta siclit argenteis, et ces de ligno viu, et bibas vinuni devite vera, v i quartarium stercorit colutnbini quinque argenteis. num novum cum Cbrislo in regno Patris ejus. Ab Sed subito per verbum propheiae fit mira conver- bis enim cibis non possunt jejunere, nec famem paii eio, dicentis " : Audi verbum Domini. Hcec dicit tilii gponsi, donec cum ipsis esi spongus. Deminus Detu : Sicut hac hora crasdno metuura 5. Refertur gane in consequeniibus % quod terra umUngini* siclo uno, et duat metuura hordei ticlo gacerdoturo ^Egyptiorum non s i l in gerviiuiein uno tii portis Samanct erunt. Vides ergo ex bis om- redacla Pharaoni, neque cum caeleris iEgypiiis nibug quid colligatur, quia cum terram fames vendiderinl semelipsoe, sed quod exirinaecug acccobiineal, non eolum non obtioet justog, sed medela perint, vel frumenla, vel innnera, non a Josepb, poiios per eos intenlalae cladi defertur. ged ab ipao Pharaone, et propter boc tanquaui familiarioreg ca?leris, non tendiderint terram 4. Com ergo videag bujusraodi obgeryanliam in (Nniiibos pene Scripturse sancla? locis integro suam Pharaoni; sed per boc nequiores esse caeterig cuglodiri, eonterle h c ad tropicum et allegori- ^ ogtenduiitur, qui pro niinia familiarilate, quaeerat eum eeneum queni ipgorum nibilominus propbeeis cum Pharaone, nibil iinmulalionia recipiunl, laram germonibua edocemur. Unug enim ex duosed pemianent in mala poggegglone, ei sicui bis daeim propbetis aperte et evidenter gptritalem dici qui in flde et ganctitate profecerant, dicit Domifamem nedo germone proountiat diceng * : Ecce nug * : Jam non dieo vot tervoi, ted amicos, Ua die* leniunt, dicil Dominu$, el emiltatn famem super dicit et islis Pbarao, lanquam qui ad suraiiuim terratn, non famem pani*, neque sitim aqtue , ted gradum nequitiaeeiad sacerdolium perdiiionigascen(amem tudiendi verbum Domini. Videe quae sil derint: Jam non dico vo$ $ervos $ed amicos. Denifaines, qux oblinet peccatores? Yidea quae sit que vis scire quid intersit inler sacerdoles Dei et
f M v e f

* Psal. XXXTI,25. " P r o v . x 5. III Reg.xvn, 1. IV Reg. , 2 5 . IV Rcg. YII, 1. Amot , 11. . i x 2, 5, i. Maub. , 4 ; x i , 2 9 . Geues. X L V H , 22 geqq. Joan. xv, 15.
t 1 t

t e

{$) Afiag, Deut;M mgs., Dominus. ( W ) Mss., Corratk. Edili, Corraph. Paulo infra iwg.; UrgUndo indeftciciu fierei. Aliag, largundo i* indtficien jUret.

(11) Filiu* Ader. Ita mss. quorum nonnulli habenl beni Filiut lader. Vulgata Lalina, Benadab. Libri edhi Origenis, filius Adadeur.

251

ORIGENIS

25*

saccrdoles Pbaraonis? Pliarao terras concedii lur. A l vero lsraelilicus populus honoral decadem perfeclionis numerum. Decem enini verba legis a c sacerdotibus suis, Dominus aulem sacerdotibussuis cepil, et Decalogi virlule instrucius ignota mundo pariem non concedit in terra, sed diciteis : Ego Iiuic sacramenta divina largilione suscepit. Sed e l $um par$ vesira. Observale ergo qui bajc legilw, in Novo Teslamento similiier venerabilis est decaa, omnes Domini sacerdotes, ei v-idete qune sil diffesicut et frucius spirilus denis exponilur germinare rentia sacerdolum, ne forte qui parlem habent in virtutibus . Et servus fidelis de negoiiaiionis suae terra et lerrenis cullibus ac siudiis vacanl, non lucris decem mnas offert Domino, et decem c i v i u tam Domini quam Pbaraonis sacerdotes esse v i lum accipil poteslatem . Verum quia unus aucior deaniur. Ule est enim qui vull sacerdoles suos esl omnium, et Vinis el initium (12) unus est C b r i habere possessiones terrarum, et exercere agri, fdus, idcirco et populus deciinas quidem minislris non animae culluram, ruri el non legi operain el sacerdolibus praslat, primogenila vero offen dare. Cbrislus aulem Dominus nosler sacerdoiibus primogenilo omnis crealurae, et inilia inilio om~ suis quid praecepil audiamus. Qui non abrenuntia: Qui est initium verit, inquit , omnibus quce potsidel, non polesl nium; de quo scriptum cst meus esse discipulus. Gonlremisco iiaoc dicens. Meus primogenilus omnis creatura. Vide ergo ex bis ora <
k 8 f 8 1 0 9

enim primo omnium, meus, inquam , ipse accusa- nibus differenliam populi iEgyptiorum el popuH Israel, et differeniiam sacerdolum Pbaraonis, el sator exsisio, nieas condemnaliones loquor. Kegat Clirisius suum esse discipulum, qucm videril ali- cerdotum Domini, ei disculiens lemelipsum, perqnld posstdcnlem, ei eum qui non renunlial omni- vide de quo populo sis, et cujus ordinis sacerdotium leneas. Si adhoc carnalibus sensibus servis, bus qiiae possidet. Et quid agtnius ? Quomodo hxc si adhuc quinario numero vecligal exsolvis, et r e anl ipsi legimus, aut populis exponimus, qui non spicis ea quas visibilia et temporalia sunt, et non solum nonabrenuntiamus his quae possidemus,sedet acquirere volumus ea quae nunquam babuimus ante- respieis ea quae invisibilia et aeierna sunt, de Jquam veniremus ad Ghrislum? Nunquidnam quia gypto te populo esse cognosce Si vero Decalogum nos redarguitconscieniia, legere ei non proferre qtioe legis, et decadem Novi Tesiamenii, quain supra 105 scripta sunt possumus? Nolo duplicali c r i - exposuimus, semper ante oculos babes, et de bis miuis fieri reus. Confiteor et palam populo au- decimas offers, et primogeniia sensus lui in iide dienle, confileor haac scripta esse : eiiamsi non- immolas primogenilo ex mortuis, et inilia tua refers dum implesse me novi. Sed ex boc sahcm commo- ad initium omniura, verus Israelita es, in quo doniii fesiinemus implere, festinemus iransire a sa- ^ lus non e s t . Sed et sacerdoies Domini si semetcerdotibus Pbaraonis, quibus terrena possessio esi, ipsns disculiant, et a terrenis aclibus liberi sinl e l ad sacerdoies Domini, quibus in lerra pars non est, posgessione mundana, vere possuni dicere ad Domi quibus portio Dominus est. Talis enira erat ille, n u m : Ecce no dimisimuB omnia, el secuii sumut qui dicebat : Tanquam egentes, tnultos autem /o- te; alque audire ab eo, quia vos qui secuti esiis me cupletantes. Ut nilxU habente$ et omnia possidenles. tn regeneratione omnium, cum veneril Filius hominii Paulus bic esl qui in lalibus glorialur. Vis audire in regno suo, tedebuxt el vos tuper duodecim Ihronot, quid etiam Peirus de seipso p r o D u n l i e t ? Audile judicantes duodecim Iribus hrael. eum cum Joanne pariler proflteniem ei d i c e n l e m : 7. Post haec videamus quid dicit Moyses : Aurum et argenlum non habeo, sed quod habeo hoc bitavil, inquit hrael in;Egyplo in terra Gessen. tibi do. Jn nomine Jesu Chrisli iurge et ambula. Inlerprelaiur aulem Gessen proximitas (13), vei Vides sacerdolum Gbrisli divitias, vides nihil ba- propinquitas. Per quod oslendilur, quia eiiamsi in ^Egypto habilet Israel, non lamen longe est a Deo, bentes, quanla et qualia largiunlur. Istas opes larsed proximus est ei el conjunclus, sicul etiam ipse g i r i n o n potesl terrcna possessio. dicil quia ego descendam tecum in jEgyplum et 6. Gonlulimus saccrdoies sacerdotibus, nunc, si videlur, et populum iEgypiiumpopulo leraelilico D ?0<> tecunu Et nos ergo etiam si videmur in i gyplum descendisse, etiamsi in carne posili agones conferamus. Dicitur enim in consequenlibus, quia niundi bujus et cerlainina suslinemus, eliam si i n post famem el servitulem populus iEgyplius quinter eos habilamus qui deserviunt Pbaraoni, laraen tas offeral Pbaraoni. Econlrario vero Israelilicus populus decimas offerl saccrdoiibus. Vide et in hoc si prope Deuro simus, si in mandatorum ejus medilaiione versemur, et p r a B c e p l a ejus ac judicia perScripluram divinam ingenti ratione subnixain, vide quiramus (boc esi enim prope esse Deo, semper iEgyptium populum quinario numero Iribuia penquae Dei sunt cogilare, quaa Dei sunt quxrere), et deniem. Quinque cnim sensus corporei designanlur, Deus semper erit nobiscum per Jesum Cbrislum quibus populus carnalie deservit. Semper euim JEgypiii visibilibus rebus et corporalibus obsequun11 1 8 6 9 t T t u 9 9

Nnm. xvin, 20. Luc. xiv, 33. U Cor. vi, 10. A c l . i u . C . Galat. v, 22,23. Mattb. xxv. Coloss. i , 18. Joan. i , 47. Maldi. xix, 27, 28. Genes. xLvir, 27. Genes. X L V X , 4.
1 1 1 1 1 1 1 4

(12) Alias, et fon$ et initium. Sed mss. ut in no81 ro levm

t

(13) Gessen proxtmita$ inlerpretatur a radics ; : acceaii, appropinquavit.

133

IN GENESIM IIOMILIA XVII.

25*

Dotninum noslrtim, cui cslgloria iit saecula sreculo- nun. Amen. HOMILIA XVII. De benediclionibus palriarcharum. I . Sciendum esl primo, quod in singulis quibnsqoe locis uhi Scriplura de duodecim palriarchis eommemorat, mulla sil in ipsa ordinis conscriptione diversilas. Alius ordo esl in ipsa eorum nativiiale conscriptus, alius cum lerram iEgypli una OIIU patre suo Israel et sobole posteriiatis referunlur inlrare. Alius nunc cum benedictiones obitnri pareniis excipiunt, alius cuin egreswe de iEgyplo tribus, yel cum in deseno commemoraniur abquid agere, vel lerram repromissionis ingre&sae in monla Gebal pro benediclionibus ei maledklionibas staluuntiir. Alius eliam cum divisionem lerrae bxrediiatis sorte suscipiunt. Et in Uutum ordo isie varialur, ut inlerdum quidacn ez ipsis, nec ascripli inveniantur in numero. Quod mique certom esl non absqtie aliqua ralione variari, et exetare caoaas probabiles, quibus in alio loco ille, in alio Yero alius praeferatur. Sed de bis nobis nunc proposilnm non e*t, nisi ea lanlumniodo, proot Deus dederit, explicare, quae in benedictionibus quas inoriis lempore a patre suscipiunt continenlur.KXJQuaequidem benedicliones ex eo Jbrla&se solommodo appellari potuerunt, quod in noviesimis dicilur : Et hac locutut e$t eis pater eorum et benedixit illos, unumquemqu* tecundum kenedictionem suam benedixil M/os. Ca?lertintin initiis ubi convocat
1 8 1 8

Ruben in concnbinam patris efferbuerit flamma l i bidinis, et patermim maculaverit t o m m , sed qnod in initiis laudis ei aliquid videtur ascribere dicens : Tu virlus mea, idcirco fit ut gravins noteuir in crimine, qui cum virtus patris haberetur, et iniiium iiliorum, nesciit servare revercnliam palri. Quale est illud quod dicilur per prophelam : Ego U planiavi wneam fruciiferam totam veracem (15), quomodo conversa e$ in amaritudinem vitis alience? Secundum vero inlelligenliam, videlur mibi Ruben prioris populi Judaeorum ferre poste personam, qui ei primogenilus est, et initium filionim sicul propheta dicit : Israel pnmoremlu* tnem. Primo namque Hlis dala sunt eloquia Dei. Qnod auiem diirus fuerit ille populus ef tomerarius, Scriplurse denunliant. Dicit enim de eis propbeia : Omne quod loquitur populut Atc, durum eti. Et itentni alibi de ipsis d i c i l : Vo$ semper dura cervice et incircumchi corde. Patri vero Deo irrogavil injurias, cnm converlit ad eum dorsum, et non faciem Miam. Torum autem concubina? pollcit quem ascendit, id est Icgem veleris teslamenli qnam sxpe praevaricando maculavit. Quod aulem in conctibinse persona lex veleris lestamenti ponaiur, Paulug docuil dicens : Abrahatn duos filiot habuit, unum de ancilla, et unum de / i bera. Hivcautem sitnl duo te$lamenta. In quo Agar quae concubina fuit, in veleris testamenli ponilur lypo. Una eienim erat perfecia columba geniiricis su, quae virgo casta regina sponso regi Eccleeia eospaler, nonquasi ad benediclionem convocai, sed C Evangelium jungiiur Ghristo. Sed et moralis ila scriplum esl : Vocavil autem Jacobfilios$uos nobis in boc ita Iractabilur locns. Ruben inlerpret dixit : Congregamini ut annunliem vobis quce c- latus est a majoribus, filiu$ qui videtur (16), hoc curtura sunt vobis in novistimit diebus. Quod ulique est visibilis et carnalis, ipse, credo, de quo dicit magis propheliam significat, per quam quae eis Apostolus : Primu$ homo de (erra urrentti. Et eyentura sunl praBsignantur. In ipso auiem corpore alibi : Si enim is qui videtur no$ter homo torel serie Yerborum, neque benedictiones tanlum, rump\lur sed qui intut est renovatur; hunc eumdein neque fulurorum sola praenuntialio, qiiantuni moqui videtur exleriorern b o m i n e m appellans. Et ileree, vel proposiium eorum, vel eiiam qusedam ab rum dicit quia non primo qued tpirilale eil, ted eis gesla nolabiliter arguunlur. Q u rea nobis quod animale. Primo ergo omnis homo in hoc iriperlilam, ul in aliis fecirous, explanalionis ma- mundo carnaliler vivit, et secundum carnem moteriara subjicit, ita u l benediciiones hisloriae tocum vetur. Et primus esl carnalis moms in concupiseryent, propbciia vero myslicum alque dogmali- scenlia libidiuis, qui c u m p r i m a B jufentulis tempus obsederil, duruin et l e m e r a r i u m siinul et lascivum com, morum correptio (14) et objurgaiio moralein j u v e n e m redifit, ascendentem etiam super cubile dirigat eiylum. palris, et polluenttjm lorum paiernum, id esl, 2. Ruben, inqnit , primogenilut meut, virtu$ eliam prancepla et monila naluralis legis, quae in mea et initium filiorum tneorum, durut in convern o b i s esl et nunc paternus lorus dicilur, p r a B v a r i $&lione durm el lemerarins conlumelias irrogatti. Tanquam aqua non effervescas. A$cenditi enim $u- canlem. E s i enim i n t r a nos lex quicdam naturalis per cubiU patris tui. Tu polluisti torum ubi a$- qua3 arguit unumquemque peccaniem, et malum ci esse suggeril quod delinquit. Cubile ergo legis ctndhii. Inceetu* historia neminem lalet, quomodo
1 8 1 8 8 8 8 1 8 8 p e r 8 8 8 4 %
D

t T

w 88

Genes. XLIX, 18. ibid., 1. A c l . v n , 51. Galal. iv,22.

8 8

1 T 8 8

Genes. XLIX, 3,4. Jer. , 21. Exod. iv, 22. 1Cor. xv, 47. M I Cor. i v , 16. l Gor. xv, 46.
8 8 8

1 8

8 0

Isa. v m , 12.

(14) Morum correptio. Rccle onines mss., ma!e vero edili, quorum correptio. Infra ubi mss. habent, ijfervescai... efferbueril; in editis legilur fervescat... ferbuerit. Alias, feracem, al mss., veracem reclius 16) Ruben interpretatus eil majoribu*, fdius

qui videlur. Nimirum a filius, el vidil. Infra antca editi, sed qui inira eu renovalur Mss. sed qui inlut ett renovatur. Paulo post mss., ei p n mxu est carnalii molut. Alias, et prius ett carnaiis motui.
y t

253

0R1GENIS

23

liujus lemerat, nc sedem secreti ejus maculat, qui inaledictiia furor, quia temerarius cst, et ira illo rum, quia indurala est. Dhidam illo* in Jacob, et prceceps ei infreuis fcriur ad viiia. 5. Simeon et Levi fratre$ perfecerunt iniquitalem vo- dispergam eosin Israel. Yidendum est ne forte d i lunialh $u(B. ln contilium eorum non iniroeat anima visio ista q u bic commemoralur, lalis s i l qualis ffiM, et in consilio eorum non innilantur vitcera m*a, el illa de qiia in Evangelio dicilur , quia cuni vtneril dominus servi illius, dividet eum partem* quoniam iit ira $ua occiderunt liomines, et in cupidique illiut cum infidelibus ponet, vel cerie, ut audivi inte sua subnervaverunt taurum. Maledicius [uror queindam ex sanctis Patribus disserenlem, quia eoruM, quia temerarius ett ei ira iliorum quia divisio simul el dispersio nominatur, pro eo quod indurata ett. Dtvidam illos in Jacob, et dispergam nonnulli cx ipsis Domino crediderunl, et alii in i n illos in hrael **. Quanlum quidem ad bisloriara fldelitate permanserunl, divisi dicanlur bi qui ab periinet videlur illud eorum culpare cominissum, eis separantur, el veniunl ad fldem, et dispersi b i quod Emmor filium Sicbem, qui post sororis eorum concubilum familia? Israel voluerat sociari, fraude qtiorum pairia lemploque per orbem terrae increet circumveniione jugularunt, atque omnes ejus dulum dispergitur genus (17). Videlur ei p<r ipsos Iripariitus isle motus tolius animaedesignari. populos peremerunl; quando et dicebal eis Israel pater eorum, quia odibilem tne fecislis in hoc ^ quibus Ruben serval primam nolam sanguinis mundo ; maledictum e w i m furori temeritatique cum macnla efftisi. Secundam irae vel furoris specicm tenet Simeon, qui et ipse ex furoris ejus deimprecatur, el dividendos eos per populum Israel proieslaiur; uipoie ex ipsis leviias et eacerdotes mousiratur opprobrio. Terliam formam molus i i v futuros, qui sorle lerram propriam non habuerunt. rationabiiis tenel Levi, quippe cui eliam legem servnre permissum est. Has ergo tres species videtur Spirilalis autem de hi* explanaiio talis mihi quaedam mihi omnis prope anima qnae in bunc munduro veposse videtur aptari, quod Siroeon et Levi, Scribarum ei Pharisa?orum Judaict populi possinl ferre perso- nii primis molibus culpabiliter agere, usquequo peccalorum viliis pra3gravata el malorum socielaia nam, de qnibus dicium est : Consilium fecerunt Scribce et Pharnasi ut Jetum tenerent, de quo consilio fessa, ad locum possil poenitenliaB pervenire. Judas enim post hxc sequittir, qui purgat confessionis dicil sanclus qtii menle Deum videbat : In con$ilium eorum non inlroeat anima mea. Falsis lestibus peccata, quia Judas confessio inlerprelalur (18) adhibilis 107 condemnabanlJesum. iVon, inqiiit,tn lingua Hebraea. 4. Ait ergo : Juda, te collaudent fratres iwi, contilio eorum innitantur viscera mea. Non tibi hoc videiur dicere : Mundut ego $um tanguine jusli Q manut tuce mper dorsum inimicorum tuorum. Polcsi hoc vel ad ipsuui Judam, vel ad eos qtii cx hujus, mundus ego sum a sententia quam decerniipsius videntur esse progenie rcferri, qui regnuni lis adversus innocentem? Quia in ira sua, inquit, occidentnt homines, et in cupiditate lua subnerva- geulis illius administrantes inimicorum lerga domuenint. Sed el in Cbristo compeienter accipiiur verunt taurum. Reqtiiro qtios bomines occiderunt, qui a fralribus suis, id esl ab aposlolis quos ipse cum cerlura sil ante passionem Domini neminem credenliuin esse puniium , nisi forte quis ipsis fratres in Evangelio nominavit, merilo collaudatur: inhnici vero ejus super quorum dorsa manus ejus ascribat eiiam sanguinem propbetarum; quia, ut est, illi inielliguniur quos Paier promillit sub pedes dicil Dominus , a sanguine Abel justi usque ad : Sede dextris meis, sanguinem Zacbaria* omnis qui effusus est sanguie ejus se positurum, dicens jasLorum ab ipsa generalione requiratur. Sed v i - donec ponam inimicos tuo$ tub pedibxu tuit. Sunt deamus ne fortc el illos homines occiderint quos ergo inimici, donec increduli sunt et inGdeles, et ideo C 3 3 d u n t u r in tergo qui posleaquam conversi persuaserunt clamare : Sanguis illius super no$ et $uper filioi no$iro$. Et in cupxdilale sua subner- fuerint efficianiur fratres, et collaudanl eum qui vaverunt taurum. Taorum appellari Filiuin Dei le- eos in adoptionem Patris vocatos sibi et cohaBredes gimus in Scripturartiro figuris, nimirum iu Evan- D fecit c i fratres. Bene autem lerga inimicorum caedi dixil a Chrislo. Omnes enim qui adorabant idola, gelio,ubi scriptum esl ex persona fdii senioris d i centis ad patrem : Ego semp$r tecum fui, et matt- terga dabant Deo : sicul el per propbetam Dominus datum iuum nunquam prwterivi, el nunquam deditti exprobrat dicens " : Qui converierunt ad me dorsa mihi htBdum ut cum amicii meit epularer. Cum au- sua et non faciem. Haec ergo dorsa caedil, ut couUm tenit filiu* luus hic junior, qui dilapidavH omversi aliquando lerga deni idolis, et faciein erigant ad Deum, et faciant boc quod in consequeulibus nem tubstanliam suam, occiditti ei titulum saginascriplum est : Et adorent te filii palrU tui. Tunc tum. Islum ergo taurum sive virulum consilio suo Scribae et Pbarisaei sobnervasse dicuntur; quorum eiiim eum adorant, cuni filii Pairis fuerinl effecti,
n 9 y i 9 7 8 8 8 8 9 4 8 8 8 1 8 8 8 8 88 8 8

Geaes. XLIX. 3, 6, 7, 8. Genes. xxxiv, 30. Malib. xxvi, 4. Genes. XLIX, 6. Maiih. x x v i i , 24. Maiib. . 55. Mauh. xxvn, 25. Luc. xv, 29, 50. Luc. , 4. Genes. X L I X . 8. Psak cix, 2. Jerem. n 27. Genes. X L I X , 8.
8 8 8 8 8 i% 8 8 8 8 8 7 8 8 f

8 7

8 8

8 9

8 8

(17) Alias, quorum patria totumque per orbem. A l ms6. ul in nosiro lcxiu. (18) Judat coufossio interpretalur a ra licc JTT^

quae in Mphil sonal confiteri. Infra editi, Regnum gentis illius minislranles. Mss., adminiitrantes.

ir

IN GENESIM IIOMILIA XVII.

258

ei Spirilum adopiionis acreperint, ia quo clament: oslendilur. Sed videamu; qaare ut lco c i ut camAbba pater * . Nemo enim dicii Dominum Je$um lus leonis dormii. De catuli quidem somno jam nm in Spiritu tancto . Isie serroo paulo durins superius diclura est qnod valde convenienter apreferiur ad Judam, nisi abusive dlcamus adoralos taiur in Gbriato, qui tribus diebas et iribus noctiesse quasi reges a frairibus suis, id est a caeleris bus in cordelerrae sepultus soronum rooriis Im* plevii. Ut leo autem boc modo debere intelligi ar> coolribulibus, filios Juda. 5. Calulu$ lnonis Juda, de germineejus auendil: bitror. Mors Chrisli oppressio et iriumpbus daeinortcubans dormisti sicut leo, et sicut catuliu leonit. D u m fuil. Omnem namque praedam quam leo ille conirarius invaserat prostralo bomine ei dejecio, Quis tusciiabii eum ? In bis versiculis non jam bic leo inlerripuit. Denique redieng ab iuferis (22) concludimur, sed pene excludimur ~ nam ealulum leonis si ponauus Judam dici posse pro virlute bel- ei ascendens in altum, caplivam duxil captiviialandi, qoomodo exponitur quod de germine ejus di- tem . Hoc ergo modo et i somno suo leo fiiii vincitur ascendisse? Germen autem liic in Graeco cens omnia ei debellaos, et deslruxii eum qui dicilur (19), quod magis virgultum vcl ramu* habebal morlis imperiuin, et velui calulus leonie die terlia susciialur. Quis tuscitabit eum? Recte reciius interpretaiur,7 qui de radice rcpullulare, - - D ~
4 4 4 1 4 1
r

vel de ipso robore arboris solel. E x quo ergo virgullo, vel ex quo ramo Judas ascendisse dicitur ? vel quomodo recumbens doriuisse ut leo el ut calulus leonis, Ua ut quaeraiur quis eum snscitei? Ntei forte aliquis viin iaciens velit iia asseverare ex germinc processisse Judam, id esl, u l superius diximus, vel ex virgulto, vel ex ramo; quod de ip?a palris forliludine et virlute signtAcet, qui v i r luiis confldentia recubet, el requiescat u l leo et ui catulus leonis, nec eum ausus aliquis sit suscilare, dum pro magniludinc virium et poientia bellatorum susciiare eum nullus audeat ad praelia. Sed multo convenienlius aplabilur huic loco myslica expositio, 108 4 catulus leonis Cbrislus non solum tropice, verum etiam physice (20) de- Q signalur : nam Pbysiologus de catulo leonis haec acribit quod cum fuerii naius Iribus diebqs ei Iribus noclibus dormiat, tum deinde palris fremilu vel rugilu tanquam tremefaclus cubilis locus susciletcaiulum dorraientem. Isie catulus ergo ascendit ex germine : ex virgine enim naius est. Non ex semioe, sed ex virgine absque concubilu v i r i , et absque semine naturali nascitur Gbrislus, velut virgullum sive ramus. ln quo manifestissime el verilas carnis assumpia? ex virgine declaratur i n saero sanclo germine, el a conlagio bumani et carnalis seminis excusalur (21). Recumbent dormisii ticut leo, */ ticut calulus leonit. MaDiiesttssime recubuisse et dormisse diclum de passiooe inoriis
i n u a

quasi inquirenlis prophet personam quae suscita rit Cbriglum sermo sigoilical. Quia Aposiolus quidem d i c i t , quia Deus qui susciiavit eum mortui$, suscilabit ti mortalia corpora vesira propter inhabitantem spirilum ejus in vobis. Et ilerum Cbrisiu dicil in Evangeliis : Solvite lemplum hoc, et ego in iribu$ diebus $u$cilabo illud : Iwc aulem dicebat de templo corporis sui. Quia ergo et ipse se dicil eusciiare lempium suum, ei Deus illum diciiur suscitasse, recie prophela stupore tanla? Pairis et Filii uniiaiis atque indiscrelionis auoailus a i t : Quis $u$citabit eum (25)? 6. Non dejiciet princeps ex Juda, neque dux aV femoribus eju$ usquequo veniant ea quas repoiita $unt ei (24), vel, ui in aliis exemplaribus habetur, veniat t i cui reposilum est el ipse erit extpectaiio gentium Hic locue raanifesle referlur ad Judain : conslai enim usque ad naiivitatein Ghrisli non defecisse pnncipes ex genere Juda?, nec duces de feiuoribiis ejus usque ad Herodein rege:n, qui secundum bisiorias fidero quam Josephus syribil , alienigcna fuisse, et per anabiiionein in regniim Judaeorum dicilur irrepsisse; siatim ergo ut h v : factum est, et ut defecii dux de femoribue Jiida*, advenit ille cui erat regnum repoaitum. In quo quomodo genies sperenl, Evangelii fldes et Ecclesiarumdocei propagaiio. Reposiia auiem dicuutur ea q u opporiuno lempore pruferenda aunt. Sicut e i C b r i s l u s i n finem saeculorum advenisse d i d u r ,
4I i % 9 M 4 1

* Roro. vin, 15.

19.
4 8

4 8

I Cor. x n , 3.
4 8

4l

Genes.xux,9.

Ephes. iv, 3.

R o i n . , H .

4 4

Joan. n ,

Gene. X L I X , 10.

Anl. lib. xiv, cap. 2.

(19) dicilur. Sic mss. Libri vero D Tryphone iliud veram esse L X X lectionem, non auieui . ln Hebraeo edili, diciiur. habetur n W ! TV usquequo veniat Schito. (20) Atias, iropicus, verum eiiam physicus. Sed msa. ut in noelro icxiu. Paulo post iidem mss., pa- Hieronymus veriii donec veniat qui mittendus e*t, tris (rtmilu ul rugilu: edili, pairisgemUu vel mugitu. Quasi legissel m W , vel n W , deceplus simili(21) Exctuaiur. Sic libb. edili et mss.; mihi laludine lUierarum, el n . Viliosam aulem iuisse roen admodum suspecta est isla vox, exctuaiur, Hieronymi leclionem inde patet, quod veteres i u pro qua maliro, excludimr. terpreies SeptuaginU el Aquila non rbw sed (22) Alias, quique rediem ab inferis. rmzr legerinl. Aquila verlit , Septua(33) Sic ross. reclius quam edili in quibus legilur, ginia , quasi ex W, id esl etUntiut e*t, quu tuscilavit eum f cui, vel, qtuje, apeclato > ut vocali e ei nS et, po(24) Vemanl ea qua> repotita $unt et, vel, u l in sito pro*i, nempe nS pro ".S; suui enim liuealiis exeroplaribus babeiur, veniat ti cui repositum esl. Prior leclio, . Aliera ras permulabdee. Dividebant iiaque vucefn rh>W in W el nS qu(t ei, suppl. reposita tunt. Sic Ezrcb. . Sanclt Palres modo illam, modo aherani xxi ; Donec vtniai cui est judicium. adbibenl. Conieodit autem Jualiiuia in Dialogo cum
t

259
4 T

ORIGENIS

260

eum dicit Apostolns : Ecee nunciempus accepta- illtid videlur osleridere, quod Gbrisli in carne pobilc, sciticei ad safutem gentibus inferendam. S i sili gesta in ipso credentes imitanlur. Palmes vero vero quis in omnibus cupiat cursom utriusque exillud Intelligilur, quod palroes arbori conneclilur et posiiionis apiare, potesi extorquere forlassis, ut conGrmalur a lapsu, quo adminiculo freius venloe eliam de Christo haec hoc modo videantur inielligi: ac lurbines coniemnil et respuit, futurorum bonoqnia non deficiet princeps ex Juda, id esl hic qui rum indicat spem ; quia Adeles quique non soluni post resurreciionetn ejus Ecclesiariim princeps in bis quae gerunt, sed et in bis quae sperant et ordinalur. Et dux de femoribus ejus. Duces quoque credunl, futuram consuinmaiioneni saluiis exspeChristianorum de femoribus Ghrisii hoc modo ex- ciam. In quo quasi ad quamdam paiientiie arboponct. Membra Christi esse dicil Apostolus fidenm spt jmmti et conflrmau, teniationnm precellenr pepulum sine dubio spirHaiiter iittelligeiida. Ias ac lurbines ferunl, quod de bistoriali Judi i n Possuni ergo et femora ejus spiriialiier inteliecia lerpretari nulla mibi ratio videtur posse permiuere, indicare eos qui pro firmilaie (25) ei constantia nisi Judaicis fabulis annuenles, pulemus iia posse fortiludinis omnecorpus Ecclesiae suste.ntare viden- inlelligi, pro eo qiiod dicunl pariem iribus Judae, tur et ferre. Vel quia humani seminis indicium quam in terrae baeredilaie suscepii, iia referl&m solel in femorum appellaiione flgnraliter dici, apud ^ esse vineis, u l lanquam nullo alierius generis exsi \\06 autem qui seminat, verbum seminat; polerunt slenie virgullo lanla vitis csse eopia videalur, ut ergo qui imnisierium verbi Ecclesiae exbibenl, de ne animal quidem alligandi ad aliud genus arboris Gbrisli femoribus intcHigi duces usquequo veniant detur facultas. Sed hajc, ul diximus, Jodaica magis quas reposita sunt. Et videbilur ita posse inlelligi, commenla videbunlur : nobis aulem myslics, et qood usque ad consuinmationem sasculi non deeplus ciiam si sola sil, placei exposiiio. runt isii duces, donec veniaiilea quao reposita suni, quae praeparavit Deus bis qui diligunt eum. Et 8. Lavabit in vino stolam tuam, et in sanguine uvm ipse erit exspectalio gentium, in die scilicet judicii, Mtnictum snum**. Videbonlur e l ha?c quantum ad cum omnes genles et populi Gbristtim judicem in bistoricam expositionem agrum fcrlilem vite, pavore cordis ei iremore conscienti* exspecla vini abundanliara significare. Sed nobiliobunt. rem sensuro myslica producil expositio nostra.Nam 7. Altigans ad vilem putlum suum, ei ad pal- s(ola Ghristi qua? lavalur in vino, merito ejus i n telligilur Ecclesia, quam ipse mundavil sibi sanmitem asinam suam . Hoc de Ghristo et proprie et singulariier diciiur : ipse enim alligavil ad viiem guine suo, non babeulem maculam aul r u g a n i : *..it..... : . Ego tr sum vitis . vera. Ad * J " iVo/ 7 enitn, *; A /> i^l.. %k ~~ inquit Aposlolus , argenlo, velauro rcpulltuii suum qui d i _:. xil : dempli eMis, sed preiioso ianguine Unigeniti a Deo. ia banc vero vilem pullum suum alligavit et ad palmihujus enim sanguinis vino, id est lavacro regenetem asinam suam. PuIIue est ex geniibus populus, raiionis a Cbrislo lavalur Ecclesia. Consepelimnr cui mique nunquam adbuc legis onus fuerat iinposiiuin, e l snper quem nemo nisi ipse Cbristus inse- enim per baplismum in moriem , et in sanguine deral. Pullus vero astnae sunl hi qui de priore populo ipsius, fd estjin morte ipsius baptixaniur. In sanguine autem uvae quomodo amictum suum lavii, v i qui uunc in figura asinse noniinaliir, elecli sunt ad 109 saluiem, de quibus propbeta d i c i t : Si fue~ dendum esl. Amictus propinquior quaeJam vel serint fxlii lsrael quati arena maris, reliqum salvce cretior corpori vesiis videtar esse quam stola. Hi fieni. Abjecta ergo asina qua3 onus legis in infide- ergo qui prias per lavacrum Ioii stola ejus fuerani lilate poriare maluit, pullus ex ipsa nalus eligilur, effecti, posieaquam ad sacramenlum sanguinis uv;e id esi novclltis ex veiere per iidcm populus asci- perveneruni, vel inlerioris myslerii secreliorisque facti sunt parlicipes, amiclus ejus esse dicunlur. scliur, ac populo cx genlibus socialur. Vilis ergo Lavaiur enim et in uvae sanguine anima, cum saCbrisfus ex ea parte diciiur, qua naluram susce4 8 4 f 1 3 r 1 9
n f

9 k

8 8

1 1

pil bunianam, ad quam Deus Yerbum suum pullum d J coeperil capere rationem. Agnita namque e l inlellecta virtule sanguinis Verbi Dei, alligat : id est populum suum coujungit, et sociat ei conversationt quam ipse exegit in carne; ut quanlo capacior effecla fuerit anima, lanto purior fil el lavatur quotidie ad sclentiae profeclum , et imiiatione ipsius, pullus, qni ad ipsum alligatus est, jmigens se Deo non solum amictus ejus, verum efficialur cutu illo et filius Dei, el cobaeres Gbrisli. eiiam uuus jam ciim ipso spiritus fieu Huic contraPalinilcm vero de quo in inttiis quid signiflcaret non rius eral amiclus ille populi Israel, in quo ut genlis cxposuimus (26), irilelligere possumus hoc modo. impudicitiam designaret, non tam amiclum quam f ides qnx in Ghristo esl, et praseniis viiai reguiam pra3cinclorium nomiiiavit. Quod Jeremias circumtcnel, et fuiur spei fiduciam praesial. Viiis ergo
87 8 8

c r a m e n l i

h , ,

u s

11 Gor. vi, 2. 1 Gor. , 15. Genes. X L I X , 11. Ephes. v, 27.

1 3

4 8 8 4

Gcnes. x u x , 11. " Joan. xv, 1. 1 P e l i . i , 18. Rom. v i , 4 .

8 8

8 1

Isa. x , 2 2 ; Rom. i x 27
f

(25) Sic mss., alias vero, fidelium popuium *ine dnbio inielligendo spirilaliler judicare eos qu% pro iirmiiate.

(2C) Mss., uon expoiuimus //.

Alias deesl parlicula

281
8 8

IN GENESIM HOMILIA XVII.

262

dare lambis suis, et auferre rursas, aique in E u - Super eos qui lacle alunlur, dentesejus sunl candidi, pbralen jubeiur abscondere . id est,hi qui perfectum cibum capere posaunl e i 9. Gratifici oculi ejus vino, et denten ejut incte comedere, super illos sunt qui tanquam panruli adtandidioret Yides quomodo historialein intel- buclacte indigent. Denique etin lege, ea animanJecfum erga flnem praecipue ampulat el abscindii. lia qua3 ruminant, et sumpium cibum ad denies Si enim adbttc contentiosius agenles dicere veli- denuo revocanl , quem gubliliier minutatimque mos, quia gralifici sunl oculi Juda? ex vino, pro sasientationi (28) corporis tradunt, munda esse abondamia, ul supra diximus, vini, et abundantia animalia degignanlur. Aptissime sane etiam candipocolorum : quid de candidis dentibus responde- dos dentes ejus dicit. Omnes enim qui perfecli gunt, bimus, e l qualiiaii lactis prelatis ? In quo adver- et qui Scriplurarum cibos dignis 61 compelenlibus inierpreialionibus explananieg sublilem et minusum Teriiaieiii impudenier non esl agendum, sed tum iniellectum, qui spirilualis dicitur, Ecclesiae inierruptione inlelligenliae bistorialis exclusi ad spirilaalis expositionis ordinem redeamus. Gralifici, corpori subminigtranl, candidi debent esse ei puri, inqait, oeuli ejus vino. Superius ostendimus apo- aiqueab omni malo liberi, ne foile dicatur eis : Qxl alios doce$,teip$um non doces. Verum quoniam slolica aucioritale membra Ghrisii dici dignos divina Scripiura non solum 6acrameniorum debei quosque fldelium, el diversa singulariler rnembra scienliam conlinere, verum eiiam mores gesiaque nominari, pro eo quod unusquisque omni Ecclesise inforraare discenlium ; sic cnim el Sapiemia per corpori dependil ofBcium. Erunl eoim pedes Ghrisli, Salomonem d i c i l : Descnbe hcec libi duplicUer et qui eorrunl ad faciendam pacem, qui pergunl ad (ripliciler in corde luo et arca quae construebatur a subTeniendum his qui in necessitate sunt positi. Eruni manus Ghrisli, qua3 ad roisericordiam exten- Noe, bicamerata et iricameraia fieri jubetur ; codunlur, qnae auxiliuio indigenlibus ferunf, quae i n - nemur ei nos posteaquam dupliciler ista, prout poluimus seniire, descripsimus, id est eecundum b i validis ad adminiculum porrigunlur. Sic erunt ct storiam et secundum mysticuni inielleclum, nunc oculi Cbrisii, qui scientiae lumen unriverso corpori pra&siant. Sicut in Evangelio scriplum e s t : L u - in quanlum recipere locus poiesl, eliain moralem in eo discuiere sermonem : u l Scripturam siudiosi, cema corporis lui e$t oculus luus. Gratifici ergo non solum quid in aliis, vel ab aliis gestum s i l , sunl oculi i s l i : sermo enim scienlia sale conditus ged etiam ipsi inira ge qiid gerere debeant doceane s t , ul det graiiam audienlibus. Non ergo per tur. Judas confetsio inierpreialur. Qui ergo vel pechocsolum graiificus dicilur, quia scientiae eermo8 7 8 8 8 8 y 8 8 M

nem minislrat, sedquod babet in se, gratiam facit. C confessus poenitenUam gerit, vel Cbrisium in perseculione corara bominibus coufiieiur, colHU enim, inquit Sapiens audilit, sapiens iapienlaudatur a fratribus suis. Latiiia enim et gaudium tior erit. Graiiflci ergo sunt oculi ejus a vino, quia esl angelis in cctlo super uno peccatore poenitentiam nibil est aquarum in verbo scientiae, nibil fluidum, agenie " Ab ipsis ergo tanquam a fralribus (unius nibil frigidum, sed vinum quod laetiflcat cor bomietenim ei Grealoris ei Pairis filii sunt ei bomines nis, et quod infundilur vulneribus illius qui inciet angeli) collaudanlur. Veruro is qui confiietur d*u in lairones , quo scilicet aiidienlium vulnera Dominum Jesum, quia in Spiritu sanclo conOlelur, peccatoniro non solum olei lenilale miiigeniur, ve* manus ejus super dorsum inimicorum efficiunlur. runi etiam vini austerilaie purgentur. Et quis est, Qui eoim anie exhibuerat membra sua servire iniinquil Aposlolus , qui me lcelificat, nisi qui conlriquitali ad iniquitatem, nunc ea exbibens servire tiatur ex me ? Candidi dentes ejus iuper lac. Saejustiliae in ganctiticationem, jam fugitntium se i n i pius de membrorum Cbristi ordine et ratione jam micoruin suoruro, id est dasnionum, lerga vexat et dixitnus, H O et eadem frequenlius in eis locis caedit. Sic enim puguat non quasi aerem caedens, repetore absurdum videlur. Denies ergo ejus super sed daemooes fugans : quique ob nimios profectus lac caudidi erunt bi, qui fortem et soliduru cibum verbi Dei niandere et coimninuere ad summatn ^ velul Dei jam in se parlicipium habens eliam adosubtilitatem denlibus possuni;de quibusdicil Apo- rari dicilura iiliis Palris sui. FiliosPatris sui quasi in morali loco possumus inlelligere iuinorip meriti slolus in Epislola ad Ilebraeos : Perfectorum aulem esi cibus solidus, qui pro possibilitaie sumendi exer- fldeles, qui io eo majores quosque et perfeciiores ciiatos habent tensus ad discrelionem boni et ma'u adorani,quod eorum opera humiles ac subjecii venerantur et laudant: unde ad Ecclesiara d i c i l u r : De imperfeclis aulcm Goriulhiis (27) dicil : Lac vobii potum dedi, non etcam, nondum enim poteraiis. AdoraburU vestigia ptdutn tuorum*
e t 8 S 84 6 8 8 8 70

c a t a

Jer. i . Genes. x u x , 12. l Cor. vi, 15. L u c . x 34. " H C o r . , 2. Genes. X L I X , 12. " P r o f . , 20. Luc. xv, 10. Isa. L X , 1&.
8 4 t 8 8 7 0

8 8

8 7

8 8

8 8

8 8

Maiib. v i , 22. Hebr. v, 14.

8 0 8 6

Coloss. iv, 6. i Cor. , 2.

8 7

*' Prov. i , 5. Rom. u , 2$.

(27) Alia3, semiperfectis culem Corinthu**

(28) Alias, tubiililer minutatum svstentationr.

165

ORIGENES

!64

MONITUM
AD ORIGENIS IN EXODUM,

Triplex fuil Origenis in Exodum gcnus ; tomi nimirum, excerpta seu scliolia, et homtlix. Tomorum fragmenla tria Graece exhibei Philocalice captfi vicesimuin sexium; fronli enim fragmeiiti s e cnitdi prsefixue et hic titutus: \ . in alio tomoin iisdem ad Exodum obsmalionibus. Tria haec fraginenla primo loco repraesenial nosira ediiio. Excerpla seu scholia commemoral Hieronymus apud Ruflnum lib. n Invectiv. pag. 225. A l nibil borom hodie superesl, n i s i forlealiquid inde excerptum habeanl in Exodum, quae sub Origenis uoinine in CaienisGnfcis mantiscriplis circiimferunliir, quasque no* loinorum fragmemis subjiitiximii*. Homilias denique edidii Origenes,quas Rufinus in flnecommenlariorum ejus in Episiolam 111 ad R o manos peroran$,magno a se labore irantlala* monei, dum tupplere. inquil,cupimus ea quce ab Origene in attditorio Ecclesice ex tempore non lam explaxatioms quam ctdifxcaiiomt intenlione peroraia $uni,ticui in hotni/iti sive oratiunculi$ in Genesim etin Exodum fecimu$ .... Quem laborem adimplendi qnoe deerani. idcirco $uscepimu$, ne pultata qucetiionet el relictw (qucd in homiliico dicendi genere ab illo fierx solel) Lalino ieciori fanidium generareni. Ex his duodecim tanlum commemoral Cassiodorus De insiii. div. liii. cap. 1, sed iredecim hodie supersunl, quae a nemine, quod sciam, in dnbium revocantur. Duplex ex homilia octava fragmentuiti afferl Jonas Aurelianensis episcopus lib. De innilutione laicali, cap. 19, ei ejusdem libri cap. 15, allerum exbibet ex homilia decima. Id unum oplaretii erudiii ut labore supplendi quae deesse exbuimabat, Ruflnus supersedisset. Gum enitn jam texlus Gra?ctis perierit, vix certo dislingui potesi tibi solus Origenes loqualur, anl ubi suas nobis merces obirudat Ruiinus. Ulul esl, cum exleinporanea? sint h bomilise, ex illarum nuinero sunt quas Origenes lesie Eusebio lib. vi Hisior. eccl., cap. 36, jain sexagenario major a notariis excipi pennisit, cum id aniea iieri iiuiiquani concessissel; proiudeque p o s l annuin Ghrisli 245 habiiae sunt.
y

xapdlar .

ORIGENIS

COMMENTARIIS EXODUM
In illud : Induravit Dominui cor Pharaonh.

(29) Induravit aulem Dominus cor Pha-aonis, et noluil dimiltere ipsos . Verba illa loties inExodo repelita : Induravit Dominus cor Pharaonis ; el : t Ego indurabo cor Pharaonis, leclores fere omnes turbanl, tum qui Scriplera non credunl, tum qui se crcdere profilenlur : non credenlibus enim, id qnoque cum aliis mullis, non credendi causa Agse videlur, quia de Deo indigna Deo dicuntur. * dignum aulem Deo est, duritiem efficere in corde cujusquam ei efiftcere duritiem ul quis resistat voluntali ejus qui indurat : Et quomodo, inquiunt, absurdum non esl, quaedam facere Deum, ut quis ejos volunuii non pareat? Videntur eniin nolentis
T1 f 1

< ; , , - , \, c , , . ' \ , \ . , \ \ - , , %, *.

Exod. , 27. cumduobtis Regiis,uno Coisliniano, el altero e biblio* ibeca domioi Foucauld Regi a sanciioribus oooailiig*

(29) Sequentia fragmenla Commentariorum in Exodum desumpu suni e Philocalice capiie vicesimo sexlo,quod cuniuliuius cum quatuor msa., scilicet

163

LN EXODUM.

9 ; - morigerum liabere mandalis suis Pliaraonem hxc esse verba. Iis auiem qui credere pulaiuur, non le (30) vis conlroversia exorilur ex his verbis : Indura . vit Dominus cor Pliaraonis. Qui enim credunt Deum non alium esse quam mundi opificem, sen, * liunl Deum forluito, cujus vuli, misereri, el quem * > vult, indurare, cum causa nulla sit, cur hujusmi sereaiur, alius ab eo indurelur. Alii qui poliorem , senlcnliam sequunlur, alia mulla Scriplurae H2 , , :, seusa sibi abscondiia esse dicunl; nec se ideo a . " , \ \ - recia iide averii : unum vero ex recondiiis esse eanam litijus loci inlerpreiaiionem. Terlii quidarn , aliuui esse Deum ab opifice, el jusluin csse volunl, sed non bonum, stulle id quidem et iinpie, cum ju \ \ (51) siiliam a boniiate separant, et pulanl fieri possc . ul quis jusliiiam babcai sine boniiaie el bonilalem , \ sine justitia; qui elsi boc dicunl, opinioni suae con, traria de jtislo Deo admitlunl, nimirum indurare , , \ * ipsum cor Pbaraonis, el illud sibi facere iminorigenim. Si cniiii is esl juslus, qui pro dignilale uni (32),\ cuique iriboil, et iis, qui ex se meliorcs vcl deie \ riorcs evaseriul, reddilqnae unicuiqiie ipsorum no , vitesse idonea : quomodo juslus est, qui gravloris , \ peccali caitsa Pbaraoni iuil ? Sed non simpliciter . * causa, sed in quanlum ea quae illi suscepcrunt ad, juvii, ficrei ipse iajusiissiimis : qui enim induralionem cordis Pbaraonis ad nullam referunl , , dignam juslo Deo voluntalem, nescio quo paclo ; , * (33) ' - jusiiim Deum, elsi ul exponiiis velinl, oslendere
1

; . ' - Q possint, qui induret cor Pharaonis. Quare urgcndi sunl ln iis quae ad hunc locum faciunt, ul vel csplicenl quomodo jusius indtirel, vel dicere audeani, , ' quia indurat, malum esse Opiiicem; vel cum de , , inon.vlrare possinl justuin aliquem indurare, iiec eo procedere audeam, ut Opiiicem >nalum csse dicanl, ad aliain viaro confugiant, qua explicenl: , Induravii Ddminus cor Pbaraonis; et deainant , , \ , ex eo quod verba inlclligere se puiant, proprias de * juslo Deo senienlias (ollere. Denique, quisqnis sit , bujus sermonis seosus, ignorare se fateantur. H s c \ (34) igilur de Deo in proposita quaeslione per partes \ , sint inquisila. Qnoniam auiem-ad locum de na~ , , lura, ii qui aliquos exislimant in perdilioneni ei in , > (30) , elc. Sic recle babenl Pnilocalice ii>aiiuscripta?, in librie aiitem anlea edilis pro leRitur , el Inguper desunl haec verba : . (31) Phllocalia edita, \ . (52) . ll;ec desideranlur in libris atiiea ediiis, sed suppleultir e niss. (33) , , elc. Alias deesl, '., quod resiiitiuut codices niss. (34) , eic. Sic recie babenl uiss. Male aiilem /Vit/ocalia edila, \ , etc. Scribit Epipbanius baeres. X L I I , cap. 3, 6, 7, 13, pra3ier duo illa principia, opificem uempe judicem et justum ei loiiuin Deum, lerliuin a Maroione fuisse inducliim, malum neinpe, qui et diabolus. Tritim ergo siiorum principiorum boc bo*
P A T B O L . Ga. XII.

num, juslum illud, lertiiim malum esse fingebai. Aucior dialogi De orlhodoxa fide quosdam scribit e Marcionis scbola iria liaec ponere principia; ita iil principium bonum juslum non s i l ; jiislum ilcm non sil bonum ; maluin nec jtislum s i i , nec bonum : alios vero ex eadeiu scbola duo taniuui, ut niox ostendimus, staiuere principia, bonum et maluin. Cbrislum autem opiUce nalum qnidam e Marciouitis; alii ex illis malo progeiiUiim eum slalirebanl. ld commenlum Syrino cuidam, non Mareioni, E u sebium ascripsissc lesUiur auclor Pradesiinati a Siimundo edili lib. bxres. 21. A i Terlulliaiiiis lib. adv. Marcionem, cap. 6, duo dunlaxal posuisse illum principia asserit : Alioquin, inquii, certi Marcionein disparesdeos conslituere ; allerum judicem, ferum, bellipoieniem; alierum miiem, placiduin, et laiiluininodo bonum alque oplimuni. >
HUETIUS.

67 ORIG fiNfiS 268 terilum esse faclos, liaec etiam adducunt, probari , genienliam H 3 suam iisverbis: c InduraviiDonri- \ . , mis cor Pharaonis ; age et de his istos Interroge- mus. Qui condilus est in inlerihim, nihU unquam (55) borii facere polest, cum ipsi ad bohesia lcndenli . nalura ipsa repugnet. Quid ergo opus est Pbarao- (56) nem, fllium, ut diciiis, interitus, a Deo indurari, ne * , pbpuldrii dimillal? si enitn non foret induratus, di , misisset. De illo igilur boc modo respondeaul : quid fecisset Pbarao, nisi fuissel induralus? Si enim , * dimisissel non induratus, non eral perditte natura; , at si non dinusisset, nibil necesse erat ipsius cor , indurari: nec enimdimisisset, etiam non induralus. . Quanam anlem aciione ei vi iu principalem ejus , , , , facultaiem ipsum induravii? ei quomodo eum accu , sat, dicens : c Quia non oblemperas miln, ecce ego ^ ; , . 'inierficiam omnia primogeniia iua, el cognoscent \ , omnes jEgyptii, quia ego sum Dominus; quasi ; propterea, q u pulanlur airumnae iis iufliganiur, \, \ iil Dcuro cognoscant. Alque in libris Macbabxorum , timile quid dicilur : < Adhorlor omnes, qui l i , \ . brum hbnc legunt, iie animum contrabant propler \ calamiiates: sed exisiiment ea quae cveniunt, non ; \ , ' ad exilium, sed in disciplinam generis noslri esse : , ( natn diii bon relinqui impios, scd statim in poenas , \ , \, tncidere, magni est beneflcii argumenlum. Non > enim ut in aliis genlibus exspectai suslinens Domi- , nus, ut dlniquedtmissispeccalis ipsorum, eos post- . ea ulciscalbr, ita et de nobis slaluit, qui calami , taie populum siium erudiens non relinquit. > Si Q , enim in poenas propler peccala iucidere magni esl , bcneficii argumenuim Pbarao quoque, qui posl in- * duralum cor suuni objurgalur el utta cum populo , ' , \ suo puniiur, vide num jusle, atque ob proprium deliclum viluperelur el puniaiur. David aulem, protit \ ^ cempus poscebat, Dei factus hnitator, de Joab Sa- , (37) lomoni mandal uli eum propler cacdem Abner filil , ' ISer el propterdelicla interGciat. Deinde subjungil : , , c Et deduces canos ejus in pace ad inferos. > Per- tbv . > spicuum vero esl, ul nobis Ilebraeus renuntiavit, , \ , eum, quod fuerit casiigatus, in pace dormilurum, , \ non jam debita illi poena el lormenlo, proplerea quod id jam susceperit, posiquam ex hac v i u dis- -, , (58). \ cesserii. Sic eliam nos minas omnes accipimus ex sacris Scripluris, el cx vi ac operalione magnitudi- D Aaut6,
1 7 8 t 78

II Macc. v i , 42 el seq.

78

I I I Reg. 11, 6. , cap. 5 e l 8, et lib. 11 cap. 5, et tract. 35 in Matih., el lib. conlra Celsum. Videndus iiem Irenaeus lib. 1, cap. 1 ; el Terlulliamis adv. Yalentin., et Epiphanius haeres. xxxi, cap. 7. Porrc in eam videnlur inducli semenliam Valenliniani ex I Joan. , 9, 10, ei I Joan. v, 4, 18, et Judae 19. Praeluserant lpsis Stoici simiie quid propuguantes; qnos eleganler confulat Gicero tn libro De Fato.
HUETIUS.

(55) Philoc* iTit. . Libb. ediii, . (36) , elc. Valeiiiiniani eorumque conseclanei, cum Iriplex bominum genus siatuerenl, , , 6i , seu , postremos iI!os ad iniei ilum faclos a Deo, boni qnidquam agere non posse decernebant. Vide nos ad Commenl. in Matili. xvu, 24, et in Joan. iv, 46, tom. xvni, el 1 Joan. , 41, lom. x x i i . Yidendus quoque Origenes tom. 111 De principiis, cap. 1, ubi qua?cunqtie fere bic disserit, conlinentur : 61 bomil. 6 in Exod.,ci homil. 2 in Jerem., ubi Manem Origcnis aiaie posteiiorein perslringi falso Genebrardu* exisiimavit, el lib. 1

(37) Mss., . Philocatia edita, . (38) Mss., . Libelli edili .

*09

EXODUM.
e t

370

\ 1 nis, 114 ordineopiftciorum Dei, qui aspeclabilia , , et qux non videntur condidil; lemporaria ilem ei , c (39) aelerna; ul qui unus el idem sit in omnibus, qui . * Pater Domini et Servaloris noslri bonus, ei juslus, \ , - et sapiens; ei ad eum scopum Scripluras deducere , nilimur, ul ostendamus omnia esse boni Dei, et \ , - jusli, el sapientis, nec in miniinaquidem re, aUentiset prudentibus errare videamur. Ad id autem, , ut ejus bonilali, justiiiaeet sapieniiae, quaedicuntur, . \ , , \ congruant, Deo Servalore opus babcmus. Haec igilur de iis verbis : Induravii Dominus Deus cor , \ Pbaraonis, > exisiimamus. Medicus est aniinse vcr , bum Dei, remediis variis el admodum leropesiivis , , , el qunc aegrotis maxime congnuint, ulitur; horum \ alia plus, alia minus laboris ct molesiix iis afferunt, \ , , \, \ \ - qui curanlur. Rursum remcdia inlerdum dissenlanee , , \ - nec cobajrenler, aliquando secus fiuni, inierdum CVJ, ' , celerius aul tardius; c l poslquam gri peccaio / - velui saginati fuerinl vel poslquam illud exlremis, 4, , , \ , ut ila dicam, labris altigerinl. Horum omnium \ , . leslimoniis plena esl divina Scripiura, cum aspe \ \ * riora duriorave remedia plus ininusve populo adbi , . bita in Scripturis leganlur, quaeque illi ad conver , sionem el emendaiionem coniigeruni; in bellis ma joribus, vel minoribus; fame diulurniori, vel mi ; (10)* nus diuiina. At dissenlanee, lum puta, cum dici, , fe* - l u r : Non advertam ad filias vestras cuin sc \ proslilueni, el ad conjuges vesiras cum aduliera , &> buolur. Foriassis enim animas qua? corporea, ct , , \ quae jucunda csse pulaiUur, mulium expelunt, re \ , C Iinquit, donec salielaie, quse maxime appelunl, ab , , . jecerint, quasi ea velint evomere nec ad ea, saiia ta3 nimirum el gravissimis poeuis exercila?, statim , redilurx sint. Serius autem curanlur, qux contem , - psisseni in eadem iterum recidere, quod noalis abso * lulae sialim fuissenl. Novit autem opifex Deus sin , \ gularum affeciiones, e i u i ei convcnit, solus scienler , . ' ac periie medicinatn facere potesi, el quod cuique * t congruit, cl quando, adlnbere. Atque ul in quibus , dam corporis niorbis, si malum ad inlima, ut ila . (41) - dicam, penetraverit, medicamenlis quibusdam ad exlimam snpcrficiem maleriam allrabil inedicus, ' * moleslissiinas inflammaiiones, tumores et dolo , res plures iis, quos anicquam curarelur susii, \ , ^ nebal, afferens; ut fieri consuevil in iis qui a rabido cane morei sunt, el aliis quibusdam, qui * , \ ejusmodi malis afliciuntur : sic Dcum arbiiror oc^1:0, '.. maliliam, quae ad inlimam animam - : *- cullam 115 [/ji , - penelravit, traciare. E l quemadmodum de bujus . modi agroto medicus d i c i l : Ego inflammaiiones faciam in loco vulneris, el bas aut illas parles fa , , ciam ul inlumescant, ut graviorein absces&um fa ,
1 n 1 l k

Osee. , 14. exemplaris, lum L X X Seniorum ediliones habent NSI. \ , cui scriplura3 omnes omnino inlerpreies consenliunt. H U E T I U S . (40) Philocal. ms., . . Omnino legendum , etmol ' , id quod vidil Gonebrardu.

(39) Mss., \ , elc. Philoealia edila, . Vrrkssimtim estquod a Genebrardo, ei deirnle a Tariuo oltscrvatmn est logisse Orig*neibj , Idenim omnino raiiocinalio ojns posiuUl. Bl ab Hebraieo quoque coniextu.negandi parlieolam abfuisse Ofigones ipse leslificaliir. At uuiversai qua hodie circumieruntur, lurn Hebraei

271

OMGENES

272

ciant. Ilc dicentem incdicum si quis periltis au- , . " diat, vituperabil, imo vero laudabil, qui haec , , ' se faelurum miniieiur : sed alius medicina? igna- , , 6 rus, dicet alienum facere a professionc mediconim, * \ qui cum sanare debeal, ad inllammaiiones et abs- , \ cessus rem deducal. Sic eiiam exislinio Deum di- , \ (42) \ \ xisse : Ego iudurabo cor Pharaonis. illaec,qui u l Dei oracula accipit, diceniis auctorilatem reverilus \, approbat: el omnis qui qnaeril, invenit quomodo \ in bis eliam Dei bonilalem ostendat; apertius qui dem ad sabilem populi, qui muliis miraculis ad . \ fideni adducilur; secundo in iEgypliis, quicunque * \ miraculis stupefacii Hebraeos secuiuri eranl: iPro- , , uiiscuus , inquit populus mullus /JSgypliorum una cuni iis egressus e s t ; arcanius vero et allius , forlasse et ad Pbaraonis ipsius ulilitaiem, qui jain (43), , \ venenum non occuliaret, neque cupidiiatem cotai- \ beret, sed prolraherel, et in apertum proferret, ei fortasse agendo dissolveret, ut inbaereniis maliliie , (44) , ebullilionc ac ejeclione iacta, imbecillam postea baberet, quae mala fei t, arborem, cl forlasse demum exsiccaiain, cuin mergitur Pharao; neque ideo, \ , ut quispiam exislimarit, ut penilus interirel, sed , til ejectis peccatis allevareiur, ei forie in pace ex , \ \ tanlo bello animi ad inferos descenderel. Sed for- (45) * siian aegre palientur Iectores, violenlum et alicntmi \ , esse arbilrati, quod dicebauius, utile fuisse Pba- raooi cor ipsius indurari, el pro eo fecisse quae- , cunque scripia sunl usque ad submersionem. Scd , vlde num iinle, rcmola onmi dubilalione, quae , dicla sunt probare possimus. c Mulla, inquii D a - \ , \ * i d , flagella peccaloris; el tilius ejus docet, \ , fteum, quemcunque diligil el approbat filium, fla , , * gellis objurgare. Ipse praelerea David promissio- * , \ nem de Chrisio ei credenlibus in eum valicinans, , a i l : c Si dereliquerint filii ejus legem uieam, el , in judiciis meis non ambulaveriul; si justificaliones (46), meas violaverinl, et mandala mea non cuslodie- \ , , rint, aniinadYerlam in virga iniquiiates ipsorum, \ , * ei in flagellis scelera eorum; al misericordiam , meaiu noa dissipabo ab eis.i Dei U $ ergo graiia \ esl cum in iniquuni aniniadverlhur virga, et in pec- . " catorem flagellis. E l quatenus non flagellalur qui , peccat, correciioni el emendationi nondum subji- , cilur. Quare minalur Deus , si magna fianl pec- j*) , \ , \ cala Judxorum, non amplius animadversururo in . " filias eorum eum se proslituerinl, el in sponsas ipsorum cum fueriul adulteraU. Et alibi a i l : \ f Quia expurgavi le, ct non es purgalus, non irascar . \ , 4 libi amplius, neque aemulabor propierie aroplius.i , , Ergo quibus non irascilur peccamibus, ut ita <1i . cara, bile incensus non irasciiur. Observanduin praelerea minas qua? per propheias jaciunlur, bis , \ ,
{ 4 f e 7 7 7 8 7 9 7 8

Exod. x i i , 38.

Psal. , 10.

7 7

Psal.Lxxxvui, 31 et seq.

7 8

Osie , 14.

7 8

Ezech. , 13.

(42) ptelur (43) (44)

deest in libris antea ediiis, sed supe mss. Unus codex ms., . Iloteir, dior, eic. Legendum videlur, , elc.

(45) . Forte legendum . (46) . Huelius ad fiiar-zinem rejetil x c V . Inira legcndum videiur, ' ^ elc.

275

I N EXODUM.

274

t \ , fere verbis concludi : Cognoscent, quia ego Dominus; el minalur non Israelitis modo, sed xa\ etiain jEgyptiis, ei Assyriis, ei aliis inimicis populi , sui. Id vero quod in fine omnium ejusinodi commi (47) , nationum addilur, in Exodo quoque scriplum est. , Nunquid ergoqui indural, durum indural? aperlum 2 * , auiem est durum non indurari, sed prse mollilu (48) dine, duriliem in duriliem commutar.i. Molliludo 6, . \ vero cordis Scriplurae senteniia laudabilis, ul plc , risque in locis a nobis esl observalimi. Dicanl ila , quc an Pbarao de bono facius sit malus; sed et an Beus, cum Pharaonem reprehendit, injuria necno , c reprebendal: si temere; qtiomodo sapiens el justus , \ esi? si non lemere; catisa fuii peccalorum, quae . \ a Pharaonis duro et immorigero aaimo profecla * (49) \ , , s u n l : al si causa est, non crat ille perdita: na . , * lura. E s l boc qiioque credendum quod hinc , . pelilis verbis usus Aposlolus dicil : Ergo qucm \ \ , vuJt miseratur, et quem vult indurat. Diccs ergo c mihi : Cur ctiam sticcensoi? voluulaii enira ejus . , quis resiilil? quis esl qui indurat et qui niise, (50), ratur? non enim aherius esl miserari, alierius in . \ durare, juxla vocem Aposloli; sed unius et ejus \ . dem. Ergo qui misericordiam in Deo cousequunlur, ; * ejug sunt qui cor Pbaraonis indural; et frustra , ipsis alius deusGngilur, quam bontis. Ipsorum eliam (51) senienlia, Deus, non solum misericors, sed eliam , indurans, nec ainplius fuerit, ut cxistimant, bonus. . Ilaec autem advcrsus cos qui cilra curam ei dis , , (juisiiionem, lantarum reruin sibi iulelligenliani
8 0 1

(52), , ^ arroganl, et noslroruin simplicilali insullant, daia , opera pluribus suntus perseculi, nisu omui ur; , genles ac oslenderc conanies, neque ad ea qtiae do Deo exisliutani, neque ad ea qua? de naiura trn, . duiu, sibiquidquam, ul pulant, bunc quem babemua (55) , conferre sermoneni. Nos aulem, quos raulliplex " p ralio in baiic senlenliam induxil, exislimamus el " * , . dolorem, ei molesliam, el laborem, ei castigalio , ; nem quae a Deo inferuntur, nunquam conlra H 7 ;> \ eos esse ; sed iis semper conducere qui paliun; , lur. Duriora igilur, quae Deo tribui pulanlur no , mina, ei ira, arguere el crudire dicuntur, . " (54) ul hic : < Domine, ne in furore luo argiieris me, , \ neque ira lua erudieris me; cum is, qui ha>c pre , . ' calur, oret ne opus habeat reprebensione a fu , , , rure Dei, el erudilione pcr iram ipsius , quasi fu* , , . lurum sit ut aliqui furore Dei arguantur ei ira ipsius erudianlur. Alque ut bis diclis magis ac , magis assenliamur, e Novo quoque Teslamenio \ ) , similia teslimonia petenda sunt, dicenle Serva \ lorc : < lgnem veni raiUere iu terram, alque
8 1 8 8 8 8

Rom. , 18, 19.

8 1

Psal. , 2, et xxxvn, 2.

8 8

Luc. x i i , 49-

(47) . Expungenda videiur particula . 48) . Lego, . 49) ' , elc. Haac ex Ezech. xxiv, 15, peiiia suni, ut ex Hebraeis et Yulg^ta, et reliquis interpreiaiionibus saiis constat. At V u l gaia: C K editiones muUum iude recedunl.

(50) . Haec in libris anlea edilis omissa sunt, sed supplenlur e mss. (51) 'B . Deesl in aliquol mss. e i abesse polesi. (52) . Qnidam mss., . (55) . Forle legendura . (54\ Unua codex ms., .

IIUETIUS.

*75

0RIGENE9

276

uiinam jam arsissct; nisi enim salularis esset , \ ignis, quem venil mitlere Sn lerram, elhominibus , , , ealulaFis, nunquam ea dixissel boni Dei Fiuus. . Sed et Pelrus, qui verbo Ananiam et Sappbiram , \ \ quodpeccassenl, Deo menlili, non hominibus, inter- , fecit, non id modo curavit ut aHUficareuiur qui , ' \ . in Cliristi fidem eo viso religiosiores et magis pii erant fuluri, sed et morienies; volens eos per re, \ , penlinam mortem expiatos, nec opinantes corpore , liberare, qui et aliquid unde juslificarcnlur babe, , b a n l ; quia vel dimidium bonorum suorum in usuin , egent um dederant. Et Pauhis eum, qni cum pro , \ consule Sergio Paulo erat, dicto obcsecans, per , , dolores el niolesiiam ipsum ad pielatein convcr . " tit, dicens ipsi : plene onini dolo et fallacia, , fili diaboli, bosiis omnis jusiilia?, non desines per- ^ , veriens vias Domini reolas? et nunc eris caecus c \ , \ (55) > non videns solem usque ad tempus. Quodnam tempus? An cum propter peccaia eorrectus , molus , \ , \ , poenitenlia dignus erat fulurus, qui solem videret . \ animo el corpore, ut enuniiaretur divina virlus in \ , reslilulione visus ipsius; et animo, quia flde suscepta, Dei cnllum eral adepiurus? Sed et Demas , , el Hermogenes, quos tradidil Satunae ui discerent 11 on maledicere, siinile quid illis pas&i s u n l : et jid , \ Corintbi patris uxorera babueral, iradilur ipse Sa tanae in perniciem carnis, ut spiriius servareiur in , die D o m i D i . Non cst igitur mirum si omnia in Pharaone induralo, el lot denique poenis circumsesso , \ . \ divina benigniiale administranlur. HJLC aulem in praisens, ul inciderunt, de eo \ \ & dicta s i n l : ^ t Induravil Dominus cor Pharaonis, Porro si quis aervala in Dcum pieiaie, bis meliora el ab iropie, lale remoiissima , cum divinae Scripturse teslimo- , , uiis, iuveneril, ea nostris praeferenda sunl. , ; \ , ; ~ *\ \ (56) , \ , (57) * \ , ; , \ , , , . \ , \ , . \ \ , . , , , , , , \ , , . El alibi. D . Ad illum praterea locum baec medilor; num *{! , (58)

1. xni, 10,11. (55) . Ila in liomilia 5 in Ezecb. quam veriit Hieronymus, conceplus est isie Lucae locus: Ignem veui miuere in terrani, et iitinam jam ardeal. Hinc coutirmalur prolala ab Hugone Grolio loci liiijus Lnca interpretaiio, qui in anliquis codicibus iia scripius exslat: , ; Hunc auleni ila dislinguil Grolius: ; , et sic expouit : Quid autem esi quod opio ? uiiuain jamjam accendatur. enim cum indicaiivo, utinam, apud Hellenislas ftigniiicare erudile confirniai. lluic exposilioni asli1

pulatiir non Syrusmodo, sed Arabs etiam eiPersa; et mullo macis ipse, ut liquet, Origenes, quem non ila in Luca lcgisse crediderim , uli hoc loco scriplum est; sed cum locum ex memoria recilarel, senlenliam eamdem aliis verbis relulisse verUimile
esl. HOETIUS.

(56) . Hae voces desideranlur io libris anlea edilis, sed supplenlur e niss. (57) . Lege . (58) Mss. . Libb. edili, , male.

277

IN EXODUM.

278

ol \ - quemadmodum medici, eorum qui a rabido cane \ , morsi sunt, virus in aperlum exlrahentes, ne iiw , lus depascens hominem perimat, gravioreni faciuut \ sensura doloris el inflainmaiiones ; iia Deus abdi \ tani el inclusam imis veluli animi mediillis pra , vitalcm medicina sua foras extrabil, ui aperta et , , evidens fial, ut congruentcm deinde curationem . adhibeat. Quo periinere arbilror baec in Deulero \ , nomio scripta : E l recordaberis uuiversam c viam per quam deduxit le Dominus Deus luus, an num jam quadragesiraum in soliludine, ul afflige , , \ ret le el lentarel, et cognoscereniur quae iu corde , \ (59) , luo sunt; an serves mandala ejus, necne; et af , . \ fiixit ic el inedia fatigavii, et pavit (e manna, (60) \ , quod lu non noveras, neque noveranl palres l u i ; , ul eounliaretur libi quod non in solo pane vivet homo , sed in omni verbo, quod procedit per os Dei, vivet bomo. > Observa iu his Deum affligere , ' 0 et tenlare, ul dignoscaniur qua in cujusque corde , , sunt, ul qua3 sint quidem , sed in profundo recon , , - dtia, qtiae per aiigores ej, moleslias in aperlum , prorumpunl. Ejusmodi esl, quod in libro Job ei a Domino per lurbinem et nubes declaralur : A r . \ , biiraris me aliamob causam tecum esse colloculum, \ (61) , * nisi 119 ul justus appareres; nec eiiim d i x i t , ut fieres justus, sed ui apparcres, cuui talis eiiam , ante lenlationes fuisses, appareres aulem in i i s q u * , , ', , accidissent. , . \ C JtoriM* i /io tonio, in iisdem ad Exodum commenr (62). tariis. Dicebat aliquis e nosiris coaeianeis, per ea qua " ' , in usu s u n l , id , quod jam quserilur, molliens, , . \ - sacpe bonos dominos patientes in deliclis servo, (63) , , rum dicere solere : c Ego tc perdidi, ego le im* probum feci; hoc pacio cum affectu quodam \, , osiendenies bonilaiem el paiienliam suara cau, \ sam videri aitulisse, cur eorum crescerel impro \ . bilas. Quomodo igitur, cum haec dicunlur, cavillart " quia polesi, fassum esse dominum, se servum im, probum fecissc : sic quae a benignitale Dei profe cta sunl, quasi causa fuerinl induralionis Pbaraoni, cor Pbaraonis indurassc dicuntur. Aposloli aulera , verbis, hic ea quae cogiiavii, leniei : < An divi. (64) ^, . > lias bonrlalia ipsius et sustenlalionis et palienti coniemnis, ignorans benignilaieui Dei te ad pceni \ tentiaoi deducere? sed propler duritiem el corpce , ; , nilere nescium, coacervas tibi irain in die iraa , et declarationis, et justiiiae Dei, qui reddet unictiique , , \ pro operibus ejus. > Ipse idem Aposlolus in E p i , . > siola ad Romanos a i l : c Si aulem Deus volens osiendere iram, ei poiemiaiii suam notam facere,
8 4 1 8 8 w 8 7

Deut. viii, 2, 3.

8 8

Job X L , 3.

8 C

Rom. n , 4, 5, 6.

8 7

Rom. ix, 22.

i59) Mss. , Tarinus ftl Hueiius . (60) . Serib. . (61; Mss., . L i b . edili, *. (62) " cwir. Quid sinl diximus in Origenianis Kb. , cap. 2. Hac appellaiione scripia ea conli jjeulur q u ad altud scriptum adjiciuulur, Uaque

plena coinrnenlaria, quos tomos inscripsil Origenes, et scbolia vocabulo islo signiiicala repcrias, naui uiraque ad conlexium adjiciebanlur, cujus gralia fueranl elaborata. Hoc aulem ioco lomi notantur.
HUETIUS.

(65) Mss., . Libb. edili, . (64) Uuus codex u i , , . Libb. edill. .

 ORIGENE iulil mulia palienlia vasa ine parata in interilum;i quasi patienlia ipsius tulerit vasa ira? et veluli procreaverit. Si eniin, quod lenis el paliens iuerit, noti puniens peccanles, sed niiseratus , vasa illa abundarunl; ipse quodammodo patienlia sua vasa irae l u l i i , et, ut iia dicam , ipse omnia fecil vasa irae alque adeo ipse indurayil cor eorum. Cum enim lotsignisei prodigiis faciis non oblemperat Pbarao, sed posl lot el lanta monstra repugnat, quomodo non dnrior et infidelior argnitur? cum duritiesel increduliias ex prodigiis oriri poluisse videalur. Simile est id in Evangelio : Ego ad judicium in hunc mundum veni; > non eiiim Servaiori proposilum fuil venire ad judicium, sed ex eo quod venerit, conseruuim est ut ipse ad judicium venerit eoM

280

< , \ , 4 ( , \ . : , ' , , , \ ' , , , . " \ , , \ ; \ .

ruin, qui posl miracula ipsi non crediderint ; sed ^ " \ et in ruinani eorum vetiil. , * , ^ * \ . El post /, in hunc modum. ' . Prodigia facta, suscipienlibus quidem et creden , \ tibus, ut proniiscuis illis jEgyptiis, qui cuai populo , egressi sunt, rnisericordia fuere ; non credenlibus , * . \ anlem duriticm cordis inserunt. Tuin prxlerea ex Evangelio qunedam bis similia proferri possunl, quoe malorum auciorem aliquibus Servalorem loqui v i - \ \ dcnlur : t Vae libi regio Z i n , vae libi Belbsaida, \ (65), , \ qtria si Tyri ei Sidone facia fuisseal sigua quse apud vos facta sunt, jam olim in sacco et cinere sedentes , poenilenliam egissent. Cauerum dico vobis, lolera- \ . bilics eril Tyro et Sidoni quam vobis, * et cxtcra. , \ , > (66) Deus enhn qui duriliem el iucredulilaiem incolarum regionis Zin, et Belhsaida, et Capharnaum praeno- , \
M

verai, eleciebat tolerabilius fore genii Sodomorum C , \ , \ in die jtidicii quam illis, cur 120 miracula paira- (67) , * bat in regione Zin ei Beihsaida , videns propler , \ , haec lolcrabilius fore in die judicii Tyriis el Sido- , niis, quain h i s , \ , ; Et posl alia. ' . Tu aulem dices Pbaraoni, Haec dicit Dominus: Filius primogenitus meus Israel. Dixi vero libi : . , Dimilte populum meum, u l me colant; si autem , . non vis dimillere ipsum , videsis, ego inlerficiam , , . (ilium luum primogeuilum . Dicendum igilur esi . iis, qui justi Dei bajc esse opinanlur, ei ex ouda , diclione induratum esse cor Pbaraonis regis pu- lant, nedimilleret populum ipsius, quomodo jusius , , esl qui induravit cor , el minaiur, nisi dimiserit, ^ , \ inlerfecUirum fdium ejus priinogenilum ? Si enim , , urgeanlur, eum malum esse falebuntur. Rursus ; deinde alia illos inde averient el eo adducent, ut . , \ nudae diclioni adbaerescant, qua3 ipsorum sen (68) lenlia Opiflcis justiiiam tueri non polesi. Denique , * * semel nunc coacli fuerinl haec expendere, eo . .: pJoan. ix,59. Malib. , 21, 22. Exod. , 22, 25. ($$). Vulgalus texlus Graecus Motthaei, (67) quae deeral in libris anlea edilis, bic . supploiur e codicibus mss. (66) W* Sic babeni niss. Libri aulem edili, (68) Aliquot inss., . 6 .
9 9 0

931

SELECTA hN EXODUM.

, - perveniemul non ampKus Opifieem viiuperent, sed , ipsum bonum esse affirment. Ergo interrogandi . sunt, qui se id pulanl inlelligere : < lnduravil Do4 minus Deus cor Pharaonis, an haec vere a Deo dici per Moysem divino spiritu afflatum , an false, , , puienl. Sienim false, neque justus ipsorum opi , (69) * nione, neque verus eril Deus : neque vero Deus. , , \ Sin aulem vere, cogitenl nuro eum ut arbiirio H! * , bero praedilum reprebendat dicens : c A l si non vts eum dimiltere ; el alibi : < Quousque non > vis revereri me? > lllud enim: < Quousque non vis \ ; revereri me ? Pbaraoni dicitur , ad eum pudore , ; - suflundendum, qui non vererelur; non quod nou , , possei, sed quod noliel. E l quod diciiur a Moyse Pbaraoni : c Ut cognoscas quia Dotnini eslterra; . , " , \ el lu , el famuli t u i , scio quia nunquam limuislia , \ , Dominum, siguificat fore ut limeant: quod qui , dem adversus baerelicos probai Deuui esse bonum , - et non esse pereunlem nalurain.
9 1 M M

, \ .

( >. O R I G E N E S E L E C T A I N E X O D U M .
t K a l C 1 2 1 Etdabo graliam populobuic coram iEgy. " , piiis. Cum auiem aufugielis, non recedeiis vacui \ .) " Olim Abrahae facla fuerat haec promissio, dicenle , , Deo " : Post baec egredienlur buc cuin inulla su . > pellectile. , \ El obGrmalum est cor Pharaonis, el non audi , . vil eos, sicul prxceperal eis Domiims. Dixii aulem Dominus ad Moysen : Aggravalum esl cor Pharao, . , nis, ul non dimiltat populum . > Quod, posi mu , , talam in serpenlem virgara Aaron, ac postquam illa Magorum virgas degltilierai, a Domiuo dicitur : , \ , Aggravalum esl cor Pbaraonis, > operas preliuiii , ! , esl videre sitne aliud ab eo, quod saep.us dicluiu , > , \ , . esl, c ioduralum esse c.or Pharaonie, ac invaluisse. \ , \ Nam boc quoque iia dicium esl : El invaluit eor , xa\ D Pharaouis, el non audivit eos, sicul loculus fuerat , Dominus. Mihi videlur cor illud quod cedit, ac se , \ facile praebel ad divina, emolliri, nec possc reai , \ , elere deitali, nec gravari, nec inferne in lerram
9 6

70

Exod. v n i , 2. Exod. x , 5. Exod. ix,29, 50. * Exod. m , 21. G e n . xv, 14. Exod. VII, 13,14. (69) Deest in libb. antea ediiis, nec non isla (70) Fragmenta haRc desumpia sunt e schedis qua? paulo infra legimiur: , mss. Combeflsii,qui ea cxscripsil e inss. bibliolbe* , sed resliluuntur auciorilale cocae Regia. . iiicuiu iuaiiuscnploruro.
1

9 1

,B

281 ORIGENE 283 rcsque corporeas trahi; quod autem renililur et divinae adversalur volunlali, indurari et instar lapi- , dis reperculere ac repellere sermonem, perque su- , \ , perbiam cum quadam falsi nominis forlitudine re- >. ' * . sislere. Necesse autem esl ut cor sic comparalum, a ucqiiitia quae suople genio deorsum vergil, tra- , clum graveiur. Non tamcn haec eadem ralioue cor- . ! | di eveniunt, quanquam uni eidemque cordi malo , \ \ \ . accidil ut invalescat ct graveiur. Nam, ut alicubi , , diclum esl, cor modo lapideum Ot et indurescil, \ * modo divinae nalura non cedil ut praeslaniiori; sed conira obniiens adversus Deum pugnare et inva- * * . lescere diciiur. , ' , Dixit aulem ei Moyses: Gum egressus fuero de , civiiate, expandam manus meas ad Domiimm, et
voces cessabunl, et grando, et pluvia tiltra non
7 B

eril ' . Omnium enim opifex itnperio naluram cedentem babet. Ejusdem. Observandum est non omnia Moysem prodigia facere virga, sed et manibus el verbo, ne virgae vim magicis prxsiigiis plurinii ascriberenl. Tollat unusquisque ovem per domos familiarum , elc. dccimo jubet ovem sumere, aiquc ad quartuin decimum usque diem alere, 122 ~ menque iinponere, dicendo : Ovis bic ad hoc et ad illud immolalur; ita ut i 1 1 1 decem nomina superent. Immolatur aulem luna quarla deciina inter niedias vesperas, incboanie quinta decima, ut a die quo sumilur, ad eum quo immolaiur, quinque dies C iiiiercurrant, quando pleno luna orbe lucec f Ovis perfeclus, masculus, anniculus erit vobis . Anniculus ovis Gbrislus esl. Nibilo enim cum deslitui aul ei aliquid deesse per annum signilicalur. c E l immolabunt eum oinnis muhiitido c<eius filiorum Urael ad vesperam *. Ad vesperam jubemur ovem immolare, quod exirema bora verus noBler ovis, Salvalor iu mundum venerit.
, e n o

, \ , \ . . . 0 , \ , 06 . * . ' \ " , * ' \ ' , ' ^ ^ * * ' . , , . . \ . . (. , .

0

Et dument de eanguine, el ponent super duos \ , \ \ posles el supcr limen, in domibus \ elc. Immola- , \ \ , ' rous, ac dornos noslras, hoc est corpus, sanguine \ . , \ ungimus, si qiiidem unclio fidcs esl in Gbrisiuin, , qua exterminatoris poienliam everli credimus. Jam D \ , ' aulem uncii, id est, poslquam Gbrisii fldein am- . plexi sumus, lum ad esum venire jubeinur, uon ut , , crudas, aul coctas aqua, sed ul igni assas carnes \ * coinedamus. , , ' . c Qiiiciinqiie auiem comederit fermenlum, dis , perdelur anima jlla de I s r a e l \ Peribil homo pro . > pter ferincnlinn, et universorum Deus qui legcs \ sancit, qua ralioue disperdit iiioechum, qna ralione , , disperdit adulieruni, qua ralione disperdit ciiune, , duni, eadem disperdil habenlem fennciituio in do mo sua die azymorum. An boc Deo dignum ? IIoc. ; ne legi coelesli consentaneum ? Verum dixerim, si ; *
t T

Exod. , 29.

Exod, xu, 3,

" ibid. 5.

Mbid, .

Mbid. 7.

Mbid. 15.

85

SELECTA I EXODUM.

286

, \ L quidem babeas fermenlum maliiia?, nec fermentum oinne nequiiiae disperdas de lua menle (haec enim vera lua domus esl), universorum Deum jube rc, ul disperdaris, qui velus fermenlum a te non ab. jeceris. Necesse enim esl ut, cum veueris ad lem, . pus novorum, novus ipse effecius, nibil veiusii re , \ . " tineas. tYelera Iransierunl > elc. Vide qua ra*/ \ . tione debebat solemne agi feslum azvmoru-n in mense novorum. , \ ' Tingetis limen, ei super ambos postes, de , . sangiiinc qui est juxta oslium . Limen qnidem, , , ut majorum quidam exposuil, ralionis v i m ; ambos * , \ - aulem posies, vim ira?. ac cupiditatis. . . Ejusdem. Non enim exierminatorem. cum * ' , ' jam inius reccptus esl, arte expellimus, sed ne , omnino subinlrel, lege cavcmus. In eo aulem po. \ , , siia cauiio ac pracsidimn, si ingressus limen ac \ posies agni sanguine signemus. . , \ 123 Eaclum esl aulem mediantc nocto, et . > ' Dominus percussit omne primogenilum in lerra iEgypli*. Deus namqtie per angelos basce leti, \ feras plagas immiilit, uti eliam in Regnorum libris \ ' legimus quomodo angelus una nocle cenlum oclo. ginla quinque millia Assyriorum o c c i d i l . c Haec esl lex Pascbae : Omnis alienigena non * . , \ - comedet de eo. E l omnem cujuspiam faniulum, , \ ' servumque emplilium circumcides eum, et lnnc \ . comedel de eo , etc. Ordine quodam ad eas quae \ , propositse sunt, haec lex terlia est quam Dominue maL . ilerum promulgavit praeter leges duas. Altendo , aulem Scriplurae diligenliam; lcgem banc qua . - Pascba sancilur, non a principio lulit Dominus. \ Alioqui cum adbuc essent in jEgypto, ac necdnm ", , . profeclo lsraele, st dixissci : cOinnis alienigena , \ non comedei ex eo. E l omnem cujuspiam servuin , \ ' , - acemplilium circumcidcs, el lunc comedet ex eo,i non exiisset ingens illa promiscua lmiltiludo quas . , ex iEgyplo egressa est. Retinuil ilaque banc le . gem, ul iis qui egredi voluissent, daretur alia lex. ' . potl pauca. Si baec ad menicm nostram refera , - mus, dicemus veruaculos esse, congenitas nobis \ , \ ac noslra parlas indusiria scieniias, quibus a con * ] genilis nolionibus scire auspicamur; emptos aulem , prelio, eas quai foris ex doclrina per discipliuas . \ accedum. Omnes ergo jubct circumcidi ac emun, \ , \ dari tuin vernaculos, lum empliiios. Nemo auiem . , alienigena assumendus e s l , cujusmodi sunl qui docirinam alienam admillunl. Non enim recipilur , alienigena, ifui Doniini solemnilaiem vull polluere. . . Et post pauca. Si* enim Dei sermonesin Ecclesia , , comedis, alque eliam in Judxorum synagoga come , dis, Iransgrederis mandalum quod d i c i l : < In una . > , domo comedelur. Sin Dei sermones ia una domo, * , - nempe Ecclesia percipis, lumque ea relicla, opinaris - te Dei panicipem ellici in. ha?relicorum synagoga,
e T 8 ( 1 %

l l C o r . v , 17.

Exod.xn,22.

ibid. 29.

M V Rog. xix, 35.

Exod. x i i , 45, 44.

537

ORIGENE

188

cum lex d i c a l : ln una domo comedeUif, > in una , domo non coraedis. Unam itaque dotnum intellige , . Ecclesiam et nusquam exlra Ecclesiam ovm co- . mede. c . > c Et non efleretis e domo de carnibus foras . ! Ecclesiasticum sermonera extra Ecclesiam docere non licei, uli nec exlra domum carnes cfferre: , Judxorum, inquam, aut bserclicorum synago- gam. Perinde enim esl ac si niargarita? ante porcos . projicianlur. cOmnis incircumcisus non comedel e x e o . * ' , Omnem animi felum spiritalem superantem lerrena ( ; (sunt aulem terrena feminea) circumcidere oportet ) \ , ac emundare, ul sic aliquis Paschalis carnes perci- piat. Sicul aulem indigcna, sic 124 advena. , \ enim semina ingenua pluris aesiimal Deus, sed ^ , aniini proposiium approbal. . Ejusdem. Incircuincisum carne appellat qui car . nalia a sc non resecuit; sicut eiiain incircuuicisuin , \ oculis, qui ea intueiur quae non oporlel. . Ejutdem. Videlc ne quis veslrum incircumcisus . sit corde, ne quis incircumoisus sil iis circumci- \ sionuin generibus quibus Scriplura circumcidi do- . ; cet. Quaenam v*ro illa? sunt quibus probro dalur, \ quod incircumcisi siul auribus; qui non circuiucisi , . suol auribus, immundi suul. liicircumcisus labiis , est, qui aropuial alienos ei impuros sermones. \ . Sic incircuiQcisum carne liceat dicere, qui carnalia \ \ , non resecal; incircumcisum oculis, qui videl ea \ quae non decet, nec inluilum purgal; el incircunt- , , \ ci&um came qui facit ea quae non oporlet. \ \, & . c Profecli autem filii Israel de Soccboib, caslra , melaii eunt in Oibom juxla d e s e r i m n . ln Nu- . > meris scriplum e s i " , c a Bulha ad oram lruih, , \ 6 quod esi conlra Beelscpbron prope B o r r a , i caslra- , . meialos esse filios Israel. \ , \ lulil sexcenios currus eleclos, et omtiem ,\ \ . equilatuiiiiEgypiioruro, elirisialas super oitines".) Qui conira ires ptignarc poteranl, vel qui in acie , \ post aniesignamim ac secundum ab eo, teriio ordine . " , slabant. Alii ila exponunl, conlra bosules manus magnos adornalos esse currus qui tres homines ca- , \ , , perent, quorum unus aurigae ofiicio fungeretur, duo vero alii cerlarenl; aut eos qui super ires D ^o \ . \ cquos ascenderent. Antiqui enim in bellis binis aul . " icrnis equis ulebaniur, cum aurigaiites exireul. ), Vel irisiaiem vocat, qui sedenle rege lerlius slaret, , aul lertiam habercl sedem, cujusmodi erai David , apud Saul, ul in primo Rcgnorum invenies. . \ , c lllic posuit ei Deus juslificationes, el judicia, el \ . " , ' illic eum l e n i a v i i . Cum lcnlat Deus, tenial ul prosil, non ul noceal. Quapropter diclum e s l : 7*, \ * \ , , \ Deus inienlalor malorum esl. Ut ei posl patica ' c subjungit : t Si auditu audieris Dominum Deum , , luum, omnem morbum quem inluli jCgypliis, non
9 i e e l 11 u u

Exod. xn. 46. ' Jacob. i , 13.

10

ibid. 48.

1 1

Exod. x m , 20.

1 1

Nura. xxxiii, 7.

1 1

Exod. , 7.

Exod. , 25.

58$

S E L E C T A IN EXODUM.

290

, \ . indueain stipcr te. Qui ergo stremre Tert lenlatio , . " nes, coronam recipit. Secus auieni se res babei iu x o u * , diabolo. Is enim lental, ut sibi obsequenies iiilerfi * \ ciat. Ac Deus quidem tenlal non fuluri ignoranlia, , - scd boinini facullatem faciens quod velil operandi, |* . propier arbitrii libertalem. t 0 * , c Hoc esl verbum quod loculus esl Dominus : . > Sabbala, requies sancta Domino cras " 125 *\ * , Expono quw dc Sabbato dicia sunt, primo secunFv* * dum nuda verba, ut videanl quid significel liUera; , * dcinde secundum spirilalera inlelleclum , juxla quem dixerim diejn Sabbaii juslo incumbere qui . \ , \ , dcslruxeril mundi opcra, qui Deum glorficai, ac , quielein agil; qui neque a loco in quo sletit, , Cbrisio nimiriim, rccedii, nec iguem accendit pecji/ . - cando, neqne ferl onera. Onus nionlo gravius omiie peccalum; quamobrcm dicebal Psalmisla : S i c pov * ut onus grave gravata stini, super me. Allera ' . > auiem exposilio Sabbali s i l , juxta quam c relin , ' , > quilur sabbatismus populo Dei > requies sacra el sancla. Qui vero omnia ejus fecil opera, is *\ . , digmis babemr boc Sabbaio, nulli altcri rei vacane, * , \ . quam conlemplandse verilali et sapiemise. Ha?c an* tem idcirco cxposuinius quod Moyses boc loco re ligionis Sabbali memineril. 66, . f E l percuties petram, ei exibit ex ea aqun " . % \ , \ . Chrislus pelr comparatur ob inconcussara viui \ . - ac firmiialem. Firmata enim in bonis esl divina excellen^que nalura. \ . , , ^ Ego enim sum Dominus Dcus tuus, Deos zelolcs, reddens peccala palrum in filios in terliam ei , quariam progeniem, his qui oderunl mc, el facieci \ , miscricordiam in millia, his qui diligunt me, et , \ servanl praecepla mea*. Quem non lurbarunt . ; , , \ ba?c verba? Si paier peccavit, filius, lerliaqtie ac , \ qnarla progenies peccalum reripil. Hinc alii Deum accusant qui leges dedil, alii non accusanl quidem, , vere tamen ejusmodi quaedam fore eperant ac * , , \ , exspeclanl ul eorum percata filii recipiani. Iiaseutiunt Judaii, ut tamen alium non admillanl deum. \ . Haec ipsa credunt Samariia?, qui et ipsi unius ge , . , \ - Dei parlicipes esse opinaniur. Ha?relici,quibus non . placei bonum aul justum esse Deum posse, qui rcddil peccaia patrum in sinum filiorum. aiunl nuu , D esse justum ac bonum lftgis Deum, qui reddal peccaia pairum in filios, sed alium quemdam esse illo , , majorem deum. Qui vero Ecclesia3 doclrinam se , , quiiur, nec Judsei more cerporeo sensu accipit * qua? dicuniur, nec sicut hserelicus alium Deum . , comminiscUur, sed inler ulrutnque medius incedil, , aitque, bene quidem baec scripla csse, sed eorum , qua3 scripla sunl sensum sibi non esse perspecium. , \ Animuro igilur cuncti adverlile, el Deum orate ut . vobis revelel quo paclo bonus sit qui rcddil pecca' , , , ta patrum in (ilios. Quinam patres? lestes adbi \ . ; beamus Scripluras ; sacra scrulemur eloquia. Aif, * - Salvalor ac Dominus JesusCbristus pcccaloribyis* * . Hebr. iv, 9. Exod.xvn, 6. Exod. xx, 5, 6. Joan. * Exod. , 23. Psal. xxxvu, . VHI, 44.
17 1 8 1 1 1 8 1 9 8 1 1 7

S91
c t

ORIGENE

c Yos ex patre diabolo estis, 1 2 6 dcsitlcria pa A . \ " , tris vcstri vuliis facere. IHe homicida est ab initio, el in verilate non slciil. > Ergo si quis peccat, cx , \ . patre diabolo esi, eamqne ob rem peccatum dia' , \ . boli iu (ilium redditur. llle primus peccalor esr, qui , \, niibi peccatum suggerii: ego aulem secundus sum peecalor, qui illius consilium non rejecerim, sed \ . iliius vim receperim, cum stare debuerinri inslru, ' flus armatura Dei, et babens sctituin lidei, ul lela , omnia ignila nequissimi in ineac fidei sculo exslin, guereai " Cum igiiur pecco* quai sunl dialioli fa , cio, qui in cor misil ul boc vel illud peccalum fa* \ , , cerem. Primum ejus recipio jaculutn, tumque eo rccepio, eliam illum admilio. Nam de Juda ila . , *. quoque scripium esl, non primum ingrcssum esse ^ , Saianam in eum, sed primtnn cum diabolus jam niisisset in cor ul traderel eum Judas Simon Isca- , . , , riolcs, lum posl buccellam in eum inlroiisse Sala\ . \ \ nam. Ergo si sanclus sum , palrem habeo Dcum; , ei auiein suin peccator, patrem babeo diabolum, , imo, eum eliam qui proxime aucior peccali fnerii, pula AnJichristum, seu diaboli angclum aliquem, , aul dxmonium cujus suasionem recepi : ei innu . , , meri oinnino niibi suni palres, si peccalorsim, uti vicissim, si juslus fuerim, pater meus esl Deus, , * \ quemadmodum ait Salvalor* : Filioli, adbuc ', , modicum vobiscum sum. Et iieruin : t Filia, , * \ fides lua te salvam fecit. > E l rursus : F i l i , di , * miUunttir libi peccata. Sic alios quoque palres novt, secundum id quod Abraliac diclum esl : ^ * , , , c , Tu autem ibis ad palres luos, nou carnales ' . \ , paires, neque euim eranl fidcles, neque sancli, ut , . > \ , , liquet ex eorum bistoria. Si enim sanclus ejus . . pater, non ei dicoretur : t Egrcdere de terra , "* lua, el dc cognatione lua, et de domo palris tui. Habet enhn sermo sensum eorporeum, habel et \, , sfiriialcm. Si patres intellexisli, vide jam quid lu \ recipias, qui a diabolo aui a subjeciis ci spiritibus . , *) Lnpulsionem peccando suscepcris. Faclus igilqr (>, , Ulorum filius, a bono Deo te visitauie recipis. 3eque enim visitat pairem tuum, sed le visital, ac , \ . > , dicit l i b i ' : Aucli, filia, el vide, ei inclina aurem . , tuam,* etc, proque sua benignilate tibi dat.Tenam , , qtie mali pairis iilium vis'uat,peccala rcddens. Visi1 u , e , 7

tabo iii virga iniquilates veslras", licetsancti siiis, D , , " . , 127 visitabo el in verberibus peccata eorum. . Quorsuni? ul < miscricordiam meani non dispergam , ' ab eis Ubi enitn aliqiiem reliquerii, non am , , ", , plius castigal aul flagellat. Flagellal > enim non \ , \ , onines, sed * omnem filium qucm recipil Domi\ . nus ; dicilnrque apud piopbclam de inaximis , peccaioribus : < Non visilabo super iilias veslras . pacum foniicatae fuerini, et snpor sponsasvesirascum fucrini consiuprataB. > Tandiu est ex quo peccal . > ; dialwdus a crealione ac niundi consiilulione, nec ei t ' . > " ignis nec flagellum. INon enim pcenarum dignus esl
1 0 1 1

Epbef. , 16. " Joan. , 5>. Matlb. ix, U ei 2. " Gen. xv, 15. Gen. xu, i . XLIV, 11. ts i ^ a i . , , , , 33. p | i n , 31. Heb. xu, 6. "Oscc iv, 14.
M s a e L X X X V

1 1

1 7

Paal.

293

S E L E C T A IN E X O M J M .

2!I4

, , . qae a Dco infligunlur, nec potest diabolus dicere : Domine, ne in ira lua arguas me, 1 eic. c , Quisquis ergosibi peccali conscius esi, orct ul pu , \ nialur. Prxsial quidem niliil cominisisse quod poe nam mereatur. Sin aulein pcena dignum quidpiam , \ \ eginius, sic puniamur ul praesenti quidem sevo re . > ) cipiamus, post hxc vero in sinu Abrabae requiesca ; , \ nius. , \ , . , , , \ . " , . . , , , . , - < E l bae sunl juslificalioncsquas propones coram siov . ,\ cis. Si emeris servum Hebrxum " , > elc. Necesse . " , \ - esl ulexqiiirainus quid sil lex, quid prxceplum, , , , , quid iiem jusliiiealiones, ac judicia, ei leslimonia, \ . , - el mandala. Jusiificaliones iiaque sunt, quod bic , , \ diclum esl : c Si emeris servum Hebraum, 1 ac , \ , - quae sequunlur (je eo dicla; judicium, 11 si filia sa , \ * \ , cerdolis constuprata fueril,igne comburalur; man , - dala vero * : Non erunt libi dii a l i i ; > prscce6 , \ plum " : c Descendens testare populo, et abluant * , veslimenla sua; lesiimonia deniqiie : Tesior \ . vobis bodie coeluniel lerram. > " , Sex annis scrviet tibi; anno autem septlmo . abibii libcr graiis Significat quse in seplimo , \ indulgebalur liberlas, adbuc aulem el quaj Sab * balo erat ab operibus requics, noslram in gralia . per Cbrisluin libenatem. < Adduceteum domiims ejus ad tribunal Dei . i . \ , c Aquila el Symmacbus dixcrunt, c ad deos. > Deos . > , \ iuiiem, judices appellani, ac Dei judicium eorum 6 , . seulenliain. t Tribus temporibus anni feslum agelis mihi. . Solenmilaiem azymorum cuslodiie. Seplcm diebus . , , edeiis azyma, sicul prsccepi tibi tempore mensis ). In ipso enim egressus es de JLgyplo. . . , \ 011 apparebis in conspeclu meo vacuus, et solem nitalem messis primarum fruguin facies operum tuorum . 1 Dci ilaque soleniuilates iis spiritalcs . \ , , * \ \ sunt, quibus spirilus esl, nec ullus lerrentis spiri . laliler iesla peragil. c Quae enim concordia juslitias et iniquilaiis ? ne qua? deinccps sequuntur di ; . , cam. Non poiesl lcrrenus fcsla spiritalia celebrare, uii neque spirilalis fesla terrena. Et posl pauca, . ' . ; Quid esl 128 mensis novorum ? Fruclus, inquies, , sensiles. Nondnm advenil mensis novorum, cum . , exeinpli causa annus tardior est. Quod si ejusmodi , aliquando conlingat annus, ul nullos lerra frnclus , , ferat, num possumus iu mense novorum diem fe ; slum agere, sicut prnecepit Deus? ergo siugulis * . - annis festum percolendum. Subil rursus eiiam de \ , secunda lege, qua3 secundain celebrilaiem speclai, . \ dubiiaiio. A i l enini : Gelebrilalem inessis prima . rum frugum. 1 Si quis scniinet, nec primx fruge3 , xaV , - proveuiant, sed novissimse, is iniiium mesis priM 4 0

Psal.vi,2. "Exod.xxi, \. Exod. xx, 3. " Exod. xix, !0. ibid., 6. Exod. xxui, 1 1 , 1 5 , 1 . 11 Cor. v i , 14.
40

1 6

Deul. xxx, 19.

,T

Exod. x x i , 2

>5

ORIGENE

marum frugum celebrare non poterit. Necesse enim , est babere le fruges, ut festum ngere possis. Quid . vero, si agrum non habeo, quomodo feslum boc , . , agere poiero, cum Scriplura dical : c E l solemnita , tem messis primarum frugum facies operum Luo- , , rum, quxcunqne seminaveris i n a g r o l u o ? Non , ; , seminavi, archilecius sum. Non semiuavi, texlor * , * sum; agrtim non babeo, quomodo possum allerum , ; fesium agere? quod ilem speclal ad lanium : \ \ , \ c E l solemnilalem consummalionis in cxilu anni. * . * . Et post alia. Quid sibi vult Scriptura cnm cele [ brare nos jubet fesium azymorum in mense novo ; ' rurn? Dopone vetercm homincm cum aciibus suis: . \ et ut in tnense novoruni solemnilalem celebres, tu qttoqtie novus cilicere, ut mensis celebritalis novo- ^ * , , * , \ . rum, lutts inensis fiat. Novorum enim, non veiernm \ ^. . mensis esl isie. Qna crgo ralione novum quoque te \ * , iieri oporlebil? Guin solemnilalum raliones cxplo , raias baberet aposlolus Paulus, de fcsto novorum a i t : Exspolianies vos veterem bomiiiemcum ac- , tibus suis, el iuduenies novum eum qui renovaiur * . in agnilionem, secuiidum imagiriem ejus, qui crravit. > U l igilur fesitim agas in mense novomm, ne- , cesse esl ul novus lias, el omncin deponas veiusla- , \ . ; tern. Deinde quam primam agis solfinnitalcm? Soleninilaiem neinpe azyinorum, docenle Aposlolo : , Pabdia enim, i n q u i i n o s l r u m pro nobis iinmo- , , , ^ lalos est Ghristus. haqne festum agamtis, non in fermeulo veieri, neque in iermenlo malilia? el ne- Q \ , * -
# 4 1

\ . " quitia3, sed in azyin'13 sinceritaiis el verilatis. S i \ , \ mul aulem collige leges de azymis, ac vidobis quam sint a ralione alieni qui ad spiriialem lilierae sen, sum non aUendunt, sed spiritalia lanquain inulilia . spernunt. c . > 8 c Non apparebis :r. conspeciu meo vacuus . . ! Scito omnem hominem atil vacinun ant plemim esse. Si enim non babet Spirilum sanctum, non babel , , Grealoris noliliam, nor. recepit vilam Jesum Cbri , slum; si non novil Pairem qui in coelis esl, si non , , vivil ex raiione, ad legis coalestis normain, non . sobrie, non jusle agit; vacuus esl qui ejusmodi est. c , Qui aulem 129 capil Deum qui dixil : < In, \ , babiiabo in eis, ei inambulabo, et ero eis Deus, > D , ; . is non vacuus, sed plenus esi. Tribusiemporibus anni apparebil omne mascu . linum tuum corain Domino Dco tuo Dicatn . " , , quid sibi locus islc velit. Quod agiinus, aul femi. , ua, aut mas esl. Si feniincum esl quod agimus, aut , . corporeum esl uul carnale. Seiuiuanlcs enim in , , carne, non raarein sed feminam ediinus aainue fe^ * , \ . lum, nempe enervem, mollemque ac maleria crassum. Si vero xierna speclanies el ad mcliora ailen- , \ lum babenles animum, frucius spiritus eJitnus, , , omnes felus nostri mares sunl. Quae igilur offerun ^ . tur in conspeclu Dei, quxque Crealoris oculis apu U e i e

Cotoss. . 0, 10. Exod. xxiii, 17.

41

4 t

l C o r . , 8.

" E \ o d . xxm, 15.

4 4 4 5

Levit. xxvi, 12; II Cur. vi, 13.

297

IN EXODUM HOMILIA I.

298

, \ , - parent, h c mascula, non feminea sunt. Neque , \ . , enim feminea aut eorporea dignatur Deus respi . cere.

ORIGENIS E X O D U M .
HOMILIA PRIMA. 4. Videlur mihi unusquisque serroo divinae Scripturce similis es&e alicui seminum, ctijus naiura haec eai, ut cum jaclum fuerit in terraro, regeneralum in spicam, vel in quamcunque aliam sui generis speciem mullipliciler diffundatur, et lanlo cmnulatius, quanto vel perilus agricola plus seminibus laboris impenderit, vel bencficium lerra fecundioris indulseril. Sic ergo e f f i c i t u r ui c u l l u r i B diligentia exiguam seoien, verbi causa, sinapis, quod est miniinum omniuro, efficiatur majus omnibus oleribus, eifiaiarbor : t Ita utveniant volatilia coeli, et ha biienl in ramis ejus . Ila et hic sermo qui nunc nobis ex divinis voluminibus reciialus est, si perituin imrenial et diligenlem colonum, cum priroo atiaciu videatur exiguuset breiis, ut coeperit excoli el spiriuliier iraciari, crescit in arborem, in ranios et in irgnlla diffundilur; ita ut possint venire dispulalores, rhetores, oralores hujus roundi (71), qui velul aves coeli levibus pennis, verborum duntax&i pompa, excelsa sectaniur et ardua, et raiionibus capii velint babilare in ramjs islis, in quibus non loqueodi decor est, sed ralio vivendi. Qtiid ergo faciemus ei nos de his quae lecla sunt nobis ? Si mihi Duuiinus concedere dignareiur spiritalis agri culturcdisciplinam, si periiiam colendi ruris donarct, niius sermo ex bis quae rcciiata suni intanlum possel longe laleque diflundi, si tainen el audilomm capacitas sineret, ulvix nobis ad explicandum suf* ficerel dies. Tenlabimus lamen pro viribus noslris aliqua disserere, e L i a m s i neque nobis universa explicare, ncque vobis cmw ta audire possibile esl. Quia et lioc ipsum agnoscere, quod snpra vires nosiras sil bortiin scienlia, parvai arbitror esse periiix. Videamus ergo quid slaiim in initits Exodi leclio conlineai, el qua possuinus breviutequanium ad xdincaLioncm auditorum snfficit, persequamur ; si lameit precibus vesiris juveiis, ut adsii nobifl senno Det. c i ipse dux nosiri digueiur esse sermoiiia.
4 T

2. < lhec suni, laquil , nomina fiiiorum lsracl, qui ingressi suni iu ^Egypium una cum Jacob pairc , uiiiisquisqiie cum universa domo sua inlraveTUIII , Ruben, Siineon, Levi, Jndas, > ei caeleri paw

iriarcba?. c Joseph auiem, inquit, erat in jEgypto. Erant autem omnes animae de Jacob sepiuaginla quinque. Simile huic myslerio et illud esse pulo, quod per propbetam dicilur, si quis adveriere potest: < IiiiEgyplum descendit populus meus, ul habitaret ibi, el in Assyrios vi abductus esi (72) . Si quis ergopolest invicem sibi isla coiiferre, etex bis quae vel a prioribus noslris, vel eliam a coaequalibus, sed el a nobis nonnunquam dispulata sunt, intelligere poierit qua? sit -flgyptus in quam populus Dei non tam ad babilandtim quam ad iucolendum descendit, qui eliam sint Assyrii, qui eos viin facientes abduxeruni, consequenter adveriet 130 quis sit patriarcharum numerua el ordo, quaeve eorum domus et familiae designentur, qua? una cum Jacob palre suo ingressae dicuntur in iEgyplum. Descendil enim Ruben cmn tola domo sua, et Levi cum tota domo sua, sed el caeteri oroncs. Joseph autem, inquit, erai in iEgypio, ei uxorem deiEgyplo accepit, ei licetibi posilus, tamen io patriarcliarura uumero habeiur. Si quis ergo potest apirita* liter isia discuterc eiAposloIi sensum sequi q u o discernit et segregat Israel, et dicil esse qiiemdam secundum carnem Israel, ui alium sine dubio indicet esse secundiim spirilum; sed el si quis aermonem Domini diligeniius consideret, quod boc ipsum designai cura dicit de quodain : c Ecce verug Israeliia, in qno dolus nonest; et dat inlelligi esse aliquos veros lsraelilas, aliquossioe dubionon veros; poierit forlasse spiriialibus spirilalia confereus et novis vetera ac veieribus nova componens, myslerium iEgypii et pairiarcbamm in eam descensionis (73) adverlere. Sed ei differentias tribuum conlemplabitur, ut conjicial quid exiniium visum sil in tribu Levi, quod ex ea sacerdotes Domini eligunlur ac minislri; quid eliam in iribu Juda praBCtpuum Domiuus senseril, quod ex ea reges assumuntur et principes; et quod est majus omiiium, quod ex ipsa etiam Dominus el Salvalor noster secunduin caroera nascilur. Nescio eniin si bujuscemodi privilegia ad illorum merila referenda sinl, ex quorum stirpe uomen vel originem duciinl, id etl vel ad ipsum Judarn, vel ad Levi, vel ad unumqueraque eorum, qui iribui nomen dedii. M o
4 M t B 1 8 0

U a i i h . x i n , 52.

" E x o d . i , 1,2.

Isa. LII, 4.

1 Cor. x, 18.

" Joan. i , 47.

(71) Sic mss. Alias, dispuiaiores el rheiores hiijns mundi. (72) Aliquol mss., < ut babiiarel ibi et Assyriorum vi abduclus esl. > Paulo poai utss., vel
PATHOL. lin. XII.

etiam a coxqualibus. Alias, vel etiam ab a?qualibus. (73) Alias, t de.scensioiioin. 10

299

OKIGENIS

500

vei enim me in bac inlentione et illud, quod Joan- habere, aut nequeont. Denique statim in iuiiiia nes in Apocalypsi de populo boc qui Chrislo crediipse Adam quid dicit (7(>)? c Hoc nunc os de ossidit, scribil Dicil enim quia ex tribu Ruben duo- bus meis, ei caro de carne mea , nec lamcn decim millia, ex iribu Simeon duodecim millia, s i - addidit: Et anima de anima lnea. Sed velim niibi miliier autem et ex singulis quibusque iribubus dieeres, Adam, si os de tuis ossibus agnovisii, et duodena millia, quos siir.ul omnes dicit esse cenltim caruem de tua carue sensisti, cur non imellexisli quadraginta qnaluor millia, qui se cnni mulieribus etiam animam de tua aniina processisse? Si eniin non coinquinaverint, sed virgines permanserinl. Quod omnia quae in te crant iradidisli, cur non eiiain ulique cum dicilur, nec qualiscunquo vcl incpla animae facis cum cxtcris nienlionem, qtue melior polesl esse suspicio quin ad istas Iribus Judseorutn lotius bominis pars esw? Sed videlur pcr bac i n Simeon, el Levi, ei caeieras qux de Jacob genus dulelligeniibus indicium dare, quod (77) cum d i c i i : <unl, possint revocari. Ad quos igilur palres isle c Os de ossibus meis, ct caro de carne mea, qua? nunierus virginum referendus sil, tam xqualis, lam de lerra suntsua essc profiteri, non audere vero sua inlcger, tamque eomposilus, iia nl millus altcro dicere quae scil non csse de lerra. Sed el Laban superior aut inferior numerelur, cgo quidein prosimiliier cum dicii ad Jacob, quoniam c os meum gredi ultra inquircndo non audeo, sed el hactenus et caro inea es lu *, uec ipse amplius aliquid v i peue cuin aliquo discrimine incedu. Aposiolus ta- deiur audere suum dicere, nisi quod lerrenae essc men quasdam suspiciones bis qui aliiusinlucri pos- consanguiuitalis agnoscil. Alia quippe esl animarmii sunt, subjecil, cum d i c i l : < Propler quod fleclo cognalio, qnae vel Jacob desceudcnli in jEgyptum genua mea ad Palrem Domini nosiri Jesu Cbrisii, socialur, vel c&leris patriarcbis et sanciissub enuex quo omnis palerniias in roelis el in lerra numimeraiioue 131 mysiicae poslcriialis asciibiiur. nalur. Et quidem de lerrcnis paierniiaiibus inSod qui viciiium terra: naviganles servare dispotellectus non videlur esse diflicilis : palres eteniiu suimus cursum, et ipsaru quodammodo oram l i l tribuum vel domornin, ad quos successio posleritaus toris slringere. in altum nescio quomodo undarum refertur, simul omnis paiernilas appellantur (74). nos viobmiior xslus abducit. Uedeamus igiiurau ea In coclo vero quod dicii, quoinodo aui qualiter sint qua? consequenler adduntur. palrcs, aut pro qnibtis posierilnlibus cceleslis pa4. Morluus esl, m q u i i " , Josepli ei oinnes fralernitas nomineiur, ipsius esl nosse solius, cujus iresejtis, et omnis gencratio illa. Filii aulem Israel c coeluni coeli esi, lerrain auiem dedil illiis bomi- creverunt el inulliplicati sunl, e i in mulliludine nuni * \ > ^ magna diffusi sunt, el invaluerunt mullinn vnbJe ; mulliplicavii enim illos lerra. Donec vivcret Jo5 Desccnderunt ergoin jEgyplum palres, Ruben, Siineou, Lc.vi, unusqnisque cum omni douio sepb, non refertur quod multiplicati fuerinl Israel, nec aliquid omnino in bis de augmenlis et s u a . Quomodo quis et boc ediaserai, quod cum omni domo sua iutroierunt in jEgyplum? Quibus numerosiiate memoratur. Ego credens verbis Domini mei Jesu Cbrisli, in lege el propbelis tola quiadditur(75) : < Et omnes, inquii, animae qiue i u Iroierunt cum Jacob, L X X V . I Ilic jaiu nominando dem unum aut unuiu apicein non puto csseir.ystemiimas pene nudaveral myslerium sermo propbe- riis vacuum, ncc puio aliquid borum transire ticus quod ubique conlexeral, ut proderei quod posse, donec omnia fiaia. Verum quoniam exiguae capacilalis sumus, ea nunc lanunnpulseinus, quibus non de corporibus, sed de animabus baec dicil. VeruiiUameii babei adbuc velainen suum. In usunain- tutius iiicedamus. Antequain morerelur oosler Joquc csse credtlur, animas pro bominibus appellari. sepb, ille qui dislraclus esl iriginla argenleis ab uno ex fralribus suis Juda, valde pauci erant lilii Imerini L X X V animx descenderunt cum Jacob iti jgyplum. Islac sunt animoe, quas genuit Jacob. Israel. Gum yero pro omnibus guslavil nioricm, per quaro deslruxil etim qui babebai morlis imperium, Ego non puloquodquilibct bomiiium possit aniinam ignere, nisi si quis forie lalis sit, qualis illc qui D d est diabolum niulliplicalus esl iidelium populus, et diflusi sunl (ilii Israel, et mulliplicavii eos dtcebat : < Nara elsi multa millia psedagogorum babealis in Chi islo, sed non multos paires. Mam iu terra. el creverunl niiuis valde. Nisi e n i m , sicul ipse dixil . cecidisset granum fruiucnli in lenam Cbristo Jesti per Evangeliuin ego vos geuui. Isti et moriuum fuissei, ulique frucium bunc plu lales sunl, qui generanl animas, et parluriuul eas, rimum tolius orbis lcrrae Ecciesia altulisset. Igiiur sicut el alibi d i c i t : c Filioli mei, quos ilerura pariurio donec formelur Cliristus in vobis. A)ii posleaquam cecidit granum in lerram ei mortuuin est, omuis ba3C ex ipso surrexii fidelium seges, e i eniin bujusmodi generationis curam, aut nolunt
8 8 8 1 88 6 , 9 9 1 e s 8 8

Apoc. vii. " G a l a t . i v 19.

8 8 8 8

Epbes. , 14. Genes. , 25.

8 8

* Psal. c x m , 1 C Genes. xxix, 14.

8 8 8 1

Exod. , 1. Exod. i , 6, 7.

8 8 88

Exod. i , 5. llebr. u , 14.

8 T 8 8

I Cor. iv, 15. Joan. x i i , 24

(74) Sic mss. Alias vero, vel domorum sunl, ad quos successio... palernitas nominalur. (75) Aliquot DISS., < de quibus dicilur. > (76) Alias, qui dicil. Mox pro bis vocibus, < ucc Uuien addidit, ei aniuia de aniuaa uiea,

codex Remigianus habet : Gur non inlellexistJ eliam aaimam de lua anima processisse? > (77) Ycl expungenduin illud c quod, vel infra legon !m < sua es*c profilciur, nou audet vero.

501

IN EXODUM H O M I L U I.

301

mnliiplicaii sunt filii Israel, et invaluerunt nimis quitur gentem suam, corporeas scilicet voluptatea, talde. c 1 omnem enir.i terram exivit sonus apo- ei viiiorura ducibus ad consilium convocatis, initur siolorum, et in fines orbis lerrae verba eorum \ deliberaiio adversus filios Israel quomodo circumei per ipsos, sicut scriptum e s l , < verbum Do~ veniantur, quomodo opprimantur, ut luto et laterimini crescebat, el muliiplicabatur. H;ec quanium bus affligantur, ut mares exponant, feminas alant, ad mysiicum pcriinet imellectum. Sed et moralem ul adificenlcivilaies ^Egypti, elcivilaies munilas. in bis non omiliamus locum. iEdificat enim ani- Non nobis b;ec ad hisloriam scripla suni(80), neqtie mas auditorum. Igitur et in te si moriatnr Josepb , putandum est libros divinos iEgyptiorum gcsta id esisi mortificaiionem Cbrisli in corpore luo suscinarrare; sed qure scripla sunt, ad nostram doclripias, ei morlifices membra lna peccaio, tunc in te nam et commoniiionem scripla s u n l : ui tu qui haec mulliplicabunUir filii Israel. Filii Israel sensus boni audis, si forle jam gratiam baplismi consecutus es, dspirilales accipiunlur. Siergo sensus carnis mor- el annumeralus es inter filios Israel, ac suscepisli tilicenlur, seusus spirilus crescunt, etquolidie cmoin te Deum regem, et post baec declinare volueris rieniibus in le viliis, virtutum niiincnis augelur, ad opera saeculi, agere acius lerne, el Iulea explere sed el terra le multiplical iu operibus bonis, quaj minisieria, scias et agnoscas qusa surrexit in le
M

per officium corporis niinlstrantiir. Veruni si TIS rex alius, qui nescit Josepb, rex iEgypti, el ipse le oslendam tibi de Scripluris, quis esl quem terra cogit ad opera sua, et ipse le facit laterem sibi mnlliplicaverit. intuere aposlotum Paulum qnomodo operari et lulum. Ipse esl qui le superposilis magidicit : c Si auieni vivere in carne, bic inihi fruclus stris et conipulsoribus ad opera lerrena flagris ac opcris esl, elquid eligam ignoro. Coarclorenim ex verberibus agit, ut aedifices 1 1 i civilates. Ipse est dtiobus, desiderium babens dissolvi el esse 9111 qui le facit discurrere per saeculum, maris ac terrae Christo, multo enim melius, permanere autem in elementa pro cupidiiale turbare. Ipse 132 l" carne magis necessarium propier vos. 1 Yides quomodo iOgypti rex, qui le foruin pulsare liiibus facil, et bunc lerra mulliplicat (78) ? Dnni enim manei in pro exiguo terrae cespite propinquos jurgiis faiigalerra, id esl in came sua, niuliiplicalur condendo re, et, ut ita dicam (80*), casiitaii insidiari, deciEcclesias, nuihiplicalur acquirendo populum Deo, pere innocentiam, domi foeda, foris crudelia, intra el ab Hierusalcm in cirouilu usquead lilyricum Dei conscientiain flagiiiosa commiuere. Cum ergo talee Evangeliuin pradicando. Sed videamus quid addi- videris actus tuos, scilo te regi Jfigyptio mililare, tar in consequentibus. quod est mundi hujus spiritu agi (81). S i vero et 5. Surrexii autein. inquit , rex alius in ^ aliquid de boc etiam allius sentieudum est. potest iEgyplo, qui nesciebal Josepb, el dixit genli euae : videri rex isie qui nescil Josepb, diabolus, insipiens ille qui dixil in corde suo ; Non esl Deus Ecce gens filiorum Israel grandis muliitudo esl, et valet super nos. Primo omnium requirere volo genti sua3, boc est apostatis angelis, colloqui, et dicere : < Ecce gens filiorum Israel magna inulquis e^i rex in iEgypto qui scii Josepb, et quis est tiludo esl, > de bis scilicet qui possunt menie Deum rex qui nescit Josepb. Dum enim ille regnarei qui sciebat Josepb, non reCerunlur afllicti esse filii videre, et potenlior est nobis. Veniie itaque, circumscribamus illos ne forle increscanl, et cuni Israel, neque in lulo ei laiere consuinpti, neque acciderit nobis bellum, consemient et hi curo admasculi eorum necali. ei feminaB vivificaue. Sed cum surrexil iste qui non noveral Josepb, etcoepit versariis, el expugnantes nos exibunt de terra nostra. > Sed unde hoc seniit diabolus? unde i n ipse regnare, tunc baec omuia gesla referunlur. telligit quia magna gens sil Israel, el ipso fortior, Quis ergo esl isie rex, videamus. Si Dominus regit nos, et sensus meniis nosirae illuminalus a Domiuo nisi quia saepe congressus est, soepe liabuit luctamen, et saepe superaius esi? Scil enim et ipsum Cbdsii semper memoriam lenet, faciens illud quod Paulus ad Tiinolheum s c r i b i t : 1 Memor esto Je- Jacob luciatum esse, e l adjulorio angeli oblinuisse adversarium, et invaiuisse cum Deo. Non dubilo suin Cbristum resurrexiese a morluis; 1 dum baac 1 quin et aliorum sanctorum senseril luclamen, et meminil(79)io i*igypto, id esl in carnenosira, sphitus noster regnum cum justilia tenet, et lilios hrael, spiriialia perlulerii saepe ceriamina, et inde dical (82) quos supra diximus ralionabiles sensus, ve) animaj quia gens ftlioruro Israel magna est valde, el valet tiriuies, in luto el lalere 11011 consumil, nec curis super nos. Sed el illud quod limet, nequando eveeos lerrenis et sollictludiuibus aiteril. Si vero per* niaieie bellum, ei consentiant adversariis ejus.el dideril borum inemoriam sensus nosler, declinave- deviclis eia discedant de terra sua, videiur mibi ex his quae sanctis palriarcbis vel propbetis de adveuiu ril a Deo, ncecieril Cbiisium, luncsapientia carnis, quas inimica esl Deo, succedii in regnum, et allo- Ghrisli nonnunquam indicala fuerant, pr*sensiese,
e 8 t c 70 68

" P b i l i p . i , 2 2 , 23, 24. * Exod. 1, 8, 9. II Tim. 11, 8. P s a I . Psal. x v n i , 5. Act. v i , xm, I . .Exod. 1,9,10. (78) Mss. 1 Hunc terra niulliplical* 1 Alias, < bac (80 ) Mss., c ut non illud dicam; > libb. edili,c ut iia dicam. 1 tcrra iuuliiplical. 1 (81) Alias, immundi spirilus imperio agi. (79) Alias, t dum hic vivit, sed mss. ul in no(62) Alias, < dicii, > ei infra, c scd e l illud quod Slro texiu. limuiii; al mss. ul.in noslro lexlu. (80) Vide 1.11 Origen*, qusest 13.
w Te k

ORlCENiS

304

et inde scire qtiod sibi immineai bcllum. Sentil venturum qui exuat principalus ejus el poieslates \ et cum flducia triumphei eos, et afligat in Ngno crucis suae. Igilur convocaia nmni gente sna circumvenirc et circumscribere cupit in honiimbus raiionabilem sensum, qui nunc flguraliter dicitur Israel; et ideo praefecit eis inagisiros operuio, qui eos cogant discere opera carnis, sicut el in Psalmis d i c i l : c E l admisli sunt genlibus et didicenim opera eorum. Docet eos et civiiates a>dificare Pharaoni, Pbitom (83), quae in nosira l i n gua significal os defeclioni$, veJ ot abyssi; el R a messes (84), qua3 inteipreialur commoiio tinew; Eibon, id est Heliopolis qux dicilur civiiat /. Vides quales sibi civiiaies aedificari praecipii Pharao! Os, inquil, deficiens ; deficit namque os, cum nieiidacium loquilur, et a verilate probalionibus deliciu llle enim ab inilio mendax fuit * \ c l ideo talos sibi civiiates acdificari vult. Vel eliam os abyssi, quia abyssus perdilionis, et intcriius est locus. Et alia ejus civius coinniotio lineae est. Om nes enim qui eum sequuniur, ibi congreganl ihesauros suos, ubi linea exiernfinai, el ubi fores eQodiunt et furanlur. Sed el civitalcm solis aedificanl falso nomiue, pro eo quod converiit se sicut angelus lucis. In bis ergo praevenil, in bis occupat menies, quaead boc iaeiae sunt, ut videanl Deum. Prospicil lamen iinminere sibi belluin, el maiuruai genli suae adfuluruin senlit exitium. Ideo dicil qnia gens Israel valel super nos. Ulinam ei de nobis boc dicai, seniiat nosvalere superse! Quomodo senlire boc poteril? Si cum mibi cogilationes injicil ma)as, et concupiscenlias pessimas, ego non suseipiam, sed jacula ejus igniia scuto fidei repeliam, si in omnibus quaecuuque suggerii menii meae, ego inemor Cbrisii mei Domini, dicam : c Vade retro, Saiana. Scriptum esi enim : Dominum Deura tuum adorabis, et ipsi eoli servies. > Si ergo haec omni fide, omni conslaniia agamus, dicit et de nobis, quia genslsrael magna esl, et valet super nos. Sed ei boc quod dicit : forie accidal nobis bellum, et consentiant et bi cum adversariis nostris ; > ex propbeiicis vocibus praevidil venlurum sibi bellura et derelinquenduiu se a (Hiis Isracl, el quia conseniienl adversario ejus, et adjicienlur ad Dominuro. Ruc est enim quod de eo Jeremias propbeia praedixerat : c Clamavit perdix, congregavit q u non peperit, fecit divilias suas non cuni judicio, in dimidio dierum ejus derelinquent eum, et in novissiiuis suis erit sinllus. > Iulelligit ergo
7 7 8 u 7 8 79

perdiccm se dicitim, qnae ncn pcperii congreg isse, vi quod bi quos non cum judicio congregavit, in dimidio dierum suorum derelinqucnt eum, c l sequenlur Doininnm ct Creatorem sumn Clirisiinn Jesum, qui eos genuii (85). Ille aulem congregavii quos non genuil. Et idco remanebil sltilms in novissimis suis, cum ad faclorem ei ad parenlem siium universa, quae nunc pro bujus lyrannide congemiscit, crealura confugeriu Et boc indignaLur, el d i c i t , c ne expugnanles, inquit, nos, exeanl de lerra noslra. > Non vull nos exire de lerra sua sed vult ul semper porlemus imaginem lerreni. S i enim ad adversariuin e]us confugeriunis, cuin qui nobie pra?paravjt regna coelorum, necesse est u l relinquamus imaginem ierreui, ei susclpiamus iinagincin coeleslis. Propierea ergo Pbarao statuit niagislros operum, qui nos suas arles doceaul, qni nos arlilices malilia* facianl, qui nobis magisterium malorum praebeanl. Et quia mullisunl isli iuagislri ei dociores malilix, quos prajfecit Pharao, el 133 esl ingens roulliludo hujuscemodi compulsurum, tp.i oinnes cxigunl, imperant, et extorqueiiiopera lerrcna : idco veuiens Dominus Jesus fecil alios magislros, ei dociores, qui pugnanles adversum ilios, et snbjicienies oinnes eorum principaius, et poie^iaie&, et virlutes, defendanl a violeniiis eorum filios Israel, et doceaul nos opera Israelilica : el rcrsum doceant nos meute Deum videre, reiinquere opera Pharaonis, exire de lerra jEgypti, abjicere iEgyplios e l barbaros mores, deponere lolum \eterem bominem cum aclibus suis, et induere novum, qui secundum Deum creatus est renovari semper de die in diein ad imaginetn ejus qui fecit nos (86) Chrisii Jesu Doinini nostri cui esl gloria et imperium in saacula sa3culorum. Amen. HOMILIA II. Di obsleiricibut. 1. Muha quidem advcrsuin gentem Dei molilur rex iste, qui non novit Josepb , et aries nocendi novas seniper inquirit. Yerum nunc calliditas ejus soperemiuet modum , cum obsietricnm minisierio sobolem gentis conatur exstinguere , qtiarum arle solel vita servari. Quid enim dicil? c E l dixil, i n quil " , r e x ^Egypliorum obsleiricibus Hebraeorura, quaruin uni itoinen erat Scpbora , et nomen alierius Pbua , et ait: Cum obsletricabitis Hebrseas, el prope parium erunt, si masculus fuerit, occidite i l lum , si femina , vivificale. > Sed bis adjungilur io conseqoentibus : Tiiuuerunt auiem obsteirices Deum , et non fecerunt sicut praiceperal illis rcx
T7 f 7 9

Col. I. 13 w Exod. i , 10.

7 1 7

Psal. cvi, 35. Exod. i , 15,16.

7 1 7

Joan. v i n , 44. ibid. 17.

Matlb. iv, 10.

78

E x o d . i , 10.

7 8

Jer. I I .

(84) Rames$es Hebraice DDO3H a verbo D j n i o (83) Philom, Hebraice CHS S i diicatur ex 7S o i , oris et absolvi* abtumi, deficere, ulcurique in- nare commoveri, et voce DO tinea, blalla; recte lerpretabilur o% defectionit, nam melius redderelur inierpretatur commotio tineui. (85) Sic mss. Alias, c qui nos genuii. > o$ perfeciionii, si vero QHD ex 9 ei DVTn abyssus, (86) A l i a s , Qui fecit nos in gioriain el Iaudena <i6yfii,derivareiur,verii posseloi abyui, uiHebraice suam. Sed mss. ut in nostro lexiu. scribilur DT, noQ .
t f

503

306 IN EXODUM IIOMILIA II. spcciut habentur et contemptui. Inde conhimeliis i ? y p t i , et vmfir.abant masctilos. > Si secundum hisloriic narralionem (87) suscipienda essent q u exposiii sunt. inde replentur opprobriis, inde odia in eos et pcrsecutiones agiianlur , quia odil eos gcripia suni, videiur hoc quod dicil Scripttira, quia non fecerunl obstelrices secundum quod puecepe- Pharao, odil bujusmodi mares, qui feininas amat. rat eis rex jEgypii, siare non posse. Non enim in- Isie etiam obslelrices corrumpere aggredilur. ei per ipsas implere quod deeideral, quamm etiara noveniunlur obsleirices n o n viviflcasse feminas, quas prxcepU rex jEgypti viviiicari. Sic eniro a i l , c si mina nobis per provisionem Spiriius eancli. qui b33C scribi voluit, indicanlur. Sepbora (88), inquil, niascnlus est, occidite illum; si femina, vivilicate. > una, qu32 inlerpreiaiur passer; et Plma (89), quae si non fecerunl obsieirices sicut praeceperai rex apud nos vel rubent vel verecuudu dici polesi. Per iEgypii debueranl ulique sicui masculos vivificabas igitur necari mares el vivificari solas feininas b a o l contra praeceplum regis, iia feminas occidere, qu&ril. ui e i hoc essel contra prsecepluni regis. Nam fe8 0 % 9

m i n a s vivificasse, secundum prsecepium est fecisse Pharaonis. Haec interim proptcr cos qui amici sunt liitera, et n o n pulant legem spiriialem esse el spiraaliler intelligendam. Sed nos qui omnia quae scripta sunl non p r o narrationibus anliquilalum , eed pro dteciptina et uliliiaie noslra didicimus scripia, haec quaj leguntur, etiam nunc fieri non soluin i n hoc muiido, qui iEgyplus (iguraliler dicilur, sed in unoquoque nostrum deprebendimus. Keqtiiramos ergo quomodo rex iEgypt!, qui esl princeps

h u j u s m u n d i , T i v i l i c a r i niares non v u l l , feminas

vuh. S i meminisiis, saepe oslendimus disputaiues , quod in feminis caro et affectus carnis designatur, y\r autem ralionabilis sensus, et inlelleciualis sil spiriius. Sensum auiem raiionabilem , qui polest coelesiia sapere, qui polesl inlelligere Deum, et q u sursuin sunl quasrere , bunc odii Pbarao rex et princeps iEgypii, bunc necari cnpil el interiini. Cu- C pil autem quxcunqiie carnis sunt vivere, el quae ad materiam perliuent corporalem, ba?c non sdum viverc, sed et augeri et excoli cupit. Vult enim ut o m n e s carnalia sapiani, temporalia desiderent, quae supra lerram s u n l quaerant, nemoelevei ad coelutn oculos suoi, nenio reqiiiral unde huc venerit, nemo pairiara paradisum recordelur. Cum ergo videris bomines iu volupiadbus ei deliciis viiam ducere , luxu Ouilarc, epulis, vino, conviviis, cubilibus et impudkiiiis operam dare, in istis scias quod rex iEgypli masculos necal, ei vivifical feminas. S i vero rartun queiuque vidcas uuuiu cx inille ad Dominum converti, oculos sursuiu erigere, quae perpeiua sunl c l itterna quaererc, contemplari non ea quae videntur, sed quae n o n videnlur, odisse delicias, ainare conlinenliain , luxuriaui fugere , excolere viriules, islum quasi masculum, quasi vinim nccari cupil Pharao , persequilur, iuseciatur, tnille adversus eum macbinis pugnal. Odil lales, vivere eos igypio n o n sinil. Indc ergo est quod in hoc itiundo servi Dei et omiies qui Deum qiuerunl, de Exod. i , 10.
8 1

2. Sd qtiid dicil Scriptura? t Et limebanl, i n quit , obstetrices Deum , et non fecenmt sicut praecepit eis rex ^Egypti. lsias obsleirices dixertiul anie nos quidam.raiionabilis enidhionis forniam leuere. Obsieirices eniin ntedicx quxdam sunl (90), ei tam masculos nascenles 134 l feminas fovent. Erudilio ergo isia commuais rationabilis scieiuiae, ad omnem propemodum pervenit sensum, ouines instruit, omnes fovel. Si quis in ea \irilis animi fueril, et voluerit coelesiia quaererc et divina seciari, veluii inedicalus, el folus per hnjusmodi erudiiionem (91), ad divinorum intelligentiam paralior veniel. Liia esl enira velut passer quae celsiora docet el ralionabilibus docirinse peimis in alium volare provocat animos. Alia quae rubons est vel verecunda, moralis esi, mores componil, verecundiam docec, insliluil boneslalem. Mibi lamen, quoniam dicil de bis Scriplura , quia l mebanl Deum, et non fecerunt praecepla regis ^Egypti, v i denlur obbielrices islx duae ulriusque Teslameuti figurani servare , e l Sepbora quae patser inlerprelalur, legi, qua3 spiriialis esl, posse conferri; Plma vero quse rubent, vel verecunda est, indicare Evangelia, quae Gbrisli sanguine rubeut, et per univcrSUIII mundum passiouis ejus rulilanl cruore. Ab liis ergo animae quae oascuniur in Ecclesia, velui obslelricibus medicaiitur, quia ex Scriplurarum !eciione cuncta in caserudiiionis medicina conferlur. Tenial tamen Pharao per bsec nccare Ecclesiaa masculos, cum sludiosis quibnsque in Scripiuris divinis hspreiicoa sensus el pcrvcrsa dogmata suggerii. Sed slai iinmobile ruiulaiueiiluin Dei. Timent eniin obstetrices Deum, id est tiinorem Pei docent, quia c inilium sapientiac limor Doniini . > Sic denique compctenlius aptari putoetillud quod in poslerioribus scriptum est, ubi d i c i l : < Quia liniebaiU obstcirices Deum, fecerunt sibi domos (92-95). Quod diclum nullam consequenliam secundum litleram babere polest. Quis enim ordo est, ut dicat: c Quia
8 1 ( u a m 8 a 8 5

ibid. 17.

8 8

Psal. cx, 10.

Exod. i , 21. enim mihi videtur radicem babere HVS exctamavit. (90) Sic rass. Alias, < media quaedam sunl. (91) Alias c erudilioues. (92-93) Fecertuit sibi domos. In Hebraeo fonte liabetnr, ct focit eis domos, id est propagavit earum sobolem. Vide lib. n Orig., quxst. 13.

(87) Vide l i b . i i Origen.. quaesl. 13. (88) Sephora, Hebraice mSU; a radiee i W elegans essi, niale interpretaiur passer, opiimc vero verlcTeuivpatseuu Hebraice scripiume*eei, 1*a radice evolavii. (89) Phna, IIebraice rft*!S unde interpretari possit rubent, yel titecunda, iguorare roe falcor. Pbua
v

30

ORIGENB

50

limtbant obetetrices Deum, fecerunt sibi domos? quasi propierea domus fiat , quia timelur Deus. Hoc si lla accipiatur ut scripium est, non solum nibil consequeulise, sed et inanitaiis plurimiim habere videbilur. Sin autem videas quomodo Seriplurae Novi ac Veteris Tesiamenli limorem Dei docentes domos Ecclefiiae faciant, u l universum orbem ierrae oraiionum domibus repleant, lunc quod ecripium est, ralionabiliier scriplum videbitur. Sic ergo isiae obsielrices, quia timent Deum et timorein Dei docent, non faciunt prseceptum regis i E g y p t i , eed Ti?ificant masculos suos, nec lamen dicilur quia paruerint praecepto regis /Egypii, nt viviflcareiit feminas. Ego confidenler audeo dicere secuiidmn Scripturae sensum (94): Obsteirices istje non vivificant feminas. Neque enim vilia docentur iu Ecclceiis aut luxuria pradicatur, aul peccata iiulriiiniur (boc enim vuli Pharao, cum vivificari feminasjubet), eed sola virtus excolilur, et ipsa soia nuiritur. "Verum bacc ad unumquemque nostrum referamus. Et lu si limes Deuin, non facis praecepiurn regis iEgypti. llle enim tibi praecipit ut in deliciis vivas , ut diligas praesens sseculum, ut preseniia conctipiscas. Tu si Deuin times , el exhibes obsletricis ofliciuin animae tuae, si ei salulem conferre cupis, non facis baec, sed vmficas masciilum qui in le est, interiorera tuum homjnem medicaris et fores, et ipsi per actus aut imelleclus bonos viiam conquiris aeierD

nam,

et oraiionibus superandum. Propterea et oblnta sibi omnia regna mundi, el gloriam eorum contemn i i , ut e l tu contemnens gloriam mundi possis superare tenlanlem. iEgyplii vero, quibus Pliarao dedit praecepia, feminas laniuin viviGcant, oderunt masculoe; oderunl namque virfuies, viiia tanluni et volupiates nulriuul. Et nunc igilur insidianlur iEgyplii, si forte Hebraeis nascalur aliquismasculus, ut siatim perseqiiantur et inlerficianl, nisi caveant, nisi observent, el occulient germen masoulinum. Denique referl Scripiura quod de iribu Lcvi qua> dam genuit masculum (95), et Videns infanlem esse etegantetn, occultavit eum mensibus iribus. Videsi non proplerea nobis praecipitur, ne bonos actus in publico gerainus, ne justitiam nostram coram hoiainibus faciamu?, sed ulclauso ostiooremus Pairem in 135occuIio, etquod facil dexlera noslra, id nesciat sinistra. iSisi enim in occulio fueril, diiipielur ab jEgypliis, invadeiur, in flumen jaclabitur, undiset fluclibus submergelur. Ergo si facio eleemosynam, quia opus Dei esl, masculum genero. Sed si ita faciam, ut hominibus innotescat, et ab hominibus laudem qoaeram, et non eam occultavero. rapiaesl ab jEgypliis eleemosyna mea, el in flumen demersa est, c l lanlo labore, lantoquestudio iEgypliis masculum genui. Proplerea, vos, populus Dei qui baec auditis,no)iie pulare, ul saepe jam diximus (96), veteruro vobis fabulas recilari, sed doceri vos per haec, ui agnoscaiis ordinem vitae, iusiiluta moruin,
8 8

5. Sed post bac ubi vidil Pbarao quod per obste- Q fldei, virtulisque cerlamina 4. Videnles > ergo isii de iribuLevi eleganiera trices non possel necare masculos Israe), praeceesse infantem , celaverunt euin mensibus tribus, p i t , inquit \ omni pop.ulo dicens: Omne niasculiCumque non possenl amplius cclare eum, sumpsii, num quodcunque naiuiu fuerit Hebraeis, in flumen inquit , mater ejus tibin (97), et linivit bilumine, projiciie, et omne femininum vivificale.iVidele quid princepb bujus mundi praecipit suis ut infanles no- et injecil iufanlem in eam, el posuil in palude s&cus flumen, ei observabat soror ejus de ionge, u l slros rapiaot, et in flumen projiciant, primae statim videret quid accideret ei. Descendil autem filia Pbanaiivilati nostrorutn insidiantes conlinuo, ulubera Ecclesiae prima contigerint, irruant, diripiant, per- raonis, ul lavarelur in flumine, eiaudivit plora aequanlur, undis el fluciibus hujus saeculi absor- lem infanlem, et niisit, inquil, et assumpsiteum, beant. Videle quid audiaiis, sapienlia Dei perSalo- el dixil lilia Pbaraonis, quia de infanlibus Hebra20rum est bic. > Post baec jain refcrlur quoinodo somonem d i c i l : c Inlelligibiliter iniellige quae apponuntur libi, Vide statim u l natus, imo ut renatus ror ejus dixit, ut matrem pueri vocarei, quaB eum nulrirel.cEt d i x i t , i n q u i l , a d illam f i l i a Pliaraonis: fueris, quid libi iinminet. Hoc illud esl, quod in Cuslodi mibi bunc infamem, et nuiri eum mibi, Evangelio legis , quia Jesus staiim ul ascendil de baptismo , < ductus cst a spirilu in deserlum ul D ego aulem dabo tibi mercedem. Gumque nutrisset lenlarclur a diabolo. Hocergo est quod el hoc loco eum, el fortior facius essel, induxil illum ad fdiam Pliarao prxcepil populo suo, Hebraeos infanles staPbaraonis, el factus esl ei in filium, el nominavit lim ut nati fueriniinvadant, diripiant,aquis submernomen ejus Moyscn, dicens quia de aqua euni asgant. Hoc forlassisest quod per Prophetam d i c i l u r : sumpsi. > Singula baic immensis replela mysteriia, Quia intraverunt aquce usque ad animam meam. tempus exigunt grande, el totius diei spaiium si in Pefixus sum in limo profundi, et non est subsianbis consumamus, vix forlasse. ftufificiet. Breviier tia. Sed propierea Gbrislus superavit el vicit, ut umen aliqua nobis pro Ecclesiae aediftcatioue pultibi vincendi iier aperiret. Propierea jejunans vicil, sanda sunt. Pulo filiam Pbaraonis Eccle.siam quae ul el tu scias bujusmodi genus daemoniorum jejuniis congregaiur ex gentibus videri posse, quaequamvis Exod. , 1 Exod. n , Exod. , S2. Prov. x x m , 1. Matui. i v i . " Psal. L X V U I , 1, 2. Selseqq. Exod. u , 9. (97) Tibin. Sepinaginla reliquerunt vocem He(94) Alias, < Scripiurae sensus. t braicam m m qwae significat arcain aut polius vas (95) Alias, c masculinum. > navigaiioui aptum. (96) Videlib. u Origen., qusest. 13.
8 M 8 8 90 8 C 87 8 4 8 8 8 8 8 8 8 f

309
9 1

1 EXODUM HOMILIA III

31

iropiam et iniqaam habeal palrem, tamen dicilur ad cam per Prophclara : t Audi, fdia, et vide, et inclina aurem tuaro, et obliviscere populum tiium, et domum patris tui, quia concupivit rex speciem loam. > Ha!C ergo est qua exiit de domo pairis el venit ad aquas , ut lavareiur a peccaiis quae contraxerat in domo palris sui. Denique siatim viscera miscricordiae suscipil, et miseratur infanlem. Haec ergoEcclesia ex genlibusveniens, in palode invenil jaceniem Moysen, abjectum a suis et exposilum, dai eum nutrici, et nmriiur apud suos, ibi agil infaniiam. Cum autein furlior factus est, lonc inducilur ad eam, et adopialur in filium. Moyses aulem quia lex appellatur, in muhis locis jaro saepe dissertum esl. Veniens crgo Kcclesia ad aquas baptismi suscepit eliam legem, qua? tamen !ex erai intra libin conctusa, pice et biuiinine oblita. Tibis genus est legminis, ex virgis aul ex papyro contexlum, vel eiiam ex arborum cortice foriuaium, intra quod injecius infans videbatur expositus. Jacebat ergo lex conclusa inlra bujusraodi tegmina, et pice ac bilumine oblila, vilibus et lerreis Judaeorum sensibus (98) sordebal obaepia, usqueqtio Ecclesia veniret ex genlibus el assumerel eam de luieisel palusiribus loeis, alque intra sapieniice aulas et regalia lecla conscisceret. Ilsc lainen Icx iuianliam suam apud suos transigit. Apud illosenim qui spirilaliler cam inielligere nesciuitt, parvula esleiinlans, el lacienliuin habens c.bos. Cum vero ad Ecclesiam venil, cum Ecclesia? ingredllur donwm, fortior cst ct valitlior Moyses. Amoto eiiim velamiiie liitera:, perfectus in leciione ejus cibus ct soltdus invenilur. Quid lamen est ipiod el mercedem nutrimentoruro a (ilia percipil Pbarnonis, illa apnd quam lex et nata esl, et nuiriia ? Quid cst quod Synagoga accipit de Ecclesia ? Pulo ilhid iniclligi posse, quod idcin Moyses scribil, dicena**; t Ego in non gcntcm in aemulaLionem vos Knducam, in gentem insipieiitem in iraui vos conciubo. telSynagoga ergo de Ecclesia islud mercedis accipit, u i ulira idola non cofeit. Vidcns enirn eos qui cx geniibus sutil, iia ad Deum conversos csse, ui ullra idola nesciani, Deutu praHer umim noininem venereniur, ipsa crubescii idula ulira jam colere. Istud ergo recipil beneficii de Ecclesia Syuagoga, quodei parvulaui nutrissevisa eal legem. Sed et nos eliaui si Pbaraonem babuiimis paircm, eliani si uus in operibus malis genuit princeps htijus mtindi, cmn venimue ad aquas, assumamus ad Doa legem Dei, nec nobis gordeat liuera ejus vile legumeo el ob&curura, quas parva ejtrs siiiii et Jaciemia concedaiuus, quae perfecia ei \alida sunl, simiaimis, aique ba;c intra cordis nostri lecia regalia collocemue. Grandem ei validuin haboamus Moysen, nibil de eo parvum, iitbil biunile seiilianius; sed magniiicum toluiii, lolum
9 1

I egregium, lotum elegans. Toium enim magnum esl, quidquid spiritale, quidquid sublimis intelligeiuias est. E l oremus Dominum Jesum Cbristum ul ipse nobis revelet el osiendal quomodo maguus est Moy^es, et quomodo subliniis esl. Ipse enini revelal, quibus vull, per Spirilum sanclum. Ipsi gloria el imperium in saccula sseculorum. Ainen.

IIOUILIA III. De eo quod tcripium est : t Ego autem gracili voce $um et tardus lingua. 1. Donec essei Moyses in iEgypio el erudiretur omni sapieniia iEgypiiorum, erat gracili voce nec lardus lingua, 136 profitebatur (99) se esse ineloquentem. Erat enint quanium ad iEgyptios, etsonoras vocis, et eloquenliae incomparabiiis. ^ Ubi aulem coepil audire vocetn Dei et eloquia divina suscipere, lunc sensii exilem et gracilem vocem suam, lardamque et impedilam esse suam inlelligit linguam ; tuncse pronunliat mulum *, cum coepit agnoscere verum illud Verbum, quod eral in principio ajmd Deuin *. Sed quo facilius quod dicimus possit adverli, ulamur bujusmodi similitudine. Mutis animalibiis quainvis sit imperilus ei indoclus, ralionabilis bomo si coinpareluc, videbilur eloquena ad coihparationein eorum qnas et ralionis et vocis experlia sunt; si vero erudilis et eloquentibns viris, atque in omni sapicnlia probalissimis coiiferalur, ei iueloquens et mulus videbltur. At si ipsum quis conteinpletur divinum Ver bum, ipsamque divinam respiciat 8apientiam,quaialaevis sit eruditionis, et quanlaecunque sapieniije, multo amplius quam apud nos sunt pecudes, ipse apud Deum inatuin se animal proliiebitur.Hoc n i niirumeral Moyses. Quod ct bealus David intueps, et tali ordine senieiipsum ad divinam sapientiam librans, dicebat : Ut jumenlum faclus sunt apud te. Secundum boc ergoet propbetarum maxiuius Moyses in prxscnli leclione dicit ad eum, quodgracili vocesil, et lardus liugua, quod ct noa sit eloquens. Oinnes enim bomines ad comparalionem Verbi divini, non solum ineloquentes, sed ei muli pulandi sunt. 2. Quia igilur in id inielligeniia? profecil ut agnosceret semciipsumjn quo est pars maxiina sa^ pienliae, remunerai eum divina dignaiio. Audi quam optiniis niagniflcisque muncribus. c Ego, inquit , aperiam os luum, ei iuslruam le quae oporleat le loqui. Beali sunl, quorum Deus os aperit ut loquantur. Propbeiis Deus aperit os, et replet illud eloquio suo, sicut in praesenli dicit : Ego aperiain os iiium, ei inslruam le qux oporteal te loqui. Scd el per David dicit Deus : c Dilata os tuum, el replebo illud. Simililer et Paulus d i cil : c FJl delur mihi sermo in adapertione orie mci. Eorum crgo qui verba Dei loquunlur, os Deus aperiu Vereor auiem ne sinl aliqui, quorum Psal. X L I V , I I . Deuler. X T X I I , 21. " Lxod. iv, 10. " Joan. , 1. Paal. L X X I I , 23. * Exod. iv, 12. * Pal. LXXXI.10. Ephes. v i , 19. (98) Mss., < leiris Jiulaiorurit sensibus. (99) Alias, c profuelur.
t I , e c 9 7 M 7 8 8

311

OKIGENIS

312

econtrario os diabolus aperiat. Nam qui loquiiur Si qua?ido ergo vana dicantar, sl qnando inani*, inepla, lurpia, profana, scelesU proferuniur, qui mendacium, certum ost quia diabolus aperuit os novil Domini erudiiioncm, claudit aures, el averiit ejus u i mcndaciutn loquerelur. Qui falsum testiauditum, el dicit " : c Ego aulem sicut surdus non moniuin dicit, qui scurrilitales ac turpitudines el audiebam, et sicut mutus, qni non aperuil oe caelera hujusmodi de ore suo proferunt, diabolus aperuit os eorum. Yereor ne et susurronuni et de- suum. > Si vero ad ulililalem animae perlinent qiua dicunlur si de Deo sermo est, si mores docel, vir- . iractorum os diabolus aperiat, sed e i eorum qui luies inviial, vitia resecat, patere debent aures otiosa verba proferuni, pro quibus reddenda in die judicii ralio est. Jain vero q.ii iniquitatem in ex- bujuecemodi eloquiis; el non solum aures, sed celsum loquunlur, qui negant Dominum nieum Je- et cor el mens, et loia ad bujuscemodi audilum animae jauua pandenda est. Summa lainen sum Cbristum in carne veuisse, vel qui Spiritum 137 moderaiione praecepli usa esl lex : ul non disanclum blaspbemant, quibus neque in praesenri neque in fuluro sseculo remillelur, quis dubilet ceret: Non audies audilum vanuni, sed non reciqnod os eorum diabolus aperial? Vis libi ei htc de pies. Nam vana freqi<en(er audimus. Marcion quae loqullur, vana sunt. Yaleniinifs quae loqniiiir, vaScripturis ostendam, quomodo hujusmodi bominibus, qui adversum Gbristum loquuntur, os dia- na s u n i : et omnes qui conira crea:orein Deuin loquunlur, vana sunt quae loquunlur. Sed tamen frebolus aperii? Yide quid scripium est de Juda, quenter nos audiinus ea, ul adversura ea responquomodo refer-ttir quia introiviiin illum Saianas, et quia misit in cor ejus diabolus, ut traderet Do- dere possimus : ne forte subripiant simplicioribus quibusque fratrura nostrorura per sermonis ornaminum. Ipse ergo aperuit os ejus, ui loqueretur Uim. Audiinus ergo baec; sed non reoipirous. Dicia cum principibuset Pharisaeis, quomodo euin iraderet, accepta pecunia *. Unde mihi videlur non esse sunl enim de ore illo quod diabolus aperuil. Et paroe graihe intelligereos quod aperii Deus, eiinlel- ideoorandum nobfc esl, ut dignetur Dominu* aperire os nosirum; ul possimus et eontradicenles religere os quod aperit diabolus. Moa esi sine sancii vincere, et obiurare os quod diabolua aperuit. Haec Spirilus graiia hujusmodi os et verba discernere. E t ideo in divisionibus spiritalium graiiarum addi- de eoquod scriplum est : c Ego aperiam os tuum, et instruam le, quae oporieai teloqui. > Non soium tur etiam hoc, quod datur quibusdam discretio autem Moysi promiliiiur os aperiri a Domino, sed spiriiunm *. Ergo spirilalis est graiia per quam et Aaroo. Dickur enim et de ipso : Ego apespiritus discernilur, eicutet alibi dicit Aposiolus *: c Probaie spiritus ex Deo sunt (1). Sed sicut - riam os luum, et os illius, ei insiruam vos quaefa Deus aperit 08 sancioruin, iia puioquod ei aures ciatis. Occurrit enim et Aaron Moyei, et exiit de sanclorum Deus aperiai ad audienda verba divina. iEgypio. Occurrit aulein ei. Ubi? in quali loco? i n leresl enhn ubi occurral Moyai is, cujus os aperienSic eniin dicil lsaias propbeia : c Dominus aperuit mibi aurem, u l sciam quando oporieai dici vcr- dum esi a Deo. Occurrit enim, inqnii, in monlem Dci. Vides quia merilo aperitur os ejus, qui potest bum. Sic et oculos aperit Dominus, sicut apeoccurrere in moniem Dei. Petrus, et Jacobus, et ruil oculosAgar : c Et vidit puteuniaquas vivae Sed el Elisaeus propbela d i c i l : Aperi, Doniine, Joannes, iu moniem Dei aecenderunt, ut iransfbrinatutn Jesurn videre niererenlur, ei Moysen cura oculos pueri, ut videai quia plures nobiscum sunt quam cum adversariis. Et aperuit, inquit, Donii- ipso aique Eliam viderent in gloria. Et lu ergo nisi ascenderis ad mooiem Dei, ei ibi occurreris Moysi, nus oculos pueri, et eccetoius mons plenus erat i I esl nisi excelsum legis ascenderis sensum, nisi equilibus, et curribus, auxiliisque coelesiibus. Girad spirilalis inlelligenii^ cacuinen evaseris, non est cumdat enim angelus Doiuini in circuitu tiinemiuro os luum aperlum a Domino. Si in bumili loco liileeum, ut eripiat eos \ Aperil ergo, u l dixinius, rae sleteris,ei bisloriae lexlum Judaicis narralioniDeus, et os, et aures, et oculos, ui vel loquaniur,
f 11 1 1 4 9

vel cernamus, vel audiamus qus Dei suni. Sed et D bus inneclas, non occurrisli Moy^i in monlem Dei, iliud non oiiose accipio quod dicit proplieia : E r u - nec os luum aperuit Dens neque inslruxii le quae dilio, inquil , Domini aperuit inilii aurem. Hoc oporleai le loqui. M s i ergo Aaron occurrissel Moyniihi videlur ad nos, id esl commuuitftr ad omnem si in nionte, nisi ejus seusum sublimeni vidissel el Dei Ecclesiam perlinere. Si eniin in Domini eru- arduuni, nisi excelsam ejus intelligenliam perspexisset; nunquam ci loculus fuisset verba Dei, nediiione versemur, aperil et nobis aurem Domini erudiiio. Auris vero quaa per erudilionem Douiini quc viriutem signorum prodigiorumque iradidisset aperiiur, non semper aperta esl, se<l aliquando neque pariicipem eura tanli mysierii conscivisset. aperta, aliquaudo clausa est. Audi legislaiorera 3. Verum quoniam longum est de singuiis per dueiiieiu : c "Ne receperis (2) audituni vanuni. ordinem dicere, videamus ingressi ao Pbaraonem
a

Joan. ,27. IV Reg. v i , 17. ibid. 15.

1 T

Maltb. xxvi, 13. l C o r . x n 10. 1 Joan.iv, 1. M s a . L , 5. Genes. x x i , 19. Psal. xxxui, 7. Isa. L , h. Exod. , . Psal. xxxvu, 13. Exod. iv, 12.
f I # 1 1

(I) Aiias, c qui ex Deo sunt.

(2) Alias. resoexeris.

S!3
1 8

1N EXODUM HOMILIA .

314

Moyses ei Aaron qnid dicunt : Hac dicit DomiBQS : Dimille populum meum, u l servianl milii in erento. Non vullMoyses u i populus in iEgypio positus serviat Domino, sed ul exeat in deserinm, et ibi serviat Domino. Hoc est sine dubio quod ostendit, quia donec quis in tenebris saecularibus manet, et in negoiiorum obscuritale versalur, non poiest servire Domino. Non euim polest duobus doniinis aervire : non potcst Domirio servira et nammona . Exeundum igiiar nobis est de iEgyfio; relinqueudus est mundus, si volumus Domino ertire. Relinquendus auiem, dico, non loco, sed animo; non iiinere proficiscendo, sed fide profiCiendo. Audi haec eadem Joannem dicentem : c Filioli, nolite diligere mundum, neque ea quou in mundo sunl, quoniam onuie quod in mundo est, dcsiderium carnis est, et desiderium oculoF n m . Et quid lamen dicil? Quomodo, vel quatenits proficisci jubet ex Algypto, videamus : < Viam, inquil * , iriuni dierum ibimus in eremo, et ibi immolabimus Domino Deo noslro. > Quae est Tia Irium dierum, quae nobis incedenda est, ul exeunles de iEgyplo pervenire possimus ad locum in qoo immolare debeamus? Ego viam illum inlelligo qoi dixit : t Ego sum via, et veriias, et viia. > Ha*c via triduo nohis incedenda est. Qui enim confessus fueril in ore suo Dominam Jesum. el crediderit in corde suo, quod Deus illum suscitavit a morltiis tertia die, salvus erit . Haic ergo esl tridui v i a , per quam perveniiur in locum in quo Domino immoletur el reddalur sacrificium laudis. Haec, quanmm ad myslicum pertinet inlelleclum. Si vero eliam moralem, qui nobis peruiilis est, requirimus lorum, iter tridui de ^Egyplo proficiecimar, si ita nos ab omni inquinamenlo animae et corporis ac spiritns coiiserTemus, ul, quemadmodum dixit Apostolus * , < integer spirilus vesterel anima, el corpus in die Jesu Clirisli serveiur. Tridui iler proficiscimur de iEgypto, si rationalem, naioralem, moralem sapientiam de rebus mundialibus auferenies ad sialula divina convertimus; Iridui iierde jEgyplo proficiscimur, si purificanles in nobis dicta , facla, vel cogitaia (iria eunt enim ha?c, per quae peccare homines possunt), efliciamur mundi corde, ut possimus Denm videre. Vis autem videre quae hujusmodi sunt, quae in Scripluris indical Spiritus sanclus? Pharao bic, qui est princeps iEgyptl, ubi se videt vehemeniius perurgeri, ut dimillit poDuIum Dei, aecundo loco boc cupit impetra.e ne iongius abeant, ne louim friduum proflciscanlur, el dicil * : c Non longe abeaiis. INon vult longe a se fieri populum D e i ; vuli eura si non in facto, vel in sermone peccare : si non in sermone, vel in cogilatione delinquere. Non vull ut totum a s triduum proHciscantur. Vult io nobis vel unum diem suum babere; in aliis duos;
u 1 1 1 7 1 S 1 8 t 18 8 8 8 1

iu aliis (otum tridtium ipse possidel. Sed illi beatt qtii integrum ab eo iridiium secedunt, el nullam in eis suain possidel diem. Non ergo puteiis, qma lunc lantummodo eduxit Moyses populum de jEgyplo. Et nunc Moyses, quem liabemus nobiscum (babemus enim Moysen, el proplieias), id est lex Dei vuii le educere de jEgyplo; si audias eam, vull le longe facere a Pbaraone. Eruerc le cupil de opere luli et palearum ; si lainen audias legem Dei, ei 138 P ' rilaliier imelligas. Non vult te in carnis el lenebrar.um actibus permanere, sed exire ad eremtim, yenire ad locuin perlurbalionibus et fluclibus sxculi vacuum, venire ad quieiem sileutii. Verba enim sapientise in silentio et quieie discunlur. Ad bunc
S

^ ergo iocum quielis cum veneris, ibi peteris immolare Doiniiio, ibi legem Dei el viriuiein divinaa vocis agnoscere. Propterea ergo cupii le Moyses ejicere de medio fliicluanlium negoiiorum, et de inedid perslrepenlium populorum. Proplerea ctipil le exire de iEgyplo, id est de tenebris ignurantiae; ut legem Dei audias, et lucem scientine capias. Sed obsislit Pharao; reiaxare le non vult reclor lenebrarum harum; non vull le abstrabi de lenebris suis, el ad scientia? lumen adduci : el audi quid dicii : t Quis esl, inquil cujus audiam vocem? Nescio Dominum, ei Israel non dimillam. Audi quid respondit princeps bujus niundi, nescire se Deutn dicit. Vides quid agit cruda giiperbia. Donec in laboribua hominuin non est, ei cuin bominibus non flagella1

I l u r " ; proplerea lenuil euin euperbia. Denique v i debis eum paulo posl quanlum proficit in flagellie; quanlo melior verberalus eflicitur. Isle qiii modo dicit: Nescio Dominum, > postea cum vim sensertC verberuin, dicturus esi " : c Orale pro me Dominum, > ec non solum buc, sed eliam conteslanlibus magis falebilur quia digitus Dei esi in virlule eignorum. Nemo ergo ita iuerudilus diTinac sil d i eciplinae, ul flagella divina perniciem putet, ut verbera Domini poenaleir. credat inieritum. Ecce Pbarao durissiinus: lamen prolicit verberatus. Ante verbera Dotuinum nescit; verberalus supplicari pro se Dominum rogal. E s l profectus in poenis, hoc ipsum agnoscere quod merueris pcenam. t Neacio . ergo, ait, Doniinum, el Israel non diraillo. Sed vide in Evangeliis, quomodo verberatus emendel hanc vocem. Scriplum esi enim quia ciamaverunl da?mones ad Doniinum, et dixerunt : Quid venisli ante tempus torquere nos? Scinius te qui s i s : Tu es Filius Dei vivi. Ubi tormenta seneeruni, sciunl Dominuin. Anie flagella dicit: c Nescio Dominum, ei Israel non dimitlo, sed postea Israel dimiltit, et non solum dimillil, sed et ipsc perurgebil eum exire. Nulla enim socielas lucis ad tenebras; nuila pars fideli cura inlideli * . Sed quid adbuc addit in responsis suis? Quare, i n q u i i , Moyses el Aaron, perveriitis populum ab operibus?
u , e 1 8 1 7 8 8

Exod.v, 1. " L u c . x ? i 13. I Joan. n , 15,16. Exod. m , 18. I Tbess. v, 23. Exod. viu 28. Eid. v, 2. P s a U x x u , 5. VIII, 2 9 ; Marc. i , 24. 11 Cor. v i , 14,15. Exod. v. 4.
8 8 f 8 8 8 8

Joan. xiv, 6. Exod. vnr, 8.

1 8

Rom. x, 9. Matih.
u

5f5

0R1GENIS

316

Diseediie unusquisque ad opas vestrum. Donec quam praedicalio divina nascalur, non est tribulalio, non est tenlatio : quia nisi buccinel luba, nou secum est populus, et lutum operatur ac laierem, donec in paleis occupaius P S I , non pulat eum esse commiltilur bellum; ubi vero signum belli tuba perversum, sed r*ctn itinere incedere. Si vero dicat, prsedicaiionis ostenderit, i b i , inquit, sequitur Volo ire viatn irium dierum el servire Domino, per- aflliciio, ibi omnis Iribulalionum pugna converii populum d.cit per Moysen et Aaron. Hoc qui- surgil. Ex quo ergo loqui coepit Moyscs et 139 Aaron ad Pharaonem, affligilmr populus Dei. dem dicebatur anliquis. Sed ei bodie si Moyses ei Aaron, id est propheiicus et sacerdoialis sermo Ex quo in animam luam sermo Dei perlalus est, necessario cerlamen intra le virluiibus adversum animam sollicilet ad serviiium Dei, invitelque eain vilia suscitatur ; prius vero quam veniret sermo exire de sxculo, renunliare omnibus quae possidet, operain dare divinac legi ei soqui verbum Dei, con- qui argueret, vilia inira le in pace durabanl: sed tinuo audics dici ab his qui Pbaraoni unanimes et ubi sermo Dei facere coepil uniuscujusque discrimen, tunc perlurbatio magna consurgil, et eine amici sunt : Videle quoinodo seducuntur boiuines foedere nascilur bellum. Cum injusiilia enim qnando et pervertunlur, quales adolesccntes ne laborent, nc mililenl, ne agant aliquid quod eis prosil, reli- polesl convenire juslina, inipudiciiia cum sobrie lale, cum verilaie mendacium ? Et ideo non niagnoclis rebus necessariis et ulilibus ineplias secianlur et otium. Quid esl servire Domino? Laborare no- pere perlurbemur, si vidclur odor nosier exsecrabilis esse Pbaraoni. Exsecralioni namque et viliis lunt, ct incrlis oiii occasiones requirunt. Haec erant lunc verba Pharaonis, ha?c el nunc amici ejtis el ducilur virlus. Quin polius ul in posierioribus familiares loquunlur. lNon solum verbis res agiuir, dicit, quia sielit Moyses anie Pbaraoucm, slemus sequuntur ei verbera ; flagellari jubet scribas He- etiam nos conlra Pbaraonem el non flcclimur, sed brcorum, paleas non dari, opus e x i g i ; hacc periu- siemus < succincli lumbos nosiros iu veriiaie, el lerint paires, ad quorum figuram saepe eiiam po- calceali pedes iu pneparalione Evangelii pacis . : c Siaie pulus Dei qui esl in Ecclesia paliiur.lnveniesenim, Sic enim nos borlatur Aposlolus dicens si considcres eos qui se ex iniegro principi bujus ergo et nolile iierum jugo serviluiis inbaerere. > : < In quo slamus, et gloriamur in niundi Iradidermit, prosperis successibus agere, Iterum dicit spe glorise Dei. Slamus auiem confidenler, si omnia eis, ut ipsi pulant, felicilcr evenire; servis Dorainum deprecemur, ul siaiuat pedes noslros aulam Dei saepe ne haec quidem bumani viclus super petram, ne nobis illud eveniat, qtiod idem bumilia el parva succedere. Utas enim puio videri paleas, quae a Pbaraoue ministranlur. F i l ergo Q Propbeta dicil : c Mei aulein paulominus moii saepe, ut Dcum limenles vili boceliam et paleis sunl pedes, c l paulominus effusi suni gressus mei.i simili indigeant victu. Saepe etiam persecuiiones Stemus ergo ante Pharaonem, id csl obsislamus siisiinent lyranuorum, perferunt cruciaius ei saeva ei in ccriamine, sicut el Peirus aposlolus dicii : c Cui resislile ierles in fide. > Scd el Paulus nibitorineuta, ita ul faligaii nonnulli dicant ad Pharaonem : Ulqiiid lu affligis populum luum? Superali lominus d i c i l : c Siate iu fideet vinliier agiie.i namque verberibus nonniilli a fide decidunt et con- Si enini forliier slelerimus, consequelur iilud quod orabat Paulus pro discipulis dicens, quia c Deus fheniur se esse populum Pharaonis. c Non enim conlerel Salan sub pedibus veslris vclocilcr . > orones qui ex Jsrael, IN sunl Israelitae, nec quia Quanlo enim nos constaniius ct foriius stclermns, sunt semen, sunl omnes et lilii . Isii ergo eui tanto infirmior el invalidior erit Pbarao. Si nuiem dubii suiil, et in Iribulalionibus faligantur, etiam nos vel infinni coeperimus esse, vel dubii, ille adconlra Moysen el Aapoo loquuntur, ct dicunl : c Ex qua die iniraslis et exislis vos ad Pliaraonem, versum nos validior et constamior liel. E l vere illud implebitur in nobis, in quo Moyses dedit exsecrabilem fecislis odorem noslrum coram eo. > liguram . Cum enirn ipse elevaret manus, vinceTennn dicunl isli, licel ignorent forlasse quod di8 8 8 8 8 8 M 8 8 3 7 M 8 T 8 8

cunl, sicul el Caipbas ille verum dicebat, quia ^ batur Amalecb. Si vero volut lassas dejicerel, el bracbia infirma deponeret invalescebal Amalech. c expedit vobis ut morialur unus pro populo sed qnid dicerei nescicbat. Nam, ut Aposlolus di- ha ergo eliam nos in virluie crucis Cbrisii exlollamus bracbia, el elevemus in oraiione sancla cil Cbristi bonus odor sumus; sed aliis, inmanus in onini loco sine ira el disccplalione, ut quit, odor de viia in vitam, aliis aulem odor de Domini mercamur auxiiium. Uoc idem namqiie et niorle in morlem. Iia el propbeiicus sermo suavis odor csl crcdeniibus; dubiis verOei incredulis, Jacobus aposiolus coborlalur, dicens : c Resisiiie ei bis qui se populum coiiitlentur esse Pbaraonis, autem diabolo, et fugiel a vobis.i Agamus crgo odor exsecrabilis eilicilur. Sed el ipse Moyses dicit oiimi fide, ut non soluiu fugial a nobis, scd el conad Doinimim, quia c exquo loculus sum cuni Pbaleratur Satanas sub pedibus nosiris, sicut et Pbaraone, atilixii populum tuum . Cerlum esl rao demersus esl in mare, fll in profundo abyssi enim quia anicquam sermo Dei audiatur anleexstinctus. Nos auiem si recedamus de jEgypto Rom. i x , 6, 7. Exod. v, 2 i . Joan. x i , 50. II Cor. n , 15, 16. Exod. v, 23. Epnes. vi, U , 15. Galau , 1. Rom.v, 2. " P s a l . LXXIII,2. l P e i r . v,9. 11 Gor. x v i , 13. Koai. xvi, 20. Exod. xvii, 11. Jacob. iv, 7.
t 9 9 v 49 s t t 97 9 8 8 0 8 1 8 8 8 8 8 V 8 6 87 8 8 8 8 M

517

IN EXODUM HOMlLfA IV.

318

ea in Yiitorum , fluclus saecnli lanquam iter solidum nianu ejus, addilur : Facies, inquit erademtts, per Jesum Cbristum Dominnm noslrum, conspecut Pbaraonis. Ego auiem induro cor Pharaonis, elnon dimillet poptilum meum. Ilic primi coi esi gloria et iraperium in scecula sa?culorum. diciuin est a Domino: <Ego iuduro <!or Pbaraonis.i Ameo. Sed ei secundo ubi enumerali sunl priucipes Urael, HOMILIA IV. posl pauca addit cx persona Doniiui : Ego, i n De decem plagis, quibu* percussa est jEgyptv*. quil , induro cor Pbaraouis, et nnihiplico sigua 4. Hisloria quidem famosissima nobis recitaia mea. > est, et quae pro sui magniludine universo mtindo sit 2. Qnod si credimus divinas esse bas liiteras ec cognha, per quam designatur, quod ingenlibus per Spirilum sanclum acripias, non puto quod latn signorum ac prodigioruin verberibus jEgyptus cum Pbaraone rege castigata sit, ut Hebreonim popu- indigne de divino Spirilu senliamus, u i fortuilu in tanio boc opere facla sil ista varielas, u l nunc lum, qnem cx liberis patribus natum violenter in serviluteni redegeral, ingenilx redderet liberlati. quidem Domiuns dicaiur indurasse cor Pbaraouis, Verum ita gcstorum conlexta narratio esl, u l si nunc auiem non a Domino, sed quasi sponte indusingtila diligenier inspicias, plura in quibus baereal ratum dicaiur. Equidem eonfilcor nie minus idoneum, ei minus capacem , qui valeam in hujusceintellectus qtiara in quibus expedire se possit tnvemodi varielaiibus divina sapieniia? secrela rimari. nias. quia longum esi singula per ordinem Scriplurae dicta proponere, continentiam totius Pauluni tamen aposlolum video, qui propler inbabistoriae compendiosius recensebimus. IgHur primo bilanlein in se spiritum Dei dicere confidcnier au debat : Ncbis amein revelavit Dominus pr signo projecit. virgam suam Aaron, el facla est draco, e i convocali incantalores et malefici iEgy- spirittim suoni. Spirilus enim oinuia scrulalur, puorura fecerunt simililer ex virgis suis dracones. eiiam alla Dei. Hunc, inqtiani, video lanquain intelligentem quid difforat induraium csse cor PbaSed draco, qui ex virga Aaron fucral effeclus, raouis, et indurasse cor Pbaraouis Domiimm , absorbuit draconcs jEgyplionim. Quod cum sltipori es$e debuerit Pharaoni, et ad creduliialem profi- dicere. Alibi quidcm dicit ** : An divilias bonilalis ejns, et palienlia?,4l loiiganiiuitaiis conlemnie, cere, in contrarium versum esi. Dicii enim Scriignorans qwia patienlia Dei ad poenilentiam te adduplura, quiac induratum est cor Pbaraonis, el non cii ? Sccundum duritiam autem inain, el cor impoeexaudivil eos . bic quidem dicit, quia induratum est cor Pbaraonis , sed et in prima nihilomi- nitens tbesaurizas libi iram in die irai, ei revela4 e R 4 T 4 I

nas plaga, ubi aqua in sanguinem vertiiur, simililer C tionis jusli judicii Dci. Per quod eutn sine dubio, rescriptum est, el in secunda cum ranae debuliiuut, qui sponie indurattis est, culpat. Alibi vero velul sed et in lertia cum ciniphes ingruunt; ?n quarta qua3siionem sitper boc quamdam proponens dicit : qnoque cum cynoniyia educiiur, et in quiiUa ubi c Ergo cui vuh miserotur, et qnem vult indiiral. mantis Domini (it super pccora iEgyplioruin, paria Dicis ilaque inibi : Quid igilur adbuc conqnerittir? super hoc dicunlur el similia. In sexla vero,ubi Voluntaii eniin ejus quis resislil? > Addit eliam sumpsii favillam de fornace Moyses, el respersit, his : c 0 bomo, tu quis es qui contra respondeas et facta sunt ulcera el vesicse fervenles in bominiDco?>Per qtiod de eo qui a Domino dicilur indurab u s e l i n quadrupedibus, ei jam non polerani stare tus, non tam qux>slionis absolutione qnam npostomalefici in conspeclu Moysi, non dicilur quia indu- lica auctorilate respondit, credo judicana ratum est cor Pbaraonis, sed terribilius aliquid dignum pro incapaciiale aiidilorum cbartis et dicitur. Scriptum est enim **, quia c induravit alramenlo Imjusceiiioili absobnionum secrela l o m Dominus cor Pbaraonis, el non audivit illos, quem- miltere. Sicnt el in alio loco de quibusdam veradmodum consiituit Domiuus. Rursumin seplimi bis ipse d i c i t , audisse se quaedam qtire uon licct cum grando et-ignis iEgyplum vaslat niiivcrsain, ^ bominibus loqui. Unde el in conseqiientibus, etirn induralur quidem cor Pbaraonis, sednoua Do/nino. qui non lam studiomm meriio quam sciendi cupiIn oclava, ubi locusla producitur, Dominus dicilur ditate secrettoribus se quaesiionibus curiosius i n i indurare cor Pharaonis. Sed el ia nona cum leue- niergil, magniflci docloris severilale deterrel, cuin bne palpabiies fiunt per lotam lerram i E g y p i i , dicil : 0 IIOIIIO, t qttis es qui conira responPharaonis cor Dominus scribitur indurare. Ad deas i>eo? Nunquid dicil flginentiim ei qui se ullinium quoqae cum exsiinciis priiuogeuiiis iEgyi i n x i t : Qnid me feiisli sic? el csctera. Uude ct pliorum Ilebraeus populus discessissei, post multa nobis lta?c observassn lanlum ct inspexisse sufTidicitur ** : f Et induravtl Dominus cor Pbaraouis ciat, atque oslendisse audiloribus quama siui in regis iEgypii et servorum ejus, et insecutus est lege divina profutidis demersa mysteriis, pro quipost filios Israel. Sed et cum Moyses de lerra bus dicere in oratione debeainus : De profundie Madian 140 d ^Egyplura miuitur, el praecipitur clamavi ad le, Domine. > ei facere omoia prodigia, qus dedit Domiiius in 3. Sed et iila non minus mibi intuenda videtur
i f y 1 0 f 8 1 u 8 8 a

8 8

** Exod. vn 15. Exod. x , 2 0 . ^ I Cor. n 10. Rom. n 4 , 5 . Psal. cxxx, 1.

4 8 f f

4 8

4 8

** Exod. xiv, 8. Exod. in. Exod. iv,21. Rom. ix, 18 ei seqq. 1 1 Cor. x i i , 4.
88

8 V

4 8

4 8 1 1

Exod. \n, 3. Rom. i x , W.

*19

OiUGENIS

520

o b s e m t i o , cnm qnaedair verbera Aaron tnferre dicitur Pharaoni vel iEgyplo, quaedain Moyses, qu;edam vero ipse Dominus. Nam in prima plaga, cum aquas vertit in sanguinem, Aaron dicitur levasse virgam et perciiasisse aquam. Sed et in secunda, cum percussit aquas, et eduxit ranas, et iniertia eum exiendit manu sua virgam, el percussil pulverem terrae, el facti sunl ciniplies. !n bis iribus verberibus Aaron roinisierium fuit. in quarlo vero Dominus fecisse dicilur ut advenirel cynomyia, ei replerel domos Pbaraonis. Sed et in quint') cum exstinguunlur pecora jEgypiiormn, Dominus nibilominus fecisse dicilur vcrbum boc. In eexio vero Moyses aspergil favillam de ibrnace, et fiunt ulcera et vesicae cum fervore in boniinibus et pecoribtis. Sed et in scplimo Moyses elevat niaiuun suam in coelurn, et fiunt voces in coelo, et grando, ei discurrit ignis aaper lerram. In oclavo quoque idcm Moyses eitendii manum suam in coelum, et Dominus inducit ventum tota die et tota nocie, et adducit locustas. Sed el in nono idem nihilominus Moyses exiendit manrim snam in coelum, el fituii leuebra el caligo super omnem lerram jEgypii. In derimo vero, fiiiis et perfectio loiius operis a Domino ministralur. Iia enira scripium esi : Factum est autein circa mediam noclcm, el Dominus percu^sil omne primogoniluin in terra ^Egyptii, a primogenilo Pharaonis, qui sedebal super ibronum ejns, usque ad primogenilum captivaquse esl in lacu, ei omne priinogenilum pecoris. pecons,
B 8 8 c

nona nirsum contemnilur Pharao, el prweipiaur ad ceelum manus exiendere Moyses, ut fianl i u loia lerra iEgypli palpabiles tenebra;; et non q u i dem per se intrat, sed vocatur a Pliaraone. S i m i liter et iu decima cum primiliva deleniur, et c o gitur cnm festinalione exire de iEgyplo. Sunl e l alhe pernmltae observaliones, in quibus eingnlis divinae demonstranlur indicia sapienliac. Invenies enim qnod priino non fleclilur Pbarao, nec d i v i n i s verberibus cedil, cum a q u in sanguinem versa? sutu. In secundo vero parum qviid molliri videtur. c Votavit eniin Moysen el Aaron, el dixil ad eos : Oraie pro me ad Doniinum, ut lollat ranas a m e , el a populo roeo, ei dimittam populum \ > tertio magi ceduul, el dicutil ad Pharaonern : c D i 8

g' *" Dei.eil boc > In quarto per cynomyiam verberalus d i c i i : c Euntesimmolate Domino f)eo vestro, sed non longius lenletis iler. Orate igiuir pro ine ad Dominum. ln quinlo ncce pecudum cxdi<lur, et non solum non cedit, sed el ainplius induratur. Simililer et in sexio supcr plagas ulcerum facit. In sepiimo vero cum grandine vastalar et ignibus : Misil, i n q u i l , Pharao, et vocavit Moysen et Aaron, et dixil illis : Peccavi, et nunc Doniinus justus esi, ego aulem el populus meus impii. Oraie igitur pro me ad Dominum. In ociavo cuin locuslis iirgereliir: c E l iestinavil, inquil Pbarao ei vocavii Moysen ei Aaron dicens : Peccavi anle Dominuin Dcuni veslrnni ct in vos, suscipile
8 8 89 t

4. Esi et alia in his diflerenlia, quam observavicuus, quod in priiua quidem plaga, cum aqua in sanguineni fluil, nondum dicilur Moysi ul inlraret ad Pharaoneu., sed dicilur ei : Vade in occursum ejus ad ripam fluminis , cum procedil ad aquam. > In secunda rero plaga, posteaquam prima ab eis consianler el fideliler minislrata est, dicilur ad eiiui : t Inira ad Pliaraonem, el ingressus dic : IJa?c dicit Dominus, > el reliqua. Jani vero in tertia, ubi cinipbes inferuntur, magi qui prius obsliteraul, cedunl coniidentes quia c digilus Dei cst hoc : > in quarta quoqne vigilare jubelur Moyses 5. Quis est ille, quem repleat iilo spirilu Deus, mane, el slare conira Pbaraonem procedeulem ad aquam, cum cynomyia replentur iEgyptiorum D <l replevii Bloysen el Aaron, cum b%c prodigia ei signa perficerent, u l eodein spirilu illuminaius domus. In quinta uibilominus, ubi pecora i g y possit quse per illos suni gesla disserere? Aiiier piiorum delentur, inlrare jubelur ad Pbaraonem enim nou arbiiror bas ingenlium rerum varietales Moyses. in sexla sane couiemtiilur Pharao, el non ac dilTercnlias explanari, nisi eodem spiriiu quo referiur quml iulravcril Moyses vel Aaron ad Pbagesla sunt, disseranlur, quia ei Paulus aposlolus raonem, quia facu stint ulcera e t v e s i c a 3 cum fervore cliam super malciicos iEgypti, et non poierant d i c i l , quod spirilus propheiarum propbelis subre>isiere Moysi. Iu sepiima vigilare jubelur mane jeclus sil.Non ergo quibuscunque ad explananduiu valde, et 8 are contra Pbaraonem, cum grandinem dicia prophetarum, sed propbetis dicunlur o s e et ignem producil ei voces. ln ociava pnecipilur Kubjccia. Yeruin quoniam idein bealus Aposiolns bujus gratiae, id esl prophelalis doni, Unquam ex 141 inlrare l # locusla producilur. In
8 8 M 8 9 8 8 u 8 8 a ( eunl c u m 8 8 9 9

peccatum mcum eiiam nunc, ei orate pro me d Dominuni Deum veslruin. In nono c.um lenebris offunditur : c Vocavil, i n q u i t , Pbarao Moysen el Aarou diccns : Ile, servile Doniino Deo veslro. Jam vero iu deciino cum primiliva bominum exslingnunlur et peoorum : Vocavit, inquit , Pbarao Moysen e i A a r o n nocte, el dixil i l l i e : Surgite el exiie de populo ineo, dl vos el lilii IsraeJ, iie, servite Domino Deo veslro, sicut dicilis; oves et boves veslros assumenies pergiie, sicut dixisiis. Benedicite aulem el me. Et cugebant iEgyplii populum quam celerrime exire de terra iEgyp l i . Dicebanl e n i m , quoniam omnes nos morie~ mur.
81

Exod. x i i , 29. Exod. i x , 27,28.

8 4 8 8

Exod. vn, 45. Exod x, i b .

8 8 8 1

Kxod. vm, 1. ibid. 19. ibid. 8. ibid. 25, 28. ibid. 24. Exod. , 51, 32, 35. I Cor. xiv, 32.
8 8 8 8

8 8

8 T

8 8

121

IN EXODUM HOMILIA IV.

71

parie sit et in potesiate nostra, imitaiores nos eorum poenas el reatum sanguinis exigiint. Iia fieri jubet, dicens * : jEHiulamiui auiein dona eniin c l ipse Dominus d i c i t , quia c omnis sanmeliora, magis autem ut propbeletis; lenieinuset gnis qui eflusus est super terram, a sanguine Abel Dos acmulaiionem suscipere oouorutn, ct si quid justi usque ad eanguinein Zacbariae, reqnirelur a esi in nobis, a nobit exigere, a Domino vero pleni- generaiion liac. > Per secundam vero plagam, in mdineni mtmeris exspeclare. Pro boc enim diciiur qua rana? produmnlur, iudicari figuraliler arbiiror a Domino per Propheiain : Aperi os luum, ei carmina poelarum, qui inaiii quadam et inflala replebo illiid; pro illo veroaliaScriplura dicil : modulaiione, vclm ranarum souis et cauiibus Punge ociiluiu, et producit lacrymam; punge cor, mundo buic decepiionis fabulas inlulerunt. A d nibil et prodticil sensuui. > Ne ergo ex desperaiioiie ei- enim illud animal ulile esl, nisi qood sonum vocis leniio nos tradamus, quod uiique uon aedificat Ec- improbis ei imporlunis clamoribus reddit. Post desiam Dei, de quibus possumus, et in quamum boc cinipbes producunlur. Hoc animal pennis quipo>sumus breviier repelamus. dein suspendilur per aera volitans, sed ila subliie 6. Puio ergo, ui seuiire poseum, quod Moyses est et lninuluin, ut oculi visuin, nisi aeute cerad ^Egypium veniens el deferens virgain, qua canenlis, effugiai; corpus lamen cum insederit, acers i i g a i e i verberat ^Egypium dece:n piagis, Moyses j lerebrat stimulo, iia ut quem volitantcm v i hic tex Dei sit; quae dala esl buic muisdo, u l eum dere quis non valeal, seitliat siiniulanlem. Hoc decem plagis, id est decem maitdalis quae in Deca- ergo animalis genns dignissime puto arii diale* logo conlinentur, corripial et emendel. Virga ergo clicae compararj, qiwe ininuiis el sublilibus terboper quam gerunlur haec oinnia, per quain iEgy- rum stimulis animas terebrat, et lania callidilale plus subjicilur el Pbarao superalur, crux Cbristi circuinvenil, ut deceptus nec videal nec intelligat * U , per quam inundus bic vincilur, et princeps unde decipiiur. Quarto quoque in loco cynomyiam bujus mundi cum principatibus el poiestatibus Cynicorum seclae coinparaverira, qui ad reliquas triumpbatur. Quod autem virga projccia sit draco, deceplionis sux- improbilaies, eliam vohiptatem et vel serpens, et devoral iEgypiioruin uiagoruia libidinem summum praedicant bortum. Quoniam aerpeoles, qui id similiter fecerani; serpenleni pro igitur per baec siogula prius decepius esl miindus, sapieoiia poni vel prudenlia, indicat evangelicus adveniens senno, ei lex Dei hujuscemodi euin correplionibus arguil, ut ex qualilaie pcenarora quaseruio cuin dicil : c Estoie prudenles laixquam lilaies proprii agnoscat erroris. Quod vero quiiilo serpentcs. Et a l i b i : c Serpens erai prudemior omnibus animanlibus et bestiis quae eranl in p a - ^ in loco animalium nece vel pecuduin iEgyptus ver beralur, vecordia in boc arguilur stuliiliaque morradiso. Grux ergo Christi, cujus prjedicatio slul taliiim, qui lanquain irraiionabilia pecora cullum tilia videbatur, quam Moyses, id esi lex, conlinet, sicut Duminus dixil : c De ine enim ille sch et vocabulum Dei diversis iniposueruul flguris, non psit; baec, inquam, crux de qua Moyses scripstl, solum bominuin, sed ei pecuduin, ligno ei lapidibus itnpressis, Hammonem Jovem in'ariete veneranies, posiqnam in lerra projecta esi, id est posleaquam el Anubin in cane, Apiu quoque colenles in lauro ad creduliiatem et fidem bominuin renil, couversa caelera quoque quae iEgyplus deorum portenla esi in sapienliam,et lanlam sapientiam, quae omnem iEgyptiorum, id est bujus mundi sapieniiam devo- niiralur, ul in quibus cullum credebanl inesse d i rarei. lnluere ergo quoraodo slullam fecit Deus vinum, iu bis viderent miserauda supplicia. Dlcera sapienliain bujus inundi, posteaquaui nianifestavit post baec el vesicae cum fervore sexlo in verbere Cbri>lum, qui cruciflxus est, Dei viriuiem esse producunlur. Et videtur roibi quod in ulceribus el Dei sapieotiam; et universus jam munduscom- argualur dolosa et purulenla maliiia, in vesiois l u mens el inflaia superbia, i n fervore irx ac furoris prehensus est ab eo qui d i c i l " : c Gomprebendena insania. Hucusque per errorum suorum liguras coroprehendam sapientes in asluiia eorum. Quod
r m o C T t e

Tero aquae fluminis vertuniur in sanguinem, salis D niundo supplicia temperantur. 7. Posl laec vero verbora veniuni de supernia convenienler apiaiur. Primo quidem u l is fluvius cui Hebraeorum parvulos crudeli nece tradiderant, voces, inquit, tonilrui, sine dubio et grando, et aucioribus sceleris poculum sanguinis redderel, ignis discurrens in grandine. Vide lemperamenei cruorein polluli gurgitis, quem parricidali caede tum divinae correplionis; non cuin silenlio vermaculaverant, polando sentirent. Tum deinde, ul beral, sed dal voces, et docirinam coeliius miuit, per quam possit culpam suain casligatus agr.o^cere ailegoricis legibus nihil desit, aquas veriuntur in niundus. Dat el grandinem per quam e i tenera sanguinem, e l sanguis suus iEgyplo propinalur. adbuc vasleulur nascenlia viiiorun. Dal et ignem, AquaB i E g y p l i , erraiica et lubrica pbilosopborum sciens esse spinas e l iribulos, quos debeal ignis aenl dogmaia, quae parvulos quosque sensu, et ilie depascere, de quo dicil Doiiiinus" : < Iguein pueros intelligenlia 142 deceperunt; ubi crux veni mittere in lerram. > bunc enim incentiva Cbristi mundo buic verilatis lumen osicndil, necis
v

* I Cor. x i i , 31, et 1 Cor. , 1. Psal. L X X X I , 10. Eccli. , 24. , 1. Joan. v, 46. I GOP. III, 19. Maiib. xxui, 53. Luc. x n , 49.
4 8 1 1 7 8

6 1

Mallh. x, 16.

Genca.

525 ORl iEMS 324 Toluptalis et libidinis consumuntur. Qtiod aulem i ab ea subducU exempla, quibus mordeantnr et delocustarum in oclavo loco fit menlio, pulo per hoc pascanlur omnes inquieli molus ejus e l Inrbidi, gemis plagae, dissidenlis eemper a se ei discor- quo et ipsu dicat, quod Apostolus docet , ut dantis humani generis inconslanliam confulari. tomnia > sita < secundum ordineni fiant. > Ubi vero Locusta enim cum rcgem non babeat, sicui Scri- sufficienter fueril castigala pro moribusel proemenplura dicit : c Una acie ordinauim dncit exerdalioris vilae correpiione coercila, cum auciorem cilum;> bomines vero cum raiiouabiles a Deo verbcrum senserit, et coniiteri jam cceperiiquia difacli sint, ncque scmelipsos ordinale regere po- giius Dei esi, et parum quid agnilionis acceperil, luerunl, neque Dci regis palientcr moderamina tunc pracipue gestorum suorum lenebras videt, perlulere. Nona plaga lenebraj sunl, sive ul nientis lunc erronim suorum caliginem scnlic. Cumque in eortim caecilas arguaiur, sive u l inielJiganl difinae boc veuerit, lunc merebilur ut exstingiianiiir in ea dispensationis ei Providenli obscurissimas esse primogenila igypli. In quo aliquid intelligi posse rationes. t Posuit enhn Deus tencbras latibulum arbiiror. Omnis auima cum ad supplemeiilum aelasuum \ quas i l l i audacier el temere peracrulari lis advenerit, el velut naluralis in ea qua?dam lex cupientes, et alia ex aliis asserentes,. in crassas coeperil sua jura defendere, primos siue dubio moet palpabiles errorum tenebras devobili sunu Ad ' Uis secunduin desiderium carnis producit, quos ex u l l i m u m primilivorum infertnr interhus, in quo concupiscenlia? vel irai foimle vis inceniiva comsii forlassis aliquid supra noslram inlelligenliain, movcril. Unde quasi prxcipuum el quod non sit quod commissutn ab iEgyptiis vjdealur iu Ecrie- eommone cttm caeteris bonttnibirs, de eok> CbriMa siam primiiivorum, qw* aseripta esi in coolis. Unde propbela d i c i t : c Buiyrum el mel manducabit el exterminalor angelus ad bujuscemodi iuinisle- priusquam faciat aut proferal maligna, eligei borium m i l l i l u r , qui parcal illis lanluin, qui ulros- num. Quoniam priusquam sciat puer bonum auC que posies agni sauguine invenli fuerint habere nialum, resisiil maliliai, ul eligal quod bonum esi. signatos. Deleniur iuterim primogeniia iEgyplio- Aliusauiem propbeia lanquamde semetipsoloquens runr, sive bos principatus el polesiates, ei mundi dicebat : c Delicia juveniuiis moacet ignoranii bujus rectores lenebrarum dicamus, quosMn admese ne memincris. > Qtiia ergo primi isti auiroae venlu 8uo Clirislus dicilur tradnxisse % boc cst molus secunduin carnem prolali in peccalum ruur.t, captivos duxisse, el triumpbasse in ligno crucis; meriio in morali locoiEgypiiorum primiliva ponuneive auclores et invenlores falsanim quae in boc lur, qua3 eaienus exslinguuntur, si reliquae vilae inundo fuerunl religionum dicainus, quas Cbristi < conversalio emendaliorein dirigat cursuni. Sic ergo veriias cum stiis exstinxit el delevii aucloribus. in anima quam lex divina ab erroribus susceptam Hicc quantum ad locum mysiicum speclai. casligal et corrigil, eliam primogeuita yEgypliorum
7 8 7 8 7 8 9 9 78 9 81 7

8 Jarn vero si eiiam moralis nobis figura iraCtanda esl dicemue quod unaquaeque anima iu hoc mundo, dura iu erroribus vivil ei ignoraiuia verilalis, in jEgypio posita esl. Huie si appropinquare caiperii lex Dei, aquas ei vertit in sanguinem, id esl iluidam el lubricam juvenliitis viiam couverlil in sanguinem \etcris vel novi lestamcnli. Tuin deinde educil ex ea vanam et inauem loqnacitalem, ci adversum Dei providentiain rananim siiiiilem querelain. Purgat etiam malignas eogilaiiones ejns, el cinipbum mordacilaii similes callidiiaiis acuteoa disculil. Libidinum quoque morsus cynomyiae spiculis similes depellit, slultitiamque in ea et intel- I lcclum pecudibus similein delel; per quem c homo, cum in bonore esset, non inlellexit, sed comparalus est juinemis insipienlibus,et similis faclus csl i l l i s . > Arguit enim et ulcera peccalorum, alque arrogauliae tumorem fervoremque in ea furoris 143 exsiiuguil. Adbibei post bac etiam voces liorum lonilrui, id esl evaugelicas aposlolicasque doclrinas. Sed et castigaiionem grandinis admovei, ut luxuriam voluptalesque coerceal. Adbibet simul el ignem poenileniia, ul ei ipsa d i c a l : c Nonnecor nosirum ardens erai inlra uos ? Ncc locustarum
t 77 7 8 7 8 u

iulelligunlur esse deleia, nisi post ha?c omnia in infidelilaic perdurei, et nolil adjungi Israelilic plebi, ul exeal de profundo el etadal incolumis, sod in iniquilate permaneal, c l desceudat lanquain phimbum in aquam validissimam. lniquilas enim secundum Zacliariai proplielse visum super talcntum plutnbi sedet. Et ideo qui permanel in iniquitale, lanquain plumbum deinergi dicilur in prolunduin. Saue quod in superioribue observaviinus, qu;pdam prodigia pcr Araon, quasdam per Moysen, qwaedam vero per ipsuin Dominum niinisiiala, i n telligi calenus possunl, ut agnoscamus in quibusdam per sacrificia sacerdolum et obsecrationes ponliflcum nos esse purgandos, qtiod Aaron persona designal; in quibusdain vero per scientiam divinae legis eiuendandos, ut Moysi designat officium ; in aliis aulem, sine dubio quac difficiliora sunl, ipsius Domini egere virlule. 9. Sed ne illud quidcm putandum esl nobis inaniier observatum, quod primo quidem Moyses intral ad Pbaraonem, sed occurril ei exeunli ad aqnas, posinioduni vero iutral adeum, j>ost boc non imrat, sed accersilus accedil. E l in boc ita arbiiror inllligi posse, quod sive nobis in verbo Dei
88 7 8 7 7 7 i

Prov. xxx, 27. Psal. xvn, 12. " Exori. . Coloss. n , 1. Psal. XLVHI, 13. xxiv, 32. ' 1 Cor. xiv, 40. . isa. , . Psal. xxv, 7. Zacb. v, 7.
8 8 8 8 1

Luc

325

EXODUM HOMILIA V .

et r d i g i o n i s asserlionie certamen est adversum ad Ecclesix instructionem merilo datam. Judai ergo boe solutn inlelligebanl, quia profecti suni filii Pbaraonem; sive eiiam obsessas ab eo animas a Israel de iEgyplo, et prifiia profectio eonim fuil c t poieslaie cjus conamur eripere, et est nobis in dispulatione luclamen; non siatim in prima frouie Ramesse, ei inde profecli venerunl in Soclioib , e l dc Soclioth profecii, venerutil in Oibon, ad EpauIngredi debemus ad uliima quaeslionum Joca, sed leum j u i i a mare. Tuin deindc quod ibi nubes eo occurrenduin nobie estadveisario, ct occurrendum ad aquas suas. Aquae eniin su$ sunl auclores gen- praecesserit, el secula sit pelra, de qua biberunt tilium pbiiosopborum.lbiergo nobisprimum dispu- aquam. Trausieruul eliam per mare Rubrum, et tare volentibtis, occurrendum est, ui ipsos argua- venerunt in deserlum Sina. Nobis aulem qualein iuus et ipsos errasse doceainus. Posl boc jam in~ tradidcrit de bis Pauhis apostolus inlelligeulise regredienduin nobis est el ad inleriora certaminis. gtdam, videainus. Corinibiis scribens in quodam loco iia d i c i l : t Scimus eiiim quia palres noslri D i c i l enim Dominus : c Nisi prius quis alligaverit fortein, non potest inlroirc in domum ejus et omnes sub nubefuerunl,el omnes mare Iransierunl, >asa ejus diripere. Prius ergo alligandus esl foriis el oinues in Moyse baplizati sunt ii\ nube el ia et quaeslionum vinculis consiringendus, el iia i n - roari, el omnes eamdem escam spiriialem mandu8 8 8 9

troeundum ad diripienda vasa ejus et liberaudas ^ caverunl, el omnes eumdeai poluin spiriialem b i auiiiias, qua* deceptionis fraude possederat. Quod beruni. Bibebani auiem despirilali consequenie eos cutn saepius fecerimus, el slelerimus contra ipsum; pelra, pcira vero erai Chrislus. > Videlis quanluw sielerimus auieni eo modo, quo Aposiolua d i c i i : (iiflerat ab bislorica leclione Pauli Iradilio. Quod f State ergo succincli luiubos vesiros in verilate; Judaji iransiium maris putant, Paulus baplisinum ei iterum : c Slate in Domiao, el virililer agiie; vocat; quam ilii exisliuiant nubem, Patilus Spiricura ergo hoc modo steteriinus adversum ipsum, lum sanctuin ponit: el buic simile inlelligi vult ille ariifex antiquus e l callidus etiain vinci se s i - illud,quod Doiiiinusin Evangeliisprecepildicens : mulabit et cedere, si forie per boc negligeniiores c Nisi quis renalus fueril ex aqua ei Spiriiu sancio, nos efficiat ad certameti. Sed el ptenileniiam simu- non polesl inirare in regnum Dei. E l rursum labii, et deprecabilur nos discedere quidem, sed manna, quod Juda3i cibum ventris et saiieialem non longe discedere. V u l l nos esse eibi aliqua ex exislimanl gulai, escam spiriialem nominat Paulus. parte vicinos, vull nos asuis finibus non longe dis- Et non soluui Paulus, sed el Dominus de eodem in cedere. Sed nos nisi ab eo longius recedamus el Evangelio d i c i t : < Palres vestri manna manduIranseamus mare, et dicainus: c Quanium iulerja- caverunl in deserlo, el morlui sunl. Qui autem cel orlus ab occasu, elongavil a nobis ioiquilaies C manducavertl depane queinego do ei, non morielur nostras ; saWi esse non possumus. Propter quod in aeiernuin. post lioc dicit : c Ego sum panis deprecemur misericordiam Domiui, ul et nos eri- vivus, qui de coelo descendi. Tnm deinde de sepiai de lerra iCgypti, de potestale lenebrarum, et quenli petra aperle prommlial Paubis, el d i c i l : Pbaraonem cum exercitu suo lanquani plumbum c Pelra veroerat Clirisius. > Quid igilur agendum demergal in aquam validissimam. Nos autein Jibe- nobis esl, qui bujusmodi a Pauio Eccle&i inagislro rali, cum gaudio cicxsultalioiiebymnuni c cantemus inlelligeniias iusiiiuia suscepiinus? Nonne videlur Domino, gluriose eiiim bonoriiicalus esl ,> quia jusliim, ut iraditam nobis bujusinodi regulam siiuili ipsi gloria el bonor in sajcwla sasculoruui. Aoien. iu cxieris eerveiuus cxcmplo? An, ul quidain volnnl, HOMILIA V. ba*c quae lantus ac lalis Aposiolus iradidil, relinDe profectione filiorum Israel de terra JSgyptL quemes, rursiiin ad Judaicas fabuias converiamur ? 4. Doclor geulium in fide ei verilate apostolus Mibi quidem (3) si liaec aliler quam Paulo videiur, Paulus tradidil Ecclesiae, quam congregavit ex exponam, boc puto csse manus dare itiiniicis Cbrigenlibus, quomodo libros legis susceplos ab aliis, sli, et boc esse quod propbeia d i c i t : c Vai qui
8 4 8 8 88 8 1 8 8 8 8 87 88 8 3

sibique ignolos 144 P ^ peregriuos de- ^ beret advertere, ne alicna instiiuia suscipiejts, ct inslitatonim regulam nesciens, in peregrino irepidaret instrumenlo. Proplerea ergo ipse in nonnullis inleHigenLia? Iradit exempla, utet nossimilia obserYemus in caeleris, ne forte pro simililudine leciiouis ei iuslrumenii Judaioruin DOS effeclos esse discipMlos crederemus. Hoc ergo differre vult d i cipulos Cbrisli a discipulis Synagoga?, quod legem quam iili male inielligendo, Cbrislum non recepe* runt, nos spiritaiiier iulelligendo, oslendainus eani
8 8 8 4 8 8

r i u 6

e l

poial proxiinum suum subversioue turbuleuia. * Accepiaergo a bealo Paulo aposloio semina spiritalis inlelligeniia;, in quanlum nos Doniinus precibus veslria iUuminare dignabitur, cxcolamus. 2. c E i levanies, i n q u i t . filii Israelde Ramesse, venerunt in Socboih. et profecli de Socbolb, vene*. runl in Otbon. > S i quis esi qui proiicisci de^Egypio paral, si quia est qui cupit obscuros mundi bujus aclus et errorum lenebra dereliuquere, priino omnium ex Ramesse ei proliciscendum esu Hamesse vero interpreiaiur commoiio tinece. Si ergc
8i 8 8 8 T f 8 1 8 8 8 8

Mab. x i i , 29. Epb. v i , U. Pbilip, iv, 4 ; I Cor.xvi. 43. Psal. c n , 42. Exod. xv 4. " I T i m . , 7. " I C o r . x , I , 2 , 3 , 4 . Joau. u i 5. Joan. v i , 49,30, 51. 1 Cor. x, 4. Uabac , 45. * Exod. x n , 37; x i u , 20.
y

(5) Vide hb. u Origen., quaest. 43.

327

ORIGEMS
s

323

t i s venire Sn Socboth, ut Dominns tibi dux s i t , et Chrislo, morte ipsins baptiientur , et ipsi coiisepelianiur, e l cum ipso die lertia resmgant a in columna nubis le praecedat, elsequalur le peira, morluis; quos et secundum boc quod dicil Aposioquae libi escam spiriialem el [oiuin iiibilomiiius lus , c Simul secum suscitavii, simulque fecit sepraebeat spiritalem, proiiciscere, et exi ex Ramesse, dere in coelesiibus. > Cuin ergo tibi terlii diei mynec ibesaurizes ibi, ubi linea exlerminat, ubi fures slerium fuerii suscepiutn, incipieiie deducere Deus, cflodiunl et furanlur " . Uoc esl quod apene ct ei ipse tibi viam salulis osleudere. Dominus in Evangeliis d i c i t : c S i vis perfectus 3. Sed videamus quid posl haec dicilur ad Moyesse, vade, vendeomnia quae habes, elda pauperiscn, quae via pracipiiur eligenda. c De Olbon, i n bus, ei babebis ihesaurum in coelo, et veni, sequere q u i i , conversi, iter facile inler Epauleum el iiame. i H o c e s l e r g o proficisci de Ramesse el sequi ter Magdalum, quod est contra Beelsephon. > Haec Cbrislum. Yideainus aulem quis s i i c l caslrorum autem sic inierprelaiuur. Epauleum quidem atctnlocus ad queni venilur ex Ramesse. c Venerunt, inquit, in Sochotli. > Socliolh (4) labernacula in- $io torluota; Magdalum (6), lurris; Beelsepbon, a*censio speculce, vel habens tpeculam. Tu foriasse telligi apud Hebraeos Iradunt imerpreles iiomiiiuin. credebas, quia iler quod Deus osiendtl. plamim CIIIII ergo derelinquens iEgypium, discusseris abs te tineas toiius eorruplelce, el vitiorum iticiumeuta essel elmolle, c l niltil prorsus haberel diflioultaiis aul laboris. Ascensio csl el ascensio lortuosa (7). rejeceris, babilabis iu labernaculis. Habilaiuus Non euiin proclive iier est, quo tendiiur ad virluies ; eiiim in taberuaculis,ex quibus noluinus exspoliari, sed ascenditur, et angusle ac difficulier ascendised supervesiiri. Habiiaiio autem labemaculornm lur. Audi ciiam Dominum i a Evangelio diceniem , expeditam, et absque ullis impediineniis indical esse eum, qui fesiiuat ad Deuni. Scd nec in hoc c qtiia arcia el angusla via esl, quae dncit ad vilam. Yide ergo qiiantuin consonat Evangelium cum lege. qtiidem standum csl, nrgenda esi profeciio. Moln lcge oslendilur virlutis via ascensio torluosa. venda sunt casira etiani de Socboib, et feslinanIu Evangeliis dicilur arcta et angusla via qu:e dudiim est, ut venialur in Olbon. Olbon (5) vero in noslram linguam verli dkonl signa eis. E l nierilo. cii ad vitam. Nonne bic aperte etiam ca>ci videre Hic enim audiens dicii \ quia c Deus antecedebal possnni, quod legem et Evangelia unus atque idem eos per diem in coluinna uubis, e l per nociem in spiriius scripsit? Est ergo iterquod incedunt ascolunina ignis; non boc iuvenis faclum aptid Ra- censio toriuosa, el ascensio specutae, vel babens messe, nec apud Sochoih, qn* secunda proficiscenspeculam. Ascensio ad aclus perlingl, specula ad tibus casira dicuulur. Sed lertia castra sunl, in fidem. Osiendit ergo quia e l in aclibus, el in fide quibus flunl signa divina. Recordare quae superius ^ muila esl difficulias, et mullus labor. Mulla? enim lecU sunl, cum dicebai Moyses ad Pbaraonem : tenlationes nobis occurrunt, mulia in fide oflendic Iier trium dierum ibimus iu deserio, e i immolacula, volentibus agere quae Dei sunt. Tum deinde bimus Domiito Deo noslro. IIoc ergo erat triduum, in fide mulla invenics toriuosa, plurimas qiia?siioad quod festinabat Moyses, ei coulradicebai Pbarao, nes multas objeciiones haereiicorum, nuillas conille enim d i c e b a i : < Non eaiis longius. Non iradiclioues infidelium. Hoc ergo iter agendum esl permiitebat Pbarao ad locum signorum pervenire sequenlibus Deurn. Sedest et lurris in boc iiinere. filios Israel, non permillcbateos iuianium proficere, Quae est isia lurris? Illa niniirum, quam Dominus ul possent lertii diei mysieriis perfrui. Audi eniin in Evangelio dicit : Quis veslrum volens turrim propbetain quid dicit : c Resusciiabit nos Deus xdificare, nonne prius sedebil, el compuiabit sumposl biduuin, e l in die lertia resurgemus, e l vive- pius, si habet unde perOciat?! Ista est ergo lurraus in conspeclu ejus. > Prima dies nobis passio ris, sedes ardua e l excelsa vinulum. Sed videns Salvatoris esl, et secunda 145 * descendit in baec Pharao, audi quid dicil : Erranl, inqiiit, isli. infernum, lerlia aulem resurrecliouis e.st dies. E u Apud Pbaraonem, qui Deum sequilur, errare diciideo in die tertia, Deus antecedebal eos, per diem ^ tur, quia, ut dixiinus, sapienlia iter lortuosnm est, in columna nubis, per nociem in coluinna ignis. mullos babeos flexus, ntullas diflicidialcs, plurimos Quod si secundum ea quas superius diximus, in bis anfracius. D^niqne cum confilcaris unum Deum, verbis recle nos Aposiolus d o c e l bapiismi mysteeademque confessione Palrem, el Filium, el Spiriria contineri; necessariuin esl ut qui baptizauiur liiin sauctuni asseras (8) unum Deum, quam tork 98 8 8 9 8 9 98 7 1 1 8 8 8

3.

Malih. , 20. Maub. xix, 21. Exod. x m , 21. Exod. v, 3. Exod. v u i , 28. Ose. f i 1 Cor. x. Rom. v i , 3. Epbes. , 0. Exod. xiv, 2. Maiib. vn, 14. Luc. xiv, 28.
8 4 8 8 T

9 8

9 T

9 8

9 9

\) Radix esl "pD'texu. Aquilonis, a b?2> Dominus, et |DV aquilo, septentrio. 5) Ab 1 iignum, et affixo. Qui amein Beelsephon interpretanliir ascensionem 6) Magdalum lurris, Deel&eplwn, ascensio specula, specula!, respexeruiit procul dubio ad radices m V , vet habent speculam, a radice Vtt, magnum eae,creuscendit el 2 speculaiut est. $cere 6l VT3C, turrit; a Sv^ vero, dominatus e$t () Alias, c ei descensio lortuosa, sed mas. nt in uoslro textu. dominium habml, c i ? tpeculaiiu est ulciinque (8) Alias, c asseris. > erui poiesl Dominui ipeculw anl haben* speculam, nain iuelius Beelseplion iiuerpreiareiur Dominus
% % 9

IN EXODUM V .

350

taosum, quam difficile, quam inexlricabile viiietur clam viiam qua?renii est in itinerc mori, quam nc hoc essc infideltbus Tum deinde cutn dicis Doniiproficisci quiilem ad perfeclionem quaerendam. nnm majeslalis crucifixum, el Filiuin homiuis esse Unde et eorum falsa videiur opinio, qui dum niqoi descendit de coelo, quam (orluosa baec viden- mis arduum fter virtuiis exponunl, dumqne mulias tor, et quam diflicilia ! Qui audii, si non cum fide ejus difiicallates, muhaque pericula et lapsus enuaudiat, dicit quia errant i s l i ; scd lu flxus eslo, nec merant, ne ineundum quidcm id aui ir.cipienduin dubites de hujusmodi fide, sciens quia Deus libi judicant. Sed mulio melius esime in hoc itioere vel ostendil banc fidei viam. Ipse enim d i x i i : T o l - mori, si ita necesse est, quam inter JSgypiios perlemes de Oihon caslra, collocate ea inler Epati~ mattenlem necari, ei falsis atque amarissimis luteum, et inier Magdalum conlra Beelsepbon. > F u - ciibus obrui. Sed inierim claroat Moyses ad Domi giens ergo iEgyptum venis ad baec loca, venis ad nnm. Quomodo clamat? Nulla ejus vox clamoria has operum ascensiones ei fidei, venis ad aediticium audiiur, el lamen dicit ad eum Deus" : c Quid claturris, venis etiam ad mare, et occurrunt tibi flu- mas ad me? > Velim scire quomodo sancli sine voctus. Non enim iier vilue sine ter.lalionum flucli- ce clamant ad Dominnm. Apostolus docet, quia dedit Deus Spiriium Filii sui in cordibus noslris, bus agilur. Sicut et Apostolus dicil* : c Omnes qui volunt ple vivere inCbrislo, persecutiones patien- & clamantem : Abba paier. > Et addit: c Ipse spiri t u r . Sed Job nibilominus pronunlial , quia tus inierpellal pro nobis gemilibus inenarrabili leniatio est viia noslra super terram. lloc est bus. E i ilerum : Qui aulem scruiaiur cordn, ergo venisse ad mare. scil quid desideret spiriins, quia secundum Deum 4. Sed si Moysen, id est legem Dei sequens agas postuiat pro sanciis". >Sicergo inlerpellante S p i faoc iler, igyplius te quidem persequilur et inse- rilu sanclo apud Deum, per silentium sanctorum clatur, sed vide quid fial : < Levavit, inquil , an- clamor auditur. gelus Domini, qui anlecedebat caslra l-rael, etabiit 5. E l quid posi boc? Jubelur Moyses virga perpost illos. Elevavit et columna nubis a facie eorum, cutere inare, ut ingredienti populo Dei dehiscat et e t s i e i i l post ilios, et inlravii inler castra JEgyptio- cedat, ac voluntati divinae elementorum famutenrum et Israelilarum. Haec columna nubis populo ttir obsequia; ei aquae qua limebantur, dexlra l quidem Dei eflicitur murus, iEgypiiis vero obscu- vaque famulis Dei raurus effecUe, non soiunt perni ritatem Uiiponit et lenebras. Non eniin iransferlur ciem nesciant, sed et munimen exhibeam. Cogilur columna ignis ad jEgyptios, ut videanl lucem, sed ergo fluctus in cumuluiu, et unda in semeiipsam in lenebris permancnt, qnia < dilexerunt lcnebras Q repressa curvatur. Soliditalera recipit liquor, et solum niaris arescit in pnlverem, ut sicca ptanta pomagis quam l u c e m " . E i luergo si ab jEgyptiis re pulus Dei transiret. Bonitalem Dei creatoris intellicedas, eide potestaie dapir.onum fugias, vidc quanta divinitus tibi praparanlur auxilia, vide quamis ge, si voluniati ejtis obiemperes, si legem ejus seadjuioribus uleris. Tanlum esi ut permaneas fortis quaris, ipsc tibi elementa etiam coiilra sui naturaiD in Ode, nec te jEgypiiorum equiialus et quadriga- scrvire eoinpellil. Audivi a inajoribue fradilum, qnod in isla digressiouc maris, siugulis quibusque rum formido perierreat, nec reclames contra lcgein iribubns ftliorum Israe), singulae aquanim divisioDei et Moysen, el dicas, sicul quidam ex illis dixer u n t : c Tanquam non essent sepulcra in ^Egy- nes factae sint, et propria unicuique Iribui in mari pto, ila edtixisli nos, ut in deserlo boc moriauiur. aperla sil via, idque osiendi ex eo, quod in Psalmis scriptum e s l : < Qui divisit niare Rubruin in Melius fuerat nos servire iEgypiiis, quam mori in divisiones. > Per quod mulla? divisiones doccntur deserio hoc. Ha3C falisceniis in lentatione animi facia;, non una. Sed et per boc qnod d i c i i u r : T e r b a sunl. Sed quis ila bealus esl, qui sic tenlac lbi Bcnjamin junior in stupore, principes Juda tiontim pondus expedial, ut nulla menli ejus cogiduces eorum, principes Zabulon, el principes Nepblalio ambiguilatis obrepal? Vide roagno illi Ecclc8 1 8 u 18 1 8 8 8

sise fundametito, el petrai solidissim*, superquam D ibalim, > nibilonnnus unicuique tribui proprius enunierari videtnr ingressiis. llaec a majoribus obCbrislus fundavii Ecclesiam , quid dicatur a Do<lu mino : Modicae, i n q u i t , fidei, quare 146 * servata in Srripiuris divinis, reiigiosuin credidi non (acere. Qnid ergo nos docemur per bacc? Jam bilaaii? > Verumlamen quia d i c u n t : < Melius fuesuperius diximug quis s i l in his Aposloli sensus . ral nos servire iEgyptiis, quam inori in eremo, tenlaiionis el fragiliialis ba3C verba sunt. Alioqnin Baptismum hoc nominal in Moyse coDSuramatmn in nube et in roari, ul ei lu qui baptizaris in Cbrifalsnm est; longe enim melius esi in eremo mori, sio, in aqua et in Spirilu sancio, scias insectari quaiD servire iEgypiiis. Qui enim in eremo mori4ar hoe ipso quod separalus est ab iEgypiiis, et quidem post iEgypiios, et velle le revocare ad diecessit a recioribus lenebrarum, et de potesiate servittum suum, rectores scilicet bujas mumii, et S o l a n habuit aliqaem profeclum, ctiam si ad in- spirilales nequitias, quibns aniea deserv-isti. Quae tegruui pervenire non poluit. Melius enim perfe* conantur quidem le insequi, sed tu de&ccndis in Exod. xiv, 19. Joan. w , 19. Exod. xiv, Exod xiv, 2. H Tim. m , 12. Job , 1. ibid., 15. Uom. v m , 15, 20,27 I I , 12. Malih. xvi, 48. Mallh. xiv, 31. Exod. xiv, 12, Psal. cxxxv, 15. Psal. LXVII, 28, 29, I Cor. x, 2.
u l8 18 81 t y 8 1 8 J 1 8 1 3 u 1 8 1 8 1T 1 8 w 8 8 8 1

PATROL. G U . XII.

11

ORIGENIS 553 aquam et evadis incolumis; aique ablulis sordibus gnius ba;c dicee, si babueris lympanum ia mauu peccalorum, homo novus ascendis, pnralus ad lua, id esl si cnrnem tuam cruciiixeris cum vitiis cantandum canlicum novum. iEgyptii vcro post le ei concupisccnliis, el si morliOcaveris membra lua, insequenles, demergentur in abyssum, eliamsi v i quae sunl snper lerram. tamen videamus quid denlur rogare Jesum, neinterim miilat eos inabys- dicit: Cantemus Domino, gluriosc enim bonori*sum Sed ei alium ex bis accipere possumus inficatus esl, > quasi non suiliccrei : c bonorificatus lellectum. Si iEgyplum fngias, si ignoraniix tenc- est, scd addidil: gloriose bonorificalus esl. bras relinquas, ct sequaris lcgcm Dei Moysen, ob- Equidem quanlum possum conjicere, videiur mihi viet auiem libi niare, et coniradicentium tibi flu- aliud essc glorificari, aliud gloriose glorificari. Nam rxws occurrant, percute lu obluclanies undas virga Doinintis mcus Jesus Cbrislus, cum carnem ex Moysi, id esj verbo legts, el vigilanlia ScripiuraYirgine Maria pro salule noslra suscepit, glorificarum iier libi ipsi dispnlando per adversariospande, tusesl quidem, quia venil quxrere quod perierat , edenl undae continuo, et superati Auclus locum non lamen gloriose glorificatus est. Dicilur eniiu victoribus dabunt, miranlibusque et allonilis ac de ipso quia < vidimus eum, et non babcbat speslupore defixis his qui paulo anie advcrsabantur, ciem neque decorem, et vultus ejus ignobilis supcr
8 8 7 t

.1

legilimis tu dispulalionum lineis rectum fidei iier filios koinimim. t Glorificalus estetcum ad crucein secabis, et intantuin doclriua? verbo proficies, u l venil, et periulil morlem. Vis scire qnia glorificaaudiiores lui, quos in virga legis erudisti, ipsi jam tus esi? Ipsc dicebat : Pater, venii bora, clacontra iEgypiios, velut fluctus maris insurganl, el rifica Filimn tuum, nt Filius luus clariiicel le. soluni impugneut eos, sed ei supereni et exslin- Erat ergo ci gloria, etiam ipsa passio crucjs, verum guaiil. Exslinguil namquc jEgypliuin, qui nou agil gloria baee non eral gloriosa, sed bumilis. Denique opera leuebrarum. Exstinguit iEgyplium, qui non diciiur de eo : c Iluuniliavil se usque ad morlem, carnaliler, sed spiritualiter vivil. Exstinguil iEgy- mortem auiem crucis. De quo eiiam propbeta pliuni, qui cogiialiones sordidas el impuras vel de- prxdixerat : c Morlc lurpissima condcmneinus pellit ex corde, vel oinnino non recipit, siceum. Sed ci Isaias dicil de e o : In butuiliui et Apostolus dicil : c Assumeuies scuium f i taie judicium cjus sublatum esl. > In bis ergo omdei in quo possmnus omnia jacula inaligni ignita nibus glorificalus esl Doininus, sed, ut ila dicam, exsiinguere. IIoc enim modo possumus etiam bo- bumililer, non gloriose glorificalus esu Yerum quia die jEgyplios vidcre morluos, ei jacenies ad lituis, f hsec oportebat pati Cbrislum, et sic inlroire in rubinergi quadrigas eorum el equos. Possuinus gloriam suam , > ciun veneril in gloria Palris el eiiajn ipsum Pbaraoneru videre demergi, si tanta C sanctorum angelorum, cuni veneril in majeslate eu; fide vivatnus, ul Deus conlerat Salanam sub pedi- judicare lerram, qnando el verum Piiaraonem, id bus nosiris velociler per Jesum Cbristum Doiaicst diabolum interficiet spiritu oris sui, cum ergo nuin nostrum, cui esi gloria et imperiura in saecula refulgebit in majestale Palris sui, el post adventum sauulorum. Amen. bumiliiatis, secundum nobis in gloria osiendei
88 8 8 3 0 31 8 8 3 f u

advemum, tunc non solum glorificaiur Dominus, sed ei gloriose glorificalur, cum omnes ita honoriDs caniico quod cantavit Moyses cum populo, Gcanl et Filium, sicul bonoriGcant Palrem . Maria cum mulieribut. 2. c Equum el ascensorem projecil in mare : 1. Multa quidem canlica fleri legimus in Scripluadjulor el protecior faclus est inibi in salutem \ ris divinis, borum lamen omnium primum isiudesl Ilotniiies qui nos insequuntur, equi sunl, et, ut ila cnniicuin,qtiodiEgypliis el Pharaone submersopo- dicain omnes qui Ln carne naii sunl, singulariter pulus Dei 147 P vicioriain cecinil. Moris quippe equi suiit, sed bi babent asccnsores suos. Sunt equi, sanclorum esi, ubi adversarius vincilur, lanquain quos Dominus ascendil, el circumetinl omnem ter(|ui sciant non sua virtute, sed Dei gratia vicloriam ^ . quibus diciiur : c equitatus luus safaciam, byinnum Deo gratulaliouis oiTerro. Acci lus. > Sunt auiem equi, qui ascensorcs babent diapiunt lameu, bymnum cancntes, eliam lympanum boluin (9) el angelos ejus. Judas equus eral; sed in manibus suis, sicut de Maria sorore Moysi et donec ascensorem babuil Dominum, de equilaiu Aaron rererlur. Et lu ergo si mare Rtibrum irans- fuii salutis. Gum caucris enim aposlolis niissus, icris, si Augyplios iu mari submergi videris ei ex- sgrolis salutem et sanitatem lauguenlibus presiasiingui Pbaraoneni, alque in abyssi profundum prae- bal. Sed tibi se diabolo subslravil post buccelcipilari, potes bymnum canere Dco, potes vocem lam enim introivit in illum Satanas , et asoensor gralulationis emiitcre, el dicere : < Ganlenius Doipsius effectus esl Saianas, el illius babenis duinino, gloriose enim bonoriiicalus esi, equum ct ctus adversus Dominuni et Saivalorom nosirutn ascensorem projecit in maro".McliusauleiD et d i coepii equilare. Omncs crgo qui persequuntur saiu IIOMILIA VI.
i a 3 f o s l 3 8 r a m M 8 8 8V

"Maltb.iu. Epbes. v i , 16. " R o m . x v i , 20. Exod. xv, 1. Joan. X V I I , 1. Philip. n , 8. Sap. u , 20. Isa. L H I , 8. Exod. xv, 1,2. Habac. , 8. Joan. , 27.
3 0 8 1 3 8 8 8

8 8

8 8

8 8

8 1

Matlb. xvm, H . Luc. xxiv, 26.

8 7

Isa.

LIII, 2

* Joan. v, 25.

(9) Sic niss.; alias vero, asccnsorem babent diabolum.

333

IN EXODUM HOMILIA V I .

334

cios, e q u i sant hinnientes, sed babenl ascensores, quibus aguniur, angelos malos, et ideo feroces sunt. S i ergo videris aliquando perseculorem Luuni niiiiiiiiit sasvieniem, sciio quia ab ascensore suo daeinonc pertirgelur, el ideo sacvus, ideo iruculenlus esi. Domiuus ergo c equum et ascensorem projccit in mare, ei factus est niihi in salutem. Ilic Deus meus, et bonoriflcabo eum, Deus pairis mei, ct exaliabo eum. > llic ergo ct meus est, Deus, el Deus palris mei. Paler nosier qui nos fecit el genuit, Cbrislus est, et ipse dicil " : c Vado ad Paireni meum ei Palrem veslrum, Deum ineuiu et Deum veslrum. Si ergo agnoscam quod Deus nieus sil Deus, glorificabo eum. S i vero eliam isiud agnoscam, quoinodo palris mei Cbrisli sil Deus, exal-

tabo euni. Allior nainquc inlelleclus esl, quomodo Christus ut uiiius Dei constriugat ei munial verilalem. Deuin suum dicit, quem naiura Patrem vocal. t Deus conierens bella, Dominus nomen esl ilii > Nolo pules, quia tanium visibiles pugnas conterit Pominus, sed et illas conterit, qua? nobis suiH non adversus carnem et sanguinem, sed adversus principalus el poieslales (10), et adversus mundi bujus reclores tenebraruni barum *. c Dominus euiiu a m e n est ilJi, t et jion est ulla crealura, cujus Dominus non sit. 3. c Quadrigas Fbaraonis, et exercilum ejus projecit in mare. Eleclos ascensores, ternos slaiores demereit io Rubrum roare *. Pbarao velul polenlior in malitia, el regntim nequilis tenens, quadrigas agil. Non illi salis est unum eqiiuin ascendere, C scd plures siml agiiai, plures siniul plagis torlos verberis cogit. Quoscunque videris in luxuria turpiores, io crudeliiaie. saaviores, in avaritia teirioles, in hiipielalcQagiiiosiores, scilo bos dequadrigis esse Pbaraouis; ipsis sedet, ipsos currui stio subjungil, in ipsis ferlur e l voliiai, cl per aperlos iBceleruaa caaipos effusis eos agit babenis. Sunt el alii electi asc6U6ores, elecii siue dubio ad maliiiam. 148 Sed jam de asccnsoribus siipra diximus : nuac etiain qui sunt terni slalores videamus. Mihi videnlur ieroi slaiores pro eo dici, quod triplex esl hominibus peccandivia. Aul enim iu facto, aul in diclo, auliu cogitationepeccaiur. E l ideo lerni siaiorcsper siugu^ \os quosquedicunlur, qui ires isias in nobis peccandi ^ obsideanl vias, et speculeulur sempcr, aique in insidiis agaol, u l aut ille ex niiseroboniiiie sermonein inaJum elicial, aui ille iniquum opus exlorqueai, aul illc cogitationem pessimam rapiat. Deuiqueelsemeu verbi Dei ubi cadil el deperil, triplex describilur l o c u s . Uiius 8cus viaro referiur, qui conculcalur ab bominibMs; alius in spinis; alius in petiosis. icoiiirano lerra bona afferre dicilur iriplitem i i u s 41

ctum, vel cenlesimum, vel sexagesimum, vel tricesimum. Triplex namque esl eliam bene agendi via, niliilominus enim vel opere, vel cogilalione, vel vcrbo boni aliqutd agilur. IIoc euim significal ei Aposiolus, cum d i c i l : Qii aulem rediiical super fundamenlum boc, atirum, argenlum, lapides preliosos, Iriplicem bonorum indicans viam. Subjungil nibilomiuus inplicem eiiam malonim, cum d i cit : c Ligna, focnum , siipulam. Isli ergo lerni slalores suni angeli neqtiam de exercitu Pbaraonis, qui stant in bujuscemodi viis, observantes unumquemque nostrum per bajc iler agere in peccalnm, quos demergii Dojninus in Riibrum raare, et iguitis eos in judicii die fluctibus iradet, ac poenarum pelago tegel, si tu Deum sequens de eorum le pole slate sublraxeris. 4. c Deciderunt in profundum quasi lapis . Qnare decidcrunt in proiundum (anquain lapis? Quia non erant lales lapides, de quibus suscilari possent filii Abraba; sed lales, qtii amarent profunduni, ct ljquidum diligerenl cJemenltim, id esi qui amaram el fluxam praeseiuium reruin capcrem vobiptaieiu. Unde el de ipsis diciiur : t Deinersi sunl lanquam plumbuin in aquam validissiinam. Peccalores graves sunt. Denique ei iniquilas supor laleiilum plumbi sedere monstralur, sicul Zacba rias propheia dicit : Vidi, inquil mulierciti sedenlem super lalentum plumbi, el dixi : Quae esl liacc? Et respondit : lniquiias. Inde est ergo quod iniqui demersi snnt in profundum, sicut pluiubuin
4 1 4 8 4 V

* aquam validissiniain. Sancii autem non demergujilur, sed umbulanl super aquas, quia levessuiii, el peccati pondere non gravaniur. Denique Dominus el Salvalor noslcr super aquas auibulavii * . Ipse esi enim qui vere pcccalum ncscil. Ambulavti el discipulus ejus Pelrus, licel pauluhun irepidavcr i i . eniiq Laulus erat ac lalis, qui uibil otnnino de specie plnmbi in se baberel admiutiim. llabtiit, licel parum. Propterquod dicil adcuin D u m i i u i s : Modicu; fidci, quare dubilasli? Idcirco igitur qui salvus fil, per ignein salvus i i i , ul si quid lorle de specie plumbi babuerit adinislutn, id ignis decoqual el resolval, ul efficianlur omnes aurum bonum : quia auruin lerrae illius bonuui esse dicilur, quani babiluri sunt sancti, e l sicul foruax probat auruin sic bomines justos tenlaiio. Venienduin esl ergo omnibus ad tgiiem (11), vcniendum esl ad coidlalorium. Sedel eniin Domiims, el couilat, el purgal filios Juda . Sed e i illuc cuin veinlnr, si quis mulla opera bona, et parum aliquid iniqUilatis aiiuleril, illud parum lanquam pltnnbuui i'gui resolvitur ac purgaiur, c l loium reuianei auniui puruin. E l si quis plus illuc plumbi deiulerit, plus
47 4 9 4 8 4 1 4 8

4 1 4 9

Joao. xx, 17. Exod. xv, 5. Malacb. u i , 3.

8 8 4 4

Exod. xv, 3. Epbes. , 12. Exod. xv, 4. Mallli. . 1 Cor. m , 12. ibid. 10. Zacb. v, 7. Alailb. xiv. Mallb. xiv, 51. I Cor. u i . 12 13.
4 8 4 8 4 7 4 8

8 8

rum libro secundo, qua?slioue undecima, DUIU. 2 t (10) Aliae, c principes ct polcstales. (11) Veniendum est ergo omnibus ad ignem. seqq. De hoc loco consule clarissiinum Hiieiium OrtgemaHQ"
L

135

ORIGENIS

536

extirilur, ut amplius decoquattir, u l elsi parum Exlendisll dexteram tuam , ei devoravit eos lerra; quasi ut devonarenlur a lerra, lucc causa aliqnid sil auri, piirgalum tamen restdeat. Quod si aliquis illuc tolus plumbeus veneril, fict de illo boc fucril qnod extendit Dominus dexteram suam. S i quod scriptum est, demergelur in profundum, lan- consideres qaomodo Dominus exallalus in cruce tola die exlendil manus suas ad populum non crequam plumbum in aquam validissimam. Sed lotigum dentetn s e d contradicentem, et qualiler infidelem esl si per ordinem velimus exponere, sufficiat pauca populum, qui c l a m a v i t : c Crueifige , crucidge perslringerc. eum, mors admissi sceleris oppressit : evidcnler 5. cQuis, inqtill similis libi iu diis, Domine? invenies quomodo exlendit dexieram suam, ei deQuissimilis libi? Gloriosos in sanctis, niirabilis in inajestatibus, facieus prodtgta. > Quod dicit: < Quis voravit illos terra. Nec lamen penilus despcrandum trimilis tibi in diis? > non simulacris gentium com- est. Possibile nauaque esl, tit, si forie resipiscat qut devoralus est rursum possii evomi, sicut Joparal Deum, nec datmonibus, qui sibi falso deomm nomen asciscunt, sed deos illos dicit, qui per gra- nas. Sed ei omnes nos puto quod aliquando lerra liam et participalionem Dei dii appellanlur. De devoratos in inferni penelralibus retinebat, et proplerea Dominus noster descendii non solum usque quibus et alibi Scriptura d i c i t : c Ego dixi Dii estis. > E l iierum : < Deus stetit in congrega- j terras, sed usque ad inferiora terrsc : e i i b i nos lione dcorum. Sed b i , quamvis capaces sinl Dei, invenit devoratos, et scdentes sub urobra mortis; et boc nomine donari per graliam videantur, nullus ei inde educens non jain Iocum lerrce, ut iterum lamen Deo similis invenilur, vel in poleniia, vel in devoraremur. sed locum prxparal nobis regni coenatura. Et licet Joannes apostolus dicat: c Filioti, lorum. nondum scimus quid futuri gumus, si autem revela7. c Deduxisli in juslitia lua populum lutim hunc, tuni nobis fucrit (de Domino scilicet diceus), sirai- quem liberasli. Consolatus es iu virtule tua, les illi erimus 1 similiiudo tamen haec non ad narequie sancta tua " > Dominus populitm suum, luram, sed ad graliam revocatur. Verbi causa, ut quem liberavil' per lavacrum regeneralionis, dedusi dicamus picturam similem esse ei, cujus imago c i i in joslitia, consolatur eliam eitm per consolain piciura vidctur expressa, quantum ad graliam tionem Spirilus sancti in virlule sua, et in requfo pertinei visus, similis dicitur, quantum ad substan- sua. Futurorura namque spes, laborantibus requira liam, longe diasimilis. llla enim species carnis est, paril; sicui et in agone posilis dolorem vulnerom ct decor corporis vivi, ista colorum fucus esl, el miiigat spes c o r o n a 3 . cera tabuliasensu c arentibussuperposica. Nullus ergo 8. c Audierunt gentes et iratae sunt, dolores in diis similis Domino, nullus enim invisibilis, nul- comprebenderunt babitalores Pbilistiim. Tunc felus incorporeus, nullus immutabilis, nuiius sine siinaverunt duces Edom, et principes Moabitarum, inilio et sine fine, nullus crealor omnium, nisi Pa- apprehendil iiios timor el tremor. Tabuerunl om~ tcr cum Filio et Spiritu sanclo. nes inhabilantes Gbanaan (12). > Qtiantumad b i 6. Exiendistt dexteram l u a m , devoravit eos sloriam perlinel, niillum ex his gentibus interfuisse terra . Impios quidem et bodie devorat lerra. nurabilibus quae facla sunt, couslat (13). Quomodo Aunon libi videlur terra devorare illuiTK qui semergo Y i d e b u u l u r tremore dcierriti, vel feslinasse, per de lerra cogilat, qtii seinper 149 terrenos u l dicit, vel irati esse Philisdim, e l MoabiLse,et babct actus, qui de terra loquilur, de lerra filigat, Edom, el reliquae quas cnumerat nationes ? Sed si lerram desiderat, et omnem spera suam ponit in redeamus ad imelligentiain spiritalem, invenieinus lerrajqui ad cceluio non respicit, qui fulura non quia Pbilistini, id esl cadentet populi, et Edoin , cogitat, qui judicium Dei non meluit, nec beala qui interprelatur lerrtnut (14), trepidant, et borum ejus promissa desiderat, sed semper de praesentiomnium principcs cursiianl, et pa?ent consiricli bus cogiiat, ei ad lerrena auspirat? Talem cura duloribus, cum vidcnt regna sua, qiia3 In infcrne videris, diciloquia devoravit eum terra. Sed et si D peneirata ab eo qui descendil in inferiora quem videris luxuriae camis et volnptalibus coreriperel eos qui possidebanlur a morle. poris deditum, in quo animus nibil valet, sed (olum comprebendit timor ti tremor, quia senlibido carnis oblinuit dicilo el de boc quia devoserunl magniludinem bracbii ejus. Hinc eiiam l a ravit eum lerra. Adhuc ine movet quod a i l : buerunt orones inhabiianles Gbaaaan, qui mutabilet
,8 v 08 u t t 11 a( , 8 9 ( 88 8 S S U I l l f l e r r a C t u l H i n c e o s 8 4 8 8 1 8

Exod. xv, 11. Luc. xxui, 21.

Psal. LXXXII, 6, 1. 1 Joan. J H , 2. " E x o d . xv, 15. i b i d . 14.

M

8 1

8 8

8 8

Exod. xv, 12.

8 4

ibid.

8 8

Isa. L X V , 2.

(12) Vide lib. n Oriq., quxst. 13. (13) Quantum ad historiam pertinet, nullum ex hi$ gentibui interfuitse mirabilibut quce facla tunt, constat. Esto, sed quid veiai baec cantici verba lurorum esse propbeliam, queiuadmodum accipiunt melioris noiae inlerpreies. Sane Hebra3a verba ad fulurum lempus sic verli possunl: c Audierunt populi, conireinisceut, dolor apprchendil habilalores PulaeAiinae. Tunc lerriti sunl millenarii Edoiu, ro-

buslos Moab apprebcndei Iremor. Gadet supcr eos lerror el pavor. (14) Philitiini, id esi cadentes populi, et Edom qui interpretatur terrenus. radice tZTSl) volutare se in pulvere, et voce WJpopulm; Pbilisliim utcunque dici possunt cadentet populi, quia qui vululart^ lur in pulvere, ceciderinl oporiei. Edom vero opiime reddi poiesl terrenm ab maiH lerra
e

537

IN EXODUM HOMILIA V I .

338

inlerpretantnr et mobile$ (15), cum vident moveri ct creavit.ie et acquisivil le? Videiur enim uniisqnisque illud acquirere, quod non fuit suum. Inde regna sua, alligari fortem, et vasa ejus diripu c Yeniat ergo super eos limor et tremor magnilu- denique et ba>retici dicunt de Salvaiore, quia non erant sui, quos acquisivil. Dalo eienim prelio merdinis brachii lui \ Quid timent da*mones? Quid catus est homines quosCrealor fecerat. Et cerlum iremunt? Sine dubio crucem Chrisli, in qua triumphali sunl, in qua exuli sunt principatus eontin el est, aiunt, unumquemque non illud emere, quod suum esi. Apostolns enim aii ; c Preiio erapti poiestaies. Timor ergo et tremor cadet super eos, CUDI slgniim in nobis viderint crucie fideliler fixum, estis. Sed audi quid dicit propbeta : c Peccaiis ei magniludinem bracbii illius, quod Dominus ex- veslris venundati esiis, et pro iuiquilalibus veslris dimisi matrem vesiram. t Vides ergo, quia Dei quipandit in cruce, sicul d i c i l : c Tota die expandi inanus meas ad populum non credenlem, c l conlra- dem crealura omnes sumus , unusquisque vero dicentem mibi. Non le ergo aliter tiincbunl, nec peccatis suis venundalur, ei pro iniquitaiibus suis a proprio crealore discedil. Dci igilur sumus sealiier tremor tuus veniel super eos, nisi videaul in cundum quod ab eo creaii stimiis. Effecli vero sule crucem C b r i s i i , nisi et tu pmeris dicere : mus servi diaboli, secundum quod peccalis noslris Mibi autem absit gloriari, nisi in cruce Domini mei Jesu Cbrisii, per qnem mibi mundus cruciflxus ' venundaii siinuis. Venicns aulcm Cbrislus redeniit nos cum servirenius illi doniino, cui nosmelipsos est, et ego mundo. peccando vendidimus. ( ita vidctur lanquain suos 9. Fiant taoquam lapis donec transeat populus quidem rerepisse, quos creaveral, lanquam alienos tuus, Doroine, donec transeat populus tuus bic, aulem acquisisse, quia alienum sibi dominuin quein acquisisti . Fieri lanquam lapidem , non eive errando, sive peccando quaesiverant. t forest naiura esse lapidem. Non enim Oerei, nisi qtiod lasse recie quidem diciiur redemisse nos Cbristus, non erat. Hoc propier illos dtcimus, qui mala? naqui pretium noslri sanguinem suum dedit. Quid lurae Pbaraonem, vel ^Egypiios dicunt fuisse, et tale aulem ul nos mercarelur etiara diabolus denon ex arbiirii iiberlaie in boc es*e deduclos ; sed d i l ? E r g o , si videiur, ausculla. Homicidium, peei propier eos, qui creaiorem Deum accusanl tancunia diaboli est. llle enim ab inilio botnicida quam sxvum, quod bomines verlat in lapides. H i esl . Fecisti bomicidiuni, diaboli pecuniam susergo priusquani blaspbement, considerent suinuia ccpisli. Adullerium, diaboli pecunia esi. Diaboli bbratione, quae scripta sunl. Non enitn dixil : euitn iti eo imago est et stiperscriplio. Commisisli Fiant lauquam lapis, et tacuil, sed lempussia8 8 8 8 8 8 8 9 8 0 1 6 7

tuit, el mensuram condcmnationis decernit. A i l Q adulterium, accepisli diaboli numisma. F u r i u m , enim : c Donec iranseat poptilus ltitis, Doinine. falsum lesiimonium, rapacilas, violenlia, haec omnia diaboli census esl, et diaboli ibesaurus. Talts Qnoscilicel posl transitum populi non sint lanquam lapides. In quo mihi videiur prophetiae aliquid l a - enim pecunia de ejus moneta procedit, Hac igilur lere. Yideo eniin quia prior populus, qui fuit ante pecunia emit i l l e , quos emit, et efficil sibi servos nos, factus est tanquam lapis durus el incredulus. omnes, qni de hujusceinodi censu ejus quanluVerum non eatenus, ut in lapidis naiura perma- lumcunque susceperinl. Verum ego vereor, ne eiiam neat, sed donec iranseat popuius hic, populus btc aliquos de astaolibus, quos noscimus, diabolus merquem Dominus acquisivit (16): t Gsccilas enim ex cctur occuhe, ne eiiam aliquibua nostrorum bauc parie conligit in Israel * secundum carnem, do- pecuniam, quain supra enumeravimus, ingerai, et faciai illos rursuin suos, et ruisum pro eis labulas nec 1 5 0 P ^ genlium a o b i n l r o i r e l Cum serviiulis, el peccaii cbirograpbum scribai, alque enim pleuiiudo gentium subiniraverit, liinc etiaiu omnis Israel, qui per incredulitalis dttriliam factus immisceat servis Dei eos, quos peccali preuo sibi fuerat sicm lapis, salvabilur. Etvis videre quomodo feceril servos. Solct eiiiui, quia inimicus bomo est, irilico miscere zizania. Et tameii si quis forte husalvabitur? c Potens esl, inquit , Deus de lapidibus islia suscitare filios Abrabse. Manent ergo ^ jusccmodi pecuniam a diabolo decepius accepit, lapides nunc, donec iranseat populus tuus, Do- non usquequaque desperei; misericors enim esi niine, populus luus bic quem acquisisti. Sed si et miseralor Dorainus, el creaiurae sune npn vull ipse Dominus crealor est omnium, videndum est inortem,sed ul converlalur, et v i v a l . Powilendp, quomodo liic acquisisse dicatur, quaa sua esse non flendo, saiisfaciendo deleat quod admissum est. dubium esl. Dicilur ei in alio canlico Deuierono- Dicit enim propbela , quia c si conversus ingemii : c Nonne hic ipse Deus tuus, qui fecil le, mueris, (unc salvus eris. Paulo laiius progressi
I e n t l u 8 8 8 8 8 9 e i

**' Exod. xv, 16, Isa. LXV, 2. Galat. vi, U. Exod. xv, 16. Rnm. , 25. Mattb. i u . 9. Deui. x x x n , 6 . 1 Cor. vn, 23. Isa. L , U Joan. vni, 4A. Ezech. xxxm, 11. lsa. X L V , 22. (15) ]nhabilante$Chanaan, qui mutabiles interprenaan, cujus incolae cum ob maris viciniam mcrcatantur et mobilce. radice 1] movit $ese , mulus* lura? dediii fuerinl, iude p ^ ) , mercaior, negotiator^ agiiatu* [uit, el proposiiione inierprelari qtio(16) Dominus acquiwit. Yox Dominu$ in edtlift quomodo possunl Ghananaei mobiles vel mnlabiies. omissa, rcperitur iu wiss. V>rumtairien in Lexicis llebraeis radici W de* wiiil, proktravit subjacel p3p Canaan, regio Caw 8 8 8 1 8 8 8 8 8 4 8 8 8 8 OT 8 8 8 8 %

539

OfUGENIS
7 6

3te

stimus, dam volumus exponere qnomodo Deus qna? eflicittir, ne 1 i 1 > aliquid desil. Audi et Panltim disua sunt dicatur acquirere, ei redimere Chrisius cenlem : f Dei agriculltira, Dei aediiicalio eslis. > eangurne pretioso quos emerai diabolus viK mer- Quod ergo istud est sanclimoninm, quod non man? ccde peccali. lioniinis facium est, sed manibus Dei paratum? 10. c lnducens planta eos in monte h$redilalis Audi sapienliam diccnlem , quia c asdificavil sibi domum. Ego aulem boc de incarnalione Domini tuae . Non vult nos Dens in iEgyplo plantare, nec in dejectis el in bumilibus locis, sed in monle reclius intelligendum pulo. Non enim manu hominnm factum est, id est, non opere humano letoplum liaeredilatis suae vull planiare quos plantat. Tum carnis aedificatur in virgine, sed, sicul pnedixeral prseterea qtiod addil : inducens plania eos; > num libi videlur lanqiiam de pueris dicere, qui i n - D.niel , lapis sine manibus excisns crevit, el faducunturad scholas, inducuntur ad lilteras, indu- clus est mons magnus. Islnd est sanctimoniurrr carnis assumptae, el sine manibiis,id est absqiie opere cuniur ad omncm eruditionem ? Inlcllige ergo per bxc, si lamen babes aures audiendi, quomodo Deus liominum, de monle bumanae nalur el subslanthe carnis excisum. planlat : ne forte cum audis eum inducere ct 13. Domine, qni regnas in saeculnm, et in sreplanlare, puies eum iicus In lerra, aul alia bujusemodi virgulta deflgere. Audi et alibi quomodo culum, el adhuc . Quolies in sscitlum dicilnr, longiludo quideni lemporis, sed esse finis aliquia plantat Deus. Propbeia dicil : c Vineam ex indicaltir, el si in aliud saeculum dicattir, aliqois jEgypto iranstulisli, el expulisli gentes, el planaine dubio longior quideni, lamen ponilur fiuis; et lasii eam. Pervium iter fecisli anie eam, planlasli radices ejus, ei repleski lerram. Openiii montes qnolies saecula sxculorum notninaniur, foriasse Itcet ignolus nobis, lamen a Deo staiulus aliquis lernmbra ejns, et arbusla ejus cedros Dei. Adverlisii jam qnomodo plantai Deus, ei nbi piantat? n i i n u s indicalur. Quod vero addil iit hoc loco : ei Non pianlat iri vallibtis, sed in raontibus excelsis adhuc, nullum sensum lermini alvcujus aut finis i'i sublimibus locis. Quos enim educit dc iEgypto, reliquil. Quodcunque enim illud cogilaveris, in quo finem pules posse consisirre, semper libi dicil quos de sxculo adducil ad iidem, n o n vuli eos ilesermo propbelicus: c Et adbuc, > velul s! loqualur runi in humilibus collocare, sed conversalionem eornm Y u l t esse sublimem. Vuli n o s in mouiibus ad lc, et dicat : Pulas in saeculum saccali Dominum regnaturum ? t Et adbuc. Putas in srecula SEBCUbabilare, sed in ipsis nibilominus nionlibus non lortim? adbuc (17). > E l quomodocunque d i vull nos super lerram repere, nec ulira vull vineam suam bunii dejectos babere fruclus, sed vult pal- xeris illud de regni ejus spaliis, semper tibi dicil niiles ejus sursum duci, in alto collocari, traduces propbela : c Et adhuc. > 14. c Quoniam inlravit cquitatus Pbaraonis cum fieri, et (raduces non in quibuscunque bumilibus quadrigis el ascensoribus in medium mare, el inurboribus, scd in excelsis et in altissimis cedris duxil super eos Dominus aquas maris. Filii autem Dei. Cedros Dei ego propbelas et aposlolos puio , lsrael ambulaverunl per siccum in medio mari .> quibtis nos si adjuogamur vitis quam de iEgypio iraiiBiuKt Dcus, et per ramos eorum noslri paliui- E l lu si fdius lsrael es, poies ambulare per siccam in medio mari. Si fueris in medio nationis pravae ct tes diiTiindaiiiur, atque ipsis innixi iraduccs quaeperversaB sicut lumen solis verbum vitae continens dain efficiamur cbariiatis ad invieem vinculis conad gloriam, poiest iicri u l in medio peccatorum innexi, fruclum sine dubio plurimum aiiercnms. Nam omnis arbor qua3 non facit fruclum bonum ex- cedenlem le non infundal bumor peccali, potesl fieri ul iranseunlem le pcr bunc mundiim nulla l i cilelur, el in ignem miueiur *. > 11. In praparala babiialione lua, quam pracpa- bidinis unda respergat, nullus cupiditalis xslus verberct. Qui aulem ^Egyplius eslei sequitur Pbarasli, Doiiiiue . > Vide clemenljs Domini bonilaraoneni, ille Y i l i o r u m fluclibus mergilur. Qui vcro tein, non vull te indticere ad laborem, nou vull ul ipse tibi facias habilaculum, jam te ad prseparalam D sequilur Cbrislum, c l sicut ipse ambulavit, ita et dwlucii babilaliouem. Audi Deum dicentem in ipse ambulal, aqnoe ei inunis fiunl dexlra Isevaque, Evangelio : Alii laboraverunl, et vos in labores ipse aoieni niedia via incedil per siccum. Non deeorum inlrokslis. > clinat ad dexleram, neque ad sinisirain, usquequo 12. c Sanclimonium, Domine, quod praparave- exeal ad liberlalem, el bymnum victoriai Domiiio ruiit manus l u *. Sanclimonium, 151 dicilur concinal dicens : Canlemus Domino, gloriose labcniaculum Dei, vel lempltim ab eo quod sanclienim honorificalus esl, > per Jesum Cbrislum Dolical accedenies. Hoc noii dicil manu bominis fa- minum noslrum, cui esl gloria, et imperium in sa> i i u m , scd marni Dei. Qnid ergo? Propler le Deus cula saeculonim. Ainen. ei plantat, et sedificai, agricola eiiicitiir, slruclor
7 7 7 7 8 7 8 7 1 M 7 7 i 7 4 7 81

Exod. xv, 17. Paal. LXXIX , 9. Malib. vn, 19. 4?, 17. 1 Cor. , 9. Prov. u , 1. Dan. , 51.
7 8 7 7 7 8

7 8

7 1

7 8

7 8 7 8

Exod. xv, 17. Exod. xv, 18.

n 8 8

Joan. , 38. ibid., 19.

8 1

Exod. ibid., 1.

1 8

(17) Puta$ in $<rcula ivculorutn ? Et adhiK* Hivc in anlca edilie omiUuiUur, sed babentur in mift.

341

1N EXODUM HOMILIA VII.

8 B

Ui

amarum quippe boc scntil el aspcnim. Si enim, 1I0MILIA YII. inqiiil AposloluS , qnae destruxi, baec iierum reav De amariludine aqucv Merrhce. diiico, pravaricaiorem me conslkuo. Iti hac ergo 4. P o s l transilum maris Rubri, el magnifici seerela m y s i e r i i , posttboroset lympana, posl irium- amariludtne Merrhnc, id rst in isla litiera legis, posuit Deus justitias el leslimonia. Non libi boc v i pbales byranos, venilur ad Merrbam. Merrbae auiem aqua e r a i amara, quam non poieral populus Dei bi- detur dicere, quia velul in \asculo quodam, ita in bere. Q u i d ergo post lanla el lam mirifica mirabi- legis lillera sapientise et scienliae sux ibcsauros condiderit Deus ? Hoc csl ergo quod d i c i l : Et lia ad amaras aquas et periculum silis adduciiur ibi posuit ei Deus juslhias et tesiimonia. Hoc popalus Dei ? Ait enim : c E l venerunl filii erat quod el Apostolus dicebal : c Habemus auIsrael i n Merrbam, et oon poleranl aquam bibere lem ihesaumm hunc in vasis iictilibus, ut sublimide M c r r h a , quia amara erat, et propler boc appellas virlntis Oei sit, el non ex nobis. Ut ergo poslalura e s l nomen loci illius amaritudo. Sed quid sil bibi aqua baec de Merrba, oslendii Deus lignum addit post bsec? Clamavit, inquit Moyses ad quod millalur in eam, til qui biberil ne morialur, DouiiniMn, et oslendit illi Dominus lignum, et misil amariludinein senlial. Unde constal, quod si illud in aquam, ei facla esl dulcis aqua. Et ibi, in iiuit, posuil illi Deus juslilias et judicia. Ibi, ubi quis sine ligno viiae, id esl sine mysierio crucis, sine fide Chrisli, sine inlelligenlia spiriiali bibere a m a r i l u d o , ubi sitis, el quod est gravius, silis in abundanlia aquarum, ibi posuii ei Deus justiiias el vohieril de legis litiero, per ainariludinein nimiam j u d i c i a . Alius tiOD erat locus diguior, aplior, tibc- morietur. Ihec sciens Paulus apostolus dicebat , quia liltera occidil. Hocest aperte dicere, quia r i o r , quam iste, in quo amariiudo esl? Tum propierea quod d i x i l : c Oslendit illi Dominus ligmim, aqua Merrba} occidit, si non inulala bibatur et in ei i n i s i l iUud in aquam, et facta cst dulcis aqua; > dulcedtnera versa fuerit. m i r u m admodum csl, ut Detis lignum osienderel 2. Sed quid addidil ? Postquam posuil illi Dccs M o y s i , quod miuerei in aqtiam, el fucerei eam dul- juslilias et jndicia : c E l ibi, inquit % tenlabat c e m . Eificere Deus aquam dulcrm sine ligno non eum dicens : Si audilu audieris vocem Doniini Dei poierat? Ant Moyses nesciebai lignum, u i ei Deus lui, et quae placent corain illo feccris, et audieris oslenderet? Sed videndum est quid decoris in bis prsecepia ejus et cuslodieris, omnem infirmilaiem iaterior babeal sensus. Ego puio quod Icx si secunquam iuduxeram jEgyptiis, non inducam super le. d Jitleram suscipialur, salis amara sit, et ipsa Ego enim sum Doininus Deus tuus, qui sano le. eil Merrha. Quid enim tam amarum, quamulpner^, Videlur niilii quo prospectu dalie sinl juslificationes, et judicia, et tesiimonia legis exponere, ut oclava die circumcisionis vnlnus accipial, el rigo lenlarel. inquit, eos.Deus si audirenl vocem Dorem ferri lenera paliaiur infanlia? Amaruin satis, niini, ei quce inandabaiitnr, cuslodirent. Nam quanei peramaruin est bujusmodi poctilum legis, intantum ad priorem populum speclal, quid eis boni, luro ul populus Dei, non ille qui in Moyse bapiizaaul perfecii miirmuraniibiis el coniradicentibus lus esl in mari el in ntibe, sed isle qui in spiritu el mandareiur? Dcniqiic paulo posl eliam ad idola aqua bapiizalusest, non possit bibere dc islaaqua; convertuntur, el oblili beneliciorum et mirabiliuiu aed ne guslare quidem de circumcisionis amariiuDei capul vituli staluunl. Proplerea ergo dantur dine poiesl, neque bosliarum ferre amariludineui eis praicepla, in quibus lentenlur. Iude osl quod et valet, nec Sabbati obscrvaniiam. Si vero oslendal per Ezecbielem propbelam dicit Domhwsad e o s , Deus lignum quod miuilur in banc amariiudinem, quia c dcdi vobis prajcepla, ct jusliiicaliones non ui dulcis aqua flal legis, poiesi de illa bibere. Quod bonas, in quibus noti vivelis in cis. Tenlaii eiciiu esl islud lignum, quod Dominus oslendii Moysi? Sain praBcepiis Domini non iitveniunlur fidcles. Ideo lomon edocel nos, cum dicit de sapienlia, quia cnim c inveuium est eis mandalum quod eral ad c lignum vitaBest omnibus amplecienlibus eam .> Si ergo lignum sapientiae Cbristus missum Tuerit D viiam, boc essc ad moricm ; > quia unum aiqne in lege, ei ostenderil nobis quomodo inielligi dc idem mandalum si servetur, vitam; si noii servebeat circumcisio, quomodo Sabbata, quomodo lex lur, generat mortem. Socutidum boc ergo quod nou leprx servanda s i l , qualiler mundi el iinnmndi dis- servanlibus generat mortcm, dicuntur niaudata nou criuien babeaiur, lunc eflicitur aqua Merrb dulbona, in quibus non vivant in cis (18). Sed quia adcis el amariludo liilerac legis converlilur in dulceniiscuit eis lignum crucis Chrisii, et in dulccdinem dinem incelligenlise 152 spirilalis, el lunc poiest versa sunl, c l spirilaliter iulcllecla servaniur, eabibere populus Dei. Si cnini non iulerpreienlur hxe dcm ipsa mandala vilae appellantur : sicut el alibi spirilaliter, populus qui idola dereliquil, el ai d i c i t : Audi, Israel, roandata vilae. > Sed videaDeum confugil, si audial legem de sacriliciis praeIDUS quid eis promiltiiur si servenlur. < S i , inquit, cipienlem, continuo refugit el non poiesi bibcre : servaveritis prajcepta mea, non inducaui supervoa
8 8 8 8 8 7 B w 8 88 8V 9 1 f 9 a

Exod. xv, 25. ibid., 25. Prov. , 18. Galai. . 18. Exod. xv, 25. II Cor. i ? 7. * 11 Cor. , 6* Exod. xv 25 el 26. Eiecb. xx, 25. Rom. vn, 10. liarucb. , 9.
88 8 8 8 7 m 8 9 9 0 f 8 1 9 1 f

P t

8 8

8 4

(18) Alias, < in quibus non vival in eis.

511

Oftl 1&

544

omnes agriiudines, quas induxi jEgypliis . Quid i decima die mensis, mtirmnravit popnlus adversum Moysem diceos : Ulinam mortui fuissemus in lerra ergo videlurdicere? si quis servet niandata, nullam :rgriiudiiiem paiialur? hoc esl, neque febrial, ne- i E g y p i i , cum sederemus soper oflas carnis, e i manducaremus panes ad saiietalem, quonlam eduque alios dolores corporis ferai ? Non pulo quod hxc sint quae promitlantur divina mandala servan* xisli nos in desertura boc, necare omnem synagolibus. Alioquin indicio nobis esl Job juslissimus, e l gain fame. t Esto quod propter correplionem leloiius pielaiis observaniissiinus, quia a capite genlium indicelur populi peccaium, quia murmurausque ad pedes repletur ulcere pessimo. Non bis verit, et ingratus fuerit beneflciis divinis, cum coecarere dicunlur inflriiiUaiibus, qui niandala custo- Iegte manna susciperet; quid etiam diea describidiunl, sed oon babebunt ilias infirmitaies quas lur, iu qua murmuraverit populus? c Secundo, i n iOgypiii babenL JSgypiua namque mundus figura- quil, mense, quinladecima die mensis. > Quod uli-j liier appellaiur. Diligere crgo inundum, t ea quae que non absque raiione scriptum est. Recordare in mundo suni, Jugyptius languor esU Dies obser- de legibus Paschaequa? scrtpu sunt, et invenies i b i , varc, el menees, et lempora, signa requirere, slella- hoc e.se tempue quod siatuitur ad eecundum Parum cursibue adhaerere, iEgypiius languor esi. scha faciendum bis qui immundi in anima fuerint, Deaervire carois luxurise, et voluptalibus operam ' vel occupati in negotiie peregririis. Qui ergo non fuerunl immundi in anima, vel non longe peregridare, vacare deliciis, igyptius languor esl. Caret nabantur, quariadecima die primi mensis Pascba ergo bis intirmilalibiw el languoribus, qui mandaia fecerunu Qui auiem longe percgrinabantur, et i m cusiodit. mundi eranl, secundum Pascha in hoc tempore fa5. Post baec dicil, quia c venerunl in Helim, tt ciunt, quo et manna de coelo descendit. In die quo erant ibi duodecim foniea aquarum, el septuaginia primum Pascba fit, non descendit manna de coelo, arborespalmarum . Putasne babct aliquid rationis, scd in boc quo secundum Pasclia fk. Videamas quod noo anie in Helim ducilur populug, ubi erant ergo nunc quts sit in his ordo myslerii. Primum duodecim fontes aquarum, quibus nihil amaritudiPascba primi populi est. Secundum Pascha, nonis inerai, imo potius ubi erat amoenitas plurima strum est. Nos enim fuimus immundi in anima, qut cx densiiaie palmaruni; sed primo duclus est ad colebamus lignum el lapidem, et ignorantes Deum, aquas salsas ei amaras, quibus per ligntim monbis qui natura non eraut dii serviebamus. Nosetiam stralum a Domino dulcibus efleclis, postea venilur eramus, qui longe peregrinabamur, de quibus dicit ad fontes? Si hisloriam solam sequamur, non mulAposiolus : quia fuiinus c bospiles el peregriiii I Q I B nos aedidcat acire ad quem locum primo venetestameiitorum Dei, spem non babentes, et sine Deo rit, et ad quem secundo. Si vero rimemur in bis in hoc mundo errantes. > Verumlamen non datur mysteriuro laiens, inveniraus ordinem fldei. Primo enim ducilur populus ad litlerara legis. Ab bac lit- manna de coelo in illa die,* qua primum Pascha fil tera tegis, donec permanet i a amariiudiue *ua, re- sed in illa qua secundum. Panis cnim qvi de caHo cedere non potest; cum vero per lignum viiae dul- descendil , non venil ad illos, qui primam soienicis fuerit effecla, et inlelligi lex spiriialiter coepe- liilaiem celebrabanl sed ad , qui seciindam rit, lunc de Veieri Testamento iransilur ad Novum, euscepimus. c Nostrum eniin Pascba immolatus est el venitur ad duodecim apoetolicos fbntes.lbi eiiam Cbristus , qui verus nobis panis de coelo descendit. Sed interim videainus quid est, quod !n arbores reperienlur sepiuaginia pabnarum. Non enini soli duodeeim apostoli fidero Cbristi praedica- bac die gesiura monsiratur. c Quiniadeeiina, p i quil % die mensis secundi murmuravit populus, et verunl, sed el alii aeptuagtnla missi ad predicanduin verbum Dei referunlur, per qnos palinas vi- d i x i t , quta melius fuerat nos mori in iEgypio, ctoriae Cliristi mundus agnosceret. Non ergo B u f f i - quando sedebamus euper ollas carnium. populus ingralus desiderat iEgyplum, qui iEgyptios vidil c i i populo Dei aquam Merrbae bibere, quamvis in dulcedinem versa s i l ; quamvis per Kgnum vilae el 1 exstincioslCantCtf jEgypti requirit, qui iEgypliorum carnes vidit roaris piscibus et coeli alilibus daias. luysteriui r.rucis oinois lillerae amariludo deputsa Mu rmur ergo adversum Moysem, imo ad versum Deum s i l . Solum veius instrumenium non sufficit ad bi~ levaul. Sed boc primo quidem ignoscitur, ignoscitur bendum; sed veniendum estadNovuinTeslamenium de quo absque scrupulo bibitur, absque ulla diifl- el secundo, forlassis et terlio : verumiaiuen si no desiuant, sed persistant, audi quid poslbac murinucukale potatur. Juda?i eiiam nunc apud Merrham raniem populum consequaiur. In Numerorum libro sunt eliam nunc 153 a&sidenl ad aqiias amaras. rcfertur % quod el in suis scripluris retexuit ApoNondum enim eis Deus osiendit lignutn, per quod slobis dicens * : c Neqm; murmuraverilis, sicul qni* dulcea Aereulaquae ipsorum. Eienim praedixil eispropheta , quiac nisicrediuerilis, neqne iiilelbgelis. > dam eoruni murmuravemni, ei a serpentibas pericrunl. Murmurantem popuhim venenatus in 4. Posl baec scripium est : c hi secundo mense, ereaio depascitur serpemium morsus. Videamus inquil, poslquam de iEgypio profecii sunt, quinia
1 1 1 94 , T ( 9 t H

Exod. x v 20. * ibid. 27. Isa. ? , 9. Exod. x v i , i 2, 3. * I Cpr. v , 7. Exod. xvi, 1 , 2 , 3 . Nuin. x x i . 1 Cor. , 10.
f f f 1 1 1

" Epb. n , i 2 .

Joaa, v i , 55*

343

IN EXODUM HOMILIA VII.

546

nae, qui haec audimus, nos, inquam, pro quibus alibi propbela': Diebns mullissedebunlfilit Ismel scripu sunt: illis eoim ad correciionem facta sunt, sine rege, srne principe, sine propbeta, sine boslia, scripta sunl autem propier nos, c in quos fines saesine sacrificio, sine sacerdote. > In noslra enim cnloriim devenerunt . > Si non desinimus murmuDominica die semper Dominus pluit manna decoelo. rare, si non ceesamus a querelis nostris, quas fre- Sed et hodie ego dico, quia pluit Dominus manna qnenter habemus adversus Deum , observemus ne de coelo. Ccelestia namque sunt eloquia ista, quas simile offensionis incurramus exemplum. Elenina nobis lecla sunt, ei a Deo descenderunt verba quae cum de coeli intemperie, de infecunditaie frucluum, nobis recitata sunt, et ideo nos felices qui tale de rarilaie imbrium, de prosperitalibua alioruro, et manna suscepimus. Semper manna nobis datur de de aliorum improsperitate causamur, boc est ad- coeio, illi infelicee dolent, et suspirant, ei se miseversus Deuro murmur ailollere. Sed haec iniiia ba- ros dicunt, quia manna, sicut acceperant patres ipbertibus ignoscitur; in eoe vero, qui non desinunl, sorum, ipsi non merentur accipere. 111 i iiuiiqnam graviier vindicalur. Miltunlur naraque in eos er- manna manducant: non enim possunl iilud mandupailes, id esi immundie spirilibus traduntar vene- care, quod est minulum sicul semen coriandri, et natisque daemonibus, qui eos mortibus occultis ac candidum sicut pruina. Nibil enim in verbo Dei mihientibus perimant, atque internis ei inlra cordU nutum , nibil sabtile, nibil senliunl epirilale, sed peueiralia conclusis cogilationibus absumant. Sed toltim pingue, totum crasaum : c lucrassatam est obsecro Tos, prosinl nobis prsemissae correpiionis enim cor populi illius . Sed et interprelaiio noexempla : illorum p<ena, emendalio noslra sit. D i - minis hoc idem sonat. Manna enim interpreialiir ctt enim Deus, quia f audivi murmurationem filio- quid ett hoc (20) ? Vtde si non 'ipsa nominla vlrlua rum lsracl . > Videtis quia non latet Deum mur- ad discendum te provocat, ut, cum audislegem Dei nuratio nosira : audii omnia, el quod non siaiim recilari, inquiras seinper, et inlerroges, ct dicas ponit, pcenilentiam noslra conversionis exspe- doctoribus: Qtiid est hoc ? Iloc enim est quod inciat. dicat manna. Tu ergo si vis manducare manna, id 5. Sed qnid post b c recitattim est? c D i x i l , esi si cupis suscipere verbum Dei, scito ilbid m i inquit , Dominus ad Moysem : Ecce ego pluam voiiutuin esse el valde subtile sicui semen coriandri. bis panes de ccelo, et exibit populus , et colliget llabel enim aliquid in se oleris, quo nuirire et reuntus diei in diem, ul tenlem illos si ambtilant in creare possit infirmos, quia qui infirmus esl, lege mea, an non. Et erit in die sexlo, parabunl olera manducai". Habel aiiquid rigoris, etideout qiiodcunque intulerint (19), et cril duplum quod- pruina esl. Candoris autem et dulcedinia habet cnnque intulerint quolidianum In die. > Ego plurimum. Quid enim candidius, quid splendidiua quidem super bac scriptura veliin priino cnm Juerudilione divina ? Quid dulcius, quidve suaviua dis habere sermonem, quibus credila dicunlur eloquiis Domini, qtiae suni super mel el favum ? eloquia Dei \ q n i d illis videalur de eo quod dicil* : Sed quid esl quod dicii, ut in die sexio duplum col Sex diebus continuis colligelis. Die aulem sexlo bgaltir in repronussioue , quautum sufficial eliam duplum colligelts. Apparet autem sexiam diem no- Sabbato " ? Hoc secundum nostram iuielllgeniiain minari i l l a m , qtne anle Sabbatum ponilur, quac non oiiosi, nec securi praelerire, vel iransire debe apud iios Parasceve appellatur. Sabbatum aulem, mus. Sextus dies esi bxc in qua nunc sumtis vita : seplima dies e*l. Quaeroergo qua diecoeperit manua tn sex enim diebus Dominus fecit hunc niundum. coslilus dari,elvolo coroparare Dominicam noeiram Hac ergo die lantum reponere ei recondere debecum Sabbalo Judawrura. Ex divinis namque S c r i - mus, quantum sufficiat et in fulnro die. Si quid plurisapparei,quod in die Dominica priino in (erris enim bic boni operis acquiras, si quid justiti*, midatum est manna. Si eniin, ut Scripiura dicit, sex sericordia; el pielaiis recondas, boc tibi in fulnro diebua coniinuis collectum est, sepiiina autem die, SOBCUIO erit cibus. Nunqaid non ila in Evangelio
k B 1 0 r 1 1

quae esl Sabbati, 154 cessalum est, sine dubio legimus, quia qui acquisivil bic decem lalenU, ibi inilium ejus a die prima, quae est dies Dominica, acccpil decem civitales, el qui acquisivit qualuor, fuii. Quod si ex divinis Scripturis boc constal, quod accepit quatuor civitates ? Hoc est quod et per die Dominica Deus pluit manna de coelo, et in Sab- aliam figuram Apostolusdicit *: c Quod enim semibaio non pluit, iiitelligani Jttdaei jam lunc pralalam naverit bomo, boc et nietei. Quid ergo agimus esse Dominicam nosiram Judaico Sabbato, jam tunc nos qui amamusillud recondere, quod corrumpatwv indicatum qtiod in Sabbalo ipsorum, gralia Dei ad non quod pennaneal, el perduret in craslinum! eos de ccelo nulla descenderit, panis coelesiis qui Diviies bujus saeculi ea recondunt quae in boc saeesl sermo Dei, ad eos nullus veneril. Dicil enini ei culo, imo cum ssculo corrumpuntur. Si qua autem
ik 1 11

*ICor.x,ll. Exo<\. xvi, 12. *ibid.4,5 Rom. i x . Exod. xvi, 26, 22. O s e . m , 4. I s a . v i , 10. Roin. xiv, 2. " PsaL xvnt, 10. Exod. xvi, 22, Mauh. xxv. Galal. v i , 7. (19) A l i a s , c quicunque intuleriul, t sed mss., rccetiliores malunt deducere a verbo r u c , in pib. t qnodcmique inluleriul. parauil, prceparavit ila ulpo, roa/i, manna sil pra(20) Quid e$t koc ? Filii lsrael conspeclo priinum mralm cibu$ au( compnraim sine labore, ut appclmaiiua, dJxerunt K V l J Q , quid e$t hoc? Hinc noaiur Sapieuliaj cap. , 20. uuuum Hiterpreics derivaruijil uoioeu manna. uu.ud
e 10 1 1 u 1

347

ORIGEMS

543

bona opera recondunl, illa permanenl usque in iuvenertinlangclos cirm ingenti clarilale ad sepulcrutn scdentes, et dicenles " : c Non esl bic, recpasiinnin. 6. Denique sie scriptum est, qiiod qui tnfideles surrexit a morluis. Veniie el videie locum ubi poincrtini, c servaverunt, iuquii, de manna, ei ebul- silus erat, ei ite, dicite discipulis. ejus quia resurrexii, et prxcedet vos in Galilaeam. Visa esl ergo lierunlex eo vernies, et coinuutruil . lllud auiem quod pro die Sabbaii reponebatur, non est corru- mane majestas Domini, cum per angclos rcsurreptuin, neqite vermes ebullierunt in eo, sed pennan- clio nuntiala est. eii (21) hitegrum. Et tu ergo si propter praesentem 8. Addilor aulem tn consequentibus : c Vesperc, \iiam laniummodo et propter amorem saeculi llie- inquit , manducabilis carnem, et manc replebisaurizes, coniinuo vermes ebulliuni. Quomodo vermini panibus. > Et de boc velim scire, quali ordine mes ebulliuni? Audi de peccatoribus, et iiqui Jiidsei propbeise dicla suscipiatis. Quid enim conprasena saeculum diligunt, quae s i l propbelae sen- sequenliae videbitur, ut aul vespere cames sine palcnlia: Vermis enirn, inquit, eorum non morielur, nibus comedalis (22), aut mane panes absque pulf l ignis eorum non exslinguelur . Isti sonl vermes menti adjeciione manduceiis ? Quid in boc civiiti quos generat avariiia, isli sunl vermes quos generat muneris, quid lemperamenll gratiae coelesiis osiendiviiiarum caeca cupidilas iis qui babenl pecunias, ditis ? Hoccine est in quo agnosci Deum ponitis, ei videnles in necessitate fralres suos, claudunt quod carnes in vespera sine panibus comedanlur ab eis viscera sua. Propterea ei Apostolus d i c i t : E l majeslalem Dei dicilis apparere, si rursum pac Diviiibus autem bujus saeculi praedpe non superbe nes sine carnibus comedanlur ? Sed vobis ista sersapere, neque sperare in inccrlo diviiiarum, sed vate, et iis qui acquiescunl vobis, et in coiurnicibus divites sinl in operibtts bonis, facile iribuanl, com- agnosci posse Deum putanl. Nos autem quibus in nninicent, el tbesaurizent sibi veram viiam. > Sed fine saeculi, vel ad vesperam mundi, c Verbum caro dicil aliquis : Si manna verbura Dei esse dicis, faclum e s t , i n illa carne agnosci dicimus Deuin, quomodo vermes facil?Nec aliunde flunt vermes quam suscepil ex Virgine. Istas enim Verbi Dct in nobis, nisi ex verbo Dei. Sic enim dicit ipse : carnes, neque mane aliquis, neque mcridie mandut Nisi venissem el lociitus eis fuissem, peccatum cavit, sed ad vesperam. Advenius enim Domini in uon baberent. Posl susceptum ergo verbuni Dei si carne ad vesperam faclus est: sicut el Joannes diquis peccat, efficitur ei ipsum verbum vermis, qui c i t : c Pueri, novissima bora esl. > Sed c et mane, ejiis seinper coiisciemiam fodiat, ei arcana pectoris inquit, replebimini panibus. Nobis et pauis, verejus rodai. Q bum Dei est (23). lpse enim panis vivus, qui de 7. Sed quid nos adbac amplias docet sermo divicoelo descendit, et vitam dat Imic mundo * . Sed nus ?c E l a d vesperam, inquit, scieiisquia ego sum quomodo dicit mane dari bunc panem, cum adDominus, mane auiem videbitis majestatcm Do- ventum ejus in carne faclum dixerimus ad vespemini. E l de boc velim mibi Juda?i responderent, ram ? Hoc modo inielligendum puio, quod ad vequomodo ad vespcram agnoscilur Doniinus spcrain quidem vergeniis mundi et prope flnem mane aulem videtur mujestas ejus. Ubi Domi - cursus sui posili Doniinus venerit, sed advenlu suo, nus agnitus esl ad vesperam, et ejus majesias visa queniara ipse est sol juslitia?, novum credenlibus reest mane ? Rcspondele nobis qui erudiinini ab paraverit diem. Quia ergo novum ruundo sciend infanlia usque ad senectuiem semper discentes lumen acceudil, diem (24) suum quodanimodo ef155 nuuquam ad scieutiam veritalis pervenienfectl el suuin mane tanquam jusliliae sol produxii, l e s " : Quare non inlelligilis bsec propbeliee dici ? et in boc mane replenlur panibus qui ejus pra> Sed si vis ista intelligere, non poles nisi per Evan- cepia suscipiunt. Nec mireris quia verbum Dci et gelium. Ibi namquc invenies scriplum quia vc- caro dicilur, et panis, el lac dicilur, el olera dicispere Sabbali, quae lucescil in prima Sabbaii, venil Uir, el pro mensura credentium, vel possibiliiate Maria Magdalene et Maria Jacobi ad sejfulcrum el sumenlium diverse nominalur. Poiest lamen et hoc invenerunl lapidem revolutuin a monumeiito. fbi intelligi, quod post resurreclioneni suam quain audies terrae molum factum, monumenta disrupia, mane ostendimus factam, credenles repleverit pacenturionem et niilites qui ad cuslodiain posili nibus, pro eo quod libros lcgis et propbelaruiu erant, dicemes : c Vere bic Filius Dei eral. iguolos prius et incognilos dederit nobis, eiad i n Agnitusergo csl per haec in vesp*ra Dominus, quia slruciionem nosiram baec Ecclesiae instrumenla conipse Doroinus esl agnitus in virlule resurrer.lionis. cesserit, ut ipse sil panis in Evangelio: caeteri vero Sed quomodo mane gloria ejus visa esl ? Cum velibrilegis vel propbelarum, vel bislorianim, plures nissent aliai mulieres prima Sabbaii valde mane, appellali sunt panes, ex quibus repleanlur qui ex
18 , 8 17 1 8 1 8 1 8 8 7 8 l0 f e l 8 1 8 4

Exnd. xvi, 20. lsa. L X V I , 24. 1 Tim. vi, 1 7 , 18, 19. Joan. xv, 22. Exod. x v i . 6, II Tim. . 7. " Matlli. , \ ; Maic. . 1 ; Luc. x x m , 2. Maiih. xxvn, 54. Mailh. x x v n i , 6. Exod. x v i , | 2 . Joa. i , 14. I Joan. n, 19. Joan. v i , 35.
8 8 8 4 1 8 8 8 8 7 8 9

i c

4 7

1 8

1 8

8 0

(21) Alias, c permanet. > (22) Sic mss.; abas vero c suscipiant. dant..., uianducenl ?

comc-

(23) Alias, i nobis in quo positnsesl panis, vepbum Dei esl. Sed mss. ut in nosiro tcxtu. (24) Mss., diem. Alias, t manc.

349

IN EXODUM HOMILIA .

f 5 < V

^eniibus credunt. Quod tamen non sine propbelica sirum ardene eral intra nqa, cum aperirct nobis auctoriiaie facium docemus. Praedixerai namque Scripluras? > Et aliis ipse ignis esl, qui conflagrai spinas de terra mala, id esl qui malignas cogiiakaias prophela hoc modo : Ascendeol in moniem bibenl v i n n m , ungentur unguento. Tratto liones in corde consumil. Et ideo peccatoribus quikaec omnia gentibus : consilium enim Doraini om- dem, neque vermis arguens unquam (26) inoriiur, ipotentis esi hoc. S i ergo compelenler el carnea neque ignis exurens aliquando reslinguilur ; jusiis ad vesperam accepimns,el panibu* replemur mane, aulem el fidelibus permanet dulcis el suavis. Guqiiia oec possibile erat nobis mane carnes erfere, slaie enim el videle, quoniam suavis esl Dominns , ipse Dominus el Salvator nosler Jesus Cbristus, cni nondam enim lempus erat, sed nec meridie poieravuis. Vix enim angeli edunt carnes meridie, et illi esl gloria el imperium in saecuia saicutorum. Amen. HOMILIA VIII. forlassis ordini meridianum concedilar lempiis. De initio Decalogi. Pntierea ei iilud inlelligere possumus quod uniI. Omnis qui didicit conlemnere prxsens snecu cutque nosiruiu niane est, ei iniiium diei iltud lempus, quo prinuim illuminamur, el ad lucem fidei ac- bim, quod flguraltter yEgyplus appeHatur, et per cedimos. In boc ergo tempore, quo adhuc in principiis verbum Dei, ul secundum Scripluras dicam, Iranslaius cst, et non invenilur, qnia ad sculum fulufidei (25; suinus, carnes Yerbi Dei comedere non ruin festinat ac lendil, de bujnsmodi anitna dicir possumus, id esl perfecta? et consummaUe doctrinae nondum capaces exsislhnus. Scd poel longa exer- Dominus : c Ego sum Domiuus Deu3 tuus, qur ciiia, post profectuin pluriirium, cum jam proximi eduxi le de ferra iEgypli, de domo serviiulis. Non tuoius ad vesperani, ei ad ipsum fiuem perfcciio* ergo ba*c ad illos lanlum dicunlttr, qui de iEgypio nis urgemur, uinc demum solidioris cibi el pcrfecli profecti sunr, sed mullo magisad le, qui nunc audia erbi capaces Geri possumus. Nunc ergo festine- isla, si lamen proficiscaris ex >Egyp(o,el ^Egyplus nius ccelesle nianna suseipere : tslud eniin manna, ultra non ser?ias, dicit baec Deus: c Ego sumDomiproul v n l i quisqiie, talem saporem reddit in ore nits Deus luus, qni eduxi le de terra iEgypti, de domo ejtis. Audi enini et Dominum dicenlem iis qui ac- serviintis. Yide si non negolia sseculi, el actus carnis, dorous est serviiulis : sicut rursum cconredunt ad se : c Ftal libi secundum fidem luam.i irario relinqucre saicularia, et secunduni Deum v i Et ln ergo si verbum Dei, quod in Ecclesia praedU caiur, lota fide, lota devolione sascipies, fiet tihl vere, donnis est libertatis, sicul et Dominus in ipsum verbum, quodcunque desideras. Verbi gra- Evangelio d i c i t : c Si permanscritis in verbo meo, : c Cor ^ vos agnosceiis ventatem, el veritas liberabit vos. lia, si tribularis, consoialur le dicens
8 8 v M 8 8 8 0 8 8 8 1

contrtlum et bumiliatum Deus non spernil. > c. Si ::. Ixtaris pro spe fuiura, cumulattibi gaudia dicens : c Laelamini in Domino el exsullate justi. Si iracundus es, miiigal te dicens : c Desine ab ira, et derelinque indignalionem. S i in doloribus, sanal te dicens : Domioiis c sanat omnes languores luos. > Si pauperlaie consumeris, consolalur te dicens : Dominus allevat de lerra 156 inopem, ct de stercoreerigit pauperem.Sic ergo manna verbi Dei reddil in ore luo saporem quemcunque volueris. Hoc lamen si quis inGdeliter suscipial, el comedal, sed abscondal, vermes ex eo ebiriliunt. Puiasne eousque deducendum est verbum Dei, ui etiam ermis fieri puielur ? Non le bic turbel audilns, audi Propbetam ex persona Domini dicen- D lcm : c Ego aulem smn vermis el non homo. > Sicut enim ipse eslqui lit aliis in ruinam, aliis auicm in resurreclionein ; ita c l ipse est qui nuac in inanna fidelibus quidem dulcedo mellis, infidelibus auiem vermis efficimr. Ip<e est enim sernio Dei, qui iniquorum menles arguil, ei correplionuin spinilis peccaioram conscienlias terebrat. Ipse estqui et ignis effkitur in cordibus illorum, quibus adapcril Scripmras, qui d i c u n t : c Nonne cor no8 8 8 8 u 8 8 8 8 87 11

g g ^Egypmg d est servinuis, Jndnea veroet Jenisalein, domus est libertatis. Audi el Apostolnm de bis secnndutn sapientiam qtisc ei in niinisierio dala fucrai, prontmlianlem : c QIIUB amem sursum esl. i n q u i l , Hierusalem, libera cs(, q u * est maier omntum nosirum.Sicui ergo ^Egypius, isla terrcna provincia, filiis Israel dumus dicilur serviiulis, :ut comparalionem Jinlaea? el Ilierusalein, qnae eis domus efTiciiur libertalis : ita ad comparationcm coclesiis Ilienisalem, qua? u l iia dicam, matcr esl l i bertatis, lotus bic mundus, el omnia quac in boc mundo snnl, domus est serviluiis. E l qnoniarn de paradiso libertalis pro poeua peccati ad liiijusmodi vcnlum fueral serviluicm, idcirco primus sermo Decalogi, id esl prima tnandaiorum Dei vox de l i bcrtale proferlur, diccns c Ego svm Dominus Dcus tuus, qui eduxi te de terra iEgypli, de domo servilulis. t llauc vocem in iEgyplo posiius audire noiv poteras, eliainsi tibi injtmgaiur ut Pascha facias, eiiamst accingaris lumbos, et sandalia accipias i u pedibus, cliamsi virgam leneas in manu, et azyina cum amaritudine comedas. Et quid dico in ^Egyplo posiiua bxc audirc non potcras ? Sed ne inde (;aidcm profeclus in prinia staiiin mansione bxc atidire
r 0 o n i U 8 81 t

lsa. LVII. Matth. vm, 13. Psal. c x n , 7. PsaL x x i , 7. 51, 32. Galaf. i v , 20.
4 8 u

88

8 8

8 1 8 7

Psal. L , 17. Euc. xxiv, 52.

88

Psal. xxxi, H . Psal. X X X Y I , 8. Psal. xxxiii, 8. Exod. xx, 2.

38 8 8

8 3

8 4

Psal. cn, 3 * ioan. Tin^

(25) Vox, ftder, deesl in anlca edilis > sed

Jubeiur i u IOSS-

(20) Alias, t argucns iniqua.

551

ORIGENIS

3r5?*

pottrfsti. nec in secunda , ftcc in lerlia, nec cum qem omuia, el nos per ipsum. Sed et in muhi aliis invenies Scripiuraj locis deos nominari, sicut transires ftubrum mare, etiamsi ad Merrham vene ris, e( fueril ihi amariludo iti dulcedinem versa, et alibi d i c i t : iQuoniam Dominus summns, l e r eiiamsi in Heliin veneris ad duodecim fonles aqua- ribilis, el rex magnus super omnes d e o s ; et : Deus deorum Doniinus locutus est; et t li> rtim, ei sepiuaginta arbores palmarum, eliamsi R a phidim prseierieris, caelerosque profectus ascen- medio autem deos discernil.> fle dominis idera deris : nondum ad Iuijuscemodt verba idoneus Apostolus dicii : c Sive llironi, sive dominaiiojudicaris, sed cum perveneris ad inontein Sina. nes, sive poleslaies, omuia per ipsum, et in ipso Multis ergo anie laboribas peractis, mullis aerum- omnia creata suni. Dominaiiones autetn nihil nis et teiitaiionibua superalis, vix aliquando me- aliud sunt, quam ordo quidam el multiiudo dominorum. In quo, ut miht videlur, scnsum legis Jureberis praecepla suscipere liberlatis, el audire a Domiuo : Ego sum Dominus Deus luus, qui eduxi cidiorem fecit aposlobis Paulus. Tale est enim quod te de terra dSgypti, de domo serviiulis. > Verum bic dicit : Licel sint inuhi domini qui aliie gentibug scrroo nondum sermo manduli est, sed quis sil qui dominentur, et dii mulli qui ab aJiis colanlur, sed nobis unus Deus, unus Dominus. Quid autem caumandat, osiendit. Nunc ergo videamus quid sil ini , H lium decem loandaioruin legis : et si non occurri- sae sii in diis niullis, \ e l duminis mullis, si iniente el palienter audilis, ipsa nos Scriplura polerit edomus ad omnia, iniiia sallem, proul Dominus dedecere. Ait enim idem Moses in Denteronomii can* rit, explicetnus. t i c o : c Cum dividerei, inquit, Excelsus gentee, 2. Primnm ergo mandalum est : < Non erunt el dispergerel fitios Adae, statuil lerminos geniium, tibi dii alii, praeler me. > Et post boc sequilur ; t Non faciee (27) libi idoluui, neque ullam simili- secimdum numerum angelorum Dei, et facia est tudinem, quaecunque in ccelo sursum sunt, et quae- porlto Domini populus ejus Jacob, funiculus haerecunque in lerra deorsum suut, et qu&cunque sunt ditalis ejus Israel. Angelos igilur (29), quibus rein aquis aublus lerram, ct non adorabis illa , neqtie gendas gentes commisit Excelsus, vel deos appellari, et dohrinos conslat; deos quasi a Deo daios, colee illa. Ego enim suni Dominiis Deus luus, et dominosquasi a Domiuo sorliti sint potestatem. Deuszelans, qui reddo peccaia pairura in iilios, in Undc el Dominus dicebat ad angelos qui non serlerliam el quarlam progeniem iis qui oderunt vaverunt suum principalum : c Ego dixi : D i i m e , l iaciens misericordiam in millia, iis qui diliguut me el qui servani pracepia mea. Ha?c estis, et illii Excelsi omnes. Yos auiem ut bomionuiia simul, nonnulli puianl esse uuum manda- Q nes iuoriemini, ct sicut unus de principibus cadelis;> imilanlee scilicet diabolum, qui princeps lum. Quod si ila pulelur, non cotnplebilur 1 5 7 decem uumerus mandalorum, E l ubi jam eril De- omnium faclus est ad ruinam. Unde conslat quod calogi veritas? Sed si eo modo dirimalur, quo el exsecrabiles illos fecil pravaricatio, non nalura. nos in superiori prouunlialione disiinximus, inle- Tibi ergo, populus meus Israel, qui pars Dci es, ger decem mandaiorum numerus apparebit. Est qui funiculus ha^rediiaiis ejus effeclus es, c non erunt, inquit alii dii praaler me; > quia vere ergo pritnuni inandaium : < Non erunt tibi dii Deus unus esi Deus, el vere Dominus unus est Doalii prxier me; > secundum vero : Non facies libi idolum, ncquc ullam similitudiuein, lc. l n - niinus. Caeleris vero, qut ab ipso creali sunl, concipiainus ergo a primo niandalo. Sed el ego au- tulit nomen istud non naiura, sed gralia. Verum xilio indigeo ipsius qui ba3c praccepit Dei, ad di- ne exislimes baec lantum ad illum dici hrael, qui ccndum, et vos purgaiioribus egelis auribus ad.au- secuudum carnem natiis esl. Mullo magis bxc ad diendum. Si quis ergo veslrum babel aures au- le dicuntur, qui Israei effecius es menie Deum V H dendo, et circumcisus es corde, non carne. Nam e i diendi, audial quomodo dicium est : Non crunt si in carne genies sumns, in spiritu Israel sumus, tibi dii alii pra:ier me. > Si dixissel, Non suat dii praeler me, absoluiior sermo viderelur. Nunc au* D propler eum qui d i x i l : cPete a meet dabo tibi genles baereditaiem tuam, et posses>ionem luam lem quia dicit : c Non crunt tibi dii alii pneter me (28), non negavil quia sint, sed ne illi sint cui terminos lerra?. E l propler eum qui iierum dU Iuec otnnia praeccpla danlur, inbibuil. Hinc pulo x i l : i P a l e r , omnia mea tua sunl, et lua mea aposioluin Paulum sumpsisse Ulud, quod ad Go- sunt, et glorificaius sum in bis, ei (ainen ila agas rinibios scripsit, dicens : c Si quidem sunl qui ul dignus sis pars esse Dei, el in funiculo bxredidicunttir dti, sive in ccelo, sive in lerra. E l ad- laiis ejus mciiri. Alioqui si indigne agas, exemplo dil : 4 E l sicul stint dii miilli, et doinini mulli, DO- sinl tibi illi, qui ad boc vocaii fuerant, ut essenl bis lamen unus Dens Paier, ex quo omnia, et nos pars Dei, el peccalis suis hoc meruerunt, ut dis* per ipsum, et unus Dominus Jesus Cbristus, per pergerentur per orones genles. Et qui prius educli
4T u 4 9 0 0
0

4 9

5 1

4 3

03

44

4 9

8 4

8 8

4 9

4 8

Exod. xx, 3 . ibid. 4, 5, 6. Exod. xx, 5. ibid. 4. 1 Cor. viu, 5; 6. Psal. XLVI, 3. Peal. XLIX, 1. Psal. L X X X I , 1. Coloss. i , 10, Deut. , 8, 9. Psal. LXXXI, 6, 7. Exod* xx, 5. Psal.n,8. Joan .xv :i,10. (27) Alias, c non facias. (29) Vide lib. u Origen. qo. 5, (28) Alias, < dii alieoi.
4 9 8 9 8 1 8 8 8 8 8 4 88

48

4 3

4 4

4 8

48

4 T

553

IN EXODUM HOMILIA VIII.

88

554

feerant de domo servilulis, minc nirsum (quia c qni baec seiens Aposiolns, d i c i l c quia idolum nibil peccat, servus esl p e c c a i i i ) non jam jEgypiiis est in mundo. Non eidm aliqua ex rebus exsiansotis, sed omiubus genlibus serviunt. Ergo dicilur tibits asstiniilur species, eed quod ipsa sibi oiiosa e l l i b i , qui per Jesum CbrisUim exisii de iEgyplo, mens et curiosa repereriu Simitiiudo vero esL, ei de domo serviiuiis educius es : c Non erunt libi cum aliquid ex his quae sunl vel in eoelo vcl in dii alii prater me . > lerra, veJ in aquis, formatur, sicut superius dixi5. P o s l hsec videamtis quid eliam secundum v i - mus. Verumlamen non sicut de iis quae in lerra delur continere mandalum. c Non facies tibi ipsi sunl vel in mari similitudinibus in promptu esl proidoluni, neque omnem simiiiludinem eorum qtia iiuntiare, iia eiiam de cceleslibus : nisi si quis d i t a o i in ccelo, vel quae in terra, vel qua in aquis, cat de sole, et iuna, ei siellis hoc posse seniiri. E i horum uamque formas exprimere geniililas solet. et quse subius terram . Longe aliud sunl idola, et aliud dii, sicut ipse nos nibilominus Aposiolus Sed quia Moyses erudilus eral in oiniii sapienlia docet. Nam de diis d i x i l : c Sicut sunl dii mulli, iEgypliorum, eiiam ea q u apud illos eraul in o o etdomini m u l i i . i De tdolis autem d i c i l , quia cuilis el reconditis, probibere cupiebal : sicui, nihil est idolum in mundo. Unde niihi videlur non ^ verbi causa, ut uos quoque appellalionibus ulamur ipsorum, Hecalen quain dicunl, aliasqiie daemonum iransilorie haec legisse quae lex dicit. Vidil enim differeniiam deorom, el idolorum; ei rursum diffe- formas, quae Aposlolas spirilalia nequilise in coerentiam idolorum, et simililudinum. Naro qni de leslibus vocat . De ipsis forlassis, et propbela idolis dixit quia non sunt, nou addit quia siniililu- d i c i t , quia c inebriatus est gladius meus in coelo. llis etiini formia et eimilitudinibus invocare dines non sunt. Ilic autem d i c i l : cOO (50) f Non facies libi ipsi ido- daemonia moris est its, quibus talia curae suni, vel , lum, neque siiuiliiudineni ad repcllenda, vel eiiam ad viianda mala, quai , " - omnium. Aliud est ergo nunc sermo Dei universa compieclena simul abju, \ . fac.ere idolum, aliud si- rat et abjicit, et non solum idolum fleri veiat, scd , mililudinem. Et siqui- el similiiudinem oinniitm q u in tcrra sunt, e i i a , dem Doininus nos ad ea aquis, et in coelo. 4. Addit auiem et d i c i l : f c Non adorabis f a, , - quae dicenda suut illumi , neque coles ea \ Aliu^ , nare dignelur, ego sic ar . bilroraccipienduin quod, . > est colere, aliud adorare. \erbi causa, si quis in Q " , \ - Poiest quit inlerdum e i , quolibet nieiallo auri vel . invitus adorare, sicul * argeuli, vel ligni, vei la nonnulii regibus adulan pidisfaciaispeciem 158 , - les, cum eos ad bujusce . quadrupedis alicujus, vel , \ . roodi studia dedilos vid^* , rini, adorare se simuserpentis, vel avis, et aialuat illam adorandam, \ , lanl idola, cum in corde OOII idolum, sed similitudinem fecit. Vel eiiam si , ipsoruin cerlum sit, quia pkturam ad boc ipsum slaluat, nihilominus simiiitodioem fecisse dicendus est. ldolum vero faoit . uibil esl idolum. Colere iite, qui secundum Aposiolura diceniem, quia c ido- vcro, esl lolo bis affectu lum nibil esi* facii quod non esl. Quid esl aulem , \ ei siudio mancipari. U qood noo eel? Species quam non vidil oculus, sed . trumque ergo reseeat seripse sibi animus lingit. Verbi gralia, ut si qtiie humo divinus, ut neque aflectu colas, nequo specie manis membris capui canie, aut arieiis formel, vel adores. Scieudum lamen, quod cum decreverts rorsum in uno bominis babitu duas facies iingat, prnecepli ejus servare maudaluin, et omnes ^aeteaul bumano peclori posiremas parlea equi aui pi- D ros deoe et dominos repudiare, et prseler ununi acis adjuogal. Ha3C el iis similia qui facii, non s i Deum el Domitium neminem babere vel Deum vel niiiiudineni, sed idolum facil. Facit enim quod Dominum, boc esi bellum siue foedcre denumiasae HOQ e&l, uec babel aliquid simile sui. idcirco oinnibus cxieris. Cuin ergo venimus ad graliam
8 T 8 8 8 9 8 0 8S 88 e 8

VERSIO N O V l .

VERS10 NOVA.

f c IVon faciet tibi idolum, neque ullius timilitudi-} c Non adorabis ea, neque coles ea. > Aliud e$t nem. Aliud idolum el aliud similitudo. Similitu- adorare et aliud colere. JSam qui toto animo hiuce do enim ett ti piscis, aui quadrupedis, aut besiia servit, non modo adorat, vetum etiam colif. Qui iimulacrum arle aut pinyendo feceris; idolum vero auiem rem timulate ac propier gentes fttcit, non coquidquid animu* ex his qua primario non extislunl, iii quidem, ted adornt. Ejusmodi repertes in ^Vwueum ipseefformarii: cujusmodi [uerit animul, quod meris, qui ul mulicribus placeanl idola adorant mitfim homine et equo conslet. Joan. v i n , 54. Exod xx. 3. Exod. xxvi, 4. I C o r . v m , 5. i b i d . 4 . 1 Cor. v i i i , *Ephes. , 12. I s a . xxx * Exod. xx, 5. (50) , etc, Grajca bujus uec oon sequenlis fragnjenii verba desusnpta sunt e schedie maiiuscripiis Combeflsii.
8 8 8 8 8 81 88 88 8 8 8 7

555

ORIGEMS

5>

baptismi, universis aliis diis el dominis renuniian- nius ad Gbrislum, cum adbuc, u l superius d i s t i , fornicarclur aniina nostra a Deo, el essei c u i i i les, solum confueuiur Detun Patrem, ei Filiutn, et SpirUum sancltim. Sed hoc confitcnles, nisi tolo amatoribus suis dsemonibus. Sed posieaquam d i x i t Revenar ad viruin meum priorem; et venit a c l orde diligafmis Dominum Deum nostrum, et toia anima, et loia virtuie adbaerearrms ipsi, non sumus Cbrisuim, qui eam ex iniiio ad imaginem s u a m creavit, nccessario locum dcdit adulier s p i r i t u e effecli pars Domini; sed velnt in couiinio quodain ubi vidit legilimum virum. Suscepli ergo sumus a poeili, el itlos offensos patitnur, quos refugimus, et Dominum ad qttem confugiimis propiliuin non efli- Gbristo, el mundata est domus noslra a p e c c a l i s cimus, quem ex tolo et iutegro corde diligi- prioribus, et ornala esl ornatnenlis sacrameiuorum iidelium, quae norunt qui iniliali sunl. Scd n o n *mis. Et ideo lugel nos propheta quos videl bujusslatim domus bsec babiiatorern babere C b r i s l u m cemodi inconsianlia fluctuare, et dicil ** : Va, nierelur,nisi sit vita ejus et convcrsalio iia s a n i t a , duplices corde ei animo. > iierum : c Usqueila pura el inconlamioabilis, ut lemplum Dci c s s e quo claudicaiis utrisqne genibus vesiris? Sed et aposlolus Jacobu^ d i c i l : c Yir duplex animo i u - mereaiur. Non enim domus (55) adbuc, sed l c n i plum esse debel in quo bubiiel Dcus. Si crgo acconsiana est in omnibtis viis. Sumus ergo nos,
6 9 6 6

qui non inlcgra nec perfecta fide sequimur Deuiu nosiruin, et ab alienis reccssiinus diis, velut in medio quodam coniinio posili : et ab alienis quasi fugaces caedimur, et a noslro Domino lanquam inslabiles el dubii non dcfendimur. Annon bocesl, quod el prophelae spiriialiter iiriaginaiilur de amaloribns Hierusalem, ciim dicunl, quia amalores lui ipsi inU mici facli sunl l i b i ? Ita ergo inlellige cianimse iu;e loullos fuisse amalores, qui deleciati sunt decore ejus, cum quibus merelricaia est. De quibus el dic e b a l : Post amalores mcos ibo, qui dant inibi 159 vinuin meuni, etoleum meuin, > et cseiera. Sed venit jam illud tenipus, ul d i c e r e i : c Revenar ad virum meuni priorem, quia inelius milii eral tunc, quam modo. t Regressa es crgo ad virum tuum priorem, offendisti siue dnbio amatores tuos C cum quibus adulieria cominillebas. Nisi ergo uunc tola flde permaneas cum viro tuo, el toio ei ore glutineris, ex mullis sceleribus qua3 commisisli, suspecta es ei, omnis niotus tuus, ct aspecius tuus, ipse eliam iivcessus, si fuerit ncgligenlior, displicebil. Nibil ullra in te lascivum videre, nibil dissolutun et prodigum polest. At ubi parum quidem a viro luo diverterisj ocuios, siaiim neccsse est meinoriana iicri priorum. U l ergo priora deleas, c l Odes tibi possil baberi in reliquis, non inodo agenduui tibi nibil esl impudicum, sed ne cogilandam quideni. Vide enim quod scriptum e s l : c Cuin, in<|uit iininundus spirilus exierit ab bomine, vadil per loca arida, qua:ril rcquiem, et non iiivenii. Tutic dicit : Revcrlar in dointira meam unde D e x i v i . E i si veniens invenerit eaiu vacanleni, niuudalam et ornatani, vadii, et adducit secum alios sepiem spiritus nequiorcs se, el intrantes in domum illam babilanl in ea (51). E l crunl novissinia boniiuis illius pejora prioribus. U:cc si adveriamus, quomodo possumus vcl in parvo ncgligenlia? locum dare? Uabilavil (32) eiiiin in nobis iimnumlus epiritus, anlequam credereinus, anlequam venire87 98 4 9 1 8V

ceplam graiiam negligal, ei iinplicet s c ncgoiiis sxcularibus, continuo spirilus ille iromundus r c d i l , et vindical sibi donium vacantem. Et ue i l c rum possil expelli, alios secum soplcm spiriuis adbibel nequiores, el iiuni novissima bujusmodi bominis pejora prioribus ; quia lolerabilius fucral nou redisse ad virum priorem animam semcl mcretricanlem, quam egressam posi confcssionem viri, rursum adulleram fieri. Mulla ergo c socicias, bicut dicit Aposlolus , c lemplo Dci cum idulis, uulla consonaniia Cbristo el Belial. Si Dei s u mus, tales esse debemus ut coniplealur illud quod dicit de nobis Deus : c Quia babilabo in cis, c l in cis ambulabo, el ipsi erunt mibi in popubiuu Et sicul alio loco propliela d i c i l : Exite do medio eorum , et separamini, dicit Domiuus, qui porlalis v a s a Domini. Exite, et unmuiidum nolite
# 7 0 7 1 7 8

coiiiingere, el ego recipiam v o s , ei e r o v o b i s pairem, et v o s erilis m i h i

7 8

in

i n l i l i o s e t lilias, d i c i l

Domiuus omnipolens. Propicrea ergo d i c i i : c Non e r u n l libi d i i alii p r a H e r <ne, n e c facics libi ipsi i d o l u i n , neque siiuililudiueni ullam quxcunque in coelo suul, el quaecunque in lerra, et qua: iu aquis, non adorabis e a , ueque coles ea. 5. < Ego e n i m s u m Dumimis Deus l u i i s , Dcus z e l a i i S . Yide beuignilalem Dei, quomodo u l n o s doceal, et perfeclos faciat, i p s e fragililalem buiuanoruin recusal aflectuuin. Quis enim a u d i e u s Deum zelantem non coniinuo m i r e L u r , et b m n a n a B fragililatis v i l i u m putei? Sed o m n i a propler nos agii et paiiiur Deus, et u l possimus edoceri, noiis el ushalis affeclibus nobis loquilur. Videamus crgo quid csl boc quod dicil, quia Deus zelans ego sum. Sed ut conlemplari facilius possinl divina, de bumaiiis, secunduni ea quse superius disseruiuius, doceamur cxemplis. Omnis mulicr aut sub viro esl el subjecla legibus viri ; aul meretrix est, ei uiitur liberlate peccaudi. Qui ergo ingredilur ad mereiricem , scit se aa eaai
n 8 7 8 8 8 9 7 3 7

26.

Eccli. n, 14. 1 ! l Rig xvni, 21. l I C o r . v i , 15. ibid. 16.

7 9 7 1

8 8

8 8

7 8

Jacob. i , 8. Tbren. i , 2. Osee. u, 5. Luc. x i , 24, 25, ibid. 17, ei Isa, m , 11. Exod. xx, 5, 4, 5. * ibid. .

(51) Alias, c et inlraus in domum illam babilat Aurelian. De in$tit. laic, cap. 19. iii t*u. (35) iVu/i enim domus, etc. Exslai etiam bic locuf (52) llabitavit, elc. Exstat bic locus apud Janam . upud cumdem Jouam, ibidcni.

**'

EXODUM H0MJL1A VIII.

5W

i n f r e s s u m esse nmlicrem qurc prostiluia esi, e l m u D d i t i i s volulari. Quod ei si forie a l i q u a n d o ever t n i c i i s voienlibus paiel; ei indignari non poiesl, niat infeliciter, saltem ul converlaiur, el rcdcalel * i c n m e a eiiam alios videi amalores. Qui vero poeniieat, miseratus exspeclal. Novum enim hoc l e g u i m o u i i l u r nialrimonio, non patitur uli uxoboniialis esi geuus, u l eiiam posl adulicriiim rerem p e c c a n d i poteslale (34), sed accenditur zelo verleniem lamen el ex lolo cordc poenilenlem ad c a s i i i a t e m mairimonii conservandam, quo pos- suscipial animain. Sicul et ipsc per propbeiam d i s i i e x e a fleri legiiimus paler. Hoc ergo exemplo c i t : Nimquid niulier si exierii a viro, et dori n i e l l i g a m u s omnem animam, aul prosliiulam esse mierit cum alio viro, reverieiur ad virum suiim ? daemouibus, et babere phirimos amaiores, iia ut Nonneconlaniinalione coiilaminabilur? Tu auteni i t t t r e l a d eam modo quidem spiriius fornicalionis, fornicaia es cum amaloribus muliis, el reveriebaris ad me. > Iiein alibi dicil : c E l posteaquain i l l o discedente intret spiriius avaritiae, post bunc fornicata es in oninibus bis, dixi : Reverlcre ad v e n i a t s u p e r b i a 3 spirilus, inde iroe, inde invidix, me; el nec sic reversa es, dicil Dominus. > Uic p o s t e l i a m vana> gloriae, aliique cuui eis pluriim s p i i i l u s iinmundi. Isli aulcm omnes, ila cum in- ergo Deus zelans si requirit et desiderai animaui luam adbaerere sibi, si le serval a peccalo , si corttdeli anima mereiricantur, ul aller aheri non inV i d e a t , nec zelolypia moveanlur ad invicem. ^ ripil, si casligat, si indignalur, si irascilur, el vcl ut zcloiypia quadam erga te uiilur, spem tibi esse q u i d dico quod aller allerum non excludal? Imo salulis agaosce. Si vero casiigatus non resipiscis, et invitant se invicem, et sponle se convocani, correplus non emendaris (36) , verberalus cons i c u t panlo anle jam diximus quod in Evangelio tcmnis; sciioquod si eousque peccando profeceris, s c r i p i u m esl de HIo spirilu qui exiit ab homioe, discedii a te zelus ejus, ei dicetur tibi illud, quod el regressus adduxil secum septcm alios nequiores se spiritus, ut in una anima simul babila- perEzecbielempropbeiamad Hierusalem d i c i l u r : c Proplerea discedet zelus meus a te, et non i r a rent. Sic ergo nullam zelolypiam amalorum suoscar uilra super le. Vide misericordiam et pielarum palilur anima, quae daemonibus prosiiiuta est. tem boni Dei. Quando vult misereri, indignari se S i vero legilimo conjuncta sil viro, illi viro cujus dicil, et irasci, sicul per Jeremiam d i c i t : c Domatrimonio Paulus aniinas conjungil et sociat, lore el flagello casligaberis, Hieriisalem, uli m sicul el ipse d i c i l : c Sialui cniui vos uni viro abscedal anima mea abs le. > Haec si inlelligis, m i Tirginem caslam exbibere Christo ; > 160 & <te serantis Dci vox est; ubi irascitur el zclaiur, ibi quo in Evangeliis scripium , quia rex quidam fe7 8 7 9 8 0 81 7 8 7 8

cit nuplias filio suo; in hujus ergo viri nuplias Q adbibet dolores et verbera. c Flagellai eniin om nem fllium quem r e c i p U . > Vis auiem audire indieum se anima dederit, el legiiimum cum eo soriita fuerit nialrimonium (35), eliamsi fuit aliquando gnaniis Dei lerribilem vocem? Audi quod dicil per propbeiam ; cum enumerassei mulia nefanda quae pcccatrix, eliainsi meretricata est, taroen si se buic comuiiseral populus, addil etiatn bacc : c E l proTiro tradidil, ullra eam peccare non patilur. Non pter boc, inquit, non visilabo super fdias veslras polesl ferre ut rursum anima qnac se sorlila est cum fornicantur, neque super nurus veslras cum virum, alludat cum adulieris, quia excitatur super moecbantur. IIoc est lerribile, boc exlremum, eam zelus ejus viri, eldefendii conjugii casiiiatem. cum jam non cornpiniur pro pcccalis, cum jam nou Et ideo zelans dicilur Dominus, quia animam sibi corriginiur delinquenles. Tunc enim cum cxcesseinancipalam non paiilur dxmonibus admisceri. rimus peccandi modum, Deus zelans averiit a noAlioquin si eain viderii lemeranlem jura conjugii, bis zeluro suura, sicut stiperius dixil : c Aufeci occasionem quaerere ad peccandum, lunc, ut retur eniui zelus meus a le, el non irascar super scripium est, dat ei libellum repudii, el diniiltit le uhra. Haec de eo quod dictum e s t : Deus zeeam diceus : c Ubi est libcllus repudii rnatris lans. > veslrequo divisi eam? > Quibus eiiam addil et di6. Videamus nunc ct quod sequitur, quomodo c i l : c Ecce peccalis vcslris venundali eslis, et ^ reddi dicunlur peccaia pairum in iilios, in lerliam propler iniquilaies vestras dimisi matrein vestram. et quariam progeniem. In boc enim sermone solla^c qui loquilur zelans est, el zelo commolus lent nos hxrelici suggillare, quod non sil boni Dei ba?c dicit; post agnitionem eoim s u i , posl illumisermo, qui pro peccalis allerius alium plecli dical. Dationein verbi divini, post graliam baplisnii, Sed secundum ipsorum ralionem, qui Doum legis posl confessiouem (idei, ct l o l lanlisque sacramenmandaniem baec licet non bouum (37), jusluin latis loalriiuonium confirnialum, oon vult nos ullra men dicunt, ne ipsi quidem possunt oslendcre, peccare, DOII paiilur animani cujus ipse vel sponquamodo secundum sensuin suuni juslUiae euse con sus, vel vir appellaiur, cum dsemonibus ludere, venfre videatur, si alius alio pcccanlc puniaiur. ecorlari curo immundis spirilibus, ctim viliis et i m 8t 8 8 8 i 7 7 T i

i,8.

11 Cor. x i , 2. ' l l e b . xn, 6.

8 8

8 8

Mallb. x x n , 2. Osee. iv, 14.

7 7 8 4

lsa. L , 1. Jer. m , 1. Ezecb. x v i , 43.

7 8

7 8

ibid. 7.

8 0

Ezech. xvi, 43.

8 1

Jer,

(34) Alias, in oxore polesiatem pcccandi. t (55) Alias, el legilimo eum soniia fuerii niatrimonio. #

u u m

(3J5) Alia&, c correclus non emendaris. (37) Alias, dum lcgU maudatum hcei non bin
1

339

ORIGENIS

Supereet IgUnr ot Dominum deprecemur, u i osien- dat nobis quomodo praecepta haec justo honoqne conveniaul Deo. Sacpe jam diximus, quod Scripturac divina non omnla ad exleriorem liominem, t>ed perplura ad inleriorein loqtninlur. Interior igiuir bomo noster aut Deum diciiur babere patrem, si secunduin Deum vivit, el qtue Dei sunt agii ; aut diabolum, si in peccatis s i l , el volunlalcs illius ger a l : sicut evidenler in Evangeliis Salvator ostendit, c u m d i c i l : Vos de patre diabolo eslis, et desideria palris veslri facere vultis. 1 1 1 * 3 bomicida fuit ab inilio, el in verilate non sletit. c Sicut ergo semen Dci in nobisdicilur mauere, cum verbumDei servanies in nobis nou peccamus, ut Juannes dicit : c Qui aulein ex Deo e s l , non peccat, quia
88 8 <

muntlus in hoc saeculo, neque corripitur pro p e c cato, ncque flagellatur : oinnia namque ei s e r v a i a sunl in futurum (40). Unde et ipse sctcns sibi i s u i d siatuium tempus esse poenarum, dicebat ad S a l r a lorem : Quid venisti ante tempus t o r q u e r e nos? Dum ergo slat bic roundus, peccata sua n o n rectpil diabolus, quf est peccanlium pater. R e d dunlur aulem in fllios , id est in eos qiios g e i t u i t per peccalum. Eienim bomines in carne p o s i t i corripitinlur a Domino, verberantur, flagellaniur. Non enim vult Dominus morlem peccaloris , sed u t revertatur, el vivai . Et propterea benignus e t misericors Dominus reddit peccata patrum in filios, ut quoniam patres, id esi diabolus et angeii e j u s , cseierique priucipes mundi bujus et reclores l e n e semen Dei manet in eo; ila eliam cum a diabolo brarum harutn (el ipsi enim efficiuntur patres pec ad peccandnm suademur, semen ejus suscipi- caii, sicut el diabolus), quoniam, inquam, p a l r e s nius (38). Cum vero eiiam implemus quod suase- isli indigni sunt qui in praesenli saeculo corripiantur, sed io fuluro recipienl quse niereniur, l i l i i r i l , tunc jam e l genuit uoa. Nascinmr enim ei iitii per peccaltim. Verura quomam peccantes vix fere eonim, id esl, quos peccare persuaserint, et q u i liibiloniinus per ipsos asciti fuerint ad consortium accidit, u l sine adjutore peccemus, sed aul mhiislros peccati, aul adjutores semper requirimus, ver- societatemque peccati, hic recipiant quac gesser u n l : ut purgaliores ad fulurum sa?cuTum perganl, b i c a u s a , s i aduiteriam quis molilur, non potest boc solus admittere, sed necesse est etiam adul- et ullra diabolo socii non efficianlur in poena. teram consortem fieri sociamqne peccali; lunc Quia ergo mlsericors est Dominus, et c omnes bo: praeierea eisi non plures, esse lamen nc- mines vull saivos fieri , > propierea dicii Visilabo in virga ferrea facinora eorum, ct i u cesae esl aliquem vcl aliquam in mlnisleriis flagellis peccala eoruiu. Misericordiam aulem nieam ad socielaiem peccaii (59);qui omnes veluiunusex non auferam ab eis. Visitat ergo Domiims animas. allero secundum persuasionis ordinem generaii, ex patrediabolo noxiae nativilalis progeniem ducunt. ~ et requirit, quas iste pessimus persuasione peocali _ . . _ . . . _ . _ . _ . ^ . . . . . gcnueril pater, el dicilad unamquamque e a r u m : 161 ut ad ea quae scripla sunl veniamus, Domic Audi, filia, el vide et mclina aurem luam, e i nus majesialis Jesus Cbristus Salvator nosier cruc:xus est. IIujus piaculi auctor et pater sceleris oblivisccre populum luiim, ei domum pairis l u i . Visitat ergo le post peccatuni, et comnionet te, e i sine dubio diabolus est. Sic enim scriptum e s l : Cum autem inlroisset diabolus in cor Judae Isca- in flagello et virga te visitat pro peccalo quod tibi paier diabolus suggessit (41), u l rcddat libi illud in riolis, ul iraderel eum. Pater ergo peccaii diabolns simim, id esl dum in corpore degis. Et sic comest. lsie lp boc scelere primum tilium generat Juplelur, reddi peccala pairum in sinum filiorum iu dam, sed solus boc Judas implere non poterai. Quid tertiam el quariani progeniem. Deus eniin zelans ergo scriptum est? c A b i i l , inquit , Judas ad Scribas el Pharisxos, el ad Ponliflces, dicens eis : esi, el animam quaro sibi despondit in fide, nou Quid mibi datis, el ego vobis eum Iradam ? Nasci- vult illain permanere in conlauiinatione peccali; sed vuli eam cilo purgari, vull eam velociter abjitur ergo ex Juda generalio tertia el quarta peccati. cere omnes immunditias suas, si cui forle subjecia E l bunc ordinem deprebendere potcris eiiam iu est(42). Si vero permanet in pecoatis, eidicil : Nqn singulis quibusque pcccalis. Nunc ergo videamus
v l M 9 3 9V 9 7 M

aecundum banc quam diximue progeniein, qiiomodo j) audieinus vocein Domini, sed facienles faciemus voluntaies nostras, et incendemus ignem regiDeus peccaia patrum reddai in filios, in teriiam et n;e cceli, sicul exprobraiur per propheiam : quarlam progeniem, et in ipsoa non reddat patres. Niliil enim de patribus dixil Deus. Diabolus ergo lunc eervanltir eliara ipsi ad Hlarn SapienUac qui peccandi jam moduin excessit, sicul propbcta senlentiam, qua? dicit : c Quoniam quideni dicit , quemadmoduin vestiinenltim hi satiguine vocabam, et non obaudiebaiis, sed irridebacoiicrelum, non erit inundum, iia et ipse non erit tis senuofies meos; iiaque ei ego vesinc perdi
9 8 9 8 8 9

Joan. i u , 44. I Joan. m , 9. Joan. x m , 2 . Maltb. xxvi, 14, 15. Isa. lx, 5. Maiib. VIII, 29. Ezecb. xxxm, 11. 1 Tim. i i , 4. Psal. LXXXIX, 52. Paal. XLV, 10. Jer. vn, 18. Prov. i , 24.
8 8 8 8 8 7 8 8 8 9 8 9 9 1 98 9 3 9 V 9 8 9 8

(58| Su*cipimu$. Alias, c eflicimur. (59) Mss. Turoiienses, c de miiiislris et nuntiis

ac sociis peccali.

(40) Quo tempore exlrema supplicia da?monibus vci inflicla, vel infligenda Origenes crediderii, con-

stile clarissinwm Ilueiium Origen. lib. , quxst 5 iiiiiii. 22 et scq. (41) Alias, pro peccalis quae tibi patcr diabolus. > (42) Alias, c si cui forlc subrepium esu

361
9 7

IN EXODUH HOMILIA IX.

562

tioai supcrrictebo; > vel illam quae postta est illis Sancla sancloruin. Post secundui aulera velanien, io E v a n g e l i o dicente Doorfno : c Discedile a roe Ubernaculam quod dicilur sanclum, babens aui a i g n e t n aBiernutn, qtiem praeparavil Deus diabolo reum altare incensi, et arcam testamenti, e l intra ei a n g e l i s ejua. Ego opto u l , duin in boc eacculo eam duas tabulas, et manna, el virgam Aaron fum, v i s i i e l Dominus peccaia mea, et bic milii qtiao frondueral. Sad iis addidit : c De quibus rcsiiluat, ul ibi dicat etiain de me Abrabam, sical non esl raodo dicendum per singula. * Quod ergo d i x i l d c paupere Lazaro ad divilem : c Memenlo, ail, c de quibus non est modo dicendum, quidam i i l i , q u o d recepisli bona in viia lua, et Lazarus s i - ad illud lernpus referunt quo Hebraeis scribebat m i l H e r roala. Nunc auiem bic requiescil, lu vero Epistolam. Aliis vero videtur, quod pro niysterioc r u c i a r i g . > Propierea ergo cuui corripimur, cum ruin magfiiiudine omne lempus praesentis viiac ad c a s U g a m i i r a Domino, esse non debemus iugraii, baec explaoanda idoneum negei. Veruiu noji usquesed tntelligamus propterea nos in praesemi saeculo quaque tristes nos relinquit Apostolus, sed, ul sibi c o r r i p t , u l in fuiuro requiem consequamur, sicui inoris est, aperit pauca de mullis : clausinn s i i e i A p o s l o l u s dicil : Cum aulem casligamur a quidem uegltgenlibus, iovcmatur aulem a pulsanD o t m n o , corripimur, ne cum hoc raundo daninelibus, el qoxreniibus aperiatur. Repeiii ergo m a r . Propierea deniqne ei beatus Job libenter de labernaculo, ei d i c i l : Non emm in snscipiebal cuncla supplicia, el dicebal quia, < s>\ sancia raanu facla ingressus es( Jesus exemplaria bona accepimus de roanu Domini, nonue el roala verorum, sed in ipsum coelum, u l appareai nuoc tolerabimus? Dominus dedit, Dominus abslulil; vultui Dei por velainen, id ealper carnem suam. sioat Domino placuit, ita iacluin e s i ; sii nomen Qui ergo veiamen inlerioris labernaculi, caroein Domini benedicuim. t Reddit auiem ei misericor- Christi iulerprelalus eat, sancta aolem ipsum coediain in millia iis qui diligonl eutn . Qui eoiin dilum, vel coelos, Dominum vero Gbriglum pontifii i g u o l , correpiiooe iudigenl, neque enim peccem eumque dicil introiiKse < semel in sancta, c a o l , sicuL ei Doiuinua d i c i i : Qui diligii me, aUerna redemptione inveola , ex bis paucis ser a n d a l a mea cuslodit. E l ideo c pcrfecta dileciio monibus, si quis inielligere novil Pauli sensuin, forae luiuiliiaiorera *. Ob boc ergo diligentibus potest adveriere quanlum nobh inielligenciae pelasola misericordia posiia esl, beali enim misericor- gug palefecerit. Sed qui saiis amant litteran icgte des , quia ipeis miserebilur Deus in Gbrigio Jesu Moysi, spiriium vero ejus refugiunt, suipedum baDomiao nosiro, cui est gloria ei inperium in sa> benl apostolum Paulum interprelaiione* bujuececala sasculoruin. Amen. Q modi proferenlem. HOMILIA I X . 2. Yideamue ergo sj noneiiam veterum sanclorum JJe labernaculo. aliqui opinionem labornaculi longe aliam, quam ieli 1. Siquisdigoe inlelligai,vel ex iEgypU) Hebrasonunc existimant, habuere. David oainque eximius rum profecliouem, vel iransilum \S2 niaris Rubri, propheiarum, quam magniflce de tabernacuio sented ei omnem banc viam, qua? agitur per deseriqin til, ausculia : c Dum dicitur, inquil , mibi per el metationes siogulas quasque castrorum; si ho- singulos dies, ubi est Deus luus ? haec memorauis tuni, el effudi in nie animam meain, qaoniam i n ila tjxstiierit capax, ul eliani legem Dei suscigrediar kt iocuro iabernaculi admirabilis, usque ad piat ecripum non airamenio, eed Spiriiu Dei domuiii Dei. E l jlerum qnarlo deciino psalmo vivi ; si quis, inquam, ad baec i U per ordinein d c c i i : c Domine, quis babiiabil in labernaculo profectuum perfecte veniat, t singula quseque i m iuo? aui quis requiescel in monie anclo luo? plens in spiritu assecolus eil, el ea quae in bis i n Qui iftgredilur gine macula, ei operaiur j u t i i dicaniar angmenla virlutum, ille poierit conseliaro, t etc. Quid ergo est isle locua labernacuJi quenter eiiam ad visionem et ielelligenUaro laberadmirabilis, ex quo perveuitur usque ad domum naculi pervenire. De quo laberaacelo njulUs quidem in locis memorani Scriplur divinae, el indi- D Dei, cujae quia memor faclue esl, effusa est in ipso auima ejos, ei velut quodam iniolerabili desiderio care qua3daro videnlur, quorum vift capax csse retolulus esi? llane landem credendum esl, quia possrl bumanus audiias; prccipue lamen apoatolus isiud labernaculuin quod ex pIlibu3 ei corlinis, Paulos de intelligenlia ubernaculi quaedam nobis atqee operimentie ciliciie, aliisque nostri usus prodit scieail* excelsioris indicia, sed nescio quo materits conslabat, Propbeta desiderans efifundepacto fragilitaiem forUssis inluens auditorum, ret animam, ac lota menieconverieretur ( U ) ? Vel chudil quodammodo ipsa qua pandit. Dicit namcerte quomodoverum eril de isto dici tabernaculo que ad Hebraos scribens : t Tabernaculum eniro quod non babiiet in eo nisi c innocens manibus, iaclum esl primum, in quo eral candelabrum, et el mundo corde, qoi noo accepilin vanum aoiniam citensa (43) et proposilio panum, quod dicebalur Maub. xxv, 41. " L u c . xvi, 25. 1 Cor. x i , 32. Job i , 21. Exod. xx, 6. Joan. xiv, 21. 1 Joao. , 18. M a l t b . v, 7. I I Cor. m, 3. Hebr. i x , 2, 3. i b i d . 24. Mbid. 12. Psal. X L I , 4 . Psal. x i v , l , 2 . (43) Alias doeral, c et mensa. > '44) AUas, t effunderetur animo ac toia menlo corrueret. >
9 8 9 9 8 r u r g u r a 1 8 8 9 8 1 0 8 1 1 7 9 7 8 9 1 8 8 8 8 8 7 8 1 0 48

P A T R O L . G B . XII.

12

963
1 1 1 8

ORIGENIS

5C*

soam : cum Regnornm prodal historia habi- preiiosos, ass, lom p m c r e a byseum, coccum, h y a lasse in lal>ernacnlo Dei sacerdoies pessimos filios cimhum, c i purpuram, pelle* eiiam arieium rubrae prstHeniia3, ei ipsam quoque arcam testamenii ab et pelles byacinlbinas, sed et ligna impulribilia, Allophylis caplam, apud impios et profanos fuisse pilos quoque caprarum ad constructionem labernadeieutam " ? E x quibus omnibbs constat longe alio culi offerat. Mulieree quoque sapienies in arle t e x sensn Propbetam sentire de labernaculo Iioc, in trina requiruntur,'ei fabri qui aurum ?el argeiilum, qno dicit qnod non habitet in eo nisi c inno<ene vel aes, lapides eliam aptare uoverint, aurum e i manibus et nrrnndo corde, qui non accepit in vanum ligna formare. Tum deinde mensure Iradunlur animam snam nec fecil proximo suo malum, e l alriorum. Qua? atria extenta lenloriis, columnis e r e opprobriutn non accepit adversus proximtim cia, seris slabilila, et funibus disienta flrmantur. suum . Talem ergo oporiei esse bujiis habitaioFiunl praelerea quxdam velaroinibus dislincta, quae rem tabernacnli, quod flnxil Dominus, et non homo. appellanlur sancta, el alia nihilominus secundo d i Sed yeniamus etiam ad Evangelia, si qtiid in ipeis rempla velamine, quae dicunlur Sancta sanctorum. dici de labernaculis invenimus, ut per senlentiam Gollocatur inirinsecus arca testamenli, supra quam Oomini indubilalum possil esse quod quaerimus. cherubim exlensis alis, seque invicem coniingenliInvenimns ergo ipsum Salvalorem Jesum Christum bue siaiuuntur, ibique ex auro velut basis labula labernaciilom n o n unum, sed plura memoraniem, quaedam collocatur, qua? appellalur (45) propitialoel n o n temporalia, sed auerna, com dicit " : c Fa- rium, sed et aliare aureura incensi (46). Tum p r a riie vobis amicos de iniquo Mammona, u l , cum de- lerea exieriori loco caodelabrum poniiur aureum i n fecerilis, recipiant vos in acterna tabernacula. parle austri, ut respiciat ad aquilonem. In parie Audisli pronuutianlem Dominum selerna esse la- vero aquilonis mensa collocalur, et propositio pabernacula, audi nunc e l Aposlolam dicentem : num super eam. Necnon ei ahare holocausioruro (47) Tabernaculum noslrum quod de coelo est, super- juxia velamen inlerius ponitur. Sed quid ego de indai copienles. Nondum tibi ex bis omnibus iler his revolvo per singula? Yix ad ha3c lanium enaraperilur, qno derelicta lerra sequens propheticum randa suiTicimus, vix nobis ipsa rerura malerialtam ei aposlolicum sensum, et (quod oranium maximam forma adduci anie oculoa potest, et quomodo quig est) sequens verbam Ghrisii tota mente ei loto lalentia in his mysleria expedire sufliciei? Veruniscnsu ascendas in coelum, atque ibi aeterni taber- lamen causa pro qua fieri deberel labernaculum, nacali magntflcenliam quaeras, cujus figura per in Buperioribus inyenitur pradicla dicenie Doroino Mojsen adumbralur in terris? Deiiique sic ad euni ^ ad Moysen : c Facies (48), inquii , mibi sanclifietiam Dominus dicil : c Yide, inquit , omnia calionem, el inde videbor vobis. Yull ergo Deus, facito secundum figurain, quae tibi ostensa esl in ut faciamus ei sanctiGcaiionem. Proiniuil enim monte. Yerum humana mens, et noslra praeciquia, si fecerimus t\ sanciificationein, possit a nopue, qui itos oiinimos, aui eiiam nullos in divina bis videri. Unde ei Aposiolus ad Hebra308 d i c i t : sapienlia novimus, 163 eousque lortaasis possit c Pacero sequimini et sanclificaiionem, sine qiia accedere, ul eential qoidem haec, quae divinis vo- nemo videbit Deum. Ha3c ergo est sanciificalio, luminibus inserunlur, non de terrenis, sed de quam jubel Dominus fieri, quam el Apostolus in coelestibus dici, ei formas esse non praesentium, \irginibus esee v u l i , u l sini sanclx corpore e l scd fulnrorum bonorum, non corporalium, sed spirilu : sciens sine dubio quod qui fecerii Dumino spiritualium rerum : quomodo autem horum narra- saiiciificatjonem per cordia suiet corporis puritatem, tio apiarl possit coelesiibus et aciernis, nec nosire ipse videbil Deum. Faciamus ergoet nos sanciificamensura* est dicere, nec vesira?, ut opinor, capaci- tionem Domino, et omnes unam, ei unusquisque latis audire. Pauca lamen, s nos oraolibus vobia per singulos unam. Omnes forlasse sancliGcationera Dominus illuminare dignelur, qna ad Ecclesiae Ecclesiam facimus (49) quae esl sancia, non baaedificationem perlineant, aperire tentabiraus. D bens maculara aut rugam , boc inodo, si columnas 3. Jubelur ergo unitersus populus, unusqnisque habeat dociores e l minislros euos, de quibus dicit pro viribus conferens, facere labernaculwn, ul qunAposlolus : c Petrus, Jacobus et Joannes, qui dammodo oinnca simul unum sinC tabernaculum. videbanlur columiu esse, dexlras dederuni mihi ei Gollaiio vero ipsa non flt necfssitaie, sed sponie. Barnabae socielalis. ln labernaculo ergo boc, coAit emm Dominns ad Moysen,ut tinusqnisque, sicui lumnae seris inlerjeclis Junguniur, dum in Ecclesia visum fuerit cordi ejus, aurum, argeiilum, lapidos dociores datis sibi dexlris sociantur. Sed columnaB
t 6 B 1 8 l 0 l 8 8 1 8 8 8> 8 4

8 8

Psal. xxiu, 4. 1 Reg. n . " I Reg. iv. " II Cor. v, 2. Exod. xxv,40. Exod. xxv, 8. Galai. u , 9. (45) Alias, c velut basis eis qnaedam r.ollocalar ac sedes, quod appellatur.i Sed mss. ut in nosiro lexiu. (46; Altare aureumincensi. Allare incensi erat in wmclo, ut palei ex Exod. cap. xxx. Yerisitnile ergo 3st deceptura fuisse Origenein loco male a^se inlellecloqui exslat Hebr. i x , 4.
1 8 8 8

8 8

1 8

1 8 8 1

P&al. xxin, 4. Hebr. x n , 44.

8 8

Psal. xiv, 3. l C o r . vu,54.

1 8

1 7 8 8

Lnc. xvi, 9. Epbes. v, 27

(47) AUarc bolocauslorum eo loco ponit, ubi allare erai incensi,aiqui erat in alrio sacerdolum sub dio. Hcbr. , 11. (48) Alias, c facielis. (49) Alias, c unam, jit omnes sanctiiicaiionem Ecclesiam faciamus. Mss. ui iii nosiro texiu.

W5

IN EXODUM HOMILIA I X .
88

366

kta? ioargenUtdB sint, ei basesearum inargentatae. ricordi. Sed etalia nibilominus Apostolus indu* Kaa a u t e m basescolumnis singulis depnteniur. Una menla nobiliora designat, cum d i c i t : Induite qoas capat dicitur, el superponilur; alia quae vere vos Dominum Jesum Chrislum, ei carnis curam ne basis appellator, et columnae velut fundamenlum feceriiis ad concupiscenlias. Isia suni ergo indus o b j i c i l u r . Inargenlatae ergo sunt columnse idcirco, menta, quibus ornatur Ecclesia. qtia v e r b u m Dei predieant, accipiunt per spiritum 4. Polest aulem el unusquisque nostrum eliam c eloquia Domini, quae sunt eloquia casta, argentum in semeiipso consiiiuere labernaculum Deo. S i igne probatum Isti autem pnedicaiionis suae enim, ut quidam anle nos quoque dixerunt (53) bases habent prophetas. Super fundamenlum enim labernaculum hoc lotius mundi lenei figuram, munaposiolorum et propbetarum Ecclesiam collocant(50) di auiero eiiaiu singuli quique habere imaginem q n o n i m lestimoniis ntentes, fidem Ghrisli confir- possunt, cur non el labemaculi unusquisque in semanU C a p u l autem columnarura est iile, ul ophor, meiipso formam possii explere? Has ergo debet code q n o dicit Apostolus, quia c caput viri Cbristns lunonas sibi apiare virlulum, columnae argenteas, id esl paiientiam ralionabilern. Polest eoira esse esi . Seras vero columnarum, societaiis apostoquidem in bomine, qua? videalur patienlia, sed quas licae d a l a s sibi invicem dexlras jam diximus. Ten* loria qoae ansulis assuta, et circulis suspensa, al* ralionabilis non sit. Nam el qui non seniit injuriam, el propierea non reddii paiiens videlur, sed que innexa funibus, ad modum cortinarum viginli non esl rationabilis isla paiienlia. Isle ergo habei e i o c i o i o longum, aique in lalum quatuor cubilis dislemluntur, habealur reliqna credeniiuro plebs, quidem colunauas, sed non sunt argente* (54). Qui vero propier verbum Dei patiiur, ei forliter fert, quae baeret et pendet in funibus fldei. Funis enim iste columnis argemeis decoratus est et munilus. Iriplex non rumpitnr, quae esl Trinilatis fides, ex qua dependet, et per quam sustinetar omnis E o Potest in se el alria distendere, cum dilaiaTerit cor suura secundum Apostoli vocem dicenits ad Corinclesia. Yiginii aatem et octo cubitorum, quot in tbios : c Dilaiamint et vos. Polesi se et serts bmguro disiendilur, etin lalum quatuor, alrii unius mensura, puio qnod inserta lex Evangeliis designe- muiire, cum se unanimilaie dileclionis astrinxerit. tur. Septenarius namque numerus legem significare Potest super argenieas bases sture, cum super giasolet, pro mullis septenarii numeri (51) sacramen- bililatem verbi Dei, verbi propheiici el apostolici l i s . S i consocialur ad quatuor, quater aeplem con- collocatur. Potest habere in columoa deauraium capui, si caput aureum sit ei fldes Ghrisii. c Onanis sequenler T i g i n t i et oclo nnmerum faciunt. Decem
f v 9 8 8

vero haec atria fiunt, ut integrum perfectionis nu- ^ namque viri caput, Cbristus est . > Deceoi vero atria polesi in semeiipso distendere, cum non in meram leneani, et legis Decalogum 164 signent. uno tantum verbo legis dilaUiur, neque duobue, Jam vero cocci, el hyacintbi, byssi, ac purpura aui tribus, sed in loto Decalogo legis spiritalis i n specie, uiolia ac diversa opera explicantur. Inde telligentisc dilalare ampliuidinem potesi, aut cum lenioria, inde velum exteriue et finterius, inde tota fnictum spirilus, gaudium, pacem, palienliam, beeacerdolalis el pontificalis vesiis, auro et geramis nigniiatem, modestiam, fidem, conlineniiam, adjeexpeditur adjunclis. Sed ne diutius per singularum cla, qo33 eetmaler ommum, charilate, p r o l u l e r i l " . deraoremur species vinutum, possumus breviier Habeat adhuc in se anima isla, quae non dederii dicere, illa signiGcari per haec quibus ornareier somnuro oculie suis, nec palpebris suis dormhaiio* Ecclesia (52). Fides ejos aoro conferri potesl, serino praedicationis ejus argento; lapidibus pretiosis, ae nem, nec requiem temporibus suis, donec inveniat locam Domino, tabernaculum Deo Jacob ; bapalientia?, lignis impulribilibus scienlia, qua3 per beat, inquam, io se defixum et altare, in quo oralignum venil, aut incorropiio casiitalls, quae nuntionam bosliae et raisericordiae viciimas ofleral quam veierascit; byeso virgiuitas; cocco confessioDeo; in quo coolioenliaa cultro superbiam quaai ois gloria; purpura cbarilatis folgor; hyacinlho spes regni coeloram. Isiaa sinl interim roateriae, ex D laurum immolet, iracundiam quasi arielem jugulei luxuriam omnemque, libidiwein lanquam hircoe et quibus omne tabernaculum construatur, induaniur haedoe iitet. Sciat lamen ex his etiam sacerdotibos tacerdotes, ornelor et pontifex. Quorum indumenla separare dexirum brachiuna* ei peclusculum, ct qiwft fint, vel qualia, in alio ioco pronuntiat Promaxillas, id est opera bona el opera dexira. Naui pbeta, et dicit : Sacerdotes l u i induanlur jusiisinisirum nibil reserveU Peciusculum quoque intetlam. > Sunl ergo omnia i s u indumenta justUiae. grum, quod est correclum, et mens Deo sacrala; ei Et ilerura Paulus apostolus d i c i t : Induite voe roaxillas ad verbura Dei loquendum. Sciat sibi in vigcera misericordiai. > Sunl ergo indumenta miset n 18

8 1

Psa). x i , 7. I I Cor, , 3. Psal. cxxxn, 9. Coloss. m , 12. i 13. 1 Cor. Yi, 3 Gal. 22. Psal. cxxxi, 4, 5.
8 1 8 8 8 8 f

8 8

8 T

8 8

8 8

Rom. x m , 14.

88

I I Cor.

(50) Eccletiam collocant. Sic mss. Alias vero sirapliciier, t collocanwr. (51) Alias, # sepiimi numeri. (52) Qrnarelur Ecclesia. Mss., eiguificaiar Ecclesia.

(53) Ut auidam ante no$ quoque dixerunt. Vide Josephum lib. i u Anii^. et Philonem De ito Moym. (54) Alias, c argentaiae. >

307

ORIGENIS

36*

sanctis cliam eandelabrum luminis collocandum, Sed et aurea lamina in fronte resplendeat, quod ui sinl ci lucernx semper ardenies, et lumbi suc- pelalum appellatur, in quibus utrisqoe veriias e t cincti *\ el ipse lanqnam servus, qui exspectat do- manifesialio dicilur colloeala(57). Ego in bis quae minum suum redire de noptiis. l)e bis enim lucer- in peelore locari dicuniur, sermonem evahgeiicum nis el Dominus dicebat : Lucerna corporis lui senlio, qui quadruplicalo ordine verilalein fidei esl oculus tuus. > Sed islud candelabrum lucernanobis et manifeslationem Trinil-uis exponii, cuncla rora in austro collocet, nl ad aquilonem respiciat. rcfercns ad capul, ad unius scilicel Dei naiurain. Accenso ctcuim luminc, id est vigilami corde respi- In bis esl ergo oninis verilas, el omnis manifesiatio cere seniper debei ad aquilonem, et observare eum verilalis. Igilur si rectc vis ponlificalum gerere qui ab aquilone esl. Sicui et propliela videre se Deo, evangelicus sernio, ol Trinilalis iides semper dicit succensum lebeiem, vel ollam, et faciem ejus libi habealur in pectore. Cui convenil eiiam aposioa facie aquilonis Ab aquilone enim aceendunlur licus sermo lam virtuie, quam uumero, lanlum u l mala universae t e r r . Yigilans ergo et sollicitus et nomen Dei semper babealur in capile, el ad iinum ardens iniueatur semper asiuiias diaboli, ei semper Deum cuncia referaulur. Habeat eliam in inlerioriaspiciatunde silvenlura lentaiio, unde hosiisirruai, bus pojilifex parlibus operimenla sua, babeat p u unde inimicus obrepat. Dicil enim ei Peirus apo- denda conlecta; ul corpore el spirilu sanclus s i i , Quia adversarius veeier diabolus, sicut et cogilalionibus el operibus purus sil. Ilabeal eliam stolus leo rugiens, circuil quxreus quem Iransvorel. per indumenli circuiluin linlinnabula, ui jngroMensa quoque proposilionis habens duodecim padiens, iiiqnil * , sancia, dei soniium, el non inlrct nes, iri parte colloceiur aquilonis respiciens ad cuni silenlio. E i baec lintinnabula, quae semper eoauslrum. Panes isli, aposlolicus ei tam nuniero nare debenl, in exlremo veslimenli sunl posila, quam virlnte s i l sermo, quo indesinenler utens (55) idcirco, credo, ul de exlrcmis lemporibus ei fine (quolidie namque hos anie Dominuin jubelur ap- muudi nunquam sileas, sed iude scmper soncs, inde ponere), rursum respiciat ad auslrum, unde Do- dispules el loquaris, secundum eum qui d i x i l " : minus venit : c Dominus enim ex Tlieinam ve- c Memor esio novissimorum tnorum, et uon peccaniel, sicut scriptum esl , quod est de ausiro. bis. Ad bunc ergo modum homo nosier iuterior Kabeal in peneiralibus pectoris sui eiiam ahare Deo ponlifex adoruelur, ut inlroire possil non soincensi, ui ipse dicai " : c Qnia Cbrisli bonus luro in sancla, sed ei in Sancta sancloruni; ul odor somus. Ilalwal el arcam leslanieidi, iu possil adire propilialoriuia ubi sunt cberubim, et qua sinl tabiil* lcgie, u l in lege Dei meditelur ^ i de appareal ei Deus. Sancia possunt esse ea, quac die ac nocte, ei memoria ejus arca el biblioin p r a B s e n i i sxculo habere sancta convcrsaiio potbeca efficiaiur librorum Dei, quia el prophela tesl. Sancia vero sanclorum, in quse semel lanluni165 bealos dicil eos qui meworia leneni mandala modo iniralur, ad coelum esse iransiium puto, ubi ejus, ul faciantea. S i l iuira ipsum urna mann re- est propiiialorium, el cberubim, ubi ei mundis posila, inlolleclus verbi Dei subiilis et dulcis. S i i el corde apparere poieril Dcus, vei quia Dominus d i virga Aaron imra eum, doclrina sacerdotalis, e l c i t : " c Ecce rcgnum Dei imra vos esl. > Ha?c inleflorida severilas disciplinas, supra omnem vero glo- riin quanium ad praesens in Iranscursu occurrere i-iam sil ei poniiftealis ornatus. Potest eniin intra sensibus nosiris poluil, quanlumque moderari ause agere pomiiieatum pars illa quoe in eo cst preribus poluimus audiiorum, de labernaculo dicla tiosissima omuiiim, quod quidam principale cordis sinl, ul unusquisqiie aosinim sludeal facerc iiura appellanl, alii raiionalem sctisum, aul inielleclua- ee laberuaculuin Deo. Non eniin fruslra de palribus leni substanliam, vel quocuiiqve modo appellari referlur", quia iu laberuacuiis babiiaveruni. Ego pniesi in nobis portio nosiri illa, per quam capaces sic ioielligo Abrabam babilasse iu labernaculis, c l esse possumus Dei. Isia ergo pars in nobis velut Isaac, el Jacob. Cousiruxenuii namque isii inira quidain ponlifex exorneliir indiunenlis, el monili- D se ubernaculum Deo, qui se laniis ac lalibus virbus preiiosis, ac podere byssino. lndumenti boc liilum splcudoribus adornaveriiiu. Refulgebal namgcnus est, quod usqtie ad pedes deducilur loium que in eis iusignc regiuni purpura, proplcr quod conlegens corpus. In quo dosignalur, ul priuto dicebalur ad Abrabaui a filiis l k l b " : Dco rex omnium lotus sil casihaie vestiius. Accipiat poslin nobis tu e$. Splendcbal c i coccus : proplerea modum ei bumerale gcmmaium, tn quo fulgor enim ad jugulanduin duxii Ueo unicuni, el piooperum collocatur, ut videnies bomines opera sua plerea dexiram illius angelus icnuil . Spleudebat inagnificeiit Pairem qui in coelis e s i (5G). Acci- byaeiuibus, cum coeluin seinpcr iniueus coeli Dmnipiat ei logium, quod rationale dici poiesi, peclori num sequebalur. Sed ei in caeieris similiicr onasuperposilum, qualerno lapidum ordine di&iincltim. baiur. Ego sic iulelligo el diem fesluiu tabf.ruai nLuc. x n , 55. Matili. v i , 22. Jer. i , 15. I Petr. v, 8. Habac. m, 5. II Cor. u. 15. M a i i l i . v, 16. E x o d . XXVHI, 55. Eucli. , 40. * Luc. xvu, 21. " I l e b r . x i , 9. Ge. xxin, G. ** Gcn. xxn. (N5) Alias, < utiumr. Sed omnes mss., c utens. (57) Manifosialionem et verilatem xa\ (5b) Sic niss. Alias vero, opera ve>lra bona vocant L X X lnterpreies, quud Ilebnei niagmflcenl Pairem vesiruui qui iu ccelis est. Urim et Tummim.
8 8 3 l M n 4 e 4 0 8 4 8 5 8 7 8 8 8 9 4C 4l 4 8 s 4 5

569

IN EXODUM HOMILIA .

570

tanta qui mandatur in lege, ul exeat populus certa scripla referunlur : c Quod si eteleril, inquil leslis iniquus, teslinionium ferens adversum homidie a n n i , e l in taberoaculis habilcl, habens ramos palmarum, ei froniles salicis ac populi, ei ranios nem de impietate, slatuenlur ulrique homines, quibus esl controversia, anle Dominum, ei anle arboris frondosa? . Palma vicloi i signum esl illius sacerdoles, et anle judices, quicunque illi fuerinl belli, quod inter se caro et spirilus gerunt Arbor autem populus, el salix, lam viriule quam nomine in diebus illis, el discuiieni judic.es diligenler, et v i r g u l u sunl casliiaiis. Quae si integre conserves, examinabunl. Et si invenerim quia lestis iniquus nabere poles el nemorosae ac frondeniis arboris tesiatus est iujusle, et surrexil adversuin fralrem ramos, qnae esl auerna el beata vila, cum le Do- suuiti, facielis ei queinadmoduiu ipse conaius esi minus in loco viridi collocaveril super aquam re- facere fralri suo, el auferelis malignum de niedio vesirum, ut caeieri audientes melum babeant, ei feclionis, per Chrislum Jesum Doroinum nosirura, non adjicianl ulira faeere secunduni verbum boc cui esi gloria et imperium in ssecula saeculorum. malum inter vos. Non parcei oculus tuus super Ainea. euui, animam pro aniraa, dentem pro dente, manuin HOMILIA X . De muliere prcegnanle, qvce duobus virii liligautibus pro manu, pedem pro pede. Yidenlur quidem in aborliverit. ulroque loco similia dici, nou lamen evidenler osiendiiur ex quo polissimuin loco sermo qui in 1. c Qtiod si litigabunt duo viri, et percusserint muiierem praegnanlem, ei exieril infans ejus non- Evangelio posilus esl, videatur assuinptus, cum d i dum formatus, dcirimenlum palielur quantum i n - c i i : Quia audislis quod diclum est: Oculumpro oculo, demem pro denie. dixeril vir mulieris, et dabit cum honore. Quod si W. Verumiamen nunc ad ea qua? nobis in Exodo tormalue faeril, dabit animam pro anima, oculum scripia suni, sermo vertendus esi, ubi duo viri l i l i pro oculo, deniem pro dente, manum pro manu, gani, el perculiunl mulicrein pragnanlem, et pedem pro pede, combosturam pro contbustnra, percutiunt, ul exeal infans ex ea, vel formaius jaii, ulnus pro vulnere, livorero pro l i v o r e . Primo vel nondum formaius. Priraum quidem videamus omninm in bis requirendum esse puto, sub quo legis litulo bujnsmodi statuia censentur. \QQ Non de eo qui nonduin formatus exierii, quomodo jueniin, tit simplicioribus videlur, cuncla quae sia- bclur dainno pccuuise pcrculi unus ex bis qui l i i i tuniuur lex dicitur, scd quaxlain quidem lex, quas* gani, cum a Scriplura culpa lilis, non ad unum, dain feslimonia, alia mandata el justiiiae, quaedam sed ad ulrumque referalur ? Quid etiain quod vir jndicia appellantur. Quod evidenlius in unum colle- ^ mulieris indicil, vel imponit ei, ei non eis? ei daetum, octavus decimusedocet psalmus, cum d i c i l : bit, et non potius dabuni cum bonure? Et qnis isie Lex Domiui irreprebensibilis, converlens animas: est bonor? Quod si infans jam formalus exierii, tesumonium Domini fidele, sapieniiam presians percussa a liiigaulibus viris praBgnanle muliere, parvulis. Jusiitiae Domini reclae laelificantes corda, animam dari pro anima facile iulelligimus, boc esl pneceplum Domini lucidum illuminaiis oculos. T i ul :norlc vindicetur admissiuu. QUJJ sequunlur iiior Domini sanctus peruianens in saeculum saeculi, aulem, operae preiiuin esl explicare : Oculum pro jodicia Domini vera, jusliiicata in semeiipsa. Cuin oculo, dentem pro denle. Neque enim videiur ergo ista diversitates eorum quas in lege sialuta esse possibile, ul infaits quein percussa mulier unt, habeaniur, nunc sermo qui habeiur in maaborliefii, quamvis fonnatus exierii, inlelligamus aibus, sub lilulo jusiiliarum vcl jusliiicaiionuin quod viri liliganlis calce percussus oculum in veutre scriplus est. Sic euiin dicil eitperius : c E l bai perdidcrii, pro quo pcrcuisor (58) orbari oculo a juaiiiiae, quas propones palam cis. Non esl aulero judicibus debeal. Sed pouc, sit et boc, quia jam pnesenlis temporis uiiiuscujusque boruin exponere fonnalus refertur, quid et de denle dicemus? Nundiflerenlias, exighmir enim ad explanalionem hoquid in venlre matris demes habuii, quos percuram quae lecia sunl. Sciendum sane esl qtiod pars D lieulis iclus excuieret? Si vero hoc referamus ad aliqii.i ex his de quibus disserendum nobis esl, in eam quae aboriierii, quomodo rur&us conveniel, Evangelio secunduin Maiibaeuui posita esl dicenie aborliens inulier oculum perdat, aut denles doleal? Domino hoc m o d o : t Audislis quta diclum esl $ed pone quia percuesa dicatur in oculo, aui in amiqiiie: Ocultim pro oculo, denlem pro dente. dente, ei indecausa aborsus exoria sit, pone livoEgo aulem dico vobis, non resislerc malo. Sed si rem, pone vulnus acceperil, quid etiam diceiuus quis le percusserii in dexiraui maxillam, converle combualuram pro combuslura? Nunquid liliganlic: et alferam. Sed fortassis qui Scripluras atienbus viris assisiens mulier coniburi potuit, ut conilius legit, dical ea qtiae de Evangelio scripla memobusiura pro combusiura solvaiur? Qu tamensinravimus, non de hoc Exodi sumpla loco, sed magis gula videntur mibi nec in Deuieronoinii ouiicm beuieroDomii, ubi nibiloininus boc modo quxdam locis, ubi sinnliler scripta rcferuntur, facittm ).<vM 5 3 48 4 9 50 f 81

D e u i . x v i . E x o d . xxi 25, 2 i , 25. Ps. x v m , 8,9, 10. Deui. x i x , 16, 17, 18, 1 20, 21. Mallb. v, 58.
8 8

4T

48

4 9

1 0

Exod. xxi, 1.

81

Mailh. . U< I I .

(58) In editis dcesl vox percu$$or quae rcperilur in mss.

9

871

ORIGENIS

&7Q

bere exlluro posse. Ponamus enim el ibi exsurrexisse deatur, qnod tiros parere diximtis, jam dndum teetem iniquum, testimonium falsum diceniem ad- praemisimus quomodo membrorum appellalionem ersutn hominem de impieiate. Adhibealur uierque suscipere debeas, ut recedas a corporeis sensibus, judicio, inquiranl judices diligenler, deprehendaut et interioris hominis capias inlellectum. Si aufem accusatorem vel lestem illum falsa dixisse: quo- vis ut adhuc et in bocde Scripturis tibi satisfaciaiu, audi Apostolum dicenlem : c Filioli mei, quos modo judex qui parcere non debet falso lesli, et animam rei pro itiuoceniis anima damnare; quo- ilerum parlurio, donec formetur Chrisius in vobis. modo, inquam, poterit eliam oculum pro oculo Perfecii ergo sunt ei viri fortes, qui slalim ut concrpiunt, pariunt, id est, qui conceplura fidei vereximere ? Quasi vero is qui injuste accusabaiur, in oculo laedendus fuerii ab accusatore, aul in denie, bum in opera producunt. Anima auiem qua? concepit, el in ventre retinet, et non paril, isla mulier vel manu, vel pede. Ha?c aulem a nobis dicta sunt, ostendere volenlibus, quod in utroque loco quae appellalur, sicut e l propbeta d i c i l : < Dolores parius advenerunt ei, et virlus pariendi non estin scripia sunt, edisscri non facile qoeant. Oporlebat euiin prius secundum bisloriam disculere quae le- ea. Haec ergo aniroa, qu& nunc pro infirmitate guntur, et sic, quuniam lex spirilalis est, spirila- sui mulier appellalur, duobus inler se liiiganiibus viris, et in cerlamine scaodala proferenlibus, quod lem in his inieUigenliara quaerere. babere semper verborum conlenlio solet, perculi3. Verum, quaotum ad praesens spectat, eliam tur ei scandalizatur, ita ut verbum fidei, quod leipsa nobis allegoriae pars, quae semper paiere l a tius solet, in anguetum cogiiur. Tamen, prout pos- nuiter conceperat, abjiciat et perdai, ei baec esi lis el conlenlio ad eversionem audientium. S i ergo sumus, quid nobis in hoc loco videaiur, explanare nouduni formatum anima q u * scandalizata esl,ableniabimus. Frequenter diximus, quod in Scripiuris eisdem vocabulis, eisdemque officiis mem- jeceril verbum, qui scandalizavit, damnum dtcilur pati. Vis scirequia est in aliquibus formatum bra auimae noinineulur, quibus uluntur, vel appellanlur corporis membra, verbi causa, ut verbuin, inaliquibus nonduin formalum? Evidenter nos docel Aposloli sermo, quem supra merooravi167 cum d i c i l u r : < Vides festucam in oculo mus, cum ait : c Donec formetur Cbrislus in frairis l u i , et ecce iu oculo luo trabes subjacei, Cenum est enim quod non de oculo corporis dicat, vobis. Cbristus autem est Verbum Dei. Per quod oslendit, quia eo tempore quo scribebat, nondum in quo trabes jaceai, sed de oculo animae. E l cum eral in illis formatum Yerbum Dei. Si ergo nondicii : Qui babel aures audiendi, a u d i a t ; e i : duin formatum exierit, damnum padetur. De dam Quam speciosi pedes evangelizamium pacem! ^ nis doclorum eiiam Aposlolus docet, cum d i c i l : et mulla bis similia. H x c autem idcirco praeroisi Si cujus autem opus arseril, damnum palietur. mus, uli ne super membrorum nos vocabulis simiIpse auiem salvus eril, sic tamen quasi per ignem. liiudo conlurbet. Sint ergo duo viri isti qui litU ganl, duo dispulanies, ei de dogmatibus vel qua- Sed et Dominus iu Evangeliis d i c i l :iQuid enim etionibus legis aecum invicem coaquirentes, ei, prodest homini, si universum mundum lucreiur, animara auieoi suam perdat, aut damnum faciat? ut Aposioli sermone dicamus, rixantes circa verborum pugnas. Unde el idem Apostolus sciens i n - Unde videlur osiendi quod quaedam peccala ad ler fraires hujusmodi lites exsurgere, praecipit, et damnum quidem pertineant, non tamen ad interilum ; quia qui daronum passus fuerit, ipse lamen d i c i t : c Noli verbis contendere, ad nibil enim ulile est, nisi ad subversionem audienlium; et salvari dicilur, licel per iguem. Unde credo et a l i b i : < Quaesiiones autem legis devita , sciens Joannes aposlolus in Episiola sua dicit quaedam quod generant liles. Servum auiein Dei non oporiet esse peccaia ad mortem, qnaedam non esse ad moriein. Quae aulem sini species peccatorum ad liiigare. > Quia ergo isli qui in quaslionibus l i l i morlem, qua3 vero nonad morlem,sed ad damnum gant, ad subversionem audientium liiigant, idcirco
8 1 8 8 8 4 8 8 8 8 8 8 8 4 8 8 87 8 8 8 8 9

percuiiunt muHerem praegnaniem, et ejiciuntin- q nonpulo facile a quoquam hominum posse discerni Scriptum namque e s i : Delicta q u i s intelligii? faniem ejus, vel forjjiatum jam, vel nondum formaVerumiamen ex his qux in Evangelio per parabolas tum. Mulier praegnans dicitur anima, qua nuper referunlur, ex parle aliqua coguoscere possumus Dci concepit verbum. De lali aulem conceptione cujusmodi sint, qus damna nominanlur, cum ibi legimus in alio loco scriplum : c timore luo, iterum videamus ad lucrum deputari quaedam, quae Doinine, in ulero concepimus, el peperimus. Qui per negoliationcm quaasila dicuntur. Yerbi gratia, ergo concipiunt, et slatim pariunl, isli nec mulieres c u m referunlur s u p e r quinque mnas acquisilae eese cxislimandi sunt, sed viri, elperfecli viri. Denique aliae q u i n q u e , velsuperduas acquisilx aliae dua? : audi el propbetam dicentem : Si peperit lerra aut cum dracbma, vei denarius, vel lalenlum poin una die, et nata est gens de seme). Isla ergo esi generaiio perfeciorum quae siatim sub die, ut nitur, et quasi pecunia q n a a d a m in quaBSlu operuin concepla fueril, nascilur. Verura ne libi novum v i noininaiur; sed el cum dicilur palerfamilias po8 7 8 8 88 89 8 8

Isa. xxvi i b i d . 23. Maltli. VII, 3, 4. Mailb. , 9. Isa. LII, 7. II Tim. n, U . Maltb. 18. Isa. LXVI, 8. Gal. iv, 19. " lsa- , 3. Galat. iv, 19. * lCor. , 15. xvi, 26. 1 Joan. v / 1 6 . Psal. xvm, 13. Matlh.xxv. Mallb. .
9 k 8 8 8 8 8 7 8 8 8 8 9 8 8 8 1 8 3 8 8 8 8 8 8 7 8 8 8 8

573

1 EXODUM HOMILIA X I .

371

nere m i o n e m cum aervis suis, et offeriur ei unus, qni d e b e b a t decem raillia lalcnta. Talis crgo qua> dam r a t i o damni e s l : u i , verbi gralia, qui pro mercede sua acceplurus eral decem mnas, non accipiat decem, s e d octo, vel sex, aut eiiam minus : et hoc damno p e r c u i i dicilur is, qni causam scandali iuf r m i o r i e t muliebri praebuil aniroae. 4. D a b i l aulem, inquil , secundum quod i n d i x e r i t , vel imposueril vir ejus, et dabii cum honore. Animae discentis vir, magister (59) ejus esl; secandum quod indixeril ergo vir isle, vel C h r i s l u s qai omdium niagisler est, vel qni pro C h r t s l o E c e l e s i praeest doclor animarum, ille qui ad subversionem aodienlium verbis conlendit, patielur datnnum pro anima Hla, quse nondum formalum a b j e c i l infanlem. Quod poiesl fone de scan- dalo catecbumeni accipi nondum formali. Polesl eniin fieri, ut rursum ipse qui kesit, inslrual, reparei, resliluat animae ea qua* perdidit, et haec jam faciet c u m bonore, cum modestia, cum paiiemia; sleot Apostohis 168 dicil : c Cum mansueludine corripiens eos, qui resistunl (60); non cura lile, s i c u i prius, cum scandalum intulit. Quod si formaius jam Cuerii infans, dabit animam pro anima. > Formatus infatis polesi videri sermo Dei in corde ejus animse, qiwe graiiam baptismi consecuia esl, vel quae evidenlius el clarius verbum fidei concepil. Haec ergo si nimia conlentione doclorum percussa abjecerit T e r b u r a , et inventa fuerit esse de illis, de quibus dicebat Aposlolus : Q Jam enim qtiaedam conversa? sunt relro post Salanam, > animam pro auima dabit. Vel de dic juoicii accipiendum est apud Deum judicem, qui polest animam el corpus perdere in geliennam : qula e l alibi dicit prophela ad Jerusalem : c Dedi commutationem luam iEgyptum, jEthiopiam, et Soenen (61) pro le. > Vel certe potesi foria&sis etiara illud aptari, ut qui sibi conscius lanii scandali fueril, ponat anitnam saam pro anima illius, quem scandalizaverit, et usque ad morlcm det operam quomodo redeat, quomodo reparetur, quomodo resliluatur ad fidero. Ponal etiam oculum pro ocaio, si oculum Ixsit animae, id est inlelleclum ejus turbavit; auferalur oculus ipsius ab eo, qui Ecclesiae praeest, et intellectus ejus ille lurbulenius ^ et ferox qoi scandalum generat, desecetur (62). Sed et si deniem laesit auditoris, quo suscipiens ribum verbi Dei, vel comminuere vel molaribus lerere solitus erai, ut subiilcm ex his ad venirem auimae transmitierei sensum; si hunc deniein ille vexavit et evellil, ut contenlione ipsius non possil anima subtiliter et spiriiauier suscipere verbuni
7 8 T l 7 8 7 8 7 4

Dei, anferatur dens ejus, qtti non bene Scriplurarum comminuit et alirivil cibos. Forlassis enim propier boc ei alibi dicilur a Domino : c Denles peccalorum contrivisti. E l alibi nibilominus ecribitur : Qui manducat unam acerbam, obstupescent dentes ejus. > Et alibi : < Molas leonum confringel (63) Dominus. Sic ergo per membra dicilur laedi anima et pcrculi, manum quoqne pro manu ei pedem pro pede deposcilur. Manus csl animae virlus, qua tenere aliquid et constringere polesl, velut si dicamus actus ejus, et foriitudo ; et pes quo incedil ad bona tel mala. Quia ergo sf scandalum patialur anima, uon solum in fide, sed el inactibus dejicilur, qui per manum significanlur; et pedes anfercntur Ulius, qui offendiculum pra> buit, et manus quibus non bene operatur, et pedes quibus non bcne incedil. Recipiet etiam combusturam pro combuslura, qua combussit, el gehenna& tradtdit auimam. Per qua3 singula osienditur, ct isie pcrcussor omnibus detruncaiis membris, a corpore excidalur Ecclesiae; u l caMeri, inqait , videmes limorem babeant, etnon faciant similiier. ldcirco el Aposlolus cum doclorein describit Eccle8133 , inter caetera praecipU eum non esse percussorem, ne percutiens pra?gnanles muiieres animasins> pienies,ponalanimani proanlraa, oculum pro oculo, deniem pro denie. Tales eunt et illae animae quas etiam Dominus in Evangeliodeflet cum dicit : c V praegnanlibus el nulrienlibus in iilis diebus, in quibus scandalizabuntur, si fieri poiesl, eiiam electi. Sciendum lamen est quod non esl perfectorum scandalizari, sed aut mulierum, aul parvulorum, sicut el Dominus in Evangelio d i c i l ' s c Si quis scandalizaveril tinum de pusillis isiis minimis. Pusillus ergo est, et minimus, qui scandalizari polest: c Spirilalis aulem dijudical omnia " , omnia probat, et quod bonum est, coniinel, ei abomni se specie mala abslinet.Haec, prout occurrere polncront, in praesenti capitulo diximus. Poscamus vero a Domino, ut quae perfecta sunl, ipse nobis revelare diguelur per iesum Chrislum Dominum nostruin, cui est gloria et imperium iu saecula saeculorum. Amen.
7 8 7 8 7 T T > ft

HOMILIA X I . De $iti populi inRaphidin, et de bello Amalecilarum, tt de prceseniia Jethro. 1. Quoniam omnis qui vtilt pie vivere in Cbrislo persecuiionem paiitur et ab bostibus i m pugnaiur, agens tter vitae hujus semper debet esse armaius, el siare semper in caetris. Idee et de po* pulo Dei referlur: Profecta esi, i n q u i t , otnnis synagoga fihorum Israel de ^eserto Sin, secundum
t 8I 7 8 u 7 8 8 8 7 8

T8 81

'Exod.xxi.22, I I Tim. n , 25. " I Tim. v, 1 5 . Isa. XLIII, 3. Peal. , 8 . P s a l . LVII. 7. D e u l e r . xix, 20. I . 3. Malib. xxiv, 19 et 24. 1 Cor. i i 15. I I T i m . m , 12. Exod. xvn, 1.
77 7 8 88 8 8 f

Jerem. xxxi, 50 Matlh. xyitf .

(19) Alias, c animaB dieceuti, si vir magister. (60) Alias, c corripieuies eos qui resisiunt veriuu. (61) Alias, c Sidonem, male. Omnes mss.

Soenen. (62) Alias, c deserelnr. (63) Alias, confregil. y

575

ORIGEJNIS

376
9

castra sua, per vcrbum Domini. E s l ergo una siiim suam. Sed baec petra , nisi fueril percussa aqnas non d a b i l : percussa vero fontes producit. quidem synagoga Domini, sed haec in quaiuorcaaira dividilur. Quatuor namque casira dcscribun- Percussus enim Christus, el in crucem acius, Novi circa labernaculum Domini posiia, sicul rcfer- Tesiamenli fonles p r o d u x i l : et propterea dicium lur in Numeris E i tu ergo si semper vigiles, et esi de eo , quia c percutiam pastorem el dispergenlur oves. > Necesseergo erat illum perculi. Nisi semper armatus sis, et scias le in caslris Domini iniliiare, observa illud mandalum, qula c nemo mi- enim.ille fuissel percussus, et exissei de laiereejus aqua et sanguis, oinnes nos siiim verbi Dei paterelilans Deo, implicat se negotiis sxcularibus, ul ei inur.[Hoc ergo e s l , quod ei Aposlolus interpreiaius placealcui se probavil ; > quia si ita mililes, ut a rebus saecularibus liber sis ei in casiris Domini esl, quia omneseumdemmanducaverunlcihumspiritalem, elomnes eumdem spirilalem biberunt poium. agas semper excubias, et de le dicitur, quia per Bibebant autem de spirilali, sequenle pelra, petra verbum Domini exeas de deserto Sin el venias in Hapbidin. Sin enim terttaiio iulerpreialur; Rapbi- vero eralChrislus. Observa lamenquod dixilboc in din vero $aniia$ judicii (64). Qui bene cxil de ien~ loco Deus ad Moysen : < Aritecede populum, et duc tecum majores natu, id est presbyleros populi. > Non lalione, ei quem teniatio probabilem reddii, isle venil ad sanilatem judicii. In die enim judicii sa- solus Moyses ducit populum ad aquas peiree , sed e l seniores populi cum ipso. Non cnim sola lex annunnus eril, 169 sanilas cum.eo eril, qui iu tential Gbrisium, sed et propbeta3 , ei palriarcbse,et talioue non fuerit vulneraius : sicul et in Apocaoiunes majores naiu. Jypsi scripium e s i : < Qui autem vicerii, dabo ei de ligno vifce, quod est in paradiso Dei mei. Ve3. Post baec bellura describiiur gestum cum nit ergo ad saniiatem judicii, qui bene disponitser- Amaleciiis, puguasse refertur populus ei vicisse. mones suos in judicio. Anlequam manducarel panem de eoelo, et biberel 2. Scd qutd est quod sequitur? c Siliit i b i , inaquam de pelra, non referiur populus pugnasse, q u i l , populus aquam, et rourmurabant adversum sed dicitur ad eum : c Dominus pugnabit pro Moysen. Videalur fortassc ex superfluo dif.lum , vobis, el vos lacebilis. Est ergo lempus quando quod dixit, quia aquam siiieril populus. Suffecerat Doininus pugnal pro nobis, nec permiuil nos lcnenim dtcere, quia s i i i i l , quid opus fuerit addere, lari supra id quod possumus, nec iinpares viribtts aquarc siiiil? Non est supcrflua adjeclio. Suni eniui sinil ad forlis venire congressuin. Deniquc et J<ib diversae siles, el unusquisque babet prupriain siiim. omne illud lenlationis suae famosissimum ccrlamcn Qui beati sunl secunduin verbum Uoniiui , eeu- C jam perfeclus implevil. Et lu ergo cum coeperis riunl, el jusliliam sitiunl; et alii nibilominus di- manducare manna, panem coelestera verbi Dei, et cunt : Siiivil anima mea ad le, Oeus. Qui bibcre aquam de pelra, cuinque ad inleriora dovero peccalores suni, paliunlur siiim aquse, c i r i n i B spiriialis accesseris , speralo pugnam; et neque famem panis , sed silim audiendi verbiim praepara le ad bellura. Bello igilur imminenle, v i D e i . ldcirco igilur el hic addil, quia populus s i - dcamus quid prsecipiai Moyscs : c Dixit, inquil liit aquam, qui debuit Deum sitire, qui debuit s i ad Jesum : Elige l i b i ipsi viros, el exi, et couflige lire jusliliam. Verum quia Deus vere erudilor esl cum Amalec crasuno. Usquc ad bunc locum 3nfaniium,el magisler insipienlium, corrigii culbeali (65) nominis Jesu nusquam facla est menlio. pas, et emendal errores, et dicil ad Moysen ul su- Hic primuin vocabuli b u j u s splendor effnlsil. flic primal virgam , et percultens peiram, educat eis mutn vocavii Moyses Jesum, el dixil ei : c Elige aquam. Vull enira eos jam de peira bibere, vull eos tibi ipsi viros. Moyses vocal Jesuni , lex vocal proflcere, el ad inleriora yenire niysteria. MurmuGbrislum, ul eligal sibiipsi viros polenies de poraverunt enim adversus Moysen, ei propierea jubet pulo. Non polerat Moyses eligere, sed Jcsus suius Dominus ut osieudal eis petram, ex qua bibant. Si est qui possil potentes viros eligere, qui d i x i l * quis esl qui legens Moysen munnurat adversus eum, ^ c Non vos nie elegistis , sed ego vos elegi. > Ipse el displicel eis lex, quae secundum lilleram icripta enira eieciorum dux, ipse polenliuro princeps, rpse est, quod in mullis non videtur servare consequen- qui confligit cum Amalec. Ipse esl enim qui iniral liam, ostendit ei Moyses petram, qusc esl Chrisius, in domum forlis el alligat foriem, et vasa ejus d i tt adducil eum ad ipsam, ut inde bibat et reficiat ripil.
9 l 8 8 88 8 8 e l 8 8 8 7 n v 8 8 8 8 9 0 9 8 v 9 8 9 7

* Nuro. n . Ii Tim. u , 4. Apoc. n , 7. Exod. XYII, 42. Matih. v, 6. Psal. XLII, 2. Amos v i n 11. Zacb. , 7. 1 Cor. x, 5, 4. Gen. xvn, 5. Exod. xiv, 14. Exod. x v i i , 9. ibid. Joan. xv, 16.
9 1 9 8 9 8 9 k 9 8 t 9 8 9 7

8 8

8 8

8 7

8 8

8 9

(64) Sin enim tenlalio inlerpretatur, Raphidin vero *anita$ judicii. Unde Sin lenlado imerpreiari poseil ignoro, nisi forie ducatur a verbo deficienie 03 tollere, quod iu Pib. sonat, tenlavit, probavil. Hapbidin vero oplime reddilur sanitas judicii a Verbis $anavil TR judicavit. (65) Exod. xvn, 9, primum L X X Inlerprcies Jo-

sue appellaront Jasum. Hinc allegoriam suo more ducil Origenes , quam ne puies omnino oliosam esse, adnotal Genebrardus eum qui olim dicebatur Josue, post capiiviialem Babylonicam brevius appellaiuin Jesuin Syriace. Unde ei Cbrislus Josue nomen habuit juxia vclus, Jesus vero juxla receai Judaeoiuin fcJioraa.

5
98

EXODUM HOMILIA X I .

578

i.Sediuterini videamusqindnuncbisloria pnesens mos, clama ad Deum , l dicit Apostolus : Oraretexal: t Ascendil, i n q n i i , Moysesin verliconicollioni instanles, el vigilantes in ea. Haec enim est lis. > Nondiitnascendilin verticem monlis, sed in ver- Clirisliani pugna, qua superat inimicum. Puto auticem collis.Servabaliirenimei tuncascendercin ver(em quod per bauc figuram eliam duorum populicem montis, cum ascensuniserai Jesus,el cum ipso ionini Mnyscs formatn designet, el ostendat uiiuiii esse populum ex genlibus qui elevet manus Moysi, Moyses, el Elias, et ibi Iransformandus iu gloria, ei erigal eas, id esl qui iu sublime exiollat ea quai Nunc ergo velut nondum gloriiicalus ex trausforscripsil Moyses, ei in excelso eorum intelligenliara matione Jesu, nondum ascendit in vcnirem inonslatuat, el per boc vincal; alium aulem esse qui, lis, sed ascendii in verlicem collis: < E l factumest, qwoniam non elevai manus Moysi, nec exlollit eas a inqnit " , cum elevaret Moyses mantis , siiperior terra, nec allum in eo aliquid et subtile considefiebai I>rael. Moyses quidem elevai maims , non rai, vinciiur ab adversariis, el prosiernilur. exlendil; Jesus autem qui universum orbem i c r r a exallatus in cruce complexurus erat bracliiis suis, 5. Posl haic venit ad nionlem Dei Moyses, el ocdicil :<Exlendi inanus meas ad populum non crecurril ei Jelbro socer situs . At ille exitei obviam de caslris, el non eum ducil ad montem Dei, sed deniem , e l conlradicentem mihi. Moyses ergo eievat manus suas, et cum elevaret manus, vince- ducil cum ad laberuaculuui suum. Non enim polerai sacerdos Madian ascendere ad montem Dei, sed baiur Amalec. Elevare manus, lioc est opera et nec in yEgypium descendere poluit vel ipse , vel actus elevare ad Deum, et non habere actus deordxor Moysi, sed nunc ad eum veuii cum Oliis ejus. suni dejectos, et bumi jacentcs , sed Deo placitos, ei ad coelum erectos. Elevat ergo manus, qui ibeNon cnim poiest descendere in iEgypium, el subire saurizat in coelmn, ubi enim ibesaurus ejus, ibi et agones jEgyplios, nisi qui fueril aiblela probabilis, oculus ejus, ibi el manus ejus. Eleval mantis et ille et lalis quaiein dicit Aposlolus , quia < omnis qui qnidicil*: < Elevalio nianuum 170 mearuin saiit agone coniendil, ab oinnibus contiuens est (67); crificium vesperlinum. S i ergo elevenlur aclus ei illi quidem nl corruptibilem coronam accipianl, nosiri, et non sinl in lerra, vincilur Amalec. Sed nos autem incorruplam. Ego igilur sic curro, nou et Apostolus * pr&cipil Ievare sanclas manus sine qnasi iu incerlum ; sic puguo, non quasi aerem verira el disceplaiione ; ct ad quosdam dicebal : berans. Moyses ergo quia magnus erat et polens f Demissas maniis , et dissolula genua erigite , et aibleta, descenditad agoucs et exercilia virluium. recios gressus facile pedibus veslris. Si ergo Sed el Abraham descendil in iEgyplum, quia erat serval populus legem , elevat Moyses nianus , et ipse niagnus el potens alhlela. Nam de Jacob quid ariversarius vincilur. Si non servai Iegem,invalescil ^ dicam, qui ipso nomiiie atblela est ? Luctalor Amalec. Quia igitur et nobis pugna est adversus enini et supplantaior (68) inlerprelalur. E l ideo principes, el potestales, el inundi bujus reclores tecuui descendissel iu sepluagiula quinque animabus ncbraroin , si vis viucere , si vis oblinere , eleva iu iEgypium Jacob, faclos esl sicul siellai cceli iu i.ianus, et e!eva actus tuos, et conversatio lua non lmiliiiudinein. Scd onnies qui dcscendunt iu iEgysil iu terris, sed sicut dixit Apostolus : c Super pluin, ita pugnanl et iia expediunt agones, ui in terram ambulanles , conversalionem habemus in niuliiludinem liant, el ui slclluj coeli mulliplicenlur. COBIO. Et ita poteris superarc popuhim adversanAliis iu comraiium cedil dcscendisse in iEgyptum. lero libi Amalcc , ita ut dicatur de te etiam : Scio ego Jeroboam fugienlem a Saloinone descenc Quia in roanu occulla expugnabat Doniiuus Ama- disse in iEgypiutn, et non solum non crevisse in lec. 9 Elcva et lu manus ad Deum, et imple inan- niullitudhiem, sed et scidisse ct cornipisse popudaium, quo Apostolus d i c i t : < Siue inlertnissione lum Dei, quia descendcns in iEgypium accepit a oraie (66): > el tunc fiet quod scriplum est , quia Susacbim rege uxorem Thecimciise uxoris ejus so sicul vilulus ablingit in campis berbam viridem , rorein (69). Scd inlerim venit Jelbro ad Moyscn,
1 l 9 l l 4 1 3 5 6 7 e 1 3

ila ablingel populus bic populum qui super lerram q adducens secum filiain suaui uxorem Moysi, et i i esl. Pcr quod, u l a majoribus accepimus, indilios ejus. Et venit, inquii , Aaron el onuies cari d i c i l u r , qaia populus Dei non lain manu et presbyteri de Israel lnandiicare panem cuin socero anuis, qiiam voceet lingua pugnabat, id est oraMoysi in conspectu Dei. Non omnes panera mannoncm fundens ad Deum, proslernebal inimicos. ducant in conspeclu D e i , sed qui presbyieri sunt, Ua ergo et lu, si vis vincere iniraicos, eleva actus qui seniores, qui pcrfecli s u n l , et merilis probali,
1 4

Exod. x \ n , 10. ibid. 11. Isa. LXV, 2, ei Rom. x, 21. * Psal. CXL, 2. I Tim. Hebr. x:i, 12,15. " P h i l . n i , 10. Exod. xvn, 16. I Tbess. v , 16 Culoss. iv, 2. NIIIII. , 4. Exod. xviii. I Cor. , 25. Gen. xxvi. 111 Reg. Exod. , 12.
7 8 9 ,e 1 1 1 3 18 8 4

9 1

(66) Alias, t oranles. (67) Alias, c ab ouiuibus se abstinet. > Sed mss. ul iu nostro lexlu. (68) Luctator enim et supplantator, etc. Ab aptf calcaneum ienuit el supplanlavil. (69) Accepit Susachim regem uxorem Theci-

mence uxoris ejus sororem. Aut Origenes, aut i n lerpres ejus Rufnius boc loco memoria lapsus est. Non enim Jeroboam, sed Ader accepit ab iEgypii rege uxorem tbecimenac sororeui. Vide 1 1 1 Reg. u , 19.

579
1 1

ORIGENIS

580

ipsi manducant panem in conspectu D e i , qui ob- genarii, praesinl minoribus judiciis, qute ad singulos eervani illud quod Aposlolus d i c i l ; < Sive man- quosque perliuenl diriinenles. Puto aulem bauc ipsam iiguram non solum in praesenli sacculo Eccleducaiis, sive bibiiis, sive aliud qnid facitis, omnia siae dalam, verum eiiam in futuro servandam. Audi ad gloriam Dei facite. > Omnia ergo quae faciuut denique quid Dominus dical in Evangelio : c Cum saqcii, in conspectu Dei faciunt. Peccator auiem Filius bominis super llironuni a conspeclu Dei fugit. Denique scriptum est , sederil, inquit glorise suae, sedebitis et vos super duodecim ihroquia Adam, postquam peccavii, fugit a conspeclu nos, judicanles duodecim Hibus IsraeL Vides Dei, et interrogalus respondit : Audivi vocem ergo quia non solum Donnnus judicat, cui omne tuam, et abscondi me quia eram nudus. Sed et Cain poslquam pro fralricidio (70) cundemnalus a judicium Pater dedit, sed et consiiluit sibi et alios principes qui judicent populum de minoribus cauDeo esl, c exiit, inquil a facie Dei, el babiiavit sis (72), verbum autem quod gravius fueril referant in terra Naid. E x i i l ergo a facie Dei, qui indignus ad ipsum. Idcirco dicebai ei Dominus de quodam esl conspectu Dei. Sancii aulem inanducanl el b i quidem, quia reus erit consilio, de alio auiem, bunl in conspeclu D e i , et omtiia qnae agunl in reus erit judicio, e i de alio, < reus erit gebenconspectu ejus agcnt. Ego amplius adbuc locum
1 6 1 7 f v

praseiitem disculiens , video quia qui pleniorera nse ignis " . Sed et de oinni verbo olioso dicimur scientiam Dei accipiunt et plenius diviiris iaibuii praesiaturi rationem , et non dixit quia Deo praeslasunl disciplinis, isli etiam si malum faciunt, coram bimus rationem, sicut de perjurio d i c i t : < Red* Deo faciunt, ei in conspeclu ejus faciunt, sicul ille des aulem Domino juramenia l u a . Verum et d i x i l : c Tibi soli peccavi, et malum coram te < regina auslri surgei iu judicio cum viris generafeci. > Quid ergo plus habet qui malum coraui Deo tionis hujus, ei condemnabit eos . Ecce et aliud facil? Illud profecto quod continuo pcenilel, el d i - judicii genus. cQui babel aures audiendi audiat .> c i t : c Peccavi. > Qui aulem discedil a conspcciu HvCc eniin omnia lyptis el umbra sunt coelestium, Dei, nescit conveni, el peccatum poenilcndo pur- ei imago fulurorum. Verum sicul scriplum legigare. Hoc ergo interest, raaluin coram Deo facere, iims , quia non saiiatur oculus videndo nec el a Dei conspeclu non discessisse peccanlem. auris audiendo (75), nec nos satiari possumus inluendo el considerando quae scripla sunt, quol 6. Sed ul video Jethro non fruslra venit 171 ex parlibus nos aedificent, quantis nos inslruant ad Moysen, nec fruslra manducavii panem cuin modis. Elenim cum perspicio quod Moyses prosenioribus populi in conspeclu Domini. Dat enira consiliura Moysi probabile salis el utile, u t d i g a l pbeta Deo plenus, cui Deus facie ad faciem loque;> et A I consliuial : . . . principes populi, : .balur, _. _ - tf~ :~ viros, viros Deum consilium accepit _ a ,.._.~ Jeibro sacerdote Madion, colenles , viros polcnles , et odienles superbiam. adiniralione nimia sluporein mentis incurro. Dicil Tales enim oporiet esse principes populi, qui non eiiim Scriplura : Et audivit Moyses vocem solum superbi non sint, sed el qui oderint supersoceri sui, et fecit quaecunque dixit ei. Non dixit biam, id est ut non soluro ipsi absque viiio sint, quia mihi Deus loquitur, et quid agere debeam, sed et in liis oderinl vilia. Non bomines dico coclesli ad me sermone defertur, el quomodo censtodisse, sed vitia : Et ordinabis, inquit , eos lium ab bomine accipiam, el ab bomine gentili. l r i b u n o s , e l cenluriones, el quinquagenarios, el alieno a popuio Dei ? Sed audil vocem ejus, et facil decanos, el judicabunt populum omni bora. Veromnia quae dicil, et non quis dicat, sed quid dical, bum autem quod gravius fueril referent ad le. auscullal. Unde et nos si forie aliquando invenimus Audianl principes populi et presbyleri plebis, quia aliquid sapienter a genlilibus diclum, non continuo debent omni hora populum judicare, semper et cum aucioris nomine spernere debemus el dicla, sine intermissione sodere in judicio, dirimere liles, nec pro eo quod legem a Deo datam tenemus, conreconciliare dissidentes, in graliam revocare discor- venit nos lumere superbia, etspernere verba pru8 8 1 8 u 8I 1 8 , e
1

8 7

t 8

dcs (71). Discai unusquisque ex Scripturis sanctis dentiura, sed sicut Aposlolus dicit : c Omnia ofiicium suum. Moyses, inquil, ut sit in bis quae ad probantes, quod bonum est tenenles. Quis autem Deum sunt, et verbum Dei edisseral populo. -Caebodie eorum qui populis presunt, non dico ai jam leri auicm principes quos appellant tribunos (lri~ aliqua ei a Deo revelata sunt, sed in legis scientia buni enim ex eo dicunlur, quod tribui prajsinl), aliquid merili babet, consilium dignatur inferioria caieri ergo Iribuni, vel cenluriones, ?el quinquasahem sacerdotis accipere? nedum dixerim laici 1 Cor. x, 51. Gen. , 10. Genes. iv, 46. Psal. L , 4. I I Reg. x n , 45. . XVHI, 24 Malih. xix, 28. " Maitb. v. 22. ibid. 55. * Matth. x n , 42. Mallh. x m , 45 Ecde. i , 8 . Exod. , 24. I Tbess. v, 21.
8 1 8 8 8 8 7 8 8 18 1 8 1 7 1 8 1 8 8 8

8 8

1 4

(70) Alias, c pamcidio. > Sed mss., c fralricidio. (71) Alias, t in gralia recordare discordes. At IDSS. ul iu noslro textu. (72) c Alios principes qui judioent populum de minoribus causis. Gavenda bax recie monet

Genebrardus, nam sancii de hoc mundo judicabunt approbando et judici assislendo. (75) Alias, f sicut scripiura eet, quia non saiiatar oculus Y i s u , aec auris audilu, sed mss. ut i n noslro textu

581

IN EXODUM HDMOJA XII.

582

el gentilis. Sed Moyscs qui eral homo mansoetus < Quia tempus breve est, superesl at et qui habenl soper omnes " , accepit consilium inferioris, u( el uxores, tanquam non habenles sint, etqui emunt, tanquam non possidentes, et qui uiuntur boe formam humilitatis populoruin principtbus daret, mundo, lanqaam non utanlur. Praeterit enim habiet foiori sacramenti designaret imaginem. Sciebat lus bujus mundi, > praeterit temporale regnum, ut enrm futurum quandoqtie, ut geniites bonum conperpeiuum venial ei ftiernura : sicul et iu oraiione silium proferrent apud Moysen, ut bonum et spiridicere jubemur : Advenial regnum luum " : > talem intellectum afferrent ad legem D e i ; e l sciein Christo Jesu Domino noslro, cui esl gloria et bat q u i a audiet eos lex, et faciel omnia sicut imperium in saecula sxculornm. Amen. diconi. N o n enSm poiest facere lex sicut Judaei HOMILIA X I I . dicunt, quia inflrmatur lex i n c a r n e " , id esi in De vultu Moysi glorificato, et velamine quod ponebat liltera, e l nihil potest secundum litleram facere : in facie sua. nihil eniro ad perfectum adducit lex . Secundura 1. Leciio nobis Exodi recilala est, quae nos ad aatem consilium quod nos afferinius ad legera, inlelligenliae inquisilionem, vel incitet, vel repellat possunt omnia spiritaliter fieri. Possunt et sacrifiIncttal menies studiosas et liberas; desides et eia gpiritaliter offerri, quae[modo carnaliler non
1 1

possooi. Potesi et lex leprae spiritaliler servari, quae aecundura liiteram non potest. Sic ergo quomodo no3 intelHgimus, quomodo nos sentimus, et consillum damus, omnia facil lex; secundum lilleram aatem non omnia, eed admodum pauca.

occupaias repellii, >criptum est enim : Quia viditAaron et omnes filii Israel Moysen, et erat glorificata facies ejus, et color vultus ejus, et limuerunt accedere ad illum. Et post pauca: Ponebat, inquii Moyses velamen super faciem suaro. Gum atitem introiret (74) in eonspectum Domini, ot 7. P o s t haec aulein cum profeclus essei Jelbro, loqueretur i l l i , deponebal velamen. * Haec auiem eivenisset Moyses ex Raphidim in deserlum Sina, ibique i n columoa nubis descendisset Dominus ad Apostolus disserens niagnifico illo sensu quo in cseteris utilur, de qao dixit* : Nos autem sensum Moysen, u l videns populus crederet ei, et verba Ghristi babemus, a i t : Quod si minisierium mortie ejus audiret, ailDominus ad Moysen : cDescende, in lilteris deformatum (75) in lapidibus fuit ad proleslare populo, et puriflca illos bodie, et cras, gloriam, ita ut non possent intendere fllii Israel in ei larent veslimenta sua, et.sint parali in diem faciem Moysi propler gloriam vullus ejas, quae abot e r i i u m . Si quis est qui ad audiendum verbum lelur, quomodo non magis minislerium Spiriius eril Dei conveniat, audial quid praecepit Dominus sanciiiicaius venire debel ad audiendum verbum, (j gloria? Et ilerum paulo postdicit: c Et non sicuiMoyscs ponebat velanien super faciem 8uam lavare debet vesiimenla sua. Si enim sordida htic ui non intenderent Olii Israel in faciem vultus ejus. detulepis vesiimenta, audies et lu : Amice, Obiusisuntenim sensuseoruin, usque in bodiernum quomodo buc introisti non 172 habens veslein diem. Gum enim legiiur Moysee, velamen est posiiara Duptialem? Nemo ergo poiesl audire verbuui euper cor eorum. * Quis non admiretur mysleDei, nisi prins fueril sanciificatus, id esl nisi fuerit riorum magniiudinem ? quis non perlimescat nolam sanctus corpore et spiriiu, nisi vesiimenla sua laverit. Ingressurus est enim paulo posl ad coenam cordis obtusi (76) ? GloriGcata est facies Moysi, sed non poleranl iniendere in faciem vullus ejus nuplialem, manducalurus esl de carnibus Agni, Glii Israel, oon poieral intendere populus Synagopotaiurus est poculum salutaris. Nemo intret ad ga?. S i quis autem conversaiiouem, el vitam poieet banc coenam sordidis vestimenlis. Hoc enim et alibi Sapiemia praecepii dicens * : t In Qmni lem- babere eminentiorem quam reliquum vulgus, iste poiest inlueri gloriam vultus ejus. c E l nunc enim pore sim veslimenta lua munda. > Lota sunl eniin sicut dicit Aposlolus **, velamen est positum i i i eemel vcslimenla lua cum vcnisti ad gratiam lectione Vetcris Teslamenthiet nunc Moyses gloribaplisnri, puriiicatus es corpore, mnndalus es ab
1 9 9 i n t 9 9

1 9

omni inquinamenlo camis el spiriius. Qnae ergo D flcatovullu loquilur, sed gloriam qua3 esi in vullu ejus non possumus intueri. ldcirco autcra non pce* Deus mundavit, tu Immunda ne feceris. Audi igiiur sumus, quia adbuc populus sumas, et nihil sludii, nunc et saociiOcalionU genus : c Ne accesseritis, nibil nieriti, plusquam reliqua plebs, babemus. Veinqutl ad mulierem bodie, et craslina, u l die ruin quia dicil sanctus Apostolus : c Idipsum auiem lertia audiatis verbum Dei. floc ost quod et velaincn in leciione Veieris Testamenli manet, Aposlolus dicit : c Bonum est homini mulierem uon tangere; > salvo tainen remedio bis qui pro ampuiarel nobis oimiem inielligenliae spem tanli e l talis Apostoii prolala senlenlia , nisl addidissel : infirmilate sua remedio iudigent nuptiali. Verumc Gum auieiu quis conversua fuerit ad Dominum, lamen consilium audiamus Apostoli dicentis :
w v 9 9 w 9 7

"
u

Num. xn,5. " R o m . v n . Hebr. n 19. E i o d . x , 46, I I . Matih. xxiirfl2. Eccle. ix, 10. Exod. xix, 15. 1 Cor. VII, 1. I Gor. v n , 29, 50, 51. Mallh. v i , 10. Exod. xxxiv 3 0 . ibid. 54. 11 Cor. u i , 7. " II Cor. m , 14. " ibid. 16.
f 9 9 9 7 9 9 9 t

9 4

9 9

9 9

9 4

(74) Mss., c introiret. Editi libb., introienc. > Mss., deforraalum. > Libb. editi, < formaUim.

(76) Notam cordis oblusi ? sic rass. L i b r i autem ediri, cvelamen oblusi cordis?

583 auferetur

ORIGENIS

58*

velamen. > Igilur causam auferendi Si enim illequi adesl, qui audit, et intenlus esl, et quae audil relractai, eldiscutit, etquae assequi n o velaminis, conversionem noslram esse dicil ad potest, percontaiur, el discit, vix polesl ad liberlaDominum. Ex qtu> colligenda sunt nobis indicia, tem scieuiia? pcrvenire; ille qui abscondit aures quod donec legentes Scripluras diviuas latcl r.os suas ne audiat, el lerga in faciem legentis obverlii, inielleclus, donec obscura sunl nobis el clausa quae quoniodo dicendus est velamen babere superposiscripia sunt, nondum conversi ad Dominmn sumus. tum cordi,ad quem ne ipsum quidem velamen l i t Si enim conversi essemus ad Doniinum, sine dubio terae quo sensus velalur, qui esi sonus vocis, accesauferrelur velanien. sii ? Evidens igitur figura est, quomodo gloriosa 2. Sed et hoc ipsum converli ad Dominum quale efticilur facies Moysi : habent enim gloriam ea quae sit videamus. E l ul evidenlius scire possimus quid loquilur : sed baec tegilur, el occullalur, ei esl o m sil couversus, diceudum nobis (77) prios est quid nis gloria ejus inirinsecus. sil aversus. Otnnis qui, cum recilanlur verba legis, 3. Uiud quoque inlueie quale sh, quod in lege commuuibus fabtilis occupalur, aversus est. Oinnis vulius quidem Moysi glorificalus refertur, licel vequi, rum legrtur Moyses, de negoiiis safculi, de pelamine contegaliir; manus auiein ejus inlra sinum cunia, de lucri> solliciiudinem g e r i i , aversus esi. Omnis qui possessionum curis siringilur, et divi- ^ missa, leprosa facia meinoralur sicut nix. In quo nribi videtur forma tolius lcgis plenissime designari. tiarum cupidiiae disteudilur, qui gloriie saeculi et In vullu enim ejus serino legis, in nianu opera deinundi honoribus sludei, aversus esl. Sed el qui ab signaniur. Quia ergo ex operibus legis nullus e r a l bis quidein videtur alieuus, assislil autem el amlii verba legis , el vuliu alque oculis inleiilus, corde juslificandus, nec aliquem ad perfecium adducere tamen et cogiiaiionibus evagattir aversus est. Quid poleral lex, idcirco mauus Moysi bprosa Gl, et i u sinum reconditur, lanquam nibil perfecti operis crgo es> converli ? Si his oinnibus lerga verlamus, babihira : facics vero ejus glorificaia est, sed velaex sludio, aciibus, nienie, solliciludine, verbo Dei mine legilur ; quia sermo ejus babet scieniias opeiam demus, el in lege ejus die ac nocle medigloriam, sed occullam. Unde el propbeta dicit '* : tcjmur, outissis omnibus Deo vacenms, cxerceamur t Nisi audieriiis, occnlie plorabil (80) anima vein leslimoniis ejus, hoc csl conversum essc ad slra, ei David d i c i i : < Inceria el occulia sapienDominum. Tti ergo, si volueris Hlium itiuiii scire liae luse manifestasli mibi. > In ,iege ergo Moyses linerasquas liberales vocant, scire grammaticam, solam facicm babet glorificalam, neque nianus ejus 173 rbetoricam disciplinam, nunquid non ab 0:ituibus eum vacuuin el liberum reddis? Nuifquid, Q habcnt gloriani, iino polius el conlumeliam : sed neque pedes (81). Denique solvere jubeiur calcea omissis cxieris, huic uni sludio dare operam mentum suun, sic nulla erat gloria iu pedibus facis? Paedagogos, magistros, libros, impensas, n i ejus, licet el boc fiercl uon sine alicujus forma mybil prorsus deesse fac|s , quoadusque pcrfeclum sierii. ISovissima uaiuque pars bominis pedes sunt. proposiii siudii opus reportct. Quis noslmin iia se Ostendebalur ergo quod in novissimis lemporibus ad divinse legis studia converlit ? Quis noslriim ila operam dedii? Quis lanlo sludio ac laboredivina solveret Moyses calceametiluin suum ui acciperet quuTit studia, qnanlo quaesivit hnniana ? Et quid alius sponsam, et iila vocaretur domus discalceaii conquerimur si quod non didicimus, ignoramus? usque in bodieruum dicm. Nibil ergo aliud in lego Aliqui veslrum (78) utrecilari audierint quas legungloriosum liabel Moyses, nisi sol.uu faciem. lu Uir, slalini disccduul. Nulla ex bis quae dtcla sunl Evangeliis auiem tolus gtorificaUir cx inlegro. iii(|uisitio ad iuviccm, nulla collatio, nusquam meAudi cuim quid dicalur in Evangeliis : Cum moria mandali illius, quo le divina Icx commonei: ascendisset Jesus in nionlem excelsum, assuraens lnlerroga palres luos, ei dicenl l i b i ; presbyleros secum Pelrum, el Joannem eliacobum, transfonnaluos, et annuniiabutil l i b i . t Alii, ne bocipsum quitus esl ibi coram ipsis : ei ecce apparuerunl, inquii, dem paiieater exspeciant, usquequo lecliones (79) in D Moyses el Elias in gloria, colloquenles cum eo. Hic non referiur quia glonlicalus est vullus ejus, Ecclesia recilenhir. Alii vero necsi rcciianlursciunt, sed quia loius appartiil in gloria, colloqucns cuin S<itl in remolioribus Domiaicai domus locis, sa?culariJesu, el ibi ei complciur illa proinissio, quam acoebus fabulisoccupanUir. De quibus ergoausus sum dipii in monie Sina, cuin dicium estei : < Poslecerc.quia, cum legilurMoyses, jam non vclaincn super riora mea videbis. Yidit ergo postcriora ejus. cor eoruin, sed paries quidam el murus esi posilus.
4 6 v e i 4 7 4v 4 8 4 4

Deul. , 7.

4 5

Jerem. . 17.

" Psal. , 8,
L

w Malth. xvu, 1, 2, 3.

4 8

Exod. xxxin, 23.

(77) Dicendum nobis, etc. Cilat hunc looum Jonas Aurelian. lib. i , De Instit. laicaii, cap. 13. (78) AHqni vestrum, elc. Citatur hic locus ab eode n> Jona ibideni. ( 79) Alii ne hoc ipsum quidem palienter exspecla nf, usquequo leciwnes, eic. Citalur bic locus in con cilio Pansiensii sexto lib. , cap. 12. Ubi pro u$q uequo,roalevulgalaScripiura habel, quod, lcgendum erai quoad. Nain leciio quod pro quoad refel-

liiur ex Origenis libris tuin edilis tum mss. qui usquequo exliibeiii. (80) Alias, < Nisi audieriiis occnlla plorabit, > elc. Sed mss. ut iu nosiro lextn, nec aliter Vulgata Graeca habenl : , , eic. (81) Mss., i pedcs, reclius quam edili libri i a quibus legiiur c pedibus.

35

EXODUM HOMILIA XII.

3S6

Tidil e n i m q w poslerioribtis et novissimis die- parvhaic intelligentiae meae senlire possum, pmo fens facta s u n l , ei gavisus est. Sicul eiiim Abra quod Verbum Dei pro eo quod auditoribus inlercsi, hani c o n c u p i v i i videre diem Domini, el vidty, ctga- ul sape jam diximus, nunc via, nunc veritas, nunc visus e s l ** U a el Moyses concupivit videre diem vila, nunc resurreclio nominauir, nunc eliam earo, Domini, et v i i l i i , elgavisus esl : ei necessario ga- nunc vero spirilus dicitur. Qnamvis enim vere ex TISUS e s i , q u i a jam non soluin vultu glorificams Yirgine substanliam carriis acceperit in qua el crudescendil d e wonle, sed lolns glorificalus ascendit cem periulil, et resurreetionem iniliavit; tamen in m o n t e m . Gavisua est sine dubio Moyses, qnod esl nbi Aposlolns dicit : Eisi cognovimus Chrieuin de q u o dixcral : c Propbetam vobis suscisium secundum carnem, scd nunc jam non novilabil D o m i n u s Deus vesler ex frairibus vesiris, sic- mns. > Quia ergo c l nunc serino ejus ad sublilionl m e i p s u m audietis per omnia ; nunc adesse rem el spiritalem inlelligeniiam provocai auditores t e r n e b a l , e t Odem facere sermonibus snis. Et ne ei vult eos niliil carnale in iege scnlire, dicilur : c u n c i a r e l u r i n aliquo, audit palernam vocem dicen- Qui vult auferri velamen de cordo suo, converlalem : H i c esi Filius meus dilectus, in qno mihi tur ad Domimnn, non quasi ad carnem Dominiim, bene c o m p l a c u i : ipsum audite. > Moyses dudum est enim et boc, quia c Yerbum r.arofactiini est ; d i x i l , c i l h i m audieiis; nunc Patcr dicit : Hic ' scd quasi ad spirilum Domimim. Si eniin quasi ad esl F i l i u s meus, ipsum andile; et prseseuiein de spirilum Oominum convcrlalur, de carnalibus ad quo d i c i t , osicndil. Gaudere eliam mibi pro boc spirilalia veniet, ei ad iiberiaicm de scrvitute irans\idetur M o y s e s , quia et ipse quodamrnodo nunc de- ibil : ubi enim < spirilus Domini, ibi el liberlas . E l ui adhuc evideniius fial quod dicitur, pouil v e l a m e n conversus ad Dominum, cum evidenler quae prsedixit implentur; vel cum tempus ad- ulamur et aliis Apostoli sensibus. Ad quosdam dicit quos senseral incapaces, quia nihil ine judicavi venit, ut p e r Spirilum sanclum quae obtexcral realiud scire inier vos, nisi Cbristum Jesuin, et bunc velentur. crucifixum . Islis talibus non diccbal quia Do4. Beiractandus tamen est sancli Aposloli sensus, el considerandum quid ei visum sit cum d i x i s s e l " : iniiius spiriius esl, nec dicebat eis quia Cbiisius Non enim poleranl agnoscere c S i a u i e m conversns quis iuerii ad Dominum, au- Dei sapientia*est Chrisluin secundum boc quod sapienlia Dei esl, sed ferelur velamen, > ut adderel : Dominus aulem secundtim hoc quod crucifixus esl. llii auiein quispiritus e s t ; per quod quasi inierpreiari videlur bus dicebat : Sapieniiam loquimur inler perfequid est Dominus. Quis enim nescil quod Dominus
8 5 8 8 851 8 e 8 7 8 f 8 0

spiriiusesl?Sed 174 "unquid in boclocode Domini Q clos, sapienliam autem non bujtis saeculi, neque principmn hujus niundi, qui destruunlur, sed lovel n a l u r a , vel subslanlia iraclabalur, ul diceret quimur Dci sapientiam in niyslerio abscondilain; > quia Dominus spirilus est? Yideamus ergo ne non soluni c u m Moyses lcgiiur, sed el cum Paulus legi- non indigcbanlul Ycrbura Dei secundum boc susciUir, velameu sil posilum super cor nosirum. E l pcrcnt, qnod caro factum esi, sed secundum hoc, quod sapiemia in inysierio abscondila cst. Sic ergo iuanifesie, si negligenler audimus, si nihil sludii el in boc loco, iis qui de carnali ad spirilalem inad erudiiionem el inieliigenliam conferimus, non solum legis et propbeiarum Scripiura, sed ei apo- telligenliam provocanlur, dicilur : t Dominus aulem spiritus est; ubi aulem spirilus Domini, ibi et ilolorum el Evangeliorum grandi nobis velamine legiiur. Egoautoin vercor, ne per nimiam ncgligen- liberlas. U l aulcm ostendcrel, quia ipse jam pcrliam e i siolidilatcm cordis, non solum velala sini venil ad seientiaB liberlaiem, et exuius esi de velaminis servituie, addil bis, et d i c i t : c Nos autein nobis divina volumina, sed et signaia; ul si detur in manus homiois nescienlis lilteras liber legendus, omues, revelala facie, gloriam Domini spcculaules. > dical quia ncscio liileras : si delur in manus bo- Si ergo et nos Dominum di-preccmur, ui velamen dc cordc noslro digneuir aufcrre, capere possumus niinis scienlis litleras, dical quia signatus est. Liide osiendilur non solum sludium nobis adhiben- inteliigemiarn spiritalem, si (amen converlamur ad Dominuro, et libertatem scienliae requiraruus. Scd dum esse ad discendas liileras sacras, verum el quouiodo invenire possumus liberlaiem, qui servisupplicandura Domiuo, et diebus ac nodibus obsemiis sacculo, qui servimus pecunix, qui servinius crandum, ui venial Agnus ex tribu Juda, et ipse accipiens librmii signaium dignemr aperire. Ipse desideriis carnis? Ego ineipsum corripio, meipsum est enim qui Scripiuras adaperiens, accendil corda judico, ego meas culpas arguo, viderinl qui audiunt, quid de semelipsis scntianl. Ego interim dico discipulorum, ila ut d i c a n l : c Nonne cor iiosfrum quod, doncc alicui borum de^ervio, non sam con erat ardens intra nos, cum operiret nobis Scriptuversus ad Dominum, nec ullam conseculus sun) ras? Ipse ergo eliam nunc nobis apcrire dignelur liberialem donec lalia me negolia et solliciiudines quid esl quod Apostolo suo inspiravil ui dicerel * : Dominus aulein spirilus esl, ubi auiem spiritus stringunt. Ulius a quo eonslringor negoiii ct sollici ludinis eervus sum. Scio enirn scriplum esse, quia Domini, ibi libertas. > Ego quidem quanlum pro 16, 17. Luc. xxiv, 32. Joan. Tin, 56. Oeut. xvin, 15. Mallh. xv, 5. 11 Cor. in l C o r . , 2. " l C o r . i , 11 Cor. , 17. l l C o r . v, 16. Joan. i , 14. 11 Cor. , 17. U. ibid. v i , 7. 11 Cor. m 1 8 .
81 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 1 88 8 8 e 8 84 8 8 87 8 0 8 1 9

387
4

OKIGENIS

38S

reur enim ne forie eiiarnsi Doniiiius revelare dignelur alicui, sicut forle dignalur (de me enim nou sum ausus dicere), vereor, inquam , et valde dubilo , si invenial audilores (85): et cum iia sit, ne forte ab eo qui explanare conabitur , requiralur, Domioica? margaritae ubi, vel quomodo, vel anie quos miitaolnr. Verum quoniam magnopere exspeciatis ut aliqaa ex his quae lecla sunt, dtseerantiir, ei pracipit mihi Dominus roeus dicens : <Oporlebat te dare pecuniam meam ad mensam, et ego Teniens cum usuris ulique exegissera eam: ipsutn rogabo, ut verbum meum suam pecuniam facere d i gneiur, uii non meam pecuniam, non roeum aurum vobis, sed ipsins foenerem , ipsius vobis verbo, et ipsios sensu loquar, et ad audilus veslri baec deferam mensam. Vos jam viderilis suscipienles Dominicam pecuniam, quomodo usoras ejus venienti Domino praeparetis. Usurae autem sunt verbi Dei, habere in usu vitae et aciuum ea quse praecepii sernio Dei. Si ergo audienles verbum ulimini eo, ei agitis secundum ea quae auditis, et secundum haec vivitis, usuras Doinino praeparalis : et potest fieri ut unusquisque veslrum de quinque laleulis facial decem, ei audiat a Domioo : < Euge, serve bone et ftdeils, eris poteslaiem habens super decem cmiaiee. 1 Jam quidem el prius de labernaaulo pro viri Tanium illud ^videte, ne quis vesirum acceplam pecuniam, aut in sudario colligel, aul defodiat m bos dixerarous; verum quoniam ssDpe in Exodi l i terram, quia bujusmodi bominis in adventu Domiiu bro repetitur ipsa descripiio; dicitur enim et cum Dominus pra3cepit Moysi qualiter fleri debeat, et quis s i l exitus bene nosiis. Tenlabimus igitur paoilerum cum Moyses precepit populo, ut offerat coo- ^ ca de mullis, inio pauciora de paucis, quippe qnistraendo operi malerias, sicut baec lectio continet, bus el n o s l e r sermo librandus, et vester auditus. qoce nobis modo recilata e s i : sed et poslmodum 2. Primo igitur omnium videamus quid est q n o d enumeranlur singtila, cum per Beselebel, et caeleros dicit Moyses ad filios l s r a e l : c Sumiie a vobis sapienles viros fabricantur, ei ilerum, cum ad con- ipsis redemplionem Domino, omnis q u i conceperit speclum Moysi deferuntur; et rursum, cum perpra?- corde, offerat initia Domino. Non v u l t Moyses, ut ceptum (84) Doiuini dedicaniur; praterea ei in aliquid ofleras Deo quod extra te est, c a v o b i s ipsis aliis, vel libris, vel locis, borum commemoralio, el i n q u i i , sumite, ei iniiiaofiferle Domino, prouiunuafrequenier repelilur, utpote quod necessario com- quisque concepil corde. > Aurum jubetur et argenmoneiur; nunc ergo recitaius est nobis illesermo, tum deferri, aes et ca?terae maieriae, q u o m o d o b u c ubi d i c i i : E l dixit Moyses ad omnem synago- possum ego de meipso offerra? Nunquid intra me gam flliorum lsrael, dicens: Hoc est verbum quod aurum nasciior aut argentuin, el cxiera quae jubenpraecepil Dominus dicens: Sumiie a vobis ipsis re- tur ? Nonoe boc unuaquisque de pfompiuariis el de demptionem Doraino. Omnis qui concepit corde, scriniis auis profert? Quid est ergo quod dicit Moyofferal initia Domino: aurum, argenium, aeramen- ses, offerle a Y o b i s ipsis, et unusquisque ricut conloro, h y a c i n i h u i D , purpuram, c o c c u m d u p l t c a l u m , jy cepit corde ? Illud q u i d e m aurum e i argeolum c a > e t b y s s u m lortam , pilos c a p r a r u m , et pelles arieiera?que materiae unde labernacnlum conslruclura t u m r u b r i c a i a s , et pelles b y a c i m h i n a s , ligna i m p u esl, constat de gcriaiis ei promptuariis uniuscujnft r i b i l i a , et l a p i d e s sardinos, el lapides ad s c u l p t u que prolalum. Spiritalis aulem lex aurum requirit ram in h u m e r a l i et podere; elomnie sapiens corde ad labernaculum , quod intra nos est, argenium i n vobie v e n i a t , et opereiur omnia quae p r a B c e p i t quod inira nos est, ei omnes reliquas maieriae i l lae deposcit, quas ei inlra uos habere possumus, et Dominus. iCum considero raeipsuro primum, ei disproferre de nobis. Dicil enim S c r i p l u r a , quia culio, pigct ad bsec aperienda naanura mittere. Ye8 8 8 1 6 4 8 T 8 8 9 8 8 8t M

unuiquisque a qoo vincitur, huic et eervus addici- tur \ eiiam si me amor pecuni non superat (82), etiam si possessionum eidiviiiarum cura non slringil, laudis lamen cupidus sum, et gloriam seclor buraanam, si de hominum vultibus et sermonibus pendeo, quid de me ille seniiai, quomodo ille roe habeat, ne illi displiceam, si illi placeani. Donec requiro isla, aervus horum sum. Sed volebam ex boc sallera salis agere, si possim liber fieri, si possim jugo foeda? bujus servitutis absoivi (83), et pervenire ad liberlatein secundum Aposioli commonitionem d i cenlis : t In libertatem vocati eslis, nolite fieri servi bominum. Sed quis mihi dabit banc manuniissiouem ? Quis me ab bac servilute turpissima Hberabil, nisi ille qui d i x i t : c Si vos Filius liberaverii, vere liberi eritis? > Etenim acio quia ser- vus non poiesi liberlate donari, nisi fideliter serviens, nlsi Dominum diligens. E l ideo eliam nos iideliier serviamus, ei ex loto corde, el ex loio animo, et ex loia virtule nostra diligamus Domiuum Deum nostruro, ut mereamur liberiaie donari a Cbrisio Jesu Filio ejus Domiuo nosiro, cui esl gloria et imperium in saecula saeculorom. Amen. 175 HOMILIA X l l l . De his quoe offeruntur ad tabernaculum.

II Petr. u , 49. Mallb. xxv, 27.

8 8 8 T

Gal. v, 43, ei I Gor. vn, 23. Joan. TIII, 56. Exod. xxxv, 4, 5, 6, 7, 8, 9. Luc. xxix, 47. Exod. xxxv, 4. Rom. x, 8, 9.
8 8 8 9

8 4

8 8

82) Alias, c superet, > sed mss. superat. Alias oiniititur < foeda;, et legitur : Si poasim de jngo hujus servituirs absolvi, > sed mss. iectioueoi uosiri texlus exhibent.

! 85

(84) Mss., c pcr praceptum. > Libb. e d i l i , c pra> cepio. > (85) Si inv&niat auditores, etc. Sic mss. Libri nulem ediii babent, si in^eniam audilores, eic.

381 IN EXODUM HOMILIA 1. t prope esi Yerbum in ore tno, quia, si confessus qua* sint inilia auri

590 vel qna primitiae argenii t

terts in ore luo Qominum Jesum , et credideris in Qnomodo auiem de cocco, ci purpura, el bysso v i cerde tno , quod Deue illum suscilavit a morluis , denlur conferri primiiia? Aui quomodo sicut corde saivus eris. > Si ergo credideris in corde tuo, cor conceperii quis offerl? Hoc jain singulos noslrum luom et eensus luus aurum est. Obtulisli igitur pulsai. videainus simul ei quomodo corde concepiatmim ad tabernaculum, id e$l fidem cordis l u i . Si nius. Quanti modo hic praesenies sumtis, ei sermo rero cenfessns faeris, sermonem oblulisti, sermoDei iractatur? Sunt qui concipiunl corde q u lecta ftem confeasionie argentum. Idcirco ergo dicil Moy- sunt, sunl qui omnino non concipiunt, qtia? dicunses qui esl lex epiritalis, c enraite a vobis ipsis. tur, sed est mens eorum el cor aul in negotiis aut Hatc a le ipso sumis, hsec inlra te sunt, haec eiiamsi in aclibus saiculi, aut snppiilaiionibus l u c r i : et nudus sis, habere polee, Sed el quod addidil, unus- praecipue mulieres, quomodo putas cordeconcipiunt, quisque sicut concepit corde, > buc respicii. Non q * lanlum garriunl, qua? laninm fabulis obslretn\m poteris altquid de sensu luo offerre Deo, vel I>nl. non sinant esse silentium? Jam quid de de verbo tuo, nisi prius quae scripta sunt corde earum, quid de corde dieculiam, si de iufancooceperis, nisi intenius fueris, etdiligenier audie" suis, aut de lana cogitenl, aui de necessariis ris, non potest aorum luum probalum esse, nec ardomus? Vereor magis ne seqnaniur illas, de quigenlum : requmlur enim ut probatum sit. Audi dicii Aposiolus * : f Qua? discunt circumire doScripluram dicenlem : Eloquia Domini, eloquia > verbosa, sed et curiosai, loquenlec easta, argenium igne probaiurn, purgatum sepluon oponei. > Quomodo ergo isiae lales corde plum. > S i ergo quaj scripla sunl corde conceperis, concipinpt? Non concipiel cordc quis nisi vacet erii aerum luum, id est sensus tuus probue, et ar inientnj, nisi gentom luura, qui esl sermo tuus, 1 7 probaium. ^g"!* non poiestcorde concipere, et offerre Qaid eliaro de a*re dicemus? opus esi el sere ad l a - Q haclenus negleximus , ex boe beniaculi constructionem. Videtur quidem as pro M ^ e m alieniiores simus, et solliciie iniendamus fortiiudiiie suscipi et loco poni posse fortiludinia possimus menle concipere. Jusium cst enim, ut et constanliaB: sed ne quis dical, Hoc divinare malabernaculo Domini invenialur unusqnisque hagis est quam explanare, ubi quod diciiur, noii de porlionem suam. Non enim latet Deuin un.isSeripiurarom auctorilale munilur, puio ergo ac< i l <l Q iorioeem libi eet cipi poase pro vor.e. Aliud enim esi sermo aliud ^bernacuio Domini: Aurnm isiud fox. Sermo dicitur loquela raiioni subnixa. Vox C ' o^iegitur, illius ero esi, verbi causa.siLatine, si Graccedicalar, si eei; argenlum ex quo basea etcolurai.aisuni, illius devalius , si pressias. Sed l.sec necessario ut de ' * i ^o^elabrum, ei nonmiite Scripturis probemus exigitis. Andi quid dicat eolumnarom bases facue sum, illius est; sed ei laApostelus : c Si linguis bominum loquar ei anP heralis, el logii, illius sunt; ei purpugelorum, chariuiem aulem non babeam, facius eum <l P e * l eel, ei coccus illius l aBraoiculum sonans , aut cymbaluin linniens. P<* sigua. E l rursum quam l u ergo loqui linguis, et interpreiari ex alia in aliam Mecorum quam miserura e r i t , si Domin.is veiingoam , aris oblatio est. Neeesse esl enim omnia requirere ajdiilcium labernaculi, nibi) muneris babere tabernaculum D e i , et nibil deesse in domo e * cognoscai oblaturu. Sic 0omini. E s i igilur, ut diximus, aris oblalio vox. " e v o l u s , sic infldelis vixisli, u l nihil memoria Vox auiem cst qux aherius aensum in aHerara lin labernaculo Dei esse geslierie ? Sicul enim guam Yerdt. Sernio vero esi qui sensum propriura P^nceps bujus mundi venil ad unumquemque noprofen (86). Omnia ergo offeranior Deo, et sensus, > W *l ec sermo e l vox. nobis, et si quidem invenerit, sibi nos vindical: ila 5. Quid dc cxieris dicemos? Mulla gunl enim, el D econirario si veniens Dominus invenial aliquid aingula diacolere opus est ingens. Venimquid prod^ r n a c u l o suo ibi te defendit, el suum erii u i nostro quidem ingenii labore dicanlur, ab P * fl occupatis vero auditoribus, et vix unius hora pun- ^umenu habere merear in tabernaculo tuo. Ego d o verbo Dei assisleniibus spernantur, et pereant? optarero, si fieri posset, essc aliquid meum in illo # Nisi eoim Domintis sediiicaverii doroum, in vanum > quo propitialoriura fabricatur, vel ex quo laboraverunl quPa3dificant eam . Verumtamer. arca conlegilur, vel ex quo candelabrum 6 i lumiDOS, supra dtctum est, tradiraus ad mensam pecu- nis el lucernae. Aut si auruin non habeo, argenlura niam Domini, videat enim unusquisque auditorum, saliem aliquid inveniar offerre quod proflciat io coqaomodo suscipiat quaB tradunlur. < Unusquisque lumnas, vel in bases earum. Aut cerie vel aerig autem , inquil * , uostrum , sicut corde conce- aliquid babere merear in tabemaculo, unde circuli pil, offerat inilia Doinino. Quod dixit initia, quacro iiant, et caitera quae sermo divinus describiu FJtit m e , , l e t i b 8 b u 8 7 m 0 8 n o n s o l u m c o r d e n i s i 8 1 1 n , e n l e , i b e r c l 1 0 1 1 1 8 c o r d e 1 d 0 l , a D e 0 l , o d t u t f b e r e u i s ( u e uld e i o f f e r a L u a m f 8 1 d i c a t u r i n f f v e r b i c a u s a q u o a r c a l e s l a m e n l i e s l s d e ( u o a n n u l i e l 9 7 1 i d e s i s l i r a ua 0 T a s k i u r lif 8 e s I e l c a e l e r a f n i e , i s l u i i n v n i a i n e o I l i b i i a l e d l u f s l r u m e | p XTli s i u , d d e 8 u i s a c l i b u s i w v e n i a l i n e l l U u m i n 9 l e d i c i l D o r a i n e J e 8 U r 3 B S t a m i b i u a l l u i d m f r0 7 > 7

" Psal. x n 6
f f

7 1

I Cor. , 1.

" Psal. cxxvi, I .

Exod. raxv, 5.

I Tim v, 13.

(86) Mss. c profert, Talias, c refert.

591

ORIGENIS

51?
(

Bam mibi cssei possibile unum esse ex principibns d offerre gemmas ad ornameiilum pontifiris humcralis, el logiil Sed quia lixc supra me sunl , cerle vel pilos caprarum babere mercar labernaculo Dei, lanlum ne in omnibus jejuims ei iiifeciindus inveniar. TJmisquisqne ergo sicnl concepil cordc. Yide.ie si concipiiis , videie si lenetis , ne forie effluanl quae dicunlur, el pcrcant. Yolo vos admonere religionis vestrae exempNs : noslis qui divinis mysleriis interesso consucslis , quomodo cum suscipil>8 corpus Doiriini, cum omni camela el veneraiione tervalis, ne ex eo paruui quid decidal, ne consecraii muiieris aliquid dilabalur (87). Reos enim vos crediiis, el recle crediiis, si quid inde pcr negligeiiliam decidal. Qnod si circa corpus ejus conservandum

plimtum. Difflcilia hxc ad iiilclligcndiim, ct a proferendum mnlio difliciliora. Yeruiiuamen, proiu Dominus dederil, lentabimus explanare. Oporlel oniin et dici aliqua, ei aliquanla servari. Yideamus ergo qua ralione coccum dixeril duplicalum. Color isie, ul diximus, ignis indical eleiuenlum. Ignis auleiii duplicem babet virluiem, unani q u a illuminai, aliam q u a incendii. llaec est bistoriae ratio. Veniamus et ad inlellectualia. Eliam in ipsis iguis duplex cst (89). Esl ignis quidain in boc KCCUIU, esl el in fuluro. Dominus Jesus d i c i l : c lgnem veni miuere in terrain. > lgnis iste illuminai. hein rursus Ooiiiiiuis dicel in fuluro operariis iniqui( a t i s : c Iie i n ignera a B l e r n u m , quera praeparavii Paier meus diabolo et angclis ejus. lile ignis iu lanta ulimini cautela, ei inerito utimiui; quoroodo cendil. Ycrqmlamen isle ignis, quem venit niiliere pulatis minoris esse piaculi verbum Dei neglexissc, Jesus, illuroinal quidem oranem bominem venien177 q corpus ejus? lniiia crgo jnbealur oflem iu bunc mundum , babel t a m e n aliquid quod ferre, boc esi pnmiiias. Qui offerl quod primum et i n c e o d a t , s i c u l confitenlur illi qui dicunt : csl, necessario babeal ipse quod reliquuin est. Nonne cor n o s l r u m ardens erat inira nos, cuni Yide qiianluni nos oponel abundare auro, quan- adaperirel nobis Scripturas? Simul crgo et i n lum argento, ac reliquis omnibua qure jubenlur c e n d e b a t e t illuiniuabat, adapcriens Scripluras. oflcm, ul el Doinino oflcramus, et nobis supersit. Nescio autein si et i l l e ignis in fuluro saeculo qui Primo eniin omnium debet sensus nieus inlelligere i n c e n d i l , babeat aliquid quod el i l i u m i n e l . Est Dcum, el ipsi offerre primiiias inlelleclus sui, ut ergo, ut oslendiraus, natura ignis duplex, ei ideo cum Deum bene inlellexerii, reliqua consequenier jubelur oflerri coccus duplicalus. Quomodo ergo agnoscal. Hoc eliam sermo facial, boc et omnia noyofferre possumus ignem islum duplicalum ad quap in nobis sunt, agani. Sed videamus el cauera, a?diGcium labernaculi, videarous. Si docior es, exslruis tabernaculura aediflcans Ecclesiaiu Dei; dicil byacintbum el purpuram, ei coccum duplicauim, ergo ei ad l e Deus quod et ad Jeremiara d i x i i : ei byssum lonam. Quaiuor isla sunt cx quibus Ecce dedi verba roea in os l u u m , > id est ignera. conficiunlur vel pomiiicis indumenla vel caueru Si ergo docens el aedificans Ecclesiam Dei, increpes quae ad sacrum paraulur orualuin. De his dixemiit lantummodo ei a r g u a s ei casliges, el peccaia poquidam ante nos (88): el sicut oon decet aliena furari, ita conveniens puio bene dictis alterius puli cxprobree, nibil auteni consolalionis proferas lioii abuli falenlem. lsta ergo, u l el prioribus vi- de Seripluris divinis, obscuruiu oibil e x p l a n e s , sum e s i , qualuor elementorum, ex quibus el nibil s c i e n t i a B profundioris a t i i n g a e , nec aliquid niundus conslai ei corpus buinanum, lencni iigu- i n i e l l i g e n t i a B sacraiioris aperias, obiulisu q u i d e m ram, id est aeris, ignis, aquae et lerrae. Hyacin- coccuai, sed non dtiplicatuin. Ignis enim tuus i n thusergo ad aerein refertur, boc enim ipse indical cendil lanlummodo, el non i l h i m i n a t . Et rursum color, sicut et coccus ad iguem. Purpura aquae s i docens m y s i e r i a iegis aperias, secretorum arlencl fignram, quasi quae de aquis accipial fucum. c a u a discuiias, peccauiem vero nou arguas, neByssus lerra?, quia oriuir ex lerra. Habemus ergo g l i g e n l e m n o n corripias, severilalem disciplinae c i nos ba?c onuiia in nobis, el quia ex liis pri- non leneas, oblulisli quidem coccum, acd nen duplicaium. Ignis enim luus lanium i l l u m i n a l , non miiias Domino jubemnr offerre, ideo dicil : < Sutniie ex vobis ipsis, et offerie primilias Do- D accendii. Qui ergo recte offeri, et rccle dividii, coccum oflfert duplicalum, ui cutn scienliae luiuine niino. igniciilum severitalis admisceaL 4. Yerum isiud considerandum pulo, quod cum 5. Quid aulem sibi velil et byssus loria videade caeieris simpliciler dixii Moyses, lantum de mus. Et bic enim dedil aliquid addiumenli pr<e cocco addidit duplicaium, ct byssuin toriam. Recxleris elemeniis. Byssum diximus lerras baberc quirilur ergo, cur alias quidem malerias, cx quibus foriuam, quod esl caro noslra. Carnem ergo c i caetera indicaiuur eleiuenia, simpliciier dixeril; vult offerri Deo Quitanleiu luxu, el deliciis resolucoccum quo ignis designalur, solum posneril du7 8
7 7

u a , n

78

8 8

7 8

w Exod. xxxv, 5.

7 8

Luc. x u , 49.

7 7

Mauh. xxv, 41.

7 8

Joan. i , 9.

7 8

Luc. xxiv, 32.

8 8

Jer. i , 9.

87) Ne consecraii muneri$ aliquid dilabatur. Ila etiam Tci lullianus lib. I)e corona : t Calkis aut panis eliain nosiri aliquid deculi in lerrain anxie palimur. (88) Quidam ante nos. Josepb. lib. ui Antiq.,

cap. 8, el Pbilo De vila Moysis. (89) Libri aniea editi: c E l ad intelleclum alium. Eiiam ignis ipse duplex est, sed manuscripii u i in nosiro texiu.

533

IN EXODUM HOMILIA .

3*4

ura, sed lorqoeri jubet eam et consiringi. Qais orania opera maouum soarunn qnse in mandalis ergo est qut torquebat caruem suam? ille nimirum Domini agit. 6. Additur posl b c , quia et apud quera inventa qai d i x i i : c Macero corpus meum, et in servilutem subjicio, ne forie cum aliis praedicaverim, sunt ligna imptilribilia, obtulil Deo. Si quis diligit ipse reprobus efficiar. t Sic ergo est offerre et Cbrisuim Dominum, lignum impuiribite et in incorbyssum lorlain, carnem absiineniia, vigiliis el me- rupiione offeri Domino. Beaiua ergo apud quem dilationum labore conGcere. OQerunlur e l pili ca- invenilur, vel sensus iucorruplus, vel corpus incormpium, et hoc offert Deo. Unde el bene valde prarum. lloc genue pecudis in lege pro peccato jubeiur ofleiri. Pilus vero species est emortua, d i x i l : Apud quem invenia sunt ligna imputribilia. > Nou eniin apud omnes inveniunliir ligna exsanguis el exanhnis. Hanc qui offert, oslendit in se sensum peccali jam moriuuin, nec in membris impulribilia. De auro non dixit ncque de argenlo, suis uhra vivere aut reguare peccatura. Pelles apud quem invenlum est. Poiest enim apud omnee quoque offeruniur arietum. Arietem eliam ante inveniri sensus et sermo. Sed nec de quatuor co~ DOS quidain pro furore posuerunt. Et quia pellis loribus hoc dixit. Omnium namque est ex quatuor morlui animalis indicium esl, oslendil in se furo- conslare secundum corpus elemeniis. Ligna aulem rem morluuin qui Deo offert arielum pellea. Posl impulribilia, id est, incorruptionis et virginiutis haec: f E l viri, i n q t i i l , acceperunt a mulieribus gralia, apud raruro quemque ftiveiiiri poiesl, sicut stiia, omnes quibus visum esl sensu (90), ei ailu- el Dominus d i c i l : t Non omnes capiunt verbuin lerunl gemmas, el inaurea, et annulos, el 178 islud, sed quibus daium est.i discrimtnalia, el dextralia. Vides el hic quomodo 7. Sed et c prineipes, i n q u i i , obiulerunl dona illi afferunt dona Deo, qui corde videnl, qui i n sua. Quae sunt ista dona qnae princlpes offeraui? lelleclum corde concipiunt, qui mentem intenlam Gemmas, inquit, obtuleruni, et lapides smaragei deditam habeut ad verbum Dei. Isti ergo affe- dos, etlapides repletionis, el Iipides adhumerales. runt munera, ei afferunl eiiam a mulieribus auis Lapides repleiionis dicuntur, qui ponuntar in loc inaures, inqnit, ei gemmas, et dextralia. > Mu- gio, hoc esi qoi in pectore pontiflcis collocaniur, lier (91) secundum allegoricam ralionem, esepe inscripti nomine (92) tribuum filiorum Israel. Hoc jam dixinuis, quod aro accipitur et vir rationa- qiiod dicitur logion, id est m i o n a l e , qui est bilis sensus. Bonae ennt ergo istae mulieres qua3 pannus exiguus ex auro et gemmis, coloribusque obediunt viris suis. Bona est caro quae jam spiriiui variis, et superbumerali contra peclui ponlificis ooo repugnat, sed obtemperat ei conseniil, et ideo annectebaiur formam babet sensus raiionabilis < si duobas vel iribus in vobis convenerit, ex qua- ^ in nobis est. In boc posili dicunlur lapides repleiionis, qui taroen cobserent, et connexi sunt cunque re peiieritis fiel vobis, dicil Dominus . Offerunl ergo a mulieribus suis inaures. Yides ad lapides humerales, aique ex bis conlinenlur aeiricti. Humeralis ornaius indicium est aciuuot quomodo Domino offertur auditus. Sed et dextralia Domino offeruniur; opera dextra, el opera bona, bonorum. Acius ergo cum raiione et raiio cum quas per caroem geruniur. Haec Domino offerat aclibus sociatur, a l sil consonanlia in utroque: raiionabilis scnsus. Sed ei discriminalia offerun- c Qui enim fecerit et docuerit, bic magnus vocatur. Offerl discriminalia, qui bene scit discernere bilur in regno coelorum . S i l ergo in nobis quid agendum s i i , quid viiandum, quid Deo pla- sermo de aciibus pendens, et sermonem actus ceal, quidre displiceat, quid juslam s i l , quid i n - exornent. Hic eniro poniificis refertur ornatus. Sed jnstum. Isu eunl discriminalia quae Domino offe- ad haec explenda pnncipes requiruntur : isle orniDiur. H * ergo mulieres inaures Domino offe- nalus eorum est, qui lanium profecerunt, ut pra> ruui, quiaeunimulieressapientes. iNeverunl enim, esse populis mereantur. Offerunt eiiam oleum prirn i u q u i i ' , mulieres sapientes,et feceruntquaecunque cipes ad usut duplices profuturum, fucernis et
8 1 1 8 8l 8 8 8T 8 8 M 88

necessaria erant ad irtdumentaponiificis. llla3vero ^ chrismali. Debel enim lucerna eorum qui populis pnesont, nonabscondi, aut sub modio poni, sed mulieres qua? inaurea suas oblulerunt ul Oeret f i super candelabrum, ut luceat omnibus qui in domo tulos, insipientes erani, quae a veritaie quidem siit . Sed el incensi composilionem principos averlerunl audiium, ad fabtilas aulem impielaofferunt, quae componatur per Moysen in odore leroque se converternnt, et ideo oblulerunt inaures suavilatis Domino, ut et ipsi dicanl, quia c Cbristi suas, ut ficret capul viluli. Sed et in Judicum bonus odor sumus . Et posteaquam obiulil polibro aliud nibilominus idolum iavenimus ex ainliemra inauribua faclum. Isiae ergo beaue mu- pulus, vocavil, inquil, Moyses omnem sapieuLem lieres, beata ista caro, qose Domino offert i n - ad fabricandum, el arcbiteclum, ut componerenl, tures suas, ei dexiralia sua, el annulos suos, ei ei fabricareniur singula quaeque quae scripia sunt.
8 9 8 4 8 0

lCor. lx,27. Exod. xxxv, 22. " M a i l l i . x v m , I 9 . Exod. xxxv, 25 et 29. Jud. xvm. Exod.xxxv.24. M a i l b . , . " Exod. xxxv, 27. Malth. v, 19. ibid. 15. IICor.n,5. (90) Manuscripti, visum est sensu. Libb. (92) Mss., t inscripti nomiiie. Libb. oditi, tdili, visus esi sensus. acripti per nomina. (91) Mas., c mulier.i Libb. editi, t inulieres. >
8 8 8 8 8 8 8 8

8 1

8 8

8 8 #

8 4

PATROL. GR. X I I .

13

OH ;ENE

30

Sed ct mulieres, inquil, sapientes vocavii, ut faoerent quai convenirent in tabernaculo Domini. Videe haec omiiia qua? flunt, a sapieniibus fieri, ct mulieres sapienles vocaniur, et viri sapiemes. Omnia enim opera Domini in sapientia fiunt. Venit ergo unusquisque sapiens sensu, et facit opera Domini. Non sufficit nobis si ofleramus tanlum, sed opns est ui cum sapienlia ea quae in nobis sunt operemur, sciamus miscere aurum cum bysso, ei coccum duplicare, vel miscere cum purpura.

Quid enim tibi prodest si habeas brec, ei uli his nescias, ncque agnoscas quomodo unmiiquodque in sno tempore, ei in suo loco apiare debeas et proferre? ideo danda nols est opera, ut sapienlej simus, et baec quae aud:mus de Scrpluri* sanclis proferre in tempore et aplare possimus, coroponere aique ex his adornare labernacuhim Deo Jacob, per Jesum Cbrislum Dominum noslrum , cui est gloria et imperium in ssecula $*culorutr.. Amen.

MONITUM
AD O R I G E N I S E X E G E T I C A I N L E V I T I C U M .
179 Eicerpia seu scbolia in Levitictim scripsisse Origenem leslatur Hieronymus apud Rnfinum Hb. Jnvect. Scripsit, inquit, in Genesim libro$ tredecim; mysticarum homiliarum libros duos; in Exodo Excerpta; in Levilieo Excerpla. Ilorum nihil hodie superesi, nisi forie aliquid inde sunipium extiibeanl i x illae in Levilicum, quae sub nomine Origenis in Calenis Gra?cis manuscriptis circumferunlur, et priori loco in bac noslra edilione repraesenlanlur. Pweter Excerpta, Origenis bomilias in Leviticum Laiine verlisse se monet Rufinus in pcroratione ad inlerprelalionein Gommentariorum ejusdem Origcuis in Epislolam ad Romanos. Sexdecim comineinorat Gassiodorus De inslitulione divinarum lillerarum, capile primo. Reliqui vobis, inquil, prastante Domino, *i legere voluerhis, homilias prcedicti Origeni$ ide$l, in uenesi sexdecim, in Exodo duodechn , in Levitico uxdecim. Totidem hodie passim lum in pra?cedeniibus operuin Origenis editionibus, tum in mautiacriplis codicibue peranliquis Origenis nomen prae se ferunt. Cerle ex iis vel unus codex manuscriplus Sangerni. lilieris uncialibus exaratus videiur scxlo vcl seplimo circiler Eeelesiae saeculo. Pra?terea Jonas Aurelianensis episcopus qui sonculo nono florebal, lib. De intlituiione laicali, cap. 5, 16 et 48, varia ex Origenis homiliis affert fragmenla quae iisdem verbis in bodiernis ^exdecim homiliis legtinltir. Drnique Calenae inanuscriplse in Levilicum fragmentum GraBCum Origeni ascribuiU, quod nuinero secundo bomi lice oclavae apprime respondet. Nullus ergo dubilandi locus esl quin vcre Origenis sini. Nec quemquam movere debet, quod Graecum ex bomilia secunda in Leviiicum fragmenlurn babeltir Philocaliv capiie primo, cujus ne apicem quidem in homilia Latinae ediiioms secuiida, aliisvc reperias. Nam 1 Quis cerlo affirmare possil uon ea pariicula dccurlalam el rautilatam fuisse hanc bomiliam a Rufmo quem infra genuiuum lllarum interprelem esse probabimus? 2 Homilias Origcnis pro inierpreium sludiosorumve libilu variis modis fuisse selecias et ordinaias, diversasque illarum fuisse collecliones quarum aliae plure, aliae plures bomilias babuerinl, ex eo probalur lum quod Jonas Aurelianensis episcopus lib. De inslHulione laicali, cap. 5, ex bomilia Origenis in Levilicum prima fragmenlum exbibet, quod hodiernaB ediiiones in secunda lantum reprxsenlant; Uira quod cum bomilia quarta dicai Origenes se jam stipra de lineis vesiibus saepe egisse, ei bomilia sexla sparsim se ei sxpe de consecralione sacerdoiis ei unclione disseruisse, uikiil lamen ejusmodi in superioribus exsiel; lum denique quod cum homili in Jeremiam ab Rierouymo Latine reddiiar, alio ordine in cdiiione Lalina collocaia sinl qiiain in codicibus Graecis,ubi niodo plures, modo pauciorcs numero babenlur, ideiu bomiliis in Leviticum contigisse proclive esl exisliniare, variabque illaruin fuisse collecliones, in quarum una secuudum tenueril locum illa, unde prodiil Philocaiicc fragmcnluin, bomilia qtix ab bodierna abesl colleciione. Objici cliaiu potesl islas hoir.ilias eiiam inier hbros sancli Cyrilli baberi : Sed inquil Bellarminu De script. eccl. num. 225, vere Origenh sunt, non sancii Cyritli : nam el phrasim Origenii %ervanl el erroribus ejusdem scatent. lluc adde quod ex bomilise sepiimoi numero quario liquel bas bomilias C.esareae in Palaestina babiias fuisse, ubi 180 aanciuin Gyrilluin serinones ad populuin babuisse nullo ecclebiasiicae hisioriae monumenio iradiiur. Harum porro homiliaruin non alium inlerpretem quam Rufinum quaeri debere. brcviter demonslro. Gennadius leslaiur quidquid Origenis versum est, a Kufino vcrsum esse, excepiis iis qua3 veriix Hieroiiymus. A l is in Calalogo, nomiualim recensens quae veriii ex Origene, bomiltarum in Leviticum nullatu facil ineutionem : el Rutinus in peroralione qtiam adjecil Goiuiiieiilariis in Episiolam ad Roinanos proliieiur se vmisse Origeuis in Levilicum bouiilias. Eaieor namque, inquil, Heracli fraler amanlisume, quod dum tuis desiderits satisfacere cupio, obliiu* sum pene mandaii quo pnvciphur, Onus supra vires luas ne levaverit: quamvi* iwbit nec in cwierit quce te inmienle, imo potius pemum diurni operi$ exigente in Lalinum verlimu*, defuerii plurimus labor, dum supplcre cnplmus ea qum ab Origene in audhono Ecclence ex tempore, non tam explanaiionn, quam mdificaiionis inlentione perorata stint; ticul in homilii$$ivein oratiuncutis in Genesim et in Exodum fecimus, et prcecipue in fiis quce in librum Levitici ab illo quidem perorandi Uylo, nubis vero explanandi specie translata sunl. Quem iaborem adimplendi quce deerant, tdcirco suscepimus, ne pultalw quwtliones el reliclas, quod tit homiUiico d.cendi genere ab illo fiiri xolei, Laiino leclori (anidium generarent. Sed uliuam boc labore adimpleiidi quae deeram, supersedissei Exejus euim liceniia facluni cst ui qui legit has bomiliaa, inccrlus sil ulruin lcgal Ori^enem an Rufinuiii. Cxterura cum, judice Ruiiuo, ex lempore pronuniiaiae sitit, nomusi posl aniiuui Cbhsli245 baberi poiue* TUQt uii diximus in mouilo ad bomilias iu Exoduin.
t % t % 1 f

557

SELKCTA KS LEVITICUM.

598

. O R I G E N E S E L E G T A IN L E V I T I C U M .
KaX . , , \ \ , . \ , \ , \ . \ , , , , : . . , \ , . \ , < , > . " , . \ , < \ \ ", \ , \ \ . \ p, , , , , . * ? , \ . . , ' , . . , \ , , . Levit. , 1.
!

vocavil Moytem *. Leviiicus liber appellatus esi, quoniam ea quae ad eacerdotium, el ad sacriiicia pertinent, et quaecunque ejusmodi praecipit Deus, in hoc Levitico coutinenlur. Habel quidem eliam Exodus Dei praecepla, at quoroodo initiarenlur saeerdoies uncii,quomodo fabricatum sit tabernaculum et congruam acceperii sirucluram, iiem alia multa memorat Leviiicua. Quod si ei alia quaedam continet, nihil mirum : inscriptio enim, Leviticus, lantum quafc in eo majoris sunt momenti, significal. Eju$dem. Qui ralionem sacrificiorum non recte perspiciunl, ii vel legein ut vileui et nihil dignum Greatorebabentem coniemnunl; vel ipsum Greatorem u l vilia praecipienlem impie condemnant : sed qui inlellexerii Davidis et Apostoli verba, illius quidein dicentis : Revela oculos meos, et inielligam mirabilia de lege tua ; hujus vero clamamis : c Lex spiriialis est, > is sane videre polest digna Deo essc quae iu bis luleni praecepla. Bomo ex vodis, it afferat munera Domtno . Observavimus saepe io Scripiuris munera de 181 animalibus dici, sacriflcia aulem de rebus inarymis, juxta id quod in Genesi dicilur : Et respexit Deus super Abel, et super raunera ejus; super Gaioauiem, et super sacriflcia ejus non advertit.i lllud insuper diceudum : ubi de animalibus agitur: c Hoino, inquit, ex vobis si afferal munera ; ubi vero de inanimaiis, < si anhna. > Inanimalum offert anrma, ut ex irrationali raiionale solum relinqualnr, ei inanimaio ab igne consumplo solum supcr sit aniinatum.
t B n

Eflundent sanguinem ad allare . Allare bolocauali ara dicilur, in qua sacrificia bolocausii offeruntur, altare vero incensi, interior esi ara. Ejusdem. Quoniam sacriOciis delectabanlor Judaii, utpote iis in iEgyplo assueti, ut docet vilulus io deserlo conflalus, haec sibi offerri perinisit Deus, ul eorum ad plures deos colendos inordinaie proclives animos refrenarei ei a sacrificando daemoniis averieret. * Levit. x, 2. Gen. v, 4, . Levil. i , 5.

9 9

Psal. cxvm, 18.

9 9

P.om. vn, 4.

400 Si autem anima una peccaverit non tponte . Non . ' eponte fitquod quispiam agit maluin. Observandum . ignoraniiam involuniariam, peccalum vocari a Scri- , . \ plura. lmo aliorum quorumdam meminii Paulus, ? dicens " : Umbram enim habuit lex futuro . rum. Ejuidem. Hlud quod dicilur : c S i anima pecca . c , \, verit non sponie ei non fecerit de omnibus roanda\ , tis Domini, nalurae consenianeum est. Sunt enim . forle quaedam pracepla Domini quae non facienda , sunt juxia illud : Dedi eis praecepla nonbona .i . > Anima ergo peccat non sponte, quando oblentu pie- , talisid quod lex veiat, servat. Etsacrificio indiget . \ ad veniam oblinendam. At sacrificio non indigel qui consulto agit, sicut is qui Judseus factus est , ut Judaeos lucrifacerel, el circumcidil Timoiheum. . AnimA illa quwcunque tetigeril omnem rem immun dam aut morticinum Morticinura vocat Deo mor , . U tuum boaiinem quicua neque ciburo suroere opor- , leat. Qui enim ipsum teligerii, immundus esi. lllud * . quoque immundum est quod ab adversario noslro diabolo captum esl. Pecora immunda fuerint illi qui . , jumeolorum instar ad verbum acce&serunt, et ad , ^ mortem peccarunl, neque digni facii suut qui , \ salvarenlur etiam cum jumentis, juxia illud * : , ( t c Homiues et jumenla salvabis, Domiue. \ , . Omni$ qui leligerit eas, tanctificabitur . Quidam . 1% i l l u d , c sancii&cabitur, e x p o n u n t , coniamina- , , bimr, non quidera, u l opinor, propier sacriGciui, , , 9 T 9 9 9 t

599

OIUGEME

sed propler audaciam tangenlis. Aggaeus enim d i - Q . c " , cit * : c Qui leiigeril, coniaminabilur. . Ejusdem. Dicimus gacriflcia eacerdoiibus roagis . fuisse alimeniorum materiam, et umbram 182 \ pieiaiis. Duplex orilur lucruro e sacrificiis; pri. mum, quod inde Deus bonoretur; secundum, quod \ , \ quse quispiam immolarit, ea non facile adorabil, , neque Deum esse puiabii. . El non moriemini . Morlem b c verba minari . videnlur sacerdotibus vim;m el siceram bibemibus, , \ , cuui in tabernaculum ingrediuiilur. Oportet enim . episcopos qui orani pro populo, oon solura fugere ebrieiaiem quae a vino orhur, sed et eam quae a , , \ rebus et ratiocinatiouibus humanis proGciscitur. , \ . Nec absurde illud veiat, sed quod scirei impoien- , * {[ tcs animi Israelilas in id quodcunque aggrederen- D ^ , , far, immodice ferri. Ut cum in sancia ingrederen . "' , tur, sobriam baberenl raenlis sensura, et facilem ', Dei recordationem. . Quare non comeditis illud quod fuit pro pec calo in loco sanclo *. Oslendil sacerdolibus non com- ; edentibus, imperfectum esse sacriGcium, ei pec- , , \ catum maiiere. Oporiebal entm ut et de sanguine \ , \ inferretur, et ipsi comederent. . Si hodie obtuleruni qum pro peccalo illorum tunt . Quandoquidem, ioquit, Nadab et Abiud qut Deum . \ , \, \ offenderant, mortui sunt, quando tempuserat coin ,
1

Levit. iv,27. Hebr. x, ! . Ezech. xx, 25. Agg. i i , 13. Leviu x, 9. ibid., 17. ibid., 19
7

9 8

9 9

Lcvit. v, 2.

Psal. xxxv, 7.

Levit. v i , 18.

401

SELECTA IN LEVITICUM.

401

Jjv \ edere illos quod fuil pro peccato populi ui remil , tereniur ei peccala, quo pacio nos qui bodie in pec calis esse convincimur, comedendo veniam proroe; \ rebimur?Oporlet enim sacerdoiem prius pro se ipso . placare Doininum. d . Hwc sunl pecora qucB comedetii *. Belluae igitur nequaquam sunt munda?: omnes eoira sunt immund* \ juxla legem dicenlem : < Omne gradiens supa , . manus, in omnibus bestiis, immunda erunt vobis. tV Generaiim bestiae fuerint bomines crudelissi.t)! de , \ c - quibus dicit Prophcta : Dum appropiant super * me nocentes, ui edanl carnes meas, eie. \ . Omne pecus quod ungulam dividit " Bifidum vo . cal eum qui pie in hoc saeculo vivii, et toio deside6 \ ' B rio ad fulurum conlendit, quique ul ungulam dividai, et lindat fissurae, removet a manlbus, hoc est, , , ' ab operibus euperflua ei moriua, ilem a podibne, \ , . hoc est, ab ilinere suo; et q i i ineuper romiDando non golum non abjicit epiritalem cibum sed et i l l a n , rememorat et assidue pertraciat. \ .
9 1 9

Oafc est Ux de pecoribu$ et volatilibns el omni anima Mullum habet sermonera de mundo ei . \ iiiiuiiindo. Primuin, sanctam esse aniroam doeet, \ Si euim ejusmodi nalura qua3 jassu Dei facUett, . immuuda est, quanio magis id quod a mala volun , , lale el non jussu Dei factum esi? Si id quod Deus , \ fecil, immunduin 183 quisplam exisiimave ; , Q rit, quanto magis id quod voluntati Dei adversatur, , \ - ei facit quod probibuit? ;
e s s e

. . \ ' xfj , , \ . ' .

Hotnhi si cui facta fuerit in cute corpom eju$ cicalrix **. Itac referunlur ad quasdam animae labes. E l quemadmodum in corporis vulneribus interdum posl sauitalem vestigium afflicUe pariis iu cicalrice relinquitur, sic anima qua> peccali vulnus acceper i l , licet sanitatem consequatur, quamdam veluti cicalricem rcsiduam babet. Et discere oportet quo pacio mundelur, vel non muudeiur.
u

> Viro et mulieri $i fuerit in ei$ taclus leprm . . ' Observandum est de quibus dicatur : t Homiui si cui facta fueril in cuie corporis ejus; v e l : c Yiro , ei roulieri si fueril in eis lactus leprae; de quibua vero dicatur : c Caro, si facta fuerii in cule ejus 9 ' , olcus; v e l : < Caro si facta fuerii in cule ejus 2 combuetio ignis. > Hasc autem sunt vuluus. , .
1 8 1 8

. , . " [] . L c v i i . ,. ibid., 27. Psal. xxvi, 2. " i b l d . , 18. ibid.24. ibid. 45.
18 1T f 9 1 8 1 1

Vetlimentaeju* dUsutaerunt . Hie indicat aniino leproHum non debere occuliare el celare peccata. Queroadmodum vesiimenla diasuia non operiuai lurpitudinem, sicleprosumomnibuspaierevult, nec esse sepulcruradealbatum, Circa os auiem contegi, est non babere faculuiem aperiendi orie; exire
1 8

11

Levil. , 5.

ibid., 46.

1 8

Levil. xui, 2.

** ibid., S9.

103

ORK

NIS

404

vero e castris, esl non amplius admisceri sanclotoin coBiui.

, \ 7caA0 * , . . , ,; \ , . . , ' . ; , . . , \ , , , , \ W , . , . , , , ' ' . \ , ' , , \ . " \ ' \ , , , \ , . " * \ , . c , , , . , * . . , \ , , , , , ' \ , V . " ibid., 35.

Et jugulabunl aviculam unam in vase teslaceo Mactalur avicula in vase testaceo in quod injecta est aqua vivens, ut fiat mundalio aqua el sanguine, quaeexierunt e laiere Salvaioris. Lignum cedrinum vocat galutis nostrae lignum. Coccum lorlum typus erat preiiosi sanguinis per quem mundatur universus orbis. Arbitror aulem hyssopo, gpiriius calorem; filo vero coccineo Verbi ad carnera descensum significari.

Caput suim et barbam radetur Caput raditur circa dogmata maxime capiialia ; barbam quae symboluro est viri, cum viri relinquit peccata; supercilia, cum faglum, et, ut ita dicam, supercilium deponit. Symbolam autem vocat bsec quae animac adhserescunl, et male in ea pullulant, quaeque mortalilalis capilli nominantur.

Sktnet duos agnos tine macula anniculo$*. In tria dividil sermo quae offemntiir. Altero aignificalur Temissio peccalorum; aliero, totum bominem Deo addiclum esse debere; lcriium vero indicat, idquod offeriur ad ipsum periiuere qui mundaiur ab operibus suis. Foriassis 184 auiem ireg gimila? decimie assumuntur, ut una quidem cum maclalo agno sit, secuuda cum ahero, teriia vero cum ove. Jam igilur in quinla purificalione habet non farinam, sed similam quse materiac panis mundi symbolum est, eamque in oleo conspersam. Qood quidem oleum uipote nulricns lucem, assuniiiur ad eumquem minisirai lucis, non ignis usum. Absque eo aulem quod ad conspersionem similae assuniitur, oleo, babet afiud oleum quod per sacerdotem adducilur in mengura colylae. E i omnino videiur roibi sacerdoie indigere illud : c Sisiet sacerdos mundans boniinem qui mundatur, et baec ante Dominum.
s l

Et veniet cujus e$t ipsius domut, et annunliabit cerdoti ".Neque dicimus legislatorem precipereut qoispiam ad sacerdoicm veniat accusalurus domum suam, sed poiius lanquam ex medico reroedium mali petiftirus. Dicimus iiaque Judaeoram Synagogam lepra infectam fuissc. Annunliantis persona, est sanclorum propbetarum cboras, qui sumuio sacerdoli anle indignationem annuiilianl desperalionis Judaeorum mala, non odio, neque mala volunlate, sed verecundia erga beneiicum, confitentes quidem illorum peccaia, sed misericordiara nihiloroinus pro eis postulantes.

" Levit. xiv, 5.

l f

ibid., 9.

1 0

ibid., 10.

1 1

ibid.i 11.

4US

1 LEYITICUM HOMiLlA I.

40fr

ORIGENIS IN L E V I T I C U M .
HOMILIA PRIMA (93). Mors mihi erit;>fti aulem non consensero,<non 1. Sicui in novissimis diebus Verbura Dei ex Ma- effugiam manus vesiras. Sed melius est me sine ullo gestu (98) incidere in manus vcstras, quam ria carne veslilum (94) processil in hanc mundum, peccare in conspeciu D o m i n i > Incidamus ergo et aliad quidem erat quod videbatur ra eo, aliud quod intelligebalur; (carnis namque aspeclus in eo et nos, si iia necesse est, in obtreo.laiiones vesiras, patebal omnibus, paucis vero el eleciis dabalur d i - lantum ut veriiaiem verbi Dei sub lilterae legmiue vinitalis agnilio;) ita et com per prophelas vel le- cooperiam ad Ghrislum jam Dominuro conversa cognoscat Ecclesia : sic enim dicil Aposlolus *, gisiaiorem verbum Dei proferlur ad honiines, non quia c si conversus quis fuerit ad Dominum, aufeabsque compelentibus proferlur indunieiuis. Nam sicut ibi camis, ila bic lillera vtlaniine tegilur: ut relur velamen : ubi enim spirilus Domini, ibi l i liilera quidem aspiciatur lanquam caro, laiens vero berias. Ipse igitur nohis Domious, ipse sanctus inirinsecus spirilalis sensus tanquam divinilas senSpiriius deprecandus esi, ul omnem nebtilam, lialur.Tale ergo esl quod et nunc invenimus librum omnemque caliginem qua3 peccatorum sordibus conLeviUci revolvenles, in quo sacrificiorum rilus, ei crela visuu nostri cordis obscurat, auferre dignehostiarum diversilas, ac sacerdotum ministeria delur, ul possimus legis ejus inielligeniiam gpiriialem scribuntur (95). Sed baec j^rundum liucram, qune ^ el niirabilem conlueri, secundum eum qui dixil : lanquam carc Yerbi Dei esl el indumenlum divinic Revela oculos meos, el considerabo mirabilia de laiis ejus, digni forlassib vel aspicianl, vel audiant lege lua. > Igilur quam possuinus breviter pauca et ipdigni. Sed el beaii sunl illi oculi, qui velamine persiringamuscx mullis, non lam singulorum verlillerae oblectum intrinsecus divinum Spiritum v i borum explanaiioni sludentes (boc enira facere per deol (9f); et beali sunl qui ad baec audienda munotium scribeniis est), sed qnrc ad aedificalionem das aures inlerioris bominis deferunl. Alioquin Ecclesi perlinent, proferentes : nt occasiones poaperie in bis sermonibus occidenlem litteram sen- lius inielligeniiae audiioribus demus, quam exposilieni. Si enim secondum quosdam eiiam nosiroruiu lioniim laiitudinem persequamur (99), secundum iuielleclum simplicem sequar, et absque ulla, ut illud quod scriptum esl * : Da occasioncm sa ipsi ridere nos solent, etropha verbi el allegoriae pienli,et sapieniior erit. > 185 nubilo vocem legislaloris excipiam, ego ec2. Principium ergo Levilici dicit, quia vocavit clesiaslicus sub Ode CJirieli vivens, el in medio E c - Dominus Moysem, ei locutus esl illi de tabernaculo clesiae positus, ad sacrifieandum viiulos et agnos, tesiimonii, u l promulgaret filiis Israel sacrificioel ad oflerendam similam cum ibure el oleo divini Q rum leges el mtinerum, ei a i i " : c Si bomo munus pracepti auctoritatc compellor. Hoc enim agunl, ofleret (1) Domitio, ofleret ex bobue vel pecoribus, qui deservire nos historiae, el servare legis litleram id csi agnis vel boedis. c Si vero ex avibus, turtures cognnt. Sed tempus est nos adversus improbos prevel pullos columbarum. Si vero non homo, 3ed sbyteros uli sanc.ta? Susannae vocibus, quas illi quianima offeral munus Deo, cx simila, inquil , >ffedem repudianies, historiam Susannae de calalogo rat panes az.ymos coclos in clibano, vel certe simidirinorum voluminum desecarunt. Nos autem et lam ex sariagine in oleo conspersam, aut ex cratisuscipimus e l opporlune coutra ipsos proferimus, cula in oleo (2) nihilominus subaciaro. Tum deinde dicenies : c Angusliae mibi uodique (97). > Si enim edocemur quia fcrmentalum nibil omnino oportei boc consensero vobis , ut legis litteram sequar, oflerpi ad altare Dei, neque mel usquam (5) sacFiftM 11

Dan. , 22, 25. I.evil. n , 4.

" 11 Cor. n i , 16.

Psal. ^cxvm, 18.

1 4

Prov. lx, 9.

* LeviU i , 2, 14.

(93) Collalae sunt bae homilise cum qualuor mss D (97) Veieres ediiiones : Angusiiae mibi eunt nno Sangermanensi vetuslissimo cnjtis charaaer undique, sed codex Sangermanensis omiuit verm;cialis e s i ; allero Gemeticensi; terlio Deccensi, et bum f sunt. > quario bibliothe&e R . P . Franciscanorum Gadoineu(98) Godd. Gemeticensis el Cadomensis, nullo siuni. gesto; Sangermanensis, nullo geelu. (94) Ex Maria carne vestitum. Sic babent omnes (99) Mss. Sangerm. et Gemetic, c persequamss. Libri vero antea editi, ex Mariae carue vemur; > alias, c prosequamur. siilum. (1) Omnes mss., c offeret. Alias, c offeral. (95) Omnes mss., c describuntur; > libb. ediii, Mox codd. Gadomensis ei Gemeticensls, < ex bobua c atcribunlur.Infra iidem libb. editi, caro Verbi ei pecudibus. Dei esi, ei indumenlum diviniiaiis ejus, digni for(2) Omnes mss., c in oleo. Alias deest, c in. lasse, > sed niss. u l in noslro lexlu. (5) Godd. Sangerm. et GemeUc, mel usquain. a (96) Godex Sangermaneosis, vidcant. A i i i , AJias, t mellis quidquam. > vident, >

407

ORIGENIS
$

40$

ciie admisceri, eed sale saliri omne sacrificium vel Iriarcharum generatione venienlem. Erh auiem inunus. Secundo in loco de primitiarum pracepit masculus sine macula. Masculus vere 1 8 6 ^ " sacrificiis, quae receniia losia ac bene purgata of- peccaium quod est femineae fragiliiaiis ignorai. S o ferri Domino jubet. Poslha3c 6ub eadem legis con- lus ergo ille masculus, solus sine macula cst, qui tinentia de sacrificiis salutaribus injungilur, primo peccaium non fecit, nec dolus invenius esl in ove ex bobos, secundo ex ovibus, in quibus tamen l i - ejus et qui accepius conira Dominum offeriar ad ceat, sive in agnis, sive in hoedis vel feminas of- osiiuin labernaculi. Ad oslium labernaculi non est ferre, vel mares, et nihil praeter h c animalia de- intra oeiiuro, sed exlra ostium. Extra oslium etecernit in sacrificiis salutaribus offsrendum. Sed re- nim fuit Jesue, quia c in stia propria venil, el sui petamus paululum, et videamus primo omnium eum non receperunl " > Mon est ergo ingressus quid est quod dicit: Homo ex vobis si offeral mu- tabernaculum illud, ad quod veneral, sed ad osliuin nus, > quasi vero possit alius aliquis offerre quam ejus oblatus est in bolocaustum, quia exira castra homo. ulique suffecissel dicere, si quis ex vobis passus esl. Nam et illi roali coloni veuienlem filium offerat rounus : sed nunc d i c i t : c Si hotno ex vo- Palrisfamilias ejecerunt foras exira vineam, et ocbis offerai rounus. > In consequenlibas vero d i c i i : _ ciderunt Hoc esl ergo quod offeriur ad oslium c Si autem anima offerat munus. In posterioribus labernaculi acceplum conlra Dominum ; et quid lam porro, cum secundo jam Ioquilur Dominus ad Moy- acceplum quam hoslia Ghrisli, qui seipsum obiulit SHin, ei mandat de sacrificiis pro peccato offerendis, Deo? i U dicit: Si pontifex peccaveril, offerat illud et 3. Et tamen < imponet (6) nianum suam, i n illud . Vel si omnis Synagoga peccaverit, vel si quil super capul bosli33, et jugulabunt vllulura princeps peecaverii (4), vel si anima una peccave- contra Dominum, et offerenl filii Aaron sacerdotis rit : mandalur singulis quibusque quid offerani sanguinem, et effundent sanguinem ad allare in Quid ergof inanem putamus esse isiam personarum circuiiu, quod est ad ositum iabernaculi lestimodislinctionem, ut aliud quidem oflerendum sub ho- nii. > Polest quidem videri ob boc dicium, quod de minis appellaiione, aliud sub anima, aliud sub filiis Aaron eram Annas et Caipbas, et caeteri omnes pontificis, aliud veto sub synagogae, aliud eliain q- i consilium agenies adversum (7) Jesuro pronunaub principis, vel snb unius animae cognominatione liaverunl eom reuin mortis, et effuderunt sanguinem mandetur? Ego inlerim pro exiguilale sensus mei, ejus circa basim altaris labernaculi lesiimonii. Ibi boc in loco bominem quem appellavit, et primum enim eiTunditur sanguis, ubi erai altare el basis in omnibus posuil ad offerenduni munus Deo, in- C ejus, sicut ipse Dorainus d i x i i : Quia non catclligendiim esse omne bumanum arbiiror genus, pit perire propbetam exlra Hierusalem. > Posuit el ipsum dici homiiiem qui holocaustum offerat v i ergo et manuin suam super caput vituli : boc esi luluin ex bobus sine macula. lste autem vitulus peccata generis humani iinposuit super capul (8) stoe macula, vide si oon ille saginalus est viiulua suum. Ipse est enim capul corporis Ecclesiae suae . quem pater pro regresso (5) ac resliiulo sibi illo Sed et boc forlasse non sioe causa fit, quod cum qui perierat filio, quique omnem ejus subsUntiam superius dixisset, c applicabit eum ad osliuin tadilapidaverat, jugulavii, et fecit convivium magnum, bernaculi lestimonii , in posterioribus repelit, et et Istitiam babuit % ila ut laetarentur angeli iu iierum dicit, c ad altare quod esl ad osiium lacoelo super uno peccaiore poenitcniiam agente. Ho- bernaculi lestimonii , quasi non eumdem locum mo ergo isle qui perierat el inventus est, quoniam sub eadem narralione semel designasse suffecerit. i;ihil babuit propriae subslantiae quod offerrel, cun- Nisi quia forle boc intelligi voluit, quod sanguis Jecia namque dilapidaverat vivens luxuriose, invenit su non soluoa in Jerusalem effusus esi ubi erat alisium vitulum ccelilus quidem inissum, sed ex pa- tare, ei basis ejus, el tabernaculum lestimonii, sed triarcharum ordine, et connexis ex Abraham geneet quod supernum aliare quod esi ia c&lis, ubi et raiionum successiouibus venienlem, et idcirco non Ecclesia primilivorum esi, idem ipse sanguis asperdixit viiirium et siluil, ut videatur vitulus quiconserit (9), sicut et Aposiolus dicil. quia t pacificavit que mandaios, sed viiulum ex bobus, id est, ex paper sanguinera crucis suae, sive qaa3 in terra sunt,
> 9 , M ,T , t

Levit. iv. Luc. xv. , 33. * Epbes. i , 22.

M 3 7

Isa. u u , 9 . Levii. i , 3.

M M

Joan. ibid. 5.
f

11.

Matib. xxi, 39.

Leviu i,4, 5.

" Loc.

(4) Hdem mss., c princeps peccaverit; alias, pnncipes peccaverint. (5) # Pro regresso. Sie codex Sangermanensis. Alias deerat, < pro. Infra idern ms., c erit auieni niasculus sine macula, masculus vere esl. Aiias tegitur, t est pro t erii, et, vero pro vere, (6) Godd. Gemetic. el Gadomensis, imponel. Sangerra., itt>ponil. Alias, c imponent. (7) Godex Sangerm., adversum. > Alias, c conira.

(8) Omnes IT.SS., c corpng. Sd pranslare videtur priorum ediiionum leciio c caput. (9) Priores editiones, f saper illud altare qnod esl in cadis, ubl ei Ecclesia priiniiivorum est, idem ipse sanguis aspersus erit. Hinc iierum in sequenlibns saeculis passurum Gbrisiuin videbatur Huelio Ongeue affirmaro, sed cum aliam omniao, eam nempe quam sequimur, exbibeant leclionem omnes codices manusctipii, id unum sequiiurex boc loco sensisse Adamanlium,Ghrisii morlem semel obitam in terris, IIOD soluin hominibiu, s i d

409

1N LEVITICUM HOMILIA 1.

410

Recie ergo secuitdo nomi- in Ode Chrisli, alia atitcm illis qni jam perfecti sunl in scienlia el cbaritale ejus, apiare, hoc esl memntt allare, quod esl ad oslium iabernaculi leslimonii, quia non solum pro lerreslribtts, sed eliam pro bratim 187 vitulum dmsisse. Sed et qui novil ostendere qtiae fuerint legis principia, qui eliam oceleslibus oblalus esl boslia Jesus, et hic quidem pro bominibus ipsam corporalem maieriam sangui- prophelis profecUis accesserit, quse vero in Evangeliis plenitutlo perfectionis habeatur; vel qui donts sni fudit, in cnelesiibus vero minislranlibus, si cere polesl, quo verbi lacle alendi sint parvuli in qtii illi inibi sunt, sacerdolibus, viulem corporis Christo, et quu verbi olere reficieudi (11) eint qui sai virluiem, velul spirilale quoddam sacrificiuni infirmanlur in fl.Ie, quis eliam s i l cibtts solidtis et jmroolavit. Vis autem scire quia duplex hosiia in fortis, quo impinguandi sint alhlelse Chrisii; qui eo fuit, conveniens terrestribiis, et apta coeleslihaec singula novil spirilali ratione dividere, polest bus? Apostolus ad Hebraeos scribens d i c i l : c Per velamen, id esl carnem suam. E l ileruin inlerius bujusmodi doctor ille sacerdos videri, qui imponit vetamen interpreiaiur coelum, quod peueiravii Je- super altare bolocausiuniper membra divisum. A d sug, u l assistal nunc vuliui Dei pro nobis, c sem- dil ei ligita aliari, quo ignis animelur et ardeat, is a quo non solum de corporalibus virtuiibus Christi, per, inquil vivens ad inlerpellandam pro his. Siergo dao inlellfguntur velamina, qtiae velutponsed etiam de diviniiaie ejus sermo miscetur. Desursum enim est divinilas Christi, quo ignis iste tifex ingressus esi Jcsus, conseqtienler el sacrifi festiuat. Convenienler ergoomnia bxc quaein corcium duplex inlell gendum esl, per quod el tcrresiria salvaverit et ccelesiia. Deuique ei ea quae se* pore a Salvalore gesia sunl, coeleslis ignis absum* qouniur, plus coelesti sacrificio quam lerreno v i - psii, el ad divinitatis ejos natiiram cuncla resliluit. Lignis tamen adhibitis ignis isie succendilur. Usque denliir aptanda. ad bgnuni enim in carae (12) passio fuil Chrisil. 4. c E l decoriantes, iuquii , holocnitsiiun diviUbi atitem suspensus in ligno esi, dispensaiio cardent illud membraliin, et imponeiil iilii Aaron sanis finiia esl. Resurgens enim a inonuis ascendit cerdoiis ignem super altare, et eonslipabuni ligna in ecelum, quo iier ejus naiura ignis ostendit. U n in ignem, et imponenl filii Aaron sacerdoiis divisa membra, et captil, el adipes, et ligua qua3 sani su- de el Apostolus dicebal", quia c ei si cognovimus Cbrislum secunduut cariicm, sed nnnc jam non per aliare. Interauca vero et pedee lavabunt aqua, el iinponel sacerdos omnia super allare, hosiia esl iioviinus, Holocaiisluin namque carnisejus per l i el sacriftcnim odor suaviiaiis Domino. Quomodo gnum crucis oblatnm, lerreiia coelcslibus, et divinis dtoorielur caro verbi Dei quod bic viiulus nomi- Q buniana sociavit. Interanea sane cum pedibus aqua dilui jubcl sermo praecepti, sacramentum baplismi oaiur, et quomodo membraiiin dividalur a sacersub tigurali pnedicatione denuntians. Nam interadotfbus, oper pretium esi adverlere. Ego puio nea diluit, qui conscienliam purgal. Pedes abloit, qnod ille sacerdos deirahit corium vituli oblaii in bolocausliun, et deducii pellem qna membra ejus qui coiisumoiaiionem suscipil sacramenli, ei scil quia qui mundtis esl, non indiget nisi ot pedes contegunlur, qui de verbo Dei absirahit velamen l i v e i , et quia pariemquis habcre non potcst cum lillerse, e i inlerna ejus quae snnl spintalis inlelligealia menibra, denudat : el b*c menibra verbi Jesu, nisi laverii pedes ejus. inierioris sciemia*, non in humili aliqno loco ponil, 5. Veruui si haic etiain ad moralem locum inclised in alto el sancto, id esi, super altare collocai : nare velis, babes ei vilulum, quein oflerre deiim uon indigiiis borainibns, et humtlem vilara ac beas. Vilulus e&t, et quidem valde superbus, caro lerrvoam daceniibus pandii divina mysieria, sed i l - tua : quam si vis muuus Domino offerrc, ul eam l i s q u i aliare Dei sunl, in quibtis semper ardel d i - caslam pudicamque cuslodias,adduc eam ad ostium vinus ignis, et setnper consuiiiiiur caro. Super bo* labernaculi, id est, ubi divinonnn librorum susciergo tales membraiim divisus isle bolocausli vilu- pere possil audilum. Masculinum s i l munus Itium,
4 0 u y M v 4 4

lus collocalur. Dividii namque meinbraiim viiulum, D feminam nescial, concupisceiitiatn respual, iragilitaiem refugial, nibil dissoluiinn requiral aot . qtii explanare per ordinem poiest, el competemi disunciione disserere, qui eit profectus, Cbristi Impone etiam inanuin luam super bostiam luam, fimbriam conligisse; qni vero, pedes ejus lavisse ut s i l accepla Domino, el jugula illam comra Doini num, boc esl, impone ei c o n l i i i e n l i a 3 frentim, el lacrymis, el capillis capilis exlcrsisse; quantoaumanum disciplinoc ne auferas ab ea, sicul imposuit tem iis polius sil capui ejus unxisse myro (10) : sed et in peeloreejus recubuisse quid habeaiefliinentiaB. maoum carni su<e ille qui dicebat" : c Macero corHoram ergo singulorum causas disserere, et alia pus meum ei serviiuii subjicio, ne forie cum aliia quideto incipieiilibus, alia vero iisqui jam proflciunt prajdicavero, ipse reprobus cfQciar. > E l jugula eam Coloae. i , 20. * Hebr. x, 20 Bebr. vu, 25. Leviu x v i , 7, 8, 9. I I Cor. v, ltf. Joan. xi, %. " 1 Cor. lx, 27. etiam angelfe ei aliis ccelesiibus virluiibiis pro(11) Cod. Sangerm., reficiendi. Libb. editi, fuisae. Vide lib. n Origenia*. quaest. 5, num. 20 c refoveudi. Codd. Gt-ineiic ei Cadomensis, fovcndi. 61 24 (lO)Codex Sangerm., myro. > Alias, t myr(12) Omnes mss., in carne. Libb. edili, c carrfaa. nis.
H M 4 8 4 4 f

4|i

0R1GENIS;
t

Synagog(r vel pro animd qu(B ex populo terra* peccaverit non volunlale. 4. Superior q-Jidem dc principio Levitici disptilatio edoouit nos legem sacrificiorum, 1 8 d 1 " munera appellanlur, ul si bomo munus offerret, ex animalibus id oflferrei, hoc est ex bobus (18), vei ovibus, vel eliam capris; si vero ex avibus, l u r i u rum par, aul duos pullos columbinos adhiberet. S i vero anima offeral munus, similam oflerret ex c l i bano, id est panes ex simila azynios, aut similam oleo conspersam ex sartagine vel eiiam cralicula. Si aulem sacriflcium offerai primiiiarum, de p r i miiiis frugum (19), u l simila s i l recens, id estnova, igni quoque eam lorreri vult, et medio fractam esse, ne muluim minutaium sit, quia primilise sunt, el bene purgala sil. Oleum quoque et tbus ut imponantur super eam , et sic offeratur. A i vero si quis (20) offerat sacrificium salulare, ex bobus j u beiur oflerre, vel etiam ex ovibus sive capris, et exceplis bis nullum aliud sacrificii genus subslituilur in salularibus hosliis. Nam pro peccaiis non voluntariis (21), gcneralilcr qnidem anima jubetur offerre, et posl haec per diversas itur variasque pcrsonas: et jnbeiur, si quideni ponlifex sit qui deliquit, et offerl sacrificiiim pro pcccaio, ut vitulum in bolueauslum offerat, sed non eo rilu, quo illum pro mimere obtulit. De hoc enim tanlum adipee, ei duos rcnes cuin adipibus suis, ei adipero qui tegit inlcriora, imponet super allare holoc&nstoruio. De sanguine quoque ejus inlingeiis digiquaru virtlu,.invasi 8uisconderene cieruni,C i , , g conlra Doininum, et el idcirco exclusae sunt a ibalamo s p o n s i : quolinil ex eo cornua allaris inccnsi. GaHeras a;iiem iiiam sola carnis coniinenlia ad altare Dominicum cames cum corio, inieraneis, et stercore extra non-poiest pervenire, si reliquis virluiibus et sacastra igni cremari jubet in loco mundo. Observancerdolalibus miiiisteriis deseroliir. E l ideo qui haec dum sane est, quod in peccaio pontificis non addilcgimus vel audimus, in ulramque paflcm operam dit iegisUlor, quia per iguoranliam, aul non volundeinns(15), casli csse corpore, recii nienle, nwndi laie peccaveril. Neque enim cadere ignoranlia pocorde, moribus cmendali, proflcere in operibus, lesl (22) in eum, qui ut caaleros doceret, provevigilare in sciemia, fide, et aclibtis, geslis, el i n ctns esi. Si autem loiius Synagogae peccatum fuetelleciibus esse peifecli.ul ad siiuililiidinem hosiiac rit, vilulum nibilominus iu bolocausluiu Synagoga Cbrisii conlormari inereainur, per ipsuin Dominum jubelur offerre. Sed ir. peccalo Synagogse dicilnr * . uosirum Jesuin Ghrisiuui (16), per quem Deo Palri Si ignoraverii, et latuerit verbum ab oculis SynaotniiipotenLi cum Spiriin sancio esl gloria e( impe- goga?, el fecerit unum ab omnibus mandatis Domirium in sxcula sajculonim. Aiuen. ni, qiiod non fiei. Unde apparel etiam omnem lua quae sunl super lerram. Sed et filii Aaron saocrdotis offeranl sanguinem ejus. Sacerdos in le est, et ulii ejus, mens quae in le esi el sensus ejus, qui merito sacerdos, el filii sacerdotis appellanlur : soli enim sunl qui inlelligunt beum, et capaces sunl acientiae Dei. Vull ergo sermo divinus, ul rationabilt sensu carnem luam in casiitale oiTeras Deo, secundum quod Aposlolus d i c i i : < Ilostiam v i vam, sanclam, placeniem Deo, rationabile obseqnium vesirum. > E l boc esi pet eacerdolenri vel filios sacerdolis oiTcrre sanguinem ad aliare, cum et corpore el spiriiu quis caslus eilicilur. Sunt cnim el alii, qu: oflerunt quidem holocaustum carnem suam, sed non per ministeriuin sacerdotis. Non enim scicnicr (15), nec sectindum legem quse in ore sacerdolis est oflerunl, sed suiu quidcm casti corpore, animo aulem inveniuntur incesli. Aut enim gloriae bumanae concupisccnlia maculantur, aut cupiditale avaritia? poiluunlur, aut invid i x ac livoris infeiicilate sordescunl, vel furenlis odii et ira? jinmaniiaie ve.xanlur. Quicunque ergo talessunt, licet corpore casli sim, tamen uon offeruni holocatisia sua per matius ei minisierium (14) sacerdotis. Non est enini in eis consilium, et prudenlia, quse sacerdoiio fuiigitur apud Deum : sed suni ex illis quinque virginibus siullis, quac virgincs quidcm fuerunl, c l casiilalein corporis servavcrunt, oleum aulera charilalis, ei pacis, el reli4 8 m S S 47 ; m s u u n 1 ) r e s p e r U & m i e s 4

contra Dominum, mortiflcans sine dubio membra

Synagogani posse delinqtiore ptr ignoranliam. Quod ei Domintis coufirmat in Evangeliis cuni dicU : Re sacrificiorum rilu, hoc est de mnneribus et sacrificiis (17) salutaribus* et pro peccatis ; el quomodo c Paier, retnide iilis, non enim sciunl quid faciunl.i vffert pontifex pro peccalo suo, el pro peccalo Qiiod si priiiccps fueril qui offert hosiiain prc pecHOMILIA U .
1 4 9 w

Rom. x i i , 1.

4 7

Matlb. xxv.

4 8

Levit. i v , 5.

4 9

Luc. x x m , U. oflerrei ex bobus, sed omnes mss. ut in nosiro lexiu. (19) God. Sangerm., deprimis fructibus. Cod. Gemciic, cde primis frugibus id offerat, ulsimila. God. Gadom., c de primis frugibus ulofferal, u l simila. God. Beccensis, < de primis frugibus u l offerat in simila. (20) Cod. Sangerm., c et sic offeratur a viro. S i qtns. > (21) Idcm, c non solum volunUriis. (22) Idcm, c polesl. Libb. ediii, c polerat.

(13) Cod. Sangerm., scienler. Libb. cditi, scienies. > (14) Idem ms., c ministerium. > Libb. edili, c nisieria.i (15) Oinnes mss., deinus. Libb. edili, dare debemus. > (16) ChrislHm. Deest in codice Sangermanensi. (17) In libb. anlea editis omiuilur, c c l sacrificiis, sed repcritur in codd. Gemeiic. ei Cadoiiicusi. (18) Libb. antca cdiii, ioffcral ex animalibus, id

413

JN LEVITICUM HOMIIJA IT.

414

cato, bircum ex capris jubetur offerre, non holo- riius Dci. Slullilia enim est i l l i , el non potesi i n tcliigere, qnia spirilaliter dijudicalur. Spiritalie aucausttim, sed lantiim ut de sanguine ejus imponat lem examinalomnia. Isle ergo qui anima nominasacerdos super allare, et omnem adipem ejus oflfelur, non potest oiTerre omnia, quia examinarc non ral in a l i a r i : reliquum autem sacerdolibus rema189 poiesl omnia : sed oflert solam similam et neat (23) ad edendum, sauguine tanlum ad basim panes azymos , id est, commimem hanc vitara, altaris efltiso. Si vero anima fueril, inquit, una verbi graiia, in agricullura, au( in navigando, aut quae offert pro peccalo, capram feminam oflerat : in aliquibus communis vilac usibiis posilam, oflert ritu scilicet eodem, quo bircuro superius dixiratis tamen eliam ipse munus (27) Dco , Iicet solara s i immolatum : c Quod si non valueril, inquit , mamilam dicalur oflerre oleo tanlum conspersam. nus ejns ad capram, vcl ad agnum, c par (ttriurum offerel, aut duos pullos columbarum. Quod si nec Omnis enim anima eget olco divinoe misericordi, nec pravsenlem vitam evadere quispiam potesl, nisi hoc inveniet, decimain parlem cpbi (24) similagiei oleum coelestis miseraiiouis adfueril. Secundo nis sine oleo et sine ibtire mandatur offerre. Ha?c in loco, primiliarimi, id esl dc iniiiis frtigum manquidem nobis singula priori lectione reciiata sunl, verum explanalio eorum, quoniam tempore excludatur oblalio. Qnod , si beue meministis, in die debamur, omissa est, de qua nunc paucis cotnmo- Penlecostes fieri lex jubet. In quo illis pbne umbra nere studiosos quosque, et eos qui eiiam praueridaia est, nobis aulem veritas reservala est. In die tarura meminerinl leclionuro, absurdum non pulo, enim Peniecostes oblalo orationum sacrificio, priquanquam ad ea quae nuper recilata suni, urgeamilias advcnientis sancli Spiritus apustolorum susmur. pit Ecclesia. Et vere IKCC fuerunt rccentia, quia erat novum, unde el musto repleli dicebantur 2. Et primo velim videre quaB sil isla diflerenc Igni losla. > lgneae namque linguae supra singulia, quod alia quidero bominem dicit offerre, alia los consedernnt. medio fracla. > Frangebsmur inimam, alia ponlificem, alia Synagogam, alia enim media, cum lillera separabalur a spirilu. c Et principem, alia*unam animam ex populo inrra?. Et bene purgala. > Purgat nanique omnes sordes pra> polo quidein bominem illum debcre inlelligi, qui scniia sancti Spiritus, remissionem tribuens peccaad imaginem ei siniililudinem Dei faclus, ralionatorum. Oleum quoque misericordiae buic sacriiicio bililer vivii. Hic vero munus offert Deo viiulum infundilur, et Ihus suavilatis, per quod Christi bocum carnie superbiam vicerii. Ovem, cum irrationus odor efficimur. Posl Iiaec de sacrificiis salularinabiles moius insipieniesque correxcrit. Hoedum, cum lasciviam superaverit. Offerl etiam par luriu- ^ bus dicit, q u ex animalibus, id esl bobus, vc! capris, aique ovibus ofifernniur, et nibil bis ultra subrum, cum non fuerit solus, sed menlein suam verstituilur ad immolandum, sed ne aves (28) quidcni, bo Dei velut vero (25) conjugi sociaverit, sicui huc quae superius in offerendis inuneribus fueranl subenus avlum, unum diciiur et casium servare consiitutae. Isle enim qui salulares bostias oflert, sinc 'ugiuou Offert eiiam ei duos pullos columbarum, dubio jam suaB salutis esl conscius . et ideo qui ad com et ipse inlellexerit mysierium, quo oculi salulem pervenit, necesse est ui quae magna ei pcrsponsae sicul columbac dicuntur ad pleniludines fecta sunl oflerai. Sic enim et Apostolus d i c i i " : aquarum, ct collum ejus sicul t u r t u r i s . Ua3C ergo c Perfectorum autem esl cibus solidus. > Dcbinc ad sunl bominis secundum quod supra exposuimus, raaoera. Animae autem munera, longe inferiora de- oflerendas pro peccatis victimas sacriftciorum ordo dirigitur, in quo e l secundo dicitur " : c Locutus acribit. Anima haec neque vitulum babei, neque esl Dominus ad Moysem, dicens : Anima quxcunque ovem, neque hoedum quein offerat Deo : sed ne par peccaveril coram Domino, non voluniale. > Recte quidem lurlurum, aui duos pullos invenit columanimam d i c i t , quam peccare describii. Non enim barum. Siroilam lanlum babel, ex ipsa panes azyspiriium vocasset, qucm dicerei peccaiuruni (29). mos offeri a clibano, ex ipsa in sarlagine optis fa80 el

ctum, vel in cralicula oleo pennistum. Unde (26) D Sed ne boniinem quidein hunc diceret, in quo nevideiur mibi hxc quae aniina appellata esl boiuo quaquam imago Dei p e c c a l o iniervenienle conslaille, quem Paulus animalem Iiominem uomiuai, inrel. Non ergo esl s p i r i l u s ille qui p e c c a t : Fruclus telligendus: qui eliamsi peccaiis non urgeauir, nec enim s p i r i i u s est (ut describii Apostolus ) cliariait praceps ad viiia, non tamen habel aliquid in se las, gaudium,pax, p a t i e n t i a , et caBtera his similia epiritale, et quod figuralitcr carnes Verbi Dei repuqua? eliam fruclus viiae appellaniur. Denique etalibi lenlur. Sic enim ipse deeoPaulusapostolus dicit *, d i c i l : c Qui s e m i u a t in carne, de carne melet quia c animalis bomo non percipil ea qua? sunl Spic o r r u p l i o n e m ; e i qui s e m i n a t i n s p i r i t u , de s p i r i l u
T 88
9

8 7

8 8

"Levit. v,7. Canl. i , 9, U . Gal. v, 22. " Gal. vi, 8.

8 1

" 1 Cor. n , 14

A c i . u 13.
9

" H e b r . v , 14.

8 8

Leviu , 1, 2.

(23) ldem, c remaneat. Libb. ediii, < remanel .i (24) OiDnes mss., cepbi. Libb. edili, c ofla, mate. (25) Omties mss. t vero. > Libb. ediii, t viro. > (26) Unde. Deest in antea edilis, sed exsiat in codice Sangerm.
f

(27) Codex Sangerm., c ipsc munus. Libb. editi, c ipsa muudus, > male. (28) God. Sangerm., < aves. Libb. ediii, < de avibus. > (29) Idem ms. < p e c c a t u r u m . Libb. editi peccalorem.

415

OKIGENIS caio. Sed ilie qui offerlur in raunere super 190 bolocausli aliare consumitur. Qni vero pro peccalo, exiracasira, cmn corio, el inieraiieis ac siercore, in loco mundo jubeiur e x u r i , adipibus solis in a l lare oblalis et renibus. Qo singula dividere a c discernere, quamvis et gupra nostras vires s i l , e i supra audilum vestrum, tamen aliquas vobis ad i n lelligendum occasionos conquirere, aique in roedium proferre leniabimus. Vide ergo ne forte Jesus quem Paulus dicil pacificasse per sangninem suum non solum qnae in lerris, sed el qux in coelis sunt, idem ipse eit vitulus, qui iu coelis quidem nou pro peccalo, sed pro mtuiere (52) oblatus est, in terris aulem ubi ab Adam usque ad Moysem rcgna* vii peccainm , oblalus sit pro peccalo. Et hoc est passum esse extra castra, exlra illa, opinor, caslra, qtias viderai Jacob, angelorum Dei castra cielesiia, de quibus scriplum est in Genesi" : c E l suspiciens Jacob vidit casira Dei in apparalu, et occurreruot illi angeli Dei, ei dixit Jacob cum viderel eos,Caslra Dei sunl haec. Exlra illa ergo caslra coeleslia est omnis, in quo babiiamus nos, locus isle lerrenus, in quo in carne. passus esl Cbrislus. Quod vero dicil, quia ctim siercore exuritur ei interaneis , vide ne forte ad comparalionem coelesiium corporum corpus ieiud btimanx nalurae, siercus flguraliter appelletur. Terra eniiii est, el de lerra sumpium. Sed et copbinus ille stercoris qui ad ra* dices succidendae iiculneae m i l l i l u r , qaid aiiud quam inyslerium g u s c e p i a 3 in corpore dispensationis oslendil? Nec lamen ei inieranea deesse d i cunlur. Quamvig enim vilem servi gesserii fortnaui, pleaittido tamen in eo divinitalis babiiabal. H&c quainvis audacter discussa s i u l , tamen quia (33) Qdelium quorumque ntiiriri getnper ad niajora debet audiltis , eadem quoqtie eiiam de Synagog v i lulo accipienda sunl. 4. In morali auiem loco poiesl poniifex isle gensus pieiatis el religionis videri, qui in nobis per oraiiones ei obsecraiiones quas Deo fundimus, velut quodam gacerdolio fungilur. llic si in aliquo deliqucrit, oninem coniinuo qui inlra nos esi bonorum acliium peccare populum facit. Neque enim recli operis aliquid gerimus, cura in pravum declinaverit
6 1 4 1

meiet viiam a?iernam. > Quoniam ergo alius esl qui seminat, ct alius esi in quo seminalur; seminalur aulem vel in carne cum peccaiur u l meiatur corruptio, vel in spirilu cum secundura Deum v i vilur utmelatur viia aeierna : constal animam esse, quas vel in carne , vel in spirilu seminat, et illam essc quac vel in peccalum rnere possit, vel converli a peccato. Nam corpus sequela ejus esl ad quodcunque delcgcril: et spiriius dux ejus est ad virtutem, si eum sequi velit. 3. Sed liaec generalilor dicta gunt, nunc vero per gpccies dividunlur. c Si pontifex, inquil , qui unctns esl peccaverit, ut populum faceret peccaie, offerel pro peccato suo vituluni de bobug sine macula Domino. Terror gimul et misericordia in divinis legibus ostenlalur. Itane landem tulutn est n i b i l , ne poiuifex quidem ? et qui pomifex ? Ipse qui unclus est, ipge qui sacris ignibus divina succendit altaria, qui Deo munera et galulareg bostias iinmolat; qui inter Deum el bomines medius quidam repropitiator inlervenii (30), nec isle, inquam, ipse imniunis manel a contagione peccali. Sed vide misericordiam Dei, ei plenius eam, Paulo docenle, cognosce. Ipse enim ad Hebrxos scribens d i c i i : Omnis namque pontifex ab boinmibus assumpuis, pro hominibus coosiiluitur ad offerendas boslias Deo. Et paulo post: < Lex , i n q u i t , bomines consiiluil sacerdoics infirmitaiem babcnies, ut poasint sicut pro sua, eliam pro populi infirmilate oflerre. >Vides ergo dispensaiionem divinae sapienliae. Sacerdotes siaiuii, non eos qui omuimodo peccare nou possent, alioquin non essenl homines, sed eos qui imilari quidem debeant illum, qui peccatuiu non fccit ; offerre (31) autem hoslias primo pro suis, poslea pro populi deliclis. Sed quid pracipue in bujusmodi sacerdole mirandum esi? non ui non peccet, quod Oeri non polesl, sed ul agnoscat el inielligai peccalum guum. Nunquam enim se emendal, qui peccasse sc non putat. Simul quia et faciliits polest indulgore peccaniibus, is qui alictijtig infirmilatis guae conscieulia remordelur. Quae esl auiem oblalio sacerdolis pro peccaio ? Vilulus, inquit, ad bolocauslum. Secundo inveuimus oflfem a ponlifice in bolocaustum , semel pro pec 8 9 6 0

Levil. iv, 3.

Hebr. , 1.

8 8

Hebr. vn, 28.

Epbes. i .

* Genes. xxxn, 1, 2.

(30) Qui inter Deum et hominet mediut quidam repropitialor inlervenit, eic. Eodem fenne modo anle Origenein Pbilo Judaeus loquilur lib. De Monarchia: piaOat , , , ' , , . . < Poslulal lex iu poniiliee naturain fiumana niajorem, ut qni ari divinam propius accedat, silus, si verum fateri licet, iu ulriusque confinio, u l per medialorem aliquem bomines quidein Deum propitient, Deus vero gralias bominibug, aliquo uaus miuistro, porrigai atque largiatur. Ha quoque auctor ConstU. apostol. lib. , cap. 25; ganclus Basilius Contlitul. monait., cap. 22 ; Chrysosloinus in Vidi Dominum boiuil.

v ; llieronymiis epist. 128, c l ad Malachia*, cap. n , et alii passim. Verumlanien Augugliuug iib. u Contra Parmenianum, cap. 8, ex I Timolb. x i , 5,arguit eum Donaiisiam , quod quodam loco medialorem dixissel episcopum inler popiilum e l Deum. Sed facile hscc coiiciiianiur. Solus Gbrisius, aiunt tbeologi, mediator esl naiure ac redemplionis ; gacerdotee autem mediatores sunt ministerii ei inlerceasionis. (51) Godex Sangerm., < offerre. Libb. e d i l i , c offert. (52) Qui in cotlii quidem non pro pecceto, sed pro munere, elc. Vide Huelium Origenianorum lib. u , quxst. 5, num. 24. (55) Parlicula c quia, > deest in antea editis, sed regiiluitur e codice Sangcrroanensi.

417

1 LEVITICUM HOMILIA II.

418

d o x bonorum operuro, sensus , et ideo ad hujas nes peecatorum in Evangeliis. E s l ista prinia , qua emendalionem non qualiscunque hosiia, sed ipsius baplizamur in remissionem peccalonim. Secunda saginali viiuli requirilur sacrificium. Simililer et remissio est in passione mariyrii. Tenia esl, quae Synagogae culpa, hoc est, omnium quaj iiitra nos pro eleemosyna dalur (38). Dicit enim S a l v a i o r : 6 i i n l yiriulum emendatio, non aliler qnam ex Cbric Verumtamen dale eleemosynam, et ecce omnia s l i morliGcalione rcparalur. Si vero princeps , i n - monda sunl vobis. > Quaria nobis fil remissiopecqtiii , peccaverit, kircum offerei (34) ex capris. caiorum, per hoc quod et nos remiliimus peccala Princeps isfe polest videri vis ralionis quae intra fruiribus noslris. Sic enim dicii ipse Domious nos est. Quac si peccel in nobis, e l stuliuui aliquid 191 ei Salvalor nosler, quia si remiseriiitj (39) agamus, perlimescenda nobis esi illa senteniia Sal- ftairibus veslris ex corde peccaia ipsorum, civobis vatoris, quae dicit : \ o s eslis sal tcrrae. Si au- remiiiei Pater vesier peccaia vestra. Quod si non tem sal infaiuauim fueril, ad niliilum valel uisi u l remiseriiis fralribus vestris ex corde, uec vobis projiciatur foras, el conculcelur ab bomiuibus. remiucl Paler vesler ; > et sicul in oraiione nos Habet ergo e i isie hosliam suam. Sed el auima uua, dicere d o c u i l : c Remilfe nobis debita nostra, sicul e l nos remiuimusdebiioribusnostris .i Quinia i n q u i i , si peccaveril, capram fciniuam similiier offeret, secuodum illam subsiiiulionem boeiiarum, peccaiorum remissio est, cum converterit quis quam superiue memoravimus. Sed foriasse dicant peccalorem ab errore vias sua. Ila enirn dicil Scriaudiiores Ecclesiae (35) : Melius fere agebatur cum plura divina , quia qul converli fecerii peccajittiquis , quam nobiecum , ubi oblatis diverso riiu (orem ab errore viae suae , salvat animam ejus a sacrillciis , peccaniibus veuia praslabatur. Apud morte (40), e l cooperit multitudinem peccaiorum. noe una lantummodo venia est peccalorum, quae per Sexla qtioque fil remissio per abundamiam cbarilavacri gratiam in iniliis datur. Nulla posi hac peclaiis, sicm ei ipse Dominus d i c i t : c Amen dico caftti misericordia, nec venia ulla conceditur. Delibi, remilluntur ei peccata multa, quoniam dilexit mullum. > E l aposlolus dicii : Quoniam cbancet qoidem dislricliorisessedisciplinxChrislianum, las cooperil mulliludinem peccalorum. E s l adbuc pro quo Gbristus morluus esl (56). Pro illis oves, el scpliina, licel dura el laboriosa, per po&niten* b i r c i , boves jugulabanlur et aves, et simila conliam reinissio peccalorum, cuiii lavat peccator iu spergebatur: pro te Dei Filius jugulalus esl, et iielacrymis siralum suum, et iiunt ei lacryma? suas nira te peccare delectai ? E l laraen ne tibi baec non lam eriganl animos pro virlute, quam pro despera- panes die ac nocte, e l cuiu non erubescit saeerdoti tione dejiciant, andisli quania sint in lege sacriiicia Domini indicare peccaluii) suum (41), et quxrere pro peccalis, audi nunc (57) quanix sinl rewissio- medicinam , secundum euin qui a i i : Dixi :
8 8 8 4 8 7 88 8 8 6 8 7 8 7 1 c 7 8

88

L e v i i . , 23. Jtiaith v, 13. Leviu iv, 28. L u r . w , 41. Jacob. v, 20. Ltic. vn, 17. l Peir. iv, 8. Psal. xxxi, 5.
7 0 7 1 7 8

8 8

8 4

8 8

8 8

8 7

Malili. v i , 14,15.

8 8

ibid., 12.

(34) Idem m s . , offerei. Libb. c d i t i , oflerat. > (35) Sed fortasse dicanl auditores Ecclesite, etc. Audiiores Ecclesiae quos bic proferl unam solum per bapliemuin peccalorum retnissioneai agnoscenles, caiecbumeni eranl audieniet dicti, qui omnia fldei Christianae mysieria nondum edocli eranl, quique Unila concioue ab ecclesia arcebanlur. Nihil ergo mirum aliam eis nondum innoluisse peccaloruni rcmissioiiem praeier eaiu qua? per bapiismi graliam coucedilur. Prudenli euim coubilio priorum saeculorum Paires ul baptismi gralia? coiiservauda3 maxiinuin siudium inderent, poeuiientiae sacramen* luni catecbuineuis ei recens bapiizaiis occuliabant: D verbi gralia, Clemens Roiiianus episl. 2 ad CorinIbios, cap. 6 , sic loquitur : ; to \ , 6 ; iNos, nisi baplisma purum et iiuiuaculaium servayerimus, qua conli.ientia inirabimus in regiain Dei ? > E l cap. seq.: , . c Qui sigilluiit servaTeruni, vermis eorum non iuorielur. Sic Hermaslib. n , mandalo 4 , dixil audivisse se c a quibuedam docluribus quod alia poeniientia non es(, nisi illa cum in aquain descendinuis, et accipituus remiasioiieiit peccaiuruia noslroruin , ulierius non peccare, sed in caslilale penuanere. Sic lrena?us lib. iv Adversus hwretes veremr ne post agniliouem Clirisli, re/nissionein ullra non babeamus delictornm, quia Cbrislus non amplius morietur. Denique Tenulliauuui libro De pamitentia, cap. 7 : Piget

secundae, imo jam ullimae spei subtexere menlionein, > ne reiracians de residuo auxilio poenitendi, spaiium adbuc delinqnendi denionsirare videaiur. A l vero ubi servi Dei lapsi eraitl, ei sanctilalem bapiismatis amiserant, tum sancii Patres laboriosas el durae poenilenliae, ut loquiuir hoc loco Origenes reniediuiii eis iudicabaiil. (Jieterum dici eliam possii boc loco Origeneui quoruindani Monlanistarum qui lum forie coDcioui aderaul, objecta sibi proponere acdiluere. (56) Mss., c inorlous csl. > Libb. edili : c oblatus esi. (57) Audi nunc elc. Cilatur bic locus ex bomilia prima Origenis in Leviitcuin ab Jona Aurclianensi episcopo lib. De insl. laic, cap. 5. (58) Editio Merliui c i codex ms. Saugerm., qux pro eleemosyna daiur ; > Genebranlus auleui , quaj per eleemosyuam dalnr. > Codd. Cadomeneis ei Geineiicensis, < qux per eleeiuosyuas daiur. (39) Mss. , retniseritis. > Libb. ediii, dimiseriiis. (40) Godex Sangerm., c auimam a niorle. Libb. e d i l i , c animaiu ejus a morle. > (41) Cum non erubescit tacerdoti Domini indicare peccalum $uum. Gonfer quae babei Origenes boitiil. seq. num. 4 : Eienim ouuii genere pronunlianda stinl el in publicum pmferenda cuncia quae egerimus, bi quod inoccullo gerimus, siquodin sermone solo, vel eliani inira cogiialionurn secreia comtnisimus, cuncla necesse esl publicari e l prolerri, proferri auieiu ab illo qui et accusaior pcccaii esi e i
t

419

ORIGENIS
7 8

42G

Pronuntiabo adversum me injusliiiain meani Do- 5. Sed videamus quid eliam de his quae recitata sunt, senliendum s i t : c Si autera, inquit mino, ettu remisisii impiclalem cordis mei. In anima una (teccaverit nolens ex populo terra, faquo impletur el illud, quod Jacobus aposlolus diciendo unum ab omnibus mandalis Domini quod cii : Si quis aulem infirmalur, vocet presbynon fiet, et deliquerii, ei nolum facium fuerii illi teros Ecclesiae, ei imponani ei manus (42), ungentes eum oleo in nomine Domini, el oratio fidei salvabit peccalura quod peccavii, adducei domim suum c a pram de hoedis, fcimnain sine macula adducel pro infirmum, ei si in peccaiis ftierit, remiltentur ei. peccaio quod peccavit. Et omnerc post haec saE l lu ergo cum venis (-43) ad graiiam baptismi , viuibim obtulisli, quin in morlem Chrisli bapli- crificii riium , secundum quod supra exposuimus, enarravii. De anima quam sub peccato factam d i xaris. Cum vero ad inariyritin) duceris, bircuni obcit ofierre, qualiier sentiendum sit, in superioribus, tiilisli, quia auclorem peccaii diabolum jngulasli. Cum vero elcemosynam feceris, el erga indigentes proul poluiinus, explanavimus : quod vero in boc loco addidit, dicens : c Aninia si peccaverit ex poaffeclum niisericordiae sollicila pielate dependeris, pulo lerrae, non mibi videiur oliosnm. Quis enim aliare sacrum boedis pinguibus onerasli. Nam si dubitarel, quin ea quae dicil lex,ad animas, vel ad ex corde remiseris peccatmn fralri tuo, et iracunriia lumore deposilo, milem intra te el simplicem B populum, qtii aunt in lerra, dicerenlur ? Quid ergo necessarium fuil, u l ad hoc quod dixil : c Anima recollegeris animum, imniolasse le arieiem, vel aguum in sacriiicium oblolisse conGde. Porro uuasi peccaveril, adderet: < Ex populo lerrae? Sed videndum est, nc forte ad dislinctionem alieaulem si divinis lectionibus inslruclus sis (44) rnenus populi qui non esl de lerra, baec aniina qune dilandosicul columba, el iu lege Domini vigilando die ac nocte, ab errore suo conveneris peccaio- peccaveril (48), de populo lerrae esse dicaiur. Neque eniin convenire dictum hoc polest illi, qui d i rem, el abjecla nequilia ad simplicitatem eum columbae revocaveris, atque adba?rendo sanclis, fe- cebat : Noslra aulem conversatio in coelis est, unde ct Salvalorem exspeciamus Dominum Jeceris eum socictatem lurloris imitari, par lurluram sum. > Quomodo ergo islam animam merito dixerim aut duos pullos columbariim Domino oblulisti. de 192 populo terrae, quae nibil babet commune Quud si illa quae spe et fide major est, cbarilas, cum terra, sed tota in coelis esl, et ibi conversaier abundaverii in corde tuo, ila ul diiigas proximura ubi Gbristus est in dexiera Dei scdeug, qno et retuum non solum sicut leipsum, scd sicut ostendit dire dcsiderat, el esse cum Ghrislo, muho enini flle qui dicebat : c Majorem hanc cbahtatem
7 8 7 8 7 4

temo habel, qtiam ut animain suam ponat pro q amicis suis, > panes similaceos (45) in cbarilalis oleo subaclos, sine ullo fermenlo malitise el nequiliae, in azymis sinceritalis et veritalis te obtulisse cogitosce. S i auiem in amariludine flelus lui (46) fueris luclu, lacrymis et lamenlalione confeclus, si carnem luam maceraveris, et jejuniis ac multa abstineniia aridam feccris, el dixeris, quia sicut frixorium confrixa suni ossa mea, lunc sacriiicium simuam a sarlagine, vel a craiicula obtulisse te noveris (47) : et boc niodo inveniris tu verius, et perfectius secundum Evangelium oflerre sacrificia, quae secundura legem jam offerre non poiesl D Israe!.
n 7 4 7 8

melius , scd permanere in carne necessarium ducil (49) propier nos? Haec eniin anima quae peccal, de populo terrae esi, faciens unum ab omnibtis mandalis Domini, quod non fiet. Diu nie in hoc sermone quidaro stupor altoniium tenuit. Non enini consequenler diclum vidco, quod peccaveril auiiua, et feceril unum ex mandaiis Domini quod non fiel. Si enim mandatum Domini est, quomodo Geri debuit, cum ulique ad boc dcnlur inandala Uomirii, ut fiant? E l quomodo bic dicitur peccasse anima (50) quae feceril unum de mandaiis Doraini, quod non fiei ? E l forlassis aliquibus videbilur error elocutionis per inlerpretes facius r sed mibi curiosius inquirenti compertum est omnes inter7 8 7 7

7 7

Philipp. m , 20. Pbilipp. i , 22, 23. Jac. v, 14. joan. xv, 15. Lev. iv, 27 ei seqq. incentor. Ip&e enim nunc nos ui peccemus insiigat, Cbrisli baptizaris. Libb. edili, c in morie Cbristi ipse eliam, cum pcccaverimus, accusal. Si ergo in bapiizaris. vila praBveniainus eum, el ipsi nosiri accusalores (44) Instructus sis. Deest in antea edilis, c sis, simus, nequiiiam diaboli inimici noslri ?l accusaal reperhur in codice Sangermanensi. toris effugiimis. Sic enim et alibi propbela dicil : (45) Libb. anlca c d i i i , t ponat quis pro amicis Dic tu iniquitaiet lun$ prior, ut jutlificeris , > clc. suis, panes similagineos, > c t c , at mss. ut in nollhic sane quivis :ib omni pnvjudicala opiuioue slro lexlu. liber colligei mullum ab beierodoxormi) docirina (16) Pronomen c tui > deest in anlea ediiis, sed abfuisse Origeuein, quippc qui cum Ecclesia caiboreperilur iu codice Sangennanensi. lica Romana doccl vere pop.nileulem non erubescere (47) Idem codex Sangerm., c obluleris ci hoc modo debere omnia peccala sua eiiam occulla non solum invenieris. > Deo, sed eliam sacerdoli indicare, et inedicinam (48) Idem codex, peccaveril. > Libb. cdiii, pecab eo quaerere. cavil. > (42) El imponant ei manus. Ex mcmoria laudat (49) Idem codex, c ducit. Libb. ediii, c dicil. (50) Mss., t anima. Libb. e d i l i , c animain. Ongenes vcrbajacobi aposioii qui secundum oimiia Paulo posl ms?., c crror elocutionis per interpreexemplaria scripsit: c ci orenl super eum. lcs facius. > Libb. edili, cnorcm loculionis per (45) Codcx Sangerm., venis. > Libb. editi, t veinlcrprcles faclum. > oeris. Paulo posi idem ms. codex, < in nioriem

*2i

1N LEVITICUM HOMILIA II.

422

pretes s i m i l i l e r protulisse, el ideo non eloctiiionis mandalum quomodo vel lauroruro vcl agnorum e r r o r , sed profundioris inlelligenli* rcquirendus boslia deberet oflerri. Sed qui legem spiritaliier csi s e n s u s . ln quantum ergo nobis occurrere poinlelligit, spiriialiler baec quaerit olTerre. Si vero quis (52) secundum speciem mandali carnalis oblest, haec roihi videtur absolutio. Maiidala Domiui lulerit, baec est anima una ex populo lerrae, quai qua?dam dala sunt ut fianl, quaedam u l non fiant. Sed e a quae iieri debent, necessilas poposcii buina- peccavit nolens faciendo unum ab omnibus nrandana, u i inserla illis proferrenlur, quse fieri non de- tis Domiui quod noa fiet, e l deliquii, el ideo adb e r e n t . Yerbi gralia, u l de his ipsis quae nunc ha- jtiiigit in subsequenlibus : c Et cum notum facimti fueril illi peccalum quod peccavii, adducei niutius b e m u s i n manibus sacriGciis proferamusexemplum, sniim anle Doroinum (55). > Debet enim munus ofagnus immolari jubetur inPascha , non quod vere ferre anima, cum ei iunotueril, quia Dens noti agnl liosiiam per singulos annos reqnireret Deus, quxril carnale sacrificium : quia c sacriiicium Deo sed q u o d desigiiaret (51) immolari debere illum est spirilus conlribulatus . > Nolum fil ergo ei aguutn, qui lollit peccatum mundi. Hoc ergo fieri peccaluin suum,cum didicerit a Domino d i c e n l e : v o l u i l , illud noluil. Sic enim per Isaiam d i c i l : < Misericordiam malo quam sacrificium; > el cum Q u o mibi muKiludinem sacrificiorum vesiror u m , dicit Dominus? Plenus sum holocausiis arie- ^ agnoveril hnmolare sacrificium Jaudis in Ecclesia, et reddere AUissimo vola sua, per Chrislum Domil o m , e l adipem agnorum, e l eanguinem bircorum num nostrum, cui laus el gloria in sxtula scrculoe i laurorum nolo. * Audisli quomodo non vull bosrum. Amen. l i a m arielum, nec adipes agnurum? dedit lamen
80 7 8 8 1 81 7 8

*Ex . , . (54) \ , \ , (55) , , \ , \ , \ ^ , . , * , , \ . , . \ , . \ \ , , >, , \ ,

OrigeuU Commenlariis in Leviticum. $ecunda in Leviticum homilia, ilatim principio.

Judaismi qui oculis videlur, et ejus qui mente percipilur, hoc esl Judaibmi manifosti el Judaismi occulli discrimen cum non inlelligerent impii et omni exsecratione digni baerelici, statim a Judaisrco el harum Scriplurarum loliusque legis aucioreDeo defecerunt, et alium Dcuni ab eo qui legem et prophelas dederal, quique coelum et terram feceral confinxerunl. Quod cerle alienissimum esl. Qui enim dedil legem Deus, dedit el Evangelium; qui fecil ea quae videnlur, dedil el ea quae oculis non cernuniur; et cognalionem babent inier se quas v i demur, e l quae non videnlur. Eam auiem cognationem baberit, ut invisibilia Dei a creaiura mundi per ea quae facta sunt, intellecia 193 conspicianlur. Cognalionem babent qucn videuuir in lege ei propbeiis, cum iis quae non videnlur, sed inlelliguiilur iu lege ei propbeiis. Cum igiuir constel Scripiura quoque ipsa velul ex corpore quod cerniiur, et ex anima, quae in ipso intelligitur ei concipilur, ei ex spirilu secunduin oxemplaria el uinbram cielestium, age, eo invocalo qui Scripiurae , , , ^ corpus, animain etspirilum fecil, corpus iis qiii nos praecesserunt, nnimam uobis, spiriium iis qui in , \ fuluro saeculo viiani xlernam possidebunt, et ad , \ , coeleslia , verilalemque legis venluri sunl; ani, \ . mam, non lilieram in praesenli invesligemus : s; vero taniuin eflicere possumus, juxia raiionen , (56) \ \ , sacrificiorum, quae modo lecla sunt, ad spiritum \ (57) ascendamus. .
T e

Exod. x i i .

T e

lsa. i , 11.

Levit. iv, 28.

8 1

Psal. L , 19.

8 8

Osee v i , 6.

(51) Codex Sangerm., c designaret, el paulo post,' qui lollil peccaltim uiundi. > Libb. edili, c significaret. . . . qui tolleret pcccata mitiidi. > (52) Idem codex ms., c quis, > e( infra, c baec est amma. Libri edili, c quae, > ei infra, c b.i)c anima. (53) Idem codex, c DominuiQ.Libb,editi ,c Deum.i (54) . Uuet. edilio in margiue babul

. (55) 01 , etc. Marcionitas, eoriiinqne asseclas lacessil. HUETIUS. (56) . Ilueiius niaUbat . (57) , ctc. Sic Philoc. ms. In libris aniea edilis deesl, .

433
HOMILIA III.
88

ORIGENIS

in carne poskus, ct leneri poiuit, ei occidi. Nam ponamus, verbi gralia, si Doroinus majeslalis non De eo quod scriptum esl : c Si autem anima peccaverit, el audieril vocem juramenti, et hic te$ti$ $it venisset in carne, non arguissel Judaeos, non eis aut viderit, aut contciu$ fuerit, i non indicaverit, fuisset gravis etiam ad vivendum, non utique leneri el ipsa accipiet peccatum ejus. Et anima qucecun- potuisset, neque ad morietn iradi; nunqitam sine que ietigerit omnem rem immundam, aut morlicidubio venisset sanguis ejus super ipsos, et supcr wum, aul fera eaplum, > etc. filios eorum. Sed quia venit in carne, el pro nobis peccatum faclus est, el bsec pali potuil, idcirco ipse 1. De sacrificiis q u offcrunlur ab bis qui per dicitur peccare populum fecisse, qui fecit eum in ignoranliam, vel qui non voluuiale peccaveriul, sermo est. Unde el in superioribus, cum de pontili- se posse peccare. cis sacriiiciis (58) diceremus, observavinaus Sed vidcamus jam (65) quid agit ei ista 194 esse scriptum de eo, quia ignoraverit. Sed si quis aniina, quae audit vocem juramenli, et lestis est, bene memiiiil eorum q u dicta sunt, lest nobis vel quae vidit aliquid et conscia esl, el non i n d i dicere, quia sacrifieium quod ponlilicem pro pecca- cat; ex quo accepil eliam ipsa peccatum ejus sine to diximus oblulisse, figurain Cbrisli tenere posuidubio, qui iuique aut egit aliquid, aul juravit. Hoc )8, et conveniens non videbiltir ut Chrislus qui eliam secundum hisloriam nos aedificat, et docei, peccalum nescit, pro peccalo (59) dicaiur obtuligse ne unquam in peccalis alterius polluamus consciensacriUcium, licet per myslerium res agatur, el idem (ias nos(ras, ne consensum male agenlibus praebeaipse pontifex, idein ponalur et boslia. Vide ergo si mus. Gonsensum auiein dico, non eolum pariier et ad boc possumus hoc modo occurrere, quia Ghri- agendo, sed eliam qux illicile gesla sunt, rclicendo. slus peccatum quidein non fecit, peccalum lameu Vis autem scire quia consenlianl ba?c eiiaro evanpro nobis faclus e s l : dum qui erat in forma Dei, in gelicis praeceplis ? Ipse Dominus d i c i t : c Si v i forma servi esse dignalur : dum qui immorialis esi, dcris fratrem luum peccare, argue eum inier te efc cnorilur, ei impassibilis paliitir, e i invisibilis videipsum solum. Si te audierii, lucralus es frairem lur, el quia nobia hominibus vel mors, vel reliqua tuuin. Quod si le nou audieril, adbibe tecum alios omcis fragiiilas in carne ex peccaii conditione su- duos, vel ires. Quod si nec ipsos audierit, dic Eccleperducia esl : ipse eliam qui in similiitidinem bo- aia\ Si vero nec Ecclesiara audierit, sit Ubi sicut mmuin faclus est, el babilu repertus ul bomo, elbnicus el publicanus. > Sed evangclicum p r x c c aine dubio pro peccalo quod ex nobis susceperai, puim in eo perfectius dalum e*l, quod indicandi quia peccala noslra poriavil, vilulum immaculalmt, peccali (61) modum disciplinamque constUuii. Noti boc esl carnem incoiitamiiiaiam oblulit bosliam ^ vuli enim le, si forle peccalum videris frairis tui, Deo. Sed quid faciemus deeo, quod in sequeniibus continuo evolare ad publicum, et proclamare pasjungilur? Ubi enim dicil : Si quidein ponlifex sim, ac divul^are aliena peccata : quod esset utique qui unclus est, peccaverit, > ibi additur : c Ut po- non corrigeniis, sed polius infauiantis. Solus, i n pulum faceret peccare, offeret pro peccato suo. > quii, ihler le eiipsum solum corripe eum. Ubi enim Qnomodo ergo conveniel ut quia per carnem suam, servari sibi mystqriura viderit ille qui peccavequam suscepit ex nobis Jesus, ipse peccatuin faclus rii (65), scrvabit et ipse emendationis pudorem. S i cst, peccare fecerit populum? Ausculla et de boc, vero diffamari se videat, illico ad denegandi impusi forle cuin aliqua consequenlia (60) possumus deniiam converteiur; el solum D o n emendave^ rcspondere. Passio Gbrisli credeniibus quidem v i ris peccatuin, sed ei diiplicaveris. Disce ergo ex tam, moriem vero non credentibus coufert. QuamEvangeliis ordinem. Primo, inquii, solus inler te f t vis enim saltis gemibus sil per crucem ejus el jusliflipsum. Secundo adhibe lecum alios duos, vel ires. caiio, Judaeis lamen interilus esl et condeinna- Quare duos vel ires? c In ore enim, i n q u i l , duolio. S k enim ei scriptum est in Evangelio (64 ) : rum, vel iriam lestium slabii omne verbum. > QuoEcce bic naius est ad ruinam et resurreclionem ^ niam quidera lerlio correpiionem mandal ad Ecclesiani deferendam, secundo vult duos, vel tres mullorum. > Et boc modo per peccalum suum, boc icsles adbiberi; quibus praesentibus correplus, si est per carnem in crucem aciam, in qua nosira emendare se non vtili, cum ad Ecclesiam delalum peccata susceperat, nos quidem credenles liberavit a peccato; popuium vero non credentein peccare fueril ejus peccalum, possil duobus adbibilis lestifecil, quibus ad increduliiaiis maltim, eliam sacribus confutari : frequenier enim accidii, ui volen3 legii (62) accessit impielas. Et boc modo pontifex quis evangelicum implere mandaium, catumnialor iste persutfm peccatum peccare populum fecit, dum videatur si crimen deferal ad Kcclesiam, e l deficiat
8 8 8 4 87 8 8

LeVit. v, 4 et seqq. Levit. iv, 5. Luc.n, 54 Matib. XVIII, 15, 16. ibid. (38) Godex Sangerm., < sacrificiis. > Libb. editi, (62) Godd. Cadomensis el Sangerin., c sacrilegii. < sacrific . Libb. ediii, c sorlilegii. > (59) Libb. antea editi, t vero Ghristo qui pecca(63) Videamm jam eic. Cilatur bic locusab Jonn tuui nescii, ut pro peccalo, > sed IUS. Saugerm. ut Aurelian. lib. De intit. / a i c , cap. 18. in nostro lexlu. (64) Godex Sangerin., c peccaii. Libb. edili, (00) Libb. edili, c cum aliqua consonanlia. c peccatuin. > Godd. Beccensis et Sangenn. ut in nosuo lexlu. (65) Idem ms., t peccau > (61) Godex Sangermanensis, c iu Evangeliis. >
8 8 8 7 f

8 8

8 4

8 8

25

IN LEVITICUM HOMILIA 111.

426

testibas. Ne ergo hoc accidal, iiicirco duos vel ires passa csi, et erogavit omnem subslantiam suam in letftes insecunda convenlione jussil adhiberi. Cum medicos, nec aliquid proficerc poluit, per immuoergo Evangelii (66) lale mandaiiim ait, el !ex praeciditiam peccati in boc devolula esl. Tetigerat enim p i a l quia si tacuerit, accipiftt peecatum ejus: scienpeccalum, ei Idcirco flagellum carnis acceperat. Sed postquam fide plena letigiiiimbriam Jesu, stettt dum eat, quod si quis ea quae videi in delicto prox i m i sui, vel non indicat secundum regulam eupe- fluxus sanguinis ejus, el repenle facla esl munda, qua* anteper tanlum leropusvixii iininunda. Et quem* rius daiam, vel in teslimonium vocalus, non qua admodum cum teligisset Dominum et Salvalorem, vera siinl dixerit, peccaium quod commisii ille 195 dixil ipse " : c Quis me leligii ? Ego enim quem celat, ipse suscipiet, et poena commissi revolsensi virlutem exisse tle me ; > illaiu stne dubio e i u r ad conscium. Stifficienler ergo in boc capiie, viriuiem, qiwe mulierem sanaverat, et fecerat eam ipse nos aediiicavii texlus hislorise. Puto lamen mundam, sic intelligendum est, quia si quis coniiquod el illa anima, qua3 legit Fcriplum in lege Dei, gerit (68) pecoatum, exeal ex ipso peccalo virtue quia c juravit Dominus, nec eum poeniiebit, tu es quaedam maligna, quae um qui se conligit faciat sacerdos in aeternum secundtim ordinem Melchiseimmundum, e l boc esl vere contigisse immundum. dech **, audit vocem juramenli, ut faciunt Scribae Simili raiione eiiam de morlicino homiuis, vel de et Pharisaei semper haec mediianies, eed tacent, et inoriiciBO pecoris mundi aut immundi dicendum e&t enuiuiare ad populum nolonl, ne Chrisii lestentur Iforlicinum namque hominis coniingii is qui iu pecadveiituin. Propierea ergo ipsi accipient peccatum, catis miis moriuum quempiam vel sequitur,vel imiin quo non enuniiantes ad populum quae ?era sunt, talur. Sed quia eingulorum (69) differenli requipeccare faciuni (67) lerael. rendsc aunt, singula recenseamus. Hominis niortici5. Posl hsec alia lex promulgatur. < Anima, innum, sicui supra dixinws, illud possumus dicere, quil* , qiia?cunque leiigeril oinnem rcm immundam, quod Aposlolus ad Corinihios dicit : c Scripsi, i n aui moriicinum jumeniorum immundorum, et laqoit , vobis in epistola, ul non cominisceamini toeril eum, el inquinalus est, aul si teiigerit ab fornicariis; non ulique fornicariis hujus mundi, am iaimundilia bominis, ab omni innmindilia, ex qua avaris, aul rapacibus, aut idolis servientibus, alioiiiqiiinetiir, etc. Haic quidetn apud Judaeos indeqain debueralis de boc mundo exisse. Nunc autem center salis et inutiliter observaniiir. Uiquid enim ftcripsi vobis, ut non commisceamini, si quis fraier iminundus babealur qui coniigerit, verbi eausa, nominaiur foroicalor, aut immundus, aui avarus, ai:imal morliium, aut corpus lioniinis defunoti ? Qnid si propbela; corpus sii? quid si pairiarchai, Q ul idolis serviens, aul maledicus, aut ebriosus, atit rapax, cum bujusniodi nec cibum sumere. > lllud vei eiiam ipsins Abraboe corpus? qnid si el ossa est ergo bominis morticinum conlingere, qui ei se Samuelis Ciintigerit, iniimindus erit? Qnid si Eliscci sociuui ealiein iu cibo prajbuerit, qui in Cbristo hoossa conlingai quae el inortmim suscilanl? Imiiuinino eflfectus, rursuin in peccalisest morious. Nam et dus eril ille qui conlingit, el imiiiuiiduin faciunl illa vidua, de qua dicil Aposiolus", t quae in deliossa propbfilac eiiam illum ipsum, qncm a moruiis ciis Yivens mortua est, > moriicioum bominis dici euscilani? Videquam inconveniens sil Judaica inpoiesi. Sed el animalia moriicina riiSilomiiius quae leliigenlia. Sed nos videanius primo quid sii lansunt in Ecclosia, requirenda suut. Si simpliciores gere, el quts sil lacius qui faciat iinmuiidum. Aposloquiquead bocquod nibil prudenliae egerum, eiiam in ius dicil * : < Boiiuin est bominl nmlierein nou tanpeccaiorum sordibus voluieniur, bos si quis sequagere. > llie lactus iiiiniiimlus esl; boc esl eitiui lur, vel langat eo lactu quo snpra exposuimus, morillud, qnod Dominus in Evangelio dixil : Si licinum animalium (70) tetigit. Quod autem Eccleqnis videril mulicremad concupiscendiiin, jain cbatus esl eain in rorde suo. Tetigil eiiim cor sia habeal et animalia, audi quomodo dicit in Psaln i i s : c Homines ei jumenla salvos facies, Doinine. cjns concupisceniia? vftiam, el iiiimunda facla esl
9 9 1 M

aniina ejus. Si qnis ergo boc modo langil aliqnam D Hi ergo qui verbi Dei et rationabilis insiiluti sludium gerunt, bomiues appellanlur. Qui vero absqus rem,id esl vel permulieris concupisceiiliam, vel per hnjuamodi studiis vivunt et scientix exercilia n o i peruniai cupidiiaiem, vel alio quolibel peccali desirequirunt, fldeles lamen sunt, animalia quidem, ged derio, immundum leligit, et inquinalus csl. Oporlet ergo le si quid tale conligeris, scire quomodo offe- munda dicuntur. Sicut enim sunt quidam homines D e i , ita sunt quidam et oves Dei. Scriras sacriliciuin, secundum ea qu;c in superioribtis plum est enim quia Moyaes non erat ovii Dei memoraviinus, m mundus cilici possis. Yis tibi ted bomo Dei. Et Elias non eral ovis Dei, sed oslcndam qa& est anima qux leligil immundum, bomo Dei. Sic euim ipse dicil : < Si boino Dei et iinmunda facta esl, et rursum leiigit '.nundum, 8nm ego, descendal ignis de coelo el consumat te, et facia esl munda? llla quae profluvium sanguinis 2. Matih. v, 28. Luc. v m , 46. 1 Cor. v, P s a l . cix,4. Levii. v, % 3. I Cor. vn, 9, 10 et seq. * l T i m . v, 6. Psal. xxxv, 7. VIY Reg. i,10.
9 9 1 9 9 9 9 n 8 9 99 9 5

(66) Cum ergo Evangeln, etc. Exslat bic locus apud Jonain Aurelian. lib. De ihtlit. / a i c , cap. 18. (67) Idem, < faciunt; f libb. edili, latiaiil. (68) ldem ms. coniigeril. Libb. tidili, coiif

tigit. > (69) Idcm ms., f sed si singulornm, > elc. (70) Idein ms., c aniinalium. > Libb. ediii, aidmal. >

PATUOL. GR. X I .

4*7
97

ORIGENIS

et quinquaginla luos. Vis auiem (71) audire de aliquid de islis, pronuntiet peccatum quod peccaovibus Dei ? Dicilur per prophelam : c Oves mcae, vit, el offeret pro his quae deliquit Domino pro pecoves sanclaB stini, dicii Dominus. > E l ilcrum Sal- calo quod peccavit, femiuam de ovibus, > eic. Quovaior dicil in Evangelio : c Oves meae vocem modo quidein si pronuntiavero labiis meis, vel meam audiunt. > E l non puto quia dixisset de ho- juravero benefaccre, el non faciam, peocali reus miuibus, quia vocem ineam audiunt bomines , sed sim, difficullas non est ostendere : 196 quomodo oves. Sed haec qui babet aures audiendi audial, auiem si jurem vel pronunliem malefacere, et non quomodq voccm audiunl oves, bomines aulem verfecero, peccaverim, verbo assignare difficile esi. bum (72) ejus audiunl lsla ergo sunl aniinalia mun- Absurdum enim videlur, verbi graiia, ui si per irada quidcm propier Gbristum, morticina aulem pro- cundiam diiero me bominem occisurum, e l nop fepler pcccalum. Quae si quis tetigerit, hoc e s l , si cero, ne pejerare (76) aut fallere videar, cogar ad secutus fueritquis in peccalo, immundus erit. Et si explendum opus, quod lemere et illiciie prouiisi. quis bujusmodi hominis morlicinum contigerit, id Quscramtis ergo quae sit res, in qua, si promiuimus est ejus qui secundum rationem vivens, priino, et nos malefaccre , et non fecerimus, peccamus ; si in verbo Dei semetipsum eiercens, poslmodum de vero fecerimus, excusemur a peccato, u l raliona cidit in peccalum; si quis eum sequalur aut i m i - ^ bililer slare pracepli verilas possit. Quanlum in tetur, bominis conlingil morlicinum, et eril i m - boc loco intclligendum videiur, malefacere advermundus. Sed ei a fera caplum si coniigeris, im- sari alicui est, et non indulgere ei ul faciat quod mundus eris. Quae esl fera ? leo est, an lupus, q u vult. nos ergo cum venimus ad Deum, el voverapil homines, vel juinenla ? Ula, credo, fera est, mus ei nos in caslilate servire, pronuniiamus la~ de qua dicit Peirus aposlolus " , c quia adversarius biis nostris el juramus nos castigare carnem novesier diabolus, sicul lco rugiens circuit, quaerens stram,vel male ei facere, atque in servilulein eara quem transvoret (73). Gui resistite fortes in fide. > redigere, ut spirilum salvum facere possimus. Sic Et rursuin de quibus dicit aposlolus Paulus : t Incnim el iile jurasse se dixit, qui ait :t Juravi, et irabunl enim post discessum meum lupi rapaccs, statui servare omnia praecepla lua. > Qaia ergo non parcenies gregi.i Ab islis ergo feris si captum carnis vox esl, qua3 d i c i l * : c Non enim quod volo videris, noli eum sequi, noli contingere, ne et lu ago, sed quod odi illud facio, > aiflicla sine dubio efikiaris iminundus. Sunl praelerea et alia iinmiiii- ab spirilu,et coarclata (77)csl; rcsislil euim et reda animalia, quorum morlicinum velat coniingi. ptignal adversmn spiritum, el nisi male ei flat, uS
9 8 1 8

Immunda animalia sunl bomines, qui cxlra Cbri- Q aflligalur et inOrmelur, non polesl dicere spiriius : siumsunl, in quibus nequo ralio, neque religio ulla f Cum infirmor, tunc poleris smn Iln'C ergo caroi est. Horuin ergo omnium morliciua, id est peccata, rcsislenli el repugnanli adversum spirilum, si quis si videae, dicil libi legislalor, ne conligeris, ne ad- juraveril ei pronunliaverit malefacere, et affligere ac macerare eam, el non fecerit, peccali reus est, tamineris (74), ne allreclaveris. E l isiae sunl iijimunin quo juravii cruciare se carnem suam , el serviditiae, quae nierito fugieudse *unt. Hominis autem laluii subjiccre, el non fecil. Eodem auteui juracium noli refugere vel mortui corporis, cui magis inenlo eispiriuii deceruil benefacere. ln quo cniiti sepuliura religiose defereuda esl. Judaic;e isix suni c l inuliles fabula3, speciem quidem pieialis baben- carni inalefacit, spiritui benefacil. Si quis ergo boc lcs, virlutem vero ipsius deneganies. Prima ergo juraverii, el non feceril, peccaii eflkitur reus. Vie lex de iminundiliis dala esl. Si quis jurameiili ali- auleni scire quia nec poiesi uni eorum beneiieri, nisi alii malefeceris, audi etiam Dominum ipsum dicujus vel delicli testis fuit, el ncm indicavii (75), et per boc immundus quodammodo effeclus est ccntcm : Ego occidam, et viverc faciain. Quid occidit Deus? Carnem utique. E l quid viverc facit? eliam ipse socielaie peccali. Secunda lex, qua contingere immundum aliquid ac morliciiiuiu ve- Spiritum sine dubio. Et rursum in sequentibus d i D c i t : c Percutiam, et ego sanabo. > Quid perculit? talur. 4. Terlia nunc lex promulgalur bujusmediti Et Carnein. Quid sanal? Spiriluin. Prorsus ut illa defianima, inquit , qua3 juraverit, pronunlians labiis ciat, isle proficiat; ul faciat tc mortiflcatum carne suis xualefacere, aut benefacere secundum omnia vivificatum spiritu; ne fortc ei lu mcnie servias legi quaecunque dixeril bomini cum juramenlo, et la- Dei, carne autem, si mortificata non fuerit, obstrinlueril eura, el bic cognoveril, ct peccaveril unum garis (78) legi peccati. Si ergo istum ordinem pro8 7 8 t

Ezech. xxxiv. Joan. x, 27. I Peir.m, 8. * Act. xx,29. Levit. m , 4 el seqq. cxvin, 196. * Rom. vu 15. II Cor. xu, 10. Deul. xxxn, 59. ibid.
8 8 7 9

8 7

8 8

8 8

Psal.

(71) Libb. editi, enim, > sed mss., f aulcm. > fulra codex Sangerm., f elnou puio quia dixissei. Libb. ediii. < ei non puio eum dixisse. > (72) Godex Sangerm. c verbuin. > Libb. edili, c vcrba. (75) Idem ms., t iransvoret. > Libb. edili, c devoret. (74) Idero ms., c adlaminaveris. > Libb. e d i i i ,

c adtamineris. (75) Godd. Sangerm. et Gemelic, c indicavit. Libb. ediii, t indicabil. (76) Cod. Saiigcrm., c pejerare. > Libb. editi, < penurare. > (77) ldem ms., c coarclata. >Libb. editi, < coerciia. (78) 1Q cod. Sangcrm. deesl c obstringaris. >

429

IN LEVITICUM HOMILIA III.

450

'iniseris, et servarc non qutreris, audi quid legis dem, id est divinitalis ejus secreta velabal; renibus ordo pnecipiat: c Si peccaveril, inquil *, unum aulem, boc estcorporali maleria3,quaeex nobis casle aliquid de islis, pronunliet peccalum quod pecca- sumpla fuerat, cohaerebai; et media inler carnem i i (79). Esialiquod in hoc mirabilesecreUim.quod Deumque posila, deificandam (82), sanctificandam jubet pronuniiare peccatum. Etenim oinni genere 197 sacris allaribus, et divinis ignibus illuslranpronunlianda sunt, et in publicum proferenda cun- dam et conservandam secum ad coelos, naltirain cla qux gerimus (80). Si quid in occulto gerimus, carnis imponil. Renunculi aulem ignibus tradili, si quid in sermone solo, vel etiam inlra cogitaiio- quis dubilet quod nullos in Ghristo fuisse indicent num secrela commisimus, cuncla necesse est pn- geniialium partium motus? Quod vero de sanguine blicari, cuncla proferri: proferri autem ab illo qui boslise seplies ante Dominum sacerdos respcrgere memoratur, evidenter sancti Spirilus virtus sepel accusalor peccati esi ei incentor. Ipsc cnim lemplici graiiae (85) sub myelerio designatur. ntinc nos ul peccemus insligat, ipse etiam cum peccaverimus accusat. Si ergo in vila prxveniamws Quatuor coruua allaris, quae sanguine liniuntur, Cbristi passionem referri quatuor Evangeliis indieum, et ipsi nostri accusatores simus, nequiliam diaboli inimici nostri ei accusaloris efTugimus. Sic canl, qui penna jecoris offerlur. In jecore ira juenim etalibi propheia d i c i t : Dic lu, inquii \ ini- gulalur. In penna velox et conciia vis furoris osquilates (uas prior, ut jusliilceris. > Nonne evi- tcndilur. Reliqtius aulem sanguis, qui ad basim allaris effunditur, pulo quod illius gratiae formam dcdenier mysierium de quo traclamua oslendit, cum d i c i l : Dic tu prior ? ut ostendal libi quia praeve- signel, qua in novissimis diebus posteaquam pleni nire illum debeas, qui paralus est ad accusandum. tudo genlium subinlroierit, omnis qui reliquus fueTo ergo, inquit, dic prior, ne te ille praeveniat: r i l lsrael, ad ullimum velut ad basim allaris po i quia si prior dixeris, et sacrificinrr. poenitenli ob- tus, effusioncm Cbrisli sanguinis eiiam ipse susrituleris, secundtim ea quse in superioribus diximus piel. De agnis vero et boedis, turluribus et columbis, sed et simila conspcrsa in oleo, aul in panibug offerenda, et tradideris carnein luam in inleriUim, ut spiritus salvus fial in die Domiui, dicetur et libi, azymis oocla, quantum res pali puluit, supra dicium est. quia percepisli et lu in viia tua mala, nunc vero 6. Videamus nunc qua* lex proponiiur in offerenhic requiesce. Sed el David eodein spirilu loqtiitur dis bosliis pro peccaio. t Et locutus est, inquit in Psalmis, el d i c i l : c lniquilatem meam notam Dominus ad Moysen dicens : Anima si qua latuerit. feci, el peccalum meum non cooperui. Dixi, ProB 1 0

miiuiabo adversum me injusiitiaai meam, el lu re- Q et peccaverit nou volens a sanclis Domini, oflerat pro delicto suo arielem immaculalum de ovibus, misisti impietaiem cordis mei. Vide ergo qnia emptum preiio argenli siclo sanclo, in eo quod depronuntiarc peccatum , remissioncin peccati mereliquil, ei quod peccavit a sanclis, reddet, et quintur. Pra?ventus enim diabolus in accusalione, nltra las adjiciet ad illud, el dabit illum sacerdoti, el san o s accusare n o n poterit; e l s i ipsi n o s i r i s i m u s accusaiores, proficil n o b i s ad salulem; si vero ex- ccrdos exorabit pro eo in ariele delicii, et remillelur ei. > In supcrioribus legibus, quae de immundiepeciemus ut a diabolo accusemur, accusalio illa lias sacriOciis referebanlur, sicubi dixerit offerencedit n o b i s ad poenam ; babebil enim socios in gedum, verbi causa, oveiu, aut hoedtim, addidit : benna, quos convicerit crimintun socios. Quod si non suflicil nianusejus ad boedum, aut ad 5. Mulium eril nunc hosliarum divrsilaies, et aacrificiorum rilus, ac varielales cxscqui, et longe agnum, oflerai par lurlurum, aut duos pullos columbinos. ilerum:Quod si nec ad boc suflicier, allcrius operis, quam ejus verbi, quod in G o m i n u n i offerat siinilaginem. In bac vero lege ,'ubi de pecaudilorio vulgus excipiat. Verura ut aliqua in iranscalo quod in sanclis commiuilur, disserit, nullam c u r s u perslringere videamur, o m n i s quidem pene subsiituiior.em inferioris bosliae sectindac, vel ierii;e boslia qux offcrtur, habel aliquid formx el iina^ subrogavit, sed sialuii solum arielem offerendum ; ginis Cbristi. In ipsum namque omnis h o s t i a recanec aliler ostendii solvi posse peccatum quod in piiulatur, in lantum ut poslquam ipse oblalus est, orones hosiiae cessaverinl, qua? eum in lypo et um- sancla commillitnr, nisi arietem jugulaverit: et bra praecesserant; de quibus, prout poluimus, in su- non simpliciter arieiem, sed arietem pretio emplunt, pcrtoribtis quomodo vitulus (81) a ponliOce oblatus, et cerlo prelio, < siclo, inquit, saticto. Quid igitur? st qtiis pauper fueril, et non babueril siclmn sWe in inunere,sive pro peccalo, fftrmam ejus babesanctum unde mercari possil arieiein, peccaium ret, oslendimus. Adipesvero qui o f f e r u n l u r in munecjus non solvelur ? Quajrenda suni ergo unicuiqne re, operientesinteriora elrembus cobxrentes, potest ei diviiiac, ui peccalutn ejus possit absolvl. Veruiu eancia illa ejus anima inlelligi, quae interiora qui Levii. v, 5. Ua.xLin, 26.
1 0

Psal. , 1.

Levii. v, 14,15,16. (81) Libb. edili, c in euperioribus diximns quomodo vitulus, sed in codd. inss.deesl, t diximus.i (82) In codice Saiigerm. deej*i, deiacandani. > (85) Ideoi codex babet, t spiriius simplicis gra-

(79) St peccaverit, eic. Citat hnnc Iocum Jonas Aurelian. lib. De insiit. /a/c, cap. 16. (8) Libb. edili, c qnae egerunus, si quod in o o cnlto gerimus. si quod, > e l c , sed cod. Sangerm. ut in uosiro lexiu.

451

ORIGENIS

432

si dignctur Dominns, vcl nobis oculos ad videndum, ciis susceplam non reddidil. Undc vel his auditis in vel vobis ad audiendum aurcs cordis aperire, quid memoriam revocet, quod ea qua* dudum sibi fuesibi velil legislaioris sensus opertus mysieriis (84) rani in verbo Dei commissa, neglexit. Reddat ergo requiremus. Et primo quidem vidcamus hoc ipsum et hoc quod accepil, et addal ad id quiutas \9& quod rccitatuni est secundum litleram quale 6it. eo modo quo anie jam diximus : id est, ut big Yidetur enini de his dicere in quorum manibus quinla sini, et unus superaddatur. Yideamus ergo sancia commissa sunt, id est q u in Domini donis qnomodo quinque isli reddanlur. Quinque numeoblala sunt: verbi gralia, vota et munera qux in rus frcqnenier, inio pene semper, pro quinque Ecclesiis Dei ad usus sanclorum, el ministerium sensibus accipitur. Scire ergo debemus hoc modo sacerdotum, vel qux ob necessilatem pauperum, a islos quinque sensus in sanciis aclibus posse resltdevolis et religiosis menlibus offerunlur. De bis si tui, ut si forle praesumpsimus abuti eis in saeculaquis qualibel praesumptione subiraxerk, decernit ribus aclibus, el impendimus usum eorurn in his, lex, ut si rememoratus fuerit peccasse se,el sponie quae non sectindum Deum gessimus, rcslituamus compunciionem cordis acceperil; de eo enim qui ntinc el ipsos quinque sanctis actibus religiosisque non sponte compungitar, sed alio arguente convin- ministeriis, ei alios bis quinque addamus, qui
, ,

sunl inlmoris hominis sensus : per quos vel mun dl corde effecti Deum videmus , vcl aures habemus ad audienda ea qua3 docel Jesus, vel odoretn capimus illum qttem dicit Aposlolus , c Quia Gbrisli bonus odor sumiis Deo; vel eliam gnsiom sumimus illum, de quo dicii Propbeta : c Gusiate, et videte, quoniam snavis esl Dominus; > vel U clum illum quem dicit Joannes , qaia c oculis nosiris inspeximus, el manus nosirse palpaveruni (86) de verbo viia?. His autem omnibus unum superaddainus, ut ad unum Deum haec cuneta referamus. Et ba?c quidem de resiiiuendis hit, quae qualibet culpa ex sanctie ablaia fuerani, dicia eint. 8. Quid vero dicemus de sacrificio arietis pretio empli, et prciio sicli sancti, qui pro peccali expialione jubelur oflerri? Dives fulurus est, qui pretio arieiis possit delicia purgare. Quae suul isbe divitiae, requiramus. Docel nos gapientissimus Salomon dicens : c Redemptio aiiimae viri, propriae divitiac ejus. > Audis verba sapientia, quomodo necessariis cuin proprietalibus, vim uniuscujusque sernionis enuuliant? Divilias dicit aplas ad animae redempiionem, et diviiias non alienas, oeque communes, sed diviiias proprias. Per quod osiendil esse quasdam diviiias proprias, qtiasdam vero non proprias. Sed hoc evideuiius Dominus in Evangeliis declaravii, cum d i x i t : t Quod si in alieno lideles non fuistis, quod veslrum est, quia 7. Sed et nos qnibus isla forle non accidunt, v i deamus qua ex parte sermo legis aedificet. Et ego D dabii vobis ? > Ostendens per boc praesentis saeculi divitias non csse noslras proprias, scd alienas. hodie, licet peccaior sim , tamen quia dispensalio Transeunt eniin, et sicut umbra prxiereuiil. Proinihi verbi Dominici credita est, sancia Dei videor pria? vero sunl illae diviiia?, de quibus propbeia babere commissa. Keque iiunc primuin, sed saepe d i r i l : c E l ad le congregabo divilias genlium. > jam el olim dispensalione hac erga vos ulimur. Si Ex bis foriasse diviiiis ei Abrabam dives factua quis ergo ex vobis suscipiai a me Dominicam pecuniam, et, ut fieri solet, egreseus Ecclesiam, el esl vaide in auro, et argenio, el pecoribus alque diversis occupationibus sxculi raplus, oblmoni quie oinni suppellectili . Yie libi oslendam ex quibus tbesauria descendanl islae diviliae? Audi aposlolum audierai dedit, nec opus aliquod ex verbo quod Paulum dicentem de Domino Jesu Gbristo : c Io Biiscepit, implevit, isie est qui pecuniam de aan18 1 8 u 1 8 1 8 1 7 ftS 18 1 8

ciiur, difficilius remedium e s l ; bic ergo, qui sponle recordatus fueril peccalum suum, reddel, inqnit, illud ipsum quod subiraxerat, et addet ad illud quinias, el offeret arieiem pro peccaio einpium preiio siclo sancto. Quod dicit, addet ad illud quintas, simpliciores quique existimant ita dicium, nl, verbi causa, si quinque nummi subtracti sunt, unus addaiur, tit pro quinque sex reddere videaiur. Sed qui in diseiplina numerorum periiiam gerunt, longe aliler islius vocabuli numerum suppuiant. Nam el iti Graeco non habet , quod simpliciter quintas facit, sed babet , quod nos quidem possumus dicere super quinias : nisi diceretur islud specialis cujtisdam mimeri apud illos esse vocabulum, quo indicetur (85) pro quinque alios qninqtie dandos, el unum super; ul verbi gratia inlelligalur qui furatus sil qtiinque mimmos, ipsos quidem quinque restituere, ei alios qutnque superaddilo. Nec tamen bxc continuo pro furlis aul fraudibus inlelligenda sunt, sed quod eliam si quis pro usibus necessariis sibi de sanciis pecuniam sumpsit, et moras atiulil resliluendo, bujusmodi Iege conslringilur. Quae lex eliam secundum lillerain sedificare debel audienles. Valde enim titilis et necessaria est observaiio, bis pracipue qui ecclesiaslicisdispensationibus praesunl, ut scianl sibi ab bis quae in usum sanclorum oblala sunl, cautius et diligenlius observandum.

II Cor. , 15. Psal. xxxui, 9. Genes. x m . Coloss. n, 5.

1 8

1 8

4 8

I Joan. , 1.

1 8

Prov.xm, 8.

1 8

Luc. xvi, 12.

1 7

Zacb. xiv.

(84) Omnes mss., c opertus niysterns > Libb. ediiit < aperlis mysleriis. (85)Omnes mas., indicctur. Libb.edili, c in-

dicarelur. > c palpaverunt. > Libb (86) Godex Sangerm ediii, conuectaveruni.

433

IN LEVITICDM HOMILIA1Y.

434

quo sunt, ioquit, omnes tfresauri sapieniiae ei cuniae Dominicae nomcn est, et in muliU Scripiurarum locis, diversis appellalionum nominibus ecienliae abscooditi. Sed el in Evangeliis Domimemoratur. Sed quaedam nus dicil*, quia scriba dives c profert de Ibesau- pecunia Dominica proba, qua?dam vero reproba dicitur. Proba erat ris suis nova et vetera. De his et aposlolus Pauilla pecunia quam paterfamilias peregre proJus dicil * \ c quia in omnibus divites facti estis in illo, in omni verbo, el in omni scienlia. Ex bis feclurus, vocaiis servis suis dedil unicuique s^crgo diviiiis, quas de ibesauris sapienlise et scienliaj ctindum virtutem suam. Proba erat et illa pecui>ia, qiwe denarius nominalur, qui c u m 199 proferunlur, mercaiidus nobis eel isie aries, qui offerri debeat pro peccatis illis scilieet quae in merceaariis pactus est, et a novissimis daius eaacta compiisea sunt, ei sicli sancli annumeraeslusque adprimos. Scire ergo le oportet, quia est tiane mercandus. Jam superius diximus quod ct alia pecunia reproba. Audi propbetam dicenlem ononis bpsiia lypum gerat et jmaginem Cbrisli, cArgenium vesirum reprobum. Quia ergo est qua3roulto magis aries qui el prp Isaac quondam a dam proba, qua?dam vero reproba, propterea Deo substilultis est immolandus Siclo igilur Aposlolus, velul ad probabiles irapezitas, t progancto comparandus nubis esl Christus, qui peccabanies, inquit , omnia, quod bonuin est oblinenla nostra dissolval. Sicius sanclus fidei nosirae tes.> Soltis enim esl Dominus noster Jesus Cbrislus, foritiara teuet. Si eniii) fidera obtuleris lanquam qui (e bujusmodi arlem possit edocere, per quara prelium, Cbristo velui arieXe immaculalo in ho- scias discerncre, quae sit pecunia, quae veri regis stiani dalo remissionem accipies peccaiorum. e n - imaginem tenel; quae vero sit adullerina , et ui lio quod in explanando vires noairas mysteriorum vulgo dicilur, exlra monetam formata, quae Domen superat magniiudo. Sed quam.vis non valeamus quidem habeat regis, veritatem auiem regiae Ogucuncla disserere, tamen seniiraus cuncta repleia 33 n o n leneat. Mulli namque sunt qui nomen ease mysteriis. Elideo sludiosis quibusque indicia Chrisli babeot, sed veriiatem non habent Cbrisli. posuisse sufficiat, quibus excilati ad alliora borum Et propler boc dicit apostolus Paulus " : Oporlet et profundiora perveniant, ei intelligani ex quibus enim el baereses esse, ut probati manifesii flaot eis gregibus flu*eratur vilulus ad bosiiam , ex qui- inler v o s . > Idcirco igiiur el in pra3senli lectione bus OYibus aries providendus s i l . t Uabeo enim iegislator, loiug ad mysiicum el spirilalem respi(inquit Jesus " ) et alias oves, quae non suut de ciens sensum, addidil ui aries isie, qui ob hoc hoc ovili, et illas oporlet me addycere : u i fiat comparalur, ut peccatum possil absolvere n o n unus grex ei unus pasior. Sciani eliam ubi lur- Q qualicunque siclo, b o c e s t , non qualicunque peculures, ubi columbae requirendce aunt. c Oculi, i n - uia, sed siclo sancio couiparelur. Quod ei n o n qoii % lui sictit columbae super plenitudines aquarespiciebai ad mysterium, quid raiionis esse videruiji. > Ad aquarum ergp pleniludines properan- batur, ut aries emptus oflerretur ad bosiiam, et dum est, in bis enioi sponsae describiiur pukhri- cerio prelio ? et non sufficii nomen pecuniae siclo ludo. c Et collum, inquit tuum sicut lurluris. > norainasse, sed addidit ei sanclo siclo? Quid si In columbis oculi praedicantur. Quod enim dixtt, baberet aliquis in gregibus suis arieles optinios et c columbse super pleniludines aquarura, > ferunt divinis sacriliciis dignos? Aut quid si aliquis ila boc genus avis, cum ad aquas venerit, quia ibi pauper cssei, utsiclum sanctum babere n o n possei? solel accipilris jnsidias pati, venientem desuper Ha3C esl ergo legislatoris moderatio, ut nisi quis inimicum, voliianlis umbra aquis inspecla depre- Ivibeat ceriuni pecunix modum, peccalum ejus non hendere, ei oculorum perspicacia fraudem periculi possit absolvi? Quod aperie secundum lUieram imminenlis evadere. Quod si ct tu ila prospicere quidem videlur absurdum ; secunduip spiriialem potueris insidias diabpli ct cavere, sacrificium Deo vero inlelligentiam certum est quod remissionem columbas obiuleris. Sed el quibns talia cura? sunl, peecaiorum nulJus accipiat, nisi delulerit integram, illud eiiam requirant, ex quibus eis agris simila D probam el sauciam fldeip, per quam mercari possit debet offerri. Ego arbiiror quod ex illius lerrae arietem; cujue naiura baBC est, ut peccala credensegeiibus, quae facit alium centesimum , alium lis abslergal. Et hic est siclus sancius, probala, ut sexagesimum alium iriceaimum fruclum. Requidixiuitis, e t sincera fides, id e s i , u b i nullus perfirani etiam, nisi, plusquain debel, curiosum videadjae dolus, nulla hajrelicaa calliditaiis perversilas tar, quibus molenlibus simila ista ad eacriQcia adnrisceiur, qi sinceraro fideoi ofierentes prelioso preparelur. Nec eos laieat duas esae quae moChrisii gaoguine, ta.nquam immaculaias bosiias lunt, quarum una assumetpr, ei alia relinquedjluamur, per quem esl Deo Palri oinnipolenli, lur. Ex illius ergo mola quae assiimenda est, Spirilu sanclo, gloria ei iiuperium iu saecula similam oporlebit offerre. Sed el siclus sanclus, S i e c u l o r u m . Aiuen. qui ad arielis pretium necessarius dicilur, vide HOMJLIA IV. uode ei quomodo perquirendus sit. Siclus peDe eo quod scriptum est : c Si peccaverit anima,
M f 9 10

Mallh. , 52. " I Cor. i , 5. " Genes. . " Joan. x, 16. Canl. v, 42. Maiib. xxf. Jer. v i , 50. "IThess. v, 21. " I Cor. xi,19. * Levit. . 2.
w

Cant. vn, 4

435

ORI iENlS

438

et pra>terien$ prceterierit preeeepta Domini, el i Absii, absit, inqtiam, u l baec ego de aliquo fidementietur ptoximo $uo tuper deposilo, aul socie- lium sentiam. Confidenier ergo de vobis dico, qtiia lale, > et cwlera. T08 non iia didicislis Gbrislum, ncque ita docii 1. Si secuodum divinae legis fldem baec quae eslis, sed neque lex ipsa baec sanclis et fidelibos i leguntur nobis, Dominus locuius esi ad Moysen, prxcipil. Vis scire, quia non ad sancios et justes f puio qued lanquam Dei verba non debeant secunisla dicanlur? Audi Aposloluni isla dislingueniem : dum incapacilalem audienliura, eed secunduin c Justo, inquit lex esl posila, 200 roajestaiem loquenlis inlelligi. Dominus, inquii , injuslis, et non subditis, scebsiis ei contaminalis, loculus esl. Quid cst Doimnus? Aposlolus libi patricidis, matricidis, > et borum siimlibus. Quia respondeat, ei a b ipso disce quod c Dominus spiri- ergo bujusmodi bominibus Aposlolus legem dicil lus esl > Quod si libi Aposloli sermo non sufD- imposilam, Ecclesia Dei, quam absil in bujusinodi cit, audi ipsum Dominum in Evange.liis loqueufacinoribus maculari, rclicia aliis liltera , sanclius tem quia c Deus spirilus est. > Si ergo el Do- aedificetur a spirilu. mrnus, el Deus spirilus est, quae spiriius loquitur spiriialiler debemus audire. Ego adbuc et amplius 3. Yideamus iiaque nunc quod est deposilum, aliquid dico, quia quae Dominus loquilur, non spi- l quod fideliutn unusquisque suscepil. Ego pulo qtiod rilalia tanlum , sed et spirilus esse credenda sunt. el ipsam animam noslram, et corpus depositum Non meo sensu hac, sed dc Evangeliis approbabo. accepimus a Deo. E l vis videre majus aliud deposiAudi Dominum el Salvalorem noslrum ad discipulum, quod accepisti a Deo ? Ipsi animae tuae Deus k)s suos dicentem " : c Yerba quae locuius sum imaginem suain et siinililudinem coramendavit. vobis, spirilus et vila sunt. Si ergo ipsius Salva- lslud ergo deposilum, tam irilegrum tibi resliluentoris voce didicimus, quia verba quae locutus est dum est (89), quam a te constal esse suscepium. Si aposlolis, spirilus ei vilasunt, nequaquam dubiiare enim sis misericors, sicul Paler tuus in coelis misedebemus, quod eiiam quae per Moy >en locutus esl, ricors esi, imago Det in te e s l , et iniegrum depo* spirilus et viia credenda sinl. silum servas. Si perfeclus es, sicut Paler luus in coelis perfeclue e s l , imaginis Dei in te deposilum 2. Sed videamus quae sint, de qtiibus nunc prout manet. Siiuiliier el caelera omnia, si pius, si justus possumus, aliqua dicere debemus. t loculus esl, luquil Dominus a d Moysen, dicens, Anima qtiae- es, si sanclus, si mundus corde; el omnia quae in Deo prxslo sunt pcr nalurain, si libi per imilarunque peccaverit, et p r a 3 l e r i e n s praeterierii prae, lionem subsislant , deposiium apud le divinas c-epia Dotnini, et menlietur proximo super dcposito, aut socielaie, aul rapina : aut nocuil a l i q u i d proxi- ' imagmis salvuin esl. Si vero econlrario agas, et pro misericorde crudelis, pro pio impius, pro ino, aul invenil perditionem, et meniietur de e a , aut juraverit inique de uno a b omnibtis q u a B c u n - bcnigtio violentus, pro quielo turbulenlus, pro liberali rapior exsislas, abjecta imagine Dei, diaque fecerit b o m o , ut peccel in b i s : el eril cum boli in lc imaginem suscepisli, ei bonum deposipeccaverit, et deliqueril, el reddet rapinam quain Lum libi divinitus commendalum abnegasti. Aut rapuil, aul injuriam qua nocuil, aul dcposiium non hoc erat quod sub inysierio Aposiolus eleclo quod coinmendaium (87) esl e i , a u l perdilionem, discipulo mandabai Tirooibeo, dicens : 0 Timoquam invenitab omni re, proqua juraverii injuste, ibee, < bonum deposiium cusiodi. Ego etiam illud et resliluei ipsuui capul, ei quinlas iiisuper augeaddo, quod et Cbristum Dominum depositum susceb i l , c l cujusest ei reddel, q u a die convictus fueril. pimus, et sanctum Spiriiuin deposilum babemus. Hucusque inlerim (88) pcccali species exponuniur, Yidendum ergo nobis e s l , ne lioc sanclo deposilo poslea vcro purgaiio ejus per boslias imperalur. Si qui inOrmi sunt ot incapaces profuudioris non sancle utamur, el cum nos iu consensum sui peccala sollicilant, juremus nos non suscepisse mysterii, aedificentur ex litiera, el sciant quia si quis prateriens p r a 3 l e r i e r i l praecepla Doinini, el i deposiium. Quod utique si babeamus in nobis, mentitus fuerit proximo super deposito, a u l sociepeccaio consenlire non possunuis. Sed el ipse sensus tate, aut rapina, peccaii ingenlis sialuelur reus. ralionabilis, qui in me est, commendalus mibi esl, Stid absit boc a b Ecclesia Dei, u( ego credam esse ul co ular ad inielligentiam divinorum ; ingenium, aliqwem in coetti islo sanclorum, qui se tam infebmemoria, judicium, ratio, et omnes qui intra me ciicr agal, ut deposilum proximi sui neget, aul sunl mouis, commendali mibi videnlur a Deo, ut gocielalem fraude contaminet, aut vel ipse aliena eis ular in his quae praecepit lex divina. Si vero diripial, aui a b aliis rapla suscipiat, et pro his si ad malas arles solers et perspicax vertamus ingea b eo requirantur, conlra conscienliam juret. iiium, et rebns Dei abutainur in bis quai non vult
s e < J M 1 7

" Ibid. 1. " I I Cor. m , 17. Tim. i , 14,

Joan. iv, 24. Joan. v i , 64.

* Levit.vi, 1 el seqq.

" 1 Tim. i , 9

(87) Omnes manuscripti, < comroendalum. > Libb. e d i i i , c commodatum. (88) Libb. ediii, eniin, > et paulo post, sed

qui inGrmi sunt. At mss. u i in noslro texiu. (89) Sic manuscripli; libri vero e d i l i , integre libi resiiiuendum esi. >

458 IN LEVITICUM HOMILIA IV. rapaces, regnum Dei possidebunl. Esl lamen Deus; boc est abjurare deposilum, et beneficia aliquid (90) et secundum spirilalem inlelHgenliain vertcre iu perfidiam. culpabiliter rapere, sicut illi laudabililer rapiunt 4. Videamus nunc qakl eliam soctetas intelltregna ccelorum. Ut verbi causa, dicamus, si bomo genda sil. Putas est aliquis, qui s e c u D d u m liileram nondum purgalus a viliis, nondum segregaius a commoneri debeat, ne forte in ratione pecunia, profaois et sordidts aclibus, velil se coetui eanvel qualibet alia specie societatig, sociura fraude clorum el perfcctorum lalenter ingerere et sermodecipiai ? Uliimse misericordiae est auima illa, in nem quo perfecta et mysiica iraclantar autlire, quam cadere adbuc fraudis boc genus polest. bujusroodi homo secretorum et perfeciorum scienVerumtamen quoniam mulla est in bomine fragilitiam non bene rapit. Meminisse enim oportel praelas, eiiam de his commoneamus, quia nec Apostocepli Salvatoris, quo d i c i l , quia nemo miuil lutn piguit ista mandare. Dicil enim : Ne quis vinum novuin in utres veteres, alioquin et uires circuroscribat in negotio fraireni suum, quoniam 201 rumpenlur, et vinum peribil: ostendens vindex esl de bis omnibus Deus. > Nunc vero quod animae nondum renovatae, sed in vetustale requiramus, qua sil etiam socielas spirilus. Audi litlerae (91) perduranti, non oporteat novorum de his ipsis verbis Apostolum dicenlem : < Si quod solaiium cbariialis, $i qua socieias spiriius, mysteriorum, quse per Chrislum mundtis agnovil, sccrela commilti. si qua viscera miseralionis , implele gaudiuin 437
4 8 8 8 8 8

meum. Vidcs socielaiis legem, quomodo intellexit aposlolus Paulus. Audi et Joannem, quomodo UDO eodemque spirilu proloqualur. <El societaiem, inquil , habenius cuni Patre, el cum Filio ejus Jesu Chrisio. Et iterum Pelrus d i c i l ; Consorles, i n q u i l , facti eslis divinae naiurae, quod est bocii. E l ilerum dicil aposlolus Paulus : t QIKB enim socielas luci ad lencbras? Quod si luci ad teiiebras socielas nulla esl, potest ergo societatem lux faabere cum luce. Igiiur si nobis cum Patre, et Filio, et Spiritu sancio socielas dala est, videndum nobis est, ne sanctam islam divinamque socielatem peccando abnegemus. Si enim agamus Q upera tenebrarum certum est quia societatem negavimus lucis. Sed el sanctorum socios nos dicit Aposlolus, nec mirum. Si eniin cum Palre el Filio dicilur nobis esse societas, quomodo non et cum ganclis, non solum qui in lerra sunt, sed et qni in coelis? quia et Cbrislus per sanguinem suum paciflcavit coelestia ei lerreslria, ul coeleslibus lerrena tociareL Quod evidenler indical, ubi dicil gandium ease in coelis siiper uno peccalore poenitentiam ageme . Et rursum cum dicil, eos qui resurgunl a .roorluis, fuluros esse sicul angflos Dei in coelo et cum ex inlegro hominibus coelorum regna promitiil. Hauc ergo societateni dirumpii, et abnegat, quicunque inalis aclibus suis malisque gensibus ab eorum conjunctione separatur. Post D haec de rapina dicilur : rapiores sunt mali el boni; et boni quidem i l l i , de quibus dicil Salvalor, quia regnum coelorum d i r i p i u n l . Suni aulem et mali raplores, de quibus dicit propbela : c Et rapiua pauperum in domibus vesiris esl. stolus vero abrupie pronuniiat, dicens : c Nolile errare, quia neque adulteri, neque molles, neque masculorum concubiiores, neque fures, neque
4 8 4 1 4 1 9 4 8 48 4 8 4 7 88 8 8 48

5. Addit dehinc legislator : c Aut si quid nocuit proximo,vel invenit perdiiionem. Lex litterae bic videlur mandare, ut 6i quis invenit qood alius pcrdidit, et requisitum fuerit, reddal, nec perjuret pro eo. Esl et haec ulilis audienlibus aedificalio. Multi enim sine peccato pulant esse, si alienuin quod invenerint, teoeanl et d i c a n l : Deus mihi ded i i ; cui babeo reddere? Discanl ergo peccalum boc esse simile rapiiux, st quis inventa non reddaU Verumlamen siboc lantuin quod secundum lilieram pulatur, legislalor volutssel iidelligi, potueral d i cere: S i invenil quod perierat, vel quod aliquis perdiderat. Nunc aulem cum d i c i i : < Invenit perdilionem, > amplius nos aliquid voluit inlelligere. Qui nimis peccant, In Scripturis perditio appcllantur, sicut \n Ezechiele propbeta legimus diclum : c Perditio, inquit , factus es, ei non subsistes in aeternum tempus. E s l ergo osiendere qui mulium quaerendo invenil perditionem : u l verbi gratia, dicamus : bxrelici ad construenda et defendenda dogmala sua multum perquirunt el disculiunl in Scripturis divinis, ul iuveniant perdiliouem. Cum enim mulia (92) quxsierint tesiimonia , quibus asiruanl qua3 prave senliunt, petdilionem sibi i n venisse dicendi sunt. Sed si forte aliquis borum audiens in Ecclesia verbum Dei caibolice iraclari, resipiscat, et inlelligal quia quod invenerat perditio est, reddel, inquit, quod invenit. l is qui perditionem invenit, et ille qui rapinam, sed et ille qui depositum abnegavit, et omnis quicunque aliquaex parie animae nocuit proximo, aui juravii injusie : c Resliluet, i n q u i t , ipsum capul, et quinlas super augebit, el ei cujus est, reddet, > secundum eam dunlaxal exposilionem quam de quintis addendis ante jam diximus. c Et offerel, inquil Domiuo arieiera de ovibus sine macula, prelio iu id quod
6 0 5I 41 4 9 4 8 4 7 4 8 4 8

4 9

II Petr. i , 4. I I Cor. vj, 14. Luc. xv, 7. I Thess. iv, 6. Pbilip. iv, I. 1 Joan. i , 5. I Cor. v i , 10. Mailb. i x , 17. LcMauh. xxn, 20. Matih. , 12. lsa. , 14. ibid. 6, 7. vii. vi, 2, 3. Ezech. xxvn, 36. Levit.vi, 5.
u 4 8 4 8 8 1 8 8

(90) Est tamen aliquid. Ita codex Sangerm. libri vero edili, c el laraen aliqui sciunt. > (91) Codex Sangerm., c iilteraj. Libb. ediii,

c maliliae. > (92) Libb. editi, mullum. > Mss., muUa. >

430

ORIGENIS

440

dcliquil, ei orabil pro eo sacerdos conlra Doml- latus, cor coniriidm et hmnHiatum Deut non apernum, ei remittetnr ei pro URO ab omnibos qnse fe- i i i l . f Cnm ergo singuli propbetarum, vel ellam cil el deliquil in eo. > Diximus in superioribus, aposloIiKum consilium his qoi delinqtinnt, dederint, qno possint corrigere vel emendare peecatttm, quid est offerre arietam, et hunc prelio sicli sancti empium. Nunc superest, ut differenliam illam d i - merito his vendidisse arieus ad sacrificium videcamus : quod ibi prelium posuit sicli saneli, hic buntur. Quid autem preiii a compartmtibtis tanlummodo preiium dicit, nec quaniitatem prelii, , illud opinor, legendi sludium, vigilias aanec nomen pecuniae deeignavil. In superioribtis diendi verbi Dei, et super omnia dignissimom prelium obedientiaro puto, de qua dicit D o m i n u s " : enim ubi pro peccato quod in sancta commissum c Obedieniiam roalo quam sacrificiuin, et diclo aafuerit, lex dabalur, siclum sanctum diximus nomidientiam magis quain bolocausta. > natum, et siclum nomen c$se pecuniae; ul alibi 6. Posi taaecsubsequiiur *: Et locmusest, inqnit, obobis, alibi dracbma, alibi mna, vel lalentum, Domious ad Moysen, dicens : Piaecipe Aaroii el filiis vel minutum xs vel denarius diciiur. Hicergo nihH ejus, dicens : llaecesl lex 202 bolocausli: lloc boborum nominalur, sed lantum prelio offerendus (93) locaustum in cremaiione sua erii super aliare lota aries dicilur. Inieresl enim peccare in sanctis, et peccare exlra sancla. Vis et alibi videre hanc ip- nocie usquein mane : et ignis aliaris ardebitsiiper illud, nec exsliiiguclur. iuduet se sacerdos l u sam dislinclionetn ? Audi quornodo in Regnorum nicam lineam, el oaropeslre lineum induet circa libris dicit Heli sacerdos ad filios suos : t Si enim peccaverit quis in bominem, exorabil pro eo corpus sumn; eiauferei bosiiam, quam consumpse* ril ignis, el bolocauslum de aliari, ei ponel illud sacerdos. Si aulem in Deum peccaverit, quis exorabil pro eo ? Similiter et Joannes apostolus d i - secus altare; el despoliabii se slola sua, et induetur stola alia; et ejiciet hostiam quae cremala esl cil * : c Est peccaium ad mortem, non pro illo exlra castra in locura mundum. igois super a l dico utoreiur. > Quia ergo diversitates peccaiorum discere ex spiriiali lege debemus, in quibus pec- lare ardebit, nec exsiingueiur, et comburet super caiis lantummodo emendus sil aries, in quibus illud sacerdos ligna mane, et constipabit in itlud bolocauslum, et hnponet guper illud adipem salavero siclo sanclo mercandus, qui eiiam sinl isti laris, el ignis semper ardebii super ahare, nee qui veudant arieles, requiramus. Ego arbilror ipexsiingueiur. > Audi semper debere esse ignein sas esse isios, qui arietes ad sacriticium dislrabunt, qui sunt el i l l i , qui oleum ad lampadas vir- super allare ei lu, si vis esse sacerdos Dei, sic 8 8 %

ginum vendunt, de qtiibus dicebant ilke pruder.tes ut scriplum esi :< Omnes eititn vos sacerdociullis tirginibus : c lle ad vendenles, et emile tes Domiui erilis. > E l ad le enim dicilur : vobis. > Vendunl ergo vel oleum luminibus, vel < Gene elecia, regale sacerduiium, popultts inacquiarieles sacrificiis, qui alii nisi propheUE sancli et siiionem. Si ergo vis sacerdolium agere animae apostoli, qui mihi cum peccavero ostendunt, el luae, nunquam rccedai ignis de altari luo. Hoc esl consilium dant quomodo debeam corrigere errores qtiod et Doniitins in Evangeliis prxcipit , ul iueos et emendare peccata? Vendit mihi Isaias aiut lumbi vesiri pru>ciucii, ei luccrna? vesiraesemarictem ad sacrificandum pro peccato, cum mibi per ardentes. > Semper (94) ergo libi ignis fldci, dicit, lanquam ex Dei persona : Holocausla el lucerna scieniiac accensa s i l . Sed el quod dixil, trieium, et adipes agnorum, et sanguinem hircoc lumbi veslri prseciucii, > Dominus iu Evangelio : ruin el taurorum oolo. >ElpauIo post s u b j u n g i i : boc idem est, quod c i nunc legisialor praecepil, ut Auferie nequiiias ab aniinis vestris, a conspeclu carripeslri lineo pra^ingalur sacerdos, et iia reteri oculorum veslroruin; disciie bonum facero, ehpite cineredeposito, innovel sacros ignes. Oporlet eniin injuriam accipienlein, judicate pupillo, el justifieiiam nos dicere " : < Ecce veiera transierunt, cate viduam, et venite dispulemus, dicit Doniinus. ei facui sunt omnia nova. > Campeslri enim lineo Etsifuerinl peccala vestra ut pboeniciuin, ulnivem D ciugitur, vel, sicut alibi diciuir, femoralibus utidealbabo; si aulem ui coccinui, ut lanam caiulitur, qui luxuriam fluxaB libidinis cingulo reslrinxedam elbciara. > Yendit mihi arielem et Daniel cum ril castitatis. Ante omnia enim sacerdos qui divid i c i t , quia c non est locus ad sacrificandum in nis assistii aliaribus castitaie debet accingi, nec conspectu luo, ut possimus invcnire misericordiam. aliier purgare vetera el inslaurare poterii nova, Sed in anima contribulala et spiritu humiliialis nisi lineisindualur (95). De lineis saepe jam dicium suscipiamur velul in multitudine agnorum pinest, el tunc maxime cum de indumenlis sacerdotaguium, sic fial sacrificium nosirum in conspectu luo libus dicebamus, quod species ista formam teneat bodie. Vendit nobis et David arietem sacrificii, caslitalis; quia origo liiii ita e terra docilur, et de cum d i c i t : < Sacrificium Deo spirilus contributerra edilur, ut ex nulla admisiione concepla s i l . l Reg. n , 25. U o a n . v, 16. Malih. xxv, 9. l s a . , 1 1 " ibid. 16. 17, 18. Dan. m , 58,59. Psal t i , 19. l Reg. xv, 22. Levil. , 8 elseqq. Isa. L X I , 6. 4 Peir. , 9. L U C . X I I , 55. l l C o r . v, 17. (95) Pretio o/ferendus. Ila codex Sangerm. Libri tis, sed reperilur in mss. ^uieiii edhi, pretium quo ofTerendus. > (95) Codix Sangerm., indualur. > Libb. edili imlutus. > (94) Advcrbium, sciupcr, deetl io anlea edi8 8 8 4 8 6 87 08 8 9 8 8 8 4 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 0 8 1 8 8 8 1 84 8 8

8 8

141

LEV1TICUM HOMILLA IV.

442

Observandam lamen eat quod alile indumeniis ea- cerdos otimr dum est in gacriOciorum minielerio, ei aliis ctim procedit ad populum. Hoc faciebal et Paulas sdentissimuspoiuiflcum, el peritissimus sa* cerdotum. Qai cum essciin ccetu perfeciorum,tanqoam inlra Sancta sanctormn posilns, el stola perfeciionis indutus dicebai : c Sapientiam loquimur inter perfeclos, sapientiam auiein non bnjus mundi, neqae principum hujus mimdi, qui deetruuntur, sed loquimur Dei sapientiam in ntysterio abscouditam, quam nerao principum bujus saecali cognovit. Si enim cognovissent, nunquam Doroinum majeslatis crocifixisseot. Sed post haec tanquam ad populuin fcxiens mulat stolaro, et alia induiiur longe infer.ore, quam illa. E l quid dicil ? c Nibil aliud, 17' inquit, jmlicavi me scire inter vos, nisi Jesum Chri
8 8 8 7

bane dedi ab hoetiis Domiiri. Sancta sanftonmi sunt, sicul esi pro peccato et pro delicio. Otunes masculi sacerdoiuro edent eam. Legiiimum aelernuna iu progenies vesiras ab hosliis Dominl.Omnis qui leligertl ea, sanclificabilur. > ln bis qusa propesita sunt, nos quidem sacriOcandi saeerdolibus datvr, et observanii quibus coli Deus, vel puriflcari populus videretur, vel etiam in necessariis vicius causa consuleretur sacerdolibas el tninisiris. Offerendae enim simibe in sacriOcio mensura posiia est, quae decima pars epbi appellaiHr, bnic oleum euperfundilor, et thus stiperponitur. Sed cum ad altare perveoerii, sacerdos, inqait, plenam m*num ex eo &umel, ila ut intra pleniiudmem manue concludai 203 oleuin qitod infusum est, et ibns quod superpuaiiuro est, u l sit boc libamen ei sacrisium, ei Iiildc cruciflxum. > Vides ergo istum do- iicium Deo in odorem suavitatis. Cailera, ioquil, ctissimum sacerdotem, quomodo induttis sit. Cum maneant sacerdotibos ad edendutn, SH! edenda ea eatitoras inier perfectos, veloi in Sancta sancto- tradidil lex ia loco sancio, in atrio tabernaculi, iia rnm, alia utitur stola doctrina. Cum vero exit ad M n i b i l fermentetur ex eis. Hanc enim, inquit, feos, qui incapaces sunl, mntal slolam verbi et infa- dedi parlem sacerdotibus, et hxc snnt Sancta sanrtora docei; el alios lacte potat,ut parvulos; alios r.loruro. Sed el illud observari voluil, ul soli maieribug nutrit, u l infirmos; aliis vero fortes prse- aculi edanl ex eo, femina nulla contingal. Addit et boe, quod qui letigeril ea sanclificetur. Sed si veparal cibos, bis scilicel < qui pro poseibilitaie suinendi exercilalos babent sensus ad discrelronem limus nunc ab iis qui in roanifeslo Judaei sunt, reboni, vel m a l i . * Stc sciebal Paulus muiare sto- quirere de singulis qua ralione illud hoc modo d i las, el alia uti ad populom, alia in ministerio san- ctum sit, aut illud alio modo, absoluta nobis rectonim. Ipse auiem poniiflcum pontifex, el saccr- eponsione saiisfacient, dicenles : Iia visum esi lcdotum sacerdoa Dominus et Saivator nosler, de gem danli, nemo discolit Dominum suura. Et ideo quo dicit Apostolus , quia c poniifexsit futuroruni q cedentes eis in caeteris, de boc novissimo sermone requiramus, ut dicanl quomodo omnis qui leligeb o D o r u m , andi quomodo primus haec fecerit, el ila discipulis suis haec imilanda reliquerit. Evange- r i l ex sacrilicio sanctorum, sanctificeior. Si boinilium refert deeo, et dicit quia c in parabolis cida teiigeril, si profanus, si aduller,si incestus (96), loquebatur ad lurbas, et sine parabolis non loque- sanctiiicaius erit? Non enim exeepit aliquem, sed balur eis. Seorsum auleni solvebat ea discipulis d i x i i : < Omnis qui leligerit ea, sancliflcabilur. > suis. Yides quomodo ipse docuit aliis fndomenlis Ponanius enim, quod eliam nunc inlegcr sit siatus illius lempli, offerantur bosiix, sacriticia cousumi debere ponlificem, cum procedit ad turbas; maniur. lugressiis esl aliquis templum sceleslus, aliis, cum erudilis et perfcclis minisiral in sanclis. iniquus, impurus, iuvenil carnes ex sacrificiis proUuda oplandum nobie est et agendum, ne lales nos inveniat Jesus, ita imparatos et ita sseculi sollici- posiias, el letigit eas, sanciificaius conlinuo pronuntiabilur? Euitnvero nullo modo, vel rei nalura, ludinibus a l l i g a l o s , ut cum torbis loqualur nobis vcl verilas religionis boc recipil: et ideo redeunin parabdis, ul videnles n o n videamus, l audiendum nobis est ad exposiiiones evangelicas aique tes non audiamus; sed poiius inler eos inveniri aposlolicae, ul lex possit intelligi. Nisi enim velamereamur, ad quos dicH : c Vobis dalum esf nosse mysleria regni Dei. D men absluleril Evangelium de facie Moysi, noiv poiest videri vullus ejus, nec sensus ejus inielligi. 7. Posi hoc : c Hxc est, inquit , l e x sacrificii \ i d e ergo quomodo in Ecclesia apostolorum disciquod offerent filii Aaron sacerdolis anle ahare c o n tra Dominum. Auferet abeo plenam manum de puli adsuotbis qux Moyses scripsil,-cl defendutil. ea, quod et inipleri queani, et ralionabiliier scripla similagine sacrificii cum oleo ejus, et cum omni eunt. Judaeorum vero doclores, el impossibilia hxc tbureejus, quae sunt ad sacriGcium, et imponet suet irrationabilia, sequenies litteram faciaut. per aliare bostiam odorem suavitatis, memoriale
e l w 7 1 7 t

ejus Domino. Quod autem superfuerit ex ea, roandocabilAaron et Glii ejus. Azyma edelur in l o c o sancto, in atrio labernaculi lestimonii niandueabunt eam. NOD coqueiur fermentaium, partem illis
88 n

8. Igitur sacriiicium, pro quo bscc omnia sacrificia in typo et ligura prxcesserant, unum et perfeclum, immolalus eei Chrialus. Hujus sacriflcii carnem si quis teiigerit, contiuuo sanciiflcalur. S i
8 8

1 Cer. , 6, 7, 8. Levii. v i , 14 el seqq.

6 7

ibid. 2.

8 8

Hebr. v, 14.

Hebr. ix, 11.

MaUb. x m , 54.

7 1

ibid. 11

(96) Idem m t , c si inceslus. > Llbb. editi, c si iucesiuosus

443

OfUCENlS

444

immundus est, mundatur; si in plaga csl (97), sa- vir quaeritur.qui carne* sanclas possit comedcre, et naiur. Sic denique intellexit illa, de qua paulo anie comedere non in quocunque loco, sed in loco sancto, intra atriura tabernaculi. Audianl haec qui scindunt memoravi, quae profluvium sangiiinis paliebattir , quia ipse essel caro sacrificii, ei caro Sancta san- Ecclesiam, et peregrinas ac pravas inducenles doctorum; el quia vcre iulellexit quae essel caro San- ctrinas puiant se sacras carnes extra lemplum Dei, cta sanctorum, idcirco accessit. Et ipsam quidem ei exlra aulam Dominicam posse comedere. Profana carnem sanclam contingere noa audel : nondum sunt eorum sacrificia, quse conira mandali legem enim mundala fuerat, nec quae perfecta sunt, ap- gerunlur. In loco sanclo edi jubeniur inlra airia labernaculi teslknonii. Alria labernaculi ieslimonii prebenderat; sed Gmbriam leligit veslimenli, quo sancta caro legebalur, el fideli tactu virtuiem eli- sunt, qux (Idei murus ambit, spei columuae suspeucuii ex carne, quac se et ab immunditia sancliiica- dunt, cbarilalis ampliludo dilatat. Ubi ba3c nou rel, el a plaga quam paiiebatur sanarel. Non tibi sunt, carnes sanctae nec baberi possunt, nec comedi. 9. Bene auteni quod el ea, qnae ex sacrificio videntur isio magis ordine stare posse dicla Moysi, quibus d i c i l : Omnis qui leiigerit ex carnibus san- 204 siinilaginis offenintur, plena manu cum oleo clis sanciificabilur? llas enim carnes, quas nos offeruntur el tbure, in odorem suavitatis Domtno. exposuimus, teligerurit omnes qui ex gentibus cre- * locum breviier explanavit aposiolus Paulus diderunl. Has letigit el ille, qui d i c e b a l : t F u i - ad Pbilippenses, dicens : c Repleius sum accimus enim ei nos aliquando siulli et increduli, er- piens ab Epapbrodilo, ea quae a vobis missa sunt in rantes, servientes desideriis et voluptalibus variis, odorem suaviiatis, bostiam acceplam, placcnlem in malitia et invidia agcntes, odibiles, odienles invi- Deo. > In quo ostendil, quod miserieordia quidem, cem. Sed cum benignitas et humanitas illuxit Salva- qua3 erga pauperes fit, oleum infundit in sacrificio loris nostri Dei, salvos nos fecit per lavacrum rege- D e i ; minislerium vero quod sanctis defertur, suanerationis et renovalionis Spiritus sancli. > E l alibi vilatem tbnris imponit. Sed hoc plena manu iieri d i c i l : c E l haec, inquit , quidem fuistis, sed juslifi- debere praecipilur. Sic enim idem Aposiolus dicil % cati estis, sed sanclificali estis in nominc Domini no- quia c qui parce seminal, parce et melet. Qui austri Jesu Cbrisli, et in spiritu Dei nosiri. > Si enim, lem seminat in benediclione, de benediciione ct ut diximus, tangat quis carnem Jesu eo roodo quo meiet viiam xlernam. Est lamen aliquid in ipso supra exposuimus, tota fide, omni obedientia accedat sacrificio, quod memoriale appellalur, quod offerri ad Jesum, tanquam ad Verbum carnera factum, iste Domino dicitur. Ego si possem die ac nocle in lege lctigit carnem sacrificii, et sanclificalus est. Tangit^ Doinini medilari, ct omnes Scripluras memoria reantem carnes Verbi et ille, de quo dicit Aposlolus : linere, memoriale sacriiicii mei Domino obtulissem. t Perfeclorum aul^m est cibus solidus eorum qui Cerie si non omnia possumus, sallem ea quae nuuc pro possibiliiate sumendi cxercitatos habeni sensus docenlur in ecclesia, vel quae rechanlur, memorise ad discrelionem boni ac mali. Tangit ergo et ille coinmeodemus; ui exeunles de ecclesia, ei agentes carnem Verbi Dei, qwi inieriora ejus discutii, et opera misericordix, el implenies divina pracepla, occulla potesl explanare mysleria. Et nos si babe- B a c r i f i c i u m cum tbure et oleo ofleramus in memorcmus talem inielleclum , possemus singula qua3 riam Domino. Ex bis ergo edocemini, ul quae aadiscribuniur in lege, spiriiali inlerpreiatione discer- stis (98) in ecclesia, tauquam munda animalia,veluli ruminantes ea revocelis ad memoriam, et cunt corde nere, el obleclum uniuscujusque sermonis sacrameniura, in lucem scienliae sublilioris educerc; si vestro quae dicta sunt conferaiis. Quod si aliqua ila docere posserous Ecclesiam, ul nibil ex bis qnai memorise superfuerinl, el intelleclum vesirum sulecla sunt remaneret ambiguum, nihil relinquere- peraverinl, facile quod preseniis inandali aucloritas prxcipit, dicens : ( Quod a u t e m superfueril lur obscurum, fortassis et de nobis dici poleral, ex bis, inanducabunl (99) Aaron et filii ejus. > Si quia teiigimus carnes sanclas Verbi Dei et sancli7 t I s l u n i 74 7 S 78 7 76 8 0

ficaii sumus. Sic auteni accipio et illud quod dicium D quid superaverit et excesserit inlelleclum luurn vel esi quia omnes masculi ex sacerdolibus edent eam. memoriam Luam, serva Aaron : bocest, reserva Nulla enim femina, nec remissa et dissoluia anima sacerdoli, reserva doctori, ut ipse hoc manducet, polerit cdere carnes sanctas Verbi Dei. Masculus ipse disculiai, ipse expoual; sicut et alibi idein quaBrilur qui eas edat. Masculi denique sunl, qui Moyses d i c i l : t Inlerroga palres luos, et annunperducuntur ad numerum,' nusquam feminae, nustiabunt tibi, presbyleros luos, el dicenl tibi. > Jpsi quam parvuli numerantur. Unde et Aposlolus dice- enim sciutil quoinodo boec azyma debeani mandub a t : t Cura autem factus suin vir, deposui qnae cari, et in azymis sincerilalis et veriiatis exponi. eranl parvuli. > Talis ergo isie masculus, et lalie 10. Addilur in sequentibus : c E l locutus est
t 8 1 7 7 8 8

"Marc.v. Tii.ni,3. ix, 6. Levit. v i , 16.

8 8

7 8

7 8 8 1

ICor. , I I . Hebr.v, 14. 1 Cor. , I I . Deul. xxxn, 7 . " Levit. v i , 19 el seqq.

78

77

78

P b i I i p . i v , 18.

T8

HCor.

(97) ldcm ms., sanctificatur si immundus est, tanaiur si in plaga esl. (98) Idem ms., t audislis. > Libb. edili, auditis. >

(99) Idem nis., < ex h i s , manducabunt. Libb. editi, c ex iis mandncabit. > Infra idem ms., c idem Moyses dicit. Libb. edili, ipse Moyses diciL

445

IN LEVITICUM HOMILIA V .

446

Dominus ad Moysen, dicens: Hoc munos Aaron et cianiur, sictit et Dominus fecisse referlur in Evangeliie **, ubi benedixit panes, el dedil discipulis, filiorum ejus, quod oflerent Domino !n die qua unxeris eum, decimam parlem epbi aimilaginis in sa- et discipuli confringentes apposucrtint iurbis. Et cum satiali fuissenl oinnes, supeiTuerunt, inquit, crificio semper, dimidium ejus mane, el dimidium fragmeiUorum copbini duodecim. lstud est ergo ejus post meridiem. In sarlagine ex oleo fiet et sacrificium ex fragmenlis, cuin minutaiim quae conspersam (4) offerel eam leneram, sacriiiciiim de smU legis sancla discuiimus, ul spiriialem ex bis fragmenlis, sacrilicium in odorem suavilalis Docibinn purumque capiamus. E l baec, inquit, esl miiio. Sacerdos qui unctus fuerit pro eo ex filiis Iex aelerna. Joanr.es quidem apostolus in Apoejus, faciat ca : lex aelerna : oronia consummabuncalypsi dicit esse Evangelittm seternum : inlur. Et omne sacrificiirm sacerdoiis holocauslum venimus el hic scripltim esse legem aelernam, erk, et non edelur. > lu cxleris quidem pracceplis, 205 * legem sectindurn lilleram sequi pontifex in offerendis sacrificiis popnlo praebet offivolunt, velim mibi nunc dicerenl quomodo lex bujus cium; in hoc vero mandato, quac propria sunt cusacrificii esse possil aeterna : cum utique deslruclo rat, et quod ad *e speciat, exsequiiur. Jubelur enim templo, subverso allari, et omnibus quae diccbanex die, qua unctus fuerit, semper et in perpeiuum offerre siniilagineni oleo couspersam, teneram ex iur sancta profanaiis, rilus iste sacrificiorum non sartagine. Idque cognominat sacrificium ex fra- potueril permanere. Quoinodo ergo aiiernum dicent, quod olim ccssasse c l finiium esse jam cocgmenlis, io odorem suaviiatis; et boc lege seterna siai? Resiai ut secuuduin eairi parlem lex baec pennauere, et iransmiui ad posleros jubet. Addit sane observandum, ne ullum sacrificium sacerdolis, aeierna dicalur, qua nos diciinus legem esse spiriboc esl, quod pro seipso offeret (2), edalur a quo- talem, el pcr eam spirilalia posse offerri sacrificia , quam; sed bolocau&lum fiat, quod est igni absumi. qiue neque inlerrumpi unquam neque cessare possunt. Non enim in loco sunl (5), qui subvertilur, Praeceplum quidem secundum litleraro darum est eliin tamen videre qui in hoc lypus, el quae figura aul in lempore quod mulalur, sed in fide credentis, fonnelur. Dimidium sacrificii bujus mane vuli of- el in corde sacrificantis. ^ane quod ait, Non edetur de sacriOcio sacerdotis, sed bolocaustum eril, cerferri, et dimidium vespere, cerla mensura similac tum est ad Domini el Salvaloris noslri personam oleo conspersae lenerae a sartagine. Vide si non, ut referri. De illius enim sacrificio non edetur, sed cgo suspicor, sacrificium sacerdolis haec ipsa s i l Iex quae per Moysen promulgalur, cujus dimidium mane hoJocauslum erit. Iloc in loco sacrilicium, verbum ipsum accipiendum esl, et doctrina, de qua nullus jubelur offerri, dimidium vero ad. vesperam. Quam legein in duas parles dividi praecepit, in Jilleram ^ edet hoc est nullus disputat, nullus relraclat, sed bolocauslum est. Quidquid enim dixit, quidquid videlicel el spirilum. Et dimidiam quidem partem, quse esl lillera, offerri jubet mane, primo scilicel siatuit, aalerna consecraiione perdural, nec aliquia ila insanus (4) invenilur aut profanus, qui relralegis leropore: quod illis quibus tunc secundum ciarede ejus serniunibus possil; quos lanquam liolUleram daia est, novam lucem et novum prolulit locaustum, sacriGcium Deo oblatum, in oinni cuhu diem, dimidiura vero ejus offerri jussil in vespeei veneratione habere debemus : qnia < coelum c i ram. In vespera enitn nobis dalus est Salvaloris terra Iransibunl, verba auiem ejus non (ransibunl , adventus, in quo pars illa dimidia, boc esl sensus sed semper manenl, sicul ei ipse semper manel. ?el spirilus legis, secundum quod lex spiritalis esl, Per ipsuin Deo Palri ctiin Spiriui sancto gloria et offeratur oleo conspersa lenera. Oleum ad lniserieordiam revocalur, quae debel in sacerdotibus ab- imperium iu tiecula saeculorum. Amen. imdare. Tenera ad sublilem el puram intelligenliam HOMILIA V . pertinei. Quod auiem a sarlagine diciliir, puto quod De eo quod scriptum e$t : Hwc lex peccati:in loco disiricluin, el mulla coulinentia aridum, el lorriquo jugulabunlur liolocausta, occidenl el id quod dum velit esse sacerdotem, in quo nibil remissum j> peccali e$t, > etc. baberi ad Iuxuriam, nibil fluitans ad libidiuem pos1. c Et locuius est Dominus ad Moysen dicens : sil. Quod aulem sacrificium ipsum ex fragmenlis Loquere ad Aaron, et ad filios ejus dicens : llaec nominavil in odorem suavitalis, pulo quod fracsl lex peccati: ln loco quo jugulantur (5) bolocau' gmenla sacerdoium velit inlelligi: cum legis per sia, occident el id quod peccali est contra Domicos litlera frangitur, et cibus ex ea laiens inlrinse- num : Sancia sanclorum sunt. Sacerdos qui offcret cus spiriialis elicilur; u i audiemes turbae refiillud, in loco sanclo edet, in atrio Ubemaculi lesti8 4 s e ( i s l 1 11 f 9 t 89 8 8

Mallb. XIY.

8 4

Apoc. xiv, 6.

Matlh. xxiv, 45. ediii, c j u b e t H r offerre. > (5) l d e m ms., c sunl. > Libb. editi, esf. (4) l d e m ms., c ila insanus.In a n t e a e d i i i s d e e s t , c Ua. t (5) Codex Sangerm. t jugulanlur. Libb. edili, c jtigulabuntur. lirfra idem ms., saccrdos qui oflcrel. > Libb. c d i i i , sacerdos qui otTerl.
f

t (4) Idem ms., c et conspersam ; > et paulo posl, ' c sacrificiumde fragmenlis, sacrilicium in odorem. > ln anlea ediiis legilur,cconspersa, > et posl < fragmentis > non repeliiur sacrificium. > Infra idem IIIS., c lex xtema. Libb.editi, c lege asterna. (2) Idem codex Sangerni., c oflfercl. Libb. edili, t offerl. Infra idem ms., jubclur oiTerri. Libb.

447

OIUGENIS

448

monii. Omnisqui langit de carnibus ejus, sanctiQ- cabitur; et cuicunque aspersuoi fuerit ex sanguine ejus, super vestiraenlum quodcunque respersum fuerit, el ipsum lavabilur in loco sancto. Et vas fictile in quocunque coctum fuerit, confringetur : GI autem in vase aereo (6) cocluiu fuerit, defricabit illud et diluet aqua. Omnis masculus ex sacerdotibus edel ea : Sancta sanclorum sunl Domino. Et omnia quse pro peccaio sunl, ex quibus illauim fueril a sanguine eorum in labernaculo leslimonii deprccari in loco sancio, non edenlur, sed igni comburenlur . > Haec omnia nisi alio sensu accipiamus, quam liiterac lextus oslendil, sicut saepe jaoi diximus, cuni in ecclesia rccilanlur, obsiaculum niagis ei subversionem Cbristianae religioni, qtiam borla88

in futiiro haeredilaiem vilae L e m consequenlur, per q o a m pervenianiad regna coeleslia : eain nunc quam diximus legis aniinam requiramue, quantum ad praesens interim spectai. Nescio auiem si poasumus etiam ad spirilum ejus ascendere in bis , quaB nobis de sacrificiis lecla sunl. Debemus enim eum, q u e m 206 diximus in occuho Judanira, sicut oslendimus quia non carne, sed corde circumciditur; ila osiendere quia et sacrifical non i n c a r n e , sed corde, el quia edel de sacriflciis non carnem, sed spiritum (iO). 2. Sed videamus jam quae sunt illa q n referuntur in lege. c Et loculus est, inquit, Docmnus ad Moysen dicens : Loquere ad Aaron, ei filios ejus diceus : Haec lex peccaii; el caciera quae in p r a . .

tionem (7) et acdificaiionemquc praesiabunt. Si sunt, vero senii lex recilata sunt. E eisdem l anle jam dixisse quia non semper daiur : sed nas aliamemini, quidera disculiatur inveniaiur quo sensu h&cdicla dalur filiis Israel, alia autem fUiis Aaron, aliaeliam et digne Deo qui haec scribere dicilur, adverlanlur, fiel quidem Judxus qui haec audii, sed non ille sicut Jampridem observa vimu3, Moysi et Aaron: esi qui in inanifeslo, sed qui in occullo Judaeus est: el alia lex qux soli Moysi daiur, ila ut nec Aaron secundum UJam diflereuliam Judaei, quam dislingutt legis ipsius particeps ftat. Quarum persinguladislinctiones e l diversiialet, quis iia scienliae dono aposiolus Paulus (8) dicens : Non eniro qui in manifesto Judaeus est, neque quae raanifoste in carne illuminalus a Deo est, ut possil inlegre aperleque est circumcisio, sed qui in occuho Judaeus est eir- disserere? lnvenimus euim in consequeniibus praecumcisione cordis, qui spiritu, non litiera, cui ceplum Domini ad solum Moysen dari, et juberi ut laus (9) non ab hominibus, sed ex Deo est. > Quara pectusculum arietis perfeciionis Moysi deiur differentiam Judaii visibilis ei Judaei invisibilis non sicut praecepit, inquil, Dominus Moysi. In qua portione neque Aaron, neque filii ejus participes iiunt. inlelligentes impii haerelici, non solum ab bis Scri inveniiur lex quae perlinet ad arictem perfecliopiuris refugerunl, sed el ab ipso Deo, qui legem banc etScriptnras divinas liomiuibus dedii. alque C ' P pervenire usquead Aaron, neque ad iilios ejus, multo magis nec ad reliquos filios (41) alium sibi deum, praner illuin qui coeluin et terram condidit, confinxerunl, cum ulique fidei verila Israel, sed ad solum Moysen, qui erai amicus Dei. Verum quid opus est, qux poslmoduni recilanda unum eumdemque Deum legis et Evargeliorum lesunt, pra3venire ?Nunc interiin lex recilataesl, quae neal, visibilium el invisibilium creaiorem : quia e l ad Aaron et filios ejus promulgalur, lex peccali, boc cognalionein plurimam visibilia cuin invisibilibus est bostia? quae offerlur (12} pro peccalo : c In loco, s^rvant, iia ut Aposlolus dical quia < invisibilia inquil, in quo jugulanlur bolocausla, ibi occident Dei a creaiura mundi per ea quae facia suni, inlelel id quod pro peccaio est, in conspectu Domini : lccla conspiciunlur.>Sicul ergo cognaiionem sui ad Sancla sancloruin sunt. > Mulla quidem jam, Deo invicein gerunl visibilia et invisibilia, terra et cceliini, anima et caro, corpus eispiritus, et ex bonini juvaule, de sacrificionim rilu secundum spiritalera inlclligenliam in superioribus dicla sunl, sed el conjunclionibus constal bic mundus; ila eiiaui nunc si gralia Domitii nos visilare dignetur, et vos sanciam Scripluram credendum esl ex visibilibus oraiionibus adnilamiui, addeiuus quae dederil Doel hivisibilibusconslare : veluti ex corpore qnodam, minus. llosliaruin quacdani quidem sunl Dei solius, liilerae scilicet quae videlur; el aniina, sensus qui
8 7 9 n i s 1 1 0 1 1 8 S e 8 8 f

intra ipsam deprebendilur; et spiritu, secundum id ^ ^uHus hominum panicipei ex ipsis. Ona3dain sunl Aarou sacerdolis, et liliorum ejus : quaBdara quod eiiam quaedam iu se coelestia leneai, ul Apoipsius> et liliorum, el liliaruiu ejus, ila ul eliam siolus dicil % quia exniplari et umbrae deseruxorcm sacerdolis edere liceat ex bis. QuaBdani viunt coelesiinm. Quia ergo bccc iia se habenl, sunl sacerdolum, e l filiorum ac filiarum eorum, invocanies Deum, qui fecil Scripmrae animam, e l sed de quibus edere liceat eliam iilios Israal. E l in corpus etepirilum : corpus quideiu iis qui ante nos illis quidem bostiis de quibus licet edere filios fueruiit, animain vero nobis, spirilum aulein iisqui
8

l l a

Levit. v i , 24 ei seqq. Rom. , 29. Rom. i , 20. Hebr. v m , . reperitur in codice ms. Sangerm. (6) Idem ms, c vase aereo. Libb. e d i l i , c vas acrctnn. > (9) Codex Sangerm. cui laus. Libb. edili, c cujus laus. (7) Idcm ms., c bortalionem. > Libb. ediii, t ra(10) Idem nis., c carnem; sed spirilum. Libb. lioiiem. Ibidem ms., disculialur el invenialur .i edili, t carne, sed spiriui. Paulo posl idem ms., Libb. ediii, c discutianlur el invenianlur. > Paulo c quae in prsesenii. > Libb. ediii, < quas paulo anie. > post idem ros., c digne Deo qui ha?c scribere dici(11) Libb. ediii, c filiorum; sed ras., < filios. lur. Libb. ediii, c digneDeo quae bic scribunlur. (12) Idcra ms., offerunlur. (8) Nouieu c Paulus deest antea edilis, sed

8 8

8 7

8 8

8 9

149

IN LEVITICUM HOMILIA V .
9 1

450

Isracl, sine dnbio babent participium etiam sacer- Deum, sicul ipse per prophelam d i c i t : c Nonne ctoics et filii sacerdoium; non lamcn ex omtii coelum et terrain ego repleo (16), dicil Domimis? siia, quam edei sacerdos, etiam filios Israel edere Audi ergo,ipse omnipotens Deus quid eliam de te,hoc licebil. Igilur cum istae sinl hostiarum difTeremia, e&i,(piid do hominibns dical .i Ilabitabo, iiiquit , in illam quam diximus solius Dei esse, ex qua neque eis, el inier ipsos ambulabo. > Plus aliquid addit (17) Moysen, neque Aaron, neque filios ejus parlicipare erga personam ttiam.c Etero, i n q u i t , eisin palrent, fas esl, aliquando qnidein bolocauslomata nomn 207 P ernnt mihi iu filios el filias, dicit nari invenimus; aliqnando vero non bolocausloDoininus. Habel bic mmidus Filium Dei, habel mala, sed holocarpomaia, veluii si dicamns quod Spirilum sanctum, sccundtim quod dicit Prolotus (15) frnctus sit, ille scilicel qui Deo offertur. p b e t a : c Verbo Doiuiui coali firmali snnt, et spiEst ergo prima legislaiio de sacrificiis, si tamen ritu oris ejus omnis virtus eorum. > E l iterum vel observaslis vel reiineiis diligenier qnaa lecia alibi : c Spirilus enim Domini replevil orbem sunl ac disserta, et non transctirrunt aures veslras lerrartim. > Audi et libi quid dicil C l i r i s l t i s : in vannm, vel quse a nobis dicuntur, vel qtiae ex c Ecce ego vobiscum sum omnilxis diebtis osqne divinis voluminibus recilantur. Prima ergoest hoad consummationem saeculi. > Et de Spiritu sancto slia, holocaustomala. Neqtie enim oportebat aUam B dicilur : < Effundam de spiritti meo super omnem carnem, et prophetabuni. Gum ergo videas primo hosiiam nominari, nisi eani quaa omnipotenti babere te omnia qti mundas habet, dubilare non Deo offerebalur. Secunda hostia est, quae ad edendebes quod eiiam aninialia quse offerunttir in hodnm sacerdotibus mancipalur. Teriia, dequa eiiam filios Israel conlingere, vel edere, ipsos scilicel qui sliis, habeas inlra l e , el ex ipsis spiriluales (18) oiTerunl, fas est. Sed illios Israel non omnes, nisi offerre debeas hoslias. Sed de illts, proul poiuimus, in superioribus explanavinws. illos lanlum qui mundi eunt. Soli enim qui mundi
88 94 e l S 91 9 6 97 9 8

sunt de sacriGciis edere jubeutur. Yerum islas omnesbosiias lu qui in occulto Judaeuses, non in nnlmalibus requiras visibilibus : nec in mulis pecoribus inveniri putes, quod oflerri deceat (14) Deo. htas hostias inlra teipstim reqtiire, et invenies eas inlra animam luam. Inlellige te babere intra temelipsum greges boum, iilos qui benedieunlur in Abraham. Inlellige habere le et greges ovium ei greges caprarum, in quibns benedicli et niuhiplicalisunt palriarcha3. lniellige esse intra le eiiam aves coeli. Nec mireris quod haec intra le esse dicimus, inlellige le et alium mundum esse parvum (15), ei esse inira te solem, esse lunam, eiiaiu elellas. Hoc enim si ila nnn esset, nunquam dixisset Dominus ad Abraham : c Aspice in coeliim, ei vide siellas, si dinumerari possimt a muliitudine, sic eril semen tiium. Nec inireris, inquam, si dicilur ad Abrabam, quia sic erit semen luum sicut stellae sunl coeli; de illis scilicet qui ex fide ejus geniti raiionabiliier vivani, ac divinas leges etpra?cepta custodiant. Audi amplius aliquid Salvatorein ad discipulos diccnlem : c Vos estis lux mundi. > Dubilasne csse inlra te solem et lunam, ad quera ^
8 8 8 1

3. Nunc vero illud addimos quod dicii, quia in loco in quo jtigiilantur bolocausla, ibi eliam bosiia; pro peccato. Vide quam muha misericordia et beidgnilas Dei esi, ut obi holocauslum jugalalur illud quod soli Deo offerlur, ibi eliam hostia quae pro peccato est, immolari jnbeatur; qoo scilicei nnelligat se qui peccavit, et poenilet, et conversus ad Dominum contribulali spirilus bostiam jugulat, iu loco jam sancto siare, e\ ffociari bis quae pertinent ad Deum. Ibi ergo immolaiur hoslia pro pcccaio, \th\ et boh>cau9tum in conspectu, inqull, Domini. Esl fjrtassis in conspeclu Domini offerre sacriiicium, et non offerre in conspeciu Doinini. Quis rgo est qui offert (19) in conspeciu Domini? Ille, ul opinor, qui non exiit a conspeclu Domini, sicut Cain , et efleclus esi timens el tremeiis. Si quia ergo est qui babel fiduciam asiare in conspectu Domini, et non fugil a facie ejus, nec aspeclum ejus peccati couscientia declinat, iele iu conspeclu Domini offert sacnficium. Hanc ergo bostiam quoe ffertur pro peccatis, dicit esse Sancta sanciorum. Majus aliquid audere vull eermo, si tamen ei vet 9 9

dicilnr, quia lux sis mundi? Vis adbuc amplius aliquid de le ipso audire, ne forte parva de le et htimilia cogitans, lanquam vilem npgligas vilam luam? Habet bic mundus gubernaloreni stium,habet qui euni regat et babiiel in ipso omnipoienlem
8 8 8 8

eter sequalur audiius. Quoe cst hosiia qux pro peccalis oflerlur, et esl Sancla sanctorum, nisi unigcuiius Filius D e i , Dominus meus Jesus Cbrlstits ? Ipse solus esi hosiia pro peccaiis, et ipse est bostia Sancta sanclorum. Sed quod addit: S a cerdos, inquit, qui offeri illud, edet illud, videiur
8 8 8 4

Genes. xv, 5. Mallb. v, 14. Sap. i , 7. Matlb. xxvm,20.

8 7

8 1

8 8 8 8

Jerem. x x u i , 24. II Cor. v i , 16. Joel. , 28. Genes. .

8 8

ibid. 18.

8 8

Psal. xxxn, 6.

(15) Idem ms., lolum. > (14) idem ms. c deceai. Libb. editi, < debeat. > Paulo posi idem ms., invenies eas inlra. > Libb. cdiii, < inveaias inira. (15) ldem ms., < in parvo. > (16) Idem nis., c repleo. Libb.editi, c implco. Paolo infra ms., c inler ipsos ambulabo. Libb.
f

ediii, in ipsis ambulabo. (17) Ideiu ms. addit. > Libb. editi, c adbuc audi. > (18) Ms., spirituales. Libb. edili, c spiritaliier. > (19) Ms., c offerei, > et paulo post, t ille, opiaor, qui non exil.
v

45!

ORIGENIS

452

difficile csse ad inlellectum (20). Illud euim quod e u m ' : c Locus enim in qoo stas, lerra sancia est. Simililer ergo et in Ecclesia Dei locus sanedendum dicit, ad peccatum referri videtur : sicut ctus est, fides perfecia, chariias de corde puro, et alibi dicil de sacerdotibus proplieta *, quia c peccala populi mei manducabunt. FJnde et bie el conscientia bona. Qui in bis slal in Ecclesia, in oslendit sacerdolcm peccatum offerentis coroe- Joco sancto slare se agnoscat. Neque enim in terra quaerendus esl locus sanclus, in qnam semel daia dere debere. Saepe ostenditnus ex diviuis Scriptusentenlia est a Deo dicente : Maledicla lerra ris, Gbrisium esse et hosiiam qua? pro peccalo muudi oflertur, et sacerdoiem qui ofleral bosliam. in operibus luis (25). Fides ergo iniegra et sancta conversalio, locus est sanclus. In hoc itaquc Qtiod uno verbo Apostolus explicavii (21), cum loco positus sacerdos Ecclesiae, populi peccala dicit * : Qui seipsum oblulit Deo. Hic ergo est consumal, ut hostiam jugutans verbi Dei, et dosaccrdos, qui peccala populi comedit et consumit, clrinae sauae viclimas offerens, 208 purgei a pecde quo dictum est * : t Tu es sacerdos in aelernum calis conscientias audilorum. Edei (26) ergo sasecundum ordinem Melcbisedech. Salvator ergo et Dominus meus peccaia populi edit. Quomodo cerdos carnes sacrificii in atrio labernaculi lesliedit peccata populi? audi quid scriplum est : , monii, cum inielligere poluerit quae sil ralio in c Deus, i n q u i t , nosler, ignis consumens esl. > * bis, quaeve mysleria, quae describuntur de alriis tabernaculi leslimonii. Ad haec enim alria secrcia Quid consumil Deus ignis? Nunquid tam inepli (22) crimus, ut putemus quod Deus iguis ligna consu- et recondita nullus accedit, nulli hxc nisi sacermat, aui stipulam, aut fenum? Sed consumit Deus dotibus pateant: si tamen paleant, si scieniia sua et intellectu mysiico potnerinl eorum secrela pcignis bumana peccata, illa absumit, illa devorat, netrare. Scio autem esse et alia quxdam in Ecclcsia illa purgat, secundum quod et alibi d i c i t : Et purgabo le igni ad parum. Hoc est manducare dogmaia secretiora, quae adire nec ipsis sacerdolibus liceal. llla dico, ubi arca recondilur, ubi urna, peccatum ejus qui offert sacrificium pro peccalo. ubi manna el labulae lestomenli. IIluc ne ipsis Ipse enim peccaia nostra suscepii, et in semetipso qiiidem sacerdolibus dalur accessus, sed uni tanea tanqnam ignis comedit et absumit. Sic denique econtrario eos qui permanent in peccatis, mors tum pouiifici, et buic semel in anno cenis quibusque el mysticis puriiicalionibus conceditur islud dicilur degluiisse, sicut scriplum est : Degluintrare secrelum. Sunt et alia Ecclesiae dogmaia, tiel (25) roors prxvalens. > Hoc puto esse quod in Evangelio Salvator dicebat : c lgnem veni mittere ad quae poseunt pervenire eliain Levitx, sed i n 10 4 8 8

feriora sunl ab bis quae sacerdoiibus adire concessum est. Scio ct alia esse ad quae possunt accedere eliam filii lsrael, boc est, laici; non lamen alienigenx, uisi ascripii jam fuerini in Ecclesia Domini, iEgyptius enim lenia generaiione intrabit (27) in Ecclesiam D e i . Gredo propter raliones ejus. > Dicit ergo lex : c Sacerdos qui obtulerit, edet illud in Ioco sanclo, in alrio taber- fidem Patris, et F i l i i , el Spiriius sancli, in qnain credil omnis qui socialur Ecclesine D e i , tcrliani naculi leslimonii. Gonscqucns enim e s l , ut sccundum imaginem ejus qui saccrdolium Ecclesiae gencralionein niyslice diclam. Ycruimamen scien* dedil, eiiam ministri el sacerdoles (24) Ecclesiae dum est, qtiod ex bosiiis qux offeruntur, licet peccata populi accipiant, et ipsi imitanies roagi- concedantur sacerdoiibus ad edenduni, non tamen elrum, remissionem peccaloruni populo iribuanL omnia concedunlur; sed pars ex ipsis aliqua Deo Debent ergo et ipsi Ecclesix sacerdotes iia per- offertur, et allaris ignibus traditur ; ut sciamus fecti esse, et in otiiciis semper sacerdoialibus eru- eliani nos quod et si concediiur nobis aliqua ex dtvinis Scripluris appreliendere et agnoscere, suni diti, ul peccaia populi in loco sanclo, in alriis labemaculi teslimonii, ipsi non peccando cousu- ' tamen aliqua qux Deo reservanda s u n l : quae cum intelligenliam noslram stiperem (28), sensusque mant. Quid aulem est in loco sancio manducare peccatum? Locus erat sanctus, in quem perveeorum siipra nos s i l , ne forie aliier a nobis quam neral Moyses, secundum quod dictum est ad ge babet veriias, proferanlur, mclius igni isla serT 8 1 1 1

in terram, et quam volo ut accendatur. Alque Q utinam et mea terra accendatur igni divino, ut ullra non afferat spinas.et iribulos. Sic inlelligere debes et illud, quod scriplum est : Ignis accensus esl ab ira mea, comedel lerram et genc-

Oae. , 8. Hebr. ix, 14. Peal. cix, 4. * Deut. iv, 24. , 22. Levii. vi, 26. Exod. n i , 5. Genes. m , 17.
8 8 1 8

1 1

Isa. , 25. Luc. xn, 49. Deuier. x x m , 8.

Deut.

(20) Ma., f inlellectum.i Libb. ediii, tintelligendum. ,11111 9 (21) Ms., explical. (2 (22) (* Ms., c iuepii .i Libb.edili, ( imperiii .i Paulo posl idem ms., siipulam aut feuuin. Libb.editi, )St siipulam siipulam aul aul lerrum.i ferrmn .i (25) Ms., c deqlutiet. Libb. editi, t deglulivil. (24) Libb. edili, c miuislri ejus siut, el saccrdotes, > sed in manuscripto codice deest, ejus siuu >

(25) Ms., < operibus luis. > L'bb. edili, c operc tuo. Paulo posi idem ms. c peccata consumai. > Libb. editi, t peccata consumil. > (26) Ms., cedel. Libb. ediii, < edU. (27) Ms., c inlravil. > Mox libb. aniea c d i l i , < credo fidem Palris ei Filii, et Spiriuis sancli, io quaiu creduni ouuies qui sociaiiiur, > sed ms. ul iu no&lro lextu, (28) Ms., c supcrenl. Libb. cdili, superanl. >
t

433

IN LEVITICUM HOMILIA V .

434

vamus (29). E l idco etiam in hoc loco, q u quidem renibus, el omnibus inlerioribus visceram , tuuc concessa simt bominibus ad edendum, prout po~ vere purgalus omni vilio libidinis jugulasti bosliam luiiuus inlra labernaculum Domini consumpsimus; pro deliclo, et oblulieti sacriiicium Deo in odorem si qua vcro supersunt, el vel vos in audiendo, vel suavilalis. Sacerdolis, i n q u i l , qui offeret el renos superanl in dicendo, servemus igni allaris, propiliahil illud (32), ipsius erit. Discaul sacertanquam eam parlem,qua3 pro peccato superallare doles Domini, qui Ecclesiis praesunt, quia pars eis Domini jubelur offerri. data esl cum bis, quorum delicia repropitiaverint. Quid aulein esl repropitiare deliclum? Si assum4. c E l baec esl, i n q u i l , lex arielis qui pro delicto est: Sancla sanclorum. In loco in quo ju- pseris peccatorem, et monendo, horiando, docendo, inslrueitdo, adduxeris eum ad poeniienliam, gulanl (30) bolocauslomala, jugulabunt et arielem qui pro dcliclo est conlra Don.inum, > elc. Vidclur ab errore correxeris, a viliis emendaveris, el effeceris eum lalem, ul ei converso propiiins fial Detis quidem in Scripmris divinis frequenter peccaiuin pro deliclo, et delicluin pro peccaio indifferenier pro delicto, repropitiasse diceris. Si ergo lalis et absque aliqua dislinciione nominari: in hoc la- fueris sacerdos, el lalis fuerit doclrina lua ei senno tuus, pars libi daiur (33) eorum quos cormen loco invenuur (31) esse discrelum. Nam cura superius in bostia pro peccalo ritum sacrificii rexeris; ut illorum meritum lua merces sit, et alque ordinem iradidissel, nunc separalim mandat 209 iHorum salus lua gloria. A u l non et Apoeaerificium pro delicto; et quamtis eodem ordine siolus liaec ostendii, ubi dicil ' , quia c quod superatque eadem observaniia cuncla mandenlur, et apdificaverit quis inercedem accipiet? Inlelliaddat in novissimig : c Sicul id quod pro peccalo ganl igitur sacerdotes Domini, ubi eis daia porlio esi, ila el id quod pro deliclo est, lex una eril eo- est, et in boc vacent atqiie bis operam dent. Non rum;> lamen voluit osiendere esse aliquid diffe- se inanibus et superfluis actibus implicenl, sed rentiae in his, quibus sacriilcia divisa niandavil. sciant se in nulloalio parlem habiluros apud Deum, quo ego puio deliclum quidem commissum eese nisiin eo quod offerunl (34) pro peccalis, id est, levius aliquanto, quam peccatum. Nam invenimus quod a via peccali converterini peccalores. Nolaude peccato dici, quod sit peccatum ad moriem . dum eiiara illud esl, quod quae offeruntur in boloDe delicto non legimus quod esse dicatur ad mor- caugium, interiora sunt; quod vero exlerius est, lem. Scio lamen et illam diflerenliam, qua3 nonDouiino non offeriur. Pellis Domiuo non offerlur, nullis sapientium visa esl, quod deliclum quidem nec cedil in bolocauslomala. Talis (55) fuit ei ille s i l , cum non f a c i m u s ea quaB facere debenius ; ^ Clius Juda, qui dicebalur Her quod interpretalur pellis. Proplerea et Her (56) pessimus erat, el occipeccaium vero sit, cura commillimus ea quae cotndit eum Deus quia isli tales Oomino non ofleruntur. inillere non debeinus. Sed boec quoniam non sem5. c Et omne sacrificium quod fiet in clibano, ct per in Scripluris divinis sub isla dislinciione ir,venimus, idcirco generaliler aflirmare non poesu- omne quod liel in craiicula, vel in sartagine, sacerdoiis qui oiTerel illud ipsius erit > Quid dicimus. Igilur eodem modo aique eadem iradiiione mus? Putainusne quod omuipolcus Deus qui rede sacrificio quod pro deliclo offerlur, accipiensponsa Moysi coelilus dabai, declibano, ei cralicula, dum esl, quo el supra exposuimus de eo quod pro peccalo est. Sirailiier enim jubenlur adipes arie- et sartagine prseceperii (57); u l disceret populus tis, i i qui circa renes sunt, et ii qui interiora ope- per Moysen, quia per baec Deus eis propilius flel, si quccdam in sarlagine frixeriut, quaedam in rlibano riuni, imponi super allare: ut el lu qui liaec aucoxerinl, quaedam in craticula"assaverini? Sed dis, scias omne quod esl inira le crassius el operit ita Ecclesias pueri Cbrislum didicerunt, nec ita ia inieriora tua,debere le ofierre igni altaris, ul pureum per apostolos erudiii sunt, ul de Domino magenlur omnia interiora lua, e l dicas e l lu, sicut ct David dicebat *: < Benedic, anima mea, Dominum, jesialis aliquid lam humile el tam vile suscipianl. et omnia interiora mea nomen sancluiM ejtis. D Quin poiius secundum spiritalem sensum, quem spirilus donat Ecclesiaa, videamus quod sil islud Nisi enim ablaU fuerit crassiludo illa quae legit inieriora l u a , non possunt sublilem et spiritalem sacrificium, quod coquatur io clibano, velquis isle capere sensum, nec possunt inlellecium capere saclibanus inielligi debeal. Sed ubi inveniam modo pienliae, el ideo Dominum laudare non possunt. ad subitum Scripturam divinaro, quae me doceat Qeod ai ablatum fuerit omne quod pingue est de quid (58) gilclibanus? Doniiiium meum Jesum i n Psal. c m , 1. Levit. v n , 9. 1 Cor. m , 14. " Le?it. vn, 1. " ibid. 7. "IJoan. v. Genes. xxxvm, 6. Levil.vu, 9. propitiasse diceris .i Libb. ediii, c repropiliare di(29) M s . , c isla gervarcus. > Libb. ediii, isla ceris. 9 serveir.us. (53) Ms., c dalur .i Libb. edili, c dabilur. (50) Ms., jugulanl. > Libb. edili, c jugulanlur. > (54) Ms., c ofleruni. Libb. ediii, c offerlur. (51) M s . , c invcniiur esse discrelutu. > Libb. (55) Ms., in bolocauslo. Naiu lalis. ediii, c invenieiur discnuum. (36) El Her. Deest in ins. (32) Ms., c oflerei repropiliabil illud. Libb. (57) Ms., c piaicepcril. Libb. edili, c praeciedici, offerl illud el repropiiiabit pro delicio. lnfra m . , c repropiiiare deliclum. > Libb. e d i l i , perel. (58) Ms., c quid. > Libb. editi, c quig. repropitiare pro deliclo. Paulo posl ms., cre! 8 l8 7 1 1 u l g t 9 1 1 8 1 8 1 7 1 8 1 8

455

. ORIGENIS
k

4T>6

vocare roe oportel, nt quaereniem me facial inve- ostium ejus, et ail * c Amfce, commoda m i l i i nire, et pulsanti aperial, ut inveniam in Scripluris tres panes, quoniam amicus mibi supervenil de v i a , clibanum, ubi possim coquere sacriGcium meum, et non babeo quod apponam ei. In quibus, ut ui suscipiat illud Deus. Et quidero invenisse me breviler perslringamus, nox est tempus boc vitae, ptito in Osee prophela ul>i d i c i t : c Omnes mce- et tres panes stnii, unus qui in clibauo, alius q u i chanles, sicut clibanus succensus ad comburen- in sarlagine, teriius qui in craiicula coquiiur. dum. 9 E l iterum : c Incaluerunt, inquit, sicut 6. Post bncc inquil " : < E l onine sacrificium clibanus corda eorum. > Gor ergo est hominis c l i - facium in oieo, sive non facium, oinnibus l i l i i s banus. Islud auiem cor si vitia succenderint, vel Aaron eril singulis aequaliler. Quod sacrificium diabolus (59) inflammaveril, non coquet, sed cxufaclum est in oleo, vet quod esinon faclum in oleo? rel. Si vero ille id succenderil, qui d i x i i : Ignem SacriGcium salutare (42) in oleo fieri jubemr, s i c u l veni niitlere in lerram, > panes Scriplurarum di- supra jam diximus. SacriGcium vero pro peccalo vinarum el sermonum Dei, quos in corde suscipio, non fil in o)eo. Dicil enim : c Non superponet e i non exuro ad perditionem, sed coquo ad sacrili- oleum, quoniam pro peccaio esl. > Quod ergo p r o cium. forlassis illa coqui dicunlur in clibano, peccaio esl, nec oleum laelitiae ei, nec Ibus s u a v i qua? interiora sunt et recondita, nec proferri facile ^ laiis imponiiur. De peccaniibus enim dicil Apost ad vulgus possunl ; sunt enim inulia in Scripturis lus : t Et lugeam eos, qui ante peccaveruni e l divinis hujusmodi, sicut apud Ezecbielem , cum non egerunl poenitcnliam. Nec odor in eo suavivel de cberubim, vel de Deo el de illa magniiica lalis esl, 210 Q persona peccatoris d i c i visione describiiur. H;ec si in clibano non coquan- t u r : Compulruerunt et corruplx sunt c i c a l r i lur, comedi ila ut sunt cruda non possunt. Neque ces meae. > Haec inlerim a nobis observala sunt de enim credendum est, quod sit animat quoddarn in superiori capilulo, ubi lex sacrificii scribilur pro forma leonis posiium, quo vehatur Deus, vel aliud deticto. Non aulem dubiio mulla esse, quae noe in foriria viiuli (40), aui aquilae. Haec ergo el si qua laieanl, et sensum nostrum supcreni (45). Non bujusroodi suni, non sunt cruda proferenda, sed in enim sumus illius merili, ut ei nos dicere possicordis clibano sunt coquenda. Tria Haque suni nius : c Nos auiein sensum Clirisli babemus. t bxc, in quibus dicil sacriGcia debere prseparari, iu Ipse enim solus est senstis, cui pateant universa, clibano, iu sartagine, in cralicula : et pulo quod quae in legibus sacriGciorum intra liliere conlmenclibanus secundum sui formam profundiora, el ea tur arcanum. Sf eniin merorcr ui dareiiir mibi q u 3 2 s u n i inenarrabilia significel in Scripturis divi- Q sensus Cbrisli, eliam ego in bis diccrem : Ui sciamus quae a Deo donala sant nobis, quae el !onis. Sarlago vero ea qua3 si frequenter ac sa?pe quiaiur. > Sed nunc, conienii parviiate seneus versentur, intelligi et explicari possunt. Craiicula autem ea quae palam sunl, el absque aliqua obie- nosiri, secundi capiiuli videamus exordinm. ctione cernunlur. Triplicem namque in Scripltiris 7. c Ha?c esl, inquit , lex sacrificii salularis, quod (fferent Domino. Siquidem pro laudaiione divinis inielligentiae inveniri sa?pe diximus inodum, bisloricum, moralem el myslicum. Unde ei corpus offerel illud, et afferct (44) ad sacrificium panes inesse ei, el animam, ac spiriium inlelleximus. laiidalionis ex simila faclos iu oleo, et lagaua azyma uncla oleo, et simHaginem conspersam m Cujus inlelligemiaj tripliceui formam sacriliciorum uiplex hic apparalus osteudil. Sed et alibi inveni- oleo. Super panes fermeniatos oflferet munera sua, mus, id esl in bis ipsis, quae de sacrificiis memo- quia sacriGcium laudationis saluiaris ejus est; ei offerei ab eo unum de otnnibus muneribus stiis, ranlur, dici canislruin sanclum perfeclionis, iu quo Ires panes haberi mandanlur. Vides consonare separationem Doinino; sacerdoli qui effundei sanguinein saluiaris, ei cames sacrificli laudatiouis 3ibi sacramenlorum omnium formas? Canislrum salularis, ipsi crunt, el in qua die donum offerltir, perfeciionis, in quo Ires panes poni jubenlur, quid aliud debemus accipere, nisi Scripluras divinas, D manducabunt, et non derelinquenl cx eo in niane. Sacrificiuin boc, quod salutare appellatur, in duas cibos auditoribus Iripliciter apponenles? Vis libi ei dividil partes, c l unain quidem laudationis nomide Evangeliis similis myslerii proferamus exempla? nat, altcram voti, utrumque lamen sacriflciuni, saRecolamus Domini vocein, ubi dicit, quia media lulare nominatur. Veruni quoniain nou esi nobis nocte (41) vetiil quidam ad ainicum suum pulsans
> 0 e l 1 1 1 6 1 7 M u i a e x t s t e , # 1

0ee. v i i , 4. * ibid. 6. Luc. x n , 49. " EzecU. x. Lui-. , 5, 6. " Levii. v u , 10. Levil. v, 12. 11 Cor. x i i , 21 " Psal. xxxvm, 5. 1 Cor. n , 16. ibid. 12. Levii. vn, 11 et seqq.
7 n M M

(39) Ms., c diabotus. Libb. editi, c libido. Paulo post idem ms., c panes acripiurarum. Libb. dili, c panem, > etc. (40) Me., t vel aliquid in forina viluli. (41) Ms., t media nocte. > Libb. edili, medio nociis. Infra idem ms., c quod appouain c i . Libb. edili, c quod ponani ei. > (42) M s . , saluiare. > Libb. e d i i i , c salularis.

(45) Libb. antea ediii, c lalenl el sensum noeirum superaul. > E l paulo posl, < ipsi eniin plus est sensus Cbrisli cui palenl, sed ms. ul io nostro lextu. (44) Ms., c offeret illud, el afferet. Libb. ediii, 4 oflerenl Ulud, elofferenl. > Infra idem uis., t qtii effundel sanguinem. Libb. edili, c qui effundit, 9 eic. Paulo posi tdeui ms., < ex eo iii mane. > Libb. edili, c cx eo usque in luane.

457

IN L E V I U C U M HOMILIA V .

458

nunc secundum litleram insiaurare sacriftcia, re- super panes fermenlalos sacrificium mandat imquiramus in nobis quisnam est lantus ac lalis, qui poni? Verum diligentius intuere, quia non ad sacrisacrificium salularc el sacrificium laudis offerat flcium, sed ad ininisierium sacrificii fermenialn Deo. Ego illum esse arbilror, qui in onmibus acti- panis assuniilur. Quid ergo hoc sit, videamua (47). bus suis facii laudari Denm, ct inipleiur per eum Donitnus in Evangeliis humanam doctrinam Pbaillud quod Dominus el Salvalor nosier d i c i t " : ris.corum, qui tradebanl Iraditiones praecepla bo U l videani bomines opera vestra bona, ei magni- minum, fermentum appellat, cum dicil discipu(icem Pairem vestrura, qui in coelis esl: > Ille ergo lis : Observate a fermenlo Pharisaeorum. > o b l u l i l sacriiiciuin laudis, pro citjus aclibus, pro Simililer ergo humana doclrina esl, verbi causa, cnjus docirina, praeceptis, verbo, el moribus, ei grammatica ars, vel rhelorica, vcl eliam dialcciica. disciplina, laiidalurel benedicitur Deus, sicul econ- Ex qua doclrina ad sacrificium quidem, hoc esl in trario sunt illi, de quibus dicilur , quia per vos bis qu% de Deo sentienda sum, nibil suscipiendum nomen meum blasphemalur inlcr genles. > Observa est, senno vero lucidus, et eloquenliae splendor, lamen et bic, quomodo panes ex simila facli in ac dispuiaudi raiio, ad minislerium verbi Dea deoleo, e l lagana azyma uncta oleo, el simila con- cenier jubeiur admilli. An non super hoc iermenepersa in oleo ponilur, ct iriplici ileruin sacratneulo lum babebat verbi Dei sacrificium positum ille qui hosiia salularis oflertur, eiad uliimum, sacerdoli, dicebai : Corrumpunl mores bonos colloquia iuquil qui effundUsanguinem sacrificii salularis, mala? E l : c Creienses semper mendaces, i p e i e r i t . > Superius d i x i i : c Sacerdoii qui rc- malai besliae, veiiires pigri, > el alia Jbis sioiilia ex propiliabit, ipsi erit. llic, c sacerdoii qui eilundit fermemo sumpta Graecorum. saaguinem sacrilicii salutaris, ipsi erii. Digno or211 8 Quod autein dicU , c sub die comededioe ulitur, prius enim repropiiiuiio qusereuda esl, tur, nec derelinquelur ab eo usque in mane conet post baec oflercndum sacrifieium salutaris. Neque feramus cum caeleris sacrificiis, et videamus q u euim salueesse cuiquani polesi, itisi prius sibi propi- s\i raiio quod in hoc quidem sacriflcio salutari, liura facialDeum. c Sed ei carnes, inquit *, sacri- eadem dic, qua3 offeruntur prascepit comedenda : in ficii laudalionis salutaris ipsi erunl (45). Sape alio vero sacriftcio, eliaro in secundam diera servari jaon tliximus quod carnes in Scripturis solidum indi- indulget, ei usque in l e r l i a n i , lertia vero jam die caul cibum, perfeciamque doclrinaui. Secundum igni tradi quae superfaerint, ne polluant oflerenScripiuras scio esse anim cibum quenidam lac- lem. Quid ergo babeai isia dififerentia, yideamus. t i s , et alium cibura animae olerum et alium Sed vere indigenius auxilio Dei, qai omnes adipes caniia, sicui ipse Aposiolus de quibusdam dicii " : ^ coniegentes interiora noslra dignetur abscindere, c Quia lacte vos polavi, non esca. Nondum enim et omne crassioris sensus velamen auferre, ut baec poieralis, sed nec adhuc polestis. Ailbuc enim eslis secundum id quod a Deo mandari dicilur, poesimut carnales > Et iterum alibi d i c i t : c Alius quideni adverlere. Conferaimis igimr ipsam sibi Scriptucredilse manducare oiunia, qui auicm iniirmus est ram divinam, et quam aperuerit nobis absolutiouis olera manducet. E l rursuin a l i b i : c Perfeclo- seinilam subsequamur. Invenimus enim de sacri/irum autem esl cibus solidus, > elc. llic ergo car- cio Pascba?, quod in vespera immolari jubetur, darl nes aacrificii salutaris, quod offeriur pro Jauda- mandaium eimiliier ut nibil remaneat ex carnibus tioae, ipsius jubentur esse sacerdoiis. Ex simila usque in mane. Nou est ergo otiosum quod be&iervero iripliciler oblata, ut supra diximus, unuui nas carnes vesci non yult nos sermo divinus , sed laDlum quod placueril sacerdoii depuiatur : eanera recenies semper et novas, eos maxime qui sacrU offereolis (46) sunt laici, ita Unien ut sub die co- iicium Pascbae, vel sacrificium laudis immolanl medanlur, nec reuianeal ex bis aliquid in maue. Deo, novas vero cames , et receiues ipsius diei Carnea ergo quibus solidus cibus est, et perfecia edere jubel, besiernas probibei. Recordaiug sum ' sciealia, sacerdolibus dcpuiantur, quia debenl in D shnile aliquid et propbelara Ezechielem dicere onnibu* esse, perfecli, in docirina, iu virluie, iu curo ei Dominus praecepisset, ul coqueret sibi panes UftOribu8. enim hoc in se nou babueriui, de sain stercore bumano. Respondit enim Domiuo et eriicionim caruibus non edeni. Unutn vero illud dixii : c Domine, ounquaih contaminala est qued separalur, lanquam prxcipuum ex tribus anima mea, et morlicinura aul immundum non inqoaeex simila precepta sunt, in hoc illaiii partem Iroivit in os nieum. Sed neque caro beslerna inscicpli* arbiiror designari, de qua superius dixi- iroivit in os meum. > De quo sa?pe apud memelJins^qux perfectam indicai profundaroque dociri- ipsum requirebam quaenam eseel isla prophetae aam. Sed requires fortasse, cura euperius fermen- exsulutio, qua volut magnuni aliquid ante Demn Anp peoitbs abjecerit de sacriGciis, quomodo nunc puoferret, el diceret, quia nunquam carnem bester" M a u b . v . i e . * Rom. n, 54. Levit. , 14. ibid., 7. ibid. 15. " I Cor. , . Rom. * , * . *Hebr .?>14. M a l i b . x v i , 6. 1 . Cor. xv, 35. TU. , 12. Levil. vn, 15. Ezecb. J|M4. dum, videamus, sed ms. ut in nostro texlu. Paulo (45) H g . , < eruni. Libb. ediii, c edunt. posl idem ir.s., tradebant iradiliones. Libb. i46) Me. < offerentes. > cditi, c iradebaut iradilioneiii. (47) Llbb. aiilea ediii, quid ergo bic sil agen15 PATROL. G R . XII.
4 0 M 41 , 4 4 9 f 3 0 4 S v 3 19 1 9 9 4 4 9 4 M , e M 4 9 4 1 4 9 4 9 4 4 t

459

OrtlGEMS
4 f

460

nain manducavi. Sed, u l video, hinc edoclus, etex 9. Dicilur crgo in sequeniibus , quod si v o tuni Jueril, aiil si voluniarium sacriiicaveril miinus istis imbulus mysleriis, haec propheta loquebalur sutun , quacunque die obiuleril sacrificiutn suuin, ad Domiuum, quia non ila abjeclus el degener sum eacerdos, u l besientis, id esl veleribus carnibus edelur ei aliera die. E l quod superfuerii de c a r n i vescar. Audile bxc, omnes Domini sacerdoles, et bus sacriflcii usque in diem terlitim, igne cremaaueniius inlelligiie q u dicunlur. aro qtiae ex sa- bilur. Si aulem manducans mandticaverii ex c a r n i busdie lerlia, non eril acceplum ei, qui offert i l crificiis sacerdolibus deputaiur, verbuni Dei esiquod in Ecclesia docenl. Pro hoc ergo figuris mysiicis Jud, non reputabilur ei, coinquinaiio csl. A n i m a commonenlur, ul cum proferre ad populum sermo- autem si qua mandiicaverit ex co, peccaium accipiel. > Hoc esl nimirum quod et David dicil in new coeperinl, non besterna proferant, non veiera quae sunt secundum lilieram proloquanlur, sed per P s a l m i s : Fiat oratio ejus in peccalum, > quando graiiam Dei nova semper proferani, ei spiritalia non solum nibil meriti, scd eliam culpae mullum cx sacrificiis quaerilur. Audis enim Iegisiatorem desemper invenianl. Si enim ea qua? didiccris a Ju* daeis besterno, haec hodie iu Ecclesia proferas, hoc cernere, quia si quis mauducaverit ex eo quod suesiheslernam carnem sacrificii ederc. Si meminislis, perfuerit in tertiam diem, peccaium accipict. Uude
80

cliam in oblalione (48) primiiiarum eodem sermone ^ cognoscendum esl quanla humanse condiiioui pec asu8 esi legislator, ul n n l , inquil, nova ei recentia. calorum labes immiueat, cum orialur eiiam iude Vides ubique ea, quae ad laudes Dei periinenl (boc peccalum, unde hoslia propitiationis oiTerlur. Ua?c enim esi sacrificium laudis) nova, ol recentia esse credo 212 considcrans beaius David , dicebai in debere, ne forte cum vetera profers in Ecclcsia, Psalmis : c Peccata quis intelligii? Voli i g i m r labia tua loquantur, el mens tua sinc fructu s i l . et volunlalis eacriiicium est, quo el sccunda quidem Sed audi quid dicil Apostolus: S i , inquit lodie vesci fas esl, penilus vero abjuralur in lerliam. qiiar linguis, spirilus meus orat, sed niens mea Sed dal remeditim negligenlibtis. S i , inqail, invasine fftrctu esl. Qoid igilur est? Orabo, inquit, spi- lidus fueris, el non poiueris omnes carnes sacrificii riiu, orabo ei mente: psallam spiritu, psallam et seeunda finire die, nihil de bis in die lertia comemente. lta ergo et ui si non ex eruditionc spiri- das, sed igni Irade quod superesl. Si cnim voluelali (49), ex docirina graiiae Dei prseseniein el re- ris post duos dies manducare de sacrilicio, peccacenlem proluleris sermonem in laudibus Dei , os tum accipies. Ego, protil sensus mei capacilas baquidem luuin oflert sacrificium laudis, sed mens bel, in boc biduo puto duo leslamenla iutelligi, in iua pro steriliiale besternoe carnis arguilur. Nam Q quibus liceal omne verbuin quod ad Dcum perlinet ei Dominus panem, quem discipulis dabat, H d i - ( boc enim csl sacrificium) reqiiiri , el disculi , cebal eis : c Accipite el manducale, > non dietu- atque ex ipsis onmem rerum scienliam capi. S i quid autem superfuerit, quod non divina S c r i lit, nec servari jussil in crastinum. Hoc foriasse plura deccrnal, nullam aliaiu lertiam scripluram myslerii conlineiur eiiain in eo quod panein portari debere ad auclorilalem scienlise suscipi, quia baec con jubet in via ui semper recenies, quos iuira te dies terlia nomiualur, sed igni iradamus quod geris, verbi Dei panes proteras. Denique Gabaonike superesl, id est Deo reservemus. Neque enim in illi propierea condemnaniur, el iigni caesores , vei aquse geslatores fiuui qui pancs veteres ad Israe- praesenti vila Deus scire nos omnia voluit, maxime cumetid Apostolus d i c a l : c Quia ex parlescimus, litas delulerunl, quibus lex spiriialis jubebal seinet ex parle propbeiamus. Cum vencril aulem quod per uli receniibus et novis Alia satie sacrameaperfeclum esl, destruenlur illa qux ex parie sunl. t lorum figura est, qnae jubet etiam in aliera die, lsle esi ergo ignis, cui quse in (eriium diem superqirod superfwerit e d i , nihil vero in lertiam diem * reservari, de qua suis locis videbimus. Sed ne illud fuerhit, servare debeinus, el non lemerilaie pra?sumptaassumamus nobis< unclonim scientiam, ul mequidem nos]aleat,essequoddamtempus,inquo bene8 1 4 8 8 8

diclio sil veteribus vesci. Nam de anno seplimo, j> ritoiiobisdicalurabeodemAposlolo :i nescicnles nequi remissionis annua vel sabbalicus nomiualur, iia que quai ioqiiunlur,ueque dc quibus affirmnnt. Ne fordicilur : < Manducabis, inquil, vetera, et veiera le ergonon Oatacceptunisacriliciuin nuslrum ei lioc veterum. > Tunc sab sepiimi anni mysterio, ut d i ipsuin quud ex divinis Scripiur is cupimus scieuliam c.iximus, bcnediciio est velera roanducare, nunc vero pere, verlalurnobisin peccalum,serveimiseasinen$uras,quasuobisperlegislatorem lex spirilaliseiiuuiiau probibeiur. Sed raullus est excessus bxrere per 10. c E l carnes qua?cunque uclac fuerini ab haec aingula (50), et ex occasione leslimoniorum omni immundo, non nianducabunlur, igni creinalongius evagari, cum explanalio uunc sacrificioruin bunlur. Onmis mundus mandiicabil carnes, ei anibabeaiur in manibus.
4 8 9

e8

1 Cor. xiv , 14. Matih. x x v i , 26. Jos. i x . Peal. cix, 7. Psal. xvni, 15. 1 Cor. xm,9.
# 1 8 8

4 8

4 7

4 8 8 8

Levit. xxv, 22. I Tim. l , 7.

4 8

Levil. v n . 1 6 , 1 7 , 1 8

(48) Ms., c oblalione.i Libb. edili, c oblationem. > (49) Libb. anlea edili, P^alinum dicam spirilu, psalmum dicam et pienle. Ila ergo ei lu sive ex rudiiione spirilali, ei ex dono gratiae Dei, etc.;

sed ms. ul in nostro textu. (50) Ms., c muliutn esi excessus habere per baec singula. Pauloposl libb. ediii, c cum explanatio* iiem sacrilicioruiu bab;amus in manibus. >

KJI

462 LEYITICIJM HOMILiA V . sanctiiicaii essenl prius el munQi effecii, carnos cig aa quaecunque manflocaveril carnes aacrificii s a l u - non daret Deus. Bene autem clemenliam Domiiii taris quodesl Doinino et iiuinunditia ejus in eo legislaior ostendit, ut non dicerel quia non manfuerit, peribil anima i l l a de populo suo. Et auima ducel carnes in quo fuit immundiiia, sed a i l , quaecunque leiigeril omnem rem imroundam, vel in quo immuudilia ejus in ipso esu Nemo etenim ab immuiidilia bominis, vel quadrupedum itnmuiifere invenilur, in quo non fuit immunditia. Invedorum, vel ab omni abominamenlo (51) immundo, niri auiem polest, in quo fueril quidem, sed audita e i manducaverii ex carnibus sacrificii salutaris lege Doinini ulira jam non sii* Quod si permanet quod esi Domini, peribil anima illa de populo in eo imiminditia sua, et bis auditis conveni non auo * . Triplices imraunditiae causas hic legislator vult et emendari, peribil, inquit, aniina illa de exposuit. Unam, ne carnes sacriiiciorum aliqua impopulo suo. Terlia esl imniundiiise species, qua is munditia conlinganlur. Aliam, neis qui edil carnes qui mundus esl, si aliquid conligil immundum, non eacriiicii immuiidns sit, el irnmundiiia ejus in ipso lam suo peccalo, quam aliena conlagione polluilur; s i l . Terliam, quod eisi carnes mundae s i n t , el ui puu si quis societur amiciliis l consortio hoipse qui edit mundus sit, tamen ne conligerii a l i ininis lividi, vel iracundi, vel adulleri, el ipse quiquid immundum, vel a pecoribus velab avibus (52), dein propriis actibus non inseraiur sceleribus vel ex omnibus quoe immunda pronunliala sunt. ^ ejus, videai tamen eum, et intelligat 213 Q " Et baec quidem volunlas esl legislaloris de ritu s a inodo fratrem suum odit et homicida e a , crificiorum corporalium snncienlis. Secundum novel quomodo insidialur alienae mulieri et aduker s t r a B vero exposilionis ordinem, ubi carnes sanciae est, vel quomodo in caBteris quibusque sacrilegus verba inlelligunlur (55) esse divina, bujusinodi baest, nec deprebensis bis discedaiab ejus consortio, benda est observalio , quia s*pe accidil itmndas isie est qui conligit imniundum, vel animal, vel earnes conlingi ab aliquo iinmundo, ut, verbi causa avem, vel nioriicinum, ei aliena iramunditia ipge dixerim, si quis de Deo P a i r e , ac de tlnigenito polluius est. De diversitaiibus auiem immuiidorura, ejas, et Spirhu sancto, digno deiialis mysierio prout occurrere potuii, in superioribus diximus. purum faciat sincerumque sermonem, siiniliier et Aut non el Apostolus secundum banc eamdem pra> de omnibus crealuris raiionalibus lanquam a Deo cepit formam, cum d i c i t : Nuuc aulem scribo (55) faclie ad hoc ut caperent et inlelligerenl eum, non vobis in episiola, ut non commisceamiui fornicaautem consequenti niyslerio afleral etiam carnis riis, si quis fraier noiuiuaiur fornicalor, aut avareaurrectionem. Primus quidem ejus sermo quorus, aut idolis serviens, aut ebriosus, aut rapax, niam (54) perfecie el sancle disseiuil, solidus c i - Q cuin bujusmodi nec cibum sumere? > In quibus bas cst, carnes sanctai suni, boc vero quod bis adomnibus quid esl aliud quod praecepit, nisi ne aliedilur, resurrectionein carnis negando, q u i a alienis peccaiis el immundiliis polluamur? nom a flde est, superioribus junclum perfectis et 11. c E l locutus esl, inquii **, Doininus ad Moytdetfbos verbis , sanctas carnes coiilaroinavil el polluit. Ideo ergo praecepil legislator ne manducen- sen dicens : Loquere filiis Israel dioens : Omnem adipein boum, el ovium, et caprarum, non edeiis, idr hojusmodi carnes, quibus immundilia infideliel adeps nionicinorum, et a fera caplorum non erit lalis alicujus adjungiiur. Proplerea et Aposlolus ad omne opus, ei in esca non edeiur. Oninis qui dieii : c Elenim diem feslum celebreinus non in adipein edet ex pecoribus ex quibue offeriis ab eis fermenlo veteri; neque in fermenio malitia? ei neqnilke,sed in azymis siuceriiaiis el y e r i u i i s . > Sc- bosliam Domino, peribil anima illa de populo SIIO. omnem sanguinem non edetis in omni babilacundom iiuruundilise genus esi, ne ipse q u i carnes lioue veslra a pecoribus, ei a volaiilibus. Omnis edil, immuiidus s i l , el iramundiiia ejus in ipso sit, anima qua?cunque manducaveril sanguinem, peribil qood boc modo intelligi potest, verbi gralia, si sit anlma illa de populo suo. Adipes quidem eoruiu aliquis naiura florentis, el ardeniis ingenii, non animalium, qua; in sacriliciis offeruntur, et alioeoultouo aplus videbilur ad suscipienda verbi Dei ruin nouiuillorum edi vel in usu baberi abnegat raysleria, sed quaeritur eiiam boc, ui prius a prolegislalor, sanguinem vero omnis carnis comedi CauSs actibus, ei iimiiundis operibus separetur, el \eiai. In superioribus locum myslicum pertraclanUa deroum erudilionis capax iiat, si prius capax les, ubi vitulus in bolocaustum dabalur pro peccafnpril sanclitalis. Simile bis in Nuineris lcgiinus lo, el adipes imponebanlur altari, sanguiuem qui&criploro, ubi Dominus carues coeliius dedit filiis dem quo ex parie aliqua cornua liniebanlur, relibj^tsl e l dicil : Sanclificauiini in crasiinum, quus vero ad basim effundebatur altaris, in eorum q^ nauducetis carncs, boc ostendens, quod nisi L e v i l . VII, 19 el seqq. " I Cor. v, 5. Num. x i , 15. I Cor. v, 9. " Levil. v n , 22 et seqq.
v u o 57 M D s < M

(84) Ms., c aboniinamenlo. > Libb. edili, minaio. (52) Ms., c a bobus. E i paulo post, c ?o i tegislatoris. > W fibb. anieaediti, intelliganiur. > f>l) libb* ftlili, c q u e m . Ec paulo post,
CI

c abo, . iegis > qnod

his addil, resurrecliouis carnis negando gloriam, quia, e i c ; sed ms. u i iu noslro lexiu. (55) Ms.. c scribo. > Libb. editi, < scripsi. > l b i dem iu ms. deesl, c fornicariis. > Paulo posl ius. c ni&i ue alienis, etc. Libb. editi, uiai ue uoa ab alieuis, > etc.
9

463

ORIGENIS

464

accepimtis (56) figuram, qtii residtius dicilur lsrael, el poslquam pleuiludo genlium subftilroierii, saltilera in novisshnis speral. Adipes vero animam diximus Chrisli, qua? esl Ecclesia amicorum ejus, pro qnibus animam euam posuit. Poiesl ergo Geri el in Iioc loco, ut quod mandalur ne qui9 adipes edal ex his quae Domino offeruntur, lioc sit quod ei Dominus d i c i l : Ne quis scandalizel mium cx his minimis, qui credunl in tnc. Quod aulem sanguis nuliius animalis edi jubelur, ilhid fortasse sil, quodde Israelitis dicit Aposiolus : Dicis ergo, si fracti sunl rarar,ut ego inserar. Beue,propler increduliulem fracli sunt. Tu autem fide stas (57), uoli alium sapcrc, sed time. E l ilerum : c Noli gloriari adversus ramos, quo scilicel casui eorum nulJus
8 9 8 0 6 1

ejus, id esl opera ejns? Opera namque snni, qtia* coininendanl hosliam Deo. Si enim aiiraela sit manus lua ad danduin, et expans^a ad accipiendum intra te csl adhuc Jepra lua, el ofierre non poles bosliam salutaris. Manus ergo ejus offerent sacrilicium salularis, c l mantis ejus offerenl ea, qune Domino offerenda sunt, id esi adipem qui super pectnsculum est, ei pinnam jecoris. In hoc Ioco ubi nos babemus, manus ejus offereut bosiiam Domino, in Gracis babelurpro bostia , quod inlelligitur omnem rruclum : per quod oslendit non posse Domino oflerre omnem fructum eum qui infrucluosus est, qui non afferl fruclum juslitiae, fruclum misericordix, vcl eiiam fruclus spirilus, quos enumerat Aposlolus , cbaritaiem, gauiiisuKet. Ne forte sicut idem Aposiolus dicil, ei lu < j paiientiam, unanimiialem, c l cajiera excidaris, et illi si non perinaiiseriul in incrcdnlibis siinilia. Unde et iii alio 214 Propliela tate inserantur. Sanguis aulein pulo quod populus dicil : Et bolocaustuin tuuui pingue fial. > Ofille compeienter inlelligaiur. Non enim cx fide, nefert (58) ergo adipes, qui stiper pectuscuhim suiil, que ex spirilu Abrabam, sed Unlum ex sanguine el piiuiam jecoris, qua supcrponanlur allari. De ejus descendunl. adipibus sa?pe jain diximus. Quod aulcm dicil, adi9 M Ium> p a c e m | l o c o 19

12. Post b a i c : E l locuius esl Dominus ad Moysen .dicens :Filiis israel loquere dicens : Qui offert sacrificium salularis sui Domino, oflerel mulius suum Doioino in sacrificio salularis sui. Manus eyis offerent hostiam Doinino, adipem qui super pcciusculum e s i , c l piunam jecoris : offeret ea i i a , nl ponalur donum conlra Domimini. E l impouet sacerdos adipem, qui est super peclusculum, super altare, et eril peciuhculum Aaron el liliis ejus, et bracbiuin dexlruin dabitis separalioueiri sacerdoli a sacriliciis salutaribus veslris. Oui ofiferl sangtiinem salutaris, et adipem ex iiliis Aaron, ipsi e i i l brachium dexlrum in parle ; pcclusculum enim imposilionis c l bracbium demplionis accepi a iiliis Israel a sacrificiis salularibus. vestris, et dedi ea Aaron sacerdoli, el iiliis ejus, legitimum aeiernum a flliis Israel. > Hoc est sacrificium quod diciiur salulare. Quod sacrificiiun nemo offerl Dornino, uisi qui sanus est, el salulis suae conscius, gralias Domino referl. Nemo ergo qui a?ger est animo, el lan* guidus in operibus, offerre poiest sacrificium salulare. Yis videre quia nerao aeger ei languidus poiesi illud offerre sacriiicium? Leprosus ille, quem

pes qui super peclusculuni sunl, pecluscuhim Uium inlellige esse cor luum, dc quo libi auferendx sunt omnes mala? cogiialiones; inde eiiim procedunl, et altaris igni iradendae sunl, u l possil cor tuuin mundum effeclum Deum videre. Sed el pinnam jecoris pracepit offerendam. Dixiimis el antc, jecoris pinnam, loca iracundiae (59), vel cupiditatis expon i ; oflert euim pinnam jecoris, qui ex se omne v i c

lium i r ct furoris excidii. Adipes ergo qui sunt peciusculum,'impoiHiniur aliari, ipsum vero peciusculum, Aaron el filiis cjus. Sed c i bracbium dexirum separari prxcepii, el esse eis mmieris loco ex sacrificio salulari. Vide quibus muneribus honoralur sacerdos. Pectusculum accipit, ct bracbiuni, eed brachium dexlrutn. Pulamus non esse aliquid rationis, quod ex omnibus membris auimaliiim, quae jugulantur in sacriflciis, haic polissiimira meinbra delecla sinl? Ego pulo quod si quis dicit se esse saccrdotem Dei, nisi babeal peclus ex omnibut membris eleclum, non esl sacerdos; et riisi babeat bracbium dexlrum, non poiesl ascendere ad allare Domini, nec sacerdos nominari. Quod ergo esl sacerdolis peclus, aul quale? Tale ego pulo esse, quod plenum sil sapientia, plenuin scientia, plenum oinid divina inlelligenlia; el quid dico plenum i u telligentia? im< qiiod plenum sil Deo, quaie esl e( bracbium sacerdolis quod ei ofierunt fllii Israel pro saluie sua qua salvanlur. Forma3 sunt singula isla qua- scribuniur in lege, eorum quaa in Ecclesia geri debeanl. Alioquin jiec fuisset necessarium legi ba3C in Ecclesia, nisi ex bis aedificatio aliqua audienlibus prccberelur. Si ergo sacerdos Ecclesiae per verba, et doclrinaut, el multam solliciludiitem L e v i t . VII, 28 ei seqq. " Malih. vm. * ibid., 4
f,

iii Evangelio Domimis cnrasse dcscribiiur , non D poierai offerre bosliam , donec lepraB aegriludine tenebalur. Gum auiem accessit ad Jesum, el mundatus est, lunc jubelur ei a Domino offerre inunera ad allare, < quod prsecepil, i n q u i l , Moyses in leslimonium illis. > Audisli quis sit, qui offcrre debet bostiam saluiaris, audi nuuc quomodo debeat ferr. c Manus, inquit, ejus offerent hostiam Domino. Nunquid non evidenter claroal legislalor, quia nou boino esl qui olfert hosliain, sed manus
i k

e l

Matdi. xviu, 6. Rom. x i , 19. " ibid., 18. Gal. v, 22. Psal. xix, 4. (56) Ms. c accepimus. > Libb. ediii, t accipimus. > Infra libb. ediii, in novissimis sperant. ins., c in novissimis sperat.
v

9 9

6 0

(57) Ms., c sla. Libb. editi, i stas. % (58) Ms., c oflcrl. > Libb. ediii, c oflerel. (59) Ms , < pariem, loca iracundiai. y

465

IN LEVITICUM HOMILIA VI.

4<Hr

suam. el laborem vigiliarum, convertere poiueril peccatorem, et docere eum, u l roeliorem viara seq o a l u r , ut ad tiinorem Dei redeal, cogitet spem fuluram, a malis actibus desinal, et convertalur ad bonos; si, inquam, tale opus fecerit, consequens est,eum, qui ipsius labore (60) salvatur, Deo graijas agere, ei offerre bostiam ealutaris, pro eo quod salutem consecutus sit. In qua bosiia pars efficilur sacerdotis, peciusculum et brachium dex i r u m : ut sit indicium quod pectus ejus et cor quod anle mala cogilabat, sacerdotis labore conv e r s u m , recepit cogiiationes bonas, et iia mundatuin est, ut eiiam Deum poseit videre. Siroililer et bracbio illo (61) indicium est, quod mala ejus opera e l sinistra, quae sunt uuque prava, el non )H>aa, converlit in dexlra, ut essent secundum D c u m ; ei boc esl dexlrum bracbium, in quo pars esse dicitur sacerdolis. Sed et vos deprecarour, qui baec auditis, detis pecluscula, offeraiis peciora vestra sacerdotibus Dei, ut auferant ex bis omne quod crassum esl, ul sacerdotalem eam faciant portionem. Daic nobis eiiam brachia, sed dexlra a vobis poscimns bracbia : sinistrum nibil volumus, dexlra a vobis opera requirimus. Sed el boc quod addit pectusculum dici apposiliouis el bracbiuin demplionis, non milii sine causa dicltim videtur. E l ideo velim requirere quid est quod apponenduin esl ad pectusculum (62), u l fiat peciusculum appoeilionis. Posleaquaro ablalum fuerit a corde tuo omiie quod crassum esl, et emundatuin fuerit ab Q

lera communis est, dubiuin non esl quod inuUorum sil, et ideo communis dicalur. Grande estinlioc sermone myslerium, quod Israel secundum caruem in usu sensum quidem habel, sed inlelleclum non habel. Communem dicunt et illi bominem iminundum, sed ctir communis dicalur, ignorant. Discant ergo ab Ecclesia, qnia qui sancius esi, solius Dei est, el cum nullo ei communio esl. Qui aiiiem peccalor esl el immundus, niuhoruin esl. Mulli enim daemones possident eum, et ideo commums appeU latur. Denique el ille qui in Evangeliis a Domino curaius est, cura iriierrogalus essel, c Quod libi nomen esl? dixil : Legio, tnuUi enim sumus \ Haic licel in excessu quodam, necessario lamen addila videntur, ut mysierium peclusculi apposilionis, et bracbii separalionis, qnare scripluin sit disserercraus, quae est auerna portio sacerdotibus 215 i dignos nos facere dignelur, u l per cordis puriiaiem, et operum probitaiem (04), in divino sacrificio habere parlicipium mereanuir, per ailemum pontificem Domimim et Salvaiorem nosirum Jesum Cbrislmn, per queiu esl Deo Palri cum Spirilu sanclo gloria e l imperium in sxcula swculorum. Amcn. HOMILIA VI (65). De indumenlis ponlificis et sacerdotum . 1. Gausam, qua quidem haec qua3 nobis recitantur, aul inlelligi possint (66), aut non intelligi , breviler osieudii Aposiolus , dicens ab ejus ocue ( , a l a 1 8 7 0 r t l i s o s s e

P Veleris Teslamenli velamen auferri, qui conversus ad Deum fuerii; ex quo sciri v o l u i l , omni operimenlo, vel inquinamenlo (65), quod igui tradendum esl, reslal ut apponaiur ei gratia Spiri- quod quanlo miiius baec nobis plana sunt, lanto minor esi ad Deum noslra cooversio. ideo oinni lus sancli, et tunc fiel peclusculum apposilionis, \irluie uiiendum cst, u( ab occupaiionibus saeculi, sed e l bracbium separaiionis, sive demptionis. et a mundanis aciibus liberi, el ipsas etiam, si fieri Quomodo erit ei bracbiuui separalionis? Si scias, ei intelligas discernere qu# sinl opera lucis, el quae potesl, superfluas sodalium fabulas relinquenies , sim opera lenebrarum, el separes aclus luos de verbo Dci operam demus, ei in lege ejus medilemur die ac nocte, ul luto corde conversi, revelalam tenebris, ut sinl opera lua in lumine, brachiuro luum eibcilur brachiuru separalionis; vel cum se- ei aperiam Moysi faciein possimus aspicere, et maxime in bis, quae nuuc reciiaia suni, vel de *aparaveris te ab omni fratre inquieie ambulanie; ccrdolalibus indunientis, vel de consecratione pon\el cerle cuin secundum propbeiam scparant se, lifieis, in quibus lalia quacdain dicunlur, ut etiam el exeunt de mcdio pcccalorum, qui porlant vasa iiium ipsum carnalem Israel ab bislorica intelliDomini. Denique vcrnacula quadam consuetiidinc gentia penitus cxcludanl; elideo ad b c explanaoScripturac, commune esse dicitur quod immunduiu esl. Sicul ei ad Pclrum vox de coelodicit : Quod I> ( )i o immani ingenii viribus nilendum est, sed oraiionibiis et precibus ad Deuin fusis. Iu quo Deus mundavii, lu coinmune ne dixeris. Gonseeiiam vestri adjuiorio indigemus, ut Oeus Paicr quenler ergo si id quod iramuiidum e s i , commune Verbi dei nobis verbuin iu aperlionem oris nostri, appellalur, quod sanclum esl, nominabiliir sepaul possimus considerare mirabilia de lege ejus. ralum. Sed c l illud addimus. Si quis Dei solius 2. E s l ergo iniliuin eormn quae hodie recitata servus esl, commuDis non^polesl dici. Si quis au6 7 68 d a 67

la, XLII ei LII.

Act. x, 15.

Marc. v, 0.

7 8

Levii. vii el vin.

7 1

U Cor. i u .

(60) Libb. ediii, c qui in ipsius labore. <6I) Ms., c illo. Libb.editi c illud. (62) Ms., c peciusculo. (65J Vel inquinamento. Deesl in ms. (64) Ms., c ut pro cordis puritate, ei operum probitale. > (65) In veiuslissimo codice Sangermanensi, qui toius lilleris uncialibus scriptus est, desideralur ba;c bomilia sexia, occ non septima. Sed ulraque

collata esi cum iribus aliis mss. Beccensi, Geraeiicen&i, ei Gadomensi. (66) Mss., < pussint. Libb. editi, < possmil. Inlra iideiu mse., c lanto ininor esi. > Libb. ediii, tanlo ininus esl. > (67) Libb. editi, c nobis ad ba?c expon^nda, sed mss. ut in uosiro lexlu. Infra iidem mss., < in apcrtionem. Libb. edili, ciu adaperdonem.

467
T l

ORIGENIS
7 B

4b*

gunt, in big verbig ; c Haec unciio Aarou, et un- nisi ante lotus fueris. c Lavamini ergo, et mundi ciio iiliorum ejus ab bosliis Domini, qua die appliestoie, el auferle neqnilias ab animis vestris . cuil eos sacritlcare Domino, sicul praecepit Dominus Nisi enim boc modo loius fueris, non poteris i n dare illis, qua die unxit illos a filiis Israel, legiiiduere Dominum Jesum Ghristum, secundtim qood mum selernum in progenies eorum. Ha?c lex est dicil Aposiolus : c Indtiite Dominunt Jesum Cbriboiocauslorum, ei pro peccalo, el pro deliclo, et slum, el carnis curam ne feceritis in concupiseenconsummalionis, el sacrificii salularis, sictit man- tiis. > Lavel le igilur Moyses, ipse le lavet, et ipse davit Dominus Moysi in monle Sina, qua die prae- te indual. Quomodo le lavare polest Moyses, frecepit filiis Israel offerre niunera sua corain Doniino quenier audisli. Sape enim diximus quod Moyseg in deserto Sina. Cum proposuerit dicere legisla- in Scripluris suis pro lege ponatur, sicut in E v a n lor, ha3C unclio filiorum ejus, non subjunxit quae gelio dicium est : c Habent Moysen et propbetas, eesel unclio, nec qualiler unxisset exposuit, scd audiant illos. Lex ergo Dei est quae le lavat, ipsa lioc quidem in sequenlibus facit, nunc vero posl- sordes tuas 216 d i l u i l , ipsa, si audias eam, peceaquam d i x i i : haec unciio Aaron ei filionim ejus, catorum luoruni maculas abstergit : ipse est Moynihil de unctionc subjunxii. Profecto ut oslendeses, boc esi lex quas sacerdoies consecrat, nec
7 0 77

poiest saccrdos esse, quem non lex conslituerit sa cerdotem. Multi enim sunt sacerdoles, sed quos non lavit l e x , neque puros reddidit verbum De;, neque abluil a peccaloruin sordibus sermo divkius. Sed et vos, qui sacrum bapiisma dcsideratis accipere, ei graiiam spirilus promereri, prius debeiis ex lege pnrgari, prins debetis, audito verbo Dei, v i liorum gennina resecare, et morcs barbaros ferosque componere, u l mansuetudine et bumililate suscepta, possiiis eliam gratiam sancli Spirims capere. Sic enim dicii Dominus per propheiam : c Super quem reqniegcam, nisi super humilem, et quietum, et iremeniem sermones meos? Si b u milis non fueris et quictus, non poiest inhabitare arietes, et canislrum azymorum, el omnem syua- Q in te gralia Spiriius sancli, si non cum iremore gogam convoca adjanuam labemaciili leslimonii. suscipis verba divina. Superbam namque el conEt fecil Moyses sioul pracepit ei Dominus, et con- tumacem animam, et fictam refugit Spiritus sanvocavii synagogam ad januam labernaculi lestimo- clus. Debes ergo prius meditari legem D e i , ut si nii. Et dixil Moyses ad synagogam : Hoc csi verbum forte acius lui intemperali sunt, et mores inconquod mandavit Dominus facere. E l applicuit Moy- dili, lex Dei te emendel el corrigat. Yis videre quia ges Aaron fratrem suum, et iilios ejus, et lavit eos Moyses semper cum Jesu est, boc est lex cum Evangeliis? Doceal (71) le Evangelium , q u i a cum aqua : ei vesiivit eum tunica , et praecinxit eum ftona, ei vesiivil eum lunica inleriore ei imposuit Iransformatus essel in gloriam Jesus,eiiam Moyses et Elias simul cum ipso apparueriirit in gloria, ut ei humerale (69) el cinxit eum secundum facluram ftumeralis, el coustrinxil eum in ipso, et imposuit scias quia lcx el prophetai, et Evangelium (72) in sbper eum logium el imposuil super logium mani- unum semper conveniunt, ei in una gloiia permanenl. Deuique el Petrus cum vellet eis iria facere fegiaiionem ei veriiatem, el imposuit miiram super tabernacula, imperiliae nolalur , lanquani qui necaput ejus, etposuit super miiram anle faciem ejus sciret quid dicerel. Legi e n i m el propbeiis, et laminam auream sanclificalam sanciam, sicut praeceperai Dominus Moysi. > Inlentis auribus ei v i - D Evangelio nou iria, scd unum est labernacuiutn qiiac est Ecclesia Dei. Lavai ergo primo Moyses sagilanti corde consecralionem pontificis vel sacercerdolein Doinini, el cum cuui lavei it, el piirgaium doiis audite, quia el vos secunduni promissa Dei, reddidcrii a sordibus viiiorum, posl bucc induil gacerdoles Dei estis, gens enim sancta, el sacereum. Sed consideremus qua? sinl isla iudumcnla, doiium sanctum (70) eslis . Accepit i n q u i l , quibus induil lloyses Aaron fralrem suum pomiMoyseg secundum praeceplum Domini Aaron ei ficem primuin, si forte possibile sii eiiaiu le (73) filios ejus, et primo quidem laval, poslea vero inindui eisdein indumentis , el osse pomiiiccin. Esl duii eos. Consideraie diligenlius ordinem dictorum, quidem unus ponlifex niagnus Domiuus uosier Jeprimo lavat, poslea induit. Non eniin poles indui, * I Pet. I I , 9 . Isa. i , 16. Roro. , 14. Le?il. viu 35 et geqq. Levit. v m , 1 et seqq.
7 8 78 7 9 t 9 7 i 7 8 7 8 7 7 8 7 8
7 7

r e l , quia baec qua3 supra dixerai, id esi peciusculum imposilionis , et bracbium separationis, ipsa easent (68) unciio Aaron et filiorum ejus, ne puiaremus illa pro carnibus dicla, sed ut docerei eliam ipga sub sacramenio unciionis inserta. Denique in consequentibug repeiil ea, quae superius exposucral, et di-cil : Haec lex bolocauslorum, el sacrificii, et pro peccato. Haec, id esl quae gupra exposiia esi, et videtur esse , id est recapilalatio sacramentoruni, quac in euperioribus lalius fueranl enarrala. Post hacc vcro subjungit : c Et locuius est Dominus, i n q u i l , ad Moysen, dicens : Sume Aaron , ei filiog ejus, ei stolag el oleum unciionis, et vitulum qui est pro peccato, ei duos

Luc. xvi, 29.

7 8

lsa. L X V I , 2.

7 8

Mattb. xvn.

(68) Mss., essent. Libb. edili, cesset. > (09) M s s . , < bumcrale. > Libb. edili, c humeraliMn.

(70) In mss. Geineiiccnsi e l Cadomensi deest,

(71) Libb. editi, c docet. > Mss,, doceal. t (72) Libb. e d i l i , < Evangetia. Mss., c Evangelimn. > (75) Mss., i le. 9 Libb. ediii, c libi.

460

IN LEVITICUM HOMILIA VI.

47fr

se Cbristus, sed ille non solum sacerdos, sed ei sacerdotum sacerdos esi, el non solum ponlifex, eed ponlifleum ponlifex, nec sacerdolum princeps, sed princeps principum sacerdotum. Sicui ei rex non dicitur plebis, sed regum rex, et Dominus non eervorum, sed Dominus dominorum. Polesl ergo fleri, si et tu lotus fueris per Moysen, et fueris iia nmndus, quasi qaem Aioyses laveril lanlus ilie (74) ac lalis, ut possis eliam pervenire ad ba?c Indumenta quae profert Moyses, etsiolas islas, quibus induit Aaron iratrem suum, et filios ejus. Sed non soluoi indumentis opus est ad sacerdolales infulas, verum et cingulis. Sed priusquam de sperie ipsa indumeniorum dicere incipiamus, velim conferre itla infelicia indumenla, quibus primtis bomo cum peccasset, indulus esl, cum bis sanciis et fi- ^ delibus indumeniis. E l quidem illa dicilur Deus fecisse : c Fecit enim, i n q u i l , Deus lunicas pel* liccas, el induit Adam ei rauliercm ejus. 111 ergo tunicae de pellibus crant ex animalibus sumpiae. Talibus enim oporlebal indui peccalorem, pelliceis, inquam (75), tunicis, quae essenl mortalilalis, qiiam pro peccalo acceperal, et fragililalis ejus quae ex carnis corruptione veniebal, indicium. Si vero jam lotus ab bis fueris, et puriiicatus per legem Dei, joduei le Moyses indumento incorruplionis; ila ut nusquam appareat turpiludo lua, el ul absorbcalur noriale hoc a vila. 5. Videamus ergo quali orriine ponlifex consti80 81

sni possii adveriere. Lavit ergo eum, ei Induii. Quali indumenlo? Tunica, inqtiit, el praecinxit eum xona, et iierum vcstivii eum lunicam lalarem, vel, ut alibi legimus, inleriorem. Duabus, ut video, tunieis per Moysen induiiur pomifex. Sed quid faciemus quod Jesus sacerdoles suos apostolos noslros probibuil nti duabus lunicis ? Dixeramus quod Moyses ei Jesns, id esi lex et Evangelia sibi invicem consonarent. Posset fortasse dicere aliquis qnia quod pra;cepil Jesus duas l u nicas non hahendas, non esi conlrarium b>gi, sed perfeclius lege , sicul et cum lex bomicidium vetat, Jesus autem eiiam iracundiam resecat , et cum lex prohibet adulteriinn , Jesus eliam 217 concupiscenliam cordis abscindit. Sic ergo videbilur el duahtis \h\ tunicis ponlificem, el hic una aposlolos induisse. S i l quidem eliam isle sensus, probabilis st videlur, ego (amen non intra buJus intelligenliae angtisliam ponlifioalia sacramenia concludo. Amplius mibi aliqnid ex isla forma videtur oslendi; pontifex esi, qui scienliam legis tenet, ei uniuscujusque niyslerii inteliigit raliones, et ut breviier expiicein, qui legem elsecundum spiritum, ct secundum liiteram novit.Sciebal ergo poniifex ille, quem tuncordinabal Moyses, quia esset circumcisio spirilalis, servabal tamen el circumcisionein carnis, quia incircumcisus ponlifex esseiion poteral. Habebal ergo isie duas lunicas. Unam ministerii carnalis, et aliam inlelligeitti:e spiritalis. Sciebat quia el sa8 S c r i f i c i a 1 o f f r r i

loiiur : Convocavit, i n q u i l , Moyses synagogam, C "" ^ <*ebeni Deo, offerebat tamen nibilominus et carnalia. Non enim poterat et dicii ad eos : Hoc esl verbum quod praecepit D#esse ponlifex eorum qui tunc erant, nisi boslias minus. Licel ergo Dominus de constituendo ponimniolarel. lia ergo convenieuier ille pontirex duatiflce praecepissel, ei Dominus elegissel, tamen bus indulus lunicis dicilur. Aposloli vero qui diconvocalur el synagoga. Reqniritur enim in ordicluri erant , c quia si circumcidamiui, Chrisius nando saccrdole et prasenlia popnli, ul sciant vobis nihil proderit, et qni dicluri e r a n l , noomues, ei certi sint, qnia qui praslaniior esl ex mo vos judiccl in cibo, aul in poiu, aiil in parie omni pupulo, qui doctior, qui sanciior, qui in diei fesli, aul neomenia, aul Sabbalo, quae sunt omni virlule eminenlior, ille cligitur ad sacerdoumbra fulurorum, > isli ergo ut bujusmodi secunliuin, el boc asiame populo, ne qua poslmodum diiin liilerain legis observantias pcnilus repudiaretracialio ciiiquam , ne quis scrupulus residerel. reni, nec occnparent discipulos Judaicis fabulis, et Hoc est autem quod el Aposiolus praecepil in ordiimponereiu bis jugum, quod neque ipsi, neque panalione sacerdotis, dicens : Oporict autem ires corum poriare poluerunt , merilo duas luro ei leslimoniurn babere bonum ab bis qui foris cas babere proliibentur, sed suflicil eis uoa, elhaec sunl.> Ego tamen ei amplius aliquid video in eo quod dicii, quia convocavil Moyses omnem synago- D inlerior. Nam islam qua? foris est, et qua desuper apparei, legis lunicam nohint. Unam namque eie gam, el puio quod convocare syiiagogam, boc sit colligere omnes animi ei in unum congregare virtu- Jesus, ei ipsam iiileriorem habere permiltit. Imtes, u l cum sermo de sacerdolalibus sacramenlis ponii (76) lamen Moyees pontifici et bumeralem, babetur, vigilenl omnes animi virlules, et inlenue qui esl humerorum quidam ex circumduciione ve5inl, nibil in eis sapientix, nibil scie.tuix , nibil slis ornatus. Humeri autem operum ;figuram tenenl, ac laboris indicia. Vull ergo pontiflceni eese desil iiidiistrine , sed adsit omnis mulliludo seneuum, adsil omnis congregatio sanciarum cogila- eiiam in operibus ornalum, nec sufficit sola scientia, quia c qui fecerit el docueril, bic magntis votionum, ul quid sil poniifex, quid unctio, quas incabitur in regno coelorum . dumenta ejus, conTerens inlra sacrarium cordis
88 88 8 8 8T 88

WGenes-in, 21. Levit. vm, 4, 5. I T i m . i 7. Luc. m , 11. Galal. v , 2. Coloss. u , 16. Acl.xv,10. Malib. v 19.
8 8 8T 8 8 f

8 1

8 8

8 8

* MaUb.

27 el seqq.

(74) In libb. editis deesl, t il!e, sed reperitiir in nibs. C75) Libb. editi, c inauit, sed mss., t inuuain.

(76) Libb. edili,imponet; ms. Gemeiicensif, c iinponit. >

471
8

ORIGENIS

472

4. c E l cinxit, inquil *, euro gecundum facturam qnia non ame alios docere, qunm nos inslrucli et humeralis. Jam et superius dixerat quia cinxit raiionabiles esse debemus. Super baec auieni addieum zonam super lunicam, ei modo iterum cingitur verilas, quia veriias esl summa sapienlia. Uetur secundum faciuram bumeralis. Quod esl isiud nique propheta hunc eumdem ordinera servat cmn duplex cingulum, quo consiricium vult esse ex d i c i l : c Seminate vobis ad jusihiain ei m c t i i e oroni parle poniificem ? Constriclus sit in verbo, frucLum viiae, illuminale vobis lumeu 6cientia3. constrictus in opere, expedilus ad omnia, nihil re- Vides quomodo non dicit priino Hluminate vobis missum, nihil habeat dissolulum. Accinclus sil ani- lumen scienliae, sed primo c seminale vobis ad mi virtulibus, conslrictus sil a eorporalibus vitiis, juslitiam,> el non suflicil semiuare, sed c melite, iiullum animae lapsum, nuUum corporis timeat inquil, fruclum viise, ul posl haec possilis implere utroque cingulo seroper utaiur ut sit sanclus cor- qnod sequilnr, c illuininate vobis Iumen scienliae. pore et spiriiu. Bene auiem ei sccunduin faciuram Sic ergo 2 1 8 eliam bic imponiiur humeralis orhumeralis cinghur. Secundum facta enim sua et natus, ei non sufficii solus ornalus (79), sed et secundum opera suacingulo viriuiis uiiiur. Et posi zona conslriugilur. Sed ne boc quidem satis e s l , baec, inquil , limposuii sitper eum logitim ,t secundo adbuc cingilur, ut ila demum ralionate quod est ralionale, ei iniposuii super logium ma- possit imponi, el post boec manifeslatio subsequanifeslaiionem, ei verilaiem, e l imposuit milram lur e l verilas. His indumentis ponlifex utalur. T a l i super caput ejus. Sed videamus quid logium, ornalu debet indui, qui sacerdolium gerii. quod est ralionale, significel. Posteaquam nudilas 5. Sed nondum iinivil, et alius adbuc ornalus tecla esl, et indumeniis lurpitudo velaia (77), postaddeudus esi, necesse est ut accipiat eliam c o r o eaquam munitus operibus et cingulo utroque fir- nam. Propterea accipil primo cidarim, quod est matus esl, logium ei, id est raiionale, lunc tradi- vel operimentiui) quoddam capilis, vel ornamentur. Logium sapienliae indicium esl,quia saplenlia lum. E l posl baec stiperimponUtir ei mitra. Ante in raiione consistit. Sed quae sit sapienti bujus faciem, id esl a fronle ponlificis, lamina aurea ei rationis virtns oslendit. Imponil enim super ra- sanctiiteata, in qua seiilplum dicilur vocabulum D e i . tionalem, manifestaiionem el veritalein. Non enim Verum istecapilis ornaius, ubi nomen Dei imposistifficit pontifici babere sapienliam; et scire omlum dicilur, posl illa omnia quibus inferiora eornium ralionem, nisi possil eliam populo manife- poris meinbra fuerant exornata, superponilur. In stare quae noviu ideo ergo imponilur raiionali ma- quo mihi indicari videlur, quod super omnia, quse nifestalio, ui possit respondere omni poscenti se de mundo vel de cseteris crcaluris sentiri, aut i n ralionem de fide et verilate. Poniiur aulem super lelligi possunt, emineniior lanquam aucloris o m illud et verilas, ul non itla astrual, quae proprio nium scienlia Dei s i l . E l quia ipsecapuiesl o m excogilare polesi ingenio, sed quae veritas babet, nium, ideo ei ornalusiste super omnia capiti supcrnec uriquam a veriiale discedat, ut iu omni ser- poniitir. Mibil enimposl ba?c adjiciiur poniificis canione ejus seniper veritas maneal. Uoc est ergo piii. ideo miseri sunl illi de quibus dicil Apostosuperposuisse rationali manifestalionem et vcrila- l u s , quia non lenent capat, ex quo omnis junlem. Infelices illi, qui haec legenles onmem inlelli- clura connexa et compaginata crescii in incremen{rsnliam suam erga sensum veslimenti corporalis lum Dei in spiriiu. Sed nos si bene iniellexinius efluudum! Dicani nobis quale est vesiimeiiiura roa- quis sil sacerdolis ornatus, quive super oninia bonor capilis ejus, myslerioriim divinorum profunda nifestationis, aul indumenlum quale esi veritatis. rimanies, non scire lanlum ba:c et audire, sed el Si quis unquam vidii, si quis audivii maiiifesiatioimplere desiderenius ct facere, quia non aiidiloree nem et verilaiein vesiimenla nominari, dicant nobis quae sinl mulieres qux isla lexerinl, iu quo legis jnstiiicabunlur apud Deum, sed faclores. Potes enim et l u , ui sa?pe jam dtximus, si siudiis e l baec unquam sinl confecla texlrino. Sed si venun vultis audire, sapienlia est qua? bujusinodi confe- D vigiliis tuis hiijusceiuodi tibi prparaveris induuieiiia, si te abluerit, et muiidum fecerit sermo lecit indumenta. Illa occultoruni manifestationein, gis, el unciio chrismaiis, et gialia in le bapiisml illa lexit rerum omnium veriiaiem. Hanc ergo oreiuconiaiuinala duravcrit, si indutus fueris indumus a Domino (78) ui accipere mereamur, et ipsa menlis duplicibus lillera> ac spiritus, si eliam dunos lalibus circumdabii indumeniis. Sed el ipse pliciier accingaris, ut carne et aniroo casius sis, ordo rerura quam sanclus s i i , el qnam nurabilis, 6i humerali operum, el sapienlise ralionali orneris, inluerc. Non anlelogiuoi, et postea buinerale,quia sieliam mitralibi el famina aurea, pleuiludo sciennon ante sapienlia quam opera, sed prius opera tiae Dei capul coronei, scilo te etiarasi apud bomibaberi debent, et postea quxrenda sapientia cst. nes laieas el ignoreris, apud Deum lauien agere Tum deinde non anie maiiifesiaiio quain rationale,
9 1 v r M w

Leyit. vm, 7. ibid., 8.

81

Osee. x, 13.

9 8

Col. n , 19. (79) ln mss. deest, < solus ornalus. > Infra niss. babenl, c el alius adbuc ornaius. libb. ediiis deesl, calius.

(77) Omnes inss., c vclaia. > Libb. edili, c valalur. > (78) Omnes mss., c a Domino. > Libb. edili, c ad Doiuinuui. t

175

IN LEVITICUM HOMILIA V I .

474

poniificatum intra animrc lnne lemplum. Vos eniin indumenti indicium caslilalis videri, quo vel femora operiri,vel conslringi renes videnlur ac Unnbi, ne estis lemplum Dei vivi, si spirilns Dei habilat in forle, inquam, non semper in illis qui tunc eranl vobis > Post h c quae de consecraiione ejus dicuntur et de unctione, gparsim a nobis ei sacpe sacerdoles, bas paries dicat esse constricias. A l i quando enim el de posieriiate generis, et de sucdisseria sunC. 6 . Quod aulem dieil *: c Et applicuit Moyses cessu sobolis indulgelur. Sed ego in sacerdolibus filios Aaron, el induil eos lunicaa, et praecinxit eos Ecclesise hujusmodi intelligenliam non introduxerim. Aliam namque rem video occurrere (82)sacrazonas, et imposuil eis cidares, sicut praecepil l)omento. 2 1 9 Possunt enim et in Ecclesia sacerdoniinus Moysi, > aitendendum esl qua? sil differenles et doclores fllios generare, sicnl el ille qui ditia horuin (80) sacerdolnm, ad niajora sacerdoiia. : Filioli mei, quos iteram parturio, doIsiis neque bina indumenla Iraduntur, neque hu- cebat nec formelur Cbrislus in vobis. > Et Uerum alibl meralis neque rauonalis, neque capitis ornaius, nisi tantum cidaris el zonae, q u lunicam slrin* dicil : Tamelsi mulia millia pa3dagogornm habeaiis in Ghristo, sed non muhos palres. Nam in ganl. E l isii ergo accipiunl sacerdotii gratiam, et isti fungunlur officio, sed non ut illi qui et bome- Chrisio Jesu per Evangelium ego vos genui. Isli rali et raiionali ornatus est, qui manifeslalione et ergo doctores Ecclesise in bujusmodi generationibus veriiate resplendei, qui aurea? laminae ornamento procreandis aliquando conslrictis femoralibus (83) decoraiur. Unde arbiiror aliud esse in sacerdoti- uiuntur, et abslinent a generando, cum taiee Snvebus oflicio fungi, aiiud inslruclum esse in omnibus nerinl audilores, in quibus sciant se fructum baet ornatum. Quivis enim poiest solemni ministerio bere non posse. Denique el in Actibus aposioloruui fangi ad populum, pauci autem suni qui ornati morcfertur de quibusdain, quod non potuenmt (84), ribus, inslructi doclrina, sapienlia erudili, ad ma- inquit , in Asia verbum Dci loqui, > boc est nifestandam veriialem rerum peridonei, el qui imposita babuisse feinoralia, ei coiitinuissc se ne scienliam fidei non sine ornantento eensuum et filios generarent, quiasdlicet lales erant audilores, assertionumfulgore depromant, quod aurea? Jaminao in quibus et semen periret, ei non posset baberi capiii hnpositus designat ornalus, Unum igilur est successio. Sic ergo Ecclesiae sacerdoies, cum incaeacerdotii nomen, sed non una, vel pro vitae me- paces aures viderinl, aul cum simulatos (85) insperito, vel pro animi virlutibus digniias. Et ideo in xerint et bypocritas audilores, imponani campehis quae lex divina describit, velnti in speculo i n - stre, uiantur feraoralibus, ne pereat semen vcrbi spicere se debet unusquisque sacerdolum : et gra- Q Dei, quia et Dominus eadem mandat ei u i c i i ' dus rocrili sui imle colligere, si sc videal in bis c Nolile miltere sanclum canibus, neque marganoinnibus% quoe supra exposuimus, positum, ponlilas veslras ante porcos, ne forte conculcenl eas ficalibus ornalum (81) omameniis; si conscius sibi pedibus, el conversi dirumpant vos. > Propterea s i l quod vel in sciemia, vel in actibus, vel in do- ergo si quis vult ponlifex non tam vocabulo esse ctrina lanlus ac lalis sit, sciai se sumnium sacerdo- quam merito, imiielur Moysen, imitelur Aaroiu tinm nou solum nomine, sed et meriiis obtinere. Quid enim dicitur de eis?quianon discedunt de Alioquin inferiorem sibi gradum posilum noverit tabernaculo Domini. Erat ergo Moyses indesineiuer etiamsi printi nomen acceperit. Nos sane non debet in tabernaculo Domini. Quod aulem opus ejns erai? praeterire cliam boc, quod potcsl a siudioso le- ut aut a Deo aliquid disceret, aul ipse populum dociore proferri, in quo et ego saepe mecum ipse ceret. Ha?c duo suut pontilicis opera, ut aul a Deo haesitavi. In Exodo enim legens, ubi de sacerdo- discat legendo Scripluras divinas, el sacpius mcdU lalibus mar.dalur induraeniis invenioocto csse spe- tando, aut populum doceat. Sed illa doceat, quae cies, quaB ponliGci pra?parantur. Hic vero seplcm ipse a Deo didicerit, non ex proprio corde, vel ex taniummodo nuinerantur. Requiro ergo qttid s i l , humano sensu, sed quae Spirilus sanctus docet. Esl qtiod oinissum est. Oclava species ibi ponilur cam- D et illud opus quod facit Moyses : ad bella non vapestre, sive, u l alibi legimus, femoralia linea, de d i l , non pugnat contra inimicos. Sed quid facil? quo hic imer caeiera siluii indumenla. Quid ergo O r a l : eldonec ille orat, vincil populusejus. Si redicemus? oblivionem dabimus in verbis Spirilus laxaverit el dimiserit manus, populus ejus vincilur sancti, u l cuin caatera omnia secundo enarraverit, el fugalur. Orel ergo et sacerdos Ecclesioe indesiuna eum epecies superius dicla laiuerii? Non audeo nenter, ul vincat populus qui sub ipso ct bosles i n ha?c de sacris eentire sermonibus. Sed videamus ne visibiles Amalecilas, qtii sunt daemones, iiiipagnanforte, quoniam in superioribus diximus hoc genus tes eos qui volunl pie vivcre in Cbrinlo. E l ideo nos I I Cor. v i , 16; el 1 Cor. m , 16 * L e v i u vui, 15, . Gal. iv, 19. 1 Cor. iv, 15. Act. xvi, 6 Matib. v n , 6. (80) Oifliies rass., c borum. Libb. ediu, mi- ribus. noriiui. (84) In mss. Gemetic. ei Beccensi legiiur, poiuU (81) Vox, o r n a t u m , ! deesi in anlea editis, sed mus. > infra, c conliouisse filios geoerare, quia scilicel,>etc. reperiiur in mss. (82) Mss., t occurrere. > Libb. cdiii, currere. (85) Omnes mss., simulaios. > L i b . edili, c s i (83) Mss., c femoralibus. Libb. editi, c feuio- mulaiores. t
9 8 9 8 9 T v 8 8 9 9 8 98 9 7 9 8

475

ORIGENIS
v i n o

7 6

raeditantes in his, et haec die ac nocte ad meroo- dotibus, vel principibus sacerdolum^ regtilas mulio riain revocantes, ei oralioni iuslanies ac vigilanles ponens, dicit eos non debere esse 220 in ta, deprecemur Dominum ut nobis ipse borum servientes, sed sobrios esse \ Sobrieias enim o m quae legimus scieniiam revelare dignetur, et osten- niura vinutum maier est, sicut econlrario ebrielas dere quomodo spiritalem legem non solum in i n - omnium viliorum. Aperte enim pronumiavit A p o telligemia, sed el in aciibus observemus, ut spirila- stolus dicens : t Yinum, in quo esl luxuria, u i lemgratiam consequi mereamur illuminali per legem ostenderet ex ebrietate, veluli primogeniiam filiaoi Spiritus sancli, in Christo Jesu Oomino nosiro, cui generari luxuriam. Tuni praHerea et Salvaior, D o est gloria ei imperium in saecula sacculorunn Amen. mini el regis auctoritate sacerdotibus siroul et po puli leges ac jura conslituens : cAltendile, inquil % HOMILIA . ne forte. graveniur corda vesira iu ebrietale, et De eo quod mandalum est Aaron el filiis eju*, ut i t num el siceram non bibant, cum ingrediunlur ta- crapula, ei in sollicitudinibus saeculi, et venial s u bernaculum testimonii, vel cum accedunt ad altare, per vos subilaneus inleritus. Audistis ediclum et dt peclusculo appusilionis, el de brachxo *epa- Regis aeiernt, et lameulabilem flnem ebrietaiis vel rationis, et de mundis et immundi* animalibu$,vel crapulae didicislis. Si quis vobis peritus et sapiens cibis .
8

Piura quidem superiori leciionc fuerunl recilata, medicus his ipsis verbis praciperet, ei diceret, A l ex quibus lemporis brevilale constricli pauca ad- tendiie vobis, ne quis, verbi gralia, de illius, T e i modum dixiraus. Non enim nunc expouendi Scri- illius berbac succo avidius suniat; quod si fecerit, pturas, sed dificandi Ecclesias minisierium geri- subiuis et vcuiel inlerilus, n o n d u b i l o quin unusmus, quamvis el ex bis, quae a nobis aale I r a c i a t a quisque propriae salulis inluilu prnemonentis mesunl, prudens quisque audilor evidenies ad intelli- d i c i prxcepta servaret. Nunc vero animarum et gendum possil scmitas invenire. Et ideo ex bis q u o - corporum medieus, simulque el Dominns, jubet que, quae nunc lecla sunt, quoniam cuncla non ebrietalis berbamel c r a p u l a B viiandam, similiter et possumus, aliqua t a i n e n , quae sedificent audilores, sollicitudinum sa3cu!arium velut moriiferos succos elut agri pleni, quem benedixit Domimrs, flosculos caveiulos. Elnescio si quis noslrum non in bis concolligcmus. Quid ergo s i l quod nobis nuiic leclum sumiiur, uli ne dixerim sauciaiur. Est ergo ebrieest, videamus. c locutus est Dominus Aaron di- las vini perniciosa in omnibus, sola namque cst, cens : Vimim ct siceram non bibelis tu et filii le- quae simul cum corpore c l a n i m a m debilem reddau cum, cum inlrabitis in labcrnaculum leslimonii, ln cseleris elenim poiesi fieri, ut secundum Aposioaut cuin accedilis ad altare, el n o n moriemini. Le- lumcum infirmatur corpus, tunc m a g i s potens sii spirilus, et ubi is qui deforis esl homo corrumpigilimum aiiernuin in progenies vestras, discernere lur, ille qui intusest renovelur . In ebrielalis vero inter medium sanctopum et contaminalorum, el a-griludine, corpns siinul ei anima corrumpilur, inler inedium immundoruin, et inter medhim mundorum, et insiruere fllios Israel omnia legi- spirilus pariler cuincarne v i l i a l u r . Omnia membra tima quaB loculus est Dominus ad eos per ina- debililai, p e d e m , manum, liiiguam resolvii, oculos num Moysi *. > Lex evidens datur, el sacerdo- tenebrat, menlem velat oblivio (86), ita u l bominem se nesciat esse nec senliat. Habel e r g o isitid libus, el piincipi sacerdolum, u l cum accedunt ad aliare, vinoabsiineatit, ei omni p o i u quod inebriare primo dedecoris rorporalis ebrietas, j a m vero si disculiamus quot modis mens inebriatur b t i m a n a , inpolesl, quod Scriptura divinae appellalione vernaveniemus ebriosetiam eos qui sibi sobrii videnlur. cula, siceram moris esi noininare. Vull ergo sermo Iracundia inebrial a u i m a m , f u r o r vero eam pbis divinus sobrios in omnibus esse Doniini sacerdotes, q u a m ebriam facit, s i quid tanien e s s e ebrielate utpole qni accedenles ad akare Dei o r a r e p r o poamplius potest. Gupidilas et avariiia, n o n s o l u m pulo debeant, el pro alicnis inlcrvenire deliclis, qui porlionem in terra non babeani, sed i p s e Do- ebrium, sed el rabidum hoiniuem reddunl. E i obminus poriio eorum s i t : sic enim dicil de bis Scri- D sccna? concupiscenliai inebrianl aniinam , siciil e conlrario ei sanctse concnpiscenliaiinebrianl eam, piura : Filiis, inquil , Levi non dabiiis parlem sed cbrietate sancla illa de qua dicebat quidam in medio fralrum suorum, quia ego porlio eoruui Dominus Deus ipsorum. Yult ergo isios, quibus sanc(orum : Et poculum luum inebrians quain ipsc Dominns porlio cst, sobrios esse, jejuuos, v i - prauclarum e s l ! Sed postmodum de ebrietaiis diversiiaie vidcbimus, nunc inlerim vide quania sunl gilanies in omni lempore, maxime auiem cuiu ad qux iiiebriant aniaiam : el formido inebrial eaui, eC exorandum Dominttni, elsacrificandum in conspeclu vana suspicio. Invidia aulem el livor, supra omnem ejus altaribus praBSlo sunl. Qunc inandata in lanlnm vim sui servant, ei omni obscrvantia cusiodienda ebrielatetn maceranl eain. Sed euumerari non posaunt, ut el Aposlolus hxc eadem Novi Testanienii sunl quanta sunl, qua3 iufeliccm animam vilio ebrieialis afiGcianl. Nunc inlcrim de sacerdotibus legibns finnet . In quo similiier eiiam ipse sacer
1 7 8 8 8 8

Nnm. xviu, 20, ei Jos xni, U . Levii. et x i . Levii. x 8 et seqq. 1 Psal. xxiii . Luc. xxi, 34. ft Cor. , 16. Ephes. v, 18.
1 8 % 8 8

MTim.vu. * Til. i .

(86) Codex Cadomensis, debilia fiunl: pcs, niaous, lingua resoluia; oculos icncbrae. mentem Y e -

lal oblivio, > sicque alii mss., nisi quod omilluni, c iiuni.

77

IN LEVITICUM HOMILIA VII.

u

478

?iiteamus, qnos accedenles ad altare, vino lex pra> ut ibi : c Inebriabuntur ab nberlate domus tuae ei lorrenlem voluplalis Ina polum dabis illis (90). cfpil abslinere. quidem quanlum ad bistoricum pertinel pracepluro, sofficianl isla quae dicta sunl. In Jeremia quoqtie dicit Dominus : E l inebriabo : c Eccc qul Qnantum autem ad intelligentiam mysiicam spe- popiilum meiini. Et Isaias dicit etat, in scquenlibus lenebitur (87) nostra professio, serviunt mihi bibent, vos aulem sitietis. E l multa qucd secundum auctorilalem Pauli apostoli, Domi- de hujuscemodi ebrietate in Scripturis divinis i n nus et Salvator noster futurorum bonorum pomifex venies memorari. Qiiae ebrietas sine dubio pro gaudicitiir . Ipse est ergo Aaron, illii vero ejus, apo- dio anlroae et laeiilia menlis accipilur, sicut et a l i bi distinxissc nos meminimus, aliud esse nocte stoli ejus sunt, ad quos ipse dicebat : Filioli, adbuc modicum vobiscura sum. > Quid ergo pree- inebriari, el aliud die inebriari. cepii lex Aaron el iiliis ejus? u i vinuin el siceram 2. Si ergo inlelleximus sanciorum qua sit cbrienon bibant, cum accedunt ad aliare. Videamus quo- las, e l quomodo liaec pro Ixiiiia sancils in promismodo id vero pootifici Jesu Cbrislo Domino nosiro, sionibus datur , videamus nunc quoinodo Salvator ei sacerdolibusejus ac filiis, noslris vero aposlolis, nosier non bibil vinum , tisquequo bibal illud cura possimu9 aplare. Et perspiciendum primo est, quo- sanctis novum in regno Dci. Salvalor meus luget
1 8 1 8 1 8
1

' ^

r%

~ o " ~

modo prius quidem quam accedat ad allare verus bic ponlifex, cum sacerdolibus suis bibit vinum cum vero incipit accedere ad aliare, e l ingredi in tabernaculum leetimonii, abslincl vino. Putas posaumus invenire lale aliquid ab eo gesium? Puias possunius Veteris Instrumenli formas, Novi Teslamenli geslis et sermonibus coaptare? Possumus, si noe ipsum Dei Yerbum et juvare ei inspirare d i gneiur. Qiuerinous ergo quomodo Dominus el Salvalor nosler, qui esl verus ponlifex, cuin discipuiis sois, qui sunt veri sacerdoles, antequam accedat ad allare Dei, bibat (88) vinum; ciim ?ero accedere coeperii, bibal. Venerat in hunc mundum Salvator, ut pro peccalis nosiris carnem suam ofler-

eliam nunc (91; peccatamea. Salvator meus Iaetari nou potest donec ego in iniquilate permaneo. Quare non potesi ? quia ipse esl advocalus pro peccaiis noslris apud Palrcm, sicul Joannea symmysta ejus praenuntiat dicens quia t et si quis peccaverii, advocaiaiii habemus apud Patrem Jesum Cbrislum jusium, et ipseest repropitiaiio pro peccalia nostris. t Quoinodo ergo poiesl ille, qiiiadvocaltis est pro peccaiis meis, bibere vtnum lxlitia*, qtiem ego peccando conlristo? Quomodo poiesl iste, qui accedil ad altare ui repropitiel me peccalorem, esse in laelitia, ad quem peccaiorum meorum moeror semperascendil? Vobiscum,inquit, illud bibam in regno Patris mei. Quandiu nos non ita agimus, ut ret bosliam Deo. Hanc priusqtiam oflerret, inler Q ascendamus ad regnum, non poiesl illud viuum bidispensationum nioras vinum bibebat. Denique d i bere solus, quod nobiscum se bibere promisil. Est cebatur bomo vorax, et vini polaior, amicus publi- ergo tandiu in moerore, quandiu nos persislimus in canorum, et peccatorum. Ubi vero lempus advenit errore. Si enim Aposlolus ipsius lugel quosdam qui crucis suae, el accessurus erat ad aliare ubi imnio- ante peccaverunl, ei non egeruni poeniteiitiam i a larel bosliam carnis sua?,faccipiens, inquil , cahis quse gesserunl , quid dicam de ipso, qui filius licem, benedixit, e( dedil discipu! s suis dicens: dicitur cbarilalis? qui semeiipsum cxinanivit proAccipite, et bibile er boc. Yos inquit, bibile, pler chariiatein quaro babebat erga n o s , et non qai (9) modo accessuri non estis ad ahare. Ipse quoesivil quai sua sunt, cum essct aequalis Deo, sed auleui lanquam accessunis ad allare, dicitde s e " ; quaesivil quae noslra sunl, el propier boc evacuavit c Amcn dico vobis, quia non bibam de generalione se ? Cum ergo isla quac uostra suut quaBsierit, riiis hujus, usquequo bibam illud vobiscum novum nunc jam nos non quseril, nec quse noslra sunt coin regno Palris mei. Si quis vestnim auribus ad gitat, nec de erroribus nostris mcerel, nec perdiaadienduro purificatis acccdit, ineffabiiis mysterii liones noslras et conlriliones deflei, qui flevit super inmeatur arcanum. Quid est quod dicit quia c non Jerusalem, ei dixit ad eam : < Quoties volui conbibam ex generatione viiis bujus, usquequo bibam ^ gregare Olios tuos, sicul gallina congregat pullos suos, el noluisti? Qui ergo vulne.ra noslra susceillad vobiscum novum in rcgno Palris mei? > Dicepit, et propler nos doluil lanquam animarum barous in superioribus promissionem sanciis bonse bujus ebrieialis datam, cum dicunt sirarum et corponim medicus, modo vulnerum pocunosirorum pulredines negligit ? c Computrueru&( lum luom inebrians, quam prseclarum esi! >Sed et enim ( aii Propbela V ) el corrnpiae sunt cicalriia aliia raullie221 Scripturx locis sirailia legimus,
1 7 u 18 9 1 8 8 8

Matth. xxvi, 27. Hebr. i x , H . Joan. x n i , 55. ibid. 29. Psal. x x m , 5. " Psal. xxvi, 9. 1 Joan. n , 1, 2. " II Cor. xii, 21. * Jerem. xxxi, 14. Isa. LXV, 15. Philipp. n , 7. Matth. xxin, 57. Psal. xxxvui, 5. dabis illis. Libb. [editi c et lorrenle boniiaiis luae (87) Mss., in sequenlibus tenebitur, Libb. polabis eos. ediii. t in superioribus lenetur. > (91) Salvaior meus luget etiam nunc, elc. Quo (88) Mss., c bibat, ei paulopost, c non bibar. l i b b . edili, bibebai, ei paulo post, < non bibe sensu dixeril Origeues Chrisium etiam nunc lugere peccaia noslra , fuee el docie aperit clariss. HIMK bat. tius Origenian. lib. u , qua3it. 5, num. 29. (89) Mes., c qui. > Libb. editi, t qnia. '96} Hae. c e l lorreniem voluotatis iux ootum
1 8 18 1 8 1 6 17 1 8 %x

11

49

ORIGENIS

**0

ces n o s i r a , a facie insipteniiae nostrae. Pro bis intellextsti quid sit ex parie, et quidsitex integro ergo omnibus assislit nuuc vultui D e i , inlerpellans esse subjectum, redi nunc ei ad id, quod de subjepronobis, assistit altari, ut repropiliaiionem pro ciione Domini proposuimus: et vide quia cum oinnea nobis offeral Deo : et ideo dicebat tanquam acces- corpus ipsius, et inembra esse dicamur, donec sunt surus ad isiud aliare, quia jam non btbara de ge- aliqui in nobis , qui nonduni perfecia subjeciione subjecii sunt, ipse dicitur non esse subjectus. Cuin ircvatione viiis bujus, donec bibam illud vobiscum novum. Exspectat ergo ut converlamur, ut ipsius rero consumniaverit opus suum (94), ei universam imitemur (92) exemplum, ui sequamur vesligia ejus creaturam suamad stiinmam perfeclionisadduxerit, tunc ipse dicetur subjeclus in bis, quos subdidit Pa~ et lseielur nobiscum , ei bibat vinum nobiscum , in Iri, et in quibus opua quod ei Pater dederat, conregno Patris sui. Nunc enim quia misericors t s l et miseralor Doniinus, majore affectu ipse quam Apo- sumntavit, ut sil Deus omnia in omnibus. Verum basc quorsum speclant ? ut inlelligamus id quod stolus suus flel cum fleodbus, cupil gaudere cum etipra iraciavimus , quomodo non bibil inum , vei gaudentibus Et multo magis lugel ipse eos qui quomodo bibil anieqiiam intrarel in labernaculam, ame peccaverunl et non egeruni poeniientiam ^ antequam accederet ad altare. Non bibit auiem Neque enim pntandum est, quod Paulus quidetn . lu geai pro peccatoribus, ei fleal pro delinquentibus ; < i ssistil allari, el luget peccata raea; et rursum bibei poslb&c, cum subjecta ei fuerint Dominus aulem meus Jesus absiineal a flela cum ouinia, et salvatis omuibus ac destrucia morte pec~ accedit ad Patrem, cnm assistii a l l a r i , ei repropicati, oltra jam necessarium non eril offerre bostias liaiionem (93) pro nobis offerl; et boc est accedenpro peceato. Tunc enim er'\i gaudium et lanilia, e i tem ad altare non bibere vinum Iwlilise, quia adhuc lunc exsukabunt ossa bumiliala , et implebipeccalorum nostrorum amaritudines patilur. lur illud quod scripium est : Aufugiel dolor, et ult crgo solus in regno Dei bibere vinum, nos exi r i s i i i i a , el gemiius. Sed et illud no omiliamus, spectat. Sic enim d i x i t : c Donec b i b a m iliud voqaod non sotam de Aaron dicilur u l non bibat v i biscum. Nos suinus igitur qui, vitam nosiram nenura, sed et dc iiliis ejus cum ingrediunlur ad sangligenles, laciiiiam illius demoramur. Exspectat nos cta. Nondum enim receperunl laeiiliain soam ne ut bibal dc generatione vitis hujus. Cujus viiis? IIaposioli quidem (95), sed ei ipsi exspectant, ut e l lius uilque cujus ipse eral figura dicens " : Ego egu laeiiiiae eorum particeps fiatn. Neque enim des u m T i l i s , vos palmites. Unde i t e r u m d i c i t , q u i a cedenles hinc sancli, conlinuo inlegra merilorum sanguis meus vere esi poius, ei caro roea vere est
v s a m w B n u n c uia t e n t e

eibus. > V e r e e n i m i n sanguine uvae lavil stolam

8 C

siiam. Quid ergo est? Exspecial keiiliam. Quando exspeciat? Cum consummavero, inquit, opus meum. Quando consummai boc opus? Quando me qui sum ultimus, et neqtiior oinnium peccatorum, consiiiii- non credas. Qtiis enim ego sum , qui confirmare inatuin fecerit el perfecium, (unc consuminai opus senlenliam tanii dogmaiis audcam? sed habeo bosiium. Nunc enim adbuc imperfcclum est opus ejus, mm lestem , de quo non potes dubitare. Magister donec ego maneo imperfectus. Denique donec ego enim geniium cst in fide el veritale apostolus Paolus. Ipse igilur ad Hebrccos scribcns, cum enumenon suin subditus Palri, nec ipse dicilur Patri esse rassei omnes sanclos palres, qui per fldem justilisubjeclus. Non quod ipse subjeclionc indigcai apud cati sunt, addidit posi omnia eiiam boc: c Sed isti, Patrem , sed pro me, in quo opus suimi nondum consuinmavii, ipse dicitur non esse subjeclus. Sic i n q u i l , omnes leslimonium babeules per Gdem , noudum assecuii sunl repromissionem, Deo pro 110eiiim legimus * , quoniain corpus sumus Christi, et bis melius aliquid providenie, uli ne sine uobis membra ex parle. Quid auiem est quod dicit ex perfectionem consequerentur. Vides ergo quia parie, videamus. Ego nunc , verbi gralia, subjeclus 8tim Deo secundum spiriium, boc esl proposilo el ^ exspectat adbuc Abraham, ulqiwperfecla sonl coneequalur. Exspeclat et Isaac et Jacob , et omnes voluntale; sed qnandiu in nie caro concupiscit adpropbel& exspecianl nos u l nobiscom perfeciain versus spiriluin , el spiriius adversus carnem, el nonduin polui subjicere carnem spiriiui, subjertus bealitudinemcapiaul. Proplcr haecergo etiam mystequidem sum Deo, vcrtnn non ex integro , sed ex rium illud iu ultimam diem diiaii judicii custodilur. parie. Si autem poiucro eliam carnem meam et Unum enimcorpus est, quodjustificari exspeclalur omnia membra mea in rousonanliam spirilus traunum quod resurgere dicilur in judicio. Licet bere, 222 perfecle videbor esse subjectus. Si enim sinl muha membra, sed unum corpus, " Joan. xv, 5. Joan. vi, 56. 1 Cor. xn, Rom.xn, 15. II Cor.xn, 21. * Matl. xxvi, 29 27. " Psal. L , 10. Isa. xxxv, 10. Hebr. , 39. (92) Hss. ut ipsius imiteimir. > Libb. edili, < c l num. 16, (95) Nondum enim receperunt lcetitiam suam ne ipsius iimlemur. > avoitoli quidem, eic. Quis sil gennimis hue loco (95) Mss., c repropilialionem. > Libb. c d i l i , Origenis sensus, aperil Hueliu Qrigenian. lib. i i c propilialionem. quaisl. I I , num. 10. (94) Cum vero consummaverit opu$ $uum cic. Consule Uueliuiu Qrigenianorum lib. u,quaisl. 11,
3 0 7 9 l u n c 1 3 v 9 6 4T 1 9 9 9 9 9

P consequunlur; eed exspeetanl etiani nos, licel moranles, licet desides. Non enim esl illis perfccla laililia, donec pro erroribus noslris dolent et lugem noslra peccala. lloc foriasse mibi dicenli

r a e m i a

IN LEVITICUM HOMILIA .
M 1 1

488

potest dicere oculus manui, Non es mihi necessa- cum : Dispersa suntosea ftoslra secusinfernum. Quia ergo dispersa eranl, propterea dicit per aliuin r i a , etiam si sanus sit oculus, el non sit lurprophetam : c Gongregelur os ad os, et junctura bains. Quanliim pertinet ad videndum, si desinl ei ad jnncluram, ei uervi, et venae, el pelles. Gum reliqua meuibra , quae eril oculo lajthia ? aul qux idebiiur esse perfeclio si manus non babeal ? si eniin boc facinm fueril, lunc comnia isla dicent: pedes desini, aut reliqua menibra non adsinl ? Quia Domine, quis similis libi? Eripiciss inopom de manu e l si eel prsecelletis aliqua oculi gtoria, in eo maxi- forlioris ejus". Unumquodque enim os ex i$lis ossibus inops erai, et atierebalur foriioris manu. me est, ut vel ipse dux sit corporis, vel caetcrorum inembroruin non deseralur ofliciis. Hoc aulera nos Non eniin habebat jnnciiiram cliaritalis, non nervos palietilix, non venas vitalis animi, el fidei viper illam Exechielis propbetae visionem docert gorem. Ubi vero venit qui dispersa colligerel et puto, ciim dicil congreganuum osados, et juncluram ad junciuram , e.t nervos, ac venas, el pellem, ac qiti dissipala conjuugerel, consocians os ad 08, ei singula locis suis esse reparauda. Deuique \h\e juncluram ad jiinciiiram, aedificare catpil sanctuiii corpus Ecclesiae. Ha?r. inciderunl quidem exlrinsequid addil propbeta: c Ossa , i n q u i t , isla, > non cus buic disputaiioni, sed necessario explanaia dixit omnes bomiues sunl, sed d i x i l , c ossa isia domus Israel est. > Habebis ergo laMiliam de bac B sunt, ut manifeslior fierel ponlificis mei ingressus Yiia discedens, si fueris sanctus. Sed lunc erit ple- in saucla non bibeniis vinuin usquequo sacerdolio na hetilia , cum nulliim tibi membrorum corporis fungereiur. Posl baec lamen bibet (97) vinum, sed deest. Exspectabis enim lu alios, sicut ei ipse exspe- vinum novum, el \inum novum in ccelo novo, et cialus es. Quod si libi, qui inenibnnn es, non vide- in nova lerra, et in bomine, cuni bominibus tur esse perfeota laeiitia si desil aliud menibrum ; novis, el cuin b:s qui cantant ei canlicum novuai. Yides crgo, quia iinpossibile esl de nova vite novum quanto magis Dominus el Salvaior nosler , qui capocnluin bibi ab eo, qui adbuc induius est veterem p u l et aucior est totius corporis, non sibi perfeciara d i c i l ess^ la?(iliant, donec aliquid ex rr.embris de- hominem cum aclibus suis. Nemo enim, inquit , esse corpori suo videt ? Et propterea forte oralio- mittit vinum novum iu ulres veteres. > Si vis ergo nem fundebal ad Palrefti, dicens Paier sanr.ie, et lu bibere de boc novo vino, innovare, el dic glorifica ine illa gloria, quaro habui apiid le prius- quia, Et si exterior homo noster corrunipilur, eed qiiam muiidiis essel. > Non vult ergo sine le reci- qni inius esl renovaltir de dieio diem. > Et quidem pere perfeciam gloriam suam, boc est sine populo de his sufficiemer dictum. 5. Multa suntelalia,, quae recitala sunt(98). Sed suo, qui esl corpus ejus, el qui sunl niembra ejus. ,
19 11 41 4 1

Y u l l enim in isto corpore Ecclesia? sua? et in islis ^ menibris populi * u i , ipse velui anima babilare ; u l omncs (iiotus, alque oinnia opcra secundum ipsius babeal volunlaiem ; ut vere compleatur in nobis illud propheuc d i c t u m : llabilabo in eis, el ambulabo. * Nunc auiem douec perfccii non sumus omnes, sed adbuc sumus in peccalis , ex parle in nobis est, el ideo ex parle scimus , el ex parle prophelamus > donec quis pervenire merealtir ad illam mensuram, quam dicit Aposlolus : Y i \ o aulem jam non ego, vivit vero iu me Cbrislus. > E x parle ergo , ul dicit Aposlolus, nunc membra ejus sumus, ei ex par!e ossa ejus suinus. Ciim antem conjuncla fueriul ossa ad ossa, ei junclune ad juncturas (9t>), secmidiim boc quod supra dixiintis, ^ tunc etiam ipse dicet de nobis illud propbeticum * : Omnia ossa mea dicenl: Domine, quis similis libi? Omoia namque ossa isia loquuniur, el bymntim diet gralias agunl Dco. Meminerunt enim beneficii ejus, et ideo omnia ossa mea dtcent: Domine, quis eiraills libi? Eripiens pauperem de inanu fortioris ejus. > De istis ossibus cum adbuc essent 223 disptsrsa, aalequam venirel qni ea colligerei et congregarei in ununi, dictam est ei illud propbelin u 7 8 1 M

quoniam cuncla 11011 possuimis, eligendura esl de quibus dicere debeamus. quoniam quid essel bibere, et non bibere vinum pro viribus dixiuntis, nunc quid sit eliam comedere peclusculum separationis, et bracbium ablalionis, videamus. Posl haec de mundis, ei iuunundis, vel cibis, vel animalibus inquanlum Dominus dcderit, el lemporis spalium fuerit,disseremiis. Dicit ergo S c r i p l u r a " : iPeciusculum segregationis, el bracbium ablalionis manducabis in loco sanclo, lu et fllii tui, el domus tua tecum; legitimum enim libi, el legitimum filiis tuis dalum esl de sacriGciis salularibus filioruin israel, brachium ablationis, ei pectusculura segregalionis. Non omne pecuiscubim, scgregalionis est peciuscul u m ; nec omne bracbium ablationis el scparaiionis esl bracbiiim. Sed quoniain ad Dominuiu meum Jesuin personam ponlificis revocavimus, ei ad filios ejus sancios aposlolos, videamus quomodo ipse quidem peclusculum segrcgalionis mandticai, el blii ejus, alii aulem omnes possunl segregationis peclusculuin manducare. Quid igilur esi, quod a rebus omnibus segregatur, nec esl commune cum reliquis, nisi sola subslantia Triniialis? Si ergo intelligara quidem ralionein mundi, nou posu

4 1

I Cor. xii, 20. Eiech. xxxvn, 11. " Joan. xvn, 51. Levit xxvi, 12. * Galat. , 20. Psal. xxxiv, 10. * Psal. CXL, 7. Ezecb. xxxvn, 7, 8. Maitb. ix, 17. 11 Cor. iv, 16. Leviu x, U .
n 8 4 1 4 8

4 0

I Cor. , 9. Psal.xxxif, 1 0 .

(96) Mss. juncluras. Libb. oditi, juncluram. #7) Ms t bibel. Libb. e d i i i . bibii. *

(93) Duo mss., c recitanda sunt.

483

ORIGENIS

sim antem eiiam de Deo Intelligere sicut dlgntim est, neque revelala mihi fuerit scientia Dei, manduco quideni peciusculum, sed non peciusculum segregaiionis. Eliamsi poluero dicere, Ipse enim mibi dedil omnitim q u sunt scienliam verain, ut sciam rationem mundi, el virlulem elcmentorum, initium el finem, inedielatem lemporutn, pernuilalionum vicissiludines, el conversioncs (emponim, anni circulos, el siellarum disposiliones : liorum omniuin sr.ienlia, quia rationabilis est, peciusculi cibus esi, sed non peclusculi segregalionis. Si autem poluero de Dco seniire quae magua, quae sancta, quac vera sunl et secreta, lunc mandueabo peclusculum segregalionis, cuni id, quod ab omni creaiura eininel el segregaitir, agnovero. Primus ergo pectiisculum islud verus pontifex mcns come-
4

clicni quis audilorum, Cur vim facis Scripiura? Animalia dicuniur, animalia intclligantur. Ne ergo aliquis haec dcpravari bumano credal ingenio , apostolica in eis auctoritas evocanda est. Audi ergo primum omnium Paulus de eis qualiier d i c a t Omnes enim, inquit , per mare iransierunl, et omnes in Moysem baplizali sunt in nube et in m a r i , ei omnes eamdem escam spirilalem manducavertint, el omnes eumdem potum spiritalem biberunt. Bibebanl aulein despiriiali consequente eos pelra : pelra auiem erat Cbrislus. > Paulus ha?c dicit : Hebra2us ex Hebrais, secundum legem Pbarisaeus, et doclus secus pedes Gamalielis, qui ulique n u n quam auderet spirilalem escam, el spiritalem p o lum appcllare, nisi bunc esse sensuni legislatoris per iradilam sibi verissimae docirinx scientiam d i d i i . Quoniodo comedil? Nemo, inquit *, uovii dicissel. Unde et illud addit, lanquam conudens, et Patrem, nisi Filius. Secundo in loco mauducant certus de ciborum ratione mundorum, vel immttne l filii ejus. Nemo enim novit Palrem, nisi Filius, dorum, quod non secnndum litleram, sed s p i r i i a e l c u i volueril Filius revelare. > Qulbus autem alris liler observanda sint, el dicil : Ne quis ergo nisi aposiolis suis revelat? Sed et bracbium sepavos judiccl in cibo, aut in polu, aut in parle diei rationis, vel ablalionis, sicut et siiperitis diximus, fesli, aul neomeniae, aul sabbatorum (99), qnas aclus sunt et opera eminenliora caueris, qua? u i i stmt umbra fuluroruin. Vides ergo quomodo baec que primus ipse Salvaior el Dominus meus inipleomnia, quac de cibis vel potu Ioquilur Moyses, P a u vit. Quomodo implevil? Meus, inquit* , cibus cst, lus, qui nielius isia didiccrat quam hi qni nunc ut faciam volunialeui ejus qui me misil, et perliciam jactant se esse doctores, omnia h.ec umbra dicit opus ejus. Cuin ergo facit voluuialetn ejus qui esse fulurorum. E l ideo, sicnl diximus, abbao u m misil euin, in boc non peclusculum, scd bracbium bra ad veriialeni debemus asccnderc. Gbrisiianis c l separaiiouis comedil. Simililer aulem et aposloli a Cbrislianis (1) sermo esl, quibus aposiolicorum ejus, cum faciunt opus cvangelishc, el cfficiuniur ^ diclorum chara esse debel auctorilas. Si quis vero operarii inconfusibiles, recle traclanles sermoneni airoganiia lumidus aposlolica dicla ronlemnit aut veritalis, separalionis vel abtalionis bracbium cospernit, ipse videril. Mihi autem, sicnl Deo ei Donicdunl. Vis adbuc plauius videre quomodo Salvamino noslro Jesu Gbrislo, ila et apostolis ejus tor separalionis bracbium comedal? Audi quiddicat adbxrere bonum esl, el ex divinis Scripturis sead Judaeos : Si feci, i n q u i l , opera in vobis, quse cundum ipsomm tradilionem inlelligentiam capcre. nullus alius fecil, pro quo horum vuliis iue occiE r i l auiem opporiunum forlasse tempus, si tameu dere? Vides quomodo ipse vere inanducal braDei voluntas in boc fueril, el rerum tranquilliias cbium separalionis, qui opera lam segregala el larn fuerit (nescimus enim quid pariat superventura sublimia fecit, quam nullus alius fccit. dies), ut etiam ex Veleri Teslainento assigncmus, secundum id quod apostolis visum esl, rationcm 4. Sed jain videamus aliqua eliaui ex bis, qua3 de ciborum (2) mundorum, vel immundorum, sed et mundis, alque iminundis, vel de cibis, vel animaauimalium, vel avinut, vel piscium, de quibus in libus lccla sunt; et sicul in explanalione poculi de lege scribilur, iiuelligemiam ad homines refcrenumbra ascendimus ad veriiaiem spirilalis poculi, dam. Sed nunc quoniam laliore uli explanaiior.e ila eiiam de cibis qui per umbram dicuuiur, asccndamus ad eos qui per spiritum veri sunl cibi. non csl leinpus, duobus luminibus aposlolonim, Pelro el Paulo leslibus conlenti simus. Et quidem Sed ad baec iuvesiiganda, Scriplurae divinae tcsliPaulus quas senserit, jam proiulimus. Petrus vero moniis indigeinus, ne quis puiel (amanl enim hoaposlolus cum essei in Joppe, et orare vellct, ascenmines exacuere linguas suas u l gladiuin) ne quis, dil in superiora Ego tamen el boc ipsum (3) inquajn, pulei, quod ego viin faciam Scripiuris diquod noluit in inferioribus orare, sed ascendil ad vinis, ei ea quaa dc animalibus, quadrupedibus, vel supcriora, non fiustra dici accipio. Neque euim etiam avibus, aulpiscibus mundis, sive immundis, tanti aposioli consilium ex superfluo superiora dein lege referunlur, 224 bomines iraham, ei de legit ad orandum, sed, quauium ego arbiiror, at bominibus baec dicia esse conlingam. Foriassis enim
4 T 4 8 5 48 a d

* Mallb. , 27.
v

Joan. iv, 34.

Joan. x, 52.

I Cor. x, 2 et seqq.

Col. n,16.

4 9

Acl. t.

(99) Duo mss. c sabbato. (1) Omnes inss., Ghrislianis, et a Cbrislianis. Libb. edili, Chrisiiani, el ad Cbrislianos. > (2) Libb. anlea ediii, c secmtdum eam quae aposlolis vii>a est ralionera, ciboruui, e l c , scd mss.

in nostro lextu. (3) Male in anlea edilis legilur, c ergo staliin ei boc ipsum, > e l c , omissis bis verbis, nou frustr& dici accipio, quai supplenlur e uiss.

85

IN LEVITICUM HOMILIA VII.

486

ostenaeretnr quod Petrus quia morluus erat cum manebat. Venit ergo Cassaream, invenit niultos C h r i s l o , quae sursum sunt quaerebat, ubi Chrislus apnd Cornelium congregalos, 'et ait ad eos post e s i in dexlera Dei sedens \ ei non quse super lermulta : E l roihi, i n q u i l , ostendil Deus ner a n i . Uluc ascendebat, ad illa lecla, ad illa fasiigia, miiiem coinniuuem aul inimundum dicere bomi* uem. > Non videlur libi Petrus apostolus quadrud e quibus dicit et Dominus : c Qui in tecio e s i , noa descendal lollere aliquid dc domo. De- pedia illa omnia, el reptilia, et volatilia dilucide nique u l scias quia non haec suspiciose (4) de Pe- ad liominem iranslulisse, el bomines iniellexisse t r o dicimus, quia ad superiora conscenderil, ex ea qua3 sibi in linleo coeliius lapso fueranl demonslrala? consequeniibus approbabis. Ascendit, i n q u i l , 5. Sed forlasse dicat aliquis : De quadrupedibus a d superiora, m oraret, et vidil coelum apertum. quidein, el rcplilibus, el avibus reddidisli (6) ralioNondum libi videlur Pelrus ad superiora non solum corpore, sed menieac spiriui conscendisse? < V i - ncm, quod bomiues intelligi debeanl; da ctiara de bis qiia?. in aquis suut. Quoniam quidem lex eliam d i t , inquit , ccelum apertutn, et vas quoddam de ipsis niwnda csse qujedam, et alia designat iradeponi ul linleum in lerram, in quo eranl omnia quadrupedia, el rcpiilia, el volalilia coeli, et audi- munda, nihil in his ut verbis meis credatur cxpo8 8T 8 1 8 1 M

v i l vocem diceulem sibi : Surge, Pelre, occide el sco, nisi lesies idoneos dedero. lpsura vobis Dominum et Salvalorem noslrum Jesuin Clirisium tesiem iiianduca; de bis sine dubio imperans manduboriim el auclorem dabo, quomodo pisces bomicandis quarirupedibus, et serpentibus, el volaiilibus, nes esse dicanlur. c Simile est, i n q u i l , requae superposila linleo ad eum coelilus sunl delaia. gnum ccelorum reti misso in mare, quod ex omni A l ille : c Domine, inquil *, lu scis quia nunquatn genere piscium colligit, et cum replctuin fuerit, coiuuiune aul immundum imroivii itt os meuin. E l sedenles supra litlus condnnt eos qui boni sunt IL v o x , inquit, ad cum sonumlo : Quod Deus mundavasis, qui aulem niali, foras millunlur. > Evidenv i i , [u conniHiiie nc dixeris; ei boc lacium csi per ter edocuit eos qui relibus colligi dicuntur pisces, ler. E l post boc, inquil, rccepiuni est linteum in vel bonos bomines esse, vel malos. Isii ergo sunt coelts. De mundis bic el immundis aiiimalibns qui secundmn Moysem pisces vel mundi vel immunraiio est. quibus, rcrum scieulia coelilus ducedi nominanlur. Uis igilur ex aucloritaie apostolica lur aposiohis quoniam quideni emiiicmiorem se, et alque evangelica comprobalis, videamus quomodo majorem nun babebal in lerris, cl docclur nou uua unusquisque bomiuum vcl mundus, vel immundus vocc nec una visioue, sed irina. Ego nec lioc ipsum, possit oslendi. Omnis bomo babet aliqnem in se quod icrlio IKCC dicuniur, oliose dicium suscipio Terlio ei dicitur, c i per illuni omnibus nobis : cibiim, quem accedenii ad se proximo pia?beat. Non enim poiest fieri, ut cum accesserimus adin< Quod Deus inundavil, lu comiminc ne dixeris. Qux eniin mumlavii, non sub una appellaiione vicem nos bomines et conseruerimus sernionem, imindantur, ncque sub secunda, sed nisi c l lerlia non aliquem, vel ex responsione, ve) ex inierrogalione, vel ex aliquo geslu aul capiamus intcr uos appellaiio oominetur, nenio muiidatur, NUI cnim gustum, aut prxbeainus. E l si quidem mundus in Paire, ei Filio, cl Spirilu sancio fueris ruandatus, muudus esse non poleris. Propierea ergo qnx pro bomo esi, et bonsc meniis is, de quo guslum caemundatione osiendebaninr, non seinel, neque ile- pimus, mundum suinimus cibum. Si vero iinmunrum, sed icrtio osleiulunlur, et leriio praecipinn- dus sil quem conlingiiuus, ct immundum cibum, lur. Eranl crgo otnnia in illo liuico quadrupedia, secundum ea quai supra dicia sunl, sumimus. E l ei repiilia, ei volucres cadi. 1^1 posl bxc cogilabat, propterea, pulo, aposlolus Paulus de lalibus, veiut inquii, inira scmeiipsum Pcirus, quid boc esset. humundis animalibus, d i c i l : c Cum bujusmodi ncc cibum sumere. > Verum ui evidenlius tibi paEladbuc eo cogilanie supervetitirunt, inquil , bi qui a Cornelio cenluriuue missi lueraul ex baccivi- tescanl ad intelleclum quac dicinuis, de majoribns lale (5;, id esi a Caesarea iu Joppe. Ibi namque erat sumamus exemplum, ut inde panlatim descenden tes usque ad inferiora veniamus. Domirius et SalPelrus, ct hospiiabalur apud Simoneni qucindam covalor nosier d i c i i : c Nisi mandiicaveriiiscamein riarium. Hene auioui Petrusapud coriariuih manet, illum fortasse.dcquo dicit Jaeob , quia < pcllemeel meam, ei biberilis sanguinem meum, non habebilis carne 2 2 5 loduisli. > Sed bxc inexcessu diciasinl. vitain in vobis ipsis. Caro mea vere esl cibus, et Inierim (Miperventunt qui niissi fueranl a Coruelio sanguis meus vere esl potus. Jesus ergo quia lotus ex lolo mundus est, tola ejus caro cibus est, ad Peirum : quos ille .suscipiens, audil ab eis quai sibi Cornelius mandat. E l descendens dc superiori- ei lolus sanguis ejus poius est; quia omne opus ejus sanctum est, el omnis sermo ejus verus est. bs venit ad Corneliuin. Descendil, dicii : adliiic Propierea ergo et caro ejus verus esi cibus, ei saueaiin deorsum erat Comelius, c i in mfcrioribus
8 8 8 9 C 8 8 i 8 D 8 8 58 f

C o l o s s . n i , i . "Mauh.xxiv, 17. Act. 1 , 9 , 1 1 . , Acux,28. M a u b . x u i , 47. Cur. v , l l .

8 7 c 8 i 9

8 1

8 0

" ibid. ibid., 14 et seqq. Joan. , 54 et 56.

8 8

8 8

ibid. ibid.

88

Job,

Mss., oiiose. (] Ex^civiiate\eCc. \V\nc liqneiOrigncm basce in Leviuaiin bomilias Cxeareie babuisse.

(?) Omnes mss., reddidfeti. > Libb. editi, t reddidimus. >

87

ORIGEMS

488

guis ejus verusestpotas.Cafrnibus enim et sanguine cidit Qui non babet, inquit *, gladium, vendat lunicam suam et emal gladium. > Ecce ei bu*c verbi sui lanquam niundo cibo ac poiii, polal et liilera Erangelii est sed occidil. Si vero spirilareficit omne hominum gcnus. Secundo in hoc loco post illius carnem, muiidus cibus esl Pclius, et liter eani suscipias, non occidit, sed est in ea s p i Pauhis, et omnes aposloii. Tertio loco discipuli eo- rilus viviiicans. E l ideo sive in lege, sive in Evanrum : et sic unusquisqiie pro quanlilale nieriio- geliisqua; dicuniur, spirilaliler suscipe, quia spirilalis dijudicat omnia, ipse vero a ncmine dijudirum, vel sensuum purilale, proximo suo iriundus dicalur . > U l ergo diximus, omhis bomo habet efficilur cibus. ttxc qui audire nescil, detorqueat forlassis, et averlal audiium secundum illos, qui in se aliquein cibum, ex quo qui sumpserU, si quidicebanl : c Quomodo dabit nobis liic carnem dem bonus est, el de bono ibesauro cordis sui prosuam manducare ? Quis poiesl audire eum? E l dis- fert bona, imindum cibum praebei proximo suo. S i cesseruni ab eo. Sed vos si filii esiis Ecclesiae, si vero malns, cl proferi mala, immnndum cibum evangelicis inibuii mysteriis, si Verbum caro faprabei proximo suo. Potesi enhn quis innocens et clum babilat in vobis, agnoscile qua: diciimis, quia reclus corde, nuiiidum animal ovis videri, et pra> Domitii sunl, ue forie qui ignoral ignoreiur bere aiidiemi se cibum mundum lanquam ovis, quae Agnosciic quia figura sunl, qune in divinis volumi- csl animal imimlum. Simililerei in cseieris. Et ideo nibus scripla sunt, el ideo lanquam spirilales et omnis bomo, ut diximus, cum loquitur proximo non tanquam carnales examinate, el intelligile quae suo, et sive 226 prodest ei ex sermonibus suis, dicuntur. Si eniin quasi carnales isia suscipilis, sive nocet, ei iuundum ei, aul immuudum eflkilur Ia?dunt vos, el non alunt. Est enim et in Evangeliis animal, ex quibus vet mundis uiendum, vel immunlitlcra quae occidil, non solum in Yeteri Teslamen- dis praecipilur abstinendum. Si secundum hanc i n to occidens lillera deprcbendiiur. Est el in Novo Te- lelligcnliam dicamus Deum summum (8) leges boelamento liiiera , q u occidat eum, qui non spiminibus promulgasse, pulo quod digna videbitur rilaliier qux dicuniur adverleril. Si enim seciindnm divina niajestale legislaiio. Si vero assideamus lit!Kllerain sequaris boc ipsum quod dicium esl : lera(9), el secundum boc, vel quod Judseis, vel id c Nisi manducaverilis carnem meam (7), el bibe- quod vulgo videlur accipiamus quae in lege scripta rilis sanguinenmeum,i occidil hxc liiiera. Vis libi sunt, erubesco dicere et confiieri, quia lales leges et aliam de Evangelio proferam litleram, quas oc- dederil Deus. Yidebunlur enim magis eleganles et
t 0 1 61 6 1

Joan. v i , 53, 61, 67.

I Cor. xiv, 58.

Joan. v i , 54.

* Luc. xxn ,36.

I Cor. n , i 5 .

(7) Si enim secundum litleram sequaris hoc ipsum C operibus Justini mariyris, respons. adqn. 35,a(que quoa diclum esl: iViit manducaveritis carnem meam jfiliantis loco supra ciiaio, iEgyptii muliis besiiis ad praesagia utebaniur, cunclaque a n i m a l i a pneier eic. Id unum significal boc loco Origenes carncm suein, quem exsecrabaniur, quoque vescebaniur Cbrisli non manducari more alioruni ciborum circa solo, adorabaiil.. Imo el ipsum suem abiEgypiiis exiernum symbolum. Hoc nibil pertinet ad rem saiionmitlis adoralum e<seleslis est bisioria Barlaami cramento eucbarisiico comprebensam. Vide Htieaptid Daraascenum cap. 27. Ilem de iEgypliacacirca tiuin Origenanorum lib. u,qu;tst. H , num. 2. boc a n i m a l indulgenlia babeinus semeii iam Eudoxi (8) Mss., c sumuium, Libb. edili, c omuipoeodem ^EIiani capiie, atqne Anaxaudridis versus in leniem. (9) Si vero assideamus lillerce, elc. Ex hoc aliisque Atbena3i Deipnosophistit, lib. vir, p. 299, 300. Hinc iiaque veliluin Juda^is porcinani couiedere : binc ad gimilibus locis clariss. Hueiius Origenianorum lib. n, iiniiiundamm n u m e r u m relaiaB aniinaiiles u n i v e r s quxsi. 15, num. 2, probal non seinel ab Origeneliiieqiiae uro pra*s:tgis babebanlur: hinc ex pecudibus ralem Scripturas sensum pessumdari, licet ibidem diis itigyptiorum, mansueiiores saci ificiis el dapiDiim. 4agnoscatabeodemaliquandosuamlitterae digniiaiem servari. Canerum idem peccavii Tertullia- bus depulaiaB fuerunl,aliac v e r o iinpurarum noiniiie iius Hb. adverws ifarcfofm,cap. 5, scribens nibil donalse : quo c u l i u s indigna judicarenitir ea quse appouebamur aliaribus ei mensis, quxque ab epulis tam couieinplibile esse, quam ciboruin exreplionein per Moysem praxepiam. Tolerabilius id fueril quod impuritaiis <:ansa ejiciebanlur. Pra;clare Tertullianus lib. conira Marcionem, cap. 18 : Et si lex Pluiarclius bonio eibuicus in Symposiacon iib. iv, probleniaie 5, agens de Judacorum abslinenlia ab ^ aliquid cibis detrabil, et imimmda proiiuuiial ani esu carnis stiillae, censuerit fabiilas videri leges ac malia quaj aliquaudo bencdicla sunt, consilium ex erceudas ooiilineniiai intellige, ei freiios iinposiios rilus populi Judaici, nh\ is babcal raliones |uas illi gulaeagnosce, quaecum panem edereiangeloruni, dam graves, quas afleral. Alqui ii*u desunt ejusmodi raliones pariim pbysicae, parliiu morales. cucuineres c l pepones yEgypiiorum desnlerabat. Pbysicas quasdam affert saucius Tbomas priinase- Aguosce simul ei coinilibub gulae, libidini scilicet cundai quasi. 402, art. 6, laiigiiulurque a Plutarcbo aique luxuri* prospeclum, qtia3 lere venlris casligaiione irigescmil. Manducaverat enim populus et locosupra cilaio, ei alibi; cui adjmige iElianum lib. De animal., cap. 16. Morales sumuiuur aul biberai, ei surrexerailudere. Proindeui ei pecunias ard<r resliiiguereiur ex parte, qua de vicius iu> ex aiiimanlium inslinclu, de quibus iuulia el varia viderc esl passim in sanclis Patribus ei apud A r i - cessilaiecausaiur, pretiosoruui ciborum ambiliodeiracla esi. .Poslremo ul facilius bomo ad jejunansieam lib. De LXX Inierpretibus, circa medium , quem locum proferl Eusebius Pmparat. evangelic. dum Deo iormarelur, paucis ei non gloriosis escis iib. vin, cap. 9, el apud Philonem Judttiim sa2pe; assueiacius, ei nibil de lauiioribus esuriturus. Ex aul ex consueiudinibus iEgypiiorum, iiiiniumque bis iiaque dicendumest cum Judaei-ceriis cibis absiinere jubenlur, Dei in ferendo mandato non fuisse vanaB genti addicloruui llebrxorum. Nam ut docet Origenes lil). iv Conire Ce/m,Theodoriiu5quaesl. 1 consiliuin ut solam legis liueram servarenl, sed po lius ui ad precepii causas atiendcreni. in Leviiieuui, el sermone De sacrificiis, lom. IV, p. 584, 585; aucior Hespomionum ad orlhodoxos, in

4R9

IN LEVITICUM HOMILIA VII.

ITO

raiionabiles homiiram leges, verbi graiia, vel Ro- disciplinam, et abjecisti sermones meos post le. In qno evidenter oslendit islnm ruminanlem quinianortim, vel Atbeniensium, vel Lacedaemoniorum. dem, sed ungulam non dividenlem, ei ideo imS i vero secunduin hanc inlelligentiain, quam docet mundus esi quicunque est lalis. E l iterum cst Ecclesia, accipialur Dei lex, lunc plane omnes bualius, vcl ex his qui exlra religionem nostram manas snpereininel leges, et vere Dei lex esse cresunt, vel ex his qui nobiscum s u n l ; qui dividun. delur. liaque his ila prxmissis, spirilali, ut commoquidem ungulas, el ila incedunl in viis suis, ul nuimus, inlelbgeniia de mundis el iuimuiidis aniarius suos ad ftilnnim 833cubim praeparent. Mulli uiatibus aliqua perslringamus. 227 " ' pbilosophis sapinnt, et fulurum 6. Onuie, inqnil , pecus quod ungulam esse judiciiim credunl. Immorialem namque animani dividil, el ungulas babci, et reducil ruminationem sentiunt, et remuneralionem bonis quibusqtie posiin pecoribus, baec manducabiiis. Prauerea ab bis tam conflientur. Iloc et baereticorum nonnulli fanon manducabilis, quae rediicunt runiinaiionein, el ciuul, el quamum expeiil (10), limorem fuluri j n divldunl ungtilas, el babenl ungulas. Camelus, dicii geniiii, c l actns snos (anquam in divino exaqooniam reducit ruminalionem, el ungulam non mine requireudos cautius leniperant. Sed borum dividil, iminundum crit hoc vobis. E l lepus, quoniam reducil ruminalionem, ei ungulain non divi- lerque non ruminal, nec revocat ruminaiioneiu. Non enim ea qux in lege Dei scripta suni audiens, dit, imniundiim hoc eril vobis; ei herinacitis, quia medilalur, ac revocai ad sublilem et gpirilalem i n reducit mminalionem, el ungulam non dividil, imlelligenliam : sed slaiim ul audierit aliquid, aut luuadum hoc vobis, et sucs, eic. Decernil ergo conlemnit, aut despicil, nec requiril qui in vilioi i ne manduceniur bujusmodi aniuialia, quse ex parie bus vcrbis preiiosus lateal sensus. habenl isii videniur esse munda, el ex parie immunda : sicut dividenlem quidem ungulam, sed ruminationein camelus ex eo quod ruminal, iniiudiis videlur; ex non revocanl. Tu aulem, qui vis esse mundus, coneo aulem quod ungulas divisas non babci, inmiunvenieiiiein habeto vitam, consonam ei scieniiae, ei dus diciiur. Posi bxc jam nominat et leporem ei aclus inlelleciui : ut sis in uiroque mundua, m et biTinaciuin, sed ei ipsos dicil ruiniuare quidem, revoces ruminaiioiiem, ei angulam dividas, sed et sed ungulas D O D dmdere. Alium vero ordinem faongulas ut producas, sive abjicias. Requiramus et cit eonun , qui ccontrario ungulam quidem divibujus rei lestimonium, quomodo ungulas produciduul, sed non rmninant. Priimiin ergo videamua mus, vel, ut alibi legilur, abjicimus. Scripluin est qui sunl isli, qui rumiuanl, et iiiigu am dividunt, in Detileroiiomio: c S i , i n q u i i " , exieris ad bellum quos mundos appellai. Ego arbitror iilum dici ru
, m , a e l e x B

minare, qui operam dat scieniiaa, ei iu lege Domini

mediiaiiir die ac nocie. Sed audi quomodo diclum esl : Qtti dividil, inquil, uiigulaui, el revocal ruininalionen). Hevocai ergo nuninalionem, qui ea quae secundum liueram legil, revocat ad scnsiim spirilalem, ei ab infimis ei invisibilibue ad invisibilia ei alliora conscendil. Sed si mediieris legcm dmnam, ei ea qiue legis, ad sublilein ei ad spirilaleui inielligenliam revoccs, viia autem lua el actus lui non suni lales, ut babeam discreiionein vii prsaseoiis ei fuiaras hujus saiculi et esDculi eopervenluri; si isia competenli ralioue disccrnas, ei dmdas, camelus es lorluosus ; qui cum inielleciuni accoperis ex meditaiione legis hujtis diviiue,

adversum iuimicos luos, ei videris ibi mulierem decora specie, el concupieris eam, assumes eam, et rades oinnero pilum capitis ejns, ei ungulas ejus, et indttes eam vesiimentis lugubribus; el sedebit in domo lugene pairem enoin, ei matrein suam, ec domoiu paiernain suam, et pol iriginta dies erit libi uxor. Sed nunc non boc esl proposkum, ut baecqu in testimonium vocala suni, explanenltir; sed proplerea diximus, quia ei bic de ungtilis meuIto facia esl. Yerumiamen ei ego frequenter exivi ad bellum conlra inimicos meos, el vidi ibi i n pra> dam mulierein decora specie. QuaRcunque enim bene el ralionabiliter dicia invcnimos apud ioimicos noslros, si quid apud illos sapienter et scienter non dividis, neque segregas praesenlia et futura, ^ diclum legimus, oponel nos mundare id, et ab scieniia quae apud illos esl auferre et resegare omnec anguslam viam a via spatiosa scccrnis. Sed ad ne quod emortimni ei iuane est, hoc eniin suut omImc manifcstius quod dicitnc cxplancmus. Sunl qni assumunt teslamonlum Dei per os suuni, c i cum flies capilli capilis et ungula? mulieris ex inimir.olegcm Dei in oro liabeant, vita et actus cui lon{;e a rurr. spoliis assunipiaB, el ila demum facere earn obis uxorem, cum jain nibil ex illis quae per infide\erbis eoruin el sermouibus discrepaut. Dicuul litaiem morlua dicnntur, babuerit, oibil in capiic eniin et faciunl; de quibus cl Propbeia d i c i t : babeal moriuum, mbil in manibus, ut neque sen< iVceaiori atilcin dixit Deus : Quare lu enanas sibus, neque aciibus, iinmunduni aliquid, aui morjusiilias m. a>, oi assumis teslamcnlmn mcuiu [ luum gerat. Nibil eniin mundum babeni mulieres os luuin? > Vidcs ergo quoinudo ille ruminat, qui hosliuin noslrorum, qnia nulla eei apud illos satrhUmuMiUim Dci liabei in ore suo. Sed quid in picniia, cui iioinunditia aliqua non sil admista. Vdbcquentiluis ad eum dicilur ? < Tu autem odisli Levii. x i el seqq. Psal. X L I X , 16. ibid. 17. Deut. xxi, 10.
b7 6 8 7 6 8 t

iW) Mss., expedii. > Libb. cditi, t specut.

PATROL. GR. XII.

16

NIS 492 rapiu vivunt. Ha sunt animae, quse secundum boc s u n l quidem, quod raliunabiles et imbuiae 228 beralibus insiilutis, vel ralionabilibus disciplinis, volalilia videnlur. Legunt euim et requirunt, vel de raiione coeli, vel quomodo mundus Dei providentia gubernetur; secundum haec ergo volaiilia uominaniur. Si vero btijusmodi homines inique a g a n l el contra legem faciant, diripiaut prpximos, u i , cutn in verbis esse videalur erudilio coeieslis, in actibus carnalia ei mortua opera gerani, recte v u l tures vel aquil* dicendi suni, quaB dc excelsis ad carnes moriuas ac foeiidas delabuiitur. Ad boc referenda esl el accipilris rapaciias, et cxlerorum oranium; ex quibus, qnxdam sunl volaiilia rapacilali sludentia, quaedam vero non tam rapaciiaiem, quam obscurilatem ei lenebras amanlia. < Oiunis 7. Ilaec quidem generaliier dicia sint de animaenim qui male agit, odil lucem, el non venil ad libus : illa vero qu$ in aquis sunt, quia dicunlur, lucem , > nl suui nociuae et vespeniliones, e i c x siquidem babeant pinnas el squamas, mtinda esse; lera qua3 lex pronunliavil iminunda. quibus oiusi vero non babeanl, iinmunda, nec edi debere; i l - nibus spiriiali nos observamia cuslodienles, e l c i lud in his oslcndilur, ui si quis esl in aquis islis, bum ex mundis animalibus appeienies, euani ipsi et in mari viiae hujus, aique in flnciibus sicculi popuri efiiciemur et muudi, pcr Cbrislnm Domiiiiiin situs, lamen debeai satis agere, ul non in profuh- noslrum : per qucra est Deo Palri cum Spirilu dis jaceat aquarum, sicut sunt isii pisces qui disancto gloria et imperium in snecula saeculorum. cunlur non habere pinnas neque squamas. Hc Amen. I-IOMILIA VIII. namque eorum natura perbibeiur, ut in iinis semDe eo quod scriptum est ; Mntier qncecunquc conper ei circa ipsum coenum demoreniur, sicnt suni ceperil semen, el pepererit masculum, immunda anguilbc, ei buic similia, qua3 non possual ascenerit septem diebus, et de divenitalibus teprce ac dere ad aquae sumnjitaietn, neque ad ejus euperiopurificaiionibut leprosi. ra pervenire. llli vero pisces qui pinnulis juvanmr, 1. Medicum dici in Scripluris divinis Dominum ac squamis muniunlur, ascendunl magis ad supenoslrum Jesum Cbristum, eliam ipsius Douiini senriora, el aeri buic viciniores fiunl, velul qui libertenlia perdocemur, sicut dicil in E v a n g e l i i s : taleni spiriius quaerant. Talis esl ergo sanclus quisc Non indigent sani mcdico, sed qui male balienl. que, quia inlra relia fidei conclusus, bonus piscis Non eniin veni vocare justos, sed peccalores in poea Salvalore nominaltir : qui eliam miuilur in vas, iiiienliam. > Omnis aulem mcdicns ex berbarum veluti pinnas babcns et squainas. euiai ba* sticcis vel arboruin, vel eliam metaJlonnn venis, buisset pinnas, resunexissei de coeno incredu- vcl animamiuni naiuris, profulura corporibus niclilalis, nec ad reie Gdei pervenisset, nisi pinnis ad- dicamenla compouil. Sed berbas islas si quis forie juius ad superiora venissel. Quid esl autein quod aniequam pro ralione ariis componanlur aspiciat, el squainas babere dicilur? tanquam qui paralus siquidem in agris, aul niunlibus, velul fenum vile eil velera indumenia dcponere. Hi euim qui squa- conculcal ei praelerit. Si \fro cas inlra medici nias non babent, velui ex iiuegro carnei sunt et scbolam disposilas per ordinein videril, licet odotoli carnales, qui deponere uihil possuni. Si quis rem trisiem, fortcin et austcrum reddanl, tamen ergo habei pinnas, quibus ad superiora nilalur, suspicabitur eas curse vel remedii aliquid coolinere, muudus esl. Qui vero non babei pinnas, *ed in ineliainsi nondum quae, vel qualis sit sanitaiis ac referioribus pennanel, el in co?no semper versaitir, medii virlus, agnoverit. Hacc de communibus meimmundus esl. Similiier auiem de avibua. c Nun dicis diximus. Veni nunc ad Jesuni coeleslem niemanducabis, inqiiii , baec, quia immunda sunt; dicum, intra ad hanc slalionem medicinaa ejus E c aquilam, et vuiiurem, > el oaelera bis similia. llis clesiam, vide ibi languenlium jacere multiludinem. elenim avibus semper mortuorum corporum cibus Venit mulier, quae ex parlu immunda effecla esi, esl, ei ex morluis cadaveribus vivunl. Omnes ergo venil leprosus, qui exira castra separalns esl pro qui bujusmodi vilam geruni immundi babendi sum. immundilia leprae, quaarunt a medico remedium Ego pulo el illos in bis nominari, qui alienis inquomodo sanenlur, quomodo nmndeniur; el quia cubaul nioriibus et arle quadain vel fraude leslaJesus bic qui niedicus est,ipse esl ei Verbum i>ei menla subjioiunl. llujusmodi enim hoinines, vullu- aegris suis non berbarum succis, sed verborum sares et aquilae merilo appellanlur, velut niorluorum cramenlis inedicanienta conquiril. Qua3 verborum cadaveribus inhiames. Scio et alia volatilia, quse niedicamenta si quis incullius per libros ianquam
f 7 I 7 u 7 0 t 7 0

491 ORK lim tamen dicerent mihi Judaei quomodo apud eoe isla serreniur. Quid causae, quid raiionis est decalvari mulierem, et ungulas ejus demi ? Verbi causa, ponamus quod ila invenerit eam is qui dicilur iuvenisse, ul neque capillos, neque ungulas habeat, quid babuii, quod secundum legem demere juberetur? JNos vero quibus mililia spiriialis est, et arma non carnalia, sed potemia Deo ad deslruenda consilia, decora mulier si reperta fueril apud bostes, el rationabilis aliqua disciplina, boc modo purificabimus eain quo superius diximus. Oportei ergo eum qui mundus esl, non solum dividere ungulas, ei non solum praesentis sseculi ei fuiuri acius et opera discerrtere, sed el ungulas producere, vel, u i alibi legimus, abjicere, ut puriGcantes nos ab operibus niorUiis, pennancamus in vila.

Levii. , 15.

Joan. i n , 20.

7 f

LeYit. xn el .

7 1

Maiib. , 12,13.

493

IN LEYITiCUM HOMILIA VIII.

494

per agroe videai esse dispersa, ignorans singulo- c Ubi autem venit plenitudo temporum, misft Deus rom dictorom viriutem, ul vilia hxc et nullum serFilium siiutn, factum ex muliere, facmni sub lege, tnonis cultum habenlia, praeleribil. Qui vero ex ut eos qui sub lege erant rediinerel; respondealiqua parte didicerit animarum apud Cbristum esse bimus ei, quia in boc Aposlolus inulierem non pro medicinam, intelliget profecto ex bis libris qui in corruplela integritatis, sed pro sexus indicio nominaviijut quia dicebal Filinm Dei missum, simul Ecclesia recitaniur, lanquam ex agris ei roonlibus, et illnd quod coinrauni omnium ingressu i n bunc salulares berbas assumere unumquemque'debere mundum (15) venissel, exponerel. Est porro eiseia~ sermonum dunlaxal vim ; ut si quis illi (II) esl in tis islud vocabulum, ejus scilicel, qua feminino anima languor, nou lam exterioris frondis et corsexui de annis puberialis excedilur, et ad id lemlicis quam succi imerioris bausta viriute sanelur. pus, quo babilis viro videalur esse, iransitur (16). Videamus ergo adversuin immundiliam parlus, et Siculet econlrario vir appcllaturts qui adoJescenconlagionem lepre, pra?sens hu3c lectio qaam di liae lernpus excesserit, eiiamsi uxorem nondum haversa, ei quam varia purificaiionum medicamenia beat, cujus vir esse dicalur; quo nomine appellari conficiai. solent eiiam hi, quos feroinea? admistionis macula 2. Et locutus esl i n q u i t , Dominus ad Moysen dicens : Loqtiere filiis Israel, et jdices ad eos : & nulla perstringil. Si ergo recte diciiur vir pro Mulier quaecunque conceperit semen, el pepererit sola virili aeiale (17), etiam is qui nullius admislionem ieminae noverit: quomodo nofc cadem conmasculum, immunda erit septem diebus. > sequenlia etiam virgo quae inlemerata permanait, (12) f Primo consideremus pro sola aeialis maiuriiaie inulier nominalur(18) ? c ), secunduni bisloriam, si t non videtur quasi ex su- Deniqueet Abrabam cum puerum milteret Mesopoiamiam in domum Balhuelis u l inde acciperet . ' - perfluo addilum mulicr Isaac filio suo morcin, ei puer euriosius perconla - quae siisceperit semen relur, ail ad cum : Quod si noluerit mulier (15), ei pepereril mascusequi me, reducam filium luum illuc? et nou - lum, quasi possit alidixh, quod si nobierit virgo sequi me. Hapc ergo , lcr masculum parere, nisi dicia sinl nobis de eo quod observavimus scriptum, - semine concepto. Sed , non ex superflno additur. quia non superfluo addidit legislalor , mulier . Ad discreiionem namque si concepcrii semen, et pepererit filium; > sed \ illius, quae sine semine Q esse exceplionem mysticam, quae solam Mariam a reliquis nuilieribus segregarei, cujus partus nou ^, > - conccpiiel peperil, istum sermoncm pro caeleris ex concepiione seminis, sed ex praeseniia eancti . (14) mulicribus legisla- Spiritus et virlute Allissimi fuerit.
t n t 7 7T

Ijv , tor adjecit : ut non omncm mulierem quae pe. perissct, designaret immundatn, sedeam quaeconcepio semine peperisset. Addi quoque ad hoc eiiam illud poiesl, quod lex isla, qux dc immundiiia scribilur, ad mulieres 229 periineu De Maria atitem dicitur, qwia virgo concepit, el peperil. Ferant ergo legis onera mulicres, virgines veio ab bis babeantur immunes. Sed si nobis aliquis occurrat arguttis, et dicat quia et Maria mulier in Scripluris nominatur : sic enim dicit Apostolus :
7 8

5. Nunc vcro (19) requiramus etiaro illud , quid causx sil quod mtilier quae in boc raundo nascenlibus minisierinm pnebet, nm solum curo semeu susceperit immunda fieri dicilur, sed et cum pepererit Unde el pro purificalione sua jubelur offerre pullos columbinos, aut lurlures pro peccato, ad osiium labernaculi teslimonii, u l repropitiet pro ipsa sacerdos; quasi quae repropiiiatioiiem dcbeat, i puriflcaiionem peccati pro eoquod nascenti in boc nuindo homini minisieriurn praebuit. Sic enim scriptuni e s i : E l repropitiabit
7 8

f Vers. nov. D scepio peperit masculum, putarelur immunda esse gc* conceperU semen, semen quoa pwponilur lllud, c Si conceperit niio Sulvatore. Sed absque harum vocum adjectione : lti$ verbis : < Et peperenl masculum, videbiiur esse Si conceperit semen, poterat etiam Maria intetligi superfluum. Sed videne forte omninok(ec timul dicla non esse immunda. Non enim tim^liciier eral mulier, ne Maria qw juxia prophetat seniine non sed virgo.
n

L e v i l . xii, 2

7 8

Galat. iv, 4.

7 8

Genes. xxiv, 5.

1 1

Levil. x n , 2.

7 8

ibid. 7.

i ) Godex Sangerm., < illi. > Libb. ediii, ille. 12) Greca baec in ouiuibus fere Gaienis Graicis mss. reperiuniiir. (15) Godex. Sangerra., c qua3 susceperit semen. Libb. edili, c quoe conceperil semen. (14) Godex Sangerm. el alii, pro caeteris. > Libb. ediii, cpraB oa?leris.i Inlra idein ms., t ad luulier'8 periinet. Libb. editi, c ad mulierem perlinei. (15) Libri antea edili, quia pro communi omv

nium vita iugressus in bunc roundum, > etc , sed omnes mss. ul in noslro lexm. (16) Mss., iransilur. > Libb. editi, iransilus. (17) Libb. editi, < vir ille pro sola lemporis a*iate. Mss. u( in nostro lexiu. (18) Mss., noniinatur. Libb. edili, nominelur. 9 infra cndex Sangeri., puer curiosus. (19) Godex Sangenn., t vero. Libb. cdiii, < crgo. 9

495

GRIGENIS

496

p*u ipsa sacerdos, el mundabiiiir. Ego in talibus ceium inlerempiurus est. > Vides ergo quomodo iu nihil atideo dicere,-seruio lameu occulla in liis quaeSpirilu sanclo pradixii de magno celo quem i n dam mysleria cootineri, el esse aliquid laleiiiis arlerfecturus essel Dominus, cujus lypus erat celus cani, pro quo et mulier quae conceperit ex semine, ille Jonae : unde et Dominus, qui interfeclurus erat ei pepererii, immunda dicalur, el lanquam peccati celnni isttim diabolum, d i c i l : c Sicut enini Jorea offerre jubealur hosliam pro peccato, ei iia punas ires dies el ires nocies fuil in vcntre ceii , ila nticari. Sed el ille ipse qui nascilur, sive virilis, oporiei ei Filium hominis esse iribus diebus e l sive feminei seius sit, prouunlialde eo Seriplura " tribus noclibus in corde lerrao. > Quod si ptacel quia non sit mundus a sorde, etiamsi iinius diei audire quid eiiaio alii sancli de isia nalivitale sensii viia ejus. > Et ut scias esse in boc grande nescio serinl, audi David dicenlem : iuiquiialibus, quid, et lale quod nulii sanclorum ex seulcniia iuqiiil, conceplus sum ,*et in peccalis peperit nie vcnerii, neino ex omnibus sanclis invenilur diein maler inea; > oslendens quod quxcunque aniina iu fesiuin, vel convivium magnum egisse in die nalacarne nasciiur, iniquilalis cl peccati sorde polluilis sui, neino invenilur babuisse Ueliliam in die l u r ; el proplerea dicium esse illud, qtiod jam sunalalis filii, vel iiliae suae. Soli peccauores super perius mcmoravimus : quia < nemo mundiis a sorhujusmodi naiivitaie laelaniur. Invenimus eteniro ^ de, nec si unius diei silvita ejus. > Addi his elinin in Veieri quidein Teslamenlo Pharaonem regem illud polest, ut requiratur quid causac s i l , ctim iEgypli, dica) natalis sui cum lesiiviiate celebranbapiisma Ecclesiae pro remissione (21) pecralonun lem, io Novo vero Teslamento Herodem . Uierdelur , secundnm Ecclesiae obscrvantiain eiiam que lamen eorum ipsam fesiiviialem nalalis sui parvulis baptisuium dari; cum uiique si nibil essel profusione humani sanguinis crucniavji. llle enim in parvulis quod ad remissionem deberet el indulpraeposilura pistorum, bic sancium propbelara gentiam perlinere, gratia bapiismi superflna videJoaunem oblruncavit in carcere. Sancli vero non rciur. Mulier ergo quaecunque concepcrii seitien, el pepereril masciiluro, immunda eril ^epicm diebus ; solum non agunl fesiivilalem in die naialis sui, sed sictii et illa, quae gectuidum dies purgationis suas eiSpirilu sanclo repleii cxsecranlur bunc diem. seplem dicbus scgregatur ab omni mundo. Quia in Neque eiiim lanlus ac lalis propbela (Jeremiam sanguine immundo facit seplem dies, in sanguine dico, qui iu uiero matris sanciiGcaiusesl, el proautem nmndo iriginla el tresdies; sed boc iu pheia in genlibus consecralus) libris in seieriium masculi naiivilaie, duplos aniem dies facil iu naitiansuris aJiquid inaniier condidissei, nisi secretum
88 8 8 8 1 8 1

quid conlineret, el ingenlibus myslerm plenum, Q livitaie feininse. Incipit ergo esse in sanguiue munubi d i c i l : Malediclus dies \u quo natus sura, do ab oclava die el est ia sanguine iuundo diebus el nox iu quadixerunl: Ecce raasculus, Malediclus iriginia Iribns, boc esl tribus decadis, et tribus qui aituuiitiavil pairi meo, dicens : Natus esl tibi monadis. cum coeperil esse in sangnine mundo niasculus. Laetelur bomo ille sicut civiiates quas illa qu;B peperil, lunc circuincidil infaulein : t Oclava eiiiin die circumcides, inquit , carnem praeDominus destruxit in furore, et non poeniluif. puiii ejus. Haec osl Iex liuerae, sed require lu Yideiurne libi baec taiu gravia ei lam onerosa imquam circumcisionem Aposiolus praedicet, quam precari propbeta poluisse, oisi scirel esse aliquid nos ei suscipere ei habere jubet. Nos enim, i n iu isla naiivilaie corporea, quod el bujusinodi q u i l , sumus circuracisio, qut spirilu Deo servidigmtai malediciionibus (20) viderelur, et pro quo legislalor tot immundilias accusarel, qtiibus con- mus. } Et quod in Psalmo a i i : c Alienali sunl peccaiores a vulva, considera si non de illis hoc gruas purificaiiones consequenierimponerel? L o n dicit, qui illam circumcisionem suscipiunl, qua gum esi auiem, el allerius lemporis, ut leslinionia nos circumcidi Apostolus vetal; el tunc eei quando quae de propbela sutnpsituus , explanemue; quia alienanlur peccaiores a vulva, cum non spirilti, sed nunc non Jcremiae, sed Leviiici nobis proposilum est disserere leciionem. Sed el Job non sine Spi- D carne circumciduntur. Quia qui in lege circumcidunttir, a gralia excidemnl. Igilur immunda ticri ritu sancio loquens, nialedicebat dicm nativilaiis mulier dicilur, qua3 conceplo seinine peperii ina8U3C, dicens : Maledicla dies io qua naiussum, sculum; qux auiem feminam pepererii, non soluui ei nox in quadixcrunl: Ecce masculu*; nox illa sii hnmunda erit, sed dtipliciter immnnda. Bis enim tcnebrae,el non requirat 230 Domiiius denuo, sepienis diebus in immunditia scribiiur penuaneque veiiiat in dies anui, uec numeretur inler nere. dies inensiuin. Quod si libi non videiur ba3c Job propbetico et divino Spiritu loqtii, ex bis consitlera 4. Sed interim qnae peperil masculum, ociava die quae sequunlur : addidil enim : Sed inaledical et qui natus esi circumciditur, et ilia fil nuinda. iam, qui maledixil illum diem, in quo magmim Satis operosa res esl (22), in bac breviiaie tempo8 1 87 8 8 8 8 88 e a , n 8 i

8 8

Job. xiv, 4. Genes. X L , 2 0 . Marc. v i , 21. Jerem. xx. 14, 15. Job. i i i , 16. ' ibid. Mauh. x i i 40. Psal. L , 7. Levii. m , 12. Philip. m , 5. Psal. L M I I , 4. (20) Libb. editi, c malediclionis. > Mss., c nialeLibb. edili, c in reuiissioiieiri. diciionibus. > (22) Libb. ediii, < salis illa operosa res esl. > I (21; Godcx Sangerm. el alii, < pro remissioue. > mss. omiuilur, c iiia. >
8 8 8 T 8 8 8 8 y

88

8 1

8 8

8 8

497

1 LEVITICUM AOMILIA VIII.

49g

dicamus, seplimana brcc presenlis vitae lempus v i deri potesl. In septiniana namque dierum eonsumroalusest mundus. ln quo donec sumus in carne posili, ad liquidum puri esse non possumus, nisi ociava venerit dies, id est nisi fuluri saeculi tempus adfuerit. In quo (amen die qui masculus est (23), et virililer egerit, stal m in ipso advenlu tnri sa?culi purgatur, el siaiiin munda efficilur maler, quae genuil eum. Purgatam namque viliis carnem ex resurreclione recipiet. Si vero nihil in se habuit virile adversum peccalum, sed remissus et effeminalus fuit in aclibus suis, cujus peccatum tale esl, quod non remilialur neque in presemi saectilo, neque in fuluro : iste iransil el unam el aliain septimanam immundilia sua, el tenia demnm ^ incipienie oboriri seplroana, purgalnr ab immunditia, quam feminam pariendo conlraxit. Hostiae Tero, quae pro hujusmodi iminundilia jubentur adhiberi, dupltciler dislinguunlur. Primo jubelur agiius offt rri aiiniculus sine macula in holocaustum, el pullus columbinus, aut turlur pro peccalo. Secunda vero mandalur boslia, si, inquil (24), non invenerit manus ejus quod sulliciai ad agnum, accipiai iluos lurlures, aul duos pullos columbarum, unum ad bolocanstiim, el alium pro peccaio. Uude el mirum videiur quod oblalio Mariae non babuerit holiam primam, id est agnum auniculum, sed secundam; tanquam cujus manus nou sulTeceriiad primaiii. Sic cnim scriplum esl de ea : Veneruni, in- ^ q u i t , parentes ejus, ul oflerreni pro eo bosliam, secundiim quod scriplum esi iu lege Domini, par lurlurum aut duos pullos columbarum. > Sed e l in hoc oslendilur verum esse illud quod scriplum ett, quia Chrislus Jesus c cum dives esset, pro nobis (25) pauper faclus est Ideo ergo ei malrem deqaa nascerelur, elegit pauperem, el patriam pauperem, de qua dicilur : < G l l u , Bethlebem, minima es in millibus Juda, > ei reliqua. Verum baec broviter trqnscurrere cogiinur, nec singula quae scripia sunl discutere (2G) quoniam qnidem fesiiuamiis aliquid eliani dc 231 lcgibue leprae qua recilaia? smil, pertraclarc. 5. Invcniniiis ergo scx speeies proposiias esse dc bomimim lepra; quic sex species boc niodo D descributiliir. Anl euim iu cutc corporis l i i cicaIrix, et signuin cxalbidutn, c l lunc l i l in cute corporis cjus contagio Iepr;u. Aui efllorcus eillorebil lepra, el conlegct oinnein cuicm contagio a capiie
r ,e 9 1

ris ista conlingere, tamen ot in transcursu aliqua usque ad pedes ejns. Vcl lerlia species, in carnis cute fit iilcus, et sanutur; et iit in loco ipso ulceris cicatrix alba. Aut in carnis culc fit aduslio ignis, el posl baec sanala aduslio eril lucida alba, aut cum rubore candida. Quinia species, cuin viro aut nmlieri fit in capile, aui in barba contagio leprae. Ullinia vero scribilur specics, cum Gt in calvhie, vel in recalvalione coitiagio leprae rublcundae, qune esl lepra efflorens tn calviiio, vel in recalvaiione. Haec compendio exposilionis iitamur, quoniam quidem nuuc proposiliim nobis esl breviter auditores ex bis quae recilala eunl admonere, nec esi lempus (27) ad liquidtim singula quseque discutere, referenda mihi videnlur ad unamquamque speciem peccalorum, et in bis anima maeuke, quae ex peccalis ei accidunt, inluendae. Dicendum igitur primo esl desiguari per baec peccala, quae in hac viia posili commiuimus; ex quibus aliqua curari nunc possunl, aliqna vero non possunl. Secundo vero el de illis ipsis, quae post banc vitam nobiscuni iranseunt, signiOcari intelligendum est, et esse in ipsis qusedam iia anhnabus infixa, ui nequeanl aboleri; alia vcro esse, qus purgalionem possini recipere sccundum inspectionem el judicium ponlificis illius, queni occulta lalere non possunt, quique dispensabii animas singulorum secundum boc quod in eis maculas lepwe, aut expiabiles, aul inexpiabiles fiderit. Cnjue rei differemias de prsesenli lectione colligere. et per singula secundum Scriplurae bujus indicium, qiia3 possunl nos movere, rimarj, exlemporaneus, ul jam superins dixi, isle sermo non patiiur. Vix cniin baec niullis possenl volumiitibus digesla componi ab his quibus Doniinus de leclione V e i e m Testamenli velanien abslraxit. Nos ergo pro v i ribus noslris, quanlurn proferri in medium conven i l , exsequamur, aposiola nobis Paulo pandenle iutelligeiiiiai viani: qua dicii legem umbram futu* rorum babere bonorum non ipsam imaginem rerum; el secundum id quod ea qux de bobus in lege (28) videntur scripla, non de bobus, quorum Deo cura non sii, scd de aposlolis adverlenda pronuntiai. lu qnod consequenti utique ratiune edocemiir, quod el ea quae de lepra scribunlur umbra sil in aliis babens imagiuem veriiaiis. Igilur adhibeanius primo, si videiur, ipsain Scriplura? umbram, el tunc de ejus veritate requirainus. In vuljieribus corporuui posleaquam curala fueriut, remauel inlerdum ipsius vulneris signuin, quod c i -

L u c . n , 24.

9 1

I I Oor. vui, 9.

9 1

Micb. v, 2.
%

Hebr. , 1. sensus dispendio abesse polesl. Infra codex Sangerm., t sex species proposilas esse. Libb. ediii, c sex species posiias esse. > (27) Codex Sangerin., c tempus. Libb. e d i t i , c teinporis. (28) Libb. e d i l i , inleltigi. > Godex Sangerm. Cl alii, < in lcge. > lnfia iidem niss., c umbra &ii in aliis babcns. Libb. edili, < uiubra sitil, el iu aliis babeant. >

(25) ln quo tamen die qui masculus esl cic. Consule Hnelium Origenianorum lib. n , quaest. I I , num. 17. (24) Libb. aniea editi, c aut pulli columbini, aut tiiriures pro peccato. Secuudo vero rnandalur hoslia : si, inquit, > o i c , sed mss. ut in iiostro texlti. (25) Pro nobis. Desideratur aniea editis, sed suppletur e mss. (26) Libb. cdili posl, c discutere, > addunt, vaIciuus, > quod abesl ab omnibus inss. el absque

499

ORIGENIS

500

cairix appellalur. Yrx enim est qui ila cureiur, canie inferunuir, intnerc nunc illam animam, de qua dicil Dominus, qtita ego adduxi cicairicem iiullum suscepii vulneris residere videatur indicium. ejus. Posl vulnera sine dubio cicairicem adducit, Transi nunc ab ista legis umbra ad veritalem ejus, ei inluere quomodo anima quae peccali vulnus ac- el sanilatem. c curabo eos, el manifeslabo eis pacem et Odem. Si ergo post cognitionem et mereperil, eliarasi cureiur, lamen habet peccati c i dicinam Dei, si post manifesialionem pacis el Udei catricem in loco vulneris residenlem. Quoe cicalrix non solum a Deo videiur, sed et ab eis qui accequam per Cbristum suscepimus, rursum in iatam peruni ab eo graliam, qua pervidere possint aniinae cicalricem ascendat aliquod peccati prioris i n d i languores, el discernere quse sil anima ila curaia, cium, aut signum aliquod erroris veteris innoveui omni genere vestigium illaii vulneris abjecerit; tur; lunc fil in cute corporis noslri conlagio Jeoi quae curaia s i l quidem, sed ferai adhuc veteris prx, quce inspicienda esl per ponliflcem, secuodum morbi in ipso vestigio cicalricis indicia. Quod auea quas legislator exposuit. tem sint quaedam animae vulnera, Isaias docel, 6. Secunda vero species esl lepra, c si effiorued i c e n s : c pedibus usque ad caput non esl vulrit, inquil , in cuie, iia tegal omnem culem nus, neque livor, neque plaga cum fervore, dc corporis a capile usque ad pedes, per oronia quaedeliclis haec procul dubio populi loqucns : quia cunque sacerdos inspexerit. Cum ergo omnem sunt aliqui quibus possit adbuc medicamenlum cuiem corporis oblexerit, lunc mundum eum esse roalagwalis imponi. Alii vero quod sinl intanlum sacerdos a conlagione pronurtlial. Sed in quapeccalores, ut eis nec cura possil adbiberi, hoc ounque die apparueril in eo color vivus, rursum modo idem propbeia designat : c Non est, i n judicalur immuudus per hoc quod color in eo v m i s apparuit, quem anle non babuil. De boc quidani q u i t , malagina imponere, neque oleuin ( 2 9 ) , eiiam anle me dixerunl, per colorem vivum i n d i neque alligaturas. Quod aulem conlriiio, et plaga cari raiionem vuae quae in hominc e s l ; qua nondoloris per corr<q>lionem, curx causa iinponanlur dum in ar.ima posita, si qnid illic pcccaii fiat, reanimae Jeremias docet, dicens : Sic dicil Don i n u s : Susciiavi conlrilionem plaga tua cum do- pulalur pro eo quod videaiur nondum ralionis lore; non esl qui judicet judiciuro tuura; cum do- capax esse is qui delinquit. Cum aulem ratio in eo locum ac lempus inveneril, si quid jam contra raJore curaia es, utilitas non esl in le. Omnes amici tionem agat, videri eum jure culpabilem. Nos aului oblili sunl l u i , nec jam inierrogabunt de le : lem diligenlius qua? scripla sunl conluentes, arbiquia plaga inimici porcussi le correplione valida
88 9 8 98 9 8

pro omni iniquitaie lua, quoniam multiplicata sont Q tramiir magis h c de illis accipieoda, quibus vel peccala tua. Quid vociferaris supcr conirilione lua? pbrenesi, vel furore, vcl quocunque ex pacto ocYiolentus est dolor luus, propier muliiludtnem ini- cupatus vel oppressus esi sensus, et aguut contra ^uilalum tuarum pravaluerunl peccala tua, el fece- raliouem. Mundi ergo isti a lepra, id est immunes runt libi baec. Propierea omnes qui devorant te de- appellantur a peccalo, qui aclus s u i , vel motus, vorabuntur, et omnes inimici lui carnes suas (50) non habent sensuin. Qnod si forte apparuerit in eo devorabunl: eterunl qui le aiDixerunt in affliclione, vivus color corporis, boc est sensus sui reparata in c l omnes qui devasiaverunl le, dabo in depraedatio- eo fueril sanllas, ei post baec aliquid conlra rationem; quoniam revocabo sanilalem luam, et a vulneris ncm recii justique geral, reputari ei pcccatum dilui dolore revocabo le, dixil Dominus. Mcmenlo di- cilur ex ea parte qua vivus color, id esl sensus ia eo vivai raiionis apparuerit. Jigeniius quae audieris a propbela de vuliieribus, et de cicairicibus, ci de lumoribus dici. Haec enim nobis 7. Torlia lex de leprosis est cum in cule cornecessaria sunt ad exposilionem cicalricum, vel poris ulcus tilicitur, et in loco ulceris cicairix vuinerum, vel aliorum bujuscemodi qua3 in leprae alba cum rubore invenilur. Ulceris auiem causa inspeclionibus meinoranlur. Addcmus tamen adbuc est, cum in corpore bumor sordidus abundal ei quae et in alio loco idem Jeretnias ad animae yulnera, D noxius. Ita ergo et in anima ulcera inlelliguntur c a , quai ex itnmundis cupidilaiibus, vel sordidis ct curas, in quibus lamen Testigia vulnerum resocogilalionibus effervescunt. Quae si forie per fidei derinl posl obduciam cicatricem, bis sermonibus graiiam et remissionem curaia sunt peccatoruiu, m e m o r a l : c Ecce ego adducam cicatricein ejus, ei sana facla csl atiiina, residei lamen cicalrix; el et simul curabo eos, el manifcsiabo eis pacem c l si ipsa cicatrix non habel siinilem corporis coloiidem, ei 2 3 2 converlam capliviiatem Judae (51), rem, sed esl albidior, lepra esse pronunliatur. Ua el caplivitaiein Jerusalem. Si ergo suflicienler a propbeia didicimus de vulneribus et cicatricibus enim lucida videnlibus (32) est el clara cupidilag, ul eiiam porro videniibus peccali In ee re&ideuiia aiiimarum, c l curis ac saniiaiibus, qiise Deo medi97 f

* Isa. i , 6 .

9 e

ibid.

Jer. xxx, 12 et seqq.

9 7

Jerem. x x x n i , 6.

9 8

Levit. , 12.

(29) Neque oteum. Deesl in libris aniea editis, fted suppleiur e mss. Infra recle codex Sangerm., < conlriiionem plaga lua cum dolore. > Libb. ediii, c oontriiioneni plagae luae cum dolore. (50) Oiuncs uiss., c luas. lufra libb. cditi, c re-

vocabo sauclilalen.. Sed niss., c revocabo sanitaiem. (51) Codex Sangerm., < cl converlain Judain. (52) Videntibtu. Decsi in libb. antea edilis, ged supplclur e codice Sangcrniaiicu^i.

501

1 LEVITICUM H0MIL1A VIII.

osiendat m d i c i a ; et fortassis peccati talis, quod fronieejus defluxerint, recalvus est, et mundps eet.i ad mortem sit; et ideo non solum alba cicatrix E l convenienier haec referuntiir ad animam, ut cum esse, sed et rubicunda describilur. Quod vero bu- ea quae sui nalura inorlua sunl abjicit ac deponit, niiliorem ipsam cicalricem dicit videri, cerlum est munda essedicaiur. Sed post haec si ca quae prius quia hujusmodi macula peccati bumilem et deje- purificala fuerant, repullulare sordidius el humilius, quam dignilas puritalis expelit, videbunlur, ciam antmam faciat. 8. Quarta est lex, ubi dicitur, quia si in cule itmnundam ac leprosam animain reddent (35). Et hoc jam generaliler de omni leproso, in quo fuerit fiat adusiio ignis, et post haec cum sanaia fuerit c-ontagio leprse, et bumilior videbilur a reliqua aduslio, ipsa splendida flal, e l alba cum rubore, cuie; bumilius namque est omne auimse viiium a v e l cerle exalbida, et visio ejus humilior reliqua reliquis ejus virtulibus. Lex qux spiritalis est, alia cuie, et hanc dicil esse lepram, quae in adusiio* quaedam decernil. c Vesiinienla, inquil \ cjus disnem eflloruil (33). Vide ergo si non adusiio esl in suia sint, et capul ejus revelaium, el os ejus adomni antma qusecunque recipit jacula maligni operlum. Per qua? designat cuin qui in anima leproi g n i l a ; aul si non igni adurilur, omnis qui ardet sus est, id esi qui peccalis confixus esi, nou opori n amore carnali. Istae sunt ergo adusliones et succensiones ignis. Sed el ille aduslionem palitur, qui assuere sibi legumenta, el lurpitudines operire glariae humanae cupidilaie succendiiur, el qui irae peccaii. Sicul enim is cujus veslimeiUa dissuta vel fitroris aeslibus iiiQammalur. Quod si forte cusuni, nudam atque intectam geril lurpitudinem corretur ab bis vulneribus anima per fidem, el posi poris : ita oporlel eum qui peccatis aliquibus obsesanitalem recepiam conlempio eo d i x i l * : < Ecce ptus est, maia sua ei ftagilia nullis verborum assujam sanns faclus es, noli peccare, ne quid libi demenlis, nullis excusationum velaminibus opcrire : lerius contingal; > incipiat veteris vilii fruclus ex uli ne fiat sepulcrum dealbatum, quod deforis quiobducla cicalrice proferre, nec exaequelur cicalrix dein apparel bominibus speciosum , intus aulem ad reliqui corporis culein, sed sit huimlior, el plenurn est ossibus mortuorum, el omni immunilluin adhuc relineat colorem, quem habuil leprx dilia. Vult ergo Jex divina peccalorem non sotempore; lepra ejus in aduslioue refloruit, et ideo lum vestiincnta non assuere, sed et caput non coutegere : ul si quod est capilis deliclum, id est si in Immundus a sacerdole judicalur. Deum aliquid comtnissum est, si in iide peccalum 9. Quinta species lepraj esl, cum in capite conesl, ne baec quidem habeantur obtecta , sed omnitagio efficilur, aut in barba v i r i , sive mulieris, bus publicenlur, ul interventu et correptione omi i a u l visio contagionis ipsius humilior s i l a cute
l e r e 9

corporis, et baec esl lepra capitis, vel barbae. Tide ^ ergo si potest fieri, ut lepra capiiis puieiur in eo, qui non habel capul Cbristum, sed alium aliquem, verbi causa, Epicurum volupialem suinmum bonum praedicantem, mim tibi et capul, el barba talis hominis videiur immuuda? Sed et is qni cum debeat esse vir, et agere tanquam perfecius, si forie facile el tanquam puer viucalur a peccato, eliara ipse lepram barbse habere dicendus est; quia cum vinccre deboret malignum, et sacerdotali bonore, qui in barba designalur, incedere, adolesceiitia3 vitiis iinpedilus, lepram barbac perpeliiur. Mulierem autem animam in Scripturis indicari cam, quae non lam proferre semen verbi, quam suscipere polest, sa3pe dicluni est; quae lepram babere designalur in capite, si virum qui caput mulieris est, id est doclorem polluiuni babeai el immundum, ut Marcionem, aul Valeniinuin, aut atiquem ejusmodi sequens. 40. Sexia jam et uhima species leprae ponitur, quae fit in calvitie vel recalvitie ( 3 4 ) ; qtiai res quanlam in seipsis est, munda3 sunt. Sic enini 233 <K*il cujus, inquil *, deQuxerint capilli capilis, calvus est, mundus esl. Si autem a
e t i e x ; 1 S i

nium emendetur, el veniam mereatur. Verumiamer leprosus isie, os tanlummodo jubelur obtcgere. Quid est boc quod omnes corporis parles nudas babere prcecipitur, et os solum operire jubeiur ? Nonne palam esl et iu aperlo posiunn, quod ci qui in lepra peccati esl, clauditur sermo, claudilur os ul fiducia sermonis el docendi auctoriias excludatur? c Peccalori eniin dixilDeus : Quare lu enarras justilias meas, el assuniis leslamenlum meum per os tuutn ? >Clausum ergo babeat os peccaior, quia qui seipsum non docuit, docere alium non potesi: ideoos suum jubeiuroperire, qui male agendo, loquendi perdidil liberlaiem. c lmmundus, inquil \ eril, e l separaius sedebit foris, exlra caslra erit convcrsaiio ejus. > Clanim eslquod omnis iinmundus abjicialur a convenlu bonorum, et segregetur a coetu, caslrisque sanciorum; et ideo dicil, quia extra casira eril conversaiio ejus. Quod si forle mundatus fuerii, sponte quidem, a semetipso non venit ad sacerdotem ; sed offeriur, inquit, ab alio, nec inirat in casira. Neque enim conveniens erat, u l ea die qua nuindabaiur, priusquam fierent pro eo qux coinpeiebanl, inlroiret in castra. Propter quod c sacerdo, tnquil , exibil ad euua foras exlra
f 1

Joan. v 14.
f

Levil. x i u , 40.

ibid. 45.

Psal. L , 16.

*Levit. x m , 46.

Le?iu xiv, 8.

(55) Codex Sangerm., c ei hoc dicit esse lepram qtue iu aduslione efflonierit. > (54) Libb. edili, c calvilio vel recalvaiione.i Sed codtx Saiigcrai. c i alii ui iu noslru lextu.

(55) Libb. anlea edili , c repullulare cOBperint sordidius videbunlur immunda, ac leprosam, etc. Codicee ?ero inss. ul iu uosiro lexlu.

505

OIUGENIS

504

caslra. Semper enim ad cum qui nondum polest non ipse sacerdos immolare gallinaro diciiur, noninlroire in castra, exit ille qni potesl exire exlra dum enim dignus esl bic qui fuii lcprosus, u l ip&e casira, qni dicil * : Ego a Deo exivi, et veni in sacerdos pro eo immolel. Propter quod nec sanguis lumc roundum. E x i l ergoad eum sacerdos, et con- gallinae offerlur ad allare, sed dicil quia occidelur sideralsi jam recepil sanilatem, si a leprae conla- gailina in vasculo fictili , in quo vase aqna viva s i l gione purgatus est. Gmn autem viderit eum saccr- inissa, ut el aqua assumaiur ad piirificationero, et dos, praecipit c ut accipianlur duae gatlinse vivae, ei coinpleatur pleniiudo inyslcrii in aqua el saugoine, qui niundaiur, et lignum cedrinuni, ei coccus lor- quod dicitur exisse de lalere Salvaioris ti illud lus, el byssopus . > Videnlur mibi eliam bie dua3 nibilomimis quod Joannes ponil in Epislola sea , isUegallinae, babere similitudinem quamdamduorum et dicit purificalioncm (ieri in aqua, et sanguine, bircorum, ex quibus unus Domino oflertur, alius cl spirilu. Unde et bic video omnia isla compleri. in eremum eniitiitur; ila enim el bic ex duabus Spiritus enim esl gallina islitis quae occidilur, et gallinis una immolalur , ct alia in campum dimitiiaqua viva quae in vase est, el sanguis qui super eam tur. Dat ergo ei bic qui purgalur a lepra , aliquam diflfusus es(, uon quod per hajc iieraudani baptismi parlem quaeabjiciatur in eremum: alia aulem pars, graliam seniiamus, sed quod omnis purificalio pecDoinino offerlur pro eo. Nondum tamen bic qui pur- & caiorum, eliam baec quae per poeniienliam quaaritur, gatur alepra,el offert gallinas, eiiam illam ipsam(36) illius ope indiget, de cujus lalere aqua processit quae pro eo Domino offerlur, ad aliare oflert et sanguis. Yide ergo quomodo et viva gallina e l sicut lurlures, autcolumbas. Nondum enitn eadem lignum tedrinutn, elcoccinum torlum, el hyssopus die is qui purgatur a lepra, divino allari diguus lingilur in sanguinc pulli et aqua viva, ut ex hoc eflicitur. Propter quod mandal legislaior, ui eadcm aspersus, ei purificatus ex aqua ei sanguine, in quo die qua purgatur, accipianlur dnae gallinae ad purltincta esl el illa gallina quae in campum emiditur (58), ficaiionem ejus. Pulo aulem quod el hic illius gal- et seplies conira Dominum respersus, is qui p u r i linae inlelleclus lalenler habcaiur, per quain purifiOcalur mundus efficiatur ab omni immundilia, qua catio efficilur peccaloris, de qua scriplum esl : fuerat ex leprae couiagione possessus. < Quoiies volui cougregare illios luos, sicut gallina 11. Sed el illud adverle, quomodo cum superius congregat pullos suos sub alis suis, et noluisli ? dixeril : Haec lex leprosi in qua die niundalus lndiget tamen ut per lignum cedrinum purificetur fueril, > IIUIIC liis omnibus addit, el d i c i l : c el munis qui puriGcalur. Impossibile oamque est sine ligno dus eril. > Si enim semel abjecla lepra nuuidalus crucis, peccali lepram posse purgari, nisi adhibea- est, quomodo adbuc mtiudus eril? Sed vide quia . . . . ~. : i . - i A . : .. aposlolus i A i . . ; J : . jam : lur el lignum in quo cSalvator, sicut etiainsi miiiidclur quis a peccato, c l non sit in Paulus d i x i l * exuil principalus, ci polcstates , opere peccaii, ipsa lamen vesiigia sccleriscomraissi triumpbans cos in ligno. Jungilur laiuen ad emun- purificalione indigent, ei ea quam exposuimus, et daiionem leprae bnjus, eiiam coccus tortus, socia- aliis nibiloniinusquae inaudanlur (30) in consequeolur el byssopus. Coccus torlus figuram sacri san- libus. Observavimus eniin ad boc quod scripturo guinis conlinel, qui de ejus laiere pcr lancetc vuU est de lepra, c in qua die mundaius fuerit, > posi nus exorius esi. Et hyssopus. Hoc genus herba? natu- b;cc inter cailera quae mandanlur, lenio dirain babere medici ferunt, ul dilual el expurget (57) ctum e^se, c el mundus e r i l , et ileruin ad 8i qiiai illse peclori bominum sordes ex corruptione ullimuin scriptum esse, c el muiidabiiur. Unde noxii bumorte insederint. Unde et necessario in ex- inibi videlur essc quasdam et in ipsa purificauoie diflerenlias, ei, ut ila dixerim, profectus qnosdaiu purgatione peccatorum, bujuscemodi gramiuis figura auscepia esl. Coccus vero quod 6aepe sumptus sit ad purgalionum. Polesl eniin el de illo qui cessal a peccalo dici, c c l mundus eril, >sed nonslaliin ila salutis subsidia, in divinis referri voluminibus inmundus videbilur, ul ad summain purilatis accesvenimns, sicul in parlu Tliamar, cum c unus, i n quil * , prior prolulit maimm. Accipiens autem D sc"t. Deuique addil bis quai dixeral, in quacunque die muadalus fueiit, ei einiuetur, inquil , obstelrix coccum, alligavil in manu cjus, dicens: viva gallina in campum el lavabil veslimenla sua, Ilic. 234 exibil prior. Sedet Rahab merelrix, is qui purificatur. Post baec aulem,< onmen, incum exploralores suscepissci, el pacium salulis acquit, pilum radet. > Et addil : c el lavabilur in cipcrel, et i l l i : c Pono, inquiunl , signum resticuaqua. E l post hsec addiiur : c E l imiadus crit. lam coccineam, etalligabis <am in feneslra isia per ISeque enim sufficil quod in respousione dixerat quam deposuisli uos. Observa lamen et illud, quod
T i A 9 u
m n K A n

i f

l l

Joan. x v i , 28. Levii. xiv, 4. Malth. x x m , 37. Coloss. , 15. Genes. xxxvu., 28. 18. Joan. xix, 54. " I Joan. v. Levii. xiv, 2. ibid. 7 el seqq.
1 1 1 4 iB

1 0

Jos.

(56) Etiam illam iptam, elc. Sic babent omnes riiur, Pliniosappe, Dioscoride, aliisqne quonim loca coitices mss. In anlea ediiis legiiur, c oliam ipsa indicat Goieleiius in nol. ad epistol. Barnabas ilta quae pro eo Domino offertur, ad aliare offerlur cap. 8. (38) Mss., c eimlliltrr. Libb. edili, < dimiuiliir .i sicul (uriures, aut columb. > (57) Hoc genus herbas naturam habere medici fe~ (50) Libb. edhi, aiia uibiloniiiuis inauruni, ul diluat ei expurget, elc. Id a plurimis assc- daiur. Sed inss. ul in oosiro texiu.

505

IN LEVITICUM IIOMILIA VIII.

506

c mundus erit, tnisi adjecissei etiam baec. Sordida es, vide ne ulira capilis contrahas culpam. Capilis enim peccalum est, aliier quam fides Ecclesiae conergovestimenla habuil nsque adhuc isie, qui purifilinet, de divinis semire dogmalibus. Jn barbavoro, cntur a lepra, eiiam post aspersionem, et nunc laul iiieniinerit se (41) virilis aelalis deposuisse pecare ea juheiur. Qua3 tamen veslimenla, non mihi cala, et convereus fial sicut infans. ln superciliis pernninia malae lexlure videnliir futsse. Alioqnin abjici ea magis quam lavari praeciperet. ln quo aulem arroganiiam dejicial, et male elatiim ui ad ostenditar neqne per omnia alienam fuisse a Dco butnililalem Chrisli inclinel eupercilium. Secundo conversaiionem ejus, neqne pnreomnino (40) ei in- ergo ad buncmodum oinnis pilus corporis raditur. Et sicut baec geminantwr, ita ei veslimenla semel tpgre cuslodilam, non enim lavaret vestimenia, nisi in prima purificaiione lavisse non sufficit, sed sefuissent sordida, nec iterum lotis eis uterelur, si cundo praecipiiur ul lavel veslinienta sua et corpus fuissenl textrini in omnibus alieni. Quod aulem radi smim aqna, ei tunc quarlo addilur **, c et imindus jubelur omnem pilum, puio quod oinne quidquid eril. Haec auiein (iunt intra caslra quidem posito emorlui operis anima3 positse in per.catis exorlum osl (boc enim nunc pili nominanlur), jubeaiur ab- eo, adbtic tamen cxtra domum suam. Dicil enim, posl septem dies iu die oclava assumel sibi duos jicere. Peccalor enim omne quod ei sive in consilio natum est, sive in verbo, sive in opere. expedil si ^ agnos. > iam non alius assumit, sed ipse sibi asvere puriiicari vull, ui eradat, et abjiciat, nec re- giunii. c Duos, inquil, agnos imniaculaios, el ovem siderealiquid patiaiur. Sanclus aulem servare debet unam aniiiculam inuitaculaUin, el tree derimas oninem capillum, et st possibile est, nec ascendere giniilaginig conspersae in oleo, el cyaibuin olei debet ferrum super capul ejus, ne abscindere ali- tinuni, post baec quitua purificalione puriGcaius quid de cogitalionibus suis eapienlibus, aut diclis, consumelur. Ex bis duobus agnig, unus quidem aui operibus possit. Inde denique est, quod et Sa- imraolalur, et dicitur pro delicto, c iu loro, inuiueli ferrum d i c i t o r non ascendisse super caput: quil in quo jugidalur pro pcccalo, et nbi holosed el omnibus Nazaneis , qui sunl jtisii, quia causioinala in loco sanclo. Ecce jam ciigntis Justus, sicul scriplum est < omnia quaecunque efficilur ul oflerai sacriilcitun, qui poluil ad quinftcerit, prosperabunlur, ei folia ejus non decident. tain purificationem pervenire, el boslia ejus Sancta Hific et discipulorum Domini etiam capilli capilis sanclortun fii. Alins auiem agnus holocaiistum effidicunlur esse numerati : boc est omncs acius, citur, in quo el repropitiari pro ipso sacerdos diciomnes sermones, omnes cogilaiiones eorum servanl w \ ul pnrgelur. Igitur primus agnus, qui pro delur apud Deum, quia jusl.x, quia sanciai sunl. Pec- Q liclo esl, videtur mibi virlulis ipsius formam lenere caiorum vero omne opus, omnis sermo, omnis co- quam assumpsil is qui eral peccaiis, per quam gilalio debet abscindi. E l hoc esl quod dicilur : poluil a se propellereafleciiimpeccaudi, el malorutn Ut omnis pilus corporis ejus radalur, el tunc erit vetcrum poeniludinem gerere : secuudus vero iuuiidue. Sed et boc observa, quod non sufticil ei agnusfiguram tenere illiusjam recuperala? virlulis, post purificalionem, vel veslimenla lavisse, vel per quain abjectis eiprocul fugaiis omnibus viiiis, inlegrum se, et in iniegro obmlii Deo, et digmis omneui pilum rasisse, nisi et lolus fuerit in aqua. Oportet namque CUDI abjicere omiies exsliiit divinis altaribus. Ovis aulcm quae posl gordes, omnem immundiliam, non soium de agnos, assitmiiur quanliim conjicere in lam difficilibus locis valemus, fecundiiatem puio quod siesiimentiSy sed et de proprio corpore, m nulla in eo macula exstinctae leprae resideat. Teriio ergo gniiicel ejus, qui conversus est a peccaio, el lotuin nunc purificatus, ita demum dignus efficitur ingredi se oblulii Deo, qua posl omnia in boiiorum opernni castra Domini, non tamen coniinuo permilliiur ei fetibus uiittir, el iiinocenlise fruclibus pollei. In iria ergo purificalionis httjns, id esl conversionis iulroire domuin suam, sed dicitur ul extra dorauni a peccalo ralio diviciiur. Prima est bosiia, qua auaio maneaiseplem diebus, elradatomnem pilum capilis el barbae, euuperciliorum, quasi non suffeceril D peccala solvuntur. Secunda est, qua aniuia conquod priusomnem pilum raseral, nunc addilur.ulom veriitur ad Deuin. Teriia est fecundilaiis, el frunem pilumcapitis et barbae, el superciliorum radat. ctuum, qnos in operibus pielalis ie qui dicilur conldem namque videbatur diclum in eo quod dixera omversns, oslendit. Et quia ires islae suni hosiiae, idnem piluro radendum. Sed non mibi videlur inanis circo subjungil el lies ineitsuras (42) decima? simi235 > repelitio. Yult enim peccaiorem laginis assumendas, ut ubique inielligamus puriposteaquaro fuerit mundus, posteaquam remissio- flcaiionem fieri non posse sine mysierio Trinilalis. nem per poeniientiam acceperii peccatorum, de Vida aulern quod bic in quinia puriiicatione non pnrgalione capilis admonere, et-barbae, el super- assumitur farina, sed jam similam babel isle qui cilionim, velul sidiceret ei : Ecce jam sanus faclug purillcalur a pecoalis, simila ei ascribiiur, unde Levil. xiv, 8. . ibid. XJV, 10. I Reg. i . Num, . Psal. i , 5. Matth. x, 50. ibid. 15. (41) Mss., < se. > Libb. ediii, < semper. (40) Omnino. Codex Sangerm. habet, in Do(42) Et ire* menturas, etc. Sic babenl inas. Libri roino. > Infra libb. ediii, jubel omnem pilum vero ediii, c el tres inensiira: decimae similagiuia exoriuin est. Hocenim pili nominejubeiurabjicere.i assumcndx suul. Ubique, eic. Sed oiunes m&s. ul in nosiro lextu.
18 IT 1 9 9 0 sla 1 T 1 9 9 1 9 9

507

ORIGENIS

508

babeat Jam panem mundum, ei liacc oleo conspergi- q u siiperiusdiximus.Doimmaulein graliagpirittie, per olei imaginem de&ignaltir, ui non soltim purlnr. Sed el oleum ejusad duos usus dividitur. Unuin galionem consequi possit is qui convertilur a pecqno shmla conspergiltir, nlinm quo sacerdos accicato, sed el Spirilu sanclo repleri, quo et recipere pit inlegram mensuram cyalbi, ut ait. ln quo ut priorem slolani, el annulum possit, el per omnia ego seniio, el panis ejus pinguis efficilur pro mireconciliaius Palri in locum Olii reparari, per eericordia, et olenm quo lux vera et sciemia? ignis ipsum Dominuin nostrum Jesum ChrisUira, cuj accendilur, per manus sacerdoiis capili ejus i m csi gloria et iniperium in saecula saeculorum. Aioeu. poniiur. Ila eiiim d i c i l : c Etstaluet, inquit eum HOMIUA I X . sacerdos qui niundal eum iit conspeclu Domini, ad De sacrificiis repropiliaiioms, et de duobus hircis, ostinm labernaculi lestimonii. Vides quia sacerquorumunux sortest l)omim ei unus apopompa>i dolis est sialuere cum qui converlilur a peccalo, qui dimittiiur in eremum, el de ingretsu pontificis in Sancia sanclorum. ul slahilis esse possii, el ullra non flucltiare, nec 1. Die propiiialionis indigent omnes qui peccamoveri omni vcnio docirinse. Siaiuit ergo eum non verunt, ct ideo inier solemnitaies legis, quse figuras solum inira caslra, sed ad ipsnro osiium laberuacontinenl cceleslium inysicriorom, una qua?dam culi lestimonii anle Dominuin. posleaqtiam secunduin ea quae superius dicla siint, offerunliir solemnilas habelur, qua? dies propiliaiionis appellaiur. Haec crgo qu.e uunc recitala sunl legislatio bostiae pro punficalione, adliibcl, inquil, ei cyatbum olei, el separal illnd anle Dominum. t Et accipiel, cst soteiiiuilaiis ipsius, quas dics, \\i dixiinus, propitiationis vocitaia est. Sed videamus primo qnid inqiiii , saccrdos de sanguine,el ponel super extreinam auriculam ejus dcxtram, el super ex- sibi velil iitlerse ipsius coniinenlia, ul oranlibns tremam manum ejus dexlraro, et super exlre- vobis, si lamen ila Domino supplicelis ut exaudiri mereamini, possimus accipere graiiam spiritus, mum pedem ejug dexlrum. E l post haec, inquil, per quam explanarc valeamus mysleria qua? conaccipiet sacerdos non ipsum cyathum olei, sed ex linenluriu legc. Defuncli sunl duo Olii Aaron N a ipso : c Et diflundet (45), inquil, in manum suam dab et Abiud (44), cum offerrent ignem alienum ad sinistram, et iniingel digilum suum sacerdos in oleo, quod est in manu ejus sinislra, et asperget alUre Doimui. Necesse erai, u l coelesii doclrina inslruerelur Aaron quomodooporierel eumad aliare eepties aule Dnmiuuni; el ilerum: c Ex eo quod accedere, et quo gupplicalionum rilu propiiium supcresi in manu ejus sinisira, imponet super aufacerel Deum, uli ne in ea ipse incurrerel, in quas riculain ejus qui purificalur dexiram, et siiper exireinam manuin cjus dcxlram, el super exircmum Q iiicuireranl Olii sui, incaule el inconvenienler ac cedenies ad' allare Dei, pedem ejus dexirum. E l posl baec: Id quod ' ' ' alientim ignem, ei " non i l lum qui divinilus dalus fueral, oflerenles. Proplerrelicluin fueril ex oleo, imponel, inquil, gacerdos ca ergo de bis boc modo pracfata esl iex: c E l 1(>de mami sua super caput ejus qui puriiicalur. > Yides quomodo ullima? ei summae purilicalionis csl, cutus esi Domiuus ad Moyseii, posieaquain da* funcii eunt duo filii Aaron dum oflerrent igneui aurem purificari ul purus et mundug servetur aualienum antc Dominum. E l dixit Dominus ad dilus. Et nianum dextrain, u l munda sinl opera Moysen : Loquerc ad Aaron frairem tuuin, ui non noslra, ncc aliquid immundum bis admiscealur inlrel omni bora in gaucia interiora, quod esl intra ei sordidum. Sed et pedes purificaudi sunl, m ad velum anle conspeclum propiliatorii quod esl suopns bonum lantummodo diriganlur, nec ulira Japsus juvenlulis incurrant. Seplies aulem resper- pra arcain teslimonii, el non niorietur . Ex qua osienditur quod si in omni bora introeal in sancla gil sacerdos conlra Dominum ex oieo. Posl omiiia non pra3paralus, non indulns poiuificalibus indueienimqna? pro purilicato celebrala sunt, postquam conversus el recondliaius esl Deo, post immotalag nieniis, neque hosiiis quae slaiulx sunt prccparaiis, ueque propiiialo prius Deo, morieUir. E l jusie boslias, ordiuis erai, ul el virlulem super eum seplemplicem sancii Spirilus invilaret, gecundum D quidein, taiiquam qtii non feceril ea qua? convenit , eum qui dixerat : c Redde mibi laeliiiain salula- fieri anlequam accedalur ad allare Dei. Omnes ris lui, et spirilu principali couflrma me. > Yel nos isle senno conlingit (45), ad omnes periinel cerie quoniam peccaloruin corda Dominus in Evan- quod bic loquitur lex ; prsecepil enim u l sciaraus quomodo accedere debeamus ad allare Dei. Aliare gelio lestatur a gepiem dacmonibug obsideri, conipetenler 236 seplies anle Dominum sacerdos euim esl super quod oraiioneg noslras offerinjug Dco, l sciainus quomodo debeamug offerre, sciliin puriOcatione respergit, u l expulsio seplem gpirituum malignorum de purificali corde, sepiies cei ui deponamus veslimeoia gordida, quai esl excusso digiiis oleo declareiur. Sic ergo conversis earnig immundilia, morum viiia, inquinamenla l i bidinum. A u l ignoras libi quoque, id esl omni Eca peccalo, purificalio quidem per illa omnia datur,
% 9 B n : ,7 18 8 8 8 8

Levit. xiv, H .

ibid., 14, el seqq.

8 8

Psat. L , 14.

1 8

Luc.xi.

, T

Levit. xvi, 1 et scqq.

(43) Mss., c diffundet. Libb. edili, c defnndel. t (44) Codex Sangcrm. el alii, Abiud, sicque Sepiuagiuta inierpreleg Exod.vi, 23, quauquaui ex

Ilebnro Iegendum essel,< Abiu, vcl Abilm. (45) Omnes iusg. coulingil. Libb. e d i t i couslriugil.
9

50S

IN LEYITICUM IIOMILIA I X .
u

510

e i e e i a Dei, et credentium populo aacerdolium dichur, quia lcrra sii , ei in terrain ibil . Volcns d a i a o i ? Audi qnomodo Peirus dicil de lidelibus : ergo Dominus et Salvator meus, boc quod in lert Genus, inquit elecUim, regale sacerdolium, ram ierat resuscilare (47), lerrenum suscepit corg e n s sancta, popultis in acquisilionem. > Habes pus, ul id elevalum de lerra, porlarcl ad coelum. e r g o sacerdolium, quia gens sacerdoialis es, el ideo E l bujus myslerii tenet figuram boc, quod in lege offerre debes Deo hosliam laudis, bosliam oralio- scribitur, ut linea iunica pomifex indualur. Sed n o m , hostiam misericordia?, bostiam pudiciliae, quod addidit sanclificala, non oliose audicndutn bostiam juetitiae, bostiam sanctilalis. Sed ut baec esl. Sanctificata namque fuit lunica carnis Cbristi, d i g n e nfferas, indumeutis libi opus est mundis, et non enim eral ex semine viri concepla.sed ex sansegregaits a reliquorum bominum couimunibus clo Spirilu generaia. c E l femoralia, i n q u i l , l i indunienlis, e( ignem divinum necessarium babes, nea sinl super corpus ejus. Femorale indumenn o u aliquem alienuro a Deo, sed illum qui a Deo tum esl,quo pudeuda coiporis conlogi etconslringi boroinibus daiur, dequo Filius Dei d i c i l " : c Ignem soleni. Si ergo aspicias Salvatorem meum (48)susTeni fuiltere in terram, el quam volo u l accenda- cepisse quidem corpus, et in corpore posimm, t a r . > S i cnim non boc, sed alio et buic coitlrario egisse bumanos aclus, id est vescendi, el bibendi, H ' i g n i utamur, illo qui se iransfigwrat sicul angelum et caelera similia : boc aulem solum opus r.on lucis, eadem sine dubio paliemur, quae Nadab pas- egisse quod ad pudenda corporis periinel,carnemsus esl el Abiud. Praecipil ergo mandaium divinum, que ejus neque nupliis, ncque filiorum, procreau l inslruaiur Aaron, ne omni bora intret (46) in tioni paluisse, invenies qualiier femoralia linea sancia ad ahare, sed cum fecerit prius ea quae iieri sanctificaia babueril, ut vere de ipso dici debeat, mandantur, ne forte moriatur. quia c inhonesliora noslra abundantioreni babent 2. Sed primo omnium oslendamus quomodo baec bonorem . > Considera tamen ei ipsnm poniiiicis quai de sacrificiis conscribumur, iiguras esse Apo- babilum, quia quod per naluram minus in eo bonestolus dicil ei formas, quarum verilas in aliis osstum videlur, induiis feinoralibus lineis, el zona leodaiur, ne forle audilores prapsumere nos arbi- consiriclis, etiam secundum liucrani de eo convetrentur, el legem Dei in alium sensuin quam scrinil dici, quia inbonesiiora nostra abundanlioreni pla est, violenter inflectere, quippe si nulla in bis bonesialem habenl. Ita ergo el omuis qui in caquas aseerimus, aposiolica precedaiaucioriias. Paustitate vivens imilatur Clirisium, boc solum de hulus ergo ad Hebraeos scribens, eos scilicel qui le- manis aclibus nescieniem, ipse etiam lineis fcnicgem quidem legerent et baec mediiata haberent, el Q ralibus sanciificaiis induius est, et inhonesiioribus benenota, sed indigerenl inlelleclu, qualitersenliri suis abundanliorem circumdedil bonestalem. T u de sacrificiisdebeal, boc mododicit : c Non eniui nica ergo linea sanciificaia induilur, el feuioralia in sancia manufacia introivii Jesus exemplaria linea super corpus ejus suni. Sed ne forie femoraT e r o r u m , sed in ipsum c w l u m , ulappareat nunc lia ha?c quibus pudenda couieguniur, resoluta (49) vultui Dei pro nobis. Etilerum dicii de b o s i i i s : defluani, et turpitudinem revelent, aul reiegant, Hoc enira fecit semelseipsum hosliam offerendo. adjungil : c Non enitn, inquit , facies gradus ad Sedquid dehis singulaliin quserimus teslimonia?Om- altare,- ne forie in bi* reveletur turpiludo lua. Ne nemepistolamipsam ad Ilebneos scriptam si quis re- ergo turpiludo lua defluentibus femoralibus revelelur, censeat, et pracipue eura locum, ubipontiflcem lezona , inquil, femoralia couslringanlur. Quodam gis conferl pontifici repromissionis, de quoscriptum tempore exponentes Joannem Bspiislam, el alias Jereiniam, quod Jeremias quidern zonarn, Joannes 237 < es sacerdos in arternum secundum ordinem Melchisedech, > inveniet quomodo vero pelliceam zonaoi circa lumbos babuisse diceoranis hie locus Apostoli, exemplaria et formas retur, sufficienler oslendimus quouiodo per haec deostendil esse rerum vivarum et verarum, illa qnae claretur indicia (50) pars illa corporis apud bujus88 7 7 D s e 8 8 81 8 T e s t J > :

i n lege scripla sunt. Oporlet ergo nos quscrerepon- ^ modi viros ita emortua, u l neque vel levis moius neque alius quisquam in lurobis eorutn fuisse crelificem, qui semel in anno, id esl per omne boc prasens sxcuhim, sacriflciuro obtulii Deo, induius deretur, sed sola caslilas, et pura pudiciiia. Zona veste, cujus, Domino juvanle, quae sil qualitas oslen- ergo ponliTex linea cingilur, el cidarim lineam i m demus. < Tunica, i n q u i t " , linea sanctificala i n ponit siiper capul suum, omnia linea. Cidaris quod doetur. Linum de terra orilur, lunica ergo sandiciiur ornalus quidain esl, qui capili superponiciificata linea indaiiur verus pootifex Chrislus, cum tur, quo utilur ponlifex in offereudis bostiis, velceenatnram lerreni corporis eumit. De corpore enim leri sacerdoies. Sed unusquisque nosiruin omare llebr. vn, 27. Psal.cixjl. \ Levil, xvi, 4. 1 Peir. , 9. Luc. xn, 49 IIebr.ix,24. * Genes. m , 19. ^ L e t i l . x v i , 4. 1 Cor. x i i , 25. Exod. xx,26 ; Levil. xvi, 4
f 8 8 1 8 88 8 1 8 8 8 8 a 8 7

(4) Mss., c intret. > Libb. edili, f ialraret. Pauio poel ms9., t seipsuin hosliam offerendo. 1Q libb. ediiis deesl, bostiam. (47) Mss., resuscitare. Libb. editi, c susci(are.

(48) (49) (50) dican.

Codex Sangerm., c nostrum. Cod. Satigenn., c dissolula. Omnes iuss., < indicia. Libb. editi, i a t

Wi

ORIGENIS^

512

debet cnput suom eacordotalibas ornamenlis. - babet, eiiam quod babel auferetnr ab eo, > u l e i enim quia omnis viri caput Christus est, qaicuaqne addalur qui babet mulias muas peccalorum. V e r u m iia agit ut ex actibus suis conferal gloriam Chrislo, quoniam isqui in sorte Domini est, spem gerit noti in prajsenli saeculo, sed infuluro, ei cnjus sors D o caputsuum qui est Gbrislus ornavil. Polest el alio aiodo in nobis ialclligi capitis ornalus. Quoniaai qui- miaus est, quoiidie nioriiur; proplerea is quidein super quem sors Domini cecidit, jugulatiir, et raodem qnod est in nobis primum ac summum ei caput riuir, l sanguine suo pnriiicet populum Dei; i l l e oinniuin, mene cst ad dignitalem ponlificiam excolit capul suum, si quis ineniem suam adornaveril aaiem qui in sonem conlrariam cecideril, non est dignus ul morialur, quia qui in sorle Doraiuiest non gapiealiae discipliais. Isla igitur sunl quibus iadui praecipiturponiifex, el ita demum introire in sancta, esl de boc mundo : ille vero de boc mundo est, q u i in mundo dimitlhar, el mundus quod suum esl d i ne basc non habeas morialur. 5. Jam vero de bosliis qua>dam quidem ipsius ligil. Ideo non occidiiur, nec dignus est jugulari a d altare Dei, nec sanguis cjus ad basim allaris roemandanlur debere esse ponlificis, quasdam vero a relur efluadi. populo sumendae (51). Ipsius enim dicilur vilulus, 4. Sed videanius qnis esl bic qtti accipil etim, qnod esl in animalibus preiiostus et robnstins. E l eecundum animal aries, quod in ovibus sine dubio cujns sors apopompaei facla est, ul eum ejicial i n eremuin. Hoino, i i i q u i i , paralus accipiel hirpretiosiue esi. populo vero munera jnbeatur ofcum, qui veaeril in sortem ejus, cui cecideril sors ferri, aries a principibus, el birci duo a populo. apopoinpaei, et adduccl eum in eremura. > Fiais sorUnug qui dimitutur in eremtim, qui et apopompacus tis istius eremus eet, id esl locus deserms, desernominalur, etunusqui Domino offeratur. Si esset lus virtutibus, descrtus Deo, deserlus juslilia, deomni* populo Dei sanclus, ei omnes essem beali, serius Cbrislo, deserlus omni bono. nos ergo non Oerentduse sorles super hircis : et unus quisingulos maticl sors una e duabus. A u l enim bene dem sorlem ferret, ut dimiilerelur in eremum, agenles, sors Doinini sumns, am niale agenleseors alius vero ut Domino offereiur, sed esset surs nna, noslra nos ducii ad orenium. Yis libi evidenler (55) ei hostia una Domino soli. Nunc vero qiioniam in ostendain quomodo islau duae sories semper opemultiludine eorum qui accedunl ad Dominam, suut rcalur, ei unusquisque nostrum aut sors Doinini, quidam Domini, alii aulem siinl, qui miili ad ereaul sors apoponipaii vel eremi iial ? Considcra iu mum debeant, id esl qui abjici merenlur, el sepaEvangcliis illum diviieni viveateai spieudide el lurari ab hosiia Domini : propierea pars bosiiae quae offertur a populo, id esl unus solus bircus Doiuino Q xuriose, et Lazarum ad januam ejus jacenlem, uliinmolalur, aliusauiera abjicilur, el in ercmum di- ceribtis plenum, el cupienlem saturari de iiiicis qua? cadebanl de mcnsa divitis, quis linis designalur niitiiiur, et apopompaiiis nominalur. Sors tamen utriusque: < M<mius esl, iiiquil Lazarus, el abcadilsuper ulrumque, ct iile quidem qui in eremum dimiiliiur, dicilur quod ipse auferai super se pec- duclus esl ab angolis iu siiiuin Abralue. Simililer cata filiorum Israel, et injusiiiias coriim, ei iniqui- aulcm el divcs, ei abducius est ad infenium in lotales ipsorum. Non enim iile liircus qui Doinini sors cum loriiieiui (54). > Auiinadverlis evideuter loca soriis utrius<|ue dislincia. Vide cliam qui sunt qui cificiltir, sed ille cujus sors est ut in ereinum diiuitlatur, auferre ea diciiur, secundiim illud, credo, abdiicuul (55;, augeli, inquil, qni semper parati sunl ad abduceiiduiii. Minislri euim Dei sunlad boc quod scriptum esi : c Dedi comniuiaiionein luain ipsum deslinaii, qui impleanl sorlcin quam libi ipse iEgyplnm, el iEihiopiam, el Soenein (52) pro te, ex quo lu bonorabilis faclns es in conspeclu 238 paraveris. Si eniui bene vixcris, si fregeris esurienli panein iuuin ex animo, el niidum voslieris, meo. Peccata igitur eorurii qui poenilentiara egcreciuin judiciiini judicaveris, iniquo adversum inirunl, et eorum qui dereliqucrunt inaliliam, super quilateiu suam resliieris, nec posueris cousirmm capila sua siiscrptunt hi qui efiecti simt in sorle ojus, qni in ercmuni diinitliliir, qui seipsos dignos D tuuuicuin bis qui laqueos iimoceiiiibus paraul, sorIfta) luam facies Doaiinum. Si vero libidini insertali mlnisierio, ve) bujnsmodi sorle fecerunl. ilonveuil autem velul econirario aplari bis ei iilud quod vias, voluplalis amalor sis aiagis quaai Dei, ssecudictuin esl : < Qui babcl dabitur ei. Sicnt luia diligas, maliliaai noa oderis, sorteai luam fectiim qui habet jusiitias dabilur ei : ita el qui babel cisli apuponipxi, u l abducaris in eremnm per aiapeccata, iu lantuai ul in sorie apopoiripxi iaveaianum niinislri Dei, qui in boc ipsuia a Deoordiaalus lur illius qui ia ereiuam cmiuilur ; adiientur ei ea esl : el ideo paraiiis appellaiur, quia persoaaai nulquae abslergeatur a sanclis, ul el ia ipsis complealius erubescil, nec diviiis, aec poieulis, aec regii, tur quod scriplum e s l * : < Ab eo autem qui non nec sacerdoiis. Vis auleni scire qnia ad nos perLevii. xv!, 10 ei 21. Lar xvi, 22. " lsa. XLIII , 5. Mallb. x m 12. ibid.
v 9 B 41 4 , t M 9 9 K 4 9 w u M f ti

(51) Mss., sumendsp. Libb. edUi, c stnaeada. > ter eidives abducias est ia locum lormeali. (55) Libb. edili, addiicunl, ei paalo posl. (52) Mss. t Soeaem. Libb. ediii, Syenem .i ad adducendiim. Sed mss. at in aosiro lexlu, (55) In libb. anlea ediiis deest, t evideaier, Caeiernm consalc llaelium Origenianorum lib. n, quo! resliiuilur ex aiss. qiwst. 5, auai. 54> (54) Godcx Saugerm. t in siaus Abrabam. Siinilit

515

IN LEVITICUM HOMILIA I X .

514

linent qnae dicimlur ? Aniinaiia naec qua? sories < cmu poiestate iraduxit, iriupiphans eoa in $etuelip<o. Traduxii, quo iraduxit, nisi ad ereislas excipiunt (56), non suul immunda, nec aliena muin, ad loca deserla? Sicut enim illiqni confeasus ab altaribus Dei, sed munda sunl, et quap in sacrifiest, aperuii. paradisi jauuas, dicendo :c Hodie raeciisofferri solent; ul scias haec figurain lenere eorum qui exlra fidem sum, sed eorum qui in lide cum eris in paradiso, > ei per boc omnibus credentibus, ei confltenlibus ingrediendi adituin dedil, sunt. Hircus eniin anim.il miindum est, et divinis quem prius Adam peccanle concluserai. Quis enim altaribus consecraluin. Et lu ergo per graiiam baalius rompb.cain flamnieam ei versalilem, qtiae applismi consecratua es allaribus Dei, et animal faoius posila esl custodire lignum vitai et fores paraes mundum. Sed si non cuslodias ntandalum illud disi , poterat diuiovere? Quis aliuscberubim perDomini quod d i x i t : Ecce saniis faclus es, jam vigili excubans cuslodia vaicbal inflectere,nisi tpse noli peccare, ne quod libi deierius conlingat; > sed solus, cui daia esl omnis poteslas in coelo ei iu cuni esses niundus, rursum le peccaii inquinamen terra ? Ut, inquam, praeter ipsuin nemo aliushuec lo maculasli, el ex virluie ad libidinem ex pufacere potuil, ita principatus el potesiales, et reclorilate ad inimundiliam declinasti, luo viiio, cum auimal niundum fueris, sorli le apopoinpaei ereuii- res mundi, quos enumeral A p o s i o l u s n e i n o aliug poierat iriumphare, et abtlucerein erenmm inferni, que Iradidisli. 5. Poiesl forlassis ei alio inodo bomo paratiis et GonGdiie (59), ego uisi ipso solus qui dixit mundus (57), qui abducii euin cujus sors venit in ici niundum. Idcirco ergo necessarium fuit Doeremuai, el eo ipso quo edncit eiun, quasi qui imminum el Salvatorein metim, non solum inier bomiiniiiidum conligeril, dicilur lavare ve>tinieitia sua nes bominem nasci, sed eliani ad inferna descenad vesperam, el esse inuitdus, eliam ipse Dotuiuus deie, sorlem apopomprci lanquam homo paralus elSalvator nosier iiileJligi ex ea parlc, qna uaturx in ereniiiin inferni deduceret, alque inde regressus, uoslra, id esl carnis et sanguinis vcsliinenla susce- opere consuminato ascenderel ad Palrem, ibiquo pit, qae in vespera laveril: propier quod et duplenius apud allare illud coelesle purificaretur, ut duin propliela de eo d i x e r a l : < vtdi Jesum sa- carnis nosirae pignus, quod secum evexerat, perpecerdoiem magnum, indulum veslimenla sordida,et lua purilate donaret. Hic ergo esi verus dies prodiabolum slanlem a dextris ejus, ul coniradiceret piiialionis, cum propiiialus esl Deus boininibus. ei. Lavit ergo in vino, id csi in sanguine suo sio- Sicul el Aposlolns d i c i l : Quoniain Dcus eral l i m suam in vespera, el factus esl mundue. inde Gbrisio, mundum rcconcilians sibi. > E l ilerum de forlassis erat (58) quod posi resurreciionem Mariaj Q Cbrislo d i c i t " : Pariilcans per sanguinem crticis S U 3 3 , sive qua3 in coelosunl, sive qua) in terra. volenli pedesejus lenere, d i c e b a i : < Noli me lanMandaiur ergo in legc, ut in die repropiliationis gere. Vis aiitem adbuc videre, c l aliam duarum sorlium forraam ? Considera duoa illos, qui lem- omnis populus bumiliel animaui suam. Quomodo htindliet popubis aniinam stiam, ipse d i c i l : c Ve pore crucis ejus iiniis a dexlris, el UIIIIS a sininient, i u q u i l , dios, cum auferetnr ab eis sponsira ejus pependeruni lalrones, el vide iiltim qui sus, et (unc jejiinabunl in illis diebus. > Pltires confnebaiur Dominum, sorieui faclum esse Domiui, ergo aguniur dies festi secundum legem. Est quiel abducunn esse sine mora ad paradisum, il dam solemnis dies in mense primo, esl el alius in lum vero alium blaspheinantein, sorlein farLum secundo. Sed et in mense primo alia soleinniias 239 apopompaei, qui in eremuin abducereiur Pascba3, alia azymorum, licet conjuncia videalur iulerni. Sed ei in eoquod dicilur, quia allixii cruci sua? principaius, et polestates conirarias, et trium- azymis Pascba? solemnitas. Principium enim azymorum ad iinem Paschae conjungiiur. Pasclia aupbavit eas , soriem in eis apopompxi complevit, lem illc olus dies appellatur, in quo agnus occidiel lanquam homo paratus abduxit eas in ereimim. tur. Reliqui ven> azyinoruin dies appellantur. Sic Denique et in Evangelio Dominus dicil , q i i a < cum exierit de homine iiniimndiis spirilus, vadii D enim d i c i l : Facies solemniialem azymorum p e r loo.a dcserla, quaBrens requiem, e t non inveseplem diebus. Ha3c ergo est pritna solemnitas. nit. Sic ergo poiest el Salvaior nosler bomo paPosl baec, iuquii , cnni demessueris messem luam, ei congregaveris nalivilalcs ex agro luo, facies raiiis inlelligi, qui sortem quidem Domini, Ecclesiam suam feceril, cainque divino consecraril altari, diem festum de iniiiis fructuum luorum. Qui dies aortein vero apopompa^i contrarias fecerii polesia- esi posi sepiem sepiimanas PascbaB, id esi Peniecosle, cum eiiam dici jubelur, el inundabis (60) les, spirilus nequitiae, el iuundi bujus reciores lesancla de domo mea. Posl ba?c in seplimo mense nebrarum barum, quos, sicut dicit Apostolus , Joan. xx,17. Coloss. n, 14, 15. Mailh. x n , 45. Joan. v, 14. Zach. m , 1 el 3. Gene. , 24. Alalib. xxvm, 18. Epbes. v i , 12. Coloss. n, 14. Luc. xxm, 43 Coloss. i , 20. Joan. x v i , 33. II Cor. v, 19. Malib. ix, 15. Exod. xxm, 15. "rbid. 16.
48 4 8 e o 8 1 t 1 44 8 4 48 88 4 8 4 7 8 7 8 8 M 4 8 4 8 4 7 u 4 4 4 8 88 4 8 80 8 1 8 1 8 4 8 8 8 8 8 7 8 8

(56) Msa., t sorles islas excipiunt. > Libb. editi, sortes accipiunl. > (57) Mss. mundus. > Libb.edili, immundus. > (58) Erat. Supplelur e mss. (59) Codcx Saiigerm., cunlidiie quia egc, elc.

(60) Godex Sangenn. > et mundavi. Alii mas., emundavi. Libb. edili, < e) mundabis. lnira cotlex Saugerm., < ubi esl el arca icsiiiuonii ei allare.

,
0 9

OMGENIS

1>1

alias aguntur suletnniiaies. Prlmo dic mensis Neo- moranlem inlra Sancla sanclorura, ei eflici i n sormenia tubarum, sicul dicilur in Psalmo : Tuba lein DonwiL 6. Quod autem dicimus de sorte, non sic accicanile in iniiio mensis lubae. Decima veru die piat auditor, quasi sors lalis aliqua dicalur, quac i n sepiimi mensis est solemnilas repropilialiouis. In hac sola die poniifex induilur omnibus pofitiHcalibus ter boinines casu, el non judicio agi solel. Sors Domini iia accipienda est, lanquam si diceretur indumemis, lunc induilur manifeslalionem et verielectio Domini, vel pars Domini; el rursuin sore latem, tunc ingreditur ad illa htaccessibilia, quo ejus qui in eremum millilur accipienda est velnti semel In anno accedi tanlummodo licel, id esl in Sancla sanclorum. Semel enim in anno ponlifex pars illa q u pro indignilale sui a Doinino spernilur et abjicilur. Magis enim el sermo ipse apopopulum derelinqtiens, ingreditur ad illum locum pompaei, abjecli el refulali significanliara conlineU ubi esi repropilialorium, el snper repropiliatorium Ex quo possumus etiain iltud iniclligere, verbi cnerubim, ubi esielarca teslamemi, e l a l l a r e i n gralia, ascendil in cor luum mala cogilaiio, concucensi (61), quo nulli introire fas esl, nisi ponlifici piscentia mulicris alienae, aul vicinx possessionie, soli. Si ergo considerem veram ponlificem meum iutellige slalim banc esse de aorle apopompaei, abDoiwinum Jesum Cbrislum, quomodo in carne quidcm positus, per totum annuin eral cum , ^ annum illum, de quo ipse dicil : c Evangelizare pauperibus misil me, c i vocare annum Doinini acceplum, el diem reutissionis, adverle qiiomodo semel in anno islo, in die repropitiationis inlrat in Sancla sanclorum, liocest, cum implela dispensatione pcnelrai coelos, et inirai ad Patrem, ut eum prophiinn bumano generi faciat, el exoret pro omnibus credeiaibus in se. Hanc repropilialionem ejus qua bominibus repropiliat Palrem, sciens Joannes aposlolus dicit : < Haec dico, filioli, ut non peccenuis. Quod et si peccaverimus, advocaluin babemus apud Palreni, Jesum Gbrislum, justum, ei ipse est repropitiatio pro peccalis no6 0 6 1

jice confesiim, et expelle de corde tuo. Quomodo abjicis ? Si babeas tecum paraii hominis manum, id esl, si leclio divina sil in manibus tuis, et pra?cepla Dei ante oculos babeanlur, tunc vere invcnicris paralus ad abjicienda el repellenda ea, quae suni sortis aiiena?. Sed et ira si ascendil i n cor tunm, si zelus, si invidia, si maliiia ad supplaniandum fratrem, paratus eslo ui abjicias ea, el expellas, el emilias in eremum. Si vero ascendal in cor luiim cogilare quae Dei sunl, de misericordia, dejusiiiia, de pietaie, de pace, ba*c de sone snnt Doinini, baec offerunlur ad aliare, baec ponlifex suscipil, et in bis reconcilial libi Deuni. Proplerea ergo el is qui ejicii eum in quo sors

stris. > Sed et Paulus similiier de bac repropitia- Q apopompaei esl, boc esl malas cogilaiiones, roalas lione commemorat, cum dicil de Cbristo " : Quem cupidilaies, non esl bomo plger, nec occupatiis neposuit Dcus propiiiatorera (62) in sanguine ipsius goliis saccularibus, sed paralus est, el promplus, per fidem. > Igitur dics propitiationis nianct nobis acvigilans; qui eiiamsi sordescere videalur pro eo usquequo occidat sol, id csl usquequo fincm mundus quod conligeril immundum, lavabil slatim veali* accipiat. Slamus enim nos pro foribus, op.crientes menia sua, eteril mundus. Quod inlelligere possumus quauuim ad unuiuquemque nostrum perlinel, puiiiiUceiu iioslrum comnioranlem intra Sancta sancloruin, id est apud Palrcm, et exorantem pro secuiulmn inoralem lucum, esse hominem paraium, raiionein ipsam quae inlra nos esi, per quam dispeccaiis eoruui, qui sc exspeclani, nori pro omcrelio nobis boui nialique est, quas eiiam si videlur niuni peccaiis exoraniem. Non eiiim 240 ^xorat pro liis, qui in soriem veniunl ejus hirci, qui einit- sordescere dum discertiil, el periractai ipsa qu;e mala sunl; tanien si ea abjicial, eiexpellat a conie, liuir in deserltim. Pro illis exorat lanlum, qui sunt ac procul effuget, itiuc melioribus cogilalionibus sors Domini, qui eum pro foribus exspeclanl,qui non reccdunl a lemplo, jejuniis et oralionibus vacan- velnt purificaia ac diluta, munda videbilur ralionabilis mens. Nec sane mireris, quod eiiam ad perles. An lu pulas, qui vix diebus lestis ad ecclesiam vcnis, uec inlenlus es ad audienda verba divina, D sonain Salvaloris iraximus bunc qui ejicil birciim, et expellit in cremum, quia dicilur lavare vesiinec das operain ad implenda inandaia, qtiod possit menta sua, el lieri muiidus, propler illud quod lesors Domini venire super te? Oplamus lamen ul gimus in propheta dici de Domino, sicut snpra vcl bis audilis operam delis, non solmn in ecclesia audire verba Dei, sed et in domibus veslris exer- diximus : c E l vidi Jcsuni sacerdolem magmim indutuni veslimenla sordida . > Quod si uiiqtie pro ceri et medilari in lege Domini die ac noclc, et assnmptione carnis dici pie iutelligttur, eiiam ibi enim Ghrislusest, et ubique adesl qua2renlibus se. Proplerea namque mandalur in lege, ut medi- bic in lavandis veslimentis poiest ea figura serlemur eam cum imus in via, et cum sedemus in vari (65). domo, et jacemus in cubili, el cum exsurgimus; 7. Yideamus post baec quae sunl quae pontifex et boc est, vere pro foribus exspeclare pontiiicem faciat : E l sumel, inquil plenum batiilum car Psal LXXX , 4. Isa. LXI , 1 el 2. 1 Joan. n , 1, 2. " Rom. i n , 25. Zach. m , 1 el 3. ** LefiU xvi, 12. (Gl) AHare incensi solot collocare in Sancio (65) God. Sangerm., potest ad eum figura. > sancionnn. Atqui eraiin sanclo. Godex Gadoio., c polest eadetn figura. > {iji) Godex Sangcrui., c propilialoiiuiu.
6 0 6 1

517
f

IN LEVITICUM HOMILIA I X .

5$

oonibus ignis de allari quod est conlra Doini- tentarel, nonne dieeres, Pereant omnia pro saluie num. Legimus c l in Isaia, qnia igne purgalur pro mea, nec quidquam remaneal, lanlum ego vivam ? phela per unum ex seraphim, quod inissum esi (,61) Hocquare faceres? quia inde non dubilares, hinc ad euin, cum accepii forcipe carboncin uinim ex dubitas. E l ideo bene Dominus d i c i t : < Putas bis qui erani snper allare, et contigil labia pro- veniens Filius bominis, inveniel fidcm super ler~ pbetae, el dixit : Ecce absiuli iniquilales luas. ram? > Et quid ego dico de ceriis indubiiaiisque Mibi videniur mystica haec esse, et lioc indicare, periculis? Tanluintnodo si causa dicenda s i l apud quod unicuique secundum id quod peccal, si judicem lerrenum, quae aliquem ntetum (66) ex ledignum fuerit purificari eum, inferanlur carbones gibus haberc videalur, nonne omnibus vigiliis exmembris ejus. Nam quoniam dicit propbela hic : cubalur, advocato patrono inunera pra?paranlur c Immunda labia habeo, in medio quoque popnli eliamsi anceps periculum sil, aul etiam solius nolae imoiunda labia babenlis babiio, > idcirco carbo raeius vel damni raiio? Nos quare non credimus, forcipe assuinptus a seraphini, labia ejus mtinquod omnes astabiinus aitle tribunal Gbrisli, u l dat (65),quibus solis semundum non es&e proiitelur. reporlet unusquisque propria corporis proul gessil, Ex quo oslenditur quod usque ad verbum laniumsive bona sive mala . Haec si iniegre crederemodo peccalum ejus inveniretur, in facio vero vel mus, esset nobis secundum qnod scriplum e s t : opere nullo peecaverii; alioquin dixissel, quoniam < Redeirptio anhna viri, divilise ejus. Sed unde immundum corpus babeo, vel immundos oculos possumus baic, vel senlire, vcl credere, vel intcllibabeo, si peccassel in concupiscendo aliena, el gere, cum ne ad biec ipsa quidem audienda condixissel, iiiiniundas manus babeo, si eas polluissel veniamus? Quis enim vestrum cum recitantur Scrioperibus iniquis. Nunc aulem quoniam in solo for- plura? praebet audilum ? Deus per propbetam comlasse sermone conscius sibi eral delicii illius, de minatur, et quidem in ira magna : c E l niillam quodicil Dominus : Quia eliam de verbo oiioso famem super lerram, non famem panis, neque silim reddelis ralionem iu die judicii, pro eo quod dif- aquae, sed famem audiendi verba Dei. > Sed nunc ficile est eliam perfectis culpam viiare sermonis, famem non misil Deus super Ecclesiam suain, neque idcirco indigebai etiam propbeta sola purgatione Bilim ad audiendum verbura Dei. Habemus enim labiorum. Nos aulem,si redeai unusquisque ad con- panem vivum qui de coelo descendil, babemus scienliam suam, nescio si possumus aliquod mem- aqtiam vivam salienleui in viiam acternam. Cur nos brum corporis excusare, quod non igni indigeal. E l ipsos fecuudiiaiis tempore fame necamus ac siii? prophela quidemquoiiiam abomnibus mimdus erat, Pigia? et desidis animae est, in abuudantia omniiiin idcirco meruit ul utius de serapbim millerelur ad penuriam pali. Non audislisex divinis Scripluris , euin, qui ejus sola labia purgaret. Nos vero vereor quia cerlainen est inter bomines carni adversum ne ignem non membris singulis, sed tolo cor- spirilutn, el spiriiui adversus cameni? E l nescilis pore mereamur. Cum enim lasciviunt oculi, vel qiiod si carnein solam nutrialis, et ipsam frequenli per illiciias coricupiscenlias, vel per epeclacula niollilic ac jugi deliciarum fluxu foveatis, insolescet 241 diabolica, quid aliud nisi ignem sibi cougre- necessario advcrsum spirilum, et forlior illo eflicielur? Quod si fiat, eum sine dubio in diliouem suam gaiu? Gum aures non averlunlur ab auditu vano, redacltim, suis coget legibus ac viiiis obedire. S i ac derogalionibus proxiniorum, cum manus a cscde nequaquam, nec a rapinis ac dcpraedaiionibus cou- vcro ad ccclesiam frequenter venias, aurcm liueris divinis adinoveas, explatiaiionem mandaloruin coelinentur, cum pedes veloces sunt ad effundeiiduni leslium capias, sicul cibis ct deliciis caro, ila spisanguinem, cumque corpus non Domino, sed fornirilus verbis divinis convalescel ac sensibus, el rocatioiti Iradimus, quid aliud nisi lotum corpus Iradimus in gehennam? At baec cum dicuntur, con- bustior effoctus, carneui sibi parere cogei ac suis legibus obsequi. Nuirimenia igtiur spirilus suni leuiplui babenlur. Quare? quia Qdes deesl. Alioquin
6 8 8 8 8 8 9 8 8 w 78 7 1 8 7 c 78 9 9

ai libi bodie dicerelur, quia judex sseculj vull le D crastiuo vivum exurere, et his audilis si esset libi anius diei spatium liberum, quanla faceres? quomodo el per quos discurreres ? quain bumilis, quam lugens et sordidus oberrares? Nonne effunderes omnem pecuniam tuam in eos quonim intercessione evadere posse le crederes? Nonue oninia qua3 possides redemplionem faceres animse tua3? Quod si etiam aliquis te relardare aut impedire
r l

Isa. vi, 7. Amos. v n i , 11.

8 8

8 8

7 8

ibid. 5. Galat. v.

8 7

Matlh. x n , 56.
M

8 8

divina leclio, oraiiones assiduse, senno doclriuae. His alilur cibis, bis convalescil, bis viclor eilicilur. Quod quia non facilis, nolile conqueri de iiifirmilaie caruis, noliie dicere quia voluinus, sed non possuinus, volumus conlineiiler vivere, scd carnis fragilitale decipiinur, el inipuguainur slimulis ejus. Tu das stimulos carnis luae, tu eam adversus spiritum tuum armas, ei poienleui facis,cuni eam carnibus salias, vino nimio inundas, omni molliiie Luc. xviH, B. 11 Cor. v, 10. Prov. x u i , 8.
8 8 7 0

(64) Libb. edili, < qui missus esl, sed mss c quod missum esi. > (65) Msb., < purgat. Infra libb. edili, < invenire(ur, ita quod faclo vel opere. Sed mss. ul io nostro loxlu.

(G6) Codex Sangerm., < qui aliquem melum. Et infra, < advocali paironi muuera, sicque alii niss.,ubi libri edili babenl, ^vocato pairoQO junera.

510

ORIGENIS

52C

palpa*, et ad illecebras nulris. An nescitis quia non Poniifex igitur noslrr Domintis el Salvalor aperit manus suas, et suscipere vult ah unoquoqup n o poiest aedificium islud Erclesiae ex leprosis lapidi bus construi? Audi quid dicil Aposloltis : Mo- strum incensum coroposilioiiis mintitum, necesse esi nos quaerere species incensi. Libanura nobis dicum fermentum lotam massam corrumpit. E x purgale ergo veius fernientum, ui sitis nova con- quaerendum est, et non qualecunque libanum, sed dilticidum. Non vult a le suscipere ponlifex obscuspersio. Sed ad proposittim redeamus. rum aliquid, aut sordidum, dilucidum quaeiii. Sed 8. c E l accipiel, inquii , batilium plennm caret galbanuin a le poscit, cujus nalura esl ui vehebonibus. Non omnes purganltir eo igtic qui de mcniia odoris sui serpentes noxios fuget. Quserit aliari nssumilur. Aaron purgaliirillo igne, ei Isaias, aulem a le el stacten, colala enim et defaecala v u l i et si qui sunl similcs iliis. Atii vero qut non sunt lales, de quibus eliam meipstim compulo, alio igne essc, vel verba nostra, vel opera. Quaeril et onychem, quo velul sculo quodam obiegalur anima et piirgabuntiir (07). Timeo ne illo de quo scriplum illa-sa perinancai (70). Iia et le vtilt scuto fidei esse e s l : < Fluyius ignis currebal antc ipsum. Iste prolcctum, qno omnia jacula maligni iguila reslinignis on eslde altari. Qui de allari est ignis, ignis guas. Haec tamen omnia vult a te esse composiia : esl Domini; qui aulem exira aliare e l , esl Donil inordinalum, niliil inquielum , nihil indecens, ntini, sed proprius esl nniuscujusque peccamium, sed boc vuli, ut omnia nosira composiie el bonesle de quo dicilur : c Vennis eorum non morieiur, flanl. Slal ergo eliam nunc verus ponlifex nosier ei ignis eorura non exsliitguetur. Isie ergo ignis, Gbrislus, et repleri vull niamis suas inlenso comipsorum est qui eum accenderunl, sicul ei alibi posiio mimito; ei ab unaquaque Ecclesia quae siib scriptum e s l : < Ambulale in igue vestro, et in coelo c s l , consideral quid ofleraiur, qiiam inlefiamma quain accendistis vobis. Isuias autem non grc inccnsum guum diligenlerque componat, quam Siius ignis apponiiur , sed ignis allaris, qui cirininuhim id facial, id esl, quomodo unusquisque cumpurgabal labia ejus, et buic dc quo dicilur : nostrmn opera sua ordinei, el quomodo sensum ac c Et sumet balillum plenmii carbonibus ignis de verba Scripturarum spirilali explanalione discuiiat. aliari, quod esl conlra Dominum, el iinplebil maNecangelonim minisieria ad bujuscemodi oflicia (71) nue suas incenso composilionis minuio. Quod desunl. Angeli enim Dei ascendiuit el descendunt quidem plenius Dominus nosler fecit. Implevit ad Filium hominis, pcrquirunt, et curiose agutit enim nianus suas incenso minulo, dc quo scriptum quid in iilroqiie nostrum inveniant, qnod offeranl eal : Dirigatur oraiio niea sicul iueeiistim in
7 8 n 7 8 7 8 7 7 7 e 7 9

conspeclu luo. > Implevil ergo mamts suas sanclis Q opcribus, quae pro bumano genere operalus est. Quare autem composilionis incensum dicitur? quia B o n eet una species operum, sed ex jusfciiia, ei ex pieiaie, cx conlinenlia, ex prudenlia, et ex omnibns bujiiscemodi virlutibus componilur boc quod placet l)eo (68). 242 Sed uaimtuin quod addit, non oiiose inlelligiinus. Non e n i m vult eum qui ad perfccttonem lendit, vcrbum Dei crasse el carnaliter iuielligere, sed lninutum in bis sensum subtileraque perquirere, u l si forie audiat scriptum esse : c Non oblurabis os bovi irittiranli, ille bxc non de bubus imeitigai, neqne euim de bobus cura esl Deo, sed de aposiolis dici. Se.d et si quis de provideniia Dei rationcm, quae esi miuulissitna et sublie t v 8 1

Deo. Videnl et perscrulanlur uniusciijiisque ncstrum mentem, si habeat aliquid lale, si lam sanctuin aliquid cogiiel, quod DtO mereatur offerri. Iiituentur, et consideranl si quis nosirum ex bis quae dicnmur in ecclesia corde compungihir, et animum converlit ad poeniienliam, si bis auditis corrigere cogitat vias suas, et oblivisci praeierita, ac praeparare se ad fuiura, saltem secundura Acbab illnm impiissimum, de quo dicit Dominus : Vidisli quomodo compunclum est cor Achab? Sed iu bis oranibus quid de illis dtcam, qui nec audiam auribus hace, nec corde rccipiunl? Qu in illis compunclionis spes? quae conversiouis suspicio; qua3 emendationis exapectalio (72) ? Si enim euain de his qui audiunl dubilamiis, quid sperainus de bis qui omnino non
8 1 8 8

lissima, possil exponere, iste minulo incenso ma- D audiunt? Sed utamur verbis Domiui , etdicamus : nuii) suam replere dicitur. Quis ergo noslruin ila Qui babenl aures audiendi audianl, et qui audiunl promptiis esl ei paralus, u l ingressuro ponlilki (G9) sciant scrtplum esse, quia cum conversus ingemuein Saucia sanctornin, incensura compositionis ris, tunc salvus eris, et scies ubi fueris. Et, si dixerai minulum? Necesse esl cniin nos singulos aliquid ris tu peccala tua prior, ego exaudiant te lanquam offerre laberuaculo Dei, aliquid etiam pouliGcalibus populuin sancium. Audisli quomodo etiain si peccaJDdumentis, aliquid vero quod per ponlificis inanus lor iuisii, taniiim si conversus es, el deslitisii a ad ipsum Deum per odorem suaviiaiis asccndai. peccalo, j.mi sancius appellaris? Nibil ergo deapel C o r . v , 6 , 7. L.-vii. xvi, 12. Dan. M I , 10. Ua. LXVI,24. " Isa. L , 11. x v i , 12. " l>al. CXL, 2. l C o r . ix, 9. 111 lleg. x x i , 29 . liallli. xi.
8 1 81 8 8 7 8 7 4 7 8 7 8 7 8

ba. vi.

7 8

Levit.

(67| Codex Sangerm., purgabimur. (68) Libb. ediii, ui eo placetur Deus. > Sed mss. i in nostro textu. (69) Godex Sangenn., ponlifici. Libb. edili, c pooiifice.

(70) Mss., < oblegiiur animal suum ei illaeauoi permaiiei. (71) Mss., t ab bujuscemodi officiis. (72) Mss., < via.

521

1 L E Y I T I C U M

IIOMILIA IX.

522

randum est his qoi compungiinlur el converUintur obluli ad aliare Dei. Si diligam fralres meos , iia ad Dominum. Non enim superal bonilatem Dei maut animain meam ponam pro frairibus meis, si pro l i i i a deliclorum. justiiia, pro verilaic nsque ad niortem cerlavero, - 9. Sumitergoponlifex batillum plenum carbonibus holocauslum obtuli ad altare Dei. Si membra mea ignis de allari, quod esi conlra Dominum, el implel ab omni concnpiscentia carnis mortificaveio, si inanum suam de incenso compositionis minulo, et mundue mibi crucifixns sil, et ego mundo, boloinfert in interiora velaminis. Intelligamus primo causium obtuli ad altare Dei, et ipse mea* bostiae saquid designet bistoria, et tunc quid sensus spiriialis cerdos eiGcior. Hoc ergo modo sacerdotium geritur habeat requiremus. Duplex sedes est labernaculi in prima a3de, el hosliae oiferunlur, et ex bac a?de lesiimonii vel lempli Doinini. Prima est, in qua sancliflcatis indulus veslimentis pontifex proficiallare bolocauslum esl (73), quod perpetuis ignibus scilur, et ingredilur in inleriora velaminis , aicut exciialur, in qua aede solis licet assistere sacerdoti- superius Pauli verba posuimus, diceniis : c Non bus, el sacrificiorum rilus ac minisleria celebrare, in manu facla sancta, sed in ipsum coelum penelraet neque Levitis, neque alii cuiquam (74) prneterea v i i , inquil, Jesus, et apparet vultui Dei pro nobis. indulgetur acccssus. Secunda vero sedes inlerlor Goeli ergo locus, et ipsa Dei sedes , per inlerioris e s l , solo ab hac discrela velamine. Inlra quod ve- aedis Gguram alque imaginem dcsignatur. Sed milamen, arca testamenti et propitialorium, super rum contuere ordinem sacramentorum. Ingrediens quod cherubim duo staluta sur.t, et allare i n ponlifex in Sancta sanctorum, ignem secum de censi (75) collocatum esl. In hanc aedem semel in boc allari portat, et incensum in bac aede susanno primus quicunque eral ponlifex, oblalis prius cipit. Sed el vesiimenla quibus tndutus esl, de hoc bosliis propilialionis, de quibus supra exposuiinus, loco sumpsil. Pulasne dignabilur Dominus meus ingrediebatur, habens utramque mantim replelam, verus pontifex et a me suscipere parlem aliquam Lnam balillo carbonum, et aliam compositionis i n incensi composilionis minuii quod secum deferat censo, ut cum fuisset ingressus, staiim supposiio inad Patrem? Putasne inveniet in me aliquid igniculi, censo carbonibus fnnius ascenderet, totamque aedem et bolocaustum meum ardens, ut dignetur ex eo repleret, ut aspectum sanctorura, qnem ingreebalillum suum implere carbonibus, el in ipsis Deo ftiis pontificis revelaverat, nubes velaret incensi. S i Pairi odorem suavitatis offerre? Beaius est cujus tibi sacrificiorura mos paiuil anliquus, quid bxc tam vivos, lamque ignilos holocatisli sui carbones eliam secundum ralionem myslicam coniineanl, iuvenerit, ut eos aptos judicet quos altari superpo243 vidcamus. Duas audisii aedes: unam quasi nal incenei. Beaius in cujus cordc invenerit lani sub\isibilem et patentem sacerdoiibus, aliam vero in- ^ tilem, lam minutum tamque spiriialem sensum, et visibilem , el inaccessam , excepto solo pomifice, ila diversa viriuium suavitatecomposiium, ui reple* cacleri foris snnt. Prima scdes ista pulo quod intel- re dignelur exeo manus suas,Deoque Palri suavem ligi possit hsec in qua nunc sumus in carne posili odorem inielligenliae ejus oOerre. At conlra infelix Ecclesia, in qua sacerdotes minislranl ad aliare anima,cujus fidei ignis exslinguilur, et refrigescil bolocaustorum, succenso illo igne, de quo dixit Je- cbarilatis calor : ad quam cum venerit cocleslis sus : < lgnem veni mittere in terram , et quam ponlifex nosier, quacrens ab ea ignilos el ardenles YOIO u l accendalur. E l nolo mireris quod baec carbonea guper quos incensum offerat Palri, inveaedes solis sacerdotibus paieat. Omnes enim qui- nit in ea aridos cineres el frigidas favillas. Tales cunque unguenlo sacri chrismalis delibuti sunl, sasunt omnes qui subtrahunt se el longe faciunt a cerdoies effecti sunt, sicut et Peirus ad omnem verbo D e i , ne audienles sermones divinos accendicii Ecclcsiam : < Voa autem genus elecium, et danlur ad iidem, incalescant ad cbaritatem, ignianregale sacerdoiiuni, gens sancta. Eslis ergo genus lur ad uiisericordiam. Vis libi oslendam quoinodo sacerdolale, el ideo acceditis ad sancta. Sed et de rerbis Spirilus sancti igais exeat, et accendat unusquisque nostruin babel in geliolocauslumsuum, D corda credenlium ? Aadi diceniem David in psalmo el bolocausli sui ipse succendit allare, ul semper (76) : i Elnquiom Domini igniviteum. > Et ilerum ardeat. Ego si renunliem onmibus qua possideo , in Evangelio scriptum est, postquam Dominus locuel tollam crucem mearo, et sequar Gbrislum, hololii9 esl ad Gleopham : < Norme cor nosirum , i n caustum obiuii ad ahare D e i : aul si Iradidero cor- quit , eral ardens intra nos, cum aperiret nobis pus meum u l ardeam babens cbarilalem , et gloScripiuras? > Tu ergo unde ardebis? Unde inveriaiu mariyrii consequar, bolocauslum meipsujn nienlur in le carbones ignis, qui nuuquam Domiui L u c x n , 49. 1 Pet. n , 9. Hcbr. , 24. Psal. cix, 40. Luc. xxiv, 51.
f 8 8 8 4 8 8 8 7 M 8 8 8 8 8 8 8 7 8 8

(73) / qua allare holocauslorum, elc. Jam monui boiuil. 9 in Exod., num. 5, non fuisse in sancto allare hotocausioruin, ut bic pulat Origenes, sed in airio sacerdolum sub dio, ad quod accessus eliam Levilis. (74) Libb. editi, < alicui unquam. Mss., < alii cuiqtiam.
PATROL. GR. X I I .

(75) Et altare incenti, eic. Vide nolas ad num. 3 bouiil. 9 in Exodum, tibi monui alUre inceusi non fuisse in Sanclo sanclorum, sed in sancio. Origeni fuciim fecil a se nialc intelleclus locus Heb. i x , 4 , de quo consulendi interpreles. (76) Mss. c psalmo. Lib. edili c psalmis.
17

324 igniris eloquio, nunquam verbis Spirilus sarnti in- rius labernactrium , et coelorum excelsa consctenflammaris ? Audi et ipsum David dicenlem : dere, jam non erit bomo, sed secundum verbuin c Concaluit cor meum intra me, et in mediialione ipsius erit lanquam angeltis Dci. Aut forte eiiam mea exardescit ignis. > Unde lu concalescis ? Unde ille super eum sermo coinplcbilur quem ipse Doignis accendilur, qui nunquam in divinis meditaris minus dixit : Ego d i x i : Dii eslis, ei filii Excelsi eloquiis: imo quod esl infelicius, concalescis in omues. > Sive ergo spiriialis effecius, unus cum speclaculis cirei, concalescis in equorum conlenDomino spiriius i i a l ; sive per resurrectionis glotionibus, in cerlamine atbletarum ? Alqui isle ignis riam in angelorum ordinem iranseat, recte jaui non esl de allari Domini, sed is est, qui diciitir non eril bomo; sed unusquisque ipse sibt boc praeignis alienus ; et audisii paulo superius, quia qui slal, ut vel excedal bominis appellaiionem, vel intra obiuleruni alienum ignem ante Dominum, exslincii condilionem bujus vocabuli censeatur. Si eniin fasunu Concaleseis et cum te repleveril iracundia , ctus homo ab initio servasset illud quod ad eain el cum le inflainraaveril furor, ureris inlerdum el Scriptura d i c i l : < Ecce posui anlc oculos tuos amore carnali, ac turpissimce libidinis jactaris in- niorlem et vilam, elige libi vitara; si boc fecissel, cendiis. Sed omnis iste ignis alienus esl el contra- nunquam profecio humanum genus morialis conrius Deo, quem qui accenderil, sine dubio Nadab ^ ditio lenuisset. Sed qnoniam derelinquens vitam, el Abiud perferei soriem. morlem seculus esl, bonio factus est; et non soluin homo, sed et lerra, propter quod el in lerrani re10. Ait ergo eloquium divinuin : Et imponel incensum super ignem in conspeclu Domini, et dire diciiur . Requiro tamen quae sit ista mors, operiet fuinus incensi (77) propiliaiorium quod est quain dicit anlc < oculos tuos posui. De vita enim super lcslimonia, el non morieiur, ei sumet de san- noii dubilatur quod semeiipsuni indicet Deus, qiii d i c i t : c Ego sum verilas ei viia. Quae est ergo guine viiuli, et respergel digilo suo super propiiiatorium contra oriemem. Riius quidem apud ve- ista mors vilse contraria , quam posnit Deus aiue teres propiliaiionis pro hominibus, qui (iebat oculos nostros? De illo dici puio, de quo Paulus ad Peum, qualiter celebrarelur edocuil: sed itt qui d i c i t : Novissimus inimicus destruetur mors. ad Cbrislum venisli, ponlificem verum, quisanguiue Iste esl ergo iuimicus diabolus, qui primo quidem suo Deuni libi propitium fecit, el reconciliavil le anle oculos posilus, sed novissimus deslruelur. PoP a i r i , non b&reas in sanguine carnis; sed disce silus aulem fueral anle oculos, non ul sequeremtir poiius sanguinem Verbi, el audi ipsum libi diceu- eum, sed ulvitaremus. Unde et arbilror quod ipsa tem , quia c bic sanguis meus est, qui pro vobis per seanima bumana, neque morlalis, neque immorlalis dici poiesl ; sed si contigerit vilam , ex effinulelur in remissioiiem peccaioruro. Ncvil 244 * niysteriis imbulus est (78), et carnem ei participio viiac eril iinmorlalis ; in vilarn eniro non iucidil mors ; si vero averlens se a vila pariicisanguinem Yerbi Dei. Non ergo immoremur in bis qux et scientibus nola sunt, ei ignoranlibus palere pium iraxerit morlis, ipsa se facil esse morlalem. non possunl. Quod auiem conira orienlem resper- Et ide > propheia d i c i l : c Anima quae peccat, ipsa morielur ; > quamvis morlem ejus uon ad iniergit, non oliose accipias. Ab oriente tibi prnpiliaiio ilmn eubslamiae senliamus, sed boc ipsuni quod \ e n i l . Inde est euiin vir, cui Oriens nomen est, qui aliena el exiorris s i l a Deo, qui vera vila esl, ntors mediator Dei et hominum facius esl. Inviiarisergo per boc, m ad orientem semper aspicias, unde tibi ei esse credenda esl. Nulla ergo parliripatio (it orilur sol juslilise, unde semper libi lunien nasci- jusiilise eum iniquilale, nulla socieias lucis ad tenel u r : ut nunquam in lenebris ambules, neque dies bras, nulla cousonanlia Gbrislo cum Belial " . Si ille novissiinus te in lenebris comprebendal: ne eiegimus vitam, senipcr vivenius, mors nobis non tibi ignoranliae nox et caligo subrepat, sed ul sem- doiiiinabiiur, et complebilur in nobis sermo Domini, qui dixii : Qni credil in me, etiamsi moper in scieulia? luce verseris, semper habeas diem iidei, scmper lumen cbarilalis et pacis oblineas. D r i a m r , \ivei. Eiigamus ergo v i i a m , eligamus liicem, ut in die bonesle ambulemus, ul l nos 11. Addil post luec Scriplura : Et non erit, sequentes Jesum iuira velamon labeniacnli inteinquit, bomo cum ingredielur ponlifex intra velarioris, jam non siiuus ul bomines morlalcs, se.d tnen inlerius in tabernaculum leslimonii. Quoul angeli immorlales, cuni nuvissiimim inimtcuin modo non erit bomo?Egosic accipio, quod qui desiruxerit monem ipse Poininus Jesus Cbrisius, polneril scqui CluisUun, et penelrare cuin co inie8 9 9 1 9 4 9 0 9 8 9 8 9 7 9 1 1 9 8 1 9 9

23

ORIGENIS

Matib. xxvi, 28. Levit. xvi, 17. Psal. LXXXII, 6. Psal. xxxix, 3. Levii. xvi, 15. Joan. xiv, 0. 1 Gor. xv, 20. Ezcrb. xvni, 4. 11 Gor. Deut. xxx, 15. Genes. m , 19. \ i , 14, 15. Joan. , 25.
8 9 9 0 9% 9 8 9 8 97 9 8 9 9 1

9 1

9 9

9 8

(77) Libb. edili post c propilialoriuiii addunt, c conlra orientem quod abesl luui a IUSS., luin a coniexui Graeco Sepluaginta inierpreium. (78) Novil qui mysleriis imbutu* e$t, elc. Euchariaiiae Qiysierium non omnibus patebai. Ideo parce tic eo loquiuir. Scio equidein a nounullis vapulare Kuliuum quasi pluriuioruin locurutu inlerpolalor

fueril ubi mysteriorum non publicandorttm nienlio i i l ; sed iniqua islba?c crimiualio abunde rerdlilnr vel ex celebri boc Origenis effaio sub inilium lib. contra CeUum, apud Gbristianos, ul el apud pbilosopbos el geniiles qiiaBdam esse , cl .

IN LEVITIGUM HOMILIA X . qui est via, et veritas, et vita : cui gloria el impe- dispensalio procuravit, ul et civitas ipsa, el lemplum, el omnia illa pariter stibverlerenlur : ne qui riuni in ssecula saeculorum. Amen. forte adhuc parvulus et lacteus iu fide si videret HOMILIA X . illa conslare, dum sacrificiorum ritum, dum miniDe jejunio quod in die propitiationit /ii, el de hirco sieriorum ordinem altonilus siuperel, ipso diverqui in eremum dimittilur . sarum formarum raperelur inluilu. Sed providcns 4. Nos quidem, qui de Ecclesia sumus, merito Deus infirmilali noslrae, et volens tnuliiplicari EcMoysen recipiintis, et scripta ejus legimus, senclesiam suam , omnia illa subverli fecit et penittis tienlcs de eo, quod propheta el Deo sibi revelanie, auferri,ul sine ulla cunctatione illiscessantibnsbdec in synibolis, et Oguris, ac formis allegoricis convera esse , pro quibus in illis typus pracesseral, scripserit fuiura mysteria, quae in lempore suo crederemus. docemus implela. Qui vero ejusmodi in eo non 2. Unde et nunc diccnda tiobis sunt aliqua etiam recipit sensum, sive Juda?orum quis, sive etiam ad eos, qui pulanl pro mandaio legis sibi quoque noslroram est, is ne prophelam quidem eum fuisse Juda?orum jejunium jejunandum, et primo omnium docere polesl: quomodo enim prophelam probabit, sermonibus ular Pauli dicenlis : quia si quis rult cujus liiteras asserai essecommunes, fuluri nullius
a

conscias, necocculti aliquid mysterii coniinenles ? Htznc ilaque qui ita semit, legenlem baec arguit sernio divinus, et dicil * : < Putasne inlelligis quae legis ? Esl ergo lex, et omnia quae in lege sum, secundum Aposloli senlenliain * usque ad tempus correctionis imposila, et sicut hi qtiibus artificium esl signa ex r e facere, et statuas fundere, anlequam verum opus aeris producant, aui argenli, vel auri, figmenUim prius luli ad siinilitudinem futurae imaginis formanl (79) : quod flgmenlum necessarium quidem esl, scd usquequo opus quod principale esl, expleattir: cum autem fueril effeclum opus illud proplcr quod figmenlum luli frierat forinalutn, usus ejtis tiltra nou quaerilur : taie aliquid iatellige etiara in bis, quae in lypo el figura fuluLOruni suiii.

u , i u m

*liqwW cuslodire de observationibus legis, obnoxius esl universa? legis iaciendae . Qui crgo observat ista jejunia, ascendat ei ter in anno in Jertisalem , ut appareal anie lemplum Domiui, ut offeral se sacerdoti; requirat allare quod in pulverem versum e s l , offerat hoslias nullo asianle poulifice. Scriplum est enim , ut duos hircos jejunans popnlus offerat sacrificmm, super quos sorles niitli debeant, ut unus ex his fial Domini sors, el hoslia Domino offeralur; alterius vero sors (iat, ut dimitlalur in ercmum vivus, qui el babeal in se peccata populi. Hajc libi omnia consequenler explenda sunt, qui vis secundmn praeceptiim legfg observare jejunium : de quibus a nobis quidem ,
7 8 r o u l

in lege et propbeiis, vel scripta, vel gesta Venil enim ipse arlifex el auclor omnium, et tegem quse umbram babebat fuluroruin bonorum , iraustulit ad ipsam imaginem rerum. Sed ne forte difficile libi probari posse quae dicimus videanlur, recognosce persingula. Eral prius Jerusalem urbs Ula magna regalis, ubi templum famosissimum 245 D fuerai exstruclum. Posieaquam vero venil dle, qui erat verum templum Dei, et dicebat de leinplo corporia sui : < Solviie templum boc * , et quia coelesiis Jerusalem coepit aperire mysleria : deleia esi illa lerrena, ubi coele^tis apparuil : in templo illo non remansit lapis super lapidem, ex quo verum lemplum Dei facia est caro Gbrisli. E r a l prius poniifex sanguine laurorum et hirco- D rum purificans populum : sed ex quo vcnit verus pontifex, qui sanguine suo sanctificarel credenles, nusquam esl ille pomifex prior, nec ullus ei relictus est locus. Allare. fuil prius, el sacrilicia celebrabanlur : sed ul venil verus Agnus qui seipsum hosliani oblulil Deo, cuucta illa velut pro lempore posita cessaverunt. Non libi crgo videtur quod secundum Aguram quam supra posuimus, vtiuli forma3 fuerint qusedam e luto ficiae, per quas verilatis exprimereniur imagines? Propterea deuique divina Levil. x v i . Act. VIII, 30. * lleb. ix. Heb. , Prov. . Malib. xxvu, 17. Luc. x x u , 2 1 . (79) Libb. editi. formant: non quod Ogmeiilum necesgariuui sit, std usquequo, > eic. Sed rass. ui
B e o 4 1 0 1 1

P potuimus, superiori dispulalione dissertum cst. Tamen quoniam dives cst sermo Dei, et secundum sentenliam Salonionis non simpliciler, sed el dupliciier el tripliciter describendus in corde esi, lenlemus etiain nunc addere aliqua ad ea, quae dudum pro viribus dicla sunt, u l oslendamus quomodo in lypo futtirorum eiiam bic unus bircus Domino oblatus est boslia, et alius vivus dimissus. Audi in Evangeliis Pilaium dicentein ad sacerdoles el populum Judaorum : c Quem vuhis de duobus dimiltam vobis, Jesum qui dicilur Cbristus, an Barabbam? Tunc clamavil omnis populus, ut Barabbain dimilleret, Jcsum vero morli traderet. Ecce babes hircum qui dimissus eet vivus in erelmini, peccala secum populi ferens, clamamis el
9 1 0

dicenlis : Cruciilge, crucifige. > Isle esl ergo bircus vivus dimissus in ereinum : ei ille esl bircus, qui Doroino oblatns esl boslia ad repropitianda peccala, et veram propitialionem in se credenlibus populis fecit. Quod si el hoc requiras, quis sil qui hunc bircum perduxk (80) in eremum, ul probelur in eo eiiam quod lolus sit e l mundus effecius , polest Pilalus ipse accipi horoo paralus. Judex qnippe genlis ipsius eral, qui eum per sentenliam suani emisit in eremum. Audi aulem quomodo lotus sil ei niundus efleclus. Cum ad populum dice Joan. , 19. Gal. v, 3. Levil. x v i , 5. 1
T 8

1 1

in noslro lextu. (80) Mss., t perduxil. > Libb. ediu, produxii.

527

ORIGENIS
1S

*28

Vullis dimiltam vobis Jcsum, qui dicilur adire ponlificem luum Chrislum, qui uliqne nou in ret": (f-rris requirendtis est, sed in coelis, et per ipsum Chr4stus ? ei acclamassel omnis populus, dicens : c Si bunc dimiuis, non es araicus Caesaris; > tunc debes oflerrc hosliam Deo. Vis libi adbuc oslendam poposcit, inquil, Pilatus, aquam, el lavit manus quale te oportet jejunare jejunium ? Jejuna ab omni peccalo, mdlum cibum sumas maliliae, nullas suas coram populo, dicens" : Mundus ego suin a ' sanguine ejus , vos videritis. > Sic ergo videbitur capias epulas voluptalis, nullo vino luxuriae con' Jolis manibus suis mundus effecius. Noslra igitur, calescas. Jejuna a malis actibus, abstine a malis sermonibus, contine te a cogilaiionibus pessimis. id est qui non umbra el exemplari servimus, sed Noli conlingere panes fnrtivos perversae doctrinse. verilali, haec esi propiliationis dies, in qua dala Non concupiscas fallaces philosophiae cibos, qui esl nobis remissio peccalornm , cum pascha nole a veritale seducanl. Tale jejunium Deo placet. slrum immolatus est Chrislus . Quomodo ergo cognila veriute converlimur iierum ad infirma el Abstinere vero a cibis, quos Deus creavit, ad peregena elemenla bujus mundi, quibus rursus a ca- cipiendum cum graliarum actione fidelibus, el boc facere cum his qui Christum cruciGxerunt, accepile servire vuliis, dies observanles, el menses, el plum esse non potest Deo. Indignali sunl aliquando lempora, et annos ? Audi quomodo etiain propbeia hujusmodi jejunium respoil, et d i c i t : e Non hoc et Pbarisaei Domino, cur non jejunarent discipuli jejunium elegi, dicit Dominus, neque diem ul hu- ejus. Quibus ille respondit, quia non possunt filii miltel homo animam suam. Tu si vis jejunare sponsi jejunare quandiu cum ipsis esi sponsus . Illi ergo jejunent qui perdiderunl sponstim , nos secundum Cbriftium et btimiliare animam luam, omne iibi lempus aptum esi (81) toiius anni; imo babenles nobiscum sponsum jejunare non possumus. Nec boc lamen ideo dicimus, u l abslineniise C h lotius vilae luae dies babelo ad lnimiliaiidam animam luam, si lamen didicisli a Domino Salvatore ianac frena laxemus. Ilabemus enim quadragesimae dies jejuniis consecraios. Habemus quariam nostro, quia inhis esl el bumilis corde . Quando et sexlam septimanse dies, quibus solemuiier jejtiergo non esl libi humilialionis dies, qui Cbristum sequeris, qui esl bumilis cordc, el bumiliialis ma- namus (85). E s l cerie liberlas Cbrisliano per omne lempus jejunandi, non observantiae supersiiiione, gisler? Tu itaque si vis jejunare, jejuna secunduin praeceplum Evangelii, et observa in jejuniis evan- sed viriule conlinenlia?. Nam quomodo apud eos gelicas ieges, in quibus hoc modo Salvator de je- caslitas incorrupla servalur, nisi arciioribus conlinenliae fulla subsidiis? Quomodo Scripturis opeluniis mandat : Tu aulem si Jejunas, unge caput luuin, el faciem tuam lava. Quod si requiris C ram dnbunl? Quomodo scienliae el sapicnliae stuquomodo lavcs (acictn tuam , Paulus apostolus do- debunt ? Nonne per continenliam ventris et gutloeet quemadmoifum revelala facie gloriatu Doris? Quomodo quis seipsum caslrat propler regnuni mini coniempleris, ad eamdeui imaginem formalus coelorum, nisi cibotum afQuentiam resecet, nisi a gloria in gloriam, tanquam a Domini spirilu. > abslineniia utalur minislra ? Ilaec ergo Gbrislianis Unge eliam capul uium, sed observa ne oleo pec- jejunandi oralio esi. Sed cst el alia adhuc religiosa, caii : 246 Oleum enim peccaloris non impinguet cujus laus quorumdam apostoloruni lilleris praedn capui l u u i n (82). Sed unge capul oleo exsullacalur. lnvenimusenim in quodam libello (83*) ab apolionis, olco laHilia?, oleo misericordise, ila ui sesiolis diclum : Beaius est qui eliam jejunal proeo cuuduin inandaiiini sapienlisc , niisericordia el fides ul alal pauperem. Hujus jejuniuin valde acceptum non descrant le. Propterea enim ei Aposiolus, vo- est apud Deum, ei revera digne saiis. Imilatur lens abslrabere nos ab bis visibilibus et lerrenis, enim illum, qui aiiimam suam posuit pro fratribus el erigere auimos semusque nosiros ad coeleslia , suis. Quid ergo veleribus pannis nova indumenla clamal el d i c i l : < Si resurrexistis cum Cbrislo, miscemus? Quid in ulres veleres mhltmus vinutn quae sursum sunl quaerite, non quae super terram. novum ? c Yeiera iransierunt, ecce facta sunl ouiNonne aperte libi dicit; Noli qua?rere in lerris Jenia nova , > per Cbrislum .Dominum nosiruiu, rusalem, nec observantiaa legis, nec jejunium Jucui esl gloria el iiuperiutn in saecula sxculoruin. dicorum, sed jejunium Cbristi? Jejunanseiiim debes Amen.
1 8 1 6 8ft 1 T 18 1 9 4 80 8 1 8 8

Malth. xxvii, 24. 1 Gor. v, 7. b>a. LVIII, 5. Maiih. XF, Marc. xv, 9. Joari. x , 12. Psal. CXLI, 5. Coloss. , 1. Maiib. ix, 15. 11 29. Maiib. v i , 17. I I Cor. in 18. Gur v, 17. el jejuniis parascevem ? E l cap. 2 : t Sic e l apo(81) Codex Sangerm., c apertur* est. slolos observasse, nullum aliud imponenies jiigum (82) Mss.,c capui (utim. Eibb. ediii,eapul meurn. (85) Habemus quartam el sexinm sepiimance dies cerloruni , c l in comtnune omnibus obeundoruiu qmbu* solemniter jejunamm. Antiquissiiiium esi jejuuiorum : proindeiiecsiationuni,qux el ipsacsuos quidein dies babeant, quariae feride ei sextai.i Ejnsulrinsque diei jejimiiim , quippc quod perinde ac dem jejunii inenlio esl apud Epipbaitium baeres. quadragesimale pra?cipilur canone apostol. 61 , Consiitut. aposiol. lib. v, cap. 15 et 2*1, ei a pseu- L X X V , IIUIII. 6, et Ezposiiione fidei callwlicce, nuin. 22; iiein apud alios passiiu veteres lani Grecos do-lgnalio epislol. ad Pbilipp. cap. 15. De hoc jequam Laiinos. jiiiiio mentionem facil nonuno iu loco Terlulliauus, (83*) Apocrypbo. cl stationes illis ipsis diebus obiri consuevisse si(84) Godex Sangenn., < Domini. paulo post, guiiical : ui in lib. De jejanih conira Psycbicos : <Guraiaiionibu8 quartaiueuexiam sabbalidicamus, < auidve designei in Scripiuris.
18 1 8 1 8 1 9 9 0 8 1 9 1 88

14

18

1 8

1T

529 UOMILIA X I .

1 L E M T I C U M HOMILIA XI.
k

530

el mundanis negotiis obligalis, non quaerens ea qua; super lerram, eed quaa in coelis sunt; isie roeDe eo quod scriptum est ; c Sancti estole, quia ei ego sanctus $um Dominus Deus vester. riio sanclus appellalur. Donec enim permistus esi lurbis, et in multiludine fluctuantium \olulalur, i . Nuper in auribus Ecclesiae reciialus est sermo nec vacal soli Deo, neque segregalus a vulgo c s l , Dei (84), dicens : c Eslote sancii quia et ego non polest esse sancius. Nam de eis quid dicemus,' sancius sum Dominus Deus vesier. Nomen hoc qui cum gentilium lurbis ad spectacula maluranl, c sanctus, > quid sibi velit, quidve signiflcei in el conspectus suos aique audiius impudicis et ver Scripiuris divinis, diligentius requirendum esl, ut bis el actibus fccdant ? Non est nosirum pronuntiare cum vim verbi didicerimus, eliam opus ejus posside lalibus. Ipsi enim senlire, el videre possunt mus implere. Congregemus ergo de Scripturis diquam sibi delegerint parlem. Tu ergoqui baec audis, vinis, soper qtiibus sanctum dici invenimus, et decui lex divina recilalur (86), quero ipsius eiiam Dei prehendemus (85) nou solum bomines, sed etiam sermo conveuit dicens : < Sancli eslole, quia et mula animalia sancta appellaia, invenimus et vasa ego sanclus sum Dominus Deus vesier; > sapienter miuisierii sancta vocilala,el veslimcnia sancta dici, intellige qua? dicuniur, uisis beaius cum feceris ea. et loca nibilominus, quae in urbibus vel suburbibus posila s u n l , et sacerdotibus depulala : ex mutis ' Hoc est enim quod dicilur tibi : Separa te ab omni non solum boniine, sed et fraire inquiete ambuquidem animalibus primogeuiia boum, vel pecorum lanle, et non secundum iraditiones aposlclicas. sanctificari per legera Domino jubenlur, et dicilur: < Separamini etenim qui portatis , i n q u i i " , vasa Ne facias in eis opus ullum quia Domino sancliflDoroini, et exite de medio eorum, dicil Dominus. caia sunl. Super vasis vero, cum in labernaculo Separa te a lerrenis actibus, separa le a coucupitesilmonii vasa minisierii, Ihuribula, vel pbialai, scenlia mundi : < Omne enim quod in mundoeet el cseiera hujusmodi vasa, sancla appellantur. secundum aposlolum , concupiscenlia carnis est, Super vestimenlis, eliam stola ponlificis Aaron el ei concupisceniia oculorum, quae non esl a Deo. tunica linea , el caetera bujusmodi vesliinenta, Cum ergo separaveris le ab his omnibus, devove sancla dicuniur. St ergo inlueainur quo sensu baec le Deo tanquam primogenitum vitulum, non opereomnia sancta vooaia s u n l , advertemus quomodo tur per te peccalum, nec jugum libi imponat malietiam nos dare operam debeamus , ut sancli esse tia ; sed esio semoius, ei segregaius, usibus lanpossimus. Nalus esl mihi primogeniius bos, non lum sacerdoialibus, tanquam priinogenitum anima* mihi licet occupare eum ad opus coimnuue : est enrm Domino consecratus , ei ideo diciiur ( mancipaius. Segrega te ei secerne (87), tanquam pbialae s a n c l a B , et sancta thuribula , solius lempli sancius. liiielligiinus ergo ex boc muio animausibus el Dei niinisierio vacans. Separa te, el sel i , quomodo lex quod sancluin vult esse , iiulli move ab omni pollutionc peccaii, e l esto semoiua alii id deservire j u b e l , nisi Domino soli. herum paleras vel pbialas quas dicii sancias, illae et segregalus inira lempluin D e i , lanquam sancia indumenla pontiiicis. In templo namque Dei est sesunt qu?enunquam jubeniur exire de templo, 247 gregatus el separalug ille qui in lege Dei inedilaiur sed esse semper in sanctis, nec ullis penilns bumadie ac nocle , et qui in mandatis ejus cuplt nimis. nls usibus minislrare. Simililer et vesiimenia quae Sancti ergo esloie, dicil Dominus, quia ei ego sancla nominanlur, non jubentur inlra donium usui sanclus sum. Quid est, quia et ego sanclus deservire ponlificis, sed in lemplo esse, et inde omsiuti ? > Sicul ego, inquil, segregalus sum, ei longe ninonunquam efferri, sed ad boc tanlum consecrata separaius ab omnibus quae adorantur, vel coluntur, esse , u l eis Deo mimsirans pontifex induatur, el sive in terra sive in coelo : sicuicgo excedo omnem sint semper in teinplo, ad caeteros vero usus comcreaturam, atque ab universis qua3 a me facla sunl^ raunes, uialur communibus indumenlis. Simililer et segregor; ila et vos segregali esiote ab omnibus, pateris, ac pbialis bis quae sanctae appellanlur, ad bumanos et communes usus uti licel, sed lan- I qut non suntsancii, nec Deo dicati. [Segregari autem dicimus non locis sed aclibus, nec regionibus, lum ad divina minisleria. Quod si intellexisii quosed conversalionibus. Denique el ipse sermo ii> modo vel animal,vel vas, vel veslimentum sanctum Grscca lingua, quod dicitur , quasi exlra terappellaiur, consequenier inlellige quod bis obserram esse signiGcat. Quicunque enim se consecrave-w valionibus et legibus eiiain bomo sanclus appellerit Deo, inerilo extra lerram, extra mundum videtur. S i quis enim seipsum devoveril Deo : si quis b i i u r : potesi enim et ipse dicere : Super terrara nullig se negotiis S 3 3 c u l a r i b u s implicaveril, ut ei anibulanles, conversaiionem in COBIIS habemus placeat cui se probavit, si quis separatus est et seSalomon quoque io Proverbiis dicit : < Lagregatus a reliquis bominibus carnaliter viventibus,
n , e M n

Levit. xx, 26.

t 5

fsa. LII, 11. " I Joan. n , 16.

* Pbilip. , 20.

** Prov. xx, 25

(85) M s s . , deprebendemus. Libb. edili, t deprebeodiiniis. (86) Godex Sangerm., cui lex divina recita-

lur. Tres alii mss., t cui liaec divina recilaii* lur. > Libb. editi, c cum lex divina reeiiatur (87) Mss., c segregare c i seceruere.

531

ORIGENIS

532

quens esl viro forli cilo aliquid dc suis sancii- ret poena non fueral ascriptnm. Nunc ergo eadem repeiuniur, ei uniuscujusque poena peccati decerficare. Poslea eniin quatii voverit, evenit poeni nitur: et ideo haec recie jusliflcaliones et judicia tere. boc esl ulique quod d i c i l : Ne quis forie appellanlur, quibus quod juslum esl recipere j u d i cum frucius ex area , aut vinum ex lorculai ibus colligtl, c l dixeril: Volo tanlum offerre Ecclesia?, vel catur ille qui peccal. Sed inluere ordinem divinas sapienliae, non conlinuo poenas cum primis staluil iii nsum pauperum aui peregrinorum lantum pra> prxceplis. Vull enim ui non metu poenae, sed araore bere : si postea ex his quae vovet aliquid ad usus pieiaiis, patris pra?cepta cusiodias; sed si contemproprios praesumai, jam non de suis fruclibus pra> Bumpsil, sed sancla Dei violavit. Et ideo laqueus pseris, non lamhomini jam, quam contemptori manfortis est sanctificare aliquid, lioc est vovere Deo, damr poena, Primo ergo benignitaie provocaris ut et poslmodura poenilenlia' duclum ad usus proprios filius : < Ego enim d i x i : Dii esiis, ei ftlii Excelsi ea quac consecraveral revocare. Sed et si nos ipsos omnes. Quod si fllius esse obedicns non vis, conconsecramus et offerimus Deo, aut ellam si alios lemplor plecteris ut servus. Posl ba?c dtcil : vovemus, observemus hunc laqueum, ne forle postc si quis dormieril cnm nuru sua , niorte moeaqtiam nos Deo voverimus, iierum humanis usiriantur ambo, hnpietalem fecerunl, rei stint. > Et bus vel aclibus subjugcmur. Vovet autem se unus- bas leges vel liaec pnecepla absque poenis superius quisqtie, verbi gralia , sicul Nazarai faciebant i r i dederal : dixerat enim : Turpitudineni nurus bus, aut quatuor, aut quol placuisset annis lemplo tuae non revelabis, quoniaiu uxor filii tui e s i , non se consecrantes Dei, ul ibi semper vacarent obserrevelabis turpiludinem ejns, > et omnia quae subsevanles illa quae de Nazaweis scripia sunt: ul coquiiiilur. Et bunc locum simili modo ibi absquesupiiiam capilis nulrirent, nec ascenderet ferrum supor pliciis, hic vero cum diversis suppliciorum genericapul eorum toto voii sui lenipore (88), ut vinum bus ascripsit. Quo in loco recordor sermonis illius, non conlingerent, neque aliquid ex vile, et caetera qtiem bealus apostolus Paulus ad Hebraos scriben quaecunque complexa fuisset voti professio. Sed el a i t : c Irrilam quis faciens legem Moysi, sine uila alium quis iia vovet Deo, sicui Anna fecit Samuemiseralione duobus aut iribus teslibus morilur: )em : anle eniin quam nascerclur, obiulii eum di- qiianio majoribus suppliciis dignus pulabilur, qui cens * : c E i dabo eum Domino dalum omnibus Filium Dei conculcaverit, et sanguinem tesiaioemi diebus vilae sua?. Ex quibus omntbus clarum est, pollulum duxeril, in quo sanclificaltis est, et spiriquomodo unusquisque noslrum, qui vuli esse sanlui graiise conlumeliam feceril ? Sed quam ob ctus, consecrari debeal Deo, ei nullis praelcrea ne causam menlionein fecerim scriplura bujtis, au
n u t e 1 7 s
r

_
u

_ ,

gotiis vel actibus qui ad Deum minime pertinent occupan. 2. Post ba3c srriplum est : < Servate, i n q u i t , praecepta mea c l faciie ea , ego Dominus ; > el iis a d d i l : < Homo, bomo si maledixeril pairem 248 aut malrem suam, morialur ; et post mulia qua; praecepit, quibus etiam poenas praevaricaiionis ascripsit, addil in clausula : < E l servate oronia pra> cepia mea, et jusiiflcaiiones meas, el judicia mea. Umle ei consequens mihi videlur requirere quid in bis singulis indicetur. Equidem secundum quod ohservare polui, praeceptum est, sive niandaium illud quod, verbi gratia, in Decalogo dicilur : Mon occides, non aJuherabis ; hoc eniro solum prae^ipilur, el non ascribitur poena commissi. Nunc ^ aulem iierantur quidem eadem, addilis bis p(nis: dicitur enim : c Homo, bomo quicunque adulleravarit uxorem v i r i , et uxorcm proximi s u i , morte morialur is qui adulterat, et quae adulieratur. Et si quis dormieril cum uxore patris s u i , lurpitudincm palris sui delexit, morie moriantur ambo, rei eniin sunt. De bis autem in prioribus jam data fnerant praecepla, sed non observanieni quaa mane30 1 1 1 1 3 8

scuha. Secundum legein aduller et aduliera morio moriebantur, nec poterant dicere poeniteniiam pelimua, e l veniam deprecamur. eral lacrymis locus, nec emendationi ulla concedebatur facuhas, sed omnimode puniri necesse e r a l , qui incurrisset in legem. Hoc autem servabatur et in singutis quibusque criminibus quibus erat poena moriis ascripia. Apud Gbrislianos vero si adullerium fueril admissum, non est praeceplum ut aduller vel adnltera corporali inleritu punianiur : nec polestas dala el episcopo Ecclesiae adullerum pra?seuli morte damnare, sicul luuc secundum legeui (iebal a presbyteris populi. Quid igilur? dicemus quod lex Moysi enidelis sit, quae jubet puniri adulterum, vel adulleram ; el Evangelium Cbrisli per iudulgentiam resolvit audilores in deterius ? Non ila est. Propierca enim sermonem Patdi prolnlimus in snperioribus dicentis : < Qttanto magis deierioribua suppliciis dignus esl qui Filium Dei conculcaverii?> etc. Audi ergo quomodo neque l:;uc crudeJis fuerit Icx, neque nunc dissolulum videaiur Evangelium propler veniae largilalem, sed in uiroque Dei benignilas diversa dispensalione lcneaiur:
1 1

LXXXU,

" I Reg. 6.

11. Levit. x x , 8 , 9. ibid. 22. Exod. x x , 13, U . Levit. xx, 12 " Levit. , 15. Ilebr. x, 28, 29.
1 7

8 1

" Levit. xx, 10.

S i

PsaJL

(88) Mss. Cadomensis, Gemelicensis , el Beccensis, t loto Viix sus lcmpore. Mro libb.

e d i i i , c quxconque, donec completa fuissel voti professio, > sed ms*. omucs ul in nostro lexiu.

535

1 LEVITICUM HOMILIA X I . \. diccm juslum poena? moderatio, non solum.pro qualitale, verum eliain pro quanlitate. 3. lnler caelera ergo peccala quae morte puniuiimr, reiert divina lex quod et c qui maledixerU patri aut malri, niorle morialur. Nomen palris grande my.slerium e s l , et nomen matris arcana reverentia esl. Paler tibi secundum spiriluin Deus e s l : maler Jerusalem ccelestif est. Propbelicis haec el aposlolicis leslimoniis disce. liic ipse Moyses scribit in cantico : Nonne bic ipse paler tuus acquisivit te?> Apostolus vero dicii ae Jerusalcm coelesli , quia libera esl, quae csi, inquil, nialer omnium nostrum. Primo ergo libi paler Deus est, qui genuit spirilum luum, qui el d i c i t : Filios. genui et exahavi .i Sed et Paulus aposlolusdicit : 3 Obleinperemus patri spiriluum, ei vivemus. Secundo tibi paier est carnis paler cujus minislerio in carne nalus es, atque in hunc mandum venisti, qui le portavit in lumbis: sicut d i c i t u r d e L e v i , quia in lumbis erat adbuc Abrahse, quando occurril ei Melchisedecb, regresso a ceede regum, el benedixit e u m , et decimas accepil ab eo. Quia igitur laiu sacratum notnen est pairis, el lam venerabile, idcirco qui maledixerit palri aul matri, morte niorleiur. Siinilia eiiam de raatre exislimanda sunl, cujus labore, cujus cura, cujus ministerio, et naius, et nuiriius es. Et ideo cporlet te secundum Aposlolum parem graiiam referre parenlibus. Si enim debonoraveris palrem carnalem,
4 1 4 8 4S 4 4 48 48 47

hoc quod secundum legem, verbi eausa ailulier vel aduliera prasenli morte puniebalur, propter boc ipsum quod peccaii sui pertulit poenain, et commisai sceleris exsolvil digna supplicia. Quid erit post ha?c, quod animabus eorum ullionis immineal, si nihil aliud deliquerunt ? si aliud peccalum non esi quod condemnet eos, sed boc solum commi&erunt, et lunc lanium cum punili s u n l , et legis pro hoc supplicium pertulerunl? Non vindicabit Dominus bis in Idipsum , receperimt enim peccaluni euuni, et consumpia est criminis poena. ideo inveniiur hoc genus praecepli non crudele, sicut hairclici asseruni accusanies legem D e i , et neganles in ea bumanilatis aliquid coniineri: sed plenum misericordia, idcirco quod per boc purgarelur ex peccalis populus magis, quam condemnarelur. Nunc vero non infertur poena corpori, nec purgalio pecc n i per corporale supplicium conslai, sed per poeniienliam; quam ulrum quis digne gerat, iia ut mereri pro ea veniam possit, videto. Mulli sunt enim, qui nec ad boc inclinantur, nec poenilentiae refugium quacrunt; sed cum ceciderim, surgere ullra iioitini, deleclantur in eo lulo quo baeserint volulari. Nos tamen non obliviscimur p r a 3 c e p l i illius, quo dicilur : Qua mensura mensi fuerilis, eadein remelietur vobis. Dicimus enim ei ad Deum, quoniam dedisli nobis paiiem lacrymarum, el pou s l i nos in lacryuris in mensura". > Sunl ergo ieia peccala, qtiae dicunlur ad mortem : unde et censequens e s l , u l quoiies commiserit quis lale peccatum, tolies morialur. Multas enim esse peccali mories significal eiiain apostolus Paulus, cuin d i c i l " : f Qui de lanlis moriibus eripuil nos, ei eripii, in quo speramus quia el adbuc eripiet. Quas ergo bic roortes plures ccmmemoral, nisi peccatorum ? Si enim baec non diceret de n.onibus peccalorura, videbalur Paulus secundum senlenliam suam immorlalis esse mansurus ab bac communi morie, qui dicit, quia c de tantis morlibus eriptiil BOS , et c r i p i l , in quo speramus quia el adbuc eripiel. > Si eniin eripuit, et eripiet, nunquam eril quando morialur quem Dominus 249 seinper eripiet. E l ideo secundum ea qua? discuesinius, videudum esl ne forte aliquando (89) eiiam graviua eil nobis, qui pro prccato communi hac morie minimc pimhmir, quain illis quos legis senlentia corporaliler condemnabat : quia nobis ullio reponitur in fulururn, illos absolvebanl comwissi sui persolula supplicia. Quod et si aliquis csl qui forte praevenlus est in bujuscemodi peccaiis, admonilus nunc verbo Dei, ad auxiliuin confugiat poeiiitentia; : ut si semel admisil, secundo non facial, aut si ei secundo, aut eliam tcrlio pra> venius esi, ullra nou addat. Est enim apud ju8 8 s 8 8

I ;

bujus conluinelia ad palrem spiriluum (90) r e d i l ; ' et ei injuriam feceris malri carnali, ad illam matrem Jerusalem coelesLem redundal injuria. Sic el eervua ai domino irrevereiis sit, per hunc corporalem dominum, in Domiuum majestatis conlumeliam jaciai. llle enim huic carnali domino suuin nomen imposuil. Et ideo nullo genere adversuia patrem aul malreia, ne vcrbo quidem, babendum certamen est, aui movenda coniradiclio. Pater esl, maler est, ul ipsis videiur, agant, faciant, dicant: ipsi noverint. Quantumcunque delulcrimus obsequii, nonduin reddimus vicem gralia?, qua genili sumus, qua porlali, qua hausimus lucem, qua uutriti suimis, furlassis et erudili, et boneslis arlibus inslituti. E l ipsis forlasse aucioribus agnoI viiuus Deum, et ad Ecclcsiam Dei venimus, el sermonem divinae legis audivimus. Propier haac ergo omnia, quicunque maledixerit p a i r i , aut matri, inorie morieiur. Quod si baac de corporalibus pa^ rentibus (kcernunlur, quid 1 1 facient, qui Deuiu Palrem maledicis vocibus lacessunl? qui cum negaut coiidilorem esse mundi : aut qui coeleslem Jerusalem quae csl mater omnium nostrum, iudigais seusibus intolligenles dicta propbetica, ad conditionem lerrenai alicujus urbis adducunl? Bok 4 1

6.

Matih. vn, 2. Isa. , 2.

4 4

8 8 4 8

Psal. LXXIX, 6. Hcbr. x n , 9.

4 0 4 8

II Cor. i , i . Ge. xiv.

4 7

Levit. xx, 9. llebr. VII , I .

4 1

Deut. , 6.

4 8

Gal. iv,

(89) Godex Sangerm., c aliquanlo. (90) Godex S a n g c i m , spiriluun. Tres^ aUi mss., c spirilualeiiL \ Libb. edili, spiritus.fc

555

ORIGEMS

556

num ergo est obsemre, nequando aut caroalem uxorem virginem de genere suo accipiet. Tidaam patrem , aut cceleslem minus digna bonorificeniia auiem et ejectam, et pollutam, ei merelricem, bas venereinur similiter el matreoo; observare etiam non accipiel; sed virginem ex genere stto accipiel omne mandatum, quod nobis pudicitiam, caslila- uxorem, et non maculabit aemen suum io populo temque commendai, ul neque in praesenti vita se- suo; ego Douiinus qui sancliQco eum.> Fuent quicundum legem obnoxii simus morli, neque isecun- dem eliam apud Judaeos imago hujus observantiae, dum spirilalem legem (91) ftilura nos poena ma- el cuslodila sint quae lex slaluit a ponliflcibus Juneal ignis aelerni; ex quo effugere et evadere om- daeorum : sed ei si diligeuler cuncla serrata sint, et uibus nobis concedat Dominus noster Jesus Cbri6i orania qu&e lex praecepit, impleta sitit, nec sic stus, cui est gloria ei imperiuro in saecula sseculo- quidem oinnis b c observalio magnam poiuil farum. Anien. cere sacerdotem. Quoroodo etenim magtius dici polest sacerdos, qui peccare poicsi? Quod autetn UOMILIA XII. sub peccalo fuerini omnes etiam magni sacerdoles, De magno sacerdote. et ex boc ipso facile advertimus, quod lex praeci1. Omnis qui intcr bomines sacerdos est, ad illum pit, ul prius pro suis, posl eliam pro populi pecsaterdoteiu (92), de quo dixit Deus : Tu os sacerdos in aUernum secundum ordinem Melcbi- & catis offerai hostiam gacerdos. Quomodo ergo masedecb,i parvus esl ei exiguus. Ule est aulem magnus esi sub peccaio posiius? Metis auiern sacerdos gnus sacerdos, qui poleet penetrare coelos, ei unimagnus iesus idcirco raagnus esi, < quia peccalum versam supergredi creaiuram, ei ascendere ad eum, non fccit, nec invenlus esi dolus in ore e j u s ; qui < lucem babilai inaccessibilem , Deum el et quia veniiad eum princeps bujus niundi, e i non Patrera universitalis. Propter quod et ille, qui apud invenit in eo quidquam . Ideo ergo et Gabriel Judaeos ioagnus dicebaiur sacerdos, inlroibai quiarcbangetus nativilatem ejus annundal, el dicit : dem in sancla, sed manu facta, eed lapidibus exc Hic eril magnus, et fdius Allissimi vocabilur. slrucia : non ascendebat in coelum, nec astare po~ Peccatura bominem parvuro facit et exiguum, vinus lerat apud Palrem luminum. Sed quia borum umeminenlem praestal et magnum. Sicut enim segribram implebat et imaginem , idcirco eliam magui tudo corporis exile et exiguum facit corpus boacerdolis nomen per umbram gerebat el imagiminis, sauitas vero laetum reddil et validum : ila nem. Unde et Judaei per hoc quod ad fidem pro- intellige quia el animam apgriludo quidem peccati ximi essc debuisseiil, quia apud ipsos adumbratio hninilem facii et partam, sauitas vero inleriori* qusedam el imago praMuxeral (93) verilalis, dum ^ hominis et virlutis opera, magnam faciunt eam et lypos veriiaiem puianl, veriiatein ipsam lanquam eminenlem, et quanlum in virlutibus crescd, tanlj mendacium respuerunl. JNos aulem qui recipimus prolixiorem reddil magtiitudinem sui. Sic ego in* niagnum sacerdoiem, inlelligere debenius quotelligo illud quod de Jesu scriptuoi e s l qia wodo vere ipse s i l magnus sacerdos. Vere magnus proficiebat sapientia, et aeuue, et graiia apud sacerdos est qui peccata diniillit, non per sanDeum et homines. Nam quis esl boininum qui guinem taurorum et hircorum, eed pcr sangui non proQcial aeiate in pueritia, ul boc velul egrenem 250 suum. Quia ergo cognovimus qui sit giuoi quiddam de Jesu scriberelur? Ad le b c dico, magnus sacerdos, el conliieniur ca quae in lege qui corporaliter audis quod Jesus anaie proGcerei. scripta sun(, de magno sacerdoie gcripia esse, id lniellige ergo quia a?tale auimai proiiciebat, et magna esl de Salvalore, quem vere magnum sacerdo- liebat aniina ejus propler magna et ingentia opera lem esse superior iracialus oslendit : videamue quaj faciebaU Deuique sciens el Aposlolus banc aela* nunc quae sini, quae de eo lex propbetico spiriiu tem de interiori houdne genliendam, ila s c r l b i l " : ecribit. Douec omnes occurramus in virum perfectuiu, in 2. < Et sacerdos, inquil , magnus ex fralribus metisuram aetalis pleniludinis Gbrisii. > Nam sesuis, cui infusura est super capul cjus oleum chri- D cuudum corpus crescere el inagiium ueri, uon est in nobis. Corpus eniin cx geniiali origine quanliemaiis, el perfectas babet manus suas, u l induat lalis mateiian sumil, ut vel magnum vel exigumn sancla veslimeuta de capiie cidarim deponei, vestimenia sua non disrumpet, et ad omnem aui* fial. Aniina vero in nobis babel causas, el arbilrii liberialem, ul vel inagna vel parva s i l . Si ergo mam mortuam non intrabit : in palre suo, vel pusilla ei parva sil anima, eliam scandalizari pomatre sua non conlaminabilur: el de sanctis non lesl. Sic cnim scriplum esl in Evangelio , quia exibil, c i non coinquiuabit nomen quod est san expedil proecipitari in profundum maris, quam ciificatum Dei sni super se, quia saucium oleum scandalizare unuin de pusillis islis. Qui magnus chrismalis Dei sui in ipso est: ego Dominus. Hic
48 el 4 8 M 8 8 M 8 0 B 4

Psal. cx, 4. 1 Tim. v i , 16. Levil. x x i , 10 et seqq. Luc. l , 52. Luc. u, 52. Ephes. iv, 15. Luc. xvn , 2.
8 4 8 8 8 8

4 8

8 8

8 1

Isa. LIII, 9.

8 8

Joan. x i ? , 50.

(91) Legem. Deesl in libb. editis, sed supplelur e codice inantiscriplo Sangermanensi. (92) Libb. antea edili. < sacerdos est, si adendas

ad illum, > sed in omnibus mss. deesl, si altendas, qnod abesse poiesl. (93) Gudex Sangerin., < praluserat.

53

IN LEVITICUM HOMILIA XII

88

538

esi non scandalizalnr, sed qui pusillus esl. Qui snmmalas, inquit , tiabet manus. Cuinam, quaemagnus est, quodcunque viderit, quodcuuque pasaus 60, bomiuum boc couveuit dici? In quo inorlalium perfectas invenire possumus manus?Eliamsi Aaron fuerit, non declinal a fide. Qui auiera pusillus esl animo et parvus, occasiones quaeril quoinodo scan- isie sit cujus meniio fieri videiur, quomodo consnmmatas puiabilur habuisse maiius, quibus viludalizeiur, quomodo in flde videatur offendi. Propterea denique oponet nos maxime bis consulere, lum fabricavil, qiiibus idoltim sculpsil? Eliamsi ipsum Moysen proferas , quomodo consummaias qui parvi sonl in flde : nec lanlam curam ctrca inagnos ei forles, quantam erga parvulos el insi- babuisse videiur manus, qui non glorificavil Domtnum ad aquam contradiciionis? Pro qno deliclo pienles debemus impendere. Fortis enim omnia toleral, omnia suffert, ei nunquam cadii. Parvuli eiiam viia jubclurexcedere. Quodsi elalium qneiuvero, ei iafirmi in fide observandum esl ne occa- quam sanctorum memorare velis, occurrit libi sersione nostri offendantur, et recedant a flde, ac mo Scriplura, qui dicit *, quia c non est boino decidant a saluie. A u i osiende mibi de Scripturis, super lerram qui facial bonum, c l non peocet. ubi aliquis peccalor, aut parvi meriti, magnus ap- Merilo ergo solus Jesus consummatas babel mapellalus s i l . Nusquam, ut opinor, invenies. Aticli nus, qui solus peccalum non fecil, boc est, qul vero qui sunt, qui magni appellaulur. De Isaac di- perfecla et integra opera manuum habel. Et ideo cilur, quia proOciebat valde, usquequo faclus esi de ipso recte dicilur : < Qui consummalas babet magntis valde . Moyses magnos dicius est, etJoan- manus, ul indualur sancta. Hic eniniesl, qni vere nee Baplista magnus diclus est, nunc auiem Jesus indutus est sancla, non illa quas in lypo erani, sed luagmrs dictus esl, e( post hunc jam nullus appel- ipsa qua vere sancla sunt. Quod si vis audire de latus est magnus. Prius enim quam adesset qui excelsioribus iiidumeniis ejus, accipe verba provere roagnus est, ad comparalioneiu reliquorum phelica : c Amiclus, i i i q u i i , lumine sicut vesliLominum magni appdlati sunt sancti, quorum su- nieulo, abyssus sicul amicius (95) vestimentiim perius feciinus meulionem. Ubi vero advenil ipse, ejus. > Hic esl mei iuagni pontificis babilus, quo qui non ex comparatione caelerorum, sed sui maindicaiur profunda scieniia, et sapienliae luce vesliguitudine vere niagnus erat, de quo etiam scritus, quae vere sancia suul indumenla. Non, i n plum e s t quia exsullavit ut gigas ad currendain q u i l , auferel de capiie suo crdarim. Jam et viaro, tilira jam nullus magnus appellalus est. prius diximus cidarim genus esse opcriinenti, quod Hic esl ergo de quo scribilur: Magnus sacerdos capili superposilum ponlifici prxslat ornalum. Hic ex fratribus suis. Quibus fratribus? De quibua ergo magnus poniifex meus nunquam deponit sacri dixil cum resurrexissel a m o r l u i s : < Vade ad capitis orualum. Quod sil auiem caput Clirisli, ab fraires meos, el dic eis : Ascendo ad Palrcm Apostolo disce qui d i c i l : t Gapul autem Chrisli meum, el ad Patrem vesirum, ad Deum meuni, el Deus. 9 Merilo igttur islum capilis sui, qui Deus Deoni veslruin. Si autem vis ex antiquis liuerig est, Diinquam deponit ornalum, quia semper esl diseere fralres Jesu, lege vicesimuin primum psal- Pater in Filio, sicul Filius semper iu Palre. c Et vestimenla sua non disrumpet . i Vero bic ot mom, ubi ex persona Gbrisii dicitur : < Narrabo noinen luum fralribus meis, in medio Ecclesiae qui vesiimenta sua non disrumpil, sed semper ca laudabo te. Ex fralribus ergo suis magnus esl munda, semper integra, scuiper casla servavil. c Et Jesus, ex his qui prius magni fuerant appellati, et ad oinnein animain defunctain 11011 imrabil Qua? eslaiiima defimcia? Quam morluain propbeta sicut pastorum pasiorest, et ponttficiun pontifex, d i c i t : c Aiiima quas peccat, ipsa morielur. 1 Su el domiiianliuin Dominus, el regum rex; ita et per banc ergo animam mortuarn Christus non su~ magnorum magnus esl; et ideo addii, inagnus ex pervenil, quia sapieulia esl, et sapientia 11011 intral fralribus suis.> in animam malevolam. Ipsa esl enim moriua, qitia 251 i q u i l , infusum est oleam cbrismalis super caput ejus. > Islud oleum D cui inest malilia, inesl et peccalum. < Peccaiuin noli requirere in lerris, quod super capul infundi- auiem cum consummaium, i n q u i r , fuerii, genettir magni sacerdotis, ut flat chrisius : sed si viderat morlein. E l propier Uoc. Jesus 011 iutral ad lur, disce a propheta David istud oleum quale sit: aniinam mortnam. Si atitem vivai aniina, boc est iDilexisli, inquit , justitiara, et odisti iniquita- si non babel in se inoriale peccaltim, lunc Chritem, prupterea unxit lc Deus, Deus luus oleo Ia?ti* sius, qui est vila, venilad animam vivenlein. Quia liae prae participibua (94) tuis. 1 Islud est ergo sicut lux non poiest esse cum tenebris, nec cum oleuin laetiiise, quod capiti ejus infusum fecit eum iniquilate juslitia, ila nec vita polesl esse cum chrislum. Sed addil adliuc ad laudes ejus : cQui coninorte. E l ideo &i quis sibi conscius est quod ha87 88 f8 8 8 9 88 8 7 8 0 8 8 7 0 P o s t n a c c v e r o 4 c u i 81 1 88

" Gcn. xxv. p 19 ^ iLevil. x x i , 10. P s a l . XLIV, 8. Levii. xxi, 10. Ercle. vn, 21. Psal. civ, 2 el 6. Levit. x x i , 10. I Gor. x i , 3. Leviu x x i , 10. ibid. 11. Ezecb. , 4. Jac. 1, 15.
s a L X I X > 6 e J o a n > x x > i 7 # e e p s n I | ) 3 8 4 8 8 8 T 8 8 8 8 7 0 7 1

88

(94) Mss., c participibus. Libb. ediii, c consortibus. 1 (95) Mss., < sicul amictus. 1 Libb. edili, < sicut

pallium araictum. 1 Paulo post mss., # quo indicalur. 1 Libb. editi, 1 quomodo indicalur. 1

539

ORIGEMS

540

beat inira se mortale (96) peccalum, neque itl a se lunlt s haic ad ponlificem noslrum el Salvalorem non referaitlur, quonrodo secundum litleram proper poenilentiain plenissimae satisfaclionis abjecil, babilur, quod de sanctis non exeal magnus sacernon sperel quod inlret Chrislus ad aniinam ejus, rios, qui ulique ei uxorem accipiebat, sicut inferius qiii ad omnem animam defunctani non intral, qtiia dicilur, virginem de genere suo? Si de sanctis noii inagmis sacerdos esl. 4. In palre suo el malre sua non contamina- cxil, si nusquam procedil, quomodo aul ad quos usus accipere jubeiur uxorem? Neqtie enim pulanb i l u r . > Hic Scriplura3 locus difficilliiuus esf ad erplauandum, sed si orationibus veslris Deum P a - dum est quod cum uxore inlra sancla manere polueril. Sed hxc putenl iUi, quibus placent Judaicae Irem Verbi deprecemini, ut nos illuminare digncfabula*. Nos aulem habemus sacerdolem magnuin lur, i|>so donanle polerit explanari. Omnis qui ingrcdilur hunc mundum, in qiiadam conlaininalio- secundum ordinem Melcbisedecb Cbristum Jesum, nimquam de sanclis exeunlem; semper enim in ne effici dicilur. Proplerquod et Scriplura d i c i l : < Nemo tnundus a sorde, uec si tinius diei fuerit sanclis esi, et manet semper sanctus in vcrbissuis, viia ejus. Hoc ipso ergo qtiod in vulva nuiris est sanclus in aciibus suis, sanclus in omnibus voluntalibus suis, et solus est qui nunquam invenialur positus, el quod inaleriain corporis ab origine palerni seminis sumil, in patre el in malre conlanii- exira sancla. Qui enim peccat, exil de sanclis; et quoiiescunque quis peccal, lolies efficiiur extra nalusdici polest. Aut nescis, quia cum quadraginta sancla. Cbrislus aulem qui nunquain peccavii, nundierum facius fuerii puer masculus, oflerlur ad allare, ui ibi purificcUir, lanquam qui pollultis fue- quain exiil de sanclis. Sed et tu qui sequcris C h r i sium, et imiiaior ejus cs, si pertnaueas in verbo r i l in ipsa conceptione, vel palerni seminis, vcl Dei, si in lege ejus^mediteris die ac nocle, si in meri malerni? Onvnis ergo bomo in palreel in inamandaiis ejus exercearis, semper in sanclis es tre pollulus csl, solus vero Jesus Doniimis inetis in nec unquam inde discedis. Neque eniro in loco sanbanc gcneraliouem (97) inundtis ingrcssus est, in inatre non csl polluius. lngressus esl enim corpus cia quserenda sunl, sed in aclibus, et vjia, ac moril.us. Quae si secundum Deum siul, ct secundum inconlaininalum. Ipse enitn eral, qui ei duduin per praecepium Dei babeaiuur, eiiamsi in domo sis, Salomonem dixerat" : c Magis aulem cum esscm bonus, veni ad corpus mcoinquiiialuin. Non esl eliamsi in foro; et quid dico in foro, eliamsi in <Mgo t oiitaminatus in malrc, sed ne. iu palre qui- ibealro iuveniaris veibo Dei deserviens, in sanciis deiu. Nibil enini Josepb in generaiiune ejus prae- te esse non dubiies. A u l non libi vidclur Paulus tcr ininistcriuni prasiitii cl afleclum. Uude et pro Q cum iugressus est Ibealrum, vel cum ingressus est (ideli iuinisierio, palris ei vocabulum Scriplura con- Areopagum, et praedicavit Aiheniensibus Chrisiunj, in sanciis fuisse? Sed el cum perambulassel aras ces it. Sic enim Maria ipsa dicil in Evangelio : cl idola Albeniensium, ubiinvenit scriplum < Ignnlo Ecce ego elpaler tuus dolenlesquscrcbamus le. Sic crgo solus esl hic sacerdos niagmis, qui neque D e o , et ex boc verbo sumpstt Cbristi praedicalionis exordium, eliain ibi aras gentiliiim lusimns i:i palre pollulus s i i , neqne iu iuaire. Viilcauius auiem si adbuc possumus aliquid stiblmiius, el pro in sanctis posilus eral, quia saocla cogilabal. Srd el quicunque cuslodil sc post acceptam gratiam diguilate lanti ponlificis invenire. Paler omniuin Dci ne incidal in homicidium, in aduheriuin, in veriisdicitur beus. Mairem aulem, Aposiolus Jerufurlum, in falsum lestimonium, et alia simitia; sed palem dicit essc coelcslem . Omnes crgo qui pecpermanet mundus ab omni contagione peccali, non cani, conlamtiiariiur in palre a quo creaii sum. Sive enim egimus aliqutd impium, sive loctiti su- exivil iste de sanctis, et non coniaminavil sanclimus, sive cogilavimiis conira Deum, cum non cre- iicationem Dei sui in gemelipso, quia sanclum didimus Deo conlaminali suniiis in palrc. Alque oleum cbrismalis Dei sui super ipsuin est. Illud oleum, de quo in Exodo scriplum e s t , quomodo miuam tunc solum pcr incredulilalem faclum s i l , ccssalum sit vero posiquam credidiinus ! Sic ergo D poiesl secundnm lilleram proprie oleum Dci dici, quod arle myrepsica confeclum est a pigmenlario ? ctiam 252 couiaininamur in inatre, si credentes Sed si vis videre oleum Dei, audi qucm Propbela Deo, vcl Ecclcsiam hvdimiis, vel libcrtaiem matris dicat uuclum esse oleo Dei, illum sine dubio de c(l(*slis indigna peccali se.rvilute fucdamus. Solus quo d i c i l : < Propterea unxit le Deus Deus luus vero Domiiuis nosier Jesus Cbrisius, qui peccaluni oleo laetiiiae prae parlicipibus luis. Ilic ergo esl nescil, neque in palre, ncque m inalrc contaminamagnus sacerdos, q-ui solus oleo Dei unctus esl, ei t\is esi, et de sanclis non exivit. Fueranl quidem in quo bemper sanclum permaosil divini cbrismanonnulla et in superioribus proponetida Judaais, ad quse respondere nou posseut, scd omissis illis, de lis oleum. boc inleriin sermonc quid nobis dicant, vel ipsi, vel 5. Sed quid addilur posl baec? llic uxorem qui secundum ipsorum scnsum inlelligi Icgem vo- virginem de genere suo accipiet : viduain aulem Lev. xxi I I . Job xiv, 4, 5. Sap.vin.20. Luc. u , 48. Galat. , 26. A c l . xvii 23. Exod. xxix. P s a l . XLIV, . (96) Mortale. Deesl in libb. edilis, sed supplelur (97) Sic mss. Libb. vero edili, c in bac gencra lioue. t IUSS.
78 7 8 B 9 7 8 77 7 78 7 8 9 7 8 n 7 8 7 8 7 7 f 9 7 8 78

54\

LEVITICUM HOMILIA XII.

ei cjeciam, et merelricem non accipiel, sed virgC- tiat a lege viri, u l jam non sH adultera si nupserit Christo. Quod si evenial, ul lex quidem aiiimx ipsi nem de genere suo, et non conlaminabil semen suum in populo suo : ego Dominus qni sanciifico nioriatur, id esl ul aniina discedat a lege, nec l a euro *. Quia ergo toiius exposilionis ordo ad ve- inen conslringat se caslioris counubii disciplinis, el a lege discedens, evangelici dogmalis non suscirum sacerdotem magnum revocatus esl Cbristum, piat jugum : bajc nubere Christo non poieril, quae viilcamus nuiic el quid de nupliis ejus inlelligi debeai. Paulus apasiolus d i c i l : Volo aulem vos liberlalis lasciviam quxsieril, non fidei virginalis el omnes uni viro viigihem caslam exhibere Christo. simplicis culliim. Ilic ergo sacerdos magnus uxoTimeo auiem ne sicut serpens seduxii Evam aslu- rem virginem accipiel de genere suo. Potest et Ua sua, ita corrumpantur sensus vesiri a simplici- propter hoc dictmn videri de geriere suo, quod tale, qua? in Christeest.i Vull ergo Paulus omnes anima Cbrisii ex genere ci ex snbsianlia fuerit humanarmn omniuni auiinarum. Polesl et secunduni Corimbios virginem casiam exhibereCbrisio : quod boc, quod fralres vocat credenbs in se, de genere olique nunquam vellet, nisi id possibile videret. suo dici anima quae in fidc ianquam nnpliis sociaIjiideet inirum fortasse videatur, quomodo hi, qui tur. lllud lamen nolo vos laieal, quod Hebrcci nediversis peccatis corrupti ad iidem Cbrisli vene8 1

8 scriplum babere, quod nos- apud scplua giuta Interpreles invenimus, de generc suo. Et recte larn sancla, lain casta sit,m mereatur eliam Cliri illi non babent scriplum. Ablala esl enim ab illis sti nupliis copulari. Yerum quoniam bacc ad carpropinquitas Dei, ablala esl adoplio lilioruiii, ct nis inlegiilatem referre non possumus, cerimri est iFauslala esl ad Ecclesiam Clirisii. Illi ergo noii quod ad inlcgriialem animae spcclent, ctijus secunhabeut scripluin quia de gcncre Cbrisli sinl, sicui dum ipsius Pauli senleriiiain, simplicilas fidei qua2 nec esse meruerunt. Nos aulem qni boc scriptuin in Cbrislo csl, virginiias ejus appellaia esi, el pcr babemus el Icgimus, gaitdeanuis quidein de diguaboc qiioniam cessamibus, vci pbilo^opbonim solione Dei, sed cauie c i sollicite curcimis, ne nos pliismaiibus, vel superslilionibus Judaicis in fide vita noslra et actus ac morcs facianl aliqiiondo dcsimpfici Clirisius sibi assumpsil Ecclesiam, virgigeneres, ne el boc ipsnin nobis ad condcninalionmn r.em de genere suo accepil uxorein. IIujus namque ducalur, quod cum gcnus sinuis Cbrisli indiguis, fttlem non corrumpit pbilosopbicus sensus, ncc ciret fcedis, ac diabolicis actibus serviamus. Qui baeumeisioms anibilio, sed in simpliciiale confessiobei ergo spoasain, spousus esl. Audis quomodo nis lunquam in virginali imegrilafe permansil. Sic spousus diciiur Cbristus, spousa vero anima dicinim ei dndum promiseral per proplielam dicens : Q tur, qux fldei siniplicitale ei acluum purilaic ii.corc Desponsabo te mibi in fide. > Oinnis ergo secundum rupia probalur el virgc. Dicit cniin Doioinus c l per Aposlolum, qui in Chrisio cst, nova creaiura est. Jeremiain propbetaiu : Nonne sicut Dotitiiiiiiu EU sicui idem Aposiolus d i c i l : c U l exbibeal ipst; inc (98), el palrem vocasii, c i principcm virginiiasibi gloriosam Ecclesiam non babentem maculatn, lis tuae? aui rugani, aui aliquid ejusmodi, sed ut sii saucia 6. Viduam aulcm, cl cjcciam, et coniainiiiatain et iinmacnlaia. > Quomodo ergo cam qtiae rugosa non a c c i p i c l . Si quis nosirum pcccavcrU, abegt, facii esse siiu; ruga, uisi quia renoval eam? jectus c s l , eliamsi non abjiciatur ab episcopo, sivc Dceandum quod seriptum esi*" : nara eisi isqul quod laleal, sive quod inierdum ad graiiam judicedeforis e*l horoo nosier corrumpitur, scd qui inlus lur, ejecuis esl lamen ipsa couscientia pcccati. Ncc e\i rcuovatiir de ilic bi diein. > Viduam sane, prodesl bomiuis gratia, cum Cbrislus bujusmodi el mcretricem, et ejeclam nou accipiel Cbristus, anin.ani lanquam abjeclam non recipial in conjtincc inirai talis anima ibalamum sponsi. Qui eniin gium. Igilur neqtie viduam, sicutsnpra diximus, acingressus fuerii illuc babens indumeiila nucipiei, neque cjeciam ueqne polluiam. Polbiia diciplialia, perlerei iilud quod scriplum esse 110lur, quap eliamsi non exiniegro complevii peccalum, siis in Evangelio. Virginem ergo accipiftt, v i - lamen boc ipso quod cogiiavil, quod voluit, quod duarn non accipiel, neque inereiricem , neque optavit, etiamsi non admisit, pollutaest, etamagno 2 5 3 ejceiam, aul conlaininatam. Mereiricem qui- pouliUce non eligiiur. Yalde eniin purain, valdo dcm, et abjeciam animam, el pollulam cur nitindam et sinceram rcquirii animam, quam sibi suscipial Chrislus iu conjugiuni, non esl laboris jungal : quia c qui se junxeril Domiuo, unus spiriexponcre; vidua vero cur non in uxorem recipialus e s l . > Unde eliam boc osiendilur, quod sint lur, diligediius intuenduiii esl. Paulus aposlolus ad differenliai peccaloruin et qui peccaverit peccaHomanos scribens, virum aninue lcgcm dicil, eanitum ad moriem abjeclus sit : qui auiem non pcccai que eom morluus fuerit vir, solulam esse promiiiad inorlein, sed inferius aliquid, polluUissil.Sponsa
88 8 0 M 88 t D 8 7 8 1

n m i , omnessimul virgo casta dicai.tur; qua3 virgo

a i U

s e

Levii. xxi, 1 W II Coi. x i , 2. Ose. n , 20. Lvil. x x i , l i . I Cor. vi,{". (98) Nonne sicut Dominum, elc. Apud L X X lulerpreie.^ Icgiiur, . Umlc forsan suspicio oriri possit lcgeiidiim esse lioc loco : noiiiie sicut domui, J clc. In Hcbrajo kgilur
8 7

8 8

8 a

8 8

Ephes. v, 27.

8 4

I I Cor. , 16.

8 8

Jcrem. m , 4.

hodie iTOD KlSn nonne aiPOilo. Yerisimile aulem esl pro nnyQ amodo sepiuagiiiia lnlerpreics legisse , c donius, > unde scribarum incuria prudiurii < IXHUIIIIIS. >

543

OiUGENIS

5U

esse, sed virgo inconlaniinala, incorrupta, et niiinda. Memenio enim sermonis aposiolici, quein p*ulo anle proposnimus, dicenlis : < U l exbibcat Ipsesibi gloriosam Ecclesiam, non babentem macu!am neque rtigam, aut aliquid ejusmodi, sed ul sit sancia et immaculala.
88

awiem Chrisli, neque abjecta , neque polluia potest rum parlus, isle conceplus, isla suni sancta conjiigia, qu:e coiweiiiunt et apta sunl iuagiio poniifici Cbrisio Jesu Domino noslro, cui gloria et inoperiuiii iu eajcula sajculorum. Amen.
HOMILIA XIII.

7. Sed el meretrioem non accipiet. Quae est anima meretrix? quae ad se recepit amalores, de qui1. Qui perteclus e s i , ab ipso Deo doceiur dc aobus dicit propbela : Mereiricata es post amalemnitatuni ralione, elhomine ad baec discenda insilorcs luos. Qui sunt isli amatores qui inlranl ad gisiro non uiilur, sed a Deo discil, si quis polest animam merelricem, nisi contrarise potestaies, et capre Dei vocem. Qui auiem non est lalis, aed i n d&mones, qui deslderium capiunt pulcbriludinis ferior, dlscil ab oo qui didlccrit a Deo. HSRC crgo ejus? Pulchra namque a Deo creata esl anhna, et c&l de solemnilalibus duplcxquaedam ralio doclrinas. saiis decora. Audi qtiomodo ipse Deus d i c i l : Una, qua illuminaia pr spirimm propbetica nieiis Faciamus bominem ad imaginem el simililudinem docelur, qua, ul ila dicam, magis intuitu nientia noslram. Vide cujus decoris, cujus pnlchriludinis discitur quain sono voci, per quam verilae ipsa, est anima quae imaginem habet et simililudinem non umbra et imago verilaiis agnoecilur. Hi vero Dei. Ilanc pulcbriliidinem conlrariae polcslaies cum qui ipsam Dei clarilaiem capere non possunl, nec aspiciiini, id est diabolus et angeli ejus, concupi- lolum fulgorem veritatis iulenla menlis acie COIIscunt specicm ipsius; qui quia non possmil sponsi spicari.audiuut de solemnitaiibus secundo loco ab t*us fieri, meretricari cupiunt cum ea.Si ergo susbis, qui primo didicerunt; el cum illis veriiaieiii cep?ris bomo, in cnbili anima? luae adulterum rerum ipsa iuspectionis proprielas dederit, ad isloe diabovim, mcrelricala est anima tua cuin diabolo. veritatis umbram profert solus audiius. ilujus niySi rece^eris angelos ejus, si spiritus diversos, qui sterii Apostolus conscius dicebat de Judseis, quia peccare tc suadent, mcreiricala est cuin eie aiiima umbra ei exemplari deserviunl coelesiium *. > tna ; si spiiMus irae, si invidiae, si superbiae, si i m - Ipsa enim coelestia Moyscs vidisse describilur, lypos pudicilise ingressus fuerit ad animam luatn, el r6- auiein e l imagiues eorum quae viderat populo iraceperis eum, el consenseris ei loquenii in corde didisse. Sic enim ad eum dtvinum dicil eloquium: to, delecuius fueris his quae libi secunduni suam C Yide, i n q u i t , omnia facilo secuiidum formaa mentem suggent, merelricaius es cum eu. Mere quae oslensa est libi iu monte. > Taleergo estquod tricem ergo non accipiet sacerdos raagaus, el non et in hoc loco recilaium est, quia Dorainus loculus coulaminabit semen suum in populo suo. Quod est fuerit de solemnilalibus ad Moysen. posl hxc : islud semen quod conlaminari non vull? In Kvanc Et locutus est Moyses, i n q u i t " , dies aolemnes (99) gcliis scripium e s l : c Qui seminat, verbum seDomini Dei filiis Israel. Transacto vero de bis se.rininai. > vult ergo coniaminari vcrbuni Dei ab Diotie videamus quid post haec edoceiur Moyses. bis qui seminani. Qui sunl ergo qui seminaul? qui Primo de lucerna el candelabro, etoleo quod ei verbum Dei iu Ecclesia proferunt. Audianl ergo fundiiur; secundo loco de mensa, et panibus prodoclores, ne furle aininaa conlaminata?, animae posiiiouis, ac numero eorura, et qui eis uii debeaul. merelricaiai aniiua? iniidcli verba Dei credanl, ne Inleudarous ergo animum diligenlius bis qux scriforle iiiitlaiil sanciura canibus et margarilas anle pla suiit, et ad hacc dignuscenda concedi nobis graporcos : sed aniinas iuundas, virgtnes in simplicitiam Doinini depreceinur, ui in bis quae iegimus tale fldei qu;e in Cbrislo esl eliganl, ipsis comroit- litteris ,qna3 sit volunlas sancti Spirilus agnoscamus. c Praecipe, i n q u i t f l l i i s Israel, ul deferanl tant secreta mysleria, ipsis verbum Dei, et arcana
8 8 8 8 f 9 8 1 9

De diebu$ festi, et iucerna, et candclabro, et oUo ad Inmen, et de menta, el panibus propotkiotiit

fldei 254 proloquanlur, ul in ipsis Cbristus forme- ^ tibi oleum de olivis mundum expressum ad lumeu, ul ardeat lucerna semper exlra velum in tabernalur per fldem. Au nescitis quia ex islo semine verb: culo lesiimonii, el accendenl ilJam Aaron et filii Uei quod seaiinaiur Chiislus nascilur in cordeauejus a vespere usque in mane conlra Dominum indilorum ? Uoc enim Aposiolus d i c i l : c Donec fordesinenier, legilimum ailernale in progenies vesiras. melur Christus in vobis. > Concipit ergo aniraa ex In candelabro niundo accendetis lucernas conira boc verbi seinine, et conceptum fornial in se verbum, donec parial spirilum limoris Dei. Sic enim Dominum usque mane. Candelabrum mundum noper prophetam dicunt animoe sanciorum : c niinai, lucernas accendi per pontiflcem jubet, et limore luo, Dou.ine, concepinuis in ulero, elparlu- earum lumeu minisirari ex oleo quod daiur a porivimus, ei peperiinus spirilum salulis luaa quemfepulo pracepii. liaque nisi dederil oleum populus, cimiis super terram. Isle esl sanciarum animasine dubio exslinguetur lucerna, et non erit luroea
9 8 8 8 8 8 8

18.

Ephes. v, 27. Ezech. xvi. Cen. i . 26. Lev. xxni et xxiv. Hebr. , 5. ibid.
9 8 9 8

8 8

8 0

9 1

9 T

Marc. iv, i 4 . " G a l a i . iv, i 9 . isa. xxvi, Lcvii. , 44. Lcvit. , 1 ei acqq.
9 8

8 8

(99) Libb. ediii, c de diebus solemnibus, sed rass. ut in noslro textu.

515

IN LEVITICUM H0M1LIA .

546

iu sanciis. Secundum liiteram ergo hacc eral conse- alio loco semitae aetemae nommanlur. Quia ergo quentia, ut conferret populus oleuui inundum de secundiim quamdam myslicam ralionem inferiores olivis expr&ssum, ut ex eo ministrarelur lumen partes crealure mundus bic inielligitur, ideo luIucernse; el Aaron accendebai bicernas a vespera cerna legis his, qui in hoc mundo lanquam loiius asque mane, fomenlis olei quod conluloral popucrealiira? pedes suni, acceusa memornlur. Lux aulus, lumini pabulum prxbens. lem aMerna erit illis semilis, per quas in fntiiro saeculo unusquisque pro mcrilis incedet. Sed de liie 2. Verum qnoiiiam lex spirilalis e s l , peiamus a in 8iio loco sufficienler pro nostris viribus diclum Domino (si lamen conversi sumus ad Domiuuin) auferri nobis velamen de lectione Veteris Tesia- esl. Nunc ergo quoniam vespera esl ei nox usque ad consummaiioiiem saeculi, et usqucquo novusdies menti, ut possimus advertere quae ralio sit candefuturi saeculi et novae lucis efiulgcal, ardet unicuilabri, vel lucernarum ejus secunduin intelligeiitiam spiriialein. Ante adventumDomiiti meiJesu Cbrisit, qtie nostntin lucerna ba?c, iniantum splendorem fol non oriebatur populo lsrael,sed lucernae lumiiie luminis pnebens, quantum olei copia uberlale opeutebatar. Lucerna enim erat apud cos sermo legie, rum fuerit minisirala. Denique el Job in quodani ei sermo prophelicus, inlra angustos conclusa pa- loco, cum bona operum suurum exponerct, addidit rictes, quae non poterat in orbem terrae lumen eiiam b o c * : Cum splenderei, inquit, lucerua sucffundere. Inlra Judaiam namqiie concludebalur per caput meum. Splendet ergo uiiicniquc noscieniia Dei, sicut et Propheta d i c i l : < Nouis io sirum lucerna huec, inquantum oleo bonontin opcJudxa Deus. Ubi vero exorlus esl sol jusiilia? Do- rum fueril accensa. Siaulem male agamus, et opcra minus e l Salvator noster, ei natus esl vir de quo nosira mala sinl, non solum non aceundiiuus, sed scriptum e s t : c Ecce vir, Oriens nomen e.st e i ; exsiinguimus nobis islani lucernam : et completur per universum mundum scienliae Dei lumen efifu- in nobis illud, quod Scriplura d i c i l , quia c qui m est. Serino ergo legis, eisermo propbeiicus erat male agil, iu lenebris est, el qui odil fratrem Incerna ardens, sed ardebat inlra xdern, ncc ullra suuin, in lenebris ainbulal. Exslinxit enim lucerpoierat emiuere splendorem suuin. Qood aulem nam cbariialis, ei ideo in lenebris ambulal. Awion sermo legis et prophetaram luccrna dicatur, Domi- tibi Tidelur exslinxisse lucernani, qui luiucn cbariitus ipse nos docuit dicens de Joanne Baplisia : tatis exslinxil? Qui aulem diligil frairem, in cbarit llle erat lucerna ardens ei lucens, et vos voluisiis lalis luce perdurat, et curn fiducia potesl dicere * : ad boram exsullare in lumine ejus. Et alibi d i c i l , f Ego aulem sicul oliva fructifera in domo Dei, quia lex el propbeiae usque ad Joannem. Lucer- Q e l : Filii ejus sicul noveila; olivarum (!) in circuiiu niensaj ejus. Oieum ergo offerri jiibeliir a populo, na itaque ardens esiJoannes, inquo lexconcludiiur et oleum non qualecuuquc, sed inunduin, c i noit ei propbeta. Donec ergo populus ille babebat oleum ex quibuscunque seniinibus (ui fieri diversis in requod conferreiad lumen, lucerna non esl exsiincia. gionibus mos esl), scd de olivis expressuin, in quiUbi vero defecil in eis oleum misericordia?, oleuin bus indicitim pacis osiendilur. Neque enini accepu operuni bonorum, nec invenia est apud eos puritas, possunl esse Deo opera lua, nisi ia pace peraganpuruni naroque oleum quaerebatur ad lumen, et quia lur : sicul el Jacobus aposlolus d i c i t : c Fruclus defecii in eis oleum niisericordiac, necessario exauiem juslili:e in %)ace semiiialur. Et idcirco, siincia lucerna esl. Sed quid dicemus quia illis b&c credo, eiiam Dominus discipulis suis tradebat fldele evenermil, a nobis vero aliena sunl ista? Imo madeposilum dicens : c Pacem ineam do vobis, pajor cura est Chrisliano olei conquireudi. Yide enim 255 qnomodo Dominus iti Evangeliis* per parabo* cem meam relinquo vobis. I)e bac ergo oliva oleum prematniis operum noslrorum, ex quo lucerna Dolaui slulias virgines nominai, quae olemii nonporiamino possii accendi, ulnonin tenebris ambulemus. b a n l iu vasculis suis; et inlanlum siultas, ut quoHxc quidem a nobis dicla sunt, quanlum ad lucerniam defuit eis oleum ad succendendas lampades suas, ihalamis exclusx sinl nupiiarum, nec pulsan- j) nam candelabri el oleum ejus spectal. 3. Nunc vero videamusqnid eliam in cocsequentibus quae olei curam neglexeranl, uhra aperiri juslibus de panibus proposilionis scriplum s i l . c Et serit sponsus. Memini lamen diidutn nos cuin censumeiis, inquil similaginem, et facieiis de ea tesiini deciuii octavi psalmi exponereraus illuin duodecim panes. Deduabus deciiuis erit unus panis, versiculum, in quo scriptum esi : Lucerna peei imponeiis eos duas posiliones, sex panes uua podibus meis lex lua, Domine, c l lumcn semilis nieis, diver^Uatem lucerna? el lucis pro viribus gilio super mensain mundam conlra Dominum. E l ostendisse. Dicebamus eniiu quod lucernam quidem iiiiponeiis supcr posilioueio Ibus munduni, et sapedibus, id est inferioribus corporis pariibus de- leni, ei erunt panes in commemoralionem apposiii puiaril, lucem vero semilis dederit, qii33seraila3 in Domino : die sabbaiorum proponeniur contra Do9 9 1 7 9 9 1 9 1 1 1 9 v

9 1 9

Psal. LXXVI, I . Zacb. v i , 12. Joan.v, 55. Luc. x v i , 16. Job xxix, 3. 1 4oaii.ii, 11. Psal .Lii, S. Psal. cxxvn, 3. Levii.xxiv, 5 et heqq.
7 9

9 9

1 9

* Mailh. xxv. Psal. c x v m , 105. Jacob. nr, 18. Juan. xiv, 27.
1 1

(i) Libb. ediii, oliva noveila. > Msfe. noyeflae olivarum. >

817

ORIGENIS
t

548

/nium seniper a filiis lsrael, in teslamentum aeler- btis apposuit; non qnod i'a pnuper ee*et ut IIOU bnbueiil (6) similatu, qui iu diviiiis uon inferior pa . E l erunt Aaron, el filioruin ejus, et edent ea iruo scribilwr; sed iilriusquc meriionim differenlia in loco sanclo : siml enim Sancta sanc'orum. Iloc per ba?c dcsignalur indicia : quod is qnidcm cui eril illis de eis qua? ofTeruntur Doniino lcgilimttm eram a Domiuo myeleria revelanda, el ad quem d i aiernuin (2). Seciindurn ea quae scripla siml, in cebalur " , nou celabo a pueromeo Abraham q i o d dnodecim panibus duodecim iribuuin Israel videitir facliirus sum, qui imbueiidiis eral el edocendns foiuiiiemoratio ante Dominum ficri, et praecepium dari, uisine ces&alione isti duodecim panes in con- de occuliis ei secreiis Dei, ille pancs ex eimila specln Domini proponantur; ul et meinoria duode- smbiiur lnbuisse ; ille vero ad quem nihiJ sacramenli deferebaiur, sed ralio prascnlis saluiis et riin tribuum apnd emn scniper habealur, quo veluli exoralio quaedam el supplicalio per ba?c pro vilae, panes conununes ex sola farina scribilurhasingulis fleri videalur. Sed parva salis el lenuis buisse confecios. E i Ui ergo si babes scienliam seesl bujuscemodi iniercessio. Quaiiiiim enim profe- creiorum, si de Ode Dei, de myslerio Gbrisli, <to cil ad repropiliaiidum, ubi unitiscujusque . iribus sancli Spirilus utiilate poies scienler cauteque diss^rere, panes ex simila offers Domino. Si vero compcr panein fruclus, per fruclus opera consideranda suiil! Sed si referanlur haec admyslerii magniludi- munibus uieris ad populum inonhis, el moralem ncin, invenies cominemoraiioiiem islam babere i n scis tanlummodo locum iraclare qui adoinne* pergenlis repropilialionis eflectuni. Si redeas ad illum tinel, coinmunem le oblulisse noveris pauein. panem qui de coelo dcscendit, ct dat huic miindo 4. Sed videamus jam qux sit confeciio in isiis viiam : illum panem proposhiouis, quem proposuil panibus proposilionis, qui aine Dominum poni semDeus propilialionem (5) per Adem in sanguiue ejus: per jubenlur. c De duabus, inquii decimis s i l ft si respicias ad illam commemoraliouem, de qua panis unus. Duas quidem decimas dixil, sed c u ditil Dominus : lloc facite in tneain commemojus inensune sint isiae decimas nou coniprebeudit ; raiionein; invenies quod isia esl commemoraiio cum uiique consequens fuissei, si de quantilate a i eola, quae propilium facil bominibiis Deum. Si ergo mila? volebat agnosci, ipsam cujus duas decimae iiiteiuius ecclesiasiica mysleria recorderis, in bis siimi jubebat, nouiinare niensuram. Qux ergo isla q>2 lex seribii, fmura: veriiaiis iuvenies iuiaginem res esl, cujus mer.sura c l modus (7) nec coniprcprafforiii;;lani. Scd de bis nou esl plura disse* licndi poluil nec numerari? Deceui numerus ubiquo rere (4), quod recordalione sola imelligi snlllcil. perfeclus invenilur. Tolius enim niimeri ex ip&o Possiifiius vero el altier diccre. Otiinis sermo Dci raiio ei origo consurgiL Gompeienler igilur auctor pauis esl, sed est differeulia in panibus. E s l enim c i origo oiiiuium Deus, sub boc numero videtur aliquis scrmo, qui ad comiiuiiiem proferri possil osiondi. Scd si in Ecclesia de solo Paire loquar, et audihim, el edoccre plebem de operibus miseri- ipsius solius laudes profcram, unius decimae panera cordiae, ac lotius beneficeulia?, el isle esl panis qui f c c i . A u l si de Cbrislo solo iecero scniioneoi, 61 couiuiunis videbiiur. E s l vero alius, qui secreia ipsius enunliavero(8) passionem, ct resuirectionera comiueat, el de fide Dei 256 ^erum scieniia praedicavero, unius deciiuae obluli paneiii. Si vero disseral. Isle panis muudus est, e l ex simila condixero quia Paler cum Filio semper est, ei ipae feclus. hie in conspeclu Domini semper (5) ponenfacii opera sua : vel eliam si dixero quia Paler iu dus esl, el super meiisatn niundam proponendus. Filio est, el Filius in Palre, et qui videl Filium, v i h i e solis sacerdolibus scqueslratus esl, el (iliis det el Patrem, ei quia Paler el Filius uimm suui : Aaron stterno muiiere condonalus.Verum ne pules ex duabus decimis similse iuundae obluli unutn pabacc nos propriis sensibus cxcogiiala narrare, et nem : panem verum qui viiain dai buic mundo. iion in divinis observasse voluminibus, proferam llairelici non faciunt de duabus decimis uuum palibi de Scripiuris quomodo apud diversos viros pa- nem : neganl enim crealorem Deum Palieui Gbrisli
1 6 t 1 3 { e l 1 7

nis diversiias pro merilo uniusciijusque servala est. J) esse, ncque Yelus et Novum Tusiameulum unuui Referlur iu Genesi quod Abrahain palriarcba anfaciunl pauem, nec unuiii Spiriium in utroque i u gelos susccpit bosphio, similiter auiem et L o i . sirumciilo profueulur. Nos auieut in lege el EvanSed Abraham, qui mcriiis prvcellebat, panes ex sigeliis tinum aique eunuleni iuesse sanctum Spirituui mila apposuisse describilur, quos et , id dicinius, ei isto qnoque niodo ex duabus decimis esl occulios ac recondiios nominavii. L o i vero eo iiiiuin panem propositionis offerimus. Qui ergo (9) quod non habuil siniilain, ex farina pancs bospitispparanl Gbrisium a creaiore Dco Palre suo liaireu

" L u c . . 49.

Gen. xvm.

" ibid., 17

" Levil. xxiv, 5,

1 7

Joan. xiv, 7.

(2) Godex Sangerm., antcniale. (5) Adverbium sempcr, deesl in libb. ediiis, (5) Idem, c piopilialorom. sed siipplelur e mss. (4) Std de Ins non esi plura disserere, etc. Plura dc (0> Libb. ediii, non babucrit, > sed mss., c ut mysierio Eiubarisliae non seniiocinabanlur veteres nou babueril. c jn couciotiibiis ob praesculiam calechuiuenorum ei (7iGodex Sangenn., c cujus mensuraa modus. gemilium. Vide supra noiam ad boiuil. in L c v i (8) ldem, c enumeravero. licum, niim. 10 (9) Idero, c quia ergo, > ctc.

1N LEYiTICUM HOMILIA XIII. lici, el Judaei qui solum Patrem recipiiinl, et Ver- bnm et aapieiuiam ejus Cbrislum non recipiunl, non faciunt ex duabns decimis unum panem. Mos aulem meusiira quidein ipsius, id esi eubstaniise nomen vel ralionem comprebendere aui invenire non possumus : confiienles tamen Palrem, ei F i Hum, iinum factmus panem ex duabus decimis : non u l panis unus ex una decima fiat, el alius ex alia, u l sint ipsae duae dccimae separala?, sed sitil dune islae decima? una massa, el unus panis. Quomodo duaR decimaj una massa fil? quia nou separo Filium a Palre, nec Palrem a Filio : < Qui enim vidil rae, inquit , vidit et Palrem. Fitini ergo panes singuli ex duabus decimis, el proponunlur duabus posilionibus, id est duobus ordinibus. Si enim una posiiio fierel, confusus el permisius es- B aei senno de Paire ac Filio. Nunc autem unus quidem est panU, una enim volunlas esl el una subslamia : sed duac sunt posiiiones, id est duae peraonaruoi proprielales. Illum enira Patrem, qui non s i l Filius, ei hunc Filium dicimusqui non sit Pater. E l boc niodo duas decimas in ono pane servamus. el duas posiliones anle Domiiium profnemur. Scd revera magni, u i iia dicara, cujusdam pisloris et docii arlificis est, valde diligenler(lO) istas servare meosuras, el ila temperare de Patre el Filio sermonem, conjungere ubi oporiel, et rursum ubi coinpefit separare, ut neque d u mensura aliquando desinl, neque unquam nisi unus panis ap

550

intelligibililer intellige quae apponuntur lihi. Qune est ergo mensa polentis , nUi mens (11) illius qui d i c e b a i " : cOmnia possum in eo qui me confortat Cbrisio, e l : Cum inflrmor, tunc potens sum? lit istins potenlis mensa munda , hoc esi in isiius corde, in ipsins mente, Domiito panis offcrlnr. Ad bujus polenlis Apostoli mensam si sedes coetiaturiK, imelligibililer inlellige quae apponunlur libi , boc esi spirilaliter adverle quae diciintur ab co , ut ei lu facere possis quod addilnr. A i l enim : Sciens quia lalia le oporlel praparare. 5. Sed vtdeamus qitomodo bi duodecim pancs proponaitlur: c Dua?, inquil, posiliones, in una positione sex panes. > Pulasne, oiiosa esl isla divisio? Quid esl quod duodecimus niimerus itcrum parlihir l sex? Habet enim propinquilatem quaiiidain ctim in boc muiido senarius numerus. In sex cnim dicbug faclus esi isie visibilis mundus. Duo igilur ordinos habcntur in boc nitindo, id est duo populi, qni 11dem Palris ac Filii in una Ecrlesia lanquam in una mensa munda ctistodiunt. E l superponilur, i n qiiit snper posilionem tbus inundum. Tliuris species fonnam lcnel oralionuin. Oportei ergo paitibus fidei oralionum \igilanliani purilalemqije conjungere. Pura auiem oraiio est, siciu Aposiolio dicil : Levanles puras nianus sine ira el disceplalionc. Siiitut ei odoris snaviias impleri (12) facil illud quod scriplum e s l " : cDirigaiur oraiio mea sicut incensum in conspcctu tuo. > Si quis
1 1 9 9 n

pareal. Duodecim ergo panes ex isla simila tieri Q niandaiitur secundum numerum iribuum quae tunc erani caroalis Israel. In quo mibi videtur forma toths crealurae rolionalis contineri. Duodecini namque pulaniur esse generales ordines raiionalis creatura?, quorum Oguraerat in illis duodecini tribubus. In quibus erat uuus quidam ordo regalis, qui Judas 257 nominatur. Alius eral ordo saccrdoialis, el Levi appellatur. Erat et alius ordo Judae vicinus, qui Benjamiu dicilur, in quo ordine el lemplum Dei, et altare collocalum est. Alius ordo Issacbar, et Zabulon, et Ephrem, aliique quos nominaiim designal Scriplura divina, quorum rationem non esi nunc leinporie explicare. E s l lamen uniuscujusque Inbus, vel ordinis panis anle Dominum. E l iicet sii aliqua iribus, qu:e non ex libera, scd ex concubina Israel descendal, ei ex parle Iibera, ex parte servilis s i l , tamen pro omnibus ex duabug decimis patds proponilur anie Dominum , el in universis dua? decimae siiuilaginis consiani. Proponi aulem jubenlur supra inensam miindam. Quis aulem noilrum esl, qui iia habeal mensain mundani, ul panes super eam Domiuo olferaolur? Si sederis (itiquit Saloinon ) coenare ad mensam polentis ,
1 9 1 9 9 0 9 e

ergo oraliones quidein offerat Deo, non lamen habeat mundam conscienliam ab operibus malis: bic Ibusquidem videlur panibus superponere, sed non penitus (15) mundum. Nam si omne ibus nuindum essel, non uiique addidissci Scriplura, ihus mundum super panes proposilionib ponenduin anle Doluinuin. Nec enim putes quod omnipoiens Deus boc inandabat, ei hoc lege sauciebal, u i thin ei ex A r a bia deferreiur. Sed boc est Ibus quod Deus ab bominibus sibi quxril offerri, ex quo capit odoretn suaviiatis , oraiioues cx corde puro el conscientia bona , in quibus vere Deus suscipil fragraniiam suavitaiis. c E l eruut, inquil *% p.mes in comuie* moralionem proposili anle Domiuuiu. In die Sabbatorum proponeiis ea. > Si nondum libi manireslum esi (14) quia panes isli verbum Dei e^l, ex bis nunc sermonibus confirmare. Quid esl enim quod nobis commemuralioneni Dei faciat ? Quid esl quod uos ad memoriain justiliaB , el tolius boni revocet, nisi verbum Dei ? ldco ergo d i c i l , quia erunl in cominemoralionem proposili ante Doinintmi. Addil et in die Sabbatoruin, id esl in requie animarum. Et qua? major fideli aniniae requies qiiam mcinoria Dei? quam in conspectu Dei versari? quam ia fide Palris
9 1

Joan. xiv, 9. Prov. , 1. Pbilip. , 15. II Cor. x n , 10. xxiv, 7. " 1 . , 8. " Psal. CXLI , 2. Levii. xxiv, 7, 8.

" P r o v . xxm, 2.

9 9

Levil.

10) Libb. editi, c el valde arliiiciosi, diligenier, inss. ul in nosiro lexiu. l l ) Mss., c mens. Libb. e d i i i , c mensa. 12) Libb. e d i l i , c simililer el odoris suavilas

impl^re, sed mss. u l in nosiro (extu. (13) Codex Sangenn., penilus. Libb. c d i i i c poiui iluis. (14) Libb. edili, erat.

hf\

ORIGENIS
M

552

ac Filii permanere ? qtiam orationes Domino lan- pnrabolis , qni commtiuig est vulgi. Legiiimura qiiani odorem suavilaiis offerre? c IVstamenltim, anernale hoc c r i t . Legilimuin namque el aeleri n q u i t , aeternum erit Aaron el filiis ejus, el man- num ea omne quod myslicura est. Nam praeseniia ducabunl ea in loco saneio. Aaron el filii ejus ge- baec el passiin visibilia, lemporalia s u n l , ei finem nus esl eleclum , genus sacerdotale, quibus baec cilo accipiunt: Praeierit enim babitits hujus niunporiio sanclortim donatur a Deo , quod siimus di . Quod si hujiis mundi praeterit, sine dubio c l umnes qui credimus ui Cbrislo. Locum aulcui san- litlerae babilus praeleril, ei manenl illa quae aeierna sunt, quaesensus conlinet spirilaiis. Si ergo intellecimn ego in lerris non rcquiro po i m m , sed in corde. Locu^enim dicilur sancius, raiionalis ani- xiinus primo quomodo Deus loquebalurad Moy$en el Moyses iiliis Isnael, secundo eiiam rationem cannia, propter quod ct Aposlolus dicil : c Nolite locum dare diabolo.lAnimaergomea locus est, si male delabri mundi, et lucernarum, aique olei ejus, lertio quoque panes propositionis ex duabus deciniis ago, diaboli : si bene, Dei. Denique el spirilus maligntis c cum , i n q u i l e x i e r i l ab bomiue , ei tir- singulos confeclos secundum (18) voluniaient spicuierit loca arida, el requiem non invenerii, iuiic ritns inlelleximus, demus operam quomodo et nos boc tanlo ei (am sublimi iniellectu non efficiamur dicil: Reverlar ad locuiii iuetiiu unde exivi. Locus ergo sanclus anima esl pnra. lu quo loco edcre - iudigni: sed u l anima noslra prius flat locus saobis mandaUir cibuiii verbi Dei. Neque enim convectus, et in loco saucio capiamus sancia mysieria nii ul sancta verba anima non eancla suscipial; per graiiam Spirilus sancli, ex quo saociificatur sed cum purificaverit se ab omni iiiquiiiameulo car- omne quod sauctum est. Ipsi gloria ei imperium i n nis ct morum , lunc locus sanclus effecia cibum sxcula sa3Culorom. Amen. capial panis illius (15) qui de coelo descendit. Nonne IIOMILIA X I V . nielius sic intelligitur locus sanctus, quani si puieDe filio mulieri* hraelitidis, jEgyptii patrit, qui mus strucliirain iapidum insensibilium locura sannominan* nomen , maledixit, el de tenlentia Dei clum nominari? Uiuie simili modo eliam libi lex lata in eum. isla proponilur, ul cuni acceperis panem mysticuiu 1. Hisloria nobis recilata esl, cujas quamvis v i in loco niundo manduces eum: hoc esi, ne in ani- dealur aperla narraiio, lamen nisi diligenlius conma conlamiuala et peccalis pollula Domiuici corlinenuam ejus quae est secundum lilteram conseporis sacramenla percipias : < Qnicunque enim quamur, inlerior nobis seasus haud facile palebit. manducaveril, inquii *, pauein, et biberil calicem Esi crgo Scriplura sermo de quo disaerendum esl Domini indigne, reus eril corporis ei sanguinis Do- bic : c E l exid, inquil filius mulieris Uraelilidis, luiiii. Probel auiem se unusquisque, el lunc de pael hic cral fdius Jgyplii inier iilioe Israel: el l i i i ne mandticui, ei de calice bibal. gaverunt in castris, is qui erat ex lsraelitide (19), e i 6. Saucla euiin sanclonun s t i n l . Vides quohoino Israelila. E l noininans lilius mulieris Israeliiuodo iiou dixit sancia taiiluinmodo, sed Saocta lldis nomen nialedixil: et adduxerunl eura ad Moy. sanclorum : ui si dicerei, cibus iste sauclus noa sen : el nomen mairis ejus Salomilh filia Dabri, ex esi commuuis omniuui nec cujuscunque 258 ^' iribu Dan : et miserunt eum in carcerein, ut judig u i , sed sanctorum est. Quamo niagis boc et de careni de illo per prxceplum Domini. locuius est verbo Dci recie meriloque dicemus, hic sernio non Dominus ad MoyRen dicens : Ejice illum qui maleest omniuni , nec cujuscuoque, sed sanciorum esi. dixil exlra castra, el imponent omiies qui audiNon quilibel verbi bujus poiest audire luysleriuni, eruniinanus suassupercaput ejus, ellapidabunl(iO) nam lantummodo (1G) qui puriQcali sunt meiile, qui eum omnia synagoga. Videamus ergo primo quid mundi sunl corde, qui simplices animo , qui viia sibi velil hisioria quain proposuimus , ei quamvis irreprebensibiles , qui conscienlia liberi, ipsorura plana videalur , laiuen adbuc evidenlius eain tenesl de boc audire sennonem , ipsis possuui explalemus sub oculis ponere. Ponamus ergo unum ex nari isla mysieria. c Yobis euim datum esl, i n q u i l , ^ patre et malre lsraelilici noruinis generosilate gau nosse mysieria (17) regni Dei; illis auiem, id esl dentein: aliuni ex oiaire lanium , riou eiiam ex paqui non mereniur , qui non sunl lales ul mereanire, el velut ex parie nobilera, et ex pane non patur, nec capaces esse possuni ad inlelligenliam seIris, quae utique melior videtnr , sed malris , & cretoruin ; iliis non potest dari ille sacerdolalis iuierior esl. Si enim paler fuissei Israelita, ei mapauis, qui esi secrelus, ei myslicus sermo, sed in ler iEgyplia, essei aliquid ainplius. lloc eniiu fueiT n 9 > e ai 81

^ L e v . x x i v . 8,9. Epb. iv, 27. ,Maitb. xn, 45, 44. * I Cor. , 27. , 11. ** Leviu xxiv, 9. * I Cor. vn, 51. " Levii. xxiv, 10 el seqq.
v

Levil. xxiv, 9.

" Maltb.

(15) Libb. ediii, c capial panem illam, mss. ut in noslro lexui. (16) Codex Sangerm., c nec quilibet verbi bnjus poiesi audire mysierium. Tantumuiodo, elc. Inlra, c ipsi possunl explanare isla mysleria. (17) Libb. cdili, c mysieriuiu, sed mss., c mysleria. (18) Libb. edili, singulos quosque confeclos si

scniudiim , e l c , sed manuscripli u l in nostro . (19) Libb. edili, c ex Israelilide muliere, sed a mss. ei a Gra;co sepluaginla lulerprelum lextu abesi < muliere. > (20) Godex Sangerm. lapidabunt, > L X X l n l e r p . . Libb. edili, c lapidabit. >

53

LEVITICUM HOMILIA X I V .

554

ranl Manasses el Epbrem. Nnnc vero scriplum eet, quia lUius s i l mulieris Israeliiidis, et jEgyplii patris. Si ergo diligetiter seculus cs duos islos viros, unum ex iiitegro nobilem , alium ex parle , intoere nunc eos liiigantes adinvicem: in qua lile is qui patre iEgyplio et malre sola lsraelilide genilus v i delur, nominans maledixeril, el ob hoc perduclus sil is qui maledixeral ad Moysen. Moyses vero neqne absolvere euin ausus est, neque condemnare sine Deo. Tradidil enim eum custodiae usquequo a Deo acciperet responsum quid velit fieri de eo. Hacc esl bisloriae continentia, nunc autem videamus quae sii i n ea spirilalis ratio , quae aedificare debel Ecetesiaro. 2. Primo omnium sermo d i c i t , quia exiit fllius uiolieris Israeliiidis ei iEgyptii patris, et unde vel quo exierit, non referl. Inveniunlur enim ambo in casiris positi, sicutindicat seimo Domini, dicens : Educ bomtnem qui maledixil foras exira caslra. > Si ergo de casiris educhur, necessario in caslris erat. Quid ergo est quod cum nondum exisset de caslris, dicit de co Scripiura divina , et exiil filius mulieris Israelitidii ? Ego puto quia docere nos vull sermo divinus, quod qui peccal, dupliciier exire diciiur. Prtmo enim exit proposito bono, el recla sentenlia , exii a via jusiiliae, exil a lcge Dei. Postmodum verocuni confuiatus fuerit pro peccalo, xit eiiam de ccelu et congregaiione saiicloruro. U i si verbi causa dicamus : Peccavit aliquis fidelium, i*te etiamsi nondum abjiciatur per episcopl setuenliam, jam lamen per ipsum peccalum quod admisil, ejectusest; et quamvis intrel ecclesiam, tainen ejecliis esl, el foris est segregatus aconsonio el unaiiiinilaie lidelium. Exiil ergo fllius palris iEgyplii ei matris Israelilidis. Qui penitus extra fideui e s i , luius iEgyptius esi. Qui auleiu iuier nos esl, el peccal, ex una quidem parte qua Deo c r e d i l , 259 Israelilicae videtur originis : ex ea vero parie qua peccal, de dEgyplio geuus ducil. Duos ergo Scripiura proposuil litigantes, uuum ex iolegro Israelilam, qui liiigavit quidem sed non peccavit: isluni vero cujus peccaiuni designai, maxima ex parie mislum esse iEgyplio generi iudicat, adversum quem litigal Israellla, et fone compelenier ei raiionabililer litigat. Nam el in Exodo lsraelita et iEgyptius liligant, ubi lsraeliia guperal, iEgyptius c a d i i . Igiiur el ego bodie si veriiatcin defendani, si pugnem pro ecclesiastica fide adversum eum, qui ex parle quidem credit Cbrislo, et recipit Scripiuras, sed non inlegre seneuin earum nec fldeiiler recipil : lii'go advergum eum, qui ex matre quidero lgraelila esl, ex palre vero ^Egyplius. Si quis ergo oi fidei credulilale, el nominis professione Gbrisliamis est el caiboiicus, isie ex ulraque parle Israelila esl. Qui
8 e 1 8 8 8

vero profrssione quidem Clirisiianus est, intellectu aulem fidei hoereticus et perversug est, isie inalrem quidem Israelitidem, pairem vero iEgyptium babeu Quomodo ergo boc accidit? Cuin Scripturas quis legit, el lilteram quidem seqtiitur, intellecium autem repudiat spiritalem, hic malrem quidem Israeliticara habet, id est, lilleram : sensum vero quia spirilaieiYi non sequiiur, scd carnalem, isti est & gyptius paler : el ideo adversum ccclesiaslicum et calholicum litigat, id esl contra eum qui ex utraque parte Israeliia est, qui et secundum liueram lsraelita cst, et secundum spiritum, quia ipse secundum liileram quidein Israelita est, secundiini spirilum vero iEgyplius. Quid ergo est uirisqitc liliganlibus? Necessario ille qui carnalem sequilur sensum, lanquain de iEgyptio genu^ ducens nomen nominat, et maledicit. Nominal enim notnen Dei, ei cum maledicio nominal : negat enim eum Crcatorem esse mundi, itegat esse Palrerr. Gbristi. Nos vero qni ex utroque genere israelitae sumtis, ei litleram el spirilum in Scripluris sanciis defendimus, el litigamus adversum eos, qui ex media parie Israeliias videntur, et dicimus quia neque secundum lilleram maledici oportet, neque secunduin spiriialem inlelligentiam blaspbemari. Maledicus entni nnn solura in Deum, sed etiam in proximum aposloli Pauli senlenlia a regno Dei excludiiur. Vide euim quomodo dicil Aposiolns : < Nolile errare, neque foruicarii, neque adulieri, neque molles, neque mascclorum concubilores, neque furcs, neque avari (21), neque nialedici regnum Dei possidebuni. Videle inier quae crimina, inter adulieros, iiiler masculomm concubilores, inter avaros, quos alibi dicit idolis servientes, etiam maledicos posuit, el a reguo Dei pariier cum illis exclusil. Videaut ergo si qui os suum quotidiana pene consuetudine boc vitio insuescunt, quid eis periculi iinmineat. Putaules enim leveet facile boccsse peccaium non facile cavenl, sed considerent Apostolum quomodo maledicum a regno Dei cxcludit, ei Deus per Moysen quomodo maledicum puniri jubel. Unde c l ego valde admiralus eum, quod in boc loco quem iiabemus in manibus, Scriplura non aperle designavit, quia isle qui ex iEgyplio geuus ducit, maledixerit Deum, sed lanlum posuil quia nominansinaledixeril, el rcliquil in inedio vcl de Deo, vel de boinine sngpicaudum. Unde mibi videlur idcirco noluisse aperie de Deo proriuniiare, ne dc boiniuibus videretnr dedisse licenliam, el ideo vel de Deo vcl de homine siluisse, u( de utroque cavereiur.
8 9

5. Verum quoniam senieoliam Aposloli proposuimus, qui dicil maledicos a regno Dei excludendos aliquid exposcit iste sermo solatii ne omniuo desperaiionein videamur indicere iis, qui quotidiana pene maledicendi consueludine rapiunlur, ei ori suo ICor. v i , 9,10.

Levit. xxiv, 14.

8 7

ibid. 10.

8 8

Exod. xx.

^LW) In cudice Sangerm. deest, < ncque fures, iieque avari.

PATROL. G B . XII.

555

ORIGEMS

55>

adbibere cuslodiam vel ostium negligunt. Promis- xiesei. E x i i l enim a veritate, exiil a timore Dei, a sionis futurae non unus esl modus, neque simplex fide, a charkale, sicut superius diximus, quomodo species ; sed sicul doruil ipse Dominus in Evangeper hacc quis exeal de castris Ecclesi;e, eliamsi per lio * , cum bealos dicit paupcres spiritu, et ipso- episcopi vocem minime abjicialur. Sicut econlrario rum dicil esse regnum coelorum. Et iiem beaios inlerdum fil, m aliquis non recio jndicio eomm qui dicil mites, nec tamen eis ccjelonim regna, sed praesunt Ecclesiae depellatur, et foras millalur. terrae ba?reditaiem promillit. Dicii bealos el paciSod ipse non anle exiit, hoc esl, si non ila egit iicos, sed ne ipsis quidem coclorum regnum dedit, ul mereretur exire, nihil la3ditur in eo, quod non filios tamen eos Dei esse pronunlial. E l cuui diverrecto judicio ab hominibus videiur expulsus. iia sis diversa repromillal, oinnes bealos dicil qni ad fit ul inierdum ilfe qui foras mitlilur, inius sii : promissa pervenerinl, non tainen omnibus creloei ille foris,qui intus relineri videtur. Yis libi oslenrum regoa promisil (22). Polest ergo fieri, ut a l i dam el alium, qui a nullo ejeclus exiisse dicilur? qais in cacleris forle openbus et aclibus emendalus Scriplum esl de Cain quia exiil a facie Dei. sil ei perfeclus,5ubripiatur ei lamen aliquando oris Quo exiil a facieDei? Ubi enim non eral facies vitio, lapsuque sermonis : huic eiiamsi secundum Dei ? Sed exiisse dicilur, pro eo quod legem naluApostoli senleuliam negantur regna coelorum, non rae egresgus esi, et ignaram tanti sceleris lerrari tamen aherius beaiitudinis abscindilur locus. Vefralerno sanguine primus infecit. Sunt lamen et rumlamen eo magis si quis in caeieris perfccius qui bene exetinl, et beaii sunt qui exeunt. Oslenest, elaborare eiiam in hoc debet, ne ei subrcpens dam eliam boc dc Scripluris. lu Exodo scripium pravae consueludinis viiium coelorum regna, quod e s t : c Omnes, inquil, qui quaerebant nomen Doesi omnium beatiludinum culmen, eripiat, quammini, exierunt foras ad Moysen exlra castra. Islr vis Dominus d i x e r i t : c In domo Patris mei man- bcne exierunt cxtra castra, qui sequebanlur Moysiones multae sunt. > Possumus adhuc addere eliam sen, id esi, legern Dei. Et de aliis d i c i l u r : c E x i illud, quod nalura peccali similis est maleriae qnae te, populus meus, de medio corum, et immundum igni consumilur, quam sedificari Paulus apostolus a noliie coniingere. Exiit ergo, inqtiit, filing uiuliepeccaloribus dicil, qui supra fundamenlum Gbrisli ris Israeliiidis, el hic erat filius jEgyplii, iiiler fidedificant ligua, fenum, stipulam *. lo quo manilios Israel, et liiigaverunt in caslris, ilfe qni erat feete oslendilur esse quaedam peccata ita levia, ut (25) ex Israelilide muliere el bomo Israelila. Vide 8lipula3 comparenlur, cui uiique ignis illatus diu non quanla cautela Scriplurae divinae, m lamen inienpolest iinmorari. Alia vero feno esse similia, quae ^ das, si diligenler inspicias : illum qui de Israelilide ipsa difficulier ignis absuniat, verum aliquanlo malre el de iEgyplio palre natus esi, non dixir lardius quam in stipulis immoretur. Alia vero esse, bominem ; illum vero qui ex uiroque genere Israeqnae lignis conferantiiT, in quibus pro qualilaie c r i lila eral bominem nominavit. Puiamus baec forlui*minum diulinum el grande pabulum ignis inveniat. Ui scripia? Pulamus casu adjectum, ut ille non d i ha ergo unumquodque peccalum pro qualilate, ceretur bomo, et hic dicereuir? Non sunt isia for 260 * quanthaie sui, poenarum jusla persolvit. tuila, ratio est. Nibil enim in verbis Dei absque Veruintamen quid opus est iidelibus, el his qui co- profunda ralione conscriplum est. llle namque qui gnoverunt Deum, de poenarum qualilatibus cogi- ex parie jEgypiius, ex parte lsraeliia eral, r.onduni merebalur [hoiuo nominari. Isie vero qut ex lare? Quid opus esl ligna, quid fenum, quid vel inlegro Israelita erat, boc est, qm tnsnle Deum ipaam slipulam fundameiito Gbrisli superponere? debal, isle bomo appcllalur, ille bomo inlerior, Gur non magis aurum, vel argenlum, vel preliosos qui ad imaginein Dei faclus est, et polest videre lapides, preiioso superponimus fundamenlo, ubi Deum. cum ignis accesseril, nibil iuvenial quod absumai?
48 41 4 6 4 v e

Nam si accesseril ad siipulam, ex stipula favillas

4. Post bacc jam quse in posterioribas referuntur

reddeiet cineres. Si vero accesserit ad aurum, au- 0 non absque quadam quaaslione sunt, de qua multr rum purius reddet. Hu3c nobis dicla sinl pro his, quaBrenles, non mulla explicare poiuerunl. Sed si qui negligunl oris maledici consuetudinera resecare: vcslris me oralionibus juveritis, leniabimus etiain qui etiamsi non ex corde maledicant, eliamsi non nos in medium profcrre, quae Domiuus dederit. voto el animo iniquo proferant maledicla, tamen Honio, i n q u i i , si maledixeril Deum, peccaium accipiet. Qui aulem nominat nomcn Domini, morie immundiliam labioruin secundum lsaias verbum **, morialur. 1 Quid est boc? Qui inaledixerit Deum et inquinamenla oris incurrunt. Isie lainen qui Iinon habet poenam morlis, sed qui nominaveril nocet malre Israelilide, iEgypiio (amen paire progemen Domini? Nonne IDUIIO gravius est maledicere nilus est, exiit el nominaus nomen nialedixit. De Deum, quam nominare, quamvis in vanum noraiquo ego puto quod nisi exiissel, nec liligasset adnasse dicalur? E l quomodo qui nialedicii, peccaYersum verum Israelitam, nec nominans maledi47

* Matlh. v, 3. Joan. xiv, 2. * Isa. L U , i 1. Levit. , 15.

4 7

4 1

4 1

1 Cor. m 1 2 .
9

Isa. v i , 5.

4 4

Gen. iv, 16.

4 1

Exod. 7.

(290 Godex Sangerm., < concessii. 1 (25) Erat. Deest io libb. aniea editis, sed supplelur e manuacrfpils.

537

1 LEVITICLM IIOMILIA X V .

554

tum suscipit tantum; qni aotem iiominal, morie miitlalur? Hac ergo sunl, qnae in hoc loco goleni qiursuonem moveTe, quoe ignoranlibits sensum Scripiurarum, inconseqnenier dicla videnlur et incongrue. Putant enim quod ille qui nomen Dei maledicit, siatim puniri debeat; ille vero qui 110minaverit, suflkiat accepisse peccatum. Sed nos consequeniiam sermimis lali quodain sensu lenietmis aperire. Majus esse peccatum in qno malcdi* cllur Deus, quaro in quo nominalur, dubilare non possumus. Heslat u l osiendamus mulio esse gratius accipere pcccatum, el habere secum, quam ntorle multari. Mors qux poenae causa infertur pro pcccalo, purgafio esl peccali ipslus pro quo jubclur inferri. Absolvitur ergo peccalum per poenam morlis, nec superesl aliquid, quod pro boc crimine judicii dies el poena acterui ignis invenial. Cbi vero quis accipit pcccalum, habel illud secuin, ac pernianel cum ipso, nec aJiquo supplicio poena quae diluilur transii, cum ipso esi eiiam posl morlem : el quia lemporalia bic non pcrsolvii, ibi expenriil aelerna supplicia. Vides ergo quanio graviws sU acciperc peccaium, quam inorie inulctari. Hic ciiim mors pro vindicla dauir, el apud justiim judicem Dominum non viiulicaiur bis in idipsum, sicut prnpbela d i x i i . Ubi auiem non eslsoluta vindicia, peccalum manel illis anernis ignibus cxsiingnendum. Qtiod autem (24) baec ila se babeant, possum tibi lcstes ex divinis voluminibus adbibere Kuben et
% 8

vira nihil paiiunlur advergi, sed cuncla cis prosperis successibas cedunl, honores, divitia, poienlia, sanitas quoque eis ipsa et corporis habiludo famulanlur ? Econtra innocemibus, ac piis, et colentibus Deum innumerabiles aorumnae superveniunt, abjecti et humiles, conteinpii et sub colapliis polentimn vivunt, nonnunquam etiam saBvitis eis morbi quoque ipsius corporis dominanlur. Sed ba^c, ut dixi, cOnqueruntur ignorantes qui sit ordo in divinis judiciis. Quanlo enim gra\\ns eoe puriiri volunt, dequoruin polenlia el iniqu, aiibus ingemiscunt, lanto necessartiim est differri poenas, quae si non differreniur, leinporales uiique ei leviores essent, quia flnem cum morte reciperenl; nunc vero quia differuniur , eerium cst quod aeternae erunl etcum saeculis exlendentur. Econlra igitur si velint jusiis et innocemibus in pracsenli saeculo bona reddi, essent eliam ipsa bona lemporalia et celeri termino concludenda. Quanto aulein magis diffcrunlur in fulurum, lanto inagis erunt perpetua et nescient fineni. Hoc est ergo, quod nos Scriplura2 bujus locus paucis sermonibus comprebensus edocuil, ut gciamus niullo esse gravius accipere peccaluni, et habere, ac secum ad infcrnn deferre, quam in prsesenli poenam dare conimissi. E l ideo haec sciens expedire fidelibus aposlolus Panhis dic i i d e eoqui peccaverat: Qiiein tradidi, inquii'% Salana3 in inlertlum carnis, boc cst morlc muliasse. Qui autem sit fructus morlis bujus,
0 8 t e n d , i n s d i c e :

Judan, palriarcbas loquentes ad patrem suum Jacob', C ^'^ > ' ' pWi vus fial in die Domiiit nostri Jesu Chrisii. Vides cum vellent assumere secuui Benjamin, et ducere ad ergo qaomodo aperie Aposlolus miiilalein moilig 261 <gyptum, propler sponsionem quam cum bnjus expostiit. Quod enim dicit, Tradidi iu iuleriJusepb fraire pepigerant. Ibi ergo Rubeu ila dicil tum carnis, boc esl, in affliciionein corporig, qua3 ad pjlrein : Ambos fllios meos occide, nisi rebolet a pceniienlibus expendi, eumque carnis inlerduxero ad le Benjamin. > Judas vero a i t : c P e o itum nomiuavil, qui lamen camig inieritus, viiain calor ero \\\ te nisi rednxero eum tibi. > Jacob gpiritui conferat. Unde et nunc siquis iortenostrum ergo palcr ips>orum scicns inulto csse gravins quod recordalur in scmetipso aiicujug pcccaii couscienpromiserat Jndas, qui dixeral, c Peccalor ero i n liam, gi quis ge obnoxium novit esse deliclo , con* te, ab to qui dixerat, < Occide filios meos, > Huftigiat ad poenitentiam , et spouianeum subcipiat ben quidem non credidil filium lanquam qui leviocarnis interitum, ut expurgatus in praesenti viia rem elegeril puenam. Judae vero iradidii, sciens graspirilus nosier, mundus et purus pergal ad Cbrivitis esse quod elegerat. IIoc ergo modo conveglum Domintim nostrum, cui cst gloria etimperium nienler apiavil Scripltua divina ei qui maledixit in saBCiila saeculorum. Amcn. Deum, u l peccaium sumal; ei vero qui levius del i q u i l , quod morte moriatur. Vis autem et de Evan- ^ IIOMILIA X V . geliis noscere quod qui receperit in bac vila mala sua, ibi jam nou reciptat; qui autem bic DOII receDe venditionibus domorum el redtmplionibut. p<:ril, ibi scrvenlur ei onuiia ? Docet nos exemi . Tres diversas leges de doinorum veudilionipluni Lazari patiperis, ei illius divitis, ad queni d i buget redemptionibus perMoysen in Levitico dats cilur in infernis a palrsarcba Abrabam : < Mevidemus, quaruin conliuentiam priino gecundom menio, fili, quoniam lu recepish oona in ?ita lua, hisloriam periraclerous, u l posl boc eiiam ad spiriet Lazarus similiier mala. Nunc aulem lu quidein talem sensum possiinus ascendere. Domorum qaa cruciaris, bic vero requiescit. > Et solent homincs dain sunl in urbibus muraiig, quxdam in vicis, ignoranlcs judicia Dei, qux sunl abyssns mulia, vel agris non babenlibus muros. A i i ergo, ul si iu cunqucri adversuin Deum, eldicere : Cur homines civilaie inuraia vendideril quis douuiin, per annum iniqui, et injusli raplores, impii, scelesli, in b ic integrum babeat copiani redimemli, pusi aanum
K 9 8 0 8 1 1 a
8 8

Nabum, i , 8, 9.

4 8

Gen. x u i , 57.

8 8

Gen. XLHI , 9.

8 1

Luc. x v i , 25.

8 8

I Cor. v, 5.

(24) Sic codex Sangcrmanensis ; Hbri vero ediii,i exigendiim. Qnia autcm, etc.

59
88

ORIGEMS
9

560

vero poteslas recnperandi nulla concedilur. t E r i l enim, i n q u i t , domus ipsius emptoris certa possessio, si inlra annum liberare eam non poluerit, qui dislraxil. > Sccunda lex csl, u l si domus quae dislracia esl,in vico fueril qui murum non babel, oui lanien vico ager adjaceat, liceat venditori et post anmirn, c l quandocunque polueril, reslttuere prelium, el recuperare quain distraxerai domum. Tcnia lex esl, ul si fone domus sil Levitae, vel sacerdolis, ubicunque fuerit lalis domus, sive in civilaic muraia, sive in vico ctii murus non cst, liceat semper el in omni tempore, ut quandocunque poluerii Lcvita vel sacerdos redimat domum suam : necunquam vel sacerdolalem vel Levilicam possessionem confirmari in alium qui non sit ejusdem ordinis, divina jura permiltunl. Istae sunl eTgo leges, quibus ulebatur populus ille prior, etiam secundum boc ipsum quod per bisloriam designatur, religiose salis et pie sacerdotalibus vel Levilicis ordinibas eonsulenles. 2. Sed citius bd3c referamus ud nos, quibus lex Cbrisli, si eain sequamur, nec possessiones in lerra, nec in urbibus domos babcre permillil. Et quid dico domos ? Nec plures lunicas, nec rouham concedil possidere pecuniam : c llabenles enim, i n q u i l \ viclum el veslhum, bis conlenli simus. Quomodo ergo nos dalas de domibus, sive inlra civhaleni muralam positis, aive in vicis quibus muri non 262 observabimus leges? invenimus in uiiis Scriplur* locis, quod serrao ^divinue majore ^ quodani sacramenio nominet domum, ut cuiu dicil de Jacob, el qtiasi pro laude ejus ponit : c Erat euim, ioquit , Jacob bomo simplex habitans domum. Et ilerum invenio de obsielricibus Hebrseorum scripium : c E l quia, i n q u i i " , limebant Deum eltpieirices, fecerunt sibi domos. Yidemus ergo quod obsietricibus quidem faciendarum domoruin causa fuerii limor Dei; Jacob vero stmplicilas ei innocenlia causam dederii, ul babilarel domum. Denique Esau, quia malus fuii, nou esl scripluiu de eo quia babilaveril domum, nec de alio aliquo
8 8 U n l 88

scripium est quia scdificaveril sibi donuim qui non babueril timorem Dei. Quac cst ergo isia domus, et quale aedificium est, Paulus exponiiaperlius cum d i c i t : t Domum liabemus non manu factam, aHernam in coelis. Haec ergo esl domu*, quam aedificare nemo poiesi nisi limeai Deum. IIxc est domus quam exsimere, vel habitare nenio poiesl nisi in simplicitale mentis el puriiate cordts. Sed qnoniam accidere solel, ut eiiam qui bene a?dificaverit, ei domum sibi co&lestem bene agendo et bene vivendo, ac recle crcdendo cunslruxeril, incurral alicujus peccaii debilum, el hanc a crudelissimo feneratore (25) venundare cogauir, ac labores suos iransfundere in alium, pieias et clemeniia legislatoris succurrit, ut inlra cerltim teinpus redimi possit. c Si tamen iuveneril, i u q u i l , nianus lua prelium quod resliluas. Quale pretium? Pcenilenliae sine dubio lacrymis congregaium, el nianibus, id csl labore boni operis inveniuin. Annus auleni isle imelligi polesl quem venit vocare Dominusannum acceplum, quo dimitlal confractos iri remissionem, el salulem delicta sua confiieniibas praebeai. Quodaulein dicit domum in civilale inurata : recie, ul ego arbilror, domus qtise in coelo csse dicilur, in civiiale murala esse inlelligilur. Murus est enim bujusmodi domibus ipsum coeli lirmamentum. Sed talem domum rari quique babere possunt, illi fortassis qui super lerram ambulanles conversaiionem babent in coelis, et de quibus dieit Aposiolus : < Dei aedificaiio eslis. > Caeleri auiein qui in vicis babent dornos, quibus non esl murus, est tamen eis adjacens ager fecundus, illi fortassis qui sibi habitaculum praparant in terra vivenlium, et in illa terra quam mansuelis Dominus promitlit, dicens : < Beati mites, quoniam ipsi bxredilale possidebunt terram. > lslas ergo domos, si forlc alicui, slcut supra exposuimus, lapsus acciderii, seinpcresl recuperandi facultas, ut verbi graiia dicamus, si nos aliqua culpa morlalis inveneril (26), qua3 non in crimiue morlali, non in blaspbemia fidei, quac muro ecclesiaslici et apostolici dogma8 7 f 88 1 9 8 0 8 8

88

Levit. xxv, 50. 1 T i m . v i , 8. 1 Cor. , 9. Maltb. v, 4.

8 0

8 4

88

Gen. xxv, 27 .

Exod. ,21

87

II Gor.v,!.

8 8

Levii. xxv,28.

(25) Libb. editi, ibanc crudelissimo feneratori, D sed uiss. ut in noslro lexiu. (26) Si nos aliqua culpa mortalh invenerit, etc. Anionius Arnaldus libro Gallice scriplo cui lilulus, De freqnenii communione, cap. 4, scribarum viliuni Ubcnbit liuic leciioui, el loco, c culpa morlalis, l^gciiduui esse c culpa moralis, cunlendil : 1 Er~ ror, inquii, facile admilti poluil unius adjeclione lillera. 2* Evidens est, cuui manifesie secuin pngnent h c : culpa iuortalis qu<e nou in cTiniine iuorlali consislai; nec apud veteres ullum unquam reperiaiur posilum discrimen iiiter c culpain inorlalem ei c crimen inorlale. > Econtra aperlus esl sensus, si legalur, c culpa inoralis qua: uon in crimine mortali. 5 Verbis sequeuiibus expiioat ipse Origenes quid culpte moratis noioine inlelligal, qua.* nempe vel in sermonis vel in inorum vilio consistal. 4Gulpas quas criminibus mortalibus opponii, veniales, nou moriales fuisse inde paiet, quod iu fine hujusloci voceulur < communia pecca-

ta qii33 frequenter incurrimus, semper poenilentiarn recipiunl, et sine iiiteriiitssioiie redimiiutur. At veroquis lanlillum iu leclione Palruui versatus iu aniimtm sibi iuducal tenio Ecclesia* sxculo tam (acilem fuisse peccalorum lolhalium remissioneru t 5 Addere pole.rai Arualdus, iu ediiione Basileensi, ei iu allera Grinxi locuin esse daium buic lectioni, c si nosaliqua culpa moralis invenerit, elc. Verum licet mibi mulluni arrideal Arnaldiiia correetio, quomiiius lamen eam seqtiar, multa deter* r e n l : 1 Nulla inanuscriplorum auclorilaie nilitur. 2 Si leciio quai Arnaldo displicebat rejicienda foret, lubemius ampleclcrer alieram quam qualuor quoscoiisuiui, manuscripli cudices, unusBeccensis, alter Gemeiiceusis, teriius Gadumeusis, quartus Saiigermaiicusis sal recens, exhibeiu bis verbis : c Si aliqua culpa invenitur, non in crimine morlali. t Ibi oec moralis, nec mortalii culpa oppoitiiur crimini nwrtali. suspicionis noiam pra? se 1'crl ejiisiiiodi leciio e quaiuor licel manuscripiis
e

561

IN LEVITICUM UOMILIA X V I .

5G2

ruin vilio coisistal : boc esl vendidisse domum, quae in agro est, vel in vico coi murus non est. Ha?c ergo venditio et biijuscemodi culpa semper reparari poiest, nec aliquando libi interdicitur de commissis hujusmodi poenitudinem agere. In gravioribus enim criminibus scmel tantum poenitentiae (28) concedilur locus ; isia vero communia, quae frequenler incurrimus, semper poenilenijam reeipium, et sine intermissione redimunlur. 3. Quodsisacerdoialisfuerii, inquit* , ista domus vel Leviiica, ubicunque fuerit, sive in civitale, sive in agro, semper babet redemptioneai.i In hoc loco sacerdotalem sensuin et Levilicam intelligeniiaiu quaero. Non enim inferior esse debei auditorborum (29), si fieri potest , illo ipso qui baic scripsil ei
1

lis cincta egt, scd vel in eermoni* (27), vel in mo- rcrum fulurarum non quibus a F g u e r e n t u r delicia sanciorum, sed quibua osienderelur peccatores et impiosin partem sanclorum societalemqueconscisci. Nunquatn ergo saccrdolalis possessio a sacerdote separaiur, eliamsi ad lempus fuerit ablata, etiamsi fuerit dislracia, scmper redimilur, seniper reparatur, velul si diccret: Chariias, quae perfecta cst, omnia patilur, omnia sperat (51), omnia lolerat, charilas iiunquam cadii . Sic ergo et possessio ac domus sanclorum nunquam cadit, nunquam auferlur, nunquain ab eorum jure separalur. Quomodo separari a sacerdotibus polesi domus q u aedificata est supra fundamenlum apostolorum et prophelarum, inqua ipse esl angularis lapis Jesus Christus " ? Qtiod aulem possit aliquando domus ista dislrabi,
M B , I 0 C

ganxii. Quid est ergo quod sacerdos et I.eviia domus suce gemper, ct ubicunque fuerii, habct redemplionem? Secundum spiriialem inielligenliam sacerdos mens Deo consecraia dicilur, et 263 Levi appellatur is qui indesinenler assislil Deo et voluntali ejus minislral. Perfeclio ergo in intelleciu ei opere, in Gde et aclibus sacerdos et Levita accipiendus est. Huic iiaque perfectui menii i accideril aliquando domum, quam babei non manu faciam aeiernam in coelis, vendere et iit manus alierius dare : sicut conligit aliquando magno patriarcbse David, cum de leclo suo Uria3 Cetbaei aspexit uxorem : slatim eam redimit, slatiin reparat, slalim enim dixit : Peccavi. Imo vero aliquid Q .^dbuc eublimius in boc sensu (30) debcmus inspicere, quomodo domns sacerdotum el Levitaruro, id 681, perfeciarum mcntium, semperdelicla redimanlur, semperque purgentur. Si quando Scripluras divinas legiimis, et sanctoruni Palrum in iis delicla aliqua recensemus : si secundum aposioli Pauli sententiam dicimus , quia c haec omnia in figura contiiigebant illis, scripia sunl aulem propier commonttioncm nostram; hocmodo semper domuseorum redimilur, quia semper pro culpis eorum purgatio et saiisfactio a docluribus adbibelur, osiendentibus ex diviois Scripluris formas iuisse haec ei imagines L e v i l . xxv, 32. II Reg. xn, 13. I Cor. x, 11 ,20. I C o r . , , 11,12.
8 8 8 8 8 1 8 8 8 T

est,Aujusmodi asdificalio incidere in peccalum, audi aposlolus Paulus quomodo de talibus d i c i l : c Ut sapiens arcliiteclus fundametuum, inquil , posui, auussupenedificat, unusquisque auiemvideat quomodo guperaedificet. Fundamentum enim aliud nemopotegi ponere praeler id quod positumest, quod esl Cbrislus Jesus. Si quis aulein supra fundamenlum bocaedifical aurum, argenlum, lapides pretiosos, ligna, fenum, stipulam. > Vides ergoquia poles supra fundamenlum Cbrisli nediiicare ligna, fenum, slipulam, hoc esi,opera peccaii: quae aediiical (31*), sine dubio vcndidit domum suam emptori pessimo diabolo, a quo unusquisque peccanliuro peccati pretium (52) consequilur satisfaclionem desiderii sui. Hoc si forte iocurreril aliquis, quod absit! ciio redimat, ciio reparet, dum lempus esl reparandi, dum poeniteniiae locus eat, deprecanles in commune, ne aeierna?domus babiiaiione fraudemtir, sed digni habeainur recipi in seierna labcrnacula, per Chrislum Doininura nostruin, cui estgloria etimperium (33) in saecula saeculorum. Amen. HOMILIA X V I . De benediciionibus Levitici. 1. In agonibus corporalibus gradus quidam et differeniiic singulorum quorumque observari ordiuum soleul, ul pro qualilale cerlaminuni, premio remunerelur unusquisque vicloriae. Verbi graiia, si 11. Hebr. , 1. I Cor. x m , 7,8. Epbes.
8 4 8 8 88

congignata; nam in locum veieris cujus gcrtplura D esl ejusmodi parliculam adjeciam fuisse a Scoio ' - oblrudiiur - - - ~ qui velerisEcclesia;ignoransdisciplinam qua leihaerasa esl, in codice mox ciialo Sanger lium criuiirium reis semel lauium poenilentia conmanensi. 3 Leciio : c Si nos aliqua culpa niorialis invenerit, quae non in crimine inorlali, e t c , cedebalur, Origenis locum ad cuinmuneni sui lemporis gcbolagiicorum opinionem paucig adjeclig repraplerquain quod cilaiur iisdem verbis a Magislro vocare lenlavit. Porro qui olim post aclam poenilen*enieniiarumiib. iv,distincl. 14, reperiiur insuper tiam in eadom aut similia labebaniur flagilia, ab oimiibug velustioribus manugcriplis, verbi gralia Saiigcrmanensi qui ex characlere unciali gexlo omni deinccpg sive publica sive privala pceniientia repulsos fuisse abnnde demonslrant Morinus vel geptimo Ecclesiai sacculo scriplus videiur, et iu lib. v, cap. 27, et Pelaviug in suis Adnotationibu* aliero Fossatensi, nunc Sangeruianensi qui eliam ad Epiphanium, baireg. L I X . auatem 800 aonorum arguit. (29) Codex Sangerm., c auclor aurum, eic. (27)Omnes mss., < sermonis. Libb. edili, cgermouibug. Infra mss., pcuniludinem agere. * (30) Sensu. Deesl in Ubb. antea ediiis, sed gupLibb. eiiiti, c poeniludinein gerere. > pleiur e maiuigr.riptis. l) Semel tanium posniientice , eic. Libb. ediii (31) Msg.,c omuia gperal. Libb. cd.,comuia sup. > t, c gemel laiilum vel raro poeniientia3 ,i elc. ( 3 r ) F o r t l e g . , f Qui haec aidificai.i Sed isiud c vel raro > abest ab omnibus manu(32) Mgg., c preiium. > Libb. ediii, pramium. > bcripiis codicibug uev, agnoscitur a Magistro sen(35) l imperium. Deesl in libris edilis, sed supleuliaruin lib. iv, dist.4. Unde noiinulljg suspicio pleiur e mg. codicc Sangermaneiisi.

OR:G M S

561

inicr pueros quis babeat agonem, si inler juvencs,, i inter viros, quae per singulos ordines observaiio baberi debeal, qtiid iieri liceat, qnidve noa liceal, et qua? certaminis regula custodiri, quid eiiampost baec remuneraiionis mereatur palma vincentis, ipsis niliilominus agonicis legibus cautum esl. Ila et nuncomnipotens Deus observandae tegis suae in boc iiiundo agonem mortaiibus ponens, posteaquam iradidit observanda qiiamplurima, el quid fieri quidve non fieridebeai, ascripsil ; convenienlerad ullimum jam Levitici librum, in quo de singulis quibusque observationibus consiitulum est, quid muneris reporietqui impleverit, et quidpoenae subeat qui non obserTaverit, enuntiat. Sed si lex secundum quod Judasi vohint, et bi qui eorum sensu Scripturas i n telligendas putant, non est spirilatis, sed carnalis, dubium non est qnin observata carnaliler, benedictiones quoque carnales observaniibus tribual. Si vero, ut Paulo videlur apostolo, lex spirilalis est, sinedubio et spiriialiier observanda esl, et spiritalis ex ea benediclionum speranda remuneraiio. Tolius namque consequenti est, spirilalem legem benedicliones dare spiritales, et ejusdem nibilominw censequentiae est, eliam maledicla el condeinnalioues legis spirilalis nonesse corporeas. Sed ut indubiiaium sit quod diciraus, ipsius Pauli apostoli Toce ulamur, qua ad Ephesios scribens de spiriiualibus benedictionibus boc fliodo pronunliat: c Benedtcius,inquit , Deus et PaterDomini nostri Jesu Cbristi. qui benedixit nos in omui benedictione spi-* ritali in coeleslibus in Gbristo. Quoniam quidem sciebat nonnullos legenies de benediclionibus posse in id prolabi, ut eas corporales|pularent el lerrenas, vohiit eis evidenlius aperire qua3 sil divinarum benedictionum natura, vel nbl quaerenda, el ideo ait : < (Jui benedixil nos in omni benediclione 264 P'~ rilali in coelestibus in Cbristo. Scd e l Itoc quod addidit, c in omni benedictione spiritali, non esl oliosum, sed apostolifue vehemetuiae plenuin. Nam quia sciebat mulla esse implenda, quae niandantur in lege, et in unoquoque mandalo propriosexsistere agonee, in quibus per singula benediciiouem qui vincerei mereretur, ideo d i x i l : t Qui benedixitnos iu ornui benediclione spirilali; ut et plures eas ostenderei esse, et spiriiales. Polest auiem in hoc germonequo ail * in omni benediclione spiriiati, et illud inlelligi, ut, verbi gratia, juslus quiqueei perfectus capiai benedictiones Levilici, de quibus minc serino est: capiat et eas qua3 in libro Nuinerorura scripiae sunl, sed et illas quae in Ubro Genesis conlinenlur benedicliones adSem ei Japbei, ct benediciiones lsaac ad Jacob, ei Uem iacob benedictiones ad Josepli, et Epbrem, et Manassem, et poslbaic ad duodeciai pairiarchas. Quia ergo iimli.e suiilbenediciiones posilae in divinia Scripturis, qua videnlur quidem ad unumquemque sanctorum, verbi gralia, ad Sem, vel Japbet, aut Josepli dirigi,
w ( S 7 1

non lamen, ut qnibusdam videtur, ila in illossolus dirigunlur, u l afius ex bis participare non possil: idcirco eas spirilales Aposlolus nominavit, ut quicunque eflici poluerit in virtuie el spirilu, verbi gratia, Sem, Japbel, vel Josepb, aul Isaac, aui Jacob, sicut el Joannes fuit in spiritu ct virtuie Eliae, possil etiam ipse benediciionis illius particeps fieri, cujus \irtulem et spirilum gesserit. 2. Scd videamus nunc in Leviiico benediclionum quod sit exordium. S i , inquil , in praceplis meis ambulaveriiis, et mandata mea cusiodierflis et feceritis ea. Tria sunt quai dicit : in prsecopiis ambulandum, mandata custodienda, el facienda quae mandata sunt. IJnde videtur mihi pr*ceplni esse, verbi gralia, cum jubelur ut ille qui Sabbatuin servavit, ab omni synagoga lapidetur : aut qui maledixit Dominum ullapidibus perimatur, et si qoa jiibenlur bujusinodi. Mandala vero esse, quibus jubetur, verbi causa, decimas offerri Levilis, vel terin anno apparere Domino, vel non apparere T a cuum in conspeclu Domini. Guslodire esl ergo mandaium, imelligere vel adverlere q n jubenlur. Facere autem mandalum, est implere quac jubentur. Sic ergo intelligcndum puio quod dixil : t Si iu priccepiis meis ambulaveriiis, et mandata mea custodicriiis, ei feceritis ea. Sed videamus qua? sit prima benedictio iis qui ea quae mandanlur impleverint. Dabo, inqtiil , pluviam vobis i n teinpore suo. Igilur primo ad Judseos dicamus, et eos qni sinipliciter vel corporaliler bxc inielligenda opinanlur: si pluvia haec lanquam remmieralio pra laboribus dalur iis qui mandata custodUint, quomoiio el iis qui mandala non servanl, una alque eadem datur pluvia letnporibus suis, el univcrsus niundus communibus uliiur plaviis a Deo dalis? Pluit enim super jusioset injustos " . Quod si justie ei injusiis dalur pluvia, non eril eximia reiminera^ lio iis qui inandata servayerint. Vide ergo quia eiiamsi Judaei non acquiescum verbis Jesu Doniini nosiri, lu tamcn qui nomine ejus ccnseris, et Gbrisliauus appellaris, debcs ei credere dicenti, qnia Paler suus cotdestis communem hauc pluviam pluii super justos et injustos : ei non debes pulare, quia juslis eximiam separaverit porlionen> hanc quam communem posuit etiam cuni injustis. Quxramus ergo in Scripiuris quae sil pluvia, qua? sanctis lantummodo datur, el de qua inandalur nubibiis nc pluanl pluviam islam super injustos. Qua? ergo sil isla pluvia, ipse nos Moyses horum legisialor edoceai. lpse enim dicit in Deuieronomio : < Allende, coeluin, ei loquar, et audiat terra verba ex ore meo, exspecielur sicul pluvia eloquium meum. Ntmquid uiea verba suni ista? Nunquid rheloricis argumenlis sensjim diviiuc legis violenter itifleciimus? Nonne Moyses esl qui dicii pluviam esscquod loquitur? Exspecteiur, inquii % sicul pluviaeloquium incuin, et desccndanl sicul ros vcrba uiea^
Tft u T

Epbes. , 5.

Levk. xxvi, 5.

ibid. 4.

Mitlb. v, 45.

T f

Deui. xxxn, 1,2.

ibid.

Sl>5

IN LEVITICUM HOMILIA X V I .

566

sicul imber super gramen, et sicut nix super fe- in tempore: sicut et iritici mensuram servos fideiig nuni. Intende diligenler, auditor, nepules nos vim et prudens in Evangelio conservis dare jubeiur in lemporc. Sed et alio modo possunius inlelligere boc facere Scriplurae divinae, cum docenles Ecclesiam dicimus v e l aquas,vel imbres, vel alia quae corporali- quod mandatur imber dandus in lempore. Puer esl lerdici videnlur, spirilaliter genlienda. Audi Moysen aliquis, et parvulus in fide; indiget pluvia, sed laciis quomodo verbum legis nunc pluviam n o m t n a t , nunc pluvia. Sic enim dicil ille, qui sciebal pluviag in rorem vocat, n u n c irabrem, nuncetiam nivem dicit. leinpore dispensare: c Lac vobis potum dedi, non Et sicut Moyses varia et diversa proloquiiur lan- escam, nondum enim poteraiis". > Profecil post quam ex gralia mnhiformis Dei gapieniiae prolo- haec in flde, crevil actate et sapientia. Aplug giae queng, ita ei Isaias curo d i c i t : c Audi, coelum, dubio faciug est, qui golidiorem percipiat ciburo. ct percipe auribus, lerra, quoniam Dominus loculus Infirmalur aliquis, et non. pro lempore, sed pro i n est. > Sed ei unusquisque propbelarum cum ape- firmitate capere nou poiest quae robusla sunl: verbi ruerit oe, imbres deducit super faciem terra, boc causa,non polest plene de cagiiiaie capere serraonem; oporiet compaii et meiiri doclrinam pro v i est auribus ei cordibus audiiorum. Hoc sciens et riutn qualiiate, el concedi lalibug nupuas. lloc est aposlolus Paulus d i c e b a l : c Terra euira venientem sa?pius super se bibens imbrem, et genni- oleribug pascere infirmuin, el ad bujugmodi mennang(34) herbam opportunam iis a quibus colilur, suras apiare velut lenuem ei rori similem pluviam accipil benediciiones a Deo; quae auiem protulerit verbi. Esl auiera alia terra, quae potest gugcipere validos imbres, ferre eliam tlumina verbi Dei, ras p i n a s ei I r i b u l o s , reproba est, et maledicio proxiroa, cujus flnig ad exuslioneni. > Nunquid baec Apo- pidos portare (56) lorreules. De iis enini lalibus elolusde lerra bac dixil? Sed nec accipit terra baec Propbeia dicit in Pgalmig**: Et lorrenteto volubenedictiooes a Deo, cum imbres biberit, ei frucium ptaiis luae potum dabis illis. 5. Daboego, i n q u i i , vobig piuviam in tcmpore produxeril. Sedneque sispinasac tribulos post pluv i a m protulerit, consequeiur malediclionem a Deo. suo, ei dabit lerra nativitales suas. > Posl priuiam Sed nostra lerra, id eat, nostrum cor, si suscipiai benedictionem pluviaj, ista secunda esl qua dititur terra,suscepla pluvia, dare nativiiates suas. luveni< frequen ter venienlem super se pluviam doctrinae legis, mus quia el Isaac benediceng Jacob dixerii * : < Dei ei ailulerii fructum operum, accipit beuedicliones a tibi Dominug a rore cceli, et ab ubertale terrae pleDeo. Si v e r o non o p u s spiriiale, sed spinas ei iribulos, id esl sollicitudines saeculi habeat, aut voluptateg, oiludinem frumenii ei vini. Pulagne tale frumenet diviliarum cupidilaiea, reproba est el maledicto Q tum in benedictione dabat Isaac friio suo Jacob quale habenl ei peccatores bomineg, e l quali abun265 proxima, cujus flnis erii ad exustionem. Prodabat eliam impius Pbarao? Hasccine eral tanl* p U i r e a unusquisque auditorum cuin convenit ad patriarcbae benediciio? Vis tibi adbuc ostendam audiendum, susciplt imbrem v e r b i D e i : et si quidem frucium altulerit operis boni, benedictionem con- quomodo et alii iuiqui babeant mulliludinem frusequetur. Si v e r o susceplum verbum Dei coolem- menti? Iittuere illum in Evangelio, cujugager mulios pserit, e l frequenter audila neglexerit, ac sollicilu- attulit fructus, qui d i x i t " : c Deslruam borrea mea, diui se reruro saecularium, libiditiique subjecerit, et majora reaediGcabo, et dicam animaa mex : Anilanquaoi qui spinis suffocaveril verbum, malediclio- ina, babeg uiulla bona repoaiia in annos mullos; nem pro benedictione conquirit, et p r o bealiludinis manduca, bibe, ei la3lare.Talia ergo credimus esse bona, qua3 divinis benedictionibus sanctis quibugque l i n e (55), flnein exuslionis i n v e n i e t . c Dabo ergo iuquit* , vobis pluviam in lempore. Necessario ctfldelibug tradebaniur? Alios ergo lerrae iructus addidit et c in lempore. Sicut enim i m b e r isie aspicio, ei aliter mulliludinem nativilalig intueor. S i lerrenus gi iroportune veniat, id est, cum messis enim lerra inea afferat 1'ruclum, si palivitates suag colligilur, cum frumenta leruntur in areis, o b e s s e ex Domini benedictione producai, iutelliget sengug magis quam prodegge videbitur; ila el i i quibirs D meug, ei explicare poierit quae qualisque sit i s u terra, quae accepia coelesii pluvia naliviiateg profepluvia vcrbi Dei ministranda coimnillitur, obserral ralionabilium irugum. Tesiimouium de Evangevare debeot boc qnod dicit Scriplura, ul in lempore liis sume", quomodo exiil qui geminal geminare, praebeant, id esl, ne crapulalo et ebrio verbuin Dei ei aliud quidem cecidii secus viam, aliud auleiu ingerant, nec occupato in aliis aniino, cum attensuper peiram, aliud super spinas, aliud autem au* ms esse non polesi: vel cum alicujus viiii languore per lerrara bonam. Si ergo ea qaa? ceciderint guper conslriclug est, el non doctori, sed inorbo proprio lerram bonain atiulerint fructum, dedii terra fruinterior praeslalur auditus. Prudenter ergo conjiciai, ctum guuin, et nativilates suas produxit, centesiubi poiest vacare mens, ubi sobrius, ubi vigilans, inum, ei sexagesinium, ei iricesiuium. ubi iiilentus audtlor esl, c i ibi pluviain niinislret
u 78 78 8 9 8 8 8

Iga. i , 2. Hebr. v i , 7. Levit. xxvr, 4. Gen. xvn, 28. Luc. xu, 18. Mallb. x m .
8 1 8 8

7 8

7 T

I I Cor. , 2.

7 8

Psal. xxxvi, 8.

7 8

Levit. xxxi, 4.

(54) Godex Sangerm., < generans. (55) Libb. cdiii, c et benedictionig finem. Codtx JSangenn., et pro bealitudinis fme. A l i i ,

et pro bealiludinig reniunerationp. (36) Libb. edili, polare. Ms. Sangeri., * porlare. >

5G7
w

ORIGENIS
8 e

5G3

4. t Sed ei lignn, inqnil , camponim dabunl lis suscepisse vocabnla : Ligna ergo campi dafructum suuni. Habemus inira nosineiipsos et K- bunt fruclum suum . > Hoc credo dese semiel>i gna camporum, qua3 suum frucium producunl. Qua el bealus David cum dicebat : c Ego aulem s i c n l sunl isla ligna camporum, quse frucium suum pro- oliva fructifcra in domo Deu > Ex quo manifesie ducunl? Quae sunl isia ligna oamporum? Dicet for- oslendil lignum olivae juslum el sanclum honiincin dici. tnssis audilor : Quid iienim Iiic eurisilogus (57) agit? Qnid undecuuqite verba conquirit, ul expla5. t E l comprebcndet vobis irilnratio vindemiani . nationem leclionis effugiat? quomodo inlra nos esse Si seminaitim est in auima semen bonum, et siisYigna docebit et arbores? Si non lemere obirecles, cepla a Deo pluvia crevii, el renil ad spicam, ne^ jam nunc audies, quia c non polesl arbor bona cessario consequetur e l messis: c l si raessis, con~ malos fruclus facere, neque arbor mala fructus sequeiur eliam iriluralio, in qua frumenla purgenbonos facere \ flabemus ergo arbores intra nos lur. Elenim anima quae germinal, ex verbo Dei et sive bonas, sive malas; el quae bonae sunt, fructus coelesii pluvia rigau germen producil ad messeiu, malos afferre non possunt, sicut quae malas stint, necesse est u l ipsa messis quaru profert purgelur Traclus non afferent bonos. Vis tibi et arborum in area, id est, u l sensus quos genuerit anima in ipsarum qnae intra nos sunt vocabula el appellaliomedium proferat, ei sive cum caeteris doctoribus nes expcdtam? Non est ficus, neque mahis, nec v i - sive eliam cum ipsis quae sentil divinis voluminibus tis, sed iina arbor juslilia vocalur, alia prudenlia, conferal: ui si quid in eis inane el superfluum, si alia forliiudo, alia lemperanlia nominntur. Et si quid paleae simile fuerit aut aristis, flante in se vis, majorem adbuc arboruni muililudinein disce, spirilu discrelionis exculial, c l purum fruinentutn qtiibus forlassis diguius pulabilur consilus etiam quo solo queal nulrire conservos, et mensuram paradisus Dei. Est enim ibi arbor pieiaiis, esl el trilici in lempurc dispensare reliueal. c Et con* alia arbor sapientiae, esl et alia disciplina;, esl et sequelur, inquit, irituraito vindemiain. Quia paalia scientiae boni et mali. Supcr omnia vero est nis, ut Scriplura dicit , confonat cor bominis, arbor vilas. Non libi magis videlur quod Paler coe- et vinum laeiifical, quaecunque de conlinenlia, de leslis agricola hujusmodi arbores in anima lua ex- observaniiis el cusiodia rnandalorum Dei dicunlur, colal, el 266 nujusmodi planlaria in lua mente baec possunl videri fnimentum, ex quo panis efliciconsliluat. Sic ergo dicil Salvalor: c Non polest lur, et auditorum corda conforlal. Ea vero q u ad arbor mala bonos fruclus facere, neque bona fru- scicnliam pertinenl, et occuliorum explanalione etus malos facere. > Hoc esl quod docet: Arbor pu- Q menies lauificanl audieiilium, vino ac vindemi% v i ,dicittae bona est, non polest affcrre fructus impudi- debunlur aptanda. Cordi elenim hcliiia tribuitur, dliae. Arbor jusiilia* bona esl, el afferre fruclus cuui ea qua3 occulla et ibscura sunl explicnntur. c vindemia, iuquit, comprebendet salionem. ' injnstitine uon polest. Sic et econlrario si babeas Ut si dicamus : Primo seniinavil quaa legis sunt, inalje arboris radicetn in lua mente planlalam, bonos reddere non potest fructus. Si enim sii in te ra- ei posteaquam seminaiuin esl, oravi ul darel D o minus pluviara in lempore, et facla esl messis. Post dix maliiiae, fruclus non dabil bonos. Si sil inlra cor tuuin stuhitix' plauta , nunquam proferel sa- bxc non inaneo oiiosus, sed iienim seinino, accipio Scripiuram propbeiicain, ct ex ea scniiao lcrras pientiae florem. Si iajustilia?, si iniquitalis arbor sii, nunquam bujusmodi ligna gaudere bonis fructi- et novalia audilorum. Posl hsec semino et alia de bus possuni. Si ergo servennis mandala Dei, susce- evangelicis sermonibus. Diversa sunt quaa seminanlur, per (olum atinum possuinus seminare. Possupla pluvia verbi Dei, de qua superius diximus, eiiam arbores qux in campis animaB noslras el cordis mus eniin et de apostolicis litleris mulla semina nostri laiitudine plamalae sunl, laelum c l bona? sua- jacere. Semper est quod semiueuir, in oinni viia noelra oiii nullum leuipus e s l : quaudiu respiraviiatis afferenl fruclum. Vis autem libi de Scripluris osiendam arbores vel ligna appellart has siugu- ^ inus, seminemus. Tantuui cst, ul in spirilu seminenius, ul de spirilu melainus vilam seiernam. Et las quasque virlutes, quas supcriiis memoraviiuus ? Adbibeo teslem sapieniissiimim Salomonem dicenmanducabiiis panein veslrum in saluritale . > Nec tein de sapienlia : Lignum viuc esl, inquii , boc ego corporalis esse beuedidionis (58) accipio, omnibus qui amplecluntur eam. Si ergo sapietdia quasi qui cuslodial legem Dei, paueni islum comlignum viise est, sine dubio el aliud lignuin csl niiiuem in abundanlia consequalur. Quid emm? prudcnlise, et aliud s e i e m i a B , ei aliud jusiiiiie. Neque Nonne impii el scelesti panem non solum in abuucnim consequenler dicilur ex oaiuibus virtulibus danlia , sed et in deliciis comedunl? Magis ergo fiolam sapientiam mertiisse, quaa lignum vhac dicasi respieiamus ad eum qui d i x i l : < Ego sum tur, cxteras aiitem viriutes nequaquam similis sorpanis vivus qui de coelo descendi, ei. qui maiulu81 8 8 9 9 i 8 e 9 1

Levit.xxYi, 4. Malth. v n , 48. Prov. , 18. L e v i l . xxvi, 4. xxvi, 5. ** Psal. civ,15. Levit. xxvi,5. Joan. v i , 51.
9 8 9 1

9 4

8 8

8 T

Psal. LII, 10.

LeviU

(57) Libb. ediii, c verbilogus. Scd mss., c eurisilugus, quod ineruiii cst Graecuuj ^ c bolcrs in luveniendib veibis.

(58) Godex Sangerm., corporates esae bcocdictiunes. >

 LEVITICUM HOMILIA X V I . eateril hunc panem vivei in aeternum; ei adver- tem , cuslodiai corda vesira, et sensns vestros. > lamus quia qui haec dicebal, verbum erat quo animae llaec esl ergo pas, quam dal Deus super terram nopasconlur: intelligimiis de quo pand diclum sit in strani. benediclionibus a Deo, Et manducabilis panem 6. c Et dormielis, el non eril qui vos exterreat*. veslrum in satitrilate. Similia iis eliam Salomon Et Salomon in Proverbiis d i i i l : c Si enim sederis, in rroverbiis pronunliat de justo d i c e n s : t Juslus sine tiniore eris ; el si dorniieris, tibenler soirmum mandticans replebil aniroam suam : animse auiem capies , et nou limebis lerrorem stipervenientem impiorum in egesiale erunl. Hoc si secundum l i l l i b i , neque inripelus iinpioruin supervenienles*. > leram accipias, quia justus manducans replet IIc ille dixit de juslo ei sapiente viro , el baec in animam guam, auimae rero impiorum in egestale benediclione dicunlur : c Dorniietis, el non erit qul erunt,falsum videbilar. Magisenim anima tmpiovos exterrcat. Si enim juslus efliciar , nemo m rura cum avidilale cibum sumunt, et salurilati stu- exterrere polerit : nibil timeo aliud, si Deum l i detit. Justi aulem inlerduni et esuriunt. Deniquc nieam : Justus enim, inquit *, confidit ut leo, > Paulus josius erai, et dicebat : f Ueque ad banc el ideo non limei leonem diabolum, nec draconem horara esuriinas, et siiiinus, et oudi sunius, et coSatanain, nec angelos ejus, sed dicil sccundum Dalapbis csedimur. Et ilerum dicit : c In fame et vid : c Non timebo a timore noclurno, a jaculo s i l i in jejuniis roultis. E l quomodo dicit SaloTolante per diem, a negoiio peranibulanle in lenemcn , quia c justus manducans satiat animam bris, a ruina, ei daemonio meridiano. Addit e l i l suain? > Sed si inluearis quomodo justus semper et lud : c Dominus illuininalio mea, el Salvator aine iiilermissiotie manducet de pane vivo, el remeus (40), qnero limcbo ? Pominus defensor vilae pleal animam suam, ac satiet eam cibo ccelesli, meai, a quo irepidabo ? Et ilerum : Si consiqai est Verbum Dci et sapieniia ejus , invenies slant adversum me castra, non timebil cor meum. > quomodo e i benediciione Dei manducet jusius paVides consianliam ct virtnlem animae cuslodienlis iiem suum in ealielalc. E l babitabitis ttiti supcr mandala Dei, et babemis fiduciam libertalis ingelerram vestram . > Iniquus nunquam lutus esl, nnae. Post haec , c Exterminabo , inquit , beslias sed semper movelur ec flnciuai, el circumfertur malas de lerra veslra. Bestia?, inquil, islae corpoomni venlo docirinas in fallacia bominuin ad derales, non sunl nialae, neque bonae, sed medium ceplionem erroris. Juslus vero, qui legem Dei quiddam. Sunl enim muta animalia. Sed illae besliar coslddil, tulus babiiat super lcrram suam. Sensus malae sunt spirilales, quas Aposlolus d i q i t t spienimejiisfirmusesldiccnlisad D e u m " : iConfirma c riiales nequilias in ccBlestibus. > Et illa esl mala besiia, de qua dicil Scriplura : Serpens aulem ine, Domine, in verbis luis. > Confirmalus ergo, et erat sapieniior omnium besliarum quae sunt super 267 tntus el radicalus habital sitper lerram, funlerraiw. > Ipsa ergo esl hsec mala besiia, quam daius in fide, quia aediQcium ejus non est super proiniltil Deus exlerminaturum se de lerra iioslra arenam posilum, neque radix ejus super pelram si ejus niaudau servemus. Vis videre el aliam beest; sed domus quidem ejus fuudaia super terram, sliara malam ? c Adversarius vesler, i n q u i t , diaplania vero ejus radicata est in profundo lerrce, bolus sicut leo rugiens circuit quxren quem Iransboc est, in interiuribus anim ejus. Recle ergo ad voret (41), cui resisiite fortes in flde. > Quod st bDJuscemodi animam diciiur in benediciionibus : adhnc plures boslias vis discere, docebit te lsaias c Et babiubilis luti (39) super lerratu veslrani, et dabo pacem super terram . > Quam pacein dal prophela, qui sub visione quara allilulavit quadrupeduin in deserlo, lalia quaedain prophecico spiriiu Deus ? Islam quam habel muiidns ? Negai se islam de besliis loquiiur: In Iribulalione, inquil , e l dareCbristus. Dicitenim : < Meam pacem do voanguslia leo, el caiulus leouis; inde et naii aspib i s , meam pacem relinquo vobis ; non sicui liic iltiin volanlium, qui portabant super asinos et camundus dat pacein, ego do vobis. > Negal ergo se
91 8 8 n B 9 M 7 8 10 1 1 9 t8 M 8 8 i a

pacem mundi dare discipulis suis, quia ei alibi di- D melos divilias suas ad genicm qnae non proderit eis. t Nunquid ullo modo vidcri possunt ha3C de cil : Qnid pulatis quia pacem vcni miltcre in terram ? non veni pacem mittere, eed gladium. % corporalibus bestiis dicia eiiam iis, qui valde amici suni lilterse? Quomodo enim leo, el caiulus leonis^ Vis ergo videre quam pacem dal Detis guper terram vel aspides volantes possunl super camelos et asinos noetram ? Si terra sil bona, illa qua? afferl fruclum cenlesiinum, aut sexagesimum , aui tricesimum, porlare divitias suas ? Sed evidenter contrarias poillain parem suscipiet a Deo, qaaiu dicii Apostoleslales dxmonuni pcssimorum propbeia Spirilu lus : Pax auiem Dei, qua3 superat omnem roeusancio replelus enuineral, eosque collocare dividas^
1 8

Prov. xm,25. 1 C O P , , H . M I Cor. x i 27, Prov.xm, 25. Levil. xxvi, 5. " Psal. c x u 28. Levii. xxvi. 5. 0. Joan. xiv,27. Luc. xn,51; ei Matib. x, 54. Phibp. iv, 7. Levil. xxv, , Prov. , 24, 25. Prov. xxvm, i. P s a l . c i x . Psal. xxvn , 1. i b i d . 3. Lcvii. , 0. Epbea. , 12. Gen. , 1. I Pei. , 8. Isa. xxx, 0. , (39) Tuli. Deest in vulgatig editionibus, sed supmeus. plcinr e mss. (41) Libb. edili , c devorcl. M&t. transvo(40) L i b b . edili, c salua mea. Mss., c Salvaior reu
v 8 8 4 8 8 1 8 8 8 8 7 8 8 8 8 4 1 1 8 8 8

8 8

8 8

8 8

8 8

571

ORICENIS

572

deceptionum suarum super animas slolidis pcrver- nunierus ad tiLramque parlem accipi polesl. S i i t a que nos simus ex quinque laudabilibus, id e s l e x sasque, quas camelis ei asinis per figuram comparat, designavit. E l iis hestiis ne iraderelur auima quinque sapiencibus , persequemur insipienles c e n Deum timeiis orabat prophela David dicens " : Non tum. Si enim sapienter et probabililer pugnemus i n iradas besliis animam confitentem libi. Et exier- verbo Dei, si prudenter de lege Domini disseramas, convincimus et fugamus inGdelium mulliiudinem. ininabo, i n q u i t , bestias malignas de terra vestra, el pugna non iransibil per lerrara veslram. Mul- Sicut enim quinque nuxnerus, et sapientes i n d i c a l , et insipientes; ita et centenus numerus, et fideles io3 sum pugose qua* iranseunt per lerram noslram si legem Dei non cusiodimus, nec praecepta ejnsser- indicat, et infideles. Nam et sub cenienario a n n o vanius. Redeal unusquisque ad animam saam, et rum numero Abraham Deo credidisse, et juslificaipse se inierua recordatione disculial, et videat tus esse describilur, el, peccalor qui moriuir cer>tom annorum maledicltis e r i t . E l hic centum quoroodo lerra noslra , Sd est, caro noslra , nunc infideles a quinque sapieniibus effugantur , el r u r spiritu fornicalionis nunc irae et furoris urgclur, uunc avariliae jaculis agilalur, nunc lelis sum centum fideles, non lam numero cenlnm quani perfeciione signali, mulia millia infidelium persepulsaiur invidia*, nunc spiculis libidinfs lere 1 81 9

braiur, et in quibiiscunque concupiscit caro ad- quenlur. Fugant enim fideles doclores iiinumeroe dacmones, ne animas credenlium anliqna fraude versum spirilum, el spirilus adversus carnem, i n decipiant. t E l cadent inimici vestri in conspectu ternis pradiis semper agiiaittr. Quid autem dicam > Qui sint inimici supra d i x i m u s , de cogilationum pugnis , qtias cordi nostro sugge- veslro gladio r i l inimicus , ul nos exual a fide Cbrisli, et ab sp6 quo auteiii gladio dicautur cadere, requiramtis. vocalionis nostrae ? Curo enim aiflicliones tentalio- Apostolus Paulus nos docel quis sit bic gladius, cum d i c i t : Vivus enim eet sermo Dei, el efticax, uum, el molestias (42) saeculi suscitaverit nobis, et penetrabilior omiii gladio ulrinque acuto, periinconsequenier jam suggeril cogiialioni, superfluiun et ineptum esse haec tolerare pro Cbristo , multo gens quoque usque ad compagem animae ac s p i r i lus, membrorum quoque el medullarum, el est disesse inelius securam et sine persecutionibus vitam crelor cogiialionum, et inleritionum cordis. H i c ducere. Haec sciens et aposlolus Paulus d i c e b a l : ett gladius, cujtis acie (44) cadunl inintici nosiri. t Cogilaiiones deslruenles, et omnem alliludinein Sermo namque Dei esi qui prosternit omnes Inieilollentem se adversum scienliam Chrisli. > Qui micos, et ponit eos sub pedibus suis, ut subditus ergo divina praecepla gervaverit, et mandala ejus
8 8 18

cusiodieril, et fecerit ea , bauc pugnana , et bsec Q omnis mundus Deo. Vis adhuc et de alia Epi stola Pauli discere, quia gladius sermo Dei sit? bella non palilur, sed Deus aufert ea de terra ejus, ot iion sinit ea iransire per aniniain justi. c Et per- Audi eum cum arma praparat militibus Christi, quomodo dicil * : < E l galeam salutis acciptie, ei scquemini inimicos vestros . Quos inimicos, uisi ipsum diabolum el angelos ejus, el spiritus mali- gladium spiritus quod esl verbum Dei per omneni oralionem , et obsccralionem , evidenlissime per gnos, ei daemonia inununda ? Persequeraur ea non ha?c pronumians , quia per verbum D e i , quod est solum u i a nobis ipsis effugemus, sed et ab aliis quos incursanl, si divina precepta servemus. Per- gladius uirinque aculus , cadent inimici nostri in conspeclu noslro. c Et respiciam super vos, el ansequemini, inquil , inimicos vestros, ei cadenl in gebo vos . Plenuin beatiludinis est boc ipstim, conspeclu veslro morte. Si conlerat Salanam si quem respicial Deus. Vis videre si respiciat 268 pedibus nostrie velociler Deus , cadent Deus ad bominem, quanla sit salus ? Pelrus aliiiihuici in conspeclu nustro morie. Ciijus morle ? Ego arbilror quod nosira : s\ enim nos mortifice- quando pene perieral, et ex consecraiione aposiomus membra nosira quae sunt guper terram, forni- lici numeri diabolo per os ancilke pontificis iitspiranle fueral ereplus : sed ubi respexil ad eiiin Jecationem, iinmundiliain, si banc morlem inferamus membris nostris, illi cadenl in conspeciu noslro. 2 > sns lantum , ubi ad euui placidi vultus ora conQucmodu cadenl in couspeclu noslro ? Si lu jusius verlit, slalim reversus in semetipsum, et prolasis, cecidilinjustitia in congpeclu luo; si caslus,cecidil psum de praecipilio revocans pedein, < flevil, inlibido; si pius, eiiam ipsa impieias corruii ^nte te. quil % amarissime, aique ila respeclus a Deo, 7. c persequeniur ex vobis quinque renlum, locum suum flendo recepil, quem negando perdiei cemum ex vobis persequenlur mulla inillia . deral. < Rcspiciam ergo, inquit, super vos, el auQui sunt isli quinque qui possunl perseqiii cenlum? gebo vos. Tanquam si sul respiciat segeiem e; Quiuque numerus (45) el iu laudaoilibus ponitur, aflierat frucius, quain uiique si non respexissel, ei ii culpabihbus. Quinque suui sapienics virgines, infrucltiosa mausissei : iia Deus segetein cordis ei quinque insipiemes *. Sic crgo el ceiiteuarins nostri respiciens, et radiis nos verbi sui ilbimiuans, " P s a l . LXXIV, 19. Lovil. xxvi, 5,6. I I Cor. x, 5. Levit. xxvi,7. l b t d . Leviu x x v i , . Maiib. xxv. 2. Isa. LXV 20. Leviu , 8. * Heb. i v , 12. Epbes. v i , 17. tevit. , 9. M a t i b . xxvi, 75. (42) Libb. cditi, c molesliarum. Mss., molerus, sed mss. omne*, < qiiinque nuiTierus. liat. (44) Godex Sangenn., c a facie, (45) Libb. ediii bic el infrn, c quinquenus nume1 7 k 1 8 M s u , ) s 1 1 6 1 7 18 1 8 8 0 8 1 8 8 1 8 f 88

fial

573

S E L E C T A 1N NUMEROS.

574

augel noe et mtillipUcal, ut ulira jam non aiimis Non nos abominabilur anima D e i , si observemo p a r v u l i , sed magni eujciamur, sicul magitus faclus ea quae scripta sunt. Verumiamen velim requirere e s i Isaac , et magniis faclue Moyses, el magnus quid cst aniuia Dei. Nunquidnam pulabimus (45) Joannes* c E l staiuam (esiainentum meum vobis- quia Deus babeat animani sicut bonio? Absurdum est boc sentire de Deo. Ego auiem audeo et dico cuiii . Yide quanUe promissiones promillantur, si mandau servemus. Slatuam, inquit, leslamen- quia anima Dei Chrislus esl. Sicut enitn Verbuui l u m meum vobiscnm, et manducabilis veiera, et Dei esl Cbrislus, et sapieniia Dei, et virtus Dei, ila eiera velerum, ei ejicielis vetera a conspeciu no- el anima Dei est. E l boc niodo dicitur, quia c non vorum. Quomodo ejiciraus veiera a conspeciu novos abominabilur aniina raea, > ideslFiliusmeus, oruro ? Velera babuimus legem ct propbeias, vesed t ambulabo inler vos . > Non mibi videiur lera aulero veterum, ea qua3 anle legnm fueninl ab 269 <l d boc promiuat Dcus, quia in lerra Jui n i i i o , cum mundus facius esl. Vcnerunt Evangelia daeorum ambulaturus s i l : sed, quia si quis meruenova venerunt el aposioli. conspectu boruin eji- r i l ila puri esse cordis, ut Dei capax s i l , in eo so cimus velera. Quomodo ea ejichnus ? Legem secun- dicit ambulare Deus. t vos eriiis mibi populus, dura lilleram ejicimus, u l sialuamus legem secun- e\ ego Dominua Deus vester, qui eduxi vos de terra dum spirilum. Possumus ei hoc modo dicere: Ante- & jEgypti, cum esselis servi, el conlrivi juguro vinculi quam veniret bomo de coelo , el nascerelur bomo v e s i r i . > Vere eduxil nos Deus de domo serviluccelestis, eramus omnes l c r r c n i , ei portabamus lis : servi enim eramus peccali, quia c omnis qul iniaginem lerreni ; sed ubi venil bomo novus, qui peccat, servus est peccaii > contrivit vincueecundum Deum crealus e s l , ejicimus a conspeclu lum jugi nosiri, jugi quod imposuerat fiipra cervicea ejus vctera, deponenlcs velerem bominem, et i n - nosiras ille qui nos in captiviiaiein duxerai, et pecduciiles novum, qui secundum inleriorem bominem caioruin vinculis colligarat. Contrivit ergo peccati renovalur de die in diem. Et ponam laberuaculum vinculum, et juguin nostrae capimlaiis excussit meum in vobis . > Si baec habemus iu nobis, quae Dominus uoslcr Jesus Cbrislus, et suum nobis suave sapra dicia sunl,si abjecto veicre bominc innovatmn jugum iidei etcharitatis, et spei, ac lotius sauciiiaeet cor noitrum, venii ad nos Deus, e l babital in lis imposuil. Ipsi gloria in &lerna saecula sar.culorunj. fiobis, qui d i x i l : c Et ponam tabernaculum metim Amen. in vobis, et non abominabiiur vos anima nif a. >
, T 8 0 uo 81 M 1 8 1 7

Levii. x x v i , 9.

8 8

Levit. , 41.

8 8

ibid.

8 8

ibid. 42.

8 1

Levil. , 12et 13.

8 1

Joan. vi:i, 51.

(45) Codcx Sangerm., c putabimus. Libb. edili .c putamus. >

MONITUM
AD O R I G E N I S E X E G E T I C A . I N N U M E R O S .
Triginta Origenis tii Numeros homilias eommemorat Castiodorus Inslilul. capA. Verum ocio tantum et viginii hodie supersunt, quarum iniefpreiem etse Rufinum liqnel e tequenli ejus prologo, qui in plerttque manuseriptis fronti illarnm prwfixus est. Nullus ergo dubitandi locus est, quin vere Origenis if/, el inanis sit Andrea: Riveli observalio, auctorem homiliarum i&iarum Latinum esse ex eo arguenlis, quod homilia dttodecima differentia notelur inter t exeudere et c excidere ; > qnw, ut scite ait Huetius Origenian. lib. , tecl. 3, num. 4. soli Hufini interprelit munificentiie accepta referenda sunt. Quod si quis tntuper objiciat Origenem homilia in Jeremiam dnodecima promiltere te de $acerdotatibu$ benediciionibus quce iit Numeris comineutur, loculurum, nikit vero liodie ejusmodi in Rufiniana colleciione comparere, facilit e$t re$pon$io, nempe vel homilias hta* pro consuetndine $ua decurtatse et interpotaste Rufiimm; vel aliqnas jnmipiiut wtate exciditte; vel, qnod verisimiliuM est, de sacerdotalibus benedictionibus Adamaniium diueruiste in alterutra e duabus homiliis deperdiiis, quw numerum explebant iriginla homiliarum qua$ Cassiodorus vidit. Pros er homiliat, scholia eliam seu excerpla in Numeros edidit Origenes, ted in unum ila cum honiiiis permisia tunt ab interprete Rufino, cum Latine utraque verterel, ut pro eodem haberi postint. t Qucccunque, inquit, in Numerorum libro, tive homiletico $lylo tive eiiam ex his quce excerpia appellnnlur, scripln reperimusj luvc perurgente le Romana, ui poluimus, voce ex diversii in unum collecia diyessimus. lllud forie in causa est curin ejusmodi homiliis quwdam ex tempore pronuntiata, nonnulla vero ex oiio scripta et fusius perlractata videantur. tiinc etiam accidit, ut neutriui operit lempui cerio jam assignari queat. In prologo quidem tomorum Cantici canticorum, qno$ inler annum 258 ei annum 244, sub Gordiano scn* psil Origenes, citai sua in Numerot : c QuomoJo, inquit, differanl operw ab operibu* operum in Numerorum libro iruciunlibus, prout potuimut, dicium etl nobis. % Id genus diilinclionis extial homilia quiuta in Numero$ $ed quh asserere queal utriut operis pars hit hccc , tiomiliarum, an scholio* rum ? Si homiliarum, falsa esi lluetii sententia, iltas omne$ e$$e ex earum numero qua$ Adamantiui pcst viaiiuuce annum sexagesimum ex tempon pronunliavit; ti tcholiorum, nihil equidem jam veiabii, quomiuu$ homilia\ in Numerot pronuniiaKB exuihtuntur pottquam Qriqenes mtalu %ux annum $exaqc:imum *{9 y 9 %

578
f

ORIGENIS

576

tigit, sed id non certo 2 7 0 eruUur, ut putavit idem ttuetius, duodecima tit Jtremiam homilia, lbl quippe tantnmmodo ait Origenes se nbi finem dicendi fecistel, adhuc locuiurum de Numerorum loco qui legetidus erai : quod $ane non impedit, qnominus alias longe antea homilias in Numerot habere po* luerit. Jn Catenis Crwcismanuicriptis varia $ub Origemt nomine circnmferuntur fragmenta Grivca in Numeros. Ea nunc primum lypis pleraque mandavimut, licet tncerii unde itla deprompserinl Calenarum cotisarcinaiores. Unum est quod aliquam habere videatur affinitaiem cum loco liomUiai decimce tertice.

. O R I G E N I S S E L E C T A I N NUMEROSc
Niliil prceter in manna oculi nottri Man diclum <M, quod Hebra;i qui primi insolilum speclaculum iderunl, dixeriutad iuvicem palria Hngtia: c Man > hoc esl, c Quid boc? Quod non dixissent, si, ut quidam eihnici asserunt, natura borum locorura id ferre solebat abomni aevo. Et nunc si paululum qnid ejusmodi decidil, memori causa id accidil. Et twn ultra adjecerunt . Deesl, c propbelare.' Nou amplius, inquil, propbetarunt. Semel eniin propbelant, ul non adaequenlur Moysi, sed ut iiniolescat eos Spirilus fuisse pariicipes, eiiam omnes simul prophetanl. Unus eniui iu Chrislo Spiriius, el una per omnes virius. Et populus non promovit, quoadutque mundata ett Maria Reinansii ibi Labernaculum sepiem diebus Marix graiia, ne in eo quo eral slalu se-
f u

ol . , c , , t ; , , , ' . . . , c . , \, . , * , \ . " , . , . , ? ).

Cyiicrctur.

' , . , , \ , , , . El cognominavit Moyses Au$e filium Save Je$Hin . Observandum est iilium Nave lypuin fuisse Cbrisii '. qui crrantem et miseraiione digiuim populum ciim , liberasset, in coelum inlulit, non in lerram qura , lcvoral babitalores suos. . Profecto non videbunt tervam, quam juravi pa , iribuseorum ".Observandum est, eorumqui e terra C . iEgypli exierunt, quusdam in lenam proiuissioiiis ingressos esse; neque euim id Deus probibueral, eed ex iis qui cx iEgypto egressi erani ilios soluui ) qui ad vicesiinum annuni el supra perveneraul, quique vitulum conflaverant, in deserto imerrecii; parcens eoruni cognaiis juveuibus qtii nondum v i , , ceeimum annum auigeranl, ei mull<>271 magis \ , , 1& infantibus, et parvulis usque ad pubertaiis aHatem. . Mille iibi viros elc. Milli jubei quosdam, oslcndens non longe dislare Palaesliiiam, faciliusque essc llebracis illuc irc quarii in iEgypium reverli; umqtic infidelitaiem eis exprobrassel, luinulum in descrlo minalur illis quibus inens dura perinaiieref. Pracsial enim impios mori, quani erraike vivere.
f ,T 9 w

N u m . , 6.

* ibid. 25.

Num. x, 5 .

Num, , 3.

ibid. 17.

Num. , 25

fSm

SELECTA IN NUMEROS

578

. . < Ejutdem. IIoc symbolum est veritatis. Nisi enim \ , couversi fuerilis et eflicinmiiii -sicnt parvuli, non . > inirabiiis in regnum ccelorum . " Tollite Ihuribula (enea Qtiemadmodum aeneus , serpens signum est infidelitaiis eorum ita ei thti \ - ribtila Core, Dalhan el Abiron, quac circumponuu . lur altari. Et filiis Levi ecce dedi omnem decimam in 1t . rael . Jure sacerdolibus oilribulae sunt primitiae, \ , qnandoquidem baeres non fit iribus L e v i , neque sonem accipic, sicul reliqtiae. Panperialem procu . 6 rabal sacerdotibus sors qua altari addicti eranl. Deciinas dabat populus Leviiis, et Levila? sacer . dolibus. , . ; Nunquid ex petra hac educemus vobis aquam * f , \ , - Cum Moyses non glorificassei Deum coram populo, ' . " non permissum esl ut ultra progredereiur cum eo. , , Ne euim quem vivum colebant, honoribus divinis [. ] . niorluum afficerenl, ab oculis omiiium removit sepulcrum ejus. Nunc ablinget synagoga hcpc omnet qui in circuitu . nostro lloc exemplo utilur : sicot viiulus orc , ablingil virentia, sic et sanclus populus labiis pu gnaus, in ore babel anna per preces. Id cum sciret . \ 6 - Balac in prioribiis bellis manilesle conligisse, vult ) , et ipse labiorum armis pugnnre, et vocal Balaam \ - qui contrariae virluiis arnia babet in labiis, nenipe \ inaledicliones. Sancli enim angeli juelos ad saluta . ria el bona opera , niali autein d&mones adjuvant 01 Q impios peccatores boraines ad mala opera quae sa , \ , \ luli hominuin officiunt. Sancii quippe pugnanl verbis precum, impii vero et peccalores verbis roa gicis. . , . Ejuidem. Etiam secundum litteralem sensum . \ * h c bisioria magnas babet utilitates. Inde cnira . discimus mulla; pugnari posse verbis, magnasres , suscipi et ad felicem exiium perduci verbis, ilem , . sancios pugnare verbis precum, irapios autem ver> , \ \ bis niagicis.
y u f

. Ejusdem. Contraria virlas nunquam opus bonum . , \ facit, sed omnia pessima, el quodcunque fecerit , D | revocare, neque eniro melioris ordinem babet. At preslanliori virluli onw , . nia possibilia suni. Nam Deus nosler dolere facit . , \ , ei rursus restituii; facere auiem inalum nequit; neque enim solum babitu, sed et subslamia ipsa * , bonus est. * . 272 Ejusdem. Ia bumanis q u a B d a m eiiam vati . \ cinia eduniur el q u a e d a n i sacrificia ad dona offe , , runtur daemoniis, ha ut his oblationibus vaticinen lur qui voluerinl. Vaiiciniiim esi res quajlibet. Ne . que enim vera est pradictio. . . Et venit Domtnut ad eum . Secundum verita .
n a l u m n e i u i l a d m e l i u e u

Mauli. xviii; . , 8.

Num. xvi, 57.

Nuin., xvui, 1 .

Num. xx, 10.

Num. xxn, 4.

Nuro.

ORU

iNIS

lem Bilaamo aderal divina virtus quam non invo- , earai. Aderal aulem ul invocaios a Balaamo da> * . , mones averieret, c l diviuas praediciiones procu , \ raret. ^ . * El insurrexit angelus Dei di/ferre eum in via . . * Angelus qui in via diflert Balaamum, amion hic , \ esidequo dixiiDcusad Moyscn quia, Angelus meus " pr&ccdcl vos cuslodiens vos in via? ; Vade iimulcum hominibus istis Non pcr Dcum . licebal Balaamo ad Balac abire : sed quia volebat abire, abire sivii, monens ut ea sola quae revelala , . ipsi fiieriiit, loqnalur, idque conGrmat angclus qui \ \ . appaniit et lerruit. jEdifica mihi septem aras Sunt opera quac . \ eiiam per aliud corpus eQiciunlur, sive in bonis , sive in malis. Ejusinodi* erani quae facta suut in \ . \ \ \ . igyplo a Moysc et Aaron ei incanlatoribus. Scd si cum adversaria polestate pugnet divina virlus , , ipsa vincii, sicul virga Moysis virgas incanialorum * degluliil. . Ejusdem. Solebat Balaam iisdem sacrHiciis in . vocare dasmonia. Ejusmodi enim sacrificia offe . . rebantur in mundo dxmoniis.Idcirco Deus a priore , populo sacrificia exigebat, ut ea offerenles Dco , ? , cessarent offerre daimoiiiis. Quiu el plerumque syinbola erant. . Ejutdem. Uomo ilaque factus Salvalor misil di . , ecipulos suos uti solverent asinam, hoc esl, e vin , culis qnibus eam alligarat adversaria potestas, * spiritalis Balaain. Et soluiam adduxerunl ad Je, \ , , el imposueruut asinae vestimenia , hoc e s i , \ virlutes evangelicas , c l ascendens Salvalor super . eain, iniravil in sanclarn civilalem. Et auumpsit Balae ipsum Baluam in verlicem Pkogor * . Exislimabal Balac Balaami arlem locis . ' . concludi. Quapropler assumpsii eum in verlicem , Tbogor, pulans bunc magum indc posse maleditere populum Dei. Pbogor (46) aulem inierprela- Uir SHavitas , vel orispelii, boc esl, Minumis gra- . , , , dug voluplalis, el mors verbi. 273 Undc Balaam , . conabalur maledicere populum Dei. 6 . Ejusdem. Duo sunt culmina virtuiis, ct rualitiae. . \ , (46*) \ Moyses ad virlulis, Balaam vero ad maliliae culmeu \ , ascendit. . ivit sicut consuetum ei eral, in occursum autpiciis * . Hic Balaam symbolum erat populi . gemilis qui scqaebaiur prius auspicia, at videns , , Doininum bis non expleri, cessavit. Quin et inler ? \ pretalur vanus populu$ fllius autcm Bcor iulerk9 y 9 4 8

Num. , 22

ibid. 55.

" Num. x x m , i.

* ibid. 28.

'* Num. xxiv, 1,

(46) Phogor, Hebraice flED reddi potcst pellis ons > cx TCT c pcllis, culis ei 9 c os,oris.

(46*) Forle legendiim: \, , \ .

582 SELECTA NUMEROS. preiaiur pelliceus. Vanus erat juxta priorem gen, . j liinn vivendi morem, Beor aulem juxta priorem , morem illius populi qui in vanilate el in morte am bulabal. . Homo vere videns *. Ego olim Balaam, populus " . 6 nempe vanus, apertis inlerioribus menlis meae ocu , , lis, et videns spirilalem Israel, divinamqiie erga , \ , \ * , eutn ceconomiani, dignus babeor quem regat S p i rilus sanclus. Non convenit auiem veieri Balaamo . isUid : c Dicit homo vere videns, e l c , sed et qui , 6 nunc est, Balaam. , > \ , ' . Quam bona domut ftg, Jacob, tabernacula lua, , , , Israel . Nomen Jacob, uon inbabitanlis no. , men est, sed habilationis. INomen aulem Israel, , * , esl inhabilanlis. Rei enim corporea? nomen est , . ' Jacob. Sicut nemora umbrantia **. Spiritalia nemora . umbranlia 3unt itlud in quo ralionabiles arborea \ fructiferae et bene comaiae slrenua? virlutis. Spi . \ riiales paradisi super fluinen sunl locus in quo ra\, tionabiles arbores planlalae sunt, quas irrigal vel , conlemplalio rerum qua3 accidunl, vel couiempla . lio sanclae Trinilalis. . 01 , Ejusdem. Qui in tabernaculis babitanl, e nu \, \ mero viaiorum s u n l , ei extra bunc mundiim \ \ . , \ est via magna et labernacula mulla. Qni inba, . biiant, non sunl e viatorum, sed e stantium nti nioro. " . \ ' Sicut cedri juxta aquas Cedri spiritales q u \ ^ ; juxta aquas nascunlur, rationabiles sunt aniiu . quas irrigat cogniiio verilatis. . El dominabitur gentibut mullit \ Dominus est , qut cuin polesiale iraperat, servus vero qui servi. - liler obedit. Dominus csi cui proprii labores pro \ sunt, el quem dominium fecit a perlurbatione libe. rum. Servus esl cui insunl perlurbaiiones, qui , praesianlioris auxilio indigel, qtiique proprii do. \, mini cura opus babet. Sunl auiem domini mtilii; - beali vero quorum Dominus tiosier Jesus Cbrislus . dominus est. . El exaltabitur Gog regnum cjus . Regnum Gog . - interpretalur munera. Ac juxta unam quidem expli caiionem munera suiu doua Spiriius sancli, juxta , c \ aliain vero : t Qui in lecio esl, non descen . > I > dat in doinum suam. > Regnum igilur est ejus . niodi. . \ 274 D * deduxii eum ex jEgypto . Et Salva , torein juxia illud : c Ex iEgyplo vocavi tiliuiu , > . , nieum, ** > el Israel. Alium quidem ejicil, alium . vero vocat. . , Ejutdem. Vaiicinium quo pracdicitur advenlus , Domirii in ^Egyplum, significabal Salvaloris noslri Jesu Chrjsti deporlationem una cum parcntibus . \ ejus fuluram. iEgypto quoque bic mundus compa. ralur. . Sicul gloria unicornit ei . Unicornis secunduin 581
k M 1 8 8 e 8 8 eu e T

Num. x x i i i , 3. ibid. 5. ** ibid. 6. * ibid. x v . 8. Malib. , 15. Num. xxiv, 8.

M M

1 1

1 4

ibid. 7.

* ibid.

" Marc. xm,25.

" Num.

883

ORIGENIS

584

epiritalem sensum est Chrislus juxta id quod acci- d i l . quo unicorncs mulli. Ab uno enim Jesu . Clu-isto muliis dalum est esse chrislis. Quidai . aiiiDteiiam cervum esse unicornem. . Comedel genlei inimicorum tuorum . De Christo " . loquilur ;: inter iniinicos ejus eramus aliqnando . nos geules. Comedct igilur nos Clirislus, subsiau- , lialis nempe virlus quae consumei nos, juxta id , * < quod d i c i t : c Meus cibus esl ul faciam volunta- . > lem ejusqut niisit me. Et crassiludine* eorum emedullabit . Tunc, in . , \, quil, cum carneum babiium in spirilalem operibus iransmulabit. . Qui benedicunt te, benedicti sunt *. Duas in bis 01 indicat personas, tiuam eomm qui in Cbristum \ credunl, allcraro eorum qui non credunt. Et paucis \ . ' ' interjectit : bis igilur eversus est inimicoruin Israel conatus, et magicse ariis perversitas. , \ . pollutus e$t populus ut fornicarelur **. Ha?c . senlentia, ut fornicarenlur Hebrai et adorarent Beelphegor, valis eral. Qiiapropier a i l Moyses * : , . Ihe aulem fuerunt filiis lsrael, secundum ver- < , bum Balaam, ut recedere facerenl et despiccre 0 , \ vrrbuni Doinini propler Beelpbegor. . Et erii vobis latut, quod ad Africum . flumine , 6. iEgypli usque ad Eupbralen promiserai Beus Abrahamo. Cur igilur uon dedil eis? Numeri enitn . rninorem terrae parlem concessam i n d i c a n i . P i i t D ; auiem illum dalurum fuisse, si perinde alqtie is qni . , , \ . \ promissiones acceperai, fideles fuissenl. Neque id caret verisimililudine. Saepc enitn mala minaitis . , uon inlulit, nempe ob poeniienliam, ut exeniplo , . Sbnl Niniviue. Tantummodo e populo patrit sui sint uxores . . lloc esl igilur Dei praeceplum, prseter iribus Juda el \ Lcvi, niilti iriiuii iicere cum aliera iribu matrimo, ii !0 conjungi, ut non iusoliliim videatur illuil quod , , \ aborigine repeiilum quadralin Salvatorera, Uex et . saconios secundum orainem Melcbisedcc. >
6 1 67

NIMII.XXIV,
M

8.

Nuiii. xxxiv, 5.

Joan. iv, 54. Nuni. xxiv, 8 Num. xxxv:, 6.

7

e t

" ibid. 9.

Num. xxv, 1.

" Num. , 16.

2 7 5

ORIGENIS NUMEROS
HOMILLE.

PROLOGUS RDFINI INTERPRETIS AD URSACIUM (W).

Ut verbts libi fratcr, beali Martyrit loquar, bene admcnei, Donate charissime. Nam et prommtte me niemiiii, ut ti qncc tint Adamanlii unit in legem Moysi dicta, coltigerem, atque ea Lalhw sermone no$im legenda transferrem. Sed reddendcc poUicitationi non lempettivum, ut ille ait sed tempestuomm nobh temput ac turbidum fuit. Quit enitn ibi itylo locut est, ubi hoslilia tela meluuntur, ubi in oculis etl urbium agrorumy %

(47) Hunc prologum qi*em primus iti lucem edidit vir doclissinius Henricus Valesius in Noiisad Hi-

itoria: ecclesiattica: Eusebii lib. v i , cap. 57. coiituli cum Iribus inss. : I, ecclesiae calbedcatis Belvacen-

*8.

NUMEROS IIOMILIA I.

536

que vutiaito, ubi fngilur pet marina discrimina, el ne ipta quidem abtque melu habenlur cxsilia ? ln contpectu f*mm, ut videbas etiam ipte, nostro Barbarus, qui Regino oppido (48) miscebal incend)a> angustissim* m nobis freto, ubi Italioe solum Siculo dirimilur, arcebatur. In his ergoposito, qumeuead scribendum secur'Ua$ poiuit, et pracipue ad interpretandum, ubi non ita proprios expedire $en$u$, ut alienos aptare proponiturf Tamen it quce nox animos minore metu hostilit concttssit excidii, el brete snllem lucubrandi olium ded t quati ad tolamen malorum levandwque peregrinationis gratia, qumcunqne in Numerorum libro, sive homiletico itylo, sive etiam ex hi$ quat ExcerpUi apptllantur, scripta reperimvs, hwc, perurgenfe te Romana, ut poiuimut, voce ex dhertis in unum ordinem collecta digessimus, te quoque ipso in quamplurimis juvante, Ur$aci, nottrum laborem, dum nimit cuptdus, pueruli notarii tardumpulas e$$e ministerium. Scire lamen te voio, frater, quod hcec lectio vint quidem aperiat inlelligenliie, non lamen singillatim cuncta quce $cripta tunt dhseral, ut irt expHcalionum libris legisti; quo scilicet etiam leclor non reddalur oiiosut, sed pungat cor $uum sicul scriptum esl, et producat sensum, et auditoverbo bono, ut tapien* adjiciat ad illud. Jgitur ut pottum qii(v injunxisti explicare conlendo. Jam enim ex omnibus qiue in lege $cripta reper\ sofcc, ulputo, m Deuteronomium desunt oratiunculas, qua$, $i Dominut juverit et sanilalem dederit oculit, cupimus reliquo eorpori tociare : quamvis amantissimus filius nosler Pinianus, cujus religiosum coeium pro amore pudiciiias profngum comitamur, injungat et /. Sed orate communiter, ul ndsit Dominus, et temporibus pacem tribuat, graiiam laborantibus donet,el fructum operit nostriin profeclum legenlium promal (49).
t t t %

IIOMILIA PRIMA. , cris volumiuibus gestiunt erudiri? Quid enim pro1. Divinis numeris iion omaes digni sunt, sed desl isla didicisse? A u l quid animae conferiur ad f T l i s quibusque prxrogativis desiguanlur bi qui galulem, si scial quod pars aliqua populi numerala inlra numerum Dei debeant compreliendi. Hujus au- estin deserto, pars vero infiumerala dorelicta csl? tem rei eviden* indicitim conlinct liberhic, qui scri- Si vero sequenles Pauli senienliarn legern spirilabiiur (50) Numerorum. In quo referiur quod ex lein esse credainus, et spiriialiler qnae conlinel aupraecepio Dei neque mulieres deducanlur ad nume- diamus, ingeus profectus animae in iis qtiae scripla rum, femineae sine dubio infirmitalis obslaculo, ne- sunt apparebil. Docet enim nie praeseus Ieclio, quod que servorum quisquam, uipole vita moribusque si transceiidero puerilis lalis insipienliam, si dedegeneres. Sed ue iEgypiiorum quidem ullus ex iis siero parvulus esse sensibus, el vir eflectus depoeiiero qiia3 suni parvidi, si, inquam, eflectus fuero qui eranl admisti numeratur, profectout alienigenae, e i barbari; sed soli numeraiUur Israeliiao, et isti juvenis, ei talis juvenis, qui vincam malignum, aptus videbor iis, de quibus scripiura est , c omnon onmes, sed a viginli annis, et supra. Nec sola a?iruis babelur observatio, sed quaBrilor si et aplum ncs qui procedunt in viriule Israel, c l digntts divinis numeris compulabor. Donec aulem inest alibellis robur oslendal: designalur eniin per verbum Oei, ut numereiur omnis qui procedit in viriule eui nostrum, vel puerilis el lubricus sensus, vel feminea etsoluta (52) segnilies, veliEgyptios gerimus Israel (51). Non ergo sola aetas, scd et virlus in Israelila requiritur. 276 Puerilis aclas non nume- oi barbaros inores, baberi apud Deuin in sanclo et consecrato nnmero non inercmur. Imiumeri enini ratur, nec apia divinis calculis ducitur, nisi forie primogenili sinl, aut saccrdoiali vel Levilica slirpc apud Salomoneui dicunlur esse qui pereunl; numerali autem omnes illi qui salvanlur. Et vis tibi descendant. Isti soii in pueris adducunlur ad nuostendam quia sanclorum numerus habelur apud merum. Feminarum vero nulla prorsus adduciiur. DeumY Audi quoinodo de aslris quidem coeleslibus E i q u i d videtur? Possunt baec vacuaesse myAteriis? dicit David ' : c Qui numerat mulliludinem stellaSed hoc solum procurasse creditur Spirilussanctus, rum, el omnibus eis nomina vocat. Salvalor vero qui ba3C scribenda dictavil, ul sciremus qui tunc iii non soluni discipulos suos electos sub nmnero staillo populo numerali sint, el qui sine numero manluit, verum el capillos capitis eorum dicit esse uuserinl? Et quis dabilur ex hoc profectus iis qui saM
M

Num.

i , 5.

Psal. CXLVII, 4.

m; 2, ecclesia? cathedralis Ebroicensis; 5, mona- ( alerii Sancti Theodorici 'prope Rlieiuos. Collaioe sunl bomdiaicum sex mss.: 1 caibedralis ecclesi Ebroicensis qtii decimo sseculo exaraius videlur. In eo desideralur hoinilia phma. 2* abbali SancUPciri Carnolensis, dato buii: monasterio ab Alveoabbaie qui obiit ann. 955. 5* Majoris monasierii TuroIK^ISIS. 4 * > Ecclesiae cathettralis Bellovacensis. 5* Ecclosia calhedralis Laudunensis. 6- Denique abbaliae Sancli Martini Sagieusis. (48) Codd. Bellovaceusis, el Ebroicensis, c qui regi in oppido. > Codex Sancli Tlieodorici, c qut regini oppidi. Mox pro t arcebalur, in codice
PATIIOL. G B . X I I .

Sanrli Tbeodorici legitur, t arclabaiur. (49) Codex Belvacensis elalier Sancli Tbeodorici c ponat. (50) Codex Laudiiiieusis, c inscribilur. > Ebroic^nsis, c describilur. (51) Nonien t Israel > deest in vulgatis editionibus, sed suppletur e mss. Ebroiceusi el Sagiensi. Paulo posl libb. edili, t virlus in Israelilica ptebe requirilur. > Sed qualuor mss. Ebroicensis, Bellovacensis, Turonensis ei Sagiensis, ul iu nostro lexiiu (52) Libb. edili, c resolula. Sed duo m&s. B U * vaoeueis et Ebruicensis, c soluta.
1 9

587

ORIGENIS

588

meralos, ait enim Yestri antem eliam capilli ta loleranda, quol profeelibus, quot teniationibus, capilis numerati sunt. In quo ulique non illos d i quol procliis pugnandum libi esl et \incendtiui, ut cebat capillos esse numeraios, qui vel ferro altonpossis ad divinum numerum perlinere (53), u l in deri et projici solent, vel lemporis aetate defluere ac computo aliquo habearis apud Deum, ut intersanperire; sed illi capilis capilli apud Detim numerali ctas iribtis adnumerari dignus babcaris, ut visilari um, qui in Nazaracis eranl, quibus inerat virlus possis, et per Dei sacerdotes Aaron et Moysen nuSpiritus sancli ad proslernendos alienigenas. Y i r - merorum censibus ascribi. Suscipienda tibi est p r i tules ergo animi et mulliludinem sensuum, qui de mo l e i Dei, lex Spirilussancli, offerenda sacrificin, prinqipali nienlis lanquain de capite apostolorum explendse purificationes, pcragenda cuncta quae lex producebantur, capillos capitis appellavit. Sed in spiritus docel, ul possis aliquando ad Israeliticum haec per excessum qnemdam devenimus, nunc ad numerum pcrlinere (54). proposiiuin reveriamur. 5. Ego adbuc amplius aliquid intueor in boe 2. c E i locntus est, i n q u i t , Dominus ad Moysen Numerorum libro mysterii. Ralio eniro t r i in deserlo Sina: > illa scilicel omnia quae superius buum , el dislinclio ordinum, societas familiacompcndiosa narraiione comprehendimus, ubi praerum, aique ordinalio cuncla castrorum , 277 cipilur numerari a igtnli annis et supra omnis qui iugc.itium mihi sacranienlorum prodit i n d i c i a : procedit in virtute Israel. Si quis ergo procedil in aposlolo nobis Paulo spirilalis inteiligeiitue sevirlute, ipse numeratur, et non in qualicunque vir- mina respergenie. age, jam quid omnis haec lute, id esl, non in iEgypliorum virlule, neqne in numerorum ratio, quid ordinuro diversitas intelliAssyriorum, neque in Grecorum, eed in viriuie geniias mysticx coniineal, videamus. Exspeclatio Israel, ipse numeratur apud Deum. E s l enim virius ceria nobis est resurreciionis mortuorum, cuin b i aninii, quani Grarcorum philosopbi docent. Sed bac qui vivunL, qui reliqui s u n l , non prevenient in non periiuei ad numerum Dei. Non eniin pro Deo, adventu Cbrisli eos qui dormierunt, sed simul sed pro gloria exercetur humana. Est et Assyriorum cum eis juricti et sociaii, rapienlur in nubibus obvirlus, esl Cbaldawrum, quai in astrologbe sludiis viam Cbrislo in aera, terreni scilicet bujus loci praedicaiur. Sed non esi isia virlus lsraelilica, et corrupielam et morii* babitacula deserentes, sive ideo non perlinet ad Deum. Est et iEgypiiorum vir- omnes in aere, ui Paulus pronunliai, permansuri tus in ea quam dicuni secreta aapieniia, sed baec sive eiiam aliqui ad paradisum aui alia quaelibet non adjungitur ad ealculum Dei. Sola apud Deum ex multis mansionibus quae apud Patrem suiit virlus lsraelilica nuineralur. Itac est illa virtus, ^ iransfcrendi toca (55). Diversitas autem iranslaquas a Deo doceiur, quae per Scripiuras divinas tionis, et gloria ex merilis sine dubio et aclibus discilur, quae per Gdem evangelicam et aposloli- uniuscujusque praesubitur, ct erit unusquiaque cam traditur. Et ideo dicit ui illi soli numerenlur, in eo ordiue, quein sibi geslormn merila conluqui progrcdiunlur in virtule Israel. Sed et illud lerinl; sicut et idem Paulus prolestalur dicens consideremus, quid est quod nou staiim ul egressus de reeurgeoiibus : Unusquisque auiem in esi de jEgypto populus numeraiur. Adhuc euim suo ordiue. Ilinc ergo accidci in resurrepersequebatur Pbarao. Sed nec cum mare Rubrum ciione, ut unusquisque aut in Iribu Ruben spirital:quidem iransiens venit in desertum dicitur nume- bus indiciis ascribatur, ob hoc profecto, quod a l i r a i i . Nondum cnim lenlali, nondum ab hoste fue- quid in rnoribus, actibus, aul vila ipsi Ruben simiio rant impugnali. Confligunl adversum Amalech, el et consanguineum babuit. Alius aulem in tribu incunl. Sed nec tunc quidem numerantur. Non Simeon, foriassis pro obedienlia. Alius in iribu euim sulticit ad perfeciioncm lendenii una victoria. Levi, credo qui bene prajfuit sacerdolio, vel qui Mannse accipiunl cibum, et aquae poculuiu de se- bene minislrans gradum sibi bonuin acquisiviu quenli bauriunt petra; sedneque lunc nuinerantur. Alius in Iribu Juda , non dubito quod is qui regios Nondum enim in bis ea qnae numeris apla ducun- D spirilus gessil, el bene rexii populum qui inlra se lur adoleveranl. Tabernaculum lesiimonii conslrujesl, sensuum scilicet menlis ei cogiiationum cordis. lur, sed nec in hoc quidem numerandi populi lemSed et singulis quibusque Iribubus unusquisque pus advenii. Lex per Moysen datur, sacrificiorum sociabilur pro his quaB ad unamquamque earuro, mos traditur, purificalionum ritus docotur, sanciivel in aclibus cognaia vel in moribus babuit. Erunl ficaiionum leges et sacramenta conduiilur, et lunc ergo hujusmodi quidam ordiucs in resurreci:one ad numeram ex praecepio Dei popuius adducilur. morluorum, sicutdesignat Aposlolus; quorum ordiDescribe ha?c, auditor, in corde luo dupliciter et num lypus in hoc libro ei iigura pra3formani uiibi iripliciter. Videquanla tibi transeunda suul, quanvidetur. Sed et Hlud quod consociatione quadam
71 T S v

" Mattb. x, 50.

T 1

Num. , 1.

" 1 Tbess. iv, U.

' I Cor. xv, 25,

(&5)Codd. Bellovacensis et Turon., < pervenire. Paulo post codd. Ebroicensis ei Sagiensis, c adnumerari merearis, ut visitari possis. > (54) Codex Bcllovacensfs, t pervenire. (55) Yulgatae ediliones babent: c atque ad para-

disum in unam ex multis qune apud Patrem gnnt mansionibus (ransfereudi. Sed omnes mss. ul ia nosiro lextu. Consule Hiiciium OrigenianoruM lib. i i , quaesl. 11, num. 9,10,11 et 12.

585

1 NUMEROS II.

590

IIOMILIA I!. tribuum et connexione, casirorum posiiio ei meta- De ordine et collatione caHrorum. tionis ordo describilur, periinel sine dubio ad alii . Prima Numerorum lectio docait, quod e i e r qnem in resurrectione niorluorum slatum. Quod citus Dei qui exivii de terra jEgypti et iter egil ires ad orienfem collocalae dicunlur tribus, tres ad per deserlum, visitatus sit, boc esl, nnmeratus per occidenlem, tres etiam ad meridiem (56) et tres Moysen et Aaron, ac per singulas quasquo tribus u l l i m x ad aqnilonem, qni durus dicilur vcnlns; sed et quod tribus Juda, quae regalis esl, ad orien- sequestratus cerlo sub nurcero recensitus ait: quod nos velut cum toia simul libelli coniinentia expotem staiuihir, ex qua orins esi Dominus nosier, non nentes, formam diximus esse persCripiam, quomodo pulo oiio3iim, el quod Isaacbar huic jmigitur, et Zabulon, et quod in qualuor parles irinus iste populus Dei egrediensde mundi hujus ^Egypto, et d ntimerus ordiualur. Quse quamvis posilionum sua- ad terram repromissionis, id est, 278 virtutum locum, vel ad regni coelorum gloriam r u m diversas babeant qualiiates, omnes tamen inhieredilaiemque festinans, ordinibus quibuedam et t r a iriiiilatis numerum conlinenlur. E l quod per merilornm gradibus deduealur. Et per bxcoslenditoias bas quatuor panes in unum numerum colligimtis futurorum bonorum magnificeniiam in legis l u r eadem trimias semper, pro eo sine dubio quod
v e l a

sub uiio nomine Patris e l Fiiii et Spirilus sancti iinaginibus adambraiam. Nunc vero leciionis bujus iniiium, qtiae bodie recilata esl, edocet nos qtialiter censenlur omnes, qui ex quaiuor orbis parlibua venienles invocant nomen Domini, reenmbentes ab bis qui Deo mancipaii sunt, nec implicant ge ncgotiis saecularibus, eomponatur ordo caslroruin. cum Abrabam el Isaac et Jacob in regno Dei. Haec : c Et locutus est Domintis ad Moyeen a D o b i s generalitcr indicata sint volemibus lolius A i i enim sacri hujos voluminis continentiain mysticam bre- et Aaron dicens: Homo aecundum ordinem suum, Titer comprebendere, u l ex bis intelligeniiae spiri- et secundum signa sua, et secundum domus faniitalis occasione suscepta unusquisque el in reliquis liarum suarum castra collocet, filif Israel ex adverso in circuiiu tabernacidi testimonii considant. 6 i m i l e m , aut eiiam si cui amplius Deus revelat, snperiorem el excelsiorem persequatur indaginem. Moyses dicil : Homo secundum ordinem suum, et Ego enim vere imparem me judico ad enarranda secundum signa sua, ei secundum domos fainiliarwn suarum incedat in caslris ; et Paulus dictL" : raysteria, quae Hber bic conlinet Numeroruin ; Omnia honeste et secundum ordinem Oanl. > imillo autem inferiorem ad illa , q u Deuteronomii non tibi videlur unus esse Spirilus Dei, qui et iu volumeii incliidii. E l ideo fesiinandum n o b i s esl penreniread Jesum, non illum fllium Nave, scd ad Q Moyse loquitur, et in Paulo? Secundum ordinein Jesuin Cbristum. Prius lauien pacdagogo ulenies Moyses incedi mandat in castris; eecundum ordiMoyse, elapud eum rudimenla infanliae depoiientes, nem cuncta geri in Ecclesia pracipil Paulus. Et sic tendamus ad perfectiouem Cbristi. Moyses enim Moyses quidem, qui legi minislrabat, in casiris noii mulla bella coropressii. Jesus autem bella quicusiodiri ordinem j u b e l : Paulus vero tanquam dem universa compescuit, pacem vero omnibus Evangelii minisler, non sobiin in aciibits, sed in dedil, ila ut scripium s i l , quia c cessavit terra ipso babiiu , ordinatum vult esse Cbrisiianum ; et a bellis. > Terra repromissionis, terra baereditaiis, ideo d i c i t : cMulieres similiter in habhu o r n a t o terra qux fluit lac ei mel, ab Jesu dislribuiiur. Unde ego arbitror quod non solum in officiis Beaiiieniin unites,quiaipsi perJesum ibaeredihabitu servari ordinem volunt, sed dant inleMigi tabunl lerram . Sed et ipsius distributionis in-requod sit aliquis etiam in anima ordo, de quo dicanics lypos et iinagines praecessisse. Non enim oiiolur quod unusquisque ineedere debeat secundum snm est quod aliis ullra Jordanem terra dividilur, ordineni suum. Qui ordo pracipue quidem ex opealiis inlra Jordanem, el aliis primis, aliis vero rum fruclu indicalur : nibilominus auietn et ex secundis, nonnullis etiam tcriiis, et sic per ordinem magnificeniia sensuum. Nam saepe accidii, ui is qui ha rediias terrae dividilur; ubi unusquisque requie- D btimilem sensum geril eiabjeclum, ei qui lerrena scatsub flcu saa, et sub vite sua , et non sit ullra sapit, excelsum sacerdolii gradum , vnl catbedram doctoris insideal (57); et ilie qui spirilalis est, eta qui exlerreat. QUUB cuncta magniQcis praesignala terrena conversatione tam liber ul possit examimysteriis, ipse Dominus Jesus in die adveulus sui nare omnia, et ipse a nemine judicari, vcl inierionon jam per speculum et in a?nigmate, sed facie ad ris minislerii ordinem teneal, Tel eiiam in plebeia faciem ui veritale complebit unicuique, secunmulliiudine relinquatur. Sed boc esl ei legis et dum quod ipse noverit meriia singulorum , qui Evangelii statula coniemnere, ei nibil secunduin cogniior cordis est, cui gloria et imperium in saecula ordibem gerere. Sed et unusquisque nostrum si dc saeculorum. Amen. cibo et potu soilicilus sit, et omnem curam in rebus
7 8 n 8 0 78 4 7 7 7

Jos. xiv, 15. Mallh. v, 4. X I ? , 40. T i l . n , 5.

8 0

"

7 8

7 8

Zach. ,.

7 7

I Cor. , 12.

7 8

Nmn. , 1, 2.

7 8

I Cor.
:

(56) Codd. Sagiensis ei Bellovaccnsis, c mare. > (57) Mss. Bellovacensis, Turoiiensis, ei Ebn>iceiisis, c iusideal. > Vulgaiae ediiiones tobsideal. >

Paiilo post exdem cdiliones c in plebe a midiiinil Be rclinqualur. Sed duo inss. EbroiccMisis el Bcliovaccnsis ul in nosiro texiu.

ORIGEMS

592

ftaecularibus geral, unam vero aat duas boras ex hominibus, tanta el in animis invenilur esse differenlia. Sicut c l sapieniissiinum Salomonem memini integro die eliam l)eo depulel, ei ad orationem qnodam loco dicentftm : < Sicul diversi sunt vulius veniai in ecclesiani, vel in Iransitu verbum Dei vultibus, ila el diversa sunt corda hominum. Sed audiat, prxcipuam vero curam erga solliciliidmem unusquisque, ul ail Moyses, secundum signa sua saeculi et ventris expendat: isie non complel rnanincedai, id esl, ne i s , cujus bumilia c l despecia dalum quod dicit, ul homo secundum ordinem sunl signa, elatior incedat, vel allior qnam anisuum incedat, vel quod dicil, ut omnia secundum morum suorum signa deposcunt. E l ul adbuc ordinem flant. Ordo esl etiim statulus a Cbrisio, quaerere prius regiium Dei el jusliiiam ejus et cre- amplius diversilaiis signoruni ratio clarescai, addemus eiiam baec. Oaines qui liiteras norunt, 279 dcre quod secundo loco IUBC nobis apponanlur . cerium est quod viginti quatuor si Grxca, viginli llomo ergo secundum ordinem sutim incedal. P u tria si Latina lilteraruin elementa didicermt, el ex lasnc qui sacerdolio fungunlur, et in sacerdotali ordine glorianiur, secundum ordinem suum ince- bis oniuia qiiancunque scribenda sunt, scribunt. dunl, el agunl omnia quae illo ordine digna sunt ? Aliud lainen signum, verbi gratia, alpha quod Paulus scripseril, babet, ei aliud quod Pelrus; e l sic Simililer autem et diaconi puias secunduni ordinem minisierii suiincedunl? E t unde est quod ssepe P eingulos homines, qui lilleras norunt, diversa scribendi per singulas quasquc litleras signa repeaudimus blaspbeinare boniines, el dicere, Ecce ries. Unde el cbirograplia singulorum manibus quafis episcopus, aut qualis presbyler, vel qualis scripla, propriis quibusdam siguis el indiciis agnodiaconus? Nonne baec dicunlur, ubi vel sacerdos scuniur; et cum siut elemenla eadem, cst lamen i n vel minisier Dei ausus fuerit in aliquo conlra ordiipsa simililudine lillerarum mulla dissiraililudo s i jiem suum venire, et aliquid contra sacerdolalem gnorum. Igilur si inlegrc libi proposilae rei patuit ve) Leviticum ordiuem gerere? Quid autem ei de exemphim, veni nunc ad niotus rneniis et aniiuovirgiuibus dicam, aul de conlinenlibus vel omnibus rum, quibus ad aliquid concilanlur gerendum. Inqui in professionc religionis videntur? Nonne si tuere singulorum virorura cbirographa el videquoquid inverecundum, vel peiulans, si qnid proiervum modo, verbi gratia, aniimis Pauli proposuit casiigesserint, arguil eos continuo Moyses et d i c i l , latcm, et animus uihilominus P e l r i ; sed esl propria c Uomo secundum ordinem suum incedal? Agnoquacdam casliiasPetri, et alia casliias Pauli, etiamsi scat igilur unusquisque ordinem suum, et quid una eademque videatur. Denique allerius ipsorum dignum s i l eo ordine quem suscepil, inielligal, et
e i B e r

ita librel aclussuos, ita eliam sermonem, incessum quoque ipsum et babitum moderelur, utcum ordinis eui professione conveniat, ne audiat dici ad se a Deo, quia cpropler vos nomen meum blaspbematur inler gentes **. > 2. Quid aulem sit quod d i c i l , cet secundum signa $ua, videamus. Ego pulo signa esae ea, quibus uniuscujusque proprietas designaiur : vcrbi gralia, omnes quidcin bomines similes sumus, sed esl propria quacdam uniuscujusque dislinctio, vel in ipso vulln, vel in stalura, vel in posiiione, vel iu habiiu, per quic, verbi gratia, Paulus quia Paulus * i i designalur, el Petrus quia Pelrus s i l , et non sil Paulus. lnterdum aulem eiiam videnlibus uniuscujusque signi diversitas daitir, ut ex voce et

l a l i s r

caeiiias^ est, qiiae requirat macerari corpus suum, et subjici (58) servituii, et quae adbuc dicat : c Casiigo torpus meum, ne /one aliis praedicans ipse reprobus invcniar; > alierius autcni castiias lalis est, quae islud forte non limeal. Similiier el juslilia habet aliquid proprielalts in Paulo, babet et in Petro. Eodom modo ei sapienlia caBleracque virluies. Quod si eliam in bis noniinibus qtias exenipli causa posuimus, polesl Geri ul cuin unum stnt per Spirilum Dei, sit tanien aliqua divcrsilas in ipsarum proprielaie viriutuni, quanto magis reliqui omnes bomines propria quaedam s i g n a in uiolibus auimorum el anima? virluiibus gcruul?Qoa3Moyses mysiica raiione perspiciens, scribii in I^ge, ul unusquisque secundum signa suaincedal in castris. Poicst.autem fieri ut a?mulatione operum bonorutn
8 8 b

loquela agnoscal illu.n esse vel illum qui loquilur : D ei secuudum suae proprielatis signum unusquisque eiiam sine corporali visione cognoscilur. Hoc modo arbiiroresse eiiam in aniniis signa divcrsa. E t a l i e rius quidem aiiimi motus lenior esl, milis placidus, iranquillue, q u a l i s ; akerius lurbidus, elatu, asperior, incitaiior, pelulantior. Alius circumspectus, eanlus, providus, sollicilus, impigcr. Alius desidiosus, rcmissus, negligens, incautus. E l in bis alius plus, alius rainus. E l audeo pronuntiare, qaia fonassis quanla in specic vultus inest diversilas Malib. v i , 55. Rom. n, 24. 1 Cor. ix, 27.
f l 8 1 8 8

! n f e r i o r i b H 8

s i g n i s

a d

n e l i o r a

e l

m a g n i

n e.
C

liora veniamus. Si enim recle a nobis inlellectuni esi, Iiaec omnia qua3 in lege scripta sunt, formas esse fulurorum bonorum , el illius sa3culi quod ex resurrcctione mortuoruin speramus , certum est ulique quod si iu prasenli vita habuerimus sludiuui meliorum, et secundum Aposloli exemplura posieriora obliviscentes ad ea quee in ante sunl extcn-" damur: in resurrectione morluorum, ubi sicul stclla abstella differtin gloria , itael uniuscujusquemerila refulgebunl, poierimus uliqueab inferioribusad H e b r . x, 1. " I C o r . xv, 41.
8 i 8 8 88

(58) Mss., subjici. Libb. ediii, c subjicere.

595

IN NUMEROS HOMILIA III.

94

meliora signa et fulgenliora Iransferri, ct splftndi- crisi. Mclius aulem dicimus ad comparationeni dioribus sideribus exaequari. Atque intantum polesl malorum. Yere aulem melius, et vere reciius, ae namra humana in bac vila proflcere, ut in resurperfectius cst, u l qui audit verbum Dei, audial reclione mortuomm non solum stellarum gloriae, corde bono et simplici, audiat corde reclo et paEed ei solis splendori valeat exa?quari, secundum ralo, ul quasi in terra bona fructificel et crescal. quod scrlptum est **, quia c ju&ii fulgebunl in reHaec in praefationedixiinus propier nonnullos eorum gno Dei sicut sol. > Hinc ergo est, quod et in infe- qni ad audiendmn non simplici, nec fuleli menie rioribus d i c i t : seeundum signa sua,per domos conveniunl. 280 De quibusdam dico catecbumefamiliaruin siiarum. > Quod dicil, c per domos fanis, quibus forlasse nonnulli etiam eorum qui jam miliarum snarum, in Graco idem sermo posilus baplismum consecnii stint, socianlur. c Non enim esl, quem ei ibi Apostolus dicit, ubi a i l : c IIiijus omnes qui ex Israel, ii sunt IsraelitaB neque rei gralia curvo genua mea ad Patrem Domini no- omnes qni loli sunl aqua, continuo eliam sanstri Jesu Christi, ex quo omnis paternilas in coelo cto Spiritu loli sunt: sicul ecoutrario non oinues ei in lerra nominaiur. > Quas ergo Iric Paulus pa- qui in calecbumenis numeranlur, alieni stmt et lernilales dicit, ibi fainilias posuil Latinus inierexperles Spiriius sancii. Invenio enim in Scriptupres, sed iinusatque idem sermo habclur in Grxco. ' ris divinis nonnullos catecbumenorum dignos babilslae sunt ergo paternitaies, vel familiae quas Paulus tos Spiritu sancio, et alios accepto bapiismo indiquidem jam ostcndil in coelis, Moyses autem sub gnos fuisse sancti Spiritus gralia. Cornelius catefiguris adhuc legalibus describit in terris; secun- chnmenus e r a l , ei aniequam ad aquam venirel, dum quas incedere nos inonet, ul possimus coelemeruit accipere Spiriium sanctum. Simon baplistibus palernilaiibus sociari. Sunt enim, ulPaulus smumacceperat, sed quoniam cum bypocrisi accessuperiiispronuntiavit, sivefaniilix isl#dicendaesunt, sU ad graliam, repudialur a dono Spirilus sancli. sive palcrnilatesinccelo, exquibusforieeslula, quam Nolo dubiies et nnnc esse in popnlo caiechumein alio loco nominat idem Paulus Ecclesiam priminorum aliquos Cornelios, ad quos dici possit, quia livorum aaeriptam in coelis ; cui nos eveniet misericordiae et oraliones lua* ascenderunl in ccesociari, si sectindum ordinem incedamus et omnia lum (59); ei rursum in populo fidelium esse a l i secuiidum ordinem geramus. Si nihil inordinalum, quos Simones, quibus conftdenterdicendum sU i nibil inquielum , nibil inboneslum invenialur i n c 0 plene omni dolo el fallacia, fili diaboh, i m nobis, lunc el sicul Ormamentum resplendebimus, niice omnis jusliiiae. > Hac ego ad correpiionera
8 7 8 8 1 9 S 8 8 9k

et sicul stellai et sol ipse refulgebimus in regno C * , jpsius loquor, non solum auditoruro. Unus Dei , pcr Cbristum Dominum nosirum , cui enim ei ego sum ex iis, qui audiimt verbnm Dei. esl gloria el imperium in saccula saiculorum. ,2. Sed audiamus jain quid sermo divinus loquaAmeu. liirad Moysen. f E l locuiuscsi, i n q u i t , Dominus HOMILIA III. ad Moysen, dicens : Ecce ego assuinpsi Levitas de medio filiorum lsrael, pro omiii primogenito qui De eo quod scriptumesl : c Ego asmmpti Levitas de tnedio filiorum Israel pro omni primogenito adaperit vulvam ex iiliis Israel, redempliones eo-jui adaperil vulvam, > et reliqua. rum erunt, et erunt milit Levilae. Meum est enim i . Scriptom es.l de manna, quia secundum tem- omne primogenilum. Ex die qua percussi omne pus illud si quis id iia assumpstssel ut praeceperat primogenitum iti terra iEgypii, sanclificavi milii Deus, nulriretur ex eo ; si quis vero contra prae- omne primogeniium Israel, ab bomine usque ad ceptum Dei, et contra slatuium divinitus modiim petus nieum erii, ego Domimis. Levita assuvoluissei assumere, non fruerelur eo, ut viiali cibo, uninlur pro primogenitis, cuniuiique non sint prieed vermes ebuUireut ex eo. Et ita fiebat, u i una mogeniki. Levi enirn terlius nascilur ex L i a . P r i atque eadem species mannae aliis quidem vermes ^ nius namque esl Ruben; Simeon secundus, terlius el putredines generaret, aliis vero salubrem cibum L e v i ; et assumuntur in primogenilosii, qui natura conferret, et vitse necessarium. Igiiur ei noslrum non sunt primogeniii. Nunquid liiec in lege De manna verbum Dci est, et apud nos ergo sermo otiose scripta esse credendum esl? An illud edoce Dei aliis eflicilur ad salulem, aliis cedil ad poenam. nos, quqd apud Deum non illi primogenili habeanE l propier hoc arbilror quod ipse Dominus el Sallur, qui corporea nalivilale praicedunl, sed i i quos valor, qui est vivutn Dci verbum, dicebat : < In proposilo nientis inspecto, Deus ipse in ordineui judicium ego veni in hunc rmindum, ul non videnprimilivorum judical assumendos ? Sic enim apud les videanl, et videnies caeci fianl. > Quanto meDeum Jacob posterior nalu primogenitus judiealus lius essei nonnullis omnino nec audire verbumDei, eel, ei leuedictiones primillvatns (60) procurala quain audire cum malilia, vel audire cum hypodivinilus parentis cxcitaie suscepit . E x proposilo Mallh. , 45. Num. n, 2. Ephes. m , 14. Hebr. xn, 25. Num. n i Joan. ix, 5?. Rom, tx, 6. Act. x. Act. x m , 10. Num. n i . 11 et seqq. Gen. xxvn, (59^ In calum. Codd. Ebroicensis et Turon, sis, c primilivas. > Mox codex Sancii Tbeodorfci, 4 ad boimnum. t procurante divinilalc parenlis cajciiaic, > elc. (60) Codd. Ebroicensis, Turonensis, Bellovacenme 88 80 8 1 88 8 6 8 7 8 8 8 9 8 0 9 1 8 1 8 8 8 4 8 8 8

5 ORIGENIS 595 etemm cordis quod Deo patuil, eiiam priusquam el Manasse; in aquilone vero Dan cum Nephlhalim el Aser. Ex bis omtiibus quasi per qualtior lerr* in hoc mundo nascerentur, autaliquid agerenlboni cardines in circutlu collocalis, in nicdio eoritm ?e! raali, pronunlial Dominus de eis , qnia Jauipoie Deo proximi circa ipsum labernaeuluoi Dct Cob dilexi, Esau autetn odio babui. Filii ergo consliluuntur Levilan. In castris quidem Juda qiue Levi primogeniii quidem non sunt secundum carsunt ab orienle, Moyses el Aaron ; in castris vero nem, sed pro priiuogeiiilia assnmunlur; ut sil amRuben, Gerson ; in castris aulem Benjamin , plius aliquid pro primogenito assumi, quam pri2 8 1 Gaath; ubi vero Dau castra consliiuil, Memogeniium uasci. t Ecce, inquil, assnmpsi Levitas rari scribilur collocaius; et ila in medio lilioruui ex medio Gliorum Ispael. Dic simpliciter, A S Israel ex onini parte, el per circuilum, quasi itisumpsi Levilas ex illiis Israel. Quid est quod addis, serti cseleris et innexi videiiltir esse iilii Levi. Hac et de medio filiomm lsrael? de quo niedio ? Terstint q u nobis liltera legis exponil, tu ex bis satius esl Levi, ul supra diximus, inter filios Israel. crainentorum semina colligenlee, tanquam gradibus Ue quo ergo medio assumaniur Levitse cuperem quibusdam ab bumilibus ad excelsa, el a lerrenis ncire. Invenio in Scripturis beatam illani Sunamiiiad coeleslia couscendamus. Ascendc ergo minc, deni quae aluerataliquando propbelam, responden9 7

lemcum fiducia regilsraci volenli sibi aliquid c o n - P ensibus iniuitu menlis et perspicacia cordis elevare. Obliviscere ferre beneficii, et dicentem : t In medio populi paulisper terrena, supra nubes et supra ipsum coemei ego babilo. > Amplius autein el magnilicenlum gressu menlis incede. Ibi require labernaciitius in Evangelio video scriptum de Domino el Iuin Dei, ubi prsecursor pro nobis introivit Jesus, et Salvatore noslro, dicente Joanne : c Medius veassistit nunc vuilui Dei inlerpellans pro nobis. Ibi, strum siai, quem vos nesciiis. t Pulo ergo etim inquam, require quaternos islos ordines, siaiioqui nunquam declinaverit ad dextram, neque ad nesque castrorum. Ibi Israelitica agmina e( excuhiislram^dici posse roedium stare, c qui peccatum bias cerne sanctorum, el ibi illa quae hic nunc qua> non fecii, nec inventus est dolus in ore ejus . rimus primilivoruin sacramenla rimare. Sed ego E l ideo ille quidem, quia semper stat, medius non audeo ilbic solus ascendere, non audeo me in siare dicitur. Si quis vero imiiator ejus esl, sicnl bos tam secretos mysteriorum secessus sine auoroaes sancli, et illa beaia muNer, cujus superius cloritaie magni alicujus doctoris immergere. Non fecimus menlionem, stare quidem non dicilur. Non possum Hluc ascendere, nisi praecedat me Paulus,el enlm potesl lleri, ut non aUquando, aul ad dextram ipse niibi viam novi bnjus el ardui ilineris osten* quis inclinatus sit, aut ad sinisiram. Neino enim mundus a sorde; uec si unius diei fueril vila C dat. Ipse ergo aposlolorum maximus, qui scirei multas esse non soluiu in lerris, sed et in ccclis ejus *. > Habitare lainen drcilur in medio populi : Ecclesias, ex quibus ei scptem quasdam Joannes ei Levilae erga assuinunitir de medio filiurum Isenumerat : ipse lamen Paulus osiendere volens rael. Levitae sunl euim qui non cognoverunt dexesse quamdam praeler eas eiiam primiiivoruin E c tram ei sinislram suatn, sed sequenles Moysen, id Non enim esl iegem Dei, nqn pepercerunt patri nec malri. clesiam, dicii ad Hebraios scribens accessistis ad ardentem et tractabilem ignem, sed Et lu ergo si veniente tenuiiofie, si venieule ira accessistis ad monlem Sion, el civilatem Dei vivenpeccati non inclineris ad dexteram, neque ad sttis Jerusaleiu cceleslem, et mulliiudinem angelorum nistram, nec praevaricalus fueris legem Dei, sed collaudantium, et Ecclesiam primuivorum ascristes in medio fixus et stabilis, el uon inclineris, ptani in coelis. > Igitur Moyses per quatuor caslra neque curves genua tua peccalo, nec pecudis caput, id est stultiiiae sequaris imaginem, assumeris de populum Dei divisum describil in lerris : et Aponiedio filiorum Israeh, et in primilivoruni nuuiero siolus quatuor ordines sanclorom (61) describil in coelis, ad quorum singulos uuumquemque noslruni collocaberis. Hacc pro eo quod scriptum esi, < et assurnam Levitas de medio filiorum Israel. dicii accedere. Non enim omnes ad omues acce5. Yerum, si videlur, recurramus adhuc ad ip- ^ dunt, sed et alii quidem aceedunt ad montem Sion, horum aulem paulo roeliores accedunt ad civitaleui suin ordinem historia, qui referlur in Numeris, el Dci vivenlis Jerusalem ccclesiem; qui autem et iis ex ipso niysterium primiiivorum, ubi vel quomodo iininentiores sunt, accedunt ad inuilitudinem anrcquiri debeat, contemplemur. lgilur recenseamus geloruin collaudanliuni; qui auiem super istos auenlius, quomodo dislribuunlur duodecim tribus omnes sunt, acceduni ad Ecclesiani primilivorum per lernas in qualuor parles, elper singirfas quasascripiam in coelis. Si ergo ex iis inlellexisli quia que coeli plagas cerla slaiione considunt : et iinesil ordo primilivonim, et quod sit nominis isiius nicmus Judam quidem ab orienle stalui ciim Issasacramenium, pra^para le, c l eiiilerc quantuiu vacliar el Zabulou; Ruben vero ab occidente, cum les, si forie actibus, vka, inoribus, fide, instilulisSimeon et Gad; in meridie Ephrcm cum Benjamin
9 8 98 l 8

a u c l , t o r

S l

o l e s

e l

, e r r e n i s

Malacb. i 2 5 . I V . Reg. , 15. I H r . x i i , 48, 22, 25.

f t

87

8 8

8 8

Joan. i , 26.

I Peir. n , 22.

Job. xiv,4, 5.

Apoc. i l l .
9

(61) Cudd. Turon., Bclvaccnsis c l Sancli Thcodurici, saucloruiu. > Libb. ediii, < sauclos.

597

IN NUMEROS HOMILIA 1Y.

599

que proflcias, ut possis accedere ad Ecclcsiam pri- mitivorura, quae ascripta est in coelis. Quod si non tanltim vales, sed es paulo inferior, accede ad multitudinem angeloruin colIaudaniiuDi. Quod si nee ad istum ordiuem potes ascendere, ad civitatero saltem Dci viventis Jerusalem coelesiem properare conicnde. Si vero nec ad hoc aplus es, saliem ad moniem conlende Sion, ut in monle salveris. Tantum ne in terra resideas, ne in vallibue nianeas, ne in demersis 61 bumilibus perseveres. Mihi ita intelligendum videtur assnmi primogeniios Gfios Levi, qui ministrant Dco, et altari ejus tabernaculoque deeerviuni, excubiisque perpeiuis nainisleria divina concelebrant. 4. Sed et quod a i l , c pro omni priinogenilo, qui
r
D

exsiincii, sanciificationem percipere Israelitariim primogeniti omnino non possunt. Quis ergo eei iate, qui primogenitos jEgypliorum, id esl principatus et poiesiales dremonum percussii? Nonne Dominus roeus Jesus Ghrisius, qui est ppimogenitue omnis 282 creatura?, qui principatusei poiesiates adversas traduxii, triumpbans eos in cruceTQuos utique nisi ille percussisset, el triumpbasset, sanctificalio ad nos primitivaiis vcnire nuliatenus potuisset. Ut aulem nobis primogenitorum benedictiones donarel, efficiiur prius ipse primogenitus ex moriuis, ut sit in omnibus ipse primatum tenens, et nos credenles resurreclioni suae assumeret pro primitivis, et in primitivorum ordine collocarel, si tamen benediciiooum graiiam usque ad finem firw .

adaperit vulvam, non mibi facile videlur disseri mam retineamus, adjuii misericordia ipsius Dominl posse et explanari. Neque eniui quicunque adape- nostri Jesu Christi, cui esl gloria et imperium (64) rit vulvam, conlinuo digmis sanclilicatione primi- in saecula saeculorum. Amen. livatug habendus esl, quia ei in Psalmis legimus , HOMILIA IY. qnod c alienaii sunt peccatores a yulva, erraveDe eo quod tcriplum est , c viginli duo millia ruof a ventre, locuti sunt falsa. Quod ulique mero inventoi ette Levitas,. primogenitos auletn filiorum hruel viginii duo millia ducenlo$ sepluaslare eecnndum litieram nullo modo polesL Quoginta lre$. > roodo eiiam quis errare a via Dei poluit slalim ut 1. Numerorum liber est, qui legitur nobis, io quo de ventre malris exivit? Aut quomodo potuit falsa roultac sunt numerorum differenliae, qua conscriloqui nuper ediius puer, vel qualemcunque probunlur de filiis Israel. Sed post fllios Israel numeferre sermonem? Cum ergo impossibile sii vel erraniur eiiam Leviue seorsum. Non enim fuerant rare aliquem a ventre, vel loqui falaa, necessarecensili cuni flliis Israel, et habetur eorum segrerium erit ei veidrem, el vulvam talem requiri cui gaius qnidam, ac praecipuus p r a caelerie numerut, convenire possii boc dictum quod c alienati sunl peccalores ab uiero, erraverunt a ventre, loculi C ^ 8 perli, iia ut neque amplius aliquid, neque rninut sunl falsa. Et illa erit vulva, quam adaperit omnis boc numero inventum sit. Post boc praecepil Domiprimilivus, qui sanciiOcalur Deo. Adaperuit a l i nus nunierari etiain primogeuilos (i!iorum Israel quando Deus vulvam Liae , quae erat clausa, et peeodem ordine, quo Levhae fueranl numerati, id est perit pairiarchas; siiniliier et Racbel, ut pareret ab uno niense et supra, et inveniuntur primogeniii tiam ipaa cujus viaus erai perspicax, et decorus filiorum Israel viginti duo millia, et ducemi sepluaaspecius. Sed et in multis aliis Scriplurae locis i n ginla ires. Putasne per haec solam numen bistovenies adaperiri vulvas. Quarum si siugula pro loriam docere uos voluit Moyses, et nulhim in iis d i cls consideres, invenies quomodo et errent peccaversitalibus nuinerorum conclusit soliio sibi more lores a tutoa, et illi adaperienies vulvam, ganclilimysterium? Nibiine videbilur esse raiionis quod centur in ordine primilivoruin. < Et erunt mihi, i n ducenti sepiuagiuia Ires lantuin abundare dicuntur q u i i , Levila:; meum est enim omne primiiivum : in primogenilis Israel, et in LeTilicis ad viginii duo ex qua die percussi omne primogeniium in terra millia, neque abundare quidquam, nequc deesse jEgypti, mibi sanciiilcavi omne primogeniium. describitur? Yiginti duo quidem numerus in ScriNoium est quid de iis hisioria conlineal, quomodo percussa sinl primogenita iEgypliorum, cuin popu- D pluris divinis, si quis observet, quod principalibua quibusdam causis ascriplus sit, frequcnier invenieu ius Israel educeretur ex iEgypto . Uoc est ergo Nam viginli duo prima apud Hebraeos elemenla quod in loco indicatur, quia non prius sanctilkati iradunt esse lilterarum. Yiginli et dno rursus a sunt primogeniti Israel quam percuterenlur (62) protoplasto Adam usque ad Jacob, ex cujus semine iEgypiiorum primogeniii : el quasi causam sancliinitium duodecim iribus sumuni, patres fuisse meficalionis horuin, interilum et necem ponil HIOFUIII. moraniur. Tradunt eiiam omnium creaiurarum Unde et hic inlelltgendiun esi, esse quosdam priDei epecies intra viginli et duo numerum colligi. mogenilos etiam in ^Egyptiis, id est, in coutrariis poleatatibus, quast electos in nialitia el primos inSed et alia m u l u in Scripiuris, si quis diligentiiia icr (65) daemonas : qui oisi percuasi (ueriqt et exsequaiur, sub boc nutnero consecrala reperieU
8 8 u o r e f e r u n l u r o m n e s s i m u l v l i n l i d u 0 m i I l i a e f 7 8 8

Psal. L V I I , 4.

Gen. xxx.

Num.

12 15.
f

Exod. .
iua

* Num.
m

m , 59, 45

(62) Mss. Sagiensisel Ebroicensis, c perverleren\w. (65) Codd. Turonensis el Ebroicensis, primo

geniios inler.
IIIICI

(64) IH vulgaiis ediiionibus deesi, c et i m p e r i u i D t t quod s u o p l e l u r e m s s .

ORIGENIS Propier hoc ergo et Letiia, k i est, qui desenriunt constructionibus exemplari et umbnc coelcstiiiin deserrierii. E l baee audiens, considera ne forie isti Domino, t primogemii filiorum Israel admirabili qualuor ordines castrorum exemplum aint et i i m hoc et eacrato oumero litulanlur. Qaod aulem in filiis Ierael adddniur dueeuii sepiuaginta ires, ne* bra illorum qualuor ordinum, quos ad Hebra?s seribens Paylus enumeravii in coolis. rursus que oliosum mibi videiur, neque absohnionis viam faciie cerno, nisi Dominu& velamen istud imposi- Israelilicis quatuor ordinibiis caslrorum, qualernos tum a Moyse ris fitteris adaperire nobis diguelur, adjice Leviiarum; qnae nos non tam explanare e i et auferre. Igilar humani generis in carne genera- aperire, qiiam contigisse jlanlummodo, e l purictio (sicul asserunt qui in lalibus periii sunl) novem ribus sensibus (si qui tamen sunl qui ptiros buc quidem mensibos eonlinelur in vulva, sed non prius et liberos a saeeularibus cogitaiionibus (68) sensus moveri ferlur ad partum quam etiam deelmi mendeiulerinl) indicasse, ei leviler persirinxisse suffisis iriduum Iranseat: e l ila invenitur quod nume- ciat. t Accipe, i n q u i l , numerum iilioruiii Caaib. rue isie, id esl, ducenti sepiuaginla ires dies illoe Ecce iierum alius inlrodticilur ordo numerorum. fndicent, qui ex novem inengibus, et triduo meusis Numerati sunt jam filii Levi ab uno mense e i sudecimi colttguniur, et Ount sknul ducemi sepluapra (69), nunc nuineranlur filii Levi a vicesimo ginta Ires dies isti, qwtbas bumano generi in bunc quinlo anno, sed non ut in carleris supra, sed usinundwm praebetur ingressus. E l iia in vtginu qnique ad quinquagesimum annum, et fn isle praecidem et duobus nnmerie, omntum simul creaiurarum puus numerus et electus. Additur enim iis : t Orarationibus myslicis summa colligitur. In bis vero nis, inquit , qui procedil ad minislrandum ad quae ex abundanti in primogenitis inveniuntur opera labernaculi testimonii. > Isli sunl qni n u Israel, eliam mysterium liumanae generatiouis exneranlur meliore quodam, et praecipuo numero. primilur. Post 1 ) 3 3 C cum in ires ordines divisi esSicul enim in flliis lsrael dicebatur : c Oninis qui senl iilii Levi, el ex tribus nominibtis principum procedil ad proelium in filiis Israel; ila et bic disingirfi quique ordinea censcrentur (65), etiam in cilur: c Omnis qui procedil ad nrinisterium, ut faipsis diversilales quaedam nmi sme mysleriis ascriciat opera in labernaculo teslimonii. PosL h x c buntur. Nam flliorum Caalh primus ordo deacribidiciiur quae sint opera flliorum Caalh in medio filiorum Levi secundum plebes suas in labernaculo lur, et merito : ex ipso enim descendit Moyses et lestimonii. c Inlroibit, inquit , Aaron el filii ejus Aaron, quibus sacerdoiii sumina eoromiuitur. Ex eum elevala fuerinl casira, ei deponent velum quo ipso enim nasciiur Amram. Ex Amram auiew leguutur sancla, et operieni ex ipso velo arcan Moyses, et Aaron. Secundus ergo est Gerson,qni tesiamenti. > Et post baec sepiem quadam species primus quidem in naiiviiale, sed secundus babetur enumeranlur, quae praecipiunlur operiri. Primo io in ordine. Sic enim Scriplura d i c i t : c Filii au ', ut omnium preiiosior ipsa arca lestamciili lem Levi, Gerson, Caaih et Merari. Sed ex filiis operialur velo quo prius velabalur, sed c i pelie deGaalli duo rursus ordines diriguntur, el ii quidem super byacinlbina legalur. Addilur eliam aliud qui ex Aaron deseendonl, sacerdotio mancipanlur, vclamen desuper byacinibinum. Secundo in loco pars vero reliqua ad minisirandutn sacerdoiibus niensa operilur. Tenio candelabrum. Quarlo a l ordinattrr, et idcirco in qualnor partes Leviiarnm lare aureum. Quinlo vasa ministerii. Sexlo operidividuntur oflkia, ut sacerdolio qiiidem funganiur menlum allaris cum quibusdam velamenlis appoAaron et filii ejus, Sancia aulem sanctorum u l niliir. -Sepiimo in loco operilur el labruui, el nibil portent in bumeris suis ii qui reliqni sont ex poborum ouinium nudum relinquiiur, aul revelalum. pulo Gaatb (66). Quas auiem ad labernaculum perDcnique addiuir eliam praBceplum bujusmodi: t Nolinenl testimonii vel ad airia ejus, et pelles, vel lite, iuquil , exlenninare de tribu sua plebem eiiam velamenta, et quaecunque sunt minus dura, Caaib. > Quo scilicet exierminandos esse se sciet ad onus levia, ut proctireni filii Gerson. Colnm1S B t 8 u v 10 1 8

nas vero tabernaculi, et baees ejus, c i aeras (67), ul porienl filii Merari. Idcirco ei in recensendis eis designanter Scriptura commemorat, ut recenseatur virlus Merari : vinute enim opus esl ad porlandas hujusmodi sarcinas. 2. Sed redeamus aliquandoad aposlolom Paulum, qui baBC omnia libero jam et revelato 283 oeulo meiuis aspiciens, et veleris Tesiainenti velanien abjicieos, ait , quia prior populus in hujusmodi
n

renl, si forle ad b*c moveuda manus suas nuuerenl, nisi unumquodque eorum prius a saccrdotibus fuisset obleciuin. 5. Nunc ergo redeamus ad istud tabernaculum EcclesiaB Dei vivenlis, el videamus quomodo b;ec singula observari oporieal in Ecclesia Dei a sacerdoiibus Gbrisli. Si quis vero sacerdos esl cui vasa sacra, id esl, niysteriorum sapieiiiiaa secrela commissa sunt, discat ex iis, et observei, quomodo
1 8

* Num. , 17.

1 1

Hebr. v n i , 5.

1 1

Num. , 2.

ibid., 5.

1 8

Num. i ? , 5.

* ibid., 18.

(65) Codex Sancti Tbeoderici, c principalum singuli quique ordiues conseqii^rentur. (66) Idem codex, exeniplo Caaib. > (67) Godtl. Ebroicensis ei Sagiensis pro, c el seras, > leguni, t ac scmissas. >

(68) Codex Sancii Tbeodoriri, c (entalionibua. Paulo posl omnes mss., accipe, inquit, mimerum. > Libb. edili, accipial, inquil, uiinienim. > (69) Codex Sancli Tbeodoiici, t ab uno amio et supra.

601

IN NUMEROS HOMILIA \ .
u

602

bxc oporteat inlra velamen conscientiae cusiodire, niur (70). Oens enim sancla, regale eacerdoiiuni sumus et popidus in acquisitionem , tanlum tit nec fac*le proferre ad publicum. Aut si res poscit proferre, et iaferioribus, id esl, imperitiaribns Ira- acceplam graiiam v i t a ineriiis exseqaenles, digui dere, ne nuda proferal, ne aperla ostendat, ti pe- babeamur sancio ministerio: ut cum discessertinus de hac Yita,'mereamur assumi, u l supra dixiinu, niius patenlia, alioqtiin homicidiam facil, el exiaier sacerdotes Dei, el mtnislranies a r c tesia^ t e r m i n a l plebem. Externiinatur enim omnis qui menli, in arcanis scilicet et recondilis mysteriis, aecrela el ineffabilia sacramenla conligeril, nonrevelala facie gloriam Domini apeculemur, el i n dura meriiis et scienlia in sacerdotii ordinem gradiimque iranslatus. Solis enim fiiiis Aaron, sacer- grediamur terram sanciam, cnjns hseredilatem nobis doiibus scilicel, ipsam arcam teslamenti, et men- praestabit Dominus nosler Jesus Ghristus, cui est sam, e l candelabrum, et si quid esl eoruin quae gloria el imperinm in siecala sseculorum. Amen. HOMILIA V . aupra comprebendimus, nuda ac revelala Yidere De eo quod seriptum e$t : Nolite exterminare de eoncessura est. Alii aulem operta baec videanl, imo inbu tua plebem Caaili. poiias velata baec in bumeris suis portenl. Et ftlii 1. Responsa dans Domiuus ad Moysen et Aaron, quidem Caalb, quoniam ipsi licet non sinl saccrdoies, sunl proximi aacerdolibus, in humeris suis d i c i l : c Noliie exlerminare de iribu sua plebem Caatb de medio filiorum L e v i , sed boc facile eU possunt isia portare; alii vero sarcinas suas, et et viYenl el nen nioriealur cum accedenl ad Sancla minisleria nec in btimeris, sed in piaustris ponuni. ganclorum, > c i reliqua. Primo inlelligamus ea, Ut enim pravenientes leclionem dicamus aliqua qti secundnm litieram referantur, el ha pra> eiiam de iis qnae locus admonoit, cuin offerreninr slaaie Domino ab intellectu liuera? ascendenms ad a singulis quibusque tribubus plaustra, qualuor iiitelligenliam spirilalem. latellige ergo pritis ipsam ex iis acceperunt iilii Merari, duo autem Gerson collocaiioaem labernaculi teslimonii, intellige et filii. l l l i vero qtii borum nieliores sunt, plaustra Sancta ganciorura, quae inlerjecto a sanctis velanon accipinnt. Iniuere ergo ntim: cujusmodi diroine dirimunitir, qaae iaspici non licel ab ulio bovisio efficilur in ofliciis ministerii divini, et quominum, nisi a sacerdotibus solis. Pogt bacc intellige, modo illa quidem quae sancia sunt, non impoquomodo ubi ventain fuerit u l caslra moveant (ilii nuiitur portanda animalibus mutis, sed ralionaIsrael, solvimr labernaculum, el Aaroa ac Giii ejua biles esse debent bomines, et in buineris suis porsacerdoles intra Sancia sancloram operiual siugula lare vasa, quibus minislranlur Sancla sanclorum. quxque operimenlis ac velaniiaibus suis, et obioo.la Ea vero q u graviora sunt et dariora, n o n i a m a n l loco, ialroraftonabilibus quam mutis porlauda aniaialibus ducant filios Caalh, qai ad islad oibcium depulali imponuntur. Sed ct in ipsis esl aliqua diflerenlia. sunt, et facianl eos elevare bumeris suis omaia illa Nam i l l i qui graviora et duriora observaat mini<pia3 maaus sacerdolalis oblexerat. Et propter boe sieria, plura babenl animalia. Uualaor eaiin plau- diciiur a Domino: < Ne exterminelis de lribu sua sira dantur flliis Merari. Filiis aulem Gerson qnia plebem Caaib; qaasi io eo cxlerminandi esseat, rant prope filios Gaatb duo lanlum plaastra suf- si Sancia sancloruoi nuda e l patealia coaligisseal, ficiant, ex quibtis ostenditur quod operibus quidem quae r.oa solum nou contiagere, sed ne inlueri durioribns, ct, ui ila dicam, crassioribus, plures quideai fas eral non vclata. Si inteilexisu qaid suai, qui velul animalia inservinnt : ad ea vero liisioriac ordo conliaeat, ascende nanc ad spleaqua? raiioaabilibus procurantur, pauci ex iis qui dorcm myslcrii: al legis spirilalis lamen, si purus iu bis inslrucli aut erudili videntur, acceduat. Nam libi esl nieiuis oculus, coaluere. Si quis dignus cx ad illa quae myslica suni, el in secrelis recondita, iis qai Dco miuistranl, divina capere el vidcre inyel solis sacerdoiibus patent, non solum nullus ani- sleria, ad qux conlaenda caeteri minus capaces tnalis homo accedic, sed ne ipsi quidem qui basunl, hic Aarou, vel filius Aaroa esse iuielligilur^ bere aliquid exercitii ei eruditioais videniur, noa- duin tamen meritis et vita ad sacerdotalem graesl. Si qais ergo talis est, buic soli revelala patel liam cooscenderuat. Noo solum per gpeculum ea arca leslainemi, bic videl urnam inlra se ba~ et in aenigmate videnl, sed ei operla et velata susbeniem inanna, bic consideral el intelligJt propicipiunt, et in bumeris porlant, quo scilicet magis lialoriuin. Ilic ialuelur et che.rubiui ulrumque^ ea actu operum, quam scieuiiae revelaiione cognoet mensam aaactam, el candelabrum luminis, ec scant. Quia igihir bujasmodi dispensalio esl myslealiare iaceasi. Iste baec considerat ct intelliga norurn Dei el ntinislerii quod babeiur in sanclis, spiriialiicr, id est qui verbo Dei et sapienliae mylales nos exbibere debeimis, ui digni efficiamur steriis operam dai, ei Deo soli ia saaciis vacaL 284 ordine sacerdotii, ne velut irralionabilibtts Sciat sane cui hxc rcvelantur, el spiritaliter in* aobis onera gravia imponanlur, sed tanquam raspicieada creduniur, non sibi lutum esse aperire e a iionabiles el sancii sacerdoialibas oiliciis depuleet paadere quibus non licet paudi, *ed opcrire
1 7 c e a r e l i n q i l e n l e s i n e o d e m q i l 0 f l i e r q u i i n g r e ( J i p o l e U a d e a q Q X a d i r e a l i i s f a s m n r

* I Pei. , 9.

" N u m . iv, 18

(70) Codex Sancli Tbeodorici, t ordine saccrdotii saacii, nc v d irraiionabilibus dcpulcutur.

003

OIUCENIS

604

debel singula, et operta caetcris minus capacibus, tradere portanda in huroeris, el cervicibus imponemla. Cum enim ex verbis myslicis erudili, el perfecii quoque doctores opera populis injungunl, et plebs agit quidem el implel qu% mandaniur, non tamen eorum qua; geruntur inlelltgil rationem : quid aliud gerimr, nisi operlaet velata Sancia sanctorura super htimeros portanlur? Et ut adbuc manifesiius q u dtcuniur advertas, exemplis te ex divinis voltimiuibus adhibilis informabimus. Moyses inlelligebat sine dubio qiue essel vera circumcisio, inielligebat quod esset verum Pascba, sciebat quae essenl verae Ncomenia, et quae vera Sabbala : el cum baec oinnia intellextsset in spirilu, verbis lainen ea per rerum corporalium species adtimbraiioiiesque velabal : et cura sciret verum Pascba immolanduin esse Chrisium, ovem corporalem immolare mandal in Pascba. Cumque sciret diem festum agi debere in azymis sinceritatis el veriiatis, tamen de farinse azymis praecipiebal agi diem fesium. Haec ergo et hujusinodi erant Sancia sanclortim, quae cuin Moyses porlanda c&ieris fraderel, id est rebus et operibus implenda, coopena lamen ea et velata communi sermoiium i r a d^bat eloquio. Humeri autem quod operum indicium icneant, in muliis Scriptur saepe locis oslendiinus. Scd et in ecolesiaslicis observalionibus suut nonnulla hujusmodi, quae omuibus quidem facere necesse est, nec lamen raiio eorum omnibus palet. Nam quod, verbi gratia, genua flectimus orantes, et quod ex omnibus coeli plagis ad solam orienlis parien: conversi orationem fundimus (71), non facile cuiquam pulo raiione compertum. Sed et 285 Eucharislise sive percipiendae sive eo rilu quo geritur explicandie, vel eorum quae geruniur in baplismo verborum, gestorumque el ordinum atque interrogaliouum ac respousionutn quis facile explicet rationem? lamen omnia baecoperia etvelala porlamus super bumeros nosiros : cum iia implemus ea el exsequiinur, ut a magno pontiOce alque ejus filiis tradila et commendata suscepimus. Cuncta baec ergo el horum similia cuin gerimus, nec tamen eorum assequimur ralionem, levamus bumeris noslris et portamus adoperta el oblecia divina mysleria, nisi quis s i l inter nos Aaron aul filius Aaron, quibus isla concudilur uuda et revelala perspicere. Ila lamen concedilur,ut scianl sibi velauda Num. iv, 4".
{ 1 8

hxc et operienda, ubi caeteris dari ea et in o p u i proferri raiio poposcerit. 2 . Post h c diciiur de Levitis : qui operentur a viccsimo quinlo anno et supra usque ad quinquagesimum annum. < Omnis, i n q u i l , qui procedit ad opus operum et ad opera quae porlanlur tabernaculi teslimonii. Observa in his dislinctionem sermonum divinae Scriptura?. Ubi deoperibus 01 io rum Israel loquilur, non dicit opera operum, s e d sola opera. Ubi vero de ofliciis Levitarum, non d i cit sola opera, sed opera operum. Sicul enim s u n l qua?dam sancla, sunl autem et alia sancla sancior u m : iia sunl quaedam opera, ct alia opera o p e rum. Unde videlur mibi quia Moyses ubi s e n s i l esse quxdam opera visibilia quidem, sed quibns inessel interior alia niystica el occulta inlelligenlia, ba?c non solum opera, sed opera operum d i x e r i l ; quae vero communia, et praesenlis soluin lempoHs opera intellexit, baec solum opera nominaverii.Sunl ergo quaedam opera operum quae ego puio e s ^ e omnia ba3C, de quibus vel in praBsenli leclione, v e l in Exodo ei caeleris locis sub occullis praecipilur niysteriis, el pro parle in praasenii, pro parie vero explendis in fuluruin. Qute lamen, u i diximus opera operum, nou cuilibet, sed Levilis solis i r a denda mandanlur. E l inler Levitas ipsos non prius ad ha3C opera quisquam vocatur, nisi a vicesimo demum el quinto anno viiae suae usque ad quinquagesimum. Scd non caret sacramenlo ne ipse q u i deni viginli quinque el quinquagtntaiuimerusannorum. Nam in viginii quinque numero, quinqtie seneuum perfectio declaralur, ila ui quinquies quina numerenlur. Quod ulique indical eum vocari ad opera operum in mysterio peragenda, qui ex omiii parle mulliplicalis el purificalis sensibus inveiiitur esse perfectus. Quinquagesimus aulem numerus quod remissionis el indulgeniiae leneal sacrainenlum, in multis Scriplurarum locis saepe el abundanler oslendimus. Nam et quinquagesimus annua est qui et jubilaeus dicilur apud Hebraos, in quo e l possessionum ei servilulis ei debiii fit remissio, e l quinquagesimus dies posl Pascba festus iradilur in lege. Sed el Doininus in Evangelio cum parabolam remissionis docerel ei indulgenlise, debilores quos iniroducit, unum io quinquaginta, et alium in quingeulis fuisse denariis dicil obnoxios. Quinquaginia aulem et quingenli cognalus esl nuoierus. Decadae
1 8

fundimus. Idem docet Origenes sub linem libclli De oratione. Idem vidcre esl apud Clemeuieiu Alexandrinum Stronu vn, el apud auclorein Quwst. et
respons. ad orlhodoxos, rrsp. 118, ubi ail : T6

(71) Ad solam orientis parlem ronverti

oralionem

* , \ 6 . . Kevera ab aposiolis hunc Ecclesiaj moreiii Iradiiu essedocci ancior Confititnlionum apostoHcnrum lib. , <:, 57. p. 207 :

\ & * , \ , ,

, , <5 \ , , , . c Deinde cuncli pariiei* coiistirgenies, el in orienlem conleinplanies, egressis calecbumenis el poeuiienlibus. oreni Deum qui ascendil super coelum coeli ad orieulein, ac recordanles aniiquam possessionem paradisi, ad orieuieni 6*iti, unde primus bomo, Dei mandalo negleclo, persuasus consilio serpentis, ejeclus fuil. > YeriitiUauieii nios inflcclendi corporis versua nascemem solem non placuil S. Leoni serro. 7 U$ Christi Naliv. c, 4.
y

IN NUMEROS HOMILIA V .

60*

enim qiiinquaginta faciunt quingenlos. Sed el ex niunt,propiiiatoritun nominentur. A l q m meriierint mulliludiuem sciealia?, ei abuiidanles diviiias alia parle nunierus iste sncratus fil. Sepiem enim 6epiimaiii8 si addatur unius nurneri perfeciio, quin- agniiione Dei, cherubim imelligi possunt. Glieruqwaginia faciunt dies. Similiter et septuaginla se- bim namqtie in noslra lingua muliitudo icieniim interpreiaitir. Sed hos omnes, qui per bacc siiigula piimanis si addalur unius decadae consummalio, frciunt quiagentos. Quod el si abundanlius adlwc quae supra enumer&la sunt desigaaalur, porlari neoesseest, et ponari in bumeris. Umle fortassis, sacranietila quiaquaginla el qaingenlorum niiineri placet colligere, habeinus et in Iioc ipso qui in ma- ui ego opinor, angeli qai ordinali sutil propier eos, qui haerediiaiem capiunl salutis ipsi sinl, nibus est Numerorum libro , ubi de hostimn spoliis qoidam quidem oflerunl in dona Dei quinqaa- qni singulos eorum quos supra diximus porlant. Gum enim solulum fnerit labernaculum hoe, ei coegesiinain portionem, qui non processeruat ad perimus (72) ingredi ad illa sancia , et pergere ad bellum, quidam vero quingentesimam; et uliqite non locum repromissionis, i i qui vere sancii sur.t, et in inaaiter eliam hic quiiiquagesimus et quingentesiinus numeras habetur. Sed ei in Genesi ubi Deus sanclis sanclorum babentur, angelis sine dubio subvecianlibns ineedual, et usquequo requiescat laberiractabat de indulgentia Sodoinorum si forte possent ad ven am pervenire, bujnsmodi mysierioram ^ nacubim Dei, portanlur in btimeris et extolluniur iit manibus. Quod prospiciens in spirilu Propbela diee onscius palriarcba Abrabam a quinquagesimo numero incipil pro indulgemia Sodomorum Doinino b a t " : c Quoniam angelis stiis mandavit de le, ut in manibus lollanl le, ne forle offendasad lapidem supplicare, et dicit : Sl invenli fueriril qainqaaginla in civiiate, non salvabis propier quinqua- pedem luum. > Quod quidein dicium pulavil diabolus de Salvalore accipiendam, sed capcalus maliiia, ginla civitaiem? 5. fced ad proposiluni reveriamur. Oportel ergo non inlellexil eloquia Domini mysiica. Neque enim Salvalor meusangelis itidigebal, ut non oflendcret opcrari Levitas in sanclis usque ad quinquaginla ad lapidem pedem saum. Namquc calumaiatur diaamios, inferiores quidem opera, meliores vero opera opcrum : boriira autem superiores , spirilalibus bolus Scripturam divinam, qui baec de Salvatore dicla ofliciis deservire, et inlroire in Sancla sanciorum, proiulerit: non de illo, sed deomnibus sanclis hoc ibique operire qu$ operienda sual, et tradcrc filiis dicitwr, quia angelis suis mandavil Deuspro populo suo, ul non offendat ad lapidem pedem suuin. Sed Caalb porlatida bumeris, et mauibus evehenda.Sed el reliquis utiicuique secundum ea quae jam supe- el omnia quae in boc psalmo scripla suat, juslis rius saepedisserla sunl ordinantur. Yerum ne nimia quibusque magis quam Salvaiori conveniunt. Liberal eniin Dominus a rtiina, et dsemonio meridiano ba?c operimenloruni velamenlorumque cautela denon Salvalorem, quod absil a nobis ila inlelligere, eperationem quamdam et moesliiiam generet audised oninem justum. Jusii enim sunt, qui indigenl toribus, pauca aliqua quue et nobis pandere tuium sil, et vobis fas sil aspicere, quoniam quidcni, ut adjulorio angelorum Dei, uli ne a dasmonibus subprius diximus, genus regale el sacerdotium, gens ruaniur, el ne corda eorum sagitla volanle in sancla et populus in acquisiiione dicli sumus * \ tenebris lerebrenlur. Per ipsos angelos sub eodein aperire lenlabimus. Intclligainus ergo labernacuniysierio Paulus ponandos esse qnosdam conflrmat iuin lesiimonii oinnes sanctos, qui sub testaniemo in nubibus cum d i c i l : c Sed el nos qui vivinius, Dei censenlur : ei iu boc tabernaculo esse quosdani qui reliqui sumus, simul cuin illis rapicmur in imcelsiores ineriiis el gralia superiores : et ex iis alt- bibus obviain Christo in aera. > Rapiumur ergo ab quos quidem candelabruin dici, ipsos forle aposlo- angelis ii qui penitus purgaii ei leves eflecli sunt a los, qui illuminanl accedenles ad Deum. Sed et si deliciis. Porlantnr vero i i qui aliquibus adhuc reliqui alii sunl, qui tn hoc tabernaculo Dei omnibus qaiis pragravanlur. Porlanlur vero et columnse l a ingredientibus scientiae et doclrioae lumen ostenbernaculi a quibusdam, et atria, et caalera quae a duat, omnee isli candelabrum mysticum nominen- D Scripiura referuuiur. Porlantur autem non ab lur. Alii sinl mensa sacra, scilicel quicunque ha- lsraelilis, sed a Levilis, seciindum bunc sensum bent panes Dei, et reflciunl ac pascunt animas esu- quem in iranscursn Tidcmur brevi conligisse, relinrientes justiiiam. Alii sint allare incensi, quicun- quenles sensibus audilorum, m siquisde iis majore que oraiionibus et jejuniis die ac nocle vacant in desiderio flngraverit, accendal sibi (umen scieniia?, leinpio Dei, oranles non 286 solura pro semetipsis, el majora boruai oculo perspicaciore conjiciai. Nobis autem coacedat Domiiuis, ut a lalibus ope^ sed et pro universo populo. l i vero quibus arcana mysieria credidit Deus,etoccullorum providentiae suaa rariis porlati el sublevaii, Hbcreaiur et defendaniur judiciorum secreta cominisit, arca leslame.nli Dei a sagilla volaate iti lenebris, c l a ruina, eldaenmforic oflendamus ad lapidem peappellenlur. Porro qui cum omui llducia per hoslias nio meridiano, precum, supplicationumque viciimas Deum horoi- dem nostrum, nsqueqao perveniamus ad locam repromissionis saactonun, per Chrisluni Doaiiinini nibus repropiliant, el pro deliclis populi iulerve1 9 1 9 c , %

Num. xxxi.
9

" Gcu. xvui, 14.

, l

1 Peir. II, 9.

" Hcbr. i , 14.

P s a l . xci, I I .

f V

1 Thcss. iv, 16,

(72) Mss. < coepcrimus. Libb, edili, c coepinius. k

607

ORIGEMS
M

609

nosirum, cui esl honor et imperium (73) in sa?cula i n q n i t , super eos spirilne, propbeiaverunl o n t nes. t Quod d i x i i , quia assumens de spiritu M o y s f , srcciilorum. Amen. dedit septuaginla senioribus spirilum, non i l a i n HOMILIA V I . De eo qnod tcriptum est : c Exiit Moyses ad popu- lelligas quasi maierialem aliquam corporeamqtie subsiantiam auferens Deus a Moyse in septuagima / i w i , el de sentuaginta presbyteris, el de JSthiopisRa, quam Moyses accepil uxorem. secueril porltones, et ila iinicuique seniorum e x i gtiam parliculam dederii. Impium esl ita i n l e l l i i . Plura nobis simul recilata sunl, et de omntbus gere iiaturam Spirilus sancii. Sed hoc modo figuiis dicere, nec temporis breviias, nec myslerionini ram myslici bujus sermonis adYerte, quasi Moyses, magnitudo permiuit. Licebil tamen ex ingentibus el spiritus qui erai in Moyse, clarissimi cnjusdam campis paucos floseulos legere, el non quantum luminis fueril lucerna, ex qua alias sepiuaginta ager exttberal, sed quanlum odoralui sufficiat carlucernas accenderit Deus , ad qnas ila priocipalis pere. Sicutel cum quis accedit ad fmiiem, ei illius luminia splendor perveneril, ut origo ipsa lantum baurire necesse eet, quantum vena dives luminis nibil damni ex commercio derivationis a c effuderit, sed quanium arenles sili miligel fances, ceperii. E l boc modo pie imelligilur quod scriptura ne forle plus juslo surapla, fiat poianli salubris unda pernicies. Et exiil, i n q u i t , Muyses ad popubim, el locutus esl ad euin verba Domini. # Donec verbaDomini audit Moyses el ab ipso docetur, iniiis esl, etin inierioribusconsisiit aiquein inlimis secrelis babelur. Ubi vero lurbis loquitur el populis, iuinislrat ei qui iulus non polesl siare, exire dicilur foras. Quid ergo formae talis conlinel sermo? Quod onitiis doctor, el magisler Ecclesiae si de profundioribus uiysieriis aliquid moveat, si arcanum quid el recotidiium de Dei sapienlia proferat inter perfeclos, donec in profundis seusibus versaiur, tntus esse, c l iu inlerioribus consisiere dicendus esl. Cum vero loquiiur ad lurbas, et ea profert quae uflicianl iis qui foris sunl, et qua; poiest vulgus
f8 B

est , quia abstulil Dominus de spirilu Moysi, ei dedil septuaginta Kenioribus. 3. Sed videamus quid esl quod a i l in consequent i b u s : E l requievit, inquil , supereos spiritus, ei prophetarunl omnes. Requiescere spiriluin non in quibuscunque bominibus legimus : sed in sanciis el bealis. Reqtticscit enim spirilns Dei in iis qui niiiRdo sunt corde, ei iu iis qui purificant nnimas suas a peccato : sicul econlrario non inbabital in corpore subdito peccalis, eliamsi babilavit a l i quando ineo.Non enim poiesl Spirilus sauclus (74) consortium pali et socieiatem spirilus mali. C e r tum esl enim peccati lempore adesse in corrie uniuscujusque spiritum malum, et agere partcs
8 8 s u a s

8 8

audire, ioras dicilur exisse, el loqui ad populum C ulique cum locus datur, et recipilur a Dobis per cogilaliones malas, ei concupiscenlias erba Domini. Hoc video el Paulum fecisse, et i n pessimas, conlrislalus, et, u l ila dicam , coangutus quidem fuisse, cum diceret : c Sapienliam sialus fugaitir de nobis Spirilus sanctus. Propier aulem loquimur inter perfeclos, sapienliam aulem qtiod et Aposiolus sciens haec iia acciderc, moncnon hujus imiudi, neque principum bujns mundi, qui destruenlur. Sed loquimur Dei sapieniiam in bat dicens : c Noliie contrislare Spirilum sanclum, niysterio abscondilam, quain nemo principuni lnijus iu quo signaii estis in die redcmptionis. Igilur inundi cognovit. Vides quomodo iittus esl, et inpeccantes contrislanius Spiritum sancium : jusle lerna atque arcana divinae sapienliae peneiral Pauvero agenies et sancle, requiem ei paramus in lus, ctim ba?c loquilur. Cum aulem procedit ad ponobis. Unde el quod nunc ait de Sepluaginia prepu)tiiu,audi quid loquilur : 287 < Omnis sermo sbyteris, quia requievit in cis spirilus , laudem malus de ore vesiro itoti procedat; et : Qui fuv i l x eorum oi virlutes exposuil. Penique qtiia purabaiur, jam non f u r e l u r " ; > el : c Unusquisque rilale cordis eorum ct sincerilate memis, aique invir uxorein suam habeal ; > e l : c Unusquisque lelligentiae capacilaie requievit Spirilus sancius proximum suum sicut seipsum d i i i g a l " ; el conlinuo etoperalur in eis, nec otium palilur, ubi Unaquasque mulier virum suum b a b e a l Haec D operandi maieria digna suppedilat. A i i e n i m Scrie i s i qua bujiismodi sunt, Paulus secumiuiu Moyplura : < Et requievit in eis spirilus et propbetavesis fonnain forasexiens, ad populum loquilur. runt. In omnibus ergo qui propbetaveruul requievit Spirilus sanctus, nec tanieu ki aliqno ipso2. Sed Yideamus el aliud raput, in quo refertur quod sepiuaginia viros elegerit Moyses ex seniorum ila requievil sicut in Salvalore. Propler quod ribiie populi ei babuerii eos anle labernaculutn ei scriptuni esi de eo , quia c exibit virga de raleslimoiiii, et de spirilu Moysi accipiens Deus dedice Jesse el flos de radice ejus ascendet et rederil septuaginla senioribus, c et CUIII requievisset, quiescet super eum spiritus Dei, spiriius sapieniiuc
8 8 1 7 8 8 l f

" NIIHK , 24. I Cor.n, 6 el seqq. v , 33. 1 Cor. vn, 2. JNum. x i , 25.
8 t 8 8

1 7

8 8

Epbes. iv, 29. i b i d . , 28. ibid " ibid. Isa. x i , 2, 3.

8 8

8 8

8 8

1 Cor. v n , 2.

8 8

Epbes.

(75) In vulgalis edilionibus deesl et iinperium,i quod biipplelur e codice Sancti Theodorici. (74) Non enim potest Spiritus sancius, eic. Sic fere Hermas lib. n , mandat. 5, pag. 47 : Quod si iracuudia aljqua supervcnciii, conlinuo Spiritus

sanctus, qtii in te e s l , angtistiabilur, el quaeret discedere, elc. Similia quoque videre esl apud Hilaritnn ad psal. cxvm, apud Optaiumiib. iv, posl mediiim, llieronymum lib. u adversu* Jovinianum, el apud alios : uem Conslil. apostol. lib. v i c. 27.
}

(09

IN NUMEROS HOMILIA V I .

010

imellcclus, splrltus eonsilii et viruuis, spiriiug lur, non dc Spiritu sancto loctitus stt, sed de gpis c i e n l i s et pietalis , et replebit eum spiriius rilu peccati. Quod si Scriplurae lestimonio tantus tiinoris Domini. > Sed forlasse dicil aliquis : propheta Moyses ostendilur aliquando babuisse iri Nihil amplius oslendisti scriptum de C h r i s i o , se spiriium Dei aliquando veronon babuigse, peccati scilicel lempore, certum esl quia et de reliqnis quam de reliquis bominibus. Sicul enim de propbelis similis forma teiieuda s i l . Quid auiem et eacteris diclum est, quia requievit snper eos, ila de David dicam? qui pro Spirilu sancto, lanquam c l de Salvalore dictum esl c requiescil super eum qui a se possit auferri, oral ne auferatur et d i c i t : sptritus Dei. > 8ed vide quia supra nullum alium c Ne projicias me a facie lua, el Spirilum sanctum spiriius Dei requievisse sepleinplici bac viriuie luum ne auferas a roe. > In sequenlibus vero landesr.ribilur, per quod Jsine dubio ipsa illa divini quam pro culpa ablalum a se munus reposcit, et Spirilus substamia, quse quia uno nomioe non podicit: c Redde mihi laetiliam saluiaris tui, ct spirilu l e r a l , diversis vocabulis explanalur requiescere super virgam quae de slirpe Jesse procederet, pro- principali conGroia me. > Quid vero eliam de Salomone commemorem ? quem ulique nemo dicet, pbelaiur. Habeo el aliud leslimonium quo docere aul sine Spirilu sancto judicasse judicia, vel lempossum in Doniino el Salvaiore meo Spirilum exiplum Domino construxisse; aitt rursus in sancio mio quodain genere, el longe aliler requievisse , Spiriiu daemonibus templa fecisse, aui inipiis niuqtiam referlur in casleris. Dicit enim Joannes B a lieribus flexisse lalera sua. Eliain ille propbela, qui p i i s l a de eo : c Qui misit me bapiizare in aqua, in ierlio Regnorum libro in Reibcl miuebamr a ille roihi d i x i l : Super quem videris spirilum deDomino, in spirila utique Dei, vcrba Dct locutus scendenlein, e l maneiiiem in e o , > ipse est. Si dixisset c spirilum descendentem, > el non addi- e s l : non tamen in spirhu Dei praevaricatus esse dissel t manenlem in eo, nihil praecipuum p r praceplum Domini credendus esl, quo jussus fuerat non mauducare panem in Beihel, proplcr quod et raeieris babere viderelur. Nunc autem addidil, c et a leone perimilur . Sed longuin est ire per sinmaneniem in eo, ut esset boc signum in Salval o r e , quod in nulio alio posset oslendi. De nullo gulos. Ego aulem lie.ei non usquequaque pronunlietn, puio lamen quod sint nonnulla eiiam comeiiiro scriptum e s l , quia mauseril in eo Spirilus munium bomtnuin geela, quae quamvis pcccatocasancius. Et ne quis me puiet in boc derogare proreanl, non lamen digna videanlur quibos inleresse \ beiis, sciunl ipsi qnia non eis derogo, prxferens putemus Spirilum sanclum. U i verbi graiia dixeeis Dominum meum Jesum Cbrislum. Recolunt eiiim singuli dicta sua, ei inveniunt quod de nullo ^ rim, connubia quidem legilima carent quidem pec* cato , nec tamen lenipore illo (75) quo conjugaies alio diclum e s l , quia c peccalum non fecit, nec aclus geruntur praesenlia sancli Spirttws dabilur, iuveiiius esl dolus in ore ejus. > Quia enim solus eiiamsi propheta eese videalur, qui officio generaesl sine peccato, qui peccalum non fecit, idcirco lionis obsequilur. Sed et alia plura sunl, in qoiboa in ipao solo mansit et permaosit Spiriius. Si enim ipse est de quo singulare aiiquid el exiinium d i - gufGcit sola vis humana, e i neque rce iodiget, neque decet adosse prsesenliam Spiritus sancti. Sed cilur, boc quod supra diximus quia peccaluin non fecil, constat reliquos omnes fuisse sub peccalo. in haec per excessum quemdaai incurrimus, duni ostendere volumus, super solum Doruinum, et SalSi omnes , necessario el propbetas. E l quoinodo valorera meum Jesum mansisse semper spirilum conveniei ut tempore peccaii maimisse in eis dicaDei, in cscteiis aulero omnibus sanciis, ei siculin mus Spiritum sancium : aut si libi incredibile v i Septuaginta senioribus, a quibus verbi bujus prodeiur propbetas posiquam acceperant 288 P'~ cessit exordium, requievisse taotuni spiriium Dei, riium poiuisse peccare , ad bunc ipsuui Moysen et operatum esse in tempore eo, qno expediebat iis quetn babemus in maiiibus revertamur, qui uliquo per quos operabatur, et ulile eral iis, qurbus miniaximus esi et exiinius propbeiarum. Ipse de se nisirabatur. scribil, et lesiimoniura dal de semelipso, quia pec- D 4. Sed el io consequenlibas conlinei leciio q u caverit in eo quo d i x i l : c Audile me, increduli. reciuia est, quod Moyses iEibiopissam duxerit Nuuquid de pelra isia producere vobis poierimus uxorem, elMariaatque Aaron deiraxeriul de Moyse aquam? In iis enim dictis non sanciificavit Domicur jfclbiopissam duxerit et aiunl : c Nunquid num in aqua conlradiclionis : id est, non est flsus soli Moysi locutus est Douiinus? Nonne et nobis loin virluie Dei, ei non dixit, quia potens esl Deus cutus esl? E l audivil, inquit, Doininus. E l post de pelra bac educere vobis aquam , sed quasi ex baec jubel <H>S exire ad tabernaculum le&liinonii, diffidentiae cujtisdam fragtliiaie respondit, dicens : c Nunquid poterimus vobis de peira hac educere alque ibi judicio quodam habilo ieprosa efficilur aquam ? Quia ergo peccatum ei in iis verbis re- Maria usque ad cerium tempus, et sic revocaiur ad casira. Quod ut compendiosius explicemus, Maputaiur a Deo, certuin est quod basc cum loqueref t 88 B 4 8 4 1 8 7 S 8 8 4 8 8 8

Joan. i , 33. Isa. LHI, 9. Num. xx, 10. xti, 2. (75) Carent quidem peccnlo, nee tamen lempore illu, etc. llinc iii iibello De oraiione sub linem sua-

8 8

8 7

8 8

Psal .Li, 15.

4 8

III Reg. x u i .

4 1

ibid.

4 8

Nmiw
9

det ul locus ubi conjugatibus actibos datur opera oralioni non depuieiur.

611

ORIGEXIS

611

riaui dicimus formam liabuisse plebis prioris; Moy- veri videmus, et dicere " : c Scdeos adversoft f m sen, id esl legem Domini iransisse ad connubium irem tuut detrabebas, et adversus filium raalris JDihiopisssc hujus quae ex genlibus congregala e&i. loa* ponebas scandalum. Simtliler autem et fn Hanc ergo Moyses, id e s l , lex spirilali* accepil alio psalmo ex persona justi scienlis hoc Deo q u a m tixorem : ei pro boc facto Maria, quae nunc syna- maxime displicere d i c i l u r " : Delrabentem o c goga est, indignatur, et deirabit, una cum Aaron, cuhe adversus proximum suum persequebar. > E x cuzn sacerdoiibus scilicel e l Pharisaeis. Derognt iis igitur omnibus divinae Scripiurae sermonibus, ergo usque in bodiernum Moysi nobiscum posiio veluigladiis quibusdam liirinqiie aciiiis, oblrectaodi plebs i l l a , el turpe ei videlur , quia circumcisio- frairibu^, el derogandi sauctis viiium resecemus. nem carnis non docei apud nos, nec observalionem Lepra enim consequitur deroganles el cacologos, Sabbaii, nec Neomenice, nec sacriiicia eanguinis, id est, maleloquos. Post haec autem a moralibus a d sed circumcisionem cordis , et peccandi otium , inielligenliam myslicam iranseamus. Quamvis et diesque feslos in azymis sinceriiatis ct veriialis, et in superiore iractatu pauca jain dicta sinl, tamen sacrificia laudis, el non jam pecuduni, sed vitiorum qua defuisse videnlur, addemus. Yideamus ergo caedi viciirnas monei. Judicat ergo de iis Detie, et quisesl qui derogal Moysi, quis de eo male loqu$nuplias jEibiopiss conlirmat: ei Moysen qutdem ^ 1" Non soluin JudaVi, sed el haeretici, qui non r e libenler cum ea habilare sinil, ac requiescere : Ma- cipiunt legem etpropbetas, eliaro ipsi deirabnnt de riaiii vero ejicil exlra caslra, et porro facit a ta- Moyse. Denique solenl ei eiiam crimen impingcre, bernaculo tesiimonii, cum qua ejicilur eliam Aaron. dicentes, quia homicida fuil Moyses,imerfecil enim lusuper anlem el leprosa efficilur Maria. Aspice iEgyptium: el alia mulla, vel in ipsum, vel in p r o iiunc ad illatn plebem, ei vide quanta in illa est pheias blaspbemo ore concinnant. Isti ergo qtria lepra peccali, quania intelligentia* caligo, quania detrahunt Moysi, babenl lepram in anima sua et observantiae foediias, qiianla turpiludo conspeclus. snnl in bomine inleriore leprosi, el ideo babenlur Yerumiamen hrac lepra non perpeiuo permanei, exlra castra Ecclesiae Dei. Sive ergo haereiici s i u l sed ubi septimana compleri coeperil mundi, revo- qui deroganl Moysi, sive de Ecclesia sini qui decabilur ad caslra. fine enim mundi cum plenitrahnul fratribus, el male loquunlur de proximis Uido genliuni inlroierit, tunc ciiam oninis Israel suis, omnes qui bocvilio agnnlur, dubiiandum noo salvabitur , e.i tunc esl cum cessabit lepra de faesi quin leprosi sint in anima sua. E l Maria quidem cie Mariae : recipiel enim decus fldei, et splendo- inlervenienle Aaron pontiflce seplinu die c u r a u i r : rem Cbrisii agnilionis accipiel, et restituelur vuhiis Q nos vro si oblrecialionis viiio incideriinug i n animaB lepram, usque ad finem septiinanae rnundi ejus, cum fiei ulerque unus grex, elunus paslor. id esl, usque ad resurrccliouis leinpus leprosi in In quo vere dicendum esi : alliludo diviiiarum sapicnlia?, et scieniiae Dei, qui ila conclusil anima permaDebimus (76), ei immundi : nisi duni poenitendi lempus est, corrigamur, et conversi ad onines sub peccato , u l oinnibus misereatur in Dominutn Jesum, ac supplicanies ei per poeniieuCbristo Jesu Domino noslro, cui esi gloria in sa> tiam purgemur ab immundilia leprae iioslre. Ego cula s &culorum. Amen. autem pulo quod non solus illepopulus prior, neque 289 HOMILIA VII. liurium de JZlhiopissn, et de tepra Marice quce s u - soli baereiici, de quibus supra inemoravimus, detrabunl de Moyse; sed et omnis qui scripia ejus perfueral . male intelligil, ei qui spiriialem Icgein carnaliler Sicut Aposlolus dicil , < Haec oinuia in ligura coniingebanl illis, scripla sunt aulein propler com- snscipit, Moysi derogat, quia de verbis spiritus carmonilionem noslram : > quaaro quid commonUionis naliter bomines docel. Audislis quid sibi judicii ol>Ireciaiores el maleloqui, et quid damnationis acaccipiamus ex eo quod lectum est nobis, quia dequiraul: audiie nunc el quauium beneficii coufetraxerunl Aaron el Maria de Moyse, el propter hoc correpti sunl, Maria vero eliam leprosa effichw. D ranl iis, quibus oblrectanl. Nunqaam inveninius laulas laudes Deum dixisse de Moyse lauiulo suo, Tanta autem ftiit cura correptionis bujus, ul dtim Maria seplimanae tnmpus explerel in lepra, populus quanlas nuuc dici videmus, quando ab bominibus Dei non ageret iier ad lerram repromissionis, ne ei derogalum est. 2. Audi crgo in cousequenlibus quid referat, e l taberuaculum lestimonii nioveretur. Prinio interim quibus Moysen laudibus cfferal Spirilus sanctus. nioneor, et uiiliter ac necessario moneor ex boc E l descendii, i n q u i l , Dominus in columna IHH faclo nedeiraham frairi, ne male loquar de proxiiuo bis, c i sletit ad oslium labernaculi tesiimonii. E l , neaperiam os meura ad derogandum non sovocali sunt Aaron et Maria ct sleieruui ambo, ei Itim sauclis, scd el quibuslibet proximismeis. Yides qnanla ex boc indignalio Dei fuerit, quania vindicta dixitad eos : Audiie verba mea. Si fueril propbett quis vestrum Domini, in visionibus ei aguogcar, ei processerit. Denique adversum peccatum islud siin somnis loquar ei, non eicut faraulo meo Moysi, mili indignaiione eiiam in Psalmis Deum commo1 Cor. x, 11. Psal. X L I X , 20. Psal. c i , 5 * llom. , 25,2C. ibid. 55. Num. x u . Nutn. x i i , 5 ei scqq. (76) M^s., < porniauebimus. Libb. edili, c perinanerous.
i s v u i e u 4 9 e w M M 4 f

$13

IN NUMEROS HOMILIA V H .

614

qui in lota domo mea fidelis est, os ad os loquor sed simus non solum andiiores legis, sed ei factores, ut cum ipso Moyse congloi ificari mere*d eum, in specie, et non in aenigmate, et gloriam inur. Ego antem pulo quod el illi maleriam praeDomini vidit. E l quare non limuistis deirahere fastant ad derogandam Moysi, qui, verbi causa, cum mnlo meo Moysi ? E l ira furoris Domini facla est lcgitur libcr Levilici, vel leclio Numerorum, non super illos, discesserunl, et nubes discessit a l a oslendunt quomodo baec quae in senigmale scripia bernaculo, et ecce Maria facta est leprosa sicot sunt, inielligi per speciem dcbeant, id esl, qui no uix. 9 Yidete quid sibi poenae contulerinl obtrectatores, quid vero illi cui obireciaverant, quaesive- spirilaliler ea qua? in lege legunlur exponunt. Ner i n l laudis. Sibi turpiludinem, illi splendorem; cessario enim qui audiunt rilum sacrificiorum, vel sibi lepram, ilii gloriam ; sibi opprobrium, illi ma- Sabbalorum observanliam, vel cseterorum similium gnificenliam quaesiverunt. Verumtamcn Moyses in ecclesia recilari, offenduntur, ei dicunt: Qnid priasquam acciperet ifiibiopissam, non esi scriplum boc necesse est in ecclesia legi? Quo nobis proquia in specie loculus s i l ei Deus, ei non in aenisuni praecepta Judaica, et spreli populi observantise? gmate : sed ubi accepit ifiibiopissam, lunc dicit Baec Jtidxoruin eunl, et Judaei de iis viderint. Ne deeo Deus, quia c os ados loquar adeum, in speergohujusmodioflemliciila auditoribusaccidaiil(77). cie, e i non in a?nigmaie. Modo enim cum Moyses danda opera est ad scienliam legis, o.i sccundum enii ad nos, et conjunctus est buic noslr iEibiohoc quod spiritalis est lex, intelligetida el explapissas, lex Dei jam non in figuris, ei iu imaginibug nanda sunt omniaquae leguntur, ne doclorumcausa, sicui prins, sed in ipsa specie verilatis agnoscilur; imo destdia ei negligenlia, ab imperttis et indoctis el quas prius in nigmate designabanlur, nunc in derogeiur Moysi; sed converiamur ad Dominum, ut specie et veritate coroplenlur. Et ideo ille, qui auferat a nobis velamcn l i t l e r a ; ul non nobis despecies figurarum et aenigmatum dissereUi, d i formis vuhus Moysi, eed gloriosus ac decorua apc i t : c Scimus auiem quoniam palree nosiri ompareat, iia ul non solum non obirecteidus, sed et nes sub nube fueruut, et oinnes iii Moyse baptizati promagniludine sensuum, laudemei et gloriam coneuiil in nube el in mari, et omnes eamdem eecara feramus. c Et ira furoris Doinini facta est super spirilalem manducaverunt, et orones eumdem poillos, ei dtscesserunt, et nubes recessit a tabernatum spiritalem biberunt. Bibebant autem de spiriculo, etecce Maria facta est leprosa sicut nix tali consequenie eos petra. Pelra aulem erat CbriIra furoris Domini efllcilur super eos, qui male aius. 9 Vides quomodo aenigmala legis Pauftis abloquuntur, ei detrahunt. Vertimlamen quod dieil, aoWit, et species aenigmatum docel, et dicil quia c ei nubes recessit a tabernnctdo, ei ecce Maria peira in aenigmale erat apud Moysem, 290 ~ ^ f leprosa sicul nix, cotisiderandum diliquam jungereiur buic noslrae jEihiopissae. Nunc in gemius est, quod prius recedit nubes, ei iia lepra speeie petra Ghrislus est. Nunc enim os ad os repletur: ui ostendaiur quia eliam si est in aliquo loquilur per legem Deus. Aniea in aenigmate fuit graiia sancli Spiritus, ei obtreciat, et delrabit, rebaplismus in nube et in mari, nunc aulem in specedit ab eo post obtrecialionem, c l sic lepra.replecie regeneralio esl in aqua et iu Spirilu sanclo. tur anima ejus. Nam etpopulas ille prior habuit Tunc in aenigmate erat manna cibus, nunc aulem ee gratiam Dei, sed posiquam in verum Moyseii in specie caro Yerbi Dei est verua cibus, sicut et Dominum noslrum Jesum Ghrisium extenderunt ipse d i c i t q u i a c Caro mea vere est cibus, el linguas blaspbemiae sua?, disceseit ab illis nubes, ei sanguis meus vere est poius. Sic ergo jam nuuc transivit ad nos in moniem excelsum, cum Salvator Moyses apud nos positus, et huic jElhiopissae connoster iransformaius est, el nubes refulgens obumjunctas, vel ipse ad nos, vel Deus ad ipsum non bravit discipulos ejus, et tenit vox de nubc, d i loquitur in ainigmale, sed in specie. His auiem ad- c e n s : c Hic est Filius meus dilectissimtis, in . dilur : c Et gloriam, inquit Domini vtdil. * quo mihi bene complacui. > Post boc ergo Maria Quando vidit Moyses gloriam Domhii ? Ego tunc ^ facla esl leprosa sicot nix. Donec aderat nubes, Maria non erat leprosa, sed cum diseessii. Donec dico, quando transformalus est Dominus in monte, enim visilaiio Dei erat in populo ille, non erai leet aderat ei Moyses cumEIia, et colloquebanlur ei. prosus. Ubi vero discessit, ignominia vultus sui E l ideo recle in consequenlibus adjungit " : Et conlexit eum. Sed el nos timeamus ne Corte effugequare non timuisiis delrabere famuio meo Moysi? > mus a nobis hanc nubem male loqnendo, male Quod evidenter uliqne ad eos diclnm dirigilur, qui agendo, male cogitando : el tunc apparebit in nobis Evangelia qnidem suscipere videntur, deroganl aulepra peccali, cum deseruerit nos gralia Dei. leni Moysi, et meriio arguuntur, quia cum discant per Evangelium quod Moyses una cum Elia vidil 3. E l respexil Aaron adMariam, etecce erat legloriam Domini, legi et propheiis ausisunl derogare. prosa. Et dixit Aaron ad Moysen : Precor, domine, E l ideo nos non detrahamus Moysi, nec derogemus ne coniuleris in nos peccatuin, quoniam ignoravi1 0 a n t e a c l a e s t 1 1

I Cor. , 1 et seqq.

Joan, v i , 56.

Num. xn, 8.

ibid.

" ibid. 9, 10.

Matlb. x v u , 5

(77) Godex ms. Ebroicensis, < accidant. > Godex Sancti Tbeodorici, c conlingant. L i b . cditi, c ac* cedant.,

OfUGENIS mus qnod peccavimus. Ne fiat simile (78) morii, el ui aborsus ejeclus dc vulva malris, et comedii diinidium carnis ejus Yult in hocosiendere quod populus ille forroaius quidem fueril in vulva mairis au synagogac, non tanien pervenire poluerit ad perfectuin et inlegrum parium. Sicul enim aborsus imperfeclus et incoinposiius esl partus : ita el ille populus aliquanlo quidem lempore iulra vulvam mairis, hoc est, intra synagogae iiisiitutionem positus f u i i : sed peccatis inlercedeutibus, formari ad integrum, viviGcarique non poluil : el ideo abjecli sunl veltil aborsus imperfectus el immaiurus, peecato scilicet consumenle dimtdium, ut ait, carnis ejus. Esl lamen inierdmn el aborsiis bonus. Boiuis auiem aborsus dicitur cum aliis comparamr, sicul el Ecclesiastes ail : d i x i : Bonus est aborsua niagis quain Ule. # Qui ille ? c Qui in vanilate, inq u i l , incedil et in lenebris amlmlat. Non ergo absolule bonum dicil aborsum, sed bonum magis quam viiam, quae in vanitale ducilur, et in tenebris ignoranliae. At apud eum quaedam comparaiio singulorum. Dicit enim et alibi ipse Ecclesiaslea, bonos esse mortuos magis quain vivenies Quibus rursus si coinpares aborsum, bonum esse dicas (79) super uirumque. Si ergo consideres qui suntvivi, et qui suol uiorlui, quibus aborsus melior eil prd eo quod ne gusiaverit 291 quideto vitae mundi bujiis auspicia, invenies quae fiini in comparalione isla differeniiae. Considcra ergo quia non alios j b i nominavit vivenles, nisi de quibiis dicilur in PsalmU :c Verumtamen vaniias omnjs homo vivens. t Omni ergo homine qui in vanhale vivit. Non enim omiis vila in vanilale esi, sed illa viia qiwe eecuntltim carnem est, ct secundum errores ac volupiales saecult, baec est viia vanitalis (80), el super hanc est oinnis qui huic vita? uiorluus est, el qui d i c i l : < Mibi aulem mundus cruciGxus est, et ego mundo; > et de quo dicilur : c Morlui ergo eelis cuni Cbrisio. > lsii crgo mcliores sunt, quam iili vivenies. Sed super bos esse dicitur aborsus, quia licet venisso videalur iu oarr.e, nulla tamen vanilalis vilae biijus sumpsil initia. lntroduch tamen Ecclesiasles el alium quemdam , ui videlur, eiiain ibto meliorem, de quo d i c i l : c Eifpliimis esl super bos duos qui nondum naius est; hoc esl, qui iie ad conclu&ionem quidem vulvae carnalis ei corporeae nalivilatis venit injuriam. Sed el boc ipsuiu quod dicil Ecclesiasies : Laudavi omnes mortuos margis quam vivos, el eos qui vivunt usque nunc, quoinodo non evidenler ostendii quod eos
w 8 8 8 8 8 0 8 1 8 8 6 8 8 4 8 8 8 7 8 8

61t>

dicat meliores qni mortui sunt mundo, et eos p r o nunliet inferiores qui vivuni inundo? Nain si s e c u n dum liueram velis intelligere, quomodo laudandi sunt mortui magis quam vivenies? Laudari e n i i n solet quis in eo quod volunlaie bona el proposiio egerit (81). Mors auieiu isla coniniunis, nulli ex voluntate, nec ex proposito venit. Quomodo e r g o dignue laude videbitur in eo quis quod conira p r o positum paiitur? Alioquin laudabilurel Pharao rex ^EgyP ' qui submersus eet in mare, super M o s e n qui de mari vivus evasit . Laudabunlur e l iEgyplii qui morlui sunt in aquis, magis quam p o pulus D e i , qui iransivii per siccnm in medio m a r i . Non ergo ila inlelligas, aed scilo te laudandiira esse moriuiira cum poiueris dicere : c Cbrislo c o n cruciflxus sum. Vivo auiem jam non ego, vivit autetn in me Chrislus. Si renunliasli saeculo, si abjecisli vitia , si jam non moveris ad peccaium, sed inortuus es peccaio, melior es qtiani ille q n i vivit peccalo, ei erit in te niors isla laudabilis. Nam pro mone bac communi, qux lege nalura3 unicuU que venil, nemo laudalur. Ha?c licet per excessum, coinmemorari lauien oporluit in eo loco ubi sermo Dei Mariam pro culpa oblrcclaiionis, et pro plaga correptionis aborsum dicil cffcclam, osienderemus quia est el viiuperabilis, est el laudabilis aborsus. Denique eiiam Aposiolus sciens in isiia quibus supra diximus ordinibus esse aliquem laudabilem aborsus ordinem, eiiam de semeiipso d i cil : c Novissime atilem omniiun tanquain aborlivo visus esl el mihi; super vivenies se quidem et super niortuos, posl eos lamen qui necdum nail S4i , numerans. F i l ergo sicul aborsus Maria. Non enini poluil populus ille ad perfectum formari in lege, sicnt ei Paulus prouuntiat dicens : c Neminem eniui ad perfeclum adduxit lex. Denique el idem Apostohis de quibusdam quos a fide delapsos el velutin aborsum conversos ad perfeclac rursiim nativitatis inslilula reparabat, ait : Filioli m e i , quos ilerum pariurio donec formeiur Chrislus in vobis. >
1 t 8 B 8 8 8 7 88 8 8

4. c Et proclamavit Moyses ad Dominum dicens : Deus (82), precor le, sana eam . > Et quem oporlebalorare ad Doiuinum pro sanitale populi illius, aisi Moysen ? Moyses oral pro illis. E l forie boc erat quod cum Domino Jesu Gbrislo colloquebatur, cum in monie transformaius est, peiens ab e o , cum pleuiiudo genlium introisset, lunc oninis Israei salvus fieret. c E l dixil Dominus ad Moysen : Si pater cjus exspuisset in faciein ejus, nonne erubescerei sepiem diebus? Separelur aeplem dicbus
7 0 8 9 8 8 8 1

8 8

Num.xn, 10 et seqq. Eccle. , 3. ibid, 4. Eccle. iv, 2. Psal. x x x v m , 6. Gabn. vi, 14. Coloss. , . Eecle. , . " i b i d . , 2. Exod. xiv. G a l a l . n , 19, 20. ^ l C o r , xv, 8. llebr.vu, 19. Galat. i v 19. Nuui. x n 13.
8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 7 8 t t

(78) Manuscripti, < simile. > Libb. edili, similis, male, cuin in Graeco lexiu legaiur \ . 9) Libb. edili, dicat, > sed mss., c dicas. > (80) Godex Bellovacensis < buec vila esl vaniias. > Cudcx Ebroicensis c ha?c est vittf vanitas.

(81) Godex Sancii Tbeodorici, egeril. > Libb. edili 4 gerit. > (82) Libb. ediii, c Deus meus, sed in mss. et in lextu Grseco deest, t meus. >

617

IN NUMEROS HOMILIA VII.

7l 7 S

618

exlra castra, e l post basc i n l r o i b i t . Qublest, naeorum, quam cgo de filiis Israel in possessiosi pater ejus exspuissel in faciem ejus, erubesceret nem , et reliqua, in quibus de exploratoribus seplem diebus? Mariam loco synagoga? posuimus, terrae narratur, qui missi renunliant quod terra quihuic exspuit paler ejus in faciem. Signum repudii dem sit bona ct admirabilis; habitant autem in ca est in faciem conspui. Denique in lege scriplum esi, fiJii gigantum, in quorum conspcclibus populus Dei ubi jubetur u l relicloe proximi proximus nubat (83), quasi locuslae videantur. E l plures quidem despesi voltieril proximus repudiare conjugium, u l dis- rani se possc salvari a filiis giganlum : Jesus tamen calceatus in facicm conspualur, el boc dalum cst non dosperat, sed confinnai populi fidem cum Cavelul signum repudii. Hinc ergo Maria, id est, po< leb, qui esl de tribu Juda, et d i c u n t : c Si diligi'. pnlus ille cum repudiaiur, a Deo conspui in faciem nos Dcus, inlroducel nos in lerram banc. Quae dicilur. Habemns el in alio loco significantiam spuli, esl ergo terra isla secundum spirilalem iniellectum* quae lerra quidem sancia est, el lerra bona, sed ab cum dicit Isaias : c Omnes gentes sicut gutiae siiinpiis babilatur? Qui sunt ergo isli hosies, qui halulce, elsiculsputum repulatae sunl. > Ostendilurergo bitant in lerra sanclorum? quomodo ejiciendi inboc, quod eiiam populus illesicut genles caelerae, sunt, u l illis ejectis sam-.ti succedanl in locuiri eoquae ulspiitum ropulanlur, abjeclus esl. Et revera s consideres bonorem illum priorem, cum poniificalis & rum? Redeamus ad Evangelia , redeamus ad Apo apud eos ordo florcbal, cuin insignia sacerdotum, stolum. Evangelia sanctis p r o m i U u n t regna coelocnm Levilica iitinisleria, cum rnajestas (empli, cum rum. Aposiolus dicil : c Nostra autem converpropbelalis splendor, el cum cceleslibus super ter- satio in coelis esl. In coelis ergo esl locus liseredtl a i i s , qui promittitur sanciis. Et quid puiamus quod ram consorliis ulebanlur, quis honor fuit ille? quae n u l l u s nunc adversarius s i l in bis locis quai libi gloria?Ei rursum si nuuc aspicias quaulo dedecore p r o u i i u u u i u r , quein tu inde debeas pugnando dehorrescaut, sine lemplo, sine allari, sine sacriGcio, sine propheta, sine sacerdolio, sine uJla ccelesii v i - pellere (86-87), ut liber ad ea quae libi p r o m t U u n l u r eiiaiione, dispersi pcr omnem lerram profugique l o c a evolare possis ? E l quoniodo dicit Dominus c a diebus Joannis Baplisise,quiacregiium coclorum \ i m vivenles : quis non evidenler agnoscat quod conp a l i t u r , elvim inferenles rapium illud. Nisi enim ipuii paler illius in faciem ejus, el perfudit viiltum essent quibus vis Gerei nuoquam essetit qui inde eorum ignominia? Seplem ergo diebus separalur depelli el exirudi dcberent, nunquam dicerelur p c r exira caslra. Diximus eliam in superioribus, quod sepicm dies isii septimanam mundi islius desi- v i i n diripiendum esse regnum c o e l o r u m . Et ni&i
76 7 1 7 7 78

gncnl. In septimana eniiii dierum, crealurse loiius Q essent cum quibus cerlamen nobis essel ac pr&visibilis subslanlix videniur esse producla? . Tunc l i u m , nunquain dicercl Aposlolus : 4 Non est eniiu quae non erant, facla 292 *sepiimana nobis rolluclalio adversus carnem et sanguinem , Tero tolius mundi, sccrela quadam el Deo soli co- sed adversus principaius ei poiesiates, adversus mundi bujus rectores, lenebrarum harum, adversus gnila dispcnsalione, quae ttinc producla sunt, explispirilalia nequiliae in coeleslibus. # De quibus eliam canttir. Inlerim in hac seplimana qua sequeslraia iilud Dei dicium diviniius per propbetam inlelliest Maria, non nioventur castra filiorum Isracl, sed slanl uno in loco conclusi, el niillns esl cis oumino gendum videlur, ubi a i l : c E l inebriatus est gladius meus in coelo. Necesse esi ergo spiritales profectus, donec mundeiur Maria a lepra sua. nequilias quae in coeleslibils esse dicuniur, qui smti 5 c posl brec, inqnit Spronovit popuhis ex Aserotb, ei consederunl in deserto Pbaran. Ase- veri Cbananiei, vinci abs l c , ut.expeditus ad ccelestia regna traitsire possis, ut tu pro illis babilea roib interprcialur domut perfecia (84). Proficiscitur ibi. Scilo tamen gigantes eos esse. Gigae diciiur ergo popnlus postquam Maria purgata est, a doroibus perfeciis, et venit in Pbaran, quod inter- omnis qui adversus Dcuni resislit. Quicunque ergo preialur os visibiU (85). Mihi videlur os visibile adversatur Deo, et conlrarius esl vcrilati, quod illi postse intelligi. qnod Yerbum caro faclum cst, et D principaliier faciuni, nierilo gigas appellaiur. Tibi ergo praisiatur u l deviciis giganlibus inires in reinvisibilis visibilis eflecius; el boc significari, quod gnum quod illi perdideruut, u l impleatur quod posteaquam (inis et perfectio omnium qurc erga i l scriplum est : < Quis accipiet a giganie spolia? lum populum gerenda fueraol, venii, lunc transil, Unde e l Dominus dicebal iu Evangelio : c Nemo et venii ad eum, quem Verbuin carnem facinm ante ;ion credidit. c loculus est Dominus ad Moyscn , potest inlroire in domum forlis, ei diripere vasa dicens : Miue viros, et considerenl terram Cbauaejus, nisi prius alligaveril fonem; qui licet pro78 7 8 s u n l 8 8 7 8 1

ibid. Isa. X L , 15. Gen. et n . * Num. xu,16. Num. x i u , 1,2. Num. xiv, 8. Pbilip. , 20. Maith. , 12. Epbes. v i , 12. Isa. xxxiv, 5. Maltb. xn 29. modo inde erui possil t domus pcrfecla, faieor (83) Codex S. Tbeodorici, derelicta proximi me non videre. proximo nubal. Codd. Ebroicensis el Belvacensis, (85) Pharan, quod interpretatur os visibile. Ex 4 reliclam proximi proximus nubat. > (84) Aserotli inierpretaiur domus perfecla. Sic ha- 3 nimirum c os, oris, ei vidil. (80-87) Libb. edili c qiicni lu debeas pugnando beuimss. In edilis pro perfecia Iegiiur perfeclan. e\incere, > sed mss. ui in nosiro lexiu. atriuin, Plur. Constr. airia el fcyuecdocbice domu> signiiicari polest : quo23 PATROL. GR. X I I
7 8 7 8 8 0 8 1

7 1

7 8

7 8

7 8

7 6

7 7

ei9

ORIGENIS

620

pier supert)iam suam a domo coelesti jam sii ejectus, adversos spiriialia nequkioe in coelesiibus. Propterea ei banc pugnam spiritalem atque iimsibilem tu tamen nisi viceris illum, non inlroibis in domum pugnaturis, spirilalia arma, et invisibilia lela comfortis. Nec vinci solum, verum et alligari illurn ponit, et dicii : < Induite vos loricam cbaritaoporlel. Nisi eniro alligetur, haudquaquam tulum tis (88), el galeam salulig, et assumite sculum fidei, esse poierii Her nostrum. Nunc ergo quanium ad inquo possiiis omnia t< la maligni ignila exsiinguere. comparalionem human^, et daemonrcae nalura, oos Sed et gladium spirilus, inquit, asstimile, qnod est tocustac sumus, el illi giganies; et pr.ecipue si duverbum Dei. Cum ergo lalibus le armaveris tebia sil fides nostra , et si nos perierreat inGdelilas, lis, seqnens Jesum duccm, non verearis gigantes i l illi vere gigantes eruni, et nos locustar. Si vero seqiiamur Jesum ei credamus verbis ejus, ac fide los : videbis enim quomodo eos libi subjiciei Dominus Jesus : et sicut palres calcaverunt cervicee ejus repleainur, lanquam nibil erunl in conspectu genltum, iia ei tu calcabis super cervices daemoriostro. Andi enim quomodo nos borlalur, et d i c i t : num. lpse eniin dicil iis, qui eum fideliier seqmtn Si amatnos Deus, introducet nos in terram hanc t u r : c Ecce dedi vobis polesiaiem calcandi supcr quoniara bona est, et fruclus ejus mirabilis. Typus serpentes, et scorpiones, et super omnem virtutem ergo, el Ggura quae praecessit in pairibus, complelur in nobis. Ejecerunt illi gentes, ei conseculi suni & inimici. > Vuil enim semper Jesus rcs mirabiles fabxreditatem eorum. Consecuti sunl enim omnem cere, vult de locusiis vincere giganles, et de iisquae lerram Jndaeae, ei Jerusalem civilaiem, et moniem in terris sunl, coelesies superare nequilias. Et forSion. Haec iri illis impleta sunt, ad te aulem quid tasse hoc est quod dicebat in Etangeliis , quia qtii dicilur? Non, inquit, accessisiis ad ea quae visibilia credit in eum, non solum faciet illa quae ipse fecit, euiil, sed ad iuvisibilia.cAccessislisenim, i n q u i l - , sed majora, inqtrit, horum faciet. Vere enim ad inontein Dei viventis, ei ad civiiaiem coelestem majus mihi videlur qtiod hemo in carne posilus, Jerusalem, et ad multitudinem angeloruin. Sed et fragilis, et caducus, fide lanlum Christi et verbo alibi idem Aposiolus d i c i t : Jerusalem auiem ejus armatus, superel gigatites, dienionum legiones. qiiae sursum est, quae est maler omnium nosiruni. Quamvis ipse sit qui vincti in nobis, plus laraen esse Si quis verbis Apostoli diccntis Jerusalem esse coe- dicit quod per nos vincit, qaam quod per se vincil. lestem, non accomniodal fidem polesl c l haec verba Tanlum est ut nos armis istis semper simus armali, noslra recusare. Si vero verbis Pauli fides adhi- ct conversatio noslra semper in coelis sit. Ombenda est, sicut et cerie adhibenda esl, ei Jerusalem nis molus nosier, omnis actus, omnis cogilalio, coeleslem esse credimusad typum terreuai bujus, el Q omnissermo coeleslis sit. Quanlo enim nos illuc arquaescripta videniurde bac terrena ad illamcoelestem dentius ascendimus, laoto illi praecipilanlius ruenl: 293 rectius spiritali inlelligentia conferemus. A c - el quanto nos magis augemur, tanto illi inferiocessimus ergo, sicut Paulus dictt, ad coelesiem Je- res (89) Gent. Vita nostra si sancta sit, si secundum rusalem, sine dubio et ad coeleslein Judaeam : et Deum sit, illis conferet mortein. Si segnis et luxu* sicut illi de lerreslrt Judaea ejecerunt Clianana?os et riosa sit, potentes eos adversum nos et gigantes faPherezxos, et Evaeos, reliquasque genies : ila et ciet. Quanlo ergo nos virtuiibus crescimus, tanlo nos qui accessimus ad monlem Dei, el ad regna coc- illi inferiores efficiuntur el fragiles. Sicut econlralesiia, necesse est ut debellemus conirarias polesta- rio si nos inGrmemur et lerrena requiramus, illi les, et spirilalia nequitiae in coelesiibus : ei sicut fortiores fiunt. E l quanto nos dilaiamur in lerris, illi ejecerunt Jebusseum de Jerusalem, el quac prius tanlo illis spalia in cocleslibus largiora concedimus. Jcbug vocaia fueral, postraodum appellala esl JeruUnde boc magis agamus, u l nobis augescenltbus, salem : ita et nos oportet, ut iia dicam, expellere illi minuantur ; nobis ingredientibus, illi pellantur : prius Jebusaeum de lerusalem, et sic haredilaleru nobis ascendcntibus, illi cadant : siculel ille ceciejus consequi. Sed illi quidem haec faciebant ardit, de quo dicil Dominus iti Evangelio : c Ecce inis visibilibus, nos vero invisibilibus. Illi vince- D vidi Salanam sicut fulgur cadentem de coelo ; ul illis projeciis, introducat nos illuc Dominiis l)ant corporalibus prxliis, nos aulem spiriiali cernoster Jesus, ei percipere regnum suum coelesie tamine superamus. concedat. Ipsi gloria io aeterna saicula sacculoruuu 6. Quod si vis audire, Paulus, qui non solum magister gemium, sed el mililitt bujus magister est, Amen. quomodo pugnaverit prior, audi quid ipse de se scriHOMILIA VHI. bai sicut eiiam et supra memoravimus. c Non est, De its qua: ab exploraloribus renuniiantur, et de i n q u i i , nobis colluciatio adversum carnera ei sanindignatione Domini, ac supplicaiione iloy&i ei Aaron . guinem ; sed adversum principatus et polesiates, :advereus rectores mundi bujus, tenebrarura barum, i . Duodecim missi suni inspeciores cx Gliis Israel
8 6 f 8 7 88 81 88 8 8 9 f 8 8 v 8

- Hebr. xn, 22. Galat. iv, 26. x, 18. Num. xiu et xiv.
8 8

8 t

8 8

8 4

8 8

Ephes. v i 14-17.
f

87

Luc. , 19.

8 8

Joan. xiv, 12.

8 8

Luc.

(88) Godex Sancli Theodorici, t castilatis. (89) 9) Godex ~ ' Sancii " Tbeodorici, " * * lanio illi tiiGrroiorea efliciuntur et f n g i l i o r c t .

G2I

LN NLMEROS HOMILIA V l l l .

ad consitlerandam terram,quaccis fuerat repromissa, ires nostri fuerunl ille populus prior, nos atueni iique post qnadragtiita dies regressi, diversa rcntin filii ipsorum sumus. lllt ergo quoniam peccaveruni, tiant. Nam decem ex iis in despermionem popu- abjecli sunl e i ceciderunl: nos aulein filii ipsormu lum mtUuitl, ila ul velinl, ahjecto Moyse, eligere pro ipsis surreximus, et erecti sumua, qui nesciealium ducem el reveni in jEgyplum. Alii vero duo bamus bonum vel malum. Ex geniibus euim gumus, bona nuntiant, el cohorlantnr populum permancre qui neque bona, quae ex Deo vettiunt, noveramus, flde, diccnies : c Si diligil nos Dominus, in- ueque mala, qiue ex pectato generanlur: si tamen troducet nos in terram hanc. Sed populns infidesuccedentes in locum eorum qui abjecli sunt, lanii litaiis desperaiiotie praceps agilur, et ad lapidan- lapsus limeamus cxemplum, audienies cotmnonidos eos qui bona nuniiaiil, prosiliii. Majestas vero lionem Pauli diceniem " : Vide autera severitatem Domini protegil cos in nubibus. c E l dicil Dominus ei boniiatem Dei, io eos quidcm qui cecideruni sead Moysen : Feriam eos rnorle, et inlerimam eos, veritaiem, Sn te autem bonilalem, si tamen peret faciam le, el domum palris tui in nalionem ma- mauseris in bonilate. Alioquin el lu excideris, et gnam, et mulio magis quain haec e s l . Fit ergo ilii si non permanserint in incredulilale, inserenlur. w Addit aulem post haec Dominus, et d i c i l : lanta baec comminatio a Domino, non ul passibilis
8 1 , 8 f

et iracundiae vitio snbjacens ostendalur divina na- ^ FN ero vesiri erunl iacola in deserto quadraginla anuis. t E l quid baberet royslerii numerus lura, sed ut per ha?c et Mosei charilas, quam erga iste, declarat, dicens : c Secundum numerum, i n populum babebat, et Dei bonilas, quae super omnem malum agentero est (90), innoloscerel. Scri- q u i t , dierum quibus considcraslis lerram quadrabitur enim irasci Deus, et comminari inleritum po- ginta diebus, pro die per annum, recipietis peccaia vestra quadragima annis. > Timeo ego mystehi !iu pulo, quo doceaiur bomo lanltim sibi esse apud Deum loci, taiilnmque fiduciae, ut eliamsi sil ali- jus secreia discutere. Video enim quod peccatorum qua in Dco indignatio, obsecraiionibus mitigelwr in hoc ralio comprehendilur et pocnarum. Si eniiu humanis : tanlumque de eo impelrare posse honii- unicuique peccalori annus ascribilur ad poenam pro nem. ut ei propria stattiia convertat. Boniias enim, unius diei peccaio, et secundum ralionem diemm quae subsequitur 294 iracundiam, et Mosei fldu- quibus peccalur, annomm lolidem numcrus in supciaiu ostendil apud Deum, e.l alienam ab iracundiae pliciis consumendus est : vereor ne furte nobis, qoi quoiidie peccamus et nullum forte viiae noslne vilio divinam docet esse naturam. Simul et myslediem absque peccaio transigimtis, ne ipsa forte sav rium iu saeculis fuium explendum conlinet sermo, per quera promiuil Dens quod alium populum, boc Q cula aul eliam saecula saeculorum sufficere possint ad poenas luendas. ]n eo enim quod populus ille abjecto, resuscitet. A i i eniin : Perculiaro eos morle, el perdam eos, ei faci&m te et domum palris lui prior pro quadraginla dierura delicto quadraginia annis crucialur in deserlo, nec terram sanciam i u in nalionem magnani, mullo magis quam hxc est.i Comminatio ergo bxc non esl iracundia, sed pro- Iroire permillitur, siniililudo quaBdam futuri judicii videlur oslendi, ubi peccatorum ratio disculienai pbeiia. Assumenda namqne erat alia naiio, id est populus isie naiionum, sed non per Moysen. Excu- est; nisi c r i l aliqua forlasse etiam bonorum opesavit namque se Moyses. Sciebat enim quia gens rum oompensaiio, vel eliani eorum quae in vita sua lla magna, quae reproiniuitur, non per Moysen vo- unusquisque mala recipil, ut Abrabar de Lazara canda erai, sed per Jesum Gbrislum, ei non Mosai- docoil . Sed haBC nullius est ad inlcgrum nosse, nisi illius cui omne judicium tradidit Paier. Qtiod cus, sed Cbrisiianus erat popnlus appellandus. I auiem dies peccali in annum poenae rcpuleiur, non rco igilur plurimum exoral Moyses pro populo Hlo. Dominus vero modum correptionis librala mo- solum in hoc libro, in quo nibil omnino esl quod dubilari possil, ostendilur, sed el in libello Patfoderatione dispensat, et dicit, quia viri quidem,qui xierunt de jEgypto, ei lenlaverunt me, alque in- ris (91), cui taraen scriplura illa recipienda vi
98 t 8 7

creduli permanserunt, cadeiu in deserio hoc, et D detur, similia designanlur. Sed forlasse alitpiis negei boniiati Dei conveuire, pro unius diei pecnon videbunt, inquit *, terram, quam juravi palricato annum suppliciorum rependal: quiniino diccl, bus eorum : sed Qlii ipsorum, qui sunt mecum bic, quicunque ignorant bonum vel inalom. > Sit for- Eliamsi diem pro die reddat, quamvis juslus, nou tamen clemens videtur esse aut benignus. Audi crgo lassis aliquid eiiam secreiioris mysterii in verbis ad ba?c, si forte possimus difficulialem rei exemDomini dicenlis: c Filii eorum, qui sunt mecum plis lucidioribue explanare. Si vulnus corpori in hic. * Ubi bic? aut quomodo mecum?Qui habei aufligatur, aulos confringalur, aut nervorum junctma rea audiendi, audiat. Nos inlerira dicimus quia pa Num. xiv, 11 el 12.
9 1

ibid. 22.

9 4

Rom. , 22.

9 8

Num. , 35.

8 8

ibid. 54.

9 1

Luc. xvi, 25.

(90) Quos tuper omnem matum agentem ett. Sic igilwr uno die perceperit fallacem dulccdinem ac codd. Sagiensis, Carnulensis, Ebroiceiisis et Turo- voluplaiem, unoque die cruciaiiis s i l , anni spaliiun dies crucialus ejns valebit. ll-a quot dies percenensis. Libb.ediii c quaesuperomnemmenlem est. > (91) Sed et iit iibello Pasioris,eic. Herm:e lib. m , perit quisque voluptaiem, tolideiu annis cruc: w iur, eic. simililud. 6, cap. 4, baec legunlur : < Quicunque
v

23

ORIGENiS

(124

resolvaiur, sub unius borae spatio bujnsmodi vul- vila unusquisqne vel minus ve) amplius peccando quaesieril. Sed et c calix in manu Domiui vini meri nera solent corporibus accidere, el plurimis postplenus esse dicitur misto *. t Miscebilur ergo sine modum cruciaiibusac doloribus exactis, multo vix dubio unicuique, el fiet judicium ejus non sobim er. tempore sanari ; quanti enim lumores in loco, malis quae gessii, sed eiiam ex bonis. E l tamen quanla lormcnta generaniur? Jam vero si accidal, cum ulraque misceaniur, fxx ejus, quam ego pmo ui in eodein vulnere, vel in eadem fractura ilerum malorum partem dici, non ad inlegrum exinanii etsxpius quis viilnereiur,frequentiusque frangaiur, lur. Sed ba?c, ul diximus, in manu Dei stint, 110qoamis boc posnis curari, et quantis poiest crusirum auiem est ad emendalionem citius fesiinan, cialibus medicari ? Quanio auiem tempore, si laad poenitenliam sine dissimulalione conveni, lngenien poluerit, ad saniialem perducilnr ? et vix alire praeterita, cavere fuiura, invocare auxilium D e i ; quando ila curabilur, ul vel debililatem corporis, stalim enim conversus ingemueris, salvus eris. vel foedilatem cicatricis cffugial. Transi nunc ab Inveuies euim advocalum, qui pro le inlerpcllal cxemplo corporis ad animae vulnera. Anima quoPatrem, Dominum Jesum Gbrislum, nuilto prxslanlies peccal, lolies vulneratur. Et nedubiles peccaliorem quam fuil Moyscs, qui lamen oravil pro potis eam velut lelis el gladiis vulnerari, andi Aposioluin moneolem ut assumamus c scuium fidei, in ^ pulo illo, el exaudiius esi. forlasse propterea quo possilis, inquil, omnia jacula maligni ignila Moyses scribilur intervenisse pro peccaiis populi exslinguere. > Vides ergo peccala maligni esse jacula, prioris, et impeirasse veniam, ut mullo niagis nos quae inanimam dirigunlur. Palitur auiem el anima confidamus, quod advocatus noslcr Jesus indubilanon solum vulnera jaculorum, sed el fracturas petam nobis veniam iinpetrabit a Palre : si tainer. dum, cum laqueiparantur pedibus ejus, <;t supplanconverlamur ad eum, et non recedat retro cor nolantur gressus ejus. Haec ergo et hiijusinodi vulnera slrum, sicut et Joannes in Epistola sua d i c i l * : quanlo lempore putas posse curari ? si possemus Ilaec autem dico, filioli, ul non peccelis. Quod et per unumquodque peccalurn videre quomodo bomo si peccaveril aliquis vestrum, habemus advocatuni nosler inlerior assidue vulueraiur, quoinodo sermo apud Patrem, Jesum jusUim, qui interpellat pi\> nialu$295 ' infligil! Monlegisli * : Dicunt pecralis noslris. lpsi glorta in selerna saecula s#quia vulnerani gladii, sed uon ila ui lingua ? Vulneculorum. Anien. ralur ergo per linguam anima, vulneralur etpercoUOMILIA IX. gitationes el concupiscentias malas, frangitur auDe batillis Core, el seditione populi adversum tein el conteritur per opera peccali. QUSB si omnia Q sen, el de virgis ia quibus virga Aaron germina* vil . videre possemus, et vulneraiae animee sentire cicairiccs, certum esl quod usque ad mortem resisiere1. Apud Deum, u l intclligi dalur, nibil csl innius adversum peccalum. Sed nunc sicut ii qui vel u:il>', nibil oliosum, sed el ea qux bomiiiibus aliedaemone repleti, vel inenie alienati sttnt, non sennanda videnturet abjicienda, aliquid operis necesliunl si vuberentur, quia naluralibus sensibus ca- sarii babere inveniuiilur. llunc auiem nobis inielrent : ila et nos vel cupidiialibus sxculi amenies Iccuun suggerit prasens leciio, quai de balillis Coeffecti, vel viliis inebriaii, senlire nou possumus re, et reliquorum qui cum ipso peccaverunl, com* quanla vulnera, quantas conlriiiones aniniae pecniemorat, quod ne bacc quideni jubet abjici Deus. cando conquiriinus. E l idco consequenlissima raiio sed fieri ex eis laminas ducliles alque ex iis aharc csl pceuse, id esl curae ac medicationis lempus ex- circiundari. Refert ergo Scriptura, quia tx pr.c4endi, ei per unumquodque vulnus pro qualitaie ccplu Dei, c accepit, i n q u i l , Eleazar filius Aaron plagse inedendi quoqtie spaiia propagari. Sic ergo sacerdoiis balilla aerea, quse oblulerunl ii qui ex et Dei aequiias ac beniguiias eiiam in ipsis aniniae usli sunl, el feccrunl ex eis circulos, et apposucauppliciis cvidens liet : ei baec audiens, qui peccarunt eos allari, ad cotnmemoraiionem liiioruui Isv u n , , s k B

\ i t , resipiscat, el ullra non peccel. Conversio euim D rael, ul non accedal quisquam alienigena, qui non in prxsenii vita, ei poeniieuiia fructuose gesla, cecsl ex semiue Aaron, imponere incensum corain lcrcm confcrl bujusmodi vulueribus medicinam, Domiuo, ne fial sicut Core, el consptratio ejus sicquia poeuileniia non solum vulnus praBleritum saul loculus est Dominus in manu Moysi. Mauinal, sed et uhra animam peccaio non sinil vulne- fesie quodam in loco Dominus per propbetam di Tari. Imo ei illud adjiciani: verbi causa, si peccac i l : c Non suni consilia mea sicui cousilia veslra, tor sum, nunquid eadein inihi erit p<na si semel nec cogilaitones raeae sicul cogitationes vestrae. peccavi, qua3 e l s i secundo, et tertio, el si frequenSi apud bmnines bodie judicarelur baec causa, el iius peccem ? non i u eril : eed pro modo, et nuapud Ecclesiarum principes baberelur examen de inero, ei mcnsura peccali, eiiam poenai quaniilas iis, verbi causa, qui diversa ab Ecclesiis docentes nietienda est. Deus cniin dabil c nobis pauein lacrydivinae vindiclae periulerint ullionem, nonne judicamaruin el polabil nos in lacrymis, sed c in mensu- rent, ut si quid locuti sunl, si quid docueruiu, si ra *. Mensura auiem ha:c c r i i , quam sibi in bac quid etiam scriptum reliquerunt, univerba pariter
6

Eccli. xxvm, 2 2 .
XVI, 5 9 , 4 0 .

Psal. L X X X , 6 .

PsaL LXXIV, 9 .

* I Joan. u , 1 , 2 .

* Nura. xvi et .

NU.TI.

* l s a . L V , 8.

IN NfJMEROS HOMILIA IX. ciim ipsornm cineribus deperirent? Sed non sunt esi direre, Oporiel haBreticorom balillis allare cirjudicia Dei sicut judicia noslra. Audi enim quo- cumdari, ut cerla ei manifesla omnibus Gat Gde~ modo de baiillis eorum, qui corilra propbelam Dei lium alque infidelium differentia. Gum enim Gdes insurrexeranl, jubentur Heri laminae, el in circuitu ecclesiasiica velut aurum coeperit refulgere, etpraeallarrs afligi. Core Gguram lenet eorum, qui con- dicatio ejus ut argenium igne probaium inluenlibustra ecclesiasiicam fidem et doctrinam verilatis in- respfenduerii : lunc tnajore cum turpiludine el desurgunt. Scriptum est ergo de Core, et de coetu decore hsereticorum voces obscuri airis vilitaie sorejus, qnod in baiiliis a?reis incensuro obtnlerint debunl. Vis auiem scire quod q u bona sunl, bona ignis alteni. E l jubelur quidetn a Deo ignis alienus esse ex deieriorum inagis comparalione noscuntur? dispergi el effundi : < IiaiiJIa vero, i n q u i l , quia Qtiis scirel bonam esse hicem, nisi nociis tenebras sancliiicala sunt, facito ea laminas ducliles, el cir- eenliremus ? Quis dulcedinem no ceret mellis, nisi cumda ex eis alure, quia oblaia suni coram Do- gusium amaritudinis acccpissei? Ipsum denique mino, ei sanciificala sunt. > Hoc ergo mibi per diabolum, et oblucianies adversum nos conlrarias banc figuram vidclur osiendi, quod balilla ista, poiestates si auferas, virtutes animi sine obluctanie quae Scripiura nominat aerea, figuram lcneant Scri non poluerunt eniiescere. bic ergo el sacerdotum piurae divinae. Cui Scriplurae bxreiici iguera alie- iidelium gloria non polerit resplendescere, nisi eam num imponenies, hoc est sensum et inlelligentiam infidelium reprobatio el poena commemtei. Scd cx alienam a Deo, et veritali contrariam inlroducen- iis quae legimus, singuli quique jusloruin magis ics, inrensum Dominu non suave, sed exsecrabile ex comparalione cseterorum clari videnlur babili offeruni. 296 Meo forma Ecclesiarum sacerdoapud Deum. Denique de Noe scriptum e s t , quod libus daior; ut si quando lale aliquid fuerit exor- essei justus et perfeclus in generalione sua. In quo , ea quidem qnae a verilate aliena sunt, ab Ec- osiendilur quod non ex iniegro perfectus, sed iu clesia Dei peniius abslrudanfur : si qua autem generatione sua perfeclus fuerit, el ad comparaeiiam in ipsis bxreiicorum verbis Scripturae divilioiiem canerorum jusius proniintiatus sit. Simili 32 sensibus inveniuntur inserta, ne pariler cum modo pulo eltain de L o l babenduin. Quauto enitn illis qua3 fidei et veritali sunt contraria, respuan- deteriores qitoiidie Gebani Sodomiue, lanlo ille jul u r ; sancliGcala sunt enim quae de Scriptura divistior apparebal. Sed ei in boc ipso libro qucm bana proferunlur, et Domino oblaia. Polesl auiem et bemus in maiiibus, cam ingressi esseni ii qui i n alio adliuc modo intelligi quod de balillis praecipitur spexeranl lerram ei decem ex iis meticulosis serpeccatorum, ut junganiur el socientur aliari. Q monibus desperaiionem populi incussissenl, duo vero reliqui, id est Caleb et Josue, bona nunliarcnl, primo hoc ipsum quod aerea dicunlur, non oiiosum ei boriarentur popuJum permanere in proposilo, videbiiur. Ubi eniin vera fides esl, et iniegra verbi immortale eis a Domioo inerilum conlulil non tanDei pradicaiio, aut argenlea dicunlur aui aurea : tum sua confessio, quanlum formido sodalium. ul folgor auri declarel Gdei purilalem, el argenlura Neque euim tam magnifice in eis virius animi claIgue probatum, eloquia examinaia signiGcel. Isla ruisset, nisi reliquorura decem lurpis ignaviae forergo qua? dicuntur acrea, in sono lanlum vocis consisiuni, in virtute spirilus, el sunt, ul Aposto- mido paluissel. KIa3C aulem diximus de balillis eoruin qui condemnati sunt, qua? ahari jubentur af lus dicil \ * ul xraroenluni sonans, aul cyinbaluni linniens. Ista ergo balilla aerea, id esl baereiico- Ogi, quod ex comparalione iuferiorum jtisii apparum voces, si adbibeamus ad ahare Dei, ubi divi- reanl clariores, siraui ut et posieris daretur excmplum, ne qui prsesumpiione superbi spiriius non nus ignis e t, ubi vera Dei prasdicalio, melius ipsa sibi Deo dalum munus pontificalus invaderei, sed veritas ex falsurum comparalione fulgebil. Si enhn, ut illi cedat, quem non ambitio humana, non fa iit verbi gratia dicam, ponam dicta Marcionis, aut vor corruptus asciveril, nec largiiio coiidemnanda Basilidis, aul alierius cujuslibet ba?relici, el baec
7 E l ,e

sermonibus verilalis ac Scripiurarum divinaruai D subrogaveril, sed mcriiorum conscieulla el Dci votesiimoniis, velul divini altaris igne confutem, nonluntas assumpserit. 2. Posl haec referlur : c E l murmuraverunl, i n ne evideniior eorum ex ipsa comparatione appareq u i t , filii Israel advereum Moysen et Aaron dib i l impietas? Nam si doclrina ecclesi.islica simplex cenles : Vos occidislis populum Domini. E l faclum es9e(, et nullis intrinsecus baereiicorum dogmaium est cum irrueret synagoga super Moysen et Aaron assertionibus cingereiur, non poteral tam clara, in impelu iugerunt ad ubernaculum leslimonii. et tam examinata videri iides nosira. Sed idcirco lliud vero obtexit nubes, et apparuit majesias Dodoctrinam caibolicam contradicenliuin obsidet oplnini, et inlroivil Moyses et Aarou ad faciem laberpugnalio, ut lldes noslra non otio (02) torpescat sed exerciiiis elimelur. Propler hoc denique el Apo- naculi testimonii. Non legimus aniea quia obtexerit nubes taberoaculum, el apparueril niajesias Domiaiolus dicebai : c Oportei auiem ct bxre&es esse, ni, et receperit inlra nubem Moysen et Aaron, nisi ul probaii quique manifesii flant inter vos. lioc
l f
f

Nuin, x \ i , 38.

1 Cor. , I .

I Cor. x i , 19.

1 0

Gen. v i , 9.

1 1

Num. xiv.

l f

Num. xvi, 41,42, 43

(92) < Oiio dcesi in libb. edilis, sed supplelur e mss. Bolvaceusi^ Ebroiceusi ei Carnuiensi

ORll SNIS *X speclu ejus, ut in confessione supplicalionum moius c cum insurrexit in eos populus, ei lapidareeos roluit. Discanms ex hoc quanla sit ulililas in perse- ejus et iracundiam iniligeinus; sed econirario dicuiionibus Cbrislianis, quanlum gralise couferatur, camus, Non esl cura Deo de viia morialium, nec quomodo propugnalor eis fial Deus, quomodo abun- pcriinent baec ad Deuin, reliquil nos oliin, ec ad noiiliam ejus ista perveniunl: si lalia cogilemus danter sauclus Spirilus infundalur. Tunc enim macordibus nostris, et baec de ore noslro procedant, Xime gralia Dei adesl, cuin bominuni sxvilia concerlum est non esse in nobis Moysen et Aaron, lecilalur; el lunc pacem habemus apud Deum, cum ab bomioibus propler jtisliliam bella perpetimur. gis scilicet scienliam el fructus pccnilcnliae , per Ubi enim ab(indavilpeccalum,superabundavii(95) quos inieritum hninineiilis exilii possismis cvadcre. lloc puto accidisse eliam populo illi qui fuit anie ei gralia . > Adoperuil ergo eos nube tabernaculi, ei irruil synagoga super Moysen et Aaron, el ap- nos, qnando omnes declinaverunl, omnes simul paruit gloria Domini. Quamvis inagni sini vitae me- inuiiles facti s u n l , el non fuil qui facerel boniiarilo Moyses el Aaron, quamvis animi virluiibus - lem, non fuil usque ad uuum. Si enim fuissei, nunkant, apparere lauien eis Dei gloria non poluisset, quam utique dereliquisset eos Deus. Scd el nos t i 297 ' ' persecuiionibus, iribulalionibus, in meainus ue forle simile aliquid inveniaiur in uobis. Timeo eiiim illam senlentiam, in qua Doiuinus ei periculis , aique in ipsa peue morle jain posilis. Et tu ergo non puies libi dormienii et oiioso apparere Salvaior nosier, qui cuncta prsenoscit, quasi dubitans d i c i l : c Puias veniens Filius bominis inveniet posse gloriam Dei. A u l noo et Paulus aposlolus in i:s Dei gloriam consequi uieruit ? Nonne super iidem super lerram ? Jubenlur ergo Moyses el Aaron exire de medio synagogue, ut inierimalur syomnes cajleros enuinerat se in tribulationibus, iu necessilaiibus , in carceribus fuisse , ter virgis nagoga dc semel. Sed videamus quid isii faciunt, cxsum , seinel lapidalum (94) esse, naufragia per- sancli sunl (96), perfecii sunl, el plus magis Evangelii discipuli quam legis, et ideo dilignnl eliam lulisse, pericula maris, pericula fluminum, pericula inimicos suos, aique oranl pro persecutoribus suis. latronuni, pericula a falsis fralribus? Quae quanlo Ulis enim sajvieulibus ul inleiTicerent eos , isti promagis abundaut, laulo amplius iis qui paiienler ciduni in faciem suam super lei ram. tuleriui, coiiferunl gloriain Dei.
1 8 1 7 l , l s n 18 u

G27

3. c E l locuius esl Dominus ad Moysen cl Aaron, dicens : Discedite de medio syiiagoga? bujus, et inlerimam eos semel: et ceciderunl Moyses ei Aaron in facifcin suam . > ln Sodomis quidem quandu ad iniiiimum decem (95) requirebaulur , per quos vlx si forle reperti essent, salvari possent i i qui liabiiabanl penlapoliiu Sodomorum: ntinc auiem eiiam duo, si tamen iiiveniautur lales qualis Moyses fuil el Aaron , sufllcere possunl, ut gens Israeliiarum lota salvelur. Quid ergo dicemus amplius esse in iis duobus? Quae lanla virlus, qtiod meritum, quo sexcenla millia el co aniplius liberentur ab imeriiu vasiaioris? Ego arbilror quod in Moyse lex significelur , qua3 docel bomiiies scienliam el amorem Dei: in Aaron supplicandi Deo, et obsecrandi euio fonna consistat. Si ergo accidat aliquando indiguari nobis vel utiiverso populo Deum, el si jam eenlentia ultionis procedit a Domino, redcat auiem lcx Dei in cor noslrum coimnoiicus nos el docens coiiverii ad poeniienliam , satisfacere pro deliclis , supplicare pro culpis: cessabit contimio iracundia, indignaiioconquiescel, propiliabilur Doniinus, quasi Moyse el Aaron inlercedentibus pro hobis, c i pro universo populo supplicanlibus. Si vero aliquando orialur indignatio Dei, el veniat pro peccatis nostris soeva correpiio; iudurenlur auiem corda nosira ue coiivertamurad Dominum, neve bumilieoiur in con1 8 l e 18 1 8

4. c Et ait Moyses ad Aaron: Assume baiillum, et iinpone super illud ignem ab altari, el injice ilii incensum, ei effer velocher iu caslra, ei exora pro ipsis : exiit enitu ira a conspeclu Doniini, et jam CCBpil vasiare populuni > Verum quoniain in hos perveniuius locos , de boniiate Dei admonere discipulos C b r i s i i , ne quis forie veslrum ab bxrelicis conlurbelur si quando ccrtamcn incidcril, iilis dicenlibus qnoniam Deus legis non esl bonus, sed juslus , et Moysis lex nou bonilalem conliiiei, sed jusiiliam. Videant ergo qui Deum pariler criminaulur el legem, quomodo Moyses ipse c l Aaroti priores fecerunt boc, quod posliuodum Evaugeliuiu docuit. Ecce diligit Moyses iniuiicgs, el orai pro perseculoribus suis , quod ulique Cbrisius fieri iu Evangeliis docel. Audile cniin quomodo cademes in facie;ii super lerram orant pro illis, qui ad inieriiciendos eos iusurrexeranl. Sic ergo invenilur et Evangelii virlus in Iege , el fundameiilo legis subnixa iiilelligunlur Evangelia. Nec veius tcstamenluin nomino ego legem, si eam spiriialiler intelligam. lllis tanlunmiodo )ex vcius eQicilur leslaineuKiiii, qui eam carnaliler inlelligere volunl. necessario illis velus effecta est, el senuil, quia vires suas non potesl obiinere. Mobis autem, qui cam spiriialiier et evangelico seusu intelligiinus el expoiiitiius, seinper nova e s i : ei uiruinque nobis m>vuin lestauieiuuoi esl, non temporis aeiate , sed i u 18 1 7 1 8

Rom. v, 20. " I I Cor. x i . JNum. , 4 i , 45. Gen. xvm. Psal. x m , 5. Luc. xvm, 8. Num. xvi, 46. (93) Libb. edili, superabundabil. > (95) Mss. c ad minimum decem. Libb. ediii, (94) Ter virgis ca>sum $emet lapidatum. Sic ha- c niiiins decem. bul oiinies uibs.; iiialc aulem libb. ediii, c ler la(<j(i) Sic inss. Libb. aulem edili, c faciunl, qui uiduium. sa;.cti i U i ; t .
13 9

IN NUMEROS HOMiLlA IX.

G30

lelligeniiae novilate. Annon etapostolus Joannes in nalus est in carne, adjecto eiiam incenso, qul eet spirilus immaculatus , medius inler vivos et morEpislola sua eadem sentit, cum dicit: (97) < F i l i o l i , mandatum novum do vobis, ut invicem diligatis " ? tuos sieiit, et morlem non fecit ulira grassari; sed cum ulique aciret olhn datum esse niandalum dile- sicut Apostolns dicit " , deslrnxil c eum qni babebat morlis imperiuin, id est diabolum, ut qui credil clionis in lege. Sed quoniam charitas nunquam cadil, nec mandatum cbarilatis aliquando veierastit, ineum jam non moriatur, sed vival in aeternum *. hoc quod nunquam veierascii, semper novum esse Hoc fuit ergo myslerium quod postea futurum, jam pronuntiai. Semper enim observauies el custodien- tunc ille qui populum vastabat, expavil. Agnosceles in se cbarilatis mandaium novos reddil in spi- bal enim Hguraiti b a l i l l i , et ignis , el incensi: el qualis offerenda esset Deo hostia ab eo, qui medius r i u i . Peccaiori aulem el cbariiaiis fcedera non serranli, eliam Evangelia 298 velerascunt. Nec morluorum vivorumque consliterat, praevidebai. Et poiesi ei novum esse tesiamenlum, qni non deponil illos quidem tunc imago praeGgnrala salvavit, ad nos autem saluiis verilas ipsa pervenit. Neque veierem hominem, et induitur novum, ac secundum enim indumenta poniificis purpura ac lana byssoDeum creatuni. llorlaiur ergo Moyses ponlificem magiium, ut oflerai .incensum in castris (98), ei que coniexla erubuisset angelus ille vastalor, sed exorel pro populo. Jam enim, inquil, vastari popu- isla quae fulura erant indumenta magni ponlificis iniellexil, et iis cessil, quibus ulique universa crealus coepil. In spiriiu videbal Moyses qua3 gerebanlura inferior erat. Puto autem quod non solum lur. Yidit virlulem exissc ad casira, el vastare ac primo adventu Domini ei Salvatoris nosiri forma perimere peccalores; et propler hoc borlaiur ponisla completa sit, sed eadem foriassis servabilur in lificem assumere balillum, igneni de aliari impouere, secuudo. Veuiel enim ilerum Filius hominis: et aique incenso superjecioexire el slareinler inedium cum vcnerit, sine dubio inveniel quosdam quidenv. mortuorum et vivorum, ne ullra procedat vaslaiio, iuortuos, quosdam autem vivenies. Quod possumus el certti, ut verius habel se Scriplurae sermo, conquidem et sic inlelligere : quia nonnulli adbuc i a fraclio (99). boc vitac statu quo nunc sumus invenianlur, cum 5. Sed primo, si videlur, bisloria* ipsius imaginiuhi jam prxcesserinl monui. Potest auteui et nem describamus , ut cum rei gesise species appaaliler accipi; ut mortuos, corpora inlelligamus: v i ruerk, lunc demuro eiiam si quid esl in boc loco ventes aulem , animas. Quidain lamen ex iis , qui mysiicum requiramus. inlellige ergo populum illuiu anle no* inierprelali sunt locum h u n c , memini lsrael in caslris per ordines tribuum familiarumque quod moriuos dixerunt eos, qui niinietaie scelcrum disposiium, virtulem vero qnaindam a Deo missam, in peccalis suis monui inlelliguntur: viventes aunon sparsim, sed ex prima aliqua parie coepisse tem eos, qui in operibus vitae pcrmanseriiu. Vepopulum morle vaslare, et procedenlem per ordirumlamen utrolibet modo siabit eiiam in futuro nein morlis stragem considera. Post bocc pontificem indulura vesie ponlificali procedcre, el porlan- magnus hic ponlifex el Salvalor noster, medius v i vorum et mortuorum. Sed el lunc forie aiedius v i tem balillum, aique ignem cmn incenso, lendere ad illum locum , quo per angelum vasiantem mors vorum et morluorum siare dicendiis est, cum siatuel oves quidem a dexlris suis, baedos aulem a s i illaia perveneratet slanlem in eo loco, ubi mors finem dederat primis, et eral viciua poslrernis. ln- nislris, et dicet iis qui a dexlris s u n l : c Veniie, benedicii Palris m e i , percipite regnum, quod vobia luere stanlem pontificem ^ et objeciione quadam sui, vivenies a niorluis dirimentem; virtutem vero paralum est a consliiutione m u n d i , etc. lis au~ repropitialionis ejus, ei incensi mysierium erubuisse tem qui a sinislris sunt dicel: lte iu ignem aaiernurn, operarii iniquilatis , quem praeparavil Paier angelum vaaialorem , et in boc mortem quidem meus diabolo et angelis ejus , quoniam non novi finium, vilam vero reparatam. Si inlellexisti hisloriae ordinem , et oculis, u l ila dicam, cernere po- vos . E l sunt ulique morlui i i , qui in ignem luisti ponlificem stanlem medium inier vivos ct mor- p millunlur aeterninu; suut auiem vivi illi qui miltunlur ad regnum. tuos: ascende nunc ad verbi hujus celsiora fasligia,
e r ts n

et vide quoroodo verus pontifex Jesus Cbrislus as6. cessavil, i n q u i l , vaslatio (l),>vel, ul iu sumpto baiillo carnis bumance, et superposilo igni aliis exemplaribus legi diximus,c eonfractio nquod el allaris, auiina trine dubto ilia magniGca cum qua magis inlerpretaiionis convcnit verilali. Confractio 1 Joan. n, 8. Hebr. u , 14 " Joan. m , 15. " Maitb, xxv, 54. ibid. 41 ; Luc x m 27. " N u u i . xvi, 50.
1 V f 0 8 1 u f

(97) Filioli, mandatum novum do vobi$ , ut invicem diligatit. Memoria bic Lapsus est Origenes qui ex Episiola Joannfs laudat quod una c lilioli > voce excepia, in ejus EvaDgelio tanluic reperitur cap. xm, 34. 98) Libb. edili, c ut oflerai incensum in caslra, mss. Ebroicensis el Bclvacensis ut iu nosiro texui. (99) Vastatio, vel cerie , ut verius habet te Scripturce sermo, cou[raciio. Suspicor varieiaieui noa

fuisse in exemplaribus Graecis, sed in Laiiois. In bodiernis Scpluaginla Inlerpretuni codicibus sola reperitur lcciio, c fractio; in Hebroeo fonlo legitur niD^Q < plaga, percussio. Ad banc significalionein magis accedit vox confraclio, > qnam c vastatio. (1) In codice Ebroicensi legitur, c quasealio. > Et mox c inierpretaiioni couvenil veritalis. Sicque iit codice Bclvaceusi.

ORIGEXIS
Daiuque est, qua relul 10 fasls fielilibos eflkitnr. domos famtfiarom i p s o r r a , ab

*T2

ipsoratn doodecim tirgas; ei muvseejvsqve tmwm notntti scribe in rir^a sna : el nomea A i r n ribe in Tirga L e r i : est eoim tirga ana per i n b u , per dotnos familiannn suannn hboitl tibL 1 pones eas in Ubernaculniii lesiiaoDii coutra arcaA, cx qaibas agnosear tibi inde. erit hcm conqae elegero, yirga ejos germi&abit, ei a le murmorauonem fiftoram Israd : qviba que roarmarant ipsi de Tobts. 1 Omnis prieceps u i btis et populi babet tirgara. Non coiin polest qm rcgere populam, iti&t babeat Tirgam. Cnde rt Paelus aposloluf, qtiia princeps eral popcli. iddrto <Scebat : c Qtiid rullis? lo virga venum ad TOS, aal in cbarilate, spiriiuque maosueiudtnis ? Omnis ridelur, quod et ras ipitiro quod 61, el per qaetn fil, ergo princeps iriLaum babeal necesse esi rirgaBi unuft aique idem bomo sit. loiellige ergo proposilam suam, sed onos solus esl, sical Scripiora refert, 289 q^idem bomiuis esse qaod operalar : relipoolifex Aaron cujus virga g e r m i i m i l . \entm qooquain aulem parlem bomifiis ipsam esse Tas, qnod niam, ol sa?pe osiendiraus, venis ponliff 1 Christos fil vel ad bonorero, *el conluineliam. Cum ergo esi, ipse solus est, cujus Tirga crncis DOA solnm eusus noMer qtias bona sunleligit, elad bonam nos gerniinaTil, sed el floniil, et omnes bos credenlinm convcrftaiioiiein irabil, facil no* vaa utile. Cum anpopuloram allulil fractus. Qais aoicm iste esl frolein ncglcxeril, et deciderit proposilum nostrum a clus, qoero atlulit? Nuces, inquil, qui fmctos priino lK>nig, efliciniur Tas ad contutneliam. Si ergo inlelquidem indumenlo amanis esl : sequcnli inaniiiir lectu nosler luteus sit, et de luio scmper ac de et legiiur. Teriio saraentem pascil ac nulril. Talis lerrenis cogiiet, eflScimar vas Gctile, el opus ma- ergo est in auditorio (5) Christi doclrina legis et uuum Gguli. E l forte propter boc iste qui talis proplielarum. Prima liilerx facies salis amara esi, esl, increpatur ab Apostolo, quasi qui sensum baquae circumcisionem camis pnecipit, quae dc sacri* bcoft luteutii el lerreuum, de magnis el iis quae caGciis mandat, et cxtera quae per occideniem l i u ^ pcre potesl, quaeral ei dicat: c Quid ergo adram designantur. Ha?c omnia tanqoam amanim buccouquerilur? Yoluulali eiiim ejua quis resislil?! C i corlicem projice. Secando io loco ad rauniCui Apoftiolus quasi luleo respondil : c Tu quis nienta testx pervcnies, in quo ?el moralis ductritia, cs 0 bonio, qui contra respondeas Deo ? Nunquid vel ratio conlineiUia. desigualur. Qux necessaria dicil Ggmentum ei qui se Gnxit, Quid me fecisti quidem sunt ad cuslodiain eorum qua? servaotur fcic? f Dicilur piaeicrea corpus nosirum vas Gclile, iutrinsecus, frangenda quandoque lamen el sine iive cliam lcgi liitera, in eo qiiod ait Aposiolus : dubio dissolvenda sunl. Ht si verbi gralia dicamus, Klabeuies autcm tbesauruiu bunc in vasis Gciiliabstinenlia ciboruin, ei castigalio corporis, donec bus. > Uirumqite enirn in l;oc scmione accipi po- sumus in corpore isto corruptibili el passibdi, sine lesl, et quod iu corpore nobis posiiis lliesaurum dubio necessaria est. Cum autem coitfracluiu fuegraiia? per Spiriium sanctum Dotninus laigiaiur, et ril ac resolmum, et resurrecliouts lempore incorquod in serniunibus legig, qui viles et in conleinplu ruplibile ex cormplibili reddilum, aique ex airibabcnlur pro eo quod nulla arte grammatica expomali spiriiale ; non jam labore afllictionis, nec abs liti vidcnlur, recondilus sit ihesaurus sapieniix et (itiemia? casiigalione, sed qnaliiaie, uulla j i m corscieniix D e i ; ila ul mcriio dici possii, quod in pori corrupiela dominabitur (4). Sic ergo el niwic ipbis sinl Ibcsauri sapieulia?, e i scienlix Dei abs- p uccessaria absiinenlix ralio videtur, et posimoduin condili **. Ilxc iiobis dicta siul dc confraclione, non quxrenda. Terlio autem loco recondiium in iis qiiai cessas.se ineinoralur : nuuc autem pauca eiiam hivenies ei secretmn inyslcrionim sapieniiic el de fceqiieiili bisloiia disseramus, iu qua virgarum scientije Dei sensuin, quo miiriaulur el pascanUir eomiiieinoralio introducilur. aniinx sanclorum non eoluiii in prxsenii vila, sed eiiam iu futura. Isle eniin csl pomiGcalis fruclus, 7 . 1 " E l loculns esl Dominus ad Moyson, diceris : de quo promillilur iis qui esuriuiil c i siiiuut justiLoquere Gliie Israel, et accipe ab tis virgam pcr
9 1 9 1 3 n u c s M t M k

Peccainres ergo vaea ficlilia fiont, sicci ieremias propbeta deMgiial Laroentalionibus **, dicens: 1 Filii Sion, qai eranl bonorabile* el iu aaro elali, qijomodo repuuii sunl iu vasa iiclilia, opera ma> noum figuli ? * E l : c lo doino magna noo sont, inquit Apo*lofa* unlummodo ?asa aorca , et argeufea, eed el Kgoea et Gclilia: et alia quideoi ad bonorem, alia auiem ad conlumeliani. 1 Sant ergo vasa ficiilia ad contumeliam, qaa el coofringi posftuol. Sed con*ideremo* diligenlius quid in conseqtientibut Aposiolus de ipsis vasis fictilibos dicat: 4 Si quis, ir.quii * , ernurnJaveril semetipsom ab iis, eril vaf ad booorem sapctiGcalutn, et ulile Doniioo sd omne opus bonum paratum. 1 lo qao ostendere

1 1

Tbren. i v 2. Nuiu. xvii, 1-5.

t

" Tim. 11. 20. " l C o r . i v , 21.

" ibid. 21.

Rom. , 19 et 20.

1 0

I I Cor. iv, 7.

3 1

Col. 11, 3.

(2) E$l enim virga una. Sic recle codd. inss. Belvaieiisis, Tiiroiiensis ei Ebroicensis, ul in Gra^co lexiu, (. Malc in anlea cdilis lepiinr, t eieniin virgam unam. 9 (3) Omnes inss., c audiiurio. > Libb. ediii, 1 adjuioiiu. Paulo post mss. t per occideniem liueram

designaniur. Libb. ediii, c pcr occidenlei liileram deinonsiraiilur. > (4) Codd. Ebroicensis, Belvacensis el Turon., sed quatilale sui nulla jaiu cotpori corruplibiii lex iominabilur. 1

653

NUMEKOS HOMILIA I X .
4 t

63i

liam, quoniam salurabuntur Hoc igiiur modo in gloria : ei seminalum corpus aniinale, siirgat corScripluris omnibus iriplicU hujus sacramenli ralio pus spiriiale . Isla siml quaiuor qua? virga aridi perctirrit. Sic ei Sapieiuia monet ut describa- corporis nosiri in resurrectione germinabit. Sed et mus eanobisin corde iripliciler, ad respondendum, illud secundo iu locodicemus; quia, sicul in iis inquil, verbum verhaiis iis qui proposuerint nobis. issionem suam Deus in qiiadruplum dedil et multo Sic ires pmeos fodit Isaac palriarcba : quorum plura el preliosiora largitits csl quam promisil, iia nuillo magis in omnibus Scripiur* locis, ubi aliqua solus ille lertius ab eo laliludo vel ampliludo nomiDei promissio conlinelur, si quis lamon ad eam naiur. Quia auiera sacramentum sacerdoiale est pervenire inereatur, in futuro muhipliciier praepairga nucis, idcirco arbilror eiiam Jeremiam , rabitur; el sic vere complcbilur illud quod Aposloqui eral unus de sacerdoiibus ex Analboh, vidisse lus dicil , quia oculus non vidii, nec auris auvirgam nuceam, et propbetasse de ea illa quae scripla sunl vel de virga nucea, vel de lebele, sive de divii, nec in cor boniinis ascendil, quae pra>paravil Deusiis qui diligunl eum. Vide ergo quanta sint, olia succensa ; quasi si oslenderel pcr haec in virga nucca esse viiam, et in lebeie succenso esse mor- ei qualia, quae non solum videre et audire neinini licuit, sed ue in cor quidetti, id est ad cogilalionem lero. Viia enim ei mors poniiur ante faciem nostrain. Et esl vita quidem Christus in sacramcnlo ^ biimanam poluit ascendere. Sive ergo lerram, sive ooelum dixeris, eive solem bunc ei fulgorem visibilis aucis: mors amem diabolus in figura lebeiis sucluminis, omnia bxc oculus vidit, el auris a u d i v i l : ceiisi. Si ergo peccaveris, porlionem luani pones et non possunt esse ex illis quae oculua non vidit, ciim lebele succenso; 300 si aulem juste egeris, nec auris audivit, ncc in cor bominis asce.ndil. effietetur porlio lua invirga nucea cum magno ponTrausgredere ergo baec omnia, el transcende omne lilice. Sed et in Ganikis caniicorum sponsa deqtiidquid vides, quidquid audis, quidquid eliam coscendere diciiur in borlum nucis, ubi eiiain paritcr gilare potes, et illud scilo csse reposiium iisqui d i cum nutibus sacerdoialium quodaminodo pomorum ligunl Deum, quod nec ad cogilalionem cordis lui copiam perscribilur invenisse. Veruinlamen de virgis, ut dicere cceperamus, unum promisit Deus fru- quivil ascendere. Unde ego arbilror nibil in bujusmodi repromissiouibus de rebus corporalibus cogicluro in virga, el plures dedit. Sed aiiendile dililanduin. Halio eniin maierias corporalis non usqucgeniius, si forte possimus libcralilaleni Dei larquaque seiisum bunianx cogilalionis<iTiigcrepotesl giorem eiiam ipsis suis proniissionibus edocere : si forle el ex iisillam incflabilem bonilaiem Dei quae sed illa sunlquai ad nullius sensuin, nullius cor possuul ascendere quae in sula Dei sapieniia coutineniu Scriplura liltera semper legitur, rimari atque lur. Eienim videbiiur bac ralione quod proiuissioinvesiigare poierimus, cum largiorem in prastaudo, nuin bona inajori niodo quain proniissa suni, d a n quam in promiliendo videamus. lur : siiniliter ct poenaB qu% peccaloribus coimni8. Igiiur sernio Scriplura de qua nunc loquimur n a n l u r , muliiplicatis cruciatibus inierciidie sunt; ila habel: c E l e r i l , inquit, bomo quemcunque elesicul ei in superioribus, ubiannuspto die adviugero, virga ejus germinabil . IIoc esl solum diclaiu ponilur, exposuimus : nisi si quis lerlium qnod proinisil Deus, ut virga ejus quem elegerit, . aliquid posse iieri cogilei, colligeus atiqua solalia geriniuel. t b i vero ad rem veniiur ui quod promisex iis qu<e in conuniiiaiioiie ea, qua? ad David facla fcuiu est ostcndatur implelum : non unum illud e s i , cominenlur: ubi iriduo proiiuniiala esl inorquod promissum fuerat eflecium diciiur, sed vide lis futuras vastaiio, et inlra sex boras abbrevialuin quania addanlur. A i l enim : E l ecce germinavit videiur leinpus es&e supplicii. Sed baic libi prolivirga Aaron in domo Levi . Esl boc uiiiim illud cere possunt, ubi poenileulia: lenipus el salisfaciiosine dubio quod fueral repromissuin ; sed addunlur nis conceditur locus. Scribitur lamen Deus malis el alia, el dicilur : c E l produxil froudcs el proquidein reddens in terliam el quarlaiu progeniem lulil flores, ei gerininavil nuccs . Cum ergo de
8 8 1 7 4 S 8 8 9 ( 8 8 4 4 4 0 4 8 4 1

solo germine fuisset promissuui, vide qnanla largi- D bonis auleiu faciens misericordiam sobim in leriiam ei quarlain progeniem, sed, u l Scriplura lur Deus, ut non solum germen produxeril, sed et dicii, in inille gcncraiiones. frondes;et non solurn frondes, sed ei flores; el 9. Sed redeamus ad ea quae de virgis dicere coegeriiiiuaveril non sotuin flures, sed et fructus. Quid peramus. Po&sumus adbuc eiiam sic inlelligere eojgitur esi quod ex iis colligere et conlcmplari derum quae in virga germioaveranl, diflerenlias. Ombeamus? Primo omnium resurreciionis ex niorluis tccrameulum. Yirga enitn arida germinat, cum nis qui in Cbrislo credil, prituo morilur, el posl corpua exsiiuclum coeperit reviviscere. Quse sunt boc renascilur : ei est eliam baec iigura, quod virga auiem qualuor isla qua: resurgenii corpori praeslaarida posluioduin gerniinal. Est ergopriuiiifn gerbuniur? Ut seminalum in corrupiioiie, surgai in men priiua hoiiiinis in Gbri&lo confessio. Secundo incorruplioue; ei serainatum in infinniiale, surgal frondescil, ubi rcualus douuiti gralia? Dei ex Spifiin viriule; e l semibalum in ignominia, surgal in lus sanc.ii purilicalioue susccperii. lnde afferl flo** Matlh. v. Prov. n i , 3. " G e n . x x v i . Jer.i. "Cani.vi. Num. xvn, 5. 1 tor. xv, 42, 45. 1 Gor. u , 9. 11 Heg.xxiv. > Exod. xx.
4 3 4 4 4 8 8 8 7 8 8 4 8

ibid.8.

4 l

ibid.

4 8

635

OR1GENIS

650

res, ubi proficere ccepcrit, et niorum suavitate de- cel in Deum. De hujasmodi enim peccatis non facorari, ac fragrantiam niisericordia? et benignitatis cile remissionem aliquam videmus in legis lilleris ' effundere. Ad ullimum qiioque affert etiam frucius designari. Haec auiem diximus pro iis quae recilata jtisiiiia?, quibus non solum ipse vival, sed el aliis snnt nobis : E l dixit, inquil, Dominus ad Aaron prsbeal vitam. Cum enim ad perfeclum venerit, et dicens : Tu el filii lui, el domus patris tut lecum proiulerit ex se verbum fidei, verbum scienliai Dei, sumetis peccaia sanclorum. Polest quidem k a et alios luerifccerit, hoc est atiulisse fructus quibus exponi locus isle; ut per ea quae offerl ponlifex pro peccato uniuscujusque, et purificat eum pro alii nulrianlur. Sic ergo singuli quique credenlium de virga Aaron, qui Cbristus esl, germinanlur; quo- quo obiulerit, scriplum s i l : c Tu et Olii tui,tecum rum qualuor istae differemiae in aliis Scriptur.e lo- stuneiis peccala sancloroin. Mibi auieni non videlur oiiosum quod sanciorom peccata conimeinorat. cis velul aelales qualuor designanlur, quas Joamics aposlolus in Episiola sua dislinciione mystica com- In muliis eleuiin Scriplure locis sermo isle repeliiur. Uude requirendum esl, quomodo et sancti prebendii, ait enim : Scribo vobis, pueri, e l , c scribo vobis, adolescenles, et, scribo vobis, dicanlur aliqui, et de peccalis eorum scribatur. Non enim, ut putanl quidam, slalim ul quis sanpalres. > In quibus uiique non corporales aetates, sed aniinse profeciuum diflerenlias ponit, ut eiiain ^ cius esse coeperil, peccare jam non polest, el coutinuo sine peccalo pulandus esl. Si enim sa;<ctus hoc sacerdolalis virgac germine observavimug peccaret, non ulique scriplum esset: c Sumedesignari. Habeniur ergo by.c 301 omnia non tis peccala sanctorum. > S i sancius aine peccaio tam in virga Aaron, quam in ea virga quse exiil sset, dicerel Dominus per Ezechielem prode radice Jesse : et flos de radice ejus ascendii, pbeiam ad angeios, quos millebat peccalores ptisnper quein requievil spirims D e i . ln quo nec n j 5*5 , anciis meis incipieiis. * Si enim boc ipsum vidclur oliosum quod exire dicitur sancti sine peccato sunl, quomodo ipsi primi sucvirga, et flos ascendere. Quamvis enim unus sit cumbunt suppliciis peccatorum ? Si saneii sine Cbrisius per substanliam (5), singulis lamen peccaio essent, nunquam diceret S c r i p i u r a , quia diversns efficitur, prout indigel is in quo operalur. jusliis in principio sermonis sui ipse sui accusaQui ergo segnior est ei negligetiiior, pro disciplina lor . Si sancti sine peccalo essent, nunquain lit ei Cbristus virga, ei in virga non ascendere di: ciitir, sed exire. Exeundum nanique est ei qui iners Paulus apostolus diceret, Romanis scribens < Noliie propier cibum solvere opus D e i ; quibus el seguis esl de eo staiu in quo non recte consistit, el iranseundum ad alium slatum, tanquam virga Q in priucipio Episiola scripserat : t (knnibus qui compulso, id est scverilaie docirinae rigidioris adsunl Romae dileclis Dei vocatis sanciis. Et ilemnnilo. Qui vero justus esl, quia justus sicul palrum idem Apostolus ad Corintbiosscribens, d i c i l : ma floret , in boc ascendere dicilur Cbristus. Sic c Paulus vocatus apostolus Jesu Chrisli; > ei posl ergo qui verberibus indiget, cxit ad eum virga; pauca : t Ecclesise Dei quae est Corintbi, sanciMiqui autem proficil ad jusliliam, ascendit in florem. catis in Cbristo Jesu, vocatis sanclis. Islos ergo Ascendet aulem usquequo afferai fructus spirilu.% quos sanctificalos et sanclos appellal, audi quaiiia qui sunl cbaritas, gaudium, pax, patienlia , et in eis peccata reprehendal. A i l enim in sequemireliquae virlutes in Cbrisio Jesu Domino nosiro, b u s : i C u m enim sinl inter vos aemulalioiies ei cui esl botior, et gloria, el imperium in sxcula sx- conlentiones, nonne carnales eslis, et seciindum culorum. Ainen. lioininem ambulaiis? iierum : Jam divites facti esiis, sine nobis regnatis, et ulinain regnareHOillLKA X . l i s ! E l i l e r u m : cTanquam autem non venluro De eo quod scriptum e$t : Et dxxil Dominus ad me ad vos inflaii sunl quidam. > Eipaulo p o s i : Auron : Tu et filii tui, et domus patris tui tecum sumetii peccata sanclorum. Omnino audiiur inler vos fornicatio, ei lalis for1. Qui meliorfis sunt, inferiorum semper culpas ^ nicalio, qualis nec inter genies. > ln oonsequentielpeccaiastiscipiunl. Sic enimet Apostolus d i c i l : bus v e r o : < E l vos, inquii, inflali eslis, et non potius luclum babuislis. In quo ulique nuliuni c Vos qui firmiores eslis, imbecillilates infirmoruni reliquil immunem, dum aliis fornicaiionis, aliis suslineie. > Israelita si peccel, id esl laicus, ipse auum non potest auferre peccatum; sed requirit inflalionis el snperbiac crimen ascribil. Noial eos et in consequenlibus eliam de judiciis, et dicit : levitam, indiget sacerdoie, imo poiius ei adhuc Jam quidem omnino delicluin esl in vobis; quia horum aliquid eminentius quaerit : pontifice opus est, ul peccatorum remissionem possit accipcre. judicia habelis inler vos. Arguit eos quos sancios Sacerdos aulem si delinquat, aut poniifex, ipse dixerat, et pro eo quod idolis immolaia manducenl, suum potesi purgare peccatum; si lamen non pecei quasi senientiara inier eos proferens d i c i t :
4 8 4 7 r e : t a S 84 8 8 88 v 48 4 8 8 8 8 9 60 8 0 61 8 1 8 8 8 8 8 8 ! ,

1 Joan. n , 15, 14. - Ezeih. ix, 6. , 5. Cor. iv, 8.

8 S 5 9

48

4 7

8 4

8 0

lsa. , 1, Psal. x c i , 15. Gal. v, 22. Num. x v m , 1. Rom. xv, 1. Prov. x v m , 17. Rom. xiv, 20. Rom. , 7. 1 Cor. 1,1 el 2. i Coiv ibid. 18. 1 Cor. , 1. ibid. 2. 1 Cor. v i , 7. 1 Cor. vui, 12.
5 8 5 8 5 7 8 8 81 88 8 4

4 8

4 9

8 8

8 1

(5) Per mbiiantiam.

Substantiam more Gracco voeal subsisicntiam, id cst bypostastyu

657

1 NUMEROS HOMILIA X .

638

c Sic aotem peccanlcs inler fralres, el percuiien- dium geral, cum peccaverit, nescit peccali poeniles conscientiani earura inGrmani, in Cbrisluin ludiuem gerere, nescit delicli remediura quaerere. peccalis. > Sed et de eo nihilominus confuiat Qui non sunt sancli, in peccatis suis moriunlur; eos, quod non solum immolatilium (6) cibum, sed qui sancti sunt, pro peccaiis poeniludinem gerunt, ei calicem daemoniorum prasumanl, el d i c i t : vulnera sua semiunt, inlelliguiu lapsus, requirunt c Non poteslis calicem Domini bibere, el calicem sacerdoiem, sanilalem dcposcunt, puriiicaiionein d.eiuooiorum : non poieslis mensae Domini parti- per pontificem quaerunl. Idcirco ergu cauie et s i cipes esse, et raensa? daemouiorum. > Ipsis eliam gnificanler sermo legis designat, quia ponlifices et illud dicit : c Quod convenientibus vobis in Ecsacerdoles, non quormucunque, sed sano.iorum clesia, audio scbismata esse.i i l e r u m : c Unuslanlummodo sumanl peccata; sanclus enim eslqui quisque enim suam coenam prxsumil ad maudupcccaiuin suum per poniitlcem cural. candum : et alius quidem esurii, alius auteinebrius 2. Sed redeamus ad ponlificcm nostrum, pomiesl. > pro iis deliclis d i c i l : Proplerea inier flcem iiiagiuim qui penelravii coelos, Jiismn DomiToa mulii iniirmi, et aegri, el dormitint inulti. num nosirum; e l videaiuus quoiuodo ipse cum fiiiis Quod si nos ipsos dijudicaremus, non ulique 3 0 2 suis, aposiolis sciiicei ei nianyribus, suaiit peccata judicaremur. Post baec autein non jam delicu sanciorum. E l quidem quod Dominus nosler Jesus inoralia (7), sed fidei in eis crimen exaggeral. A i l Christus veneril ut lolleret peccaium mundi, et e a i m : Quomodo dicunt inler vos quidam quod niorie sua peccata noslra deleveril, nullus qui resurreciio moriuoruin non sil?> Et i l e r u m : Chrislo credii, ignoral. Quomodo auieui ei filii ejus Si aulem Chrislus non resurrexit, vana est fides auferanl peccata sanclorutn, id est aposloli et marvesira. Adhucenim esiis in peccaiis vestris. L o n tyres, si poterimus, ex Scripluris divinis probare gttm porro esl, nec prasenti conveniens lempori, leniabimus. Audi primo Paulum dicentein : c L i t plurima de iis teslimonia proferamus, quibus benier eniai, i n q u i l , expendam, et expendar pro probetur quod ii qui sancti dicunlur, non conlinuo animabus vesiris; > el in alio loco : c Ego eiiim jam etiain fiine peccaio esse intelliganiur; eed haec opi- inunolor, i n q u i l , el lempus regressionis, sive <renentiir illi qui Scripluris divinis non svllicile, nec solulionis meae insial. Pro iis ergo quibus scribediligeuler inlendunt: in quibus mulia? esse diffe- bai, expendi se el iiuniolari dicil Aposiolus. Hosiia reniiae saiiclorum docenlur, sicui a nobis el in aliis aulem cum immolaiur, ad boc iminolaiur tit eoruni traclaiibus plenius dicium esi. Sed ei nuuc quan- pro quibus jugulalur, peccala purgenlur. De inartylum locns requirit, dicemus. Sancti dicuntur iidem- ^ ribus auiein scribil Joannes aposlolus in Apocalyque ei peccaiores illi qui ee voverunl quidem Deoet p s i , quia aniurje eorum qui jugulaii suul proplcr lequesiraverunt a vulgi conversatione vitam suam nonien Douiiiii Jesu, assislunl a l l a r i ; qui autemasad boc ut Doniino servianl. Hujusmodi ergo bomo sislit altari, osiendiiur fungi sacerdolis oflicio. Sa* secuuduai boc, quod se caueris aclibus circumci- cerdoiisauieiu est,pro populi stipplicarepeosis Doiniao mancipavit, sancws dicilur. Potesl au- calis. Undeego vereor, ne forte ex quo mariyres noi: lcin iieri, ul in boc ipso quod Domino deservil, nou iiuni, eibostiaj sancloruiu non offeruntur pro peccaila onmia geral ut geri compeiit, sed delinqut in tis noslris, peccaloruui nostroruin remissionem nou nonnullis, el peccet. Sicui enim is qui sequesirat niereamur. ideo vereor, ne permaneniibus in nobi.s ee, et segregal ab omnibus aclibus, ul discipliuain, peccalis noslris, accidat nobis illud quod de seiuelverbi graiia, iuedicinse aut pbilosopbi;e consequaipsis dicunl Judxi, quia non babenles allare, neque tur, non ulique conlinuo ul se hujusinodi Iradideril leinplum, neque sacerdotiuin, ei ob huc uec bosiias disciplinis, ila perfectus eril, ui non invenialur in offerentes, peccala, inquil, noslra inanent in noaliquo peccare : imo polius plurima delinqueudo bis; el ideo venia nulla subsequitur. E l conira, vix ad perfeclionem aliquando perveniel; et tamen nos dicere debemus, quia bostix mariyrum non eialim ul se ad bujusmodi scbolas iradidii, ceriura D offerunlur pro nobis, idcirco manent in nobis pecesi eum vel inler medicos, vel inter philosopbos caia uosira ; eniin meremur perseculionem pati numerari; iia c l de sanclis accipiendum est quod propier Cbrisium, nec mori propier nomeu Filii siaiiin quidem ut mancipat se quis sludiis sanclitaDei. E l ideo eliaiu diabolus, sciens per passionem iis secuodum hoc quod proposuit, sanctus appellemariyrii remissionem lieri peccalorum, non vult tur. Secundum boc vero quod necesse esi eum iu nobis pubiicas genliliuin perseculiones movcre: mullU delinquere, donec usu et disciplina ac diliscil eniii), quia si ad reges ei prxsides adducainur geniia abscindalur ab eo consueludo peccandi, propler nomeii Cbrisli, ad leslimouium Judseis et eiiam peccalor, ut supra diximus, appellabilur. gemibus, gaudiuin nobis et exsullaiio s i l , quia Ego aulein e l atnplius addo aliquid, quod nisi san~ merces noslra mulla in coeiis est. ilxc non facit ctuin proposilum aliquis habeat, et saiicliialis sluinimicus, vel quod ipse glorix iuvidel, vcl forlassU 1 Cor. x, 20 et 21. 1 Cor. x i , 18. ibid. 21. ibid. 50 ei 31 i Cor. xv, 12. ibid. 17. U Cor. x i i , 15. U Tiua. iv, 6. " A p o c . v i .
8 8 8 8 8 7 8 8 D 8 8 7 0 71 78 73 9 8 8 88 8 7 88 69 7 8 71 7 8

(6) Coilex Belvacensis < immolatilium. Codex Saucli Tbeodorici, iuiiuulationis. > Ebroiceiibis,

de inunolaiis. > Libb. ediii, c inimolali. > (7) Codi-x BCIVJCCU^S, t moitulia. >

640 ORIGENIS 659 quod ille qui enmia prsvidei, prasnoscil nos non Evangeliis dicit : t Tu autem cum oras, mlra in cubiculum tuum, el claude osiiuin Uiuin.elora (\sse idoneos ad marlyrium tolerandum. Scil tameu pairem tuum in abscondiio. Qui ergo Ua oral ut Dominus qni sunt ejus, el in quibus non speralur, dixi, ingreditur ad allare incensi quod eslinterius. babet ille tbesauros suos : Non enim sicul homo Ciim auiem quis clara voce, c l verbis cum sono videt, ila el D e u s . Ego non dubilo el in boc prolaiis, quasi ut adificet audienles, orationem coiivenlu esse aliquos ipsi soli cogniios, qui jam fundit ad Deum, hic spirilu oral, et oflerre videtur apud eum marlyres sinl lesiimonio conscieniiae, bosliam in aliari quod foris est ad bolocausiomata parali, st quis e*poscai, effttndere sanguinem simm populi consliiuium. Oporlet ergo sacerdotes ea pro nomine Domini Jesu Cbrisli; non dubilo esse curare pracipue et cuslodire, qwe inlra velameii aliquos qui tulerinl criuem suam, el sequanlur inierius conlegunlur, nequid ibi pollulutn, ne quid eum. Hc licel per excessum quemdam, necessainvenialiir immundum ; boc esl inleriorem bomirio lamen videnltir dicta, ut inlelligeremus quonem, el cordis secreia curare, ut ibi immaculala niodo per potiliiirem, 303 Hltos ponliOois flat permaneanl. Cberubim el propilialorium, scienlia in sanclis remissio peccalorum. inlelligenda est Triuitatis ; interpretalio enim Cbe3. Seqtiilur posl ba?c : E l tti, inquil , et filii rubiin mulliludinem, id esl perfeciionem tcienl\<B tui accipieiis peccala sacerdotii veslri : el fraires indical (9) : et quae esl alia perfectio, nisi agnotuos tribuum Levi, plebem palris lui assume ad te, visse Patrem ei Ftliuin, et Spiriium sanclum ? Hajc el adjunganlur libi, et minislrenl tibi : e l l u et filii ergo curanda suul ila a sacerdotibus, ul inconlatui lecuin in couspectu labcrnaculi testimonii obserimnata el illa?sa serventur. Sed et urua habens vabunt cuslodias Luas tabernaculi. > Observare coeleslem cibtun mannaD, ibcsaurus uiique est verbi diligenlius, etintendere iis quae scripia swnl, condivini. E l arca aurea, in qua sunl labukfi lesiavenil eos prxcipue qui in ordine sacerdoiali gloluenli, u l opinor, non aliud quam mens noslr? rianiiir; ut sciant quid est quod eis lex divina prav csse deelaralur, iu qua legem Dei debemus babere cepil observandum. T u inqiiil, el fllii lui tecum in descriplam. i l x c aulem mens aurea debel esse, couspeclu tabeniaculi ohservate cuslodias voslrns, boc est pura elpreliosa, iti qua legein Dei descriel aliare, et cusiodias tabernaculi (8). Mandata plain seniper babeamus, sicut Aposlolus dicil : quidem cerla sunt et evideniia, ut observare f Scriplam non alrainento, sed spiritu Dei v i v i ; debeamus cuslodias labernactili, et allaris, et sanon in labulis lapideis, sed in labulis cordis carcerdoiii; quis sane sit qui observet, et faciatea quae nalibus. > Hoc csl enim quod el de quibusdam sacerdolibus mandata sunt ; el quis sil qui uiaiur qui ostendunl opus lcgis scriptum iu cor. quidem ordine c l bonore sacerdoiii, opera vero et dibus suis . > Quis aulom scripsil in cordibug mysierium sacerdoiii non observei, ille solus nosse eorum, uisi Deus digilo suo ? Legem uiique nalupolesi, qui scrulalur corda ct renes . Mandantur ralem quain dedit Deus bumano geucri, el in cunobservari non solum ea qnae foris sunl, Sed ei ciorum mentibus scripsit: unde et initia sumimus, ea, iuquit , ut curenl sacerdoles prccipue qnac acseniina quaadam ad perscrutandam capimus veinlra velamen sunl; velul si dicercl: cura s i l rilatem : quae seinina si bene excolamus, fruclum sacerdolibus, cvidenlia ac manifesla mandala vila* afferenl in nobis in Cbristo Jcsu Domiuo divinae legis iiuplcre, ei mysieria ejus abscondila el nostro, ctii est gloria ei iinperium in saecula saecuvelala oiuni perspicacia coiilneri. Si vero ad loruni. Amen. bomiuem velis referre labernaculuni lesiimonii; HOMILIA X I . quoniam qiiidein corpus bominis taberaaculum De primiiiis offerendis. Paulus appellat, dicens : Qui eiiim sumus in I. Priinilias oinnium frugum, omniumque pecu labernaculo boc, gcmiinus aggravali; iu quo noludum, sacerdolibus lex mandat offerri : ila ut Dius exspoliari, sed supervesiiri; > s i ergo ad b o minem labernaculum refcramus, inleriora vela- D omnis qui possidet agrum, vel vineam, vel oiivelum, vel eliam bortum, et si quid est quod excrcetur iu minis, ubi inaccessibilia conieguulur, principale lcrris, scd et si quis peculia cujuscunque pecoris corUis dicciinis, quod solum recipere poiesl mysleria nuiriai, offerat ex iis Deo oinne quod primum est, verilatis, et capax esse arcanorum Dei. Aliaria veio duo, id esl iiileriusel exlerius, quoniam allare id est ad sacerdoies deferal. Deo eniin offerri dicii oraiionis iiidicium cst, illud pulo significare quod quod sacerdoiibus dalur. E l boc est quod docemur dicil Apostolus ; Orabo spiritu, oraboet menle. ex lege, quia nemo licile nec legiliiue ulalur fruCum enim corde oravero, ad aliare interius ingrectibus quos lerra produxit, nec animantibus quaa dior. E l boc pulo esse quod eliain Doininus iri pecudum protulitparlus, uisi ex singulis quibusque
8 8 n e t 7 8 t 8 1 C

8 t

7 e

7 T

7 8

8 8

78

I Rog. xvi, 7. Num. xvm, 1-3. Rom. , 27. Nnm. xvni, 7. 11 Cor. v, 4. 1 Cor. xiv, 15. M.iUh. vi, 6. II Cor. m , 2, 3. Roui. n , 15. Nom. xiu. (8) Observale cuslodias vesiras, et altare, et cuscieutice indicat. radice 2T*< Ht multiludo. Cbestodias lubernaculi. Haicin libb. amea edilis omissa, rubiin ergo explicari poiesi $ictd multuudo : quo suppleiuur e mss. pacio autem muliiiudo $cieniice imerpreiari poskil, (9) Cfierubim mulliludinem, id eit per[eclionem iaicor ine ignorare
8 0 8 1 8 8 8 8

7 8

7 8

7 7

78

78

641

IN NUMEROS HOMILIA X I .

Deo primitiae, id est sacerdolibus offerantar. Hanc his a se invicem differre disiinctionibas legis ipsius testimoniis approbenlur, diligenlius debemus i n ergo legem observari eiiam 304 secundum littelendere iis quae reciiantur in lege, quia sicubi scriram, sicut et alia nonnulla, necessarium pulo (10). Sunt enini alrquama legis mandala quae etiam novi bilur, verbi gralia, hoc esse mandatum, non continuo mandatum lex accipienda est ; vel sicubi Tcstamenli discipuli necessaria observatione cuslodiimL Et si videlur, prius de iis ipsis quae in lege scriplum esl, istae sunt justificaliones, non conlitiuo juslificaliones, aut lex, aul mandaium puquidem scripta, sed tamen in Evangeliisobservanda landae sunt. Siniililer aulem el sicubi scriplum sint, sermo moveatur : et cum bacc pamerint, lunc jam quid in his eiiam spiritaliler senliri debeat, c&t teslimonium, aul judicia, non confase unum ex cxieris, sed diversum ab aliis unumquodque senrequiremus. Sunl enim qui ita dicant, quia si liendum esu Si ergo scriplum legimus , quia b x aliquid omnino (11) observandum est secwidum umbram babeat fulurorum bononim, non coulinuo lilieram, cur non et cuncta servenlur? Si vero ad eliam mandalum, vel jusliliae vel judicia, de qnispiritalem inlelligentiam quxlex continet referenda snnt, nibil omnino sectindum lilteram, sed spirila- bus boc non est scriplum, umbrse esse credendae liter debenl uwiversa discerni. Nos aulem utriusque sunl fulurorum bonorum. Denique, ul exempli gralia asserlionis insolenliam temperantes, qualis regula unum ponamus ex mallie, non est scriplutn, hoc esi mandaium paschx, sed, c bxc est lex pain hujuscemodi legis sermonibus observanda sit, ex auiorilate divinarum Scriplurarum proferre scbae . Et quia lex umbra esl futurorum bonormn, lentabimus. Scriplumeslinoclavodecimo psalmo *: lex sine dubio pascha? umbra est fuiurorum bonorum. Ctim ergo venio ad locum illum qui de pascba t Lex Domini irreprehensibilis, convertens anhaas, teslimonium Domini fidele, sapieniiam praestans scriptus esi, in agno HIo corporali (12) debeo i n telligere umbram esse fuluri boai, el boc seniirc parvulis. Precepium Domini lucidum, illmninana oculos. Timor Domini castus, permanen* in saecu- quod pascha noslrum immolatus est Chrislus .) Simili modo invenies eiiam de azymis et de caeleris lum sa?culi. Justiliae Domini rectae ketificanies fesloruin dierum observantiis scripltim. Quia crgo corda, judicia Domini vera juslificata in semelipsa, baec omnia sub legis tiiulo scribuniur in lege nedesiderabilia super aurum et lapidem preliosam cessaria, quia lex per praesentem umbram futura mulium, el dulciora super mel el favum. Nisi bona designat, requirere debeo quas sint azyma ergo essent singula ista a semeiipsis diversa, nunfulurorum bonorum, et invenio dicemem niibi quam ulique proprias unicuique Scriplura divina diflerenlias indidisset, utaliud delegeDominidiceret, Q Aposiolum , u l diera feslum agamus, c non in iernienlo veteri, neque in fcrmenlo maliiix el nealiod de mandalo, aliud de juslificalionibus, aliud quiliae, sedin azymis sincerilatis el veritatis. Sod de judiciis. Est ergo, ut ex his ostendimus, altud el de circumcisione scriplum est : Haec est lex cirlex, aliud prxceplum, aliud leslimonium, aliud cumcisionis. Qaia ergo el circuincisio sub legis jusliflcalio, aliud judicium. Sed et in ipsa lege evititulo censelur, lex aulem umbra est, quaero quid deatior borum differentia designalnr, ubi dicilur : circumcisionisumbrabonorum contineat futurornm, Haec est lex, et mandala, et jusiHicaiiones, et praene forle dical mihi in unibra circumcisionis posilo cepla, et lesiimonia, et judicia, quae praecepil Paulus : f Qtiia si circunicidamini, Cbristus vobis Dominas Moysi. (ium ergo hxc iia se babere, et
M 8 8 87 8 8 88 8 4

Vers. 8-11.

8 8

Hebr. x, 12.

8 8

Exod. x n , 43.

8 7

1 . Cor. v, 7.

8 8

ibid. ,8.

8 8

Galat.

2.

(10) Hanc ergo legem observari etiam secnndum mititer adhibel testimonium Mailh. , 21, el obiier Gbrysosiomus oratione5, adversu* Jud(vo* litlerum sicut et alia nonnulla, necessarium pulo. alqae pseudo-Cbrysostomas ad Maitb. x x n i , 25. Coieleiius in lib. 1 1 Constit. aposl., cap. 35, ba?c Prxierea ad derimas Deo ecclesiisque persolveudaa erudiie adnoiat pag. 248: c Veteris legis decimae, babeams exborlaiioaes SS. Anibrosii, Atigusiini, , , (ul ciim Hieronymo loquar circa iniliuni lib. xiv in Eie- ^ el alioram. Domos tunc, inquit niariyr Cypriamis ia One iraclaius De unitate Ecclesice, el fundos veehielem), p r i m i i i s , porliones, voluniaria dona, nundabant, et iheiauros sibi in cielo reponentes, minisieria, viciiina3, fmciiis, vota, primiliva, primogenila, onmesque oblaiiones ac pensiones sacrae dutribuenda in utu$ indigentium pretia aposiolis offerebant. Ai nunc de patrimonio nec decimas daduo compleciebanlur : nimiriiin nalurale aliquid, et aliquid quod vocant posilivum. Ad naluram sive mus ; et cum vendere jubeat Dominu*, emimus poliu et auqemu*. E l B. Hieronyinus ad Malacbiae ad rectam raiionem inoresque bonos perlinebat cap. u i : Quod de decimis primitiisque diximus, quas sacris operantiuin ei pauperuie afflictorum suslenolim dabantur populo sacerdotibus ac Levili* in taiio per ejusmodi collaiiones; pusiluin vero et Ecclesiiv quoque populis intelligite, quibus prmceptum certis regulis a Deo deierminalinn erat reliquum. esi non solnm decimas dare et primilias, sed et venAlque posieriori quidem per novum Testamentum dere omniu quce liabent, et dart pauperibus, et sequi abrogaio, prius obligal eliain Gbrisliauos: qui lenenlur, sive daado decimas ei primitias, sive alio Dominum Salvaiorem. Quod si facere nolumus, quo Ecclesix visum fuerit moiio, clericortitn el ino- sallem Judasorum imtlemur exordia, ut pauperibus partem demus sx iolo et tacerdolibus ac Lcviiis puin necessitatibus subvenire. Hinc inlerdum Paires honorem debiium deferamus. > de decimis tanquam abolilis disserunl, ut Epipba(11) Oaiaescodd. inss. < omnino. > Libb. editi, nius baeres. 8 cap. 0, et Chrysostomus hoinil. 74, Domino. in Maiihieum : iuierdum non sublalas fuisse aimit, (12) Godex Belvac. c in ove illa corporali. ui fu8e Ori^cnes boaiil. 11, iu Numeros, ubi consi9 % % % t

643

ORIGEMS

644

nihil proderit ; et illud : c Non enim qnse in dumlitteram ab Evangelii discipulis observenlur; quaedam vero omnimode utscripta sunl obtinenda; manifesto in carue est circnmcisio, illa circumcisio alia autem habere quidem secundum lilleram veriest, nequc qtii in manifesio iri carne Judaeus esl, lalem sui, recipere lameu uliliter et liecessario sed qui in occullo Juda?us esl : et circumcisio eliam allegoricum sensum. cordis iu spirilu, non lillera, cujus laus non ex 2. E r i l ergo jam sapieniis scribae et edocli de hominibus, sed ex Deo est. Ha?c ergo singula qti regno Dei, qui scial de Ibesauris liis proferre nova nequaquam penilus secundum littcram observanda el vctera, scire quomodo in uno quoque loco S c r i dicit Apostolus, invenies omnia fere apud Moyscn plure, aul abjiciat penilus occidenlem lilteram, et sub l^gis tiliilo designari. Jam vero in eo ubi spirilum viviflcaniem requiral, atit conflrmet o m dicit , c Non occides, non adullerium facies , nimode, et utilem ac necessariam probet litlene nou ftiraberis, > et reliqua hujusmodi, non i n doctrinam ; aul manente hisioria, opporlune et devenies, quoniam legis in iis tilultim pramiserit, cenier introducat eiiam rayslicum sensum. Sicul e l scd magis boec mandala videnlur, et ideo non in boc sermone qnem habemtis in mambus arbiexinanitur apud discipulos Evangelii scripliira tror convenire; decel enim et utile est etiam saisla, sed adimpletur: quia, u t d i x i , non mandalum, scd lex baberediciliirumbram fulurorum bonorum; B cerdotibus Evangelii offerri primilias. Ila eniir. et Dominus disposuif, ut qui Evangelium annuntiant, el ideo haec nobis secundum Iilleram cuslodienda de Evangelio vivaut, et qui allari deserviunl, de sunl. Uem a l i b i : < Jtiste, inquit , seclare quod allari participenl . E l sicul boc dignum el decens jtisluin esl. Quid opus ost in bis allegoriam 305 est, sic econirario et indecens el indignum exisliquairere, cum aedificet etiam litlera? Oslendimus mo el impium, ut is qui Deum colit, el ingredilui ergo esse quxdam qnae omnino non snnl servanda Ecclesiam Dei, qui scit sacerdoles el minisiros seciindum litleram legis, et essequaedam qtiae alleassislere altari, et aul verbo Dei aut ministerio goria penilus immulare non debet, sed omnimode Ecclesia? deservire, de fruclibus lerrae quos dal ila iil Scriptur de iis conlinent observanda sunl : Deus solem suum producendo, ei pluvias suas n i i nunc requirosi sunlaliqua qtia et secundum liiienislrando, nou offerat primllias sacerdotibus. Non ram quidein slare possinl, necessario tamen in eismihi videlur hujusmodi anima babcre memoriara eiiam allegoriain requirendam. E l vide si possumus Dei, nec cogitare, nec credere quia Deus dedcrit h;rc aposiolica c l evangclica aucloriiaie munire. fructus quos cepil, quos ila recondit quasi alienos Scripium esl iu lege : Propter boc relinquet a Dco. Si cnim a Deo sibi daios crederel, sciret bomo palreni et matrem, et adbaerebit uxori sua, Q utique numerando sacerdolcs honorare Deum de elerunl duo in carne una. > [Lrc quod allegorica dalis et muneribus suis. E l adbuc ut amplius haec mysicria cunlineanl, Paulus, cum in Epislohi sua observanda eliam sectindum lilleram ipsius Dei voboc ipsum posuisset exempltim, pronnnliat d i cibus doceanmr, addeinus adhaec. Dominus dicil in cens : t Myslerium boc magnnm esl, ego autcm Evangeliis" : V * vobis, Scribae et Pbarissei bypo~ dico iri Cbristo, ei in Ecclesia. Quod auiem oporcriuc, qui decimaiis menlbam, ihocest, decimara teal hoc eliain sccundittn lilleram cusiodiri, ipse dalis menlbx, ei cymini, et anelbi, el prauerius Domintis 1 Salvator doeet, dicens * : Scripluni quae majora sunt legis : hypocritae, haec oporiet est, Propler hoc relinqiiei hoino patrein et malrem, lieri, et illa non omilti. > Vide ergo diligenlius ei atlhacrcbit uxori su;c el ermil duo in carne una. quomodo sermo Domini vult fieri quidem omniQuod ergo Deus conjmixii, bomo non separet. inode qusc majora sunt legis, non iamen omiiti et E l oslcndit uiique observanda esse li:ec etiam sebaec q u secundum lilierain designantnr. Quod si ciinduin liileram, cutn adjicil : c Quod ergo Dcus dicas, quia hxc ad Pharisceos dicebat, non ad conjunxit, bomo non separel. Sed et in aliis discipulos, audi iterum ipsum dicentem ad disciAposloltis ubi dicil quia Abraham duos filios liabuii, iinum de ancilla, eiuiium de libcra, quis D P si abundavcrit juslilia vesira plus quam Pharisacorum et Scribarum, non inlrabitis iu dubiial ba3c secundum Htteram stare debere? Cerregnum coelorum *. Quod ergo vult fieri a Phaluin esi enim, quia el Isaac de Sara, et Ismael de risaBis, nuitlo magis et majore cum abundanlia vult Agar (ilii fuerinl Abrahae. Addit lamen iis Aposloa discipulis impleri; quod aulem fleri a disciputis non lus, e i dicil : c Hajc autem sunt allegorica, > vull, nec Pharisaeis imperat faciendum. Quomodo quse in duo (eslamenla cotivertit, et Sarae quidem auiem plus velit fieri a discipulis quam faciunt sobolem lanquam in liberlaiem gignenlis novi T e slamenti libcros dicit; Agaraulem tanquam in ser- Pharissei, in eo declarat ubi d i c i t : t Diclum est antiquis: Non occides. Hoc observanl et Pharisai. viuiiem generanlis lerrenaB Jerusalem filios noDiscipulis aulem dicii : Ego aulem dico vobis, miiiavit. Oslcndimus, tit opinor, aucloritale S c r i quia si quis iralus fuerit frairi suo, reus eri*. judiptnrx divina?, ex iis qiirc i n lege scripla suut, a l i cio. Siiniliter el de eo quod scriptum e s t : Non qua penitus refusrienda esse ct cavenda, ne secun9 1 9 8 9 8 9 8 9 4 9 t u i o s N 9 7 8 8 4

Rom. , 28, 29. Roro. x i u , 9. 1 Tim. v i , i i . xix, 5 ei 0. Gal. , 22. ibid. 24. 1 Cor. i x . 31. ibid. 22. * ibid. 27.
9 9 7 9 8 8

9 9

9 1

9 1

8 8 8 8

Gen. , 24. Ephes. v, 32. MaUb. xxiii, 23. MaUb. v, 20.

4

9 4

8 8

Mallh. ibid.

C45

IN NUMEROS IIOMILIA X I .

C46

adulterabis, > suorum discipulorum in eo v u l l a m - quia sunt primilinc Asiac, et alii primiiia? Achaia>. p l i u s abundare juslitiam, ul ne mulierem qtiidem Unde consequens esl pcr singulas Ecclesias aliqtios v i d e a n l ad concupiscendum. Igitur ex his quae pro- credenlium, quos lamen aposlolicus spiritus protulimus paucis, si qui sludiosi snnl in Scripluris baveril, primitias nominari. Ex quibus esse arbid i v i n i s , perfacile colligere potcrunt eliam caeleroIroreiiam Gorneliuni iilum qui Cxsariensis Eccler u r o dislinctiones. Sapiens enim si audial, i n q u i l , sia ciiin iis cum quilms Spirilum sanctum nieruit v e r b u m non solum laudabit, sed eladjtciel ad illud. accipere, primitiae merito dicilur . E l non solum Q u i d adjiciet? ut discutiat et discernat in singulis hujus Ecclesiae, sed forlassis et omnium gentitim quibusque capilulis legis, ubi fugienda sit legis primilia* Gornelius appellandus esl; priimis enim l i t l e r a , ubi amplectenda, ubi eliam narralio bislo- credidil ex genlibus, el primtis sanclo Spiritu reriae cum mysiica expositione conveniat. Clirisitis plclus est. E l ideo recle primittae gentium appellaeniro nos redemit de maledicto l e g i s ; non nos bilur. Sed requiris forlasse quis islas offeral priniilias Dco, am quis est ponlifex cujus hxe ralioredemit de nialediclo raandaii, nec de malediclo testimonii, nec de maledicio judiciorum, sed de nibus cedanl. Ego arbilror quod secundum Domini roaledieto legis, id est ne subjecti essemus cir- verbuin ager dicalur bic mundtis. Ager aulem non cumcisioni carnis nec observalioni Sabbatorum, ^ lerra solum, sed corda intelligunlur bumana, aliisque horum swnilibus, quae non in mandatis, quem agruin angeli Dei susceperint excoleused in lege dicenda sunl contineri. Quomodo ergo dtim (14). Cwliurae ergo sux fruelus ipsi quidem abundat justilia 306 noslra plus quam Scribarum possident, el babent, eos videlicet qui sub proctiralioiiibus agtml, et acloribus, et nondum usque et Pbarisaeorum, si illi de fruciibus terrae sure gustare tion audent priusquam primilias sacerdoti- ad summani aelaiem perfectionis venerunt. Si quorum vero corda diligenler exculla, et ad perfeclum bus offeranl, et levilis decimas separent (13); et perducta sunl, bos lanquam eleclos et prsecipuos ego nibil borum faciens fruclibiis lerrae ila abular, u l sacerdos nescial, leviles ignoret, divinum aliare ex caBieris primiiias offerunt ponlifici magno. Denique invenimus ipsum Cornelium antcquam doclrinon sentiat? Illud sane necessario commonendtun est, nam verbi Dei, vel graliam baplismi suscipercl a quod lex dupliciler dicitur : nam generaliler omnia isla, hoc esl mandaium, juslificaliones, pra?cepta, Pelro, audisse ab angelo, quia oraliones ejus et unde el per lestimonia, judicia, lcx appellantur; specialiler au- eleeniosynae asoendisseni ad Deum ipsuni angclum videlur Deo prfmiliae oblalus esse tcm pars aliqua ex iis quaB in lege scripia sunl lex
5 1 8 8

dicilur, ul sunt isla de quibus superius disserii- Cornelius. Possumus atilem dicere etiam de Pelro, el Paulo caelerisque apostolis, quod el ipsi credenrnus. Generalrs autem lex sig-iilicalur, verbi gralia, liiim per se primiiias offerant, sicut dicit Aposiocum de Salvalore dicitur , quia non venil solvere legem, sed adimplere. > E l ilem a l i b i : < Ple- lus , quia ab Jerusalem in circuiiu usque ad Illyricum repleverit Evangelium Gbrisli, ei ita praedinitudo ergo legis est dilectio. > In quo utique omnia simul quae scripiasunl in lege, legem nominavil. Haec caveril Evangeliuin non ubi nominalus esl Cbristus, ne super alienum fundanieiitiirn xdiflcaret. diximus asserentes mandalum de primiiiis frugum vel pecorujn, debereeiiam secundum lilleram siare. Intuere ergoPaulum, omnes eos quos docuit, qui* 3. Nunc auleni videamus quoinodo ei allegoricum, bus praBdicavit, qui ex ipso profecerunt in flde, (d esl spiritalem recipiat inlellectum. Requiramus tanquam fruclus suos offerenlem, et quaerenlem ergo sicubi in Scripturis praeier haec de quibus su- quolidie novos agros quos excolat, et nova rura pra dicium est, invenimus primitias noniinari, bic qiiaB seminel, el ob hoc dicentem ad quosdam : Cupio enim vejiire ad vos, ut aliquem fructum enim dixil : Onines primilias olei et vini, el babeam el in vobis, sicui et iu caueris gentibus. frumenii, horum ommum primilia3 quae oblalx fuerint Deo, tibi dedi ea. > Requiro ergo nunc lntuere, inquam, eum ex iis onmibus fruciibus pneter ba?c ubi primiiiaa nominenlur. S i enii \ D electa quaeque signaitlem, et dicemem de quibusdam, siculsupra diximus, quia sunl priiniliaa Asia?, omnes primiita? ad poniificem pertinent, necessario et alii primitiaB Achaiai, et singularum quammnobis el ponlifex requirendus est, ad quem periique Ecclesiarum eligere primiiias et offerre Deo. nere debeant eliam iike primiliaB quas in aliis Habel aulem fonassis aliquos et primogenilos. Scripiura? locis inditas invenimus. Et primo quiGredo autem quod habealet aliquos inferiores liodem omnium de ipso Domino Gbrisio leginius rum, quos neque pro primogenitis (15), sed pro descriptum quia sit primiliae morluorum. Est cimis possit oCFerre. Sed ei unusquisque doctoruin ergo el ipse aliqua in parte primitia?.^ Et iierum puto quod pro eo quod docet et pradical et instruit invenimus de quibusdam diclum ab Aposlolo ,
T 8 u 8 1 8 r ! |

Prov. i , 5. Gal. , . Matih. v, 17. Rom. x u i , 10. Num. x v m , 12. Col. i , 18; I C o r . XV, 21. I Cor. xvi, 15. Act. x . ibid. 4. Rom. xv, 19, 20. Rom. i , 13. (13) Mss., decimas separeut. > Libb. editi, dequaest. 5, num. 26 et 27. . ciniae separenlur. (15) Codex Belvacensis, c quos neque pro prmii(14) Quem agrum angeli Dei $usceperint exco* liis neque pro primogenilis. lcndum, Gonsule Hueiium Origenianorum l i b . i i
1 1 1 8 1 8 1 4 1 8

1 0

47
t

0R1GENIS

643

auditores, agrum Ecclesl* illius quam docel id esl aposloli, et singnlorum pcrordinem, vel pro nierilis, quos ulique in laboribus e( doclrina sua sive credeniium corda tideaiur excolere. Habet ergo et aposlolorum sive reliqtiortim posl eos doctorum, ipse cnliurje sure fructum, ei in iis omnibus f necesse est prinias partes habere el animarum qua? . ibus invcnil sine dubio elecium aliquem et praeper eos profecerunt, el frucium una cum iis pei cipnum, quem qnasi primilias offeral, invenit et quos operaii sunl ad aream Domini comportare. Erit quos pro primogeniiis, el alios pro decimis. Qnod si non videlur lemerarium auderc in lalibus, pos- ergo in congregalione frucluuut, id est in electione sunl fortasse primogenili vere illi dici, de quibus credeulium, ille, verbi graiia, qui fuil illius Eccleecriptum e s l quia cum niitHeribiis se non inqui- siae prxcipuus et eximius, primiliae, et ille etiam boc superior illius Ecclesia? primogenitus, ab Hlo, navcruni, virgines enim permanseruul, aut eiiam de martyribus polest diclum videri. E l priniilis verbi gralia, angelo oblatus. Et ita omne boc quod adutnbraium esi in lege, quoniam lex umbram banihiloniinus possunl inlelligi Ecclcsiae virgines. Debel futurorum bonorum, aliquo modo per angelocimse quoque i i qui posl conjugium conlinenler ct rum minisieria in fuluroruin bonorum verttaie caste vixeriut. complebilur: ul qtia* preformalasunl in ilio Israel, 4. Verum quoniam ex angclorum pnnmiis sermo sumpsit exordium, quas oflerri ab iis- ^ qui secundtim carnem Israel diciiur, in Israeliiis veris el cadesiibus iinpleantur. Nonien enini Israel detn humani generis cultoribus dixeranius, 307 alque ad apostolos sequenti loco, ei iude ad iinum- pervenii usque ad angelicos ordines, nisi quia multo verius illi appellabuntur lsrael, quanto verius illi qiiemque doctorum deducli sumus, redcainus ad originem eortun quas disctilere coeperamus. lgiiur sunl mcns videns Deum. Hoc euiui Israei inierpreunusquisqiie angelorum (16) rn consummatione sae- talur (18). Pulo enim quia, sicul quaedam noroina culi aderit in judicio, educens eos secum quibus vel genlium, vel priticipum, in Scripluris posila praefuit, quos adjuvil, qtios insiruxit, pro quibus videmus, qua? absque ulla dubilatione ad malos semper vidit faciem Pairis qui in coelis est. Et puto angelos, et ad virlules conlrarias referanlur ; sicut, verbt gratia, Pharao rex iEgypti, et Nabucbodoeiiam ibi inquisiiionem fuluram, non quidem an culiure hominum angelus defuerit, sed an cullurae nosor Babylonius et Assyrius ; ila etiam ea, quaa de jngeliccenequaqiiam digue segnilia bumana respon- sanclis viris et genle religiosa scribuntur, ad sanderil. Eril ergo el in boc judicium Dei utrtim negli- clos angelos ei ad benignas debemus referre virlugenlia aliqua minislrorum spiriluum qui ad minisle- les. Quod aule.m rex genlis impiae ad virtulem a l i t 1 6 , 1 7

riuin et adjutorium missi stitil propter eos qui ba> rcdilalem capiiml saluiis, an eorum qui ab i i s j i i vanlur ignavia tam multi lapsus vita3 bumanae proveniant (17). Quod si iia cst, erii ergo eliam iuter angelos el homincs judiciuin D e i : et forlassis judicabuntur aliqui cum Paulo el conferenlur laboribus ejus, et fructibus qui cx n.ulliiudine credenlium veniunl: el forle invenietur in laboribus snperior eiiani aliquibus angelis, el ideo niminim diceb a l : < Aut nescilis quia angelos judicabimus? Non quod ipse Paulus judicel angelos, sed quod opus Paiili qnod egil in Evangelio, et erga aiiimas credentium, judicabil aliquos : non enim omnes, sed aliquos angelorum. propterea forlassis etiam Petrus ad isla respondens dicebal : ln queni
1 9 1 9

quain inaligiiaui ab Scriplura referalur, audi quomodo lsaias de Nabucbodonosor d:i c a Et :..._ indu ~- ~~ ~ . . . ~ . - , l .: . cam, inquit ' \ gladium super genlem magnam, super principein Assyriortim. Ait enim : Virtuie mea faciam, c l sapieniia seusus mei desiruam liues gentinra, el virluiem corum deprxdabor. Et iiem alibi quasi de principe gemis cujusdam loqucns Quomodo cecidit de coelo Luciler, qui dicil' mane oriebatur? si ergo bsec omnia ad angelos quosdant malignae (19) virlulis rcferri cogil ratio veritaiis, noiuie eadem consequenlia eliam quae tle bonis, vcl principibus, vel gentibus conscribunMir, ad bonanun, ul supra diximus, virlulum angelos, minisirosque referenlur ? Sed et illud quod in Genesi scriptum legiums, Deum ad angelos sine dubio concupiscunt etiam angeli prospicere : quamvis el D loquenlem dicere : < Venite confundamus l i n ipsi aposloli angelis uianttir adjutoribus ad cxplen- guas eorum, > quid aliud pulandum est, nisi quod dum prasdicaiionis susn mtinus, et opus Evangelii diversi angeli diversas in hominibus linguas operati consummandiim. Sic enim dicebaiur iu Aclibus sint ac loquelas? Ut, verbi gratia, unus aliquis fueaposiolorum , quia angelus Pelri essel qui pulsarii, qui Babylonicam lunc uni bomini inipresseril rei ad osiium. Simililer ergo inlelligiiur essc el linguam, alius qui a!ii iEgypliam, ei aliusqui Gnealius Pauli angelus, sicul esl Peiri, et alius allerius cam, ei sic diversarum geniiuin ipsi illi forlasse
|
:

1 0

1 8 1 7 1 1

Apoc. xiv, 4. Gen. x., 7.

1 8

1 Gor. , .

1 9

1 Pel. i , 12.

19

Acl. x i i .

9 1

lsa. x, 12, 15.

9 1

Isa. xiv, 12.

ignavia tam tnuhi lapsus vitc humance proveniant. H;cc in editis oiuissa suppleiuur e cudd. bagieusi, Belvacensi, ei Sancli Tbeodorici. (17) Erit ergo et in hoc jndicium Dei ulrum negli(18) Viden$ Deum. Uoc enim hrael inierprelalur. oenlia aliqua minislrorum ipirnuum qui ad minitle vidit, i et SN Bens. rium et adjutorium mis$i $uni propier eos qui hcere(19) Mss., nialignae. > Libb. editi, c ir.agn. dilaiem capiunt salutis, an eorum qui ab eis juvaniur (16) Igitur nnmquhque angelorum, elc. Vide HtiefJuin Origenianorutn lib. u , quxsl. 5, nuin. 20 et

49

IN NUMEROS HOMILIA X I .

650

principes fuerint, quiei linguarum a<* loquelae vide- meriio, eo quod creditam sibi muhiplicavit pccu banlur auciores : manserit antem lingua per Adam niam, pervenil ad bujusmodi potestatem. Omnia priraitos data, ut puiamus, tlebreis, in ea parte eniiii apud Deum raiione el judicto liunt, nec ad hominoni, quae non pars alicujus angeli, vel prtnci- graliani, sed pro meriio alius princeps esse muliomm poniiur, alius subjecius esse principatui. E*a* pig facla esi, sed qtta? Doi porlio permansit. Inlerim gati forsilan prolixiore videamur excessu, sed de ut dicere ctieperamus, oflernnt el angeli primilias, primitiis exponeniibus necessarium fuii eiiam isia UDiisquisqiie credo genlis sua, ei rorsum unusquisque Ecclesbe suae. Quibtis angelis et Joannes discutere, quandoquidem lanii bonoris nomftn islud in Scripturfs divinis habelur ut eiiam ipae Christus in Apocatypsi scribere videtur \ verbt gratia, auJirimiliac nomiriattis s i l , ei primitiae d o r m i e n l i u m \ gelo Ecclesiae tiphesiorum, vel Smyrnxorum, vel Et sicut rex regum, et Dominus doniinanlium et Laodicensium, aliarumque qtiae scriptae sunt. Offert ergo nnuaquisque angelorum primilias, ?el Eccle- paslor pastortira, eipontificum ponlifex, ila conse* queiuer et primidaium primitiae dicetuf. Quae pri* siae, vel genlis suae q n ei dispensanda commissa niiliae non jam ponliflci, sed Deo oblaiae eunt seest. Aut forie et atii exirinseciis angeli sunt, qui ex cundum boc quod seipsum hosliam oblulil Deo et omnibus geniibus fideles (juosque congregeni. Et surgens a mertuis sedit tn dexlram Dei. Dicilur consideremus ne forte sicut 3 0 8 ali4 * autem ** ipse et primilise, et primogenilus tolius gralia, civiiate, ubi nondum Cbrisliani nati sunt, crealurae, quod ulrum lali modo per singulas quassi accedal aliquis, et docere incipiat, laboret, que creaiuras inletligi debeat, quali inler homines siruat, adducat ad fidem, et ipse postmodum iis primitbe dorir.ieniium dicitur, ei inlelligitur, an qoos docoil princeps et episcopus : ita eiiani sancli angeli (20) eorum qtioe e diversis gemibus aliqna celsiore ei diviniore inlelligeniia, non est congregaverint, ei labore suo ac minislerio proftcere praesentis lemporis persequi*
f m tia v e r u

5. Redeamus ergo ad primiliarum ratiouem quas fecerint, ipsi eorum etiam in futuroprihcipes Oant: diximus offerri per angelos, quae colligunlnr ex ut Christus non tam rex dicaftir quam rrix regtim, agris bujus mundi. Agri auiem angelorum, corda et non tam Dominus, quam Dominus dominantium. udslra sunl. Untisquisque ergo eorom ex agro quem Quippe si isti reges finrit eorum quos regunl, et colil, offcri primilias Deo. Elsi mererer ego bodie proficere faciunt, ipsi ergo ofTerunt quosdam <|uiHiagnum aliquem, e l summo ponliflce dignum sen* dem ponliflci, qudsdair. vero filiis pouliflcis, id est, sum profcrre, iia ut e i iis omnibus qua loquimuf nperioribus Virlutibus, et archangelis, quosdam etiam Levitie, id esl paulo itoferioribus, si tamen Q et doccmue, easet aliquid egregium, qtiod summo gacerdoli placere deberet, polerai fortasse lieri, tit cooseqoens videalur lali quadam specie ^tiam angeangelus qui praeest Ecclesias, ex omnibus dictia no* licoe ordines. n l Israelitici sunt, esse distinctos, slrig eligerel aliquid, et loco primiiiarum Domino qiiandoquidctn Israelila? (21) umbrap et exemplari dicamur deservire coelestium. Possuinns ergo dicede agello mei cordis offerrei. Sed ego me scio ro qoia forte in futuro cum omnes fructus congreniereri, nec conscius sum fiiibi, qliod talis aliqwis gabuntur ad aream, eruntcjtiidam porlio ponliftcis, sensus inveniatur in rae, quein dignum judicet an sed illias veri pontific.is Christi. Erunt ei alii portia gelus qui nos excolit, offerre pro primitiis, vei pro l^viiaruffi, sicut Jam sitpra diiimus, vel angelis, primogenilie Domino. Alque utinam lale sit quod Tel aliis coelestibus Tirtutibus sequestrala. Puto auloquiinur et docemus, ui non pro verbis nosirls tera qnod erunt quidam portio etiam bominom eocondemnari mereamtir, sulflcerel nobis ba?c gralia mm diiniaxat qui i n hac vita prudenies ac fldoles Offerunlergo angeli ex nobis pfimilias, et excolll{22) dispensalores terbi Dei fuenint. Hoc cnim arbitrur unusquisque eos quos studio et diligen:ia sua ab in Evangeliig designari a Ddmino, nbi ait ad eum, erroribus geniium converiii ad Deum: ei est unus^ eui crediderat quinqiie mnas, et fecerat ex es dequisque in porlione vel cura illius angeli : et sicut cem :< ' Esio poiestaiem babetis snpr.1 decem c i D ex itiitio saeculi bujus cum dispergcrel Deus Gltos titaies. Ciii vero crediderat nnam, el feceral ex Adam **, slatuit fines gentium secundum numerum oa quinque : < Esto poieslaiera habens supra angelorum Dei, e l unaquxque gens sub iilo angeto qninque civiiates. Qu;eenim hic potestas civilatum facia esi : una auiem fuil et elecia gens Israel, quas iuietligonda est, nisi gubernatio animarumf IJncie porlio Doinini fuil, et funiculus baereditalis ejus t et videiur mibi quod sine causa etiam inier ipsos ita credo et in fine bujus mundi alque in initio sa? angelos alii potesialem et principatum super alios ciili alterius foturum (25), ut ilerum dividat Excelgeratit, alii autem subjaceant, ei obtemperent pote8iis filios Adam: et qui non poluerint ita mundi eese alail. Sicut ne iste quidem cui poiestas decem c i v i corde ot ipsum videant Dominum, et esse portio Lutum, vel ille cui quiiKpie civitatum dalur, sine Domini, ^Apociu L n c . xix, il. i b i d . 19. 1 Cor .xv, 20 videant sanclos angelos, ei eint secunduui Goloss. i , 15. DeuL xxxu. (20) lla etiatn tancti angelu elc. Yide Huelium gentiiiro Libb. edui, c abcrroribus eiiam* Origenianorum lib. , quaist. 5, nnra. 26. (25) Ita credo et in fine huju$ ntundi atgue tit rfti (11) Mss.,c Uraeliiaj. Libb.edili, Israelilic.* tto scpculi alterius futurum, elc. Vide lluetium OH* (22)^Libb. ediii, excoluni, sed mss., excogenianorum lib. i i | quxsl. I I , . 10. l i i . Paulo posuodex S. Theodorfci, ab erroribui 21 PATROL. G R . X I L
f t s > e t e <e 17 u 1 9

651

OMGENIS

G52

numerum angclorum Dei. Sed bealusesl qui diguus enim panis qui, euni semper comedalur, semper fueril in illa viia esse portio Doniini, et populus permanet, imo semper augelur. Est ergo sicul A p o ejus Jacob, ac ftinieulus ba^redilaiis suce lsrael. Opta- slolus dicit , spirilalis esca, quas quanio magis bile esl ergo, ul diximus, iia proficere unumqueminsumitur, lanlo amplius crescit. Quanto enim amque, ut inler primitias, vel primogeniia eligi merea- plius verbuin Dei sumpseris, quanto instaniius c i tur,elofferri Deo, eicssepars Dornini,siciii econira- bum isium comederis lanlo in le affluentius abunrio valde limendum estne inveniamur iuier illos, de dabil. Hasc dicla sunt pro eo quod scriplum est, quibus scriplum est : lmroibunlin inferiora lerra?, ad conservandum primitias. iradcnlurin mauusgladii, parles vulpiumerunl. > V i 7. Sequitur auiem : Ex omnihns qnae sand e s 3 0 9 8 resurrectionis tempore cum dividere ciificanlur mihi a tiliis Israel. Mcc hoc sine sacoepetii Excelsus genles, ei pro meriiis dispergere craniento dicilur; non vull enim Dcus aliunde aefilios Adam, futuros esse quosdam qui inirent iu ciperc primiiias, nisi a sanciificalis Israel. Poierat inferiora lerrae, et paries vulpium, id est paries enim fieri ul el apud genliles invenirenlur aliqua daemonum iiani. Ipsae enim sunt vulpes extermi- opera digna Deo. Excolucritiit cnim ei iuler illos nantes vineas , ex quibus erat et llerodes, de quo aliqui virlutes animi, et pbilosopbia iu nonnullis dicitur : Ite, diciie vulpi huic. Refugiamus ^ egil aliquantulum, sed non vull isla oflerrt in priergo terrenos actus el inlelligemiam lerrenam, ne iniiiis. Ex illis vuli Deus benefacla suscipere, quoaggravati lerrenis sensibus, inlroire dicamur in in- rum mens videl Deum, et qui sanciificali sunl Deo feriora terra, el parles vulpium Oeri. Intrant eniin per fidcm. GeiUilis autem eiiamsi aliquid bonestum et illi in inferiora terrac, qui legem Dei ei repromis- et probabile babere videalar in moribus, boc ipso sionum bona, inlelligemia lerrenne cogilationis ex- quod non Deo ascribil animi virlutem, scd jactancipiunt, el nonexciianl aniinas audiloruin ad exspelia; sua3 depuiai, non esl sanctificata bujusmodt ctaliouem coeleslium, ei iniuiluin supernorum : probilas, el ideo non recipimr inler primilias. cum evidenter Apostolus dicat : Si consurreQuanlimi aulem ad definilionein litterae legis, videxislis cum Cbrislo quas sursum sunl quacrite, ubi tur eliam proselylos excludere ab bujuscemodi niuCbristus est in dexicra Dci sedens, non quae stint nere. Solos enim sanciificaios ex llliis Israel vuft super lerram : > quod ulique illis dicebal Aposlo- offerre primhias. Pulo autem Israelilem dici posse, Ius , qui lerrena observaiione, lerrcnis t nc tctiex quo licet ei ingredi in Ecclesiam D e i : scriplum gerilis > aiebaiu, < ne gasiaveriiis, ne allaniinaveesl eniin : c aboininaberis Idumaeum, quia ritis, quibus addil : Quae sunt omnia in corru- Q fraler tuus e s i , nec iEgyptium, qnoniain incofa plionem ipso usu, secundum mandala et doctrinas fuisli in lerra iEgypli. Filii si nali fuerinl eis, generalione terlia iniroibum in Ecclesiam Dei. > Dobominum. > necergofructum non affert ^Egyplius, vel Idumaeui, 6. Addit posi bacc : E l loculus esi Dominus ad Aaron dicens : Ecce ego dedi vobis ad conser- nec feceril filios primx et secundai el lertiau generavandum primilias. > Qnamvis in nonnullis exempla- tionis, non potesl inlroire in Ecclcsiam Domini, sed filiorum generalio facil eos introire in Ecclesiain ribus Lalinorum, ad observandum, scriplum Domini. Obscrvet diligenlifi^' qui legil lilleras divisit, verius lamen est ad conservandum. > Sed renas, el non ul libet Scriplure verba pertranseat: quirendum est qtiomodo sccundum legem primiiiae conserventur. Non eniin u i servenl, sacerdoles ac- sed aspicial ad unumquemque sermonein, quomodo non dixit, si nali fueriul eis filii velfiliae,sed ulli cipiunl primilias, sed u l insumanl. Quomodo ergo d i c i t : c Ecce dcdi vobis primitias ad conscrvan- si nali fuerinl eis, lcrlia generaiione inlroibunl i dum? > Unde conslal non possc boc ad lcgem l i l - Ecclesiam Domini .i E l considera, si poles, secundum lerse, sed ad legem spirims applicari. Isiae cnim mysiicum sensum, cur soli iilii sinl, non etiam filiic, qui faciuut introire palres in Ecclcsiain Douiitii priiniiiae quas supra spiiilaliler cxposuimus, conservari possunl, iilac possuni. Sed e l s i Cbrislus D Denique invenies etiam sanclos quibus eximium a Deo lcslimonium datur, diflicile (ilias, sed Glios esl sectindum Apostoium primilia?, vere istae priinigemiisse. Abrabam non genuii filias, Isaac nec ipse lian ad conservauduin dalae sunl nobis. Quid enim quidem, solus Jacob unain genuii, el ipsamfralribus tam beatum, quam ul auitna quae suscepit Cbristum, ac parcnlibus gravein. Gontamiiiala enim ab Emor seroper euin conservet, et semper babeai in se manentem? E l talis anima vere primilias suscipil ad filio Sicbem,opprobrium generi el vindiciae furorem fratribusexcitavit. Sedet ter in anno apparere Doconservandum. Nam \Ux primiliae quae oflercbauluf niino jubelur omne niasculiuinn. Femiua ad appain lege, cotisumebautur per cibos, e l ingressai in rendnm Domino no vocatur. Sic ergo si quis Scri\enlrem, dirigebanlur, u l Evangelium dicit , in secessum. Istas autem priiniiias qui nianducaverit, pturis divinis diligenler inlendai, inveniel non otiosum quod alibi quidem noininai cuni filiis eliaisi et gustaverit panem qui de coclo desoendil, non morietur, sed pennanci in vitam aeieruam. Isle esl filias, alibi aulem Oliarum nou facil mentioucnu
9 8 T 80 8 8 e r 3 1 8 8 8 8 8 8 8 8 , e 1
8 8

Psal. L X I I J O , I I .
M

8 1

Carn. n .
3 7

" Luc. x m , 32.

3 8

8 8

Coloss. , 1, 2.
3 9

C o l o s s . , 21, 22.

8 8

NUID.

xviii, 8.

Mallb. xv, 17.

1 Cor. x.

JNum. xviii, 8.

Deut. xxin, 7, 8.

655

1 NUMEKOS HOMILIA I I .

654

hic ergo primiiiae quae offeruntur, a sanctiGcaiis cius dici poiest: vere aotem et sempcr sancius fiiiis Israel, noo etiam a Gliabus jubentur offerri: solus est Deus. Vis autem libi ei de Scripturis divinis bujus apicis (24) aperiam differenliam? Audi quae tamen secundum spirilalem inlellectum, non quomodo Paulus ad Hebraeos scribens dicil : ad sexus, sed animarum discretionera referenda Qui enim sanclificat, el qui sanctificantur, e i uno suat. < Tibi euim, inquil * , dedi ea ia honorem, ei filiis tuis post te legilimum aeleraum. Tibi, i n - omnes. Quis ergo sanctifical? Ghristus sine dubio: et qui sanclificantur? credenles in Chrislo. Maniquil. Cui? Aaron,8iMe dubio respondebis. Sed senno qui sequilur, magis de vero ponlifice Chrislo, el fesium ergo esl quod qui sanciiGcat, sanctus est, quia semper sanctus esU Qui auiem sanctifioantur, fiiiis 310 J postolis, et docloribtis Ecclesiarum suadei imelligi. Ait eaim : Legiiimuoi aeternum. > non simpliciler sancti, sed saacliGcaii sancti d i Quomodo ergo xleriium poiesi esse quod visibile eendt sunt. Nec puies huic sensui esse contrarium esl? ouin Aposiolas dicai : Qaae enim videnlur, Hlud quod de Chrislo scriptum legimus : Uuein leinporalia s u u l ; quae aulem non videntur, aeienia Paier sanctiiicavit et misii in bunc mundum. > Hic sunt. > Si ergo visibiles sunt priuiiliae quae ofle- enim qui sanciificalur, secundum carnem Ghristus runlur Aaron, qua3 visibilia sunt, dici aelerna non est, non secundum spiriium. Nam secundum spiripossunt. Siiniliier et circumcisio visibilis, el azynia lum pariter ei secuudum caruem Christus d i x i l : visibile, et pascba visibile necesse esl aileriium Ego sanctitico meipsum pro eis : ul qui eancli* non esse, sed Leniporale, quia quae videnlar, teaipoficai, secundum spirilum intelligalur : qui aatein ralia sunl. E l rursus : si quae non videnlur, sanclificatur pro discipulis, secuudum carnem, uuus aeierna sunl, crgo el invisibtlis circumcisio, qn lamen alqtie idciu Chrislus sit, qui nunc in spirilu est in occullo, aeterna esi, et azyma sinceritalis ei sanciiGcat, nanc sanciiiicatur in carne. Ab oimiiveriialis, el ipsam quia exiis eslquae uon videntur, bus ergo fructibus sancliGcalaesaacla? sunt offereadae seiernum esi. Simili ergo modo et liaec non ei qui primiiiae, sed spirilali ponliGci. quibus ergo fruin manifesio, scd illi qui in occullo Judaeus est, et clibus spiritales priinilias offereauis? Audi quoi qui spirilu, non litiera legem custodil secundum fruclus enumerel Aposiolus : Fruclus auieui interiorem bominein, legiliraa et aeterna dicuntur. spirilus esl, cbarilas, gaudium, pax, palienlia, el boc s i l vobis ex iis quae sancliGcanlar saucxlera. Quas igilur primitias ex cbarilaiis fructit, Ciis ** > qui primus esl fructus spiritus, offeramus vero ponl i i k i ? lllas ego puto esse primitias cbariialis, ul 8. De sacriflciis aliquolies apud mcmelipsum ista percurreus requisivi : quaenam essent sancliGcaia diligain Dominum Deuin meum ex tolo corde meo, saocia, el videlur mibi quasi ad dislinclioaein eo- ei ex tola anima mea, et ex tola menle mea. lsUe sum rum quae non sanclificata sancta sum, bic sauclifi- primiliae. Quid aulero esl quod ex isio cbaritatis f i u cala saocla dixisse. Puto ergo quod sanclus Spiri- ciu sccundo loco habere debeam? U l diligam proxilus ila sancius s i i , u l non s i l sanclificaius. Non mum iiieum eicut meipsum. Illae ergo primilia? cbaeuim ei exlriasecus ei aliunde accessit sancliGcalio, rilatis Deo oflferunlur per pontificem, haec vero quai quae aute DOD fuerat, sed semper fuit sanctus, nec in secando sant loco, nieis usibus relinquunlur. iuitium sanciius ejus accepil. Similique modo de Pulo e^se aliquid ex boc fruciu quod leriio loco Palrc el Filio inlelligendum esl. Sola eniui Triaila- babendum sit, u l diligam etiam ininiicos meos. lis subslauiia esl, quse non exirinsecus accepia Vide auiem, si potes, simililer etdecaileris frucliaauclificaiione, sed sui ualura sii sancla. Otmiis bus spiritus siaiiles inveaire primtiias. Gaadiam vero creaiura vel dignatione sancii Spiriius, vel ine- secuado loco frucias spirilus scribilur. Si ergo riiorum ralioue sanciiGcaia sancta dicelur. Sic in Domino gaudeam, et spe gaudeam, el si gauergo el scripiuin legiinus : Sancli esioie, quodeam pro nomine Domini passus injuriam, in hit maiD ego sancius sum, > dicil Donnnus Deus. Non oinnibus aliisque borum similibus, primilias gaudii conlinuo siiniliiudo saaclitalis iu Deo alque bomiui- 0 per pontificem veruia Deo obtuli. Sed el si rapiuaai bus poneuda. De Deo eoioi dicilur quia sanctus esi, bonorum meorum cum gaudio sustineam *, c l Iribomines aulem quasi qui noa semper fuerinl, jubalaliones, si pauperlaleni, si qualeuicunque coatubeuiur ut Ganl saHdi. Denique seriuo bic in Graco, meliam gaadeas lolereai, esl mibi el iste secuudo ubi uos habeinus, c saacti estote, > hoc magis soin loco ex fruclibus spiritas, fruclus gaudii. Nam nat, c saacli elficimiiii. > Sed noslri ialerpretes in- si gaudeam de rebus saBcali, de honoribus, de divi > diflerenter, c eslole pro t eflicimiai posueraul. tiis, falsa sunl gaudia, ex vanilalibus vanilaluin. Uaasquisque ergo nosirum ex quo accedit ad linio- Si vero in malis gaudeain, et exsuliem de alioram reai Dei, ei divioam recipii in se doctrinam, ex quo ruinis, ista jam nou soluai vana, sed ei diabolica &e maucipavii Deo, si lauien ex aaimo mancipavit, gaudia, imo nec gaudia nominanda sunt. Non est t x eo saoclus efficiiur. Sed bic sanctificaius sangaudere impiis, dicit Dominus . Volo adbuc et
4 8 8 e u s 4 1 4 8 4 T 4 1 4 4 4 4 4 c o 4 8

Nam. xvin, 8. I I Gor. iv, 18. 1 Cor. el Rom. n . I I e b r . n , I l . Joan.x,56. J o a n . xvn, 19. Galat.
48 4T 4 8

4 4

41

4 8

Nain. XVIII, 9.
4 8

44

v, 22.

Hebr.

Levit. xx, 7 et 26. 54. h a . L V M , 21.

8 8

(24) Loco, c apicis, ia UIOS. le^itur, modi. *

C!>5 ORIGENIS Cf alium fructara gauJii requircre, imo et alias - IIOMILIA XII. milias gaudiorum. Si gaudeam in verbo Domini, si De puteo et eantico ejus. gaudeam de ecientia mysteriorura Dei, &i gaudeaia 1. Leciio nobis putei, et cantici qnod apud puquod dignus habitus sum sapieniwe Dei secreta et leum cecinit Israel, ex Nomerorum libro reciiaia arcana cognoscere, si gaudeam quod reliclis omni* esl, quam solitis, imo forle ei amplius solito videbus quae sunt in hoc mundo, non solum inutllibus, rous redundare mysteriis. Ait enim * : < E l bibit &ed ei ulilibus, non solum vanie, sed et necessariis, de puleo populus. Hic est puteus, quem dixit Dosoli me verbo Dei aique ejus sapieniia; manciparim; mimis ad Moysen : Congrega populum, et dabo eis in iis omnibus salis, 311 ut pulo, acceptae Deo aquani bibere. > Sed in his diciis non mullum primhix gaudii offereniur. Sed et de caeteris fructi- mihi juris videtur bislorica lillera possidere. Quid bus spiriius ex oiio unicuique qua* competunt lice- est enim quod magnopere pnecepit Dominus Moysi bii apiarc, ne nos sermonem justo longius protra- populum congregare, ut del eis aquam de puieo bairms. bibere? quasi vero non etiam sponie populus bibene

di gralia ccnvenerit ad puieum. Quid ergo tanto0. r t ab omnibus, i n q u i l " , muneribus eomm.i Mmius quis obiulii Deo, et rursus ex mnnere offe- pere propbetae praxipiiur, ut proprio sludio el labore congreget populum ad Iiauriendam putel rendre sunl primiiiae pomifici. Hoc in exposilione aquain ? Unde vililas (26) liuerae ad pretiosilalem allcgorica ita arbilror posse consiare. Si quis vcl nos spiriialis remitlit intelligentiae. Et ideo convecgeniibus distribual, vel faciat aliquid boni operis, nietis puto eiiam de aliis Scriptura locis puleorum pro mandalo munus oblulit Deo. Sed rursus (25) congregare mysleria, ul ex comparatione plurimomuneris oflerl primitias, si non solum cibos, verbi rum, si quid praesens sermo obscuriiatis coniinet, gratia, vel pecuniam largiatur, sed et afleclum elucescai. A i l ergo spiriius Dei per Salomonem in screudi babcat, el compaiiendi. IIoc enim esi quod Proverbiis : Bibe aquas de tuis vasis et de purcquirit ab bomine Dcus, ut tnens ipsa piis c i mtteorum luorum fonle, et non supereffundantur (27) scricordibus rcplealur et foi mttur affeclibus. Et libi aquae extra tuum fontem. Quamvis in aliis ab omn'bus iinmolatioiiibus eorum. Immolatio eiemplaribus legerimus : El efltindantur libi aquas spiritalis csi illa quam legimus : Immola Deo exira luum fontem. > Aquap luae sini libi soli, s i *acriiiciuni laudis, e l redde Aliissimo vota tua. nemo alienns participet ex eis. Habet ergo (at in iis Laudarc ergo Dcuni, et voia orationis oflerre, i m imdarecst Dco. Scd hujus immolationis primitioe iia designaiur) unusquisque nosirum in semelipso pn pcrpontificcm ofleicMur,si nonsolumferbiset voce, Q ieum. Imo el aliquid amplius dicemus, unasquisque cd ei liicntc orcinus et corde, secunduni quod et A - nostrum babet non puteom unum, ed puteos mulpostulus imnci : lOrabo spiriiu, orabo et menie : los, c l non unum vas aquae sed vasa mulia. Non psaliiiuiii diram spiriiu, psalmum dicam eimente.i enim dixit, bibe aquas de tuo vaee, sed de tuis Assisium citnii et nunc angcli Dci cullores et agri- vasis: > et non dixit, et de pulei tui funle, sed de colje conbs noslri, c l rcquirunl si esl in aliquo no- ptiieorum tuoruin fonte. > Legimus babuisse et siriim linjiisreiuodi meiis tamsollicila, lam iuleuta, pairiarchas puteos ; habuil Abrabam, babuil et qii.t' verbuui Doi lauqtiam scmcn divinum loia avidi- Isaac. Puto auleui babuisse et Jacob. ab istis pulatc susccpcrii, si fruciuni staiini ut ad oralioucm teissumpto initio, percurre omnem Scripturam, pusurgiuius osicnderit, id csi, si collcctis et congrega - teoa requirens, et penreni uaque ad Evangelia, et lisiulra sc scusibus orct Deum, si non evagelur ibi invenies poleum supra quem SaWalor nosler" ttcmc ei cogitaliouibus evolct, ita ui corpore qui- sedcbal requiescens posl ilineris laborem, tunc ctiiu dom in oraiionc curveiur, scnsibus aulem per d i - venienie muliere Samarilana, ct voleuie baurire versa discurrat. Si quis, inqtiam, intcniain el di- aquam de puteo, quae essel in Scripturis paiet vel rcciam senscrit obsccralionem suam, et ipsis Dei puieorum virlus exponiiur, et comparatio b l aquaconspcciibus, aique ineffabili lumiui se iniellexerit j> | y s i e r i i pandunlur arcana. Dici assislcniciti, ibique oraiiones, c l obsecrationes, tur enim quia si quis bibat ex iis aqtiis, quas couposlulalioncsque c l gratiaruin acliones suas prottnebat putcus ille lerrenug, siliel rursum ; qui aufudcril, nullius cxtriusecus pbanlasiue sollicilalus temex illis biberU, quas datJesus < Itetin ee fons imagiuc : bic sc noveril per angeluin qui assislit aquae salieniis in tiiani aelernam . In alio autem altari, oblulisse imir.olalionis siia? primilias pon- Evangelii loco jaro non fons, neque puleus, sed amtiiici magno c l vero, Gbrislo Jesu Domino nostro, pliusaliquid dicilur. Qui credit, i n q u i l , in eum, cuiesi gloria ei iniperium in ssccula saeculorum. sicui Scriptura dicil, flumina de venire ejus fluent Ameu. aquas viva3. > Yides ergo quia qui credit in eum,
B 8 0 51 88 8 8 r u m > l l b i e l d i v n i m t 87 88 (

Num. xvni, 9. Psal. XLIX, 14. I Cor. xiv, Joau. vn, 58. Xiii et . Joan. nr, 14. (25) Godex Belvacensis, c rursus. Libb. editi. c bujus. > (^b) Codd. Ebroicensis, Carnotensis el sancti Tbeodorici, vililas > Alias, buinililas.
, T 8 8

8 1

8 8

8 8

non solum puleoni, sedei puteos, et non solum 15. Num. x x i , 16. Prov. 15. Gen.
i % 8 8 8 8

(27) Godex Garnotensis, supereflkiant. Paulo posl in rodice sancti Tlieodorici desideranlur baec verba : c quamvis in aliis exemplaribus iegerimus e*. effuudamur libi aquse exlra luum fonieni.

657

IN NUMEROS HOMILIA XII.

658

les, sedet flumina babei tnira se. Fontes autcm ei neraiionibus, recte borum scienda putei appellail s u n i : cum auiem sicut Paulus dicil \ credeniibue flumina, non quse (28) istam morlalem 312 manife&lavU Deus per Spiritum suura, efficiensolentur, sed q u aelernam conferant. Igilur secuntur baeeomnia fontes, et flumina : ul jam nou iia dum ea quae in Proverbiis scripia proposuimus, ubi habealur m occullo horum scientia, sed proferatur pulei simul cum fonte nominanlur, accipiendum ad mulioe, ei rigel credenies ac saiiet. Et ideo esi verbum Dei. Ptiieus quidem si profundi aliquid credo, Salvator dieebal ad discipulos suos, quia qui mysterii tegii, fons aulem si ad populos abundal el credit in eum, et aquam doctrin ejus biberit, non effluit. Sed non oiiose requirendum esl quomodo possimtis pluralem numerum de puteis exponere, et jam puteus, nec fons> sed fient in eo flumina aquae singularem de fonle, quia in Proverbiis dicit Sa- vivae \ Sicul entm unus iele puleus, qui esl sermo Dei, efficiiur pulei, et fonlea, eC flumina inrimnera Bibe aquas de puleorum tuonnn pienlia fonle. Videamns ergo qiiorum puleorum unum bilia : ilaeianima hominis, qtiae ad imaginem Dei dixeril fonlem. Ego pnto quod scienlia ingeniti Pa- (29) facia esi, polest in se babere, et producere ex, se, et puieos, elfonies, et flumina. Sed et revcra Iris, unus possil intelligi puieus , sed el unigenili F i l i i ejus aguiiio, alius puteus inielligi debeat. Alius pulei qui sunl in anima noslra indrgent fodterte : enim a Patre Filios, et non idem Filius qni el Pater, debent enim mundari, et omne quod terreiKjin est sicuiipse in Evangellis d k i l * * : Alius esl qui el abeis debetauferri, ut venae illae rationabiliom lesllnionium de me dicil Pater. Et rursus terlium sensuum, quas ei in&eruil Deus, pura ac sincera* puto videri puteum posse, coguiiionem Spiriius fluetiia producant. Donec enim lerra contegit aquasancti. Alius enim et ip.se est a Palre, el Filio, sicut rum venas, ei obturat occulimii fluenli, polest et de ipso nihilominug in Evangelio d i c i l u r : Mil- purl laticis unda profluere. Denique propterea lel vubisPaler alium Paracleliim spirittim veriia- scriptum esl , quia pncri Abraliain fodiebaul pulis. Esl ergo heec trium distinclio personarum in leoe, sed replebant alque operiebanl eos lerra PhiPalre el Filio ei Spirim saticlo, quae ad pluralem lisliim. Sed et Isaac, qui bxrediiaiem susceperat puieorum numerum revocatur. Sed borum puleo- palris, rursum fodil puleos, et terr^im removii Phimm unus esl fons. Una enim substantia esl, et na- Jistinorum, quam per invidtam injcceranl aqui. itjra Trinitalis. Et boc modo non otiosa invenietur Sed el iliud observavimus in Genesi, unde el bistoScriplurae sanclae distinclio, qna? dicil, c de puteoria baec videur asemnpta, quod douec viveret Abr*nira tuorum fonle. Sed observanier myaiica s i ham, non fiierunl ausi Pbilistiim replere puteos, guavii eIoquia,ui quodpluralilerdicium est de per- Q aut injicere eis lerram. Sed cuin exccssil ex bac is, singulariter substanliae conveniret. Possunt vila, lunc invalutirunl Phil^Uiiu et insidiali sunt aulem et illi pulei videri, de quorum sciemia dice- puleis ejus. Sed reparaniur postmoduin per Isaac, bal ille, qui repletus est eapientia Dei : Ipse el redeuntin slalum suum. Praeterea et puer Abraenim mibi dedit eorum quae sunt scieniiam veram, bain cum pergil uxoreitt gpondere, vel deducere u l sciretn subeiantiam mundi, et elemenlorum vir- Isaac, apud puteum invenil Rebeccatn , quse i n ttuem, inilium et finem et medieiatem, temporum terprelatur paiienlia (50) : basc elBcitur uxor viciseiladiJiem permulationes ei commutaiiones Isaac, non alibi nisi apud puleos. Similiter el Jaleiuporum, anni circulos et asirorum posiiiones, cob, cum in Mesopolamiam venit, babcns piaenaVtiras animalium, el iras be*(iaruin, spiriuium ceplnm patris, ne alieni generis vel extranei sanviolentias, et cogilaliones hominum , differeniias guinis coiijugem sumeret, apud puleos eiiam ipse irgullorum, et virtutes radicum. > Vides qnanti invenit Racbel. E l Moyses Sephoram apud puieos feunl pqlei in reruro scienlia ? Puteus est, verbi reperit . Si ergo intellexisli qnae qualesque siiit graiia, ecieniia virguliorum, el forle uniuscujusque uxores sanctorum, etiam tu si vis palienliain in virgulti nalura babet proprium puteum. iieruin conjugium libi adsciscere, si sapiemiam, el si quse puleus est de animaliura scientia, et forte unaquae- D aliae sunt animse virluies, et dicere quod de gapienque species animalium propriom babel puleunu Et lia dictuniest : iHanc amavi, banc quaesivi adduiierum puteuaegt de raliooe lemporum, et vicissi- cere mibi uxorein : eslo frequens, eslo assiduus tudioe, ac permutatione. Et baec singula quoniam circa puieos istos, et ibi reperies hu}usroodi conjualtam profundamque habenl scientiam, inerito 0 gero. Apud aquasenim vivas, id esi, apud vivenlis gulariter puiei appellaniur, Et donec quidem absverbi fluenia, ceriuin est omnes auiud babiiare virtutes. Sunl ergo inuUi putei, quos diximus condiium fuil mysterium Chrisii a saectilis et ge61 > v M 67

*Proverb. 15. " Joan. vm, 18. * Joan. xiv, 16. Sap. ?n, 17 et eeqq. * 4oan. vii, 58. Gen. . * Exod. . * Sap* vn, 19.
7

I C o r . n , 10.

(28) Godex Sanoli Theodorici: < nou quae islam munalem soleni nuirire viiam, sed quae, etc. (29) Alias, < quia ad Imaginem est Dei, sed codex Sancti Theodorici, ut in.nostro lexlu. (50) QUCB interpretalur palienlia. verb. m i vei c muliimi esse, inubiplicari > et ex1

spectavit deducla videiur hsec eiymologia. Alit Rebeccam diclam volnnt a verbo Chaldaico sagitavii,quia siiuilis fuit viiulae saginata?: alil Rebeccam inierpreiaimir c cooienliooeoi a veebe c litigavit, conteadiU

69

ORIGENIS

660

esse inlra animam. Sunt el alii plurimi, qui in poiest babere peccatnm Sed et amplius aliqoid habet. Si enim veneris ad bxrelicam senlenliam, aingidis quibusque Scripturarum sermonibus intelliguniur et sensibus. Est lamen eminentior si veneris ad amariludinem peccali, venisli ad puteos biluminis. Biiumen, esca ei nutrimentum 313 Cirteris isle puleus, et eximius, de quo in ignis est. Si ergo el lu guslaveris aquarn de islis praesenti loco Scriptara dicit, quia foderint euin non quicunque communes bomines, sed principes puleis, si sumpseris baereiicum sensum, sipeccati eladbuc borum sublimiores, quos reges appellavit. amariludinem ceperis, fomenla in le ignis et gcPropler quod el bymnus caniwr Deo apud huuc hennae incendia praparabis. E l proplerea ad eos eumdem puteum. Et ideo scripltim esl: c Yade, > qui nolunt de iflo puieo aquam bibere, quem prin* inquil, ad puteum. > Hic esl puleus quem dixit cipes foderuut el reges, sed ex istis qui in valle Dominus ad Moysen : Congrega populum, el peccali sunl, et ignis malerias alunt, dicitur : dabo eis aquam de puleo, dixit Dominus. Moyses c Incedile in lumine ignis vestri et flamnoae quam congregare jubeiur populum, ut conveniat ad pu- vobis accendistis. Quld ergo canilur apud IIUP* leum, ei bibat aquam. Moysen autem logem accipi puleum ? lnhiate ei. > iuquii \ puteum. Fodedebere saepe ostendimus. Lex ergo Dei esi qu# le g ninl illum principes, excuderunt reges. Possunl convocat, ui ad puleum convenias. Qucm puietim, quidem principes et reges iidem videri : si vero nisi illum de quo supra diximus Jesum Chrislur dislingui necesse esi, principes Prophetas inlelligaFilitim Dei,propria quidem siibstantia subststenlem, mus. Ipsi enim sensuro el propbetiam de Ghristo nno lanien cum Palre et Spiritu sanclo Deilatis defossam et deroersam in profundo litlere collocafonle nourinauim ? Ad buno ergo puleum, id est runt, el idco quidam ex ipsis dicebat : Nisi ad fidem Clirisit nos convocat lex. Ipseeniin dixii, occulie audierilis, plorabil anima vestra. E l item quia Moysesdemescripsil. Uiquid nos convocal? alius Prophela dicil ad Dominum : < Quam maU l bibamus aquam, et canlemus ei canlicum : boc gna mulliludo dulcedinis luae, Domine, quam ab> esi corde crcdames ad jusliiiam, etore confueamur condisti timenlibus te! > lsti ergo sunt principes, ad salulem. qui foderunt bunc puleum, reges autem qui excu2. c Initiale, i n q u i t , illi puleum. > Hie est derunl eum. Quod dixit, excuderunt, ab excudendo, non ab excideudo dicium est. Excndi enim Fensus. Initium, ail, omniiim puteum ponite, sicut el Aposiolus d i c i l , quia ipse esl < principium dicitur, quod in saxo vel caedilur, vel formalur* et primogenitiis omnis crealura?, et in ipso creata Principes ergo tanquam aliquantulo inferiores, foeunt omnia. > Iniliale ergo ei ptiteum, boc esl, G dere dicuntur piileum, boc est quasi in lerae molnilium omnium contilemini esse puieum. Polesl liiie allitudinem quamdam demergere. Isli vero aulem elboc modo intelligi, ul verba dirigi videanquos reges appellat, quasi eminenliores acfortioliir ex persona Moysi ad populum , cohortanlis res, non solum lerra? profundum, sed el saxi duriliam peneirant, ul pervenire possinl ad profundioct dicentis : Dale iniliiim cordi vestro, ut incipiat res aquas, ei ipsas (si dicipoiesl) in eo venasabyssi intelligere quis sit pitleus de quo aqtiae spiritales perscrulenLur, scienles judicia Dei esse abyssum bauriendae stinl, el reiiciemlns est credeniium polhultam. Isios ergo reges, qui lani profunda pospulus. Initiaie ergo ei, hoc esl Israelijiunc pusvini c i tam abscondila pmei perscruiari, merilo leum : ut sensum myslicum si quis eslcorde Deum aposlolos dixcrimus, ex quibus aliquis dicebal : videns, de profundis possil haurire. Ad isiumergo c Nobis aulcin revelavit Deus per Spiriuim saaputeum m Moyses, id est lex, nos congregcl, non cttim. Spiriuis enim omnia scrulamr, eiiani alia frustra dictum videlur. Polest enim fieri, ut aliquis Dci. Quia ergo per Spirilum posstint eliam ipsi enire ad islum puleum videaiur, sed nisi per perscrulari alta Dei, etalla ac profunda puiei peMoysen congregelnr, non eslacceplus Deo. Marcion neirare mysieria, idcirco regcs esse dicuniur, qui venissesibi videtur ad istum ptitetim, el Basilides,
8 8 7 79 n 69 7 9 79

etYaleniinus, sed quia non venerunt per Moysen, Pieum eiiam isiuin ID peira excuderini, ac dura el difficilia secreta scienliae penelraverini. Quod nec receperunt legem et Propheias, non possunt aaiem reges dici possint eliam aposloli, puto ct ex laudare Domitium Deuro de fonlibus fsrael. Non eo facile probari posse, quod de omnibus credentiergo veuiunl qui btijusmodi sunl, ad poleum qtiem foderunl principes, et excuderunt reges. Sed vultis bns dicilur : t Vos auiem genus regale, sacerdoliuin magnum, gens sancia. S i ergo illos d i ostcndam vobis de Scripluris, adquos isti puieos cunt reges, qui per verbum ipsorum crediderunl, Teniunt? Est vallis quasdam salsa, in qua valle sunt pulei bituroinis. Omnis ergo haeresis, et omne pecquaulo magis ipsi reges babeudi sunl, qui faciunl calum in valle est, et in valle salsa. Peccaturo enim reges ? Sed el inde facile colligimr. Si enira reges et iniquitas non ascendit sursum, sed semper ad a regendo dicunlur, omnes mique qui Ecclesias ima ei inferna descendit. E s l ergo in valle posiius Dei regunt, reges merilo appellabunlur, innllo au salsus atque amarus omnis bxreticus sensus,et lem reclius illi, qui et illos ipsos diciis aique scriomnis actus peccali. Quid enlm dulce, quid suave plis suis regunl, a quibus regmUur Ecclesix. E l Nnm. xxi, 16. [bid. 17. Coloss. i , 15.16. Isai. L , I I . " N u m . xxr, 17,18. Jerem. x m , 17. Psal. xxxi, 20. 1 Cor. , 10. 1 P c l . u , 0.
7 8 9 9 7 9 71 7 8 % 7 8 79

 NUMEROS ITOMILIA XII. propler boc 314 merilo Doroinus Rex regum dici- spicii ad faciem deserlu > Nomina ha?c quae videntur locorum esse vocabula, ex significanliis suis t u r . Nisi enim isli, et caiteri qiii eos imitanlur, quas in lingua propria designant, rerum magis myregca fuerint, ille non videbilur rex regum. Sed slicarum consequentiam, quam vocabulorum appelel ipse apostolus Paulus Corintbiis scribens, et lationem videnlur oslendere. Profecti enim, > i n ye\ut per quamdam ironiam corripiens eos, quit, a puleo, veniunt in Malbanatm. Imera i l : Sine nobis regnalis, et ulinam regnetis, el nos vobiscum regnemus. In quo uiiquercges prelatur enim Malhanaim munera ipsorum (31). Vides ergo qtiia si quis de puteo hoc biberil, quem quidera essedebere Corinibios, et semetipsum cum foderunl rege el principes, statim proficil ad boc iis vegnare vclle pronunliat, scd elaiionem nomlum pro merilo assumpli bonoris incusal. Fodiunl ergo ui babeat nninera quse offerat Deo. Quid aulem est quod hotno ofleral Deo ? Hoc ipsum quod in lege i i omnes puleum istum principes : el excudutil eum scriptum est : c M u n e r a mea, > bocesl, daia mea. reges gemium. Aposloli enim praecipue reges sunt Ex iis ergo quae Deus dedil, ofTertint nihilominus geniium, qui genles ad obedieniiam fldei congregarunt, etCbristi scienliain omnibus patefeceruul: homines Deo. Quid dedil Deus bomini ? Agnitio In quo sunt tbcsauri sapientiae Dei, ei scienlise nem sui. Quid ergo offerl Deo? Fidero suam et
T 7 7 8 M

'

j *

affectum. Hoc est quod expeiil ab bomine Dens Denique i u scriptum e s t : Et nunc, Israel, quid esl quod Dominus Deus tuus poscil abs le, nisi ul limeas Domiuum Detnn luum. et incedas in viis ejtis, et diligas eum, ei custodias omuia mandala ejtis.et scrvias Domino Deo tuo ex loto corde lua, elex toia anima lua ? > Isia sunt munera, isla dona qii oportet Domino dari. Damus auiem hacc Domino cordis nosiri munera posleaqnam agnoverimus eum, ei agnilione boniiaiis ejus dc puiei ejtis alliludine biberimus. Observa lamen quomodo d i xerit Propbeta : Et nunc Israel quid Dominue Deus tuus poscil abs le ? Erubescant illi haec verba, qui negant in boimois arbilrio esse (32), ut fwicm litiera?, et de inleriore pelra ubi Cbristns Q salvetur, Quomodo posceret ab bomine Deus, nisi eal, spirilales scnsus rclul aquam vivam proferrc. baberK bomo in sua poiesia!e, quod poscenii Dco Hsec ergo facere decet eos solos, qui vel reges suni, deberct offerre ? Sunt ergo quae danlur a Deo, et >el principes. Reges ex eo dicli quod peccaii resunt qtia? praibentur ab bomine. Verbi gratia, in guum ex corpore suo depulerint, ei justiiiae rognum bomine fuil u l una mna facerel decem mnas, aut paravcrinl in membris suis. Decel enim eum doccre iina mna facerel quinque mnas . Ex Deo aatem caeteros, qui prius fecerit ipsa quse docet. Sic enim fuit, ul baberel homo mnnm, ex qua faoere posset scripium e s l ' , quia c qui fecerit eldocuerii sic bodecem mnas. Cum aulem oblulil ex se decem mines, bic magnus vocabitur in regno coolorum. > mnas, accepit rursus a Deo non jam pecumam, scd. Magnum auiem esse in regno, hoc esl regetn csse. polestatem et rcgnum deceni civilatuin. Pelit iterum Deus ab Abrabam, u l offierrel ei Isaac (llitini Excuderunt eum, i n q u i l , < reges gentiiim in suum in montem quemcumque oslendisset ei. regno euo, dum dominarentur eis. Re enim vera non possunl fodere puteura isium, neclatenlesaquae Obtulil Abrabam inlrepidus unigenitum , imposuit stiper aram, cultrum eduxil u l jngtilarel, inbi' venas aperire, nisi prius dominalum lenuerint genlium barbararum. Omne eniin quidquid in eis betur conlinuo, et aries ei pro iilio dalur ad viciimam. Yides ergo quia qua3 Deo ofierimus, noferum fuit in aclibus, quidquid in moribus barbarum, siedomuerinl et subjecerinlregio sensui, et do- bis maoent : sed ad hoc expelimur, ut in iis affeclus nosler erga Deum probetur et fides. minali fuerinl eis, ita u l decaetero non gnliliier,sed HJCC pro eo quod diximus profectos ease filios legilime aganl, isli sunl verereges profundapulei r i mantes, ei verbiDei arcana ac mystlca perscruiantes. Isra<d a puleo, el venisse in Maihanaim, quod i n 3. Posl baec, el a puleo, > i n q u i l , profocii terpretatur munera eorum. Malbanaim aolem venimus in Nahaliel (33), quod inlerpretaiur SUD I Malhanaim, el a Malbanaim in NaliaJiei, et a 315 - Q ^ ^eo? Posteaquam obluleriNabaliel in Bamoth, eta Bamotb in nemus quod Cbi mus nos quae ex nobis sunt, vcninnis ad boc ut in campo Moab, a verlice monlis excelsi qui re8 8 s e 1 r 8T 8 7 D 88 e x D e o 1 1 e x

abscondiii : > secundum prsecephim D o n i i n i circumeunies orbem lerrae , el implenles quod luandalum est, ut doceant omnes gcnies, baptizantes eas in nomine Palris, e l F i l i i , ei SpirUus sancli: ci per hacc excuderunl, hoc e s l , paiefecerunt scientiam pulei, el in noliliam uuiversis genlibus adduxerunt. Sed el qnae nunc habemus in nianibus, qua3 recilata suut nobis, puleus est, ct omnis simul Scriptura legis et propheiarum : Evangelica quoque aique Apostolica scripta simul omnia unus esl puieus, queni non possunl foderc, vel excudere, nisi invenianltir reges et principes. Vere enim regcs, et vere principes habendi sunt, qui possuut auferre lerram de puleo, boc esl, amovere super-

7 9

80

' xxi,

Apoc.xix, 16. I Cor. iv, 8. oloss 18. ibid., 18, 19, 20. " Num. xv.
8 8

7 8

78

Maiih.v, 19. Num. n,3. Maltb. xxvui, 19. Deul. x, 12. Matlb. xxv. Genes. .
8 8 88 8 8 8 7

81

8 8

(31) Inlerpretatur enim Malhavaim MUNERAIPSOB I M . radice ] < dedit, fit ] <donum.> (52) Sic omnes mss. Libb. autem cdili : < in bominc esse libcrum arbitrium. >

(33) Quod interpretatur ex Deo. Aliquid videtur delicere : neqoe enim IVabalicl verli poiesl ex Deo, sed < possessio mea ex Deo a,radice Sru. posscdit, ei nominc SN DCUS

063

ORIGENIS

664

consequamur ea quo* ex Deo stint. Cum enim fidem Transibimue per lerrara taam, per vfam irangibimus, non declinabimug neque in agruin, neque in posiram et afleclum oblulerimus ei, tunc e l ipse vineam. Non bibemus aquam de lacu luo, via regia largilur nobis diversa dona Spiriius sancli, de quiincedemus, uequequo trangeamug flnes luos. Et non busdicit Aposlolus :c Omniaatilem ex Deo sunt ,i E l a Nabaliel venimus in Bamolh, quod inlerprela- concessit Seon ut Israel transiret per fines stios. Et tnr adventus mortit (34). Cujus morlis hic inlelli- collegit Seon ctmneni populum suum, e l exiil belgimus advenium, nisi illitis, qua Ghrislo commori- ligerare adversum lsrael in deseno, et venil in Assaar, et congresgus est cum Israel, el percusait mur , ul el convivainus ei, eiqua debenius mortieum Israel nece gladii, el domiuali eunt t e r r ejus.i ficare membra noslra, quaj sunt super lerram ? Historia quidem manifesla esl, sed deprecemur DoEt ileruro : Consepuhi eniin illi ginniig per baplisrpum in morte. * S i quis ergo salmaris hujus minum, ut aliquid dignum possirous inlerioribus ejus gensibus pervidere. Seon duplicem babet iaierV'IJ3 ordinem tenel, per haec singula q u memoraprelationem, sive arbor infructuota, sive elaim. vimug iier agere dobei, et vcnire post multa ad hunc locum, qnem diximug signiQcare moriis ad- Mitlil igilur Israel legalos ad SeoR, uiillit ad arborem infrucluosani, miuil ad elalum, e l superbum. ventum. Ut auiem ex Scripiuris docemur, esiquaedam mors inimica Chrisli, el quandam amiea ejug. Hic autem Seon, rex esi Aiuorrbaaorum, qui et ipsi inlerprelanlur in amariiudinem adducentes, vel Non ergo illins mortis dicit inimicaB Chrisli, de qua quentei (36). Mitlil ergo ad Seon regeni Auiorrbaeodicilur , 1 Nc.visgimus inimicus destruelur mors^ qni cst diabolug : ged hujus morlig qua rommori- rum Moyses verbis paciOcis dicens : Transibiinus mur ei 111 et convivamus ei : secundum quam mor- per terram tuam. 1 Si secundum spirilalem inlelligenliam dixerimus Seon regem flguram lenere dialem dicit Deus : 1 Ego occidam, e i vivcre faciam. 1 Occidit enim ut commoriamur Gbrigto, et boli, quia ipse est elatus et infrucluosus : pulq vivere facil ut conviTamus ei. Qpiandum ergo > quod non debeas mirari, quod eura dixerim regem, bis est, ut veniamus in Bamoth, el prompiissiime cum audiag etiam ipsum Dominum et Salvalorero suscipiamus beaiae hujug inorlis adventum, ut et v i - nosirum in Evangeliis de eo diceniem : Ecce viflcari cum Ghristo mereamur. Et ex Bamoth, nunc venit princeps t)ujus mundi, ei in nie non IIH i n q u i l , in iienius, quod est i n campo Moab, a ver- venit qaidquam. iierum : c Ecce nunc printice monlis excelsi, q n i respicil ad degertum. 1 Si cepe bujue mundi iniuetur foras. > Si ergo lotius inundi princepe esse in Evangeiiis dicilur, non der (ioc Uinere inccdamtis quod non lam locorum caboiis, quam anima: profeclibua constare ralio , bei absurdum videri si Seon regi AmorrhJeorum, explanationis asgeruit, post omnia ista venimus vel eliam aliis quibuslibet gentium regibus comparetur. Princeps aulem dicilur rnundi, non quia nemus, sive (ut in aliis habeiur exemplaribus) in ^anam, quod interpretalur aicentus, giye veriex creaverii mundum, ged qaia multi sunt in hoc pionlis (35). Per bacc ergo venilur ad illud famosis- mundo peccaiores. Peccali autem quia ipse priin siiiium divini paradisi nemus, et amoenas delicias cepsegt, ideoctiam mundi princepg appeljatus est: babiiationis anliquas, vel cerie ad yerlicem perfe- in iis videlieet, qui nondum relinquentes munduui ctionis et beatiludinis guminitatem : ila u i possit convertuniur ad palrem. Secundura boc eoim eiiaxq illud dicitur , quia omnig miindus in maligno etiam ipse dicere, quia 1 rcsusciiavii nos cum ipso, posiius eal.iQuid enim nobis prodegl di^ere quia el sedere fecit in ccelestibus i n Gbtislo . > Yides quougque peryenitur a puieo? Vides quibus mansio- princeps noster Chrisius esl, ei rebus el opcribu^ argiiamur, quia diaboliis principatuni lenet in 1:0jiibus, imo quibus profeclibus, i i e r animaB paraiur bis? A u l non palam esl sub quo principe agal iniad coelum ? Qua? s i diligenier inspicias, ipae apud pudicus, incestus el injustus? Nunquid poiegl bujusleraetipsuni quoiidianos profeclug luos discutiens, modi homo dicere, qtiia sub Gbrisio posilus baeo quibus in locis sis, e l quam proximus ad regna COB1 8 i 9 8 8 8 1 8 9 9 8 n 8 8 7 { 1 8 8 | V

lorum babearis adyerleg : sicul el ille, dequo D<H f> ago, eliamsi sub Cbrisli iiomine censeri videatur? ininus d i x i i , quia c non longe es a regno Dei. 1 ln quo Ghriglus principatum gerit, nulla ibi immun4. Subsequilur post bsec e l aJia (lisloria. A i t dilia, nulla iniquiias admilliiur,nec baberc aliquem e n i m : c Et misit Moyses, 1 aul (ui habetur IQCUDI poiest iujugta cupidilas. Secunduro bunc i i a npnnullis exemplaribus),< el mlsit Israel legatos ad que roodum recte el Ghriauis virluium priuceps, Seon regem Amorrba^orum verbis paciiicis, dicens : et diabolus inalitiae ac loiius iniquitatis diceiur.
9 8 98

9 8

1 Cor. viu, 6. I Thessal. 10. Colosg. 111. 5. Rem. vi, 4. ! I Cor xv, 26. Oeiiu . 59. Epheg. n 6. Marc. x u , 34. Ntim. x x i , 21, 22, 23, 24. Joan. xiv, 50. Joan. x i i , 5 i . 1 Joaii. v, i 9 .
9 1 9 88 9 4 9 8 9 8 9 7 t 9

8 8

8 9

8 9

(54) / n Bamoik, quod nterpretalur AQVEN^US MORT i 8 . Nimirum a radice K t l , c venil, advenil, 1 et iiomine ! niorg. " (55) In Janam, quod interpretatur ASCENSOS, tice
VERTEX MONT 18. liodiernie exemplaribus

. Hebraeo antem fonle nibil re perhur uude nomen erui possil, nisi in Uebrapa voce K W pro ghimel legerint nun. (56) Amorrhaorum. qui ei ipsi inlerpretaniur m
AMARITUDINEM AODl C E i i T E ^ t aniaruin esse. 1 tel LOQU&NTES. \ 3 *- *

Num. xxi, 20, legilur \& , Joco modo legebalur , inodo

IN NUMEROSHOMILIAXIII.

666

Millit igilor Israel Iegaloaad regem Amorrbaeorum, da. > Yiaergo regali incedendum est, nec declinanregem in amariiudine provocantiiim, regem infru- dum usquam neque in agrum ejus, neqne in vineain ciuosum, regem 316 superbum. Quomodo super- ejus : id est neque ad opera, neque ad sensus diabne, quomodo elalus docebitur dtabolus? Ipse est bolicos declinare ulira mens fidelium debel. Quoqui d i x i t : c Vinule mea faciam, et sapienlia inr modo ergo votumus fincs Amorrha?oriim cum pace tclleclus mei auferam fines geniium, el forliluditransire? Amorrbsei, infidelium qtii sunl iu boc nem eorum depraedabor, et commovebo civitaies mundo pax accipi polest: sed isti inlerprelantur, l supra diximtis, vel in amariludinetn adduceniei, quae inhabilanitir, el universum orbem terrae capiam nianu mea sicul nidiim. E l Rerum dicil ela- vel loquentei. E l quomodd qiiidem iu amaritudinein adducant Deum infidelcs el increduli, exposilione tus bio el superbns : c Ascendam in cie(iim, sunon indiget : quod aulem ail loquentes, ad illam pra sidera coeli ponam tbronum meum. Sedebo in monte excelso, gupra montes alios qui sunl ad aqui- parleui trabi poleslquainfideles quique et sub prinlonem, ascendam supra nubes, el ero similfs Allis- cipe diabolo agentes loqui norunl tatuummodo, scd simo. Adhuc requiris si ipse siielatus et super- loquumur inania. Verbi causa, ul noeue eorum, ul aslrologi, ut nonnulli eliam pbilosophoruro. qui inabus? Imo polius et ipse euperbug esl el elalus, et ille qui qtiasi uoigenilus ejug esl, de quo scripiuiii ^ nia loquunlur ei vana. Fidelium auiem regnum quod a Deo egi, in sermone esi, sed iu virluie. esl , quia c extollilur super oiune quod dicitur Yobimus ergo nos pacifice iransire per imrndum, Deus, aul quod coliiur : ita ut in leniplo Dei gedeal, sed bocipsum magis incital principem mundi, qtiod celenuns se lanquam &it Detis. > Omnis ergo qui dicimus nos nolle pcrmaiicre cum ipso, nec morari, elatus estei gnperbiis, vel Olius est elali bujus, vel discipulus el imilator. E l proplerea dicil Aposlolus necaliquid ejug\elle couliiigeie : inde magis exacerbatur, inde extollilur, el irascilur, el conimovei de quodam : c Ne forte elaius incidal in judiciuin nobis persecuiiones, pericula suseilal, crucialus i n diaboli; ostendens per boc, quia omnis elalus silental. E l ideo dicii: Congivgavil, inquit \ Seon mili ul diabolus judicio condeiunabiliir. Nos ergo siimus qui trangire vulumus por bunc inundum, ul omnein populum suum, ei exiil confligere adversus pervenire possimus ad lerram gaaclam, quae repro- Israel. > Quis e>i omnis. populus Seon, quem conciiat conlra Israel? Principes ac judices numdi, missa est sanclis : et miltimus verbis pacificis ad cunctique nequitiaa minislri, qui iinpugnant semper, Seon, promiilenies non nos babilaluros in terra ejus, nec moraturos cum eo, sed transiluros lan- el persequuniur populum Qei.Sed quid faril Israel? lummodo, el ince&sarog via regali, nec declinaiuros Q c Venil, inquil " in Issaar. ls.aar iniorpi eialur mandali aditpplelio (57). Si ergo veniamus el nos usquam, neque in agrum, neque in vineam, sed nec de laca ejus aquam bibiluros.Videamusergo quanda ad locum islum, id esl ad explelionem mandatonos isla promisimus, quando haec verba diabolo de- rum, eiiamsi cum omni exercitu venial adversum nos Seon isle elaius, e i superbus diabolus, e l c o n innitiavimus. Recordetur unusquisque ftdeljqm, cum fligal advergum nos, si omucs suos contra nos daeprimtim venil ad aquas bapligmi, ctim signacula flmones aoncilei, snperamus euui si Dei niaiulaia dei prima susrepil, et ad foniem salutaris accessit, qnibus ibi tonc usus sil verbis, et quid renuntiave- complemus. Complere enim niaudaia, boc esl diaborit diabolo : non se tisurum pompis ejus, neque lum et onmem e>ug exerciuiui superare. Et tunc operibus ejus, neque ullis omnino servitiis ejus ac coniplebilur in nobis aposlolica oralio qua aii : c Deus aulem conterel Saiauain eub pedes nostros \oIupiaiibus pariturum. Et boc esl quod bis legis
1 1 4 t 9

Ecce velociler. E l illud quod Dominus a i t dedi vobia poieslateni calcandi super scrpenies et scorpitnes, et super omnem virlulem inimici, et nibil vobis nocebit. > Mibil enim nocere vobis poleastrologia?, non magica?, non ullius omnino doclri- ^ runl isla omnia si veniarnus in Jssaar, id egl, si mandala et praecepta Doaiini nostri Jesu Cbristi nac quae conlra Dei pieialem aliquid doceal, pocuservenius, cui esl gloria el imperium IH su'cula sa3t iiim sumel fidelis. Habel enim guos fontes, et bibit Culorum. Amen, de foniibus Israel, bibit de fonlibug galutaris : non bibil aquam de lacu Seon, nec relinquens fontem HOMILIA XIII. f)e ttf qute $uperfuerunl priori tractatui, el de Ba-. aquae vivae congregal sibi lacus coufraciog. Sed et atque asina ejut. Tia regali incessurum se profitelur. Quaeest via regalis? llla sine dubio qua3 dicit ", Ego sum via, 4. Heslerna die dixeramug quomodo Seon rcx veritas, ei vita. Et merito regalis : ipse esl enim, Amorrbaeoruin, qui est elaius, et 317 de quo Propbela a i i : c Deus, judicium luum regi fructuosa, congreeaus cum Jsrael vicius fuerii, dq
1 9 a , l j o r i n e

serinonibus adumbralur, qnia non declinei Israel, neque in agrum ejus, neque in vineam ejus. Sed neque aquam de lacu ejus pollicetnr se esse poiaturum. Non eniin ulira disciplinx diabolica?, non

* Isa. x, 15,14. laa. , 13, 44. II Thesa. n , 4. * I T i m . m , 6. Nuin. x x i , 23. ibid. Rom. x v i , 20. " L u c . x, 19.
9

Joan. xiv, 6.

Psal. L X X I , 1.

(37) h$aar inttrpreiatur ma^dali adwplclio. % maudayii, el a fntt < carpstt, cepit, acc^pil, |

667

ORIGEMS

6GS

qno el obeervanler ScripUira dicil,quia cecidil in quia, de cordc proccdunt cogilaliones mal, b o micidia, adulieria, furla, falsa leslinionra, blaspbenece gladii, vel, 111 alibi legiinus, in ore gladii. Sed misc, el isia sunl quae coinquinanl boniinem. > gi vis diligenlius scire, quo gladio infrucluosus ideo necessario inrendiiur isla civiias, el igne iste, el elaius sictit cedrus Libani cenderii, discaexurilur. Quo igne? lllo profeclo de qtio dicit S a l niusab aposlolo Paulo diccnie : Vivus enim est vaior : Ignem veni miilere in lerram, et quam scrmo Dei, et eflkax.el peneirabilioromni gladio.i volo til accetidattir. > E l item in aliis : E l gladium, inquil , spirilus, 2. Posl pauca auiem referlur de ipsa civitale. quod est verbum Dei. In htijus ergo gladii necc ce Propier boc, inquit " dicent aenigmalisUc : V e ridil spirilalis Seon, qui esl diabolus. Addilur post nile in Es^bQii, ul a>diflcelur ol conslruatur civiias banc : c E l dominali sunt, inquil, filii Israel omni Seon : quoniam igpis processil <ic Esebon, c l lcrra? ejus. Oir.nis quidcm regio IKTC lerrena, flannna de civiiate Seon devoravii usque Moab. tcrra diciiur Seon : sed Cbristus el Ecclesia ejus Seon, uldiximtis, eral rcx, cnjus eral civilas Esedominalur in omni lcrra Scon. c E l dominaii suiit bon. Sic ergo iiiielligeiidus est ordo vcrbomm, abArnon usqne J a b o c . Arnon ei Jaboc civiiaies quasi dicanl isli senigmalislas : Venilc nt eonstruaerant regis Seon (58), sed inilium regni ejus crat Arnon, et OnisJaboc, el ideo dicitur quia dominali lur el a:dificeiur Escbon, qua fuil civitas Seon. Sed requiramus nunc qui sinl isli aenigmaiistac. sunt ab Arnon usque Jaboc. Interpretoiur aulem Arnon malediaiones eorum (39). Iniiium enim regni iEnigma dicitur sermo figuralus. iEnigmaiislx ergo d i c u n l u r , qui figuraliler loquunlur. E l qnis est Scon bujus elali ei infniciuosi, maledicliones sunl. aiius, qui in Oguris loculus sil, nisi lcx el proEinis vero esl Jaboc, quod inlerprelaiur luctapliet.L ? Auili eiiim quontodo David d i c i l : c Apemen (40). Necesse csl enim ut oainis qui vuh exirc riam in parabolis os meum, loquar proposiliones de reguo diaboli el Oncs ejus evadere, luctaincn ab ioitio sxculi. Sed el lsaias, quia renigmata inveniat, ei ceriamina ei a minislris ejns c l salelsint quaB scnpsil, boc inodo declaral : c erunt. litibus susciieniur. Scd si luclaliis fuerit el viceril, i n q u i i , verba libri bujus sicul verba libri signali; jain non erit Jaboc civiias Seon, sed erit civius qaem si dederinl iit manus bominis nescienlis l i l Jsrael. Hoc csleniin r.iniinim, qitod legimus cl de leras, el dixerini ei : Leg?, dicel : Non novi l i t palriarcba Jacob , quoniam cum venissel ad lotcras. Si aulem dedcrinl scienti lilleras, dicel cum quemdam, luciamcn ei prscparalum e s l : el Non possum lcgere, signalus csl enim. > Signalus ibi lota nocle luclalus cnm oblinuissel ei invaluisaulcm dicilur liber pro eo, quod fignris perplcxua &el ad Deum, vocilalum esl nornen ejus Israel. esl, cl aenigmaiibus involuius. Dicunl crgo isli aanic Elaccepil, inquil , Israel onmes civitaies islas, r l babilavil in ornuibus civitaiibus Amorrbrcoruni. gmaiislx : t Ycnite in Esebon, ul scdificelur. Ceridii illa prima Esebon, imo subvcrsa csl el inIjlic lsraet, qui in Cbrislo Israel csi, qui non in c c n s a , reaediiicanda esl alia. Sed quomodo boc <arne Israel, nec in manifcsto Judacusest, ipse bafial, assumpto oslcndaraus exemplo. Sivideasgonbilal in omnibus civilalibus Amorrbseoruni, cum in lilem in dcdecore \\ix positum ac religionis eromni orbe terrarum Chrisli Ecclesiae propaganlur. rore, non dubiles de eo dicere, quod sit bicEsebon Sed el tinusquisqne noslrum prins civiias fuil reciviias in rcgno regis Seon. Begnal enim in cogigis elati : regnabal enim in nobis sluhilia, superbia, laiionibus ejus rex infructuosus ei elalus. A'J huuc impielas, ei omnia qua? sunl ex parle diaboli : scd si accedal lsrael, boc esi Ecclesiae Olius, ei adi/ ubi expugnatus el dcvictus esl foriis, ct vasa ejus bcal jacula verbi Dei, et dislringat conira eum gladirepla sunl, effecli siimus civilas Israel et bacredium sptritus, deslruat in eo omnes munitiones dilas sanclorum; si taiuen peniius excisa csi in nogemilium dogmatum, el elaiiones argumenloruin bis poleslas illa, qua prius dominabalur nobis, et ejus igne vcrilalis exural, dicilo de boc, quia subexcisa esl arbor infruciuosa, et dejeclus esl rex versa est Esebon civiias Seon. Sed non conlintio etalus, etsumus sub eo rege, qui d i c i i : Disciiea nie quia milis sum, et bumiiis cnrde. > Posl liaec ^ desertus el dcsliiulus relinquiiur isie, in quo subv.ersa sunl genlilium dogmata. Non enim diso.iplina sigillalim jam civilalcs supcrbi ei infrucluosi regis esl filiislsrael deslniclas relinquere quas desiruxeentimerat, ei dicit : < In Esebon el in omnibus rinl civilales : sed cum subruerint el everierint in finibes ejus. Quid est hoc, quod pra?cipuam urbomine malas cogilaliones et impios sensus, rexliem de regno Seon nominavit Esebou ? Escbou i n dificabunt rursus in corde ejus quem deslruxerint trrpreiatur cogilaliones (41). Merilo ergo pars mabunascogilaliones, pios sensus, docirinani veritalis xi.ua regni diabolici, el po'estas ejus plurima in inserent, retigionis rimm iradenl, ordinein vivendi cugila,tionibus regnat. Sic enimdixitei Domiuus ,
1 1 , 0 l 9 t 1 8 u 1 9 9 a 1 5 l 6 1 7 1 8 1 9

Hebr. iv, 42. Epbes. v i 17. Num. xxi, 24. 20. Num. xxi, 25. Marc. vn, 21, 22 e l 2 3 . LXXIII, 2. Isai. xxix, 11, 12. *58) Codex S. Tbcod., regionis Seon. > (59) lnterprelatnr aulem ArnonMALEDICTIONES0* BOM. radice ^ I N C nialedixit. (40) Jaboc, \uod inierprelalur LUCTAMEN.
t 1 8 1 9 9 3

11

1 9

1 1

8 0

i b i d . "Gen.xxxn. ibid. 25. Matib. , Luc. x i i , 49. Num. x x i , 27, 28. Psal.
9 1 9 9

1 8

1 7

c exbausit, evacuavil, quod in lucla viresexbaurianlur. (41) Esebon, inlerprelalur COCITATIONBS. Ab 37

c cogHavii. >

669

IN NUMEROS HOMILIAXIII.

670

docebnnt, 3 f g bonestatem monim, o b s e r o n t i gemus: alioquindcbuissemus de boc miindo exiisse. De Basan lamen, hoc est, de lurpiiudine, nullo staiuta monsirabunl. Ettunc vere dicent isti aenigmalista? ad semelipsos invicem : Venile, etaedifice- penilus indigemus, nibil ex ea relinquamus; excidenda omnia, cuncla subverlenda sunt opera mus Esebon, quae fuit civitas Seon. E l ipsi enim, turpitudinis. ln nullo enini poiest bonesium esse boc est filii Ecclesias, quia fignras legis elaenigmala ^ i r i l a l i l e r intelligunt, aenigmalislae appellanlur. quod turpe est. 4. c E l profecli inde illii Israel collocaverunt Hoc esl quod et Jeremias figurali nibilominus sercastra ab occidenle Moab juxja Jordanem conlra mone designat, ubi ad eum dicilur a Domino : Ecce dedi verba mea in os tuum, ecce consiiiui Jericho. E l ut vidit Balach filius Sepbor *% ei le hodie snper gentes et regna, eradicare, ei sub- reliqua. Omnia jam quse de Balaam et asina ejtis acribuntur bisloria plena negoliis : interior vero Teriere, el reaedificare et replantare. Quid eraintelleclus multo negotiosior, el nescio an facile dical et quid subvertil? Givitalem Esebon, quae sil, vel ipsas lantum Itisioricas explanare senlenerat regis Seon. Quid eradicat in ea et quid subtias. Deo lanien doiiante, breviier quae possumus vertit? Cogilationes impias et impuras. Quid reaperslringemus. Belluin tibi imminel, rex B a dificat in ea el quid replanlal? Cogitationes pias el casias, ut efficiatnr Esebon civitas non Amor Sephor : sexcenta millia armaiorum fines luos irruunl. Oporlebat el le parare arma, exerrbaeorum, sed filiorum Israel. 3. Sed si volumus singula perseqtrf, excludemnr ciium congerere (44), de conslruclione praelii cogia dissertione eorum quse nobis recitata sunt de tare, uthosli adbuc procul posiio, armis insiruclus Balaam : cnj.us lcclionis (anla difficuhas esl, ut occurreres. Tu vero miltis ad Balaam divinum, et millis lnulla munera, ac majora promiltis, el d i vix ad bisloria? ipsius ralionem ei consequeniiam cis " : Veni, maledic mibi populum, qui exivil de explanandam pervenire possimus. Quanla ergo jam iEgyplo. Sed Balaam, ui Scripiura docet, relulil difficultas nobiseril inexplanalion* spiriialium senbaec ad Deum, a quo et venire probibelur. Sed et suum, si prima ipsa litiera? facies tantis difficullalibus involuia esl? Sed quamvis rapiat nos deside- ilerum rex m i l l i l legatos, el negleclis armis spem rium ad ea quac magis obscura sunt disserenda, la- omnem ponit in Balaam ut veniat, et verba defemen non sunl penitus omitienda etiam baec q u ral, aique in populum jaculeiur maledicta pro lelis, si forle verbis Balaam vincaiur poptilus, media referunlur. Postea eniin quani oblinuerunt filii Israel civiiates Ainorrliaeorum, ascenderunl queni regis exerciius superare non polerat. llacc eliam viam, quae ducit in Basan, ubi eralOg rcx Q bisloria quid consequenliae babel? quid consilii leBasan : sed ad buncneque legatos mitlere dignan- git (45; ? Ubi vel quando audiluin est, quod quie uir, neque pelere ab eo, ut per lerram ejustrans- regnm, imminenle sibi praelio, omissis arniis exereant, sedcominuo confliguni CUAI eo ei superant ciluque negleclo, ad divini alicujus vel aruspicis lam ipsum quam populum ipsius. Videamus ergo verba conlugerit? Unde iierum aique Herum Dei nobis exoranda est gralia, uihaec nonfabulosis el Ju quaeest Basan. Basan inlerprelalur lurpiiudo (42): daicis narralionibus, sed ralionalibus et dignis divina juerilo ergo nec legati miltuntur ad islam geniem, lege possimussensibus cxpIicare.Primo ergo emnitim nec iransitus per lerram ejusposciiur. NuHusenim nobis transilus debel esse, ntillus accessus ad iw faienduin esl in quibusdam plus posse et plus valere verba quam corpora : quia quod exercilus mulla ludinem : sed ab inilio slaiim expugiiaiida, et rum geiilium nequircl eiliccre, quod ferro elarmis omnimode caveuda est. Og auteni qui rex dieiiur eese Basan,in/erc/Mjt/i) inlerpreiaiur (43). Potest hic non posset oblineri, boc verbis efficitur; et nondico saHCiis verbis,velDei verbis, sed verbis quibusdani, tigurain lcnere onmium camalinm el malerialium qtiac inler bomines babenlur, quae quomodo nomirerum, qnarum ainore et desiderio delenla anima excJudituret separalur a Deo. Adversus Og ergo nem nescio ; sunl tamen in uiili arle composila,
u B l a c h fi,i

ita praecipitur bellum gereodum, < ul non rclinqna- D cujusarlis vocabulum illud sil, quod unicuique aplis, inquil ex co vivcnlem. Nullum enim a pellari libel. Est ergo, dixi, apud bomines opus filiis Israel oporlet relinqui i n regno turpiiudiuis aiiquod , quod verbis eflicilur. Quid tamen ct dedecoris vivenlem. Sed et decel Israelilicam opus lale est, ui quamvis magnis corporis v i virtutem excidere et resecare turpia, et pia quajribus non possil impleri? Verbi gralia, erant i n que in anima rea^dificare, alque bonesia ac religiosa iEgyplo incanlalores el magi. Quis polesl boniiplaniare. De regno Seon IIOQ esl scriptum, ut niiin fortiludine corporis vlrgam mutare i n sernullus vivus relinqualur, nec de regno Moab. Forlc penlem, quod ab illis faclum referlur? A u l quia enim ex illis opus babemus aliquibus, et nonnullis poicst viribus corporis aquain i n sanguitteni eoruni pro vitx bnjns agonibus et excrcitiis indi3 1 9 verlere? Feceruni tanien boc iEgypliorum ^Jerem. i , 9,10. " Num. x x i , 35. " Num. , 1,2. il^id. 6.
7

(42) Basan interprelalur TURPJTUDO. UHl t con circulo describere, et forle < includere, inlejr-s fiisus esi. cludere. > (43) Og autem qui re.x dkilur e$te Basan, INTKR(44) Godex GaFnotcnsis. c cogerc. i. rxmiointerorelatur. Ab 5TJ Cbald. vel HTn Ucbr^ (45i ldcni, c osiendiL >

671

0R1GEN18

672

incantalores et magi. Feceral <wim liaec prius Moy- vis armorom, quanUim Moysie valoil oratio. Ut enim etevasset Moyses manus ad Deum, vincetmttir tes : scd qtiia sciebat rex iEgypli quod possent ha?c arte quadam iieri verborum, quae babeltir inter Amalec; remissae vero et dejecta?, vinci faciebant Israel. Ha?c profecio audierat Balach rex M o a b . bomlnes, puiavit el Moysen non baec Dei virluie, sed magica arte fecisse, ei quod hnmana arie fece- Scriplum esl enim * : Audicrunt genles, e l i r a ta? s i i n l : dolorescomprebenderuol bahiianles Pktfrat, id Dei faclum virlule siinulare. Convocat conlisliim. Tunc festiiiavemnt duces Edom, et p r i n c l linuo JCgyptiorum inc-autaiores el magos. Inler euin qui v r l u i e Dei operabatur, et eos qui daeinones pes Moabilarum, apprebemlit eos iremor. V i d e s invocabant, facit esse certamen. Efficil tamen simi- pervenisse ad eos quod in canlico praedixeral Moyses quando iransierant mare Rubrum. Audierat liier et conlraria virlus virgam serpenlem sicul fecerat virlus Dei : sed serpens qui per virtulcm Dei ergo rex Moab, quia populus bic oraiionibus v i n c i l , faclitf fueral, absorbuil ei devoravit omncs iJlos et pugnat adversum bosles ore, non gladio, et ob serpenies, qui arte inagica ex virgis vcnd ftieranl hoc sine dubio apud semelipsum cogitavit, dicens : in serpenles. Non enim potuit virlus daemoniaca Quoniam quidem oraiionibus populi hujus et premabim quod ex bono fecerat reslituere in bonum. cibus nulla possunt arma conferri, ideo eiiam mihl Poiuit ex virga facere serpenlem, tirgam vero red- ^ tales aliquae preces, et lalia requireuda sunt a r m a dere ex serpente non potuit: et ideo consumumur verborum, et orationes lales quae superare possinl omnes ex ea virga quae Dei virtute versa fuerat in oraiiones isloruui. serpenlem. Posiea vero per divinam virimem naiu5. U i autem scias lale aliquid cogitasse r e g e m rae sua3 reddilur, ut naiura Dominum faleretur. Fe- ex Scriplurae verbis inlellige, quae ego a magislro ceruiil incanlatores iEgyplioruin, ut et aquae ver- qtiodam, qui ex Hebraeis credideral, exposiia d i d n lerenitir in eauguiiiem, sed non pottieruni Herum ci. Scriptum e s l e r g o " : E l dixit Moab ad senio* sanguiiiem vertere in aqtiam ; Dei aulem virtus non res Madian : Nunc ablinget synagoga hac omnes aquam, sed tolum fluvium verlit in sangninem : et qui in circuilu tiosiro sunt, sicut ablingil vitulus rursiim oranie Moyse, lirapidis eum ac tialuralibns berbam campi. Aiebal ergo magister ille,, qui ex reddidit fliientis. Et iierum produxerunt magi Hebrieis crediderat : Cur inquil, tali ueus est ^Egyptiorum scnipes, sed non poiuerutit repellere exemplo dicens, sicut ablingit vilulus berbam eas. Moyses vero produxii scnipes, ei repulti. Deus campi ? Ob boc sine dubio, quia viiulus ore etiim nosler delere facit, et iierum reslituil; con- obrumpil herbam de campo el lingua lanquani falce iraria aulem virius male quidein facere aliquid po- C quaicunque inveneril secat. Ila ergo el populus bic, lesl, sed restiluere in inlegrutn non polesi. Ha?c quasi viitilus ore et labiis pognat, el anna habel in auiem oinnia pramisimus, ut opera Balaam, vel verbis ac precibus. H;cc igilur sciens rex miliil ad verba ejus possimus adverlere. Suut enim et ma- Balaam, ul el ipse deferat verbis verba contraria, gorum nonnull* differeutiae : alii eniin plus, alii el precibus preces. Nec mireris si est in magica miiius valent. Hic Balaam famosissimus eral in arte arte lale aliquid; esse enim banc artem designat magica et in carminibus noxiis praepotene. Non eiiam Scriptura, sed uli ea prohibel. Nam et da> enim habebat poteetatem, vel ariem verborura ad mones Scriplura esse designat, sed coli eos el exobenedicendura, sed habebat ad maledicendum. Dae- rari velat. Recte ergo eliam magica uli probibel, mones enim ad maledicendum invitautur, non ad quia magurum minislri (46) angeli aunt refugae, et benedicendum. E l ideo quasi experius in talibus, spiritus maligni, etda>monia immunda. Nullos enini in opinione eral omnibus, qui erant in Oriente. sanclorum spiriiuum obtemperal mago. Non polest Nisi enim experimenta ejus plurima prxcessissent, invocare niagns Michaelem, non polest iiivocare Rapbaelem, neque Gabrielem; imillo magis magus quod irequenler maledictis bosiem vertissel armainvocare non pote6t omnipoieiuetn Deum, ncc F i tum, non ulique praesumpsissel rex boc posse iieri sermonibus, quod ferro et acie vix posset impleri. D lium ejus Dominum nostrum Jesum Cbrisium, nec Gertus ergo Balacb de hoc, et frequenter expertus, sanctum Spiriium ejus. Nos soli accepimus poiestapmissis omnibus inslrumenlis et auxiliis bellicis, tem invocandi Deum Patrem. Nos soli habemus potestaiem invacandi unigenitum ejue Gbristum, lniltit ad eum legatos dicens : c Ecce populus Sed illud est quod dico : qui jam poleslalem acce* exivit de iEgypto el cooperuii faciem lerrac, et hic pit invocandi Gbrislum, nou potest ilerum daemonea sedil juxla me. Sed elamplius aliquid pulo quod invocare ; et qui sancli Spirilus parliceps faclus uioveril regem : videlur enim audisse, quia iilii esi, ad iinmundos ullra spiriius accedere non debeU Israelsoleni bosles vincere oratione, non armis, Si enim invocaveril immundos gpirilus, 320 " uec lam ferro quam precibus. Nulla enim Israel clus ab eo Spiritus refugil (47). Magi suni qui inadversum Pbaraonem arma cammovit, sed diciura vocant Reeizebub. Denique sciebat hoc populus ille, ^sl ei * : c Dominus pugnabii pro vobis, el vos l a et ideo mentienice contra Dominum meuui Jesuin, cebitis. Sed nec contra Amaleciias quidcm lanlum Num. , 5. Exod xiv, 14. * Exod. xv, 14,15. IVum. , 4. (46) Idem, magislri. lensie, Spintus sanclua ab ea violenlet abatrabi (47) $$ ab eo Spiritus refuqit. Godcx Cai no- ' t.ur. ^
t t 1 9 s a n , e 1 9 8 1

075

1N NUMEROS HOMILIA XIII.

74

e l falsa dicentes, aicbani " c Hic in Beelzebtib Balaam, nou quod diguus ftseet ad qucm ventret principe dsBiuoniorum cjio.il daemonia. > Salralor Deus; sed ul fugarentur illi qui ad ir<aledicenduui aniteni sciens quia verum esl quideni quod princeps et malefacienduin adesse consiieverant. Jam enim quidem dsmonioram Bcelzebub sit, in boc eos non binc providebal Oeus popido suoi Adcst ergo, et arguil mendacii, sed respondil eis t Si ego in dicit Deus a d e u m " : Quid bomines isii veneruut Beelrebub ejicio daemonia, iilii teslri in quo ejiad le? F.i dixil Balaam ad Deum i Balacb fdius Seciunl? Undeconstai esse quosdam dsmones ma- pbor rex Moab misit eos ad me, dicens : Ecce populos, qui invocali a magis, adsunt eis ad maluin, lus exiii de iEgyplo, e l cooperuii faciem lerrae, et non adbonum. Parati eniia sunlad malefaciendum, hic sedel juxla ine. Yeni ergo niinc, et maledic m i bene autem facere nesciuni. Isii ergo dactnones arle bi eum, si foric poterimus percuiere eum, et ejicere. Et d i x i i Deus ad Balaam : Non eas cum eis, quadara el conipositione terborum in amiciiias, ut neque maledicas populum : esl enim benedicius* ita dicam, eesseranl Balaam : quorum amiciliis 7. Altior hic exoritur quaestio, et nescio ulrum fretas, roagnus apod bomines videbaiur. Ob hoc ergo roiuit ad eum rex, et ail " : c Yeni nunc, e l convenial rem lani profundi mysterii denudare* ei proferre ad turbas, et eas lurbas quae ad audilo* maledic roihi populum bunc, quia foriior cst bic quam noe, si forte possimus percuiere aliquos ex rium verbi Dei non nisi paucis diebus adveniunt. eis, e l ejicere eos de terra. Yideiur inibi rex bic el continuo diaceduul, nec in medilalione verbi Dei non ex iotegro confidere in Balaam divino, ingenli diulius immorantur : laraen pro iis qui sludiosi credo devirlulibus, quae in poptdo Dei factas sunl, suni, et sciunt audire, possunlque capere spiriialem audilioiie perterrilus : el ideo d i c i l , si forle vel sengum, pauca aliqua dicemus ex muhis. Puicst eousque praevaleant maledicliones Balaam, ut a l i - ergo objici lale aliquid Mnvocet licet dsemones Baquos ex ipsis possil percuiere, ca?leros vero lugare laarn, maiedical populo, invocati da?mones faciant perierrilos, et propria lerra depellcre. quod possunl : nunquid non poiesl Deus dcfeudcre a daemonibus populum, vimque eorum in malefa* 6. Addil prselerea : Quia scio, iuquil quod quos benediieris, benedicti erunt, el quos maledi- ciendo deslruere? Quid ergo opus erat, ut ipse vexeris, maledicti erunt. Ego non credo quia scirel niret ad Balaam ei consuelos daemoncs probiberet rex, quod quibuscunque benedixissei Balaam, be- accedere, ne vel (eniarenl aut conareniur lardere nedicti essenl : sed videtur iuilii adulandi gratia populum siium? Ad bec crgo licei non omnia qna basc dicere, ui ariem ejus eftereng et exiollens, possunl occurrere, proierenda sunl, lamen dicenms ex parie, quia non vull Deus da?monum geuus anie promplioretn eum sibi reddai ad facinus. Ars enim i> agica nesdt benedicere, quia nec dscmones sciunl lenapus damnare (48). Sciunt enitn et ipsi dasmones benefarere. Noscil benedicere Isaac et Jacob, et quia lempus eorum prsesens boc sa?culum coniinet. omnes sancli : impiorum nullus scit benedicere. Proplerea denique ei Doininum rogabani, ui DOL torquerei eos auie lempus, neque in abyssum m i u Scd landem veniunt ad Balaam legali. Vencrunt terei ob boc neque diabolum removii a prinrgo, inqoil , seniores Moab, et seniores Madian, cipatu saeeuli liujus, quia adbuc opus esl opera et divinacula in manibus eorum. In illis divinalionis arlibus, quas euriositas buinana composuil, ejus ad perfectionem eoruni qui coronandi sunt, Kunt quaedam quae Scriplura quidem divinacula n o - opus esl adbuc opera ejus ad exercitia cerlaniinum minavit: gemilie autem consueludo, vel iripodas, el victorias beatorum. Sic ergo et reliquos daemo?el coriinas, vel aliis bujusmodi vocabulis appel- nes non vull anie lempus a propositi 8ui imenlione violenter abslrabere, et ideo ex inilio non eis i n lat; quae quasi ad hoc ipsum consecrala, inoveri dulsil invocari per Balaam , ne forle invocaii ab eis et contreciari soleni. Scriptura sane diviua epbod quoddam vernaculo sermone noiuinal in pro- destruerentur anie leuipus, el perimerentur d o pbeiis, quod indiunentiim I r a d u n l esse prophetan- fendenie populum suum Bco. Aliud enim est, si
1 1 M

Cium. Aliud lamen apud Scripluras divina prophe- ]> exspecUt daemon a Deo aliquein ad lenlanduiu sicul Job, et cum cerla distinclione poleslaiem t u , aiiud divinaiio habetur. Ait enim " : c Non erit ejus accipiat. Verbi gratia, ut dicalur el, Do libl auguraiio in Jacob, neque divinatio i n lsrael. In omnia ejus in poiestale, sed ipsuni non coiaingas. len:pore dicelur ad iacob et Israel, quid facturua 321 ^ i poleslaiem, sed s i i Deus. Abdicaiur ergo penitus divinalio : opeauiniaai ejus cuslodi. E l aliud esl si mago exi-* re eniro Ct miuisierio dasmonum, u l supra jam genle, el adjuramenlis quibusdam exlorqueule, diximuft, adimpletur. Igiiur Balaam, diviuaculis acdaemones sine ulla obserTaiione desseviant (49). lu ceplis, cuni aolerenl dutmones ad ipsum veuire, fuquo utiqiie si eis libertas servelur arbitrii, popngaioe quidem daemones videl, sed adesse Deum. Et lum Dei perdiium dabunl. Si vero libertas aufeideo d i c i i inlerrogare se Deum,quia consueios sibi raiur arbiirii, hoc erat damnasse ralioDabilem parere nusquam daBmones videt. Venit crgo ipse ad
u t l e r u m 1 1 e , n u

* Lue. x i , 15. ibid., 9. Num. , 6. " ibid. *Num.xxii,9,40,ii,i2. " M a l i b . v i u , 2 9 ; Luc. v m , 31. (48) Non vult Deus damonum genm ante tempui damnare* etc. Vide clariesirouni Hueliura Origenia*

, e

Nura. x x n , 7.

e t

Num. x x m , 45.

norum lib. it, qusest. 5, numeris 22 ei 23. (49) Codcx (JarBOicnsis, t deeerviant,

75

OHIGENIS
4 1

676

creatoram, el ante tempus inlulisse judicium, et Israel, de quo scripium est, dicenle Domino ad impedisse omnibus qui adversuin eos in agone Moyseu : c Angelus raeus ibit lecum. > Peienlt cerlanies poterant coroaari. Si enira daemoniis au- ergo ire, coucediiur : in via conterilur ab asina : feratur liberlas arbiirii, nullus ultra iiupugnabit sed magus daemoncs videt, augelutu non v i d e t , albletas Cbrisli : nullo autem impugnanie, nec aeina lamen videl. Non quod digna esset videre certamen aliquod e r i l : el sublalo certamine, nul- angelum, sicut nec loqui digna erai, sed u l confulum erit praemium, nulla vicloria. Idcirco igitur larelur Balaam : et ut ait quodam iu loco S c r i tali via ulitar Deus, ut et populus adbuc rudis, et plura * : Muium aniinal bumana voce responqui nuper abstrabi coeperal a culiu daeinoiuiin, dens, arguit propheiae demeniiain. Verum quodaemonibus non tradatur, el invocanle mago re- niam de historia mulia jam dicla s u n l , aliqua sponsa deferantur, et genus daemonum non nudelur etiam de allegoria perslringamus in fine. Si Tideas arbilrii polesiate. E l ideo pravenit Deus el ire conlrariam poteslaicm impugnaniem populum D e i , Balaam, alque invocare daemones ad maledicendura intelligis quis sit qui sedeat super asinam. Et si probibet, si lameu a cupiditate cessasseL Sed quia consideres bomines quomodo a daemonibus praecipersistil in desiderio pecunia?, indulgens Deus arpitanlar, inlelligis qnae sit asina. Sic enim et in biirii libertaii, rursus ire pcrmiuit. Yerbum la- Evangelio inlelliges Jcsum uiiueBtem discipulos nien suum iujicil in os ejus, prohibens malediclio- suos ad asinani, quse alligaia e r a l , et ad pullum nem fieri per daemones, ut benediciionibus locum ejus : u l discipuli eam solvant, et adducanl, ui daret, et pro malediclis proferal Balaam benediipse redeai super eam. forlc baec asina, id esl ciiones ac propbeiias, quae possunl aedificare non Ecclesia, prius portabai Balaam, nunc auiem Cbrisolum Israel, sed et reliquas gentes. siuni, ex quo solula est a discipulis et a quibus in\ (51) f Sienim a Moyse(50) uexa erai vinculis relaxaia, ul Filius Dei sederei xfj propbelia? ejas sacris super eam, et cum ipsa ingredereitir sanciam c i ( insert sunl volumini- vitaiem Jerusalem coelesiem, et compleretur S c r i , \ \ bijs, quanlo magis de- plura, qux d i c i l : Laetare, filia Sion, predica, filia Jcrusalem, ecce rex luus venil libi ntitis et - scriplae sunl ab iis qui babitabanl lunc Mesopo- sedens super subjugale. Subjugale, id est asi, , tamiam, apud quos ina- naro credenles sine dubio ex Judaeis dicit : et \ c - gnificus habcbalur Ba- pullura novellum, cos profecto qui sunl ex gen\ > 6 \ laam, quosque ariis ejus Q M u s credenies in Cbrisio Jesu Domino noslro, cui esl gloria ei buperium in saecula saeculorura. constat fuissediscipulos? - Ex illo denique ferlur Aiiieo. HOMILIA X I V . \ niagorum genus, el itisli(51) llem de Balaam. . tuiio in pariibus Orienlis 1. Plura suni, que nobis resederunt exponentibus vigere : qui descripta habenles apud se omnia quae propheiaverai Balaam, eiiara hoc habuerunl scri- lectionem de Balaam alque asina ejus : et quop i u m , quod t orieiur siella ex Jacob, ei exsurget niam est lemporalis Iractalus, qui in Ecclesia aediOcandi gralia babelur, non babuiimis lanluin spahomo ex lsrael. Haec scripia babebant magi apud tii, u l possemus bingula quxque Scriplurae verba semelipsos, ei ideo quando nalus est Jesus, ag erunl stellam, et inlellexerunt adimpleri prophe- proponere, el iia ul nibil oninino indiscussum 322 liam, magis ipsi quam populus Israel, qui sanclo- remanerel, explanalionem siugulis adhibere, quoniam quidem bujusinodi slylus commentariorum rampropbetarirn audire verba comempsil. llli ergo cx iis tanium quae Balaam scripta reliquerat agno- magis esl. Idcirco qua3 inquisitione digna videntur, repelimus, eainque discutientes, qua possumus scenies adesse lempus, venerunt, el requirenies eum slaiim adoraveruni, ei ul fldem suain ma- D explauaiione disserere et in medium proferre lenlabimus. E s l autem adhuc difficile in explanatioue gnamesse declararenl,parvuin puerumquasi regem historiae ipsius, quomodo cum dicatur venisse Deus veneraii sunl. noclu ad Balaam primo, el interrogasse qui essent 8. Sed redeamus ad propositum. Molesius est homines qui venissenl ad eum : ac respondissel, Bataain Deo, ei exlorquel propemodum permilti quia raissi essenl a Balacb filio Sephor dicenie : sibi ut eat maledicere flliis Israel, el ut invocet Veni, el maledic mibi populum; > responderii ei uaemones, ad queui jam veneral Deus. Ascendil Deus: t Non ibis cuni eis, neque malediccs popuasinain, occurrit ei angelus, qui excubabal pro
4 4 4 9 4e 44

VER8.

NOV.

Dicitur Balaam habuuse discipulos qui magicam ejus ariem didicerinl, qutque magna de eo concepta vpinione liilerit jnandavtrinl, aique poilerii reli4 8

querinl ejut vaticinia, tit quibut exslabat etiam iltud : t Orielur stella; quod cum e paterna tradilione ac disciplina aecepissent magi, venerunl Bethleem. Zach. lx, 9.
u

Num. xxiv, 17.

4 1

Exod. x x x n , 54.

4 e

II Petr. n , 16.

Num. xxn, i l , i%,

(50) Si enim Moy$e, etc. Vide noias ad libruin piiuiuiii contra Cel$um nunu 60.
t

(51) IIoc fragmenluii) desumpium csl e Caieuii mauuscriplis.

677

IN NUMEftOS HOfllLIA XIV.

678

lum est enim benediclus. > Iterum sccundo dicilur lulibus. Yinus auiero non habens aiiquid eonlra~ ad eum noclu venisse Deus, el dixisse, ut iret ctnn riuin, non clarescerel, nec splemlidior et examleis, sed boc observaret ui verbum quod darel Deus natior iierel. Non probala vero nec examinala virin ore ejus, hoc loquerelur. rursum lertio eunli tus, nec virlus eel (52). Sed baec si dicaniur sine ei occurrisse angelum Dei, cui in tanlum via ejus diviuorum verborum lesiimoniis, exquisita magis non elegans nec opporluna viderelur, ut eliam in- ei humana arle composiia, qnam vera atque i n terlicere euin vellel, nisi asina videns angelum, dubtlala videbuutur. Requiramus ergo si bujusquera Balaaiu viderc non potuit, declinassel. Et modi sensuin etiam volumina divina coniineant. tamen posteaquam culpatur ab angelo cur ire voVtjniamus ad Josepb * . Tolle maliliaiu fralrum luisset, rursus eliam ab ipso ire pennitlilur : lan- ejus, tolle iuvidiam, lolle illud omne parricidale ium ul cuslodiat verbum, quod Deus dederit in commenlui (55) quo saivierunt in fratrem usqueorc ejus, ut boc soluin proferal, nec amplius aliquo vendereni eum. Si b c auferas, \ i d e quanquid. HJ3C ergo omuia difficilem habenl explana* lani simtil peremeris dispensalionem Dei. Siniui tioneiu : paucis tanien, ut supra jam diximus, oceaim absciudes cuncla illa, quae apud yEgyptum casionem intelligenliae vobis dabimus, quo ei vos per Josepb pro salute omniuin gesla sunl . Non faciatis quod scriplum est* : U l iis audiiis sa- fuissel interpreUtio somnii Pbaraonis, si pe piens sapienlior fiat: > e l : Da occasionem sa- diani frairum non fuisset Joseph dislraclus, el pienii, et sapientior eril. Sed priusquam perve- venisset in jEgypium : nemo intcllexissel quaj Deus niamus ad rein, ne illud quidem omillemus, quod revelaveral regi, nemo frumenia congrcgassei in curiosius intendenies in boc loro observavimus. In jEgyplo, ueiiio necessilatem famis sapienli provillebraeorum litleris nomen Dei boc esl Deus, ve! sione curassei : perussel jEgyptus, periissent el DominiLS, diverse scribi diciiur. Aliler enim s c r i - liniiiinae regiones fame. Interiisset eliam ipse Isbilur Deus, quicunque Deus: aliler Deus ipse, de rael, et semen ejus quaerens panem, si jEgyptum quo d i c i l u r : c Audi, Israel, Dominus Deus tuus, fuisset ingressuin, necegressi fuisscm ex ea (ilii Deus unus est. > Isle ergo Deus Israel, Detis unus Israel cuni niirabilibus Douiiiii. Nusquam plagae in el crealor o m n i u m , certo quodam liiieraraiii signo jEgypiios, neque virlutes illae, quas fecil Deus per scribiiur, quod apud illos teiragrammalon dicilur. Moysen ei Aaron. Nemo Kubruui mare siccis vesiigds incessisset. Cibum rcaiinse morialis vila Si quando ergo sub boc signo in Scripturis s c i i bitur Deus, nulla est dubiiaiio quin de Deo vero nescissei. Nulla de sequenli peira aquarum fluenta
8 B 4 8 9 47

el imiudi creatore dicatur. Si quando vero aliis, Q prorupisseni. Lex a Deo bomimbus daia non fuisid esi (ommunibus lilleris scribiiur, iucertum haset. QUJB in Exodo, qua3 in Leviiico, in Numeris belur ulrum de Deo vero, an de aliquo ex iilis di- eiiam ei Deuleronomio referuntur, ad bumani gecaiur, de quibos Apostolus d i c i t : c Tamelsi sunt neris sciemiam non vcuissenl* Hxrcditalein certe qui dicamur dii, sive in coelo sive in terra : sicut palernam, el terram repromissionis nullus intrassunl dii mulli, et doraini m u l l i : nobis lamen uuus set. E l ul ad baec quae babenlur in manibus, vePeus Pater, ex quo omnia, ci nos per ipsuro. niamus, tolle Balacb bujus regis pessimi m a l i Aiunl ergo qui Hebraicas liileras legunt, in boc liam, qua maledici desideral Israeleni, aufer ejus loco Deus, non sub signo tetragrammati ess posiaslutiam, qua invilabat Balaam ad devoranduni lum, de quo qui potesl, requirat. Sed et quod dixil populum : pariter absluleris erga Olios Israel Deus ad Balaam quasi interrogans qui sunt isti dispcnsalionem D e i , et providenlise ejus favorem, boniiues, requiritur cur ignorare videalur: ct ile- ntisquain propbeiia? illae erunt, quas per os B a rum quod ail : Non maledices populum, est laam et filiis Israel et genlibus prophetanlur. eniin benediclus. Sic ilaque potest inlelligi, quasi 323 Q d etiam Novi Teslamenti cupis ha?.c d i x e r i l : Nou maiedices populum meum. lestimoniis conflrmari, si auferas maliliam JudaB, 2. Nos inlerim dicimus dispensatione quadam D proditionemque ejus perimas, absioleris parher crucem Cbrisli el passionem ejus : et si non s i l crux, et sapieniia Dci, ita omnia in hoc mundo esse dis exuuntur principalus cl polcslaies , nec iriwmposila, ul nibil prorsus oliosum sit apud Deum, pbanlur in ligno crucis. Si non fuissel mors eiiamsi maluin iliud sit, eiiamsi bonum. Sed plaCbristi, uiique nec resurrectio fuisset, nec exstinius quod dicilur explicenius. Maliiiam Deus non tisset aliquis primogenilus ex mortuis. Quod si f e c i l : lamen cum aliis inventam possil probibere, non fuisset primogenilus ex moriuis , nec spes non prohibet : sed cum ipsis a quibus habciur, nobis resurrectionis fuiesei. Simili ergo modo e l uiitur ea ad necessarias causas. Per ipsos enim de ipso diabolo ponainus, verbi graiia, necessiiaie in quibus esl malilia, claros et probaios efficit eos aliqua conslriclum fuisse ne peccarel, vel post pecqui ad Tirlulum gloriain tendunt. Nam si perimerelur maKiia, non essel ulique qui contrairet vir- calum ablatam fuisse ab eo uialilise voluntatera :
4 8 u s i

Prov. i , 5 .

4 6

Prov. , 9.

4 7

Deui. v i , 4.

4 8

I Cor. , 5, 6.

4 8

Cen, xxxvn.

8 8

Gen. x u .

(52) Nec virlm esl. Pro bis in codice Sancli Tbeodorici legilur : claros ei probalos non efficil

eos qui ad virlulum gloriam lendunt. (55) Codex Carnotensis, c coiumerciuui.

ORIGENJS

simul utiqtie ablalum fuiseetnobis c^rlamen adver- suinius, Deus quidem maliliam non fecit, inveniara tamen ex proposhi iiilenlione eorum qui deriinasum insidias diaboli, nec exspeciareiur corona runl a via recla, auferre penilus noluit : provideos vicloriaeei qui legilime cerlassei . Si non haberehoc, quod eiiainsi illi essei inuiilis qui ea ulebalur, mus qui adversum nos obsisicren!, agones non essent, nec vicioribus munera ponerenlur, nec facerel eain lainen utilem iis adversum quos exercebatur. E l ideo refugere quidem omnibus morfis regnum coelorura vincentibus parareiur : neque debemils, ne uiiquam inaiilia inveniatur in nobis : momenlaneum boc et leve iribulalionis noslraB in aliis vero vincere eam, non perimere sludendun supra modum pondus gloriae operaremr nobis in est; quia et illi, in quibus e s l malilia, aliquid fuluro * : ncc aliqois nosirum pra Iribiilationiim necessarii operis conferunt universiiali. Nihil enim palientva sperarel iinmensam gloriam fulurorum. oiiosuin, nibil inaue est apud Deum, quia sive bono Ex quibus oinnibus colligilur, quia Oeus noti solum proposilo hoininis utilur ad bona, sive inalo uiiiur bouis uialur ad opus bouum , sed et malis. Et hoc ad necessaria. Sed beaiior eris, si magis ex viruuivere inirabile esl, quod vasis malis ulilur Deus ad bus quae in le sunl, inveniatur boni aliquid ex le opus bonum. In magna enim hac mundi bujus domd vila liujus universiiag consequi : sicut i l l i , de quinon sunt tantummodo vasa aurea, ei argentea, sed
11 9

el lignea, e l flctilia, et alia quidem ad honorein, 6 btis dicil apostolus Paulus : U l silis sicui luminaria inboc mando, verbum coniineiues.) alia aulein ad conlumeliam \ ulraque lamen necesAd gloriam sunt crgo uecesaaria liiminaria iuundo saria. Verdm quoniam vasa badc quae dicimus, ralionabilia inlelligenda sunt, el liberi arbilrii : buic. Et quid lam deleclabile, quid lam magnifirum, quain opus solis, vel lunae, a quibus illuniinon casw, neque fortuitu, uuusquisque aut vas naliir mundus ? Opus est tamen ipsi mundo etiarn bonoris etficilur, aut vas conlumelia?, sed qui se tale prebuerii, ui eleclus esse mercatur, vas eleangelis qui sint guper beslias (54), et angelis qui clum et vas bonoris efficilur. Qui vero indignis et prasinl exercilibus lerreiris. Opus esl augelis Qui deicrrimis seusibus vivii, isie formalur vas coniuprasinl animalium naiivilati , virguliorum, planlameliae, IIOD a Condilore, sed a senielipso causis tioiuimque, el caeteris pluralibus incremeniis. E l conluineliae su;c dalis. Non ergo eos lales esse rursum angelis opus esl, qui praesifit opertbus Condiior fecii, sed bujusmodi menies secundum sanclia, qui aeiernae lucis inlelleclum el occuilorwn proposiium eorum, provideniiae sua3 ju&ia et ineffaDei agniiionem, ac rerum diviuarum scieiiiiam brii quadaro raliotie di&pensal. Sicul, verbi gralia, doceanl. Yide ergo ne le ipse facias inter cos an^ein urbibus magnis, ' s i qui indigniores sunl, et los inveniri, qui besiiis prassunl, gi belluinain duabsirusae viu ac deterrima3 homiues , ullima quae- C xeris vilam : aut intereos, qui lerreais operibns que opera, et laboriosa condemnanlur operari, et praBgunt, si corporea et terrena dilexerig. Sed lanien necessaria sunt cWilali hujnsmodi opera. saiage quomodo magig assumaris ad socielatem Verbi causa, aut fornacibus lavacri ad gucceiideuMicbaelis arcliangeli, qui orationeg 324 sanctortice dos ignes deserviunt, ut tu vel commodilaie, vel aemper offert Oeo. Assumeris aulem in banc nuraedeliciis perfruaris; aut cuniculos purgant, aut alia rum vel iu istud ofBcium , si iosisias eemper ora^ hujusmodi geruni, ut tibi iu urbe fial et deleeiationi, et vigiles in ea, et impleas quod Aposioiu bilis habilalio. E l 1 1 quideiu vel agunt ex propo- a ' u : Sine cessalione oraniea. Yel cerle ut gilo, vel ex merito paiiunlur : opus lamen ipsoruin assuraaris in societatem et oflicium Rapbaelis, q>d medicinx praeest: si cuni videris aliqtiem vulneraproAcit ad ulilitaiem eorum quibus quae boua ei lum peccaiis, el sagittis diaboli conflxum i adhibueutilia gunt, paraiiiur. Ila el liaec de quibus propoe 5 0

0 i

II Tim* , 5.

" II Cor. iv, 17.

II Tim.n, StO. " Pbilipp. n , 15, 16.

1 Thess. v, 17.

(54) Oput est tamen ip$i mundo etiam angeln qui tint super bestias, eic. Consule clamsimum Huetiiim Origenianorum lib. n , qua^sl. v, num. 29. CaBterum banc suain Origcnes sententiam hausisse videtur ex Apoc. ix, 11 < E l habebant # locustse c supef se rcgem angelum abyssi, cui nomeo llebraice Abaddon, Graece aulem Apollyon, > 61 ex lib. Pasioris Hermce visione 4, cap. 2 : c Misit Domimis angelmn suum qui est super besiias, cui iiomcn esi Hegrin. Aitinialibiis el planiis angelos ilein prajliciunt Atbenagoras Legal. pro Chritlianis pag. 27, cilalus a Melliodio apud Epipbaniuni ba*res. LXIV, num. 21, et apud Photium codice CGXXXIV ,sub luiliuin ; Epipbanius libro De menturit et pondert6us, cap. 22; Tbeodoreius qux&l. 52 tit Genes. Eadem esl senleniia Plalonicoruiu in Porphyr.uepi lib. :, sed dispHcuilinulium naec opimo Uieroiiymo qui lib. Conmenl. in Habacuc. ad vers. 14 cap. i . : Et facies homtnis quasi piscet murit et quati replile non habent principtm, a i l : < Sicul igitur ia botuiuibus eiiaui per ginguloa Dei
:

D curril providentia, sic in caateris animalibus generalem quidem disposilionem et ordiuein curgutnque rerum inlelligere possumus; verbi gralia, quomodo uascalur piscium inuliiludo, ei vivat iii aqnis; quoniddo repiilia et quadrupedia orianlnr in lerra, quibus alanhir cibis. Caeterum absurdum est ad boc Dei deducere majestalem, m gciai per momenia singula quot nascanlur culices, quoive morianlur; qu;e cimicum et pulicum el 'muscarum sil iu term mulliludo ; quami pisceg in aqua naieni el q ^ minoribus niajorum praBdaB cedere debeani. NOM eitnus lam falui adulaiores Dei, ul duui poientiam ejus eiiain ad ima detrabiniug, in nos ipsos inj*J* riogi aimug; eamdem rationabiliuin quaui irraiionabiliutn piovidcnliam esee dicenies. Ex quo tiber ille apocryphus siulliti* condeinnandus ei, i " uuo scripluin ebt, quemdam angelum iiomioe Tiri ( ' ) prieesse repiilibus, e\ in hanc giinildttdiiiem piscibus qnoque el arboribug ei besid* ui" versis prnprios iu cuslodiain angelos assiguaios.
u c 9 0

681

IN NUMEROS HOMILIA X I V .

68*

ris curalionum sermonem ac verbi Dei contuleris magnum proferrel ad gentes, non lam corde et medicinam, ut peccali vulnera per poenitentiain sensu, qnam ore el sermone portaltim. Sed ne sanes, el medicinam confessionis ostendas. S i quis per singula immoremur, non enim lemporis est vero hujusmodi opera in hoc muiido agii, ipse se cuncla dissolvi, ascensa asina sua Balaaro ibat per pra?bet, ul in fuluro saeculo vas eleciionis, ei utile viam; occurril ei angclus, ille sine dubio qui aderat Domino ad omne opus bonum paralnm a Conditore filiis Israel. Aperii os asinae , ul arguaiur per eam iormeiur . Si vero conlraria gerai, vas ad coniuBalaam, el inuti pecudis vocibus coiifulelur is qui meliam divinsc senietipsmn pr%bebil dispensationi. divinus videbaiur et sapiens. E l proplerea ptito in divinis voliiminibus scripta 4. Verum posl haec conveniens jam videtur, ali~ esse ei bononim gesla, et malorum, el ex sintslris, quaetiam de allegoria conlingere. Balaam bic, qui ei dexlris actibus Scripluras divinas esse coniexinterpretalur populu* vanu$ (56), videiur raibi pertas, ut inlelligamus quia apud Deum oliosa non sonam habere scribarnm et Pharisaeorum Judaid siinl, nec malorum opera, ncc bonorum. Verum populi. Balacb vero, qui exclutio vel devoraiio nunc post excessum plurimum quidem, eed causae interpretalur (57), el ipse personam babere inlellinecessarium, redeamus ad proposittim. gendns esl unius alicujns spirituom rotindi hujot contrariae poleslatis, quae excludere et devorare 3. Balaam hic, ul superius diximus, dtvinus erat, dacmonum scilicet ministerio, el arte magica non- cupiat Israel, non eum qui secttndum caniem est, sed eum qui secundum spiriiura. Volens ergo nunquam futura pranoscens. Rogatur a Balach poieslas isia contraria deleri et penito* exstingui rege ad maledicendumpopulo lsrael, legati veniunt, spirilalem lsrael, non aliis ultlur tnitiislrits, nigi diviuacula in manibus fernnl, siaul alionitae genponlificibiis el scribis ac Pbarigjeis : ipaoe invilal, les, el anxiae, exspeclantesquld respondeal Balaam, ipsis mercedein promillil ei praemia. IUi vero, sicut de quo persuasum babebant quod dignus diviuis iste Balaam facit, gimulant se cuncla ad Deuni colloquiis haberelur. Yide nunc quomodo sapienlia : ScruDei vas ismd ad conlumeliam preparatum proficere referre et zelo Dei agere. Diciint enim tare Scripturas, ei vide quia propbela a Galilaea fecit ad utililaiem non solum genlis unius, sed pene non surgit. E i iterum d i c u n l : Nos legem babe~ lotius mundi: ei huic cui solebant videri dajmones, mus, el secuudum legem debet mori, quia Filiura videiur Dcus, probibens mali operis iler. SlupeDei se fecit. Per quae singula videnlur quideni scii Balaam, et miratiir prohibenlis auciorilatein. scribae et Pbarisa?i zelum Dei habere, sed simulaNon enim solebal malum daemombus displicere. Sed iiermn remillil legaios, dicens, non se posse C * Asina vero, cui sedebat Balaam, quoniarn Scriptura dicil : c Homines et jumenia salvoe facere, nisi verbum quod Deus dederit in os ejus. facies, Domine ,i ea pars credentiuw potest intelRedeunt ruraus legali, iteruin requiril, iierum molesttis esl, ei iterum cupil audlre. Non enim facile ligi, qua?. sive pro glultitia, sive pro innocenfia, cupidus mercedibus caret. Quid ergo audil eecundo animalibus comparalur. Sic enim el Aposiplue : c Yidete aulem vocaiionem vesiram, fraa Deo? < Si vooare, i n q t i i i , venerunl homines dicit ires, quia non mulii inter vos sapienles, non rauhi isti, surge, et vade cum eis. ln quo vobintali polenles, non inulti nobiles, sed quae giulta suni quidem cupidilatis ejus cedil Deus, ut compleatur mundi elegil Deus, ulconfundat sapientes. Isti ergo illud quod scriptum esl : c Dimisil eos in desidetales, sicul evangelica quae in parabolis agebanlur, ria cordis eorum, ibunt in votunuiibug suis (55); gesla designanl, ab \si\s pessimis dominis scribisae sed lamen consilium divinae dispensationis expleiur. Pbarisaeis eubjecli quodaiuinodo lenebantur e l vincii, Dicitur enim ad e u m : Verbum quodcunque sed a Domino solvuntnr, non qnidem per ipsum Dodedero in ore luo, boc loqueris. Si dignus fuisminum, sed per discipnlos ejus. Oicil eniiu ipse ad set Balaam, verbum suum Deus non in ore ejus, diso.ipulos : c lie in vicum, qui est contra vos : sed in corde posuissei. Nunc auiem quoiiiam in corde ejus desiderium niercedis erat, et cupidilas 325 invenielis aginam alligaiam , et pulluin ejus, solveiiies adducite. Sicul ergo in Evangelio pecunia?, T e r b u m Dei non in corde, sed in ore ejus non ipse Dooiinus, eed diseipoli solvunl asinam : poniiur. Agebaiur enim mira et magna dispensaiia el hic non ab eo ipso, sed ab angelo aperilur lione, ut quoniam propbelarum verba, q u inira os asiuae : et sicui iu Evangcliis qui non vident aulam coniinebantur I^raelilicam , ad genles pervearguuni videiaes : ila e i blc, qui muti erant, arnire non poieranl, per Balaam cui fides ab universis gentibus babeba(ur, innolescerent eliam natio- guuni loqtienies. hoc esl, quod Dominus dicebai : Paler, gralias ago tibi, quoaiam abscoiinibus secreta de Cbiislo mysteria, et ihesaarum
M 8 8 61 t u m 9 9 ,T 6 8 9 8 89 8 4 D e t 8 8 8 8 8 1

Num. , 20. Psal. LXXXI, 12. Num. x x n , 20. Joan. vn, 41. II Tim. , 41. Psal. xxxv, 7. I Cor. i , 26, 27. Mallh. x x i , 2. Mallb. , 25. Joan. x u 7.
8 8 8 8 8 4 8 8

8 7

8 8

8 8

8 8

(55) Sic recte babet codex Sancli Tbeodorici. Alias, c in desiderio cordis eoruin, ibunt in volupiaiibus suis.
(56) Balaam qui inierprelalur POPULUS VAJSLS.
(

Forle a SSn confudii, miscuil, el DV

PATROL. G R . X I I

popu-

lus ;i v e l a S l non e i n ? c populus, id est, c populus nullus. > eliam inlerpreiaiur Pbilo lib. De confunone iinguarum, pag. 268. (57) Balach vero ^tti EXCLUSIO vel DEVoRATiointorprelaiur. Forte a pba c exinanivil, exclusil. 22

683

ORIGENIS

G84

disli bacc sapientibus ei prudenlibus, el revclasii ea adventu Chrisli mysleria futura prommiiat, cum parvulis. > Scribse autem et Pharissei eranl qui sepro maledictionibus benedictiones poptilo largiiur, debanl super asinam banc,. ei lenebanl eam vinel nomen lsrael supra visibilem gloriani inysiicis ciam. Ipsis ergo irascilur angelus, el nisi quodam exiollit eloquiis. Cum orgo bacc lam diversa de PO fuiurorum prospeclu, illos quidem peremissel, asi- et tam varia indicet Scriplura divina, valde mihi nam aulem servassel, quae vidil, el reverila est eum difficile videtur ex definilo siauiere ejus personam, qui venil in vineam, ct stal imer vineas. Comprescui non solum convenial ista diversilas, verum et eit tamen pcdes sedentis super se in maccriam : illud apiari possil, quod ipse de semelipso yelul et ideo forle non poiesf ambulare ille ejus sessor prophetans d i c i t : c Morialur anima mea inler anliquus, nec venire ad eum, qni d i c i l : t Venite animas juslorum, et fial semen meum sicut semen ad mc, onines qui laboralis el oncraii cstis. > Asina juslorum. Sed el per Micbaeam propbetam lalede tamcn venit, adducia a discipnlis, el cui tunc se- eo Dominus testimonium perbibcl, ubi dicil " : debat Balaam mercedis cupidus , nunc ei sedel c Populus meus, quid feci libi ? responde mibi, quia Jesus. Nec mireris si eum quem diximus scribarum revocavi de lerra iEgypti , el ex domo serviluiis c l doclorum populi formam lenere videas propbeliberavi te, el misi anle faciem tuam Moysen, A a 7 1

lanlem de Cbrisio. Hoc cnim legimus fecisse el M j p i meus, memenlo quid coCaipbam , qui d i x i l " : t Expedil vobis, ol unus gilaverit adversum le Balacb rex Moab, ei quid liomo pereal pro omni populo. > Sed boc, inquit, responderit ei Balaam filius Beor, a funiculis usque qui eral pontifex anni illius propbelavil. Propbcin Galgal ul agnosceretur juslilia Domini. > Ostentat ergo et Balaam de Christo : ei ideo nemo exdil ergo per baec quia ui justilia Domini agnoscctollalur etiamsi propbelel, eiiamsi praeseientiam relur, proplerea illa omnia respondil Balaam Olius mereatur; sed redeai ad Apostoli diclum, quo ad Beor ad regem Balach, quac scripta rcferunlur in Sive prophelia? abolebunisla respiciens, ait < libris. E l quis pulas invenietur lalis, qui possit ex tur, sive lingua cessabuni,sivc scientia deslruelur. ipsis responsis Balaam oslendere quod Dei justiiia E l quid est ergo quod permanel ? c Fides, i n q u i l manifestetur in eis? Kevera enim si serino Dei pospes, et chariias : major autem horum, cbaritas. situs esi in ore ejus, el Spiriius Dei facius esi t sola, inquit, c cbaritas est, quae nunquam exciper illum, el juslilia Dei ex responsis ejus agnoscid i i . I d e o super propbeiiam, super scieniiam, super tur l manifeslalur, omnimode quae ab eo dicunlur, fidem, super ipsum eliain mariyrium, ui Paulus nonnisi propbeiica el divina esse credenda sunt. docet, cbaritas habenda est, et cbaritas excolenQuamvis ditDcile alicubi ecriptum Jegamus , quia da : quia el c Deus charilas esi, > et Ghrislus Filius faclus esi Spiritus Dei super aliquem prophelaruin: ejus cbaritasest , quinobis perfeclionem cbarilalis sed aul visio quam vidil, aut assumptio verbi Dci, donare dignelur. Ipsi gloria ei imperium in saecula aul Dei verbum factunri esl ad illuin, vel ad illuui, eaeculorum. Ainen. c i alia quaedam de propbelis legimus. Facluni vero esse Spirituni Dei super aliquem prophelarum , HOMILIA X V . legissft ad prxscns inlerim non recordor, nisi de De prophetia Balaam. David iia scriplum memini : Et apparuii >sivc 1. Licei nos ordo lectionum quae rcciiantur, de c illuxitSptritus Dei super David a die illa, ei dcinillis dicere magis exigat quse leclor explicuil, u ceps; non lamen faclus est Spirllus Dei super jnen quoniam nonnulli fralrum deposcunl ea poiius David. De Saul vero ila memhii scriplum : c E l quae de propbelia Balaam scripia s u n l , ad sermodecidet Spirilus Duinini super (e, et propbeiabis nem dispulaiionis adduci, non ita ordini leciionum cum ipsis, et converteris in virum allerum. E l ealisfacere a?quum credidi , ut desideriis audiioilerum de eodem dicitur : 326 E l Spirilus ruin. Primo ergo omnium de ipso Balaam requiraDomini discessil a Saul, obslupefecit eum Spiriius mus, cur in Scripluris nunc vituperabilis, nuuc
r o n > e l a r a m # o p u u s 88 f 7 8 71 7 4 t 7 9 7 6 1

laudabiiis ponitur. Nam vituperabilis esl, cum prohibitus a Deo venire ad regem, persistil ut veuial et mercedis cupidus i i e r u m consulit, ilerura re^uirit a Deo, donec relinqualur cupiditatibus suis, l i eal i n voluniatibus suis. Gulpabdis esl, cum sediikat aras, et viciimas imponil daBmoniis, et apparalu magico poscil divina consulla. Gulpabilis esl, cumconsilium peseimum dal, utpopulus decipialur per mulieree Madianilidas et cullum idolorum. Rursus laudabilis oslendilur, cum verbum l)ei ponitur in ore ejus, c u m Spirilus Dei fit super eum, cum de Gbrislo propheial, cum Juda?is ct gentibus de
9 7 88 7 9

nialignus a Domino. Et iierum : facium est cum essei spirilus malus ad Saul, assumpsil David psallerium el psailebal iu nianibus suis, el perculiebal, ei eral bonum ei, el discedebai ab eo spirilus malignus. > liaec pro eo, quod medium potesl vidcri boc quod scriplum e s t : c E l faclus esi Spiriius Domini super eum. Propler quod el nos secundum ea quae superiore iraclalu senseramus, eiiain nunc iu Pbarisxoruin c l scribarum, eisque siiuilium persona hunc ipsum Balaam explicare conabimur. Sed age jam propbetiae ejus verba, quae assumpla parabola sua dixisse scribitur, vidcamus.
7 8 8 9 70 7 1 7 4 78 7 9

7 7

1 Cor. , 8. ibid. 13 et 8. 1 Joan.iv, 16. Num. " Matlh.xi 28. Joan. xviu 14. I Reg. x v i , 13. 1 Reg. x, 6. 1 Reg. xvi, 14. xxiii, 10. Micb. v i , 3, 4, 5. ' I Reg. xix, 25. ibid. 23. Num. xxni, 6.
7 7 7 8

685
7 9

IN NUMEROS HOMILIA X V .

686

4 Ex Mesopoiamia, inquit , vocavil me Balacli rex ftloab, ex monlibus orientis. Mesopotamiam dicil terram quae inler flurafna Babyloniae jacet, de quibus scriplain e s l : Super flumina Babylonis illic sedimus, et flevimus, dum recordaremur Siou. Si quis ergo inter isla flumina fueril Babylonis, si quis rbeumatibus libidinis inundaiur, el luxuriae aeslibus circumluiltir , isle non diciiur siare, sed sedere; el ideo qui ibi comprebcnsi suni dicebanl: < Super flumiua Babylonis illic sedimus, ei flevimus, duni recordaremur Sion. Sed nec flere quidem anie possunl, nisi cum recordaii fuerini Sion. Bonorum namque recordatio maloruni causas lamentabiles facit. Nisi enim quig recordetur Sion , nisi legem Dei el Scriplurarum montes aspiciai, mala
8 0 B

dinem fingimus, ut sensum ex integro colligamue. Poteet ergo dici : Veni, maledic niibi Jacob, et veni, supermaledic raibi Israel. Per quod ostendilur idcirco sermo repelitus, ut ampliore vi el majore inlenlione maledicliouem in Israel qtiam in Jacob Balacb videretur exposcere. Donec enim quis taiittnn Jacob est, hoc est in aciibus solum el operibus posilus, inferioribus malediciionibus iinpugnaitir. Ubi auiem profeceril, el inleriorem homincm ad videndum Deum revelato menlis oculo exacuere (59) et provocare jam coeperit, lunc non solum inalediclis abjnimico, sed el snpermalediclie, boc esl vebemenlioribus malediciorum jacttlis impugnabiiur. Sed lunc quidem os Balaam inalediclione ei amariludine plenum erat, ei sub tingua ejite stia flcre non incipit. Ex islis ergo fluminibus voca- labor el dolor, c( sedebal in insidiis cuni divhibus. lur Balaam, ei ab islis orienlis nionlibus invilaltir. Exspeclabai enim mercedes a divite rege, ut in ocMonies isti sunl sancli monies illi, de quibus culiis interficeret innocenles. Sed Deus qui facit scriptum e s t : Fundamenta ejus in nioniibus semper mirabilia solus, ex inimicis operatur salusanclis. E l Uerum : < Jerusalem quse aedificatur tem. Injecil enim verbum in os ejus, quamvis nonulcivitas, cujus pariicipalio ejus in idipsum. Mon- duin cor ejus capere posset verbum Dei. Adbuc les in circuilu ejus, el Dominus in circuilu populi euim erat in corde ejus mercedis cupidilas, propler s u i . Non sunt ergo lales Mesopotainiae inomcs, quod eiiam posl verbum Dei, quod baboit in ore sed illi, de quibus d i c i t u r : c Monies lenebrosi, > suo, dicebai ad B a l a c h : Veni, el dabo tibi conet ilerum de quo dicilur : c Ecce ego ad le, silium, > et docebal eurn quomodo mitlerel scanmons corrupte. Isli sunl monles in quibus cst daluin in conspeclu Gliorum Israel, ul manducaomnis ahiiudo exiollens se adversum scienliam rent idolis immolaia el ul fomicarentur. Propler Dei . Ab isiis ergo montibus accersiiur Balaam quod ei cecidit populas, et plaga magna facta esl !n hic. Quates aulem isii sunt monies, lalem babenl el eo, donec Phinees perenipto Israelita, qui fornicaoiientem. Habel enim el orlum lumiiiis sui ille, Q batur cum Madianitide, sedavit furorem Domini. Et posl haec, inquil, produxil Phinees exercilum qui converlit se sicut angelum lucis . Habel illam conira Madianilas, el inierfecerunl duodeciro millucem , de qua scripluin e s t : c Lux impiorum lia virorum, el Balaam fllium Beor in gladio exsiinguetur. Et sicul-isia lux impiorum, ei illa Sed et haec anle lempus per excessum quemdam quaeconverlit se gicut angelum lucis, coniraria est inlroduximus, ut ostenderemus qtiia Balaam non illi luci, quac dicebat : Ego sum lux mundi ; in corde, sed in ore laniummodo babuil verbum ila el isie oriens contrarius esl illi orienti, de quo Dei. Interim quae proferl, quae loquilur, ex verbo gcripium esl in Zacharia : Ecce v i r , Oriens Dei loquitur, el ideo quas dicit, verbtim Dei est. nomen ejus est .i Ex illius ergo, non bujus orientis finibus veniebal Balaam, illuminalus sine dubio ab 5. A i l ergo : c Quid maledicam , quem non illo Lucifero, de quo d i c i t u r : Qnomodo cecidil maledicit Dominus? A u l quid supermaledicam , de coelo Lucifer, qui mane oriebaiur ? quem non supermaledicil Dominus? > Superiflaled i i i l , nos praesumimus secundum 327 Graci 2. Sed videamus quid dicil illi Balacb rex Moab, sennonis raiionem, vim.verbi oslendere ex praepoqui accersivit eum e medio flumiiium de moulibus siiionis auginenlo cupienles. Quid ergo dicemus ? orienlis. Veni, inquit , el maledic mibi Jacob, et veni, maledic mibi Israel. > In Lalinis sermoni- D Jacob quidem non maledicil Dominus nac Israel, bus pene snperflua videtur esse repeiitio, quae a i l : ged alii pulas alicui maledicii ? Legimus scriplum, quia dicii Dominug ad gerpeniem/ : Maledictua c Maledic mihi Jacob maledic mibi Israel. > Sed esi in Graccis lilleris sub nomine Israel in maledi- lu in omnibus besliis lerrae. Elilerum a d A d a n i : c Maledicta terra in operibus luis (60). Sed el ccudi verbo (58) pra?posilionis adjectio, quam noslri Cain : nunc malediclug a lerra qua3 apevel minus decenter dici credenies, vel nullam vim ruii os suum , ut reciperel 6anguinem fralris tui de diclionis addi ex boc posse existimantes, omisemanibug luis; e t " : c Maledicius omnis qui facit runt. Nos ault-m sermonem licet contra consuelu81 8 8 8 3 84 88 8 8 e 8 8 T 8 8 88 8 8 9 8 81 8 8 8 t 97 9 8

Num. xxin, 7. Psal. c x x w i , 1. Psal. LXXXVII , 1 . Psal. cxxu, 5. P s a l . cxxiv, 2. Jerem. , 16. Jer. L I , 25. II Cor. x, 5. 11 Cor. x i . Job xviu, 5. Joan. vin, 12. " Z a c b . v i , 12. Isa. xiv, 12. Num. xxni, 7. Num.xxiv, 14. * . x x x i , 8. Num. , 8. " G e n . iii,14. ibid.l7. Gen.iv,ll. Deul.xxvu, 15. (58) In maledicendi verbo. Codux Corbeiensis, Alias, inlerficiat innocentes. in maledicio. (60) Idem , opeiibus luis. Alia9 opere (59) Idein cudex, exacuerc. Alias , < exercuetuo. r i l . > Paulo inlra ideni, iiiierficerei iiinocentes.
8 5 8 8 7 8 8 8 9 9 1 9 9 9 3 9 9 8 9 7 9 8 9 9 f

79

8 0

8 1

8 9

88

84

687

ORIGENIS

seulptile, aut fusile, Verum ne puies hcec veleri- conferalur. Ant si ad futurum sseculum ista converbus tanlummodo lilieris conlineri, euam in Evan- timus, id e s l , ad resurreolionls tempus : Jacob v i geliis similia invenies. Scriplum est enim quod debo, potesl de corporibus diclum intelligi: Israel autem inlelligam, spiritum et aniroam (61) signifidicturus sit Dominus iis qni a sinislris sunt : c Discedite a me, inaledicii, in ignem aelermiro. care resurgeniium. Ecce, inquit *, populus solus Sed et cum dicit * : c Vae vobis, scribae ei Pharisaei habitabil, et in nalionibus non reputabilur. PobypocriUE ; e t : c V vobis divitibus, et sin- lest quidem et secundum litleram siare. Solus enim gula hujusmodi, quid aliud nisi malediclis eos vide- populus Jacob non est pcrmislus caeieris bominibus, lur urgere ? Sed quid dicemus quod mandaluui pcr nec inier caelerasgenles reputatus est. Ilabuit enim Aposiolura dalur, ubi d i c i l : c Benediciie, el nolile cerla quaeque privilegia in observationibus, et in laledicere ? > Quod ergo ab hominibus non vult legitimis suls, ex quibus seqtieslratus a caeteris iieri, hoc ipse facil, qui exemplum v i l * hominibus genlibas haberetur. Sicut enim iribus Levi non est permista imer cxteras iribus, nec adnumeratur ponii ? Non ita est. Deus enim quibus inaledicil, nieritum dcsignat ejus cui malediciiur, el senten- inler eas : hoc paclo et omnis Israel, nec misceiur caeleris geniibus, nec reputalur inier eas. Haec quiliam promil, ulpole quem non fallai, neqiie peccali dero in illo populo fuerint secundum formam futuqualilas, neque peccantis affeclus. Ilomo aufem quia haec non polesl scire : neque erdm propositum men- rorum bonorum, verus auiem iacob et spiritalis temque alierius videre alius aul cognoscere poiest: Israel vere solus babitabil in geniibus. Si enim idcirco eiiamsf judicaniis, vel sententiam promemis accessimus ad Sion moniem, et civitalem Dei v i venlis Jerusalem ccelesiem *, et venimus ad spiriiniuitu proferat maledicium', non poiesi esse jusla lalera Judaeam, quae est ponio D e i , et in terris pomaledicendi causa, ubi ignoratur peccanlis affecius; siti ibi habemus conversaiionem, vere non repuiamaximecum humanum vitium lunc scial maledicia proferre, cum forte conviciis aul injuriisprovocalur. mur inter caeleras genles, nec reliquarum nationum Quod viliuin resecare Apostolue volens, ne maledi- fines cum nostris finibus admiscenlur, eiiamsi rectis maledicta et conviciis convicia provocemus, sliiualnr Sodoma in anliqunm, et ifigyplus in siamandalum necessarium ponil, ut benedicamus , et tuin suuin redeat, et si quid aliud lale in prophetis non maledicamus : quo conviciandi vitiiim rese- scriplum est. Veruinlamen illi Jacob et spirilali celur, et non quo judicandi veritas quae bomines Israel, cum ad Ecclesiam primilivorum ascenderint, laiet,et pronuntiandi auclorilas perimatur. Et ta- DUIIUS exaequabitur, nullus admiscebitur, etiamsi
1 8 4

men quid causae s i l , quod non maledicat Dominus Q ielae gentes secundum dicta prophetica fuerint Jaeob, ueque Israel, ab ipso nibilominus Balaam, slitulae. Misi enim inserlus fuerit ramus oleasiri, et iroo a verbo quod posuit Deus in ore ejus, diligen- sccius faclus fuerit radici pingtiedinis olivaB , quolius audiamus : < Quoniam de veriicibus, inquit*, modo poiest sociari el conjungi ad Jacob, vel Israel, monlium iniuebor eum, et a collibus intelligam cum sine isla radice nec Jacob quisquam possii eura. Quia, inquit, in excelsis monlibus et altis appellari, nec Israel ? Neque ergo ex Jacob vel lsrael collibus positus est Israel, boc est, in edila vita et si quis peccal, Jacob dici vel fsrael poiest, neque ardua, ad quam conluendam ei intelligendam non ex gentibus si quis ingressus fiieril Ecclesiam Dofacilequis idoneusiial, nisi ascendai ad emineniem m i n i , inler gentes ultra repuiabiiur : c Quis inel excelsam scientiam ; idcirco, inquil, non ei ma- vestigabil seinen Jacob ? et quis dinumerabil plebem ledicil Deus. E s l enim vita ejus alia et prsecelsa, terael ? Simile esl hoc illi quod scriplum esl non humilis et dejecta. Quod lamen non mihi vide- quia c eduxil Deus Abrabara foras, ei ail ei : Relur quia de Ulo lsrael, qui seciindum carnem Israel spice ad coBluni, el dinumera sleilas, si poies dintiest, dixerit : sed de illo, cujus super lerram ambumerare eas, el a i l : Ita eril semen luum. Et credilantis conversatio in COBIO e&t. Aul sl ellam ad illuin dit Abrabam 328 repulaium esl illi ad populum dicta baac referenda sunt, rccte cum dis- D justiliam. E l Abraham quidem, et alius qnilibet tinclione dicit, intuebor et inlelligam ; ut fulu- bominum, aut eiiam angelorum : et forlassis auiem rum tcmpus significel, illud sine dubio quando om- et superiormn virlulum non poterant numerare nis Israel ad lidem Cbrisli venions salvabitur el a slellas, oec semen Abrabani, de quo scriptum est: monlibus et a collibus inluebilur: ab iis sine dubio, c Sic eril semen luum. Deus auiem, de quo scripium e s l : c Qui iiumerat multitiidincm slellaruin, qui excelsam et coeleslem vitam consurgenies cum Chrislo exercuerint super lerras. Sed el quod dixil et omnibus eis nomina vocat, el qui d i x i l : c Ego stellis omnibus mandavi, polesl investigare de Jacob quidem, c videbo ; de Israel autem, c iiiielligain , eiiam boc aptissima dislinctione semen Jacob, et dinumerare plebem Israel. Ipse suscipiendum est: ut aliud ad actus visibiles, aliud enim scil solus quis vere sil Jacob, el quis vere sil Israel. Non enim ad eum qui in nianifeslo Juda?ns ad iuvisibilem Gdem atque inielligibilein scienliam . , 9. ibid. Matib. x x v , 41. Matlh. x x i u , 29. Luc. v i , 24. * Rom. x i i , 14. Gen. x v , 5, 6. Psal. CXLVII , 4. Isa. Hebr. x i i , 22. Rom. , 17. Nura. , 10, X L V , 12.
8 9 D e o e l 1 1 1 9 1 9 9 8 8 T 8 9
1 8 1 1 1 8

(61) Idem, < spirilus et aiiimas. >

689

IN NUMEROS HOMILIA X V I .

690

esl, respicit; neque ad eam, qaae manifeste in carne eet circumcisio; sed videt illum, qui in occuho Judasas esi et qui circumcisue est corde, non carne. Ipse ergo esl solus, qui dinumerare poiest et investigare, et ipse secundum ineffabilem et incomprebensibilem sapietitiatn suam ad illam coelestem formam , quam ipse solus scire potest, posuit etiam Istos numeros, quos habemus in manibus : in quibus praecipit, u l secundum cognationes suas, et secundum domos familiarum suarum, ex nomine oranes masculi per capila numerentur a viginii annis et stipra, omnis qui ingreditur in virlule Israel; e l colligilur eorum quidam sacratus numerus de quo jam siiperius, prout donavil Dominus, diximus. Sed isie numerus lunc demum sacratue esl el placilus Deo, cum ipso prsecipiente nunieratur. Si autem perium in saecula saeculorura. Amen conira praeceplum Dominivoluerit aliquis numerare, HOMIUA XVI. licel Ule David s i l , licet magnus prophela, conlra De prophetia atia Balaam. legem agit, et arguiiar per prophelam , et paiitur 1. Priore tractatu, inquanlam possibile fuit, priilla qtiae in secundo libro Regnorum legimus scri- mas partes propbeti Balaam explicare tcntavimus. pta Solus ergo ipse qui numerat muUiludinem Secuodnm nunc prophetift initium sumpsimus (63), siellarum, et qui orania mensura el numero el pon- ut si Dominus aspirare dignetur, etiam de hac pro dere produiit, invesligal semen Jacob ei dinurae- viribus, qua occurrere poluerint, in mediura prorai plebem Israel. feramus. Inconveniens enim mibi visum est, quam4. Post b*c quasi de semetipso quaedam pro- vis haec difficilia videantur, inierrumpere traciaium pbelare videiur, cuui dicit : c Moriatur anieorum, quominus de singulis quae comprebendere ma mea inier animas jusiorum,et fiat semen meum possumus, explicemus. IgUur Balacli rex, veluli atsicut semen juslorum. > Sed boc qnanlum ad loniius, e l percussus ex iis quae conira spem diol personam speciat illius Balaam , et iUius Israel, Tidebal a Balaam, benediciiones (64) enim pro manec faclum est, uec fleri p o t u i l : non enim inier lediciionibus audiebat, ultra non ferens, inierrupil Ipsos, sed ab ipsis monuus est. Magis e n i m , ut verba ejus, e l a i t : c Quid fecisti roihi ? A d raadiximug, fp&orum personae conveniei: qui licet m iedicendos inimicos meos vocavi te, et ecce beneprasenli saeculo vanus populua babeatur, quia sine dixisli benediclione. > Non lulii rex amarus benegratia est Spiriius sancti, in fine tamen saeculi dictionum duicedinero, sed maledicia q u x r i t , cum pleniludo gentium inlroierit, el omnis ista raaledicta deposcit. Esl enim ex cogoaiione i l Maledictus propbetia quae de Israel dicitur, in spirilali Is- l i u s , ad quem dixit Dominus tu ab omnibus besiirs lerrie. Sed quid ad baec raele fueril implela, lunc anima ejus morieliir cum animabtis juslonim. Suscipiet enim in se fidem 329 respoodil ei ille, cui verbum Deus in ore poCbrisli, ita ul el ipsi d i c a n t : Qui in Ghristo sueral? c Nonne quaecunque, inquit, injecerit Deus bapiizati suraus , in morte ipsius baplizali suinus. in os meum, baec observabo l o q u i ? Ad baec Balacli pulans quia perlerritus esset Balaam populi GonsepulLi enim sumus illi per baplismum in morle .i Israeliiici multitudine, et idcirco non fuisset ausus E l ilerom : < Si enim commorimur, et conregnabimug. > E l s i c verecoroplebilur inlelligibili Balaam, proferre maledicta, mulalionem sibi loci credidit ot morialur anima ejus huer animas juslonim. profuiuram, el a i l ad eum : c Veni adbuc mecum Quod autero dicil , c ut fiat seroen meuni sicm D locum alium de quo lotum non videas eum, sed parleiu aliquam ejus videas, orones autem non v i samen juslorum, possel quidem ei de illo Balaam deas, et maledic mihi eum inde . > Demens qui inielligi, secundum hoc quod raagi 11, qui de o r i lsraeliticam graliam loci objectione crederet posse enie venientes primi adorare venerunl Jesum, de celari, el qui nescirel quia non polest abscondi c i semine ejus esse videanlur, sive per successionem vilas super moulem posita ".<< E l assumpsii, inquit, generis, sive per disciplinae tradilionem. Evidenier enina constal ilios agnovisse stellam , quam pra^dieum in speculam agri in verticem moniis csesi, et xeral Balaam orituram in Israel, et sic venisse , et conslruxil ibi seplem aras, et imposuit vitulum et adorasse regeni qui nalus esl in lsrael. Gonveniel arietem super aram, et dixit Balaam ad Balacb :
18 l9 9 9 B u 9 1 18 91 1 9 1 T i n n

Umen et populo illi aecundum ea quae supra dixiraus. Non enira tam i p s i , quam semen eo rum efficielur sicut 9cmen justorum, eorum scilicei, qui credenles ex geniibus (62) in Gbristo justiQcali eunt. Unde manifestum e e l , quia sicut Aposlolus d i c i t , neque circumcisio aliquid e&t, neque prepulium , sed fides, qua3 per cbarilatem operalur. E l ideo uemo aut circumcisionis aniiquitale s < $ jactet, aut in prsepulii uoviiate glorieiur. Sed ut Apostolus d i c i t , probet unusquisque opus suuoi, et tunc in semetipso tanluru gloriam habebit. > Sic denique propheta d i c i t : Ecce homo, et opos ejus, et merces in conspeclu Domini esse dicitur, ut reddai nnicuique secundum opera sua, in Chrisio Jesu Domiuo noslro, cui est gloria ei im

llReg.xxiv. .,10. v, 6. Gal. vi, 4. lsa. LXII . i l . 13. " MaUh. MaUb. v. v, 14. 14
1 9 8 0 8 8

ftS

14

1 8 9 1

Rom. v i , 3, 4. I I Tim. , ,12. N a m . x x m , 10. Num. , H . Gen. , 14. Nura. , 12.

9 9 9 8

18

1T

1 8 9 4

Gal. ibid.

(62) In anlea ediiis deest ex geulibus , quod supplelur e codice Corbeiensi. (63) Als. Gorbeiens. < suraemus, > et paulo post,

qua? occurrerinl, in mediuin proferamus. > (6i) Idem , benedictiones. Alias , beucdiclionem.

91

ORIGENIS

692

1 1

Assiste ad sacriflcium muib, ego vero pergam per- habeas talem opinionem de Deo, ut puteseum csse contari Deum. Et occurrit Detis ipsi Balaam, et in- sicut bominem, qui in iis quae loquUur, fruslrari jecit verbum in os ejus, c l dixil, sine dubio Deus: Homines enim mullis occasionibus et tiiiis Convenere ad Balacb, et baec loqueris. At ille impediuntur, ne vcrum sit quod loquunlur. Aut irati enim loquunlur, el ira cessanie fnislra locuii (lioc esl Balach) slabat juxta holocaustomata sua, s u n l : aut metus, aul cupidilaiis, aut jaclantfce et omnes principes Moab cum illo. E l dixit ei Bagratia, aliisque horum similibus, et uiique fruslra lach: Quid locitltis esi Dominus * ? > Res qnidem erit, et vanum omne quidquid viiio dorninanle loculi profanis sacriiiciis gerebalur, el divinatio magica sunt. Deus autem, in quo nulia esl passio, nulla fragiliarie requirebalur (65) : volens tamen Deus ibi tas,omnequoddixerit, procausaruni meriiisdicil: et abundare gratiam, ubi superabundavit peccaium , ideo ntinquamfrusirari poiesl, quia quod ralioneproadesse dignatur, nec refugit ab iis, quae non seferlur,carerenon polest ralione: iNon ergo Deus siccundum Israeliticam disciplinam, sed secundum gcnlilium gerebantur errorcm. Adest auiem . ut homo, qui frustra loquatur, neque sicut filius hominis lerrelur, vel (ui in aliis exeniplaribus legimns) sacriflciis, sed in occursum venienti, et ibi dat ver neque sicut filius hominis terrel. In hominibns inbum suum, alque ibi mysteria fulura pranunliat, terdum senleniiam mutal terror, Deus aulem qui supra ubi maxime fides et admiralio gentilium pendel, ul qui nostris nolunl credere propbeiis, credanl divi- ornnia est, a quo terreri potest, ut sententiam mutei? Si vero secundum boc accipiamus, [quod in ois el vatibus suis. aliis exemplaribus diximus leclum, boc est, ne2. Et assumens, inquit, parabolam suam d i xit. Per parabolam ergo dicil Balaam : Surge que sicul filius hominis terret; > illud videbitur dici, quod boniines quidem inierdura pro jacianlia Balacb, el audi auribus percipe leslis fili Sephor. terrores faciunl ei minas, etiam iis nonnunquam, Non sicut bomo Deus frustralur, neque sicul filius quibus nocere non possunl; Deus aulem non lerret bominis lerrelur. Ipse cum dixerit, non faciel? loila homines, quasi qui punire non possit, ei si lerqueiur et non permanebii? Ecce ad benedicendura ret, raiione lerret. Terret enim u l corripiat homiassumptus sum, benedicam, el non averlam eam. nem in audiiionis Iribulalione, ut verbo comminaNon erit labor iu Jacob, neque videbilur dolor in tionis deierrilus emendet se qui male agil, nec perIsrael. Dominus Deus suus cuin ipso, praBclara veniat ad eum ipsa vindicta niale gesiorum suorum. principum cum ipso sunt. Deus qui eduxil eum ex Non ergo ita Deus terrel ut bomo; bomo enim (utdixi^gypto, sicui gloria unicornis ejus. Non enim erit nuguralio in Jacob neque divinalio in Israel. In C mus)projaclaiitia, Deus veropro emendationeterret. 4. PoslhaBC a i l : c Ipse cum dixerit, non faciei? lempore dicetur Jacob et Israel, quid perficict Deus. ioqueiur, etnon perraanebil * ? Sic legcndus est Ecce populus sicul calulus leonis exsurget, el sicut locus, quasi intcrroganlis affectu dical : Ipse, hoc leo exsuliabil, non dormiel donec comedai prsedam, est, Dcus, quod dicil, nonneet faciet? et quae locue4 saugumem vulneralorum b i b a t . Haec est tus fueril, nonne permanebil in eis? Cum ulique coniineniia secundae propheliae in verbis Balaam. Videainus ergo primo boc ipsum quod ail : c E x - bomines non faciant qua? dicunt, et vilio humanx surge Balach, et audi Si enim in superioribus fragiliialis in iis non pennaneant qua? loquunlur : muiabilis 3 3 0 e n i m est bomo, Deus vero immutanon dixisset quia slaret jnxla bolocauslum suum, non videreiur inaguopere requirendum curdixeril: bilis. Sed poiest aliquis occurrere, et dicere : Quoc Exsurge Balacli. > Nunc auiem cum bortelur ex- modo ergo non permansit Deus in iis, qua3 localus surgere eum, quem nuper dixerai siare, non oliose esl de Ninive ul post iriduum subverterelur ? Neque in iis quoe loculus est de David, ubi Iribus prneieretindus sermo propbelicus. Quod ergo ait in dicbus promissa fuerat mors, ui vaslarel populum, superioribus, quia slaret ad bolocauslum suum, et intra untim diem, el usque ad boram prandii designal eum non recle siare. Stabai enim in idoloD cessavit ? Et videbilur fortassis, quia ha:c quae lalria posilus, ei slabal qaasi inimicus Dei, qiiod per inierrogaiionem dicunlur, non penilus pro defiinagis esset non slare, sed cadere. Quasi ergo qui nilo accipienda sinl; sed lalis quasdam figura verbi de illo slalu cadere debuerit, imo el qui ceciderit, sit, quae medium aliquid videalur osiendere, non ila nunc intellectu propbeiico exsurgere eum j u b e i : tamen defmiise el irrevocabilis senleniiae declarci quippe qui per hoc, quod slare in idoloialria visus affectum : quo lemperanlius aliquid dicium vidcalur fueral, r.ecidisset. Exsurgat ergo qui lalis esi, exin eoquod scriptum esl, c Ipse cum dixerit, nonne surgalfide, elefliciatur lesiis: si quidem convenefaciel? quam si scriplum esset, Ipse cum dixerit, lur, lesiis fldei; si vero permanet inGdelis, ul sit omnimode faciel. Scd recenseamus et ipsa Scripluxae leslis condemnaiionis suae. loca, quaB vel in Jona vel in Regnorum libris posi5. Sed quid csl quod ei annunliat, vidcamus : ta sunt, ne forie el ibi, u l moris eal, Scripiurae dit Non sicut homo, inquil, Deus fruslralur, neque vina3 secreli aliquid babeant. Scripluni esl ergo in eicul filius bominis terrelur ipse *. Non, inquit, , 18-24. " ibid. 18. ibid. 49. ibicU Num. xxni, 14-17. Rom. v, 20. Num. Jon. . * II Reg. xxiv. <65) ldem, < geriiur, et diviualio inagica arle perquiriiur
, T y l te M M t e 3 0 M

693
1 4

IN NUMEROS HOMILIA XVI.

694

Jona : E l faclum est verbum Domini ad Jonam filiiim Amalbi dicens : Surge, et Vade in Niniven civitalem magnam, el praedica in ea, quia ascendil clamor maliliae ejus ad me. Et posteaquam praeceplum est celo, et ejecil Jonam in lerram, iterum scripium esl : c E l faclum esi verbum Domini ad Jonam sccundo, dicens : Surge, et vade in Niniven civiiaiem magnam, ct praedica in ea secundum praedicaiionem quam ego locutus sum ad le. > Et Jonas quidem praedicavit, et dixit : Adhuc trcs dies, vel (ul llebrai habere se scriptum dicunt) adhuc quadragiiua dios, el Ninive deslruetur. Viri autem Niniviue crediderunt in Deo, et praedicaverunl jejunium, ei induerunl se ciliciis, a minore usqne ad luajorem ipsorum. E l postpauca : t Elvidit Deus,
M

Moyses propria aucloritate mandavii: quod Dominus in Evangeliis evidentissima dislinclione secernil, cum dicit de repudio mulieris interrogatus, quia c ad duriliam cordis vestri > scripsit vobis haec Moyses, < ab inilio auleni non fuit sic " . Qui enim fecit bominem, masculum et feminam fecil eos, et benedixit eos, < ei d i x i l : Propier hoc relinquet bomo pairero suufn, ei lnalrem suam, et adbsercbit uxori sua;, el ambo erunl in carne una . E l addit: Quod ergo Deus conjunxii, homo non separei . > Vides ergo et bic Deum quidem non praecepisse, nec fieri voluisse divorlium; Moysen vero propler duriiiain cordis Jud&orum scripsisse dandum esso repudium. Ostendil hanc el Paulus in litleris suis cuin dicil de quibusdam : Dominusdicit,
4 0 4 I

inquit , opera eorum, quia conversi sunl a viis suis malis, el poeiriiuit, > vel (ut in aliis exeraplaribus legimus) c deprecatus est Deus super maliiiam quam locutns est facere eis, ei non fecii. Observa igitur in iis quae assumpsimus de propbeta quod non invenitur in sermonibus Dei quibus ad propbetam locultis esl, dicium, quia c adhuc tres dies, et Ninive deslruetur; > sed Jonas cum ingrederetur, inquil c civitalem quasi iter dierum trium, ipse dixit, quia adbuc Ires dies, el Ninive subverletur; ul sermo iste, qui scriptus esl, et csl faclus, a Jona polius, quain a Deo prolalus esse videalur. Sed ei de secuudo libro Regnonim proferamus q u scripla Mint, ubi cum David popiilum nu4nerassel, c faclum cst, inquit , verbum Doinini ad Gad prophetam videntem dicens : Vade, et loquere ad David. Ilacc dicit Dominus: Tria ego levabo super te, elige libi ex iis unum, quod faciam l i b i . E l inlroivit Gad ad David, et denufiliavit ei dicens: Aut veniet libi iribus annis fames stiper terrain tuam; aul Iribus niensibus ul fugias anle iaimicos luos, qui $ persequenluc; aut Iriduo niors flat in terra lua. Nunc ergo scilo, vide quid respondeam ei, qui me misit. E l dixil David ad Gad : Angusliae mibi sunt undique valde. Sed incidam in ntanus Domini magis, quia nuiha3 miseraliones ejtis sunt, el iu manus bominum non incidam. dedit Dominus in lsrael inortem a mane usque ad borara prandii, el morlui sunt de populo aDau usque Ber~
M {

3 4

et non ego . E l de aliis : c Haec aulem ego dico, non Dominus . Et iieruui in aliis : < Praeceplum Domini non habeo, consilium autem do . E l iterum: c Quae loquor, non loquor secundum Deum . i Unde simililer eliam in cseleris propbctis aliqua quidem Dominus locutus est, et non propbela?, alia vero propheta?, el non Dominus, et sic videbilur objeclio inienlata dissolvi, cum non tam sua, quam propbelae verba Dominus revocat, ac mutat in melius. Sed magis arbilror absolutionem priorem toiius Scriplurae sensibus convenire, ei illis praecipue diclis, quibus patiens el mulla? rnisericordiae, el poenilens super malilias dicilur Deus : vel iis maxime, quae generaliler ab Jeremia pronunlianlur, in quibus evidenter osiendilur pro mullis miseralionibus, et incomprehensibili boniiale sua Deus d l cere, el noo facere, loqui, et non permanere. A i l ergo per Jeremiam Deus : c ln fincm loquar, boc cst, ex deiinito loquar c super genlein, et stiper regnum, ul auferam eos, el disperdam. E l si converlaiur gens illa a maliliis suis, poenitebo 331 de omnibus nialis qoai cogiiavi facere eis, et in finem loquar super gentemet regnum, ut reftdiflcem eos, el replaniem : et si fecerinlmala inconspeciu meo, ui non audiant vocem meam, poenilebil me deomnibus bouis quse locutus fueram ut facerem cis. Quomodo ergo possumus iis, qux absolule per Jeremiam dicia sunt, pracferre illa qua? suspense per Balaam dicuniur : nisi quia negllgeniibus el con4S u M 4e

4 >

sabee sepluaginia niillia virorum. Et extendil an- D lempioribus illa confirmanda, basc vero a perfeclioe!us Dei maiuim suam in Jerusalem, ut corrumpcribus secrelius adverleudasuiit? 5. Scd posl haBC Balaam : c Ecce inquit , ad ret eam, etdeprecalus esl Dominus super maliiiam, ei ail ad angelum qui exterminabal populum : Satis benedicendum assumplus sum, benedicam, et non averlam eam. Ad benedicendum Balaam assumesi, reniilie manum luam. Observa ergo quomodo plus cst, non a Balacb, sed a Deo qui injecil vernec iu iis iribus commmationibus Deus invenilur bum in os ejus, quo populum benediceret, ct lianc de mone dixisse trium dierum. verbis enim Gad bcnediclionem non averlil. Nec enim polest, eliamsi posilum est, non in maiHfalis Domini: el non semvelil, verbum Bei humana lingua converlere. Post per ea qnaa per propbeiam dicunlur, quasi a Deo ba3C : c Non erit, inquit , labor in Jacob, neque dicla suscipiunlur (66). Deniqua c l per Moysen videbiiur dolor in Israel. > Aperte in istis aermoniquidem inulta locutus est Deus, aliquanla lameu et
4T 9 4 S

Jon. x i , 2. " Jon. m , I , 2, 4, 5. ibid. 10. ibid. 4. 8. ibid. 4, 5. ibid. 6. " I Cor. vn. 10. * ibid. 12. xvni, 7-10. Num. , 20. ibid. 21.
4 4 1 4 3 4 7 4 8

37

Mallh. xix, I I R e g . xxiv, 11-16, (eribid. 25. II Cor. , 17

4 4f

88

(66) Alias, c dici suscipianlur. Scd ms. u( in uoslro lexlu.

95

ORIGENIS

696

bus futurae vilae denuniiat stalum. Ouis enira esi, est gloria unicornis. Sic enira et ipse in Evangelio Dominus dicit : < Pater, da illis, ut sicut ego ei to qui hanc vilam sine labore l dolore transcurrat? unuiu sumus, ila et U l i in nobis unum s i n l > Nec si Pelrus aliquis, a u t si Paulus s i i . Quomodo non labore et dolore est cum ter virgiscxdilur, E l ideo similis gloria dabilur Israeli, sicul esl glosemel lapidalur, ler naufragium facit, in profundo ria unicornis, maxime cum transformabit corpus bumilitatis noslrae conforme corpori gloriae suah . mar.is die acnocteeet, aliaque innuniera perpetiiur, quae de laboribus euis ac doloribus scribit ? Sed 7. c Non erit auguralio in Jacob, neque divinatio ibi ialud complebilur, ubi dictum est : Aufugiet in Israel. , tempore dicetur ad Jacob et Israel dolor, et I r i e i i t i a , et geinitus . > Quod tamen non quid perficiet Deus . > lgitur quoniam visum est ad omne, sed ad eos tanlum, qui merilis Jacob et jam nobis diligentius de singuli* quibusque discuIsrael fuerint, referlur : ut fuit ille paaper Lazarus, tere, uon videbitur abeurdum, si etiam quid sil auqui praeseniem quidem viiam in labore ac dolore guralio, vel divinatio, quoniam quidem placuil transegit, ibi autem dicilur ad diviiem: c Memenlo, Scripiura commeroorare de iie, ne quis forte ignofili, quia lu recepisii bona in viia t u a , el Lazarus ranler in haec iocidat, requiramus. Videlur ergo s i m i l i L e r m a l a . Nunc aulem bic rcquiescit, lu vero mibi futurorum pracscienlia quanlum ad ipsam rem cruciaris . Ille ergo esl Israel, el Jacob, in speclat, medlum quiddain eese, id esl neque proquem noo venit labor, e l dolor. Dives autem ille prie bonum, neque proprie nialuin : quandoquideni eral quidem ei ipse secundum carnem Israel, dici- poiesl inierdum etiam a parie diaboli ad honiinum lur enim ei, quia fraires sui babent leges et pro- notiliam iulurorum venire praescienlia. Sine dubio phetas, audianiillos ; sed quia non erat secundum autem cuin tempus el opportunilas poscit, et voepirilura Israel, ideo venilsuper illum labor etdolor. luntas Dei fuerit, datur eliam a Deo per propbelai . c Dominus Deus suus cmm ipso, preclara prin- hoaiinibus praescientia; ei ideodiximus, quia neque proprie bonum dici potest, quod aliquando a malo cipum cum ipso e u n i > JNunquam enim lsrael venil; neque proprie raalum, quod aliquando a Deo suuni deserit Deus. Quorum auiera principum praedescendil. E l quamvis de boc abundanier eiiam ex clara cum ipso Israel sint, videamus. Praeclara Scripiuris divinis exempia suppediient, sufficere principum, poteslas est, principalus el reguum. taroen crediruus ai ulamur eo, quod in Regnorum Yeruu quoniam sunt e i aliqui principes, qui de libro scriptum legimus : ubi arca Dei ab AUopbylis principalu soo, rel pellendi, vel jam forte depulsi capta esl, el deducta in Azotum, et ibi c inlrodusuut, el in locuin ac principaium eorum introdurendi i i , qoi vere Israelitae eunt, praclara i l l a om- Q xerunt/inquit , eam in domum Dagon, et inventus est Dagon recidisse pronus in terram aotearcara nia, quae babuerunt in coelis illi principes, qul non servaverunl principaium suum , sed dereliquerunl lesiamenli Domini. E l gravaia est manus Domini super Azolos, et dissipavit eos el percussit eos in aeierna domicilia, Israel iste et Jacob, qui colluctatua esl ei icit, accipiel, ei eic cum ipsoerunl prae- naubus. > Posl baec, inquit, ingressa esl arca in clara principum. c Deus qui eduxit eum ex JSgypio Accaron, e l miserunt Accaronienses, el congregaverunt omnes Satrapas Allopbylorum, et congresicul gloria unicornis ei t Educius est ille quigaverunl sacerdoles el divinos suos dicenles : Quid dtm lsrael de iEgypto i s u terrena, hic aulera spiRomini? Indicale nobis quorilalis lsrael de ^Egyplo saeculi, el de poteslaie te- f a c i e m u s 3 3 2 nebrarum, ei est gloria ejus lauquam unicornis. modo remiilainus eam in locum suum. Responderuol sacerdote* el d i v i n i : Si remitlitis arcam DoUnicornis quidem ferlur esse aniinal eo babitu forinini Dei Israel, nolite eam dimiuere inanem, sed roatum, quo nominis ipsiusdesignal indiciura. Quod danies dabilis ei pro deliclo, et lunc sanabimioi a n i m a l frequenter in Scripturis divinis positum leel innolescei vobis. Sin autem, non discedet manus gimus, sed precipue apud Job Dei ipsius vocibus ejus a vobis " E i posl pauca : t Et nunc, inpoteniia ejus et virtus exponiiur, in quibus, ut in
N 8 8 8 8 6 i 8 t 51 6 1 f a r c a e 5 1

quampluriroie, Cbrislus iutelligitur designari. E l in D quil facite carrum novum, duas vaccas foeias Scripturis divinis cornu pro regno posilum saepe assuinile, quibus jugum non esl iiuposilum, el janreperimas, sicut ei propbeu dicii : c Quaiuor au- giie vaccas ad carrum, ei foeius earum reiro abdutem cornua, qualuor regna sunt " . > Sub noniine cile ad domum : et assumile arcam Domini, et imponiie eam super carruin, et vasa aurea quae obtuiuque unicornis, in Cbrislo boc videtur osiendi, qaia omne quod est, unum ejug corou est, hoc esl listis ei pro delicto, simul ponile euper carrum, et omnia saucla ejus: et diraitlile eam, ei vadal: nnum regnum ejus. Omnia enim Paier subjecit et videte, siquidem vadit per viam suam et ad fines aub pedibus ejus usquequo el novissimu inimieus destruatur mors, et lanquam uniconiis uuum suos ascendil in Beihsamis, ipsa nobis fecil mala emnium regnum leneai Cbrislus, quia sicut scrihaecmagna. S i autem nun vadil illuc, sciemus quia ptam e s t : Regni ejusnon eril flnis .(> Eritergo, manutt ejus non conligit nos, sed fortuilu baac nobii inquit, ei, boc est Israeli illi spiriiali, gloria, sicui acciderunt. > Observa ergo in iis, quomodo aacerM y 6 > T M

81

H C o r . x i . " I s a i . x x x v , 10. Luc. xvi, 25. " ibid. 29. " Num. x x m , 2 i . " ibid. i x x i x , 9. Daniel. vin, 22. I Cor. xv, 20. Luc. i , 55. Joan. xvu, 21. Pbilipp. ui, * Num. x x m , 25. 1 Reg. v, 2, 5, 10. 1 Reg. v i , 2, 5, el seqq. ibid. 7 el seqq.
8 8 8 9 6 8 9 9 98 8 4

% 9

697

1 NUMEROS HOMILIA X V I .

698

dotes et divini causam malorum, qnae acciderant suos in igne in Gehennom, et sorliebalur, el maAtlophylis, utnim ex manu Dei, el pro arcae injuria leficia faciebat, et augurabalur, et fecit ventriloenerit, an foriuitu acciderit, proposiiis coniemqnos, incantatores, et inuliiplicavit ut facerel niapbntiir indiciis. dicentes: c 8i per viam suam ad lignnm in conspeclu Domini, ul exacerbarel eum. > fines suos ascendit in Belhsamis , ipsa nobis fecit Haecergo omnia, id esi, sive auguralio, sive exiibaec m a l a . Denique in sequenlibus referlur : spicium, sive quaelibel immolalio, sive etiam sortit cum imposuissent, iuquit , arcam Domini tio, aul quicunque motus avium, vel pecudum, vel super carrum, direxerunt boves iu via, contra viam inspeciio quxcunqtie fibraruni, ut aliquid de futurisqua ducit Beibsamis, et non declinaverunt ad dex- videaniur ostendere, in operatione daemonum fieri tram, anl ad sinislram. Quis ergo in his, si dili- non dubito, dirigentium vel avium, vel pecudum,. genter inspiciat (67), praescienliam banc quae de vcl fibrarnm molus, aul sonium, secundum ea S K boum direclione prsedicta est, vel forluitam dicat, gna quae docuerunl iidem dsmones observari ab iis, vel aliqua arie composilam, e l non operaiione quibus artis hujus scientiam iradiderunl. quibua qtiadam dsemonum ministratam, qui pertimiierint omnibus, is qui homo Dei est, el in poriione Dei arcae Domini virluiem: qua non solum affligebanlur, nunteratur, penilus esse debet alienus, nec aliquid
6>

e i puniebantur Allophyli, verum et culuis ipse d x - in iis babere commune, qucc occuliis (68) macbinis daemones operaniur: ne iorie rursus per liaec daemoinonnm desifuebaior , ulpote simulacris eorum, lemplisque, ad ingressum arcae Domini corruenti- iiibus socieiur, atque eorum spiritu ei virlute reLus? Est ergo talis qusedam iri ministerio prsescieti- pleatur, el ad idoloriim culiuin denuo reparelur. liae operatio daemonum, qua? arlibus quibusdam ab Uacc eniin omnia religio noslra divina el codesli* i i s , qui se daemonibus mancipaverinl, colligiiur/el abjural, in Levilico quidem aperta lege designans, nunc per eas quas sories nominant, nunc per ea etdicens: c Non divinabilis, neque augurabimini . qua? auguria appellani, nunc eiiam ex contemplalione Et posl pauca : Non sequemini,inquit, venlriloflbraruni, qnae exlispida vocant, aliisque horum quos, ucc adjungemini ad incanlatores, ut coniamisimilibus prsesiigiis comprehendi videiur, et intel- iiemini in eis, ego Oomintis Detis vester . E l ileligi. Qua? artes in lanium ad decipiendum genus rum in Deuleronomio : c Si auiem m, i n q u i l , iuliomiuum profecerunt, ut etiam justissimi Ezecbise troierisin lerram quam Dominus Deus luus dabit flliue Manasse boc errore decepius, aedificaverit (ut l i b i , non discas facere secundutn abominaiiones Scriptura dicil) t allare omni exercitui cceli in gentium illarum, non inveniaiur in le qui lusiret utraque domo Doinini* . Hunc aulem esse arbi- (ilium suam, aul filiam suatn igni, neque divinans iror exercitnm coeli, quem Paulus spiritales nequi divinalione, neqnesorliens sortibus, nequeraaleficus, lias in coplesiibus positas scripsit Nisi ergo mtd- neque incanlator, neque venlriloquus, nequeportenlum in iis artibus et deceptionis esset et erroris, lorum inspeclor,neque interrogans morluos.Eslcnim non palo lanti viri filium in lege Oomini educatum, aboininaiioDominOyOmiiisquifacilhaBC. Proplerisias illas impietates potuisse corruere, qu$ in quano enimabominaiionesDominus Deus tuusevertilgentes Regnoram libro de eo scriplaerefeninlur. Ait eniin: istas a conspectu luo. In quibtis omnibus videlwr Et soniebalur, et augnrabatur, et fecit ,et osiendere, 333 Q " ' omnis qui in iis versaiur, nibil iransducebal filios suos in igne, ei prescios abun- aliud faciat nisi mortnos interroget. Moriui sunt enim, quia non sunl vhae parlicipes. Deus autein dare fecit, ut facerei malignum in conspeciu Oomini, et exacerbaret eum Talia ergo erant qua3 nosier(69), vivoruin Deus est, e l non monuorum . peccabat, deqoibus dici possil, quia in o m n i vir- His autem omnibus legibus addilur etiam illud, ut lule, signis et prodigiis mendacibus fierent,"itaut qui vult esse perfectus, a nullo alio discat, nisi ab decipereniur etiam elecli. Deceptus est enim per eo qui per Dei viriulem fuerit eleclus propheta, ut ministret populo. Ait ergo : c Perfeclue esio ii> eum el populus, ut facerel maViguum in conspectu Domini super gentes' illas, quas exterminaverat D conspeciu DomiuiDei toi : genles enim ista, quarum tu haereditalem cepistl, istae audiunt sonrleDcus a facie flliorum Israel. Sed et in secuudo gos et divinos, libi autem nou Ra dedit Dominus libro Paraliporoenon similia nibilominus de MaDeus tuus. Propbetam enim de medio lui ex franasse scribuntur : < Et fecit, inquit , lucos, et tribus tuis suscitabit tibi Doirdnus Deus tuus, ipsum adoravit omnem iiiilitiam coeli, et servivit eis, et consiruxit aliaria indomo Dei ubi dixit Dominus : audietis per omnia quaecunque peiiisii a Domino 1n Jerosalem erit nomen meum in aeieruum, et ibi Deo tuo in Oreb in die Ecclesiae, cum dixistis : Norv instroxit allaria oroni m a g n i f i c e n t i a 3 coali, in ambaapponemus audire vocem Domini Dei noslri, ei istuiit baa domibus Domini. Et ipse iransducebat filios ignem magnum non videbimus ultra ne moria73 n Te 7 n 3 7S 70 7 7 7 t

IReg.vi,9. ibid.i2. I Reg. xxi, 5. Eph. v i , \t. IV Re*. ,6. II Thess. n. Matib. xxiv. HParal. xxxiii, 3 6. Lev. xix, 26. ibid. 31. Deut. x v m , 9 , 1 2 . Malih. x x n , 52 Deul. x t i i i , 13-16.
7 a 7 3 7 4 7 3 7 6 7 7

e e

e 7

7 1

(67) In$piciat. Sic recle babelcodex Corbeiensis. Alias, c inspiciens. (68) ldein codex, occuliis. Alias 4 occulle.

(69) Noner. in inss.

Deest io anlea edilis, sed babciuc

tm

ORIGENIS

700

mur. > Non vult Deus audilores no* iieri el disci- quodcunque horum recipere, ne isle quidem tpse Balaam recipicndus est a nobis. Unus cnim ex iis pulos daemoniHH, neqtie v u l i , ul si quid volumus esi, quos recipi probibet divina sententia. Sed addiscere, discamus a dsemonibus. Melius esl enim ignorare, quam a dxmonibtis discere : el nielius verte diligenlius, et memenlo quid in superioribas Iegimus, ubi dicilur de eo quia injecit Dominne esi a propbela discere, quam a divinis inquirere. Divinatio enim non, ut quidam pulanl, divinitus da- verbum suum in os ejns. Non ergo li3PC nunc a Balaam, sed a verbo Dei, quod in ore ejus esl polur, sed magis, ulmibi videuir, per anliphrasim, id silum, discimus. Nisi enim verba Dei essent, non est, ex conirario nomen accepit, quasi quae per ea uiique revelassci famulo suo Moysi, quae procul bomines daemonibus repleios fial. Sed genlilium ritus divinum credilomne, quod per qualemcunqiie positus ciim ab eo regi Balach dicerenlur, certum spiriium proferlur. Nos tamen nihil ab iis discere cst quod nisi a Deo sibi revelata Moyses scire non poluil. Adbnc auiem ad deslruendam penilus diviDeus jubel, r.e efficiamur consories ipsoruin, et italionein, vcl auguraiiotiem, alque alia btijusmodi, iitcurrainus in ea, quselsaias d i c i l : c bumiliaeliain boc compeienier addeinus, quod omnes isli bnnlur in terra verba tua, et sermones tui in lerra avium, vel animalium ministerio ulmiiur, sed lademergcnlur, et eril vox tua sicut loquenlis de terra, etad solium vox lua infirmabilur. Propier lium quae et immunda scribuntur in lege, ei huma no generi deprehendunlur semper insidiantia, ei boc et Dorninus noster Jesus non digualur a daemonrbus accipere leslimonium, scd ail : c Obmulesce, quo ulique opporluna, et digna minislerio daemonum judicala sunl. Nam pylbonibus draconee, ei oxi ab oo . Quem eliam aposiolus suns Paualiique serpentes ininislrare perhibenlur. Auguribue lus imilalus, dolcns convcrlit se, ei ail spirilui ei*iis qui ex incidenlibus divinandi caplare pulanPyilionis : t Praecipio lihi iu nomine Jesti Clirisii, lur auspicia, aul lupi ferunt omina, aui vulpes, anl discede ab ea . in quo requiras fortasse, quid dolens Paulus, increpal spirilum Pylbonis. Nun- accipilres, aul corvi, aut aqtiilae, aut alia bujusmodi, qnae in lege Moyses (ul diximus) iis credo de quid aliquid blaspbemum dixeral? Mulier enim, inquil, babeus spiriium Pyiliouis seqiiebalur Pati- causis notavil inimunda. bun, et cos qui cuiii eo eranl, cl clamabal dicens : 8. Post haec : c Ecce, inqnil, populns sicut cali Isli bominee servi sunl summi l)ei, qui annuniiaiit lus leonis exsurgel, et sicul leo exsallabit '. > ln viam salulis, el boc faciebat per dies mullos . iis mibi videlur confidenliam populi describere creUnde ostendilur non pro blaspbemia doluisse Pati- denlis in Cbrislo, c l liberlalem quam babel in iide, liun, sed pro eo quod indignum judicaret sernioni Q el exsultalionem quam geril in spe. Comparalur enim calulo leonis, cum lendil ad perfeciionem suo ab spirilu Pyibonis leslimonium dari. Quod si la?ius, el velox : leoni vero confertur, cum jaro obPaulus leslimonium sibi eum dare non paiitur, sed tinel quae perfecia sunl. Sicul enim leo et calulue dolct super hoc : quanlo inagis dolere debemus, si leonis nuliuin animal, nullam bestiam liment, sed quando decipi vidcmus ammas ab iis, qni velul disnui cis cuncia subjecia : ila ei perfcclo 334 vino alicui spirilui Pyihonis, aul venlriloquo, aul Cbrisliano, qui loliii crucem suam elseqiiiiur Clirid.vino, aul augtiri, vel aliis quibuslibel btijusmodi sium, qui poiesl dicere, c Alila enim mundus crucidxaionibus credunl? Propler boc ergo : Non erii, lixus esi, ei ego mundo , cuncu calcanlur, cuncu inquil auguralio in Jacob, neque divinalio in subjectasunl. Despicit enim elcomeinnil ornnia, qnx Israel. > Sed quid iis addilur? c In tempore, inin boc luundosunl, el imiiaiur eum qui leode tribu quii, dicemr Jacob, el Israeli, quod perficiel Deus. Quid est, t In tcmpore dicelur? Gum Juda diciiur, el catulns leonis dicilur, quia sicul lux esl mundi, et discipulU suis dcdil ut el ipsi essent oporiet, ei cum expedil, boc esl, < in lenipore. lux bujus niundi, ila ei cuin ipse sil leo, ei calulus Si ergo expedil prienoscere nos fulura, dicenlur a leonis, credenlibus in se nomeu leonis, e.i caluli Deo per propbeiain Dei, pcr Spirilura sancluni. Si vero nou diciuilur, neque denuntianlur, sciio quia D leonis ascripsil. Vide auiein quain evideiUcrnon de illo qui lunc eral, populo, sed de boc qui fulurus non nobis expedil venlura pranoscere. Quod si iticirco non dicunlur nobis, quia nobis ea scire non eral, isla dicunlur. A i l eniin : c Ecce populus siciU expedil, qui diversis arlibus, ctdxmonum invocacaiulus leonis cxsurgel, el sicui Ico e x s u l l a b i i tiouibus gcsliunl iulura praenoscere, nibil aliud faExsurreclurum dicil populum ulique qui fuiurus ciunl, nisi ea cupiant discere, qua3 sibi scire non erat. Nam si de eo dicerel quem videbai, dixissel expediu Jacob auiem in iis dici inlelligendus est sine dubio,Ecce populirs sicul catulus leonis exsuromnis cui luctamen est adversus principatus c i rexil. Sed ccrlumesl quia de illo populo dical, de poicslales, ei adversus bujus niuinii reclores. Et quo in Psalmis scriplum c s l : < E l annunliabunl coeli Israelein inlellige omnem, qui per fidei puriiaiem, ei jusiiliam ejus populo qui nascelur, quem fecil Domundiiiam iiieiilis videl Deum. Sed polesl aliquis minus . Esl ergo populus bic calulus lconis,dw dicere, Si a solo Deo debcmus discere de fuluris, adbuc tan(|tiam nuper genili infanles, raiionabile ei ei nequc diviiium, neque augurem, nequc aliud sitie dolo lac cupiunt . Loo aulem exsultaiw, ibid. 17, 18. Niim. , 25. "Mbid. 2* Acl. xvi, 18. lsa. xxix, 4. M..rc. i , 25. Gal. vi, U . P*al. , 7d. NIIIII. , 24. l Pcir. , 2.
78 19 8 0 8 8 l 8k 8 8 7 7 8 7 9 8 0 8 9 1 4
8 1

8 6

8 7

701

1N NUMEROS IIOMILIA XVII.

703

cum vir pertectus, qiia? parvuli eranl dcpostiit. liic ergo sanguis qui nominatur uvae, illius uva? e&i 9. c Non riormiet donec coniedai pradam, el qua? nascilur ex illa vile, de qua Salvalor dicil : sanguinem vulneralorum bibal . > ln bis verbis Ego stim viiis vera, discipuli vero f palmiies, quis ila erii bisioricae narraiionis conieuiiosus asPaler aulem agricola est , qni purgal eos, ut sertor, imo quis ila brutus (70) invenitur, qui non fructum pltirimum afferant. T.u ergo es verus popuborrescens sonum tiuera, ad allegorioe dulcedinem Iuslsrael, qui scissanguinem bibere, el nosli carnem Verbi Dei comedcre,et sanguinem bibere, ei uva? sanipsa necessilaie confugiai? Quomodo enim iste poguinem illius qnaeestex vera vile ei illis palmiiibus pulus lam laudabilis, tam magnificus, de qno lania quosPaierpiirgal,baurire.Qiiorum pabnilum Iruclus, praeconia sermo Dei enumerat, in hoc vcniel, ut vulneralorumsanguis inerilo dicitur, quem ex verbis sanguinem vulneraiorum bibat? Cum lam validis eorum ei doclrina bibimus, si lamen simusul calnli pnieceplis cibus sanguinis interdicalur a Deo, ut leonis exsurgenles, el ui leo exsitllanies. Ha?c inlerim eliam nos qui ex genlibns vocali siinuis , neccssario jubeamur abslincre, sicul iis qua? idolis iin- de secunda visione Balaam dicla sufiiciant. Oremus autem Dominum ul nobis eliam ad caetera, quse ab molaulur, ita ei a sangtrine. Dicani ergo nobis, eo propbeiala sunt, intelligenda lucidiores quosque qnis csl isle populns, qui in usu babel sanguinem bibere. Haec erant quae et in Evangelio audientes ii ^ ei verilati proximos sensus aperire dignetur, ut in Spirilu sancto (72) consideranies quae per spiritum qui ex Judacis Dominum sequebantiir, scandaJizali scripia sunt, et spirilalibus spirilalia comparanies, sunl, el dixerunt: Quis polesl manducare carnem, digne Deo et sanclo Spirilu , qui liacc iuspiravil, ct sanguinem bibere? Sed populus Cbristianus, po* qu3e scripia sunt explicemus, in Cbristo Jesu Domipulus fidelis audil haec, et ampleclitur, el sequilur no nostro, cui est gloria el imperium in sa?cula Sdeeam qui d i c i t : c Nisi manducaverilis carnem meam, culorum. Amen. et biberitis sanguinem meum, non babebiiis vitam in vobis ipsis; quia caro mea vere cibus esl, et HOMILIA XVII. sanguis mcus vere est pouis . Et utique qui De ejusdem terlia prophetia. liaec diecbat vulneralus esl pro bominibns (71),ipse 1. Terliam nunc propheliam ex iis quae sermo cnim c vulneralus est pro peccalis nosiris , Dei per Balaam prolnlit, habemus in manibus ut stctil Isaias dicit. Bibcre aulem dicimur sanguinem eiiam de ip$a (proul Dominus dcderit) aliqua Cbrisii, nou solum sacramentorum ritu, sed el cum disseramus. Eienim infelix isie Balacb pulans sermoncs ejtis recipiiuus, in quibus viia consisiit, quod Balaam divino ad maledicendum loci opsicul c l ipse dicit : Verba q u locuius sum, spi- , portunitas magis defuerit quam volunlas, n l i rims c l vita e s i " . Est ergo ipse vulneraius, cujus ' lius esse ratus si mutarel locum : c Veni, inquil , nos sanguinem bibimus, id csl, doclriiKe ejus verba el educam le in locum aliiim, si placei Deo, et maleMtscipiimis. Scd et illi nibilominus vulnerati sunt dices eum inde, el assumpsil Balach ipsum Balaam qtii nobis verbum ejus prsedicarunt. Ipsorum enim, 335 verticem monlis Fogor, qui tendil in deid cst, aposiolorum ejus verba cum legimus, el v i - serlum. Eos quidein qtios Dous vocat, iinponit in tani cx eis consequiniur, vulneralorum sanguinem verlicem montis Sina : hic aulem Balacb, qui Beo bibimus. c Nonergo, inquil dormiet, donec conlrarius est, iinpoml Balaam in verticem montis comcdal pradam. Iste enim populus qui caiulo Fogor. Fogor autem interprelatur deleclalio (73). lconie, vel leoni comparaiur, non quiescet, nec In verticem ergo deleclationis et libidinis imponil dorniict donec rapial pracdam, id est, donec rapiat homines iste Balach. Amator enim esl voluplatis rcgnum coelorum; quia c a diebus Joannis regnuni magis quam D e i , et idcirco imponit eos in !>umcadorum vim patilur, el vim facienles diripiunt i l - milalem et verlicem voluplalis, ut excludat eos a lud Ut aulem evidenlius cognoscas baec de Deo. Excludens enim et devoratio inlerprelatur iioslro populo, qui in sacramentis Cbristi confoedeBalacb (74). Ideo denique el in eremum lendil Fo8 S 8 f 9 0 9 1 9 T i n

ralus esi scribi, audi quoroodo et in aliis Moyses similia pronunlial dicens : < Butyrum boum , et Jac ovium, cum adipe agnoruro, 61 arielum, filiornm laurorum el bircorum, cum adipe reninm, frumenli, et sanguinem uva3 bibent vinum * . Et
t B M w 9 0

gor, id cst, ad ea qtije in eremo stinl, et deseria Deo negolia. < E l dixit Balaam ad Balach : Consirue mibi hic septem aras, et fac mihi bic seplem vilulos, el sepiem arieies : el fecil Balach sicut dixit ei Balaam, et oblulil vimlum, et arielem $u91 9 9 9 9

Num. , 24. Acl. xv. Joan. v i , 54. , Isa. LUI, 5. Joan. v i , 64. * Maiib. , 12. Deut. , 14. Joan. xv, 1, 5et 8. Num. , 27,28.
9 9 9 9 9 T

Nuiri. , 24.

(70) lla bmtus. Sic habenl mss. Alias, c sic Fogor jinierpreieiur delectalio, fateor rae nescire. abrupius. * I:fra codcx Corbeiensis, f tantapraco n y S enim radicem babere videlur i y D c aperuii, nia sermo diuumerat. disiendit, quod nullam babel cum deleciaiione aflinilalem. (71) Blss., < bomiuibus. Libb. edili, c omni(74) EXCLUDENS enim el DEVORATIO interpretalur bus. > (72) In mss. Corbciensi el Belvacensi omitiiiur Balacli. Vel a pSa, exinauivii vcl a yi>3 abC S^IM 10. sorpsit, devoravii, clc. (73) FogoT autem inierprelalurDELECTATIO.Unde

705
, e 99

OR1CEMS

704

iwr aram . Aporia qtiidem Apostoli senlentia contrariam polesutem victimis suie asaistere aydentem, exclusos esse omnes malitiae mioisiros, e*t d i c e n i i s : c Qtise enim sacrificant genles, da;quibus uti ad maledicendum solebat, potuit ex his moniis, et non Deo &acri6cant. > Sed et propheia inlellexisse, quia bonum essei ia congpectu Domioi Limililer d i c i t : c Sacrificaverunt dsemoniis, et non benedicere Israel. Ego tanien magis illud intelligo, Deo. Tamen quoniam et lex Dei de sacriflciis quod populus iiJe, qui nunc vanus est, ei illi doprsecipit, el ritum sacnficandi Iradil filiie lsrael, clores, qui Cbrisio non credentes in vanilale popvre priralur fortassis, cur h*c cum daenioniis dicala lum delinent, aliquando vieuri sunt, id esi, novi.leanmr, eliam Deo jtibeanlur offerri. Et erit qitivissimis diebus, cum pleniludo genlium iutroierit, dem simplex el cila responsio, ul quemadmodum et omuis Israel veuire coeperit ad fidem Chrisli, in aliis oslendimus, quod libellum repudii dari noik illi, inquam, qui rtunc oculos babeiUes non vident, Dei voluntalis fuil, qi:i quod conjunxerat noluit lunc videbuni. Elevabunt enim oculos suos ad altioseparari, sed Moyses ba?c proprie ad duritiam corres et spirilales sensus, et videbunl, et inlelligeai dis Judaoruin scripait : ila eiiam et de boc videri quia bonum esl in couspeclu Domini benedicere possit, quia Deus, gicut per alium Propbelam d i spiritalem Israel. Videbunt enim eum dispoeiuim cit non manducal carnes laurorum, nec eanguinem hircorum poiat. Et item ut alibi script.im P ; P > el per familias, et quemque in suo ordine resurrcclionis gloriam adeegl *, quia c non mandavi libi de sacriiiciis, vel pturum, 61 assuinpla parabola sua inielligenl qoc viclimis, in die qua edtixi te de ferra jEgypii. Scd Moyses haec ad duritiam cordis eorum pro con- in parabolis scripia sunt : qnae nonc propler vebmen quod posiium esl super cor eorum, neque vistieltidiue pessima qua imbuli fueratil in iEgypio, denl, neque intelligunl. Denique, c nonabiil,inmandavii eis : u l qui abslinere se non posseiit ab immolando, Deo saliem, et non daemoniis immola- q u i l , ex more in occursum auspiciis. > Non enim iiiore sibi solito, stuilis et inanimis sensibns npierenl. Videndum lamen esl, ne forle s i l et aliqua sacriftcandi Deo occullior, ac secretior ratio. Ne tur, animalibus muiis et pecudibus Dei considerins volunlaiein, sicul i i , qui ex islis lalibus auspici forle, inquam, sacrilicia quae Deo offerunliir, ad colligunl : sed agooscel eliam ipse, quia neque de desiruclionem fiant eorum sacrificiorum, quae da> bobus cura est Deo, siniiiiler neque de ovibue, monibus immolantur : ut quia per illa vulneranneque de avibus, aliisque animalibos, sed si qua lur anitnae, per ista sanenlur; sicut el i i conOrde bis scripta eunt, propier bomiues inlelliget mani, qui medicinae periliam gerunt. Serpenlum namque venena dcpelli medicamentis 'nibilominus Q 5. Sed videamus jam qua3 sint qua3 in tertfa proconfectis ex serpentibas, perhibent. lia ergo et sa criflciorum dacmonicorum virus per sacriAcia Deo phetia proloquatur Balaam. c Dixit, inquil , Baoblaia depellitur, sicul et mors Jesu roortem pec- laam fllius Beor, homo vere videns, dixit, audiens cati credenlibtis non sinil dominari. E l quidem do- verba fortis, qui visuin Dei vidit in somnis, revenec empus patiebaiur, sacrificia sacrificiis oppone- lati oculi ejus. Mirum profeclo est 336 Q do tamae laudis dignus habeatur Balaam, qui acbaniur ; ubi vero venit perfecia boslia, et agnus cepta parabola sua, haec de senieiipso pronuntiat. iintnaculaius, qui lotius mundi lollerel peccatum, Quomodo enim bomo vere videns Balaam sit, q d sacrilicia illa quae singillalim offerebanlur Deo, jam divinalioni,auguriis operam dederit, qui eliaiu nvistiperflua visa sunl, cum una bostia omnis da?mogicai siudoerii, sicnt supra osiendimus, valde miniim cullura depulsa s i l . Verum Balaain isle, sive eecundum cordis sui proposilum quod non emenda- ruin esl, nisi forle pro eo, quod supra dictum est, quia spiritus Dei factus fuerit in ipso, 61 quia ververai, sive eecondum illani figuram, qua diximus bum Dei positum sit in ore ejus, ba?c de eo puleneum tenere personam doctorum, ac Pbarisxorum tur tain magna conscripta esse praecoiiia. Nec plebis iucredula?, insiaurat adhuc hostias, ei pra31 9 V B e r l r i b u s e l e r d o m o s 9 u o m 0 (

parari sacrificia jubet. In bis enirn omnem spem D Moyses enim, nec alius quis propbetarum facile invenielur tanlis laudibus elevaius. Unde magis gtTunt l i , quorum cor non recipit fidem Cbristi. mihi videlur basc illi populo convenire eo lempore, 2. Sed quid sequitur? c Etvidens, inquit *, B a laam, quia bonum est in conspeciu Domini bene- quo jam conversus ad Oominum, deposuit velamen, qtiod eral super cor suum. Dominus spiriius est. dicere Israel, nonabiitex more in occursum auspiIdcirco denique dicit, c revelali oculi ejus, > 1 ciis, sed converlil facieui suam in desertum : et qui nunc usque clausi fueriut, et nunc per spinelevans Balaam oculos suos iniueiur Isracl castra tum Dei, qui super eum facius est, ablalo velaiwine constiluisse per iribus, et faclus csl super eum npiritus Dei, et assunipta parabola sua, ait. Rerevelenlur. Nunc ergo esi quando vere videi, ei quiratur fortasse unde vidit Balaam, quia bonum vere audil verba fortis, et visum Dei videi in om6$l in conspectu Domini beuedicere Israel, el puta- nis : id esl, ea quse in somnis Danieli propbei* biiur ex sacriGciis inlellexisse quae immolaverat. leropora designata suni , videbit impleta : ct viUbi enini vidil nullum adesse dx rnonium, nutlam siones illas, quic in somnis ad illum delalae sunl, Psal. x u x , 15. Jerem. vn, 2. Num. Niim. , 29, 50. 1 Cor. x, 20. Deui. , 17. xxiv, 1, 2 , 3 . ibid. 5, 4. Dan u el vn.
u3Sl k 9 8 9 9 1 9 9 4 9 9

 NUMEROS HOMILIA XVII.

706

idebit : lioc esl inlelliget, et agnoscet oculis re- laam pro eo quod revelaii fuerant oculi ejua, d l felatis. EfBcielur enim siinilis iis, qui dicebanl: cere de semelipso c bomo vere videng; > el dic Nos autem omnee revelala faeie gloriam Doinini cere, c dixit audiens verba foriis. > Eodem eiiim speculamur eadem iinagine (75) iransformaii a gloordine quo alii oculi clauduuttir, elalii aperiuniur, ria in gloriam, lanquam a Domini spirilu . Veetiam aures aliae claudend, et alise aperiendae i u l i i n lainen requirere, qui sunl isii oculi ejus, qui lelliguntur. Verum si quis haec eliam secunduin revelaii dicuntur : ne forte ipsi sint, qui rn aliis historiam velil dicia suscipere, potest dicere, quia Scripturaa locis, ut in quibusdam exemplaribus lein eo quod vidit Balaam qaod bonum est in conghnus, ocuii terrae appellanlur, et ille, quem Pauspeclu Domini bene licere Israel, oslenduntur revelus sensutn carnie dicii, cum ait de quodam , lati oculi ejus, el faclus esse bomo vere videns. Frustra inflalus a seneu carnis suae. > De istis Vere enim vidil quae fulura eranl de Israel, vel Jacredo oculis, eiiam serpens dixerit ad Evam, quia cob. Audisse quoque eum verba forlis dicil in e>, eciebal Dominus iquod in qnacunque die nianducum venit ad eiun Deus, et dixil in s o m u i s : eaferitis eo, aperientur oculi vestri . pauc Verbum qtiod dedero in ore luo, boc observa ut lo posl : c E i niaoducaverunt, inquit, et aperii loquaris; > el lioc erat visum Dei, quod vidil ia sunt oculi eorum. > Nisi enini essent ditfereiuise somnis, et per haec revelatos esse oculos ejus asserit, quia potuit videre quae vidit. Ha3C quidem de oculoruro, et alii essent qui per praevaricationem iis quae in pnefatione sua Balaam iu semelipsuui aperientur, et alii quibue videbanl Adam et Eva, antequam isii aperireniur, nunquam uiique Scrivisus est propbelare. piura nondum aperlis oculis eorum, illis qui ex 4. Nunc jam videamus quae sunt, quae in conpraevaricatione palefacli sunl, d i c e r e l : Et vidil sequenlibus d i c i t : Quam bonae, inquit , domulier quia bonum est lignura ad manducandum, mus lua?,Jacob, labernacula lua, Israel! Ut nemora e i graium oculis ad videndum, et speciosum est ad unibranlia, ut paradisi super flumina, et sicul taconsiderandum, el accipiens de ligno manducavil, bemacula quae Oxit Doimnus, sicul cedri jux a e i dedit viro suo secum, e l raanducaveruiH, el aquas. Bouas quas dicil domus Jacob, non puio aperli aunl oculi amborum. > Quomodo enim si quod domicilia eorum collaudet lerrena, neque nondum aperli fuerant oculi amborum, vidit roulier eniin lale aliquid fuisse apud eus praler gentes quia bonum esset lignum ad roanducaoduni, et caeteras memoralur. Sed videamus ne forle, quograliim oculis ad videndum ? quibusque eiiaro ocu- niam populus per iribus erat divisus, el uiiaqua> 11% speciosum dicitur fuisse ad considerandum? Sed Q que tribus per plcbes, et ilerum plebes per cogualiones, el cognaiiones per donios familiarum, et ego audiens vocem Domini mei Jesu Cbristi, et rursum domus familiarum per numeruin nomiirtuleiu bonitatis ejus inielligeas, ita adverio illud quod d i c i l : c ln judiciurn ego veni in bunc mun- nuin, et per capiia numerabanttir : boc est omnis qui erat a viginli annis ei supra, masculus qui duoi, ut non Tidenles videant, el videnles caeci procedere poierit ad bellum : bas domus Balaain fianl; quod in peccatoribus non vident illi ocuii, in spirilu coutuens magnifici ei exiollat. Sed qui meliores sunt; sed i i , qui sensus carnis appelnon iu bis solius litlerac conluenda senteniia est, lanuir, et qui coosilio serpentis aperti sunt. Opus quoniam quidem qtia? loquilur Balaam, assumpla ergo maguilicum Salvaioris noslri Doaiini es(, ut 337 paiabola sua loquitur. In parabolis ergo e$ i i , qui non vident roelioribus oculis quae bona sunl, nos quod dicilur andiaimis. Si enim consideras d i sed illis qui consilio serpenlis palefacti sunt, et visiones illas, et ordines populorum qui in reeurquae mala sunl inlueniur, ca3ci fiant : et qui cxcl reclione babebunlur in populo veri Israel, quando fuerinl illis oculis, quos persuasio serpenlis apeunusquisque resurgei in suo ordine : si poies i u - . ruit, videanl bona Domini his oculis, quos Jesus lueri tribus illas el plebes et cognationes, in q " i Salvator nosier veuil aperire. Nisi enim prius oaT 8 16 1 8 11 1 7 1 8 1 8 v

lurum visus claodatur, bonorum non paiebit iniui- bus non tam camis el sanguinis esi cognaiio, quaio menlis et anhni : tunc inlelliges qnain bouae suul lus. Sic ergo eliam illud boni Dei diclum accipio, donius J a c o b , e i quam buua uberuacula lsrael. quod d i x i l : c Quis fecit videnieiu, ei csecum? Quod si et differenlias domorum el labemaculovidenlera quidem secundum Cbrislum, caacuin vero rum requiras, et Jacob alque Israel diversitatein, aecundum consiiium serpenlis. Haec auiem comeliam de boc lalis quaedam babenda dislinciio esl. monuimus, u l evidenlius elucesceret qui sunl oculi Domns res est fundaia, ac slabilis, et certis lerqui claudanlar, et qui sunl oculi qui revelenlur : minis sepia. Tabcmacula verosuni habilacula quaasiinul u l ei illud ex bis intelligalur, quod in prodam eoruin,qui scinper in via suni,et semper ampheia scriptum e e t : c Videnles videbiiis, ei non bulant, nec iiineris sui lerntimun reperenint. Igiiur videbitis; u l sciamus quibus oculis vident, et qutJacob babendus esl in eorum personis, qui in aciibus videnies non vident. Apparei ergo et bunc Ba1 8 t u

I I Cor. 111,48. lf.ll. lsai. vi, 9.

7 1 8

1 8

Coloss. n , 18. Genes. m , 5. ibid. 7. ibid. 6, 7. Num. xxiv, 51. Num. xxn, 35. Num. xxiv, 5, 6.
1 8 t 7

1 8

1 1

1 8

18

Joan. , 59. 1 Cor. xv.

1 8

Exod.

(75) Imagine. Sic mss. Libb. edili, c imaginaiione.

707

ORIGEISIS

70

bus ct opere perfecii sunl : lsrael veio illi inlelli- \ sanclus non solum ipse fluvius sit, sed el iisquibus daius fuerii, flumiua de venire eorum procedaoi: gendi sunl, qui sluditim erga sapientiam ac scienel Deus Paicr d i c a l : t Me dereliquerunl foniem liam gcruiu. Quia ergo operum geslorumque exeraqua . vivge, ex quo scilicei fonte fliimina ista procilia certo iine claudunlur (neque enim sine fine cedunl. Ilis igilur inundata fluminibus lal>ernatula est operum perfeclio), ubi adimpleveril quis omnia Israel, fiunt labernacula sicut sunl itla qtue fixii quae facere debuil, ei ad finem perfeciiouis openim Dominus. Sed inteniuiu foriassis movere poierii veneril, perfeclio ipsa operum, bona donuts ejus audiiorem, quod duas quasdam species tabernacuesse diceiur. Eorum vero qui sapicnlix el scienliae lorum praesens sermo commemorat. A i l enim : operam danl, quoniam flnis nullus esl (quis etiim f Qiiam bonae domus luae, Jacob, tabernaculatua, lerminus Dei sapienlia? eril ? ubi qnanlo amplius Israel! Ui nemora umbrantia, e l ut paradisi super quis accesseril, lanio profundiora inveniol,el quanflumina. E l rursum labernacula labernaculis cora10 inagis scruiaius fuerit, lanto ea ineffabiliora et paral,et dicit : c sicut (abernacula quae fixil Doincomprebensibiliora deprebendet, incomprenensiminus. Polest ergo c l alia pusl illas quas supra bilis enimelinaisiunabilis cslDei sapienlia), idcirco proiulitnus, recipi expositio, ut dicamus domus JJeorum qui iier sapientiae Dei incedunl, non dontos IaudM, non enim pervenerunt ad flnem, sed cob esse legein, el laberuacula Israel propheias. labernacula miratur, in quibus semper ambulanl, Non enim ipstim Jacob, scd domus ejus laudal: nec el seniper prolkiunl, el quanto magis proficiunl, ipsum Israel, sed labernacuia ejus, et lunc ea lautanlo eis proficiendi via augeiur, el iinmensum len- dat, cum revelali sunt oculi ejus. Quandiu enim ve* d i i u r ; el ideo isios ipsos profeclus eorum per spi* lamen posilum est super leclionem legis ei prorilum conluens, labernacula ea numinal Israel. Et pbeiaruin, non videntur bona laliernacula, nec lauvere si quis scieniiae capit aliquos profecius, el ex- dabiles dontus. Ubi auiem ablaium fuerii velamen, perimenlt aliquid in talibus suinpsit, scit profeclo et inietligi cceperil lex quia sptriialis est,et proquod ubi ad aliquam venlum fuerit Ibeoriam, et pbeue : lunc bonae et admirabiles domus Jacob, <\t agniliouem mysleriorum spirilalium, ibi anima qua- lunc admiranda erunt labernacula Israel, cnrn amola litiera quae occidit, viviGcaniem ex eis percisi in quodam labernaculo demoralur. Cuin vero ex bis quae reperil, alia rursus rimalur, el ad alios pro- pere spiriium coeperis. Potesl adbuc ei alio inodo ficit inteltecius, iude quasi elevalo labernaculo len- inielligi, ul populi credenlis et perfecti bnjus, qui aJ dil ad superiora, el ibi collocat animi sedem, sen- Cbristum ex genlibus congregatus esl corpora $imul laudari videanlur et auimae : el Jacob quidem feiiuin stabililale coniixam : el inde ilerum ex ipsis alios invenit spirilales sensus, quos priorum sine domns de corporibus dicalur, sicut et in libeilo dubio sensuum consequentia palefecerU : ct iia semquodam legilur, quia Jacob domus sil Israel: hoc per se ad priora extendens, tabernaculis quibus- esl, corpus ejtis Jacob dicauir, et anima Israel. Simidain videiur incedere. Nunquaui est enim quando niiliter ergo et perfectoruin quorumque corpor* uuima scieulia igniculo succensa oliari possii et laudabiles donius esse dicanlur. Jacob est enim corquiescere, sed semper a bonis ad meliora, et itcrum pus laudabile, cuin conlinenlia, et casiitaie, nonad superiora a itielioribus provocalur. Hoc ergo sa- nunquam aulem etiam cum 338 marlyrio decoralur. Tabernacnla vero ad animas perfecias referri pientiae Dei ilcr graie salis, el cum mullo decore possuni, quibus et nomen a videudo Deum convenit descripsil dicens : Ut nemora obumbranlia, et Israeli. lsta autem tabemacula suni, inquit, < sicui ut paradisi super flumina, ct gicul tabernacula quae nemora umbraiiiia.et sicut paradisi super Cumina, fixil Dominus, sicul cedri juxia aquas. Qui enim incedunl bac v i a , per nemora obumbraniia ince- el sicui tabernacula quae fixit Deus. Alia ergo tadiinl. Nemora enim sunteis obumbranlia, omnis ju- bernacula ostendii esse quai flxil Dorainns, quibus sinl similia tabernacula Israel. Exlra buncmuadum elorum coeius, el sanctorutn propbelarum cborus. Sub iiinbra enim sensuum, quos apud illos scriplos ^ nie progredi couvenil, nt videam quai sini labernacula quac fixil Domiuus. llla niiiiirum sunt, q invcniunl, refrigerantur animaB ipsorum, el in doosiondii Moysi cum labernaculum coiisiruerei m clrinis eorum quasi incedenies per opaca nemodeserio, diccns ad eum: t Vide, inquit , ut focias rmii dclecianiur, et sicul paradisi super ilumina omnia secundum lypum qui oslensus esl libi iiivcniuiiiur. Isli eniin paradisi super flumina, sinionle. Ad imilaiioueiii ergo istoruin laberuacumiles etcognali sunl illi paradiso in quo lignum viUe lorum qua3 fixil Dominus Israel, jubenlur facere uesl. Fhimiua vero possunius ve) Scripluras evanbernacula, ei unusquisque nostrum expedire, eifegelicas aique aposiolicas accipere, vel eiiam angebricare tabernaculum suum. Unde inilii videiur n < > lorum, vel cccleslimn virlulum erga bujiismodi antformiiu conligisse, ut Peirus quidem, et Aiulreas, mas adjuloria : rigantur eniin ab illis el inuudanlur, aique ad omnem scienliain et agnilioncm rerum cl lilii Zebedaii, arie piscalores invenireniur, Pa* ' lus vero arle faber labernaculorum. El quia i l l i * caelestium nulriunlur : qnamvis ei Salvator nosler caii ab arie capiendonim piscium, muianiur el fluvius sil qui heiiCcat civilalcm Dei : el Spiriius
vo 1 1 1 t 1 9 M n 1 vo 19

Num. xxiv, C.

1 0

Jer. n , 13.

1 1

Num xxiv, 5, 0.

" Exod. xxv 40.

t

709

1 NUMEROS HOMILIA XVII.

1 3

710

tiunl piscafores hominum, dicenle Domino : < Ve- homo de semine ejus el dominabilur genlibiis mulnite posl me,et faciam vos piscatores hominum ; tis el exakabitur Gog regnuni ejus, el crescet renon dubium quin et Paulus, quia et ipse per Domi- gnum ejus. Deus deduxii eum ex iEgyplo siculgtonutn nostrum Jesum Ghristnm vocalus apoelolus ria unicornis. Gbrisius ergo esl, qui exiit de semiesl, simili artis suse transformalione mulaius s i l : ne Israel sccundum carnem, qui quomodo genlibiis sicut illi ex pisealoribus piscium piscalores hodomiuclur, exposilione non indiget, maximc qui niinum facti suiit, ita el iste a laciendis tabernactileget dicliim ei a paire : Pele a me et dabo lis lerrenis, ad ccelesiia tabernacnla conslruenda tibi gcntes baeredilalem tuam, el posscssionem (ua:n translalus sit. Conslruil enim coelesiia labernacula lerminos lerrae. Quid csl aulem quod aii, c exaldorens iinumqiienique viain saluiis, et bealarum in labiiur Gog regnum ejus?Gog super lecia inlerprecoeleslibus mansionum iler osiendcns. Facil labertaiur (70) : et in loco islo non pro gcniis alicujus nacula Paulus el cum ab Hierusalem in circuilu usnoinine, ut putalur, posilum est, sed ul in alits qae ad lllyricum replct Evangelium Dei, Ecclesias nounullis, ipse sermo Hebraus non iuterpretalus reconstruendo : et boc modo facil el ipsc tabernacula liclus esl, el ob lioc quasi de gcnte aliqui dicluiu ad sirnililudinem labernaculorum coelesiinm, quae videlur. Est ergo sermonis conscquenlia talis : et oslendil Deus in inonle Moysi. Sed el unusquisque R exallabilur super lecta regnum ejus, ei crescel regnuni ejus. Exallari aulem super lecla de perfcciionostrtim, si quts lamen exivit de jEgyplo, ei habine credentium dicilur, crescere aulcm ad muliiiutal in deserlo, in tabernaculo debel babilare, el diem festum in labernaculis agere. Sicul eniiti com- diues referlur. In iis ergo qui perfecli sunt super lecia exahatur regnuni Glirisii, id est super eos memoralio fii egressionis ex yEgyplo per pascba et azyma, ita et commemoraiionis in deserlo fil me- eiiani, qui in supernis sunt, ei in superioribus babitant. Suni eniin forlassis aliqui etiam in coeleslibus meriaper labernacula. In labeniaculisenim babilaa quibus plus proOcianl et altius exallenlur ii qui verunl palres nosiri in deserlo. Unde autem fieri Gporiet ista labernacula, nisi ex verbis legis el pro- in regno Gbrisli sunl. Et ideo eliam, credo, ipse Salvator dicebal : Qui in tcclo esi, non dcsceupbetarum, ex sermonibus Psalmorum, et omniuin q u x conlinemur in lege ? Gum eirim ex iis qua3 dal tollere aliquid de domo ; nionens ul i i , qui ad exrelsam perfeciionein veucruut, non ilennn ad scripta sunt, proficil anima ei semper quidein ea qua? reiro sunt obliviscetis, adca quae in anie snnl mundi bujus, qui nunc domus appellatur, bumilia se exlendil, ei de loco inferiore progrcdiens cre- el abjecla descendant. Scd el illud quod a i l : c Quod audistis in aure, prxdicale super lecla, scil, ac proficil ad superiora, ex augmento virtuad boc nibilominus respicil. Sic ergo exallatur sutum, el ex ipsa immiiialione profecluum, in laberper Gog regnum ejus, el crescii regnum ejus. Grenaculis meriio dicetur liabilare. Vide auiem si non scit enim dum mulliplicaniur EcclesiaB, el lidelinni sunt tabernacula quae fixil Deus, eiiam illa quafc Salvalor commemorat in Evangelio d i c e n s : t Fa- numerus augelur; el inianlum crescit regmim 339 cile vobis amicos de roammona iniquitatis, ut cum Ghrisli, usquequo ponal Pater omnes inimicos ejus sub pedibus ejus, sed et novissimum itiimicum dedefecerilis recipianl vos in aeierna tabernacula. siruai moriem. Fixa autem dicuntur aDeo quasi qua3 non circnm8 8 87 8 8 { u

6. Posi baec scriplum est adhuc d e G h r i s t o , feranlur omni venlo doctrin. Siinl autem ei adhuc c quia Deus deduxil eum ex j-Egyplo; quod in eo iabernacula isia eisicut cedri jnxia aquas. Gedros bic non illas dicil in quibus culpabilis noialur ela- completum videtur, ubi post morlem Herodis revolio : fied cedros Dei, quai susctpiunt vhis illius quae caitir de jEgypto, c l designat Evangelium dicens": c Ex iEgypto vocavi filiuin nieum. Qui sermo quiex iEgypto iranslala esi, palniites, ei in quibus rebusdain ex hoc loco assimipius vidctur, el Evange quiescil fruclus ille, cujus umbra operuil monles. Si liis inserius, aliis autem de Osee propbela. Poiesi inlellexisti quanlam requiem habeal iler sapienlix, autein et secundum allegoriam inlelligi, quia postquanlum gratiae, quantumque dulcediiiis, noli dissi- , eaquam vcnil ad iEgyplum mundi bujus, eduxit mulare, noli negligere, sed aggredere boc iier, nec euin Pater, el assumpsit ad semelipsuin, ut viam eremi solitudinein perborrescas. Habiianli enim faceret iis, qui de ^lgypio muudi bujus ascensuri tibi in hujusmodi labernacuHs occurret manna erant ad Dcum. < E l gloria unicornis ejus . Omcoelesle, et angelorum panem manducabis. Incipe nia enim daemonum regna dejiciens Cbristus, uimm lanlum, nec le perlerreat, ut diximus, soliiudo suum regnuni, lanqnan) veri uuicornis, Ciiiidavii deserli. Gilo in consortium tuum eiiam angeli in gloria. Conui euim pro regno saepe docuinuis venient, quos sub specie cedrorum arbiiror indiminari. Edel, inqnit de eodem adbucdicens, calos. gemes iuimicorum suoruiu el crassiludines eonun 5. Sed niinc vidcainus quid eiiani de Gbristo emeduHabil. > Genies, a i l , quas inimici sui possidepropbetet. Ipseesl enim, de quodicil : t Exibit Malth. Maltb. iv, 19. " Luc. xvi, 9. Num. xxiv, 7, 8. Psal. n , 8. IVIaiih. xxiv, 17. x 27. Num. xxiv, 8. Maiih. n , 15; Osee xi, 2. Num. xxiv, 8. ibid. (76) Gog super tecta interpretatur. non supcr Agag > nomen propritim regis. Origoni frawtecla ged leclum iiucrpreiainr. CacLerum in dcm fecit inepia boc loco bepluaginla lmerprctuiu HebraBo fonte non exslat a; lectuin, scd 0 versio.
1 81 8 8 8 8 8 8 8 6 8 7 88 8 0 8 1 8 8 t

88

711

ORIGENIS proferl : sed et ille, qui sub nomine Cbristiani male agii, et turpiier conversatur, et inhoneslis verbis, vel aciibus suis facii nomen ejua blaspbemari inier gentes : sicul econlrario non ille qui sermonibus solis Dominum benedicil, ipse benedicere putandus esl, sed qui aclibus, el viu, et inoribus suis facit ab omoibus nomen Domini benedici. Et in istis magis complebiiur quod lerlia propbeiia Balaam designal, quia benedicentes Cbrisio benedicenlur, et maledicenles ei maledicli erunl. Propterquod omnimode meamas, ne propier aclus nosiros Gbrisii nomen blasphemetur, sed niagis id agamus, ut de benedictioniboi ejus pariicipes csse mereamur. lpsi gloria elbenediciio in saecula saeculonim. Amen. HOMILIA XVIII.
De quaria propheita.

bant, ipse edel, destructa virlule inimici, et cras- siludines eorum emedullabil, cum omuem de iis sensum crassum el carnalcm exleiiuai, et convert i l ad intelligeiitiam spiriialem. Quod anlem crassitudo culpabiliier in Scripluris babealur, indicio eril illud quod scriptum e s l : Incrassalum est cor populi bujus. Et alibi : Salialus esl, et incrassalus est, el reealcilravii dileclus. Edet ergo gemes, ei cibum habebit eos qtii creduni in eum, sicul ei ipse dicit in Evangelio " : t Meus c i bus esl ui faciam voluiualem ejus qui me misit. Cujus ulique volunlas lia*c eral, ut gentes converterenlur ad Gdem. Quod s i ut superius docuinius, crassiludo culpabilis babeiur econlrario sublilitas laudabilis babenda est: quia el spiriius sapienlise, qui intelligibtlis, el saucius, el unicus, et niulliplex (77) d i c i i u r , simililer ei subtilis esse perhibelur. c E l jaculis suis sagillabit inimicum Jacula ejus verba ejus suut, quibus vel diabolum \ i c i l , vel omnes inimicos et conlradicentes sibi eiiam nunc superat el confringit. Omnis enim qui peccai, inimicus ejus esl dum peccat. Si autem audiat verba Dei, et agnoscens peccata sua, conligalur ex eis et compungalur, atque ad poenileniiam converlaiur, verilatis sermone terebratus, etiam ipse dicelur jaculis esse confixus. Scd post baec eiiam de ipsa passionis di>pensaiione coinmemorat, el d i c i l : c Recumbens requievit ul leo, et ut calulus teonis, quis excilabil eum ? > Requievit
8 8 8 4 v t 88 3 8

1. Quarlam nunc propheliam ex iis qua? Balaam in verbo Dei loculus est, in manus (78) assumi* mus, volentes eliam de ipsa quae Deus dederil aperire. Cui taraen propbetiae similia, ut in superioribus, in praefaiione praemissa sunl. Ait enim : Et iralus esl Balacb adversum Balaain, e l plausumdedit manibus suis. Et dixil Balach ad Balaam : Maledicere iuimicum mcuHi vocavi le, et ecce bene<!iceos benedixisli lenio. Nunc ergo fuge itt locnm tuum : dixi, bonorabo te, e l nunc fraudavit le Do* minus honorc. Ostendii in iis, quia el Balach inlellexerit non jam da?mouuin minisierio decipi Ba4 8

ut leo, cum iu cruce posiius, principatus et pole- Q *Uies exuil, el triumpbavit eas in ligno crucis. Ut tatulus aulem leonis, cum resurrexil a somno moriis. Quod auleni leoni shmd el caiulo leonis comparaiur, poiesl adbuc el propler boc inletligi, u l i n iis qui perfecli sunt, leo in iis vero qui incipienies sutit et rudes, calulus leonis noinineiur. Quod vero a i t : Quis suscilabil eum? > idcirco quia nunc a Paire diciiur suscitalus, nunc etiam ipse leinplum corporis sui post triduum suscitare se d i c i t : ei meriio in boc quasi perconlaniis desigiialur affeclus. c Qui benejlicunl libi, benedicli Mint : el qui maledicunl tibi, maledicli s u n l . Certum est quod benedicemes Cbiislo bencdicii 6iinl ei in comiminionem patenia3 benediclionis
f 88 v

assumpii. Qui aulem maledicunl, maledicii sunt. Si eniin ad populum isliim respicias, qui maledicit CbrUio, eliam lacrymabililer inveniuir esse maledicius. Qnid cnim aliudevenire possei iisqui maledicunl saptenliaB, qui maledicunl verilali, qui maledicunt viia*, nisi ul ab iis omnibus bonis exlorres el exsules jaceant? Haec enim omuia Cbrisius est: el qui malcdicil Ghristo, lanquam iis oumibus botiis maledicens, perpetua maledictione dauuialus est. Ego tamen pulo quod non ille solum malcdical Cbiisio, qui sermouem adversum emn maledicum
8 8 8 8 8 M 4 1

laam, sed Dei virlule ad nielinra transferri, el ideo d i c i l : f Duminiisfraudavit le honore. > Sed haecqiue plana sunt iranscurrenies, ad sequeniia veniamus. c Et dixii Balaam ad Balacb: Nonne el nunliis luis, quos misisti ad me, locuius sum dicens : Si mihi dederit Balach plenam 340 domum suam argenro et auro, non potero iransgredi verbuni Domini, fitere illud bonum, aut malum apud meipsum? Quecunque mibi dixerit Deus haec dicam. Et nunceece redeo in locum meum . Sciens Balaam quod non sibi per ministros solilos responsa deferrenlur, sed ab eo qui haberel omnium polesialein, recie videtur protestalus non se posse verbum Domini transgredi, ei facere ullum pusillnm, aul roagnom apud semeiipsum. Non enim ilie loquebaltir ei,qui \y possei sacrificiis el muneribus permuiari, sed ille erat apud qrtem non est transmutaiio, nec rommutaiionis umbra . E l ideo non potest sacerdos mercede mulari, nbi Deus niuneribus non moveiur. Discessurus lameu Balaam incipit iierum propbetare, et d i c i l : Veni, consilium do libi quid faciet populus hic populo luo in novissimis diebus. Et assumpta parabola sua ait. Sed priusquain ad explanalionem eorum quas propbeiata sni, vemamus, velim requirere quis isie sensus sit, quisordo verborum, quod a i l : c Veni et consilitira do lito4 1 k t M 1 8 8

A c l . xxvin, 27. *Deul. , 15. ioan. iv, 54. ' NIIIII. xxiv, 9. ibid. 10, 11. ibid. 12, 15,14. (77) Mss., c et unicus et muliiplex, > sed libb. aulca cdiii uinilluul el unicus. >

Sap. vn, 22. "Jacob. i , 17.

8T 4 8

Num. xxiv, 8. iWNum. xxiv, 14,15.

(78) In manut. Iiaeodex Corbeiensis, libri auiem ediii, in nianibus.

715

IN NEMEROS HOM1LIA XVIII.

714

Et consilii qoidero nihil dare videiar, sed a i t : laam filius Beor, homo vere videns, et audiens serc Quid facturus s i l populus bic populo luo in novis- mones Dei, sciens acieniiam Excelsi, et visionem Dei videns in somnis, revelati oculi ejus. De iis simis diebus; cuin uttque convenientius diclum videretur, si diceret: Veni, propheto tibi quid fa- omnibus jam superiug diximus, quia et in praefaclurus sit populus bic populo tuo in novissimis tione lertiae prophetiae eadem scripta suuu Hoc diebtis; et esset ulique consequentia, n l viderHur sane solum in prasetui videtur additum quod a i t : Balaam propbelare de iis quae populus Israel facluc Sciens scieniiam Excelsi. Hoc enim in snperiorus esset populo Balacb, vel cxteris genlibus : ei ribus non est dictum de Balaam : quod quidem nec quod in virtuie faciel iia ! non relinquatex urbi- faefle de quoquam omnium sanctorum propbelarun bua Moab ullum qui salvus fiai. scriptum ease deprehendi. 2. Sed et propbetia nibilominus quam de Gbrislo 3. Unde et valde miror quomodo boc de Balaan conjungit in consequentibug, el dicil : Orielur scripium est, cui nec hoc concessum esi dicere, slella ex Jacob, ct exsurgei bomo ex Israel, et quod propheiis esse in usu solet, c baec dicit Domivaslabit principes Moab, convenienier posiia v i - niis; sed a i i : Dixit Balaam, dixit bomo vere deretur, si scriplum esset: Veni, tl propheto tibi videns. Tum deinde et quomodo dignuro erti lan,
u

Nunc autem quid dicemus ad hoc quod scriplum e s t : c Veni, consilium tibi do qoid faciet populus bic populo luo? > Reqairamus ergoquomodo inlelligi debeat quod scriptum est: c Gonsilium tibi do ,i de qiio saepe apud menielipsum requirens, nullum potui exituin invenire sententiae, si hoc quod ait: Consilium libi do, communi el usitalo more dicluir. pulemus. Sed illud magis vidi esse couveniens quod a i t : < Consilium tibi do, ut ita d i clum (79) inlelligalnr: Gonsiliam divinum quod in novissimis diebus implendum est, mibi nunc reve lalum, aperio libi e l manifesto, ut scias quid populus hic faciel pepulo luo. E l boc modo stare mihi visum esl posse quod a i t : c Gonsilium libi do quid faciurus est populus bic populo luo; > hoc eat, Q consilium Dei enuntio libi et manifesto. Hequirenli sane mihi sicubi forle in Scripturis divinis sub boc fctermone simile aliquid dictum posset occurrere, visum est eiiam et illud similiter adveriendum qitod Aposlolus a i l : c Quis enini cognovii sensuin Doniini, aut quis ei consiliarius fuil ? Hic caira quis, non pro nullo, sed pro raro, vel exiraio babelur. Quomodo enim non cognovit sensum Dei Unigenilus suus, qui d i c i l : Nemo novit l a i r e m , oisi Filius, ei cuivoiueril Filiusrevelare?! Quid estaliud scirePalrem, nisi scireet consilium cjus, eteeusum? Sed ei Spiritus sanctus qui scrulatur eiiain aha Dei, quidni sensuoi ejus agnoscal? Agnoscil ergo et Filius, et Spiritue sanctus sensum
M w

lum isiud intelligi de Balaam, ut sctai scienliara E x c e l s i : qui eiiam Balacb regem docuerit quomodo scandalum mkteret coraro filiis Israel, at mandti* carenl immolaia, ct fornicarentur ? Vix enim da sanciii propbetis aut apostoiis inveniet aliquis d i ctum, quia sciant scieniiam Excelsi. Qtiamvis Paulus dixerit audisse se verba inenarrabilia qua? uon licet homini loqui *, tamen non eet professus habere se scieitiiam Excelsi. Propier quod diligentius iiriendamus si lorte dignuro aliquid nobis Deus snper hoc sermone revelare dignabitur. In libro qui apud nos quidem inler Saloroonis volumioa haberi solei el Ecclesiasticus dici, apud Graecos vero sa pientia Jeso filii Sirach appellatur, scripium esl * : f Omnis sapieniia a Deoesl. Quod forlasse possumos i u intelligere, quasi a Deo s i l et illa sapienlia mundi hujus, quae deslruenda dicilur, et princU pum mundi bujus, ei si qua alia esl per quain falsa scientia commendatur: nisi in ipso libello in consequentibus d k e r e t u r " : c NOD est enim aapienlia, raalitiae disciplina. > Per quod uuqiie docet. qula omnis disciplina qua3 falsi aliquid aeserit, eiiamsi vehemens videatur, et verisimilis et qus subverii difficile possit, umen nequaquam 341 hujusmodi scientia ad sapicntia? tiiulam debeat applicari. Quid ergo est qnod a i i : c Omnis sapientia a Deo est ? lllud mibi sensisse Tidelor, quia omnis periiia, qoae vel erga artem aliquam usui humano necessaria babetur, vel cnjuslibel rei
4 t

Doinini, el i i quibus voluerit Filius revelare. Quod D scientia, sapieutia dicalur a Doraino dala. Denique si agnoscil Filius sensuni Dei, esl ergo et consiliaapud Job ecripmm e s t : < Quia dedil mulieribus rius ejus. Sed consiliarius non ila accipiendus est, lexendi sapientiam, et varietatis disciplinam ? > quasi ignoranti ei quid agat, consilium det Filius, Sed et in Exodo c Locutus eat, inquit, Dominua aut Spirilus sancius; sed quod consilii, ei voluniaad Moysen dicens : Ecce vocavi nominatim Beael i s ejus particeps el sciens sit Filius, et Spirilas lehel filium U r i , lilii Ot, ex iribu Juda, el replevi sancius. Siraili ergo modo etBalaam quia consilii eum spiritu divino sapientiae, et iulelloctus, et quod ei revelaverat Deus, parlicipem faciebat et disciplinae, ut in omni epere iiuelligat, ei sil architeclus ad operandum argenlum, et aurum, et gnarum Balacb, a i l : Veni, consilium tibi do, a3s, et lapides replelionis, et ouania opera fabriba, lanquam qui vere videns sit, ei vere audierit verba et in ligno, mopereiur secandum omnia opera, ad Dei, sicut in consequenlibua d i c i t " : c Dixit Ba1

** Num. xxiv, 17. Rom. x i , 34. * Matth. xi, 27. Num. xxiv, 15, 16. 1,1. Eccli. x u , 19. Job xxxvm, 36. " Exod. , 1, 2 , 3 , 4 , 5 , 6.
8 1

4 1

11 Cor. x n , 4.

Eccli.

(79) God. Gorbeiensis. i d i c t u m . Libb. edili,t dixisse.

PATROL. GR. XII.

23

715

ORIGENIS

quae egodedi eum. Sed elEliab filium Acbisamacb buscunque qua?sivit ab cis -rex invenit eosdecuplo ex tribu D a n . E l d e d i in cor orani prudenti inlelamplius quam erani sophisix et pbilosophi, qui lectum, m Taciant omnia quae constilui tibi. > Con- erant in omni regno ejus. E l Jiaec quidem in sidera ergo ex iis omnibus quomodo a Domino est exemplaribus Sepiuaginla inlerprelum babeniur: sapienlia fabrilis, sive in auro, sive in argenio, in Hebracorum vero codicibus aliquid eiiam vehesive in alia quacunque materia, vel eiiam lexlrini meniius reperi, quibus quamvis nou ulamur, uroeii sapienlia : et vide quia jure dici de iis omnibus agnosceudi gralia dicemus eliam ibi quas legimus: polesl, quod horum scienlia ab Excelso s i l . Quod c Dedit, inquiL, Deus inleliectuin ei prudentiam in si fabrilis scientia abExcelso esse declaraUir, quo- omni gramnialica sapienlia, ei Daoiel inlellexil in modo non et geometrica, ex qua utique haec scientia omni visionc, el somniis. Et poslpauca : Elslequam Scriptura arcbiteclonicam nominal, deri- lerunl, inquit, in conspectu regis, el in onini verbo vaiur ? Denique ei in Zacharia funiculus geometricus sapienliae, et disctplinae, in quo quaesivit ab eis rei, dicilur , in qiio dimeihur angelas Jerusalem : ei invenit in eis decuplo super omnes incantalores el ideo non puto absurdum videri, si eiiam baec magos, qui erant in omni regno ejus. Ex iis ergo scientia dicatur Excelsi. Quid autem dicemus de omnibus potest inielligi quomodo el Balasm dixerii musica, enjus omnem peritiam ita attigerat sade semetipso, qui scil scienliam Excelsi, > scipienlissirous David, ac lolius melodiae, el rhyttalicel ut inlelligalur quod origo toiius scienuB ab morum collegerat disciplinas ut ex iis omnibus ipso acceperii exordium ; viiio auiem humanae mainveniret sonos, quibus possel eiiam periurbaiuni liliae, aspiranlibus ei subripienlibus eliam daemoregem vexalumque ab spiriiu maligno psallendo nibus, in perniciem versa sint quae pro ulililaie milfgare ? Unde non puto aliquem recii sensus, qui concessa sunl. Haec de eo quod dixil, < sciens in horum omnium scieniia neget, quia omnis sascieniiara Excelsi, a nobis pro viribus discussa pienlia a Domino est. Jam vero de medicinae.sciensint. lia nec dubiiari pulo. Si enira est ulla scienlia a 4. Post baec ail : c Visionem Dei videns iu Deo, quse magis ab eo eril quam scientia sanitalis, somiiis, revelali oculi ejus. > De iis sufficienier iu in qua eiiam herbarum vires, et succorum quateriia visione dissertum esi, ei eadem repeierc litaies, ac differenlire dignoscuntur ? Igilur ex his oliosum est. Videamus ergo quid esl quod io couomnibus colligitur quod eliam liujus Balaam sciensequenlibus dicit : Oslendam ei, et non modo, tia, proqua accersitus est ex Mesopoiaroiae monbealificabo, ei non appropinquat. In aliis quidem tibus ab oriente ut maledicerei Jacob, babeat quiexemplaribus legimus, c videbo eum, sed nou dem iniiia e l l originem ab Excelso, et inde sil ei modo (80). Quod si recipialur, facilius iulelligi agniiio qua didiceril vel naluras animalium, vel putabitur: ut Cbristum, de quo in consequentibus I U O I U S avium, yel differentias vocum : sed ea quae dicit : Orielur stella ex Jacob, et exsurgel ad scientiam bonorum accepMf, conlulisse se ad homo de Israei, * videndum dicai esse, sed non itsum malorum. Quod mihi simile videiur, quasi si niodo; boc est, non eo lempore, quo ista loqucjg qui medicinati didicejj}, et berbarum vires ac batur. In novissimis enim diebus, c ubi venii p''temperaroenta cognoveril, medendi sine dubio niludo lemporis, misil Deus Filium suuin . Sed gratia a Deo bominibus data, converlere velil prosi secundum boc quod nos habemus in exemplapositum : etomni scienlia quae ad saluiem corporibns, legendum 342 Osiendam rum praesiiu ee^ utaiur aJmalura, et pro medico illi, et non modo; bealilicabo, ct non appropin* venenariue ilat, pro remediis morbos, pro sanita- quat; non ad bunc Balaam, per quem hxc dilibus inferat moriee.Ui auiero aniplius intelligamus cuntur, sed ad illos quorum personam in boc dixiadbuc toiiue scierUiae eapienliam a Deo originem mus, refertur. 1 1 1 i cnim doctores legis el scrilwe Irahere, ab bominibus autera mali proposiii, vel oslendenl Cbrislum in lege el prophelis propbeetiam a dsemonibus comiptelas quasdam sapienliae ]0 talum, sed non modo. lloc esl, non eo tempore qno Dei admiscenlibus declinari ad malum : relegamus venit, sed cum plenitudo genlium inlroierit, et cuin ea, quae in Daniele scripta sunt de ipso Danieie et omnis Israel saivari incipiet, tunc eum osiendeni, iribus amicis ejus, quos Nabucbodonosor rex Iribus el lunc beatificabunt, quem modo blasphemani. annis erudiendos tradidit, volens eos in sua, id est Sed boc tempus in quo hxc fulura sunl, non appatria et Babyloniorum sapientia scientissimos fieri. propinquat: longe enim est, et in ipso saeculi fine lbi ergo scriptum esi , quia dedit eis Dominus sperandum. Et ideo a i l , c Ostendam illi, et non ecienliain et inlelleclum, et prudenliam in omni arle modo: illi, hoc esi popuio qui lunc salvabitur. grammaiica, et Danieli dedit inielleclum in omni Post baec, c Orielur, inquil, stella ex Jacob, et verbo, et visione, et somniis: ei erant apud regem : exsurgei bomo ex Israel. Dc bis ei in superioet in omni verbo el prudenlia, et disciplina, in qui- ribus diximus, quia evideuier de siella quae mngis
M B 8 8 8 6 8 7 8e s i t , 1 0 C e s l : 1 8 % 88

Zach. , 1.

"

Dan. i , 17,19, 20.

Nwn. , 16.

" i b i d . , 17.

8 7

ibid.

8 8

Galat. , 4.

(80) In aliis quidem exemplarihus legimus : t /tdebo eum, sed non modo. Nempe in Hebraeo ionie, el apud Aquilaro, qui verlit: "

\ , sebii.

l8le Demonztrationc evangetica Ec*

717

1 NUMEROS IIOMILIA XVHI.

718

in oriente apparuit, propheieiur: qua duoe vene- ducil, el spolia salulis reporlat; sicul et in aliis dc eo scriptum est quia < astendens in allam rnnt ad Judaeam, requirentes eum qui natus est capiivam duxit captivitatem. > Gaptivitalem scir e i Israel, et repertum oblaiis muneribus adoralicel iliam huraani generis, quain diabolus ad perveront. Sed movei me, quod de ipsa steila poeteadiiionem ceperat, isie rursus caplivam duxit, ei a qnam dtclum est in Evangelio , quia praecesserit morte revocavit ad vitam. Utinam ergo me et camagos usque in Betblebem, et veniens stetii supra ubi puer erat, ultra non sil dictum, quia vel dis- piivum habeat semper Cbrisius Jeeus, ei me ducat cesserii inde, vel evanuerii, ve) assumpta s i i , aui in predam suain, et ego lenear ejus vinculis alli.aliquid omnino de hoc narratio evangelica designa- gatus : ut ei ego dici merear vinctus Jesu Cbrisli, v e r i l : sed boctantam dixerit, quia venil, et c sielit sicul Paulus de semetipso glorialur - . E l erit supra ubi erat puer. > Ne forte ergo sieul lempore Edom haerediias ejus, Esau inimicus ejus . Edom bapiismi, cum baptizatus Jesus ascendit de Jor- idem esl, qui Esau. Hic secuitdum bistoriam quidem. inioiicus est Israel, sed in advenlu, inquit, dane, aperli sunlei coeli, el vidit Joannes Spirilum Cbrisli eliam ipse baereditas ejus erit : boc est reDei descendentem quasi cobimbam, ei manenlem super eum, et audivii vocem diceniem de coelo : cipietur ad fldem, ncc excludolur ab baereditate c Hic esi Filiua roeus dileclus, in quo bene com- ^ Cbrisli. Si vero spirilaliier advertamus, Edom caro inielligilur, quse adversaiur spirilui, el est i n i placui; ila et stella haec, qu venil supra ubi erat puer, et stetit, in Chrisio simililer permansit, niica. In adventu aulem Cbristi, cum subjecia fuesicut et Spiriius sanctus in specie columbae venisse rit caro spirilui, per resurreciionis spem eiiam ipsa dicilur, et mansisse in eo. Et sicut venisse Spi- ad baereditatein veniet. Non enim sola anima, ged et caro, qus aliquando fuerat inimica, per oberitum Dei super eum, et mansisse in eo, ila accipitnus quod nuiiquam ab eo recesserit Spiritus dientiam spirilus consors fulurae bxreditatis exsistet. E i lsrael fecii in vinmem . > Hoc est quod D e i ; el ita de stella quae venii, et sleiit super dicit, quia lunc Edom, vel Esau, hoc est caniis um, accipiendum puto quod sic steterit super eum, nt nunquam iude moia sit. E l ideo deilatis naiura in hatredilaiis societatein vocabitur, cum ejus indicium illam stellam fuisse opinor. Unde et Jsrael, aniina videlicet facla fueril in virlutem, et ordo propheiiae hsuc eadem consequenicr osiendil, deceuler fuerit repleia virtulibus. Si eniro anima non veniat ad virtuies, sed in ignavia perseverel, cum de deiiale quidem ejus d i c i l : c Orietur stella x Jacob; debumana vero nalura : E l exsurgel nec caro ad bsereditaiem venwl, sed ad judicium borno ex Israel , ul in utroque c l secundum dei- Q illius, qui poiest auimani et corpus perdere in talem, el secundum bumaniiaiem Cbrislus propbegebennam . c Et exsurgei ex Jacob, el perdel talus evidenler apparcal. c E l vaslabit principes liberalum de civilale . l l l e , inquii, qui e i M o a b . Moab quidcm gens esl, cujus principes surgit ut stella ex Jacob, perdel hberalum de alios esse, quain spirilales nequiiiasel princicivilate. Non in 4ioc solum, sed in oinni pene paius illos adversum quos nobis luctamen est, in- propbetico slilo quae dicunlur, involuio saiis el lelligimus. Hos ergo isie bomo ex lsrael vastavit, obscuro sermone diciwiiur. Nou enim placuii cum exuit priticipatus ei polesiaies, affigens illos eancto Spiritui, qui de iis scribi voluit, ul palam cruci suae. Neque enim poieral salvare Moabitas, baec el pedibus, ut iia dicam, imperilorum cone l ad Dei agnilionem perducere,iiisi principes illos, culcanda ponereniur : sed ila providit, ut cum qui in eis dominationem impieialis lenueranl, de- publice baberi videanlur, sermonum laraen obscuvaslasset. c Et praedabitur omnes fiiios Seth . ritale recondila in arcaois, et in secretis obiecia Setb filius esi Adam, de quo Eva dixit cum natus 343 servenlur. Et uuncergo quod aii :Perdeilibee s a e l : Suscitavit enim mihi Deus semen aliud raiuin deciviiale, nisi ad consuetudinem propbepro Abcl quem occidii Cain. > Isie esi ergo Seih, licain respicias , de qua dicilur, oninis prophetia ex quo oinne bumanum in boc mundo ducitur D non poiest propria absolulione consiare, valde difgenus. Nam de Cain qui nali fuerant, diluvioperficilis videbilur intelleclus. Videamus lamen si forle ienml. Filii ergo suni Selh omnes homines, qui hoc modo poierit explanari. Civitatem hic mundum in boc mundo sunL E l c a m dicilur, c deprsedabitur inielligamus , sicul et in Erangeliis dicilur dc omnes filios Selh, praedara sic accipe, sicut in luxurioso Olio, qui dilapidavil subsianliam palris; superioribus interpreiali sumus , ubi scriptum quia accessil, inquil, ad quemdam primarium civiest *: Edet genies inimicorum suorum : ei ubi tatis in regione i l l a : a quo receplus, in agrum mitcatulo leonis et leoni coinparaiur. Et hic ergo in titur porcos pascere. Et ha?c ergo civilas, cujus pradam accipit omnes filios Seth. Viclis adversariis ille primarius e r a l , mundus bic intelligilur. Igiiur daemoiiibus, eos qui snb ipsurum dominalioite tede bac civitaie liberalum , boc est quem liberat nebaniur, Gbristus quasi pradaih viclorise susc Cbristus de hoc niundo, perdit eum. Dicil enim
7 9 9 7 i 7 i 6 1 7 1

M 1 9

" M a u b . n , 9 . Malth. m , 17. Num. xxiv, 17. Num. xxiv, 17. " G e n . iv, 25. " Niim. xxiv, 8. Ephes. iv, 8. Epbes. n i , 1. Num. , 18. Itid. Mallb. x,28. Kum. xxiv, 19. Luc. xv, 15. Luc. ix, 24.
7 M 9 9 7 0 T t T

ORI IEMS Tto quia < qui pcrdei animam suam propier nre, snlvam i genere descenderant, referlur Amalec. l u eaim soriplum e s t : c Isla sunt autem generatioaes faciet eam. Salutari ergo perdilione perdil Jesus Esau palris Edom , in monle Seir , ei haec nomina eum, quein de hujus mundi civilale lrberaverit. Et filiorum E s a u , Elipbas Olius Ada uxoris Esau,el nos iiaque si ad salutem venire volumus, u de hoc Raguel filius Basemalh (85) uxoris Esau. Fueraol mun do l i b e r a r i , perdere debemus aniinas nostras aulem filii Eliphas, Tbeman, Sopbar, Goibom, Ceperditione ulili, et neceasaria. Perdit enim animan nes: Thamnas autem fuii concubina Eliplias Giii secundum Chrislum , qui desideria ejufl refrenat, Esau , et ha?c peperit Amalec ipsi Elipbas, ei ieli qui cupidiiates ejus resecat, qui luxuriam ejus resunl filii Ada uxoris Esau. 1 Et post pauca: 4 Etii solulionemque casiigat, el in nullo prorsas facil sunl, inquit, duces ex flliis Esau. F i l i i Eliphas, qui voluniatem suam , sed voluntaiem Dei: et |>er ha?c fuil primogenilus lilii Esao. Dux Tbeman, doxClioperire diciiur anima. Periit namque viia ejus prior, mor, dux Sopbar, dux Genes, dux Gore, dux Goet incipit novam viiam, quse in Chrisio esi, ducere. Ibom, dux Amalec. 1 Hic igitur Amalec, filius fuil Simile autem buic dicio eiiam illud est : Si Elipbas primogenili Esau , iiaius ex concubiua noconimorimur, ei conviveinus. > illud : 4 Si aumine Tbamna. Sed redeamus ad primam de Aiaatem morlui esiis ab elemeniie hujus roundi, quolec commemorationem, ubi i i qui reversi sunl.ei modo veiul vivenies in boc mundo decernitis? Nevenerunl ad fontem j u d i c i i , qui VGealur Gades, incessario ergo etiam in bis declaraiur quia perdidil lerGciunt omnes principes Ainalec. Gades enim inaniiuam suam in boc mundo, qui cum Cbrieto moterprelalur sanclificatio, vel tancium; Amalec vero rilur : et qui bic eam perdiderit, inveniel eam ibi interpreialur ablingent populum, vel declinatupopusine dubio , ubi dicil Aposlolus , quia 1 v i u velum (84). Igilur ii qui reverluntur ad sancium, ei stra abscondiia est cum Gbrisio in Deo; cui gloria converiunt se ad sanctiflcationem , interCciuni ei in aelerna saccula sxculorum. Amen. periniuut Aroalec, illum scilicet qui abJingil popuHOMILIA X I X . lum vel declinal populum. Quis autem alius est qui De vmone quinla Balaam. declinai populum a Deo, nisi virtus contraria>et nequiliae spiriules? Horum ergo principes qui sunif 1. Quinta baec nobis, eademque uitima Balaam Illi sine dubio principaius adversum quos sanciis visio discutilur, de qua simililer ut in caueris Doesl colluciatio. Adversum principatus enira el poio minuin depreceinur , qui in flne (81) non deserat, states, et mundi bujus reciores sunl eisagones ; ut possimus bujus quoque viaionis sensum baod quos taroen superare non potueruot, nisi c o n ^ procul a veriiate capiare. Est ergo initium ejus in iis verbis: c cum videret, inquii \ Balaam ' lantur ad sanciimoniam. 11 ipsa laroen sanclimonia, qus est Cades, fons esl judicii. Omnis enim Amalec, assumens parabolam suam d i x i i : Initium geniium Amalec, et seraen eorum peribii. > Neces- qui se ad sanctimoDiam converlU, babet semper anle oculos suos fonleiu judicii. Prospicil eniin jusarium mihi videtur requirere in Scripluris divinis, quibua in locis vel quo in tnipore iioraen Amalec dicii diem , el puribcaio corde l a mroalorumposcriptum s i t : quove ex genere gens ista descende- nae quaro piorum beaiitudines comuetur: elbc faciens omnes Amalecilarum principes prosternit rit. Facilius enim quod quaeritur, agnoscelur, si ex pluribus locis, quae de eadem re scripla suni, pro- et 344 dejicit. Si quis auiem non se converierii feramur. Igiiur in Geuesis lectiooe ubi quinque ad Gades , id est ad saiictilicationero , fontemque reges convenerunl ut expugnarent quatuor reges judicii, neque futurum judicii cogiiat diem, isli subqui regnabani in Sodomis, posi aliquama ila refer- jecli sunt principibus Amalec. Hunc eoim populum ablingit et conauinil, et lalein populuiu declinat tur : 4 Et rogressi, inquit venerunt ad fontem a Deo. Haec ad illum primum referanlur Amalec. judicii, bic esi Cades, et interfecerunl omnes principea Amalec, et Amorrhaeosqui babilabantinSasan- Nunc autem videamus ei islum Amalec fdium Elitbem (82). 1 In bis primo locis Amalec niemini no- j , pbas primogeniii Esau quein peperit ei Tbamnas concubina sua, cujue pater est Elipbas , qui iuterminaium. Sed requiraiur foriassis ulrum duae genprelattir Deu* me dispersit (85) : maier autem tes ejusdem nominis habeantur, quoniam quidem ei Tbamnas, quae el ipsa primo quidem esldegener, In caialogo filioruin Esau, et ducum qui ex ejus
7 8 n 7 > ; 7 e M 7 7 8 9

719

11 Tim. , 11. Coloss. u 20. Coloss. 1 1, 5. xxxvi, 9, 10, 11,12, 15. Epbes. v i , 12.
f 8 0

f i

7 6

8 7

Num. xxiv. 20.

7 8

Gen. xiv. 7.

19

Gen.

(81) Mss., 4 qui in fine. 9 Libb. editi, 4 quo in fine.i (82) Mss., 4 Sasanthein,! quod propius accedil ad , qnam priurum edilionura leclio quae babet 4 Saralbem. 1 (85) Mss. 4 Basemalb. 1 Libb. aulea edili, Basammacb. 1 Paulo posi iidem mss., 4 Sophar, Goibom. 1 Libb. editi, Supbar, Goibon. 1 (84) Cfldei enim interpretatur SANCTIFICATIO , vel SANCTUM, Amalec vero inierprelatur ABLINGENS POPULUM vel DECLINANS POPULUM. Cades 4 sanctificatio, 1 vel

4sanctum>aunp4sacrari,consecrarl, saiicium esse;> Amalec vero inierpretatur 1 ablingens populuin, > ab Djr populus etppS 4 Jinxit, lambit. Sed unde Amalec imerpreteiur c declinans populom,id me laiel. (85) Eliphat qui inlerpretatur, Deu$ me di$pertit. Ab S* 4 Deus, et p 9 quod Gen. x u x , 24, Sepuwginta inteprcies verterunt 4 dissolvere, > vel forie a "jiS 4 dispersit. >

72!

IN NUMEROS IIOMILIA XIX.

722

ileimle tnierprelawr defectio commota (86): ut ne- Galaad ducenla nritlia peditum, et tria millia virorum ex Juda , et venit Saul ad civitalem Amalec, cessario ulique qui ab bis lalibus gignitur, hostis ei insidias posuit in valle, et ait Saul ad Cineum : sit Ierael, ablingens, vel declinans populum. P r i Yade tu, et discede de medio Amalec, ne forteet tu mus eiiim ipse Hebraeos egressos ex iEgypto bello adjiciaris (87) cum ipso. Tu eiiim fecisti misericoraggressus est in Raphidiit, lunc cum Moyses aii ad diam cum omnibus liliis Israel, cum ascenderent iesum : c Elige libi viros , el exi, et conflige cum de lerra ^Egypli. Et discessit Cineus de medio A Amalec crasUno, et ecce ego slo in verlice collis, malec, et percussit Saul Amalec, ab Evilat usque et virga Dei in manu niea erit. E l fecit Jesus sicut d i x i l ei Moyses, el conflixk cum Amabic : Moyses Sur, quae esl conlra faciem iEgypti, et cepit Agag autem.ei Aaron, ei Ur ascenderunt in venicem colregem Amalec vivum, et omnem populum ejus anal i s : et facium e s l , ui cum levaret raanus Moyses, tbemalizavii in ore gladii, et pepercit Saul et poinvalesceret Israel: cum aulem deponerei manus pulus regi Agag, el servavil omne quod bonum suas, invalescebat Amalec. Et post pauca iterum erat ex ovibus et bobus, sed el quae fecunda erant scriplum esi quia fugaverit Jesus AmaJec, el popu- ex omnibus pecoribus bonis, et noluerunt ea exterluro ejus gladio dejeceril: tunc enim Dominus d i minare, sed omne quod fuit contemplibile et despexit ad Moysen : c Conscribe haec ad memoriam in clum, hoc analbemaiizaverunt. Et facius est sermo l i b r o , et da in auribus Jesu : quia delens delebo Domini ad Samuelem dicens: Poeniiei me, quia unmemorjam Amalec de sub coelo. E i sedificavit Moy- xerim Saul in regem. bic ergo observa quomoses aliare, ei nutiiinavit nomeu ejus , Dominus redo Deus per propbetam regi Saul pracipit ui expufugium meum: et a i l : Quia in manu occulla Domi- gnet Amalec, etnon parcat cuiquam ex eis : elquonus expugnai Amalec a generatione in generatio- niam pepercit regi Amalec Agag, oflensam incurrit nem. > Inielligeex bocevidenlius quid debeat intelinexpiabilem, ila ut eousque permoveret Deum , ut ligi Amalec, quem manu occulla, id est, invisibili, contra quam recipit illa oalura diceret: c Poenilet expugoare dicitur Deus a generatione in generaiiome quod unxi Saul in regem. Non ergo expedil uein. Sed in Deuteronooiio ita scriplum esi : nobis parcere illi, qui declinai populura, vel abiinc Menienlo quanla libi fecerit Amalec in via cum git, el devoral: illi scilicel invisibili Amalec, qui exisses de iEgypio, quomodo obsiilit libi in via, et volentibus ascendere de iEgypto, et de mundi bujus excidit caudain luam , oinnes qui laborabani post evadere lenebris, aique ad terram repromisaionig le. Tu aulem esuriebas et laborabas, et non lirouiali asceudere , resistil in via, el impugnal nos. et ai
8 1 8 8 8 8

Deum. Observa ergo c l in iis quomodo Amalec Q invenerit nos lassos ac defessos, ei relro respicieoles atque in uitimis el in cauda positos, absciodit obstitii Israel in v i a , sed tainen non potuit caput nos et perimii. Et ideo leniandura seraper in anie ejes abecindere nisi caudaui lanium : id est eos poiuSl oblinere , qui retro posili erant, qui ullhni est, ei ad propria festinandum, imoet in verticem seqttebanlur, nec ea quse reiro eraol obliviscentes, montis ascendendum , ei semper Ievandae suoi extendebant ee ad ea quae in anle eunl. ideo orationibus ad coelum nianus, ut ita demum vincapulo quia Dominus praecipiebat in Evangeliis d i - lur Amalec et cadat. Vis auiem scire quoniara noo transiiur ad lerram sanclam, neque pervenilurad reccns : c Nemo miliens manum suam super aratrum, et retro respiciens, apius est regno Dei. > Et goum nisi prius vincaiur Amalec ? David cum multa bella gessisaet, ei contra Allopbylos fuiseeni ineriio: si eniin retro quis iiiventus fueril in cauda, abscindel eum Amalec. Sed et aliani adbuc de Ama- 345 * acerrimi frequeniesque confiiclus, non lec historiam proferanius, ut ex pbiribus Scripturae lamen scribilur oblinuisse regiium, nisi prius edoc Et relocis clarius quod quseriiuue advertaiur. In primo muissel Amalec. Ait enim Scriplura Regnorum libro a i l Samuel ad S a u l : c Misil me gressus est David posieaquam cecidil Amalec, et suscepit regnum Saul; cum tamen ipse Amalec Dominus ungere le regem super populum suuro ls r a e i , ei nunc audi vocem verboruni Domini. Haec D deacribaiur mullas prius strages fecisse in populo Urael, et urbes eorum incendisse quamplurimas. dicit Dominus virlulum : Recogilavi omnia quae Vere enim anle adveuium veri David, illius qui fecit 4malec adversuin IsraeJ, quomodo percussii nalus est ex semine David secundum carnem, mulcuni in via cum ascenderel ex iEgypio. Nunc ergo tas slrages spiritales Araaleciiae, quae sunt contravade, el percute Amalec, el analbemaliza omnia riae Tiriuiee, fecerunt in populo Israel. Sed ei quaecunque babel, et non parcas, sed iulerlice omnes, a viro usque ad mulierem, ei parvulos, et lacien- ipsius David capiivarunt, inquit , duas uxoree. Judaiuni puio primum, et secundum geniilem poles, et tauros, et greges ovium, et camelos, ei asipulum dici : et Judxos enim el gentiles omnes nos. E i praecepil Saul populo, et inspcxit eos in
9 8 4 9 e 8 8 8 7

Exod. xvn, 9 , 1 0 , 1 1 . ibid., 14,15, 16. Deut. xxv, 47,18* 2, 5, 4, 5 6, 7, 8, 9 , 1 9 , 1 1 . 11 Reg. , 1. 1 Reg. xxx, v.
88 87 f

8 8

8 8

8 i

Luc. ix, 62.

8 8

1 Reg. xv, 1,

(86) Deinde tnterprelatur D E F E C T I O C O M M O T A . DQTI c absolvi, deficere,; el 213 < movitse, moius, commotus (uil. >

(87) Godex Corbeiensis t adjiciaris. Libb. edili, dejiciaris. Paulo post mss. habeul < ab Evilal. Libb. edili, ab Ejuia.

725

ORIGENIS

724

constat sub peccalo fuisse concTusos. Sed non in Israel, cum ascenderet de iEgypto. > De boc ergo el nunc dicilur, qaia valida sit habilatto ejug, si hie rerum exitus mansil. Adveniens enim David ponat n i d u m s t i u m in petra. Petra Christus esl. audi quid faciat. E l invenil, inquit, David disperso3 Amalecilas manducanles, et bibenles, et Si ergo ponat n i d u i n suum in pelra, valida esl habiiaiio e j u s , s i lamen n o n fiat e i Beor nidu astuexsullanles pro prxda quam abslulerant: et cecidit, liae. Beor, paler esl Balaam, qui poiesl aceipi m inquit, eos a prima nocle usque ad vesperam in persona h.Treiicoruin : m hoc dici videatur, quod crastinum . > E l posl banc c#dem Amalecitarum, salvus possil esse Cineus, si ponal in pelra nidum regressus suscepit regnum. suuiij, hoc esl in Gbrislo collocet spem suam, ei 2. Hunc ergo Amaiec videns Baiaam filius Eeor, nou eum baereiicorom circumdct ei circumscribai bomo vere videns, et audiens verba Dei, qui scit scienliamExcelsi, el visiones Dei videt, accepla pa- astulia. Nam si boc fueril, nibil ei proderit quod rabola sua (sicul et in prioribus visionibus scrip- in pelra, qui esi Ghrislus, coHocalus v r d e i u r . Ao lum esl), a i l : Inilium genlium Amalec, el se- Assyriis enim captivus ducelur, malignis scilicei virtutibus, q u eos captivos ducunt, ei in potestamen eorura peribil. Quod a i l : c Inilium gcnlium tem accipiunt, quos haereticus error involveril. YiAmalec, certum esl quia nullo paclo ad illum B detnr sane secundtim banc expositionem quatn de qui tunc erat in carne Air.alec, referri possit : neGineo edidimus, et conjunclio interturbare sensuin. que enim primus eral anliquilaiis origine : sed ad Sed sciendum est, quod vernacultim esl Hebraee invisibilem Ainalee melins referlur, qui a declinando poputos a Deo, el faciemlo gentiles ex Dei cul- linguae, et conjunclione frequenler a l i , iia ol interdum abundet, el i n o o n necessariis, u t i n nostra loribus, Amalec norainatur. Et ideo recle initium apparet lingua, videatur inserta : quod uiique cum genlium dicilur, quasi talis quaedam virlus contraria, quaeprima inithim dederil, utbomines gen- venia accipiendum est. Habel enim unaquaeque licliles fierent, mutando < gloriam incorrnptibilis Dei gua aliquid proprielalis, quod apud alias linguas viiiosum videalur. E l hic ergo, et conjunclioquasi in simililudinem imagiuis corruptibilis bominrs, et abundans habenda est, et superfTua. Gaveal erp volucrtnn, et pecudum, ei serpeniium, el serviendo Gineus, qui iulerprelatur pos$idens (88), caveat, crealiira poiius quaro creatori . > Sicut enim in populo Dei scriptum esl inilium Cbrislus, sic e inquam, etiamsi possideat , et promereaiur islam graliam, ut in Ecclesia Gbrisii s i t , ne forte asfucontrario in populo qai declinat a Deo, el genlilis lia Beor circomveniat eum , et declinet ad dogmaefficitur, iniiium esl Ainalec. E l semen eorum la prava el perversa, et o b hoc tradalur Assyrii*. peribil. Seinen eorum esl persuasio, et doclrina, Qui enim blaspbeinanl iii Ecclesia posili, tradunqua docueruitt bomines declinare a Deo. Islud ergo lur Satanae, sicut Pbygellus el Hermogenes (89). de e^men malum el doctrina pessima, non ipsi in quiSabus seminatum est, peribunl. Ipsi enim cum con- quibus Paulus dicil : < Quos iradidi, iuquit lana?, u l discanl n o n blaspbemare. > Proplerea erversi ingemuerint, salvi erunt. Et vide si non tago Assyriis I r a d i t t i r , qui declinaverii in hserelicaro tis exposilio eiiam iHis convenienler obsislet, qui blasphemiam : quia Assyrii tnierpretantur diriDeum legis vehil duriiiae el crudeblalis accusant, qoi non solum gentem Amalec, sed et semen ejus genies (90) : et o b hoc iraduntnr eis qui tradunt u r , n o n u l p e r e a n l , n c c u l penitus intereant, pfonuiiiiei perilurum : cum gens quidem ad spi346 dirigantur, ei c o i T i g a u l t i r : et sicul rituales neqniiias referatur, semen vero ejus doipse Paulus dicil, u l discaul n o n blaspbemare. cirina supersliiionum gentilium, et coltus idoloM 8 9 9 9 s e d u t

rum, alque omnis secia quae a Deo populum decliuare suadel, exponalur. 3 Commemorat autem prophelia post Amalec Gineum dicens : c Et videns Cineum, assumens parabolam suam dixit : Valida habilatio tua, etsi posueris in petra nidum tuum, elsi fuerit tibi Beor nidus asluliae, Assyrii captivum le ducenl. > Videlur mibi quod Gineum non valde cutpabiliter nominei. Ipse esl enim cui ei in superioribus dicebal Saul : Discede de medio Amalec, et non percutiam te : quia lu fecislt misericordiam in
81 8 8 8 8

4. Post bocc vero Balaam propbetiae sua? sermon e i n in his coocludit dicens : Et assumpla parabola sua dixit : 0 quis vivet, c i i m fecerii bxc Deus ? E l exibunt de manu Cilbiorum, et affligent Assur, el affligenl Hebreos, el ipsi pariier peribunl. > Quod per singula per parabolam loqui diciiur Balaam, Itgenti incutil pudorem, ne quid in HS qua? dicuntur, non quasi in parabola, scd seciindum lilteram diclum pulet. A i l e r g o : < 0 quis vivel, cum fecerit bxc Deus? > Hic viiam non lianr comniuiiem. sed illam uoniinqt, quae secundum
8 4

1 Rcg. xxx, 16 et 17. Num. xxiv, 20. 1 T i m . i , 20. * Num. xxiv, 23, 24.
8 8 8 8 8

8 0

Rom. i , 25.

8 1

Num.xxiv, 2 i , 22.

8 8

1 Reg. xv, 6.

(88) Cineus qui interprelolur possidens. HJD c comparavii, possedit. (89) Sicut Phygellus et Hermogenes, elc. Godex Gorbeiensis posicriori sed eadem manu supra ascriplum habet, < sicul Philelus et Hermogeues, > eic. Horum inenlio fit II Tim. , 15 : < Scis boc, quod avcrsi sunl a me omnes qui in Asia s u n , ex ouif

b u s e s t Phygelius e l Hermogencs. At d e his non dixil Paulus c o n c e p i i s v e r b i s : q u o s I r a d i d i Saiana% ul d i s c a n t n o n b l a s p b e m a r e , s e d de WyiM u&o et Alexandro. Yide 1 Tim. i , 20. (90) Assyrii i/i/erpreian/ur DIRIGENTES . verbo"|Bft quod in Pibel signiiicat c direxil, duxii.

725
t

IN NUMEROS HOMILIA X X .
97

726

Deum est: ei hocest quod d i c i l , quia cura haec omnia fient, cum orielur aslrum ex Jacob, el surrexerit homo ex Isracl, et deleverit Ainalec, et semen ejus perdiderit : boc est, cum adveneril Cbrislas, el idolorum cultum destruxerit, atque omuiuro daemooum subjecerit poiesiatem, quis eril ille tam beaius, tam feiix qui haec videai; boc esl, qui seniial, et intelligal, ei credai quod baec ila fecerit Deus ? < Et exibunt de manibus Cilbiorum, * e i affligent Assyrios. > Cithii inierprelanlur plaga finit (91). Hi ergo quiconvertunlur ad Deum, et a Christo erudili, plagam quae in flne saecuii impiis veniet, effugiunt, ipsi affligent Assyrios; boc est, liis qui in agone pielalis posili sunl, conterei Salanam Deus sub pedibus, ipsi affligenl Assyrios, daemonum scilicet gentem. Calcabuni namque super serpenies, et scorpiones, et euper oronem virtulem inimici, et affligent eos. AlUigent Hebreos, el ipsi pariter peribunl. Hebrai iranseunla inlerprelantur (92). Isle ergo ipse populus etiain Hebraeus dicilur, quia transiit de iEgypto ad terram repromissionis, de Cenebris ad lucem, de morte ad v i l a m . Sed quoniam, ut diximus, baec non sine agone, nec sine magno ceriamine poterit obtinere, qoasi in agone positus nunc affligit, nunc adbgilur, e i nunc eaedit adversarium, nunc ipse ab adversario verberaiur. Affligenl ergo eiiam ipsi Assyrii Hebraos, hoc esl poputum Domini, sicut aifligunuir ab eis : sed ipsi, id es(, Assyrii, cum bcc fecerint, el cum \ires suas omnes erga Hebraeos affli gendoe cffuderinl, stalim cliam ipsi pcribunl. Quod ergo ait, c et affligent Hebneos, ei ipsi pariterperrbunt : non ila accipieridum esl, quasi pariler cam Hebr&is peribunt ei Assyrii : sed pariier, id c s l , sialim ul baec fecerint, el Hebraeos afflixerini, etiam ipsi peribunt. Pariter ergo Grecus aermo pro Btaiim ponil. Hic ergo erit finis omniuro, ul ei Assur, cui iradebaniur hi qui delinquebanl ex populo Dei, vel in inieritum carnis, ul spirilus salvus fieret v e l u l discerent non blaspbemare, peribit eliam ipse ab eo, qui potestaieni habel perdere in gehennam. Dicetur enim eis a juslo judice : Ile inignem xiernum, qnem paravit Deus diabolo, et angelis ejus. Ibi ergo pcribit Assur. Elquidem periii aliquando el una ovis ex centum ovibus : sed bane ovem pasior bonus, relictis nonaginia no\em in moniibus, descendens ad rallem banc nosiram, vallem lacrymarum, et requirens inveoil, atque impositam humeris suis reporlavii, ei illi numero qui in superioribus salvus mauebal, adjunxil. Isle aulem Assurqui in fineomnium dicilur perttiiros, nesciu si aliquando aut quwri possil aui in* Vtfniri : periii enim non errore, sed judicio, nec
C v 8 8 9 9 D

lapsu roolas, sed persererantia perduratus. Quod enim scriptum o s t : Ego vivere faciam, deducam in infernum el reducam, nescio si generali* ter omnes aspiciat, an ad eos tantum quos deceptio diaboli dedaci fecit in moriem. flaec eliam de ullinoa Balaam prophelia a nobis pro viribus dicta sint, quae pro locorura difficuliaie explanandi magis, quam perorandi slilo placuit explicari. Quid enim interest doromodo omnia ad aedificalionem dicantur, et omnia ad gloriam Dei fiant, qui est benediclus in ssRcula saeculorum. Amen.

HOMILIA X X . De eo qui fornicatus est in Madianhide, el quod comecralus esl populut Beelphegor. 1. Leclio hodie recilata est, primam qoidem bisloriam coniinens de foruicalione viri Israelitae et mulieris Madianilidis ; secundam vero de visionc populi, in qua oumerari iierum jubetur ex praeceplo Domini, in irrilum scilicel revocalo (93) priore numero, propler peccata quB commiserant i i , qui prius fuerant sub nomeri deQnilione censili. Cassalur ergo et in irriium deducilur ex peccaiis numerus qui scriptue est : et Uutum valent delicia, ui nec boc prosit quod io numero quis babiios sit apud Deum, cum declinaverit. Sed, ut Scripiura refen, eiiam artus eorum qui recesseruni a Deo, ceeiderunl in deserto. Duae ergo sanl bisloriae, qua3 recitalae sunt : sed nos de prima i n terim, quae fornicalionem populi describil, si quid oranlibus vobis Dominus grallae dignabilur prassiare, dicemus. Si vero ipse coneeseerit, aliquid eiiam de secunda conlingere audebimits. c Et applicuil, inquit Israel ad Saltin, et pollutus esl populus, et fornicatus est tn filiasMoab, et invitaverunt eos ad sacrificia idolorum suorum , el manducavil populns de sacriiiciis eornm, el adoraterunt idola eorum , ei consecralus esi Beelphegor , el Iralus esl furore 347 " roinus conlra IsraeK > ln bis osienditur illud, quod saepe memorafimus, quia Balaam posleaquam Dei virtuie constrictus, non est permissus maledieere brael, volens lanien placere regi Balach, ail ad eum sicul scriplum e s l : c Veni, consilium do tibi. > E l quid consilii dederit, ibi non
D o 9 9

apparuit, in posterioribas tamen ipsius libri Numerorum scriplum referlur. Sed plenius io Revelalione Joanni*, ubi iia continetur : c Habes, i n quit \ ibi quosdam, qui lenent doclrinaro Balaam ftii docuil Balacb, ut milteret scandalum in conspeciu filiorum Israel, ut manducareol idolis iraraolaia, ct fornicarentur. Ex hoc ergo apparet quod nequitia usus sit Balaara, et consilium dederit regi, talia quxdam dicens ad eum :Populus bic Don pro9 8

M a U b . xxv 4i. " L u c . xv,6,7. XXJV, U . Apoc. , 14.

f 1

8 f

9 7

Deul. , 50; el I Reg. n , 6.

Num. xxv, 1, 2, 5.

9 9

Num.

(91) Cilhii interprelantur PLAGAFIMS. lu- n i y iransml. > iit, conirivit, et c absulvi, compleri, p c i (93) Mss., rcvocalo. Libb. e d i i i , c devoca^ ^ id. h io. I. (92\ HebrmT^kSSEVMEsinterpretanlur. verbo

ORIGEMS
1 (

7iM

priis viribue, sed Deum cotendo vincit,etpudiciliam i clesi* cujusdam scribens d i c i l : c Habet ibi quos* < onservando. Si vis eum vincere, primo eorum pu- dani, qui lenent doctrinain Balaam, qui docuil Balacb miltere scandalum in conapeclu filiorum Urael, dicitiam dejice, el sponle vincentur. Sed adversuin ut manducarent inunolata idolis, el fornicarenUir, ha?c noa virtute milkum, sed mulierum decore pu* Ergo tcmporibus Joanuis aposleli erant quidam in gnandum esl, nec armaloruui vigore, sed mollUie feiuinaruiD. Procul amove armatorum n i a n u m , et Ecclesiailla ad quam scribebal, doceuies docirinatn eleclam congrega speciem puellarum, ludenles pe- Balaarn. Pulasne iia accipiendum eai quod fuerinl in illisdiebus qui dicerenl ae docereeaqiwe Balaani dibue eant, raanibusque plaudenies : fortna vincit docuit, c l qui proGterentur se dogmainm et Iradiarmalos, fernim pulchritudo eaptivat, vincenlnr lionum illius ease dociores? An illud poiiuedebespecie qui non vincunlur praclio. Yerum ubi acnserinl eos mulieres Moabilides vel Madianilides ma- mus advenere, quod si quis facial opas quod fecil Balaam, is docirinam Balaam docere videalur? Sio n us dedisse libidini, ei peccaio inclinasse cervlces, ul el de doctrina Jezabel in eadem Revelalione non prius semelipsas cupienlibus prebeanl, quam de sacriiiciis idolorum acquieveriul deguslare : ut r.iemoraiur, non quod aliqais ex dtscipulis Jezabel doceat quae illa (radiderit, sed quod 8i quis, verbi cogente libidiae, consiliis oblemperenl feminarum, ei coueecrenlur prius Beelpbegor, quod esi idoluni * cauaa, aul propbeiaa Dei peraequatur, u i illa fecii, aut ad idola aliquos decipiai, vel falsis circumscriturpiludinis. Haec fuerunt consilia Balaam : quibus plionibus perimal innocentee, isle lezabel diceiar accepiis rex Balacb parat continuo exercilum non lenere doctrinaro. Si ergo aliquis malia consiliia armis virilibus, sed femineo nilore composilum, acandalum gcnerel populo Dei, et oflensionem dinon furore bellico, sed libidinis flainma succensum. vinam, alque iracundiam coeleslem provocet plebi, Nullam refrenat pudor, nullam prohibel verecundia. vel idolorum sacrificiis communicando, vel alupris Amor patriae et vitiuni gemis contpiranl pariler in aul libidini aervtendo, bic doctrinam Balaam telasciviam, ei ad decipiendum proba exsisiit impronere dicendus eut. E s l ergo exsecrabitis eorporig bilae. Pro oefaa vix probibeiur libido legnmminis, eliam fornicalio. Quid eniro ila exsecrabile, quan vix gladii terrore reprhuitur! quid sceleris Don lempluro Dei vioiare, ac tollere meuibra Cbristi, f perpetret, ubi facinore suo placiturain se mulier facere merabra meretricie ? regi credidil, ei salulem pairiai quaesiluram* Captivanlurergo lsraelilas, uon ferro, sed luxu, ncc vir2.14uUo lamen magis exsecrabilis est generaSis lule, sed libidine, et fornicaotur in inulieres Madia- , illa fornicatio, in qua omne genus peecaii pariier nitidas, ei ira Dei insurgil super eos. Sunt quidem , conlinelur. Generalis auiem fornicatio diciiur, curo in iis et mysiica quaedam, aique inierioris inlellianima qus in consortium Verbi Dei asciu esi, et geniiae secrela : sed nos primo ipse historiae lextus malrimonio ejus quodammodo sociala, ab ulloaliena aedificet, ut discarous ex hoc, quoniam adversus scilicel, et adversario illiug viri qui eam sibi de008 jaculantur lela kixuriae. Sed si nobis non despondii in Cde, corrumpilur et violalur. Esl ergo Bint arma quibus nos armari jubel Apostolus *, sponsus et vir aniraae round ei podicae, Verbum bujusmodi jacula nos terebrare non polerunt, 8i sit Dei, qui est Gbrislus Dominua, sicul 348 ^P ' nobis lortea j u s l i l i s , si habeamug galeam salulis, stolue dicil * : c Volo aulem omnes vos uni vira ct gladium gpirilus, super omnia scutum fldei, et virgiuein caslam exbibere Gbrisio. Titueo aulem ne calceati simus pedes in praeparatione Evangelii palorle , sicut serpens seduxit Evam asiuiia sua, sic cis. lsla suntarroa quse nos defendunl in bujusraodi corrumpaniur sensus veslri a simplicilaie, quae esi bellis. Si aHiem lalia arma projicimas, siatim locum in Ghrislo Jesu. > Donec igitur aniina adbxrel diabolico vulneri damus (94), et caplivos nos ducil sponso suo, ei audil verbum ejus, el ipsum compleomnis daemonum cborus: atque ob boc ira Dei in- clitur, 8ine dubio ab ipso seiiien suscipii verbi: aurgit super nos, et non solum in presenli saeculo et sicul ille dixii : De limore luo, Domine, in puniemur, verura etiatn in futuro. Quod ergo facit ] I utero concepi,ita ei baic dicit, De verbo luo, Donos vincere in iis praeliis qiise adversum nos diamine, i n ventre concepi, et pariurivi, et spiriuim bobis commovet, pndicilia est, et juslilia, et pru- salutis luaa feci super lerras. Si ergo sic de Cbristo deniia, et pietas, cceteraeque viriutes. Quae aulem coucepil anima, fecit iilios pro quibua dicalur ad faciunt nos vinci, luxuria est, el libido, avaritia et eam , q u i a * salvaerit per Gliorum procreationem, impietae, omnisqne malitia. Hc ergo sunt, quae si permanseril in fide, ei shariiaie, et sancduie, nos bistoriae lextus edocuit. Verum quoniam Joancum sobrieiate, eiiamsi prius sicul Eva sedueta nes in Revelalione sua, ea quae in lege secundura fuisse anima videatur. Esl iuque verc beau sobohisloriam gcripla sunl addur.il ad mysteria divina, les, ubi concubitus facius fuerk animae cura Yerbo et sacramenla quaedam in iis edocel coniineri, tieDei, et ubi coniplexus ad invicem dederint. lnde cessarium videlur eliam secundum id quod ille sennascelur generosa progenies, inde pudickiaorielur, sil, nos quoque ab illo datam exposiiionis regulam inde justitia, inde palienlia, inde mansueludo, el xcqui, el primo meroorare ea, quae ad angelum E c chariias, alque omnium virtulum proles vene: r 1 4 4 f e l 0 7

Epbes. vi, 4 4, 16, 47. Apoc. n , 14. * I Cor. v i , 45. Cor. 11 ,2,5. lea. xxvi, 48. (94) Codex S. Theodorici Remensis, < locum diab )lo vulncris damus. >

I T i m . u

729

IN NLMEROS HOMILIA X X .

730
1 9

randa suceedel. Qnod si infelix anima divini Verbi quid remedii detur, ex divinis volammibos reqairadereliqaerii sancla connubia, el in adulterinos se lnus. lnvenimusergo in Psalmis de hoc scriptum : compiexus diaboli, aliorumque daemonum illecebris 1 Filia Babylonis misera, bealus qtii relribuel tibi (teceplam tradiderii, generabit sine diibio etiam retribiuionem quam rctribuisti nobis. Beatns qul wide filies, sed illos, de quibiis scriplum est * : lenebil ei allidei parvulos luos ad peiram. > E l si 4 Filii aulem adulterorum imperfecli eruni, c l ex nondum aliquid operis gessit Babylonius in nobis iniquo concabitH semen extenninabittir. > Oinnia isic concepius, dum adbuc parvultis est, non miseergo peccala fdii suut adulierii, el filii fornicalionis. rearis ejus, nec parcasei, sed siatim inlerfice. OdiUnde ct osiendiltir, qticxi per sfngula qua?que qute bilis enim est, perime, occide ctidens ad petram. gerimus, parii anima nostra, el generat filios, sen- Pelra aulem est Chrislus. Qtiis ergo taiilus ac talis sus scilicel el opera quae gerit. Et si quidcm secim- est, ut non exspeclcl omnino usqtiequo crescat bi dum legem est quod geril, et secundum verbum co Babylunia soboles, nec augcantur in eo opera Dei, spiriuim parit salutis, et propterea salvabilur confustonis, sed in primis stalim iniliis, ubi nasci per filiormn generaiionem, et isti sunt filii, de qui- coeperinl, el ex volunlatis molibus coalescere, aebus Propbela d i c i l : c Filii lui sicut novellae o l i que, ul iUi dicam.ubi capul coeperint de vidva aniTarum in circuitu mcnsae luae. 1 Si vero quod agit ^ mae proferre perniciosa desideria malipni spiritus eonlra legem esi, ei peccaium est, sine dubio ex inspiralione concepla, arripiat sialim et elidat ad coneeptione contrarii spiritus malignam sobolem pelram : id est, adducal ad Christum, ut in conspegignit. Parit enim filios peccali. E l islae sunt male- ciu tremendi judicii ejus posila exolescanl, etperdictae generalioncs in quibns a nonnullis sanctornm eant? IIa?c dicla suiil nobis de generaii fornicamalediciltir etiam dics in quo nati sunl . Nuntione, quae species babet plurimas : quarum una quam est ergo quaiido non parial anima. Anima est hxc quae in consneiudine ob corporale stuprum semper parit, semper general filios. Sed illa qui- fornicaiio uominalur. Ego vero legens ApostoluiiH dem benedicta generalio esl, quce de verbo Dei con- cum venissem ad eum loeum iu quo dicit : c Qui eepia geueralur, et isla est filionrm generalio, per se jungil Domino, unus spirilus esi, > el : Qui quam salva fiet. Si autem, ui diximus, ex conlrario se jungit merelrici unum corpus est; > qnxrebam spiritu concipial, eertum esl quia parial filios irae, si est aliquid alind mediura praeler boc, ut aut aplos ad interitum. E l forie ad uirasque islas genc- Domino quis jungaiur, aut nierelrici : et pro v i raliones animae rcspicit illud, quod diclum e s i : ribus nieis disculiens, profundum saiis el reconc Cum enim nondum nali fuissent, aut aliquid egis- ; ditum in iis verbis inluebar Aposloli sensum, qui setU boni ve! mali, 111 proposilmn Dei, quod sectinita definierit, quod omnis anima aul Domino dum eledionein facium esl, maneat, non ex opericonjuncla sit, aut merelrici : et intellexi quod bns, sed ex vocanie, diciuro est quia inajor serviet Dominum quidem dixeril virtutes qua3 Cbristusminori, sicul scriptnm esl : Jacob dilexi, Esau esl, id est verbttm, sapienliam, veritalem, 349 auiem odio habui. t Istie enitn tales generaiiones jnslitiam, ca?teraque hujusmodi : merclricem vcro aniinae etiam priusquaro faciant boni aliquid, siqui0 1 1 1 nes econlrario roaliti species. Hoc eliam dem ex sancto Spirhn generat sunt, jam diligtinlur. apud Salomonem dici inlelligo in eo quod aii de Si vero ex spiritu maligno, etiam priusquam opere meretrice , quia per feneslras prospicit iu plaimpleanl aliquid mali, bocipso tamen quod hujusleas , et si quem vidfrit insipientium adolescenlumodi Tolunlaiem peperit anima, digne in ea odio lorum, et inopem sensuum transeuntem juxta anhabetttr malae vofuniatisexsecranda conceplio. Progulos domus suae, et loqueniem in tenebris vesperpierea forlassis in hujus sacramenti figura etiain tinis, cum silenliuni fuerit nocturnum, vel caligtv Cbanaam puer antequam nasceretur maledicilnr. noctis : mulier autem occurrit ei habens speciem Cham namqne peccaverat paler ejus : el propbelans meretricis, qua? facit juvenum evolare corda. 1 Hxc Noe, cum niiictiiqiie filiornm suorom oplimaquxque ergo quae dicitur roeretrix, ipsa esl maliiia : el qui stgnarel, ubi ad Cbam venlum est, 1 Maledicius, se junxerit huic meretrici, unnm corpus malilia? inquil , Cbanaam puer. 1 Gbani peccavit* et Cbaefficimr. Sicut ergo qui se jtingit Cbristo Domino , naam progenies ejus maledicitur, et maledicia est. juugil se sapienliae, jungil se justiiia?, jungil se pieEt ideo acrius nobis intendeiiduiii esl, et prospil a l i , et verilati , el ciim bis omnibus unus efficilur ciendum, ne fone generel aliquid anima quod ma- epirtlus : ita el qui se jungil buic nierelrici, jungii ledicto dignum s i l , ul eliamsi nondum opere imple- se impudicitiuD, iinpieiati, iniquitati, mendacio,et verii, in ipsa lamen voluntateet proposiio ejus s i l simul omnibus peccalorum malis, cum quibus uonni hujusiuodi malediela progentes. Quod ei si forte corpus efricitiir. aliquando evenerit (quis enim invenietur facile qui 3. Verumiamen c applicuil I&rael in Sauin " 1 ab bujusmodi generalione, id est peccandi voluniate In interprelalione Hebraicorum noniinum Sallin inbabealur immunis?) ,st ergo accidc/it tale aliquid, venimus in lingtia nostra respontionem, vel refttia9 l 9 u 1 8 1 1 , 1 , e 8 9 3

Sap. m , 16. P i a l . c x x m , 3. Job 111; JiTcm. xx. Bom. . 11, 12, 13, 14. Gen. ix, 23. Psal. cxxxvn, 8, 9. I Cor. \ i , 17. ^ b i d . , 16, Prov. \ n , 6, 7, 8, 9,10. " Niim. xxv, 1.
% 1 9

1 9

1 1

731

ORIGENIS forie iornicari le faciani a Deo luo. lUeergo ciim essel sapieniissimus, et ingenlts apud Deuui raeriti, tamen quia se tradidit muhis mulieribus, deceplue esi. Ego puto quod multae mulieres, roulla dogmaia et mullarum genlium diversaj pbilosopbiae noraineniur. Quae cum singula agnoscere, ei perscralari utpote et scienlissimus et sapienlissimas voluissei, semelipsum intra legis divinae regulam tenere non poluit. Decepii eum Moabiiica philosopbia, e l persuasilul idolo Moabilico immolaret, simililer el Ammonilarum , sed e l reliquarum gentium, quarum mulieres dicitur recepisse, et aedificasse templa, vel immolasse idolis earuin *. Grande esi ergo et vere opus D c i , tam mullis dogmaiibus quasi mulieribus misceri, nec laroen a verilatis re8 1

tionem dici (95). Appiicuit ergo Israel ad respon- sionem, vel refulalionem. JSon bene applicuit. Vnle denique quid incurril in hac posilus mansione. Fornicatus esl cum mtilieribus Madianilarum, el refutalus esl a Deo : quia non solum foriiicalus, sed et idolis geniium consecrattis est, el comedii ex iis q u fueranl idolis i m m o l a l a , quae utique exsecrabilia sunt a I Deont. Qui enim consensus lemplo Dei ciun idolfs? Yeium ego eliam ds i i s , qua? Aposiolus ad Coriniliios scribit dicens : Si quis atitem videril scieniiam babentem in idolio reNimbere, nonne conscientia ejus cum sit infirma %dificabiiur ad manducandum iinmolata? valde niiratus suin. Videtur enim non lam rcm ipsam gravem pronunliare, quam illius offensam, qui lixc
1 8 1

videns simili provocatur exemplo, cum non simili gula declinare, sed conslanier dicere : Sexaginta sunl reginae, el ocioginia concubinse, eiadosciemia munialur, ita ui oslendat eum qui babens lescenlulae quaruni non esi numerus : una lamen scienliam recumbil in idolio, non lam sui quam alest columba n>ea, perfecta mea, una esl matris su*, lerius damni efiici reiim. Sed vide ne forie non uua esl geniiricis sua3. Sed isti adoraverunl idoia, boc solum fiebat apud Coi inibios, ul in idolio rcet consecrali sunl Beelphegor. Beclpbegor itjoli nocumberenl, et immolala idolis mandiicarenl. Sed nien est, quod apud Madianilas pracipue a mulieiorie quoniam sindiosi liiieraruin Graecarum boribus colebalur. In hujus ergo idoli mysleriis conmines craul, c i amaiorcs pbilosophiae , desiderio secralus est lsrael. Interprelalionem nominis ipadbuc sludiorum velerum lenebantur, et pliilososius cum requireremus allenlius inter Hebraa noplioruin dogmala , quasi idolis immolata edebant : inina, boc lanluro invenimus scriplum, qtiia Beeiquae lainen Iadere forlasse non poieranl eos, qui pbegor species sil turpiludinis (96). Noluil tamea plenam scieniiam veriiatis acceperant. Hi aulem dcclarare quae vel qualis species , vel cnjus esset qui in Gbrislo niinus eruditionis babebant, si i m i lurpiludinis, honeslali credo consulens, 350 1 tarentur eos legentes t a l i a , et illis adbuc sludiis operam dantes , vulnerari potcrani, ei diversorum Q interpretalus est, uli ne audiium polluercl audien lium. Igilur cum inultai sinl lurpitudinum species, dogmaium variis erroribus implicari. Sic ergo fieuna quaBdam ex pluribus turpiludinis species Beelbal, ul laedereiur alius, unde is qui babebal plenam pbegor appellatur. Unde scienduin esi, quod oiunis scienliam verilaiis, lusdi non poieral. Sed quoniam qui aliquid turpe commiuit, ei in aliquam speciein cbarhas non requiril quod sibi utile e s l , sed quod lurpitudinis declinai, Beelpbegor Madianiiarum daeinultis, observare. oporlel talem verbi capere cibiim, monio consecratur. Sed el per singula peccaia qu qui non soluni nos aedificet el deleclet, sed el qui comuiittimus , maxime si jam non subrepiione alividenies non offendal, aul laedal. Est ergo non solum in cibis idolis immolalum, sed et in verbis. Ego qua, scd siudio affectuque peccamus, illi sioe dubio puio , quia sical omnissenno qui pielalcm, el ju- daemoni cui peccalum illud quod commisimus inosiitiam, ct veriiateni docel, Deo consccratus est, et perari curae est, consecramur. fortasse conlinDeo immolalus : ila et omnis sermo qui ad iinpugel nobis l o l da?raonibus esse consecraios, quol peo dicitiam, vcl injustitiam, vel impielalem respicit, cata commiuimui, et i n siugulis quibusque deliclis idolis immolalus sil, et qui eum recipil, quasi idolis velut mysleria illius, aut itlius idoli suscipimus. Et immolaia manducel. Manducavii ergo populus de fortasse propier hoc dicebat Aposlolus : < Jam
UI v 8 8

sacrificiis eoruni, el adoraverunl idola eorum. Non D enim myslerium iniquilalis operatur. > Gircumeunt ergo spirilus maligni, el quserunl qnomodo unumsolum manducaverunl, sed et adoraverunt. Vide quemque decipianl, et per illecebram.peccati myordinem mali : servos Domini prima concupisleriis consecrenl, e l neque seniientem, neque inielsceniia, jnde ventris ingluvies, posirema captivavil ligeniem, verbi causa, per fornicatienis peccaium impielas. Impietalis autem mcrces exsolvitur forinlroducunt ad dxmonium Madianilarum, el connicatio. Si relegas quas scripta sunl de Salomone, secranl Beelphegor, consecranl turpiiudini. Simiinvenies eum, ei quidem cum essel sapientissimus, liier et per alia peccata , ut diximus, aliis dsemonuiliis mulieribus inclinasse laiera sua, cum lex nibus homines consecraniur. Sed tu observa diliDci dicat : Non mulliplicabis libi mulieres, ne
1 8 , 8

1 Gor.viii, 10.

1 9

Deul. , 47.

8 8

1U Rcg.xi.

8 1

CanUvi, 7, 8.

8 8

II Thess. n , 7.

(95) In inierprelatione Hebraicorum nominum Satlin invenimus in lingua noslra RESPONSIONEM vel I;EFUTATIONEM dici. Unde Salliu rcsponsio vel retulalio dici possii, non video, nisi foric a 13107 flagello. quod JiiepLc raiiones refiitalioiic quasi lla

gello arceanlur, vel qiiod paulo verisimilius esi, * lOW circuire^iterare, discurrere. * <96) Quia Beelphegor species sit iurpiiudints. t i hjz f Dominus, ei TVJD c aperuil, conflaiei noincn Bcelpbegor. >

753

IN NIWF.ROS HOMILIA X X .

734

genlius quod scriplum est, el sla iir viis, et inler- in quam voluerit partem est ei libcrum declinare : roga qna; sint viae Domini a?ternae, el quae sit via ei ideo jtislum Dei judicium est, quia sponie sua bona, et incetle in e a , et non accedas ad jannas sive bonis sive pessimis monitoribus parel. Vis tibi rlomus maiitia. Sed si- senseris maligntim spirilum, adhuc amplius quid ex Scripturisdivinis oslendam, loqui in corde luo, ut le ducat ad aliquod opus pec- quomodo major cura salutis erga homines Deo esl, caii , imellige quia le ducere v u l l , ul consecrel le quam diabolo perdiiionis ? Nunquid non sufficiebal alicui daemoni. Ducere te vult m suscipias mysleria angelorum diligeniia adversus insidias dxmonum diabolica, mysteria iniquitatis. Et hoc esse pulo et adversum eos qui ad peccandura bomines traquod scribit Apoatolus : Cum auiem genies esbunt? Ipse UnigenUus, ipse, iuquam , Filius Dei selis, ad sitmilacra mula euntes proul ducebamini. adesl, ipse defendil, ipse cuslodit, ipse nos ad se quo vel a quibus duccbamini ? a spiritibus nempe trahil. Audi quomodo ipse dicil : Et eoce cgo malignis ducebamini ad opera peccatorum. Haec Yobiscum sum oinnibus diebus usque ad consumaudiens vigilans quisque audilor dicet forlasse : malionem sxculi. > Sed nec sufficileum esse nobisQuid ergo facietnus? si circttmcunl spiritus maligni cum, sed quodammodo vim nobis facit, ul nos perunumquemque noslrutn, el dueuol, ac pertrahunt trahai ad salulem. A i l enim in alio loco : Gum ad peccatum : nemo auiem alius esl qui ad jusli- aulein exahatus fuero, omnia ad me Irabam. > tiam irahat , qui invitel el ducal ad pudicitiam, ad Vides quomodo non solum inviial volenlcs, sed ot pieialfm, quomodo non videbilur ad pereundum cunclames trabit. Vis aulem audire quornodo traquidein lata via patere, ad saluiem vero nusquam hal eliam cunctanlcs? Non concessil illi qui volebal ullus adilns dari? Imo vero adverie diligenlius, si ire, el sepelire patrem suum, nec spaiium lemporis poies el aperlo cordis oculo, interiora mecum dedit, sed ail illi : Sine morluos sepelire morconsidera mysleria ; el videkis quanlo major in seluos suos, iu aulem sequere me. > E l alibi d i c i l : crelis saluiis noslra cura geratur , quam facultas Nemo miltens manuni suam supcr arairum, et ad decipiendum prabealur. Adesl unicuiqne noreiro respiciens, apius est regno Dei. Quod si tirum (97), eliam imnimis qui sunl in Ecclesia Oei, amplius adhuc vis de boc cognosccre sacraangelus bonus, angelus Domini qni regat, qui momenlo, ostendam libi de Scripluris, quod cliam neai, qui gubernel, qui pro aciibus nostris corri- ipse Dominus Pater dispensaiionem salutis nogeodis, et miseralionibus exposcendis, quolidie v i - strae non negligit, sed el ipse nos ad salulem non deat facieni Palris qui in ccelis est : sicul Dominus soluin vocai, sed et perlrabit. Sic cniin Dominus designat in Evangeliis \ Et ilerum secundum ea dicit in Evangelio : Nemo venil ad me. quae Joannes in Apocalypsi scribit unicuique Ec351 <l V* coRleslis altraxeril. t clesiae gencraliter angelus praeeslqui vel collaudalur Sed el palerlaiuilias, qui niiuilservos suos iuvitare pro bene gestis populi; vel otiam pro deliciis. ejus amicos ad nuplias iilii sui, posteaquam excusaverui.l culpalur. ln quo eiiam slupendi mysterii adinirailli qui priores fueranl invilali, dicit servis : lione penuoveor, quod inlanlum Deo cura de noc Exite ad vias et angiporlus, el quoscunque invebis s i l , ul eiiam angelos tuos culpari pro nobis et nerilis, cogile inlroire. > Sic ergo non solum inviconfulari paliatur. Sic enim cum pscdagogo Iradilamur a Deo, sed e l irabimur, el cogimur ad salur puer, si forle minus dignis nec secundum pa- lutem. Sed nec sanctus quidem spiritus in bujuscelernam nobililalein irobulus appareal disciplinis, modi dispensationibus deest. Ipse enim dicit : contiauo culpa ad pxdagogum refertur, nec ila c Segregate mibi Paulum el Barnabam in minislepuer a patre ul paedagogus arguitur, nisi durior riuin, ad quod assuiopsi eos. E l iierum probibel fuerit, ei paedagogi monila spreveril, aique in laPaulum ire in Asiam, el rursum cogil eum irc iu sciviam prouus ac proterviam saluiaria ejus verba Jerosolymam, pradicens ei, quia viucula el carceconlempserit, illis inagis obtemperans qui luxuriani res eum ibi maueaiil \ Quod si angeli Domini suadent, et ad lascivlam provocaut. Quid Qal illi D circuindant in circuitu liineiitium eum, ul eripiaul animae prophelo? vocibus disce. c Derelinquetur, eos ; si Deus Pater, si Filins, si Spiritus sanclus, inquil , filia Sion sicul tabernaculum in vinca, non solum bortanlur el provocanl, sed el perlrael sicut casa custodiaria in cucumcrario, el sicul c i - hunl, qtiomodo non niulio niajor cura pro nobis vitas qua3 expugnala esl. E l iierum : c Aufegerilur ad salutem, quam ab adversariis procureiur retur maceria ejus, et erit in conculcalionetn, el ad morlem? Hsec auiem dicla sint pro eo quod condiripient eam omnes qui iranseunt viam >; e t : secralus esl populus Beelpbegor. c Singularig ferus depascei eain. IIxc palielur si 4. c E l iralus est, iinjuil , furore Dominus non acquiescal raonilig angeli, qui sibi apposilus coulra Israel, el dixil Dominus ad Moysen : Assue i l ad salutein. Sui nainque arbilrii esl anima, ei me principes populi, el ostcnta illos Domiuo coulra
1 8 8 8 8 0 8 1 % 3 1 8 8 8
n i s i l i e m {er , u e u s

8 8

8 8

8 7

8 8

3 7

88 8 8

1 Cor. x i i , 2. "Maith. , 10. Apoc. n . Matth.xxvin,20. Joan. x n 32. Matlb. vin, 22. A c l . , 2. Act. x x i . Num. xxv, 3, 4.
8 8 8 4 t 8 8 8 7

8 8

1 8

8 8

Isa. i , 3.

8 7

Isa. v, 5.

Psal. L X X I X , 14.

" Luc. ix, 02.

8 3

Joan. vi, 44. " Mallb. , 9.

^ (97) Adesi unicuique noslrum, elc. Quid de angeUa lutclaribus opinaius sil Origenes, vidc apud Hue-

tiiim Origemanorum lib. n , quxsl. 5, uuin. 19,20, 20, 27, 28, 29 cl 50.

735

ORIGENIS

7o5

solem, claverlclur ira furoris Domini ablsrael. > alii idolo pro qnalilate scilicet peccandi coagecraNescio si de his disserenles, non offendamus a l i - rer. Quod si princeps meus (angelum dico qui miki quos : sed et si offendamus, obedire magis ei de- esl consignatus) non deftiil, sed commonuit de boservire oporiet ?erbo Domini, quam graliae bomi- nis, ei loeulus est in corde meo in eo dunlaxal iu num. Peccavil lsrael, et dixil Dominus ad Moysen, quo me conscieniia revocabat a peccalo, ged ego coniemptis ejus monitis, ei sprelo conscieniia reul assumai omnes principes, et oslenlel eos Doinino conira solem. Populus peccat, el principes oslen- tinacnlo praeceps in peccata p r o r u i , dupbcabitar (aniur contra soleni. Iidem ad examinandum pro- niibi poena, vel pro conlemptu monitoris, vclpro ducunlur, ul argnaninr a luce. Vides quae sil con- facinore cotnmissi. Necmireris sane si angelos diditio principum populi : non solum pro suis pro- cimue venire cum hominibus ad judicinro, cum priis arguunlur delictis, sed el pro populi peccatis Scriplura d i c a t , quia ipge Dominus ad judh cium veniet cum senioribug populi e l cum princicogunlur reddere ralionem, ne ipsorum sit culpa pibus ejue. > Oslentanlur ergo priocipee, et ei in quod populus deliquil, ne fone non monnerint, neque eolliciti fuerint arguere eos qtii inilium cnlpae illis culpa est, desinit ira Dei a populo. Debelnohig ct acrior esse sollicitudo acluum nostrorom, sciendederinl, uti ne conlagio dispergerelur in pbires. Hacc enim orania facere principibus imminet et do- ^ libus quod non sobim nos ante tribtinal Dei pro ctoribus. Si cnim illis boec non ageniibus, nec sol- aclibus nostris stabimus, sed angeli pro nobis ad licitudinem gerenlibus circa plebem peocaveril po- judicium deducenlur lanquam prineipes et duces pulus, ipsi oslentanlur, et ipsi ad judicium produ- mislri. Propterea enim ei Scriplora dicil : f Obecuntur. Arguit enim eos Moyses, id esl lex Dei, dite praeposiiis vestris, et obtemperate eis in oronivelnt negligentes et desides, et in ipsos convertcbus. Ipsi enim pervigilant quasi raiionem pfo aninir iraciindia Dei, el cessabil a populo. Ha3C si co- ntabus veslris reddiluri. giiarent bomines, nunquam cuperent, nec ambirent 5. Post haec refertur, quia cum vidissel Plilneea ad populi principatum. Sufficit enim mibi pro meis filius Eleazar filil Aaron sacerdoiis Israeliiem propriis argui delictis, suflicit mihi pro memeiipso quemdam iniroisse ad mulierem Madianilidein, etpeccatis meis reddere ralionem. Quid mihi nerapto siromasle in manu stia, ingressus sil prosiicesse est eliam pro populi peccalis osicnlari, et bu!um, el ulrumque per ipsa pudenda transfodeosientari conlra solem, anle quem nibil pniesl rit (99). Et pro hoc, inquit dixit Domimig ad ahscondi, oibil obscurari? Sed fortassis eiiam sit Moysen : Pbinees filius Eleazar filii Aaron sacerdoM w

aliquig in hoc arcanus et recondilus sensus, qui Q ii? gedavil iracundiam meam. Haec aedificaferiot pus aliquid doceat, quam communis baec habere priorern populum : libi autem qui a Chrislo redemvideiur expositio. Fortassis enim referri ei hoc pius es, el cui 352 de manibus gladios corporalis potest ad illos principes populi, de quibus paulo ablalus est, el dalus est gladius spirilus, arripe superius diximus. Venient enim angeli ad judihunc gladium : el si vides Israeliticum sensom com cium (98) nobiscum, el slabunl pro nobis ante 80Madianiiicis scorlantem meretricibus, id est cun> lein jusliliae, ne forie aliquid etiam ex ipsis causae diabolicis se cogiiatloniSus volutantein, nolo parfnerit quod nos deliquimtis, ne forte minus erga nos cas, nolo dissimules, sed slaiim percule, slatim operis ei laboris expenderint, quo nos a peccaioperime. Ipsam qtioque vulvam, id est secreta naiarum labe revocarint. Nisj enim esset etiam aliquid ra3 discutiens el penelrans, illuin ipsum peccandi in ipsis quod in causa nostri culpandum viderelur, fomitem deseca, ne ultra concipiat, ne ullra genenunquam diceret scnno Scripiura * ad angelum i l - ret, el maledicta peccaiorum soboles Israeliiica calius, vel illius Ecclesiae, quia babes, verbi gratia, stra containinet. fioc enim si faciag, cominuo sequosdam lenentes doclrinam Balaam, vel quia de- dabis iracundiam Domini: praevenisti eniin judicii reliquisii charitaiem luam pristinam, vel palien- diem, qua3 dies i r a dicitur el furoris, et exierminatiam luam, vel alia biijnsmodi, quac jain guperius D to a le fomile peccati, qui nunc vulva Madianitidis niulieris appellaiur, securug venies ad judicii diem. memoravimus, pro quibus in Apocalypsi angeli Et idco surgentes oremus, et inveniamHS paratutn uniuscujusque Ecclesia? culpanlur. Si enim nicrcesemper islum gladium spiritus, per quem extermidem gperal angelus, verbi gralia, qtii me cousignaneniur ei semina ipsa, et conceptacnla peccaiolum accepil a Deo, pro iis quje bene gessi, cerluni rum, ac propitius fiat nobis Deug per verum Pbiest quia et culpari sperabit pro cis, qux a me non nees ipsum Doniinum nosirum Jegum Chrisium, benegesta suiiL E l ideo oslenlari dicunlur contra cui esi gloria ei iraperium in sacula saeculorum. golem, procul dubio u l appareat ulrum pro mea inobedientia, an per illing negligeniiam peccala Amen. commissa sinl, per qua3 Beelpbegor, sive cuilibet
M

Apoc. ,

Isai. m , U .

* Hebr. , 17, 18.

Num. xxv, 10 I I .

98) Venienl enim angcli ad judicium, eic. Vido Ilueiiuni Origenianorum lib. u, qusest. 5. nuin. 19 c l 20
v

(99) Utrumque per ipsa pudenda tramfoderiL Ti<te supra uolam ad bomilise primas tfi Genesim n*e* ruiu 17.

737

IN NUMEKOS HOMILIA X X I .

738

353 8 : Ex numcro noniinum plueliam si dat aliqnibus baeredilaiem, non dal inlra | dabunlur in sortem, el exiguis exiguam Jordanem, nec transit omnino Jordanem, sed exlra dabis baereditatem. unicuique sicut recensilus est, iordanem dat lerrani, non fluoniem lacte ei melle, dabiiur -eredilas ejue. Historia boc est quod sed pecoribus aplam, et mula animalia, aique i r docet, ut 6i qua Iribus numerosior babeiur in p o raiionales pecudes melius quam ralionales homipulis, majora terrae spatia sortialur: si qna autem oeft nuirientem. Jesus vero mcus secundo populo minore bominum numero censelur, breviore posterraro quam dal, lerra est lacie et melle fluens, sessione conlenia sit. Sed quoniam terrac hujus imo fav8 mellis esl praB omni lerra. E l Moyses divisionem ha?redilalumque terrenam, specicm d i baerediiatem non dal in clero, nec sorle disiribtiii, cimus lenere (3) ei imaginem fuiurorum bonorum, net poiest per plebes (2J, e l domos, ac familias, el ac formam coeleslis illius, quaa a fidelibus et sannomina, el merita singidorain divina sorle peneare: ciis speratur, ba?rediialis ostendere: requiro in illa boc solus facit Jesus, cui omne judicium Paier irahxredilaie quaa sperauda est, qui sint plurcs, et qui d i d i t : ipse scil quomodo populum suum non so- sint pauci, ei invenio ibi beaiiores paucos baberi lum per tribus, et familias, ei doraos, verum ei per quam plures. Nam qni per viam laiant ei spaiiosam, noinina unamqiiemque digna et compelenti nian- quae ducit ad perdilionem, egerint iler, mulii d i sione dispensel. Sunt tamen aliqui in istis qui con- D cunlur . Qui vero per arctam et angustam viam ditione sortis supereminent, el omnino uec addunperrexerinl, qua3 docit ad vitam, pauci appelianlur. lur ad sorlem (3). Omnes Leviiae, id est oinnes qni E l ileiHira in aiiis dicilur : Quam pauci sunl, intenie et indesinenier permanenl in niinisterio qui salvanlur. > Et iterum in aliis : < Ubi muliiDei, et pervigiles in servitio ejtis bxcubias gerunt, plicatur iniquilas, refrigeicet cbaritas multor.uni, ortem inter caBteros non accipiunt: sed nec omninon paucorum. Sed ei in arca, qtiae a Noe consiruDO iu lerra est sors eorum, sed ipse Dorainus sors cta e s t , ubi mensura coelilus danlur, in inferioc r i b u s p u r a 41 M k% 4 7 48 41 1

HOMILIA X X I . De 00 au$d secundo populut numeratus eU. ! . Nuraeri suntquos legimtts ( l ) : e i priore quidera leettone tempore exclusi sumus, ne aliqnid etiani de secunda dinunteratione diceremus, scd conveniene esl omissa vel exclusa nunc reddere. Igilur per precepiuin Domini primo numeraius est populus, sed quoHiam Hli, qui primo fuerant asciti, ceciderunl propter perseveraoliaro deliciorum, secundus nunc populos, qui in lapsortim locum rediviva generaiione successit, vocatur ad numerum, el quod de illis prioribus dictum non fueral, de iis dicitur. Poslea enlm quaro per Iribus et plebes, domosque, ac fanriUas collecius esi numerus, dicit Domlnu8 ad Moysen " * : c lis disiribuelur lerra in toriein, ex iiunusro nominiun. Pluribus plura da- bunlur iii sorlem, et exiguis exiguain dabis bxrediialem. Si de prioribus diclum fuisset, quia tis dielribueiur lerra in sorlem, falsum ulique fuissel, quia ceciderunl illi in deaerio propier delicla sua. Quod ergu primis non est dicluni, poslrenris dicilur, quibus et cuncia qua3 promiuunlur, impleia sunt. Haec autem nolo putes solius bisloriae lexlu concludi. Mysleria snni quaB per legis imaginem conftcribuiilur. Reprobalur enim prior populus, qui est in circumcisione : el iniroducilur secundiie, qui congregalur ex gentibus* ct ipse est qui baeredilalem consequilur palernam. E l a quo consequilur? Non ab Moyse, sed ab Jesu. Nam Moyses

eie el haereditas esse roemoraitir. Per lios ilH mibi videnlur indicari, qui nullis corporeae naltiraobstaculis hebelaii, sed omnium visibilium gloriam supergressi, in sola sibi saptenlia Dei et verbo ejus vivendi usum exerciliumquc po>uerunt, qui oorporeum nibil requiriint, nihil ralionis alieuum. Concupierunt eiiim sapienliam, concupierunt serrelorum Dei agnjtionem : et ubi esl cor eorum, ibi esi ei ihesaurus eorum . Isli ergo hsereditatem habenl in terris, sed supergrediunlur summa coeli fasligia, et ibi semper in Domino, seniper in verbo ejns, semper in eapienlia et in voluplate scientiie ejus deliciabuntur. Hic eis cibus, hoc erit poculam, istse diviiix, boc erit regnum. Tales ergo erunt, et in iis ertint i l l i , quibus baeredilas ipse Dominus erit. Qui autem inferiores sunl, nec in isium profecluum verlicem pervenerunt, bacredilaiem lerne accipient, Jicei sublimioris aficujus et poieulioris. Terra enim vivenlium repromitlilur, quae u/ique idcirco lerra vivenlium dicilur, quod nesciai murlem. E l isii quidem magni, ei isii beali; sed bealiores illi qui jam non per speculum et in a?nigmate, neque in subslantiis corporalibus, sed facie ad faciem Deum videbtint, sapiemiae illuniinalione radiali, ei verae divinitatis capaces per puriialem cordis effecti : portionemque suam non in ereatura, sed in creaiore babenies, qui esi supcr ouinia Deus (4) benedictus in saecula.
4 8 2 A i t e r u

* Nom. xxvi, 53, 54. Joan.v,22. Mauh.vi, 21. Luc. x n i , 25. Mallh, xxiv, 12. Gen. v i .
4 T 4 8

4 1

4 1

Nura. xxvi, 53, 54.

4 8

Haltb. vn, 15,14.

(1) Sic Codex Sancli Theodorici Remensis. Libb. ediii, c numeri sunt et in iis quos legimus. lnfra idem ms., c secundo nunc populus qui, > elc. (2) Idem ms., c el Moyses quidem baerediiatem in clero, neque sorte distribuil, oec polcst

plebes, etc. (5) Idem ms., c ducuntur ad sorlem. (4) Nomen < Deus suppletur e inss. (5) Godex Sancii Tbeodorici Hemeneia, mus tenere.

739

ORIGENIS

740

riuus trecentoruni cubilorum ponilur longiludo, et educil euro foras, uin res p o s l u l a l , et rerum visiquinquaginla cubilorum lalitudo. Ubi vero textus bilium ratio deppscil. Potest ergo et hoc raodo mulejus ad alliora consurgit, in anguslum cogilur, et lis isiis, qui sunt sicut slellae COBH in mitUiliidiue, paucorom cubilorum conclusione colligiiur, ita ui mukiplicari haeredilas, ei exigois iltis videlicei qoi summitas ejus in unius cubili spalium consumme- eiiamsi numero multi suni, vitae lamen eoae iadignilale ei viliiate exigui babenlur, exigua haereditur : propiereaque in inferioribus qtiidem, ubi lata las poni. ct spatiosa babebantur loca, vel besiiae, vel pecudcs erant collocatse, in superioribus vero aves : in sum3. c Per soriem, inquit **, e r i l baerediutis disiributio. > Hoc quidem precipilur, sed ctim venio ad mis autem, quae anguslioraet altiora erant, ibi bomo Scripturas, video ipsum Moysen. cui ista mandanralionalis collocalur. Ipse vero vertex in unum cutur, sorie non uti in divisione haereditalis Ruben, bilum colligilur. Omnia enim ad monadem redigunlur. Quse tamen Trinilatis sacramenlum in numero at Gad, el dimidiae tribus Manasse. Sed el Jesus Nave, exlra soriem dai baeredilalem tribui Juda, ei trecentorum cubilorum designat, et huic sacramento Galcb, et exira sorlem dat ei i r i b u i Ephrein, ei diproxiinus poniiur homo ulpole rationalis et Dei camidiae tribui Manasse : in caeteris sors millilur, el pax. Sed unde quae s i l diflerenlia inier paucos et mullos, coUigamus indicia? Pone omnem humani ^ prima sors Benjamin procedii, e i inde jam iribuum generis ntimcrum, ex universis gentibus elige iidereliquarum. Unde puio quod et in illa regni coeloles, sine dubio panciores erunl, quam sunt universi. rum beala haereditale erunt aliqui, qui noo veniant Tunc deiude ex fidelium numero, elige meliores. ad sorlem, neque cum caeleris, quamvis sini saucli, Gerlum est quod mulio inferior numerus remanenumerabunlur : sed erii egregia qusdain el exiiiiia b i l . ileruin ex ipsis quos eleg< ris, elige rursum corum baeredilas, sicut fuit Galeb ex tribu Juda, ei perfectiores, pauciores profeclo reperies. Et quanto Jesu ipsius fllii Nave. Sicut enim, verbi causa , amplius eligendo processeris, tanto niagis exignos cuin posl pralium victoribus provinciie parliuntur el pauciores invenies usquequo nltimo venias ad . spolia, egregii quique el eximii beilaiorcs non cum unum aliquem, qui coniidenler d i c a t , quia c amcaBleris mililibus in divisione spoliorum ducuntur ail plius quam omnes illi laboravi. > Hi crgo qui hoc sorlem, sed opiima qnaeque et pra?cipua eis viriumodo plures sunl, plus terrae el plus corporeaj haelum meriio decernunlur, caeteri vero uluutur sorte reditatis accipiunl: pauci aulem exiguum aliquid solo jure vicloriaa : ita mihi videiur ei Dominua de terra consequunlur, qui plus in Domino habent: 354 ^ Gbrislus faclurus : quosdam enim alii auiem niliil omnino (6) lerrenae haeredilalis Q q os scii abundanlius quam caeteros laborasse, ct quorum gesla magnilica sublimesque virtuies ipae accipiunt, si qui digni fuerinl saceidoies essc el cognoscil, illis prajcipuos quosque et exiraios, aique, minisiri Dei, horum enim ex inlegro ipse Domintis ul ita audeam dicere, siiniles sibi bonores deceniii haereditas erit. Et quis ila bealus est, ul vel inier paucos exiguum terrae accipiat, vel inler eleclos sa- c l glorias. Annon libi videiur simile aliquid so* beaiiiudinis clarissimis suis conferre discipulis, cum cerdotes et minisirossolum Deumcapere haereditalis sczte mereatur ? Licet eliam ipsipropler jumcnla sua dicil * : Paier, volo ut ubi ego sum el isli sint accipianl aliquid lerra, sed illius terrae quae urbibus mecum? > Et cuni iierum d i c i t q u i a c sedebitk Gonligua est et adhaerei civilalibns. Potesl lamen adei vos stiper duodecim ibronos judicantes duodecim buc el alio modo intelligi scrmo isie, qui dicil ul tribus lsrael? > Et iteruin : c Sicut tu iu me, pluribus multiplicetur bacredilas. Unus enim juslus Pater, et ego in te, ila el isli in nobis unum sini? > secundum hoc quod acceplus esl Deo (7), pro pluriIlsec omnia non sorle decernuiilur, sed eleclionis bus habetur. Denique ct scriptum e s t : c Per praerogaliva (8) donanlur ab eo qui corda el menunum sapienlem inbabilabiiur r.mlas, iribus aulem tes hominuin videl solus, qui nos quoque eiiaimi iniquorum dcsolabiuir. > E l unus juslus pro.lolo uon inier eximios el electos, atque illos qui supra mundo repulalur, iniqui auiem, etiamsi mulii sini, D soriem sunl, in sortem lamen sanclorum digneiur adducere : cui est gloria el imperium in saecula exigui el pro nibilo ducuntur apud Deum. Est ergo saeculorum. Amen. et muliitudo laudabilis sicut videmus eliam ad Abrabam diclum, cum eduxil eum Deus foras, et HOMILIA X X R . Uixit ad euro : Respice ad coelum, si potes d i De filiabus Salphaat, et de iuccestione Moyti. numerare stellas, ila erit semen tuum. > In quo et 1. Quinque flliae focrunt, quarura eliaoi nomina boc inluere, quomodo juslus inlus est, ei in inie- in Scriptura comprebensa sunl, de Salpbaat quorioribus semper consislil: quia intus iu abscondiio dam lsraelila progeniiaB, qui niorluus esl in deserio, oral Patrem, el omnis gloria fdix regis, id esl, nullavirili sobole derelicta. Isla3 ergo Iilia3 Salpbaal animae regalis, inlrinsecus e s l ; sed tamen Deus inlerpellant Moysen, ei sorlem palernaB baereditaiis
w M m e u s e s u s 8 8 6 50 9 8 1 8 8

I Gor. xv 10. Eccli. xvi, 5. Gen. xv, 5. Matlh. xix, 28. Joan. xvn, 21. (6) Alii autem nihil omnino, etc. Sic babenl manuscripli. Jjbri vero cdiii, c ubi auieni nibil omnino terrcna? bxredilalis accipiant, si qui digni fucrint, sacerdoies sani ei miuisiri, etc.
f 8 8

8 0

8 1

8 8

Num. , 55.

8 8

Jos. xiv.

8 4

Joan. xvu, 24

(7) Mss., c quod acceptus est Deo. > Libb. ediuf c quod acceptum esl Deo. > , (8) Ms., c sed eleciionis praerogativa. b ^ " editi, sed diieclionis praerogativa.
1

741

IN NUMEROS IIOMIL1A .

742

exposcunl dicenles, ne delealur iiomen palris ea- lerprelalur umbra in ore ejut (41); pater operum inielleclus esu Saepe ergo accidit, et non pauci inter m m de medio plebis suae, quia non esl ei vlr iilius fratres nosiros sunl, in quibus iulellectus aliior ei nalus. Kefort pro hoc Moyses consulalioncin ad Deum. OinnipotetUis aulem Dei cleinenlia non sper- profundior nullus, sed est in eis sensus emortnus, sicul de quodam scriplum est : Et emorlutim nit, nec deepicil consultalionem quae offerlur a esl corejus in ipso. > lsie ergo eliamsi ad inlellipuellis, ei non eoluro retsponsa dare dignatur, scd gemiam spiritalem nihil sapii, sed est emortuiis, intantum probat, et amplectiwr verba earum, ut lamen si gentieril iilias, id esi opera ministerii, ipsis aeierna bominibus jura consticual et s*cuopcra obsequtoriim, opera mandatorum Dei, baerelis omuibus observanda. A i i e n i m * : c Loquenserat diiatem lerrx cum plebe Doinini consequitur. Non Dominus ad Moysen^ Recte locuLe sunt filiae Salpoierit quidem inler eos numerari, quorum porlio phaal. Dabis eis possessionem in medio fratrum paDominus est, qitorum hxrediias Deus esl, non potris sui, el dabis soriem palris ipsarum ipsis, ei teril in minisirorum el sacerdolum numero suscipi, filiie Israel loqueris dicens : Homo si mortmis fuein plebeio (amen ordine barediiaiem terran repror i i , el fiHus non fuerit e i , dabilis baeredilalem ejus missionts accipiet: Mulii enim sunl vocaii, pauci fdise ejus. Quod si non fuerit ei filia (9), dabitis
8 8 7

hacredilaiem fratri ejus. Quod si non fuerinl ei fra- auiem elecli . > Oslendilur lamen et causa e\ ipsius nominis inlerprelaiione, quia isle Salpbaal ires, dabilis h&redilatem fralri palris ejus. Quod non poluerit filios generare, sed filias. Iiilerpre non fuerinl ei fralres patris ejus, dabitis baereditalur enim, ut dixitnus, umbra in ore ejus. \ i d c s tatero doraeslico, qui fuerii propinquior illi ex tribu ergo quoniam si quis umbram legis babel in ua, et capiet haereditatem ejus, ei erit boc filiis Israel justificaiio judicii, sicut consliluit Domiuus ore, ei non ipsam imagioem rerum, bic quia niliil 355 spiritale, nibil profundi inlelleclus senlire Moysi. ttxc secundum bistoriam quid vigoris babeant, omnibus palam est qui sciunl leges istas non polesi, sed sola umbra legis in ore ejus esl, sensus vivos ct spirilales non poicsl gencrare, gcnerarc sobim apud Glios Israel cuslodiri, sed apud omnes tamen potest opera et acuis, quae sunl simplicioria homines, qui lameo legibus vivunl. Unde apparet Ttlac minisleria. Et ideo osiendit in bis cle:ncuquod liberias filiarum Salphaat non solum ipsis lia Dei, quod innoeentiores quique, etiamsi seiisu haereditatem contulerit, sed et perpelua vivendi deflcianl, babent lamen opcra bona, non exclujura saeculo dederit. Vides quanta sit eiiam hisiodunlur ab bscredilate sanciorum. Recle ergo lc riac ipsius ulililas in lege Dei. Quis poiesl leges tstas aliquando dissolvere, quibus uuiversus uliiur Q Salpbaat. mundus? Sed lamen nos quaeramus quomodo etiam 2. Posi hxc ponilur lcx Dei de successione, u l spiritaliter aedificemur. Poiesi eniui fieri ut neque primo filius, filia secundo in loco succedat, terlro filiaj (40) mihi sinl secundum caruem, neque aliquid fraler, quarlo pairis fraler. Quinlus vero gradus m r i s , cujuscapi possil haeredilas. Qoid ergo? nihil certum aliquem non designat, sed quisquis illi p r o apud eum qui bujusmodi est, ista lex operabhur, pinquior ex omni fainilia fucric, ul ipse succedal. et eril alicui oliosum quod divina voce sancilum ln bis tam inleger el perfecius esl liislorix seneei! Requiramus ergo etiara apud spiriialem legem sus, ul nibil requirerc videatur exlrinsecus (12). qnae sint istse filhe quinque, quarum eliamsi paler Tamen si qnis bene in spiriialibus legibus eruditus est, et pleniore scienlia? lumine radialus, morluus fuerit pro aliquo peccalo, ipsae lamen baeille potest intelligere divcrsos istos succcssionum redilaiem ex verbo Dei capiant. In superioribus, gradus, et quomodo priinus s i l consequendae ccecum dc spiritalibus filiis iraciarernus, virlutes animi lesiis haereditatis gradus, doclrinai e i scienliaB meet scnsus menlis filios dici docuimus. Consequens riio, qui est masculus filius. Secundus operum eine dubio el conveniens videlur eliam Hlias opera pr&rogaliva, qnui filia esl. Terlius compassionis quas corporis minislerio explenlur, accipere. Ideo
C l , l a ; s u n t fili:JC

denique et quinarius eis numerus ascribilur. Quin- ^alicujus el imitalionis, propler quod el frater no que eniro corporei sensus sunl, quibus omne opus minaiur. Sunt enim nonnulli, qui sponle quidem ^xpleiur in corpore. IslaB ergo quinque (Ilix, id est sua, el proprio inlellectu nibil agunt, posili taraeii jperum perfectio, etiamsi palre orbemur el remainter fralres, ex Imilaiiotie cseterorum eadem v i jeant orphanae, non tamen ejicianlur ab liaeredidenlur agere quae et illi agunl, qui inlellectu p r o \ate, neque excluduntur a regno, sed in medio pleprio movenlur. Dalur etiain istis lertius baercdrbis Dei portionem bxreditalis accipiunt. Inierim lalis sub lilulo fratrum nominis gradus. Quarius ideamus qu'is esl isie pater earum, qui morluus vero, quem fratrem patris oominal, polesl i o r esse dicilur. Salphaat, inquit, Salpbaat autem i n tassis inielligi ille ordo horainum, qui audila a Num. xxvn, 7, 8, 9, 40, 44. I Reg. xxv, 57. Malih. , U: (9) Mss., qttod ei non fuerit ei filia, > el iia ba EJUS. S i , < umbra, > et ns, os, oris. bet lexlus Grxcus 0 \ 6s f) (12) Codex Sancli Tbeodorici Kemensis, c . Male ergo libb. ediii habetu, c quod si non trinseciis. > fucrinl ei filiac. (15) Mss., c buic proximus. > Libb. e d i l i , i i s (10) Mss., t filiae. i L i b b . edili, c fdii. proximus. (11) Salphaai auiem imerpreiulur CHBRA IN ORE
8 7 8 8 8 8

743

ORiCENIS
f

7U

palribus, el veterem narraliorte suscepla conaniur ipse transgrcssioniscrimen incurrit ctiamipsefacuis implere, ei non tam propriis sensibus moli , nec est sub peccato. Idcirco, credo,cum conGdeniia diceprasenlfs doclrinae coinmonilionibusexcilali, quam bai Aposlolus , quia regnavil mors ab Adam usqoe veierum vel iradiiione, vcl consuetudine sola inad Moysen. > Accessil euim ad Moysen, ei nec ips' Miluli, boni tamen aliquid gerunl. Ultimus vero pepercil. E l ideo, opinor, dicebat , quia peccatuir gradus scribilur ille, qui quolibet pacto huic proinlroivii in bunc mundum, et per peccatum mors ximus (13) fuerit: quasi si dicerel, Sive occasione in quo omnes peccaverunl. > iterum * : . Gon* sive veriiaie doctrinae si quis aliquid boni feceril, ciusil Deus omnes sub peccaio, u l otnnibus mise non peribit boni operis merces, sed largienle Doreatur. > Sed gralias Domino Jesu Gbrisio, qui nos niino locum haeredilalis accipiet. Haec quidem a liberavil de corpore morlis hujus, ut ubi abuadavi, nobis audacter foriassis prasutnpia, et in mcpeccaium, saperabuudarei gratia . Nam Moyses diuni prolala videantnr, non lamen erit absurdum quomodo aliquem liberare poiuissel a peccatis, 8i spiriialibus spiritalia proponenles, secretioris cum eliain ipsi dicatur, quia c transgressi eslis vereos inielligenliae aemulaiores, cupidosque reddatntis. bum meum in deserlo Stn , el non me sanciifi3. Posl hxc historia refcrtur, el narralione caslis in aqua coram Gliis Israel? ut manifestum sit rabilis, et inlellectu magnifica. Ponitur enim quo- onmibus quod ille debcat solus requiri, qui soluspecmodo Deus dixerit ad Moysen, u l ascenderei in caium non fecit, nec invenlus esl dolus in ore ejus. monlein,ei inde cum prospexissel, eliiUuitusfuisset 4. Sed interim videamus Moysis magniGcenliam. oninem lerram reproniissiouis, ibi defungerelur. Sed Recessurus de gaculo orat Deum, ut provideai ille qui poputi curam magis qtiam sui gererel, ducetn populo. Quid agis, Moyses? Nunquid fllii oral ad Deum itt provideal bominem qui regat polibi uon sunl, Gersum et Rliexer (15)? 356 ^ulsi puluoi Israel : t Ne flal, inquil , synagoga baec aliquid de ipsis dubilas, non sunl filii fralris rnagni gicul oves quibus non esl pasior.i Vide ergo prinio ei egregit v i r i ? Quomodo non oras Deum pro ipsis, omnium quomodo qui perfectus c i beaius est, uon ut eos coustilual populo duces? Sed discant Ecciv in valle, nec in aliqua lerrai planiiie, aut in colle siaruin principes successores sibi non cos, qui con aliquo, sed in monte, id est in allo et in arduo sanguinilaie generis Juncli suul, nec qui caniisprodefiiiigilur loco. Viue namque ejus consuniniatio et pinquilale sociamur, lestamento signare, neque perfeclio babebatur in excelso. Sed et oculis suig baereditarium tradere Ecclesiae principaiura, sed contueri jubelur omnem terram repromissionis et referre ad judicium Dei, ei non eligere illum, quen diligenier ex eminenli staiioue cuncla perspieere. buinanus commeDdat affeclus, sed Dei judicio laOporiebal enim summam perfeclionis consecuturo lum de successoris eleclione permiilere. Nunquid nibil incognitum remanere, sed cunclorum quai non poleral Moyses eligere principero populo, el \idenlur et audiunlur habere noiiiiain : ob hoc vero judicio eligere, et recla juslaque senientia.ad ciedo, ul omuium quae iu carne posiuis, corporali quem dixeral Deus " : c Elige presbyieros populo ccepii aspeclu, in spirilu effecius, el nuda iuenle quos lu ipse scis presbyieros esse, > et elcgit lates a audiloria et dtscipulalum sapientiae properans, in quibus continuo Dei spirilus requiescerei, ei velociier eoruiu raliones assequalur e l causas. Nam prophetarent omnee? Quis ergo ila poiuil eiigere quid videbiiur utilitalis ut decessuro de sxculo, et principem populi, ut Moyses polerat? Sed bocnoo finem vit bujus proiinus accepiuro osieiidcrenlur laciu non eligit, non audet. Gur non audei? Ne polerrae ei loca quorum ixec laborem perpessurus sieris prxsumptionis relinqual exemplum. Sed eeset (14), nec gratiam susceplurus? Perierrel me ausculla quid dicit: t Provideat, i n q u i i " , Doioiims sane sermo qui sequilur, el ad dicendum reddil Deus spiriluum ei oinnis caruis, boiuiuem super litnidiini ac trepidum, quo de maguo illo Moyse synagogam banc, qui egrediatur anie faciero eoianmlo ei amico Dei, cui facie ad faciem loculus rum, et qui ingrediaiur, el qui producat eos, et qui est Dtus, per quem signa e l virlutes miriiicaB per- D rcducat. Si ergo lantus ille ac talis Moyses non pctraUu sunt, lain gravia, lam periculosa referuntur. penniuit judicio suo de eligendo principe populi, de consiiiuendo successore, quis erit qui audeal, Quid enira ei dicil Dcus? Et apponeris, i n q u i l " , ad populum tuuin et l u , sicut apposilus esl Aaron vel ex plebe q u sa?pe clamoribus ad graliam, aul Iraler luus i n inonte Or. E l quasi causam mortis prctio foriassis exciiaia (16) moveri solel, ve! ex ipsis eiiain sacerdolibus quis erit qui se idoneum ad cxponil dicens : c Propler quod Iransgressi estis verhoc judicei, nisi si cui oranli, et pelenii a Doiniao bum meiim in deserto Sin, cum resiitit synagoga ne revelelur? Sicul ei Beus dicit ad Moysen : Asine sancliGcarel. Non me sanciiiicaslis in aqua coram eis. > Ergone in culpaest etiam Moyses? Etiam suine ad lemelipsum Jesum filium Navc, boniinem
88 88 v 8 8 t 6 8

Num. XXVII , 17. ibid. 13, 14. Num. , 10. Num. xxvn, 16, 17.
7

6 1

M w

Rom.v, 14. ibid. 12. IbiJ., 18, 19,20.

" Rom. x i , 32.

8 8

Rom. v, 20.

(14) Mss., c perpessurus esset. Libb. e d i i i , pcrpessus esl. > (15) Recie mss. babent, Gersum et Eliezer, > male vero libri antea ediii, < Gerson el Eleazar. >

Yide Exod. n , 22, et Exod. , 4. (16) Mss., c aui pretio fortassis excilata. Ljbb. ediii, c aui ad preiium forlasse exciiaiia.i

7JS

NUMEROS IIOMILIA XXIII.

t

740

qai liabei Spiritum Dei in semetipso, c i impones L HOMILIA XXIII. manus luas super eum, el slatues eum coram EleaDe eo quod scriptum ett : c Munera rnea, daia mea , el de diversitale feslivitatum. earo sacerdole, et pra^cepla dato ei in conspeciu toiius synagogre, cl praecipe de ipso coram ets, et 1. Si observaiio eacriPiciorum, ei instilula ledabi ciarilaiem luam super illurn, ul audianl illum galia, quae in lypo data sunt populo Israel, usque Clii Israel. > Audis evidenter ordinalionem principis ad pnusens lempus slare poluissent, exclusissent populi lam mauifesle descriplam, ui pene exposisine dubio Evangelii fldcm per quam ex advenlu lione egeal. Nulla liic populi acclamalio, nulla Doniini noslri Jesu Cbrisli genles converlunlur ad consanguinilaiis ratio, nulla propinquilalis babila Deuni. Eral enim in illis qua? lunc observabanlur, contemplalio esl. Propinquis agrormn et pradiomagnifica quxdam, el totius reverentiae plena religio, quae ex ipso eliam primo aspeclu obsiupefarum relinquahir baeredilas : gubernaiio populi illi cerel inluentes. Quis enim videns illud, quod aptradalur, quem Deus elegerit: bomini seilicet l a l i , pcllabalur sancluarium sive sacrarium, ei inluens qui habel, sicut scriptum audislis, in eeineiipso aliare, aslantes eliam sacerdoles sacrificia consumSpirilam Dci el proecepia Dei iu conspcclu ejus manles, omnemque ordinem quo cuncta Hla geresuiit, el qui Moysi valde nolus el iamiliaris s i l , id esl, in quo sil clarilas legis et scienlia, ut possinl 1 l banturaspiciens, non puLarei plenissimum bunc esse eiiin audire filii Israel. Verum quoniam mysteriis riium, quo Deus crealor omnium ab humano genere cuncla referta sunt, non possumus qua? preliosiora coli deberet? Sed gratias adveului Christi, qui auiinas nostras avellens ab boc inluilu, ad consideralionem sunt oiniuere, etiamsi bajc quae secundum lit357 coelesiium et coniemplalioncm rerum spiriteram mandaulur, necessaria videantur et uiilia. talium conlulit, el destruxil quidem illa quxmagna Constdereimis ergo quae sit Moysis inors, iinis sine videbanlur in lerris, cullumque Dei a visibilibus dubio legis : sed legis illius quae secundum lillerain ad invisibilia iransiulii, et a lemporalibus ad aBterdicitur. Quis aulem ejus iinis esl? SacriGcioruin na. Sed revera ipse Dominus Jesus Cbristns et scilicel inlerruptio, ei canerorum quae siinili obaures requiril quse bscc audianl el oculos qui haec servanlia mandanlur in lege. Ilaec ergo ubi finem videant. Uude el nos nuiic legem dalam per Moyacripiunl, Jesus snscipil priucipatum : Finis enim seni babeuies in manibus, et volenleseara oslendere legis Chrislus ad jusliuam omni c r e d e n i i . > E l legem esse spirilalem , aures a vobis el oculos laeicul de prioribus dicluin est, quia omnes in Moyse les requirimus, qui non ad illa qua? sunl destructa bnpltzali sunl in nube el'in m a r i ; > ila el de Jesu dicilur (17), quia omnes in Jesu bapiizali sunl in , respiciant, sed qui ibi baec requirant, ubi Cbrisiue Spiriiu sanclo el aqua. Jesus namque esl, qui iransii ' esl in dexlra Dei sedens, ei quae sursum sunl sapiant, non quae suiit supra lerras *. Sufliciat crgo aquas Jordariis, et in ipsis quodammodo jain lum p o isia prsefalionis loco pro iis quae dicenda sunl, a pulum baptizat: et ipse esl qui terram baredilatis, nobis esse praemissa. lerram sanclam partilur univcrsis, non priori populo, 2. Nunc autem ad ea jam, quse scripla sunt, vesed secumfo. Prior enim populus propier praevariniamus. E l locntus e s l , i n q u i l , Dominus ad cationem suain cecidit in deserio. De Jesu aulem Moysen dicens : Praccipe filiis Israel, et dices ad temporibus dicitur, quia terra quievii a bellis ; eos : Munera mea, data mea, bostias meas in odoquod Moysi tempore dici non poluil. Scd de Jesu rem suavitalis observale, ut oflcralis mibi in dieboc dicilur meo Domino, non illo Nave. Alque u i i bus festis nieis, el dices ad eos: Ha3 sunt bosliaB mex, nain mea lerra cessel a bellis. E l cessare possei si quas ofleraiis Domino. Nemo suum aliquid offert ego Jesu principi meo fldeliter mililarem. Si enim Deo, sed quod oflei Domini eU, et non tam sua paream meo Domino Jesu, nuuqiiam caro mea inquis offcri Deo, quam ipsi quae sua sunl reddiu surget adversus gpirilum meuiri, nec impugnabilur Propierea ergo volens Dominus sacriiiciorum et terra mea ab adversariis geniibus, diversis scilicet
7I T 0 7 7 e 71

concupiscenliis stimulala. Oremus ergo, u i Jesus j munerum ofiterendorum sibi ab bominibus leges scribere, priiuo omnium ipsorum, qua3 offereinla regnet soper nos, ei cessel lerra noslra a bellis, eranl, aperil ralionem el dicil : Munera me;i, ce&sel ab impugnalionibus carnalium desideriodata mea, sacriflcia mea in odorem suaviiatis obrum : et cum isla cessaverinl, tunc unusquisque servate, u l offeralis mihi in diebus festis meis. 9 requiescel sub vile sua, ei sub flcu sua, el sub oliva Ilaec, inquil, munera de quibus vobis praeceplurus mia . Sub velamenio eniui Palris, et F i l i i , el Spisum u l offeralis mibi in diebus feslis meis, dala rilus sancli requiescet anima, quae. pacem in se mea sunl, boc est, a me vobis danlur. me enim recuperaverit carnis ac spirilus. Ipsi aelerno Deo cuncia q u babet bumanum percipil genus. Ne gloria in saecuia saeculorum. Araen. quis ergo in ofTcrendis muneribus beneficii se a l i ) 7

Rom. x, 4. I Cor. x, 2. m , 1,2. N u m . XXVIII,!, 2, 3.

7 e

7 1

Jos. , 23.

111 Reg. i v , 25.

* Num.xxn, 40.

" Coloes.

(17.) .6., dicilur. Libb. cditi, dicalur.

PATROL. GR. XII.

747

ORIGENiS

quid ronferre crederel Deo, et per hoc impius in ciijns scilicet verba non atidio, tanquam mortoi. Sed el illa liumnnum genus lamentantis Dei v o i eo ipso quo Deum colere videbaiur exsisierel (quid enim lam impiuro quam si putel (18) liomo vclnt est qtia dicilnr per propbetam : Heu me, qooindigenli aliquid sepraesiare Deo?), necessario, tit niam facius sum sicul qui congregal siipulam in diximus, pritis edocel bominem, quo scial se qnid- messe, c l sicul racemos in vindcmia, quia non esl quid obtulit Deo, reddere id ei poiius quam offer- spica, noque bolrus ad edenda primogeniia. Hei re. Sed et illud vidcanms quomodo ail : c Qua> of- niibi anima, quoniam periit revertens a lerra, et feraiis niibi in dicbus feslis meis.i Habcl ergo Deus qui corrigai in bominibus non est. > Domini sunt dios feslos suos? Habel. Est enim ei magna festiviislae voces, genus humanum lugenlis. fpse enim ve tas bumana salus. Ego pulo qtiod per singulos nil ad colligendam niessem, el invenil siipiilaui pro quosque credenihim, per singulos qui convertun- messe, et venil ad colligendam vindemiam, sed iotur ad Dcum, qui proficiunt in fide, fcsiivilas o r i - vcuit racemos paucos pro vindemia , aposiolos scitur Domini. Quomodo putas Isetificat eum, cuni is licet : quos c nisi Dou.inus Sabaoih reliquissel noqtii fueral impudicns, fit caslus, et qui fuerat i n bis semen , > el granum frumenli nisi cecidisset justtis, jusliiiam colil, elqui fuerat impius, efficitur in lerram ul fruciuin plurimum facerel , c sicul pius? Istae omnes singulorum quorumque conver- Sodoma facli essemus el sicut Gomorrha similes fuissemus. > Angelis quoque Del, sicut swpra dixisionee, festi iiaies generanl Dco. Nec dubium mus, fit gaudium in coelo super uno peccaiore poeauiem qein et Dominus nosler Jesus Ghrislus , niientiam agenle. Gerlum est quod ubi pro bonis qui pro saluie nostra etiam sanguinem suuin fudil, gaudia aguntur, ibi pro conlrariis lanientelur : si agai festiviiaiem maximam , cum opera preiiuin ergo gatident pro converso, necesse esi ul lugeant videl esse qtiod se bumiliavit, et formam servi pro peccanie. Propierca ergo quod 358 graiide snscipiens facius cst obediens usque ad moriem. c peccalum peccavit Jerusalem, t seciindmn quod Agii fesia pariler el Spirtlus sanctus, ubi plura scriptum esl in Lamenlalione, c in commotione facla feibi videl in iis qui converliintiir ad Deum, tempia e s t , et perierum onines festiviiales ejus cl dies prxparala. Nam de angelis quid dicam, ad quorum solemnes ejus , quoiiiam mcum Jesum Gbrisltim fesliviialem l.elantium , dicunlur accedere onines occiderunl. E l propierea dicit a'd eos : Neomequi converlunlur ad Dominum? Aut non est illis nias veslras et Sabbata el dies festos veslros odil inagna feslivilas, cum tselanlur < in ccelo super anima mea. > Ilic quidem, ubi de muneribus mantiuo peccalore pa>nilentiam agenie magis quam daiur, ubi adhuc nulla peccala sunl, dies fesios euper nonaginia novem juslis qui non indigent pojuilenlia ? Agiuil ergo eliam angeli diem fc- C meos d i c i l ; ubi auieni peccaltim est, non meos, sed slum, Uetantes super iis qui refugienles consortia veslros dies feslos dicil Dominus. Ha?c autem omnia in quibus vel lugere, vel gaudere, vel odisse, daemonum, per excrcilia virtuluin angelicis se fevel hriari dicitur Deus, tropico el buroano inore glinant sociare consorliis. Mirum foriasse sit, quod accipienda sunl ab Scriptura dici. Aliena porro est dicere *olo : causas, ut videiur, festiviiatis ei la> divina natura ab omni passionis et permutaliome (Uias noe Deo el angelis damus : nos ocoasionera telilise el exsullationis in lerris posili coelo prae- affecm, in illo semper bealiludinis apice iiumobilis bemus, dum super terras ambulanles, conversaiio- et inconcussa perdurans. 3. Quia ergo festoruin legcs babemus in maninera habemus In ccjelis, et per boc sine dubio diem festum coelestibus virtulibus generamus. Sed sicut bus, et inde nunc sermo est, requiramus diligetitius qui sil ordo fesiivitalum, ut ex ipsis ordinibus boni aclus noslri el Tirlunim profeclui, lauitiam fesliviialemque Deo et angetis gignunt, ila vereor et sacrificiorum rilu colligere possimus qualiier unusquisque ex suis aclibus et conversationibus ne mala conversatio nostra non solum lerris, sed et sauclis Deo feslivitatem possil parare. Prima ergo coelo lamentaliones inducat el luclus, el foriassis
7 8 8 0 v 81 8 8

eliam ipsi Deo lucluni incutiant bumana peccala. A u l non lugenlis esl illa vox cum dicitnr : c Poeniiet me, quia feci hominem superterram? Sed et illa Domini ei Salvatoris noslri in Evangelio, ubi d i c i l : t Jerusalem, Jerusalem, quae lapidas propheias, et occidis eos missos ad l e , quoties volui congregare filios luos, quemadmodum gallina congregal pullus suoa sub alis suis, et noluisii ? > Et ne pules quia de anliquis lanlummodo dicium est quod lapidaveriiH prophotas : ei ego hodie si propbeue verba non audiam, si nioniia ejus spernam, lapido prophelain, el quanlum in me e&i Occido,
7 7 7 8 f 7 8 1 8 7 7 7 8

est fesiivitas Dei, quae appellalur indesinens, de is enim mandalur, q u indesiiieiiler et sine ulla prorsus inlerruplione matiilinis el vespertinis sacrificiis oflerantur. Mandans igitur festivilalum r i tus, non primo slatim veuit ad festiviiatem Pascba?, neque ad Azymorum, neque ad Scenopegiae, aliasque de quibus pratcipilur, sed banc primam posuit, in qua sacrincium indesinens mandat ofierri : quo scilicet agnoscal ille qui vull esse perfecius el sanclus, quia non aliquando quidem agenda esl Deo, aliquando vero non agenda fcsiivilas, sed sempcr ei indesinenler juslus agere debel diem fesloiu.
7 8 8 8

Gen. v i , 6. Mattb. x x m , 37 M i c b . vn, 1, 2. Luc. xv, 7. Isa. i, 14. (18) Mss., c quaui si pulcl. Libb. o l i l i , t \\Wi si putet.

Isa. i , 9.

8 1

Threu. i , 8.

749

1 NUMEROS HOMIUA X X R I .

750

Sacrificium namqtie, quod indesinenier et in ma habeas, non respicias ad prxsenlia e l visibilia, sed tutinis el in vesperiinis mandalur offerri, hoc i n ad invisibilia et fulura, haec est observalio Sabbati dicalur, u l i u lege ac prophelis, q u malutinum Cbrisiiani. Sed baec el Judaei observare deberenl. tetupus ostendunt, el in evangelica doclrina, id est Denique etiam apud ipsos si faber, si sirucior, et eniui vesperlinum, quae vespera mundi Salvalosi quis bnjusmodi opiAcum fuerit, otiatur in die ris osiendit advenlum, indesinenli intentione perSabbali. Leclor autcm legis divinae, vel doclor non sisial. Has ergo fesliviiaies Dominus dicil : c E l desinil ab opere suo, el lameu Sabbatum non conobservabiiis dies feslos meos. Dies ergo festus est taminal : sic enim el Dominus meus dicit adeos : Doinini, si el sacriflcium indesinens offeramus, si c Aut non legistis, quia el sacerdoies in templo sine interuiissioiie oremus , ila u l ascendai oralio Sabbalum violanl, el sine crimine sunl(19) ? Qui noslra sicul incensum in conspeclu ejus mane, el ergocessat ab operibus saeculi et spirilalibus vacat, elevaiio manuum noslraruin Oal ei sacrificium isle esl qui sacriflcium Sabbali et diem fesium agit vespertinum *'*. Esl igilur prima solenmitas sacriSabbalorum. Ncque onera porlat in via. Onus enim iicii indesinentis , quae a culloribus Evangelii co est omne peccaium, quemadmodum dicii et Proniodo quo siipra exposuimus, debet expleri. Sed p b e l a : c Sicut onus grave gravalae sunl super me. quoniam, sicul propbeticus sermo perdocuil, dics ^ Neque ignem accendil, illum scilicet ignem, dequo fesli peccaioruin converlunlur in luclum, et candicilur : c he in lumine ignis vestri, et in flainlica eorum iu plancium, certum esl quia qui pecma quam accendistis. > In Sabbalo unusquisque c a l el agit diem peccali, agere non polesl diem sedet loco suo, ei non procedit ex eo. Quis ergo est fesluro : el ideo illis diebus quibus peccal, offerre locus spiriialis auimae ? Jusiiiia esi locus ejus , et non potesl indesinens sacriiicium Deo. Sed ille of359 veriias, sapienlia, sanclificalio, ei omnia quae ferre polesl, qui indesincnler cuslodil juslitiam, et Gbrislusesi, locus animae esl. Ex quo locoeam conservat semelipsum a peccato. Qua die aulem oponet exire, o l vera Sabbata custodial, el diem inlerruperii el peccaverit, cerlum esl quod in illa fesium in sacrificiis exigal Sabbalorum : sicut et die oflerl sacrilicium indesinens Deo. Vereor Dominus d i c e b a i : c Qni in me manel, et ego iu aliquid dicere quod ex sermonibus apostolicis inillo. 9 Quod autem diximus vera Sabbala, si aliius lelligi d a l u r , ne forie videar aliquos conlrisiare. repelaraus quoe sint vera Sabbaia, ullra bunc munNam si oralio justi sicul incensum oflertur in condum est veri Sabbali observaiio. Quod enim scrispeclu Domiui, etelevalio manuum ejus sacrificiuin plum est io Genesi quia c requievii Deus in die esl Tesperlinum, dicil autem Aposlolus iis qui in _ Sabbaii ab operibus suis, non videmus vel tuae conjtigiis s u n t : Nolile fraudare invicein, itisi faetum csse in die septima, vel eiiam nunc fleri. fone ex consensu ad lempus, ut vaceiis oralioni, Semper cnim videnius Deura operari, ei nulbim e l iterum in idipsum sitis; > cerium est quia imSabbalum esi in quo Deus non opereiur, in quo non pedilur sacrificium indesinens iis qui conjugalibus producai solem suum super bonos et nialos, et necessilalibus serviunl. Unde videiur mibi quod pluat super justos el injuslos, in quo non producat illius esl solius offerre sacriflciuin indesinens, qui in monlibiH fenum, c l herbam serviluli hominum, indesineitii el perpeiuae se devoverii caslitali. Sed in quo percutial ei sanet, deducat in infernuni suut et alii dies festi iis, qui forle non possunl i n el reducai, in quo nou-occidal et vivere f a c i a t . deaineiiter immotare sacrificia castitatis. Unde et Dominus in Evangeliis cum JudaBi prsescribereni sibi de operaiione et curalione Sabbaii, re4. Secunda ergo feslivitas posi indesinenlis saspondit eis : Paler nieus usque modo operamr, criOcii fesliviiaiem ponilur Sabbali, et oportet el ego operor; oslendens per baec in nullo saeculi sanclorum quemque el justum agcre eiiam Sabbali bujus Sabbalo requiescere Deum a dispensationifesiivitalem. Qua est aulem feslivilas Sabbali nisi bus nuindi el a provisionibus geueris bumani. Nant illa, de qua Aposlolus dicil , cRelinqueiur ergo sabbatismus, boc est, Sabbali observatio populo D creaturam quidem fecil ex i n i l i o , et subslaniias prolulil, quantas sciebat ulpole rerum condilor ad Dei? Relinquenles ergo Judaicas Sabbati observaperfeclionem nuindi posse suiDcere, sed usque ad liones, qualis debeal esse Christiano Sabbali obconsummationem sa3culi ab earum provisione et servalio, videamus. Die Sabbali nibil ex omnibus dispensaiionenon cessal.Erit ergo verum Sabbatum, roundi aclibus oportel operari. Si ergo desinas ab in quo requiesccl Deus ab omnibus operibus suis, omnibus eaecularibus operibus, el nibil mundanum sa?culum fulurum, tunc cum aufugiet dolor, et t r i geras, sed spiritalibus operibus vaces, ad ecclesiam siitia, et gemilus, el eritomnia e l i n omnibus Deus. eonvenias, lectionibus divinis et iraclalibus aurem )n quo Sabbaio concedat eliam nobis Deus dicm pnebeas, et de coeleslibus cogites, de futura spe fesium agere secum el cum sanciis angelis suis solliciludinem geras, venturum judicium prae oculis
8 8 89 8 7 88 B 9 9 88 90,79 7 1 8 4

* Psal. CXLI, 2. 1 Cor. v n , 5. Heb. iv, 9. Joan. v n , 22. Psal. xxxvm, 5. Isa. L , i , Joan. xv, 5. Genes. n , 2. Mattb. v, 4 5 ; Psal. CXLVI, 8; Job. v, 18 ; 1 Reg. , 6; IV Reg. 5, 6. Joan. v, 47 (19) Aul nonlegisti* quia et sacerdotes in templo ex memoria citantur ab Origine sensus, non verba Sabbatum violant, et $ine crimine sunt. Horum quae habealur Joan. v n , 22.
8 9 8 8 7 0 7 1

88

8 4

8 8

8 8

8 7

751

ORICEXIS

752

fcsla celebrare, oflerenlcs sacrificium laudis, el Pascbas solemnilas, in qua feslivilate agnus occidrreddenles Alliss ino vota nosira, qua? hic dislinxelur. Sed vMe tu agnum <, agnuui Dt>i, agniint runt laliia noslra. Tunc foriassis et sacrificium i n qui lollit peccala n i u n d i , el dicilo, quia pascba desinens, de quo supra exposuimus, melins offerenoslrum immolalus est Cbrislus . Judaei carnall lur.Tunc enim mclius indesinenler polerit anima sensu comeJanl carnes agrii, nos auiem comedaassisicre Deo el offcrrc sacrificiiiin laudis per ponmiis caniem Vcrbi Dci. Ipse enim d i x i l : Nisi tificem magnum, qui csl saccrdos in aeiermim seconiederiiis carnes mcas, babebiiis viiam ia cuudiim ordinem Melcbisedecb *. vobis ipsis. > Hoc quod modo loquimtir, carnes sunl Verbi Dei, si lamcn non quasi infirmis olera, aut 5. Teriia fesliviias pouimr Neomenise dies in quasi pueris hctis alimoiiiam proferaimis. Si perqua uficrtur et boslia. Neomenia aiuem dicilur nova luna. Esl ergo el isla fesliviias cum luna innova- fecia loquimur, si robusla, si foniora, cames vobi* Verbi Dei apponimus comedendas. Ubi enim mystilur. Nova aulem dicilur, cum soli proxima fueril efTecia, el valde ei conjuncla, ita ul sub clarilaie cus sermo, ubi dogmaticus et Triuiiatis iide replelus proferlur ac solidus, ubi fuluri sa?culi amolo ejus laleal. Sed inirum foriasse videalur, imo suvelauiine lillerae tegis spiriialis sacramenia panduiiperfludin lex divina mandare. Quid eniru religioni conducil, IUIKB nov*, id esl cum cotijungiiur soli, * lur, ubi spes aninix avulsa de lerris jaclalnr iii et adbaeret ei, observare fcsliviialem? Hac si se- coelos, cl in illis collocaiur, qnae oculus non vidil, ncc auris audivii, neciu corboininis ascenderuni , cundum lilteram considerentur, non lam religiosa quam snpersliliosa videbunlur, sed s; iebat aposlo- baec onmia carnes sunt Vcrbi I>ei : quibus qni p o lesl perfccio inielleclu vesci et corde purificato, ltis Paulus, quia non de iis loquiLur lex, nec illum ille vere feslivilalis Pascbae immulal sacriQcium, riluui qui a Juda;is observari videiur, Spirilus sand feslum agil cum Deo et angelis ejus. clus pra?cepil; el ideo ad eos qui fidem Dei susco- 3 6 0 peruul dicebal : Ncmo ergo vos judicel in cibo, 7. Post banc, iino conlinuala buic fcstivilas seaut polu, aut parle diei festi, aul Neomeuia (20), quilur Azymorum, quam meriio celebrabis, si exaut Sabbalo, qua? sunl umbra fulurorum. Si ergo lermines omne fermenlum maliike el nequilia? ab urobra fuiurorum esi Sabbalum, de quo pro viribus aiiima tua, eiazyma sinceriialis verilalisque cuslosupra exj licuimus, ct Ncomeuia umbra fulurorum dias. Neqtie eniin putandum esl, omnipoleniein ej>i, cerlum est quod ci caHerx festivilates simililer Deuir. leges bomini pro fermeiito scribere el proiiinbra sunt fuiururiun. Sed itimc videaniui de plerea jubere cxterminari aniinam de populo suo N( omcnia. Diximus quod Nconienia3 feslivilas ap- Q si qua forle parum aliquid fcrmenli bujus ex farina conspersi in domosua babuissc deprebendiiur: oampeUalur, cum bina innovari coepcril, eisoli proxima luerit penitusque conjuncla. Sol justiiias Cbrisius que curam magnopcre fuisse diviuae majestali, qua e s i : buic si luna, id csl Ecilesia stia, qux liintine fermemi bujuscausa iu laiilumsedicalofiendi, ulantipsius replelur, juncia fucrii ei penilus ei adba?se* inam quam ipse ad iinagineiii el siniililtidinein suaiu r i i , iia ui secundum veibum Aposioli \ qui se fecil exierniinari pro boc jubeal et everii, non mihi jungil Domino unus cum eo spiriius fial, (unc iesli- videlur ba*c divinis Icgibus digna esse inlelligenlia : vilaiem NeomeniaB a g i l : iunc enim nova eiliciiur sed illud niagis est quod horrescil, et merito borcum abjeceril veterem hominem, ei induia fuerit rescit Deus si malitiae, si ira?, si nequitiae spiritq iiovuii), qui secunduin Deura creatus e s l ; alque infcrmentelur anima et inturncscal ad flagitia. Hajc ila merito innovalionis solemnilalem, qu* eslNeo- non vuli essein anima Deus, et tale fermenium nisi iuenia3 feslivilas, gereu Tunc denique esl quando abjecerimus de domo animae noslrce, merilo externcque videri, ueque comprebendi buuiauis aspecliminabimur. Sed ne contemnas eliainsi parvam v i bus polesl. Aniina enim cum tota se sociaveril D o deris (21) inlra le fermentari malitiam, quia modiinino, et splendori lucis cjus loia concesseril, nibil- cum fermenli toiam massam corrumpit: et ideo que oninino terrenum cogiial, nibil ntuudaiium ^ neque de parvo peccalo negiigas, quoniam ex UIK> peccato generaiur c l aliud. Sicut eniei ex jusiiiia requiril, nec boininibus placere siudei: sed lolain se sapientiaB, toiam lumini, lotam calori sancii Spi* generaiur jusiilia, el ex caslilaie casiitas (si quia enim primo tenuiler casius esse cceperil, accepio rilus lnatictpaverii, subtilis el spiriulisefiecta, quo* caslitatis fermenlo quolidie caslior efllcilur), iia et niodo cerui ab bominibus, aul ab humanis potebt qui semel inlra se ltcet parvuiu maliliaB reposuerit conspectibus apprebendi? Animalis namque bomo fermenlum, quoiidie semeiipso nequior efficilur ac inielligere el discernere non polest spihialem. Et ideo dignissime diem feslum agel, el bosdaai Nco- delerior. E l ideo si vis ageie Azyinorum fesliviutem cum Deo, ne parvum quideiu maliliae feriuenmeniapDomino, uipola per ipsuminnovala,jugulabit. luui inlra lereaidere paiiaris. 6 . Quarlo iu loco ponitur inler festivilales Dei
7e 7 7 7 T 79 e l , e m 78 9 f 7 7 i 78

, 7.

Psal. cix, 4. Coioss. , 16, 17. Joan. v i , 54. 1 Cor. n , 9.

7 8 7 9

78

7 4

1 Cor. , 17.

Epbes. iv, 24.

7 8

Joan. i , 29.

7 7

1 Cer.

(20) Omnes codd. inanuscripli, < aut Neoinenia.t Libb. edili, aul NcomcniiC. >

(21) Godex Sancli Tbeodorici, t externiinabiiur, sed iiecoiiteiunaseliainsi parum videris.

755

1 NUMEROS HOMILIA XXIII.

8. Post banc sequitur sexla fesliviias, quaedici- fesium, nisi affliciionis panem manducaveritel mantor Novorutn, id est, cum primilise de novis fructiducaverit pascba cum amariludine. Manducabilia bus oflerunlur. Ubi enim seminalus fueril ager et enim, i n q u i t , azyina cum amariiudine, sive pi~ diligemer excullus, aiquead maluritalem pervenerit criis. Audis ergo quid essenl festivilales Dei : non seges, tuncin fnicluum perfectione festivitas Domini recipiunl dulcedinem corporalem, nihil remissum , gerilur. Si ergoet tu visNovorum diem feslum agere nibil Yolupiuosum,aut luxuriosum volunt, sed afflicum Domino,vide quomodosemines, aul ubi semines, ciionem animaB et amariludinem humilitalemque ut possis lales nielere fruclus, ex quibus laelari facias deposcunl, quia qui se humiliat, ipsa exaltabiiur Deum, et agere diem festuiu. Quod aliler implere apud Deum. Hoc ergo deposcil ei propiliaiionis non poteris, nisi audias Aposlolum dicemem : dies. Gum enim afllicla fueril anhna el bumiliata t Qui seminat in spirilu, de spiritn melet viiam in conspeclu Domini, tuncei repropilialur Deus, c l aeiernam. Si sic semines et sic melas, vere diem tunc ad eam venii ille, c quem proposuil Deus profVslum ages Novorum. Proplerea denique et propilialorem per fidcm in sanguine suo \ > Cbristus pbeia admonet, dicens : < Innovate vobis novalia, Jesus Dominus el redemptor ejns. et nolile seminaresuper spinas. > Qui ergo cor suum 11. Jam vero uliimus dies feslns Dei quis sit quo el interiorera hominem renovai de die in diem, iste Deus laetatur in bomine, videamus. Scenopegia,in sibi innovat novalia,et non seminal supT spinas, sed quh.Laelalurergosuper te,cum teviderilin boc munuper lerram bonam, qtise reddatei fructum iricesido in labernaculis 3 6 1 habilanlem, cum te viderit mum, aul sexagesimum, aut cenlesimum. Isie ergo non babere fixum ei fundalum anhnum ac propoest, qui in spiritu seminal, ei colligit fructum spi- siium super terras, nec desideranlem quaj terrena riius. Fruclus aulem spiriius, prinuim omnitim est sunt, nec umbrain vitsc bujus quasi possessioneni gaudium E l merito diein feslum novorum frupropriam el perpetuam depulantem, sed velut in cluum ogii, qui gaudium m e i i l ; praecipue si simul Iransilu posilum , el ad veram illam palriam uinle melat et paceni, et paiierUiam, et bonilaiem, ei egressus es , paradisi festinanlem ac dicenlem : mansueiudinem, aliosque horum similes fruclus < Incola ego sum el peregrinus, sicut onines palres si colligat, dignissime novorum fructuum feslivitamei. In tabernaculis enim babilaverunt et paires, lcm Domino aget. ei Abrabam in casulis, id est, in labernaculis habilavil cum lsaac el Jacob cobacredibus repromie9. Tuncdeindesequiiurfestiviias Septimorum.Sicut sionis ejusdem. Cum ergo incola fueris et peregrieniiD inter dies sepliinus quisque dies observalur Sabbalum.el est feslivilas,itael inler menses seplimus C . <* mens lua fixa el radicata in desidcriis terrenorum , sed paraius es u l cilo quisque mensis Sabbalum est mcnsium. Agilur ergo in eo festivitas, quae dicitur Sabbata sabbaiorum, el fit transeas, c i paraius es exlendere le semper ad i n leriora, usquequo pervenias ad lerram fluentem iac in dieprima mensis lubarum memoria.Sed quis esl qui et mel, et hy.redilalem capias fulurorum: si te, fesliviialem geral memoriae lubarum, nisi qui polest inquam , posilum in his videat Deus, Ixlalur in le Scripturas propbeticas et evangelicas, quai veluii el diein fesiiim agit super te. II:ec quidem in prjecodesiis quapdam personant luba (22), mandare s c m i , in fiituro vero, si vis considerare quomodo memoria: et inlra ihesaurum cordis sui recondere? agamur dies fesli, erige paululum, si poles, sensus Qui ergo taaec facil el in lege Dei meditalur die ac inos a l e r r a , et obliviscere paulisper baec quae banocle, isle festivilatem gerit memoriae lubanim. benlur in facie. Describe vero tibi quomodo coeluin Scd et si quis polesl gratias illas sancli Spirilus et terra iranseanl, el iransil omnis hic habitus prornereri quibue inspirali sunt prophetae, et psalmimdi,coelum vero novuni, et lerra nova fundelur. lens dicere : < Caniie initium mensis tuba, in die Amuve de conspeciibus luis etiam solis bujus luceni, insignis solemnitatis ejus,et quiscil in psalmis j u et da illi mundo qui venlurus e s l , solis septuplum bilare ei, digne agii solemiiUaiem Tubarum. lumeu . Imo poiius secundum Scriplura? auctorilatem ipsum ei da Dominum lucem. Pone astanles 10. Est alhuc elalia feslivilas, cum affligunt aniangelos gloriae, poue virlules, poieslates, sedes, domas suas et bumilianl se Doo fesla celebranles. 0 minaliones, alque omne nomcn clarissimarum coemira festivilas! dies festus vocatur alflictio animse. lesliumque virlulum, non soluin quod in pra?senli Hic enim, inquit, dics est propiliaiionis decima die sa?culo nominalur, sed quod eliom in fuluro. Inier mensis septimi. Vide ergo, s! vis diem fcstum agebos omnes cousidera ei conjice quomodo agi posre, si vis ut laetetttr Deus stiper (e, afllige animam sinl dies festi Domini: qua3 ibi fesiivitas, qua3 gauluam et humilia eam. Nou ei permitias explere dia, qna3 laelitire magnitudo. Nam de iis quos supra desidcria sua, nec concedas ei lasciviis evagari,sed diximus spirilalibus iestivitalibus, etiamsi magna inquanium fieri polest, affl ge et bumilia eam. Desiut et veras, praecipue cum spirilaliter geruntur in nique Pascbae fesiivilas et Azyinorum, panem afllianima, magna tamen ex parte suni, non ex integro. ctionis babere dicilur : nec poiesl quis agere diem
88 8 0 8 8 1 8 8 n u s l n l e r r i s e t o n 1 8

Galat. v i , 8. Jcrem. iv, 5, Galat. v, 22, Exod. xn, 8. Rom. m . 25. 13. Isa. xxx, 26. (22) Idem iuanu&crip(us, < qunc vclut coelesti quadam personam luba. >
8 8 8 4 8 8

8 8

8 1

8 1

8 8

Psal. xxxvm,

755
8 7

ORIGEMS

756
,

Sicut enim dixit Aposlolus , qtiki ex parle sci- mus, el ex parie prophetamus ; ita consequens esi, ut ex parte diem festum gerainus. U i auiem scias haec ita esse, redeamus ad ipsius Pauli serruonem , quem de diebus feslis et neomeniis posuit; el vide quoniodo observanter d i x i l : c Nemo ergo, ail , vos judicet i/i cibo, aul in potu, aul in parte dici fesii. > Aliende ergo diligenlius quomodo non dixil in die fesio, sed in parle diei fesii. Ex parte enim el non ex inlegro diem feslum in boc mundo posiii celebramus. Interpellamur cnim eiiamsi nolumus ab onere carnis, pulsamur a concupiscenliis ejus, curisqueet solliciludinibus terebramur. c Corpus enim corrupiibile, ul aii ille sapienlissiraus , aggravat animam, ei deprimit sensum mulla cogitaniem. > Ex parte ergo in hoc mundo sancti ^ agunl diem festum, quia et ex parte sciunt, ei cx parle propbetant. Cum auiem veueriniquae perfecta sunt, deslruentur ista qux ex parle sunt. Sicut enim perfecta? scientiae cedii ista quse ex parte cst, ei perfectae propbeii* cedit ista q u ex parle est: ila el perfeclae fesliviiali cedii ista quae ex parieest feslivilas. Ncqite enini quod perfeclum esimundus isie capere polesi, ubi, ut diximus, necessiias corporis nunc cibum, nunc potum, nunc somnum suggeril, nunc eliam qtiantamcunque necessario viue presenlis solliciiudinem niovei, quae oiuiiia iuierrumpunl sine dubio con(inuaiionein fesiivilalis Dei. Cum aulem veneril illud quod dicium esl de iis qui resliiuuntur in sancia, si lamen el nos ex iis esse
8 8 89

ter famulua Dei in eantico Exodi designallicens : Iuduc el planla cos in iuonte bxredilatis lux, in praeparata habilatione lua , quaro praeparasli, Doinine. Paulus quoque aposlolus sciens esse quaedam prima imbuendi inilia, lunc deinde per tempus eiiam ad perfeclionem veniri, scribens quibusdain d i c e b a i " : < Eieuiin cura deberelis jam magisiri esse propler lempus, rursuin indigeiis ut doceamini quae sini elemeiua exordii sermonum D e i , et tacii eslis quibus lacle opus s i l , non cibo forli. Oiunis enim qui lacie alilur expers esl sermouis jusiiliae, parvulus eniin est. Perfectoniin Yero cibus sotidns esl, qui pro possibilitaie sumeudi exerciialos habenl sensus ad discreiionem boni vcl mali. > E l iierum in aliis , litteram legis , omnemque bujusmodi scripluram elementa mundi esse comineinoral E l nunc ergo ea quae perlinuerunt ad illos, qui primis imbuebanlur elementis, molesia nobis primo videniur audilu, volenli enim unicuique audilormn 362 discere de iis quae ad salulem pertinenl, cum de sacriliciis arielum et hircorum vilulorumque recilalur, nihil sibi ulilitalis couferre bujusraodi liiteras judicant, quantum ad ipsum speciat audilum. Si vero quis invenialur qui possii velamen quod esl iinpositurn in lectione Veieris Tesiamenli, removere, aique inde perquirere quae sint vera sacriGcia, qua? purificent populum iu diebus fesiis: tunc videbil quam mira et magnifica suni qiwe per baec indicanlur, qua? superflua ignoratilibus ac supersliliosa ducunlur. Sed haec quidoin Paulus ei si
r
1

mereamurqui sunt, qui neque neque silient , restiiuendi neque dormilabunt, nequeesurient, laborabunt, sed erunt pervigiles, sicul angelorum vila pervigil diciiur : cum in illum ordinem resiitui merebimur, tunc eril vera et incorrupla festivitas, cujus fesiiviialis princeps et sponsus el dominus erit ipse Jesus Cbristus Salvaior noster, cui esl gloria et imperium in sajcula saeculorum. Amen.

qui ei Dei sitniles s u n l , pleitius ab ipsa : sapientu et Verbo perfecliusque cognoverint nos aitien quantum ex ipsorum lilleris colligere possumus, in quibus nobis velul per umbram el iinagiuem indicia quahdam dederuni, ad sedificationem communem discutcre suinmaliin de sacrificiorum rilu aliqua lentabiinus. lu Pascbas fesliviiaie agnus scribiiur esse qui puiilicat populum, i n aliis vitulus, in aliis bircus aul acies, vel capra, vel viiula, sicut ex iis qiue recilala sunl didicislis. Unus ergo ex iis aitiHOMILIA X X I V . malibus, quae ad puriiicandum populum sumunHT, 0e tacrificiis quce per unamquamque feslhilalem jubentur offerri , et de volis quas voventur Deo . esse dicitur Domitius el Salvalor noster. Sic eidm 1. Omnes qui imbuendi sunl eminenlioribus disimellexil Joannes qui esl major ornnium prophetaeiplinis, tandiu moleslum ducunt rudimentorum r u m , e l signavii de ipso d i c e n s : Ecce Agnus laborem, donec, quis sitet disciplinae illitis ad quam ^ Dei, ecce qui lollit peccala mundi. > Quod si agnus introducunlur Gnis ei fructus, ignorant. Gum vero qui ad purificanduin popuium dalus esi, ad personatu imbuios per ordinem perfeciio consecuta fuerit Domini et Salvaioris noslri refertur, consequeiis diseiplinae, tunc delectabil rudimentorum pertulisse videlur quod eiiam caelera animalia , qua; eisdem molestias. Sunt ergo el in sanciis ac divinis rebus puriGcativis (25) usibus depulaia suut, refcri deprima quaedam rudiraenla quibus inducunlur i i qui beani similiter ad aliquas personas, quae per nieriad perfeclionem beatitudinis tendunl. Quod evidenlum sanguinis Gbrisli (24) purificationis aliquid bu8 0 9k n 8 8 8 8 8 0 91

Exod. xv, 17. "Hebr. I Cor. x u i , 9. Coloss. , 16. Sap. , 15. Niim. xxvm, 29, 50, , 12, 13, 14. Galal. iv, 5 ; Coloss. n, 8. Joan. i , 29. (23) Godex Sancli Tbeodorici, puriGcaiionum, > lionh ad martyrium numero uUimo his verbis: Ebroiccnsis babet: < pnrificalionis. * \ ^, (24) Per meritum sanguinis Chritti. Haec deside ranlurin codiceabbalia; Sancli Tbeodorici Rhemen- ais, el in aliero Ebroicensi. Ca^lerum conferendus . Locus uierqiie alter ex allero esl explbic locus cum aliero qui exslal sub finera Exhoria- candus.
9 8 9 4

7b7

IN NfJMEROS HOMILIA X X I V .

758

raano generi conforaiit. Vide ergo ne forie sicut Dominus ct Salvalor noster, quasi agnus ad occisionem ductus, et in sacrificiiun allaris (25) oblatus, peccalorum remissioncm universo pr.neslilit mundo: iia foriassis et caHerorum sauctorum ac juslorum sanguis, qui effusus est a sanguine Abel justi, usque ad sanguincm Zachariae propbeiae (26), qui inlerfeclus esl inier sedem el allare: aherius quidem sanguis sicul vitulae, allerius sicul birci, aul caprae aut alicujus horum fusus est ad expiandum pro partc aliqua populuin. Sive b:ec ad juslorum prophelarumque personas, qui in hoc mundo jugulali sunt, vel eorum qui d i o u n t : c Quoniam propler le morle ailicimur tola die, seslimali suinus sicul oves occisionis, referenda videantur: sive eiiam ad superiores virtutes, quibus procuratio bu- mani generis dala est, quis facile audeal aflirmare? Neque enim bsec animalia per speciem , sed per Gguram referri ad illam vel illam pulanda sunl. Nam et ipse Dominus JesusChristus, non ideoagitus dicitur quasi qui mulalns sil et conversusinspeciem agni. Diciliir (amen agnus, quia volnnlas et bonilas ejus qua Deum repropiliavii bominibus, et peccaioruni indulgentiam dedil, lalis exstilil buinano generi quasi agni hoslia immaculata ei innocens, qua placari hominibus divina credunlur. Sic ergo fortassis el si quis esl angelorum, coelesliumque vtrtulum, aut si quis justorum hominum vel eliam eanclorum proplielarum atque apostolorum , qni
98 v

silum jngulart, sed mansissel hoc quod in principio eral Deus Verbum : vcrum qiioniam introiil peccalum in bunc mundum, peccali aulem necessilas propilialiouem requiril, el propilialio non fit nisi per hosiiam, uecessariiim fuil provideri hostiam pro peccalo. Etquoniam pcccati ipsius diversae el variae qualilates fuerunl, diversorum animalium raamlantur bosiiae, procul dnbio quae convcnirent varielaiibus peccatorum. Sic ergo efficilur alius sanctorum (28), sive angelorum , ut diximus , sive bominum vitulus, qui in illa feslivitate inierveniat pro populi deliciis : alius aulem aries in alia fesiwilaie : quorum iniercessione fial purificatio pro peo caiis. Quod si purificari pomerinl bomines a peccaiis,et esse puriores, minuunlur el hoslia?.

Si enim pro peccalis sunt hosliae, el pro miilliludine peccatorum mulliplicaia? sunt sine dubio, et pro exiguiiaie minuuntur. Hujus auiem rei in prsrsenlibus locis Scriplurae habemus indicia , id 363 fesiiviiale Scenopegix, cum per ocio dies boslio> jubenlur oflerri. Et prima quidem die quasi adhuc inabundantia peccalorum, quatuordecim viluli jubenlur offerri. Secunda aulem die imminulis ulpote peccatis minuunlur et bosiia?, et tredccim viluli offerunlur. Tertia die duodecitn, el posl baec midecim : el ita quasi puriGcaiionibus (29), deficiente per dies mulliludine peccalorum, minuitur coosequenter eliam numerus hosliarum. Sic eiiam pro dispensalione (30) lotius enixius inlerveniai pro peccatis hominum : hic Q mundi raiionem puriflcalionis inielligis. Indigent pro repropiliatione divina, velul aries, aul vilulus, enim puriflcalione, non solum quae in terra suut, aut bircus, oblatus esse in sacrificium ob pmificased quse in coelis. Imininct namque e l ccelis perditionem populo impciraiKlam accipi polest. Annon tio, sic enim dicit Propbeia : Goeli peribunt, et videlur t aries, aul hircus bolocauslum se obiuomnes ut vestimentura veterascent, et sicul amilisse Paulus pro populo Israel, cum dicebat : ctum involvcs eos, et muiabuntur. Intuere igiitir c Oplabam auiein ego ipse anatbema esse a Cbrislo toiius mundi, id est coelestium ac terresirimn et pro frairibus meis, qui sunt coguali mei secundtim infernorum puriGcaiionera : vide quanlis indigeant carnem? > Vis aulem scire, quia se hosliam Paulus isla omnia bosliis, quanlos requiranl vilulos, quanoflerat jugulandum ? Audi eum in aliis dicenlem : los arieles, quanlos hircos. Sed el in bis omuibua < Jam enim ego immolor et tempus rcsoluiiotiis, unus esi agnus, qui lotius mundi poluil auferre e l , ut in Gra?cis codibus legimus (27), reversionis peccalum, et ideo cessaverunt caeierae hostian : quia mese inslai. Sic ergo figuraliier potest videri, talis haec fuit boslia, ut una sola sufliceret pro quod alius pro festivilate Novorum, alius pro feslitoiius mundi salule. Cseleri enim preclbus peccaia^ vitale Sabbali, alius pro festiviiale Tabernaculurum, bic solus poiestate dimisil. Dicebal enim : F i l i , qtiasi bircus, aut vitulus, aut aries offeratur ad re- D remissa sunl libi peccala tua. Sic ergo imbuitur coneiliandum bominibus Deum. Donec enim sunt mundus, primo per diversas hostias remissionem peccaia, necesse est reqniri et hoslias pro peccalis. quaerere peccatorum, donec veniat ad hosliam perNam pone, veibi gratia , non fuisse peccalum : si feciam, ad bosliam consurnmalam, agnum annicunon fuisset peccatuui, non necesse fuerat Filium lum, peiTeclum, qui lollat peccala loliua mundi : Dei agnum Geri, nec opus fuerat eum in carne poper quem fesiiviiales agat spiriiales, noa ad saliee s l I n u l l i m a 9 8 9 8 9 7 8 9

Psal. XLIV, 22.

9 9

Rom. , 5.

9 7

U Tim. , 6.

9 8

Psal. cn,.27, 28.

9 9

Maltb. i x , 2.

(25) Godex Sancti Tbeodorici, in sacriGcium laudis. (26) Zacharias prophelas. Vide not. in Epist. ad Africanum. (27) Ui in Gr&ci* codicibus legimus. Parenlhesim banc de MIO addidil iuterpres RuGnus. (28) Godex Sancli Tbeodorici, c dicilur alius qiiidem sanciorum. (29) Purificalionibus. Deest in libris antea editis,

scd suppletur ex omnibus mss (50) Sic etiam pro dispensatione, etc. lla habeut codd. Turoiieusis el Ebroicensis, a quibus multum recedii codex Sancti Tbeodorici, sic eiiam per dispensaiioneut loiius niundi raiioueni )uriGcaiionis inlellige. > In libris vero aniea ediiis egimr : c sic eiiam per dispensaiionem lotins mundi raiio esi puriGcaiionis ei intellectuum. >

759

ORIGENIS

710

tatem carnis, sed ad profeclum spirilus sacrificiis ah eo auferatomnes immunditias, cilius ernat enm ab omni inquinamenlo camis et sangtiinis, converspirilalibus purificatione mentis oblatis. Decet tatur aliquando ad pcenilentiam, revocet ad se meenim Deo immolari viclimam cordis, et hosliam conlribulaii spirilus, non carnis ef sanguinis jugu- nioriam Dei, revocet spem salulis. Non enim exlrinlari : quia e( si agnovimus Cbristum aliquando secns aliunde quxrenda sunt, sed inlra nos est saluiis occasio, sicut et Dominns dixit : f Ecce secundum carnem; sed nunc jam non novimus ;> enim regnum Dei inlra vos est. Inlra nos namqne et ideo in spiriiu diem festum agamus, c l spiriialia sacriiicia jugulemus. Ha3C pro viribus noslris de est conversionis faculias. Curo euiin conversus ingemueris, salvus eris,el ttmc poteris digne Aliisdiversilate sacriOciorum discussa s i n l , quorum ad liquiduni inlclligenliam scil ille, cui nuda ei rere- simo reddere vota tua, el bomo hooio appellari. Yolala sunl omnia, nec est ulla crealura in conspecln limi aulem est, cum aliquid de nostris offerimus Deo. Vult ergo a nobis prius aliquid accipere Deus (53), ejus invisibilis. 2. Posl baec volorom lex ponilur, et novo prin- et ita nobis aliquid ipse largirr, u l dona sua et munera mereniibus ei immerilis iargiri videacipio utitur in bac legislaiione Moses. Ait eniin * : c Homo, bomo qnicunque voverit volum Domino. (ur. Quid aulem esl quod vnll accipere a nobis Deus? Audi Scripturae senlentiam : nunc laQn;e est ista repetendi nominis causa ? Quasi non rael, quid Doininns Deus luus poscil a le , nisi ul sufDceret dixisse, bomo qui voverit volum Domino. timeas Dominum Dcum luuro el 364 ambules in Quid esl ergo quod aii, bomo bomo, et quid sibi OMinibus viis ejus, et diligas eum ex lolo corde tuo, felit ingeininala bominis appellatio , non inibi silenlio praelereunduni videtur. Aposlolus doc^l ei ex lota auima l u a , ei ex lotis viribus tuis ? > llajc sunt ergo quae Deus poscil a nobis. Quaesi non aliuro esse inleriorcni bominem, el alium exterioprius ofleramus, ab ipso accipiemus nibil. Legimus rem : el illum esse qui renovaiur de die in diem secunduii) imaginem ejus qui creavii eum; bunc et alio loco : c Dale gloriam Deo, > et: Date inagniiicenliam Deo. Si dederilis gloriain, recipievero esse visibilem, qui corrumpitur . Cum ergo lis gloriam. Sic enira dicit ipse Deus : t Glorifivenilur ad isium jam profectum , ut lex Dei suscicaiues me glorificabo. > Ego vero dico, quod et si piitur, et vota Domino oflerarnur; vota auiem Dooireramus ei jusliliam noslram, accipiemus ab ipso inino offerre nemo potesl, nisi qui babet aliquid in seinelipso el in substanlia sua quod oiTcrat Deo : jusliiiam Dei. Et si offeramus ei nosiram , id est corporis casliiaicm, accipicmus ab ipso spirinon suflicit isle exierior homo legem Dei susciperc,
1 8 1 3 7

nec vola solus offerre, non enim poiest aliquid C caslilalem (54). Et si offeramus ei &ansum noslrum, accipiemus ab ipso sensum ipsius; sicut dignum Deo babere : sed ille inlerior est bomo, qui magis babel in se quod offeral Deo. In illo ei Apostolus d i c e b a l : Nos aulem Doiniui Cbrisli sensum babeinus. Gum auiein nos oblulerimue namqiie est babitaculuni vii luium , in illo omnis Dco quae in nobis sum, el ille conluleril in nos qu;e inlellcctus scieniine, in illo esl divinae imaginis sua sunl, lunc vere jam nou bomo solum, sed boino innevaiio. Qui cum speciem suam, qua ex iniiio a Deo factus est (51) recuperaverit, et virtutum redin- bomo diccmur. Ulerque eninj homo vocabuli sni perfectione decenier ornalus esl. lsta sunt ergo tegratione pulcbriludinem prioris formie reccperii, voia, quce debel exsolvere is, qui bomo bomo appellunc jam polest vota offerre Deo, et lunc jam non laiur. Scio diversa vota in Scripluris referri. Anna bomo solum , sed bomo bonio diceiur. Nam qui quidem vovil Deo fruciuin veutris sui, et Samuelem inleriorein bominem non excolit, qui illius curam non geril, qui vinulibus eum non inslruil, moribus consecravii in templo . Alius , quodcunque sibi post vicloriain redeunii occurrissel vovit Deo, IIOQ adornat, divinis insliiutionibus non exercet, occttrrente (ilia , voia iacrymanda persolvii**. Alii sapienliam Dei non quaerit, scienliai Scriplurarum viinlos, aul arietes, aul domos, anl alia bujusniodi operam non impendit, bic non polest hoino homo dici, sed homo lanlum, et bomo animalis : quia ^ ratione careniia, vota offerunt Deo. Ille vero qui appellalur Nazarreus, semelipsum devovii Deo. Uoc ifle imerior, cu: verius et nobilius bomo nomen est, csi cniin voium Nazaiaei quod esl super oinne sopilus in eo est carnalibus viiiis , el mundi bujus voium. Nam lilium offerre, vel filiam, aut pecus, curis ac solliciludiuibus obrulus, iia ut in eo nec noiniuis ejus baberi possil appellaiio (52). Unde aul prnedium, boc tolum exira nos esl. Semeiipsum salis agendum esl unicuique noslrum, ui si forie Doo offerre, el alieno labore, sed proprio plavidet in se inleriorem homtuetn peccalorum sordi- cere, boc esl perfeclius ei eminealias omnibus volis : quod qui facii, imilalor esl Gbrisii. llle bus et viliorum ruderibus oppressum jacere, cilius
8 8

t u s

11 Gor.v, 16. Nnm. x x x , 2 . II Cor. iv, 16. * Luc.xvn, 21. Deut. x , 12. Jerem. x u i , 16. I Ueg. i i , 30. I Cor. n , 16. I Heg. i . " J u d . . (51) Godex Sancii Tbeodorici, qitne ex iniiio a lionem. Deo fatia esi. > Paido post omnes mss. babcni, (55) Yult ergo nobis privt aliquid accipere D$us pnli iuiuidinem prioris forma3. Libb. cdili, eic. Vide Hueiii Origenianorum hb. n , quxsl. 7, ptili bi iiudiiiem priorein form;e. > iiu nicrtiiii 12,15 ei 14. (52) Godd. Ebroicensis et Saneli Tbeodorici , (34) Codex Sancti Tbcodorici, spirilus casiitat iiu ul uec nominis ejus babere possii appella- leiu. > Libb. edili, c ipsius caaiiiaiem. >
8 8

75!

IN NUMEROS HOMILIA. X X I V .

762

eoim dedit bomini lerram, raare, et omnia qua! in E l si quidem parvnla est anima ei iniiia habel in erudilionibus divinis, haec sub paire agere creeis sunt, ad obsequium dedil et coelum, solem qnoqne el lunam, ac slellas, bominum minislerio con- denda est. Si vero jam adullior facla est, ha ut ecssii: pluvias venios, el omne quidquid in mundo viripotens sit ad concipiendum semen verbi Dei, ei doctrinae spiriialis capere secrela, bapc sub viro est hominibus largitus esl. Sed post haec omnia, posiia dicitur. Sic enim el Paulus dicebat de Cosemelipsum dedit. Sic enim dilexit Deus mundum, r i n l b i i s : tVolo auiem oinnes vos uni viro virgiu l Filium suum unigenilum daiei pro mundi liujus nem caslam exbibere Cbrisio. > Qui tero perfecliovila . Quid ergo rnagnum faciet homo, si semeiipstim offeral Deo, cui ipse se prior obtulil Deus? res sunt el emiuentiores horum, de illis nondicilur quod sub viro sint, sed audi quomodo de semetS i ergo tollas crucem tuam, el sequaris Cbrislum, ipso snique similibus pronunliel Paulus : < Dosi dicas : Vivo autem, jam non ego, vivii vero iii nec occtirramns, iiiquil, omnesin virum perfecium, me Cbrislus , si desideret ei silial anima ooslra in mensuram setaiis pleniludinis Cbrisli. > Huic redire el esse cum Cbristo, sicut et Aposiolus ergo aniina*, quaj in viruni perfeclum occurrii, nemo dicebat, ei prcesentis saeculi non delectalur ilbcedominalur in votis, sed habcl poiesialetn suonim bris, et si oninem legem qua; de Nazaraiis dala es(,
18 , 8 u l l

spirilalilerimp!eal,iuncseme(ipsum,idesta.)iman. suam, obiulit Dco. Qui in casiilaie vivit, corpus suum vovil Deosecundum eum qui dixil : cVirgo aulein cogitat quomodo sit sancta corpore el spir i i u . Nam et hoc ipsum quod dixit c sancla, > ad hoc respicil : sancli enim dicunlur illi qui se voveruitt Dco. Unde el aries, verbi causa si voveliir Deo, sanclus appellaiur, quein londeri ad conimnnes usus non licet. Sed et vilulus si devoius fueril Deo, sanclus iiibilominus appellaiur, nec liccl eum jungi in opus commune. Ex iis crgo colligamus qtiid esl bominem seipsum vovere Deo. Si te voveris Deo, imitandus libi esl viiulus , quem non licei buin.tr.is operibus deservire, niliil facere quod ad bomines et ad praesentcm perlineat viiam. Sed C quidquid ad animam perlinel el ad divini ciiltus observanliam, hoc e l agendiuu el cogitandum tibi esl. 3. Sed inierini praisens leciio conlinet diversilaies quasdam volorum. Etenim si vir fueril qui vovit, iiber esse dicitur in votis suis, nullique subjectus. Mulier auicm si voveat, si quidem in domo palris sui sit, voluni ejus in pairis pendet arbitrio : e l si quidem Hle recusaverit, liberabilur. Si vero non recusaveril, et ipse et Glia tenentur obnoxii. Quod si posleaquam non recusaverit paler, non reddiderit volum iilia, peccatum ipsi manet. Similiier autem e l erga mariium decernilur, ul si in domo mariti uxor aliquid voverii, el audiens maritus non recusaverit, reus sit voii pariier cuni uxore. Si vero recusavcril, tam uxor s i l libera, qtiam marilus. Si vero lacueril, ulerqtie, ul diximus, reus babeaiur. Ilaec sunl quidein quaa scripia snnt : sed orandus esl nobis Deus, ul iniellecinm darc dignetur se dignum, quo hrec, ut decet, de Dei verbis intelligere possimus et adverlere. Omnes qni sub lege Dei vivimus, et in Ecclesia ejus habeimir. aliqui sub palribus, aliqui sub viris agimus.
1 1 v D 3 8 1 8 J 1 1 8 1 8 1 7

nbertaiemqiie votorum. Si aulem feminei adhuc generis fuerit anima, cui vel vir vel pater dominelur in volis, non semper in ipsa est culpa, sed iiiierdum redit ad viros veJ p.renles. De quibus applicare difficile sii, tamen quae Domino largienie 365 polueiinl, inreremus. Sape diximus antmaruui quse in Ecclesia Dei sunt, curam procuraiionemque haberi perangelos, quosque eliam ad judicium venire cum bominibus osienJinius (36), u l iJlodivino conslet examine, ulrum sua desidia peccaverinl bomines, an monilorurn cuslodiuiique negligcniia. Videiur mibi eliam in boc locu, etiam sub myslerio designari el osien.di, quod aliae quidem ut filiae sub eis (57) aiiimac degunt, altas ut uxores secunduin ea quac superius distinximus. Si qua ergo barum offerre aliquid el vovere cupial Deo, siquidem praproperum c l miuus aplnm quod vovtl, esl, illius esl, uipote cusiodis et inoniloris nngeli, relrudere et reprimere vovenlis audaciam. Si vero audiens nori represseril, uon monueril, auima quidem liberabitur a culpa, ipse vero voli uianebii obnoxius. Hoc quidem erga hiferiores quasque (ieri accipiendum esl, perfeciioribus ipse adest Deus, sicut scriplum esl de populo Israel : c Dominus ipse ducebat eos. > Postea vero quani deliquerunl t inferiores semeiipsis facii sunt, arigelo iradunlur. Unde el Movscs d i c e b a t : 4 Nisi tu ipse veneris nobiscum, non me educas binc. > Sed et de justo dicil Deus : Cum ipso suui rn tribiilailone, et alibi d i c i t " : Non timeas dc11 ,

scendere in iEgypium,quoniam tecuin ero. Justis ergo el elcclis ipsc adest Dominus : inferioribus vero adsunt angeli, secunduni ea quaBSuperiiis d i xiinus, gubernaiiles eos et procuranles, voiaquo eorum aliquando ad seinelipsos (ransfurenlcs, aliquando vero super ipsos rclinqnentes (38). Sed coutendere debemus uloccurramus in virum perfecumi, iu mensuram setatis pleniludinis Cbristi; ut utaJoan. . 16. Gaiat. n, 20. I Cor. vn, 34. II Cor. x i , 2. Epbes. iv, 13. E\od. x x x i i i , 15. Psal. xci, 15. (Jenes. X L V I , 5. (55) Codex Sancli Tbeodorici, c aliqui snbpalri(57) Codcx S. Tbeodorici, c sub eis. > Libb. bns, aliqui sub viris. > Libb. anlca cdiii, c aliquid ediii, superis. > hiib pairibus, aliquid sub viris. (58) Gubernantes eos el procurantes, votaqne co(56) Quosque eliatn ad jndicium venire cum rum aliquando ad*emeiipso$ transferentes atiquanda mimbui oslendimus, oic. Vide Origenian. lib. n, vero super iptos relinquenle*. Wxc in libris anlea quxst. 5, n u i i R T . 19 el 20. ediiis oiuissa supplenlur ex omnibus mss.
1 3 u 1 8 %

765

OlUGEiMS

764

mur lrberlate yotorum, et ila adbaerere Domino Mosei libris, quos recipiuut, et quorum aucioriulem fatenlur, convincendi s u n l e l curandi, si u fesiinemus, u l cum ipso unus spirilus sinnrs, el ipse in nobis manenl, et nos in ipso ; et nihil in nobis men op"rtet Babylouiam curari. Eslergo locus bic femineum, nibil parvulae aclalis habealur, ne necesse resurrcclionem iiioriiiorum evidenler osiendeus Desigtini enim esse populum, cui post obitum suum sil nobissub tuloribus el proctiraioribus derelinqui a paire : sed fesliiiemus audire itlam a Domino et Bloyses adjungendus s i l , ei ad quos prosuis nieritis Salvalore noslro vocem.qua a i t , t ipse Paler diiiirausfcreudiis. gil vos, ipsi gloria in saecula saeculorum. Amen. 2. c Posi hac lociitus esl Moyses ad populum d i IIOMILIA X X V . cens : Armalecx vobis viros, eibelligerale adversum De ultione qucc in Madianiiis facla e$t. Madian, rcdderevindiciam inMadian a Domino: mille 1. In superioribus fornicati sunl Glii Israel cum ex iribu, c l mille ex Iribu, ex omnibus tribubus lsmulieribus Madianilarum, el boc fuit scanJalura rael miliiiead belligerandum " . # Atienditeleclioni. filiis israel in quo offenderunl Deum el ad iracun- Non solum enim ad auditum sermonum, sed ad rediam provocaverunt sanclum lsrael. Nunc aulem rum consideraiionem intendendus estanirnus. Recorposieaquain perlulil Israel quoe perlulit (59), c lo- ^ dare 366 praMeriia, audi praeseniia, quae sequuntur culus est, inquil , Dominus ad Moysein dicens : advcrie. Conferpriora posterioribus, el divinarum Ulciscere ullioncm filiorum lsracl de Madianiiis, viruilum magniliceniiam coulemplare. Filii Urael c l ad ultimum apponeris ad populum luum. > l g i - dudum sexcenla millia fuerant armatorum, qui gilur scandala quae accideranl Israelilis, quoniam processeranl adversuin Madian, ei hi omties vicli lergiversalione Madiaiiitaruni accideraut: ipsi enim suui. quoniain peccalum erat in ipsis. Nunc vero subornaverunl mulieres quse eos deciperenl ut viciores Madianilne, qui sexcenia millia f igaveranl, peccarent coram Domino; illi quidem pro peccalo vinciintiir a duodecim millibns, ul scias quia noo suo pertulerunl vindiclam, mediocrius tamen el in muliiuidine, nec innumero mililutn vincit Israel, parcius; hi vero, qui eis fuerunl causa peccandi, sed juslitia ei pieias esl in eis quae vincit. Proplere* mullo vebemenliori subjacenl iillioni. Unde edoce- dcnique et in benediciiouibus eorum dicitur quia mur, quia longe sit gravius aliis causam praebere si servaverinl legem Domini, unus ex ipsis persepeccaii, quam ipsuin unumquemqiie peoare; sicut qualur mille, et duo verianl decem millia * . Vides elDominus designal cum dicil \ quia < melius crgo quia niullo plus valel unus sanctus orando, fuerai bomini illi non nasci, aul molain asinariam quam peccatores innunieri pradiando. Oraliosancii alligari circa collum ejtis, et pracipiiari in pro- Q penetrat coeluin/Quoinodo non el bosiem vincal in terris ? E l ideo omnimode studendum est quasfunduin maris, quam ul scandalizel uiitiin de pur e r e p r i i n o el cuslodire jusliiiam Dei. Quam si sillis isiis. > Simulque adveriendum esi, quoniam quidem nomen scatulali a nonnullis incoiupelenler oblinueris et servaveris, omnes libi bosles ipsa subjiciet : si fueris indutus, sicut Apostolus dicit. pra?sumilur. Illud igilur scandalum dicilur, ubi loricam jusliliae, el accinclus veritaiem, si galeam reclo iiinere ambulanli decepiio aliqua inslruitur salutis acceperis, ei gladium spirilus, e l a n l e oninia ad peccandum, ei subjicilur causa peccaii; sicut ei Madianitae, aiiibiilanlibus in lege Doinini Israeli- scutum Gdei, in quo possis omnia jacula maligni tis, el cuslodientibus caslilaiem , subornaverunl igniia exslinguere * . Talibusenim inslrucius armis universa diabolica castra, omncmque ejus fugabis mulieres, qnae eos decipereiu ad peccandum. Cauexercilum, ei cum Gducia cantabis : S i coi:aam ergo praebere peccati, boc est scandalizare. sisiani adversum me casira, nontimebit cor meum; Verumtamen datur viudicla, sed iiiulio gravior in si insiirgat in me pradium, in boc ego sperabo. > eos qui scandalizaverunl, et qui causain peccali Congrodiunlur ergo duodecim millia adversuni Maprxbueruni, quam in eos qui peccaverunt. Simul dianilas, c el inlcrficiuni, inquil omne mascuautem ei illud observa, quod iis subjecil: c Novissimeauiem, i n q u i l , euuapponeris ad populum ' liimiii eoruni et rcges eorum, el Balaam Glium Beor inlerfecerunt gladio cum reliquis vubieralis luum. Si quando nobis cum Samarhis sermo esi, eorum. Quod in supcrioribus quxrebamus, quoquoniam quidem resurreclionem morluoruin negant, modo de Scripturis probari possil Balaam consilio nec recipiunl fuluri sxculi GJem, perurgeamus eos subornalas esse mulieres Madianilarum, qitae deciex iis verbis, quibus Dominus dicit ad Moysem, peronl Glios Israel ad fornicandum, prsesens bic quia apponaiur ad populum suuin. Nemo enim apS c r i p i u r a B locus evidenler oslendil, dicens eum perponilur ad eos, qui non sunl. Unde conslat esse einpium esse. gladio, velul auciorem scandali, aliquem populutn, cni Moyses post vilae liujus exiquod immissum est iiliis Jsrael. Dicilur aulery de lurn diciltir applicandus. Quia ergo propbciis non eo, et in sequenlibusadbuc evidenlius hoc modo : credunl Samariia?, ex quibus possel resurreclionis c Et ail ad cos Muyses : Cur vivam reservasiis omittortuorum lalius fides approbari, ex iis salieiu
18 l 9 9 k 9 8 91 1 7

Joan. xvi, 27. Num. xxxi, i , 2. Marc. xiv, 21, et Luc. xvn, 1. Num. xxxi, 2. ibid. 5, 4. Levit. xxvi. " Ephes. v i , 14, 16, 17. " Psal. xxv, 5. Num. xxxi, 7, 8. Nura. xxxi, 15, 16. (59) Quiv perlulit. Codex sancli Tbeodorici, qiue pro faclo suo mcruit perpeti.
9 9 9 7

18

1 8

9 8

9 1

9 9

765

IN NUMEROS IIOMILIA X X V .

766

nem ferainam? Ipsae enim sunl, quae filios Israel ergo quia lain Israeliiicorum, quain ctiam barbaroruni bominum nomina, non fortuiui, sed pro secundum verbum Balaam apostalas fecerum. > rcbus el causis aptanlur in lege. Igilur MadianitaInterficiunlur aulem et reges Madianilarum, alque ruin regem Moyses appellavit , proul ipsecensuit 11i qui priusa mulieribus vicli sunl, nunc expialione appcllandum. Belluina, inquit, feriias esi, quae babiia, el gesta poenileniia, eliarn reges vincunl. Ex regnalin Madianilis, et non ipsa solum, sed et alius boc intelligamus, quantum valeat conversio ad Deum, apud ipsos rex nomine Rocon : quod est in nostra quanlum prosii emendaiio peccalomm. Omne maslingua, inaniias (43). Regnal ergo el inanitas in Maculinum, omnes reges Madianilarum vincunlur et dianitarum ge.nle. Esienim revera mulla inanitns et perimuntur ab iis qui per correpiiouem Domini, vanilasin boc iuundo, imoett vanitasvanitatum, et el per geslorum poenitenliam correpii sunt et emendali. Quinque ergo reges Madianitaruin re- omnia vaniias", > quamDei miles superare debet et 3 6 7 vincere. Vincil aulein inanilalem, qui nibil feruniur ab lsraelilicis miliiibus superari. iiianiter, nihil superflue, et quod ad rem non per5. Sed et nomma eorum cura? iuil ScripluraB linel, gerit : qui meminit pnccepti illius Dominici divina$ memorare (40). t Evin, inquil , ei Rocon, quo aii quia c eiiam de verbo oiioso reddenl hoe l Sur, et Ur, et Roboc. > Isli sunl qui regnani B minee ralionem in die judicii. ln bac aulem vita, apud Madianitas, quos superare et penitus debenl bomiues lolum pene oliosum, et lotum inane est, exstinguere onines qui militanl Deo. Evin namque quod loquunlur, quod agitnl. lnanis enim diciturombelluinus vel ftrinus inlerpreiatur (41). E l quonis actus et omnis seruio, in qtio non est inlrinsemodo poteris placere ei qui le probavil, si non abscus aliquid pro Deo, vel pro mandato Dei. Esl et rideris a le el peniius peremerig bclluiiios el feros alius rex Madiam Ur, et hic imerprelalur irritamores ? Quomodo poleris ad mansuelorum beatilulio (44). Vides quales sunl,qui regnent apud Madiadinein pcrvenire, nisi prius iiuerficias Evin, et morii niias, quibus bominibus adversari oporlel, inio quos iradas prius iracundiae feriiatem? Ego puio quod perimi convenit ab iis qui Ueum sequuiuur, et innomina baec Scriplura divina non pro bisloria narlerfici. Non enim tam reges, quam vitiorum nomiraverit (44), sed pro causis el rebus apiaveril. Nam na, quae regnant in bominibus, referuiilur in lege: peias fuerii aliquis ita siultus, qui filio suo nomen el non tam gentium bella, quani concupiscenliarum Belluinus imponerel ? Sed boc arbilror magis, quod carnaliuni, qt*ae milUanl advcrstis animam, descriinsiruciioni animaruin prospexeril sernio divinus, buntur. Denique hi qui in viliis regnanl, quinque volensnobis oslendere quod adversuin bujusmodi reges esse dicuntur : ut evidentissime doceamur, viiia mililare debeamus, ei de babilaculis ea carnis , , , . noslne depeilere, islos reges fugare de regno cor que sensibus pendet. Isli ergo quinque seosus periporis n o s l r i : quod Aposlolus evidenlius designal, mendi suiil de reguo Madianiiarum, ut ullra vilia dicens : c Non ergo regnei peccalum in vestro non reguenl super eos, sed juslilia, ne ad scandalum mortali corpore. > Vis aiiieni videre quoniam videant quae videni, sed ad aedificationem. Apud ftolum apud sanclos nomiua pro rebus aptaniur, Madianilas enim sensus isli ad scandalizandum regnased eliam apud gentileset barbaros? De sanctis banl, ut scandalizarent et decipereni. ideo p r a quidem riotum est cur Abram Abrabam vocitaius cepil Dommns, ul si tc scandalizaveril oculns tuus, sit, et Sarai Sara,et Jacob Isracl. Doceamusauiein eruas eum, si manus aul pes, abscindas eum . V i qaod mos iste babeatur eliam apud barbaros. des ergo, quta et ipse jubei abscindi el perimi rcNonne unus ex filiis Israel a parenlibus suis Josepb ges scandalizaniiiun. Melius esi, inquit, le luscum noraen acceperai? Cum aulem iransiil in jEgy- inlroire in regnum Dei, mancuin, atit claudum, quam plum et slelil anie Pharaonem, comimitavil nocum iis miili in gebennam. In quibus non mique inen ejus, et de Josepb cognominavil eum Psoin* effodiendmn praecipit oculum corporis noslri, nec pbtomphanec , quod lingua sua Pbarao de secre manum, aut pedeiu abscindendum : sed sensum carM c q u j a o n e v i l i | I | q u 0 ( J e ( n a l i n c o r p o r e f e x q u i n n , 0

lorum vel soraidorum revelalione r.omposuii. E l D ncupiscenliis carnalibus la non solum Josepb buic apud Pharaonera ex re noi e n t e m mandal abscindi : ul oculi nostri recia aien aplalur, sed el Daniel in Babylonia Baliassar r e s nosirae recta audiant, el gustus aominalur : el Ananias, alque Azarias, et Misael, nosler verbum Dei gusiet, manusque nosirai palSidracb, Misacb, Abdenago vocilanlur . Vides pent et cominganl de Verbo Dei. E i b o c esl in quo Rom. v i , 12. Cenes. XLI, 45. Dan. i , 7. " Eccli. i , 2. " Malth. x u , 36. " N u m . xxxi, 8. * Mallb. v , 2 9 . (42) Ego puto qnod nomina hoec Scriptura divina (40) Mss., c memorare. > Libb. edili, memonon pro hiatoria narraveril, eic. Vide Origenianorari. > (41) Evin nanique BELLTJINUS /FEMNUS interpreta- rum lib. u , quxsl. 13> nuiii. 2 el 14. (45) Rocon, quod esl in lingua noslra INANITAS. tur. Num. x x i 8. Eviu Hebraice scribilur Evi.i Quod nonien melius verlerelur desideriuni mcum.i Radix esl p^n evaruavil. exb;uisit. Sed qui primus nomina Hebraica imerprelalus esl, (41) Urlciliteinterpretalur. Ab quoil quoniam gutiurales facile inier se coiuimilantur, esi, c aibescere, expallcscere > propric c pra i r a forie nomeu ^ deduxil ab vila , vivens, auicundia. > mal, beslia, fera .i
n a l i a s e n l i e n l e m e t CO sciv V l d e a n l j e l a u 3 1 3 0 1 1 9

767

OKIGENIS

768

peremplis regibus Madianilnrum, el scandali nffe- Beali siuii isii, qui pro omni populo puguare posclibus amputaiis, regnat in uobis jnstitia ipse Dostini, ei defendere Dei plebem, et copiosa de hosliminus noster Jesus Cbristus, qui factus esl nobis busspolia reporlarc. Tamen el reliqua pars populi, juslilia a Deo, ei pax c i redemptio. lgilur ex piaequae videlur imbellis, si cum quiete resideat in caceplo Domini a filiis Israel adversum Madianitas siris, si in silentio agat, et non recedal a Moyse, bella confecta sunt, spolia ex ipsis copiosa referunscd permaneai in l^ge Dei, parlem spoliorum eiiam tur, auri atque argenli, caeterorumque mobilium ipsa percipiet. Fiel cnim atqua portio, non per nupondus immensum, jumentorum, capiivorumque nierum quidem, sed quantum dalur omni populo numerus plurimus. Verum quoniam cuncta baec reliquo, tantum el illis duodecim inillibus, quibus apud Israelilns immunda ducumur, puriiicatio sin- vincenlibus capta sunl spolia. Quis liaec audiens, noo gulis quibtisque compelens adhibciur : ei ea qui- iuvilelur ad mililiam Dei ? Quis animeturpudem, qnw ex melaliis constanl, ignis purificat; quae gnare pro 3 6 8 Ecclesia el resisiere adversum vero fragiliora sunt ei ignem non ferunl, aqua veriialis inimicos, eos scilicet qui vel dogmala piirificari jubentiir. Fiunt ergo ex omnibus spoliis Ecclesiae oppugnare, vel volupiaii et luxuriae opexqtiales dux paries, ul uua sit eorini qui ad bcllum ram dare homines docenl ? Qni ergohos expugnat, processerant, el alia eorum qui in casiris resedeet vel in sc, vel in proximis suis vitia perimit, hic rant. Jubeiilur eiiam ex iis oflVrre in dona D e i : illi accipiel spolia mulla, quinquagies inulliplicata qnam quidem qui processeranl ad belltun, unum capul ex caMeri. lnlanlum namque numeri quanlilas videlur qiiingenlis : illi vero qui in caslris manseranl, unmn angeri,ciim sexcenlis iuillibus duodecini millia conex qtiitiquagiula : aique oinuiuin simul in uuiim . OtTerre lamen pars ulraque jubelur Deo. colleclus numerus referlur. l l x c est bislorias cou illi quidem qui vicerunl, unum cx quingeniis : linenlia. quiauicm donii resederunl, unum ex qninquaginta. Qiiiwgcniorum auiem el qninquagima numerum 4. Sed videannis quid in iis sensus indicet spirisauciiim esse Scripmra tesiamr. Unde et Salvator talis. In populo Dei sunl quidam, sicut Aposiolus dicebal in Evangelii* : c Homini cuidam fuRneradicil qui mililanl Deo : illi sine dubio, qtii se lori erant duo debiiores : unus ex ipsis debebat obligant negoliis saecularibus : el isii sunl qui prodenarios quingenlos, ei alius quinquaginia. Non cedunt ad bellum, el pugnant adversus genles inibabcniibus illis unde redderent, douavit ulrisque. micas, et adversum spirilales nequilias pro rcliquo Sed el seplem sepiimana? monada, id est unoadpopulo, et pro iis qni infirmiores sunl, sive per aelalem, sive per sexum, sive per proposiium. Pugnant Q dilo, Qiihiquagesiina diem faciunl, qure Pcnleroslea auiem isti orationibus eljejuniis,juslilia et pielale, fesiivilas appellalnr. Siiniliier ei sepluaginla sepli* mansueliidine et caslilale, ctinclisque conlinenliae maiiiv, addila uaius decadis perfeclione, quingento* virlulibus, lanqiiam armis bellicis communiii : et ruin numerum reddimt. Sed quanio pbires sunt secum regressi fuerinlad caslra viclores, friiuniur lapluaginla septiinan;c qnam seplcin, lanto praesianlior boribut eorum eliam imbclles, ct ii qui ad pugnain ei perfectior numerusquingentorum quam quinqaavel non vocanlur, vel cxire non possunt. Sciendum giuia. Inde dcuique c l in parabola Evangelii, qtiam tamen cst, quod oinnia qiue siiiiiiiniiir ex i.slis gensupra proposuimus , Salvalor nosler pronuniiai, libus, imimiuda sunt; ei omne forlasse quidquid ex quod plus diligal ille, cui quingcnli quos debebat hoc saectilo assuiiiimr, vel pralio capiiur, immundenarii donaii siinl, quam ille cui qiiinquaginta. dum est, et puriiicalioue imiigei; et quxdam ex 5. Dcnique in pnescnli leciione, Eleazar saceripsig per ignein transitura sunl, aliis aiilem stiiliciet dos non scribiiur ad omnem populmn loculus, sed aqnae purificalio. Assumunlur aulem ex prudio eiiain ad eos lanlum (46) qui de praelio redeunt. Ait liomines et junienta, cum caplivanlur omnes inielenitn : E l dixit Elcazar sacerdos ad virosvirluleclus ad obedienduui Cbrislo. Ex iis eniin ipsis quos t i s . q u i reverlebanturde prailio. Vides ergo quoceperiinus, oflferiuius Deo. Nisi enim pugnaverinius D nodo ad viros viriulis loquilur sermo Dei. Yiri cniiu in verbo Dci, non poierimus capiivare iiuelleclum viriutis sunl, qui ad bellum procedunl. Si quis vero eorutn qui diversa a Gbristo scnliunl,ei perducere pugnare nou vull, nec mililare, si quis non vull babere ccriamen sludiorum divinorum el absiinenthe, eos ad obedienliam Cbrisli. Pauci sunl lamen qui bic vuli implcre illud quod Aposlolus d i c i l : puguare possinl, el praelia isla conftcere : de sex Qui aulein in agone conlendil, ab omuibus coniicentis millibus el ainplius annatorum, qui videbannens esl. > Qui ergo non coniendil in agone, el ab lur miliiare Deo, sola duodcciai millia cligtintur; omnibus csl continens, neque exerceri vutl in caBleri reliiiquunlur in casiris. lnluere mibi nunc poverbo Dei, ei in lege Doinini mediiari die ac nocie, pulum Dei (45), qui est in Ecclesia, quanti sunt ex biceiiamsi vir dicalur,vir lamen virlutis non pote^l iisqui possinl pro veritale pugnare, possint resislere appellari. A l vcro bic, de quo nunc sermo e*u Scriiis qui conlradicunl, qui scianl verbi bella traclare.
3 6 t 3 7 1 8

1 Tim. , 4.

3 3

Luc,

vn,

41, 42.

5 7

Num. IXXI , 21.

38

1 Cor. ix, 25.

(45) Oodex Sancti Tbeodorici, inlueri nunc l i lnM mibi populum. * (40) Codcx Sancti Tbcodorici, < Eleazai saccrdos

non ad omncs viros virlutis qni reverlebaiilur ad popiiliiiii locuius esi, sed ad eos tanlum, etc.

7C9

IN NIJMEROS HOMiLIA X X V .

770

piurae dmna, qui spolia de bostibus rcfert, vir vir- cel hisioriao texlus. Exierunt isli pugnare pro flliis lulis appellatur : hoc est enim laudis ejus insigne, Israel, inlerfecerunt Madianilas ; inlerlicienies auquod Scriplura dicil, quia loculus esl Eleazar sacertem eos, quauium ad bistorise ordinem speclat dos ad viros virltuis, qui reverlebantur a pradio. el litieram legis, placuemnt Deo, voluntaiem namQtiis nostrum ila paratus cst, m procedat ad bcllum que Dei implcveruni; lamen boc ipso, quod interct conlra adversarios dimicet, ut et ipse vir possil fecerunl adversarios, immundi dicuniur effecii, el appellari virlutis ? Sicut aulem vita coniiueiis, ct proplerea diciiur ad eos : lavabiiis ve&liabsimeniiae labor, alquc agomun ccriamiua, faciunt mciiia veslra die seplima, et imindi eritis, et posl unumquemque virum virluiis appellari : ita econIiaec introibitis in casira .i Ergo lii qui pugnanl, proeo trario remissa viia, ac negligens, e( ignava, facil 369 1 contigeruni bostes immumlos, et v i m m ignaviu; appellari. Si ergo vis appellari vir quod ingressi sunt conlra eos, e l babuerinl cum virtulis, indue tc Chrislum Domintim, qui est Dei eis ccriamen, polluti suul. ego crgo etiauisi virtus, ei Dei sapientia, el ia oinnibus adjunge te vincere pohiero diabolum, etiamsi cogiialioncs Domino, iia ul unus cum eo spiritus lias, el tunc immundas el malas, quas cordi meo auggerii, vel virvirlulis eiBcieris. Tempus igilur belli nobis est repellere venienles, vel ingressas necars intra me, io boc mundo , pugna adversus Madianiias est, ne ad eflecium perveniant, quivero, ei si calcard sive adversum vitia carnis nosira, sive adverpoiuero caput draconis, boc ipso laroen pollui me gtira conlrarias poieslates. Special nos angeloel iii()uinari necesse esi, quod eum qui pollulus ol ruro cborus, virluium coelcstiuin pia erga nos peninquinatus est, comigi; et cro quidein oealus quod det exspeclatio, quando vel quomodo de boc praelio euin superare polui, iminundus tameii sum et polrevertamur, quid unusquisque nostrum mauubiarum lutns, qui pollulum coniigi, ei ob boc purificatione reporlet : c l inlueiitur curiosius, ac sollicili 113 per- egeo. ldcirco nimirum ct Scripiura dicil : quia scrutanlur, quis nostruin auri binc arnplius feral, c nemo mundus a sorde. > Oiunes ergo punficaquis eiiam argenli illud pondus exbibcal, quisve lione iiidigemus, imo purificaiionibus. Multae eiiim lapides deferal preliosos. Requimnt eiiam si quis ei diversae uos manenl purificaliones. Sed mysiica a s deferat aul ferrum, aut plunibum, sed et vas l i - bxc sunt et ineiTabilia. Quis euiin nobis enarrare gueum si forte aliquis, aui ficlile, aul aliud hujus- poierit, quae sint puriiicaliones, quae parentur modi magnae domus ustbus nccessariiim. 11 nia- Paulo, vel Pelro (49), vel aliis taoruin similibus, gna enim domo non sunl laiilummodo vasa aurea qui lanium piignaveriml, lot gentes barbaras delc4 9 0 ,( f 4 9

et argentea, sed el lignea c i liciilia > Requiriiur C veruni, loi bosles proslraverunl, laula spolia, tol triumpbos cepf?ji> ., qui criieuiis manibus de cacde ergo diligetiler cuin abierimus illuc, quid unusquisboslium redcunt, quoruiii pes tiuctus est in sanque nostrurn deferat, el secundum ea quae delulerit, guiue, c l maiuis suas laverunt in sanguine peccasecuudum quod labor ejus pro contemplalione exlorum ? luierfecerunl quippe in maiuiinis omnes uviarum probalur, eliam mansionis (47) ei merilum peccaiores terra, et iniaginem eorum exlerminadepulabiiur. Probanlur, lamen omnia b;rc : qtioe per veruiil de civiiate Uqrniui. Viceruul quippe et pereignem , quai per aquam : c Uniuscujusque enim meruui divorsas dxmonum geules. Nisi enim v i opus quale s i l , ignis probabil . > cisseni eas, non poluisscnl capere ex eis captivos, Ha3C cst jusiiiiratio 6. Propterea ergo aii mnem lnnic credentium numerum, ei perducere legis, quam coiisliiuitDominusMoysi: praBteraurum, eos ab obedientiam Cbrisii, et subdere eos jugo el argenlum, etaeramenlum, ct Terrum, el plumbum, ejus suavi, et imponere eis onus ejus leve. Quis etsiannum, c i oninis res quas transil per ignein, iraducite per ignem et inundabitur. Sed et in aqua pu- ergo ila bealus est, qui succedal eis in bis preliis, el inlerficial omnes Madianitas, ct juslificelur ex riflcationis purificabunlur. Omnia qua?cunque non sanguine eorum ? Sanguinem enim da3monum funiranseunt per ignem, transibum per aquam, el lavabilis vesliraenia veslra die seplima, et mundi eri- D dere dicitur, qui eripit eos quibus illi dominaniur. Lavabitur aulem boc sanguine, c i purificabilur 1 1 1 tis, et posl haec inlroibiiis in caslra. 1 Vides quorcgno Dei, ui purificalus el inundus effectus possii modo puriGcalione indigel omnis, qui exierit de ingredi sanctam civitatem Dei, aperiente sibi praelio vilae bujus. Quod si ila est (48), ul aliquid audeatn dicere secundum Scripturoe divinas auclori- oslium Cbrisio Jesu Domino noslro, imo qui esl tatem, omnis qui exierit de hac vila, non poiesl ostium civiiatis ipsius D c i : cui esl gloria el iinperium in saecula sxculorum. Amen. esse mundus. Considera enim diligenler quid indif 40

1 Tira. 11, 20.

4 0

1 Cor. 111,13.

4 1

Num. xxxi, 21, 22, 23, 24.

4 9

ibid. 24.

" Job. xiv, 4.

(47) Codex S. Theodorici, c secwndum laborem uniuscujusque pro coniemplatione exuviarura et labor probabilur ctiam man&ionis.i (48) Mss^ 1 si ita est. > Libb. edili, * si aliquid (49) Quw parentur Paulo vel Petro. Sic inierdum Origenes Paulum nominal auie Petrura, u l boind.

2 in Judices, 2 in Ezechiel. Ua eiiam auctor Con* siit. apostol. lib. v m , cap. 33 ;Euseb. hittor. lib. v n , cap. 18 ; Gregor. Nazianzen. oral. 16, sub ihiein; Cbrysoslomus libr. De virginiiate, cap. 82, etsern*. De mansueiudine, et alii, sed absqitt ullo p r i m a l t i Peiri pra?judicio.

771

ORIGENIS

772

possunl, ab hosiium lueanlur insidiis verho doHOMILIA X X V i . cirinae eos, exemploque viiae et commonkionum De summa numeri filiorum Israel. seduliiate inunienles : si tamen non desileis fldes. I . Difterenlias esse profecluum el meriiorum in populo fidelium, si quis diligenlius inieudal lc- Sive euim bellaiores, sivc imbelles, impossibile est lamen bellaioctioni, mullis in tocis divinis in volutninibus depre- salvari sine fide. Inler 370 ' P res, eos duntaxal qui miliianl Deu, considera alios hendet. Non minus autem haec, ei e i praesenii le ila esse paraios el expedilos u l nullis se implioent El Clione colligimus de eo quod scriptum e s l * accesserunt ad Moysen omnes qui consiiluli erani omniiio negoliis sxctilaribus, u l placere possiniei, cui sc probaverunt scd in lege Dei medilari die principes per iribus in exercilu, tribuni ct ceniuac nocie. lsli ergo qui bujusmodi suni, summa riones, et dixerunt ad Moysen : Nos pueri (ui col bcllalorum appellaniur. Penique non est diclum tie legimus sutnmam viromm bellalorum nosirorum, ei non dissensil ex nobis quisquam, el oblulimus commuui nuinero bellalorum, quia nemo in eis dissensil, sed de iis dictum esl, qui summa bellaiminns Doinino, unusquisque vir quodcunque i n lorum nominali sunl. ln istis eniiu qui tales sonl, \ c n i l vas aureum, lorquem, aut viriolam (50), aut annulum, aut dextrale, aut caienulam, ad propi- nulla dissensio, uulla discordia. Ipsi enim sunlisli, liandum pro nobis coram Domino. Loquiiniiir B de quibus diciuni esi : c E r a l autem credeniium corel anima una, nec quisquam eorum aliquidproergo ad Moysem elecii principes, qui constiliiti sunt pnum dicebat, sed eranl illis omnia coinuiunia. > super exercilum, el pro bene gestis rebus munera lsti sunl ergo summa bellalorum, in quibus nento oflerunl Dco, dicenles : Nos pueri lui sumus, qui accepimus summam bellalorum filiorum lsrael. Di- dissensii. Isli sunl qui auri phirimum pugnando ceperunl, el omne aurum atque omne ornamencunlautem summam bellalorum illorum duodecim millia virorum, qui electi sunl ex omnibus Iribubus luin, sive capitis, sive bracbiorum, sive eliam digilorum, id esl quidquid in inielleclibiis, quidquid Israel, ut confligerent adversus Madianiias. Sunt in operibus babenl, Deo offerunl. Sciunl enimquia ergo in populo Dei bellalores mulli, sunl el imbelmunera ejus dala ejus sunt, el ideo non dissenlil Ics plurimi : el rursus inter bellalores suui quidam, qui appellanlur summa bellalorum, emincn- in eis nec unus. Nec enim possuut munera offerre Deo, posili in dissensione. Islos puio esse secunliores sine dubio iis qui bellatorcs dicuntur, sicul et eminenliores sunt ab imbellibus bellatores. Et dani Evangelium, qui praceplum illud diligenier observanl, quod mandat Domiuus el Salvalor * : rursus sunl aliqui celsiores ab iis, qui summa bels o s 4 8

laiorum dicli sunl : ii scilicel qui constituti sunt ^ t Si auiem oflcrs inunus luum ad allare, el remeguper eos principes, et prxlati singulis quibusque moralus fueris quia fraicr luus babeal aliquid admillibus elecloruin. Esl ergo mulla diversiias in eo versum te, relinque ibi munus tuuin ad allare, et ordine, qui bellatores appellaniur. Scd et inier ipvade prius rcconciliari fralri tuo, el lunc veniens sos imbelles esl nibilominus aliqua diflereniia. ofleres miinus tuum, quo scilicel levcnl (52) Nec ipsi enini aequaliier el uno ordine otunes apmanus suas ad Deum siue ira et dissensione. lsli pellauliir iinbelles. Quidam enim ila imbelles sunl, suiii ergo qui dicunl * , f Gollegimus suiumamviut nunquam possint fieri bellalores, ut est senilis nrum bellalorum noslrorum, e l non dissensii ex aeias, c i omnis femiiieug scxus, sed ei condiiio nobis quisquam , el obtulimus munus Domino. servilis. Puehlis vero aetas iia imbellis est, utspein Discenda igiiur nobis magnupere esl consonanii;c geral aliquando fieri bellatrix, scilicel cum occurdiscipliua (55) : quia lanquam in musicis, si \w reril (51) in virum perfeclum, in mensuram aelalis, monia cbordarum fueril cotisonanier apiala, solunc uon soliiin bellatores fieri ex pueris, sed el in num suavem modtilaii carmiuis reddit; si vero sit summam bellalorum venire se speranl, et esse elecll, atiqua in fidibus dissunamia, ingralissinius soiius et in duodecim iiiillibi nmnerari, vel eiiam pra> redditur, el carminis dulcedo corruinpitur; iia et ferri, el esse principes cleclorum. D i i qui Deo niiliiant, si dissensiones etdiscordias inier se babeanl, ingrata erunt oiuiiia,el nibil accopium 2. Gonsidera nunc praesenlis sacculi stalum, et Deo videbilur, cliamsi mulla bella conGciani,eliamsi vide omnia bellis repleia, omiiemque humanam v i spolia uiul a deferanl, el multa munera oiTerantDeo. lam invisibilibus pradiis el impi!gnat otiibiis daeDiceiur euim ad eos : Depone munus luum ad almomnn pertirgeri : in populo vero Dei esse quoslare, et vacle prius reconciliari fralri tuo, utpossis dam ita robuRtos liile armatosque virliitibus, ut el lu inier eos qui summa suul virorum bellalorum advcrsuin bujtismodi bostcs quoiidie bella confi ciani, el scmper iu procinciu posiii non solum se- numerari, el dicere, quia non dissensil ex nobis meiipsos, sed caHeros qui vel per scxuin, vel per quisquaui. Ego eiiam amplius aliquid dico. Nisi lalis fncris, ul in nullo dissenlias a inandalis Dci, aHatein, vel per serviiulis condiiiouem pugnarenon
8 !

Num. xxxi, 48,49, 50. II Tim. n , 4. A c l . iv, 52 Mallh. v, 23, 24. K u m . xxxi, 49.50. i52J Mss. levem. Libb. editi, levei. . , (50) Pro c viriolam, codcx S. Tbeodorici ha bei, t artnillam (55) Mss. c cnnsonaniisc discipliua. > Libb. ediu, (51) Mss. occurreril. > Libb. editi, occurc cousonaulia discipliuae. ril.
4 7 48

4 4

4 8

4 8

773

1 NUMEROS HOMILIA X X V I .

774

t e c in aliqoo discrepes ab evaugelicis praecepiis. 3. Post ba3c sequilur hisloria de haereditalo Uuben , el Gad , et dimidiae tribus Manasse . non poieris hostem vinccre (54), non poleris supede qua proponenles aliqna disserere, volumus rare iniinicum. In eo enim ipso jam viclus es in 371 P ' audilorum diligenliam commoncre, et quo dissenlis : el per hoc ipsum superaris a diaanimos eoruni ad conlemplaiionem spiritalis inielbolo, in quo discordas a Deo. Si auiem vis vincere ligenliae suscilare. Omnia quae dicuniur non solum ininiictim, el esse suinnia bellalorutn, adh&re Deo, ex ipso qui dicilur sermone pensanda suni, sed ei ct concorda cum ipso, sicul ille qui dicebat : pcrsona dicenlis inagnopere roiisideranda esl. Yerbi c Quis uos separabil a cbariiale Dei ? Tribulalio, gralia : si puer esl qni loquiiur, animos nostros ad au anguslia, an fames, an nudilas, au periculum, audiluni eloquii puerilis aplamus, nec plus aliquid an gladius? > E l iterum : Ncque vila, neque in iis qux dicmUur, nisi inquanium seniire puer mors, neque inslantia, neque fnlura, neque a l l i l u poiuit, exspeclamus. Si vero qui loquiiur vir e&i, do, neque profundum, neqtie creamra alia polerit conliniio conlemplamur, si viro digna suni qme nos separare a cbaritaie Dei, qu% est in Gbrislo Jesu Domino nosiro. lste lalis poiesl vincere Ma- dicunlur. Et rursus si vir ille erudilus sii qui dicii, pro erudilionis ejus intuilu etiam dicta pensamus. dianitas, et iuierOcere onmes peccatore* terrae, et perdere omnem iniaginem eorum de civilale l)o- ^ Si verovir quidem ille est, imperitus lamcn et idioinini. E l ego ergo debeo de meipso, et de (erra les, aliter quae dicuntur acelpimus. Sic ilem si s i l carnis meoc perderc peccaiores, et inlerlicere forsenior qui loquiiur, el multae ac probatae perilia?, nicaiionem , immundiliatn, passionem, concupiulpole qui in erudiiionibus consenuerit, longe mascenliam malam, ei avariliam. lsli enim sunt p e o jor in eo dicloruin babebitur exspeclatio. Gur aucalores terrae mea?, quos lunc demum extcrmiuare temisia pramiserimus, bisloriam luereditalis Ruben polero et interficere, si non dsssentiam a manda- el Gad el dinmiix iribu Manasse exponere volenlis Domiiti : et luuc vere dignus ero, qui offeram tes, ausculla. Qui bxc gesia narral qua? legimus, Deo munera. Omne vas aureum, torquem, i n neqtie puer csl, qualem supra descripsiinus, neque q u i l , < aut viriolam (55), aut aunulum, aut dexvir lalis aliquis, neque senior, nec oiunino aliquis trale, aulcalenulam. > Torquis ornameninni sa- bomo est : el ul amplius aliquid dicam, nec angepienlix est. l n Proverbiis eniin de sapieulia diciloruin aliquis, aul viriulum coeleslium esl, sed sicut lur " , quod qui acquisieril eam, lorquem auream tradiiio majorum tenel, Spirims sanclus bacc narponal circa collum suum. Viriola el annulus, ornarat. Unde enim poterat Moyses, vel q u ab origine menla sunl manuum, in quibus operuin signantur Q mundi gesia sunt, vel qiiae in iineejus eraiu gereuhrdicia. Similiier et dexlrale. Caienul vero verbi da narrare, nisi per inspiraiionein Spiritus DeiT ct docirina? connexiones declarant. c Ad propiiianUnde poluisset prophelarede Gbrisio, uisi loquenle dum, > i n q u i i , c Deum pro nobis. Si dicamus Spiritu sanclo? Sic enim el ipseGbrislus ei testimopropter aurum Deum propilium fieri hominibus, nium reddil, e( dicit : < Si crederelis Moysi, vide quam absurdum, imo quani impiuin judicelur. crederelis utique el mihi. De me enim ille scriHoc enim eliam in viro bono uolabile ducilur, si psit. Si autem illius litleris non creditis, quomodo accepto auro ab inferioribus placetur. Quatilo crgo ineis vcrbis credeiis ?>Gonstat ergo ea per Spirituni inagis baec de Deo sentire non conveuii ? Unde sanctuui dicia, el ideo couveniens videlur ba3C sepuio exposiiionis hujus ecclesiaslicae (56) magis cundum dignitatem, imo polius secundum oiajestaconstare rationem, quae per auri species indicari lem loquenlis inlelligi. Sed el illud boc iu loco medocet auimi viriutes, ei bonorum operum gesla, morare aptissimum duco, quod Abraham cum audiquae sola oflerri Deo ab bominibus dignum esi, et rel illum divilem posiium in lormentis rogare se pro quibus solis propilium fieri Deum honunibus ut dimitlerelur, el veniens mqneret fraires suos pie decel. c Et accepil, i n q u i t , Moyses el Eleazar \iverc, ne et ipsi in locum illum descenderent lorsacerdos aurum ab omnibus tribunis et cenlurio- D mentorum, respondil e i , quia babent Moysem et nibus, el iolulil illud in tabernaculum teslimohii, prophetas, audianl illos. > Non mique bomines altinemoriale fdiis Israel coram Domino. > Vides quia quos dicebat in corpore positos Moysem el propbequae dicunlur, non ad conspeclum visibiJem, sed l a s : sed baec quae per Moysein Spirilu Dei diclante ad meplis memoriam referuniur. Beaius euim scripla sunt, Moysem ea nominavil. Dical ergo a l i est ille qui recordatur se boni aliquid operis quis:Gum baec iia scripta sint, si Abrabam me ad egisse coram Domino, el oblulisse munera bene- Moysis dicta iransmillat, ut legens ea possim illum placila Deo, animi virtules et ornametila pie- locum evadere tormenlorum, quid me juvabil ad tatis. effugicndain gehennam, si legam quoniodo ftlii
r u s 4 9 4 9 9 I 88 8 9 84 8 8 8 7

8 8

Roru. VIII, 35. i b i d . , 38, 39. Num. x x x i , 50. Prov. 1 ,9. Num. xxxi, 50. ibid. 51. Joan. v, 45. Luc. xvi, 29. Num. . (54) Non poterit hoslem vincere. Hsec iu libris an- anniilusornamenlasunt mannum. > (56) Exposiiionis liujus eccle&iaslicie. Exposiliolea edilis omissa, suppteniur e mss. (53) Godex Sancii Tbeodorici, armiHam > pro nein ecclesiasticain appellal, myslicam el nioralem, < viiiolain. Paulo post eliam babct, t armilla c i c i opponil Judaica?.
4 8 80 8 1 8 8 8 4 f 8 8 8 7

775

ORIGENIS

776

Ruben, ci Pilii Gad, el dimidia tribus Manasse, bre- reditaiem capiunl a Moyse Irans Jordanein, quia cranl illis pecora mulia prae caMcris iribubus, el quia dicil ad eos Moyses : Videie ne cxaccrbeiis Deum, sicul et illi decem qui missi smil ciim Jt-su el Caleb explorare lcrram, el dicebanl, quia terra talis et lalis esl, el non possumus eam caperc. E l quia ad haec respondcrunl filii Ruben, el caiieii cum ipsis: Da nobis lerraiu bauc, ei bncredilalem cjus, el non quxrcmus jam iulra Jordanem ba?redilatis terrani cum fralribus nosiris : sed bic reliiiqnemus jumniiia noslra, el sarcinas nosiras, ei mulieres nosiras, c l infanles noslros, viri aulem noslri ibunl pariler et irausibunl Jordanem. E l quia posl hxc Muysea coinniendal eos Jesu filio Nave, el Eleazaro saccrdoli filio Aaron, sub ea tamen condiiione, ui iranseant cum filiis Israel, el pugnenl cum eisadversus bosles qui eranl Irans Jordanem, donec libereiur ab eis tcrra, el lunc accipiant terram quam poposccrunt, regis Scon ei regis Og : atque ipsis solis per Moysem deiur bareditas exira Jordanem, c;rleris atitein omuibus per Je>um inlra Jordanem. Dicei ergo aliquis : Qnid isla prosunt ad boc quod dixil Abrabam : < llabcnl Moysem c l propbeias, audianl illos; quo scilicei Iiacc lcgeules ei audicntes, in locum illum non deveitianl lormentorum ? Ilaec auiem tii\imns, excilaulcs aniinos atidicnlitim, ul vigilanlius iis quaj lcgm.iur vel dicunlur iiilendanl, ei in Mosei litieiis rctnolo lilierse velamine
6 8

revelare dignciur: suntenimin his repromissionnm mysieria, quae reproqiisil diligenlibus se : Ul s iamus ei nos, quae a Deo donata sunl nobis . Scd el vos juvaie nos in 372 oraiionibus, et diligemer iuiendiie, non tam nobis dicenlibus, quam Doniino illnminanli eos, quos illuminalione sua dignos inveneril. Quorumconieniplalioue eiiam nobib dare digneiur verbum in adaperlionctn oris noslri. Sed age jam si corda crcxistis ad Dominum, el verbi ejus sancii illuslraiionem peiiislis, ad perscriilandiun scnsum eorum quae videnlur laiere, venianuis.
61

4. Excundi de iEgypto Qguram duobus modis accipi, a prioribus nosuis et a nobis sa?pe jam diclom esl. Nam el cum quis de errorum lenebris ad agnilionis liinien adduciiur, ct de terrcna conversalionc ad spiriiualia insiilula converiilur, de iEgyptovidclur exisse c l veuissc ad soliiiidiiieiu : ad illuiu videlicel viuc slaium, in quo per silenlium etquie tem exercealur divinis legibus, et eloquiis coeleslibus inibuaiur : pcr quae insfiliitus et direclus, cum Jordanem iransieril, properet usque ad terram repromissionis, id esl per graliam baptismi, usque ad evangelica inslituia pcrvenial. Sed et illain figuram esse dixinius excundi de jEgypto, cum relinquil anima niundi btijus lenebras, ac namrae corporcai caecitalem, c l iransferlur ad aliud sxculum : quod vel sinns Abrabas (58), ui in Lazaro, vel paradisus, ul in latrone qui de cruce credidit, indicatur; vel ila inielliganl quae scripla sunt, ul singulis quibus- Q eliam si qua novil Dcus esse alia loca, vel alias que ea dici inveniaut, qna3 si imclligantur et obmaiisiones, per quae transiens anima Deo credens, servenlur, possinl audilores tion ad illuin locum el pervcniens usque ad flumeii illud quod Ixlificat lorincnli deduci quo dives ille, qui audirobtfc qu:c civilalcm Dei, inlra ipsuin sorlem promissaepairibus in secreto suni seripla, conlempsil, ab luclus esi : bxTCdilalis accipiai. Igiiur cum dupliii, ul meniosed in sinum eaut Abrabam, ubi Lazarus requicraviimis, modo cgressus desigiietur ex yEgypio, et sci(. Oreinus ergo Domiiium, ut auferatur velaincn transilus ad deserlum, atque iude ingrossus aJ a cordibus nosiiis de leclione Yeleris Teslameuii, sancla? lerrx bucredUaiem, vidcamus nunc quid ul ea qua3 abscoudila sunt el occulta in Mosei lillc- sibi vclil Rubcn el Gad, el dimidia uibus Manasse. ris, videre possiinus, sccundum propbeix commo- Haeredilas quac per Moysem iradiiur, et exira Jornilionem d i c e m i s : E l nisi audieritis occuhe(57), danem decernitur, in duodecim tribubus filiornin plorabil anima vcslra. > E l quidein quod bacc niyIsrael, occultis quibusdam el myslicis raliouibus slica sinl el divinum aliquem sensuin coiuineant, totius bumani generis (iguram compleclilur, vel pulo quod ex iis qua3 siiperiiis ass6rla sunt, nullns oninium cerle bomiuum qui ad agniiionem Da possii ambigerc, quamvis sil ille Judaicis fabulis inveueriiiit. Horum ergo pars aliqua exlra Jordanem
r 89

saiiabililer dediius : lamen sicut boc neminem ne- D baercdiialem consequilur per Moysem, pars fcro garc pulo, ila qu;e sint illa quae ex islis tiarrationitrans Jordanem/el baereditatem suscipil in lerra bus indicentur, et qua? rerum facies sub hoc velareproniissioitis per Jesum. E l illi quidem, quibus mine coulegatur, ad liquidun scire, ipsius puio cxlra Jordanem baereditas decernitur, primili^i esse sancii Spirilus qui ba3C inscribi inspiravil: ei s t m l : licct minus nobiles, licct non inculpali, priDomini nosiri Jesu Cbrisli, qui de Moyse dicebat : mitivi tamen sunt. Ruben enim esl primugeniius De me enim ille scripsil; et omnipoieiuis Dci, Jarob : licei conlaminaverit ihorum patris, primociijiis consilium auliqunm bumano generi non migenitus tamen esl. Sed et Gad, licel ex ancilla, ladum, sed velaium lilleiis indicalur. Nos aulem orcmen el ipse primogenilus esl. Manasse quoque, cuinus ex corde Vcrbum Dei, qui esl unigenilus ejus, jus dimidia tribus exlra Jordanem consequilur, et ti qui revelal Patrem quibns vuli, ui el nobis IIJ3C ipse licet de iEgyplia nalus, primogenilus lam^ Lnc. xvi, 29. Jerem. , 17. Joan. v,45 . lCor. n,12. (57) Godex Sancii Tbeodorici, < ornilla. pcenis et prxmiis opinalus sit Origenes, docle ap^(58) Quud vel sinus Abrahw. elc. Yide Origeniarii clarissiiuus lluelius. torum Ub. , qusesiioncm undeciinaiii, ubi quid dc
88 1 8 8 8 8 f 0 8 1

777

IN NUMEROS HOMILIA X X V I .

778

esi. Omnes ergo isti primogcnili sunt, el ideo prio- sibile non ab inilio coelum diclum est, sed prius firmameiilum, posteliam coeli vocabulo nuncupatum rem populum designanl, qui non per Jesum Domiest. In principio tamen creaturae coelum et terram num noslrum, sed per Moysen exlra Jordaneni sorfecisse dicilur Deus, et postea aridam, elpostea firlem haereditatisaccipiiuit. Considera auiem diligenmanientum. Vis aulem scire quia aliud sit in Scritius etiam causam, qua priores et extra Jordanem, et sequeslralia c a 3 t e r i s , consequuntur heereditatem. pturis arida, aliud lerra ? audi Aggaeum propbeiam dicentem : Adbuc semel,ei ego movebo coeltim Jumenla, inquiunl , e t pecora mulia sunl nobis. el terram, et mare, ei aridam. Vides quotuodo llcec ergo causa esl, quia prior populus ad liaereditatem HHus terrae, quae lacie fluii, qua? melle abun- propbeta aliud ponit terram el aliud aridam. Sed ei in multis Scriptura locis iiiveiiimus terram laudal, quas favus mellis est pra? omni lerra, non potuit pervenire, ncc Verbum carnem faclum poluil agno- dabilem nominari; aridam vero non facile legimus scere, quia mulla jumenta babebant et multa pe- laudabilem poni. Nam et Adam in hunc locum cora. Animalis ergo bomo non potuit percipere quae quasi culpabilis posi peccalum delmdilur, qui arida noniinalus est. Antea enim non fuit in arida, sunt Spiritus Dei necspiritaliierdijudicare; qiiia sed in terra. Paradisus namque non esl in arida, 4 bomo in bonore cum esset, non intellexii, sed sed in lerra. Sed et mansuetis quod repromitlit Docomparaius csl jumenlis insipientibus, et similis minus in Evangelio, non eei arida, sed terra. faclus esl iis * \ pro quibus hseredilatem suam Beati enim, inquit *, mansueti, quoniara ipsi exira Jordanis fluenta percepit, el a lerra se sancla baeradilabunt terram. Et iierum ia Evangelio , fecit alienum. llle ergo populus accepit baereditatem per Moysen, accepit lerram duorum regum tantum- semen quod dal frucium ceniesimum sexagesimum inodo. Non enim amplius poluit Moyses inlerflcere et tricesimum, terra dicitur esse, non arida. E i nisi duos reges, quorum terram dividerel populis, puto quia profectus quidam sit ab arida ad lerrant iiiulla animalia muliaque pecora habentibus. Ulis veniendi, sicut et profectus quidam fuil, ut baec arida terra vocarelur. Omnes euim nos, donec i n veroqui Jordanem transeunl, Jesus dividil terram, quanwis habeant eliam ipsi animalia, habeant peco fructuosi sunius, el nullum justitiae fruclum, nullum pudicitia?, nullum pietalis afferinius, arida ra, non tamen tania, quae eos excludaot, ne Jordasumus. Si auiem nosmeiipsos coeperimus excolere, em transeaot, sed cum ipsis et mulieribus, el cum etad virtuium frugem desides animos susciian, infamibus suis conienduitt iransire Jordanem, et ad terra efficimur cx arida, quae verbi Dei suscepio pairum pervenire promissa. Illi auiem propier pecora et jumenta, et mulicrcs suas, et infanles, nou Q seiaine laeia iruge muliiplicel. E s l ergo quxdant eliam in regno Dei lerra, quae mansueiis repropotuerunt Iransire Jordanem, nec ad fidem Ghrisli, millitur, et lerra q u vivenlium nominatur, ct quse est lerra repromissionis, intrare. terra in excelsis posiia, de qua ad justum dicit Pro5. Increpat tamen Moyscs, ei dicii ad GliosRuben pheia : c Et exaltabii te u l b&rediies terram. c i ad Olios Gad : c Fralres vestri pergent ad prxliuin, el vossedebiiis hic? Et quare pervertiiis lslius ergo lerrae haereditaiem, posteaquam de mundi bujus iEgypto exieril, Deo credens anima consecorda filiorum Israel, ut non transeant io terram quilur: el alibi quidem i i , qui snb lege vixeruni, quam Dominus dat eis? Et cum increpuisset eos alibi autem qui per Jesu Ghristi fidem el graiiam bujusmodi verbis, c accesserunl, inquit ad eum dispensali sunt. Verumtamen ii qui videntur primi, filii Ruben et filii Gad, el dicebanl: Ovilia ovibus fabricabimus bic, et pecoribus, et civilaies impe- et per Mosen dispensali, non prius consequenti. dimemis nuslris, el nos armali prima lurma Incede- bxredilatcm sibi decrelam, quam Mose duce nie rueruni, nisi et ipsi iranseanl cum iis quos Jesu* mns anie fllios Israel, usqnequo perducamus eos iu dispensat, ei pugnenl cum eis conlra inimicoe, oi suum locum. Et ha?c promiUenles, miiigaverunl collocent eos in sedibus suis, el ita ipsi consequenAioysen, iia u l ipse eos comniendaret Jesu et ElcaM 88 7 0 f 1 6 8

xaro. lta enim scriplum est : c Et adhibuit illos ^ Moyses ad Eleazarura sacerdoiem, ei Jesum filiuin Nave, el principes familiarum iribuum Israel. E l ail ad eos Moyses : Si iransierint filii Ruben et filii Gad vobiscum iordanem omnis armatus ad praelium coram Domino, et oblinueritis (erram io conspccui vesiro, dabllis eis terram Galaad in possessionem. > Terrae noroen in Scripturis divinis posilum diversis significationibus invenimus; el primo quidem terra beec in qua babiiamus, non ex inilio lerra vocitata esi, eed arida: el post baec quae prius dicla fuerai arida, 373 lerraenomen accepil; sicut el coelum islud v i <T

lur baerediiaieni quam Moyse duce merueriint. 6. Sed haec nisi ex Scripturis divinis approbcntur, fabulie videbuntur. Paulus ergo honim producatur in medium idoneus teslis, qui in EpisioU ad H e b r a B O s , ubi describit omnes illos patres, < > t patriarchas, ac propbetas, qui per fidem placuerunt Deo, post enumerationcni cunclorum, io uliima conclusione sic dicit de e i s : c Et i i omnes leslimonio Gdei accepto non perceperunt repromissiones, Deo pro n o b i s melius aliquid providenie, uli ne sine nobis consummarentur. > Quasi dicerent istse novem et semis iribus de iliis duabus ct
7 1 6 1

" Num. , 4. 8 , 2 9 . Agg. . 7.

PATBOL.

I Cor. n, 14. " Psal. x u x , 13. Mauh. , 4. Matlb. x i u .

1 9

7 4

Num. , 6, 7. ibid. 16, 17. Psal. xxxvn, 34. Heb. , 39, 40.
7 1

ibid.

G R . XII.

23

779

ORIGENIS

780

aemis tribubus, quia proplerea non ceperunl^promissiones lerrae illius, quae eis exira Jordanem per Moysen decreta est, Deo pro nobis aliquid melius providenie, uti ne sine nobis consummarentur. Propterea ergo transeunt nobiscum armaii ad praelium, ct juvant nos ad belligerandum, ad expugnandos inimicos. Sed illi transeunl qui armati sunl, qui viri fortes sunt et potentes; caeleri vero, ignava roanus et imbellis, remanent exlra Jordanem. Si qui auiem in ipsis viri forles sunt, relictis animalibus et pecoribus et omnibus impedimemis, pugnantadversum boslem nobiscum usquequo vincaiuur inimici nostri, usquequo haerediiatem lerrae bonae, lerrae mellis laciisque capiamus. Quis enim dubital quod sancti quique patrum, et oralionibus nos juvent, et gestorum suorum coiiOrment atque borienlur exemplis, sed et voluminibus suis, per ea quae nobis ad raemoriain scripta reliquerunl docenies nos, et inslruentes quomodo adversum inimicas poiestates dimicandum sit, el quomodo agomim toleranda cerlamina ? Puguanl ergo pro nobis ei ipsi, incedutil primi aote nos arniaii. Ipsos enim noe babentes ad exemplum, el videnies eorum per spiriium forlia facta,armamur ad prailium spiritale, ei adversus spirilalia nequiiiae in coeleeiibus dimicamus. Sic denique qui Jesu duce militanl, triginta et eo amplius reges perimunt, et lerras eorum sorte baerediiatis accipiunt. Depulsis namque sptriialibus nequitiis de coelcslibus, haerediiatem regni caHestis a JesuDommo nostro percipiunl. 7. Potest et lerlius adhuc expositionis videri modus, ut in flliis Israel, id est in populo Ecclesix, intelligantur quidam esse spirilales, et inlra Jordanein percipere baerediiatem lerne flueniis lac et mel: sapienti scilicet el scieolise capientes dulccdinem, quorum terra flumine Dei, quod repletum est aquis divinae inlelligenliae, circumdalur et r i gatur. Alii auiem sunt carnales, qui jumentis et pecudibus, id est crassis ei siolidis sensibus abundant: sicut erant illi de quibus dicebat Aposlol u s " : c l l a insensati estis, u l cum spiritu coeperitis, nunc carne perOciamini ? > e i : c 0 insensali GalaUe, quis vos fascinavil veritaii non obedire? Sed et unusquieque nostrum, nisi se arniaverit, et, abjectis brulis elbelluinis sensibus, ad spiritalem intelligenliam properaverit, remanebil exira Jordaneni, nec polerit per sapientiae flumen incedere, quod laetiGcat civilatem Dei, id est animam Dei eapacem : non assequetur eloquiorum Domiui interiora, quae eunt dulciora super mel et favum, sed illam tanlunamodo consequetur lerram, in qua duo reges occisi simt, ubi dicatur e i : Nihil aliud judicavi me ipsum scire inter vos nisi Jesum Cbrislum, et hunccruciOxuin. Qui aulem poluerit irausire Jordaiiem, el ad interiora penelrare, 374
T 4 T e T 1

ibi Jesum Dominum noslrum sequens, interfictei iriginta et eo amplius reges, illos forlassis de qui bus dicilur , quia c astiteruni reges lerrae, et principes congregaii sunt in unum, adversus Dominum, et adversus Ghrisium ejus; depulsisque iis regibus et prosiraiis, agnoscet secreiiora mysieria, usquequo venial ad illum locum ubi sedes Dei est et Jerusalem civiias Dei vivenws, non isla quae servii cum filiis suis in terris, sed illa coelestis, quaa libera esi, et mater omnium nostrum : ad c u jus nos haereditatera perducere dignelur dux et Dominus noster Jesus Christus, cui est gloria et i m perium in saecula saeculorum. Amen. HOMILIA 1. De mansionibus filiorum Israel. i . Cum cooderet Deus mundum , innumeras creavil ciborum diflerentias, pro diversitatibus s c i licet vel humani desiderii, vel naturaB animaliunt. Unde nou solum hotno cum viderii animalium c i bum, scil eum non pro se, sed pro animalibus crcatum, sed el ipsa aniroalia agnoscunt proprioe cibos: et aliis quidem, verbi causa, utitur leo, aliis cervus, aliis bos, aliis vero aves. Sed et inier bomines sunt quaedam diflerentise in appeiendis cibis : el alius quidem qui bene sanus est et habiludtne corporis valcns, forlein cibum requirii, et credil confiditque edere omnia, velut robustissirai quique alhletarum. S i quis vero infirmioreiu se senlit ei invalidam, delecialur oleribos, et forlem cibum pro 6ui inflruiilale corporis (59) non recipit. Si vero sit aliquis parvulus, etiamsi ?oce in~ dicare non possil, re lamen ipsa nullam aliam quam laclis requiril alimoniam. E l ita unusquisque vel pro aetate vel pro viribus, vel pro corporis valeludine, aptum sibi et compeieniem viribus suH expelil cibum. S i sufficienler rerum corporalimn considcrastis exemplum, nunc ab iis ad intelligeatiam spiritalium veniamus. Omnis natura rationabilis propriis et sibi competentibus nulriri indiget cibis. Cibus autem verus natura rationabilis sermo Dei est. Sed sicut in nulrimemis corporis multas paulo anle dedimus differenlias, ita et natura ralionalis, quae ralione el verbo Dei, ut diximus, pascituT, fion omnis uno atque eodem verbo nulritur. Unde ad simililudinem corporalis exempli est aliquibus etiam (60) io verbo Dei cibus lactis : aperitor scHicet simpliciorque doctrina, ut de moralibus esse sobM, quaa prasberi consuevit iis qui initia babent in diviuis sludiis, et prima eruditionis ralionabilis elementa suscipiunt. His ergo cum reCitatur talis aliqua divinorum voluminum leclio, in qua non videaiur aliquid obscurum, libeoier accip i m i l : verbi causa, ut esi libellus Esther, aut Judiih, vel etiam Tobia3, aut mandaia Sapienliae. Si vero legaiur ei liber Leviiici, offenditur continuo animus, el quasi non suum refugit cibuuo. Qui
78 9

<*al. , 5.

ibid., i . " I Cor. II, 2

Psal. , 2. (60)Codex S. Theodorici, test aliquisetiam,eic^

(59) Corporii.Deestiaeditis,sed suppleluremss.

781

1 NUMEROS HOMILIA X X V H .

782

enim venit ut discerel Deum colere, justitiae ac in praefatione premisimus, ui susoilemus animos pielalis ejus praecepta suscipere, audit mandala de veslros, quonbm quidem bujusmodi leclio habegacrificiis dari, ct immolaiionum rilus doceri, quotur in manibus, quae difficilis ad intelligendum, et modo non conlinuo avertit audilum, et lanquam snperflua videalnr ad legendum. Sed non possumus non sibi aplum cibum recusal? Sed et alius cum boc dicere de sancli Spiritus liueris(62), quod a l i legunior Evangelia, vel Apostolus, aul Psalmi, la> quid in eis otiosum sit aut superfluum, eiiaineS tus suecipit, libenler ampleclitur, el velul remealiquibus videantur obscura. Sed boc polius facere dia qiucdam infirmiialis suae inde colligens gaudet. debemus, ut oculos meniis nosirae converiamus ad Huic si legaiur Numerorum liber, e l isia maxime euni, qui baec scribi jussii, et ab ipso horum intelloca q u nunc habemus in manibus, nihil haec ad ligeiitiam posiulemus : ui sive infirmiias est in aniuiilitattsm, nibil ad intirmitalis suae remedium, aut ma nostra, sanet nos ille, qui sanat omnes laoguoanimae salulem prodesse judicabit; sed continuo res yus : sive parvi seusus sumus, adsit nobis curefutabil, et respuei tanquain graves e i onerosos stodiens parvulos Dosninus, et enuiriat nos, alquo cibos, ei qui aegrae atque invalidae non competant mensuram aelaiis adducat. Utrumque eniin in aniiuse. Sed sicut verbi gralia (ul ilerum ex cor- nobis est, ut ex infirmis ad saniiaiem, et ex parvulis ad aelatem virilem ln poralibus wpeiamue exempla), leoni si deiur inlel - - pervenire possimus. leclus, noH continue culpabit abundaniiam herba- nobis ergo est, liaec a Deo poscere. Dei auiem est, petentibus dare et pulsanubus aperire. Sed salis ruin creaiam, quia ipse crudis carnibus vescitur, sit isia praefalio. nec dicel illas superflue a Conditore producias,
v , 1 , ! c

2. Nunc jam ad leclionis ipsius quae recilala est quia ipse earum cibo non utitur : nec ilerum bomo, quia pane aliisque aplis sibi ulitur alimoniis, cul- teniamus exordiura, ut, juvanie Domino, seosum quoque eortun, eliamsi non ad liqtiidum, summapare debet cur fecerii Deus serpeoies, quos cibum lim lamen colligere el explicare possimus. A i t ideai prebere cervis; neque ovis,aul bos culpare, e r g o : c H a sum mansiones filiorum Israei,ex quo Terbi causa, ^uod aliis animalibus carnibus vesci exieruni de terra jEgypii cum virtule sua, in manu daium esl, cum ipsis ad edendum gramina sola sufficiant. lta ergo ei in cibis ralionalibus, divino- Moysi et Aaron. Et scripsil Moyses profectiones eorum, et mansiones per verbum Domtui, et cav rura dico voluniinuro, non continuo aut culpanda tera. Audisiis (63) quia scripsit bac Muyses per a u l refulanda esl Scripuira, quae difficilior aut obverbum Domini. Et quid voluil Doimnus haec scriscurior ad inlelligendum videtur, vel ea conlinerc, quibus sive incipiens, et parvulus, sive inflrmior C bi? Utprodesset nobis aliquid scriptura bsec mansionum quas fecerunt filii Israel, aut nibil prodeset minus ad intelligenda omnia validus uli poaet? quis audeat dicere, quod ea quae per vertesl, nec conferri sibi ex iis u l i l i u i i s aliquid exibumDominiscribuntur, nibil uiilitatiehabcant, nec eliroal aui saluiis: sed considerare debes (61), quia salutisaliquidconferant,sedsolain rem geslani narsicut serpens et ovis, et bos et homo, ac fenum reiu,quauuncquidem praierieril, nunc auiem nihil Del creaiura sunt omnia, et diversilas isla ad lauad nosexejus relalionepervemai?Jmpiaha?ceialiena dem spectat et gloriam Crealoris, quod competena catbolica lide senteniia esl, et eoruio lantummodo leni el in lempore unicuique eorum pro quibus qui legis el Evangeliorum negant unum solura sacreata sunl, vel praebeant, vel capiant cibum : ita pienlera esse Deum Patreni Domini nostri Jesu e l b s c omnia quas verba Dei sunt, et in quibus diversas pro captu animarum cibus est, unusquis- Chrisli. Quid ergo de iis mansionibus fidelis senlire debeai intelleclus, suramatim, lempus paiitur, qae prout sanura se et validum sentit, assuniai. perlractare tentemus. Superior disputaiid, cum Quamvis ct si diligentius requirainue, verbi caunobis occasionem dicendi de profeclione filiorum s a , in Evangelii lectione, vel apostolica docirina, in quibua deleclari videris, et in qui- lsrael ex igypto praebuisset, dupliciter diximus videri posse spirilaliter exire unnmquemque de but libi aptUsimum et suavissimura d e p u l a s c i iEgypto : vel cum rclinquenles geniilem vitam ad bum, q u a n l a sunt qua3 te latent, si d i s c u t i a s agnilionem divina? legis accedimus, vel cum anima e i p e r s c r u i e r i s mandala Domini? Quod s i ea, de corporis bujus habilalioue discedit. Ad ulrumquae obscura \ i d e n t u r e t d i f f i c i l i a , r e f u g i e n d a que ergo islae mansiones, quas nunc per verbum sunt prolinus et vitanda, iuvenies eliam in illis, Doinini Moyses describit, aspiciunt. Nam de illis 375 quibus valde confldis, tam multa obscura quidem mansionibus, quas animae corpore exuia;, e i d i f l i c i l i a , ut si banc senlenliam leneas, sit tibi imo corpore suo rursus induiae habilurae sunl (64), eliam inde r e c e d e n d u m . Sunt tamen plurima in Dominus pronuntiavit in Evangelio, dicens : cMultaa illis, quae a p e r t i u s e t simplicius dicta s u n t , quarn mansiones sunt apud Pairem meum. Alioquio di* ot p a r v i sensus a B d i U c e n i a u d i l o r e m . H x c autem
77 D i n 78 n

Num. XX\III, i . 2.

7 8

Joan. xiv, 2. eanclis liiteris. > (63) Mss. caudistis. > Libb. edili, c audisti. (64) Codsi Sancii Tixeodorici; taniroa corpore exuia, imo corpore suo rursus indula babaura esu

(61) Mss., cdebes. > Libb. edili, debet. > Mox iidein inss., el ovis ei bos, el bomo. > lu libb. edilis deesl. ei bos. (62) Codex Sancli Tbeodorici solum babel, c de

78:3

OMGEMS

784

oerem vobis, Vado elpreparo vobis mansionem. \ inansionibus perveniunt filii Israel usque ad principium capiendx haeredilaiis. Principiunt vero caSunl ergo mullx rllsp mansiones quae ad Patrem . ducunt, in quibus singulis quid causae, quid ulili- piendse ba?redilalis fuit, ubi Ruben ei Gad, ei dimidia iribus Manasse, accipiunl lerram Galaad. Conlalis animae commoralio,quidve eruditionis aul i l stal ilaque numerus descensionis Chrisii, per qnaluminationis accipial, scil ille solus fuluri srcculi draginla et duos paires secundum carnem, vclot Paler, qui ait de semciipso , quiaego sum oslium. per quadragiuia duas mansiones descendens usque Nemo venil ad Pairem, nisi per me. Qui ioriassis ad nos, e l per tolidem mansiones ascensus flliorom in bissingulis mansionibas unicuiqueanimx ostium Israel, usque ad baereditalis promissae principium. fiei (65), ui per ipsum inlret, ei per ipsum exeat, Quod si fnlellexisii qoantuin sacramenli numerus ei inveniai pascua, ei iterum intret ad aliam, et isie descensionis asccnsionisque contineai, veni iude ad aliam mansionem, usquequo ad ipsum pervenial Pairem. Sed nos, pene inunemores prafalio- jaro,el incipiamus per ea, quae descendil Cbrislus ascendere, et primam mansionem isiam facere, nis nostrae, subilo audilum veslrum ad alta el e i quam ille novissimam fceit, scilicel, qui naiusex celsa surreximus. Imo vero redcamus ad ea, qnae Virgine est : et haec sil prima nobis roansio de inter nos el in nobis geruniur. In iEgyplo erant filii Israel, in operibus Pharaonis regis luto ac la- & Mgypio exire voleniibus, in qua, relicto idoloram cuhu, et dacmoniorum, non deorum, veneralione, tere affligebanlur, doncc ingemiscenles, clamarenl ad Dominum, et exaudiens gemitum eorum mitte- crediinus Christum natum ex Virgine, et de Spirilu sanclo, et Verbum carnem faclum venisse in hunc ret eis verbiim suum per Moysem, et educerei eos mundum. Posl haec jam proficere, et ascendere ad de iEgypio. E l nos ergo cum essemus in jEgypto, singulos quosque fidei et virlutum gradus oiiaronr. mundi dico bujus erroribus el ignoranlia? lenebris, operanies opera diaboli, el in concupisccniiis ei vo- Quibus 8i landiu immoremur, donec ad perfeclom lupiatibus carnis, miseratus esl Dominus afflictio- veniamus, in singulis viriutum gradibus roansionem fecisse dicemur, usqueqno ad 3ummum perveniennem noslram; el roisil Verbuni suura unigenitum libus nobis insiilutionum profeciuumque fasligium Filiura, qui nos de ignorantia erroris ereplos ad promissa complealur haerediias. lucem divinae legis adduceret. 4. Sed et anima cum de iEgypto vitae bujus pro3. Sed primo omnium intuere myslerii ralionem: flciscilur, ul lendal ad terram repromissionis, perquam qui diligenier observaveril, io Scripluris i n git necessario ad illas (67), quae apud Palrem ab veniei in egressione filiorum lsrael de iEgypto,
18

quadraginia el duas babiias esse mansiones: el rur- ^ initio praparaue sunt mansiones. Quanim credo sura adventus Domini et Satvaioris nostri in bunc memor Propheia , d i c e b a t : Haec menioratus rounduin, per quadraginia et duas generationes adsum, et effudi super me animam meam, quoniam ducitur. Sic enim Matibaeus evangelisla commeingrediar in locum labernaculi admirabiiis, usque morat, dicens : t Ab Abraham usque ad David ad domum Dei. Istse sunl mansioncs, ei isia taberregem, generaliotiea qualuordecira. E l a David usqne nacula, de quibus in alio loco d i c i t : c Quam an:aad transmigrationem Babylonis, generaliones quabilia sunt labernacula tua, Domine virlulum! eonluordecim. Et a transmigralione Babylonis usque cupiscit et deOcil anima mea in atria Domini. ad Cbristum, generaiiones quaiuordecim. Istas Idcirco et in alio loco idem Propheta d i c i t : tMnlergo quadraginta ei duas generaiiones, quas vclut lum peregrinaia esl anima niea. Inlellige ergo, si mansionesGbrisius feciidescendensin jEgyptum (66) poles, quae sinl isiae percgrinationes animae, in quimundi bujus, ipso numero quadragiuta ei duas bus cuin quodam gemiiu ac dolore peregrinari *e mansiones faciunt,*qui 376 ascendunl de^Egypio. diulius deflel. Sed hebescit harnm inielleclus et Et bene obsemnter posuii Moyses dicens : obscuratur, donec adbuc peregrinalur : lanc aaiem Asccnderuut iilii Israel cum virlute sua. > Qiiai esl verius edocebttur, et veritis intelliget quae fuerit
88 8 4 M 8 1

virtus eorum,nisi ipse Gbristua, qui est viriusDei ? jy raiio peregrinaiionis sua?, cum regressa fueril ad requicin suam, id esl ad patriam suam paradisuin: Qui ergo ascendii, cum ipso ascendit, qui ad nos quod sub mysterio intuens Propheta dicebal : inde descendit, ul illuc perveniat, unde ille non f Convertere, anima mea, in requiem tuam, quia Do~ necessitate, sed dignacione descendit, ut verum sit minus benefeciltibi. Sed interim peregrinataret Hlud quod diclum est quia qui descendit, ipse esl el qui ascendil. > Igilur in quadraginla duabus agii iter et conflcit mansiones, uiiliialis sine dubio
11

Joan. x, 9, et xiv, 6. Mattb. i , 47. Num. xxxin, 1. * Psal. LXXXIV, 2, 3. Psal. xix, 5. Psal. cxv 7.
8 8 8 8 t

8 1

Epbes. iv, 10.

8 8

Psal. XLII, 5.

(65) Sunt ergo mullce illw maniiones, e l c , usque ad isia veiba, sed not pene immemoret, desant in libris anlea editis, et restilminlur ex omnibus mss. Libri edili lanlum habent: c suut ergo illic muliae maHsiones, in quibus post saeculi hujus aeruinnas, et igypliam servitutem fideles animae requiescani. Sed nos peue immemores, eic. (66) Gencratione* qaai velut mantiones Chrisius

fecil detcendens in jEgyptum. Sic habet codex abbaiiae Sancii Teodorici Kbemensis. Libri vero anlea edili, c generationum mansiones quas Cbrisius fecit asceodens in iEgyptum. > (67) Codex Sancli Tbeodorici: pergit necessano per quasdam vias, el certas quasque, ut dixim"s^ conspiciet mansiones. Quaruni credo, eic. Cout* Ebroiceusis pro c conspiciel, > babet, c conOcii. >

785
87

1 NUMEROS HOMILIA X X V I I .

786

alicujus causa per baec Dei promissionibus dispensala, sicut el quodam loeo t l i c i i : c Afflixi te, ei cibavi te manna in deserlo, quod nescierunt palres lut, u l dignoscerelur quid esl in corde luo. Isiae ergo mansiones sunl, quibus iter e terris agilur ad coelum.Etquis ita invenitur idoneus, et divinorum conscius secretorum, qui possit ilineris isiius et ascensionis animae describere mansiones, et uniuscujusqtie loci vel labores explicare vel requies? Quomodo enim enarret qtiod poslprimam elsecundam et lertiam mansionem (68) insequaiur adhuc Pbarao, insequanlur iEgyplii, et licei non comprebendanl, lamen inseclenlur, ei licet submersi einl, lamen insecnli sini? Quomodo enuntiet quod salvtts cffectus Dei populus, post aliquol mansiones primum canlaveril canticum dieens* : Canlemus Domino, gloriose enim bonorificatus(69)esi,equum ct ascensorem projecii in mare? Sed baec, ut d i x i , qui per singulas mansiones audeat aperire, et pro conlemplatione nominuin qualilates quuque coujicere niansionuin, nescio si aul sensus dicemis ad niyslerioruni pondus sufficiat, aul audilus capial audienlium. (juomodo eniin vel occursus belli explicelur Amalecilarum, vel diversae leniationes, et i l l i quomodo enarrenlur, quorum artus ceciderunt in deserio, et quod omnino non filii Israel, sed filii liliorum Israel, ad lerram sanctam pervenire poluerunt, et omnis ille velus populus cecidil, quibus ccnversatio el habilalio fuerat cum jF.gyptiis, solus auiem novus pervonit ad regnum qui ignorabat igypiioe, excepiis sacerdolibus el Levilis? Si quis enim poiueril se in sacerdoium et Levilarum <>rdine collocare, si quis polueril non habere porlionero in lerris ullam, nisi solum Dominum, iste non eadet in deserlo, sed perveniet ad lerrain repromissionis. Uude et Ui si vis uon cadere in deseno, sed pervenirc ad terram reproinissionis pairum, sortem luam non babeas in terra (70), nec sii tibi aliquid commune cum terra. Porlio tua sil Dominus solus, et nunquani cades. Agiiur ergo ascensio de iEgypt ad lerram repromissionis, perquain, ni d i x i , mysticis descriplionibus edocemur ascensuui auima? ad coelum et resurreclionis ex morluis sacranienlum (71).
8 (

i Moysen, et ipse cnim quo irei ignorabai; sed columnain ignis et nubem ; Filium scilicel Dei, et Spirilum sanclum, sicut et in alio loco Propbeta d i c i l : c Ipse Dominus ducebal eos. Talis ergo iiet bealae animse ascensus, ctim submersi fuerint omnos iEgyptii ei Amalecilae, aique univcrsi qui impugnaverant eam : t per eingulas quasque digrediens mansiones, illas scilicel multas quae dicuntur esse apud Palrem, illuminaiur amplius (72) ex una ad aliam veniens, majora scmper illuininalionis augmenta conquirit, usquequo assueia sit ipsius veri luminisquod illuminat omnem bominem, inluitum paii, ct mirae majeslalis ferre fulgorem. Si vero ad sectindain, de qua superius memoravimus, exposi8 9

377 5* Ponuniur atilem el nomina mansionibus. Neque enim conveniens videbalur, u l omnis locus qui sub ccelo, sive monlium, sive collium, sive caniporum nominibus ulerelur : illa vero ascensio qua anima ascendii ad regnum Dei, matisionum suaruin nomina non babereC. Ilabel nontina mansionuni mysticis aptata vocabulis, babei et deducentem se non
8T

lionem redeamus, el animae in hac vita poaitse per hapc doceri inielligamus profeclus, quae converea degenlili viia, non tam Moysen quam legem Dei, nec Aarou, sed sacerdotem illura qui permanet in l e r num scquitur; anlequam ad perfeclum veniat, in eremo babitat; ubi scilicet exercealur in praeceptis Domini, el ubi lides ejus per lemaiiones probetur. Ubi cum vicerit unam lenlalionem, ei fides ejus in ea fuerit probaia, inde venit ad aliam, et quasi de una mausione ad alteram transii, et ibi cuin obtinueril quae acciderini, el fideliler luleril, pergit ad aliain ; el ila per singula quaeque lenlanienla viiae ac lidei prosecula, tnansiones babere dicilur : in quibus per singula virluluro quaaruntur augroenta : el impjeiur in iis illud quod scripluin e s t : c lbunt de virUiie in viriutem, usquequo perveniatur ad ulihmim, imo ad suminum gradum virtutum, ei Iransealur flumen Dei, ac promissa suscipiatur b x rediias. 6. Duplici igiiur expositione uteales, omnem hunc qui reriiauis est considerare debemus ordinem mansionum, ut ex utroque sii animae nostne profectus, agnoscentibus ex iis vel baec vila, qud3 ex converfcione erroris legem Dei sequilur, qualiter agi debeai, vcl fulura? spei quae ex resurreclionc promiliitur, quanla s i l exspecialio. Sic enim pulo quod iis quae legunlur, digna sancli Spirilus legibus inielligentia docealur. Nam scire in deserto illo qui diclus sit loous ille, ubi, verbi graiia, applicueruui lunc Iranseuntes filii Israel, quid mibi uiiliialis a. > fert, aut quid legeniibus ex hoc profecius, et legeiu Dei die ac nocie meditanlibus conferatur? maxime cuin videarous lanlam fuisse curam Domino de istis mansionibus perscribendis, ui descripiio earum secundo jam loco divinis legibus inderelur. Commr* morata sunl enim nomina isia, licei in nonnullis immutala, jara (unc cum per loca singula elevasso
; 8 8 f 8 8

Deul. vm 2. 5.
%

8 8

Exod. xv, 1.

88

Psal.MXVi , U .

Psal. LXXXIV, 7.

(68) Codex Ebroicensis, c prima, et secunda , e l leriia mansione. Codex Sancli Theodorici, c posl primam, el secundam, el lerliam inansionem. In libris antea editis desiderattir posl. (69) Mss. honorificalus. Libb. ediii, iglorificaius. > (70) Codex S. Tbeodorici solum babei, < in de-

Rcrlo. Si pervenire vis ad reprondssiones patrum. gorteni liiam babeas in lerra. > (71) Et resurrectionis ex morluit sacramenlum. Sic habet codex S. Tbeodorici. Libri edilt, ex resurrectionis ex mnriuis sacrameulo. (72) Codex S. Theodorici, ut per singulas . . . . illuniinetur amplius.

787

ORIGEMS
L

dicunlur filii Israft! de illo loco, et applicuisse: sed ad lactum atque odoralum gustumque veniunt, dcet nunc iierum per verbum Domini describi jubenlectarmir, labanlur dies, lempus pratereat, el noti tur a Moyse. Unde et boc ipsum quod secundo re- occiirramus omne spalium iinmineniis ilineris expetitiir isla descriplio, saiis congrue mihi videlur plicare, et deficiamus m medio, alque aceidat nobis nd mysterium exposiiionis hujns quam proposuiillnd quod de quibosdam referltir, qui pervenire non :nue : bis enim repetuntur, ui duas anima oslen- potuerunt, sed artus eorum ceciderunt in deaerlo. derent vias; uuam qua in carne posiia per legem Iier ergo agimue, ei idcirco devenimus in bunc Dei in virtulibus exercelur, ebper gradu* quosdam inundnm, n l irnnseamus de virluie ad virtulem : profeciuum ascendens pergil, ul diximns, de virnon ul permaneamus pro lerrenis in lerra, sicnt ef tme in virlntem, ei ipsis profeclibus quasi inansio- ille qui dicebal : cDeslruam horrea mea, et alia nibus ulitur; aliam vero qua post resurrectionem majora aedificabo, et dicam anima meae : Anima, baascensura ad coelos non subiio nec imporlune ad bes muha bona reposila rn annos roiihos, manduca, summa conscendil, sed per multas deducitur man- el bibe, et lactare, ne forle dicat el uobh Dominas, siones, in quibus ilhiminata per singulas et aiig- sictil illi : Siulie, bac nocte auferetur a te anima menlo sempcr sptendoris acceplo, in unaquaque lua. Nbn dixit in hac die, sed in bac nocie. In mansione iltuslraia sapienliaelumine usqtiead ipsuni ' nocle enim perimilttr el hic, sicul primogenila J3gyperveniat Iuminum Patrem. Exienml ergo, i n pliorum, tanquam qui dilexerit imindum, et teneqtiit *, filii Israel cum virlute sua. > Eral cnm iltts bras ejus, et parliccps fuerit reclorum mundt hujoa viritis illa q n d i x e r a l : tTecum descendam in lenel)rarum harum *. Tenebr autem el nox muniEgyplum; > el quia eral cum illis ista virtus, pro- dus iste appellalur pro iis qui in ignorantia vivuiit, plerea dicil Propbcla : Et non eral in tribiibnt nec lumcn recipiunl veriiaiis. Qui amem lales sunt, ornm infirmans. > Exiernnt autem in manu Moysi de Ramesse non proficiscuiitur, nec transeuni ad el Aaron. A d exeundum deJUgyplo non sufficiL una SocJioib. manus Moysi, quxritur el manus Aaron. Moyses 8. Videamus tamerr prhis qnando proriciscnntor indicai fcienliam legis, Aaron sacrificandi J)eo el filii fsrael ex Ramesse. c Mense, inquit primo, immolandi peritiam. Opus est ergo, ut exenntes quinia decima die mensis. > Per prseceptum Dominr de iEgyplo non solum scicnliam legis el fidei, sed quartadecima die mensis egerant Pascba in igynperum quibus Oeo placelur fructus babeamus. Ideo pto, jugulanles agnum pridie qnam proiicisceren* enim et manus commemoratur Moysi ei Aaron, u l tur, et inilium qtiodammodo festivilatis adboc in opnra per manus inlelligas. Eleniin si exiens de iEgyplo positi gerunt. Seqaemi ergo dit,quiest ^Egyplo, et conversus ad Deum abjiciam stiperprimus dies Azymorum, quinia dechna die mensie biam, per manns Aaron lanrum Deo sacrificayi. prirni proficiscuntur dc Ramesse, et veniuul in SoSi pelulanliam lascmamque peremero, hircurn Do- cbolh, at ibi faciant fcslivitaiis Azymorum diein. miuo Jugulasse me Aaron nianibus credam. Si l i - c Quis sapiens elimelligel b s c ? sensatus et cognobidinem vrcero, vilulum; si siuliiliam, overa i m - scet ea ? > Imo quis est qui hxc vel ex parie comolasse videbor. Sic ergo cum animae vitia por- gnoscai, sicut Aposlolus dicii : t Ex parle scigauliir, manns Aaron operalur in nobis; et manus nius, et ex parle propbelamus? > Quis inlelligit Moysi nobiscnm est, cum ad haec ipsa intelligenda quomodo ex parle dies feslos agimus, u l nemo no illuminamur ex lege. Et ideo ulraque manns neces- judicet in parle diei festi, aut Neomeniae, aut Sab aaria esl de iEgypto excuolibtis, ut inveniatur in bati? Omnis namque dies feslus qoi in lerris ab eis non solum fidei et scienliae, sed et aciuum ope- bominibus geritur, in parte, non in inlegro, neqoe ruinque perfeelio; ei tamen ulraque bae non sunt perfecto festivitaiis tilulo gerilur : aed cum exieris duse manus, sed una. In manu euim Moysi el Aa- de iEgypto ista, lunc eril tibi perfecta fcslivitas. ron eduxit eos Dominus, ei non in nianibus Moysr tunc azyma sinceriialis et verilaiis ad perfecuim et Aaron, unum enim opus ulriusqoe manus est, D curabis, lunc Pentecostes diem in eremo ages el atque una perfeclionis cxplelio. tunc forle primum mannae cibum coelestem susci98 { ,7 v

7. Et scripsit, inqiril \ Moyses profeciiones et mansiones eorum, per verbum Domini. > Scripsit ergo haec per verbum Domini, nt legenles nos, et videntes quanlae nobis rmmineant profeciiones ad itcr quod ducil ad regnum, prxparemus nos ad v i tam banc, el considerantes iter qtiod nobis immineai, noh segniler nec remisse viise nostr* tempus permiltamus 378 ^bsumi, ne forte dum in bis intindi vanilaiibus (75) immoramur, el singulis qnibusque quae ad visum vel audilum, vel etiam quae N u m . x x x w , 1. G e n . XLVI, l. * Epbes. v i 12. * Kum. x x x u i , 5.
e f M 9 f M 9 7

pics, ac singulas qnasque feslivilates geres, dequibus jam superius, ut peiuimue, diclum est. Scilo tamen quoniam post illud pascha quod in JSgyplo faclum est semel invenimus in deserlo pascba curalum, cnm ltix data est, el aliud, sicut observavinius in Nnmcris, pesl bsec jam nusquam geri, n4 si in lcrra repromissionis. Igilur quima decima die mensis primi, sequenti posi Pascba die, qui es primus Azymorum dies, profecli sunt fllii Israel de Ramesse, in ntanu, inquit", excelsa, in conspct M r

P s a 1 . cv, 57. * Num. xxxiii, 2. Luc. x n , 18 19, 2fc Ose. xiv, 10. "ICor. , 9. . , 5.

(75) Idem ms, < dum in bujusinodi vamtatibus. >

7frJ
1

IN NUMEROS HOMILIA X X V H .

TUO

eiu omniam jEgypiiorum. Qcue est manus excel- raniiae conantur operari. Neque enim sine ipsis con sa ? E i a l i b i enim d i c i l : < Exalletur manus tua. summaiuromne peccatum. Nam cum adUUeriam CJbi non est humanum opus nec terrenum, sed di- quis committit, non esi otique sine daemone : vel vinum, ibi manus excelsa nominatur. Per manus cum ira immoderata raplalur, vel cam diripit alienamque opus inudiigi, saepe jam diclum est. In ma- na : et qui sedens adversus proximum suum detrabit, et adversum Olium inatris suse ponii scan* nu ergo excelsa, in conspectu omnium iEgypliorum dalum, non esl sine daemone. Et ideo omnimode profecli eunl. E l iEgyplii, inquil *, sepeliebanl mortuos suos; > vivenies auiein sequebantur Do- agendum est nobis, ne forie iEgyptiorom primominum Deum sunm. Post baec d i c i l u r quia et genita, vel deos eorum quos Dominus percussit ei exsiinxit, resusciiemus in nobis, si eis locum dedei n diis eorum fecil Dominus vindictam. > Sed el in rimus operandi in nobis ea quae odit Deus- Si autem E i o d o iia dicit : E l in omnibus diis iEgypliorum ab his omnibus contineamus nos, eo modo quo sufaciet Dominus vindiclam. > Hic aulem dicil quia peritis diximus, dedit vindiciam in oinnibus diis fecil ineoe Dominus vindiclam. c Suntquidam qai dicantur dii sive in ccelo, sive in lerra, > Apostolag iEgyptiorom, poenasque ex noslra emendatione et conversione daemones suscipiunt. a i i *. Sed et in Psalmis diciiur : c Oinnes dii genlium ,da3monia. > Non ergo simulacra, sed daemones 9. Exeunt ergo ex iEgypio fdii Israel, et profiqui simulacris assidenl, deos dicil in quos fecil ciscentee ex Ramesse verdunt in Socboth. Profe Dominus vindiclaoi. Sed velim requirere qnomodo clionis bic ordo, ei distinclio mansionHm, valda ne* Deue vindiclam facial in daemones, cum utique vin- cessaria et obsemnda esl iis qni sequunlur Deum, diclx dies et judicii nondum advenerit (74). Sed et de virtutum profectibus cogiiant. De que ordine hanc cgo puto in da?mones fieri vindictam, cum is roeiuini quod jam et i aliis, cum aedificationis cauqui ab illis deceplus fuerat ut idola colerel, per sa aliqua loquererour, qtia? Dominus dare dignatus verbum Domini conversus Dominum colit; ei ex est, proseculi aumus. Sed et nunc paucie Uerum ipso opere conyersionis, in eura vindicla qui dece- orantibus vobis commonebimus. F i t ergo prima perat, daiur. Similiter si is qui a daeraonibus de- profectio ex Ramesse, ei sive de boc mundoanima < eplus fuerat ad fornicandum, convertalur ad pudi- proficiscens ad futurum saeculuin pergil, sive ab erciiiam, diligal caatitatem, errasse se defleat, poeniroribus viue ad viam virlatis et agniiionis converlentiae ipsius lacrymis uiUur et incenditur daemon, titur, ex Ramesse proficiscilur. Ramesse enim in et sic viudicta datur in deceplionis auctorem. S i - nostra lingiia dicitor commolio turbida, vel commomiliter eiiam si quis de auperbia ad humililalem, tiotinecB(75). In quo ulique oslenditur, qaodomnia t\e profusiene ad p a r c i m o D i a m redeat per haec s i n - in hoc mundo in commolionibus el perlurbaiionigula dsemones, qui ae in hxc deceperanl, flagellat bue posita sunt, et in corruplela : boc enim linea et cruciat.. Quaniis eos puiatis agi tormentis, si indicat. ln quibas non oportet residere animam, qucoi videant, secundum verbum Domiiii, vendere sed proficisci, et venire in Socboih. Sochoib auiein > omnia sua qnaa possidct, et dare pauperibus et lol- inierpretatur tabernacula (76). Igilur priraus anhnaelece crucem suam, et sequi Chrislum! Super omnia profe^tus esi nt anferatur a commolione terrena, e l Tero eis est tormentorum genera, et super onines sciat sibi tanquam peregrinaoti in tabertiaculis haponas, ai qiiem videant verbo Dei operam dare, bitaitdum, quo velut in procinctu posiia adversus ecienliam divinac legis c l myaleria Scripturarum i n - insidtantes expedila occurrere possit et libera. tentie sludiis perquirentem : in boc eoruro omnis Indejam ubi se seniitesse praparatam, proficisciflamma est, in islo urunlur incendio, qnoniam qui- lur ex Socbolh et applicat in Butban. Butban condem ignoranliae tenebris humanas obscuraverant vallis appellatur (77). Yiriutum diximus io bis esae mentes, ei b&c obtinuerant, ul Deus quidem igno- profectum. Virius non nisi exercitiis et labore raretur, ad ipsos vero divini cultus siudia transfer- conquirilur. nec tanturo in prosperis, quanlnm in
8 8

renlur. Quae putas in illos vindicu dator, quae infer- D adversis probalar. Veniiur ad convallem. In contur eis flamma poenarum,cnm vident baec lumine ve- vallibus aolem ei in inferioribos locis certamen habeiur adversos diabolum et conirarias poiestarilatis aperiri, elfraudissoa nebulas peragnilionem les. In convalli ergo agon gerendus esi, el in conlegis divinas reserari? Possideut enim cunctos quiin alli pugnanduin est. Denique et Abraham in vaHe ignorantia vivtint: et non solum itlos qui adhuc in Salinarum pugnavit adversum barbaros reges, et ignoraniia sunl, sed ingerunt ee saepe eiiam iis qui ibi vicioriam conseculus esl . Descendit ergo t i a 379 agnoverunl Deum, et rursus in iis opera igno *Psal. x, 12. Num. xxxiii, 4.
8

ibid. * I Cor. v m , 5.

Psal. xcvi, 5.

G e n . xiv.

(74) Sed velim requirere quomodo Deus vindictam dix est *po < texit, obiexit, > unde rDD tiign(acial in damones, cum utique vindictce dies ei judi- rium, labemaculum, et in phirali XTUD < labernacii nondum advenerit. Vide Origemanorum lib. u , ctila. quaesl. 5, num. 22. (77) Buthan convallis appettatur. In HHbraeo Ipgi(75) Ramesse enim in nontra lingun diciiur commo- tur DrttO t in Elham. Apud L X X legimr poutio lurbida, vel commolio iinece. Nimirum a 7 6av,qiiod, cur t convallis > appellari possil, commoveri, percelli,* et DD < linea, blatla. > video. (76) Socholh autem interpretalur labernQCula.R*-

791

ORIGENIS

792

tor hic nosier ad eos qui in profundis sunt et in jacenlee ad liltus maris. Cum aulem tideris eos imis, non ut ibi demoretur, sed ut ibi vicloriamcon- jacenles, (u exsurge et canla in canlicis Domioo, el collauda eum qui equum el ascensorem demersequalur. Profecli suul aulem ex Bulban, el appliniemnl ad os Irotb. iroth vicus inierprelaiur (78). sii in Rubnrm mare. Applicuerunt ergo ad amariludines. Audiens amariiudines non pavescas,neNondum enim venilur ad civilalem, nec quas perfecla sunl jam lenenlur, sed inierim primo que lerrearis. t Oinnis enim enidilio ad prxseng non videlur dulcis esse, sed amara. Posiea ?ero parva quaeqne capiuiuur. Hic est euim proieclus, fructum dulcissimum et pacalissimum exereiutie m a parvis ad magna veniaiur. Venilur ergo ad per semelipsam reddil juslitise , > sicui Apostolus Irolb, boc esi ad ingressum primuin vici, qaod estiniiium cohversaiionis, el abslinentiae mcdio- docet. Denique ei azyma cum amariiudine vesd praecipiuntur : nec est possibile pervenire ad lerciis. Perinilosa est namque in iniliis grandis et ram repromissionis, nisi per amaritudines Iranseaimmoderala absiiiienlia. Iroih autem bxcposila est inus. Sicul enim medici amariludines quasdani conlra Beelsepbon, el conlra Magdaluro. Beelsepbon medicamentis inserunt saluiis prospectu et saniuinlerprelaiur ascentio specuiat, sive turris (79). lis languemium , ila et salulis prospcclu medicog parvis ergo ascenditur ad magna, el nondtim in ipsa specula, sed conlra specuiam, id esi animarum nostrarum amariludincs nos t i t a hujus vobiit pali in diversis tentaiionibu?, sciens qnia in conspeciu speculae posita est. Speculari enim inGnis bujus amariludinis aniinae nosira dulcedinem cipit, ei prospicere spem futuram et allitudinem profectuum contemplari, et paulaiim crescit, dum salulis acquirat : sicut el econtrario finis dulcediplus spe nulritur quam iaboribus faligalur. Quas nis quae est in volupiate corporea, ut difilis illiui aiaiio, sivemaiisio contra Magdalum est, nondum exempla docuerunl, amarum finem reddit in inferin ipso Magdalo. Magdalum enim tnagnificeruia nura poenarum. Tu ergo qut iter virtuiis incedis, diciiar (80). Habens ergo in conspeciu el asceusionon rcfugias applicare ad amaritudines. Proliciscenem specula, el magniiicentiam rertirn fuiurariim, ris enim el inde, sicui ei Glii Israel. spebus, ul diximus, ingenlibus pascilur et nulri11. c Profecti sunl, inquit , de amarhudine, ei (ur. In profectionibus enim e s i , oon in perfectione venerunt in Helim. Helim est, ubi sunt duodecim jam posila. funles aquarum, et sepluaginta dua; arbores palmaT

rum. Vides posl amaritudines, posl asperilates tei>10. Post baec profieiscuntur de Irolh, et transeunt laiionum, quam te amoena suscipiunt loca. Non pcr medium niaris Rubri, ei applicuerunt ad amariludines. Diximus lempus profeciuum, tenipus esse Q venisses ad palmas, nisi lenlaiionum amariiudincs poriculorum. Quam molesia lenlatio iransire per pertulisses , nec venisses ad dulcedinem foniium, incdium mare. videre flucftis in cumulum crescere, nisi prius qux tristia fuerant et aspera superasses: audire undaruin insanientium voces ei sirepilus : non quojam Gnis sil in bis iiineris, el perfectio scd lamen si sequaris Moysen, id est legem Dei, cunclorum ; sed dispensalor animarum Deus in aquae libi murus dextera laevaque Gem, et iier inipso itinere inlerseril laboribus etiam qusdam revcnics per siccum in medio mari. Sed ei illud iter frigeria, qnibus refola anima el reparata, promplior cculeste quud agere diciimisanimam, potest lieri ut redcai ad reliquos labores. Helim auiem interprehabcal aliquid aquarum, potest fieri ut ibi invelainr arieiet (81). Arieles duces sunl gregum. Qui nianlur uudac ; esl enim ibi pars aliqua aquarum, sunt ergo duces gregis C b r i s l i , nisi aposioli, q" clpars aliqua sub coelo; et nos inierim barum sunl ei duodecim foiilcs ? Verum quouiaui nonsoquaj sub coelo swnl aquarum undas fluclusque lum illos duodecim elegil Dominus el Salvator noperferimus : Deus videril si ilke quietae suni el ster, sed el alios sepiuaginia duos, idcirco non soplaeidae, nec aliquibus veniis flanlibus exciianlur. luin duodecim fontcs, sed et septuaginla dua arboSed nos interim, cum venerimus ad iransiium mares scribumur esse pahnarum, el ipsi enidi aposicli ris eliamsi videamus Pbaraonem et iEgyptios in- D nominanlur, sicut el ipse Paulus d i c i l c u m seqnenies, nibil trepidemus, nullus de his metue, resurrcclione Salvaloris exponerel. Visue, inq nulla ibrmido sit. Credamus tanlum in unum verum esl illis undecim, deinde apparuil el otunibus apoDcum, ei quem misil Filium suum Jesum 380 slolis. ln .quo oslendit esse ei alios apostolos, Cbrislum. Quod et si dicalur populus Deo credidisse exceplis illis duodecim. Ha2C le ergo amoenilas post et famulo ejus Moyst, credimus ei nos secundum amariludinem, baec le requies posi laborem, b#c i boc eiiain Moysi, id esi legi Dei ei propheiis. gralia post tentamenta suscipiel. Profecii suni. Couslans ergo esit>, ei paulo post videbis iEgypiios i n q u i l , de Helim, et applicuerunl juxU mare Hebr. x i i , 11. Num. xxxin, 9. 1 Cor. xv. Nuin. xxxiii, 10.
t u|1 10 T , e

(78) Iroih vicus inlerpreialur. In Hebnco habelur ^ Hiroih, > apud L X X , . Jam vero si liitera muiaiur in y el niasruliiia forma in femininain, Irolb deduci polerii ab quud plurali niiinci'0 Judiu. x, 4, signiiical tvillas, vios,i (79) BeeUephon interureldtur a$ceiuio xvecula;

siveiurrit. Ab nSy ascendit, ei 33 ispeculaUis esi. .. (80) Magdalum enim magnificentia dicitur. Raun esi Vtt < magnum esse, vel fieri. > , (81) Helim autem interpretalur arietes. 7 N " ries. Plural, Q ^ K t ariclcs.
7

703

IN NUMEROS IIOMILLV X X V l l .

794

Ritbnim. > Observa quia jam non iniranl in niare unaquaque si qua ex nomiuum conb'mplaiioio Rubntm, semel lanlum sulficil inirasse, modo jam suggerunLur, aperire : striciiin tamen et breviicr applicanl juxla mare, m videanl quidem mare, el percurreinus, ut non lam plenara vobis exposiliotmdas ejus aspiciant, nequaquam tamen molus nem, quia minime id lempus indulget, sed occasioipsius et impetus periimescant. c Et profecli sunl a nes in eis inlelligenliae prebeamus. Proficiscunlur Rubro mari, et applicueruni in deserlo Sin . > 381 g * Rapbaca, ei veniunl in Halus. Halus Sin rubus inierprelalur, sive teniatio (82). Incipit labores inierprelaulur (85). Nec roireris si sanitaergo libi jam arridere bonoruin spes. Quae est autem sequuntur labores. Propterea eiiim ei adipiscilem bonorum spes ? De rubo apparuil Dominus, et tur a Doiniuo anima sanilatem, ut labores delectaresponsa dedil Moysi, el debinc iniliuin visiiaiiobiiiter el non invita suscipiat. Dieitur enim ei : IHS faclum a Doinitio ad filios esl Israel. Sed non c Labores frucluum itiorum manducabis, beatus otiose Sin eiiara tentatio interpretatur. Solet eitim es, et bene libi eril. > Post h c veniunt in Rapbiin visionibus esse lenlalio. Nam nonnunqnam andin. Interpreiatur auiem Rapbidin laus judicii (86). gelus iniquilalis transflgurat se in angelum lucis. Juslissime laus sequilur posl labores : cujus lamen E l ideo cavendum esl, ei solliciie agendutn , ul rci laus? Judicii, inquit. F i l ergo laude digna aniscienler dtscernas visionuin genus, sicut el Jesus ina quse recie judicai, recte discernil, id esl qnic Nave, cum visionem videret, sciens esse in boc lenspiritaliier dijudicat omnia, el ipsa a neniine dijutalionem, staiim requiril ab eo qui apparuil et d i dicatur. Posl baec pervenilur in deserlum Sina. c i i : c Noster es, an adversariorum ? > Iia ergo Sina ipse quidem locus esl deserli, quem supra Sin el proficieiis anima ubi ad id veuerit (83) o l jaiu memoravit : sed hic magis locus monlis, qui in incipiat discreiionem habere visionum, iude probaipso deserio est, appellalur : qni etiam ipse vocabiiur spirilalis esse, si scil omuia discernere. bulo descrli Siua nomiiialur. Poslquam ergo lauIdcirco denique el inter dona spirilalia, unuin ex dabilis judicii facia esl aitima, et rectuni coepit donis sancli Spirilus esse memoratur discrelio spibabere judicium, tonc ei dalur lex a Deo, cuni rUuum. capax esse coeperit secretorum divinorum c l coelcstium visionum. Inde venilur ad monumenta 12. Profecli vero e i deserto Sin venerunl iu concupiscenliae. Quid esl monumenla concupiRaphaca . > Raphaca inlerprelatur sanilat (84). scenliae? Sine dubio ubi sepuilae sunt et obruVides ordinein profecluum, quomodo ubi jain spi(a3 concupisccnliae, ubi exslincia est omuis curiialis efliciiur anima, el discreiionem eoelesiium
n e r c t e 1 1 f u

roeperil babere visionuin, perveuil ad sanilaiem, ^ piililas, nec uhra concupiscit caro adversus spirilum, niortificala scilicet morte Cbristi. Posi t merito dicat : c Benedical anima mea Domiba?c vcnitur in Aserolb, qnod inlerprclatur atfia liiiin, el omnia interiora mea nomen sanclum ejus.i Qnem Dominum ? Qui sanal, inquit, omnes lan- perfecla, vel beatiludo (87). Intuere diligenlius, omnis viator, quis sit ordo profeciuum : posleapuoresiuos, qui redimit de inleritu vilam luain . i quam sepelieris el moni iradideris concupiscenlias Stnil enim mulii languores animae. Avariiia languor carnis, venies ad ampliiudines alriorum, venics cjus esl, et quidem pcssinuis. Superbia, ira, jaclanad bealiiudiiiem. Beala namque est anima qux* lia, foruiido, inconslanlia, pusillanimiias, el bonullis jain vitiis carnis urgetur. Inde venilur in rum similia. Qtiando uie, Domiiie Jesu, ab bisoniuiRalbma sive Pbarain. Ralbma vhio consummata bus languoribus curabis ? Quaudo sanabis, ut ego inlerpreialiir, Pbaram vero visibile os (88). Quid ? dieam : c Benedic, aniina mea, Dominum qui sauat nisi ila crescat aniraa, ul cum desierit molesliis omnes languores luos, ui possiro et ego mansiocarnis urgeri, visiones babeal consummatag, per ne :i facere in Rapbaca, quod est sanitas? Longuin feciamque rerum capial inlelligenliairi, causas ecieslsi velimus i i e per singulas mansiones, ei ex
u t e 1 1

Num. , H .

" Jos. v, 13.

1 3

Nmn. \ x x m , 12.
Rubus D

Psal. c m , 1.

1 8

ibid. 3.

1 6

Psal, cxxvm, 2.

(82) Sn rubus interpr.etatur,

sioe lentatio.

quidem a rCD, lcnlalio aiilem a .1D- tollcre, > quod in Pib. signiiical c teulavil. > (83) Proficiens anima ubi ad id venerit. Sic babem mss. Libri vero anlea ediii, c proGciscens anima ubi adveiterit. (84) Raphaca interpreiatur ianitas. In Hebr.vo legilur bodie n p m Dupbca. Apud L X X , neinpe Rescbpro Daleib legebant. Si anceni so1'ius soni littciarum babelur ralio , Raphaca inlerpreiiri puiestc sanitas,>a verbo xD") sanaTii, curavit. > (85) Halus labores inlerpretanttir, Forte ab yS^ niolestavit, molesle nrsii. > Nec obslal quod i n l l c braeo Halus perTsade sed per Scbin scribiitir. Pkrutnque euim vetereselymologislie ad soluni lillerarum sonutu ailendcbanu

(86) interpretalur autem Raphidin laus judiciu Forle a > sanavit, sanatus fuil, ei JTT j a dicavii; quia lumpe sanum judicium omni laude dignmn est. (87) A$erotli quod interpretalur alria perfecta vel beatitudo. "OT airium > esl. Plural. forin. femin. m^ifn alria, villae. Qui aulein Aseroib bealiuidinem inlerpreiali sunt, boc noinen derivanint ab quod in pibel signilical, beavil, bealutn
ftHtil. >

(88) Rathma visio comummala imerpretatur, Pkaram vero visibile o$. In Jibris anlea edilis pro c Ralbma > legiiur c Raibanim, sed in codiee Turonensi Raibma : quod visio consummala > dici polest a vidii, ei DQD f absolvi, perfici. Simililer Plianain c os visibile dicelur a quod est os, oris, et a rfcn t vidil, vel a

79&

ORIGENIS

7SH

licei fncarnattoms Verbi D e i , dispensationnmque vero potestas indicari videtur, et qnod anima eo usque profecerit, ut dorainetur corpori, et ipsa in ejus raliones plenius aliitisque cognoscens? Hinc illud virgam potestatis obtineai; imo uon solum jam venitur in Remonphares, quod in nostra lingua corpori, sed et universo mundo, cum dicil : excetsa intercisio dicitur (89), hoc est, ubi magnac Mibi autem mundus crucifixus est, et ego nmnmm ei coelestium rerum a terrenis et infimis sepado. > Inde veniiur in monlem Sepbar, quod tubiciralio sit et discrelio. Grescenie namque inlellcctu naiio appellatur (94). Tuba signum belli esl. Igilur animae, el notilia ei excelsorum praebelur, et judicium daiur, quo sciat a lemporalibus aeterna inter- ubi se laniis ac talibus virlutibus anima senlit armatam, necessario procedit ad bellum, quod esi ei cidere, et a perpetuis cadnca separare. Post ha?c venitur Lebna, qnod interpretalur dealbalio (90). adversus principattis, et poleslates, et ad?ersum mundi reclores : vel cerle tuba canil in verbo Dei Scio in aliis dealbationem culpabiliter poni, ut cum praedicationis scilicel el doctrinae, ut del siguiOcandicitnr paries dealbatue, et monumenta dealbata " . (em vocem per lubam, ut qui audieril, prxparare Sed bic dealbalio illa est, de qua dicil Propbeta : Lavabis me, et super nivem dealbabor. > Et ile- se possil ad bellum. Post hac veniiur super Charadaib, quod in nostra 382 Kngua sonat idoneus rum lsaias : S i fuerint peccaia vestra sicut
> % f 1 9 1 9

*/Tectu$($5): profeclo ut et ipse dicat** quia c idoneos nos fecit minislros novi testaroenli. > Inde dida (91) efficiam. > ltcm in Psalmo : Nive dealbabuntnr in Selmon. E l Velusii dierum ca- mansio babelur aptid Macelolh, quod inlerpretatur ab initio (96). Conlemplalur namque qui ad coniempilli diconlur essecandidi, id est, albi sicut l a n a . plalionem tendU, inilium remm, imo polius cuncta Sic igilur dealbatio baec ex splendore vene lucts ad eum refert, qui erat In principio, nec ab isto enire intelligenda est, et ex visionum ccelestium initio aliquando discedit. Posl haec fil mansio in claritale descendere. Post baec mansio fit in Ressa : quod apud nos dici potesl visibilis sive laudabilis Caalh, quod esl confinnalio vel paiienlia (97). Netenlatio (92). Quid est hoc, quod quamvis grandes cesse est enim eum qui vull etiam aliis prodesse, imilta pali, et cuncta ferre palienter, sicul de Paula habeat anima profeclu?, tamen leniatioues ab ea dictom e s l " : Ego enim osiendam ei quanta oporIIOD auferuntur? Unde apparei quia, velut cusiodia teat eam pro nomine pati meo. > Inde venilur qnaedam et munimen, ei lenlationes adhibentur. Tbara, quod apud nos inlelligilur contemplatit Sicut enim caro si sale non aspergatur, quamvig ttuporit (98). Non possumus in Laiina lingua uno sit magna el praecipua, corrumpitur : ita et anima
f 9 9 91

phoenicium, ut nivem dealbabo, et u l lanam can-

nisi lentationibus assiduis quodamroodo saliatur, Q roniinuo resolviuir ac relaxatur. Unde constat propter boc dictum esse, quod omne sacriflcium sale salietur " . lnde denique esl quod et Paulus d i c e b a t " : c Et ex sublimiiate revelaiionum ne tollar, datus est mibi slimulus carnis mex angelus Satanx, qui me colaphizet. Hxe ergo est visibilis, TCI laudabilis lentatio. Ex bac Yenilur ad Macelath, quod est principatus, vel virga (93). Ex ulroque
t T 9 9

sermone exprimere verbum Graecum, quod illi vocant, id est, cum pro alicujus magnx rei admiratione obstupescit aniinus. Hoc est ergo quod dicit conlemplalio stuporis, cum in agnhione magnarum et admirabilium rerum mens allonila stupet. Posl haec venilur ad Maiheca, qtiod interprelatur mors nova (99). Quae est nova mors? quando Cbristo commorimur ut et convivamus ei. Inde Asenna ?enimr, quod os vel os$a signiflcare dicilur (1). Vir1 9

Malih. x x m , 27. Psal. L I , 7. isa. i , 18. 11 Cor. xii, 7. " Gal. vi, 14. 11 Cor. m , 6.
9 9

1 9

9 9

Psal. LXVIII, 14. A c i . lx, 16.

9 1

Dan.vn, 9.

9 9

Levit. n , 13.

cor elymologistam pro nSnpQ c Machelolh > le altum csse, > qnoniam quod excelsum, conspicuum est et visibile. gissc nSnriQ quod recie veni polest t ab inilio. > (89) I\emonphares,quod in nostra lingua excelsa nSnn enim esl c prtucipium, inilium. > iniercitio dicitur. DT) < altum esse, et y n S (97) Caath, quod est confirmatio vel palienlia. nipii, disrupil. D HeWaeo legilur' f Tacbath. > Apuil L X X K a (90) Lebna, quod interpretatur dealbatio. . Niinirnm pro in Tacbatb legeest *pb < albescere, dealbare. runl . Quocnnque autein modo iegatur, non video unde erui possil conGrmaiio > (91) Mss., f candida. > Libb. edili, c candivel < palienlia. > Gaeierum vox t Gaaib corrtipiadam. > est, ei legend. c Gaiaaih cum L X X inlerpre(92) Re$$a, qnod apud nos dici potetl vhibilis *ive tandabilii tentalio. 1 < vidil, e i 2 tibus. (98) Thara, quod apnd not intetligitur eonlemquod in Pib. sonat, c leniavit, probavil. > (93) Macelath, quod eit principatus vel virga.platio stuporis. Aliqnol mss. babent, c coniempla slupens; a verbo Tffl exploravit, ei inter1 est baculus, virga. In Hebraeo autem non < abt legiitir c Macelaib. > sed Cbehelath, > quod verti jectione (99) Matheca, quod tnterpretatur mor$ nova. polest congregatio. > Mors quidem Hebraice dicilur , sed prorsus nie (94) Sephar, quud tubicinatio appellatur. - W latel quomodo ex voce Hebraica niorsesl buccina, tuba. > nova erui queat. Melius, ni fallor, a verbo pTTD, (95) Charadath, quod in notira Ungua tonat idoc dulce, suave esse, > inierpreiareiur Maiheca neu$ e/fectus. Ilacrel aqua. ) enim a quo omnino c dnlcedo ejus. > dcrivandum videuir nomen Gbaradatb, nibil aliud (1) Asenna venilur, quod ot tel ossa tignificare &onl, quam, c Iremuit, sollicitus fuit. dkuur. Codex Sancli Iheodorici habel, < ad Seur (96) Macelolh quod inlerprelatur ab inilio. Suspi*
1 9

IN NUMEROS HOMILLV XXVII.

e

70S

pcr liarc sine dubio et rnbur paliemia? declara- silia viri, sicut et ille qni dicebat * : t Cnm auieiu faclus sum vir, qua? parvuli erant dtposui. Sunt tur. Jam hine babelur mansio apud Mesorolh, quod ergo magna consilia v i r i , sicot el ille ait : t Aqoa significare puiatur exctudent (2). Quae excludens alta, consilium in corde viri. > Hinc Ucrum venitur esl? sine dubio mnlignas suggesliones conlrarii Sin. llerum lentatio est Sin. Dixiraus eniro quia nec spiritus de cogitationibus suis. Sic enim et sapicnaliler expedit iler istud incedere : sicot, verbi gralia Dei dicit : Si spirilus poiestaiem habentis tia, si quis aurifex vas necessarium facere volene, aacendcrit super le, locum tuum ne dimiuas. > Tefrequenter Hlud igni admoveat, frequenter maileis ncndus est ergo locus, et excludendus est adversasubdat, rasoriis saepe perstringat, u l et purgatius rias, ne invenial locum in corde nosiro, sicut Apofiat, et ad illam spccicm, quam prospicit ariifex, stolus d i c i t : Nolite locum darc diabolo. > Post atque ad illam pulcbritudinem deducaiur. Post h c Laec Banaim venilur, quod fontes significat, vel applicattir ad Pharancades, qood esl fructificatio excolationes (5), id est, ubi dWinorum verborum tancta (8). Vides indequo venilur, vides quia lenionles baurit usquequo excolet eos bibendo. Excotationum sulcos fruclificaiio sancta subsequitur. lai aotem dicilur hic a colando, non a colendo. Ex~ colal ergo verbum Dei quis, cum ne minimnm qui- Inde applicatur in moutem Or, quod interpretailem mandalum prseterierii, imo cum ne iota qui- B tur monianui (9). Venit enim ad moniem Dei, tit dem unnm, vel unus apex de verbo Dei intellectns et ipse flat roons uber, et mons coagulalus, vel babelur otiosus. Posl ba?c venitur in Galgad, qnod ab eo quod semper in monie Dei babiiet, montainlerprelatur lenlamenlum sive conttipatio (4). Fornus dicaiur. Subsequitur post hac mansio Seltiiudo quaedam, ot video, et munimen est anima, mona : quod interpretalur nmbra portionit (10). IItenlamenlum. Ila enim virtuiibus admisceiur, ot laro puio iimbram dici de qna el propb^ta d i c e b a i : Videatnr absque bis virlus nec decora esse, nec 383 Spirilug vultus noslri Gbrisltis Dominus, cui plenn. Et ideo proficieniibus ad virtulem, el variae diximus: ln umbra ejus vivemus in geniibus. Sed et frequenies mansiones in tentalionibns fiunt. et illa sirnilis huic umbra esi , de qua dicilur * : Quas ctim transieris, appticabis in Tabaiha. Taba* c Spiritus Domini obumbrabii libi. > Umbra ergo tha inlerpretatur bona (5). A d bona ergo non nisi poriionis noslrse, quae nobis opaciiaiem prestai ab post lentamentorurn experimenta venitur. Inde ap- omni aestu teniationom, Cbristus est, e l Spiriius plicuerunl, inquit, in Ebrona, quod est tranti- sancius. Hinc jam venitar ad Pbinon , quod intertus (6). Transeunda namque sunt omnia; quia prelari pulamus oris parcimoniam (11). Qui enim ciiamsi ad bona venias, oportet te et ad meliora intucri poliieril myslerium de Gbristo et de Spirim iransire, usquequo ad illud bonum venias, in quo ^ sancio, et si viderii, sive audierit ea quae non licet aemper debeas permanere. Post ha?c perveniiur ad bominibus loqui, necessario habebii oris parciGasiongabcr, quod inierpretalur coni/ia viri (7). Si moniam sciens quibus, vel quando, vel qtiomodo quis dcsiit puer esse sensibus, isle pervenit ad coode mysteriis dmnis oporteat loqui. Post baec veniM 1 7 , s 91 1 f

* Ecd. x, 4.

Epbes. iv, 27.

I Cor. , 11.

* > Prov. xx, 5.

, !

Thren. iv, 20.

Lnc. i , 35.

nam. > Ilobr. Cbasmonah. L X X inlerpretes . Ego pro Asenna, legendnm puto c Aseroona. > Eiymologistes autem nuila litterarum, Fed solius soni habita ralione Asemona interprelatus fnerit os, > vel c ossa. > ? nempe Hebrainostra lrngua est t os, ossis. Venun vox Hebr. 20 *! reciins deduceretur ab ]^ quo signi^ llcaiur. mngnas, primas. >
7

(5) Tabatha interpretalur

bona. L radice 3113 boRadix est consilia 17 viru

iium esse. >

(6) Ebrona, quod ett transku$.

< transiit.
(7) Gasiongaber, quod interpretatur

den$. Sic babcnt mss. Libri autem editi, c Mesalolh. > Radix Mesorolb ut significelur excludons, > erit ) , quod in Hiphil signiflcat amoTit, removit, > e l c . Quod si servalur leciio libb. antea ediiorum c Mesalolh, > radix erit nVf pneter. nisi, excepto. colationes. Uiius codex ms. f Baneaiin. Alius < Vatiacham. > Alins Vanacain. In flebrao i a ^py c bene Jaachan, apud L X X . Banaim vero ut significet fontcs, > nicunque derivabilur ab quo signiQcatur oculus > et metaphorice t fons, > et 71 quo signiBcatur filius. > eoriitipatio. Sic habeims. codex Turonensis. ln ant^a ediiis pro c Galgad, > legilur Galgat, apud L X X , in Hebraeo . At non video quomodo ex bis c lenlamenium > sive c consiipatia > crui posit.
(4) Galgad, quod interpreialur teniamentum, she (5) Banaim venitur, quod fonte* significat vel ex-

(2)

Metorolh

, quod

tignificare

putalur

exclu-

Sic babet codex Ebrolcensis. Libri vero anlea ediii, c Gasiongabis. > L X X inierpreles , Hebraus textus *tU t Hesiongaber. Interpreiatur aulem boc nomcn c consilia viri > ab ni*7 quod est, consilium, > et quod est vir. >
(8) Pharancades, qnod est fructificatio
r

iancta.

) fruclum edidit, et UTTp sanclum esse vei iieri. >

(9) Or
v

quod interprelalur

monlanui. umbra

Radix est portwnis.

* W i < nions 9 uude " mons; montana loca. >

(10) Selmona, quod interpreialur

HlS t obumbrari >filSiurabra, > cuisiadditurruo c ponio, > Selmona recie inierpreiabilur umbra portionis. > cimoniam. Sic habei codex Turonensis ei conseniii cutn Hebraeo texlu in quo legilur Libri aniea editi habent Fino, L X X inierpreles . Pulabal auiem Origenes Pbinon inierprelari c oris parcimoniam a quod esl os, oris ,i et a verbo ru> quod est, oppressit. > Magna est enim oris oppressi parcimonia.
(11) Phinon, quod inlerpretari putamus oris par-

799

ORIGENIS

800

lur Oboth, cujus nominis quamvis non invenerimus enim per bas omnes virtules iter egerit anima, et ad summum perfeciioois asccnderil, iransil jam de interpreiaiioneiii (12), lameii non dubilaimis, sicul ei in caeleris omnibus, eliam in boc nomine conse- sa?cnlo, et abscedil: sicnl scriplum est de Enoc : c Et non inveniebalur, quia lran9luleraieumbeu*. > qiieminin profectutnn conservari. Sequilur posl ba*c noansio qua3 appellalur Gai , quod inlerpretalur Quod etsi videalur esse adhuc in saeculo qui hujuschaos (15). Appropiat enim per bos profecius ad modi e s l , el in carne habitare, lamen invenielur. In quo non invenieiur? In nullo aclu saeculari, sinus Abrabx, qui dicil ad eos qui in lormenlis sunt, in nulla re carnali, in nullo colloquio vanitalis inquia c inicr vos el uos cliaos niagnuui coufirmalum esi > ut el ipsc in sinibus ejus, sicul bealus L a - venitur. Transtulit enim eum Deus ab i i s , ei esse fecit in regione virtutum. Ullima mausio est ab zarus, requiescat. lude ilerum venilur Dibongad, quod signilicare ferlur apiarium lentalionum. occideme Moabjuxta Jordanera. Omnis namque hic miram divinae providemiaB cautelain I Ecce jam via- cursus propterea agilur, el proplerea curritur, ot pervenialur ad flumen Dei , ul proximi eificiamur (or bic itineris corieslis, suminae pcrfeclioni profluemis sapientiac, et rigemur undis scienliae diviuae: ximus iit successlone virtuluin, ei lainen ei lenlaiit sic per oinnia puriflcali, terram reproinissionis menla non desunt, sed novi generis audio tenla
9 9

-~

"

Z3~"

wy

'

. . .

inenia. Apiarium, inquit, lenlationum. Apis laudabile animal in Scripluris posilum esl, ex cujus laboribus reges et mediocres ad sauiialem ulunlur ; qtiod recte de verbis propbetarum ei apostolorum , aique omiiium qui sacra volumina conscripserunt, accipiiur; el istud esse apiariuin , id e s l , omnem iiumerum Scriplurarum divinarum dignissime i n lelligi puto. Esl ergo iis qui ad perfectionem lendunt, eliam in boc apiario, id est in verbis prophelicis et aposiolicis, nonnulla tenlatio. Vis videre quia sil iu bis tentatio non minima? In boc apiario scriptum invenio: c V i d e , inquil ne aspiciens aolem ei lunam, adores ea quae sequestravit Dominr/s Deus tuus gemibus. Vides quae lenlaiio de

mereamur inlrare. Haec interim de Israeliticis maosionibus secunduni unum exponendi modum in iranscursu perstringere, alque in medtum proferre poiuiinus.

43. Verum ne hujusmodi exposilio, quae per Hebra?orum litiguam et signiflcanlias curril, ignoranlihus linguse illius proprielatem affeclaia videalur et violenier e x l o r l a , dabimus etiam in noslra lingua simililudinem, qua consequeniix hujus ralio paiescai. In lillerario ludo, ubi pueri prima elementa suscipiunl, abecedarii dicunlur quidam, alii syllabarii, alii nominarii, alii jam calculaiores appellautur : el cum audierimus haec nomina, ex ipsis qui sinl in pueris profeclus agnoscimus. Simiapiario islo procedii? E l iieruio cum d i c i t " : Deos C liter el in liberalibus sludiis, cum aul locum recinon maledices. Eliierum in Novi Testamenli apiatare, aul alloculioneni, vel laudem, aliasqtte per orrio ubi legimus : Quid me vullis occidere homidinem malcrias audierimus, ex maieriae noniine nem qui veritalem loculus sura vobis? E l iteruin profeclum adolescenlis advcriiinus. Quomodo ergo iu aliis ipse Dominus dicit : Propterea in parael per haec qiue locorum quasi maleriarum nomibolis loquor eis, u l videntes non videanl, el andienna inemoranlur, non credamus in divinis erudiliolcs non inielligam, ne forie converlantur, el sanibus profcclu? indicari posse discentium? 3 8 4 ncm eos. Sed et cum Aposlolus dicit : c In quisicut illic singulis quibusque dicendi materiis imbus Deusbujiissapculi excaecavilnienles infidelium; morantes, quasi roansiones in eis quasdam facere el mulia bujusmodi in bocdivino apiario tentamenla videnlur, ei de una ad aliam, ac de alia item ad rcpcries, ad qnae necesse esl venire unumquemque aliam proficisci: ita eliam bic mansionum nomen sanciorum, ul etiam per haec, qtiam perfecte ct pie el profeclio ab una ad aliam , ei ab alia ilerum ad <e Deo sentiai, agnoscalur. Post ha3C jam venilur aliam, curnon profeclum ir.entis indicare credalur, Gelmon Deblalhaim, quod inlerpreialur conlemptus el incremenla significare virtulum? Illam vero aliam ficuum(li), id esl ubi eoniemnunlur et despiciunexposilionis partem prudentibus quibusque ex ista tur penitus lerrena. Nisi enim spreta fueriiu e l conjiciendam et contemplandam relinqiio. Sapiencomempta ea quae deleclare videntur in terris, ad libus enim sudlcit occasionem dedisse: quia nec roeleslia Iransire tion possumus. Sequitur enim posl expedil ul auditorum sensus peniius remaneai olioliaic mansio Abarim conlra Nabau, quod est iransi- sus ei piger. Ex borum ergo collatione eliam illa I M I . Nabau vero ub$cessio inlerprelatur (15). Ubi mediielur , imo el aliquid perspicacius ac divinius
9 9 7 9 8 J D

Luc xvi, 20. " II Cor. iv, 4.

s v

3 9

G (M.

Dcui. iv, 49. v, 24.

9 9

Exod. xxn, 28.

9 9

Joan. v i u , 40.

9 7

Maltb. xm, 45 ei 15.

(12) Oboih, cujus nommi$ quamvit non invenerimus interpretationem,e\c. rQN reddi polest Pythones vel ulres. Radix est ytx. (15) Gai, quod interpretalur cftaos. \n libris anlfta edilis pro Gai legilur i Cai, sed apud L X X , in codice Turonensi Gai, in Hebrneo auimn wy. Radix esl n V,quod est Mich. i , 6, acervut, cumulus, vel desolauo. > Unde ei cbaos > dici potest.
7

(14) Gelmon Deblalhaim, quod interpretalur co*lemptus ficuum. Melius redderetur : < occullaiio ficuuni ab DSV < lalitavit, el a SlT ' palailia, massa ficuum. (15) Abanm contra Nabau, quod est transitu$\ Nabau vero abscessio inierprelatur. Abarim f iransiiiis iiiierprelatur ab-)3V iransiit, > Nabau vero abscessio, si deducalur a K1S< venit, iieiu, i abivii, recessil.

801

IN NUMEROS HOMILIA X X Y l l L
w

8091

contempletur: Non enim ad niensuram dnl Dcus bunlur in lege, umbras esse fulurorum bonorum, cpirilum ; sed quia Dominos esi spirilus, idcirco oinnisque baerediias lerrsc illius, quac in Juda?a tert ubi v i i l l , spiral , el optamus u l etiam vobi? ra sancta et lerra bona nppellaiur, imago sii bonoaspiret, quo meliora borum, atqtie alliora in verbis rum coeleslinm: quorum ha?r, u l diximus, qua? In Domini senlialis, iler agenies pcr haec quae pro nolerris bona memoranlur, unibram alque imagincm tra mediocrilale descripsiinus ; ut el in illa via suteneant. periore et excelsiorc, eiiam nos vobiscum possimus 2. Sed ul paululum el meus sermo, et veslra inincedere ; deducenie nos ipso Domtno nostro Jesu telligenlia sublimeiur, aique ingressum quemdam Chrislo, qui esl via , et verhas, et v i t a , usquequo ad ea quae dicimus adverienda concipial, uiauxir perveniamus ad Patrem, cum iradideril regmim Deo aliqua similitudine. Nemo dubilal quod in lerra Juet P a t r i , et subjecerit ei oinnem principatum et daea omnis locus, omnis mons, omnis civiias el v i potestalein. Ipsi gloria et imperium in sa?cula sa;cucus, certis quibusqae vocabulis designelur : nec est lorum. Amen. ullus omDino sine nomiue locus, sed propriis sin HOMILIA X X V I U . gula quaeqne appellationibus designanlur : verbi Qum sh lerrce tanctas descriptio , terminorumque gralia, quibus aul Cliananaei in suis locis, atit Pbeejus el finium quot Dominus descripsit. resaei nibilomimis in suis, Amorrbxique, aul Ev:ri
u f

1. TJllima i n libro Numerorum bisloria referltir, in qua Dominusjubet Moysi praecepla dare iiliis Isr a e l , ul cum ingressi fuerint terram sanciam capere b &rediialein ejus, sciant quos in ea terminos finium suorum debeani observare. E l poslhaec eiiam ipso Domino (16) describenle d i c i t i i r : ad Africum quidem, boc esl, ad occidemem illius Imi lerminus observelur, el illius ad orientem, el sic per qiiaiuor coeli plagas uomina qiKcdam Dominus ipse designat quae in Jud&a isia lerrena populus Dei debeai cuslodire. Dicil ergo in iis simpljcior quisque audilorum , quta possunl baec necessaria yideri et utilia eliam secuiidum liileram, pro eo ul nemo iransgradiatur lerminos per praeceptum Domini constilutos, et flnes alierius Iribus alia violare non audeat. E i quid faciemus, cum in lerris isiis non solum invadendi alterius fines Judaeis, sed quaiitercunque possidendi faculias nulla remanserit ? Profugi namque ab ea, el extorres exsulant, et fines non quos lex divina s t a t u i t , nunc possidenles cusiodiunl, sed quos viclorum jura mandarunl. Quid, inquam, nos faciemus qui baec in Ecclesia legimus? Si secundum Judaeorum sensum legamus, superflua nobis profecto videbuntur ei inania. Sed et ego qui lego de sapieuiia scripium " : Exi post eam sicul vesligal o r , volo exire post eam, et quia in rebus eam corporalibus non invenio, insequi ejus vestigia , ei invesiigare quo eat, ac videre iniellectus

vei etiam flebraei nominarunl. lta ergo sccundum senleniiam Pauli, qua umbram el exemplar coeleslitim dicil esse lerrena, forlasse el io coelestibu regionibus erunl locorum differenliie non ininim;r. Yidetis qtiibus, vel quorum appellalionibus, vocabulisqiie dislinclae, et noniina non solum plagarmn coeli , sed eliam oinninjn stellarum sidcrutnqne signata. c Qui enim fecil multitudinem slellarum ut ait Prophela , omnibus eis uomiita vocal. De quibus quidem nominibus phirima in libcllis qui appellanlur Enocb (17), secrcla conlinemur et arcana; sed quia libelli ipsi non videniur apud 11.braeos in aucioritale baberi, interim nunc ea qu;e ibi nominanlur, ad exenipluiu vocare differamus, sed ex his quae babenius iu manibus, de quibus dubitari non polest, rerum prosequamur indagineui. Describilurergo verbis Dei in legedivina terra Judxae, et baec referri debere dicilurad imagineni coelestium. 385 ^ ^ e m evidenler esse Jerusalem civitas pronunliaiur ab Apostolo, eL mons Sion. Consequens igitur csl ut sicul sunl etiam aliae civitale* circa Jerusalem terrenam silae, el vici, el divers;e quaeque regiones : iia et illa coelesiis Jerusalem secundum imaginem lerrenorum babeai circa se ct alias civilates, ac vicos, diversasqne regiones, In quibus populus Dei et verus lsrael, per Jesum rerum, cujus ille Jesus Nave ferebat imaginem, coU locandus est quandoque, et baeredilatem sorlis meus ad quae me cubilia perlrabat. Pulo enim quod ^ distribulione, id est meritoruiu conleinplalione , 6i diligenter earo sequi potuero, et investigare vias capturus. Sic ergo nunc Dominus dicil in disiriejus, dabit mihi aliquas occasiones ex Scripturis, bulione lerra3, verbi gratia, lerminos iribus illins csse isios, el alterius alios : ne forte, quoniam d i quomodo eiiam de bis locis explicare debeatnus , versa erunt merila eorum qui hanredilaiein conscsi credioius iis qua3 Paulus in mysterio loquitur, cuiurt sunt regni coelorum, idcirco etiain iti iis quod qui per legem deserviunt, umbrse et imagini tribubus observanter dirimi jubetur isla dislinctio deserviunt coeleslium . > Et si secundum ipsius terminorum, ut sciamus bas esse meriiorum didenibiloroinus scnlenliam lex, cujus pars esi baec leclio quam babemus in manibus, umbram babet Tu- rentias obsemndas in unoquoque. Verbi g r a i i n , qui ila negligenier vixeril ui pro fide quidem atia luroruro bonorum * \ consequens videtur el necessamereatur habcri inter filios lsrael, pro negligcniia r i u m , omnia quae quasi de rebus lerreuis dcscrif 4 i n ( e s a u l u

* Joan. 5, 54.

ibid. 4.

* Eccli. xiv 25.

f

Hebr. v i n , 5.

Hebr. x, 1.

* Psal. CXLVII, 4.

(16) Mss., posl bajc etiam ipso Doruino. > Libb. edili, t el posi jam ipso Dooiino.

(17) libellis qui avpellanlur Enoch, etc. Vide nolas ad lib. contra Oelsum, num. 54.

805

ORIGENE

804

refugium. Videiur quibtisdam quod singulorum i i ^ bealus erit, cujus sors in Jerusaiera venial ut sit ibi ubi templum Dei est, imo ut ipse ftit Dei teroquoque siderum posiiio ei coeius civilas dici vcl plum ? Quis Ua bealus est ut ibi dies fesios agat, baberi possil in coelo: quod ego quidem definire ubi altare divinum perpeiuis 386 ignibus adole non audeo. \ideo enim omnem creaturam in spe tur ? Quis ila beaius est, qui sacrificium suum, et quidem propler euui qui subjecit esse subjectaro, iiicensum suavitatis supra illum ignem ponat, de exspeclare lamen libertaieoi in redempiione filiorum Dei sine dubio, el praeclarius aliquid aut su- quo dicebat Salvator : c lgnem veni miltere in terram? > Quis iia bealus est,qui ibi sempcr agai blimius opperiri * Pascha in ioco quem elegit Dominus suus ? Ibi 5. Si ergo, ut diximus, umbram habet lex fuluPenlecosies diem gerat, el feslivhatem repropitiarorum bonorura, et exemplari el umbrse deserviunt Uoois, el labernaculoruni solemnilatem, non jam coelestiuin qui in lege deserviunt, et nunc per per umbram, sed per ipsain speciem rerumque spcculum et in aBniginale, lunc aulem facie ad faciein habebilur rerum conlcmplalio, credo quod el verilalem? Quis noslrum dignus babebiiur lam beala? sorlis eleciione, cum Deus dividere coeperii niiiic conversalionem dicimur habere in coelis per speculum, ei in aeniginaie, tunc aulem facie ad 9 fllios novissinii Adam : non cui d i c a t : Eris kciem, talem conversaiionem mercbimur habere super quinque civilales poteaiatem habens, aul cui dicai " : c Eris super decem civitates poleM\ coelis. Si ergo per consequentiam rerum et proslatem babens, > nec cui d i c a l " : 1 Intra in gaumissionum fidem nos Iransferri de lerris oponet ad coelum, puto quod in ipsis coeleslibus locis Jesus dium Domini lui ; sed cui d i c a l " : Sedete et vos mecum super duodectm ibronos, judicanles et Dominus nosier non absque roerilorum sorle unumvos duodcciui tribus lsrael ; > de quibus dicat : quemque iu illa vel illa coeli parle ei babilalione f Pater, volo ul ubi ego suni, et ipsi sint mecum. > consiiLuat. Sed sicut niulla est differentia in terris, Volo etiam istos esse rcges, ul ego sira rex regum. verbi graiia, babitare in locis fecundis el copiosis Volo el islos babere dominalionem, ut et ego sim ac bonis omnibus abundanlibus, ubi el aeris lemDominus dominaniium. Beali qui ad banc perve* peries, el erudiiio hominum, ac liberalia insliluta nienl bealiludinis summam. Beali qui ad isla connon desuni: ct longe aliud esl babitare, aut in locis sceudcre poieruni fasiigia meriiorum, el benedictus hifecundis, el rerum penuria squalidis, aut seslu
1 0 u 01 8 1 48 8 1

vero vitae gesiorumque deeidia in tribu ftuben aut torridis, am frigore geluque torpentibus, v d eerle u b i n u U x leges, $ed immanis et saeva barbaries, Gad, aul dimidia iribu Manasse debeai repulari, ei ubi bella scmper el nunquara quies, el baec non intra Jordanem, sed cxtra eum, sortem liacresine occulta quadam Dei dispensalione, el judicio ditatis accipere. Alius vero qui se emendalione ejus, el jusiitia unicuique decernuntur: iia et in vilae et conversatione propositi lalem reddideril, u l illis locis eril aliquid tale, ut in nullo prorsus iuanis secunduin quas solus Deus novil raliones, aut in babealur in lerris umbra coelestium. Erit ergo ei iribu Juda, aut eiiam in ipsa tribu Benjamin, in ibi, ut diximus, aliqua civitas refugii, et eril alia qua ipsa Jerusalem.el lempluro Dei alquc aliare in deserio, sicuiBossor in haereditaie Ruben civitas consistit, debeat repuiari : ei alius in alia, aique esse dicitur in deserio. alius in alia. Et hoc modo baec quae nunc in libro 4. Sed et illa nibilominus consequenlia caNumerorurascripta refenmiur, adumbralio quxdam pienda est; quia sicul cum dispergerei Deos sint fulurae sorlis in coclis, eorum duntaxat qui per fllios Adam, siaiuit fines gentium secundum nuJesum Dominum ac Salvalorein nosiruin baeredimerum angelorum Dei,vel, ut iti aliis exemplaribus tatem, u i diximus, capient regni coelorum. I b i , icgimus, c secunduin numerura uTiorum I s r a e l ; credo, diligenier observabunlur eliam isla quae bic adumbranlur privilegia sacerdolum, quibus Ytcina ^ in initio raundi ita dispersi sunl iilii illius Adam, sicui vel illorum ineriia, vel ipsius Adaro coDteraquaeque urbibus loca, el ipsis moenibus juncta seplalio poslulabat: quid dicemus fuiurum, cum nogregari niandatilur a filiis lsrael. Ibi, credo, el c i vissimi Adam (qui non in animam viventem, sed io viiaies istae erunt, quarum bic figura describilur, spiritura vivificantem faclus est ) coeperil Glios quas refugii noniinat civitates, ad quas confugiant non omnes boiuicidtt, sed qui ignoranicr boinici- non dispqrgere, sed dispcnsare divina dignalio, non diucn commiaerunt. Sunl enim fortassis aliqua pec- in inilio, sed in Gne muudi; el non ut illos qui in cata, q u si proposiio ac voluniaie commillimus, Adam onmes monui suni, sed ul eos qui in Cbristo homicidas nos faciunl; el sunt alia quae si igno- omnes vivificaii s u n l ? Sine dubio erit quxdaoi divisio ei dislributio talis, quae non soluiu pro ranier adiniuimus, decernilur nobis, credo, ei praeinerilis eorum qui dispensanlur, sed et pro uovisparatur ex praeceplo Dei aliquis locus, ubi ad cersiini Adam, in quoomnes vivificandi dicunlur, contum lempus babiiare debeamus,si qtii non volunlaria teiuplaiione pensanda s i l . Sed quis nostrtini talis peccata coinimsiinus ; si tamen roundi inveniamur est, u l ad hujusmodi disiribulionem, et ad illam et alieui ab iis peccalis quac voluntate cominissa baeredilalis sorlem venire Quis sunt. ob boc secerminlur quaetlain civitales ad V " W V ^ /> U\.\*\JI \^ I J U L s V 'U I I IV . I I I U IO s coelesiis m \A gy ~ ' > ' ' " ~ mereaiur - ' ?
87 M w

Rom. vm, 25. Deui. xxxu, 8. " I Cor. xv, 45. ibid. 22, ibid.n. "Mallb.xxv,23. Malih.xix,28. Joaii. xvn, 24.
u 8 8

4 7

4 8

9 8

Luc, x n , 49.

8 1

L u c xix, i 9 .

805

SELECTA 1N DEUTERON.

803

Deos noster qui haec proraisit diligemibus se. Hi \ numeraii sunt per Dominum nostram Jetum SUDI ipsi vere sacris numeris numerali apud Do- Ghrislum, cui est gloria et imperium in sxcula miaum, imo ipsi sunt quorum eliam capilli capitis saeculorum. Amen.

MONITUM
AD O R I G E N I S ESHTHTIKA I N D E U T E R O N O M I U M .
Origenes, tom. in Joan., nuta. ii pollicetur fore ut Deuleronomium explicet, et homilia oetava in Lucam id se pro?$titum dicit: sed an lomit ? an scholiis ? an homiliit ? Homilicc tantum ab ipto editte videntur. Hinc nihil mirum si libro sexto Commentariorum in Epistolam ad Romanot ait quod legitur Dtuleronomu x x v , 5, id pienius el fusiut suis locis e$se periraciandum. Oclo ejus in Deuteronomiutn homUiat commemorat Cassiodorus i o s l i l u l . cap.i. t Reliqui eiiam vobis, inquit, in Deuleronomium termones octo Origenis, in quibus esl minuta nimi$ et subtilii exposilio. Rufinus quoque in epistola ad Vrsncium quam prrufixit reddun te Latine homiliit in Numero* aliquot tantum commemorat in Deuteronomium oratiunculas. Jam enim inquit, ex omnibus, quas in lege scripta reperi, solce, ut pulo, in Deuteronomio dtsunl oratiuncula, qua$, $i Dominus juveril el sanilalem dederit ocutit, cupimus reliquo corpori iociare. > Sed morte pmveniut exitlimalur, anlequam id exsequi potuerit. Ulut t$i nulla Origenii im Deuteronomium exptanaiio hodie superett, nisi forte deperditarum homiliarum parg fuerinl $equenlia fragmenta Graca quas sub Origenis nomine oecurruni i n Catenis Patrum manu$cripti$.
f % t f

OR1GENE
S E L E C T A D E U T E R O N O M I U M .
Locutus e$t Moyses ad omnes filio$ Israel juxta omnia qucecunque mandavit Dominut ei . Deus ' . 6 enim virtutem revelabat, Propheta vero propria lingua ulebaiur ad enunlianda 387 Q " . laia erani. lmpulsio ergo erai vox propbeiica: quippe quae ederet quae a Deo dicebantur. , . dixi ad vo$ in tetnpore illo Non siuipliciler . ait Hoyses, t dixi vobis. Sed quoniam posi mor , c ' lem habiturus erat successorem Jesum Olium Nave, non absurdam rem dicit, sed consequeitteni. Prae , , veniens enira, inquit, advocavi, ei, ul velle voa \ . , \, , indicastis, constilui judices. llaque et Jesu filie , , \ Naveobedile,qui mibi lum ad propbeticam gratiam, \ tum ad regendi muuus succedii. . iVon potero $olu* poriare tot . Quamvis priorum . , ' ' C recordeiur, non ab iEgypio incipil, aed ab illo tempore quo dedit eis judices sapienies, el ma' ; \ gislros. . Dedi Ruben et Gad " Minus digni ciUus quod " ' . 01
u a e e i r e v e u m

BctH. I , 3. i b i d . 9,10.

ibid.

Deut. m , 12.

807

ORICENE

808

promiesum est, obtincnl; digniores larditis conse- ?| quunlur. llli enim a Moyse primi iKcrediiatem ac- . ceperunt, hi vero a Jesu posiea. Quin ei de. omni- . \ bus justis dicilur, non de quibuslibet. Nam ut Apo, elolus a i l : Hi omnes leslimonio fidei probali c non acceperunl repromissionem, Deo pro nobis meliug aiiquid providente, ul non sine uobis con- , , summareniur. . , \ Vocem verborum quam vot audisiis . Non quod . , ' visibilis vox fueril, aul nalura vocem habcal Deus; boc eniin composilac esset nalurao : sed quod l i i - \ barum soniius, et voces, ut ipse novil Deus, ederen- * \ , \, lur ex sensilium elemenloruin, ignis nempe el ca- , , liginis, connexione. Quaniobrem et audilur vox, el videtur ; ai vero ubi Dei prodigia fiunl, \ \ , \ * ' \ etiam vox videiur. . juraml quod trameam Jordanem hunc *. . Cum Moyses non gtoriflcasset Dcutn coram populo, , \ , non permissum est u l ullra progredereiur cum eis. ' , , Ne enim quem vivum colebanl, bonoribus divinis . mortuum aflicereni, ab oculis omuium removit . Deus sepulcrum ejus. Contettor vobit hodie cozlum el terram . Deus sui adoralores non permittens cum daemonibus so- . cieiatem babere, imo eos qui semei etim cognove- , runl, jubens abomni erga illos affectu esse liberos, simul ad aemulalionem eos provocans ex defeciione , ( ,
9 9 f 9 1 6

genliuin, fuluras eis minatur poenas ob perversa Q eorum consilia. . domo serviiutii * Vcre cnim res corporeae . et materiales, donius sttnl scrviiulis, sicul contra- \ , , risc, domus sunt liberiatis. . Vos enim estit paucitsimi omnibus gentxbut Pulchre iis qui a parle Dei sunt, diclura esl : . * c Paucissimi eslis prae omnibus genlibus; cui . , affine esl istud : Pauci sunt qui salvantur; > c , > , ' et : Gonlendile inlrare per angustam porlam .i . > 388 Q non.in pane *olo vhit homo, sed de " * , omni verbo quod procedil per o$ Dei . Rursus dici- ) , . lur inanna fuiese verbum, licet in Exodo panis no , \ ) minetur. c Iste enim, inqnii * , est panis quem de- . , \, dit Dominus vobis ad edendum. Hoc esl verbum . . > quod conslituil Dotninus. Propterea manna m i - D < nutum erat tanquam coriandrum album, tanquam , \ \ > gelu super terram : > quandoquidem verbum c u ) , jus symbolum erat manna istud, minutum est sua , \ natura,ei penetrans ad omncs spiriius inielligentes, , , . mundos, minulos. E s l cliam sapientia spiritus i n , , , , , telligens, sanclus, unigenitus, muliifarius, minu . \ tus, etc. Erat aulem sicut coriandrum album. Tra- . \ dunl coriandri naiuram peniius semini respondere, , ita ut si succidatur eliam coriandri semen, vim , suam non amillat, tanquam sementi amplius non , . idoneam. Hujusmodi omnino verbum e s l , cujus
9 9 w uia M 9 7 0 1

Hebr. , 39. Deut. , 12. ibid. 2 i . " ibid. 26. xui, 25. ibid. 24. Deut. vm, 5. Exod. xvj, 15,16.
9 7 9 9 9 9

7 9

" Detit. , 15. ibid. 14,

Deut. V l l . 7 .

Luc.

S E L E C T A I P DEUTERON.

810

" xaXfJ \ ), . { omnis pariicula ad terra coltum natura apta est, . . \ , si mandeiiir comniodae et bonae terrse, hoc es:, \ , \ anima2. Est eliam manna album. Lumen enim ver ' . " \ bumesl,idque sple->diduro,acproinde quoquc album , \ , ei qui ipsum inlelligit, ab eoque nuiriiur. Est etiam , , , \ tanqtiam gelu. Conlortura enim esl et neuliqiiai . flaccidum neque fluxum, sed concreium. Cccfcsle qtiippe verbum est, ac nobis coelesiia annunliat. Dominus enim Deus tuus inducel ie in terram bonam et multam . Nobis Chrislus non se hac . dalurum promisil, sed coelorum regnum, el terram , , bonam et anernam, cujus torrens Christus ipse est, , ^, , potans sapientiae suaB fluentis. CaHerum lorrenies . per explicatos hominum submissorum fertiliumquo ^ \ \ campos erumpuni, nec non per monles sublimitalo , \ , . contemplationis ad cnelos usque elatos. Hlic est , \ frumentnm 'quod inferioris sortis bomines nufril. . lliic vera viiis est Chrislus. Illic csl oleum, san. ciorum impinguans capita. Iia quoque fluenia sunt . \ \, dulcedinem intra se ferenlia, politiae vero acerbi, taiem forinsecus circumlabentia. Illic ficus quse . , niagna uberlale spiriius suavitatem gignit, non ea , ' vero quac eterilis esl, ac foliis solum ornalur. lllic . dulcedo faucium Salvatoris dcsiderata, et labia i l , \ $ lius de qua in canlico, spousae mel sullamia. Illic , , lapides saneti, super terra volulali et ad tentationcs \ , infracii, ei ferri naturain imitanles. Illic m e l a l l a \ . seris, ex quo armaiurani spirilualem cerlaturi i n , struxerunl. Ilorum caput est, Deum indesinenter - laudibus celebrare. . ^ Ejutdem. Non est, inquit, illic in luto et lateri . , \ , \ bus labor, neque miscria, sed lapides affalim sunt , \ , \ qui sponte se offeruni, neque facile dissolvunLur, , \ ^ , iia ui et aediOciis sufficiani, ei ad inulium lempus \ \ . pcrdurent. Haec autein dicit, u l eoruin roeniem ab iEgyplo averiat. Cum enim ait, bonani, > fertili . , , laiem 389 ostendit. Cum v^ro ait, m u l l a m , > * , , > niagniludinem el laliludiuem indicavil. FJbi lor\ , ( renies aquarum (boc non in iEgyplo) et fonies ), ^ abyssorcim, > quod lerrae promissionia per nliare ?) . esl. Addidil eliam, per montes, quibus caret 9 ^ , " iEgypius, quae nec vineis abundat, nec olei copiam , babet; terra autem proinissionis onmiuin abunde . ferax.
T l r 1

, ' Attende tibi, ne obliviscaris Domini Dei tui . Posi bonoroni promissionem, ad sobrietatem eos . revocat, ut benefactoris meminerint, neque pr& , , \ satietate insolescant, neque contemnant eum qui , eis haec bona dedit, et ab ^Egypti servilute in liber, tatem eos transtulit. . Non facies sic Domino Deo tuo . Carpit crude . . lem, inbumanum atque exsecrandum hominum morem qui proprios liberos diis gentium immola , ; bant. Neque solum fugiendi sunt qui dicunt se diis . genlium immolare, sed neque auris eorum sermoni , \ bus praebenda. ^ .
T l T3 , l

Deut. VIII, 7.
PITUOL.

" Deut. , i i .
GR. XII

Deut. xn, 4. 26

gf.t

OR

ENE

812

Neque adjiciet ad illud, neque aufetet ab eo Ilomines qui peccanl, generalim dupliciter peccant, vel Iransgrediendo mandaia, vel evacuando. Quando enim non ex disciplina tfvimws, neque cognoscentes jusiiiiae mensuras fallimur; ilem quando regulam iransgredimur, opinati melius quid agere, a scopo aberramus.

* , . , . " , , \ ' , , .

Ejuidem. Qui igitur non oronia faciunt, vel qui , , ot amplius faciunl, legem transgrediuntur. , . Omne pecut diffisiam habens ungulam, et reducens , ruminationem Diflissa ungula, significat iler quo . , ad quaslibet bonas disciplinas perveninius. Rtimi * nare aulem esi sursum deorsumque ponere Scri , * plurae divinilus inspiralx verba, et veluii ilerum \ mandere et coniminuere perscruialionibus occulla , \ tbeoreroata. . Omnia quibus sunt in eit pennulas et squamce, com- edelis Volaiilia, opinor, quaecunque palos ba, . beut infra genua supra pedes, vult esse munda; quaecunque autem non babent, esse immunda. * , . Fesliviialem tabernaculorum facies libi teptem die . bui " . Invenimus in Scripluris nomen feslivilalis et solemnilalis, ul cum propheta d i c i l : Quid fa- , cietis in die solemnilalis, ei in die festivitatis Doc miiii ? Quacrenduro est discrimen festivitaiis et ; \ solemnilalis. Omnis iiaque, ut ita dicam, dies hila. , ' , ris in qua eximia quaedam prgcipiuntur quae in cae, fj leris non iiunt, fcslivitas vocalur. Non omnis au , tem festiviias esi solemnitas, sed cum juxla nomi* , , nis etymologiam undequaque couveniunt Hebraei, \ ot , i l a u t j u x i a illud solemnilas sii ieslivitas, al H O Q , Tice rersa feslivitas omnino sil 390 solemnitas. Exempli causa sabbala et novilunia fesliviiates \ , \ sunt; azyma vero etdies hebdomadarum ac sceno pegise, non solum feslivitates sunl, sed eliara so\, \ , lemniiates, quando oume masculinum jubeiur ap parerc iu conspectu Domini sui in loco quem ele . geril.
7 8

Non dimovebi finet proximi Proximus sa?pe omnis homo diciiur. Ejusdem. Neque enim oporiet vicinos sese invicem fraudare, neque transponendi sunt termini quos pulchre paires posuerunt. Hinc enini nasciiur onmis confuaio, dura coutermini injuriam paiiunlur, et contemlui habentur qui lerminos posuerunt. Proximum quidam appellant omnem hominem. Si autem in$tilerit tettit injustut contra hominem . Haec quidem lex ad iniirmos Israelitas; Domiuus auiem qui haec praecepit, discipulis suis a i t : < Audislis quia dictum esl : Oculum pro oculo, > ei caetcra. Ego auiem dico vobis nou reaislere malo. , Ejutdem. Haec quidem in sensibilibus el mundanis locum babcnl; ad peccala vero noslra quod aiiinet, Deus nullo leste iudiget. lpse enim omniuiu inspeclor esi et judex.
88 8 1 T k u

. . . , . , , . . . /^9, , \ , . > . \ \ , , . \ .
# f 8

Oeul. , 52. Deul. xix, 16.

8 1

" ibid. xiv, 6. Maltb, v, 58.

7 8

ibid. 9.

" Deut. , 15.

Ose. i x , 5.

" Deut. xix,

\L

813

S E L E C T A IN DEUTERON.
8 t

814

. , Quit e$t homo limen* . Qui terrenis addiclus \ , \ est, et domum sediGcat, ct planiat vineas, ei volu, , pialibus caruis vincitur, is omnino erit meticulo \ . sus et instrenuus. Si cui autem /i/ius fuerit rebetlis Non simpli jj. ciler vult inlerfici a parenlibus exacerbalis, sed cum ulerque parens consenseril conira filium. * ' Quandoquidem enim si paier iraius occidere volue . r i l filium, mater coliibet; si autem haec animo exaoOfJ, \ , * cerbata fuerit, paier non sinit, el rarum est con4 , $ \ seniire parenles conira proprium filium, pracipit , , - Deus ut cum ambo consenserinl conlra filiuni, lunc lapident l u i n , non ipsi parenles, sed reliqui. , , , . Non seminabis vineam tuam variam Ne scilicet . iniirmior evadal lcrra, ila ut nequc seroen inte , grum reddere possit, neque vineae fructum : sed , unumquodque separalim seminelur. , * . Non arabii in vilulo et asino in idipsum . Quod xal . \ - est elaium ei laboriosum in anima, ne cum eo conjunxeris quod molle et voluplaiis amans est. . Eju$dem. Isaias rursus scribit : Beali qui se . minatis super oinnem aquam. * Quaenam est aqua \ . , ' ; in qua seminanduin est bonum senien? Erit iila sane baplismus saluiis, laracrura regeneralionis. , . Semina super mysteriuia lavacri, et eris beaius. , . \ , lllic bos ei asinus gradiunlur, bos mundus Israeliia, , \ ei asinus iromundus ex genere, populus qui est ex genlibue : u l ulrumque aniroal sytnbolum sit verbl . , quod gcnlibus 3 9 1 prasdicatur. Ambulanl ergo boc et asinus, inquii, super illara aquam in qua seml , \, . nare volurous. Si aulem fuerit puella virgo iponsata viro . Eara quae tantura sponsata est, uxorem vocat. Sic de . Joseph et Dei maire dictum est. \ \ \
! 8 8 8 8 ( 87

. Et usque in osiernum**. Quoniam et hi ex fornica . lione sunt orti a liliabus L o l , non solura post de cimam generalionem recipiendi non sunt in syna *7| gogam lsrael, sed nec in aeternum. Iia vuli cum , \ . ipsis aelernam esse inimiciliam : non aliam veram \ , ob causam, ul inieJligitur ex Scripiura, quam quod Balaamum conduxcrunt ul Hebraeis mala impreca , ' reiur, et uxores filiasque suas quotquot erant pul, \ \ , *, \ \ ) chrae aspectu, prxmiserunt ul ad fornicalionem , , Israelitas pellicercm, fornicaiionem certe gravissimam, ex qua fieret ui deficerem a Deo, el initia , renlur Beelpbegor. Quod ei accidit. , \ . Non pignorabis mo/aro, neque tuperiorem lapidem . " moluB . Quoniam, inquit, ab uno lapide non poiesi , \, ^ . frumeniuro conleri. Geminum enim quidpiam feminei *x masculi geoeris eiTicil mola. Quia ergo \ * \ eiiam Judaei unum tesiaraenlum babent, similiier , el quaBlibel baeresis qure boc novum solum babere , * videtur, non molunl in boc prisiino, ul coelestem
1 99

Deut. , 8. * DcuU , 3.

8 8

8 8

Dent. xxi, 18. Deul , ). Dcul.xxiv, 6.

8 8

ibid. 10. ,

88

Isa. , 20.

8 7

DeuU , 23.

815

ORIGENE

816

panem gustent. Nisi enim, inquit, conieratur, et , \, \ , molatur frumentum, jejtini manenl. Hinc c l ipse . praesenlem aggredior explicare legem : Non pi , guorabis molam, hoc e s l , non profanabis velus , , \ teslamenium, neque ejicies illtid e domo tua; c ne- que superiorem Iapidem molae, hoc esi, novura ' , , testamenium ; c quia animam iste pignarat, > hoc , est his nutrilur anima, spiritalibus cibis per- ceplis. . Numero quadraginta flagellabunt eum . Semper ' observavimus numerum quadraginta maiis obno xium esse. Unde Moyses qtiadraginta diebus jejtinavit, el post eum Elias. Quin el SalvatoY nosier , \ \ 6 a diabolo tentalus non manducavit qiiadraginia diebus et quadraginta noclibus, et tuagnum dibi- ' \ ' * \ viura in lerra coniigil, cum Deus imbrein fe- , , \ cissel quadraginla diebus et quadragiola noclibus. . Non immitiet eis ferrum . Quaerendum est cur ferro non sinal Deus langi lapides qui aedificatioui . \ aliaris inserviunl. Sed et poslea ad aedificationem templi precipit congregari lapides securi non do- latos, et ex iltis aedificationem fieri. Si enim a!>- , . surdum est ferro langi lapidem aedificationi aptum, quomodo columnae, quomodo labuhe, el eorum ca- , , pitella elaborata sunl? Atit quomodo quaecunque ; * ex aere vel auro facta sunt vel argenlo, fabricari , ; \ ; poiuerunt sine ferro? Ex bis liquel non simpliciler , vetare ne ferrum tangat Iapides. 392 Quid ergo causae s i l , diciinus iion affirmanles. H*c velle v i - . ; rv ^ : .... _ .1:: *.? ri ~ _ *r . . . cbtur. Durum duro immiui et collidi vetal. Magna 1* \ . eniin solent oriri niala ex durorum commislione ei collisione. Vel bomicidium longe a corde bomi \ . " ^ num expellil: et omnino jusie. Si enim in lapidein * \ qui aedificalioni allaris vel templi inservil, ferrum . non esl immittendum, quanlo magis velandum est , , ne ferrum arripialur ad proximi bomicidium. , , ;
r

Hi stabunt benedicere populum . Observandum . est eos qui ad benedicendura slatuonlur, e liberis et cognati3 Jacob mulieribus natos esse; qui auiem \ ad maledicendum in monie Gebal collocaulur, ex ancillis ortos esse, exceplis Ruben el Zabuloiu Stat D , <** , ' Ruben cum maledicenlibus, ulpole maledictus et . '\ , \ . ipse a patrc. Quod si et maledixil Levi, al redempius esi sacerdotali dignilaie. INam maxline sacer- \ , . dolis esl populuiu benedicere. Praelerea Sinieon, . quippe qui in medio iribus Judae liabilaret, et ceu , \ pars illius essel, idcirco ubi Judas, ibi ei bic nu, , meralur. . Et hcec bemdiclio, qua benedixit Moyses Pro . phetiaB Jacob, non omnes benediciiones eranl, non , , omnes maledicliones. Moysis auiein praulicliones, * , cunclae erant benedictioues. . El festinavit ex monte Pharan *. Hoc c s l , non .

Deul. xxv, 3.

9 1

Deut. xxvn, 5.

Deut. , 12.

99

Deut. , 1.

* ibid. 2.

817

S E L E C T A JESUM N A V E .

88

, aroplius Israeli, sed iis qui ex gentibus, oracula . promere, el legi Gnem imposuit. Islud enim sibi , \ . , - * v u l l : < feslinavit ex monle Pharan, vel cessa , > < , vit, > ut alia habel inlerpretaiio : quasi diteret : , \ , sedulo umbrani derelinquet, e l veciiatern nobis , \ . oslendct. Cum decem millibus Cades . Nunc Gades, non . , . locum dicit, sed sanctos. Gades eniin tanclum d i cilur llebraica lingua. . . , Et pepercit populo tuo Hoc est, advenlu suo , salvavit eos qui olim non populi, nunc auiem po, , . puli sunl Dci, quos misericordia non compreben , \ , derat, nunc aulein comprebendit; t in boc enim, . \ inquil aposlolus P e t r u s , apparuit charilas Dei in , nobis. Et sanctus Joannes in calbolica dicit E p i , - siola , quoniam < Filium suutn utiigenilum misH ' . \ Deus in munrium ut vivamus per eum. t Et bealus " , ' Paulus a i t " : t ProprioFilio non pepercit,:sed pro . > nobis omnibus iradidit illum. > Pepercit ergo po. pulo. . Et omnes sanctificati sub manus tuas *. Omnibus , \ . enim dominaiur, uipote rex coeli et terrce. Ut regi , , astanles, uiDeo minislranies, ut creatorem adoran , \ ' les, eliam sub ipso sunt, c ipse enim ornnia subjecit \ sub pedibus suis . > . . 393 Congregati prineipet populorum . Divini \, \ nimiruin discipuli, quemadmodum el David ex eo ,\ . rum persona ait* : c Subjecit populos nobis ei " genies sub pedibus nosiris. E l rursus : f Prin.> k ~~ L . . . Ti... ,\.~... -.... _ ~7 _."... Ift..".. - ' - . . . . . . . M w n o M A M n t ! . . % sii.m F \rk/V L k.n cipes populorum congregaii sunt cum Deo Abra * , , \ ham. Yocalionem igitur signiGcat gentiura, fore nempe ni Deus simul et Israel el gentibus imperet. \ , c Dileclus autem, dicitur Filius. c Hic enim est, . , \, inquit , Filius meus dileclus. E l proplerea P a . ler rex noster et princeps nosler est. .
9 e 97 9 i 9 e 8 9

Deul. xxxiii, 2. ibid. 3. 1 Joan. i v , 9. ibid. xv, 26. Deut. xxxm, 5. * Psal. XLVI, 4. ibid., iO.
1 9

9 7

9 9

9 9 9

Rom. v m , 32. Mailh. m , 17.

Deul. xxxin, 3.

I Cor.

MONITUM
AD ORIGENIS EXEGETIGA 1N LIBROM JESU N A V E .

Rufinui in peroralione ad interpretationem Commentariorum Origenii in Epittoiam ad Romano$ ait te tertendis ejus in librum Jesu ISave nihil fidetextut Gmci recessisse. c llla, inquit. quce in Jesu Nave... scripsimuB. simpliciier expressimus ut invenimusy et non muito cum labore iranslutimus. t Hodie ex ejut interpretaiione exsiani in hunc librum tex et vigimi homilice. Triginta commemorat Cassiodorus Inslilut. cap. 1. Jniiium wge&imx reprcesentaiur Pbilocaliae capite duodecimo. hincque obstruitur os aliquot heterodoxiSy qui absque ulla raiione has homilias Origeni abjudicaruut. Pott fiomilias in Jeremiam scriptce sunt, uli patei ex homilia decima tertia, adeoque ex illarum sunt numero, qua$ sexagenario major ad populum habuit, videniurque pronmuialoe circa jinem anni 249, vel sub initium anni 250, quandoquidem homilia nona graviuimam memorat persecutionem quce tunc Ecclesiam affiigebat. Eragmenia Crceca quce homitiarum fronti praefixa tunt, e Catenit manuscriptii sunt deprompia.
t

 ORIGENE

O R I G E N E S E L E C T A J E S U M N A V E .

Tu ei omnis poputus hte . Custodientibus legem promisil se daturum quas pradixil, non vero soli Jesu filio Nave. Qui enim legem non cuslodicrunl lsraelilx, i i non acceperunt, ut patet ex sequentiLus. Omnis locut $uper quem ascenderitis . Adversali sjni habitanies in Gai propler praevaricalionem Achar. Et aliter: Quoniam Deo Iradente in manus eorum genies, inlernecioni eas non dederunt, et iaciae sunt eis in vallum. Et inlrarunt in domum mulieris merelricit. cui nomen Raab . Meretrici salutem suam 3 9 4 credunt exploralores, nec immeriio. Ex ejus enim colloquio osiendilur sola fidelis el Deum timens. Unde ei per eam cognaiio ejus servalur. Ejusdem. Raab iivlerprelalur dilatatio, el Ogura esi coalescenlis ex gentibus Ecclesiae quoe d i c i t : 1 Angustus mibi locus, fac locum in quo babilem. 1 Ejusdem. Non ob hospitalitatem solum servalur, sed precipue propter fidem c l piura ejus erga Deum affecium. El oeeultavii eot in tini slipula Occuhavit eos in lini stipula quam babuil domi, el x qua parata eral eis efficere byssum ceu dignis indumento sunimi ponlificis. Nam ex lini siipula efficilur byssus, ex qua fil vesds sacerdoialis.
8 19 8

, . . , . * ) . ' \ ' . " ,\ , . , # '. \ . , \ * \ ' . . ' , , , . , \ . . \ . . . . ' * \ , . . ; , \ , \ . \ , , , . . 11

Et dimisit eos per fene&tram Sciendum est domum ejus in muro iuisse. Veieris bujus bistorix germaua sunt quae in novo testamento facla sunt. Simile enim est quod Paulo contigit, quando demissus est in sporia per murum. Ejusdem. Apostolus allera vice similiier evasit inimicos, ut ipse ail in secunda ad Corinthios Episiola : 1 Et per fenestraro in sporia demisstis um per murum, et sic effugi. 1 Rursum in A c l i bus : c Guslodiebanl autem porias et die ac nocle, ut eum interficerent; accipientes auteni eum discipiili nocte, per raurum dimiserunt eum> submittentes in sporia. > El permanserunl ibi tre$ dies . Non quod trium dierum esset iter; omnino enim Jordanis vicinus
1 1 u 18

Jos. , 2. ibid., . Jos.ii, 1. " A c l . ix, 24, 25. Jos. 11, 22.
18

I s a . x u x . 20.

Jos. 11, 6.

18

ibid., 15.

1 1

II Cor. x i 559

822 m S E L E C T A I N JESUM N A V E . , esi Jericlio, sed propter exploratorum accuralam . , \, invesligationem. c Exquisierunl enim, inquit , ii qui persequebantur, omnes vias,el non invenerunt. , \ . Quadraginta mille bene accincli . Observandum . , , , esl quaternione sive unilaium, sive cenlenarii aut alierius majoris numeri, infcstalionem desi , \ . gnari.
, 9 1T

erant, rursus circumcidi jubenlur. Quamobrem secundo dicit non infanles solum oclo dierum, 8ed viros perfectos et quosdam etiam ad seneclulem vergenies circumcisos fuisse. Culier peirinus Dominum signiGcat qui spirilalem nobis circumcisionem meniis et cordis dedit. ldeo enim Apostolus qiioque circumcisionem vocat Christi, non in exspolialione carnis nostrae. Ego sum princeps militice virtutis Domini: nunc , adveni . Meminisse oporlet, quando conflaverunt . , , ' vuulum , tunc Deuni Moysi dicere : c Deduc po, - pulum istum, non enim simul ascendaro, quia populus dura cervice est. Et ecce mittam angelum meum . \ . , \ ante faciem tuam. Allende ergo tibi, nec eslo inobediens. > Cui Moyses respondei : c Si non tu . , . > \ D ipse simul veneris, ne ine educas hinc. Quibus diciis ei persuasit, et cum populo fuit usque ad \ , obilum Moysis, quo morluo apparet Jesu filio Nave, . , ei cum eo colloquilur. Poslquam ergo populus in \ . Moysis discipulurn oculos defixoa habuit, iradidit illum Deus principi militiae suae, Michaeli. Hic eral princeps populi, u l in Daniele videtur dicere aller . , angelus. .
1 9 9 0 9 1 9 9

. \ . , , \ - . " \ , \ * , . , \ , , ^ . , , , . " , . Q , , ' , \ . , \ . \ , .

. Fac libi cullrot pelrinos de petra aeuta . Quaerendum esl cur circumcisi non fuerint qui in deserlo naii sunt, aui cur qui vivente Moyse ligna die Sabbali collegerat, jussu Dei lapidatus sit, tania autem muliiludo quae incircuracisa permanserai in deserlo, ne objurgata quidero sit, licei Deus jam exierminari pra3cepisset animam quae non circumcidereiur octava die, eidem vero poenaa nondura eos addixisset qui Sabbatum transgrederenlur. Hinc igitur liquet circumcisionem et Sabbatum non esse per se bona, sed ideo bona quia ad lempus uiilia fuerunt. Sciendum est eum ad instar signi circuincisione et non sola flde voluisse illos discerni, ut quemadmodum pecora irralionabilia quibus candentis ferri nola inusia est, facile, etiamsi erraverint, 395 reperiuntur, ila Judai gentibus permisli circumcisione manifesli flerent. Hujus rei argumento est quod in iEgyplo quidem circumcisionem acceperint, in deserio vero quoniam soli erant et ab jEgypiiis aliisque Palaestinse vicinis gentibus separali, incircumcisi permanserinl. Quando auiem Jordanem transgressi in medio gentium.versaluri

1 S

. , , , \, , , ' Jos. , , 23. " Jos. iv, 13. ios. vi, 9. I Tbesa. iv, 13.
9 i 1 9 19

Ambulantet et clangenies . Hae tubae symbolum sunt eorum quae in novissima die contingent: clpse enim, inquil , Dominus in jussu, in voce archangeli el ht tuba Dei descendet de coelo. Quod
n 1 8

9 1

Jos. v, 2.

Coloss. n , 11.

Jos. v, 14.

9 1

Exod. x x x m .

9 9

ibid.

823

ORIGENIS

824

autera per scx dies sacerdotes circumeunt civita- . , inl J teni, id significare pogsit liujus quod sex diebus , conslat, presenlis saeculi sanclos omnes clangere ^ et praedicare remissionem peccaiorum, iis qui poe- . nileuliam agere voluerint. , El dixil Jesus filiis Israel, Vociferamini Haec vociferatio videtur esse ea quae verbis fit diviuae . , niajeslaiis gloriiicalio et vox laudis recensens quae \ ad Dei honorem pertinent. Haec pugnal adversus , , llierichuntinorum errorem , et insoliiam miraculo- \ que plenam vicloriam reportat. . Et Ua fecil Hozan* . Ex his liquel non Jesum * . lium Nave, sed alium quempiam post mullas geue- , ' raiiones lisec scrjpsisse. Quod quideoi verum est . \ , st probe inlelligaiur, neque pugnal cum iis quae . " antea diximus. Scripsil enira Jesus quae sua aeiate ' , , conligerant aut ipsi revelaia erani, quemadmodum \ ' . ci Moyses quae suo leropore, posiea 396 vero aedi- fualo jam templo a sapienie Saloinone, et po , \ pulo in mullaiu iinpielatera declinanle, temploque , \ a Deo in soliludinem dercliclo, ul vix in eo Deuie- ronoinium alicubi oegligenier abjecium repertum ( sit, idcirco cuiii populus caplivilatem Babylonicam ," perlulissei, Esdras Iegis perilissimus, el omne Velus , \ Teslamenlum uieinoriler recilans, scripsit legein, , , et alia quaedam quaecontigerani, et ei erant revelala. . ^ , Haec quidem olim suul prsedicla, postea vero acci . \ derunt. Ejus generis esi id dc quo nunc nienlioneui . fecimus. Adhuc sum hodie valens, sicul quando misit me , , Moyses . In ulroque verbo valet sauclus. Yalet ^ . cnim el in veteribus el in novis mysteriis. IIoc esi \ tlere et Moysis el Josue aelale. . \ \ .
6 1 1 t e

Jos. , 16.

ibid., 26.

" Jos. xiv, 11.

PROLOGUS RUFINI PRESBYTERI

A D CHROMATIUM EPISCOPDM

I N T R A C T A T U M ORIGENIS SUPER LIBRUM JESD N A V E

(18).

In divinis voluminibus refertur, quod ad constrnctionem tempti (19) unusquisque pro viribus obtulerit : poltnles quidem et principes populi aurum, argenlum, lapides pretiotos, cera, el alii ligna, sed imputribitia (20); quidam etiam coccum, purpuram, et byssum, el Unum alii (21), veslibut hczc quoque sacerdotum et slolce ponlificis profulura. Pauperiores autem quique eliam pelles rubras offerentes et pilos caprarum (22), non respuuntur. Idcirco namque Beselehel ille repletm esse dicitur omni tapieniia Deo, ui inlelligens $inoula hoec quibus usibui apta sint, nihil ex offerentium devoiione repudiet. Quia ergo et tu> mihi semper (18) Gollatus est hic prologiis nec non sequentes D (20) Libb. aniea ediii, alii aera et ligna, sed inihomiliae cum qualuor mss., uno perantiquo Sanputribilia. God*x Gemeiicensis, < a?s alii el ligna germanensi qui sexlo ve! seplimo circiter EcclesiaB Selliim impulribilia. sajculo liueris uncialibus soriptus puUtur, altero \ d i c e Sangerm. deest monasierii Gemelicensis, et duobus ecclesiae caihe|ji; (j Ebroicensis , ei linum, alii ^'.^ ^ "^ ^. . . . . vestes, has quoque sacerdoli el soli pomiOci profu(19) l3nuscodexEbroicensis, ad conslruclionem , Sic eliam habel codex Gemeticcnsis tabernacuh. Sangermanensis ad iiislruciiotiem , exhibel, non vero liiium.
E t i i n u m M % n co a 9 n u s C 0 ( J e x 1,0 6 8 l u r a s > q

de7'ei

riSSSSliT^ " ' "*

m

8 6

n i s i

i ] g n u m

Libri auiea editi, sed ei pili caprarum..

825

IN LIBKUM JESU HOMILIA 1.

%

82b

venfrabilis pater Chromati, injungis, et pracipis nobh ui aliquid ad (edificationem el constructionem divitt* tabernaculi ex Gwcorum opibus (23; et eopiit conferamus, oraliunculas xxvi in Jetum Nave, quas ex /*mpore in Ecctesia peroravit Adamanliut tenex, exGrwco (21) Latine libi pro virium mearum parvitate ditseruimus. Tui *ane nostri tempori* Beselehelis judicii tit, in hi$ quce offerimus, etiamsi niliil invenilur auri puri quod ad aliare proficiat, nec argenti guod columnarum Ecclesia bases efficiat aut capita decorel, l i nullus ex hi$ in illis lapidibus invemri potest qui logio inserlus pontificate vestrum ei divinorum (25) con scium peciu* exornei, at certe pertpicere (26) ii vel purpuree aliquit in hit, et regii decoris, aut cocci, et mystici cruom coior (27) intexilur: si quid purilatem byssi imitelur, et fortitudinem lini, et dignum atiquid habeat tacerdotalibui indumenti* : postremo si vel rubrasapud nos petles, verecundiam fronti* invenias: ad ullimum si tel caprarum certe reperiat pilos, quibus vel penurtam nostram tegamus, aut si qua$ incurrimus culpat pmniiendo purgemus. Totum ergo hoc de tuo judicio pendeai. Si quid $ane est quod placere poieit, hoait auctorit: neque enim quce almlabore parta tunt diripere, et nostrce laudi applicare ju&lum putamui. Si vero vtm sensuum, oratio inculti sermonis exasperat, hoc vel mihi, vel, ut cum tua venia dixerim, libi ipsi nputalo, qui oput quod eruditis deberet (28) itijungi, expetn ao indoclis.

ORIGENIS
HOMILIJE IN LIBRUM JESU NAVE.

397 HOMILIA PRIMA. Isaac; sed ncc snpplanlalor Jacob, nec quisquain i . Donavii Dens nomen, quod esl super onine ex filiis ejua. Moyses Odelis erat in omni donto nomen (29), Dominoel Salvalori noslro Jesu Cfirisio. ejus (32), et nondum lamen vocalus est Jesus. Sei) Jesu iiomeii primo (33) invenio in E i o d o ; et volo Est auiem nomen quod esi super oinne nomen inlucri quando primum nomen Jesu cogaondnaiur. Jesus. E l quia esl istud nomen super omne nomen, Venit, iuquit Amalec, el expugnabat Israel, el idcirco in uomine Jesu omne genu fleciitur coeledixil Hoyses ad Jesum in Bapbidim (34). Ibec est slium, lerrestrium, et iufernorum **. Et quia est lioc nomen stiper omne nomen : idcirco in mullis prima appellalio nominis Jesu. t Elige, inquil, tibi gcneralionibtis a nullo cognominaium esl (30). Tiros polenles ex omnibus Uliis Israel, el egredere, Scripsit Moyses librum Genesis, in quo legimus Abra- et conflige cum Amalec crasiino. Moyses confiielur non posse se exercilum ducere, confiletur se ham, e l eos qui ex eo generali sunt, in qurbus sunl non posse obtinere, quamvis eum de lerra ig7pii jusli quampluriiui; sed nullus ex ipsis Jesus meruU itoiitinari. Neque Abel Jesus dictus est, neque dle eduxeril. E l ideo, inquit (35), vocavil Jesum et qtii cocpit invocare nomen Domini D e i ; neque ille d i i i i : Elige tibi viros, et egredere. Vides cui qui placuii Deo, el translalus est, cujus roors cesseril bellum gerere adversum Amalec. In boc inventa non esl; neque ille qui in generatione 8ua primum (56) nomen discimus Jesu,ubi eum primum solus jostus inventus est apud Deuin Noe : sed ne yidenius (57) ducem exerciius : non cui Moysos ipse quidem qui rcpromissiones acceperai tesla- injunxerii principalum , sed cui cesserit primaltim (38). Non potesl Moysee eligere viros potentes. nieiiii Abraham (31); nec ille qui ex eo nalus est * Pbilip. n , 9,10. * Exod. xvn, 8,9

(27) Color. Deesl in ms. Sangermanensi. (23) Opibus. Uuus codex Ehroicensis < operibua, > (28) Mss. deberel. Alias, debet. sicque etiam babet Gcmelicensis. (29) Godex Sangerin. c supra omne nomen. > (24) Ex Grwco. Deesl in Sangerman., Ebroicensi, (30) Godex G^meiicensis, idcirco mullis genec i Gemelicensi. Paulo posl codex Sangerm. habet, raiionihus in uullo cognominatuin est ,i sicque babci f disserui. Tui sane noslri lemporis , etc. Godex UIIIIS Ebroiceusis. Gemelicensis, c disseruimus, ui uii sane nunc no(31) Codd. Gcmeticensis et Ebroicensis, sed *tri leniporis Beseleel beneficium sit, > sirque unue nec ipsequidein qui repromissionis acceperat leslaEbroicensis, uisi quod pro disseruiinus > babei c disserinms. > Libri antea edili, c dissertii, ut sane lnenlmii. (32) Domo ejus. In codice Sangeruianensi deesl nunc noslri lemporis Boselehelis judicii s i l . > Infra f rjllS. I codex Gemelicensis el unus Eltroicensis, quod (33) Godd. Sangerm. et Geraelicensis, cprimum. aliari proftciai, nec argenli quod columnas vel Ec- ~ clesiae bases, etc. ^ Libi>. edili, cprimo. (34) Godex Sangerm., Rafadim. (25) Libb. aniea e d i l i , aut capilella decoret, si (35) El ideOy inquit, vocavit Jesum et dixil, Hac nullus in bis illis Iapidibus qui logio insertus ponlidesunl in codice Gemeticensi. ficale veslimentum et veslrum diviiiorum , e t c , (36) Mss., c priiuuiii. > Libb. edili, c primo. eed oranee mss. ut in noslro lexiu. (37) Primum videmus. ln codice Sangerm. deest (26) Codex Gemeticensis, c id certe perspice si c priiuum. > c l pure aliqnid in bis egregii deeoris, ut cocci et <38) Mss. i priniatuin. Libb. e d i i i , princimyslici cotoris intexilur. lta quoque lcgilur in uuo paium. * codice Ebroicensi.
y

827

ORIGENIS

Tu, inquit, elige libi viros potcntea ex omnibus 3. Quo igiiur nobis haec cuncla prospicium? 1 1 1 iis Israel. Hic ergo ubi primum disco nomen Nempe eo quod liber hic non tam gesta nobis (44) filii Nave indicet, quam Jesu mei Domini nobig Jesu, ibi continuo eiiam mysterii video sacramensacramenta depingat. Ipse est enim qui posl mortuin : ducil eaim exercilum Jesus. lein Moysi suscepit imperium, ipse esl qui ducit 2. c Et factum est cum exlolleret manus suas, invalescebat Israel. Gum auleni dejiceret mauus exercilum, et confligil adversus Amalec : ei quod ibi adumbrabaiur (45) in monlfe inanibus extensis, suas, invalescebat A m a l e c . * Tunc ergo invalescit aifigit cruci suae 398 Iriumphans principalus, et Jesus magis, el tunc vincit, quando Moyses erigit manus suas. Viclus est auiem populus ille ab Ama- poleslatesin semetipso. Defunctus esl igilur Moyses : cessavil enim lex. Quoniam lex et prophelae lec (39), quoniam jam non erigebat manus suas, sed usque ad Joannem . Yisautem de Scripiuris procrant demissae deorsum : illi sunt enim quibus feram documenta, quod lex Moyses appellaiur? diciiur : Si crederetis Moysi, credereiis utique Audi quid dicit in Evangelio : Habent Moysen el mibi. Et ecce me vukis occidere qui legem non ei prophelas, audiant ilios; > Moysen ulique bicsine faciiis? Cessanie namque lege apud illos et operidubio legem nominans (46). Defunclus eslergoMoybuslegis, quia dum suam justiliam quaerunt sla luere, jusliiiaiDei sunl subjecti, demissae sunt ses famuluR Dei: defuncta esteninilex,ellegaliapra> manus Moysi, invaluit incredulilas, vincitur popu- cepia jamcessant. Aut si parum (47) libi aucioriiatis videlur,cuni a me ista proferuntur, sequere Apostoli Ius. Sed ei Nabad, el Abiud , ei Eleazar relinquunaucloriiaiem, dicenlis quoniam < mulier vivenle tur in castrig, ut judicenl populum . Relinquimr viro alligata esl legi, et adultera nominabilur si fueril eitem Jolbor (40) el ipse ut jtidicet popolum cttm cum alio viro; si vero morluus fuerit vir cjus, soluU eis Jesus vero non derelinquilur, sed seqwilur est a lege viri, ut jam non s i l aduUera, si fueril curo Moysen in monlem cum quadam adjectione verbi alio viro. Mulierem sine dubio animam nominat luirabiiis, i n eo quod dicil quia assistebai Moysi. (48); quae sub Moysi lege tenebalur, de qua dicil: Quomodo assisiebal? non ul secundus, non ut infeiViventc viro alligala est legi. Si auiem inoriuus rior, sed ut adjutor ei proiegens. Sed illud (41) fueril virejus, sine dubio lex, absoluiam dicileam quale esl, quod cum primo nominaius est, non est animam quae videbatur esse subjecta. Idcirco ergo indicatum nomeo palris ejus, neque in secund6, legem necesse est mori, ut qui credunt in Jesu (49), n^que in lcrtio; cum vero paler ejus nominatur oequaquam adullerii crimen incurraiil. Nave, tunc ipse non Jesus, sed Ause dicilur? Inler
80 n , ! 8 8 B 8 e 8 8

4. Jesus igiiur Dominus ei Salvator meus susceeos enim qui exploralum (42) missi sunt, nomen ^ pil principalum : e i , si videlur, conferanius gesia ejus Ause scribilur. E l foriassis, ul mibi videlur, pro exploraloris oliicio non Jesus, sed Ause diclus Moysi cum principatu Jesu. Gum Moyses educerel est, et Nave lilius noniinaiur. Cum vero redii opere populum de lerra j E g y p i i , nullus ordo in populif, expleto, et perterrilis omnibus solus sublevat la- nulla in sacerdolibus observantia. Transeuniaquarn maris, aquam salsam, nec quidquam in se dulcedinis p os, desperalionemque populi solus erigil, lunc a Moyse Jesus nominaltis e s l : nec Nave filius dici- conlinenlem, et murus erai eis aqua dexira l#vatnr, sed ille ad quem dixerat Moysesr Educ exer- que. Haec Moyseo duce gesia cognoscimus. Cum ciium, el conflige cuin Amalec .i Jllud eiiam intuen- vero Dominus meus ducit exercilum, qua? snnt quae eiiam tunc adumbrabantur (50) videamus. tes, magnitudinem ejus pervidemus , quod cum in Sacerdotes pracedunt, arca teslamenli portatur io transfiguratione vulius Moysei (43), omnis filiorum buineris sacerdolum, nusquam jam mare, nusquaro Israel bebelarel aspectus, nec aliquis posset inlueri faciem vullus ejus, Jesus non solum faciem conlue- salsus fluclus occurrit, sed duce Domino meo Jesii lur, verum eiiam in inierioribus tabernaculi myste- venio ad Jordanem, et venio non perlurbalione fug, neque perterritus meiu, sed venio cum sacer* rioruro conscius perseverat. Exod.xvii.il. Joan. v, 46, et vn, 19. xvi, 29. Rom. v n , 2 , 3 .
8 8 8 8 8 1 8 8

Exod.xxvm, 1.

8 8

Exod. xvm.

"Mallb.xi,15.

"I^c

(39) Libb. antea editi, viclus autem est popu- D lus ille ab Amalee. Sed codex Sangermanensis, c vicior est aulem populus ille Amalec. > (40) Mss., < relinquitur etiam Joibor. Libb. antea ediii, c derelinquilur eliam Jelhro. (41) Libb. ediii, c adjulor proiegens. Sed et illud. > Mss. ut in uoslro textn. (42) Godex Sangerm., c qui exploralum. Libb. editi, c qui ad explorandum. (43) ldem ins., in iransflguralione vullus Moysei. Libb. e d i l i , c in (ransiiguraiionem vullus Moysi .i Codd. Gemeiic. et E b r o i c , iransfiguratioiiem vullus Moysi omnis filiorum Israel vitarei aspeclus. > (44) Liber hic non tam geila nobis, etc. E l cerie

liber Josue apnd HebraeQs est propbetarum primus. (45) Godex Sangerm., adnmbratnr. (46) Godd. Saugerni. el Ebroicensis, nominans. Libb. ediii, nomiiial. > (47) Mss. fparum.i Libb. edili, non. > (48) Unus Ebroicensis, ct Sangerman., nominans. > (49) Codex Gemeticensis cnm uno Ebroiceas itaque ergo necesse esl legi inori ui qui creduni ia Jesum. Alier Ebroicensis, idcirco neccsse csi Moysen mori, etc. Saagenn. ut in noslro lexiu. (50) Godex Sangerm., < quae eliam lunc adumbrabanlur. Duo Ebroicenses et Gemeiiceiisis, fqua: jam tunc obumbranlur. Libb. edilif qu* jam tunc adumbranlur.

8S9

IN LIBRUM JESU NAVE HOMILIA I.

850

dolibus arcam teslamenii Domini, in qua Dei lex et Dominum stiscepimus, sed a Palre profectum, et divinae litleraa servantur, cervicibus suis humeris- de ooeleslibus venienlem. que portantibus . Ingredior Jordanem non cum 5. Sed nec lini slipulam, in qua explaraJorea furtivo silenlio, sed in lnbarum canlibus myslicum delilescebant, ego absque sacramenlis accipio. quiddara divintimque canenlibus, ut ad praedica- Linum namque est indumentum sacerdotale, per lionem tubse coelesiis incedam. Ibi dictum e s l quod significalur vel iis qui invitandi eranl culmen quod divisa est aqua in duas partes, et unus aquse sacerdotale delalum, sicui Pelrus apostolus d i c i l : nwrus (51) faclus esl a dextris , alius a sinislris. c Vos autem gens sancla, regnum sacerdolale ; > Hic vero qui venit solvere medium parielem sepis, vel certe quod in sacramento legis, ubi de sacerfecit utruroqtie (52) unum : ex una enim parte erec- dolibus adnolatur, populi bujus qiii esl ex genta est aqua, alia vero pars defluxit in mare. Deinde libus, latebat occulla vocaiio. Coniinuo ergo hic a i i : c Preparate vobis cibos ad viam ; e l inimicitias snscepit (59) meretrix advcrsus Ilieribodie, si audias, dicit tibi Jesus : Si sequeris me, cboniium regera. Quid nisi quia c caro concupiscil pra?para cibos ad viam (55). Cibi eienim opera sunt, 399 adversus spirilum, el spiritus adversus carnem* ? Et ilerum a i l : t Odit vos hic mundiis, q u a 3 nos adfuturam viam (54), velut fidele viaiicum comilantur. Videamus lamen quoniam non convenit ^ quia me priorem veslrum odio babuil. Esl ergo rex aliquis inimicus merelricis hujus,qui esl princeps negligenler, el quasi in iransilu litleras legere divinas, nnde eos jubel cibos parare non babenies fru- hujtis mundi, qui insequitur, ei occupare cupitexploratores Jesu, sed non poiest oblinere quia per neiitum. Manna etenim cibus eral eis. Sed cum muntes iter faciunt: non incedunt per humilia, ncc jam transierimus fluminis hujus ripas, desinil manvallibus delectanlur, sed collinos vertices, et monna : et ideo si non unusquisque praparaverit sibi cibos, non poterit sequi Jcsum terram repromis- tium excelsa seclanlur : quia haac merelrix (60) d i c i l : Levavi oculos nieos ad niontes, unde sionis intranlem. Vide autem (55) quos primum in terra repromissionis capiat fructus : Tunc, i n - veniel auxilium mibi. Non potest illuc ascendere qait * , manducaverunt primum fructus (56) de niundi bujus princeps, nec polesl per excelsum iler ad Jesum (61) pervenire : quinimo c l si eum tentans regione palmarum, et manducaveruntprimo azyma. collocaverit in excelsis, dicil e i : t Mitle le deorYides ergo quia primum nobis mundi bujus iter sum ; quia buniilia semper diligit et caduca, in bi digressis, si regem (57) sequamtir Jestim, primo regnat, in bis sedem suam collocat, in quibusetiam occurrit palma victoriae, et abjecio fermenlo maliQ usque ad infernum (62) descendat. Moyses non dixit, liae et nequitiae, azyma nobis sinceritatis et veritac siet sol, > nec maximis imperavit elementis, sicul l i s paranlur. Millit lamen Jesus nosler exploralores Jesus fecit. Slet, inquit * , sol eupra Gabaon (65), ad Hierichontium regem, et hospilio suscipiuntur a merelrice. Sed illa merelrix qusc ab Jcsu missoe et Itina supcr vallem Elom; ei propterea addit Scriplura ei d i c i l , quia c nunquam sic audivlt suscepit exploraiores, propterea suscepit ne uhra Deus bontinem. Jesus ergo meus solem slare s i l mereirix. Sed el uniuscujusque noslrum anima fecit non lunc solum, sed niullo magis modo in merelrix fuil, donec in desideriis et cupiditalibus adventu suo. Denique dum nos bellum gerimus adviverel carnis. Suscepit vero exploralores Jesu, versus inimicos noslros, et colluctamur adversus augelos quos misit anle faciem suam nt pneparaprincipalus el poleslales, et rectores lenebraruin renl viam ejus. Quos tamen si ex fide anima unabarum, adversus spirilalia nequiiiae in caelesifrua, quaeque suscepil, non in bumilibus locis, neque in inferioribus collocat, sed in superioribus el excel- sol r.obis juslili indesinenter assislit, nec deserit unquam, nec feslinat occunibere, quia ipse d i x i l " : sis : quia non ab buinilibus (58) e l lerrenis Jesum
8 T 8 8 4 1 8 8 8 k l 8 8 4 8 8 i T 8T u

1 Pet. n , 9. " Gal. v, 17. Jos. iv. Jos. i n . Jos. i , 11. Jos. v, I I . ibid. 14. * Matib. xxvm, 20. Psal. cxxi, 1. Mallb. iv, 6. * Jos. x , 12.
8 8 8 1 M w 8 M 8

8 1

8 8

Joan. xv, 18.

(51) Godd. Sangerm. Gemeiicensis, atque unas D EUroicensis, c e i unus aquse murus. Libb. edili, 4 ei ex aquis unu? murus. (52) Godex Sangerm., c ulrumque. > Libb. editi, c ulraque. (53) Et hodie, tt audias, dicit tibi Jesui : Si sequeris me, prcepara cibo* ad viam. Haec quse in antea edilis omissa s u n i , resliluunt omnes codices niss. (54) Godd. Sangerm., Gemet. et unue Ebroicensis, c viam. Libb. edili, c viiam. (55) lidero mas. c Vide auieui. Libb. editi, c Videamus. r56)lidem mss. cfruclus. Libb.ediii, ffructum. (57) Godex Sangerm., t regem. > Libb. editi, t recie. * Ibidera idein ras. < priina occurrit.

(58) Godd. Gemeticensis et unus Ebroicensis. c ab bumilibus. Sangerm. c in humilibus. Libb. ediii, bumilioribus. * Ibidem mss. suscepimus.i Libb. ediii, < suscipimus. > (59) Codex Sangermanensis, c subit, nnus Ebrokensis, suroil. > Codex Gemeticensis, Quod ergo iniimcilias suscepit merelrix quid esl nisi quia caro. > (60) Godex Gemeticensis, c baec nostra mereirix. (61) Idem, c per excelsum montem ad JesuiD, slcque babel unus Ebroicensis. (02) Godex Gemeiicensis, c ad inferna. > (63) Godex Sangermaneusis, supra Gabaon. Libb. editi, super Gabaon.

831

OIUGENIS
8 1

832

Ecce ego vobiscum smn omnibus diebus. > Non so- 7. Sub Moseo non est dictum taoc quod snb Jesu dicilur , quia cessavit lerra a preliis. > Certom lum aulem duplicaio dic nobiscum est, sed omnibus diebus esl usque ad consummalionein saeculi, donec est quod et terra noslrataaec,in qua agones habemus, et ceriamina sustinemus, solies Jesu Doraini el nos obtineamus adversarios nostros. 6. Sed el illud videamus, quid est quod repromi- virlute cessare poteril a pradiis. Intra nos etenim gil Jesus mililibus suis: c Oinnis, inquil locns sunt omnes gentes islae viiiornm, quae animam jugiler ei indesinenler oppugnanl. Inlra nos surrt Ghaquemcunque subdiderilis vestigiis pedum veslronanaei (69), intra nos sunl Pherezaei, bic sunt Jeruin, vesler erit. Dixerat boc illisqui tunc eranl, de regionibus Gbananaeorum, Pberezaeorum, Jebu- busaei. Qualiler ergo nobis laborandum esi, qualiier vigilandum, vel quanlo leinpore perseverandum, ot S t t o r u m , caeierarumque geniium quarum regiones omnibus islis de nobis vitiorum genlibas efluguig, cxpulsis indignis babilaloribus, ipsi haereditate celandem lerra nostra cessei a bellis? Et ideo Properunt: sed nobis in bis verbis quid repromillilur, pliela commonet ut in lege Domini mediiemur videainus. Suni quaedam adversariarum poiesiatum die ac nocte. Quae ulique divinorum verborum megonles diabolicae, adversum quas nobis cerlamen ditaiio, velul luba quaedam est animos tnos ad praegeriiur, ei agoues in hac vita desudantur. Quan lascunque ergo ex his genles pedibus nostris sublium concilans (70), ne forle adversario vigilanle tu dormias. ldeo nec dies ad meditandum sufficit, diderimus, quantoscunque in ceriamine viccrimus, ipsorum regiones, ipsoruni provincias el regna, Jesu sed el nox adjungitur. Vos vero quid facielis, qui noa s o l m n nocte dormitis, sed el tota die autoccupalioninobigOoiniito dieiribuenle, capiemus. Fuerunl eniin b u s s a B c u l i , autcarnisdeiiciisdeservilis, etvix raroad illi aliquando angeli, luerunt in regnoDei magnifici. Annon legimus quod Uaias dicii de tino ex i p s i s : ecclesiain diebus golemnibug conreniiis? Aliqui autem ex vobis eiiaoi venienles non veniunl, qqia ve Quomodo cecidit Lticifer qui mane oriebatur (64)?i Lucifer iste sine dubio sedem habebat coelis : n i e n t e s non v e r b o Dei, sed f a b u l i s 4 0 0 vacanl (71). Propler quod dicit ad vos sermo divinus : Ex poslea vero quam faclus esl angelus refuga, si eum vincere poluero el subjiccre pedibus meis, si me- surge qui dormis, eiexsurge a morluis et conlinges ruero ul Dominus meus Jesus conlerat Salanain sub Cbrislum (72). Exgurge enim a mortuis, dicilur pedibus meis, consequenler locuin Luciferi accipere iis qui io operibus permanenl morluis, in immundioicrebor in ccelis. Sic ergo inlelligiiaus (65) pro- tiissuiset scekribus (75) perdurantes: quaelicethoiniui nobis ab Jesu Domino noslro, quod omnis m i n i b u s non sint uianifesta, Deo laraen sunt cognilocus quem subdideriuius vesligiis pedum noslro- Q la. Sed vel ex boc peenUudinem agiie, et conreniinini ad Deum ex loto corde veslro, ?acale o r a t i o rum, nosier erit. Sed non pulemus (66) quia in nibus, vacate verbo Dei. Quid prodest si jejunamus hanc baeredilalem per oiiuni el negligcntiam oscipro peccatis, et ilerum peccata comraitlimus ? Qaid tantes et dormilantes inlrare possimus. Ira guas prodesi l a v i s s e . et in coeno deuuo volutari ? Jejugenlie angelum habet. Hanc nisi viceris (67) in le oasti aliquanto lempore? Tale est quate si inlerim meiipso, el abscideris abs le omnes niotus iractuiex iEgypio discesseris. Transisti mare Rubrum, di& ac furoris, locum quem aliquando babuil ille secuius es Moysen, prxcepta scilicet et tnaadata augelus, capere in baeredilale (68) non poieris, pro eo quod desidia lua nequaquam eum de lerra repro- legis observans (74): sed jain le a Moseo suscepil missionis expuleris. Simililer et superbiae el zeli, Josus, qui le eiiam circumcidat secundo, in locoqui el avanliaB ac libidinissunl aliqui incentores angeli, dicilur collis praepuliorum. Circumcidendua igitur tibi esi non solum idolorum culius, quem in iuiiiis et inslinclores borum malorum, quorum nisi vilia abjecisli, sed denuo tibi eliam avariiia circumciin temeiipso viceris, aiqueea de lua terra quae jam denda est, quae est (75) idolorum subtilior c u l t u s . per gratiam bapiisini sancliGcata esl exierminaveDenique Jesus secunda circumcisione populum cirris, nullo modo pleniiudinem reproraissae,haeredila cumcidens (76) sic d i x i l : < Hodie abstuli a vobis lis accipies. Jos. i , 3. Isai. xiv, 12. Jos. , 25. 14. Jos. v, 9. Psal. i , 2. Epb.
89 8 8 D 8 4 4 9 8 8 8 1 8 9 8 9 8 4

(64) Codex Gemeiicensis, quoniodo eecidisli, Lucifer, qui mane oriebaris? > Sic eiiam babel uuus Ebroicensis. (65) Unus Ebroicensis, inlelligamus. (66) Omnes mss. c Sed non putemus. Libb. ediii, < Si non puiemus. > (67) Godex Sangerm., c hunc nisi viceris. (68) ) Godex Geineiicensis cum uno Ebruicensi, c in bseredilaiein. (69) lnira nos sunt Chanancei. Haec desunl in anlea editis, sed babeniur in omnibus inss. (70) Godex Geineiicensis cum uno E b r o i c , c aniroiim tum ad prseliuia concilat.iLibb. edili, c animos tuos ad pruelium conciians. (71) lideni niss., ex vobis venientes non verbo Uci ">cd fabulis v^cuil. >

(72) conlinget Christum. Iia codex Gemeiicensis. Libri auiem anlea ediii, ut conlingas Cbrismm. Texius Graecus boc loco ferebal, . Sed alia plura Episloke ad Epbesios exemplaria babebaul, . Vide Millii nolam ad Epbes. v, 14. Moxcodex Gemeiicensis cuin uno Ebruicensi, pro < exsurge enim a morluie, babeul t exsurgere eniiu a uiorluis. > (75) Godex Gemelicensis, perduranl. (74) Idem cum uno Ebroiceiisi, observasli. (75) Mss., < q u a 3 e s l . Libb. edili, id esi. > (76) Mss., c secunda circuincisione populum circumcidens. Libb. e d i l i , secuodo circuiuciauia populum circuaicidens-

833

LIBRUM JESU N A V E U O M I U A I I .

opprobrium jEgypli. > Donec peccamus, donec j tatirorfim, sed verbum Dei per Spirilns saneli graregnanl in nobis viiia passionum, etiamsi relictis liam ministrantes, lunc diciio quia Jesus pnst Moysimulacris abscessise videamur ex jEgypto, oppro- sen suscepit el obtiuuil principatum, non ille Jeus filius Nave, sed Jesus Filius Dei. Gum videris quia brium tamen iEgypli ablalum non est a nobis. Si ergo secundam banc circumcisionein acceperis v i - pascba nostrum immolalus est Ghrislus et azytna tiorum, el abscideris a le omne vilium iree, super- ediinus sinceritatis el veritalis: cum videris fructus lerrae bonae in Eccleeia tricesimos, sexagesimos, et biae, invidiae, libidinis, avaritise, iniquilalis, caelerorunvquesitiiilium, tunc a te iEgypii absiergeniur(77) ceniesimos, id est, viduas, et virgines, el marlyres: opprobria, el translatus in terram repromissionis cum videris muliiplicari semcn Israel ex iis < qui haeredilaiem regni ooelestis accipies, per verum Je- non exsanguinibus, nequeex voluntaie viri, neque exvoluntatecarnis.sed ex Deo naii s u n i " , ei cur.i sum Ghrisium Dominum et Salvalorem noslrum, videris lilios Dei qui dispersi eranl, congregari in cui esl gloria in saecula sa?cuIoruni. Amen. unum: cum viderissabbatizarepopulum Dei,non otium HOMILIA II. gereiitem aconversaiionecommuni,sed otirnn gerenDe eo quod $criptum e$t : Moses famulus meut lemab operationepeccaiitcum baecomnia vides,dicilo defunclus est. quia Pdoyses iamulus Dei defunclusest,el JcsusFilitis i . Et Moysei obituiii (78; oporlel nos cnarrare : Dei obtinet principatum. Denique (84) el in libello nisi enim inlellexerimus quoinodo moritur Moyses, 401 quodam, licel in canone non habeatur, niysler.on poierimus advenere quomodo regnai Jesus. Si crgo consideres Jerusalem subversam, aliare desli- rii lameo bujus flgura describhur. Referlur enim luluin, nnsquain sacriiicia, nec holocausta (79), nec quia duo Ifoyses videbantur : unus vivus in spiritu, alius morluus in corpore. In quo hoc esi nimiltbamina, nusquam sacerdoies, nusquain poniifices, rum (85) quod adumbraiur (86), quia si inluearis nusquaro nrfnisleria Levitarum, cum baec omnia vides ceseare, dicilo quia Moyses famulus Dei de- iiiteram legis inanem, et vacuam abiis omnibus quas fnnctusest. Si videris neminem ter in anno yenire superius memoravimus, ipse esi Moyses moriuus in corpore. Si vero poles removere legis velamen, ei ad conspecium (80) Domini, nec offerre nmnera in tempio, nec jugulare pascha, nec azyma edere, nec inlelligcre quia lex spirilalis est, iste esi Moyscs qui vivil in epirilu. offerre priniiiias, nec primogenila consecrare, cum hxc omnia non vides celebrari (81), dicilo quia Moyses famulus Dei defuncius esi. Cum vero videris introire gentes ad fidem, Ecclesias exstrui, <iaria (82) non iruore pecudum respergi, sed pretioso Cbrisli sanguine consecrari (83); cum videris sacerdotes et Levitas non sanguinem bircoruin et
M

2. c E t d i x i l , inquil **, Dominus ad Jesum fllititii Nave ministrum Mosei: Moyses famulus meus defunclus esl. Nunc ergo exsurgens Iransi Jordaneni bunc lu el omnis populus hic in lerram quam do vobis. Requires forlusse quomodo minister Mosei fuerit eliam Domimis nosier Jesus Cbrislus (87)

i o a n . i 13.
f

" J o s . i , 1,2. , , | \ , , \ , . Merito ergo Moysen quoque qui assumebaiur, duplicein vidii Jesus filius Nave, ei unuin quideni cum angelis, allermn vero supia monles, qui dignus erat, cui in convallibus jusla iiereul. \ i d i i autem Jesus boc spectaculum infcrius, sublalus splrhu, una cum Cbuleb : sed non videnl ambo simililer. Veruin bic quidem de scendil cilius, ul qui mulluin, quod gravabal, inferrel : ille atilem cum desceiidisset, posiea narravit gloriain, quam eral couiemplaius, i i l qui ob majorein purilaiem magis.quarn aller, possei perspicere: significame, ut arbilror, bisloria, non ouinium esse coguilioneni. Nain alii quidem corpus liiierarum, neinpe dictiones et nomitia perindeac corpus Hoysis respiciuni; alii vero senientias, el quae a nobis signiiicantur perviderit, euni qui esl cimi angelis, Moysen curiose inquiretites. Vide Joan. Alberii Fabrii i i codicem pseudepigrapbum Veleris Teslamt nti ,pag. 839, 840 el seqq. (85) Nimirum. Ila codex unus Ebroicensis. Libri edili, iiiirum. > (86) Pro c quod adumbrabalur, legitur in cod. Geiueu, t adumbratur. (87) Chrisius. Deesl in libris antea editis, sed babeiur in codice Geineliceusi. Paulo post codd. Sau-

(77) Godex Sangerm., absorbenlur. (78) Moysei obitum, eic. Sic incipil hxc homilia in omnibus mss., in iibris vero edilis boc inodo . c Nisi luorialur Moyses, non polerimus advenere, elc. (79) Godex Sangerm., c bolocausla. Libb. edili, 4 bosiias. (80) ldem cum unoEbroicensi ,c ad eonspecltim.; Libb. ediii, c anle conspeclum. > (81) Codex Sangerm., celebrari. Gemeiicensis ei unus Ebroicensis, celebrare .i Libb. ediii, consecrari. (82) Omnes mss., ad fidem, Ecclesias exstrui, nllaria. elc. Libb. edili, c ad iineiu Ecclesise, exsirui altaria, > elc. (83) Omues iiiss., c consecrari. > Libb. e d i i i , 4 coniparari. (84) Denique et in libello quodam, etc. Hunc libelluui verisimile est fuisse sive , de qua Origenes lib. m , cap. 2, nec dubilat Hugo Grolius aJ b. Judae Episl. 9, quin Indidem sit desumpla narralio fere similis quai est apud Clemeniem Alexaiidrinum Stromat. vi,bisverbis : \ , ' \ ^. , \ \ . ' * ' , \ , , , -

855

ORIGENIS

806

Filius Dei. Quia c cnm venissel pleniludo tompo- est gloria et imperium cum Spirilu sanclo (95) io n i m , misit Oeus Filium suum nalum (88) ex scccula saeculorum. Amcn. liere, factum sub lege . > Per hoc ergo quod faHOMILIA III. clus est sub lege, Mosei minisler effcclus esl. Dicit Deduabut et semis tribubus, id ext tribu Ruben,et iribuGad.et $emi iribu Manasse (94), e( novemei aulein Deus, ui transeant (89) in lerram, non quam semis iribubus. dedil Moyses, sed c quam, inquil, ego do vobis. > 1. Moyses baeredilalem terrce distribuil transJor* Vides ergo quia Moseo morluo Deus dat terram podanem duabus ei semis iribubus, id esl, iribui (95) pulo per Jesum. Quam lerram? lllam sine dubio de Ruben, ei I r i b t i i Gad, ei dimidiae I r i b u i Manasse. qua dicit Dominus : 1 Beati mansueli, quia ipsi Reliquis vero iribubus, non Moyses, sed Jesus dtbaeredilaie possidebunl lerram. 1 vidit lerram. Pactuin lamen initum est cum illis 5. c Omnem,inquii ,locum quemcunqueascenduabus et semis iribubus qu% irans Jordanem accederiiis vesligiispedum vestrorum, vobis dabo eum. 1 perani lerram, ul reticiis mulieribus el infaniibus Quee sunl loca qinv ascendimus vestigiis pedum suis in illa lerra irans Jordanem, ipsi cnm fratribus nostrorum ? Legis lillera humi posila csl, et deorsum suis pugnent usquequo eliam ipsi consequanlur jacet. Nusquam ergo ascendit qui legis lilleratn sequiiur. Si vcro poiueris a lillera asccndere ad spi- hxredilatem. Oporluil igiiur per obiiuin Mosei,qui riium, et ab bisioria ad inielleclum conscendere pactumislud inieral, Jesum proraissa deposcere,el celsiorem, limc vere ascendisti locum ediium ei ccmmonere eos auxilium ptignaluris fralribus ferre. excelsum, quem a Deo in baeredilaie percipies. Si Haec quidem bistoriae lexius enarrat (96), verum eniin in iis quae scripU surit, typos inlelligas, et adquia nos forlcjam conversi ad Dominum sumus,qui verlas formas esse coelesiium, et menle ac sensu aufert velamen ex lectione Yeleris Teslamenli, et < quse sursum sunl quseras, ubi GbrisUis esl in donat servis suis credenlibus in se, u l revelaia fadexiera Dei sedcns ; 1 lunc el illum locum iu b u cie gloriam Doinini speculenlur, Iwec omnia qu rediiale percipies, dicenle Domino el Salvaiore figuraliler illis accidebanl, propler nos scripu essc nostro , quia < ubi ego sum, ibi eril el minisler semiamus, c in quos fines saeculorum devencruiit**. irieus. 1 Si ergo usque ad Gbrisium sedenieiii in Et ideo, sicul anle jam diximus, ascendere lentedextera Dei perveneris fide, vime purilate (90), vkrmus a lillera ad spiriium.a figuris ad veritatera; tule, el illis vesligiis pedum tuoruin qux lavil Je- 402 consideremus quam formam lcneani isue sus, illum locum iucesseris, dabil libi etim Deus: dux el semis iribus, quae per Moyseu lerram ba?reel lunc 11011 solum (91) baeres eflicieris Dei, scd ei diiaiis accipiunt : el quam formam leneani reliqiue novem et semis qua per Jesum repromissioneni cohaeres Cbristi 4. c Sicul, inquil dixi Moy*i, eremum cl A11- lcrrae sanctae suscipiuni. E l primo omnium puia qwod impossibile fuerit fortuilu accidisse, ul hi qui tilibanum bunc usque ad flumen magnum, flumen per Moysen accipiunl porlionem, omnes primogeniii Eupbratem, > eremum Dcus subjecit Jesu (92), id essenl. Ruben namqueprimogeniius est ex Lia, Gad esi deserta, de quibus dicil propbeia : Laetare primogenitus ex Gelia, el Manasses primogenitin eremus sitiens; 1 e l : c Mulii fllii deserUe, magis quain cjus quac babel virum. > E l iterum non dixil ex Assenech iEgyptia fiiia Pelepbrc (97) sacerdoiie Heliopoleos, quam accepit Josepb. ISunquain ego Libanum, sed Anlilibanum, quem a Deo accepil mibi persuadeo ut fortuitu accideril primogeniios Jesus. Aulilibanus auiein dicilur quasi pro Libano. esse omnes quibus per Moysen decerncbaiur haSt ergo videas priorem populum illuui secundoin redilas, sed magis bocarbilror quod in iis jaui tanc carnem lsrael, qui erat vera oliva, ipsuin inlellige duoruin adumbrabatur fonna populoruai : unius fuisse Libanum verum : sed cum videris qnia pro quidem qui primogenitus per naturae ordinem vide increduliiaie sua aufertur ab eo regnum, ei daiur retur; allerius qui per fidem el gratiarn, bencdiciiogenli facionli fruclum ejus : islum populum qui
8 7 8 8 89 8 8 8 1 e l 8 8

pro illo expulso inlroducilur in regmim, Anliliba- D uein acciperet bxredilalis. Nec prius illis qui per num senti, quai esi Ecclcsia Dei ex genlibus conMoysen accipiunl ba?redilaiem, id esl qui per legera gregala per Jesum Cbrislum Domiiium noslrum, cui placuerunt Deo, requies datur, nisi adjuvenl in " Gal. iv, 4. Mallb. v, 4. Liv, 1. " l C o r . x, 11.
8 8 8 8

Jos. 1, 5.

8 0

Goloss. 111,1.

8 1

Joan. x n , 26.

8 1

Jos. 1, 5, 4.

88

1^

germ. et Gemelic, c pleuitudo leinporum. Libb. editi, plenhudo lemporis. (88) Godex Sangeno., c nalum. Libb. edili. c faclum. > (89) ldem ms. cum codice Gemeiic, c iranseant. 1 Libb. edil., c iranseat. 1 (90) Godex Gemeiicensis, t vila3 puritaie. 1 Libb. ediii, c vita, purilale. > (91) Godex Sangerm., c et tunc non solum. 1 Litb. editi, c dutu non solum. > (92) Idem ms., < erenunn Dei subjocil Jesus. 1 (93J Cum Spirilu wncio. Deesi iu codd. Saugerm.
<

et Gemelicensi. (94) Codd. Sangerm. et Gemelic. in boc lilulo omiiluni, id est, iribu Ruben, etiribuGad, eiseutilribu Manasse. 1 (95) Libb. anlea edili, Moyees duabus ei scnus iribubus lerram parlitur, id esl, tribui, elc. beu inss., ut in nostro lexlu. , .. (96) Mss., c bisloriK lextus enarrat. iLibb. eail i , c bistoria narral. > ., (97) Mss., Petepbre. 1 Libb. edili, < Puiipb* ris. 1

1 LIBRUM JESU N A V E HOMILIA .

85*

praelils fratres suos Mulieres tantum et infantes bic, et ibi novem et semie, et ista una iribos dividitur iu duas paries, per quam neque bic lerlnis accipionl quielem per Moysen : caierl autem non numerus inleger adimpletur, neque ibi decimus requiescunt, sed exeuut ad auxilium frairum suoperfecle el integre consummalur. In quo arb.tror rum. Yide mihi hodie laboranli in agone vitae huillud indicari, quod el illi priores qui per legem jus, et babenti ceriamen adversus immicos, id est agebanlur (99), conligerint quidem scicnlia T r i conirariaspolestates, quomodo in atixilium veniunt niiaiis, non lamen inlegre et perfecte, sed ex parle. i l l i qui anle advenlum Jesu Gbristi Domini mei iu Deerat enim illis in Trinitate, ciiam Dei unigenili lege juslificati sunl. Yide quomodo Isaias mihi incarnationem (1) cognoscere. Nam licet deadvenprastal auxilium, cum me sermoiiibus suse lcclionis tu ejus crederent, ei de reliquis ejus dispensaiioniilluminat. Vide accinclum et expeditum venientem bus non solum crederenl, sed etiam praedicarent : Jereniiam ad auiilium nosirum, et voluminis sui non lamen etiam videre, et adipisci ea quae credijactilis hosles acerrimos, cordis mei tenebras effuderanl, poluerunt; sicut et Doininus discipulis suis gantem. Accingitur ei Daniel ad auxilium noslrtim, dicil de eis quia c muhi prophetae et justi cupiecum nos de Chrisii prasentia ac regno, et de A m i rnni videre quae v o 3 videlis, el non viderunt, et cbrisli futurafraude instruit ei prxmonet. Adest et Ezcchiel sacramenta nobis coeleslia in quadriformi- audirc quac vos auditis, ei non audierunl. > Eral enim fides eorum non integra, pro eo quod nonduui bus rotarum circulis signans, el rolani concludens in Cbrisio fueral dispensaiio carnis implela; et quod i n rola. Ducil el Osee bissenas prophelici agminis nos nunc factum jam credimus et implelum, ilii lurmas, et procedunt omnes succincii luinbos in vetantummodo fulurum credebant. Propterea ergo riiaie quam pnedicant ad auxilium suorum, ut eotribus ilhe neque duxsunl, ne palresexlra fidem et rum voluminibus insirucli, diabolicas non ignoresalutem sini Trinitaiis : neque Ires iniegrac el permns astulias. Isti ergo qui fortes sunt, armati et feclae, ne beatae Triniiatis in illis jaro sacramentum praecincii lumbos in veritate exeunt in auxilium videretur expleium.Sedcontigerunt quidem teriium noslrum, et pugnant nobiscum. Infanies auiem et mulieres non exeunl ad pralium nostrum. Nec n i i - numerum, et, sicut dixii Dominus, cupierunl viderc quae vidcmus, et audirequaeaudimus; sed nviiiime rum, infansenira dicilur qui non loquitur. Quid me potuerunt, quia nondum Filius bominis fueral exalergojuvare poiuilille qui nibil loculus est? cujus latus, nec temporum jam venerat pleniludo. Hic me nihil invenio quod legam? cujus me sermo non ineliam aliquid amplius raovel. Ego pulo quod fors l r u i l ! Mulierem vero dicil aposlolus inflrmunj vas esse . Unde et consequenler inGrmum vas ad Q conflictum non venit, ne confringalur el pereat. Sic namqueet deJesu Domino in Evangeliis d i c i l u r " , quia calamum quassatum non confringet (98). > Quia ergo mulieres a viris suis domi doceri jubentur, et magis in discipulorum quam doceulium persona ponuntur, ad auxilium meum IIOD venit qui docere me polesl, et cujus nihil invenio quod imiiari debeam, vel lenere. 2. Videamus ergo quid dicunt ad Jesum isii qui veniunt ex illa lerra quam dislribuil Moyses: c Sicut audivimus, aiunl , Moysen, ita audiemus et te. > Nibil lam verum, quam quod omnis qui audil Moyseu, audiat et Jesum Dominum nosirum. De Jesu eniro ille scripsit. Unde et Dominus in Evangelio arguens eos, quia ex eo quod sibi non ^ credunt, nec Moseo credant, dicit : c Si credereiisMoysi, crcderetis uiique ei mibi. De me enim ille scripsil. > Milii tamen nec boc otiosum videiur, qtiod non Ires inlegrae iribus sunt isl33 quse per Moysen dispensantur, et illae i n t e g r a 3 novem quae per Jesum baeredilate poliunlur, sed duae et semis
8 7 w 1 1

lassenec in advejiiu Jesu, et incarnaiione ejus adbuc quod perfeclum esl el inlegrum discimus: sed nec si ad crucem ducatur j a m , et consuinmetur, (2) in ommbus, nec si a morluis resurrexit, 403 cuncla nobis per eemelipsum qua> peifecla suni, pandci. Alioadbuc opus babemus qui nobis aperiat (3) ei revelet universa. Audi ipsum Dominum iu Evangeliis dicentcm : MuKa adbuc babeo quae vobis loquar (4), sed non poiesiis illa modo audire. Yeniet aufcem Spiritus veriialis qui a Patre procedit, > et : i de meo accipiel, ei illc vqbis indicabil omnia. > Yides quia non solum apud Moysen isle tertius numerus non deroonslratur i i n pleius, sed adbuc et Jesus dicit discipulis suis : Nondum poiestis audire, nist ille Paracleius veniat
7 0 7 1

spiritus veriiatis : quia per ipsum, el in ipso adimplelur perfectio Triniutis. Nam quod el novem seniislribus sunt quae sub Jesu duce agunl, el noo integrae decem, qui numerus in omnibus consummaius diciiur ei perfecius, eadem sine dubio raiio inveniiur, ut boc quod a Domino Jesa reser.vaii dicilur Spiritui sancto, semiplenum videalur ac Joan. v, 46.
8 8

" I P e L i u , 7. ibid. U .

Mailb. x n , 20.

" J o s . i , 17.

8 8

Maith. , 17.

7 8

Joan. xvi, 12.

(98) Godex Geraeticensis, t confringet. * Alias, < confregit. > (99) Mss., c agebantur. Alias, < habebantur. \\) Eiiam Dei unigeniii incarnulionem. l i a babet codex Geinelicensis; libri vero anlea edili, etiam de unigeniti incarnalione. (2) Codex Gemeiicensis cum uno Ebroicensi,

< ducius jam et consummalus. (3) Idem mss. < pandit. llabet adbuc opus Israel el audire quse audiviiuus. Uabemus et nos opus qui nobis aperial. > (4) Quce vobis loquar. Ita codd. Sangerm., Gemetic. et unus Ebroiceusis. Libb. aulem edili : c vobif loqui. >

839

ORIGENIS

8W

medium. Quamvis enim per fiominum et Salvalo- suscepcrit, per quos et de inleritu tolius inimicje genlis rcfertur ec epla. 4. Sed videamus landem quoe sit isla meretrix (6) Raab dicilur, Raab vero iiilerpretatur laiitudo (7). Qme est ergo laliiudo, nisi Ecclesia baec Cbristi, quae ex peccaloribus velut ex n)erelricatione (8) collecla esl? Et dicil : Angusltis mibi est locus, fac mibi locum nbi babitem. Hos aulem mihi quis cnulrivil ? Et iterum ad quam dicilur : Dilaia palos (9) tuos, el exiende lentoria tua. Isia ergo laliludoeslquaesuscepitexploraiores JCMJ. Scio me aliquando in quadam Ecclesia dispntauietri de duabus meretricibus, de quibus scripium e s t in tertio libro Regnorum, quas adjudiciui veueranl Salomonis, quarnm una vivum, alia mortuum ba\erum erat in illa terra quam Jesus dispensabat, l * f discussisse diligenlius, et dixisse isti tamen qui crant trans Jordanem, id est, R u - quia illa meretrix ha?c essel cui Salomon non Hlc, ben, et Gad, et dimidia tribus Manasse, fecerunt sed bic qui pacem venit facere eonim quae in coelis sibi altare, sed non verum altare, sed quod typum sunt et quy in lerris, reddi vivum jussil iufaniem : baberet et forroam veri altaris quod eral apud Je- illa vero alia quse moriiuim babebal infanlem, ve! sum. Nihil ergo mireris si non integram scienliam illius essei prioris populi synagoga, vel eorum qui Trinitatis acceperant illi, qui nec inlegrum nec ve- io bxresim declinarunt. Est et alia merelrix quam rum altare construxerant. Ideo denique nec multi in Osee jubelur accipere propbeia in figura hosles, neque plures reges contrariarum virlutum sine dnbio bujus qux ex gentibus conjregala est. ab illis dicuntur esse dejecli. Sebon, inquit, lanlum- Talis ergo et haec mereirix essc diciiur quae explomodo regem Amorrhaeorum, et Og regem Rasan, et ralores suscepil Jesu : sed baec susceplos eos in suAmalecitas dejecerunt trans Jordanem. Jestis vere perionbus collocat, aique in ediiis el excelsis fidei ubi ducit exercilum, nunc quinque reges simul caconsliiuil sacramenlis. Nemo enimqui ab Jesu m i l dunt aui confugerant in speluncas, et non solum liiur, invenilur dcorsum et hiimi jacetis, sed in sucaduui, sed et suspenduntur in hgno, nunc viginli . . . . . . . . . . . penonbus permanei : el nou solum ipse in supenovem pariler jugulantur, elimmensaB muliitudines . .. , . . . . . . . rioribus permanet el excelsis, sed et isla meretnx adversi eierciius proslernuniur, et exierminaniur . ~ . . . . . . . quas eos suscepil, ex mercince efficiluriam prooinnes qui sanciam lerram in lmmundiuispossidenl, phela (10), dicit enim : Scio quia Dominus qui terram flueuleni lac el niel in amariiudine maDeus vesler iradidil vobis lerram bane. Vides liiia? delinent. quomodo illa quje aliquando eral 404 nnerelrix, o. Inierea miltuntur ab Jesu cxploratores in Jeelimpia, el immunda, nnncjam Spiriiu sancio iericbo, el suscipiuntur a mereirice Raab. Explorapleta est, el de pr%terilis quidem coniilelur, de fores isti qui niilluntur ante faciem Jesu, possunt prxsentibus vero credit, prophetat autem etpnceiangeli Dei putari, sicul scriplum esi " : c Ecce nuncial de futuris. Sic ergo Raab, qua? latiludo iuuiiltam angelum mcuin anle faciem luam qtii pra3lerpretalur, dilatatur el proficil, usquequo in omparabitvias tuas (5). > Quod per alios quidem invinem lerram exeal sonus ejus. Japhct etani simili sibililer, per Joannem vero\isibililer complebalur : modo dilalaiio inlerpreialur (11) : qui uiique el de quo et hocipsum scriplum est. Denique de Joanipse formam populi bujus ferebat, qui saUalur ex nis baptismo diciiur a Domino, quia scriba? etPbagenlibus, et Gbanaan puer scrvus ei subjiciiur a risaei non crediderunt ei, meretrices aulem e l p u - D patre, ei fralri (12) suo Sem, qui formam gerii eo blicani credenics bapiixali gunt . Sic ergo etiam rum qui ex circumcisione salvanltir. ln qno adiniin boc compleiur quod merelrix Jesu ^xploratores randa esl benignilas el provideniia Dei, qui voleus
7 8 7 t 78 b e l ) a l i n a r U e m f 11 J 7 8 7 3

rem pocnitentia praedicetur, el conversio a malis ad bona, et detur omnibus credenlibus romissio pcccatorum, et omnia quae ad perfectionem decada? vidcntur tendere, compleantur : tamen perfectio e imma cunclorum bonorum in eo consistit, si posl baec omnia sancti Spiritus quis gratiam mereatur. accipere. Alioqui nibil in to perfeclum putabitur, cui sanctus Spiritus deest, per quem myslerium bealse Trinitalis implelur. Vis ut adhuc tibi c v i dentius probem, apud priorem populum illum qnem Moyses in duabus scmis tribubus adumbrabat. non fmsse omnia integra, nec perfecla? declarat boc eliam ilta historia quae in hoc ipso libello Jcsu Nave scripta csl, cum dicit quia altare quidem

" B l a r c . 1 ,2. " M a l t b . x x i .

74

Isa. xux,20,21..

Isa. L I ? , 2 .

19

111 Reg. m .

7 7

Osee. i .
%

7 8

Jos.ii, 9

(5) Prtrparabil tias luai. hacodex Sangermanen6 1 8 cum uno Ebroiccnsi; Genieiicensis auiem: praeparabil viam uiaai. i L i b b . e d i l i : t Prxparet vias luas. (6) Libb. edhi : c videamus quidem quae esl mereirix. Raab dicitur. Raab inierprelaiur. Mss. m iu nosiro lexiu. (7) Raab vero interpretalur laliludo. dilatari. (8) Godex Gemeiicensis : mereirice. (9) Oiiines Mss. paios. Apud L X X legilur . Libri editi habeui : pedes. > (10) Sed et i$ta merelrix quaeos tuscepii, ex ww-

relrice efficilur jam propheta e(c. Sic sanclns Clemens Koianus episl. ad Connlbios in (iue num.12.: , , , . Yidele, uiiecn ; soliini tides , sed eiiam propbclia in iiiuliere exslilil. (11) Japhet eliam timili modo dilataiio inlerpretatur. Eiymotogiaiu nempe d e d u x e r u i i l a n n S q u i M i i i ] Mipbil siguilical, < dilalavit. Gselcruin libb. ed ti boc loco habeut . < sed ei J a p b c l simiuier dHaU^jo lnici preiaiui iMss. ul in nosiro lexiu. (12) (rain. Hxc qux inanlea edilis perpenr' ouiissa sunt, bodie resiiluumur e mss.

8(1

1 I J B I I U M J L S U N A V E I I O M I L I A I V .

842

peccalori Ghanaan pnestare remedium, ei conferre exlra Ecclesiam nemo salvatur. Nam si quis foias exieril, morlis S I K B ipse fit reus. Hic sanguis est ei salulem, &er?um eum fecit frairibus suis, sicut bignuiu, qtiia liic est purilicalio, quae per sanguiEsau factus esl, ul scrvirel frairi suo Jacob : non nem couslat. Quod aulem in fencslra depeudel boc uiique ut periret, sed ut salutem melioribus obeaignuin, illud arbitror inriicari, quia fenestra esl diendo conquirerel. Prsesialur eirim ttialis pluriqua illumiual domuin, el per qtiam non inlegrum, muin, el peccaloribus qui semelipsos recie gerere sed lantum quanluni oculis el visui noslru sufTiciai uesciunt, ul oon sibimeiipsis commiitatilur, sed ut luminis capimus. Quiaergu et incarnalio Salvatoris servi Oant sanctorum,et subjaceant melioribus, ut non nobis mernm ingeesil el inlegruni Dchatis suo sensu nialo, sed illorum bono reganlur. aspectum, sed tanquani pcrfeneslram (15) feciinos Videiis quam multa benignilas Dei, quatn absconper incarnaiionem suam lumen Dehatis aspicere, d i l , et occuliat ab auribus vulgi,el quam verbis idrirco mibi videlur signmn salulis per fcnestrain a>perioribus legil, ne forle servusinalus elingraius daium : quo signo saloiem consequaiiiur otnnes, coiilemplor efliciaiur, cum uimiam Domini sui i i i qui in doino ejus quse aliquanrio eral merclrix, fuelellexerit bonitatem. rinl inventi, inundati in aqua et Spirilu sancto, ei 5. Sed vidcamus quid egii cum exploraioribus isia eapiens merelrix. Gonsilium eis dal myslicum i ganguine Domini el Salvaioris nosiri Jesu Chrie l coeiesie, nibil habens terreituin. < Per monlana, sii, cui est gloria et iroperium in saecula sa?culoi n q u i t , abite, nolite per valles incedere, burutn. Amen. oiilia ei dejecia reiugile, quae excelsa sunl ei subliIIOMILIA IV. inia praedicale. Ipsa autem signumcocciiieura pouit De transitu Jordanis (16). in domo sua per quod salvari de excidio debeai c i 1. Peccatori quidem omnis terra ( l ) boslis est, viialis. Aliud nulluiu fuit siguiitu quod acciperet, sicul de iEgyptiis scriplum eal : lerra eos hnpunisi coccineum, quod sanguinis foimam gerebal. guabal, fluvius impugnabal, aer ipse impugnabat, Sciebal eleriim (15) quia iiulli esset salus, nisi in Juslo vero quie ioaccessibilia videntur, planaefli sanguiue Cbristi. Dalur eliam boc mandatum buic ciuntur et proclivia. Mare Rubrum jiiblus lanquain quae quondam nierelrix i u i t : < Oimies, inquii , per aridam trausit : iEgyplius vero si trarisire voqui iuventi fuerint iu domo lua, saivabumur. Qui luerii siibtnergelur, nec fiel ei aqua intirus dexlra atitem exierint de donio, immuues sumus nos ab hevaque. Justus cliamsi eremum borribilem inlioc juramento luo. > Si quis ergo salvari vull, grediatur et vaslam, cibus ei ministrauir e coeveniat in banc domum bujus quae quoudain uierelis. Ila ergo ei in Jordanem arca Testanicnli dux Idx fuit. Eiiamsi de illopopulo vull aliquis salvaii, C populo Dei (18). Consislit ordo sacerdolalis
n 78 7 8 e e r a l

ad banc domum veuial ut salutem consequi possil. A d banc veniat doinum, in qua Cbrisii sangiiis in signo redemptionis est. Nam apud illos qui dixer u i i t : c Sanguis ejus super uos (14) el super lilios nosiros, > Cbrisii sanguis iu condemnalionem csi. Posilus eniin fueral Jesus in ruinam et resurrcciionem muhorum,et ideo coniradiceutibus signo ejus efliciiur aanguis ejus ad poenam, credcnlibus ad saluiem. Nemu ergo sibi persuadeal, neino seineiipsum decipiat : exlra banc domtini, id cst
8 1 T 9

et Leviticus, el aquas velut revereniiam quamdam Dei niinislria deferenles (19), cursnm suuni 405 refrenaiit, et coacervantur in cumulum, iter Dei pnpulo innoxiuui concedenlcs. E l ne inireris cum baec gesia tibi erga priorem populum referunlur, libi, Ghrisliane, qui pcr baptismi sacrainenium Jordauis fluenla digressus es, divinus sermo majoru ntulloet celsiora promittil, iler tibi per aera ipsum ei iransilum polliceiur. Audi elenim Paulum diceniv.iu dejusiis:t Kapienmr, i n q u i l , in nubibus(^U)
84 8 8

Jos.n, 16.

8 8

ibid. 17, 18.

8 1

Malih. xxvn, tt Lnc. .

I Tlnss. iv, 16.

(15) Alxud nullum signum fuit quod acciperet, n i i i coccineum, quod sanguini* formam gerebat.Saebal e/itm, etc. Clemens Romanus epistola 1 ad Co- 0 rinibios sub finein nuni. 12 : ^, ,' * ' . E l addiderunl sigmim larei; neinpe fuiiiculum coccineuin appenderct de domo sua : manifeglum facienies, quod per sanguinem Domini fulura esset redempiio universis credeiilibus et speraulibus in Deuto. Quot aulein ei 'qiiantos suffragaiores babeal baec flgura el allegoria, docet Colelcrius in Noiis ad citalum locum Cloinenlis. (14) In antea editis omissom est c super nos, ",uod reperiiur in oiiinibus mss. Paulo posl iideiu >ISH. babewt : c iu condeiunaliotiein esi. Posiius * lini.... in ruinam et resurreclionem. > Libb. edili: . comlemnaiione est. Positus enim.... in ruina l re^urreciione. > PATROL. G B . XII.

(15) Mss. feneslram. Libb. e d i l i : c foneslras. (16) De transitu Jordanis. Non alium tiiuluiu habenl codices mss. Sangeruiaii. et Gemeticeasis et uuus Ebroicensia. Ir. libb. amea edilis lcgilur : c De eo quod Jordanem iransil arca Tesiaiiicu(i Domini cum sacerdoiibus et Leyiiis ct populo, ubi diciuir ad Jesum : In die bac incipio exallare le : ubi prsecipitur popitio ut longe sit ab aica Teslamenli Uuo millia cubila. (17) Godex Sangerm. : c lerra, Libb. ediii : ccreaiura. > Paulo posl in iisdem libb. ediiis deesi: c fluvius impugnabal.... coelum eos impugnabat, sed isiud rcsiiiuhur auctorilaie omuiuni manuscripioruui. (18) Libb. editi: ln Jordanem arca Testamenti duxerat populum Dci, > sed onines inss. ui in uosiro lextu. (19) Godd. Sangerm. et Gemeiic. c ininislris deferenies. Libb. ediii : c mysieriis refereuleti. > (20) ln nubibus. Deesl in libb. anlea ediiis, sed repcriiur iu oinnibus mse. 27

ORIGENfS obviam Ghristo in aera, ct iia sempercum Domino unicuique fidelium Cunc primnm Jesas exaltaiur. ertinus. Nihil omnino est quod metual justus, omcum ad myslerium bapiismi pervenilur (29), quia nis ei crealura famulalur. Audi denique quomodo sic el scriplum est % quod t exahavit illuin Deus, eiiam per proplielam promiltit ei Deus dicens : et donavit ei nomen, quod est super omne nomen, < Si transeas per ignem, flamma non adureL le,qiio- iil in nomine Jesu omne genu fleciaiur ceeleslium niam ego Dominus Deus tuus. Omnis igitur locus et terresirium et infernorum. > Verumiamen per suscipil justum, et omnis crealura exhibet debilum saeerdoles deducitur popubis, ei iier agii ad terram famulatum. Et ne existimes (21) quod haec in priorepromissionis magisterio sacerdoluin. E l quis ho ribus quidem gesia sunt, in le vero qui nunc audi- die in sacerdotibus tantus ac Ulis est, qui in iHo ortor horum es nihil lale geralur : omnia complenlur dine mereatur ascribi ? Si enim sil aliquis talis, cein le secundum myslicam raiionem. Eieniro tu qui dentei fluenla (30) Jordanis, et ipsa elemenla venuper idololairto lenebris dereliciis cupis ad au- rebuniur, pars aquarum flumiois relrorsum resiliet, dientiam divinaelegis accedere.nunc primum jEgy- ac posl tergum frenabitur, pars vero in mare salplum derelinquis (22).Cum calechumenorum aggre- sum rapido lapsu diffugiet (31). Quod tamen nec gatus es numero, et praeceplis Ecclesiasiicis parere ipsum absque mysterii raiione arbitror scriptnm,
n

capisli, digressus es raare Rubrum, et in deserti quod pars aquarum Jordanis mergaiur in mare, aisiationibus posilus, ad audiendam Rei legem, et i n - que in amariiudinem proOuat,pars vero in dulcedine tuendum Moysis vultum per gloriam Domini revelaperseverei. Si enim omnes qui baplizanlur, accetum quolidie vacas. Si vero ad inyslicum baplismi ptam (32) coeleslis graliae dulcedinem cuslodirenl, veneris fonlem, el consislenle sacerdotali (23) et el nullus in peccaiorum amaritndfnem verlereiur, Levilico ordine iniliatus fueris venerandis illis manon otique essei scriplum quia pars flnroinis salti gniOcisque sacrameniis, quae norunt illi quos nosse maris gurgitibus fuissct immersa. Et ideo mihi vifas cst, tunceliam sacerdolum minisieriis Jordane di- deiur in his verbis baplizalorom varietas designari, gresso lerram repromissionis inirabis, iu qua te post quam qaidem nos (quod cum dolore commemoro) Moysen (24) suscipil Jesus et ipse tibi efficilur novi saepe videmus accidere, ut hi qui sanctum (33) baUineris dux. Tu vero lanlarom ac talium virlulum ptisma consequunlur, cum se rursum ad ncgotia Dei nieraor, quod libi mare divisum est, e l quod soeculi ei illecebras libidinum iradunt, et cum avaaqua fluminis sielit, conversus ad ea d i c e s " : c Quid ritiae salsum poculum bibunl, in ea aquaram parlt libi esl,marc,quod fugisti ? et lu Jordanis, quia con- formeniur (34), quae in mare profluii, alque in salversus es retrorsum ? Monies, quid (25) exsultaslis sis fluclibus deperil : pars vero illa quae cugn susicul arieles, el colles sicul agni ovium ? Sed re- * bilitale permanet el dulcedinem suam servat, desifpondebil tibi sermo divinus et dicet: c facie Do- gnet eos qiii acceptum Dei munus indeclinabiliter niini commola esi lerra, a facie Dei Jacob, qui con- tenent. Et recle una pars eat eorum qui salvantur, vertil peiram (26) in slagnum aquae, et rupem i a quia et panis unus est, qui de ccelo descendit, et fonies aquarum. > dat huic mundo vilain, et fides una esi, el uuutn 2. Quanla aniegcsta sunt! Mare Rubrum pedibus baptisroa, e l unus spiriius quo poiantur m lransiium esl, manna de coelo dalum est, ibntes in bapiismo, ei unus Deus Paier omnium. Inierea saereroo disnipli sunt, lex per Moysen data csl (27), cerdolalis ordo est et Levilicns, qui iier osiendai signa et prodigia multa in eremo gesla suot, el populo Dei, qui exiitde iEgypio. Ipsi euim sunl qui nusquani diciiur exalutus esse Jesus. Ubi vero Jor- edocent populum exire de iEgyplo, de erroribus danis transilur, ibi dicilur ad Jeeum : In hac die scilicel mundi, et 406 iransire per eremuni vaincipio exallare te in conspeclu populi. > Neque s l a m , id est lentationum gcnera diversa iransenim anle myslerium baptismi exallatur Jesus, sed currere, neqtie noceri a serpeniibas, qui sunt exaliatio ejus et exallalio in conspectu populi inde morsus daemonum, et malarum auggestionuiu vesumit ixordium. Si enim omnes qui bapiizanlur in D nena viiare. Quod si aliquis forle percussus fueGbristo (28), in inorle ipsius baplizanlur, mors aulem Jesu in crucis exallatione completur, merito
e t M

r i i in eremo a serpenie, ut osieudanl ei aereum serpenlernj (55) in cruce suspensum : queiu qui

Isai. XLII, 2, 3. Psal. c x m , 5, 6, 7, 8. Jos. m , 9. Philip. n , 9,10. (29) Mss., c pervenilur. Libb. edili : c pervc(21) Godex Gemelicensis et unus Ebroicensis : nerit. > iiane exisliinas. > (50) Sangerm. et unus Ebroicensis : c fluenia. > (22) Gemelic. dereliquisli. > (51) Gemetic. et unus Ebroic. < desiliel. > (25) Idem cum uno Ebroiccusi : c confttens a sa(52) lidem c acceptam. > Libb. e d i l i : accepla. cerdotali, > etc. Paulo posl codd. Sangerm. et Ge(53) Sangerm. ei unus Ebroicensis: sanclum. luelic. c illi quos nosse fasesl. Libb. e d i l i : < illi Libb. edili : c secundum. Paulo post idem mss., quibus nosse fas esi. > c illecebra libidinuin. Libb. edili : c illecebra l i (24) Mss., c suscipil. > Libb. edili : c suscepit. (25) Ms., Gemelic. quid. Libb. edili: t quia.i bidinis (34) Mss., c formenlur. Etpaulo posl c in saleis (26) Gemetic. el u u u s Ebroicensis : c solidam fliictibus deperii. Libb. ediU firmeniur, et paulo peirain. > post in saltis fluclibut diffluil. (27) Sangerm. c lala est. > (53) Mss., c xreum Msrpentem. Libb. editi: (28) In Clirisio. Deest in libris antea edilis. Sed ieremum serpentem, > male. babeiur iu codice Geraeiicensi.

846

IN LIBRUM JESU N A V E HOMILlA V .

810

v i d e r i t , id est qui crediderii in eum cujus figu- deraoramur, omnia quae ad perfeciionem periinem, fesiinemus implere, ei ita demuin poterimus decima m n serpens ille nionslrabal, diabolica per boc die mensis primi lerram repromissionis id esl \enena diflugiet. Sacerdoialis el Leviiicus ordo beatiludinem perfecllonis intrare. Sedetalia quame s l qui astal (36) arcae lestamenli Domini, in plurima si diligenler observes, in hanc diem recaqua lex Dei portalur sine dubio, ut ipsi i l l u m i pilulari Scriplurarum relalione deprebendes. De iient (37) populum de mandatis Dci, sicut Proplieta quibus singulis uti ne r.unc (40) sermo nobis plus dicit* :<Lucerna pedibus nieis verbum uiuni, Doqnarn volumus dilaielur, hoc sentiendum est de eo, mine, et luinen semiiis meis. Hoc lumen pcr sa~ quod saepius dies iste repetitur: quia lioel generalis eerdoies accenditur et Leviias. Quod si forie aliquis nobis sii una perfeciio, tamen secundum (41) unamex tioc(38) ordine accensam lucernam posuerit sub quamque speciem viriulum quam aggrediraur exniodio, et rion super candelabrum, u l biceat omniplicare, si eam poluerimus iniegre perfecteque combus qui in d o m o s u n l : videat quid sibi agendum s i l , plere, est ipsius virtulis sua quoque perfeciio (42). c u m Dorcino lucis reddere cceperit raLionem pro i i s Verbi causa, si is qui iracundus est, yirlutein manqui nibil illuminalioni* a sacerdolibus capienies In sueludinis cupiat adipisci, sine dubio primo oflenlenebris arabulant, ei peccatorum obscuriiale caedit in multis, donec longa medilatione usum multi canlur. lemporis in naturani convertat. Et cum obtinuerit 3. Vide denique quid d i c i t : c Populus, inquit, u l longe sit ab arca leslamenti duo milliacubilorum. > quod proposuil, adipiscitur quidem perfeclioneni raansuetudinis, non tamen ex hoc eliam perfectioSacerdoies vero et Levitae proximi, ei saiis pronem virtulum omnium possidet. Sic ergo per sinximi, iia ut bumeris ipsorum arca Domini ei legulas virtutes inveniunlur multaa perfeciiones. Pergislalio divina porlelur. Beatf qui merentur proxifeclio vero generalis illa esi quae omnium in se uii esse Dee. Sed mcroento quod scriptum e s i : c Qui approximant mibi approximant igni. > Si au- perfeciionum coniiuet suramam. Proplerea ergo inulia in hac die gesia recapiiulaniur, iu mulias perruin vel argentum fueris, ei igni approximaveris, mullo per ignem splendidior et rulilanlior effulge- fcctiones ad unum tendere significenl finem, sicui el Propbela d i c i t : c Mulium peregrinaia e s i a n i bis. Si vero supra fundamentum in te fidei posilum ma nica. > Et i t e r u m : c Dum dicunt mibi per sinconscius tibi es supera?diQcasse le ligna fenum gulos dies : Ubi est Deus luus ? haec memoratus Mipulam, cum tali sediGcaiione si igni approxitnasum, et effudi in me animam meam : quia pertranseris, consumeris . Beali igitur qui proximi sunt, et qui ita proxinii etini, u i ignis eos illuninet non Q eam in locom tabernaculi adinirabilis usque (45) ad domum Dei, in voce exsultationis, el confessionie adural. Salvabitur lamen et Israel, sed longe posisonus epulantum. Posi labores enim et lenlaiiotus ealvabilur, el iier ageinon sua virluie, sed admines quas in hujus vilae eremo perlulerimus(44), posi jdculis e l providentia eacerdolum. iransitum Rubri raaris, post fluenta Jordanis, si di4. Qeando autem veniuni ad iransitum Jordagni fnerimus lerram repromissionis intrare, cuai nis (39) ? NoUvi eniro et hoc non sine causa esse toiiiia etexsultaiione pervenienius, sequenies sacereignatuuo, ut et tonpus distinguereiur. c Deciroa, doies Domini Cbrisli et Salvaioris noslri, cui est i n q u i l , mengis priraL > lsia ipsa esl dies, in qua gloria et poteslas in sapcula sseculorurn. Amen. ei agni inysteriutu praecipiebalur in jEgypio. DeciHOMILIA V . ma dte meiiais primi terrain repromlssionis inceDe duabus dc semis iribubus, quos Iransierunt Jordunt : quod mibi valde beatuin videiur, u l eadem dauem. Et de Jetu,quomodo exaliavii eum Domiipsa die qua errores quis subterfogerii eaeculi, nu$ in conspectu filiorum lsrael. Quomodo populuni circumcidil cuiiris pelrinu secundo. etiam lerram repromissionis irigredi merealur, id est in bac dte qua in boc sseculo vivimus. Omnis 1. De iis quidem qui mare Rubrum transeniro viia nosira praesens in uno die designaiur. ieruni, Aposlolus dicil quia c omnes in 407 ideo edocemur per istud mysierium, ne actus noMoyse baptizati sunt in nube et in mari. > De iis airos et opera juslitia* in craslinum difieramus, vero qui Jordanera iransierunt (45) possumus eed bodie, id esi donec vivimus, donec in mundo etiam noe simili modo pronuntiare, quia omnes iu Jos. , 19. Psal. cix, 6. Psal. XLII , 5 4. Psal. CXVIII, 105. Jos. III 4. 1 Cor. m,12. 1 Cor. x, 2. reperitur iri codice Gemeiicensi et uno Ebroicensi. (36) Sangerm. astat. > Libb. e d i l i : f adsistit. (42) Sangenn. quaqne perfcctio. > (37) Mss., ut ipsi illuminenl. Libb. e d i l i : (43) Libb. edili : c in loco labernaculi usque. > c et ipsi iltaminant. Mss. Sangerm. et Gemelic. ul in noslro t e x u . Pau(38) Mss.,1 quod si forle aliquisex hoc. Libb. loposl iidem mss. c sonus epuiantuin. Libb. e d i i i : e d i i i : c quod si alius forte ex boc. > soiitis epulantis. (59) Libb. edili : i Quando aulem?Ad iransiium (44) Libb. editi : c quas in bujtis mundi eremo. Jordanis. Sed ms*. ut in noelro lexlu. co<lice Gemeticensi deest bujus, iu Sanger(40) Libb. edili : c deprebendes de libris singulis. 13li ne nunc. Codex Geiiietic. et uniis Ebroi- 4iianensi pro < mundi, legiiur c vilae. (45) Godex Sangermaiiensis <:um uuo Ebroiccnsi censis : Deprebendes. ln qnibus siugulis uli ne c iransierunt. Libb. editi, iranseunl. Nuntruto niiuc. Sangennaneiisis cum allero Ebroicenai lerepcrilur iu Gemeiicensi. clionem lextus nostri exbibel (41) Secundum.Deeat in libris antea ediiia, sed
9 9 T 8 8 9 9 9 1 88 9 9 88 M 8 8 9 9
T 8 8 8 8

8 0

8 1

8 8

847

ORIGENIS

Jesu baplizati sunt in Jortlane: iia u l ea qtiae in Vides ergo quia Paulus accinclos novil eos, qui praecincii suni cingnlo verilaiis. Igilur eiiam noJonlane gesia referuntur, formam leneant sacraslrum esse cingulum verilas debei, si lamen servavemenii, quod per baplismum celebratur. lllud vero rimus militias Iiujus et cinguli sacramenlum. Si quod scripium e s l : Et festinavii populus transenim verilas est cingulum nostrum quo ad Cbrisli ire (46) Jordanem, el faclum est cum perlransisset mililiarn cingimur, si quando falsum loquimur, et omnis populns, Iransiit et arca leslaroenti Donr.ini, mendacium de ore nostro procedil discingiiuur non mihi otiose addilum videlur a Spirilu sanclo a militia C b r i s l i , c l balleo verilatis exsolvimur. quod dixil quia feslinavit populus Iransire. Unde el Ergo si in verhate sumus, sumus cincli : si vero ego arbilror, quia nobis quoque venientibus ad bain falsitate, discincti. Sed nos imiiemur polius isios piismum salutarem, ei suscipieniibus sacramenia quadraginla millia viros accinclos procedeoles (51) verbi Dei, non oliose nec segniter res gerenda ad bellum in conspeclu Domini, et semper simus in tsl (47), sed festinanduin esl et perurgcndum iisqueverilate succincti. Sed ne illud quidem oliose p r quo omnia Iranseamus. Transire enim omnia, i m lereo quod addit Scriplura, quia accincti proceplere esi omnia quac mandanlur. Fesiinemus ergo dunl (52) in conspeclu Domini. Non enim sufficit le transire, id est adimplerc primo quod scriplum csl (48): < Beaii pauperes spiritu ; 1 ut deposila apud bomines videri servare verilaleni. Possibile omni arroganiia, ei Cbrisii bumililate suscepia per- namque esl fallere homines, et veracem videri, aed venire ad repromissam beatiiudinem mereamur. non ex eo in veriiale succinclus es, nisi el in conspectu Domini servaveris veritalem, id est, non Sed et cum haec impleveriraus, non nobis slandum est neque cessandum, sed iranseunda sunl el cse- soluni quaB voce bomines audiunt, scd et ea quae in tera quae sequunlur, ut esuriamus et siliamus jusii- corde perspicil Deus, ut nihil sit in corde fucaluni, secundum quod Propliela dicil de talibus " : Qui liam. Transeundum uobis esl quod sequilur, ul in boc mundo lugeamus. Ciio eliam reliqua iranseunda loqimnlur pacem cum proximo suo, mala aulem sunl, u l mansueli efficiamur, el ut paciiici manea- sunt in cordibus eorum. > Absque his ergo omnibus inus, ut per boc filii Dei vocari possimus. Feslinan- csse debet qui vull accinctus in conspectu Domini dum quoque nobis esl, ul persecutionum (49)lempus procedere ad expugnandam Jericbo, quia irattseunles Jordanem fluvium ad pugnas et bella transvirlute paiienliae transeamus. Gumque I133C singula quae ad virluiis gloriam specianl, non segniler nec imus. Vis iterum"7jiscere qua nos pugnac poet ba* rsmisse, sed cum omni inslaniia et celerilale con- plismum, quae bella suscipiunl? Noii a me, sed ab ipso rursus disce aposiolo Paulo, ipse te docet diquisierimus (50), boc mibi vidclur csse cum festi
8 8 t

"

'

naiione iransire Jordanem. Gum vero Iransierimus, cens : INon enim nobis pngna est adversus car c l oblinere poluerimus quae oblinere debemus, rur- nem et sanguinem, sed adversus principalus tt adsum nobis diligentiae el caulelai cura succedit, ne \crsus poiestatcs, adversus hujus niundi recloret forle negligeuiius inccdentcs, improviso aliquo la- tenebrarum barum, adversus spirilalia ncquiiiae in psu effundaniur gressus noslri, sicut et Propheta ceelestibus. > Formas sunl el figurac qua3 scripla suni. d i c i l : Paulominus effusi siml gressus mei. * lla enim dicit Apostolus : < Haec enim omnia in Nec reinissior nobis solliciludo in conservandis, figura coniingebanl iilis: scripta sunt auiem proqiiam in conquirendis debet esse virlulibus, pier nos (55), in quos fincs saiculorum devenc2. An non baec tibi designari videniur in eo quod ruiu. 1 Si ergo propler nos scripla sunt, age quid dicilur , quia 1 quadraginia inillia virorum accincessas? Exeamus ad bellum, ul expugnelur a nobis 1 i i , vel c expedili Iransierunt ad pugnam in con- civilas bujus mundi maHlix- (54), ut peccati superba speciu Domiui ad expugnandam Jericbo civitatem? > moenia destruatur. Gircumspicis Tone quo tibi i l i Itequiramus qui isli suql, quos Scripiura dicil ac- nere progrediendum sit, qui campus ceruminis excincios vel expeditos. Ego ex meipso praesumere peiendus. Novum libi forlasse videbilur quod dictualiquid ct pronuntiare nou audeo. Aposioli magis D rus eum, eed lamen veruro est, prxier lemelipsum liiteris doceamur in talibas. Qui sunl isli accincti exlrinsecus nibil requiras. lntra te esl pralitira quod Patdo exponenle discamus. Audi ipse quid d i c i l : geslurus es: inlrinsecus est mala aedificalio, quae Estoie ergo accincii lumbos vestros in veritaie. subruenda e s l : hoRiis luus de luo 408 corde pro8 8 1 9 T 9 8

J o s . IY , 10,11. Malth. v, 3. P s a l . LXXIII ,2. Ephes. v i , 12. 1 Cor. x, 11. (46) Gemeiicensis el unus Ebroicensis, c (ransire.i Libb. ediii, c et Irunsiil. 1 (47) Ret gerenda eH. Unus Ebroicensis, geren dinn e s l ; i alierEbroiceosis cum Geineticensi, ciranseundum est. > (48) Godex Geineiicensis : c Transire ergo omnia quae mandanltir feslinemus. Ergo Iransire est adimplere primo quod scripturo esl. (49) Godex Sangerm., leuipus. > Libb. edili, i poudus. > (50) Godex Gcmelicensis cutu uuo Ebroicensi
1 8

f>

8 8

88

8T

Jos. , 13.

8 8

Epbes. YI, 14.

8 8

Psal. xxvn, 3.

c conquisierimus. 1 Libb. edili, conquirimus. > (51) Libb. ediii, virorum accincioruui procedenliuin, sed mss. u l innosiro lexlu. (52) Procedunt. Deesl in libris aniea editis, sed rep^rilur in codice Gemeiieensi el uno Ebroicens>u (55) Propter no*. Codex Geinelicensis, ad correptiojiein tioslram. > (54) Libb. cditi : c Ut oppugoeltir a nobis civilaf prima bujus mundi malilia. 1 Godex Saiigermaueoais ui in uosiro texiu.

849
1

IN LIBRUM JESU N A V E HOMILIA V.

850

cedii. Non mea vox isla, sed Clirisii est. Audi enim quia ille qui in lege erudilus esi, et per Moysen edocius abjecit idololairiae errores, simalacrorum ipsum diceniem : c De corde enim procedunl cogitationes malae, homicidia, adulleria, fornicaliones, supersiiiionem cultumque deposuit. Haec esl circunifuna, falsa testimonia, blaspbemiae. Vides quan- cisio prima per legcm. Si vero is veniat a lege et tus el qualis cxercilus hostium luorum adversnm te propbeiis ad evangelicam fidem, lunc accipit eiiani de luo corde procedil? Isli nobis prima stragc fun- secundam circumcisionem per petram , qui est dendi sunt, j s d prima acie prosternendi. Horum si Chrisius, et compleiur hoc quod dixit Domimis ad sabruere moenia ipsosque ad internccionem caedere Jesum : c Hodie abstuli opprobrium iEgypii a filiis Israel. Sicul aulem dixit Aposlolus * : Bibebanl poierimas, ita ut non relinquamus ex eis qui renunliei vel respiret, si jam nullus ex iis prorstis in no- aulem de spiriiali sequenli eos peira, petra vero slris cogiiaiionibus redivivirs eruperit, tunc nobls eral Chrislus: ita eiiam nos in boc loco compeper iesum dabitur illa requies, ut unusquisque re- tenter possumus dicere : Circumcisi sum aulem de spiritali sequenii peira, pelra vero erat Cbrislus. quiescal sub vinea sua et sub ficu sua, cum jara Nisi enim quis fueril per Evangelium secunda cirnon sit qui exterreal filios Israel. 3. Verumlamen transeunt Jordanem quadraginia cumcisione purgatus, uon potesi opprobrium i E g y inillia vironim armalorum accincti in P Hlecebrae corporaliura deponere viiioin conspectu conspectu
7 li i d

Domini ad bellum, et lunc dicil Scriptura \ quia 6. Videamus tamen quale eil boc ipsum quod dici in die illa exaltavit Dominus Jesum in conspectu loiius generis filiorum Israel? Fuerit quidem isla tur, quia c bodie abstuli opprobrium a filiis Israel. (55) exaltalio filio Nave, u l dux populi illius apud Omnes homines eiiamsi ex lege venianl, eiiamsi per Moysen erudili sint, babenl tamen opprobrium eos qnos regebat, magnificus babereiur : nosler JSgypii in semelipsis (60), opprobrium peccalorum. vero Jesus Dominns meus, dux et reclor populi bujus, quomodo exaltalur iu conspectu omnis generis Quis eril similis Paulo etiam secundum legis obserfiliorum Israel, videamos. Ego arbitror quia ipse vanliam? Audi denique ipsum dicenlem : c Secuitddin juslitiam quaj in lege est, conversaius sine semper apud Pairern exaltaius est et excelsus. Sed querela. Ipse lamen (61) proruntiat et dicit : lioc opus est, ut in conspectu nostro exaJiet illum Fuimus enim et nos aliquando insipientes, increDeus. Exallattir autem in conspectu meo, cum mibi snblimitas el celsitudo divinilatis ejus aperitur. duli, erranles, servienles (62) desidcriis et voluplaQuando ergo mihi excelsa ejus (56) diviuitas reve- libus variis, in malilia el invidia, odibiles, odienlala esl? lonc profecto cum Jordanem Iransirem, C les iimcem. Non tibi videnlur baec opprobrta et variis sacramentorum munimenlis fulura arina- esse, et opprobria iEgypti ? Sed ex quo venil Chri8lus, el dedit nobis secundam circumcisionem per rer ad prxlia. 4. c Et timuerunt, i n q u i l , Jesum, sicut limue- baplismum regenerationis, et purgavit animas norant Moysen. Oninis qui sub lege est, timet Moy* stras, abjecimus hsec omnia, et pro iis assumpsimus conscieniise bonae astipulaiionem in Domino. sen : cum vero ad Evangelium ex lege Iransieril, mmata observaniia mulatur et (itnor, sicul Aposlo- Tunc per secundam circumcisionem ablata suni lus dicil * : Ego autem per legem, legi nioritms nobis opprobria iEgypli, el purgata sunt vitia peccatoruni. Nemo ergo si integre conversus est, si ex sum, ut Deo vivam, cum Cbrislo confixus sum corde pceniiuit, si fideliier Jordanis fluenta digrescruci (57). Vivo auiem jam non ego, vivit vero in sus esl, si secunda per Evangelium circumcisione me Cbrisius. > 5. Post haec jubetur filhis Nave facere cultros ex purgatus est, praeleritorum metual opprobria delipetra, ei sedens circumcidere filios^ Israel secuudo. clorum. Audis quia bodie abslulil (65) a le opproYellem ego (58) in boc loco percontari Judseos, briuin iEgypli. Hoc el in Evangeliis signiflcat Do~ ininus cum d i c i l : Remissa sunl libi peccaia quomodo poiest qnis secundo (59) circumcidi circum cisione carnali. Semel enim circumcisus quis ullra ta, sed jam noli peccare, ne quid deierius libi accidal. Si enini post remissionem peccatorum ultra non babet quod secundo possit auferri. nobis non pccces, vere ablaium esl a te opprobrium iEgyvero qnibus dicilur quia lex spiritalis est, vide quatn pli. Si vero iterum peccaveris, ilerum in le velcra digne el conveuienier isla solvantur. Dicimus enim
9 1 8 B 1 1 D

Mailh. xv, 19. .6. T i l . , 5.

1 8

1 1

^Jos.iv, 14, Jos. iv,14. Gal.n, 19, 20. Luc. vn, 49, et Joan. v, 14,

Jos. v, 9.

1 Cor. x, 4.

Phil. m .

(55) hia. Deesi in libb. antea editis, sed resiiiuitur e ms*. (56) Ejnt. Deebl eliam in libb. edilis, sed babelur \w mss. Paulo post mss., Jordanem transireni. > Libb. editi, iordanem Iransierim. > (57) Mss., t conlixus suui cruci. Libb. editi, c crticifixus sum. (58) YeUem ego, eic. Sic babent codd. Sangermaiiensis el Gemelicensis cum uno Ebroicensi. Libb. ediii : Velim er^o In boc loco perconlari a Ju-

dseis. (59) Godex Gcmelicensis, c circumcidi qui ullra non habcl, etc. (60) Opprobrium ASqypli in temelipsh. Hac esunl in libris aniea ediiis, sed exsianl in omnibub mss. (61) Mss., c tamcn. Libb. edili, < aulem. (62) Serviemes. Deest in libris anlea edilis, sed babeiur iu omnibus mss. (65) Gemclicensis cum uno Ebroiceusi, t absluli. >

851
1 1

ORIGENIS que mater est jEgypius, ex qua cerlum est hujue modi opprobria pullulare : quae si transilo jam Jordane susceperis, el iis le rursus laqueis illigaveris, tecum sine dubio opprobria ^BgypU trabis. Sed si quando te talis curiositas interpellat et de corde tuo bnjusmodi boslis erumpit, dicei, quia Jesum ducem sequor, in cujus potestale sunl quae fulura sunt. Quid mihi scire quae futura suut ? Quiccunque ille vuh, h c fulura sunt. Ideo ergo ut in nobis vere secunda circutncisio compteatur, per quam vetera jEgypli opprobria deponamus, ab his omnibus segregati prorsus esse debemus, nt purificati corpore et corde puras etiam manus levemus ad Deum, puro quoque ore, el purgalis labiis, ac mente sincera, prece et actibus gloriflce> *

revulvuntur (64) opprobria , eo magis quo mulio majoris crirainis est Filium Dei conculcare, et aanguinem tesiamenti pollulum (65) dticere, quam legem Moysis negligere. Multo enim majoris opprobrii est, qui post Evangelium, quam ille qui stib lege poeitus fornicatur, quia iste lollens 409 membra Christi, facit ea membra meretricis. Videsergo quam graviora e l cumulaliora in teopprobria, si neglexeris, revolvanlur. Denique jam nemo le reum slupri arguit, sed sacrilegii scelere condemnat, quia diciiur ad l e : An nesciiis quia corpora vesira templum Dei sunl? Si quis auiem templum Dei violaverii, disperdet illum Deus. Haec eliamsi prius ignorabas, nunc tarnen ex quo ln auribus luis isia verba dicuntur, el in cor luuin
1 1

jv

bujuscemodi doclrina transfundilur, ecilo te bis audeiis lemplum Dei ei membrum Ghrisli esse jam facturo. Vide quanlum profeceris ex bomunculo terreno (66). In lemplum Dei progressus es aine dubio, in quo babilare debet Deus : et qui caro et sanguis eras, profecisti ut membrum Chrisii sis. Sed sicnl magnus esl isie profectus, i(a ei discesaus terribilis, atque irremediabilie pene (67) tapsus. Jam libi enim non licei templo Dei uti, nisi in sanclitale, nec membra Cbristi ad indignum revocare negolitim. E l ideo si quando te malae concupiscenli pulsai illecebra, memor horum quae nunc audis, bosii illi occurre, qoi de te Ipso, hoc esi de tuo corde procedit, et resisie el in lalibtis verbis, et dic, quia sum meus : emptus enim sum pre- Q lio sanguiuis Chrisli et membrum ipsius effeclus eum. Non licet mibi lollere membrum Cbristi, et faoere membrum merelricis. Dic ei, quia lemplum Dei efleclus sum, non roibi licel immundum aliquid illuc inducere, nec fas est mihi violare templum D e i : sed et illud adde, quoniain c qui fornicaiur, in corpus suum peccal : > non in istud corpus soluin, quod lempluin Dei efleciumjest, sed el in Hltid quod dicilur, quia omnis Ecclesia corpus Cbrisii e s i : et in omnem Ecclesiam videiur delinquere, qui corpus soum maculaverit, quia per iiiiuro membrum macula in omne corpus diffundilur. Est et Hlud opprobrium iEgypti, quod, si neglexeris, eiiam post Jordanls Iransilum, et posl baptismi secundam circumcisionera, veluslae con- ^ eueludinis inuslione suggeriiur (68), observare auguria, requirere slellarum cursus, ei eventus ex iis fniurorura rimari, servare somnia cselerisque bujnsmodi euperslilionibus implicari. Mololalria3namw 1 0

mus Deum in Chrisio Jesu Domino nostro (69), cujus est potestas et imperium in saecula saeculorura. Anicn. HOMILIA VI. De Pascha quod fecemnt filii lsrael m Galqala, e( quomodo fructu$ terra: ceperunl e regione palma* rum. De principe viriulum mtiitm Domini (70), ubi dicitur adJetum " ; c Solve calceamenlum d$ pedibut lui$. Locui enim in quo stat, ierra sancia est. > 4. Qui obedienles fuerunt mandatis Domini, incircuincisi dicunlur. Ex quo intelligilur illos appellari incircumcisos, qui non obediunt mandalis Domini (71). Sed lainen et circumcisos el incircumcisos, qula omnem animam diligit Deus, non peniius derelinquil. Misil enim Jesum, qui omnes simul dignos circumcideret el indignos, e l non filiuin Navc Jesum, non enim vera et perfecta circnmcisione ille populum circumcidil, sed Jesum Christum Doinimnn et Salvalorem nostrtim (72). IIic enim esl, qui vere a nobie pollulionem abslulil carnis ei abseidit (75), et a corde atque aniina noslra peccatorum inquinamenta purgavit. Deniqtie audi quid dicil Scriplura de iis qui per Nave filium praDflgurabanlur. c Circumcisi aulem, inquit , c filii Isracl requieverunt in eodem loco, sedenies in casiris usque dum sanarentur, et lunc dixit Dominus ad Jesuin : Hodierno die al^luli opprobrium iEgypti a yobis. > Non enim suibcit nobis circumcidi, sed et posi circumcisionem sanari, id est usquequo etiam cicairicem ipsam circumcisionis vulnus obducat. Qtiando ergo cicatrix in vulnere noslr circumcisionis obducitur ? Ego iia arbitror, quod circumcidi per Jesum nostrum, boc
1T

Hebr. x, 29. v, 8, 9.

, f

l Cor. v i , 19, , 17,

I Cor. v i , 18.

Coloss. , 24.

" Joe. v, 16.

1 7

Jos.

(64) lidero mss., revolventur. % (65) lidem mss., c polltiere. (66) lidem mss. terra?. > (67) Pene. Deest in Gemelic. et uno Ebroicensi. .(68) lidem mss. inuslio testiggeril. (69) Duo Ebroirenses : Dominum noslrum Jesnm Ghrisium. Ge.neiic. c Dcum noslrum Jesuui Cbrislum. Mox codex Sangerm. < cujus est. Libb. aulea ediii : c cui e&i. > Unus Ebroicensis

ibidem babel: imperium cum sanclo Spiritu. t (70) Post vocem c Domiiii, in codd. Gemelicensi et Ebroicensi uiio addilur : t el Jericbo. > Reiiqua desunt. (71) Iidenv mes. < Sed el incircumcisos, quia. (72) lidem mss. c Jesum Nazarenunt Dominuin. (73) lidem ; c pollulioitem camis abscidil.

853

IN LIBRUM JESU N A V E HOMILIA V I .

85*

est viiiis carere, malas consueludines et pessima bus est quem de jEgypto eieantes nobiscura portafimus, parva haeceruditio saecularis (78),aul eiiam insiilula deponere, fcedos et inconditos mores, et juidqtiid ab honeslatis el pietalis regula abborret si quis forte attigit liberalium liiterarum cogoitionem (79), quae exiguum aliquid juvare nos potesl. abscindere. Sed boc cum in iniiiis facimus, ipsa eretno vero positi, id est, in boc in qno nunc n o Y i l a l i s quodammodo difficullale conslringimur, el quasi cum labore quodam et dolore animi, ve- sumos vitae siaiu, manna vesciraur, per hoc quod divinae legis instrueiienibus erudimur. Qui vero leris consueludinis culpas novella institutlone mumerueric terram repromiseionis inirare, id est, ea tamus. Et ideo est, u l dixi, 410 qu&dant diffieulquae a Salvaiore repromisea sont consequi, ille tas i n i n i t i i s , ut vix aegreque ampulare possimus edit fructus e regione palmarum. Vere enim fruprima (74), et secunda suscipere. Hoc ergo mihi cium palmac Inveniei, qui devicto hoste ad promissa videtur tempus esse, quo velut in dolore circumcipervenerit. Gertum namque esl, quod quantacunsionis nostrce dicimur residere, usquequo obdocta qne illa sunl, quse nunc in lege Dei, vel divinis l i l cicatrice sanemur. Obducimus auiera cicatricero, cum jara nova inslitula absque difficullate comple- teris intelbgere possumus aut seniire, multo sublimiora et excelsiora erunt illa, quae cessante aenimus, e l in usum nobie venitur, quod prius quasi gmaie facie ad faciem sancti quique videre niereinsolitum ac difficile videbatur. E l tunc vere jam sanati dicimur, cum vitiis carenles virtutes novo buntur, quta qaae c oculos non vidit, nec auris audivit, nec in corhominis ascendii", haec c praeusu verlimus in naturam. Et ita demum merilo ad paravit Deos Hs qui dilignnt eum (80). Quod si nos dicit sermo divinus ea quae sequunlur : c Hodierna die absiuli opprobrium iEgypti a vo- secunduro lliteram solam intelligenda sit lex, inveniuntur (81) sine dubio filii Urael, curo nielioribis : > quia posteaquam ablatum esl opprobriom btie uterentur (manna quippe de coelo capiebant) jEgypii, tunc diciiur : c Et fecerunt filii Israel ex repromissione deieriora accepisse, quibus priu* paacba quarta decima die mensis primi (75).>Non tmm anle circumcisiooem paecha facere poierant, JEgyptiacis deficienlibus cibis, melior atique eucsed neqae sialim post circumcisionem carnes agni cesserat cibas manna de coelo. E i qtiomodo nunc puiabitur meliore cibo cessanie successisse deierior, comedere, antequam sanarenlur. Sed posieaquam sanaii sunl, dicilur quia fecerunt pascha (ilii Israel nisi quia major et verior ratio in spiriuli iniolliquarladecima die mensis. Vides ergo quia nemo geniia, quam in texiu litterae deprebenditur ? Sed interini poeleaquam introduxit Jesus populum in immundus facit pascba, neino incircumcisbs, sed
1 8 1 8

quicunque mundus fueril et circumcisus, sicut et g terram sanciam, lunc expugnalis (82) omnibus ceApoetolus inlerprelatur dicens : c Eienini pascha lebratPascha. noslrum immolaius esi Chrislus. Itaque diem fe3. c E l factum est com esset Jesus in Jericbo , sium celebremus, noo in fermento veieri, neque in respicieos oculis vidit bominem slantem conlra se, fermenio malitiae et nequiiiae (76), sed in azymis et gladius evaginatua erai in manu ejus. Et accesinceriialia ei veriiatis. > Sed et tunc quidem deus Jesus dixit ei : Nosler es, an adversariorum ? quando exiil populus de lerra JSgypti, portavit At ille d i x i t : Ego sum princeps militia? virlulis sparaiim in veglimeniis suis. Cum autem defecisset Domini: nunc adveni (83). > Respicieus ergo oculis sparsum, et panes oon babereol, pluit illis Deus videl principem niilitiae virtuiis Domini, tanquam manna. Cum autem venerunl ad terram sanctam, qui prius respexerit, sed lunc, cum priiicipeni et fructua perceperunt provinciae palmarum, defemUiiiae Domini visurus esset. Quem lanien cum vi~ c i l eis manna, et lunc edere coeperunt de fruclibus disset Jesus, non eum velul communem hominem lerrae. liaque iria genera (77) ciborura generavidit, sed intellexil virtutem esse quamdam. Nonliter describuntur. Unum quidem quo vescimur dum enim (84) cerLusr esl ex divinis viriulibus, an eieunies de lerra JSgypti, sed boc ad parvum temex conirariis una sit qua3 videtur, et ideo interropus sufficit. Fost hoc aulem manna succedil. Tergai, ct perquirit diceos : t Noster es, an adversalium vero jam de lerra sancla capimus fruclum. riorura ? > A l ille a i t : c Ego sum princeps milili In quibus differenliis (ul mex parvitalis iniellectus virtutis Domini, nunc adveni. Et cum hoc audisassequiiur) illud arbiiror indicari, quod primus c i sel (85), adoravit Jesus.et d i x i l Domine, quid
88 8 t ( 1

Jos. , 9.

1 8

Jos. v, 10.

8 8

1 Cor, v, 7, 8.

8 1

I Cor. , 9.

1 8

Jos. v, 15, 14.

8 8

Jos.

Y, U.

(74) lidem : < in iniiiis exuere aique amputare nos posse prima. > (75) Primi. Deesl in Sangerm. et Gemeiicensi. (76) Mss. c uequiliae. > Libb. e d i i i : c uialigniUlis. (77) Codex Gemelicensis : c tria gencra. > Libb. diii : c tres species. (78) Saculari*. Unus Ebroicensis : c scholaris. (79) Gemeiic. et duo Ebroicenses: c scienliam. (80) Godex Gemeiic. < ascenduni, el paulo post

< Deus diligenllbus se. (81) Klem : c invenientur. (82) Sangerm., Geiueiic. ei unus Ebroicens. expugnaiis. Libb. editi : c expurgaiis. > Ibid. Sangerm. < cciebranl pascha. (85) Nunc adveni. Dccst in libb. antea edilis, sed habelur in omnibus IUSS. Mox iu cod. Gemelic. deesl c respiciens. (84) Sangerman. c enim. > Libb. ediii : taroen. > (85) Idem ; c dixisset. >

853

OIUGENIS
88

850

prreripis servo luo ? Quid est quod nos per hoc de paradiso in bnjna mundi exsifium trusus est. edocet Jesus? Illud sine dubio quod dicit aposto Sed et caeci qui erant in Jericbo, ad quos venii lus : Noliie omni spirilui credere, sed probaie Jesus ul faceret eos videre, fonnam gerebant eoepiriius si ex Deo sunl. Cognovit ergo Jesus non rum qui in boc mundo cseciiale ignoranlix premebanlur, ad quos venil Filius Dei. Haec ergo Jericbo, F.OiUm quod ex Deo est, sed quia Deus est. Non id est mundus bic casurus esU Consummaiio e i - , cnim adorasset, nisi agnovisset Deum. Quis enim enim soeculi jam dudumsanciis voluininibiis pervulalius est princeps militiae virtulum Domini, nisi ga(a est. Quomodo ergo ei consunimalio dabilur? Donnnus noster Jesus Clirislus ? Omnis namque qnibus organis? Vocibus, inquii, (ubaruin. Quarum coeli miliiia, aive angeli, sive arcbangcli, sive virlubarum ? Paulus tibi secreti bujus prodal arcanum. lutes, sive dominaiiones, sive principaius, sive poluba, ei tesiales, omnia ha?c quae per ipsum facta sunl, snb Audi ipse quid dical : Canel, inquit morlui qui in Cbristo sunt, rcsurgcnl incorrupli, ipso principe mililani, qui esl principutn princeps, el ipse Dominus in jussti, in voce arcbangeli, et in ei qui largilur principibus principatum. Ipse esl enira tnba Dei descendel de coelo. Tunc crgo Jesus qui dicii in Evangelio : Eslo poleslalem habens Domitius noster cum tubis vincel Jericbo et pronpra 411 decem civitales. E l alibi : Eslo lu polesialem babenssupra quinque civiiales. Hic esl ^ sterneteam, ita u l ex ea merelrix sola salvelur, et omnis domus ejus. Veniet, inquil, Dominus noslcr qm accepio regno regressus esl. 5. Sed interim videamus quas praesens lectio sug- Jesus, ei in lubarum voce veniet. Sed jam nunc oremus ut venial el deslruat iuundum, qui iu niagoril. In Jericbo esl Jesus, adbuc bosles oblinenl ligno posilus esL \ et omnia quae in mundo sunt, civiialem, nondum victi sunt, el jam lainen dicitur quia omne quod in uiundo esl, concupiscentia ad Jesum : i Solve calceamentum depedibus luis, caruis esl, et concupiscenlia oculorum " . i l s i a delocus enim in quo stas terra sancia esl. E l quoinodo Jeriebo terra sancta est, qua? ab boslibus re- strual, isia jamjamque dissolval, salvel auiem banc solam qn*TR exploratores ejus suscepil, quse Aposiolinetur? Sed ne forle lioc sil quod iudicatiir, quia los ejus in fide et obedienlia recepios, in superioquocunque vencrit princeps mililine virluiis Doribus collocavil, et adjungal et sociel mereiricem miui, sanclifical locum, qnia ncc ipsa Jericho lobanc cum donio Israel. Sed jam non repelamus, cus erai sanclus : sed quia princeps miliiiae Domiiii nec repulemus ei veterem culpam. Aliquando mevenil illuc, locus dicilur sanctus. Egoeiiain amplius reirix fuit, nunc aulem uni viro casto virgo casia aliquid audeo ei dico, quiaeliam Moyses ubi slabat,
8 4 88 8 t e

per seipsmn non erat locus sanclus, sedquia Domi- copnlala eslCbrislo. Audi Apostolum diceulem de ea : < Slaiui auiem hoc ipsum, uni viro virgiuem nus tabal cum Afoyse, prwsenlia Domini sanclifica caslam vos exbibere Chrislo. Ex ipsa erat e l ilie reral locum, el ideo dicitur ad euu? : c Solve ipse qui dicebat : < Fuiuius enim etnosaliquandu corrigiam calceameuti l u i , locus cnim in quo stas insipieuies, increduli, errantes, servieules desideterra sancla est. Undc et nos si vita et nieriiis riis et voluplalibus variis. Vis adhuc copiosius diaccedamus ad Deum, el digni efliciamur ul assislal nobis Deus, dicilur eliam ad nos ut solvamus a pescere, quomodo merelrix jain non sit merelrix? dibus anima? noslrae, si quid in eis vinculi morlalis Audi adbuc Paiilum diccniem : E l ba?c quidem nnnexutn est. Tsti enim sunt pedes, quos lavai Jefuisiis, sed abluti estis; sed sanctiflcati eslis (87) sus , quos nisi laverit, non babebimus pariem in nominc Domini nostri Jesu Cbristi, el in Spirilu (iim eo. Quod si ergo ab anima noslra el sensibus Dei noslri.iUt enim posset evadere, ne cum Jeriomnc vinculum cura? niorlalis (80) abaolvimns, con- cbo inleriret, validissirnunt ab exploraloribus silinuo libenler etiam nobis adcrit et assisiet Deus. gnum salutis accepit, sparium r.occineum. Per Cbrisli clenim saiiguiuem Ecclesia baBc universa 4. Qu;c autem stinl in consequenlibus videantus. ealvatur, iu ipso Jesu Cbristo Domino nostro, cui Circuiiidalur Jericbo, expugnari eam necessc est. Quomodo ergo expugnaiur Jericbo ? Gladius non D esl gloria et imperium (88) in saecula saeculorum. ediicitur adversus eam, aries non dirigiiur, nec lela Amen. vibraniur, tuba? solummodo sacerdotalcs adhibenIIOMILIA VII. tur, et bis Jericbo muri subruuniur. In figura enim De Jericlto quomodo capta est. El uli prceeepit Jesu5 fihis Jsrael, ut de anathemate non sumemundi poni Jericbo in Scripturis frequenler invereni (89). liaab quomodo safaaia csi. Et de eo nimiis. Nam el in Evangelio " quod dicilur homo qui furatusestex anaihemate linguam auream (90j de Jernsalem in Jcricbo descendisse el in lalrones el dexiralta pura. incurrisse, forma sine dubio eral illius Ada3 qut 4. Jericbo lubis subruilur saccrdotiim. Siatim \ Joan. iv, 1. Liic. xix, 17,20. Jos. v, 15. Exod. m , 5. Joan. x m . Luc. x. Maiib. xx. 1 Gor. xv, 52, el 1 Tbess. iv, 5. I Joan. v, 19. 1 Joan. , 16. * II Cor. , I I . . ,. I C o r . v i 11. (86) Idetn : 4 morialiialis. Spiritn sanclo. (87) Sed sanctificali estis. Haec desiiut in iibris (89) uii prmcepit Jesvs filiii hrnel. ut de AIMrd.iis, sed loguiiiiir in tribus uiss. Sangerm., Gethemale non sumerent. Ikec dcsideranmr in iribus iiiitr. uno Ebroicensi. niss.Sangermati., Geuieiic. et uno Ebroiccusi. (88) Posl imperium unus Ebroicensisaddil :< cum (90) Sangenn. c rpgulain auream.
u 8 7 8 8 , e 8 i t M , 7 8 8 8 8 , e 81 8 8 8 8 8 , 8 8 f

857

IN LIBIIUM JESU NAVE IIOMILIA VII.

853

enim ul lubarum clangor increpuit, niurorum dejc- sed unum tanlummodo hominem facil bealum. Sic cnim dicit* : c Bealus vir qui liinet Dominum. rtus est ambilus. Dixeramus eiiam el prins, quod sicul pauperes spiJericlio rormam sxculi praesenlis obiincat, cujus ro- Alibi etiam plures flunt beali bur et lmmimenla sacerdolalibus lubis videmus esse rilu, vel mansueli, ve! pacifici, vel mundi corde. desirticta. Finnilas namque et munimenla quibus Hic autem beatitudo profusa est, et lania btc nescio quae causa bealiiudinis indicatur, ul univervelul muris mundus isle niiebaiur (91), idolorum snm pariler popuium faciat bealum, qui lamen ciillus erat, dmnalionum fallacia arie daemonum scicrit jubilalionem. Unde mibi videlur jubilatio niiiiisirala, augurum alque aruspicum, magorumista indicare quemdam concordiae el imanimitalis que commenta, quibus oinuibus velul muris validisafleclum. Qui si incidat iu duos vel tres Christi disimis ambiebalur bic imindus. Insuper cliam diversis pbilosopborum 412 dogmaiibus el eminen- scipulos,omnia quaecnnque peiierint in nomine Salvatoris, prsestal cis Pater cceleslis. Si vero tanta lissimis asserlionibus ac dispuialionibus (92), velut proceris quibusdam ei robuslis lurribus firmaba- fuerit bealiiudo, ut universus populus concors et nnanimis maneal, ut eadem dicant omnesin eodem tur. Veniens vero Domiuus noster Jesus Cbrisius, scnsu atque in eadem sentenlia permanentes, islo cujus ille prior filius Nave designabal advenlum, m i l i i t sacerdotes aposlolos suos porlanies lubas ^ (ali populo voccm unanimiler elevanle, fict (95) i l ductiles, prediqaiiouis magnificam coelesiemque lud quod scripium est tn Aclibus aposlolorum * \ doctrinam. Sacerdotali tuba priuuis in Evangeiio quia lerra; motus facttis est magnus, tibi tunc unasuo Malilucus increpuil. Marcus quoque, Lucas et nimes orabant aposloli cum inulieribus, et Maria Joannes suis singulis tubis sacerdoialibus cecineinatre Jesu : ei l e r r molu facto dcslruenlur, et runu Pelruseliam duabus (93) Epistolarum suamm cadeat omnia quae terrena sunt, ac mundus ipse personal tubis. Jacobus quoque el Judas. Addit ni- subvertelur. Audi denique Dominum el Salvalorem hiloniinus adbuc et Joannes luba canere per Epinosirum ad hoc ipsum suos mililes cobortaiilem, stolas suas el Apocalypsim, et Lucas apostolorum quomodo d i c i l " : c ConGdile, ego vici mundum. > gesla dcscribens. Novissime autem ille veniens, qui lllo ergo duoe jam nobis viclusesi mundus, et nmri dixit : c Puto auleni nos Deus novisstmos apoejuscollapsi sunt, quibns bomines saeculi nilebanslolos ostendii, el iu quaiuordeeim epislolarum tur. Sed el unusquisque nosirum debel in semelauarum fulminans ttibis, inuros Jericbo, et oniiics ipso ista complerc. Habes in le Jesum ducem per idololalriae machinas, et pbilosophoruni dogmaia fideni, fac libi lubas ducliles, si sacerdos es; imo esque ad fundamenla dejecit. Q quia sacerdos es (gens enim regalis efleclus es, et saccrdolhim sanclum : de te eiiim scriplum csl) 2. Movei me sane etiam illudqnod bistoria refert, fac tibi lubas duciiles (96) ex Scripluris sanctts, quia non solum sacenloies tubis cecinemnt, ut ea~ inde duc sensus, inde sermones, propterea enim l n derent muri Jericbo, sed et audiia voce lubae dicibas duciiles appellantur. ln ipsis cane, id est in lur imiversus populus ululasse ululalu magno, vel, psalmis el byiunis, in canticis epirilalibus cane, in sicul in aliis exemplaribus babelur, jubilasse jubilo propheiicissacrainenlis, in mysleriislegis, in aposiomagno. quamvis iste scrmo improprie translatus licis dogmalibus cane. si in lalibus cecineris esse videainr, enira in Gra?co scriplum lubis, el scplies arcam Testamenli circumhileris, id esl, quod neqtie jubiluin, neque ululalum proprie esi, si legis niystica pra?cepia ab evangelicis non significal, sed illain magis osiendit voceni, qna belli separes lubis : si cLiain jubilalionis conceiilmu (97) tempore exerchus clamorem consonum tollens, nnade temelipso cxigas, id esi cogilationum ei sensuuiu Dimiler sese cohortari ad pralium s o l e l : lamen bic luorum populus qui inira te est, concordem sempcr sermo in Scripiuris jubiialio magis quam ululalio ct consonam profcrat vocem, el non aliquando vcconsuevil inscribi, u l i b i " : c JubilaieDomino, omrum dicas, aliquando persono3 polenlis adulalus nis lerra. > Et iterum " : c Bcatus populus qui scU jubilalionem. > Quod eliam me permovet d i - D niendacio maculeris, si non le aliquando blandum ctum, quid istnd tantum sit operis (91) quod bearcmissio faciat, aliquando iracundia iriiculentiim tum populum facial. Non dixil, quia bealus populus si non arrogans erga modicos, el apud superbos buqui scil mysleria, vel qui scit cceli ac lerrae ei sidemilis invenlaris, dcnique si uon ptigna iulra le gerum raiionem : sed c bealus, inquil, popuhis qui rilur, diim concupiscit caro adversus spiriluni, et s c i l jubilalionem. In aliis limor Dei beatum facit, spirilus adversus carnem : si haec hilra le jatn coiw
, T

"lCor.iv^.

P s a I . c , l . * Psal.

LXXXIX,

16.

40

P s a l . cxik 1. " M a l t h . v . " A c t . i .

J o ? n . xvi, 33
9

(91) hte mtebalur. Unus Ebroicensis: c isle ute(96) Si tacerdot es, imo quia sacerdo* e* gen* bainr. > Gemeiicensis : instilucbatur. > enim regalis effectus ei ei tacerdotium ianctum; d& (92) Godcx Gemeiicensis cum nuo Ebroirensi : ie enim seriplum ett: Fac libi tubas duciiles. Ilxc ;isserlioiiii)iis disputationum. Mox idetn Gemc- ouiiiia dcsiderantur in libris aulea edilis, sed iepe t i c . t velui proceribns. riiitiiur in omiiibus mss. (95| Duabut. Gemelicensis : c ex Iribus. (97) Gcmet. ei unus Ebroicensis : c sed elianv (94) Idem : c lanli s i l opcris. jubilaiioftis dti tfinelipso exigas coiiceniuut. Libb(95) ldem : c isii lalu.. clevanti Gcl. oditi pro < coucciiluui, babeiil cunseusiiiii.
y

8;.9

OIUGENIS tliema (3) in Ecclesioe introducuhl. Qui de aslro. rum cursibus vitam hominum et gesta perqummt, qui volalus avium et caeiera biijugmodi qua in sa>eulo prius observabanlur, inquirunt, de Jericho analhema infernnl in Ecclesiam, ei polluunt caslra Domiui, et vinci faciunt populum Dei. Sed et multa alia peccau sunt per quae anatbema de Jericboinirodticitur in Ecclesiani ; per quae populus Dei vincilur (4) et prosleriiitur ab inimicis. Aut non et Aposlolus ba?c eadem pracipil, curo dicit : M o dicum fermentum tolam massam corrumpil? 5. Sed videamus jam nunc q u sequuntur. Subversa Jericho,Raab inerelrix salvalnr sola. Sic enim scriptum esi de ea : t E i Raab meretricem ei omnem domum palris ejus vivificavii Jeeus, el
48 8 8

sotiaiit et concordani, vocem jubilalionis emilie, qunriiam libi dcstruclus et dejectus et mundus. Talis, opinor, eral ille, qni conftdenier dicebal " : t Mibi amem absit gloriari, nisi in cruce Domiui nosiri (98) Jesu Cbrisli, per quein mibi mundus cnicifixus est, et ego mundo. 5. Adbuc me lamen movet aliquid in loco, parum uiibi sensisse videor de jubilaiione, bumilia dixisse de magnis. In advenlu Jesu muri Jericho subversi sunt, in adventu mei Domiui Jesu mundus vincilur. Quomodo taiuen vincilur mundus, scire velim manifeslius, et lucidius inlelligere quaedicunlur. 413 Volo ergo egp ipse qui doceo vos, vobiscum pariler discere. Paulumnobis communiter adbiI)eamus magistrum. Ipse esi enim symmysles (99)
.-<-

|>'

-vme 9 mmm

m i u j

\
4 8

*J

Cbrisli, quinobis possit quomodo Cbrislus viceril inundum. Audi indicare ergo ipsum dicentem : t Quod erat conirarium nobis, lulit illud de medio, affigens illud cruci suae , et exuens principalus et poieaiaies iransduxit, libere triumphans eos in ligno crucis. > Ex his ergo verbis illud intelbgo, quod videntes pugnam Jesu coelesles virlutes, prhicipaiue ei polesiales conlrarias exuias poleslatibus suis, aliigalum foriera, et vasa ejua diripi, increpuerunl tubis suis coelesiibus, qtiia alligato principe bujus muitdi, viclus esl mundus, et vocem jubilaiionis (1) in Iriumpbo Christi cneleslis exercitus dedit. Vere ergo bealus est populus geiiliuin, qui novii lalem banr jubilationem ccrleslis exercitus, et qui mysieria agnoscii et credit. C 4. Sed videamus quid est quod in sequenlibus indicalur. Dicil enim Jesus : Custodiie vos ab anatbemate, ne forie concupiscalis et lollatis ab analbemaie, et facialis caslra filiorum Israel anaihema, e i conieralis nos et omnem synagogam Donriiii. Tale esl quod indicatur in his verbis: V i dete ne quid in vobis saeculare habealia, r.e saeculares mores, ne vitia, ne tergiversalionem de sacculo vobiscum ad Ecclesiam deferalis. Sed analbema sit vobis omnis conversalio saecularis. Nolile divinis mundana miscere, nolile negolia saeculi Ecclesiae secrelis inserere. Hoc est quod et Joannes Episiolae suae personai luba d i c e n s : Noliie diligere imindiun, neque ea qua in muudo SUIII.I E l Paultig
4 8 47

adjecla ad Israel usque ei in ab hodienium diem. Vellem est requirere a Judaeis, iis qui Cbristiani quidem dicunlur, sed in Scripturis adbuc sensum Judaicuin servani, quomodo exponant Raab meretricero adjeclam esse domui Israel usque in hodiernum diem. Quomodo Raab usque in bodiernum diem adjecla esse diciiur? Hoc enim Scripiura sanctae moris esl dicere de iis quae usque ad flnem vel vilae vel saeculi permauenl. Yerbi causa, it ait : c Hic paier est Moabiiaruin usque in bodiernum diem, quod signiAcal usque in finem saeculi. iterum dicilurin Evangelio " , qnia diffamalus est sermo bic apud Judaeos usque in bodiernum diem, id est usqueqao ea3ulum siat. Raab vero tneretrix (5) quomodo adjecta diciiur domui Israel usque iu bodiernum diem ! Nunquid inatri successio posterilaiis ascribilur, ut Tidealur in sobolis reparalione servari ? A n illud magis iniclligendum esi, quod vero Israeli adjuncia ac sociata esl usque in bodiernum diem ? E l si vis ma* nifestius videre quomodo Rabab adjungitur Israeli, iuluere quomodo ramus oleastri inserilnr in radi* cem bonae oliva , et inlelliges quomodo ii qui inserti sunt fidei Abraha ei Isaac e l Jacob , recie apposili dicunlur etadje:ti ad Israel usque in b < > diernum diem : quia in illorum radicem (6) nos rami oleaslri ex genlibus assumpti, qui aliquanda roeretricabamur, lignuin el lapidem pro Deovero (7) colenies, apposili sunuis usque in bodiemuin
8 1 8 8

eimiliier

4 8

: Nolite, inquit, conformari baic

mundo. Qui enim haec faciunt, accipiunl de anaibemaie. Sed el illi qui, verbi causa, cum Cbrisliani sint, solemniiales geniium (2) celebrant anat M

diem : et facli aunius propter fidem Cbristi nos sursum, ille aulem populus qiii permausil incredulus (8), deorsum, secundum Deuieronomii propbeliani. Si quis ergo babel in se Cbrislum, qi
4 7

* G a l . M . 14. Jos. v i , 25.

4 8 8 1

Coloss. . 14,13.16. Joe.vi,l8, IJoan, Gen. xix, 37. Malib. xxvu, 8. ttom. x i .
8 1 8 1

4 8

II ,15.

4 8

Rom.xn,2.

4 8

I C * r . v,6.

(98) Sangcrm. c noslri. Ltbb. edili : mei. (99) ldem cum uno Ebroicensi: symmysies. > Gemeiic. < 6ubininU(er. Libb. edili : c i r i n i ei^r. (1) Gemeiic. c ex voce jubilaiionis, et post i oxcrciltis omillil c dedit. (2) Saiigerm. gcntium. > Libb. edili : Genlilium. r (5) Mss., analbema. Libb. editi : c anatbeuata.

(4) ln Eccltihm , per qum populut Dii vmttw. Haec desunt in libb. amea cditis, sed exsunl in omnibus mss. (5) Sangenn. el Gemeticensis: c nnlier. > (6) Sangerm. radicem. Libb. ediii : radl* ce. . (7) Vero. Deesl in libris editis, exetal vero ia omnibus mss. . (8) Geineiic. el Sangerm. c incredulus. w w . edili : c iu iucredulitale.

861

1N LIBRUM JESU N A V E HOMILIA VII.

862

e s l omnium caput, hic efficilur in caput. Illi enim net, Cbrislum (16), cujus corporis tu, qni Ecclesia? pr&sides, oculus es, proplerea ulique utomnia cirnegaverunl Chrisium Jesum, et effecli gtinl in caucumspicias, omnia circumlustres, etiam venlura dam, et qui eranl primi, facii ennt novissimi. praevideas. Paslor es, vides oviculas Domini ignarae 6 Sed et illtid non oiiose (9) transcurrendum periculi ferri ad praecipiiia, el per praerupta penesi quod uno peccanie ira super omnem populum veuit. IIoc quando accidil (10) ? quando sacerdules dere (17), nonoccurris ? non revocas? non saltem voce cobibes (18) el correptionis claniore deterqui populo praesunt, erga delinquentes benigni volunt videri, el vereitles peccantium linguas ne forie res ? Sic immemor es (19) Dominici s a c r a m e n i i , male de eis loquaniur, sacerdotalis severitalis im- ut cum ille dereliclis nonaginla in coelesiibus, propter unam oviculam quae erraverat, ad niemores. nolunl implere quod scriplum esl : c Peccanlem coram omuibus argue, ut caileri me- terram (20) descenderil, el inveniam vectaverii bumeris suis ad coelum, nos in nullo prorsus in cul u m (11) babeant, et iterum " : Auferle malum randis oviculis magislri paeloris scquamur exem x Tobis ipsis. > Nec zelo Dei sticcensi (12) imiianplnm ? Haec non ideo dicimus, ut pro levi culpa l u r Aposlolum dicenlera : Tradidi bujusmodi aliquis abscindatur (21) : sed si forle comnionitus hominem Satanae in inierilum carnis, ut spiriius salvus fiat. > Neque illud evangelicum implere stu- quis et correplus pro delicio semel ei iterum ac leriio, nihil emendaiionis oslenderii, uiamur medent, 414 viderintpeccantem, primo secrele dici disciplina. Si oleo penmximus , ai emplaslri* conveniant, post eliara duobus vel iribus arbitris. miligavimus, si malagmate moNivimus, nec tamen Qaod si conienipserit, et posl Ecclesiae correptionero (13) non fueril emendaius, de Ecdesia expul- cedit medicamenlis lumoris duritia, solum superest remedium desecandi. Sic eniin Dominus dicil : eum velut gentilem habeant ac publicanum. duin Si dextera manus tua scandalizaveril te, abscide uni parcunl, universae Ecclesiae moliuntur interilum (14). Qua? ista bonilas qoae isla misericordta eam, et projice abs te. > Nunquidnam manus coresi, uni parcere, ei omnes in discrimen adducere ? poris noslri aliquando scandalizat nos, ut de hac manu corporis Evangelium dicat : c Abscide eam PolluUur enim ex uno peccatore populus. Sicut ex ei projice abs le? > Sed boc est (22) quod d i c i i , u l una ove morbida grex universus inflciiur, sic eiiam und vel fornicanle, vel aliud quodcunqae sceleris ego qui videor tibi manus esse dexiera, ei preibj* ter nominor, et verbum Dei videor pradicare, si commiUenie(15), plebe universa polluitur. Et ideo observemus nos invicem, et uniuseujusque conver- aliquid eontra ccclesiasticam disciplinam , et Evan* salio nota sit, inaxime sacerdolibus et ministris. C gelii regulam gessero, ita ut scandalum tibi et Ecclesiae (23) faciam, in uno consensu Ecclesia Nec putent se recte dicere, Qiiid boc ad me speuniversa conspirans excidat me dexleram suam , et ctat si alius male agii ? Hoc est dicere capui ad peprojiciat a gc. Expedil enim libi et Ecclesiae (24) des.Quidad ine perlinet si doleni? Si raale habenl absque me manu iua, quae roale agendo scandaluui pedes roei, non mea inieresi, dummodo capui in feci, ifitroire in regnum coelorum, quam meciitH sanilate perdureL Aut si dicat oculns manui. Non ire in gebennam. Haec idcirco diximus, quia videindigeo opera lua, quid ad rae perlinet si dolea ? miis in Scripluris sanclis referri, quod propler Si vulnerala ee, nunquid ego oculus conturbabor unum peccanlem analbema facti sunt filii Israel, e i aegriludine manus ? Tale ergo esi quod agunt i i ila ut vincerentur ab hoslibus. qui Ecclesiis prasunt, non cogilanles quia unum
,r > v B u l s i 9 8

corpus suroos omnes qui credimus, unum Deum babenles, qui nos in unilate constringit et conli1 4

7. Sed videainus ei ipsum peccalum ejus quata sit : Furalus esi, i n q u i l " , linguam auream, ei po Jos. vn, 21.

1 T i m . v, 20.

" I Cor. v, 13.

" ibid. 5.

I T

Luc. xv. Matth. , 30.

(9) Sed el illud non otiote, etc. Citatur hic locus D (16) Mss. Gbristum. > Libb. edilf : Gbriab Jona Aurelianensi episcopo lib. De inuitulione stus. > laicali, cap. 18. (17) Gemeticensis : c ad praBmpia pendere. Unus Ebroicensis : c ad praerupia lendere. (10) Gemelic. hoc quando accidil? Sangerm. (18) Gemetic. probibes. > liocquomodo accidit? t L i b b . editi : c hoc modo (19) Omnes mss. c sic immemor es. Libb. ediaccblit. l i : sic niemor es. (11) Mss., c metum. Libb. ediii : c limo(20) Saifgerman. c ad lerram. Libb. e d i t i : c ad rem. > terras. > Ibidem codex Gemetic. < inveiilam revu(12) Codex Gemeticensis : euccensi. > Libb. caverit bumeris suia. editi : c succincli.i (ii) Sangermaneneis cum uno Ebroicensi: exci(13) Omnes mss. c e l post Ecclesia? correplio- datur. > nem. Libb. e d i t i : et post baec Ecclesia: cor(22) Libb. antea edili : an de hac manu... d i rc()iione. c i t : Abscinde eam ei projice abs ie ? Uoc esu t (14) Gemeticensis : c et dum non purgant uniSod omnes mss. ui in nosiro lexiu. versa, Eccleiae moliuotur iolerituin. (23) Oinnes niss. libi et Ecclesiae. Libb. edi(15) Idem : < sic etiam per unum vel fornicanti : libi Ecclesiac. tem vel aliud quodcunque eceleris commillen(24) Omries mss. iierum : c libi ei Ecclei*. Libb. edili ul supra.

<!G3

864

euit eam in labernaculo suo. Non pulo in illo furto lur audire pro eo quod minas delectabilis eorum videlur esse narraiio. Scire etenim debeiis digna parvi auri tantam vim fuisse peccali, ut lain nuquidem esse sancli Spiriius eloquio quae legnniur: . merosam Domini Ecclesiam macularet. Sed videased ad explananda ea indigemus gralia Spirilus inus ne forle inlerioris inlelligenlioc sil lanta et sancli, illa quam dicit A p o s l o l u s : Alii autem lain gravis acerbilae ista peccati. Mullus decor est per Spiritum dalur sermo sapienlix, alii senno iti verbis, et niulla in pbilosopborum vel rbelortun sermonibiis putchriludo , qui omnes de civilate scienlia? secandum eumdem Spirittim. Ista igilur > siiiii Jericbo, id esl, bujusmundi bomines. Si ergo etiam nos in locis prxsentibus indigemus, in quiinvenias pud pliilosopbos perversa dogmala bicu- bus refertur quod Jesus successit M o y s i , et ipse lenti sennouis asserlionibus decoraia , isia esl lin populum ducil, ei adumbratur in praesenli lectione gua aurea. Sed ?ide ne le decipial fulgor operis, ne lalis quftdam bisloria. Qui habitabant Hay civiiatem, primo quidein visi sunt vincere et veriere le rapiat sermonis aurei pulcbriludo : lnemenlo, iilios Israel propler peccalum quod admiseraul. quia Jesus analbeina jussil esse omne auruni quod in Jericbo fuerit invenlum. Si poelam legeris mo- Postea vero quam ablatum esl malum de niedio ipsorum, jubelur a Deo dux populi Jesus i n duas dulalis versibus, el pnefulgido carmine deos deasque lexenlem, ne delecleris eloquemiae suaviialc. B parles dividere populum, ut pars siuiulct fugara, pars auiem subsistat in insidiis quibus decipiakr Lingua aurea c s i : si eam susiuleriset posucris in Uay, cum praceperit Jesus. Quibus ita disposilis, labernaculo tuo : si inlroduxeris in cor luum ea rex Hay videns Jesum et filios Israel eminus, conquac abillis asseruntur, pollues oinnem Ecclesiam Domini. Hoc fecil iufelix Valenlintis, c l Basilides, ciiatur adversum cos in pralium. lllis vero simolaniibus Cugam, isii acrius inseclanlur, ei velut boc fecit ei Marcion baerelicus (25). Furali suul isii linguas aureas de Jericbo, et pbilosopborum no- spolia ducturi dc bosiibtis, omnes simul ex urbe procedunt, ila ul, sicut Scriplura dicit, relinquebis non recias in Ecclesias introducere conaii sunl rent vacuam civilatem. Sed postcaquam in consiisecias, ei polluerc omnem Ecclesiam Domini. Sed tutum progressi sunt locum, conversus Jesus signuia nos prxcedens Pairum ecquamur exemplum, discuiiamus diligenlius ne quis abscondilam in la- dedit, ut exsurgercnt qui in insidiis erant, et dorsa bosiinm caederent: et ila illi novissimi, ct isti pribernaculo suo babeai Jericbonliam linguam, et mi medios hosies conclusos interimunl univeraos. abjiciamus malum ex nobis ipsis, quia ciiam si nos cessamus , arguet Deus, ila ul ipse spoule Et boc modo victis iis qui habilabanl Hay, regeui coiifiieaiiirel d i c a i : Furalus sum linguam au- ipserum suspenderunl in ligno gemino. 2. Ilis ream c l dexlralia pura. Vides cujusmodi furatus * auditis verisiinile ~ est audilores dicere, Quo milii ba?c? quid mibi confcrl si cognoscam 415 iuriura? linguara furalur et dcxlralia puqtiod vicli funl i i qui babiianl Hay, quasi non simira. Pura aulem dexlralia sunl opera in quibus dil i a nul eliam polentiora bella, vel gesta sint, TC! vinum nibil miscelur, sed lotum sccundum bominem geriiur. Denique el noslrisiu dispulaiionibus geranlur? Ha?c fuil cura Spiriius sancti, ul relictis tul el lanlarum nobilium excidiis urbhtni, prxdiuin iuoris est dicerc, quia Cbrislum purum bomiciviiaiis Hay scripium (27) sacris voluminibus manncm diciinus, sed Deum el bominem confuemur. darelur? Teinerarium forlasse sit quod faciuicis, Illud auicm quod de Jericbo furalur, punim esse lam ardua el tain dilficilia Scriptura: sauclae lora dicilur, id esl sinc Dco, qua3 uiiquc furauli exbliexplanarc conantes : sed si nos oraiionibus vesiris til causa peccaii. E l ideo nos nibil puruui ei bujuvelis, non solum culpam eflugiemus audacix, manuQ) de Cbrisio seiuiamus, sed Deum parilcr verum et devotionem noslram ampiexus Paier alque boiuincm faleamur, quia ei sapieutia Dei Verbi Deus dabil verbiim in adaperlione oris nostri, inuliiplex diciiur, ut per liaec mereamur pariiciquo ei vos aedificeinini, et nos indevoii pareapium sumere sapienliai Dei, qui est Cbrisins Jesus Doiuinus noster, cui est gtoria et iinperiuni in sae- f) mus. Orantes ergo et inienti animis (28) auditc. Primo propter peccala vicli sumus, ei ii qui babicula saiculorum. Amen. labant Hay quamplurimos ex nobis interfecenial. IIOMILIA VIII. De iis quos in evenione Hay getta sunt, ei de rege Uay inierprclalur chaos (29). Gbaos autem locum vel babilaculum esse novinius conlrariarum virluejus (2(>), cx parte, et de gemino ligno. lum, quarum rex el princeps diabolus esi. AdverI. Deprccamur vos audilores sacrortiiu voluniiiiiuii, non cum uedio vcl faslidio ca quoe legun- sus bunc veniens Jesus, in duas paries dividil poc e s l f t 80

Jos. vii, 21.

1 Cor. xii, 8. ceudio dederii Jesus ulnon babiletur in aetermim. (27) Godex Sangerm., c scriplum. Libb. edili, < inscripluin. (28) Idem, t iuienli animis. Libb. ediii, c intenlis aitimis. (29) Hay interprelalur chaot. Ab v$ cumulus, accrvus.

(25) Ebroiccnsis units : < b^relicus. Libb. cdit i : < liaerelici. Ulrumque desideratur iu Sangermaneiisi. (26) (iesta suni et de rege ejns, etc. Sic codex Saiigermanensis. ln Geuieticensi deesl, teldeligiio . Libb. e titi habent, gesla snnl, el tle ligno gfeiuino, cl dc rcge ejus, vel quomoJo eam ia

863

IN LIBRTJM JESU N A V E IIOMILIA VIII. quia el liic Aposiolus (34) diiplicetn crucis prodidit ralioncm. Duo enim sibt conlraria dixii esse crucifixa, se sancium et peccalorem iuundum, ad i l lam foriuam sine dubio quam superins diximns Chrisli el diaboli. Nos enim mundo crucifigimur, tnnc cum veniens princcps bujus inundi in nobis invenit quidquam. E l nobis mundus cruciiigiitir, cum . peccaii cencupiscenliam non recepiinus (35). 4. Sed si quis forie esl auentior audilorum, polesi dicerc : Forma quidem rerum gestarum videiur esse conveuiens, sed adhuc illnd nie movet, quod diabolus ei cxercilus suus, quantum ad bisloria iiguram ostendilur, inlereinplus est : el quoniodo videmus adbuc ei diaboluni, et conlrarias poieslainianlum valere adversum servos Dei, ul eliara apostolus Peirus cuiu ingenii cauiela praeinoueal, et dicat observandum esse , quia c adversarius nosler diabolus, sicut leo rugieus circuil, quaerens quem transvorel. Videainus ergo si el in boc d i guum aliquid sancli Spirilus eloquiis possimus i n venire. Advenlus Clirisli unus quidem in bumililaic complelus est, alius vero speratur in gloria : et bic primus advenlus in carne mysiico quodam sermone in Scripluris sanctis umbra cjus appellalur, sicul et Jeremias propbeta denuntial, dicens": Spirilus vuhus nofilri Chrislus Doininus, cui noe diximus : In umbra ejus vivirnus in geniibus. > Sed el Gabriel cum evangelizaret Mariae (56), de naiieT 6 9

piiluio, et alios quidein in primis sialuit, alios in poslerioribus, qui ex insperalo posl lerga venianl inimicorum. vide si non prima pars esl populi illa de qua d i c i l : c Non vcni nisi ad ovee perdilas doinus Israel; ei de qua dicit Paulus (30): c Graiia autem el pax omni liomini operanli bonuro : Judaeo primuni, lunc etiam el Graeco, > id est gentili posleriori. Iste ergo popuius esl qui iu primis siaiuilur, et quaei fugiens cum Jcsu. Posierior vero populusest, qui ex genlibus congregatur; quiqueex insperato venientes (quie enim speraret genles salvari) acrius post tergura adversarios c#dunl;et sic uierque populus mediam lurmam daemonum conclusam slernii el vincit. Sed fortasse di**s mibi, Quomodo ergo quasi fugiens ponilur populue prior? Yalde consequenter. Fugere etenim
9 1 e, B

y\s\ sunl qui sequuntur Jesum, a legalibu9 oneribus ei praeceptis, ab observaliotie Sabbati, a circumcUione carnis, a jugulalione hosliarum. Sed iteruin non fugil qtii secuiue esl Gbristum, perfeciionem el pletiitudinem legis. 3. Posi ODinia aiilem, etiam rex Hay in ligno gemino dicilur esse suspens.us. Hoc in loco myslerium tegiiur (31) quauipluriinos laleus : sed oranftibua vobi* tentpbiinus haec, non nosiris opinionibus, sed divinaj Scripiurse testimoniis aperire. Ia auperioribus diximus regem Hay diabolo posse conferri: bic quomodo in Jiguo gemino suspensus (32) sit, operae prelium est noscere. Grux Doniini noc

stri Jesu 4ieCbrisii gemina fuit. Mirus tibi ser- Vilate ejus d i c i t : c Virtus Allissimi obumbrabii libi.> Propterquod intelligiuius, quamplurima p n wo forlasse ei uovus videlur, quod dico crux geniimo hoc adveulu ejus adumbrari, quorum adirnplei:a fuil : boc esl, geiniua ralione couslal ei duplici: lio alque perfeclio in secundo coiisiinuneiur (37) quia visibiliier quidem Filius Dei in carne crucifixns est: invisibililer vero iu ea cruce diabolus advenlu. aposlolus Paulus d i c i t , quia c resuscilavil nos cum eo, simulque sederc fecii in ccecura principalibue suie el polestatibue affixus est lesiibus. > Et utique nonduiu videmus credenies, cruci. Noii libi boc videbilur verum, si tibi borura testem produxero aposiolum Paulum? Audi ergo aut resuscitaios esse jam, aul in coelesiibus conscdisse : sed aduuibrata eunt quidem baec nunc per de iis quid ipse pronunliat: c Quod erai, inquil * \ conlrarium nobis, lulil illudde raedio, affigens crud fidem, quia menle et spe a (errenis et inoriuis sua?, exuens priucipatus et poieslales iraduxil, l i - operibue elevamur, el quotidie cor noslrum crigimus ad coelesiia el ailerna: implebilur antem boc bere iriumphans eas in lignocrucis; licei in aliis exemplaribus habeatur : Iriumplians in semel- in secundo ejus adveniu, ui ea qua nunc fide et ipso, > sed apud Grsecos habelur, c in ligno. E r - spe praesumpsiinus, lunc eliam reruin efleclu corgo duplex ralio Dominicae crucis: una illa qua poraliler leneamus. l u ergo et de diabolo iniellidicil apostolus P e l r u s , quod Cbrislus crucifixus D geudum esl, quod viclus quidem et cruciGxus esl, sed iis qui cum Gbristo cruciflxi sunl, oinnibus aanobis reliquil exempluin : et ba?c secunda, qua crux illa iropaeuiti de diabolo (33) fuit, iu quo et cru- tem credeniibus, el universis pariler populis lunc eril cruciiixus, cum complebitur illud quod dicit ciflxus est el Iriumpbaius. Ideo denique et aposloApostolus , quia i s i c u l in Adam oinnes moriunlus Paulus d i c e b a l " : c Mibi autem absil gloriari, lur, ila el in Ghrislo omiies vivificabuntur. > E s l nisi in cruce Domini mei Jesu Gbrisii, per quem siibi mundus cruciflxus esl, et ego raundo. > Vides ergo (38) in boceiiam resurrectionis fuiurac niysteT0 98 71 9 9

Maub. xv, 24. Rom. ,. Goloss. n , 14,15. 1 Pelr. n , 22. Gal.vi, 14. 1 Peir. , 8. Tbren. iv, 26. Luc. i , 55. Epbes. n , 6. 1 Gor. xv, 22. (50) Idem, c Paulus. > Libb. edili, c Apostolus. texiu. (51) Idem, geriiur. (36) Godd. Sangenn. Gemelicensis cum uno (52) Ideiu, suspeusiis. Libb. edili, icrucifixus. Ebroicensi, c Manae. > Aller Ebroicensis, c ad Ma(33J Mss., de diabolo. Libb. edili, < diaboli. riam. Libb. edili, < Mariam. (54) Sangerman. et G c m e i i c , Apostolus. Libb. (37) Saiigerm. el duo E b r o i c , c consummciur. cdiii, Paulus. Libb. edili, < coneuminabiiur. (38) Ergo* Deeai !u libb. edilis, sed babelur m (35) Libb. edili, c concupiscenlias non recepiSaiigerm, IUUS. > Godex vero Saogeruiauenaia ui iu nosiro
9 9 7 9 7 1

9 9

9 9

9 4

9 9

9 9

97

OIHGKNIS

rium. Nam et tunc dividetnr populus in duas partes, fugite invidiam et livorem, fugitc delracliones *a maleloquia. Quac tamen nescio si quis effugiai, eninl el lunc quidam primi, e l alii posiremi, qui nescio si quis evadai. Isie lalis erat exerciius llay cum (39) ad Jesum in unum conspiraverint, jain quem Jesus fugieodum docebat mililes suos, et de lunc ullra omnino non erit diabolus, quia jam non iis fortasse mandal discipulis suis dicens erit mors. Vis libi eliam haec divinis tesiimoniis Si vos persequuntur in bac civitale, fugiie ia comprobemus? Audi Apostolum dicenlem *: c Hoc aliam ; quod si in a l i a , fugile in aliatn (44). euiin vobis dicimus in verbo Domini, quia nos qui vivimus, qui reliqui sumus, in adventu DoVult enim nos fugere ab hujtismodi bosiibus, mini non prseveniemus eos qui dorraierunl, quia vult nos longe effici ab bujusmodi malis: et si Spee Dominus in jussu el in voce archangeli el in poiuerimus inlerim evadere borum malorum fuluba Dei descendel de coelo, et mortui qui in Cbrigiendo conlagia, lunc videntes devotionem, c l proslo sunt, resurgent prinii. Deinde nos qui vivimus, posiium menlis nosirae sanctx quaeque virlutes. illae qui reliqtii sumus, simul rapiemur cum illis in nu- forlasse de quibus dicil aposiolus Paidus (45) : bibus obviam Cbristo in aera, el sic seroper cum Doc Nonne omnes sunt minisleriales spiritiia ia miminoerimus. De diabolo aulein dicens, a i l : 1N0nisierium missi propler eos qui baerediutem ca1 T 7 8 T S

vissiraus iniinicus deslruetur mors, * quia vere lunc ^ piunl salutis ? qui forlasse sunt sancli angeli: vinceiur mors, cum morlale hoc absorbebilur a vila. qui videnies nos inseclaiionem daemonum pali, insurgunl adversus eos qui nos inseclantur, ei omnes 5. Sed videamus qua3 in posterioribus conseeos posl lergum caedentes interimum. Jesus euim qumiiur: cEt incendit, i n q u i l " , Jesus Hay, et est cum iis qui inseciationes paliuniur, magis fffecla esl urbs quae non babitelur !n aelernum. quam cum illis qui pcrsequuntur. E l merilo : quia Vides quia haec quae sequunlur, magis ad mysierii deleciaiur csse Jesus cum iis qui Ingiunl fornicaquam ad bisloriae perlinent veritalem. Non enim tionem, qui fugiunt (46) superbiam, qui fugiiiBt tam ille locus terrae inhabitabilis est in siernum, dolum, et qui fugiunl raendaciuoi. Si ergo i u inquam locas daemonum inhabitabilis eril, tunc cum lelligainua ea quae scripta eunl, digna fortasse v i jain nemo peccabit, neque regnabit in aliquo pecdebiiur leclio siylo Spiritus sancti. Nam quid oiibi caium, cuin diabolus et angeli ejus igni tradentur prodesl, si aciam quod in gemino ligno r e i Hay a?ierno, Domino nostro Jesu Cbristo sedente rege suspcnsus est ? Si autem sciam duplicein esse vire l judice, el dicenie iis qui priores et posteriores luiem crucis, i n qua e i Cbrislus in carne suspcov i c e m n l (40) : c Yeniie, benedicli Pairis me, . . -. . . diiur, et diabolus cum suo exerciia Cnompteuur percipile regnum qeod vobre paratum esl a Palre C . ' ,. . . . . . ex inielbgentia acramenti xditicabilur anima mea. >(4f). Aliis autem d i c e l : c lle in ignem aeierE l ul magts foriasse adbuc excelsius araplitudinem mim, quem pra3paravit (42) Deus diabolo et 417 nyslerii dilalemus, in boc ligno inlelligilur esse angclis ejus, donec omni animae quibus ipse noecieniia boni el mali, in quo et bonus Cbristus, et vit remediie consulat, et omnis Israel salvus iiai. diabolus malus pependil: sed malus quidem ut 6. Sed et aliud mibi occurrit in loco consideinleriret, bonus vero (47) ui viveret ex viriule, ranti Jesuin fugienlem a facie exercilus Hay. Quid eicui el Aposlolus dioit de Gbrisio , quia et pulas esi quod Jesua fugiens designabai? VideacruciAxus est ex inQnniuie, sed vivii ex virlule mu8 ue forie it aliquid quod fitgiendo vincamus, el Dei. lnto solum ui vivai, sed ul ei vivificei, esl aliqua perfecia virtus in fuga. Pauliis noa apoquia ipse esl c novissimus Adain (48) in spirilu vivislolus docet dicens : < Fugiie foniicalioneni. ficanie . Sed baec iropice dici imelligeiida suni. Vides crgo esse quemdam spirilum fornicalionis Cbrietus enim ipse dicilur arbor vilas. Sed sicui in quem fugere dcbeinus, quicunque caeie et pie in aliis ipse esse osienditur ei sacerdos ei bosiia, et Cbristo ac pudice volumus pernianere. Isla ergo allare, et non ex allera inielligenlia impedilur luga esl quae babet saluiem, i s U fuga virlulis esl, ahcra, sed iropice de ipso in suis locis unumi s u fuga (45) beatitudinein confert. Et non solum quodque senlilur : iia eliam nunc in Gguris sacrafornicalionis spirilus fugicndus est, sed simili modo Dienlorum non impediet de uno alqoe eodem sicut dicium esl, c fugiie fornicaiiouem, > audiasumpia diversitas personarum. mue dici ad nos: Fugiie iram, fugiie avariiiain, 7. Sed videamus quid eliam in consequentibus
7 1 n n a 1 9 8 8 7 7 8 l n n

Jos. vm. 28. I Thess. iv, U . 15, 16. 1 Cor. xv, 26. 1 Cor. v i , 18. " M a u k . x,23. Hebr. i , 14. II Gor. , 45.
7 1 1 9

7 8 8 1

Malili. xxv, 54. 1 Cor. xv, 45.

7 8

ibid., 41.

(59) Alias, quicunque. > (40) Geineiicensis et unus Ebroicensis, videbuntur (41) Oinnes mss., c a Patre meo. Libb. ediii, ab origine inundi. (42) Gudex Gemelic, f i l e in gcbennam ignis qiiem praRparavil. > (43) Fuga. Deest in libb. anlea edilis ; sed xstai in codice Sangermanensi. (44) Quod ti in alia, fugiie in aliam. Ilaec eiiam

desuni in libris editis, scd leguntur in Sangermanensi el uno Ebroicen-i. (45) Paulu*. Deesl hi libb. editis, exstat vero in S.uigermanensi. (46) Fornicaiionem, qui fugiunt. llaec qtioque lesuni in libris ediiis, sed Jegualur iu omuibus uiaiiiiscriplis. (47) Mss. Sangerm. ei Geroetic, t malum qtiidem, u l inierirel, bonum vero, elc. (48) Geiueticenftis c in spiriium vivificanieiB.

IN LIBRUM JESU NAVEIIOMILIA I X .

88

870

scribilur : c El percnsserunl, i n q u i t , eog in ore rando; sive civiiaiem Domini onfuscuju-qne nogladii, usquequo non reHnqtiereiur ex eie qui strum animam inielligamus, qnae aedificalur a Doaalvue fieret, neqite qni eflugerel.> Haec cum legunt mino exlapidibusvivis, id est ex virtutibug Yariis Judxi, crudeleseflkiuntur, eihumanum sanguinem ct diversis : de ipsa quoque civilate saiictut siiiunl (49), pulanles quia et sancti ila percusse- quisque et diligens ejicit peccalores : id est cogirvint eos qui babiiabanl Hay, o l non relinqueretur lationes pessimas, el cupidilates pravas interflcil (52) in matntino. Jnsius enim dicit : c ln niaiuab iis qni salvus fieret, neque qui effugerel: non inlelligentes in iis verbis adumbrari myslcria, et tlnis meditabar ( 5 3 ) in te, quia fuisti adjutor meus. Quod est islud matutinum, nisi Dominns boc nobis magis indieari, quod ex iis quorum cbaos est habilaculum, et qui regnamnl in abysso, nosler Jesus Cbrislus, qui est lux vera, et exoriens iu cordibus noslris, aique illuminans ignoratitiae da?monibus, nullum penilus relinquere debemus, nosirae tenebras, et hujusmodi nobis inysteria resed amnes interimere. Interimimus aulem daeinones, non ipsair eorum subsianiiam perimen- velans, facit nos in lumine suo lumen videre ? S i qnando ergo legis in Scripturis sanctis justoriim tes : sed quia opus eorum ac studium hoc est, pugnas, csedes ac slrages inleremplorum, et qnia m peccare homines facianl, el baec esl illorum vita sancti nullis penitns hostibus (54) parcunt, quinimo si nos peccemus, sine dubio inleritus eorum est si et si pepercerint, reputari eis in peccatum, gicut non peccemas. Inlerflciunt ergo babitalores Hay sancti quique, ei perimimt, et non dimiliunt ex e'13 reputalum est Sauli, qui vivum reserYaveral Agag regem A m a l e c , boc modo quo supra exposuimus, u l l u m : i i ginedubio (50) qai cum omni diligenlia servant suum cor, ne de eo cogiialiones malae pro- inlellige bella juglorum, quia ba3C bclla ab eis adeedanl; sed et qui observan^ os suum, ut omnis Yergum peccatum geruniur. Quomodo aulem malermo malns tion procedal ex orc eorum. Hoc est nebunt jusii, si Yel parum aliquid peccaii in semei relinquere ullum qui cflTtigfat, cum eos ncc ipsis reservaverint ? Et ideo dicitur de eis, quia sermo effugit malus. Agiie ergo ei vos, prcpare- non reliquerunt nec unum qui salvus fierel, ne effugerel. Forlasse non mihi credes, quod advermus nos ad bujusmodi pralia, percutiamus Hay suiu peccatum nobis injungitur pugna : Paulo in ore gladii, et exstinguamu? omnes babilariles crede dicenli : c Nondum usque ad gaiigiiinero cbaos, omnes conlrarias virtutes. Uiinam el ego modo dum loquor ad YOS verbum Dei, cor pecca- reslilislis adversum peccatum. Yides libi adverloris pulsare possim! Quod si fecero, certum esi suin peocatum pagnam proponi, et usque ad sanquod gladio oris mei perculiam fornicalionem, Q guinis profusionem islud tibi praelium consummandum ? A u l non evidenler baec indicat Scripiura porcutiam maliliam, reprimam furorem, el si qua alia gunl maia in ore gladii, id esl oris mei, oris divina, et in iis in quibus moris est ei dicere : Sanclificaie bellum; ei.cPugnabitig (55) pugnam mei eermone exslinguant (51), el non relinquam ex Domini ? Quid enim aliud esi ganctiftcare bellum, eis qui galvus flai, neque qui effugiai. S i enim onines bos hostes nosiros exstinxeriinus, tunc vere nisl interemplis omnibus ammae nostrne hosiibus, dicm festura celebrabimus Deo, et deviclis adver- qui sunt vitia peccatorum, el mortificatis membris sariis lata solcmniiate gaudebimug. Tale aliquid qnae sunt guper terrara aique omnibus malis cnpidiiatibus ampuiatis, effici sanctum corpore e l inibi videlur 4 1 8 eliam a sancto Propbela in spiritu, el foriiter facieniem venire ad spectum Psalmis designari, ubi dicii de se , quia in Dei viventis, el pro palma victdria? virluila merilo roalulinig inlerficiebam uinneg peccalores lerrae, u i disperdam de civitate Douiiui omues qui ope- coronari a Chrislo Jesu Domino nostro? Cui est gloria et imperium in ssecula saiculorum. Amen. ranlur iniquiiaiem. > Sive euim civiias Domfni HOMILIA IX. Ecclesia Dei viventib accipitur, ejiciunl doclorcg de
9 4 88 8 9 8 T 8 8

De altari quod mdificavit Jesus : ubi $eripstt in laEcclcsia, ei inlerOciunt eos qui operantur iuiquilatcin, conirarios daemoues advcrsariasque virlutes D pidibusejus (56) Ueuieronomium. quomodo legil iiiud in aunbus totius populi nanlis in Garizin et qui cogunt bomineaad peccaium, docendo, instiGebal: et quomodo (57) convenerunl reyeiAmo* luendo, e l occullaia in divinis litleris ex locig rhceorum advenut Jcsum. 1. Posteaquam subverlil Jesus Ilay. id est cbaos, lalibus i n qualibus nunc sumus, mysieria rese8 8

Jos. YIII, 22.

8 8

Psal. c i , 8.

Psal. LXIII, 6, 7.

8 8

1 Reg. xv.

8 8

Hebr. x n , 4.

8 7

Joel. m , 9, et

1 Heg. XVIII, 17.

(49) Codex Sangerm. giliunl. Libb. ediii : silientes. (50) U8S. c i i gine dubio. > Libb. e d i i i : c si ftiue dubio. > (51) Godex Sangerra. c exstinguam. Libb. dhi c regliugiiani. > (52) Maa. iulerflciuLibb. edili, c interficiel. ^53; Sangerin. c m e d i u b a r . L i b b . editi, c ineditabor. > (54) Idem, i Dullis peniioa boslibus. > L i b b .

edili, nulli penitus boslium (55) Idem, * et pugnabitis > Libb. ediii, c et expugnabilig. (56) Codex Sangerm., ejus. > Libb. editi, c aharis. Paulo posl idem ms., c et quomodo legit illud in auribus. > Libb. edili, c et quoinodo relegil Jesus Deuterononiiuin in auribus. > (57) Idein ms., c et quomodo. > Libb. e d i l i ubi.
x t

871

ORIGENIS

X7z

ei omnes habitatores ejus exemit, oportebat euni ego arbilror, quod quicuiique ex vobis lapidibus dignum aliquod lali lantaque vicioria excelso vivis apii sunl, in boc prompii, ut oraiionibus viomnium Deo (58) munus offerre. Quid ergo istud cent, et ut die nocttique obsecrationes offcrani Deo, esl quod agil post victoriam, videamus : c Mdlftel supplicaiionum viclimas immolenl, ipsi sunl ex cavit, i n q u i t , Jesus aliare Domino Deo Isracl in quibus Jestis aedificat aliare. monie Gebal, et fecit illud sicul praecepit Moyses 2. Sed intuere quid laudis ipsis lapidibus aliaris famulus Domini liliis Israet. Scriplum est aulem in ascribilur. c Sicut dixil, i n q u i l " , legislaior Moylege Moysis, allare fieri ex lapidibus inlegris, in ses, aediOcari altare ex lapidibus iniegris quibus quibus est injeclum ferrum. E l posteaquam ferrum non esl injectum. > Qui pulas suni isii iute fecil allare Jesus, c imposuit ibi bolocausta Do- gri lapides? Novil uniuscujusque conscieniia quis uiioo, et immolavil sacrificium salutaris (59) , et sit inleger, quis s i l incorrupius, impollulus, iromtpost sacrificium c scripsit in lapidibus Jesus Deu- culaius in carne el in spiritu : quis sit ille cui ferlerouomium, legem Moysi, el scripsit eatn coram mm injeclum non esl, id est qui jacula uialigoi filiis Israel : el omues seniores Israel, et judices, et igniia concupiscemiae non recepil, sed sculo ea Gscriba? eorum praecedebant binc et illinc arcam dei exslinxit el repulit : vei quis est ille, qui ferlestamenti Domini. Videamus ergo quid in bis ^ rum pugnae, ferrum belli, ferrum liiium nunquam recepil, sed semper pacilictis fuil, semper quielus omnibus indicetur, et quid praeseris leclio nobis auJiiicationis acquiral. Oinnes qui in Jesum Gbri- et miiis, ex Clirisii bumilitaie formaius (63). Isli sunl ergo lapides vivi, ex quibus Jesus Dominus slum credimus, lapides vivi esse dicimur, secunduin noster altare conslruxil ex bpidibus iniegris, quiq%iod Scripuira pronuntiai, dicens : Vos autem eslis lapides vivi, aedificati domus spiritalts in sa- bus ferrum non est injectum, u l offerai super eos bolocausia et sacrificium salulis. Ego puio quod cerdotio sanclo, u l ofleralis spiritales boslias, forle isli lales lapides inlegri et iuconiaminaii, saaacceplabilee Deo per Jesum Gbristum. Sicut aulem cti aposioli esse possini, omnes simul aliare unum in istis terrenis lapldibus observari novimus, ut bi facienles propler iinanimilaiem atque comordiara. quidem lapides qui validiores sunt ei poteniiores, Sic enim refermilt-r omnes siinu! unanimiler oranprimi in fundamenta jacianlur, u l ipsis credi et les, el aperienies os suum dixisse : Tu, Domiue, supcrponi possit lotius aediflcii pondus : alii vero qui sequentes sunt, id est paulo illis inferiores, qui corda omnium nosii. > Isli ergo qui poteraot unanimes, una voce aique uno spiriiu orare, ipsi proximi illis qui in fundamenlo sunl, ordiueniur; qui vero plus inferiores sunt, paulo superius a Q forlasse digni sunl qui debeant oinues siinul unum allare consiruere, super quod Jesus sacrificium offundamenlis; lum deinde in comparalione lapidum qui inlirmiores sunt, in superioribus, et prope feral Pairi. Tamen. et nos tentemus dare operani, ipsa jam lecli fasiigia collocenlur; ila nunc i n - uleademdicamus omnes unaniiniler (64) unuiu seu^llige eliam de lapidibus vivis esse atiquos in fun- liemes : nibil per conlenlionem, neque per iiianew dameniis hujus spirilalis aedificii. Qui auiein suni isli gloriam gereuies, sed in uno sensu, alque in eadeoi sentenlia permanenles, si forle possimus eiiam uos qui in fundamenlis collecantur ? Aposioli ei proapli eflici Japides ad altare. Mon eniiu deseiit nos pbeue. Sic enim dicii Paulus, ha3C ipse doceus : 4 iEdificali, inquil, supra fundamenluin aposio- Jesus Doiuinus noster ; sed quamvis uos vacanies loruiu et propbeiarum, ipso summo angulari (60) oralioni, t quid oremus secundiim quod oporlet ne4 1 9 ' P ^ Gtiristo Jesu Domiuo nostro. U l au- sciainus, ipse lamen spirilus inierpellal pro nobis iein promptiorem le pnepares, audilor, ad bujtis gemitibus inenarrabilibus". Dominus auiem spiriius esl. Si ergo oraiiones nostras spiriius adju?bdificii conslructionem, ut lapis aliquis invetiiaris ricinior fundaraenlo, disce quia et ipse Cbrisius bu- vet, el offerat eas Patri oinnium Deo gemilibus quibus nos eiplicare non possumus, certum esi quia jus qnod nunc deecripsiinus (61), aedificii fundamenlum est. Sic enim dicii aposiolus P a u l u s (62) : [> ct aliaris conslruciiooem sollicite requirai a nobis. 4 Eundameiilum enim aliud nemo poiest ponere, 5. Sed nondum plenus aliaris ornatus est, eiiampraier id quod pusilumest,quodest Cbrisius Jesus. si ex integris lapidibus consirualtir, ctiamsi ferrum Beati ergo qui supra istud tain nobile fundamenlum eis el jaculum inaligni inveniaiur injeclum, .lidificia religiosa et sancla construxerinl. Sed in scd adluic deesl aliquid, el adhuc esl quod bis boc aedificio Ecclesbe oporlet esse ei altare. Unde
8e 8 8 91 9 0 a e 91 9 9 M

Jos. , 50, 51, 52, 55. Act. i , 24. Riiin. vin, 26.
u

9 9

1 Pet. , 5.

Epbes. , 20. scripsimus. (62) Paulut.

omnibiK mss.

9 1

ICor. , I I .

9 8

Jos. VIII, 51.

(58) Deo. Deesl in libris anlea edilis, sed exslat in uianuscripiis. Paulo poslcodex Sangermaneusis, 4 quod ait post vicioriaui. (59) Godex Sangennanensis, c salulis. Alquc Ha ha!)ri Geinelicensis. (60) Gemciic. el duo E b r o i c , ipso summo angulari. In libris ediiis deest, < stimmo. (0 ) God. Sang., c Gbrisius Jesus queui uunc de1

Deest in libris edilif, sed exsui in

(65) Godtix Sangermanensis cum uno Ebroicensi, ex Cbrisli liimiihlate fonnalus. > AUer EDroicen* sis, < el Gltrisli tiuiuililaie iufonnalus. > Libb. edili 4 el Clirisli btimililati couformalus. (61) Godex Sangerin., unaaiiiies.

875

fiS LIBRUM J E S U N A V E II0MIL1A I X .

874

omnibus adjrciat Jesas. Qnid illtid est! Scripsit, Deuieronoinium scribat, ut secandaro legem io cori n q u i l " , Jesue super lapides allaris Deuterono* dibus credeniium figat, atque in eorura mentibua. iniiim, legem Mosei, el scripsil eam in conspeclu qui ad allaris eonelrticiiouem digni sunleligi, lefiliorum Israel. Scrip<erii quomodo poiueril lunc gem epiritus signet. Stalim namque ul quis credifilius Nave super lapides aliaris legem describere, derit Jesu Ghrisio, ei le.x Evangelii in ejus corde e i prout valuit adumbraverit lypos, nos inlerim v i descripta est, el in conspeciu Gliorum fsrael dedeamus quomodo nosler Jesns in lapidibu * vivis et scripta. Aderani enim lunc cum libi sacrantenlum integris scripsit Deuleronomium, quodquasi secunfidei iradebalur, coelesles virtules, ministeria angeda legislaiio dicilur. S i ergo vie videre quomodo lorum, Ecclesia primilivorura. Si enim recle imelprinia lege infirraaia secundam legem scribai Jesus ligamus Israelem dici menie Dcum videntem, reaudi eum in Evangeliis dicenlem : ' Dictum est ctissime hoc de minisiris angelis magis dicitur, seanliquis : Non occides. Ego aulem dico vobls, quia cundum Domini senlenliam, dicentis de infanlibug, omnis qui irasciiur frairi 8tio, homicida est. > E l quod 61 lu fuisii infans in bapiismo, quia angeli iterum : Diclum est aniiquis : Non moechaberis. eorum seroper vident faciem Patris mei qui in coaEgo autem dico vobis, S i quis aspexerit mulierem iis est .> Coram islis igilur filiis Israel, qui adad concupiscendam eam, jam moechatus est eam eraut illo in lempore, cum libi fidei sacramenta tra88 n 5

in corde soo. > E l : Dictum est antiquis t Non perjurabis. Ego auiem dico vobis : Nolile jurare omnino. Vides Deuleronomium qaod scripsil Jesos in lapidibus vivie e l imegris, non in tabulis Japidcis, sed in tabulis cordis carnalibue, non airaniento, eed Spiritu Dei v i v i S i aulein vis evidenlius noscere, in quibus cordibus Jesus scripserit legem, el in quibus non scripserit, etiam hoc libi ex Scripiurarum auciorilate palefaciam, ul consolaiionem capia* lu qui ex gentibus vocaius es, ncc verearis eorom jactanliam, qui legem Mosei labulis vcl chartulia scriplam se accepisse glorianiur. Audi ergo in quoram cordibus Dominus Jesus scripserit
1

debanlur, videnlibus faciem Dei, Jesus in corde luo Denieronomium scripsil. Yis libi adbucevidenlius ba3c de Scripluris sanciis probemus, quia coram filiis Israel lcgem secuadam scribat Jesus? Aposlolus ad Ikbrseos manifesie designat, dicens : c Non eniio accessislis ad sonum lubae, ei ad niontera ardenlem, sed accessislis ad moniem Sion, et civitaiern Dei viventis Jerusaleni coelesiem, el Ecclesiain priraiiivorum ascriplam in ccelis, el multiludioem angeloruni collaudanlium Deum. > Vides ergo quia coram iis omnibus, qui ex eo quod semper Deuin videnl, ei merilo filii Israel appellantur, Jesus legem suam in cordibus credeniium scribiu
8

Itgem. Paulus d i c i l 1 Cum enim genles quae le- ^ Sed ei nunc per bscc qua3 loquimur, Jesus Deuterogem non habeni, naluraliier quae legis sunt faciunt, nomium scribil in eorum cordibus qui inlegra bujusaiodi non babeuies legem, ipsi sibi sunl lex. de, el toto animo quae dicunlur accipiunt, qui in Qui osiemluQl opus legis scriplum in cordibiis suis, tegro audilu, alque iniegro corde, el non corruplo lesiimoDiuin reddenle eis conscienlia. Si ergo visensu ac reprobo circa fldein, audiunl ei rciinem deas genles ad Jesura venire et credcre ei, et opus quae dicunlur, quia necesse esi Deuleronomium iu legis ioiplere, quod illi qui legem acceperanl, i m - integris lapidibus scribi. plere non possunt, nou dubites de eis dicere, quia 5. Post basc d i c i l : E l omnis, inquii \ lsrael et Jesus in istie lapidibus integris Deuieronomium presbyteri el judicee el scribae pra3cedebani binc ci scripsil. illinc arcam testamenu Domini. > Arca lestamemi Dornini est, in qua tabulae legis manu Dei scripta? 4 Movel me sane, qaod addidit in consequentieervanlur. E l circa hanc arcain lestamemi, oinnis bus Scripiura. c Et scripsit, inquil % Jesus super lapides Deuieronomium coram filiis Israel. Quo- qui vere Israel esl, incedit, el non esl longe ab ea. Leviue vero ei sacerdoies etiam in bumeris suis modo poluerit lain roagnum librum, vel assisienli^ eam porlanV. Elenim quicunque gacerdolali religiob s e i permanentibus ibi Rliis lsrael describere,
f,

ita ut non discederent usqueqao scriplura loi ver- D ne ei saoctilale vivuol, non soluui ii qui sedere tuum fluiretur : vel eliam fquomodo potuerint la^ deniur in consessu saccrdoiali, eed ii magis qui eaeerdotaiiier agunt, quorum pare est Dominus, nec pides altaris ferre 420 magni libri continenulla eis porlio babelur in terris, ipsi suoi vere saliani, dicam mihi isii asserlores Iittera Judasi, qui cerdoies el Levila3 Doraini, qui in hunieris suis ieapiriium legis ignorant. Quomodo in boc bisioria* gem Dei porianl, ageudo videlicet, et implendo per erilas demonsiraiur? Sed apud illos < usque in )ioopue ea quai scripla sunt in lege. diernum diem cum legitur Moyses, velamen esi po6. c Sed et proselyius, i n q u i i , el indigena simul, 6iUim super cor eorum . * Nobis vero conversis ad Dominum Jesum, auferlur velamen, quia c ubi Sph et erani (65) dimidii juxta montem Garizin, ei di midii juxia moniem Gebal. > Quomodo etiam i s U ritug Doraini, ibi liberlas intelligenlise . Noster explicabimus ? Vere adjuiorio Dei opus est, u l posergo Jesus Dominus non indiget roullo lempore ut
l a m 8 8 4

Jos. v i n , 52. Marc. v , 2 l , 2 2 . ibid. 27,28. ibid. 53, 54. I I Cor. m , 5. Rom. , U , 15. Jos. v i n , 32. I I Cor. , 15-17. Ibid. 17. Mauh. xvm, 10. Hebr* xn, 18-25. Jos. v m , 35. ibid. (65) Idem cum uno Ebroicensi, c eranl. Alii* erunl*
8 8 4 8 8 8 9

8 8

8 8

8 7

8 8

8 8

PATROL.

GR.

XII.

28

%K

ORIGENIS

76

simus verbis noslris verba divina disserere, et ex- lum esi enim nobiliores esse illos, qui boni ipsius desiderio ei benediciionum amore, quod bonum esi planare qui sunt dimidii qui incedebant juxia monagunl, quam illos qui pro mali metu bonora (69) tcm Garizin, el qui sunt dimidii qui licet et ipsi secianlur. Solus ergo Jesus esi, qui polest ex omni salvenuir, non tamen poiuerunt juxta moniem Gapopulo bujuscemodi inentes animosque discernere, riz.n incedere, eed incedunt juxta montem Gebal. el alios quiJem staiuere in montem Garizin ad beMons Garizin benedictiones habet, mons autem Genediciiones, alios vero slatuere in moniem Gebal bal malediciiones, quae peccaloribus imminent. Slaluerunl etentm, sicnl scriptum est in Deulero ad malediciiones, non ui malediciiones accipiant, nomio, sex tribus ad benedicendum in monle Gari- sed u l inluenles praescriplas maledictiones, e i poenas (70) peccaloribus conslilutas, incurrere caveaot xin, ei ipsas tribus quae nobiliores sunt et eximiae, eas. id esi, Simeon, Levi, luda, hsachar, Joseph ei 8. c Posl haec > referlur quia legii Jesus omnia Benjamin ; alias vero sex ignobiliores (66) ad maleverba legis, id esl, benedicliones et malediciiones dicendom : in quibus et Ruben, qui ascendil cubile secundum omnia quae scripla sunl in libro legis, patris ei lorum maculavii palernum, et Zabulon, necfuit uilum verbum ex omnibus quae mandavit qui esi oliimus filius Liae (67;. 7. Hc quidem veterum historiae refeninl gesta, & Moyses, quod non legcrit Jesus, coram unini ecclesed quomodo nos hanc hisioriae narraiiouetn ad sia (iliorum Israel . Facilis quidem est explana* ntysticam inlelligenliam referemus, ul oslendaraus tio hisioriae, quomodo filius Nave legerit oinnia qui sinl isii qui incedunt juxla montem Garizin, et verba legis (7i) quae scripsit Moyses, coram oaini qui sint isii qui incedunl juxla montem Gebal? ecclesia Gliorum Israel; nosier vero Dorainus JeEgo aic video, duas esse speoies eorum, qui per sus, quomodo boc populo suo faciat, osiendere non fidem fesiinanl et properant ad saluiem. Unam mibi videtur oiiosum. Et ego quidera arbiiror, eorum qui prornissionum coelesiium cupidilaie suc- quod si quando nobis legilur Moyses,et per graUam censi, summo sludio diligeniiaque nilunlur, ne una Domini velamen lillerae aroovelur, el inCipimus in* saltem roinima eoa beaiiludo pretereal, habenies telligere, quia lex spirilalis esi, el quia, verbi causa, deiideriuro non soium benedictionis capiendx, et dicens lex , c Non infrenabis os bovi Irilurami, effici in parie sortis eanctorum, sed etiam assisiere non de bobus baec, sed de apostolis dixerit: et rur in conspectu Dei, t semper esse cum Domino. sum ciim in lege dicilur , c quia Abraham duoe Alii vero sunt, qui et ipsi lenduni ad salutem, sed Olios babuii, unum de ancilla, el unum de libera, non lam amore benediciionum e i desideriis in- Q ego in iis intelligo esse duo testamenta, e l duoe poflammanlur, quam boc magis habenl in prospectu, pulos : islam nobis legem quae sic intelligilur ul dicanl (68), Sufficil mihi non ire in gchennam, (quaro spiriialera nominat Paulus), Jesos Dominus nufficil mibi non mitti in ignem aeiernum, sufficit legil, et ipse est qui haec in auribus tolius populi mibi non expelli in lenebrae exteriores. Cum reciiat, prcecipiens nobis ne sequamur occideniem ergo in eingulis quibusque fidelium talis sit pro- lilieram, aed leneamus spirilum vivificantem. Legit pofiiti varielas, hoc tuihi designari videiur in ergo nobis Jesus legem, cum nobis legts revelat arhoc loco, quod dimidii ilH qut juxla moulem cana. Non eniro nos qui de Ecclesia caiholica euGarizin incedunl, illum qui ad benedicliones, mus, spernimus Iegem Mosei, sed suscipimus eam, 421 etecius est, istos singulariter indicent, qui si lamen Jesus eain nobis legeril. Sic eniin recie iion melu poenae, sed benediciionum et repromis- polerimos inielligere legem, si eam nobis legat sionum desiderio veniunt ad saluiem. Iili vero di- Jesus, ul ipso legenie, nos sensum ejus et inteilimidii, qui juxla montem Gebal incedunl in quo geiiliam capiamus. Aui non estpulandum quod inde malediciioues prolaiae sunt, istos alios indicenl, qui conceperat sensum ille, qui d i c e b a t : c Nos au malorum melu el suppliciorum tiroore complenles teni eeitsum Gbrisli habemus, ui sciaraas q a a
1 0 l l 11

qu in lege scripla sunt, perveniunt ad salutem. D Deo donata sunl nobis, quae et Joquimur. E l iill Hicjam Dei solius esl nosse ex omnibus nobis filiis qui dicebanl : c Nonne ardens erat ID nobis cor brael, quis est qui boni ipsius desiderio succensus nostrum, cum nobis aperirei Scripturae in viat t facit quod bonum est, quia vero noslram melu quando incipieiis a lege Moysi usque ad prophetas gehennae, et aeierni ignis lerrore lendil ad bonum, legii eis omnia, ei revelavit quae de ipso scripu suou el studet ac festinat implere quaa scripta snnt. GerMira lamen figura sermonis oslendilur in iis quas ios. VIII, 34, 35. Deul. xxv, 4, et 1 Coc. , 9. Gal. iv, 22. " I Cor. n , 12, 13. " Luc. xxiv, 31. (66) Post c ignobiliores, iSangermaneneis addil les habeui ut dicant. > ln libris anlea editis sic c inierpungit, quod in aliis mss. qon exsiat. legiiur, t v e l promissionum ipsarum, quaro boc (67) Lice. Deesi in libris editis, sed babeiur in magis babentes in prospeciu et dicentes. Paulo omnibua mss. iiost ubi mss. habeni, c suiBcit raibi non expelli, (68) Sangerm., et desideriis inflammantur, quam in libris editis deest, c mihi. > boc magig babent in prospectu, dicenles. > Tres alii Sangerm., c pro malo eliam bonum. codd. niss., vel promissionum desideriis inflamIdem, praescripiiones el poenas. maniur, quam hoc magis habenl in prospeciu. _ Idem reslituil vocem c iegis, > quac decrat Mox Gemeiicensis cum uno Ebroicensi pro c dicen- in libris edilia.
1 1 9 1 0 11

877
u

IN LIBRUM JESU NAYE ROMILIA I X .

878

acripta eunt, com dicil : Non erat sermo ex perfecii slave norunt armali adversus aslulias diab o l i : mulieres vero i l l i , qui nondum ex semelipsU oronibue qtiae mandavU Moysee, quem non legerit Jesus in auribus roiius Ecdesiac lsrael. > primo quaa ulilia sunl gertint, sed imiiando viros (76), ec eoruin exempla sectando. Ex quibus et capui balegisse in auribus, videamus quid indicet (72). Vereor neforle aliquos audhorum sermo nosteroffen- bere dicanlur : c Gaput 6nim molieris, vir . dU; sed tainen dicendum esi quod non omnes qrti Infanies vero erunt, qid fide nuper suscepla (77), lacte evangelico niilriiinlur. Proselyli autem caieatidimus legem, de Ecclesia suinus filiorum Israel : sed non continuO si esl aliqua diflferemia inler audi- chumeni videbuntur, vel i i qui jam sociari fideliboe sltideni. De quibus sihgolis similia etiain Joannes lores legis ei ecclesiam flliorum lsrael, auditor exscmiens in Episiola sua srribil, et singulis quibusduditura salule. qiie seialibus propria quaequc gcsla deceruit (78). 9. Attendile ergo diligentius verbis Scriptura?, Verumiamen Jesu vobis recilanie legem, el revedicentis : c Non erat ullum verbum ex omnibus lante cordibus vestris inlelligemiain spiritalem, neq u * mandavit Moyses, quod non legerii Jesus in que proselyii, id cst catechuimeni diuiius mancatis, auribus lotitis ecclesisc filiorum Israel. > Et addit sed festinate ad percipiendam graliam Dei, ui et etiam mulieribus et infantibus, ei proselytis. Novit Dominus nosler Jesus esse alias aurespraler Ecciesia filiorum Israel annumereraini: et islas carnales, quas ad audientiam verborum suo- vos, infanies, nolite pueri effici sensibus, sed maliiia rum, et ad audieniiam legis requirii. Unde et in parvuli esloie, sensibus auiem esiote perfecii, sieut Evangelio, posteaquam de singulis quae oportebal el Apostolus ad Hebraeos dicit : c Rdinquentee edocuil, addil, et d i c i l : Qui habet auresaudiendi principiorum Ghrisli sermonem (78*), ad perfectionem feramur. > Sed ei vos, qui sub mulierum apaudial. > Quod utique si de auribus dixisset carnalibus, superfluum videretur. Nemo eujm nou ba- pellalione inflrmi et remissi et languidi estis, comntonemiiii, ut remissas manus el dissolula genua bens aures ad verba ejus audiebda convenerat. Sed erigatis, id est, ot negligentes et desides aitimo? quottiam sciebat in aOribus interioris hominis, id est iniellectti cordis, recipi debere quae diola suni: stiscileiis, et virilem constaniiam in explendis praeceptis legalibus el evangelicis assumatis, aique ad (quid enim (73) prodest audire sermonem, si non retineaiaretserveturin eorde?)idcircoaures ab an- virorum foriium perfeciionem celerilcr propereiia* dltoribus exposcebai. Hoc ergo eiiam nunc, vel cuni Non enim novit Scriplura divina aecundum sexum Scriptura in ecclesia leguniur, vel cum sermo ex- separaiionem virorum ac mulierum facere. Etenim
8 I 1 1 v o s i n 8 8 1 8

pianalionis proferlur ad populum, Scriptura auctorilalem sequentes dicimus, Videle ne leganturqnidem ab Jesu verba legis, sed quamplurimis non loganiur ; quia Jesns Hlis lcgit legem, qui auresbabuerint audiendi. Sedetquod adjunxilad Ecclesiam Domini eliam mulieres, ei infanles, et proselylos, si quidem separalim intelligamus mulieres et infaniea ei proselyios, et eos velul sequelam qtiamdam ess^ aenliamus Ecctesiae, quoniain c In domo magna non sunl lanlummodo vasa aurea ei argeniea, sed et lignea et fictilia " , dicimua viris quidem fortibus forieni tradi cibum, illis videlicel, u*i quibus Aposlolus d i c i i : c Perfectorum auiem est solidus cibus, ex quibus ipse sibi praeparat c Ecclesiam non babenlem maculam, aut rugam, aut atiquid borum ; eos vero quos mulierum, vel infaniiuiu^ \) tel proselytorum 422 appellatione secernit, inlelligainus (74) illos esse; qui adbuc lacte iudigent, aut eiiam velut infirmi, ui eunt mulier^s, oleribus vescunlur . Si vero simul (75) omnis accipialur E c clesia, viri quidem inteiligunlur illi, qui in omnibus
1 8 1 9 8 0

apud Deum eexus nulla discretio esi, sed pro animi diveraiuie vel vir, vel mulier designatur. Quantas ex mullerum sexu apud Deum iu viris foriibus nqmeranlur? ei qtianli ex viris inler remissas et languidaa mulieres repatantur (79)? Annontibi videlur inler inulieres existimandus ille vir qui dicit : Non possum observare quae scripla sunt, vendere quae habeo et dare pauperibus non possum, percuiienii maxillam praebere aheraro non poftsum, maledicenlem benedicere non possum, blasphemaius deprecari non possum, persecutionem pali et sustinere non possum? Gaeiera similia qoae mandanlur qui dicit intplere non possum, quid tibi videtur aliud qtiam inler mulieres, quae nihil virile possunl, esse numerandus ? 10. Sed videaraus quid post baec scriptum e s l : c audierunt, iitquii , omnes reges Auiorrhaeorum, et qui trans lordanem, et qui in montania, et qui in campis, etqui super ora maris magni, ei qui erant in Aolilibano, et Ceibaei, ei Amorrbaei, el ChauanaBi, e( Pberezasi, el Evaei, el Gergesei, et JeM 1 8 1 8

Jos. v i u , 55. et Rom. xiv.

14

1 8 8 1

ibid. Mauh; , 9. " II Tim. n , 20. Hebr. v, U . I Cor. xi, 5. Hebr. v i , 1. Jos. , 1, 2.
8 8 i l 9

1 8

Epbes. v, 27.

ICor.

(72) Mss., c indicet. Libb. edili, < dicii. (73) Mss., quid enim. # Libb. edili, quia nihil. > (74) Mss., inteHigamus. Libb. edili, c i n t e i l i giiuiis. (75) Ltbb. edili, t simul. Unus codex Ebroicensis, < in illis. > Reliqui tnss., c shnilis. (76) Godex Sangerman., Y i r o s . Libb. editi, meliores.

(77) Oumes mss. c suscepu. Libb. edili, c sua* cepli. w (78) Godex Saugerman., < secernil. Ibid. libb. anieaediii, < Jesu nobie recilanle.... cordibua * slris, sed omnes mss. ut in nosiro textu (78*)Godex Sangerm., c sermonei. (79) Idem, depuiaiilur.

879

ORIGENIS

busaei, el convenerunl in unum ul expugnarent quomodo ligni cxsores, rel aquae gcalalore* fiaut Jesum el Israel simul. > Historia rerum gestarum et condemnenliir (84) ad obsequium populi, el manifesia est, Tiec explanalione indigcl quod evidenallaris Dei minislerium, quoniam quidem cum dolo ter expletum est; ex iis tamen quse gesla sunl v i et callidiiate accesseruni ad ftlios Israel, paonie sibilibus, nostri Domini Jesu Salvaloris beila ac calceameniisque vetcribus induli, ei cibum vetusli triuniphos quos egerit, conlemplemur, quamvis panis ferentes. Isliergo veniunt ad Jeeum curaomeiiam in ipso ba?c visibiliier cemamus expleta. nibus veluslalibus suis, et oranl ab eo boc lantum Convenerunl enim reges terr, seuaius, populusque ut salventur. In quorum figura tale mibi aliquid ei principes Romani, ut expugnarent nomen iesu videiur oslendi. Sunl quidam in Ecclesia credenleg et Israel simul. Decreveruni enim legibus guis, ut quidem et habeides fidem in Deum, ct acquiescennon sint Gbrisliani. Omnis civilas, oinnis ordo tes (85) omnibus divinrs praeceptis : quique eiiam Ghristianorum nomcn impugnal. Sed sicut tunc omerga servos Dei religiosi sunt, ct servire eis cupiaul, nes illi reges convenieules contra'Jesum nibil fased et ad ornatum Ecclesiae, vel ministerium eaiis cere poiuerunt, iia (80) vel principes vel poiestales prompti paralique sunl, in actibusvero suis ei isiai contrarise, u l non Gbrisiianorum genus laiius versalione propria, obscenitaiibus el viliis (86) inac prorusius propageiur (81), obtinere non valebunt. voluii, nec omnino deponentes veterem bominem cum aclibus suis, sed involuli velustjs viiiis et obScriptum namque esl \ quia c quanlo magis eos buimliabanl, lanlo magis plures Hebant, el inva- sceniiaiibus suis, sicut ei isii pannis ei calceamenlescebanl valde. > Confidimus auiem, quia non so- tisveieribus obtecli, praeler hoc quod in Deum credunt, el erga servos Dei vel Ecclesiae cullum videnlum non nos poterunl obiinere visibiles inimici, et adversarii noairi, verum eiiam velociter Jesu Do- tur esse devoli, nibil adbibent emendationis vel inmino noslro vincente conieretur Saianas sub pedi- novaiionis in moribus (87). Istis ergo Jesus Domibti8 serTorum ejtis. Uk> etenim duce semper vincent nus nqster salulem quidem concedit, sed quodammiliies sui, iia ul et nos dicamus eicul in Esdra modo galus ipsa eorum notaua iion evadil infamiae. Similis quoque eiiani in Hbeilo qui appellalur scriplum a s l q u i a a te, Doinine, est vicloria, storis (88), de bis flgura describilur. Ait enim, quia e l ego servtts tuiis, benedictus es, Deus verilatis. Quem semper et nos invocemust m det nobis victo- est arbor quaedam, quas ulmus appellalur, quae fruriani in Cbristo Jesu Domino noslro, cui esl gloria ctum non afferl, porlat lamen vilem qnae affcrt plurimum fructum, ei ex eo quod adminicalo esl v i l i , 61 imperium iu saecula gaeculorum. Amen. qiiaB ejus viribus nitens, vel afferre, vel ser?are ROMILIA X . lest plurimum fruclum, eliam ulmiis, quae iufruDB dolo Gabaoniiarum, ubi dkunt : c Audivimut juanta fecii Dominus vobiscum per mare liu- cluosa est, uecessaria videlur el tililis ex hoc ipso brum. quod fruclifera (89) deservial viti. Tale aliquid intellige etiam in Gabaonilis qui non deposuerunt I . c ln domo Patris mei mansiones mnltae aani, > dicii Verbum Dei Sed et resurreciio mor- quidem veierem bominem cum actibus suis , miniatrant tamen sanctis et serviunt, et aliquid ulililatuoruin non babebil aequalem resurgenlium gloriam, sed alia caroTuIucrum,aliapecoram(82),alia vero tis impendunt, et tali quodam ordine ab Jesu salulem cum juramenti inlerposilione suscipiunt. piscitim; ctcorpora roelestia, et corpora lerrestria, eed alia quidem ccelesliaro gloria, alia vero lerre- Ego nolebam in Gabaonitaram ordine salustriuni. Alia gloria soiig, alia gloria lunae, alia gluria lem (90) consequt, nec in Iigni caesoiibus, vel aqua gesiaioribus numerari, sed inter kraelitas c a etellaruin. Siella ab siella diffen in gloria, ita et resurreciio monuorum . > Muliaa ergo eorum qui pere baeredilalein et portionem terrae promissionis ad salulem veniunt differenlite designantur. Unde et accipere (91).
f { t T

nunc Gabaonilas isios, quorum historia reciiata (83) 2. Obsemndum eane est, quod solent haereliei 42S ) arbiiror portiuncalam quamdam esse eolegentes bunc locum calumniam facere , ii qui Ter u m , qui salvandi sunt, iia lamen u l non absque D slamentum Velus non recipiunt, et d i c u n l : Vide alicujus nota! innsiione salventur. Yides namque quomodo nibil humanitalis babuii Jesus filius Nave, Exod. i , 12. III Esdr. iv, 59, 60. Joan. xiv, 2. " I Gor. xv, 39-41.
e s | u f l

(80) In eodem deesi, c i i a . > (81) Idem ms. habet, c propageiur. Libb. ediii, c prorogetur. Mox in eodem codice mauuscriplo omiuilur, c oblinere noti valebunt. > (82) Omnes mss., c alia pecorum. (83) Godex Sangerm., < recitala est. > Libb. editi, rocilanda esi. > 84) Jdem, c fiant el condemnenlur. Libb. ediii, ! ieri condemnenlur. (85) Idem, c credemes fide in Jesum Doininum et acauiescehtes. (86) Idcm cum Gemeiiccosi, t obsceni satis el tniig.

(87) Idein, in rooribus. > Libb. e d i l i , in raores. (88) Similis quoque etiam in libello qui appellalur Pastorit, elc. Vide Pastoris libruin tertiam, gimilitudine secunda, c i Goielerii notas in banc simililudinem viiis et ulmi. (89) Godex Sangerm., fructiferae. Libb. edill, < iniffifera. (90) Salutem, deesl in Hbb. aniea edilig, sed exstat in mss. (91) Libb. editi, c cuperem hxreditaiem lerne repromisbionis accip^fe, sed codex Sangerm. ut in noslro lexlu.

881

IN LIBRUM JESU NAVE HOMILIA X .

882

ut liominibus qui ad se supplices venerani salulero precamur vos, fraires, verbi Dei legalione fungenconcedens, notam eis infamiae et jugum servituiis les, ut dtim poleslatem adhuc habemus emendandi, infligeret. Haec si anima audial minus inslructa demus operam , el feslinemus abjicienies antiquas sordes et pannos veieres viiiorum, conjungi ac soScripturis divinis, inGrmari conlinuo el periclilari ciari lsraelilicae liberlaii. Vis aulem vidore Israelipotesl, ita ul refugiat calholicam fidem. Non enim larum quanla liberlas sii ? In lege prx*cipilur ne intelligunt (92) eorum subrepiiones. Jesus enim liceat Hebrieum puerum si forle in servituiem devemensuram fidei ipsorum inluens, competeos erga neril, amplius quam sex anuis servire, seplimo vero eos judicium tenuil. Porro autem Raab meretrix, anno dimilti eura lex liberum jubel. Tanla apud eos qtiae flile iniegra credidit cura omni domo sua el liberlalis esl cura. Quse ulique si ad gpirilalem i n exploralores Israeliiicos plenissima devolione suslelligeuliam revocemus, eiiam si Hebraeus puer es cepit, e i inlegro in consortium populi socielalemlu , qui in servilium dccidisli (puer enim e s l , qui que suscepta esl, el scripium esl de ea, quia appofaciliiaie animi in servitium decidit. Quale gerviaita esl ad (ilios Israel ueque in hodiernum diem lium ? Scripiura dicil : c Qui aulein peccal, serIsti vero qui non lam Israelilicse gentis consoriia vus est peccali. ln hoc serviiiuin noa virilis et dilexerunt, quain suac perdiiionis metu perterriii, cum callidilaie et fraude accesserunl ad Jesum, ^ perfeclus animus decidil, sed puerilis et facilis); igitur eliam si Hebraeus puer es, i d esl, Gdelis eliam quomodo poierant liberlatem vilae ei regni consor dolis servilibus promercri ? Oenique vis nosse ei baplisma in Ecclesia coaseculus, el posi boc iu quiadigna erga eos ab Jesu nientis eorum ignobili- peccaii serviiium decidisli, suGkiat tibi gexennii (95) servilug, in sepiimo auno observa ne sertale (93) condilio dispensala esl? Ipsi dicunt",quia viag, sed feslina ad liberialeni tuain. Sepienarius. audivimus qtianla fecii Dominus vobis per mareRunmnerus legem signiGcat mandalorum. Senariua bruin, ei in dcserto. cum ha?c dicerem, et au?ero numerus mundi bujus leuei Gguram. Donec disse se, eiscire de divinis roirabilibus falereniur, ergo quse bujus mundi sunt sapis, el in bis excrcenihil lamen Gde dignum, nihil (aniaruiu virlutura ris ei secundum (96) carnem cogiias , necesse est admiratione gesserunt. E l ideo videns Jesus angute servire peccaio. Guin vero ad sepienarium nustum eorum exiguuntqtie in fide proposilum, modemerum/id esi ad legis scienliam, veneris, lunc reratiotiem erga eos juslissimam servat ut saluieru quire liberiatem tuam , el redi ad nobililatem pamererenlur, qui parum licel Gdei detulerant, nec lernam, ne si permanseris in maiis l u i s , el persetamen summam regni vei liberlalis accipereni, pro eo quod Gdes eorum nullo operum Dobilitaretur Q eraveris bi peccatis, defixa in aure nota, velul q u i coDiinoiieniis te Dei et ad libertalem prislinam re^ accessu, quoniam Gdem sine operibus morluam bavocanlis verba non audias, eris peccali servus iu beri pronuniial aposiolus Jacobus . xternum. Tum deinde requiru (97) abs le si libeu3. Verumtainen sciendum estquanlum ex hiijiisler velis ex patrefainilias et nobili v i r o , in hoc cemodi Gguraruro adumbralionibus edocemur, quod mundo eervus efliri ; abnuis (98) stne dubio, quippe i qui lales sunl in nobis , quorum iides boc laucum eliam ex condiiioiie servili videarous quainplulammodo habet, ut ad Ecclesiam venianl, ei incliriiuos ad libertalem fe&linare, el in quanlum posnenl capul suum , sacerdoiibus oflicia exbibeant, sum cupere eliam diviles Geri, el .bonoribus undeeervos Dei bonorent, ad ornatum quoque allaris cunque quaesitis vilitatein genuina? ignobilitalis (99) vel ecclesix aliquid conferanl, non lameu adbioblegere. 3i ergo in bac viia neino esse vuli serbeanl (94) sludium, ul eliam mores suos excolant, vus, sed quaniuin Geri potesl ei liber esse, ei dives, acius emendenl, viiia dcponant, caslilaiein colanl, et nobilis cupit^ ul solum (1) sibi suflkiai, sed iracuudiam miiigenl, avariliam reprimant, rapaciei aliis largialur iu illis lernis rebus, ac uulio taiem refrenent, maleloquia el siuliiloqnia vel scurGne mutandis iudiffierenler tolerabimus servitutem, rililaiem el obireclatioaum venena ex ore suo non et parum (2) nobis videttir, si in ligni caesoribus, et adimanl: scianl sibi qui lales sunl, qui emendare aquae gestaioribus depuieinur ? Propierea argo dum se nolunt sed in bis usque in seneclulem uliiinam dies esl operemur quod bonum esl, et emeiidaiioid perscverant, partem gortenique ab Jesu Doiuino cum nosirae operam demus, ui ex actibus et coiiversa424 Gabaonilis esse iribuendam. Sed polius de11 8 1 w t

Jos. v i , 25.

ios. ix, 24.

1 0

Jac. .

Exod. x x i .

Joan. vui,

(92) Idem mss., intelligent. > Paulo posl idcm, c iesus enim mensuram-Gdei ipsorum iniuens, compeiens. Libb. ediii, c Jesus enim secundum menguram fidei ipsorum compelens. (93) Unus Ebroicensis, c pro mentis eorum ignobiliiaie, > alier vero cum Gemelic. el Sangonnauensi, c roeriiis eorum ignobiliiaiis. > (94) Godex Sangcrru., f aJhibeant. Libb. edili, adhibenl. > (95) Idem ms., c sexennii. > Gemelicensis ciim uno Ebroicensi, c tex annoruiu. Libbu ediii, c sex.

annis. > (96) Godex Sangerm., c et in bis exerceris , et secundum. Gemelic., et in bis exercere le secunduin. Libb. edili, eliam iis exerceri secundmn. (97) Mss. c requiro. Libb. editi, require. (98) Godex Sangerm., c non vis. > (99) Idem , c viliialem genuina ignobililalis. i Libb. edhi, < uiilitaiem genuiiue nobililatis. (1) Idein IDS ., uude non soluni. (2) ldem, el parvum. *

833

OBIGENIS

884

lione nostra ac morihus nobiliiari mereamnr et d i - lum Paulum haec eadem confirmanlem, cora d i cil * * " (8): < Omnes qui pie volunlvivere in Gbristo, gni (3) efficiaraur spirilum accipere adoplionis, perseculionem patientur. > Sed el Salpmo similia ul inler Dei poiius Glios habeamur, per unicuin et dicil : c F i l i , inquil , accedens ad servUuleni Doerum (4) Filium ejus Jesum Cbristum Dominum oostrtim, cuiest gloria et itnperium in saecula saecu- mini, prsepara animam tuam ad tenlationem. > Oppugnanlur ergo etiam nunc GabaoniUc cujuscunque lorum. Amen. modi sinl propter aitiicilias Jesu, et ligni licel sinl HOMILIA X I . De auxiliis Jesu quibus j%vit Gabaonitns ; el quo- cai*ores, ei aquae gestaiores, id esl, licei ultimi modo solem fecit sture et lunam (5). ineriii sis in Ecclesia, tameo hoc ipso quia ad Je1. His qui sociaverinl sc ad filios Israel, omnes sum perlines, impugnaberis a quinque regibus. Sed qui prius amici erant, poet amicitias ei fainiliari- tamen nec Gabaonitae dereliuqutintur, tel jspernunlaicm flliorum Israel, initniei fiunl. Gabaoniias, lur ab Jesu, vel ab ducibus ac presbyieris IsraelU qiii a filiis Israel foedus pacis acceperant, Jebusaws larum, sed infirmitati eoruin auxilium ferunl. A n rcx Jerusalem, invitaiis secum aliis quatuor regiuon libi videiur boc agere in nobis ei hoc praecibus, aggredilur expagnare. Sed Gabaoniue videnles pere (9) illud Apostoli mandalum, quo dicil quinqae reges adversnm se in praeliuin conspirasae, ^ Gonsolamiiii pusillanimes, sustinete inOrmos, panequaquam propriis viribus copiiaque coniiduni, tieules estoie ad omnes? E l iierum : Vos auaed mitiunt ad Jesum auxilta pos,tulantes. At itle lem poleuliores, iinbecilliiaies iqiirmorum susitdivino permissu a^dest Gabaonilis, taturus auxilium. neie. > Hoc ergo modo Jesus cum ducibus et prinHic amexn mirabilia coelilus 09t?ndunlur. Dominus cipibus auis, adesl iis qui pro nomine suo a conlradesupersaxa grandinis pluit, et quinque regum qui riis virtutibus oppugnanlur, el non solum auxiliuin adversuiD Jeeum pugnabanl, exerciium vastal. Tunc pra?slat in bello, verum el producit lemp.as diei, ei, vero Jesus videns diviuam sepum dexteram prae- spatia lucis prolelans adveulum discutit noclis. tianiem, et prosperis successibus cancla procedere, 3. Volumus ergo (10), si possumus, osiendere novam qaamdamei luiram orationem extollil adccy- quoiuodo Dominus nosier Jesus protelaveril luccm, lyim, dicens : c Stet sol super (6) Gabaon, et hina et majorem feceril djem, vel pro salute bomiiiuro, auper vallcm Elom, donec exptignem populum istura. vcl pro inlerilu conlrariarum virliitum. Ex quo ad sletil sol ei luna in loco suo, donec pervincerei venit Salvaior, ftnis eral jam mundi. Denique ipse ftominus inioiicoseorum. E l stelit sol in inedio coelo, d i c e b a l : Poenilentiam agile, appropinquavit (II^ et non esl progressus ad occasum in lineni unius Q enira regnum coelorinn. > Sed reiinuii et repressit diei. Non fuii dios talls aule hoc nec ita exaudivit diem consummationis, et adesse probibuil. Yidens Deus hoiuinem, qnia Dominus pugnabal (7) pro eniin Deus Paler salutem gentium per ipsum soIsrael. E i fugerunl illi quinque reges, ei absconde- lum (12) posse constare, dicii ad eum " : Peie a me, ei dabo tibi genies ba?rediialem luam, et posrunt ee in spelunca iu Hageda. Ha3C secundum bisiorlam quidem gesla, miracula divinae virlutis aessionem tuam lerminos lerrse. Donec ergo paieruniversis saeculis praedicani, nec inlerprelaiione ex- na pollicilatio compjeaiur, et Ecclesiae ex diversis irinsecus indigeni in quibus geslorum lumen coru- naiionibus cres<?ant, alque intro^at lola gentium scat. Quid lamen in iis spiritalis inlelleclus conli- plenitudo, ut tunc (13) deuuim omnis Israel salvetnr, dies producilur, el differtur occasus, nec unlieat, requiramus. 2. Cum anima humana Verbo Dei se sociaverit, quam sol occumbit; sed seinper exoriuir, dum credubilare non debei stalim se iuimicos babiluram, denliiim cordibug sol justiiiuc hiroen veritalis in6t eos qups ante habueral amicos, in adversarios fUudil. Cum vero rcplela fueril mensura credenliuro, esse vertendos : idque non solum paii se ab bomi- el deterior jam ac decolor a3las ultimae generalionibus eperel, verum eMam de contrariis viriuiibus el nis advenerit (14), cum increscenle iniquitate respiritalibus nequitiis id sibi imminere procerio sciat. B frigescel cbariias muHomm, et perpauci remanserinl in quibus (ides iuvematitr, tunc jam abbrevia ila l i l , u( qui amicilias expetit Jesu , mullcrmn 425 ^>bi sciai inimicilias lolerandas. Audi aposlo- biintur dies. Idem igiiur atque ipse Dominus Do?it, I Thess. v, 14. Roui. xv, 1. Matih. iv, Jos. , 12-17. II Tim. m , 12. Eccli. , 1 . 47. w p g ^ , , ;
M 8 8 9 1 8 8 88 t 1 1 M 8 8 8 8 8

in libris anlcaedilis, sed legqnlur in ms. Sanger(3) Oinnes m s s . , et digni. > lAhb. e d i l i , c ut digni. inanensi, nccnon uno Ebroicensi. (lO) Ergo, alias deest, sed legilur in omnibos (4) El verum, deest in libb. edilis, sed exsial in IUS8. omntbus mss. (U)ttss., < appropinquavil. Libb. *dUi ap(5) Et quhmodo solem fecit stare el lunam, bc desunt in libris aniea edilis, ged leguntur in codice propinqnabit. (12) Stf/um, deest in libris antea editis, aed exSaiigermaneusi et uno Ebroicensi. slat in Sangermauensi ei uno Ebroiceiisi. (6) Sangerm., c super. Libb. editi, < supra. (13) Idem ins., c u l lunc, > et paulo posl, c.pron (7) Idem ms., c pugnavit. (8) Audi aposiolum Puutum hac eadem confirman- duciiur el diffenur. Libri edili, 61 lunc... producilur, differiur. tern, cumdicit. Ibrcdesideranlur in libris anteaedi(14) Unus codex Ebroiccnsis, c et ad deterioree ac lis, sed exstanl in omnibus mss. decoloraus ullimae geueratiuiiis naiioneeadTenerit. (9) In nobii et hoc pracipere. Hxc eiiam de$iuit
9

IN LIBRUM JESU N A V E HOMILIA X l h

et exteudere diem cum saluiis est tempus, et bre- Aesident etenira eiiam big ipsis, quos dixinros, corViare diem, cum tribulationig et perdiiionia csl poralibus sensibus hominura maligiiae virtutes, quae f o e d a raini tempns. Nos tamen dum babemus diem, et produci- eos ad malas concupiscentias et 426 * fur nobis spalium lucis, sicul in die honeste am- sieria anknae prabenda sollicitent. QUas maligoa* bBtemus * , et opera lucis operemur. virtutes si fides (19) Cbrisil guperaverit, e i in ligno 4. Sed el illud rideamus quid est qnod dlcit, crucis ejue foerint suspensae< ut et de ipsis lriuni^ quinque reges fuisse, et hos in gpeluncag fogisse (J5). pbel in Kgno crucis guae, imeremplis iis, regnoqne Saepediximus duplicem esse Gbrislianorum pugnam. depulsis, lunc efficiiur anima in parieDei, tunc JePerfeciis quidem ei talibus qualis erat Paulus ei rusalem regnum Dei efficitur, ev templum in ea DoEpbesii, sicut ipse Pauhis (16) d i c i l , non est mino construilur (20). Annoo hoc de semeiipso senpugna advcrsus carnem ei sanguinem, sed adversus liebat Hie qui dicebat , quia eramus abquande principalus et poiestales, adTersum immdi bujus ei nos inscnsaii, increduli, erranies, servienies derectores tenebraram hanim, adversus spiritalia (17) sideriis ei voluptaiibus variis? Non enim aliud eet Dequilia* in coelestibus. Inferioribus vero, et non- boc quod Jerusalen aliqaando fuisse sub rege Adodum perfectis pugna adhuc adversus carnem et nibezec scribilur, velali civHaies 8ub aliis eanguinem gerilur, iis qui adbuc carnaltbus viliis ei 6. Sed inlerim Jesus imerfecil intaicog, non fragilitalibus impugnanlur: qtiod etiain in hoc loco crudeHlatem docens per hoc, sieui baereiki putant, lndicari puto. Eienim GabaonHts indiclum esse a sed fuiura in his quae gerunlur gaoraraenia desiquinque regibue diximus bellum, quorum figuram gnans (21) ufr cum interemerH ees reges, qni redixi esse in iisqui imperfecli sunt. lsii ergo aquin-* gtium peccati tenenl in nobig, possimue illtfd iraque regibus impugnanlur. Quinque autem reges plere quod dixit Apostolus : Sicut exb.buisiis quinque sensus corporeos indicant, visum, audilum, membra veslra gervire iniquitati ad iniquilaiem, ita gustum, lacium ct odoratum. Per aliquem enira nunc exhibeamiw membra nostra gervire jusiiiia? in horum, unumquemque necesse est decidere in pec- jusiificationem (22). Quid ergo egt, quod ab eie caiura, Qui quinque sensus illis quinque regibus boc loco velul crudele culpalur? Hoc, inquil *, quod eomparanlur, qui Gabaoniiae, id esl qui carnalcs acripium est : c Ponite pedes veslros super collunv homines expugnant. Quod aulem dicuntur in spe- eorum, et interficite eos. Qnid quod haec norv hincas confugisse, polest boc forlasse indicari, quia crudelilas, sed bumanitas et benignitas invenilurf spelunca locus est in profundum l e r r defossus. Uiinam el lu talis esses, qui poneres pedes luos Igiiur eliam isti quos supra diximus sensus cum se super serpenles et scorpiones, et gupra omnen* terrenis aclibus in corpore posili demerserini, et virlutem inimici, el conculcares draconem et basiliscum, id est regulum, qui aliquando regnavit in nihil adopus Dei, sed tolum ad miniglerlum corpote, et lenail in le regniim peccati: ut illis omnibua ris egcrint, in speluncas confugisse dicuntur. interempiis, qui in (e regnabanl opere peccaii, so5. Sciendum lamen quod isla ipsa regna, quorum nunc reges vincunlur ab Jeso, etconfugiunt ad gpe- his in te regnei Ghristus Jesus Dominus nosier, cuicstgloria eiiinperiam (23) in sacula saaculorunK hincas, poslinodum in sorlem veniunl sanctomm et pare Doniini appellaulur, sicut reguum Jerusalem, Amen. vel Lachis, vel Gbebron. hi quo hoc arbilror indiHOMILIA X H . cari, quod etiara isli quinque sensus, quos supra De eo qnod spiritaliler intelligi debeant bella quct gettil Jetus, ei quod regreuus popuius posl victocxposuimus, in corpore posiu', cum per Jesutn fueriam non muiivit in lingua sua (24). rinl devicli, i u ui infidelilas ab eis et incredulitas
4 1 M B 4 4 4

depellatur, et cum moriuniur peccalo in eo quod 1. Si ea quae per Moysen dfr tabernaculo, vel sa~ desinunt aministerio peccaii; isiis ipsis poslmodum oriflciis c l omiii illo euhu adumbrabantur, lypus et ministris uletur anima ad opcrandam jnsliiiam umbra dicuniur esse coelestium, sine dubio el bella Dei (18), et ila Gt u l Jerusatem, in qua prius rex Q quae per Jesum gerunliir, el reguna alqtie hosiinm ncquam regnabat et pessimus, poetinodum in ea restrages, coole&iitim rerutn (23) umbra ei lypus essegtiet David poiens manu, vel pacificus Salomon. dicenda sunt, eorum dunlaxat belloruin, quaa Do^ Rom. , 13.
4 1

Ephcs. v i , 12,

" T i l . , 3,

Jad. i .

4 4

Rom. v i , 19.

Jos. x, 24.

(15) Godex Sangerm. cam uoo Ebroicensi, c confngisse. > (16) Idem, Aposlolus. > Ibidem duo EbroicenMS , c nooest pugna. Libri edili, t non eral pugua. (17) Idem,f adversos spirilalia. > Libri editi, c e t epirilalia. (18) Dei deeat in aotea ediUs, sed exsiai io omnibus mss. (19) Godex Sangerm. cum uno Ebrokensi, t- 8i Odea. Libb. ediii, com fides. (20) Qmnee ross., ^ con&lruUuc % . Libb. edilj, tx cousuueiur. ^
f

(21) Libb. ediii, fuiura sacramenia designans^ de iis quai gerebantur; >sed omues mss. u t i n nosiro texlu. (22) Godex Sangerman., c jusliucalionem. > Libri. ediii, c sancliflcaiionem. (25) Uuus Ebroicensi posl imperium > addit, cum Spirilu sanclo. (24) El quod regres&us poputus pott victoriam non mutivilin (inguasua. Haecdesunt in libris anlea edilis, sed leguntur iu codice mg. Sangerra. et UDO fibroicengi. (25) Rerum, deest in libris edilis, sed exslai iitv eodice mg. Sangem.

887

OfUGENIS

minus nosler Jesus cuirt suo exercitu, et magislra- ptr specalum et iu anigmale aliqua ei parit toeri ei inspicere liguras, plenius nobis rcserare, lihus, id est credentium populis, alque eorum duciet perfectius dignareiur aperirc : videres quomode Lus eontra dfabolum et ejus angelos prxliatur. Ipse nobis claresceret cujus podaaimum ex spiritalibui enim est, qui in Paulo et io Ephesiis pugnal adhoslibus, iis qui nunc iropugaant Israel spiriulem, versus principalus et poleslates etreclores lenebrafiguram tenuit iste prioceps de Mageda, e i ille de rum harum, adversus spirilalia nequitiae in coelei.achis. et ille de Lebna : aot cujus intra temeu &tibus". E l vide, ingrate haereiice, quomodocx inieipsura vilii, vel erroris quibos aniina implicaiur, gro veteribus nova concordant. Promissum esi " veleribus regnum l e r r sanctae, lerrse flueniis lae fnrmain leneni singuli quique borum , quos Jeau et mel, quae terra lonc a peccatoribus el peeaimis ducc iHierfecit populua Domini, ii videlicei qui aa* incolis ac regibus tenebatur. Yenil in istam terram diunl mandaia ejos, et praecepia cusiodiunt, qtiibos Jesus CUID exercito Pomini, et Israelilicis ducibus, ipse tribuil faculuiem calcandi super serpenies ei expugnat omnes, inlerirait, obtinei, et ob victoriae scorpiones, et super omnem potealalem inimici. merhum accipit eorum regna quos vicit. Tibi per Oremus ergo ut et noslri pedes lales sini, tam speEvangelia noo promiiltintur regna l e r r (2(6), sed ciosi, tam vaiidi, qui po86int calcare cervices inipromiliuoiur regna calorum. Sed liaec regna non roicoram, qui possint ita capul calcare serpeniis, sunt vacua, nec inania, habenl kabitalorea soos ul calcaneura noslrum mordere non possiu Qoi peccatores ei nequam spiritus, angelos refugas. Ibi enira pugnat sub Jesu dnce adversum conirarias babitant i l l i , adversum quos le aposiolica personans poiesiates, debet eliam illud promereri, qvod de lnba Paulus cobortaiur ad praelium, el sicut ibi di* prioribua bellaloribus scribitur : c Et reversus est, cebat (27) Jesus, quia bellum erit vobis adversum i n q u i l , universus poptilus ad Jesum iucolomis , Amorrhseos et Pberezaeos, et Eva?os, el Jebueaeos : ei noii inulivit quisquain de iiliis Israel in liitgua siiniliter tibi eiiam bicPaulus denunliat dicens, Non sua. > Yides ergo quia qui sub Jesu militai, incoerit vobis pugna adversus carnero et sanguinem * , Itunis debel redirc de praelio, nec usquam debet ex \d est non sic pugnabimus sicut pugnaverunl anli- jat ulU maligni ignilis vulnus accipere, non in corde qiti, nec in lerris nobis adversus homiuea babenda pollui, non iu cogilalione roaculari, non per iraro, snnl prxlia, sed adversus principatus, et adversu per cupidiiaiem, non per aliam quamlibel ocpolestates, adversus mundi hujus rectores lenebracasionem daunoniacis (30) vuliieribus locum dare. yum. Jam utiqne inielligis in quibus locis hujusceQuod auiem addidil (31), quia nullus uiivit in podi sinl libi movenda certamina. Aut si libi noo lingua sua, hoc mibi videlur oslcndi, quia devict*-* sufficii iniellectus, nisi eiiain loca ipsa (28) manife- C ria nemo se jaclavit (32), nemo suae viriuli quia superavit ascripsit (33) : sed cienles quia Jesus e4 aiatibi voce signentur, audi in consequemibus * qui vicioriam Iribuii, ipsi in lingoa sua niu Adversum spiriialia, inquit (29), nequiliae in coeliunt. Quod bene inlelligene Aposiolus d i c c b a t " : lesiibus. Audisli qui sinl i l l i , qui libi bello ei vi Noti aulem ego, sed graiia D e i , quac in me esi. * de coelesiibus expellendi suni, ui lu possis loca illa regni coelorum baBredilalis sarte suscipere. Sed et Puto auiein quia ad boc respicil e l illud Domiui mandatuin quod ail : c Cum aulem fecerilis omDominus in Evangelio nonne evidenter ha?c indicat nia bac, dicite quia seryi inuiiles sumus : quod cuni dicit : c diebus Joannis regnum coelormn debuiinus facere, fecimus. > E l in hoc eniin iiinili vim paiitur,et vim facienles diripiunl illud? > modo rerum prospere geslaruui videlur probibere 2. Onid ergo cessas, baerelice, eiiam Doraino jaclaniiara. et Salvaiori nostro calumniam facere, qui regnum 5. Sed Marcion, et Valeuiinus, et Basilides, caeccBlorum, quod credeiilibus in se promiserat, per lerique cum ipsis baeretici, dum baec nolunt sicut vim diripi jubei? E l ulique si adbibenda vis est, sanclo Spirilu dignum est in(elligere, declinavemnl ceriuiit esi quod possideotibus adhibenda esl. Vim a lide, et inseruerunt se impieiaiibus nmliis (34), euim facere, hoc est expeHere possidenlem, pos
l l 5 4 M

jv

'

'

'

"

sessionemque diripere. Dicite ergo, quid aliud est quod accusaiis recisse iesum successorem Mosei ? Alque ulinam digni essemus qtiibus Dolninus Jesus sapienlias sua? aulam panderetet inlroducerel nos inlra thesauros scienliaa sua?, ei ea de 427 qibus nunc pedeteniHii conarour lanquam Epbes. vi 12. " Levil. .. u Epbes. vi 12. Cor. xv, 10. " Luc. xvii, 10. (26) Codex Sangcrm. t terrena. (27) Idem, c el sicut per tubam dicebat. (28) 7psa, deest in libris edilis, sed exslal in ms. Saiigerm. (29) Inquit, deest eiiara in libris edilis, verum exsial in ms. Sangerm. Paulo post omnes inss. reoie babent, bello ei vi de toelestibus. l n libb. edi(i* desideratur, v i .
M f

alium, Deum legis, et mundi creaiorem ac judicem proferqptes, velut per hxc quse acripia sunt, crudeliiatem quamdam doceoiem, quod caicare bosiiuai cervices jubeniur, aique in ligno suspendere regus terra3 illius, quam violenter invaduoL Aiqoe uiinam Doininua meus Jesus Filius Dei tnibi istiid ibid. * Maub. xi^ 12. Jos. x, 21. I
w B t

(30) Codex Sangerm., i daemonicia. (51) Idem, addil (32) Oinnes mss., c j a c u v h . Libb. edili, tjaciai. (33) Ornnes mss. , ascripsiu Libb. e d i l i asrnbii. > (34) Codex Saugcrm., c dolo^ibus muliis.
t

IN LIBRUM JESU N A V E HOMILIA XIII.

890

ooncedat, e i jobeat me pedibus meis conculcare i singolas quaaqiie civilates, nunc io veritate per gpiriium fomicationis, et calcare super cervices singfilas quasque animas credenlium complel: nt epirilus iracundiae et faroris, calcare aTariliae dae- quae 4 2 8 possidebanlur a malis et pessimis regiXBooem, calcare jactantiam, comerere pedibue su- btie eecundum principem aeris mundi bujus, spiritus qui nunc operalur in filios diffidentia?, ex< perbiae spirilum : el cum haec fecero, operie gesli snmmam, non mlhi, sed cruci ejus appendere, $* pulsis iis el pereinptis , facere eas digneiur babilaculum Dei (59) el sancti Spiritus lemplum : ut quenil Paulum dicenlem *, quia per ipsum mibi mundos cnicifixus eei, ei ea quae jam superius membra qua3 servieranl sub rege iniquo iniquilali inemoraTimus qaod a i t : Non auiem ego, sed ad immundiliani, nunc serviani justitiae ad sancligratia Dei, quae in me esl. > Quod si ita facere me- ticationem. Sic ergo iniellige quod inlerfecii Jesus ruero, bealus ero, et dicelur etiam milii, quod dicit regem Jericbo, et regem Hai, et regem Lebua, et regem Lachis, el regem Chebron, ut isiae oranes antiqois Jesus : Yiriliter agite, et confortamini, non tiraeatis, nec vereamini a facie eorum, quia aniuia quae ante sub regibus pessimis (40) peccall Domiiws Deus tradidit vobisomnes inimicos vestros legem colebant, nunc sub Dei legibus agant. 2. Sed et de ipais inierpreialionibus nominum, si in manus. > Haec si spiriialiter intelligamus, et hujuscemodi bella spiriialiter procuremus, et expella- ^ curiosios ac diligentius perscrulemur, iuvenielur mus omnia iila spiriialia nequilise de coeleslibus, ita significatio (41) nominum nnnc ad mali regni, nunc demum poternnus etiam loca et regna ipsorum quae eiiara ad boni inlelligentiam posse conferri. Ui puta ftiinl coelorom regna (35) ab Jesu hxredilatis sorle Lebna candor interprelatur (42). Gandor autem diatiscipere, preeiante Domino et Salvaiore noslro verse intelligilur. Est enim candor leprae, esl et eandor lucis. Possibile ergo esi eiiam nominis ipsius iesu Gbrislo, citt esl gloria ei imperium (56) in interprelatione, utriusque slaias differenlias indiasecula saeculorum. Amen. eari, ut candorem quidem lepraa babueril Lebna IIOMILIA XIII. De LachU, et Lebna, et de Chebron cimtatibut, quas eub regibus malis : quo destruclo aique everso, cum ad lsraeliiicum regnum pervenit Lebna, canceperunt (57) filii hraet. 4. c Haec omnia, quae figuraliter accidebanl illis, dorem lucia acceperil, quia candor in Scripturis et tcripta snnt auiem propier nos in quos fines saecu- laudabilis et culpabilis ponitur. Et ilerum Lacbis toruin (58) devenerunl . Cum legit is qui in ma- interpretalur iter (45). her aulem el laudabile et culpabile in Scripturis babeiur. Quod difficile non nifesio Judaaus e s l , et qni manifeslam habet in carne circuincisionem, nesciens quid sil in occulto < esl probare, sicut diciiur in Psalmis : t E l iler impiorum peribit. Et alibi econirario : c Iter tsse Judaeum in circumcisione cordis, nihil aliud recium faciie peditus vealris .i Polesi ergo intelligi putat esse nisi bella descripia, et interitus bosiium, et Israeliias duce Jesu vincenles, et diripienles eiiam bic, quod iter impiorum fuerit priino civiiaa Lachis : quo deslruclo aique subverso, posunodum gcntium regna. Qui vero in occulto Jiidseue eet, id est Ghrislianus, qui Jesum non lam filium Nave Israelitis regnaniibus ad iier perducta s i l rectum. Siiuililer autem e l Ghebron, quam inlerprelari d i quam Filium Dei sequiiar, haec omnia mysleria cunt conjunctionem vel conjugium (44). Gonjunctio inlclligit esse regni ccelorum, el dicit quia eiiam nuoc Dominus mcus Jesus Cbristus bellat adver- vero aniinae nosirae fuil priino cum malo viro, et aiiin viriules conlrarias, et ejicit eas de civilaiibus marilo pessimo diaboio ; quo destructo el exsiincio, liberala est anima (45) a lege prioris et pessitnt quas possidebant id est de animabus nosiris; et inierficit reges qui regnabant in animabus nostris, viri, et conjuncia esl viro bono et legiiimo, i l l i , do quo dicit aposlolus P a u l u s : Siatui autcin vos ne ullra regnel in nobis peccalum : ui posteaquani uni viro virginem castam exhibere Cbrisio. Sic iMeremerU regem peccaii de civitaie animae noergo eliam nominum ipsorum inlelligcntia ad ge sirae, flat anima nosira civiias Dei, et regnel in ea Dmis, et dicainr ad nos , quia c ecce regnum Dei 1 minum hunc uniuscujusque oivilatis consonat stalum. intra vos est. Est ergo opns suromaa mi&ericordiae hoc quod baerelici crudelhalis accusant, quod Do5. Ego pulo quod sic melius esl inlelligi bella minus Jesus adumbraturo prius a filio Nave per Israeliiica, et quod sic raelius pradiari Jesus pulc*
8 9 w 8 8 87 f 0 9 8 1 1 6

" Gal. vi, 14. 1 Cor. x v , 10. Jos. x, 25. Hebr.xn, 15. II Cor. x i , 2. (35) Quce sunt calorum regna. Haec desunt in l i bris anlea ediiis, sed legunlur in omnibus mss. (36) Uaus codex Ebroic. posl c imperium addil, 4 cum Spirilu sancio. (37) Godex Sangerm., c ceperunt. Libb. editi, c reccperunl. > (38) Idem ms., c saeculL (59) Omnes mss., c Dei. > Libb. edili, fidei. > (40) Unus Ebroicensis, c ul isii omnes qui anle Jesitin ei regeui Gai el rcgem Lebna sub regibus pcssimis.>
8 8 8 1

8 8

8 8

8 7

I Cor. x

l l . " L u c . xvn, 21.

8 8

Psal. i , 6

(41) Codex Sangerm., c significalio. > Libb. edili, c significanlia. (42) Lebna candor inlerprelatur. t l b caibum esse. > (45) Lachit interpretatur iie*. Ab "p* c iter fecil. (44) Chebron,quam interpretari dicunt,conjunctionem vel conjugium. Ab 2 c eonjunclus, socialut esl. > (45) Anima, deest in libb. editis, sed legiiar i n iTis. Saugermanensi,

891

ORIGENIS

892

tur, el destruere urbes, ac regna snbverlere. Sic strum, et mnrot elationis exstruxerat (52) : haec sermo Dei subverlit et subruit, ut meriio secunenim et illud diclum religiosiug ei clemenlius (46) apparebii, quod dicilur iia subvertisse et vasiasse dum Apostolum efliciamur c Dei cultura, et Del acdificatio, supra fundamentum aposlolorum et singulas quasque urbes, u l nihil in eis relinquereiur propbetarum posili ab ipso (55) summo angnlari quod spirarel, neque qui salvus fieret, neque qui 4 2 9 lapd$ Christo Jesu, exquo junciura aediflcM effngerel. Uiinam enim Dominus de animabus crecrescat in lemplum Dei in spiritu, > et iia demum dentibus sibi, et quas suo vindicai regno, et de inea effici mereamur in baerediiaie lerrae sancue in parte ipsius anima ila ejicial et exsiinguat omnia priora mala, ut nullus in roe malitia* sensns uHra respirel, Israelitica, exslinctis omnibus et perempiis hosiibus noslris ; ita ut non relinquatur ex eis qui renullus i r a , nullus concupiscenliae alicujus malse in ine salvelur affectus, nullus supersit qui effugiat spirei in nobis, sed solus in nobis respiret Spiriius Cbrisii per ora, et sermones, et intelligenliam spisermo raalue de ore meo. Sic enim poiero Jesu rttalem, secundum doclrinam Jesu Gbrisli Dondni duce piirgatus ab omnibus prioribus malis, eflici in nosiri, cui est (54) virlus el potestas in saeculasa> civiiatibus filiorum Israel, de quibus scripiura esl * : jEdificabunlur civilales ludoe (47), et ha- culorum. Amen. bitabuni in eis. t Eienim nunc uniusctijusque no- ^ HOMILIA X I V . eirum (48) aniroam Jesus deslruil et sediflcal: e l DeJabin rege A&or, et de cwteris reqibus, qni congregaii sunt adversum Israel. sicut dicebamus tunc ctim Jeremiam dissereremus 1. Has easdem Scripluras anie adventum quidera quia (49) acceperat verba in os suum quibus sub* Doraini noslri Jesu Cbrisli cum legeret Israel ille Y rlerel et dificaret, evelkret et plantarel; i u qui secundum carnemest, nihil aliud in iis nisibella eliam nunc in his quae Iiabemus in manibus inlelei effusionem sanguinis inlelligebat, ex quo eiiam ligendum p m a , non secundum baerelicos, vel sead nimiam ferocilalem acuebanlur animi eorum, ct cundum ludaeos; sed sicul jbi ad Jeremiam dictum semper bellis ac sediiionibus pascebanlur. Posiea e s i ; c Ecce conslitui ie hodie super gentes et regna, eradicare, et subveriere, et perdilum dare, vero quam praesenlia Domini mei Jesu Christi taumanis cordibus placidum scicntise lamen infudit, et post bscc a?dificare, et plantare ; ita el de iis quippe cum secundum Aposlolum ipse sit c pax qiur pcr Jesum scribunlur gesia credendum est: nosira, > pacem nos docel ex ipsa lectione beiloimo politis de iis quae per nostrum Dominum Jesum eiiam nunc geruniur in nobis. Primum namque rum. Pax enim redditur animae, si ab ea bostes sui opus Verbi Dei e s l , eFadicare pracedenlia inala , ^ peccata ac vilia propellanlur. E l ideo secuudum apinas ac iribulos vjiiorum. Dum enim isiae iDahe tradilioiwm Domim nostri Jesu Christi, cum no* legimus ista, armamur quidem eliam nos, et concila* radices occupalam deiinent lerram , uon polesl seraur ad praelium, sed adversus illos bosies qui de mina bona ei sancla suscipere. 4. Necessarium ergo et primmn boc opus Yerbi noslracorde proceduul, cogilaliones scilicet malas, Dei esl, planlam (50) ecadicare peccaii, et omnem furta, falsa teslimonia, blaspbemias, caeierosque irt plantam quam non planlavit Pater coelcstis, evelsimiles adversarios animae noslrae: de qua conalere, ignique consumere. Secundi jam operis est mur, secundura quod haec scriplura refert, si fieri plantare. Quid esl qnod planlai Deus? Moyses di- polesl, noa relinquere ullum qui salvus fiat, neque c i l , quia paradisum planiavii Deus. Sed el nunc qui respiret. Si enim bos hostes obtinuerimus, conK planial Deus (51); el quolidie planial in animabus petenter oblinebimus etiam aereas poiesiaies, et credenliuin. anima enim de qua excidit iram, regno suo eas, quod inira nos supra vitioruro sedes mansueiudinem plantai; et de qua excidii super- collocaverant, depellemus. ID prioribus lectionibus biam, planlat humililalem; ei de qua eradical laacirex Jerusalem congregaveral secum alios qualuar viaro, pudicitiam plantal; el de qua exslirpat ignoreges adversum Jesam et adversum filios Israel, r o D t i a m , inserit scienliam. Non libi videlur lalis D nunc aulem jam non unus qualuor congregat, a u l esse debere planlatio quam planlai Deus, magis quinque, sed vide unus qiiantam mulliiudinem conquam sensibilium terrenorumqiie lignorum ? E s l gregal: c Ut auiemaudivit,inquit , Jabin rex Asor,. iiem in priniis opus Verbi Dei , desiruere aediroisit ad iobab regem Amorrbaaorum, et ad regem fioia diabolica, quas in anima construxit bumana. ' Symeon, ei ad regem %\t (55), et ad reges qui erant circa Sidonem magnam, et per moniana, ei io. llle elenini lurres superbiaa in unoquoque nou 6 1 e i 4 ee 1

Amoa ix, 14.

fcrem., 10.

** 1 Gor. m , 9, el Epbes. , 20. ** Epbes. M , 14.

ios. x i , 1-10..

46) Godex Sangerm. reclius et clementius. > 47) Idem, t Judai;e. 48) Idem, < vesirum. (49) ldem cum uno Ebroicensi : dissereremus, quia. Libb. ediii, c disserebainus, qui. (50) Idem, c planias. (51) Sed et nunc platUat Deus. Hsec desunl in l i bris tdiiis, sed leguniur Sangerm. nis, el uno

(52) Godex Sangerm., c exsinixerat. > Libb. edili, c exslruxit. (55) Idem, c posili ab ipso. > Libb. ediii, c posilo ipso*. *. (54) ldem, cui est. Libb. editi, cojas esl. > Ibidem posl potesias > codex unus Ebroicensis addil : cum Spiritu sancto. (551 Zif. AUer EbroicensU : < Axix, aher -

Ebroicensi.

IN LIBRUM JESU N A V E ROMILIA XIV. 894 Araba (56), qnae est cooira Ceneroih.et ad campos, caeieroe, el adconjnrationen> sceteris ioYilans, Jabin e l in Fancandor, el ad Chananasos, qui erani in mari- nominaiur, qui erat rex Asor. Ipse enim est qtii timis aborieale, el ad Amorrhaeosqui eranl in mariii- dicilur etiam ca?leros convocasse. Jabin autem i n mis(57), etadCeihaeos,et ad Phereza30s,et ad Jebu- terpretaiunensus, sive prudentia (59). QuisergoeU saeos, qui eraot in montaais, etEvaeos.qui eranl sub isie sensus, sive prudeaiia, nisi ille quem dictt deserto Masecma, et exierunt ipsi ei regeseorum cum Iaaias prophela sensum magaum? Ait e n i m : i E $ ipsis, sicut est arena maris io muttitudiae, ei equi, inducam super 4 3 0 aensum inagnum principera et quadrigae multae nimis. Et convenertint omnes Assyriorum qui d i x i t : Mea virlute faciam, el sareges isii, et coierunt in unum ad aquam Maron piemia sensus niei auferam Qnes geniium, et vlrtupugaare conlra Israel. Dixil aulem Dominus ad Je- lem eorum depredabor. lsie rgo eel qui ibi quisum : Non verearis a facie illorum, quia crasiina dem dicilur sensus magnus rex Assyriorum, hic aydie ad banc boram ego tradam eos saucialos ante lem Jabia, sensus Ye) prudenlia. Eteninv serpena faciem fcrael. Equoseorura subnervabis, et currus fuisse in paradiso scribiiur prudeniior omnium baeoruni igni exures. venil Jesus, el oranis populus siiarum quae eranl super lerram. Sed ei villicut bellalorum cum eosuper ipsos ad aquam Maron, e i iniquitatis prudenier fecisse dicitur illa quse fecit. eubilo irruit super eos iu mooie, ei iradidii eos Ifio igiiur Jabin, rex esl Asor. Inlerprelatur aulero Doroinus in manus Israel, et ca3deuf.es eos persecuii Asor auta (60). Est ergo omnis lerra aula hiijus sunt usque ad Sidonem magnani, et usque in Ma- regis, qui lolius terrae veluiaulai uniusobliaet priiw sefotb ad aquaai, el usque ad canipos Masfre concipatum, qui esldiabolus. Vie atiiem videre quoniara tra Orientem, el Irucidaverunt eos usquequo non su- aula ipstusest lerra? Evangeliis scriptum est, peresset e\ eis qui evaderet. E t fecit ei$ Jesus quia foriis in aula sua secunis donnil, usquequo sicul pracepit ei Dominus, e l equos eorum s,ubner~ veuial fortior qui el ipsum alliget, et quae possidet vavit, et currus corum exussil igni. Et conversua auferal. Est ergo rex aulas, princeps mundi hujus : est Jesus ipso tenipore, et occupavii Asor, el isle mitiil ad Jobab : ipse esi enim qui miliU ad regem ejus inlerfecil gladio. Videa quanla adveromnes geaies, et iavitat ad praelium. M i u i l et ad sum Jesum et Israelilicum exerrilum, coulrariarum regem Maron. Jobab quidem interpretatur inimici* virtulum e l pessimorum daiinonum exainina conci/i>,Marooaulem amariiudines (61). M i u i l ergo dta ienlur?lsli omaes dxmoaes aate adventum Doinini bolus ad aliam virluteni inimicam ex angelis sioe el Salvatoris noslri, quieti e i securi bumaaas anidubio refugis, quae virtusamariludinum rex esl:quo mas possidenles, in earum menlibus corporibusque aucture sciliceiet operam danie, omnes quse in hoc regnabant. Sed u l io terris apparuil gratia el mimiiudo amariludiaes et agperilaies iniseris mortasericordia Salvaloris nostri Dei, edocens nos ut pie libus infligunlur (62), eveniunt. Sunt atileia isla et sancie hoc mundo, ei segregati ab omoi condiversa genera peccaii. Neque enim aliquid amarius lagione peccati vivamus, ut iibertaiem suam aique potesl e&se peccaio, etiamsi qua3dam dulcia videanimaginem Dei, in qua ex inilio creala est, anima lur in primis, sicut Salomon ecribit : c Sed io unaquaeque recipiat, isla de causa ab illis iniquis novissinus, inquil, amarius felle ioveniesquod dulce veieribus possessoribus earum pugnae exoriuniur ei ia initiis videbatur, et acutius acie gladii. > Jusliliae praelia. Et si opprimantur primi , inuho plures ex- Yero oalura conlraria est, iniiiis videtur amasurgunl postmodum alque uoum coeunt, et coorior, in novissimie vero melle duleior invenitur, epirant iit nialum, qui semper dissidenl a bono. Et cum virtulis (65) fruclus altulerit. Misit igitur diasl secundo victi fueriol, iterum lertio alise virtules bolusad Jobab inimicuni amariludinis regem. Miitit pequiores exsurgunt. Et forlassis quanlo magis aulem etiam ad regem Symeon, qui inlerpretalur augetur populus Dei, el mullo plus crescil ei mulexauditio (64). Sed duplex Yidelur esse exaudiiio. tip.icatur, lanlo illi plures ad oppugnandum conspiAliquando quidein cum exaudtl (65) bomiaeai Deus ranl. ^ secuadum qaod ei Symeon uaus ex palriarcbis 2. Sed lentemus (58), proui Deus d^derit, discu- . men acceplt, quoniam quidem exaudieral Deus tcre singulos quosque adversi exercitus reges, el pro precem mairis ejus. Diciiur etiam exauditio, qua sigaiGcaaiiis aomiaum uaiuscujusque eiiaia opus quis exaudit prseceplnm diaboli. Solel enim dicere diabolus : <. Si procidens adoraverisme, libi dabo quod geril i a raalilia cootQmplari. Priraus omqium, qui e l aucior belli hujus aoroinaius est, coogregans baec oncnia. > Sed lu si Jesilm sequeris, dicis e i :
9 7 61 7 9 w

Isai. x, 1 2 , 1 5 .

9 9

Blallh. . " . v, 4, < Matth. iv, 9.

autem amariludme*. Jobab ab y>H c inimicos fuit; (56) CodexSangerm. < Arabia. > Maron atiteoi a " n Q c amarum esse. (57) Idem, c marilinn. > (62) Mss., f infligunlur. Libb. edili , infiguo(58) l d e m , c lentemus. Xibb edili, lempus lur. > eai. > (65) Mss., c Yirlutie. Libb. editi, c virttis. (59) Jabin autem interpretalur sentus tive prudenm r a< intelligere. iolelligere. lia.. (64) Symeon,qui inlerpretalur tsaudiiio. VOD '60) lnterpTeialur (60) Interpreialur aute autem Asor aula. Ab 3 quod c andire, exaudire. > (65) Mss., exaudit. Libb. edili exaudiviu esi c airium, atda. > (61) Jobabquidem inurpretatur inmiciiiw, Maro*

ORIGENIS
n

806

< Sint lumbi vestri Dominum Denm adorabo, el ipsi eoli serviam. A u - dicenlem ad discipulos suos pracincli, et lucernae veslrac ardentes Sunl ergo dinnt auiem illum, qai sunl ex parte ejus, sicut et eorum qui in Ecclesia fidera calholicam docent, nunc fecit iste Symeon, illum audiens venit ad et plebem Dci verbo veriialis illuminant, Iucerns pugnam conlra Jesum. Miltit aulem el ad regera Zif. Zif autem interpretalur quomodofiuit! (66) velut ardentes. l i vero qui bsereiica dogmata ex 431 admirantis sermone : quia et revera mirandum est, Scriplura sanciae tesiimoniis falsis asserlioniquomodofluunlomnia qua* sunl hujus mundi carna- bus docent, pro eo quod Scripluras legunt, videntar acceodere lucernas : sed quia falsis asserlia, el quomodo fluxa sunt et caduca, quae apud iofideles bomines permanemia deputaniur et perpetua. tionibus uluntur, non sunl luceriue,sedquasi lucerQui autem rerum considerat raiionem, et viuc hu- nae. Misit eiiain ad campos; necesse enim erat, ut in socielatem suam vocarel eiiam eos qui in campis jus quae pulanlur bona, contuelur, quomodo semper mutenlur et Iranseanc, isle dicit, Quomodo fluit! sunt, et humilia sapiunl ac terrena. Misil el in Vocat autem conira filios Israel diabolus eiiam eos Faneandor, qui interpretalur conversio (72). E l conversio duplex inielligilur. Est enim conversio, qni circa Sidonem magnam sunt. Ego quidem cum qua quis ad Deum converliiur, vel a Deo est conin locis Sidonis aliquoties demoratus sim, nunquam comperi duas esse Sidonas, unam magnam, el aliam versus ad bona. E s l autem et alia (73) conversio parvam, quamum ad lerrenum pertioet locum. Sed qua rex Jabin, id esl diabolus, ad se animas consi ad interprelalionem nominis redeam, quod sigui- veriit, stcut ei de Symeone supra exposuimus : flcat venatriceui, vel venatores (67), video quod qualis puianda esl et illa conversio, quae Galalis adversariartim virtulum, in quibus multae suui dif- acciderat, de qna dicit Aposlolus : c Gurrebalis ferentiae, quidam sunl venalores in parvis, et qui- bene, quis vos impedivit, hoc est converiit a dara venaiores in magnis; id est, quod alii per cursu bono ei itinere recio? Mitiii ei ad eos, qui parva peccata animas, alii per magna decipiunt. erant in marilimis locis, ad viiinos flticluum ChaVerbi graVia, cum in voluplalibus saecali el carnis nanxos, qui inlerpretantur velut commoti (74), id deliciis airima decipitur, in parvo capta dicenda esl. esl qui semper motionibus ct iluciibus permovcnt Cnro vero aul Providenliain negat, aut damioncs cuncla, el ad mariliinos Amorrbaeos. Amorrbaei quasi Deum colit, baec in magno pulanda est esse inierpretantur amarescente* (75), qui sunt similrs decepla. E l ideo nunc mittil ad Sidonem magnatn (68) illis, de quibus superius disseruimus. Talis igitur qui quasi ad vcnaiiooein magiiamconvenianlconlra est catalogus lolius mililise invisibilium hosiium
7 1

fllios lsrael. Mittil et ad inontana. Monlana inlelli- Q qui congreganltir per regem Jabin, ut expuguent genda sunt omnis sensus qui exlollit se c l erigit nos qui sequimur ducem Jesum el Salvalorem adversus scientiam Dei. M i t i i t e t i n Araba. Inler- noslrum. Sed quid dicil Dominus? Ne verearis, preiaiur aulem Araba insidice (69). Invilal ergo viri n q u i t , a facie eorum, quia craslina die hac hora tales insidialrices, quaB humanas animas v i , nec tradam eos in manus luas. > Video quod bodie non aperlis impugnaiiouibus (70), sed improvisis insidiis possumus illos omnes opprimere, nec cunclos incallidisque decipiant: forte quales sunt et i l l i , de terficcre, sed crastino perimentur, id est posl quibus Propheta d i c i l : c Insidiatur in occullo consummalionera hujus sseculi. Tunc elenim omnis sicut leo in cubili suo, insidiatur ul rapiat paupe- virius conlraria destrueiur, et lunc peniius vincerem. > Sed si quis lalis esl qualis Paulus, confidenter lur, cum videris iis qui a sinislris sunl d i c i : dicit " : c Noo enim ignoramus astutias ejus. c Ite in ignem aeternum, quem prseparavii Deus Mitiii el in Cenerotb. Interpreiatur autem Generoih diabolo et angelis ejus. Tunc enim el nos si vicc* quasi lucernw (71). Non lucernae, aed quasi lucernae. rimus, et oblinere poierimus, sequentes Jesum duAliud est enim lucerna, aliud quasi lucerna. Joan- cem, percipiemus regnum quod praeparavit Deus ncs c lucerna erat ardens , > quia erat angelus Pater sanclis suis, et iis qui mandala ejus ei jtistilucis. Quasi lucerna autem esl ille qui transfigu- D lias impleverunl, per ipsum Doininum noslruio Jesum Gbristum, cui esl gloria el imperium in sa> rat se in angelum lucis. si vis adbuc evidencula saeculorum. Amen. tius noscere differentias lucernarum, et quasi bicernarum, qnae iu Generolb sunl, audi Salvatorem Luc. x u , 35. Gal. v, 7. Jos. x i , 6. Matib. Psalm. . II Cor. n , 11. Joan. v, 35. xxv, 41. (72) Faneandor, qui inlerprelatur conversio. Me(66) Zif autem inlerpreiatur, quomodo fluit! lius inlerprelarelur c conversio generalionis a 33 JIT vel fluere. (67) Quod significal venatricem, vel venatoret. c converlil el "iTT generaiio. (75) Mss. alia. Libb. e d i i i : illa. > TflT veuari. (74) Chananceos, qui interpretanlur velut com(68) Magnam. Deesl in libb. edilis, sed legilur in moii. Ex3< sicui >etyu cmoveri, commoveri.i CaeGeiueticeiibi. lerum proivelutcommoiiiqnod leeilur i mss., libri (69) Interpretatur autem Araba intidice, Ab ediii habent c velut commolio. lbidein llbb. ediii: f insidiatus esl. > qui semper in inotionibus el fluctibus pernianent, (70) Godex Sangerm., < inipugnatoribus. > Libb. el ad marilimos, > sed inss. ut in nosiro textu. edili, c expugnaioribus. (75) Amorrhm inlerpreiantur ainarmenies. A T I D (71) Interprelatur auiem Cenerolh quaii lucernv. c ainajiun esse. Ex 2 c qua&i et 4 iucecua. >
7 1 7 7 7 I 7 1 7 7 1 7 7 i 7 7 1

897

IN LIBRUM JESU N A V E HOMILIA X V .

Dei implens Jesus, fecit s k o l praecepii ei Dominus. HOMILIA X V . In ea quoe consequuntur posl Jabin. c fecii Je$us In quo primo omnium dicimus ad eos qui volunl inquii, sicut prceceperal ei Dominus. secundum lilleram tanium baec 432 intelligi, quia ! . Nisi bella isia carnalia flguram bellorum spiri- si quidem superldissent aliqui ex hosiibus, conse* quens videbalur equos subuervari, ne uii eis quis talium gererent, nunquam, opinor, Judaicaruna historiarum Jibrt discipulisChrisli, qui venil pacp.ro possel ad fugam. Nunc vero cum dicaiur nullus docere, legendi in ecclesiis fuissent ab aposiolis roliclus esse qui spiraret in bosiibus, cur eliam equi subnervari jubentur, qui uiique ueui ac m i iraditi. Quo enim eis bellorum proficerei ista denisterio polerant esse vicioribus? Vis autem scire ecriplio, quibus dicitur ab Jesu : c Pacem meam do vobis, pacem meam reliuquo vobis ? > E l qni- quia soleant lsraelilae bujus rei e l uliliialis babere bus per Apostolum jubetur et d i c i l u r : c Noo curam, ei deviclis hoslibus ad suos usus reservare quia vosmeiipsos vindicanles , et ; < Magis injuriam jumenia? In Numeris legimus scriptum cum ez praecepto Dei processissent pugnare adveraccipite, e t : c Magis fraudero paiimini ? > Unde sum Madianitas, deviclis hosLibus aliquot luiilia denique sciens Aposlolus nulla nobis jani uilra asinorura dc prseda boslium reservarunt suis usjbella esse carnaliier peragenda sed animae certa
f 7 8 7 8

"

O " "

w^.

...

mina conlra spiriiales adversarios desudanda , profuluroa, nec omnino refertur ibi quia inlerfecerint asiuos bostibus superalis. velui magisier miliiiae praecepium dat niililibus 5. Nos ergo Scripturain sanctam sibimelipsi Chrisli dicens : c lnduiie vos arma D e i , ut posconfcremes, el spiriialibus spirilalia comparanles, eilisstare adversus asiulias (76) diaboli. > Et u l borum spiriialium bellorum ex veterum geatis requiramus quid esi quod de asinis quidem non est scriplum quia subnervali s u n l , nec Madianilaruin babere possinius exempla, isias nobis rerum gestaspoiia vel animalia inlerenipla dicantur, ged prorum narrationes in ecclesia voluit recilari, ul nos, fuisse Israelilicis usibus : de istis aulem qui o o n si spiriiales sumus, audientes quia lex spiritalis esl, babebant asinos, sed equos, praecepit ipse Domiin iis quae audiimis (77) spirilalibus spiritalia nus, el dixil,Equo8 eorum subnervabitis : quod ei comparemus, ei contemplemur ex iis genlibus quae carnalein lsrael visibiliter oppugnarunl, quanlae Jesus sicut a Domino ntaudalur, explevil. Pulamus sint genies contrariarum virlulum fti spirilalibus, haec accidisse fortuilii, u l equi bosliles inlerimequa* dicunlur spiritalesnequilise in coeleslibus, quae renlur, ei asini servarenlur, ct in prseceplis Dec adversus Ecclesiatn Doinini, quae esi verus lsraeJ, fortuiia aliqua arbilramur incidere? An dignius susciieiit bella. Moabiue veniunt el Ammoniiae, et Q videtur ul pulemus magis in iis Scripturam mysticum aliquid indicare? Denique et filii Israel imnomnes illi rcges, el gentes invisibiles, quas supequam equis usi esse referuntur, et lex nibil de rius memoravimus, adversurn nos veniunt pugnaequis, sed de asiitis mandat, uipote de animalibus lurae (78), ad boc ul peccare nos faciani. Quia sicut quas ad bumanos labores juvandos, el ad onera corpus accepio ferri vuinere morilur, iia ei anima eorura poriaoda videntur exsislere, equi vero magie accepto peccati vulnere inoriiur. Et pulo quod eadeui frequemius dicere nobis quidem pigruna esee ad bominum perdilionein : hoc enim esl, quod pcr cos in praliis gerilur. Lascivi motus animal, ec debeat, vobis lamen uecessarium sit. Uiinani eniai superbap, cervicis accipilur. Sunl ergo asini frevel frequenlius dicla ba?c animis vestris crebro quenler a Scripiura in lypo geniium posiii : sicut incolcata lenealis, ui non haec legeiites, vel Jodaiet Salvalor oslendilur supra asinum sedens, nuncum in eis sensum leneaiis, vel haereiieum. Sed quam auiem equo sedene referiur. Sed e l cum disciposteaquam geiieraliier commonuimus, non erit superfluum eiiam speciatira de iis quae Iecta suut, pulos mitlit ad solvendam asinam, e l pullum asinae didt eis : c Si quia vos interrogaverii, dicite pauca dissercre. Repeientes igilur ea quae in supequia Dominus eis opus babel. > Et sedens super rioribus oinissa fuerant, disseramus. 2. E l fecit i n q u i l , eis Jesue, sicut prsecepe- & uni ingreditur Jerusalem, el nunquam equo sedena rai ei Doininus. Equos eorum subnervavit, et cur- ingressus esse dicilur. Sed ei propbeia de ipso iia rus eoruin exussil igni. Et conversus iesus in illo praBnunua.verat quod sedeos asino veniret ad Je: < Ecce rex tuus mansveius lempore occnpavil Asor el regem ejus occidil gla- rusalem, dicens 8edenssuper subjugalem e i pullum asina? novellum. dio, el interfecit omnem qui spirabat in ea in ore gtadii, et exterminali euol omnoe, ita ut non relin- E l exlerminabit currus Epbrem, el equum ex Jeruqueretur in ea qui respirarel. > Mandatum dicilur a salem. > Vides ergo quia (79), secundum propbeise Deo dalum ad Jesum, ut posleaquam expugnasset sentenliam qui super asinuiu sedei, exlerminabii bostee superius memoralos, nulli parceret, sed currus Epbrem, et equum de Jerusalem. Et ideo equos eorum subnervarei. Uode velut mandatum videntur milii asini quidem, ut diximus, figuram
8 8 8 8 9 81 f 8 4 f

1 ) 1 1 8

Joan. xiv, 27. I Cor. v i , 7. xxi, 3. ** Zacb. i x , 10.

7 8

8 8

Epbes. v i , 11.

8 1

Jos. x i , 9-11.

8 8

Num. xxxi.

8 8

Maiib.

(76) Duo niss. Ebroicenses, % insidias. (77) Godex Sangerm. c audimus. Libb. ediii c audivimus.

(78) Idem, pugnalurae. Libb. ediii, cpugnaluri. (79) Mes. c quia. > Libb. editi, c qtiomodo.

OftlGEMS

900

servare eorum qui ex genlibaft creduni, super qnos quis eqoini generie de spoliis hostium capta sub(80) sedisse ecribitur Dominus; equi vero qui exler- nervel. Quortim aulem equi subnervanlur? E s l eium hoc operae pretium quaerere. Equos, iitquil Jabia ininantur, et currus, figuram tenere illorum, qui in coelesiibus posiii, p*r lasciviam et superbiam deci- 433subnervandos. Jabin aulem prudentia inierpre derunl, quando vel ad Olias bominum concopiscen- talur vel sensus. Quae est ista prudenlia, vel qula sensus, ctijus subnervandus est currus? lllius nidas, semeiipsos incenlores (81) prsebuerunt, vel seculi sunt illum, qui dixil " : < Ponam snper mirum, de qua dicii Aposlolus , qala c prudentia carnis inimica est Deo: ei ille sensua , de qoo ntobes sedem meam, el ero similie AUissimo. c inflaii sensu carnis suae. Jabin vero Inde fortassis est quod ei Propbeia dicit : F a l - dicil rexAsor. Asor autem aula inlerpretatur. Haecest sus equus ad salutem. > E l ilerum dicit de iis qui Asor quae oronium borum regnorum obiinere diciin daemonibus confidebanl : Hi in currtbus, et ii in equis, nos auiem in nomine Dei noslri invo- tur principalum : qui intelligitur princeps bujus cabimas (82). Neque eaim currus et equos Deo mundi regnans in aula , est, super lerraic, vel conlulisset quantum ad invocandura spectat: sed quod majus est, in viliis carnis. Sed et omniom ulique hoc ostendii, quia sicut nos invocamus illoram regum, quorum vim secundum norainam Deum verum, iia illi invocant currus et equos, id ^ suorum interprelaiionem jam anie exposnimtie, equi esi daemones, quos invocabant gentes Hlae, quse ab Jesu dicunlur inferOci. Quoriim iios si recte snb adversus Israel belium gerebanl. Sed et jEgypiio- Jesu duce milhamus, debemus iu nobismeiipsis rum equos commemoral Scriptura , et islos ipsos abscihdere vitia, el acceplo spiritali gladio suboerquos nunc interimi jubel. Unde hoc inlelligi da- vare omnem islum equilalum pessiinum vhiorum. tur (83), quod in lypo quidem asinoriifli geMe* Sed et Cttrrns d t b u M t inceadere, id est, omnem a ad credtilitatem veniuiil, incrilo reservantur : in nobis arroganiia el elaiionis spiritom reiecare, ui lypo vero equorum, et curruum, daemones qui ulira non in equis neque in arinis, sed in nomine hiimana? salmi adversarii sunt, et inimici, meriio Domini Dei noslri invocemus. Quomodo autem in perimuntur. Sed el si paesiones corporis, id est, nobismelipsis complebinius et boc quod dicif, ol libidinem, lascmam, vel superbiam, ac levitaiem, non remittatur ullus qui respiret ? Videiidum est quibus infelix anima velut equiians veciaiur, et quis s i l qui nec respirare quidem per pneceptum feriur ad praecipitia, equos nunc dici el currus Domini jubetur. Verbi causa , si ira asccnderii in intelligamus, et ipsos esse qui ex praeceplo Dei cor meum , potest iieri ut opera quidem iracuodie subnervari jubeniur, non erii rationi noslrae con- Q non implearo, v d meiu deierritus, vel eiiam fuluri traria intelligeniia. Subnervaiur equus quippe judicii limore cohibjtus : sed noo, inquii, hoc sufquando jejuniis et vigiliis, et omni abslinentiae ficil, agendum libi potius est, quatenus ne ipea quiaffliciione corpus humiliatur. Et currus igni exu- dem commotio iracundia? Iocum babeat intra te. Si runiur, cum in nobis compleiur eermo Domini enim effervescil animus el conlurbatur, eiiamsi dicentis s< Ignem veni miltere in lerram, et quam impleveril opus, ipsa lamen perturbaiio indeceus volo ut accendalur. Quo igne jam se illi ardere est ei qui sub Jesu miliiai duce. Similiier et de confessi sunt, qui d i c e b a n l : Nonne cor iioalrum concupiscentiae viiio , et de irisiiliae, caeterisqiie erat ardcns intra nos, cum adaperirel nobis Scriomnibus senliendum est. Dequibus cunciis iiaageupturas? 9 Ideo ergo et falsus equus dicitur ad saluduin esl discipulo Jesu, u l nihil oinnino borum io lein, si molus corporis noslri ferri permiiiamus ejus corde rcspiret: ne forle si parvi alicujus viiii infrenee, nec abslinentia? jugo lasciva carnis (84) aut consueludo aut cogilalio relinquatur in corde , el superba coila subdamus. Sed et nunc si quis processu temporis couvalescal, ei paulalim ?ires laforte ex bis quae dicimus Dei verbis aiimulatur D litando conquirai, alque ad uliiiiium revocet nos alque compungiiur, c i is qui heslerno die pronus et ad voniitum nostrum, et (ianl c hominis illius > cui fervidus lanquam cquus in libidinein ferebalur, boc aceiderit, novissima pejora prioribus . t bodie si bis audiiis poenilet, converiilur, ac secunHoc eral quod el Propheta prospiciens in Psalmis dmn propbelam a tiinore Dei confixus refrenat se, praamonel dicens : c Beatus qui tenei et allidii el revocat a peccato, ei pudicam debinc castamque parvulos tuos ad pelram ; > Babylonis scilicet pardiligit vitam, videbimur eliam nos gladio verbi vulos, qui nulli alii intelligunlur, nisi cogilalionea Oei evaginato subnervasse equos : el magis per malae qua cor noslrum confundunt et conlurbant. bocdigneiniplelur praeceplum Dei,quam si animalia Hoc enim inlerpretatur Babylon (85). Quae cofiia9 1 M f l 9 8 7 M 89 M 9 8 8 8 8 1

Isai. xiv, 14. Psal. xxxti, 17. Psal. x x , 7 . Rom. vni, 7. Coloss. n , 18. Malib. xn, 45.
8 8 8 8

8 8

8 8 9 4

Luc. x i i , 49. Psal. cxxxvi, 9.

8 8

Luc.xxiv, 52.

8 9

Jos. , 6.

(80) Mss.' c super quos. > Edili, c super quibus. (81) Mss. iucentores. Libb. editi. incesiatores. > (82) Mss. invocabimus. > Libb. editl < magnificabimur. Mox codex Sangenn. < neque enim currui et equo* Deo contuleris, sed ulique, etc.

(85) Mss. inlelligl dalur. > Libb. cditi, t iolelligatur. * (84) Libb. ediii, c fleri permitlamua infrenes, nec abslinenliaB jtigo lasciviam carnis. Sed codex Sangermanensis ui in nosiro texiu.^ (85) Hoc enim inltfpreiaturBabylon.iConttisiQ* Babyloo iulerprelaiur a SSl confudit.

01

1 L l B R U M JESU N A V E HOMILIA X V .

902

Uones dam adbuc parvute sunt, et iniiia babenl, Potesi aotem eliam de ipso Doroino ei Salvatore tenendae sant, et allidendaB ad peiram, qui est Chri- nostro dici, quia qua3 praccepit Moyses in lege, feB t u s , el ipso jubeme jugtilanda, ut nibil in nobis cit Jesus, et non est iransgressua quidquam: quovesideat quod respiret. Sicut ergo ibi beaium est niaro quidem dicit Aposiolus \ quia cum venisscl Babylonis parvulos lenere, el altidere ad petram, plenitudo lemporis (88) misit Deus Filium suum faet cogitaliones malas stalim in initiis necare : ita et ctum ex muliere, factum sub lege. > Si ergo facitfs h i c beatnra intelligendum est et perlcctum, si n i esl sub lege, cum sub lege esset (89), omnia qua h i l relinquatur in nobis quod possit gentililer relex mandabai impievit, u l nos redimeret a maledispirare. clo legis. Sed et ipse de se dicil *, quia c non veui 4. omnes, inquit , reges eorum imerfecil legem solvere, sed adimplere. Jesus in ore gladii. > In omnibus nobis regnavil 5. Et accepit, inquit , Jesus omnes in bello, peccalum, et inomnibus nobis viiia regnaverunt, et qiiia per Dominum facium est ut confortaretut fuitinnobisomnibtis regnum generale peccaii, sicui 4 3 4 eorura, e l occurrerenl in prselium conlra e l Aposlolus dicil : Omnes enim peccaverunt, Israel. > Non dixit quia aliquos accepit Jesus io et egenl gloria Dei. > Unusquisqtie tamen babuit bello, ei aliquos non accepii, sed omnes accepit i n se aliquem specialem regeni> qui in eo regnabat, id esl, cepit omnes, peremit omnes. Etenim speciee et dominabaiur ei. Verbi causa, iii alio regnum le- peccaii purgavii Dominus Jesus, omnesque destrunebat avarilia, in alio superbia, in alio mendacium xit. Cuncti namque eramus inseosali, increduli, regnabat, in alio libido dominabatur , e l alius re- errantes, scrvientes desideriis variis, in malilia tt gera patiebatur furorem. Qnod autem baec iia sint, invidia agenies, odibiles , odienles invicem > et e i in unoquoque nostrum regnet peccatum, apostolo omne quodcunque illud esl peccaii genus, quod i n Paulo cpede dicenti. Ait enim : Non ergo regnet venilur in hominibus aniequam crcdant. Bene ergo peccatum in Yeslro morlali corpore ad obediendum dicii, quia omnes occidil Jgftus qui exierunt ad belei. > Erat ergo regnum peccaii in unoquoque no- lum. Nulla enim species peccati tanta est, qua non etrumantequam crederemus. Postea vero qnain ve* sit superior Jesua, qui est Verbum et sapieniia Dei. n i l Jesus, et occidit omnes reges, qui in nobis le- Omnia enim superat et vincit. Annon ita credimus, nebaut regna peccati, praecepit nobis inierficere quia oir.ne genus peccati cum ad salulare lavacrnm mnes isios reges, el nulliim ex eis relinquere. S i venimus auferiur ? Hoc enim et aposiolus Paulus qnis enim aliquem horum in semelipso servaveril designat: qui cum universa peccatorum genera d i f M 4 c o r 8 8 f 8 T

v m i m , in exercitu Jesu esse non poteril. Si ergo Q regnel adhuc (86) in te avarilia , si jaclantia , si auperbia, si libido, non eris Israeliiicus miles, nec hnples pracceptom quod dedit Dominus ad Jesum. c Sicul consliluil, inquit , ei Moyses pner Domini. Hic puer Domini Moyses, sermo ipse legis appellatur, sicut et in Evangelio d i c i t : Uabent lfoyseu et prophetas, audianl illos. > Lex ergo praecepit nobis inierGcere omnee rcges peccati, qui noa provocant ad peccaturo. Sic fecil Jesus, et non est irausgressus quidquam ab omnibus quae consliiuitei Moysee . > Diximus quidem secundum priorem exposilionis (87) ordinem, qula quapcunque lcx Dei, qui nunc Moyses appellalur, consliluit, implet Jesus in nobis: el ipse cst qui inlcrimil in nobis viiia, e l nequissiina peccaii regna subvertit. D
8 8 8 1 8 8 9 9 9 1 8

numerasset, addit posl omnia, et dicit : c Et haec quidein fuistis, sed abluli estis, sed sanctiflcati eslis, sed jusiificali estis (90) in nomine Doininl nosiri Jesu Christi. Hoc ergo modo omnes cepisse in pralio d i c i l u r , et omnes peremisse, c quia pet Doroinum factum esl ui invalescerel cor eorum, et occurrereni in praelium conlra Israel, ui exierniinarenlur. Dum enim non veniunt inimicae virtu^ tes, quae peccala operantur in nobis, nec provocanl nos ad peccandum, nec lacessunt ad dimicandum, interfici non possunl, nec exierminari. Ideo ergo Deus dicilur perinittere, imo ei incilare propemodum adversarias viriuies exire adversuro noe in praelium , ut et nos vicloriam capiamus, et illae inlerilum consequaniur. Unde mihi videluresse i n iinilusquidara nunierusconlrariarum viriuluin (91),
8

Rom. , 23. Rom. v i , 12. Jos. x i , 12. Jos. X I , 12. Tit. m , 5. 1 Coi\ Gal. Iv, 4. Mattb. v, 17. * Jos. x i , 18, 17. (86) Adhuc. Deesl In libb. edilis, eed exstat in mss. (87) Uterque Ebroicensis: c priorem expositionis. > Sangermanensis, < priorem exposiiionum. Libb. e d i i i , prioris exposilionis. (88) Godex Sangerm., c temporum. (89) Libb. ediii, cum sub lege noo esset. > Sed mes. < cum sub lege esset. > (90) In IDS. Sangerra. deesl c sed justificaii eatis. > (91) Vnde mihi videtur e$$e infinitus quidam numerus contrariarmm virtutum, etc. Hunc locum ex oarie imilalur Hierouviuus ad llabac. u i , 14.

Luc. 29. vi, 11.

8 8

Jos. x i , 1S.

Idem Origenes ad Joannis * 49 : c Convenii juxla Scripiuras, peccames multa facere pneier raiionem; non ob aliud, nisi quia facii fuerint capaces opera* lionismali sptrilus, vel volunlalis immundi da?monis. Non dubiiarutit igilnr vel ea quas exislimantur esse levia peccala dasmoniis tribuere , illi qui dixerunl repentinam iram, similiierque deiractionem daemonium esse* Aperie respicit ad Hermae lib. n , mandato2, ubi deiraclio >dicitur cinconstans da>monium. > liem ltb. m , aimil. 9, cap. 22, t raagnum daemonium esi, audacia et conUdentia inanis; > et cap. 23, borlalio fit ul c ab irae dsemonio nos puriiicemus. Sed et scriplori Recogniiionum, lib. u , cap. 25, ignoraniia esi daemou pessimus.

03

ORIGENIS

904

pro eo quod per gingulos pene bomineg eanl spiri- exteriores fenebras, vel quo quisquis ille loctis eis dignus est, abducaniur a justo judice Chritus aliqtii, diversa in iis peccalorum geriera moliensto, agonis bujus vitas raortalium praeside. E l iode tes. Verbi causa, esl aliquis fornicationis spirilus, est quod plurimo daemonum numero jam vicio, ad est irae spirilus aliu9 : est avariiiaB spiriius, alius creduliiaiem gentes venire relaxantur: qui ulique vero superbiae. E l si eveniai (92) esse aliquem honullalenus sinerenlur (90), si iniegras eorum, sicui minem, qui his omnibus malis, aul etiam pluributf prius fuerant, subsisierem legiones. Quod si alicui agiietur, omnes bos, vel eliam plures in se babere difficile videiur esse quod dicimus per singulos quotinimicos pulandus est spirilus. Unde et per singuqne peccaniium muila vacare (97) da?monia , aat los plures esse credendi sunt, quia non singula sinfabaloftuin hoc pulat, redeai ad Evaogdii aueioguli bomines habenl viiia, vel peccala commiUunt, riuiem , ei inveniei illum qui in sepulcrie hased plura ab unoquoque videnlur admiUu Et iterum bilabat (98) daemonem patiens , cuni interronon esl putandum quod unus foruicalionia spiritus gareiur 4 3 5 Salvatore, quod iibi nonien est, aeducat eum qui, verbi gratia, in Britanniis fornirespondisse legio. c Mulia enim, inquit % <kecalur, el illum qui in India , vel in aliis (93) locis monia stimus. > Quid ergo mirum videuir, si per neque unum ease irae gpirilum, qui diversis in locis diversos homines agilet: sed puto magis prin- & singula genera peccalorum singuli daeinonee ascribanlur, cum scriptum sil in URO bouiine integram cipem quidem iornicalioois spirilum uoum csse, fuisse dsemonuui legionem? Memini aaiera sioiilia innumeros vero esse qui hoc ei oflicio pareanl, me dixisse eliam in iie locis, in quibug expooebaet per singulos quosque bomioes diverei spiritus sub eo principe iniliianles, ad hujuscemodi eos pec- cnus versiculum psalini in quo scriplum esl : < ( malulinis inlerikiebain omneg peccalores l e m e , ut cala solliciteni. Similiier e l iracuudiaB spiriluni principem unum esse a r b i i r o r , innumeros vero disperdam de civilaie Doraini omnes qui operantur esse sub ipso agenles, qui per singulos quosque bo- iniquitalera. Ua denique eliam in inauu juslorum mines bujusce vitii peccau succendaul. Similiier gladii ancipiies esse dicuniur, sine dubio qui et avariiiae unum esse principem, sic ei superbiae, coulrarias viriules perimant. Pmo autem quod veet caeterorum malorum. E l ideo non unus principa- hcmeniior ad baec probanda quae diximus aposloli tus dicitur in cottlrariis virluiibus ab Aposlolo, sed Pauli illa proferri poseit asserlio, cum d i r i l * : plures, adversum quos pugnam sibi esse ei oobis t Dcus auiem pacis conierai Salanam sub pedibu* vesiris veiociler. S i enim unus esi Salanas, quoomnibus scribit. Esse lamen reor borum omuium (94) principem , velul eminenliorem quemdain in ^ modo potesi ipse cootrilus esse sub pedibug servoruni Dei, et iierum operari ? Si enim conirilus esl, nequiiia , et in scelere celsiorem, qui toium niunet a Deo coniritus, operari ulique (99) uhra dum, quem isli ad peccata singuli quique per pecpoiest. Ne forie ergo lanii esse puiandi sint Saiaiiae, calorum species pro parle sollicitanl, solus velut quanli sunl illi, qui operanlur opera Salanae. Hoc omnium principum dux , et totius nefandae niiliiiai enim mibi videiur indicari et in Sapientia, nbi dimagister, exagiiet; cujus figuram cum Jabin discucilur quia iropius maledicens Satanam, ipse teremus, pro parvo iiiielligentia noslrae captu in maledicjt animam suam. Sed ei in aliquo quodaiu superioribus paiefeciiuus. libello, qui appeilatur Tetlamentum duodeeim 6. Puio sane quia sanclt quique repugnantriarcharum, quamvis non babealur in caoone, tales adversus isios incenlores peccalorum spilein laroen quemdam sensum invenimus', qnod per ritus, et vincentes cos, atque eorum unumqueraaingulos peccanieg singuli Salanae inielligi debeanu que superanies, iraminuant exercitum daeiDooum , Evideniius autem ei ipsa nomiais ejus interpretael velut quamplurhnos (93) eorum inlerimant. Vertio, gicul studiosi Hebraeorum iradunl, boc idem sibi causa, ut is qui casie pudiceque vivendo forgniOcare videtur. Salanas namque adversariu$ dicinicationis spiriium auperaverit, non ultra fag
a f

eit illum spiriium, qui ab illo sanclo vicuie est, D lur. Oranes ergo qui adversaniur Dei voluniali impugnare iieruin aliuin hominem; scd sicut Salanae possunt diot. H s c ergo diximus pro eo qnod ilii spiritus, qui rugabanl Jesum oe in abyssuni scriptum e s t c quia confortavii Dominus conia eorum u l exirent ad prailium conlra Israel, ui miuerenlur , quod nunc inlerim Dominus pro praesenii dispensaiione concessit; iia conseqnens exlerminarentur. Beaius ergo esi qui indesineu* videlur, quod singuli quique neqtiam spirilus ler spiriialeni inachaBram lenens, non aufert eam a cum Yincuiitur a satictis* vel in abyssum vel in cervicibus horum bosiium, de quibus auperius me7 T

Mallb. v n i .

Luc. vui, 30.

Psal. c i , 8.

1 8

Rom. xvi, 20.

1 1

Eccl. xxi, 30.

1 8

Jos. x i , 20.

(92) M9S. c et ki evenial. > Libb. edUi, c et si mveniai. (93) Mss. vel in aliis. L i b . edili < el in aliis. (94) Libb. e d i l i , c pugnam esse nobis oraoibus acribiu Tamen reor oinnium. (95) Dua Diss. Ebroicenses, t velul equos pluri-

mos. (96) Omnes nianuscripli, c sinereulur. Lib. ediii, ftnireuiur. > (97) Duo Ebroicenses, c vagari. (98) Jidem, babilabal. > Libb. editi, tbabiial. > (99) Utique deest in libb. edilis, sed exsial io mg. Sangerinaneiigi.

905

IN LinitUM JESU N A V E HOMILIA X V I .

1 8

90fJ

moravimns, siout c l Joremias propliela dicil : eo appdlaniur, quod longaevam duxerinl viian, sed Maledicltis liomo qui facit opera Domini negligenpro malurilaie sensus el graviiate vilae veneranda ter, el auferl inacbaeram suam a sanguine inimicobac appellalione decorenlur, maxime cum addilur r a m . > Hoc si secundum liueram inielligamus, nead presbyierum sermo iste qui seqnilur, t plenus cesse erit oos indesinenler sanguinem fundere. dierum. > Si enim aevi prolixitaie appellandus, qui Qtiod Judaei puianles qtii ex iniegro caro sunt et pre&byter, vel senior videretur. quem magis oporsanguis, crudeles e l implacabiles fiunl, dicenies lebal alium boc nomine ccnseri, quam primum maledictionein posilam esse iis, qui a sanguine efAdam, vel cerie Maihusalem, aut Noe, qui utique fundendo cessaverini, e i ideo pedes eorum veloces longe pluribus (5) quara ca?leri annis in boc mundo sunt ad effuiuiendum sangtiinera. Sed illis hujuscevixisse declaranlur? Sed nunc videamus quod ex inodi inlelligenlia, quia caru et sanguis suiii, v i illis quidem 436 nullus referiur a Scripttira prcdeatur ; raibi autem prseslet Domiuus nunquam sbyter aut seuior appIIalus, eed is qur longe brnegligere opera Doniini, nec auferre spirilalem glavioris lemporis vham duxit, pritnus in Scripluris djumverbi Dei a eaeguine conlrariarum virtuium, sandis Abrabam presbyier, vel senior appellalur. et morliiicai-e eas in unoquoque audiiorum. Inler* Dicluin est eliam ad Moysen a Domino : c Elige ficiuniur auiem in vobis ila demum, si bis audilis B Ubi ab omni populo presbyteros, quos tu nosti quia earum opera non agaiis. presbyleri sunt. > Sed observa eiiam l u , audilor, 7. Dicitur auiem in consequendbus , quia c cein omoi Scriplura, sicubi invenire potes appellatiopit Jesus omnem lerraro, sicut mandavit Dominus nem banc senior e l plenus dierum, posham super Aloysi. Ille Jesus fdius Nave, non video quod cealiquo peccatore. Nunc ergo sancii Spiriius vox est peril omnero lerram. Quanium enini terrae cepit, pronuiuianiis Jesum presbyierum, vel seniorein, qui Judxam lenuit solam ? Nosier auiem Dominus et provecium in diebus. Iia enim d i c i l : c Jesus Jesus ipse vere cepil omnem lerrani, in eo quod ex eoim erai, inqtiil, presbyter, vel senior et proveooini lerra, atqtie ex omnibus naiionibus, ad eum clup dierum. > Quod uiique de )eccaiore dici coocurrit credenlium (i) mulliludo. Addiiur eliam polerat, quia peccalor non esl provecius dieruuu posi baec posleaquam oinnem terram cepit Jesus : Non eniro se exlendii ad ea quae ante sunt (6), oblic E l requievit, inquit , terra a bellis. Hoc quo- viscens ea quae retrorsuin sunt, sed semper retro niodo vere videbiiur dici de filio Nave, quia cessaconvertilur, e l ad vomitum suum redit, et ideo vit lerra a bellis, quae nunquam fere lefnporibus aplusest regno coelorum. Qui auiem semper (7) ad ejue cessavit a bellis ? Sed boc complelur in solo priora exlendiiur, ei ad perfectionem fertur, isie Doraino meo Jesu Cbristo. Si enim consideres te proveclus esl in diebus suis. Et nnnc ergo dicit qui venisli ad Jesum, et ab eo per bapiismi gra- Dominus ad Jesum : Tu provectus es in diebua liam, reiuissionem consecuius es peccaiorum, et ttiis. Nescio ego si in boc loco illud polest videjaro in te non pugnal caro adversus spiritum, et r i , quia hoc dicebat Dominus ad Jesum, quod de spiritue adversus carnem. oessavit (2) terra tua a aBlaie ejus eenili omnes videbant, et omnes nove* bellis : si lamen moriem Jesu Cbrieii in corpore rant. E l qnae sunl tam magna responsa isia divina, luocircuniferas, ila ut cessanlibus in te omnibus quae bominibus deferumur, ul dicant seni homini, praeliis efficiaris paciiicus, et filius Dei voceris. Sed quia senex es, quod omnes videbant, ei omnes nthoc fiei posteaquam bella iransegcris, et adversa- veraut? Sed mibi videlnr magnum aliquod tesiirios viceris. Tunc libi dabitur requies, ul requiescag monium a Domino per ha3c dari iilio Nave, cum ei bub viie lua, qui est Clirisius Jesus, ei sub flcu iua dicitur, quia provectus dieruin es. Et quantum qui esi Spiriius sanclus, ut iia gralias referas Deo quidem proloqui nobis, vel aperire de divinis myPalri omiiipotenii in ipso Cbrislo Jesu Domino noaleriis fas est, ego arbiiror quod sicui sol iste dies siro, cui esl gloria et imperiuui (3) in saecula s facii mundo buic, iia el sol juslitift faciat aliquus ctdoruin. Amen. 0 dies spitilales, qui fulgore verilatis el lampade saHOMILIA X V I . pienliae illustreniur. Si quis ergo in praBceptis Dei Ue eo quod $criptum e*i, EtJesus erat yretbyter, hoc vilaui banc praesentem, qua?, sicut Jacob dlcebat, esl tenior et provecius in diebus suis;*el qnomodo paucorum e l malorum dierum est, iransegerit, et fuvreditas per Moysen daia csl duabus semis (riimmaculaluin se ab hoc mundo custodierit, alque bubus (4). omnes adverearios et bosies suos subegeril spirfcai . Etiain anle nos quidam observanies nolarimt les, ab istis paucis el malis diebus provebiiur ei in Scripturis, quia presbyieri, vel seniores non ux
1 6 u 1 7 8 1 8 t

"

Jer. iLvin, 10.

1 8

Jos. , 23.

1 8

ibid.

1 8

Num. . 16.

1 7

Jos. , 1.

* ibid.

(1) Omnes mss., t credentium. Libb. editi, c geniium. > (2) Oiiines mss., c cessavit. Libb. editi, ceseaoit. . (3) Post iroperium unuscodex Ebroic. addit: c cum Spiritn sancto. > (4) Et quomodo hareditas per Moyten data t%i
PATROX. G R . Kll.

duabus temit iribubus. Haec desideranlur in libri aniea edilis, sed legunlur in ms. Sangermanensi. (5) Ms. Sangerm., utique longe pluribus. Libb. editi, uirique longe pluribus. > (6) Ms. Sangerui., < Ln anle sunt. (7) Semper. Deeel in libris edids, sed legitUT iil ms. Sangermauensi.

907

OKKiENIS
u

908

promovelur ad illos dies aeiernos et bonos, acterni ad Ones orbis terrarum in conspectu ejus proriJent eolis luce signaios. Tali ergo quodain ordiue in- jElbiopes; > e t : De trans ripas ftaminum lelKgendus est et Jesus ex divinis responsis proveiEtbiopia offerent gacriOcia. > Unde oonstat quod ctus dieruro pronuntiari. in secundo adveniu banc terraro niullain quae snperest, oblinebil Jesus : sed beati sunt illi, qui in 2. Verum quoniam inslituimus quse de Jesu d i primo ejus adventu obfenli sunt. Isti enim vere cuntur eiiam et ad Dominum et Salvatorem noslrum referre, quis ita presbyter et senior provectus die- graii erunt, qui, muliis adversariis resislenlibus, et inullis hoslibus impugnantibus, bello et arniis ba> ram intelligilur, sicul ipse qul esl principium, prireditalem terrac repromissionis accipiunt. Cum mogenitus omnis crealurae? Ideo forlassis ipse soliis vero ex necessiiaie quis fuerii subjecius, lunc vere c l inlegre presbyier dicilur, anle quem nemo est. Fgitur tametsi sunt qui dicaniur in Scripluris quando etiam novissiimim inimicum deslrui nepresbyteri vel seniores, vel pomiOces, lamen Do- cesse esl, scilicet niorlem, non erit jato graiia iis minus Jesus sicul in ponliQcibus ponlificum prin- qui subjiciunlur. ceps esl, et sicul in pasloribus princeps pasiortim 4. Posl hsec cum enumerassel plurimas genies, est, ila et in presbyieris vel senioribus princeps 437 Sidoniis solis d i x i t " : c Et omnes Sidopresbyierorum puiandus esi, et in episcopis prin- ^ nios ego exierminabo a facie iiliorum Israel. Nominati sunt Chanansei, nominali sunl et ii qui ceps episcoporum, et omne quodcunque bonorabile conlra faciem iEgypli 8unt, el i i qui sunt ex finomen est, primum in boc, et principem esse crenibus Accaron, ei simsiris partibus fhiminum, et dendum est Salvaiorem, quia ipse esl omnium caput. aliae quamplurimae genles, ei de solis Sidoniis dicii 3. Addit aulem adhuc responstim divinum el diDominus quod eos eversurus &it. Sidonii dicontur cit * : Tu proveclus es in diebus, ei lerra relicia aulem, sicut anie jam diximus, venatore. Qui ergo est multa valde. > In superioribus dicebatur, sicut observavlmus, quia cessavit lerra a bellis, et quia intelliguntur isii mali venatores qitos Dominus e i Jesus cepit omnem lerrain : et bic roodo scriptum lerminat, nisi illae virlutes conirariae de quibus esl (8), quia lerra relicla esl mulla valde. Putasne dicil Propbela quia < laqueos paraverunt peconlraria sibi Scripiura coniineal? Hoc nec leviter dibus mei6?>quibus scilicel venenlur et decipiant guspicandum esi. Sed redeainus ad inielligenliam animas ad peccalum. Isios ergo Dominus exlermispirilalem, et in ea nibil invenies esse contrarium. o a i ; quia, si isli tales inierierinl venatores, cum kituere Domini et Salvatoris noslri primo quidem jam nemo fueril qui laqueos lendatei reiia, uideadventu cum venil seminare verbum suum in orcipiat animas in peccato, tunc requiescet unusbem lerrae, quomodo cepil omnem lerram solo sequisque sob vite sua, el snb Oou soa. minis jactu, et quoinodo adversarias polestates ex 5. Sed et illud nobis bodie lecium est, qula ea et angelos refugas, qui geniilitim menies obsede- Moyses dederii haeredilaiem quibiisdain : post hsc ranl, effugavit, el inierim seminavit verbum atque vero legiiur, quia et Jesus secundum prxcepium Ecclesias propagavil. Ha?c est prima ejus loiius Domint distribuil hxredilatem. Primtis ergo Moyses lerrae possessio. Sequere auiem me, audiior, per baeredilalem dislribuit, secundus auiem Jesus. subtiles lineas verbi, et oslendam libi quomodo Nunc Moysen legem inlellige. fli ergo qui secuneiiam secundo capiai lerram hanc, quae nunc dicidum legem vixcrunt, primi acceperuni ba?redilatur ad Jesum mulla csse derelicta. Audi de eo tem, sed exlra (erram repromissionis. Tum deinde Paulum dicentem : t Oporlei enim eum regnare, cum accepissent lerram baeredilalis, non eam posdonec ponat omnes inimicos suos scabellum pedum sident neque dividunt inier se, sed exspecianl suorum. > Haec ergo est terra, q u nunc mulla di- usquequo eis per Jesum dislribuaiur in sorte. citur esse derelicla, donec omnes omnino subdan- Nonne evidenier boc est quod Aposlolus dicit ad tur sub pedibus ejus, ei per baec haeredilate capiai Hebraeos, scribens de prioribus palribus, quos universos. c Et haec esl, inquit lerra, quse de- D dixil lide placuisse Deo? E l addil dicens * : li relicla esl, omnes flncs Pbilisibiim, > et alia quam- auiem omnes tesiimonium babcnlcs per fldem oonplurima quae sequunlur. Multa adbuc superstint dum consecuti sunt repromissiones, Deo pro nobis quanlum ad noslra lempora spectal, qua3 videnuis melius (10) aliquid providenle, uti ne sine nobis uondum pedibus Jesu esse subjecia, quem necesse perfecli efficereniur. > Habenl igiiur jam repromisesi (9) utique omnia oblinere. Neque enim Onis esse sioiiem suam, et requievemni (11), ei digni judicali sunl per Moysen capere ba?redilalem : verumpolerit reruro, nisi fuerint ei prius cuncla subjecia. lamen adbuc ei ipsi pugnant, et in cerlamine sunt Sic enira et Prophela dicil quia c omnei gemes pro iis qui sub Jesu miliiant. Sed requiris qui siot servient e i ; > ei : finibus fluminum usque
( i e 1 0 7 A l t e

* Jos. , 1 . I Cor. xv, 25. Jos. , 2. Psal. Jos. , 6. Psal. L V I I , 6. " Hebr. x i , 3 9 , 4 0 .
t # 1 1

LXXII, 1 1 .

1 1

ibid., 8, 9.

Sophon. m,

10.

(8) Msa., c scripium est. > Libb. edili, dicium esl. (9) Mss., < quem necesse esl. % Libb. edili, i quae uecesse esl.

(10) Melius. Deest in Hbb. edilis, sed legitar in ms. Ebroicensi. (11) Mss., requieveruni. > Libb. ediii : requiruni.

009

IN LIBRUM J E S U N A V E HOMILIA XVII.

31

910

Isii qui pngnant et quae est illa pugna quam illi verilate adorent . Sic ergo praesenie veritate, gerunt. Ego sic arbilror quod omnes illi qui dorlypus et umbra cessavii: et cum adesset lemplum, mierunt anle nos palres, pugnenl nobiscum et quod per Spirilurn Dei et virlulem Altissimi in adjuveni nos oralionibtis suis. ha namque etiam ulero virginis fabricatum esl, dirulum esl (eniplum quemdam de senioribus magislris audivi dicentem ex lapidibus fabricaium. Aderat poniifox futuroin eo loco, in qito scripltim esi in Numeris quia mm bonorum. Cessaverunt (16) ponlifices lau c ablingei synagoga illa banc synagogarn, sicul m et hircorum. Venit Agnus Dei, qui lollii pecablingil vilulus berbam viridem in campo. Dicebat catum m u n d i , desiiiil agnus ex pecudibus asergo : Quare bujusmodi similitudo assumpia est, sumpitis c i nequidquam lot sa?culis jugulatus (17). ntsi quia boc est quod inlelligendum est in boc Igiiur si ba?c oninia q u in umbra prioribus daia loco, qood synagoga Domini, quae nos pnecessit in fueranl, praesente et assistente veritale cessarunt, sanciis, ore el lingua consumtt adversariam synaconsequens sine dubio erat ut, haereditate regni gogam, id esl, orationibus ei precibus adversarios coelorum patefacla, baereditas terrena cessaret. nostros absumit? Non ergo ariuis pugnandum est Ratio auleni qua haec cuncta desinerent, illa 438 nobis adversum hostcs nosiros invisibiles, scd est, u l omne os obstrualur, et subdilus fiat omms
1 8 1 3

orationibus, et verbi Dei mediiaiionibus, ei operibus, ac sensibus reclis. Sic enim armabanlur et patres, flde et operibus vincentes. Vide denique quia sic scriptum esl de eis: t Crediderunl, i q u i i , Deo, el Moysi famulo ejus. Et tunc cantavii Moyses canlicum boc et d i x i l : c Gamc.mus Doniino, gioriose enim boiioriftcalus est.> Iia ergo et nos fidem plenam et opera (12) perfecia, indesinentes oraliones, meditaiionem verbi divini, i n telligenliam spiriialem colenles, el in liis omnibus velul armis Dei munili, slemus adversus aslulias (13) diaboli, invocantes Deum adjutorero notfrum in Christo Jesu Domino nosiro, cui esl gloria et imperiuni in s cula saBcuIoruni. Amen.
> 9 9 9

inundus Deo, ne qui forte ex incredulo populo, occasiones suae infidelitalis acciperent, el babenles umbras antiquitus sibi Iraditas, vel templi, vel a l taris, vel pontificum, vel sacerdoium (18), viderenlur sibi permanenle anliqui cullus statu praevaricari religionis ordinem si Iransirenl ad fidem. Propterea ergo auferri baec omnia quae in terris dudum fueranl adumbrata, divina providenlia dispensavit, u l viam quodammodo accipiant requirendae verilaiis cessantibus typis. Si ergo veniens ad Jerusalem civilalein terrenam, Judaee, invenies eani subversam et iu cineres ac favilias r c daclam, noli Qere, sicui nunc faciiis lanquam pueri sensibus, noli lameniari, sed pro terrena require coeleslem. Sursum respice, ei ibi invenies JerusaIIOMILIA XVII. Si allare De eo quod Levilee non acceperunt in hasredilatem lem coeleslem, quae est omnium maler videris deslitulum, nolo contristeris. Si ponlificem lerram (14). non invenias, nolo desperes. Est in coelis altare, 1. Sicul umbrae et exeinplari deserviunt coelestium i i , qui legem suscipiunl, quae est illius vera3 et assislil ei ponlifex futurorum bonorum secundura ordinem Jlelcbisedech electus a Deo Sie legis umbra, ita exemplar el umbrain sequunlur ergo vobis pielaie ei missricordia Dei edam haeredivisionis coeleslis i i , qui in Jud%a basredilaie d i dilas lerreua sublaia est, ut haereditalem quaeratia vidunt lerram. Erat ergo in coelis veriias, umbra in ccelis. yero et exemplar (15) veritatis in lerris. Et donec 2. Verumlanien videamus quid est quod per umora haec constabal in lerris, erat Jerusalem ter* umbram dcscribiuir, quia in uinbra legis veriias reslris, erai lemplum, erat altare, erai et visibilis deformaiur (19). Referlur ergo prima et secuuda cullus, eranl ponlifices et sacerdoies, conslabant hiercdiiatis facia divisio. Priina quidem per Moyeliam ctviiales el vici JudaBa?, et omnia Iiaec qnae sen; secunda vero, quse poienlior est, per Jesum nunc in hoc iibro descripla rechanliir. Cuiu vero in advenlu Salvaioris noslri Dei e CORIIS desceufacia describilur. Et Moyses Irans Jordanem tribui dens t veriias de lerra orla est, et jusulia de C<K!O D Rnben, el iribui Gad, el dimidiae iribui Manasse prospexil ,uiinbra3 el exeinplaria ceciderunl. Cepossessioneni decernit; cxleri vero omnes per Jecidil enim Jerusalem, cecidil lemplum, altare subsum suscipiunt ba3redilaiem. Diximus de bis jam lalum esl, uti jain neque in monleGaiizim, neque prius, quomodo ii qui per legem placuerunt Deo, in Jerosolymis sil locus ubi oporlel adorare, sed prxcedentes leinpore eos qui per fidem Jesu ad Teri adoraiores qui adorant Palrem,in spirilu et repromissa perveniunl, nondum quae perfecta
G S1

Exod. xiv, 31. Num. , 4. llebr. v. Gal. iv.

8 4 9 9

1 9

Exod. xv, 1.

9 1

Psal. LXXXV, 11.

9 9

Joan. i v .

9 9

Joan. l ,

(12) c fidei (13) (14) (15)

(16) Mss., c c e K s a n l . >

Mss., i iidem plenam et opera. Libb.editi: pteua opcra. FJnus Ebroicensis : < iusidias. Godex Sangerm., c baerediiaiem (erras. > Idein : exemplaria.

niss.

(17) Et nequidquam tol $&culi$ jugulalus. Haec desunt in libb. edilis, sed legumur in omnibus

(18) Vel lempli,vel o//an, vel poniificum, vel tacerdolum. In libb. edilis deesi, < vel lempli vel aliaris, > e l legitur : vel poniiflcii, vel sacerdolii. > (19) Mss., deformslur. Libb. edili, t reformaiur.

911

URIGENIS

J2

suni (20) cousequunliir, exspeclanles eos qui po- Moyses dicere non potuit, idcirco ipsa (22) babistcriores diverso quidem lempore sed una (ide tacula sacerdolum et Levitarom dispensare noo placebani, sicul Apostolus d i c i l uli ne sine poluit. Beaius ergo est qui se talem exhibei, e i in nobis perfectionem consequercntur. > Inlerea Leislis omnibus quae prxcepil Jesus, invenitur essc vilis neque Moyses dedit baeredilalein, ncque Je- perfectus, ul ab Jesu soriem coelesiis mansionis sus, quia Dominus Deus ipse esl haeredilas eorum. accipiat in fuiuro. De qtio dicit ipse Dominus JeIn qua re quid aliud seiiliendum esl, nisi quod sint a u s : Paier, volo ut ubi ego sum, et isli sini in Ecclesia Domini quidam, qui virlute animi et mecum; el : Sicul ego in le, el lu in rae merilorum graiia caeteros oranes praecedunt, unum sumus, ut et isii in nobis unum sint. > quibus ipse Dominus baereditas esse dicitur? E l si 3. Quod 8i audicns perfeclorum et eminenliofas esl audere in lalibus, et arcani reconditi aliquid rum bxrcdilatem Domiuiim dici, ignoras et amaperirc, videamus ue forie illnd s i i , qtiod sacerdo- bigis quid illud sil quod sub boc uomine desitum vel Levharum figuram latenler ostendii, quia gnalur, audi quia Dominus sapiemia esl. Cui ergo in oinni populo (eorum dico qui salvanlur) major dicilur baerediias esse (23) Domiuus, isie ha?reditalem sapienliai capiel. Dominus jusliiia dicisine dubio parsesl, el longe numerosior eorum, qui simpliciier credenics in liinore Dei, per opera lur. Cui ergo haereditas Dominus e s i , isie bxre bona, et per honesios mores, et aclus probabiles dilatem jusiiliaj cousequeiur. Dominus pax est, Domino placenl. Pauci vero sunt, el valde r a r i , Domiuus redeinj lio e s i , Dominus salus e s i , iu qui sapieniiae ac scientiae operam dantes, el men- 439 Domino sunl tbesauii sapienliae el scieniia? tem suam mundain puranique servames, aique abscondili. Ha?c omnia in bxredilalem percipiel, oinnibus praclaris virluiibiis suas animas exco- cujus haeredilas Dominus fueril. Verumtan.en eC lentes, cxteris simplicioribus per doclrinae gra- isli quibus sapienlia Dei, et Verbum Dei ni veritas tiam illurainant iier quo gradiunlur, el veniunt ad et juslilia baireditas esse dicilur, babitalioncm i n saluiem. l i foriassis nunc sub Levilarum el sacer- lerim cum illis accipiuul, quoruin haeredilas babedolum nouiinc designaiiiur, quoruin baerediias ipse tur in lerris : ui ex ipsorum consorlio i i , qui per Doininus, qui est sapienlia, quam prae caeteris om- semeiipsos nondum valcul, per ilTos parlicipes efficianlur sapientiae et sciontioc Dei, et veriiaiis ejus nibus dilexerunt, esse perbibetur. Invenio tanien aliquam differeniiam iu iis quae Moyses dislribuit, ac Verbi. ita eiiam ad liiiniinos quosque dispen* et in iis quse Jesus. Moyses namque duabus el satio divina perlendil, ul qiti principaliler non pos semis iribubtis icrram distribuens ullra Jordanem, Q sunt divinae graliae capaces exsislere, illuminari ex islorum consorlio mercantur, el compleaiur illud, non dedii Leviiis babiiaculi portionem quae eos conliugebal: Jcsus autem dedit, non solum in iis quod scriplum e s t : Qui raultum, non abundav i i ; et qui miniinuin, minoralusest.>Sed ei i l iribirbus quas ipse dispensat, verum el in illis quas a Moyse irans Jordaneiu fuerani collocalae. Habi- lud quod Aposlolus ad Corinibios dicil de sanctis abundanlia tacula etenim Leviiis in singulis iribubus decer- Jerosolymilis : Ut vestra, inquii fiat ad illorum iuopiam, ei illoruin abundamia lial nuiilur, ut per boc multo magnificeniius mysierium nosceremus (21). Isie eniin ordo Leviiicus ad vesiram inopiam. lla e r g o e l nunc cobabiiare vel sacerdotalis, qui Dei sapieniiaj ei scienlia2 ope- jubentur Levila el sacerdos qui non babeut lerrara, IsraelitaB qui habet terram, ut percipiant ab Israe* ram impendh, non poiuil a Moysc soriem babiialite sacerdos et Levita terrena quae non babent; lionis ac.cipere; quia non erai Moyses veritalis, sed unibrai ei exemplaris minister. Jesus vero Do- et rursus Israelites percipiat (24) a sacerdole et minus nosler, qui cral sapicniia Dei, ipse habila- Levila coelesiia et divina quas non babet. Lexenim cula sapicnlibus pra^bel. Nou enim poiuit dicere Dei sacerdolibus commissa esl et Levilis, ei buic soli operam iribuanl, el verbo Dei absque ulla solMoyses : t Vade, vendc oimiia lua quae habes et da pauperibus, et babebis tbesaurum in CCE I O , D Ucitudine vacent. Sed interim ut vacare possint, laicorum uti minisieriis debent. Si euim laicus qua ei veni, sequere me. > lloc esi enim parlcm dare Levitis. Ncc poluil dicere Moyses , quia qui neccssaria sunl non pra^bueril sacerdolibus et Leviiis, occupali illi in lalibtis, id est corporalibus non renunliaverit omnibus qua: possidel, non polesl esse meus discipulus. > Nec potuit dicere Moycuris, minus legi Dei vacabunl. lllig auleni non vases : c Omnis qui uon oderil pairem vel mairein, canlibus, neque operam dantibus legi Dci, lu peel fralres et sorores el iilios, insuper etiam el aniriclitaris. Obscurabilur enim lux scienliae, qua? in mam suam, non polest meus esse discipulus. lloc illis est, le non subminisiranle oleum lucern*, el
4 0 ki k f u v aT 3 8 3 8 8 8 8 1

Hebr. x i , 40. U Cor. vin, 15.

8 7 4 3

Matih. m , 21. ibid. 14.

8 8

Luc. xiv, 33.

8 8

ibid., 26.

Joan. xvn, 24.

" ibid. 2i.

(20) Libb. editi, t repromissionem veniunt, non per illam quae perfecia sunl. Mss. ut iii uosiro
lOXtll.

(21) Hss., c noscereuius. > Libb. ediii, c cerneremus. (2?) Codex Sangerm., ipsc. >

(25) E$$e. Deest in libb. cditis, sed exstat in mss. (24) Ab Israelite tacerdos et leviia lerrena qum non habent; el rursus Israelites percipial. I l t c desideranLnr in libris uuieaediiis, scdleguuiur inoia* nibus mss.

913

IN LIBRUM JESU N A V E HOMILIA XVIII.

4 4

9U

culpa lua illud e.veniel, quod dixil Dominus , quia caecuscaeco ducaium prebens, ambo in foveam eadenl. Sed el illud in le complebilur quod DomiD U S d i i i l : < S i enim lux quae in le esl, lenebrae s u n i , ipsse tenebrae quantae sunt? > U l ergo lux scientiae in sacerdolibus fulgeat, et lucerna eornm sit semper accensa, lu imple officiurn luum, comple mandaium Dei erga obsequia sacerdolum. Quod si forte suscepiis a te quae necessaria sunl, el sic non quasi avarilia sed qnasi benediciione (25), illi neglexerint erudilioni operain dare, el verho Dci vacare, el in lege Dei medilari die ac nocte, ipsi videbunt quoroodo pro animabus veslris reddant Domino rationem. Sed deprecemur polius Dei (26) omnipolentis misericordiam, u l suo lumine, sua veriiaie, suo splendore, omnes nos illumiiiare d i gneinr et dare lucernam pedibus noslris verbiini suuin, el luinen semiiis nosiris, ipsum Dominum noslrum Jesum CbrisUun, qui esl vera lux mundi, cui et gloria el imperiuiu (27) in saecula saeculoruin. Amen.
4 8

eiiam possunl nos instruere ad salutem. Primo oninium Galeb inlerpretalur quasi cor (52). Quis ergo est quasi cor, nisi is qui in omnibus inielleclui operam tribuil, qui non aliquod membrum corporie Ecclesiae esse diciiur, nisi illud qwod est in nobfr pra?clarius c o r : id est, qui omnia cum ralione el prudeniia gerit, et ila cuncla dispensat quasi non sit aliud, nisi cor? Inlerpretalur aulem et Jeffone paler ejus conversio (53). Hic ergo Caleb filius est conversionis. Quid nisi quia ad Deum conversus, laiem ex se fruclum proferrel, ul cor fllium generarei? Est ergo omnis qui divinis sen&ibus vacat, el prudenler cuncla ac raliouabililer agit, Caleb. Hic primo quidem erudilus a Muse, secundo vero ab Jesu, cui assisiebat, d i c i l * : c Tu nosli verbiim quod locuius esl Dominus ad Mosen homineni Dei. Tu 440 ' verbuin quod loculus esl Dorninus. Quis eniin alius nossepoiesl verbum quod loculusesl Domiuus ad Mosen, nisi Jesus soltis? Nemo sic i n lellexil lcgem sicui docuii Jesus. Ipse enitn omnia docuit, el apertiil, ipse revelavil Paulo, quia c Iex spirilalisesi * . Sicut locuius esl, i n q u i t , de me HOMILIA XVIII. el de le. > De me, iuquii, el de le loculus est MoDe inilio divisionis lerrte, qum divisa est ab Jesu, et quomodo accessil ad Jesum Caleb, el petiil ab eo ses. De le quidem, boc est quod dixit Dominus , Chebron. quia cSi credereiis Mosi, credereiis tiiiqueel mihi, f . Discamus ex lege quam necessarie descripia de mecniin ille scripsii. > De me vero quod dixit, est lerra? divisio, quae priino per Mosen, secundo boc est de Caleb, qui cor est, ceriuni est quia de etiam (28) per Jesum dicilur facla, non ut ulram- corde scripserit Moses, quippe qui oinnia prudenler sapiemerquc conscripseril. Ait e r g o : t Hodie que servemus, sed raiionein ulriusque disceules illam solam leneamus, quae ab Jesu noslro Domino Q valeo sicut valebam lunc. Sanclus quippe simi Iradilur. Igitur illain lerram, qiue est irans Jordaliter valet el in presentibus el in praeieritis, et in neui, Moyses distribuit : hanc auiem quae esl lerra novis et in veleribus, ei in Ev&ngeliis et in lege. sancla et lerra (29) boua, disiribuil Jesus el princiHoc esl ergo quod dicit, valere se bodie sub Jesu pes tribuum Israel. Vides ergo quia, curn ccrperil sicut lunc sub Mose, quia in ulriusaue lcsiamenii vera illa baeredilas terras sanclae a Salvalore distri- mysleriis cor vigilans valet. bui, assumentur (30) eliam principes iribuum veri 3. Sed videamus eliain peiilionem ejus quam et spiritalis Israel. Quos aulem puiamus esse prin- primam poposcil ab JesuCaleb filius JefTone. < Pcio cipes tribuum nostrarutn, vel Ecclesia; principes, a le moniem hunc, iuquit , sicut dixit Dominus nisi sancios aposiolos, ad quos dicit Salvalor , in die illa. Niliil bnniile, vel dejeclum sancius requia f sedebilig et vos snper duodccim (hronos, ju- quiril, nibil quod in demersis couvallibus jaceal, dicanies duodecim Iribus Ksrael ? Assumiiur (a- sed monlem qtixrit excelsum, sed inoniem in quo meu ad divisioncm etiain sacerdos, qui esf arcanus civitaies magnae ct munilac sunt. Scripium esl et n>yslicus sermo Dei. Sic enim dicii, qnia conve- enim > quia < ibi sunl Macbi, civilales magnae ei nerint Jesus et Eleazar sitnul ad divideudam ler- munilae.i Et lucc poscebat, quia noverat belligerari, ram (51). D sicul scriplum e s i : Civitaies munhas occupabit sapiens, ct desiruel munilionem in qua confi2. Elvideaimis quis esl, qui priimis accepit ha?debani impii. Putas cum h*c diceret Saiomoii, rsdilatein ab Jesu. c Calcb, i n q u i i , filius Jeffone.i hoc nos volelial docere, quia sapiens caperel civillic eniin primus pelit, el pelit ceriis quibusdam lates et iiiuiiilionesdeslruerel ex lapidibus construralionibus e l verbis, qtiaj descripta sunl, qu% verba
8 s c s 50 8 1 88 8 8 4 8 %k 8 8 47

Jos. " Malth. xv, 14. Mailb. v i , 25. " Mallb. xix,28. " J o s . , 6. ibid. Roni. , 14. xiv, 6. Joau. v, 46. Jos. xiv, 11. ibid., 12. ibid. " Prov. xxi, 22. (25) Libb. ediii, avariliam, sed quasi benedisumiiiiiur. > (31) Idem ms. primus accepil. > Libb. edili : Clionem, > Ms. Sangerman. tu in nosiro lexlu. c primuin cepit. i26) Codex Sangerm. c sed polius oremus Dei. (52) Unus codex Ebroicensis : c Primus omniuin (27) Unus Ebroicensis post c iniperium > addil : Caleb. Caleb inlerprelalus dicilur quasicor. Porro t cum Spirim sancto. Caleb inierpreialur < quasi cor : quasi > ei (28) Eiiam. Abest a bbb. edilis, sed reperiiur in cor .i ms. Sangerm. (29) Terra. Decsl in libb. edilis, sed exsial in (33) Interpretatur autem el Jeffone pater ejns ecK^m ms. Sangerm. conversio. 33 c convcrlil. > (30) ldem ms. assumenlur. Libb. cdili : < asw 4 8 4 8 8 1 8 1 8 8 8 4

8 8

918 915 OR.i ;EN1S clas? An illud polius indical, quod civilales e l . L ROMILIA X I X . muri sunt impiorum dogmaia, ct syllogismi pbiloDe finibu* hccreditath tribu* Judte. sophorum, quibus aslruunt iropia qua?queei divinae 1. Dislribuii Moses baerediiaiem, dislribuil baerelegi conlraria, q u apud paganos vel barbaros ob- dilalcm el Jesus. Sed non est scripium in distribugervantur? Sed et illa in his depnlanda sunl et c i - tione biereditalis Moysi,quia cessavii lerra a bellis: vilates munitdB esse, alque in inoniibus collocala, in dislributione vero Jesu ipsa verbi prsefalio sic ioquae baerelici in Scriplurarnm asseriionibus, vcluti cipit : c Etcessavil, i n q u i l , lerra a bellis. >Si in allis montibus, collocani. Islas ergo civilates saergo lu dignus vis effici qui baeredilatem consequapiens quisque vcrbum praedicans deslruxil, et urbes ris ab Jesu, ct sumere ab eo porlionem, oportet le mendacii verilatis aricie subvertit, sicut aposlolus priu* omnia bella finire, et in pace consislere, ut Paulus dicebat : Cogiiaiiones desiruenies, et etiam de lua caruis lerra dicaiur, auia cessavil omnem alliludinem quae se exiollii adversus scientcrra a bellis. liam D e i . i l i a ergo eliam nunc hic sapieniissimus 2. Tunc deinde cum consuetudo sil sanctsSciiCaleb assistil ante Jesum, el promiuii valere se piuraa quatuor paries orbis lerra3, quas vel axe* ad bellum, ci prompium esse ad prselium; el ideo vel plagas noininant (56), appellare, in descriplione deposcil permilli sibi velut dispulandi facullaiem, finiuin iribus Juda?, duae tanlummodo nominantur, u l congrediatur cum dialeclicis s a 3 c u l i , cum iis qui dua3 reiicentur. Scriplum enim sic est : c Et pro veris falsa confirnianl, ul eos confuiet el supe/acti suut fines tribus filiorum Juda secundum rel, et subvertat omnia, quae illi falsis asseriioplebes eorum, a finibus Idnma^, a deserlo Sin, nibus conslruieruiu. Ideo denique videns alacrilaad occideniem. >Et cum descripsissel lines ab octem ejus, c benedicit, iuquit eum, > scilicet cidenle, tunc deinde dicil : E l ab orienle quod lalia deposcai, el audeat. Sed et tu si vis dare 441 omne, inquit, mare salsum : et alias duas operam sludiis, et legem Dei prudenler medilari et partes reticuit, id est sepienlrionis, vel meridiani. efflci cor an lege Dei, poles islas inagnas et niuniVide ergo si non replela sunt ista mysieriis. Licet tas urbes, id est assertiones subveriere falsiiatis, nos siugula vel seniire, vel explicare nequeamw, u l e l lu merearis benedici ab Jesu, et accipere ab tameii proul Dominus praebere dignalur, el nos cao Chebron. Inierpreialur autcm Ghebron t con- pere valeinus (37), disculere singula quaeque teuta* junciio, vel conjugium (34).Perquod polest fortasse bimus. Faciisunt, inquil, fines Juda sectmdumple* illud ostendi, quod spelunca duplex comparala ab bes eorum a finibus Idumseae a deserto Sin ad occiAbrabam pairiarcha in ea est, in qua conjugia pa- ^ . deniem.Igiiur fines Juda^aBproxinn sunifmibusldoirum ei reliquiae eoruin jacent, id est Abrabam mxx. Idumxa vero, sicul saepe jam diximus, intercum Sara, lsaac cum Rebecca, Jacob cum Lia. Me- pretatiir terrena (38). Post lerrenam ergo stalini ruit ergo Caleb pairum reliquias in haereditatem consequunlur (ines Judaeae. Sed et a deserlo, inqnit, suscipcre, sine dubio quia per sapienliam quae in Sin. Interpretaiur aulem Sin lenlationet (39). Post co erat, qua vigebat et sub Mose et sub Jesu, i n lenialiones ergo consequuntur iines basrediialis Julellexeral conjunclionis ipsius raiionem, et per- da3. Occidens ei oriens nominalur, et vicina loca spexerat quid essei causae, quod cum Abrabam sola ea qua3 supra diximus, imo confinia. Sed et vallift Sara ibi jacerel, el neque Agar, neque Celbura ei iEgypli vicina occidentalibus pariibus designalur, meruisset adjungi : vel quid esset causae quod cum qtia; esi a deserto ad occidenlem : ab oriente vero Jacob sola L i a jacere videreiur, ei neque Racbel, cinguiiiur fines mari salso. quae anaplius fuerat dilecia, neque aliqua ex con3. Post boc, c a collibus, inquil , qui lenduncubinis iu sepulcro ei fuerat copulata. Ipse ergo in iiir ad occidcniem, et iude ascenditur ab occideoie memoriis pairum bauredilalem capilprudens el sausque Cades Barne , et sic periendiiur ab occipiens Caleb. Ipsi Jesus Enachilarum genlis metrodenle ad occideniem Cades. E l bi sunt fines eorum polim iribuil Cbebron, et efficilur et sors usque in 1 > ab Africo, ei inde perrexit usque advallem ^Egypii. bodiernum diein. Uiinamet mibi dareiursors AbraVides quomodo in occidentis parlibus ei Africum ct bain, ei Isaac, el Jacob, ei eificerelur meus Retis iEgyptutn nominal el occasuin? Sinedubio, ulbaiC meus (55) sicut effecius est Oeus Abrabam, el Deus oiuiiia scial sibi unusquisque evadenda esse e&transIsaac, el Deus Jacob, in Cbristo Jesu Domino nosiro, eanda, ul ita demum possit ad Iribum regiai percui esl gloria el imperium in saecula saeculorum. venire, de qua dicil Aposiolus : < Ceriuni est Auien aulem quod ex Juda orius est Dominus iiosler.
88 8 6 J 8 9 8 8 8 1 8 1 8 #

II Cor. x, 4, 5.

Jos. xiv, 15.

8 8

V J , 14.

Jos. xiv, 1! .

88

J o s . xv, 1.

8 8

ibid. 5.

" i b i d . 9.

8 8

Hebr.

(34) Jni.erprelatur avlem Cltebron conjunclio vel eonjuyium. Ab ~QTI conjuncius, sociauis est. (55) Codex Sangennan., c ellicereiur nieus Deus nnius. Libb. edili : eflQcerelur Deus meus. > (56) Codex Saiigermanensis, nominanl. > Libb. e d n i : t nomiiial

(37) Idem : vatemus. Libb. editi, valeamus. (38) Idunuea vero.... inlerpretalur lerrena. Ab terra. (59) Inlerpretalur aulem Sin Unlalione*. 3 tentavit.

917

IN LIBRUM JESU N A V E HOMILIA X X .

918

finibus autem Idumaeae est desertum. Paulo anie fecto, de quo dicebat Jesus : Qui aulem b i diximus de deserto S i n , quod tentationes significa- berit de aqua quam ego do e i , fiet in eo fons aquae salienlis invitam seternam. > Hujus igitur solis cum r e i , et ideo necesse est nos transire eremum tenlatalem qualcm diximus inveneris fontem, iuvenies lionum, u i sic possimus pervenire in bseredilaiera etiamciviutem ejus. c E s l e n i m , i n q u i t , i b i e l c i ftliorum Juda. Sed et ascendere nos oportet ascensum collium Acrabin, quod inlerpretalur tcor vilas solie. > Dicitur et in iEgypto civitas solis. Sed piones (40). Transeundi ergo nobis sunt et calcandi isla civitas quae in iEgyplo est, hujus solis nomen accepit, quem Paier ccelestis jubet oriri super boetiam scorpiones, illi sine dubio de quibus Salvalor nos et malos. llla vero civitas quae in Judsea e s l , ait : c Ecce dedivobis poleslatem calcandi super sanctorum tanlmnmodo efficilur, quia civitas Dei serpentes, et scorpiones. Qui ergo vult, et desideesl. E l fons iUe de qno superius diximus , fluvius rat ingredi in haereditalem tribus Judae, oportet eum effeclus esi laetificans (45) cmiatem Dei. Sed et lu ascendere ascensiones istas, et calcare atque evadefe si ex omni parle muniius sis, ct coniinenlise mnro scorpiones qui obsistunt. Unde arbitror quod islud circumdalus, si sapienliae el magnanimilalis InrriUer agenti Ezechieli propheta; dicebat Dominus : c Fili hominis, in medio scorpionum tu habitas. > bus confirmatus es, etiam lu efiicieris civitas Dei. f Et sunt, inquit , c fines usque Cades. Cades Si vero ad baec omnia adjecens tibi scienii lumlerpretatur sanctum vel sanctificalio (41). Fines men sicut dixit Isaias : Uluroinale vobis lumen ergo Judae usque ad sancdGcationcm perveniunl. scienliae, et sol tc justiliae radiaveril, efiicierie 4. Sed videamus etiain qui sint fines ex panibus eliam tu civitas solis, vel civilalem solis sorle ha> oriiiitalibus. Non quo velim nunc locorum calalo- reditatis accipies. Sed el si le tradideris legi Dei, g\im facere, sed ul mysleriorum qurc per hscc si- ti in ipsa riiedilaberis (44) dic ac nocte, ut non gnificanlur, coniueamur (42) itnagines. Dicilur ergo recedal liber legis de manu l u a , sicul dicilur ad Jcsum et si memor sis praecepli Salvaloris in q i o ab orieniis pariibus iribus Judac mare esse salsum, a i t : c Scrulamiui Scripturas (45); > siergolalibus te et post boc in parie ejus nominatur fons solis, et civilas solis, et in eadem tribu esse eliam civiias siudiis mancipaveris, et erudilionem legis divina?, vel legendo, vel audiendo obtinueris , luse portionie lillerarum. Oporler igiiur omnein qui vuk introire in pariem (ilioruro Juda, iransire prius mare sal- efGcieiur civilas HUeramm. Et haec quidera nos pro possibiliiale sensus nostri, vel eiiam pro vesiri ausum, viiae scilicei bujus undas et turbines superare, dilus capaciiate discussimus : summa vero scienliae, e i evadere omnla quae in hoc mundo pro incerlo sui et profundior ac lucidior borum intelligenlia apud el lubrico marinis fluciibus comparanlur, ul possit
6 4 6 9 t t

ad Jud;e terrain pervenire, et ad fonlem solis acce- C dere. Quis autein est fons solis, vel cujus solis? illius sine dubio, de quo scriplum esl : c Timemibus auiem nomen meum orieiur sol jusliiiae. tlujus orgo solis, si prius evaseris mare salsum, foniem tnvenies in terra Judae. Quem fontem? Jlliun pro6 6

illos erit, qui veram haercditatem veri etunigenili Filii Dei, qu% repromissa esi i i s , qui eum perfecle dilexerint, consequi mcrebunlur in Cbrislo Jesu Domino nostro, cui esi gloria et imperium in saecula saeculorum. Amen.

sle . ' , . '. (46) , D , , , e >

442

Origents commentariis in Jetum Nave. * homitia 20 tit Jesum Nave, cap. 15

Summa utilitas ab ejusmodi lectione ad eum pervenit, qoi veram terrae disiributionem a Jesu Navft faclam fiiiis Israel inielligere polest, el ad eunt qui poluit ascendere in lerram sanctam, veram, et vere bonam, el ex appcllalione eorum quse dicnntur, diversis sorlienlibus, quae de singulis locis memoranlur, accommodare. Sed quoniani difficile est iuMalacb. iv, 2.
6 7

Luc, , 19. Osee. , 12.

**Ezecb. , 6.

* Jos. , 1.

Joan. , 15, 14.

Jos. xv, 10.

(40) Acrabin, quod interpretalur scorpiones. Ab t n p y scorpio. Cadet inlerprelatur sanclum vel sanctificalio* UTTp $anctum e$te. (42) Mss. contueamur. Libb. editi : coniueaniur. (45) IHerque Ebroicensis : effeclus Iwii/icai. (44) FJiius Ebroic. mediierit. Uo) In quo ait : Scruiamini Scripluras. Ifa3c in lihb. edilis omissa supplei uuus codex Ebroiceusis. (46) . Et mox :
#

\ . , . E l sa*.pe leclionis ScripluraB meiuionein lacii boc capiie : prisca3 enim Ecclesias ea cotisuctudo fuil, ut populo ad sacra coacio partes quasdam ScripiuraB prailegi, el acoocionatore exponi curarel episcopus. U U E T I U S . Vide insiiper noias ad Origenis bouuliam de Pylbo nissa 1 Beg. xxvui. Mox Philocalia ins. recle babet . Libri edili, % .

919

ORIGENIS

Y e n i r e , qui lanlum capiat utilitalis , adbortari vo- lumus audienlcs, ne animum inler legendum de- , gpondeam. Quodnam igilur solaiiuin s i l , ne suc- \ . oiitnbat, qui ei lectioui inleresl, dicendmn. Quem- adniedum igilur carmina vitn quamdam babent ( , insilam, uique imprudens aliquid a carmiue accipil, ; , \ qui incaniaiur, ea niniiruin esl naiura souoruui car- , ntinis, siveia damnura, sive ad sanilalein corporis , , vel animi sui : sic velim existimes oinni carmine , poiemiorein esse significaliouein nominum divina3 Scripturae. Sunt enim quaedara in nobis viriules, quarum quae meliores s u n l , per baec veluii carmina, quibus cum cognaUe alque aflines sint, alun- ^ , , l u r , nobis non percipientibus virlules inlelligenies \ , eaquae dicunlur, polemiores iu nobis Geri ad vilae noslrae subsidium aique adjuinenlum. Esse quippe ^ * nobis, qua3 non videanlur, eaque mulla, indi , , cabii psalinua qui dicil : < Benedic, anima mea, * , , Doniino, et omnia quac inlra mc suntnomini sancio , \ ejii9. > Sunt igilur in nobis plurimae virluies, quae . veluii sorlitione aniroas noslras el corpora possi- \ , dent, qua?, si eanctx sint, lectione Scripiurie j u - , vantur, et validiores fiunt; elsi mens noslra fru- \ * cium oon genliat, queniadmodmn scriplum esl dc , , eo, qui lingua loquilur : c Quia spirilu* meus orat, " (47) , wens aulem mea sine fruciu est. > Cogiia igilur, cum . . aliquando mens nosira fruciuin non percipii, vir- , ^ luies quaeanimo ei meoti et uobisomnibus subsidio \ , \ , ) suut, hoc raiionabili, quod a sacris liueris el nomi- \ nibusesl, nulrimenlo educari, eieducalas iieri adnos , juvandospolenliores.Uligiturmelioresviriulesveluli \permulcentur et juvaniur, fiunlque perejusmodi l i i ^ \ , 443 noniina poiemiorea; sic adversarise (48) \ , in nobie virlutes diviuis carininibus deducunlur, \ \ , iit ila dicain, el vincuntur, et victae sopiuntur: et \ . \ si quis uuquam nosirura vidil carminibtis sopitam (49) , nspidem, aul aliud e venenaiis, illud assumat ad , Scripluram exeinplum : quae si legalur ncc intelli , \ gatur, inlerduin languescii el succumbil audilur; , \ , \ c i credat quae in se sunt aspides, et quae in se v i , \ perae, imbecilliores Geri medicameiili* curaniium, quemadmodum a sapiente Mose, a sapienie Jesu, a , , bapieiuibus sanclis prophelis. Non igilur animo , . languearaus, cum audimus Scriplurag quas non in7 0 71 u t e r a s e l

telligiinus, sed Gat nobis secundum tidem Doslram, qua et credimus quia omnis Scriplura divinilus inspirala ulilis e s l . Allerumeniin e duobusadmitlcre le oportet in iis Scripluris, ve) non esse divinilus dalas, siquidem utiles non sunt, ul suspicelur aliquis inGdelis : vel ui Gdelis admille, quia uliles sunt, divinilus esse daias.Sciendum esi igitur nobis nec senlientibus persaBpe militaiem venire, quemadmodum saepe cibum aliquem sumere jubemur acucndis oculis, necdum tamen iii eo sumendo le71 f

, , , \ , 2 , > \ , , , : , , , , ,

Psal. c n , i .

7 1

I Cor. xiv, 14.

II Tim. m , i 6 .

(47) Pfiilocnlia ms., . Libb. edili : . (48) Philocal. ms. . Libb. edili : . (49) , ctc. Vide Pliuium lib. , cap. 10, c l Hb. xxvui, cap. 2

931

IN LIBRUM J E S L N A Y E HOMILIA X X .

, \ - vari oculum sentinuis; sedaecunda vel leriia inler|(50) , ' jecla die dislribuiio cibi qui oculuin juvat, fucil tit \ , experii credamus, ocnlo nos esse levalos : sed et !n tfl reliquis cibis, quibusdam parlibus corporis utili . bus, id iniueri licel. Sic igilur et de divina Scri\ ' pttira cerlum babe, juvari animum, etsi mens fn* \ \ ctum non percipiai ejus, quae a lilteris e nuda sola , , lectione profluit, utiliiatis : incanianlur enim quse } in riobis sunt, aluniur meliora, pejora irrita fiont. , * . , \ , .

stuporem quemdam sensus infligere, ubi lamen Cbrisli non restiteril fides : quanto magis lotius De difficuliaie intelligentice, el de Caleb quomodo prxcanlalionis, et carminis validiorem et poleniioaccepit Chebron, et de filiabus ejus. rem ducendam credimus quamcunque illam Scriplurae sanctae, vcl sennonum, velnominum (56 )appel1. Si quibus possibile eet ascendere ad terram sanctam, el bonam terram vivenliuin, in qua mors lationem? Sicul enim apud inftdeles contrariae virtuies audienies illa velilla nomiua (57) in carmiiiibus, non esl, si quis per spirilum meruit ad haecvidenda vel praecantalionibus, adsuni el exbibent famulaconscendere, ille polest verius nosse bsereditatum (51), et locorum et appellationum quae in bis tum, el dant operam in boc, ad quod invocari se locis scripl sunt, diflerenlias. Yerum quia difficile ex illo vel ex illo nomine senserinl, officii sui rem esl ita erudilam, vel gralia spiritus replelam inve- quodainmodo ac ininisierii cui semeiipsos roaucinire animam, conabimur nos consolationis commu- paverinl dependenles : eo magls uiique coelestcs virlutes ei angeli Dei, qui iiobisctim siint, sicul el nis causa, ne forie laedio efficiaiur auditoribus sermo Dominus de parvulis Ecclesiae d i c i l q u i a angeli divinus et leclio, si nibil explanalionis accipiai, eorum semper assislunt in conspecm Domini, v i orantibus vobis, et Domino donanle baec inierim EADEM HOMILIA X X .
INTERPRETE RCFINO.

de hujuscemodi leclionibus perstringere, qtiae aedi- * denles faciem ejus, libenler el graie accipiunl, si semper verba Scripltirae, et boruiii nominum apicare possinl animas noslras. Si qua aulem sunt, quae vel nos ad praesens seniire non possumus, vel pellationes velul carmiua qua3dam el praBcantaiiones vos nondum polesiis audire, ex bis lamen quae dis- ex noslro ore proniaiiius. Quia elsi nos nou iutelligimus quac de ore proferhnus, illaa tamen virlules gerimits corrccliores atque emendaiiores reddili, eliam illa qua? nunc capere non possumus, meliores quae nobis adsunl intelligunl, el velut carmine quodam invilaia3 adesse nobis, et ferre auxilium deleeffecii comprebensuros nos sperare debemus. Et clanlur. Quia auiein sunl non solum circa uos quidein opiimum erit haec assequi, dum in bac vita mulu divinse virtuies, sed eliam inlra nos, indicat sumus, ubi laboris premium jusluin est: sin minus, Propbew cum dicil in Psalmis * : iBenedic, aniposl obilum forlasse innotescent iis qui merebunma mea, Dominum, et omnia iuteriora mea, nomen tor. Yerumlamen etiam Hlud admoneo, non paruin ex boc ipso uiilitalis animae conferri, quod aures sanctum ejus. lloc esl omnia quoc inlra me suul. 0,)scura noslras licet444 videanlur(52), penetrant. Consiat ergo rnultas esse vinules inlra nos, quibus vel aiiimarum noslraruni, vel corporum cura perSi eniin crediium est a gentibus, quod qusedain carmina, quas praecaniaiiones appellant, quibus ) missa est, quae uiique s\ sanciaa sunt, cum Scriis&ud artis est, insusurrantes, nominibus (55) quipturae legunlur (58) a nobis, deleclanlur, et valibosdam compellalis quas ne illi quidem qui invodioree erga nostri diligentiam fiunl si linguis locanl> noruni, ex solo vocis sono vel sopiuut serquamur, et spirilus nosier orel, sensus aulein pentes, vel eliani de cavernis proirahunl absirunosler sine fruclu sil . Dixit enim et boc sancius sis (54). Saepe autem et in corporibus humanis l u Apostolus, ei iniruro quodaminodo mysierium bumores, vel fervores(55), aut alia bujuscemodi voce manis auribus prolulit, dicens aliquando fieri posse, sola reprimere dicuntur, imerdum eliam animae ul epirilus qui in nobis esl orel, et seiisus nosier
7 T B

" M a t t b . x v i n , 10. " P s a l . c m , 1. l C o r . xi , 14. (50) L i b r i aniea edili, , trahunt abtirum. Sic recle babet unus Ebroicengis: sed reciea codicibus mss. abest pariicula negaiiva libri vero edili t sopianlur serpenles, vel eiiain de . cavernis proirahanlur abslrusi. (51) Omnes mss. hceredilatum. Libb. edhi : hce(55) Vel fervoret. Deest in libris anlea edilis, aed redttaiem. legilur in omYibus inss. (52) Uierque Ebroicensis codex, c videalur leclio (56) Godex Sangerm., ijiuminum. divini sermonis,illabilur. (57) Idem : c numina. (55) Codex Sangerm., numinibui. (58) Libb. edili : < si sanclsc Scripiurae leguutur. (54) Sopiunt serpcntes, vel etiam de cavernis pro- Mss. ut in noslro tcxtu.

925

ORIGENIS

921

fcine fruclu sit. Inlellige ergo ex hoc, quia fit ati- quando noster quidem sensus sine fructu : spiritus auiem, id est virlutes illae, quae aninue nosirae in adjulorium dalae sunt, pascunlur el reliciunlur ex auditu Scripmrae sancia?, velut ex divinis ei rationabilibus cibis. Quid dico quia diviiKe viriutes pascanlur et epulentur in nobis, si nos verba di i n Scriptunr. proferamus ex ore? Ipse bominus nosler Jesus Clirislus si nos invenial bis vacanles, ct hujuscemodi studiis et exercitiis operam danies, non solum pasci el reGci dignatur in nobis, verum eliam si has epulas apud nos viderit apparatas, Patrem secum dignalur adducere. Sed liaec quia satis magna et supra bominein videnuir, non meis tibi, sed ipsius Domini el Salvaloris sermonibus comprobenlur d i c e n t i s : < Amen dico vobis quia ego et Pater veniemus, et mansionem faciemus, et ccenabimus apud eum. > Quem? illum profeclo qui sua mandala cuslodit. Sed, sicul diximus, quia ex hujusceraodi medilationibus, divinarum erga nos virlulum consorlia ei officia provocamus : ila e conirario maligiiarum virluium insidias, et pessimorum daeinoniim incursiones, ex hujuscemodi sermouum et nominum appellaiionibus eOugamus. Verbi gralia, ul si quis veslrum aliquando perspexil praecantalionibus sopilum serpentem porlari iu manibus, vel prolrahi de cavernis nihil valentem nocere venenis, ulpole incanlalionis virtule lorpentibus : ita eliam leciionis divinx virltue, si quis inlra nos est eonlrarhe poieslalis serpens, si quis ad insiJiandum coluber latet, si palienter feras, si non taedio fatigatus averlas auditum, Scriplurae carminibus et divini sermonis assiduiiale depellitur.
78

2 Si ergo vides, audilor, aliquando legis Scriptoram in auribus luis quam non inielligis, et sen8us ejus libi videlur obscurus, interim hanc priinam stiscipe ulililalem, quod solo auditu velul precantaiione quadam, noxiarum virtulum, qune te obsident el qua? tibi insidiantur, virus depelliiur et fugalur. Observa lanltim ne efficiaris sicut aspides surda, et obluranles (59) aures suas , ne audiant vocera incanialionis el veneficii, quod incantalur a eapienle. Verbi causa, esl carmcn quod praccaniatur ei canilur (60) a sapienie Mose, el quod praecantatur et caniiur a sapiente Jesu Nave, el quod prxcanlalur el canilur a sapientibus omnibus prophelis. Ha3C aulem idcirco diximus, ne faslidium capiamus audienies Scripluras, etiam si non inielligimus, sed liat nobis secundum fidem nostram, credenlibus quia oninis Scriplura divinilus inspirata ulilis e s l . > Si ergo divinilus inspirala est et utilis, eliamsi non seniiamus utiliuiem, credere
7T 7 8

lamen debemiis quia utilis esl. Solent medici prae bere interdum cibum aliquem, interduro etiam potum dare, verbi graiia ad discuiiendam caliginem visus: 445 lamen in edendo ipso cibo, vel in potando semimus quia ulile est, et prodest oculis : sed cum iransierit dies una ei allera et leriia (61), suo in lempore per occullos quosdam mealus relaia ad visum cibi illius aut poculi virtns, paulalim pnrgal aspeclum, et lunc demum sentire incipimus, quia cibus ille vel polus profuit oculis. Sed el in aliis similiier corporis parlibus eadem fieri solenL Uoc ergo modo credendum esi eiiam de Scripiora sancla, quia uiilis esl, ei animae prodest, etiamai sensus nosier ad praesens inlelligentiam non capit, quoniam, ut diximus, ei bonxvirlutes qua3 nobis adsuni, reficinntur in his sermonibus et pascanlur, ei conlrariae lorpescunt bis medilationibiis, et elTuganlur. Sed forlasse diciuir ab audiioribus (62): Haec nobis idcirco dicis, ut le ab officio dispulalionis excuses ei in iis finias, neque quidqnam prorsus vel ex iis quibus possibile esl, consolationis exbibeas, neque ut Dominum depreceris prseslare graliam suam ad revelanda ca quaa lecta sunt, ut parvura ealiem cibum ex occuhorum et secreiorum explanatione sumamtis. Non isia de causa haec dixim u s , nec excusanlcs nos iala prolulimus, sed ut osieiideremus in Scripiuris sanctis esse vim quam dam, quae legemi eiiam sine explanalione sufflciai. , 5. Nunc vero, quoniam non nobis sufticit lempus ' ul de omnibus quae lecta sunl (65) disserarous, vel pauca sahem, proulDoininiisdonaverit, perstringemus. Inilium dislribuendaB haeredilaiis quam Jesus distribuil, incipit aCaleb.Data esl elenim huic Caleb portionis suae sors priusquam tribussua, qua3 esi liliorum Juda, perciperei; et daturei non in exlremis aliquibus parlibns, sed in medio Gliorum Juda: etdala est ei poriio non per soriem, sed per praeceplum Domini,eidaiur ei civilas integra.Quemalium dignum erai talem consequi haaredilatem, el lalein percipere portionem, nisi Galeb, qui POIUS salvus eflectus est cuui Jesu Nave, ex sexceniis millibus armaiorum, qui exieranl de )gypio ? Ipstitn oportebai (64) accipere metropolim. ideo scriplum e s l : c Dediiei Jesus civilalem Arboc meiropolim Enach, quae esl Cbebron, in qua erant memoria? palnun. Hic igilur civilale Arboc, qusc erat melropolis Euach, qua3 est Cbebron, exlenniiiavil inde tres Glios Enacb (65). Quid puias nobis volens Sciiplura oslendere eliam boc designavir, quod Galeb accepla ponione baerediialissuae,el (res filios Enach exterminavit, et nontina eorum dcscripsit,id est Susui, Acbimacb, ei
n e c 7 8 7 9

* Joan. xiv, 25.

7 7

Ps. LVIII, 4, 5.

7 8

I I Tim

,.

Jos. xv, 15, 14.

lorum. > (59) Codcx Sangerm., < obdnrantcs. (<>3) liilem:t lectasunt. > Libb. edili: cdicUsunt* (60 canitur. Deesl in libb. edilis, sed legilur (64) Onines nns. c oporiebat. Libb. edili : in omnibus mss. (61) Diet una et altera et tertia suo in tcmpore per c oporlel. (65) Libb. edili : quas erat Chebron, el enieioeculiosquosdam meatus relata ad. Ha?cdesuulin U minavii inde ires filios Enach.Sicque uiulla ouiiibris edilis, sed exsianl in omnibus mss. luiiu Mss. vero ul iu uosiro tcxiu. (62) Duo mss. Ebroicenscs: c dicit aliquis audi-

W25

IN LIBRUM JESU N A V E HOMILIA X X .

926

Thalarai, generationes Enach ? Videamns ergo quid Galeb melropolim bumllilaiis inanis. Duas bumlliesl quod nec sufficit ei dicere filios Enacli, scd et tates esse certum est.Unam laudabilem, de qua d i nomina ipsormn addidit, et super omnia adjecil , cit Salvaior : Discile a me, quia mitis sum et c Islae erant generationes Enacli. Sed el in con- bumilis corde, el invenielis requiem animabusvesequentibus referl, quod, accepia haereditalts sorte, siris. > de hac huiniliiate diclum est \ quia Caleb c ascendit ad eos qui babitabant Dabir. No omnis qui se burniliat, exaltabilur. Et a l i b i : men aulem Dabir erai prius civilas lilterarum. > c Ilumiliamini subpolentissimamanu Dei.> 4 4 6 E s l Videndum ergo est quid est quod prius erat civitas auiem et alia bumililas culpabilis peccalorum, litterarum, et posiea facta esl Dabir. t illa quam de illicito coitu dicii Scriplura, quia 4. Praslerea refertur, quia et filiam habens Galeb bumiliavii illam, quod de Ammon scriptum est,quia proposuerit talem quamdam condilionem d i c c n s : humiliavit Thamar sororem suam . Est ergo bu Quicunque exscindere poiuerit civilatem liiiera- militas inanis qua3 descendit ex peccalo. Hujus i g i ruin et obtinueril eam, dabo ei Axam filiam meam tur humililatis inanis metropolim cepit vel exscidil uxorem. > Cumque ille hoc proposuisset, Goihoniel Galeb, et inleremil tres filios Enacb, qui erant 1 i fdius Chenner fraler Galeb junior cepit cmlalem inanis bumililatis, et illis inierfectis ipse babitat (67) lilterarum. Sed et ipsum quaesiionis locum Scri- civiialem, el facit qtiae in consequentibus scripia ptura sancia posuerit, si lamen, ut diximus, nihil sunt. Qui atitem sum isii filii inanis bumililalig otiosein bis verbis pralereunditra, quod Goiboniel quos exierminavit Galeb ? Primus Susui qui inlerfrater esse dicilur Galeb, et Galeb filius scribiiur pretaiur extra me (68), boc esi extra sancium, quia Jeffone, ei Gothoniel filius Gbenoer. Quomodo ergo exlra sanclum esl iilius inanis bumililatis, iino et videbitur frater esse Caleb, qui non esl Glius Jef- extra Deuin. Est et alius Acbiman, qui yilerprelafone, sed ille dicilur fllius Jeffone, isie auiem filius tur fratermeus extra contilium (69), velut si dicamns Ghenner, qui dicilur cepisse civilatem lillerarum ? fraler sine consilio. Omnes etenim fratres qui de De quo addilur, qnia et junior erat, el per condi- bumililate inani nascunltir, certum esl quia ei extionero viriuiis merilo acceperil Axam iiliam Galeb lra consilium sunt. Tertius Tbalami, qui inlerpreuxorem, quia exscidit et perdidit civilalem litlera- talur pmcipitium vel suspensio (70) : quod designat m m . Exiens autem de domo pairis sui Axa, quae nibil in eo stabililaiis, sed vaga omnia et in prxceps ex cerla coudilione nuplum tradila est, sedens ruenlia. Islos ergotres Olios Enach exlerminavit el inlerfecit Galeb, et post isios descendii in Dabir. siiper asinum dicebat viro suo : c Petaro a patre meo poriionera agri. E l exclamavii de monie, Nomen eral Dabir prius civiias lillerarum. Dabir interpretatur loquela (71). Sed nomen Dabir, priua et dixit ei Galeb,Quid esl tibi ? el dixil ei : Da mihi benedictionem, quia in lerra auslri nuptum me civilas liuerarum. lgilur civitatem lilterarum inlradidisti. Et accepit Gouetlam superiorem, et Go- lellige omne Teslamenti Veieris instrumenlam : aeilam inferiorem. > E l conclusit Scriplura dicens: id esl et hanc ipsam quam nunc disserere conamur Haec esl haeredilas tribus Juda. Videlis quia Scripturam , inlelligamus esse civiiatera liiterarum, vere auxilio Dei opus est, ut baec explanari queant? quae postmodum efficialur Dabir, quod esl loquela. Impossibile prorsus esl ullum bominum de iis dis- Ha?c elenim qua? pritis in lilleris eral, et eecundum serere, nisi Hluminalus per Dei gratiam fuerit. lilierarum intelligebaiur, modo in Ecclesiis Christo revelanle Domino, loquela effecta est, loquenlibua Ideo ergo juvale me oralionibus, el mecuin pariier laboraie, ut Dominus in bis lam obscuris et abscon- et disserentibus primo sanciis aposlolis, et remodiiis locis lucera veritaiis nobis dignetur oslendere, ventibus superficiem liilerae, proferenlibus vero de ul ei nos vobis possimus aperire quomodo haec vera ea spirilalem loquelam. Sed et singuli quique doet uiilia el divina sunt, sed pro fragilitale bumanae ciores Ecclesiarum liueram legis loquelam, et disnalure oblecla sacramenlis el involuia mysleriis. pulationem evangelicam faciunt. Qui aulem sunt 5. Primo ergo disculiamus quare metropolim ac- tres filii Enacb, quos Galeb, in cujus persona virlulein legis ascripseramus , imerimil? Inanis hueepii Caleb, el illam quae prima inier cseteras ommilitas accipienda esl illa, quam omnes bujus saenes in lerra repromissionis melropolis nominalur, culi poctae vel pbilosopbi de dmnilale senserunt, et roelropolim Enacli. Enacb interpretatur humilitat inanit, vel re$pon*io inanis (66). Accepit ergo quia et bumilia el Deo indigna gunl quae senserunt.
8 8 8 8 I 81 8 8 t 8 1 8 8

wJ .xv,15. Hbid.,16. 1 Reg. .

0S

88

ibid.,

18,19,20.

" M a i t h . x i , 29.

8 i

Luc. , U .

88

1 Petr.v, 6.

(66) Enach interpretatur humilitas inanit vel responsio inanis. Ab 07 respoudit, bumiliavit, et pn<vacuus,inanis. > (67) Ms. Sangerm.,< habitat. L b b . edili: c habiiabat. > (68) Susui qui interpretatur extra me. Ab y n c extra > et pronomine aflixo \ (69) Achiman, qui inlerpretatur frater meut extra coMilium. Suspicio esi etytuologisiam legisse Acbit

maaz, et etymologiam suam duxisse ex 'ntt < frater meus el ]b, , praeter, exlra, et Ttift consilium. > (70) Thalami, qui interpretatur prcecipittum vel stispemio. Suspensio a r.Sn c suspcndil, prsecipilium autom Tbalami dici posse non vidctur, nisi a D *T) i sulcus. > (Ti)Dabiriiiterpretalurloquela. t loculus st.
l

827

ORIGENIS

928

Qoid enim tam humile et qaid lam inaniler hu- num (super quem asinum ? illum sine dubio queni mile quam ligna el lapides deos vel astruere vel solveranl dtscipuli Salvaioris), dicit ad palreni ptitare (72)?Hujus ergo inanis bumilitaiis filius pri- auum : < Da mibi benediclionem, paier. accepit Gonellam superiorem, et Gonellam inferiomus esl Susui, qui dicitur exlra me, boc est pritmis 0 evidenlius Aposlolus dicit " : sensus eorum ei exira veritatem, e l exira Deuni est. rem. 447 Pollicitalionem babens vitae ejus qua nunc est el Secundus vero Achiman, id est fraier sinc consilio. fuiur*. E( ut Salvator repromiuil iis qui verRectum est vero, quiaetislefraler sililliuserrorisqui sine cousiliogeritur.Quid enim tam sine consilio est, bi sui perfeclioncm sequtinlur, quia accipiant cenquam relinquere Deuin qui nos fecit, ei sequi eos tuplum (76) in praesenli sasculo, in (uturo auiem qiios nos fecirous ? Terlius erroris sensus est Tba- vitam aeternam consequantur . Hocestergo accelami, quod est praecipilium vel suspensio. Novissi- pisse in benediclione Gonellam superiorem, e i Goma namque bujus erroris lendmit in praecipiiium et neilam iuferiorem. Quam benedictioneui oremus ut in profundum inferni. Ergo bos geniilitatis sensus et nos consequi niereamur, per Ghrislum Dominum nosirum, cui est gloria et imperium in s&cula tanquam filios Enacb vetusli erroris abscidil lex, quaeetiam secundum litteram Deum verum et Crea- saeculorura. Amen lorem oronium praedicat. HOMILIA X X I .
1 1 1 0 ( 1 8 1 1

6. Sed nunc ascendii Galeb ad isiam civitatem lillerarum, et d i x i l : < Quicunque exsciderit civilatem islam lillerarum, el oblinuerit eam , dabo ei Axam filiam meam uxorem. Et cepil eam Goiboniet lilius Clienner. Gotboniel autem qui accepil civilatem litierarum, inierpretatur responsio Dei (75). Responsio aulem Dei dici poiest cui respondet Deus, boc est cui revelat secreta, c l pandit arcana. Iste ergo est qui potest accipere civiiaiem litlerarum, l veteris instrumenli exscindere liticram eccidenlem. Frater Galeb junior. Ego atilein surn de Ecclesia fraier Caleb junior, qui exscissaac discussa legis iitiera, sensuni in ea spirUiialctn requiro. Ex8 7

De ftliit Juda, qui non potuerunt disperdere JebuSCBOS de Jerusalem.

1. Filii Juda volebant disperdere vel interimerc Jebusaeos de Jerusalem c el non poiuerunl, pru^ier quod habiunint Jebusaei cum filiis Juda iu Jerusalem usqne iu hodiernum dietn **. Volumus a liiiera incipienles inquirere ab iis qui putant ba?c secunduni lilteram stare posse, quid esl qnod dicitur (77) c usque in bodiernum dieni : quod verbum semper Scriplura pro eo ponit , ui aeiernilaletn saeculi per boc siguificet, sicul ei dicit : Nolile recedere a Doinino iu bodierno die, > td esl,donec saiculum slat. Osioudai ergo mibi quoinndo Jeacindoauiem lilteram, cum jain non eecuiidtim car- Q bus^usdonec ssculuin slat, babilat cinn liliis Juda nem circumcidor, ncque secunduin carnem azyuia in Jerusalcin, qnippe cum no ipsi quidem filii Juda inanduco, neque Pascba cum Juda?is observo, ne- babitenl iu Jerusalei. Ideo ergo uec isiud verbum que Sabbalum secundum litteram curo. Promissum esse poieril, quod Jebnsaai cuin Juda^is babiteut iu namque mibi esi, quia, si exscidero civitatem liue- Jerusalem, quaudoquidein ne ipsi quidem babilanl rarum, accepturus siin filiam fralris mei majoris. in ea. Sed nos intelligamus baec spiritualiter, assuEram iiamqueprius GliusGbeiiner, qui inlerprelaiur menles Evangelii parabolam quaadicit de z i z a n i i * : tpretio. Qtits eniin eratsprelio (74), sicut nos geules c Sinitc utraque crescere, ne foriecum vuliis eraabenali a conversalione Israel, spem non liabenies, ct dicare zizania, eradicelis simul cuin ipsis eiiaiu iriiicum. > Sicul ergo in Evangelio permitlunlur siue Deo in boc mundo ? Nain prior ille fraler meus, zizania simul cum Iritico crescere : eodein modo cujus nunc accipio fdiam proeo quod exscidi civiialeus eliam bic iu Jerusalem, id esl in Ecclesia suut lillerarum, ille filius JciTone fuil, qui inlcrpreialur quidam Jebusaii, isli qui ignobilem et degenerera comertio. Dat mihiergo iiliam suam, id estscientiam vilam ducunl, qui c l fide, et actibus, el omni conDei 6ui, vel inlelligeuliam mibi (75) minori iralri versalione sua perversi sunl. Neqne enitn possibile dat lex, secundum quod scripium e s i : c Auferelur a vobis regnum Dei, et dabitur geuli facienli D esl ad lii|iiidum purgari Ecciesiani dum in lerris est, fructus ejus. Sciendum tamen esl aiiud esse leila ut neque impius iu ea quisquam, ueque peccagem, cujus nunc personam dedimus Galeb, aliud tor residere videalur, scd sint in ea omnes sancii litleram Veteris Tesiamenli, quain tiviialem figuel beaii, et in quibus nulla prorsus peccali macula raliier diximus litterarum. Accepla ergo lilia ejus depreliendalur. Sed sicut dicilur de zizaniis : c Nc ego fraler ejus junior educo eam de domo pairis forle cradicanies zizania simul cum iltis eradicelis sui. Quae cum venerii mecum sedeis super asiel irilicuin ; > iia etiam super iis dici poiesl in qui1 Tiin. iv, 8. Mattb. xix, 29. Jos. xv, Jos. xv, 10, 17. ftlaith. xxi, 45. Jos. xv, 19. 65. 1 Keg. x u , 20. ^ Matlb. , 29,50. nos, > etc. (Jude auteiu Ghenner dici posait c spre(72) Mss., < deos vel asiruere vel putare? lio, vel spreiio liuerarum, Mgnorare tue faieor. Libb. ediii, < deos aslruere? > (75) Mihi. Resiituil codex Saugen. ( 7 3 ) Gothoniel... interpretatur responsio Dei. Ab (76) Idein ms., < cemupla. 37 respondit el Deus. (77) Mss., quid estquod dicitur; Libb. editi, (74) Chenner qui interpreiatur spreiio. Quis enim erat tpreiio, ticul noe, etc. Sicmss.; at libb. e d i i i i ^ c quid dicilur. i Glienuer,quiiiiierpreialur sprelio lillerarum, sicut
8 8 8 8 8 8 7 8 8 8 8 8 88 8 1 8 8 8 8 f

929

IN LIBRUII JESU N A V E IIOMILIA XXII.

9 7

959

bus vel dubia vel occulta peccata sunl. Neque enim potuerunl filii Epbrem ditperdere Cbananaeos , illud dicimus de iis qui manifesle et evidenler criminosi obscrva quod Aposlolus commendal dicens : c Subg i i n l , u l non de Ecclcsia expellaniur. Audi ergo trahilevos abomiiifralreinquicteanibulanle44S- Scripturam dicenlem, quia non poiuerunl Glii Juda Sed quouiam Salomon suadet bsec qua3 legimus dedisperdere Jebusaeos, sed babiiaveruni cum ipsis in scribi in corde tripliciter , eliam preler illa quas Jerusalem usque in bodiernum diem. Unde depre- dixinmg, quod cordi meo occurrit, ad aures vesiras cor vos qui lideles eslis, u l ila vilam veslram el profcram :etvosfaciie qiiodgcriplumesl ,uluiiodiconversaiionem gervelis, ne iu aliquovel ipsi scan- cenleomiies (81) examinenl. Meergo dicenie quod dalum paliamini, vel aliis scandalutn facialis : scd gentio, vus discernile el exaniinate si quid rectum sit vobis stimmi sludii, sunimaeque cauleta ne qnis esl am miiius reclnm. De Jerusalem frequenter iu banc saiictam congregalionem vestiatn polliilus diximus quod visio pacis inlerprelalur. Si ergo in inlroeal, ne quis Jebusxug babilet vobiscnm. Vides corde nosiro Jcrusalem aedificaia, boc e s l , si visio ergo quia dicit Scriplura , quod non polueruni eji- pacis iu corde nostro fundala esl, ei Cbrislum semcere lilii Juda Jebusaeos de Jerusalein. Jcbiigasug per quiest pax noslra, iniucmur et servainus in auiem inlerpretalur conculcatio(lS). Ergo quia non corde : siquidem ila fixi et stabiles in bac viiione possuinus ejicere isios qui nos conculcani : ecs pacis, ui nunquam prorsusulla cogitatio mala, vei salieni ejiciamus quos possumus, quorum peccaia alicujus peccali cousilium ascendai in cor nosirum; manifesia sunl. Ubi enim peccalum non esl evideus, si boc ila Geri possil, polerimus dicere, qnia in Jeejicerc de Ecclesia neminem possumus, ne fone rusalem stunus, elnuilus alius habilal nobiscum, eradicanies zizauia, eradicemus siioul cum ipsis nisi soli qui sancii sunt. Nuuc vero cum eiiam ad eiiam iriiicum. grandem profecluni veniaraus, et sumrais noemei2. Movel me lamen quod dixit, qtiia non polue- ipsos sludiis excolamus, laraen non pulo cuiquain lantum in corde puritalis cvenire, ut nunquam adrunt ejicere Jebusaeos, id esl eos qui inierprelanlur conculcaiio. E l ideo videamus qui sunl in E c - versx cogiiatiouig conlagione maculetur : certum esi eiiam Jebusseos babilare cum flliis Juda in Je clesia conculcanies. llli sine dubio de quibus dicit rusalem. Non latnen ideo baec diximug, quod neDomiuus in Evangeliis : c Nolile miuere sanclum canibus, neque margarilas vesiras anie porcos, ne gligamus quaiiiuin fieri polesl ejicere eos, sed sati agendum nobisesl, ei tentandum quolidie eos ejiforte conculcenl eas pedibus suis, et conversi elicere de Jerusalem : sed , sicul scripium est, noa dant YOS . > Isle esl ergo Jebusaeus, conculcalio,
9 8 99 9 1

qui indigni audiunl vcrbum D e i , et cum audierinl Q pussuinus sitnul omnes ejicere. Hoc idem aiilem neque ul infideles discedunt, neque pennanent ui eliam in iis qui frucliGcant sentienduro e s l , qui Epbrem filii noniinautur, qui et ipsi Cbananscos, i d fideles, sed percepta niyslerioruin noiiiia, ildci nosirae secretioribus scrittaiis, conversi posimo- est vagas el lubricas cogiiaiiones semper debeut ejicere de animabus sois. Poiens est autem Deus dum impugrianl nos, et conlradiclioiiibus suis corqui el Jebusaeos el Cbauanxos subjiciat nobis, sicut da noslra dirunipunl, coiiculcautes verbi Dominici margarilas, el ornameiua Gdei maculanles. De scriplum est *: Subjecil autem Cbananxos (iliig iglis ergo dicilur, quia non polueruul filii Judne eji- Epbrem.>Ipsum ergo Daminuin deprecemur, oi ejiciens a nobis malas cogitaliones bonas infeiat (82) cere Jebussuin de Jerusalem usque in bodiernum diem. Simile autem aliquid scripiiim est el de dignas Jerusaiem civiiate coelesli, in quibus nibil pollutum inveniatur el sordidum quod nog in did Ephrem; ail enim S c r i p l u r a : E l non disperdidil Epbrem Cbaoanaeuin qui babiiabal iti Gazer, el judicii cx conscienlise cogilationibus argual, sed babilavil Cbananacus iu Epbrem usque in hodier- invenialur in nobis puritas cordis Cbrislo Jesu num diem. > Ephrem auiem interprelalur fruclifi- Domino tioslro, cui esl gloria et imperiuni in sajcula sxculorum. Amen. ealio (79). Qui ergo fructificai el crescit in fide,non HOMILIA X X H . poiesl exierminare Cbaiianaeuin semen pessimum, D
9 v 96 f

semen malediciuui, semen semper mobile, semeu incerlum. Hoc eiiim inierpreialur Cbananaeus (80). E l cerlum est, quia cum eo qui fruciilicat ei crescil, semper habllat Cliananaeus. Nunquam enim lemationum motus cessaui ab eo. Sed lu si vere f:uciGcas in Deo, et vides lalcm aliquem inquie lum, turbidum, inobilem, scito quia Cbananxus csl. Si non poles eum ejicere de Ecclesia, quia non Mailb. vii, 6.
9 9

De tribu Ephrem et Ckananais. I.Chananaei lerliodicli sunliaGliig esse Ephrem : scd observeinus qui sit in singulis ordo diclonim id esl, quid cominet priniug sernio qui dicit Cbananaios esse cuin liliis Epbrem, ei quid gecundns ei leriius. Si eniin diligeniius observemus quombdo lertiodicarilur esge Cbanauxi cum Gliig Ephreni, et, Doraino praeslante, poterimus invesiigare ordiY

Jos. x v i , 10.

11 Thess ni, 6.

Prov. , 20.

99

1 Cor. xiv.

Jos. x v n , 13. iu&ia

(78) Jebusceus aulem inlerpvetatur conculcatio. speruere,conculcare. (7y) Ephrem aulem interpretatur fruclificatio. 2 fruciificavit. > ( 0 ) Hoc enim inierpreiaiur Chanan(vus. Ncmpe
1

c mobile autcincertum.i a TO < movcri, bile esse. > (81) Otnne*. Codex Sangerm. t c s i e r i . (82) Idem uts. c iitsiilual. t

051

ORIGENIS

953

nem dictionom, quid in primo, quid in secundo, quid ifl terlio faclum refertur : pulo quod non erimus wicreduli, quia vere haec non ut sola nobis rerum geslarum narralio Iradereiur, scripla sunl, sed sacramenlis divinis Deoque dignis repleia. P r i mo ergo dictum est *, quia non perdidit Epbrem Gbananaeura qui babilal in Gazer, sed babiial (85) Cbauanaeus in Ephrem usque in bodiernum diem, ei faclus est sub tribulo servus usquequo ascendit Pharao rex jEgypti ei accepii civiialem, et incendil eam igni, et Ghananaeos, ei Pberezanos, eiqui babitabanl in Gazer trucidavit, el dedii eam Pbarao in doiem filiae suae. > Secundo: c Elfacium esi, i n q u i i , quoniam invaiueruul Glii Israel, et fecerunl Gbananseos subjectos, exlerininaiione auiem IIOD exlermi3

naverunt eos. Tertio , quando conlradiverunl viri de iribu Epbrem Jesu, volenlcs secunduro numeroeiiaiera suam, quia plures eranl el validi, majorem accipere eliaui bseredilaiis sorlem; et jubenltir ascendere in saliuni, el sibi ipsis ampliorem locum capere; el ut possinl latiora spalia occupare, jubeutur exterminare Gbananxum *. 2. Videamus ergo nunc quid sibi velil (84) baec de Ghananxis Iripartita narralio. Primo Cbananaeus nobiscum esi quidem, ei sub iribulo est, esl tamen obedicns nobis, neque scrvus. Secundo eliam servu3 eflkilur ei obedicns. Gliaiianaeum bic carnem noslram accipiainus, vel ea quae carnis 8uiil. Haec primo nobiscum esl, boc esl aniniae juncta est, sed non obediens, uisi lanliim quod Iributa dependet : id est minisierium quidem agendi aliquid exbibei, vel movendi; coucupiscil (ainen adversus spirilum el non csi obediens animae, sed suis desideriis cedil. Si vero jam aliquanlum profecerimus, eflicilur nobis caro servus, el obediens ac parens aniro* voluiuaii. E l isle est secundus aoimse profectus, cum sibi carnem et servire fecerit et obedire. Tertium vero est, quod perfectum est. Si eniin jam venianms ad perfeclum, etiam exlerminandus nobis dicitur Gbananxus, et morli iradendus. Quomodo aulem boc in noslra carne complelur, audi aposlolum Paulum diceulem : c Morlificaie membra vestra quae sunt super lerram, fornicationem, immuhdiiiaiii, et caelera qua? se1 6

ferimus, exterminari a nobis dicilur Gha<nanaeiis. 5. Sed et iilud non otiose prelereundum est, quod dicitur Pharao venisse ei accepisse civiiatem 449 Gazer, in qua Gbananacus habitabac cum Epbrem, el dedisse eam in doietn filiae euae. Gazer aulem iulerprelalur constructio (85). Si ergo corpus eianima in una aique eadem consiructione babiienl, id esl conjunctae sibi invicera et socix, iia ul corpus carnaliicr vivat, ei non fesliuel anima velocius sibi obedieniem el snbdilam facere carnem, vereiidmn esi ne veuial Pbarao ex iEgyplo, el caplivain ducai infelicem animam, ila ui in dolem eain iradai Oli* suae. Si enim consideres illud quod dixil Aposlolus , exsurgere aliam legem in membris nosiris, ei caplivos nos ducere in lege peccaii, invenies quoinodo ille Pharao, q\ii est aucior ei rex peccati, iiliae suae, quae est lex peccali, animam quae carnaliler vixeril, in dolem conscribii. 4. Post liaec eiiam boc videndum esl, quod fllii Josepb qusesdonem movent de bserediiale, majorem sorletn requirun(,dicenles ad Jesum* : c Quare nobis dedisli baercdilalis sorlem (86) unam, el pedaturam unam ? Ego autem populus mulius sum, et Dominus benedixil nie. Si ergo et noe populua simus mulius, et benedicai nos Dominus, audiemus ab Jesu : c Populus mullus es, ascende in sallum, c l munda tibi ipsi, et para locum in terra. Expurga Pberczieos et Rapbaim. > Necesse esi ergo nos ejicere Pberezaeos. lnvenimus auiem Pherezseos inlerpretari [ructificationem (87). Sed sicut saepe jam diximus de aliis nominibus, in boe duplex esl interpreiaiio. Est etenim fruckificalio bona el frucliflcatio mala, sicut in Evangeliis designalur , quia c arbor bona bonos fruclus facii, et arbor iuala malos fructus facit. > Oponel ergo nos expellere omne quidquid non bene fruciificat, et abscindere frucluin pecccali, el expurgare frucius injusliliae. Sed el Rapbaim, inquil, expelle, vcl poiius expurga de le. Rapbaim invenimus inierprclaluin resolula mater (88). Est in anima noslra virtus quxdaiu, quse paiil sensus, et velul mater esl eorum sensuum vel iniellecluum, qui procedunt e nobis, secundum quod dicilur in sacramenlo (89)
T 9 9 i 0 11

quunlur. Et ileruin d i c i t : c Qui autem sutu Cbri- de animaquasi demuliere : Salva aulemeril per sti, camem suam crucifixeruni cum vitiis et con(iliorum generalionem, si permanserii in fide el vecupiscenliis. iSicergo tenio, boc est cum ad perritate. 9 Isiae ergo maires, boc est isla virlus aninup, illis in quibus fortis est et valida ac robusla, feclionein venimus, et membra nosira moriificagenerai sensus validos ei potentee, c l qui superari mus, ac raorlem Gbrisli in corpore noslro circuinJos. x v i , 10. Jos. xvn, 15. * Ibid., 18. Coloss. m , 3. Jos. xvn, 14. ibid., 15. Mailb. vn, 17. 1 Tim. n , 15.
9 1 9 11 1 3

Gal. v , 24.

Rom. v n , 25.

(85) Libb. edili, < habiiat in Gazer, sed babitat. Ms. Sangerm. ulrobiqne, c babilabal. > (84) Idem ms. videtur. (85) Cazer auUm interpretaiur conttructio. seu segroenium, cxcisio, septuin, labulaium, separatum ; > uude Gazer quodaimnodo dici possit c conslruciio. > (86) Codex Sangcrra. c in boereditalem sorlem.

(87) Invenimus nutem Pherezveoi inlerpretari [ruclificationem. 9 < frucliiicavii. > (88) Raphaim invenimus interpretalum resoluta -ftjj mater. Sic alier ex Ebroiceusibus, libri autem edili pro c resoluia maler, > babeui: < resolmae niaues. Etymologia duciuir ex remissuni,re* solulam esse>ei DK croaler.i (89) In $acramenio. Peesi in libb. anlca ediliJ, sed exsiat in ouuiibus IOSS.

933

IN LIBRUM JESU N A V E HOMILIA XXIII.

054

a contradicente non possint. In aliis quidem virius isla resoluta est et remissa, quod indicaiur ex sensibus cum languidi quidam proferuntur et inepli, et niliil in se fortiludinis conlinentes. Hoc ergo s i gfliflcaiur sub nomine Rapbaim ul hujuscemodi de nobis malres remissas, quae sensus inerudiios et innliles pariunt, expurgemus. Elbene servavii spirilalis inlelligeniiae proprielalem. Non eniin dixil interminandos Raphaim, sed expurgandos. Non enira ipsoe nalurales (90) animae molus everlere ttqiie exlerminare pracipilur, sed expurgare, id est sordes et immundilias, quae eis ex nosira negligcnlia advenerunt, purgare alqne depellere, ut naluralis ejus vigor proprise atque ingenii* virtutis effulgeat. 5. Post haec addunt adhuc filii Ephrem, et dicunt : c Non suQicit nobis mous, el equuseleclus, et ferrum Chananaeo est qui babitatin me (91). > Nunquam invenies qui equum babeal Israeliiam, eed Chananaeus babel iilum equum, qiii falsusest ad salulein. Habet el ferrum bellicum Chananus. Sed quid respondil illis Jesus ? Si populus mullus es lo, ei virtutem babens, non eril tibi sors una, qnia sahus est libi, et emundabis eum Yides quid ad nos per spirilalem intelligenliam diciiur, ut emufidemus silvam quae in nobis est, et excidentes tnuliles et infractuosas ex nobismelipsis arbores, faciamus ibi novalia qu33 semper innovemus, et ex quibus fructum capiamus tricesimum el sexagesimum el centesimuin ? Annon eadem nobis Evangelii sermo denunliat, diceus : c Ecce jam securis posiia esi ad radicem arboris ? Omnis ergo arbor qtisnon affert fruclum, excideiur, et in ignem millelur. > Haec prioribus noslris Nave filius praecepit Jesus de infructuosis arboribus excidendis, baec nobis Dominus Jesus in Evangeliis mandaia describit: et quornodo non verum esl quod umbra praecessit et veriias secuia esi ?
1 8 u

cum est, ciiins siibjicere nobis, el obedienlem facere, posl ba3C eiiam exterminare; quia, si dimitiimus eum el negligimus, veniel Pharao ex jEgyplo, et incipiet loctim noslnim in dolem dare filiae suae, et captivos nos iradere legi peccaii. Sed absil boc ab Israelilica nobililale, ul serviai filise Pbaraonis Israeliia, 450 quem jam Dcus eduxii de lerra ^ y P ' t iierum serviat illi, qui in mari Rubro subniersus esl, Pbaraoni! Observemus ergo sicul et bic dicil Jesus, ut pra?valeamus nos cotilra Ghananaeos : ne si forie (92) illi invaluerint super nos et oblinuerint nos, de Israelilicis Ghananseos nos fa ciant, sicul ei ille effcctus esi, quem superaverat tarnis illecubra, cui dicilur a propbeia : c Semen Gbanaan, ei non Juda, species seduxil te. > Non eveniat ergo nobis audire semen Gbanaan, quia c malediclus Ghanaan puer servus erit fratribus suis . > Nobis aulem praesiel Dominus, ut filii simus Abrabam, ei Isaac, et Jacob, secundum promissionem baeredes, etob boc ex lapidibus suacitali, ut simus filii Abraham a Christo Jesu Domino nostro, cui esl gloria el imperiuin iu saecula tseculorum. Amen.
l 1 6 1 7

HOMILIA XXIII. De ratione sorlium ubi sepiem iribut capiunt hceredilatem. 1. ln consuetudhie bominum cum aliquid sorto dividilur, forluitii videiur sors illa ad illum, vel alia ad alium (95) cadere : in Scriplura autem sancla non ita est. Aliquoiies quaerebam apud memetipsum, si de re lania ac lali (94) patres sancii soriibus judicium comnmissent, quod si essei hoc apud sanctos ila gestuin, jam de aliis bominibus vel genlilibus (95) nibil miruin videreiur, si nibil babereiur exiinium i n iis, quae a sanclis sorle d i cuntur divisa. Sed videamus si fone in Scriplurig iiiveuimus aliquid posiluin, quod nobis quid virlut'S contineaiur in soriibus nianifcslel. Incipiamus rgo a Leviiico, ubi scriplum e s l : Et accipient, inquit, duas sorles. Sors una Domino, et sors una apopompjeo, > boc est, Iransmissori. c super quemcunque veneril sors apopompsei accipiel Iiircum illum, el adducei illum in eremum vivura, el dimillet illum ibi in dimissione sua. $ Aliiun verohircum imnjolabunl Domino, el reliqua, quaa ibi sunt. Quaa utique sciunt qui leguni. E l ilerum ubiMoyses sorle divisit iribui Ruben, e l l r i bui Gad, el dimidiae Iribui Manasse, quae poposcerant irans Jordanem accipere lerrain illam, quam ac<eperunl iilii Israel. Dedit aulem etiain Jesus secunduiu prscceptuin Dei Galeb filio Jeffone iribus
1 8 18

6. . Quid aulem est quod addidit Jesus : c Si emundaveris, inquit , silvain , erit libi cum exterminaveris Gbananaeiim? Diximus jam superius quomodo nobiscum posilus Gbananaeus, priino lanium iributa dependet, secundo obediens eflicilar et subjectus, lerlio vero in membrorum noelrorum morliiicalione eliam exierminari dicilur. Quae si recte inlelligimus, et donavit nobis Dominus per graliam suam iia haec inlelligere, sit aliquid operse prelii baec de secreiis et abscondilis in publicum produxisse, et venisse ad agnilionem noslraro, quae servabanlur obiecla; et conenmr sccundura baec quae diximus, Ghananaeum qui nobis1 8

" Jos. XVII, 16. ibid. 17, 18. * Levit. xvi, 8, 10.

1 8

Malih. , 10.

Jos. xvn, 28.

1 8

Dan. x m . 56.

" Gen. , 25.

(90) 0mnes mss. t naturales. Libb. e d i i i : < naturalis. > (91) Codex Sangerm. cum unoEbroic. in me. > Libb. edili, in ineridie. > (92) Mss. c ne si forie. 1 Libb. edili : < ne forie. >

(95) Vel alia ad alium. Haec desunl in libris editis, sed exlanl in duobus Ebroicensibus. (94) Omnes mss. * si de re lania ac lali. > Libb. edili : si de taniis ac lalibus. > (95) Godex Sangenu- < vel genlilibus. Uibb. edili : < vei geiuibus. >

931

ORIGENIS

Jti<te(96) sortem. Dedit autem et Iribui Epbrem, ei mento, sicubi sors in Cbristo vel in Ecclesia nomiiialur, vel iu rebus mysticis, et qua ad auimam UU q u supererat, dimidisc tribtii Mauasse. perlinere vtdeantur. Invenio Paulmn ad Epbesios post Uxc congregavii, i n q u i l , ecclesiam filiorum scribeniem dicere de Chrislo : c In qua, inquii Israel, et d i x i l : c Miltam sorlem, ei profcram in conspeciu Domini sorlem, si prius describentes sorle vocali sumus, praedeslinali secundum proposilum ejus, qui omnia operalur secundttm cooterram, aituleriiis descriplionem ejus. Et ila > * &imus lauposl haec sorlibus missis bseredilas populo Dei dis- silium voluniatis 451 Iribuilur, el agilaiur sors isla non foruiiiu, sed se- deni gloria3 ejus qui anie speravimas in Ghrislo. Sed et ad Colossenses brec scribenlem : Gracundum boc, quod pnedestiuaium esl a Reo. Denitias agenies Deo Palri qui idoneos nos fecil in que tribus Benjamiu priina ibi accepit soriem ubi parle sortis sanclorum in lurnine. Tam muliis eral Jerosalem, posl banc iribus Siineon seciiuda, post banc Issacliar, deinde Zabulon, dcinde Aser, igimr ex Scripturis sanctis de commerooraiiooe posl etiani Nepblbalim, inde Dan. In quibus novis- soriitim lestimoniis congregatis, quo ex roul* loruiu loconim consideralione virtuiem rei possinie veuiunl ires illa? iribus, quac ex conctibinis siinus diligenlius appreliendere, mibi quideiu ex iis descenderanl Jacob. 2. Quae ergo sit ratio sorlium apud memeiipsum omnibus vel evidens adhuc sensus ad liquidam pa* lere non poluit, vel etiam de re lanta enuiitiandi requirebam, nt ex mullis lesiimoniis Scripturae quod latebat agnoecerem. Inveniebam sane in Scri- el proferendi arcani melus insedil. Illud lamen in quaninm res palilur contigisse sufficiat, quod nopiuris etiam gcntiles homines usos essc soriibus, bis ab aposiolis sors ducta designat, quia ubi ex lunc cum navigarel Jonas, ei tetnpcsias nrgerei. fide integra el oraiione pneuiissa sors ducilur, ea Aiiiiit namqne ii qui navigabanl : c Miltamus aortom, et videaimis cujus causa ba.c lanta mali- qux Dci voluntas conlinei in occullo, sors bomioibus declarat in manifesto. tia est, > qtiasi sors lanium valerel, m prodere euiu posset, cujus cansa pericutuin naviganlibus ituini* 3. Socundum inieriorem vero inlellectnin, sicut neret. E l quamvis geuliles essenl, et alieni a cogni- Patdus videiur indioare cum dicit: c In parte sorlione Dei, nan lamen in liac opinione falluntur, lis sanctorum; e l : Sorte vocaii in Chrislo, v i aed quod verum erat, prodidil (97) eis sor. Denidendum esl ne forle non solum in hominibus, sed que c venit , i n q u i l , sors super Jonanu > Quae- et in supernis virtuiibus sors agatur, ei praesideat rens ergo de iis, invenio et Salonioiiein in Prover- aliqua viriusbuic officio , quaa, verbi causa , Jeia biis diceniem : c Gonlradicliones cobtbel sors, et filio Nave nunc sorle baeredilatem dislribuenli non ifiler polenies deiiuit, > veluii cessare oslendens ad aliquam gratiam, sed secundum quod scit Deo conlradiciiones, ubi miltilur sors. Sed cuin hacc in placere, ducalum prsebeat: et illi (1) quidem faciat Testamento Velert pauca referri de sortibus evenire qux prima sunt, quem scit apud Deum priinvenirera, conveni me eliain ad Novuin Tesia- mum locum lenere: quo boc quod in occuliis bamenium,ut viderem si forie vel ibi conlemnuntur betur apud Deum sorlis gubernatione eiiam homisories. A l ne ibi quidem earuin usus abjicilur, et nibus demonsirarctur; alium vero facere secundi invenio quod aliquaudo cum decssel mimero apo- loci, et alium lertii. Quod iia gesiuin esse non so slolorum unus aposlolus, ei essel necessarium in lum in lerris arbilror, veruni eiiam in roeleslibus, loco Joda: alium subrogari, convenientes aposloli, el bujusmodi soriem quse apud Deum merilorum qui utique mulio sapienliores erant quam i i qui conlemplalione distinguilur, eiiaui illo lempore banunc episcopos vel presbyieros vel diaconos ordi- bilam ,c cum divideret ei constiiueret Excelsus gennant, elegerunt duos el slaiuerunt in medio : ncc tes, e l disseminarel iilicsAdam, et conslilueret fU tamen de eis sibimclipsis judicium permiseruul, ues geutiuin secunduin numerum angelonim Dei; ut illum facerent quem ipsi voluissenl (98), sed el facta esl portio Dci Jacob , funiculus baerediu1 8 s u a e u n 8 8 t 0 1 1

oranles, inquil, miserunt sorlem ex iliis duobus D ^ " ^ ^ pariero ei fuiiiculuni Israel Domino dicil esse sorlium. Non quos siaiuerant in conspeciu Rei, id esi Joseph, qui ergo foriuitu arbilrauduin esl per soriem venisse vocabalur (99) Barnabas, qui cognominaius esl Ju(2) illi qnidem angclo illam gcnlem suscipere, verbi stus, el Mallhiam. < Et cccidit, inquil , sors causa, iEgypliorum, alii autem ldumaeorum, etalii super Maltliiaiu, et annumeraius osi cum undeMoabilaruiu, el alii ludiain, ?el vnamquanique nacim aposlolis. > Prxcedeule iiamquc oraiione, non tionuii) earum q u sunl super lerram: sed el ibi jam casu, sed providenlia, sors divinum judiciuin eliain&i secundum nuinerum aiigeloruin Dei dicandeferebat. Sed adhuc quairebam in Novo Tesla" Jos. xviii, Jon. i , 9. Prov. ,18. A c l . i , 26. " Euhes. i , 11, 12. " Col. i , 12. Deut. , 8, 9. i voralur. (96) Duo Ebroicenses : c e l iribui Jtidae. (t) God. Sangcrm,, < ductam prxbeat : et i l l i . > (97) God. Saiigerm. prodidil. Libb. editi : DiioEbroicenae8 :<ductuiuprbeal iorlis : et i l c prodil. (98) Mss. c voluissenl. > Libb. edili : c voleli. baut. > (2) DuoEbroic. c illi quidem. > Libb. editi : cad (99) lidem niss. vocabalur. Libb. editi : liquidum. >
f t t l 1 8

e l

v i d e s

u i a

e l

!N LIBRUM JESU N A V E HOMILIA XXIII.

mr sorle gentes esse divisae, tamen illa sors, sicut cerniinr, vel Hebron vel ali# singube civiiates sinin hominibus diximus , quia Dei judicium qtiod in gulis quibusque tribubus conscribuulur, nisi quia, occultoest, sorspandii in publico, laljs eliam ibi nldixiinus , illa coelestia loca, in quibus et Jerusa fuisse credenda est: quia et merito et virluie sua iem et Sion esse noniinalur, sine dubio et caeiera unusquisque angelus illam vel illam gentem in di- quae iis vicina ve) conjuncia 452 sunt loca , boc visione susciperel. quid dico de magnis et de in se causse et ralionis coniinebant in coelis , quod generalibus rebus ? cum ne per singulos quidem sorie distributa gubernabanlur in lerris. Hinc ergo noslrum absque bujusmodi sorle quae Dei judicio esl quod dispensavit dmna sapienlia nomina q u dispensalur, evenire dicendum est, verbi causa, ut dam locorum scribi in Scripiuris, quae mysiicajm alius nostrum talem vel taleni vitam stalim a na- quamdam interprelalionem conlineanl, per qna livitaie sorlialur: vel cerle. illud quod erga homiindicelur nobis, quia baec cerlis quibusque raiiones geri ex Scripturis sanctis saepe docuimus,quod nibus , et non casu vel forluiiu fieri dispensenlur. el boni angeli adsunl bominibus el conlrarii: quod Sicut enim non est putandum quod forluilu accinoo uliqne forluitu ei absque judicio ille angelus deril, verbi causa, ul ille angelus Micbael vocareillius animae, verbi causa , Pelri cuslos essesorli- lur, alius autem Gabriel, alius vero Rqpbae) : et l u s s i l , el alius Pauli , vel alius unius infanlis de R ui ad btimaiia descendaro, sicui non fuil fortuim ut Ecclesia, de quorum angelis dicit Dominus quia ille patriarcha Abrabam vocareiur, et ille Isaac, et semper videant faciem Palris sui qui in coelis est . alius l s r a a l : sed ne in feminis quidem casu acciDe quibus utique dubitandum non e s l , quod judicio dit, sed certa et divina ratione, ut illa Sara vocaDei qui illorum dignilalem , vel noslne anims ad retur ex Sarai, vel Hle Israel ex Jacob, vel ille liquidum perspicii qnalilalem, uniuecujusque no- Abrabam ex Abram : et ut ccrtum est quod unusstrum cusiodiam sorlianlur sorle quadam myslica quisque vel angelorum, vel hominum ex iis quae Cbristi dispeiisalione direcia. Ego aulem quanlum sibi injunguntur officiis el aclibus eliam nomiaa ad opinionem meam special, puio audenter dicen- sorliantur, ita consequens est eiiam loca quaedani dum eliam de iis virtulibus quae roundi bujus mini- esse coeleslia et civiiaies, sicut Jerusalem coelestis eteria susceperunt, quod non fortuilu vel casu illa dicitur ei Sion : esse eiiam alias quarum lypum et vinus lerrae vel arborum germinationibus praesit, illa imaginem istae quae in terris sunt continenl, quae fonlium ac ftuminum sufGciat ac sufficienlet* exhinunc in bac Scriptura mysiice nobis per Jesum beai, alia imbrium , alia veulorum , alia marinis, fllium Nave designantur. de ipsis puto civilaiialiaaulem lerresiribus animalibus, velsingulis quibus diclum * : t iEdificabunlur civitales Juda, et busque e lerra gignenlibus prassil: et esse in bis inbabilabunt ibi, et bsereditabunl eam. > De ipste aingulis sacramenla ineffabilia diviriae dispensatioeiiam Dominus el Salvator dicit, quia muliae mannis, ut ordinesuo cuncta el compeienli per unanisionessunt apud Patrem . Et de ipsis credendum quamque virlulem dirimanlur ofGcio. Sic enim t cifiiaiibus servo illi qui bene negoiialusfuerat Doaposiolus Paulus d i c i t : Nonne omnes sunl miminum dicere, quia poieslalem habebissuper dccem nistri spiriius in miuisterium missi, propier eos civiutes, et alii superquinque r.iviiates . Hajc de qui baerediialein capiuni saluiisTi divisione sorlium terrx Judas proferre ad vos in4. Ad boruin igitur imiuiionem credendum est quaulum fas iuit, ausi surous Scriplura provorante eiiam bic Scripluram referre soriesduci perJesum, quae Jerusalem dicil coelesiem : et moniem Sion, ei baerediialem per unamquamque iribum divina dispensaiione (5) decerni, et per ineffabilem provi- et caelera qu;c similiter scripla eunl esse dicit in denliam Dei, ac praesentiam in bis sorlibus adum- coelis : quae nobis occasioneui dederunt senlire de his omnibus, quod mysteria io iis coeleslia debrari fulurac in ccelis haeredhalis exemplar. Quoscribanlur. E l ideo dicirous, ne cum fastidio haec oiam quidem t lex umbram dicitur babere futurolegaiis, et pulelis viieni aliquam esse Scripluram, rum bonorum , et siculi dicil Aposlolus de iis qui pro eo quod est niukis nowiiium appellaliouibus ad DominumJesum Chrietuui venerunt: qui acces- ^ quin poiius sciloie ineffabilia pftr biec sisiis ad Siou montem, ei ad civiiaiem Dei vivenmysiena conlineri, el majora quam poiesi vel hulis Jerusalem coelesiem : esl aliqua in coelie c i maous sermo proferre, vel audiius niortalis audire; vitas quae diciiur Jerusalem el inona Sion : non est qua3 ut ego arbilror, digne et inlegre explanarl utiquesinecausaquod Benjaminin sorte suaaccepit Jerusalem et moiucm Sion : nisi quia coelesiis i i - non solum a nie minirao non possunt, sed nec ab lius Jerusalem ralio sine dubio hoc exigebat, ut ipsis quidem qui me mullo roeliores suid. Nescio aliqaa Benjamin dari deberel Jerusalem lerreslris, auiem si vel ab ipsis sanctis apostolis plene et iniequae illius coeleslis iiguram servat ac formara. S i - gre proferuntur. Non dixi quod non pler.e eciantur, militer autem de Betblehem dicendura c s i , quod sed DOU plene proferaniur. Geriutn est enini conon aine cena quadam ratione in J u d sorle de- gniia esse baec, ei iniegre apprebensa illi qui Psal. LXIX, 35. Joan. xiv, 2. * Mauh. xvni, 10. " Heb. i , 14. Heb. , I, Ileb. xii, 22.
8 8 8 I , T s t 8 c o n s l l a 8 8 t M 8 1 n

Luc. xix. (3) Codex Sangcrm., tsub dispensalione.i Paulo pwu idem : provideniiam Det ac praescieiiliam. >
PATROL. GR. XII

Unus Ebroicensis seittiam. >

i Dispcnsalionera Dei ac
30

pra-

939

ORIGENIS
e x

940

raplus est usque ad lertium coelum, qui ulique in 453 amariludinis tiirma veniens obsideal altccelo positus vidit coeleslia, vidit Jerusalem verain cujus corpus, periurbet ac decipiat meniem, adbiciTiiaiem Dei, vidit Ibi et Sion inonlem quocunque beantur aulem mulue oraliones, rnulta jejunia, loci esl, vidit et Hebron, vidit et omnia isla quae oiuila? exorcistaruin invocaliones, el ad baec omnia surdus daemou in obsesso corpore permaneat e l percribuDlur sorle divisa : et non soluro vidii, sed et ralionea eorum in epirilu comprehendil, quia ipse sisial, lolerabilius fereos exorcisiarum pcBnas, et adbibilaeibi ex Dei nominis invocalione lormenla, coniiieiur se audisse verba et iradtiiones (4). Sed qnae verba? c Ineffabilia, inquil el quae licet quani discedere ab bomine quem iinpudenier obsibomini loqui. Vides ergo quia sic omnia Paulus det et nequiler : ita etiam bic inlelligendum esl in compreoendil (5) in spiritu, sed non licebat ei bo- istis qui dicunlur Amorrhsi, qui permanenl el perminibus isla proferre. Quibus bominibus ? illis sine sislunt babilare in Elom et in Salamin. ulvere dubio de quibus culpabiliter dicebat " : c Nonne oslenderet Scripiura, quia perferentes poenas et flagella persisiunl, dicit: E l gravis eflecu esi suhomines eslis, et secundum bominem ambulatis ? Sed dicebat fortassis illis qui jam non secundura per eos manus Ephrem. > Quomodo aulem gravis bominero ambulabant. Dicebat haec Timolbeo, d i - eflicilur manus Epbrem super Amorrhxos? V e l cebatLucae et cxteris discipulis quos sciebal capaces esse ineffabiiium sacramentorum. Denique el in royslerio lale (6) aliquid Timolbeum coinnionebal dicens " : c Memor esio verborum quae a me audisli, qoae commenda lidelibus bominibus et iis qui idonei sunt alios docere. > Sic ergo divina haec esse credentes et mystica , dignos nos et aptos ad eorom capacilaiem viiae actibus ac meritis praeparemus, ut cum digne a nobis fuerint inlellecta, etiam haereditale ea in coelis consequi mereamur, ia Ghrisio Jesu Domino nostro, cui est gloria etimperium in aaecula saeculorum. AmeD. HOMILIA X X I V . De Amorrhceis quomodo habitaverunl eum Ephrem, et de Jesu quomodo accepit civiiatem filiit Q Israel. ' ' 1. De Jebusa?is qui babiiabant Jerusalem, dudum dictum est, quomodo eos exierurioare non polueruni filii Juda, sed el de Ghananxis quos non poluerunl exlerminare lilii Ephrem, habitanies in medio sui. Quibus shnilia etiam praesens lectio refert de Amorrbaeis dicens , quia c perraansit Amorrbaeus babiiare in Elom et in Salamis, ei gravis eflccta esl manus Ephrem super eos. > Amorrbaeus interpretaiur amarus vel amariludo (7). Habitantes ergo in Elom, quae interprelalur arielanies (8), vel in Salamis, quod inlerpretalur pacifici (9), permanenl et babiiant araariludines in arieianiibus ei in pacificis. Arietanles sunt ii qui in agonibus posiii, exorcistarum, ut dixiinus, manus imposiiione e beinenlius imposila gravari dlcilur super itnmuudos spirilus manus Epbrem, vel quia boni actus vel bona opera gravant ei affligunt daemonum genus, conlrariasque virtuies. Quanlo enim nos meliora egeriuius, el quanlo in optimis conversamur, tanlo illis molesia ba?c efliciuntur et gravia. Gratum vero illis esl et accepium, et volupiaies els quodammodo exhibet, qui in lurpiludiiieet flagiiiis vivil. Qui vere In bonis aclibus manum suam gravaveril euper eos, eliam si penilus eos expellere noo pouierit, cerie iribularios eos facieietsubjectes.
,T

2. c E l a b i e r u n l i iilii Ephrem c peragrare terram secundum fines suos . > E l curo enarrasset illam bisloriam, in sequenlibus quanlam roansaetudinem et bumililatem habeal Jesus, qui vere dignus erat ferre nomeit Domini Jesu ei Salvaioris nostri, declarat. A i l enim " : t Dederunt, inquit filii Israel sortem Jesu Giio Nave in senieiipsis (10) per praacepiura Domini, et dederuni ei civiiaicni quam peiiviiThannasac qua3estinmonieEphrein,et aediftcavil ibi civilaiem, ei babilavii in ea. Ipseesl qui dedil ba3rediiaiecn omnibus filiis Juda,qui dedit Epbrem, el dimidiai iribui Manasse: ipse dedii ei ma* gnifico illi Galeb filio Jeflbue hxredilaiem ripsemisH lernos pcr singulasiribus, qui universam terram peragrareat, alque describerenl in libro, elredirenl, c l osteuderent: ipse misit omtiibus sories,eisein novissiuiis reservavit.Quare puias voluil esseomnium expugnare diabolicas aedes siruclurasque conantur; D novissimus? sinedubio ul essei omnium prinius. Et nec ipse sibi bseredilatem sorie praesumpsit, sed a popacifici vero qui carnalibus concupiscentiis superapulo accepit, ct iili dal populus haereditalem a quo tis pacem animaa gerunl. In uirisque lamen perseipse acceperal. Sic eniniscripluro esl: Et dedcront Terat el contendit contraria virtus ainariludo perfilii Israel soriem Jesu Giio Nave. Sed el haec Ogusisiere. quo tale aliquid inielligere possumus, quia d i c i t , permansit babiure Amorrbseus in raliler conlingebani illis, quae nobis proponereniur ipsis. Yerbi gralia , si ininiica virlus daemonis ad foroiam, ut et nos scrvemus praecepium illud
f M

11 Cor. x i i , 4.

! Cor. m , 34.

II Tim. n , 2.

Jos. xix, 47.

" ibid. 49.

ibiJ. 49, 50.

(4) Unus Ebroicensis, c el rationes. > (5) Duo Ebroicenses, < auia scit omnia Paulus et comprebendit. (6) Godex Sangerm. cam uno Ebroicensi, < denique et iu mysterio ule. > Libb. editi, c de quibus ei in minislerio tale. (7) Amorrhveui interpretatur amarus vel amari-

tudo. ~no c aroaruni esse. (8) Elom, quce interpreiatur arietantes. Ab Stt c aries. > (9) Salamis, quod inlerpretatur paci/ici. dlu c paciQcum esse. (10) Onines iiiaimscripii c semelipsis. r Libb. editi, c ei semeiipsos. >

941

1 LIBRUM JESU N A V E HOMILIA X X V .

3

quod isteopere implevil, quod d i c i l u r * : < Quanlo qna quis prima sorle dignus babretur, ei aliue eecunda, de qua, proutpoluimus, jam ante iraclamagnus es, tanlo magis bumilia te, et anle Domivimus : sed e l de iis qoi per Moysen ulira Jordanum invenies graliam. # Et iterum quod scriptum e s t : < Si le ducem ordinaverint, ne exiollaris, nem et ab Jesu in terra accipiunt reproniiesionis, ubi prima sors cecidit ad Benjamin, el postroodum sed esio inler eos quasi unus ex ipsis. > Vide ergo ad caeteros in quibus fuit uliimus Dan : Ha necesse quomodo dux erai populi, ipse qui eos introduxaest esse et aliquatn ralionem etiam in ordine sacer rat in lerrain sanciam, in lerram repromissionis : dotalis et Leviticae sorlis, ut alit prima, alii secunipse erai successor Moysi, et non ipse sibi permiuit da, alii lertia sors ducalur, per quas illa, vel iiia sumere sorlem terrae, sed exspectat ut accipiat loca unicuique decernanlur. Dicuntur autem filii portiunculam a poptdo, populi dux; et accepla poresse Levi, Gerson ei Chaai et Merari: et ostenditiuncula sua Jesus, dignus hoc nomine aediiicat lur primas paries lenuisse in bonore Chaat, quia locum ipsum qtiem accepit, et consliluil, n l eum illii Gbaal fuerunt Amran, Moyses, Aaron et M a vere facial diguuin munere Dei et haeredilaie ria. Igitur de Ghaat pars qtiidem plebis effecia eat divina. sacerdotalis, qua3 est Aaron el filii ejus. Moyses 3. Sed quoniam ad Dominum et Salvatorem aulenr. aut in sacerdotali ordine, aui si qui etiam noslrum ea quae de Jesu scribuniur, referre conplus a sacerdotali esse polest, babendus est. Alia suevimus, forlassis eiiam noster omnis hic populus ero est ralio de filiis ejus. Cxleri auiem ex filiis dat pariem aliquam meo Domino Jesu, el veliit locum qnemdam taabiialioni ejus iribuit. Sed ne i n - Cbaat secundura ordinem tenuerunt in tribu Levi, qai sunl ex Isaar etChebron et Odiel. Tunc deinde juriosum esse videalur quod dicitur, requiramus post hos accipiunl partem post Ghaal, ex filiis Levi quomodo ei damus nos servi ejus babhaiionis loGerson tenio loco, novissimus vero omnium Mecum. Ego si possem bonus fieri, darem locum Filio rari. Haec est aulem differenlia primi ordinis, et Dei in nie, ei accepium locum a roe in anima mea secundi ei terlii vel quarti quam primo omnium Dominus Jesus aedificaret eum, el adoruaret, et observavimus in Numeris. Postea enim qnam ordifacerel in eo rouros inexpugnabiles, et turres exnalae fuerant duodecim Iribus per qualuor orbie celsas, et aedificarel in me mansionem, si mererer, lerrae paries circa arcam teslamenti Dontini excudignam se et Patre, et ita adornaret animam meam, bias agere, ei statulae sunt tres quidem iribus ab et capacem eam suae sapientiae et scientise, totius orienle, tres autem ab Africo vel a meridiano, ires sanctitatis efficeret, in tantum ut et etiam faceM

roi Deum Palrem secum intrare, et in ea facere aulem ad mare quod est ad occidenlem, tres vero mansionem, el coenare etiam apud lalem animaiu ad aquilonem, qui esl sepientrio, ibi etiara isti per cibos quos ipse donaret. Quod ut consequi mereaquatuororbis t e r r partes eodem ordioe deputanwur, praparemus in nobis cor mundum quo libeniur. Et ab orientc quidein ubi erat tribus Juda ter et grale Dominus Jesus (11) mundum cordis quae arat inter ca?ieras prima, Aaron aiqne ejue filii collocantur . Ghaai vero filiis qtii erant reliqui, nostri inlroire dignetur hospitiura : cui est gloria arcam leslamenti Domini levare in humeris, et et imperiiim in sxcula saeculorum* Amen. itibis canere statuiiur, Ua u l cum prima tuba ce~ HOMILIA X X V : cinisset, moverenl castra i i qui erant ab orienle; De civitalibus quce dalce sunl Levitis, et sortibus eocum vero secunda cecinissei, i i qui eraul a mcrirum. diano consurgerent; lerlia ab occidenle, quarta ab 1. Omnes Olii Israel acceperunt sortes suas in aquilone. Vides quanlus ordo, el quanla in Scriterra, Leviiis aulem in haereditate solus suiDcii pturis sanclis rerum consequenlia cuslodilur :quoDeus. Verum quoniam accipiunt LevitaB decimas ac modo nihi! nisi modo ei raiione ei ordine gerilur. primilias de fruclibns a filiis lsrael per pra?ceptum Intuere diligentius, et in omni Scripiura IKCC iia Oomini, oporlebat eos eliam de lerra, ut ila dicam
9

e l d a habilaculis decimas accipere, hoc esienim ab D invenies ordinata. Sed si libi difficile esi per omnes libros vigilanlem cordis oculum ducere, in hoc omnibus deciinas accepisse. ideo accedenles prisallem loco diligeniius quae referuniur adverte. roarii viri qui eranl in filiis Levi, ad Eleazarum 2. cPrima, inquil* , sors exiit Chaal, et facla sacerdotem, et ad Jesuui liliura Nave, el ad princiesl (iliis Aaron sacerdoiis qui eral in Levhis. pes iribuum flliorum Israel, in Selon in lerra GbaCujus primam souem exire detebat? cui oportebat naan, dixerunl * ' : c Dominus pracepil in manu primalus dari, nisi Aaron primo porrtifici, primo Moysi dari nobis civitaies ad babilandum , el soburbana earum animalibus nostris. Oporlebat in vitae merilis, primo in bonoribus et firtuie? Ceruim esi apud te nunc saltem quod non s i l sors isia eliain de suburbanis el de civilalibus sorlem fieri, ne 4 5 4 forie indiscrete et forluiiu inier Levitas forluila, sed adsit virlus superna, gu^ernaos eaui celebraia divisio videretur. Sicul ergo dislributio secundum divinac providenliae judicium. Ubi ergo (iliis Aaron prima habitacula sors baec juaia decer* soriis qua3 facia est in Gliis Israel, habuii raiionera
1 M

Eccli. , 20

E c d i . , 1.

** Jos. x x i 2.
9

ibid. 4

(11) Dominus Jesus. Deest in libb. edilis, sed legitur in Sangerm. ms.

944 943 OttH :NIS n i l ? I n iribu, inquil **, Judae, in tribu Simeon, cerdotes, sed inler caneros primam lamen acrepit et in iribu Benjamin, per sortes civitales iredesorlem in Dan, secundam vero Gersou in Aser, cim. Vides quomodo eleclis viris in electis tribu- et terliara idem Gerson in Nephibalim. bus babitacula dispensanlur. Quos auiem oportuit 4. Quis poiest assequi haec omnia ei comprebensecnndara sorlem suscipere? Filios, inquii*\ dere? Quis meminisse sahem et observare ordiiiem Ghaat, qui reliqui eranl posl filios Aaron. E l quas ipsum minisleriorum valel? Quod si secunduro l i l tribus isli accipiunl? i l n Iribu, inqnit, Ephrem,elin leram solum difficile lexlus ipse narraiionis expliiribu Dan, et in dimidia tribu Manasse, civiiales cari polest, et permistio vel locorum, vei personadecem per sorlem. > Qui sunl auiem lerlii ? c F i l i i rum, quae in bistoria conlinentur, evolvi; qnid diGerson. > Et in quibus iribubus sortiunlur? in cimus de iis sacramentis, quae per haec describunIssachar, inquii**, el Aser el Nephlhalim, ei in tur et in quibus dislribuliones futura haeredilaiis dimidia tribu Manasse, quse esl in Basan, iiidem adumbranlur, el per quse sancla lerrse quam mancivitales duodecim (12). Qui stinl autem tiltimi in 6ueii ba3redilale suscipient, divisio celebrabitur ? Levitis? Filii, inquil, Merari. > lsli novissimi in Quis caslrorum sedes diversas explicet, quomodo quibus accipianl tribubus, videatnus. Ex iribu, haec in ressurrectione per singulos quosque sancioi n q u i l R u b e n trans Jordanem et Gad, qui eral run sacerdoiali vcl Levitico ordine babenda sil diacum ipso irans Jordanem, el de iribu Zabulon, qui iribulio, ut, quemadmodum dicil Aposiolus, in reet ipse ullinius esl inler filios L i $ , accipiunt in surreciione non confuse aganlur omnia, sed veniat sorie civitaies duodecim. cunusquisque in suo ordine, initium Gbrisius, 3. Sed nondum ea quse magis observanda sunt deinde i i qui sunt Cbristi, qui in advenui ejus crelocis coniigimus (13): de quibus eliam si pandere diderunl, cum iradiderit rcgnum Deo ei Palri, cum profundiora non possamus, saliem summa quaeque subjecerit ei omnem principaium,el poiestatem ? > perslringere non pigebit (14), ut ex iis unusquis- Ibi sine dubio tales quaedam caslrorum observaiioque audiiorum occasionem capial inleHigeiuiaa al- nes, ei sacerdotales disiribuiiones, ei ordines, ac lioris el myslicae perquirendar. Gum qualuor parles tubarum significaiiones erunl : fortassis enim sicut sinl orbis lerrae, Gbaal acccpil soriem primus i n - ordinavil Deus siellas coeli, et ralionibus eas quiler fdios Levi a parte oricnlis cum illis tribubus busdam mirandis el ineffabilibus collocavil, et alias quae ei ipsa3 primaium omnium lenent. Vide ergo quidem ipsarum sialuil in axe aquilonis, alias iti quomodo universa conveniunl. In quatuor orbis partibus orieniis, alias vero in ausirali parie convcxa, alque alias in occasu : ita credo quod el pariibus certum csl orienlalem plagam nobiliorem rosqui ex resurreclione roortuorum taleserunt, sic\ideri, in qua el nobilior omnium reliquaruni Judae u l stellae coclt in mulliludine el claritaie, veniefiiribus babebaiur : et filii Gbaal sacerdolis priinam tes scilicei ex seinine Abrabam, ordtnabtl Deus iu ducunt in priniis ei tribubus el orbis parlibus (15) regno coelorum, secundum ordinem stellarum et oriem, cum Gerson el Merari qui erant primi i n ter filios Levi. Sic ergo tres filii primi Levi acct- parlium coeli : et dabil aliis sortera ad orienlem, aiiis ad occidentem, ad austrum aiiis, et quos ipsc piunt orienialem. Occidenlem vero ubi erat Ruben ei Simeon ei Gad, sortiiur secunda sorte Ghaat ex novit siatuel ad aquilonem : quoniam quidem c multribu Simeonis. Merari vero priroum sortilur Ru- li venienl ab orienle ei occidenle, > ex quaiuor orben, et iieruui Merari lerlius iu Mumeris ab orienie bis pariibus, < et reconibenl cum Abrabam ei Isaac > per gratiain Domini accepil Zabulon, ut jusliiia servetur, ut sorie ea el Jacob in regno coelorum nosiri Jesu Chrisii, cui est gloria et imperium in quae eecundum Dominum ducitur, et credeniium menles ad mysleria futuri saeculi dirigat contuen- saecula sacculorum. Amen. da. Post ha3C eorum qui ad mare erani, id est HOMILIA X X V I . Ephrem et Benjamin et Manasse , Ghaat cum De eo quod sepullce *unt petrince machcerw, et de suscepissel secunda sorle Benjamin, caUeri ex ara quam exstruxerunt du<e et $emis Iribus, qux sunl irans Jordanem. iamilia ejus sorlili sum Epbrem. Post hoc eos qui eranl ex media tribu Manasse quae fuit in 1 Iu superioribus quidem dicium est, quia filii 455 sancta sortilur Gerson, et ilerum ipse lsrael dederunt soriem Jesu io monte Ephrem, et Gerson soriilur eliam aliam dimidiam iribum M a - quia accepia sorle Jesus sediQcaverit ibi civitaiem, nasse. Sed quia oporlebat eosqui eranl in aquilone et inbabitaveril in ea. Ntinc aulem eadem denuo aliquid sacerdoialis graliae cousequi, ne penilus repelit Scripiura, ut addat boc quod raacharas penudari donis co&leslibus viderenlur, in iis quorum trinas, id est culiros e saxo quibus circumcidii novifsimus ordo erat in aquilone, id est Dan, Ne- Jesus iilioslsrael in eremo, recondiderit in ea civipblhaliui, Aser: rursum Cbaal non quidera inter salate quam sedificaveral, el in qua babitabat. Uode
%T t e r r a

Jos. x x i , 4.

ibid. 5.

" ibid. 6.

" ibid. 7.

i 7

I Cor. xv, 25, 24.

Matlh. v n i , 11.

(12) Godex Sangerm., c duodecim. Libb. edili, 4 dei.cm. Sepiuaginta inlerpreles hodie babent . (15j CodexSangerm., contigimus. Libb. ediii,

t contingimus. (14) God. Sangeriu., c pigebil. > Libb. edili < p>geat. (15) Unus Ebroiccnsis, t cx tribus orbis parlibus.

945

IN LIBKUM JESU N A Y E HOMILIA X X V I .

946

denuo et IIODIS repelenda exposilio csl, el quod ad- pelii Jesus (21) et accepil; in loco qnera possidet jeclum esl explanandum, u l Deo donanle sensus in anima jusii, in ipso recondit et machaeras. Sa?pe Scriplurae inleger explealur. Diximus enim in supeosiendimus machaeram verbum Dei diclum, quo rioribus, quia et Dominus nosler Jesus Christus verbo abscinduntur el purganlur peccaia de animis (46) pelat a nobis locum quem aediflcel, et in quo audienlium. Haec ergo virtus verbi divini recondihabilet: et quia debemus tales effici, lam mundi tur in eo loco cui dalur serrao scieniiae et sermo corde, tam simplices menle, tam sancii corpore et sapientiae, ut opporluno lempore anima illa quae spiriln, ut et in anima noslrum locum dignelur acper donura spiriius repleta est verbo sapientia?, cipere, et aediiicare eum, et habilare in eo (17). Et verbo scientiae, proferat islas machseras in Ecclequi pulas sunl in omni populo ita accepiabiles Deo, sia, el circumcidal secundo (22) eos qui secunda qui ad boc eligi digni sunl? Aut forle nec singuli indigent circumcisione. Quod autem dicit pelrinas ad hoc capaces esse possunt, sed universus popumacbaeras, boc esi, t saxo cuhros, ei non e ferro lus el cuncia simul Ecclesia vix capax esse polesl, arlificis opera fabricalos : illud oslendit quod serul recipiat in se Dominum Jesum, et babilet in ea ? mo hic Dei qui circumcidere de animis auditorum Yideamus ergo quis sil isle locus, in quo babilare immundiiias poiesl, non est ex arte grammatica debet Jesus : c ln monte, inquii*, fcpbrem, boc e l rhetorica veniens, neque doclorum raalleis edoest in monie fructifero. Qui pulas sunt in nobis miius, aut sludiorum incudibus elimalus (25), sed inonles fruciiferi in quibos habiiet Jesus? IIIi pro- ex illa petra descendens, q u de monle sine manifeclo in quibus sunt fructus spirilus, gaudium, pax, bu8 abscissa est, et orbem lerrse complevil, ac dopaiienlia, charilas, eic. Isii ergo sunt montes fru- na spirilalia eredentibus tribuil. Post haec Jesus ciiferi, qui fructum Gbrisli aflferunt, el menie ac convocat fllios Ruben et filios Gad, et dimidiam 6pe seinper excelsi sunl. E l licet pauci esse possint iribum Manasse, qui secum miliiaverunt ad Irosies lales, lamen si vel pauci fuerint, in ipsis habitans Israelilicos superandos : ei dimiltil eos ad baerediDominus Deus, qui est lux vera, enntiet (18) radios lalem suam, daiis iiseiiam muneribus quibusdam, lucis sua eliam super reliquos omnes, quos non- sicul scriptum est. In quo videlur Illud indicare dum dignos (19) suo habilaculo principaliter judi- niysierium, quod cum pleniiudo genlium introiecaril. rit, et quae repromissa sunt eis a Domino Jesu per2 Nunc autem videamus quse sunt machaerae pe- ceperint illi qui per Moysen erudili et instrucii Irin, quibus circumcidit Jesus filios lsrael. Si fuerant, et qui nobis in ceriamine posiiis auxilia oreiis pro nobis ui sermo nosier vivens sil et effi- Q oraiionibus et precibus detulerunt, quia nondum cacior, et acuiior super omnem macbaeram, prae- repromissiones consecuti sunt, exspeclanies ut stabil et nobis Dominus Jesus, ul verbum Dei quod etiam vacalio nosira complerelur, eicut dicit Apoluquimur (20) ad vos, circumcidat oranem immunstolus *, nunc demum perfeciionem quae ab eis didiliam, resecel impurilales, abscindal vilia de audi- lata fuerat, consequantur ctim niuneribus q u toribus, et ampuiet omne quo vis menlls et eflica- accipiuni ab iesu, ut unusquisque babilel in pace, cia naluralis obiegitur : et sic per verbum Dei quod omni bello atque omni impugnaiione cessanie. nunc macbaera pelrina dicilur, 456 circumcidemi5. Post hasc lectum est nobis, quia fllii Ruben, ni et vos ab Jesu el audielis, quia abstulit opprobriurn iEgypti a vobis bodie. Quid enim nobis pro- et filii Gad, et dimidia iribus Manasse qui erant Irans iordauein, aidiflcassent aram ingentem : filii dest exifise de iEgyplo, et nobiscum opprobria verolsrael reliqui ignorantes, quare baecara fuisset jEgypli circumferre? Quid prodest ambulare per eremum, hoc esl, quid nos juvat in baplismo sae- exstriicla,miUantPhineem filium Eleazari iilii Aaron, culo renunliasse, el moruin noslrorum pristinas cunj decera viris de singulis tribubus electis : si forte lanquam discedentes a Deo hoc fecissent, vel sordes ac viiiorum carnaliuut immunditias relineapostalici effecti (24), et contra mandalum Dei gere ? Oportet ergo post digressionem Rubri maris, renles, expugnareniur a reliquis filiis lsrael; sin id est, posl graiiam baplisitii, auferri a nobis eliam aliier, ulcognoscerent causam. A l i i vero saiisfacarnalia veteris consuetudinis vilia per Jesum Chrig um Dominum nostrum, ul ila demum iEgypiiacis cinnt de ara, et dicunl : Scimus quia altare verum carere possimus opprobriis. Ponunlur ergo illae est apud vos, ubi Jesus habitat; nos auiem fecimus hoc aliaread simililudinem illius altaris, quod apud ipsas macbaerac petrinae, et culiri lapidei, quibug vos exsirucium est, ut et apud nos flgura el imago secundo circumcisi sumus ab Jesu, in eo loco quem
V D

" J o s . xix, 50. Hebr. u . (16) Chrisiui. Deest in libb. anlea editis, sed legiiur in ms. Sangerm. (17) Otnnes mss. c acdificare euoi et babilare in eo. Libb. editi, c aediflcare illam ei babiiare in ea, > (18) Godex Sangerra. < emiitet. Libb. edili, c mitiel. (19) Omnesmaouscripti c nondum dignos. i L i b b , editi, c non dignos.

(20) Omnes rass. loauimur. Libb. edili, c loquilur. (21) Jesus. Deesl in libb. ediiis, sed Jegilur In omnibus manuscriplis. (22) Ms3. c secundo. Libb. edili, c secundum. (23) Gudex Sangerm. < aul bisloricorum cordibus climatus. > Unus Ebroicensis t aut sludioruin coiibus. > , (24) Unus codex Ebroic. vel aposlaUe cflecti. >

047

E X ORIGENE

94$

veri aliaris babealur, ne forlc crasiino, inquit, el imercessit medius inter morientes et vivos, id plaeeat vobis dicere, quia Jordanis finilimus est est inter eos qui e i Judaeis suam prasenliam susceperunt, et inler eos qui non solum non susrepeinier nos et vos, el ipse determinat el ideo non habelis porlionem in aliari noslro. Ilaec illi re- runl, sed eemelipsos magis quam illum occiderunt, sponsa miserunt. Sed videamus nos quid facli bujns dicenles : c Sanguis illius super nos el super filios coniineat sacramenlum. Prior populus circumci- nosiros *. Unde e l omnis sanguis justus qui effuaus est super terram a sanguine Abel jusii usgjonisin Ruben qui fueratprimogeniius, detfignainr; sed et in Gad, qui et ipse primogenilus esi ex L i a , que ad sanguinem Zacbariae filii Baracbiae, quero > occiderunt c inier deiu et altare requireiur ei Manasse nihilominus primogenilas. Quod aulem dico primogenilos, secunduin tempus loquor. Haec a generatione illa quae dixit : c Sanguis ejus 457 super iios et euper filios nostros. Sunt ergo ergo dicuotur, ne inter nos et illos qui anie advenlum Ghrisli fuerunt jusli, divisio aliquaac separaiio isii pars populi moriui (25), quia neque azyma, videreiur : sed ut oslendereni se eiiamsi aiue ad- neque dies feslos compelenier agunt, sed conversi veniumGbrislt fuerani, fralree camen nosiros esse. suiit dies fesli eoruin iu lucium, e l canlica eorum in lainenlalionem : qui etiamsi velinl non polerunt Licet enim habuerint ahare tunc anie advenium Sahatoris nostri, sciebaot lamen et seiuiebant, quia non esset iilud aliare verum, sed quia fonna ei (igura erat fuiuri ei veri bujus altaris. Noverant illi baec, quia verae hoslia?, et qua? posseut auferre peccata, IIOD in illo aliari oflerebanlur, quod babebat primogenitus populue, sed in islo ubi eral Jeeus, bic coelesles hostiae, bic vera sacriGcia consumniantur. Fit ergo UIIUI grex et unus paslor, illi priores jusii, elqui nunc sunt Gbrtsliani. Vok> aulem ad borum probaiionem memoriam facere etiain bisloriae cujusdam, si lanien Dominus donare dignelur, ut explanationem ipsius spirilalem invenire possimus. Gadebat aliquando populus in deeerio et moriebatur. Yenit Aaron pontifex, et sletii in medio eorumqui moriebanlur, et eorum qui vivebanl, Q ue ulierius vasiatio mortis proGceret jam in caeteroi. Venil ei nune verus ponlifex meus Dominus,
1

diein festum celebrare in eo loco quein elegit Domi nus Deus. Et nos quidera non diximus ad illos, quia non erit vobis pars iu boc altari, vel in haerediiaie Domiiti, sed ipsi sponte sua ahare verum et coelesiem ponlificem refuiarunl, et eo usque iufelicitaiis adducii sunt, ut el imaginem perderent, ei uon susciperenl veritatem, et ideo diciiur ad eos * ; f Ecce relinquetur vobis domus veslra deserta. > Translaia esl enim ad gentes gratia Spirilus sancti, translalx sunt solemnilates ad nos, quia transiit ad nosel ponlifex non imaginarius, sed verus, secundum ordinem Melcbisedech elecius : et necesse e eum veras hostias, id est spirilales, oflerre apud nos, ubi aediGcalur lemplum Dei ex lapidibus vivis, quae eet Ecdesia Dei vivenlis, ei ubi est veruslsrad, in Gbrisio Jesu Domtno noslro, cui est gloria el iinperium iii s#cula saculoruiu. Ameti.

Malib. xxvn, 25.

" Matlh. x x m , 55.

Luc. x m , 35.

(25) Mss., c sontergo isii pars populi raortui. Libb. editi, c suutergo populi pars mortui.

MONITUM
AD ORIGENIS IN LIBRUM JUDIGUM.

Rufinus in peroralione subfuncta Commentnnis Ortgenit in Ephtolam ad Romanos testalur te qua fide translulit homiliat in tetum iNave, eadem LMliae verliue in librum Judieum : Nam et illa, titquii au(e itiJesu Nave et in Jndicum Hbrum scrip$imus timpliciler txprettimut ut invenimus. > Novem in hune librum fwmilias Origenis commemoral Caniodoru* Instit. cap. \. Novem hodie habemus, quarum sexta caMjcum Deborai explanat, uti promiserat ip$e Origene$ in prologo Commentariorum in Caniicum canticorum h>s verbit : Verumet dShis plenxm in illis oratiunculis quat de libello Judicum edidimui, dmerta reperies. VefUimile ergo est hat ipsas homiliat deugnari ab Origcne, proindeque ante annum 240 fuiste ab ipsoedilas. \trum haud tcio an (quemadmodum opinalur Huetiu Origenian. Hb. m , sect. 2, num. 2), pariter inde concludi pot$U ipsas non fuisse ex lempore conceptat el recilatas. Certe homilia prima num. 2, locusettquem ip$e Otigenet tettatur sibi solum in mentem venisse, cum concionaretur : Sedet illud, inquit, quod dicentibui nobit occurril, et utinam Domino suggerente occurrerit, prcetereundum non ett etc. lllat, postquam pronutUiata! sunt OOtuil titterit mandare aut recognoscere. Prwier homilias, an aliud quidpiam data operain librum Judicum tcripteril Origenes, incerlum ett. Vetumtamen catenas manu$cripia aliquot sub ejus nomine [ragmenta Grceca exhibent, quce no$ homiliarum (r<wti ptapghnui.
y 9 9 9 f

949

S E L E C T A I N JUDICES.

050

ORIGENE

SELECTA

JUDICES.

. ' , ; . ' ; * , .

. , \ . \ . \ , ) . , , , . . , ' . . ' . . . ?) , * . . , . , , ' , . . ; . \ " , . , \ , \ , . Jud. xi, 50.

Psal. L X X I V , 5.

vovit Jephle votum Domino Si Spirilus Domini erat super illum, cur vovet quae vovere non aequum eral ? Fieri enim poterai ut eiiam canis occurreret reverlenli 458 lephte. Nunquid decepius est Spiritus? minime. Sed Spirilus in auxiliuni aderai, non vero ut absurdum boc voluna suaderet. Ipse vero Jepbte erravit, inconsiderate promiltens. Et dixerunt ei : Dic nunc spica . 1 dicebant, spica. Id est iebela, quod est spica. Alii dicebant ubelo, nec clare poterant dicere $ebela. Quanquam eniin Hebraei eranl, ai ex dialecti suae vilio bojus vocis mensuram pronuntiando corripiebant. Tessera ergo erat sebela, pro qua cum interrogati dicerent sebelo, arguebantur non esse ex eognatis Jephte. sed ex numero rebeilium. El uxor ejus Herilit, et non pariebat . NOR ex naiura, sed ex ministerio nuuc sierilem vocat. Ferrum non aseendit super capul tneum quoniam Nazirana Dei ego mm Per totam Sarasonis hisloriam forlUudo ejus videlur in caoillis siu. Ejusdem. Syrorum lingua Naziraeum custoditum vocat. Prsncipit aulem Deus ut Samson non sequatur morem Israelilarum qui lunc leroporie radebantur, ut facile ab omnibus agnosci posaenU Et fecit Ephod et Teraphim . Ephod vesus erat sacerdolalis qua indulus sacerdos Spiritus sancli gratiam recipiebat. Theraphim auiem tale quippiam eral quod non Deum, sed idolum aliquod repraeseniarel, ut in libris Regnorara oslenditur. Et exierunt filii Benjamin Gur vincunlur qui juste aggressi erant? Liquet id accidisse ob pracedeniem causam. In psalmo d i c i t u r : iGum accepero lempus, ego juslitias Judicabo. Deinde postquam semel et iterum vicli sunt, in auctores malorum ira Dei supervenit, el jusia de eis reportatur f i eioria.
M 60

1 1

Jud.

x i i , 6.

Jud.

2.

" Jud.

xvi, 17.

" Jud.

xvn, 5.

Jud.

xx

51.

31

ORIGENIS

!>2

ORIGENIS I N L I B R U M

JUDICUM

HOMlLIiE
HOMILIA PRIMA.
1 1

(26)

ejus fuisse videbitur apud eos, qui eum in morlem falsis criminationibus tradiderunl? Quomodo isiis De eo quod scriptum ett : c Et servivit populus Domino omnibus diebus Jesu, et teniorum qui vide- videbunlur dies justilia? et dies pacis exorli, in runl omnia opera Domini magna quce jecit cum quorum mentibus iniquilalis et furoris lenebrae hrael > versabanlur? et rursum si ad illos dies quos Sal1. Leclor quidem praesenlis leclionis Ha legebal: vaior exegit in carne, referalur boc quod scriptum est: < Orietur* indiebusejus juslilia, et muliitudo c Et limuil populus Dominum omnibus diebus Jesu .i pacis, > nunc quoniam non sunt illi dies, ergo non Nos auleni liabemus: < Et servivit populus Domijuslhia ejus, nec muliitudo pacis Ghrisii no omnibus diebus Jesu, el omnibus diebus senio- orilur rumeorum qui longiorum dierum fuerunt post Je- apud fideles el religiosos invenilur. Magis vero unusqiiisque pro aciibus suis el conversalionc vitje, sum. > Oporlei ergoscire quia unusquisqne nosirum Ipse sibi praesiat, ut in nobis diebus sii aul in ma- dies stbi vel iniquilalis et belli, vel justitiac et pacis acquirit. Audi denique propbetam dicenlem: lis, el ul dies (27) babeat Jesu, vel dies justorum, c Timeiuibus, inquil , nomeu , orielur sol aut dies habeal impiorum. S i enim intelligamus jusiiiiae, sine dubio ul faciat eis dics juslitiae, c lumen verum quod illuminal oinnem bominem venieniem in bunc mundum **, et praebea- dies Jesu. De impiis dicit, quia occidet eis sol j u stiliae, sine dubio illis in quibus juslitia dormk in mus ei ad illuminandum animas noslras, aul si eis, et tenebrae eis iniquiiaiis exortae sunl. Via 459 aoljusiiliae, et mundiim animae aulein siinililer a Propbeta discere qui sinl qui hanosirae (28) babemus bospitium, baberous et nos beant mullitudinem pacis ? Audi quomodo dicit in dies Jesti Gbrisli, dies saluits, Si quis vero animam Psalmis : c Pax mulia diligenlibus nomen luum, suam prabuerit ad recipiendam lucem illam quae et non csl illis scandalum. Dies ergo jusliliae et exslinguelur, lucem conlrariam veriiati, et ab ea mulliuido pacis exorietur diligentibus nomen Dofuerit illuminalus, habebit el ipse dies, sed malos, . Sed babenl et impii lucem suam, ex qtia sine et non erit in diebus Jesu, sed erit in diebus Madubio exoriunlur eis dies mali. Vis auteni et boc nasse, vel in diebus Pbaraonis, vel in alierius cutibi de Scripturis probari? Audi quid scriplum e s l : juscunque diebus pessimis. Propierea denique in Lux, i n q u i l , justis semper, lux autem inipiorum diebus Acbab regis iniqui el pessimi non exslinguelur. \idesergo quiaest propria qusdam Isaias videre visum, non poluil videre Dominuni lux impiorum, quae exstinguiltir, ei lux juslorum, Sabaolb sedenlem super (hronuro excelsum et elevatum. Sed ex quo moriuus cst rex nequam, cujus Q quae pennanet in aelernum. nescio si tam inepie quis inielligat, u l puleiesse aliquam substantialem erant dies mali, tum poluii videre prophela visiolucem, aliam quse impiorum dicaiur, el aliam quae nem Dei E l vis nosse quia dies isii cum dicunlur juslorum. Quod utique nuilo ntodo fieri poiesl. in Scripturis illius, vel illius, non significenl lemCna enim esl lux mundi a Deo facla (31), quae pus vilae illius de quo dicilur, vcl prajsenliae eoromnibus communiler ei aequaliler lucel. Sed boc poralis ? Audi quid de diebus Domini noslri Jesu mpdo quod superius exposuimus, intelligendum Ghrisli Propheta praedixerit: < Exorielur, i n q u i t , es(, quod anima noslra aul vero lumine illmniin diebusejus juslilia, et abundanlia pacisusquequo nalur, quod nunquam exslingueiur, qui esl Chriextollalur luna. > Hoc si ila accipiamus, quod diesius ; aul si non babet in se islud lunien quod bus quibus Salvator demorabalur in lerris, dies aelernum esl, lemporali sine dubio el exsiinguibili eraul jusliliae, ei dies pacis, quomodo probabiinus lumine illuminalur ab illo qui iransfigurat se in dies jusliiiae exorlos esse iis qui eum cruciflxeangeluro lucis, et falsa luce illuminat cor peccarunt el qui ad?entum et fidem ejus (29) non receloris, ut videanlur ei illa esse bona el praclara, perunt? A u l quomodo multitudo pacis in diebus
0 M O R I A L U R n o b , s e% f

Jud. n , 7. Joan. i , 9. ' Prov. , 9 ; Job. x v m , 5.

Isai. v.

* Psal

LXXII 7.

Malach. iv, 2.

Psal. cxix, 165

(26) Collatae snnt scquenips homiliae cum Iribus niss., uno Sangermanensi et duobus Ebroicensibus. (27) Mss., c ei ul dies. In libb. antea edilis < eest c el m . > Paulo posl libb. ediii habcnt, c id est dies justorum. > Mss., c vel dies justorum. > (28) Mse., c animac nosirae. Libb. ediii, t aninue

nostrum. (29) Mss., < adventum el fidein ejus. > In antea edilis deest c el fidem* > (30) Mss., < orilur. > Libb. edili, c ortehir. (51) Mss., facla. Libb. cdili, c facti. >

953

IN LIBRUM J13DICUM HOMILIA I.

954

quac s u n l p r c s e n l i a e l caduca. lsto lumine illumi- et praceplis suis iHuminanl corda noslra, et fai i a n i u r illi qui summum bouum voltiplaiem pu* ciuut eliam tpsi dies qtiosdaui in nobis ex illa luce l a n t . Isto Itiniine illiiniinanlur illi qni divitias el qnani ipsi ex vcra luce parlicipnii sunl, venienies? bonores (52) sa?culi ei (errenam gloriam, quasi Qni ergo illiiminaiur et instruilur ex apostolonnn aelernilaiis niemoriam qua3runt. Sunt ergo isii in prxceplis, el ad serviiiiun Domini aposiolicis rcdicbus lucis ejus quae exsiinguelur. Omnia ha3c gulis insiruitur, isie esl qui servire dicilur Domino quae agunl et qnae desideram ei cupiunt, exstin- in.diebus seniorum qui fuerunl posl Jesum. Vis g i i i i n l u r . Hoc lumine illuminantur el haerelici, falsi auiem videre quia sicul Salvaior eral lux vera, n o m i n i s scienliam prsedicanies. Hinc Marcion illu- quae illuminal omnem hominem venieniem in bunc m i n a l u s , Deum legis juslum, sed non bonum dicil. mundum > ila e l aposioli lux erant mundi ? ln Si ergo recle intelleximus qui sint qui a Domino Evangelio scriptum esl, dicenle Domino ad eos " : n o s l r o Jesu Christo vero lumine illuminanlur, el c Vos eslis lux mundi. Quod si eiiam aposloli qui s i n l dies qui ab illo illuminantur, qni se irans- lux sunl mundi, sine dubio per prsecepta et maufigural in angelum lucis , et cujus lumen exslin- daia sua Hluminant nobis dies, in quibus Domino g u i i u r , compeienter intelligere possumus eliam serviamus. isios Jesu Doniini, de quibus diciiur quod servivii ^ 5. Quod aulem d i x i l : Omnibus diebus senioruin, qui longiorum diertim fuerunl posl Je.sum, > populus Doinino omnibus diebus Jesu ; > cerliim nainque est quod qui babet in se dies Jesu, servial nec boc mihi oliose diclura videlur, quod longaevi Domino : nec fieri polesl, ut babens in se aliquis vel longiorum dierum dicunlur esse seniores, qui dies Jesc el lumen Christi servial Zabulo, aut ser- posl Jesum fuerunt. Eiquidem Dei cst solius nosse post Jesuin quis fuerit inter seuiores qui longiorem v i a l avaritiae: nec potest fleri ul iiluminetur quis lumine veritalis el servial inendacio: nec peiest diem feceril, id est, qui majorem ex sc emiserit lucem, mrum Pelrus, an^Paulus, Barlholomaeus, illuminalus lumine sauciificalionis, libidini et i m mundiiiuB deservire. Denique sic et Apostolus an Joaiuies : verumtamen longiorum dicuntur dierum sancli. Econlrario vero lunc, quando ista d i c i t * : c Qusc enim panicipalio esl justiliae cum iniquiiate? Autquae societas luci ad lenebras ? Q u niundus roalis replebiiur (34), quando incresaulem coosonanlia Cbrislo cuin Belial ? Aui quae cenle iniquitate refrigescet cbariias mullorum , eiquando veniens Filius bominis, difficile fldem pars fideli cum infideli ? > Oremus ergo ut seinper inveniet super terram ,>iunc non dicuniur fuluri in nobis Cbrislus qui est lux vera, facial dies bonos, nec unquam de Zabulo nos illumiiiame (35) Q longi dies, sed,magis abbreviari dicunlur, sicul dixit Dominus quiai nisi abbreviali fuissenl dies habeamus in nobis dies malos, de quibus dicit illi, non fierel salva ulla caro. > Mali ergo dies Aposlolus : Redimentes (empus, quoniam dics breviari dicuntur: longaevi aulem sunt, et mulli iwali gutil. > Dies eniin malos habemus, quando lemporis el grandis quodammodo spalii dies boni, carnalia pro spirilalibus quaerimus, lerrena pro coelestibus, pro seiernis caduca, pnesentia pro fu- in quibus Domino servimus. Vidc tamen quia et boc designavil in Evangelio quod propler Inris. Si quando ergo bujuscemodi in le desideria electos breviabunlur dies illi. > Eleclis ergo breideris exoriri, sciio te in diebus maliset pessimis 4 6 0 posilum : et ideo insisle oraliottibus ut libe- viabuulur dies mali, dies iniquilalis et scandali : ei ut ego arbiiror, cum semel eleclis dies mali reris a die illo, et, sicut dicit Aposiolus , c r i coeperint breviari, semper brevianlur et minuunpiaris t de praesenti saeculo malo ; > hoc enim modo, quod superius diximus, non eolum dies lur (35), usque dum ad nibilum rediganlur, et penilus exolcscant alque ad uliimum pereant. Ex flunl mali, sed et saeculum efBcitur malum. : 2. Servivit ergo populus Domino, omnibus quibus unus, puto, erat et ille qui dicebal c Pereai ilia dies in qua nalus sum. > Sic ergo diebus Jesu, et omnibus seniorum diebus qui fuen 7i T e f s

rint post Jesum . > Bealus esl qui in diebus D eleclis dies mali brevianlur et pereunt : dies vero Jeeu servil Domino, qul verbo et sapicnlia ejns seniorum sanclorum longsevi sunt et prolixi. Sed ilbiminalur^ qui praeceplis ejus illustratur, qui ex etillud quod dicentibus nobis occurril, et ulinam doclrina ejus accipit lumen s c i e n l i a 2 . Secundo Domino snggerenle occurrerit (36), pranereundiim non esl, quod d i x i l q u i a c servivil populus Doautem loco, el ille posl hunc esl bealus, qui iu mino omnibus diebus Jesu ; > non dixil unum diem diebus senioruni qui fuerutil post Jesum, Domino fuisse Jesu, sed mulii sunt dies Jesu. Quos ergo senril. Seniores qui vel cum Jesu, vel post Jesnin (37) mullos ponimus dies secundum bunc ordinen fnerunt, qui sunt nisi apostoli, qui et ipsi scriplis II. C o r . v i , 14, 15. * Mauh. x x i v , 12. "
M

7 1

Epbes. v,46. Ga1. i , Jnd. n , 7. " Joan. i , 9. Luc. x v u i , 8. Mallh. xxiv, 22. ibid. Job , 5.
7 7 7

Te

* Mallh. v 14. Jud. n , 7.

f

(52) Uniis codex Ebroicensis, c qui divitias et volupiale^ pessimas et honores. > (53) Mss., i illuniinanle. Libb. ediii, c illumiiiail. (34) Unus codex, t nunc cuoi scaudalis mundus

replebitnr. (35) Unus ms., t brevi&bunliir et miniienlur. (56) Unue nis., occurreril. Libb. edili, < o o currerel. (57) Unus ms., < quod crgo.

955

ORIGENIS

955

quem exposuimus? Ego sic arbitror quod dies qn:e fecit in israel? Quid enim? Sunl aliqua opera unus ipsius est juslilia, alius sanciificalio, alius Domint parva, ad quorum distinctionein liaec magna prudentia, alius misericordia, ei sic per singula dicanlur? Ego arbilror quod omne quidein Dei viriutum dona dies compuianlur Jesu, in quibtig opus esl magnum, quod pro capacitate eorum q u i Domino serviiur, quia in his viriutibus animi Dooperanlur, si sibi invicem comparenlur, vel magna mino placetur. Sed ei patieiiiiani compulato diem, opera Domirii dicuntur esse, vel parva. \ e r b i c a u et mansueludinem, et pielatem, et boniutem, et sa, eduxit filios Israel de iEgyplo iii manu forli e l omne quod ad virlulem periinel, ip&ius dicito diem. brachio excelso, iEgyplo prodigiis coeleslibus verEt sic in omnibtis diebus Jesu Domino servies, id beraia, viam fecil in mari, manna in deserlo poest in omnibus bis virimibus. Non enim vull Scri- pulo dedit, de coelo loculus est ad Mosen, fegera plurx sancta? inslilulio, ui aliquas ex bis virluconscriplam in labulis lapideis dedil. Nonne haec tibus babeas in fe, et alias negligas, sed iil onini- magna sunt opera Dei? Sed si illud bis compabus bis virlutibus adornalus, el in earum aclibus r e s , quod c ila dilexit Deus bunc munduiD, u l positus servias Domino. Eodem modo quis etiam Filium suum unigenilum daret > pro salute mundi, beniorum dies babet in se, et in diebus eorum invenies omnia illa parva esse ad bujus operis ma-r servii Domino, implens illud quod dicil aposlolus gniiudinem. Quod opus eliam nos et cognoscere debemus, ct crcdere, et operari opera Dotoini. Pauius : f Imitaiores mei estote, sicut et ego Non ergo negligenler, sed fideliier et attente, ut Christi. inveniamur c l nos in diebus Jesu Chrisli, ei in 4. < In diebus, iuqiiii seniorum eorum, qui cognoverunl omuia opera Domitii. Quis esl qui diebus sanclorum seniorum ejus aposiolorum, cura cognoscil oinnia opera Domini, nisi qui facil ea? quibus el societalem coeleslis baeredilatis mereamur accipere, per ipsum Dominum iioslriiin Jesuui Sicul enim dicium cst de filiis Heli , quia cssent Alii pesiileidiae, nescienles Dominum, > non quod thrisium, cui est gloria et imperium in saecula saeignorarent Dominum, qui ulique el doctores eranl culoruni. Araen. caeierorum, sed quia sic agebanl ut agunl illi, qui HOMILIA II. nesciunt Dominum: Iioc modo eliam hic seniien- De eo quod scriplum est : c' El defunelus e$l Je$u$ ftlius Nave. dum esl quod dicil, c qui coguoverunt omne opus 1. Recilalus est nobis eliam Jesu obilus. E l ille Domini. Et (58) non solum, inquit, cognoverunt opus Doniiui, sed addidil, qui omne opus cogno- quidem filius Nave qtiod defuncius esl, nihil miverum Domini; > id esl, qui cognoverunl et ju- rum. Naiurae namque quod debebatur exsolvit, Vesliiiae opus Domini, el sancliflcationis opus, el pa- ^ rum quoniam instilueramus ha?c qus de filio Nave lieulise, et mansueludinis, el pietatis. E l omne legebanttir, ad Dominum noslrum Jesum Cbrisiar quidquid ex mandatis Dei venil, opus Domini di- referre, videnduin est quomodo etiam de ipso dici conveniat quia defunclus esl Jesus. Ego arbitror eilur. Sed sicut est opus Domini, est sine dubio buic conlrariuin opus Zabuli. Gerlum esl secundum Scriplura aucioritaiem hoc loquen9, enim, quia sicui juslitia est opus D e i , iia ei quod in quibusdam vivit Jesus, in quibusdara vero iiijusiilia opus Z a b u l i : ei sicut mansueludo opus defuncius esi. In Paulo vivit Jesus, et in Pelro, et Dci est, ila et ira et furor opus sit Zabuli. Co- in illis omnibus qui merilo possunt dicere . Tivo gnovisse ergo dicunlur opus Dei, illi qui faciunt autem jam non ego, vivit vero in me Cbrislus . opus ejus. U l aulem boc amplius ex Scripttira- Et ilerum d i c i l : c Mibi auiem vivere Ghrislus rum auctorkale clarescat, quomodo soleat dieere est, et mori lucnim. In islis ergo talibus JesusviScriplura, cognoscerc, vel nescire, vide quomodo vere mcriio diciiur. ln quibus auiem defunclus est Jesus? In illis sine dubio, qui saepe poenllendo ct 461 scriptum est : iQui custodil,initerum delinquendo, velul insubare moru Jesu diquil, mandalum, nesciet verbum malum.iQui aulem cunlur. De quibus scribens ad Hebraeos dicit Apomandalum cuslodit, polest fleri ut nescial verba uiala? Scil quidem, sed nescire pro eo dicitur, stolus * : Rursum crucifigenles sibimelipsis F i quod ea cavel ei v lat. Sic deeodem ipso Domino lium Oei, elosleniui babentes. Videsergo quia in el Salvalore quod diclum e s t , c non novil pec- peccanlibus non soluin defnngi dicilur Jesus, verum et cruciGgi ab eis asserilur et illudi. Sed et calum, >certuin cslquiaigiiorasse diciiur peccalum, lu ipse considera apud le, si quando de avariiia pro eo quod egil opus peccali. Hoc ergo modo cogilas ei cupis aliena diripere, nunquid poies diet ille dicilur cognoscere opera Domini, qui opera cere, quia vivii Cbristus in me? Aut si de slupro Doinini facil. Ignoral autem opus Dei, qui non agil cogilas, si furore exagiiaris, si livore succendcris, opus Dei. 5. Sed et illud quomodo pra?terimus quod addi- si invidia slimularis, si lemulenlia debaccbaris, si superbia extolleris, si crudelitate grassaris, nund i l : Qui cognoverunt opera Domiui magna(59), Eccle. viii, 5. UCor. v, 21. Jud. n , 7 . I Cor. , 16. Jud. n , 7. I Reg. ', 12. Joan. , 16. ' Jud. n, 8. Gal. u , 20. Pbilip. i , 21. Heb. v i , 6.
8 8 B 8 0 8 1 87 M 8 9 L I A M a l i l j i 8 8 ; 14 M M 8 1 88 w 8 5 88 8 8 8 8 8 8 0

(58) Mss. , c qui rognovemnt omne optis Domini. E l . > Libb. edili, < qui cognovil omne opus. Et.

(39) Mss., qui cognoveninl opcra Doniini magua. Libb. 'editi, < qui cognoveril opus Domiui uiagna,

957

1 LIBRUM JUDICUM UOMILIA II.

958

qmd potes in his omnibus dicere, quia Chrisius lam magni operis, qtiod snrrexU a morluis, ficri * i v i i in me? Sic ergo in peccanlibus defungilur possei oblivio, si generaiio peccalrix orirelur in Clirislus, pro 60 quod nihil in eis juslilia, oihil pa eorde. Fecil ergo malignum coram Deo generalio l i e n i i a , nihil veritas et omnia illa q n Chrislus aduUera, quae nescivil Jesum, neque presbyleros, 3. < Et servivii, inqttii , Baalim , el dereliquee s l , operanlur. A' sanctis vero quaeccmque fiunl, C h r l s l u s ea dicilur operari, sicut et Aposlolns d i - runt Dominum Deum palrum suorum.i HaBC quidem c i i * : c Omnia possum in eo qui me conlbrlal > fecerunt antiqni : sed quoniani quae scripta s u n l Christus. Sed el ipse Dominus in Evangeliis de hoc jion propter illos, sed propter nos scripla dicundisiinctionem pulcherrimam dedit, cnm d i c i t " : lur , < in quos fines sxculorum deveneruni, v i c Quicunque confessus me fuerit coram bomi- deamus ne majore ex parte de nobis bsec, quaiu de illis dicta videantur. Vis videre quia (41) n o u nibus, confilebor et fcgo eum coram Patre meo qui est i n coelis. Qui auiem negaverit me coram ho- per me, sed per Aposiolum de nobis esse isla exponuntur? Audi ipse quid dical : In Heliaautera quid minibus, ei ego negabo eum coram Patre meo.i dicil Scriplura? Quomodo inlerpellat Deura adverVidisti quia confiienies in semeiipso dixit conQteri, Israel? Domine, prophelas luos occiderunl, alet quasi qui ipse in eis vivat el operelur opera
t 1

~"

~r

' *

viiac. In iis atilem qui neganl, non tenuit eamdem b"ia lua demolili sunt, ei ego relictus sum solnt el qtittrunt animam nieant. Sed quid dicil illi rev e r b i similiiudinem, u l diceret quia qui negaverit sponsum divinum? Reliqui mibi seplem roillia viro* in me, el ego negabo in eum : sed qui negaverit rum, qui non curvaverunt genua Baalim, e l a d d i l : me coram bominibus ei ego negabo eum coram c Sic ergo, inquit, 6i in boc lempore reliquije secunPatre meo , ul ostenderel quia qui negat quidem dum eleclionem gratiae salvas facUe sunt. Yideg se, extra ipsum est; qui antem conilletur, in ipso ergo quia illos qui curvaverunt genua Baalim, el est. Proplerea ergo el hic Scriplura dicit , quia qui non curvaverunt, in reliquiis credentitim ei in cam defunctus esset Jesus, exsurrexit generaiio multiiudine non credeniium interpreiaiur. E l alia post eos, qui non scierunt Jesuin, et opera lioc (42) osiendit, quia illi qui in lempore Salvatoq n * fecit in Israel. ris increduli exsliierunietimpii,genua ctirvaverunt 2. c Et feceriinl filii Israel i n a l u m a n l e D e u m " . Baalim, ei adoraverunt simnlacra. Hi vero qui cre* Omnipoiens dominalor Deus nunquam aecidat nodunl, et implenl opera fidei, non curvaverunt geb i s , u l Jesus Cbristus posteaquam resurrexil a nua Baalim. Neque enim usquam referlur in bisto~ mortuis, rursum morialur in nobis. Quid enim milii prodest si in aliis vivat ex viriuie, el in me Q riis, vel in evangelicis, ve.l in aliis quibuslibet Scrimorialur ex infirmitaie peccati? Quid niibi prodesl pluris quud aliquis tempore Salvatoris genoa flexeei in me et in meo corde non vivil , et si in me r i l siniulacris, sed de illis utique hoc dicitur, qui peccaiis suis astricti, velut compediti tenebaniur, opera vilae non perflcit? Qtiid mihi prodesl si apud Unde conslat quia et nos quotiescunque peccamue, alium ex bonis studiis, ex bona fide, ex bonis ope~ cum caplivi duciniur in lege peccali, genua n o s t r t ribus nascilur et reficiiur (40): apud me aulem ct curvamus Baalini. Stul non in boc vocali suinus, in meo corde per raalas cogitationes et desideria nec ad boc credidimus, u l ilerum serviamus pecnefanda, per siudia pessima suffocalur quodamc a l o , et ilenim genua fleciamus diabolo, sed ut modo ei necatur? Vlde enim quid addit Scripiura, 462 surrexit, inquit " , generalio alia quae fleclamus genua in nondne Doniini Jesu : quia < io non cognovii Jesum, et opera quaefecitmagna. > nomine Jesu omne genu flectitur ccelestium, el tcrGeneraiio illa qaae non cognovii Dominum Jesum, reslrium, el infernorum ; > et ut flectamus t geista esi malarum cogitaiionum, et pessimarum cu nua ad Palrem Domini nostri Jesu Christi, ex quo piditaluin, qua3 procedunt ex corde. Isia esl gene- omnis paierniias in coelum et in lerra nominaraiio quae iton recognoscit Dominum Jesum, neque tur Sed quid mihi prodest si genua corporis opus magnum quod fecii in Israel. Vides quia pec- D mei ad oraiionem veniens flectam Deo, et genua caiores eo usque perveniunl, ul et opus illud ma- cordis mei fleclam diabolo ? Si enim non steiero flrgnuin el preclarum quod fecil Dominus, obliviscan- inus adversum aslutias diaboii , flexi genua mea l u r , quod crucifixus est pro peccalit nosiris, et diabolo. Et si non conslanter stetero adversum resurrexit propier justificalionem nostram . Unde irain, flexi geuua niea irae. Siinililer et si non concredo quod propler banc oblivionem meluens Apo- slanter libidini restiiero, flexi libidini genua mei slolus dicebat discipulo suo Timolheo, quem pra>- cordis. Et in singulis quibusque quae contraria cipuam habebat* : Memor esio Chrislum Jesnm sunt Deo, boc facere videbor, nisi constanler et 1 fecerunt quia coIu&resurrexisse a niorluis. > Sciebat enim quia hujus fortiler stelero, sicul et 1 Pbil. iv, 13. " M a u b . x, 32, 35. Jnd. , 10. * ibid. 11. Jud. n 10. Rom. ?v, 25. * I Tim. , 8, " Jud. n , 11, 12. " I C o r . x, 11. Rom. x i , 2, 5, 4, 5. Philipp. n , 10. Eph. , 14, 15. (40) M*s., ei reficitur. > Libb. editi, c et perflvis verum est quia. oiiur. Paulopost mss., c per nialas cogitationes.> (42) Sic IUSS. Libri aulem edili, 4 inlerprelaier. \*\hb. edili, c per inultas. Quod boc. > (41) Mss., < Yis videre, quia. Libb. cdili, iquam1 96 7 9 1 8 v 1 8

j D59

ORIGENIS

rcnt Baalim, et dereliqtierunt Denm palrum suo- ullus omnino prcescienlia amof per ea qtife ww Jicei inquisilac! polerii nos separare a cbarilaie Dei, ruin qui eduxit illos de terra jEgypli. Non igilur puiemus, quia videmur simulacra non colere, pro- quae esi in Cbrislo Jesu Domino noslro. Annon l o lius genlililalis error binc accepit exordium, dum pierea liacc non et ad noslrum aliquos perlinere. Untisquisque quod prsc caeteris colit, quod super ea quac multum diligunl hoiuines, deos esse voloni, omnia miralur et diligil, hoc ei deus est. Denique et bumanis quibusque vitiisetcupidilatibus divinuin hoc cst quod anle omnia, et super oinuia per man- nomen ascribuni? Pecunias namque cupidi, e l avaifatum suum Deus deposcii ab bomine : Diliges, riliae auiore flagranles, Mammonem quidera arpud Syros deum cnpiditalis islius dicunl; libidinis 61 inquh *, Dominum Deum lutim ex toto corde tuo, volupialis amalores Venerem deain sibi vitii hujus ct ex lota anima lua, el ex lolis viribus luis; praeqiio agilanlur ascribunt. Simililer et in caeieris occupare quodammodo erga se cupiens hosbumaiue liis, bunc ipsumquo urgenlur affeclum deum sibifementis afleclus , el sciens quia quod ex (0(0 corde (Jilexerit quis, el ex toia anima, alque viribtis lotis, ceruut. Unde et Aposlolus eademdicit. A i l e n i r n ' : c E l avaritia quod esl idolorum cullus. > Vides ergO lioc ei deus esl. Disculiat nunc umisquisquc semetquia non solum adorare simalacrum, sed quia avaipsnm, et lacitus ex suo corde recenseat, quae in R riiiae siudere, idolorum culius et serviius repuiaiur. co potissirnum et super caetera omma flamma .... . .. . . amoris exaesluet, quis sibt ardeniior eaeteris foveaSic ergo ei nos cum abquibus vilns lia dedui sutur affcctus. Yos ipsi de his babetoie judicium, et tuus, u l ea ex lolo corde, et tola auima, alque ex 111 slatera haec veslri examinis appendite, el si quid loiis viribus diligamus, adorare idola et abiisse posl csl quod in dileciionis lance prseponderat, boc libi deos alieuos dicimur. deus est. Sed vereor ne apud quamplurimos prae4. c E l adoraverunl, i n q u i l , deos alienos, deos ponderet amor auri, et avariiiie pondus pressa salis geiiiium, quae in circuilu ipsoruiu erani, et ad iralance devergal. Et utique dicitur ad bunc : c Non cundiam conciuverunt Deum. > Vides quanlum fapoles Deo el Mammonce (id est avarilia?) servire. > cianl peccala, ut peccanies illum in quo non solura Vereor et in aliis ne libidinis el volnplalis amor i r nullus affeolus esl, sed nec alius quidein passiinlanlum prseponderel, ut usque ad lerram deverbilis molus, nos ad iracundiam provocare dicamur. gat, in aliis amor glorise saecularis, et humanae di- Verumille permanel immuiabilis in sua naiura, nec gnilalis cupidiias super omnia praegravet, et unquam i r x turbalur affectibus : ego autem per ea valde paucos esse arbiiror, qui inira semetipsos quac delinquo, iram mihi ipse conscisco, sicut dicit melienics (43) affeclus suos, ei eiaierae eos C Aposiolus ba?c ipse docens (45) : c Secuiidum durircqualiiate pensantes invenicnl quod dileclionis liam luam aulein et cor impoenileos ihesauricas, Dci pondus super omnia caeiera quae sunt buraa- inquit % tibi ipsi irain in die irae revelatienis jusil na praiponderet. Scio ego eum , qui et apud jndicii Dei, qui reddet unicuique secundum opera seincltpsum summa examinalione pensaverat et sua. 1 c.nm invenisset qtiia omnes qui inlra se erant 5. c Irritaverunl ergo Dominum ad iracundiam, aflecius in illam partein ubi Dei erat charilas el dereliquerunt Dominum, coluerunt Baalim el vergercnt cum omni confidenlia dicebat : Aslarien, et iraius esl furore Doroinus in Israel, el iradidit eos in manus diripientium Quandiu c Quia neque mors, neque vita, neque angeli, quis Deo servit, non iradilur in manus diripiein neque virtutes , rieque prseseniia , neque futura , ncque altiludo , neque profundum , neque crea- tium. Cura aulem dereliquerunt Dominum, e l servire copperunl passionibus suis, lunc dicitur de eis, tura alia poterit nos separare a charilale D e i , quia < iradidil eos Deus in passiones igiK)minioe. 1 463 <i Ghrislo Jesu Domino noslro. 1 t ilerum : c Tradidil eos Deus in reprobum Sed Paulns bic est qui haec ita poiuit dicere, quia seusum,ut facianl eaqux noncoiiveniunl. Quare? neque praesenlia, neque fulura, neque creaiura alia 0 Quia repleli sunt, inquil, c omni iuiquiiale, nequieum separare polest a cbarilaie Dei. Nos aulem lia, fornicaiione, avaritia, > et caeieris omnibus atque ulinam vel boc dicamus, quia neque aurum, quae dicuntiir, sicut ei hic modo. < Qui servieruut, neque argenlum, neque voluplas carnis, ueque gloi u q u i l , ei adoraveruui Baalim et A s u r l e n , traria saeculi, et caduca ct temporalis digniias, vel didil illos Deus in manus diripieniium, ei facli sunl deliciae corporales, ncqiie liberorum vel conjugis in manibus inimicorum suorum. > Haec eoim, ul gratia polerit nos scparare a charilale Dei. Cerie saBpe jam dixi, Judsei lanquam bislorias r e r u m gevel illud liceat a nobis confidenler dici, quia neque slarum ei prseteritarum legunt. Nos autem propier saBcularis liueralurse amor, neque philosophorum quos baec scripia dicunlur, scire debemus, quia si sophismala, neque malliematicorum decepliones el peccaverimus Domino, ei animi noslri voluplales, aslrorum simulali cursus, neque divinationessubreac desideria carnis velut Oeuin colamus, iradimur ptitia dsemonum fallacia conimendatae (44), neque eiiamnos, eiaposlolica auclorilaie in manus Zabuli * Deut. v i , 5. llaiib. v i , 24. * Rom. vui, 38, 39. Coloss 111, 5. Jud. 11,12. Rom. 1 1 , 5 , 6 . Jud. i i , 12,13,14. Rom. 1, 26 el 28. Jud. 11, 14.
8 8 y 6 t uaB e s t i n 1 1 l f 7
8 8

1 1

1 1

(45* Ms9., meiienies. Editt., c scientes* (14) Lhias codcx ms., 1 coinmenlatx.

(45) Libb. editi., c Aposiolus el iia docens. 1 Mss. ul in nosiro lexiu.

961

IN LIBRUM JUDiCUM HOMILIA III.

1 3

96%

concedimur. Audi denique ipsum diceniein de eo spectu Dei, et oblili sunt Domini Dei sui, ac relinq u i peccaverat : Tradidi, inquii bujusmodi quentes eum servierunt Bualim, et lucis gentium, bominem Salanae in inierilum carnis, ut spiritus tunc Ibesaurizanlessibi ipsisiram iradili suut juslo aalvus fiai. Vides ergo quia non solum per apo- Dei judicio in manus inimicorum, secundum haec quae etoios suos Deus tradidit delinquenies ia manus praesens lec;io declaravit, in manus Cbusarsaion inimicorum, sed ei per eos qui Ecclesiae praesi- regis Mesopotamia?. Inlerpreiaiur Cbursarsalou d e n i , ei poiestatem habeui nou solum solvendi,sed humiliatio eorum (46). Traditi sunt ergo in manua e l ligandi, tradunlur peccatores iu inierilum car- ejus qui buiniliaret eos. Et quia ipsi in cxcelsis inonlium impie agebanl in Allissimum, propierea n i s , cuni pro deliclis suis a Gbrisli corpore separ a n l u r . E l , ut mibi videiur, dupliciter eliam ntinc ab ipso in bumililalem iradunlur. Sed nolo putcs iraduntur bomioes de Ecclesia in poiestalein Za- quia erga anliquos soluminodo erai baec divina providentia, u i eos qui impie exaliabanlur, iraderet b u l i : uno modo quo snperius dixiinus, cum delictum ejus manifestum llt Ecclesiae, ei per sacerdoies de bumiliandos, ut salubri medicina? ralione, conlraria fccclesia pelliiur, ut nolatus ab omnibus erubescal, contrariis curarenlur. Nam et nunc omnipoienti Deo erga Ecclesiam suam de bujusmodi salubriiate e i converso eveniai illi quod sequimr < ui spi ritus salvus fiat in dieDomini nostri Jesu Chrisii; provideniia est. Eiiam nunc esl Clmsarsatoo rex alio aulem modo quis iradilur Zabulo, cum pecca- Mesopoiamia3, cui Iradumur buniiliaudae et afBitum ejus manifestuin non filbominibus; Detis aulem gendae animae, quae Gbrisliana bumililate conlempla qai videi in occullo, perspiciens ejus meniein, et in superbi&m se alquearroganliam dederunt. Odio~ eum saiis est in conspeciu Dei superbiae vitium animam viiiis ac passiooibus servienlem, et in corde ejus non solum amorem saeculi, sed aul ava- quia, sicul Scriplura dicil , c inilium discedenctf a Deo, superbia. > E l iterucn alibl Scriplura d i c i l : ritiam, aul libidinem, aut Jactantiam, ve) alia bujusc Deus superbis resislii, humilibus autem dat gratnodt, istum lalem ipse Dominuslradit Salanae. Quoliam. > Si quis igitur Gliristi humiliiale conlempla, modo eum tradit Salaiue? Discedit a menle ejus, et qui propter nos, cum Deus essel, boroo facius esi, avertii se, et refttgit a cogitaiionibus ejus malis, et el bumiliavii se usque ad morlem, exlollilur et desideriis indignis, et derelinquil domum cordis ejus vacuam. Et tunc complebiiur in illo horaine effertur, ei ad poiesiales et digniiales saeculi proqood scriplum e s t : c Cum aulem immundus silil, et artes quibus baec assequi nitilur, eliamsi conira fidem et religionem sint, non refugii, nec spiriins exieritab homine, circuii Ioca arida: e i s i lton invenerit requiem, redit ad domum suam : et . horrescit, dummodo qtiod cupit oblineat faciaique inveniens eam vacanlem et mundalam, assumil se- ' malignurn in conspeclu Domini: postquam indeptus cum septem alios spiritus nequiores se, ei intrans ftieril summas infulas poiestaium, el ad ipsa superbabiiat in domo illa, et tunc fietit bominis illius bise fasligia summa conscenderit, inde dejeclus irauovissima pejora prioribus. > Hoc ergo modo inlel- diiur buic Gbusarsalon, uni scilicel ex acreis principibus, ut humilieteum qtii nimis fueral exaltalus, ligendum esl, Deum tradere quos iradil, non quia ipse tradat aliquem, sed eo qnod derelinquit, indi- ul aflligat, ut conlerat, donec resipiscat el qua3rat gnos eos scilicet judicans, qui se non iia excolunt Dominum : quia cum esset in superbia et elalione et a vitiis purgant, ut libenter in eis babitet Deus. consiitulus, ignorabal Dominum.
t e 1 7 15 (

lpso refugienle, aiqtie averienle se ab aniina, quae in immundiiia ac viliis posila est, iradila dicitur 464 Q * &eo invenilur, et invadilur ab spirilu nequam. E l ideo nos summo siudio vigilemus, el feslinemus purgari a vitiis et concupiscentiis malis, utDeuin intra nos (enere possimus,
e x e o UOi v a c u a

el ut habiiare digneiur in nobis, dum deleciatur et aolibus el sermonibus et cogiialionibus nostris, si secuudum ipsius voluntatem geramus cuncta quae geriraus, ut sive manducamus, sive bibimus, sive aliud quid facimus, omnia in nomine faciamus Doroini ooslri, cui eslgioria et iroperiumin ssecula ssculorum. Amen. HOMILIA III. De eo quod tradili $unt filii hrael in manus inimicorum, et de Golhoniele, et Aioih. 1. Quando fecerunl filii Israei malignum in con1 Cor. v, 5. ibid. Malih. xir, 43, 44,45. Eccli. xxv, 4. (46) lnlerpretatnr Chusanaton humiliatio eorum. Alienissima est hsec etymologia. Forie venil a nmarc compedes > ei affixo teriiae person*.
1 8 u 1 5 e f

% Nuoe ergo i i qui iraduniur pro peccalo, in tribulatione posili, videainus quid faciunt. Hlud profeclo quod scriplum e s i : c E l clamaverunt ad Dominum cum tribulareniur, et de necessitaiibus eoruro liberavit eos. Et eduxit eos de tenebris ei umbra moriis,et vincula eorum disrupit. Sed unusD quisque nostrum, eliamsi parvus sil, et etiamsi m i nimus, eliamsi nulla slt usus in Ecclesia digniiale, polesl superbiaB vilio laborare : et nihil reperias lam fcedum, neque exsecrabile, sicut Scriplura dicil ,quarac pauperem superbum, el divilem mendacem. > Nonnunquam auiein morbus isle superbia3 penetrat non solum pauperes plebis, verum eiiam sacerdolalem et levilicum ordinem pulsat. Inveoies interdum eliam in nobis aliquos, qui ad exemplum bumilitatis posili sumus, et in allaris circulo velut specula quaedam intuentibus collocali (47), in quiEccli. x, 15. 1 Pet. v, 5. Psal. cvn, 6 ei 14.
1 8 lf 1 8 1T 18

(47) Qucedam intucnlibut collocati. Haec desiderantur in libris aniea edilis, sed babentur in maa.

963

ORIGENYS

901

bos arroganliae viiitim felet, el de aliari Domini, KCenepft, fraler Caleph : illius laudabitis eft admn randi viri Galeph, qui fuit comes et socitis Jese quod deberel incensi suavitaie fragrare, odor leterrimus superbiae el elationie reniilet. Sed abjicia- Nave : dequo, prout potuimus, in suis l o c i s , qtue tur quaeso, ab omni bac sancta Ecclesia, et praeci- Tisa sunt, disseruimus. Q:iid crgo dicit Scriplura pue ab iis quiminislrant in sanctis, odor isle teler- de isto Gotboniel? Posteaquani dixit qnia clamarimos : tit possimus, sicnt Paulus dicebal **, eflici verunt filii Israel ad Dominum,factusest, i n q u i t " , Spiritus Domini super Goihonielem, et judicavit f bonus odor Ghristi: ne forie irascalur Dominus, et ad iracundiam provocemus sanclum Israel Israel. Pulas esl in nobis aliqnis, qui iia vafidum el iia jnstum clamorem miltat ad Dominum, ut et tradat nos in manus Gbusarsalon, el bumiliiatem quam in scientia Christi docere debuimns, in cor- dignus sil exaudiri, ct mereaiur populus arcipere repiionis noslrae iribulalione discamus. Sed vide jndicem et judicem talem quem Spirilus Dei re benignum Dominum, misericordiam cnm severitalc pleal, ut possil (31) reclum tenere judicium? Unde niiseenlem, et ipsius poena? modum justa et cle- el liber ipse Judicum dicitur, et describunlur in eo judices, qui judicaverunl populum. Sicut enim menti libralione pensantem. Non in perpetuum tradit delinquentes, sed qnanto, fnquit, lempore alii libri Regum dicuntur, vel Regnorum, in quibus servierunt Baalim, lanto eiiam serviunt Chusarsa- describitur unusquisque regum quomodo regnaverit, vel quid egerit : ita et in boc libello gesta l o n ; boc est, oclo annis. Disce haec el l u audilor, quisquis ille es, qiii libi conscitis es alictijtis jtidicum referunlur, el describilur non solum st erroris. Et quanlo (48) lempore deliquisti, laulo quid ab eis recie el utiliier gestum est, verum e( si niliilominus tempore humilia leipsnm Deo el sa- quid culpabiliter admissum est (52). Gur lamen tisfacito et in confessione poeniienliae. Non exspe- nlrumque descriplum s i l si requiris, profecto ul ctes ut humiliei te Gbusarsalon, et inviio necessi- nunc Ecclesiae principes vel judiccs pervidenles ea las exlorqueat poenitentiam, sed ipse praeveni lor- quae ab eis laudabiliter gesta sunl, priorum sequantoris istius manus : quia si te ipse emendaveris, si iur exempla : si qua vero in illis culpanlur, ut te fpse correxeris, pius est Deus et misericors, qui isli caveant et declinent. Magna ergo laus prinii vindictain temperet ab eo qui illam poenitendopra> bujus judicis Gotboniel refermr , qtiod Spiritus Dei venit. Sed illud consideremus, quia donec servie- facius est super eum , ei per Spiritum Domini jorunt (49) Gbusarsalon i i qui Iradili fuerant pro dicabal Israel; quod ego de alio quovis diduin delictis, et non clamaverunl ad Dominum, nemo vable memiiii. Sunl ergoomnium bodie Ecclesiarum suscitalus esl qui salvare eos posset. Gum autem quae sunt sub coelo, quampluiimi judices, quibua clamavernnt ad Dominum, 465 suscilavitDdjudiciuin non solum rerum gesiarum dalum esl, sed niinus Salvalorem Israel, ei salvavil eos. et animarmn. Verum nescio si qui tales Ecclesiae 3. Salvatorem aulem dicit Golboniel (50), qui judices sunt quos dignos (55) faciet Deus Spiriiu interpreiaiui\ tempus mihi Deus. Per bunc ergo sanclorepleri,ul sicut Gothoniel iste lestimonio ScriGotboniel prior ilie populus de servitute humiliplurae decoraliis esl, ila eliam ipsi de quibus boe taiis erepiusesi, et reddita est pax populo, quam optainus, Dei teslimonium mereaniur. Ait ergo " : superbia dudum, ei diversa plebis facinora fugaf E l faclus est supereum Spirilus Domini, el juvere. Verua quoniam diximus spiritalem quemdam dicavit Israel, et exiil ad bellum, et iradidil Dointelligt posse Gbusarsaton, regem et unum de niinus in manus ejus Gbusarsaion regein. Quare adversariis ei aereis potlsiaiibus principem : iia boc? Quia Spiritus Domini erai in eo, et conforconsequens mibi videlur eliam Gotbonielem istum, laia esl manus ejus per Gbusarsaton regem. El qui ad libcrandum populum suscilatus e s l , essc post ba?c dicil , quia quievit terra sub eo judice unum aliquem de miliiia coelesli el arcbangelicis quadraginia anuis. Vides quam larga esl divina clelunnis, qui ad adminiculum millunlur eoruni, qui nieiuia. Ocio annis lilii Israel servieranl pro mulbaeredilatem capiunt salulis, el sunt angeli Salva- D loruin deliclis, quadraginla annis per unius jusiitoris, qui vel Golhonielis vel Aiolh specie designantiam iu pace perdurant. l u r , quia sicul saepe osiendimus, non solum a con4. Sed quid dicilur posl baec? c E l defunclus est, trariis virluiibus impugnamur, sed et divinae boinquil, Goiboniel bliusCenelb. Rem video pericunseque virmies ad auxilium nostrum millunlur a losam. Pefuncltis esl Gotboniei. Quare (54)? quia Domino. Yideamus lamen quis fuerit isle Golbo- jam indignus erat populus, qui baberel judicem taniel, cujus familia?, cujus nobiliialis. Filius, i n q u i l " , lcin. Denique in consequenlibus dicil. Illo defunclo
v v v l l , n c u

11 Cor. i , 15.

1 1

Jud. , 9.

ibid. 10.

1 1

ibid.

" ibid. 11.

(48) Inqnit, lempore servierunt Baalim, tanto (51) Edilt. < judicem quem Spirilus Dei repleal, et eiutm serviunt Chutarsaton; hoc estocto annis. Disce possil. Mss. ut in nostro textu. infra ms>. c reciecl ktvc ei tu, audiior qui$quisille es, quitibt conscms uiililer gestum esl. > E d i d . t recle ei bumililer es alicujuserrori*. Etquanio. llsec eiiaui desideraulur geslum esl. > in libiis edilis, sed exsianl in mss. (52) Mss. c admissum. E d i l l . 4 emissum. > (49) Mss., < serviernnt. Editi., < serviunl. (53) Editi , 4 Si qtiis laiis Ecclesia? judex sl, qucin dignum. Mss. ui in uoslru lexiu. (50) Gothoniel, elc. 3 tempin, ) alfixo p i i m x personic ei Oeut.
y

1 LIBRUM JUDICUM HOMILIA III.

960

t adjecerunt, i n q u i t " , filii I*rael facere mali- Qod sf licet in lalibus ex simili prasumere, puta quod aecundum spirilalem inlelligentiaiu, e l sancii gnain in conspectu Domini, et conforlavit Dominus omnes ambidexlri dicanlur : el ecoulr-ario Zabulus, E g l o n regem Moab adversum Israel. Gansidera el prinripes ejus, si dici poiesl. ambisinisiri d i q u i a pro eo quod indigui erant jam babere princunlur. Tolum enim quod agunt, sinislrum e s l , c i p e m lalem, propterea auferlur ab eis bonus j u tolum perversnm, lolum igni aeteruo, tum iis qui a d e x . E l feceriint fllii Israel maHgnum in conspcclu D o m i n i , ei exciiatur eis boslis pessimus Eglon rex sinisiris sunt, depulaltim. 6. Sed videamus qnid agil bic ambidexler jndex. M o a b . Vides qnia peccata vires boslibus prabent, c Miserunl, inquit filii Israel inunera ad Eglon e i quando nos facimus malignum in conspeciu Doregem Moabilarum per manura Aiolb , el fecil sibi m i n i , et delinquimu, tunc conforlaniur a Domino i n i m i c i nostri, tnnc vires conlrariis virtulibus dan- Aioih gladitim ex ulraque parte acuium pabnae exl u r . Huc sive secunduin litterarn quseras, iia inve- lensaB longiludine, ei alligavil sibi eum Aiolb ad femur dexlrum. > Vides quia dextrum esi omne nies, quia non invalcscerent nisi eis delicta nosira quod agil Aiolh bic ambidexler, el manibus doxter v i r e s conferrenl : sive in spirilalibus consideres s h n l l i l e r conlrariae virtutes invalescereut ad- est ei in pedibus dexter esi. In femorc enim dexiro versum nos, nec ipse Zabulus in nobis aliquid prae- gladium porlal, ut venial ad regem ei inleriiciat v a l e r e t , nisi ei vires ex nosiris vitiis praeberemus; eum. Dixeramus in superioribus qtiod isli quos ad saluiem popnli, et ad liberandos filios Israel guscivalde iuGrirms esset adversum nos, nisi nos eura lare diciiur Deus salvatores, vel judicee, imaginem. forlero peccando faceremus, nisi per peccala noferant aliquorum principuni ex coelesli niilitia, et sira locum inlroeundi et dominandi invenirei in nobis. Proplerea et Apostolus denique praemonet supernarum virluiurn, quas ad snbsidium Deus emillal eorum, qui ad se lolo corde clamaverinl, dicens : c Nolite locum dare Zabulo, > sicul ei hic niodo legimus, quia posteaquam fecerunl filii el per conversionem poenilentise divinam erga se lsrael malignum in conspectu Domini, Iocum de- clemenliam flexerint. Sed boc u l ne prasumplum apud audilores videatur a nobis , debemus ex Scrideruut Zabulo. c Gonfortavit enim Dominus Eglon plurarum auclorilate firmare. Scriplum esl iu regem Moab, et adjunxit ei omnes filios Amuion e i A m a l e c " . > Non solum, inquit, ipse confor- Exodo, quia paires noslri iilii Israel cum mulioiemlalut est ex peccaiis filiorum Israel, sed adjun- pore jEgypliis et Pbaraoni regi durissimo in luii e l guniur ei socii nequam ex filiis Ammon ei Amalec, laicris confeciione servissenl, clamaverunt ad DoQ minum, inquit, ita u l ipse Dominus d i c c r e t : qui cum ipso pariler impugnenl Israel. Glamor iiliorum Israel (50) ascendit ad ine, et 5. l servierunt, inquil filii Israel Eglon misso quidem Moseo, visibiliier eduxit eos. Refert regi Moab, decein et ocio annis. Observa quia aulem Scriplura quod angelus exierminator missus eiiam mensuras poenae indicat Scriplura divina cum s i i , qui vastaret quidem omnia primogenita iEgyanie oclo aunos, ei bic decem et ocio dicii. Cerium piiorum, Israelitarum vero neminem langerel. Etsic est aoiem quod secundum 466 peccati niodum el declaratur virtuiem fuisse coelcslem quas vaslatia courersionis noslrae moram, eiiam casiigationis iEgypliis ei prostralis, filios Israel dejugo servitempora temperanlur. Transierunt enioi el isti delulis eduxil. Simile quoque etiam illud refertur in cem et oclo anni servilutis, el non refertur quia bistoriis,quod sub rege Assyriorum Sennacberib, clamaverunl ad Dominum, vel conversi sunt a malitia sua : sed post decem et octo annos ilerum d i - angelus Domini miitilur, qui caesis sub una nocle citur (55) , quia < clamaverunt filii Israel ad Do- el prostratis cenium ocioginla quiuque millibus boslium, e l urbem de obsidione, ei populum do minum, e l suscitavit eis Dominus Deus Salvalorem Ila ergu eiiain nunc Aiotb filium Gera, filii Gemini, virum ambidex- imminenii iiberaret inieritu trum. Ecce qualis est iste qui suscitalur ad sal- eadem consequentia debemus adveriere, ut si
9 t B 1 8 39 98 s 9

\andum Israel : nihil habet in se sinistrum. sed D quando pro peccatis nosiris in captivitatem tradiulrainque manum dexlram habet. Hoc est enim mur clamemus ad Doniinum. Glamemus auieni non quod dicilur ambidexler. Dignus vero popuii prinore, sed mente, iia ul dolor cordif* fonlem Iacryceps, et Ecclesise judex qui niliil agal siuislrum, inarum producal ex oculis, sicut ille qui d i c e b a l : cujus quid agil dextera, nescial sinislra sua, in c Lavabo per singulas nocies leclum ineum, lacryutraque parle dexler esi, in Qde dexler est, in ac- mis meis slratum m e u m rigabo. > Si ila converlitibus dexter est, nibil habet de illis qui collocanlur mur a malis, ul ultra non coniingamus niaia, si ila a sinislris, quibus dicitur : < Discedile a me, desinamus a superbia, ut ultra nibil superbum, operarii iniquilalis, nescio vos, iie in ignem aelernibil arrogans sapiamus, milleietiam Dominus viriium quem praeparavit Deus Zabuloel angelis cjus. tulem suam eoelesiem, per quam Jiberemur a jugo
n 1 0

Jud. , 1 2 . Ephes. , 27. Jud. , 12 13. ibid. 14. ibid. 15 L u c . x u i 17; Matth. xxv, 41. Jud. , 15, 16, 17. Exod. 14, 9. IV Reg, xix. Psal. v i , 7.
9 7 9 8 9 9 M f 1 9 9 8 3 n

, e

(54) Quare? Deest in antea editt., xstat vero in manuscripli^

(55) Mss. < dicitur. > Libb. editi, < dixit. > (56) IsraeL Deest in editl., sed babelur in mst.

967

ORIGENIS

938

servilulis Zabulic quae virlus omnia pro nobis video. Iste in aralro pugnal, Aioib pognabal bt agai dexira el prospera , quae facial nos reliuquere gladio. lsle in aratro vincil. Yincil lamen elhic, ei viam (57) sinistram, qine ducit in perdilioneni, et superal, ei proslernil Allophylos. Polesl ergo fieri, revocel nos ad veram v i a m , illum qui d i c i t : ul Ecclesiae judex non seniper gladium proferat, u\ Ego suni via, verilas, el viia, > Jesum Cbrislum esi, non semper ausieritaie verbi ei acumine corDomimim nostrum, cui esl gloria el iinperiiun in replionis ulalur, sed aliquando eiiam imitelur agrisiecula saeculorura. Amen. colam , el velul aralro sulcans animae lerrara, ac saepius eam elemenli commotione rescindens, aptam HOMILIA IV. De Semegar, et Jabin, et Sisara, el cceteris judi- cam suscipiendis seminibus paret. Inierflcieniur cibus. ergo eliam sic Allophyli , cum non argumenlis ei acumine conlra adversarios ulimur , sed agresli et 1. Conjungilur principalui Aiolb ambidextri, simplict commotiilione de animis atiditoruui vilia et principatus Seinegadi. Sed videamus qualiier Aioib peccala propellimus. Sed el lu ipse, audilor, esio qui inierprelalur lam (58), concluserit principatum snuii). Ilisioria nos edocuil ea quae de Eglon rege agricola aniinx tuae, uiere hoc aratru quo uiilur Semegar. Sed cum miseris inaniim luam in arairo, scripia s u n l , quomodo sapientissimus hic Aiolb
3 1

"

'

arte quadam, et, ut ita dicam, callida, sed lauda" ero respicere : id est poslquam luleriscmbili usus dcceplione inlcremerit Eglon lyrannutn, cem l u a m , el secutus fueris Cbrisluin , po&lquam qui interprelatur rotatus vel orbita (59). Oporlel SODCUIO reuunliasli et iis quas in saeculo sunt, uoli reiro respicere, noli requirere quae propier Cbriergo lales esse c l noslri populi judices, qualis fuit sluni duxeras u l siercora: quia si in isio aratro Aiolh isie qui inierpreiaiur laus, ul omnes volumanum semper babucris, ila u( coniideiiter dicas : biles niolus et orbilas niali ilineris excidanl, et c Mibi autem absit gloriari msi in cruce Domiui perimani Moabilarum regem. Moabilx auiem internosiri Jesu Gbrisli, per quem mibi mundus crucipretaniur fluxu* vel effutio (60). Hujua igiiur fluxse fixus est, et ego mundo; haec tibi dicenli cadent et dissoluias geniis princeps vel dux qui potesl videri a dexiris luis decem niillia, et a sinistris luis mille, alius, vel inlelligi, nisi senno illius pbilosopbi, qui sumiiium bonumjudical voluplalein?Quera inlerficial ad le vero non ppropinquabunl . > Scd et boc ipsiNn quod dixil, in sexcentis viris Allopbylos pcrel perimaievangelicussermo.qui gladiocomparatur: et467 sermo prophelicus ipse in venire eorum, at- cuesisse Scmegar, non mibi videlur oitose diciuin. que in iinis praecordiis ambidexlri docioris dispuQuid enim opus erat designare etiam mimerum ? lationibus coticliidatur: ut veriiatis assertione eos Q Ni-i forte evidentius in ipso niimere ea de quibus concludens , exslinguat omnem pravi dogmalis et superius diximus, indicavii. Namque scnarius nucrassae inielligentiae sensum , qui se extollii et eri- merus, qui mullipHcatus venit in sexcenlos, inundi git adversum spiritalem scientiam Cbrisli: ui baec hujus figuram lcnel qui in sex diebus dicilur CODila faciens, et in verbo Dei dimicans unusquisque suaamalus. Sexcenlos ergo in aratro dicilur perEcclesiae judex, fial etiam ipse laudabilis Aiotb, de cusstsse ille, qui per crucem Doinini cruciGxus est quo dicat Dominus " : c Euge, serve bone et iide- mundo. lis; quia super pauca fuisli fldelis, supra inulia te 5. Sed quid posl bacc addilur? < adjeceruni, consliluam. i n q u i l , iilii Israel facere maligimm in conspectn Domini, et Aioth moriuus esl. Servatur niinirum 2. Verum breviler ieiis a nobia de priori leclione, id est, de Aiolb fine repetiiis, videamus nunc quale in bis eiiam illa observatio, quam in superioribus designavimus, quia pro peccaiis popuii nioriiur bo~ s i l cliam principium Semegar, qui interpreiaiur ibi advena (61). Verum est enim, quia omnes qui nus populi dux. Cum enim indigni fuerinl effecti,et sunl bomines Dei, advenai sunl in boc mundo , el fecerint maliguum in conspectu Domini, aufereiur ab eis homo Dei. Seddicit forlasse populus nosler: incolae iu terra, sicul et ilie, qui d i c e b a l q u o n i a m incola ego sum apud le in terra et peregrinus & Quando Ecdesia Dei sine judice esl? Etiarosi prior eicul omnes paires mei. > E l bunc ergo Semegar defecorii, aher adbibettir. Audacier foriassis alisanclus Spirilus ibi incolaut dicil, id esl bic. Quod quid dicimus, tamen quod scriplum est dicimos. enim sanclo Spiritui qui in coelis est, ibi est, nobie Non seroper princeps populi et Ecclesiae judex per bic esi. Quid ergo dicilur de Semegar? c Percussil, Dei arbitrium datur, sed prout merila nosira depoinquit , Allophylos in sexcentis viris , in sliva , scunl. Si mali suiit actus noslri, et operamur raavel pede arairi. Aliud genus laudis in Semegar lignum in conspeclu Domini, daniur nobis priociJud. , 51. Luc. , Joan. xiv, 6. Maltb. xxv, 21. * Psal. cxix, 19; Psal. xxxix, 15 62. * Gal v i , U . * Psal. xci, 7. Jud. , 1.
w u 9 ( > M 3 6 T M M

o l i

(57) Mss. < viain. Libb. edili, vitani. > (58) Aiolh.qui interprelatur laus. ln Uebrao scri plum esl 1 q d noinen quomodo iulerprelari possil laus, > video. (59) Eglon lyrannum, qui interpretatur rotalus vel orbtta. Ex Vu? rotundus, > aul rbty t plausirum, roia, orbiu.
i,

(60) Sic mss. Librt auiem edill., < Madianitaruro regem. MadiauiUe auiem inierpreianlur Ouxus vel pffnsio. Quomodo Moabiue atu Madianil* reddi possiut fluxus vel effusio, non video. (61) SemeaQr,qui interpretalur ibi advtna.El i ibi et advcna. >

969

IN LIBRUM JUDICUM IIOMILIA V .

4 8

970

pes sectindum cor nostnim, ct hoc libi de Scripln- qwe clamaverit ad Dominum, suscilelur propbetia quae esl m iigura Debborae, el secundum ris probabo. Audi namque quod DomiHtis dixit : propbclia3 gratiam, el inleHigemiain, vel Ecclesix Fecerunlsibi regem, ei non per me, el principem, populus guberneiur, vcl etiam sensus iiniuscujusque ei nou per consiliurn ineum. > Et hoc dictum videlur de Saul i l l o , quein utiqae ipse Dominus clege- mciilis et animx regalur, per Jcsum Cbrisium Dort, c l regem lieri jusseral: sed qnoniani non se- minum noslrum, cui esl gloria ei imperiuin in s#cunduiii volunlaleni Dei, sed secundum peccaloris cula sajculoruni. Amen. populi merilum fueral clccius, negai enm cuin sua HOMILIA V . voitiiilale, vel consilio constiiatum. Tale ergo aliDe Debbora, et Barach, et Jahel, et Sisara. quid inielUgamos etiam in Ecclesiis fieri, quia pro I. De quaeslionibus ad quaesiiones , el de sacrameriiis populi, atu in verbo et opere potens a Deo mcntis ad sacramenla iransimus: el cum vjx ac tribuilur reclor Ecclesiac , aut si malignum faciat diflicuhcr priina quxque explananius , dilficilibua popalus in conspeciu Domini , lalis Ecclcsiae judex ditficiliora succcdunt, quae non tam ingcnii facwidalur , sub quo famem et siiim populus palialur, dia indigeani, quam divinae graliae aspiraiionem c non famcm panis, neque silim aquse, sed famem requiranl. Sine dubio enirn requirit audilorem, atidiendi verbum Domini . > Ita ergo nos agamus, ' ' qiioiiiaiH quidem seutenlia est apostoli P a u l i , q u ei ila oreinus, ne unquam nos divina imligiiatio in d i c i t : Omnis scriplura diviniius inspirata, utiverbi fame condemnel a c s i l i , ne unquam aufcra- lis est ad doceitdum, ad increpandum, ad dociritur a nobis, qui nos verbo ei opere inslruat, qui in nam qtw est in juslilia. Quid ergo babeal in sese nioribus, c i bonesiaie , qtii patienLiae ac mansueiu- isia Scriptnra, quaiu sine dubio et ipsarc inspiralam dinis perfecimn de se populis prseslet cxemplum. diviniius coiifiieiniir, quod nobis ad doctrinam ceNam si nosfecerimusmalignum in conspcciu Domini, d a l , quod ad increpaiionem, quod ad disciplinam, id csl, si male egerimus , si voluulaiein noslram el quod ad jusliliam, diligentius esi inquircndum. non l>ei facitnus, morilur et nobis Aiolb, aufcrlur Quid enim nobis ex boc conferiur, si legamus hoc ei Semegar, ei obsciiralur Jaus noslra, tradimur ia quod recilatum esl, id est, quod Debbora, inquil *% manus Jabin regis Cbanaan. Jabiti auiein interpre- muiier propbelissa, uxor Lapbidoih, ipsa judicabai talur sensus sive prudenlia (62). Si ergo nos c non Israci illo lenipore, et ipsa, inquii, Debbora sedebat sub palma iuler mediuiu Rama ei inter meprobaverimus Deum babere in uolilia, Iradil nos dinin Bellicl, jn monie Epbrem. et ascendebant ad Deus in reprobum sensum, repleios iniquilatc, nequiiia, foinicaiione, avarilia, plenos invidia, bo- Q eam filii Israel, til judicarenlur? Tum deinde quid
u 48 9

nobis erudilionis , aui doctrina? , aut jnstitiae ea nticidiis, conlenlioiie, dolo, susurralores, deiratores, Beo odibiles, coniuuieliosos^ superbos, ela- conferunt quai sequunlur, vei de Baracli, vel de tos, pareinibus nou obedienies, incomposiios, sine Jabel, vel eliain de Sisara duce miliiise J<bin? 2. Yideamus ergo ne forie per ba:c dignum a l i auccui, sine misericordia > Vides qui sinl ei quaqnitl sicnt el Scripluris caeleris, de sacraiuentis seles qui iraduniiir iit reprobum seiisuiii, qui iraduncreiioribus doceamur. Primo boc ipsum, quod cuin tur Jabin prinripi Cliananieorum. pltirimi judices viri in Israel fuisse refeniniur, de 4 6 8 4- ( E l princeps , inquil , mililia3 Jabin nullo illoruni dicilur, quia propbeia fuerii, nisi de erai Sisara, el ipse babiiabai in Arisolb gemiiim, el etanl ei noiigenii currus ferrei. E l claiitaveriinl Debbora tnuliere. Praeslat ei in hoc non ininimam ud Dominuni lilii hracl. Eliam et in boc siniililer consolalionem inulierum sexuL eliam ptima ipsiua illa quam superius designavimus, observatio cit- lilleraB facies, el provocat eas uli uequaquain pro slodilur, qtiia nesciuni clainarc ad Dotninum filii Is- infirmilate scxus desperent eliam propbetia? gratia? rael nisi cum tradili fuerinl in iiiauus Jabin , vel capaces se lieri posse, sed intelligant, el credaul quod mereiur banc graliam purilas ineuiis, non cuni aillicii per ejus niililkc priucipeai Sisaram , c cui eraiit, inquii, nongenli cnrrus ferrei, quibus D diversiui sexus. Sed videainus quid eliam interioris iulelligenlix rcspiral arcaiium. Dcbbora apis scilicet affligereuir populus duiii; cervicis. Sisara hilerpreialur sive loquela (64). Sed jam et in guaulem inierpreialur vi$io equi (65). Isie est enim perioribus diximus quod Debbora in propluahe foraniinalis, spiriialis, qui non videl nisi ea qua? ina accipienda sit, quse esl apis. Cerium namque auiinalis sunl. lpse esl ejus visio, ipse semper inluiest quod omnis propbelia suaves coelestis doclrinaj lus. ideo seuiper aniinalis boino, et is qui selavos , et dulcia divini eloquii mella componai. ciindum camem esl, persequilur eum qui secundum Unde ei David canebal dicens : c Quani dulcia spiriium est, donec spiriialis inteiligal, et exauiifaucibus meis eloquia lua, stiper mcl el favum ori nelomnia ,et intelligat unde sibi sil anxilium denieo. E l iieruro alibi dicit judicia Dei c preliosa i>osceiulum, el clamel ad Bominuin : donec animse 28-31. Jud. iv, 2, 5. 1 Cor. , 15. Ose. v m , 4. Amos , I I . Rom. , P s a l . xix, 11. II T i m . , 16. Jud. iv, 4, 5. Psal. cxix, 103 . (62) Jabin auiem interpretatur $en$us sive pn*- c v i d i l i et D1D equus. (64) Debbora apis inlerpretaiur $'m loquela. Apis dentia. p l intelligere, seiuire. (03) Sisaru auiem inleroretalur oisio equi* a , loquela a < locutus est. > 31
4 S i7 4 8 4 7 4 i 4 5 81 4 4 9 8 0

PATROL.

GR.

XII.

971

ORIGENIS

972

esse super aunim , et lapidem pretiosuro raultum , cum propheiia falsum est. Non enim secuii sunt propheliam, ul crederent ci de quo omnis propbelia et dulciora super mel et favuni. praescripla est a Chrislo. Propterea ergo dicil adj 3. Sed el illud consideremus, ubi residere dicitur eum Debbora : Ibo lecuin. Verumlamen sciio, prophclia, el ubi locus ejus esse describitur. c Snb quia non eril primalus tuus in via bac quam incepalma, inquit \ inler medium Rama, et inler medis, sed in manu mulieris iradei Dominus Sisaram. > dium Beibel. Sub palma sedem babet propheiia , Evidenler ostendil quia non eril apud illum popuquia c juslus, inquit David , sicut palma florebit, luin primalus, nec pcrmanebil apud eum vicloria per boc quod suis inslilulionibus eruditum propbepalma, sed in manu mulieris, cui nomen J a b d , lia perducit ad palmam supernae vocaiionis Dei, in iradelur Sisara. Describilur auiem quod secunduia Cbrislo Jesu Domino uoslro. Inter medium aulein conimonilionem Debborx, id est propbeli.x, inseRania, el inler roedium Belbel sedere dicilur. Raquerelur Baracb principem Allopbylonim Sisaram: ina inierpretatur exceUa, Beibeldomu* Dei (65). V i el ipse quidem eum comprebendere non poluil, sed dele in quibus locis residere dicilur propbelia, inier occurril ei fugienli mulicr alienigena Jahel, quae excclsa et dotnum Dei. Nibil enim bumile, nibil mulier prius cum eo amiciliarum fodus habueral. dejecium, nibil vile erga prophetiae sedem reperiri polesl : sicul et Salomon nibilominus sapieniiaB se- Ad quam ille cuin declinassel lalendi gralia, aquatii poposcit ut biberel, sed ab illa lacie polalus est. dem describens , dicil de ea, quod vel in portis c i E l cum eum in lalebris collocassel, ac pellibus viialum assistat, vel m murorum moenibus babiiel, adoperuisset, posl baec palum malleo adacCum per vel in aliis lurribus libere agal. IIoc crgo modo ejus malas vcl maxillas delixit. Et lunc occurrens propbelia, quae nunc in Debbora describilur, intcr inseciami Baracb moriuuin jam et prostraluiu doimim Dei, et inler excelsa dicilur babilare. Non oslendil Sisaram. enim nos docet quae supcr terrain sunl quxrere, sed qux in coclis sunl et in excelsis, c ubi Cbrisius 5. Quid crgo nobis sacramenli omnis iste bisloesl in dexlra Dei sedens " : illuc nos propbelia riaj lexlus osiendit? Jabel mulier alienigena, de borlaLur ascendere, illuc discipulos moliiur iin- qua propbelia dixit quod in manu tnulieris fiei victoponere. ria, figuram lenel Ecclesia?, quae ex alienis gemibus congrogala est. lnterprelalur aulem Jaliel aseen5. Hsec ergo primo omnium, inquil < misit, el vocavit ad se Baracb. Baracb inlerpreiaiur iie (68) : quia revera non est alia ascensio qua coruscatio (66). Coruscatio vero esl quae babel qui- ascendalur ad coelum, nisi per Ecclesiam mulliformis sapienliae Dei. Ipsa esi ergo, quae diim a cordem luccin, sed non manenlem. Ad modicuin 469 temporis resplendet el desinit. Ilic ^ poralibus ad spiritalia, et a lerrenis ascendil ad ergo Baracb mibi videLur fonnam gerere populi coeleslia, inlcrfecil Sisarani, de quo jam superius prioris, qui primo omnium pcr propbeliain vocaius diximus, quod camalium viiioruni, eianimalis, vel esl, el invilalur ad audienda cloquia Dei, el divinac slolidi (69) bominis tenet figuram , quia Sisara legis inunera capienda, qui relulsit quidem , et ad visio equi inlerprelalur. De quo Scriplura dicil legis splendorem ad breve lempus coruscavil, sed c Noliie fieri sicul equus el inulus , quibtis non est non diu pcrniansii, nec conlinuum lticis poluil inielleclus. > Palo ergo eum inlerfecit, id esl ligni obtiuere fulgorem. Cura ergo dixisset Debbora ad crucis acumine, el virlute eum proslernil. Baracb, id esl propbeiia ad priorem populum, quia sine causa maxillam ejus palo transverbcrasse c tibi praecepii Dominus Deus Israel, ei lu ascende describitur. lllud enim o s , quod de carnalibus in montem Tliabor, et accipe decem niillia (67) loquebalur, el illa dociriua qua3 carnis gloriatu virorum \ ci reliqua quae scripla sunl, quid prajrerebat, quia in delioiis et voluptate viveuduiu respouderil Barach ex pcrsona populi a 1 propbesapienlibus saiculi persuadcbal, et bumanuni genus liam videamus : c Non , inquil asceudam, uisi luxtirix adulatione deceperat: illud, iiiquain , os lu ascenderis niecum, quia uescio diem in qua mitligno crucis confodilur el terebralur, quia illain lel Doininus angclmii suiim inecum. > Vides ergo ^ vium, quam pbilosophia lalam el spaliosam prxdiquomodo illis prioribus propbelia dclulil eloquia cavcrai voluptatis, hanc Chrislus an tam el anDci, el illis dicit dala essc pr^cepla ul asccndam guslam nobis viam saluiis oslendil . Sic ergo iu iiionlein : sed excusanl el dicuut, Non ascendam, Jabel, id esl Ecclesia, viiiorum principcm Sisaraiu nisi abcenderis el lu mecum. Et de excusalione obteclum pellibus , id esl niembrorum nioniiicaquidem veruiii esl, sed de repromissione falsum lione sopiliim, ailerno iradil soinno. Occurriitamen esl. Quod enim non ascenderunt in monlem Dei, Jabel, id esl Ecclesia, post boc ei priori populo verum esl; quod auicm pollieoutur se ascensuros ir.scctanli Sisaram. Inscciabalur enim lsrael Jud. iv, 5. Jud. , 6. ibid. 8. ibid. 9" Jud. iv, 5. Psal. xon, 12. Coloss. , 1,2. Psal.xxxn, 9. Matlb. vn, 14. (65) liama interpreluiur excelsa ; Bethel domus (67) Mss. c decem niiliia. Libb. editi, f duodecim millia. Dei. Rama excelsa a ; Beibel autem domus Dei (68) Inierpretalur autem Jahel ascensio. Ab iT9 a TYT2 qod esi, < domns, et SN < Deus. c ascemiii. (06) Barach inlerprelalur coruscaiio. ATTQ quod (b9) Yel ttolidi. Uuus codex ius. vcl cboiri. t idem esi.
s e 5 , s 8 8 t e n i m B < 8 | 5 8 8 4 8 8 8 8 8 7 5 8 8 8 6 0

975

1 LIBRUM JUDICUM HOMILIA VI.

974

legem justitiae, sed in legem non pervenil. Occurrii et ca?tera quae sanclus Aposiolus enuroerat *, ergo Ecclesia etiam ipsi, ei ostendit ei opus suum, Sisaram in semeiipso videbiiur pereinisse , u l baec ostendil vicloriam consummatam , atque in socie- non solum in persona Eoclesiie constimmari, verum tatem eum prostraii hosiis iuvilal. Ycrum est eiiam unusquisque in sua atiima osiendat iinptori : eniin illud, quod Aposlolus in novissimo leinpore quia , stciit diximns, ca?ptus est quidem Sisara flicit fulurum, quia cum pleniludo genlium subiniuseclari a populo priori, inieremplus auieni a mutroieril, tunc omnis Israel salvus fiel Fit ergo licre ac Ecclesia geniium , et in uianu ejus dala est quidem priinatus iti manu ntulieris alienigenae, non palma vicioria?. ln consummalione omnium, id est lamen excludiiur a cousortio glorise eliain Baracli , in fine saeculi, etian canlicum Domino cantabitur qui prior quideni coeperat, sed novissimus pervenit per Debboram, in quo primatus quideiu dabitur ad finem. lmo dum illc pervenil, Jahel alienigena Jahel Ecclcsiae geniium : nec lamen Bebborae laus pneiereunlem quodammodo victoriam rapil. Eadem silebilur : sed ei primis el novissimis vicloriae p r a forma praecessit etiam in Esau et Jacob fratribus. iniuin dabilur, per Jesura CHristum Dominum Duni enim Esau seclaiur agresiia, dum moraiur in nosirum, cui esl gloria el iiuperium in g&cula galtibus, praveniens Jacob, el mulierig consUiis, id saeculorum. Amen. est matris, coropositos pairi offerens cibos, bene- ' HOMILIA VI. dictionig primatug aicepil. Sic el in Evangelio perDe canlico quod canlavit Debbora. gente Domino ad filiam principis syuagoga; sugci1. Sisara cuin exercitu suo el curribus ferreis t a H d a m , prsevenicns mulier quae flnxu sanguinis quibus impugnat populum Bei, superalus est, quod laborabat, fideli laciu prior consequilur saniiaila fulurmn prophelia pracecinil per Debboram. lem. Et poslcaquam in manu mulieri^ facla victoria esi, 6. Quod si eliam inde requireoduin aliquid vide- camicum islud Debbora, velut vicloriaj ip*ius lau* dem, cecinisse praescribilur. Verum gi meminimus t o r a diligenlibus audiioribus, quod lacle eum poeorum quaj in superioribus dicta sunt secutidum lasse dicilur, cum ille aquam poposcisset, videamyslicam foruiam, quae est fignra Debbora?, q u IIIUS ne forie secundutn myslicas vel allegoricas legis inlerpretaliones, lale aliquid etiam de boc eiiam Baracb, quid imaginig teneat Jahel mulier, possil oslendi. Laciis cibus csse dicilur in Scriplu- qu;e adversarium populi Dei gola dejecit, quae ciiam iinago sil Sisaroe ipsius, qui a muliere alienigena ris sanciis , priina hsec moralis inslilulio, quae ligni viriule prostralus esl : imelligimug baec omincipietUibus velul parvulis Iradilur. Non eiiim
M

iu iniliis stalim discipulis de profundig et secreiio- Q nia sacramenla esse, quai in novissimis temporibus, el iu iine saiculi per Ecclesiam consumtnanribus tradendum est sacramenlis, sed inoruin cortur, ei in eantico boc velut epinicia ejus, id est reptio, emeodaiio disciplin*, religiosas conversaviciorue laudem esge descriptam, illius scilicei tionis, et siinplicis fidei prima eis olcmcnla iradunlemporis cum c novissiimis iiiimicug deglrueiur lur. Islud esl Ecclesiae iac, ba?.c incipieulibug parmors . > Tunc euiin exsukabii Debbora, id est vulorutii prima siuit elemeula. Sed isle cibus iis exsullabii gioria propbeiiaB , quia quae praedixii, 470 qwidein qui ad bonum proficiendi proposilum gcruni, viiam iribuit et saluiem : iis vero quibus implela sunt. Tuuc Jabel, id est Ecclesia (70) bosiem coimnuneui omnium snperabil: ei pogteaconlraria placenl, quibus luxuria, libido, avaritia, quaiu pleniltido genlium introierit, lunc el Barach, ei omnis impietas cordi esi, bujusmodi doctrina id esi reliquus Isracl, salvus fiel el in socieiatem necemet interilum praeslat. Sicergo i i l , ui ex liis, vicioriae recipietur. Tunc ergo, si digui fuerimiis, atque iigdecn cibis quibus alunlur boni, stiffoceulur eliam nos caniabimus caiuicum ismd referlum mali; et in quo piis vila esl, ibi s i i impiis mors. i n y s l i c i s et propbelicis sacrainentis, ex quibus per Denique ul exemplo res quam dicimus planior fia(, siugula discuiere cuticla letnporis non est. Brevic vinum sanos et cuinmade degenies juval, el sicul Scriplura dicil < cor bominis > duntaxal ^ latem namque audiiores Ecclesia3 diligunl. Pauoa lamen vel de principiis ejus disscrenlcs, vel sparsim c lauificai, febriciianiibus vero, si gumpserinl ex eo flosculos eligentes, consolaliouig aliquid audiperniciem conlinuo el iiiierimm parit. Ita (il ut loribus afferre lenlalninus, vel nosmetipsos exereadein res eodem inodo sumpia, uni quidem vitam, cere, et mediiari ut apli efficiamur ad Debbor alii autem conferat morlem. Sic ergo intelligendum caolicuin decaniaudum. est el Sisaram istum auimalem bominetn, el vitio2. ln incipiendo, principeg in Israel, in volunla* rum prineipem, per doctrinam Ecclesiai, quam non tibus, populi, beiHidicile Doininum .t Benedictio, ex fide suscepit, exslinctum. Sed et unaqu3(iue inquit, qua benedicimus Dominum, sit in exordio anima saiis agat lacte evaagelico alque aposiolico principuin ia Israel, luin deiude et in volunlalibug sopire in semetipso et exslitiguere Sisarara. Si enim populi. Verbi gralia : c u i n primum incipimug venire per baec edoclua quis mortiiicaveril mmbra sua ad Bcicultum, cum initium verbi Dei et doclrinaj quae gunl super terram, avariiiam, fornicalionein, ^ Col. , 5. I Cor. xv, 26. R o a . xj, 26. Rom. x i , 20. 1 Cor. m , 2. Psal. civ, 15, Jud. v, 2. (70) M&s. Tunc Jabel, id est Ecdesia. > Libb, edili, lunc itaqne Ecclesia
6 8 86 9 t7 8 1 8 8 8 8 8 8 8

975

ORIGENIS

976

cntlesiis accipimus, a priacipibus Israel iata nobis cbarilalie, c et galeam > nihilominos < salutis acciiniiia capessenda sunt. Principes aulem Israel, id pite, sed el gladium, inquit, spiritus, et super oni81 populi Cbrisliani, angelo* accipiendos puto, nia c sculum fidei, in quo possilis, ait, omnia jacula quos adc.se Dominus dicit unicuique ininimo in maligni ignea exslinguere. > Vides ergo qaomodo Ecclesia, qui etiam semper videre dicuntur faciem omnia per ordinem fiant, et nibil confusum in poPatris qui iu coelis esl . Ipsi ergo sunl principes, pulo Dei, nibil incompositum aul pra?posterum geet ab ipsis nobis sunl sumenda principia. Vcrbi ritur. In iucipiendo principes juvant: cum adjulns gratia : si eal quis puer ad scholas, a inagistro fueris, ei a principibus erudilus, jam libi ipse quidem suscipiiur, et eflicilur illius doctoris disci- spoute ei voluutaie lua, quae didicisti a principipulus, sed non stalim discendi ab ipso praeceptore bus, gere. Recte enim decoclis priacipiis, deposisumit exordium : sed cum ab eo prima tanlum lisque rudimenlis nosira? comoiitlbnur volunlati, eleinenla susceperil, iradilur aliis erudiendus, ul iia ul vel laus meriii sit, quae nostra virtute quaesiu dic*in, scbolae ipsius priacipibus : ul cum ab illis est, vel culpa jure sit nosira, quae per nosirani quanlum in illis eslfueril edoclus, el cum prima venit ignaviam. Haec pro eo quod scriptum e s i " : apud eos deposuerit rudimenta, tum demum ipsius c In incipiendo, principes in Israel, in voluatalibus. docloris perfecliora praecepta suscipiai. Ita ergo populi, beaediciie Dominum. > 3. Posi haec aulem d i c i t " : c Audiie, reges, el eliam nuuc insinulionum nostrarum iniiia repetens auribus percipite, ealrapae. Domino canlabo, psalpropbelia dicit, quod cum a principibus coeperilam Deo Israel. Audile, inquil, reges. Reges apinus (71), vel principes cceperint operari in oobis, pellat eos qui convocantur ad audieadum verbum deinde nos voluntate el proposilo subsequamur : et Dei. Exsulla, popule Dci, audiens tuae nobililaiis aucli profeclibus, sic ad benedicendum jain ipsum iasignia. Tu vocaris ad audiendum verbum Dei, et Dovinum \eniamus. Sed videamus quid d i c i l : In non ui plebs, sed u l rex vocaris. Tibi euim dicttiiu iucipicndo, inqnil , principcs in lsrael. lailia jue s l : < Genus regalc el saccrdotale; populus in vari a priacipibasdtcuntur: post bxc vero jam volanacquishioaem. Ideo quia vos reges eslis, merilo tale propria ei proposito nitenduin est, ut benedirex aosler Gbrislus Dominus c rex diciiur recere Doininum aiereaatur.Nam eipopultis Israel cum gHin, el Doininus domiuanlium. Sed sicut exstdinciperetexiredeiEgyplo,el iransire mareRubrum, tatis de nobiliialis vestr tiiulo, ila discere debeiis nibil ipsius proprio labore, sed totum per principes, quid agendo unusquisque veslrum Gat rex. Quod id C8l per angelos agebalur. Denique sic dicii Moyses a d 4 7 1 populum : Yos, i n q u i l , lacebiiis, et Do- vobis ila breviler definiam. Regein le oinnium esse fauil, si regaet Gbristus ia te. Rex namaae a reminus pugnabil pro vobis. Aperle enim angclus gendo dicfeus esi. Si ergo el ia te aaiuius regaat, el vaslator pro eis pugnasse describilur , qui iEgypiiorum quidem priniogenila hueremit: IsraelKaruin corpus oblemperal, si concupiscenlias caniis sub vero ncc pecus quidem lautire fecit. Yerum non juguai iaiperii (ui miltas, si vilioruai genics sobrielalis l u * freais arclioribus preaias, aierilo rex discmper exspcclandum esl ut angeli pro nobis puceris, qai te recle agdre noveris. Gum crgo lalis guent, sed in iucipiendo laniummodo, id esl iu iniiiis nosiris, a principibus angelis adjuvamur. fueris eflecius, digae a l rex ad audienda diviaa verba vocaberis. Uoc vero quod subsequilur, aiagis G&icrum processu lemporke oportei eliam aos ipsos exire armalos ad praelia. Anle eniin quam bella corporeuin aliquid iadicat, quod d i c i l : c Auribus discaraus, anlequam pugnas Domini parare medi- pcrcipile, oaiaes satrapae. > Sicul eaini iiiferiorcs teinur, a priacipibus angelis sablevaiaur; ante- sual regibus sairapaj, ila el auribus percipcre iaferius videlur esse qaam audire. Aadire aatnqae ad quam panis coelcstis cousequaiaur aaaoaaai, el caraibus Agai iuuaaculali saiiemur, anlequam vera* inleriorem periiacl bominem, sicut et Doaiiaus di: t Qui habel aures aadieadi, audiai. > Auvilis quae ascendii de radice David saaguine i a - cebai
M 7 6 n 70 7 1 7 8 , 7 9

cbrieaiur, doaec parvuli sumas, et lacie alimur, ^ ribus vero percipere, ad exieriorem el corporaieia et iaiiiorum Gbrisli sermonem lenemus, lanquam perliael aadiium. ldeo ergo et bic illi qui audiie parvuli sab procuraioribas agiaias, ei acioribus andebereat reges dicualur, qu vero auribus percipere gelis. Ubi vero jam niililiae coelestis sacrainenta salrapae appellanlur. c Ego Doiuiao caafcabo, psalguslaviaius, el paoe viue refecii sumas, aadi quolam Deo Israel. > Beaii suat qui possual cauiare inodo per aposlolicam tubaai susciiamur ad prailia. caalicum Doatiao. Gum redimus ad Scripluras, Ingenii aaaique voce Paulus clamat ad aos diceas : mulla caalica sacris niaadala volumiaibas iaveaii laduile vos arma Dei, ul possilis stare adverstis mus. Habemus iategruai volumen de Ganlicis caaaslaliara diaboli. Noa nos ulira palilur velat sub ticorura scriptuai. Ecce el ia boc libro Judicuui alis laciantium (72) lalitare, iavkal nos ad certababeaius canlicum, el Nuoieris caaticain scrilainumcaaipos; Uiduile, i a q a i t , vos t loricam ptum esl, ei in Deuleronoiuio, ei ia Exodo, et io
7% TS fie n

Matth. xvni, 10. Jud. v, 2. Exod. xiv, 15. Jud. v, 2. ibid. 5. 1 Pel. n , 9. Apoc. xix, 16.
7 7 6 7 7

7 0

7 1

Exod. x n . Epbes. v i , 11 Mauh. , 15.

7

7 S

7 1

ibid. 15-16

(71) Coejierimus. Deest in libb. editis, exstai in

II>bS.

(72) Vclut *ub alis laclanlium. Ha?c dosideranlar ia libris aalca edilis, sed exslaat ia aiss.

97

IN LIBRUM JUDICIJM HOMILIA VII.

978

primo Regnorum libro. In primo eliam ParaNpo- sedens super asinam resplendentem Domlnum benemenon, el in aliis muliis locis invenies cantica dicere, el in medio laetanlium laudare Deuin. < Ibi divina es9e descripta. Ait ergo haec vox justi : Ego dabunt justitias Domino *. > Sacrificium Domino Domino cantabo, psallam Dco Israel. > Quie puillud est acccplabtle, quod in juslitia oflerlur Dotaa ila canore vocis esl, et iia epiritus puri menmino et aequitate. E l ideo dicitur : Jusii cou,lisque sincera?, m (73) caniilena ejue diviniim dele- fortati sunt In Israel. 5 In aliis quidein gentibus, qui clare possil audiium? llle profeclo esl, qui nullum corporis robore fortiores sunt, illi poientes dicuniur raucum babel in se peccati sonum, qui nibil offenin pra?lio : in Israel vero qni jusiiores sunl, ipsi po sionis in lingua, nibil crassiludinis in spiritu gerit, tentiores dicunlur in bellis : quia justitia eliamsi ille potesl dicere: c Ego Domino canlabo, psallam viribus infirnia s i l , v i n c i l : injustitia vero, eUi mulDeo Israel. los el validos pugnalores habeal, superalur. Sic 4. Verum quia conlinualioncm canlici per singnla igitur in bac geule nosira, id esl in populo Det, per non occurrimtis explicare, inlerpolando saltem se- jusiiliam superamus, aul per injusiiliam vinciriem lectionis, videamus quid cst quod d i c i t : mur. < Cor meum ad ea quae disposila sunl huic Israel. 6. c Exsurge, Debbora , exsurge et siiscita dem Hoc modo videttir quod d i c i l : Cor meum, el animus ^ millia populi .iPropbelia quando exsurgil ? Profeclo iiieus, el sensus meus, ei tota mens mea ad illiid in- in advenlu Domini : et non solnm ipsa exsurgir, scd lendil, et illud prospicit quod dispositum est, et ei populos suscilat ad credendum. c Gaplivam duquod pripparaium esl Israel: illud lota menie pro- cilocaplivitalem, fili Abinoem . Abinoem re$ponsio spicioquod futurum esL Si enim ad illud tnlendcro patris interpreiatur (74). Hiijus iilius est Baracb. animum, omnia quae in boc mundo sunt, ducam Caplivilalem de boslibus capiel, qui coelestis Patris utslercora, ut Cbristum lucrifaciam , qui responsa servaverit. Domine, bumilia milii forliopraeparavii illa ornuia qux c oculus non vidit, nec res me *. Vox isla fidelium est, corifltentium sitnauris audivit, nec in cor hominis ascendit, iis qui pliciter forliores esse inimicos suos, adversura quos diligunt eum . Cor ergo, inquil, meum ad illa nobis pugna et certamen est : quia non est nobis exlenditur. Non enim adbuc bumanum cor gero, pugna adversus carnem et eanguincm. Alioquin neque quae cogiio, secundum bominem cogilo; sed esset nobis forlior adversarius. Sed quoniam adverquia secunduui Scripturam ii ad quos sermo Dei sum principatus ct poieslalcs, el adversum inundi fit, dii sunt, nec ego hxc Iiumana, sed divina menle hujus reclores lenebraruin, et adversum spiriialia prospicio. Q nequilia? est luclamen, idcirco dicil propheia : c Domine, bumilia mibi fortiores me. > Quomodo 472 5. Potenies populi, benediciie Domienini non baec tanla spiriluum vis, longe sil bumana nuin, qui asceudislis super jutnenla . Quid est aacendisse super jumenlum? Corpus boc meum ju- fragilitale vehemcniior? Sed in eo Deus adjuvat infirmitaiem noslram, in qno dicit Aposlolns : menluiQ eel : ad adjumentum enim el ad ministec Omnia possuro in eo qui me conforlat, > Gbrislo. riura dalum est: ego aulem sum, id esl iulerior bomo, qui ascendi super jumenium lioc, cui dici- Suni islae quidem virtuies forliores nobis : sed ilelur, m benedicatn Doniinmn. Si ergo vere ascen- rurti qui in nobis est Gbrislus, etconfortal nos, est disli supra corpus, el superior effeclus corporalibus oinnium ioriior; cai est gloria el linperkK in S:Kdesideriis, et inolus corporis Uii freno menlis et cula saeculorum. Amen. interioris bomiiiis moderainine gubernanlur, de IIOMILIA VII. ie dteilur, quia ascendisii super jumenluni boc, cui De eo quod translati sunt ftlii Israel in manus Madian. dicilur, ut benedicas Dominum. Qtiid aulem est 1. Quiescit lerra donec quiescii peccatum. Moveri quod sequitur? Sitper vebicula, inquit \ sedenautem dicilur lerra, bocest, i i qui babiiaiil terram, les, e l supcr asinas refulgenles. Quid sibi viden lur esse asinai refulgentes? Dicit enim Scriplura, ^ cum animas hominum movere coeperint, et perlurbare peccata. Et ideo scriptura est boc quod iwnc qaia oporteat beuedicere Dominum eos qni sedeni prsesens lectio conlinel. c E l quicvit, fuquit , terra super vebicula et super asinas refulgentes. Mibi quadraginla annis. E l feccrunl filii Israel nialigniiiii velul in locis ita diffieilibus tale aliquid videtur : conspectu Domini, et iradidil cos iu inamis ftlacum jumenium boc, id est corpus meum, sub jugo dtan annis septem, et invaluit Madian &uper Isvenerit verbi Dei, lunc vebicidum corporis mei rer a e l . > Dum esset ergo justitia in lerra, id est eplendere incipiet; ei asina ba?c, esl caro mea, in iis qui babilanl lerram, quievisse diciuir lerra ; tiinc refiilgere dicetur, cum castitatis ac pudicitiae cum vero increvil iniquiias, et fecerunl (75) maiifueril splendore decorala. iia recie dici'ur anima
8 87 8 0 ( 8 1 88 89 8 1 8 3 8 i 8 1 e , e

Jud. v , 9 . " P h i l . m , 8 . I G o r . n , 9 . " J n d . v , 9. 10. " i b i d . l O . " i b i d . U . i b i d . ibid. 12. ibid. ibid. 13. Pbilip.iv, 13. " Jud. v, 32. Jud.vi, 1. (73) Sic mss. Libri vero edili, iia spirilus puro amcenitas, et 2 t pater. > meniis, qii sincere canat, . (75) Ms., t increvit feccrunt. L i t b . edili^ (74) Abinoem responsio puiris inlerpretalur. Me- ucreverit.... ieccrinl^ liua veriereiur, t ainoeniias palris, ab CS3
8 0 8 1 8 8

8 8

87

8 8

ORIGENIS

m
96

gniim in conspcciu Domini, lunc iradidil, inquii, libenter ascendat, deper&int dmnia quae prius fueranl in horreo conscienlise congregaia. Propierea 6os Domintis in manus Madian annis scplem. > ergo Scriplune sanctae nobis servanda commonilio Nec dicunlur invaluisse Madiantta? super populuni Domini, donec prxcepla Domioi populus cuslodi- esl d i c e m i s : t Omni custodia serva luum cor. tit. Cum vero negiigere cocpit mandala divina, ro- Guslodicndum est igitur cor ab omni peccato, e l pracipue in tenipore perseculionis. Si cui enim buslior el validior eflecia est adverstis eum hostium manus. E l adTersum quidem illum priorem popu- accidat, ut in aliquo quidem lempore congregel fructus juslUiae, conquiral opera virtulum, et omlum corporales insurgebani hosies, cum deliquiss e i ; adversum nos autem, qui Israel secundum spi- nibus se probatissimis excolal dieciplinis, in perrilnm (76) dicimur, spirilalig sine dubio lioslis seculionis vero lerapore denegel fidem, isle condila omnia evacuavit, ex omnibus facultaliboi insurgil, el cum mandaia Dei negligimiis, cura Cbrislum conlemnimus, validior adversum nos ma- euis nudus repente et inanis effectus est, quia diu tius dopmonum efficilur : c l tradimur eliam nos ini- quaesitus, et mullo labore collcctus, subito omnis effusus esl labor : et sicut dicil propbeia , micis, cnm deserimur a gralia. 2. Sed videamus quid accidit eis, qui Iradili sunt , c omnes jusliliae ejus quas fecit, non commemora* pro peccaiis suis. < E l fugerunl, i n q u i l f i l i i ls- ' bnntur. > Propterea crgo, fratres, deprecemur Dominum confilentes ei inOrmilalem noslram, ne nos rael a facie Madian per sepla in monlibtis,el in speltincis,et in munilionibus; el efficiebaiur cum semi- tradai in mantis Madian, ne tradat besliis animam confiientem sibi, ne nos tradat in manus poienlunt nassel vir Israel, ascendebant Madian et Amalec, et illii Orienlis super eos, et superveniebanl eis, et ex- eorura qui dicunt, Quando veniet lenipus ut detar lerminabanl omnes fructns terrae, usquequo perveni- nobis polesias adverstis Cbrislianos, quando traremrin Gazam.Ha?cquidem patiebalurille,qui eral dentur in manus noslras isti qui sc dicuni babere, vel nosse Deum? Quod et si iradamur, et accepe* secundum carnein Israel. Seminabat lerram, sed rinl polesiatem noslri, oremus accipere a Deo virquoniam propeccalissuis iradilus eral insurgenlibus tutem, ut susiinere possimus : m et fides nosira in inimicie, pro frugibus corruplionem melebal. Nopressuris el iribulalionibus clarior fial, ui per pabie veroqui secundum spiriium Israel nominaimir, quid tale accidere potesl consideremus. Est quando tienliaro nostram illorum superetur impudenlia, ei, sicut dixil Dominus, in nosira palicnlia acquiramus 473 sentinamus, cl non pbssunl inimici corrum: quia c tribulatio paiieniiam J>*re semina quae semiuamus, non possunl apri in- animas nosiras sidiari cullurue nosirae: esl auiem quando semi- C operatur, paiientia vero probaiionem, probatio au* namus et corrumpunlur qiiSB seminamus. Paulus lem spcm > Pertendil enim nostra probatio non JOS aposlolus de bac seminandi doceal diflerenlin. usquc ad verbera solum, scd usque ad profusioneiD Audi crgo ipsc quiri d i c i l : < Qui seminal, inquit , sanguinis pervenil: quia el Ghrisius quem sequiin carne, de carne melei corruplionem. E l qui se- nuir, pro rcdemplione nostra effudit sanguinem ininal in spiritu, de spiritu meiet viiarn oetemam. suuni, ul inde exeamus loti sanguine oosiro. Batsli suni ergo, quorum semina Madianiue corrum- piisma enim sanguinis solum est quod nos puriores punl, qui in carne seminant. Isii sunt q u o r u m reddat, qnam aquae bapiismus reddidit. boc fruclus exlerminanlur, el percunl. Illa amem se- ego non praesumo, sed Scriptura refert, diccnlf tnina, qusc in spirilu seminanlur, non possunl Ma- Domino ad discipulos : c Baptismum babeo baplidianilae corrumpere. Non enim possunl adversariae zare quod vos nesciiis. E l quomodo urgeor ut perpolestales ascendere ad spirilales campos, et no- ficialur? > Vides ergo quia profusionem sanguinig Valia spiriius temerare eorum q>ii non seniinanl sui baplisma noininavii. ne isla dicens offenwiper spinas, sed innovant sibi novalia : sed et dam, vercor ne islnd bapiisma eminenlius sit ilk) illud addendum e s l : volo enim el meipsum vobis- baplismate quod per aquam tradilur. Ulo enim accuni pariier commonere de cautela s^minum, et cepto, valde pauci sunl iia beaii, qui id immaculaepirilalium frucluum diligeniia. Frequenler accidit, lum usqtie ad exiium viue. servare polnerinl. Hoc lil aliquis in opere spirilali mullum desudans, vero bapiismo qui bapiizalus fuerit, peccare jam fpjctus quamplurimos fcceril, el repleveril borrca ulira non potesl. E l si lemerarium non est in rebua Btia juslitiaB frugibus, ei multa bona opera reconlalibus audere aliquid, possumus dicere, quod per dideril in conscienlix sua3 conclavi : postca vcro illud baplisma praierita peccata purganlur; per islud si negligal, et posi laborem proclivins ad voltivero eliam fulura perimuntur. lbi peccaia dimissa piates ei luxurias vergat, omnia ei bonorum se sunl, bic exclusa. Mibi si concederet Deus ul proiniua, fructus sancti operis dominante libidiae prio sanguine diluerer, ut bapiismum secundura corrumpuiilur. Gum euim subintroierit peccalum, morie pro Gbrislo suscepla perciperem, securus ex ct captivaverit bominis sensum, ut jam non re* islo saeculo discederem: ut veniens ad animam mcam apicial ad mandala Dei, nec arduam vinulis viam de bac vita exeuotem princeps bujus mundi non Ezecb. , 20. Luc. x x i , 19. Rom. V , 4 Jud. v i , 2, , 4. Gal. v i , 8. Prov. iv, 23 Lue x i i . 5
# T t e 9 8 1 u 9 1 1

l?6) Libb antea cditi, qui Isracl gumus secuudum caruem. > Mss* ut ia noalro Ultu

 LIBRUM JUDICUM HOMILIA VIII.

1

982

itivcniret qnidquam, qaia polius el sanguinis mei Cbrisli, filius efficitur Orienlis. Sic enim scripium esl de G b r i s l o : Ecce vir, Oriens nomen est illi.> profusione sopireiur, nec auderet in aliquo crimiQuisquis ergo Cbrisli suscipit nomen, fllius esse d nari animam cruore stio diltitam, morle sua clarifi lur Orienlis : sed semper qui uomen Cbristi c.uam, sanguine suo lotam. Posl ismd baplisma nec accipiunt, etiam in Eeclesia permanen! Cbrisii. Si lfadianit ullra irruerenl ad disperdendos et exlerergo videas haerelicos Cbrisli quidcm noniine cealainandos aaimae fructus. Quis enim sequi possil seri : expugoare autera Ecclesiam Chrisli, et arma animam marlyris, quae supergressa orones aerias coiiferre adversuni Cbristi fidem, el impugnare popoleslales, ad coelesle lendit altare? lbi enim sub pulum Domini, bella suscilare adversum calholiahare Dei aaimae martyrum posita? dicunlur diecam fidem : nolo dubiies de iis dicere, quod isti bus ac nociibus proclamare dicenles * : Quousque, sunl quidem filii Orienlis, sed cum Madianiiis et Domine, qui justus el veras es, non vindicas sanguinem noslrum de iis qui habilanl lerram? > Ibi cum Amalec expugnare veniunt populum Dci, quia cum paganis et cum Judaeis Ecclesiam Dei ciiam onim posita? diviais assislunt sacrificiis. Sed beali baereiici persequuntur. ipsos esse opiaor, qai desunl qui baec merealur. Beati sunt quorum cor curo signanlur in filiis Orientis. de sxculo rccedunl, non trepidal pro peccato, quos pergentes ad Dominum delictorum formido non ler- 2. c Omnes ergo, i n q u i t M a d i a n i i a 3 , e l Amalec, ret. Beala illa anima quae occurrentes sibi aerias et filii Orienlis convenerunt simul, ei ascenderunt, daemonum turmas profusi in mariyrio sanguinis et supervenerunt eis, et casira posuerunl in valle cruore delurbat. Bealus est de quo eunte ad coelum Jezrael. > Isti qui impugoare volunt populum Dei dicunt angcli illam propbelicam v o c e m : c Quis esl castra in vallibus coilocant, in dejeclis et bumilibus isie qui ascendit ex Bosor, > boc est qui de carne locis, in valle, iaqail, Jezrael. lavenimus autem i n ad coelum ascenriii? < Quisesl iste qui ascendil ex lerpretari Jezrael semen Dei (79). Vides ubi colloBosor, rubor vesiimeniorum e j u s ? i n rubore vesticant casira adversarii? Non suni ausi ire illuc, ubi mealoram cruorem sanguinis designanles. Bealae videnlurjam nali esse fructus spirilus, sed ubi adsunt ergo aaima? qua3 sic Chrislum sequaalur, quobuc semen Dei jacel, ubi nondum frucius ascendit. roodo eas Chrislus praeeessil. Et ideo quia sic seQui enim exiil seminare semen, seminat super omqtiiialur, usque ad ipsam Dei allare perveaiual: nem locum. Scd audi ipsum Dominum dicenlem quid 474 "bi est P Bominus Jesus Cliristus poalifex pati soleat seincn Dei. Aliud, i n q u i t c e c i d i t sefuluroriim bonorum, cui esl gloria el polestas in cus viam, ei venientes aves cceli diripiuut illud. sa?.cala saeculorum. Amen. Quod ipse in postei ioribus inlerpreiatus dixit : < Qui autem secus viain seminali sunt, ii sunl qui HOMILIA VIII. audiunl verbum et cum lseiiiia accipiunt: venil auDe filiis Orienlis, et de Gedeon ex parte. tem Zabulus, el lollil de corde eorum quod semina1. Eslo, convenerint adversuro Israel Madiaaitae, lum est. > Sicergo ei isti lunc veniunt adsemen Dei, qui interpretautur extra judkium (77). Esto, illi conet volunt illud lollere de corde eorum in quibus seveneriul adversum Israel, qui extra judicium Dei minatum est, quia iiiveniunl cos in vallibus positos, sunt, et c qui cxlra legem peccaverunl, et extra lcet ima qiurque seclanles. De illis sunl eaim qui bdgem peribunt\ Eslo, convenerit et Amalec, qui et ipse interpretatur populus ablingem (78). Esto,et hasc mililer et indigne, et, ut ita dicarn, Judaico intellectu suscipiunt verbum Dei, ol ideo possunt illud r a nalio lerreaa, el veniri ei galae dedita, impugaare pere dxmones de corde eorum. Qui aulcm ab bumiveaerit Israel carnalem. Quid est hoc quod eiiam lilale liuerai ad spirilus excelsa conscendii, et i n filii Orieniis bis admisceatar, et cum ipsis ad imlelligeniiam refugiens carnalcm, sectaltir in aliioripugnaadaai Israel venire dicunlur? Dic enirn mibi bus qua3 sunl Spirilus D e i , de isto nibil possunt audilor; Si scriplum essel quia filii Occidenlis converapcre MadianilaB neque Amalecila?, sed ne ipsi quinerunt cum ipsis, nibil quaererem : diceres eniia
9 8 J S E 8 (

mibi allegoricis seusibus, quia filii Occidenlis sum ^ dem Orieulis Glii depraedari eum poierunl (80), fpnAhroriim at i n c ! jungunlur illis i l l i c genlibus, fronliltnc vol i,% l,\inlllnnntim : . . : filii tenebrarum et ipsi vel in cxcelso intelligentiae spirilalis vertice constiqtiae exlra judicium Dei sunt, vel quae ventri delulum. dilae iinpugnant eos qui mente Deum videre con5. Illi ergo caslra in vallibus collocanl. c Sed lendnnl. Nunc aulem cum dicaiur quia lilii Orienspirilus, hiquil , Dei conforlavit Gedeon, c l (uba l s venerunt cum Madianitis et Amalec, quomodo cecinit, el vocavii post se Abiezer.Gonliueiiiia quibxc possunl competenier exponi? Videamus ergo si dem explanationis alium ordinem requirebat, vennn possumus in lam diflkilibus Scriplurae locis dignum quia nos non lam Scripluras commenianles nunc aliquem in bis sensum divinis paginis invenire. loquimur, quam populuni de iis qua? recilala suut, Onwis qui super se quoquo modo nomen suscipit consolanles , sparsim quae occurrunt de singulis Zacb. v i , 12. Jud. v i , 55. Luc. vm, 5. ibid. Apoc. v i , 10. Isa. LXIII, 1. * Rom. u , 12. 12, 15. Jud. vi, 54. (77) Madianit(B qui inlerprelantur exlra judicinm. (79) Invenimus autem interpretari Jezrael semen p3 p r a i e i . exira, e l judicium. Dei. VTt semen, et Beus. > (78) Amalec,quietipse interprttatur populun abliri(80) Mss., i poleruat. > Editi, < polueruai. > gens, Ab UV * populus, et pS*r c linxit.

983

ORIGENIS

9S4

qtnbtisque Iractamua. Vocavit, inqtiK , posl se amem maneal sicciias, > cnjus rei lalis qu.ilam ratio deprebendilur. Vide omnem hunc populum Abiezer : qui uiiqtie nusquam erat. Inierpretaltir aulem Abiezer patris mei auxilium (81). Non ergo qui per omuera terram ex gentibus congregalua bo;niiiem aliquem, sed palrissui Gftleon iavocasee esl, habenlem nunc in st rorem divinum. Yrdc videiur auxiliuin. M i l l i i iuierea, et auxilia convo- euin Moysi rore infundi , proplieiarum liiieris i r cal. Conveiiiunt popult, ei onrnes ad Gedeon exer- rorari. Yide eum etiam in evangelico el aposlolico bumore viridantem; illud aulem vellus, id est cilus congreganltir. Judaicuttt populutti, siccitatem el aridiialem verbi 4. c IIIIIC, iuquit , Gedeen rfixil ad Deum : quia Si salvum facis in manu mea Isr&e), qtremadmo- paiieittem, secundum quod scriplum est c erunl Glii Israel mullo lempore sine rege, sine duro loculus es, ecce ego suniai, el pouam velhis lanae in area : el siqttidein ros ceeidertt sirper vel- propbeta, non eril aliare, neqtie bostia, neque salus, et super otmiem terram siccilas foerit, agno- criikium. Inlueris quanta apud illos sicciias perscam quoniam salvum facifet manu mea Israel sicut manet, quania eis aridiias divini sermonis eveitii. loculuses. Elfacmm estsic.iGum tam multa siiitel Ha?c quidem nobis, sicul faleri decei, ex majonim labore collala sonl, verum quoniam eliam ex ao innumcra signa vel prodtgia, quse pelere poluiseela
, 0

DeoGedeon ad coulirinandaiu polbcilaiionem Dei,

11 e

etiatn super nos, el gullas nobis quoqtie affercns roris ceclestis, ul et nos bibamus qni erainus super omnem lerram jugi aridiute siccali. Hunc igilur myslerii ordinem Gedeon saoctus propbelico spirUu couluens, non solum primum sigmim poposcit a Dco, sed el secundutn couverso ordine repeiit. Sciebat enim rorem divinum, qui esl advenlus Filii Dci, non solum Judaeis sed et poslinodum etiam genlibus esse venturum, qiioniam quidem ex incredulilale Israel saltis fit gcniibus. Et boc esl quod pro ariditaie velleris tmiversa terra gralia div4ni roris infundilur. Sed et illud in boc faclo viri Adelissirai Getleonis prxlereundum miniine pulo, quod nobis ad forniam potesl canielnc spirilalis accedere. Angelum v i d t l , sed yireruditus et babensjam Jesu terram reliquas genies posuisse, et roremqui ce- praecessoris exemplum, caulius agil. Sciebal enim cidii super vellus, verbum bei esse, quod illi soli possibile esse eliam angelos lenebrarum iransfigupopulo coelitus fuisset indullura. Supra soluni nam- rarc ae in angelos Jucis : et ideo exaroinalioue cautissima, volo, inquit probare spirilum si a Deo que Israel ros divinae legis advenerat. Sicciialem e s l " , quia c spiritalis examinat omnia . > Sic auiem babebant omncs genles : quta nulln ei bunamque praecessor ejus feceral Jesu Nave cum mor divini infundebalur eloquii. Secuudi vero raiio sigui iu conlrariutn perraulalur, in quo a i i : c U l principem miliiiae coelestis vidissel: inquirit eldiscutii, si nosler s i t , an adversariorura. Uoc modo supra oninem lerram ros descendat, supra veilus
1 1 9 1 1 1T 1 1 t e u

6 7 5 Q ^ * vieuin esi posl angelieam vocem ae pollicitaiionem cwleslera pelere istud lam novm signum a D e o ? A i l e n i u i : c Ponam vetlus l a n in area, el si fueril atipra vellus solumn>odo ros, et euper <xnaem terrain siccitas, ero confldeus qnoniaiu lu salvum facias terael itt manu mea. Et cum poposcisset Gedeon a Deo signum tslud, meroit effecium. Sed esto, impetraveris boc, Gedeon (82) : quid ei accipis veilus lauae in area, et cipfimis iti pelTun ? Quid le permovit hoc facere ? Sed eato, impelravcris primuin signui, quid ut aecundum etiam signuin permuialo ac perverso ordine posceres? Fortassis enim dicit abquis ex iis, qui attentius audiunt quae legunlur, quia non Q yidentur convenire hxe ad istud quod scriptum c s t : i Non tenlabis Dominum Deum tuum, > quod )ex praecepit. Sed exitus rei docet non esse conira mandalum faclum. Neque enim exaudiret Dens pelilionem conlra legem aliquid deposceutem. Nunc aulera cum videaums quia e( iu primo signo ros ceddit super vellua lana, in omni aulem lerra facla esi siccitas, c l i n secundo super oninem tcrram cecidit ros : siccilas aulem fuit in vellerc, in quo el (iduciam accipil Gedeon quia Oominus in inanu ejus salvum faciret (83) Israel, videnda esl bujus oiyslerii raiio, de qua memini etiam quemdain ex praedecessoribus nostris in libellis suis, vellus lanae populum dixissc Israel, reliquam autem

dilo verbo a sapienlibus, sicut scriplum c s l , col laudare debemns, et adjicere ad illud, videamus quid eliam superadificare possiinus in laltbus. Ctini sepluagesirnum priinum psalmum apud meinetipsum saepe diseuterem, movii me in banc rem, quod cnm advenUiui Cbristi in eo describeret, in ipso eltani boc asserii evenlurum : * Et descendet, i n quil bicut pluvia in vellus, et sicut slillanlia soper terram. Yellus bic nominaiur, vellus et in Psalmis describilur. Desccndit enim sicnt pluvia, inquit ,super vellus. Descendil ergo in tHiid vellus populi circumcisionis, et sicul eiillicidia slillaniia super terram : hoc est snper reliquam lerram descendit Doiuinus noster Jesus Ghrislus, slillaus

Jud. v i 30, 37. Deut. v i , 16. Jud. vr, 59. I Joan. iv, i . " | Gor. n , 45. Jos. v , 13.
f 1 8

1 1

" Ose. , 4.

1%

Psal. xx, 6.

" II Gor. xxi, 44.

(81) Inlevpretatur aalem Abiezcr patris mei auxilium. , paler meus, el aiixiiiuin. Ibidem mss., uonergohomincm aliqucm, sed pauia summi. Editi, crgo buniileiu aliqucm,

se<l patris sui. > (8-2) Mss. c impetraveris cfficaciam signi, Gcdcon. (83) Mss. faccrel. > Editi, faciat.

9*5

IN LIBRUM HJDIGUM UOMILIA I X .

986

exprimo de lsraelilico vellere. Exprimo cniin modo aqiiam e vellere libri Judicum, ei alio lempore aquam de vellere Regnorum, el aqiiam de vellen Isaiaj, vcl Jeremiac : el miuo eaiu in pelvim animac , concipiens sensum in corde meo : ei accipio pedes eoruin qui se prxbeul c l proeparanl ad coenandiim , et inquanlum prxvaleo, lavar^cupio pcdes fralrum meorum et complere inandaium Domini : ul in verbo doclrinae purgenlur audilores a sordibus peccalorum, ei abjiciant a se omuem im liiundiliam viiiorum, el mundos habeanl pedes quibus recle ingredianlur ad praparalionem Evangelii pacis : ut omnes simul in Gbrislo Jesu p u i i ficaii per verbum, non abjiciamur de tbalamo sponsi elegii, ad vellus ponendnm : nec sine causa expres- sordidis indumentis; sed candidis vestibus, sil vellus in pelvim, quando ei replevil eam aqua. lolis pedibus, mundt corde, recumbamus in conviReqtiiramtis el de boc in Scripturis sauclis, si qua?. vio sponsi ipsius Dotnini uosiri Jesu Gbrisli, cui est nobis euam bujus intelligcntiae praslalur occasio. gloria et imperium in siecula sicculorum. Amen. Vcniamus ad Evangelium. Invcnimus ibi DomiIIOMILIA IX. num et Salvatorcm noslrum exueniem veslimenla De prcelio quod Cedeon cutn trecentis viris electis sua, et linteo prjecinctum mittere 476 aquam in gessit. pelvim , lavare pedes discipulorum suoruin. Vides ergo quia bsec aduuibrabanl propbela?, quae erantin 1. Ingens erat multitudo qu/je adversuni Israel connovisaimis lemporibus implenda per Dominum. llla gregata est, ita ut locustis pne mullitudine conferergo aqua quain iniuebal Jesus in pelvim ros erat renlur. c Et cameli, i n q u i t , eorum sicul arena gratiae cadeslis ex quo lavabat pedes discipulorum quac esl ad oram inaris iiuiumerabilis. > Quoinodo suoriim. Unde e l merito uicebal ad eos : Vos ergo baec polueril tam innumera inuliiiudo bosiium auiein niundi esiis propler verbum quod locuius superari, videamtis : Exiertiul, inquit, duo el Irisiuii ad vos. Sed boc nos modo si prebeauitis Q giula millia armalorum ex tiliis Israel cum Gedeone adversus omnem islatn luuliiludiuem pugnare. Et pedes noslios, paraius est Doininus Jesus lavare Deus responsa dedit ad Gedcou dicens : Granpedes animae u o s i r a , el purgare eos rore cocleslis dis multiludo est lecuin. Et quid si grandis eet gralix Spiriius sancti, verbo doctrina?. Non eniin inulliludo? Nonne iu bellis nnmerosior exercilus solos aposiolos mundos csse voluit, sed omnes qui luliora praestal subsidia (84)? Nequaquain , inquit, credunt per verbuin illius. E l oiunibus credeulibus qnia non suiil bumaiia pnelia : enini sicul budicit illud quod et Petro d i x i l : c Nisi lavero l e , inana, ila el diviiia prailia peraguntur. Non ellinon babebis partem mecuui. Gerluin esl eniiu cilur clarum divinae virlulis opus, si bumanis adquia nemo babel parleui cuiii Christo nisi fuerit niiuiculis fulcialur, qnia < non (it salvus rex in loius el mundus. Yeni, precor, Domine Jesu flli niulliludine virlutis sna? . Nc forie ergo gloriaDavid, exue te vesliiuenla qiue lu Domine, iuretur Israel el jactaulia vicioriie partein prassumeihnsii propler me, el acciugere propter me, el r e i , propterea dicil Doiniims adGedeon : c Mulmiue aqiiam in pelvim, el lava pedes servorum lus est populus tecum : non iradam M.idian iu maluoruni, et dituc sordes filiormu el Oliaruni tuanus eoruui, oe forle exsultel adversum iue Israel rum. Lava pedes aniinae iioslraa, ul nos le iiuilanles
3 0 9 s t p r 0 3 3 3 8 M 3 3 3 5 30 v 3 1

eiiam sanclissimus Gedeon discuiit angelicam v l - sionem, diversitale et iinuiiilaiimic signorum. 5. Sed et illnd quod ail Gedeon, Ponam vcllus non ubicunque, in campo , neque in salm, sed in area, quale libi videiur? In area ubi inessi? est: c Mcssis quidtMn mulia, operarii autem pauci **. Ponanv, iiiquit , vellns ubi messisesl. Quid moveral sanctum virum Gedeon, vel quid ei visuin lueral ui lioc facerei? Praevidebal cniin per spirilum, quia Cbrislus in aream suam populuui suum cungregal el ibi eum cxpiirgai, lenens vcnlilabrum in niaiiu s u a e i ibi paleas separai a frumenlo . Non ergo sinc causa vir lanlus el lalis, cujus et sanclus Aposiolus ad Hebraos scribens facilin propbelarum calalogo inenlioneiii " , aream

accipio aquam el rtaario de ff>nlibus Israel, (|iiam

inus : c Nocte exui me veslimenluni m e u i n , qtiomodo induam illud? > Et ilerum dicamus : f Lavi pcdes meos, quomodo sordidubo eos? > S l a tsm iiatiu|iie ul laveris pedes i n e o s , eiiam reciimbere itie facias tecum ul audiam abs le : c Voa vocatis me magisler et Domine, et recle diciiis : eum etenim. Si ergo ego Douiinus ei magisler lavi pedes vesiros, el vos alleruiruin pedes Javale. Yolo ergo ei ego lavare pedes fratrum ineorum, lavare pedescoiidiscipiiloruiu meorum. propierea
3 7 1 9 9 3 31 9 0 2 1 3 6 3 7

elseclames exuaiuus nos velera vesiinienta, et dica- D dicens, quia manus mea salvum mn fccil. Propierea loquere in auribus populi, diccns : Qui tituidtm esl et formidolosus corde, revcriaiur. Et rcversi sunt de niontc Galaad de populo vigiuti duo milliu v i r i , el renianserunl decem millia. > Vidcauiu^. ergo prinio quid csl quod dicit : Timidus c l formidolosus corde; duo enim dicla sunl bumaiia) fragililalis indicia, quibus arguiiur bumana fragil i t a s , i d e s l timidi el formidulosi corde. Timidtis polest videri el ille qui primo aspectu trepidal ad congressum, non lamcn loto corde lerreiur, sed
3 6

Heb. , 52. Joan. x m . Joan. xv, Mailta. i x , 37. Jud. vi, 57. Mallb. , 12. Jud. \ i , 5. Jud. vn, 2 . Psai. , 16. Joan. , 8. Canl. v, 3. Joaii. , 13,14 Jud. vu. 2, 3.
3 8 3 9 3 0

3 3

3 3

3 V

\84) Libb. ediii, c exercilus prsestat ci est tulior ad subsidia. Mss. ut in noslro textu.

987

ORIGENIS

988

rcparari et animari denuo potest. Formidolosus esl in bis qni mililant verilali, sed el qui miliianl Deo, non corporis, sed aniini forliludo requirilur : quia auiem qni jam quasi inolescenie v i i i o , eiiani anlenon jaculis ferreis, sed oraiioitum lelis victoria quain videai mala, sola cogilatione lerretur, geliqtuerilnr, el fidcs est quae in certaminc toleranliam dam per membra formidinem volvens, ila ui non prabei. Unde c l sancius Aposlolus ad hujuscemodt lam conspeclu malorum, quam ipso audilu el exbella arniis convenieniibus insirtiil milites Dei d i speciaiione solvalur, el ideo addidil: Formidolosuscorde. In corde enimjam boc ei in inlerio- cens : < Siaie ergo induli loricam justitise, e l succincli lutnbos vcslros in verilale, sed et galeam ribus animi defixum vilium manet. Num ergo (85) saluiis accipile, et gladium spiritus : super omnia dicimus quia iunc laniummodo Gedeon dicebat ad autem souitim fidei assumile, in quo possilts jacula populum : Si quis csl liniidus et formidolosus corde, maligni igniia exsiinguere, sed el calceati pedes in discedat ex populis, bclla deseral, certamina virorum fonium derelinqual? Nain et hodie princeps praparaiione Evangclii pacis; > el boc modo armatos lollere vexilluin crucis Ghrisli, ei scqui eum. miliiiae noslrse Dominus el Salvalor Jesus Gbrislus clamat ad miliies suos (86) et d i c i l : Si quis limi- Licel tamen eiiam hoc in mililia Gbrisli, u l si forte aliquando inferiorem te viribus senseris in persedus ei formidolosus corde e s l , ad mea bella non 477 venial. Iloc enim esl quod quidem aliis ver- & cutionibus, et non aequum libi adversum crudeliiabis eodein lamen sensu in Evangelio d i c i l : i Qui lem lyranni per fragililalem corporis videris esse non lollitcrucem suam et sequilur me, non esl nie ceriamen, dare locum ira?, et fugerede loco ad lodignus; et : < Qui non oderil pairem suum et cum : nec libi in bocascribilur niililare commissum. inalrem et fratres suos el sorores, insuper et ani- Designalur hoc eliam in legibus Ghrisli d i c e n t i s : mam suam, non esl rne digrms. E l iierum: c Qui t S i vos pcrseculi fuerinl iu bac eivitale, fugiie in non renuntiaveril omnibus quae possidet, non po- aliam. Suinma namque rei esl, Jesum quem semel lesl ineus esse discipulus. Nonne in bis verbis confessus es, non negare. Cerlirtn est eniin quod evidenler timidos ei formidolosos e caslris suis Cbrisium confuelur ille, qui propterea fugii, ne Chrislus separat etsecernil? Omnes igitur qui ttiineget. Si quis ergo limidus csl ct formidolosus liliam Cbrisli sequi vuhis, qui in casiris ipsiusesse corde, discedal a caslris, revertalur domum suain, desideralis, procul a vobis timorem mentis, procul ne excmplum limoris el formidiuis caeleris pranbeal. cordis expellite formidinem, ulcum confidenlia dical Vis autem videre quanti criminis stt lituidus et fori n i l e s C h r i s i i : < Si consislant adversurn me caslra, midolosus? ln Apocalypsi ubi enumcranlur ii qui in non timebit cor meum. Si exsnrgal in me praelium, Q siagnum ignis mitlendi sunt ibi anle omnes l i in boc ego sperabo. Confidenler d i c a t : c Domi' * " ' " cum quibus et iniideles midos et formidolosos ponit, nus illuminaiio mea el saltis mea, quem timebo? et fornicaiores el vinarios depulat. Sic intcr ingenDomimis protcclor viias meae, a quo irepidabo? > lia et ne.fanda crimina timoris ei formidinis crimen Sed ne nos delerreat lalis ista niiliiia, niliil in se pouitur. Ha3c aniem dixiinus propter eos qni priino diflicile, niliil arduum, aul impossibile continet. Vis velul liiuidi el funuidolosi corde dimittuiilur de scire quam faciJe s i l implere baec in fide mililanli- casiris. bus? Solenl in islis castris saepe eiiam mulicres 2. Sed posleaqtiam iela viginti duo millia disccsvincere, quia non corporis robore, sed fidei virlute serunl, addil adliuc sernio divinus, et dicil ad Gepngnaiur. ln siiperiuribiis in bocipso libello Jndi- dcon : Adbuc, inquit , populus mullus esl, deeiiin legimus de Debboras mulieris iriumphis, nec pone eos ad aquam el ibi eos probabo libi. > U l v i fciniiicain menlem muliebris (87) formido luiba- deo, illi qui primi reprobaii sunt, ncc in aquam vit. Quid ego illam magniGcam et omnium femidescenderant, sed adhuc se catecbumenos designanarum nobilissimam memorem Judilb? qua? jam baiil, et intantum fonnidinis vilio deierriti sunt, ul perditis pcne rebus non dubilavit sola succurrere, nec ad lavacrum salutare descendercnt : illi ergo seque suumque capul immanissimi Holophernis neci D sic reprobali sunt. Isii vero secundi ad aquam vc* sola subjicere, el processit ad bellum non in armis, niunl, u l ibi probenlur. quomodo probeniur, Domiuus ad Gedeen : neque in equis bellicis, aul in subsidiis mililaribus deamus : E l dixil, inquil frela, sed virlule animi, el confideniia iidei, consi- Omnem quicunque lanibet aquam in lingua, sicui lio simul el audacia bosiem p e r i m i l : et quam viri lainbil canis, slatues eum seorsum : et omnem qui curvavcril genua sua u i bibal, iransferes eum. Et perdideranl, femiua reddidil Iiberlalem pairia?. Et factus esl, inquit, numerus eorum qui lamberunl iu qnid tam longe nobis aniiquorutn exempla revolvimanu aquam vel lingua, ireccuti viri. Gaeteri auiem inus? In oculis noslris sa?pe vidimus muliercs et omnes curvaverunl geuua sua, ul brbereni aquam : virgines primae adbucaelalis pro mariyrio lyrannica e i d i x i l Domiuus ad Gedeon : In trecenlis viris islis pf.rlulisse tormeuta, quibus ad infinnilaiem sexus qui lamberunl in manu aquam, salvos vos faciain, novella} adbuc vitae fragiliias addebalur. Sic ergo
8 6 8 3 87 81 8 4 3 8 88

Luc. xiv, 26, 27, 55. MaiUi. x, 25. Apoc. xix.

T 8 8

8 1

8 3 8 9

Psal. xxvi, 5, ibid., 1. Jndilh x i u . Jud. v n , 4. *Jud. VII, 5, 6 , 7 .

34 8 8

88

Ephes. vi, 14,15,16.

(85) Mss.duo, quid ergo. (8u) Libb. c d i i i , c ad oiiiites suos ut vcniant.

IIoc eniin est. Mss. ul in noslro tex(u. (8?) Muliebris. Unus codex ms., infidolis.

9S9

IN L1BRUM JUD1CUM tlOMlLlA VIII.

990

et tradam Madiaa in mannra luam. > In omnibus mus (88) nl cliam nos mercamur asrribi. Quomodo tanien isti pngnanl? Hydrias , inquit, porlanl el pene veterum geslis roysleria designanlur ingetilia, lampadas et buccinas corneas in manibus suis, et eirul ctiam in boc loco Qeri videmtis, quia ii qui descendiiut ad aquam, id esl qui ad baplismi gra- sic, inquil, veniuntad illas inniimeras multiludines liam veniunl, non debeni procidere in lerram, nec boslium, in qnibus eranl cameli sictit arena maris. E l cum venisscnl ad bellum, buccinis, inquit, corfleclere genna sua, el cedere lenlaiionibus venluris, neis insonuerunl. demiserunt, inquit, bydrias de Bcd slare firiniier et constanier, sicul el propbeta manibiis, c^t conlrita; sunl. Tunc vero arreptie lamdicebai : c Demissas manus, et dissolula gcnua fsigile; > e i : Gresstim rectnm fatite semilis padibus proruuni in adversarios, simul el buccinis coucrepant. Vide quia elecli miliies Dei cum lamvesiris. Venisti ad aquam baplismi, illud est certaminis el pugnae spirilalis inilium, binc libi adver- padibus pugnanl. Sic enim cos Chrislus armavcrat dcens : t Sint lumbi veslri praecincli,et lucern sum Zabulum nascilur pngnae principium. Si remis: < Sic fulgeal lux sior fueris, si flecli facile polueris, quomodo pugna- veslrae ardenles. E l iterum vpsira coram hominibus, ut videanl opera vestra bis? Quomodo siabis advcrsus aslulias Zabuli? bona, el glorificent Palrem vestrum qui in coelis Proplerea et Aposioius clamat : c Slaie ergo, et nolite 478 ilerura jugo serviiutis baererc. B est. 9 Talibus ergo lampadibus accensis, pugnare flerum d i c i l : Staie In Domino. Et terlio d i - dccet mililes Ghristi, luce operum refulgenles, ei spleiidore geslorum. Quae sunt aulem buccina? corcit : Quoniam lunc vivimus, si vos slalis in Doneae, ex quibus luba canuni? Qui dc cceleslibus inino. Hle igitur probabiiis, ille eleclus es(, qui quitur, qui de spirilalibus disseril, qui mysieria re* posteaqtiam adaquas baplismi ventum esl, flecli ad necessifates terrenas et corporeas nescit, qui viiiis gni coelorum revelal, ille buccina concinit, ille de non indulget, neque ob peccati sititn slernilur pro- luba loquilur, qui de magnis et maximis Inquiiur, qtii scienliam Cbrisli bumanig auribus pandil. Sed ima. Sed et qnod dicii eos manu, vel Hngua aquam Jambere, non absque sacramenli qtiadam signifi- cur el cornea diciiur buccina? Quia el de sancto canlia boc mibi videlur scriplum, scilicet quod et d i c i l u r : Cornu ejus eiallabilur in gloria. Unde el uniuscujusque buccina dicitur cornea, in manu et lingua operari debenl milites Christi, boc co quod multiplicejn scientiam C h r i s d , et crucis est opere et verbo : quia c qui docel et facil, bic ejus, quae in cornu designatur, disserit sacramenla. magnus vocabilur in regno coelorum . Quod Cum bac ergo buccina militanles, et cum bac puaulem etiam eimilitudinem canis Iambenlis Scriptu4 1 4 9 4 7 4 8 4 8 4 4 w 4 9 4 e

ra posuil, vjdetur miht istud animal boc in loco Q gnantcs, vincimus alienigenas, ei bosies in fugatn propterea nominaium, quod super omnia csetera \ e r l i m u 3 , etianisi fuerit rnullitudo eorum sicul loaunnalia amorem dicilur proprii domini servare, c u s i a B . Locusiis enim comparaia esl dajmonuni mulnec lempore, nec injuriis obliuerari in eo fertur aflitudo, quibus neque In coelo, neque in icrris cst fectus. Trecenti ergo olr, qni sacramenli bnjiis sedes. Prsecedai ergo et nos boc bello operum lux, imaginem praeformabant, isli elecii, isli probati, scientix' virtus, divini verbi praedicaiio. Pugnenius et nos in bymnis et psalmis et canlicis spirilalibus isli ad vicloriam consecrari, qui ex ipso numeri concinemes et claraantes ad Deum, ut ab ipso v i sacramenlo oblinere adversarios possuui. Treccnii cioriam cousequi mereamur in Cbrislo Jesu Domicienira sunl, qui lertio cenlena multiplicant, et no nostro, cui esl gloria et imperium in saecuta perfeclae Trinitalis niimerum ferunt, sub quo numes a 3 C u l o r u m . Amen. ro omnis Cbristi censeiur exerciius. In quo opta-

RUTH.

nomen tecundce Rulh Gentium i i g u r a i D (89) Kal '. ) , , - geril Uulb,qu% reliciis palriis, Israelilica: gemLiii 2. , serta esl. Quserendum esl auleii cur lege veianie - ne Moabiies ingrediaiur io Ecclesiam Dei, Rulb tftav , ' . \ Moabilis i n l r a r i l . Hoc inquirens uiere bis v e r b i s : * , c Jusio lex non est posiia, sed injusiis et non subdilis. ^ . >
51

Isa. , . Luc. , 55.

4 1

4 9 4 8

Itobr. , 15. Maitb. , 10.

4 9 4 8

Gal. , I. Psal. cxn, 9.

4 4

Pbilip. , 1. 1 Tbess. n l , 8. " R u l b i , 4. " l T i m . i 9 .

9

48

4 4

Maub. v. 19

(88) 88., c optamus. Libb. editi, f obiinemus. (89) achedis Coinbefisii desumptum esl boc fragmentum.

991
rTr

ORIGENE
~ * y

""

479

M O N I T U M

AD ORIGENIS 1N LIBROS REGUM.

Unica tanlum hodte superett Latine Ongenh homilia in initium Ubri primi Regum. Interpretem sutpicatur Hueiins Rufinum, auctorem vero Origenem prorsus negatil Rivetus Critic. sac. lib. , propterea quod in illa meniio est Aiexandri papce. Quis, inquit. ille Alexander papa ? si primut episcopus Rotnanus ejns nominis* mulio antiqnior e$t; tin vero epiicopus Alexandnnns, multo recentior. Quati vero ea wiate non floruerit sanctus Alexander evhcopus Jero&olymiianus de quo Eusebius Uisloriae ecclesiaslicac lib. vi, cap. 41, el alibi. Alteram in ejuudem primi tibri caput 28 de Engatlrimytho e codtce manuscriplo Grwco Vaticano eraif, Latine vertil, el Lugduni ann. 1629 Grccce timul et Laiine in lucem primus edidit Leo AHalins. Cilalus ab Eustalhio locut tn ea reperitur, nec ex siylo dubitandi locus e$t quin Origenis $it genuxnut felui. Prmle.r duas hasce oraliuncuias qua> solar hodie supersvnt, Ca$siodorus h s l i t u l . cap. 2, quatuor commemoral Adamantii nosiri homilias in librnm primnm Regum, unam in secundum, ilem alteram prolixam in librnm secundum Paralipomenon, el ibidem cap. 6, ait se c in Esdrie libris dnobus Grccco sermone singvlas homilias exposiias Origenis invenisse, quce Bellatoris labore trantlalce tunt. Ipsemet Origenes homilia tertia in Je$um Na*e monei se < aliquando in quadam eccletia dispnlaste de dunbus meretricibus de quibus scriptum esl in tertio Regum. Verum injnria temporum luvc omnia per\eruni niti forte illorum pars fuerim paueuia illa (ragmenla quos c Calenis Grcech Regiis eruit Combefisius in cujus schedis aiservantur, unde ea nos in hanc edilionem nostram transferimns.
%

ORIGENE
SELECTA LIBRUM PRIMUM REGNORUM.

Pceniiei me quod constilverim Saul regem Qucm- admodinn hominuin quidem manus, pes, oculus, . " \, , caeieraque membra nominanlur, in Deo vero nia- , \ ' \ , \ , 6 , I I I I S , id esi facullas crcandi, pes, id est prxsentia, oculus aulem, id esl vigilantia : sic el ira Dei, con- , , Ira delinquenles correplio dicilur, poenitentia vero, , ca qunc ab uua re ad aliam rem fit mulatio. Ex iis 6 . ' quae in nobis sunl, necesse eral propbetas suum ad , > ; gravissimos mente sermonem accommodare, ul com- , ). prehenderetur. Et rursus si cuncla praividit Deus, , ' , iion ob ea quae prajvidil, irascilur, aul ipsum po- . \ , nitet. Non afleclusesl ira Dei, vel pocnilenlia, sed , \ ir% 480 P vindicla, poenitentiaB vero opus, , , ab una re defectio, et ad aliam iranslatio. Vel sic: . " indignuin se regno feccral Saul, ka ul si naluram , , habuisset pienilentem, ipsum illius poenimissei. ^ . , Perspicere debuii qtiod una siilla divinx bonitaiis omuem bominuin bonilaiein vincil. A l vero Doo . viodiclam praccipienle miserlus csl. Non lam ipsum , . condemnavit illicila erga Agag mieericordia, quam ,
1 U S e s l 1

M R o g . , 11.

933

SELECTA IN LIB. I REGUM.

904

Non 6unl panes profani Profanos, non inuiHindos dicil, sed non sanclos, et u l Aquila verlk, l a i cos : D O I I quod profaui, qui sancli, sed quod cum sancio coniparaii. Sex aulem panes babuii mensa qui semper niuiabaulur, quos e i vocabaril e i , adverao posilos pro duodecim iribubus; ila u l tinus . , quisque a duabus iribubus oflerreiur. Inde enini . - illis nomen, quod Iribus Israel iu eamdem anin.i senienliam convenirenl. Praesignificalur eliam fore \ , ut bini et bini a Cbrisio discipuli millerenlur ad iribus Israel e l siniul csset duodecim aposiolorum . numerus. ibi erat unu$ puerorum . SigniOcai propier ir . , ' peccalum vel ob uiorbum reinansi^se Doeg Idu mseum ut servirel et conQiereiur coram Domino, * , , - vel coram daemonibus, quemadmodum Saul cujiis iiiulos pascebau . Saul sedebal in colle . Saul lypum ferl mali . , ^ gni spirilus qui dominalus esl Israel dicenli : c Non , * c . > babemus regem. > Nam priscus populus conlempio Davide rege suo peliil Saulem regem sibi dari. , . * Ex commenlariit Origenis in tibrum iecundum Reguorutn. . Quia advenati sutu coiti et claudx **. Jebusa?i " . pauperum amalorein David a imiro commonuerunl . conviciari ipsi cxcos ei claudos. Ilic aulem captis , Jerosolymis solum nibil cis niali rcpendit, sed * * u i i l i l i b d S b a n c legem l u l i l : c Si quis inleiTeceril t , , - cxcutn Jebusxum, vel claudum, langaiur pugione, * > . boc esl c occidaiur. Quamvis euiiu odio babereui animam David, eis parciluin esl. &\ , .
, 8 8 T 0 9

\ . . ^. , \ * * , \ . *0 \ ^ , \ ) , . rvr . '\ \ \tptl \ . . , , \, , , ' .

insatiabilis avarilise affeclue. Quidquid enim pingue crai in gregibus ovium, illud sibi reservavii. Et ipse rufus . Esau quidem rufus eral, sicut pcllis pilosus, babebal quippe ex peccaio morlalilaiem ei caedem conira Jacob. David aulero rufus cuift ptilcbriludine oculorum, el bonus aspectu Doinino, > u l perspicacia Davidis oslenderetur.
8 3

Et nunc si sunl sub manu quinque panes " Prse% significtbat regiam iriburo e l sacerdolalein coaliluras essc io Chrisio sacerdoie siiuul et rege.

- D . xar . * j . , * \ , * \ , , \ , , \ > ' . , , 6 \ \

%

Ex itmmeniariis Origenis in librum lerlium llegnorum. El malleus et tecuris ei omne vat ferreum . Domus, esl Ecclesia Dei, in qna non audiendus est malieus. Univcrsse aulem lerrae malleus esl diabolus: de quo qui non curat, csl veluti waieria qu;cdain quie ab ipso perculilur el nibil palitur : Ecce enim inquit Amos , virslabai super uiurum adamaiiliiium : et in manu ejus adamas; qui adamas a imllo maileo conlerclur. Quamvis igilur inslel diabolus malleus, ei subjeclue draco lauquam incus indoiuiu, qui in manu Dei esl et sub providenlia
e l f

I Rcg. xvi. 12. I Reg. xxi, 3. 111 Reg. v i , 7. Amos vn, 7.

8 1

e v

ibid.4.

"ibid.7.

Rog. xxii, 6.

98

I I Reg. v, 6.

8 9

ibid. 3.

995

ORIGENIS

996

ejus adamas, non cadet. Murus enirti adainaniinus , . , \ qui in manu Dei iinperlurbalus mauel, est sanclus, , licet medius apprebendaiur intcr malleutn et dra. " , conenu Quanto amplius verberalur, Untu clarior . virlus ejus evadit. Diabolns enim ut qui lapidum , , ignoral naluram, inukis iciibus probal eum qui est , . ceu adamas et cujus solus Deus naiuram novil. Ex commentariii Origenit in librum quarlum Regnorum. Ecce autP.m eum vueris luis quinquaginla virt, filii viriulis . Glirislus virtus, diei filios facil, el si quis esl vir virlulis, lilius Christi esl. Accidit aulem ut qiue sub Gbrislo sunl virtuies filios uequeant facere; si auiem faciunt, at solum infanlea.
6 t

. * ' vlol . , ? \ , . . , .

O R I G E N I S H O M I L I J E L I B R U M R E G N O R U M *
IIOMILlA PRIMA. R agri planlce esse possumus et optamus, non lamen De Helchana Phtnennn, el Anna et Samuele, eumdem saporem reddere. In fruclibus qiiidem Heli, et Ophni el Phinees. conlilemur nos babere aliquid amariludinis in sapore, aul forie quod videlur (92) inagts quaiu sil l . N o n lunc lanlunimodo Deus planlavit paradiamarum : quia sermo correptionis amarus quidein sum, scd donec slai viia mortalium, donec salus bominuui divinis inslilulionibus procuratur, senv- vidctur esse dum corripit, dulcis aulem efficiiur cum enieudat. Vide eiiam ipsius Domini et Salvalo per fiuni ea quse jusli vox oral in Psalmis, cum ris noslri sermones, quia non omnes bealUudinein dicit : Inducens planla eos in monle baerediialis luae.i Unde ei omues oramus esse planlalio Dei: conlinent, nec omnes de venia et indulgenlia protestantur, sed sunt in verbis eiiam quaedam austeqvia si quis nou fueril planlalio Dei, senienlia semel a judice omnium Salvalorc nosiro lata est di- ra et trislia. Sicut enim d i c i l : Bealiqui baec e l bsec agunf, ila dicit, Vae illis qui haac et haec egerum. cens * : c Omuis planlalio quani non plantavil Paler meus coelestis, eradicabiiur. Deus ergo plan- Egoboceliam in prophetis perscrutatus siim, et inveni paucis propbelarum isiud esse concessum , ut tat, el esl quaedam propria Dei agricullura, et nenunquam aliquid populis amamm aut Irisie loquecesse estquod ager ille queiu Deus colit el planlat,
k

non uiiam habeat arborum speciem, sed lanquam C rus divitis et polentis a g r i c o l a 3 de omruum sil virgullorum genere referlum. Quomodo auiem omnia babeanlur in agro Dei, consideremus ex bujus lerrae agris quos bomines colunl. Nunquid in agro suo palerfamilias agricola tolinn vineas babet, aut lotum ficus, aul lotum mala, vel palinas? Sed qui diligensct induslrius est colonus, ex bis omnibus agrum consilum babetet referlum. Sic ergo inielligainus el in eo agro quem Deus planlal, quia non una sola arborum species esl, quae laniiim dulcia ferat poma, sed aliqua dulcia, aliqua ausiera, suae tameti unumquodque ulililalis ei graliae (90). Nolite ergo in uobis illud requirere, quod in papa 482 Alexandro (91) babelis. Falerour enim quod omnes nossuperalin gralia lenilalis. Cujus gralia? non ^ solus ego pradicator exsislo, sed vos omncs experii cognosciiis et probaiis ideoejusdem quidem " IV Reg.n, 10. Exod. xv, 17.

rentur, sed dulcia seinper et lenia. Observalum lanien est a prioribus nostxis , quod in Psaliuis tanluinmodo illis qui altilulanlur c Filiis Gbore , iu ipsis solis nibil amariludinis vel ausieriiatis videlur inferri, sed hoc eis quasi divino munere concessum est, u l nomiim eorura Psalmi semper laeta qua?que conlineaiu. Est ergo eliam in ipsis propbetis niulla diversitas. AIH irislia, alii laela denuntiani. Sed et ipse apostolus Paulus, qoi imicaior est Ghrisli, habere se dicit virgam , ad eos uliquo qui indigenl disciplina : ti in spirilu raansueiudinie venire se dicil, ad eos profWto, quorum viia culpis carebat. Et iia invenilur in una eadenique ejus Epislola sermo et amarus el dulcis. Sicul et ad Gorinlhios in prima parie prioris Episiolae dicil quia c inomnibus divites facli estie in ipso, in omni verbo, el in omni scienlia, sicut lealimoiiium Gbrisli conGrmalum esl in vobis, ita ut nibil vobis " I Cor. i , 5, 6, 7.

" Mallb. xv, 15.

(90) Unuscodex niss., c sua lamen unumquodqtie uiUilate ei graiia. (91) Alexandro. Alexaiidriim intellige Jerosolymilauuui episcupuui, Oiigeuis ainicum, de quo Euse-

bius Hhtorite eccletiasiicce lib. v i , cap. 8 el 27. Ilinc eiiam collige banc boiniliain babilam esse Jerosolymis (92) Mss., f vidclur. Ediii, judicaiur.

997

IN LIBHUM REGUM HOMILIA I.

desit in ulla gratia exspectantibus revelaiionem D o - posuimus indiceiur. Foriassis enim dicet nobis aliquis ad audienliam legis noslrae nuper acccmini nostri Jesu Clirisii. > E l paolo posl gradiens, dens : Cbrisiiana religio pudiciliam profiielur, i n vide qualiier sermo ejus exasperaiur c.um d i c i t : Oir.nino audilur in vobis fornicalio, el talis forni- lanlum ui, si fieri polesi, nec conlingamus omnino caiio qualis nec inier genles, ila ul uxorem pairis mulierem. Sic euim dicit Aposlolus : c Bonuin aliquis babeat. E l vos inflali eslis, et non niagis esl homini non tangere imilierem. > Isle autem jnsius luus Ilelcbana qui nobis a Scriptura proponiluxislis, ut lollalur de medio vestrum qui hoc opus lur ad exemplum , duas simul uxores babuis.se fecit. Hoc auiem ideo scribebal, quia non omnes describitur : ex quibus illa quae prior nominalur, ad quos sermo ejus dirigebalnr, laude digni erani, non habel filium, id csi, Anna; Plienenna autein neque omnes confi/lari vel corripi merebanlur : ei ideo ainara dulcibus miscet, u l laus ad opiimos et multos babere lilios dicitur et mullas accequosqtie, correplio vero referatur ad pessimos. Ha?c pisse porliones. Hla aulem prior unani solam , idcirco diximus in prafaiione, quia scio vos consuc- quia ipsa sola est, accepil parlem, et de slerilitate conqueritur. Nunquidnam et nos conirisian visse lenissimi patris dulces semper audire sermodebemus qoia.filios non babemus, ei virgines 483 nes, noslrae vero plantalionis arbuscula babet ali quid austeritatis in gustu, quod lamen oranlibus ^ nostrae contrislari debenl quod sine iiliis vivunt? Hsec dixi assumens pcrsonam eorum, qui notidiim vobis iiet medicamentum saluiis : quia et medicaplene instructi de his qua in Scripiuris veleribus menta qucedam sunt dulcia, quxdam vero ausiera, recilanlur, inoveri scrupulosiiis solenl. Deprecor Donminquain et amara, et tamen in sois quseque locis remedia tribuunl, si cum mensura et leinporis aulem vos omnes, ul quoniam sensuin lam difliciliuiu reruin conamur aperire , el ea quae velamine opportunitale sumaniur. 2. llistoria nobis recitaia est de primo libro obiecla sunl Ecclesiae auribus pandere (in lecliono Regnorum, quse ila videlur difficilis, ulabsque di- enim Veteris Tesiamenli , sicul dicil Apostolus , >inae virlulis gralia explanalio ejus non possit ex- velamen est posituin) precibus a Doinino poslulelis, ui dignetur nobis ad se conversis auferre velamen poni. Referiur ergo ibi Eral vir unus ex R a eiiam de bac leclione quam babemusin fnanibus,et inatliaim Sopbin de monie Ephraini, el nonien cjus Helchana. > E l cum enumerasset onmem ge- plenius nobis reserare quae tecla sunt, ut el noa oeraiiouem ejus, dtcit: c Et huic erant, mquil, d u possimus revelala facie in bis quae lecla suni glouxores, nomen uni Aiina, el nomen secundae Pbe- riam Domini speculari. 4. c Erat, inquit, vir unus de Ramalba de monle nenna : el nali sunt Pbenennae filii, el Annas iion Q Epbraim. Nun ine lalet priino loco quod in a l i erat filius. E l ascendebat vir ille de civiiate sua a diebus in dies, ut adorarel el immolaret Domino quibus exemplaribus babelur : c Eral vir quidam, sed in bis exemplaribus quaB emendaliora probavivirlutuin in Silo. Ibi eranl Heli el duo filii ejus, Opbni elPbinees, sacerdotes Doinini. facla esl dies mus ila babetur : Erat vir unus. > In quo nobis iu qua immolavit Helcbana, el dedii Pbenennae uxo- eiiani .Ilebraei, qui contradicunt in caeieris, acquieri sux, ei ornnibus flliis ejus el filiabus paries : scunl. Erat ergo vir unus. Vide si non boc ipsum Amise auleni dedil unam parlem. Non enim babebal periiuel ad laudeui jusii quod dicilur de eo : E r a l vir uuus. Nos qui adbuc peccalores sumus lilios, quia eoncluserat Dominus vulvam ejus. Tuni deiude referl Scriplura, quia conlrislala est possumus istum liiulum laudisacquirere, quia umisAnna, quod cum acceperit Pbenenna plurimas por- quisque noslrum non esl unus, sed est mulli. Inluere namque alicujus vulliim n u n c irati, niiuc iteliooes cum filiis, ipsa unam solam acceperit parrum trislis, paulo post rursum gaudeniis, et iiermn lem, et quia boc dolore perculsa lemplui Domiiii lurbali, el rursum leuis, in alio lempore Je rebus ingressa deileverit et oraveril cum silenlio , ita ut divinis et viiae aelerna? aclibus consulenlis, paulo non audirelur vox ejus : el quia pulans eam Ueli
8 8 6 8 6 9 6 7

sacerdos esse ebriam, incrcpaverit eam, ipsa vero cum buniilitaie respondens salisfecerit sacerdoti, oraverit (95) aulem ad Dominum, ul conciperel filiuin, prouiillens se Deo cousecraluram quodcunque genuisset. Et cum ex repromissione iilium suscepissel, referlur quod a lacie depulsuni obluleril eum Domino. Non enim poterat offerre Domino prius earo quam a lacle depellerel. Offert ergo eum in oraiione quadam prapheticis dislincla mysteriis. Abbreviavimus quanlum poluiinus coulinentiani kciionis. 5. Yideamus nunc quid eliam per baac qux pro8 8

post vero vel q u * ad avariiiam, ?eJ quae ad gloriam sxculi perlinent molienlis. Vides quoinodo ilio qui pulaiur unu esse, est unus, sed tol in eo persona3 videniur esse quoi mores, quia ei secundum Scripturae c insipiens sicut luna mulatur . Unde et luna cuin videalur una esse per subslaniiae immulalionem, lamen semper a semetipsa aiia est semperque diversa : et sic f.liain in ipsa cousial quod una mullae sint. Sic crgo el nos qui adbuc i n aipientes suinus et imperfecli , ^quia semper mulanius senlenlias, et semper diversa cupimus el senlinius, uiius non possuinus dici. De justis auiem
7 0

l C o r . v, 1,2.

8 7

lReg. i,I,-5.

68

1 Cor. , 1

8 8

11

Cor. .

7 0

Eocii.

XXVM,

12.

(93) Umiscodex, f oravil. #

999

ORIGENIS

400

solum per singulos unus dicilur, Ycrnin c l om- couibiis quidem. De monte , i n q u i i , eal. De qtio ncs compelenler unus dicuntur. E l cur omnes monle? De inoale Epbraim , qiii iuierprelauir />*uuiis dicanlur, quoruin cor et anima mia esse dectifiraho (94). Ergo de inonte fruclifero, et l o scribitur ? Unam seinper omnes sapienliam mcdictis ejus fruclifcr. Vide el Scripluram, quani ftaulauuir, iiiinii) sapiunt, unum senliunt, iinuiii Dcuin dem monlibus dicit : Deus, inquil , ftetis monvencranlur, uniitn Doiuinum Jesum Cliristum contium est, et non esl convallium. Sed et nomen fiieulur, uno Spiritu Dei repleniur. Umle meriio ei jusii hujusesl Helcbana (95), quod interprelaiiir * ipsi omnes, non solum unuin, scd el unus dicuuitir, potseuio Dei. Gerttim est quia ille de quo dictum siciil ei Aposlolus desiguavit, dicens * * Omnes esi quod unus essel vir, possessio Dei esi c l IH>M quidein curnmt, sed unus accipil palmam. Vides possessio dxuioiiuni. Qiiem eniin daemones possiinanifeste quia oiniics justi, unus esl qui aceipil pal- dent, non cst unus, 8K1 mulli : sicut et ipsi da> mam. Vere enim imilalur justns qni lalis esl unum niones de eo quem possidebanl responderunt d i Dominuin. Nam ul ego arbiiror, et illud quod per cenles, quia legio nomen esi ei. Unus vero esi H e l proplielam dicitur : c Audi, L>rael, Domiiius Deus cbana , qui est possessio D e i , qui el habel patriam iuns Deus unus e s i , n > n tanlum mniiero uuus Hionlein Epbraim, monleoi fructiferum. 484 '
7 T 7 1 7 8 s l e

desigualur , qui ulique supra oinnem niniieruin ergo lam laudabilis vir habuil duas uxores. Nomeo uni Anna, ei ooineii secunda Pbeiienna. Habuil auesse credendus esl : sed per hoc magis unus dici lem iilios de secunda Phenenna : sierilis uxor erat inielligendus est, quod nunquam a semeiipso aller prior illa, quae el nobilior eral. Siuiilia inTenies et clTkilur, boc esl, nunquam muialur, nunquam in Genesi. Gognala quippe esi sibi Scriplura divina. aliud veniiur, sicul et de eo David proiesiatur diInvenies ibi priiiiam uxorem Abraliae Sarain nobiceus : Tu aulem idem ipse es, ei anni lui non liorem, scciindain vero i-Egypliain Agar ignobilein deficieni. Sed el illud in bunc sensuin respicit frtisse, ei ante palrem eflecium Abrabajn de ignoquod scriplum est : c Ego sum Dominus Deus bili, quam de n o b i l i . F i l atitem posimodtim etiam vester, el non immulor. linmutabilis ergo est de nobili conjuge pater. ila ergo ei nuuc Hclcbana Deus : el per boc UIIIIS diciiur , quod iion inulabic qui esi possessio D e i , prius de secmida nxore lur. Sic ergo et iiuilalor Dci juslns qui ad imagieflicilur paier, qiiouiam quidem concluseral Deus neiu Dei faclus esl unus el ipse CUIII ad perfevulvain Sar.e. Posl pluriinos vero partus Pbeiieuctum vcneril appellalur, quia el ipse ciun in virlutis nae, el Amiue vulva oralionilius el precibus aperilur, suiiuna consliieril, mulalur, sed unus permaet ellicilur et ipsa maler iilii ejus queui oblulil iHd semper. Nam dum in malilia esl uniisqiiisque, pcr luulta dividitur el in diversa dispergitur : eiduin Q Quid ergo bxo in se sacramenli conliiieaiil, videainns : Pbeneniia inierpreialur conversio (96), in mullis esl maliiije geiieribus, dici uon poiesi iituis. Anna antem inlerpreialur graiia (97). Unusquisque Igilur quia secundum titirabilem banc uiiiiateni ergo uosiruin qui vull effici possessio L)ei, istas sibi IIIIUS esl justus, imo e l plures jusii uutis s u n l , ide duas jungat uxores, el cum ipsis sibi nuplias celeet sanclus Aposlolus orunem coborlaiur Ecclesiam brel. Priiiiaui sibi jutigat, qtiae nobilior esl et gene* d i c e n s : c U l idem dicalis onines, ei non sint in rosior, graiiam. HUJC nobis per fldem prima conjunvobis acbisroaia, silis aulero perfecli in eodem sensu giiur, sicut el Aposloius d i c i t : c Graiia salvi faet iu eadem ecientia. Proplerea et in Adibus apocli esiis per iidem. > SecuudaB vero coiijungalur Biolorum cor el anuua crediilium una esse diciPbeneiiiiu?, id esl, conversioni : qoia posi graliain itir . Si auiem el subiilius aliquid cansiderare credulilalis emeudalio (it morum el viiaj conveisio. velimus, invenire possumus et aliam unilalem. Setl ciiin isle sil ordo nupliaruui, alius ordo proVerbi gralia, si ila monificavero membra mea, ut creaiiouis efDcilnr. Priina nauique nobis parit lilios jam non concupiscal caro adversus spiriuim, nequo Pbeneana, quia primos fruclus de convcrsione prospiriius adversus carnem, si jaiu non sil alia lcx in ferimus. el prima jnstiliae germiiia dc aciibus et ineinbris mcis quae pugnel legi menlis iuea3, et capiivum me ducal in legem peccali, si oinnia quae i n - D operibus procreamus. Priniuiu namque j u s i i i i * opus esl converti a peccaiis : quia nisi anle coiiira iue suni in uno aique in eodein sensu perfecia verlamur el declinemus a malo, nec de Anna effici bint, et una atque eadera sententia iuoveanlur, lunc patres, nec de gralia poierimus filios generare. ero et ego vir unue. Videamus ergo nunc nnitiscujusque differentias. 5. Hic igilur laudabilis doarum iixomni vir priino Filios babel Pbeiienna, sed qui non assistunt Deo. oiniiium unde sit videamus: c De moiile, iuquit, Neque eniin tales esse possunt fllii conversionis ul Ephraini. * Ergo non juslus de vallibus, nec de assiataot et adbxreant Deo. ISec lamen inanes el campis, nec de ullis inferioribus locis, sed nec de
7 8 7 4 78 l ) e 0 78 7 8 7 e

1 Cor, i x , 24. Keg. xx, 28.

T

71

Deul. v i , 4. Psal. c n , 28. Gen. xvi et x x i . Epbes. , 8.

7 8

7 8

7 8

7 4

Malach. m , 6.

T 8

I Cor. i . 40.

7 8

A c t nr.

(94) 2 (U5)

Ephraim, qui interpretatur fruclificaiio. fruciilicavit. Helchuua, quod interpretatur po$se$$io Dei. possediioiet *>NiDeus.>

(96) Phenenna interpretatur convertio. ."UD aspexil. verlil, cuiiveriii. t (97) Anna aulcm xnlerprelalur gralia. Ab graiia. >

toot

IN LIBRUM REGUM IIOMILIA I.

I0C2

penitus alieni sunl a rebus Dei. Accipiont hamque retnr in Jerusalem. In hoc ergo loco qui appelhiltir Silo, hosliae pro peccatis offerebanlnr, et ibi flebat parles do sacrificiis divinis, etedant de hostiis Dei. purgaiio peccalorum. Silo aulem iiiterprelalur Unusquisque ergo noetrum primo convertilur a pcccato, et ex conversione generat opera justiiia?. avulsio vel excalceaiio (99), boc esl caleeamenli rePoslea vero exciiata in nobis Anna per xelum et soluiio, c l uterque sensus convenienter aptalur. semulaiionem boni, precem fundil ad Deum, o i el Locus enim in quopeccala purgantur, recie avulsio ipsa filios generei. Quaies ergo Anna, quae est gra- Dominatur, ubi avellitur cor lapideum, et inseriUir lia, filios general? Qui assideanl Deo. Gratiaenim cor cameum : vel excalceatk), qaia onines dooec et wriias per Jesum Gbrisiui facta esl . Ilic ad sanclum locum veniamus excalceali sumns: ergo eet fllius gralise, qui Deo vacal ei verbo Dci. ciuo autein pcrvenerimus ad ewn, discalceari jub(v Visautera evidentiorem tibi ostendam et io Evange- r. Sic diciiur ad Mosen : c Solve corrigiam liis bujuainodi intelligcniiae formam, quae iu lege calceamcnti iui. Locus enim in quo lu slas, lerra quidem adumbratur per uxores, iu Evangeliis vero sancta est. > Et quid putanius quod in his \\ot\ jam pracsens describiiur per sorores ? Vtde Martham aliquid niysierii obleclum s i l , seJ quia Dens et Mariam : ex quibus quidein Marlba conlurba485 exsecrabatur calceamenta Mosi corporalia lur, et salagil circa multum minisleriuin, el explet ideo baec jubebanlur? Aut illud magis puiandum opera conversionis, et pcr haec velut conversionis esi, quod cum exirel de terra i E g y p i i , habebat filios generat. Maria vero, secus pedes Yerbi Dei calceamenla de pellibus roorluis, et erat velut quainlenla, opiimam partem elegigse dicitur, et per dam mortalitale constrictus: cum vero coepil proficere baec inleltigilur velul graiiae germina procreare. Sic advirtutem et ascendere montem Dei, atque ibi iniorgo et nunc Anna generat flHum. Quem iiliuin ? mortalibus ministrare mysteriis, tunc dicit ad eum Samuelem, inquil, qui Dco assislii, de quo in Psalut indicia mortalilatis abjicercl, quae in calceamis dicitur : c Moses et Aaron in sacerdoiibus mcnlis pelliceis designantur. Ego pulo quod proejus, et Samuel in bis qui invocani uomcn ejus. pterea ct apostolis suis Salvalor precepil, nc baSed ei Jeremias dicil : Si sletcrinl Moses et berent calceamenta in pcdibus suis, ut ipsorum Saimiel in conspeclu iueo, non dimitlam eis. > Si pedcs qui currebant ad annuntiandum vitam seternam, omni carerent raorlalilatis indicio : quippe ergo lantus el talis esl filius gralia, el nos festine: Ego nius quidera ad Annae nupiias, sed paiienter aga- qui illam viam incederent, quas dicit imis ul prius nobis filii de conversione nascanlur: v i a , \eritas ei vila. Neroo enim viam vilae prius in bonis operibus placeamus, tuoc dcinde et - cum mortaliialis indicio incedit.Talisergoesl locua . . _. : . .: ~..~y%..... _ _ 11: _ . . : 11 l : ~ i_u; rv de gratia, ei dono spirims filium procrecmus. E t isle similiter ubi esl Ileli vir minus laudabilis. Pro peccato enira retrorsum corrucns exspiravit.Et noa qtialem iilium? Qoalis bic fllius esf, Samuel, inquil, qui iiiterprelatur Ibi ipse Deus (98). Vtdes quales pulerous quod iste solus reirorsum corrueos exspiiiiios general graiia ? Sic enim scriptum est de his raverit, sed et nunc si quis relrorsum corruit, si spiriltis graliain conseculi sunt, dicenlc Apo- quis retro convcrliiur a fide et veritate necesse s t o l o : c Si vero propheU intret, aut imperilus, esl ul cadat, ei ui continuo moriaiur. Sed et in Deuleronomio comminatio peccaioribus inlcntatur, cnm aul idiola, in convcnium vesiruin discernitur ab dicilur : c E l opislbolonus insanabilis. > Opistboomiiibns, occulia quoque cordis ejus manifesia fienl: el tunc cadens in faciem adorabit Deuin, dicens tonus autein tergi segritudinem et posteriorum parquia vere Dcus in vobis est. > Hoc esl ergo quod tium significat, et uiique non sine causa, cum tot inlcrpretalur Saoiuel, ibi ipse Deus. Ubi enim spi- genera languoris babeantur b u m a n i , hoc polis i IIIum genus languoiis ascribiiur peccaiori. Nam et rilus graliac ibi ipse esse dicitur Deus. Sed isle Dobis lalis fllius non polesl nasci, nisi praces- in Genesi uxor Lot, qure relro conversa est, divinum dicitur Iransgressa praBcepium, quo ei mandaserinl prius filii Pbenennx ; nisi enim prxcc8 v 8 8 8 1 t B 8 8 8 8 8 7
A

84

8 8

dam opera conversionis, non meremur gratiam j> lum foerat ne retrorsum respiceret, neve starct in omni regione, et ideo effecia esl staiiculum saspiritus, nec ex rpsa possumus dooum spirilus gelis **. Dominus quoque et Salvaior nosier in Evannerarc. gelio : c Nemo, i n q u i t , milteus manum suam in 6. Videamus autcm el ad quem locum conveniebal Helchana cum uxoribus suis. c Immolare, i n - aralrum, ei relro respiciens aplus eei regno Dei. Insnper quoque cum depluribus d.ocuisset, addil vi q u i l , Donnno in Sdo. Eranl autem , inquit, Heli i b i , et duo filii ejus Opbni et Phinees, sacerdoies boc, d i c e n s : c Memores estote uxoria Lot. Oplimum igilur esl oblivisci priora, oblivisci prailcrDomini. > Silo nouien est l o c i , in quo sacrificia Doiuino oflerebanlur, priusquam leinplum xdiiica- ita, uli ne coinprebendat nos opislbotonus, insana88 8 8 81

J o a n n . i , 17. Luc. x. Psal. IC , 6. Jerem. xv, I . * I Corintb. x i v , U 25. lReg, , 5. Exod. , 5. Joan. xiv, 6. Deul. . Gen. x:x. Luc. ix, 62. Luc. , 32.
t M 8 7 8 8 8 8 8 8 8 1

88

8 1

8 1

8 8

8 e

(98) Samue/.... qui interprelatur lbi %pu Deut. ibi, *nn < ipse, et t Deus. > (99j Silo auiem interprelalur avitlsio vel excalceaPATROL. G R . X I I .

tio. Sv^ avulsit, delraxil, discalceavii, si jungalur cum calceo.

32'

1003

ORIGENIS

1004

ldlis langnor, neqnc cadamus reirorsuin sicul lleli, hoc dicimus, quod is qui Deo offerlur puer, ante oflerri non poluil, qtiam depelleretur a lacle. In qnn ei moriamur. 7. l b i aniem crant duo fdii Ilcli. Ileli (1) inler- osieridiiur consecrari Deo neininem posse qui adlmc bcte aliiur, et puer esl seiisibus, atque expers esi preialur Arabs, sive extrariu*. Exlrarius quippe a sermonis jusiiiia? nec sacerdoialia |>oiesi procurare Doo eslqui nmi lenet dtsciplinam, qui delinquenlem filium non casligat, non corrlpil, ul emendei: sacramenla nisi desistat a puerilibus, et in majtig ascendal ab bis qiiibus Aposlolns dicil : t Lac qui indulget viliis. qui dclicta non pnnil, aicul et vobis polum dedi, non escam. Nondum enim poieAposlolus dicil :Quod si exlra disciplinam estis, ralis. Alioquin sccuudum liueram quid videtur cnjiis parlicipes facii sunt oinnes, ergo adulierini, operae preiii piierultiin nuper a lacte depiitsum DIO ct non filii eslis. Isie esl ergo Ileli, qui propler hfpc punitur a Deo. Videamus aulem qui sunl el offerri, ubi non mater iniereril, non miirioes fovebunt, neque educandi pueri aderunl ulla subsidia? filii ejus. Oplini, inquil. el Pbinees. Inlerpretatnr aulem Opbni exce$$u$ converztonh^). De Pbenenna Sed vide quia Scriplura sermo ha apius est, u l anlem paulo ante diximus quod essel conversio : guraliier doceal quod omnis qui primo ad fidem bic autem qui excedit, el longe ellicilur ab emenconverlilur, lacle ei non cibo forii alilnr, de quibtis daiione, nec converli vuli ad Dominum, propierea allcro -* : < -Et eflVcli . 486 in loco dicitur "
v 9 1 9 9 e s t i s

iinpius permanet. Sed et quicunque ille esi, quem vidcmus posl peccatum non couveni ad Dominum, et agere poBnilentiam, nec recipere meriltim fuinri judicii, el verbi divini praecipienlis : Nunqnid qni cadit, non adjiciel ut resurgai? Aut qui conversus esl, non reverielur? recteetde ipso dicimns quia sii Opbni, el excedens a conversione. Sed ei alitis filius ejns dicitur Pbinees. Dnos novimus in Scr>piuris hocnomine appellalos, Pbineem illum jusliim Aaron Glium, el hunc injuslum filium Heli. Unde oi compelenter duas bujus nominis inlerpreialiones iuvenimus. Significat enim Pbinees in lingua nostra, oth obturalio, vcl ori parcens (3). Peccalor

ladc indigeiis, et non cibo forti. Quoniam onuiis qui lacte alilur, alienus est a sermone jusiitix. Parvtilus esl enim. Perfeclorum esl cibus solidns, qui pro possibiliiatc sumendi exercilaios babeni sensus ad discrelionem boni ac mali. Igiiur quicunque a lacte iioiidnm depelliiur, sed parvulus esi, potest ascendcre ad tcmplnm Domini, non poiesl a cendere ad minisferia sacerdotum, nec sacrificiis inleresse, sed ne maler quidem ejtis ascendif, cuin possil ascendere. Gratia csl enim mater ejus Anna , qna? servat ei cuslodil eum el enutrii eum, ui lempore opportuno pariier cum ipso ascendat. Quae cum viderit ipsi adesse lenr.pus, ul ja:n rgo et qui duriiiam non babet, ad loqncndum Q cedens a Iacte solidis el forlibus cibis utalur, nt obturatuin habet os : jnstus vero parcit ori sno. possii el sacerdolibus interesse, el de aliarig edere Hodieque in sacerdolibus Domini babelur uierqne sacrificiis, lunc eum Deo consecraU Tide si in alio Pbinees, babelur et Eleazar, qui in Scripturis pri- loco in Scripluris sanciis invenis eignificari aliquem nius episcopus nominatus e s l , sicut in Numeris a lacie depidsiim. Ego tamen, quanltim ad pnpsons soripium est. Sunl ergo hodiequc in sacerdoubus memoria stiggeril, Isaac iiiciniiii : de quo scriptuiii quicunque parctinl ori suo, el omnis *sermo malus e s t , quod convivium maguum fecit Abrab.im ea nequaquam de ore eorum procedii. Sntil sacerdo- die qua a lacie depulsus esl Isaac Glius suus. Apud bomines quidem saeculi hujus parenies solem nales ex quorum ore nullum ecandalum, uulbiin mendacium, nullus dolus, ueque falsitas ulla deprou.i- talemdiem cclebrare filioniin : Abrabam vero tur, el isii meriio Pbinees illi Aaron filio conipa- celebral natalem diem Isaac (ilii sui, sed illum diem rantur. Stinl autem aliqui el secunduin isium P b i - iesium agil, et laeiiiise deputat, el convivia celeneem Ileli iilium aacerdoles, qui obluralum os ba- bral, cum eum a lacte depellil, el ad cibos fortes bent, sive imperiiije vilio, sive conscientia pecca- ei solidos applicat.quasi si per bec dicerei Isaac : < Gum faclus suin vir, deposui quae erani parvuli. > torum. Sed boc esl quod deprecor, ut si quis csi qui in sacerdotalem ordinem se ascitum videt, ^ Oporlel ergo talem esse bunc qui offertur Deo ut satisagat erudilioni ci emendaiioni operam dare, ct babilel in sanciis, qui possii vesci carnibus sanclis, iestinet effici de illo niiinero bealorum, ne forle de quibus scripluiu e s l : c SanciiQcaoijni uluianinvematur ex isiis sarerdotibus qui et reprobantur dncetis carnes. > et puniuntur a Deo. 9. Sed videamus quali cum prece A n n a , id est 8. Sed lempus esi jam el de oraiione A n n ^ q u a m graiia , consecrai Deo. Novum quippe aliquid in profudil ufferens Deo Samuelem, quem a lacie deprincipiis ipsis observabimus. A i l cnim : pulerat, pauca tnemorare. ln qua primo quidem oravit Anna, et dixii. > Et nusquain eam quasi ad
re 9 1 9 6 9 7 9 8

llebr. xii, 8. I Cor. m , 2. , 18. I K e g . , I I .

9 8

9 9

9 8

Hob. v, 12,13, 14.

8 8

Gen. x x i .

88

1 Cor. , H .

" Nuin.

(\) Reli, eic. Hebraice scribitur ^by : "nde quo rospexit, convertit. rnodo erui possit c arabs * sive c extrarius , non (3) Significal enim Phinee$ in lingttA notlra orit video. obiurath, tel ori parcens. os > eiDOTIobluii) Interpretatur autem Ophni excessus cowr- ravif, vel pcpercil. iionis. ForleabDTl < calor, aj^lus, excessus, > et 2

1005

IN LIBRUM REGUM HOMILIA I.

f %

1006

Deum oranlem invenio, *el Ioqueniem nisi per sterium docebalnr , cuin, Moy^e elcvante manus , vincebal Israel ; demillenle vero el dejicienie duo tanlum verba, ubi dicil **: t Laelala sum in dcorsom , vincebat Aroalec ? E l si omnia hacc salutari luo, et aliud : Quia non esi praeier tc> guraliier contingebanl tllis, scripla sunt vero propler Initium autem sic babct : c Exsullavit cor nieum nos, in quos fines sccculorum devcnorunl . Quare In Domino. Non dixil, ExsuUavil cor mcum in le. Si enim esset oraiio, ila dici consequens erat: Ex- inielligerc debemus, quia donec famulus Dei cleval actus suos ad Deum, vincit gens Dei : cum ausuliavii cor ineum in le. E l iierum in sequenti versu lem dejecerii et demiserii manu~, id est, aetus ejus dicii : c ExaUaiuin esl cornti meum in Deo. suos, vincil Amalcc inimicns Dci. Aul quid videNon dixit : Exaliatuin esi cornu meum in (e scd in Deo. c Dilalatnm esi os meum super inimicos, quia lur? (volo eniin paululum imniorari cum bis qtit laetata sum in salulari tuo. Uniis, u l dixi, scnuo nolunl bxc spirilaliter, sed secnndam litterain intelligi,) nunqnidnam pulaudum est , quod omoralionem conliuet: c Lxlata sum in salulari luo, ti w consequentibus non dicil quia non esi sanctus nipotens Deus ad manus rcspiceret Moysi, et siquidem videret eas sursum elevatas , Israel v i nisi tu, sed, Non est sanctus ut est Dominus, > et, cloriam d a r c l : si vero deorsum drjeclas, Ama4 Non est praeter le. Ilic sermo non videlur ser vasseoralionisordiuem. In novissimis auiem longaj Siccine dignurn est de sancli Spiriius senlire sermombus ? An illud poiius pulandum aupplicalionis specie, etiara cotnmoiiones quasdam est, quod (iilura in bis myslcria praeformabai ? introducit, dicens : c Nolite luulliplicare loqui mala, nequc exeal maliloquacilas de ore vestro, Quae quidem de crucis sacramenio et affixione quia forlis in scienlia Dominus. In quo nec vide- manuum Salvatoris inlclligi Iriiuin jam, et a tur jam ad Dominum loqui. Quid ergo dicemus dc 487niullissnepe disserlum est. Sed quoniam innovai i semper jubetur is, qui secundum Evangelium vivit, bis? Ego cum legerem aliquando apud AposloIum quod dixit* : Sine inlermissioue oraie, quaere- cl Novnm Testamentum semper dcbel novis seusibaiu si pracepiunt hoc possibile essei impleri. Quis bus illuslrari, et raiilare Domino jubemur cantioiim novum, el interior lionio noster non dixit enim polesl nunqnam desinere ab oratione, ila ut neque cibum , neque polum sumendi lempus ba- Paulus quia renovatur et stelil, scd c rcnovatur de beaiTquippe cum si bxc fianl, intermittenda vidc- die in d i c m ; oportebal etiam nos elde orationis modo qualiter sine intermissione orandum sit, et ttir oralio. Sed ncc dormiendi aul aliquid abud boinani usus agendi vcniam secundum isiud prae- de elevalione manuuin, quod sacrificium dicilur ceplura oralio communUer inlellecta concedil. Y i - Q esperlinum, non solum usitatis et attrilis, sed et deaninsergo ne forle omnes acius ejus qui iu divino aliquaniulum iniiovatis disserlionibus explanare. 10. YidcaiDus ergo quid sibi vuli ralio isia oraversatur oflicio, el omnta gesla vel dicta q u sef B l e c i l i s ? 1 6

cundiim Deum gerit el dicil, ad oralionem repor- lionis Anna?, quam si d i d i c e r i m u s , s i m i l i l e r forlassis elnos orare poierimus. c Exsullavit, Inquil lentur. Si enim oralio boc solum inlelligaiur quod conimuuiler sciuvus, neque Amia in bis verbis cor nieuni in Domino. Nccessario addidit: c lu orasse videbitur, et nunqnam ullus juslorum secun- Doinino. > Esl eniin exsullalio quae non est in Dodum Aposloli praeccpium sine intermissioue orare niino,feicut'ei illnd d i c i l u r : cGaudete in Domino.> potest. Si vero omnis aclus justi , quem secun- Polest enim quis gaudere in carnalibus, ei non in Domiiio. Si enim gaudeam quod inveni ibesaurutn dum Deum agit et secundum mandalum divinum , visibilcin, islud gaudium carnis esl, et in Dooralio reputalur, quia juslus sinc inlermissione quaB jusia sunt a g i l , pcr boc sine iiuermissione mino. Si gaudeam quod me bomines laudant, ct forte non pro meriio, non est boc gaudere in Dojuslus orabit, nec unquam ab oralione cessabil: mtno. Si gaudeam in rebus fragilibus et caducis, nisi jusius esse desistal. Gum enim injusluni alihsec omnia non babenl laudabile gaudium. Si vero quid aginius aul delinqtitiiuis, cerlum est quod co leinpore eiiam ab oratione cessamus. Pulo qnod D gaudeam quoniam dignus babilus sum pro nomine Domini injnriam p a l i , ulud gaudium in Domino hoc edoceiniir c i in Ptalmis cum d i c i l u r * : Elevaest, quia jpse dixit super h i s : c Gaudcie et exsullio ntanuuin meanim sacriOciuiu vesperliuum .i Non lale, quia merces veslra mulia esl iu coelis. > S i enim puio quod si qnis elevaverit vel exienderit gaudcam cuin odia in me exerceniur injusia, si manus ad coelum (m babiius oraniium esse solet), gaudeain ctnn impugnor proptcr vcrbuin Oei, si coniinuo sacriftciumobluleril Deo. Sed videamus ne gaudeam cum castigor in languoribus, in pfersecuforie boc sil quod ibi indicat sermo Dci, qu:a per tionibus, in angusliis, si baac omnia laBlus excimanus opera inlelligunlur. Elevat manus ille, qui piam, istud gaudium in Domino est. E l ideo nos elevat aclus suos a lerra, el conversalio epis adbuc docel Scriplura, ut abjicienles gaudia lerrei.-a, fraiu lerra ambulaniis in coelie est. Excelsi ergo actus et snblimes, qnos videntes bomines magniflcanl. gilia et caduca, de xternis gaudiis exsultenius in Domino, ut merilo dicamus quod Auna dixil : Pairem coeleslem, elevatio manuum dicilur, ei sac Exsullavil cor meum in Doraino. Et quoniam, crificium vesperliuum. Annon ei in lege id per myT t 8 9 1 0

I Rcg. , 1,2. ibid. 5. 1 Thess.v, 17. II. Gor. iv, 10. I Reg. n , 1. Pbdip. iv, 4.
7

* Psal. CXLI, 2. *Exod. . Act. . Mallh. v, 12.

, e

* l Cor. x, 11

007

ORl ENIS

1005

cuui hac dicuntur, quidam de astanlibus replelus est spiritu immundo, el exelamavil ila ut fiertt populi concursus, dicamus et nos cuin Anna dicenle : Exsultavit cor meum in Doniino. > Conlrarius spiritus exsullalionem noslram in Domino ferre non poluit, sed vuli eam muiare, ut ablata ea introducat Iristiliam, et probibeal nos dicere : Exsullavit cor meum in Domiuo. Verum rie nos iinpediamur, sed magis ac magis dicamus : Exsultavil cor meum in Domino : > ei pro"boc ipso quod videinus immundos spirilus flagellari, gaudeamus : quia et per haec mulii converluntur ad Dominum, roulli emendanlur, mulii ad fidem veniunl, ei niltil est quod sine causa faciat Dominus, nec aliquid fieri fruslra permitiil. Nam quoniam mulli sunt qui yerbo non credunt, nec ralionem doclrinoe suscipinnl, in bis cum duiinon insilierit, lunc converlunlur, ut ubi abundavil delictum, superabundel gralia : ei ubi maligna virlus operata esi, ibi plus poslmodum Domini gralia operetur : quia cum expulerit Domini gratia malignum spirilum, introduoit Spiriium sanctum : et anima quae repleta fuerit spirilu immundo, rcplelur poslmodum Spirilu sanclo. Ideo pro bis omnibus dicamus : c Exsuliavil cor meum in Domino. Et exahalum cst cornu nieum in Deo inco. Sunt quxdam cornua ju*lorum quibus uluntur vel agentes aliquid vel loquentes, sicul cum d i c u n l : c In te inimicos noslros venlilabiuius cornu. > In Graeco ^ dicilur quod csl cornu peteraus, vel veniilabimus. Sed el aiibi d i c i i u r : t exaltabunlur cornua jusii. Oportei ergo nos babere isia coruua, quai justis de causis apieibua Cbristi crucis conturunlur, u l in bis deslruamus ei dejiciamus adrersarias virlulesdeaiiima nostra, quibus proslralis e( expulsis possil in nobie planiari vinea, quia viuea facia e*L dileclo iu coxnu, in loco uberi . Exallalum esi ergo curnu el bujusjuslae gratiae, et omnis jusli iu Domino. Dilalaluin esios meum super inimicos meos .> Scriplum e s i " : < Dilata os luum, et adimplebo illud,i el nunc dicil ba?c justa : c Dilalalum esl os ineum.> Si idoneus el foilis fuero in verbo effecius, el validus in sapienlia, Ua ut non anguslis assertionibus, sed dilalaliset aifluentibus confulare possim ouineiu scienliam exlolleniem se adversum (idem el veritalcui C b r i s i i : vel cum incredulilalem vel perftdiam arguens Judattruni ex lege el ex propbelis deprompiam, osiendero esse Chrisium Jesum, ei in omnibus polero redarguere verilaiis iuimicos : lunc digne possura eliam ego dicere: Dilalalum esl os meuin stiper inimicos meos. Si mibi cerlamen moveat Dasilides, ei eum vebeaienler oblrivero : si "Valentini discipulus occurral ei IIIC qua&iiombus ventilei, el dc hoc ceriamine victor exiero: si bia prostralis, Marcion occurrat, et discesserit etiaiu ipse superalus : c Dilatatum esl os meum super ini11 9 11 18 u

, micos meos. Si istis confutalisoccorrant pliilosophi insullanles simplicilali Gdei nosirae, el idiolas no* imperilosque clamilantes, el converlar eliam ad ipsos, el verae sapienliae viribus falsai ac fucata sapientiae nebulara oblurbavero, et non solum bujus mundi, scd el principum bujus mundi sapientiam desiruxero, lunc plenius dilalalum est os nieum super inimicos meos. Sancti est ergo vox isla et pctfecli, qui rebus ipsis el veriinie subnixum bujuscemodi sermonem possil proferre et dicere : cDilalalum esl os meum super inimicos nieos. Oporlet ergo nos primo os nostrum dilalare, ut impieal illud Deus. Quomodo aulem us prhno dilalamus? per medilationem verbi divini, utpossimus eo usque proficere, u l a dilalalione oris eiiam ad cordis dilalaiionem veiiiamus, et cum Aposlolo d i c e r e : c Qur roeum dilalatum est ad vos, Corinlliti. Ex laiiludine eniin cordis abundatilia ori sapienli minisiratur.
18

11. Quia Ixiala sum in salulari (uo > Si lactalus fuero in salutari Dei, lunc dilatatum esl os sail nieum super inimicos ineos. Non est 488 ~ clus sicui Dominus . Si scriplum esset, Non est sanclue nisi Douiiiius, cojisequens erai oiunes uoi renuniiare nobisnielipsis ab bac spe ul sancii efficeremur : nunc autero necessaria dislinciione u l i lur et d i c i l : tNon e:>l sanctus sicut Domiuus; boc est, etsi sinl mulii sancti, sed nullus ita sanctue est u l Dominus. Possunt ergo raulii sancii fieri, 6 i c u t eVmandalum Dei d i c i i " : Sancii estoie, quoniaiu ei ego sanclus sum. Sed quaniumcutique quis in sanctilale prolicial, quaniumlibel purilalis el sincerilalis acquirat, Ua esse sanctus bomo H O I I potesl sicut Dominus; quia ille largilor sancliiaiis est, isle susceplor; ille sanclitaiis fons esi, bic aulem sancli fontis polalor; ille sancliuiis lux esi, bic sancl33 lucis inspeclor; et ideo t non esl sauclus sioui Doiuimis, el esl praeier le. > Quid csl quod dicil, non esl prxter lc, > uon plane capio. S i dixissel, non esl Deus praeier te, vel noa est crealor praeler te, aul lale aliquid addidissel, uibil requirendum videbalur, nunc aulem quia dicil, c non esl praeler (e mibi boc videlur in loco designari niliil eorum qua3 sunt, hoc ipsum quod sunl naluralilcr habere. Tu solus es, cui quod es, a nullo daiiuu esl. Nos eniin oinnes, id esl universa creatura, non eramus anlequam creareinur, el ideo quod suuius, voluntas esl Grealoris. El quia aliquandu fuimus, est inlcgrura si dicalur de nobis quia sumus, quanlum ad Ulud spectal cum non essemus. Sed solus esl Deus, qui quod esi seraper habuii, e i non accepil ut essel iuilium. Deuique Moyses cum discere vellet a Dea quod ei uouien esset, docens eum Deus d i x i i * : cEgo sum qui suni, ei hoo mibi nome esl. Si ergo aliud aliquid in crealuris hoc noniinc vel bac significantia appellari possei, nuit1 t 1

17

Ps;.l. XLIV, 5. vi, 11. I Reg. n , 1.

17

1 1

1 8

18

P$al. LXXV, 10. l s a i . v, 1. 1 Reg. , 1. i b i u . 1. Levii. xx, 26. 1 Ueg. n , 2.

19 8 8

18

1V

1 5 8 1

Psal. , 10. Exod. m , 14.

" I I Cor.

1010IN LIBRUM RE< L M I. bomo, q\iis me liberabtl de corpore moriis liiijns ? qtiain dicerel Dominns lioc sibi esse nomen. Sciebal Convcnit boc drci de omui boniiue. Miserum uaiiieuim se solum esse, crealuras vero a se accepisse que esi mortalitim genus: siquidem non solum in ul essenl. Na;nct umbra ad comparalionent corporis mali, sed el in bonis periclilamur. Yerbi gratia, non est, et fuiiuis ad coinparaiionein ignis non est. Sic ergo et qua in coelis sunt el qua3 in lerra, v i - vi>iones quasdain vidi bonas, faclae suni mibi elalioni. Signa et prodigia per me implela sunl, supersibilia el iovisibilia, quanium ad naturam Dei perbus effeclus sum in bonis. Servavi jusiiliam, contuiet, non sunt, qnanlum ad voluntatem Croalorts, linenliam, virluleui, sed in bis periclitor. Quando sunl boc quod ea esse voluit ille qui fech. Meo enim nibil aliud fecerit Zabulus, pro bis omnibue ergo dicitur, quia prseter le, non esl. suscilat mibi supcrbiam, ila ul postea habeam an12. c Non esl poiens sicnt Deus, Beus noster > getum Satana? qui mc colapbizel, uti ne cxtollar et Siiuile esl boc illi quod snpcrius dictum esl, quia exeat inagniloquium de ore meo , id est, ne niagna non est sanctus sicul Domintis. Sicul enim ibi non de meipso loquar, quoniam quidem exterminal diiii, quia non esl sanclus quisquam, sed non est Dominus labia dolosa, el lioguam magniioquain eancius sicul Dominus, ut osieudercl quia elsi eunt eorum qui dixerunl** : c Linguam noslram raagnisancli, tamen nemo ita est sancius ul est Doininus: licavimus. Non ergo exeat magniloqulum de ott i u et in boc loco etsi s i l aliquis poiens, c non esi, vestro, quia forlis scientiarum Dominus. inqiiii, potens sicut Deus noster. 15. E l non emendaverunt excusantes; sicut 13. Nolile muliiplicare loqui e x c e l s a . Cnr el ibi diclum e s l " : c N o n declinet cor luuru in non d i x i t : Nolile loqui excelsa? Ergo licet mibi verba mala ad excusandas excusaiiones in pecaliqua loqui exceUa, muhiplicare auiem excetea et calis cum bominibus operantibus iniquilatem. ardua non inibi licel, boc enim videlur designnri f i r id qnod diclum est: c Nolile multiplicare loqui Et in Proverbiis d i c i l u r " : c Occasiones accipit p i ger el dicit : Leo est in via , in plaieis autcm excelsa. Quid crgo per hoc indiceiur, considereboir.icida. > lnvenimus ergo tales esse peccalores, mus. Non permitiilur buinanae naiuraa mulia excelsa loqui, neque multa excelsa intelligere. Nam et Sa- 489 cciisanles omnia magis quam semeiipsos, et occasiones sibimet excusalionum llngentes, cum loinon dicil**: l A h i o r a te ne quaesieris, et fortiora d i c u n i : Zabulus me supplantavit, ibulier nie sete ne scrwlere, sed de quibus libi praceptum esl, duxii, ille mibi occasionem prasiitit ot peccarem ha?c inicllige. > Ergo el in boc loco diciiur lexcelcum utiqtie oporierel meminisse prxeepti dicensa, non ul omnino non quaras, sed ne de brs mullipliccs quaestiones. Respicienli qnippe ad imbeo.il ( t i s : i Dic lu peccaia tuaprior ul jusiificeris: non enim eroendanl excusaiioues, neque bic, neque in litaiem condiiionis bmnanie, suflicial libi ea de fuluro, si male fecerimus. Sed et illud in excursu excelsis et ardtiis vel inquisisse vel proloqui, quse coniingerenecessarium vidciur. Mimm quippe conv i u m vel inquirenlibiis vel loqtientitMis tribuanl. linet sensum, quia scriplum e s t " : Juslus ipse suK Qua? amem sunl iu quibus excelsa me loqui neeesse accusaior i i l in principio sennonis sui, # ctiin lamei> csi? Quando de omnipoienlia Dei loquor, de invlinjuslus non s i l sui accusaior , sed aiiorum. Sicut sibiliiale el sempilernilate ejus, excelsa loquor. ei Zabulus accusaior quidem est, accusator auietti Qnando de Unigeniii ejus coxlernilale caeierisque non sui, sed frairum. lnierim omoes necesse esi ejus mysleriis pronuBtio, excelsa loquor. Quando accusari : sed si quidem justus fuero, exspecta de sancii Spiriius niagnificentia dissero, excelsa ul alius meaccusel, sed ipse mei accusalor exsisio. loquor. In bis (autum nobis concedilur loqni exPlcnius lamen velim disculere, quoinodo potest celsa. Post hxc Iria jam nibil loquaris excelsum. juslus sui accusaior esse. Ceriura esl quia donec Omnia enim bumiiia sunl ei dejecta, qtianlum ad qnis peccat el permanei in delictis, neque jusitis Trinilalis hHjtis celsitudinem spectat. Nolite ergo esl neque accusalor est sui. Non eniin accusat niiiltiplicare loqui excelsa, nisi de Patre et Filio et quod agil. Cum vero poenilueril a deliciis, tunc Spiriiu sancto. E l ul plenius manifesium fiat quod justoB eflicitur, el non aheriue, sed aui accusator foquimur, uiainur adhuc, si videlur, exemplis : exsislit. verbi gralia gentcs inultos introducunt deos. Isue 1009
87 88 , l t 1

mulliplicant loqui excelsa. lUerelicorum quidam, clerclinquenles crealorein mtindi, el Fiiium ejus, flngunt sibi alium nescio quem exeelsiorem deum, alios similiter introducunl, sive quos , sive quos deos appellant. E l isli ergo muhiplicaat loqui excelsa. 14. Non exeat magniloquium de ore veslro". Vide quid dictnm est ab A p o s l o l o : iMiser ego
88 n

16. Arcus poienlium iuOrmatus esl * Jfacula maligniquaB dicunlur ignita, per arcum potenlium emiuumiir. Poientes auiem vinuies dicunlur advereae, de quibus dicitur , t quia ecce peccaiores iuienderunl arcum, el in ipso paraverunt vasa morl U . Et ilerum : Sagiltas suas ardentibus eflfec i l . > Sed ei nunc dicitur, quia < arciis poieutiuin infirmalus est. > Si eniiu itiduius sis armis Dei, ai
n 1 7

I Rog. , 2. " ibid. 5. Eccli. , 22. I Reg. u , 3. " Rom. vn, 24; II COP . XII, 7. Psal. xn, 3, I. " P s a l . c x L i , 4. Piov. xxv^ 13. L^ai. 2 6 . . ^, 18. I Reg^ tt, 4. PsaL , 2 c l Psal. vu^ 13.
8 0 8 1 8 8 8 3 8 4

011

ORIGENIS

1012

scuto Gdei sis munitus el galea salulis obteclus, et \ filiis infirmala esl. Palroni Iitterae Judaei velim lorica cbaritatis, et gladio spiriliis accinctus videre quomodo asserunt qiiod fecunda in filite i n arcus conlra le polenlium pro munimeniis lalibns firmatur, el sterilis quomodo poperil seplem : sed infirniabitur. S i enim jaculalus fueril adversum te illortim fabulis spreiis nos consideremus, ne forie unum aliquod jaculum ignilum, id exceplum (idei unusquisque noslrum liabeal intra se slerilem que sculo conlinuo reslinguilur. Jecil el aliud jaculum, poperit seplem, habeat et fecumlam in filiis quae repulsum id quoqne a iborace jusiiliae est. Jecit et infirmatur. Fectinda in propagine erat caro mea terlium, et id gladio spirilus detruncatum est. babens pluriinos carnis frucltis, forniealionem, inaMinil forlassis el quarlum, quod simililer per gaiuundiliam, impudiciliam, idololairiam, veneficia, lcam saluiis abjecluni esl. Gumque per baec omnia inimicilias, conlenliones, xmulaliones, inciutiobonio Dei peiiius invulnerabilismanseril, lunc arcu nes, dissensiones ; haec eranl carnis noslrae numepoleniium nequaquam iol direclis spiculis inflrmarosaa progcnies. Sed cum venimus ad fidem crucis bilur. Gbristi, el nioriificaliouein Jesu, coepiinus circuinferre in corpore noslro, el morlificare membra 17. c E l infirmi accincli sunl forliludine . Si nostra quac sunt super lerram, ei exbibere ea serideamus quomo !o quse slulia sunt mundi elegit Deus, ut confundat sapientes.el quac infinna mundi vire jusliiiae el sobrielali: lunc fecundiias probrosae Iiujus generationis exclusa esl, el boc modo fecunda simt, u l confundat forlia " , inlelligis quomodo infirnii accincli sunt forliludine. bifirmus erat g<*n- in filiis infirmata csl. Qnomodo aulem sterilis septein lilis populus , quippe qui alienus erat a le ia- parial, videamus. Slerilis eral in me anima mea non afferebal fruclus justilia? : nunc autem ubi per inenlo Dei : bic adepius esl foriilndiiiem. Quam ioriitudinem? c Foriiludo mea et laulaiio mea Do- iidem Cbiisli meruil graliam Spiritus sancii, et minus, cl faclus esl mibi in saluiem * . Fortiludo replevit eam spirilos sapientirc el intHleclus, spiritus consilii ei fortiludiuis, spirilus jiistitine et m i ergo mea ipse esl Gbrislus Domiiuis, qua accincli sumus nos qui eramus aliquando alieni a testamenlo sericordine, el replevil cam spiriius timoris Dorain i : certum esl quod slerilis pepcrit seplem, et Dei, et siue Deo iu boc mundo fecunda in Oliis infirmata est. 18. c Sainraii panibus deducli sunt ad servitu19. f Domiuus moriifical et vivificat \ > Quem t c m " . Culpabile oslendit esse salurari panibus, quia Jacob mandueavilet bibil,et repletus esl,ei i n - morlificat Dominus, el quem vivilicai? Meipsnni niorliOcat, cum me moriuum facil essfi peccalo. E i crassaius esl, et recalciiravil d i l e c l u s . Esurienir.eipsum vivificat, cum nie facil vivere Deo. Pectes dereliqueruil *. lllos dicil qut saturali fueranc panibusquia reliquerunlosiirientes.Venit faines, non C calor eram, et in delictis vivebam : mortificavit fames pnuis, neque aquai silis, sed audiendi verbuin me a peecaiis, mori me fecil vilae priori, el vivifiDomini . Proplerca ergo c esurienles dereliquerunt tabit me ut in timore suo vivam, ut in fide sua usqueqiio slerilis peperit septem, et fecunda in filiis siem, ul ulira vivam peccalo, sed Deo, qui me iniirmata e s l . Mulli enim Olii deserlae magisquam a morluis susciiavit, in uoviiale viue ambulem ejus qua3 babet virum . Sleritis esl mater noslra in Gbristo Jesu Domino nosiro, cui esl gloria el iroEcclesia, baec peperit septem, seplenariuin scilicet periuin in saecula saeculurum. Anien. nunoerum, cui requies ascripla esl. < Et fecunda in
y 8 4 8 4 41 k 4 8 44

4 9 0 Origeni in primi Ubri Regum cap. . De Engastrtmgiho. Qua; lccla aiidivimus, plura stint : de iis in duas parles divisis sermo nobis babcndas eril. Quai de
, 3 7 48 4 8 4 1 M

D elr rf)r , ' '. ' .

(1) \ \ \ ,
3 8 8 8 u 4 8

Ephes. , U , 16. 17. I Reg. , 4. I Cor. , 27. Psal. cxvm, . Epbes. , 12. 1 Reg. , 5. Dem. xxxn, 15. I Reg. u , 5. " Amos, , II. I Reg. n , 5. Isa. u v , 1. lsa. x i , 2, 5. 1 Reg. , 6.
47 %

(1) . Jd moris eral apud v i l e n s , uli in bomil. 20 in Jusu Navo, cap. 15, adiiotabamtis, ui ciim ad sacra coiissem, cerla quxdam Scnpiurai capita populo praMegereniur, qu:e fusa poslinodum oratione, ad arbilriuni rpihcopi, el ad pnciiiiituin lempus, prxsenlibus eliain -aiecliiiinenis concioitaior cxplanarei. Origen<*s fianlo inferius : , , \ , \ , , ? * , \, . lib. contra Cels.: '. , \ ' \

* 6 ; et liomil. 12 in Exod. el boiuil. 7 iu Levit. ei hoiuil. 0 el 15 in Nuin. Morem bmic ebgauier describit Juslinus Apolog. 2. Ncc viris solmu Deo consecratis, sed laicis eiiam id muueris aliquando episcopi demandabanl. Quod in Origene nondum presbyiero factum ab Alexandru Hierosolyntilano, ei Tbeocrisio Cicsariensi episcopis cuni Deineirius Alexandri episcopus reprehenderet, ipsi auclores facii alioruin iinilloriiin exeinplo excusarunt, ut esl aptid Eusebium, lib. vi Hiilor. ecct., cap. 19. Goncionem deinum excipiebal precalio : quod discere licel ex bomilia 56 Urigenis in Lucam. H^c cousueiudo e synagogis Judajuruui in Ecclesias Cbrisli i r a n s i i l :

015

KS LIBRUtf BEGUM HOMILIA IL

l o r

\ Nabale Carmelo Seriplura narral * ' , legimus ; postbaec occultationis Davidis apud Zlpha30S bislo \ illum ab eis accusalum, adveuisse Saulem , * , riam eo auimo, ui Davidem caperei; et cum advenisset , , lempus exspeciassc; supervenisse Sauli Davidem, , \ , illoque ac illius custodibus donnientibus, lan\ (2) , \ ceam et aqu.e lenticulam rapuisse *; poslea iltis , \ qiir iffius cusiodes eranl, revelasse. Sequitur tenia , - narraiio , Davidem ad Acbar regem Gelb anfu: . , gisse, et quam invenil gratiam David posl resprae " , clare gestas, ad quem, c Gorporis mei cuslodem consliluam le, inquil Ullima omnium est ce, , , lebris bistoria de ventriloqua et Samuele *. Visa . namqueesl vcniriloqua Samuelem evocasse; Samuel \ \ Sauli vaucinalur. Quselibel barum pariium, quae , \ - 0 quatuor sunt, rerum copia, eliain bis quibisce rebus (3) . examinandis apti sunt, non unius, sed plurimum ho (4), , rarum eongressum occupando, negotium faccsscl. Ar ^ bitratu suo partem, quam vult, proponat episcopus, , , ut in id studiuni nostrum confcramus. Quae de ventri5 loqua narranlur,ait, exaniinenlur. Nonnulla? bisloria* , \ \ noslra nou imersunl. Jla vero locutus sum ; quando, \, . " quidem ad aliiores rerum sensus, sublimioresqire ' , , \ nondum pervenimus, qui omnibus oliles sunl, luin \ . \ iis qui illos proferre, lum iis qui illos audire possuni. , 491 Exemplum est hisloria de Lot el ejus filiar \ \ bus. Si sensu myslico, ac recondito, aliquam pra \ . se fert ulilitaien, Deus novii, et is cui Deus gra , , \ tiam conlulii sermones illos examinandi. Si vero secundum bisloriae seriem perquires, cuinam histo , ^ ria Lot, illiusque filiaruin uiihiaii mihi esi? Simililer quodnam mibi jam dicta de veniriloqua et : ; Saule bistoria atfert emoluinenliim?Omnia verhae, quae in sennone esi, necessario superai. Q-iis enira^. \ ; praesenli viia deserta, sub potestale daemoiiis esse , velii? Ui veniriloqua evocet non e fidelibus unum, , ; sed Samuelem propbeiani, de quo Deus per Jere " \ miam dixerat**: c Ncque si Jioyses el Sarouel aii, , \ le faciein meam, eos exaudiain; > de quo itein * Propbeta faietur io b y m n i s : < Moyscs el Aaron '/\ , 8 M 1 99

I Rrg. . I Reg. xv. i . Psal. xcvin, 0

xxvi. ibid. 12. ' l R?g. xxvn. " I Reg. xxvm,2.

ibid. 8.

Jcrenw

Forie legendum, ibi enimeranl , et ad suos tteus Scriptu- > (5) . rain in secliones populo prnelegendas dislribuebanl; (4) . bic appellal, q u io el qtue praelecla fuerant, exponebanlur. Quod si iisilaia biblioruin dislinciioue capila censentur. exlraneus aliquis digniiale, meriiisve prassians Quaiiqiiam alia tunc erat sacrorum librorum divisio adesset, copiam ei legcmli ei disserendi faciebanl. aique nuac e s l : suos e.nim versus, sua capiiula-, Fidem his faciunl quas narral Lucas, cap. iv, 16, snos liiulos habebanl a nosiris plane diversos. L l 17, el seq., c l Aot. x m , xiv, xv, xxvn. Eumdein veterum ScripiuraB interprelum commenlarii saiis igitur dividendse in Scripiura?, ei ad poprobant, qui snis dislincti sunt capitibus, a nostris pulum prselegenda- el expoiiendoi niorem usurpj* oiiinino alienis. Vulgala, isia quam usurpamus, disrtniL Cbrisiiaui. Quoniam aulem aliquaudo liuclio recenlior e&l; nec Seriplura? solum,sed longior, aliquando brevior, qua^que versicuexoiicorum quorumdam auctormn, qui olim uno Iniii duuiaxat unum oonlinerel, populo pntlegeb conlextuet serie descriplt,stHsnuncomalr capiiibus lur, inde laclum ul idem sii aliquando ei litulisvidenlur. Jd anteaonos circiler millein A r i ac , aliquando idem ac versicuhis. Bloteleelaliiscompbiribussludiosoruiii bominuincura seu Gra-ci Paires, Laiiui leailenlavil; quorum industriam aemulali hiijiis xiaiis ciioiics appelLini, unde bodieque in lilurgia niissa?, rritici, auctores bodiequc divellunt. Non negainus t leciio Vpisiola3: > inde eiiain leciores; iudc el lamen scriplores aliquos, Agellium puta, librorum Itciionarta. Vide nos iu Joan. u , 12 ei scq. H UE^uorum capitibus lilulos prieQxisse. Sed baec suo^ Luco disserenda suni. IIUETIUS. ^2\ '. Scribealum .

"

ORICENIS

1018

in sacerdolibus ejus, et Samuel in invocantibus \ \ , \ nomen ejus: invocabanl Doimmim, et ipse exaudiebat eos, in columna nubis loqnebatur ad cos; et alio loco : c Si slelerinl Moyses et Samuel, el de- , , precaii fuerinl, > etc Iiane, si talis ac tanius \ \ , \ , > sub lerra erat, et evocavii illum ventriloqua, in animam propheticam daemon polestalem habel? \ ... ^', , , Quid dicemus? Scriplane ba?c sunl? Verane ea sunt, ; ; annon sunl vera? Certe assererc ea vera nonesse, tn infidelitaiem inducil, cadetque super diccniium ca- ; , ; , pila. Vera esse, disqmsitionem dubitationcmqne nobis exbibet. Scimus ex noslris fralribus nonnul- , \ , \ . los adversatos ScripturaR dixisse, Yentriloqua? non ; credo. Venlriloqua narral se Samuelem vidisse; ^, \ , . meulilur; Samuel non esl evocaius; Samuel non loquilur. Sed quemadmodum pseddopropbetarum (5) , aliqui faienlur : c Haec dicil Dominus, > et: Domi- * * . nus non loculus est; > sicet daemonium bocmenlilur, ' , > t dum ad Saulis volunlalem pollicetur unum edu (6) , c e r e : Q u e m enim, ail , educam? Samuel mibi evocelur. Ilxc qui banc bistoriam veluli falsam oppuguanl, producuul : Sanuiel apud inleros? Sa- . ; . muel a venlriloqua educilur, propbeiarum exi- . inius; ab ipsa nativitate Deo consecratus , anle " ; nalivilatem in lemplo fulurus denuiilialus; ante- ' , quam a malre ablaclarelur epbod iuduius, el di- ploide amiclus, el Doniini sacerdos effeclus ; * quem cum adbuc in pueris essel Deus esl allocu- , l u s ? Sanuiel apud inferos ? Samuel in subter- , \
57 88 5 9

raneis, qui lleli, propter filiorum scelera ej impie- ^ tales a Providenlia condeinnalo, successil? Samuel ; $; ; apud inferos, quem lempore messis Iritici Deus \, cxaudivii, elargiuisque est, ut imber de coelo ca- \ derei* ? Samucl apud inferos, qui haec omnia l i - ; , , \ bere aique ingenuft dixit : c Si desiderabile 492 alinijus accepi? Non acccpii vilulum, non acce- ; , ^ ; pil bovem, judicavil, condemnavttque populum, et pauper niansit: nunquatn aliquid a lali tanloque , , , \ , populo desideravil accipere. U l quid Samuel apud aizh . inferos videiur? Quis apud inferos Samuclem sequitur? Samuel apud inferos?Qnare non el Abra- ; ; ; \ \ ", \ , bam, el lsaac, el Jacob apud iuferos sunl? Sa \ ; ; nuiel apud inferos? Quare el Moyses, qui uua \ cum Samuelc, ut diclutn est, conjungitur : Neque si slelcrit Moyses et Sainuel, eos exaudiam? > D ] , ; ; " Samuelapud inferos? Quare non et Jeremias apud inferos?ad quem dicluni c s l : cAntequam forma- \ ; ' < rem le in ulero, cognovi le, ei amequam exires de , , \ > \ vulva, sanciificavi le. Apud inferos el Isaias, apud inferos ei Jeremias, apud inferos denique omnes pro, \ , pbeta?, apud inferos. Talia quidem dicei, qui Samue, . lem revera educlum esse pertendere ac propugna- , 6 re non vult. Gum autem oporleal bene essc affe- clum, qui Scripltiras imelligil, probabiliierquesaiis , oratio nos deduxerii ut vcre nos et conituovcre el , , *\
9 61 9 9
88

Reg. XXVIII, 11.

87

Reg.

18

1 Reg. , 18.

8 9

Reg.ui, 4.

60

1 Reg. x n , 17.

6 1

ibid.

8 8

Jerem,

xv, 1. (5J . Forie scribpndum, ^. () . Huelio deleuia videiur parlicula,

1017

, , ' , . ; \ ; ) , ; , , ; , \ \ , . , , \ ; \ . * , \ - ' ; , \ , . , > & , c \ , \ , , * , \ ; \ - , ; ; * . \ ; \ ' , \ . \ . , , . { . ! . , , ; , , , \ \ \ , \ . \ ; , \ , , ; \, ' , \ , \ , \ , . > , , ' \ * ; \ , \ , \ , . \ ^ . > \ \ . ; , \ , \ ^ \ , , . ' . , \ , \ \ , M

IN LIBRUM RE< U.M IIOMILIA II. 10 !g conculere valeai, vidcamus ulrum recle Scriptunts perceperit, qui id non adiuillil, vcl argumetitelur ab illuslribus, pugnamiaque dicat illis quas scripla sunl. Nam quae sunl scripia *? Et dixil mulier, Quera evocabo libi? Cujusnam esl persona illa, quae dicii : Dixit mulier? Annon persona Spiriius sancli, a quo divinas lilteras scriptas esse credimus, vel alterius ctijtispiam? Quippe persona narraus ubique, qiiemadmodum qui per omnes orationis modos versali sunt opiime eallent, auctoris persona esi.At sertnonum borum auctor, non bomo, sed Spiriius eanclus, qni movit homiiies, esse credilur. Dicit igiiur Spirilus sanclus : c Et dixit raulier : Qucm educam libi? el d i x i l : Samuelem educ mihi. Quis d i c i l : c vidil mulier Sainuelem, et clamavit mulier voce magna dicens? # Diciinus ad illum, qui nosiras atires implevil rumorihus, immodicaque verboniin copia Samuelem aptid inferos non fuisse comondii. c Vidil mulier Satnuelem, narrans vox d i x i i " , elclamavii mulier voce magna, et dixil ad Sanlrm : Ne timeas: ul qnid riecepisii me, ei lu es Saul? Et dixit ei rex : Quid id est, Ne lin>eas?Quid vidisli? E i dixtl inulier ad Saul : Deos vidi ascenderues e lerra. E l dixit ad eam : Quaeest forma illorum?Ei dixit i l l i : Vir senior ascendens, el bic senior diploide ephod indulus. Falelur eam vidisse ei vcsiem sacerdoulem. Novi opposihim dicere, quod niirum non est. Ipsc qnippe Salanas transforniat se in angelum Incis". Quare magnum non esl, st et illius ininisiri in minislros juslhiae commtttaolur. Sed quid id esl, qtiod Samuelis esse nnilier cognovil? Sed scripliim est Saulein cognovisse illum fuisse Samuelein *: procubuit 493 ' factein suam super terram, et adoravit. Hursus iiem Scripturx andor : E l dixil Samuel ad Saulem : Ut quid pertitrbasli me faciendo ascendere?i cDixit, inquit Scriplura, jam credere opus esl : Dixit Samncl : Ul quid in iram excilasli me, facicndo me asccndere ?i Respondel deinde Saul : c Valde alienigen pngnani in me, el Deus discessil a me, el tioit respondit niibi ullra, licel ipstim in lnanibus prophciarum, el iu somniis invocaverim, ad noiiScandum mihi quid faciam. > lterum Scriplura, nec alius dixit, ipstim Samuelem dixisse : Ut quid inlerrogas me? E l Dominus disccssil a te, el factus esl conlra le, et fecil alium sibi, sicut loculus esl in inanu inea. Et abscindel reguuui de ma nu lua. Dientonium de hraeliiico reguo vaiicinatur. Quid ad baec, qui cotilrarium aeserunl? Videlis quodnam cerlamen sit in verbis Domini, quu audiloribus indigent, qui magna et iueflabilia possinl intelligere de exitu ex liac vita, cum prima in dubium controverlantur, et secunda inanifesla non sint Scd sermo adbuc in examine est. D i c o v c o necessariam esse et bisloriam, et illius exaincn, or> quid nos post viiae bujns exiiun exspeciat, vidca6 n 67

I Reg. xxvm, I I .

8 4

ibid., 12,13.

6 1

I I Cor. , 1 i

I Reg. xxvm, 14.

6 7

i b i J . 16, 17.
f

1019

OIUGENIS.

1020

rous. Locutus est in manu niea, el abscindet Do- . * \ inimis regnum de manu lua, et dabit illud proxi , . mo tuo David. Oaemoniuin vero regnum David . ue<|iiit habere contperlum, quod a Deo decrelum , eral. Quidni? Nonne vocem Domini inlellexisli? . ; c ISon fecit indignalionem irae sua?, in A m a l e c " . ; c * Nonne haec sunl verba Domini? nonne vera sum? . ; Vcre quidcm volunlaiem Domini Saul exsecuiiis ; non e s i : sed regem Amalec vivum conservaliai", * , propter quem el aniequam qniesceret, el in exitu * \ , \ \ ipso Samuel Sauli exprobravii: < Et propler boc ver- * \ burn hocfecit Dominusin die bac.Et iradel Domiuiis . ip uni lsrnel in nianu alienigenarum. De universo \ Dei populo daemonium poiest vulicinari Dominiira . > \ * tradiitirum Israel? c Et tabernacuium ipsum Israel , tradel Dominus in manu alienigenarum. E l lu,Saiil ^ *; . \ . , , cras accelera, , el iiiius luus meciim . illud da?nioniuin scire poiest, regem sciljcel chrisinaie * \ , \ ' . > propbeiico declaralum, Saulem cras e vita migraiu- , rum, et filios illius uua cum eo? iCras tu, el filii , lui meciim. > llis superius scripla confirniantur vera , \ \ ' ; , \ ' . > esse, et in viiam evocaluin fuisse Samuelem. Quid , (7) igilurbic veniriloqua operatur? Quid in educlione. , \ . animaBJusti veniriloqna agil? Qui priuiae senientiae ; esi, evitavii ne prae lo( aliis et novuin certamen \ ; inire cogerelur : circa qua'slionein bujus loci re * spondet: Non est Samuei, 4 9 4 daimon menliiur, cuin ipsa Scriptura mentiri uon possit. Verha vero (8) , Scripturae sunt : non a dxinone, sed ab illins au- , \ * clore sunt prolala : Et vidil mulier Samnelem. 1 , , \ . * Dixil Saul qiue loculus fueral Samuel. Qiianaiii igitur ratione, quae in hoc loco de venlriloqua du- , * biianlur, solvenlur? Qurero a prim* illius senlen- * \ , (9)* liai auclore: Samuel apud inferos? elc. Respondeal ad inlerrogata : qnis major, Samuel, anJesus Chrislus ? Quis inajor, propbela?, an Jesus Cbristus? ; , quis major, Abraham, an Jesiis Cbrislus* Sane liic $; \ . \ . ; , , nemo eoruni, qui vel una vice laulum scire poluii ; , , Jesuin Clirisliim csse, qui a prophelis praenuulia ; , ", tus est, audebii dicere Cbrisium non esse majorem ; propbelis. C11111 ilaque Cbrisluin uiajorem faleberis, Cbrislusne apud inferos? Nonne illuc pervenii? Nonne veruiii est quod in Psalmis dicilur, el ab , , . " aposlolis in Aciibu$ interpretalur", Salvalorem ad inferos desceudisse? Quod in psalmo decimo quinlo D , \, $; " ; l<*gilur, ad ipsum referri scriptum e s t ' : Non derelinques aniinam meam in inferno, nec dabis , jiisium iiiuiu videre corruplionem. Si deinceps \ respondebit, quia Cbrisius ad inferos descendil : $ ; , ' quid aciurus? viciurusue, an a morle vincendus? \ * Rescendit ad illa loca, non lanquam servus eorum $, , qui ibi erani, sed tanquam Dominus decerlalurus, . * ul prius dicebamus, dum psalmum vigesiinmii pri , , mum explicaremus :<CircumdederuiUiiie viiuli mul, ; , ti, laiiri pingues obsederunl me. Aperueru.nl super ; \ .
9 7 0 ( 7

IReg.xxvm, 18.

I Reg. xv, 28.

70

1 Reg.

-,

19.

7 1

Acl. 11, 51.

Psal. , 10.

(7) " . Vel scribe , , vel supple , aul quid siniile. (%) , etc. llueiio lcgendiiiii vide-

, , , elc. . Lcge.

10x1

LIBRUM REGUM HOMILIA II.

, ' , me os sinim, sicul leo rapiens c l rngiens. Dispersa sunt omnia ossa mea > Sane reconlamur d m ' , naruin liUcraruin, namque bac in psalmo vigesi . " ' , mo primo scripta esse memini. IgUnr Salvalor de \ . " scendit, ut liberarel, descendiine illuc praenunlia. , , tusa prophetis, annon? A l hic quidein a propheiis prseniintialus esl; alio vero descendit non per pro ' plieias? Moyses iiero ipsum praeiiuntial pro genere . , huniano adventunim, ita ui recie a Dominoet Sal ; '' valore nostro d i c a l r : Sicrederelis Moysi, cre ; \ derelis el uiilii : de ine enim ille seripsil. Si scri piis illius non rreditis, quomodo verbis ineis credel*s?i Elvenil in bancvilam Cbristus, el praenun lialur Clirisius in hanc vilam adveuicns. Si Moyses \ , de illo bic praenniilial, non vis el ipsum illuc de * \ . , scendisse, iit Cbrisluin pnndicerei eo migratnrum! Qirid porro? Moysesid egit : reliqui propbelae non 0 ; \ item?Nonue Sainuel? Quidnam absnrdi est, tnedi, \ cos ad male se habenies descendere? Quid absurdi . , esl principem niedicorum ad a?groianles descen , dere? Illi medioi quidem eranl, et sane i n u l l i : ; ; , al Dominus meus el Salvalor princeps eorum ; ; est. Etenim hilernum desiderium, 495 ; non polesl ab aliis curari, curat ipse : quod a \ nemine potuil inediconim sanarl, saiialur a Cliri ; \ slo Jesu. Ne limeas. Ne mireris. Chrisms in i n , \ fernum descendil, et ame euni propbetao, qui , ejus adventum praedicebani. Addam praelerea 61 , . ' aliud nescioquid ex ipsa Scriptura. Saiuuel ascen , d i l ; el ecce Saul dicit se vidisse aiiimam : non . . . & , , \ - C dicit hominem se vidissc. Timuit quein vidif. : at . \ quem vidii ? Deos, inqtiii , ego vidi, dcos ascen ' . denies e lerra. > E l foriasse tunc solus aeccu, \ dil Samuel Sauli valicinalurus. Sed consentaneum . cst, quemadmoduni bic : c Cum sancio saucius ; , \, , eris, el cum bomine innocente innocens eris; et . \ - ctim elecio elecius eris; > stinique hic sanclorum \ ^ * , cum sanclis consueUidines; ai non sanctorum cum * , \ praevarieatoribus : et si quandoque ficri possit, ut ?,, \ sanciorum una cum peccalorihus consueludo s i l , * \ \ ul peccaiores salveninr. Forlasse hac raiione una \ cum Satmiele ascendenle ascenderunleliam alioruin , propbciarutn amma* sanctx. Forsan qtiaeres, an \ . \ fuerinl augeli snper spiritibus eorum. Propheia di c i i : c Angelus qui loqtiiiur in me. Vel angcli . , eranl, qui una cum spirilibus ascenderunl, omnia \ ; *0 que ad egenlium saluiem coniplent : c E l omnes " . " sunl spiriius minislrantes, qui in minislerium , \ propter fuluros baTedes salutis iniuuuliir . Quid (10) * c \ times dicere, omnem locum Jesu Gbrisio indigere? Neque vero, qui Cbrisio indigcl, propbelis, iisqu-e . > qni Cbrisii prxseruiam el advenlum praeparanl,non , ; indigenl. E l ioannes sane, quo major inter natos mulierum, Cbrisio ipso leste, nemo fuit : Mujor . , inler nalos mulierum Joanne Baplista nullus fuit *; \ neque ifmeas id affirmare : descendil ad hsferos
n 10 1 7 1 9 1 7 7 7 e 7 a

P s d . xxi, 13 14,15, 14. Mallh. x i , 11.

1 9

Joan. v, 46.

I Reg. xxvui, 15.

T e

Psal. xvu, 26.

T T

Zach. n , 5.

HeU

(10) .

Forle* .

1013

1EN1S

preenuniians Domimim, iltum descensurum pra> dicerel. Proplerea, dum in cusiodia essel, ac sibi exilirm inionlumqiie imniinerc conspicerei, missis duobus discipulis, quxrebal, : Tu es qui venturus es ? Sciebat enim ; sed : Tu es qui vcnlurus e$, an alium expectamus ? Gloriam illius comperiain liabuit; de mira ejus vi plurima locutus fuil, primusque illi leslimoniura e x h i b u i l : c Qui post ine venil, ante me facuis esi. > Vidit illius gloriain, c gloriam quasi Unigenili a Palre, pleni gratitt et verilalis . > Hasc cum de Cbristo vidissot, pigel credere, dubius haeret, nec faietur : Dicite ipsi, Tu es Chrisius. Quae cum non inlellexisseiil rionnulli, asseveranmt Joannein lanium ac laIfcin, Chrisium non novisse, sed ab co discessisse Spirilum sanclum. Sed sciebai illuin, cui aniequam tiascerelur leslimonium perbibuii,et pro quosaltavil, dum ad ipsiim Maria accederet, ul de illo leslinioniom fecit496 J Hlis v e r b i s : i Ecce cnim ui facia esi vox salulaliotiis in auribus meis, exsilivit in gaudio infans in ulero meo. Hicilaque Joamies, qui anle nalmlaiem exsilivit; qui d i x i i * : c Hiceal de quoego dixi : Qui post me venii, ame me facms est ; el : Qui misit me , dixil niihi : Super quem videris Spirilum descendenlem et maneiilem, ipse esl Filius D e i ; bic, inquitint, nondum noverai Cbrisltim in venlre. Noveral quippe illum; sed siinilequid Pelropassus est propter glorias exsiipcramiam. Qtiodnam illtid est? Hic magnum quid de Cbrislo sciebal. Quig stim ? < Quem me dicnnl Olii bornintim esse ? IHc, a i l , dicit hoc. Tn veroquid ? Tu es Cbrislus Filius Doi vivi. Prcplerea bcaius enuntiatur, quoniam caro et saiiguianon revelavil illi, < ged Paierqui iu coelis est. Cum igilur grandia de Chrislo audissei, et grandia coocepisset, auxiluim in seinet uon admis i t : c Ecce ascendiiuus in Jenisalem, et perlicienl u r . : c Oportel Filium hominis mulia pati, ei reprobari principibus sacerdolum, et sacerdoiibus, et m-cidi, el lerliodie resurgere . Propiiius, inquii , sis libi, Domine. > Maxima de Cbrislo nov t r a i ; quod humilius eral de eo noluit admiilere. SimiJeni mibi animo pinge Joanncm, dum in cusiodia eral : grandia de Cbrisio apprebenderat; vidil coelos apertos ; vidil Spirilura sancUim super Salvaiorem descendenlein, uianeiileiriqiie super eiim. Similem gloriam dum videt, basret dnbius, forias^e eiiam non credebal, an sic glorificaius usque ad inferos, et abyssum ipsum descenderet, quappopler dicebat : Tu es qui venlurus es, an alium exspeciamus ? > Non egreesus sum a proposito, neque iiialerix, qua milii prae rnanibus esl, oblilus SUIII. lllnd probare nobis in aiiimo est, si omncs, qui anle Cbrisinm in iiifernum descendcrunt, praecursores Cbri&li, aique propbelx fuere; pari ralioue el Samuelem eo descendisse, non simpliciier,
88 81 H> , n a l e r e U 8 88 8 8 5 88 8 T 88 88 88

H*U - \ , , - , , $ , , , , , - ; - < , ; > , \ t ) . , , . > ( , , , \ . , , * ' . , , * , - \ , * f , . , * f ' * * c ! -' , , > * , \, . ^ ' , . ; \ . ; ; > , . ; c , , c ' . , \ , , \ * * , \ \ , \ ,\ . , . , . \ \ , \ , \ \ ), \ . , ; , , *, , $ % 8v

" . .3. J o a n . , 15. ibid. U . Luc. , U. x v i , 15. Lue. XVHI, 51. Luc. ix, 22. MallU. xvi, 21.
81 8 8 8 8 8 7 8 8 8 8

8 8

Joan. i , 51. Mallh. x^ 5.

8 8

ibid. 5 5 .

8 f

MaUb

4025

IN U B R U M REGUM HOMILIA II.

1020

<\ ol * &ed ul sanclum; ubi si est sanclus, sancttift oninino esl. Nonne id eiiam de Chrislo affirmamus ? Annoe yca\ , > , . Chrisuis erat, licel aliquando apud inferoe fuerit? , \ Annou fuii Filius D e i , iicet in subterraneis degefjv; , rci locis, f ul omne gena flecicreiur in noniine , c Jesu, cceleslium, lerreslrium et infernoruin * , , \ , Non aliter Chrislus erat, licel inferius essei, ut slc ; > , , fva dicam, et si in inforiori loro ageret, volunlaie su , , perius erat. Eodem paclo el propbebs, ei Samuel, , \ , - quamvis eo desceridant, ubi sunt animse quse in in^ fernis, loco quidem inferius sunl; at non inferius \ , , . , sunl volunlale. E l qua;ro an supercceleelia propbe ; tariut. A l ego nusquam daemoni eimilem polenliam concedam. Nain Samuel de Saule,et populo DeL, , , \ , - et regno David, David scilicet regnalurum vaiicina< , . B lur. Qui contrariuin senliuol, veriialem, qiwe ju eo loco est, conftrmare se non posse aniraadverieui. Sed quanam raiione sancius pro salule male se lia , \ bentium, in locuro ubi permancm deveuiei ? ln . 4 97 miiitum xgrotanlium medici gressum dt , rigam : introeanl nbi foalor ulcerum eoriMii male , \ olei. Hoe suggerit medicorum io bomines anior. Sic < . ei propbelicus sermo Salvalori suasit, ul eo veuiret, . descendereique in iufernum. Hlud itera oraiioni ad6 (11) dendutn : Samuel propbela fuit, eoque morluo prc* , \ . pbetia ab illo discessii. Annon vera dicii Aposio , lus : c Jam proplielo ex parte, ei ex parie cox a l , ' goosco : cum vero consummalio venerit, lunc quod " ex parle esl, eiiam e?acuabilur?> Coiisummalioiu , , \ - que post hujus vUse finero est. E l quidquid Isaing
i o c a M

,; . \ C cf , ^ . \ . \ , , . , (12) , , ' , \ \ , \ \ ,' . ; f (15) , * . > (14) ; . , \ , . (15) * \

1 f l

propbetavii, ex parlecum omni libertate valicinahts esl, tesiaiusque eet ba3C omnia de propbeiiw eonaumnialione David : non recepil igitur gratiam propbeticam Samuel. A l inlelleclus ineus sioe fructa e s l : et qtiod Ecclesiam aediflcal, qui lingua loquit u r . ElPanbis ipse aiTinnat propbelanlem EcclesiaiB sedificare his iisdem verbis. Porro si proplielan EccJesiam aediOcat, utiqoe graUam propkelicain babet, neque entm ipsam ainisit, nUd peccaveriu Solus quippe gratiam propbeiicam atnillil, qui, poslquarn prophelarit, indigoa Spirilu sanclo operaiur; ha ut ipsum Spiriium deseral, ftigiatqae abejus printipe animae facullaie. Quod lireebai lunc post peo eatum Bavid, dicebaiqne : t Spirilum sanclttiii tuiim ne auferas a me. > Iiaque si Spiritus sancius prophetat : cuinam ? AngeJis ? A l : c Non opus est medicus bene, sed maie babenlibus . Quinaui ejus propbeiiam excipiuni? Neque enim frusira et>t graiia proplielica, neque ulluin clvarisma eormn qua3 iu sancio suni frustra est. Gralia itaque propbelica moriuorura anintae, audacier dicam, indige^bant. Sed bic quidem nccessarius est propkiela lsrael, ei qui dormit, discessilque ex hac vita, i u digebal propbetis, ut alia raiiooe ipei Chrisli ad9 3 ei M M

Phil?pp. n, 10.

1 Cor. x u i , 9.

I Cor. xiv, 14

* ibid. 4.

Peal. L , .

Matth. ix, 12.

( H ) K a r d . Forte, . (12) . Omninu legendum : . Infra : , .

(13) '. Scribe: ; , etc. (14) . Scribe: (15) . Scribe :

1027

OR1GENE

1028

venlum vatictnaxentnr. Anie Domini mei Jesu Chri- sti advenlum nemini datum eral ubi lignum viuc , > . " \ (11>) erat prsetergredi, ci illa iransgredi qnae viae ligni vilac cuslodiendae praeposila erant. Quis viam illam tentare poterat ? Quis alicui auclor esse potcrat flamnerini gladuur* pertraiieeftftdi " ? Quemadmo- . ; dum nec mare Iransiri poleral Mtne ope divina, co luinnaqiie divina, cohimna luminis, quae erat ab ^ ; " xatk ipso Dco : quemadinodum neminis eral Jorda , > Dem pedibus irajicere praeterquam Josue ( vcri Dei iigura eral ille Josue) : sic pcr flammeum gladium Saimiel Iransire non poteral: non Abraliam ; ideo * et Abrabam ab eo qui torquebaltir, conspicilur. E l ( * 498 lormentis dives essel, elevatis oculis Abrabam couspicit, licel a longe videat; videt la- \ . nie, elLazarum in siuu ipsius. Exspeclabanl igitur \ , \ Domini mei Jesu Glirisli adveiilnm,el palriarcliae, et ' , \ . propbeiae, el omnes, ui sic viain aperiret :i Ego suin via : ego suin porla . Yia esi ad lignum vitae, ut si per ignem iransire libi conlingat, flamnia le non \ , \ , \ , combural : qualis ignis posuil cherubim, Qam- ' * , vneumque gladium qui volvebalur, ul viam ad lignuin . , iue cuslodirenl. Ideo beali illic permanebanl se , , praparautes, el cum non posseul eo accedere, ubi * \, ^ erai ligmim viiae, paradisus Dci, ei Deus agricola, 0 ubi beali, et elecli, et sancli Pet. Nulltim ergo iu * boc loco offendiculum esi : sed oinnia mira qua- , \ dam vi scripla suni, iiilelliguniurque ab illis qui- , bus Deus revelal. Nos porro,qui in saeculoruin con- , , 9 8 c u m , n

eumnialione advenimus, babemus quid eximium ^ pwi , \ , . ~ <> * idira caeteros. Quid illud esl ? Si ex 'bac vila exces seriunis buni el prubi, non una nobiscum peccalo- , \ > ruiu sarcinis cotiduclis, periransibimus flammeuin . \ gladium, nec in locum illuiii, in quo qtii ante ejus . ; adveutuin quieveranl, Chrislum eispectabant, de- , veuiemus. Perlransibimus nullo nobis a tlainmeo , illo gladio damno illato. c Uniuscnjusque vero qualc , opus s i l , ignis ipse probabii . Si alicujus opus conibusium fuerit, damnum conlrabel, ipse vero . aalvabiiur sic quasi per ignem *. Perlransibinius c , ergo. ilabemus ilem ulira et aliud eximium ; non possumus, si recte vixerimue, niale discedere. Hoc . , non dicebanl anliqui, non patriarcba, non pro- , . pbela?. Nonne id nos eflari possumus: si bene vixe- . \ , rimus,raelius el diseolvemur, ericnusque cum Cbri- D * * >" . sto ? Proplerea cum ultra cxleros id babemus, ncc , , leve sit emoluinenium, cum in fine s&culorum de- . , , vcnerimus, priini denarium accipieiuus : nam audi \ , \ ; parabolam ' : Incipiens dabal denarium ab ullimis. \ A l priini exisljmabanl se majus quidpiam babilu , ros. Tu ergo primus, qui ullimus venisli, raercc , , dem a palrefamilias accipis in Cbrislo Jesu Domi . IIO nosiro, cui esl gloria el imperium in sx*ciila sse , . culorum. Ainen. , , , \ . .
0

Gen. , 24. (10) .

Exod. , 2 1 . Joan. , G; Joan. , 9. Scribendum, .

99

ICor. , 13.

bid. 15.

Maub. xx, h.

SELEGTA IN JOB.

MONITUM
499 AD ORSGE&S 1 IN JOR.

Job dt dracone : Virlus ejus in iimbilicn. ei fotiiliido e.jus super mnhiliciini venlris. Scio ex hig quce milii
grutia dxvina largita e$t cum pr<r$enitm locum exponerem, me dixute quod draco sit forlitudo conlrarii. Homilias ipsum edidisse tenatur Hxeromjmus epist. 36 ad Vigilanliuw, ubi ail confessorem Hilarium hontilias inJob ex libris eju$, id e*t ex Crccco in Lalinvm transtuliise. > Prceter homilias, $unt qui pulaut teu prolixos traclaius in Job iptum scripsisse, quia idem Heronymus ibidem Vigilaniio exprobrat quod tractaius ejunin Job descriplos habuerit,* inquibus conlra diabolum etde slellis ccelorum ditputans, qucedam tocutus e$l qum Ecclesia non recipil; el lib. conlra RiiOnum, pag. 351, docet liilarhim quadraginla ferme millia versuum Orxgenh in Job et P$atmo$ trnnsiulisse; > item epist. 41, ad Pammnc/txum; c Nec sumus, inquit, disertiores Hilar.io, nee fidetiores Viclorino qui Origenis tractatus... Iranttulernnt > Verum tractatuum nomine llieronymvm homiliat detignasse liquet ex altero ejusdem dociori* loro ubi de Origene aii: < Qui$ nostrutn tanta poiesl legere, quama ille comcriptil? Milleei eo amplius iraciaius quos in Eccleiia locuius est, edidil: innumerabiles prwlerea Commenlarios quo* ipse appellai . Uiut e*t, hi iraclatus *eu homxliic in Job nonnulHs erroribiu tcaiebant, leue Hieronymo in ciiata superiti* epi$iola ad Vigilaniium, magnoque contemptui erant Eunalhio qui in oratione de Engattrimytho contra Origenem,

Suaipte

Orxgenn

tn Job

cital homilia

exla in Ezechietem.

Scriptttm est, inqnxl, m libro

png. 501, /: \ , \ , , , , , , , , ' , . ' , \ , . in snis de Job

9

qui multa passus esf, homiliis, non udmiratur toleramiam, non commendat viriulem, non probai fidem, non fortuudinis animi extmpla describit, non tyrones milites magniiudine animi vigoreque prudenlias nd virtuiem horlatur, non armal certaiore ut fortiter pro pieta($pugnenl, sed lurc omnia pruiergreuut, tublimi dicendi modo fitiarum nominibus exponendis aniliter multa consumpsit. Verum quade diei nomine et catiite sive cornucopxce nugatu e$i, hic commemorare difficile est. Mulliplici namque scaient lulililate. >

linui lib. u contra Julianum, lom. X> pag. 5i5.

Ex

hi$ homilm

mhilhodie

zupereit,

nisi forte pariiculu

illa Itomilice in Job quam

9

ex Uilario

referl

Augn-

Alla insuper mb Origenit nomine fragmenta Grtrca in Job exhibenl Calence manutcriplw liegir, nec non iila quam ex duobus ms. biblioihecw Bodleiance codicibus in lucem edidil el Laline teriii Patricim Junius, sed an ex homilm in Job, an ex aliit Origenis operibu$ excerpla fuerinl, imo an xpiummet Origenem cui xn Caienii atcnbnntur, parentem habeani, cerlit argumeniis affirmarx nequii.

FRAGMENTUM
H O M I L L E DE L I B R O SANCTI J O B .
Jnterprete bealo Bilario Piclavientu

500 Tanta enim et tam admirabilis in nos misericordia? Dei honiias est, ut perquem in Adae ofTensa generositaiem primae el beatae illius creationis amisimuH, per eum rursum id quod amistmus, oblinere mereamur. Tunc enim diabolus invidens nocuii, nunc auiem cum nocere niliiur, vinchur. Movet eniin
per infirmilatem carnis nosira? omnia potesialis sua3

tela, cum ad lasciviam accendil, cum ad ebrieialem illicit, cum ad odia slimulat, cum ad avariliam provocal, cum ad caades inslruit, cum ad maledicia exacerbat. Scd cuin per Grmiiatem animi horum oninium eubrepemia inceniiva reprimuniur, emundamur a pecc^to per bujus vicloriae gloriam. Dicium * Job. xxv, 4.

cnim itaest*: c Autquomodo se emundabil nalus ox inuliere? Quia exsiaute lioste, non eril bell u m ; cessanle deinde bello, vicloria deerit. Collidentiuro auiem adversos nos viiiorum victoria adepta, non erit emundatio ulla vitiorum : quia bis insidiis corporis noslri pirala viclo, colluclantium adversus nos passionum concerlalione purgamur. Mcmores igiiur el conscii, illa ipsa corpora noslra omnium viliorum eese maleriem, per quam polluii < sordidi nibil in nobis munduin,uibilinnocensobliiiem u s , g a u d e a n i U 8 nobis esse hosiem,in cujus concer-

laiione quodam coucertationis noslne bello dimicemus.

1031

ORIGENE

032

RIG

SELECTA

JOB.
. A \ 01 \ . * ^ \ * ' \ , \ . , , * , * ' , . ; , . , , (16") * * \ .

CAP. I. \ E R 3 . 17. Equile* feceruni nobii capita tria ti rircnmdederunt camelos. CameJos igitur in equiium polestaiem redegii; asinosac juga boum iis qui abduxerunt, addixit; oves inflammalus odio, incendio iniereuait; iiliis quoque, cum compararet insidias, patrandaB necis opportuniialem observabat. Si offeudisset eos legentes, domum non aliigisset, et ad interficiendiim locus defnissel; si precanles invenisscl, nibil conlra illos cfficere poiuissel: sed cmn opporluiiiiaiem naciiia fuisseL, praevaluit. Qualis a^icm occasio et cpporutitila iuit?polus eral, convivium eral. Eo vero quod qttaluor domus angulos ventus coniigerit, disce in augulis plalearum bypocriias ad oranduro consisiere: sed et uniisqtiisque, qui baud recta incedil via, angulis ulilur: ^ plateac vero angulusesi, vebemeos atque effusa improbiias.
CAP. X I X .

. ' . " ' ; V ERS. 1. Usquequo molesliam facietis anxmce mecct Queiiiadinoduiii onera gravia aninialibus iroposila, * lassiludiuem geslanlibus afferunl, itagraves quidam , , el inolesii serinones sunl, quosqui audit, vi verboriira qua:cum convicio ei acerbilate ad caluinniait- , dum prolata suiil, tanquam onere aliquo gravaltis \ , \ , lassescit : prout Jobus iinpracseiUiarum, ob ea quas a Daldado dicebantur, quasi onus grave sen- , 4 " , \ liens, 501 animi viribus fractus, i n q u i l : c Usquequo mulesiiam facieiis aniinai iiTcai, et lan- \ * ; quaiu gravi sarcina vt;rbis me onerabilis ? Vidcg l , , , . ul Saucbaeorum lyranni sermoiies lyraunideiD spt , rcnt; quibus auditis, Jobus verba quae supra allata sunl, protulil. Nibil enim adeo usque ad houiinis * animain peneiral, ac pimgit, ut serrao durus; sa> , . , , * penumero enim qui corporis cruciatus suslinuii, verba non lulil. Perfecius aulem aibkla, fracius * , * licel ei faligalus, verba asperiora patienler fert; conluoieliara vero lolerare magni est v i r i ; unde . \ Aposlolua egregia sua facinora commemorans iiv , , quil : Conviciia affecli beitedicioius, iufaniaii precamur. Nunc vero Jolnis qui baec dicit, aible- \
e t 1
8

1 Cor. , 1 2 , 1 3 .

(16 ) . Legil iriterpres , mox iniiio ctiamcap. seq. legil , loco sicque omntno legendum.EiMT. P ATROL.

1035

SELECTA IN JOB.

1031

. ' . \ , , , '' , , , ; . , , , , ' \ . ,

taruin strenulssimus, et cujus liber forlitudirieni cjiis ac paiieniiam praecipue compleciiiur, labores nibilominus ei moleslias persentil, quas ex duriore sermone eortim qui invisendi causa ad ipsum ac~ cesserunl, perlulit. Et quoniam sermonis pondus, lanquam gravi onere imposifo, animam fatigai, idcirco dicil : Quamobrem, ainici, acrins me verbis veslris pungenies quam dolores corpus sltmulanl, anijni angorem corporis doloribus superaddilis ?
VERS. 5. Loquimini conlra me. Sxpenumero qui

mala perpelrai, atteri detrahii; el cum frontem semel perfricuerii, non arguendo, neque vera dicoudo, sed conviciando el calumniando iu os loqiiilur.

VERS. 7. Clamabo et nusquam judieium. NunC , . , licel clamavero, nusqnam lamen judicium meuin * . venit, adhuc cerlo; ac si dixissei: Tanquam aihlela " , \ in stadio clamavi, judicium tamen meum nequa * . quam inslat, adhuc enim luclor. Si aulero loctas , finem non imposuero, corona mibi non adjudicatur. . \ , 11%c vero dicimus, ne Deum accosemus, quod , , \ iobtis lam gravia pateretur, et nusquam tamcn , judicium essel, id esl liberiatis et liberationis ab , \ . airumnis seuleniia. . . CAP. X X . . VERS. 6. Si ascenderint in coelum dona ejv$. E l , haereiicus cum preces ad Deum fuderii, cum eacri , , ficium ejus cum fastu et superbiloquentia allius ascenderit, cum res suae siabili in loco essc vide . G buntur, lunc fundilus interibil; ejus enim prctes 1 1 1 pro peccalo impulabunlur. Nos vcro ecclcsia - 1 \ ; siici, quibuscjus errores cogniti sunt, diccmus : Ubi - suut isii somniatores, qui errores sibi ipsis comniiniscunlur ? Decepii mentein veritaie non slabi , liunt, ac tanquain somnium, quod avolavil et nus~ . \ < quam invenieiur, evadunt. lluic simile David m &\ . " \ Psalmis canit : c Inimici auiein Domini defece. c Mox ul honorificati fueriiit \ \ - runt. E l rursus * ei exallaii, deficienies sicul furous defecerunl; > . et . * c Tanquam oomnium eoruni qui expergiscuntur.
8 7 8

VERS. 15. 502 DivilicB inique congregatce evo .\. \ , mentur. Novi eiiam ei aliud injuste comparatarum , - diviiiarum genus, quod in bxrelicoruin sermonibus , ^ apparei, qui docirinas verilalis dogmaiibus conirarias in venlre ac visceribus babenl, quae gubtui & , , dulces non sunl, sed fcl aspidis, > id est, vitialac * et corrupUe ; queraadmodum in Deuteronomiu el \ canlico Moysis de doclrinse eorum vino diclum , *' e s l : c Etenim cx viie Sodomorum viiis eorum. Yerum benignus Deus non semper patieiur ul di \ , viiias per injuriam parias intus possideant, sed . " * evomere illas faciet. Angelus enim divina benefi * ceuiia e domo male ex&tructa, quae est improbe * . degenlium coetus, illos extrahel. Quare subjungii : , \ . De domo ejus exirabei eum, > eic.
9

Psai. ix, 7.

Psal. xxxvi, 20.

XII.

Psai. LXXII, 20.

Deut. xxx.i, 52.

PATROL. Ga.

1035

ORIGENE

1056

Vide atilem quot et quanta bomini baerelico " \ propier impia dogmaia recondiia sinl. Quare ca . , vere nobis ipsis debemus, ne baereticae doclrin-s sennonis probabililale spoliemur, et Ecclesi my- , slerio excidamas. . V E 8. 17. Non videat mulctram pecorum. Mul . \ sionem vero gregum heierodoxus non videt; greges . \ aaiem suntanimse, quse a bono pastore pascuntur, , \ et pabulum inveniunt; dogmala vero quae Deo ad. versanlur, niliil dulcedinis in se habent, sed aspera , \ . ei amara sunu fregit. Et helerodoxus quidem, si quem in fide i n flrmum et in sana doclrina imbecillum invenerii, illum depraedatur. Et revera de heterodoxorum . , , #. \ magislro seu bseresiarcha dici potest, quod multo- , }* ^rum impotenium domos confregerit, et laberna , culum ejus qui facile in fraudem inducilur, diri- puerit ; ncc posiea ipsum siaiuerii, mendacium . enim siatuere nequit.
V ERS. 2 8 . Dies iras wperveniat ei. Qua contra VERS. 19. Multorum enim impotentum domos

ipsum ira divina concilatur, sive ex circumcisione fuerit qui conira Deum impie se gesserit, sive helerodoxus, sive alia quavis ralione imptus, sors ejus et porlio est quae supra dictis oslensa est. CAP. X X I .
VERS. 7. Quare impii vivunt, senuerunt autem

t in diviiiis ? lllud aulem, senuerunl in divitiis, id est, non nuper locupleles evaserunt, sed ab ineunte aetale ad seneclutera usque in diviliis vilam iransegeruni.
Y ERS. 1 2 . Sumenle* psalterium el ciiharam. Alia

. * * , , * , . . '. * ; , , > , < , Q \

W

), . " , , \ \ \ , ' , \ , * , , \ . Y E R S . 1 3 . 503 CoMummaverunt autem in boni$ . viiam $vam. Hoc est, felicilalis eorum lenor non in- , * , * terruptus fuii, el debciis corporeis fruentes vitam \ universam traduxerunl, extensaque ad vitae exilum felicitaie, idem bealiuidiuis et vilae lcrminus D , . cxstiiii. . \ ^, Et in requie inferni dormierunl. Id est, ad mor \ , lcin usque iranquillilale uientes, el sine serumna . " , ; ac crucialu laetilia fruentes, ad infernum desceu ' duiu. Yel, quia mors ipsa iis minime acerba sit, , . ", red sicut somno consopili morianlur. Y e l , quia >, alii quidem in viia sua iribulationes el aiflicliones * \ , palianlur, in morte vero requiem invenianl: bi , auiem de quibus est sermo, vitam omnem indeflexo . lenore iu laeitlia ammi transigenies, sic ad requiem q u in niorle est pervenerunl. . '. CAP. XXII. Y ERS. 2 . Nonne Dominus est qui docel? Sanum , tftl boc dugma qvo\* c n i s virtulis uaagisier bomo est parentum felicilas, liberorum keiilia, q u libiis, ciiharis et lyinpanis fit; quorum sono aures quidem liiillanlur, el animi voluplates exciiamur, ei qui adsunt lasciva melodia deliniuntur, quam iinpioruin filii peiulauler faciunt, manus inlenlis fidibus admovemes, el nuisicorum organorum sono voce sua coiiciuenies et applaudentes.
v

037

S E L E C T A IN JOB.
1 0

1058

esse possit; qui enim docet bominem scienliam , > ul in Psalrais scriptum esi, non alius , \ , * . , est praeter Deum. Docet auiem Deus di.scipuli sui ' , \ animam illuslrando, el vero luinine, verbo scilicet <? \ >. suo, mcnlem illnminando. E l quidem liccl homines , , - jusli, docendi graliam consecuti, nos erudiant; :* , ' Deus lamen est qui per eos nos i n s t i l u i l : imo \ - et illud divina gralia fit, ut inlelligamus, et ad d i vinarum doclrinarumreceplionem corda aperiamus. , . " ; , , B . . , , > . . " . " , , , . , , ^ , . , , . , \ , , \ , , , , , * \ * . , , . " \ \ , \ . D . " \ \ . , , , . " . , \ ' \ , , , , \
10

V EBS. 4. Aut ralionem

tni habent arguet te ? Ad

boc respondere possunius, bominem impium a Deo argui, non quod sollicitus sit ne damnum aliquod ei iiiferat, sed quia quem providenlia sua dignatur, curain ejus gerai, et beueficenlia sua compleciatur.
VERS. 0. In pignus autem accepi$ti [ratres tuoi in

vanum. Iloc auiein de Jobo ez eo suspicalur, quia divitem eum fuisse cognoverai, et ejusmodi aliquibus rationibus locuplelem evasisse suspicabatur: idcirco, c Pignus, inquil, in vanuiu accepisti, id est fructum nullum inde percipiens. Iinprobitateni auiem ejus exaggerans, aliud pralerea peccatum ejus addit.
Et amicium nudorum abitulisti. Fit inlerdura ut

indumentum capialur, non aulem nudi, sed divilie, qui multa vesiimenia recondila habet : si vero quis tunicam unicain tanlum habeat, et banc sub pralextu repetendi quod meuin est, nulla nodi illius uiiseraiione laciua, detraxero, nudi indumentum abstuli. Talia aulem mulla inler nos eveniuni, cum fenori pecunias exporiimus, et cum debiioribns negotia liabemus. Saepenuniero qui nobis debito obslringiiur, in summa est egeslaie, ita ut solvendo omnino non sit ; oos vero nequaquain considerantes quod conjugem et liberos alendos babeat, el paucis 504 obolis qui iili exbibenter, diffictiller vitam susiineat, occlusis misericordi visceribus, cum acerbiiate debitum exigimus, idque inlerdum cum ipsi rerum omnium abundanlia circumfluamus. Haec igilur Jobum vituperans dicit: c Amicluin nudorum abstulisli. Forlasse eliam et veslimenlum nudo non prabere, ablalionem voeai. Qui enim nudiim non induit, et carenlem pane non alil, fraudator est et alieni avidus.
VERS. 8. Et admiralus e$ quorumdam pertonam.

Hoc praeterea aliud crimen esi. Hominis enim personam in admiraiione liabere, peccato non c a r e l : hujus personam, quia dives est, veneror et admiror; paupereni vero, quia nulla dignilatc praeditus esi, sub pedibus conculco.
VERS. 25. Eni igiiur tuus omnipolens adjutor.

Elipbazus boc loco sannm dogma profcrt; Jobum enim propler peccata pati adversa arbiiralnr, et quod ipsa malorum loleralione suelinendo purgetur, et purgatus, abjeclo omni alieno, el liber ab ulla improbilatis mislura. tanouam auruin in

Psal. x c u i , 10.

1059

ORIfJENE

1040

b>ruace coclum, probalus nppareal. Si igilur, . , , \ quii, ea quae libi accidemiit, suslinueris, Deiis, , lanquam argcntum igne purgalum, purum le red- d e l ; el purus factus, lauquam is qui peccata ab- , , jecii, Qduciam concipies, et conscieniia a condem , \ natioue libera preces futidens, bilarcm vulium in , coelum attolles : et si volo aliquo et proinisso Deo ] \ , te obstrinxeris, ille ut promissa lua ad exitum perdiicas, vires tibi suppedilabil; ille enirn esl c ? c qui operalur in nobis ei ut velimus, et ut effi- , *> ciamus, pro graiuila sua benevoleniia . Pro , , > ilio autem, c dabit libi reddere vola, Theo, \ 0, , doiio interprelatus esl, c definies verbum, et fir , , uiuro erit libi, id esl, quidquid consiilueris et \ , anirao formaveris, non imercidel libi ei evanescel, sed iirmum et ratum fiel; ei ul verbo dicam, dabil tibi conversaiionem in omuibus bomine juslo d i - \ \ gnam, et viae tuae omnes, divino luioine iier mon . stranie, prosperabuniur, vel eiiam aciiones tuae splendidae et bouorificae eruni. VERS. 2 9 . Quoniam humiliavit teipsum, el dicet : " , Elalu* e$t in superbiam. Licei Jobuiu alloqualur, de . alio videiur verba faeere: Propterea, inquit, poeni- . , , teniiam agenii baec eveoieni, quia seipsum humilia- , , , vit, et quaudoquidem faslu ei arrogantia elatus , erai, merilo se suslinuisse dixil ea quae paseus est. :. . Et demhium oculis salvabit. Hoc esl, bumiliter , de se seiuientem, et bumi oculos figentem propier \ ^ , animum mali sibi consciuui ac fiduciiB experlem, quemadmodum publicanus iu Evangeliisjuslificatus. Q . CAP. X X V l l . . K Z ' . Y BRS. 1. Adhuc autem Job adjiciens prommio " . "dixii. Diabolus, poteslaie acctpla, primuin quidem 6 \ extrinsecus, deinde plagis corpori infliclis, 505 ac posiea per amicos, Jobum dies et noctes crucia * \ libus exploravil. Posiquam enim per conjugem . " animuoi ejua perteniasset, el invictum eum perina, , , nere cognovissel, aioicos tres ad eum adduxit, , , on inimicos, neque insidiosa dogmaia fovenies, * , , sed qui sermones veros, licet niinus apposite ne que lempore opporiuno prolatos usurpaverint; ac per boa ut juslus conlra Providenliam aliquid lo ' querelur, propter srunmas et molestias impius * * ^ , evaderet, et doloris acerbiiate viclus animum de ,
H

aponderet, enixe contendebal: veniro post horuin Q , , irium sermones, poslquam Elipbazus ires disser. laliones, Baldadus tres, et Sopbarus dsas absolvieset, vide quid Ormus bic adamas dtcat. Y ERS. 6. Nec enim cotuciu* sum m\hx commisisse Ov yap . absurda. Hoc etiam Paulus postea loculus est, el , addidit : Sed non per boc juslificaius sum. < '' . > ^Magna fuit viri jusli Dducia propter vitae ante aciae 0 \ , \ \ inooceniiam, el ea quaB calamiialis lempore gesse- , rat, ila u l dixeril, Nullius mihi conscius sum. . CAP. X X I X . \ '. V E R S . 9 . potenle$ *e$saveruni loqui. Vel secuu . dum aliorum inlerprelalionem, c principes. H i c , 1 1 1 1

. , 15.

" I Cor. , 4.

SELECTA 1K JOB.

104*

, \ potesiaiem loquendi justo concedeules, pra?setie . ipso, silenlium agebant. . Digitum imponentet super os. Porro auiem digi \. , tus ori imposilus, aileniii signum videii poiest. \ , \ \ \ Forte eliam (quandoquidem manus pro opere , , sumilur) opera eorum labia iis oblurasse, elquasi , \ vincuhim ori injccisse, osiendil; se eniro quod , , exigua praslitUsent, indignos esse auimadverte , , runl, qui coram Jobo os aperirenl, qui majora faci nora edidissei; digitus enini aciiouem ei opera \ . iionem ininimam significat. Y ERS . 14. Juslitiam vero indulus it/m. Praeclaram . tunicam Jobue sibi conlexuit, ot jusliliam pro , tunica induerei. Yide etiain ejus paliium. Justilia, \ . " tunica; judicium, diplois. . C A P . XXXII. . '. Y ERS. 6. Timens in vobis atmuntiare meam ipshu . c scientiam.- Profilelur quidem c scientiam, t v e l , , , , c , > j4ixta alios, c noiiliam 86 babere, quomodo bomines in viia palianiur, el qua ralione nonnulli injusti proepera forluna ulaniur. Vidi injustos et improboe . , , feliciuie fruentes, ei pedes mei pene comrooii sunt, , gi vilam banc praeseulem lanluni contempkr; si vero quod fuiurum esl menie cogiuvero, pedesmci , fixi siani. . Y ERS. 10. Quare dixi: Audiie me. Alia exempla ' : , \ - ria, post illud, Dicam vobis audieatibus, bos , versus habenl : c Ecce audivi eermones veelros,. . > - auscukavi usque ad intelligenliarn vestram. > Ca?leri vero inlerpretes sic reddiderunl: c Ecce excepi \ c ,
' , C senitODes vestros, auscullavi donec eapereiis, donec

' , , . \ , ", \, * , \ $ \ . * * , fap , ' . c , > \ , , ' . , , ** , \ \ , ,

*

'

'

exquirereli* 506 eermones, el quoadusque vos perveniretis, considerabain.i Juxla banc igiiur vereionem o i reliqua exemplaria, Queniadmoduin cgo, iuquil, omnia quaedixisiis atidivj, el ad finem usque vesirorum sernionum, ac quoad omneui vestrain eapieniiani cxliaurirelts, lacile exspeclavi; vos etiam similiier meis sermonibu aurem prxbete. Juxla auiem exemplaria quibus noe uiiinur, sensu* bic e s l : AuscuUate m i b i , inquit, nibil enim luinidum et elaium, sed qiue vos ipsi etplorare poter i l l s , in inedium proferam: c E l usque ad vog imelligain, id e e l , nulla vaniloquenlia ular, sed qu;e assequi valelis loqtiar. Yel boc dicit :Nou prius ioqtiendi flnem faciam, quam vos eliam serrv 1 *

, oL \ , \ .

. , , \ , , , , * . " , , 1 1

mones meos cxaininaverilis, si ei ego c ad vos usqtie inlelligcre possum, id es(, donec vos ciiam iiiiellexerilis, vel vestram eliam iiilelligcnliain excedam. Y ERS . 18. Plenus enim tum verbornm. Reele dixil, plenussum; qui eiiim verboruai minimc plenue ad loquendurn accesserii, lanquam inanis inania loqiielur, juxia illud " : c Faluus euim fatua loquetiir, el cor ejus vana inielliget. Perdii enim me spiritu* venlris. Quemadmodum mulier gravida primum flt, et formalo felu, donec couceplum edat, partus dolores seatit; idein aiiuno

Isai. xxxn, 6.

1043

* ORIGENE

*044

discendi cupido accidii : sermonem enira concipit, et enunliatum fingit, el ordine deeoro Pormal; iunc * . atitem parii ( el donec parial, gravidatur et dolores , paiitur) cum Oclum et formalum, perfeclum in , , \ ^ lucem edideril. . , . V ERS . 2 0 . Loquar ut requiescam aperien labU. , \ Qui verbis .abundat, et intelligeniem auditoren , , nactus fuerit, loquendo, superfluilalem illara quasi . exinaniens et rcjiciens, requiescit.
CAP. X X X V . . '. V KBS. 5. Aspice in cadum. In coelum suspicil, ' . ' * non qui oculos corporeos attollit e i coelum inuie- , t u r ; bac euim ratione canes et asiui suspiciunl. \ Nemo qui mundum diligit, in coeiuin suspicit, sed ^ \ \ . \ quf necmundum, nec ea quaein mundosuut, amat. , * , Rursus nubes non adeo sublimes sunt el a nobis . remoia?, quin, si Moysis viiam el conversalionei* ' , qua Deo placuit, meamque lenuitaiem et bumilila , , \ lera cotitemplatus fuero, nubem hanc sublimiorem \ , et remoiiorem a me visurus sim : si ad Jesum ' iilium Nave, et ad prophetarum vilas devjenero, , \ , illorumque res gcstas diligenter examiuavero, quod , ecripium est tunc adimplebo , et nubes quanto me , \ eoblimiores s i n l , addiscam. ' . V ERS. 6 . Si peccasii, quid ages ? An nosli, inquit, > , ; , \, , si peccaveris quid libi faciendum s i l , ut peccaium , \ ; diluatur? Si verbis deliquisli, verbis sanioribus, , 507 operibus offendisii, faclisegregiis leipsum Q , curang, libi medere ; si vero iniquiiaics mulla? el , incurabiles fuerinl, propier deltcia immedicabilia, , , quae ipsi curare non possumus, de coelis descendii , Jesus Cbrislus ut insanabilia sanarentur, illudque , \ c effectum soriiretur : < Beaii quoruin remissas sunt . iniquiiaies * \ . " V ERS . 4 0 . Qui distribuit custodias noclurnas. \ , Vide Elius laudes Dei et prseconia persequi, cum \ , de eo dicat : c Qui dislribuil custodias noclumas. . Vis autem videre quomodo Deus nocturnas vigilias distribual? Toium hujus vita? tempus nox esl et ; " , . * ' tenebrae, lux in posterura libi reservatur; nunc , . enim in speculo vides , lucem auiem aliquandt , \ visurus es. Nox enimvero boc saeculum esl, et vigiliis disposilis in nocte bac opus esl, ut vigiles D , , \ , , , noctibus depulali, a lalronibus, a feris et bosti . ; bus, eos qui in nocie snnl, cuslodiant. Quinam vero . sunt cusiodes? Angeli qut circa nos lentoria figunt et casirametantur. V ERS . I I . Qui separat me quadrupedibu$ lerrce. *0 . Secundum reliquos vero, c qui docct nos super , t jumeiua lernw, el sapicntcs nos reddit super vola- , . tilia quae per aerem volilant; solus enim bomo * . ratione ornalus esl. Greationis igitur beneficio ab omnibus animalibus disiincli sumus ; si auiem , peccalor et adulter evaseris, et prono affectu ad , , , lerram propenderis, a quadrupedibus terrae aecre , \
e l s i l 5

Psal.xxxi, 1.

" I Cor. , 1 2 .

1045

^ SELEQTA JOB.

1046

, , \ tus es , sed comparatus es jumentis, faclugqud . j quus c i mulus, in quibug non esl intellectus et equus quidem oeslro libidinis percilus . '. CAP. X L . . VERS. 7. Nequaquam, $ed accingere iicut vir > - lumbum luum. lis qnidem qui se slrenuos alhletas praesiilerunt, praemia prxsianlissima posl banc \ ^ - vilam recondiia sunt; nihilominus nunc eiiam in . , prsesenti sxculo, illis gralia Dei pro arrbabone est. , , Idcirco Jdbus cuin sumntum discrimen adiisseC, , , - cum bonis nudatus, largilori gloriam delulisset; , cum liberis ornalus, graiias auferenti egissel; cum , negriludine labora&sel, ita ui vermes e corpore ^ , - instar imbris profluxerint, molestiis et aerumnis . guperaltig non e s l ; verum Deus e nube el lurbtne eum alloculus, praemiornm primordium et arrhabo , , , ^ , nem ei concedit. Quandoquidem aulem audilis , . superioribus Dei sermonibus, cum vices respon demli illi incubuissent, Gducia loquendi deslilutus, \ , silenliuin egissel (nondum eoim illud didicerat. , c Moses loquebalur, Deus aulem voce eirespondit), . \ Deus loquendi iiduciam ei imperlil; fanlaque ejus , , \ > \, benignilas esl, ut non judicis, sed cum hotnine , ; " decernentis personam suscipiat: quod aliis Scri, , , piurae locisostenditur; ul, t Yenile, ei arguainus ; . et : cPopulus meus, quid feci libi ? Quod , , hominem interrogel, quod loquenlem audial, et , quod respondendi licenliam concedat, bacienus ' prasmio eum Deus affecit. Si victor non exstiligget, , , - C 508 praemiuni non reportassel; si animi constaiv , . liaiu non osiendissei, illud utique non audivissel, , cAccinge sicut vir lumbum luiim, noli silentium agere, sed ad respondeiidum animuin virilem indue: . qualenus enim lunibi alicujus niinime accincii et constricii, scd soluli sunl, is Deo, prout consenlaneum est, respondere non polest. Deo igitur nemo prius respondeai, quam spiriiuali slalura vir consuoimatus evaseril, et lumbos accinxerit. . VERS. 8. Ne repetlas judicium meum. Noli existi , mare iue perperain c l sinc ratione, ea quas passu> . 0, - es judicasse, neque judiciutn meum defugito. Dicii hujus miliialem memoria recolamug, cum Deus pati , , nos aliquid decreveril, si liberorum orbitatem , , , , * dominalus amissionem, corporis griLudiiiem, vel , . \ aliquid bujusmodi subire oporieat: fieri euim non , poiesl, ut sine Dei judicio quidquain bomm palia nmr. Cum iiaque absque divino judicio nibil borum , * D evenial, adver&a loleranli dicitur, iNe repellas . Judiciuin meiun, id est, quod de te judicio sialui (praesens sciticei responsuin meum) noli deireciare. , Pulat autem me aliter tibi respondhse , quam ul ; , appareai juttus? Juslus eras, faieor, vcrum aliis * ignoius ; patientia iuslruebaris, sed ul paiientia lua eniteret, occasionem me p r a 3 b e r e oporluit; animo ' forli eras, sed lalentem in te forliludinein aBrumna) . et molesliae quse libi conligerunt, perspicuam rcddi , derunl. Horum recordcmur, cuin calamilaics nos
e s s c u l e 1 8 19

" Psal. X L M I I , 15,21, xxxi, 9.

17

Jerem. v, 8.

1 8

Isai. i , 18.

1 9

Micb. v i , 5.

1047

ORIGENE

4048

premunt, et Dftum presentem, nosque alloquen- \ c < J o t , > lein audire existiinemus, c Pulasne me aliter libi respondisse, id esi, lenlan le passum esse,quam , ; nt ignoranlibus justilia lua manifesla iiat? " . " VERS. 40. A$$ume tibi aliitudinem. Licel eiiam boc modo versus inielligere Victus a le lenlalor cst, animi tui celsitudinem et vires tuas resume, * * coronam accipe, et decus indue : bellum libi movil . , \ ' copviciator, tu vero superbiam eju domtiisli, el cum cohorte sua procul illura cum dedecore . fugasli. CAP. X L I . . '. VERS. 5. Ludes autem in eo sicut avi ? aul ligabis ; eum sicut passerem puero ? Magni, sirenui et per ; fecti animi gloriam el honorem describit; et quod \ , draco illi, ui passer puero, traditus sit, qui puero ^ , , nocere non polest; puer enim eum sibi ailigatum, , \ quocunque vull ducit el circumferi : baud secus \ gratia divina, instar passeris, in poieslatem infan- , , lium et lactenlium, ex quorum ore Deus laudem \ perfecit, Salanas vinclus devenit. , . . " VERS. 6. Pascuntur autem in eo gentes. Quemad , niodum Dominus fidclium, ila eliam draco impiorum cibus est: c Dedisii eniin eum escam populis " iEthiopibus, id est filiis teuebrarum, qui in igno- , , . * , ranlia versanlur. Vesciimir enim 5 0 9 ' mone quem auribus accipimus, vel a dracone, si , , , vana el fulilia audiverirnus; vel a Christo, si verba \ . aedificanlia et utilia acceperimus. Y ERS. 7 . Omne navigans convemem non ferenl pellem Q ~ unam cauace ejus. Ut clarius dicatur, homines qui cor . 01 poribus lanqnam navigiis uluntur, draconis exlrema , , cl uhima suo marte confieere non possunt; divina \ vero poienlia nobis invigilanlc, loium eiiam eum * porlare el enecare possumus : singuli aulem, quan , \ \ tr.ai in nobis est, diabolum inorle maciamus, juxla . , ' , illud : c Dominus Saianam sub pedibus vesiris , t velociler conieret. > . YERS. 43. In rugam pecloris ejus quit utique i n , grediatur? Pars corporis in qua raiio sedem babet \ , et imperium exercet, thorax et peclus appellalur. . , Thorax ejus slmplcx non e s l , versulus el implica , ius est: sanctus aulem detegerc eum, et involuium \ , esse oslendere polesl; viro cniin sanclo implicalum . non est. I)
o m , , i 6 6 r 1 0

VERS. 46. Spiritus

aulem non Irantibil eum. Illud

aulem, c non transibit, non quod non perlranseat ei percurral, sed quia Dibil ipsum lateat omnesque per ipsum transire oporieat, quare quouiinue in polestate ejus deiineamur, nos ipsos cum studio accingamur.
V ERS. 48. oculi ejus species Luciferi. Oculi

. , , > , ' * . , ' . 01 . , ' * , . .

igilur ejus non sunl Luciferi, sed c Lutiferi species; ilransformaturenim in angelum Uicis; simulat ae esse sidus coeleste, et diei symbolutn emeniilur.
YERS. 49. Qua$i lampades atcema. Ego quidcm

* . , 20.

4049

SELECTA IN JOB.

4050

^ omiies impioe alhcorum dogmatum anclurea oe draconis esse arbiiror. Verum et aliud eliam pra; * \ lerea per meiapboram inlelligi possil, sermones , . scilicel qui enecant. Si quando sermonein qui Opi ficem coudemnel, praetextu Cbristianismi audieris, , , llarcionis, verbi gralia, Valenlini, aul Basilidis do, , gmala asserenlie,cum cceli et lerrae Crealorein con , , lumeliis proscideritit, vel quid simile evomuerinl, , faces ex iUoriini ore eruiupere animadvertes. Ne . , igitur aliquando Iampades iilae nos adurant, aul * ignis flamma atlingal, nobis ipsis diligenier cavea . nius. . \ , , ' . , , , , \ , , \ . . M F . . , ' * , .
VERS. 22. Ante eum curril perditio. Perdilio U n -

quam prsecursor ejus e s l , e l quasi salelles euni stipat; quocunque gressus converierii, perditio prse

currit, aique ita poslmodum ipse subinlrat. Nemo draconem euscipil, qut non prius perditionem susceperit. Qui enim peccatum admisit, praeceplores auribus pruriene periluruspeiil; ac magisiros qua> rens, poslquam perierit, draconem inveuil, ipsumque lot raalis refertum, anima sua excipit. CAP. X L I l .
V ERS . 40. 510 Dedil autem Dominus dupta.

Qtii igitur lenlationem onuiem subiil, pro paiieniiaB suae pramio, respectu priorum dupla omnia sortituscsl (Deus vero prsemia non lantum duplo, sed centuplo ettam ampliora largilur); non vero prioribus duplo majora acccpisset, si animi viriuiem et forliiudinem duplam non oslendisset.

MONITUM
AD O R I G E M S I N P S A L M O S .
Ex epislola 74 beati Hieronymi ad $anctum Augusttnum di$ctmu$ Origenem multis voluminibus cunetorum Psalmorum explanationem reliqui&se. c Si obscura, inquil, qnomodo lu aiuns e$ post eos disser * r i , quodilli explanare non potuerunt? Si manifesta , superfluum etl te disterere, quod iltos latere non potuit, maxime in explanatione Psalmorum, quos apud Ormcos interprelali $unl mullis volnminibus primut Origenet, Eusebius Ccesariemii, elc. Revera ante tuum ex urbe Alexandria ditcestum, id est ante annum 234, commentarios in primos quinque el viginti psaimos jam ediderat leste Euiebio Hist. eccle*. lib. y i , cap. 24. Pbilocalia? auciores cap. 2, Eusebim lib. v i , cap. 25, Pamphilu$ mariyr in p<>logia pro Origene, Melhodiu$ apud Epiphanium, et Epiphanius ipse hceres. LXIV, varia e tomo in pxalmum primum exhibenl fragmenta, qum $uo quaque loco in hac edilione reprmentantnr. Snnm ip$e O r i genet commentarium tit psatmum tecundum cital lib. Comment. in Ephtolam ad Romanos, his verbis ; c Jra Dei quomodo intelligi debeat, in secundi nobis psalmi exposilione plenius dicium est, et quo modo postit impleri quod scriptum est ut salvi efficiamur fagienlet ab ira venlura, et iram quidem /*gientes , itaut non nos comprchendai, sectanies vero juttitiam, pietatem, fidem, charitalem, paiientium , tmanuetudinem, et ccetera hi$ similia. > liem lib. n De principiis cap. iv : t De quibus, %nquit ucundum parvitatem sensus notm cum secundi psalmi exponeremns tlium verstculum, Tunc loquetur aa eo$ in ira tua, et in furore suo conturbabit eo$, prout potuimm, quaiiter hoc intelligi deberet, oslendi*nu$. > commentarto in psalmum textum locus exttat in Apologia Pamphilx pro Origeue, ubi et aliet profertur e commentario in psalmum decimum quinlum, nec non alius in xviu. VideriH quoque Hteronymus Origenis in xv psalmum exposilionem, cujus unum locum carpit, epist. 45 ad Clesiphontem : In
t %

xv ,inquit,

ptalmo,

ubi tcriptum ett: liigtiper usque ad noctem erudierunl me renes mci, asurit

virum

Manctum, cum ad virtutum veneril summtiatem, ne in nocte quidem ea pali, qnm hominum itiw/, nee cogilatione viliorum aliqua titillari. Suam in psalmum Irigesimum primum el alios per ordinem ptalnto* enarrationem memorat ipse Origenes lib. Commenl. in Epittotam ad Romanos : t Propierea /, inqnil, et David trigesimo pwlnw, qjnem superscripsit, iiitelleclus P a v i d , deditse istuU tniiinm, admonens per ipsam superscripttonem altiorem debere requiri inteilectum in his quw diciurus erat, quia Iteaii quoruiu reroiUuMur iuiquilales : > dequibut, 511 prout poiuimus, diximus, cum de psalmis per ordinem

1051
diclaremut. Exposiiio psalmorum

ORIGENE
X L V W XLVII citalurlib. vn conlra Celsum ub fitiem num. 34, *

105*
verbis:

\ \ \ \ , ^ , ' , , , \
\ . Sic et nos pra'$enti$ tnstituti non dueimu$ esse terrai sanctce el bonoe et civitaiit Dei quce in illa e$t explicationem : acturi de illa ft/m, cum proplietas enarrabimus : prwserlim cum jam ex pane Commentariis in psalmos \ L V ei XLVII de civitale Dei pro viribus sermonem fecerimu*. Hieronymu$ lib. Adversus HuOnutn ait Origenem c octogetimumnonum jsalmum, qui scribitur Oraiio Moysi bominis Dei, et reliquo* undecim qui ncn habenl titulos, secundum Huilli Judceorum patriarchw exposilionem^ ejutdem Moysi putasse, nec dedignatum esse Hebreeam tcripfuram interpretantem per singula loca, quid Hebrwis videatur inserere. > Origenes homxl 45 in Jesum iVave, suam ceniesimi psalmi expositionem commemorat. c Memini tne, inquit, similia dixisse etiam in ii$ locis, in quibut exponebamus versiculum psalmi, in quo tcripium esl: \\\ malutinis interitciebam oiunes peccatores terra?, iit disperdam de civilate Domini omnes qui operaniur iniqtiitatem. Denique enarratioin psaimum cxvin aperte cilalur homilia 45 in Levitictm his verbi$ : Memini dudum nos cum centesimi decimi ociam ptalmi exponeremus illum versiculum, in quo scriptum esl .-Lucerna pedibus meis lex tua, Domine, el lumen semiiis meis, diversiiatem lucernas el luch pro viribus ostendisse. Dicebamus cnim quod lucernam quidem pedibus, id est xnferioribut corporis partibut deputarit, lumen vero temitit dederit: quce semila; in alio loco semitce celernoe nominantur. Quia ergo secundum quamdam mytticam rationem inferiores partes creaturm mundus hic inlelligilur, ideo lucerna legi$ his qui in hoc mundo tanquam lolius crealurce parte$ sunt, accenta memoratur. Lux auiem (vterna erit semilis per qua* in [uturo sceculo unusquisque pro meritu inccdit. Sed de hi$ in tuo loeo $uflicienter pro nostris viribus dictum esl. Nullus ergo dubiiandi locus es(, quin Origenes tomxt seu prolixis commenlarm universum Psalmorum corpus itlustrarit, prcesertim si ad Hieronymi epistolam 48, aliat\A\, attendatur, ubi ait: c Beatu* Pamphilus marlyr cenie&imi vigesimi sexli psatmi commentarium confe$$u$ est non reperlum; non qtiod latis tantusque vir (Adamantium dicimut) aliquid prceterieril, ted quod negligentia po$terorum ad notlram usque memoriam non durarii.
% %

Prwler tomos, Enchiridion, id esi scholia, sev tiriclat brevesque in Ptalterium adnolationes reliquerat, uli docet audor Breviarii in Psaller. tom. II Oper. Hieronym., pag. 121. < Proxime, inqnil, cum Origenis Psalterium, quod Enchmdion Hle vocabat, sirictis et nece*$arii$ mterpretniionibm adnolatum in cotnmune legeremus, simul ulerque deprehendimus, nonnulla eum vel perslrinxhse leviler, vel intacla penitut reiiquitse. > HomUias intuper ipsum in Psalienum edidisse testaiur idem aucior cum ait ibidem : c Non quod putem me puste dici quaj ille prceteriil; ted quod ea quie in lomis vel homiliis ip$e disseruit, vel ego digna arbttror leclione, in hunc anguttum commentariolum referam. Nec aliud quam homihas ejns indicare videiur Basitius libro De Spirilu sanclo, cap. 29, hu verbis : "

, \ . \
, \ , c Jam vero el Origencm muliis in sermonibus$uis quos in Psalwos edidii, deprehendtmus Deocumsancio Spiritu gloriam de[erre virmn qui non omnino sanas nabel in omnibus de Spivitu opiniones. Nihilominus et hic reverilm consueiudinis robur, pias voces emisi: de Spiriiu. Trithemius De auclor. ecclesiast., num. 30, memoral Origenit in Psallerium traclatus 512 ~ tnm et quinqunginta. Tomos ejut teu prolixos commenlarws non fuisse, inde suspicandi lomi esi, quodjum hieronymi cuiate centesimi vigetimi *exli psalmi commentarius non reperireiur. Quamobrem centum hi el quinquaginia iracialus de quibut Trithemius quasi loqnitur, si vere Origenis (ueruni, inler liomiliat recensendi sunl. Utui e$l fragmenlum genuirue Origenis homiliic ad populum, qua psalmum ociogetimum secundum exponebai, refertur ab Eusebio Hisloriae 'ecclesiaslicae lib. v i , eap. 38, de hwreii Helcesaiiarum. numero auoqtte homiliarum (ui$se videntur psalmorum x x i . cxxxiv et CXL, explicationes qua$ ciiat in homilia de Engastrimyiho, et homilia 8 et 48 in Jeremiam. Dtnique ex interpretatione Ruftni habemus hodie quinque homilias in psalmum trigesimum $exlum, dnus in psalmum trigesimum septimum, el item duas in psalmum irigesimum oclavum. Origeni* eas este nullu$ erii dubilandi locus, $i prologus ei$ ab inlerpreie Bu/ino proeftxut conferatur cum hi$ qua' ab e> dem scripla sunt in peroratione Comment. in Episiolam ad Romanos : c Num i//a, inquii, quce in Jesu Nave, el in Judicum librum, et in iriqesimum sexium el in trigesimum septimum, et in trigesimum ociaoum psalmum tcripsimm, simpliciter expreaimus, ul inveniMUS. > Hnc adde quod Palrum manutcnplce in Itos psalmos Catetue nonnulla $ub nomine Origenis exJiibent fragmenia Grwca, quce proximam kabent cum nonnulln Rufinianw inierprelalioni* locis affimtatem: uii videre est in noiis noslris. Erasmut ergo in censura super his homUiis, criiicie suie nimium permitiit, earumque auclorem el vilerprelem perperam dubioa [neit. Vide quemadmodum confulalur ab Uuetio Origeniaiioruni Ub. , sectione 3, num. 6. De Psalmorum illorum expositione ita Rufinus inprologo : Idcirco tibt eam, Aproniane fili charistime, in novem orutiunculas, quas Grcect honulias vocani, velui inutw corpore digeilam in Lalinum Irau&tuli. Ubi eam in noveni homilias digeslam se trumliilisse dicit, iwn in novem liomilias dige$siste; cotiira quum Erasmo ei Sixto Senensi visum ett. Cerle ex mullix earum locis manifesium esl Origenem expiicare qum ad populum lecia erant,et coram auditoribu$ loqni. Denique hcec exposiiio, ul ipse adnotavit Rnfinus, toia moralis esl, cuju&modi sunt omnes aliai Ongenis homtliu\ llomitia prima in ptalmum xxxvi de imperaiore loquiiur qui ame iriginla annos magno splendore regnaveral : t Vide quis imperaml anie hos lnginla auuos : quomvdo imperium ejus efjloruit; continuo autem sicui flos \eni emarcuit. > Vnde probabtlis e&t conjeciura nanc homiliam habiiam fuisse anno 241, Irigitita annit post Severi interiium. Honulia prima in psulmum xxxvn quidpiam citat ex eo quod dixerai explicundo Matlhosi locutri. c Memini inquit, aliquando de tito capilulo Evangetii disputantem, in quo teripium est: Spiriltis quidem promplus e.sl; caro aiileni iiiliruia, tale aliquid senii&se, *elc. Al Commentarii in Matlhwum scripli $unt circa annnm 245. ergo t&lw nuvem Uumtlia: eodem anno educe sunl. Homilia sexia qnce est prima in psalmum xxxvn aperte se inler sene* numeral. c Quod st, inquil, eruditio puerorum hujuscemodi esi, quid seniire debemus de nobif senibu*? > Uomilia quinla in psalmum irigesimum texlum loquiiur de pace qna lunc Ecdtsiu [ruebatur. c bed ne securutk, inquit, reddaipacis tempvre isla talis exposiiio. > Opiime quadrat itla pax cumunn* 5z47, qui erat imperit Philippi quarius el vitce Origenis sexagetimus tecundus.
% C n t % y

Caienw Patrum Grwcorum in PtalmoB, lum manutcnpice, tum ediice innumera propemodum $ub Origenis nonnne exhibeni (ragmenla, qu(e nec omnia respuenda, nec omnia in hanc edilionem admiiienda esse censuiwus. llla vmma felinquenda duximus vel qucu non unummis Caienarum comcmut Origeni ascribii, vel quv

1055

SELECTA 1N PSALMOS.

1054

aliot scriptores eccle$iastico$. Eutebium pula, Theodoretum, aut alios quoslibet, parente* habere deprehen dimu* ; cirtera vero admiUenda visa $unt, non ul cerii atque indubitali Origenis fetus, nec ui qux vel e tomit, vel ex Enchiridio, aut ex homiliit, si pauoa admodum excipia$, excerpia etse conttei, sea ut quie certi$ argumeniii Adamaniio nostro prorsus abjudieare non poiuimm. Ea pariim e Catenis editis Balthasare Corderio et Daniele Barbaro, pariim e schcdh Grabii qni codices Anglicanos, et Combefitii qui codicei Begios exscripsit, partim denique e codd. mn. biblioihecw Coi&liniance, nec non ex aliis locis quce suo loco indicantur, deprompta $unt.

.
ORIGENIS
COMMENTARIIS IN PSALMOS.
c - ), , \ , y*v , * , \ * (17) , ' , , . , , , * , \ . \ , , . " , , , * . ' , , , , ' , . \ , , , \ . " . \ * (17) * , etc. S. Hilarius prologo in librum Psalmorum num. 18 : c Finis est ctijiis causa csetera iiunl, ipse autein nulli alii causam suam praestat. Ob iinem eniin oninia, uibil 513 Proplerpsalmos, < in finern inscriptos, vocis illius deiiniliones selegimus ex Arisloiele sic: F i nis est id cujtis causa alia, ipsum vero nulliugcausa; vel hoc niodo: cujus causa alia, ipsum vro non eorum causa; sive boc paclo : propler quod alia quivis operalur, ipsum vero propier aliud n i hil. E x Herophilo aulem, de Sloico nominum usi?, hoc modo: Finem vero dicunt esse caiegorcma, seu praedicaium, cujuscausa reliqua facimus, ipstiiu vero nullius causa. Quod aulem huic, scilicet fini, coujuDgit, veluii beatiiudo ei quod esl bealum esse, scopum appellani: quod est appeiendorum uliimura. An vero dcfiniliones Dei et variae hujus vocis Deu$ significaiiones, ex oplimis scriploribus se lecl, aliquid nobis utililaiis conferant, considerandum libi propono. A i i igilur idem Herophilus : Deum quidem generalissinie dicunt, aninial iinmarlale, rationale; secundum quam defimiionem omnis anima rationalis esl Deus. Alio aulein modo : Animal ralionale, imniorlale, eecundum se exsisiens; ila ut animae dum in nobis conlinenlur, non sint dii, sed soluue a corpore dii fulurae sint. Alio autem modo Deum ait dici : Animal immorlale, rationale, sirenuum ; ila ut omnis aniina elegans et urbana Deus s i l , eliamsi in bomine contineatur; alio ilem modo Deum deGniri, quod secundum se est animal immortale, strenuum; quo posilo animae sapientum dii non sunt. Insuper alio modo ^ Deum definiunt : Animal irnmoriale,slreiiuum, habens aiiquam pracfecturam in mundo secundum adminislrationem, quemadmodum sol et luna Alio vero aliud post finera. Namque ad finem lendilnr, sed in One desinitur. Ita finis ei anleriorum perfectio est, el se in nibil aliud proiendens, propria in semci sui ipse posscssio est.

055

0R1GENE

1056

paclo, Deum oicit esse primum adnrinisiralorem , \ , mundi. Super omnia aulem Deum dicunl esse : 6 . Anfuial incorruplibile el non geniium, el primum Regem, quem babei locum universus mundus. ln quinque libros dividunt Hebrai Psalmorum (18) librum, quomm primus est: c Beatus vir qui non c abiil in consilio impiorum * \ > usqtie ad Onem , quadragesimi psalmi; secuudus : Quemadmoduin " desideral cerva", > usque ad sepluagesimum pri- , mum ; lerlius : Quam bonus Israel Deus reclis ' c o r d e , > usque ad ociogesiiinim oclavum. Quar , ' lus : Domine, refugium 514 foclus es nobis in , \ generaiione ei generaiione , usquead centesimum #, ' quinlum; quintus : Cunfuemini Doinino", usque , > . ad (inem. Ego vero arbitrabar in libro Psalmorum unum ^ sic inscriplum esse : Oraio Moysis bominis , * f * Dei Sed deinde quxsiionem de quibusdam Dei raculis niovens Jullo pairiarcbae, ei cuidam apud , Judxos sapienlis famam babenli, audivi, in univer- , PO Psalmorum libro a primo el secundo psalmo eos , ' (19) qui apud Hebraeos inscripiione careni, vel inscri- ' \ ', * , plionem quidem habenl, sed non scripioris nomen, , ad eum scriplorem periinere cujus nomen fertur in , \ praecedenii primo psalmo qui noinen scriptoris . \ \ habet. His autem de rebus verba faciens, primo , , \ ... dicebal tredecim esse Moysis psalmos. Cum auiem ex iisquae audieram, reponerem ipsi, undecim lan- ' , \ tum esse : perconlalus deinde eum qui apud illos * , , sapieus audiebat, edidici esse revera undecim : , ' t , . . . qwidem noni . . . . . inilium . ... . . . . : ^ . . ... . _ _ - _ - a . . . . _ \ ,~. qiiorum oclogesimi erat Domine, refugium facius es nobis in generalione , et generaiioue; sequeniis vero qui apud uos no~ \ . iiagesimn* feriur, inilium erat: Qui babilal in , ' adjuiorio A l l i s s i m i ' , > quem eliam diccbai esse * Moysis. Imo etiam eum,qui inscriplionem quidein babet, sed siue scripioris nomine; nempe nonage- , , , t simum primum sic inscriptum : Psalmus canlici in diem Sabbati , Moysis esse dicebai, cujus , initiiini: Bonum est confileri Domino, el psallere , " nomini tuo, A l l i s s i m e > Inscripiione auiem ca- , , t rere eum qui nonagesimus secundus feriur, cujus , \ iuitium : Dominus regnavit, decorem indudis e$l*, > qnein et ipsum dicebat esse Moysis : simi- , " liierque nonagesimum lertium , cujus iniiium : D , ,
ia n n 1 7

Psal. , 1. Psal. X L I , 2. " Psal. L X X I I , 1. Psal. L X X X I X , 1. * Psal. xc, I. " Psal. xci, 1. ibid., 2. Psal. xcu, 1. (18) xhte , elc. 8. lliiarius ibidciy nmu. 1 hunc locum sic ad suos usus acconmiodavit : f Varias essc pluriiiiormii de Psalmoriiiu libro opiniones, ex libris ipsis quos sciiplos roliquere, comperium babemus. Nam aliqui llebraeonim eos in quinque libros divisos voluul esse: ul sit usque nquadragesimum psalmum liber primus, et aquadragesinio usque in sepluagesimuin primum liber sc* cundus, et ab eo usque in otiogesimuin oclavum liber tertius, el usque in cenlcsimuin quiniuni liber quarlus (ob quod hi omnes psalmi in consummatione sua habeant, fiat, fiai); concludaiur deinde in cenlesinio quinqtiagesimo psalmo liber quintus. (19) , ' (6, elc. Hilarius ibidciu uuui. 3 : De bis autem qui sine diver-

1 1

" Psal. cvi, 1.

Psal.

LXXXIX.

1.

soriim auclorum nominibus sub diversis superscripiionibns habciilur, auliquoruui virorum isia Iradilio esi, quod cx eo psalmo, cujtis auctor in superscriplione pra?.ponilnr, qui deinceps sine auclorum superscnpliuiie succeduul, ejus esse existiniandi sunt, qui anlerioris psalmi auctor iiiscribilur, usque in eum psalinum, in quo noinen allerius aucloris praeferatur : u l si psalmi alicujus superscripiio talis s i l , psalmu$ David; caaleri qut sine lilulo consequanlur, David esse credantur, donec propbela? alierins nomen in superscriplioiie poualur; et ex eo usque in alleruro propbeUm, qui sine iuscriplione niedii sunt, ejus sini qui in amerioria psahui superscriptioue aucior cwptus sit auieferri.

1057

SELECTA 1N P S A L M O S .

4051

*, , Deus iiliionum Dominus";>el nonngesimum quarliiin, cujus iuiiium : < Venite, exsultemus Doiui "^ , n o " ; el nonagesimum quinluin, cujus inilium : , \ , Canlale Domino canttcum novum, cantate Domi , ^, , -1 , no, omnis l e r r a " ; > et nonagesimum sexlum, cu , , jus inilium : Dominus regnavit, exsultet l e r r a ; ei iioiiagesimum sepiimum, qui inscriplus tantum e r a t psalmus' : nam illud, c Davidi, quod in " ' , . \ ' quibusdam exemplaribus babelur, neque in He* , , braico, neque iu reliquis ediiionibus baberi : bu \ , jus auiem iiiitiuin e s l : c Ganlale Domino canlicum , noviim, quia mirabilia fecii". > Nonagesimus item c , . octavns ipsius pariler esse dicebalur, ciijos ini ' \ tiuin e s l : Dominus regnavit,irascanturpopuli*V , , \ ' eiiamque xcix inscriplus : Psalmiis in confessloB nem, cujus inilium : Jubilale Deo, oninis ler . ra . Posl bos auiem undecim, inscripluin baberi tum in Hebraico, lum apud onmes : Davidi PsaU mtis; ita ut centesimus uon ulira Moysis esseu (20) ? 515 " ' diclis circa psalmos qui ab He , braiis Moysi ascribunlur, cum suspicaretur Judaeus, piv , objeclionem sibi opponi posse, banc ejus dedil so . , luiionem. Prospiciebal enim sibi quempiain posse ' , conlradicerc, ac negare unum ex illis unde<:im *\ , psalmis, videlicet nonagesimum oclavum, Moysia , esse, ex his iiempe verbis : Exallale Dominuin . \ Deum noslruin, ei adorale scabelluin pedumejtis, , Sauclus Moyses ei Aarou in saeerdoiibus ejue, et . , - Samuel inler eos qui iitvocanl nomen ejus. invo - cabaul Doiuimim, c l ipse cxaudiebal eos, in con 5 , T s i , a 3 8

lumna nubis loquebalur ad eos. Objici veropoteral, quoinodo iiomen Samuelis, qui muliis post gcneraiionibus fuil, Moyses posueril in psalmo suo. Ad bsec rcspondcbai, nibil inirum esse si *propbolice pronuulialum fuerii a Moyse iiouien Sainuelis, viri sacri qui a Jerentia cum Moyse annumeralus esl in i l l o " :Neque si sieierii Moyses elSeimiel; quandoquidem in libris Regnorum Josias ilem propbetice eiiunliaius e s t : Aliare, allare, baec dic i l Dominus, Ecce filius nascelur Davidi, Jo;ias nomen ejus. Saepe quaerens causas cur in quibusdain psalmis (24) , interponalor diapsalma, observavi diligenlissiine , \ ^ in Hebraeo, et cum Gra?co conluli, invenique quia , , , ubi lingua Hebraea sela (ms. sel) > habei, Graca \, , vero semper, aut aliquid isiiusmodi, ibi Sepluaol, ,\ ginia el Theodolion, el Symmacbus iranslulerunt . diapsalma. Neque vero nocel exemplis affirmare
40

t-. , , , . " , , , ' , < , , .

Psal. xcm, 4. " Psal. xciv, 4 " Psal. xcv, 4. xcvm, 1. Peal. xcix, i ei 2. Psal. xcvm, 5, 6, 7.
, T

a i

Psal. xcvi, 4. Jerem. xv, 4.

e l

Psal. X C M I , 4. " 111 Heg. x u i , 2.

l e

Psal.

(20) , elc. Hilarius ibidein AUIII. 4 : < QiioJ si tbrie aliquis per fd inlelligeniiie buic fidem deirabei, quod in bis. psalmis qui eum psalmum, cui Moyses aucior praelatus est, atibsequunlur, scripliuu sit, id esl in nonagesimo ociavo, Moy$e$ et Aaron in $acerdoie$ ejtti, et Samuel inter eos invocantes nomen eju$ non posse a Moyse eum propheialuni videri, cuin Samuei nomen, qui lauto posiea quaia Moyses, nalus est, exslet in psalma : meminerit nulli mirum aut diflicile vidcri oporiere, ui lanlus propbela lanli
9

propbetae, posiea licei fuluri, nomen ediderit: curo in Kegnorum libro Josia; regis iioinen sil, anlequam uascaiur, proplieiaimn, propbeia dicenie : Allarium, altarium, hmc dicil Dommu$ Ecce filiut nascetur David, Josiat nomen ejus : per quod non incredibile esse oporlere, ul Sainuel a Moyse praediclus sil : maxiine cum serundum Jereuiiaiu dicenlem, nec $i $tet Moyses et Samuel, Moysi conno* minalus sit ex meriio sancliialis. (21) , elc. Inlerpretaiio L a lina bujus loci usque ad flnem fragmciil) desumpia
t

1059

OR1GENE

1000

quod dicimus. In septuagesimo quarto psaltno, * , cujus priocipium e s l " : < Coniitebintur libi, Deus, * , , , confitebiinur (mss. libi) el invocabimus nomen , , tnum: > et post i l l t i d " : Ego confirmavi columnas ejus, > apud Sepiuaginla, ei Tbeodoiionem et , \ , . ' Symmachum est, diapsalma; > pro quo apud c Aquilam : Ponderavi (ms. conslilui) columnas ejus, semper. ln quinta aulem editione : c Ego ' t suni qui paravi columnas ejus, semper ;> in sexia > * * vero : Ego flrmavi columnas ejus jugiler. > Porro . in Uebraico habet posl, cAmuda, quod esl, co- , , c , . > ', , lunmas ejus, selu (ms. %d.) Et rursum in sepluagesimo quinlo cujus principium e s t " : c Notus in , Judxa Deus, > invenimus apud L X X et Theodolio- , , , ^, , , nera post, sculum, frameam et bellum, dia clypeum et ^ , \ , psalma"; apud Symmacbum post, . \\ , gladium el belluru, > similiter diapsalma pro quo apud Aquilam post, c clypeum et gladium et , \ , ' , , \ ^ bellum, semper. In sexta vero post, scutum, et , , . gladium et bellum; > in finem. Eratque rursum in , , , \ Hebraico post: Umalama, > 516 ^oa est, c et , . \ * , belluru, $ela (ms. sel.) Et in eodem psalmo posl , , illum locum, 4 ut salvos faceret omnes miles terrse, 1 t . diap$alma * Apud Synimacbuia similitcr diapsal, , , ma; e l apud Aquilam semper; nccnon el apud * > , , c quintam posl illud : < A d salvandum omnes , mansuetos terrae; 1 scmper. In sexla vero, post i l , , lud, c ad salvandum miles terrae, > in finem. Et in c . \ Hebraico postanie ares (ms. ars), > quod est, c miles terrae, sela (ms. sel), atque ita cura talem Q , , , , \ tiiiiusc;ujii2>quo ediliunis opi.mouem reperisseiuus, haec adnolavimus. Ulruiu auieui cujusdain musicae , . canlilenx, aul rhyibmi iiuiiiulalionein qui inlerpre (5 tali suul c diapsalma 1 senserinl, aliudve inleilexe- c , riul, tuo judicio derelinquo. , .

GOMMENTAR1IS PSAL TQft MOS. Psalmi c pro torcularibus inscripti, qui ires sunt, nempe octavus, octogesimus et oclogesimus , , \ , \ terlius, videntur mibi congregalionem Ecclesiae, et , muUiliidinem conventuum coeiuumque siguiGcare : \ \ siquidem ex inultis unani oraiionem, unamque \ canticorum modulalionem in Ecclesiis Deo offerri * conlingil; quemadmodum in torcularibus ex mul \ tis ac diversis viiibus una vini mislio conficitur. . Olim quidem ii) tino JeiOSolymae l o c o , uuum eral \ torcular, ubi c o a c l i preces emitiebaiu : cujus me, minii Isaias bis verbis : E l aBdiflcavi lurrim, et \ proiorcular fodi in i l l a . 1 Turris vero leinpluni si, . gnificat: prolorcular auiem allare. Verum quoiiiam (22), illa se deslruciurum comininalus esl, el revera de. '' , \ struxit, pro uno postea m u l t a constiluil lorcularia, , \ , ; Ecclesias nempe per loium orbetn condiias. Ideo
ie 1

ORIGENIS

I * Psal.

LXXIV,

2. "

ibid.,

4.

Psal.

LXXV ,

2. " ibid., .

" ibid., 10.

" Isai. , 2.

,si exepisiola llieronymi ad Maicellam ; quae exslal lom. II, edilioois Vallarsii, . 707 (22) Piaor. Grabius, .

1061

S E L E C T A PSALMOS.

10(2

c , que in octavo psalmo dictum est: Domine Domi(23), ! > IIUS noster, quam admirabile est nomen lutim iu universa lerra !> Clarequippesignificat lorcularia . \ , \ Dei per tolum orhem constituta. Octogesimus quo (24) , - que psalmus, cum de lorcularibus agat, jubet om nes genies propheiarum Deo bymnum referre: sic ' auiein b a b e t : c Exsuliaie Deo adjulori nostro, , - jubilate Deo Jacob. Deinceps inferius, reprobalionem prioris populi significal, dicens : c E l nc* , , \ , audivit populus meus vocem meam, el Israel non \ . \ intendit mihi. Et dimisi eos secundum desideria cordis eorutn Ociogesimus ilem lertius, qui . \ - eamdem babel inscriplionem, non nnum babila, , culum, neque unum allare Jerosolyniis. scd rouila esse babilacula, mulla aliaria declarat. Quamob , \ . & rem ac si baec babilacula atque allaria, mulla sint lorcularia, pro torcularibus inscribitur. Ait , \ 517 iiaque < Quam dilecla tabernacula l u a , , * , Doinine vinuiuai! Concupiscit et deficit anima mea ! \ in atria Domini: alque infert", t Altaria lua, Do > \ * mine virtututn. > Rursumqne pluraliler adjicit : , * \ c Protecior noster, aspice, Deus, el respice in fa * , 6 ciein Cbrisli tui : quia melior esl dies una in atriis , \ tuis super millia. Ubi observes illum nominalino de Cbrislo mentionem fecisse. Duos aulem Psalmos, , , \ c pro octava, inscripios, arbiiror saiutarem resur. < > reclionis Domini diein adumbrare. Cum iiaque Da vid peccalum, quod ad mortem e r a l , perpetrasset, . deprecatur in sexto psalmo, ne furorem et iram Dei , experiaiur ; sed rogat ut auima sua misericordiam , , C et medelam consequalur. lllud aulem fulurum esse , \ vaticinalur his verbis : i Convenere, Domine, * c - eripe animam meam, salvum nie fac prupler mise, , (5 , ricordiam tuain : quoniam non esl in morle qui * memor eil l u i , in inferuo aulem quis confilebiiur , $ tibi? ac si Domino ipsi supplicet, ul animam suam ; \ (- eruai a morle. ln seqtieniibus vero , se voia coose . cutum esse declaral bis vcrbis : Exaudivit Do ' minus vocem fletus mei : exaudivit Dominus depre calionein meam, Dominus oralionem meam susce , pit. Sunm enim ex morle ad vitam redilum, qui . post resurrectionem Cbrieli conligit, bis subindi , cavil. Simililerqueundecimus psalmus,c prooclava, . inscriplus e s l , parenique Davidis deprecalionem t \ > , conlinet dicentis : c Salvum me fac, Domine, , - ^ quoniam defecit sanctus. Deinceps nou obscnre, , . - sed clare ac dilucide subinfert, dicens : t Nnnc , resurgam, dicit Dominus : ponani iu salutaii. , * . Propier quam Domini resurrectionem, quaB die Sab' balum subsequente, id est, ociava, contigii, in , , , novae vitae lypum bujtismodi inscripiione dignalum , esse psalmum exisiimo. Sunl porro omnes psalmi, . \ c pro iis qul immulabuntur, inscripli, numero qua . tuor. Ex bis quinquagesimus nonus videlur inibi iminutalionem indicare quam passae sunl genies
47 M y 0 0 : u M 8 4 1 8 8 6

Psal. , 2. Psal. LXXX , 2. ibid., 12, 13, Ps. v i , 5, 6. " ibid. 10 Ps. x i , 2. ibid. 0
M 8 6

4 7

4 8

4 9

8 0

Ps. LXXXIII, 2 , 3

8 1

ibid. 4.

" ibid. 10. I I .

(23) /. Monlefalcouius, U4) Grabius, .

I0C3
8 7

ORIGENE

1064

dum ex superstUionum errorc ad uni?ersorum Dci * \ (25) eullum iransieruni. A i i ergo : Deus loculus est in sanclo suo,Laetabor ei parlibor Sicbimam, ei . ' convallem labernaculorum nieiibor. Meus esl Ga- ) ' \ , \ . laad , et meus est Mananses, et Epbraun foriiiudo , \ ? capilis mci. Juda rex meus, Moab olla spei inea;. , In Idumaeam exlendam calceamenium uieum; mibi . \ alienigense subdiii sunl. > Gum Israeliiicis igilur \ tribubns Moab quoque el Idumaeam ac alienigetias comprebendil. Sexagesimus oclavus psaltmis simi- . , liier inscriplus, ininiulaiionem illius qui propler , \ , \ nos in profunda spirilalis maris de&cendii, nec- . ' non 5 1 8 Q ' paesionem ejus periinent, si , \ gniQcat bis verbis ' c Dederunl in escam meam fel, el in siii mca polaverunt me aceio; > simulque , \ eorum qui insidiati sunt in deteriora conversionem : i " , \ ' quae eiiam ipse exhibel, dicens : t Obscureniur \ oculi eorum ne videant, et dorsum eoruin semper < incurva, > elc. E l quadragesimus quarius qtii esi filiorum Core, et inscribitur c pro iis qtii immula- , , > \ . \ buntur, et pro dileclo , similiier inimulalioiiem , , qua3 circa dileclum Dci nccidit, diviiiamque de eo > , doctrinam coniinet, el Ecdesiae ex genlibus ad eum , \ \ > conversionem osiendit boc niodo : < A u d i , filia, et vide, eiiuclina aurem luam, ei caelera. Se- \ ptuagesimus nouus qui est Asapbi, ei similiier ) , \ c " inscriptus est, prioris rursus populi ad deteriora , \ , \ ) , . conversionem continet, dicens : < Vincam de ' Jgyplo translulisli, > el ca-lera. Quoniam aulem
4 c a u a e a ( 1 8 8 0 e e 6 1 8 8 9

lerreslrium flurum decor et fragraiuia citius imrau- ^ c "latur el m corropliouem verlilur, ideo videiur He , \ . braicum c De liiiis aut De floribus liiuluni babcre. , \ Quapropler loco c proiisqui immulabunlur, Aquila pro liliis, Symmachus dellocibus inlerpreialus ), , eat.Qui inscriplisunU pro occtiliis, occulium quoddamet latens bellum, necnou de iimsibilibuseispiri- , ?), > . \ , " t lalibus inimicis vicioriam Salvaloris noslri conti , \ ncnt. Nonus igitur a i l : c In converlendo jnimicum . meumrelrorsum, et caeleraquae subjiingil, genliiiui , \ vocationem indicanl: < Psalliie Doinino qui babilai \ in Sion, annunliale imer genies studia ejus Haec auiem latenter lempore passionis accidisse. ipse lilulus psalmi oslendit. Inscribilur enim pro , \ , occultis (ilii : pro quo Symmachua vertit : c Pro inorie filii; Aqudaverot projoveniuienquibuscon- D <* i sonanietquae de resurreclione ejus a moue psal- , \ nius iudical his verbis : c Qui exallas me de , * portis mortis. llem quadragesimus quintus shni * liier < prooccultis kiscriptus invisibile ei spiriluale ' < bellumexhibei, dicens : < Conlurbalae suntgenies, ot inclinaia suni regna, > et caelera. Deinde ul qui , principes genlium olira conculcalores deslruxeral, \ \ ; et geules sibi subdiias fecerat, continuo ait : , * Exaltabor in gentibus, exaltabor in terra. > Qui in . > \ P*. LIX , 8, 9, 10. Ps. LXVIII, 22. ibid. 2. Ps. XLIV, 1. ibid. 11. Ps. L X X I X , 9. Ps. ix. 4, ibid. 12. ibid. 15. Ps. XLV, 7. ibid.U.
8 8 8 8 6 8 8 7 8 7 8 8 8 8
8 0 8 1 8 1

8 4

8 8

8 8

8 7

(25) * etc. Ab bis verbis usque a J isla quae longe inferius babentur : '' ', desunt in codice Vaticano quo

usus est Montefalconins, aliqoot folia quae hic supplentur e schedis Eruesli Grabii cui inlegrior co dex ms. obtigerat.

065

SELECTA PSALMOS.

40G6

> ! scripli sunt c in tiluli inscriplionem, de modestia et ! bumilitale loquunlur. Quapropler Aquiia, pro in , , ! liluli inscriplionem, verlil c humilis perfecli; Sym . machus vero, bumilis el inculpati. NamsiveDa , ' vid rex el princeps lotius Israel, prae modestia et * , boniilitaie, ejtisroodi miserit voces; sive eas proiu . lerit Christus humililer sentiens, ut cnm docet : ! . 519 Discile a nie quia mhis sum et bumili* , ,, f corde ; certe digni sunt hi sermones qui in co > , lumna sculpantur et memorise aHernae mandenlur. ! , ! , ! Quod quidem perc lituli inscriplionem signiGcalur, , \ - ul inlelligere licet ex quiuquagesimo quinlo psalmo qui iii$criplus e s l , in liluli inscriplionem, vel > buniilis perfecli, vel humilis el inculpati :> in ' , ! quo diclum c s t : Misercre mei, Deus, quoniam , ! conculcavil me Iiomo (ota die, ct cailera. Quin* . qeagesiinus eliam sexlus qui parem habel lilulum, rnrsus eoruin qui ipsnm conculcanl, meminit d i , , c cens : t Dedii in opprobrium conculcantes m e ; i , ! , - * i si reliquos qui similiier inscripli sunt, percurre t , , ris, eumdem videbis eos babere sensura. Qui i n , ! . ! - scripli sunt in reinemoralionem David, eum in , , peccali Uriae memoriam videntur reducere. Trice simus septimus, qui hunc babei littilum, a i i : ! Non esl pax in ossibus meis a facie peccaiornm , meorum, et caeiera. Ac per totum psalmum . < osiendii quid ob peccafum a se commissum expe rirelur. Sic el sexagcsimus quintus, c iu rememo ! . - ^ ralionem inscriplus, auxilium Dei invocal. Quiin, , t scripti sunl t oraiio, > forie nec psalmi, nec caiw tica, nec byinni siint, sed nuda* oraiiones oranfium , > ! ! * convenieuies aflecltiiei habimdini, nccnon omnibus ! $ . qui in eodem ac ii de quibus diclum est mentis ! , c - aiTeciu sunl. Qui inscripii sunt, c Ne disperdas, , . Davidis, > coniinua seric Ires sunt, quorum quin <, ! quagesimus scxius diclus est, cum fugerel a facie !, ! , , ' ! Saul io speluncam. qtiouiam laieule David in ! , spelunca ingressus esl Saul ignorans ipsum csse ! ! intro, et cum amici David vellenl eura inieriicere , . dixil David ad Abisalh : Ne disperdas, nempe !, , , Saul idcirco fortasse ejusmodi vocis quae summam mausueludinem ostendebat, ei quae Deo valde acce pla eral, inenioria bac Psalmorum inscriplionc con. ! , D secrata est. Quinquagesimus octavus qui (ilulum ^ , b a b c t : c Ne disperdas, quando ntisil Saul et 6 , ! custodivil domum ejus ut eum inleriicerel, vide , ', tur continere praeceptum Dei qui non permisii u l qui a Saul missi eraul, inleriicerem David. Euaidem , forle sensum babel et sepluagesiinus quarlus qui , simili modo c Asapb inscripius esl. Nonagesiinus . primus qui Sabbali > inscriplus est, exborlatur ad , c , convenlus studiose JYequeiilandos ubi medilatio i i l , ! divinormn cluquiorum, et posiea Dei laudes conii , > nel. A i i ilaque : Ad annunliandum mane mise ricordiam luam, el verilalem tuam per nociem. . rursus : Planlali in domo Domini, in alriis ' ! Dei uoslri florebual 5 2 0 * Nonagesimus nonus Madb. , 29. Ps. LV , 2. Ps. LVI, 4. Ps. xxxvn,4. Ps. L V H I J . P s . XCJ, 5. Mbid. U . PATROL. G B . XII. 3V
1 8 8 6 8 T0 T 1 78 1 7 8 7 4 8 8 8 9 7 0 7 1 7 1 7 , f

1067 E X ORIGENE 4068 qui inscribitur c in coiifessionem, > cum a i l : c > c Ipse fecil nos et non ipsi nos, virlutera confes. , , sioniscommendat, quod uihilnosa nobis babeamus, sed quidquidin nobisesl boni, id ipse fecerit. Trice- , simus lerlius psalmusqui inscriplus est,Davidi, cum . ' immulavil vulium suum coram Abimelech , > v i - , deiur eum qui in primo libro Regura dicilur Acbi- . > \ melech, vocare Abimelecb, elemenlis hebraicis , . Capb el Beib multam inier se similitudinem servan libus, ut nibil a se invicem differant, nisi brevi adnoodum calami duclu. Historia sic babel' : Et \ > venit David in Nomman ad Achimelcch sacerdo , ' , lem, ei obslupuil Acbiinelech ad advenlum ejus, et ' \ , dixil ei : Quare lu solus, el nullus esl tecum? E l . riiiii ei David : Rex praecepit niibi hodie senuo, , .* ncm, et dixil mibi : Nemo scial rem propler quam , miito le, et cujusmodi prnecepla libi dederiin. Et \ pueris significavi in loco dicto Dei fide$, Philmoni * , & Almoni. E l nuuc si sunl sub manu lua quinque \ , , panes, da in uianum meam quod inveneris. Et re- , spondit sacerdos, el d i x i l : Non sunl panes profani . ' c sub manu mea, sed lanlum panes sancli : si pueri , mundi sunla muliere, el manducabunl. Elrespon , dii David sacerdoli et dixit ci : Equidem a nuiliere , \ ; \ continuinius nos ab hcri el nudius teriius. Cum exirem in viam, facii sunl omnee pueri casli. Sed (, \ haec via pollutaesl; ideo hodie sanclifieabilur pro- , \ pler vasa. Et dedil ei Achimclccb sacerdos panes . proposiiionis, quia nou erat panis ibi, nisi panes , , .
7 5 7 8 7

faciei, qni sublati fueruni a facie Doniini, ul appo- |* \ , nerelur panis calidus, in die qua acccpil eos. . \ , Aique hsec hisloria. Pro eo anlcm quod scriptum \ \ esi : c In loeo qui dicitur Dci fides Pbilmoni Almo, * \ ni, > Aquila verlit: Ad locum bunc vel illum, hujus , \ . \ vel alius, aulabsoluie < ad locum hunc vel illum; > , \ Syromachiis autemrcAd quempiam locum. Vide- . lur ergo lilulus psalmi vel simulalum Davidis ser- , nionem ad sacerdolcm indicarebisverbis :iQuando . \ ; , immulavii viilitm suum coram Abimelecb; > vel . immulationem faciei. Quapropier Symmacbus a i l : , Quando Iransformavit vullum suum coram A b i - , * melecb. Aquila vero : t Quando immuiavil guslum , suum. Idcircoeliamprogressusin psalmo sacrum, . > ut videtur, cibum indicans ail : Gustale el , videle quoniani suavis esl Dominus. Forie ergo & ', t ad gitsiandum de Cbristo adhorlans, bis vcrbis > c indicabat corpus ejus, cui ineral legis symbo- < . lum, cum eucharisiicum Cbrisli corpus panes proposilionis comprehendat. Esl et aiia immuta tio David , secundum quam immutavit vullnm buuin coram Ancbus rege Gelb alieuigena, 521 demenliam simulans. Sed non videlur psalmus banc \i\ pra3senii immulationem indicare. Alii " . \ qui nullum babcnt lilwlum, id est qui neque caniici, neque bymni, neque psalmi, neque modulatio- , , * < , \ nis, neque laudalionis, neque oraiionis, neque alius , cujuspiam rei similis uomine inscribunlur, ulilia
78 7 8 8 8

" P s . xcix, .

T8

P s . xxxin, 4.

TT

l Reg. xxi, 4 eisegq.

T8

P s . xxxm, 1.

7 9

ibiri. 9.

8 0

Reg .xxi, 15.

1069

SELECTA IN PSALMOS.

4070

, quicdam vidcnlur habere praecepla, ei sermonesex * bortalorios et invilatorios ad pieiatis cultum. Ejn . odi esl decimos, in quo dicitur : c In Domino \ , ' confido. qnomodo dicilis animx me.T, etc, el de cimus tertius qui simililcr a i l : c Dixit insipiens , - in corde sno. > Reliqui siniililer praecepla quaedam \ miliiale plcna continenl, neque tainen psalmis, . ' J.ymnis auL canlicis ascripli sunl, quod eamdem ac , , , , prsedicti formam non servent; nisi forlescripii sunt , , , , el ipsi ut per psalierium, vel caniici more, vel sicut , quispiam e praidiclis canerenlur, hoc aulem non , \ \ contigil, adeo ut eamdcm quidem ac psalmi, can '. lica et orationes vim babeani, inscripli auleni non , c , sint, quod dicti uon fuerinL Vel forle quidam ob , \ priorem causam, quidam vero ob secundani nullo
8 1 8 8 1

* < - gaudent litulo. Quinquagesimus enim primus cui . \ niliil commune esl ctitu praediciis, quae ad Doeg per (incnt narrat liis verbis : Quid gloriaris iu ma' \ litia potens, > el ca;lera, quae quidem ob ainariludi, nein dici neqtieanl ad inslar psalmorum aut canli \ - corum, sicui nec quinquagesimtis secundus qui et ' , ipse irisiia refert. Quiuqiiagesimus quarlus cujus \ , principium e s l : cExaudi, Deus, oralionem meam, , formam oralionis babel; el vigesimus sexlus : , Dominus illuminaiio mca et servator meus, > ni . " bii ab oralione differl; iiullo lamcn insigniii snnt , lilnlo. Cum aulem propler secundam, ut verisimilc . , esi, causam sepluagesimus primus psalmus in fine , proplieliae babeal: c Defeceruni hymni David filii , , Jcsse, > bisque verbis quidam opinati sint finem \ * bymnorum David indicari, observabis non bunc , esse Ilebrai lexlus scnsuni. Aquila ergo pro : De \ . fecerunt bymni David, > vertil : Completae sunt , orationes David; > Symmacbus auiem : Consnm , , > malae sunt orat ones David;el quinta edilio : c Rc \ * c cognilai sunl orationes David. > Quibus ostendilur, \ , propbeliis qnas babet psalmus de Cbrisio, connexa * * . esse quae dicla sunl. Iuscribilnr enim psalmus c in , , , Salomoncm, ci qtiae coniinet, referuntur tum ad \ , Saiomonem, lum ad eum qui ex ejus seminc gencc , randus erat , Olium. Quapropler diclum est : c Deus, jtidicium luum regi da, et juslitiam luam , , filio regis. Deinde consequenter subneclunfur ser . , inoues quidam propheiici de filio rcgis, generando
8 8 8 i 8 5 : 8 8

aorclvproi Aavtd.i , ^ vidclicei e semine Salomonis, qui 5 2 2 quidom sermones non in alium convenire queanl quam in \ \ , t solum Cbrisuun Dei. lllud cnim : c Dominabiiiir a niari usque ad mare, el a fluminibus usque ad , ' tertninos orbis lerrarum, > el alia bis similia, ne que ad Salomonem, neque ad Imperii cjus successo rem Roboam, neque ad alium ex ejus successoribus, , sed ad solum noslrum Salvatorem referri queunt. , \ Quoniam ergo secundum David per oraiionem con t , summanda erai e semine ejus generalio Cbristi, , \ ei qua3 circa bauc prxdicla sunl, e quorum nnmero . > snni qux in proposito habentur psalmo, sicul in \ , fine diclum esl : < E l benedicentur in ipso omne^ ,
8 7 8 8

Psal. , 2. Psal. , 1. Mbid. 8. i b i d . 17, 19,

8 1 8 8 8 8

8 8

Psal. LXI, 3.

8 V

Psal. LIV, 2.

8 8

Psal. , 1.

8 6

Psal. LXXI, 2.

071

ORIGENE

geiitefi,el replebitur majcstnte ejus omnis terra ; ' \ coerito his connexum csl secundum Aquilam: Com- vov . , pleia? sunt oraliones David ; secundum Symma- , \ chura : c Consummatae sunt oraliones David; > se- , > cundum qninlam ediiionein : Recognitse suntora- ' , ' \ liones David. ln hoc recognilae sunt, cutn omnes ', * * genles benediclse sant per ejus qui ex semine illius , * \ * . \ * ortus est, Salvatoris omnium genlium advenium.In psalmis qui habent diapsalmata, Aquila pro diapsal- maie verlit c Ganlicum, quinla aulem edilio jugi- , \ \ , ter. Porro juxia noslra exemplaria el Symma- , \ c , \ chum,quando musica? cujusdam melodise elrbythmi fll muiaiio, videlur apposiia diapsalmatis noia. Sae- ; pissime vero el sensus mulalio esl in diapsalmatis, ' i \ * > * inlerdum et personae. Exislimabit forte quispiam eo& qui psalmorum nomine inscripti sunt, pulsa- ^ \ * tione inslrumenti musici quod vocalur psallerium, t ' recilatos fuisse ; sed quoniam secundum Aquilam , , per tolum librum in quibuscunque secundum L X X , c psalmus inscribilur, in iisc modulatio edhur; . , gecundum vero Symmachum Ode vel c Ganlicum, idcirco necessario baec adnolavimus ne quis putaret * per iriusicum instrumentum omnes qui apud nos Psal- * morum nomine inscribuntur, canlalos fuisse. Neque , enim rationi consentaneum essei, quinquagesimum, erbi gratia, qui inscriplus est, i n finem, psalmus . \ , ipsi David, psalterii organo rechatum fuisse : in L c t u quippe intenipestiva est musica modulalio. . Quomodo enim fieri poluit, Davidem de gravissimo ecelere verba facienlem, cum Deus contra illum Q baud leviler indignalus minas per propbetam in * \ tentassei; quasi loetiliac lempore assumpio psahc- (20) , rio, gaudii el bilaritaiis symbola persolvisse ? Quid , > autem psalterio proprium conlinent ejus sermones? > c , > Atmon poiius ejulalus el fletus, quos par erat, > cum iucluoso caniico, non cum iuslrumemo re- (27) citare ? Idipsum dicas de terlio , qui inscri * ptns esl, Psalmus Davidi, qnando fugit a facie (28). , ' 523 Abessalom Glii sui. > Constderes velim, num , , , in bujusmodi calamilale consiitulus, cum regno ex- , acius a filio pelleretur, musicis canlibus vacasset. . , Certe rationi consonum est ipsum, dum banc sup- \ , plicationem ad Deum emillerel, cum quadatn melo- * dia lempori accommodata eam obtulisse. Quamob, , rem Melodia iet Canlicum reliqui in horum in- D , ; scriptione verterunl. Similiierque de caeteris quibus eadem inscripiio prajfigiiur, cogiles oporiet. Quot- ; \ \>, , quoi bunc lilulum babenl, in bymnis i , Aquila, ; * \ < in psalmis; > Symmacbus vero per psallerium > , , inscripsil; ila ut secundum eorum inierprelalio nem, bi soli per musicum insirumenlum cuni nio- diUatione dicii fuerint. E l quidem e re fuisse vide- . lur, ul quartus psalmus, t in hymnis inscriplus, , , , perinslrumenUim pulsalus sii Quaudoquidem enim
9 9 1 M

Psal. , i . . lloec desideranliir in codice Vaiicano, scd bic suppleuiur eschedis Grabii. Mox eaideii scbedafc, .

(26) Af \. Ilic desinil bialus codicis Vaticant, quo usus esl Moniefalconius. (27) Moniefalcon., . (28 \ ' i\ulr -

*073

SELECTA IN PSALMOS

1074

. * , \ leriius psalmus a David prolatus fueral, qiiando fugit a facie Abessalom (ilii s u i : merito quarlus, qut , Irinmphos exliibei bujus, quod conlra 1 im erat, * ' > belli, c in Onem pariler el in hyinnis inscri\ t ' \ . > plus est. Ideo Symmacbus illius ioco, in finem, . " triumpbate v e r l i l ; Aqu-la vero , c viciori, , c , , \ edidil. llanc vero a nobis tradilam ralionem servant, quae mox sequunlur verba : c Cum invocarem, \ , , , c * exaudivil me Deus juslilia? meae, el caclera. Congruens igilur erat baec quasi iti iriumpbis, el per musica inslrumenia canlari. Tcrlius vero psalmus . , < - non, c in flncm, inscriplus cral : nondum enim triumpbus aderal, neque post finera belli diclug , ' . fuerat. Girca sexlum vero psalmum perpendas ve , l i m , ne forte, quia posl priores psalmi versus, , , (29) - circa finem sic i n f e r l : c Audivii Dominus vocem , \ c , < flclus mei: exaudivil Dominus deprecalionera meam, . , Dominus orationem meara suscepil, > meriio el ipse , , > , , c iriurophalis elc per psaherium ; apud Seplua. ginia vero < in iifiem ,i et in < hymnis inscriplug , sit. lmo eiiam quinquagesimus lertius, anle pec, , calum in Uriam a Davide dictus, cum venirent . \ Ziphaji et dicerenl Sauli : c Nonne ecce David . absconditus esl apud nos? > qtiandoquidem calum (30) * niaotes eum apud Saulem nibil poluerant; c in * bynrmis quidem apud nos, apud reliquos vero . , per psallerium elc in psalmis :> ilemque t viclori, ( el triumphale, > inscriptus est. Pari modo de reli c " - quis cogiies, qui siinili gaudenl inscriplione. lu (31), confesso est plerosque psalmos posi quinquagesi , ^ mumpositos.diu anlequinquagesimumedilos fuisse. , > c , Imo 524 ' P quinquagesimus recitalus fuil anl<* c , < lerlium, qui dicius esl a Davide cuin fugerel a fa. , cie Abessalom filii sui :quod cene lempus post quin , quagesimi confessionem locandum esi. Qnid igilur * causae est quod lalem babeanl ordinem ? Dixerit * ; - forlasse quispiaoa nuineros singulos aliquam virlu , tem complecli, secundum numericas raliones consi * * deralam ; ul exempli causa, in divina Scriplura se \ c , \ , > plenarius numerus in honore babelur, ob quasdam f . raliones; iiam in seplem diebus Sabbaium praero , gaiiva dignalur; ei in septem hebdomadibus Penle. (32) cosie ; in mensibus septimus mensis; in annis au , iem seplimus ; el in mulliplicaiione septenariorum per annos, Jubilaeus septem annorum bebdomadibus . D compteius. Rursumque dyas, sive dualilas, pro im , puro numero compulalur. Dictum quippe fuil Noe : . * t Induces in arcam mundorum quidem animalium . (33) seplein el septem, immuodorum aulem duo el duo. Unitatem vero looge prius ease, sive earu quae p r i ;
9 0 9 1 s e

Psal. , 2.

8 1

Psal. , 9, 10.
vid suntgeita, complecliiur; illeautem jugam David, Abetsalon filio eum persequente, iignificat; el lamen virius ac sacramenium numeri perficii, hunc et illum sic pro compeienlibus et $ibi congruis numeris col-

(29) vlor. Codex Vaiicanus, , (30) Codex Vaticanus, . (31) Codex Valicanus puwr . (32) 01 , etc. Hilarius Prologo in librum
Psalmorum, num. 9 : Psalmut lertius secundum historjam quinquagetimo psalmo postcrior est: tnscripiio namque utriusque mulio intervaUo temporis atali$que diversa $t. Nam hic qux tub Uria et Oa-

locari. Confcr itein num. 10 et 11 cuin sequentibus, ei fatober.s omnia fere ex Origene nosiro mulualuui esse llilarium. (33) o\>v , eic. Forte legendum: ' .

1075

ORIGENE

ma esl, sive eam quae in denariis, sive eam qna? in , ceutenariis numeris praeit, secunduni quasdam nec , , leves rationes : itemque triadcm, pentadem, sive xf*j > quinarium, et kebdomadem sive seplenarium, re~ * * liquosque numeros similiter; secundum hanc vero \ rationem singulis numeris psalmos accommodaios * :> fuisse; ita ul quinquagenario numero proprie con- , ; venial Davidis confessio, ob legem quinquagesimi anni,in quo lege siatulum esl debilorum remissiones . fierj. Quae causa fuerii, ul ordo psalmorum tem ^ . pora, sed numerorum virlulem sequalur. Alius vero * ? dixeril nihil bujusmodi, tam scilicel supervacancum et , affectatumconiinerelibrum Psalmorum; sed simpli . '. cera colleclionem Ganticorum, Psalmorum, aliorum , , . que permisiim descriptoruni : Esdra vidclicet baec 5 ila cum aliis Scripluris in unum redigente; aut se- , , nioribus Hebraeorum sapienlibus, casu el fortuilo , prout memoriae sese offerebant, colligenlibus, ac , siinpliciori mente editionem eorum expurgatam pa , ranlibus. , , * , . ' (54) , , , , * ?) , , (55) .
525 1N PSALMUM PRIMUM. C ' .

\ . ClauSas obsignalasque Scripluras esse sacras divina testamur oracula; idquc Davidis clave, ac forsiian el sigillo; de qtio scriptum e s t * : Figura sigiili sanctilas Domino, > Quod de virluie Dci, Exod. xxvui, 36. (34) " ' , elc. Hilarius prologo iii librum Psalmorum, nuiii. 8: Non est auiemigno-

1. \ (36) ot , xfi , , * t
et\Lege hunc respondebit, Nescio
9

liltera$.

Imperitia

randum, imliscrelvm apud Hebrwoi numerum esse Psalmorum, sed sine ordinis annoiatione esso contcriptot. Non enim illic primus aut &ecundu$, aut ierlius, aut quinquagesimus, aut cenlesimus prcenotalur : ud sine ducrimine aliquo ordinis numerique permixli tunl. Etdras enim, ut aniiqua* iradiiiones (erunl, incomposilos eos, et pro auctorum ac temporum diversiiaie dispersos, in volumen unum collegit et relutil. Sed Septuaginta Seniores secundum Moyti tradJionem ad custodiendam legis docirinam in synagoga manenleh, posteaquam tllis rege Ptolemcco transfertnda! ex Hebrcco in Grcecum sermonem loiius legis cura mandata esl> $piritali el ccelesti scientia virtutes Psalmorutn intetligentes, in numerum eo$ atque ordinem redegerunt, shigulis quibutque nunxeris pro eflicientia sua et abtoiutioue perfectis perfeclorum et efficientium Psalmorum ordinem deputantes.
y

legeudiet inleUigendi librum propbeiiue sub persotia ulriusqne bomitiis monsiraia esl, cum imeUigoniii ducli ad legendmn, el signaculum clausi iuysierii non adeunlis, illius indocli ignoralioni per communemutriusque inlelligendi iuopiam comparatur.Sunl enim universa allcgoricis et lypicis ronlonla vinulibus : per qua? omnia unigenili Dei Filii in corpore el gigncndi, et paliendi, ei moriendi, el resurgendi, ei iu xlernuni cum congloriricalis sibi qui in eum crediderint regnandi, el caueros judicandi sacramenla pandunlur. E l quia Scribae el Pbarisa?i Dei D Fiiiuin nalum in corpore non recipienies, omnibus propbeiicae inielligenliae adilum denegareut, sub deiiunlialione poense ita a Domino arguuulur: V<B
vobis, legis dociores, qui abiiulistis clavem scientiiB: ip$i non inlroilis, et inlroeunte* non tinili$ iniroire.

(55) Codex Vaticanus, , .

(30) , etc. Cuni iis

qux boc iitunero conliiieiuur, magnam aflitiiiaiern babenl quae scripsit llilarius prologoin librum Psalniormn uum. 5 et 6, his verbis : c Sunl autem oinnes propbeliae ad mundialem sensum el prudentiam saeculi clausae alque obsignatae, secundum illud
lsaia: : erunt vobis omnia verba hwc, tanquam eloquia libri hujus signali; Quodsiquidem homini tcienti luieras, dicelur, Lege tsla, dicet: Non po$$um legere, signatum esl enim si dabiiur liber kic in mauus hominii nescientis litieras, el dicelur
%

delphiw Ecclesice scribe, hwc dicil sanctut et vem, qui habet clavem David, qui aperit, el nemo claudei;

Neganies enim Gbristum, cujus advenlus opus esl propbelarum, clavem scieniiue abstuleruni : qui* coguiiionem legis, qua3 adveuiuin Domiui corporeuin praedicavii, tldes corporei adventus abnegala pra3cludit. E l boc quidem ex oinni scripiurarum propbelicarum genere diclum esse iiileuigenduoi e s i : ul nisi in advcntuin Domini ex virgine in boniinem procreandi iniellecia2 el reeogniiae fuerint, inielligenliaB earum vis obsignata babealur et clausa. Tamen nequaquam Psalinoruni libruni nisi per fidem advenlus ejus posse iuielligi, i i a beaii Joannis Apocalypsi docemur : Et angtlo Pliiiaqui claudit, el nemo aperiet. Glavem igilur David

1077

SELECTA 1N PSALMOS- -

P S A L . I.

1078

, qui eas largilus est, intelligi debet, quae videlicet per sigillum adumbratur. Elenim clausas alque . obsignalas esse Scripluras Joannes in Apocalypsi declarat bis verbis : E l angelo Ecclesiae, quae t Pbiladelpbix est, scribe : Haec dicil Sanctus, verue, , , qui babet clavem David ; qui aperit, el nemo clau , , d e l ; el claudit, et nemo aperiei: Novi opera lua : , posui fores coram te apertas, quas nemo claudere ^, poiesl. Deinde paulo p o s l " : Etvidi ad dcxteram (37) , ' c - sedenlis in ihrono librum scriplum iulus et a lergo obsignalum signaculis seplem. Et vidi angelum . (38), proclamanieni voce magna : Quis est dignufr aperire . librum, el solvere signacula ejus? E l nemo poieral (39) in coelo, neque in terra, neque subler lerrain aperire , ; librum, neque aspicere illum. E l flebam, quoniam , , , nemo dignus invenlus esl aperire librum, neque . , aspicere illum. unus de senioribus dixil mibi : , . Noli flere: ecce vicit leo de iribu Juda, radix David, aperire librum, el seplem signacula ejus.t , , , , De sola vero obsignatione ila loquilur lsaias : c E i eiuut vobii verba baec omnia, sicul sermones , libri hujus obsignati, quem si dederint homini , scienli lilteras, 5 2 6 dicenles : Lege isla, ei respou , - debit: Non possum legere; est enim obsignalus. Et dabilur liber hic in manus borainis nescientis , ' lilteras; et d i c e l : Nescio lilleras. Haec euiro non , . ad Apocalypsitu sokum Joannis, aul Isaiae valicinia (40), perlinere putandum est; sed de universa Scriplura sacra penitus accipienda s u n l , quam saue apud , ' ^, ^ illos in confcsso esl, qui divinarum litierarum nolitiam mediocriier asseculi sunt, aenigmaium involu , (41) cris, ac parabolis, lenebrosisque senaonibus, ac , (42) diversis aliis obscuritatis generibus , q u homiuis ingenio diOicile comprehenduntur, repletam esse. , , , Quod et Salvalor oslendere volens, ciavem apud , Scribas et Pharisseos esse dixit, qui ul viam ad * aperiendum invenirent, minime conicnderent: t V , , vobis, inquil , legisperilis; quoniam tulistis cla , vera scieniiae, neque ipsi intrastis, et inlrantes non , , permiliilis ingredi. . > 2. Uaec a nobis velut praefandi gratia proposita 2. , eunl, qui in maximum certamen, qtiodque vires , , , nosiras ac faculiatem sine ulla dubilaiione superat, , - [) ab ingenti tuo, Ambrosi vir sanclissime, erga lilie , ", ras studio concitati fuimus, et ut in illud descen9 3 f 9 5 e e

Apoc. , 7. Apoc. , 1 et seqq. lsa. xxix, 11, 12. Luc. x i , 52. babel; quia ipse per baecseptem qusedam signacula, librum, et tolvere vgnacula ejus + Et nemo potoit ne quae de corporaliiaie ejus, et passione et morie, et que in coelo, neque in lerra, neque infra lerr*m, rcsurreclione, el gloria, ei regno, et judicio David aperire librum, neque videre ipsum. El flebam quia de eo in psalmis propbetat, absolvii: aperi m$ quod nemo dignut reperius esset aperire librum neque vinemo claudel, el claudens quod iteiuo aperiei : dere ipsum. El unut de tenioribus ait mihi: ISoli ftere, quia per hanc qua in illo expleta esl, proptnuiam, ecce vicil leo de tribu Juda, radix David, aperire aperiel quod neino prsecludei; ei contra explelae in librum, ei septem tignacula eju$. eo propheliae iide abnegata, claudcl quod uemo (37) "Hr . /oc, . possit aperire. Nullus enim nisi ille, iu quo haec (38) . Philoc, . propheiata sunl el expleia, clavein inielligentiae (39) . Philoc, . bujus impertiel. Denique idipsum consequenier do(40) , eic. Philoc, * cuit dicens : Et vidi super dexteram sedemit in ' * . ihrono librum icripium deinlus et deforis, signatum (41) . In Philocatia deest . nguaculis seplem : el vidi alterum angelum validum (42) . Apud Epiphaniuni yradicauiem voce magna: Quis est dignut aperire ;.
0

1 1

94>

, e

4079

ORIGENE

4080

deremus bumanilale lua ac moderalione perpulsi. , , > Quandoquidem din me comperla pcriculi magniludine recusaniem, non modo dispulare de sacris , , \ ' (ttleris, sed et mullo magis scribere ac posieris , , reliuquere, modis omnibus atque illecebris demul- . sisti, ei ad boc quibusdam divinilalis progressio- , ' , , nibus adduxisli. Tn igiiur lestis mibi apud Deum \ eris, lum cum de vila mea ac scriplis inqtiirel, quonam animi consilio sit isttid a me susceplum. , , Ac nonnunquam quidem veriiaietn assequimur; * , nonnunquam aul violenlius perrumpimus , aut * " , dicere aliquid videmur. Porro quod scriptum esl , (43) vesligavimus, non ila ut praclare illud diclum , > conlemneremus : Gum de Deo dicis , a Dco judi- , , caris ; > item illnd : c De Deo eliarm vera dicere, , mediocre periculum est. Quamobrem cum , nihil sine Deo esse possii egregium , praesmimque , divinarum liilerarum inielligenlia; abs te eliam alque etiam peiimus, ut parenlcm o.nnium Deum , per Salvaiorera noslrum ac pomificem geniium Deum obsecrare velis, idque ab eo nobis impetrare, . ot inprimis recie quaerere possimus. Qusereniibus cnim proposita est asscquendi promissio. A c nescio an qui ad illud via ac ratione minime conienduui, inter eos qui quxrunt, apud Deum non habeanlur. El post alia : ' ' 3. Psalmorum inlerpretaiionem inchoaluri, prae3. (44) clariseimum documentum nobis ab Hebraeo de , omni divina Scriplura tradilum 5 2 7 proponemus: dicebat enim ille similem esse universam Scriplu ram divinilus afllaiam, propler obscurilaiem quae , in ea est, multis domiciliis uno aediliclo conclusis; (45), , unicuique domicilio apposilam clavim non ipsi C (46) convenientem, sicque dissipalas esse claves per * domicilia, non respondenles singulas iis domiciliis , * quibus apposilse suni ; opus vero longe difficilli inom esse invenire claves el eas cellis aptare, quas aperire possunt : iiaque eliam Scripiuras abslrusas , , quidem illas intelligi, non aliunde sumplis quam ab * ipsis invicem argumentis inlelligentiae, quae in se . habent dispersam exponendi rationem. Arbhror ilaque Aposiolum adilum hunc inlelligendi divinos * sermones aperieniem dicere : Qtia; el loquimur , non in doctis humanse sapienlirc verbis, sed in * (47), doclrina Spirilus, iis quscspiritu pcrcipiuntur, spiii . lalia cornparantes. > Et interjecth paucis, comparan* $ingutariter po$iias beatitates cum iis quce pluraliter posiuv fuerant, ait : , 4. Si aulem eloquia Domini, eloquia casla, 4. , argentum igneexaminaiuin, probatum lerra, expur, , I Cor. , 13. (43} . Scribendum . invenint : siique aul familiarU scientia*, cognilan (44; , etc. Hilarius proclavem cito ex copia illa congettie in unum varieialogo in librum Psalinomm, num. 24 : Est auiem li$ eligere; aul ingentit laboris, aplam et congruam diligens perpemumque judicium expositioni psalmi clavem aperiendi uniuscujusque aditus invemre : quia umuscujutque prcuslandum : ui cognotcalur qua ralio et qualitas non sinal, non suat claves clausiris unutquisque eorum clave intelligentiv aperiendus tit. disparibus coaplare. flamliber omnis timilis est urbi pulchra alque ma(45) /ar. Unus codex Rcgius, . gnw, cui cede$ complures diversceque sinl, quarum (46) . Ulefque codex Tbuausus, forti propriit clavibus divertitque claudantur : qum . cum unum in locum congestce permisiceque sint, 10- (47) In vmgalis Aposioli codicibus Grecis] legH lenli unamquamque a>dem aperire, maximam ignarolur, * ufferanl difficultatem, ui clavem umutcujuiaue adti
9 1 n 9 1

1081

SELECTA IN PSALMOS. PSAL. I.

9

82

, , , \ c , . * \ (48), * , , , , (49) ,

galum sephes exquibitissima cura el sludio Spiriius sanctus pcr ministros verbi isla subjecii, ne unquam nobis lalere possel ratio, secundum quam divina sapieniia omiiem Scripiuram diviniius dalam, vel ad unam usque liilerulam alligit : c l propterea foriasse Servalor, tloia, i n q u i l , unum, vcl apex unus e lege non pra?teribit, donec omnia fianl. Quemaduiodum enim in immdi opiflcio ars diviua non solum in coelo et sole ei luna el astris apparet, per lota illa corpora permcans ; sed eliam in lerra, in niateria viliore boc ipsum eflecil, ut neque ab arliflce minimorum eiiam animalculorum corpora neglecta s i n i ; mullo vero magis el q u in illis insunt anima\ quarum singulse peculiare quid in se acceperunt, quemadmodum in brulorum , ^ genere conservandi sui rationeni : sed neque terrae gcrmina coniempsil, cum unicuique insil arlificii quidpiam in radicibus, iu foliis, et ir. iis qtii pro\ , - veniunl fruciibus, el in qnalilalum differenlia : ila nos censcmus de omnibus ex afllalu sancli Spirilus scriptis, lanquam illa, quoe sapieniiaiii bumana , superiorcm iradit, niagna provhhnlia, per divinas liiieras bominum generi salularia dorumenla inse , rueril, et singtilis, ul iia dicam, lilleris, quoad , , unaquoeque capere polcsl, vesligia sapienliie 5 2 8 . impresserit. Enimvcro oporlel euin qui semel aduiiscrit opificis inundi bas csse Scripturas, animiim , quoque inducere quxcumque de crealione occur, . " \ runt illius ralionem qusereniibus, baec eadem de Q Scripluris occurreie. Simt autem in crealione q u dam quae nalura bomana difliculler vet nullo modo . , \ inveuire possit. Neque idcirco accusandus est om , nimn eflector Deus. Verbi g r a l i a , cum non invc nitnus causam curcreati sint basilisci, elalia venenala animalia : bitic enim sanclum esl, conscium , imbecilliialis generis nosiri, quodque divinae arlis , , raliones quantalibet maxima eas diugentia fuerimus , , conlemplali, percipere non possimus, ad unum Deuin borum cognitionem referre, qui nobis postea, . , - si digni judiceinur, haec ipsa aperiei, ad quae men - lem nunc pie adverlimus. Sic igitur et in divinig liiteris videndum est, mulla iu illis recondiia esse, (50) , , quorum nobis esl pcrdifficilis explicalio. Qui ergo pollicenlur, poslquam a mundi Conditore defece ' , 99

D runt, ct ad euin quem linxere, ul ad Deum confugeruni, solvanl quos ipsis nodos exhibuimus ; vel , suam ipsi conscieniiam persuadeaut, uli post lam , insignetn audaciam ab impietaie desinanl, proui congruit ipsorum inslilulo, de quaesilis el iis qua* , , objecta sunt dubiiandi causis. Si enim ibi nibilo , minus diflicultaies manenl, poslqtiam a diviniiate , defecerunt; quanto sanciius eral in cogilalione ac sensn de Deo inbaerentes, quem a crealuris paren; lem ac efifeclorem conlemplamiir, nibil impium et nefarium de tanto Deu affinnare?
1

* Peal. 7.

9 9

Matib. , 18. (50) ' , ad Cbribii Paireui. llutTiUs. elc.

(48) . Huetius raalutsset . (49) . Utcrque codex Tbuanaeus,

IU33

EX

ORIGENE

*0S*

' . eodem psalmum tomo. Quoitiam in iiumerorum loco singuli numeri vim ci potesiaiem in rebus aliquam habent, qua usus , esl Opifex omnium, inlerdum ad consliiulionem (51) , universi, iiiierduni ad speciem singulorum consli- , , luendain : aniiuadverlcnda sunl e Scripltiris cl pervesiiganda ca qtiae ad ipsos nmneros singilialim , . (52) perlirieiii. Non igiiur ignoraiidum esl Veieris Tesia- , , inenii libros, ul llebriei iradunl, viginli ei cluo. , , quibns Tqualis esl numcrus elemenlortim Hebraeo- (55) * , ruin, non abs re esse : ut enim duae ei viginli ' lillerse iniroduclio ad sapicnliam c l divinam do- cirinam bis formis impressam bominibus esse * videnlur; sic ad sapienliam Dei el renim uoliliam , funtfameutun. sunl aique introduciio libri Scripiu- ' re duo ei viginii. .

5 2 9 COMMENTAR10 PSALMUM PRIMUM.

Sunl aulem vigimi duo libri juxla Hebraos h i : \ (54) ' Primus qui a nobis Genesis dicilur, ab Hebrais ' , , , , atilem, ex ipsitis libri inilio deeumpia appellalione, , " , , , vocamr Bre&ilb, quod idem est ac, In principio .i Exodiis deinde, Hebraeis Vellesmolb , id est, < Haec , , t \ ", eunt nomina. Terlius Levilicus, Hebr .XMS Vaicra, , , c id esl, c Et vocavit. > Qnarlus Numeri, llebneis Haminispbecodim. Quintus Deuleronomium, Ile- , , , * , , brais Helle baddebarim, id ost, Haec sunl verba .i ' , , c > Sexlus, Jesus filins Nave, llebraice Jebosue ben Nun. Seplimus, Judices, et Ruih, uni <O volumine , , , , apnd Hebraeos comprebensi, quod appellant Sopbe- c > , lim. Oclavus, Regiiorum liber prinius el secundus : , , , , , qui apud eos uuicu:ii voluuien consliluuiU, quod c * > , dicilur Samue., boc esl, c Yocatus a Deo. > Nonus, Regnorum liber lerlius el quarlus, quos ipsi ciiam C , , ^ , , in uniini volumen redignnt, el Vammelech David , , , indigilanl, boc est, regnum David. Dccimus, , , , Paralipomenou liber primus et secundus, uno apud , . illos conlenli volumine, quod vocanl, Dibre bajamim, boc esi, Yerba dienim. Undeciinus, Esdras , priinus et secundus, qni apud eos unicum conficiunl .

(51) # \. , pro , Gra?ci usurpani. Origenes lom. in Joanu.,if[ . El in tpisl. ad Gregorium Tliaumalurgum : ' . U l abuior pro utor apud Ciceroiiem aliqiiando, ei saepe apud llieronymiim. Id proplerea notaiur a me, quod aliquibus fraudi fuisse sciain. '
UUETIUS.

(52) , cic. Loci liujus pars reperilur apud Eiisebiuin lib. vi /7/Wor., cap. 25, ei Nicepboruin lib. v, cap. 16, el Suidam in voce . Apud eos legilur : , quainvis in Philocalia; codice Tbiiauaa, ei iu aniiquo aiiero quo in Sueria usus smii lcgalur : Hesycbio esi , qua; significaiio locum bic babere poiesl, cum de libris agaiur. Recle iiiierpreles uno vonsensu verlerunl: Veleris Te&tamenii libros. I D . (53; , . Sic recie babent

Eusebiiis et Sni(!as; Philocalia aulem: , . Huric porro locum ad suos usus accoinniodavit llilarius prologo in librum Psalmoruni, mifii. 14. (54) , elc. H.OC ad verbum fer<i repeiii Hilarins in prologo ad lib. Psalm., niim. 15: Ita secundum trnditionet veterum deputnnlur, ut Moifsi sint libri quinque Jesu Nave sexlut, Judicum el liuih septimus, primus el tecundus Regnorum in octavum, terlius et quartut in nonum. Paralipomenon duo in decimnm $int,$crmone$dierum Esdrcc in undecituum, liber Psalnwrum in duodecimum, Salomonis Proverbia, Ecclcsiasies, Canticum canticorum in terlium decimum, el quarlum decimum,et qunitum decimum, duodecim autemPropheice insexlum decimum, Isaias deinde et Jereniia* cvtn lameniaiione el epistola, sed et Daniel el Ezechiel ci Job et Esiher ciginii et duum librorum numerum coftsummenl.
t

1085

SELECTA 1N PSALMOS. P S A L . I.

408G

librum, quem vooanl Esra, ul est, Adjuior. Duodecirous liber Psalmoruni, Hebracis Sepber tebillim. Decimus leriins Proverbia Salomonis, Hebraiis Mislotb. X I V , Ecclesiasles, Ilcbrais Coheleih. X V , Caniicum canlicorum, Hebraeis Sir bassirim. X V I , Isaias, llebraiis lesaia. XVII, lercmias cum Lamenlaiionibus et epislola, in unum compaclus volumeu, quod ipsi vocanl Irmia. XVIII, Daniel, llebraeis Da niel. XIX, Ezecbiel apud H<bra?os Jeezchel. X X , Job, codem apud Hebrajos nomine insignitus. X X I , Eslher, quomodo eiiaui llebraei vocani. Exira borum ceiisuin suut libri Macbabaeorum, qui inscribuulur, Sarbcl Sarbaueel. PSALMUS I. A ' . \ VERS. 4. Bealus vir qui non abiii in cotwlto , . . . (55) impiorum, elc. Quodnaiu aliud oporlebat Psalmoruin esse inilitim, quain illtid quo is qui iu Salva , lore eiat homo, beaius siiuul praHlicalur et laudalur, quod a uialis abslinuerit, magnoque aniini , , ; , siudio egeril meliora , ei similis facius sil Unige, - nilo, qui sapienlia cum sit, lignum quidem vitae in , Proverbiis diciusesl Salomonis , nunc aulem lignuni , , planlalum c secus decursus aquarum, oralionum nenipe quibus aliquid percurrilur, quneque lcge , . dialeclica dividuntur : cujits ligni 5 3 0 fruclue gunt prxcipua dogmaia ; folia auiem , diciiones et verba. Ejutdem. Consilium iinpiorum est raliocinalio . male aflecla, quae seusibilibus rebus meiilem i 1 I . gal. Nou dixit aulem, < bealus bomo, sed, c bea, t , ' , tus vir, quoniam ad prailia , decerlationes et \ pugnas pro virlule suscipiendas borlalur, vullque ^ . mulieres et mares esse el viriles. Esl autem beali , . ludo apalbia qtixdam cnm vera rerum cognilione. , * * Catbedra peslilenlise pessimus quidam ralionalis aniinae habitus est quo alios docei. Qui sunt a , , lege, eos forle vocare poleris hnpios, pesics t . peccalores. El in via peccalorum non sietit, et in cathedra , , . . . pestileniia? non tedit, eic. Generalim iria sunl : vel (56) enim omnino non profileiur quis verilalem, sed, u l , ' , - fors lulii, seipsuni vanis c l inexploratis cordis sui cogitalionibus tradens, inslar brutse pecudis ferlur, non slans neque re quapiam innixus , el proplerea , , , ^ , Q non sedens : qui quidem in consilio inipiorum abire dicilur. Porro iinpii ad consilium ne in speciem , . , quidem considerale acccdunt, sed quaBcunque iinpe , riii bona exisliinaiu, ea seclanlur. Vel qui in veri , . " laie videlur siare, non aulem secundum veram doctrinam vivil, is peccalor cum peccaloribus est, , , , - eorum qui in verilate esse pulaniur, deteriores , qiiaerens, et proplerea in via eorum slans. Vel . " jnxia terlium genus eorum qui proposilis Scripturaj verbis commemorantur, qui falsa quaedam dogmala , , vera esse putat, U in Ulis ail se requiescere, nec sibi amplius opus esse ut ambulel aul slet, ad illius , , - fere insiar quem sacrarum Liilerarum nunquam . - salielas cepit. Hic requiescens in caibedra pesiilentium sedel. De quibus auiem vox, c pesiilentia, .
% 1

Prov. , 48 (55) Prius fragmentum exbibel codex Ar.glicanus D (56) , elc. Origeni ha3C iriR>e 4 , pariimqi^e Corderius; alleruni prodit e buuntur iu codice Barocciano 235, ct iiiiliuiu babe& Ut'di& Grabii, ei Laliue exslal in Cateua Dniiiclis lur in Galena Barbaii. Barbaru

1087

OIUGENE

10SS

predicalur, iisnon sioe consilio allera, c derisor, * c , ab aliis inierpreiibus tribuilur. Reliquos enim, el c > uiaxime eos qui secundum sanam doctrinam cre- . , riunl, deridenl ii qui in seipsis sapientes sunt, et , . coram se prudenles. ' , Y ERS. . Sed in lege Domini volunlas ejut, ti in Uge ejus mediiabhur die AC nocte, eic. Medilalur Irgem Domini die ac nocie, non qui verba legis , . . . (57) eine operibus suac memoria* inandal; sed qtii medi- , * lando pervenit ad opera ipsis consenlanea , donec , per assiduam operum quae lex praecipil, mediia- \ tionem promptus efficialur ad praestanda omnia quae , gocundum legem perfecte vivenli incumbunt. Sic , enim fleri poteril, ul quis lota die ac nocte Dei . ' \ legem mediietur. Sive eiiim comedal, sive bibat, sive aliudquid faciat, juxta quod dictum est a divino . , , Aposlolo *, is qui ejusmodi est, ontnia ad gloriam Dei facit, ila ut somni eliam tempore qui pro * 531 necessilale siimilur, altenlio el ad ipsiim perlineal, et ad pbanlasias quae in ipso occurrunt. , \ . Ibnc solvimr illud aposiolicum de quo inlerdum ambigitur * : Sine inlermissione orale. > Qui * c . fiet enim ut dormiens, aul bumanum aliquod officium praestans, vel corptis suum curans quisorel ? , At vero perfeclum eliam dicinius clamare ad Do- , ; \ * , minum, ipsumque posiulando ad oplima quaeque concedenda inviiare, dum omnia facit secundum , , ralionem, ita ut omnis cjus aciio sil oralio. Quemadmodum aulem in medilalione legis non omit- . " tosnda esl vocis istius proprietas, ila quoque mi- \ nime negligenda est proprietas oralionis, cum me , , \ ditari sil precari ul aliquid faciamus secundum legem Domini. Advertendum vero, num juxla leges . anagoges dies quidem Iranqiiillus, nox vero cala- niitosua nosler sialus dici possit, propter letrici- , latein. Conandum aulem ul in lege maneamus, % . > non lanium quando exlerna nobis non rebiclan- t u r , verum eiiam quando in tenlaiiones incidi- , . mus. Y ERS. 3. Et erii tanquam lignum quod plantatum e$t secus decursut aquarum, quod fructum suum dabit tn lempore suo, el folium eju$ non defluet, et om* tiia quwcunque faciel prosperabunlur, eic. Illud poslhac perpendamus quod Aquila, c transplamatiim, dixil. Unde enim lignum, de quo senno esl, in aquarum divisionibus Iransplantalur ? A l vero poslqtiam in Palre egil radices, ad benefacienduin muhis transplaniaiur, ut alii quoque illius imaginis parlicipes fianl, imaginis, inquam, quae in ipsa iransplanialione accipiitir : non quod non sil in Palre (si quidem perpeluo esl), sed quod apud alios quoque sit. Quod si aliler interprelari volueris, lignum esl anima a Salvalore assumpla, quoe binc in paradisum translaia esi, ubi posl passioueni fuisse et poenilenli laironi narrat Evangea

, , , . . . (58) D ' , c . , , ; " ^ , ' , , ( ( ), ' ' ' * * , , , * baec exstant in codice Rarocciano, et in scbedls mss. Gombeflsii, Latine autem in Calena Barbari. lu Galeua Corderii Genuadiu iribuuulur.

I Cor. x, 31.

l T h e s s . v , 17.

(57) , elc. Corderius babel el Darbarus. (58) , elc. Graece

1089

S E L E C T A 1N PSALMOS. P S A L . 1.
%

1090

, (. lium ipsum dixisse : c Hodie mecum erie in para^ ' disoDei. llluc aulem iransplanialtir, ul qui digni sutit esse cum Clirislo, in rerum contemplaiione . > , seeiindum eapieniiam Dci proficieutes ab ipso co ' gniiionis luce illusirenlur. Haec auiem sic expo , suinius, quod c fcrre fruclum > proprie de arbori , . bus dicalur, c dare autem ad auimalia rationa , bilia magis pertineal. Jam vero qnxrendum esl an t > , ligno vitat lempus sii fcrendi fructus: nam asserere , . sapienliam aliquando frnctus non babere, nefas esl. Quare non dictum est, quod fruciutn suuni , ferl in tempore suo, sed c quod frucluni auum da , bil in lempore suo. > Tempus auiem dandi, acci , ' c piemis est aptiludo. Ad ipsum eiiim quod adinet, . semper dare paralum esl. Si eniin dispensalores . " ' , - Yerbum vult esse iidelea et prudenles, ila ul non . simpliciler conservis deni 5 3 2 demcnsum, sed deut in lempore, quanio magis Gdeliier simul ac \ , \ prudcnter proprios sapientia dispensabit fruclus? , ' , \ Idem esl illi lempus daudi, quod ei qui accipit, ac ; cipicudi. Quid sii autem folium ligni vilae, id est , sapienliae, quod non defluit, consideraliorie dignuui . , cst, sed aliunde illud non licct accipere qtiain ex aliqua rcrum pbysicarum periiia. Constai Opificein , ^, ob fruclus praecepisse ul arbores fructuoex produ cerent fructus qiiorum causa quae illis uiilia eraui. . , - cousequeitter fecil. Fructus ul conservenlur, indigent foliis quibus tegaiitur. Haec in ea quae unifer, ' * sis prxsidet, sapieniia videre est, in qua omnium . Opifex cniicla fecil. Alia enim praecipue Oitni, alia . \ \ \ , ^ secundum conseqneniiam ob praecipua. Pr<ccipiie animal rationale ob commodum autem ejus be . " stia3 ei fruclus terrae. Forie ergo illorum quas prae , * cipue facta sunt, raiiones, fruclus sunl ligni vilae; . eorum vero quae ob illa facta sunt, rationes, folia Cu>ov, sunt, quorum nulium inutile, nullum eonlemuen . dum tanquam vile, ui pra3 iucuria cadal et deilual. Id adbuc poliore jure dici potesl de his quas se* , luunlur : c et oinnia quaecunque faciel, praspera , banlur. Licei enim ad qusedam necessaria mi , \ ^ etiaui omnibus quas ex coiisequenlia fiunt. Fructus . Cbrisii eril praecipue docirina, quac foriiorum c i . bus esi; folia vero irralionabiliuca esca. Ui fru ctibus utuntur boinines, sic foliis bruta. Quosdain .
?

, eliam Scriplura? fructus dicere est, quos accipimit raiionabiliores; folia vero, quibtis nulriuntur siin, pliciores. Illius qui bealus praedicattir ei lignu v i , la3 comparaiur fruclus dici possunl praeripua ejus . \ , opera, nimirum, quidquid boni agil, el ainor sapieniiye; folia vero, studia qiiae ad vilaB osum atti . nenl, qu% sane nec ul conteinnantur nec ut deci , danl, digna sual, modo itueriin accurate atque ad , \ Dci gloriain oinnia facial. Sic enim omnia quae , cunque faciet, prosperabuniur. , ^ \ . * . lr VERS. 4. $ic impii, ted lanquam pulvii qum
K

Luc.

, 43.

1091

ORIGENE

1002

Projicit ventui, elc. Neque Hebraicus lextits ge- , . . minat illud, s i c , neque ullus interpre- . (59) * , lum. . , V BRS. 5. Ideo nonresurgent impii in judicio, elc. Hoc igilur loco qui ex fidelibus simpliciores sunt, . . . (60) maxime freli, impios neganl resurrectionis compoies fuluros, neque qitid per resurreclionem i n - , , , lelliganl, aut quale sibi judicium Angant, satis . explicant. Nam elsi euam de bis sentenliam pronnnliare videantur, ex ipsa tamen inquisiiione con- , slabil, niinime illos qtiae consequenlia sunt posse . & servare. Quare si eos inlerrogemus, cujusnam re- , , * surreciio 5 3 3 fulwra sit; corporum ulique re- , . spondent, quibus modo circumdali sumus : sed in- , ; \ , . stantibus nobis, toliusne substanlia3 necne esse debeal, antequam diligenler expendant, toiius esse deQniunl. Quod ei nos ad illorum simpLioiialcm acconmiodantcs iierum dubilamlo perconlemur.num una sanguis ille renilualur qiii secta idenlidem vona defusus esl, nec non el caro omnis ac pilt, qni unqiiam enali s u n l : an ii dunlaxat, qui sub exiium nostrum effloruerunt, eo confugiunl, ul Deo permitlendum esse dicant, utquae velil, efficial. A l qui magis inter illos strenui sunl, nc sangtiinis copiam omnem, qui ex corporibus noslris plerumque secretus esi, in unum conferre oraiione sua coganlur, ejusmodi resurgere corpora praedicanl, qualia niorieniibus nobis exstiierint, conlra qtios illud insuper objiciinus, cum sit corporura nalura mulabilis, quemadmodum in corpus nostrum alimenia digeruntur, similiiudinesque transmuianl, ila et corpora noslra cotiverli, et a carnivons avibus, ferisque depasla corporum illorum paries effici. Quae quidem rursum ab homiuibus, aul aliis animalibus devorata vicissim mulantur, et hominum vel aliorum aniinalium corpora fiuni : qua re saepiug repeiila, necesse est idem corpus complorimn hominum ssepius esse partem. Cujiisnam igU lur in resurreclione corpus esse debebii ? lla uos velul ralione desliluli in allissimas quasdam nugas alque ineptias devoiviimir. Coeierum posl hajc a uobis objecla, eo deimim se referuut, ul omnia Deo pos^ibilia esse dicanl, alque ad opinionem suam qusedam Scripturae teslimonia, quae primo obvio que sensu illorum confirmarc dogma videnlur, acr. Quale esl Ezecbielis illud : commodare niiuniur.
8

E l facia est super me manus Domini, et eduxit mc in spirilu, et posuit me in medio campi, et bic erai plenus ossibus hominum. circumduxil me ad ea per circuttum; el ecce mulia vable in stiperficie campi; et ecce ipsa arida valde. E l dixil ad me : Fili boininis, si vivent ossa haec ? Et d i x i : Domine Deus, tu ipsa nosli. Et dixii ad me : Propbeliza, fili hominis. E l loculus sum ad baec : Ossa arida, audite verbuin Domini. Hac dicit Dominus * Ezech. xxxvn, 1 el seqq. (59) , otc. Scholion istud Graece exbibent scheda? Gombefisianse, el Grabiana^. ln Gatcna Corderii Geiuiadio ascribitur. (60) Habelur isiud fraginenluin apud Epiphanium

^ , , , , , (61) & . , , \ . , , , , . , . *; ; (62) . , sivat , * c ' , , . ^ ' , . , ; , . , . , ' , - , * , * , .

%

hoeres. LXIV.

(61) Post dcesi , miie. (62) '. Forle .

vel

quid

61-

4 003

SELECTA 1N PSALMOS. -

P S A L . I.

103i

, Deiis ossibus illis : Ecce ego inducam In vos spiri . > tum vilae, et ponam in vobis nervos, et inducam in vos canics, et extendam super vos culem, et dabo , , , " spirilum meum iu vos, et vivetis. Et ponam \os * , in terra veslra, et cognoscetis quia ego sum Do > minus. Hoc igitur probabilius ca3ieris tesiimo * c nium est, quoe commemorare soleni, praeier quod , . nonnulla ex Evangeliis expromunt : velut, c lbi (63) erii fleiusei stridor demium . liem:<Timeteeum qui polest et animam ei corpus pcrdere in geben nam . > Tum illud ex Paulo : Vivificabit mor, \ , talia corpora vestra, 534 propler inbabilantem ejus Spirilum in vobis. > Verum omnes eos necesse , . esi, qui veriiatis siudio ducunlur, cum ad ea ani , mum adjeccrint, adversus islos de resurreclione , coniendere ; ul et quae a veieribus^ tradita sunt, , relineanlur; idque cavearous, ne iu sensuum ina, . nissimorum ineptias descendamus ; eorum scilicet * qunc neque lieri possunl, el divina majeslale sunl , , indigna. Quocirca sic ad eum locum raliocinari convenii : corpus omne, quod quidem nalura con , , lineiur, q u exlrinsecus aliquid ei alirnenli asci , , s( i l , proque iis quae sufljciunlur, excernit alia : cu ($ * , ' jiismodi sunl siirpium corpora, et animalium pars , ( , illa cum materia concreia ; nunquam unum idein que remanere. Unde non male fluvius qoidam cor , (64) pus esse dicitur: quoniam si accurale considere mus, ne biduo quidem prior maleria in corporibus * nostris eadem conslansque perseverat: cum ime , , Q Paulus exempli gratia, vel Pelrus idem nibiiominus persislal, non modo si ejusaniinam speclcs, . , ' , cujus substantia neque fluxa est in nobis, nequo , quidquam exlrinserus inveclum accipit; sed ob id , , praeierea, quod lamelsi velul in perpetua fluxione . sii nalura corporis, eadem forma pernianeal, qua " (65) , corporis nostri quasi nola qnaedam est propria. Non - aliler atque eaedem iigurse manenl, quae Peiri , Paulique corporum qualilalem confirmando exbibent; per quain eiiain qualiiatem accidit, ul et , cicairices jam lum a pueris in corporibus perma . ' , , - neanl, aliaque nonmilla, quae singiilorum propria . sunl, cujtismodi sunl lcnligines. Ad ba?c licel simi1U corporea illa forma sit, qua Peirus Paulusque , poiissimum conslituilur, idque ipsum, qnod 1 1 1 re 5
1 e 7 8 ; r i m

D surreclione animse denuo iribuilur, sed in nielius , conversum : non lamen eadem esl illa maieria quaj , , corpori primum insila fuerat. Ac queinaduiodum , species ipsa ad ullimum usque eadem esl, etsi iuMatib. vin, 42. Malib. x, 28. Rom. vm, 44. 63) . Forie legendum, . sine dubio pro habitaculi qualttate necessarwm tt(64) . Forte , elc. derelur habere talem corporit stalum, et compositio(65) "Qcrtsp, eic. Hunc locum in Apologia Pamnem, qualem habenl illa animalia qu(e in aqnis vipbiLi sic verlil Rufinus : Sicul enim in nobi* eadem vunl; ila nunc cum coelorum habiiaculum promittatur, tecundum locorum gloriam contequens ext species penuanet ab infantia usque ad senectutem, iicet characteres muliam videantur immutationem aplundas esse etiain corporum qualilutes. ISec ideo recipere: ita imelligendum e$t hanc speciem quce tanien prior hivc species exterminabiiur licet glor onunc inest nobis, ipsam permamuram eliam in fu- sior ejus effecta sil permutatio. Sicut enim ipsiu Doturo, plurima tamen immutatwne in melius et glo- mini Jesu, vel Moysi, vel El'ue species non eral alia in transformaiiotie , quam fuerat ante lran$tormanosius facla. Piecesse ett enim animam in locis eorporeis habitantem uti corporibus talibus quce apla lionem, ita non erii alia tanctovum $pec;e$, etxanni $int his locis in quibus degit. Et sicut, verbi causa, multo gloriosior fiat. ti in aquis maris nos habiiare, vel degere potcerel*
e 1 8 y 9

 ORIGENE

1096

gens propriarum formarum, nolarumque videalar !, , \ , esse diversitas ; ila el in eo de quo agimus, inlel , * . ligendum esl praesenlem corporis speciem eamdem , e s s e cum futura : cum eo lamen, ut incredibilis in , melius sii fulura nwlalio. Necesse est enim animam corporeis in locis hairentem consenlaneis , . sibi uli corportbtis. Aique ul si in aquatilium \ , , naluram conversos vjiam in mari nos degere * , oporleret , nccessarinm foret nos alia corpo . \ rum consiitulione, pisciumque simili esse prae, dilos : iia qni coelorum regni bseredilaiem 535 , adiluri s u n l , ac diversis in sedibus babilaluri, * , epiriialia quoque corpora babeanl ueccsse esl : , non quod prior exslinguatur species, tamelsi in , . illusirins qujddam gloriosiusque muteiur. Quemiidmodum Jesu ac Moysis el Eliae speciesin irans- ^ (66) , * formalione non alia, quamqua? iuiiio erat, exstiiil. , ' Non le igilur oflendat, si quis primani subjeclam , maleriam non eamdein lunc futuram d i x e r i l ; cuin . , & ne biduo quidem modo eamdem illam permanere , , posse ralio ipsa declarel, si quis meniem velit ad . (67) ' vertere. Animadversione prauerea dignum el illud cst: diversum seminari corpus, diversumque re- , , ftitrgere : c Seniinaiur enim corpus aniniale, re, , . surgel corpus spirilale . His omnibus ejusmodi , , ab Aposlolo subjiciuulur, quibus nos lerrenam . , , qualitaiem sic esse posiluros docet, ul ipsa in re , surreciione spocies salva inlegraque permancal. . > , " Uoc aulem dico, fraires, quoniam caro el sangtiis regnuin Dei possidere nequeunl, neque corrupiio Q , , . iucorruplioncm . > Eisi eniin fortasse eximium , quiddam sancloruin corpori iribuenduin c r i l , ul id carnis ipsa proprielas conservei, caro tamen am \ , plius non eril, sed quod in carne velul propria , > quaedam nola eral iinpressum, boc idem in spiri- ; . * , tali corpore consignandum criu Qnod vero ad cos , Scriplurx (8 allinel, qui a fratribiis noslris . objiciiintur, ila breviier occurrere possumus ; , * aique iuprimis ei quem ex Ezecbielc proferunl. . > Eienim si rudiorum menlem ac scopum veliimis , altendere, quem in illis prophelx- verbis sibi pro , posuerunt: consequcns est, ne ullani quidem carnis . resurreciionem v i d e r i sed ossium dmilaxat, cuti- cularum alque nervorum, Sed et illud demon . ftirandum ipsis est, teraere illos in errorem abripi, D , dum scripti senlenliam nequaquam percipiunl. , Ncque enim cum ossa nominanlur, baec ipsa quae . , babemus ossa par est accipi ; uli neque in bis , , locis, ubi scriptum e s i : c Disporsa sunt oinnia ossa roea. Turn : < Sana me, quoniam cou , lurbata sunt ossa inea : cum sit manifcslum non . eecuodum vulgarem notionem ossium nomen ; tteifipari. Proinde slalim eadem in oraiione sub * . , junguur : t Eo quod ipsi dicunt: quoniain arida faela sunt ossa noslra. > Num boc igiiur dicunl, . c " , c Arida lacla sunt ossa noslra, > quod eadein in c . * I Cor. , 44. ibid. 20. Psal. x x i , 15. " Psal. , 3. Ezscb. xx-xvn, 11.
1 0 1 1 1 1 1 8 1 1 1 1 S

(66) . Forie legcnd. . Sed bic locus corruplus esL (67) . Eoiie, .

1C97 SELECTA IN PSALIIOS. P S A L . I. 1098 , , , unnm collecla volunl resnrgere ? Alqui lierl , isttid non potesl. Quare arida ideo sua dicunt ; " , ossa, quod in capliviuitbus diu habiti vllalem , ' - omnem bumorem amiserint. Unde et illud infe, r u i i l : t Periii spes nostra : abscissi sumus. Quo , circa resurreclionis illa populo facta promissio ab , \ illa ruina, ac velut enecaiione, qua velut exstincti , , sunt, dum propier scelera in liosiium poiestatem , . , iradiii sunt, quaedatn esi excilalio fuiura. Quineiiam \ \ peccalores a Salvatore 536 sepulcra esse dicuntur , , , ossibus, aique orani immtindilia plena. Sed illud - divina majeslati conventt, ut siugulorum eepulcra \ \ palefacial, el nos ad viiam instauralos emonu\ . nieniis educat, perinde ac Lazarum foras Salvator ) , \ exlraxit. Jam vero quod bunc locum objiciunt : , > , c Ibi eril flelus et stridor dentium, sic adversus , - illos disputandum esl:Cum in hac vila membrum , , \ omne ad usum aliquem a summo illo opifice sit , condiium, tum vero dentes solido cibo commiivuendo sunt facti. Quid igitur denlibus opus illfs , , - est, qui apud inferos crucianlur? Non, enini, opinor, quidquam illic inanducaturos esse dixerint. Ad barc . , c , , docendi sunl, non omnia perinde accipienda esse, ac scripia sunl. Quare alio loco scriptum e s i : ; , c Denlos peccatorum conlrivisli. Ilem : Mo . , 0, las leonum confregil Domimis. > Nam quis adeo sto lidus est, ut sibi persuadeat Deum reservalis peccatornm corporibus solos dentes coriterere ? Ut , \ ' , igilur qui haec ila se habere velit, in angustias , u 1 S i e

, \ , \ , ^ conjecius ad allegoricum sensum vel invilus trabiiur ; sic de stridore deniium, in hls qui suppiiciis \ \ , , atficiuntur, inquirere idem oporiel : qualentis \ \ anima commandendi nonnullam viin babet, qua ulihno Hlo judicii tempore, cum de peccatis , , qua?siio habebiiur, perinde ut collidi deules so\ . lent, Ua tmn denlibus quodammodo slridebit. Illud vero : Timete eum qui potest animam et corpus perdere iu gebennam, > forie id unum nos docet, expertem esse corporis auimam ; aut illud insuper, ammam sine corpore nullas poonas esse persoluturain. De quo corpore quae ad specieiu, ac primam subjeclam maleriam aliinebant, paulo anle nalurali ratione disseruimus. At vero dicliim illud Aposloli : Vivificabit et mortalia nostra corpora ; > cum nostrum morlale sii corpus, nec verae viiae parliceps, istud ipsum declarare potcst: corpoream banc speciem de qua aniea diximus quae nalura morlalis esl : c Cum Christus apparuerii vila noslra , > el ipsam ab eo siaiu, quo peccaii corpus erat, esse muiandam; posteaquam scilicet ab vivifico Spirilu ad vilam resiilula fuerii, alque in spiritalem naturam iransierh. Praeierea islud ipsum : Sed dicel aliquis : Quomodo resurgunt morlui, aut quali cum corpore venient ? palam Ulud oslendit, primam subjectain maieriatii nutlo modo resurgere. Nam si recie proposhum ab Apoeiolo exempluui accipimus, dicendum csi : eeminia naluram, quae fromenli grano insita est, vicina correpta maieria, toiam illam pervadere, alque iliius parher correpta specie, vires suas in id, quod ante lerra, aqua, aer, ignisque fuerat, trausfundere, eamiuque superaiis qualiialibus, in illam ipsam, cujus est arlifex, converierc : aique boc modo perlici spicaiu, quae a priore grano mirum in modiim, ei magnitudine, el flgura, et varietate dissideat.
17 1 8 1 9 1 0

. \ (68) D 537 Ejusdem. Justorum quidem judicium eet iraitsitus ab operoso corpore ad angelica corpora; \ \ impiorum vero judicium , et ab operotso corpore . lenebrosa et obscura corpora permuialio. Ref u

, e

Mailb.viu, 12. I Cor. xv, 35.

1 8

Psal. n i , 8.

> Psal.

LVII,

7.

" Mallh. x, 28.

1 8

Roin. viu, 11.

I 8

tk)l. m,

4.

(68) , apud Barbarm.

eic. Deacripla sunt e wbedis Ernesii Grabii, et CombeOsii, Latineque exsiani

3 5

PATROL. GR. X I I .

1099

ORIGENE

00

surgent cnim imp!;, non in priori, sed in secundo , ' . jadieio. V E R S . 6. Quoniam novit Dominui viam ju$lontm, "Ort , et iter impiarum peribit. Malum nulhim a Deo, sed . (69) , ' . c justorum vU cognoscilur Novit enim c Do . minus qui sunt ejus. Jusloram vero via est ille , \ * qui d i x i l : < Ego sum via, de quo etiam dicilur " , cYidete quse sit via bona. > Impiorum aulem via est iila in qua ambulanl qui de Greatore male lo- ci . , quuntur. Ignoral nec novit mala , non qaod non , possit omnia comprebendere et intelligentia aua $ ( * nssequi (boc enim de Deo cogitare nefas), sed quod cogniiione ejus indigna sint. ldcirco forte (audacter ) enim dicendum esl) interrogal de iis quae non no- . ( vit. Ubi enim Adam peccavit, non novii eum, ne- .) * que locum in quera cedderat Deum fugiens. Qtia- ', , . c ", propler ait : c Adam, ubi es? > Sic et iu Evangelio inlerrogat de iis qnse non novit quod cogni- ; tione sua indigna sinl. Qtiia enim non noverat da> , . , , monium, neque nomen ejus, interrogat quod no , inen ejus sit, et a u d i t : Legio mihi noruen esl. > Et priusquam mulier sanguinis profluvio laborans , , . > remissionem peccaioram oblineat, interrogat di- , ' ; cens : Quis me letigit? > Viam igilur iniquoruro , ignorat Deus, justorum vero novil. Quis aulem via . juslorum , nisi ille qui dixit : c Ego suin via, , > ; quem novit Pater ? c Nemo enim novit Filium nisi Paler * . Caelerum ad illa quae de cognilione et , ignoranlia Dei dicimus, accommodabuntur eliam ea , Utjquae passim babentur in propbelts de memoria et , 8 . C 6 . * c oblivione Dei. Nain eaepe iuler orandum dicilur > , " c Meinor csto mei, > et, Quareoblitus es pattperla ; '^ lis noslrse? U i euim a sua memoria peccanies amovel, sic rursus poenitenles recipit el eoruro ine, . moriam Uerum sumii.
M n i e M 7

PSALMUS II. B*. 4 et 2 . Quare fremuerunt genles et populi " , medilati sunl inania ? Aatiierunt reges terrm, et ; , principes convenerunl in unum adversus Dominum et advertut ChrUium ejus , etc. Gum in exemplaria , . . . duo Hebraica incidissemus, in uno quidem secundi (70) , ptaltni printipium invenimns haec 538 " allero vero cum priore conjuncla tlrant. E l in Acli- D . bu$ apostolorum illud * : c Filius meus es t u , ego , c , hodie genui te, e primo psalmo laudatur. Sicul , . ' scriptum est, inquit, c in priino psalrao , lilius , , * meus es lu, ego hodic genui te. > Vernm exempla- , . > ria Graeca hunc secundum esse indicant. lllud au . lem non ignorandum est in Hebraicis exemplaribus , ndlli psalmo numerum apponi, sivc priinus, sive , , , . secundus, sive lerlius siu Caeterum qua3 hic de ; " Chrisio persona vaticinatur? Vel Spirilus sancius
VERS.
e s s e

II T i m . , 19. Joan. xiv, 6. Jerem. , 16 ** Genes. , 9. Marc. , 9. L a c . , 45. Matlh. , 27. Psal. XLIII, 24. A c u , 55. (09) , elc. codice psalm. , num. 19. Barocciano. Eadem quoad sensum habet Galena (70) , elc. Ecodrce Barocciano, Corderii. Latine exslanl apud Barbarum, majorque et sjDhedis Combefisii. Laitne exsiant in Gaiena 0apars iisdem fere verbis reperilur apud Eusebium. nielis Barbari. ln Gaiena Gorderii perperato i r i * ISoimulla etiain inde arripuil Hiiarius, txplanat. in buuntur Georgio.
1 1 a e l e 1 7 w

4101

SELECTA 1N P S A t M O S . P S A L . .

1102

, . est, vel ipse propbeta. Diapsahnale aulem lit personae mulalio: Chrislus eniiti est, ul infra osien detur, cuii! aingulas voces expendemus. Nec miruui , si in nno psalmo non una esl persona quae loqui . \ \ tur. Hoc enini pluribus in locis videre est, ul iufra Sv oslendemus. Inlerim baec pro exordio psalmi dicia , . \ s i n l , nunc ipsa verba discutiamus. , . Ejusdem. Qualuor bominum genera dicit adver . (71) - stis Christum insurrexisse , genles quac freitiuerunt conlra ipsum, populos qui meditati suni inania, ei * , \ , ' - reges terr* qtii adsiiterunt cum principibue in . - unura congregatis. Et arbilramur quidem geniiuni , nomine alienos a fnle designari bomines, quales erant miiiles qui adversus eum fremuerunl; popu ( los vero, illos ex iribubus dici qui exsecii erani (ncque enim proprie dicendum est eos qui Cbrislum non receperunt, ex circumcisione fuisse), qui qui ), , dem vana medilali sunl cum in perleciis a se pro pbelicis sermonibus annunliatum Gbrislum non in . (ellexeruni. Reges lerra et principes erunt Hero , des ei Poniius Pilalus, el Judaici populi praesides. . lloriim enim ct divus Pelrus apostolus speciaiim nieminit in Aciibus aposlolorum ubi hisce ulilur verbis". Quod si el invUibiles esse potestaies dixe . \ ris, non aberra veris. Cerle sapientissimus Aposiolus , . illis multo magis quam hominibus Cbrisii crucem atlribuil dicens : Sapientiam auiem loquunur , , inter perfectos: sapienliam vero non hiijus saeculi, * neque principum liujus saeculi qui desiruunlur; , , ^ sed loquimur Dei sapicntiam in myslerio, qtia? abs , , condita est, quam pradestinavit Deus anle sacula , iu gloriam noslram, quam nemo principum bujus sa?culi cognovit: si eniin cognovissein , nunquam , - Domimimgloriftcrucifixisseni. Quiiiain enimprin. , cipes Ghrisium glorisc Doininuin cruciiixerunt, Dei , sapienliam non agnosceules et se quoque sapien , - liain quamdam babere exislimantcs, nisi illi qui , in propbetis commemoranlur, princeps 539 g>" , , Persaruin, ei priuceps regiii Grsecorum, ei conse ; quenler reliquarum genlium piincipes? Gentes > , " ilaque fremuerunl, id est, ui Aqniia clarius i n , . , lerprelatus e s i , c turbaverunl. > Dictio aulem , , > , c fremuerunt, inconditum repraesenlai tumulluan lium girepilum, cnjusmodi sunt ii qui ex insidiis D concilale ferunlur in hosies. Quod si reliqui interpreies non verlissent, c lurbavermu, et, c lunuit ' . , luantur, ut Symmacbus, a verbo, fremueriitit, , , , > , dicere liceret, c sese jaclaverunl, quod in propbelarum putamus bis indicari verbis " : c Sec , , > cundiim euperbiam Jordanis. Et quoniam c qni . ncgat Filiuin , nec Patrem babei " , ei c qui , , Gbristum recipil, recipil illum qui misil eum , , t , > ideo qui militat adversus Gbrisium , erga Palrem impius est. Qui ergo fremuerunl, et inania medi1 1 8 1 re n M

Act. iv.

11

1 Gor. n , 6 el seqq.

'* Jerem, xu, 5. Zacb. x i , 3.

" I Joan. u , 23.

" Mallb. x, 40.

(71) , elc. rodice Barocciano, el scbedis Gombeiisii. Laline exbibet Barbarus in Gateua, poslreniam auiem hujus fragmenli par-

lem e codice Regio 1818, in lucero Grrere edidil vii (larissimus domtius Bcrnardus Mbnlefalcuniud pras* liiuiii. ad Hexapla Origenis, pag. 85

115

ORIGENE
t

1104

tali &urt, el adstilenint in unum ac congrepali sunl . * , simul, specie qutdem contra Gbristum solum tur\ , \ , bas moverunj., sic autem quod fecerunl, illis com- , putalum esl, ac si Patrem ipsum aggressi essenu , Quapropter dicilur h*c eos egisse c adversus Do- . mimim el adversus Cbrislum ejus. > Operre aiiiem \ , preiitim est scire id quod apud Grsocns enunliaiur voce , id cst Dominus, apud Hebraeos t , vcro voce c Adonai. Decem enim nominibus apud '. > Hebraeos Deus appeUalur, quorum unum esl c Ado , ', n a i , i qtioxi imerpreialiir Dominus. Et quoties . \ apud llebraeos dicitur Adonai, toties apud Graecos ' ' , * " liabetur Dominus, > Scriplurae diclione id signili- , canle. Quando auiem occurril Iae, apud Graecos . , cxprimilur appellaiione , r Dominus-, sed * , * Laudale ' , c , iiem apud Hebneos , ul in illo , Doniinum, quoniam bonus est psalmus. > Dominut 7 . * enim hoc loco pro lae dicitur, ei initium psalmi apud Hebraeos est c Alleluia. Est eiiam apud illos ' , \ \ ineffabile quoddam nomen letragrammaion, id esl, , \ quaiuor liieris conslans, in aurea 6ummi sacerdolis ' > , \ lamina inscriplum , et voce Adonai enunliatur, licel hoc non scripium sit in telragraininalo, apud . Graeoos vero exprimilur voce c Dominus. Ac in accuratioribus exeniplaribtis hoc noroen scripluin , , est Hebraicis literis, bebraicis quidem anliquis, non . auiem hodiernis. Narrant eiiiin Esdram in captivi lale alios ipsis cbaracteres loco priorum tradidisse. . , llorum aulem meminimus quia lelragrammalon '' quod est t Dominus, jacet in boc Sed in lege Domini; el in boc: c Quoniam novil Doininus vqJ \ *" viam jusiorum; > et nunc: c Adversus Dominum el \ \ adversus Gbrislum ejus. > Illud aulem observandum . > , \ esl Sepliiaginta et Tbeodolioncm oinnia in praelerilo exprimere; Aquilam vero modo in pnelerilo, , & niodo in fuiuro; Symmachum aulem omnia in prae- , & , senli proierre. Solent quippe Sepiuagiula saepenu- . mero qua? 5 4 0 Gbrislo predicla sunl, ea quasi < jam contigissent, enuntiare, ut in illo : c Dederuui in escain meam f e l , ei in siti mea polave- , \ * , \ runi me acelo. Diviserunt sibi vestimenta mea , et super vestem meam miserunt sortem **. Et : .' c Populus quem non cognovi, servivit ir,ibi,in audi- , , . > , tu auris obedivil mibi. Arbilramur aulem eos quia Deus novil omnia antequam fiani, ideo quae ^ \ , \ ,
1 d e 1 7

ad Gbrislum pertinenl el quae in incarnalione ejus ftitura erani, dicere, quod repuiareniur jani accidisse ei qui baec vel illa passurus eral. Simili modo ei Spirilus sanctus, si quid de illo pronunliat, id tanquam in praesenti effert. Non hoc auiem dicimus quasi nusquam in fuluro tempore exprimanlur quae de eo praedicunlur. Ecce enim, i n q u i t , t inlelligei puer roeua, et gloriGcabiiur , et exaliabilur valde, elc.
vo

\ , , \ . \ , \ . * , \, , \ , \ , \ . , . . . (72)

YfiRS. 5. Dirumpamus

vincula eorum, etc.

Viden-

lur roibi angeli, qui una cum Salvatore descende** Paal.

CXLVI,

1.

Psal. , 6.

1T

Psal.

LXVIII,

22,

Psal. , 19.

*' Psal. xvii, 45.

" Isa. L I I , 15.

(72) ,

ttc. scbedis Grabii et codice Goisliniaiio.

110$

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . II.

1106

*] ' , . , , , ( , ^ . ^ , . ^ , , , * . * ' , , . , , . . . 01 (73), . , . , . , , . \ , . . . (74) , , , . , \ . ' , . " , , . c , , c , . > * ' . , * ' . , ' 1

rant, indignabundi ob invisibiliura regum ac principum conira Chrislum insidias, primos islos quatuor versiculos pronuntiasse, et eimul subdubiiasse ad quid ista fierent. Deinde quoniam ipsi erant qw homines ligabant, el suum ipsis jugum impoaebant, aitad angelos suos Filius Dei, adborlans eos, ul 86 imiiareniur vincula peccalorum disrumpeniem , et jugnm ipsorum projicienteni. Dirumpamus et noe vincula , quibus peccanles ligati sumus, quoniam funihus peccalorum siiorum quisque conslringilur. Et forle pra3stal confeslim vincula disrumpere ul Samson, quaro dissolvere, sicut peccatum HierosoJymae solutum f u i i ; qiioniam recepil de manu Domini duplicia peccata sua. Qui vero predictum jugum a se projicit, potesl suave Jesu jugura toJIere, et leve ipsius onus ferre, et fieri subjugale ejus: atque discipuli vinculum ipsius eolvent.

VERS. 5. Tunc loquetur ad eo$ m ira sua, el in furore tuo conturbabit eo$, etc. Sermones comininatorii suntsennoneaqui in ira pronuntiantur. Mala aulem quae dixeral Deus se irrogalurum, promiuit $e relraclaiurum, si poenilenliaiu egerint auditores. Loculus esi in ira sua Deus per Jonam Niniviiis **; et quoniam in sacco ei cinere poeniieniiam egerunt, nibil passi sunl eorura quas audiveraut. Praeeciverat nempe Deus, cuni Jonam mittebat, facluros pconilenliam siquidem Jonam iis misit in saluleui. Ecrte vero eiiam bic ad saluiem loquetur ad ipsoe peccatores in ira sua. Non euiin dixit: Puuiel eos iii ira sua, etiamsi poenilentiain egeriut. 541 Ejutdem. Caeierum furor (ul aiuni periti nomioum) differt ab ira, quod furor ira sil fumigans et adbuc accensa, ira vero appetitio vindicia;. Ergo veloii imperfeciior ira est furor, jaiu autem in perfeclione quadain est i r a . Nunc vindicta lauquam in utililatein nosiram pro supplicio deliclia debilo, et appeliiio pro volunlate accipienda esl. Quod auiem furor loinor sit ira liquel ex Scriptura dicente, reprebensiooem in furore, casiigationem in ira fieri. Dicimr enim : t Domine, ne in furore tuo arguaa rae, oeque in ira lua corripias me. Arguiiur is qui adhuc spem babet fore u l sanetur verbisabsque examine; cui auiein reprebeusio non profuit, i8 iudiget correptione quae lit flagellis et virgis. Gorrepiio autem eialim quideiu non videlur jucunda el cilra roolesliam, posiea vero pacilicum jusiiliae fruclum afferl iis qui in ea exerciti fuerinl. Ad peccalores igitur quos irridet et subsannat duui adbuc in peccalis sunl, et prse bebeiudine eensuum de propriis malis lanquaui bonia sese elferunt ac glorianlur, loquetur Deus in ira sua, ei illos ostenso furore conturbabii. Cum enim eermo furorepienus
Ki

"Jon.ui

" * , , 1 .
%

(73) 01 } , eic. codice Barocciauo, ei e Catena Gorderii. Ladne exslani iu Caieaa Barbari.

(74) , etc. codice rocciauo. Laiine habentur in Gatena Barbari.

1107

ORIGENE

fies

eis timore queat poenilentiam indcre, non repente , iufert supplicia et cruciaius priusquam rejecerint , \ , . eam quse lenioribus remediis propomlur, cnralio- , iieni. Quapropter bealus Paulus ad Thessalonicen- ses scribens de Judaeis qui Dominum crucifixerunl, , \ \ & a i i : Praevenit super illos ira usque in finem. * An non prariunliala per propbelas ira praevenii euper illos qui gravissima quaeque et acerbissima , * a Romanis perpessi sunl ? ' , ' ; " , VERS. 8. Postula me, et dabo tibi gentes hosiedi, tatem tuam, el possessionem tuam terminos terrce, etc. Gonstituius enim est, quatenus homo, baerea , . . . , , omnium per dispensationem, ul deinceps,, tanquam ad se spectanlem et propriam suara baerediialem, ^ \ conservaret eos qui in lerra sacrilege dispersi erant \ a diabolo, sociisque ejtis virlulibus malignis. Quin \ ^ \ , ei peracta jam dispensalione, de nobis ad Patrem suum d i c i t : c Quos dedisti mihi de mundo, tui , eranl, ct mihi eos dedisli. Gonsidera vero quo- , \ \ . " inodo ad diviiias sibi secundum carnem compelenles ascendateliamcum canie. Si enim i i , qoiin imindo . , erant, Patris erant, uiique intelligi possunl eliam esse aliquo modo Verbi, cujus consilio cuncta ge- \ * < , \ r i t ; siquidem eiiam d i x i l " : Omnia mea tua suul, et tua niea, et clarificalus sura in eis. Quomodo . > , igltur poslulare jubeiur, et accipit quidera in haere- \ , ditatem gentes, possessionem vero facit terminos ; terrae? Nempe cum homiiiem a divino serviiio ina- , niter resilientcm salvari 5 4 2 vellet, Genitor ac \ Pater Verlium unigeniium iu niundum hunc misit, ut caro iactum, ei comprebensum, ei oaiura non , , \ , inuiatum,prdicarel capdvis indulgentiam, elcaecis , , \ visum. Iiaque quamvis ob humanilatem dicaiur a o . , cipere, el baeres constituius esse, nou ignorereue , dispensaiionem. . Ejusdem. Per baerediiatem intelligit raiionis com . (75) polem naluram, quae ipsa haeredilat, sicul aapien- , \ , tiam, ita et scienliam, et veriiatem,; et justiliara. \ , , \ . Esl aulem baeredhas naiura raiionabilis conlem- platio corporearum et incorporearum rerum, et Dei \ , \ qui oimiium causa est. . VEKS. 9. Pasees eot in vkga ferrea, tanquam vasa c figuli con(ringe$ eos, elc. Sic et apud Apostolum D , . . . \ severior disciplina qua iudigent peccalores et inGr (76) , iniores in flde, virga nominalur, cum ail *>: c Quid \ vuliisr in virga veniam ad vos, an in cbaritale et , , epiritu wansueludinis? > E l adbucprius apud Pro- ; p , phelam peccaioribus divinus sermo minaiur vir- , ; \ gam et flagella, eo quod misericordiam nou remo lurus sit ab eorum Paire, hoc est, Ghrisio. Nam ^ \ , \ ejusmodi ctirationc indigeot. c Visiiabo enim, in- , quit , c in virga iniquilates eorum, ct ia verberi- , . bus peccaia eorum, misericordram auiem oieam DOO > , \, ( ,
u u %T 1

1 Thess. , 16.

" Joan. , 6.

ibid. 10.

I Cor. , 21.

" Ps. LXXXVIJI, 33,34.

(75) , etc. scbedis Grabik (70) , elc. codice Ba-

rocciaoo.el scbedis Combcflsii. Lalinc exstant apud Barbarum.

1309

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . II.

1110

\ * I dispergam ab co. Quare el ipse Chrislirs virga ' . > \ dicilur ab Isaia; sed quoniam sunl nonnuHi qoi non ( , indigent asperiori disciplina, cum seipsos exhrbeant ' dignos benignitaie praeceplorum verbi, flos eliam ab eodem propbeia nominaiur. Egredielur enim, virga de radice Jesse, et flos de radice , \ inquit * c , , ascendct, et requiescei super eum Spirilus D e i , , \ ( spirhus sapienliae ei intellectus, spiritus consilii ei , \ ' forliiudinis, spirilus scientiae el pieialis,,el reple, \ , bit eum spirilus timoris Dei. Indigenl ergo virga \ , , \ pascenle quoiquot ex iis qui ad Deum per Ghri .' stura accedunt, pecudum more vivunt. Caeterum considerare opua esl quomodo Pater qui dedit Filio . genies in hccreditalem, et in possessionera termioos terrae, ei dicat: Tanquam vas flguli confrin , \ * ges eos.rQuis eniin dal haeredilalem, ulconieraiur ab liaerede? Oslendcndum igiiurest e Scripturis quo c , rumdam contritionem poni lanquam uiilem. Inveni ; mus qoippe in quinquagesimo psalmo i l l u d : c Sa * . - criOcium Deo spiritus conlribulaius, cor contritum et , bumilialum Deus non despiciel. > E l ab alio propbeia * prarcipiendo dicilur illud : Prae conlrilionespirilus veslri ululabitis.iSpiritusergoinnobis esl qnem \ * > \ 543 conterere oporlet, ut contrilus iiat sacrifi , ciuni Deo. Et quis alius isie fueril quam deierior . > - qui sauus quidcm esse videiur, cum operatur; conteriiar auiem, cum verbo Dei vires ejus con , . , fregimus. Verum n in nobis cor quoddam est, quod aliquando, cumob perversa dogmata inunum , . , veluti noxium corpus coagmeniaia efferimur ei inagniftce seniimus, iniegrum et sublime existima \ tur. lllud conlerendum est ut deposho eo propter \ - quod a Deo despieiebatur, accedai ad iUum qui , \ - remunerai eos qui sui sensuin babent, quiquepravos suos improbant habUus, ei confugiunl ad Dei , \ , bonilalem qui solus poiest eis benefacere. Mani , \ - festum est eliam ex praedictis illud : c P r a con , Uilione spirilus vestri ululabitie. > Quemadinoduni igitur spiritus coniritus oilereudus esi Deo in sa . \ crificium, et cor coulrilum et bumilialuro quod pulcbre se in his gesserit, non despicil Deus, el \, t , " - ululaiuni pra3 conlritione spiriius eniissum exau , \ \ dit; sic conlrilio quaedam inielligcnda erit, quain operatur Gbrialus qui ut obedial Patri a quo acce , - 1 pil gentes in hacredilaiem, et in posseseioiiein ler * iniuos t e r r a , lerrenum et maieriale omne quod anima comraxerat ex affeclibus ei maliliae proprie , latibus, quodque eos idololairas el fornicalores effe , \ ceral confringit. Dicitur enim in sepluagesiioo sepiimo psalmo : Gum occiderel eos, quaerebaiit \ , * - eum, ei revertebantur, et diluculo veniebaal ad Deum, et rememorati sunt quod Dens adjutor eo . \ ruin est, e i Deus excelsus redemptor eorora esf. " , Non igitur absurdum est ita occidi, alque ut vas , \ \ liguli conieri. Nam peccaiores, qualenus peccalo , \ , res, ut aii propbeia Jeremias , ceu vasa testacea , \ opera manuum figuli repulati sunt. . > ,
M 9 9 81 8 1 M

Isai. , I et scqq.

* Ps. h, 19.

9 9

Isai. LXV, 14.

* Ps. LHVH, 34.

Jerem. iv .
f

1 1 1 1

ORIGENE

4112

, , , , , . Ejutdem. Si regit secundum promtesionem Dei, . (77) ' ergo rex esl Christus. Rex aulem esl regene , . virga ferrea, et pasior bonus. {& , . Ejusdem. Yirga Dei, est poleslas ejus et suppli . ' , cium iufideliuni, boc est, in cruce; cujus qutdem , * maieria lignea esi, vis aulem ferrea. , . Y ERS. 10. Et nunc, reges, intelligile, erudimini, , , , , omnes qui judicali* ierram, eic. Non alienum a , . . . (78) Salvatoris botiilate esl principibus e i regibus lerrae qui adversus illum adstiierunt, dicere : c Et niiiic, reges, inielligite. Elsi aniea imprudentes mibi , < , , insidias paraslie, a l nunc pnidentes resipiscile. Ca> > leram quia vox i-Ha c lerrae alteri, c reges, ad- , . c , > c diia non est, forte regura nomine sanctos imelligii. Nam proprie rex est qui innocenter imperare novii. ^ , Quomodo auiem rex noo eril, qui regnum coelorum . liserediiabit, 544 quique fuiurus esi in regno Dei ? , ; \ , Oportel aulem ut vir eanclus, qui imperare cona , ' tur, a seipao propriisque affectibus incipiat. II is enim imperare eam opus esi, nec amplius peccalo . , vinci quod in nosiro morlali corpore regnare nilitur. Videlur vero verbum, edis- . cite, ut Aquila verlit, majorem empbasim habe- , c , > , , > re, quain illud, c inielligile. Praecipit enim ul acieuiia regibus solis propria accipialur. Erti , diminifOmnes qui judicalis lerram . > Quemadmo. " , dum duplici modo reges accepimus, sic et eos qui judicant lerrara inielligere possumus. Yel enim . " principes congregaii in unum adversus Doniinum ei advereus Cbrislum ejns, dicentur i i qui judicant , lerram, cum principum proprium opus sit judicare ; vel qui judicant terram, sancit erunl, ut * , oslendernus. Illud auiem, c erudimini, vel signi- . , c , , flcat istud : iradite vos correplioni et doclrinae, , vel poenis q u erudiunt eos qui ejusmodi reraediis indigent. Quasret fortasse quispiam an juxta eatn . , quae iu poenis est. disciplinam jubealur quis eru- , diri, ei libenier seipsum ei tradere. Respondenduin . ' est buie quaestioni de qua muliie baeret aqua, esse , , , forie quosdam, qui, quod infantes sint, inviti ad banc disciplinam irahunlur. E l bi sunt de quibus * Propheia dicii : Si dereliquerint fllii ejus legem mearn, e i in judiciis meis non ambulaverint, , * si jusliiias meas proianaverint, et mandata mea non cuslodierint, visilabo in virga iniquilaieseorum, f) , et in verberibue peccaia eorum, misericordiam arj- , ^ , lem meam noo dispergam ab eo. > Forie etiam in , . conecieuLiam propriorum lapsuum venienlos qui dam, seipsoe, quippe qui, ul curenlur, indigent eo qni curandi periius esi, tradunl asperrimis, quae , , eos jmeliores reddere queunt, medicameniis. Opi . nor aulem ex boc numero esse eoe de quibusapud
1 ( M 1
M

Ps. LXXXVIII, , 32, 33,

34.

(77) , elc. scbcdis Grabii, aiqne tndidein deprouiplum esl sequens fragmculum, , elc.

(78) , eic. schedis Gombefisii, ei codice Barocciano. Laline babes in Caieua B.trbari..

1113

SELECTA IN PSALMOS. P S A E . 11.

1114

* < , - Isaiam dicilur " : c Volent, ei igne combu&li * , rinl, et illog qui seconilum Jeremiam o r a i u , * c , , et dicunt : c Corripe nos, Domine, verumiamen , , in judicio, et non in furore, ut non pancos facias . > noe. Licet enim vehemenliam et acerbiuien n i , * miam poBnaruin recusent, poenas tamen omnino . non recusant. Consideremus auiem annon eorum qui sponle puniunlur, s i i haec vox * : c Irain Do, , mini porlabo, quoniam peccavi ei, donec cauaam . roeam judicet. > Foriassis igitur et qui judicatit , lerram, non erudienuir, nisi seipsos discipliiue tra. diderinl. Quoniam vero nobis inagis placebal reges esse sanclos qui ad prudeniiam inviiantur, age, si, mili modo consideremus eiiam eos qui judicant ler . " , ram.Hoc autem invenimus proprium esse sanciomm. ' , - ul per sua recie facU judicent eos qui eadem iion suut aemulaii. Nam c viri Niniviue surgeal in judicio, . c c ei condemnabunt 545 bomines generaiionis hujus, , , quia poftnitenlianj egerunt in pradicaiione J o u , , . et ecce plus qoam Jonas bic, > inquil Salvaior. Sed , ei f regina auslri surget in judicio,el condemnabii bomines generationis bujua, quia veuit a finibus ierne ! , audirc sapienliam Salomonie, et ecce plus quain , . > Salomon b i c . > Ninivtlae igilur etregina auslriex eorum numero sunl qui judicabunt eos qui audiio , Salvaiore ad meliorem frugeni non se recepernnl, , scd doclrinam Jesu conlempserunl. Siceliam forlc . Cbrisii aposloli judicabunl duodeciiu tribus U n e l , qtise nou in eum crediderunt. Et in universa lerra . Q dispersi per orbem universum fidelea singuli in regione sua judicabunt eos qui illif, non credunl. ot ?) Eos igilur qui lerram judicaot, borlalur sermo ad . - disciplinam quae scienliae tradiiione consiai, quem , admodum Salomon in Proverbih in hunc ipsuin sensum ait : c Accipile discipiinam, et non ar genlum, et scientiam magis quam auruin proba , , lum. > .
1 1 IT 1 8

. " , , . , , . , , . . . (79) , , c , c . . . , . . , ' , . , * Isai. l x , 5. " Jerem. x, 24.

e e

Ejusdem. Vel inviut ipsos ad poenitenliam, et reges vocat, suadens ut reverlauiur ad digniulem quam babuerunt. Inielligite igilur, reges, ad quid iuibi daue einl gemesin baereditalem.
Y E R S . 14. Servite Domino in timore,et exsultate ei cum tremore, etc. Videbitur quibusdam is qui servit omiHiio eervus esse, et maxime in boc loco, ubi etiam addilur c in limore, > nain qui accepit gpiritum serviiutie, est < in limore. Nec falso ita videbiiur. Poicsi etiam filius servire. Nec solus l i nior, sed ei cbarilas servilutis est causa. Dileciione igitur invicein semre doeel Apoatolus. Qui et ipse Salvaior el Dominus nosier fuil in medio discipuiorum suorum, non u l qui recuinbil, sed ul qui minisirat, serviens el pedes eorum lavans. Nec sane fas est eum timore h#c fecisae dicere. Liqvet enim baec ab ipso perfecta cbarilate facta fuisse.

Micb. vn, 9.

9 1

Maiih x n , 41, el seqq.

Prov. v m , 10.

(79) ncir,

etc. lbideiu bxc rcperiunlur.

ORJGENE

1116

Si ergo qui antea reges terrae appellait sant, nunc . eliam reges dicuntur, praecipi eis poiest u i ser- ( xal vianl Domino io timore, lanquam servi ab iuiiio, , qui spiritum adoplionis filiorura accipere non po- , tueruni. Aique in bis observandum esl illud, c in . limore, quem qui poenas meiuit, non babet, ne- ' , , qae perfectus esl. E l quae aequuntur, nimirum, , . c Exsuliaie ei cniu tremore, intelligenda sunt. \ , ' , Quod si reges, tancti sunl, ei qui judicanl leiram, . ii sunl quoe aupra esse docuirous, cuin filii quoque , servire Domiuo possini, limor aocipiendus est pro , ea quae apud quosdam appellatur revereniia, q o , nnnquam poenam habel. Quod aulem limor 546 . " qui poenam non habei, appellatur in Scriptura per- , fecli viri facinus, liquet cx eo : c Non est inopia timentibus eum. > Videbimur vim Scripturae facere, * , , c . ' addiiur enim : c cuin treniore. > Sed vide annon , perfecii reges sirrt, et qui limore erudiuniur, j u dices terrae, quibus pracipit Salvalor ut non dis- , , soluie neque remrsse exsuliem, ne inflaii cadant in euperbiam, sed c cum tremore, > e l veluii con- , ', , , tracte, simul considerando possibilem esse lapsum, , si divina cura dereliquerit eum qui deditus est rei cuipiam dignse quse merito laudibus efferaiur. Cae- . c terum verbum, c exsultare, $ in usu est Scriplurae, quo significari putamus gaudiurn in mente quod in aninia babel panicipaiionem Spirilus sancll , . congaudcnlis ei qui sancttis est.
1

, , V E R S . 12. Apprehendile ditciplinam ne quando tre , . . . tcatur Dominut, et pereatis de via jusla, etc. Pro (80) , c , , feclum quidem per, c erudimini, > perlectionem , c , vero proponit per, c apprebendite disciplinam. > , Diligenier aulem consideranli liquet imperfecluin in disciplina, et non progredientem, adbuc irae Doimiii esse obnoxium, perfeclum vero eam experiri , non posse. Si enim jubetur quis apprehendere di- . eciplinam, ul noii irascatur ei Dominus, ira erit , particeps, nondum apprebensa disciplina in qua la- * , men progressus aliquol fecit : ab iis qui ex ira eriunlur affeclibus perfecle liberanle apprebensione , diaciplina, non vero disciplinse inilio et ad illain Iiilroductione : omnino eniin qui adhuc erudilur, imperfecius est, imperfectus auiem iram Dei expe- , riri polesl. Sed quoniam neque in Hebraico, neque . '' in aliis intcrpretalionibus babeiur vox c jtista, > > , wispicamur ne forie vel per dispensaMonem boc , , apposueriut, vel error sit in exeinplaribus. Per ' , dispensalionem quidem ui sil sensus: Nisi appreheit- . ' , ' , deritis disciplinam, peribitis de via justa, et excidetisab ea, Domiiio vobis irascenle. Yerum accu- , , rate rein perpendamus, curo ira Dei corrigendi vim * habeai, quomodo per hoc quod Deus irascalur, , , pereat qui* de via justa ? Ulique baudquaquam om- , , nhio propier iram peribilis de via jusla, sed boc ; , vobis propler peccala vestra eveniei. Quod si non fueril apposita vox c jusla, > cum qui non ap- . ,# , ' prehenduul disciplinam, omnino siiit in via non
f

(80) ,

clc. cod. Barocciano, et Caicna Corderii. Laiine exsial apod Barbarum.

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . III.

1118

, , - bona; potesl latenier dici , quoniam vobis disciplinam non apprebendenlibus irascetur Dominus, , eo quod perealis de via, in qua versamini, ul non , . amplius silis in ea. V ERS . . Cum exanent in brevi ira ejus, beat " , omne$ 547 Q * confidunt in eo, eic. Quanivis ir , . . . prior dicaiur quam furor, tamen qui Scripturac ! (81) , consensiouem aniroadverterit, fnrorem priorem ac , cendi, et irato Deo aliquem e via perire reperiet. , Quod vero furor in brevi exardei, vel posl modi . cum vel post breve lempus sedalur, fulura post , ' , exiium viu supplicia exprimiL , . , . . . Beati omnes qiti confidunl ineo,elc. Allendendum , , est ad ilhid : Qui confidunl, > quod declarat iidem ' , , cum spe, quae suspicione careal iirmissimani, el , siabilem, et inconcussam; cum neque difficillimis etiam temporibus is qui conGdit, Domini in ee ? , . praesenliara desperet, neque quisquam illuin d i vertat.
% u %

P . PSALMUS III. , V ERS. 1. P&almut David, quando fugiebat facie , . . . Absalom fiiii sui, eic. Videlur bic psabnus a Davide (82) , diclus esse quando fugiebat a facie Absalom filii . sui. Omnia autem quae psabnus continet, ad bielo" riam referri non possunl. Quid enim ad proposi luni periinel: c Ego dormivi, et soporaius sum, , , , - C exsurrexi, quia Domious suscipiel i n e " ? Quod ; sl si quis volueril lilterac servire, nibilqtie prauler , , - eam quaerere, osiendal quomodo veruin dicat Pro c pbela, cum a i l : c Denies peccatoruin conlrivisli. . Quaerendum esl quis David, quis Absalom, ei qui, , nam fueril ejus adversus patreni iinpelus, ei qtios , fuga regis, qui benigne ferl fllii regnum ejus aiTe ctanlis, rebellionem, et subdilis suis iniperat ut , ' parcant filio Absalom. Pluribus sane Scriplura; . lucis invenimus Davidem esse Cbrislum, quemad , modum iii ociogesimo octavo p s a l m o : Inveni c David servura meum, oleo sanclo unxi eum, ina * nus enim mea auxiliabitur ei, et bracbium meum , confortabil eum. Nibil proficiel iniinicus in eo, et . , filius iniqtiilalis non apponei nocere ei, el conc . dain a facie ipsius inimicos cjus, et odienles eum , ia fugatn converlain. Et veriias inea, el niiseri . cordia mea cum ipso *. ct in nomine meo eialla ' * - bitur cornu ejus, el ponam in mari inanum ejus, , el ia fluiiiinibus dextcram ejus. Ipse invocabit me : , . - Paler iiieus es tu, et ego primogenitum ponam illum * . excelsum prae regibus lerrac. In aeternum servabo , . ilH misericordiam meain, et teslamenlum iiieum , lidelc ipsi. E l 548 ponam in sxculuin saeculi se . men ejus, el Ibronum ejus sicut dies coeli. Et in , Isaia dicente * : c E l dirigelur cum misericordia . tbronus, ei sedebit in eo cuua veriiaie in labernae o il

Ps. , 6. ibid. 8. " Ps. LXXXVIII, 21 el seqq . * Isai. xvi, 5. (81) , etc. Godex Roe 4, Daniei Barbarus. ($%) , elc. Codex Baioccianus, Corderius, Barbarua.
6 0

1119

ORIGENE

12

' , . , ^ , * t , . . . , . , . V E R S . 2, 3. Domine, quid multiplicati sunt qni ,; ix* , tribulant me, multi insurgunt advertum me ? Mulli dicunt animai mece : Non est $alus ipsi in Deo ' eju$, elc. Quanlum ad litieram ailinel, baec a Da- , . . . " (83) vide dicuniur fugiente Absalom qui adversus eum r e b e l l a r a l : quando profccli stinl cum Absalom ducenti ex Jerusaiem vocaii, euntes in simplicilaie , eua, qui nibil eorum qiia? iiebant, agnoscebaut, et , , ! . lamen omnes aflligebant Davidem. Magis aulem ex persona Davidis baec enuniiari acccpimus, ut ad- , . notavimus in hujtis psaimi lilulum. E l secundum bistoriain quidem affligebanl Davidem, qui aucti uumero frequeiues adhserebaut Absalomo. Qui au , , , lem insurgebanl adversum eum, eranl Acbiiophel . c l Semei et Tliecon, et si quis alius ex potentioribus. A l qui non esse illi salutem in Deo dicunt, ' , , aiii praler Iribulanles et insurgentes, et Absalom , ininime secutos, esse possunt qui, cura David v i ctum sensissenl, hcec dicebant. Verum qui Salvaio- , . rem iribularunt secundum carnem, Judaei fuere c , . > qui clamarunt: c Tolle, tolle bunc e t e r r a . > Insurrexerunt vero in ipsum Judas prodilor et Gaipbas. Qui auiem dicunt animae ejus non esse . 01 , . ealuiem, illi sunt qui lempore passionis praeiercun- , tes diret>ant: c Descendat de cruce, et credamus , t , ei. > Praeterea insurgenlium et tribulanlium, et . salulem illi in Deo esse negantium discrimina al- , , lius perspicere licel boc modo : omnes pnesides, , et sermoiium qui a decretis Cbristi alieni suui,
99 ee

cwlo Daviil jmlicans el quaerens judicium, et cilo reddens jusliiiam. > Curo autem asiate Isaia longe anliquior sit David bomo, non hic praedicitur judicaiurus, sed Clmslus, cui dedil Paler judicitim facere quia Filius hommis est". Et in Ezechiele aperle Chrisius David esse dicitur in visione paslorum qtii colpanlur quod non recie curarint oves *. Deincepg videamus quis sil Absalom filius David. Atque alii quidem ipsum existimabunl esse figuram Juda proditoris, alii vero diaboli. Melito Asiaticus ait ipsum esae flguram diaboli, qui adversus Christi regnum rebellavit, sed id solum indicaf, nec fuse persequilur.

doctores, conlra ipsum insurgunt. Qui vero illis D adhaerenl el eorum doctrinam sequuntur, bi sunt . qui eum iribulant. Demutn qui neqtie contraria 549 docentes, neque falsis imbuli, crcdunt do- , , elrin Cbristi nullam inesse divinitalem, dicunl , anima- ejtis iiullaiii esse ipsi in Deo salutem; vel , ipsi secundum bisloriam quae prodigia narral de ' , adventu ejus; vel in sermone doclrinse ejus non esse eam quam pollicetur saltitem. Verum et alio modo iribulairtes esse possunt onines peccatoree. , Nam quemadmodum improbus filius, eisi propo . siium non habeal moleelia patrein afficiendi, ipsum Joan. , 27. * Jerem. , 4.
99

II Reg. xv, 11.

Joan. , 15.

(83) " , elc. God. Anglic, Roe 4, Coitdinianus, Barbarus.

1121

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . 111.

112$

. - , \ . " , , , ' , c , ' , . ' , , .

; , * ' . > , . , , , V ERS. 4. Tu autem, Domine, sutceplor meu$ e*, , . . . gloria mea et exaltam capui meum, etc. Si David (84), , bic loquilur, consentanea esi vox PropbeUe fidei, , viriliter l o l tribulationes perferenlis, et se non de, , relicium i r i , sed prater auxilium quod sperat, etiani ingenti in Deo gloria eummoque bonore in regiium * resiilulum iri confideniis. Si autem Cbristus lo quiiur, liacc dicit utpote qui confidat se omnibus - insidiaiorum consiliisdissipalis in v i u m revocaium , - G i r i , suscipienle illum Palre, et in pristrnum gloris , splendoreui restituente, aique exalianie vel etiam superexahanie i l l u m , quemadmodum ail Apo , siohis : c Preplerea Deus exaltavit Hlum, et do~ , * navit illi nomen quod est super omue nomen, ut in nomiue Jesu omne genu fleclatur, coeleslium, terre , slriuiu, ei iufernorum, et oninis liugua confiiealur quia Domious Jesua Chrisius in gloria est Dei , , . Palris. > Ceterum in variis homines gloriam suam , ponunt, alius in patria, alius in genere, alius 550 , in pulcbriludine, alii in corporis robore, el in perilia decenandi in agone, muUum elali quod hos vel * , * ( illos luctando vicerint. E l quid necesse esl recensere ea de quibus glorianlur dii ignoranies, c quo, rura saepe gloria iu confusione esl, > ot ait Apo , . stolus " ? Sancti aulem gloria Deus est cui confldil, gloria, inquara, non lemere crediia, sed fide q u * c repuiaiur ad jusiiliam, per quam et signa pre geiuift Dei et coroniunionis virlulis ejus videre esi. ; , > , Sic Moysis gloria erat Deus qui quanlum amarct , propbeiam, eiiam usque ad faciei suae oslensionein , declaravit et corain omni Hebra?.orum populo et coraro jgypiiis. Erat eiiam Peus gloria Eliae propbeise qui vidua* iilium susciuvii, et oravit ad oblinendam pluviam, et coniinuo exaudiius est " Verax ergo Deus, cum a i i : c Gloriiicanles nie glo. , riQcabo. Non minus autem quam illorum qui ini ,
M D 1

lamen affligil, horc enim ex patris in filium amore sequilur, ui ipse peccaiis filii offendaiur, iia el nequitia uniuscujusquc peccaiorum iribtilai Filiuiti Dei. A l quanio quis pltiribus operibus bonis dediius est, et sanis dogmatibus, ul praeslamior a pliiribus Iribulatur, muliis insurgenlibue in eum, ita ut mulii rursus dicant: c Non est salus ipsi in Deo, desperanles de rebus ipsius, si a nullo ejusmodt in salnle consequenda ladatur. Permiuil auiem Deus jusluin a pluribus affligi, u i ei ponderis glorias quse iribulaiionum magniludine comparalur, occasionem prebeai, Quod si jusius interdum anceps ac baesilans dical Deo, c Qoid muliiplicali suni qtii Iribulanl 16 ? adhuc eo loquente d i c i l : Ecce adsum, ut momenianea Iribulaiio immensum glorise pondus libi comparet. Quapropler mullae sunl iribulalioues jusiorum Si salus est, non auiera in Deo, merilo addilur illud, c in Deo. > , , c

Psal. XXXIH.20.
7

Philipp. n , 9.

Philip. m , 19.

7 0

1 Reg. .
9

(84)

* elc. Codex Baroccianus el Daniel Barbarus.

ft<23

ORICENE

1124

racala edunt, manifeste gloria eal Deus, eliam , , gloria eorum intelligi potesl qui virlule illusiranlur, < quam non alius quam Paler illis inseril, qui seee . > ; ad ipsum animis suscipiendum Iradiderunt. , ' . ' VERS. 5. Voce mea ad Dominum clamavi, el , . . . " exaudivit me de monte sancto ejut, elc. Operae pre (85) lium est quaerere, cur antea dictis non preposili aint bi duo semivcrsicuii. Valde eiiim consequcns erat ut ante graliarum pro acceplis beneficiie . ^ aclionem, oralio ponereiur. Sic auiem solulio ad , ' \ bibenda est: IVon oratio est quod bic dicitur, sed . declaratur oraiionem factam esse. Quoniam enim , , I oratio secreto facta erat, et simul alque facta est, exaudila c*t, voli compos faclus qui preces Deo Q , ftideral, apprime Deo pro accepiis beoeflciis graiias primum agit, tum deinde bonunibus declarai \ . qnaeitam oraverit. Qtiodsi vice versa egisael, et , ^, simul atque oblinuit quod petierat, declarassel se , precalum esse, ac .deinde graiias egisset, cene , graliarum actionis quae ciio fieri debebat, merilum infirinasset, eo quod prius anuunliassei nobis le- . genlibiis se orasse. Melius vero id de quo qtiseriiiir, sic sotvetur : Psalmi principium continel prcca- . tionem. Dcinde post precationem a diapsalmaie , \ . est gratiarum actio quod obtinuerit quae pelierai. Tandein absoluta graliaruin aciione, faciem ad nos , convertit Propbela, ei quemadmodum orans poslu- . lala oblinueril, narral. Consideremus vero quantiiio , , ad liUeram atiinet, illud : Yoce mea ad Dominuin C 5> , elamavi, el quod sequitur ex consueiudine Scriplurae posilum , el cur viri sancli sa?penuiuero . * , preeando ad Deum clamaverint. Auendalur eliani ad illud quod scriplum est siautem Jesum clama- c , . visse et dixisse : c Si quis 551 venial ad meelbibat. > Nobisquidem Aposlolus cum ait spiri- , , c ' , > lum universaliter iu cordibus sanclorum clamare, , , Abba Paler , inlelligendi occasionein praebei * spiritalem esse clamorem qui inlendilur, quique . csi animae vox, qua ulilur deposito organo per quod lalia eloquilur. Et putamus ralionalem dia- ' corsum qui in imellectu peragilur, animaj esse , voceui, quae, si fueril soleriior el de rebus praesian, . tioribus, non_vero abjecds ei bumilibus disseral, bpirilalis erii clamor. Hunc qui ad Deum emitlunl ol , ' clainorem, exaudiuntur, nisi forie praestanliores coronas in niajoribus cerlaininibus accipianl, , ' * , divina dispensalione derelinquanlur, quemadmo, , ; duiii in Habacuc scriptum est : c Usquequo, Do , ; mine, claniabo, et non exaudies? Vociferabor ad , le vim patiens, el non aalvabis nie? Cur osien ; disii inibi moleslias el labores, ut miscriam el impielaiem aspicerem ? Hunc clamorem in ma , gnis decrelis semper etiam emiuil Salvator. Sic ei
x a t 0 7 1 s i l i l 7 t D 7 1 7 1

Joan. v i i , 37.

* Rom. v m , 15.

7 3

Habac. i , 2, et seqq.

(85) " ,
ruiu.

elc. Codex Baroccianus partimque Corderiue. Laiine exslanl aped Barba-

1125

SELEGTA 1N PSALMOS. P S A L . III.

, - stans Dei Verbum semper clamat, quemadmodaiit , et apud Salomonem sapienlia quae sectindam liy , postaeim eadem est ac Verbum Dei, invitans cum c " , -* magno clamore ad poculum, d i c i t " : Si quis est * , insipiens, declinel ad me, el stullis pracipio d i , cens : Venite, comedile panes meos, et bibile . vinum quod niiscui vobis. > llaque qui in psalnio , ad Deum vocein inlendit, non aliunde quam a 6 , monie sanclo, boc est e coelo, exaudiiur, quando, \ * c quidem alibi quoque dicilur : c Exaudiel illum . > , de coelo sancto suo. Ex sublimi quoque exaudit: nam scriptum est: c Exaudiet ipsum ab alto et a . lemplo sancio suo. > , * , V ERS. 6. Ego dormivi et soporatus sum, exsurrexi, , . . . - quia Dominu$ $u$cipiet me etc. Nos quidem arbi (86) - tramur niliii baec babere h u m a n u i n quod congruat , curn Davidis hisloria fugienlis a facie Absalora, , , si T o l u e r i m u s propier liueram servare Davidie ^ , -* personam, et propierea pudori nobis sit cogere - inviios b a n c historiam ad spiriulem sensum revo care, e t o m n i n o fateri baec e x persona Chrisii . " dicla esse. Ne lamen videamur sermonem dere ( - linquere qui secundum liiterain servari polest, ba?c , qtioque dicenda sunt: Nempe semeiipsuin b i s ver bis accusare Davideru, e o quod regni curam n o n , habuerit, et iia officii negligens fuerii, ut rebel- , landi occaaionem nactus sit Absalom, ei inde h a a , ei roolestias pariendi. Mihi jiiim, inquit, d o r . , mienii et soporalo haec coniigerunt. Sed ereciua , . ^ sum, quia Dominus suscipiei me, et erectus noa , , - 552 l i m e b o , eliamsi decem millia p o p u l i iusur gant adversum me. Sic sine ulla v i , quce sequun * tur videbuntur servari; et ba?c quidem, quanlum , ad liueram aliioet, arbiiramur explicari, sed se , , cuiidum spiritalem sensum ex persona Domini dici, qui propriam suam dormilionem narral, ct , . - somnum quein tempore passioois babuit. Expen damus aulem priue dormilionis discrimen el somni * secundum littcram accepli. Dormitio est ceu silen , lium de quo iPauIus a i l : c Omnes dormiemus, c , * sed n o n omnes immulabimur; > somnns est animars remissio a corpore relaiatae, et iiuensionem seclti , - denlis, quod indesinenlera tenorem n o n ferat. Hoc . discrimen i n Job putamu& tradi b i s verbis :
7 1 % 9 7 < 7 7

.... TVT.T.. n. . - X __ . frV * - * , . > . , * . c , , < , c , , t , Prov.ix,A. I C o r . xv, 20.

n n

"

Psal. xix, 7.

76

1 Cor. xv, 20, 51

Nunc ulique dormiens quiescerein, et somnum AAnlane M / i n ' i A . f l A i i A m /tm i>un! K n o /irkricilioriia capiena requiescerem cum regibus, consiliariis terraB. > Opus aulem nobis fuit discrimine quod est inier, c dormire, > el, < eomnum capere, ut inlelligamus quomodo id in Salvalore oslendi queat. Solet eniin ab bac vila exilus dormitio dici, aliquando etiam somnum appellari meminimus. c Dormivil > enim, inquit , < cum patribus suis; > e i : c Multa corpora sanclorum qui dormierant, reaurrexerunt in sanclam civilaiem, el apparuerunl mullis. E l : c Resurrexil Cbristus a morluis, primiliae dormientium ; et ":<Omnes " Job. . " Gen. XLVII, 50. ^ M a U h . xxvn, 52.
7 8

(86) ,

etc. Indidem.

1)27

ORiGENE

11

dormieiiins. > Somnus etaam appellalur, quando- qnidein idem est dormire, ac somnum capere. l i u l t i de his qui soinnum capiunt in lerrse pulvere, evigilabuni . Qui locus coniereodus eat cum iis quae dicia sunl de sanclie dormientibus. Praeler exitum ex hac vila, significal eiiain somnus lorporem animae, cum alteutio vigilantia dicatur. Yoleus enim nos divinus sermo a torpore arcere, aii : c Ne des oculis luis eomnum, el palpebris tuis dorntilalionem, ut lanquara damula serveris a laqueis, ei tanquam avis a reie. E i osleudere volens Propbeta lorporem el segniliem peccatorum a i t : c Donnieruni somnnm suuni, et nihil invenerunt. E l illud \ c Surge qui dormis, ei exsurge a mortuis, et illucescet tibi Chrisius.
81 8 8 6 1 8

- , c * . . \ * . c , , , xil . \ t " , \ * > , , , Xpt-

j ,

lluic somno qui nibil aliud esl qnaroanimae lorpor, quam ana- . > ' > logia quadam resp>udet dormiialio probibel Salomon , docens oon somnum solum , ; arcendum esse ab oculis, sed cliam dormilaiionem. , . Quin ei Psalmisla in vituperium accipicns dorrai- , , talionis nomen, ail : Dorinitaverunt omnes < , qui ascenderunt equos. > Diciinus ergo Salvaiorem aostrum Jesnm Chrislum, quaudo coiumuneui mor- leiii pro uobis sustitiuii, tunc dormiisse, soporatuin , , varo fuisse, cum aniina ejus a corpore separala esi. . Quemadmodum enim qui soiunum capiunt, jacenie , corpore operaniur secunduui meulem, imaginatio- , ' nibus quibusdam occursantibus obsecuti, et agunt iliquid absque ullo corporis niinisterio, quo non i n - digenl; 553 omnibus non similis sit Q , ' , iniago ei cujus est imago, verumlameu ut sine cor , \ pore anima quae ab ipso separaia esl, et somiiuin , , < , > , capil, ostendalur operari, postquam diclum est : . \ c Ego dormivi, > addilur, et soporalus sum. > E l \ , * quid mirum si ejusmodi somnus in Salvalore non ; omnino anim olium fuii, sed cessalio quaedatn ab \ ' , \ usu corporei inslrumeiili Vlpsa etenim per se sna . , munera obit, quandoquidcm idein a Jobo dictum \, t ; osiendilur. c Quare > enini, i n q u i l " , c non exutero in , monuinenlum abii?Nunc utiquo dormiens quiesce , rem, aomnum autem capieus requiescerem cuiii re- , \ . > gibus, consiliariis terrae, qui gloriabanlur in gla- diis, aul cum priiicipibus quibus mullum fuit au- , rum. > Nisi enim aliquam aniina? openaionem i n - * < telligeret in qua bonoruin quorumdam particeps D , . eflecta , cum hisce requiesceret, non ulique dice * ret: < Soinnum capiens requiescerem cum regibus, consiliariis terrae, qui gloriabanlur in gladiis. > Hi . a u l e m s a n c t i fiirriiil pietatis mililes qui verbo onmi " , gladio ancipili aculiore ulunlur coutra ornnem ve- , , ritaiis adversarium. Principes quibus mollum esl , a u m m , i i e r u n l qui muhis praecellunt, e l ideo prin . cipes vocali, in conteinplaiionibus el speculationi- t , , bus v e r i t a l M divites s u n l . Nibil ergo m i r u m Salva- torem dicere : c Dormivi et eoporalus sum, > q n i p p e qui ad a n i m a r u m salutem p l u r a egerit eo t e m p o r e *<**? qno a c o r p o r e separatus est, q u e m a d m o d u m in ca < * Epbes. , U . Psal. L V I I , 5. > f)an. x i i , 2. Prov. v i , 4. Psal. L X X V , 6. t3, U , i 5 .
8 8 $ i i c e t i n 8 1 8 8 8 8 8 8 8 8 i l f

1129

SELECTA 1N PSALMOS. P S A L . III.

1130

\ , iholica sua Epistola Pelrus ail c :n quo ei liis qni in carcere eranl, spirilibus adveniens prjedica , , \, v i l , qiii incrediili fiieranl aliquando, quandoexspe ' . ctabat Dei paliemia in diebus Noe, cum fabricarelur arca, in qua pauci, id est oclo animac salvae fa . ciae stint per aquam. Posl hanc dormilionein Paier ipsum sitscipiens exciiavit. VERS. 7. iVow timebo millia populi circumdantis , . . . tne, eic. Vox plane sancimn decens, qui ad maxi (87) , maiu virmtem, liiiniruin securitatcm, pervenii ob , * * flduciam in Deutn. Huic similis est ista : c Si ' , consisiaM adversuui me caslra , non limebil cor . \ meum. E l Salvaior in spirilu cognoscens millia populi circtimcisionis, quae poslulalura eranl t cru , ciflgereiur, ei cernens aniinum suam intrepidum ( ), . (secuudum carnein autein ba?c aio) dicere etiam ; isia possit. S i quis auiem perspexerii muJUtudinem , \ corum qui ab bostibus proaiernunhir, animatn ob\ , , \ sideniibus, perturbaiiiibus aique exagitaniibus, lonv , , pesiive ad Deum confugieiis merilo d i x e r i l : Neu , . limebo millia populi circumdanlis me. > ", , , , VERS. 8. Exsurge, Domine, salvum me fac Deu$ , 5 5 4 y q&oniam lu percutthii adxenantei mihi , . . . sine cau$a : dentes peccatorum conlrivisti, e l c l i c (88), c > braicum exeniplar consulenles, tlltid, < eine causa ,i *. nequaquam oslendi posse reperimus. Quid enu > > ; \ communc babel c sine cansa, > cum maxilia t Quiu eiiam reliqui posuertint sicui texius Hebraeos. Ve . , rosimile igiiur est, quod Hebraei nonnulli aiunt. , , - Q anliqua exemplaria aliler babuisse, vel Sepluaginla diclionis isiius viliiaiem dcvilames, pro c tnaxiUa, , c ausos fuisse ponere c sinc causa. Expeudenieser, > c , go huno versum sectuidum Sepiuagima, disseramus (5 quotnodo accipienda sinl quae bumano niorea Deodi cia siint, exquibns facileest videre quo paclodicatur: , * c Exsurge, Domine, salvum me fac, Deus meus. , , , . Nobis enira ceu dormieniem, quando tentaiionis , caasa nos iradidit adversariis poicslalibus, excitai , illuoi. Forie eiiam ctim Salvaiorem pro nobis otu. tiibus iradidil, donniebal ei Pater. Ex$urgil auiem , * C I I I I I salvmii ipsum facil, cl percuiil inimicos ejus, , vel eos qui ex circiimcisione sunt, vcl verilali repu , -' . * gnantes poieslales iuvisibiles. Porro ui;!la inimici rolio babelur, cuin virsanclus cum iisqui oderuiil * , . " D pacem, sit pacificus, et iuimicos diligal. Videri atiteni possit quispiam c sine causa cum aliquo tv c , \ - iniiniciliam subcipere, si vel buiiianius vel rehgio , , - sius inimicus spccleiur. Humanius quidem , cuiu , - la3dere incipientetn aversatus ulcisci volueril : sic eiiim non sinc causa > euin qui prior la?si(,odisse * ^ > videri queai; religiosius vero,si quis inimicus fiat * , ob verilalem, qucmadmodum Aposlolus a i l : c Ini , * micus facius sum vobis verum diceus. Etillud : \ * c Nonne qui oderunl le, Domine, oderam ? E l c \ , , ; > \
M 9
meu8

9 t

8 7

I Pelr. m , 19.

8 8

Psal. x x v i , 3.

" G a l . iv, 16.

9 8

Psal. cxxxvm, 21.

(87) , elc. Corderius, codex Barncciauiis, scbedie Combelisii, Barbarus. (88) , etc. Codex BaPATROL. G * . X I I .

roc. Barbarus, partimque Cordcr. Pluriraa auiem iisdeiu fcre verbis exslanl apud Euseb.
36

 ORTGENE 1132 qoaeremlum cst an sint aliqui qui oderinl Deum. ^ Nnllus enim vel eorum qui omnino injusti snnl et \ alhei, istud falebitur. Quinam ergosunl qui oderunl . ; Deum ? Quosnam in confesso est odisse Jesum et , anaibemalizare ? Quse conira illum fiunl, oninino ; ad Patrcm referunlur. Et omnis qai peccal, odil . Deum, vcl sapieniiam conlemnens, hoc est, Chri , , stum, vel jusliiiam odio babens et operans iniqtii , \ laiem. quoniam justilia est Gbrislus, qui odit . Gbrislum justiiiam, odit el Deum. Gum aulem l i , , qneat quis oderit Deum, nisi diligenler expendamus . qtiid s i l iilud : c Nonne qui oderunl te, Domine, , , c \ oderara? > omnes homines, paucis exceplis, odio ba- , , ; > bebinuis,cum valde pauci sinl qui operibus probent se amare Deum. Quid vero absurdius sit quam . avcrsari cunclos, imo, et si dicere opus est, seipsum ? , Si qiiis enim sui ipsttis sincerus et candidus oesii, , ; maior fuerit, sibi odio esse Deum deprehendet. Ne , quaquam igilur sicputandumesl quae o d e r u n t 5 5 5 . Deum, sed quae raiione praedilis accidunl mala. , Verbi gralia injusiitia odil Deura, et injnstus qua , lenus iniustus est, odil Deum, injuslitia qua? in ipso , , esi boc facienle. Oportei igitur nos bujusmodi ac. ^ cidentia mala, et quae nobis imprimis inimica sunl, , perfecto odio, boc est, quod a pcrfectione profici, , . " scitur, odisse. Nam quemadmodum a perfeclione \ jusiilia alque prudentia mananl, eic et hujusmodi , . odium. H#c autem a nobis dicta sunt, expendenii , c bus illud : c Pcrcussisli omnes adversanles mihi , aine causa, > cum omnes qui alicui adversantur, . , c . sinecausa adverscnlur. Ejusmodi est illud : t Odio ^ , babuerunl me graiis. Quales aulem sunt pecca- c ' . > lornm dentcs qui conleruntur, tales et ii de quibus , diclum e s l : < Ibi eril flelus et slridor denlium. , Peccalorum dentes sunl a ralione alienae cogitalio nes nobis praeter naturam advenientes, quibus bo, * stes uosiri lanquam dentibus saepenumero ulenles, , \ accedunt ad dcvorandum carnes nostras, boc est, '. ea qiuc ex carue pullulant : Manifesla autem sunl
e i 9 4

1131

opera carnis, > ui ail divus Apostolus * . VERS. 9. Domini est salus, et super populum luum benediclio tua, > etc. Qui credit Domini esse salulem, elDcum noslrum esse Deum salvos faciendi *, Domini enim sunl exitus morlis, is novit eiiam quid sit confiderc in filiis hominum, iu qnibus non esl sa- ^ l .if> # A u i n A e l c n n A i * / 1 rvt o i i i c . , t m i I t i / A l l l C l u s . Quin est super populum ejus benedictio ejus, quae spirilalisesiin coelestibus in Chrisio.
9 t e

Kvpiov , , . . . (89), , A\lf\fttllTrt,\\l f\tr SiTT , . . '. , . * . (90) , , , ,

PSALMUS IV. 1. Jinem in psalmis canlicum David, etc. Cum multi psalmi secundum Scpiuaginla inscribatUur c in finem, secundum alios aulem lilulum babeant huic in flnem inscriptioni consenlaneuni, operae prclium esl pro viribus invesligare
YERS.
9 1

Joan. xv, 2.

Luc. x m , 28 .

9 3

Gal. v, 19.

(89) , etc. Corderius, Barbarus. (90) ,.. Codd. Roc, Baroccianus, Coisliniamis, scbedse Coinbeiisii, Barbarus

Psal. L X V H , 21. Psal. CXLV, 3. el Corderius Origeni tribuunl, quanquam similia aui eadem saltem qnoad senium reperiuuiur apud Eusebium.
9 5

1133

SELECTA IN PSALMOS. -

P S A L . IV.

1134

. , , lntjiis diclionis sensum. Sciendum esl, ut arlis cn , juslibet alque scienliae quidam flnis cst, quem in' tendil is qui arlem vcl scienliam serio exercel, sic eliam nalurae raiionalis Jitiein aliquem esse opor-. , - tere. Hic aulcm est viviiicari "in Cbrislo secun* . dum Apostolum. Exislimamus ilaque psalmos qui c in fincin iuscribunlur, scnsum quemdam linis , * prae se ferrc, e l ad illutn fincm eos qui quae dicun . lur, inielliguut, cohortari. Omni autem cerianti . , , finisesl vicloria. Quare, cum, u l anie ostendimus, , c David dicatur Chrislus, psalmi qui c in finem David inscripti sunl, finem el vicloriam annunliant , Chrisli, quem juxia Aqudam dicere liceat viclorem. ', - Omni 556 'icio victoriam Iribuit, quando, quiilem quisquis a Cbrislo vincilur,accidentem sibi , ^ maliliam viucit et de medio lollit, ulpoie Gbrisio , . subjecius. Neminem enim invilum vincit Chrislus, | , , . sed suasione, cum sii Vcrbum Dei.In hanc ergo v i cioriam bymnos seu psalmos inscribi, quibus Se^ piuaginia c in linem tilulum fecerunt, Tbeodolio c > auclor esl: alSymmachus c iriumphales > Cbrisli di< xerii ejusmodi psalmos seu cantica. Veiumlameii . cum non tanium ipsi David, sed Asapb quoque c i c , \, filiis Core c in finem dicaniur, non absurdum fue* , , r i l nos de omnibus sanclis qui Cbrisli imagine.-n suscepcre, quod bic dicium est inlelligere. Quod ' . vero apud Sepluaginia el Aquilam dictum est iu psalmis, id aperlius piilo edidisse Symmacbum, c i psalleriis, cuin Ires nos doceani iu organis , Q quse psalieria dicunlur, bujusmodi canlicum scu modulationcm iuisse persolulam. Nam plurima . quarenda sunl organa, quibus illud c in finem ' , canitur, vcl pro paria vicioria, vel c viclori. Po* , c . > test autem ei quod Tbeodolio edidil, c in vicloriam ) in bytnnis, boc ipsum signiiicare. Hoc igilur canlj. , , - cum, vel nielodia, sive psalmus incmoralum babcns ', , - argumenlum, quaj aniea a nobis explicata sunl, , pollicelur, ex vulgariore senienlia propbelsc Davidi, , secundum arcanam vero significationem Gbristo sancloruni personam assumenii, ipsorumque aerum , ), - nas quasi proprias, e l dilalaiiones modo sibi ascri* ,( , benli (sanclomm enim illa vox e s l : c In omuibus tribulaiionem palicntes, sed angusiiati >}, modo , ' , > aulem eos converleuli qui gravi corde suia, eivani
e i l i m v 9 6

;. D lalemdiligunt.Gscirrum non longa inquisilioneindiget discrimen vocum canlici el melodiae. Per canli \ . ciun vox dicenlis inclinaia, per melodiam arliiicium , ^ carminis rbylbmice cantali designalur. Secundum (. aulem aensus anagogici leges, bcne composilum e i ad ralionis normam exaclum viiae inslilulum ad Dei gloriam, cum docirina sana verbisque ad alio rum uiilitaiein concinnatis, e r i l melodia. . VERS. 2. Cum invocarem, exaudivh me Deus ju , siiiicu mew. elc. Quse bic loquitur persona, vel Pro- , . . . (01) , ' phela, vel Gbrislus esi secundum buinanam natu* 11 Cor. , 8. fDl) , mancuui el inuliluin. elc. Codex Baroccianus, Barbarue Exslal eiiam in codice Roe 4, ecd

1)35

ORIGENE

1136

ram quain noslri cauaa suscepit. Declarantautem hxc . verba ipsum exaudiri, non poslquam invocavil, sed 0 \ , ctim invocaret. Sanclis enim et omnino audicnlibus ' . pracepla divina, haac apud Isaiam propbelam pro- missio annumiatur : c Adhuc te loquenie dicam : " Ecce adsum. Opeiae aulcm pretium est conside , ,. " rare quid sit invocare, cum ii qui Scripturani , non scrulaii sunt , arbilrenlur cujuslibet qui . ad orandum propenderit, hoc esse opus, 557 Propbeta vero apertissime declaret ad san, clos et eos qui salvandi sunt, perlinere invocaiio , \, c nis munus : Nam, inquit , c omnis qui invocave , . ril nomen Domini salvus erit .i Si enim omnisqui , iuvocaveril nomen Domini salvuserit,> qui non salva, lur, is non invoravit nomen Domini, licel hoc ipsuni , .
8 7

ssrpius fecisse visus fuerit. Siquidem invocalio , ' non voce, sed in reclo loquentis affeclu, et fidei . ^' firmilate posila est. Ita et in psalmo nonagesiuio oclavo non cuilibel Dominum passim invocare tri- , butum csl, sed Samueli, qui lanti a Deo habilus , , csi, ut cuni Moyse dileclo annumerareiur, qucmad- , modum Jeremias a i l ; Neqtie si sieterini Moyses ' ei Sainuel coram me, c i oraverint pro bis quibus- , , , , dam impiis, exaudiain eos, dicil Dominus. Scripuun esi igilur de eo : Moyses et Aaron in sa- c , cerdoiibus ejus, ct Samuel inler eos qui invocant nomeu ejus. Invocabanl Dominum, et ipse exaudie- . , bal eos, in columna nubis loqiiebatur ad eos. C u . siodiebant lestimonia ejus el praecepia quae dcdit illis. Domine Deus noster, lu exaudiebas eos : ^ . , , . Deus, propitius fuisli eis. > Quia enim cuslodie banl lestimonia ejus el prxcepia quae dedil cis, quando orabanl, inter invocanlos repuiabaiilur. E l , , . hi cenlesimo quadragesimo quarlo psabno accura tius ediscimus quis sil ille qui invocal: c Prope esl c Dominus oninibus invocaniibus eum in verilaie*, > , quod neinpe sinl quidani qui non inyocant in veri * c , taie: Noti enim qui dicil mihi, Doniine, Domiue, , , intrabil in regnum ccelorum, sed qui facit volunlaiciii Pairis mei qui in ccelis e s l . Nam perfecte ' . , diccrc est c Domiiie, > quando opera ipsa clamanl , , ct dicuul, Dominc, Domine. Hiuc ergo liquet , , cum qui invocal Dominum, jusiitiam babere eljuslUiam veram. Cum aulem Cbristus sil jusiitia, ju- , . slus parliceps esl juslilhe, id est, Cbrisli. Ne vero , illud : cDeus juslilia? meae , superbiain pariat, , . " possunuis boc insuper u i i : c Qui faclus est nobis , , a Doo sapienlia ei jusiilia, el redemplio, et pcr " inde eril ac si diceres: Deus Domini nici. , , > , . Y ERS. 2. In tribulatione dilatasii mihi, miserere ' , viei, et exaudi orationem meam, elc. Videlur divina , . . . Scriplura, nulla babila proposili bumaiii raiione, (92) , specialim tribulalionem vocare id quod sanclo viro ;, advcrsum eyenil, licct ad ejus exerciliuut inferatur. , Quod enim ejusiuodi peccatort accidit, flagellum , Isai LVIII, 9. Joel. u, 52. Jerem. xv, i Psal. XCVIII, C, 7, 8. * Psal. CXLIV, 8. 'Mallb. i!.2t. M C o r . i,30.
9 9 1 a v 97 9 8 5 9 1

(U2)

ctc. Scbcdse Combefisii, codcx Roe 4, Daniel Barbarus.

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . IV.

e

413

, , ,- vocat. Nam c mulla?, inquit*, tribulationes jusion i m ; e l : Mulla flagella peccaloris. Exeinpli .) causa, quae perluiil Job, et quae passus est Josepli , , , in iEgypto, iribulationes dicemus; quae autem p r o & & picr uxorem Uriae et populi censum perpessus est , . David, fliigella appellabircus. 558 Cailerum ne , quid in Scripturis nos laleal, observandum est Iri, , bulationem eiiam peccaloribus, el flagelhim homi . " nibus j a m justis iribui. Quod vero lenlalio, quae , sanctis viris cenanlibus immitlilur, tribulalioiiis noniine voceiur, ex niullis praBler ea quae diximus, . , verbis, ut credamus adducirour. lNon enim miruni cst, si flagellum delinquenies filios corripil, u l ait , . > S a l o m o n : < Flagellat auletn oimteni filium quem recipit. Et rursus animadvertendum esl flagclla *
7
r

gustiali. carpens Corinlhios ail anguslias ipsis ioesse, dicens : c Non angustiamini in nobis, angusliamini aulem in visccribus vesiris. Mox eos per sanctiialis slatum exborlans, d i c i t : c Dilatamini et vos. Sic igilur Prophela gralias agil l)eo qui auxilium ei aitulii ct dilataiionem dedit voluntaii ejus in lempore iribulalionis. Dilalat eniin Dens, non malos cohibcndo, sed animi magniludincm impertiendo. Y ERS. 3. Filii hominum, usquequo gravi corde? Ut , ; quid dllxgith vamtalem el qumriih mendaciumt etc. , , . . . Islud, 01ii boininum, nonnulli arbilrabunlur pcr , (93), circumloculionem dicium esse, qucmadmodum apud , Graecos, (ilii Acbivorum. Alii vero a Salvalore iri cipienles, qui plerunique Filius bominis appellalur, , D causam quaerere volentcur quidam non simpliciter bomines, saepius filii bominum appelleutur. Quod , enim Salvator voceiur Filius bominis, neuliquam . , peripbrasis esse possil, siquidein d i c i t u r : c De c , ditei polestatem judicium faeere, quia Filius homi . nis esl. > Hoc igiiur geiieraiim sciendum esl bomi, , nis appellalionem addiiam, cum viri sancti nomi , nantur dii, in viluperium s u m i : cum vero pecca , lores ferae et pecora dicunlur, in laudem depuiari. . c Prioris iiilelligeniiae exemplum e s t : c E g o dixi, , Dii eslis, et iilii ExceUi omnes, vos autcui sicul , bomines morierr.ini ei sicut unus de principibus Psal. xxxin, 20. Psal. xxxi, 10. Prov. x m , 2. Psal. L X X X V I I I , 51, 52, 33. II Cor. i v 8. II Cor. v i , 12. II Cor. vi, 13. Joan. v. 27. Psal. L X X X I , 0, 7.
1 1 1 1 11 ia 5 7 8 9 f 1 1 1 1 1

. , ^ , , , ^ , , ' ' . , , , c , ' . , c , (J . > , * c . . , .

dici quae iEgypliis propler Israel conligerunl. Filiorum enim proprium est flagello vapulare. Quare in psalnio octogesimo ociavo dicitur : c Si dereliquerinl filii ejus legem meam, et in judiciis meis non ambulaverinl, si juslilias meas profanaverinl, el mandaia mea non cuslodierint, visitabo in virga iniquilales eorum. lla?c cum dicla sint, tribulari non esl in nobis; inolesle aulem ferre et oederc nobis esi liberum simulque viluperabile; quod Scriplurse vocant angusliari. Nou solum aulem non cedere, sed in ipsis kelari, ulpoie quae niajora prsemia cousequendi occasionem prebeant, sanclorum virorum opus esl, quemadmodum aii Aposlolus : c In omnibus tribulatiouem patientes, sed non an9

(1^5) , Ylol ,

elc. Cod. Roe. Baroccianus, scbcdaj Combeiisii, Barbarus,

ms

E X ORIGENE

cadeiis. > E l i l l u d " : t Cum enim sit inter vos ze- > , t " \ , \ , 16, el conienlio, nonne carnales eslis, el secun ; dnm liominem ambulalis? Posterioris vero: 559 . . Homines ei pecora salvabis, Doinine . i Caclerum , fiuum bominis, defmiiam in Scriptura personam , quae vocatur Deus (qualcnus modo memoria lcneo), \ Danielem primum et postea Ezechielem prophelam, * cum cssenl in caplivilale, nuncupalos invenimus, , iieminem vero anle capliviialem (qualenus memo , riae prodidciunl libri qui sine conlroversia ul divinitus inspirali circumferunlur) hac appellaiione . , nuncupalum. E l quid opus est dicere de Salvaiore, ; , cum Evangelia ejusmodi voce plena sint? Quoniam , qui erant in cnpiivitaie, peccalores erant, exislinoamus Danielein solum,* quod - - servaret - - - - dignilalem . bominisqui ad imaginem et similimdineni Dei con- ' ditus est, ad eorum opprobrium audire istud : , tv , c . > 5* F i l i hominis. Hoc ipsum de Ezecbiele dieendum . " rst. Homo enim qui ad imaginein et siiniliiudiiiem * Dei faclus esl, primus bac appellaiione nominauis , esl, el bic proprie. homo esse pOierit. In Salvalore . , fjMoque considerandum est, an humanilas ejus , Filius hominis dicaiur, ei pairem hotmuem babeat btiraaniias imagiuis Dei invisibilis. Quod anlem di- . , cium e s t : Quiqne lerrigenae el filii hominum, > , excellenliain osiendit filiorum bominum prae lerri- . , genis. Sed quod ad lideram atlinet, quoniam corri , piunlur bic illi quibns dicilur : c Usquequo gravi , > , corde, > etc, non bene vidcbuntur haec quac invi- , Cem sibi opponunlur, de filiis horainura afferri, Q , tiisi forie duplex bomo sit intelligendus, qtiemad modum accepil Apostolus dicens : c Primus bo mo de lerra terrenus, secundus bomo, Doiuinus de . , coelo. Qualis terrenus, tales et lerreni, et qualis ' , \ tceleslis, lales et ccDlesies. Rursum vero el sic . > , quoniam Gliis bominum prxcipilur ul cognoscanl , c quia uiii iiicavit Domimis sanclum suuui , > quav , , retur quomodo qui secundum deteriorcm acceptio- Dein sunl filii bominum, jubeantur opus sanclissi- . iiiorum viroruin peragere. Cognoscere enim quia , imrificavil Dominus sancium suum, sancUssimo- . , mm virorum opus esu At boc solvere facile esi. Nam qni in delerioribus est, filius bominis esse poiesl sccundum lerrenum bominein; si auiem , , conversus fuerit, quod non esl impossibile, fleri po- D . tesl iilius hominis secuudum hominem coelesiem. \ , llujusmodi filii bominum posteriore accepiiooe cum , \ l i l i i siul ejus qui de lerra lerrenus esl, eiiam gravi , \ , ^ feorde esse dici possunl, diligereque vanilaiem ac . quaerere mendacium. Iniellecius euim carnis in ip. , \ , gisesi, elcorporeus amor, et mendacii, quod veri- . tati contrarium est, inquibitio. Gravi quippe corde sunt qai sedeuleni in plumbeo laleulo iniquiiaiem , in corde babenl, q\i ad infuna quacque delaia oiim i gyptiis in aquis vebemeiuibus fluctuum bu . jus viiaB lanquam plumbuni demergeiur. His auiem . , q t i gravi corde sunl, eontrarii sunl ii qui suave
i e 1 B 18 1 7 18 1 4

I Cor. , .

1 5

Psal. xxxv, 7.

Psal. XLVUI, 2.

17

i Cor. xv, 47.

! s

Psal. iv, 4.

1141

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . IV
esu

ol , \ * 5 6 0 ^ Christi jugum subiere. Forte eliam, quia , , discipuli filii sunt prcccepioris, et praeceptores ima , \ ginem ct simililudinem Dei gerunl, idcirco qui do , cenlur quidem, sed praecepioribus digni non sunl, . ii lanquam Glii bominum et gravi corde objurgari , \ - possunl,quod oblalas sibi ad cor emundandiim oc , casiones minime seculi sint. Mos enim inolevil, ut . qui instituunlur el praecepta sibi irudita non se quuntur, ob cordis crassiliem a praeccpioribus gra. , , vi corde discipuli nuncupentur. Idcirco quaerunt , eliam mendacium, quippe qui non videaul veriia , lem. Quod si recondilior sensus adduccndus est, . quoniam veritas esl Salvalor, liquet ei iuimicum , \ , > *, t , > esse sermonem mendacem qui veriiatem pollicelur, \ quem sa?pe Joannes nominal anlicbrislum . Si
i 9

, - vero quis ex peripbrasi dicium esse velit, fllii > , \ .,. bominum, pro c bomines, > id quod plerumque in hominibus est cor grave reprebendilur, ut abjecta, , \, ' sic dicain, ejus surdilate inielligenliam assequan , \ . lur, el suara solerliam seu quairendi vim a rebus minime nece&sariis quseque omnes fallaces sunt, averlenles, ad ea quae necessaria suni adbibeant et veritatem inquirant. V E R S . 4. Dominui exaudiet me cum clamavero ad eum, etc. Magna vox quae pervenit ad Deum; non , . . . (94) esi illa quae inler bomines multum sonat, et ma , \ \ jori aeris pulsu inlenditur, sed esi purus el mun, ' dus iniernorum menlis verborum excursus, quae ad . Deum usque perlingunL Sciendum enim est esse , \ - quamdam in inlintis pra?cordiis bominis vocem, quae corporis organo non profertur, sed quani bomo in , ' se collecius et in cubiculum ingressus, occlusaque , \ aensuum porla, lotusquo exira corpus positusernit, , lit ad eum qui solus ejusmodi vocem audire polest. Qnamobrem elsi non legamus ullam Moysen sen >. silem vocem emisisse, ei lamen dicilur a Deo in Exodo**: c Quid clamas ad me? > Exilis omnis vox \ , est q u de lerrenis el fluxis rebus oblinendis ad / c ; Deum emiltitur. Hanc Salvator ad Patrem profe ' \ , rendani negat, cum ait (94*): Quairiie magna, et \ , \ parva vobis adjicienlur : quserite coeleslia, el ter rena adjicienlur vobis. > , \ , \ . , , . . . , - VERS. 5. Irascimini, ei nolitepeccare, elc. Vox haec, , (95) cirascimini, designal imperalivum modum, designat \. eiiam deOnilivum, qui a quibusdam quoque vocalur , , aflirmativus, ut cum diciinus : irascimur, irascimi, . ni, irascunlur. Rursus alio roodo irae appellalio a qua , ' , c , deduclum esl illud, irasciinini, signilical volun , tarium quidpiam, quod nonnulli definierunt, eos qui . 561 tesisse videnlur, ulciscendi appelcnliam. Si \ , guificat etiam involuntarium, quod a nonnullis vo , ' caiur prima commolio, quae cerlis quibusdam i r r i . , taiionibus trahit ad eam quam prius definivunus , > iram. Quod si in bunc posleriorem sensum accipi{ n

I Joan. i i . " E x o d . x i v , 15.

(94) , etc. Schedse Combefisii, el Grabii, codex Coislinianus, Danicl Baroarus. (94*) Vide Atillii Nov. Tesiam. Malib. v i , 25. (95) t , > , etc. Codd. Barocc. Roc, scbedx Combefisii, et Dawiel Barbarus
9

 ORIGENE

1144

1 1 s illud irascimini, non est peecatuiu posse a , virtute deciderc, ac juxta bunc sensum in impera , livo modo non erit inlelligeatkiin illud irasci( mini, (quo paclo enim ini|ierari poiest quod non ;) , ' p.sl liberuni?) sed in indicaiivo modo, ui sensus " sit: Cum irascimini et id vobis incogilautrbus ac , * cidit, nibil a vobis addalis, nibilque vituperio di guum sequaiur id quod viluperio digwura nou est. * Quod innuit bis verbis: <Et noliie peccare. > Docet . igilur boc loco Scriplura esse iram aliquam quae non , sil peccalura , quxque nondum a libera voluntale ' oria nos urgeat, et aliis noceai. Huic explanationi . , vocij f irascimini, \ suflragalur Aquila, qui llebrai , luiB proprie inlerprelari voluit. lnvolunlarium , enim quod anlea diximus a nonnullis vocari primani commotionem, turbationem el commolionem , animi esse arbilralus, a i l : Turbamini et nolite vov > c > peccare. Quodquidem, < lurbamini, non est in , ( iinperalivo modo (absurdum enim est propbetara praecipere Uirbalionem), sed in indicaiivo modo, ut ) , , liximusde vocft < irascimini; perimleac sidiceret: Si vobis coitlingal ut lurbemini, nolite peccare. , . , Qua diciiis in cordibus veilrh, i cubilibus vestris . . . eompungimini, etc. liis videiur docere quemlibet , cubituui euntem debere a seipso eorum quae inter- (96) diu egerit, raiionem repelere,et ob ea quae conira ' rectain raiionem fecerii, seipsum improbare, ar- , \ \ guere et verbis compungere. Nam si boc accurate ac sedulo fiat, ab bonesiis nec abducemur, nec de- . . , labeunur. Quse dicilis, inquil, ea vos compungaol, , quo lempore ad donuiendum decumbilis. Parle . ' uiilur ul oinnia peccata indicet. Pars peccatorum, ea sunt quae verbis commiuuniur. Ea forie boc loco \ pr&miUuutur aliis peccatis quae operando fiunl. . Caeierum boc verbum : , coinpungimi * NI , quod forie neque apud erudiios scripiores , Graecos iuvenilur neque in usu est apud eos qui Graeca Hngua utunlur, sxpius taraen proprie ab in\ \ lerprelibus usurpalur, cuni sermo esl de iis qui , deliciorum vel rei cujuslibel alierius causa morden lur. Sic in terlio libro fleyum narrans Scriplura , ' , quomodo Acbab rex Israe!, ob conctipiium Naboib Jezrabelilse agrum reprebensus, pcenilcmiam egeril, a i t : f Verumlamen frustra Acbab, qui venumdalus est facere malum in conspeclu Domini: sicut , ; ' , cverlil eum Jezabel uxor 5 6 2 J - factus cst . \ abominabilis valde, eundo posl abominaliones se cundum omnia quae fccerat Amorrbaetis, quein ex '^, & lerminavil Dominus a facie filiorum Israel. pro verbo, quomodoOompunclus esl Acbab a facic Do- . \ mini, et ibat plorans, el conscidit tunicam suam, ' el accinxit saccura super corpus suum, el jejunavil, , , 6 et indutus est saccum in die, qua percussil Nabu- , , , ^? tbai Jexraelilem, el ivit. facuim est verbum Do , 0> mini in manu servi sui EUu de Acbab : el dixil Do ^ minus: V i d i s i i , quemadinoduin compunclus esl
1 t 1 1 e u s

III Reg. xxi, 25 eiseqq. {%) , elc. Codd. Uoe, Baroec. scb^da Couibefisii^ el Barbarus.
r

1145

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . IV.

414

Achab a facie mea? indacam malum in dicbus ejus. E l in quiuquagesiino nono psalmo : Commovisii, inquil lerrani,ei conturbasli eani. Saua coulriliones ejus, quia commola esl. Osleudisli populo (uo dura, polasli nos vino compuiidionis. Dedisli timeiilibus le signilieaiionem, ut fugianl a facie arcus. > Fatelur eniin Propbela poialuiii se vino compunclionis. Et quoniam verba quibus reprebensus fuerat, ut ila dicam, concoxeral, ei ab illis passus erat compuiictioncm, idcirco falelur sc uua cum meiuemibus Deum accepisse siguilicalioitcm ul fugerei sagiltas, qnai ab arcu Dei conlra impios, el persislenles in peccalis, nec poeuiienliam agenles immiltuiUur. E l in Cenesi scriplum e s l " : D i xil auiem Esau ad palrem suum : Nunquid benc \ , . diclio una tibi esl, pater? Conipuuclo aulem Isaac, \ ' exclamavil voce Esau , el flevii. Cxlerum pro , ; f compungimini, t Aquila et Tbeodolio, taceie, > , , reddidenuil, quod Symmachus magis apertam ver. > ' , , borum uolionem proferens, quiesciie, t inierpre > laius esl. Sensus esl : In cubilibus vestris secrelo > inlra vos reputate, nimirum quae a vobis per diem gesia sunt, ei cuin facia veslra expenderilis, sic demum quiescite. * ' * . , V ERS. 6. Sacrificate sacrificium juUiiiat, et *p, . . . (97) - rate in Domino, etc. Non qui ex injuslis Iucris do , \ ' nal, nec qui ex parlis bonis, ut par est, pauperibus , \ ^ dislribuit , noc qui dolens ac coaclus d a l , is . , sacrificai sacrificium juslilia*. Evideniissime auiem docei non de sacriliciis, quae sacrorum librorum , Jectores exposuerunl, praecepisse Deiim. Nam in quadragesimo psalmo ail " : Deus, Deus luus ego c , sum. Non in sacrificiis luis arguam l e : bolocausia . aufem lua in conspeciu meo suni semper. a o \ . cipiam de domo tua vilulos , neque de gregibus ,' tuis hircos: inex enim suul omncs ferae agri, j u ^ nienla in moulibus el boves. Coguovi oinnia vola, \ . lilia coeli, el pulcbriludo agri niecuui est. Si esu , \ ' riero, non dicam l i b i : meus est eiiim orbis lerra . , * 663 P^niludo ejus. Niiuquid mandticabo carnes \ . , ; laurorum, aul sanguinem bircorum polabo? lmmola , / i - Deo sacrilicium laudis, et redde Allissimo vola lua.
e t

\ * \ ; , \ , > \, , \ . " , . . , . \ ', ' , , * , -

. \ , \ - ^ E l invoca me in die tribulalionis, et eniain te, el , \ . > bouorilicabis ine. > E l in quinquagesimo : Quo ", , , niam si voluisses sacriGcium, dedissem iiiiqun, bo , lucauslis deleclaberis. Sa< rilichiin Deo spiritu . conlribulatus. Cor conlritum el biimilialnm Deus . > c non despicicl. > Et a l i b i " : llolocausia veslra e l . > sacrificia kcliikaverunl ine. > ln Jcremia quo \ < , \, - que: < Non bacc, i n q u i t , mandavi patribus veslris , qua dic eduxi eos dc terra i E g y p i i , dc bolocausiis. , \ ei sacriflcio. Amion boc illis pmius iiuperavi di' ceos: Unusquisque adversus proxiinutn suum ina8 8 17 n

Psal. i.ix, 4. 5, 6. " Ccnes. xxvu, 38. Jerem vn, 22 ct seqq.

i %

Psal. XLIX, 7 cl seqq.

" Psal. L , 18.

" Jsrem. v i , 20*

(97) , cic. Cordtrius, Barbarus, Codox Baroccianus et Roc 4.

4U7

ORIGENE

1U8

liliam rescindat de corde suo : nec jiisjnrandum ; falsnm diligalis: Nam haec omnia odi, ail Dominus , omnipotens. Manifesle igilur his omnibus docet , , inquirere quaenam sit sacrificiorum ralio, quibus ^ inteHigendis coiiduciuit oracula divina quxdicunl: * c Sacrificium Deo spiriius coiilribulaliis, quemad- c modiiin c i hic : tSacrificaie sacrificium jusiiliae,et > c speraie in Domino. Ipse quoque Salvalor et Do- , . > minus nosler, eos qui prophetias non inlelligebant, , ei propierca corporeorum sacrificiorum impolenli , * amore ad stuporem usque flagrabani, ad saniorein * , :mentem reducil d i c e n s : c Si aulem scirelis, quid c s l : Misericordiam volo, et nou sacriiicium , nun- . quam condemnassetis innocenles. Porro locus ! , , *0. apud unum de duodecim prophetis, in hunc modum , positus est : Quia misericordiam volo, el non sacrificium : scientiam Dei plusquam bolocausia. > l l x c antem de sacrificiis legem esse docet Paulus . * dicens : Qui exemplari et iimbra? dcserviunt coeleslium. > Ei ergo qui leges de sacrificiis legii, , enixe laborandum est ut eas ulroque modo explicet, ^ . ei eas lum juxla figuralem, lum juxta recondiiiorem , c ei mysticum sensum expendat. Haec compendio a nobis observala sunt, explananlibus illud: Sa- , < . * crificaie sacriiic-ium jusliliaB , > et consequenlcr istud: Speraie in Domiiio. Neque enim consen- , * laneum est ul quis spercl, antequam jusle agai: ei autem qui jusie agit, licel confidenier sperare , . ' , , el Domini bona exspeciare. Spes enim esl bonorura exspectatio. Quoniam vero a niullis quaeri solel, Q , , , , fium vir probus aliquid speret, cum vir pcrfectus , virlulis praemia jam receperit, nec ulla re indigeal, ac proplcrea nibil speret, corurn enim quoe desunl, ?sl spes, cumque allerius sil bene sperare, nam probis semper bona alia ex aliis coniinua serie . succedunuage nos quoque juxla Scripiurarum sen- . > , , lemiam , de hac quaeslione pauca pcrslringamus. , Clarissime sane , ut speremus in Domino , sacra . noseloquia adhorlanlur. Sperel * enim, inquiuni", c Israel in Domino; > et , < Domus Israel spera , vil in Domino , adjutor eorum 564 prolecior , > eorum est. > In nonagesimo aulem psalnio, una ciim " . > aliU proniissionibus perfeclo viro dicilur illud : , < Scapulis suis obumbrabil libi, el sub pennis ejus
1 % 1 9 8 0 8 8 e l 8 8

sperabis ; scuto circumdabil le verilas ejus. Pau- D , ( ) H , , liis autem in quo pendel lex el propbetae, volens . oslendere qualis sil (cbariiaicm dico) ail : Cha , rllas omnia credil, omuia speral, omnia susiinel. Cbarilas nunquam excidit. > Quod si nunquam ex, cidere perfecti viri esl opus quod a cbaritale pro , liciscilur, illius eliam qui re qualibel laboriosa su, ' ' peiiorest, eritoinnia propler cbarilalem susliuere, , el omnia credere, nimirum qu;e sunt, et vera sunt. . > xsl Neque enim inter omnia censcnda sunt falsa qutppe quiii ne omnino qnidem sunl. Nam qui cbaritale praediius e s l , pcrfectus ei siabilis esi in salulari , iide, qua? esl de quaquc re ad crcdendum necessaria, , Pe.il. cxxx, 3, Psal. C X I I I , 9. &* Mauh. xn, 6. Osee. vi, 6. IJebr. y m i , 5. xc, 4. " 1 Cor. xiii, 5.
r u 1 8 1 9 8 8 1 8 8 u 1

1149

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . IV.

1130

, , manileshim est, omnia sperare , nihilqne eorum , - quae sanclis reservari po^sunl, desperarc , niillius , , * alierius opus sane diri posse, qiiam ejus qui perfecia , \ , cbariiaie praedittis e s l : ita ui, si minuiim enucleare , volumus quid sit oninia sperare, dictiiri sinius nibil , - aliud essc quam regni coRlorum baeredilaiem adire, , - consolationern aocipere, filii Dei vocari, Deum v i , dere, jnstitia quam esurii ei silil, exsaliari, perfecia frui misericordia, c t , ul simul omnia breviter , , - absolvam , in omnibus esse qnse verax Deus, el Salvaior Dominus nosler Jesus Gbrisius promisit. . > t Oculus enim non vidil, nec auris audivit, nec in cor hominis asceuderunl, qurc praeparavit Deus iis qui tiiligunl illtim > ' ; VERS. 6. Multi dlcunl: Quis oslendet nobis bona? . . . (98) etc. Simpliciores existimabunl bujus loci sensum , , esse , inullos , cum prumissa annunciantur bona , , , , dtcere, Quis haec nobis ostendel, et nos in illis con , ; sliiuel? eorum videlicel lanqiiam verorum admiralione perculsos, ei ca peroplanles, sed proptcr bu , , manam imbecillilalem, quaeex peccatorum imiliiludine orilnr, sibi non fldentes,fore ul ea vidcani et . " in illis vivant. Alii vero quod dicitur , sic explica , bunt, non omnino posse,nisi a sapientibus, clare et aperle inielligi quid sinl illa bona quae per repro missionem scriplum esl electis dalum i r i : verbi , - gralia, quaenam sit terra quam haerediiabunl miles, - quid bxredilalis nomine inielligendum sil, qui.1 sit , 6- propler cordis purilalem videre Deum iuvisibilem, , - ^ quem iiemo vidii unquam : cujus rei causa, quibus ve faclis , qui nunc lugeni, poslea sint coDSolatio - nem accepiuri: quod Uem, el quale sil regnum coelorum. Mulli ergo audienies quaj in Scripluris pro* . juissa sunt bona , et oplanles ea inlelligeniia 2t meiue percipere, dicuut : c Quis oslendel nobis 5 6 5 u o n a * Pauci euira sunl qui, ut diximus, pos, , ; :, - sint ostendere bona, ad inslarPauli, qui ea veri>o re: r Nos au, , praesenlare poleral, ut alicobi dicit , * tem sensuni Cbrisli babemus, ul sciamus quaea Deo , donala sunl nobis, quae et luquimur in doclis , bumana? sapieulia? verbis, sed in doctrina spiritus, , ' spiritualibus spiriiualia coinparanies.t Saepe aulem , . - observavimus iilud, quis, in rerum raritale usur9 M

, , , ; ' ; c , ; > , c ; " * ' , 7 ; > , , , , . , < , '

3 5

S i c

P ^iciiur " : Quis fidelis el prudens dispensaior? ei , Quis sapiensel hiielligel haec? " Domine, quis requiescei in nionle eancio luo? ^ c i l u r : Quisosiendet obis bona?
e l e e l L i c

a r i

u l

Exlomo in quartum psalmum, ad ilta verba: Mulii dicunl, Quis oslendet nobis bona ? > Cum in magna conlroversia cl conieiuione versetur, quaenam bona et quaBnam mala sjnl; c l nulli afBriiienl, nec bona, nec mala arbilraria esse; uipoie qui voluplaiem bonum, maluni vero id quod molesluin e s i , pronuntieni; alii vero in iis solis quae libere suscipiuntur bona el mala includanl; et virtules quideni earumque aciioues solas bona vo9

I Cor. , 9. I Cor. , 16 el 12. " Maiib. xxiv, 45. Ps. cvi, 43. Ps. , 1. (9S) 01 , elc. Codd. Roe, Barocc. scbedui Combciisii, Dauiel Barbarm.
ft

itft

E X ORIGENE

. *:

cent, vitiaautem et viliosas acliones niala : teilium aulem sil genus eorum qui hxc pcrniiscenl, ei siinul inter arbilraria el non arbitraria csse bona et inala dicunt, probabililate inducti plerique fidelium discendi cupidi, ad locum de bonis meriio dixerint: Quisoslendel nobisbona? > Naiuramigilurbonoruiii eam esae, ut libere suscipi aut oiniui possiul, nemo qui judicii rationem admillaf, audeal dubilare; bonum quippe ait esse, ubi aliquis audiel : Euge, serve bone etfidelis, super^pauca fuisli fidelis, supcr imilfa le constituam : ingredere in gaudium domini lni. > E l bonum est, quod a viro bono, ex corde, ul Servaiorait, profcrtur : c Bonus bomo cx bono ibesauro cordis sni profert bona. t Alque u l semcl dicani , oimiis fructus arboris bonae, qui libere suscipi polesl, bouum c s l ; ul cbarilas, pax , ^ gaudium, palieulia, benigniias el bonilas, fides, mansueludo, conlmemia ; bis vero coniraria, mala. An vero etiam cx Cbrisii doctrina aliquid bonum s i l , el maluin, in iis quae iibera non sunl, disceplandum e s l ; el an bomim aliquid, aulmalum s i l i n iis quae non iibera sunt, ul posiea expensis c l examinalis illis, oslendemus. ISec vero quae ab iis afferuntur qui arbilrariis non arbilraria miscenl, bona ct mala fuerinl : illi eniiu cxistimanl 5 6 6 * noruni alia iu aniuia, alia in corpore, alia exierna csse, quemadmodiun ct mala. Ia aniina, esse viruuem e l aciiones a viriule profeclas, vel viiium et acliones viliosas. In corpore, sanitaiem, robur, pul 4 1 u 0

* , \ * (99) (I), \ ; t " , , (2), , ' , , , . > , * , , (3) , \ , ^, , , , , , . , , , ., ' .* * , # , *

chrimdinem ; vel coulra, morbum, malaiu corporis * * , * babitudincm, el deformilalem. Externa denique, , , , divjtias, paiiperlalein ; gloriam, ignoiumiam; nobi , * , litalem , ignobiHlalciD. Tria iiem bonorum cenera, , , &>el loiidem malorum in Scripturis reperiri quidam . ; exislimanl. Virtules enim el vilia fatenlcs bona ct Hiala esse , praeter ea qune apud nos in confcsso , siinl, in virtule ac vilio , el in aclionibus qtiaj inde ' proiiciscuntur, Scriplura leslimoniis ulenlur, quae , * res corpori el externas bona vel mala esse de, , , clarant : de virluubus qaidem ac viliis, quid verbis opus e s l , .cuin discipliua moruni doceal am- , plectendam nobis jusiiiiam, prudenliam, temperan (i) l i a i u , forlitudinem, et ad earum normam exaclas , , ^^ raiiones; vtlanda csse bis eontraria? quare nou opus esl exemplis ad ea, quae ab arbitrariis profi- D , , ' * ; ^' " cisciinlur, bona. Gorporis aulem elexterna bona ex . iitijiis exposilione dicii mullifariam denioiisirabunt: /JTJ^V sed impresenliarum sufficil quxulam appouerc ex iis quae iu Exodo, Leviiico el Deuleronomio ba $, benlur : ul promissioncs iis facla*., qui niandala , hcrvanl; alque ut mintt et cxseeraliones in eos, qui * (ransgrediuniur ipsa : verbi gratia,quod sanilas > bonum s i l , el uiorbus malum, iu Exodo denuntiari , x*osiendei : Si cuslodierie mandala inea el pra*7 4 1 4 0

Msiith. xxv, 2.

Luc. , 4 6 .

4 1

Exod. xv, 20. . () Legciidum, . (4) Lcg. .

(99) Lege, . \\) Alias, . (2) Alias, . pro , ieg. vidclur

1153

SELECTA 1N PSALMOS. P S A L . IV.

1154

, ccpia mea, inorbnm oinncm , quem iminisi iEgyf piiis, imbicaut iu le : cgo eniin sum Dominus , 5 , sanans le. > Quoilque in Deuleronomio ad peccaules * diciiur, videiur corporis plagas ct morbos in malis . > reponere, in bonis vero sanilaicm et robur corporis. Verba baec suul : Si non obedieriiis, ut faciaiis , oniiiia verba legis biijus scripla in libroboc, ut timealis nomen boc bonorandum el adniirabile, Do (. c minum Deum, incredibiles faciet Dominus plagas (uas, ei plagas scminis lui, plagas magnasei adini , rabiles, niorbos nialos cl plurimos : ei converiet in , , (e omiicni plagam iEgypli malam, quam dcviiasii , , a conspcclu ipsorum, el congiulinabilur l i b i , et , - omnem molliiiem et oinnem plagam non scriplaiu , in libro legis hujus, adducpt Dominus super l e , do (5) - ^ nec exierminaveril le. > E l rursus perfriugcnlibus , mandaia dicilnr : liiimillam vobis febriiu ei arqualuni morbiim, el labescentcs oculos veslros, , et aniinam vesiram liquescenlem, 567 Prrcterea , in Deuieronomio pieiaiis el religiouis deserloribus rigorem ccrvicis insanabilem ininalur . Bona , vero exlcma qui voluiu ex divinis lilteris polliceri, bis ulenlur teviiici verbis " : Si in mandaiis , , mcis arnbuletis, et praicepta measervelis,elimplcaiis , ipsa, dabo vobis pluviam in iempore suo, et terra > \ dabitgerminasua,ei lignacainporum dabunlfrucUmi suuni. E l excipiel vobis trilura vindemiain , el vin . demia excipielsaiioncm, etcoiiiedelispanein veslruiu iu salielalem, ct cum securilale babitabilis in leria veslra,eic. > Ex Deuleronomio baec afferent : , , , ^ eril ubi Jordanem iransieriiis, in lerram quam Dominus Deusdat vobis, cl cavebilis ulomnia inaudala ejus, , quae ego vobis bodie praescribo, implealis: ei dabil le , : Dominus Deus tuus esse super omnes, el venienl . , supcr le ouines benediciioucs bae, et invenienl te, si amlieris voceni Domini Dei lui. Beuedictus tu in urbe, c l benediclus lu in agro, benedicli felus veu , Iris lui et germiua tcrraj iua;, el armeiila bouui * luorum, el greges pccudum luaruni : benedicia; apolbecx Iua3, el rcliquioe luae, > el caeiera. U ; cx , conlrario iinpiis dicitur : < Exsccrabilis tu in , civilate, et exsecrabilis lu in agro; exsecrala bor rea l u a , el reliquise tuae, exsecrabiles filii ventris , , lui, el gennina lerrae luae; exsecrata armenla bouiu ,
4 3 4 4 4 e 47 4 8

. , - D luorum, elgreges pecudum luaruni; el alia iiiiiuniera proferre possunl, qui in rebus corporis el ex , ' (6) ternis bona et mala esse volunt. Evaiigeliiini quoque , , auingenl, ei dicenl Servatorem, cum venil, tan , quam niala, honiinibus absUilisse corporis caeoi , ialem, surdilaleiii, et niembrorurti resolulionem, ei , . * inorbum oinnein, et on>nem inOrniitatem sanavi>se, , % - dedisseque bona pro malis priortbus, ei perspicacitatem corporis, ei audilum, ei aliain sanilatem, , ei robur : el verecundabere cum ex te quaereiu, , aunon inalum quoque esse arbilreniur, a danuoiio Deui. xxvni, 58 et sen. Levil. xxvi, 16. xxvin, 1 ei seq. ibid. 16 el seq.
M 4 4 4 8

Dfcul. xxxn, 24.

4 8

Leviu xxvi, 3 el scq.

4 7

Deuu

(o) Biblia Gracca, .

(6) l.egc .
f

E X ORIGENE

4I5C

vexari et lunaticum esse; ul conlra,ab iis liberari, , bonum. Secl et aposloli, qui dona sanandi et opera > (7) virinUim perflciebanl, in eo ipso bonis homines afliciebant et malis ipsos liberabanl. Ad fulurum * denique saecultim Iransgredienlur, qui haac sentiunt, , et dicent malum esse dolorem, sive 568 pecca- tores aMerno igni adjudicari. Si vero malum est , , dolor, voluplatem bonum esse necesse esl. Ex his , , \ manifesla sunt ea quibus maxirue commoveri possinl, , (8) qui argumenla illa, qua ex Scriplurarum sentenlia , 6 iria esse bonornm ei malorum generaostendunl, di$- , solvere non possuni. Iloc igiiur errore non solum qui , ! nudam et simplicein iidem babent circumvenli sunt, ]sed c l eorum nonnulli qtii sapienliam in Christo profilenlur;easesseOpificispromissiones,elpraeleis^ . ' , sonum diclionum nibil minis illis significari opi- , nantes. Ab iis igitur omnibus, qni ista e Scripturis * , conHci cxisliinant, qua?rendum est, legemne serva- * & verinl propbeiae , quorum peccala non repreUen- , duntur : ul Elias paiiperrimus, qui ne panem qui- , , dem quem ederel babebat; ideoque missus ad nni- (9) . lieretn in Sarcphtba SidoniaB; elElisxus, qui apud , . Sunamilidem anguslissimura accepil domicilium , el \3scamnum, el vilcin lycbnulum, qui et apgritudine , o b i i l ; el Isaias, qui nudus et excalccalus Irien , / nium ambulavil; ei Jercmias, qui et in foveam coeni . conjeclus csl, et semper ludibrio babilus, ul eliam , soliludinem oplaret; el Joannes , qui in solitutKiiibus , babitabat, el pralcr locustas el mel agresie cibi nibil , suiuebat, pclle succinctus lumbos,cl viliis cameli auiiclus. Hos enim legem servasse falcbunlur. Qua> C ^ reinus ergo, an quae bona exisiimanl, iis adiuerim . -i qui legem servaveruni : quod cnm deinonsirare non , possim, eo redigeniur, ul dicant falsas esse pro 6 iniesiones, quae piis el religiosis iieri dicunlur; vel ' , fci si veras sint, altiori sensu inierpreiandas essc : si ad . recondiimn sensuin coacli veueriul, desirueiur eo* , ruin opinio, quod niorbtim corporis cl quse externa , (10), piilanliir mala impiis lex nmiiielur, vel sauilalem , ^ * corporis polliccalur, el opes iis qui Deo adbacserinl. , Quoiuodo vero slulium non s i i , in malis gloriari ci , IsRlari, qui iis lenenlur? Si eniin mala sunt angn , , stioc, el ait Apostolus se in malis gloriari, id vero * , ;slullum e s l , [nec slulius e&t Aposlolus : cerle mala (11) , non suut illa quibus vir sancius exercelur, qni pe niliisafflicliisnoncoarctalur; inopsiionderelitiquiltir; ^ , , lenlaliis, in niorlem non inferlur; cl cum mendicus . -^ ccnsealur, uiullos ditat; cuin nibil possidere cre . dalur, omuia possidei: Hdelisenim esl lolus mundus :; & diviliarnin ; inlidelis, ne obolus quidem. Pracierea ex , , eorum opinione, qui tria bonoriim genera ct lolidem malorumin Scripluris repeririposseaflinnant conse- #, 569 qitfns esl jusios in plurimis semper malis ' , )0 e.sse, cum vera sil propbelia ba3c, quae dicil : c Mulia3 angustiie jusiorum. t Neque vero inlem i 9 M

Psal. xxxm,20. (10) Leg. . (11) Leg. .

(7) AJias, . () Log. . \9) Leg. .

1157

SELECTA 1N PSALMOS. P S A L . IV.

4158

, pestivum fueril ea quae Job acciderunt, in eortim , revocare memoriam, qui ea mala esse putanl: ui , - poslquam foriissime perfunclus esi iis qiiae circum. stabanl certaminibus, de ipso liber a i l : c An pu ; !as aliam ob causam me (ecuin esse collocutum, , \ - nisi ui juslus apparercs ? Si enim non aliier iob , apparei juslus, quam quod hicet ille cum casus cir eumvenerint, quomodo nutic vocaverirr.us qua; , , causae fuerunt, cur jusiilia ipsius eluceret?Ex bis * , - eiiam colligere licet, neque diabolum viro sanclo , * - inaliim esse. Job igiiur diabolus maluni non e r a l : , * Qiiia diligenlibus Deuin omnia in bonum Deus , adininislrat, iis qui juxta proposilum vocati sunt. Praeterea dicemus nonsaiis apparere, justum earum . " fore benedictionurn participem quac in Scripluris , posiUe bona exislimantur : mullae quippe de viro illo sanctoIiistoriae si expendanlur, isiam inlerpreta , tionem refellunl. Quis enim toncratorem sanclum * esse sanus exislimel, qui multis genlibus mensas in * , civiiale aperial, et in dando et accipiendo occupe (12) tur, et res vetilas faciai? Pecuniam enim suain * non dedil foenori, et nuinera super innocenles n o i aoccpil : et qui facit ha3C-, non commovebilur iu , , ; > aeiernum . > Et in Ezecbiele : Sanclus fenori el lucro pecuniam non occupavit. > Sed et febrim , propter peccaia accidere, nemo nisi adinodum ru (15), diset ignarus exislimaverit, cum hujus morbi cansae ; * saepe manifestse sint : aut enim propier coniineu lem aerem, vel propler lales aquas , vel propter talia alimenla : el, si justis sanilas ei divitiaepne
8 8 8 1 8 > 88 1

, . ^ * , , * , ' * . > * . > , ^ , , * , , . , , , , ' * . , 8 0

mia propomiiitur, neminem iuiprobum sanum aul diviiem esse oportebal. Sed saniias recta aniiui conslilulio quicrenda est: diviiioc vere, quae Solomonis sententia, preiium aninurB viri sunt : Pretium, i n q u i l , aniina? viri diviiloe ipsius. > Paiiperlas vero fugicnda est, de qua scriplum e s t : Pauper auiem non subil minas : vulnera aulem ei vibices c l morbi nccipiendi sunt, quae propier viiium dissolulis mcniibus eveniunl: unde el propbcla eos qui in iis sunt, reprebendil : c pedibtis, inqiiil, usqiie ad capnl, neque vulnus, neque vibex, neque plaga inflammala : non est medicamonlnm cur imponalur, neque oleum, neque alligaiura. > Hxc iiaque vel iis qui plane non negligant, sufliciunl, unde collectis sibi Scriplura: dictis quae repugriare videittur, aciione sancli Spirilus dignara huelligenliain assequi sludeanl. Praierca ui iis os occbidaiur, qui bona esse, quac sanciis danda sunl arbiiraniur ; 570 "ala, quae malis ; baec videuiur adjicienda : omue quod esl proplcr aliquid, minus e*l eo propter quod est: quemadmodum secliones, ustiones et emplaslra, quae propier sanilalein sumunlur, minora sunt sanitaie. Elsi ba3C, ul in medicinaB auxiliis, bona dicanlur, iia esl accipieiidum, ui non sint bona (inis, sivo
8V 8 8 88 8 4

Job. X L , 3.

8 1

Rom. vm,28.

8 1

Ps. x i v , 5 .

88

E z e t b . x v m , 8.

Prov. x m , 8.

8 8

ibid.

8 8

Isai.i,6.

(12) " . Leg. . , (13) Lcg. , & .

1159

ORIGENE

ullima medicina?, sed eflicicntia. Boniim autem finis , 6 in medicina, corporis sanilas est. Sic igitur, si mandaia haec servanda sunl, ni bona hnec conse, ' , qtiaimir; prannia auieni bona corporis el exierna sunt, bon acliones bon non enini, ul ultimae ac , * , , .> periicienles, sed ut efficienles bona : el diviiise, quas poliiceri Scripluram ptilant, ct corporis sanilas, ; potiores eninl jiislttia, el ipsa sanctimonia, ei pie- , late, el religionis (anlis et lam preclaris facinori , ; bns; qua3 quidem admiltcre hoininum esl qui v i r * UUis-dignitalern ignoram, scd res crassas et bu- ; miles ipsi anieponuul. Omniuiii -nim esl absurdis- , \ ;, simum dicerc, praeclaris facinoribus praesiare divi- , lias, el corporis saniuiem : cui nefaria? doclrin:e ' , , ? afliii nonnulli crediderunl fore u l , excilalis corpo- , ' , rtbus, in vilam reduces juxta primas illas promis- , , siones, edamus hos ei illos cibos, et bibamus; aliqui, ul liberos eliam quaeramws. Haec si ad elhni- , * . cospervenerint, niagniim slolidiialisel slulliliae pro brum Chrislianismo affigenl, cuin meliora scutiaiit a ftde alieni: nos vero, quod ex sacrorum librorum accurala leciione perspicere poiuimus, jam appone- , , : mus. Dicebamti* enim placerc nobis, in arbilrariis , ' , ; ei non arbiirariis bona el mala esse. Verum inler , non arbiiraria bona ttou cnumcrabamus valeimlinem, , , ;, sanilatein, formain, gloriam, divitias ; et quantum euilt poluimus, dubilalioiiern omnem breviter sol- , vere oonali siiinus. Quapuam crgo bona sint, quae , libere non suscipiuulur, nuuc dicendum esl, quoniatn veruni est id : f Nisi Domiuns andificave- ^ . . . . . ..... * * , ^ ^ * rit ^omum, fruslra laburavcrunl qui aHlificanl eam;> , ^* c l : c JNisi Doininus custodieril civiiaiem, fnistra vigilal qui ctislodil eatn. > /Edificat domum quicun- que proficil : cuslodit civilaiem, quicunque perfeclus : vanum aulein opus aediiicantis, ei vana cu- , slodia servanlis, nisi Domimis :idificaveril, ei Do- . winus cuslodierit. Exlra libcram vuluiilalem no- , slram fuejit bonum, virlus Domini, quae aedifican- , lis xdificalionem adjuval, el ei opiiulalur, unaque * curn eo srdiGcal, qui scdiOcaiionem per se consuin- marc non polcsl: idetn de ctiKlodila civitale senlien- . dum esl. Elqueiiiadiiiodiim si dicercm bonum agri cuilurai, qtiod friicium cflicit, inislum esscex 571 * libertale qua; in arte esl agricoke, el uon arbilrario , qiiod a Pruvidenlia est, propler aeris leinperieni c l D , \ , , imbris suflicioiitciu copiam : sic bonum raiionabilis ) . rrcaiura? tnisliun esi cx volmilate ipsius, ciconspi * ranie divina virlulc in eo qui boncslissiinH suscipil. * t , Non solum igilur ad id ui boneslus el bonus Oat ali * * t quis, opus esl volunlale noslra ct divina ope conspi , ranle, quae quantuni ad nos, arbitraria non c s l ; sed . , ad id etiam ut aiti honestus et bonus cvasit, in virlute perseverct: quod nimirum in ruinam delapsurus sil , , eliam perfectus, si in boneslate fueril elalus. ei sibi , * liujtis causain arroget, nec debilam gloriam referat , ei, qui nuilio plus ad acquirendara et reiineudam , coiilulil. Talem auleni quamdaiu causam fuisse arr 8T

Psal. cxxvi, 1.

IIGl

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . IV.

1

4161

- bilramur, cur qui ab Execblele dicitur inculpattia ambulasse in omnibus viis suis, donec inventa fuerit . iu eo iniquilas , is ipse secundum Isaiam ccalo , , exciderit, qui prius fuerat lucifer inane oriens, post ea coniriius et affliclus in lerram . Non soliim , enim in filiis honiiiium, si quis perfectus stt, si , absil ea, quae ex Deo est, sapienlia, verum est eum nihili csse ficium : sed et in angelorum ordine, ac principali, et in omni ordine, qui, quantum Deus . ipsi adest, divinus cst. Forle igiiur sacrosanctus Aposlolus, qui scirei mullo minus confarre ad com , paranda bona volunlalem noslram, quam divinam viriulein, deiuum ait (inem non esse volenUa ne que currentis, sed Det miseranlis ; > non quasi , Deus non volenles, aut non currenies adjuvet; sed
5 8 8 9 M

, quasi nihil sil velle et currere prae Dei miscricoraftiov, di* : alque idcirco par esse , Dei misericordiae, quam humanae voliintati, aut cursui, bonum polius . ascribi. Atqoe hxc prolixius disputata sunt, q i i * necessaria esse pulabamiis ad id illustrandum:cMulti dicunt, Quis oslendel nobis bona? > quoad enim fieri , , poiuit dispulatio nostra rouhis quaerentibus: c Quis , osleiidel nobis bona? t quaenara bona sint, ostendit , , el demonsiravit; imo eiiam, quaenam sinl mala : ut laboriosis eierciiaiionibus el precibus acquiramus bona, et a nosiris menlibus mala averlamus. , , , Sed quoniam interdum proprie, interdum improprie , , loqui licet, non mirabimur si bonorum et malorum $> , . nomen, corporeis et iis q u exlerna vocaniur, ab iis qui non recte sentiunt, allribuluin reperiemus, C velut in Job : c Si bona suscepimus e manu Do , , - mini, mala non suslinebimus?t ei apud Jeremiam ; Desceiiderunt mala a Domino superportas Hieru , , , salem. > Pro eo enim quod esi, Si quaepiam utilia et , ' , jucunda 5 7 2 suscepimus, quae a Providemia ad , , nos pervenerunl, quidni dura et molesta libenter - feremus? dicilur : Si boua suscepimus ex manu Doinini, mala non susiinebiiiius ? t cum dici po . , - luissel, Haec Hierusalem ad erudiendos ejus cives divina Provideniia evenerunt, scriplum est : De, , sccnderuut iuala a Dojuino in porias Uierusalem. > ; > Oporlebil ergo nos, rebus inleUeclis, nominuin non ; > ila lenaces ei parcos esse, sed videre ubi proprie rebus iuipoaatilur, ei ubi propier inopiam impro , , Si auteiu Servalor quaedam medicalus esl, el saniiateni . ' saniiatem dedit, dedit. et visum el et audilum hominibus, hominibus. altior eorum sensus in primis quaerendus esl, cum , Verbuni perlurbationes anitni curare bis bisioriis , significelur. Neque absurdum ibi luerit, etiam quae bieioria narrat, facta inlelligere ad eorum qui lunc eranl horoinum admiralionem ei sluporero, ut qui sermouibus demonstrationis el doctrinae non , crederent, virtutes prodigiorum reverili doctori ; adhajrereni. . > , E i - , , ; , ; ,
8 1 M

" Ezecb. , 15.

8 8

Isai. xiv, 12.

8 0

Roin. ix, 10.

8 1

Job. u , 10.

8 8

Micb. , 12.
3^

P ATROL. G R. X I J .

1165

ORIGENE

1164

, * \ . > , , , . , , , , , . , , , . YERS. 7. Signatum esl super nos lumen vulius mi, ' . Domine, elc. Denm lumen esse, ait Joannes in Ca- , . . . " (14), tholica epistola : Deus ltix esl, el lenebrae in co - , fion sunt ullae. > E l quamvts ignis quoque dicatur, . quemadmodum Panlus in epislola ad Hebraeos ait : , Etenim Deus noster ignis consumens esi, osien- - > dens ipsum esse Deum lcgis el Evangelii, hoc est, , Palrem Domint nostri Jesu Chrisii, et propterea , Deum nostrum, nihil aliud qtiidqiiam csse existi mandum est quam lumen, quod quidem cogilalione sola diflerl ab igne consumenle. Qiieinadmodum . " aulem in re corporea usu venil, ui eadem subslan- * , lia quatenus Hluminat, lumen sit, quatenus vero , * , bas vel illas materias comburendo absumit ac devo- , rat, ignis consumens exsislat : sic ulique eliam Ueus ea qnidem quxprava sunt abolet, el malitiam , , absumit, iis autem qui apii sunl, et corde puro, Aumen est. Quemadmodum vero simul accidit ut . " corporea lux iis qui sanos habent oculos, tum sui ipsius, tum caelerornm quae sub sensus cadunl, v i - eum praebeat: sic Deus virtule qtiadam ad singulo- Tiim meniem perveniens, modo sit nullatenus co- , operia,nequeabaffeclibusiinpedimentumaIiquod pa- ' , tialur, quominus acule cernai, eflicit ul el ipse intelli galur, etadalia quoque qu sub inielligentiam ca- , , dnl,inielligenda perveaial is cnjus menlem illustra- verit. Nihil rniruni autem si nonnulli in ariibus aut ' . tciettiie quibusdamperspicaces, vel ad percipienda \ , quasdam morales el dialecUcas quaestiones aculie- simi Ignorainl Deum. Ilorum enim intelleclum , . 573 similem esse dicimus ociHo qui quidlibet ma , gis intuelur quam solem, el nunquaro ad radios . " ejus percipiendos aUollitur. Quemadinodura cnim solaris radius ejus vullum attingit, qui ipsum respi- , cit, nec possibile esi solis esse expertem qui ad ipsum slal, ila cogilandum Dei omnino esse parlici- pein, qui divini verbilegcm mediutus fuerit, el men- , tem suann ad Deum cognoscendum (radiderit. Quod, opinor, boc loco signiflcal Propheta, cu;n a i t : S i - gnalum est super nos lumen vulius lui, Domine. ' . Signum enitn, inqnil, luminis quod in vultu luo re. > , , splendel, ad nos perveniens, nobis impressum est, , , , e i ipsumrael lumeti vulius tui sic expressum esi, ut , qui videre potesl signum divini luminis quod signa tum est, boc ipsum stalim intelligal iu nobis faclum D esse. Arbilror vero etiam boc arcanum in Exodo . ^ declarari, cum Moysis cum Deo familiariler collo , qucnlis facies ila glorificala est, ul non possent fi- ,
68 84>

" U o a n . , 5.

" Heb. x u , 29.

{14) ^ , eic. Curderius, codex Baroccianus, Daniel Barbarus.

1165

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . IV.

Iflfc

lii Israel iniendere in gloriam ejus et idcirco assuni , pto velamine servus Dei serroonem ad populum ha . buerit. Sic omnis anima quae tola Oeo addicta est, , ei ad veritaiem ejus plurimis ignotam accessil, divi , nitatisque ejus facla esl parliceps, mullorum captum , , - excedit, iia ut velamine assumpio dirigat inferiores, eaquapadcaptum illorumsuai, proferendo. Deiauiem . " - faciem de qua dicium est, ei qua? illuminat intelto? , ctunri qui ejus radios recipere poiest, esse cugniiio , nis causam liquel ex his psahni sexagesimi sexii , verbis * : Deus misereaiur nostri, et benedical , nobis, iliuminet vulium suum super nos, ut cogno , ' scamus in lerra viam luam, in omnibus genlibussa, , lutare tuum, el quae scquumur. Qui boc modo , \ . 01 luminis sunl pariicipes et reipsa dicere possunl: Signaium estsuper nos lumen vullus tui, Domine, ' , quo fit ut nibil in tempore poenarum patiantur qui , 5 isiiusmodi remediis indigent, liabenl lumen cui com , municanint. Hoc autem arbiiror iu Psalmis et apud . Ezecbielem signiGcari ; in PsalmU quidem boc modo : c Dedisii meiuentibus te signiGcaiionem, ul fugiant a facie arcus, ut liberentur dilecti l u i ; , apud Ezecbiel v e r o : < E l gloria Dei Isracl ascen , ^ dit de cberubim, quae erat euper ipsa, in subdio do mus. Et vocavit virum indulum pudore, qui habe , ' , bat super lumbum suum zonam. dixii ad eum : . Transi mediam Jeruealetn, ei da signum super fron , tes virorum gementium et dolenlium super cunciis . iniquilatibus, quae iinnt in medio ipsorum. Et , dixit audienie me : Ite post eum in civitatem et ^ percutite; et non parcite oculis veslris, el non m i . seremini. Senem, 5 7 4 adolesceniem, ei virgi , nem, et parvulos,el mulieres inlerficite ad interne , , cionem : super omnes autem super quos est signuro, , . ne appropinquetis.et a sanctis meis iocipiie. Quae, , , nam esteuim significalio a Deo data piis? vel quod ' nam signura froniibus eorum tmpressum est, qui , , veritatem diligunt, et propier populi iransgressio . nes lugenl, nisi communicaiio divinitalis quam re ; cipiunl i i qui sane illam intelligunl ? , ; " xapMar , D VERS. 7. Dedisti laliiiam in corde meo, eic. H u jus versiculi sensus consenlit cum iis qua3 in prae. . . (15) cedenti diximus. Nam quid aliud est Iumen vultus . Domini signatum super sanctos, quara cor laetiiiae , plenum ? Quod accipimus pro inlellectu, cui iribui ; " tur laetilia, dum Deum contemplaiur et divinitalis , ejus particeps eflicitur. Differl aulem ketilia cordis . a laeliiia carnis. ln conlemplatiooe enim lielatur cor, in terrenis vero cibis et potibus ac coiiibus laeta, lur caro, corde incrassalo et ad propriutn bonum iiupedilo. Cum igilur in iisdem Psalmis dicilur : , Vinuni laeiiikat cor hominis, et panis cor bominia . confinnal, verum panero quo mens alitur, et fru '
c e 6 7 e l M M

Psal. LXVI, 1

Psal. LIX , 6.

6T

Ezocb. ix, 5 et seqq.

6 8

Psal. cm, 15.

(15)

elc. Codcx Baroccianus, Daniel Barbarus.

1167

ORIGENE.

1168

clum vitis verae inebriantem ut fortisstmum, inlel- , \ ligere oportet. , , . V ERS .8. fructu frumenti,vini,et otei iui,multi- " , , . . . (16), plicaii sunt, etc. In Hcbraeo, c a lempore, > babe- , , . lur. Verum Sepluaginta hoc modo iranslulerunt, ut lolius sententiae sensus hic s i l : In lempore quo , * frumenii, bordei ei leguminutn oranium messis est, , \ , muliiplicaii sunt. Qui in lempore mensuram iriiici . accipiebant, a lempore trilici multiplicali sunt, eo , qnod opportunilas lemporis eis ad muHiplicationem . conduceret. Hoc idem de vino cor homiuis lanifi\ \ cante dlcendum est. . VERS. 9, 10. ln pace in idipsum dormiam et requie-" , , &, " scam: quoniam tu, Domine, tingulariter in spe comiituitii me, eic. Si ex persona Gbrislipsalmiisdicilur, , . . . (17) geeundum magnificentiam qnse 1 1 1 i a Palre incom- parabilis Iradila esi, ita ut nemo possil omnem ejus magnUudinem comprehendere, consequcnter ait : , 4 Singulariterconstiluisii me; verum si ex propbelae , \ , persona, exislimo siguiiicari rarilatcm sanctilalis, . > el maxime in generalionibus peccalorum, qtiemad, , modum temporibus Elia* accidit, qui dicebal : , Doniine, propbeias luos inierfecerunl, aliarialua * c , dcsiruxerunt, et ego relictus sum solus .i Forie vero , , qui bravium accipit atque omnibus suis coaelaneis \ . > / auperior exsislil, hunc psalmi versiculum promin , \ liabit. Ulud autem, c in spe, si Salvator dical , 5 7 5 secundum assumptara humanilalera, nibil C . , * , miruin eum speranlem fore ul in proprium stainm , reslilualur, dicere se a Deo in spe conslilultim ' esse, juxla illud : Clarifica me, Paier, clarilale , , c , , quam babut, priusquam mundus esset, apud le. > . * Potesl eliain a Salvarore dici istud singulariter, > ob teinpus quo omnes ejus di&cipuli scandalizalt sunt et ipsum deseruerunt. Nec minus illud mani\ . , feslum est, eliamsi a Propheta dicaiur c in spe, , , * , cum omnis sanctus propter cbaritatem omnia speret. .
9 7 0

E \ PSALMUS V. , V ERS. 1, 2, 3. Verba mea auribus percipe, Domine, , inlellige clamorem meum. Intende voci oralionit meoe, . rex mew et Deus meus, elc. Considtirandum nobis , , . . . esi qualern habere necesse sii spiriialis vocis ma- D (18) gnitudiuem, qua Dei intelligeniiam provocemus : , ' * iiein hujosmodi verba quae Domino couvenianl, et , \ vocem deprecaiionis in Domini attentione confiden ^(5 \ \ lem. Neino aulem qui a |>ecalo regitur,dicet Deo: . c Rex nieus; et quorum deus venter esi, baud * > \ , diceui Deo : Deus meus. , , . V ER 3. 4. Mane exaudies vocem meam, elc. Qut , . . . abjecil opera leuebrarum et induil ariua lucis, ba:c (19) , verba proferai. , . III Reg. xix, 10. Joan. xvn, 5. (16) , eic. Pariim Corderiue, codcx Roe, ei Barbarus; orunia Laline exsianl iipud Barbarum. (17) , etc. Corderius, Barbarus, ccdex Roe.
t f

(18) , elc. Barbarus, Corderius, et scbeda mss. Ernesli Grabii. (19) , etc. Scbedai Grabii, tiarbarus.

ilGO

SELECTA !N PSALMOS. P S A L . V .

1170

, - , , , . . . " *. (20) , , , , . ' , . , . . . (2!) * , . > t * < > > , , , , , . , , , , , , , , . .

V ERS. 5, 6 . Mane astaio libi, et videbo :quon\am non Deus volens iniquiialem tu es: neque habilabify juxta te malignus, neque permanebunt injusli anle oculot tuos. Simul cuin oriente sole astabo libi, et in coniemplatioue versabor, quia non Peus volens iniquiiaiem lu es, neque habilabil juxta te raalignus, neque permanebunl injusli anle oculos luos.i Quemadmodum enim qui a?groiat uon manel ante oculos medici, qui illum sanare possit, sic neque permanebunl injusli anle oculos Dei. V ERS. 7 . Odisti omnes qui operantur iniquitatem : perdes omne$ qui loquuntur mendacium, etc. Eos qui in vitae insiiiuiione aberranl, operantes iniquiiaietn nominavit. Hos autem odit Deus. At eos qui a verilate desciverunl, el opinionum varieiate a fide aliena sentiunl, loquenles mendacium appellavit, quos perdel Deus. Observa autem verborum, odisli, e l c perdes, discriinen: priinum quidem an deteriussit, c perdes, > quam c odisii; > deinde cur illud in praeteriio, hoc in fuluro posuerit. Perdes omnes qui loquunlur mendacium, non eos qui loculi sunt,sed qui 576 loquunlur mendacium. Quod si bos perdil Deus, et omnis bomo mendax est, omnes perdit Deus, ul homines esse desinenles, fianl d i i quandoquidem et qui dii facli sunt et fllii Excelsi onines, bi fuerunt bomines. Caeierum in fuluro saeculo Deus perdet omnes qui aliena a (ide senliunl.
9

V ERS. 8 . Virum sanguinum et dolosum abominabi , . . . (2) - C * Dominus, etc. Vir sanguimira, aut is qui ex sanguinibus nalus est, aut is qui homicida est. , . T BRS. 8, 9 . Ego autem in muUitudine misericordice tua introibo in domum tuam: adorabo ad lemplum 6 , . . . - sancium tuum in' limore luo, etc. Cum maligni et iniqui non habilenl juxla le, neque sub aspeckim (22) , , luum permaneanl, ego misericordia tua introibo i i i domuin tuam. Sic enim eliain dicere polero : c Ma . nc astabo tibi,el videbis me.i Et quoniam non ali , ler quam tua misericordia introibo in domum luam, . , cum pielate mulia qua? diciiur timor luus, adorabo te in spiritu et veritate ingressus in templuni san cium tuum.Templum autem ei domus Dei, est affe , . ctio sancla el virtute pradita, quam qui habent, , loqiiuiilur cum confldentia. Chrislusvero tanquain . , . ^ illius venit in domurn suam, cujus nos domus sumus. Quin ei alii fldeles per epistolam sic compet laniur -. c Templum sanctuin esiis. et corpora , vesira templum sunt Spiritus sancii, quem habelis , . > a Deo. > (]uomodo enira non sit domus et lemplum , ; Dei, qui servai Jesn sermooem, el apud quem Filius ei Paler mansionem faciunl ? Possel etiam ecclesia . stica norma el doclrina domus Domini el templuni * c ^ ejus appellari. Id patet ex iis qua3 scripta sunt T i 1 Cor. , 1 9 . (20) , elc. Corderius, Barba(2) , elc. Scbedae n.sa. Grabii, rus, codd. Boe, Baroccianus, et scbedas CombefiBarbarus. sii. (22) , eic. Corderius, Bar(21) , eic. Daniel Barbaius, scliedaj Combeflsii, et codd. Anglicani. barus. scbedae CotiibtiUii, el codd. Auglicani.
7 1
T F

f 171

ORIGENE

1172

moiheo : Ut scias quomodo te oporleal in domo . ' Domini conversari, quae est Ecclesia Dei vivi. > * Juxia utranique consideraiionem ingredilur qurs in , domum Domini et adorat ad lemplum sanclum ejus, . magis divina misericordia quam propria vivendt ratione et consilio freius. VERS. 11. Judica illos, Deus : decidant cogila- , . tionibut suis. Secundum multitudinem impietalum , eorum expelte eos, quoniam irritaverunt te, Domine, , , . . . (25) etc. Peccanii magis expedii a Deo judicari, quam , esse extra ejus judicium. Decidere autem a pravis . cogiialiouibus, minime malum esi decidenli, qui ad , maluni illarum finem non pervenit, sicut nec bo num est, ad finem meliorura non peningere. E s l . , vcro scilu jucundum cur non dixerit, undeexpelle , . , . ipso expuUos fuisse ab impielaiibus suis secundum * muliiUidinem earum. Neque enim Deus a se quem, , , quam repellit. ISam, inquil c qui elonganl se a . > te, peribuul. t 577 VERS. 9. Domine, deduc me in justilia tna , , propter inimicos tuos, dirige in conspeciu luo viam meam, eic.Qui sibi propouit recie sentire ct facere, , . . . (24) , . imilios adversarios babel. Suril enim et homines , ei da?inones iuvidia pleni, quos bona recie ageniium . contristant. Id cum perspicerei Propbeta, non pro priae suae virtuti iribuil pugnare coulra eos qui in * , se insurgerent, sed invocavii Deum ut niauum ipsi porrigerei, qua incolumis evaderet a tantisque bostibus, dicens : lpse, Domine, deduc me in jusii- Q , , , lia lua; sic cnim fiet ul in conspeciu tuo dirigalur via mea. . V E R S . 10, 11. Quoniam non est tit ore eorum vert- " , tas : cor eorum vanum esl. Sepulcrum patent eit gul . tur eorum, lingvi$sui$ dolose agebanl, etc. Cum i n i itiici impedianl quominus via lua perspicua sil ocu, . . . (25) iis meis, lu dirige eam in conspectu meo. Novi , enim illos in iis qua? de via pollicenlur, vera non . dicere, eo quod non sil in ore eoruin verilas, et , , vanum sit cor eorum. Omniaauiem qua? pronuulial , gultur eorum, morlua sunt, quod ipsuin sepulcrum . paiens s i l . Quin el sopbismaiis pleni sunt sermones , corum. . . VERS. 12. ln cciernum exsultabunt, et habitabisin , eis, elc. , sseculum, est systema physicum, ex , . . . (26) , variis eorporibus differenlias conlinens ralionales propler Dei cognilionem. In xieruum, inquit, ex . , , suhabunt, quouiam selerna ipsisest babitatio. , . Et gloriabuntur in te omnes qui diligunt nomen , tuum, quoniam lu benedices juslo, Domine, eic. Si , . . . (27) nteliorcs sunl qui diligunt quam qui timent, gloria, lio magis convenii diligenlibus. Si quae aulem eiiain
T 1

rct, ne id multia perspicuum foret. Existimo eos ab

Psal. LXXII, 27. niss. (26) * , etc. Scbedae GrabiJ, Barbarus. (27) , etc. Corderias, codd. ttoe, et Baroceianus.

(23) , elc. Corderius, Barbarus. (24) , elc. Codd. Roe, el Baroccianus. (25) " , etc. Iidem codd.

1173

SELECTA 1N PSALMOS. P S A L . VI.

1174

. E l k<?%t \ in limore Dei laudabilis est glorialio, olique minor esl ea qua gloriabunlur in te. Benedicit Noe Semo , , . \ * ei Japbeio; benedicit Melehisedecb Abrahamo, et , , Isaac Jacobo, et Jacob duodecim, et Moyses tribu \ , \ bus; sed super ba?c omnia el posi baec, ipsemet Dominus benedicet juslo, juxla illud : c lpse : < Non ipee , , < qui loquebar, adsum, > et isiud , > , < . ibis.i VERS. 13. f7/ scuto bonce voluntalis tuce coronasli O c , . . . (28) nos, ctc. Idem csl juslorum scutum et corona, ita , \ qui boc sculo armaius esl, coronctur, el qui co . " , ronalus esl, hoc sculo armctur. Innuit aulcm hoc quid simile isli * : < Gorona aulem deliciarum pro . legei te. > Scieniia itaque Dei, dum quidem arcet , , bostes, sculum esl bonae volunlaiis, dum vero ali
n 7

, . quem regem facil affecluum, corona noniinalur. Porro Dei scienlia bifariani dividilur, in aclionem , , et 578 contemplationem; atque aclionis quidem scuium esi bonae voluntatis, corona vero coniem. \ ^ plaiionis. Grierum hic eliam servatus eet ordo* , \ Scutum enim esi anie contemplalionem. Cp. PSALMUS VI. V ERS. 4. In finem in carminibui psalmus David , . . . (29) \ pro ociava, etc. Pro octava eiiaro undecimus in . scribitnr. Hujus aulem differt inscriptio a lilulo , , undeciini, quod bic inscribatur : < In finem in car , minibus pro ociava psalmus David; undecimus , vero, c 1 iinein pro oclava psalmus David. > Qc, , , ^ tava aulero, opinor, furor arguil el ira corripit. . VERS. %.Domine,ne in [\iroretuo arguas me, nequ* , , in ira lua corripias me, elc. Furor esl impetnscon)* , . . . (30) cupisceniiae animi mansueti per excessum vindictae. * . , A i i igitur: Elsi acerbius furor arguat, el ira cilius , corripiat, ego tamen propter inflrmilaiem meam , ' deprecor misericordiam iuam,ut alia curandi ra . lione arguar ei corripiar, qua non lantara afferat molesiiam. , , , VERS. 3, 4. Sana me, Domine, quoniam conlurbat* , * . . sunt otsa mea, et anima mea lurbata e$t vatde, etc. (51) * IiiGrmum mc anima sana; nam coniurbatae sunt , omnes ossium ejus compagines, et ipsa lurbaia est . valde. , , ; . . . - ^ VERS. 4. Sed tu, Domine, usquequot ele. Hoc (32) , per omissionem dicluin esi pro eo : Usquequo non , , liberas animam meam, el non servas me secundum ; ^' inisericordiam luatn, neque converlis me? Qui ao . lem non confidit in operibus suis se salvanduro, , , dicel : Salvum me fac propler misencordiam tuam. Postquam audivil Dominumabstulissepec..... calum ejus, lenlationibus el tribulationibus coHu . clans David, ei remediis gusialis atnaris medicum rogat, utejusmodi remedia auferat. " Isa. u i , 6. Exod. xxxin, 15. Prov. , 9. (28) , eic. Corderius, panimque (31) , elc. Codex Coislinianus, BarBarbarus. barus. (29) , etc. Codex Coislinianus. (32) , etc. Codex Coislinunus, (30) , elc. Corderius, parliinqueBarBarbarus, parlimque Corderius. barus.
u 7 8

1175
V ERS.

OR1GENE 5. Convertere, t)omine, et eripe nimam

1176

<*> * & ^ . " | , * , t ' , , : , . , . . . V ERS. 7. Labordvi in gemilu meo, elc. Talem ge (35) wiilum fllii Israel edenles in iEgypto, exaudili snnt. , . Quin et Paulus eodem modo fecii, cum ait : c Qui sumus iu boc labernaculo, ingemiscimus. > , > . Tale et illud : Rugiebam a gemitu cordis mei. > , Neque saiis esl gemere, sed oporlet quodaminodo . , ' laborare. Pulcbre auiein ad suadendam castilatetn . I A m i l M . . I ...!>/. _ ~! 1 _ _ / ^ \ 1 . k _.' ' * - ! ulemur bis verbis : Lavabo per singulas noctes c . * lecium meum, asserenles ab iis solis qui a coni- , inisiiona suni mundi, recte d i c i : c Lavabo per siu , gulae nocles lectum ineum. > Hi aulem eiiam ora lioni vacanles, ob eaquae olim peccaverunt, stratum , , suiun lacryrois rigaiu. Ideo dixit : 4 Beali qui ^ IIUDC flelis. > . * . # , VERS. 8. Turbatus ett furore ocuiut meu$ : tnveieram inter omne$ inimicos meot, elc. Nibil aeque , . . . (36) . utenlem oblenebral, ac animtis perlurbalus. Propier banc oculi perlurbaiionem, haud pure sed confuse , . cernit is qui spirilalia iuineri videtur. Gxlerum istud, inveleravi, idem est ac si dical ; Senior , , , , , et mulioruin annorum factus sum, dum iiiier ipsos
7 7 7 8 7 9 c 1 8 0

meam; salvum me fac propter misericordiam tuam, etc. Duo bic ponit, Dei conversionem, e l liberaltonem animae SUSR. HOC enim justis maxime eral expelendum. < Convertere, > quasi dical, Inter propria repone. Sed et libera eam inter hosles verlantem. Aversus es propter peccaia mea, convertere propler benignilaiem luam, el ad correplionem Iradas me tentalionibus. V ERS. 6. Quoniam non etl in morte qtii memor sit tui, 579 inferno aulem quis confitebilur tibi? elc. Qui meminerit Dei dicentis : Ego snm vila, is non est in morte. In morte qune esl iillimus Dei boslis, nulla tui memoria baberi potest. Idcirco libera me ab illa, ut iieruin lui memor sim. Proplerea el qui ante mortem peccanl, non sunt nieniores Dei. A u l in inferno nullus confiiebitur, aul valde pauci. Hoc enim ex eo declarat, ei forlasseob illud : Veniat mors super illos, et descendanlin infernum vivenles. > Qui vivenles in infernum descendunl, Dei meminisse possunl, ipsique conflieri, quippe qui non sini in morle.
, n 7 8

, , fivtfat , . . . , (33) , \ /5 . . , > , . . ' , , . " , \ ; . . . (34) , . !<rctv ( ' ,

> o E

lOinmoraiHS sum in hac viia ubi exsisinnt. V e l . b i - j> * icr eos veterein cuui aclibus cjus bominem as , sumpsi, c qui corrumpilur secunduin de>ideria cr , roris **. Y ERS. 9. Discedite me,omnes qui operamini iwi ' , ^ quilatem, etc. Daemones semper iuiquilalem ope, . . . (37) ranlur; bomines non scmper; angeli mmquain. * * . V ERS. 9, 10. Quoniam exaudivit Dominu* vocem "
T e

Joan. xiv, 6.

7 T

Psal. LIV, 16.

11 Cor. v, 4.

1 9

Psal. , 9.

8 0

Luc. , 2 1 .

8 1

Epbes. , 2.

Grabii,

(33) , eic. Scbedae Erncsti parlimque Corderius. (34j , eic. SchedaB Grabii, Barha(35) , ele. Corderius, codox

Coislininnns. Barbarus. (56) , etc. Corderius, codex Coislinianus, Barbarus. (57) , etc. Scbeda: G r a b i i , Barbarw.

1177

S E L E C 1 A 1 PbALMOS. P S A L . V I I .

i!78

. , fletu* mei. Exaudmt Dominus deprecationem meam, Dominut oralionem meam tuieepit, etc. Qui flen , . . . tium bealiiudinem inlelligit, et flet, haec dicet om (38) , , nibus ipsi asianlibus, operanlibus iniquitatem, lain visibilibus quam invisibilibus. Primum aulem Deus , , . voccm et flclum audii, deinde deprecaiionem, deni , , que suscipit oralionem. . YERS. 11. Erubescanl el conturbentur vehementer omnes 580 inimici mei, eic. Pudor peccantem ad , . . . (39) sui ipsius sensum revocal. Desiniie, itiquit, mibi . , , convicia ingerere, et propria mala repuiaiiles, pu ;3 dore el perturbalione repleamini. Jusium enini et , . Iremendum est Dei judicium. . VERS, i l . Convertanlur et erubetcant valde velo , . . . (40), citer, eic. Si victores evadimus, ea quae conlra nos , pugnant, pudore confundurilur , praeserlim cuui , bomo quispiam bis melior invenitur, el confundena ) . ea perlurbal sapienlia sua. Forle eiiam accidit u l , . ea pudefacla convertat. Quin el sanclus cito hoc praislal. . Ejusdem. Uxc eliam dici putabis adversus invi sibiles bosles, qui divinuin ejus progressuin invi denlcs, insidias ei struxerunt, ei post ejus pecca, , tuin insuliabanl dicentes : c Non est saliis ipsi io Deo ejus. > t .
M

E X COMMENTARHS ORIGENIS IN P S A L M U M VI.

Posnbile (41) esl considerare ex bis niaxime doloribus, quos in hoc corpore posili sentimus, pii quamvis magni sinl, brevis cerle sunl temporis, proeo quod si paulo vebementiores exstiterint, conlinuo eiiam vitue celerem iuferum flnem. Denique mulli, si res poposcerit, pro pietaiis confessione in ipsis termenlis nuiinam reddunt: alii vero n ipso jara coronae adiiu posili denegant fidem, quam usque ad niorlem propo>uerant confiterr. E l hoc noti utique diminulione propositi paliuntur, sed vi doloris nimia el inlolerabili superali. Si ergo in bac praesenli viia lam inlolerabiles sunt pocnarura dolores, quid pulandum est, cum non jara crassiori anima uleiur indumenlo, sed cum id spirituale effectum ex resurreclione recipiet, t\ eo vebemeniius uiique quo sublilius esl, senliel vim doloris? Puto enim quod quania differentia esl in pracsenii eajculo nudum verberari, quam vestitum, ad persentieudum scilicet cruciatum, eo quod vehemenlius luidum corpus crucient verbera quam vestitum : tanlum puto fuluram differenliam doloris, rum corpus bumanum crassitudinis bujus indumenlo deposiio velui uudum corpus coeperii sustinere loriifcnta.

PSALMUS VII. Z ' . C VERS. 2 , 3. Domine Deus meu$, in te speravi, sat, , , vum me fac ex omnibus persequeniibut me, et libera , , , . . . me, ne quando rapiat ut teo animam meam, elc. * (42) , Quoiies ad peccalum incitamur, toiies urgemur ab . eo qui eflicil iucilamenlum. Quapropier hinc i n , tcllige quot perseculores babeat bomo ex qtiibu ^ , , liberari se oral Prophela, ciijus aniuia, ni liber.iu . fuerii, veluli ab leone devoranda sit. , , VERS. 4. Domine Deus meus, si feci islud, $i em , . . . iniquitas in manibus w m , e l c . A d injuriarumoblivio" Psal. , 5. (3S) eU\ Corderius. (39) , elc. Scbedae Grabii, Barbarus. (40) , etc. Schedai Giabii, Barbarus.
% 9

(41) Deeumptum eet boc fragmentura ex Apologia Pauiphili martyris pro Origene. (42) " , etc. Codex Roc.

1179

L \ OKLGENE

1180

nem utile esthoc dictum. Si feci, inquit, quod pa- (43) . , , * , . * lior : si insurrexi adversus pairem, aut inique egi. , Proponit enim iiijuriarum 581 oblivionem, divi . nam invocans misericordiam. , VERS. 5. Si reddidi retribuenlibut mi/ii mala, decidam merilo ab inimicis mei$ inanii, elc. Lex tan- , . . . (44) quam pxdagogus ut parvulis qui adbuc erudiunlur , , reddere mala permiuil, at hic non amplius eral , * . parvulus in Chrislo , sed jam vir quidam evan . *0 , , gelicus. c Decidam nieriio. Justus vicior ple , nus ab inimicis egredilur. inalus vero viclus , , decidit ab illis iiianis, uec ullam babel pleniludi. nem. . < Ejusdem. Inanis esl qui non dicit : c E l de . pleniludine ejus nos omnes accepimus. Qui vero ejusmodi sunt, arundines eliam vocaniur, quae iu ) , se enulriunt feras, de quibus dicium esl : c Increpa feras arundinis. Et, Diabolus, in- . , , , , quil Job , dormit juxia papyrum, ei calamum, et . careclum. > Ipse enim rex est eorum quae sunl in . aquis. YERS. 6. Pertequatur inimicus animam meam, et , comprehendat, et conculcet in terra vilam meam, tt , gloriam meam in pulverem deducnl, elc. Viia ejus , , qui adbuc lerreni iinagiuem ponal, in lerram con- . . . (45) culcaiur ab inimico. Ejus gloria elsi celebrari a l i - . quando videatur, in pulverem tamen deducta est, , , non secns ac eorum gloria qui quidpiam faciunl, , ut gloriam el laudem vtilgi captent et ab illis ap , * probenliir. , . VERS. 7. Exturge, Domine, in ira lua, et exaltare , , , in finibus inimicorum meorum , elc. Isiud ex- , . . . sii rge, > non corporeo, sed eo accipienduni est (46) , , sensu qui viudiclam el iulernecionem signiG . cet. Ejusdem. Si ira Dei corripii eos qui ejus verbo . (47) corripi noluemiit, is qui hac dicil, nonnullos <*or , ripi rogal. Quando vero fiiiem ac terniinuro acce . " perit inimicilia, inimicis Cbrisli jam deleiie, in , ipsis iiiimicoruiu finibus Dominus exaltalur, el in , quolibei eorum qui propler maliliam Cbrislo ini , * mici eranl, Dominus exlollilur, itiimicilia Qnem , capiente , alque reconciliaiione amiciliaque exor , dienle. Simile quid dices et dc ininiicis jusli. . ) . YERS. 8. Exturge, Domine Deut meus, in prw, <), cepto quod mandasli, et synagoga populorum cir- , cumdabit te, eic. Quasi dical, Cum precepto quod , . . . , ' (48) laandasti, exsurge, declarans illud poieslalibus quai , populorum syuagogae te circumdanti adjutrices . sunl. VERS. 8, 9. propter hanc tn altum regredere. . Dominus. judicat populos, eic. In altum unde de- , . . . (49) scendisti, regredere posi resurreciionem. , . Joan. i , 16. * Psal. LXVJI, 3f. Job. XL, 16. (43) , etc. Scbeda3 Grabii, (46) , eic. Schedae Grabij. Barbarus. (47) , eic. Corderius. (44) , etc. Eielem scbeda?. (4) ' , eic. Schedae mss. Grarnss. Barbarus. bii. (49) , cic. Ea;deai scbedae. (45) , ctc. Exdcin scbeda?, Barbaius.
M 84> 8 I 8 8

1181

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . VIII.
8

1181

, t , , Ejuidem. Cum exaltalus fuero, i n q u i t , omuia . > traham ad me ipsum. > , . . . 582 V ERS . 10. Consummelur nequiiia peceato" (50) , rum, eic. Quando aliquis jara amplius non peecat, * tunc ejus iniquilas consummatur; vel eliam ini'{ui. tas peceaiorum diabolus est. , , , V ERS . 13-18. Nisi conversi ftieritis, usque ad illud, . . . (51) detcendet, eic. Forie baec lacile de diabolo dicia . eunt. Hic eniui cum ipsa ira sit, parluriii iiijusti\ , . tiam, el caHera quae sequuniur. Paler autetn illius , qui dixit : < Ego sum vila, non parat in arcu suo vasa moriis, sed ponii arcum suum in nube, ut , non iuducai aquam diluvii in terram. Quapropter . bxc de diabolo dici exislimandum esl. Ignita sunl . maligni jacula quae praeparavil iis quos affeclua , urunl et incefldunl . , . . . (52) , . . , , , . . . (55), , , , , . 6 , , ' , , , , , , , . V ERS . 14. Ejusdem in illud : Et in eo paravit vata moriis , eic. Vasa morlis appellat impuras aniwtas, quod morlem conlineant, quemadmodum vasa vilae sunl aniinae quae vilain habent. Sic euim el Paulum vas eleclionis vocavit Dominus. V ERS . 15. Ecce parturiil injustitiam, concepii dolorem el peperit iniquitatem, elc. Qui iion Deuui, sed veluplaies amai, id ex iis quibus servii volupialibus assequitur ul concipiat laborem una connexum, nec ullo intervallo disjunctmn, simulque parturiat injustiliam ac pariat iniquilaiem. ECDIItrario qui non voluptales, sed Deum amal, id ex iis qtios propier virlutem suscipit laboribus, asaequiiur, ui concipiat animi Iranquiililalem, gaudium tina connexum, nec ullo intervallo disjunclura, simulque parturiat jusliliam el pariat aequilatem. Et sic Glius evadil quilaiis, odio babens quamlibel iniquiiaiem. Ejusdem. Peperit iniquilatem, quoniam concepit dolorem ei parluriil hijusiiiiam. Ha?c enhn est naluras consequentia. Pariuriit Acbilopbel malignae auclor sententiae. V ERS . 16, 17. Lacum aperuit, et e/fodit eum, et incidet in [oveam quam (ecit. Converlelur doler ejut in caput ejus, et in veriicem ipsiut iniquiias eju$ descendet, etc. Forie lacus supplicii locus esi in quem providenlia Dei incidet qui euiu effoderit. Exaequatur autera cacumen ejus reliquo corpori. Nibil enim ftsl supra. Quamobrem et draco alicubi diciiur. Merito ergo quae attollilur ei exaliaiur conira Dei cogiiilioiiem injustilia ejus, deetruelur ei in verlicem ipsius descendei.

. (54), , . . ' . , , . , , . . . (55) , . . . '. , . . . (56) * * Joan. , 32. (50) " , elc. Corderius, Barbams. (5) , elc. Codex Coihlin. 5>) , clc. Schedae Grabii. (53) . Codex Coibliu. C P J *

PSALMUS VIII.

583 V ERS. 1. In finem pro torcularibu* psalmus David, etc. E i in ociogeaiino ac ociogeaiino teriio rius. (54) " avouiav, etc. Schedae Grabii. (55) , etc. E&dem schedae mss. (56) , ic. Corderius, Barbarus. scbe dx Comb. et Grabii.

1183

ORIGENE

im

psalmo inscriplionem, Pro lorcularibus, > inve- nies. Ad liaec quoque accipere possumus quod scriplum est de Noe vineam planianie, et benediclionem Jacob de Juda, < ligans ad vilem pullum suum ; > el de Issachar, qui videns requiem quod essel bona, et lerram quod pinguis esset, supposuit humerum ad laborandum, et faclus est vir agricola. Ozias quoque agricola eral, vineae cultores habens in mpntanis. Quin el uxor omnis justi est tanquam vitis abundans in lateribus domus snae , ex qua vinum fit quod la?liiicat cor hominis . Et Ecclesiastes plantavit vineas, fodil torcular . Et Salomon ait : < Viuo lorcularia lua redundabtmt.
8 T 8 8 8 9 9 0 8 1

, , . , , , , , , \ , , , . ' , . \ c , . , . 6 . . (57) , F.jusdem. Torcularia sunl naiure ralionales quae 5 ex spirilali vinea fructus suscipium. . V ERS. 3. Ex ore infanlium et laclentium perfeci , . . . (58) ttilaudem, eic. In Evangelio secundum Malthieum , primum quidem qui praecedebant Salvalorem, et qui sequebanlur, < clamabant dicentes : Hosanna filio David, benedictus qui venit in noniine Do- , , > mini, bosanna in altissimis . > Paulo posl aulem , ecriptum esl videntes principes sacerdotum et & , \ scribas mirabilia quce fecit, et pueros clamanles in , lemplo et dicentes, Hosanua lilio David, > indi, > , ' gnatos esse el dixisse ei : c Audis quid isli d i ; . cunl? Jesus autem dixit eis : Uiique. Nunquam , legistis quia ex ore infantium el laclenlium, et reliqua. Videtur igilnr Maitbaeus easdem turbas Q , > . , pueros vocarc, el Salvaior non simpliciter pueros, sed et infanles et lacienles, verbis psalmi quae al- , , * legorice exposuil, docens nos el allegorico secsu , \ . esse toium psalmum accipiendum. Qureres aulem , & an idem sil domus David, el filius David. Quod si idem non est, error amamiensis irrepsu in Evange- . , liiim secundum Mallbneum, ubi scribi debuit bis vel , domiii David, vel lilio David. , . \ E R S . 3. Propler inimicos luos, ui deslruas inimi , cum et uliorem, etc. lmmicunt el uliorem verum , . . . (59), imeilige Nabucbodonosor. Diabolum deslruxil C b i i - . lus per piscalores el illilieralos et inalilia pue ' ros. . V ERS. 4. Quoniam videbo calos tuos opera digi" torum tuorum, lunam et itellas, quce tu fundasti, etc. D , , , . c Ouoniam videbo coelos. Rem illam plane sci- . . " (60) . , , mus, 584 quando el ralionem ejus el causam co . " gnoscitnus. c Opera digilorum luorum. Quoercs . aii alia sini opera digilorum Dei ab operibus ma , iiuiim iiilegrarum, el qua? priora sunl, in posle , riorum parle colloceniur. Luuam el slellas, quae , & . lu fundasli. Cur solem non nominavii? Forie ; , quia cuiii inlroducilur quispiam, is primum quas
91 9 8
8

Gen.

9 8

et

XLIX.

8 8

Psal. cxxvn, 5.

8 9

Psal. c m , 15.

9 0

Eccles. n , 4.

9 1

Prov. m , 10.

9 9

MaUh.

, 9.

ibid. 16. dae, ei Barbarns. ( 6 0 ) " . Coiderins. Baibarus, codd. Baro*;cianus, et scbeda: (.ombclUii.

(57) ., eic. Scbed.TR Grabii, Barbarus. (58) , eic. Scbedai Grabii, Barbarus. (59) , elc. Eitdem sche-

1185

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . IX.

U8G

, - noclis sunl, inlelligil, deinde qnae ad diem periinent. . VERS. 5. Quid est homo quod memor e$ ejus ? aut , ; , , . . . filius hominis, quoniam visitas eum ? elc. Quod si miralus Dominum hominis meminisse el visiiare (61), , filium liominis, hxc dicit, clarum esl eum benefa , , ciendo visitare. Hoc autem observabis propler i l , . , lud : c Yisilabo in virga iniquilales eoruro, el in verberibus peccaia eorum, > ei propter i s l u d : , , > , , Non visiubo super filias vestras, cum fornicalae , , fuerint, et super uxores vesiras, cum adullerave, > \ . rini, et similia. " , YERS. 6. Minuisli eum paulominus ab angeli$,eic. . . . (62) , Elenim cum ipse nalura aptus sit ad tui nolitiani . , consequendam, non admodum ab illis dislat. Assi, . ^ rnilalur enim libi, quoad fieri potest, cura sancli lalem et virtutem sibi comparavit. E l propter ima . ginem ac simililuditiem * imperium ipsi moria . * lium animalium tradidisti. Y-erba liajc de Clirislo f * - dici Paulus in Episiola ad Hebreos affiriuat. , Ait enim : c Euin aulem qui modico quajn . > angeli minoralus est, videmus Jesum , pro pler passionem morlis, gloria et bonore r.oronauun. \ VERS. 6, 7. Gloria et honore coronasli eum, et , . constituisti eum saper opera tnanuum tuarum, elc. . . (63) Hinc eliam Aposlolus < immarcescibilem gloria? . ' coronam ? n o m i n a v i l . Fit eliam aliquando ut , "- quis se gloria coronalum non inielligal, juxta i l . > ^ | U ( j| e . n o m o cum in honore essel, non intelle , . x i l . Non dixit aulem, Super opera lua, quae exisliino esse ea quae non videnlur. Nos igilur primi , sumus in operibus mauuum Dei, id esi iis q u non . \ * videnlur. Haec eliam post iiicarnalionem Dei et Salvaioris nostri, locuni babere inlelliguntiir. nam * , > gloria et honore coronalus est bomo : < Conresuscitavit enim nos el conscdere fecil in coeleslibus, . ul ail Aposlolus . , VERS. 8, 9. Omnia subjecisti sub pedibut ejus, , oves et boves universas, insuper ei pecora campi, vo , , lucres c&li et pitcet maris, elc. Quandoquidera mun , . . . " daj sunl oves ei boves, addidit < universas; > ubi vero immunda esse animalia possunl, u l in peco(64) , t > ribus campi, non dicit oiunia. ha et in volucribus , , . D ooeli el piscibus marie. .
n 9 5 9 8 97 9 9

\ , . . . (65) ^ .
9 9 9

PSALMUS IX. 5 8 5 YEKS. 1. / n finem pro occultis filii ptalmus David, etc. Occulla est ineffabilis rnysieiiorum Christi veri Dei coguiiio. , 9. 1 Peir. v, 4.
9 8

* Psal. L x x x v u i , 35. Ephes. , 6.

Osee. , 14.

9 8

Hebr

Psal. XLVIII , 13.

(61) , eic. Corderius, Barbarus, scbedse Combelisii, codex Baroccianus. (62) , etc. Corderiua. Barbarus. (63) K a l d ", elc. Scbed Grfcbu et

Combftfisii, Daniel Barbarus. (64) " , elc. Codex Baroccianus scliedae Combefisii, ei Barbarus. , etc. Scbedse G r a b i i , Barbarus.

1187
V BRS. 2, 3. Confiiebor

ORIGENE

i !88

tibi, Domine, in tolo , , corde meo ; narrabo omnia mirabilia tua. Lalabor . et exsultabo in te, psallam nomini luo, AUnsime, , . ctc. Qui ex toto corde diligit, is potesi ex toto , . . . corde confileri. < Narrabo omnia mirabilia tiia, . el quae sequuntur. Qtiando quis scripla prodigia , . " quae mirabilia sunl aperire poiest, qua raiione facla , , sint, el cujus rei sinl symbola, Uinc fecit quae bic , , dicuntur. Hoc autem solius esse Salvaloris opus, . palam esl. Quod si et creatura et omnia quae fecil . Deus, mirabilia ejus siuil, mullo niagis perspicuum , , erit Salvaioris csse oralionem. Quis enim vero , . narrabit omnia mirabilia Palris, nisi Dominus, idque perfeciis qui intelligere ejusmodi prodigia " possunt, el de quibus poiissimura dicetnr : c Sa, pienliam autem loquilur inter perfectos? > La> ; c tabor et cxsullabo sciscilans ab iis qui in quibus , > dam belantur, num in Deo ixtenlur, ut vel in Uelilia , , sua permaneant, vel ab ea discedant. Qui vero xfj , . ' ascendil in excetsmn nionlem Sion elexlollit vocem . suam, psallit nomini Ahissimi. Y ERS. 4. In converlendo inimicum meum retror ium, infirmabuntur el peribunl facie tua, cic. , \ Quinam iniirmandi sinl et periluri a facie Dei, , . . . (67) \ f vultus enim Domini super facienles mala *, > cum ( non praedixerit, nobis reliquil considerandum. >) , Quando delelus fueril inituicus in maliiia proce- . " , dens, c i relrorsum resilieril, ex eo quod fuertl , . impedUus, tunc hi qui malilia polenles erant, ht1 B

finnabuntur. Deinde secundum quod peccant, Q pereunl, facienie boc ipsis facie Dei. Ilxc enim cogniia, abolet terrena. Y ERS. 5. Sedisti super lhronum,qui judicas ju$titiam, etc. Thronus quidem Dei Cbristus; Cbrisii vero ihronus esl spirilalis nalura. Y ERS. 6. lncrepasii genies , et periit impiut : nomen eorum delesii, etc. Yerbum, increpasli, > oorreclionem signiiicat, ut patel ex bis * : c A r gue, obsccra, increpa. < Nomen ejus delesti. Delevit Deus nomen Abram, > faciens ipsum c Abrabam, > uii et c Sarae, vocans ipsam Sarran, > sic el < Simonis, nominans ipsum < Peirum. > Alque ila consequens 586 horum quoque nomen deieri quos increpavii: praseriim quia subinfertur : Annunliate inier genies siudia D
e s l

cjus, quoniam requirens sanguinem eonim recordaius est. > Observa autem non diclum esse : Nomen eorum delesii de libro viventium (non enim in libro vivenlium genles erant scriplac), sed a cautionibus quas scripserant, in libro debilorum, vel libro mortuoruin apud iniquitalis oeconomum, qui, ut verisimile est, mortuos scribit, et in lerra scribit. Salvator enim in coelis describil nomina discipulorum. Ejusdem. Si nomen hoc loco malum significat 1 Cor. u , 6. Psal. xxxiu, 10. * II Tim. iv, 2. (66) , elc. Codex Cofslinianus; veriim Corderius lanlum habet inilium. (67) , etc. Corderius, el coJei Coiblinianus.
1

' ,, . . , , . . . (68) , . , , . . . , < (69), > , c ", , . > . , , . * , . , ( ) ' * , > , , , , , . . . (70) (68) , elc. Sched Grabii. (69) , , etc. Corderiu, tiarbarus, schedaB Combelisii, e l codex Baroccianus. (7D) , etc. Scbedae Grabii.

1189

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . I X . levil pessimum ejus bubitum.

ilSO

, - babilutn, el delevit pecc.noris nomen, uliqne de , -

VERS. 11. sperent in te qui noverunl nomen , \ tuum: quoniam non dereliquhti qucerenles te, Do, , . . . 0 1 (91) , mine, etc. Qui exquirunt Dominum, non vero ' , hi qui ab ipso derelicli sunl, noveruni nomen ejus. . , . V ERS. 12. Psaliite Domino qui habitat in Sion, . . (72) elc. Psallil is qui in se babel Christum. Hoc se. cundiim velerem Judaeorum opinionem dixit Pro . " pbela. Nibilominus esl spiritalis el coelestis Sion. . , E l in omni anima quae esl Sion, quae interprelaltir , specnla, id est qnae divina semper speculalur et \ , . cogilal, Deus habiial. Exquirit etiam sauguinem , ^ genlium ab his qui eas occiderunt, et niemor esl , . , earum, dum eas resuscital. Haque islud, Periil c ' , memoria ejus cum sonilu, > ad frameas reducen . , dum esl. Illorum autem meminit, quorum refugium . facius est. , . . . (73); c , , , . , , , . , , . . . (74) , ' , , . . . , . . . (75), , , , . , , , - D . , . . . " (76) , . , , , . , * Matlb. , 5. (71) 01 , eic. Corderius. (72) , elc. Schedae Grabii, partimqite Corderius et Barbarus. (73) , elc. Schedae Grabii. (74) , etc. Corderius, Barbanis. (75) , elc. Corderius. (76) " , elc. Schedne Grabii, el Combciisii, nbarus, pariimqiic Cordcrius.
J

Annuniiate inler gentet ttudia eju$, eic. Quaenam studia ? ea omnia quae Ghrisius Joannis Baplisi discipulis dicebat : c Eiintes renunliaie quae v i dislis : caeci vident, claudi ainbulant, leprosi mundanlur, morlui resurgunl. > Haec igitur Deo digna sunt studia, el illa apostoli gentibus annunliarunt, simulque per niortem esse immortalitatem, pcr crucem salulem, per sepulcrum resurrectionem el mortein diaboli qui noe roorte affecerat.
4

V ERS . 15. Qui exaltas me de portis morti$, ut nnuntiem omnes laudationes tuat in portis fiiim Sion, eic. Poriae moriis sunl peceata morlalia, t quibus exaltalur qui ne cogital quidem illa perpetrare: qui eliam solus annuutiare potest omnes laudaliones Domini in porlis filiae Sion, boc es virlutibus. V ERS . 16, 17. Infixce sunt gentes in interitu quem fecerunt. In 587 i^qu^-o quem abtcon* derunt, comprehensus est pes eorum. Cognotcetut Dominus judicia faciens, elc. Iniixae snnt gentes, scilicel lanquam in luto, corpori, per inlerilum quem fecerunt, el comprehensus esl pes eorum, nempe spiritalis. E l cognoscetur Doniinus, quoniam. cum judicabunlur, cognoscenl cum qui judicat in justilia. Y ERS. 18. Converlarilur peccalores in infernum, elc. Sicul paradisus justoruni est habitaculum, sic infernus peccatorum est ad ferenda supplicia domicilinm. Goncludantur, inquit, ne intus conversi videant animam Jeso descendenlem et ascendeiiiem. Qui enim illam exspeclarunt, in inferno deietili, lanquam extra viderunt, primum quidem

i!<)fi

OKIGENE

!2

propbelse, deinde reliqui omnes justi : autprimum ol , * quidem qui inler nos erant peccalores, poslea , genles. . " V KRS . 19. Patieniia pauperum non peribil in / i nem, elc. Quemadmoduin spirilus non exslin- , . . . " (77) , . guitur, sic palienlia non perit. Domimis eiiim , spiritus esl ; > et c Paliemia mea Dominus .Sic . \ el in Galaiis formatur Ghrislus qui omni carel fi . gura . Hic auiem diciiur dormire : Exsurge, , ; > qnid dormis ? V ERS. 20. Exsurge, Domine, non conforteiur , , , homo, elc. Dicenti igitur, Robur meum, reponcs (u . . . (78), , , Deum esse qui conQrmai juslum, deletis ejus bu- , nianis cogilationibus el aniini molibus. .
8 e T

PSALMUS . (Secundum Hebr.) V ERS. 1. Utquid, Domine, recessigti lonye ? etc. Inierroganli respondcre aliquis polerit illud : c Ecce, qui elongani se a te peribunl; el illnd : Deus approximaus ego suin, el non Deus de longe, > dicit Oominus in propbftlis. Auxiliuin non ferens hisqui injuria afliciunlur, videris non adesse his qaaj fiunt, sed siare procul el non videre. Qua? res malis improbtlaiem augel, luum vuro pauperem incendii et in desperalionem m i u i l .
8 9

I'. ( . ) " , , , . . . (79) . , , ^&, > . , , ^ , .

V ERS. 3. Quoniam laudaturpeccator in desideriit animce stta', elc. Sa?pe usuvenii ut peccanles in mundo feliciler agaut. IIoc eniin et Aposlolus dicil : c Mali homines, el seduclores prolicient in C pejus. erranles et in errorem miileiiies. > E l in alio psalmo caniiur : Ipsi peccaiores ei abundanles in S33culo, obtinuerent 588 divitias. Peccanles igilur el injusii, tum a seipsis, tiiin ab adulaloribus ei parasilis suis laudanlur, el cem benedicunlur, niagis ad peccalum incilaniur.
1 0 1 1

" , . . . (80) . * , . c . , .

V ERS. 4. Secundum multitudinem \ suce non , . . . ; (81), qucirei, eic. Quis ? an Dominus, an peccalor ? forle ; . peccator. Neque eniin de ira Dei solliciuis esl, nec , ' . cural se inuhiludine peccalorum pracgravari. Quare . el pluriiniim peccal. , V ERS. 5. InquinaKB sunt via* illius in omni tem- pore, etc. Juslus benedicit Doniinum in omni lein- D . . . (82) pore, peccalor auiem inquinai vias suas in omni , , ,5 umpore. c lnquinalae sunl, quasi dicat : In ma . iiiia deinersa? suut. ,.. . Otnnium inimicorum suorum dominabitur, etc. (83) , Tenialionuui aliae corpori, aliae auimse, ali rebus Jerem. , 23. II Tim. , 13. Joan. iv, 24. Psal. LXX, 5. Galat. . Psal . LXXII, 27. Psal. LXXII, 12. scbedac, ei Barbarus. (77) " , etc. Scbeda; Grabii, (81) ; , etc. Eaedem sebeda;, Barbarus. el Barbarus. (78) , etc. Eaedem scbedae.ei Bar(82; , elc. Eaedem scheda?, ei BarbarHs. barus. (79) , elc. Scbedae G r a b i i , ol (83) , eic. Esedem scbedae, elBarBarbarus. barus. (80) , elc. Eacdci
8 8 T 8 9 4 9 1 1

; t

1193

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . X .

1191

, exlernis inferuntur, et ali in causa sunt pliga. ruro, lormenloriim , perseculionum , carcerum. Aliae vero impurse sunl cogilaliones quae peccata et , - falsa dogmata generani. Quaedam damna rerum , habenl, liberorum amissionem, uxoruni jacluram. , . Aique hinc palam est omni juslo dominari Sata nam. Si enim omniura iniinicorum suorum domi, , nabitur Salanas, el justi omnes ejus inimici sunl, . \ omnibus cigo Salanas dominabitur. At non iu , - omni re dominabilur, sed in quadara. Solus enim , ' Ghristus peccaibm non fecit, nec est invcntus in . " ore ejusdolus. Vel forlasse divina Scriptura adejus , - respexil volunlalem quae est ad fiuem dticerc - quod non polesi, si quidem cogitaverunl consilia . qua3 non poluerunl slabilire . > Nam et in Job - decepior diabolus ait : Circuivi lerram, et in * , , > - ambulans lolam quae sub coelo est, adsum. > Atqui . efficere non poluil ut Job quidquain peccaret.
1 t f 1 8

Ejuidem. Si qui proficiunl, per decremenlum malUix proflciunt, jusli dicunlur qui perfeclum babiium jusliliae possident, et qui absque ullo impediinento proiiciunt. Justus enim, inquil , in principio sermonis accusalor est sui. > E l si jusius, quomodo accusalor ? Si autem accusator, iton plane perfectus est jusius. Doce justum, et fesiinabil accipere . Recie jgitur diabolus dicitur omniuni inimicorum suorum dominari, non perfeclorum videlicet, sed eorum qui ad perfcclionen. tendunl. Nam si non esscl adversus Saianam odium, et imperfectura el perfectum, non uiiquc dixisset David : Perfeclo odio oderam illos, et inimici facli sunl roibi. , VERS. 7. Cujus malediclione o$ plenum e$i, et , . . . (83) amaniudine et dolo, eic. Ex ore perversi nibil boni , ' - prodii, sed quaecunque dolorem et laborem 588 . percipienlibus pariunt. Aliorum quoque, eoruiu , - nempe qui de Creaiore male loquunlur, maledi , , ctione ; eorum qui conviciantur, conviciis ; iracun . dorum amariludine, et dolosoruin os dolo pleuum est. . (86), Ejusdem. Qui a sanctiiate excidit, ei a veritaie ^ , ac benediclione semelipsum abduxit, is os plenura , ' - habet roaledictione, per ea quae d i c i i , lentans sup - plicio et malediclioni decepios subjicere. Habet . ^ autem sermo ejus una cum fallacia magnam acri moniam, ideoque sermo ejus ulira malcdiciionein . amaritudine et dolo plenus esl. YERS. 8. Sedet in insidiit cum dhitibu$ in occul, . . . (87) eic. In his qui summa ignoranlia et injuslitia abundant, insidel diabolus : in bis vero qui scion tiam el virlutem sibi compararunl, sancUe potcsla tes requiescunt, quorum symbola sunt volucres , coeli in ramis sinapi babitanies. Qno signiiicalur regnum ccelonim, quod virtiiie in nobis est. . Prov. lx, 9. Psal. cxxxvni, 22. " Psal. , 12. Job. , 7. " Prov. xvm, 17. (86) *0 , elc. Corderius. (84) ol , etc. Exdem scheda et Barbarus. (87) , elc. Scbedae Grabii, et (83) . Edein scbedae, Barbarus. Barbarus, parliinque Eusebius. . (84) , , . , , . , ; , . < , . > , , . , * .
u i e 1 6 1 8 1 8 1 8

P ATROL . G R . X I I .

38

1105

01 GENE

1195

Y ERS 9. Insidialur ut rapiat pauperem : rapere , pauperem dum altrahit eum, elc. Hoc dicto uten- , . . . ( {88) . dum esi adversus diviies. , , V ERS. 44. Vides quoniam tu laborem et dolorem contideras , ut tradat eot in manus tua$, etc. Gum , . . . labores et dolorcs operaiur Satanas, animas pu- (89) , . , c Scl niendas tradit judici. cTibi derelicius esl pauper, , ab his qui ad sones veniunt: nam stulta mundi eligil Deus. < Orpbano tu eras adjutor. > Orphamis . , esl qui malignum pairem abjecit.. < Vos > enim, , c > , iuquil Salvator , < ex paire diabolo eslis. > , < . Y ERS. 45. Contere brachium ptccatoris et maligni, elc. Si conlritio bracbii delet peccala, liberari , . . . (90) vero a peccaiis beneOcentia e s i , ita mihi persua- , sum esi Deum punire. Bracbiuir. aulem dicit ani, . mam quae mala operaia esl. c Quxreiur peccatum . illius, et non invenietur. > Yel cum quaerelur pecca , . * tum peccatoris et maligni, non invenielur ipse, " quippe qui lolus factus sit peccatum et iniquitas; , , vel, quando quaeretur illius peccatura, non inveuie* * tur, eo quod ipse mundatus sit. , , . Y ERS . 16. Dominut regnabil in aternum, et tn , swculum swculi, elc. Oporlet enim Dominum > in , . . . t t seiernum regnare, donec ponai inimicos suos sub (91) > , pedibus ejus. > Nara regnum ipsius conlemplatio esl oimiium praeleriiorum et fulurorum saeculorum, . > per quam contemplalionem eliam inimici fiunt , ' amici. Hoc enim esi quod dicit illud : Qiuereiur . " , f peccalum illius, el non invenietur. > Regnal in , . seiernum Dominus, proprium auiem regum esi sub- * jectis 590 * prospicere. < Peribilis, genles, de , , , terra illius. > Terra Doinini est conlemplalio om- . > nium pralerilorum, quam el regnum coelorum esse , . " , ' dicirous. Genles sunt, quae salulis praconium admisere, sed in omnes divisae sunl. Peribilis, gen- . , , ics, quatenus genies esiis. Uua enim gens esi uni- . , . versa lerra, si in unum consenseriU Y ERS. 47. Desiderium pauperum exaudivit Do . minut, eic. Desiderium tunc exaudit Dominus, cum . . . (92) desideranli animae cupita largilur. Desideranl enim , ut bracbium peccaioris conieraitir, et ab ejus . lyrannide liberenlur. Quod el faclum est. Deside- xium enim bonae menlis esl efbcax oralio, quam . " . videns is qui corda n o v i l , adimplet. Non autem , jemuia desideria audiri arbitrandum esl,sed quae . bonesla sunl. Praeparalionem oordis eorum audivit , . < auris lua. > Praeparationem cordis beandorum . pauperum audil auris Domini, non allendit autem iis qui prseparali non sunl. Iloc, inquit, appetit , . quilibet eorum qui injuriis afliciuiilur. Nam si modo , , . Deus pauperes el desiilulos vindicaret, nemo am plius gloriarelur, sed el qui injurias inferunl, male , , Joan. vin, 44. el Baibarns. (88) , etc. Eaedei scbedae, et (91) , etc. Eaidera scbedae, Barbarus. elBarbarus. (89) , etc. Schedse Grabii, ac (92) , eic. Eadem scbeda3,et Bjrbariis. Barbarus. (90) , elc. Exdem scbedae Grabii,
1 7 8 0 s 17

1197 SELECTA IN PSALMOS. P S A L . X . 4198 , agere, et i i quibns injuria? inferunlur, male patl \ ol . desisterenl. '. " ol , , , . . . , <, (95) , ' , , , \ , * , . , \ , . . \ (94). , , \ . . , ; < ^. > \ , . \ . * \ , . \ . , . \ ' , , ' , \ . ' , . 01 , , . . . (95) , . , ' * , ' , * . , , , \ . ^ . > , , 1 , . > . (96), . \ , . , , .
1 8

PSALMUS X . V ERS. 3. Quoniam ecce peccatores intenderunt arcum, paraverunt sagillas $ua$ in phareira, ut sagiitent in obscuro rectos corde, etc. Non contenti, inquil, peccaiores seipsos esse perditos, sed peccata quasi fune longo aUrabentes, Dci homines infeslant, cosque vcnenatis malitioe suae jaculis perfodcre nilunlur, et eorum eximiae purilali invidenles, lenebras ipsis offundunl, non secus ac sepiae alramenlum. Aique hoc faciunt, naturales et secundum naluram recias, qnas Deus inseruerat, cogitaiiones ex seipsis abolendo. Ejusdem. Arcus peccatorum est impura meng. Ego, inquit, in Domino confido. Qui pugnant, peccatores sunl. Qui? aulem timebit ei fugiei, qui opilulantem Deum, et pugnanles habcai peccatores? c Paraverunt sagiltas in pbarelra. Sagitta est animi affeclibus perlurbaia cogitaiio; pbarelra malus babitus est impuris cogilationibus plenus. Haec spiritualiier de daemonibus pugnanlibus inteiligunlur. Verum si ad sensum referantur, sensiles hostes innuent. < In obscuro. > 591 Obscurilas est igiioraniia rationalis animce. In illuin nocte ail eos insidiari, significans laientes insidias. Rectos corde dicil, et se, et eos qui secuin eranl, neque id arroganterdicit, sed ut meniem suam ostendat, quod nibil unquam in damoum Saul paraverit. V ERS. 5. Dominus in templo sancto suo; Dominut, in ccelo sedes ejut. Oculi eju$ in pauperem respiciunt, palpebrce ejus interrogant filios hominum, etc. Habilai Deus in sancla el coelesli cogitatioue, coelesti ac divino modo regnans. lnspectrices ejus vires defendunt pauperem. At vero ul bonus, palpebris, non oculis examinat res nostras, qnippe qui non oinnia earum delicta observet: hoc enim bominibus intolerabile foret. Oculis pauperem respicil, uberem beneGcenilam exbibens, quantumvte unicus is pauper fuerit; plurimorura autem supplicia cohibens, quae eiiam valde occulia sunt. Caeterum in divino examine magna eril bonorum securitas. < Omnesi enim manifestari opoiieianle tribunal ejus, ut referat unusquisque propria corporis, prout gessit, sivc bonum, sive malum .
l 8

Ejusdem. Fiamus pauperes ut nos oculi Domini re&picianl. Si diviies non sunt pauperes, non respicil divites Dominus. Oculis pauperem respicit uberem beneficcntiam exhibens, quamvis unicus sit pauper.

II Cor. , 40. , etc. Corderius, , etc. Schedac (95) , etc. Codex Coislinianus, Corderius, Barbarus. ' ... (96) , clc. Scbedai brabii, Barbarus.

(95) , , el Barbarus. (94) Grabii, el Barbarus.

1109

ORIGENE

1206

V ERS. 6. Dominus interrogat ju$tum et impium; - qui Qulem diligit iniquitatem odit animam $uam, *, elc. Quapropter omnis qui peccat non secus ac si . . . (97) oderil, insidialur propriae animae : quemadmodum . " et qui jusle agh, seipsum diligit, dum ei deseipso , \ * et de proximo bene merelur, utrumquc simul ad , . virtutem adducendo. Impiuiu auiem dicit eum qui ' peccando Deum contemnil, qui ei cum jusio judi- , \ , cauir, ut palei ex pluribus locis, tum prsesertim , \ \ ex illo Geneseos : E l eril justus sicut impius. > Nani qui prorsus sine Deo est, non resurgel in . judicio. . (98), Ejusdem. Tamelsi quis dical se non odisse animam suam, evincilur lamen ipsam odisse, eo quod , iniquilalem diligat : simiiiler etiam is qui inconli- , ^ , . nenliam diligit, vel ignaviam, vel vecordiam. V ERS. 7. Vlxiel tuper peccatoret laqueot, elc. , . . . " (99) , Uteos laqueis suis irreliens el subjecios accipiens, \ , . disponat (anquam Clios. " V ERS. 8. Quoniam justus Dominus et juslitiai dilexii, elc. Juslilias, id est justos quos ab aclione , . . . (1) . sic appcllal. Hujnsmodi esl illud " : Charitas non , , agit perperam, > id est, qui babel cbariiaiem.
1 9

PSALMUS X I . IA'. 592 ^ * Salvum me fac, Domine, quoniam , , , . . . defecil sanctut, eto. Deficiente sancio, saluiem ^ (2), prccaliir, ut qui diflicilius evasurus sit. < Quoniam . " diminutap! suntveriutes afiliis hominum.t Si sancii , defecerunt, et veritates ditninutae sunt, non uiique , , in solis sanctis veriiaies, nec in veris sanctitas. , \ At quoniam sancti defecerunt, propterea verilates . \ , diminulse sunl. Et foriasse sanctorum paucilas . causa fuit harum multarum haereseum. Dolose . muluo colloquuniur, et per maugna Iabia in sua , jnvicem corda immiltuni falsa : cum auiem scienliae non smdemus, tunc veritaies immintiunlur. , . Y ERS. 3. Vana loculi tunl unutquisque ad proxi mum suum, etc. Propierea neque temere oiiosuin , . . . (3) , eermonem, neque blasphemum , neque omnino qui D , carpi possit, proximo ingeramus. c Labia dolosa in , corde et corde loculi sunl. > Quoniam dolosa cogi. , tavcrunl, propierea vana locuii sunt. . Y ERS. 4. Ditperdat Dominus universa tabia dolosa, * tl linguam magniloquam, etc. Dum enim quae dele, , . . . riora sunt, Dominus delel, ipsa disperdii, ut iis (4) , , qua* superveiiiunt deleiis, prhna Dei creatura cui , , deteriora superveuerant, aliiora suscipial. ,
E R S 2 1 1

Gen. xvni, 25.

9 0

I Cor. , 4* barus. (2) , etc. Schedae Grabii, & Barbarus. (3) * , eic. Ea?dem scheda?. (4) , eic. Eaedem scbeda, ac Barbarus.

(97) , elc. Calena collegii novi Oxoiiieusis. (98) , etc. Corderius. (99) , elc. Schcdae GrabH, ei D.uiiel Barbarus. (1) , eic. Eaedein scbedae, ac Bar-

Hut

SELECTA IN PSALMOS. -

PSAL. XI.

4212

" , - ; . . k. (5) ' , > ; " , , , , . . . (6) \ , , ' , , " , , c 01 . . \ (7) . < , . ^ , - , , . t , 0 ; > f . > , . , . > . c , , < ' , > - ^ . , . , , > , , *0 , c , , > . , , . . . (8) , , ^ . , , - ^ , . . . (9) , , , , " .
9

Y ERS. 5. Labia no$lra nobi$ sunt, quis notler Dominus e$t t etc. Pharao quoque dicil : c Non novi Dominuro, > perinde ae is qui ait : Quis nosier Dominue est ? > V E R S . 6. Propter miseriam inopum, et gemitum pauperum, nunc exsurgam, dicit Dominus, elc. Quemadmodutn et Paulus d i c i l : Infelix ego homo. E l illud : < Sicul egenies , mollos autem locupleianles. I l e m q u e : < Usque in bane horam ei esurimus, > et reliqua. Et i l l u d : < Nam el qui suuius ia boc labernaculo ingemiscimus. > Ejuidem. Ingemiscunt inopcs superborura lyrannidem non ferentes. Quapropter Dominus ail : c Exsurgam, ui ponarn consilium meum in salutari. Fiducialiler agam in eo contra superbos, inopes vero ab omni calamilate liberabo. Id praestitit cnm ipse exsurgens venit ad nos, ut eorum salus manifcsia sil, qui exlra miseriara ei gemilum collocaii sunt. Paulus ergo cum dixisset : Iufelix ego homo, quis me liberabit de corpore iuoriis hujus subjunxit:cGratias ago Deo 593 P Jesum Gbrieium. Nam bis verbis Dominuui esse indicai qui miseruin liberal. Quapropier morlis corpus babuil, qui et hoc loco d i c i l : Nunc exsurgam. Yocant nonntilli eum inopem, qui a diviliis excidil, pauperem vero qui labore victum quxrilal. A i l aulem Scriptura : Diviies egucruni, el illtid : Patiperes facii sumus nimis; > ei de Salvatorc, qui propler nos egenus factus est, cum eesei dives, ui illius inopia
9 1 9 9 11 1V 1 8 e r i e 1 7

nos diviies essemus . Loquitur aulem de gemitn pauperum, ut qui semper in labore ingemisciuU. Ulud vero : Ponam in gahiiari, idem est ac si diceret: Constiluain et faciam ; quemadinodom ibi : c Quem conslitnit hsredem universorum. > Ctijusmodi esl ei illud : < Posuil Deus in Ecclesia primuin aposlolos, elreliqua. Et quod presbyleris Ecclesiae dictum e s i : Yos posuii Spiriius sanctus episcopos regere Ecclesiam, id siguificat, conslituios ei factos esse. YERS. 6. Ponam in salutari, fiducialiler agam in *o,eic. Qui ihesaurizat in coelo, cum positus sit in saluiari, hac d i c i i : Fiducialiler agam in eo; > nani cousciemia eum non arguit. Y K R S . 7. Eloquia Domini iloquia casta; argentitm igne examinalum, probatum terrw, purgalum septu* plum, elc. Quanivis speciosa sini eloquia eorum qui non staut a Ghristo, allameti non suul casla, quippe niendaciis umumeris aspersa; sola vero Ooniini cloqaia casia sunl, quibus nullum meiidacrtnn admistum esl, el perinde casta sunt, aique probaluni el foraace purgalum argeiilum. Undequidquid iis declaralur, id nequaqoam esi in dubiuro revocandum.
9 9 1 0 9 1 9 8 9 8 8 0 8 1

1 8

Rom. VII, U. P s a l . LXXVIII, 8.

91

9 9 9 8

Gor. v i , 10. II Cor. v m , 9.

9 9 9 9

ibid. * II Cor. v, 4. Rom. vn, 24. Psal. xxxiu, U . Hebr. i, 2. I Cor. XII, 28. A c l . xx, 28.

(5) , eic. Schedae Grabii. Oxoniensis, Barbarus. ((>) " , etc. Scbedas Grabii, Bar(8) " , etc. Corderius. bmis. (9) Kar , elc. Corderius^ et codex Roe^ (7) , eic. Catena couegii novi

1203

EX ORIGENE W. " , , ; . . I. (10) , . . c * ; . " , * , , , . , . . , , . , . . . (11) , \ \ , \ ^. , , . . . (12) . ' , , ' , , . ' " . , " . , . > , \ . , 5 . , .

PSALMUS X H . V ERS. 1. Usquequo, Domine, oblivitceris me in finem ? eic. Forle non simpliciler diciloblivisci, sed, in fineni oblivisei. Et in alio psalmo notninaiur obliviohl iradila. c Usquequo averles faciein luaru a me? Oanc faciem semper angeli intuentur. Quando enim capaci auimae aspectum faciei euae oslendil Deus, lunc ab ea cessat averiere el abscondere faciem suam. Quod ct erga Moysem aliquando faciebat, non sinens faciem suam ab eovideri quandiu bomo erat. Averiii Deus faciera suara oeconomia quadam, quandoindignaejuspraiceptisconimittimus. Hoc autem facit, ul nos adse revocet. Vel, quoniam facies Patris, Filius est, el peiit quam celerrime ipsum caruem sumere, ideo ba?c verba posuit.

Y ERS. 2. Quandiu ponam contilia in anima mea ? etc. Consilia mulla primum in anima sua 594 quispiam poiiit, deinde in iine magnum in omnibus Dei consilium, cujus spiritus in virga Jesse requievit. Y EKS. 4. Jltumina oculot meos, ne quando obdormiam in morie, elc. c Accendiie in vobis lumen ocientiae . In tenebris tol calaroitaiibus preraor, ul si auxilium mum distuleris, el desperaiionis mcae lenebras non abegeris, in morlem vertendus sit somnus, cum tristilia prorsus animam mearn occu- C paverit.
s t

Y ERS. 5. Ne quando dicat inimicus meus: Prcevalui adversus eum. Quoties peccamus, loiies dicit iniinicus : c Praevalui adversus eum. Qui iribulaot me exsultabunl,si molus fuero. > Angeli gaudent super poenilentibus, daemones super peccantibus exsultant. Hli enim virlutis, bi nialitiae amalores sunt. In exsultalione et laeiilia erunt, si raodo viderint me ab ea quae in te esi, spe lapsum et desperantem.

Ejusdem. Licet non omnino cadam, modo lamen . , nioius fuero, exsullabunl qui iribulanl me, inquit , , Prophela. Et ul Prophela dicil in sepluagesimo . secundo psalino : * Mei auiem pena moli sunt ^ c pedes. ol , Ejutdem. Magnam eis laeiiliam affert aliorum lapsus, qui trislitiam polius parere deberet. Quod quidem lua fretus misericordia non paliar. Nam salufrare luum exspeclo, in quo laeialurqui saluiem a Deo expcrlus esl. Caelerum propbetia de Cbrisio id esse. potest, quoniam cum ad niundi salulem venissel, illuminavit, ei destruxit eum qui superbe de alioruin calarnitatibus gaudebat. Respiciensenim adve1 1

. (13), . " . , ' . , . . -

Osee. , 12.

Ps3l.

LXXII,

2. (12) , elc. codice Anglicano ha;c exscripsil Grabius. 5) , cic. Gaiepa collegii novi Oxonieusis.

(10) , etc. Scheda Grabii, ac Barbarus. (11) , elc. Scheda; Grabii, Corit-rius, ei Barbarus.

1205

SELECTA LN PSALMOS. P S A L . XI.

1206

, nit. Unde propheta beneOcio affectus victoria? can , > ticum canit dicens : Canlabo Domino, qui bona Iribuit mihi, et psallam nomini Domintalliseimi. > Reipsa enim didiceral et experlus crat, quod a Do" . mino recte precaniibus dictum est Adhuc le . * loquenie dicam : Ecce adsum. Amicis narrat se , voii compotem esse, quare el bymnum canit. Ita . nos quoque decet singula Dei beneficia recolendo menie canere, el opera pratstando psallere. VERS. 6. Ego autem in misericordia tua speram; * , . . . exsullabit cor meum in salutari tuo, etc. Illi qnidem (14) - de lapsu meo gaudentes exspeciant fore ut exsultent, ego vero in le ei in misericordia tua spe ^ ravi. . Cantabo Domino qui bona iribuit mihi, el psallam " , , . . . nomini Domini allissimi, elc. Qui beneficio affectus est, canal, et qui aequo animo est, psallal **. Ait (15) , . enim : c iEquo quis animo esl? psallal. Manebit ; . et in posterum tempns in anima roea beneQcenti tuae magniiudo, quam nulta unquam delebit oblivio. 595 PSALMUS XIII. YERS. 1. Dixit insipient in corde $uo : Nonest Deu$. Corrupti tuntel abominabilei facti tunl in studiis $uis, etc. S i in studiis corrumpuntur, non uiiqus mala cogitalio corrumpit quempiam, sed ejus effeclus malitia. Gum ex cordis afleclu dixissenl non esse Deuro, consequenlerutathei vixcrunt, ei viiaui fgerunt corruplam et omni immundilia plenam. YKRS. 3. Omnes declinaverunt, simul vvitilet facli $unt, etc. Qui dicunl: c Servi inuiiles sumus > virtuie dicunl, Inuiiles facli sumus. YERS. 7. Qui$ dabil ex Sion talutare Israel ? etc. c Veniei ex Sion qui liberal, et avertet impielates a Jacob . Si ex Siun venil Salvator, ipse vero ex Paireexiit et venil, Sion boc in loco Palris symbolum esl. Annuntiai autem salulem non iis solum qui lempore Ezechiae erant, ged et post mulia lem^ pora inde futurum muliis saiularein Salvatoris nostri adventum. Nam cum omnes declinassent, necesse erai ut adesset qui peccata dimiueret ei liberaret. Dicilur autem, c ex Sion, quia ex semine Israel, ei quia ex Sion veniut qtii venlurus esl, ut soriplum est. c Cum averlerit Dominus captiviiatem plebis suae. r Captivitas est volunlarius a scienlia et virtule ad ignoraniiam ei malitiam transitus. c E x sullabit Jacob, et iaetabilur Isiael. > Exsuliabit qjui actricem affeclionum carenliain poseidet, laHaiur auiem qui ad cogniiionem et contemplalionem perveuit.
, 7

. - . , . . . (16) , , . , , G . , , . . . (17) , , . ; . . . " (18) , , , , . , . , . , , : , . . . , . > . . (19) Isa. LVIII, 9. Jacob. , 13. Luc. xvu, 10, , (14) , eic. Scbedae Grahii. (15) , etc Sched;e Grabii. (16) , elc. SchedxGrabii. (17) , eic. Scbedai Grabii, ei Gwrdcrius.
t v

1 7

Ejusdem. InOnitis loto orbe dominantibus malis, Isa. L I X , 20. (18) " , elc. Schedae Grabii, Barbarus. (19) , elc. Eaadenr scbedaj Grabii; llilarius vero iractaiu in buuc psali i H i m num. 3, sie v e r l i l : < His igiiur ila grassanlibu malis, ei toio orbe domiiianlibus, COIISCIUS Spiriuis

1207

ORIGENE , * * c ; $ , , , . , , , . . (20) c % , c ' t , . , . , , , .

Spiritus sanclus conscias ejus qui solns auxjlium ferre posset, a i t : c Quis dabit ex Sion salutare Israel? Neque enim Moyses, nec Elias, necTsaias dederant, nec reliqui propheta? : omnia legis opera ad quidpiam ejusmodi infmna eranl. Opus erat medico, qui cuncta sanare posset, non arie, non opere, eed aermonis virtuie. Hujus adveulum posiulat Spiritue sanclus. Ejusdem. In Yeteris Testamenli libris 5 9 6 ' " lulare > vocari Dominum nostrum Jesum Ghrisium edocemur, et proprie c salutaris > nomine per promissionem gentibus annunlialtis eet. A i t enim Isaias : c Et revelabil Dominus brachium sanctum suum coram omnibus gemibus, et videbunt omnia cxcelsa terrae salulare Dei nostri. Et rurSum in Psalmis dictum e s l * : Noturo fecil Dominue ealularesnum, in conspectu genlium revelavit justitiam siiam. Et rursora : * Osiende nobis, Domine, misericordiam taam, ei salulare tuum da nobis. >
M s 8 a

PSALMUS X I V . ' . V ERS. 1. Domine, quis habitabitin labernaculotuo, , ; eiquit requiescel in monte sancto tuo? etc. c Mulium , incola fuit anima mea , alibi dicil, docens mul. . . (21) , lum incolam esse quempiam, donec veniat iu mon , , , lem sanelum Dei. . Ejusdem. Mons sanclus est cognilio Chrisii, quav . " (22) est rerum qnae acciderunl, speculalio. Monlem san- , . " ctum Jerusalem vocal. Sic aulem poslquam inter- . rogavit, responsuin accipit. . V ERS. 2 , 3 . Qui ingrediiur sine macula, et operatur , juililiam, qui loquitur veriiatem in corde suo, etc. , . . L lllud, < qui itigredilur sine macula, > iimlaberis, si , (23) , > inlellexeris quid Abrabamo loculus sil Dominus. , . Eadein enim eiiam nobis in Scripturis loculus cst, , alque si ea iiuellexerimus e l feceriraus, Deum audi- , , vimus el ambulavimus sicul locutus est nobis. c Et . operaiur jusliiiam. > Ad hunc modum eliam dices: . , , Qui operatur temperanliara, sic et foriiludinem, prudenliam, pielaiein, sapientiam cseterasque v i r - > , , , . luies. Hoc aulem esi operari eiiam lerram suam, ul , . , panibus salurelur. Caui vero nedum opcrelur jusli , , tiam, vel aliquam ex virlulibus, vel lerram suam, , . operabatur lerram non suam.
4 1 ( M

Isa. LII, 10. * Psal. xcvn, 2.

" P s a l . LXXXIV, 8.

4 1

Psal. cxix, 5.

lavit Dominus brachium suum snnctum in compeetu sanctus ejnsqui solns opem ferre possit exclamat : Qui$ dabil ex Sion salutare Israel? Non enim Moyses omnium genlium, et cognvsceni omne$fine*terrir iedederat, non Eliaa, non Isaias, non propbciae: om- lutare Dei nottri. Omnibus igilur gf niibus revelattiui est, el ab omuibus cognilum esl. Elrursum in Psalnia legis opera adversus tanlam morborutn pesiem mis Spiritus sanctus exclamal: Cantate Domino infirmabanlur. Opus eral medico, qui mia aique eadem auxilii sui ope langtiores, tion arte, non ope- eanlicum novum, quia mirabilia fecit. Otiendit Domire, (qtiia quando opus el ars singulis adbibila pro- nus talutare suum, in conspcciu gentium retehvii fnissel?} sed verbi poteslate sauarel. Hunc requi- justiliam suam. E l rursum : Annunliule in geniibut gloriam ejus, et in omnibui populis salulare ejut. E l ril Spintus, elc. (20) , eic. Eaedem scbedae rtirsum : Otlende nobis, Domine, miicricofdiam tuam, et talutare tuum da nobis. > Grabii hunc locuin exbibenl; Hilarius yero ibidem (21) , eic. Scbedae Grabii. num. 5, sic reddit: c In Veieris Teslametui libris (22) " , elc. Eaulem. talutare Dominum Deum nosirum nuncupari doee(23) , , elc. Scbeda? Grabii UC mur, el proprie hoc nornen per pollicilaiionem genBarbarus, partimque Corderius. libus semper indulium est. A i l enim lsaias: Revt-

1209

8 E L E C T A 1 PSALMOS. P S A L . X V .

1-210

. (24) , , - Ejusdem. Qui, inqnil, et secundiim inlcriorem liominem eisecundum exteriorem, ab omni malilbi , . el labe aliemis esi,el omnem virlutem assccutiis, is esi qui ingredilur sine macula el operalur jnsiitiam. * , VERS. 3. Qui non egit dolum in lingun $ua, nec , . . . ' fecit proximo mo malnm, eic. Sicut facitinl minisiri (25) , Sataua3, quando iransformanlur in minisiros jusli , c tiae. c Nec fecil proximo suo maluin. Nisi omnes . - boinines sint proximi, non veiai boc loeo mnlum , iis iieri qui non sunt proximi. Idein dicendum ei de . * \ , c bis : c Qui jural proximo suo, et non decipit. Et , . opprobrium non accepil adversus proximos suoa. \ . 597 Q inculpale vivit, opprobria nonaccipil adversus proximos &nos. Qui in proxhni calamilale * non exasperai, nec laeiatur de alieno lapsu, sed con , - dolel. Vel, qui non exprobrat proxiino quemadmo, , dum cxprobravii Pbarisaeus publicano, vel qui ob , \ proxinium non accepit opprobrhirn, quemadmodum , , Ileli ob filios suos, vet etiam simpliciler, qui inculpale vixit. .
U I

PSALMUS X V . V ERS. 1,2. Conterva me, Domine, quoniam speravi tn te. Dixi Domino : Deus meus et iu,qnoniam bonorum meorum nonegei, elc. Tanquam iniinicis inslanlibus ail : c Conserva me. > Jesus aulem apud propbelam dicit : Qui iu Doniino, nec in ullo alio sperat, cifsiodilur ab illo. nullus peccaior vere banc vocem pronunliare polesl. Cum eniin servus sil ejus quod facit, peccali, non poiesl Deo servire. Is aulem qui practicae el conlemplaiiva? vii coluninam erex i l , clamal: c Dixi Doinino : Deus meus es t u ; et de donis luis munera libi oflero, non tanquam indigenii. INemo enim hrelicorum boc dicens, venim proferei. Non solum aulem boc dc sensibilibus, sed etiam de spiriulibus oblalionibus proniintiandum esl. Nam licel eacriiicium virliiiiim obtulerimus, l i cet corpora noslra per omniiuodaui coiilinenliam sacrificaverimus, scimus id non propier suam uiililaiem Deum acnpere , sed ul nobis petentibus coelestia bona conferal. D Ejusdem. Si inter bona sunt omnes virlutes, et . (27), , scieniia indigol virluiibus, oinnibus cerie bonis in . , digei scientia. E l vide ne cene bic dicla sint bona media quorum jnsla possessio nos jtislos et non , , , Deuin juslum reddil. S i eniin bona, inquh Job , , ; suscepimus de inauu Doniiui, mala non suslinebimus? > ubi bonorum nomine vocavil faculuies qua3 , ex bono usu fiunl bonae. . VERS. 5, 4. Sartctis qui tunt in lerra eju$ min/i cavii omnes voluniales *ua$ in eis. MullipUcatw sunt . "infirmitates eorum, pottea acceleraverunt, elc. Pec , , calor esl exlra lerrain Dei, u l cui non oslendil ni. . . (28) Job. , 10. (24) , elc. Codex Anglicaniis. (28) , elc. Itiitinm babet Corde(25) ol , elc. Cndex Coislinianns. rius iiiique ad b c verba : . Reli|26) , elc. Corderius, et codex qua Origeni iribuil codex Coislinianus, qux Euscbio CoisliniamiR. ct Tbeodoio ascribil Daoiel Barbarus. (27) , ctc. Scbedx Grabii. '. , , . * , , . . . ' (26) c . ^ * , . . , . , . . >, , . ] , , , * .
1 4 S

1211

ORIGENE
1

1212

conformarunt, dicet: Omnes voluntates mex in eis snnt. E l mulliplicatae quidem sunt infirmiiales eoruin qut ex gentibus eranl, scd acceleraveruni, per poenhenliam resipiscenies. Qnaeres vero an hi juxia aliqtiem sensum saiicli aliquando fuerint in lerra Doi habilanles, priusquam mullipliealae sint iniquitates eoruiti; vel quidam eorum lsrael sint, in quibus eranl aliquando volunlaies Dei ; vel sic sancti qui in 5 9 8 conversalioneui babeiU, in lerra cjus verseiuur, licet adbucsinl in bac terra. Volunlaies Dei singulje sunl virlules, ul liquet ex bis : c Inveni David filium Jesse, viruni secuiidum cor meum, qui faciet omnes voluniates meas. llas mirifical Deus in sanclis suis, qui melius quam reliqui bomiiies virlules exercent. lncomparabiiiter enim
C O b , 4 3

rabilia. Christiis autera de viris perfectis qui se ipsi , . " . 1| . , , *, . ' , < , . , , , . , . , ^ , c .

foriiiudine praeeellebani aposioli, propbelx el marlyres, coulinenlia vero Josepb el Susanna, caeierisque virtuiibus similiier. Sic autem quis miriAcatus, propriam erubescil inlirmilatem, quippe qui nuiltum a Dei fortitudine abesse se senlial. Verum ejnsmodi infirmilaies, in ipsis, doneceasagnoverini, manentes, cilo abeunt, propterea quod viri sancii a Chrisio conforientur dicenles : c In Deo facieinits virtulem.
u

VERS. 4. Non congregabo conveniicula eorum de $anguinibu$, nec memor ero nomxnum eorum per la- bia mea, eic. Manifesie baec dicil prestaniior mul- , . . . (29) tis ncc aliiis quam Ghristus , qui cum congregat, , non congregai conventicula de sanguinibus, nec me- mor est nominuni adbuc ex sanguinibus. Vel sic : , . Non quemadmodum Gra3ci ei Judaei, ita cgo libabo " " , libamina de sanguinibus. Sic enim alius inlerpres . habel: c Non libabo libamina corum de sanguini- bus, sed nova tradam mysleria omnibus et sacri- , ficium incruenlum, neque vetera illorum nomina * memorabo. Dicebantur enim profani et idolotbyia?, sed elficiam ul audianl pii ac sancli. Vel sic : Non absolute dicil se non congregaturum conventicula . " eoruin, sed c de sanguinibus; neque absolule ait , \ > se nomiuum eorum non memorem fore, sed per , labia. Forle igilur quia sunt nonnulli qui congre- .' gant convenlicula de sanguiue quem effundunt, vul- nerando eosquos congreganl, ipse juvando, aut po- , .
1

lins vivificandoconvocalos, non ex sanguinibus, sed D , , , immorialiiaie illos congregal, memor nominum eorum, non superflcie lenus, sed intimo affeclu, ne- , que prolalione, sed profundo intellectu. Yel sic: L i - ' , , cei multi inlerfecli fuerint sancli, verumlamen non . * in borum sanguinibus, sed uno Gbrisii agni san- , , . gniiie coeius congregantur. VERS. 5. Dominut pars hmreditath mex et calicis mei: Tues quirenilues hcereditatem meam mihi, etc. * 1
4 8

ACI.XIII,9B.

"Psal.

LIX,

14.

(29) " , elc. Codex Roe et Coislinianus, panimque Corderius, plurima quoad sensum babel Eusebius; pa.sleriorem aulcm parlem ab bis verbis : "fl
t

, etc. Didymo Iribuk Barbarus, at orderws Oric * quoque nominc ' " ex bis ioscri" igenis nomiulifc psu.

1213

S E L F X T A IN PSALMOS. P S A L . X V .

1214

, . . . (30) Ilseredilas nalura ralione ulenlis esl praiterilonim \ - ei iulurorum sseculorum contemplatio ; hanreditae vero Chrisli esl cognilio Dei. Hoc dicil Cbrislus ut ". ' , summus sacerdos, cujus pars Dominns est. Si pars ,. , calicis esi Dominus, vel is cujns est Dominus, hae , reditalisquidernChrisupars quae ab ipso 599 , divellilur, est Paler ; residua auiem bserediiatis pars' esl populusqui ei a Pairc resfuuilur. Potest aulem . de Palre ulrumque dici, ipsumque esse qui sibi re , sliiuil bairediialem, poslquam illa spoliaius est. Vel sic : Cum te supra mundum affeclu cxiuleris, quam. " , ; - nam babebis parlem, nisi Dominum? Ejus enim qui omnibus nuntium remisil, est diccre: c Pars mea . > , - Deus in aelernum. F U aulem eiiam panis Dominus, exbibens doclrinam, ei confirmans cor man, , B ducantis ; calix vero secundum conlemplalionem veritalis, prabens lxtiliain sciemiae illi qui ex affe . , ctu bibit. Calicem hunc propinal vitis vera, ul qui * bibit, cum graliarum aciione d i c a l : c Dedisii teiitiam in corde meo. .
n o n

V ERS. 6. Funes ceciderunt mihi in prmclaris, el , enim hmedilas mea priEclara est mi/ii, elc. Si funis , . . . (31) , mensura e s l , quomodo scriptum esl in Evangelio secundum Joannem : Non enim ex mensura dat c , Deus spirilum, e l illud : c EfTujidam de spiritu meo? Vel forte mensura non propier ipsam scien ; liam nominalur, sed propter euin qui illam susci , , pit, quod nempe majoris non sil capax. Eienim ipsa . pluvia mensuram excedil, mciiuntur tamen eam , . , - Q vasa in quibtia recipitur. Mibi auiem, inquil, , ] , ceu in mensura hsereditas lerrse, qua contenlus sum, daia esi per praeclaros meos Jesum et Cha , . leb. . (32) Ejusdem, Sicfaclus estfuniculus biereditatis ejus . Israel. Sibi autem complacens in propria haeredi , , . tale ut praclara, haec ait. V ERS. 7. Benedicam Dominum qui tribuit mlhi /n , tellectum: intuper et usque ad noclem increpuerunt . . . (33) - me renes mei, etc. Benedicil aliquis Doininum, cum . ejus menli species ingerilur. facie enim ipsius . scienlia et intelleclus. Sic ei qui cuslodit mandala . , ejus inlellectum tribuit Dcus. I)e renibus autem lo quitur, qui una cum corde nominantur bis ver . > , b i s : c Scrutans corda et renes Deus. > Ili cum , , D perfecti fuerint intelligentia, erudiunl altendenlem, , . et lumen scienliae prabent, donec ignoranlia nox , dissolvalur. Quod si per noclem eiiam profundiores , , cogilationes designantur, qua signiticatione mysfci , cus sermo vocaiur obscurus, liquel ad hanc usqtie . noctem renes erudire, cum occulla et abdita decla , raut. Metapbora auiem ducia esi a renibus quibus , . semina ei seminales vires insunt, quae vasis genera - tioni aplis inserviunl. Sunt igilur eliam in aniina , sensus quidam qui seminibus quadam ralioue coni4 1 4 4 4 7 w

Joan. xxxin, 34.

4 6

Jocl. , 28.

4 7

Psal. , 10. (32) , elc. Gorderius. (33) , elc. Cgdex R o e , Barbarus.

(30) , etc. ^Scbedae Grabii, pariimque Barbarus, el Corderius. (51) , etc. Sched Grabii, Barba-

1215

. ORIGENE

1211

puraiitur, e l qiiorum felus in interiore homine sunl . K a l ol reeiae aciiones el contemplaliones veras. Sensiles , cliam renes erudiunl eum qtii ad summam per- ^ venil temperauliam , el usque ad noctem prohi . hcni ne e casia cogitaiione corporea effluani semina. 6 0 0 V ERS. 9. Propter hoc lcetalum est cormeum, , .1ei exsuliavit lingita mea, elc. Cor pro menie posuil. , . . . , Suinil eniin Scripiura saepe cor pro nienle, juxta (54). vo*j illud : Corde creditur ad juslitiam , ore auiem , , conlossio ad salulem. * Mens est quc credit, , quae et verba dijudicai secundum Job. Liitguam hoc . , loco Spiritus sancii graliam dicil. c Gloria eniin . mea, inquit * , el exaltans capul meum, ad Domi , c , mim. Doitiiims autein spirilus esi juxia Aposlo, c > lum . Lanaliis sum , inquil, propter spem exsur- ptov. gendi lertia die. Exsultal enim lingua lauquam ani- . , , mala, el lanalur loquetido, et alios exsullare facil. . c Insuper el caro mea requiescet in spe. Caro , mea, pro vila mea. Sic e i Job a i l : Pelle et . c carue vestisli me. ' . , , ^ . * . > V ERS . 10. Nec dabi$ tanctum tuum videre corru , ptionem, eic. Ad Clirislum referl boc Pelrus in . . . (35) Aciibns apostolorum Cbrislus recepit . ipso corpore, quemadmodum Psalmisla a i l , , , niorlis recipiens. , id el corrupiione, . servasii corpus lunm, quod el . expers fuil. fit cum plagae ei vulnera infe . , ruiiiiir , vero cum corpus per se dissol * ^ viiur c i in elcmeiita quibus conslal abil ; , aiiiem cn;n naiiira a natura !adilur, u l * lana a lineis, caro, frumenlum el lignum a ver- , , , nibtis. .
w 5 0 1 1

COMMENTARIIS 0RIGENIS P S A L M U M X V .

V ERS. 9. InsiiOer ei caro mea requietcet in spe. Dominus Jesus Cbrislus baec dicit, cujus primo caro requievit iu spe. Crucifixus enim primogeiiiuis ex morluis faclus, et posl resurreciionem assumplus in coelum, secum lerreniim corpus evexil, ita ut lerrerentur el obslupcscerent virtuies corfesiesvidenle^cariiem asccndenlein in foelura. De Elia enim scriplum esl, quia quasi in cGclum assumpius esl : e l de Enoch, quia translatus esi : non lamen dictum e.st, quia ascendil in coeluin. Oflendalur qui vull ex noslro sermone : ego auieiu cum omni (iducia aseevero, quia sicul primogenilus ex moriuis esi Cbrisius, ita priiwu* carnem evexii ad coBlum. Denique novilate ipsa porlerrenlur coelestes virluies, quia quod nunquam videranl anle, ntiuc landem videbant carnem ascendisse in coelum : el propterea d i c m u " : < Quis est isle qui venil de Edon? id est a terrigenis. < Rubor veslimeiuorum ejus ex Bosor. Videbant eniin vestigia vuinerum in corpore ejus ex Bosor, id esl in carne suscepta. El pott pauca : Hicc propler iJlud quod diclum est, quoniam c caro mea requiescet in spe. ln qua spe? Non soluin qnia ex monuis resurgil (paruin enirn boc esl), sed in ea spe requiescii, quod assumpta est in coelum (3G). PSALMUSXVI. V ERS . 1. Exaudi, bomine, jusiitiam menm, i n lende deprecalionem meam. Auribut percipe oralioM

iq". , , , .
8 1

R o m . , 10.

* Psal. , 4.

1 0

II Cor. , 17.

Job. x , l l .

* Act. , 27. Isa.

LXIII,

1.

(3i) , , elc. Scheda? Grabii, R .njiinis^ (OJ) , elc. Exdem

scb^dse. Barbarus. (36) Exstai boc fragmenlum in Apohgia Pampbili martyris pro Origene.

1217

SELECTA PSALMOS. -

PSAL. \ V I .

1218

,.. . (37) nem meam in labiis dolosis, elc. 601 Onmia jnstus servus est jusiiiiae ; Deusauiem solus juslus, Dominus est jusliiia?. DavKl iiaqtie citm se omnis . , , doli experiem seniirei, cum fiducia ad Deum ha?c dicit precando. ^ . Y ERS. 2. De vultu tuo judkium meum prodent, , . . . etc. Si Pater omne judicium dedil Filio. de vullu (38) , , ejus judicium prodit, videlicet ex Filio. huago enim Patris Ghrislus est. . Ejutdem. c Quoniam qui credil in me, ail Domi , t (39) , , , n u s , non judicatur, credenlis judiciuiu exii de vuliu Dei. . Oculi mei videant wquitales, elc. De reslitutione 01 , . . . (40) , universorum precalur, ut nulla amplius sit obliquilas. Deus enim oblique curn peccaioribus agiu , \ . V ERS. 3, 4. Probasli cor meum et visitasti nocte; , igne me examinasti, et non esl invenla in me iniqui , tas. Ut non loquatur o$ meum opera /lominum : pro*cla. " & pter verba labiorum tuorum ego custodtvi vias du * ra$, elc. Nolandum esfboc verbmn, < visilasii, , . . . non de suppliciis dicium esse. Rursus scieiidum (41) , , cst, diabolum contrario prorsus modo igne exami|. , nare. Cum enim Deus igne examiual, ulique repe* . , ril prseexsisleiilem maliiiam, ve) quia non praex , , , sistit, non reperil. Dixil aulem c opera hommum, c pro, c de operibus bominum. > Vel opera bomiiiuin . sunl sermoues miiiimc diviui, quos bomines pro , priis cogitalionibug commenti sunl. . Ejusdem. Nociem iribulationeiu dicit in qua ob . (42) , . ^ lenebralur aninia. Probatur quis, cum foni animo fert dura. Nociis autem nomine appellavil dura . propter lenebras quas desperalio oflundit. Vel no . " , , clem menioravh, quia Saulem quem in nocle dor , mieniejn ceperai, incolumem servavit, cuin non solum ipse non occidil, sed alios qui eum occidere . volebanl, probibuil. Ejusdem. c Inirate per angusiam poriam et ar , (43) ctam viam " , boc est aclricem,qua?, eisi nunc dn , > , , , ' loris et non beiiiiae pleua est, at poslea j u s l i l i * iructus feret iis qui in ea exercitali fueriaU *
84

. V ERS. 6, 7. Ego clamavi quoniam exauditti me, , , . , {yq- Deus. Inclina aurem tuam niihi, el exaudi verba . , D w Mirifica misericordias tuas, qui $alvo* fucis tperanlct in te, eic. Tanquam exaudili priusquam , . . . " oraremus, precando elainavitnus. Yel si bonuiu esl (44) . clamare, non parva neque vilia, sed magna po*tu* lantes el obliiienies, clamavimus quando sic clama , , vimu3. Fiunt auiem plurimae misericordix Dei, . , qua>,quia bumana quadain consequenflia conlinguut, , 002 niirificaniur ab eo qui illas facil. Paun o n 8 4

Joan. , 18.

8 8

Matih. . 15. (41) elc. Corderius. (42) , etc. Schedaj Grabii. (43) , etc. Ea?dcm ecbedae; similia fere babel Barbarus. (44) " , etc. Godcx Roe partiiuque Gorderius.
%

(37) , elc. Corderitis, ei scbetbe Grabii. (38) , elo. Scbcdae Grabii Oiigeni iribuunl, Cordorius Eusebio. (;9) , eic. Codcx Uoe. (40) , cic. Godex IWe.

1210

ORIGEftE

1220

cai sunl quae niiriGcantur, quando erc mirabili quo- . ^ \ dam ac prodigioso modo acciduui: exemplo sim ii qui inisericorditer a febribus vel lepra liberati suni. , \ . Si mediciita? via curali fuerinl, a Deo quidem mi- , sericordiain conseculi sunt, non tamen ipsins mi- , sericordia in eis mirificala esi; si vero laclu Jesu :).febrini increpanlis (ut qui slaiiin robur ac valelu- ( dinem resiiluere valeai), vel langente ipso ac di- \ ), \ cenie : c Volo, mundare, > liberati fuerint a le- * , , pra, lum Deus quodammodo misericordias suas in , illis mirificau \ . VERS. 8. retistentibu* dexteros tuce cuttodi me ut pupillam oculi, elc. Qui resistit Gbrislo, resi- , . . . (45) slil dexlcrap Dei. Quxres an liceat ejus sinisirae re- , . sistere. Qui vero perspicacissiinus est, is tanquam . 1

pupilla uli qui in loto Glirisli corpore est, hoc , dicet. llunc langcre, esl tangere pupillam oeuli. , - Videns aulem quis imiiiiludinem resislcmium ani- . mae oculo, confugial ad Deum, posluletque ab im- , missis jacul.s scuto diviiia; ejus proleclionis muniri, , ne ipsum iniscrum conficiani. Quoniain vero dex- ^ , tera Doinini esl unigenilus Filius Dei, et ci resi . \ slunl bosics spirilales el invisibiles a quibus ro~ , gai ne vulnerelur menie, baec vox viri esl qui tllu\ \ , ' niinatos habel aiiiinae oculos. , . V ERS. 8, 9. Sitb umbra alarum tuarum protegei , ttu, facie impiorum qui me afltixerunt, etc. Juslus ab impiis miser el miserabilis babelur, aliquando , . . . (46) > etiam ceu insipiens miseralione dignus pulatur, ve , * \ rum lunc sub umbra alarum Dei protegilur, ul a C unseria prosiernaiur. ,

V ERS. 9,10. Inimici mei animam meam circumdederunl. Adipem tuum concluseruni: o$ eorum /ocutum est $uperbiam, etc. Cum in nobis experimur cogiialiones perversas quae circumdant animam noslram, lunc dicimus : Inimici mei aniniam meam circumdederunt; > cum aulem ab eis iucrassatus est iuiellectus nosier, lunc c adipem suum concluserunt. > Id quod osiendil obsidionem et hoslium crudelilalem qui suo erga maleriam affeclu adipem suum concluserum. Omnino eniin et loli caruei sunl.
1

. 01 . , . . . " (47) , t > , . > \ , . " ' .

Ejusdem. Adeps spirilalis ea est, quae ex malitia ^ . (48) inlellectui obveuit, craseiludo. Adipem mibi vide . tur dicere benevoleniiain et bumaiikaiein; ailergo \ eos omnem deposuisse commiseralionem, el nuliuin , ,bumaniiaii iocum in cogilationibus suis reliquisse. . Nonnulli sunl qui adipis nomiue felicitaleui ei pro \ eperam valeiudinem vocant. . 603 V ERS. 11. Projicientes me nunc circumde , \* derunt mz oculos *uo$ statuerunl declinare in ter- , . .
%

' M a l i b . VIII, 5. (45) , etc. Idera et Corderius. (46) , elc. ldem, ai Corderius Basilio iribuil. (47) " , etc. Origeni codcx Coislinianus, num. 189; alter vero num. 10, Eusebio iribuil. (48) , etc. Codex Coislinianuj Tbeodorelo Uibuil, alii Origeni.

1221

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . X Y I .

1222

" (49) \, nim, etc. Eos qui inlus sunt, non circumdant inimici, non enim possunt, sed quando exlra ejiciunt. , ' . \ , E l siatuerunt, inquit, oculos suos in me declinarc \, * , . \ a coelo in ierram, hoc est in maleriam. Ad nocen dum aulem el perdcndum circumdant qui nihil nisi terrena e l temporanea videre quaeruni, declinant , \ vero qui reclaiu viam perverlunt, eliam imprudenles. . Ejusdem. Huiic circumdant dannones quem e . (50) : virtuie dejiciunl. Quainobrcm pulchre dicilur Si spiritus potesialem babenlis ascenderit in te, - \ , locum luuni ne deseras. > E l illud : < Nolite \ * dare locum maligno. Quasi diceret: Si spiritus for\ \ , nicalionis ascenderil in lc, coniinenliam luam ne de \ \ , . - seras. E t s i spirilus odii ascenderit in te, charilatem pov , ^ luam ne deseras. Cxterum considerandum esl an qut ab omnibus virlulibus decidil, circumdelur, an qui a , . \ muliis, au qui ab uua. Si sese inviccm sequunlnr \ , * - nialitia?, queinadinodum el virtules, qui ab una virluie excidit, circumdatur. Si auieni sese inviceni , \ , ' . " - non sequunlur, non qui ab una vinme excidii, cir , cumdalur, sed qui ab oinnibus. Ycl forie e quaeuaque virlute quis excidit, ab ea quae illi adver . saiur, malilia circunidatur. Y ERS. 12. Susceperunt me sicut leo paratut ad , , . . . pradam : et sicut catulus leonis habilans in abditis, ctc. lu obscuris enim el nobis inopiuanlibus insi (51) \ dianlur inimici sicul calulus leonis. ' . Ejusdem. Per immundas cogiialiones suscipit . (52) . ^ meniem nostram adversarius noster leo. Abjecia naluralt rntione ratione feras imitanlur . qtiae .ilimenia alimenla ita ^ nahirali foras imiianhir iia appelunt ut in ea semel conspecta subilo itnpeiu , \ \ ferantur. . , , , Y ERS . 13,14. Exsurge, Domine, pmveni eos et ' iupplanla eos; eripe animam mcam ab impio, fra, meam tuam ab inimicit manus tuoe, etc. Dei fra* , . . . (53) ' meam aliquando inimici manus ejus assuiuuntadver\ . sum nos. Deo igitur pelil banc ab inimicis eripi ^ \ et aufcrri. . Ejuidem. Quemadmodum Job vim ipsum flagel . " (54) lanlem Dei manum appellat : c Non me, i n q u i l , lorqueat manus tua; sic et inimicos beneficx- ma, \, \ , ^ nus Dei, frameam Dci vocat David. Benefica auiem - . \ , ^ manus Dei, sancli angeli sunt, per quos Deus mun do providet, el quibus dsetnones adversanlur, qui * , nolunt omnes bomines ad veriialis n o l i l i a m acce, dere. Manus Dei, unigenilus Filius est: framea, . \ , , . virtus, vis el poteslas. Quselibel anima jusla qiiaB peccatores irahit ab impietate ad pietaiem, 604 framea Dei est acula coDlra spirilus malilix. llanc , \ . ^ igiiur frameam luam eripe ab inimicis luis, qui iidci in Unigeniium adversantur. .
8 7 8 8 1 8 f 9 1

Eccle. , 4.

8 8

Ephes. , 27.

8 8

Job. ix, 34. (52) / , etc. Codex Coislinianus. (53) , etc. Corderius. (54) " , elc. Codex Coislinianus 10, et Barbarus.

(49) . etc. Co(Jex Roe. (50) ol , elc. Codex Coistin., 10. (51) , elc. Codex Roe.

4225

ORIGENE

1S24

Y ERS . 14. Domine, paucis de itrra divide eo* in , p*}c ^ vita eorum, et de abscondilis tuis adimplelui esl ven- , ter eorum, elc. Dtvide, ne conseulianl. c E l de abs- , . . . , (55) . t \ conditis luis adimpletus est venter eorum. > Si . > " /\ quaudo liosies Evangelii philosophos videris magna et excogiiaia proferre dogmaia, dices Deo : De \ , abscondiiis luis adimplelus esl venter eorum, > quoB quidem iorie proferunl, quia novenint illa, ei , , \ * \ cum nbscuram illornni nntiiiam baberent, posiea exercitalionibus el disquisiiionibus suis illusira- , \ runl. Alius ait : t Pars eonnn in vivenlibus. > Oin- . c \ nis enim iniuiicorum Dei h&redilas sita esl iti pra> . > , \ senii vita in qua omni voluplale repleli sunt. . Saturati tunl filiis, ei dimiserunl reliquiat suat , parvulis suis, elc. Propriis felibus saturali sunl, >* , . . . qiiorum reliquias parvulis suis reliquemnt. Hoc (56) , enim eliam in inalediclionibiis Levitici ponilur : . \ c Comcdeiis carnes filiorum vesirorum. . Ejusdem. Saturali sunl filiis, id esl hnmundiiia; . \ (57), . nec solnni ipsi imnmndi facti sunt, sed el fllios suus , \ imintiiidiiix sua? participes fecerunl. No enim per- . feciorum est iuimunda mundis praeferre. . V ERS . 15. Ego autem in jusiitia opparebo contpe etui luo, saliubor cum apparnerit gloria tua, elc. , In jusiilia atque omni virluie npparebit sanctus , . . . (58) \ anie faciem Dei, nullus autem iniquus ibi compa- , rcbil. Beata salietas eril in apparitione el clara v i - . sione gloriae Dei. Ilac eniin esl cibus qui totam \ animse niensam replel, quein qui esuril et salu. briier appelit, ipso reptetus saiiabilur. , , \ .
(u

PSALMUS XVII. '. V ERS . 2, 5. Diligam te, Domine forliludo mea. " , . Dominus firmamentum meum el refugium meum, el , , liberalor meu$; Deu$ meug adjutor meus, et sperabo , ' . in eum. Proitcior meut et cornu salutis meor, el *us- , cepior meu$, etc. Ipsa per se fortiiudo el ipsum , . . . (59) \ per se ftrmainentum sanctorum, Dominus est. Nemo , . \ igiiur eorum qui exira Dominum sunl, fortis est . aul flrmus. Non auiem idem esi firmum quod du- D , runi, neque iorie idem est ac robtir insanienlium. . Ejusdem. simili simile dignoscimus, 605 di~ . (60) lectione dileclionem, juslo justiliam. Iloc eriim esl , \ .- , \ maguum ac praecipuum maudalura. Qui auletr. di . ligil, dileclum quoque colil. Fortitudinem suam . \ Demn vocal, quippe cujus ope ab omnibus inimicis . , * suis U m visibilibus quam apirilalibus liberalus (&\ esi. \ . Ejuidem. Firmamenlum dixil Deum, utpote ab . (61) - ipso coutra bosles protectus; refugium, ut qui mu ^ , Levii. , 29. |55) , , etc. Codex Coislinianus, (59) ' , elc. Corderius. (60) , eic. Schedae Grabii, ei Barbarua. (61) , ctc. Ea?dem scbedac, ci B*rbarus.

(56) , etc. Origeni Corderius, alii Eusebio iribuunl. (57) Yuav , etc. Scbeda Grabii. (58) , elc. Corderius.

1*23

SELECTA PSALMOS. P S A L . XVII.

1256

0, ' rus ei fueril; liberalorem, u l ab ipso redem. pliis. . (62) , Ejusdem. Adjutorem dixit Deum, utpotc a quo . auxilium acceperit. . (63) , Ejusdem. Protectorem dixit Deum, ac si diceret , ' propugnalorem; cornu saluiis, ut cujus ope inimi , - cos quodammodo cornu prostraverit, et ejus provi . , denlia liberatus fuerit. Cornu salulis est et ipse Ghrislus, juxia Zachariam dicentem : c Eterexil . , , cornu saluiis nobis. Coriiu esl etiam regnnni, . juxla i l l u d : c Sublimabit cornu Cbrisli sui. , Y ERS. 4. Laudant invocabo Dominum, et ab inimici* &, . . . (64) mei$ SOIOUS ero eic. Qui cum bymnis precaiur, lau, . dans invocai Dominum. Nullus autem qui ea, qiuB . accidunt, aegre ferl, sic precatur. Cum ergo circuui ,, - ^ danl inimici, ila precandum esl. . V ERS . , 6. Circmdederunl me dotore* mortis, et , torrente* iniquiialts conturbaverunt me. Dolores in . " - , ferni circumdederunt me; pra>occupaveruni me /a. . (65), , \. quei moriis, elc. Cbrislus, qualenus homo esl, h&c dicit. Huic enim uiors dolores peperil, ei torreitiei -jap , iniquilatis ipsutn conlurbaverunl, quando d i x i l ^& , Anima mea turbata cst; > sed ipsum non compre . benderunl. E l dolores iuferui ipsum circumdede , , $ runt, putantes ipsuni apprebendere, verum nunquam filius inferni exslilil. Pra3occupaveruiil, sive , , , praveneronl etiam ipsum peccaia quac ducunl ad * ' . mortem, id esi iaquei; sed eum uon ceperuni. ^ , Itaque lorrenies iniquilalis recte dixeris flueula . ' maliliae; ef, mortis laqueos, practica peccata.
6 t e t 9 8 3 {

Ejxudem Dolores inferni sunt, vel qui inorlem . (66), pariuni, vel qui concepii suniex morte, uliimo qut , , destrueiur, inimico, u l aii Paulus. . Ejusdem. Torrentee iniqniiatis sunt pervers . ^ (67) raliocinaliones quae vocantur dolores in uobis diu , permanentes, itein laquei qui mortem nobis infeiv , ront per peccaium aciu comniissunu * . V ERS. 7. In tribulatione mea imocati Dominum, ei , . "- ad Deum meum clamavu Et exaudivit de templo tanclo , suo tocem meam, et clamor meui in conspectu ejus iniroibit t/i auret eju$ , ct<\ mediis tiibulationibus, iisque ferveniibus, 6 0 6 eslDomi , . . . (68) , , nus, elclamandum est ad Deum. Sic enim exau diel verba nosira de lemplo suo, e l ab ejusmodi . affeclu profecia oratio nostra cum fiducia ingredietur, velut in locum proprium, in aures ejus. Forle ^ , eliam conlra iniinicos annainur, cum Doniinum , . laudamus et invocamus.
i u v o c a , l J u s

. . (69) , .
1

Ejuidem. Templum Dei Christus, Cbrislt vero spiritales et sanctae potestaies. Qoare et nuac d i f

Luc. , 69. I. Reg. , 10.

e a

Joann. , 27 (67) , eic. Ea?dem scheda?. (68) , eic. Corderius, Barbanis. (69) , etc. Godex Goisliniauus, uum. 10; scbedx Grabii, et Barbarus. 39

(62) . elc. Scheda? Grabii. (63) \, eic. Ea3dem scheda?. (64) , etc. Codex Roe. (65) , eic. Codd. Coislinianus et Koe. Corderius amein babei lanqiiaiii anonymi. (60) , eic. Schedae Grabii.
PATAOL. G R . X I I .

 ORIGENE

1228

ciiur Cbristiis sedere snper (hronuro David patris \ . . , , VCRS. 8, 9. Commola ett et contremuilterra: fun damenta moniium conturbata sunt, et commoia $unt, , , . quoniam iratus esl eis Deus. Ascendit fumus in im ejus, et ignis facie ejus exarsit; carbone* buccemi , " , tuntabeo, eic. Slanti qtiidem stal D e u s , m o l o . . . (70) , aulem movetur, uli ad Moysem dictum esi: c Sta , * t c&ram Pbaraone. Quando vero Deo non obedivit . > " Adam, sed potius uxori raorem gessit, tunc audi , , vit Dominum Deum deambulantem: ipsi eniin non amplius slabat Deus, atque u l bonus judex non , siabal. Gseterum Deo se movente coniremiscil non . ccelum, sed terra, et fundamenla monlium contur, , , bantur; quae monlium fundamenta conturbabit jgnis qui ex furore Domini succendilur. c Vullus ^ . c \ autem Doniini super facientes mala * ; sanctos * * , enim illuminat, juxta illud " : c Signalum est ' super nos lumen vullus tui. . . t (71) Ejusdem. c Et ignis a facie ejus exarsit, > com, , , , burens ligna, foenum, stipulam, boc e s l , consumens malos babitus. Sic olim ombussii publica- . num Matlbaeum, Paulum persecuiorem el conlume- , . liosum. Ejmdem. Deus tanquam bonus movelur, ne . (72) , amplius lerra ipaum conlemnat, eed ut patrem , ' revereatur, ei ne amplius fundamenia montium \ imniota sitit, sed conturbcnlur. Quin eliam Deus, , ' . \ tamquam bonns, est ignis consumens, qui p r i - ^ , mum ascendens fumum resolvil, deinde carbones , , succendit, denique descendit inclinans coelum ; ac , poslea demonsirat caliginem qua? est sub pedibus . ejus. Deinde super cberubim ascendens volai, et , . volat super pennas veniorum. Per ascensum auiem el descensum iiitelligendae sunl variae ejus dispen- \ saiiones; quoniam Deus cuilibei ei ubique pra> .

sens esi.

Ejusdem. Deus in sanctishominibus inbabital, et deambulat, volal autem super cherubim. Quod si venios qui sensiles sunt accipias, pi ovidentia sua ascendil super illos, ducens prout vult. V E R S . 12. El potuit tenebrat latibulum suum, in circuitu 607 J tabernaculum ejug ; lenebrosa D aqua in nubibus aeri$, eic. Quoniam posuil lenebras lalibulum suum, ei in circuilu ejus labcrnaculum ejus est, propierea lenebrosa aqua in nubibus aeris, boc est in propbeiis: < Mandabo enim, inquit , nubibus ut non pluant super illos pluviam , et erii faroes, non fames panis, sed fames audieudi verbum Domini Si Deus noster lux est, quoniodo lenebris occuliatur? Existimo illum lenebris occultari quemadmodum id quod cognoscitur, oc* Ps. , 17.
6 8 e u$

. (73) , , . , , . , , . . . (74) , \ , , , , ' , \ , , , , ; , , \

Ps. , 7.

Isai , 6.

6 7

Amos , 11. (73) , etc. Schedx Grabii, et codex Coislinianus, num. 10. (74) " , etc. Godex Coislinianus, nuuo. 10, el scheda? Grabii.

(70) , elc. Gorderius. (71) , etc. Scheda3 Grabii. (72) , elc. Gorderius.

1229

SELECTA IN PSALMOS. PSAL. XVII.

1250

, , . , , , , , . " , , , . , , , .

cullatur ignorantia quae ad cognoscentem, non ad id quod cognoscitur periinet. Tabernaculi nomine carnem vocavit, in qua Christus sedebat. Praterea l a bernaculum dicitur propter temporariam ejus in carne dispensalionem. < Etsi > enim, inquit , < cognovimusChristum secundum carnem, sed nunc jamuon novimus. Vel forte tabernaculum corpus appellavit, ob vineam quain de /Iigypto transtulit , ul cuslodiret iliam donec ad malurilalcm pervenirel racenius, ct ne externiinarel eam aper de silva. Potest quoque labernaculum dicere corpoream naturam in qua Deus per Verbum conspicitur, siquidem ex creaturarum puichritudine creator agnoscilur, et per ea quae facta sunt, intelleclus conspicilur. VERS. 1 5 , 1 6 . Et mish sagiUa$ suas, el dissipa , ' , ^ vit eos : fulgura multiplicavit, et conlurbavii eo$. El apparuerunl fontes aquarum, et revelata sunt fun , 3\ \* damenta orbisterrarum: eb increpatione lua, Domine, , , - ab inspiralione spirilus irce itue, elc. Omnia ista lerribilia sunl ob hocce bonum. lncrepal igimr , et , . . . " (75) . " , \ inspirat irae spiritum, ui appareant fonles aqua , r u m , et revelenlur fundamenla orbis terrarum. , Si bonum est apparere et revelari fontes aquarum . quibus praesidet is qui d i x i l : c Me dereliquislis c - fontem aquae vivae; bonumque esl eiiani revelari fundamenla orbis terrarum, ut sancla T r i n i * , tas conspicialur, qtiae imperal creaturis : quomodo , jlla quae baec faciunt, tametsi borribilia videanlur, accusare jusle quis possil? grandmem, inquani,. ,
6S 7 0

, ; , Q , , , , ." , , . " , . " , , , . " , , , , , , , D , ' . , , . , . , " (76) , , ' . II Oar. v,

16. "

et carbones ignis, el sagillas,cl fulgura , et increpattones D e i , et inspiraiionem spirilus irae ejus. Simul aulem observa increpalionem esse quamdam curalionem ejus qui increpatur, dum increpaiur ut a pravis operibus desislat. Unde cum febrim et venloset mare a Jesu increpari audis, baec inlellige prout Jesu bonilaiem decei. Vel sic : Orbem terrarum constiluunt cogilaiiones, et verba, et opera quae habitibus ei affeeiibus superslruunlur. Quando igitur dissipaverit improbos sagillis , eosque conlurbaveril fulgeiris , occuliis bominum palefaciis, Deo abscondiia lenebrarum illuslranie, fundaoienla 608 etiam orbis lerrarum revelabii, impios supplidis increpando. Fundamenla eliam orbis sunl bominesDei propler solidiiatem, quibus siiperaedificanlur bi qui secundura Chrielum vivunl. Quin et bi revelanlur, quippe quos poena non tangil dum de improbis supplicia sumunlur. Verum non slaiim Deus punit peccatores, sed poenam anle iram denuntiat, e l hoc esi ipsum inspirare spirilum irac suae.

Ejusdem, Quando spirilalia spirilalibus coinparamus, lunc fulgura miuimus, cognilionem ab eis provenienlem manifestanles. Poieris quoque

P3.

LXXIX, 9.

7 0

Jerem. n , 13.

(75) " , elc. Corderius. (76) " , elc. Schedae Grabii, et Barbarus.

X ORIGENE

12,/

per fulgura , divina? praedicalionis splendores in- * * idligere, qua ohscura prophelarum vcrba illu . slraiilur. Ejutdem. Per foutes inlelligit vlrimes ex qtiibtis . (77) cognilio proccdii. Beaii enim, i n q t i i i , c mundo . < , , corde, quoniam ipsi Dcum videbtmt. > , . VERS . 17, 18, Jfritf de summo el accepit me et , assumpsil me de uquit muliis. Eripiel me de inimicis . ' mei$ forti$simi$, et ab hi$ qui oderunt me: quomam , confortali sunt $uper me, eic. Ipse de summo acce- , . . . pilQie, cuin me lapsuin assumpsil deaquis bumanai (78), vitae, et eripuit de inimicis odio fortissiiuis. Caelc- , ." rura observa potenles dici inimicos. Forie auiein el impielatis dogmala sunt aquae mulia? quae non , . " possunl exsiinguere cbaritatem. Inimici vero forlis7|

simi sunt, lum ii qui invisibiles sunl, iutii bomines ^ qui per falso cognominaiam scienliam decepiionem operamur. Ejuidem. E i bis cognoscimus dacmones anle Salvatoris advcntum nobis , nunc aulem nos illis forliores esse, quibus dedit Cbristus c poteslaiem calcandi supra serpenies el scorpiones, el super oinuem viriulem inimtci . VERS. 19, 20. Prcevenerunt me in die affliclionis mece, el faclus est Dominusprotector meus. Et eduxit we in laiitudinem, talvum me faciet, quoniam voiuil ine,etc. Qui tribulationem paimniur,et non angustianttir, scianl se a iribulatione liberandos, et ad sanclam Dei laiiludinem adducendos esse; illum enim qui in die aflflictionis ad ipsum coiifugit, ^ confirmat Deus, ne malis concuseus succumbal: el in iribulalioiiibus gemeniem, ad latiludiuem educ i i , j u x u Ulud : c In tribulalione dilatasii mibi. Quod fll eliam, dum non omnino liberalur, sed generose suslinet.
7 f 7 8

, . , , . . (79), , , t , . > , ' . , (> , , . . . (80) * , * , , , , .

V ERS. 21. El retribuet mihi Dominui secundum ju ititiam meam, ei secundum purilatem manuvm mearum , relribuel mihi,quoniam cuslodivi vias 609 Domini, , etc. Qui auoliil sancias manus audeique dicere : , . . . (81) Elevalio manuum niearum , sacrificium vesperti, ^ num , * purilaiem quoque manuum se habere pro , Hiebilur. llic sermo est ejus qui perspicit unum- . quodque cum judicio fieri. Sunl auiein qua3dain . Dei judicia circa quodlibet peccalum. Quando igi- . tur quis omnia de peccalis omnibus judicia ante D . ocolos habet, dicet: Omnia judicia ejus in con* . epcctu meo. Caeierum qui bajc dicit, in nulla re . seipsum condemnat. Unde hac eliam ad Salvaio" , rem referenda sunt, quippe c lenlatuf per omnia c * pro similitudine absque peccalo . , Ejusdem. Puritas mcniis esl affeciuum carenlia . (82) ex graiia Dei, addilo etiam bominis smdio. Pufi ,
u 7V 7 1

Malib. , 8.

7 S

Luc. x, 19.

7 8

Ps. , 2.

" Ps. CXL , 2.

7 8

Hebr. , 15.

(77) , elc. Esdem scliedoe, et Barbarus. (78) , etc. Codex Roe. Corderius auiem habet lauquam anonyini. (79) , etc. Scbcdx Grabii ac Barbarus.

(80) 01 , eic. Corderius. (81) , etc. Codex Roe. Cordritis aulem anouymo tribuii. (82) , etc. Scbedaj Grabii, 4 Barbarus.

1133

SELECTA IN PSALMOS. P S V L . XVII.

1234

. - . ' , , . . . (83) ' . , c , , . , c , , c \, ; . " (84) , . , , . " , . > & , . . . (85) , . ^ c . , . ^ , , , . . . (86) ' , , , . ( ), , . . (87) , , , , . . . , * , . . (88) , . , , * . ; " . > Matth. vi,23. xxvi, 27,28.
7 8 7 7

latem manuuiu, propbelarum vocat acliones quae ab oplimo habilu mundae et incoinqumatx erant.

V ERS . 24. Et ero immaculalus cum eo, et observabo me ab iniquilate mea, eic. Absque Oeo netoo polesl esse immaculalus. Quare paulo posl a i t n E i posuii immaculatam viam meam. Non convenil auiein illi qui a i l : c Relribuet iuihi Dominus secuoduin jusfuiani meam, e i c . , ut ollam habeat i n i quitaiem. Et illud : < Observabo me ab iniquitaie inea, referrl polest ad illud quod in nobis vocalur lenebrae, juxla illud : c Si ergo lumen quod in le est, lenebrae sint, ipsai tenebrse quanlae eruiii? Ejusdeni. Immaculalus est ille qui viam Dei in se babel, Chnslum scilicel. Ego enim, inquit suin via. linmaculalam banc viam et ipse David appeilai dicens : c Deus ineus, imniaculala via lua. > VERS. 25. Et retribuel mihi Dominu secundum jutiitiam meam, etc. Qua mensura raensi fuerilis, remeiieiur et vobis . Sanctorum aulem baec vox esi,qui prae ingenii flducia dicere possunt: Relribue servo luo . Jusiiliam vero eam dicil, qua; esi ex Ode Jesu Cbrisii, quae manifeslala est in OIIIIICS credenles : nam iis qui recte credunt fldes ad jtisiiliam repulalur. V ERS . 26, 27. Cum sancto *anclu$ eru, et cum viro innocenle innocens eris; et cum etecto electus eris, el cum perverso perverteris, clc. Quemadmodum C immactilalus ero cuin ipso Deo, sic eliam Deus cum sancio sanclificabilur, ei cum innocenteionocens erii, et cum eleclo electus. Verum cum perverso nequaquam perversus eril (boc eutm nefas), sed perverleris, ul cum Pbaraone. EjuidetA. lu sanclis sanctus esi Deus, in innocenlibus iunocens, in cleclis elecius, in perversjs perversus, sed siinul imilalus, idque reverenliue causa diciiur. Perversutu 610 Deum ne diceret, cavil. Hos versus simpliciores de bominibus sa;pe accipiunt. Deus autera convertiiur, queinadmodum in Deuleronouiio dicil : c Si ingressi fueriiis ad me perversi, ingrediar et ego ad vos in ira perversa. > Ejuidem. Pro meniis affeclu nominibus vicee rependis, Domine. Nam sanclis quae sanclilateiu decenl, innocentibus el jusiis convenienlia, electie ci perfectis perfecia iribuis; iis aulem qui declinant a via , ei conlrarium iler ainbulani, coegruum viue iiiiem accommodas. Sed qua ralione ? Quouiam lu populum bumilem salvum facies. >
T e T 8 7 9 ft0 > e n m 8 1 78

Joan. xiv, 6.

7 8

Ps. xvn, 31.

M a t i b . vu, 2.

8 0

Ps. cxvm, 17.

8 1

Levit.

(83) , etc. Codex Roe. Corderius vero tanquain iucerli babet. (84) " , etc. Schedae Grabii, Barbarus. (85) , eic. Scbedae Grabii, Barbarus.

(86) , etc. Gorderius. ' eic. Codex Coislinia<Eri ' ~ , ' " nus 10. (88) , etc. Scbcdae Grabii.
(87)

1235
VERS.

X ORIGENE

16

29. Quoniam tu illuminabis lucernam meam, " , , Domine, Deus meus, illuminabis tenebras meas, elc. , , . . . Lucerna corporis est oculns. Hunc illiiminabil Do- (89) . minus. Habemus nonnullas etiam in humana slru- . > ctura tenebras. Has igilur quae in justo sunt, illa- . " , ;. minabit Dominus. Vcl lucerna animse, mens est, , quippe quae lumen recipere queat. Tenebrae vero animae sunt iracundia el concupiscemia, quae illu. \ minanlur ab eo qui divinum splendorem suscepit. , Forle eliam qui veriiaiis lumine a Deo illustrali * , fuerint, ii lucernam habcnt accensam, et acliones , . suas ad diluculum ralione adducenles, etiam tenebras suas illuminalas habent, eo quod niens illuminata fuerit. V E R S . 30. Quoniam in U eripiar tentatione, et " > , B , . . . in Deo meo transgrediar murum, cic. Tentatio, opi- ' nor, quaedam est vi(a in Job. circumsianlibus , (90), . (5 aulem amariludinibus non liberaiur nisi qui fuerit in Deo. In Deo is est qui ejus est particeps, quem- . , , admodum et ab ignoranliis liberatur qui sc.ien- , , tiam adeptus est; qui quidem in lentalionem non ingredilur, non quod non lenletur, sed quod len- , iaiionis laqueis non capialur. Traiisgrediiur ilaque . , . hic raurum peccali quod a lcrgo reliiiquil. *0 , , V E R S . 31. Den* meus, impolluia via ejus; eloquia Domini igne examinata, protector est omnium spe- , rantium h se, etc. Via inipollula Cbrislus esl qui ' , . . . " (91) . > d i x i t " : Ego sum via. Quoniam vero eloquia , Doir.ini igne sunt examinala,* qui ipsa audiunt, d i canl : Nonne cor noslrum ardens erat in no- Q ; c , bis? Quin et spiritu fervenles s u n l , ei alienum a Deo ignem non admillunl, qui in sagiuis , \ . '' maligni est. Sed Dominus qui dixil : clgnera vcni c , mitlere in lerram, cloquia babuit igniia : quare a i i : El quid volo nisi ut acccndatur? Forte * ; , etiam in Spiriiu sanclo el igne bapiizal Jesus, sed , , . ignis uril ligna, fcenum, siipulam. " ; VERS. 52, 33, 34. Quoniam quis Deus prwter Dominum? aut quis Deus pra*ler Deum twstrum? Deut ; *0 qui prcecinxit me virlute, el posuit immaculatam , 611 rniam ; 9"t perfecit pedes meos tanquam , cervorum, et super excelsa statuens me, etc. Secun- , . . . (92), dum boc significalum, solus verus Dcus csl Deus Paler, nisi relaiivum, c quis, quod saepe rarita- , , lem significat, ad Unigeniliim referamus. hoc D , . quidem loco zona, virlus esl; apud Paulum autem , . verilas. Ejus auiern qui pulchre currit, et cursum , periicit, perficiuntur pedes lanquam cervorum. c Et , . c super excclsa slaluens me. Unusquisque propria . " , ' qusedam excelsa habel a quibus decidit, vel de , . aceodit. . (93) Ejusdem. Est ciijus perficiuniur pedes tanqnam cervi pcr aclionem, erigunlur auiein per conlem ,
n 8 3 8i 8 8 v i a m 1

Joan. , 6.

" Luc. xxiv, 32.

8 i

Rom. , I I .

8 8

Luc. xn, 49.

(89) , elc. Codex Joislinianus, iiuni. 10, Origeni, Calena Barbari D i jymo iribuil. (90) , , ctc. Scbedae Grabii. (91) " , elc. Corderius.

(92) , eic. Sched Grabii Origeni tribuunt, sed Gorderius babei lanquam incerti audoris. (93) , eic. Scbcdse Grabiit codex Goislinianus, Barbarus.

1237

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . X V H .

. . ^ plalionem. Quamobrem cervus enecat serpenles. V ERS. 35. Qui docet manus meas ad prcelium, et poiuisti ut arcum cereum braclria mea, elc. Actionis , . . . symbolum est aes. c Corrupit enim ae$ tuum , > (94) , c dicit Ezechiel ad Jerusalem. Quoniam ighur nostra , bracbia roiUunt sagiilas, ail : Praparasli brachia . mea sicut arcum, ei addit c aereum, oslcndens , \, , illum inlcntum ei infraclum esse, ac dicens : ln , , > praeliis adversus bosies insuperabilem me fecisli. , , ' .
8 e

VERS. 36. Et dedisti mihi protectionem salutis , mca, et dextera tua suscepit me, et disciplina tua , correxU me in finem, et disciplina tua ipsa me do , . . . (95) cebit, elc. Qui in dexiera Palris sedel, bic vocalur , . dexlera. E l priori quidem disciplina nos corrigil, , secunda vero uos docet. Naiu recia insliiutio ani . , main erigil, cogniiio auiem vera in amplitudinem . ducit. Dextera est omnium opifex Filius, de quo et , ' alibi dicunn esl : c Dexiera Oomini fecit virtuc , lem, dexiera Doniini exaliavil me. . V ERS . 37. Dilalasti greisus meo$ $ublu$ me, et non , tunt intirmata vestigia mea, elc. Haec vox illius cst , . . . cui iribulaliones loleratu faciles sunl propter eam (96) quam a Terbo accepit dilaialionem, qua fil ut ne , uila quidem in ejus vesligiis imbecillitas appareat. *. V ERS . 381 39. Persequar inimicos meos et com , , , ^ prehendam illos, el non converlar donec deficiant. leiiri.uriv uh Confringam illos, nec poterunt itare : cadenl subtus . aiirovr. , nb pedes meos, elc. Quem Deus idoneum eflecit ut esset , . minisier Novi Testamenti, el omnein aUitudinem . . (97) '> adversus scientiam Dei sese exlollenlem deleret, is , inimicos saluii, quae a Deo esi, sennones persecu , lus, illos eo usque persequelur doncc penilus defe, , cerint. Siare auiem in conspeciu ejus, quem Deus . sic idoneum effecit, non poierunl ad anguslias re dacli adversarii verilatis sermones .
8 7

. (98) , . . " (99) . . (1) . '* , . , , . . .

8 8

612 Ejusdem. Htc persequitur inimicos, qui penurbaiis cogilalionibus nullum in se locuin dat. Ab iis enim in nos veniunt peccata. Ejusdem. Aflecluuni carenlia deieclum hosiium
D P
A R I U

Ejusdem. Qui a malo slalu cadunt, beneOcium consequuniur. Sed neque veritaii advcrsanles sermones siare polerunl in conspeclu potenlis manu, quod iiilcrpreialur David. V EBS . 41. El inimicos meus dedisii mihi dorsum, et odientes me disperdidisti, elc. Tergum danl hosles

Ezech. x v i , 56.

8 7

Psal. cxvn,16. (98) , etc. Godex Goislinianus, scbedae Grabii, Caiena Barbari. (99) " , elc. Scbeda G r a b i i , Barbarus. (1) 01 , elc. Scbedas Grabii, Barbarag.

(94) *0 , etc. Schedae Grabii, rodex V.oislininntis. Barbari Caleua. (95) 0 , elc. Scbedae Grabii, codex Goisliniauiis, Gatena Barbari. (96) , etc. Schedai Grabii. (97) V , eic. Codex Roe.
9

ORIGENE

4219

Ciim non amplius poseunt illectibus plenas ei per- (2) o\ , turbaias cogitaliones inenti indere ' . . " (3) Ejusdem. Effecisli ut ininiici mei conversi inse , parabiliier uie sequerentur. ita ut tierent mihi dor , . um, vcl fugereut. ' , V ERS. 44. Eripies me de rontradictionibus populi, constitues me in caput gentium, eic. ln signum cui , . . . (4) , coalradicilur positus dicii ba*c Clirisius, quem Deus consliluit in capui genlium. Caput enim Ecclesi . . Cbristus est. , , , V ERS. 45. Popului quem nou cognovi, servivit mihi, in auditu auris obedivit mit.i, elc. Lstiid, c non , . . . . (5), cognovi, proprie in Scripluris usurpatur de malis: , , \ lioc loco aulem Cbrislus illud dicit de populo qui . est ex genlibus. F u i l enim lempus cum ab ipso non cognoscebalur. lnvenies autein et similia a Deo dici. ^ . . ' (6), Ejusdem. lgnoranles ignorali sunl, etcognosceiues cogniti suut. . V ERS . 46. Filii alieni inveterati sunt, el claudica , verunt semitn $uis, etc. Virtus renoval, malitia , . . . (7) inveierat. Qui auiem inveterali stint, claudicant. , . . Ejusdem. c Quousque claudicabitis vos utroque , < " (8) ' p o p l i i e ? Semilae hominum sunt actio et con- ; templatio. . V ERS . 48. Deus qui das vindic(a$ mihi et subdit , populos sub me, eic. Vtndicias a Deo accipiens ' , . . . (9) Cbrislus a i i : cMibi vindict, ego relribuam. , c \ , , Ejusdem. t Ecce dedi vobis poteslatem calcandi ^ . < , (10) super eerpentes ei scorpiones , el quae sequun , \ tur. Qui ignoraio priori populo praebel ut sub ipso . ' ordinelur. c Liberalor incus de iiiiinicis iracundis .i . Quibus furor, iis el iracundia dominaiur. Si autem . , inimici mei iracundi, cerieei furenies sunt. c Furor . , cnim, inquil, illis secundum similitudinem serpen. , , lis. > , >
18 8 8 88

PSALMUS X V I I I .

613 VERS. 2. Cceli enarrant gloriam Dei, ei opera manuum ejui annuntial firmamenlum, elc. Si coeli enarrant gloriam Dei, ac coeli pehbunt (ilpsienim, i n q u i i \ peribunt, tu autcm permanesi):an qui enar? rant gloriam Dei peribunl? Aiqui nemo enarrans gloriam Dei peribit: nam t gloriiicantes me,inquit Deus , gloriGcabo. > Non ergo cttili peribunl. Porro coeli qui enarranl gloriam Dei, iniellectualis D sunl nalurae, el coeli dicunlur propterea quod in se justitiae solem habeni; coeli aulem qui pereunl, corpoream babent subsianiiam.
8 9 1

8 8

I I I Reg.

XVIII, 21.

8 8

Rom.

xn,

19.

8 8

' . 01 , , . . . (11) , -( , , c , ) ; c , , . > ' , .9!'-' . Luc. , 19. Psal. ci, 27. 1 Reg. , 50.
8 1 8 8

() , etc. Codex Coisliniamis. 3) " , elc. Codex Roe. (4) , elc. Codex Roe, Corderius. (5) , , elc. Codex Roe. (6) , eic. Schedae Grabii, Paidbarus. (7) Ti , etc. Codex Roe.

(8) , elc. Scbedse G r a b i i , ei codei Goislinianus. (9) , etc. Codex Roe. (), , elc. Scbeda3 C r a b i i , Barbarus. ( U ) El ol , eic. Codex Coislmianu*, *cbed;e Grabii, Barbarus.

illl

6 E L E C T A IN PSALMOS. P3AL. XVIII.

1242

. (12), - Ejusdem. Neque enim terra, neque de Cerra ler . renus enarrare potest gloriam D d . Nam qui ex , terra est, de lerra loqailur *. Forle vero coeli , sunt, qui gerunt imaginem coelestis. Hi enarrant . gloriam Dei. Sunt autem eiiam coeli opus manuum . , Dei. Observa discrimen : coeli dicuntur quidcm enar , rare, firmamenlum vero annuntiare. . , VERS. 3. Dks diei eructat verbum, et nox nocii , . . . indicat scientiam, etc. Sed et hi qui conlemplatri (13) cem viiam amplectunlur, in coelo (lieeaurizanl, et , , cum ibi cor habeant, coeli sunt qui prsediclam Dei gloriam enarrant per spirilualium rcrum conlem \ . - plationem. Qui autein aclricem vilam agunt, ii ob ^ , , \ solidilalem sunt firmamenlum, el annuntiant opora , n u u r n Dei, dum opcra Dei exercent et ipsi ejus , . opera exislunl. Diei cognilio cum sit lucida, et al , leri lucidse cognitioni congrua, eruciat verbtim: , ( quemadmodum Scriptura Velus spiritalibus referta , cibis, de plenitudine sua eruetans, prabet verba , ( Novo Tesiamenlo. Nox vero, quse esl profumlissi. , ma rerum arcanaruin comprehensio, ad aliaiu noe , obscuntalem adducit. Hanc comprebcnsionem Dei , Spirilus tribuit iis qui ipsum habenl. Hic etiam . profunda Dei scrulalur Caelerum loquela sermo , oibus praemillilur, sermones aulem scienliam addu , . cunt, dum exbibenl demonslraliones. Uirumque , autem a Deo diclum esl u l audianiur. Quapropier nulla supcrest incredulis excusatio. Souum capiunt . quicunque sunl lerra semini apia, id est lillerali , Scripiurae sensui. Qui vero bis superiores sunt, et . , iines appellantur, aperie i i eruditi suscipiunt verba : , neque enim sonum solum auribus percepit Pelrus, cum d i x i l : 614 Verba viiae ielernae babes. > . > Et Salvator a i l : c Verba quse loculus sum vobis, , spiritus sunl. Dicebat euim boc apostolis qui trant . , fines orbis lerrarum. .
ma 9 5 c 9 6

, , . . . (14) , , . , . . . (15) , t.. _ _ ~ *V ..~7 l T i. - I . . rt?.* T , c , . > c . c .

YERS. 4. Non sunt loquela* ncque termones quorum non audiantur voces eorum, elc. Non idem esl loquela alque sermo, quoniam non idem est loquax ac d i serlus. Yel forte sonus ad loquelas, verba ad sermones peninent. YERS. 6. In sole posutt taoernaculum suum, etc. Dominus noster jusliUae sol esl, in quo Paler babi : ._ 1...1 * . . i \ _ . _. lat, juxta i l l u d : c Ego Palre, ei Pater in me. t Et rursus : c Pater in memanens ipsefacit opera. Et Apostolus : c Deus eral in Cbrislo nuiudum reconcilians sibi.
9 7 98 9 9

(16) In *ole potuit tabernaculum suum. Quid estquod d i x i l : c ln sole posuit tabernaculum suum? > Quidam quidem dicebant quod Salvator nosler ascendens e lerris ad coelum, ei corpus suuin assumens, pervenil usque ad eum circuium qui solis zona nominatur, et ibi, aiunl, posuit labemaculum corporis
M

J o a n . x i i , 31.

" I C o r . i i , 10.

9 1

Joan. v i , 69.

ibid, 65.

97

i b i d . xiv, 10.

9 8

ibid.

9 9

I I Cor.v, 19.

() *, elc. Corderius. (15) xal ol , etc. Gorderius Origeni, Barbarus Didymo tribuil. (14) , eic. Scbeda* Grabii.

(15) , etc. Schcda Grabii, Barbarus. (16) Exsiat boc fragmentum in Apologia Painpbili uianyris pro Origene*

1243

ORIGENE

. sui : eriim oltra erat possibile id progredi. Sed haec illi ita senliuot pro eo quod allegoriam nolnnt in Scriptura divina recipere, et ideo purae bistoriae deservienles, bujusmodi fabulas et figmenta componunt. Nos vero deprecamur omnipoleniiam Dei, ut nos dignetur audire, et secrela nobis spirilalis inielligentiao dignetur aperire. Quod ergo a noois in hoc loco senliiur, hoc est: In sole posuil labemaculuni sumn. > Qua?ro quid sil tabernaculum Cliristi, el qua sit babilatio, in qua tabernaculura Cbristi eoltocaiur. Habitalio labernacult Cbrisli sol esse diciuir. Tabernaculum vero Christi Ecclesiara inlelligo. Solem autem quem alium sentire debeo, nisi iliud lumen verum quod illuminat omnem bominem venienlem in bunc mundum? Ipsum videosolem de quo dicium e s l , quia < tiineniibus nomen Domini orieiur sol jnslitiae, ct sanitas in alis ejus. In sole ergo posuit labernaculum suum, id esl in sole justiliae Ecclesiam euam collocavit. In illo enim sole Ecclesia coilocata esl, qui diem actcrnum facil, sicut d i c t u m e s t : c Erit tibi Domious lux xierna, et Deus gloria lua. >
l 1

Y ERS. 6. Et ipse tanquam sponsut procedens de thalamo tuo, etc. Tanquam sponsus esl Gbristus. c Qui enim habel, inquil *, sponsam, sponsus esl. > Secundum pwlchritudinera imilaiur sponsum de ibalamo procedenlem cum multo decore. VERS. 8, 9 , 4 0 . Lex Domini immaculaia convertens animas ; teslimonium Uomini fidele, sapieniiam pra>$lan$ parvulis ; juttitix Domini recloe, Itrlificanles corda ; prceceptum Domini lucidum, illuminans oculot, Timor Domitii cattus, etc. Lex spirilalis, quae viris spiritualibus expialioni est, convertit animam. Tesiimonium Domini poiesl esse Chrisli in cruce marlyrium, quod Domini teslimonium cum fidele sil, sapientiam praeslat parvulis. Juslitise Domini, quse conlinent justiiiam, suum cuilibet pro dignilate ivtribuendo, sunt Domint in lege ejus justiiicalio- nes, vel illae q u ad ejus erga quemlibet gubernationem speclant: hae enim intellectae cor Ixlificant. Praeceptum Domini in specie est praeceptum legis generalis. Hoc autem non occulie, sed palani ac clare promulgaiur, et cuslodilum animi oculos i l luminat. c Timor Domini castus. > Ex iis qui videntur limere animae Dominum, alii quidem scienles de quibus timendum 6 1 5 sil, declinanl a malis : nam timore Domiiti oinnis declinal a malo; alii vero non habenl vermn Domini limorem. Caslus enim esl, et frucius ejns manenl in saeculum saeculi.

, , . . ' (47) - c , , . . , $ , rr}' , , . , . . . (18) . * , . , , ' , . \ , , \ , c , . , .

1

Ejusdem. Lex Domioi immaculaia , converlens , t , animas. Nunquid a viiio ad vinutem, vel a sensi- . (19) bilibus ad inielleclualia converlil? Et hoc forte Q , ; verum est. Prius enim a mandato solet eflici. Moy\ . sis lex diversimode nominalur. E l vocalur qtiidem . . lexianquam reipublicaj slaium ordinans; lesiimo- , nium, veluti praevaricalionem lestificans et trans, , gressionis vindktara oslendens; jusliliae, quod ad , boneslum provocei, et injusium probibcal; prncce , pium,eo quod quid ageiidum sil prxcipii aique Do mini raore imperal; jndicia aulem, quod ostendal , quibus bonis perfruelur qui eam custodil, qnibns- , qiie suppliciis pleclptiir qui transgredilur. Lex igi- . , , tur Domini immaeulala cum sit, convertit homioum . animas.
1

Malach. , 2.

Isa. L X , 4 9 . * Joan. m, 2 9 .

(17) ' , etc. Scheda? Grabii. (48) , etc. Gorderius. (19) , elc. Scbedae Grabii.

mo

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . XIX.

1246

. , Ejusdem. < Timor Domini castus, permanens . > ' (20) saeculum saeculi. > Gasiiias esi abslinentia a pec, , " catis, ei limor caslus, quippe qui caslos facit: nam . Domini limore quilibet a malo declinat. iElernus , . aulein cum sil limor, a?ternos quoque ipsum ba bentes efilcit. Reverenlia el Dci timor bonorum . * aelcrnorum frucium paril. Meriio aulem Dei limor , caslus est : humanus enim damnatur, et liraidi; . tatis vocabulo noniinaiur. , . . . V ERS. 4 2 . Etenim servui tuus cuslodit ea, etc. Si (21) , . servus cuslodii, qui non custodit, non est servus. Guslodit autcm desiderabilia Dei, qui nibil aliad . desiderai preier ipsa. Idcirco pro remuneratione . , obtinel ea quae desideravit. Qui aulem ea quae . aperla sunt, recle gessil, pro occullis dcprecalur. , ^ V ERS. 44. Si mei non fuerint dominali, lunc imma, . . . (22) - culatu* ero, etc. Si alieui non faerinl nobis domi , , nali, tunc immaculali erimus, cum prius Ules non . " essemus. Iminaculali auiem erimus el a maximo . peccalo expiali. Atque ejus quidem qui nibi) nisi caslum ex ore suo proferl, eloquia erunt ui compla , ceant, quippe qui non aperial os nisi soli verbo Dei. Hujus aulera mediiaiio cordis in conspectu Dei est ^ , , eemper. Nuiiius aulera qui rcmiserit mediialionem , . cordis sui et propterea perversis cogilaiionibus in , quinatus fueril, polest medilatio cordis in conspe , ciu Dei esse semper. .

\ , ' , , . . . (23) , , , . , . , , , . . (24) , , . , . , , . , (20) * , etc. Schedae G r a b i i , Barbarus. (21) , etc. Corderiuff, scbedae Grabii, Barbarus.

PSALMUS X I X . 616 V ERS . 23 Exaudxat te Dominut in die iribulationis, protegat te nomen Dei Jacob ; miltat iibi auxilium de sancto, et de Sion lueatur te, etc. Qui in angusia el arcta via esl, quae ducit ad viiain, omnino aut in omuibus iribulaiur, el esi in die tribulalionis: quapropter oblinei exaudilionis benediciionem qua fiuslralur is qui iu lata via esf. Quamobrein polius velimus esse in die tribulaiionis : protegel enim nos nomeu Dei Jacob, si induii armaluram ejus, arlibus diaboli resisiamus. Omnimodo igiiur in die tribulaiionis orerous, ul exaudiamur, el angelicum vel aliud ejusmodi auxilium nobi miltalur, vei auxilium Gbrisii.

Ejusdem. Qui per anguslam et arciam ainbulal viani, semper cst in tribulalionibus, ei cum precalur, exaudilur; qui auiem lalam tenel viam, neque iribulatur, neque exaudilur. Oremus ergo in Iribulalionibus tit cxaudiamur. Ezecbias !um episiolam a Sennacberib accepissel, et eain Deo in leinplo ostendisset, populo pro eo oranie exaudims est. V ERS. 4. Memor sit omnit tacrificii tui, el holo~ (22) ol , elc. Cordefius. (23) , eic. Corderius. (24) , eic. Scbedai Grabii.

12*7

EX ORIGENE

eausium tuum pingue fial, eic.Animalia quidem ir- , . . . (25) ralionabilia obesa sacrificanlur, et integra incen , } duntur; ralionabilia vero posl holocausta pinguia , flunt, siquidem posl ignis sancli expurgalionem cogniiione dignum fil quod tolum igne sanclifica- . lum est. Pinguia Deus alicujus holocansta facit, ut , ] pinguedo nulriat ignem in allari. Porro inanimato- . , rum nanquam est sacriiicium, animalorum aulem . stint holocausiomala. , < (26), , Ejusdem. Islud, c omnis, > significat mullitudinem, ac ei paucilatis non meinitierit. . ) , . . . VERS. 5. Tribuat tibi Dominus secundum cor tuum, elc. Qux Deum decet dare, et pelenlem ac- " (27), , cipere,uipole scientein quid orare oporteat, el quo- , * . modo oporteat. Vel iribuat iibi Dominus id ad quod , . tendit cor, consilium tuum tanquam bonum. , . . . YBR. 6. Lmtubimut in saluiari tuo, elc. Homines aul in divitiis, aut in gloria, aul in gejieris nobili- (28) late laeianlur, gancios vero in Dei salutari. Patris , aiitem saluiare in mundo Filius ; salulare Filii in . mundo est crux; galulare de quo dictum est, quia c nattis est nobis bodie Salvalor Dominus , > de quo , dixil Simeon, c Quia viderunt oculi inei salutare , , " . tuum . . (29) 617 Eju$dem. Salutare Dei est, in ipso salvari: In flliis autem hominura baec non est salus. Im- plenlur vero peliiiones ejus qui pelit magna et coe- . . lestia. , VBRS. 7. Impleat Dominus omnes pctiliones luas, etc. At non malas peiiliones. Cui sacriOcia oblu- Q * . *' (50) . Q , \Uu, is impleat quaecunque menie peliisti, quoniaro , a i ipso alienum noii esl consiliuin tuum. . , Exaudiet illum de ccelo sanclo $uo, elc. Exaudit . . . (31) eniin Domiuus oniiiem regem, qui aRege regum regiiur. , ) . VERS. 9. Ipsi obligali tunt et ceciderunt, etc. Ad , . . . versarii quideni cum malilia in nos impetuin fa (32) ciunt, nos vero cum Chrisii notitia illis occurri inus : cadenl enim adversariae poiesialcs cum prae- dictura salulare raundo illuxcril. , { .
% 4 8 T

PSALMUS X X . 2. Domine, in virtute lua lcelabitur rex, et super salulare luum exiuliabit vehemenler, etc. Si Cbrietus Dei virlus esl, utique in illa hctabilur. Sicut autem virius est et sapienlia, iia et salus.
VBRS. V E R S . 3. Desiderium cordis eju$ tribuisli ei, et voluntate labiorum ejus non [raudasii eum, elc. Desiderium cordis in spiriiaHbus eel, el visio oculo-

K ' . , , , . . . (33) , ' . ' , . , , . . .

* Luc. , I I .

ibid. 30. (29) , elc. Corderins. (30) ! , eic. Schedae Grabii. (31 , elc. Scbeda? Grabii. (32) 01 , eic. Godex CoislinianQg, SChedai Grabii, Barbarus. (33) Ei , etc. Corderius.

(25) , elc. Codex Coislinianus, stliedae Grabii, Barbarus. (26i , , etc. Schedae Grabit. i27) , oic. Schedae Grabii. (28) 01 , felc. Codex Coislinianus, tcbedae Grabii, Barbarus.

425 SELECTA IN PSALMOS. - P S A L . XX 4249 (34) , ; rum in visibilibus et spectaculis, volunlas vero la , - bioruia in eorum quae iuiellectu visuque percepta sunt, enunlialione consislit. * . VERS. 4. Posuisli in capite ejus coronam de /a" , . . . ptde pretioto, elc. Chrisli Deus, Cbrislus aulem rationabilis nalura corooa est. Lapides preliosi sunt (35) , . , margarilae sermoncs, de quibus dicuim est : No0 lile projicere margarilas veslras anie porcos. > . , Preliosa margariia mcrcaloris eiiam Cbristi discipuli sunt, qui insiar coron complicali Cbristi ca , pili imponenlur. . Ejusdem. Quibus sludiis aliquis operam dat, . (36), . , , iisdem et coronatur. Nam juslus qui jusliliam se quitor, jusliiiae coronam accipiet; qui obleclaiur 4n Domino, corona exsulutionis protegelur; qui gralia salvalus esl, graliarum coronam in vertice accipiet suo; et qui auroet argento thesaurum la , ' pidum preliosorum sibi comparavit, ex iis quos . elaboraverit, lapidibus coronabitur. E i Dominus speranies in se coronal in miscricordia el mise . ralionibus. , 618 VERS. 5. Vitam petiit te, tribuitli ei lon , . . . (37) gitudinem dierum in scecuium sccculi, elc. Quasre , num alia sil a Deo data vila, et alia quae a materia , c venit, el coufer islud : c inspiravii in faciem , c ejus spiracuhiin viiae, cum illo : c Producal . > , lerra aniuiaiH viveniem. Vilam peiiit a le, id esi, . vitam anie infirmilaiem. Ejusdem. Hex tanquam aliquid boni, petiit vitam . (38) , . ' a Domiiio, et accepit. Bonum esl vila, qui dice , . b a t : c Ego suin viia. Et forsilan Ezecbias, qni , vitse cupidus videbaiur, vilani illaiu petebal, quaui . symbolice adamabat. VERS. 6. Magna est gloria eju$ in talutari tuo, , . . . (39) etc. Salulare inagnam gloriam parii regi a morluis resurgcnli; et quamvis gloriam jam babeai, aliam , superaddit ex resurreciione, juxta illud : Et , gloriGcavi el iterum glorificabo. > Eju$dem. Gloria regis niagua est in saiuiari Do . (40) m i n i , el non in aliqua re ipso inferiore. c Gloriam , el magnuui decorem impones super euin. > Habuit , quidem ChrUlus gloriam et magnum detorem cum ; in fornia Dei erat : quando autem bomo facius est, , . Deus iUuin superexallavit. , D ' V ERS. 9. Invenialur tnanus tua omnibus inimicis . . . (44) lui$, etc. Inimici Domini inveniunl euin; qui au, * tem eum oderunt, inveniiinlur ab eo. E l per legcm . , quidem inveniinus Deum, per Evaiigeiia vero ab eo ' , invenimur,qui prius ininiici eramus, c et hospiics , testamentorum Dei, c spem uon babentes, et sine > Deo in boc mundo > Vel per aclionem invenimus , Deum, el per cognitionem iuvenimur ab eo. .
8 T 8 8 1 8 1 1 8

Mattb. , 6.

Gen. , 7.

ibid. , 24.

Joan

xiv, 6.

1 8

ibid. XII, 28.

1 1

Epbes. , 42.

(34) , elc. Idem. (35) , elc. Schedae Grabii, Barbarus. (36) , elc. Scbeda? Grabil. (37) , eic. Eaedem scheda?.

38) , etc. Corderius. 39) , elc. Sdiedas Grabii. 40) , elc. Parlim Corderius partimque scbedae Grabii. (41) 01 , elc. Codex Goialinianu, scbedx Grabii.

1251

ORIGENE

41

Ejutdem. Yelocissimos quidetn comprehendet, . (42) , . robuslissimos aulem interiieiel. Invenialur aulem , # pugnans quando suppiicium sumit, juxta illud " : . < Pugnat Dominns manu occulla conlra Amalec. > \ E R S . 10. Pone* eo% ul clibanum ignis, eic. Hoc , . . . de perversis ait : clibamis enim ignis sunt, quo (43) niam accensa sunt velul clioanus corda eorum. , Atque alibi eliam dictnm esl : c Omniuin adul . c lerorum corda stinl ul ilibamis. , . > , Dominus in ira $ua conlurbabil eos, etc. Turban. . . (44) {lur prae exspeclalione supplicii, non omnes onmiuo, , , ' ' , sed qui ex voluptate perversi sunt, et falsa magni , faciunt. c Et devorabil eos ignis, > quoniam sunt , > , , . ligna, foeimm, siipula. , VER*. 11. Fructum eorum de lerra perdes, et semen corum filiis hominum, elc. Non substan- , . . . 06 (45) , , tiam, 619 iitleritus enim expers esl; sed qualiia* , , , tem qua germinavil ligna, foenum, slipulam, mala nempe opera; ve) eliam id quod mali el impii se , * minarunt setuen, quod quidem disperdet Dcus a fl. liis bominum. Beueflcium auiem esl a peccaiis et . malis cogilatioiiibus decidere. Semen euim peccali, . cogitatio perversa.
1 1

Y ERS. 12. Quoniam declinaverunt in le mala, cogitaverunt consilia quce non potuerunl stabitire, etc. Per omnia sese verluni perversi m imbecilles adorianiur. Excogitanl enim insidias adversus eum qui noxam non ferret.

" , fiovX^r , . . . (46) . (1 .

. Ejmdem. Quilibet perversus declinat inala in eum cut nocere vult, vel in eum quicum injuslo, , , , . v d in eum quicum impie agii. _.- : : : _ . e.r . , Ejusdem. Tunc inclinamur, quando conlra na. turam niovemur. " VBES. 13. Quoniam pones eos dorsum : in reliquiis tuii pra*parabis vullum eorum, etc. Poslquam , . . . (47) posili fuerinl odientes Dominum ut clibanus ignis , iii lempore vultiis ejns, el conturbati fuerint a Do , mino iu ira ejus, ac devoraverit eos ignis, alque \ , perdiderit Dominus fructum eorum de lerra, quo , niam spiriius fructus non erat; posiquam iiem se meii eorum disperdideril a filiis bominuui (declina ( verunt enim odienles Dominum mala iu eum, el , , cogilaverunt consilia quac non poluerunl slabilire), ) 0{ ac posiquam poslea posuerit illos fugienies dorsum,

a..

lunc praparabit vullum eorum in reliquiis, ut post , tot dolores, remissioiiem obliueanl, ei ad contem , , plaiionem uervemanl. . Y ERS . 14. Exallare, Domine, in virtute lua, can, , labimus et p$allemut virlutes luas, elc. Si virlus , . . . Bei Chrislus esi, dum exallatur in virluie sua Do (48) , | niinus, in CUristo exallaltir. Canit aulcm aliquis, , " #
1 1

Exod. xvii.

1 1

Osee VII, 4. (46) , etc. Scheda? Gribii. (47) , etc. Codex Goislinianns Ensebio iribuil, Gorderius anonytno, scbedx Crabii Origeni. Gerte in Eusebii couiuieniariis in Psalmos nilnl simile repcriliir. (48) Ei , elc. Corderius.

(42) , eic. Scbeda? Grabii. (43) , elc. Corderius. (44) , ctc. Scbedae Grabii. (45) , etc. Scbedae Grabii.

1253

SELECTA IN PSALMOS. -

PSAL. XXI.

4254

, \ ' . quando conlemplalur; et psallit, cum virlulem opero\ , ralur. Caeterum virluies ejus conlemplandaa sunt, . et ad ilias vita exigenda. '. PSALMUS X X I . , , ' V ERS. 2. Deus, Deus meus, respice in me: quare , . . . (49) me dereliquitli, etc. Haec est Domini Clirisii cruei, , \ fixi vox, quse aliunde figurat quod nobis accidit. . Nos enim eramu.s prins derelictt el despecli, nmtc \ vero postmodum assumpli c l salvi frcli passionibtis \ ejus qui non eral passionibus obnoxius, quemadmo, dum insipienliam noslram el dclictum sibi 620 , accommodans, sequentia psalmi verba proferi : t c Longe a salule mea verba deliciorum meomra. . (50) Quasi diceret: Procul a salule nie peccala faciunl. . , . . . (54), , . YERS. 4. Tu autem in sancto habitas lau$ hrael, etc. Hinc discimus Dominum esse laudem ipsam, el maxime laudem Israel.

Y ERS. 7. Ego autem sum vermis et non homo, , . . . etc. Non oriiur vermis ex copula, sed ex ligno, et *0 (52) , * rodil ligna, ftenum, stipulam. Forlasse et Deus , \ , , . nosier ignis esl consumens pravam el combustibi \ lem maleriam. Quod si lignorum vocabulo raliona . biles quoque nalurae appellanlur : c Te > euim, in , , quii , c aenuilaia sunt omnia ligna paradisi, > in , > bis autem solet nasci Gbristus, ut sapienlia el jusii , G tia, pulcbre Gbrislus dicilur vermis in ejusmorii lignis nalus. Sed el lanquam verniis esca faclus . est diabolo et angelis ejus. Sapienti insuper inve nilur reclus, insipienii vero obliquus. Fit etiam \ , nobis peccatoribus vermis, conscienliam noslram . , arguens el rodens. . V ERS . 4 0 . Quontam tu es qui exlraxisii me de " , ventre, tpes mea ab uberibus matris meat, elc. Na , . . scenii Deo Paler obsietricalus est, eique soli, opi (55) * nor, quia solus de Spiritu sancto erat. Quoniam , aulem sperarc noverat, cum adbuc perfeclionis . , , c - lacte nulrirelur, ad illud extraxisli me, > dicendum erit, ipsum, quominus exiret de venlre, fuisse , , iiiipediluni, eiqtie insidias posilas fuisse, adeo u l , , . * opus babuerit Deo qui illum extraberel de ventre. Forte aulem et quemlibet nasceniem invisibilis quaedara virlus exlrabil de venlre; sancla quidem, , , qualis fuit ea qu;e exiraxit Paulum segregalum ex . utero matris; mala vero,qua3 exlrahit peccalores , qui alienali sunt a vulva. At solum Salvalorcm ipse exlraxit Pater de ventre, adeo ut siogularis , " > beneficii conscius Filius dixeril : c Quoniam lu es , ' qui extraxisli me de ventre, cum alii bomines , , non extrahantur, sed egrediantur : Egressus eat > , enim, inquil", Esauskut pellis pilosus. > Propieru

** Ecech. , 9.

Gen.

xxv,

25.

(49) , eic. Corderius, qui el simiiia fere habet sub nomine Gregorii Nasianzeni. (50) ' , etc. Codex Coislinianus, et schedae Grabii.

(54) etc. Schedaa Grabii. (52) *0 , etc. Codex Goisiin. et scbeda? Gra*bii, Barbarus. (55) , eic, Scheaa2 Grabii, parlimque Corderius.
9

 ORIGENE ea solus Salvalor infantiai amentiam et slalum non \ esl cxperlus, quippe qui adbuc nbera malris cor- \ pore sugens, sperare noverat in eum qui exlraxerat illuio de ventre. Omnes enim bomines ubi naii sunl, ad maliliaro primum accedunt, Dominus aulem , , \ noster c priusquain noverit bonum aui malum, > , ixsicut atl Isaias , < malitiae abrenuntiai, ut eligat . bonura. Cum his conferes ea quac dicla sunl de f , Joanne exsullante p r gaudio , > et de Jacob # c in ulero sapplaniame fralrem suum , et de ,* \ Jcremia c priusquam exiretde vulva sanclificaio .i . 021 VERS. 1 0 , 1 1 . Spe$ mea ab uberibus matris , kxl mece, tit te projectus $um ex utero, elc. Enos speravit , , . . .' invocare Deum, sed non ab uberibns mairis : Chri- (54) , ' etus aulem anlequam cognosceret bonum aut ma- $ luin, elegit bonum. Quare probe dicilnr sperasse , al> uberibus malris. < Non eniio, i n q u i l bomo , est qui vival, et non peccet. > , , , , } , De ventre malris me& Deus meus es tu, etc. Quia , . oimirum cum nasceretur, orabat, forie eliam prius- . . (53) , quaiu nasceretur. Prudcntior eoiui fuil Jona qui in venire ceii oravit. . V ERS. 1 2 Ne discesseris me, quoniam tribulatio ' , , proxima esi, quoniam non esl qui adjuvet, eic. , . . . , (56) Fortassis istud, Iribulalio proxima esl, dicebat , \ , cum in cruce penderet, referebaique illud ad eas $ quas iii inferno experturus erai aiHiciioues ab iis . , qoae ibi degebant, poiestaiibus. HUBC aulein dicit, . quasi millus angelorum fulunis csset adjulor. Non , ei:im ex illis quispiam illuc ausus esl cuin eo descendere. , Y ERS. 1 3 . Circumdederunt me vituli multi, tauri fingue$ obsederuntlme, eic. Ilaec etiam referes ad itt- , . . . ' (57) tellecluales dttiiiones, et viiulorum nomine iniel- \ \ , \ liges malignas, qu;e lerrena operantur, polesiates: , nain vitulus animal es( lerrae operibtis addicium. Taurorum pinguium nomine ob inuiliplicem ma- \ * liliac scieniiam eas dices virtules q u verbis falla cibus prsesuul, et iis ceu cornu bomines feriunl et proierunt. Leo eril diabolus mgiens conlra nos el , \ , ' mulios abripiens : a quo leone exiraxir paslor , bonus duo femora et imam auris parlem. Aurein enim aniniae bominis per audilum, et per femora , . incessum ejus degluiierat. . (58) , t Ejutdem. Ab bis verbis : c Circumdederunt me viiuli muhi, quaeres nnm alia quidem ad ea quae , ejus exiluin praeccsseriint, alia aulem ad ea qune , , i| . \ * illum subsecuta sunl, an vero omnia ad illa quae exiium subsecuta sunt, periineanl. Verisimile est , illum vidisse circamslanles poieslates quae ani . mam ejus abripere volebanl et ad borribiliora loca delrudere.
1 1 19 1 1 , e

Isa. v i i , 1 6 .

1 7

Luc. i,44.

1 8

Gen. xxvn, 3 6 .

1 9

Jerem. i , 5.

TE

111 Reg. VIII , 4 6 .

(54) , elc. Scheda3 Grabii, Barbarus, codex Coisliniamis. (55) H , ctc. Codex Coislinianus, et
r

6cbeda3 Graliii

56) , , elc. Eadem scbedaj, Bar-

oams. ... (57) , eic Sched* GraD? pariiinque Gorderius apud queio inccrio auctori iribuunlur. (58) , d c . Schedae Grabii.

1257 ,

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . X X I . \

1 2

5S

V ERS. 1 5 . Sicut aqua effutus tum et dispersa sunt omnia $* mea, etc. Ossa sapienlia?, dogmata Ec , . . . (59) clesiae sancta sunt, q u in Pascbate non commi , nuenda esse lex Judaeis praecipiebat: c Os eniaa, * c i n q u i l " , c non comminuetis ex eo.i Effundilur sicut , \, , aqua verbum ab iis qui non sincere ipsum annun tianl, et ab iis qui tn idonea vasa non illud emit, , t u n l ; disperguniur vero omnia ossa verbi ab iis qui ejus sublimilatera non servanl, sed eam quae , in Scripluris est, harmoniaro dissolvunt, ila u l os , ejos aliud penes bunc s i t , aliud penes illum, et , perfeclo , ' . *0 aliud penes alteruro. Qui auiem 022 babitat Deus, os ad os conjungil, el harmoniam ad , barmoniam ex lsrael. Yel juxla illud " : c Mise . rere mei, Domine, quoniam conturbala sunl os&a " , c , , mea, quaedam sunl inlellcctualia animac ossa. , > . V CRS. 1 6 . Et in pulvereni moriis deduxiiti me, elc. , . . . (60), ' Non in moriem, sed in pulverem morlis deduclus $ est Chrislus: non enim anima ejus io inferno derciicia est, neque caro ejus experta esl corruptio, . ncin. Y ERS. 1 9 . Diviserunt sibi veslimenta mea, et , super vestem meam miserunl tortem, etc. Judsei , . . . (61) quidem dum legem scriptam servarit, sensibilia Yerbi vestimenta dividuni, uos vero spiritum verbi , custodieules, intelleclualia Servaloris nostri vesiimenla dividimus, in Cbristum bapiizali, el ipsum , , lanquam sapienliain, verilalem et jusliliam iucluli. . Y ERS . 21. Erue framea, Deut, animam , . . . (62) ^ C meom, eic. Framea quae aniinam ferire possil, utiqtie spiritalis est, de qua dictum e s t : c Et Inain iipa , * ipsius animam pertransibit gladius. > Reprehensi , ' bilis iiaque framea est tenlatio illa quae ad iitcredu , , litatein Dei animam inducit, vel cognitio falea, vel cogiiatio impura quae in peccalum animaro trabit; - quod contigil his qui recte agere volunt. . Et de manu cani$ unicam meam, etc. Ilujus , . . . (65) - canis fetus et ipsi catelii vocanlur, de quibus d i , c ctum e s t : c est bonum sumere panein ftliorum el dare calellis. , i n u u

. Y ERS . 23. Narrabo nomen luum fratribus meis, ele. , . . . (64) ' Hajc ab ipso dicta sunt quasi jam a morluis resur , ' rexisset, et exauditus essel pro iis quorum gratia . oraverai. , Y ERS . 26. Apud te lau* mea in Ecclesia magna, etc. c In Domino laudabitur anima mea > . . . f (65) boc est, nen in generis nobiiiiate, neque in divitiis, , ' , * sed in sapienlia et juslilia. . Y ERS . 27. Edeni pauperes et saturabuntur, et lau ,
1 1

Joan. , 30.

" Psal.vi, 3.

" Luc. n , 35.

Mallh. xv, 26.

" Psai.xxxin, 3.

(59) , etc. Eaedern scbedac, Barbarus. (60) , etc. Codex Coislinianus, schedai Grabii. (61) , elc. Codex Coisliuianus, Barbams, scbedae Grabii. (62) , elc. Scbedtf
PAT&OL. GR. XII.

G r a b i i , partimque Gorderius , el codex Coisliuianus. (63) , etc. Codex Coislioianus, scbedae Grabii. (64) , cic. Corderius. (65) , eic. Godex Coislinianus.

40

1259
,e

ORIGENE

dabunt Domhtum qui requirunt eum, elc. Ego ol , . . . stjin panis qui de ccelo descendi . . V ERS. 2 8 . Reminiscentur, et converlcnlur ad Do minum umversi fines terrat, etc. Post cognilionem , . . . oblivio, et post oblivionem memoria. Pulchre au- (66) , . tem posuit illud , reminiscentur; nam cum a , c , > * Deo id quod sunt acceperinl, opificis recordabun , lur, el memores converlenlur, non una gens, ul , , diclum est, neque diwe, sed universi flnes terrai di- , , , , . vince cognidonis lumine illustrali. Y ERS. 2 9 . Quoniam Domini est regnum, et ipse " , , . . . (67) dominatur gentium, elc. Eum enim regnare oportet 023 d ponal -omnes inimicos suos sub pe- . , dibus suis. Quasi dicerel, donec omnes injusli , fiant jusli el desinant csse lerreni et corrupii' . biles. , . . . V ERS. 5 1 . Et anima mta illi vivet, etc. Anima Dei soli vivit Deo, el eognilionem babet non solum (68) , , . praelerilorum, sed et ipsius Dei. , V ERS. 5 2 . Annuntiabilur Domino generalio ven. . . (69) . tura, elc. Generaiio praeterit, el generaiio ad< venit. Generalio > autem sapienliae est secundum Salomonem c timor Domini, divitia?, . gloria ac vita * .
n e c

'. , , . . . " (70) , . ' kxl , . . . (7!) , , ' "/ . , Y ERS. 4. Nam, elsi ambulavero inmedio nmbrce , * , . . morlis, non limebo mala, quoniam lu mecum e$, elc. . (72) , Hinc noD de Deo, sed ad ipsum Deum sermo con . verlilur. Ambulare autero in medio umbrae mortis, pon idem est ac sedere in umbra morlis; qui enira sedct in umbra roorlis, in ipsa sedel, ac urmus est D , , in malo et in umbra monis. Propterea in lenebris cst, el misericordia indiget ut ei iux oriatur. Qui , , vero non sedet, sed iransit ac per inedium utnbrae , , , iriortis ambulal, non sians, sed praetercurrens, non , ' solus ambulat, quia Dominus cum eo pergit. C;eie , * rum alicubi scriptum esl de sessione umbrne mor. t i s : Sedeniibus io regione et umbra mortis lux ^ ona esl eis. > . Vtrga tua et baculus luus, ipta me consolata ' > , 4unt, eic. Yirgam de verberibus ac suppliciis dici , . . . " (75) " Isa. , 2. " Joan. v i , 4 1 . Eccles. i , 4 . Prov. , 4 . PSALMUS . V ERS. 1. Dominus regit me et nihil mihi deerii, ctc. Quemadmodum oves berba et aqua nuiriunlur, sic ei homo ac.tione et scienlia vivificalur. V ERS. 5 . Animam meam convertit. Deduxit mesuper semilas juslitice, elc. Si semita est juslilia?, ulique csl prudeniiae, chaiilaiis el conlinenliae, per quas quis ingreditur in regnum coelorum.
C 1 7 w

\66) barus. (67) (68) (69) (70)

etc. Schedae Grabii, Bar-

, etc. Scbedae Grabii. , eic. Eaedem schedai. , elc. Eaidem scbedae. " , cic. Scbcdai Grabii,

codex Goislinianus, Barbarus. , eic. Scbedae Grabii. (72) , elc. Codex Baroccianns, Barbarus. (75) " , etc. Codcx Baroccianus, BaTbarus.

26

SELECTA 1N PSALMOS. P S A L . XXII.

M

12te

, teslis erit Scriptura, quae d i c i t : Si dereliquerint filii mei legem meam, et in judiciis meis non < , ambulaverint; si jusliiias ineas profanaverint, et mandata mea non cuslodierinl, visitabo in *'irga * , iniquilates corum, el in verberibus peccata eoruni, , , \ misericordiam auiem meam non dispergaro abeis. , ' Quamobrem si peccasti, et vides virgam Dei tibi > ^ imminere, 624 misericordiam Dei non dis , , persam esse a te. Si autem peccasii, nec virga . , nec flagellum ullomodo imminel, time : non recipit , , le Deus qui c flagellat omnem filium quem recic . > pit **. Nam de peccaloribus quos non casligat, , diciiur **: c Mei auiem pene moti sunt pedes, pene , * effusi suot gressus mei. quia non est respectus in , morle ipsorum, et firmamentum in plaga eorum. , ln laboribus bominum non sunl, ei cum hominibus . \,\ non flagellabuniur. Ideo lenuil eos superbia. Openi . sunt iniquilaie et impietate sua. Yirga tua et ba culus tuus. Sufficit virga : quid opus est baculol \ . si fueris ovis errans, virga; si fueris homo pecca . * ; lor, baculo vapulabis. Ideo iu bis non virga, sed , ( baculus in Proverbiis a Salomone appellalur : , * c Qui parcit baculo, odit filium suum. > Haec con , solantur eum qui vapulat el punitur, quippe cui ' persuasum sil a Deo omnem filium quem suscipit, . flagellari. , , . . " (74) , (] Eju&dem. Quemadmodum virga erudit, sic actio * modum in affectibus tenendum edocet; el quem , ^ . admodum baculus dat qtiietem, sic et scienlia lae ?. , , titiam. Baculus est quid forte. Hoc ergo vull di cere : Regnum luum validum banc consolationem . mibi prabuil. ' , VERS. 5. Parasti in cohspectu meo mensam ad , . . . (75) , ver&us eos qui tribnlant me, eic. Quid sibi vult ; islud, c adversus eos qui Iribulant me?> Aliquid ^, . mysierii conlinet, ut precelur quis iribulari. Co gita mihi quemadmodum in magnis ceriaminibus, cuilibet pal&f tre cerla proposila sunt pramia, sic in * , ' , , - qualibet Iribulalione, quando id quod tribulat, adest, et tribulationem inferunt adversariae potestates, , mensam spiritualem et intellcciualem esse paratam , . , - D propter hanc tribulationem. Quoliescunque igilur . fueris tribuialus, lolies tibi mensa spiriialis pro , ' ponitur. Fac oculos habeas solum ad meas mensas c , aiientos, ut gratias agens dicas cum Apostolo : c Non solum aulem, sed et gloriamur in tribulatio . > nibus. Inilio dicebamus eum qui proficit, babilare in loco pascuse. Sed cum is qui proficit, ad finem . pervenerit, tunc cum non amplius maneat ovis, , , sed totus raiionalis declaraius sil, mensam ratio, nabUibus cibis a Deo inslruciam babel. Domino . enim sapientia praeparabit mensam suam in qua , ' viclimas suas proponit. Quamobrem gralias agens . s c , l M u ,0

P s a l . LXXXYIII, 31 et seq.

3 1

Hebr. x n , 6.

* Psal. LXXII , 2 et seq. (75) , timque Gorderius.

Prov. XIII, 24.

Rom. v, 3.

(74) " , scbeda? Grabii.

etc. Codex Coislinianus,

elc. Codex Baroccianus, par-

1263

ORIGENE

12Gi

a i l : Parasii in conspectu meo mensam,> non morumfonnalricem, etquae recle vivendi rudimenta traderet disciplinam, ut prius, sed mysticam ei veritaiis coniemplalionem. Considera num qtiandiu aliquis esi in hac viia, el per specultim ac aenigma 025 wdet, ovis sii quae sub pasiore regalur; cum vero ad a&culum fulurum iransierii, et faciera ad faciem veritaiis admoverit, ad spirilalem mensain accessurus sit, juxia illud : Eiego disponam vobisTesiamentum, uiedaiiset bibaiis super mensam Palrie tn vcrilale. Unde et i s l u d * : Praeparavit Deus quae oeulus non vidil, etc. Illud vero in conspectu meo, significai apertain mihi esse mensam eregione tribulaiiiium me mullorum, qui mecum inimicilias exercere volunt. cum propler eos qoi iribulant me, Dominus velil me valide ad- ^ versus ipsoH insurgere, paravil in conspeciu meo mensara, in qua eolidus apposiius est cibus, ui boc alhleiice saiuraius, genero&e valearo resisiere adver*us eos qui iribulanl me. Cujus auiem capul oleo a Domino impinguatur, is, quemadiuodum Cbristas uncius a Deo oleo exsuhaiionis, d i c e l : t Oleum auiem peccaloris non impinguet caput meum. > Exislimo eiiam eum qui jejunai, sic capul uugere ei faciem lavare. E i quoniara non solum iuensara paravh sapiemia, verum eiiam in cratere wiscuil vinum ex ipsa vera viie expreasum, boc vero vinura miscuit, cum humanis verbis sensus divinos admiscuit, ex ejusmodi cralere singulis distribuens calicein praebei, qui calix, cum praeclarus, boc esl preiiosus el eximiu$ sit, accipienlis csse dicitur.
1 , T

, , \ . , \ , ' \ ' , , , , , c , \ . " c , . , c , . , , ; , , . , " , . , vr , , . \ , , , , , , , , .

t

Ejutdem. Primum quidein ut pastor Christus paacil oves, nunc vero ut amicus vocat amicos ad mensam. Non amplius enim, i n q u i t " , v o s d i co s^vos, sed amicos. Ac servos quidero facit timor Dei, amicoe aulero cogniiio mysleriorum ejus. Mensaro boc loco iinmorlalUalem vocat. Islud autem : < Adversus eoe qui tribulaul me, idem est ac, inviiis iis qui inibi insidiantur. Neque enim olebanl forte Babylonii eos a caplivilate liberari, sed Gyrus vicior eus in Hberlatem asseruit.

. (76) \ . , \, , . > \ . . , , \ , . 6 , , .

V BRS. 6 . El misericordia tua subsequelur me om} nibm diebus vitcB mece, eic. Qiiaenam esl niiscricor- , . . . (77) 4 dia quae subsequilur, nisi illa de qoa Apostolus , \ a i i : c Faclus esl nobis sapienlia a Deo, et jusli , 1ia, el sanciificatio, et redemplio? Miscricordia , \ ; qu% le aubsequilur, animata sequitur, et alios quidem , , apprebendit, aliosvero non. Vakle fugienles minime . apprebendil, mious autem fugientes capit ut m i - , . , , sereaiur. Non solum aulem misericordia subsequittir, verum eliam boc facit, < ul inhabilem in domo , ** , , * Domini in longitudinem dierum. Longitudo enim
4 M

* Luc. xxii, 29.

' I Cor. i , 9.

Psal. CXL, 5
f

Joan. xv, 1 4 . I Cor. , 3 0 .

(76) , etc. Schedae Grabii codex CoisHniaous. (77) , etc. Corderiu.

12GS

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . XXIII.

- lemporis, Imo et vitaj, in dexlera esl sapientia?: dies autem VIUB sunl diversae illuslraliones veritalis. . 626 PSALMUS . . V ERS. 1. Domini est terraet plenitudo eju, orbis , , , terrarum^ et universi qui habitant in eo, etc. Yide . . . " (78), etiam sic annon universi hominespars sinl Do-mini, ncc simpliciter accipienduin sit omnes orbis terra , \ rum habilatores esse Domini, nisi propler vocalio , nem quae ex omnibus genlibus facta est, boc vaiicinetur. . Ejusdem. Anle Chrisli adventum noius solum in . (79) Judaca Deus fuil; cx quo auiem Cbristus advenil, Domini est universa lerra. E l priusquam Cbrislus , . adveniret, non erat in universa terra pleniludinem invenire, sed erat maxima pars lerra, si sic loqui ) , ' , , fas esl, vacuitas; quando aulem Cbristus advenit, plurimi fideles ex geniibus dicere possinl *: De , pleniludine ejus nos omnes accepimus; > ei pro pierea se esse ejus pleititudinem. Non enim qul . evangelica instituiione vacui sunl, plenitudo Chrisli . esse possunt. Non solum auiem lerra ei plenitudo , . cjus, sed et orbis lerrarum ipsius est. Peccalor , - babilal in deserlo; qui vero in Ecclesia, quae sanctissimae Trinilalis plena esl, coinmoralur, bic or , bem lerrarum inhabiial, quae eat Ecclesia supor , , maria lenialionum a Domiuo fundala et in ip*is euperans, ul posimodum polala in fluiuine prae, , . ^ parala sit. VERS. 3. Qui$ atcendet in montem Domini, aut , ; . . . - quit siabit in loco sancto ejus ? eic. Confer hoec cum : c Domine, quis babitabii in tabernacula (80) , c , iatis luo? etc.; el vide bunc quideni ibi prius babita ; , turura in labernaculo Domini, deinde autein io> , nionle sanclo ejus : hic vero prius ascensurum esse iu moniem Domini, u( deinde stei in loco sancto , ejus. ntonteia quidem Domini dicit suminuoa bonum, et Deum Yerbum : rarus enim esl qui j u . - giter proftciendd ad ejus verticem perlingere va leat. Qui vero perfectus esl, cum nou possit tendere ulterius, siat flrmus, et vocalur locus san, , cius Dei. Nam qui Dominum sequitur, ascendil, . c qua; retro sunl obliviscens, ad ea vero quae sunt , c , - D priora exlendeus *> setpsum, ftDem babens bonum, ut siel post Deura in loco saecto ejus. Quod , si vultis ex sacris Scripluris exemplum sumere^ . sietit in loco sanctiiicationis Dei Moyses ad quem , d i x i t " : c Tu vero illic sta mecuro. Sed quia san ciificalionem Dei quxris ubi slare oponeal, pro ' . * pbeiae dicum : cEt staiuit super peirain pedes , * meos , quoniam c peira eralGbriatus *. Disca , , mus auieiu quisnam sil qui proaiissioues bujusmo , di consequatur. . 627 V ERS. 4. Innocent manibut et mundo corde, , . . .
4 4 1 k # 44 4 M

Joan, 1,16.

4 1

Psal. xiv, 1.

" Pbilipp. , 13.

4 1

Exod. xxxiv.

4 4

Psal. xxxix, 3.

I Cor. x, 4

(78| " , elc. Sclieda3 Grabii, Barbarus. (75) , eic. Corderius, Darbarus. (80) , elc. Pariim Coidcrius, el schedae Grabii, ac Barbarue.

1267

ORIGENE

12C3

elc. Ad iiUerrogationem respondet, bunc esse acti- (81) , vum et conlemplaiivum. Mulli enim puras habenl . * , ' actiones, scd quoniara laudem ab hominibus pro , !) . pter eas venanlur, non sunt mundi corde. Anima illa vana est, quae rationis quidem est paniceps, , * sed quod noxium est non fugit, nec bonuiii eligil. , . c , c , Qui aulem serval illud,ila el c noo, sine dolo facit jusjurandum, el praemii loco habel benedi- /, , ciionem, salvabilque eum Deus misericordia et . , gratia. Qualiscunque enira homo sil, egel miseri- . cordia Dei. . (82) Ejutdem. Judas qnidem ascendit in montem Do, * mini, sed non sletit in loco sancio ejus; non enim innocens eral manibus el mundo corde, sed fur, , , . qui loculos ferebal. . ' (83) Ejusdem. Sed quoniaro nonnuili aclioites quideoi ^ habent puras, non sunt vero mundi corde, addidil , , , c . illud, c inundus corde. Oportet enim eum qui recia operalur, mundum quoque esse cognilione. . V ERS. 6. Hcec esl generatio quccrenlium eum, , . ' quwrentium faciem Dei Jacob, etc. A l nemo quae (84) , rens faciem Dei, bic faciem Dei videbit : Non enim videbithomo faciem nieara, inquit , cel v i - * , , . , vel. Mulari le necesse est, ut quaerens faciem | . ' Dei, illam videas. Humana omuia libi abjicienda * sunt. Angelum le imo ei Deum Gcri oporlel. Nara * , 6 Salvalor ail : c Ne contemnatis unum ex pusillis , jslis qui suni in Ecclesia. Amen dico vobis, quod angeli eorum sempcr videnl faciem Patris uiei, qui Q . , 6ta esl in coelis. Haec esl igitur generatio quaerenlium . Dominum, quaerentium faciein Dei Jacob. , . Ejuidem. Si angelorum est videre faciem I)ei . (85) semper, banc aulem faciem etiam homines quae- , runt videre, angelorum ulique eiiam bomines co- , guiiiouem quaeruui, si quidein fleri polesl ul paneni , angelorum manducei bomo. . VERS. 7, 8. AuoUite porlat, principet, vestras, et " , , , , elevamini, poria celernales, et inlroibit Rex glorice. , 6 Quis ett i$le rex glorioe ? Dominut virtutum, elc. . \ ; Porlas virtuies dicit, juxia illud : c Aperile mibi , . . . (86) porias jusiitiae. > Queinadmodum justitiae aperiun * c , , tur porlae, sicei lemperaniiae, el forliludiiiis, el cba- D . > ' , ritatis, et longanimiiatis portae reseraniur, per xx\jp*pquas Dei cognilio ingreditur, Peo velut duce , * '^ , praeeunle, ac solvenie capiivilalem, vicloresque de- , clarante eos qui erant captivi. 6 2 8 inlroeunt.es , in civiiaiem splendidam ad Iropaeoriini inanifesla. *3 lionem boc jubenl populi: c AtlolIite porlas, princi * pes, vesiras. > , , .
48 4 7 4 8 4

Exod. xxxm, 20.

Maitb.

XVIII,

10.

4 8

Psal. cxvn,19. nus. Apud Corderium vero et in codice Roepaucioribus verbis babenlur. , (85) , etc Codex Coislinianus, et scbedae Grabii. (86) , etc. Codex CmslinianuB, el scbedae Grabii, partimque Barbarus.

(81) , elc. Corderius babet lanquam incerli aucloris, aliae vero catenae Origeni iribuunt. (82) , etc. Scbed Grabii, Barbarus. (83) '' , elc. Schedae Grabii. (84) *** , etc. Codex Baroccia-

1260

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . X X I V .

1270

. (87), Ejttidem. dixit, Aperile portas quibus pra> 2> , * estis elquarum esiis cuslodes,sed laltollite.i Quem , , admodum eninv cum descendit, ccelos non ape , riens, eed inclinans descendh, sic curn assumplus , ' . esl, non aperiis, sed ablaiis porlis ingressus est. Ejusdem. Et elevamini, portx wternalet, etc. . , . Quasi ralionis essent compotes, eas alloquilur d i (88) , cens, lelevamini; spirituales enim sunt, ei non , lemporaneae, eo quod materiac et corruplionis ex . peries sint. Dominut (ortis et polent, Dommut potent in , , . . . , (89) , prmlio, eic. Confidiie, > inquii Salvator , ego vici mundum. Nunc princeps hujus mundi eji cielur foras . . > VERS. 10. Dominus virtutum ip$e ett rex glo , , . . . (90) - r\m, etc. Dominum virlulum ipsum dixerunl lan . , quam principem castrorum. Observandum est ' aulem eos qui accurale Hebraea legerunl, dicere vocem Sabaolh, qiia? in Hebrxo habelur, a Se , , c ptuaginta Interprelibus Graece verti modo, Domi , , , nus virlulum ; modo, Dominus forlis; aliquan , , . , do autem, omnipotens. Asserunt ergo hoc loco > vocem c Sabaoib redditam esse, c Dominus v i r , , Hilum. Si autem vox c Sabaoih de Salvatore . , ponilur, inlerpretatur c omnipotenfc.> Nec imine < . riio vox c oinnipotens de Salvatore praedicabilor. . Si enim c omnia per ipsum facta s u n l , et ipse * , esi auie omnia, consequenier oninipolens dicitur. , .
4e D S1

PSALMUS X X I V . VERS. 4. Confundantur omnes iniqua agenle$ supervacue, ctc. Fieri eliam poiest ui quisnon supervacue sine lege sit, juxla i l l u d " : < Factus sum irs qui sine lege erant, tanquam sine lege esaem. Hic sialus exlex non esl supervacue. Converte, Domine, coufusionem in eos qui adversum nos innocenles inique agunt. Hoc enim eigniOcal illud supervacue. Viat tuas, Domine, demonstra mihi et $mita$ , , , , . . . luas edoce me, etc. Qui vull noscere vias Domini, (92) milis fiat. c Docebitenim, inquit, mites viassuas, cum indesinenlera iit anima pugnam iracundiae et , , * , concupiscentiae ac caeterorum affectuum qui iis subjiciuntur,compresserinl. Illud aulem: c Demon. , , , D sira mibi, ei doce, ad res ipsas refertur. Vult . , , enim dicere : 629 Constitue me in aciionum tuarum fruciu, boc est: Deduc me in propria lua; , , - unde infert : Deduc me in veritatc tua. > . VERS. 7. Delieta juventutis mece, et ignorantias , . . . ' (93) meas ne memineris, elc. Ea enun quse adbuc quis
4 9

\ C , . . 1+ (91) . t . , , , . .

Joan. xvi, 33.

Joan. x u , 31.

8 1

Joan. i , 3.

89

1 Cor. ix, 21. bii, Barbarus. (92) , etc. Scheda3 Grabii, et codex Goislinianus, ac Barbarus. (93) '' , elc. Scbeda3 Grabii, partimque Corderius. Nonnulla lamen iisdem fcre verbis hubenl Euscbius, el Didymus in Gaiena Barba ri.

87) , etc. Schedae Grabii. 88) , eic. Eaedein schedae. 89) , , etc. Eaedem schedxel Barbarus. (90) , etc. Didymo tribuil Barbarus, alias vero Caienaj Origeni. (91) " , clc. ScbedaeGra-

1271

ORIGENE

commillit percata , non confitetnr, neque pro iis poeoilentiam agil. Sic et quae in juvenlute peccata sunl et per ignoranliam admissa, non amplius ab eo qui a juventule excessit, commiiiuntiir. Potest aulem juvenlutis nomine morum inslabililas significari, quando quis ignorans peccal, donec Oeusei qui ejusmodi est,sensum tribuau Dicltim est e n i m : Ut del simplicibus asluiiam. > Ganerum haec Davidi non congruunt, cujus nullum delietum juventulis memoraiur, sed cuncios poiius qui in j u venilia pcccaia inciderunt, docenl ea lanquam velera vulncra ostendere ei qui per confessionem cnrare potest.
83

* . * , , . , . . , , 0c .

Secundum misericordiam tuam memenlo mei tu, , propier bonilatem luam, Domine, etc.Cum bomines re- , , . . . *> (94) cordantur, rerumquaspriusnoverantidcasin seipsis , exciianl. Deus, cum rationabilis naturae memi nit, in ipsa esl. Hujus enim dicitur meminisse in , . quem venit. Venil aulem prius per rerum specula . lionem, poslea vcro per sui ip ius cogniiionem. , . V ERS. 8 , 9. Dulcit ei rectui Dominus : propter hoc ' tegem dabil delinquenlibu* in via. Diriget mantueios . ' in judicio,docebitmites vias *ua$,e\c. c Jtislo enim , , . . . c lex non esl | osita \>Proplerea, inquil, quia jusli< ( 9 5 ) ; *.. > lia ei inesl, legem dal delinqiiemibus in via, hoc , , , esl, revocat peccatoresad pietatem, et peccaioribus , , quidem, inqnit, ostendit jusliliam, aliis auiem bo , nilalem, unde infert: t Diriget mansuelos in judi , , cio, docebii inilcs vias suas. , 5*, , c - , . V ERS. 1 6 . Ret; ice in me el miterere mei, quia , unicu4 et yauper sum ego, etc. Qui omnta dicit , . . . ei agii ul Dtnim cognoscat, is oculos animae sem- ( 9 6 ) , per babei ad Dominum. Si quis spiriium ado piionis filiorum non accepil, neque sanciarum po. , tcstatum nec ipsius Cbristi fraier effecius est, di cat se esse unicum et pauperem diviiiis s d e n i i * , privatum. Arbilror aulcm David prae animi mo . deslia bos sermones canere : incerta entm el abg condila sapicuiisc suae ei manifesiaveral Deus. . A/ V ERS. 1 7 , 1 8 . Tributaliones cordi* mei muliiplictUtv sunt : de necttoitalibut meis erue me. Vide /IM - D . " militatem meam ei laborem tneum, et dimitte uni , , versa delicta mea, etc. Non omnis labor peccala , . . . (97) eximif, sed ille qui propler 630 Domlnnm agendo , ' impendiiur. Gomenlus eslo, inquit, Domine, illaiis . , , , mini iribulaiionibus, et decide aliquid ex poena , quain propter delictorum Hiultiiudinetn sustineo. . Humiliaiur qui non loqui audet ob peccalorum ^ conscienliam, et laboral propler fructus pcpniten , liac. .
1 5 e % 8 8

Prov. i , 4.

84

1 Tim. i , 9. ( 9 6 ) ' , eic. Codex Coislinianns, Bcbedtt Grabii, Barbarus. ( 9 7 ) . eic. Codex Coialin., sebed* Grabn, Barbarus.

(94) " , eic. Schedse Grabii, codex Coislinianns, Barbarus. (95) / , eic. Schedai Grabii, Barbarus, pai timque codex Goislinianus.

1273
\ ,

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . X X V .
, . . . V ERS. 20. erubescam, quoniam

1274
$peravi in

(98) , , , . '. , . . . (99) , .

" ,

le, etc. Spes non confundil. Filia enim probalionis esl, patientia? aulem feius esl probalio, patientia vero nascilurex iribulalionibus quas bospiiio excipiunl virtules quibus assecialur cognilio Dei. PSALMUS X X V . V BRS. 2. Ure renet meos, etc. Renes symbolum sunt illius partis animae qtiae afleclibus obnoxia esi, boc esl iracundiae et concupiscentia?; cor autem symbolum est illius quae raiiocinandi faculiate praedila est.
VERS. 3 . Quoniam misericordia tua ante oculo* conmeos est, el complactii in veritale tua, etc. Qui

. . .

(I) , > , , . * . . . . (2) , < , . , , , , . .

, .

siderat misericordiani, niemor contemplalionis ejus bac dicet : Miserieordia lua quae mibi perspecia est, eo quod oculis meis obversetur, juval me u i complaceam in verilale lua. Ut quis enim vere el ncn Gcte complaceat, facil Dei misericordia. Haec enim vox esi sapientis el veritatem coniemplanlis. Deiude receuset species complacenlix. Ejusdem. Si veritas est Chrisius Deus nosler, quemadmoduin d i x i l " : c Ego sum veriiaa, in veriiate autem complacuii David Deo, in Deo ulique David complacuii Deo. Proplerea, inquil, studul placere veriiali lua?, id esl libi. Nam ex periplirasi verilalem Dei, ipsum vocal Deum.
V EBS. 4 . Non sedi cum con&ilio vanitatis, el eum maeccleiiam

C iniqua gerentibus non introibo. Odivi Ugnantinm,et

cum impiis non $edebo, eic. ConsMium

, . . . ( 3 ) anilaiis sunl presbyieri bxrcjici; iniqua agenies, * . sunt laici praevaricanies. Ecclesia iiialignanliwi, , esl coetus bacreiicorum, et impii presbyieri bare~ . , , lici. Cuui bisce, inquil, non congressus sum, nec , * cum divinae legis pravaricaioribus tommislus suiiu . Maxitne omitium fugi divinac majeslaii injurios qui in Ecclesia congregabanlur, el niullo niagis impios * - idololatras, quibuscuro commorari miuime tutum , esse existiiuavi. . Ejusdem. Haec equorum amatoribus el baereticis . (4) . , , diccivJa sunl.Hseconinia posuit,ul (J31 ostendereise , nunquam idolorum fesiis inlerfuisse, neqtic splen , dorem impiorum amassc, neque Babylonioruin d i , ' viiiis se esse pcrculsum, rcd pra3 omuibus coluisse ? . pieiatem el bumilitaiem.
, , V ERS. 6 . Lavabo inler innocentes circumdabo allare luum, Domine, manut meat, ei . . . etc. Mens nosira

(5) , ' . " , Joan. , 6 . (98) , elc. Scbed Grabii, et codcx Coisliniamis. (99) , elc. Godex Goislinianus. (I) , eic. Gorderius. ( , clc. Godex Goialinianus, scbedx Grabii, Barbarusi

raiionabile Dei allare esi, in quo igne a Paire i lerram misso comburimus onmem irraiionabilom cogilaiionein quae ex armenlo doininico proiei ve exsilil. Quando igiiur anima non exira, sed ad sc
( 3 ) , etc. Corderius.

(4) #, etc. Scbedae G r a b i i , Barbarus. Similia babel codex Goisliuianus. (5) , eic. Scbedae Grabii codex Coislin.

1275
9

ORIGENE

1 2 7 5

el ad proprium ceolrum respicit circunulat allare , Dei, nec ullura operalur augulum qui corruplionem queat recipere : < Insipienlia eiiiiu in angulis insi diatur , aii sapiens Salomon. Esl aulem altare . corporeorum el incorporeorum contemplalio, in , qua expurgatur meus, quam qui circumdal, idest, , , novit, is enarrat omnia mirabilia Dei. . V KRS. 8, 9 , 10. Domine, dilexi decorem dQtnu$ , , tuce, et locum habitalionis gloria: tuce. Ne perdas . / eum impiis animam meam , et cum viris $anguinum , vilam meam, in quorum manibut iniquilatet tnnt. , . Dextera eorum repleta esl muneribut, elc. Animam , . . . afleciibus incontaminalam servavi. . . (6) Ejusdem. Tanquam justus possit una cum impiis , . perdi, haec a i l . E l Abrabam ad Deum : c Nunqtiid perdes, > i n q u i l , juslum cumimpio, eterit jtistus ^ , , , ; ; siculimpius? Ilisverbis ulendum esierga religiosos viros aut feminas qui vel quae una cum malis vi- ( , . vunL . , Ejusdem. t Dextera eorum replela est mune (7) , ribus. Qtioniam iniquitaiem operali sunl, ideo . dexlcram suam muneribus impleverunl.
> 8 7

C <7'. PSALMUS XXVI. , Y ERS. 1. Dominui illuminaiio mea et $alvator , meut, quem timebo? Dominus proteclor VUJS mece, ; qtio trepidabo? elc. Haec dicet vir fortis e( scienlia ; . . . (8) , illuminaius, qualis eral is qui d i c e b a l : Quis ;> nos separabil a cbariiale Cbrisli ? Eienim si vere , Chrislus pro uobis , ad nibilum redigilur omnis qui conlra ROS eel. Si autem ista verba, < vHoemea?, nor. * . , inlelligamus de eo qui a i l : c Ego sum vila, sed > , , , ' , eimpliciler de comniuni vila, non eril Dominus viiae . mariyrum Droleclor. Quin et Paulus, cum dixit : , " Ita ul deslilueremur eliain viia, divinam vitam ifitellexit. Porro formidinem non patielar qui baec ex , . affectu dicit. 632 Timidis enim, secundumDumi , > , , . num, c pars esl in stagno ignis . Impingil autem anima caecuiiens, et omnia metuit, atque ipsam ^ , , * etiam Dei professionem negabil; a Deo vero illumt, nata, primum quidem defensorem ac Salvalorem , suum conleroplaiur, deinde vero animosior evadil ^, conlra bosles suos, sive bomines sint qui Deum igno, , rant, sive invisibiles polestales, babel enim ipsum , Filium adjutorem : nam in Hebraico exemplari vox , qua exprimitur c satvatormeus, uiomenest Salvaloris ' nosiri Jesu C b r i s i i , ipsissimis characleribus He . braicis expressum, quibus nomen Jesus describitur. Y ERS . 2. Dum appropiant super me nocenies, ut * / edant carnet meas : qui tribulant me inimici mei, cl , ipii infirmali sunt, et ceciderunl, etc. Cuin lenlanles , . . . " (9) ' , ad nos accedunt nocentes, mcoiuedani carnem quae Joan. xiv, 6. Cor. , 8. Apoc. Prov. v n , 12. Genes. xvm, 23. Rom. , 33. xxi, 8. Goislinianus num. 189. Verum nonnulla iisdem fere (6) , elc. Scbedae Grabii, codex Goislin., Barbarus. verbis exsianl aptid Eusebium. (7) , etc. Scbedae Grabii, co(9) " , elc. Codex Coislini dcx Coislinianus, Barbarus. 189. (8) , elc. Corderius, ei codex
88 8 8 4 0 1 6 1 , e 8 7 8 8 8 9 6 8 1

1277

SELECTA 1N PSALMOS. P S A L . X X V I .

1278

- regnum Dei haereditare non potest, alque nulrianlur ex iis quae peccando facimus, operibus carnis , * - ab illa diversae carne quae videbit salutare Dei; (- ilem quando accedunt ut langanl jusium el ei no , - ceanl, tunc primum infirmantur, deinde cadunl, cum ipso tactu quo tangunl juslura, ipsiracl ple, , ctamur, infirmentur et prosternantur^ , , . . (10) , ( , , c , >) , c > < . , , , , . \ , , . , , . > , c , , , . " . c , , , , , > . ' , , . . . (11) , . . Ejusdem. Si nos carnes Cbristi comedimas (ait enini : c Qui manducat meam carnem, ei bibii meum sanguineni), et carnes noslras dsemones comedunt, vide ne forie el Cbrisli carnes daemonea nianducenl, cum viriuies quae in nobis sunl, el vera dogroata labefactare suident: nam et c edere pro labefactare ponilur. < Si enim, inquil, c volue6 1 r i l i s

ona t e r r comedelis. Si aulem nolueriiis nec audieriiis me, gladius vos comedel, os enim Domini locutum esi isla. Nam boc luco coniedet pro inlerficiei, ponilur : gladius enim nalura non aplus est ad comedendum. Vel carnes noslras dicuntur daemones comedere, boc esl, ea quae ex carne nascuntur. c Manifesla aulent suni opera carnis, inquit sanclus Aposlolus' , quaesunt aduheria, fornicaliones, impudiciliae, idololatriae, > et quse sequuntur.
4

e l

VERS. 3. Si contittant adversum me castra, non timebit cor mevm, etc. Caeira haec sunt ejusmodi, qualis erat legio quae iu sepulcris morabalur. Et forie lux sunt castra adversariorum. Gor autem, , , Q jd s l praecipua anima? pars, non limebil, quoniam , prudenlia ipsius inimica est Deo, neque enim legi . c Dei subjectum esl. Si exsurgai adversum me prae' , . lium, elc. Secundum boc alacris in corde spes . data est. . (12) 633 Ejusdem. Qui viiaro activam seqnitur, is vir tulibus suis bellumgerat cumalienigeuis; quiauiera contemplalivam, is veris dogmalibus utens omnem . alliludinem q u contra Dui cognilionem extollitur, , . deslruil. Cor aulem vocat prsecipuam anima? par , tem, qua? non limebii. Forle enim infirmala caro , timebit, quoniam ejus sapieniia inimica esl Deo ; . neque euiin legt Dci subjicilur. . ' , Ejusdem. Si ex$urgat advertum me pralium, in . . hoc ego $perabo, elc. lu corde nimirum. lllumina , - D ium esl enim boc auxilio quod experlus sum, unde , nec alterum majorem inimicorum exercitura timeo, . cum ejusmodi ine auxilium proiegal. , VERS. 4, 5, G. Unam petii Domino, hanc requi' ram, ut inhabitem in domo Domini omnibus diebu$ , vita me(E; ul videam voluplaiem Domini, et visitem , lemplum ejus; quoniam abscoudil me in tabernaculo " $no in die malorum , prolexit tne in abscondito ta , bernaculi sut; in petra exaltavil me, elc. Didicimus * . (13) donium Douiiui dici Ecclesiam Dei vivemis, ex lae

** Joan. , 55.

lsai.i,19,20.

" Gal.v, 19. Coislinianus, Barbarvs. (13) , elc. Gorderiua Origeni, Gatcna Barbari Didyina tribuil.

(10) , elc. Scheda?Grabii, codex Goisliuianus, Barbarua. (11) , eic. Gorderiiis. (14) , eic. Scbcda3Grabii,codex

 ORIGENE 1279 im pidibus vivis. Cum vero ct benignitas severiias qimlam sil Dei, qui habilanl in domo Domini, v i - . , , ot debunt in boniiaie Dei jucundiialein ; qui autem exlra domum ejus sunt, severilalem ejus experien- tur. Adverles auiem nuiii diflerat iemplum Domini, a domo Domini, el num domus sil Ecclesia quae . , sjiertel simul ad Levitas el sacerdoles. Primum quidem in die malorum absconditur quis a Domino . in Dei labernaculo, deinde prolegitur in abscon- dito tabcrnaculi ipsius, tertio demum in petra exal- , taiur. Pelit itaque ut in Ecclesia inhabilel ctirando , . res ecclesiasiicas omnibus diebus illutninalx viiae etiae. In ierra, inquit, mancns, tamelsi muliis bo- - nis egcam, unum baclenus pelo. Cum cniin con- . , , , fcrlim in omnibus bonis versari nequeam, ne sal- , tem boc me deficiat quod inagnum el eximium est, f ul videam, > etc. Qni aulera diligit decorem doircus Domini, dulcher ejus conspcciu frui desiderai, et posl coniemplationem , invisere (emplnm ejus. Porro is videl jucundiiatem Domini qui fundamentalia Ecclesias dogmala intuetur: Trinilalis vero mysteria ronsiderans, lemplum ejus conlemplabitur. Decor Doniini, esl etiain omnis eorum vita qui virlule el pietate praestanl. c Quoniam abscondit me, etc. clnimici quidem, inquit, infirmilali sunl el ceciderunt; ego anlem sub dexlera ipsius abscondebar, babitans in tabernaculo; quoniam luin in desertis morabar, nec babebam domuin Dei, nec lemplum ejus. Verumiamen isio persecuiionuin
B

<* * , , c , . , . , , . * . " , . , , > ., ,

634 temporc prolexil nie. Abscondilum aulem Q tabernaculi, erat ejus inlimum el inaccessum, quod Saucia sanctorum appellabani. Non omniuo auiem tabernaculum in loeo fuisse asserii, sed in sana animae constilulione quae sil ab omni muitiludinis cominunione libera. Non pennisil me, inquii, latere tisqtie in finem, sed cum eliam aliis me prodesse vellet, in pelra, id esi Cbristo exallavit mc. Alias ctiam sape diclum esl labernaculo profeclum, donio aulem perfeciionem signiiicari. Nemo igilur, cuin ipsi dies malus imminet, in domo Dei esse poiesi: sed in umbra abscondilur, quod is qui a walo liberat profectura ejus proiegai. Qui euim adbuc aguni poenitenliam, perfeciionem babere neqneunl. Possunl eiiam mala bic inielligi adversitales; abscondiium aulem labcrnaculi ejus discipli- D na, qua eiiam proficimus. Alque alia quidem eunt manifesla, alia vero mysiica. Deus haque non suprrlicie lenus proficiemem prolegil. Dixii tabernaculum ejus, quoniam non omnis profeclus secundtim Deum est, bmic aulem profeclum excepil peira perfecuonis. Profeciui respondet verbuni * abscondh; perfeclioni vero exaltavil. Possis etiam labernaculum inielligere, vila insiitulum secundum legem et propbetas, in quo, id est in sensu mysiico, abscondit Deus eum quem inslruit, exallans ipsum in petra, id est in Cbrisio. V ERS . . Quoniam abscondit me in tabernaculo tuo in die malorum, elc. Tabernaculum Cbrisluui (14) ,

, . . , " . , ' , . '* , , , , . , . , , * , . , . * , . , . . , . , . * , , . " , . . . (14) ,

elc. Sched Grabii, codex Goislinianus, Barbarua.

1281

SELECTA LN PSALMOS. PSAL. X X V I .

e v

1*82

rocat, in quo Deus liabitavit. c In sole enim, iu, , < . " q u i l , c posuit labernaculum suum. Sol autem . . justiliie Dominus est. Elenim de letuplo dicil. Hoc , , enira, inquil, tabeniaculuin proieclioni mihi el au . - xilio fuil. Nam cum orasset in tabernaculo Dei, et , , panes benedictionis accepisset, manus bosliuni ef , fugit, quando Doeg regiarum mularum paslor ipsius - fugam Sauli manifestavil. Protexit me in abscon . t - dito labernaculi sui. Loco illius, lanquam in abs . , condho. S i c , inquil, cuin mulium me quxsiissenl inimici, non invenernnt me, quippe quem Deus pro. , , legebau Sicque accipiendum est i l l u d : Abscondit , . me. , c . V ERS. 6. El nunc exatlavil caput meum super ini * micos meos: circuivi el immolavi in tabernaculo ejus ,*. . . (15) & hosiiam vociferationis, etc. Si qui circuit, sacrilical, - bacrificium auiem est spiriius conlritus : qui conl c i i l animam suam, circulum eam facil qui ab an , gulari Ogura corrupiibili procul abesl, necnon ab , , \ , - ipsa insipiciHia, quam Salouton in angulis sedere > , d i c i l : quod eliam conlirmalur ex boc : De^cen deiis vero ignis super lilios Job leligil qualuor angulos domus. . V ERS. 8. Tibi dixil cor meum,Exquisivi (aciem , , , ,.. . luam, 635 f&ciem tuam, Domine, requiram , elc. (16) Quando facies alieujus faciem Domini requirii, lunc , sine velo gloriam Domini inlueiur, el aequalis an , , gelis eflettus , semper videl faciero Palris qui in . coelis esl. Ejusdem. Per quae seipsum quispiam expurgat, . ' (17) , , oslendit se quaerere Dei facieni, quam semper i n lueri angeli dicunlur. . V ERS. 10. Quoniam pater meut et maler mea de" , . . . (18) reliquerunt me, elc. Bealus esl qui a diabolo dere , linquitur el conjuge ejus malilia, ex qua filios i n i . " quilalis parit. Quemadinodum Paulus per Evange , liuin Galalas genuil, sic per malitiam diabolus ge nerat malos. ln bac, itiquil, ingruenie in me cala. , , , niilate, et impelu iuiuiicorum, ueque paler neque maier roihi praslo fuissenl, sed lu loco oinniuni , , mibi auxilialor fuisli. . T ERS. 11. Legem pone mihi, Domine, tn via lua, , , , et dirige me in semilam reciam, elc. Vide eum qui , . . . " (19) , D * 8 Moysis et in liliera esl, ac si sit in via Pomiui, orare ut lex sibi ponatur in via Dominl. , . V ERS. 1 4 . Virililer age et confortetur eottuum, , etc. Viriliter age, id est, virilem animuni assume, . . . (20), , non secundum robur corporis, sed sccundum vires ' , cordis l u i : sic enim Domiuum poieris suslinere. . Ejusdem. Gor virile etiaro aniina est quae impu . (21) Psal. xvni, 6. Job. , 19.
6 6 e e t 9 e e

(15) Darus. (16) riue. (17) (18)

, "

elc. Scbcdae Grabii, Bar, etc. Corde-

* , etc. Scliedac Grabii. , elc. Eiedem

scbedas ac Barbarus. (19) "Opa , elc. Scliedas Grabii, Corderius, Barbarus. (20) , eic. Gorderiiis. (21) , eic. Scbedaj Grabii, ccdex Coi.sliniatuis, Barbarus.

1183

0R1GEXE

12S4

ris cogitationibus et falsis dogmatibus non esl . iinbuta, K Z \ , , , * , . . . (22) , tl , * , . " & , . , . , \ . ' . > , ', . . , , . . , . " ' , * c , , . > . , in lacum. Neminem sanclorum lacum fodisse no- C , , c vimus. Si quando aulem viro sancio aqua opus fuit, , , ' , puieum fodil. Salomon e puleis bibeic jubet; Dftus , , vero per prophetam iis qui de lacu bibunt, minatur . > dicens : Me dereliqueruni fontem pquae vivae, * ' , c l foderunl sibi lacus confractos. Ne igitor sileas a . me, ei assimilabor descendeniibus in lacum. > Te- , rum ui sciamus, quinam in lacum descendant, ea- * cra Scriplura divinas res, calidas; qua3 auiem ma- , leria el prccato infeclai sunt, eas frigidas appellat. . * lbi boininum bosiis draco inbabilat, qui frigidus , nuncupaius est. Nullum enim lerrestrium animalium . ')' perinde frigidum esl, alque draco. Oinnc igilur , , peccalum frigidum e s i ; res auiem divinae, ulvide- . tur, fervidae sunl. A i l enim : c Qui facit angelos , suos spirilus , ei minislros suos flamntam iguis , ^ . e i , lgnem veni miiiere in terram; > e l i l l u d : , . c Spirilu fervenies. > Quomodo autem peccaiorcs , , , t apud lacus sint, audi. In Exodo scriptum e s l : lnlerfecit Deus ab omni primogentio Pbaraonis *> , qui sedebat in throno usque ad primogenilum ca- , c . plivae quae erai in lacu. Sic ergo qui in lacum , . descendunt, sunl peccalores etcaplivi, sed benignus * ' Deus bos eliam vocat, alque illis prxdical liberta- , tem. Spirilus enim Domini super mc, propter . quod unxit me, evangelizare pauperibus misit me, praedicare capiivis liberlatem, c l cacis visum . - * , PSALMUS X X V H . V ERS. 1. Ad te Domine, clamabo , Deus meu*, ne sileas me, elc. Ex iis qui clamant ad Deum e& emiliunl preces , si quis lerrcna pelit, ejus vox brevis et exilis est. Si aulem coeleslia pelit, clainal. Unde frequcnler in Scripluris sancti ad Deum clamasse dicuniur. Conelur igitur unusquisque Deum orare cum clamore, el dicam quo insolito clamore. Ingredilur quis in cubiculum et claudil osiium, ac sic clamavit ad Dcum. Nc sileas a tne.i Scriplum est Deum Moysi, Aaroni et Jesu Nave - g Deus loquere . culum csse. Digni eiiim eranl quibus tur. Per propheias quoque ioculus esl, qnandiu populus Dei stetit. Nec pulemus Deum exierius nobis loqui: 636 sanclae iilae cogitationes quae cor noslrum subeunl, verba sunl ac voces quibus loquitur nobis Deus. Sic accipe, quando dicitur Deus ad bunc vel illum loculus. Quod boc ila se habeal, Scripiura teslatur : Beatus vir cujus est auxilium abs le, Domine, ascensiones in corde suo disposuit. > Habemus auiem el alfum audilum quo terbum Dei audilur. Divinus esl sensus ille qui sic apud Salomonem nominMur, qui audil verbum Dei et ei admiscelur ac conjungiiur. c Deus meus, inquit, ne sileas a me,et assimilabor dc^endentibus
9 n n m 67 9 M 7 0 7 1 7 1 7 8

Psal. xxxm., 6. Jerem. , 13. Psal. cvin, 4. Luc. xu, 40. Rom.xu, 11. Exod. , 29. *Jsai. LXI , 1. (22) , elc. Codex Baroccianus, partimque Calena Corderii; Origeni eliam ascribil Daniel Barbarus.
7 0 7 1 7 8 T

1283

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . XXVII.

1286

. ' , " , , . , , V ERS. 2. Exaudi, Domine, vocem deprecationis , mece dum oro ad te: dum exlollo manu$ meas ad , . . . (23) temptum sanclum tunm , etc. Si lemplum est qui , - habei Deum , Dcus nutero erai in Cbrislo mundum , \ , reconcilians sibi , sancium ulique templam est Chrislus ad quem eleval et exiollit quis animam suam per virtutes. . Ejusdem. DiiTerunt intcr s e , ut mihi videlur, . (24) oraiio el deprecatio. Aique eliam Aposiolus plura , \ < simul nomina hoc discrimine posuissc videlur d i cens : Obsecro primum omnium iicri obsecra , , liones, orationes , poslulaliones , 637 graliaruin , , , actiones, obsecralione, ul arbilror oralionem , oralione poslulationcm , his vero omnibus gratia , . ' , rum aciionem majorem consliiuens. Dixerim igilur , ,
n
W 7

indigentis et eorum quibus aliqua desunt, esse eecrationem. Cum vero inlellecla jam Dei dignitate aliquid pelo a Deo, (unc oro. At cum meipsum i n illius amiciiiam prorsus insiuuavero, lum Deo gratias ago. Dum extollo manus meas ad templum sanctum tuum. > Sarpe de manuum elevatiune verba fecimus. Moyses manus e x l u l i i , el Israel vicior evasit. Gum vero manus deposuit, pravaluii Amal e c " . E i : c Levanles puras nianus sine ira ei discepiaiione . Et illud : Elevalio manuum mearum sacrificium vesperlinum. Dixerim igitur manus nosiras esse noslras pielaiis aciiones. S i ihesaurum in coeliscongregemus, sublalas ad Deum manus babemus, el hosiem superamus. Si auiem , ^ manus nostrse demissae fuerinl, vinci nos necesse , ' est. Cum igiiur ad Dcum elevavero manus meas, et ', . per raanus animae ad ipsum sublaius fuero, Amalec . a me vincitur, ei nullibi reperimr. Iiaqtie elevare . ntanus oporlet ad lemplum sancium Dei. Porro lemplum Dei, gloria ejus est. , V ERS. 3. Ne timul trahat me cum peccatoribin, et , . . . cum operantibui iniquilatem ne perda* me, etc. S i ' (25) , in nobis hoc ulrumque silum est, cur bonorum ; \' Deocausam tribuil? An qaod inlerdum ad ejus ; modi homines simul irabit Deus euin quem salvare , potcsl ? Quapropier publicanorum amicus diclus est . . Salvalor, cum alioquin nibil ab illis delrimenti ca , perel. Hunc igilur habiluin ul induat exposciL . Foriasse vero magnorum peccaiorum, quales i n , ' D ducil eos qui, quaenon sentiunt, loquunlur, consorlium dcprecatur. Nam licel Salvator cum merelricc . fuehl, a l illa pacifica e l contraria cogiiabat. . (26); Ejusdem. Quid opus est h c dicerc? vel enim , , facis iniquilalem, el simul haec perdit le, atque baec frustra Deo dicis; vel nibil commillis iuiqtii, , . et nequaquam perdit te Deus. Neque enim Deus lam . , - injustus esi. Audemus itaque ex Evangelio et diciT e 7 7 7 4

. " , , . . . ,\ , ' , c \, , , . , , , . "

1 Tim. , 1.

7 5

Exod. xvn, i i .

7 6

1 Tim. n , 8.

7 7

Psal. CXL, 2.

(23) , elc. Scbedic Grabii, et codcx Coislinianus. (2i) , eic. Codcx Barocc. ei Gatena Barbari.

(25) " . elc. Codex Anglicanus, Gatena Barbari. (26) , elc. Gorderius.

 ORIGENE

288

nms, Deum simul trahere justum cum peccatoribus, , simul iraliere juslum propler peccalores, et ope- , , ranies iniquiiaiem ul salvi fiant. Qui autem roy- , . slerium boc non novcrant, arguebant Jesum dicen- tes " : < Manducas el bibis cum peccaloribus. > Ipse aulem mullum aberafc, i i l ab ipsis delrimen- . ' , tum caperet. Quineliain ipsis proderat. Sic eiiam . coulingil, cum quispiam Cbrisli imiiaior boc facil. . Si quis autern iniparatus ct inibecillis in tanluin , , periculum seconjicial, u l cum peccaioribus el ope- , raulibug iuiquilatem conversclur, ncque ipsis pro- , derit, et seipsum perdet. Propbeia igilur bic vult , . sese pramunire, ul possit quidem cum 038 P ~ , catoribus el iniquilaiem operantibus versari, que lamen cum illis simul irabi. Forlassis vero pecca- , . tores qui ea quae curari neqneuni, admiuuui, de- ^ , leslalur, cum hoc dir.il. Nain addidit : Qui lo- . c quunlur pacem cum proxhno suo, mala aulem in , cordibus eorum. Yalde enim impii sunl, quia nec . , ul amici affecli sunt, neque ut inimici loquunlur; , , * sed conlinent quidem inimicitiam in seipsis, verbis , auiein pacilicis simulant amicitiam. Isiiusmodi . autem bominibus nibil est delestabilius. Tales ila- . . que vir jtislus aversatur. Videic enim quomodo eiiam Salvator noster cum pcccaloribus quidem , conversaius fueril, et cum nierelrice, sed non cuin , . " lali, quae loquerclur quidem paciiica, roala aulein in corde suo baberel. Vel precatur dicens : , , Gum inique agentem omnino sequalur inlerilus; , jusliliam mihi prebens, ne permillas me versari in Q , iniquitate, ne simul pereaoi cum iis qui illam operamur.
e c

V ERS. 4. Da illit, Domine, $ecundum opera eo~ rum, el tecundum nequiiiam adinveniionum ip$o~ rum, elc. Poslulal per discipiiaam illos alDigi, m peccare desistanl. Opera vero occulia dicit : nam mala in cordibus loqucbantur. Ejusdem. Docemur bis verbis peccaia omnia deponcre. Si eniin non sumu^ puri,oporlel nos punir i , ul corrigantur.iSecundum opera,iuquit, c maijuum eorum tribue illis, quasi dicat : Secundum opera ipsoium occulia, redde relribulionem eorum ipsis. Qui perspicax est, ei pnidenter res aggreditur, is prava tanquam noxia aversalur, eligens bona qua ulilia sunl. Iinprobus vero volupiaie D allecius, operaiur mala, non considerans quam noxia sinl. Guin itaque raiionc non percipiat quid in eis sit noxium, rogat vir sanclus secundum opera sua relribui sibi ea quae inolesla sunt, ut vel ob molesiias mala fugial quae supplicii ipsi causa fiteriut. Quoniam non inlellexerunt in opera Domini, et in opera manuum ejus, etc. Opera Domini forie sunt quae intelleclu percipiuniur, opera autem manuum ejus arbitror esse ea qise sub sensus cadunl. ' Marc. , 16. (27) , etc. Scbedae Grabii. (28) , elc. Codex Coislinianus, n. 189.

, , , . .. (29) 6?, , . . . (24) , , . , , c * . , , . , , , . ; , , , . " , , . . . (29) , , c , ,

29) , elc. Scbedce Grabii ei lex Coislinianus. Siniilia fere babel Euscbius.

1239

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . XXVIII
7

1290

; \, , \ . > , \ .

, . . . (30) , , " . . Q39 VERS. 9. Salvum fac populum luum, tt be , ) nedic hcuredilati tua>, et rege eos, et extolle iiloz , , vsque in (viernum, etc. Ilxrcdilalem vocat raliona* , . . . (3 b i l e i n uaturaiu quce i p s i u s haeres facla e s l . . . (32) Ejusdem. Ipse Clirislus pascit nos qui in ipsum ^ , ' credidiintis, mittens pro se et tanquam se Paracle\ , tum Spirilum veriialis. Quin et extollil nos a terre. \ , nis, id esl siiblimes iacil in futura el inOnila saecula. \ .
8 8 t

Nonne, inquit % manuft mea fecil hnecomnia ? Vel forie opera Domiui sunt virtutes, opera auiem manuum ejus, sunt rerum faciarum raliones. c Deslrues illos et non acdificabis eos. Deslruit Doniinus malos habitus, nec permitlit xdificamibiis ut ipsos inslaurenl. V ERS. 7. refloruit caro mea, elc. Carnem v o cavii a n i m a m , quod carni a d h a B r e a l , juxla illud : c Videbit omnis caro salulare Dei noslri. Vel forte sensilis caro reflorescit, cum aflecltis d e p o s u i t .

K H \ , vloi , . . . (33) . \ \ , \ , . , . . . (54) , \ , \ , , \ . . , \ . c \ , " , , \, c \ , . , . . . (55) \ , \ . -. c , \, , . , . . . (36) \ ^( , .

7 8

PSALMUS 11. V ERS. 1. Afferte Domino, filii Dei, elc. Paulus sanclus Glius Dci per Evangelium faclus esl.Geiiuit auiem ei ipse filios ei allulit Deo. Filios vocat de quibus ingens cura esl Deo, qui mirabiliier salulem sunt adepti, el quibus Deus lanquam iiliis pepercil. A/ferte Domino filiot arietum, etc. Qui colligit dispersas Cbristi oves, et erranies reducit, perdilasque reperil, is aflferl Doniino filios arieiuro : quod ilem facit qui ita vitam insliluit, ut vidcant bomines opera ejus bona, et gloriiicent Palrem qni in coelis esi. Aflerl etiaro Deo gloriani qui de Deo sapinnier loquiiur et senik. Honoreiu vero Domino aileri, qui non ex trislitia vel ex necessi taie pauperi dai eleeraosynam, et in ipso foeneralar Deo. c Honorare > enim proprie eliam boc sensu ia Scriptura ponilur, uli manifesluin est ex his verbis : Viduas bonora, quac vere viduae sunt; > ei i s l i s : < llonora palrem et malrem. Aula aulein sancla, est Ecclesia. V ERS. 3. Vox Domini tuper aquas, elc. Vox quidem Domini simpliciter est super aquas; ipse autem Donunus super aquas rnullas. Raiionabiles nalura: boc loco aquis significanlur < Fiat inqiiil firmamentum in medio aqua, ei sit dividens. V ERS. 6. Et comminuet ea$ tanquam vitulum Libani, elc. Vitnlus Libani malignus est qui coram Doraino omnipolenle cervicem atiollens excutit j u gum evangelicum, et deus baberi cooatur.
8 1 61

Act. v i i , 50.

8 0

Luc. m , 6.

I Tiin. v, 3.

8 8

Exod. xx, 12.

8 8

Genes. i , 6.

(30) , elc. Codex Goisliuiaiius, scbedae Grabii, pariimque Galena BarOan. (51) , eic. idem mss. (32) , elc. Codex Roe. /33) , etc. Godex Roe, BarbaPATROL. G R . XII.

rus, codex Coislinianus. (54) V , eic. Calena Gorderii. (35) , elc. Scbedae Grabii, partimque Gaiena Gorderii, ac Barbarus. (36) , etc. Sdieda) Grabti, Barbarus.

41

mi
YERS. 7.

ORIGENE ,. . (37) " . , , . . . (38) ' \ . . K&. , , . . . (39) , . , > , . . . " (40) , c . \ , $ , , , . . " \ {> " * " , , > , , , ' , . ; } , , ' , , , . , , . * ) , . c " . ' , > , , > . , .

Vox Domini inlercldentit flammam \ iynis, elc. Vox Domini exslinguil ardentcs inaligiii sagittas. Yox ista cst spiritalis doctrina q u ad sapientem viiae insiiiulionem credentes in Chrisium vorat. V ERS. 8. Vox Domini concutientit desertum, ei commovebit Dominus deserlum Cades, etc. Ego vox clamantis in deserlo, Parate viam Domini . Deeertum esl anima rationalis Deo privaia.
8i

640 PSALMUS X X I X . VRRS. 1. ln finem, psalmus cantici dedicationit domus David, eic. iEdificat quidem domum vUa recia, dedicat vero scientia Dei. YERS. 2. Exaltabo te, Domine, quoniam sutcepisli me, eic. Ex persona Christi dici hunc psalmnm , ex liis manifestum est : c Et eduxisti ab inferno animam meam. Possunt eiiam ex persona sancti viri haec dici, cum Iropice sancius quilibet quo lempoie in peccato erat, ceu iu inferno fuerii et inde a Deo edticlus sit, quando Yerbi quod secutus esl, anxilio, pcrfcctus evasit. Neque enim poiest exallare Dominum,' nisi ab ipso Dotnino suscipialur. Nain qiiando cxaltali sumus a lerra in aluim sublaii per crucem Gbristi dicentis : c Gum exaltalus fuero, omnes irabam ad nie ipsum, exalla- C imis Dominum qui et ipse exaliavii Patrem , el qnautum in se firil, ahissimain de Paire noiionem nedeniibus prxbuit. Docel aulem quosdam esse invisibiles litunanae animce hoslcs, qui salutem a Deo tradilam illi invideant , illi insidieniur, et deinde observenl num quis ei error, lapsus, aut casus accidat, quorum si quid contigerit, prolinus cen malis laetos illam irridere, econtra graviter fcrre si eain viderint divinis progressibus illusiratam. Graiias igitur Deo ngit quod non pcrmiseril Snimicos malis ejus delcclari, sed ipsum graiia sua a lapsu erexerit. Is veuo Dominum exaltat qui pra> clare el sublimiler de illo senlit, ac Deo dignam apud se doclrinam servat. liem qtiicunque animam U e:iam oiunibus virlulibus prudcniiqne ac sapieuli viia erigii, is simul exaliai eumqui in ipsa inbabilat. Quoniam suscepisii me. > Loco c suscepisii, Aquila vertit, salvasli. > Atquc boc inodo sensus esi manifeslus, cuui oniuis qtii a Deo suscipitur, a ntalilia oraeservclur.
t 8 1

VERS. 5. Domine Deus meus, clamavi ad te, et sanasii me, eic. Haefc sane ex jtisli persona dicunlur. Si aulem Salvaiori iribuunlur, vide nuiu boc modo decenler explicari qneant : Gredentes smu lorpus Ghristi et membra de uiembro *. Si auiem
8

, , Idcu , . . . (41) . , .

Isa. iv, 3.

8 8

Joan. x u , 32.

88

1 Gor. x u , 26. (40) Ou , etc. Codex Baroccianus, Gaiena Barbari. (4) , etc. Calcoa Barban, eodex Baroccianus.
m

(37) , elc. Eaedem scbedae ac 'Barbarus. (58) , etc. Eaedem schedae, Barbarus. (39) , etc. Schedx Grabii.

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . X X I X .

1294

* , membrum aliquod patilur, universa simul membra paliuntur; et si membrum aliquod gloriitauiir, . \ , universa membra simul glorificanlur. Sic vrro . palilur Cbrisli corpas ac indigei sanitate. Proinde . nibil absurdum esl si in saniiate noslra ad ipsum , , . > dicamus : Domine Deus meus, clamavi ad te, et sanasli me. > Nam noslra lanquam propria , c 641 peccala confitetur, ut in vicesimo primo psalmo dicens : c Longe a salule mea verba de * liclorum meorum; et in sexagestmo ociavo : , , . c Doinine, lu scis insipienliam meam, et delicia mea a lenon sunt abscondita. Ex persona auiem Christi uterque psalmusdielus est. . V KRS. 5. Psallile Domino, sancti ejus, et confile , cl , mini memoria! tanciiiatis ejus, elc. Quoniatn nou , . . .
8 7 4 8

(42) , esl speciosa laus in ore peccaloris, non quilibet, sed sancii ejus psallere Deo jubeniur, qui sane lum , ' spirilu, tum mentepsallere possunt. Cur aulem Pro , , . phetae non satis fuit dicere:c Psallite Domino, eancli, > , , sed addidit ejus, qnasi saucti reperianlur qui non sinl ejus? Dicimus ergo, quemadinodum sine ad c , ; , jeciione aliqna solus Deus esl bonus, ila sine ullo addiiamemo sanctum solum esse Doniinum,quem , , - adroodum in cantico Deuteronomii reperimus : c Justus et sanctus Dominus. Sicut auiem cuni * . > ' , adjeciione esi servus bonus, juxla illud : c Euge, t , , serve boneeifidelis, > ethoroo bonus,juxla istud : Bonus bomo de bono thesauro cordis, e t c : sic ,* c cura adjeclione sancli Domini dicuntur , . ^ Ejusdem. Fortassiseiiam eos qui prius in immun . (43) dilia versabanliir, ei posiea in memoriam sanctilaiis ejus venerunl, provocat ad gratiarum actio , nem. . Ejusdem. Omnis qui memor esl benignitatis Dei, . (44) conflieiur e i . . VERS. 6. Quoniam ira in indignatione ejus, ei vita " , , . . . " (45) in toluntate ejus, elc. Quemadmodum ex indigua , tione Dommi orilur i r a , sic eiiam ex volunialc . ejus generatur viia. Si autem vita scientiam indi * c , , c a l : c Ego siumenim, inquil Cbrislus , i v i l a , > ira c , . insciliam deuoiat. ^Vilae vero adversatur mors : ira igiiur morlem signiiicat, privalionem nimirum contemplalionis. Pulcbre ergo dicilur : c Viia et , .
88 8 8 9 1 88 8 8

. c Q mors in manu linguae. > . Ejutdem. Est atiiem in fervescente ira prompti . ^ tudo, ei ira relribuiionis, ei vita praecipue esi in , , voluntale Dei. . VERS. 7. Ego autem dixi in abundaniia mea, Non , . . . movebor in celernum, etc. Sive Chrislus, sive justus (46), , > dixeril i l l u d : c Ego d i x i ; > deinde posl faclam , ibidcm interpURCtioncm, c i n abundanlia mea n o n > movebor tn aeternum, convenit eiun qui in abunMalth. xxv, 2 ! . Matlli. x u , 35. Jo:.n. Ps. , 2. Ps. LXVUI, 6. Deut. , 4. , 6. * Prov. , 21. (45) " , elc. Eaedem (42) , etc. Codex Barocschedan. cianus. (43) , elc. Scbeda? Grabii. (46) , elc. Caiena Cor(44) , elc. Eaidem scbedae. dcrii.
7 8 8 8

8 8

8 1

8 8

1296 danlia esl, dicere se non molum i r i . Salvaloris, ut . , fcjepe diximus, huroanius boc dicit. Secundum Sym , . macbum vero, si dicaiur, in soliludine mea, > , , c , potest intelligi tranquilliias et animae perfectae im- , periurbatio, 642 Q Q fruiiur, nequaquam am- . plius coraraovebiiur. Qui enim bonis spiritalibus *0 abundat, non movebitur in anernum. . V ERS. 8. Domine, in voluntate lua prcustilisli de, cori meo virtutem. Averlisii faciem tuam, et facius . , *um conlurbalus, etc. Alius dicit: E l Chrisii ei , . . . " jusli gratias ageniis vox esl. Mam praeter praedictam (47) divinitaiis decorem, virluiis etiauihumaniiasChrisii . etomnis sancius parliceps esi; boruni autem con- , , sors esl volunlate Dei et praecipuo ejus beneplacilo. , Si vero, ul Aquilas scripsil, c in inonte ineo, le . gamus, moDS Gbrisii Ecclesia ejus imelligeuria * , , , esl, qua? altissima el sublimis esl. lluic inouli Pater , juxla beneplacitum suum, firmum imperium tradi- . dil, quandoquidem Ecclesia reliquis orbis terrae im- perat, et una cum Cbristo reguat. Si vero locnm . babeat Symmacbi lectio, priuio parenti, > quis- . naro Cbristi vel justi primus parens dici polest , , praster Abrabaui, cui conlirniatum censeri polest \, imperium, adimpletis jam divinis promissionibus, quae et generi ejus, ei oinnibus quibus in ipso be- nedicluni esi geuiibus faciae suni? \; . (48) Ejuidem. Mon est absurdum Cbrisliim quo teia , ' pore passus est, dixisse : Averlisii faciem tuam a nie, c l factus sum conlurbatus, cuin in Evaa- , , gelio modo dicat * : c Deus meus, Deus uieus, ^ , , li? > modo aulem : Nunc c , , quare me dereliquisii anima mea lurbaia est. ; , . Ejusdem. Hanc faciem semper vident angeli. S i . (49) autem juxla sapienlem inulierem Thecoilin angcli . omnia norunt quae suat super terrani, facies Dei sunt eorum q u sunt super lerrain, ralioues, qui- , busopifex ejus verbum expriniitur. , . V ERS. 9, 40. Ad te, Domine, clamabo, et ad Deum <. , , meum deprecabor. Qum utililas in $anguine meo, dum . descendo in corrnptionem, eic. llaec clamal etiam , . . . qui coelesiia sola peliu Quid mibi prodesl, inquil, (50) . sanum ex sauguinis pleniiudine corpas, cum me , , , maneai fulura cx moite corruplio ? An non polius ; ' casiigandum est, ue sangiiis effervescena occa- , sionem peccandi praebeaL? ; Ejusdem. Yidens nos nibil preiioso ejus, quo re . (51) dempli sumus, sanguinc dignum agcre, IIUBC Salva- , , tor aii. Gum euim noniiuHi pro quibus mortuus est, . in peccalo el impielale permaneaDt, fruslra descen, , disse in corruplioncm, ei saiiguinem cffudisse vi- ,
u a UI 9

1295

O M G E N E

* Mallh. xxvn, 46. (47) Catcna (48) (49) nianus (50)

f a

Joan. xu, 27. Grabii, sed vereor ne quid cx Basilio bic inseriiim fueril: nisi inalis diccre BasiUum ex Origene ea esse mutuatnm. Vidc Barbari Galenaui. (51) , eic. Galena Corderii, el codex Goisliuianus 189.

' W , etc. Codex Barocciaiiue, Barbari. , elc. Godex Baroccianus. , etc. Godex Coisliei scbedaB Grabii. , etc. Origeni tribuuol achedas

1297

SELECTA IN PSALMOS. -

PSAL. X X X .

. delur. Corruptionem aatero vocat naluram carnis , , quam induit, vel raoriem, qnani suscepii. Verutu . , dices descendisse euin quidem in corruptionem, accepisse a Deo videre corrupiionem. , 643 c Nunqnid coiiOiebilur libi pulvis, aut annuntiabi4 . c ; ; > - veritaiem luam? Qui eo quod materialia iraciet, , , , et lerrena sapiat, pulvis eflectusest, ei io peccato , ' , permanel, is neque confiiebitur Dco, neque annuu , ' tiabit verilaiem ejus, uipote moribus et cognitiooe . - aberrans. Qui enim in carne ei non in spiritu aui, \, , , bulando terreui imaginem gerii, is pulvis, et in i n $ . ferno esl; quamobrem non confilcbilur Deo. Qui , ' aulem annunliat veriuuem Dei, pra?ceptor ab ipso , constitulus, is nou est pulvis. Adha?reus enim Do , . , mino, unus cum eo spiritus esi. At si quis fuerit < , pulvis, eiimaginem lcrreni porlaveril, is non poleril annuntiare verilalem Dei. . Ejusdem. Non gloriiicabil terrenus. Veriias Cbri . (52) . sius esi; vel forie eam quae iu rebus est, veriiatera . dicil. V ER 9. H . Audivit Dominu$ et misertus e$l mei. , . , . . . ' (55) Dominui facius e$l adjutor meus, elc. Haec dixerit ciiam Salvaior exauditus pro sociis qui per ipsuin gralins acturi erant Dco, qua de re laHalus a i t : ' , ' * , ( , Non angar (boc enim sibi vuU, c Non coinpuugar), ) . CUID meam gloriam reccpero. Miseriuui auiem aui , Deum esse dicil quando ipse miserius eei noslri, - ei luctum et planciuni suum pro nobis in gaudium . convenii. Quin et ob eoruin qui salvantur saluiem c , aii (Vers. 15) : c Domine Deus meus, iu aiernuin .* coulitebor libi. , V ERS . 12. Convertini planctum nuum in gaudium . . . " (54) , mihi, eic. Queiuadmodum planctum excipil laeiitia, . i u aclionent cogniiio Dei.
a l n o n

'. PSALMUS X X X . \, , , V ERS. 2. In te, Domine, speravi, non confundar , > tit ouernum, in justiiia tua libera me et eripe me, , . . . (55) elc. Quasi dicat: Nulla saeculi parie coufundar, , ' ' sed oinnino expers siin ignoiniiiiaj. Quidam enim resurgenl ad opprobrium ei confusionem. Quod . autem sequilur, vox esl sibi confideniis. Noo enim 0- D idem esi misericordia liberari, ac i n justitia; * > nam boc indical couGdenliam, illud vero non secun^ , . dum tneriium fit. Quis itaque Deum ad serraones ^ ' suos audiendos vocare audeat, ui is qui haec dicil ? , ; , Mon sic a laboribus, sicul a malilia celerrime pe , lendum esi ut Deus nos eripial, antequara alliusin * , eain hmuergaimir. . Ejusdem. Non iu justilia tantum Jiberat noa . (56) , Deus, sed et in lemperantia, in forliLudine, 644 . , in cbariiale. Nunc auiem justiliam posuil, quippe . " quae oinues virtuies aniplectilur. Aut forle jusiitis (52) , etc. Scbedta Grabii, parlimque codex Coislinianns velus. (53) ' , eic. Scbeda3 Grabii. S i mile auieui quidpiam habet Gaiena Barbari. (54) , elc. Schedaa Grabii. (55) , eic. Gaiena Gorderii. (56) . Godex Coisliuiauus, scbedae Gra bii, Barbarus.

4299

ORIGENE

4500

nomine Clirislum intelligit. Ip3e enim c factus est (i c nobis sapienlia a Deo el juslilia et sanclificaiio et , redemplio . * . V ERS . 3. Eslo mihiin Deum protectorem et in do mum refugii, ut mlvum me [acias, etc. Deo nos pro- , , . . . tegente, quis nobis adversetur? Porro Dei auxilio (57) , ' ; indigemus, cum angelicum non sufficil. , . . (58) " Ejusdem. Domus refugii esl cognilio Dei. . " , V ERS . 4. Quoniam foriitudo mea et refugium meum e% lu, et propter nomen luum deduces me et enutriet , . . . (59) me, eic. Deducil quidem per rcclain fidem et per , & opera nulrit autem per suam ipsius cognitio . nem. ^ ' , V ERS. 6. In fritmut tuas commendabo spirilutn meum, etc. Quippe cujus anima oppugnalur. De . . . (60) corpore enim parum solliciti sunl sancti. Et cnm a . deceploribus timeat ne vulneretur, spiritum suum cominendat Deo, cujus providenliam, manus vocat. , . Hac senlenlia eiiam usus est Salvalor, cum cruci 0 . * affixus erat. Porro spiriium Scriptiira interdum menlero vocal * , ut cum bortalur virginem ut san- , cta sit corpore ei spirilu; aliquando vero anlmam, , c " ui apud Jacobum : c Sicut enim corpus sine spiritu moriuumesi; nonnunquam vero conscien- , , liam animse conjunclam inielligit, ut in illo : c Nemo scit quae sunt hominis, nisi spirilus qui in , . fpsu habiut. Quod auiem propositum est, Iriplici fisto inlelligetur modo. Porro quasi ab inimicis , ; ' , aplus, a Deo se redemplum dicit. . . (64) Ejusdem. Hoc toco spiritus inenlem significal. Quae enim adbaeret Deo mens, unus est epiriius. . VERS. 7, 8. Odi$ti observantes vanitates supervacue, ego autem in Domino speravi, etc. Si peccato- , . . . rum spes in hac praesenli siia eslvila, quae secun- (62) ilum Salomonem vanilas esl vanilatum , qui hanc v i u m observat, observal vanitaies supervacue. Illud . c supervacue bis verbis, c observantes vanitales, adnexum esl, significaique eos ex cura quam in > . > c malo agendo ponunt, nihil utilitaiiscapere, propler- , , ea quod Deus illos odit, el punit, nec permitiit , , eos ad finem sludioruin suorum pervenire. J .
9 v T 8 8 ft

V ERS. 9. Nec conclusisli me in manibus inimici, slatuisti in loco spaiioso pedes meos, etc. Raliones lenlaiionum cum inlelligunlur, dilalationem praebent animae. Laudabile esl dilalationem conlileri, quoniam qui premilur, non angustialur. Dilaiaius autem et laborum paliens dilatationis noraine l i bertalem inslituti sui vocavii.
9 8

, , . . . (63) . , . .
8 9

1 Cor. 30. *I Cor. vu, 34.

9

9 8

Jac. n , 26.

I Cor. , 42.

* Eccl. , 2.

(57) , etc. Caieua Corderii. (58) , elc. Schedae Grabii, cod < ; x Goisliuianus, Calena Barbari. (59) , e:c. Godex Goislinianus vetus, Caiena Barbari. lOO) , eic. Parlim codex Coisli-

nianus num. 489, partim Catena Corderii. (61; , elc. Godex Goislinianus, Gatena Barbari. (62) El cl , etc. Scbedx Grabii, parlimque veius codex GoisUoianus. Laiincooinia babet Gaiena Barbari. (63) 01 , eic. Schedae Grabii.

1501

SELECTA IN PSALMOS. -

PSAL. XXXI.

150*

, . . . (Ql) . , , , . . . (65) . . * (66), . , , , , , . " , , . . . (67) , . , . . . " (68) , , . , , . . . (69) * ' . " , . . . (70) . , Q ,' , , , . > , . '. , ) * , . . . (71) , * . " , , , . . . (72), . , * . , . , 1 Cor. , 18. (64) , elc. Eaedem. (65) , elc. Codex Coisliniamis, Barbarus, et schedae Grabii. (66) , etc. lidem mss. et Barbarus. (67) , etc. Scbeda* Grabii. (68) " , eic. Eoedeiu sclieda?, c l Barbarus.

Y ERS . 10. 645 Conturbatut e$t in ira oculus meus, eic. Nihil aeque obscurat menlem ac ira conlurbaia. V ERS. 1 6 . In manibus luis sories mece, eripe me de m*nu inimicorum meorum, ei persequentibus me, eic. Sortes juslorum bominutn sunt cognilae sanctis* angelis conlemplaiiones. Ejusdem. Fugiie, inquil Paulus *, fornicaiionem. Quod si fornicalio persequitur, persequilur eiiam adullerium, avarilia, t l furor, et ira, et caetera. V ERS. 1 9 . Muta fiant labia dolosa quce loquuntur edversus justum iniquilaiem in superbia, et in abutione, etc. Qui dolose loquilur, beneficio aflicilur. cum fil mulus. Dolum enim atmtlii. V ERS. 21. Abscondes eos in abscondilo faciei tucc, tc. Qiicmadmodum vultus Dei animam a conliirbatione hominuni abscoudil, quieleni ab affeclibus per opera impertiens, sic tabernaculum menlem per agniiionem verilalis servata conlrariis sermonibus, el dogmalibus falsis. Y ERS. 22. Benedictu$ Dommut, quoniam mirificavil misericordiam tuam in civitaie munita, e l c A n i uia ab aflectibus libera, civitas est communiia, ctijua nurum dejicienies bostes ur.a cum Bersabee impetun feceruni in David. Quapropler orat in quinquagesimo psalmo, ut aediflceiuur rauri Jerusnlem. Vms.24. Quoniam veritates exquiril Domiuus, elc. Veritaies pro veris posuil. Yerum enim os, id esl menlem, iinplebil risu, ul esl coguilione. c E l reiribuel abundanier facienuuus superbiam. L o n ganinus esl Doininus erga superbos; iis autem qui abundanter faciunt superbiam, etiam abundanler reiribuil. PSALMUS X X X I . V ERS. 1. Btali quorum remissa sunt iniquitates, el qitorum lecla sunt peecala, eic. RemiUuntur iuiquilales persanctum baplisma, occullaniur peccala per amaram peccali painileniiam. V ERS. 3. Quoniam tacui, inveteraverunt os&a mea, dum clamarem toia die, eic. Inveleraverunl ossa mea, qconiatn tacui. x coniinuo clainore ad Deum non veterascunt aniroae vires, 646 renovantnr de die in dietn. Ex silenlio auiera velerascunt vetcreia dcnuo induentes hoininem, qui corrumpilur secuiiduiu desideria erroris.
6 e ( a

V ERS. 5, 6. Delictum meum cognilum feci, et \n-

(69) , etc. Godex Goisliniamis, Gatena Barbari. * (70) , elc. Scbeda? Grabii, codex Goisliuianus, Catena Barbari. (71) , eic. Scbedae Grabii, codex Coisliniaiius, Galcna Barbari. (72) , elc. Schcdae Grabii.

1303
jusiitiam snm meam nonabtcondt. Dixi: Confitebor me injutliiiam meam Domino,

ORICENE
adver- . * * eic. c Justns in quibu* ,

4304
(73) . . .

principio sermonis accusator est s u i

VERS. 9. Nolitc fien ticut equus et mulus,

non est inlellectus, etc. Irrationabilem animae motum yocat equum et miilum. Intelleclus aulem est rationabitis cogniiio et dijudicatio.
TERS. 10. Multa flagella peccatoris, clc. Mnllae

, . . . (74) . .
, . . .

iribulationes justorum, mulla dicunlnr flagella peccatorum.

V ERS. 14. Et gloriamini, omnet recti eorde, etc.

(75) .
, , .

Si qui gloriantur, i i recli sunl corde, non omniiim . . (76) , csi in Domino gloriari, quoniam neque omnes recii , sunt corde. . Ejuxdem. Jure merilo laetabiiur is qui recto est . (77) corde. ftuin el rationi consenlaneuin est in tribii - . . lationibus delectari. Vide ergo num reclus sil corde qui in tribulationibus laiatur. . PSALMUS .
V ERS. 1. ExsuUate,jusii, in Domino, elc. Si Do,

0 AB*.
, , . . .

minue noster sapieniia e s l , jusii vero in Domino exsultaat, continuo sequitur ut justi in sapienlia exsuflent.
V E R S . 2. Confitemini letio decem chordarnm Domino in cithara, in psallite illi
f

(78) , , .
, faX-

est

elc. Giibara

. . .

actrix anima a Dei praeceptis commoia; psallerium (79) vcro inens pura a epiritali coguitione acia. Gon- C , ptov gruant etiam nobis quacin Yeteri Testamenlo nw . aica erant orgaua, si spiriialiier intelliganiur. F i - gura eniro quadatn corpus diciiur citbara, pirilui , , aulem psalterium, quae musica quadam raiione aptantur sapieoii, qui corporcis membris lanquam chordis decenler utitur, et spiritus facuhaies opti- , . me regil. Pulcbre autem psallit is qui menl$ psal- , lit, psalinos recilans spiritales, et in corde psallens , . * !)eo. Vel c decem cbordarum dixil pro, c decem c * > . nervoruin; > cborda enim nervus est. Psalterium , itaque decem cbordarum dicitur eiiam corpiis, u l - , , poto quod quinque sensushabet, eiquinqueanimse * . facultaies, quarum singufce a singulia sensibus peragunlar.
V E R S . 3. Cantate ei eanticum novum, etc. Qui se- D '^ , . . .

ruadum inieriorem horainetn renovatus esi, 647 is poterit canere canlicum novuni, quippe qui veterera exuil bominein, et induil novum, qui renovaiur eecundum i<naginem Creaioris*.
V ERS . 5. Diligit misericordiam et judicium, etc.

(80) , $ , , , * .
, . . .

Id est, inisericordem el judicandi periium. Ejusdem. Dil>git miscricordiain, qua niiseretur, et eorum qui miserenlur: simililer eiiain ju Prov. xvm, 17. * Coloss. m , 9. (75; , etc. Eiedem schedse. (74) , elc. EaeJem sr.beda3 e l codex CoislisMantis. (75) , etc. lidem codd. mss. (76) El cl , elc. lidem.
(77) , etc. Catena Cor-

(81), . . * (82;, ' , bii, et Gatena Barbari. (79) , eic. Scbeda Grabii, codex Goislinianus, partiniqne Barbanis el Corderius. (80) , elc. bchedae Grabii, et Gatena Gorderii. (81) , etc. Godex Coislinianus.
(82) , etc, Caletia Cof-

derii. (78) ,

elc. Godex Coislin., scbedaeGra-

derii.

1305

S E L E C T A IN PSALMOS. - P S A L . X X X I I .

1306

, * dicium quo jtidicat, qnoniam judicia Dei vera, , , \ . el abyssus muha el inscrutabilis *. Quineliam amal , judicium juslorum, quorum cogilaiiones judicia , * sunl, de quibus dicitur : < Justum judicium judi , " cale. Quando aulein solem suum oriri facit su , per malos et bowg, et pluil super jusios ei inju, slos , i videmus quomodo misericordia Domini plena sit terra.
8 7

, . . . (83) . , * , . . (84) , . ' , , . 01 5 , , ' , . " ' , . . (85) * . " , * , , . . . (86) c c , . , G , , . . . (87), , , , c . > , , . . . (88) .
9

Y ERS . 7. Ponens in the&auris aby$so$, etc. Rationes abyssi in tbesaurisDei sunt. Y ERS . 8. Timeal Dominum omnis terra, ab eo aulem commoveantur omnes inhabilanles orbem, eic. Iloc in adveniu Dei impletum est, quando universa terra Chrisii Ecclesiis esl repleta. Forie etiam dici possit: Homiues, diligile, lcrra vero limeal. Qui anleiu orbem Ecdesise Dei inbabitanl, cum Doniinum cognoverim, ab ipso commovenlur, dum id quod proposiltim est, pracceptutn observant. Vel qui a erbo Dei moveulur, ab ipso cotnmoverilur, vivente in ipsis Cbristo. Ejutdem. Commolio laudabilis es( anima raiionalis a malilia et ignoramia ad virluiem et scienliam translaiio. V ERS . 9. Quoniam ipse dixit, ei facta sunt, ip&c mandavit,et creata sunt, elc. Gcneralio subslanliam ralionabilium rerur.i signilicat ; creaiio auleni mutationem a bono in malum. c Si qua > cniin c in Cbristo nova creatiira , i renovalur.
8

Y ERS . 10. Dominu distipat consilia gentium, reprobai autem cogiiaiiones populorum, et reprobat consilia principum, clc. Gonsilia genlium, cogilalionca populorum , et consilia principtim reprobanlur a Doroino, ut conlraria voluniali ejus qui omnes bomines vult salvos fieri etad agniiionem verilaiis venire . Y ERS . 15. Qui finxit lingillatim corda eorum, qui intelligil omnia opera eorum, elc. Qui solus Gnxit, solus eliam cognoscil. Quare pulcbre admodum golu-s Deus cordium cognilor dkilur.

, Y ERS . 19. Ut erual morle animas eorum, et alat , . . . eos in fame, elc. Prius eruendus est quispiam 648 (89) , ' - a morle, deinde sic alendus. Hunc per opera eruit . Deus a morte, alil aulem per cognilionem. , . , , . . . (89*) , ' , , . Psal. , 19 et xxxv, 7. Joan. , 21.
7

V ERS . 20. Anima nostra sustinet Dominum, quoniamadjutor et prolector notier est, eic. Cor justi non deleciatur in cibo aul poiu, sed in justiiia, et scienlia, ei sapienlia.
8 8

Mallh. , 45.

I I Cor. , 17. 1 Tim. , 4.

(85) , elc. Schedai Grabii, codex Coisli(87) , eic. Schedas Grabii nianue, et Gatena Barbari. et codex Coislinianiis. (84) , etc. Catena Cor(88) , etc. Codex Coislinianus, derii. el Caiena iiarbari. 85) , etc. Codex Coislinianui, et (89) , etc. Scbedai Grabii el codex sriiet^ Grabii. Coisliniamis. (86) , eic. Codex Coisliniani. (89*) , atc. idcm codd. mss.

1507 PSALMUS X X X I H .
Y ERS. 1. Davidi, ram Abimelech, cum immulavit

E X ORIGENE
, etc. Qui

3&* .
, ,

vultum suum co-

et dimisit

eum, et abiit,

fugiendo vullum osiendil non ut iugienlis, sed ut missi, is immutavil vultum suum. Yullum hoc loco dicit animae babilum. Alius enim esl fugieniis, alius missi. Yullum vero frequenter Scripiura vocat sermonem bominis, quemadinorium angelus ad Lot dixit : c Ecce veritus sum vuliuni luum, el in verbo boc non subveriam civitalem de qua loculus es. >
1 0

Y ERS. 2.

Benedicam

Dominum,

etc.

Haec dicil

Christus, qui semper vivit et nunquam excidit.

V ERS. 3. In Domino laudabitur anima mea, etc.

, . . . (90) , ' , . , . , , ( . , . . . (91) .

, .

Non in alia ulla re laudabor, nisi in sapiexilia : Dominus enim nosier sapiemia esi.
Y ERS. 5. Exquisivi Dominum, el exaudivit me,elc.

. . (92) , * * .
, ,

c Omnisenim qui quaerit, invenil " , qui auiem male quaerit, non invenil.
V ERS. 6. Accedite ad eum, el illuminamini
y

. . . c (93) > .
, , . * .

elc. Per
l f

reclam vilae inslilutionein accediuius ; per scientiam veroilluminamur. t Illuininale eniin, inquil , Tobis lumeii scientiac.
Y ERS. 7. Isle pauper clamavit, et Dominus extudh

. (94) , > . c , , .
, -

vil eum, elc. Non omnes qui clamaiu Dominus exaudil, sed illos qui per cognitionem Dei clamaui.
Y ERS. 8. ImmUtet angelus Domini " in circuitu li C

, . . . (95) , .
-

mentium eum, etc. Angelus Doiuini licel unus sit, ceu iiiiegrum propugnaculum esl.
Y ERS. 9. Gustate et videte quoniam luavis est Z)o-

, . . . (96) .
, , ,

minut, elc. Si guslattir Domiiius, per fidem gustalur. Si suavis est, per cognilionem suavis est.
Y ERS. 10. Quoniam non e$l inopia limeniibus

eum, elc. Si non est inopia timeniibus eum, quoraodo sancti erant c egenles, angusllali, alflicli, quibus dignus non eral mundus ? Sed elsi cibo ei 649 P carebant, non tamen cognitione iuopcs eranl.
1 3 o t u

. . . (97) , , . " , . . . (98) , < , , , ; \* , .

, , ,

Y ERS. 12. Venile,

filii,

audile me, timorem

Do-

mini docebo vos , eic. Docei nos sanctus David , . . . (99) qiiifinam facere et dicere oporleal eum qui limet j) Deum. .
Y ERS. io.Declina malo el fac bonum. Declinare , ,

a inalo timor docel, facere bonum, dileciio. Quare is qui diligit, major est limenie.

. . . , * . .
1 8

1 8

Gen. xix, 21.

1 1

Lur. x i , 10.

" Osee x, 12.

Hebr. , 37, 58.

(90) ' , etc. Schedae Grabii, et Cnlena Barbari. (91) , eic. Corderius. (92) , elc. Scbedae Grabii, codcx Coislinianus, el Caleua Barbari. (93) , elc. lidem codd. inss. (94) , etc. Hdem mss. et Catena Batbari. (95) , elc. lidem mss. et Galena Bar-

bari. (96) , etc. lidem niss. (97) , etc. lidem mss. ei Gaiena Barbari. (98) , etc. lidem mss. et Ga&ena Barbari. (99) , etc. lsiud necnon seqneniia fragmenta cxbibent stbedai Grabii, el codex Goiliniatius*

1309

SELECTA INPSALMOS. - P S A L .

XXXIV.

13*0

- VERS. 1 9 . Juxla est Dominnt iit qui tribulato , , $unt corde, et hnmilet spiritu talvabit, elc. S i c sa. . . , crifioiuui esl c Domiuo spirilus conlribulatus, > et ^ iis qui iribuiato sunt cnrde prope est Domi;, > nus , huic uliquc sacriiicio et non aheri appro. ximai. YERS. 21. Cutlodit Dominus omnia ossa eorum : unum ex his non conleretur, eic. Ossa lioc loco d i \, . . . cit animae virtutes, vel dogmala vera, quibus a n i m , , vila conlinelur. . , . . . , YERS . 22. Mon peccatorum pestima, etc. Pessi, . ' ma, doloris plena, amara. Morlis aulera nomiue . videtur appellare poenae quibus anima a maiilia divellitur. , YERS .23. Redimet Dominut animas servorum suo. . . - B rwn, etc. Redemptionis pretium est id quod vicii , vel qui victis prsesunt, dant vicloribus boslibus pr<* salute ei libertaie captivorum. .
u

'.

PSALMUS X X X I V .

, , , YERS . I . Judica, Domine, nocente* me, expugn* , . . . , (1) impugnantes me, elc. Sciens Judaeorum, qtii illtim , injuria affecerunl, lapsu, et Israeliiarum , qui ipsum impttgnarunl, peccato, salulem fore genti , bus, pro genlibus enixe oral, ut illi judicentur el , expugnenlur. Forie vero quasi ad judicium eri. gunlur, qui bic judicaniur, el expngnamur. Porro . omnes iniqui Clirislo, qui jusiitia esi, iujnriam fa , ciunt, et qui non habenl in semelipsis pacern, bella gerunt, ei Cbristum oppugnanl, qui pax no, , . slra esi. Dominus autem, dum iniquos judi , cal, iuiquilaiem quae in ipsis est, perdii. Quin . - ei boc modo expugnat eos, qui juslum oppu , * , gnanl, ad bonuin eorum qui expiignaniur, boc , faciens, ul ea quae adversantur juslilise, facere de . ~ sinani. Ejusdem. Nibil a?que daemonibus resistil, ac ju . (2) slilia et scicntia. . YERS. 2. Apprehende arma et icuium, el exsttrge , , . . . (3) Q in adjutorium mihi, elc. Accipiet armaluram 650 zelum illius,et armabil creaturam ad ullio , \ neni inimicorum. Induet pro tborace juslitiam, et . , accipiei pro galea judicium certiiin, sumet scuiuin inexpugnabile xquiialem, acuel autcm duram iram in lanceam '. Proplerca dicit : c Apprebende . arma et scutum. > Quemadmodum aulem j u s i i , . > " , cum jam perfecti fueriul, conflanl gladios in vo meres, et lanceas suas in falces " : sic posl sup plicia, convertei armaluram suam Deus zclumsuuin , in pacifica induinenta, el Iboracem in poderem ac , raiionale, galeam vero in liarain sacerdolaleiu, et , luummenlum in pacis aequilalem, atque iram MI " Psal. L , 19. " Sap. y, 18.
l e

Isa. n , 4. dte Grabii, el Calena Barbari. () , eic. Calena Cordcwi.

(1) * , etc. Calena Corderii. (2) , etc. Codex Coi9linianus, sche-

4311

ORlGEiNE

1512

benignilatem. Porro benignilas esl non solum ef- fundi, verum eiiam concltiili frameam. Vel hoc a i l : Apprehendens scutum el arma verilalis, c exsurge in adjuiorium meum, idesl, defensor meus esio. Et illud, c Effunde frameam, dicit pro, Evagina illam; istud vero, c Conclude adversus eos qui me pcrsequuntur, idem est ac si di~ cai, Occurre ei imercipe ipsis cursum, gladio iinpelum eorum arcens. Ejusdem. Si qui vicii in bello, in servitutem redigit bosles : Chrislus vero mundum v i c i l ; c Confidite enim, inquil ego vici nwndum ; Clirislus igiiur mundum in servitulcin redegit, ut omnes servi ejue iiant.
1 7 f

, . ' , . , \ , > , . , , , , * , , > , \ , . . (4) , , , & , .

,

V ERS. 3.

Dic

antmie mece : Salus tua ego

tum,

etc. Tunc animae salus esi, cum dicil ei Domimis : Salus tua ego sum; > nec de alio quopiam id polest intelligi.
Y ERS. 4. Averlaniur retronum, etc. Qui a virlute

. . (5) , ' .
, . . .

in maliliam tendunl, eis bene est, si avenaniur relrorsum. c Confundanlur cogilantes niihi mala. Coofusio baec, aflcclus est laudabilis,qui peccanlem ad sui ip&ius conscieniiam ducil.
V ERS. 6. Fiat via illorum tenebrce, eic. Viam

(6) , . > . , .
, . . . '

(7) , * impinrum, vocal iniprobam vilain, secundum quam . , ainbubrunl. Hasc, inquit, fiat ipsis c lenebrae, , c , omni splendore desiiiuta, et lubricnm, > ut ne coosislere quidem valeant, angelo Dei perse- Q ' , . qnetite. Yides ul eiiam angelicae virlules arma sint Dei. .
V ERS. 8. Veniat illi laqueus guem ignorat, elc. , , . . .

Noiandum esl ipsuni imprasemiarum pro verbis optativis, iisum essc imperativis : nam quisquc secundirm opcraliooem punilur. Yel poiius pro fuluris usus esi.
Et captio quam abscondit, apprehendat iaqueum eadat in ipium, eum, el in ipsum etc. Arbilror 651

(8), (* . " .
, , . . .

de cruce loqui, in quam ignorans incidil diabolus. Nam si cognovisset, nunquam Dominum gloriae cruci aflhisset.
Y ERS. 10. Eripiens inopem de manu fortiorum
D

(9) , . , .
'

ejus, elc. Ilinc coguoscimus uos siue Dei auxilio adversus inimicos pugnare non valere. Fortiores enim nobis sunl.
Y ERS. 12. Retribuebant mihi mala pro bonh , est, sterilitattM animm mece, eic. Sterilis anima

, . . . (10) , . .
'

quae uibil boui peperii, ct nulli buuiini bene ledl.

V ERS . 13. El humiliabam tit jejunio animam meam,

, . . . (11) , .
,

eic. Nibii a?que bumiliai animam, ac jejuuiuin. E l

1T

. . . (12) (9) , eic. Codftx Coislin. par(imqiie Caiena Burbari. (10) ", elc. Code.x Goislinianus. (11) " , elc. Scbedai Grabii, el calcua Barbari. (12) , etc. Schedae Grabii el codex Goisliniunus, pariiinque Gaicna Barban.

Joan. xvi, 33.

(4) , etc. Scheda? Grabii, el Gatena Barbari. (5) , elc. Codex Coislinianus, ei scbedsc Grabii. (G) , eic. lidem codd. mss. (7) ' , eic. Galena Gorderii. (8) , ctc. Galeua Corderii.

1313

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . X X X V .

1314

. - oralio mea Jn sinu meo convertetur. Sinum hoc . . loco luemeiu vocat.
, , V ERS . 16. Tentnoerunl tne, subtannaverunt me

. . . (13) ' , , , ' , .

subsannalione, etc. Gum nie capere non posseut per ea quae macbinabaniur, opprobria advefsum nie excogilaruni, ei more ferarum silvestrium, dentes et irascibilero ac furibundam vim suam in me fremendo acuebant ; siquidem devorarc me volenies, Irusirali sunt.
Y ERS . 19. fifon supergaudeant mihi qui adversan-

, . . . (14) , .
" , * (15), , . . . >

lur mihl inique, elc. Qui juslo propter juslitiam adversantur, injtiste advcrsanttir.
V ERS . 20. Quoniam banlur , et in mihi quidem dolos
i 8

pacifice

loqueetc.

iracundia

cogilabant,

, , E r i l i s i cnim , iuquil , c s i c u l dii , scieirtes . bonum ei maluui. > PaciOcua enim erat bic serino.
* , , . . \ V ERS . 25. Nec dicant : Devoratimus eum,
1 9

eir.

(16) * < .
9

Paulus eliam de inceslo Corinthio a i l : c Ne forle abundanliori trisiiiia absorbealur qui eju*modi esi. >
Y ERS . 26. Induaniur magna loquuntur confusione et revereutia qui Qui in Ghristiim super tne, etc.

^ * , . . . (17) , " .
. ,

baplizantur, Cbrislum induuni, boc est jiistittam et gapienliam; qui auiem in Saianam bapiizanlui, confusione induuulur et revereniia.
Y ERS . 27. Et atcanl semper, Magnificetur Domisem-

nu$, qui volunt pacem servi ejus, eJc. Angeli

, . . . (18) - per, bomines non semper; dxmones nec semper, ^ nec aliquando magnificant Dominum. , . '.
Y ERS. 2. 652 Non PSALMUS esl timor XXXV. ante oculos ejut,

Dei

, . . . (19)
" , . . . ,

etc. Timore eniin malo.

V ERS. 3. Quoniam ut inveniatur

Domini quilibet decliuat a

dolose egil in contpectu ejtis,

iniquitas ejus ad odium,

eic. inve-

(20) . .

nire ponilur pro t dignoscere. > GaHerum quaerendum est an qui oovit iniquiiatem, iilam eiiam ul iniquitalera omnino oderit.
Y ERS. 4 Verba oris ejus iniquita* et dolut, elc.

, . . . (21) c Alius ait : c Yerba oris ejus iniquiias et mole , > D stia, id est gravia, i u ut niolesiiam facessani iis qul aitendunt. Noluit iuielligere. Ex dictis ma, . t nifesluin esl, iniquum non ex creaiione lalem esse: . > , nolle quippe intelligeniiara habcread agenda bona, liberi est arbitrii. Pneierea c meditaius est i n i quitaiem, et quae sequuniur. Istiusmodi esi eiiam . illud * : i Yaj qui operaniur mala in cubili stio, , > . et simul cum die perfecerunl ea. Qui igilur boc fvo , -Gen. , .

2. Cor. , 7.

* Mich. u , 1. (\%) , elc. eodem codice,et schedis Grabii. (19) , elc. Godex Coislinianus, el scbedae Grabii. (20) , elc. lidem codd. mss. (21) " , etc. Catena Gorderii.

(13) , elc. Catena Corderii. (14) , eic. Codex Coislinianus. (15) " , eic. Paniin ex eodem codice, partim e schedis Grabii. (16) , eic. Ex eodem codice, el srhedis Grabii. (17) 01 , eic eodem codice.

1315

ORIGENE

modo meditatur iniquilatem in cnbili, assislit omni \ . > via3 non bonae, id esl omni aclioni malae, minime repugnans iniquitali suae : approbans eam, quae , , oi est babiludo pessima, reipsa incipil ambulare orn , * Hein viam non bonam. .
V E R S . 6. Domine, teritas lua usque in coelo misericordia eic. Hinc tu* ei decepii , , , . . . ) \1ad nubes,

quidam, inter quos eliam est Arisioieles, subItmaria omnia Provideniia? non subjacere definierunl.
V E R S . 9. Inebriabuntur ab ubertate domus ftMF,etc

(22) .
>, . . .

Bona esl haec ebrieias, c el calix luus iuebriaus (23), quain praeclarus esi " ! Gum vero lenialioncs \ ! > sinl lempesiates; uiique ei lorrens volupiaiis Dei, , \ (5 erii pramium perseveranliae in lenlalionibus, qnod , fluniinis inslar aflQuei iis qui vicerunt eas per Je( . sum Gbristum. . (24) Ejusdem. Qui ex bac ebrietate non fit sobrius, is non facit jusle. Quamobrem de vituperabili ebrietate diclum est " : Evigilale justeet nolite , . t pcecare. >
4

V E R S . 10. Quoniam

apud te ett fon* vitte, elc. Si

"

* . .

fons est vila, vita autem esl Cbrisius, fons est Christus. c In lumine tuo videbimus lumen. Contemplando qua facta sunt, videbimus Chrislum, vel in cognitione Chrisli videbiinus Deum.
V E R S . 12. Non veniat mihi pes $uperbice, etc. Si

, , , t " . , .
, . . .

saperbia est babiius pessimus, quomodo habei pedes? Vel forle de animali loquilur inoperanle superbiam.

, ; > . C ACp.
, . . , . .

653
V I R S . I. Noli VERS. 5.

PSALMDS
ormulari in Domino

X X X V I .

malignanlibus, viam tuam ,

etc. etc.

AEmulalionem hoc loco imiiaiionem vocal.

Revela

(25) .
'

tOmnis, qui malft aglt, odil luce.n, et non venit ad lucem * , non revelat viam suam Domino. Primum spera in Domino, et fac bonitatem, > et quae geqimnlur. Haec ubi feceris, itenim c spera in eo, ei ipse faciel. Deus aulem qui in occulio justitiam videt, eo quod in occullo videal, educei eam, quando manifeslabil cousilia ; el qui in juslilia elucet, quasi meridiem babebit judicium.
V E R S . 7. Subdiius e&to Domino ei ora eum, etc.

. . 4 (26) , , t . c , , , ' , , , , , * .
avrdr,

. . . (27) Snbjeclio h c , est rationabilis naiurae cognilioni Dei voluularia adha3sio. c Noli semulari in eo qui D . prosperaiur in via sua : in bomine facicnle injusli, . lias. > Prospei iiatem boc loco vocat progressum in pejns, juxla illud : Mali aulem boinines el , seduciores prolicient in pejus. .
n

V E R S . 8. Desine ab ira
M

et derelinque

[urorem,

> k

Psal. n

5.

" I Cor. xv, 34.

" Joan. , 20.

11 T i m . m , 13.

(22)
(23)
f

elc. Godex Coislinianus.

etc. Calena Gorderii.

(24) O , etc. Schedae Grabii,et codex Coislinianus. lude eiiam deprompla suul duo

sequemia fragmenta. (25) , etc. Codex Goialintanos. (26) , eic. Gatena Corderii. (27.) , elc. Schedae Grabii.

1517

S E L E C T A IN P S A L M O S . P S A L . X X X V I .
e l c

'313

. . . (28) - Euror est ira qua n ansuela anima supra iuo * dum desiderai uliionem : ira est desiderium nilio . nis, uliio auiein mali reiribulio. c Noli aemulari ut . , maligueris. Non videas eorum prosperilatem, sel , . exspecta fiiiem ei videhis inleritum.
" , V ERS. 9 . Quoniam qui maiignanlur, ex-termina-

. . . (29) .
, ,

buntur, ctc. Exlerminari niliil aliud est quam a Dco excidere.

V ERS. 10. Et adhuc pusillum, et non erit ptcca-

. . . " (30) , ( ) * , .
, ,

tor, etc. Ambigua esl hsec locuiio : vel euiin exsisteniia oaiebit peccalor (quod exisiimant illi, qui pravos peniius inlerire perperam iradunl), vel in quantum peccalor esl, non eril.
Et qucvres locum ejus, el non invenies, elc. Loces.

PflC * . . (31) .
01 . . .

pcccaioris esl malilia.

V ERS . 11. Mamueli autem hceredilabunt lerram,

(32) * . . > , .

eic. Terra boc loco signiiical scienliam : nam conlemplalione mens dicilur esse tanquam in loco. c Et delectabuntur in mulliludine paeis. > Deliciue justi mulliludo pacis, muliiiudo aulem pacis esl impaiibiliias animae cum vera eoruui quae suut cogniltone.
V ERS . 16. Melius est modicum jutlo super divi-

, . . . (35) .
, . . .

tias peccalorum multas, etc. Melior est modica scienlia spiritalis, qtiam mulia sapienlia genlilium.
V ERS . 17. 654 Confirmat auiem juslos Domi-

(34) , , .
, . . . C

nus, eic. Nibil seqtie confirmat jusium, ac graiia spirilalis : Ut imparliar vobis graliam spirilalem ad coniirraandos vos,>inquit Aposiolus **.
V ERS. 1 8 . Novil Dominus viat immaculaiorum,

(35) , , , . ' " , , , . \ , .

,

eic. Alius legit: c Praevidil Dominus dies immaculalorum. Non confirmai solum ipsis vitam, sed uovit eliam dies fuiuros el prapparaiam haerediiatem. Nibil igitur ipsis oberil, quod parvo lempore lugeant: nam per toleranliam exercentur, cuni per aBguslara et arciam viam iiicedunl, non confundendi in lempore malo, quando iram inducil super peccatores. Quin etiam nunc bi quidem ralionabilia cibi penuria pereunl; illi vero ad salielatem Deo deleclabuniur.
Et hccreditas eorum in ffternum erit, eic. IIa?re-

. . . \ (36) .
,

ditas esl ea cognilio quain de Deo babet ralionabili* namra.

V ERS. 1 9 . Non eonfundentur in tempore malo,

. . . (37) ^ etc. Tempus malum vocat judicii tempus. E l in diebus famis saiurabunlur. > Dies famis vocai illus . c . in quibus mulli ex iis qui immundi sunt privantur pane illius qui d i x i l : c Ego aum panis qui de coelo descendi. . >
1 8

'

. .

V ERS. 20.

Deficientes quemadmodum

(umus defi-

(38) .
w

cient, elc. Huuc fumum expellii a ralionabilibus lignis ignisquem venii Cliristus in lerrara millere.

Rom. , 11.

* Joan. , 41. (34) , etc. Exdem. 35) "* , eic. Caiena Corderii, 36) , elc. Scheda Grabii. Zi)Kqtpbv , etc. Eaedem scbeda3 Grabii
(38) , etc. Exdeni.

(28) (29) (30) (31) (5-/)

, elc. Eaedem sehedoe. , etc. Esdein. , elc. Gaiena Corderii. , etc. Scbedae Grabii. , eic. Esedem.
, clc. Esedem.

(33)

1319

ORIGENE

128

Ejutdtm. Fumue ignis exstincii signum est. Sed . (39) ; ? el hi, cum lanquam ignis flammigerassenl, exslincii . \ , , - stinl. Islins modi sunl peccaLores, qui cum adver. ol ' . siim DOS eluxcrunt, inlereunl ; quod eorum , ~ substanlia penilus dissolvalur, sed quod non amplius , ^, sint peccaiores.

PROLOGUS RUFINI PRESBYTERl In explanalioncm super psnlraos trigesimum sextura, trigesimum seplimum, el trigesimum octavum.
Quoniam trigesimi texti, et irigesimi septimi, el trigesimi octavi psalmi expositio lola moratix e$t, :fituta quwdam vitas emendalioris o$iendens, et nunc conversiohit ac ptonUentia*, nunc purgaliom tt profcctuum semilam docet, idcirco libi eam Aproniane, fili charissnne, in novem oraliuncula*. qttas Qm\ homiHas vocanl, velut in uno corpore digestam in Lalinum transtuli, ut inlra unum codicem colleaea haberei diclionem, quas ad emendationem vel profeciionem morum tota respiceret. Hvc sane bmfUn prctolabit hac leciio, quod absque tabore lectoris inieltigenlia ejus in propatulo habeulur, quo scilicel ri* timpliciiat tcmu lucido ac timplici sermone docealur, ex quo propheiia pervenire non solum ad >, verum eliam ad religiosas feminas possit, et excolere timplices menies : ne forie religiosa filia mea w r # r in Christo tua, ingrata til operi nottro, si id semper taboriosum inlellectui $uo pro asperilate tentiei quwttionurn; quia nec corpus humanum ex solis potuitset nervis ostibusque contlure, niii eis divina Pmdcnlia, vel molliliem carnis inlexuissel, vel blandimenla pinguedinis.
% t

655

ORIGENIS

EXPLANATIO

Super psalmum trigesimum sextum, qui dxcitur: Noli amulari in malignantibus.

110MIL1A PRIMA. ] 1. Multifarie, muituque modit Deut loculus est palribus in propheiis Aliquaiido quidem ineflabilia sacramenla uos edocei in bis quae loquilur : aliquando aulem de Salvalore el de ejus advenlu nos instruil :inlerdum vero mores nosiros corrigit ei emendal. Propter quod nos tenlabimus per loca singula Scriptura? divina? bujusceinodi differentias assignare, ei discernere ubi prophelia? sim et de fuluris dicatur, ubi aulera myslica aliqua indicanlur, ubi vero moralis est locus. Incipienlcs igitur explanaiionein irigesimi sexti psaimi, iiiveiiiinus quod tolus psalnius isle moralis esl, el velut cura quaedam ac medicina bumanae aniuuc daius, cum peccata uosira arguil, et edocet nos secundtim legem vivere. Sed videamus jam quMe nobis princi- ( pium dat prinius versiculus. Noli, iuquil , wmulari inter malignantes, neque wmutatus [ueris fa cieniet iniquitatem : quotiiam sicul fenum cilo areuent, el sicut olera herbarum cilo decideni. Duo sunt quidein quae nos docel in bis verbis facere non debere. Primo quidem ne aiinuleuiur iuler malignanies, secundo ne aemulemur eos qui faciunl iuiquiiaiem, qiioniam scquilur eum qui inter inalignanles ^mulatur, ul arescai sicul fenum, et boc eum non tarde, sed ciio esse passurum ; (39) , etc. Catena Corderii. Hbr. i . i. " Psal. xxxvi, 1. * Deut. , 2i
, s

eum vero qui aamulatur facienles iniquilatem, sequilur, u l sicul olera berbarum ciio decidau secundum simplicem quidem liiter inielleciuffl, non aemulari inter malignanles hoc dcturindiure ne inler malos el pessimos bomines aemulaior quis maliliye, id esi dux et auclor exsistai, et velut formam flagitii caeleris prxbens. iEmulari vero eos qui faciunt iniquiiaiem, illud est, si imiteturquis, ei diseat agere inique. E l hoc esl in utroque qoW diciiur, ut neque exemplum raaliiiae ca?ieris prsbeas, neque ipse aliorttm inalorum sequaris exempla. Verum U L plenius quid etiam intrinsecos senuo iste conlineal, agnoscamus, conveniens puio Mbere de Scripiuris divinis sicubi bunc seraionem invenimus scriplum, el spiriialibus spiritalia coiaparare, ut quid per haic indicetur, evidendus p*leat. Scripium esL in Deuleronomio : Ip* ** zelum tiie concitaverunt in non Deo, ad irom concilaveruni in idolis suis, et ego in xelum ^dducam eo* i/ non gentem. Hic ubi Latine dicituf, '* zelum adduxerunt me, et ego in zelum adduca** in Gra;co idem ipse sermo est, qui cl ia psa' initio est dicius, id esl, seinulati sunt me, e t aamulabor eos. Quamvis sermo ipse Graecus, iJ est, , significanlius in Lalino eipn*' ideaiur, si dicamus irritaveruni me, ideoi un
w 011 ie 1

1521

SELECTA IN PSALMOS. IIOMIL. 1 IN P S A L . X X X V I .

3 0

1322

ipse esi scnno. Scd n in Apostclo scriplum e s l : scd ideo quai sltilla sunt elegii Deus liujus mundi, An (cmulamur Dominum ? flunquid [ortiores illo ut confundai sapienlcs, ei sic implciur quod ecritumut ? E l tibi hal>ctur mmulnmur Dominum, in plum esl : In gemem insipientcm irritabo eo$. Sed quibusdam exemplaribus , irritamus Dominum, ct quod dicil Apostolus : An temulamnr Domisciiptum est. Ex quibus omnibus teslimouits inditium ? Nnnquid foriiores tumut illo ? videanws quid eatur, quod scmulari aliquem, irriiare eum est indicel. In eo loco barc dixit, ubi de sacrificiis, el et provocare : ut, verbi cawsa , si tali utamur de bis quae idolis immolaniur, disputai. An a>mu* exemplo : S u n l quaedam mulieres impudicaR et nelamur, ait, Dominum, hoc est zelo concitamue, quam, qnsc si forte viros inamoris furlivi illecebris edcntes ea quae idolis immolata sunf, sicul Judaei ceperint, processu lemporis occultis non conlentae zclum ejus commoverunt in idolis suis ? Nunquid flagiliis, volunt etiam pudicis conjugibus innoleeiiam tios simili modo facere volumtis? Ideo ergo sccre, quod ab carum viris amcnlur, ui ex boc in a i l : An wmuiamur Dominum ? Nunquid foriiorcs zelum excilenl, et irrileut, ac perlurbenl alienas illo sumu$ ? Hoc est quod diciu Si quidein conciicdomos. Si intellexisti cxempli virlulem, quoinodo mus zelum alicui qui inferior esl viribus noslris, pellex zelum conciicl uxori, el boc del>es advenere possumus facile contemnere ; si vcro fortem conciquid sit a?mulari inter aliquos, id est, cuin eis ma- ' lemus in zelum, nunqiiid non in propriam molimur liiiae alicujus incilamenla pra-benlur. Deniquc quia isia peniicie:n ? Si ergo vescimur idolis immolatis, sermo iile Deuieronomii, in quo a l t : Ipsi tu zelum ei adversuir. oos zeluni Domini concitamns, forlioadduxerunt me in non Deo id est , rem iram conlra nos, id esl ad proprium interilum boc significci, ex boc manifeaiius clarei quod alibi provocamus. S i quando ergo videris bomiuem nescripiuni est quia Deus nosier Deus zelans d i - quam, observa, el cave ne zelum ejus conciiesadcitur. Zelans aulem mariitis diei solel de conjuge versum le, ne quid incauie facias, unde nequiiia aua, cum ei pudiciliam solliciiius el cauiius cural, conciletur, Verbi causa, ut per exemplum planitis nec pollui paiiiur conjugis casiilaiem. Uude con- flat quod dicilur, bealus David Saul malignantem sequeuter qui peccai, Deuin qui zelans dicitur, in concilavit in zelum, quando processii ante exercizelum incilal, et i r r i i a i . Veruni baec omnia abusive l u m , el occidil Goliam, el processerunl cbori audienda suni de Deo, sicul et ea quaj de furore puellarum et mtilierum dicenles " : Percuwt Saul Dei dicunlHr, vel de sonmo, vel de irigliiia, per in millibus, et David in decem miltibus. Quod uliquae illud inielligilur quid unusquisque nostrum que si studio suo cgissel David, aiipulalus fuissei pro aciibus suis de Deo nierealur. Denique sic Q in maligniiate Saul. Scd nunc non suo siudio faclum esi ut exirenl chori puellarum, et bujuscemodi dixil iu Deuleronomio quia ipsi in zelum adduxerunl me in non Deo, et exacerbaverunt me in idolis bymiiuin dicerent, quia David percussit in deceni millibus, el Saul iu niillibus. Uoc est ergo quod suis id est, colentes idola iu zelum conciiaverunl nos edocet psalmus, ut quonam genus bominum me. Sed quid sequilur ? ego in zelum adducam proclive esi ad zelolypiam, el perfacile ad viiium 08 in non gentem, tn gentem intipientem irritabo isiud inclinalur, observa ne id agas, quod malos eo8. Unde eiiatn nunc Judafi non movenlur adverbomincs in acmulalionein (ui irrilet, et ad insidiansus geniiies, adversum eos qui idola colunl, et dum tibi conciiet, vet ad odium tui excilet. Et esL Deuro blasphemant, el illos non oderunl, nec iudignamur adversum eos ; adversum Cbristianoa vero boc toiwm quod signiftcalur in his omnibus, ut neinsaliabili odio ferunlur, qui utique reliclis idolis que ipse provoces mali semulalionem adversum te, ad Deum conversi sunl. Cum ergo videris Judaaos neque tu nequiliam a?muleris alienam. Quomodo crgo bomo nequitiam semulatur alierius ? Sine odiobabenie^ Cbcisiianum ei insidianies ei, intel dubio cum eadem agii. Quod autem dico, tale esi: ligc quia coinpletur propbelia illa quae dicil : Et ego concitabo eos in non gentem. Nos enim sumus Si quis sil per iniquilalem dives faclus ex paupere.
t 3 1 t t

non gens, qui pauci ex isla civilate credimus, ei D si sit vicinus ejus egens, el videai illum qui de terra surrexil, el ad diviliarum culmen ascendii, alii ex alia, ti nusquam gens iniegra ab iniiie et incipiat aemulari ut simililer eiiam ipse ex i n i credulitalis videiur assurnpla. Non enim sicui Judajorum gens eral, vel yEgypiioruu gens, i u quiiale ditescat, hoc esl aemuiari facienles iuiquieiiam Cbristianoruni genus gens esi una, vel intelalem. Sed el si quis eum qui vel furlivis stupris, gra, sed sparsim ex singulis genlibus 656 " yel illicitis conalibus uhra locum et mensuram greganlur. Dicil ergo, quia Ego zelum eoi indusuaio invadil nuptias, domos, divilias, aemulari cam in non gentem, in gcntem insipienlem irrilabo velit, semulalus est facientes iniquitatem. Jam vero eos. E l ideo irritanlur in nos, el odio nos habent eos qui per diversa flagilia, vel indignas aique i l l i velul geniem insipiemerc, dicenlcs se esse sapiencitas ambitiones ad immerita bonorum culmina les, quoniam quidem primis ipsis comroissa sunt perveneruot, et iniquis facltonibus vel cruentis maeloquia Dei, et mediiantes a puero usque ad aenenibus bonores DOD sibi debilos occuparunt, hoe si ctutein legem Dei, in legem Dei non pervenerunt;
c o n

1 Cor. x, 22.

Exod. x, 5.

" Dcul. xxxn, 21.

" I C o r . x, 22.

" I R e g . xvui, 7.

PATROL. G R . X I I .

 OMGENE quisvivlcns adsimilem inflammetur insaniam, lalus esl facienles iniquilalcm.

SRIIIU-

1324

2. Propterea ergo mandalo Domini illuminamur, , cuin aemulationis illicila? flamma cor nostrum nientemque pulsaverit, nos verbis edocii dicamus : Si semuiari voluero inter malignanles, aut aemulatus fuero iacienies iniquitaiem, vide quid sequalur : Sicul fenum, inquit , cilo arescent, et sicut olera herbarum cito decident. Vis eliam allcrius propheiae de talibus inoniiis auctorilale niuniri ? Audi quid eiiam lsaias de omni gloria carnali pronunliet: Omnis, inquil , caro fenum, el omnis gloria ejus ut ftos feni. Vis eliam per singula v i dere quomodo flos feni sil carnis gloria ? Yide quis imperavit ante bos Iriginla annos, quomodo imperium ejus eflloruit : conlinuo aulem sicut flos feui emarcuit , tunc deinde alius post ipsum, deinde alius atque alius, qui deinde duces, et principes : et omnis eorum gloria et bonor non soluin lanquain flos emarcuil, verum etiam tanquam pulvis aridus et a vento dispersus ne vesligium quidem sui reliquit. Alii eliam diviliis elali, el honoribus tumidi, sludenles vel laudabiles haberi per simulalam bonilaiem, vel exsecrabiles per indomitain crudelilalem. Quorum si quis vana sludia exisiimat aemulanda, eat nunc ad cadaverum eorum reliquias, si tamen vel ipsae inveniri queant; a l i quantis enim ne boc quidem concessum est: et tunc inveoiel quomodo omni* caro fenum est, et omnis gloria ejus ul flo* feni. Exaruit fenum et C prottciendbue nobis in siudiis, et Israelitico flos eju* decidil . Qui auiem non diligit flosculos oculo ad oculuin spirilalem lendemibus, venil Acbab iniquus el impius, Achab inimicus vinea: carnis, [neque carnaliler vivii, sed diligil verbum Dei, et in ipso proficit, audi quid speret: Verbum, noslra?, ei adversum oplima studia haec sapieotiae invidiam concital, tumullum commovei, dolos et inquil Domini manet in a>lernum. Sed el boc ipsum quod ait, quia iicul fenum cito arescent, factiones per Jezabel, boc e s l , per carnalem samalignanies scilicet, non arbilroroliosum cur feno pienliani inslruit, et vult excidi vineam islam spiriialis inlclligeiiiiae, ot planlari olera, id e s l , ui cos comparaverit, cum ulique ei alia possit esse maleria, cui cou*parenlur hi qui maliliose egerunl. quuc legimus, carnaliler iuielligamus : sicul olera enim omnis graiia camis es\ ut iinplealur in nobia Fenum iuutorum ct irrationabilium animalium c i illud quod tulpal Apostolus dicens ad Galatas " : bus esl. Fortassis ergo pro eo quod omnes stulii, Sic insensati eslis, ul cum spiriiu coeperitis, nunc ct imperili, et qui conlra ralionem el sapieniiam carne perficiamini? Quod aulem in auima sancta Dei vivunt, sequunlur eos qui ia malilia priusinl vineae, el agri a Doniino benedicii, audi eiiam cipes sunt, ei ex illorura viia vel aclibus vesci diIsaac ad Glium suuni Jacob dicenlem : Ecce odor cuntur, quibus et obediuni, idcirco eos feno comparavit. Nemo enim prudens ab illis sumit exera- ^ ' 9 P > ^ ~ minus. Melius ergo esl vineam nos colere in anima plum.Nam, sicutvir prudensqui auditverba Dornini noslra, el torcnlar fodere Scriplurarum, et vindeel facit ea, isle est qui manducat panem illum miare botros, et pretnere vinum de vinea Sorec, u l 657 Q descendit, et Jesus est cibus ei, ei nos dicamus ad Dominum quia Poculum tuum pro eo quod ex verbis ejus pascitur, et in maninebrians quam prceclarum esll daiis ejus vivit: simililer et bi qui in raalitia emi3. Posieaquam dixii sicut olera herbarum cilo nenies, sicut fenum efficiuniur iis qul sibi obtemdecidere facientes iniquilaiem, et probibuit aerauperanl, vel 3P.mulalione.iu sui ad nequitiam gerunt. lari inier malignanies, el imilari facienies iniquiSimilia aulem eliam de oleribus herbarum inlellilatem : tunc dicit quid facere debeamus. Spera, genda sunt, quibus comparanlur bi qui faciunl iniinquil * , in Domino , el [ac bonitalem. Conlempiis quiiaiem pro eo quod velociter iranseant. Invesciiicet illis oninibus qux superius culpala sunl ninius lamen in Scripluris divinis inlerdum el lau, 9 M 4 0 a 6 4 l f 4 S e d < 3 7 t 4 1 b n D m e i i c u t o d o r ri l u e m b e n e d i x i t Do u i d e c c e , % 7 9

dabilia oiera, quae per praceplum Aposioli iuanducare jubenlur iniirmi. Alia atiiem sunt i l l a , ei bis conlraria, de qtiibus dicilur quod flumina iEgypli aqua sit deorsum descendens, et rigans sicut hortum olerum : quo videlicel iEgyptius arbor dicatur, sed ne vilis quidem nominetur, sed olera quae cilo deiiciunl. ^is videre quam cito iEgyplius dccidal? Vide quid dicalur de eis in Exodo . iEgyptii aulein fesiinaverunl, inquif, decolligaverunl axes suos, et cito fugerunt sub aqua. Sicul olera ergo herbarum cito decidenl. Deniqtie ei Acbab ille iniquus quoniam lalia olera parabat planlare in vinea Naboih Jezrahelitae propler quud Nabutbeus niagis mori elegil, quam permitlere ut excisa vinea Israeliiica olera planiareniur. g Fecit ergo hoc tanquam juslus, ut non permiuerel cxcidi vineam justiliae, cujus fructus laeiificat cor bominis, cum in sapienliae cralere miscelur, et planlari olera iniquilalis, vclocitcr viridantia, sed velocius arescenlia. Pulo ergo quod eiiam in D O siris cordibus qui credimus Salvalori, s i l aliqu.i vinea planlata, sicul d i x i l " : Vinea facla est di leclo in cornu, in loco uberi. Sed et ad illus dictuui esl quibus sermo Dei facius csl primum \ quia Ego plantavi te vinenm tolam (eracem. Esl ergo nobis vinea qusedam ex qua fruclum scieuiiae, qui laHiiicat cor bominis, pcr donum sapieniiae preiuimus in lorcularibus Scriplurarum, eum perfeclius el lalius divina legis mysieria coniuemur.

Psal. xxxvi, 2. xxi. lba. , 1. xxxvi. 5.

4 1

4 3

Isai. X L . 6. Jerem. , 21.

4 4

" ibid. 7. ibid. 8. Jos. . Gal. , 3 . . Gen. xxvu 27.

4

3 9

4 0 4 8

Exod. xiv. III Rpg. P&al. x x u . 5'. Psal.

4 1

1325

SELECTA PSALMOS. IIOMIL. I IN P S A L . .

niines

1326

honoribus, diviliis, ct omni gloria carnali, alque omnibus saeouli bonis, in Domino, inquit, spcra. Sperans autem in Domino non sis otiosus; scd bonilatem faciens, spcra in eo. Qnae esi aniem istn bonilas, videamus. Unus est ex illis fonlibus quos sancii Spiritus fruclus csse enumerat Aposlolus.
Fruclus paiieniia, aulem spiritux esl chariias, bonilas et justiiia
%

gaudinm,

pax

*. Fac

ergo bunila-

lem, velul si dicerel ad agrum loqticns, Fac illum fruclum vel illum : ita nunc libi audiiori divinarum Schplurarum, lanquam agro loquiiur sermo
divinns. Fae bonitatem, et inhabita terram, el pa-

introducerc , id cst similiiudine ntlcrius allcrum ex aliero nominare, boc est ea quae cxlerioris sunt homiiiis, compcllerc eliam io inieriorein. Quod auiem dico (ale csl : Exlerior homo corporalis vescitur cibis comiplibilibus, ei sibi apiis. Esl aulem el cibus quidam interioris bominis, de quo dicilur qnia i n omni verbo Dei vivit homo . E s l poculum exterioris hominis, est alitid imerioris. Bibimtis enim de ^piritali sequenli peira *, el bibimus aquam, quam, dicenle Jesu,
83
M

qui bibil, non sitiet in mternum

. Est et indumen-

scerii in diviiiis ejtis. Noli esse sicot fenum aresccns, noli fieri sicut olera berbarupi, qua3 cilo deficient, sed spcra in Domino, et fac boniiatem,

tum exlerioris hominis, esl et inlerioris bomiuis indumenlum. Et si quidem peccator s i l , i n d i i i l gc maledictiim sicut vestimenlnm *. Si atitem juslus
5

sit, audil * : Induiie

8

vos Dominum

Jesum

Chri-

et inbabila terram. Quam lerram inbabilare nos $tum. Ei :Induitevo$ viscera misericordiic, bejubet si bouilaiem fecerimus? Ulique si dc isla nigniiatem, humilitatem, mansuetudinem , patienloquerelur terra quam habitarous, et qui faciunt liam* Et quid necesse est enarrare per singula bonilatein, ei qui non faciunt, babiianl hano terquomodo interior bonio exterioris hominis bomoram. Superfluum ergo videiur esse mandalum si nymis appellalionibus nominelur? Arma exterior hileUigatur hsec lerra. Sed videamus ne forle illam bomo et interior habet. Qui secundum inleriorem dical terram de qua scriplum e s l , quia semen bomincm militat, induiiur armis Dei, ut possil aliud cecidil super lerram bonam, quae allulil fruslare adversus versuiias diaboli. Sed post multa clum, in qua nunc lerra cor audiioris significari exempla, veniamus ad hoc quod propositum est. videlur. Hauc crgo jubemur inbabilare, boc esl Videamus quid est quod signiiicatur ex eo quod din o A longius evagari, non ullra citraque discurrere, ctutn est: Delectare in Domino, et dabit tibi petised babitare, et consistere inlra animae nostrae tiones cordis tui. Sciendum primum esl quia hoc lerminos, el considerare eam diligemius aique qnnd dixi in Lalino, delectare tn Dotnino, in Grseco, eilici ejus agricola sicut fuit Noe, et planlare in ea deliciare in Domino, dicilur. Hoc entm Grecus vineam, et excolere tcrram quae intra nos est, g sermo indicat; quod esl . Sicut ergo nostrae animae iimovare novalia, el non seminare secundum exteriorem homineni possibile est non super spinas : videlicei cum animam nosiram pursolum c.bis uti, verum etiam deliciis perfrui, c i gamus a viiiis, et incullos atqae asperos mores ad maxime qui diviies sunt deliciis ulunlur; eliam mansueiudinem Cbristi imilaiionis excolimus, c l ila interior bomo polest non solum cibis u i i , veiia demum ex virlutum diviiiis pascimur. Neque rum deliciis perfrui. Quod fleri boc modo arbiiror. Si quis audiat verba ea solummodo, quae se enim putandum cst prsecipi nobis terrenas diviiias invitent ad timorem Dei, iste cibum tanlummodo qua*rere, quas contemnere jubemur et spernere. capit ex bujuscemodi verbo. Qui vero dederii opeA i l ergo : InhabUa terram. Hoc est ergo, animae ram ad inielligendam legem, ad perscrulandos tuae semper assiste, ibi semper permane, et exprophetas, ad exsoluliones parabolarum Evangelii, cole terratn luam, u t , cum abundare coepcris juad explanationem verbonmi aposlolicorum, et qui siitiae fruclibus, tunc pascaris in diviiiis ejus. Quid in omnibus intelleclui et scienliae operam dederii, est aulem pasci in diviliis ejus? Quia quodcunque iste deliciis fmiiur. Non enim ad hoc solum quod seminaveril liomo, hoc el melet. E l : Qui seminat in carne, de carne melel corruptionem. Qui autem %e< ei ad vilam suflicit, cibo utitur mandatorum, sed
9i 4 9

minat in spirim, de tpiritu metet vilam cclernam . D j omni agnitione scientiae delectalur. Hoc estquod arbitror et in eo indicari, quod dicitur Dcus ab Si aulem habiies 6 5 8 terram luam, et ipsam in inilio plantasse paradisum deliciarum, sine dubio spirilu el non in carne seminaveris, pasceris in in quo spiriiualibus deliciis frueremur. Sed et diviiiis cjus, sicut oves illai quae in Joco viridi alibi : Torrenlem, ait *>, deliciarum putum dabis eis pasci dicunlur, de quibus dicit sermo divinus : sanctis scilicet. Sed et bic scio quod in Lalinis i n loco viridi ibi me collocavit. Unde constai quod exemplaribus baberi solet torrentem voluptaiis /urr, unusquisque noslruin ipse sibi prxparat intra se scd in Graeco habetur , quod est deliciarum. lociim viridem, in quo pascilur a Domino, cuin agros a n i m a 3 suae excolit, el in spirilu seminans Sed et sauctis quibusque corporalium deliciarum semper ad laeliliam spirilalis culturae adducil. coniemplus indicitur, el spes deliciarnm spiriialium repromiuitor. Y i s eliam de hoc aucioritatem 4. Delectare in Domino, et dabit tibi pelitionet cordis tuiMoris est Scripiurse divinae duos boaccipere Scripiurae divinaa? Dives quidam erat, ei
90 1 1
f

Gal. v, 22. * 1 Gor. x, 4.

w 8 8

Lnc. v i u , 8. Joan. iv, 13.

8 0 8 8

Gal. v i , 8. Psal. cix.

8 1 8 T

Psal. , 1. Itoni. m , 14.

1,9

" Psal. xxxvi,\4. Peut. v n i , 3* Coloss. m , 12. Psal. xxxv U.

8 9

8 5

 ORIGENE

28

Lazarus paupcr; in deliciis corporalibus erat d i - \agit, odit lncem, et non venit ad lueem uti ne arguantur opera eju*. Qui aulem facit veritatem, vemt ves, Lazarus conficiebaiiir incdia. Eiccssit ulerad lucem**. Quoniam ergo qui male agit, odil hique de saeculo, c l Lazarus qnidem ab angelis sublatus esi in sinum Abrabae, ut ibi in deliciis rocem, et quantum in ipso occuhans mala qnac agii, quiesceret; ille aulem qui in deliciis fueral oorei timens ne argualur, velai ei conlegit viamsnam, poralibus, abiit in gehennam ignis, sicut in Evanet tanquam velameuio quodam operit a c i u s suos. gelio est, ei audii ab Abraham , quia lu consecutvs Verbi graiia, si quis vesiruin, licet non opiem esse e$ bona in vita tua boc csi deliciis abusus cs, et in boc convenlu lalem aliquem, tamen si quis inier Lazarus mala : nunc aulem hic requiescil, lu vero vos, sive calecbumenus, si ve etiam unus aliquis ex plucruciarh. Nemo polesl, el in carue, c l in spiritu ribusfidelium conscius sibieslquod fornicatussie,ei habere delicias. Sed si quis in carne delicialur, celat deliclum, nunquid non libi videlur isteoccullare, sicui ille dives, carebit gremio Abraham et deliciis. et operire viam suam quam incedit? Qai auiemcasie Qui vero in pr&senli sseculo pane aflQiclionis vcagit, etconfidildepurilatc viliesuaj, non vullcooperire scilur, sicut c i ille pauper, cum binc abscesserit, viam suara, sed vulteam manifestam esse, maDifestam in deliciis crit. Deliciare ergo in Domino, et dabil dico non bominibns,ne forle percipiat mercedem suam tibi petitionem cordit lut. Quod si adbuc plenius ab bominibus, sed Deo manifestat. Propierca ergo inlueri vie quomodo quis deliciclur in Domino, dieitur,/tet>e/a ad Dominum viam tuam. Scd e l si maperspice quod Dominus verilas esl, el sapientia esi, lorum tibiconscius aliquorum fueris, uoli occulure, et justilia est, et sanctificalio est. Si ergo abunsed per exomologesim, id est confcssionem, revela daveris in diviliig veritalis, si abundaveris in inea Domino, el spera in eum, et ipse faciet. Hoc e&i, lelleclu sapienliae, si copiosus fueris in aclibus cum confessus fueris, et revelaveris ei delicla iua, jusliiiae, lunc plene ei iniegre deliciaris in Domino. , spera in eum quod possis ab eo veniam promereri, Quae uiique cum expleveris, tunc eiiam id quod ipse faciet. Quid faciei? Sine dubio sanum tefaciei. consequilur adipisceris. Dabit enim libi Dominns Dicet l i b i * : Eccejam tanu$ factus e$ ulira noli pec* pcliliones cordis tuL Necessario tarocn addidil pe~ care ne qutdtibideterius contingat.llaecfaciel, si delititiones cordit tui cum poiuieset ulique dicere pecia tua ei revelaveris.Si vero pura esl yia tua, ei mnntiiiones tuas. lta aulem facilius inlelligi poiest. da congciemia, et haec ei revelaveris, spera in eiini. Quod si eingulorum meinbrorum propria qusedani 6. Quid facial, ex consequenlibua disce " : Propersona fingaitir, verbi causa, si oculus baberei ductt sicui lumen juttitiam luam, et judicium luun
eo
9 9 9

vocem, nunquid non dicerel : Peto lucem, ul - ^ sicut meridiem. Tuaro juslitiain, quam tu egisli in deam ea qua3 me videre deleclanl? Befugio eniin occulto, ct revclasti eam soli Deo, banc producct videre horrorem aliquem, et omne quod consicut lumen Deus, el ostendet te juslum illuminalurbat ei contrislal aspectum. Simililer ct si aulum soie juslitiac, coelo ei terra?, et omnibns qui in djlus acciperet vocem, nunquid non diceret: Pelo coelo sunt osiendet lumen juslitiae luae, e i , si i u somim modulata arie composilum, sonum delecla- dici oporlei, jaclabit se de le tanqnam de filio, bilem, asperum vero et terribile aliquid audire rts lanquam qni acceperis spirilum adopticnis. Profugio? Iia si gustui vox daretur, et laclui, et ducet ergo justitiam tuam sieul (umen, quia qni omnes sensus noslri sine dubio hxc peterenl, qua? secundum mandatum Domini juslus e s i jusiiliam suo sensui convcnirenl. Ab his ergo transeainus suam ila facit, sicul ipse mandavil d i c e n s ^ : Vos ad cor in quo esl mens, et principalis intellcclus, autem, cum faciiis juttiliam vestram, nescial timstra cl videamus quid desideret ei quid peial cor, sicul quid faciat dexlra tua. lbec ergo juslilia quac i u fit, de oculo vel de auribus ca?ierisque sansibus in suut non bominibus appareai, nec u l bumanam gloperioribus demonstraviinus. Secunduna sui naiuriam caplet, sed l i l in ocoullo, ul Paier qui ?idel ram cor sine dubio inleiligentiam poscil. Sicul in orxulio, reddat palam in tempore suo, producit

ocnltis visum, 659 ielellecium requiril. D Sicul auris suavem sonuni cupil, iia c o r sapienlibus seneibus deleclaiur. Sicul gnsius dulci sapore, ita cor prudenlibus cogilationibus gaudet. Sicut odoratus suaviiale fragraiuiaB, ita cor raiionabilibus gludiis laciaiur. Siciil laclus ienibus ac mollibus, iia c o r ulilibus et oplimis consiiiis delecialur. S i ergo delicieris in Domino, el s a pientiae, el veriialis, ei justitiae copiisaiquo deliciis perfruaris, dabit tibi Dominus peliiioncs cordis lui apias deliciis supradiciis.
5. Posl liaec d i c i l : Revela Domino viam
6 1

la

tuarn,

et spera in eum, et ipse faciet. Omnis qui male

M

lur a Deo sicul lux. Et judicium luum sicut meri* diei. Omnia enim jusli judicia quoecunque judicav i i , non solum sicul lux erunl, sed sicul meridianum lumen, quod ulique clarissimum ct splendidissimum esl. Plenitudo eniro lucis in meridiano tempore designatur. Siergo fueris juslus et bonus, producet Deus sicut lumeu jusliliam luam, el judicium tuum sicut meridiem. Vel certc in judicio cum causa lua discutiiur, jusliuam causae iux lanquaoi lucem Deus faciel manifesiam, el judicium quod ei dijudicat, velul meridiem faciet nianifestum. Quae scieutes ila futura, deprecemur misericordiain De'*, ul concedat nobis lales fieri, qui digni babeamur, Joan. v, 14. Psal. XIXVI, 6.

Lnc. xvi, 25. Matlb. v i , .

4 1

Psal. x x x v i , 5 .

6 1

Joan. m, 20 ei 21.

1329

SELECTA LN PSALMOS. HOMIL. II IN PSAL. X X X V I .

1330

quorum Deus ipse lucem jastiliic producai in me- quod dicimus. Si aliquod nieuibrum corporis Jolcamus, quamvis anima noslra incolumis s i l , el dium, eljudicium noslrum sicut meridiem ctarum rcliqua omuia membra itostra saua sin( lameii et lucidum, habens lucfin veram in sc, ipsum Doquia dolore unius membn lolus homo -aiDigitiir, minuni nostram, cui est gloria et impcrium in sa> non diciinus quia sani sumus, sed quia male babecula saeculorum. Amen. mus. Veibi causa, dicimus : Illc non est sanus. IIOMILIA II. De eodtm p&almo, ab Ula parle : < Subditus esto Do-Quare? quia pedes dolel, aul rcnes, aui stomachum. Et neino dicii quia sanus csl h\ stomachum dolel, mino, et ora eum. scd non est sanus quia sioaiachum dolet. Si inlel4. Praecipienle mandalo, el dicente": Subditus e$to Domxno, necessarium videtur perscrutari qnid lexislis exempluin, redearaus nunc ad id quod proposilum est. Aposioius d i c i l quia corpus Chriaii 8it aubditum esse Domino, ei quid sit non esse sumus, et membra ex parie. Clirislus ergo cujus subdituro. Sicul enim non omnis qui dicil, Dotnine, omne boniinum genus, imo iortassis lolius creaDomine, tntrabit in regnum ccelorum, ted gui facil lura3 universilas corpus esi, et unusquisque novoiuntaiem Palris mei qui in cmlis est* : ila non sirum membra cx parle est, si aliquis ex nobis qui on.uis qui dicit se subjecium esse Domiho, subje
t 7 1 7

wcmbra ejus dicimur aegroiai, et aliquo peccali morbo laborat, id est, si alicujus peccaii macula inuriiur, ci subjectus Deo, recie ille nonduui diciiur esse subjeclus, cujus sint mcinbra illi qui non sunt subjecii Deo. Gum aulem omnes eos qui (orpus Siium dicunlur ac membra, sanos babuerii, ut in nullo inobedientioe laboraverint roorbo, sanis omnibus membris, Deoque subjeclis, meriio se dicit esse subjecium illi, cujusnos membra Dco in omnibus obedimus. Quod si teipsum perscrutari vis, ct viderc si jam subjecius es Deo, an adbuc inobediens permanes, hoc modo leipsum discute.Si nihil esi conlrariuni Deo in le, subjecius es ei. Gontrarium aulem dicimus boc modo: <ian, eram pacificus. Unde et in alio psalmo ad Q &eus charitas est; si odium in te non est, non baaniiuani suam dicit Propbeta : Veramtamen Deo bes quod conirarium Deo cst. Deus vcriias est; subdiia esto, anima mea, quia ab ipio etl patientiu vide ne sit in te mendacium, quod est contrarium T e r i l a i i . Si enim esl in le mendacium, non Deo mea. Sed el Aposiolus magna quidem et mystica de subjeclione significal dicens : Cum autem sub- siibjeclus es, sed ei qui est mendacii pater. E l si injustitia in te esi, patri injnsliviae sul>jecios cs jecia ei fuerint omnia, (unc el ipse Filius subjectus erit eiquiQQQ sibisubdidit omnia. Audi ergo qutd m a g i s quani Deo, qui justilia csl. Si el reliqua in le deprehenderis vitia, scilo te landiu non Deo, sed dicil quia omnia necesse est Chrislo esse subjecla, diabolo esse subjecluin. Certum est nanique quia et lunc ipsuin esse subjeclum, subjeciione videlicet fornicationis tempore spirilui fornicalionis sumus illa qtiam de spiriiu wlelligi dignum esl. Inleriin nrcesse esi omnia Gbristo esse subjecia, ut tunc fubjecti, adversanies spiritui caslitatis. lenipodemuin liarn ipse iinpleiis omnibus c l pcrfeclis re lracundix, vel furoris, spirilui Irae obedimus, per subjeclioneui, tanquam vicloriae suai hanc re- spirilui mansueludinis resistenles. Propterea ergo videntes quia omnis vita nosira agonem quemdaui ferenspaJinam l^airi dicalur fulurus esse subjecius. Quod liisi inystice intelligalur, impium aliqtiid sine obedieriliae gcrh, sive Cbristo, sive his qi conlra
M 7

clus esi ei, sed qui reipsa subjtcius est e i ; quia vere subjeciuin esse Doinino, non sermo profcssionis, sed opus subjeclionis ostcndit. Plenius aulem inlelligiiur quod dicimus hoc modo : Dominus nosier Jesus Gbrislus jnslitia est. Nemo ergo injuste agens subjectus esi Gbrislo, qiti est jusiitia. Chrilua veritas est. Nemo mendax Gbrisio subjeclus cst qui est veritas, sive rum in rebus, sive cum in dociriua mendacium loquitur. Dominus Jesus Ghrislus sanaificaiio est. JNemo est subjecius eanctificalioni, cum pollutus sit et impunis. Dominus Jesus CbrisUis pax est. Nemo litigiosus et lorbulenlus Cbrislo subjecius esi, qui est pax, sed ille snbjeclus est ei qui d i c i l : Cum kis qui oderuni pa-

dubio adverlenlibus indicarc creditur. Non V Cbristo, conemur per oralionis, per erudilionis religiosam insliiulioneiii boc agcre, ne un6uim putandum est quod Filius Dei nunc quidem Palri nequaquam subjcctus s i i , io novissimis vcro q u a m diabolo vel maliiiaB cjus obcdiie inveniainur, icmporibus cum sibi fuerinl cuncta subjecla, lunc scd omnis aclus iiosler, c l omnis sermo aique omnis cogilaiio inveeialur in subjeclionc Ghristi. eriiet ipse subjecius : sed quia omnia nosira tn se rocipil, et se esse dicit qui in nobie esurial; seque Quod 6i forte dicis,Quid prodesl si nunc subjcctus qui in uobis siliat, et nudus sil atque a?ger, quique biin, cumjam anle peccaverim el praeventua sim iu deliciis? sine dubiocum dcliquimus, subjecti fuibcspes et qui reirusiis in carccrem, c l quidquid imrs Deo, sedcum desivimusa deliciis, tunc inilium inii ex minimis suis factitm fuerit, sibi faciuni esse subjcclionis accepimus. Gum ergo timori Dei subjelesiaiur; consequenter et merito cum umisqtiisque cii peccare cessamus, tunc eliam fiduciam accipinosiram plene ei perfecie subdilur Deo, iia ul in mus poscendi pro dcliclis prioribus veniain. Donec imllo prorsus inobcdiens pareaf, sc cssc subdiluin auictn permaneinus in deliclis, fruslra vcniam poproleslalur. Sed ei alio modo plcnius inlelligitur Psal. xxxvi, 7. v, 30.
6 7

i l 1

s u n l

Maiib. v n , 2 l .

Psal. cxix, 0.

6 9

Psal. LXI, (i.

7 0

1 Cor. xv, 28.

f |

Ephcs

 O M G E N E

1332

imns deliclorum. Unde el memini me frcqucnter esi* Noli, inquit, oiirari, si insipienlem, s i malum, si infidelem iracundia iuflamniat, quia frequeiiler dixisse ad vos, quia veniam delictorum tunc digae eliam bonos et prudentes viros ira e x a g i i a l . Est poscimus, cum longe posiii a peccalo, illam vocem possumus dicere *: Ne meminem iniqvitales no- ergo hoc peccalum eiiam unum ex illis q u o d ad itras antiquas. Non dixil eas quas facimus, sed eas aedificium deferet ligna, fenum el stipulam, et nequas aliqnando fecimus. Subdilus ergo esto Domicesse est hujusmodi malerias, sicut scriplum e s l " , no, et subjectus noli peccare. Tunc obsecra eum per ignem probari, ita ut permaneamus l a n d i u iu pro deliclis praelerilis et anliquis. igne, donec de nobis ligna iracundiae consumaular, 2. Ne cemulatus (ueris eum qui protperatur in via et fenum indignalionis, et stipula verbonim, eorum sua in homine faciente iniquilatem'* . Describit ea videlicet quae bujusmodi viliis exagiiati pTolulimus. quae accidunt hominibus. Frequenter enim si videa- Idcirco ergo desine ab ira, et relinque indignationem; mus iniquuni in prosperis successibus, et in ea id esl non satisfacias animis tuis, cum commotus quam ducunl felicitale viiae posilum, scandaliza- fueris ad iracundiam, sed desine, derelinque, conniur, el periculum Gdei incurrimus, alque in cor- lenine. Nos vero cum ba?c mandaia suscipiamus, de nostro adversum divinam Providenliam conqueet econtrario cum commoti fuerimus, noti ab irarimur, dicentes : Quid prodesl jusle agere? Ecce cundia, sed a mansuetudine desinimus, non indfjusti iribulanlur, bic injuslus feliciler agit. Inju- gnalionem relinquimus, sed lenilalem. V e n i m x slus est, et ad summas divilias pervenil, honorum boc saltem incipiamus emendare nosmeiipsos, e i ac poleslatum exoelsum culmen ascendii, forlassis paulatim per conlinenliam e l assiduam mediialicnielius esi injusium esse quam juslum. Haec inflr- nem lenienies iracundiam, veniamus etiam i n boc mae e l fragilee animae, eiiamsi non ore proferunt, ut ullra non irascainur; alque indignalionis qux in corde suo tamen loquunlur, cum vidcrint i n i - per furorem concilatur, impeium relundenles assiquos prosperis successibus agere in via sua. Et due, perveniamus osque in illud ne ultra indignaideo nobis mandaii hujus medela succurrit, ne, cum tionis commoiione lurbfcimir. Noli cemulari ut uebaec viderimus, xnmlcmur, id est ne irritemus Do- quiter facias . Noli, inquii, in aeinulationeui neminum adversum nos loquendo lalia in cordibus quiliae caieros provocando , etiam ipse nequani nostris: sed recogiiare debemus quia praeseus fieri; quia aemulalio mali vincere semper in maliiia saeculum eorum est, qui fulura3 beatiludinis non alium sludei. babent spem. Et idco patienter feranius illos bis 4. Quia qui nequiter agunl, exterminabuntur; successibus prosperis agere, percipcre bona sua in ^ qui auitm exspecianl Dominum, ipsi hcereditate povila sua, doncc venial c l noslrurn, ad quod invilati sidebunt lerram *. Apparet quia nequilia alia quieumus, 661 cujus nobis repromissa sunt bona, dein species mali esl, praaler caeiera peccala. Uude ad quod respicimus, in quod speramus, cujus bona el bic sermo divinus alium deseribit peccatorcm, uon sicul in boc sajculo tanquam urabra praelereunt, et alium nequam, sicul et ibi simili utitur dislinsed permanent in oeiernuro. Impossibile auiem est ciione cum d i c i l : Conlere brachium peecatoris et et in praesenii saeculo bona consequi, el in fuiuro. maHgni, id est nequam. Sed e l Dominus in EvauNecesse est enim dici uni, quia conseculus es lu gelio diaboluii) dixit peccalorem lanluiiiniodo, bona in vila lua ; et alii, quia couseculus es inala ; sed malignum, \ e l malum, ei cum docei in oralioet alier pro malis bona, et alier pro bonis mala rene, vel dicit : Sed libera nos malo. Et a l i b i : cipiat, sicut excmplo sunt ille dives et L a z a r u s " . Malus homo fecit, sive malignus. Definiunt quidain Ideo ergo : iVo/i cemulari in eo qui protperatur in , id est nequiliam, spontaneam vel volun7
9 1

7 8

8 0

8 1

6 1

lariam esse malitiam. AHud estenim per ignoranliam niala agere, el vinci a malo : aliud esi voluntaie ei studio mala facere, et hoc est nequiiia. Unde inveniatur, qui careat boc morbo. Desine, i n q u i l , D t merilo diabolus hoc nomine , id estmaab ira, el derelinque indignationem. Mulla sunt v i lignus, vel nequara, appellalur. Sed et nobis exprotia, quai a inullis facile vilaniur. Verbi causa i m - brans Salvalordicebai": Si ergo et vos cumsitis malu pudiciliaB malum. Si quis opcram enixius coniinen- sciiis bona dala dare fitiis vettris. Et nunc ergo a i l : tias dederii, impudiciliam abjecit. Aliquanli eliara Quoniam qui nequiter agunt, exterminabuntur; qui avaritiam subjugarunt, ita u i cum in cseieris non autem extpeclant Dominum, ipsi luvreditale postidesinl perfecii, videantur lamen vilare boc malum, bunt lerram. E s i e l aiia quxdam lerra, illa de qua sed et alia nonnulla. Iracondia3 aulem durum e l Scripiura d i c i t , Quens lac et rnel, quam Salvator aculura vilium, inflammat e l exagilat eliam eos in Evangeliis repromiuil mansuetis, dicens : qui videndir esse sapienles. Unde et Salomon in Beati mantueti, quoniam ipsi possidebunl terram. Proverbiis d i c i l ' Ira perdit eliam prudenles. Id Ha?c nostra quam babiiamus proprio vocabulo ari3. Posl baec commonet vilium quo omnes pene lurbamur, e l nescio sicubi rarus quis iia perfectug
75 e 8i M
7 0

via sua, in homine faciente

iniquitatem.

Psal. LXXVIII, 8. ' Psal. xxxvi, 7. Luc. x v i . m , 12. Psal. xxxvi, 8. ibid. . Psal. x, 15. , 13. Exod. x m , 5. Malib.v, 4.
7 8 7 9 8 8 4 8 3

7 1

7 %

7 5 8 1

Psal. xxxvi. 8. Malib. VI, 13.

7 6 8 1

Prov. xxix, 8. ' M Cor. Matlb. x m , 28. Luc.

8 1

1353

SELECTA IN PSALMOS. -

IIOMIL. I! P S A L . X X X V I .

1331
9>

da appellatur, sicut el coelum islud qtiod inlucmur, myslica ralione firmamenlum facUim csse dicitur proprie iirmanienliim dicitur. Ex appellaiione vero quod separaret inter aquas el aqiias, el dividerci alterius cceli eliam istud firmainenlum coeli nomen habitaculum morlalium a sedibus el habilaculie anaccepit, sicut edocet Scriplura Geneseos . Qnid gelorum. Ex eo ergolocus nobis peccaloribus arida ergo est? In prsesenti quidem viia ulimur coelo et ha?c, quam etiam tcrram cognominavU Dominus, lerra visibilibus istis, in quihus veri cceli el vera? deputala est. Sed el alia quaedam loca nominanlur terrae praler nomina nihil aliud invenimns : sed aquae, quibus superferri Spirilus Domini dicitur. idcirco hic ila arbilror appellata, u l , cum haee ila E l alia quaedam loca abyssus nominantur, quibus uominanliir, illa quse vera et magna suni, ad desilenebraa superpositx referuntur. Et de aqnis quideriuin et memoriam cognominantium veniant. Qui dem dicilur in alia Scripiura quia Viderunt te sunt auiem qui baeredilate possidebunt lerram? aquce, Deut, viderunt te aquce, el timuerunt. Dc Qui exspectant, inquit, Dotninum. Exspeclamus Doabysso autem dicil, quia conlurbata esl abyssus; inimim, quia ipse est exspecialio nostra el paiien- sine dubio quia non habel pacem, sed habet leuelia, sicnl scriptum est : Et nuncquoeest exspecla* bras supcrposiias. Sed et daemones in Evangclio tio mea ? nonne Dominus ? Sicul ergo Salvaior s;i rogare dicunlur ne jubeanlur abire in abyssum,
8ft 8 7

pienlia est etpax etjusiilia, ila eslet exspeclaiio, vel patienlia. Et sicut pariicipatione justiliae ejus jusli efficimur, et participalione sapientia? ejus sapientes, ita et participalione paiienliae ejus patienics eflicimur. Est ergo velul fons quidam perennis, de quo baurire possumus et palientiam, et jusiiliam, e l sapienliam, el omnia quaecunque suni viriulum bona ; si lame.n bona, digna et pura vascula nostra deferamus ad foniem. Ait ergo : Qui
aulem extpectanl Dominum, ipsi hwredilabunt.

velut in locum quemdam poenae et se et suis acli bus dignum. Non soluni ergo peccator nou eril, sed eiiam tocus ejus, quisquis ille esl, quaeretur, et non eriu
6. Mantueti autem fuereditabunl terram .
9S

Advcr-

5. Post bsec aulem sernionem quemdam addidit myslicum, qui super audilum meum sit, et supra linguam meam, qui excedat sensum meum. Ait cnim, sive de omnibus peccaloribus, sive de uno
nliquo peccalore, singulariter eniin d i c i t Intn adhuc, el non 662
e r i i 88

sum Valeniinianos el caeteros baereticos, qtii pulant Salvatorem meum dicere in Evangelio, quae in anliquisLUteris non suni, proferendus est isie versiculua, sicut et nos didicimus a quodam presbyiero proferre baec ad convincendos eos. Quod enim diclum est in Evangelio" : Dcali mantueti, quoniam ipsi hcereditabunt terram, vide quomodo ante

jain diclura est a Spirilu sancto per David : imo ipse Gbrislus nunc in Evangeliis d i c i l : Beati manpossidebunt
9 8

: Pusil- Q sueti, quoniam ipsi harediiate Pnsillum

terram.

peccator.

adbuc profeclo a praesenli tempore usque ad consummalionem saeculi esse dicit, aut fortasse etiam ulira consummalionem saeculi, et donec ille ignis vindex consumat adversarios. Si autem fiai boc aliquo modo,non erii peccaior, et qua ratione fieri possit ut peccalor non sit, disculiat et requirat qui
polest. Verumiamen pusillum adliuc, et non eril Non peccator, et qucere* locum ejui et non invenies.

Addit sane Prophcla etiam ainplius aliqoid quam in Evangelio legimus, diceus : deleciabuntur mnUUudine pacit. Eliatn bic sermone ipso uiilur Graecus, de quo el superius diximus, , id esl, deliciabuntur magis quam delectabuiuur. Igilur deliciabunlur , sive deleclalainlur mansueli in muliiludine pacis. Si qui sunt carnales bomines, dclectantur in cibis qui dcslruenlur cuni ventrc suo, siculel Aposlolus dicit *. Escaj venlri,
9 8

solum autem peccalor non erit, sed nec locus pecratoris erii. Quis est autem locus peccatoris, uisi isia quae prastereunt? C<Blum, inquit , et terra pmteribunl. Sine dubio ergo cum ipso peccatoquod pra3leriil, eiiam locus praBleriet peccaioris. Coelum,
8 9

et venter e$cis

Deus antem hunc et illas

deitruei*

Sancti autem islas quoque deiicias conlemnunt et despiciunt: babenl aulein delicias in mulliludine pacis. Mulliludo aulem pacis esse dicilur in diebus Gbrisli. l u enim scriptum e s l : muUUudo pa9 7
9

inquit, et lerra prceteribunt,

verba aulem

mea twn D ch erit in diebus ejus

usquequo auferatur

luna.

prmeribunt. Sludeamus ergo nos facere verba Dei, quse non pnelereunl, nc forle ei nos cum islis qo# pra3tereunl inlereamus. Si cnim peccalum facimus, quod pr^elcril, sine dubio el uos cum his quaa praatcreunt dcputabimur. Si aulem facimus jusliliam quae non pralerit, neque ipsi pra-ieribinius, scd permanebiinus cum permaneiile juslitia, secundum illud quod scriplum e s l : Nunquid non valel ma9 0

nus mea salvos facere? aut gravavi aurem meam ne exaudiam Sed peccata ve$tra teparant inter vos el

Quicunque ergo desinitab ira, c l rcliquii indignationem, et neque animus in irani irrilaiur, neque sermone ulitur iracundo, nou soluin forinsecus, verum el inlrinsccus tolus in pace esl, c l nequo provocanli se ad iracuudiani ccdit, nequc ipsc allerum ad iracundiam provocat, sed iu scmelipso pacem babet, et in aliis, si qui forle dissident, servat diligere mausueludinem, quae pacis cuslos csi Gdelissima, quae cuncla moderalur. lsle delicialur, vel deleclalur in mulliludine pacis.
7. Observabii peccalor juttum,
8 8

Deum. Sed et ab initio crealura? non sine aliqua

M 8 7 8 S

ei (rcmel supcr eum

Gen. i . Psal. xxxvm, 8. Psal xxxvi, 10. " Psal. LXXVI , 17. Psal. xxxvi, 11. Mallb. v, ! . vii, 7.

Luc. xxi. 55. Pal. > II.

9 0

Isai. LIX
98

, 1 ct 2.' Gon. i . 1 Gor, v i , 15. PsaL.

9 7

1335

ORIGENE

135b

deniibus suis *. Sicut eniin naturalller contraria habent el peccalores. Serroo sagitta esl : et j o s i i sunl lux el teuebrae, ita conlrarii sunl sibi pecca- quideui serino cum arguit ei corrigil peccaioreni, velut sagilta compnngit et transforal cor cjus, u i lor ei justus. E t s i videris aliquando odio baberi converlaiur ad poemteniiam et salvetur. Sermo aujiisinm, non dubitcs riicere de eo qui odil justuin, tem peccaloris e$t habens venenum ei sagitians ac quia peccalor esl. Si videris perseculionem paii vulnerans eum, qui non est armis Dei munitus. Tunc eum qui bene vivit, non dubites dicere de eo qui persequitur, quia soltim peccator est, sed ne- enim verba iniquorum praevalent adversum no*. cum minus cauie sculo fidei commaniinur. Tetenqiiam. Observabit ergo peccator justum, el obserderunt ergo arcum tuum> ut dejicianl inopem tt vans eum fremet super eum dentibus suis. Quod dicit, fretnet deniibus, nescio si de camalibus den- pauperem . Sciunt peccatores, quia non possunl libus arcipiendum s i l , licel possibite sit etiam boc dejicefe divitem, propterea neqne insidias ei teniieri a peccatore adversus juslum. Cum commina- donl, sed omnes eorum insidix adversmn panperfm tuf ei, cum furit adversus eum, cum silet voce, el diriguntur, sicul e i alibi dicitur \ quia insidiatur damat furore, cum justo molitur insidias, et omne licut leo in cnbili suo, inshiiaiur ut rapiat pauperem. malum excogilal adversum etim, tunc eiiam cor- Et qnia redemptio viri divilkc ejus tunl *, panpcr poraliier adimpleiur quod dicitur : Fremet super ulem sufferre non valel ininas, ideo diviles cfficiamur in spirilalibus bonis, id est in omni verbo, et in eum denlibu$ *ui$. Sed cum haec facit peccator omni scienlia, in operibus bonis, abjicientcs d i v i adversuio jusluro, Dominus, inquit , irridebi eum, tias peccaii, prospicienies non ea quae videmur, quoniam pro$picil quod venial die$ ejut. Qu?m diem sed ea quaeiion videntnr. Quse eniro videnlur diviliac, prospicil Doniintts pcccaioris? llluiu sine dubio, temporales suni; quae autcm non videntur, ajiemac cmn quarilur peccator, ei non eril. snnt. E l si in lalibus diviliis dilcscimus, vulnerari 8. Gladium evaginaverunl peccatoret, tetenderunt sagitiis non possumus peccatoruin. Reelingoeniur arcnm suum, ut dejiciant inopem et puuperem . Non enim sculo Odei, per Cbrislnm Dominum et Salquod omnl genere peccalores gladium babeanl corvaiorem noslrum, cui est gloria et imperium poralem, ged videamus ne forle sictit sunt qnaidam arma Dci, in quibua esee dicitur lorica jusiiiiae, ei saecula sx*culoruin. Amen.
a
1

gladitis spirilus, et sculum (idei, iia cliam sint arma diaboli, quibus indnlus cst homo peccator. cotitrariis igiiur inlelligaimis conlraria , et slatiiamus duos mililes armatos, unum militem 063 D > alterum miliiem diaboli. Et si quidem miles Dei habel toricam jusliiiae, sine dubio miles diaboli coRtrariam huic geril injuslilia? loricani. E l ei miles Dei in galea salulis coruscat, econlrario pcccator qui esl ntiles diaboli, galea perdiliouis indulusesl. Et si parali sunt pedes militis Cbristi ad Evangelii cursuui ei praedicalionetn, ecoulrario peccatoris pedes velociter cnrrunt ad efluudendum sanguinem, et calceamenia ejus, hoc esi prseparalio, concinnanlur ad malum. Habel ergo miles Dei sculumquoddam lidci, habcl et miles diaboli infidelitalis fCutuni. Ua ergo est gladius quidam Spiritus Rancti in his qui militant Deo; esl auiem etgladius maligni in bis qui mililani peccalo, quem gladiuni evaginare nunc dicuntur peccalores. Quomodo aa- tcm pulaudi sunl peccalorcs evaginare gladium? Dum jam impudenler c l absquc ul(o verecundix velamenlo iniquitatcs suas perpelrant, nec erubescunt, ac rcverenlur, nec lanquam in vagina nequiliam suam recondunt et conlegunt, sed superbo et elalo spirilu velul gladium quemdam denudant. Simililer etiam illud quod sequilur peragunl, id esl
ei

HOMILIA III.
De eodem ptalmo, ab illa parle : Vladium naverunl peccaiores. eeagi-

4 Superiore iraciaiu direbamus quxdam de gladio et arcu peccalorum, ei arniis Dei, et quia omnes bomines armati sunl; ei quod diximus oranes bomfnes, nunc adjiciam quod defuil superioribus, id est bi omnes qui peccare jam possunl, vel absiinere a peccatis. Infanies enim neqire Dei arma traciare possunt, ncque arma diaboli. Si qui aulero in vcrbo el aclu et cogitationc possuni jam scire quod rectum est, et viiare quod conirarium est, ipsi suni qui dicunlur omnes babere arma, et si quidem peccanl, diaboli arma habenl el iniquilaiis; si vero recte agunt, armis Dei dicenlur iuduii. Quod ergo
d i x i t : Gladium evaginaverunt peccatora,
9

letende-

runt arcum suum, explananles dicebamus secundum Apostolum qui dixil a conlrariis : Et gtadium *pintus quod esl verbum Dei quia peccalorum gladius
9

intenderunt

arcurn suum. Sed el jusli babentarcum,

baber.t ei sagiuas. Denique et una sagilla ipsorum csl Domiuus Jesus, ipse enim ait * : posuit me sicut uigiltam etcctam. Habenl ergo jusli sagillas, Psal. xxxvi, 42. ibid.f 3. * ibid. 14. x i n , 8. Psal. xxxvi, t4. Epbes. vi, 17.
T 9 9 9

essct spmluequi ipsis est nequatn, qui eos inspirat ad vcrba blaspheiniaB, ct iniquiiatis, e l lurpiludinis. Vcrbi causa, s i videas gentiles adversura se in dispulationibus dimicanles, et diversas contra se invicem impieiates dialeclica? anis versuliis astrucnles, potes lunc dicerecompelenter, quiagla* dium evaginaveruntpeccatores. Sedetegoqui dicor fidelis, si forte certamen mihi sit cum aliquo, etad iracundiam provocatus, abjecta mansuetudine proferain verba furiosa, et SDiritum mendaciis, et tomidis venenatisque sermonibus reiegam, meriio
3

Isa. XLIX, 2.

Psal. xxxvi, 14.

* Psal. x, 9. * Pror.

S E L E C T A P S A L M O S . IIOMIL. III IN P 5 A L . X X X V I .

1338

etiani ego tanqiiara peccator evagiitasse.gladium di- nes pessima? : os vcro ac labia eorum arcus quidam cor. Bonum igiiur primiim est ne habere quidem - est, quo dilalalo aique distcnto venenati cordis gladium peccati; secnndum ycro cst sallem non spicula jacianlur. Quod aulem ait in obscuro, comeum evagmare, sed recondere in vagina sua. S i enim peieiiter dicium est. Non enim isli lales in die, id proferatur gladiuede vagina, neque exerceatur, est in luce Dei iiicedunt, sed in tenebris ambiilanl, acies ejus obtundilur et aerugine consumiiur, et ei et in obscuritate maliiiae alque ignorantiae delileeemper cesset ab opere exlerminabitur. Hoc enim scunt. Quod auiem aagiltant reclos corde, id est Dominus eliam pollicetttr, ut exlenninet rompbseam, simplices el ignoranles inalilias suas. Sed puio qiiod i d est peccalum, iia ui uhra jam non s i l peccalor. bic sermo non lam de hominibus peccatoribus, Sed ei quidem verbi Dei pra?Yenimus hoc opus, c l quam de contrariis poiesiatibus dicaiur. llla? sunt i n hac viia posili faciamus in nobis inlerire peccaenim, quae in obscuro sagitlahl rectos corde. Protum, u i nunquain omnino a nobis, ncque per cogipterea crgo die noctuque vigilent bi qui rccto sunt lationeni, neque per opus, neque per verbum peccaii corde, quia illi quidem paraverunt sagiitas. Non gladius proferatur, non indigebimus pcense ignis dixit, jaculali sunt,sed paraverunt sagiitas; non sagiu aslerni, non lenebris exierioribus condetnnabimur, tarunl neque vulneraverunl, aed parani se u i sagitneque illis suppliciis quoft peccaioribus immineni B tent. Vides nos antequam vulnerenttir coinmoneri, subjacebimus. Si vero in hac vita conlemnimus ut nos ab illorum vulneribus defcndamus, ei omni commonentis noe divinae Scripuirae verba, elcurari custcnlia servemuscor nosirum. vcl emendari ejus correpiionibus nolomue, cerium 3. Volo eliam amplius aliquid in bis locis positus est quia manct nos ignis ille qui praparaiue est aperire, nc seroper de inferioribus loquar ad vos, peccatoribas, ei veniemus ad illtim 664 ignem in aed aliqnando quaedam eiiam superiora pulsemus. quo nnittscujusque opu quale $it ignis probabit . Considero ergo, quia sicut Salvator sagiila esl Dei, Et, ut ego arbilror, omnes nos venire necesse est sicul scriplum esi : Posuil we itcut sagittam ad illum ignem. Etiamsi Paulas sit aliquis vel Pe- electam; sine dubio aulem simili exemplo eliam irue, venit lamen ad illum ignem. Sed illi lales auMoyses in quo locuius esi Deus, sagiita Dei e s l : et d i u n l : Etiamgiper ignem Iranseat, flamma non ad- Cieteri prophetae et aposloli Ghrisli, in quibus Cbriuret it . Si veroaliquis similis meipeccator sit, veslus ipse loquebalur, cerlum esi quia persagitiam niet quidem ad ignem illum sicol Petrus ei Paulus, Dei vulnerabant eos el compungebanl cor eorum, ecd non sic iransiet sicut Peirus et Paulus. E l quibus semionem Dei loquebanlur, iia u t h i qui ab quemadinodum ad Rubrum mare venerunl Hebraei ipsis audiebant sermoncm Dei, dicerent " quia veneruni et yEgypiii, sed Hebraei quidein iransie- Vulnerata charitate ego tum; sic rursus econlrario runt marc Rubrum, jEgyplii autem detnersi sunl in quomodo Clirislus csl elecla sagilta Dei, sic ei A n ipso : boc modo eliam nos si quidem jEgypiii sutichrisius sagilia diaboli. E l sicul omnes in quibus mus, et seqaimur Pharaoncm diabolum, pracepiis Cbrislus loculus est, vel loquilur, secundum banc cjus obedientes, demergemur in illum fluvium sive similiiudinem propbetaB et aposloli eiiam ipsi sagit lacurn igneum, cum inventa fuerini in nobis peccata, 133 erant Dei, ei qtiicunque justus e l pra3dicator quae sine dubio ex precepiis elegimus Pharaonis. Si loquitiir vcrbum Dei ad salulem bominum consitmauiem sumus Ilebrsei, ei sanguine agni immaculaii mandam, sagitla Dei dici poiest: ila el omnes pec8UIIIIIS redempii, si non porlamug nobiscum fcrcalores in quibus diabolus loquitur, sagiUa? diaboli menlum nequiiiae, ingredimur quidem et noa flu- dici possunt. Si quando crgo te videris per cs pecvinm ignis. Sed sicut Hebraeis erat aqua murus caioris sagiuis diaboli vulneran, illius quidein m i dextra Ixvaque, ila etiam ignis erit niurtis, si nos serere qui se ad hoc opus exbibet diabolo minU faciamus quod de illis dicfum esl, quia crediderunt sirum : lu autem meinor esio lui, el arripe scutum Dco et Moysi famuJo ejus, id est legi ejus et manfidei, ui possis in ipso omnia tela ignila maligni dalis, et sic sequamur columnaiu ignis el colum- D exstingucre. Non solum aulem in verbis, sed in i a nam nubis. Haec monuimus repetenie* explanaciis diriguntur in nos lela diaboli. Si enim viderca lionem, quomodo gladiura evaginaverunl peccainulierem insidiantem libi, ut te dccipiat, nonne el tores. ba:cignilum lelum diaboli esl, cum libi i(a loquitur
1 1 9 t

2. Sed ne illud quidcm otiose Iranseundura esl, quod eiiam teiendisse dicuntur arcuui suum: quod non jam appositione contrarii sicul in caeieris fecimus, sed ex aimilibus absolvimns. lu decirno psalmo scripluin est quia Peccatore$ inlenderunt arcum, paraverunt sagittat in pharetra, ul sagiltent in obscuro rectos corde. Unde apparel, quod cor impii replclum esi velut pbarelra sagiuis venenalis. Sunt ergo sagilta* impiorum, eonsilia et cogilalio1 1

ul iu le ignem libidinis concilel? Simililer et $i quis te verbis amarisel asperis ad iracundiamcou* citel, nonne et hic ignituin jaculum esl maligni, quo inflammaris et inceiidcris ad furorem?Sed el si quis in aliud quoque le provocal et insligat, quod tu impalienier ferens in peccatum decidas, inielligo diligenlius, et adverte bos omnes jacula esse maligniignila, quibus reclos corde inflammei, vulneret ad pcccaium. Sed quod esl infclicius, paucas vidco
1 1

I Cor. , 13.

lsa. x u u , 2.

Exod. xiv.

1 1

Psal. x, 3.

lsa. ILIX, 2.

1 1

Cant. v, 3.

I3VJ

ORIGENE

!43

sagiilas Dei, pauci sunl qui ita loquunlur ut inflani- viialis abscedil. Et si audis d i c i in Genesi q o u meni cor audiloris, et absirabanl eum a peccaio, Sanguinem animarum veslrarum exquiram ab CSB el convertalur ad pwnitentiam. Pauci ita loquunlur fratre ei ab omni bestia, non putes quia de hocsaaqui auditoris corde percusso eliciani ex oculo laguinc magnopere praecipiat corporali, quanloo lie interioris bominis sanguine, i<J e s l de vila aoina crymam pcenilenli%, qui aperienles fulura spei l u el sanguine spiriiuali. Scandalizali enim animaesaomen ei magniiudinem futuri saeculi, ac regni Det guiseffunditur,cum ceciderilin peccatoin,el propier* gloriam proiesiantes suadere possint bominibns, ea dixil, qnia requirilur sanguis ejus a fraire. quse videniur contemnere, et expeiere quae non quare eiiam a beslia. S i (idelis est qui te scaodaliz* videnlur, spernere quae lemporalia sunt, et quae vii, fraler est, a quo requirendus esl sanguis luus. aBlerua sunl qiuxrere. Perpauci siinl lales, et ipsi, Fraler enim tuusesi, qui fudii sanguinem , si qif suni, pauci : per invidiam e l livorem ila ideo dicium esl, manu fratris requiram sanguinem. agilur ne omnino Tel pauci sint, ne vel prodessc Gum vero conlraria polestasfera e l nequam pernrcei aliquibus possint. Sagitiae auiem diaboli omnibominem, ei iniidelis est per quem insidiaiur, bus in locis abundani, omnis terra ipsis repotuerit fundcre sanguinem aniraae luae, i<l e?i pleta est. Popult orbis mililaris manus maxima ox parie s a g i u sunt maligni, uiiriam ibi tanlum- dejicere te in peccatum, bestia est per quam eiquirit Dominus sanguinem l u u m . Sed ei Ezecktl inodo, alque in illis prnsvaleret inimicus, ut illos propbeia cum dicil speculalorem se posilum domui 6 6 5 l liaberel sagidas. Nunc autem vereor qui si annunliaveril roinpliasam veij/e//eiiam eos qni inlns sunt, et meipsum vcreor ne Israel lera, reus non Gal sanguinis, s i non nunliaveni, forle diabolus adducat me in aliquod scandalum, el uialur me sagitia adversus animam bominis : reus sit sanguinis; ei i n !cge c u m dicilur, sibxc quia qui scandalizaverit aliquem sive in verbo, sive et Itaec fecerit, innocens c r i i a sanguine ; sinedubio eliam bic animae sanguineru designal, quieffunoiin facto, isle illi animae quam scandalizavit sagiila lur pcr peccaium. Proplerca ergo llmeaimisomnes, exstilil et jaculum diaboli. Et vide quid accidil ne forie sanguis alicujus qui scandalizalur, requinobis infelicius. lnlerdum nos pulamus dicere ad~ ratur a riobia, sicut propbela designal. Ihecopwversug aliquein, e i incaule pruferimus sermones, luii nos repeiere, ul plenius oslenderemus quomooc dum conlentiosius agimus, et quibuslibei verbis vtncere studemus, lunc diabolus ore nosiro uiiiur gladium evaginaverunl peccalores el lelenderunl velui arcu, per quem sagiitas dirigat et sagiiiei arcum suum, el quis cssei pauper quem dejicereni, recios corde, eos videlicet qui nos audiunt ca ^ et quomodo trucidanlur recii corde, vel quis esi sanguis eorum qui eflundilur. loqnentes, in quibus scandalum paliunlur. Et sicui 5. Nunc auiem videamus quid sit isiis peccaioDeus posuit arcum in nubibus ne Gat diluvium , el ribus qui baec faciunt, id est qui gladio diilxili ut lempesias desinat : ila econlrario diabolus ponit arcum non ut cessare faciat, sed ut suseilet uiuniur el jaculis maligni, quid de bis mrsuui tempeslates, u l serenitaiem conturbcl in anima, u l dicit sernio divinus : Framea, inquit, eorummiui in cor eorum, el arcus eorum conteratur. Framea pacem depellat, ut bella commoveat, et n l turbines genus leli esl, hoc nominc nuncupalum. Scniio/fcs cxcitel ac procellas. Gum cnim videris aliquem igilur isti, quos inspirantc diabolo iniqui et peceiv t i i s ei passionibus agitalum circumire et periurlores proferun!, inquit, adversus jusium, ut Iruri' bare omuia, nolo dubiles quod ille sagilla diaboii est, e l os ejus posuii arcum suum, et tetendit dent rectos corde, converlenlur adversiim ipsos sagitias verba cjua ut sagittent recios corde. Sed qni eos profertuit, ut illnc redeant unde procestfqui muniti sunt armis Dei, ab his lalibus rant. Sicul eniin diciiur ad justos et sanctos stolos a Domiuo : In quarxcunque domum intrapotuerunt vulnerari.
s s 1 8 9 u
1 0

domui; et $% /^ 4. Quod aulem addidil ut trucident rectos eorde , ^filiuspacis, pax vesiru veniet super eum; sinifiinus, cum euperius dixisset, ul dejiciant inopem et paupax vettra ad vos revertelur; sic e l bic ecooirano perem, junxil pauperibus rectos corde: quos pulo gladius iinpiorum qui evaginaiur ut irucidei recios quia simililer eliam Dominus conjungat in Evancorde, reverii in ipsos dicitur, el demergi in' geliis ; ubi cnim dicil bealos paupere, ibi eliam eoruin, aique arcus eorum confringi, dum Domiu* beatificat mundos corde, et nibil inleresse arbilror de insidiis eorum liberal jus(uii). inter mundos corde et reclos corde. Truddaniur 6. Melius est modicum justo snper divilias auiem boc modo. Si quis simplici iente ac desiderio venial ad Ecclesiam ut proiiciai, ut nielior se torum multas * . Secundnm liilerain conunuo eue simplicioribus quibusque ulilis admonitio csl * fiat, isle si videat nos qui mullo jam tempore in qua et prius dicenduin esl, quamvis liabeai e u a m fide sletimus, vel non recie agenles, vel cum oflenprofundius aliquid, quod si quis .capcre poiucni diculo loquenies, efficimur illi nos 'apsus ad peccapial. Quid ergo nos doceat liliera, vidcainus. 1 calum. Gum auicm pcccavcril, irucidalus e s i , et boc mundo conimuiicin soUiciludincni gem* sangnis aninia: cjus proiluit, onuiis ab co virlus
l8 1 8 l

veritis,

diciie : Pax huic

Gen. i x . Luc x, 5.

1 8 , l

Psal. xxxvi, 1 i . Psal. xxxvi, 10.

1 5

Maltb

v.

1 7

CCIJ. ix, 5,

1 8

Ezccb. m .

1 9

Psal. x*xvi,

15

1341

S E L E C T A IN PSALMOS. IIOMIL. III IN P S A L . X X X V I .

e i j u s t i ei injusli, ui habeant quse ad victum neces- Melius cst ergo boc modicum Gdei justo super divis a r i a sunl. Sed jusli quidem non tam propensi iias peccalorum multas , quas babenl in eloquentia s u n l erga sollicitudinem viclus, quam enixe gerunt ac sapieniia bujus saeculi, deslruilur. Tamen si potuerit quis et diviiias babere, et non peccalojustiiiaB curam, ila ut eiiam si eis qiuerenda suui rum babere divilias ; sed eongregare aliqiia de quae ad victum necessaria sunt, absque injuslilia lbesauris Moysi lcgislaloris, alia etiam de censu quaeraolur, ut ipse quaestus eorum qui quolidiano acquirere prophelarum, de Isaia, de Jereqita, de necessarius esi, cum omni juslilia fiat. Injusli Ezcchiele, perscrulari quoque secreia Danielis, v e r o nihil curant de justilia, scd omnem curam in cselerorumque prophctarum recondiios c l obscuros lioc impendunt quomodo acqiiirant; in hoc eorura penelrare tbesauros; islejara nou conferiur sapienomne etudium est, quomodocunque et qualiacunque tibus bujus mundi, ut roelior illis dicalur, sed illis lucra eaptare : non quaerunt si bene acquirant, si magis exaequalur qui d i c e b a n l , quia divites facti c u m jusiitia : non sunt sollicili ut judicio Cbrisli invenianlur possessiones eorum cum justiiia quae- esii* in omni verbo el in omni scientia; et qui deslruentes bujus mundi sapieniiam, el velut victosilie. Quomodo possunl baec facere, qui agrum ad res ejus effecli dicunl se paratos esse ad capiivani g r u m conjungunt , et villam villae appropiant, d(MTi omnem intelleclum exlollenlcm se et erigenu l aliquid 666 proximo auferant? Cum ergo lem adversus scienliam Cbrisii. Etsi quidem ille unum e duobus iicri necesse sit, id esl aut inulia sit quein superius diximus imperilus el idioia, sed acquirere cum injuslitia, aui modicum cum jusliiia, fidelis el tiinens Deum, melius esl modicum illud Melius etl inquil * , modicum ju$to> $uper divilias fidei buic jutto super divilias peccatorum multas, veccatorum multas. Et vcre quasi spcciali quodam quas cum hujus saeculi sapiemia coinpararunt. lilulo mulue cliviliae in iniquitaie censenlur. Undc Super ambos auleui ietos est qui dives esl in verbo e l ego arbitror Doniinum et Salvatorem noslrum, Dei el scienl:a~veriialis , id est qui secundum Pauqnasi vere Deum et Dominum Mammonam iniqtiilum dives est in omni verbo ct in omnl scienlia, lalis pronunliasse cum d i c i l : Facite vobis amiet nibilominus dives est in operibus bonis. S i cos de iniquo Mammona. Haec secunduin liuerani. aulem vis scire quid est diviiem esse in omni Videamus nunc si quid eliam secreti conliueal verbo, breviter le doceljo. Incipe disculere a primo sermo. Sunt mulla et diversa sludia iitlerarum in verbo Geueseos, inde iu vcrbo Exodi, posl haec in boc mundo, ut videas quamplurimos incipienles a verbo L e v i i i c i , iu Numeris, in Deuleronomio, grammalicis ediscere carmina poetarum, comoedilesce de Jesu Nave, diiesce de omnibus simul diarumque fabulas, tragoediarum vel commentilias vel bonorificas narrationes, hisloriarum longa ac judicibus, et jam inde per consequeiiliam de sindiversa volumina, lura deindc iransire ad rbeiori- gulis quibusque Scriplura divinae Hbris usquequo pervenias ad evangelicas aposiolicasque diviiias. cam, atque ibi omnem fucum eloquenliaa quaerere, Nam verbi causa, si quis uni verbo Psalmorum post baec venire ad philosopbiam, perscrulari diaoperam dederil, el inlcgrum psaUenutu cuni voluelecticam, syllogismorum nexus iuquirere, mertsuras rit canil, dives esl quidem, sed non in omni verbo georoelriae perientare, astrorum leges ac slellarum alqueomni scientia, sed esi dives in solo verbo cursus perscrutari, omittere quoque ncc musicam; Psallerii. Vel si quis evangelicai aique apoalolicx ei sic per omnes islas erudiii tam diversas el varias leclioni studium tribuat, ei in mandalis Novi TesUdisciplinas, in quibus nibil de Dei volunlaie cognomenti semeiipsuin exerceat, dives est et h i c , sed verunl, mullas quidem, sed peccatorum diviiias non in oinni verbo, nisi evangelico lanlum et congregaverunt. Videas aulem uuum do Ecclesia aposlolico. Si vero polueril Novuni ac Velus Testaimperiium quidem in verbo alque eruditione, sed mentum pari studio ediscere, aique ex omni ejus fide ac limorc Dei repleium, qui propler limorern erudilione instrui, iia ut paratus sit reddere raiioDei in nullo audel delinquere, sed verelur omnino nem de singulis quibusque qua3 scripla suut, et aperire os suum, ne forle sermo malus procedal vilain suam secundum verbuni verilatis ejus quae de ore ejus, el observal eliam in minimo delinin Scripluris conlineltir aptare; isle vero dives est quere, a quibus observare se non polest iile qui in omni verboel in omni opere bono. islas puto dives est in hujus mundi sapicnlia. Hos igiiur sibi esse divilias de quibus dicitur " : Redempiio animo! conferens sermo divinus a i l " : Melius est modicum viri propriw diviiieeejut. AMws ergo modicum juslo ju$lo, $uper dimlias peccalorum multas. Ut sunt super dhitiat peccalorum mulitu. divitiae peccatorum, sapientia bujus nmndi, in qua 7. Quoniam brachia peccqtorum contereniur . divites sunt et abundanies in eloqucnlia, nec lamen Quomodo potest boc secundum liaeram stare, se per haec cominere praevalem a peccato. Modietiamsi aliquis vim facere conelur per imperiiiara ? cum autem jusli est, qui babel fidcm lanquam Sunt mulla in Scripluris ita pcsiia, qua? eiiam eum granum sinapis modicam, sed vividam el vebemenqui valde brulus est ct sicrlit, movere possunl, iino lem, per quara se communii el conlinet a peccaio.
,e M 8 % n r D , 8

" Isa. v, 8. " Psal, xxyvi, IG. , 8. Psal. xxxvi, 17.

i 8

"

Luc. xvi, 9.

1 8

Psal. xxxvi, 16.

1 6

1 Cor. i , 5.

1 7

Prov.

4345

ORICENE
3 6

1541

cogere ut nccesse habeal liltera derelicla atl intel- quis autem ignorat, ignorabilur Et in Evaogtti nbi dicit Dominus ad peccalores : Nescio *#, eeium conscendere spirilaleni; sicui el nunc faciunt di&cedile me operarii iniquitatis. S i c u l ergo <i bracliia isla peccaluris, quibus imininere coutrilioalibi dicilur : Cognotcil Domnus qui $umi ejmt. ncm comminatur. Sed el in alio loco dicil : sic bic non impioruw, sed i r a m a c u U t o n u n dtet Contere brachium peccatoris et maligni. Quid ergo? cognoscere dtcimr Dominus. Digni er.int s o e t u i i brachium islud corporeum peccaioris et maligni Domini immaculalorum dies* Sed et h o c s e e a n d u puiabimus conterendum? Non facile boc accidere liueram ueecio si possil consequetiter c x p o a i . Qm idemus. Sed si iniueamur quoiuodo cum elati fuecnim possunl esse dies immaculalorum, q i aeo rtnt in superbiam peccalores, et arcua suos sinletiam peccatorum ? cui hujirs soeculi dies a n paraverini, et sagitlas i l l a s 6uas, de quibussupeeauemque sit oronibus, alque in eadein s i v e j o s u , vius diximus, leienderint adversus juslos; cufti sive peccatores simul lucc vcrsenwr : sicut et ipsc Jwec omnis eoruni intentio Domini fuerit virlute Dominus de Palre dicit **, quia solem suum juba desirucla, aie nierito dicitur bracbium peccaoriri sttper bonot el malo$. Quoroodo ergo h k vdot loris essc contrilum. Vel alio modo quoniam exccplum aliquid et segregalum i m m a c v l a l o r B B 6 6 7 manus el bracbium operis est iudicium. S i dies cognoscere dicilur Dominus? Sed videamusoe ergo videas percaiorem ad opus bouum, ad opus forte unusquisque propriam sibi ipse faciai diem. lmsericordiaj non exlendeniem manum suam, Et si quando abjiciemes inendacium loquimur *eabsurdum non erit dicere bracbiiim ejus esse conritalein cum proxiino noslro, in v e r i u i i s dic ct tritum. Sed bujusmodi coruritkmem nou a Deo, verilalis luce vcrsamur. Similiter e l cum relrahtsed a diabolo Geri credendum esl. Ipse est enim nius nos ab iis qui oderunl fralrcs, e i in lenebris qui conleril et conslringit bracbta peccaiorum , ire ambulanl, et in dileclioiie fratrum permanemiis, ad misericordiam exlendaniur. Fit ergo qurcdam dies nobis faciinus cbarilaiis. Sed e i cuoi j u s l i i i a conlritio peccatorum a Deo, cum tnsidianies eos cusiodimus, el cum visitames viduas aique orpbajtisto destruit et delerret; quaedam vero a diabolo, nos in iribulatione sua, immaculaios nos cuslodicum boni operis sludia velut vinciis ei coniriiis mus ab boc saiculo, inimaculatorura nobis ipeis fainfidelium bracbiis impedit. E l est alia contrilio, cimus dies. Et isli suul dies quos nosse diciuir, quae a Deo quidcm concedilur, iuiplelur autem a quando cognoscil dics immaculaloruru. Veruni si diabolo, i l l a de qua dicebat diabolus ad Dominum : Verumtamen immilte manum luam et lange sacraliorem adbuc sensum in hoc loco YOIIIIBB*
9 9 9 , T 3 0

omnia quce habet, nisi in faciem te benedixeril, et C perscrulari, possumus dicere quia dies a u *unl bujus sseculi secundum quod scripium esi : Qselum accepil eum in poieslale. Unde et ipse Job niam die$ mali sunt. Dies autem boui alii s u n l , qoi ail : Manus enim Domini est qua> contigii me. 8 . Suffulcit auiem justcs Dominui Qui intirmi et ipsi immaculalorum sunt, qtios Dominus cognoscit, \n quibus et baereditas eorum in aeterouuo eunt et fragiles, opus habent suffullore. Ubi ruina manet; lunc sine dubio cuna justi bajredilrtieai caimminet et lapsus, ibi quaerilur suiTultura. Omnis picnt vitae a?terna3 consequemes quae oculus %M aulem bomo quantum ad bumanam fragilitalem vidit, nec auris audivil, nec in cor hominis ascemdit, spcciai, et infirmus est ei promplus ad lapsum. E l qucc pueparavit Deu$ diligenlibus $e Illi surii iinin lioc qiiidcm psalmo scriplum esl, quia juslos maculatoruin dics, in quibus non isie sol qiieiii ocsuflulciat Dominus, el iu alio dicil " : Suffulcit Dominus omnes qui cadunl, et erigit Dominus omnes casus cxcipit, et cujus nox succedens luineo inlerielitot. Tanlum cst ut nos expergicamur aiiquando mit, sed sol justilise lucebit, qni nociem nescui, qoi lumen neternum s i l , sicul scripuim esi , qub elcvigilemiis, ul si quando per iiifirmiialem casns aliquls immiiiel, deprecemur Dominum ul miltal ipse Dominus erit eis iux sempiterna. nobis verbum suum el sapientiani suam, qua? suf10. non confundenlur in tempore maio * . Soli fulciai casuros c l erigal. ^ jtisli non confundeulur in tempore malo. Tewpas
3 > 3 1 9 u

9. Cognoscit Dominus dies immaculatorum, et hwredilas eorum in wternum erit * \ Secundum Scripiuras, sicui in niullis locis observavinius, Dominus non omnia cognoscit, sed sola illa qu3 bona eiinl; mala aulem dicilur ignorare, non quod vere aliquid sit quod ejus scientiam laleat, sed ea qua? iudigna sunt noiione cjus, dicilur ignorare. Quod ostendinius eiiam de Scripturis, cum dicit Aposielus : Si quis in vobis propheta, vel spiritalis, cognoscai qua: scribo vobis, quoniam Domini sunt. Si
3 1

auiem inaluin bic lempus judicii noiuinat, proptcr mviltitiidjnern peccaioruin, el eorum quos saen tonnenta suscipient. Tuuc ergo in tcinpore resurrecliuhis cuni omnes resurrexerinl, et a l i i resurgeni i n vilam sclernaro, a l i i i n eonfusionem aHernam, nmc, inquil, jusii non confundentur, quia nibil diguum ronfusione in eorum actibus inveiHetur. Addil aulem " ; Et in diebus famis saturebuntur. Inquircnduni priuio esl qui suit dies faiuis. Comniinalur in quodam loco Ocus per propbcun,

Psal. x, 15. 5 " Job. i , 11. Job. , 21. " Ps. x x w i , 17. " Ps. CXLV, 8. Cor. xiv, 57,58. Maltb. , 25. II Tim. n , 19. Matib.v, 45. Ephcs. v, lb\ lsai. LX, 19. Ps. xxxvi, 19. ibid.
3 8 3 7 3 8 3 9

a%

Ps. xxxvi, 18. " I Gor. . .

SELECTA IN PSALMOS. Ecce d\et vcniunt, dicil

IIOMIL. 111 IN P S A L . X X X V I .

1310

Dominu$> et nulem quia jtisius crai, nesciebai famem. Sic crgo e l dicil " eliam si fames veniat aliqunndo, quod Domtnus immUtam famem stipcr terram, non famem panis, non praslel Ecclesiae suaj! si quando lamen accitteque *ilim aqua* sed famem ad audiendum verbum dai, qui liabel iniellectum et excrciiium in mediDei. Et circuibuni ab oriente utque ad occidentem, talione verbi Dei, et constiiuit mcdiiari in legc ul audiani verbum Domini, et non itmnient. Isii ejtis die ac nocie, atque exercerc se ad imelleciuin s u n i ergo diee, ei istud esl tempus faints, cum non sunt qui verbum Dei loquanlur, sicut el fames nunc spiriialem percipiendum, inveniet in illis panem illtim qui de coelo descendit, et fiet ei sermo Dei esl apud Judaws. Nusquam enim propbeia?, imsquam abundans eibus, el proflucus potus; el non solum sapiena, nusquam prudcns aestiinator, nusquam quiiiqiiagenarius, rtnsquam sapiens coiisiliarius, cibus ct potus, verum si profimdiora sacramenia mysticie inlelligenline polucril pcrscniiari, erimt nusquam intelJigcns audilor, omnia abstulii Deus a Judaca et Jerusalem. Sed et in nobis melus est ei sermoncs Dei dellcia?. Potesl eiiam alio modo iu boc loco profundior sensus aperiri. Dominus c i ingens, ne forle eliam nobis immincal fames. Sic%

ut eniro illi de quibus supra diximus, legendo 6 6 8 Salvator a i l : Veniet nox quando nemo potest legem et faciendo incurrerunt in hoc u l verbi ^ operari. E l boc dicil de illo tempore qtiod c r i l post hoc sa?culum, leinpore quo unusquisque pro malis Oei famein paiereulur, et auferrentur ab illis otnnia suis recipiet poenas. Tunc ergo dicil noclem illam Dei dona quassupra dixlmus, el mandaium osl nufuluram, cum jam ncmo potest operari aliquid, sed bibus (prophetis scilicel) ne pluercnt super eos nnusquisque lunc pascilur ex opcribns suis quw pluviam verbi Dei, verendum est ne tale ctiam aliquod nobis correplionis inducaiur genus : scd ma- bic posilus operaius esl. Cum ergo nox fuerit, nemo opcratnr in illo lempore : cum peceatores supgis efficiamur non audilorcs legis lanlum, sed ct factores, ut mandel Dominus nubibussuis, non imi, pliciis aflligenlur, crit siue dubio fames bis qui nullos fruclus boni operis collegcruni. In illo auneque duabus, sed pluribus, pluere supcr nos plulem famis tempore, salurabunlur jusli, ex frucliviam, ui in Eoclesia propbeta? duo vel trcs dicani, bus scilicei jusliiiae sune. Sieul eniin in deserlo sej. et caeieri examinenl : et si sedenii revelaium diebus colligebaiu manna in scxla amem dic foerit, prior laceat, ut plures fiatit opcrarii inconnon unius diei modtim, sed quaulum sufliceret in fusibilcs recte traclantes verbum verilalis, ut dicat crasiiiium colligebanl, et unusquisque edebat ;a unusquisque docloruni el praDdicaiUium verbuin die Sabbali, quae collegerat iu die sexla ; ila e'.iam Dei secundum Paulum : Ego planiavi, et ille r i gavil, sed Deu incrementum dedii. Ha2C aulem fienl, G unc velut sexla quaedam dies pulanda esl Dumini nostri Jesu Christi adventus, et leinptis hoc dispensi nos qui rigamur a nubibus et audivimus verbum saiionis ejus, quam passione sua boc in saeculo Dei, afferamus fruclus ilfos quos enumeral Aposioprocuravit. Et idcirco duin in die sexia sumus, lus , id est, fructus spiritus, qui sunt gaudium, colligamus manna dupliciier, nt suflicere nobis cltaritat, pax paiientia, longanimitas, et oaelera his similia. Qtios fruclus si moramur afiferre, veren- possil dum adveneril vera Sabbali observatio podum est ne mandciur nubibus obsiruere a nobis puli Dei. Si enim non collegerimus duplices ciboe, qui nobis el in prassenli saeculo sulliciant et in fuimbres suos, et iucipiat unusquisque sanctornm luro, in diebus famis non salurabiiniir. Sic eiiim facere illud quod scriplum esl : Qui auiem ititelcum justi salurabuniur in dicbus famis, peccatvligityin lempore illo sedebit el tacebil, quia tennms rcs, inquil \ peribunl; inimici autem Domini slatnatum ett. Sed meminisse debemus bisloriae a..iilim ut honorificali fuerhtl et exaltali, deficientes ut quorum de fainis tcmpore, quomodo justus in fumus deficient. Docel nos sermo divinus quabs tempore famis saluralur. Coiiveiiiens pulo fuiucs erat lemporibus Elisc propbctx qwando clausum sinl bonores bujtis sujculi. Cum cnim videris illum
8 8

8 8

% T

4 8

est coelum annis Iribus el mensibus sex. lunc accepiis illius provinciae rascibus lumidum, aliuui populus quidem pericliiabatur fame, sed Elias non consulatibus daium, alium diversis magislratibiis paliebalur famcni. E l lunc qutdem pascebalur ab elevalum, cura ergo omnem isiam videris elalioangelo , quando et abiit in virluie escai illius, et ncm, considera quia delicienies sicut fumus deiipermansit quadraginta diebus el quadraginla nociicienl : recordare eliam quantos iu hi& bonoribus bus; nunc anlem corvis minislranlibus pascebavideris, et usque ad le quania eos fasiigia cotil u r , cum ei iu maiulino pancs deferrcnl el ad scendisse memincris, et vid si non omnes beue vesperum carnes, et iterum referlur bibisse aquam posleaquam exallati sunl, dejecti denuo e l prode lorrenle Coratb, et venisse in Sarcpia Sidoniosiraii sicul fumua defecerunt. Inimici autem Domirum ad mulierein viduam famis tempore, etquia ni stutim ut honorabunlur et exallabuniur, defictenjusius erat, non est passus inediam famis, sed tes ui fumus deficient. Econirario vero amici l ) o ubique ei abundantia praeslo erat; aique uno eo- mini slatim ut contempti fuerint et despecli et ab demque lemporc erat peccatoribus fames; Elias bomiuibua humiliati, a Deo exaltabunlur et e r i M 8 f v

" Amos vii i , 11, 12. " I Cor. xiv, 29. " I Cor. m , 6. Reg. xvii. 111 Reg. xix. 111 Reg. xviu Joan. i x , 4.
w 81 8 8

% 1 88

Galat. v, 22. " Amos , 15. E x o U x. Ps. xxxvi. 20.

8 V

III

1347

ORIGENE
8 8 8 i

gcultir : quoniam omni$ qui %e exalial humiliabUur, vos : Ite, negotiamini usquequo redeam. El*li et qui se hnmiliat exnllabilur . Ium sorvum qui pecuniam mulliplicare confenp* ral dicit \ quia Oportuit te pecuniam meam 4* 11. Post haec adduntur qti&dnm quae non parva nummulariis , et ego veniens exegissem eam % indigent expositione, ail enim : Mutuabitur peccator et non reddet, juslus aulem miserelur et com- cum usuris. Iste est peccator q u i imnuauireue modat. Etiam hoc si secundum Iilleram accipia- solvet: jusius autem acceptam pccuniara restit rnus, non videbitur verum. Mulli elenim peccalo- cuin usuris, hoc est acceptum Dei verbum cts res muluo accipitmt pecuniam et reddunt cnm fc- operibus repraesenlat. Audis sermonem decasiiuii collaudas doclorem, amplecleris doctrinam, ad&nore, Ua ul et ipsi inlcrdum Iticrum ex pecunia quam sumpserant ceperinl. Definit autem hic Pro- raris magisteriiim , per baec suscepisti pecoDus phela dicens : MutuabUur peccator, et non solvct. casiitaiis. E l si quidetn peccator es, egressu Sed si inlclligas quis est qui feneral, ei quis est clesiam inseris le neguliis saecularibus, excifuid qui accipil fenus, et requiras quis est peccator(J69 lascivia , subsequilur teinulentia , corruplornin teminum malcfida colloquia, oblitusconttnaoorc&iin qui non reddit pecuniam quam sumpsit, inleiliges quse a doctore susceperas , quse laudaveras, < ? conscquenliam habcre quod scriptum esl. Verbi
6 t 0 6

gralia, cum docel Paulus et assisluni ei audilores, adiniralus fueras, el ad impudica rursum derolveri Paulus est qui pecuniam fencrai dominicam, ati- scorla , et effeclus es pcccator, qui mutuauiso dilores aulem sunl qui ex ore ejus pccuniam verbi verbum castilalis et non reddis opera casiiuits. Siinililer el si audieris verbum justiiias io eccksh, siiscipiunt feneraiam. Et si quidem juslus sit qui suscipial ab eo pecuniain, reddel integruin fenus egressus es foras, occurril l i b i vicinus cujus igdet dicei: Quinqtie mnas mibi dedisli, ecce arquisivi lum concupieras, et conlinuo oblilus eoruro qia diclasunl, ui cupiditati tua? salisfacias invadisqor alias quinqwe . Si jnslus est, d i c i l : Quinquc lalenla rnihi dedisli, ecce liabos dcccm; vcl, Duo ta- alienasunl, etsic mulualus de jusiiiia pecui(ia;B reddis usuras, operans gesia jusiilia?. Sic ergo ei lenta mibi dedisti , ecce habcs qualuor *. Si vero de singulis quibusque mutvatur peccatorei non& peccalor est, suscepto Dci vorbo non operalur ex eo opera mandaii, et non rcddit usuras, sed con- vet, justus autem mi$erelur tl commodat . Noo sopumit omnia quan accepit in fenus. Ecce c\ nunc lum , inquii, feneral jusius , boc est non SOIOD vos omnes quibus bxc loquor , pecuniam accipiiis prxdicai verbum, hoc esi non soiuin docei imperifeneratam verba mea, ba?c pecuuia Doniini esi. los, verum eliam miseralur infirmos. Sequilureoin Aut si dubilas, audi Propbelam dicenlem , quia exemplum Domini dicentis ; Misericordiam mb FAoqnia Doniini elequia casla, argentum igne proba- ' quam sacrificium. tum terrce purgatum septuplnm. Si ergo male doceo, 12. Quia qui benedicunt eum, fuereditabuni ittpecunia mca reproba esl , secundum illos quibus ram; qui autem malcdicunt eum exierminabwuur' . diclum cst \ argentum vesirum reprobum. Si auQui benedicunl eum, id esl qui benedicunl jusioni, tcm bene doceo , pecuuia vel argenium non est haereditabunt lerrarn. Quam terrani illara bonani, metim, sed Domini est, et probalum est. Licel ergo lerram mullam ba?reditabunt illam Uueniem Iacet mihi fenerare pecuniam Domini, nicam auiem pro- mel, ubi sunl bona ilia quse vere bona sunl, iUam priain pecuniam non licet, quia verbum Dotnini possidebunt qui bcnedicunl justuin , maledkeais probibet bumanam pecuniam fenerari. Quae est vero euni exierminabuntur. E l vobis parum videcfgo bumana , ct quae Domini pecunia? Ego puio lur iniordum inale loqui de sanctis, el perleyefcl quod Valeniini sermo bumana pecunia est et repro- Tobis diccre de servis Dei, Ille lalis el lalis cst, ide b a , et Marcionis et Basilidis pccunia humaua est fingit, ei ille saeculum diligit, ille autem imposior ct reproba, ei omnium bxreiicorum sermo non esl est, non audis quia qui maledicunt juslum, exierprobala pecunia, nec dominicam integre in se haminabuntur? Aut si boc parum vobis videiur, aabel figuram, sed adulteram, qtiw, ul iladicam, extra dile alibi Deum dicenlemadjustulll* ' :/w ' ero immicis tuis, el adversabor advertariis * inonetam ila figurata e s l , quia exlra Ecclesiam Videiis qnanli periculi sii inimicari juslis, vel eomposita esl. Si autem videris aliquem non sua loqui de sanciis. Si enim vere crediinus ilbd fl ^ propria, sed Dei verba proloqueniem, qui vere audeal dicere : An probamenlum qucerilis ejus qui dixil Dominus de unoquoque servoruin suorum in me loquiinr Christi, scilo quia isie fenerat qui- <piia Esunvi, el non dedistii mihi manducare, eltf dem, et non suam, sed Domini pecuniam fenerat, quaa addit ei dicil, quia qui uni ex minimis v&* el facit illud quod scriplum e s t : Toia die misef e c i l , mibi fecil, consequens est ut el hoc dicat: retur et fenerat, babens auctorilatem fenerandi ab Qui maledicebatis inibi, deirabebalis de uie, el falsa ipso sibi meo Deo Jesu Gbristo datam. Ipse esi enira conira me loquebammi, el accusabaiis me. Et si Dominus qui in parabola data pecunia dicil ad serxerimus : Doinine , quando tibi maledixiffl
8 7 e w > 0 M 1 f 8< 8 6 BI CB, 00 8 1 8 8 s aBl

Luc. xiv, 11. Psal. xxxvi, 21. Luc. xix, 18. Mallb. xxv, 20 et 22. Psal. xi, 17- ^ 3. * 11 Cor. , 5. Psal. xxxvi. 26. Luc. xix, 13. Mallh. xxv, 27. Psal. xx^i, ^ Mallh. ix, 15; Ose. v i , 6. Psal. xxxvi, 22. - Exod. xxm, 22. Mattb. xxv, 42
6 t 6 3 6 k 8 8 8 6 6 7 6 8 6 9 7 0

8 8

8 7

8 8

0,

SELECTA LN PSALMOS. HOMIL. IV IN P S A L . X X X V I .

71

10

quando deiraximus; aut quando falsa conira le oalorum sndes, tum dcinde scrupeas nequiiia? caicuii sumus? tunc dicct ad n o s : Amen dico vobis, tes, ei lubrica ct prarupia vitiorum. Cum vero baec quia quod fecistis uni ex meit minimis, mihi feeiiam evaseril, semper ad ea quae in antea sunt so cisiis. Sicut enim dantes manducare uni ex istis exlendens , minus reslal malilise et omne quod mihi fecislis, et dantes bibere uni ex istis mihi de- proficit viae ; si tamen incedendo caulius gressus dislis, et sicutinduenles unum ex islis,me induislis; siios obsenraverii ne labatur, ut singula quaeque digrediens malhise loca, iia ut non offendai pedem ita maledicentes uni ex isiis, mibi maledixislis, et suuru in ea, secundum hoc quod in Exodo scriptum &i benedixislis vel bonoraslis unum ex his , mihi benedixislts, et me honorasiis, sicut et alibi nibilo- est, videre possit visionem magnam. Nerao enim adbuc qui in maliiia e s i , nec digredilur eam et minus d i c i t : Qui vos recipit, me recipit; et : Qui iransit, poleril visionem isiam magnam secreiorum ros spernit, me zpernit. Proplerea ergo contineaDei, scieniix scilicel et sapientiae, conlueri. Magna mus linguam nosiram, et servos Domini admiremur, ergo esi visio, cum puro corde Deus videlur. Mact benedicamus juslos, el nunquam deirahamus de gna est visio cum puro corde verbum D e i , el saeis , nec aperiamus 6 7 0 ostrum ad male lopienlia Dei qui esi Chrislus ejus agnoscitur. Magna qtiendum, ne forte exlerminemur, sed benedicamus,
t 19 0 8

VA.V..

. . . . ,

r>

* l agnoscere et credere in Spiritum sancium. Magna ergo haac visio scienlia Trinilalis esi. V e rumlamen etiam Moyses tunc videbat in Exodo sxcula saeculorum. Amen. visum magnum, el angelus dicitur qui videbatur in HOMILIA IV. rubo in igrie , et magnam eam visionem appellat. De eodem psa.mo, ab Wa parte : t Apud Dominum Intelligebat enira quis esset in angelo. Coniinuo degressus hominis diriguntur.t uique dicil ad Deum : Ego sum Deus Abraham, Domino, inquil , gressus hominis diriguntur. et Deus haac el Deu$ Jacob. Vide ergo quain maEt atibi in hoc psalmo dicil de g,ressibus jusli hoc gna sit visio liaBC , quamvis ei hoc ipsum sil m a niodo : Lex Dei ejus in corde ipsius, el non riip- gnum scire quod Deus facit angelo* suos spiritus, plantabuntur gretsus eju*. Sed el in sepluagesimo ei minisires suos ignem urentem . Et nunc quisecundo psalmo dichur : Paulominus effmi sant dem Moysiadhuc pascenli pecora Jetbro soceri sui, gressus mei. Gressus ergo a gradiendo uominaniiis, ei gradienti ve) transeunli ab bis, magna esl visio secundum illud quod in Exodo scriplum est, quod ba?c, in qua ei angelus dichur apparere. Si autein Moyses vidit flammam ignis et angelum,cum rubtis eliain inare Hubrum iransieril, el coluinna eum nuarderel quidem, sed non comburerelur, et d i x i t : C bis obtexeril, el fuluri bapiismi adoraverit sacraDigredien* sive iraniien* videbo vuxonem magnam menta, tunc etiam majorem visioucm poierii videre. hanc. Ex boc ergo loco occasio nobis dalur intelliIngredietur enim caliginem et lurbinem , ubi esse gentiac eorum quae habemus in manibus. Igilur de ipse diciiur Deus, ubi scriptum e s t , quia Moyses bis quai in Exodo scripta meiuoravintus, id est, disolus accedebat ad Deum , caiteri auiem a longe grediens videbo visionem istam magnam , audivi slabant. E l in lanium per islas magnas Moyses quemdam de sapienlibus ante nos dicenlem , cum proficit visiones , ut dicerel ad Deum : Si inveni, i n q u i t , graliam coram te> manifesla mihi leipsum. cxplanarel bunc locum, quia non est possibile prius ut evidenter videam te. E l tunc audit a Deo , quia videre visum magnum, id est intueri atque perspicere niagua mysteria sianli in conversalione ei Ponam le in foramine petrce, petra aulem erat Cbrislus : ut per foramen brevissimuni videas posieaciibus raundi liujus : sed iransire oporiet prius riora inea, hoc esi, ut ea quae in novissimis lempoab bis, el transcendere omnia saccularia, et sensuni ribus implebunlur per assumptionem carnis, agnonosirum ac meniem liberam ficri, et lunc ad ma~ scas: Faciem aulem meam videre non poteris . gnarum et spiritaliuin rerum intuiium pervenire, et ita demum visum magniim videre. Hunc quidem D Sed digressi per quampluriroas visiones, redeamns nunc ad boc quod proposuimus de psalmo , quia ille explanans locuin quae supra memoravimus Domino, inquit grestus hominis dirigunlur. Suenarrabal. Nos vero quibus studium est secunduin pra exposuimus quomodo Uer quis ingredilur ad Scriplur monita , verba sapienlium laudare , et virlutem: quoniam qui iier agil ad virlulem, rouha addere ad ea, possumus ad bacc quae ille dixit lale snnt quae digredi babet et transire. Ergo el tu qui aliqnid addere. Unusquisque qui iler agit ad virluad Cbrislum lendis , qui est Dei virlus , digrederc tem, proficit in ambulando, ut paulalim per mulios luxuriam, scorla, adulleria, digredere furla, falsa profeclus itineris perveniai ad eam. Iler ergo agens testimonia, tum deinde digredere et avariiiaoi, ei et velul quibusdam passibus gradiens digreditur omnem pecuniae caeierarumque malarum rerum coi> semper, et iransil ea quae explicuil, ac posteriora cupisceniiam, digredere mendacium, digredere Iri omiitens ad ea qua? priora sunt se extendil. Digresliliam saeculi. Nisi baec omnia digressus fueris , diens ergo iransit primum locum maliliaa, et inde visionem illam magnam Domini videre non poleris. proficiens passibus et ingressibus transit alias pec7 8 n 9 7 8 T 9 7 6 7 7 80 8t 8 t 8 8 7 1 7 7 3 3

nt et nos benedictionem consequamor per Christnm Dominum nosirum , cui est gloria el poteslas in

V I S ,

Mallb. xxv, 40. Matlb. x, (0. Luc. x, 10. Exod. , 3. l d e m , 2, G. <Psal. cxm , 4. ibid. 23. Psal. xxxvi, 3.
7R 7 9 e i

7 1

7 3

* Psal. xxxvi, 23. ibid. 51. Psal. LXXH, % Exod. xxxiii, 13. ibid. 22. Exod. xix.
8 ! 8 8

7 8

7 8

f 51

ORIGENE
ttl

Suiil ergo qtitdam in nolits gressus c l pcdcs, quibus eju$ . -Ibi dixil quia dirigunlur gressos horoiiH: iier lioc agimus , MIUL gressus inlerioris hominis Domino, hic quia non s i i p p l a n u b u n l u r grtas quibus ambolai-e possumtis per illam viam quae di- justi, quia Dominns, i n q u i l , confirmai manum cit : Ego sum via , veritas et vita. IIoc ergo Uer alio psalmo, id esl in s e p l u a g e s i m o secundo, * ageniibus miillis grcssibus ulemhim est nobis cil : Mei autem pene tnoti sunt pedei. QK id ipsum videtur inlelligendtim s i m i l i t e r . ProGcbui illa omnia quae supra diximus iranseamus, les eienim ad viriutes v e l u t a s c c n s u quodan liih quia gressus bominis a Domino dirignnlur. Non m u r ; in quo ascensu si q u i s l a b a i u r et deciiiat. euflkii bomini volenli i&lud iier i n c e d e r e 0 7 1 ascensionis suae perdit p r o f e c t u m . I s i i u s ergocfloa sola propositi sui voluntas, nisi et Donfmus suntgressus. IIoc aulem fit, c u m quis post prufcdirexerii gressus ejus : quia frequenter accidit ctum relrorsum fuerit c o n v e r s u s : sicul accnJiie; her agenlibusul ambulent, quod iier tamen rectmn uxori L o t " , quae ingrediebaiur bene egredieas k lenere uon possint, sed decidanl in aliquos errores: Sudomis, el effugieus poenas m a l o r u m ingredieto ut illi qui in pbilosopbiae enidilione versantur. v i lur et aecendebatad raonteni q u o angelo ducepedenlur quidem iter virlutis incedere, sed quia a gebai; sed quoniam conira m a n d a i u m Dei feca, Domino non diriguntur gressus eomm, non tcnenl
8 8 8

iler rectum. Sed el hacreiici nibilominus ingrediim- q j j f erat non respicere retrorsum ncqie tur eliam ipsi iler, sed cum Scripluras carnaliler, stare in oinni regione illa, sed a d montem asceonon spiritaliler intelligunl, declinant in sinistram. dere, alquc ibi salvari, cum c o n v e r s a ad poslerion rcirorsum respexit, ibi effusi s u n l gressus ejas, fi Si vero spiriialiler inleliiganl, in ipso aulem spiritali intelleclu apostolicae non leneanl regulam veri- perdidil omne quod fuerat ante digressa, permanst perfccta statuuncula salis. l l o c est quod Domiuus lalis, decidunt i:ibi!ominus et ipsi ad dexteram, in Evangclio dicil : Nemo mittens manum $um diabolo, ut Ua dixerim, gressus corum non diriad ar*trum, el relro resp nens aptus est regno Dn. gente, sed deiorquente a via recia. Nos ergo ueque ad dexteram, neque ad sinistram declinanles, in- Yis libi ostendamet alios quorum efftisi suntgresgrcdiamur niediam viam quae csl Chrislua Dominus, sus? Rccardare illos qui t r a n s i e r i m l pcr mareRa brum tauquam per aridam, c l peecanles in deseno quia in ipso ambnlanlium gressus Dominus dirigit. eeciderunl, et ibi effusi suni grcsstis eorum. Sed Domino ergo gressus hominit dirigenlur, et vinm ejus cupiet**, illam scilicel viam de qua supradixi- ei nunc si quando accidat aliquem vixisse in cotilinentia iribusaut qualuorannis, e l e o amplius,a//tf!R mus. Cupiet enim qui a Deo dirigiiur Gbrislum, et , in verbi et doctrina? sludio et sapientia? laboribos tlesidcrabit permauere scmper in Gbrislo. operam dedisse; tunc deinde si victus fueril bk, 2. Cum ceciderit, inqnil , non conturbabitur. Superius dicens quia a Domino diriguntur gressus vel ad cartiis luxuriam transeat, vel ad alia peccau declinet, aut ad viiam se Iransferal saeculi, vel *d ejas, hic decasu ejus loquilur. Videergo quia etiam negolia ac lucra corruptibilis viiaB convcrlal, non hisqui iterboc incedunl aliquando accidat cadere, dubhes de eo dicere qula efiusi s u n i gressus e/oi. eliam his qui a Domino dirigunlur; sed est mulla differenlia inter casum justi ct casum injusli. J u - Nos ergo depreccmur Dominum uf dirigat gressus nostros, el ctistodiat vias nostras, uti ne suppla/istus, inqutl, cum ceciderit non proslernitur : i n tenlur gressus noslri; ut in via quaro incedimus, juslus et qui spein non babel in Deo positam, si boc est in Christo Domino nosiro, quasi supra pececiderit, prosternilur el non s u r g i l : id est, si Irarn siabilem vesiigia nosira firmeniur, ne quoquo peccaverii, non poenilet et peccaium suum emeiimodo supplanlari possimus; per illum scilicetcujos dare nescii. Juslus auiem si in atiquo oflenderil, nos capui observamus, el ille nostrum obserrat si in verbo : aposlolus eniin esi qui d i c i t : i calcaneum, cui tuique nunquam nos oporlet plan* muliis enim o/fendimus omnes, et si quis in verbo non tam nudam prsebere, sed ecmper debemus essoffendi:, hxc perfectu$ est vir) : offendiiergoet justus
U0( u s s a u 9 4 s { 8 e %t 88

in verbo, foriassis eiiam aliquandoet in faclo, sed D culceati pede* in prceparatione Evangelii paat > ' si venerii diabolus supplaitiaior, el invenerii pedes scii emendare, scilcorrigcre: scil ille quidixerat : Netcio hominem, patilo posl cuin rcspeclus fuisset nosiros munilos, et siipra petram slantes, inde nns supplanlare non valeat. Quamvis cnim paulo ante a Domino, flerc amarissime; scit c l ille qui de tecto dixerimus posse eliam casum aliquem el lapsani muliercin viderat, et concupierat eam, dicere : Peccavi, quia i'tb'% soli peccavi el malum coram teaccidere f e c i . his qui virlutis viam sequunlur, lamen observandnm est, quia ibi ubi dixit: Cum cecidtSi ergo cum cecideril juslus non proeterniiur, non rit, non protternelur, superius non tam de ju* permanebil in peccalo, sed exsiliet ciio, lanquam quam de bomine puro proposuerat. AU enim :^ damula ex relibus, ei tanquam avis de laqueo. InDomino gressus hominis dirigentur, ei viam ejutcu justus auiem non solum pernunet, sed et prosierpiet, cum ceciderit non protternelur. In qno oslendin i l u r i n peccatis. Juslusaulem quid facil ? Lex Dei tur esse aliquos casus qui lamen DOD conlinuo iodieju* in corde ipsius, et non supplantabuntur grctsus
88 10 H

f l

Joan. xiv, 6. Psal. xxxvi, 31. xxxvi, 23, 24.

8 8

8 8

Psal. xxxvi, 23. ibid. 24. Psal. L I X I I , 2. Geo.

8 8 8 8

8 7

Jacob. , 2. Marc. xiv, 71. Psal. i. xix. * L u c . i x , 62. Epbes. v i , 15. Fsal.
8

8 8

8 8

35

SELECTA PSALMOS. IIOMIL. IV 1N P S A L . X X X V I .

1351

cenlessc virlum el proslratum eum qni cecideril. Sicui enim el in agone fieri solct, 111 duobus inler se luclanlibus accidal primo quidem cadere unum, el cum cecideril, surgal et vincai: ila etiam in nostro agone, qui esl nobis adversum principem Iiiijus miiudi, si forle acciderit aliquem de nobis 672 ^inci, et in aliqtio peccalo cadere, possibile esi ut posl peccalum resipiscal aliquis, etcxsurgal ei perliorrescal rnaluni quod admisit, ei de caeiero non solum conlinc.tl se, verum eiiam salisfici.il Peo, lavans per singulas noctes lecium suum, el lacrymis rigans slrainm suum, aecipien* verbmn propbelica? auctoriiaiis qua dicilur * : Nunquid qui cadit non adjiciei ul returgal ? aul qui aversus e$t non converiitur? Vce his qui aversi tnnl aver~ tione impudenti, dicit Domimis. E l islc esl qui ca- ^ derc quidem polutt, proslerni vero non poiuil. S i atilein videris aliquem cecidisse in aliqnod peccatum, el post casum despcranlem conversionem, et dicenlem: Jam qnomodo possum ego salvus fieri, qni cecidi? jam nulla spes est, peccata mea me colligani, quomodo audere possnm accedere ad Domin u i n Quomodo ad Ecclcsiani redire? ei si hac desperaiione isie talis recedal etiam a Deo, bic non cecidil, sed in casu suo proslralus alque deinersus cst. E l esl quidem oplabile, ut aihleta pietaiis ac viriulis maneat semper immobilis, u l ne unain quidcm luctam, u l iladicam, perdat, ne semel iuclinelur aut supplanlelur. Quod si fieri non
T % ?

si fieri poiesl, ut semper vincal qnotiesconque conflixeril, el primas inier pwdas, id est inler pueros, slatim capiat coronas. Vis libi oslendam aliquos qiii inier ptieros, id esl, in primo slaiim lacte coronali sunt? Respice bealum Danielem \ qui a puero e l propbeiioe graliam meruit, et iniquog arguens presbyteros, puer corotiain justitiae et casiiialis oblinuil. Vis libi el aliu-m proferam inler pueros coronaUun? Jeremiain vide, qui cum se propier adolescentiam cxcusarel a prqpheiando, audivil a Domiuo* : JSoli dicere, quiaPuer ego fum, quoniam ad omnes quoscunque mittam te ibit, el quwcunque dixero tibit loquerit. Scd fortasse adull libi jam islae v i deanlur aelaies. Dabo libi alblelam qui ante luctatus sit, el vicerii priusquam inier homines emiserii vagitus. Jacob adbuc inlra uteruin matrie sua> l u clalus cum fraire Esau, supplantavil eum ei vicil, cx quo el supplanlati el devicli fralrie benedictiones primogcnili a parenle suscepii . Nam et illi pueri num libi videnlur in puerili agone coronati, qui apud Belblehem a bimaiu et infra pro Domini nomine palmam cepere inariyrii? Vides quania in pucros coronarum habemus exempla. llaec de eo quod repelivimus exposilionem versiculi illiue qui dicit : Cum ceciderit, non prosiernetur. Ei quare non proslcrnalur, adjecit caiisam dicens: Quia Dominus confirmai manum ejut. Et vide quam conscquenler de singulis dicii :Ne cadat, Dominus, inquit, gressus ejus dirigit; si aulem ceciderit, non prester9 e

potest, sed eveneril emn cadere, non jaceat postcanilur : Dominus, inquit, lirmat manum ejus. Vides ergo quia Domini semper auxilio indigemus. Primo smn, ne prostcrnaiur, sed exsurgat et emendel culpam, cxpurgel poenitenliae sua? salisfaclione com- ne cadamus : luiu deinde etiam si ceciderimus, ut resarganius. missum, ue eliam de ipso Aposlolus d i c a t : El 5. Juvenit fui el tenui, et non vidi justum dereli* Ingeam multot ex his qui ante peccaverunt, ei non Cgerunt pamilenliam de immundiliaet fornicalione et clurn, nec semen ejus qucerem panem. Totadie mierelur el (enerut, el semen ejus in btnedictione erit \ impudicUia quam getterunt. Quare eliam Aposiolus Qui simpltciicr dicunt el secundum bisloriam acciexeutpla palaestrici agonis assurapsit cum d i c i l : picnda esse veiba Scriplurae divinaB, dicenl sine Piemo coronatur ni$i qui legilime certaverit, nisi dtibio in lcco couQrmare David, quia iransacia quia nos scire volebai legis certainina el agones? qui el de seipso a i i : Sic pugno, non quati aerem alatc juveniulis suse ciim jam usque ad seneclulis B u a B lempiis venissct, in omni boc tempore nunqiiani verbernnt. Et ilerum : Certamen bonum certavi. se vidisse ila juslum derelictuni u l panibue indigeQuia ergo cerlamen nobis esl el agon proposilus, rel. E l quid facimns de Paulo aposlolo , qui eniieiiam legts agonem nosse debemus. Suui albleiae merans c l expunens prophelaruin vitas dicileos inqui in omnibus cerlaminibus vincunl, et iu omnibus coroiiaiilur. Inler psedas vincunl, inter agonios D digenles, Iribulaios, in pellibus capriuis oberrasse per cavernas pelrarum, et per speluncas : c l de vincunl, inler andras vincunt. Alii vincuntur inlcr seipso coinmemorans frcquenler d i c i l , in fame andras, sed coronanlur imer agonios, nonnunquam ei siii ? E l cum bsec paii jtislos frequenier eliam inter andras vincunt. Ergo aliquanli seinper, Scriplurarum hisloriis cognoscamus, quomodo aliquanli secundo vel lertio coronanlur. Cerle mi< Dunc putandum est hoc David dicere secuuduiii seruni esi ct uUimae infeliciialis, in omnibus agosimplicem inlcllecium ? Sed videamus ne fone nibus lam variis atque diversis, ne unam quidem sint aliquae a3laies inierioris boniiiiis nostri, ad siproinereri coronam. lla ergo el Cbristianus, cui cerlamen est non adversus carnem et sanguinem, $ed mililudinem exierioris el corporalis selatis. Unde el adversus principatus el potetlatet, et adOersus princi- inierdum ad viros jam malura a3tale dicilur, quia pes hujut mundi tenebrarum harum, adversus spiri- pueri sunt, el aliis quia senes, eialiis quia juvenea, talia nequitia in cceletlibus , cum lanlos babeal et ellisec ulique dici de corporali aeiaic couvenii. Deuiqne cum pltiritni aute Abraham sexcentos ei lules adversarios, lanquam agonisla vigilare debci, I Cor. , 26. II Tiin. i v 7. Ephcs. vi, Jerem. , 4, 5. II Cor. xn, 21. I I Tim , 5. G e n . xxv. Psal. xxxvi, 25. llobr. . II Cor. . 12. Dan. . Jer. i . 7.
98 9 9 1 9 8 9 3 97 9 8 9 9 1 8 8 f k 8 8 T 8 9

PATROL. G R ,

XII.

1355

OR:GENE

1353

quingentos, olroinimum trecenios annos vixissent, relinqui a Deo pntandus est juslus, cum griiodo corporis advenit,cum tribulalio, cura paupcrUs ei de nullo illorum dicium est, quia senior et plenus singulae quaeque bujus vilae molesiiae generanlur: diernm fuerit, nisi Abraham tanlummodo. Ex quo haecmaxime juslis accidere solent, qnibus eipersecu673 inlelligenduni esl quodnon de aeiate corpoiis, lionem pati pro nomine Dei solemne est, sed noa sed de maiuritate inlerioris hominis designatum derelinquunlur cum patientes haec omnia ei loleest. Unde et nos oplare debemus non pro setate corranles d i c u n l : Nemo nos eeparabil a cbariute poris, neque pro oificio presbyierii appellari presbyDei, quae est in Cbrisio Jesu, neque Iribulaiio, clcri ei seniores, sed pro inlerioris bominis pcrfeclo que fames, neque anguslia, neque nudilas, nrqoe sensu el graviiate constanliae, sicut et Abraham appellalus esl pretbyler nuiritus in senectuie bo- gladius, neque alliludo, neque profuiidum, neqoe alia creatura. Denique propbetsc qui circuibani na . Est ergo aelas aliqua secundum inleriorem in deserio per cavernas petrarum et speluncas, bominem pueriJis, est ei aetas juvenilis, est ct seegenles, tribulaii, afflieii, licei in deaerlis obero nilis sectindum qnod Aposiolus dicebat : Cum rent, el essent ab hominibus derelicti, muliiiudo eisem parvulus, loquebar ut panulus, tapiebam ul lamen cos angelorum circumdabat. S i c denique Eliparvufusy cogitabam ui parvulus ; cum autem factut saeus cuin esscl ab bominibus dereliclus, codesii $um vir, evacuavi quw erant parvuli. Ego bsec ab circumdabalur exercilu, secundum quod scripiun Aposlolo non de corporali aetale dici intelligo, sed e s l : A p e r i oculos pueri hujus, ul videat qtiiaplura quoniam cum in iniiio credidisset, fuit parvulus nunobiscum sunt quam cum illis. Et v i d i l lolum moo* pergenitus, ralionabile et sine dolo lac concupitem equilibus et curribus plenum. Nunquam eoim scens lunc imelligebat Scripluras ut parvulus, sapiebat de Evangelio ut parvulus, cogitabat ut par- solus est juslus, sed ne unius quidem, au( duorum, vulus; sed posl baec proficiens a?laie ad similiin- vel iritim laniuramodo aiigelorum societate subnixus dinem Gbristi de quo scriplum e s t qnia Proficie- esl, sed exercitus ei virluiura coeleslium praesto esi. Quod si pluribus adhuc lestimoniis opus esl, susbat atate ei sapientiu et gratia apud Deum et apud cipe et aliud. Jacob quandiu erat in domo parenhomines, deponebat quaeerant parvuliret propierea tum el cum fratre Esau, non eral cum exerciiu acdixit Gum factm tum vir, qute parvulieranl degelorum : cuin vero secessisset ad soliludiaem depotui. lia ergo inlelligendus est eliam David diceserli, e l solus iler agerei ad Mesopolainiam, dormivit re , Juvenis fni et tenui; ut si diceret,Gum essem ia loco quodam,ei exsurgens dicii quia vocaiurbic parvulus secundum inicriorem hominem, nunc jani
9 19 , 0 11 >1 18 l 8

senui. Nisi enim sennisset, propbela non essei. C qod esi caslra, pro eo quod fiNamque senum esl propbelare. Eiiamsi videas a l i - dil ibi non unum, sed plura castra Dei. Ha?c diciquando juvenem propbeianlem, non dubiles dicere mus de eo quod nequaquam justus dicitur derelinde eo, quia secundum inieriorem hominem senuit, qui, in spiritalibus dunlaxai bonis. In corporalibuf proplerea prophela esi : deniqtie Jeremias cum au- enim vide quid juslus dixit, in quibus eliain gloriadisisset *: Priusquam te plasmarem in utero noviie, et antequam exiret de vutva sanctificavi te, et prophetam in gentibus (eci te, respondil quia Juveniz
1

l o c u s

tur : Usque ad hanc inquil

%

horam et esurimut et
8 8

sitimus, el nudi sumut, et colaphis cazdimur, el labth ranms operantes manibus. nemus, blasphemaii E l iterum : MaUdicimur et benedicimus, persecuiionem pathnur el mddeprecamur. Sed quoniam isle
u

ego tum el nescio loqui. Sed ille qui ei donavit gratiain ut non essel puer sed essel senior secundum inleriorenibominem, ail ad e u m " : iVo/i dicere, quia Juvenis ego lum. Alioquin nisi baec ila inielliganlur, quid babebit ralionis ul dicaiur puero, cujus xias juvenilis el rudis,iVo/t dicere, quiajuvenis ego sum f hoc esl dicere, non dicas quod verum esl. Juvenis
9

lalis non relinquebatur spiritu, d i c e b a t : Propier

quod placeo miki in infirmilatibut in necemialibut, in perseculionibus, meii, in injuriis, in angustiis

Christo. Dupliciier ergo derelinquilur, qui de.reUuquiiur. Gorporaliier quidem boc modo, quo supeergo erat secundum aelaiem corporis : sed quoniam D rius dixiinus pati omnes sanclos, et non la?di. DeDominus dederal verba sua in ore ejus, quibus relinquunlur verospiritu illi de quibus d i c i l u r : eradicaret el subverleret et disperdcret, ei rursum Quoniam non approbaverunt Deum habere in noiitia, aedificarel et planiarei, qua3 virius verborum auitradidil eos Deut in reprobum tensum, ul (aciantqM mam ejus illuminans et sanctiiicans non eam sinenon congruunt, repletot omni iniquitate, nequiM bat esse pnerilem, ideo merilo ad eum dicitur : avaritia, plenos invidia, homiciditi, conienlione, dolo,
u
t

iVo/t dicere, wdijustum

quia Juvenis egotum. Similiier ergo et

1 8

$u$urratore$,

deiractores,

Deo odibiles , contunulio-

boc quod David dicil

: Juveni$ fui et senui, el non

nec semen eju$ qucerent pa-

derelictum,

nem, secundum boc quod supra de aelate juvenili, vel senili inlerioris hoininis diximus, senliendum e s i ; alioquin secunduiu exieriorem butninem si de1 8 1 6 1 7 1 8

, superbot, elalos, et caelera hujusmodi mala pro quibus ei dereliuqui meruerunl. Quae quonia/ aJiena sunl a justo, propierea dicit, quiaAo vidij*stum derelictum, nec semen ejus qucerens p w .

Ilerum si audis semen ejus, ad semen corporeiiin

1 8 u 1 8 1 1 1 8 8 0

Gen. xxv. " I Gor. , 11. "1 Petr. n , 2. L u c . n , 52. 1 Cor. , 11, 25. 4er. i , 5 ei 6. ibid. 7. Psal. xxxvi, 25. Rom. v u i , 35. flebr. . lu ei i 7 . " l Gor. iv, 11. ibid. 12. " 1 1 Cor. x u , 10. Roui. i , 28.
8 8

Psa!. ixi. I V Reg-

f|

4357

SELECTA 1N PSALMOS. HOMIL. IY IN P S A L . X X X Y I .

(358

rediiurus es? Et quomodo veruro invenies hoc quod ante se hanc foeneret necessilatem palienlibus ? semen justi non 674 quser.it panes, cum videas" Forsilan boc pulabilur esse quod dictum esi per Ismaei illum de semine nalam Abrabae, quique oum Moysen : Et tu fcenerabii gentibut muliit, tu aumater ejus fugiens dominam suam Saram porlaret tem mutuo non quceree. Sed ceritim est quia de dncum in deserlo, et aquam utiqtic qtuerebal et pamiciica pectiniadicaUir,qu& ntimmulariis prxcipitur nes ? Sed el Esau de via veniens deliciebal inedia, erogart de tbesajiris sapientiae et scienliae Dei proel in lantum famis rabie pr$cipitalus est, ut prima- l a i a , ut faciamus de quinque lalemis decem, de tus suos lenlis cibo distraxcrit . Oporlet ergo nos duobus qualuor. Quanto autem abundatuiorem pesecundum ea quae supra diximus, eliam semen jusii cuaiam habuerimus i n anima noslra, tanto magis inielligere spiritale. E l quid aliud setnen justi dilota die foenerabimus. Sed et nunc licet non sim gnum esl pulare, nisi discipidum jusli, qui susce- juslus, tamen boc quod loquor pecuniam vobis dopio ab eo verbi Dei semine, ad vitam generatur minicam foenero: sed vos orale ut efficiar justus aeternam ? Yerbi gralia, si oralionibus veslris me- ei possim vobis jnsliiise pecuniam foenerarc, ut non rerer esse justus, et accipere a Domino gratiam in solum verbo, verum eliam justitiae exemplo justiverbo sapienlia? el scienlia?, ila ut possem secunliam doceam.Propierea sicutsunt pecuni injusi, dum gratiam quam ipse a Oomino meruissem, vobis * quae iniqueet conlra legem congregantur per calumquoque ministrare verbum D e i , et serere illud in niam el mendacia, et diversa avaritiae mala; ei animabus vesiris : tum detnde ingressus sermo Dei rursum sunl pecuniaa quaa jusie e( secandum legem in animas vesiras, el baerens in corde veslro for- congregat sunl, id esl de propriis et jusiis labomaret meutes veslras secundum speciem verbi ribus : iia eliatn in verbo et doclrina esse inveniipsius, id esl ut hoc vellelis et boc agerelis quod lur. Suni verba nec bene, nec juste, nec lcgiiimc verbum Dei Tult, et per hoc ipse Cbrislus fortnarecongregala,ut bsrelicorum vcrba sunt, et doctrina lur in vobis : lunc vere efficeremini semen jusli, conira legem Dei congregnta, qux nos vebtl iniquam quod non q u s r i l panem, babenles scilicei in vobis pecuniam ei pesliferam, et de malo collectam roseniper panein illum qtii de ccelo dcscendit. Quod fugere debemus. Orate ergo ui ba:c uosira pccunia si respondeas mibi et dicas : Quanli audierunl Pequam vobis foeneramus tola inveniatur ex justis la> inim et Paulum, qui ulique erant juslissimi doctoboribus, loia de dominica monela procedens, ul et res, et tatnen peccaverunt, et quomodo ergo semen vos foenus iniegrum consigneiis, el nos non audiajusii dicenlur ? Sed vide ne forle sicul non omnes mus , quia Oportuil te pecuniam meam dare numqui ex Abrabam sunt, etiain scmon Abraham d i mulariis. cuntur, quibus dicitur : Si fitii Abraham e&seih, 5. Juvenis ego fui ei senui, et non vidi juslutn de3 1

17

3 1

opera

ulique Abraham

facerelit;

ila etiam illi qni

reliclum,

nec temenejus qucrrens panem : lola

3 3

diemi-

audierunl Pelrum ei Patilum, el non fecerunt qtise docuerai Petrus vel Patdus, non eraiHseinen eortim, quia suscepta ab eis verbi semina, ex antma sua vclul aborlione quadam abjecerunt et effuderunt. Deniqne et in boc ipso psalmo dicit alio loco :
3 3

Semen impiorum exterminabitur.

Cerlum esl autem

quia impiorum semen corporale non exterminabilur. Job denique semen Esau semen impii erai, et ntique non exlerminatur, sed manifestatus esljustus a Domino, el propheta csse oslcndittir, c l a Deo supra omnes juslos collaudari meretur. Scd boc esl quod superius diximus, quia sicut semen justt sermo et docirina ejus esl, qui senno ila pascil el reflcit animas, ut negenlur panibus indigere, quia Christus panis eorum est: ila e contrario docirina impiorum et seritio semen eortim esl quod exienni* nandum dicilur, quia ex falsiiaie composilum cst, el advenienie luce veritaiis, cerlum esl quia mendacii tenebra? fugabunlur.
4. Tota die miserelur et fcenerat
1 0

teretnr el (amerat . Tn snperioribus dicilur, quia mulualur peccaior el non reddil : bic quia justus tota die miserelnr el foeneral. Et vide quam in con* trariis pares sint. Peccator non solum muttio accipit, sed el cum acceperil non reddit : jusius autoai non solum muluo non aceipii, sed el foenerat : non solum semel vel bis, sed lota die foeuerat, boc esl loio vitaa sua3 ternpore foenerans miserelur, unde
el semen ejus in benedictione erit. 6. Declina malo el fac bonum,el inhabila in itc-

culum tceculiHaec, inquil, audiens fac quod bonum esl, babitabis iu saeculum, boc esi, si ita egeris quemadmodum edoclus es, babitaiio tua eril xterua. Si enim respicias non ad ea quae videnlur, sed qna3 non videntur, quoniam quas videnlur temporaIia sunf, qurc autcm non videiilur aelerna sum, babiiabis in sceculum.
7. Quia Dominus amat judicium,
3e

et non derelin-

. Justus tola die

miserelur, el lola die dicilur foenerare : ad nihil aliud vacat nisi ut fteneret de ea pecunia quae sibi abundat. Nunquid el bic hoc pulabilur, quia juslus tota die sedeal ad mensam, et habens pecuniam
M 3 7 n

qnel tanctot $uo$ . Quomodo Dominus amal judicium ? Dum nihil apud eum sine judicio fit, nibil sine ratione. Ila ergo et tu sciens quoniain Dominus amal judicium, age omnia jusio judicio el vero audiens illum qui le admonet dicens'*:Cum comllio
t

omnia fac cum consilio vinum bibe.

9

G e n . 21. Gen. xxv. ** Joan. viif, 39. Psal. TCXXVI , 28. ibid. 26. Dcnt. xv. 6. Maub. xxv,27. Psal. xxxvi, 25, 2tf. * ibid. 27. ibid. 28. Eccli. , 24; Ecclc. ix, 7.
3 3 3 3 3 3 3

3 0

3 1

4559

ORIGENE

139

675 8. Et deretinquel Dominus tanctos suos, gerunt. Solent enim imperili habere eiiam isuri in (plernum conservabuntur. Sicut dicit, quia habicum caetens pessimum viiium, ut inanes el wiptrtabil in saeculum, ila et conservabunlur in aHernum. fluos pulent eos qui verbo ei doclrinse operam dedeQuod ulrumque ad fuluruin respicil tempus, vel rint, et ampleclunlur magis i m p c r i i i a r a soaro quia sxculum, cui conservabunlur sancti, ut deinceps in illorum sludia ac laborem : mutalisque notninibui aeiernitale perdurent. lnjutti pumenlur, et semen exercitia eorum verbositatem, suam vero indoeibiimpiorum peribil ;jmti autem hcereditabunt terram litatem vel imperhiam, simplicilalem vocant. Diximus jam binc superius quale impiorum sii semus tamen ei ille est qui sapienliam probat aclimen, cum ad verbum doclrinamque relulimus : et bus, el esse sapiens viiae suae probitate cognoscilar. quomodo exierminabilur, duin omne mendacium a Beams ergo qui os suum aperit verbo Dei, ci proluce verilatis velul tenebra effugatur. Jusii aulem ticiens a?laie secundum Gbrislum proficiet etsapienhffreditubunt terram. Et hinc superius jam diximus, tia. Ccrle si amplius noti possiuntis in sapientij quomodo sive jusli sive mansueli baeredilatem proficere, saltem illud observare pigeat, io terroe bonae et niagnae illius consequanlur ct quopsalmis el bymnis ei caulicis spirilalibus ei iu oramodo habitent in ea in ssculum saeculi, non sohim lione vel liouore Dei frequenlius aperire os in saeculum, sed in eaeculum saeculi. Vide quam slrum . Est enim ei baec non parva sapienlix magna Domini relributio. Pro labore triginla aut dilaiio, ul per boc inveniatur semper os jusli saquadraginta, ul nuillum certe quinquaginla anno- pienliam medilari. Non lamen inibi videiur otiosum rum recipit homo non solum ssecnli hujus reiribu- quia non dixil, os jusli medilalur, quod uliqoe ad lionem, sed in saeculum saeculi. Si vero permaneat praesens lempus speclare poierat, sed dixil, mediuquis in verbo Dei, et sapienliae ejus adb&real, atbitur tapientiam; quod sine dubio ad futurum reque in lucis xternilate persistat, perveniet eliam in spicit lempus, in quo eliam caeteri iuterpreies hoc, ut referat Deo gloriam in saecula saeculorum. omiies absque uno consenliunt. Ne forle ergo aliAuien. quid mysiicum designct boc lempus, quo scilicet indicelur fulurae repromissionis, e l gralia?, et hxHOMILIA V . De eodem ptalmo ab ea parte : Os justi medita- rediiatis spes lalie qua?dain fiitura, u l os justorara bilur sapientiam, * non cibis et potu, neque deliciis et vofupiatibos l . L e x quidem volensnosaperireos ad verbum Dei, non vescendo epulis, sed meditando sapienliam repraecepil dicens : Loqueris, inquil, hccc tedens in plealur. Ultra enim eril aliquis imperilus io domo, et pergent in uia, el jacem, et surgens. Sed Q regno Dei, non indocilis permanebit, nulbis eril a cl Salomon i n Proverbiis siinile aliquid brevi comrerum scieniia peregrinus; omnes elficiemur, si monilione dislinguil, dicens : Aperi os tuum verbo tamen nierebimur, discipuli sapientias. Si quis bic Dei. Siniililer eliain nunc Propbeta nos docet, cum pobitus imbuilur e.x inslruitur in his qua? potoil d i c i l " : ju&li meditabilur tapientiam, Revera in carne posilus attingere, ibi jam iliuniinabiior enim nec debet aliud quidquam procedere de orc perfeclioribus disciplinis, el ea quae bic slorfie ac jueli, nisi sapienlia. Unde et vos imperiliores qui- labore quacsita sunl, ad compendium fulurx inibi que fralres audientes sermonem Propbelae, dato inslilulionis accedenl. Qui vero hic nondum <kstudium e l medilamini cum jusliliae operibus eliam posuil prima rudimcnla, sed adhuc ut partulus lode ore vesiro proferre sermonem sapieniiaB. Quod quilur et ui parvulus sapit, eliam ibi ii>siJiii/iw" ne difficile vobis videatur prascepiuro, brevem voparvuius, quo effectus aliquando vir per profecirui bis sapientise insinuabo sermonem. Aposlolus ait, sapieniiae qux parvuli sunl deponat. Aut noo w/e quia Cbristus Dei est virtus et Dei sapienlia . Si aliquid, si spirilaliler intelligalur, eliam lex desiigilur Christum semper loquamini, si semper ejus gnat, cum dicil : Loqueris in eis sedens domi d verba modilemini, si prascepia ejus i n ore tenealis, pergent in via, el jacens, el exsurgent f Quod ita posB 4 8 8 8 88 4 8 M t

digne os veslruui medilabilur sapienliam. Neque D suiiius inlelligere : sedenies in domo el pccnies, cuin in Ecclesia, qua3 est domus Dei, loquimur verenim ha3c sola esl sapienliae mediialio, si quis docere potest, vel lalius in Ecclesia dispulare, con- bum Dei, in hoc scilicet corpore posili, pergenies via, in illa q u * dicit : Ego sum tia loquimur tradicenies revincere. Est quidem ei boc opus saverbum D e i : el exsurgenles, cum exsurrexcri/iMis pieniiaB, sed alius amplius, alius auiem minus. In e somno mortis in resurreclione, tunc loquimur alio hoc ipsum quod credit Dei sapieniia?, sapienlia illa qua3 perfecla sunt, exsurgentes de somno tnorrepuialnr : in alio el boc quod acquiescii sapienlitie, sicut ei Salomon 676 Q P " bus el amat dicta sapienlium, sapienlia dicilur : tiain sibi ainicam el familiarein fecil, quia nonnullis vero eiiam inlerroganiibus tanlummodo ri, sine limore eris, el si dormieris, libenler somnua desapientia, sapieniia repuialur. lllud solum obcapie$ el non iimebis terrorem supervenienlet, * eervale, fratres, ne quis veslruiu inveniatur non impelus impiorum irruente* super te . Sufliciant sobim non loqui nec medilari sapieutiam, verum el isia de co quod scripium e s l : Osjusti mcdiiobi* odisse aique adversari iis qui sludium sapieniiae Prov. xxxi, 9. Psal. xxxvi, 30. " I Cor. Psal. xxxvi, 28, 29. ibid. 30. Deut. v i , 7. Coloss. , 10. " Deut. v i , 7. Joan. vi, 44. Prov. , 24.
4 8 t ( i , c i l d e e o ui sa iel> t 4 e r 8 7 8 8 8 8 4 8 4 1 8 4 8 4 8

1361

SELECTA IN PSALMOS.

gapitntiam, quibus addilur : Et lingua eju$ loquelur judicium. 2. Dnplici modo lingua justi inlelligilur loqui judtcium, sive pro eo quod omnia recio judicio, et ritin deliberatione et cum consilio loquitur quae loquilur, el tiibil per iracundiam, nihil ul honiinibus placeal, nihil ex irislilia, niliil ex melu, qu% singula solent utique non iniegrum hominibiis servare jiidicium, vel certe quod semper de fuiuro judicio loquiiur juslos, ul commonens sempcr vel semetipsum, vel qui se audiunl, de fuluri jtidicii melu, et de Siippliciis quae preparaia sunt peccaioribus, de futura examinalione, sed et de repromissionibus sanciorum quae prarparaiae sunl eis a Deo, ei semelipsum salvum facial, et eos qui se audiunl. E l boc inodo complebilur, quia lingua jusli loqueiur judicium. Si vero oporlel eiiam bic declinalionem ful u r i temporis observare, quia nun dixit, loquilur, scd loquetur, possumus eliam in hoc lale aliquid intelligere, quia nunc quanlumcunque illud est quod de Dei judicio vel loqui possumus vel senlire, netesse est nos illud scire quod deflnit Aposlolus, d i cens : Quam inscrutabitia $unt judicia ejus, el invettigabilet om ejut! Si vero perventre poierimns ad illam perfeciionein, de qua dicit : Tunc autem facie ad faciem, id est cum res ipsa> nobis evidenliores fieni, cum coeperimus agnoscere rationem singularum rerum quae in boc mundo vel geslae suni vel geruntur, quali judicio gesta? sunt, vcl qtio judicio Deus matur in singulis, quibus providentia? suse dispensationibus: si quis digntis fueril considcrare et perspicere quomodo judicia Dei abyssue ir.u/ta esi; cuni plenius recipere poieriraus graliam spiriius illios qui omnia perscrutalur, etiam alla Dei, tunc vere el inlegre secundum propheiici verbi dislinclionein lingua jusli loqueiur judicia Dei. 3. Lex Dei ejus in corde ipsius Non solum in ore juslus inedilabilur sapienliam, el lingna loquetur jndicinm, sed et in corde suo legem Dei gerit; quia lex velnl radix quaedam iu profundo cordis posiia, germinai verba juslhiae, verba sanctilalis, qua? prolert juslus de corde suo, et non solum verbum, verum el aclus etiam el gesla. Judxi pene indesinenter legem Dei ore suo el labiis medilantur, sed non babenl eam in profundo cordis deflxam, ei propierea dicitur ad eos : Populus liic labiis me rat, cor autem eorum longe esl me. Nos ergo si secundum boc quod legimus, ore nostro sapienliam mediiemur ei lingua nosira loquamur judicium, et lex Dei sit in cordibus nosiris, adipiscemur illud quod scquitur : Et non iupptantabunlur gressus eju*. Puto nos meminisse eerum quae iludum de gressibus dispulavitnus, et opus esl nos in memuriam revocare quae dicia sunt, u i videamus quomodo ingredienles quidam supplamaniur et efrmiduntur gressus eorum. Quod si servatis in meM 4 8 0 8 8 1

[)MIL. V IN P S A L . X X X V I . 13G2 moria et diligentius reiinetis, scire debeiis quia st sapienliam Dei medilemini in ore vcslro, et lingua vesira loquaiur judicium, et lex Dei sit in cordibus veslris, nunquam supplanlabunlur gressus veslFU 4. Post haec a i t : Contiderat, i n q u i l , peccator justum. Considerat et inluelur peccator justum, et gravis est ei ad videndum, et ideo consideral u l inorli euin i r a d a l : quod feceruni sine dubio adversus Salvalorem illi qui prophetas occiderunl, el Deum crucifixcrunt, et nos persecuti sunl eiiam nunc, etpopulum Deiqui eslCbristi, id esljusUlia? discipulos, considerant el morli iradere cupiunt,et qiia?runt mortificare eos. Sed quid dicit populus Dei justus ei jusiiliae discipulus? Ille utilur verbo Magistri, el d i c i t : Non haberes in me potesiatem, nisi tibi dala estel detuper. Potest boc et in tempore perseculionis genlilium de sanctis marlyribus el confessoribus aplari. Considerant enim impii perseculores unumquemque jusiorum et quaBrunt mortificare eum. Sed ne securum reddal pacis tempore ista lalis exposiiio, memento quia quolidianum habet juslus perseculorem diabolum, et ille est qui considerat justuin. Insidiatur enim semper et sicut leo rugiens circuit quaerens quem transvorei. Sed si Gde plenus es et confidis in Domino, vide quid repromiuaiur : Dominus autem non derelinquet eum in manibus eju$, peccaioris scilicet, nec damnabit eum cum judicabitur illu Dupliciier intelligit boc quod ait, judicabilur t//t, id est sive cum judicatur justus a Deo, sive cum ipse Deus judicaior cum juslo. Frequenier euim divina Scriplura docei hxc ileri, dicens quia ipte Dominus in judicium veniel. Cum ergo judicabitur juslus cum Dotnino, iron condemnabitur, ei ideo d i c i t : Exspecta Dominum; id est si tribularis, si in angusliis es, st in persecutionibus, exspecla Dominum, et custodi viam ejus, nec declines ad dexterani neque ad s i nislram. Si enim indeclinabililer exspeciaveris Do- " iuiiium, adipisceris illud quod sequilur: El exallabii le, i n q u i l , ul hceredites terram. Frequenier diximus de.ierra sancia, ei de lerra quae iu baereditatem promissionum coelestiura norainaiur, cujus naturae etiam situs paulo evidenlius in hoc versiculo deeignatur. Nam ista lerra in qua nunc vWiinus deorsum esse dicilur, secundum illud quod scrip l u m e s t : Deu$ autem in coelo turtum, tu aulem in terra deorsum. Illa autem terra quae in bseredilatem justis promittilur, aon deorsuui, sed sursum esse promiuiiur. Propierea ad euin qui exspeclat 677 Dominuin et cusiodit viam ejus, ait reproinissionis sermo : Exaltabil le ut heereditet lerram. Nisi enim quis exalieiur et ascendat in allum ei efficiatur coeleslis, non poiest haeredilatem terra3 illius consequi. Unde ego arbilror, quia sicul cceli istius, id est firmamenli, inferius solum arida b a c in qua nos habilamus, lerra ejus dicitur : ila el
M 88 8 4 88 8 8 17 8 8

* Kom. x i , 33. " Joan. xix, 11.

4 8 8 4

1 Cor.xui, 12. Ps. xxxvi, 33.

8 8

* Psa). , 31. U a . xxix, 13. Isa. m , 14. Ps. xxxvi, 34.

8 8

8 0

81

8 7

P s a l . xxxvi, 31. ibid. 32. ibid. Ecde. , 1.

M

8 8

 ORiGENE

1361

illius superioris quod prinoipaliter coelum diciiur, caloribus et superbis, certum est eum n o a transisse, iuferius solum in quo liabitaiores iili coslesles connec vidisse quae non suul, sed permanere. in boe versanlur, ei, ut ila dicam, dorsum ipsum iirmaprasenti staiu, et idcirco mirari in eis presenlem menli hujus, merilo, ut dixi, lerra iliius coeli esse gloriam. Si auieni co modo transeai q u o superius diciiur : sed lerra bona, terra sancta, lerra mulla, diximus, id est meme el sensu iranscendat a prae~ lerra vivorum, terra fluens lac el mel : el ideo di- sentibus et temporalibus ad fulura a l q u e perpeloa, cit nunc sermo diviuus ; Exaltabil te ut hcerediles luiic vero dicit de eo qiiein videril e l a i u m sicut terrum. cedros Libani, quia Transii, el ecce non erat; quo3. Cum perierint peccaloret videbis . Forlassis hoc niam t coelum ipsum et terra i r a u s i b u n t . Apud prius eril, ut peccaiores ei impios jusii videant Deum omnia quae futura sunl jam pro faclis babencondemnatos. Prius enim peccatoribus poenae et tur, Denique dicebat" : Dederunt in escam mem supplicia decernuntur : quae cum videriut jasli, et fel, quod sine dubio fulurum adbuc e r a i , el jam agnoverim quld intersit inler bonam vitam et mafactum dicebalur. In siii mea potaverunt me aeeto, )am, el cum inlellexerinl bene vivendo de quamis el non d i x i l : poiabunt. Sic ergo apud Deum qux evaserint malis, iia ul illi qui io poenis suul videnfuiura sunl, jam facia dicunlur. Quod si e i tu imiM

' *

*-

les eos in gloria dicant : Not stulii vitam eorum lalor es Dei, et imitaris Chrislum, uon exspeclas vutabamus insaniam* , poslea ergo quam viderint quousque isle elatus bumilieiur el exsiinguafur, quomodo pereunl peccaiores, lunc ipsi exaliabun- sed apud teinelipsum el in menie alque animo lub lur et effereulur ad coelum ut haeredilenl lerraui. transisseea jam cernis,si ipse sensu ac menle transNunc jam sermo monet et solamen adbibet causae eas a prseseniibus ad fulura. Accipe et exemphim buic qux crebro salis cor pene omnium bominutn ad baec qux dicirous. Si navigas, i n navi poshus pulsal. Nam quia Trequenier nos infirmi videmes vides terras el promonloria et nionies transeuniia: iniquos quosque el impios in hac viia cum omni non quod illa conlinuo moveanlur, sed quia lu venio proepero flanle iransis, illa se subducere videnlur felicilate degenies ei prosperis successibus florenies, abundare diviliis, bonoribus fecunda et universa ac ferri; ila et in boc ergo si sancto Spiriiu nreotem tuam perflante et spiranle, secundo et prospero prole gaudere, deliciis fluilare, scandalizamur et dicimus in cordibus nostris : Ubi est juslilia Dei? naviges cursu, pertransis sensu luo omnia baee Si per providenliam divinam res agereulur, per- quse videniur, quia lemporalia sunt, et iniueris illa quac aeierna sunl; sine dubio dicis, quia baec oronii milleret Deus bunc iniquum el impium in laiuum felichatis ascendere? Propierea eigo nunc sermo Q quae videnlur jam non sunt, quia nec fuinra sunt. divinus ex persona juslorum d i c i l : Vidi impium Vidi ergo impium superexaltalum et elalum tup7 non solum exallalum, sed superexaltatum el eleva- cedro$ Libani, et irantivi, et ecce non eral. Movel me amplius adbuc aliquid in boc loco. Video enim e! tum, non super arbores qualescunque, sed tuper cedros Libani; ul et arbor excelsa nimis sit, et lo- alium iinpium qui exallalur super cedros Libani et extolliiur. Cum enim baarelici supra condilorem cus nioiitis cunciis excelsior, et lanien videns liuec omnia,iran<iw,inquit ,ei ecce non erat. Quid pulas Detim sibi fingunt alium quemdam Deum, el exah tanlur alque exiollunlur in verbo meodacii, neillud est quod transit juslus, ut ista cesset elalio? ganies crealorem onmiuni Deum, Deum esse boSi meministis in superioribus cum diceremus Iransnum, impiis suis prsedicaiionibus extolluniur supra isse Moy&en ul videret visionem magnam, polesiis cedros Libani , adversariis scilicet poieslatibus ct nunc scire quid esl quod iransire dicilur juslus. eminentcs, quaruni inspiralione bujusceinodi adverCum videmus exlolli inipios et in nimiam supcrsus creatorcn onuiiuni Deum commeiila siniulabiam crescere, transeamus el nos menle et iniellerunl, pro eo quud legem secundum lilieram laniuiut:iu ab bis qua? videulur et lemporalia sunl, et modo inielligenies, et spiriialem eam esse ignotrausferamus sensum noslrum ad ea qux non \ i dentur el aiierna sunl. Gogileuius lemporaJia haec D ranies, decepli sunt in cogilaliouibus suis. Hos esse et paucorum dierum quie videnlur elala. In- ergo ego si videam ei iranseain, ulira jam no tueamur judicii diem, el ita seusu nostro cernemus erunt. Quid iranseam? st transeain iiileram, si bislorix superficiem, et perveislum qui superexaliatus esl ei elalus sicut cedrus traiisgrediar 678 Libani, in die judicii onmino uon esse. Qui eniiu niam ad seusum spiriialetn, quoniam lex spiriiaiis iion esl parliceps illius qui semper esi, id esi qui. e s l , si omnia illa in quibus errani eldecipiund i x i l : Ego $um qui sum, iste neque esse dicilur. tur, spiritaliter explanein, dogmata eorum impia ei Denique peccalores non conipuiauiur essc. Uude et iuiqua jam erunl. Et ila complebiiur, u( exalAposlolus de vocatioue gemium dicebat : Elegit talus impius el elalus me transeunle jam nou sitDeu$ quce non sunt, ut ea qua: sunt deurual. Et in Sed ei cum quxritur locus ejus invenitur. Lo* libroEslber dicilur *: Non iradas, Domine, scepirum cus impii dogmalis. lillera legis esl, qux liuera luum his qui non sunt. Donec ergo quis miralur occidit. Cum ergo nos a liltera occidenlc iransii superbos in elalione sua, douec adulalur quis pecad spirilum viviOcanlem, ne locus quidem Exod. m , 14. 1 Cor. i, & Psal. xxxvi, 34. Sap. v, 4. Psal. xxxvi, 33. " ibid. 36. Eslbcr. xiv 11. Psal. LXVIII, 22. Houi. vii.
0 r r 6 1 M eT 6 9 94 6 us [ 99 9 0 6 1 e t 64 n 6 6 9 7

1365

SELECTA 1N PSALMOS. HOMIL. V 1N P S A L . X X X V I

1366

eorum qui adhuc in profectionibus sunt; regmim vero Dei, eorum, qui j a m ad perfectura veuerunt finem. Unde el nunc salus jusli apud Deum esse dicitur, cum uiique perfeciione viiae usque ad ipsum Dominum merueril pervenire. proiector eti in tempore tribulalionis . Quod est lempus tribulationis, nisi hoc in quo sunius, cum p c r arctam et anguslam viam incediiuus quae ducit ad viiam? Si tamen per anguslam incedimus, quae ducit ad 6. Cuitodi innocenliam el vide cequHatem'". C u siodirc innocenliam nos pracipit sermo Dei. Inian- vitam, et non per illam lalam el spaliosam quae IUID corrupiela moruin profecil in bominibus, ut diviliis dilataiur et luxuria dissolvitur, quae in apud quamplurimos innocenlia pro stulliiia judice- carnis voluplatibus emollescil, quae prxsenlem gloriam diligil. Horum proleclor non Deus est, sed lur: verum Scriplora suinmae boc virtutis judical opus, Mammona : eorum autem qui in iribulalione et anquia innocenliam judical illam quae nemini noceat, guslia sunt, proleclor esi Deus, quia mullae sunt leminem lxdat. Oum ergodicit: Custodi innocenliam, boceslquod nos servare praecipilul nemioem laeda- ^ iribulaliones juslorum. Tribulanlur enim considenius, nemini noceamus. Hoc autem obtinemus, si ranies lempus judicii el semeiipsos disculienies, ne semper inlento animo el vigilanli videainus aequiia- forte aliquid inveniatur in eis quod vocetur ad cullem. iEquilalem ergo in boc loco sic accipio, sicut pain. Qui ergo propler boc tribulanlur et sollicili vorilalem, sicul juslitiam, eicul vilam, quodGhrisLus sunt, erit Deus proteclor eorum in tempore iribuesl. Haec enim videndo siiuul eiiam Deum videbilatioois, i n lempore judicii, c u m tradentur i m p i i IUUS. Custodi ergo innocentiam et vide wquUaicm, ad poenag: tunc et adjuvabit eos Dominus in temqnoniam sunl reliquice homini pacifico. Requiro qua3 pore iribulationis, ei eripiei eos, et auferet eos a siint reliquia? isias quae boraini pacifico reservanpeccatoribas, non solum ab hominibus peccaiorilur? Reliquias dicere solemuscum spirilus separabus, sed eliam a conlrariie poleslalibus, ve cerie tur a corpore, velut majore parie hoitiinum in spi- eo lempore cuin auima separaiur a corpore, ei riiu depulaia, quae superesl pars corporis reliquiao occurrunt ei peccalores da3inones adversas polenominanlur. Si ergo credimus verbis Aposloli distates, spiritus aeris bujus qui eam volunt deiincre cenlis quia seminatur corpus tn corrupiione, morei revocare ad se si quid in ea suorum operum lis cilicel tempore, et turget in incorruplione, cum ] geetorumque cognoverint. Venil enim ad unamresurreclionis lempus adveneril, cuin eiiam corru- quamque animam de boc mundo exeunlem princeps ptibile boc indueril incorruplionera, et morlale hoc hujus mundi, et aereaB potestales, el requirunt si induerit immortalilalem , lunc erunt reliquix inveniant in ea aliquid suum; si avariliain invenebomini paciQco. Erunt aulem ibi paciflci hominis rint, suaa parlis e s l ; si iram, si luxuriam, si invireliquia? in pace et in requie. Dicil enim et Do- diam, et singula quaeque eorum similia si inveneininus de paciflcis, quia eliam filiiDeivocabuntur . r i n l , suae pariis est, et sibi eam defendunt, ei ad
19 9 99 { 7 9 7i

d > gmalis repudiala lttlera poleei itiveniri. Quomodo amem qua?riraus eum ? Cuin dispulamus adversus cos et cum conquiriroue ad invicem, lunc quaeriunis locum dogmalis illius in litlera legis historiae, ei osienditur secundum hisloriara slare non posse: amola liuera ac rejecla, nusquam ulique quarenlihus nobis et disserenlibus locus isnpii dogniaus iuvenitur.

Pater, volo ul ubi ego $um, et isti 7. lniqui autem exterminabunlur

mecum $inl

Stint ergo cum Chrislo reliquiae hominis paciGci.

tmu/ , id est
73

se eam trabuni, ei ad pariem eam peccaiorum decbnanl. S i vero aliquis imitalus esl illum q u i
d1xil * : Ecce veniel princeps mundi hujus, el in me
T

non habet quidquam, si se aliquis ila observavil, veniunt quidem isli peccalores, el requirenles in eo qua3 sua sunt, el non invenienles lenlabuut n i bilominus ad suam parlem violenier eum detoris qui habet poiestatem. Salus auiem juslorum quere, sed Dominus eripiet eum a pcccaioribus. Et Domino . Sed melius dicit in Gracco : Salus autem jutlorum apud Dominum. Non dixit, in coelo salus I ) forte propierea jubemur c u m quodara myslerio eliamin oralione petere,dicentes : Sed libera nos juslorum, et hoc enim praelerit; non apud aliquam malo. Sed causam qua eripiai juslos suosDomicreaiuram, quia nibii immobile vel immulabile: nus 6 7 9 peccatoribus, sive iri lempore exilus, sed apud Dominum salus esl justorum, qui semper sive in lempore judicii, cum diee ille secunduin manel, semper idem est, semper imraobilis e&t, Prophetam necessitalis el anguslia?, dies obscurinec usquaiu polest esse lulius salus bominie qnam latis el perdiiionis, judicii dies adveneril; lunc apud Doraioum. llle mibi locus, ille mibi domus, ergo causam qua eripi mereantur subjungit et ille mibi mansio, ille requies, ille sii babiiaculum. dicit , quia tperaverunt in eum. Speranles ergo Denique annunliatur nobis a sancta Scriptura non in se eripiet et de tribulatione et de necessisolum regnum coelorum, sed regnum Dei. U l et taie. Quomodo auleoi sperare debeat, volo libi memini me jam ssepe dixisse, regnum ccelorum est omnee pariler exlermiuabunlur, quia unue finis erit eorura gehenna. Reliqum impiorum peribunt, lunc cum corpus et animam perdilum dabil in gebennam
1k TT a

* Psal. xxxvi, 37. I Cor. xv, 42. " ibid. 53. Maltb. v, 9. Joan. xvu, 24. " ibid. 39. " ibid. 39. Joao. xiv, 50. Malib, v i , 13. Psal. xxxvi. 40.
7 7 7

T 1

7 9

T i

P s a l . xxxvi, 38.

1367
7

ORIGENE

1008

de. Scripiurts sanctis osiendere. Sicut nemo potest conversam, el quia aliam millatn o m m n o speni geduobus dominis sertire , iia nemo polest in duoris nisi ki ipso, qui viviticat mortuos, et vocai quae bus dominis sperare. Nemopotesl in iuceno diviiianon sunl lanquam quae sunl, n o n poteris eripi a rura sperare, et in Domino. Nemo polest spcrare peccaloribus. Solus est enim i p s e q u i galvos bcit in principibus, el in Deo. Nemo poiest sperare in speranles in se, per Chrisiom D o r o i n i i m noslrum, viribus equi, et in eo. Nemo polesi sperare in sa> cui esl gloria et poieslas in saecula saBcuIonim. culo, el in Deo. ISisi euim in solo Deo speraveris, Amen. el videai Deus spem luam iu saeculum anernum esse \ PSALMUS XXXVII. \ E R S . 2. Domine, ne in furore tuo arguat me, neque, , rg in ira lua corripias me, elc. Qui non cedil repre- , . . . (40) bensioui qu:p verbo fil, furore Dei redargueUir; , ol qui non submiserit se Jugo praeceploris iu Deo JJ , corrigenlis, ira Dei casiigabilur. Casligalio auiem . repreliensione molesltor est. ' , . . V E R S . 5. Sicut onus grave gravala> $unt super me, . , (41), \ , ctc. Venite,omnet, inquit Cbrislus , qui laboratis \ , . et onerali estit, el ego reficiam vot. , V E R S . 7. Mi$er factus tum, ei curvalutsum usque , . infinem,lola die conlristatut ingrediebar, etc. Hoc . (42)6 , \ dir.emlirn iis qui mulluui rident el coinicis dele \ . clanlur. V E R S . 12. Amici mei et proximi mei advenum me 01 cl , appropinquaverunl et tleterunt, et quijuxta me eram, , . . . de tonge stelerunt, elc. Forlc viriutes quasdara di (45) cil sancias quae io lempore leuiaiionis recedunt ut , ) . probelur tenlalus, vel punialur. V E R S . 13. El qui inquirebant mala mihi locuii C cl \ , iunt vanilalet, ei dolot tola die medilabanlur. Yide, . . . (44) ;; baiur mibi vanilas esse eliam illa verboruni in spe\ ciem demonsiralivorum vis sopbisiica qua nie ca , pere sperabanl bi qui quaerebant aniniam nieam. . * Polos lola die medilanles loquebanlur, inquil, ad , \, , versum me, insidias mihi strueules. Dum enim . , angeli deserebant, vebemenlius daemones in*labant. . , V E R S . 14. Ego autem lanquam turaus non audie- , . . . bam, et ticul mului non aperient os suum, eic. Reti (45) ;, piebal quideoi raliocinaiioncs tenlanlis, at illas , ' . non audiebat, nec juxta illas operabalur. Surdiias , ' . e*i impalibililas, propler quam non audiebal. V E R S . 17. Quia dixi : Nequando supergaudeant" ,
8 0

mihi inimici mei, elc. Super iis qui poenilcnliaui D , . . . , \ . agunt, gaudenl angeli; super illis Qiii commovenlur, daiinoncs. 680 V E R S . 20. Inimici aulem mei vlvunt, elc. 01 , . . . . Non hanc vilam quaB d i c i l : Ego sum viia. V E R S . 21. Qui relribuuni mala pro bonis deirahe-01 bani mihi, elc. Relribuebanl mala pro bonis non , . . . , , erga se faciis, sed simpliciler faciis propier Domi . , , pq V E R S . 22. Ne derelinquatme, Domine Deus meus, ne ducetseris me, elc. Pulchruiu oralionis exor- " , . . .
8 1 ? 8

M a l i h . vi, 24.

" M a l t h . x i , 28.

8 1

Joan. xiv, 6. (44) , elc. Catena Corderii. (45) , elc. Codex Coislinianus, " ei scqueniia in bunc psalmum scbolia exbibet.
1

(40) (41) (42) (45)

, etc. Calena Corderii. , , eic. Codex Coislinianus. , elc. ldem. , etc. Idem.

i369

SELECTA IN PSALMOS. IIOMIL. I IN P S A L . XXXVII

r

1370

, , dium esl illmfl : A e derelinquas me, Domine Deus '* , meu$, ne discesseris me; intende in adjulorium * > { \ meum, Domine Deut salulis mece : habet enim iu se . eiiam sanciam Trinilalem.

ORIGENIS E X P L A M T I O
Super psalmum tricesimum septimum, qui dicitur : Domine, ne in furore, etc.

HOMILIA PRIMA. quid lale ullra commitlat : el propterea pulo su1 .Creator humanorum corporum Deus sciebai quod perscriplum esse ipsum psalinuin , Psalmus David lalis esset fragiliias humani corporis, quae languo- in recordaiionem. Quid sit autein in recordationem, res diversos posset recipere, el vulneribus aliisque per lolum ipsius psalrai corpus enarrau Videamus debilitatibus esset obnoxia : et ideo venturis pasergo nos omnes peccatores, si in aliquo delicio eionibus providens, eiiam medicamenta procreavit fucrimus invcnti, vel quid dicere, vel quid facere ex lerra, el medicina? iradidit dtsciplinam, ut si debeamus, ut cum bsec in Scriplura sacra didiceriacctderei aegritudo corpori, non deesset medela. IIIUS, eliam medelam vulneris nosiri consequi meQtio nobis lendit ista prefatio ? Ad animam sine reamur. Bonum quidem eral semper corpus, ul ila dubio revocalur : quoniam ei ipsam cum Creaior dixerim, animae noslraa in sanitaie durare,et arinis oninium condidissel, sciebal quod fulura esset v i Dei circuindatum ab omnibus telis ignilis diaboli liorum capax, ei ob boc subdita alque obonerala maligni iimilnerabile permanere, nullius languoris, peccalis. Et ideo sicut corpori medicamenla prapanullius acgriludinis quidquam experiri, nihilque ravii ex berbis arle disciplinaque composilis, Ha interiorem noslrum hominem viiii morbique suseieiiam animae medicamenla praeparavit in his serpere. Quod si per negligentiam sui alque aniuii iiionibus quos per divinas Scripluras seminavit C desidiam incurrerit in peccatum, quid ipsum conatque disperslt : ut hi qui aliqua aegriludine fuerint sequatur agnoscat. Argui vel corripi est doloiis eppressi, sialim ut vim morbi senserint atque alipoena, cruciaius e l ila gravis esi, ul eiiam bi qui cujus vulneris stimulum doloremque perspexerim, fideles et religiosi videniur, si forte ul bomines id est, cum viderint animam aliquid praeter natualiquando in deliclo aliquo incurrerint et arguanram gerentem, requirant apiam et convenientem lor, indignentur adversus eos qui arguunt, el odesibi ralionabilem disciplinam, quae eis ex pracerint eos. Corripiunt enitn ut emendent. Et boc plia Dei possit mederi: nam tradidii el medicinne malum fuit in causa, u l eiiam a priori populo in arlis induslriam, cujus archiatros est Salvator diodium haberentur prophelae, perseculionibus agitacens de se , quia Non opus habent qui sani sunt reniur. iloc fuil causae quod Isaiam sccari iecit, medico, ted qui male habent. E l ille quidem erat quod Zacbariam inler lemplum et altare compulit arcbiatros qui posset curare omnem languorem c l trucidari, Jeremiam in lacum coeni demergi. ad omnem inflrmilaiem; discipuli vcro ejus Petrus ullimum baec fuil causa quae Dominum iioslrum Jcvel Paulus, sed et propbelae nicdici sunt, et bi oni- snmCbristum cgit incrucem. Oinuia enimqtucsupra nes qui post aposlolos in Ecclesia posili suul, qui681 enumeravimus scelera alquc flagiiia, nou alia busque curandorum vulnerum disciplina commissa D ex causa commissa sunt, nisi quod dum omnes in est, quos voluit Deus in Ecclesia sua esse medicos medicinali disciplina resecari per correplionem deanimarum, quia non vull Deus nosler morleni peclinquentium nolunl, curas impatiens populus el mecaloris, sed poeniientiam e l oralionem ejus exspedelae in perniciem inedeniis exarsil. Beali ergo saclat. Deinde ei iste psalinus qui nunc Jectus esl, pienles jam ex ipsa Scripluxa appellanlur h i , qut nobis osiendil, ul si forle aliquando praevenimur cum deliqueiint, si arguanlur, non oderunl arguenin delictis, qualiier nos el cum quo affectu orare les. Ita enim dicil S c r i p l u r a : Noli arguere muoporleat et medico supplicare pro doloribus \eJ tos ne oderint te, argue sapienlem et amabii le. Vid< & inlirmitatibus noslris. Si quando ergo praeoccupa- quomodo saptenlein appellavit Scripiura eum qui verit nos inimicusei ignilis jaculis suis vulnerave-- correplioni obnoxius esl, non tamen odil, sed roaril animam nostraro, primo hoc nos docet bic psal- gis diligil arguenlem? Tales erant illi qui ab Apomus, quod convenit post peccaiuiu conllteri pecca- stolo arguebaniur, el confutali non oderant arguenlum, el in niemoriam reeordari dcUclum, ut per les. Uude et ego arbilror illum qui in Corinlbo grarecordationem culpse stimulatum cor ei concitalum vissime deliqueral , idcirco misericordiam consepro deliclo suo, iolerim refrenet ac revocel, ue cfliuiu, quouian correplus ab Aposioio, el ua
8 8 8 t 84 M %%

Mattb. ix, 12.

8 1

Psal. xxxvn, 1

Prov. ix 8.
9

8 8

1 Cor. v.

1371

OiUGENE

acerbe correplus. u l a convenlu abscinderelur E c - necesseeum correpiionempalcrna3ausliilaiiss clesise, non lameu odio liabuit argueniem , sed aniscere, qua? ex gravioribus deJiclis ac I l a g i u i madversionem patienter accepil ei foriiler lulit. bus provocalur. Si corrtpiatura dociore p o e r , m Ego arbilror quod eliain tnajorem afleclum concepil ila auslerus erit magisier sicut pater e s s e . erga Paulum , alque erga omnes qui slalutis Pauli si gravia delicla in filio cognoverit. S i e n t m t w in ejus aniinadversione paruerani. Uude et PauliLS piat pater pro majoribus gravioribusque p e c a i i s , senlentiam revocal el ejectum reconjungit Eocletanlum eit commrssum filii quod ad i r a e a n d u a siae, el addil dicens : Confirmatt in eum charitaconcilaverit pairem, sine dubio post c r u c i a U i s , pe& tenu Vidil enim eu:n posl aniinadversionem con- supplida eiiam abdicalioois poena meluenda . servasse cbarilaiem : et ideo dixit ut eiiam post Si inlellexisti similiiudinem, transi mihi * b excspeccaluin non (ain tribuerelur ei cbarilas, inerat plo ad r c m , et intellige de nobis onmilHis qeae Aenim, sed ui ab omnibus ea quae inerai tirmareiur. cuntur. Omnes episcopi alque omnes presbyten Necesse esl ergo eum qui peccat argui : sed quovel diaconi erudiuni nos, el erudientes adhifcs niam gravis nobis infinnioribus, quamvis s i i ulilis correpliones, ei verbis auslerioribus i n c r e p a n t . Esi isia correptio, ferre eam sub omnium pra?senlia de- autem quando erudimur etiam a procuratoribos, viiamus. Et quid dico omniuin prxsentia ?Inlerdum ^ acloribus, id est ab his angelis quibus c r e d i u e sest ne duos quidem cum arguimur adesse paiimur le- dispensanda* ei regendae anima? noslrae : qaenuJsies , sed culpamus arguenlem et dicimus : Opor- roodum descrtbllur in quodam loco a n g e l u s pcea^tueral (e soli niibi dicere quae velis, et non sub tenliae,qui nos suscipil casligandos, s i c u l Pastir mullorum prxsenlia facere mihi ruborem. Dolemus, exponit, si cui tamen libellus ille recipiendus vuejactamur, effervescimus, et in interioribus animae tur. Inlerim diversis eruditionibus succumbints sensibus cruciamur. Quod si lalis correplio esl qua nos hoinines casliganlibus, nos et corripienubos: ab hominibus vel coraui hominibus arguiraur, quid nondum tamen ab ipso patrefamilias casiigamar, facienius si Deus nos arguat, si ipse Deus confuieft 8ed a procuraloribus angelis, qui uniuseujosqoe el arguat in furore ? Nos qui episcopi argucnlis ira- nostri casligandi alque emendandi s o r t i u n l i i r oficundiam ferre possumus, sed indignanler ac- ciuin, et esl tolerabilius cum ab aliquo borum corcipimus, illum furorem qui Dei esse dicilur, arripimur. Sic quoque interdum eliam paedagogo eomguenlem DOS quomodo lolerabimus ? Sciens ergo missa esl nostra correplio. Nam quicunque sub iegc propbeia quarnplurimas esse differentias argueudi, eranl, quoniam lex paedagogus noster fuit in Chri9

ei volens quasi homo pro deliclis quidem argui, ve- s l o , delinquenles in lege a paedagogo corripiebao tar, cuin puniebaniur ex lege. Puniebanlur eni rens autem ne graviori pondere,id esl, ne in furore Pomini arguereiur, ait, sicul jam et in alio psalino vel cum lapidabanlur, vel cum aliquid e o r o qes anledixerai, eiiaui l i i c : Domine, ne in (urore luo Moyses scripserat perferebant. Nullns ergo eoroa de quibus superius diximus ab ipso patrefaojilias arguas me. Similiier autem dicil ei quod sequiiur: neque m ira iua corripias me. Oportet ergo nos puniebatur. Noo enim erai palerfamilias lex, neqae angelus poeniientiae. Sed sunt alia peccato pro qoialiqua el de correpiione dicere de qua generaliier bus pcccantem ipse paierfamilias punit, eara videnos Aposlolus docel dicens : Omnis quidem correjtio ad prcesen* non videlur gaudii e$se , sed mce-licet 682 q * mensurain facinorum sapergressus, ullra crealurae contomeliam sceleris sui impieiaK roris, posleu autem fruclum pacalissimum liit qui lelendii. Nec lamen alius quis notit praeier Deoa per eam exercilati sunt, reddet juttiiicB. Ei videie eliam pueros, quemadmodum cum corripiunlur ver- solum, qui vel quando procuratoribus tradi debeai casligandus, vel qui corripiendus acloribus, quando beribus a paedagogis , vel a docloribus exciianlur, moleste quidem accipiunt, ei summum malum judi- eiiam qui subjici debeal paedagogo, cui eiiam ioferiores sini boruin omnium correpliones, si qaU canl dolorcm illum, qui eis causa erudilionis inflie r f 8 8 u

giiur : el quamvis profeclus suos in hujuscemodi j) ertaliiionibus, vel correplionibus esse posilos non ignorent, tameu molesle alque impaiienler ferunt. Quod si erudiiio puerorum btijnsceniodi est, quid senlire debemus de nobis senibus, qualem nobis vel eruditionem, vel correplioiumi imminere censeinus, quaB non a dispensaloribus, neque a paedagogis infertur ? Novit quippe Scriplura pxdagogum el dispensalorem el procuralorem parvuli: quid , i n quam, exislimare, vel senlire debemus , cum ab ipso patrefamilias erudilio nostrafacta fuerit atque correptio ? Ilerum redeamus ad similitudinera p u e rorum. Si corripialur puer a pa3dagogo, non erit 11 Cor- , 8.
6 M

scilicel lalis esl qui ipsara, ut iia dixerim, divinam mamim in suam provocet ultionem. Si intellexisii quaB dicU sunl, si alliorem secutus es inlelleciuiB, inluere nunc qualiter haec Prophela prosequitar, cum dicit : Etiain si corripis m e , Deus, noli meio ira corripere. Sed DOS nec corrigi volumus, nee paBdagogum patimur commoneotem, neque procuntorum vel actorum correpUones libenier accipimas, el proplerea ab ipsa ira Dei correpiionem nobisioduci necesse est. Prophela enira dicil : Domtw, w tn furore tuo arguat me, neque in ira tua corrh pias me. 2. Sed qui boc dicit, debet proferre aliauam ra-

Ps. XXXVII, 2.

Hebr. , 11.

4373

S E L E G T A IN PSALMOS. IIOMIL. I I N P S A L .

1 .

lionem, qnare nolil vel in furore a r g u i , vel fo ira c o r r i p i . Et qtiac sil ista raiio videamus , ul nos si clelinqtiimiis lianc ralionem discentes, et facientes secundum hoc quod docemur, non iucurramus in vindictam furore arguenlis, vel ira corripienlis. Quoniam, i n q u i l , taguice tuce infixai sunt mihi, el confirmasti super me manum luam. Sermo Domini sagillis est similis (46). Denique el Salvator ila d i x i l : Potuit me sicul tagiilam eleclam, et in pharetra sua abtcondii me. Qui ergo loquiltir sermonem Doinini, sagitias jaoulaiur. E l cum loqtiiltir corripiens et casligans, correpiionis jaciilo cor perforal audiemis. Qui ergo iia suscipil verba Domtni, ut ex bis quos audit sermonibus eor suum configaiur, el per slimulum eoriim quaj dicia sunt ad poeuiienliam susciletur, cerlum esl quoniam in illum in vanum non abiit serinonis Dei jaculum, neqtie Iransvolavii, sed in ipso omnes illac sermonum Dei defhae gunt sagittae. Deuique ila el quodum ioco a i i : Vidisii quomodo compunctus est Achab ? Mjeri;o ergo el nunc citcil Proplieia : Domine, ne in furore tuo arguas me neque in ira lua corripias me. Oigna esl enim causa quae subseqiiilur, q u ab eo correpliouein furoris Domini debeai teroperare, quouiaui sagiilaB tuae i u tiix sunt mibi. Verbi gralia, el nunc si ex ista omni inulliludine auditorum sinl aliqui conscii sibi in aliquo peccato, alque utiuam quidem nullus s i l ! verumtamen necesse est esse aliquos conscios sibi, el hi si bis audilis quae loquimur recte iideliler audiani et compnngatur cor eorum ex jaculis verborum noslroruin , et IransGxi lalibus jaculis doleant, et conversi ad poenitenliam dicanl: Domine, m in lurore tuo argnas mt, neque in ira tua corripias tiie, quoniam sagittce luat infixw sunl tnihi. Si vero audiens haec non compungalur, sed lanquam in corpore jam emorluo, ita in anima ejus nulla sagitta, nullum jaculum sensuiu doloris invenial, nec ullain recordalioneni suorum capiat peccaiorum : isle quippe digaus est ul stimulis furoris Oomini
89 9 0 9 1 9 w

corripiatur, ntque irx ejus correplionibus arguaiur. Non enim polest dicere Domino : Quoniam sngitioe luas infixce sunl mihi. Atque utinam omnes nos audiant compmicti ei siimulali ex bis quae dicuniur, atque ad poenitenliam eonversi dicant ad doclorem, Qiioniam sagiiia? Uiae infixae sunl m i b i , c l dum casiigas nos verbo D e i , dum verberas , dum in inlerioribus nos conscienliae perculis: Confirmatli super me manum luam. Confmnat namque manum supra pueros pasdagogus dum verberal, et emendal , et conflrmat mamis, cuin verbera non negligenler aut leviter infliguntur. Ila enim Domino dicere quis polest cum miserit sagillas, sed per quoscunque vult initiere sagillas verborum suoruin, quoniam confirmasli tuper me manum tuam. Gum eiiini inanus Domitii adsit, qui emillil verborum jacula ei inflgit sagitias in audilorum aniinam, meriloeliam Domino didt, qnoniain confirmatti saper me manum luam : necesl sanilas in carne mea facie ira* lum. Proplerea ergo rogo ipsius irae tu:e polenliam experiri, quoniam judiciuin ejus laiilummodo accipieus e( solam quodammodo faciem ojus videns, qua3 ex solis verbis divinie Scriplurui deformalur, jara doleo omne corpus meum et coulurbor : nec est ulla sanilasin camemea, neque pax ossibus nieis, taiiluin quod faciem irae luae ex Scripluris sanclis, non lamen ipsain irain seniire vcl videre visus suin. Etsi ex boc solo talia suni quoe palior, propler boc oro ul non ipsamirampaliar.VideergosinonmanifeslehaBC dicuutur 683 ' ^^ E confirmasli tuper memanum tuam ; nec esl sanitas in carne mea facie \ tuoi. Poiuit dicere, ab ira lua, sed nunc ait, facie irosiuie. Si enim dixisset,ab ira tua, superfluum erat illud sine dubio quod superius dixil : Ne in ira tua corripiat me. Nunc autem dixit : Non e$t sanilas in carne mea (acie irce luie. Quoniara quidem sola facies ira? tua?, id esi cousideralio ipsa indignalionis, ita me perlerruit ei convertit, ut irae luse jam iu me locus esse noa debeal: Nec cst
n 6 0 10 3 , 1 l

P6 .xxxYii,3. " l s a i . x L i x , 2 . U I R e g . x x i , 2 9 .
l

(46) Sermo Domini sagittis ett similis, elc. Galena , ^ Gorderii et allera Coisliniana Grseca hujus loci , , , / verba sic referitni: " . , , , , \ . . \ ) 2 , , , , . . _ \ , ^, , ^ , ' , , , . ; * , ' , . , * ' ^ . , 2 < ' , * , , , ' . . , , \ . . . , \ \ , , 6/ ,, . , \ , \ . , . .

1375

ORIGENE

ir;

aauiias in carne mea facie irce luce. De co qui einori eain faccrel, anlequair perfecle moniS^ relur, prius dixit iniirmari carnem suam; ei do^, apud Corinthum peccaverai indicavil Aposlolus, infirmabaiur quidem caro, s p i r i i u m pronipiam^. diccns : Tradere hujusmodi hominem Satanos dicebat; cum vero cruci eam tradil et peifaj in inierilum carnis. Nuuqtiid pulandum est quod inimorle consummat, lunc non jam promplum ,quuin fieri volebat quein dicebal tradi debere Satanae tum, sed in manibus Pairis positum esse tesutir. in inierilura carnis? Quin poiius apparel, quoniain Haec autem ille in se describens nosiris erodiik*pio salule ejus iradebat carnem ejus in inierilum. DtMiique addildicens: Tradidi ejusmodi liominem Sa- bus praebebat exemplum. P r o p l e r nos enrmetti bis infirmus eral. Ideo consideremiis nosmeiipm, lana in iuterilum carnis, ul spiritus salvus fial in die si infirma esl caro nostra, s i non deliciis lonruDumini, oslendens non posse salvari spiritum, nisi que resolvilur, haec ei viiiosa sanitas prasto i: caro in interitum Iraderelur. Quis ergo s i l inlerilus carnis, audi. Quia quod inLerierit, sine dubio mor- vide si per abslineniiam quoudianain infirmadSri(ur caro, si perconlnenliam desideria refrenaniv, luum est. Yivit aulem caro in peccalore, morlua libido comprimilur, vilia conquiescuiu : luneeiia* esl caro in bomine justo. Propier quod et jusii dinondum emoriua esl, tamen non est sanilasa cunt : Semper mortificalionem Jesu Chritli in corpore nostro circumferentes, ut el vila JesuChrisii & carne tua,sed eliammembra lua inierim mortificau suntsuper terram. Quid est autem quod fariJsaii manifentetur tit carne noslra mortali. E l iierum laiem in carne non esse? Si senliamus faciera irs mandalum accepimus dicens * : Mortificate membra vetira quwtunl super lerram. Et bealus qui mor- Dei. Dcum eniiu recordamur iram Dei, el m oculoe vullum ejus adducimus ex ipsa inmiiwe IIIIIS est pcccato, secundum quod diclum esl : Corput quidem morlnum est propter peccatum, $p\- ejus, quae propier hoc facies irse appe/bta es. ritus aulem tita vivil propter jusli/icalionem. Tradi conturbata el exlerriia caro inOrmalur aiqucb^ ergo in inieritum carnis lale est, ul enioriatiir sen- gueacil. sus carnulis in nobis, et non vivat carnis cupidilas 3. Non est ombut meis facie peceatom in ca. Ex eo enim quod moritur sensus carnis, ut meorum. Eliam ba?c debcl dicere qui p e c m M non secundum carnem sapiatnus, spirilus salvus posl peccatum peccasse se recordatur, sicni * eilicilnr. Alioquin dum vivii sensus in nobis carnis, David dicebat in quinquagesimo psalmo : Etf* ei caro vivii, non possumus de spirilalibus sapere. catum meum coram me at semper. Sunt qaidara Hoc ergo modo Aposlolus Iradidit in inlerilum qui cum peccaverinl securi suitl prorsus, nec raruis eum qui secunduin carnem vixeral, ut Q giianl de peccalo suo, nec venit ad sensum eonto seusu carnis emorluo spirilus in die Domini salquid male gesserinl, sed ita vivunt quasi m/ii/o*> varetur. Si iniellexisii apostolicum sermonem, ad niuo commiseriut: isii ergo non possunt dicerc, id quod proposilum esl revertaniiir. Ulinam in corquia peccatum meum coram me est temper. CM pore mto si quando delinquo, el delictuir. ex sensu vero post dictum quis consumilur el affligtaif ^aruisvenit, supcrducerelur interitus carnis, ut delicio suo el conscientia2 stimulis agiialur, mor*epirilus salvareiur. Si enim caro inflrmatur, sine tur sine inlerinissione alque occuliis confiitt dubio proficiens infirmitas eiiam ad morliQcalionem nibus impugnalur, isie merilo dicit : Non e*i p& pervenil carnis : et tunc est quod recte dicitur, ossibus mei$ facie peccatorum tneorum. Est s a u c quoniam non est sanitas in carne mea. Si vero non facies quaidam eiiam peccatoruni, et, ut iu fa* iiifiriuatur quidem caro, sed redil ad sanilatem rim, color quidam et species, per quam rccordan suam, id esl, ul sapial qux sunl carnis, ac deside- et recognosci solent ea quac aliquando coffl rel inalum, tunc sanitas csi in caruc, quod ulique suni. Cum vero anie oculos cordis nostri spirilui non est bonum. Isie ergo qui arguilur, et mus peccaia nostra, et unumquodque iniaeaift recusal per furorein Domini argui aique iracundia recognoscentes enibescimus factique poeniteews. ejtis corripi, juslissimas causas bujus excusaiionis ^ tunc coniurbali elexterrili merilo dicimusnos w habere pacem in ossibus noslris a facie peccawoslendit, asserens se sagiiiis verboruin Dei esse rom nostrorum. (Oiifixum, et iia lurbatuni alque perterriliim a sola facie irae Domini, ut nulla prorsus in carne ejus 4. Addai etiam baec qui poenilet propeccalissafc sanilas, id est nullum percandi nlira desiderima et d i c a l : Quia iniquitates meot Q^superposuinai manserit. Mcmini me aliquando de illo capiiulo capttt meum, sicut onus grave gravatie & ^ Evangelii dispulanlem, iu quo scriplum e s i : Spime. Qui enim nec dolenl (47), nec gravaniwr f riius quidem promptua est, caro auiem infirma, lale peccatis suis, sed securi sunt aique in deliciis 0aliquid sensisse, quod aniequam Salvalor nosler tanl, ha;c dicere non possunt, nec seniiuni veuirel ad crucem, el crucifiperei carncm, atque iniquitaies quidem suae excrescunt, et ulira capi
9 9 9 9 9 9 5 91 e ,Sia B 1 u 9 9 9 7

I Cor. v, 5. Psal. L , 5.

9 9

"11 Cor. IY, 10.

"

Coloss. , 5.

9 5

Rom. v i n , 10.

Mailh. ^

(47) Qui enim nec dolent, elc. Catena Corderii et alia; mauuscripiai Graca verba aiTerunl quje cum boo loco iiiulluin babcnl aflinilalia :

; >. " ,

*^? *^\^

S E L E C T A 1N PSALMOS. IIOMSL. I IN P S A L . X X X V H .

1373

l i s s u i vadunt proceritatein, ipsi vero dc:rescunl fortassis ipse sancius Aposlolns (48) dicit scionss.. e i i n nihilum rcdiguniur, el idco non possunt dialiquando peccasse : Miser ego homo, quis me c e r e : Quoniam iniquitaUs meic superpotuerunl Uberabil de corpore mortis hujus ? Peccavii enim caput meum, sicul onus grave gracatce sunt tuper eiiam ipse cum persecuius est Eccicsiam Dei, me. Qtiomodo cnim pussuul dicere illi qui in depropfer quod d i c i l : Non $um dignus vocari apol t c l i s suis non solum deleciantur, verum eliam Holu$. Miseriis ergo affliclus sum, ait. Non dicii, e x s u l l a n i e s mala sua praeferunl? quibus profeclo aflligor adliuc. Si enim Iransierunl jam peccaia p e c c a t u m suum non onus efficitur, sed voluptas. mea, aflliclns sum miseriis; si aulein pcrmanent, N o n esl ergo illorum dicere ha?c, sed eoruiu qni- et in ipsis conversor, adbuc aflligor miseriis : Mib u s libidojam sordiiil, quibus vitia horruerunt, a seriit ergo, iuq-ik, affliciu8 et Curvalus sum usque q u i b t i s denique deprehensa est omnis praesenliuiu in finem. Si videas eum qui peccavit non posse g r a l i a r u m voluplas esse pro nibilo, quia poslea respicere in coelurii, sed curvaio corpore demeisoo m n i n o nulla futura esl. Isti suntqui possunl eLiain que in lerram vultn non solum corporis, sed et animae, el coniorqtienlem sicut circulum colluui riicere hsc quae sequuntur, quoniam faeiuerunt et yulrefaclce sunl ctcatricet mea*. Noliie, iuqnii Sal- stium, inlelligis quomodo quis curvalur usque in v a t o r , mxliere mnrguritat vestras ante porcot; ibi flnem. Si vero vis eliam per exempfa cognoscrre appcllans eos qui peccaloruin foetoribus deleclanquomodo peccaiis suis unnsqiiisque cnrvetur, ita tur sicut porci, qni fiBlorem omnem lanquam odoui su>pictre non possil nec in coelum elevare rem suavissimuai expelunt. Considera ergo peccaoculos suos : inuiere illtnn publicanmn, qni i lorem qui peccaiis suis deleclaiiir et lselns esl in Evangelio ingressus templuni et de longe slans, malis suis : quoniam el ipse in slercore foeiido vonec audens levare oculos SIIOS in coelum, sed perlutalur, et nullum foploris ejus, qui ex peccali cutiens peclus sumn, et confiiens peccala sua, distercore reddilur, percipit seustim, vclut in sumcebat * : Deus, propilius e%io mihi peccatori. Huic mis volnplalibus el graiissimis deliciis deleclatur. nimirum convenil dicere, q\i\&Curvatut tum nsqne S i vero islum eveniat aliquando porcorum quidem in finem, el lota die contmtatus ingrediebar. lloc aensum odoralumque depoRcre el senstini verbi antem dicens, vclut aifcclum ipsiim et aniinam Dei percipere, iia ut possk seulire foeiorem peccapoeniieniis exponil dicenlis : Ex quo peccavi, imntorum siionim : sialim conversus ad poenkenliam, qiiam risi, uiinqiiam laeiatus sum, nunquam mibi ct etneudalionem requireus, impaliens proprii foeloipsi aJiquid jiicunditatis indulsi, sed semper in moo1 f 9 8

ris eflicilur, proclamans ad coelesteiti medicum I . . . alque osiendens cicatrices putrefactonim suorum G vulneruin dicil : Foeluerunt et putrefactas sunl c\:airtce$ mew facie insipientiie mece. Recte auiem bic peccalum insipiemiam nominavit. Nemo euiin gapiens id aliquando commillit. 5. Miseriii affliclui tum, el curvaius u$que in finem. Sed videas aliqtiando eiun qui peccavit mcRrentem el contrisiatum irisiilia qua3 secundum sascolum e s i ; quse enim secundum Denm esl Irisliiia , poenitentiam in saluiem stabilem operalur. lste vero dicit, quoniam miseriis afllielus suin, el curvalus eum usqua iu fiuem. Propierea
r 8 8

rore ftii, semper in poeniienlia, semper in luctii. ..1 :... quod ~ . . ~ ii> Evangelio C I! prsccipiiur dicenle .. Taleestillud \ Domino Beali qui lugenl, elbeaiiqui flenl. Econtrario autem si quis peccaior sit,et multis malis obnoxius, et bic uullo flagiliorum suorum siimulo \m\ealus, insuper eliam et rideat el Isclus sil alque j u cundus, nec in aliquo conscientiae glimulis agiletur, vide si non huic illaconvenil dici quae s c r i p l a s u n l : Vce ridentibui nunc, quia lugebilh, ti plangetis.

6. Tola die conimtaius ingrediebar, quoniam rencs mei completi sunt illusionibus. In renibua vel in luntbisbumanoruin seminum receptaculum esse diciliir: ex quo itlud genus indicalur peccali quod perlibidi9

Maiih. v i i , 6.

8 9

Rom. vn, 24.

I Cor. xv, 9.

Luc. xvm, 13.

Mallb. v.

Luc. v i , 25.

. 6 D . , ^ , , . , \ , \ , , 6 . " . , \ ; , \ \ . , , , . \ | , '^ 4 * \ ^ . " , . , \, . " ' , \^ . , , .^ \ . , (48) Proplerea fortassitip&e sanclus Aposlolus, etc. . Graioe bic locus exstai in Caiena Corderiana et aliis: , , \ , * , . . " . . , , * ,
4 1

1379

ORIGENE
8

3>

nem geritur.Hnjusnamqueopusresestillaqnam Aposlolus inlerprima sacrilegia designavit, d i c e n s : Q85 Tollens ergo membra Chrisli factam membra meretricis ? Absit! Cum ergo quis propensius el i n cotilinenlius ui hujuscemodi lasciviam fluxerit, tunc renes ejus, vel lumbi repleii esse illusionibus asseruntur. Illusio enim esl diabeli illudentis hominem atque hujuscemodi peccati inconlinenliam provocanlis. Non ergo mirum est si peccalorum l.ornintim renes illusionibus repleli sunl, cum et Job de dracone (49) qui diabolus inlelligitur, ila d i c a l : Virius eju$ omnis in lumbis est, et potentia ejus in umbiculo venlris ejus. Virlus ergo diaboli praecipue circa lumbos bominis esl, unde fornicatio aduiieriaqtie procedunl, unde puerorum corrupiio, uiide omnis spurcilia generalur. Iia sane eliam mulierum circa umbilicum venlris esl culpa, quod honesliore voluil indicare sermone, in quibus v i delicet ulrisque draconis diaboli virlulem poicnliamque esse designal. El non e$l tanitat m carne mea. In boc profeclunt suum oslendit, et proxiinum esse ad moriiOcalioneni carnis indicai alque inlerilum ejug. Nam ideo boc et hic secundo repeiil, u i adbibiium jam esse remedium leniationum inolestiis declarareu Afflicius ittm, el humilialus sum valde. Festivilatibus Domini (50) panem IIOS afDicltonis edere jubemur, et in ipsis feetivilatibus dicitur, u l bumiliet homo animam suam : et cum fesiivilas propilialionis indicitur, dicitur : Humiliate animas vettras. Quoniam ergo qui poenilet pro deliclis suis seipsum affligii e( humiliat, sicut el ille pnblicanus, de quo superius diximus, proplerea et consequenler dicii in eo quod se ex corde poenitere cognoscit, obsecrans ne in furore Domini argualur, neque ira ejus corripialur, ex hoc quod dicit : AffUclus $um el humiliatus sum valde. Non enim solum afllieius sum, neque solum humUialus sum, dicit, sed valde afflictus sum, et valde bumilialus sum. Ut exempli gralia dixerim, si dives aliquis secundum saeculum in multa affiueniia posilus, el bic subito decidat atque in egeslaiem ullimam redigalur, domo quoque pulsus ei palria, insulis ac scopulis relegalus squalenlem atqae infelicem in soliludine exigat viiam, tunc deinde recordatus palrkc ac parenium, nobi iilatis, familiae , bonorum subslanliae , diviliarum abundaniiie, ac tolius illius vilae qua in deliciis vixerat, quibus isle planciibus, quibus imigilibus recordaiionem priscae beatiludinis recolel, ut s i l
6 T t

ei major poena recordari quae perdidit, q o a m paii quae perferat? Ad htijus exempli simililudinem i n tiiere mihi eliam eum qtii vitam in eobrieiaie et castilale justiliaque transegil, qui in acttbns b e i * sibi conscius eral : isle si decidat de patria s u a , id est de Ecclesia, in insulam qiiamdam alque in borrenles scopulos q u peccaii sedes esl p r o p e l l a tur, et ex facultatibus ac diviliis suis q u s erant ei in omntbus operibus suis bonis, devolvalur, et videat se in ullima panpertaie posiium : omnes enim ejus jusliiirc quas fecii non reminiscenior propter peccalum : si se ergo in lalibus videai, quibtis gemilibus, quibusque rugilibus proclamabit, dicens : Rugiebam gemitu cordismeif Domine, in conspectu luo omne desiderium meum et gemitus meus te non ett abscondiius. Omnia ergo ex quo deliqui, sive concupivi concupiscentiam saecularem, sive quid aliud commisi, omnia anle le profero, el in oralionibus meis in conspcclu luo pi>ni. Et gemitus meus te non esl absconditu$. Nosii enim quia semper ingemisco. Cor meum coniurbaium e$t et deseruit me virtus mea. Tu vide, Domine, cor meum, quia coniurbatum est pro peccalis meis. Et consequenier exoro ne in furore arguar, neque in ira corripiar. Quod si mea me forliludo dcseruii, sine dubio fui aliquando foriis (51), el conversaiio inea fuii bona, poslea vero cecidi, quia deseruii me fottitudo mea et lumen oculorum meorum rtom esl mecum. llxc vox illius videtur esse qui posl illuniinationem, post traditionera doctrinae, posl agnilionem veriiaiis in lenebris decidii. Me ergo et nos eadem paiiamur, sed polius ut lumen nostrum sit semper in nobis ei opera lucis agenles habcamus Gduciam lanquam filii lucis in Gbristo Jesu, semper oremus, el Deum Palrem incessabililer deprecemur, cni esl gloria el polcslas in saecuia saeculorum. Aioen.
t 9 9

HOMILIA II. Dt eodem psalmo ab illa parle : Amici mei ct proximi mei. 1. Qui pro peccalis suis confileiur Deo, et anima dolel dum poenitei, sciens post exiluni viiae qux poena immineat peccalori, ba?c dicit, exponens quania pati necesse sit eum qui se ad poeuiienliam emendalionemque converlil, quoinodo derelinquanl eum amici et proximi sui, el longe eflicianlur, pro eo quod ipse se ad exomologesiu peccati sui moeroremque converlii. Dicii ergo : Amui mei el proximi mei adversum me appropinquaverunt
8 8

1 Cor. v i , 13.

Job. XL , 11.

Levit. x x m , 27,

Psal. xxxvn, 12.

(49) Cum et Job de dracone, elc. Calena Gorderiana el alias : \ \ * " . . \ , . . (50) Feslivitatibus Domini, etc. Cateua Danlelis Barbari : < Fesii Dei dies ei celebres insiiiuli uitnii oporiere panes alfliciionis comederc, et bumiliare

animas noslras, licei feslivilates nominentur. Decima enim expiaiionum die, humUiabitit, inquil, animat vestras. Et qui pro patraiis sceleribus poenitentiam agil, seipsum ul publicanus evangelicus, bumiliat el affligit. > (51) Sine dubio (ui aliquando fortit, etc. Gaienae Grsecae manuscriplae : " , \, ; , , \ , \ .

81

SELECTA IN PSALMOS. ~ HOMIL. IN P S A L . X X X V I I .

15S2

et steterunt. Inlellige mihi fidelem quidem homi- nihil latere Deum, sed nuda eese omnia ei maninem, sed tameo infirmum, qui eliam vinci ab a l i fesia in conspecln ejus, qnidquid abscondo, occuiio quo peccaio potuit, ei propierhoc mugientem pro qtiod novil, cur polius ipse me arguo, ipse me deliciis suis, e l oroni modo curam vulneris Mit confuto ? Quid exspecto accusatorem, cum accusa686 sanilatemque requirenlem, Jicet pravenlus lor meus conscieniia niea mecum sil? Sic forie et s i l et lapsus, volenlem iamen raedelam ac salutcm ille mibi parcet, si niibi ipse non parcam. Ergo reparare. Si ergo hujusmodi horno memor delicti proximi mei de longe tteterunt, et vhn faciebant qui sui confiteatur qua? commisit, ei humana confuquasrebanl animam meatn. Et qui quwrebaut mala sione parvipendat eos qui exprobranl eum confi- tnihi locuti tunl vanilatem. llaec ilerum de aliis d i tentem, el notant vel irridem : ille aniem fnlelli- c i l . Sunt enim.quidam qui qu&runt mala juslo, el gens per hoc Yeniam sibt dari, et in die resurrenon sic gaudem cum audierinl de bonis ejus a l i clionis pro his qaibus nunc confiiiiriitur coram hoqtiid, sicul gralulanlur cum audierint mala, et velminibus, lunc ante angelos Dei confusionem alque ul insullanl cum in malis aliquibus viderinl j u opprobria evasurum, u l nolic legere el occullare sium. Et isli sunl qui cum viderinl justum confimaculam suam, sed pronunliel delicium siwm, nec _ tentem peccala Sua, velul noxium qtioddam evovelit esse sepulcrum dealbalum , quod deforis inunt virus, propter quod dicil : El vim faciebant quidem appareat hominibus speciosum, id esl, ut qui qn&rebant animam meam. El qui quarebant videnlibus se quasi justus appareat, inlus autem mala mihi tocuti sunt vanitales. E l vere manifeaiiesit repletus omni immundiiiaet ossibus morlaorum. siine pervidelur, quia non soltim i i qui juelo qu;vS i ergo sit aliquis (52) iia fidelis ul si quid con- runi mala, sed eiiam omnis qiii cuicunque mala scius sil sibi, procedat in mediuni et ipse sui ac~ conalur inferrc, loquitur vanilaiem. Non enim locusaior exsistat : hi aulem qui fulurum Dci judi- quilur ea quas secundum Deum sunl, qut quserii cium non metuunt, baec audientes cum infirmaniiagere mala. Unde oporlet magis quaerere bonn. bus quidem non intirmentur, cum scandalizanlibus Ulinam possemus etiam his qui oderunl nos revlnon uranlur, cum lapsis non jaceant, sed d i c a m : dere boua pro malis, el inimicis noslris vel suaLonge te fac a me, neque accedasad me, quoniam dere quae bona sunt, vel oplare feroces anitnos eomundus sam, el deiestari mcipiani eum quem rum ad concordiam aique pacem revocare, ut per ante admirabaoiur, el ab amiciliis recedant ejus hoc efficiamur filii Patris qui in ccelit e$t qui solem qui delicium suum noluii occullare : super bis suum oriri jubet super bonoi et malo$ el pluit mper
9 9

ergo conseqtiemer dicil qui exomologesin, id esl C J** * inj*tto$ 2. Qui ergo qucerebani tnala mihi loeuti sunt vaconfessionem facit: Amici mei et proximi mei advernilaleiy et dolum tota die medilabantur. Yide insisum me appropinquaverunt el steterunt, el proximi tnei de longe steterunt. Sed haec non oporlet formi- diatorem jusli. Jam enim justum voco eum qtii in dare eum qui post delicturo salvari cupil, neque primis sui ipse accusalor eiDcitur, sicul sermo ScripturaB d e s i g n a l N a m ut ilttim sapieniem dicit notam eorum periimescere, qni sua quidem peccata non cogiiant, nec memores Scriplura sunt di- Scriplura, qui cum argtiilur, non odil argueutem, sed insuper diligit eum : sic et juslus dicilur qui vinae dicentis : Noli improperare hommi convertenli se peccato, ted memor esto quoniam omnes posl delictum non permanet in delictis, nec exspectat diabolum fieri accusalorem suum, neque ut $umut tn culpi$. Non ergo cogilel de lalibus, sed ille proferat in medium peccata ipsius, sed ipse se cogiiet de aniina sua, exorans Denm, ut ab ipso exaudiaiur el sublevelur post casum suum, ut arguit et convincil, el per confessionem suam l i possic eiiam dicere quae sequunlnr : Quoniam iniberalur a morte. Qtii enim quterebant mala mihi quilalem meam ego pronunt\abo et eogitabo pro pec- locuii sunt vanilalem, et dolum lola die meditabancato meo. Licel amici mei et proximi mei conlrarii /ur. Ego aulem velut $urdu$ non audiebam. Nihil
1 0 t

t0

e l

sint, e l propinqui mei longe 96 f a c i a n l a m e , dutu D bac virtute praeclarius, n i h i l excelleniius

inveniri

ego ipse mei accusaior efficior, dum crimina mea nulio nie arguenle conGieor, dum nolo imitari eos, qui etiani cum in judiciis arguanlur, el teslibus convincanlur, et tortoribus etiam arguantur, tegunt tamen mala sua, et plus apud eos obiinei commissi pudor uain cruciaiilis poena. Ego vero qui scio Matlh. . 27.
1 0

polest, ui audiens unusquisque maledicos aiqac oblreclalores suos male loqui, carpere, detrabere, IDCU are, ipse averlat aurcm suam quasi non audiens, et dcclinel oculum suum lanquam non v i dens, ne iractindia exaspereiur et prosiliat ad indiclam, ne quserat oculum pro ocuto, nec ver1 1

Eccli. t n i , 6.

1 1

Mallh. v, 45.

Prov. xvni, 17.

' \ . (52) Si ergo sii aliquis, elc. Calena? Gra?ca3 ma- . nnscriplae : - \ , \ * , ' , , , . > - . \ , \ ? . ajiocrpiycrza \ 3 , ' \ .

1383

OKIGENE
%

bum pro verbo, nec maledictnm pro maledicio, nec talis eflectus srnn ? Quoniam inqnil, in te irw. mendacium pro mendacio, nec crimen pro criinine. Nisi enim sperassem ( 5 4 ) i n l e , et credidissen Talis ergo est justus: jam enim, ut dixi, justum dicenti : Mihi vindicta, ego relribuam, dka etim dico qui per confessionera suam peccalorum minut, meipsum ulique vindicassem : uonc m suorum evomit pasgiones. memor snm praecepli i l l i u s quo jubenwr DOQ 3. Ego aulem $icul surdus non audiebam, et ipsos vindicare, sed dare locum irae Et mm $icut mutus non aperiens o$ tuum. Et fnctus haec in Scripturis divinis, et legis. Et faciut m G 8 7 $um sicut homo non audiens. Gum maledice- sicut homo non audiens, et non habem m mm rer, cum criminarcr (53), cum omnia probra de increpationes. Quoniam in le, Domine, $perm,ti me bomines proferrent, ego eram sicut surdus, et exaudies me, Domine Deus meus. Ego sicnl non audiebam, et sirut mulus non aperui os meum, non audiebam eos qui m e criminabaniur, sds pro maledictis nulla maledicta reddebam. Sed quid exaudi ea quae loquuntur. S i essemus lales qab prodesl nos baec exponere ? Qnid prodest hncc nos nos esse vult sermo divintis, s i c u l Eliag", dif^ de Scriplnris sanclis aperire, si non borum memimus uliqiie Deo ul daret p l u v i a m , e l pluerei :si nerimus in eo ipso lempore quo res expeiii, cum Samuel in diebus uies&itim peieremus tit prum maledicimur a frairibus, cum delrahunt de nobis, de coelo imbrium copiani, et audiremurKcr autem quomodo nos audiel Deus, cum nos ipt cuin eiiam in faciom probris et conviciis lacessinon audiamus? Quomodo faciet ille quod VOIIBIJ, iiiur, cum omnia fuini u l excitelur furor nosler, cum nos qua ille vull non faciamus? Voll DOSIJel animus ad iracundiam movealur? Tunc oportet les csse Deus, ut qiiasi d i i cum Deo loquanmi. borum memiidsse, tunc recordemur quia scriplum esl : Factut sum sicut honio non audien$, et non ha- Vuli nos esse filios Dei, u l consories ei cohardfe bens in or $uo increpaiionem. luterduiu dicit aliquis efticianmr filii Dei, el dicamus sicuiipse diiii Pater, scio quia semper me audis. Scinuis qui* & adversum me, el forsilan menliiur, interdum etiam xit ad nos Deus : Ego dixi : Dii e$th, el //& vera sunl qua d i c i l ; ego (aiuen possuin inulto pecelsi omnes. Sed nos pro meriiis noslris iilud * jora de illo diccre, et vero dicere : E l si quidem peccaior sum, el nibil borum iuemini qux nunc gis, quo digni sumus, el qnod sequiiur, exspecumus : Vos vero ticul homines moriemim, et dai diximus, imiiabor illius maliliam, el reddeudo matiiifcs ex principibus cadeiis. ledicta pro nialediciis eflkiar similis illi, sed nun 4. Quia dixi: Ne forle insullenl mihi inimki e& siinilis Deo efiicior. Si vero juslus sum, sicui surdus non audio, el sicut miuus non babens in ore Q Gum criiniitarcr, ct vicein criminaniibus non rai derem, \mc dicebai : S i reddidi reirituead^ suo increpaiionem, nibil respondeo, c l babens in mifti mala, uliqne derelinquar a Deo, ei derelici^ quibus arguain, non arguo. lntelligo enim quia qui recie arguit, impassibiliier debei arguere, ul cadam necesse est. Cum autem cecidero, W > aalulem expeiat ejus qui arguilur, non vindiclam. bunl mibi inimici niei. Si vero non reddidero mila Cum ergo quis detrabit de me, vel male de me lo- pro malis, sed Deo dereliquero judiciiim, quilur, si arguain eum, non facio compelenter. adjutus decidam, sed siabo foriiter, etnomuEx iracundia enim et indignaiione bunc arguo, vo- sullabunt mibi iniaiici mei. Dixi eliam boc: #' commoverentur pedes mei, in me magna locuii nt&. l^ns ei iuferre tristiliam, non illam quae secondum Quandiu sleiero inirepidus el inimobilis, non toDeum est, quac pueniienliam in saluiem stabilein qucnlur magna conlra me inimici niei, nonem operatur, sed trisiitiani quse Isedat anhr.am, non babenl quod dicanl. Statira auiem ul mepiAw* emendet. Si ergo borum meminiraus, ba?c quidem non dicam, cccidero, slaiiin incipienl exprobra^ non faciemus, sed cum lale aliquid accideril nobis, dicimus quiaFactus sum ticut homo non audiens, et el dicere : Vides hunc? Ecce et ip e quid & non habent in ore suo redargutiones. Qtiare auiem E l c u m h i c c doceat, agil alia, contraria enim w1 1 u 17 e t 8

Deul. , 35 ; Rom. xn, 49.

t %

111 Reg. xvin.

18

1 Reg. vii.

1 8

Joan. , 42.

1 7

Ps. uxw.

(53) Cum maledicerer, cum criminarer, eic. Cale- D ; , ^ Corderiana el ali;e : \ !< " , i\w , . : . \ , ^ , , . ' ^ , ' * , \ . ^ , , ' ) , , } ? wiy . . Sb fowf \ - . " , .^ *, , . " pcv. ^ %^''|^ \ \ , ii , , 6 , , , " , , ' . ' ^ ' * (54) iVisi enim sperassem, etc. Calcna Corderia;. ua c l aliai : , ,
w d 1

4^8*5

SELECTA IN P S A L M O S . -

IJOMIL. II IN P S A L . X X X V I I .

1386

r u m qujp docei* ag"t. Isli ergo tale quid dicant nc- 6. Quoniam iniquiiatem meam pronuntio. Pronunc e s s e esl : Dum commovenlur pedes me\ super me lialionem iniquitaiis, id esl confessionem peccati, mogna locuii tunt. Alius antcio lioc mclior quanlum frequeniiiis diximus. Vide ergo quid edocet nos a<l personas pertinet quae inducunlur a prophetis, Scriptura divina, quia oportet peccalum non celare v e l ipsai sibi coiiiparaiUur, iliud d i c i l : Mei auinlrinsecus. Fortassis enim sicui ii qui babent i n lem pavlo minus moti sunl pedes. Illius quidem lus inclueam escam indigestam, aul bumoris vel m o l i sunt pedes, mei atiiem pauto niinus moii sunt. pblegmalis siomacho graviler et moleste immanenF o r t a s s i s aiiletn sii alius aliquis, cujus nec parum lis abundanliam, si vomuerinl, relevantur : ila q u i d e m , ncc paulo miniis moii sunt pedes, illius eiiam bi qui peccaverunl, si quidem occultant et o p i n o r qui d i c i t : Statuit super petram pedet relinent inlra se peccalum, inlrinsecus urgenlur, meos. Ille nihil prorsus de commotione pedum suo- ei propemodum suflbcanlur a phlegmaie, vel bur u m sed de stabilitale testatur. Beati ergo suinus more peccati. Si aulem ipse sui aocusaior fiat, t>i nulla omitino coinmotio in noslris pedibus accudum accusat semeiipsum ei confllelur, simul evosatur, sed s u n l 6 8 8 sianies supcr pelram, id est, mil et deliclum, alque omnem morbi digerit causupor ipstim Dominuin Jesum Cbristum. Quod si sam. Tamummodo circumspice diligentius, cui de1 8 18

i i a stabiles esse non possunius, secundus nos isie ^ beas coniiieri peccaium tuum. Proba prius medisaliem ei inferior suscipiai gradus, ul vel paulo cum, cui debeas causam languoris exponere, qui iniiiiis moveanlur gressus noslri. sciat inOrinari cuin infirmanle, flere cum flente, 5. Quonium ego in flagella paratus sum. Etiam qui condolendi ei compaliendi noverii disciplinam: bec vox boni et optimi, ut ita dixerim, peccaloris ut iia demum si quid ille dixerit, qui se prius et esl, qui deliqueritquidem, exspectellamen dclicioeruditum medicwm oslenderil et nrisericordem, si rum flagella, quibws in praesenli oplet emen- quid consilii dederil, facias, el sequaris, si intelledari, ne punialur ei pereal in fuiuro. Propone libi xerit et praeviderit talem esse languorem tuum ante oculos peccatorem dicentem ad Dominum : qui ifi conveniu totius Ecclesiae exponi debeat et Ego quoniaro peccavi, jam iiunc in flagella paraius curari, ex quo forlassis el caueri aediOcari poterunt, eum, noli me rescrvare igni auerno, noli me reser- ei tu ipse facile sanari, mnlta hoc deliberalione, vare exlerioribus lenebris. Dum in hac vila suni, et salis periio medici illins consilio procurandum redde mibi peccaia mea, quoniam flagellas omnein esl. Quoniam iniquitatem meam ego pronuntMo, illium quem recipis. Oro te, flagella me quoque, et eogitabo pro peceato tneo. Quicunque vesirum et noli me reseware cum bis qui non flagellanlur, Q conscius sibi est in aliquo peccato, et ita securua qui in laboribu* hominum non sunt, et cum komini- est quasi nibil mali fecerii, coramoveatur ex boc bus non flagellabuntur id est, qui penilus dere- serinone qui dicit : Cogitabo pro peccalo meo. Bonum est eum qui delinquit non esse securutn, nec linqiiunltir a le, quorum emendalionem correpliovelut qui nihit deliquerit, nullam sollicitudinem genemque non quseris. Scie;s ergo quae sit diflemirere, nec cogilare quomodo possit suum delere tia cum flagcllaiur peccaior ab eo qui flagellal ompeccatum. Si in corpore tuo inacula aliqua vel vulnem filium quem recipit et quae sit diflerenlia niis oriatur, aul ex collisione aliqua intumescal, ejus qui dignus non babelur flagellis, ait ad Domisollicilus es et perquiris quid cura debeat adbiuuni : Ego in flagella p3ralns sum, id esl, si volueberi, quomodo corpori sanitas autiqua reddatur. ris superducere languores i n nie, niiuere aegriiuSi circa oculos se aliquis acerbus humor infuderii, dines, tolerabiliter feram : scio quia dignus suin ut non solum per xgriludines peccata mea solvan- olliciius es et perquiris quomodo succurras et praevenias cscitatem. Cum anima tua aegrolel, ei tur, scd per omnes afflicliones purgari desidero, tanlum ui aeiemis poenis et cruciatibus non reser- peccatorum languoribus urgeatur, eecurus es, contemnis gebennam atque ignis aetemi supplicia dever. Si placel inferre damna, suslineo; si placet
9

omnes faculutes perire, depereant, tantum ne ani- D spicis ei irrides ? Judicium Dei parvipendie et cominonentem le Ecclesiain despicis? Commuuicare ma pereat apud le. Si per morfem cbarerum et times corpus Chrisii accedens ad Eucbarisiiaro, propinquorum vis me purgari, moriantur etiam ipsi, quasi mundus et purus, quasi nihil in le sit imlil et ipsi ex hujusmodi vinculis bberentur, auferangnum, et in bis oinnibus putas quod eflugias juditur fllii, dum adbuc pueti sunl, et in rudibus annis cium Dei? Non recordaris illud quod scriptum posili oonduoi gravioribus peccatorum sordibus esl \ quia Proplerea in vobis infirmi, et rngrl, tt maculali euat. Omnibus igiiur flagellis eraendari, dormiunl mutti? Quare multi inflnni? Quoniani non verberarique paralus sum, et n i b i l borum recueo, UDtum ut supplicia aeierni ignis efifugiara. Ego e r - seipsos dijndicanl, neque seipsos examinani, nec go in flageila paratus ium, el dolor meus coram me iolelligunl quid esi conimunicare Ecclesiae, \el quid esi accedere ad lania el lam exioaia sacramenia. eti umper. Anie oculos meos babeo dolorem meani, Paiiuntur hoc quod febriciiantes pali solanl, cuin ui fuiuros pocnarum dolores praesentibus possim sanorum cibos prasumunt, sibiraelipsia inferentet doloribus compensare.
t 8

Psal .Lxxn, 2.

* Psai. xxxix, 3.

8 8

Psal. LXXII, 5.

f l

P r o v . m , 12.

8 8

l C o r . x i , 30

P ATROL. G R . XII

13&7

O M G i N E

lSSS

exiiinm. Haec de eo quod dictum esl : Ccgilabo pro cum dio habear , ut sciat conscicntia mea quo niam injusie odium palior. Odio habiii snnt eiiam peccato meo. propheta?, sed injttsle; odio Iiabitus est Chrisius 7. Sequilur : Inimici autem mei vhunt, el confirsed gratis. Si autem pro peccaio meo odio habeor, mairsunt super me. Ad quae omnia subsonare illud non possnm dicere, quia multiplicali sunt qui odedebet : Ego autem cogiiabo pro peccato meo. E l irunt me injutte. Jusle enim odio habeor, si per quamvis videam, frequenter enim nos peccaiores osus fuero propter inhonestos actus meos et lurpes. si videamus inimicos nostros vivenies aueiores conINon possum dicere, qnia oderuni ine gratis. Alqoe trislamur, el querelas adversus divinani providenutinam (anla confideuiia dicere possimos ei nos, liam fundimua. Qui autem ealvari vult, ad haec quia muliiplicati $unt qui oderunt me injmtt. omoia semper hoc sibi respondeat, eliamsi inimici 9. Qui reiribuunt tnihi mala pro bonis. Ego qui689 vhunt, et confirmaii tuni super me, ego dem boua cum eis agebam, IIi vero obliti bono tamen cogitabo pro peecato meo. Et quamvis vjrum meorum reddebant mala pro bonis, crilninideam me peccaiorem esse, cousiderans tamen bantur me, quoniaro sequebar justitiam. Crimi. etiam 'caeterorum peccala q u fortassis graviora sunt, videns quoque eos pro peccalis suis non esse nanlur me et exprobranl inimici mei pro iis si
m e i

solliciios, comparans me illis qoi omoino de gra-

>

ua m , h l

N"ando co.nm.s.ca sunt, nec erubescu

vissimis deliclis suis nibil cogilant, et cogitans me jusliliara subsequenlem, nec danl veniaro praeterilis malis pro presentibus bonis. Yerum to, pro peccato meo, spem habeo in te. Domine, quoniam subsequebar juuitiam, ne derelin8. Et multiplicati tunt qui oderuni me inique. quas me, Domine Deus meus. E l haec vox confitentis lmpossibile est in hac vita posituin odio uon ba- est et misericordiam postulantis : Ne derelinquas beri. Gbrislus Jesus odio habilus est. Et quid dico me, Domine Deus meus, ne di$ce$seri$ me. In alio quidem psalmo (55) d i c i t " : Spiritum sanciumtuw impossibile est in bac vila positum odio non hane auferas me. In boc dicil ad ipsum Deum: St beri? Deus ipse qui in banc viiam non venit, odio habelur ab aliquibus. S i enim non baberelur odio, discesseris me. Ex qdo ostendiiur a quibusdam nequaquam dicerel Propbeia " : Nonne odientes te, merilis suis discedere Deum, el apud alios pro luis Domine , oderam, et super inimicos tuos labesce- merilis perinanere. lufelix lamen bomo ille a quo bam? Perfecto odio oderam illos. Marcionistae, et discesserii Deus, bealus auiem esl ille cum qoo Basilides, et Valenlini oderunt Deum, et verba permanel Deus. Attende in adjuiorium meum, Dth ejus oderunt. Guin ergo Peus odio habeatur, et ^ mine, Deus saluiis mece. Et nos ergo oretuus ei Cbristus usque in hodiernum diem a Juda3is ana- dicamus : Altende in adjuloriuiu meura quouiain grandis est pugna, et poienles sunt adversarii. ln* thema flal, cuni Spirilus sanclus qui iti prophelis feslus esl bostis, invisibilis iniinicus per istosvisiiocuius esl ab baereticis odio babeatur, lu vis odio biles impugnat. Atlende ergo in adjuiorium nonon haberi, sed ab omnibus diligi ei benedici? Vide tie le iuveniat illa sentenlia quae dicil " : Va> cum slrum, el adjuva nos per sancium Filium luum benedixerint vobis omnes homines. Quin potius illud Dominum noslrum Jesum Chrisium, per quemoaines nos redemisti, per quem tibi gloria eipotesus tantummodo observemus, u l el nos dicamus, quoin sftcula soeculorum. Amen. uiain multwlicati sunt qui oderunt me inique. Opio '. PSALMUS XXXVIII. % VERS. 3. Obsurdui et humilialus sum, et iuui . . . (56) tonis, elc. ln lenlalionibus fugiunt bona a nobin, el , \ . silet anima ab illis. De illis enim loquitur anima qu33 cognoscit, el silet de illis quae non cognoscit. D , \ OJ . Bona aulem hoc loco dixit viriutes et scienlias quae in tempore tentationis a leniato fugiunt. . VEBS. 4. Concaluil cor meum inira me, elc. Gum , *. . L irae daeraon instai, possibile esi irasci, forie (57) auiem impossibile non concalescere. , . V ERS. 5. Nolum fac mihi Domine,finemtneum, etc. , , , . *
9 9

Psal. cxxxviu, 21.

Luc. ,

Psal. L , 13. , aoporwv , . , , ^ . * . (56) , eic. Scbedse Grabii. (57) , etc. Codx Coisliniaiiu*.

(55) In alio quidem psalmo, eic. Gatena Corderiana el aliae: * . ^ , . \ . , -

1390 SELECTA LN PSALMOS , - P S A L . XXXVIII. (58) Finis raiionabilis nalurae est cognllio sanclae T r i - \ niialis. . V ERS. 6. 690 Verumtamen vntveria vanilas, , , . . . (59) omnii homo vivent, etc. Sunt universa corporea va\, * niias : nam hrcorporea nalura secuntiura iraagineui . Dei facta est. Verumiamen in imagine pertransit homo, etc. , . . . (60) Omnis homo vivens in imagine pertransil, sive illud , * , \ quod Dei esl ad imaginem servel et ad perfeclionem , proficiat, conformis factus imagini Dei,sive alierius , , cujuspiam animalis, dam equus admissarius, vcl aliud qoidpiara brulum animal moribus efficilur. . *3&9 V ERS. 8. Et nunc qum ett extpectatio mea ? elc. ,* . . . Tu mihi ol ferre possem largiius cs, ita ut ex tau (61) . - B mana inOrmilate nihil dicerem vel facerera Tu ine \ . susiinere docuisli ac ferre fecisii. Gum noveris figmenlura meum, eliam imbecillitati ignosce. , . V ERS. 9. Opprobrium insipienti dedizti me, eic. " , . t. . " (62), . - lnsipieniem vocal, quem antea peccalorem appella , verat. Tradii autein Deus in opprobrium ad majo* , rem eonfessionem : quod ne ipsi accidat, depre . caiur is qui taaec dicit, utpole sponie sua confessurus secundum beneplacitura Dei. V ERS. 10. Obmuiui et non aperui o$ meum, quo , , . . . \ (63) & niam tu fecisti, elc. Polest et illud sic intelligi: Ne quaquam tibi ut auctori iniquitates meas ascripsi . ut alii fecerunt. Ad boc enim nunquam os meum aperui, sed obmutui. , * . Y ERS . 13. Quoniam advena ego sum in lerra et " , , . . . C peregrinus, sicut omnes paires mei, ete. Qui sa?peiiumero dixit, Virumtamen vanitas omnis ftomo, (64), c fateiur se advenam esse; alleram autera rcfrigera , > , lionis vilam novii, e i cum lacrymis precatur ut , \ rarus s i l secundum patres advena, et non inha , \ . , \, biiet vilam praesenlera. Nisi igilur, inquit, dU , , miseris mibi peccaluin, et refrigeralus fuero an , \ . lequam eo vadam, non babebo tempus poenilendi, neque in vita illa apud le agam. V e l , quasi nou " , , exsislant peccatores, eruiil quasi non sint. . Ejtudem. Omnes juslorura u l juslorum patres . (65) , , adven sunl et peregrini, umbram repulantes v i lam quae esl super lerram. \ .
1

I> non misericordia prosequaiur ? Sed cur incola, aut (38) , etc. Idem. adtena homo est f Quoniam quando jusserit Deus, (59) , elc. Idem. homo migral tanquam de domo in domum ab hoc (60) , etc. Galena Corderii, sed satculo in futurum. Cccierum non ,* ftmpleniora babet Galena Barbari: Omnis homovivent tn imagine pertransit, vel quaienus id servat et re- pliciter peregrinum sonat, ted dixit. Nain quandiu corpus incolimits , quemadmodum linel quod est ad Dei imaginem, qui perlransit proPaulus oit, peregriuamur a Domino. Vnde tancli ficiendo, hoc in divina imagine facil, cum sit conformit imagini FUii Dei; vel quaienus simili e&i hinc emigrare (eslinarunt, ut cum Deo inhabiiarent, alicui animali, vel equo amore (urenti, vel beliuw quot palres suos, non juxta carnem tanlum, sed ob similes vinules propheta nominavit. E l amplius non ulicui cujut moret imiietur. ero. JSam peccatoribut perinde acnon sint, dicxtur: (61) , etc. Catena Corderii. erunl tanquain qui non suni. Et: ea quae non suni, (62) " , elc. Eadem. vocavii Deus, lanquain ea quae eunt. Quare Domi(63) , eic. Eadcm. (64) , etc. Eadem. In hunc num Dtum nostrum $ub$equamur, eidemque adlia>reamus, ut vere esse possimus. aiitem versum aliud scholion babel Galena Barbari: (65) ol , etc. Godex Coislioianus. Ceusas narrat, quibus Dei mhericordia dignu$ homo cen&eri debeal. Quis enim esl qui incolam suum

1391

ORIGENB

1 5 9 )

ORIGENIS

E X P L A N A T I O
vias meas.

Super psalmum trigesimum octavirm, qui dicitur

Dixi: Custodiam

eese ex his quibus bymnorum stodium Dei ac sol691 HOMILIA PRIMA. licitudo commissa est. Oporluit ergo nos invenieoSicul unus bomo proficil secundum Deum et Hudium sibi adbibens melior seipso efficilur, iia tes hoc nomen psalmi superscripti, osiendere quis Itiam populo universo accidebat. Propier quod et fuerit isie Idiihum, et quomodo posl primam legen, Ipso proiicienie, etiam legis ei flebat augmenlum. secunda facla s i l de observationibus sacerdoiflibas Deniqae quomodo in lege scripium est, praecepla ordinalio. Apud Gnecos quicunque carmina, vel qusedam sacerdotibus sunt ei Leviiis de sacrifieiis sonos rousicos conscribebant, quibus eis Tisom caeierisque solemnibus : verum cum proflcerei po- fuisset in agone ea canenda prastabant: et fiebat puius eo lempore quo inerat ei virtus adbuc profi- uialius quidem coronarettir in agone, aliasaaiem ciendi, non stetil res in illo primo ordine, sed alli- victori conscriberel carmen. In Psalmie ergo (66) gaiae sunt illis eminentiore* quaedam legislaliones divinae Scripture quicunqne superscripli secundem secundo et tertio. E l si quis vult scire quae sunt Septuaginta interpreles, in finetn, apud alius ticlo* isla quae de sacerdolibus ac Levilis adjecla sint, rialet, vel ad victoriam, vel victori allilulanlur , pro legat primum librum Paralipomenon, el palieuier eo videlicet quod velui vicloria laus in ipsis infeinspicialomnem illum caialogum nominum, et in ralur. Fecit ergo David divino Spirilu repleios
v
1

veniet ibi admirandum quemdam ordinem et disiripsalmura hunc, el dedit Idilbum , cui officiutn ca butiouem tribuum pro suo quoque nomine et loco nendi Deo bymnos fuerat injuncluro, lanqaam praecipuum quid in solemni ordine esse sortitam. pollenti in bujusmodi disciplina Et ideo ergo suSed el Levitas 61 sacerdotes inveniet diversis offi- perscribitur: In finem pro Idilhum psalmut Daxnd. 3. Sed nunc jam videamus quid proferH ciis atque ordinibus dislributos , ut alii quidem sint ad aperiendas januas lempli praeposili, alii qui- justi, et videnles tanquam in spectilo nosmelipsos bus claTes creduntur, aliis sacriOciorum el alla- iniueamur si possimus tales esse, aut si roultmn riuro cura commiuiiur. Et multa sunt quac ex i l - nobis deest, aul certe jam proxirni sumas,licet lius Ubri historia poesumus dieere dc sacerdoiali- , nondum plene asseculi sumus. Quoniam igiuir roulbus inslilulis. Si quis ergo inspicere potest quo- lorum (67) peccalorttm iniiium liumanus esi serrao, niodo exemplari, et u m b r a 3 coelesiium deserviunt et os nosirum multis malis niinislrat, el valde Judaei , ascendat ab inferiori verbi crepidine ad difOcileest inveniri hornineni, qui una sallem Imrs summa ejus ac superiora fastigia, et coniempletur os suum et linguam suam observet a peccaio, aii: <x iis fuiuri sacerdolii slalum et eleclionem illam Dixi:Cu$iodiam viat rntas, ut non peecem in lingua ttelestem, atque inibi contemplabilur qui sunl isti Q mea. Mihi ipsi d i x i , et intra me (ocutus suin,el ordines gacerdotales, vel quae sint officia Levita- baec addidi: Sic volo servare vias meas, ui non rum quae in coelestibus ministeriis exhibenlur, ei peccem, boc modo s e m r c possum si custodiam omnia in ccfelis menle conjiciet, quae deposita vidit lingtiam meam. Exverbi* enim, i n q u i t " , tuisjustiin lerris. E r i l enim el ibi populus, ei ex populo ficaberii, et ex verbis hih condemnaberis. Ei iteDei eleeli Leviise, et ex bis rursum elecii ei exi- ruut **: Amen dico vobis, de omni oiioso verbo redinii sacerdotes, et sacerdolum nihilominus diffe- detis rationem in die judicii. Non soium, inquii, reniise quamplurimae: sicul in priroo libro Parali- de eo quod male locoli fueritis, sed quod oiiose pomenon indicalur viginti quatuor esse ordines sa- loculi fuerilis, quia malus sermo non est oiiosus, cerdolum, alios quidem sub Eleaxaro, alios vero opcratur enim opus mabnn. Otiosus autem sermo sub principe Ubamar, quorum ei Epbeiuerise esse esi qui neque boni neque mali aliquid agii. Si dicunlur. ergo in die judicii ralionem reddemus solom 2. Sed dicat aliquis forlassis audilorum: Quid pro malis verbis, sed eiiam pro oiiosis, qais gloha?c perlinent ad psalmum? Plurimum. Nam super- riabilur castum se babere cor? A u l quis confidii scriptio esi hujus psalmi. In finem pro Idithum dicens: Mundus sum a peccaio ? Verumiamen ait ptalmut David. Hunc Idilbum inveninaus unnm D juslus : Dixi :Cttsiodiam wa* men$ ut non peccemi*
n

I Paral. i x , 24, 25, 26.

1 7

Heb. v n , 5.

Matth. x n , 57.

ibid. 36.

(66) In Psalmis ergo,eic. Gatena B a r b a r i : lllud, in tinem, secundum alios interpretes pro victoria,

, ' . Cum fere omnis peccati inilium fiai sermone, is qui tialuit ctulodirt vias suas in sermonibus , consequcnter etiam y*c catis quas opere committuntur, mundus eril.
m

in victorem, el victoriae auciori

(67) Quoniam igilur multorum

itucribUur.
elc. Caiena Cor-

derii: \ , 6

1393
u

SELECTA 1N P S A L M O S .

OMIL. 1 I N P S A L . XXXVIII.

1394

feclum esse quod dicit: Dum constitit peccator adversum me, obmutui et humilialut sum et silui fronist aut profectus quidem esl, nondum tamen pcrfeciio. Tria namque in boc Ioco de Scripluris puto posse assignari, in quo dicit stare peccatorem adversum se, e l loqui in auribus euis ea quibus i r r i tari et exacerbari possil ad relribuendum. Et 1 quidem ego parvus sum, similia, et oculum pr<* oculo requiro, dentem pro dente, et maledicta pro maledictis repono. Si vero jam aliquantum profeci, nondum tamen perfecius sum, et laceo et fero convicia patienler, nec quidquam oranino respondeo. Si vero sim perfectus, non taceo, sed cum maledicor, benedico, sicul ei Paulus dicebat " : Maledicimur et benedicimus, perseculionem patimur et sustinemui, blasphemali deprecamur. Et quoniam quihaec agunt, id est, qui promalediclionibus benediciiones reddunt, qui pro blasphemiis deprecantur, videntur bominibus vel ut pecudee ei purgamenta, tanquam qui sensum injuriae habent, propterea ergo addidit dicens " : Tanquam purgamcnla liujus mundi facti sumus omnium peripsema. Sd nos noIumus cum aposlolis purgamenta bujus mundi fieri, 4. Vecum quoniam in illo maxime lempore pec- sed volumus non contemni ab bominibtis, imo potius ei (imeri, ei saiisagimus reddere bis qui keduni, camus, quando peccator consisiil adversum nos, el prsevenire vindictam quam sibi Dominus reserinstigans et provocans u l aliquid lale emiitamus ex vavil dicens* : Mihx vindicta, ego retribuam, dictt ore, in quo rei teneamur in fuluro judicio, hoc Dominus. Verum si non possumus in tanlum prodescribens sanctus Propbela d i c i l : Dum constitil peccator adversum me , obmutui et humilitatus sum licere, et ad istud culroen verilalis ascendere, ut et silui bonis. Si quando peccalor asiitit adver- dicainus cura Paalo: Maledicimur et benedicimus, pertecutionem palimur et $ustinemu$, blasphemali eura me et loquebaiur de me male, et obtreeiabat deprecumur, vel hoc quod adhuc per Propbeiaiu doalque irritabal me ut similia ei redderem, et paria cemur, dicamus: Dum conttilit peccaior adversum de meo ore proferrem, ego in ilio teiopore silenliuin me, obmutui el humiliatus ium , et silui bonis. mediubar, ul nibil penitu responderem. Propterea 5. Et quidaddidit bis? Et dolor, inquil, meus reergo dicit: Dum constitit peccalor adversum me, novalus est. Hi qui in agonis certamine muluis intcr obmului et humiliiatus sum et silui bonis. Nos se verberibus agunl, in bis semper pra?parare covero aliquando si nolumus bumiliari, alia cogilananlur, ut illata sibi ab adversariis verb^ra fortinuis et dicimus upud nosmelipsos: Quid boc esi? ler ferant, nec sensum doloris accipianl, et esicis Iste me comempiui babuil el aasus esl talia iu os summa virlus: lacertoruiu iclus vel calcium absque iqgerere, et iia adversutn me movere sermonem, dolore suscipere. In quibus ille esi perfeciior, qui nonne et ego buic siiuilia, aut etiara graviora infead ictum vulneris , nulluio recipil slimuluin doloram, ut el ipse audiat pejora qiiam dixil? Sed justus ris. Secundus vero est is qui dolet quidem, sed nenon ita agil, quin polius bumiliai se, eliamsi serquaquara doloribus ccdil. Tale atiquid inlellige vus sil ille qui obtrectat ct convicia ingerit, aut etiam in nobis cum raaledicinuir, et assislit adbi buinilis ei peccalor sit et indignus. llle d i c i l : Dum constiiit peccaior advertum tne, obmutui et hu- versum r.os antagonisla, si quidem bene insliluli miliatus $um el tilui bonii. Non dixil : e l silui gumus, et animo longa medilatione roborali, in lantummodo, sed bonis silui; in quo oslendil quod nullo penilus ex illalis maledictis vel conviciis contrislamur, sed sumus pro niinia me.nlis constanlia cum sinl in me bona, et edoctus aique insliluius ac paiienlia velut sensu doloris carentes, ei per sim bonis doginalibus alque disciplinis, el possim mullam mansuetudinem , u l audeara iia nominare, etiain caeteros docere quae bona sunl, tamen in eo Telut imilalores efficiniur quodammodo D e i : Deus temporequo peccaior assistii adversum ine et conenim maledicitur ab haereticis, blaspbemalur ab viciis lacessil ac jurgiis , ego etiam bona verba mea his qui providenliam ejus negant, culpatar ab bis cohibeo el reprimo : ne vel illi ignem suac perditioqui tbesauros sapieDlix ejus igoorant: et dic mibi, nis inflammem , dum non poteel pariler parere manunquid poles hoc cogilare, quod pro his oinniDUS lis, ei conspicere bona, vel sennonum meorum fainjuriis doleat quidem Deus, sed palialur sicut ciam detrimeolum. Quid ergo? Hoc videbilur perlingua mea. Posui ori meo ensiodium. Alibi qniuemscrip[muest :Ommcu$todiaiervacor inum, liic aulem : Posui ori meo cuslodiam. Et ilerum alibi scriptum e s t " : Vide, circumducsepem ipinarum circa possessionem tuam. Et iierum : Pecuniam tuam et 692 aurum tuum alliga, et ori tuo facito ostium etseram, ti verbis tuis jugum et stateram. Ego arbitror quori observaiio bomm mandaloruin observaniem et mansuelum faciat et beatum, non solum rerqjii exiius, verum etiam ipsa observanlia. Dum enim seinper observal os suum, et linguam c u s l o dit, ne prius sermonem proferat quam disculiat, et pertraclet apud semciipeum si oporteai dici, si sermo lalis esl qui debeat proferri, si persona talis esl quae aut debeal, aiit possit audire, si tempus opporlunum est profereudi sermonis : dum singula ista perpendit, excludilur omnis iracundia et limor. et inconsulti furoris impetus miiigatur alque omnem penilus deliberalionem talis abscindit; el ha demum velul ex Iranquillitaie quadam et convicti animi per mansueludincm sermo procedens, proferemibus graiiam praesiat et audientibus medicinam.
1 1 8 f M

Prov, iv, 33.

1 1

Eccli. xxviu, 28.

" ibid. 29.

1 Cor. iv, 12.

* ibia. 15.

Rora. xu, 19.

1383

OKIGENE

bum pro verbo, nec maledictum pro maledicio, nec talis effeclus sum? Quoniam, inqnit, in le $peravi. mendacium pro mendacio, nec crimen pro crimine. Nisi enim sperassem (54) in le, et credidissein cibi Talis ergo est juslus: jam enim, ut dixi, justiim dicenti : Mihi vindicta, ego relribuam, dicil Docum dico qui per confessionera suam peccatorum minu$ nieipsum ulique vindicassem : nunc vero suornm evomit passiones. memor smn prxcepli illius quo jubemur non nos ipsos vindicare, sed dare locum irae. Et invenies 3. Ego aulem sicut surdu* non audiebam, et ha?c in Scripturis divinis, et legis. Et (aciu$ um zicul mutus non aperiens o$ $uum. Et factus
1 8

687

M m

t c u l

homo non

audiens.

Gum

maledice-

sicut homo non andiens, increpaliones. Quoniam in

el non Itabens in te, Domine,

ore

suo tu

rer, cum criminarer (55), cum omnia prohra de me bomines proferrent, ego eram sicut surdus, et non audiebam, el sic-ul mulus non aperui os meum, pro maledictis nulia maledicta reddebam. Sed quid prodest nos baec exponere ? Quid prodest hoec nos de Scripluris sanclis aperire, si non borum meminerimus in eo ipso lempore quo res expeiii, cum maledicimur a frairibtis, cum dclrahuni de nobis, itini eiiam in faciem probris et conviciis lacessintur, cum omnia u l exciietur furor noster, et animus ad iracundiam movealur? Tunc oportet horum meminisse, tunc recordemur quia scriplum
esl : Faclus sum $icut homo non audieiu, et non ha-

tperavi,

exaudies me, Domine Deu$ meus.

Ego sinit stirdtis

ben* in ori $uo increpaiionem. liilerdtim dicit aliquis adversum me, el forsilan menliiur, inierdum eiiam vera sunt qua d i c i l ; ego iamen possum inullo pejora de illo diccre, el verc dicere : Et si quidem peccator suni, el niliil borum memini quae nmic diximus, imiiabor illius maliiiam, el reddendo maledicla pro malediciis efliciar siinilis i l l i , sed nun similis Deo efiicior. Si vero juslus suin, sicul sur-

non audiebam eos qui me crimiuabanlur, scd lu exaudi ea qu;e loquuntur. Si csscinus (ales quales nos esse vuli sermo divimis, sicut Elias diceremus uiique Deo ul darel pluviam,et pluerel : sicut Samuel in diebus messium peieremus ut presiarel de coelo imbrium copiam, el audiremur . Nunc aulem quomodo nos audiel Deus, cuin nos ipsum nnn audiamus? Quomodo faciet ille quod volumus, cum nos qua ille vull non faciamus? Vult nos lales esse Deus, ui qtiasi dii ciim Deo loquaiimr. Vuli nos csse filios Dei, ul consories ei coiia?redes efbciamur filii Dei, el dicamus sicui ipse d i x i l :
u f , s 1 8

Paier,

tcio quia semper me audis.

i T

Sciuius quia di-

xit ad nos Deus

: Ego dixi : Dii estit, el filii Ex~

cel$i omnes. Sed nos pro meriiis noslris illud magis, quo digni sumus, et quod seqtiilur, exspectanius : Vo$ vero *icut homines moriemim, cadetis. mihi inimici msu el ticut unus ex principibui

4. Quia dixi: Ne forle inmltent

dus non audio, et sicul muius babeus in ore Q Ctnn criminarer, ci vicem criininamibus non rsd derein, bsec dicebam : Si reddidi retribuentibus suo increpalionem, nibil respondeo, c l babens in milii mala, uliqtie derelinquar a Deo, ei derelictiis quibus arguam, non arguo. Inlelligo euim quia qui recie arguit, impassibiliier debei arguere, ul cadam necesse esl. Gum aulem cecidero, insuliaaalulem expelal ejus qui arguilur, non vindiclam. buul niibi inimiei mei. Si vero non reddidero mala Cum ergo quis deirabil de me, vel male de me lo- pro malis, sed Deo dereliquero jtidicitim, ab ipso quilur, si arguain euin, non facio competenter. adjuliis oi decidam, sed slabo Ibniier, el non inEx iracundia enim et indignaiione bunc arguo, vo- sullabunl tnibi inimici mei. Dixi eliam boc : Dutn commovereiitur pedes met, in me magna locuti tuni. tans ei inferre trisliliam, non illam quae secondum Quandiu sielero inlrepidus et immobilis, non ioDeum est, qusc pueniienliam in saluiem slabilem qucnlur magna conira me inimici mei, non eniin operalur, sed trielitiam quae laedal aniir.am, non babenl quod dicanl. Statim aulein ut trepidavero, emendet. Si ergo borum meminimus, ba?c quidem non dicam, cccidero, slaiiin iiuipienl exprobrare non faciemus, eed cum lale aliquid accideril nobis, el dicere : Vides hunc? Ecce ei ip e quid fecit? dicimus qmzFactus sum ticul homo non audiens, et E( ciiin b;cc doceat, agil alia, conlraria enim eonon habem in ore IUO redargutione*. Qtiare auiem
1 8

Deut. xxxii, 35 ; Rom. xu, 49.

III Reg. xvm.

18

1 Reg. vii.

1 8

Joan. , 42.

1 7

Ps. LXXXI , 6.

(53) Cum maledicerer, cum criminarer, eic. Cale- D ; ?, . " , na Corderiana ei ali:e : / . \ , , , . . . ^ , , \ . , , ' , , \ , , ' ' . . - . " , cl . " . . \ \ , - ' . * . , , \ 6 , ; , ' ^ , , :. * " , , , , \ . oarrt * . ' ^?. (54) iViii enim sperassem, etc. Calcna Corderia;. ua ct aliai : , ,

SELECTA IN PSALMOS. -

HOMIL. I! 1N P S A L . X X X V I I .

13S6

r u i n qua? docei* aglt. Isli ergo tale quiil dicant ne- 6. Quoniam iniquitatem meam pronuntio. Pronunesse est : Dum commovenlur pedes mei super me liaiionem iniquilalis, id esl confessionem peccati, magna locuti tunt. Alius atiteio boc mclior qiianlum freqtieniius diximus. Vide ergo quid edocel nos ad personas perlinet quae inducuiilur a propbelis, Scripiura divina, quia oportet peccalum non celare v e l ipsae sibi comparanlur, illud d i c f l " : Mei auinlrinsecus. Forlassis enim sicut ii qui babent i n fcm pavlo minus moti sunt pedes. Illius quidem tus inclueam escam indigestam, aul bumoris vel m o l i sunl pedes, mei atilem paulo mintis moii sunt. pldegmaiis stomacho graviieret moleste immanenFortassis anlein sii alius aliquis, cujus nec paruin lis abundaniiani, si vomuerinl, relevantur : Ua quidem, ncc paulo minus moti sunt pedes, tllius eiiam bi qui peccaverunl, si quidem occultant et o p i n o r qui d i c i l : Statuit super petram pedes reiinenl intra se peccalum, intrinsecus urgentur, meo$. Ule nibil prorsus de commolione pedum suo- et propemodum suflocanlur a phlegmaie, vel bur u m , sed de slabiliiale lestatur. Beaii ergo sumns more peccaii. Si autero ipse eui accusaior flat, ai nulla omnino commotio in noslris pedibus accudum accusai semeiipsum ei confilelur, simul evos a l u r , sed s u n l G g g siauies supcr petram, id est, mil et delictum, atque omnem morbi digerii caus u p o r ipsum Dominuin Jesum Cbrislum. Quod si sam. Tantummodo circumspice diligentius, cui de1 9

i i a siabiles esse possumus, secundus nos isie ^ beas coniiieri peccaium luum. Proba prius medi saliem et inferior suscipiai gradus, u l vel pauio cum, cui debeas causam languoris exponere, qui miniis moveanlur gressus noslri. sciat infirmari cnm infirmante, flere cum flente. 5. Quoniam ego inflagellaparalut sum. Etiam qui condolendi ct compaliendi noverit disciplinam: b<ec vox boni et optimi, ut ila dixerim, peccaloris ut ita demuin si quid ille dixerit. qui se prius et est, qui deliquerit quidem, exspeciellainen delicloerudilum medicum oslenderit er. niisericordein, si r n m flagella, quibws in praesemi oplel emen- qtiid consilii dederil, facias, et sequaris, si inielled a r i , ne punialur ei pereal in fnluro. Propone libi xerit e i praeviderit talem esse languorem tuom anfe oculos peccalorera diceniem ad Dominum : qui in convenlu tolius Ecclesiae exponi debeal et Ego quoniam peccavi, jam iiimc in flagella paralus curari, ex quo forlassis el caeieri aediflcari poierunl, eum noli me reservare igni lerno, noli me reser- ei tu ipse facile sanari, mnlta hoc deliberalione, vare exlerioribus tcnebris. Dum in hac vila sum, et salis periio medici illiug consilio procurandum r e d d c mibi peccaia mea, qtioniam flagellas omnem esl. Quoniam iniquitatem meam ego pronuntiabo, filium queui recipis. Oro te, flagella nie quoque, et cogitabo pro peceato meo. Quicunque veslrum et n o l i me reseware cum bis qui non flagellanlur, conscius sibi est in aliquo peccato, et ila securus est quasi nibil mali fecerit, commovealur ex boc qui in laboribus hominum non sunt, et cum kominibus non flagellabuniur id est, qui peitilus dere- sermone qui dicit : Cogiiabo pro peccato meo. Boliiiqiinnliir a le, quorum emendalionem correplio- num esi eum qui delinquit non esse securum, nec velol qui nihil deliquerit, nullam eollicitudinem genemque non quaeris. Sciejis ergo quae sit diflemirere, nec cogiiare quomodo possit euum delere tia cum flagcllatur pecitalor ab eo quiflagellatomnem filium quem recipii , et quae sit differenlia peccalani. Si in corporetuo macula aliqua vel vulnus orialur, aut ex collisione aliqua intumescat, ejus qui diguus non babelur flagellis, ait ad Domisolliciiu3 es e l perquiris quid curae debeat adbinuni : Ego in flagella paraius sum, id esl, si volueberi, quomodo corpori sanitas auliqua reddaiur. ris superducere languores in me, niiuere aigrituSi circa oculos se aliquis acerbus humor infuderii, dines, tolcrabiliter feram : scio quia dignus sum u l non solum per xgriludines peccala mea solvan- solliciuis es. ei perquiris quomodo succurras et praevenias cxcitatem. Cum auima tua aegroiei, ei tur scd per omnes aiflicliones purgari desidero, peccatorum languoribus urgeaiur, securus es, contantum ui aetemis poenis el cruciatibus non resertemnis gebennam atque ignis aeterui supplicia dever. Si placei inferre damna. susiineo; si placet omnes facullales perire, depeream, iantum ne ani- D spicis et irrides ? Judiciom Dei parvlpendis, et cominonentem le Ecclesiain despicis? Communicare ina pereat apud le. Si per morlem charorum et oon times corpus Chrisli accedens ad Eucbariaiiam, propinquorum vis me purgari, moriantur eliam ipsi, quasi mundus et purus, quasi nibil in le sil indivt et ipsi ex hujusmodi vinculis liberentur, auferangnum, el in his omnibus putas quod eflugias juditur fllii, dum adbuc pueri suni, et in rudibus annis ciiim Dei? Non recordaris il|ud quod scripium posili nonduni gravioribus peccatorum sordibus e s l q u i a Propterea tn vobis infirmi, et cegri, et maculaii euat. Omnibus igilur flagellie emendari, dormiunl mutti? Quare niulti inflrini? Quoniaui non verberarique paratus sum, et nibil borum recuso, seipsos dijudicant, neque eeipsos exaiuinaui, nec lantum ui supplicia aeierai iguis effugiam. Ego eriotelligunl quid esl conimunicare Ecclesiac, vel qnid go inflagellaparaius sum, et dolor meus coram me esi semper. Ame oculos meos babeo dolorem meora, est accedere ad lania ei lain exioaia sacramenia. Paiiuniur hoc quod febriciiantes paii solent, cuin ut fuiuros poenarum dolores praesenlibus possim sanorum cibos praesumunt, sibiraelipsia inferentet doioribus coinpensare.
11 9

Psal .Lxxii, 2.

* Psai. xxxix, 5.

Psal. LXXII, 5.

1 1

Prov. m , 12.

I C o r . xi ,50. hk

P ATROL. G R . X I L

*387 exiiium. IIJDC de eo guod dictum esi peccato meo.

EX ORIGINE
c u m

\'&

Cogxlabo pro dio babear , ut scial conscicniia niea qo niam injusie odium patior. Odio babili sunt etiam propbeUB, sed ittjusie; odio babitus esl Chrisio>, 7. Sequilur : Inimici autem mei vhunt, el confirsed gratis. Si aulem pro peccaio meo odio babeor, mati sunt super me. Ad quoe omnia subsonare illud non possum dicere, quia mulliplicali sunt qtti oitdebet : Ego autem cogiiabo pro peccaio meo. Et irunt me injutte. Jusle euim odio babeor, si per quamvis videam, frequenter enim nos peccaiores osus fuero propler inhoneslos aclus meos ei lurpes. si videamus inimicos nostroa vivenles ausiorea conJNon possuin dicere, quia oderuni me grads. Alqoe Iristamur, ei querelas advereus divinam providenutinam lanta conlideniia direre possimns ei DOS, tiam fundimus. Qui auteni ealvari YUII, ad haec quia multiplicati sunt qui oderunt me injxute. omoia semper boc sibi respondeat, eliamsi inimici 9. Qui retribuunt mihi mala pro bonis. Ego qei689 mei vicunt, et confirmaii tuni tuper me, ego dem boua curo eis agebam, illi vero obliii booo laroen cogiiabo pro peccato meo. E l quamvis vjrum meorum reddebani mala pro bonis, criinintdeam me peccatorem esse, considerans tamen bantur BM, quoniam sequebar justitiaro. Crimi* eiiam 'caeleroram peccala q u fortassis graviora nanlur me et exprobrant inimici mei pro iis si sunt, videns quoque eos pro peccatis suis non esse _ qua mihi aliquando coinmisfa sunl, nec erubescuot sollicilos, comparans me Hlis qui omnino de gra me jusliliara subsequentem, nec danl veniam prvissimis deliclis snis nibil cogilant, et cogitans lerilis malis pro praesenlibus bonis. Verum to, pro peccaio meo, spem babeo in te. Pomine, quoniam tubsequebar jusiitiam, ne derdxn8. Et multxplicati $unt qui oderuni me inlque. quas me, Domine Deus meus. hxc vox conflleniU est et misericordiam postulantis : Ne derelxnqxuu Impossibile est in bac vita posituin odio uon bame, Domine Deus weus, ne discesseris me. In a!io beri. Chrislus Jesus odio habilus est. Et quid dico qtiidem psalmo (55) d i c i t " : Spiritum $anciumtuw impossibile esi in liac vila positum odio non bane auferas me. In boc dicit ad ipsum Deum: Xt beri? Deus ipse qui in hanc vilam non venit, odio di$ce$$eri$ me. Ex qdo oslenditur a quibusdam habetur ab aliquibus. Si eniro non baberetur odio, nequaquam dicerei Proplieia : Nonne odientes te, merilis suis discedere Deum, el apud alios prosois Domxne , oderam, et super inimicos luos tabace- merilis permanerc. lnfelix lamen bomo ille a qno discesseril Deus, beaius autem est ille cuin qoo bam? Perfecto odio oderam illos. Marcionistae, et perraanei Deus. Atiende in adjulorium meum, DoSasilhies, et Valenlini oderunt Deum, et verba
u

ejus oderunt. Cum ergo Peus odio babealur, e t ^ m i n i , Deu$ talutis mem. E i nos ergo oreoius ei dicamus : Allende in adjulorium nieum quouiam Cbristus usque in bodiernum diem a Judaeis anagrandis esl pugna, et poienles sunt adversirii. ln* theina flal, cum Spirilus sanclus qui iu propheiis feslus est hoslis, invisibilis iniinicusper isiosvisiioculus est ab baereticis odio babeatur, tu vis odio biles impugnat. Allende ergo in adjtiiorium nonon baberi, sed ab omnibus diligi et benedici? Vide sirura, et adjuva nos per sancium Filiuro luum ne le inveniat illa eenlenlia quas dicit **: Yoe cum benedixerint vobis omnes homines. Quin polius illud Dominum noslrum Jesum Christum, per queraoiunes nos redemisti, per quem libi gloria eipotesUs lantummodo observeraus, ul el uos dicamus, quouiaui muitioiicati $unt qui oderunt me inique. in siecula sa3culorum. Amen. '. PSALMUS XXXVIII. ' Jf VERS. 5. Obturdui et humilialus $um, et suui . . . (56) bonit, eic. ln tentaiionibus fugiunlbona a nobin, et , \ . silel anima ab illis. De illis enim loquitur anima quae cognoscit, et silel de iilis quae non cognoscit. & , \ J . Bona auiem boc loco dixit viriutes et scientias quae / in lempore tentalionis a lentato fugiunt. . VERS. 4. Concaluit cor meum inira me elc. Cum ' 1. . . irae daeraon instat, possibile est irasci, forie (57) auiem impossibile non concalescere. , . VERS. 5. Notum fac mihi Domine,finemmeum, etc. , > , .
9 9 9 9 9

Psal. CXXXVIII, 21.

t v

Luc. , 26.

Psal. L , 13. , oopaw , . 9 , , . . (56) , eic. Scheda Grabii. (57) , etc. Godtx GoUliaiaiius.

(55) In alio quxdem psalmo, eic. Gaiena Corderiana el aline: ' . ^ , . * \ . , -

13*9

SELECTA LN PSALMOS -

PSAL. XXXVIII.

1590

(58) Fiifts raiionabilis nalura est cogmiio sanctae T r i - } . niialis. V ERS. 6 . 690 Verumtamen vniveria vanilas, , omnii homo vivent, etc. Sunt universa corporea va, . . . (59) niias : nam iircorporea natura secuntlum imagineui \, * . Dei facta est. Verumtamen tn imagine pertransit homo, etc. , . . . (60) Omnis homo vivens in imagine periransii, sive illod , * , quod Dei est ad imaginem servei et ad perfeclionem proficiat, conformis faclus imagioi Dei, sive alierius , , , cujuspiam animalis, dum equus admissarius, vcl aliud quidpiam brutum animal moribue efiicitur. . VERS. 8. Et nune quce est ex$pectatio mea ? etc. ; . . . Tu mihi ol ferre possem largiius cs, ita ut ex hu (61) . - B mana infirmilate nihil dicerem facerera. Tu ine suslinere docuisli ac ferre fecisii. Cum noveris fi \ . gmenlura meum, eliam imbecillitaii ignosce. , . Y ERS. 9 . Opprobrium insipienti dedizti me, etc. " , . t. . " (62), \ . - Insipientem vocai, quem antea peccalorem appella , verat. Tradii aulein Deus in opprobrium ad majo* , reni eonfessionem : quod ne ipsi accidal, depre* . calur is qui haec dicil, utpole sponle sua confessurus secundum beneplaciium Dei. VERS. 1 0 . Obmului et non aperui os meum, quo , , . . . \ (63) niam lu fecisit, elc. Potest et illud sic inlelligi : N e quaquam libi ut auclori iniquitales meas ascripai . ui alii fecerunt. Ad boc enim nunquam os meum aperui, sed obroului. , * . V ERS. 1 3 . Quoniam advena ego tum in terra et " 6\, , . . . C peregriniu, sicut omnes patres mei, elc. Qui sa?peDiimero d i x i l , Verumlatnen vanilas omnis Itomo, (64), c ^ , > , faieiur se advenam esse; alteram aulem refrigerationis vilam novit, ei cum lacryrais precaiur ut ^ , \ rarus sit secundum patree advena, et non inba , \ ^ . , \, biiet vilam praesentem. Nisi igitur, inquit, dU miseris mibi peccatum, et refrigeralus fuero an, \ , lequam eo vadam, non habebo tempus poenitendi, , \ . oeque in vita illa apud le agam. V e l , quasi nou " , , exsislant peccatores, erunt quasi non sint. . Ejusdem. Omnes justorura u l justorum patres . (65) advenae suni et peregrini, urobram repulantes v i , , lam quae esi super terram. \ . ' D non misericordia prosequatur ? Sed cur incola, aut (58) , elc. Idem. advena homo est ? Quoniam quando jusserit Deus, (59) , elc. ldem. homo migral tanquam de domo in domum ab hoc (60) , elc. Galena Corderii, sed pleuiora babei Gaiena Barbari: Omnis homovivenssaculo infuturum. Cceierum non ,^* itmperegrinum sonat, ted dixiu tn imagine periransit, vel qualenus id servat el pliciter reNain quandiu corpus incolimus , quemadmodum iinet quod ett ad Dei imaginem, qui perlransil proficiendo, hoc in divina imagine facil, cum sit con- Paulus oit, peregrinamur a Domino. Unde tancti formi* imogini Filii Det; tel quaienus timili* hinc esi emigrare [estinarunt, ut cum Deo inhabiiarenl, qaos palres suos, non juxia carnem tanlum, sed ob alicui animali, vel equo amore furenli, vel belluw similes viriules propheia nominavit. Et amplius non ulicui cujus mores imitetur. ero. JSam peccatoribut perinde ae non sint, dicitur: (61) , etc. Calena Corderii. erunl lanquain qui non suni. Et: ea quae non stini, (62) " , elc. Eadero. vocavit Deus, laiiquam ea quae suni. Quare Domi(63) , elc. Eadem. num Deum nottrum iubteqnamur, eidemque adhes (64) , etc. Eadem. In hunc reamus, ui vere e$se possimus. auiem versum aliud schoiion habet Catena Barbari: (65) ol , etc. Codex Coislioianus. Cnusas narrat, quibu* Dei miserieordia dignus homo eenseri debeat. Quis enim e$l qui incolam tuum

1391

ORIGENB

159)

ORIGENIS EXPLANATIO
Super psalmum trigesimum octavura, qui dicitur
Dixi: Custodiatn vias meas.

691 HOMILIA PRIMA. Sicul unus homo proficit secundum Deum, ei Hudium sibi adhibens melior seipso efiicilur, iia Hiam populo univereo accidebal. Propier quod ei Ipso proiicienie, eiiam legis ei fiebai augmeiitum. Denique quomodo in lege scripium esl, prsecepta quacdam sacerdotibus sunt et Leviiis de sacrifieiis caeierisque solemnibus : verura cum proflceret populus eo lempore quo inerat ei virius adbuc proficiendi, non stelil res in illo primo ordine, sed allh gaiae sunl illis eminentiorca quaedam legislaliones secundo et leriio. Et si quis vult scire qua? sunt isla quae de sacerdolibus ac Levitis adjecla s i m , legat primum librum Paralipomeuon, e l paliemer inspiciai omnero illum catalogum nominum, et in
r

eese ex bis quibus bymnorum studiutn Dci ac s<4licitudo commissa esl. Oporluit ergo nos invenienles hoc nomen psalmi superscripii, osiendere quis fuerit isie Idithum, et quomodo posi priraam legem, secunda facla sit de observationibus sacerdotfjibas ordinatio. Apud Gnecos quicunque caraiina, vel sonos muaicos conscribebani, quibus eis visam fuisset in agone ea canenda praeslabant: e i fiebal malius quidem coronareiur in agone, aliusauiera victori conscriberet carmen. In Psalmis ergo (66) divinae Scriptura quicunque superscripti eecundom Septuaginia inlerpreies, in finem, apud alios ticioriale$ vel ad vietoriam, vel victori aUilulanlur, pro
y

eo videlicet quod velut vicloriae laus in ipsis inferaiur. Fecii ergo David divino Spiriiu repleius

o-

eniei ibi admirandum quemdam ordinem et disiripsalmum bunc, et dedit Idithum , cui officium cabtitionem tribuum pro suo quoque nomine et loco nandi Deo hymnos fuerat iojunclum, tanquam praecipuum quid in solemni ordine esse sorlilam. pollenli in hujusmodi disciplina* Et ideo ergo suSed el Levitas et sacerdotes inveniel diversis offi- perscribilur: In finem pro Idithum psalmu$ Dettd. 3. Sed nunc jam videamus quid vox proferal ciis atque ordinibus dislributos , ut alii quidem sint ad aperiendas januas lempli praeposhi, alii qui- j u s l i , et videnies tanquam in specub nosmetipsos iniueamur si possimus talcs esse, atit si roultom bus claves creduntur, aliis sacriGciorum et allariura cura commitiiiur. E l multa sunl quae ex i l - nobis deest, aut certe jam proxiini sumus, licel lius libri bistoria possumus dicere de sacerdotali- , nondum plene asseculi sumus. Quoniam igiiur mrdbus instilulis. Si quis ergo inspicere polesl quo- torum (67) peccaiortim inliium bumanus esi serroo, niodo exemplari, et umbrae coelestium deserviunt el os nosirum mullis malis minislrat, e l vahle Judaci " , ascendal ab inferiorr verbi crepidine ad difflcileest inveniri borninem , qni una sallero bora summa ejus ac superiora fasiigia, et contempletur os suum el linguam suam observel a peccato, aii: x iis futuri sacerdolii siatum et electionem illam Dixi :Cu$lodiam vias mea$, ut non peccem in lingua creleslem, aique inibi contemplabilur qui sunt isli Q mea. Mihi ipsi d i x i , et inira me locutus sam,ei ordines sacerdoiales, ?el quae sint ofiQcia Levitabaec addidi: Sic volo servare vias nieas ui non rura quaa in coeleslibus ministeriis exhibenlur e i peccem, boc modo servarc possum si custodiam omnia in ccelis mente conjiciel, quae deposila vidk linguam meam. Exvtrbi* emm, i n q u i t " , misjutth iu l e r r i s . E r i l enim el ibipopulus, ei ex populo ficaberis, et tx vsrbis tuis condemnaberh. Et iieDei elecii Leviiae, et ex bis rursum elecii et exi- rum **: Amen dico vobii, de omni oiioto verbd redinii sacerdotes, et sacerdolum nibilominus diffe- detis rationem in die judicii. Non solum inquit, remiae quamplurimaB: sicul i n priroo libro Parali- de eo quod male locoti fueritis, sed quod oiiose pomenon indicalur viginii qualuor esse ordines sa- loculi fuerilis , quia malus sermo non esi oliosus, cerdoium, alios quidem sub Eleaxaro, alios vero operalur enhn opus niabnn. Otiosus autem sermo sub principe libamar, quorum et EpbemeriaB esse est qui neque boni neque mali alfquid agit. Si dicunlur. ergo in die judicii ralioneno reddemus, solum 2. Sed dicat aliquis forlassis auditorum: Qtiid pro malis verbis, sed etiam pro oliosis, qnis gloha?c perlinent ad psalmum? Plurimum. Nam super- riabitur castum se babere cor? A u i quis confidit scriptio est hujus psaluii. In finem pro Idilhum dicens: Mundus sum a peccaio? Verumiamen ait
9
f

psalmus

David.

Hunc ldilbum
T

invenimus

uuum D juslus : Dixi :Cu*todiam

t s

via* men$ ut non peccemi*

I Paral. i x , 24, 25, 26. (66) ln Psalmis ergo tic.

t

Heb. TU, 5.

Matih. x n , 37.

ibid. 36.

Galena B a r b a r i : i//tid,
pro vicloria,

in finem, secundum (67) Quoniam

alios inlerpretes multorum

, ' . Cum fere omnis peccati iniltum fial urmone, t* qui Haluit euslodire vias tuas in sermonibus , consequenter etiam ytccaiis qucs opere commiiiuntur, mundus irii.

in victorem, ei vicloriae auciori

igiiur

imcribUur.
etc. Gaiena Gor-

derii: \ , 6

1393
tingua
9

S E L E C T A IN P S A L M O S .
mea. Posui ori meo enstodium. Alibi qni-

OMIL. 1 I N P S A L . XXXVIII. feclum esse quod d i c i l : Dum conslilit

versum me, obmutui et humiliatut

1394 peecator adsum et silui bo-

uemscripimne$l* :Omnicu9todiatervacor tttum, liic autem : Potui ori mco cutiodiam. Et iterum alibi
scriplum e s t : Vide, circumducsepem spinarum circa poisessionem tt 692 ei seram, wrum tuam. Et iierum
1 1 4,1

: Pecuniam

tuam

tuum alliga,

et ori tuo facito oslium Ego arbi-

et verbit tuis jugum et slaleram.

tror quod observaiio bonim mandatorum observaniem ei mansueium faciai et beatum, non solum rerqjn exiius, verum eliam ipsa observauiia. Dum enim semper observat os suum, ei linguam cusiod i l , ne prius sermonem proferat quam disculiat, el periractet apud semctipsum si oporleat d i c i , gi sermo talis esc qui debeal proferri, si persona lalis est quae aut debeat, aui possit audire, si tempus opporiuoum esl proferendi sermonis : dum singula ista perpendit, exclodilur omnis iracundia et limor, et inconsulli furoris impeius miiigalur^aiqiie omnem penitus deliberalionem talis abscindit; et ila deinum velut ex Iranquillilale quadaui et convicti animi per mansueludinem sermo procedens, profereniibus graiiam praeslat et audientibus inedicinam. 4, Verum quoniam in illo maxime tempore peccamus, quando peccator consisiil adversum nos, instigans et provocans ut aliquid lale emittamus ex ore, in quo rei leneamur iii fuluro judicio, hoc describens eanclus Propheta dicit: Dum comlitit
peceator advertum me, obmutui et humilitatus sum

nUt aul profecius quidem est, nondum tamen pcrfeciio. Tria namque in boc loco de Scripturis pulo posse assignari, in quo dicit stare peccalorem adversum se, et loqui in auribus euis ea quibus i r r i tari et exacerbari possit ad retribuendum. Et si qutdem ego parvus sum, similia, et oculum pro oculo requiro, dentem pro denle, ei maledicla pro maledictis repono. Si vero jam aliquantum profeci, nondum tamen perfecius sum, ei laceo et fero convicia patienler, nec quidquara omnino respondeo. Si vero sim perfectus, non laceo, sed cum maledicor, benedico , sicul ei Paulus dicebal " : Maledicimur et benedicimus, blasphemati persecuiionem deprecamur. patimur et Et quoniam sustinemui,

qui haec agunt, id est, qui promalediclionibus benedictiones reddunl, qui pro blasphemiis deprecantur, videniur bomioibus vel ul pecudes e l purgamenta, lanquam qui sensum injuriae non habent, propterea ergo addidit dicens " : Tanquam purgamenla liuju*
tiiundi facti sumus omnium peripsema. Stul nos no-

lumus cum aposlolis purgamenla bujus muudi fieri, sed voluinus non conlerani ab hominibus, imo polius el timeri, et salis agimus reddere bis qui todunt, et prsevenire vindictam quam sibi Dominus reservavil dicens" : Mihi vindicta, ego retribuam, dicit

et silui bonh. Si quando peccalor asiilit adversiim me et loquebatur de me male, et obireeiabat alque irritabat me ut siinilia ei redderem, et paria de meo ore proferrem, ego in illo ternpore silenliuin mediiabar, ul nibil peniiu responderem. Proplerea
ergo dicit: Dum constitit obmutui el humitiiatus peccator adcersum me, sum et silui bonis. Nos

Dominus. Verum si non possuraus in tanlum prolicere, e i ad isiud culroen veriiatis ascendere, ut dicamus cum Paulo: Maledicimur et benedicimus,
penecutionem patimur et $ustinemu$
9

blasphemati adversum

deprecnmur, vel boc quod adhuc per Propbetaiu docemur, dicamus: Dum constitit me obmului el humiliatus
%

peccalor

ium , et tilui bonis.

vero aliquando si nolumus humiliari, aiia cogitanuis et dicimus upud nosmelipsos: Quid boc esi? lste me conlemplui babuil el aasus est lalia iu os iqgerere, el iia adversum me movere sermonem, nonne et ego buic similia, aut eiiam graviora inforam, ut c l ipse audiat pejora quam dixit? Sed juslus non ila agil, quin potius bumiliat se, etiamsi servus sit i!le qui obireciat ct convicia ingerit, aut bi huinilis ei peccaior sil et indignus. Ille dicit:
Dum consliiit peccaior adversum me, obmului tt /iumiliatus sum et tilui bonit. Non dixit : et silui

lanlummodo, sed bonis silui; in quo ostendil quod cum sint in me bona, et edoclus aique inslilutus sim bonis doginatibus alque disciplinis, ei possim eiiam caeteros docere quae bona sunl, lamen in eo lempore quo peccator assistil adversum me et conviciis lacessit ac jurgiis , ego ctiam bona verba mea cobibeo el reprimo : ne vel illi ignem sux perdilionis infiamuieii, dum non potesl pariier parere mal i s , ei couspicere bona, vel sermonum meorum faciam detrimeoiuin. Quid ergo? Hoc videbiiur per Prov. iv, 33.
1 1

5. Et quidaddidit bis? dolor, inquil, meus renovatut est. Hi qui in agonis ceriamiae inuluis inter se verberibus agunt, in bis semper pra?parare conanlur, ut illata sibi ab adversariis verbera foniler ferant, oec sensum doloris accipianl, ei esi cis summa virtus: laceriorum iclus vel calcium absque dolore suscipere. quibus ille est perfeciior, qui ad ictum vulneris , oullum recipit siimuluin doloris. Secundus vero esl is qui dolet quidem, sed nequaquara doloribus ccdil. Tale aliquid iotellige eiiam in nobis , cura raaledicimur, et assistil adversum nos antagonista, si quidem bcne insliluli sumus, et animo longa medilalione roborati, nullo penilus ex illalie malediclis vel conviciis contrislamur sed suraus pro nimia me.nlis constanlia ac paiieulia velut sensu doloria carenles, ei per iMultam mansuetudinem , ut audeam iia nominare, Tetut imilalores efficiniur quodaniroodo D e i : Deus enim maledicltur ab h33relicis, blaspbemalur ab bis qui providentiam ejus neganl, culpatar ab bis qui tbesauros sapieoliac ejus igoorant: et dic mibi unnquid poles hoc cogiiare, quod pro his omniDus injuriis doleat quidem Deus, sed palialur sicut
y 9 3 J

Eccli. xxviu, 28.

" ibid. 29.

l Cor. iv, 12.

* ibia. 13.

* Uom. u i , 19.

1395

ORIGENE

nos? An lanquam divina nalura per itnpassibili- dolens corde cnncalescenle fcrvet 'mlra se ac perluibalur, sed non eo usque ul et sernionena prolatem, 693 neque aensus doloris ullalenus reciferat corde turbalo, verum coucalescit quidem in pit, neque ullis aul injuriis, aut conviciis excitatur? inlerioribus suis rei indigniiate permoius, sed caTalis ergo erii, imo imilabiiur lalem omnis perfeloris sui Qammas per sUeuiium decoquil. clus et juslus, qoalis erat ille qui dicebat: MaleJi7. Videamus eliam alium sermonem jusli, qnetn eimur et benedicimus, perteculionem palimur et sut ei sunimo sludio debenms aemulari. Et tn meditatinemus, blasphemaii deprecamur. Qui auiem nont

lione mea exardescei ign\$. Et ego medilor (69) eladum est perfecms, proiicit lamen, cum malediciquia Douiini, el frequenler in ipsis me exerceo, tur obmulescit et bumilialur el silel a bonis. Sed sed nescio si lalis stim, u l in mediiaiione meaei iste qiii btijtismodi est doiet et dicit : Et dolor meus renovalus etl. Describe mfbi vulnus quod cu- unoquoque sermone Dci ignis procedat, et acrendat cor meuna, el inflammel auimam ad ea qus ralur, c i curam ejus proficieniem et jam proximam meditor observanda. E l ego nunc loquor sermones cicairici : tum deinde in ipso vulnere quod jam cceDei, sed optarem ul primo in meo corde, secuode perat obducere cicatricem, intuere aliud vulnus inquoque in audilorum nteiUibus exardescerent : sicfligi, el per hoc vulnus recens, illud prisiinum renovare. Tale eliam evenit huic qui proGcit, sed ^ m erant illi sermones quos loquebatur Jesas, de nondum perfectus est, nec jam ad summam perdu- quibus dicebanl iili qui audieranl * : Nonne cor noslrum erat ardens in nobis eum in via apemei ctus esl saniiaiem. Si ergo dum adbtic in tenero nobis Scripiuratl Utinam et nunc adaperienlibus est cutis, accedant ei maledictorum el eonvicionobis Scripturas diviuas concalescerel cor noslruic rum vulnera, reiiovalur dolor, ei paraniur anguintra nos, el in medilalione nostra accenderelur eliae, et lunc merito d i c i l : Dum consiitit peccator ignis, el conciiaremur in opus corum qiue audiadversum me, obmului el humiliatus $um ei tiluia mus et legimus. Tales deuiqne erant et Jeremi bonis, et dolor meus renovalus est. Vide ergo quomodo is qui ln certamine posiius esi, qui se refre- sermones, secundum quod scripium esi. cum dicii
t

nare cupit ab iracundia vel furore, et dum ipse liaec apud se medilalur, el irrilalio ei supervenit peccatoris, quae eum conlurbel quidem el faliget, non lamen vincat, sed quamvis provocetur el inflammeiur ad respondendum, remordens tamen dolorem suum cobibeal ei reprimat, bic d i c k : /)o- Q ior meui renovatu* est. Pro eo quod scilicct jam proficiebara, el jam me ad sanilaiem pervenisse credebam, antequam exacerbarer, elanlequaraconviciis lacesaerer; sed modo rescindilur vulmis meum , et maledicti mucronibus renovatur, dum injurias dolor palieniiam runtpii. 6. In consequenlibus adhuc amplius passionem describit ejus qui proflcil, cura dicit: Concaluii cor meum intra me. Cum enim audit quis (68) maleloquentis et delrabenlis vocem, non poiest sine dolore,sicul ille qui perfeclus est, qui jam diuturna constantia bealitudinem ineruit: sed isle dolet ei Luc. xxiv, 31. Jerem. v, 14.
7

ad eum

Dominus" : Ecce

dedi sermones m*o$re-

trorsum in os luum ignem. Quare ignem? Qia sermonea quos loquebalur accendebanl audilores, el nibil lepidum in eis neque frigidum permanebat: sed sicut ignis consumilac inlerimil oinnem maie* riam, nec iiomundum aliquid in se recipil, aui pollulum ; ila et bi quorum cor divini verbi iguis accenderit, non palientur ullra materialibus et mundanissordibus pollui, nihil in se tepidum recipient, et quod evorai diguum sit, ncc palientur niuluplicata in se iniquilalc refrigescere chariuteni: sed eruni semper lampades eorum accensae, et lucerns ardenies, et ipsi parali (anquam servi exspecianlcs dominum suuni de nupliis rcdeuntem. Aut non isie *3rat ignis ille de quo SaWalor nosier dicebat *
Ignem veni mtiterc in terram, et quid volo nhi ut ef-

deal? hle procu) dubio ignis esiqui Trigus peccaii fugal, el calurem spirilus revocal. Hoc iiiuiiruai esi

" Luc. , 49.

t )

(68) Cum enim audit auis, eic. Catena Corderii:

ba Jeretnia.

Unde scriptum

est Deum

illidixitu:

?, , . , . , \ ! ,
1

Ecce dedi verba mea in os iiium ignem. Hujumodi erant linguce super aposlolos Evangelium annuntiaiuros imidentes : nam vi$(C sunl illis ttu lanquem ignit, ut Uiorum sermo csset adurens, et auditonta animat hiflammaM. Calena Conlerii : \

, , , ,
4\

. verbis peccaioris adversum me contistenlis concatuil igne accensum cor meum, ei itliusmodi calefactio intra me servata fuit. Js qui perfectum habUum accepii, non movetur omnino ab m qui ipsi maledicunl. Dolet quidem et cor perturbatum habet; non xla tamen, ut ex ore verbum tmittal.

; " , xat , * * . 6 , ^' .

divina, iiiquil, eloquia meduans exnrdescebam, ul quando Cleopltas dicebat: Nonne cor nostruiu

(69) Et ego mediior, etc. Catena Barbari : El

mediians, iiiqtiii, divina eloquia ardebam, quemadmodum et Cleophni dicens : Nonne cor nostrum ar-

ardenseral in nobis? Vel concalesctbai

m&rore,ci

.1*ns erat in nobis, lium loqueretur nobis in via, -U aperiret nobls Scripluras? uujusmodi fuere er-

non loquebalur, juxla illud : Irasciiniui, el noliie peccare. iVam ut nihil ab ira patiamur, $npra rirn nostrasesi: consideralione auiem illam mpprimcfi posiibile est sanclis.

S E L E C T A PSALMOS. HOMIL. 1 IN P S A L . XXXYIII. eiiam quod in Actibus aposlotorum referlur , cum dicii quia visae sunt eis divisae lingnae sicut ignis, el consedis^e super aposlolos, pro eo scilicet quod Evangelii verbum prasdicaturi el ignei vigoris deberent graiia roborari, ut audiloruro animae flamniam per sermonis iraducem sumereni. Sed unde mibi hoc u l linguae ignis veniut in cor meum, et de lingua ignea ego quoque proferam sermonem, ut ex nie velox sermonibus meis accendatur ignis in cordibus audilorum, 694 arguai eum qui peceavii, el efQcialur ei sermo uieits supplicium, ut aduslus el infl tmmatus sermonibus meis veniat in poenilenliam, q u * salucem siabilem operatur ex Irislitia qux secuudum Deum esl, quam ex verbi Dei increpaiione suscepit? Atque ulinam possini iia accendere oinneni animam auditorum, ut quicunque sibi conscius esl, non ferens noslri sermonis iucendium, sed oimiibus intra se visceribus inflammaius, velocius consumerel iatentes intrinsecus viiioruin sordes : ut posleaquam inieremisset oinne quiilquid carnis et maleriae crassioris proprium est ei aniicum, func jam ignis isie fierei in eo lux et lucerna ardens : quse non sub modio, sed super candelabrum poni deberet, ut illuininaret oinnes qui in domo s t i n l " . S i ergo accendit te sermo auditus, et intellexisti quid dixil Aposlolus : Et quis est qui me lcelificel, nisi qui conlritlatut ex me? Quoniam verba ipsius eraut ignis, el laelabatur Aposiolus sicubi videbat aliquera aue t % l

cens " : Deinde /ima cum tradiderit regnum Deo ti Palri. Ad quem (inem utique festinandum esi, ut sil opera pretium hoc ipsum quod a Deo creati sumus. E i rursus, sicnt corporis nostri compago parva quaedam et exigua ab inilio nalivilatis, coir* feslim tamen urget et lendit ad fineno querodam proceriiatis suae per aelatis augmenla, el ilerum, girut anima noslra secundum boc quod in corpore boc degit, festinat primo loquelam recipere balbutientem, secundo deinde clariorem, lum demum ad disputaiionem perfectam atque inlegram pervenire : hoc modo etiam omnis vita nosira imbuilur quidem nunc velut balbutiens inter homines in lerris : consummatur vero et ad summum pervenit in coelestibus apud Deum. Cupit ergo prophela ista de causa agnoscere Cnem suum propter quero factus est, u l intuens finem et dies suos perspiciens et considerans perfeclionem, videat quanlum sibi deest ad illum fineni quo lendit. Verbi gratia, ut si pouamus aliquem artificio traditura, el hunc dicere ad magislrum suura, Volo scire quse sit artis bujusperfectio, et nosse qui sit faber perfeclus vel strucior : et cum hoc didiceril, requirat quanlum sibi deest ab illa perfectione, vel quanttim profecerit* in artis disciplina, ut cum ulrumque cognoverit, sciat quid habeal, et quid perfeclioni deail agnoscat; ita etiano el nunc propheta orat a Deo d i scere ut innolescal sibi finis, et numerus dierum suorum qui s i l . In quo non est pulandum quod de

dilo sermone suo conlrislatum el compunclum ex C bis qua3 audierat, quodam conscieniiae suaa igne succensum ex recordalione delicti, propierea diceb a l : Et qui$ est qui me lalificet, nisi qui contristatur ex me? Jta ergo et nos satisagaraus ut in medilatiouibus nostris acccndatur ignis, qui nos prinio exurat, ei recordatione et conscieniia peccalorum, posiea vero expurgalos jam vitiis illuminet ei illuslret. 8. Locutus sum inquil, in lingua mea. Quid loculus sit in lingaa sua, consideremus : videlur enim mihi per bsec myslicum aliquid indicare. Ait ergo : Noium fac mihi, Domine, finem meum, et numerum dierum meorum quh esl ut $ciam quid desit mihi. S i , inquit, nolum feceris finera meum roihi, et quanlus sit numerus dierum noeorum nolum feceris mibi, polero per h%c eliam illud agnoscere, quid desit rnihi. Aut forte per baec eiiam illud videbilur indicari, quia sicut omnis ariis eet aliquis flnis, verbi gratia structionis finis, domtim facere, naupagii, navein conslruere qua possit fluClus maris superare et ferre impelus ventorum, et uniuscujusque arlis est aliquis talis finis, propler quera ars ipsa videtur reperia : iia forlassis est vitae noslrae yel totius nuindi finis quidam, propler quem geruntur omnia quae gerunlur invila nostra, vel propter quem mundus ipse vel inslitulus est vel constat. Gujus fiuis eiiani Aposlolus meniinit dit 9

corporali tempore e l annis hujus vilae loquatutv sed omnem numeruro dierum scire vult, qui fueric in prima viia, qtii fueril in secunda incolalu, qui in lerlio. Multum enim, inquit**, incola fuit anima mea. Velut si dicerent illi qui exierunt ex i E g y pto : Nolum fac mihi, Domine, finem mettm", qua* est lerra bona et lerra sancla,.** nvmerum dierum meorum in quibus ambulo, ut sciam quid desil m i hi, quantum reslal usquequo perveniam ad terram sanciam repromissionis: ita et bic vult nosse nu merum dierum in quibus iter agil. Habemus eninv dies quosdam quidem in boc mundo, quosdam autem et extra bunc muJidum. Alium enim iacit diei solis isie cursus nostri bujus coeli spaiiis lerminatus, alium babet diem Ule qui ad saciindi coeli per^ venire meretur ascensum. Mulio enim clariorem diera ducitille qui usque ad tertium coelura vel rapi v d penrenire poiuerit, ubi non solum ineffabile lu~ men inveniet, verum etiam verba quse hoinini loqui non liceat, audiet. Novi et alios dies, quorunL nuinerum forlassis propheta merilo requirit. NaiiL sicul in hoc coelo sol exorius et universum mun dum illuslrans dieui f a c i l : ita et in corde jusli, quod pro constanlia et Grmitate Dei firmamentum nieriio appellatur, si exoriatur sol jusiitiae Jesua Cbrislus Dominus nosier, et illuininet euin luraina scienliaa el verilatis, diem facit iu corde ejus: ct quanio frequenlius exorilur et illuminat, lanu Psal. c x u , C. " Psal. x x x v i u 5.
r

* Act. .

" Malib. v, 15.

II Cor. w, 2.

II Cor. xv, 24.

f u99

ORIGENE

1400

ipsum quod dixil, qnia snbilaniia mea tanqnam nihilum anle le esl, addidit ei dicil : Verumtamen unhersa vanitas omnis homo vivens. Quomodo aecipis vivent ? siquidem veram viiam vaniialem puiamita, ui quid laboramus? Sed vide ne forle boc qtiod dicii, omnis vivens, de bac prasenli T I U accipienduro sit sicut scriptum esl, et lestiraoniis comprobabiinus. Omnia enim quae in hac vita sunc apud bomines, vana sunt, etiamsi Moyses i n hae vita sit, el ipse enim ex parie cognoscit, ei ex parte propheiai, et per speculum et in aBnigmaie videf, el umbram scit, ac figuras docetur, el v e r i U l e m nondum videi, et ideo est quidem vivens, sed vaoitas esl vita ejtis. E l vis videre quia vanilas est ? Cum venerit qvod perfectum est, destrueniur hta qua ex parie tunl Omne autem quod destruiiur vanitas esi. Et si quidqtiid ex parte est desiruiior, cilia incurrimus, velim requirere sicubi in Scripiu6i prophetae ex parie cognoscunl, recte eiiam ipsoris tale aliquid invenimus, ex quo possit aperiri rum \ i l a vanilas appellatur; desiruunlur auteni planius id quod videiur obscurum. In Isaia scriplum recordor : Quismetitus est, inquii, manu aquam, inferiora, cum venerint ea qua meliora sunt e l H coelum palmo, et omnem lerram pugillo f Ex quibiis perfecla, el per boc vana esse argauulur, per quod tanquam ex parle et impcrfecla destruuntur. Umconsideret quisquis ille csl prudentior auditoruai persingula loca diflerentias rocnsurarum, quomodo versa ergo vanilas, omni$ homo vivem. Quia a u l e n eorum quidein qui coelum merentur appellari, pars de hac viia accipiatur isla senienlia, audi Ecclevila; qnse coeleslis est, palmo Dei aietiri dicilur, siasiem proteslantem et dicenicm : Laudavi omne* qui morlui sunt superomnes qui vivunt, quicunque quicunque ille est Dei palmus : el eorum quorum viia adbuc lerrena est, pugillo Dei vila meiitur. ipsi vivunt usque modo, et bonut $uper istos du$ Sed ptigilli divini differeaiiam nunc requirere, ct qui nondum natus est. Landal ergo morluos plusnostrum sermonem el audilnm vestrum foriassis quaui vivos, quia illi hoc saliem liicri liabenl, quod ezcedat. Verumlamco sicul ibi manu aquam meli- ^ de viticulis btijus (orporis liberali sunt, nec uhra carne ac pdlibus indmi snni, nec ossibus ac nervis tns esl, palmo coelum, et omnem lerrain pugillo, c i iuserti sut, nec ullra subjacent necessitaii corpoappendit montes iu sialera, et colles in jugo ; ita ris. Si ergo inlellexisti quale sil vivere in carne eiiam bic secundum eamdein consequenliam mensura ista et intelligenda est, quoniam nibil Deo etiamsi Moyses sil quis, vel quisquis ille est, molesta ei est isla vila. Non enim a corruplione sine mensura est, nibil sine pondere, sed omnia ei resolviiur, quae moriali corpore terrenoque cirin numero constant et mensura. lia quoque procumdatur. \ i d e ergo quia universa vanilas est pbeias viia ei numeraia ei diinetila Deo c s i , dum oinnis hoiuo vivens, contemnamus vanam islaiu providenliae ejus ralionibus regilur. vilam, el festinemus ad sanclam viiain et beaiam 10. Addit eiiam in sequentibus et d i c i l : Substanac veram, ei in illam animo et menle lendamus lia mea tanquam nihilum ante le est. Nisi addidissct oiiini vanilate discussa. Nec dicamus dulcem islam ame te, valde conlrisiabar, pro eo quod liumauani lucem, qua nunc utiinur. Hoc enim illi dicunt, qiti eubsianliain nibil esse dixissel. Nunc vero quia dnlcedinem verai lucis ignorant, Ised ne auspicia dixil aole te, velut diceret ad comparalioiiem quiquidem veri luminis ulla senserimt, nec sciuut dem vel angelorum vcl reliquaruin creaturarum, est abjecia, nec minima subsiamia mea. Deui- D angelicatn vitam eperandam esse aniraa3, cum ex vauiiate vitae bujus evaserinl. Unde el nos qui que etsi beneegerimus, et mandata Domiui servaba?c crediinus, jani inente el fide traneferamur ad verimus, ad consortiura invitamur angelicum : Erunt, inquit * , sicut anyeli Dei in ccelo. Ad coiu- coeiiirn, et in lerris ambutantes conversaiionem parationetu Dei vero eliam si Pelrus sim, adversus babeamus in coelis, ui ibi sil ibesaurus nosier, ubi quem porta3 inferi non pravalebunt, subslantia mea estetcor nostriim, et ut regnum coeiesie consequi ante eum nihil est. E l satis proprio vocabulo na- mereamur, per Jesiim Gbrisium Dominura nostroiu, lurae usus est. Nihil enim esl omne, quaravis ma- ctii est gloria et polesias et imperium in sa^cula gnum sit, quidquid ex nihilo est, solus enim est ille sa?culorum Amen. qui esl, et qul scmper est. Noslra autem substanlia HOMILIA II lanquam nihil est anle eum : quippe quia ab eo ex De eodem ptalmo, ab illa parte : c Verumtamen in mhilo procreata esl. imagine pertransit homo. 11. In sequciitibus vero velut explanans boc Quanquam in imagine ambulet homo. Iroago
9 ( 4 8 M e # M

majorem sibi lalium dierum numerum compulabil. Digne ergo conscius sibi prophela de luijtiscemodi illuminatione d i c i l : Nolum fac mihi, Domine, finem tneum, et nvmerum dierum meorum qui$ ett ut sciam quid desit mihi. 9. Et addit: Ecce veteres posuini die$ meos. 1 Graeco bci ibiiur, , quod significal mensurain qualuor digiiorum. Yoiens ergo 6 9 5 docere no$ qui jam in hac viia breves ei perpaucos dticimus dies, dixit bunc vereiculum de quo snpra diximus. Ex quo iulelligiiur qtiia possit et alius dicere, quiaDies meos posuieli uoum digitum, \ e l u l consequene de tcmporis brevilate, et alius duos digitos vel Ires. Quaero autem si poiest aliquis boininuin dicere quia Dies mei decem digili sunt, aul viginti, aul eliam amplius. E l quia loca diffi-

Isa. XL, 12.

4 6

Matth, xxn, 30.

* 1 Cor. , io.
7

* Eccle. iv, 2.

UOl

S E L E C T A 1N PSALMOS. HOMIL. I I N P S A L . X X X V H I .

1402

necessario alicujus esi iroago. Nam el Scriptura lorum, quam ad nibilum rediget Dens in civiute saucla cum imaginem nominat, inlerdum quidem sua; id esi, si quisexierii de hoc mundo, e i lulerit definit el dicit 696 J imago, interduni secum imaginem lerreni, propler bujuscemodi imaauiem absque ulla deflniiione ponit imaginem. ginem in civiialc illa Dei ad nibilum redigetur, nec Denique de Salvatore cum dicit qui ett imago, non consequetur partem inter cives coelcslis illtus c i v i siluii cujus imago esset, sed addidit dicens * : Qui laiis, qui codeslis imaginis non reporlat insignia. ett imago Dei invisibilit primogenitut omnit creatu2. Sed et aliud sacramenium mibi videlur contira*. E l rursum cum docet nos de diversis imagininere isle ersiculus, quod bujus quidem mundi bus, el quia singuli quique aliquam imagiuem porvica etconversalio imaginaria quaedam s i i e l imago, tent, d i c i t : Sieut portavimu$ imaginem terreni futura autem non sii imaginaria, sed vera; ei boc Ua porttmut imaginem calestis. Gum adjeciione, est quod dicitur, quia imaginem habel unugquisque vel lerreni, vel coelesiis iroaginem nominavit. Alibi virtulis, non lamen proprie et sincere vivii in ipsa auiem absque ulla deOniiione dicit, sicut et hoc viriute. Tale auiem quod dicimua: Sapienlia e i loco a i l : Quanquam in imagine ambulet homo. Sed scienlia pars est magna v i r l u l u m ; eed in praesenii in imagine cujus ? Dei, an imagine lerreni, an iraa vita si quis pulal ee cognovisse, nondum cognov it gine coelesiis ? Quomodo sciam in boc quid esi quod eicut oporlet scire, qui enira cognoscii, in aenigdocere nos vuli Scripiura divina, quae absque ulla maie cognoscit. Ergo in iroagiue ecientiae ambulaadjeclione ail : Quanquam in imngine (nescio cujus) mus et non in ipsa scientia, per qtjam facie ad ambulet homo? E l s i quidein de jusiis solis diceret, faciem cognosciiur. Iia nihilominus e i in ipsa sine dubio dixisset, Quanquara iu imagine coelediia sapienli* imagine, et nondum in ipsa sapienlia ambulei bomo. A u i si de peccatoribus lanlum diceambulamua, quia uonduui revelala facie gloriam ret, dixissei r.erle, In imagine terreni anibulet Domini speculamur. Eadem aadeo de justiiia Dei bomo. Verum quoniam generalher de universis dicere, quod in imagine jusliliae ambulamus, et monalibus pronumialur, qaorum alii imaginem nondum in illa jusiiiia quae esl facie ad faciem coelestis portam, quicuuque secunduui legein Dei incedirous. Nequo enim capere poleril buroana vivunt, alii terreni imaginem porlanl, qui carnalinaiura pellibus carne vesiita, ossibus el nervis ter vivunt; propierea necessario relicuit specialcin insertt, nudam ipsain jusiiliae sinceramque veritaimaginis designationem, ei geueraleui senientiam lem ferre et loleraresecundum naiure suae poiende oronibus bominibus prolulit, quia omuig bomo liaui ac virlutem. Si quidem ipse Cbrislus esl in imagine ambulel. Tuum est jam discuiere ei iialura virtulum : ipae eniin j u s t i l i a , q u biimano exquirere ex uaiuscujusque flde e i operibus, e l generi non in pleuiludinem splendoris advenil, quia conversatione ei aciibus, ex cogilaiiooibus et verJesus (^hrislus seipsutn exinanivit forma D e i , ut bis, et considerare uirum iu imagine coelesiis ain~ formam servi acciperel. E l si quidem de solis Jubulei, au in imagine lerreni. Si misericors es sicui da3is serroo Scriptura loqiieretur, dixissel forsilan, Paier luus ccelesiis misericors est, sine dubio in le Quanquam in umbra ainbulel bonio : sed quia, ut Pairis coelesiis imago esl. Si non solum amicis luis arbiiror, de melioribus sermo Ql quaro eranl illi benefacis, sed eliam inimicis reddls bona pro maqui secundum unibram legis vivebanl, propierea lis, sicul Paler coeleslis solem tuum oriri facit super acripluin esl, Quanquam in imagine ambulet homo. bonos et maiot, et pluit super jusloi el injustot , Quod clarius ad inielleclum veniel ex sermonibus imago io le coeleslis est. Et s i in omnibus perfeaposioli Pauli, qui ires quasdara speciee proprieiaiis ciue es, eicui Paier tuus coeJeeiis perfecius est, designai in lege, umbram dicens et imaginem et imago in le coelesiis est. E l rursum t i non es imi- veritatem, ait nainque : Umbramenim habem lex talor Christi oec aposloli Pauli, qui d i c i l " : Jrotbonorum (uturorum, non ipsam imaginem rerum, tutores mei estote, sicut ego Chmti, sed iiuilaior es per singulos annos iisdem ipsis hosltis quas offerunt
C 1 1 U S s i l 8 0 B 8 t 8 4

operum diaboli qui homicida fuit ab inilio : el si D indennenter, nunquam potest accedenles facere perfectos. Ergo lex uiubrain habei fulurorum bonorum, terrena sapias, ei lerrena loquaris, et ibesaurus non ipsara imaginem rerum, ostendens sine dubio luus e l cor tuuni in lerra sit, terreni iuiaginein aliam esse iinaginem rerum quam illam quoe legis porias. Verum quia in bis locis inventi sumus, ia umbra designalur. Et si quis potesl describero quibus de imagine sermo commolus e s l , necessaobservanliain illam Judaici cullus, consideret teiurium videlur etiara psalioi illius versiculum in ineplura illud non habuisse imagiiiem rerum, sed umdiuro producere, in quo de peccaloribus scripium bram : videal quoque allare uaibram esse, videai est : Domine, incivitalt lua imaginem ipiorum ad nihilum rediges* Consial ergo quia peccatoram ima- et bircos el vitulos qui adducuiuur ad victimam uuibcam esse illa oronia, secundum illud quod ginem in civiiale sua Deus ad nihilum redigit : scriplum e s l : Umbra enim est vila nosira tuper fustorum auiem imaginem sine dubio lueiur et lerram. Si quis vero transire potueril ab hac umeervat. Haec est ergo imago terreoi, id esi pecca8 3 8 8

* Coloss. i , 15. 1 Cor. xv, 49. , 1. 1 Paral. xxix, 15.

88

8 8

Matlh. v, 45.

" I Cor. , I .

1 1

Psal. LXXII,

flebr.

U03

ORIGENE

1401

bra, ver.lat ad imaginem rerum el videal a d v e n - ipsos probare in illo operc e l sermont. uirum coelesiis, an lerreiia imago in auima n o s t o tum 697 Ghrisli in carne faclum, videat eum depingiiur. Sed et illud admonere vos inuliie DO ponlificem, oflTerenlemquidem el nunc Patri boslias, videbitur, quod muhi in hoc mundo propler imagiet postmodum oblaturum : et imelligal haec omnia imagines esse spiritalium rerum, et corporalibus nes malorum regum, imo polius lyrannorum pericoiTiciiscoelesiiadesignari.Imagoergo dicilurbocquod runl, pro hoc tantummodo quod lyrannics apud eos imagiues deprehensae sunl, et hocsolum e i s s u S e d t recipiiur ad prscsens, et iutueri polesl bumana nalura. ad crimen. Perscruietur ergo nunc se unusquisqw Si poles inente el animo penelrare coelos, et seqtii veslrum, et cordis sui arcana recenseaL, ac diligeaJesnm qui penelravii coelos, et assistil nunc viilmi tcr iriquiral quas ibi imagines gerai. S i inventus Dei pro nobis, ibi inveniesilla bona quorum umbram fueris babere ibi formas diaboli et imagineai habuit lex, et imaginem Cbrislus ostendit in carne, Satanse, quod libi eril vhae refugiura, quis misere qua? pracparafa sunt bealis, quae nec oculus vidif, nec auris atidivii, nec in cor hominis ascendit. bilur tui, cum de inliino conclavi cordis l o i tyraonica imago proferetur? Sin amem vis ut per speQuae cum videris inlelliges quia qui in ipsis ambucies tibi bujusmodi imagines designera, audi. Ira, lai, et in ulomm desiderio et cupidilale perdural, iste non in imagine, sed in ipsa jani ambulal verU ^ imago lyrannica est, avariiia, dolus, superbia, lale. Verumtamen xn imagine ambulal homo. Repe- lumor, gloriae saeculares, invidiae, ebrielales, colaimis ergo sermonem illum quem dixit Aposlolus, ineeeationes, el bis siroilia. Quas si non ciiius abjein quo generaies duas imagines designavit, unam ceris de domo lua, si delraxeris el abraserU a quidem lerrenam, aliam vero coelestem, el compa- sensibus tuis oittnem iucum pessimae bujus pictura% renius ad boc, Quanquam in imagine ambulat homo; l omne figmentum venenali coloris absterseris, et hoc quod generaliter diclum e s i , in mullas ipsae le imagines perire facienl. Haec de eo quod species dividamus, ul cum dividilur sermo per sin- scriptum esl : In imagine ambulat homo. gula aique discutiiur, clarescal quod inirinsecus 3. Seqnitur : Thesaurizal el ignorat cui congregat lalel. Hoc esi autem quod dicimus : Oinnis poleslas ea. Oporlebal enhn requiri quae sunt quae tbesauriiuimica, el unaquajque virlus divina quae auxilium zanlur ei ignoranlur cui congregenlur, el qunpsunt praslal his qui salulem consequi cupiunt; singulas quaecongreganlur et non ignoranlur cui permanent. harum imagines quasdam exprimunl in anima eorum Seqnilur: El nunc quw esl exspectatio mea? nount qui se ad rcceplacutum earum diversis studiis exDominut f Sicut sapieniia nostra Christus est, et bibenl. Verbi gralia, sicul superius diximus, omnes C juslilia Ghrislus esl, secundutn quod scriptum est **. quidem bomines, aul coelesiis, aut terreni iniagiQui factut est iapientia nobis Deo et justuia et nem porlamus, sed el in his ipsis mulla diversilas. sanciificatio et redemptio; iia et exspeclaiio, id esi Uipuia omnis peccaior porlal imagiuem terreni, patientia noslra Ghrislus est. Propierea non glo* sed non omnis similiier : non aeque imaginem lerrieiur sapiens in eapienlia, nec foriis in forliludine rcni porial bomicida el mendax, aul aduller ei stia, quia omnia habemus in Gbrisio. E l nunc ergo conviciosus, aut puerorum corruplor el fur, quae esl exspectatio, id est paiienlia mea? Donik qnamvis omnes isli terreni iniaginem porieul, nus. tubttantia mea te e$t. Si babeo subsUnsed mulia est inier ipsos difTeretilia pro diversilate liam diviliarum spirilalium, a Deo esi. ItuufiavU peccali. Secundum bas ergo diversilaies imaginis enim Deus in faciem bominis spiritum vilrn, el factu$ lerreni, conlemplare eliam diversilaiem imaginis esthomo in animam vham**. eoelestis, el inluere Paulum portaniein imaginem 4. Ab omnibus iniguitatibus tiiett eripe me. Necescoclesiis, et Timolbeum. E l quid? pntamus quia s i eario addidit ab omnibus, pro scilicet nulla nos mililer ut in Paulo, iia el in Timotbeo eral imago leneat ei consiringat iniquilas. Sed quomodo Deus coeleslis? Nibil amplius, nibil pneclarius habebal imago Pauli prxler imagiuein Timothei? Ego arbi- D ab iniquitalibus eripiat, consideremus. S i pcenilenles pro malis gestis convertamur ad Deum, sttsiror quia secunduin boc quod prsecedebal vitse merito, cipiens a nobis Deus conversionem nosiram, abso* verbi poleniia, magnanimilale proposili Paulus T i lulionem iniquilatum donal secundum mensuraoi moibeum, iia el in illo major ac splendidior refulcunvereionis. Cui enim plus reinillilur, plus diligii: gebal iinago cceleslis, qualem in illo faciebal imael propterea d i c i l u r quia mulieri illi mulia remitsa gitiem Cbristus, cum in eo loqueretur : et aliam et sunt, quia dilexii multutn. Pro mensura ergo po*nilonge, ul ego arbilror, inferiorem in illo facielial tenliat, remissionis quamiias moderalur : ne nosiinaginetn qui d i c e b a l : El dixit angelusquiloqnemetipsos seducamus, puiantes nullis ba?c regulis, batur in mc el sic per singula etiam apud leipsuin nullis dispensari judiciis. 698 ^ ' ^ ^ fl" requirens, diversilatem invenies imaginis sive teromnes jusiitias impleverit, ille orones abhtat iniquirenaB in peccatoribus, sive coelestis in sanctis. Omne lales, qui vero paucas, vel parlem aliquam jastiiis ergo quod agilur a nobis per singulas horas vel operalus est, pariero aliqtiam iniquiiatum resolvai: momenta, imaginera aliquam deformat: et ideo per qui vero perfectam pro omoibus malis e l iolegram siugula scrulari dcbemus acius nostros, et nosmet'* Zach. , 14. 1 Lov. i , 30. " Geu. , 7. L ; c . VII, 47.
9 9 89 1 9 t u l c n n l 1 1 0 1 87

405

SELECTA IN PSALMOS. -

HOM1L. I 1 N P S A L . X X X V I H .

4406

elconsisteutem adversum nos peccaiorem describii: pteniteniiam gesserii, ita ut purnm cor jamofleral et qnia hoc ipsum indicet fecisse Deum, id e s i , l>eo, iste simul omnem labem diluit peccatorum : s i quod exercilii nosiri causa c l profeetus Deus fecevero ex parle pcciiilnit, el ex parte jasn mertiil absorit isla certanthia. Meo ergo niemorero, quia tu lutionem. Ilu*c ergo scieus pt opbcia, el quia quosdain fecisli agones iftlos ol uobis IIOBC excrcriia paiienquidem eripil Deus ab oinuibus iniquilalibtis suis , tise praeparasii. Cum enim ad iracundiam provocaret, quosdam ab aliquibus iniquiiaiibus liberat, ptito quod proplerea confidens egisse se ea quibus d i - cum conviciis lacessercl, ne palientiae lineas excederem, el vcrbum aliquodquod libi non placeat prognum esset ab omnibus tniquiialibus eripi, dicil ferrem de labiis ineis, obmului el non aperui o$ audacter ad Dominum : Ab omuibut iniquitatibu* meum. Si vero amplius aliquid secundum Pauli meis eripe nu\ 8latuia valueroprofligare,non solum obmuiescam 5. Opprobrium intipienti dedisti me. Donec habeei non aperiam os ineum, sed el cum maledicor, mus peccaia, necesse est nos exprobrari ab insipiente el accugalore noslro diabolo : el ei invenian- benedicam el blaspbemalus deprecabor 7. Amove me plagas iua$> (ortiludine manus tur peccata noslra esse deleta, scd scripla in tuce ego defeci. Quod Latini inlerpreies plagas d i nobis slylo diaboli, per baec ipsa quae gessimtis exxeruni, in Giiecis codicibus flagella scriptum est, probrabil nos inimicus. Sicul enini bona quscqiie ui s i i : Amove meflagellalua. Quod videlur ulique scripia dicuniur non atramenlo, sed spirilu Dei dicere posiius quasi in correpiione flagellorum vivi, iia niala quaque conscribunlur atrainenlo ei cuni sicui bomo pro peccaiis corripilur, vel flagelcalamo diaboli. Propter quod Doimuus ei Salvator latur u l emendeiur. Sicul et illud a quampluriniis nosler delevit cbirograpbum peccaloruin nosirointelligitur quod ecriptumesi : Fili noli tadiarea rum, quod erai adversum nos diabolo asiipulante conscriplum, sicul el anie praedixerat per prophe- disciplina Dei neque deficiat cnm ab eo increparis* Quem enim diligU Deut, corripit,flagellalautem U m diceniem : Ecce deleo ticul nubem iniquUates omnemfiliumquem recipit. Si quando ergo quis fuo*, et ticul nebulam peccata tua et ultra non ero memor. U l ergo non exprobremur ab iusipienie, bujuscemodi correpliouibus increpatur, coinpeienler dicere videtur : Amove me flagella tua. convertamus nos ab omnibus iniqtiitatibus noslris, foriitudine manut luce ego difeci. Sed illud corapene reprehendens in nobis maculas peccatoruro, id lenier videlur aptari qnod scriptum esl : In incree i l suae volunialis insiguia, exprobret et dical : pationibut propter iniquilalem corripuisli vel eruEcce hic Clirislianus dicebalur, el signo Cbrisii disti hominem. Sed novi ego el alia flagella (70) signabatur in fronle, meas atitem voluntales et mea quibus Tehemenlius crticiamur, illa scilicel quaa per cbirographa gerebat in corde. Ecce isle qui mibi prophelam deecribil sapienlia (prophelam elenim 1 operibus meis renuntiavii in bapiisnio, nieis rureum dico) : Quit dabil in cogilatu meoflagella,et 8ii m operibus se inseruil meisque legibus paruit. in corde meo correptionem iapientue, ul ignoraiioniLiberati ergo ab omnibus iniquitatibus, studeamus bus meit qute feci non parcatur, et peccata mea nom ne in die judicii bujusccmodi upprobriis insipientis pratereanlur ? Vides quoraodo orat flagellari cor diaboli giiccumbamus. suum pro peccalis suis, el verberari cogitaiionea 6. Obmutui el non aperui os meum, quia tu es qui feciui. Jam et boc superius exposuimus, cum ira- suas ? Si quando ergo vides teroelipsum post pecca clarcmus illiiiu versiculum qtii ait : Dum consisiit lura allligi ei cruciari in corde, el a propriis cogilalionibus accusari : si quando nolari le vides a peccalor ndversum me obmutui et humiliatus sum et tiluia bonis. Boimiii est enim eo lemporc cum ad- conscicntia lua, el ejus verberibus Qagellari, spuiu libi emendationis ac saluiis prxsume. Vicinior uamversum nos, vel derogalionum, vel conviciorum, vel que libi conversionis est via, quam illis qui nee probrorum lela jaciuiilur, nos bujus versicidi meminisse, qui ail : Obmutui el non aperui os nuum, peccaase se quidem senliunt, nec in deliclis suis quia tu es qui feci$ti. Hoc sane requirenduin vide contrisianiur, nec flagella conscienliae paliunlur. T u lur, quid est quod dixit : Tu es qui fecisti, nec l a - 0 9 9 ergu si videris le flagellari el cruciari in cogiiaiionibus luis, et spein salulis de proximo a l inen adjunxit quid feccril. Sed ordo ipse nos docef, leudens, dicito de bis qui peccaverunl quidem s i quoniam quidem velut agonem qtiemdain inler nos
9t 9 99 9 t 9 9 t 9 9 t

IsaL XLIV, 22. I I Cor. i v . Hebr. x n , 5. Eccii. xxin, 2. (70) Sed novi ego el aliaflayella,etc. Gateua Da- , * ixl * nielis Barbari : Esl et aliudflayellorumgenut, de ; ' quibut quidam dicit : Quis dabil in cogitalu meo , flagella, et in labiis meis sigillum aglulorum, ui ne . , \ . iu ignorantiig meis parcanl, el peccata mea , , perdant me? PelU enim in peccatisflagellarieor . u et aliu spe$uum. Beaium enim esi ptst peccata consciemia cies plagarum,de quibus atl : Quis dabil menii mi'a5 sua corripu PetU vero plngas amoveri, tum qumplagas per ? Peiil ergo $e amoveri plagas lam quaf lentationes exierius adhibentur, tum etiam interio* extnnsecus per tentaiionei inferanlur, quam inlerioret: nam supra modum affligi interilus quidam est ; Nam supra modum triniiia afici perniciosum res. quod timens Apottolu* dixii : Ne forte qui luijiise*t secundum Apostolum : Ne abunuantiori iristilia modi esl, ahuudaniiori irisiilia absorbeaiur a Saiaabsorbeaiur. ia. Calcoa Corderii ; \ 9 9 9 1 9 9 9 9

1407
t

ORIGENE

niitiier tamensimnilernonp(PnilentproilelK'iis,qirKa omne qtiidquid est crassioris maieriap qno nrce^fr\ laboribvt hominum tion tunt, el cumhominibus non dalur anima, ui extenuet ei e l i m e l prudeniiaui orflayellabuniur, proptetea tenuil eot superbia *. Tu ergo nis, et ila demum animam ad sublilem reraoicslesiium c l invisibilium revocet inlellecium. hh ei cruciaris ei alHigeris in corde luo, dic ad DomiO D miniat nuni": Multa quidem flagella peccatorum, sed $peran- qnxdam invenimus sub sacramenlo D (es in Domino mUericordia circnmdabh* Oslendiimis apnd Ezecbielem prophelam d e s i g n a r i , curainlebeiem, vel cacabum, carnes i m m i t i i dicu!iluret& igimr dupliciler bominibus flagella prseparari : sive coqui, el dicitur quia cotlne s u n l et detaboeruot, sensibiliter exlrinsecus, com vel languoribus, vel vel decocla? suni carnes et e x c o c l u m est jus. Scridamnis, vel diversis aflliclionuiii generibus flagelpia Himt hrec iisdem ipsis sermonibus, pro eo qJ lamur : sive eiiam cum ex reconlalione delicti lebeies vel cacabi nos suscipient fiammis suceeasi, perurgenlis conscienti.e slimulis terebramur in corde. Ad ulrumque ergo convenil dici : Amove iu quos injiciemur nos qui animas nostras incarnavimus, vel incrassavimus, si n o n pritis dum inh>< me plagas luas. Sed forlasse aliquis dicit, Esto mundo sunius, pervenerimus per poeniieniUifl m quia pro his crucialibus qui exirinsecus inferunlur labescant carnes noslrae, et crassitudo aniinx noeomrooda hujuscemodi videalur oraiio, q u ces70

sare supplicat crucialus, nunquid el cordis siimu- s l r * ad subtilitaiem deducalur araneae. Si bincadIIIIII ac menlis respectum videbitur inbibere ? Men- liuc carnes fuerimus egressi, miue.nur io Hlos sura in omnibus quaerilur, mullo magis in flagellis cabos qui succcndunlur lignis, vel fceno, vel slipofa, id esl operibus noslris quae superposuerirous foumensura percommoda est, si cnim fuerinl ullra ni' nsuram, nooebunl libi eiiain ipsa quae bona sunt. damento Cbristi. Tale est i l l u d , u l opinor, qood J<?remias d i c i l ' : Vidi, inquil, lebetem velcacabta E l quid de Aagellis dicam ? ttsl, inquit Salomon , ardenlem, et facies ejus facie aquilonis. Yei iterom inveniem manduca quanlum sufficit, ne forle tatiatut evomas. Quod si in melle mensura ulilis est, quanto cm virgam vidil uuceam. Requiramus ergo deisia semeniia, quod propterea simul virgam osiendii, reaius requirelur ei servabiiur in flagellis ? Propter quod et Aposlolus verens litniia flagella rordis ejus et cacabum igue succensum, ut si quidera disciplinaft accipias per virgam et eraenderis, cacabo DOI qui dcbqueral el nimium tristabalur, dicebai ' : Ne forte majore tmiitia absorbeaiur qui hujusmodi est. indigeas succenso; si vero permanes indiscipfimtus et virga nou emendaris, i d esl verbo correpiio8. In increpationibu$ pro iniquitale erudisti /10nis vel coufulatus vel poenilens, ei tali virgacormtnem, ct labescere fecisti sicut araneam animam eju$. Aniina qtiae peccal (71) crassior eflicitur. Talis Q replus qualem dicil P a u l u s : Quid vultis, inwp veniam advos,aut in charilate tpiritus et mantuelnii' namque csl naiura peccali, propler quod scriptum nis ? Si ergo tali virga non cmendaris, in cacabam e s l : Incrastatum ett cor populi hujus. Sicut aulem mitieris, el cacabus succendeiur. Propierea erga peccaium incrassescere facit, ila econtrario virtus sublilem animam reddil,ei ut exlorqueain quodamvidil Jereinias simul ulrumque, e l virgaro ei cao modo vocabuti noviiatem, omne quod in ea corpo- bum succen&um, ut meiuenles uirumque, alierura reum e s i , ab^lergii et periroit ct purius eam in- videamus cx allero. Ha?c propier bocquod scripium corpoream reddii. Quod autein crassescat, 61 ut esl : Tabescere [ecisli sicut araneam animm tju* ila dicam carnea efficiatur anima peccaloris, indi9. Siergo sermonem ad naluram aniaialis isiias caiur ex eo quod scriplum e s t : Non permanebit relorquemus, ex illa parie qua opus sublilissiiBuni ipiritus meus in hominibus istis, quia caro tunt. Car- et quod vix oculus comprehendere polesl expteai, ncin sine dubio nominat animas crassiores et pec- apla videbilur exposilio isia quara superius eiplacairices. Si ergo incrassescal anima, ut efficiatur navirnus. Si vero quis ad illud (72) referal q u o d caro, quid remedii Deus prseparet, docet: Jn incre- Isaias in libro suo scribii, 7 0 0 n * paiionibus, inquit, pro iniquitate erudisti hominem, texueruni , aliler accipiendum esl : q'* et labescere fecisti sicut araneam animam ejus. Esl & qiias lexit el agii peccator, tam nihil scias e s s e ergo opus Dci ut labescere faciat ei consumat quaiu sunl illa quae lexit aranea, licel varia tiM 7 9 79 6 8 89 u a t e i a m a n n e T 9 m l

* Psal. LXXII, 5 et 6. Psal. xxxi, 10. Prov. xxv, 16. I I Cor. n, 7. Mallb. ,'* Gen. v i 5. Ezecb. x i . Jercm. i , 13. " 1 Cor. iv, 21. Isa. LIX, 5. (71) Anima quce ptcca\ elc. Gatena Gorderii: caro eunt. Opusergo Dei exl animas mutm> Q* * myslice in Ezechiele munifesiaiur, quando in , ^, \ . curnes projiciuniur ei loquuntur, ei diciiur : boc ^ . Anima peccans incras ac liquefaci* sunl cames et jus liquefaciM"'^hatur; virius vero subtitem reddil el abolet quidquid Hwc vero indicanl quod lebetes accenv ft in anima est corporeum. Opus igilur Dei est animas ut quoiquoi animas catne obductas kabemui, ta attenuare. Gaiena Barbari : Peccans anima impin projecli maceremur. , .., gualur. Uujusmodi enim esl peccali natura : unde (72 Si vero quis ad Ulmd elc. Catena bordern. criflum ; linpiugualiim esl cor popuii hujus. Viriut , &?* \ vero exienuat, el quidquid in anima esl corporeum, , , 7X*'^f ' nihilum redigit, ei puram eant atqtu incorpoream * contiiiuii. Impingualur enim , caro eficilur anima * peccaioris, quod ex eo patei : Non pcrmaiiebil spi- nlus incus bominibus iblis in :elernu<n, eo quod
9 9 8 9 9 9 7 9 9 9 9 7 9 7 1 7 9 f 9 % i i f y % :v2l W

^ ^ , ^ ^ ^ ' ^

4 4 0 9

SELECTA PSALMOS. P S A L . X X X I X .

u:o

deantur et composita, licct exquigita quadam arie digeala. Quania texuerunl illi diviies qui anle nos fuerunl, qui divilias variis arlibus ei callidis adinentionibus congregabant, qui magistraius, qui bonores, qui consulalus diveraa arobilione quxrebant, isti omnes lelag araneae leiuerunt. Tam enim vana, taro frivola quam est araneae textrina, fuerunt omniaquae gerebant, ei propterea ubefacue sunt su-ul araneae animae eorum. Verumlamen vanitas $mnit homo. Jam boc in superioribus explanavimus. 10. Exaudi oralionem meam, Deus, et deprecalionem meam, auribus percipe lacrymat meas. Oporiet iierum et cnm lacrymisofferre oraiionem Deo, cl ex inlimis peoetrabilibus in precem Domini commoveri, u i mens credens de judicio futuro, recordaiionein delictorum euoruin non absque lacrymis ei lameii- taiione recenseat. Quis resolutus in lacrymas dicit ad Dominuiu : Effundo in conspeclu tuo orationem meam ? Auribus eryo percipe tacrymas meas, et ne tiletu, inquit, me, id est, me oranie ne sileas. Sed quid? Adhuc loquente nie dic, Ecce adsum. 11. Quia ineola ego sum apud le, et peregrmut $icui omnes patres meu Quia peregrinus sura, necessario eiiam el incola gum, non enlm gum eicui tu. Tu enim ternus es solus, el nos quanttim invenitur babeinng initium. Ego autein si dignus efliciar esse
7 V

apud le, incola lamen sora et peregrintig apud le quia el omnes paires mei incolae fuerunt e.l peregrini apud (e : el Abraham peregnnus est apud te, quia non eral gentper, sed lunc esse coepil quandc tu voluisti, el Isaac el Jacob ei omnes jusli. 12. Remitte mihi ul refrigerer priusquam abeam, et amptius non ero, quoniam incola guin: donee apud le gum, tandiu sum; gi auiera a te exiero, perdidi eliam hoc ipsum quod eum, et ero lanquam qui non sum.Denique proplerea depeccaioribus d i c i i : El erunt tanquam qui non sunt. E l alibi " : Qui vocatit ea quce non sunt. Remitte mihi ul refriyerer priusquam abeam, el amplius non ero. Scienduin lamen est quod in nobis esl, sive ut simus sive ut non simtis. Donec etiam adhaeremus Deo el inhaore78

mus ei qui vere esl, eliam nos sumus. Sin aulein abacesserimus ab eoet non adbaeserimus Deo nosiro, vitio in conlrarium decidimug. Non ergo per boc substanlialis auimae designatur iuieriiug, sed esse dicitur cum in eo non permanei qui vere et scmper esl, ex quo ipse esi. Propierea ergo et sermo nos propheiicus adbortalur dicens : Posl DominHtn Deum nottrum ibimus, et ipti adhoerebimut. Sed el nos ipsi dicamng : Adhtetxl anima mea potf te, in Cbrislo Jeeu Doniino nosiro, cui est bonor el gloria in gxcula saeculorum. Amen.
7 7

*. PSALMUS X X X I X . , . . . TERS. 5. Eduxtl me de lacu miierim, elc. Lacua miseriao esl malitia eiignorantia. c E t s l a l u i l guper (75) \ . c \ peiram pedes meos. Peira esi fidee Ghrisii. c E i \ . > \ direxit gressus meos, > actibus et veris dogroalig. .c \ . ^ VERS. 4. immiiit in meum eanticum nomm, , etc. Postquam ab omni affectu liberi facii suimis, . . . (74) $ , canimas canlicum novum, renovaia domo nosira. . VERS. 7. Sacrificium et oblationem noluitli, etc. , . . . Hosce versiculos ex persona Salvatoris dictos esso (75) tradii Episiola ad Hebraog, et praebel occagionem \ , \ lotum bunc psalraum ex ejusdem persona intelli gendi. . Holocauilum et pro peccato non postulasti, etc. , Holocausla seneibilia non postulat Deus ; c Sacri*. . . " (76) < . ficium enim Deo spirilus contribulatug. VIRS. 8. i n capiti libri scriptum ett de me, cic. , Caput libri vocat omnem Scripluram legalem. Om. . . (77) * ^ neaenim Scriplur quasi in compendium quod* dam redigunt praedictionem de Cbrislo. ^ . 701 V* fncerem voluniaiem tuam, eio. , . . . Volunlaiem Patris inlelligil, secuoduni quam lulit (78) * peccalum mundi. c Non enim veni, i n q u i i , facere . , ,
V e r s 7 e

Psal. CXLI, 5.

" Abd. 16.

" liom. , 17.

7 7

Paal. LXU, 9.

T e

Joan.

50.

75) , eic. Codex Coislinianas. , . Auimilatur araneas propter fragiliiatem quidquid peceator texii, 74) , eic. Idein. quantumvis tenue, quaniumvis varium exsitlat, juxia 75) , elc. Caiena Corderii. tllud lsaia : Telas araneae texunl. lncrepan* igitur 76) , eum qui docebat, ait: Plagas el manum tuam tMu~ eic. Codex Coisliuianug. listi, et tabescere fecisli ammam ejus, quam atie(77) , etc. Cateua Gorderii. nuasti ob utililatem ejttt propriam. Nam quando de(78) , eic. Eadein. hciis fruebalur, in peccalum impingebat.

4411

ORIGENE

U1?

votuntatm m sed vobmtatcm ejns qui misit , . me. E l cum positns sit pro peccato uoiversorum, , , &; quafti jnm f.icia reiuissione, non opusjam esl am, \ plius hosiia pro peccaio. . VERS. 10. Annuniiavi juslitiam in Eccletia magna . etc. Magiia Ecdesia tsi quae magnis el perfectis , . . . (79) & viris conslai, in qua annuntiavil jusliliam per fidem \ , hJPSU. Gognovilaulem lianc ipsius esse, uipoie qui . probarit eam, ci faniiliarem sibi feceril, alqtie , * indesinenler itlam aiinunliarini. Dixil auiein : L a . * c o w bia mea non prohibebo. Neqtie eiiim illa probibuil: , &' sed rursuni loquiliir per evangelisias ei eos qui pro \ , ^ * tempore sunl doctores, quos eiiam aliquis Gbrisii . \ hhia vocare possil. Porro de jusiilia ejus, tauquain , ;, qua prasiamior sil legali, aflinnando dixil : c N b i abundaveril jusliiia veslra plusquam Scriba- \ rutn el Pharisajoruro. . VERS. 1 3 . Comprehenderunt me iniquitales mea, , el non polui ui viderem, elc. Meinoria veieruui , . . . ) lapsuum solei obscurare nobis mentem. c Multipli } . caue sunt super capillos capilis mei. Hocesi, quic c . circum nos sunl inseusibilia mala, mulliplicatitur; , \ xaxi, quibus inuliiplicalis, recio sensu deslituii, corde , &defecimus. Haec autem dicens rogal per misericor . diam conservari, priorum malorum meiuionem fa , eiens, ne in ea rursiim incidat. Becordaiio aulem . ejus quae in nielius facta est, mulaliouis, grtios \ eflicil ac devolos. . VERS. 15. Confundantur et revereantur $imul qui d qwocrunl animam meam, ul auferanl eam , elc. Non , , secundum subsianliam auferuut, sed per malkiam a ^ . . . ' (81) , fci virluieel scieiuia eam auferunl.
% 7 9

VERS. 1 6 . Ego auiem mendicus sum, eic. Cum ad bonorum comparalionem inOrmus essel, mendieum et paupercm se confiielur, ei Dea sui curam cominiilit, projiciens solliciludinem suain in Dominum lanquam in provisorein. PSALMUS X L . \ERS. 2. Beatus qui intelligit super egenum et pauperem, etc. Quid est, c qui inlelligit? > Qui cogital. Quid csl f pauper? Qui alflictioneni suam percipit. Nam qui afllietionem suam intelligil, omnino ei ^ staliin ipsius miserebitur. Potesl is qni inleliigii egnum ralionis, el702 sapientia ac boni, beahis dici, dum juvat illum, sive communiter egeuum, vel cum qui bealus prxdicalur. c In die mala liberabil eurn Dominus; > quasi una dies mala sit iola sx culi praesenlis, vel judicii. Esl enim bacc tenebrx peccaloribus el non lux, juxia propbetam. Et Aposiolus a i t : Quoniam dies mali sunt. Et herum : U i eriperet nos de prassenti saBculo nfequam. Horlalur igilur ul benigni simtis erga cge8 9 9 1 7 9

. , . . . (82) , , \ , ^ \ , > ' \ . '. & . . . (85); . esr. ; * \ . \ , \ , \ , , , . ^ * }f4 , . " \ . \ '^ * " " ivsfftfe . spfc

Matih. v, 20.

8 9

Epbes. v, 16.

8 1

Galat. i , 4. (82) , elc. Caiena

ii.

(9) , elc. Galena Corderii. 180) , eic. Parlim coilex (Vmlinwnms, p;inini catena Gorderii. , cic. Codex Coislinianus.

(83) ,

eic. Calcna Corderii.

4413

SELECTA 1N PSALMOS. P S A L . X L

14U

, . os, yel ul inlelligainus euip qui voluntariam amplexus esl pauperlalem. V E R S . 4. Dominus opem ferat ilii super leclum , . . ,' (84) - doloris ejut, etc. Lectus doloris corpus est bumili. " lalis. c Universum stralum ejus versasti in infir . , mitale ejus. Ad meliora iransferelur, inqut',et \, \ . mulalionem habebil ad sanilaiem. Solel enim Scri \ , plura conversionem pro mutatione ponere, ut cum * c d i c i l : c Converlisii planclum meum in gaudium . niihi. 01 , . . . 0 1 V E R S . 6. Inimici mei dixerunt mala tiit/ii, elc. (83) \ Invisibiles Salvaloris nostri inimici volebanl ipsum , occidere, ul gloriam nominis ejtis ex-stinguerent; * verum, neduin inlerierii, in noinine eliam Jesu flv , \ ctetur omne genu, el oninis lingua coniilebiiii-r . \ - ei. Dicere quoque possis ipeum pro discipulis , orare, quos, cum quasi anima ejus essent, con * ligit illo tempore aegrutasse et peccasse, quando \ , omnes ipso relieto fugerunt, el Peirus eliam ler , \ . illuin negavit. VERS. 7. Et st ihgrediebaiur ul viderel, vana loque , , . . . (86) \* batur, eic. Occulli et mauifesli iiiimici Glirir/ mor . * 0 - lem ei macbinabaniur. Judas vero ingrediabaiur , \ quidem, u l viderelea quae fiebani et dicebantur in , , & parabolis; loquebatur aulem vane, quippe qiw noii , . valebal isla comprebendere propier excaecamem (5 \ ^ - ipsum maliliam. Congruit etiam diclum illud ora . " \ nibus, qui arcana numianl, helcrodoxis. Yel cum a Salvalore ei aposiolorum conversalione jam desci visset, vane loquebaiur, precepiorem Dominum , , . \ appellans, dum cor illius iniquitaiem congregarfel. , Hic item egrediens, id est a icsu disciplina de, \ sciscens, loqucbatur inidipsum Pharisaeis adverstls , \ . Salvaiorem, el clam movebai prodiiionem. Quin \ , \ - eliam cor prava cogitamis el bserelica commifii * scentis congregai iniquiiatem sibi, qui, quaixlo , \ - aeceperil, foras egredilur. De quibus diclum e s l * ' lis qui foris sum in parabolis; et : Eos qui c \, foris sunl, Deus judical. , VERS. 9. Nunquid qni dormit, non adjiciel ul retur; . . . ' (87) gal? etc. Dicii resurrcclionem necessariam esse . ^ dormilionis sequelain. Dormitio auteiu esl niors. . ' \ Moriein uccessariu sequeiur resurreciio. . - . auum, Domine, miserere mei\ , , , . . . (88) D 703 \ , * . eic. Misericordiam et resurreclioitem non eibi i p s i , , < , * sed nobis petit. E s l autem illud, c resusciia ine, c , , - bumano more diciuni; islud vero c relribuam eis, nempe iuimicis, divino. Gaudel aulem inimictis de . . 6 c , adversariis superaiis. Deinderursus bumano more , > \ . dixil : c l n boc cognovi, quoniam voluisti me, > id * . est miserando ei resusciiatido. lloc est, dUexisii : nam in dileciione esi omne desiderabile. Me aulem , ' - resurgenie nou gatidebit bumaniialis inimicus dia8 1 8 8 4 V e r s

Psal. , 12.

8 8

Marc. , 11.

" 1 Cor. , 13 (87) , elc Codcx GoislinianiiS (88) ,. Caiena Goideni.

(84) , eic. Codex Goisliniaiius. (85) 01 , elc. Calena Gorderii. (86) , eic. Eadem.

4415

ORIGENE

4411 \ . \ * , , AvQpw.

bolus, qui morlem per peccatum intulil. Vel forte . " etiam Judaeos innuit. Illud autem, c propter iunoc centiain, seu integrilalem, humaao raore dictum cst. Porro conlirmali sumus in Chrislo, idque in conspectu Patris faclum est iu anernum. .

'. PSAUfUS X L l . > , . . . VERS. 3. Siiivit anima mea ad Deum, eic. Ad Deum (89) sitiunt hi qui in Evangelio propler silim suam . beali praedicanlur. Non dixii, Sitivii anima mea , , Deum; non enim Deuin bibil anima; sed c ad . , &< i Dcum; sanctus eniiu silit^ea quae adDeum,spe , ; ctant; sicut peccator non ea qux ad Deum sed quae , . ad mundanam viiain, vel ad diabolum perlinent. \ t , Quin el Salvaior subsliiil et exclamavii diceas : Si quis s i t i l , veniat ad me, et bibal. quia , . \ , soli sancti apparebmil anle faciem Dei, qui illam a . " > pcccatoribus avcrtit. Vel cum Deus provideniialem suaui virluiem a populo avertissei, vilain banc de- , . plorabanl; Deo auiem volebani obviare. Caeterum - 6 bocdicebani, cum ab omni macula expiali erani; , ', \, qui enim coitspurcalus esl, is dicil : c Averle fa . > ciem luam a peccaiis meis. > . (90) 1 Ejutdem. Si faciem Dei angeli videnl semper, angelus uiique coacupiscil fteri David ei videre fu- , \ ciem Dei. . VERS. 4. Fuerunt mihi lacryma mea>, etc. Quo , . . . rum lacrymae panes aunt, beati qui flent roodo. (91) , . Perfecii viri est boc posse dicere : quoniain qui i m - ^ \ \ yerfectus esl, is ob exlernas res coniurbatur, et , \ astiutam exira se habet, deformis ei reprebensus ab , \ , omnibus, dum verbis animain denudat. Isvero qui . aanctus e6t, a rebus exlerioribus animum suum col- . ligit. Qui autem ex affeclu lacryinaiur, lacrymas cixiy auae iuslar panis manducabil; non aoluni in rebus ' , prosperis, quas diem vocat, aed eiiam adversis, , \ , quas nociem nominat. . 7 0 4 Ejutdem. Nibil perinde nulril ac planclus . (92) & 6 ille qui nutrit animam. Beali qui flenl modo, quo- . , niam ridebunl. . Dum dicitur mihi quotidie : Vbi e$l Deus tuus ? ' '' eic. Deus, quaienus opifex, est in omnibus quae ; , . . (93) facla sunl; quatenus virtus et sapieittia , in oiuiii- * bu8 eanclis potesialibtis. Si vero eliam secundum D \ potesiaiem accipialur virlue et sapientia, est eiiam \ in adversariis poieslatibus; si vero inlerdum vir- , \ * tuie, inierdym aulero efflcacia, etiam in hominibus , , \ eit Deus: angelorum esi enint semper secundum Deum operari; daemonum, nunquam; bominum i n - , terdum recle, inierdum non recie operari. Dicenti- , . bus auiem,f Ubi esi Deus? > opiime quis repon- , c ; , deril :Ubique, praeierquam in vesira aniroa. . V ERS. 5. Quoniam trantiboinlocumtabernaculi,eic. " , . . .
8 8 8 8

Joan. vii, 37.

" P s a l . L, 11. (92) , etc. Seheda? GrabiL (93) , elc. Eadem.

(89) , elc. Gatena Corderii. (90) Ei , eic. SchedaB Grabii. (91) Qr , elc. Gaiena Corderii.
r

 "

SELECTA 1N P S A L M O S .

P S A L . XLI.

U18

JIAV (94) , - Exislimo labernaculum Moysis in Exodo bwjua lypum /uisse; templum vero Saloraouis figuram , T V 6 fuisse verae doinus Dei. Quoniam, inquif, adbuc pro . ", \, 6 , ficio, et nondum perfectus ftum. Cura auiem labcrna . ctilatu eseeisymboluni profeclus, admirabiliter temlit , \ , ad domum Dei, id est perfeclionem, in qua Deus , * babilal ac commoralur. Porro qui spiriialiter le. 0 1 sium celebrant, vociferantur exsukaoles $t coiifi . * lemes. Yel boc a i l : Memetipsum isiiusmodi spebus \ , c , consolabar, dicens : c Quare Iristis es, antma mea? , , ; Exspeciavi eniin utroe excipial bealus Gnis, admira , bile tabernaculum Dei, el interior domustjus, io , \ , quaro saitcli ab angelicis virlutibus elevati iulrodu centur. Quod si vero c gaudium sit io coelosiiper . t \ \ unopeccatore poeniienliam a g e n l e ; cur non ine , , riio, dum post luclam anima in eancta illa coelestia iniruduciiur, vox fiai exsulianlie el festum ceJebran, ; * lis mnliitudinis, propter salulem ejas qui salvatur? , ; \ Pro bis igitor, ul veris bouis, gralias agil. c Quare . irisiis es! etc. Sic igiiur nosmelipsos irielcs et con . " lurbaios increperaus. Quoniam Deas oosier eet ealu , < - lare vullus noslri, quando c revelata fade gloriatn , Doniinispeculanles, in eamdem imagioeiu iransfor . mamur . VEES. 7. Proplerea memor ero tui de terra Jorda , ni$ et Hemomitn monte modico, eie. Jordanis, , . . . ", descensus; Hermoniim, anaibema. Dutn in nicmo (93)' \, . " riam revocat miraculura quod gub Jesu Nave fa \ " , \ clum ost in Jordaue, quando divisa est aqua donec , g fluvium transiisset populus, et illud quod ad pro xiujuin montem conugit, videtur trisiilia et doiore \ affici, qood ipsi oon eadem quae illi popuio oblin , \ gat provideolia. Fortassis etiam qua?dam morani . alTeciuntuque expresiio est animae cum ipso collo quemis. .
IT M

, , . . . ' (96) , \ , ' '. - ' \ * > , , , c , > \ . , c , > \ ' , , \ . , \, \ \ . . (97) , > , " L u c . xv. 7. (94) (95) (96) (97)
8 8

705 V EBS. 8. ln die mandabit Dominut misericordiam, et nocte tnanifestabU, etc. Rabsaceoliin Jerusalem obsidenie, ei universorum Deuin quasi illos salvare nooposset blaspbemante, ana plaga noctu iiiierierunt centura ocioginla quinqae millia Assyrioruin qui cum ipso erant.Cum igiiur die quae noeiem hanc pracessit, Deus Ezecbiae prsedixissel ** : t Protegam urbem banc propier uie, et propier David servum meum, quia in die proinissio facia est, ei nociu adimpleta, a i t : < ln die mandabil Dominus, > eic. A i l autero : Oraiio Deo viUB mex, > quoniatu boc modo nibil medium inveniuir inter praeceplum luutu et mearo irauquilliiatein, sed slatiui, inquic, inveniiur in me graiiarutn aclio Deo viiae meae. E l die ac nocie, ioquit, concessam a te misericordiam sciie cano et celebro. Eju$dem. Bona fulori saeculi esse docet, dum i l lud c diem vocal, in quo, inquit, Deus promisit

1 Cor. , 18.

8 9

IV Reg. xix, 34.

, etc. Caiena Corderii. , elc. Scbedae Grabii. ', etc. Easdem. , eic. Catena Corderii.
P ATROL. G R. X I I .

A5

4449

UxQ

misericorttiam suam ad laeliiiam, quoniaro nox el , , lenebrae sunt coromunicatio cum Deo per bymnos, , \ ' el comentio per preres. , * . VERS. 40. Dicam Beo : Susceplor meut es. Quare - , obliius e$ mei ? Et quare conlrittatus incedo dum ; affligit me inimicus ? elc. Non petil ul ab inimicis noo ; . . . affligalur, sed ne iribulatus conlrislelur. Hoc enim (98) , > congruit aihletae qui ciiara in rebus adversis sibi . \ complacel. 1n sequenli autem psalino cum praepo- . nilillud,c Quare nie repulisti ? i bis verbis:c Quare , " ; > , tristis incedo ? videiur indicare, illius qui a Deo ; , repulsam passus est, proprium esse non ab inimtco ' , tribulari, sed in affliciione contrisiari. Gaelerum,si . ChrisUts in sequenli psalmoisla dixii, uliquc simi , lia in spiriiu dixit in haec verba : c Tu vero repuli \ sli, et despexisli, dislulisli Cbristum tuum. Et ^ , . \ c trisiis incedit dicens : c Tristis est anima mea. Vel . " , \ subdubitanter Christus dicit, quasi quidpiam ejus , modi dicat : Quid dignum operse agiiur, cum ego , repulsam passus pro saluie hominum, a te trisiis , ; .ncedo, aflligente me inimico ? ' VERS. 41. Dum dicunl mihi per singulo* die* : Ubi eti Deui tuus ? Forie saticium tristitia afflcit illud ; . . . (99) ubi de Dco diclum : quod locum indical. Ex- , , , . tremae autem insciiiae esl Deum in loco esse exisii mare. Nam pondere subsisiii locus; ponderis autem . expers esl Deus.
%

. 706 PSALMUS X L I I . G , , V ERS . 4. Judica me, Deus,el discerne cautam meam de gente non tancla, eic. Cbrislus etiam judicari , . . . (1) , poslulat a Deo, ad quem puio diclum illud : c Y i n . ' ^ ces cum judicaris. > ls qui sibi bene conscius csl, el certus se injuriam passum vindiclam miiiime in, , ' tulisse, sed dedisse locum irae, haec dicere poteril: , \ . c De genie non sancta, eic. Quod si Salvaior hoc dicit, gens non sancia sunl J u d a i ; si vero vir ju- , - , 8UI8, de adversariis polestatibus id dicil. Liberal au- \ . \ ", lem Deus a viro iniquo el doloso, quando quis non ' . , t ' laeditur ab eis. l l l u d , Ab homiue iniquo et doloso , erue roe, diciiur de quolibet adulteranle verbum , \ . Dei, et viro iniquo qui Qdem simulat. Y ERS. 3. Emille lucem luam et verilalem tuam: ipta mededuxerunt el adduxerunt in mometn tanctum tuum el in tabernacula tua, etc. c Ego sum lux mundi, > inquil Salvaior . Et rursum, c Ego sum veriias. IIoc loco Sepiuaginia inierpretes mutamnt leropus ei tanquam facia dixerunl fuiura. Alii vero aperliui dixeruni :c Emille iucein luam et verilatem luani,quae nos adducentet deducent in montem sancium luum et in labernacula tua.i Tabernacula autem templum vocavit, inontera vero dicil Sion, ad quem accedere posiulai divinae compos laeiiiiae. Lucem ei veritatera, justum ei salutarem adveniuro dicit,

D - , , . . . c (2) , > \ \ . , \ . f \ , \ \ . , .

Joan. , 42.

9 1

ibid. xiv, 6. (1) , elc. Catena Corderiiei Bartwri. (2) ' , eic. Scbedae Grabii * Caiena Barbari.

(98) , etc, Eadem. (99) , elc. Scbedse Grabii, et codex toislinianus.

Uii

SfcLECTA IN PSALMOS. P S A L . X L I U .

U2l

*\ \ - quemadmodum tenebrarum nomine calamilates ap , , pellavit. . (3) Ejusdem. Lux Dei el veritas ipsius in Jesu ani , \ mam emissa, est Unigeniius. Nos enim habere pon. " tiGcem mognum Jesum Cbrislum qui indutus est , Filium Dei, dcclaravit lux quidem Dei in ipsum ' * *, emissa; veritatein vero, non lypum esse, presens , . ", diclio edocet. Hxc cum ipsum deducerenl, adduxe, runt euin io spirilalem nionlem Dei sanclum, ei in 9 , \ , vera tabernacula ipsiue, ut ceu ponlifex introiret atl . allare Dei. Foriassisaulenu mons Dei sanctosesi c > domusPalris; c tabernacula > veroipsius,multae quaj * c - in ipsa sunt mansiones. Yellabernacula > ipsius, sunt apierna tenioria. Porro quaeres ulrum in monie . c , . sancto tabernacula sini, ei qualia sint : an ea qtue , \ * apud ipsuin Deum laelificant juventutem ejus. . " enim babuit senectutem. Quin et illud *, c Induenles novun, propier hanc juvenlulem dictum eat. . , , > istiusmodi juvenum est fesiivilaa. . \ . . " (4) * . , , , , . . . \ (5) * . . , :* Q . " , , , . . . (6) , \ . , \ , , , \ . \ , ~ 01 , . . . (7) , , , - j , . , , . > , . , . , . (8) , \ . < , . , , * Coloss.ni, 4 0 . Psal. cn, 5. " M a i i b . xv, 1 3 . (7) , eic. Gai^nx Gorderii et Barbart, nec non scbedae Grabii. ' (8) , eic. Caiena Barbari, et schecLe Ejusdem. Mons Dei sanctus est Christus ; Ubernacula auiem ejus, sanciae virtutes, ia quibus i n babilat.

707 - * MW oui latificat juventutem meam, confitebor tibi in cithara, Deus Deus meut, etc. Eliam in oclogesimo leriio psalmo a i t " : < Henovabiiur ut aquilae juventus tua. > Hiec medianle exemplo aliquo nobis explicaniur. Deinde rursus ad Deum loquiiur ab bis verbis : Gonfiiebor libi in
A d

V e r s

cithara, forie corpore quod a spiriiu aptatam

est.

V ERS. 5. Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi : salulare vultus mei Deus meut, elc. Anima opus habel bac commoniiione,Spera in Deo. Salutare aulem vultus revelati, et gloriam Domini prout iu se est, hoc est eodern modo se habentem, ceroere, esi cujusvis transformati, ei maxime Jesu.

PSALMUS XLIII. V ERS. 2. Deus, auribu$ nostris audivimut: Patret nostri annunliaverunt nobis, elc. Psalinus hic pronuniiaius esl ex persona eorum qui fuerunt in d i spersione; vel ex persona genlium quoe crediderunt, ex auditu sermonem percipientes ab Israele, cui Deus apparueral. Quod auiem sequiiur, dictum eai propler illud : < Inlerroga patrem tuuip,et annunliabil libi. Quanquam el si quis annuntiat, pater esl. V ERS. 3 . Manus tua gentes dhperdidit, etc. V i tium el ignoranliam disperdil Deus ; virtuiein vero et scientiam plantat. < Omnis enim plantalio quatn non planlavii Deus, eradicabitur Gentium DOmine intelligit quinqoe proviucias Palaeslinae, Ge-

CS) , etc. Catena Corderii. li) " , eic. Codex Coislinianua. (5) , eic. Galena Corderii. , eic. Eadew.

Crabii, pajriimque codex Coisliniauus.

 ORIGENE thseog, Axolios, Accaronitas, Gaxafoa, el Ascalo- , , , \ nilas. Ejusdem. Ttinc implelum esl illud : Introdu . (9) * t rens planla eos in inonte hseredilalis luae. Genles . autem Tiliosas exlermtnantur, anleqnam nos plan" lemur. Porro manus et dexiera exiermiiiavii, sed . \ * ncque mauns, neque dextera planlavil. Non enitn , * , ' pars, sed tolus plantavil. E l salvavil, non manus, . \ , . aed dextera. Ejecio Israele,gentes Scripluris divinis , insertae stntl. Noniina aulcm pbsita sunl uni snbje- . * ' cto diversa. Nam Salvatorem vocat mantim, dexte- . ram, brachium el Hluminalionem. Vnltus autem Pa- , , . tris est lanquam figura substanlia* ejus. Illuminatio , . ero, q u ex ipso emiuitur in meniem eorum qui , , in redempiiouem vocati sunt, est intelligenlia per spiriltini, qux ad Deum adducil iliiiminalos. M a n - . * ^ , , ^ sucii auieni baereditanl lerraui, non pugnando, ne . que gladio illain possidenl. ' 7 0 8 V CRS. 4. Nec enim in gladio tuo postederunt lerram, elc. In nobis est una cum Dei viriute , . . . ' (10) bene ac honesle agere ; dignos auiera baberi spiri- * . . lali scienlia non est in nobis. , V ERS. 5 . Tu e$ ipse rex meus et Deut meus, qui , . . . mandat talutet Jacob, eic. Haec iis qui de populo suni, convenient, necnon propbetis, qui faleniur se (11) \ ;, . &, non salvari propria viriute. Jacob est is a quo mala ' . ; eupplantantur. Praecipil Deus eanctis spirilibus in mitiisterium missis propier eos qui baercdilalem ca- . pient salulis. Muliae auiem sunt salules, uii et vita?. Q \ , . ^ ^, xal V ERS. 6. In te inimicos no$tros venlilabimus cornu, el in nomxne luo spernemu* insurgente* in nobis,eic. Sancti quasi cornu armati sunt Deo, qui esl eo- , . . . (12) , . ' \ ^" rum cornu. Sed et < coriiu salmis crexil nobis, , . inquit Zacbarias *. E l solummodo pron'jntianies nomen luum, fortes, inquit, erimus ad eos in ui- , , \ , . bilum redigendos. . (13), u\ Ejusdem Gornu animx est pura mens, el actrice , quidem vinuie bosles venlilal, scienlia vero insurgentes in se el adversarios spiriiali speculaiione . dejicu. , Y ERS. 9. ln Deo laudabimur tota die, elc. Bealus . . . (14) in Deo laudalur lota die, per suam scilicel vilam, , , quae el affeclionum hirbis carel, el cognilione Dei lobuplelalur. Qui vero laudaiur ob ariem mediam D \ * \ , , tanquam in ea praislans, vel quod ia haerelicis pro \ , fioiat, aul in aliis falsis docirinis mendacibus, is non , lanquain bcalus laudalur, ei furlusse si laudalur, . non tota die laudatur. , . . . V ERS. 11. Avertisli nos retrorsum, elc. Ante qui (15) \, dem virluiea, rclro vero viiia esse diciinlur. Quare * jubemur foniicaljunem fugere, bospUalilalem vero , . amplecti.
9 9 1

Exod. xv, 17. Luc. i , 69. (9) , etc. Galena Cordcrii. (10) "* , eic. Codex Coislinianus, scbeda? Grabii el Catena Barbari. ( U ) , elc. Calena Cordcrii, sed nonnulla islis allinia babet Eusebius. (12) ol ar ?/,elc,CaienaCorderii.

9 1

(13) , eic. S c M * Grabii, codex Gorslinianus et Catena Barbari. (14) , eic. Schtux Grabii, el Catena Barbari. . (15) , etc. Codex scbedae Grabii ei Caleua Barbari.
5

SELECTA IN PSALMOS. - P S A L . X L U I . 4426 ' , . . . Y ERS . 42. Dedisti tiot tanquam ove$ escarum, elc. Non enim omnea oves comestionis snn4. Quoniam (16) . \ , - vero dcdisii nos tanqunm ovea comestionie, c euro * , - etsurgereiii homines in nos, forie vivos dcglulis . > * setii n o s . Rcpellii auiem Deus a se, non semper ' , * proptcr peccala, sed eiiam ob alias quas novit cau. - sas. Non omnis vero qui relro converlitur, ignomi , ' , niose boc susiinei, sed si quis, cum mala fugeril, . , ad eadem rursus reverii velil. Si quis vero, relicla , , & Sion, hoc cst, virime, contendai ad mahim, quod , , Babylon nuncupaiur, rctro se coiiverieudo, beaiam rcm aggrediiur. Qui aulem nunc loquuniur, quo , . , \ - niam 7 0 9 P * inimicos conversi suni, reirorsuvn conluineliose cecideruul. , . V ERS . 43. Vendidisii populum tuum sine pretio. , . . . (17) , ' - elc. Peccaiis eniin venditi humus, a quibus nos , Cbrisius redemit. Y ERS . 14. Posuislinos opprobrium vicinis notirh, " , . . . etc. Qui affinia dogmaia habenl, vicini sunt, alii (18) , vero in circuilu. c Posuisli nos in similitudinem in , , ( ! , genlilius (genles eniin velui parabolaui censenl , \ - lsraelem, el velot in parabola solulionem qusrunt \ * ) rerum suariim) ei commolioneni capilis, id cst , . Cbrisli. Ipsi facli sonl c in populis. . Y ERS . 16. confusio faciei me(B cooperuit me, , . . . (19) eic. Nos ipsos confundimus, cum mente pcccaiuus; * bontines vero cum operibus delinquiiuus. . , ^ Y ERS . 17. voce exprobraniis et obtoauenlU, etc. Hoc dicendum esl ad eos qwi in persecuiioui. . . (20) bus B u s t i n u e r u n l . . Y EHS . 18. Et inique non egimu$ inTetlanunlo tue, , . . . clc. is qui peccat sciens, inique agil in Testamenlo (21) , . Dei. Et non recessii rctro cor nostrum, ul , , ' uxoris L o l , vel ejus qui miserat manum ad ara, tram, vel polius illorum qui reversi sunt cordribos suis in iEgyptum. . Ejusdem. lnique agil in Testamento Dei, qui se . (22) * . , , caiidum illud non vivil. Conlrario, inquit, ac cae . leri modo noa venimus. llli enini etiam antequaiu ulla mala experireniur, subversi suui ; nos auiem , . eiiam post mala stelimus et in recia senieutia per, ; - siilimus. Quid aulem est: c Inique non egimua in , \ , D Tesiamenlo luo? > Hoc est, non inique fecinras in iis qua3 nobis credita sunl, sed ea cum omni diH' . gcnlia servavimus. " , VERS. 20. Quoniam humiliasti nos in loco affli , . . . ctionis, et cooperuit no$ umbra morti$, eic. Locuf (23) , affliclionis est humanutn corpus, ei buic proximus . , , inundus. In aliena lerra, inquil, nos esse fecisii * - quod proprium culmm perGcere non perurittcbai. . ' Psal. cxxm, 3. (16) ^ , etc. Calena Corderii. Goislinianns 61 Gatena Barbarr. (47 , elc. CodcxCoisliniantis, (21) , etc. Catena Corderii, parscliedae Grabii c i Catena Barbari. limqiie Gatena Barbari. (18) 01 , Caleaa Corderii. (2i) " , elc. Scbedae Grabii (19) , etc. Codex Coislinianus , e i Gaiena Barbari. ecueda* Grabii, ei Gaiena Barbari. (23) , eic. Codex CoUlinianue, (t0) , eic. Scbedae Grabii, codex scbedaa Grabii ei Caleua Barbari.
97 a U( 7

V427

OKIGENE

1128

Ejmdem. Mens cooperitur umbra mortis, quando DOD videt. Vel corpus bumilitaiis mi umbra mortie, sub cujus umbra nasciiur. TBRS. 2 1 . Si expandimut manus nostrat ad Deum alienum, etc. Si quis non esl scieolia subsiantialis, vel banc non habet in seipso, Deus est alienus. Y BRS. 22. Quoniam propter te mortificatnur tota die, wstimali sumus sicut oves occitionis, etc. Paulus a i t : < Quolidie morior per vestram gloriam, 710 babeo in Christo Jesu. Cur autem ait, c propter te? > Quoniam in nobiserat deserere et relinquere patria insliluta, ei esse securi, sed maluimus affici malis et palernam religionem servare, quam pace frui et a pairiis inslitutis excidere.
9 8

. (24) , , "fl ; , . , . . . (25) , , . " , , . . . (26) c * , ] , . , ; " ps , ' \ , \ . " , , \ * .

, , ; . . . (27) , , , , , , , , , , , . , , , VBRS. 26. Exsurge, Domine, adjuva not; et redime nos propler nomen tuum, elc. Haec dici pos- , . . . sunt ad Salvatorem in corde terrae comraoraniem Q (28) tempore passionis : qui curo aniniam suam dederit * , \ , redemplionem pro muliis, facil haec pro gloria no . nainis sui\ PSALMUS XL1V. YERH. 2. Eructavit cor meum verbum bonum, dico ego opera mea regi. Lingua mea calamus scribiB velocitencribentis, elc. Eruclavil posuit pro < dixit: non qtiod fllium eruclalionem vocet, sed illam quae de ips* fit, enarralionem. Persona vero quae loquitur possil esse David : nam si paier filio hoc anountiarel, reperiretur fllius ignorans, et operibus D posterior. Ejusdm. Verbum bonum est, qood Dei virtutem aul scieoliam significat. Ejusdem. Calamus scribae velociier gcribentis, est lingua cojuslibel qni dicil opera eua regu Nam beae eibi conscius propria recie gesia promulgat; qui autem male sibi conscius esl, is ienta lingua regi opera sua dicil. YEJLS. 3. Specioiut forma prm filiis hominum, eic. Ex persona prophelae baec dicunlur, cujas Un1 Cor. xv, 51. (24) - , etc. Catena Corderii. (25) , etc. Codex Coislinianus, ei Caiena Barbari. (26) , eic. Scbedae Grabii et Catena BarWari. (27) ' , clc. Scbedae Grabii el Caiena Barbari.
98

Operae prelium est admirari Dei virlutem, quo- niara ita comparatos homines sicut oves occisionis servavit, et quoiidie morientes non permisit in roorieni incidere. YERS. 23. Exsurge, quare obdormit, Domine ? Dormivit aliquando Jesus in navicula discipulorum, sed vehemeniius irruenle vento discipuli eum excitarunt : quibns docemur, ut exoria in nobis i r a , vel injusiilke, vel gute, vel superbi tempestaie, exciiemus cbaritalem, justitiam, casiitatem, temperamiam, bamilitateoi, scienliam, sfpienliam.

M A \ ' , . , . . . , t (29), \ > ^ , . * d , , . . (30) \ . . (31) . * . & , . & . . . (32) (28) , elc. Caiena Cordeni. (29) , , elc. Gatena wrderii. . . (30) , etc. Codex Coislinjanus el Gaiena Barbari. , .. (31) , etc. Caiena (52) , elc Caiena.

4 429

S E L E G I A 1N PSALMOS. ~

P S A L . XLIY

1430

, - gna erat calamus scribse velociter acribenlis. Diffusa eal auiem gralia in labiis ejus qui iniitatur Cbri , , stura, ei ipsiusmet Gbrisli, non solum propler ser niones gratiae qui procedebant de ore ejus, sed eiiam propter graiiam diimitendi peccata, dum , , * c dicil " : c Dimilluntur libi peccala lua. * . > 7 1 1 Ejutdem. Sapieniiam spirilalem ei verbum . (33) \ Dei comparai cuiu sapienlia mundana et verbo liumano. . VERS. 4. Accmgere gladio luo tuper femur luum, , , . . . ( (34) potens, elc. Hic gladius animam separat a malilia, , , et mentem ab ignoraiiiia, euro qui vetus dicitur, bo , itinera deslruens, et iaciens novuai in Gbrisio se . cundum imaginem crealoris. . (35) ^ Ejusdem. Foriasse < femur > symbolum eel naiiviiaiis. Quod ergo dicil, quasi ejusmodi est: Acconi . \ . moda naiivilaii tuae vim quamdam tollendi i n i \ micos. Eteniin naiiviiaa Jesu manifestus utique . , - gladius exslilil adversus inimicoi ejus. Yel casia vivendi ralio, quae malos affeclus e medio lolliu , \ . , gladiuua accingere dicilur super femur suum. P r i inus auiem boc fecit iesus, quoniam nibil in Cbri \ . , . > \ slo fuii remissum aui dissoluiuro, Secundum boc uiielliges illud < intendes. > Caeterum Salvatorem fi ac sancios ejus dexlera ipsius deducit. ?. YERS. 5. Propier veriiaiem, ei mantueiudinem , " , . . . (36), \ , \ ti jusiitiam, eic. Veraces, mites et justi reguntur a Cbrislo, Et dcducel le mirabililer dexiera lua.i . < \
4 1

. > . , ' , , . . . (37) , \ , , , , , . . . . (38) , \ , . , . 6 . \ , , \ , . *' . ' , . . . (39) , , 9 9

Dexlera Dei esi Deus Yerbum quod in ipso est Y ERS. 6. Sagiilce luce aculoe, potem ; populi $ub te cadent, tit corde inimicorum regis, etc. Sagillae Gbrisli sunt aclrices virlules, ei justitia quidem ferii injusium, prudenlta insipientem, fortitudine timidum, lemperaniia inlemperanlcm, patientia iracundum, fide incredulum. Eiuiuiiur autem anie omnea fldei sagiiia. Oporiel eoim primum credere quod Deus est. Ejiudem. Ejus qui sufficienier pro verilale concionatur, et polenler redarguit falsiialem, ralionabiles exaculae sunt sagitiae. E l qiri sub Gbristo cadunt, hi in corde et cogilalionibus suni inimicorum Cbrisli, qui esl rex. Manifesle auiem Gbristus Deus est. E i foriasse possit quis facere justitiam ei absiinere ab iniquiiaie tiinore Dei, et non amore Doi propter jusiitiara, neque odio imquiiatis. Sed nou istiusmodi Gbrislus. Y ERS. 7. Virga directionit virga regni lui, etc. Yirga qua Ghrislus uiiiur ut puniai peccaiores virgi directionis appeilaiur, dirigeos el ab omoi perver-

Matih. , 5. (37) , e i c Eedem sched el caiena Bacbari. (38) , elc. CatenaCor dcrii. (39) , clc. EademCatena.

(33) , eic. Godex Goislinianus el catena Barbari. (34] , elc. Scbedae Grabii. (35) , eic. Gaiena Corderii. (36) 01 , clc. Scbedae Grabii.

 OfUGENB ailafe libenmi eot qiios regit. E l qaoniam potestate , * . \ regia per iHara punit, virga att regti ip9ius. , . . VEBS. 40. Filia regutn tit honore tuo. AstitU re , pna dexlrii luit in vtUitu deaurato, eircumdala va, . . . rielate, etc. Sancli discipuli regnum coetonim acci- , \ (40) pienles facii sunt reges. 7 1 2 Quaroobrem animae * ab ipsi9 tecundum virlntem generalae, dkuntur ft " \ l i * regtim. Omnes vero istae aniinaa fide et virlole . , adunnue unara efliciunt reginam quae astat a dexlris Christi Dei. E l nunc quidem Ecclesia Dei atirea , babet indumeula, ex parte cognoscens et ex parie . propbeians; cnm autetti venerit quod perfecturo est, , ei evacualam fuerii quod ex parle esi, lunc tota , \ aurea babebil vesiimenia. Nalurae enira ratiooabilis , }, veslimentoro esl muliiplex Dei stpieniia. * . , . . . Y ELS . I I . Et wciina anrem tuam, etc. Inclina (41), . .iiireni tuam, dicii Pater ad Eeclesiam. Laudabilis , autero obtivio in caosa est cur obHviaceniis puK . <:hritudo a rege desideretur. Deinde caosa gloriae , quam babet Ecclesia, in occalio eordis est, el glo \, \ r.a ejee ab iotoa e s i eub verie indumentis quae sunl sccundum Dei sapienliam, et in conscientia plena , confideniia. Quocirca de ipsa dieitor : Omnis glo ^ . * ria filiae regis ab inlus, > eslque gloria ejus shnilin gbriae qaam habel filia regis. Rex autem boc loco \ Ueuv nnacopaiur. Quin et vesiiroema ejus suut vir* . 6 . lulibas variegaia. . Y ERS. 14. Omnit glor'im filiw regis ab intut, e\c. ^ Omuis gloria Ecclesia* nosirae est in inieriore bo, . . . (42) lsiiie secundum virtuiem et scientiam speetaia. " \ . Y E M . 15. Adducenlur regi virgiues poit eam, pro! xima* eju$ afftrentur libi, eic. IromacalaUB ac pura% , cci, ei propler boc virgines aninue egredientes adda. . . (43) \ \, \ cenlur Cliriftto in Ixiilia el exsulutione. Tbalamas , aoieiD regia id esl C b r i s l i , eliam lempltim est . ; & ipsius; quoniam cliam Deua esl, et loco patriar , , cbarum nati suol aposloli. \ , . Ejuidem. Proxtini nosiri suni aui omnes bomines, . (44) aui qui noa omnino aecundum dogmata coDveniunt. , . Y ERS . 17. Pro patribut tuh nali tunl tibi filii, etc. tol, Pro Abrabam, ei lsaac, el Jacob, c l praaliis reli- D . . . ' (45), , xok quis qui illi placuerunl in Yeleri Testamenlo, nali \ b 8tml discipuli, el nos qoi per ipsos credidhnus, et , oe \, \ V corum fidei ac cognilionis liaeredes facli siimus. , *" Hjnrcdilas enim ratiooabilis naiurae est cogullio \ . Dei. . 7 1 3 PSALHUS X L V . YKRS. 2. Deus noster refuyium et virtut, etc. Deus solus refugium, quapropter ad nullum alium conlu(40) 01 , elc. Seheda Grabii ei Cana B>rl>an. (ena M\) , cic. Cal^na Gordeiii. (42) , eic. Codex Coislinianus, et ecbcd.c Grabii. (45) Al , elc. Catena Corderii. M E ' . , *. . 1 (46) , \ (44) , etc. Codex Coislauaons, senedaR Grabii c l r:iea Barbari. (45) ', cic. Scbeda? Grabii el caieai Barbari. (46) , etc. Calcna Gorderii.

I 433

SELECTA PSALMOS. PSAL. X L V .

1454

. Ec b , giamus. Quod si polens virtute potens est, Deos au * , . tcm sanclorum virtus est, utique per Deum sanclus , poiens est. Quin et-adjutor Deus in iribulationibus, . , ut in ipsis gloriemur eae gustinenies. Adverlc * > eiiam ad illud : c Mullae iribulaliones justorum; . \ quae diverssn sunl a flagellis peccalorum. E l quia angusta el arcla csl via quae ducil ad vilam, quara \ pauci r e p e r i u n l ; vide nc fone juslos inveniant , iribulaliones Propterea non tiinebitmis, etc. , , \ . coosummalione sacculi, peccaiores quidem, cum lerra s i n t , conlurbabunlur; saocti vero, cum tint , , , nionles, iransferenlur iranslalione Enoch. Transla . lus etiam fui| mons Israel propier gentes. Subau \ . ' , diendum illud, c in fortiludiiie ejus, ut sensus s i l ; , ' c Proplerea non limebimtis dum turbabitur lerra, , , \ el iransfcreniur nionles > in forliludine ejus. . Ejuidem. Cum luxuriam fugimus, ad lemperan . (47), (iam confiigimus, ei pugnanies advcrsus luxurian, , \ cum temperanlia piignamiis. Si enim confuginius, , . refugium nominaiur; si vero cuai ipsa pugnamu*, , virius. , . VERS. 3. Proplerea non timebimui, dum lurbabi tur terra, elc. Marium el montium noroine boc in , . . . (48) loco naturas inielligit ratione pracditas qtiae sese \ eflerunt ei exlollunl adversus scientiam Dei. . VERS. 5. Fluminii impetut latificat civiLaiem Dei, , . . . (49) etc. c Fluminis impeius sunl juxia divistoaca graiiarum , ei disiribuliones mhmieriorum. Adju \ valur civilas Dei, appropinqtianle-die. Scriplum est . , . \, - Q eliam ' : c Adjuvabil eam vuilu sao. > Siquidem illxsam serval ejiis pulcbriludiuem, quando ab ad versariis lurbalur. , . . (50) , Ejutdem. Civilas Dei, aui Ecclesia, tpsa esl ani * , ma ralionalis; flaminis vero impeius sunl saneii . Spirilus dona. , , . . VERS. 7. Conlurbatm $uni gente$, inclinata $uni 4. (51) . regna, elc. In Chrisli advenlu iitclinata sunt r e , gna. Dedit vocem suam Clirislus, coinmoia est \ , \ , lcrra, id est lerrigcnae, cuni ubique lerrarum E c . clesiie consliiuta3 sunl. . (52) Ejuidem. Si anima rationalis audieril vocem Do, , mini, commovebilur, iransiens a vrtio ad viriulem , \ . ab igiioraiilia ad cognilionem Dei. Ubi, inquil, d U , \, , D vinum auxilium 714 appandt, terga dedere iwi , xa\ mici, el adversanlia oliin regna divino ei saluuri jugo cervices inclinarunt : nain Dene verilaje, c i \ rerum leelimonio, el miraculomm efficacia lanquam \ voce quadain usus suam ljoimuibus celsitudineia , osiendil. . YERS. 10. Auferem belta usque ad finem terr& , , arcum conleret et confringet arma, et scuta camb^
1 1 h

Psa!. , 20. Mallb. , 14. Psal. XLV, 0. (47) , etc. Scbedae GraBarbari. bii et C&tena Birbari. (51) , clc. Galena Corderii. (48) . elc. Scliedse Grabii, codex Goisbnianus el Calena Barbari. (52) , cic. ScbcdE GraWi et (49) , Gaiena Gonferii. Caicna Barbari. (50) , ctc. Schedic Grabii c l Galena

1455

E X ORIGENE

145*

ret igni, elc. Potcst islud, auferens bella , dici, , . . . qiioniam cessarunl sub Romanis bella, qtiae prins (55), c , , t d fiierant conlinua , dum sub unnm imperiutn priora " mulia regna post nalivilalem Salvaloris redegeruiii. , Facta esl enim c gloria in ahissimU Deo, el in lerra . pax, in bominibus bona volunias \ > Dominus igi , \ \ 4tur Jesus posuil in lerra prodigia, auferens usque , , Tvjad fmes lerrae bella, qua? gerebanl bomines. Aufe , 1** rendo aulem bella, conirivit arcum, ex quo Sgnila , diaboli lela emiuebaniur; el confrcgii arma ejus, . ^ et scula combussil. lllud aulem c exaltabor > Dei , ' * vox est dicenlis banc, poslquam suslulissel bella , \ , tisque ad flnes lerra, el conlrivissei arcum, et ar . ma confregisset. , , *6 , \ . . (54) \ , Eju$dem. Arcus, armorum, et sculi nomine boc \ in loco pessimum babilum et pravas cogilaliones . intelligiu , , , V ERS. I I . Vacate et videle quoniam ego sum Deus, . . . (55) etc. Olioopus esl ad cognoscendum Domiuum. .
1

MCp. PSALMUS X L V I . , , . . . V ERS. 2. Omnes gentet, plaudile manibus, eic. (56) Quasi vocem emiilani exsultationis ab operibus . \ , bonis manus nostra. Etenim jtibilanies, ei quidvis \ * , , aliud agentes, vel Deo facimus, quando secundum , , Deum e s l , vel dfabolo, qiiando inalum operanmr. Sic autem eiiam Deo psalliimis , et regi Cbristo, C . \ , \ , subaudiendo in voce exsullaiionis ; ut sensus s i l : W Plaudite manibus Deo in voce exsullalionis. Vox . , * bscc omnis esse possit secundum Deum , quam se ' . \ qiiilur exsullaiio ; coutraria vero e$t ejulalio. Alque \ , \ olim qutdem non erat Doininus super omncm ter, , \ ram, el excelsus erat paucis, ei lerribilis piis, qtii , \ , parvo eranl numero; c l rex non muhis, ei niagnus \ viris raris, qualis eral magnus Isaac, el magnus \ Muyses; nunc aulem mullo pluribus haec omnia ex . sislit: imo eliam omnino eril omnia in omnibus. Prius quidem in solo Israele eral magnum noinen \ \ . ejus ; ab advenlu auicm Clirisii magnus est super , omnem lerram. Nunc euim Deus rex esl univers \ . terrae, ex quo reguavii Deus super genles. . \ (57) 715 Ejusdem. Solenl bomines in victoriis ma- ^ . nibus plaudcre. Plaudamus igilur ei nos in victoria \ \ c illius qui dixil : Confidite, cgo vici roundum. , . > ' Jubilalio cst vicloriale canticum. Praecipit ergo . ut genles jubilent in adversariaruiu poieslalum \ lapsu. . , . . . $ V ERS. 4 . Subjecit populos nobii, elc. c Subjecit (58), populos, > fsraelis mysleriis inslructos. Ilaec autem . \ dicent aposioli de discipulis suis, qui plurimi sunl. * Luc. n , 1 4 . Joan. x v i , 5 5 . (&6) , elc. Calena Corderii. i$Z) , eic. Catena Corderii. ( i m , eic. Schedae Grabii. ( 5 4 ) , eic. Godex Goislinianus, schedae ( 5 8 ) , eic. Catena Corderii. Grabii elGatena Barbari. (55) , etc. lidcra codice**
5

1437

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . X L V I I .

1438

, . fpse autem Dominus noster, cum non scirerous no, bis eligere haerediialem, elegil nobis partero quain hserediiaie acciperemus , scilicet speciem Jacob, , , , quaiu dilexil Dominus. . Ejuidem. Dedit nobis poleslatem calcandi super . (59) \ , \ serpenies ei scorpiones, ei supcr oinnem virtutein inimici. . V E R S . 6. Ascendit Dent in jubilo, elc. Quemad , . . . " (60) c , modum Dominus veniel c in voce angeli, el in tuba * , Dei descendel dc ccelo ; > iia ascendil De.us in . jubilo. Dominus autem c in voce lubae > e l forie , > jubilo oinnium genlium plaudenlium manibus, j u bilanlium Deo in voce exsultaiionis. Ciim his au , lem eliam ascendere Deum arbilror. Si vero quis . \ . , eum laudaveril in sono lubae, eiiam ipse ascendet - qui ascendil in voce tubae. V ERS. 7. Psallite Deo notlro, etc. Ulroque modo Deo, quia rex universae terra; Deus. lllud c sapienter, idero esi ac,psallite meme. Quin et exbonatio esi ad inielligentiam.Ei regnavii in Ghrisii adveniu. Sedes aulem sancta Dei suni i i qui regno ejus subsunt, quibus Deus tnsideL Ejusdem. Ejus est psallcre qui scciinduro Deum aeqno animo est, juxta illud : c jEquo animo est quis ? psallat . , . V E R S . 9. Deut sedet tuper sedem tanctam $uam , . . (63) * eic. Tbronus DeiChristus; Cbrisli vero, ralionabi . ^ lis natura. V ERS. 10. Principet populorum congregali tunt , cum Deo Abra/iom, quoniam Dei fortes terra* vehe , . . . " (64) menter elevati sunt, eic. Qui cum Abrabam congre , gati sunl, hi cognilionem Abrabam babenl. Illud . > - auiem, c congregaii sunt, > dicium esl pro c congre. ' , \, gabunlur. > Ob ea eniin quae facta sunl, inquit, principes omniiim geniium una nobiscuiu congre . gati laudabunl Demii. . (65) , Ejusdem. Si quis sit fonis lerrse, uliqtie Dei esl ille : nam qui imbecillis exsistil, is nondum ejus . cst. Forlis auteni lerrc esl is qui contra pru . deuliaiu carnis roboralus e s l . Nonnuili lerr;c , fories sunl D e i , qui nimirum non simplici niodo ', - elevaii suni, sed vebemenier; non tameu supere; D levali.
T

. , . . . (61), , . > , . \ . \ , ' , . . (62) , * < ; .

'. , , . . . (66) , . I. Thess. , 15.

716 PSALMUS X L V I I . V ERS. 9. Magnus Dominus, el laudabiln nimis, etc. Ubi conspicitur niagniludo Domiiri, ibi maxime magims el laudabilis exsistii Doiuiuus civiUli Dei, ab iis qui in illam ascripti sunt. Cum igilur civilali Dei maxime niagnus e l laudabilis exsislal Do-

Jacob. , 13. el scbedae Grabii. (64) " , ctc. Scheda? Grabii el Galena Barbari. (65) &, etc. Gaiena Gorderii et schedas Grabii. (66) " , etc. Gatena Corderii.

(59) , etc. Codex Coislinianus, scbedae Grabii et caiena Barbari. 60) , elc. Galeua Corderii. ! 6 1 ) , elc. Eadem Gaiena. ( 6 * ) , elc. Sched Grabii. ( 6 3 ) , e l c . Codex Coislinianus,

1439

ORIGENE

144

mimie; ecqoid aliud sit mons sanclus Dominibene *\ , xal ^ , radicans exsollationem, solum parlis, sed uni , , 6 versae terrae, quam Ghrislu* radicatus in Patre; in ctijus adventu exsullavil universa lerra , pro- \ , * ^; pler Ecclesias Dci ubique terrarum in nomine , -^ \ ; cjus conslitutas ? Forte non esl c bene radicans ,i , ( (hoc enim iiequit inlelligi) sed bene radicaio, > iilpote, pulcbram radicem babcnli, quae ramo re- ) , '\ * . spondeat. fy^ VERS. 3. Fundatiir exmllatione uuiversce terra*, * mon$ Sion, lalera Aquilonit, cmtas regi$ magm, etc. {>, Bi*ne radfcala exsulialio esl Cliristus. < Exsullalio , . . . (67) , , , rnim mea, inquii ,erue me a circtimdamibus me. > . > Itadix autem ejus est Dcus Verbum quod in ipso . csi. . (68). Ejutdem. Monles Sion, latera Aquilonis, civi- ^ ^, \ . las esl magni regis. Secundum boc potesl in Evan , gebo dicta esse Jerosolvina magni rcgis; uii bic : , f " , Monies Sion, laiera Aqititonis, civilas regis ma ^ , gni. > Qiiemadmodum autem magnus sacerdos di. " cilur ad differentiam sacerdolii sub ipso consti * , l u t i ; sic eiiam magnus rex : rex enim est regnan\ * thiut. . VERS. 5. Quoniam eeee reget terra congregati tuni, " , . eie. Ut idein dicanl oinnes, et non sinl iu ipsis . . " (69) , . scbismata. , YERS. 8. In spiriiu vehementi conteret navet Tltar . . , (70). ifj, etc. Tbarsis, maris. Dicitur autein Tharsispars lElbiopiae, el Tarsus civilas apud Jonam Tbarsis C (^P ^ * \ $ . vocalur. , , VERS. 9. Sicul audivimus, $ic vidimui, in civitate , Domini tirtutum in civitale Dci nostri, elc. Extra civitnem quidem audivimus; vidimus vero in civi- , . . . (71) -* tate ca qua? prius audiveramus. Et cum essemus i , . \ , niedio (empli lui, suscepimus nomen loum in adventu Gbristi. Digne nomine Dei facta esi laus eo- . ' rum. . Ejutdem. Qusecunque audimus deDeo perfidem, . " (72) ea per vilae purilalem cognoecimus, eorum qux \ , , credimus probaiionem per affecluuia carenliam ac. cipiendo. YER*. II. 7 1 7 Juiiitia pUna ett dexiera IUM, , . . . elc. Dexlera Dei Ghrislus esl, qui juslilia replelur. & (75) , Quamobrem c etde plcnitudine ejus nos omnes ac. c \ cepimus*. . VERS. 12. Livtetur mon$ Sion, eic. Lxtelur Sion , . . . inons, ei exsultenl filiae Judae propler judicia Dei, (74) , \ diiui conlemplanlur eorum sermones, el secundum , sermones opera. E l qui iulellcxeriul Sion, circum , \ .
9 e 0 %

Peal. , 7.

Joan. , 16. (71) " , etc. Calena Corderii. (72) " , eic. Godex Goisli* nianus, scheda? Grabii el Gatena Barbari. (73) , etc. Scbedae G r a b i i , cedex Goisliniatius ei Gaiena Barbari. (74) , eic. Caien* Corderii.

(67) , eic. Scbedac Grabii el Caiena Barbari. (68) TU , cto. Gatcna Gorderii. (69) , elc. Godex Coislinianus et Gatena Barbari. (70) , elc. Codex Coislinianus.

1441

S E L E C T A ! N PSALMOS. P S A L . X L Y W .

1444

, danl illam, elcompleclunlur ipsan.; et ascendentee \ \ ejus turres, narranl desuper iis qui necdum ejus , lurres possunt ascendere, dicentes : Poniie corda , veslra, ut inlelligalis virtuiem ejus, el unusqaisque * , per ea qusc agit instilulus, dignain memoriain obli , \ neat in distribuiione civiiaiis. Vel etiam s k :Cum Ecclesia in verilale conlemplanda versetur, fet i d circo Sio nuncupelur, dogmaia ejus iuente com , plectenda sum. Sciie igilur doclrinam ejus expendeiues, dislincte singula examinale. Domus enim \ , . - ejus sunt singulae corileinplaiiones, in quibus commorantur dogmala pielalis. Et cum prior generatio, , . ' quae civitalem et virlutem ejus receperal, iniqui , talis convicla s i l ; ubi exploralatn babuerilis polenliam civitalis, el diviseriiis domos ejus, coguo . \ , , , sceiis voealionem sanclorum, quac eslaliera gene . , \ ralio quara prior , siquideni eiiam annunliabiiis quoniara bic est Deus, qui praedicia mirabilia fecit, , \ rejiciens priorem generationem, cuin sit aeiernus, , ei semper eodeia modo se babeat. E l ipse regei , nos, juxla illud : c Slaiuet el videbil, ei pascet , , gregeiu suum in fortiiudine Dominus . , , \ \ . ,
1

. > , . . . (75) ^ , \ , . '. (C , . , , . . . (76) . , , > , , , . > \ \ \ , ; , ), , , . * \ \ . , , ^ , . . 01 . \ . * . . . (77) . \ , . >. , ; Is. XL, 11. Matlh. , 28. (75) , etc. Calena Barbari et scbed* Grabii.
1 1

V ERS. 14. El distribuite domos ejus, etc. H;cc romplela suul in discipulis, qui sibi orbem lerrarum diviseruui ul enarrarenl Cbrisium esse Deum noslrum qui pascil nos. P S A L M U S XLYIII. V ERS. 1 ,2. ln finem, filiis Core psalmus. Audiie hax, omnes genies, elc. Polest inscriplio referri ad cujuslibet vicioris in certaminibus vicloriam. lllud autein, Audile, Cbristi vox est, orones genle iuvilatuis ac dicenlis : c Yenile ad roe, omnes qui laboraiis . > E l quoniam leclione Scripluraruut eiiam simplicius iusiiiuitur is qui terrigena et pauper exsislit, plus vero lucri capit qui ad 7 1 8 *Pi~ rilalia valel Iranscendere, filius borainis ac dives, idcirco bimul el in unum omnes ad auscultandum, secus aique ad convivium, invitat. Haec in tiuum divitis ac pauperis inviiatio, ad anqualitatera ei faslus deposiiionem nos adborlaiur. Tres autein opposilas posuit combiiialiones, genies et terrigenas, diviiem ec paupercm, orbem terrarum el filioa bomioum. fide alieni per genies vocali sunl. Qui in Ecclesia versantur, hi sunl qui iuhabilan' oibeiu.
l f

Y ERS. 4,5. Os meum loquetur sapientiam, et medilaiio cordis mei prudeniiam. Inclinabo inpurabolam aurem meam : aperiam in psalterio propositionem meam, eic. Os Chrisli Joquilur sapienliam. Sunl aulem os Chrisli qui sernioiieiu ejus administranl , caeleri aulem sunt reliquum corpus ejus. Quod si uiediialio sit prudenlia, quxnam eril ain (76) (77; , eic. Calena Corderh. , elc. Eadein Gaieua.

1443

OKIGENE

nunlialio? Quando meditaiio cordis prudentia esl, " non egrediuniur ab intrinseco cordis cogilaliones , **, pravae, neque sunl quae inqninenl hominem, neque . daiur locus diabolo. Perspicue aulem Salvatoraures suas vocat prudenies auditores. Alius auiem d i - . " * , , xerit, ipsum quidem loqui sapienfiam in Novo Te . ttamento; audire vero veluli parabolas Velus Te - > siameuium. Aperit Cbrislus proposilioueni suaro , , \ Uisquas obscuritalc involuta erat, quando reperil apium , & inslrumenlum, el vas eleclionis, quod vocat psal \ lerium : per boc eniin aperil ei explicai ea quae . ' otv xud iis, qui lales non sunl, obsctirilaie erant obvolula. . Haec eiiam aposloli dicere poluerint. Ejusdem. Qui aequo aniino esl, psallit; per psal- . (78) . Ata , lerium autem aperit proposilionem. Per animi tranquillilatem cognoscil proposilionem. Animi au- . > teiu tranquillilas est cura aniuia ralionalis caret af . feclibus. V ERS. 6. Cur limebo in die mala ? iniquitas calcanei mei circumdabii me, etc. Non de se, sed de Jtidaeis, qui jtidicaodi craut, qiiorum plurimi suppliciis digna commiseranl, b c dicit. Quod si quae loquilur, sit persona Christi; calcanenm ejus invenics esse exlrenium corporis, ei lerrae viciniorem Judam : corpus enim Domini sunl aposloli. timebo igitur Judae prodilionem lempore crucis; qnoniam nec quilibel Ada3 inobedicnliam timel. (Hanc eniin esse calcanci iniquilatem lalenler insiuualum esl.) Nullusenim obalierius maliiiam condemnabitur. Iniquilatem vero calcanei Adae inobe- ^ ^ a t i a m appellavit, quod serpens in calcaneum ejus potesiatcm babeat. Vel quia non eranl istiusmodi aposloli, neque propbeia qui haec dicil, ul de ipso pronuniiari poiuerit: c Peccattim non fecil, neque inventus esl dolus in ore ejus " , verisimile esl posirema eorum et uliiina peccasse. Quare Symmachus 719 iniquilalem vesligiorum ejus exposnii. Nani ceu vesligia obscura iniquitalis sola in ipsis e r a n l ; idcirco ail, Non timebo diem judicii. Calcaneum aulem Gbrisli sunt quoque fidelium omnium poslremi. Ejuidem. Diein malam, diem judicii vocat; calcaneum autem viam el vilara. ; , . . . (79), \ , , \ . Xpirraa , , - . ! . ( .) \ ' , . \ , f 4 , \ * , $ , > \ . . \ , . \ .
4

. (80), * \ . VERS 7. Qui confidunl in virtute, etc. Homo non 0 01 , . . . " dabit Deo placaiionem sui, et prelium redemptionis (81) , \ ^ animae suae; > Jesus eniui semelipsum iradidit pro * oronibus. . V ERS. %*Frater non redimit, redimet homo, etc. , Inlerrogative legendum : c Rediroet hoino ?i , . . . (82) ; > VERS. 9. El laboravit in tceculum, etc. Qui per , . . . * omnem auaiem suam ei vitain presenlem labora (83) verit, in flne veram vitam vivet, inininie videus cor, , 1 Pelr. , 22. (78) *0 , eic. Schedae Grabii c l Gaieoa Corderii. (79) , etc. Catena Gordrrii. (80) ' , elc. Codex Coislinianus. (811 i. . ', elc. Godpx Coisiiidanua. (83) & eic. Calena Cordeni.
9

elc.

Caiena Gorde-

145

SELECTA

1N P S A L M O S .

PSAL.

XLVUI.

1446

. , \ . . (84) , . , \ \ , \ . , , , \ . c . . . , \, . , * > * c \ , \ . > - \ , , , . " , , , . . . (85) * . \, \ * c ' , > ' ; , , > * - ^ \ . \ , , \ , , . , . . . < UI (86) , , * \ , \ \ , \ , \ . \ * , ^ , , \ ; \ , , . . . (87) * . c \ . > , * . " Joan. xiv, 6.
u

nipiionem. Qnando morlui fuerinl sapienles, etiani simul insipiens el siullus peribunt. Ejusdem* Qui agcndo laborat, in finern vivet conlemplando. Poslquam perstrinxit eos qui poenilenliam non a g u n i , veriilur eiiam ad poenitenles el poenilenlise laborem solaltir spe fuluri. Laboravil, inquil, hic poenilentiam agendo, de caeiero v i vel omni lempore. IIoc enim siguifical illud, c in finem. > Viiam aulein vocal, quae proprie esllaboris expers. Quae eniin bic vivilur, abusive vila dicilur. Finem accipies pro futuro saecnlo, quod est finis praesemis. Hoc Symmacbus sic veriil: Cum quieveril stfculo buic, vivens seniper durabil. Aquila vero : c E l requievil in saeculum , el vivel tn vicloriam. Qui euim bic molesiam ei laboribus pleiiam exegit vitam , is in fuluro saeculo proinissa vita frueiur, non visurus inlerilum, quando sapienies inoiienlur.
V E R S . 11. Quoniam non videbit inleriium, cum viderit sapienles morienles, simul insipiens et stuiiu$ peribunt, ctc. Videbinius sapienles mundi hujus iu fuiuro saeculo ea viia privalos quae d i c i l : c Ego sum vita . > Sed quiuam sunt sapienles isii qni moriuniur, nisi illi de quibus dictum est: c Perdani sapienliam sapientium , quibus occultavii inysieria sua Deus, quae parvulis revelavii? Sapientes aulem vocat maliguos, juxta illud: c Sapientcs sunt ul roalefaciant , > el discipulos principum hujiis
u u 1V

saeculi, quorum morlem non videbit redemplus ab eo cui complaciluin esl per sluliiiiam praedicaiionis servare credenles. Qui de fuluro judicio plcnam babel fidem, cum videril sapienles morienles , uon illud existimel inieriiuin esse animae simul el corporis , quemadmoduin 720 vivenies illi moriem defiuierunt, sed mlgralionem in alium munduin.
V E R S . 12. Et tepulcra eorum domut illorum in wternum, eic. c Qui similes sunl sepulcris dealbalis, quae plena sunl ossibus morltioruni , ei oinni spurdtia , bos Salvalor repreliendit; uii c l eos qui aedificant sepulcra , eiiamsi propbelaruni; et ornatit inomimenta, eiiamsi juslorum ; nec permiuit discipulo $epelire moriuum, lamelsi parentem. Et in Isaia : iQuid, inquit, aedificasli libi sepulcrum, et excidisti tibi mouumenlum 1 E l qni in monumenlis sunl, cuin audiverim vocem Filii bominis, vivenl In terris aulein sunl noiuina siulli el in sipienlis. Ejusdem. Sepulcrum meniis esi auima impura anima2 vero sepulcruin corpus est. c Vocaveruot nomina sua in lerris. Non a viriulibus nominantur, sed a rebus terrenis. Non enim jusii el lempe 11

I Cor. i , 19.

1 5

Jerem. iv, 22.

" Maiih. xxui, 27.

1 7

Isai. xxu, 16.

Joao.

28.

(8H , eic. Scbedai Grabii (85) , eic. Exdem scheda* et pariiiu Gaiena Barb.

(86) 01 , elc. Catena Corderii. (87) vov, eic. Scbedas Grabii ei Gaiena Baibari.

1447

X ORIGENE

rali dicunlur, sed rbelores, grammaiici, philosophi, , , , , , \ -. Iribuni et coiniles. , . . L VERS. 13. El homo cum in honore etsel, non in (88) * *tellexit, elc. Non inlelligens bomo cum in bonore esset, semeiipsum jumeutis comparavit, et assimi- , \ , I s f . V 2* lalus est eis, quandoque eliam illis qui ab eis diileruul. Cuilibel ex ipsis semetipsam per ea quae agil . assimilat. Bootim vero est assimilari Deo. Hxc . via eorum scandalum ipsis; insipienlis scilicct e l \ . '"*" i , , stulti via. Quin et Chrislus scandalum est, cuni sit . petrascandalic In ore suo complacebunl.Existi . mo bic bonum stulli et insipientis finem declarari. &V ERS . 14. Et poitea in ore *uo complactount, elc. , . . . (89) Boua spes est, cum coiuplacueriiit. . Sicul oves in inferno potiii $unt: mori depatcet ' eos, elc. Mors depascel insipienlem et sliillura, vel , . . . (90) poiius homineui qui bonorem suain iuinime inlei- * ligit. Manifesle aulem qui d i x i l , Non relinques . 6 , t $, animam meam in inferiio , ba?c eiiam ait, i V e , , rumtameo Deu$ rediuiei auiinain raeam *', etc. . . (91) , Ejutdem. Angelos viia p a s c i l , bomines mors et v i l a , daeinonee lanium mors. c E( dominabunlur ( \ , eorura recti in niaiutino. > Erunt enira supra quin- , que civiiales el eupra decem recli io futuro sxculo. . , Salomon eiiam in Proverbiis hoc ipsum dicit: Fe- , . siiuat enim dilescere vir invidus, et iguorat quod - c luisericors domiuabiiur ei , , , V ERS . 1 7 . N* txmuerh cum diveg factut fuerit ho- G , . . mo, ctc. Vae iis qui bisce divitiis opulenli s u n l : (92) * ' ^ nain dum quis moriiur, non suiuet eas. Neque , descendet cum eo gloria domus ejus. llanc 7 2 1 , gloriam quajrunl inlldeles, quae desrendet cuin , , illis. Qui oiorilur, non accipiet mulliplicalam glo riam domus suae; sed cum virlute piaedito, duni is * ascenderil, coascendet quoque gloria ipsius, scili- , * cel virtus; cum descendcnie vero eiiain condescen- . \ det. Quin et viri sancli aninia iu viia ipsius, qua , , Cbristus est, benedicelur. Qui sanelus Deo conliie- . " , biiur, cuin probum ipsuro reddiderit, et benefeceril . ipsi. YERS. 21. Et homo cum in honore euet, etc. , . . .

rendum cujus natura sit bomo, qui cum in bonore essel, non intcllexit. Siquideni sil naturae spiriialiu, qiiomodo juiiieiilis assimilalur? Sin lerrenai, quo esl in bonore? Sio aniraalis, atque bic iu bonore sit, iu quali bonore esl spiriulis ? PSALMUS X L I X . VERS. 1. Deu$ deorum Domtnut locutug e*t, clc. iDeusdeorum iper Gbrisiuui c locuius, vucavit (er, f

(93) ^ \ . , . ; , ; , , ; *. , . . . t (94) c ,

I Petr. , 8. * Psal. x v 10.

f

t l

Peal. XLVIII, 16 ,

Prov. xxvni, 22.

(88) , elc. Gatena Corderii. 89) , eic. Codex Goislinianus. 90) *,, etc. Caiena Corderii. 91) , eic. Scbedae Crabii c l Calena Barbari.

(92) , etc. Gaiena Gorderii. (93) , etc. C a i e u Corderii. (94) , eic. Gateoa Corderii.

4449

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . .

1450

- ram a solis orlu usque ad occasum ; > nempe ab , orienie Israelera, ab occidenle vero ignobilissinios. . V ERS. 2. Sion tpecies decoris, etc. Siquidem , . . decor el species Domini est sapieniia : ipsa in Sion (95) \ . ' exsislil. llic euim est in cujus nalivitale dicimus, , \ Emmaituel manifesle v e n i l , el non silet, sed per quos vult loquitur, quoniam Deus nostcr esl. Nunc $ , * , \ . , \, * quidem, inquit, non silebit; deinceps vero (VERS. , , \ . 3), c haec fecisli, et tacui. Ignis in conspectu ejus. > Ignem eniin, inquit, veni iniuere in terraiu . Et . > c , \, \ . > \ in Daniele: Fluvius ignis trabebal in conspectu . > \ \ \ ejus \ Gaeterum ignis ei lempestas super eos qui non alleiiduul ad advenlum et ad Yerbum ejua, \ , , quod veniel de supercoelesii Sion, cum sil ejusdem * , Paire polesiatis: siquidem Deuserat coelestis, eiiaui quando venit manifeste, sive quando caro , . factut fuit. Tunc eniui cum aspectabilis venerit, , , nou silebil, sed mundi peccaium arguet, sive vo , lunialein Palris aiiuuitliabit. Vocaturenini c magni - . > consilii angelus. > Ignia vero signiflcal Jucein quaj ex ipso est: notitiaiii cnim Gbrisii spirilalis Gdei lux praecedil. Quinetiam boc modo intelliges : Gum . * \ , \, in poleslale ac virinte divioiialis exsisteret, eiiam in carne natus, inslar ignis ac teinpeslaiis cujus \ daro irruit iu adversarios suos, diabolum ac da> .
M a

Bionas.

VERS. 5. Deu$ manifesie veniet, Deut nosler, et , , , . . . (96) non tilebit, elc. Deiis nusier luaiufe^le veuiel. Deus * * - ^ uosler Gbrisius esl. Gbrisius iiiaiiifesle venieu . 722 Ejutdem. Chrisius venil in carne. Ergo i l . (97) . lud, c mauifesle, > caruem signiiical: nam sub scu * sum cadebai caro Gbrisli. . T ERS. 4. Advocabit catfum desursum, elc. Quoniam , . . . \ in Deuieronoinio cum lex dareiur, testiOcaius esl (98) Moyses coeluui ei terram, similiier ei canlicum i n , \ cboans eosdem lesies advocal, atque insuper iu Isaia adhibenlur; idcirco eliam Deus cum popubim * , SUUIII judicalurus est, coelunt ei lerrani advocabit. , \ Nunc auiem c discernere > dicii pro segregare pr. prios suos , qui sunl populus ejus, ab alieuis, qui piaat , , wia cum propriis ejus pasli fuere; ul coelo quideiu * reddal proprios euos, lerr vero alienos. Vel advo , . - cabil augelos qui in ccelis sunl, et eleclos in lerra ad apostolatum, ui populum suum dijudicenl. Apo, \ stoli eiiim fideles quidem ad Deuin adduxeruiit; eos , * . 0 1 vero qui nou eranl hujuscemodi, Saian* permi , seruiii. ** . V E R S . 5, 6. Congregate illi sanclot ejus , qui or* , . dinani Testamenium ejus super sacrificia. Et annunliabunt cvti jusiitiam ejut, quoniam Deus judex e$t, eic. Vel caili suiil bi qui ferunt c iinaginem coele, , . . . " stis * > Vel loc esl mauifestum , Doiniui populuiu (99) , Luc. , 49. " Dan. vn, 10.
18

1 Cor. xv, 49. (98) , etc. Calena Cordern. (99) B , eic. Eadem Galena.
m

(9") , elc. Eadem Caiena. (96, , elc. Scheda; Grabii. (97) , eic. Eaedem scbeda.
P A T R O L . Ga. XII.

40

U51

ORIGENE

1452

jirdicalum iri a raiionaHbuS virtulibirs, et ab iis qui et aalularem predicalionem administrant, et Cbrisio congregant sanctos ejus, < quos pracscivit, i n quit, et pra?deslinavit; et quos vocavit, hos el jusliOcavii , qni adimplenl Testatnenium, non sanguinibus, sed spirilalibus sacriliciis. Ejusdem. Hic manifeste Cbrisliim dicit Deum. Omne enira c judicium Paier dedit Filio .
1T

" * , * , \ * , \, * \ , \ " , ' , . . (1) . t .

. . . VERS. 8 . Non in sacrificm tuh arguam te, elc. \ (2) De Judaeorum sacrificirs qnae posi Gbristi adventum -&abrogala sunt , haec convenit prxdicta fuisse. Vel . " , , non prava, inquit, inleiilioue offeras, propler quod . Gain increpavi. ^ agri, " % . . L VERS. 1 0 . Quoniam mece ttunt omnes bestice (3) . eic. Omnia aninialia dicil esse sub providenlia Dei. , 4 Nonne enim duo passeres asse veneunl, et unus Sv & exillis non cadei siue Paire meo qui in coelis c s t ? ; > VERS. 1 3 . Nunquid manducabo carnes lauro- , >rum,aut tanguinem Itircurum poiabo?elc. Abrogal ; . . . (4) * c -; > gacrificia seusibilia : nam sacriGciuui Deo spirilus c . contribulatus * . > V ERS . 1 6 . Peccatori auiem dixit Deu$: Quare tu - " ; . . . (5), , enarras jutlitias meas ? ete. Non soii obvio sensu , peccalori haec a Deo dicia exisiimo, verum eiiam populo circumcisiouis. Caeterum peccaior dunlaxai \ . per os accipil Testamentum 723 & disciplinam oderit, el ea quae hic recensenlur peccaia ^ * \ commillat. Vel quia c populus b i c , inquit, labiis . , , : me honorat, cor autem eorum longe esl a me . , -* teti de circumcisioneoderant disciplinam in advenlu . Gbrisli, ei sennones Dei quos Jesus Clirisius pro , \ ; lerebat, retrorsum projiciebant; currebant vero * cum fuie ac prodilore Juda, el cura adulleris ligna \ , \ et lapides porlronera suam pouebant; ci apud alios * eliain fratri suo, scilicet populo ex genlibus, obtre * clant, quin et couierinis suis, scilicel fidelibns de \ * , \ circumcisione, scandala ponunl, voleutes ipsos aver , tere: propierea siluil ipsis Beus. Oporlebal autem * . lllos in ocuHs esse, veruin projicit eos reirorsum. , . Ejusdem, Quia non oportet peccalorem docloris . " ( 6 ) muuere fungi. D . V ERS . 1 7 . Tu vero oditli ditciplmam, elc. Disci- , . . . * (7) . plina est aiTecluuin modica perlurbalio. . VERS. 1 8 . cum adulteris vortionem tuam pone- , . . \ (8) bas, elo. Porlio noslra esl cognilio Dei. Hanc auieiu , cuin adulteris ponimus, cum illorum porlionem as. , sumimus. Adulteruin boc loco fornicalorem vocat, . ei quibustibel libidinibus dedilum.
1 ei c u m

Rom. , 2 9 , 3 0 .

1 7

Joan. , 22.

" Mattb. x, 2 9 ,

Psal. L , 1 9 . Matlb. , 8 .

( 1 ) , eic. Codex Coislinianus. (2) , elc. Gaiena Corderii. (3) , eic. Godex Coislinianus, el scbeda? Graltii.
V4) " , elc. lidem mss.

(5) , elc. Gaiena Corderii. ( 6 ) " , clc. Codex Goisliiiianus el aclied Grabii. (7) , clc. lideni nass. (8) 7/ , etc. lidem niss.

1453

SELECTA ! PSALMOS. -

PSAL. L .

U.YI

V E R S . 21. Exhlimasli inique quod ero tui similit, * , . ctc. Siinililudo csl ea quae per bona opera fit i m i . . (9) laiio. Quamobrem non peccatoribus, sed recle agen . , libus assimilalur Dominus. . VERS. 22. Nequando rapiat, et non til qui eripiat, , $ , . elc. Rapimr anima, quae oranino a Deo excidit. . . (10) . VERS. 23. Sacrificium laudis honorificabil m*,etc. , . . . ln sacrificio, inquil, laudis est apud Deum via sa (11), \, lutis. Sacrificiuni autenV laudis bonoriflcabil Deum , noslruin, quia qui videiil opera nosira bona, glori , ficabunt Palrem nosirum qui in coelis est . C * l c . nim dum in his versamur, adesl nobis via, in qua , osiendet nobis Deus saluiare suuin. .
M

'. (12) * , . , *, , \ , , \ \ , \ olxov \ , \ . , \ ' , Q ' , \ xat , \ . , , \ , , \ ^ \ , , , \ \ . D , , , , \ , \ c . > , , . . .

PSALMUS L . Ex commentariis in psalmum L , pottquam ex parte principium hhtorice (Jrias allegorice exposuit, in* ferl. Si cui autem violcntum csse videtur, quod partem hisiori:e allcgoricc exposuerim, nec eam q u a bililcr interpretatus sim, apertum est liaec lemere diclum iri,alia veroin bunc locum inquirenda esse;
nisi forle qui liunc locum accuraiissirae perpende-

rit, inveniat quomodo omnia conciliet, el bomicidium, 7 2 4 l > ' P videbalur, bonilatem: noluil quippe domum suam adire ibique requiescere, dum populus in caslris erai c l mililiam tolerabat. Sed nescio quomodo qui allegoricum in bis scnsnm nolunl admiitere, el diclionem propter se nudeque scriplam esse pulaiit, assequenlur v<>lunlalem sancli Spiritus, qui scriplione res eas d i gnas judicavit, in quibus non solum lurpis libido, sed el credulitas et inbomanilas David coarguilur, qui ausus esset erga Uriam facinus alienissiiniim a quovis bomine, v d mediocriier bonis moribus excullo. Ego aulem dixcrim, quemadmodum judicia Deimagna elinexplicabilia sunl,el videntur rudibus menlibus erroris causam dare, ita Dei Scripturas magnasquidem etarcanis abslrusisqueacdiificilliniae consideraiionis senieutiis refertas esse; sed ct difflcillimam babcre explicalioncm, et videri rudes ac incallos baerelicorum animos in erroreni impulisse, qui inconsiderale el praecipili lemeriiate Deura reprehendunl ex iis quas non intelligunt, Scripiuris, indeque ad alium Deum fingendum prolabuntur. haque lulum est explanatoris Verbi inlerprelalionem exspectare, ct c ejus quae in mysierio abscondila est, sapienlise quam nemo principum bujus
c l e a r n ( l u r M s o

Sreculi n o v i i , secundum revelaiionem mysterii

S 1

tem-

poribus nelcrnis absconditi , > deciaraii apostolis el corum similibus per Scripturas propheticas, c l Scrvatoris noslri Yerbi, quod c cral in *rincipio apud Deum > in ipsos exorlum. V E R S . 3 . Miterere mei, Deus, etc. Naiura? nuscrclur, " J o a n . , 1. (12) Exstat hoc frdgmemum Pliilocalia* capitc primo.

" MalOi, , 16. 1 Cor. ,7, 8; Rom. , 2. (9) , elc. lidem mss. (10) , elc. lidem niss. \\\) , etc. Calena Corderii.

1*35

OR ; E N E

qul n a l u r a m f o r m a T i t multis morbis obnoxiam et , (13) oopeW;taibeclllem: peccati enim inventor meniem penurbal, , *adjutricem habens legero in membris carnis fero- ^ cieniem : ad Deum ergo accedendum e s i ; ab ipso ' - nim omnis foriiludo. Forsitan vcro cum praevide- . \ , iruaprei, fore ut Gbrislus aliquando in lerris illucescerel, \ ( ooisei omne mundi peccalmn auferret, misericordiam , f magnam merito bauc adeo insiguein et illusirera graliam appellal. Siquidem scriplum est, quodiom- . , , ; > nis iniquhas oppilabit o s suum Nam juxla Aposlolum c Deus qui jusliiical, quis estqui condeinnel? > , . . . T o G ) Y E K S . 4 . Ampliut lava me,eic. Deleturiniqnitasejus qui non amplius inique agit; qui vero ampliuslavahir, - rzua . is a peccalo suo mundaiur. Unius igiiur operalio . ? nis esl inlelligenlia diverea : siquidem illa sine lege, , 6 . > baec vero legis violalionem signiftcai; rogal aolem ut banc elual, is qu! a prava afleclione mundare poiest. Rursus auiem observa Cbrisli mysleriuin : . " virlus enim bapiismaiis, quae legalera superai ex , piationem, hujus quoque auiuiae mundationem . efDcit. 725 V ERS. 6. Tibi toli peccavi, etc. Islud, c ut > boc , . . . (15) l o c o uon esireddilio causae: non enim ideo peccave , c > runt,uljuslificareiurDeusiii sermonibussuis. Merito , . ' aulem Deus juslificabatur, q u o d ipsi beneiiciis affccti . ", exsisterent iiigrati. Quoniaincum Deusde poenilenlia , perJdiseeruisset, dicendo sc n o n velle mortem peccaloris, sed til magis converlatur et v i v a i , prudenler , , \ , pradiciorum verborum lnenlionem fecit, idem efll Ozi i?d ciens ac si dicat : Quoniam si ipihi poenilenti c o n , \ , donaveris, el convenentis iniserius fueris, justificaberis in sermontbus luis, ut qui verax demousireris , \ *in promissis tuis; et in teinpore relribulionis aie , * ex pcenhenlia niisericordkiiii consecutum in me, dium adducens, juste judicabis eos qui nou egcriot . poenilentiam.
t ( m %

. * (16) , tjusdem. Cum agendo peccamus, tum hominibus, \ * m Deo peccamus; cum vero menle delinquimus , . " Deo soli peo.camus. Yel proeo id posiluiu e*i: Tibi , \ soli cogniium esl peccalum. . . . ^1 Y E R S . 44. Redde mihi Imilxam, etc. Gui aliquid ' , (17), * debelur, illi reddilur: redditur ergo natura ralionali \ laeittia salutaris D e i ; et quUpiriiu principali confirmalus est, minime serviei peccato. Quemadmodum ] . " , . uisi Dominue aediiicaverit doimim, in vanuin la , 6 boraverunl qui aedificant eam ; ila uisi Dowi , nus creaveril in aliquo c o r novum, non sufficit ad . boc liberlas et virtus buniana. Primum aulem cor , mundum creatur, deinde in ipso epiriius rectus in , novaiur in iriscerilHis, aique hasc Spiriiu sancio . minime ablalo. Deiode posl duos spirilus, spiritu principali quisa Deo confirmalur, u l flrmua et in, \ . concuseus permaoeat.

, e

* Psal. vi, 42.

* Rom. v m , 55.

* Psal. cxxvi, (16) " , etc. Scbedae Grabii, codex Goislinianus, el Caiena Barbari. (17) Q , etc. Gatena Corderii.
r

(15) , etc. Calena Corderii e i Caiena Barbari. (14) , elc. Catena Corderii. (15) , etc. Eadem

PSAL. LI. 145 P S A L M U S L I . '. V ERS. 3. Quid g(oriari$ in malitia, qui potens e$ , . . . (18), , - in iniquitaie ? etc. c Qui glorialur, inquit Aposlol u s , in Domino glorielur. . > SELECTA IN PSALMOS.
37

1457

. (19) , . , $; , < ; > ' , . \ . (20) , \ . \ . . (21) , . > \ , , , , \ , ^ ' , \ , \ . , , . , , , , * .

m

Ejutdem. Non dixilnoroen aliquod medluin,quod praviiaiem declaret. Nou enim d i x i l , $ sed,Tt ; nunquam vero bonam partein dicitur, sed si quis peccal, . Potesi etiam hoc contra Saui dicium esse. Ejusdem. Si polens est in iniquitale, est eliam impotens in iniquiiate. Qui potens est in iniquiiale, impotens est in jusiitia; qui autem impotens esl in iniquitate, polens est in jusiilia. Ejutdem. In malam partein ponilur , 7 2 6 indifferenter auiein diciiur . Qui nullas aul fere nullas et exiguas ad malitiam vires babet ob bonorum moruni pneslantiam, tanquam in maltlia imbecillior, ei peccai, abseondit se, ei slimulis consctenliae agiiaius, resipiscet. Qvi auiem poiens est i maliiia, in ipsa obcsecatur et glorialur, ac quaai de praeclaro facinore sese extollit. Qni vere tota die discit verbum Dei, i s , si peccat, eiiam cogilal loia die. Hoc ioco diei nomine vel manifeslaiio aigniflcalur, vcl oinue lempus, per quod peccal. OXr\v V ERS. 4. Tota die injuttiliam cogilavil Imgua lua : ' , . sicul novacula acula fecisti dolum, etc. ftationabili* . . (22), , \ et pracipua memis pars, et cor, lingua Doeg , . injustiliam cogilavit. Quod auiem dicilur, cogitavit, , , , \ - boc est, quoniam c in ore stuliorum cor eorum , > C e s t * , > propierea liogua Doeg iniquas cogilationes , * elocuta est. Non enim ipsa cogitabal, sed cogitaiionibus exprlmendis inserviebal. . , . . . YERS. 5. Dilexisti malUiam super benignitalem, \ (23) elc. Sunl quiquodainmodoconlraria diligunl; quod , - neque otnnino viriuti adhaereani, neque penilus maiilise seaddicere velint: quorum quidem deleriores, maliiiam tuagis quam virtulem amanl; alii vero . econirario. , . YERS. 6. Dilexiui oqinia verba praseipilalioni$, etc. . . (24), Verbaprocipiiaiionis dilexit Doeg, quando Davidem , . Iraduxit. * Y ERS. 7. Propterea Deut de$lruat te in finem, eveliat le, et emigret le de tabernaculo, et radicem , tuam de Urra viventium, eic. Qui irapreba aedificia , . . . (25) ^ deslruil Deus, destruil Doeg, vel cum murum aediG- , cii ejus omnem eiex iniegro m>n sinil dificari raale; \ vel quoitiam improbi ullimia?diflcanlur,improbissi ^ ^ mus auiem esl Doeg, baud secus ac ullimus inimi , - . cus desirueiur mors, in fine desiruetur. 8i vero , \ radix Idumaei Doeg evellilur de lerra viveniium, i U . - plauiau erat. , ? . l C o r . , 51. " E c c l i . x x i , 29. (22) , elc. Idem. (18) *0 , etc. Codex primus Coislinianus. (25) ol , elc. Catena Corderii. (19) , etc. Calena Corderii. (24) ' , eic. Eadem Gaieoa (20) , etc. Codex Coislinianus (25) , eic. Codex Coislinianus a^ primiis. cundus. (21) , etc. Ck)isliuiaus eecundus.
M

1*59

ORIGENE

Y E R S . 9. Ecce homo qui non posuit Deum adjuio , rem iuum, sed iperavil in multiiudine dioiliarum , zh. marum, etc. Forledives factusestex mulis spuriis , . . . (26) animalibus, quibus ipsum prxfeceral Saul. , , ' . VERS. 10. Ego atitem sicut oliva fructifera in rcf domo Dei, etc. Fructus spiriius esl gaudium, pax, , . . . (27) - cbarilas, paiienlia , > elc. Uunc igilur frucunn , , , , . . . Tw & # cum in se baberet sanclus, dicebat * t Ego auiem \ . > xroeicul oliva fruciifera. 01iva3 aulem fruciiferae comparai seipsum, quoniam dorainante in ipso , izxsazr , i ^ x eleemosyna, reliquae sequebanlur vinmes. Sic Job , # 5forlem dicimus, el Joseph 7 2 7 conlinenlem, et re, \ Jiquosa dominaule virlule uominamus. . YERS. 11. Exspeciabo nomen luum, quoniam^ , kmnlot bonum ett in conspeclu sanclorum tuorum, elc. , . . . " (28);, Quemadmodum quod nalura bonum esl, quale esl, , \ lale sano guslui videlur, sic el noiuen Dei sanciis. , \ .
w

PSALMUS L l l . N B ' . 1. Dixii insipiens in corde $uo, etc. Cogitat , . . . quidem insipiens, non esse Deum, idque idcirco in (29) , , ^ b corde d i x i i ; non proGieiur auiem ore, propier bominum timorem. Vel populus insipiens, qui . " , * Chrislum negai esse Deum, juxta priorem de insi- , &# piente illo exposiiionem, nou ore, scd corde ferlur \ , , dicere, non esse Deum. , . V ERS . 2. Non est qui faciat bonum, elc. Etiam Q , . . . \ Salvalor diceniem : Quid faciendo viiam aelernam (50) , possidebo? erudiens a i i : c Quid me dicis bo; ; num " ? Sciebat enim non esse qui facial bonum. , . ^ Fonasse vero quia lex umbram habet fuluroruiu , * boQorum , non esl iti bac vila qui faciat bonum, , ' 4^ 6ed lamum umbram boni. Et quia nou est qtri \ \ , ium facial bonuii), iucrepalur is qui d i x i t : Quid uie ; dicis bouum ? > 01 aprcv, YERS. 5,6. Qui devoranl plebem meam vt cibum , . . . ; kte panis, Deum non invocaverunt, elc. Si quis devoral (51) , ^ aliquem ex iisqui Dei suni, is licet dical Deum a ae invocari, ipsum non invocare arguiiur. < Oinnis , 1 * , c tb foojtf cuii qui invocaveril nomen Domitii, salvus erii , . ^^^ YERS. 6. Quoniam Deut dissipavit ossa eorum qui D hominibui placenl, elc. Non si quis bominibws . . . (52) , * \ v*r placet, bumanae gratiae capialor est. Imo si quis sibi
VERS.
4 1

Galat. v, 22. Luc. xviu, 18. llebr. ', 1 (26) , eie. Idem. (27) , elc. Scbedae Grabii. (28) " , elc. Godex Coislinianus secundus. (29) , elc. Caiena CorderiL (50) , etc. Eadem. (5[) , etc. Godex Cuisliuianus secuodus. (52) , etc. Idem codex. Purrobtinclocum si non ad vcrbum, certead sensum Iranslulit llilarius, Traclat.in psalmuniLU, pag.90. Ex Deo magis quam in coiuumcliam Dei, honiinibus esl placcndum, ut per diviua instilula el probiialcin tidelis vilae iunoceniisque placeatur. Caiiejuin placere lantuin bominibus vellc, Dco csl dis-

4 0

4 1

Rora. , 15. plicere. Non avocat autem ab bominiun frjw Deus juslonim mentes el fidclium raiioniw sanciiiaiem. audiamus eum per Paulum loqoc^ lem : Sine offentione estote Judmt et "' Eccletice Dei, ticuii el ego omnia omnibtu P ^ j non quoerent quod mihi utile til, sed quod *~J* est, ut satveniur. Hoc esi non honiinibus placere, cuin per id quod Deo placetur, ei I bus sit placendum. Ex causa etiim placenti' ,acen causa eliam kominibiis probabilis fit terum studium, quod ut liouiliiibtis U " i ^ lur impenditur, ad id quod Deo placcnduoi rcferiur : quia tantum eurum causa qui lur adbibeiur, etc.
Gr<ec

P ,Jl
u n l a os

1161

S E l E C T A IN PSALMOS. P S A L . LHI.
0

1402

* , , sta\ . ' \ \ , , , , . > ' , \ \ , * , , . , , \ , , . (35)

proponil hominibus inierdum placere, jure illud

faciet, nec bumanae gralise caplaior eril. Quamobrem Paulus d i c i t : c Sine ofTensjone estoie ei Judaeis ei Ecclesiae Dei : sicut ei ego per omnia omnibus placeo, non quaerens quod mihi ulile esl, sed quod mullis, ut salvi flanl " . Sed si quis uibil aliud sibi proponit, quain hoiniiiibus placere, vei magis bominibus quam Deo, vel acqtte bominibus nc Deo ptacere, cum soli Deo placcre, nec nisi propter ipsum humanam graliam capiaredebeat, iste humanae graiiae captator 7 2 8 ' * Q auiem consideraverit inierdum fieri non posse ui haec vel illa faciens aut dicens, Deo simul et hominibus placeat, necesseest ut hominibus placere negligat, el eligal Deo placere. Y ERS. 7. Quis dabit ex Sion $alutare hrael 7 etc. ; . . . c " ^, < y n i e l ex Sion Salvalor ct avertet impielatesab , \ Jacob > Quin et in capliviialem abaclis decem iribubus dabit salutem et reditum. Sed quis dabit \ . " videre Gbrislum spiritalis Israel Salvatorem ? ;
e r 1 U I e

' . , , . . . (34) , . > - , , > \ \ ' . , \ . ' \ \ , , Q , .

PSALMUS LUI. V ERS. 3. Deut, in nomine tuo salvum me fac, elc. Precatur usque ad illa verba : Ante conspecium SUIHU. > Deiitde adveniens sibi auxilium senlien*, quodammodo ostendit Ulud his verbis : c Ecee Deus adjuvat me, > el gequentibus duobus versiculis. Posiea quaedam precaiur sibi obiingere, pro Misque promillil voUmiariuin sacrificium. Tandem pro illis qua? in oralione el obsecraiione diota sunl, muluaw graiiarum aclionero rependit, et ad illud : In verilaie tua disperde illos, respicit dicens : c S u per inimicos meos despexit oculus meus. > , . . . V ERS. 6. Ecce enim Deus adjuvat me, etc. Exau (53) \ diium se esse sentil, el ba?c dicit in medio eorum " qm Deo adliserenl : Si adeo fortes c quaesierunt ani , \ , mam meam, nec proposueruni Deum ante conspe . > clum suum , in verilaie lua disperde illos. Adju torem auiem liabere se confiielur forlasse Paireni, , , et Doniiiium suscepiorem animaB s a a , ut dicat . " Filium, qui mala averlel ininiicis meis. Quac enim , inala inferre mibi volueruni, bxc ad illos averiel, , . ) Deo ita judicanle. Huic consonat illud : Facite , c , illam, quemadmodum fccistis divjlem. E l baee, . , , ^ inquil, cum aceiderinl, spontanea mentead gratia ' , -D ruiu aciionem veniens , volunlarie sacriflcabo tibi. . V ERS. 8. Confitebor nomini tuo, Domine, etc. , , . Graiiarum aeliones refert, ad illud, ln nomine . . (36), < luo salvum me fac, > rependens islud : c Gonfliebor , , nomini luo; ei ad i l l u d , < Alieni insurrexerunt . \ , adversum me, > isUid : Ex omni Iribulaiione ' , > , c ^ , \ criptiisii me, cl super inimicos meos despeiit ocu . )us meus. > Bonuui est ea quae haclenus nobia , insclis non videbaniur inimica, jam tandem per , , specia esse quaienus inimica sunt. Cujus autem allc. I Cor. , 32, 35. " Rom. , 26. (3?>) ', elc. Idew* (35) " , , cic. Codcx Coislinianns. (36) , elc. Idem. (34) , elc. Codex Coisliniaiius sccundus.

14G3

ORIGENE

14W

rius oculi illud opus est, quam perspicacis et idonei \ &; - ad videndum quod amicum est7 Qui vero non per , \ , spicax esi oculus, decepius, e l perperam aspiciens, , \ . ioiroicura ut amicum videbii, ei amicum ut inimicum. '. 7 2 9 PSALMUS L 1 V . , , , . . . V E R S . 2. Exaudi, Deus, oralionem meam, elc. \ (37) , Nemoeorum qui peccant, praseriim peccati lem , pore, velitsibi virum religiosum atiendere, quanio , . , minus Deum. Si inlellexeris istud : t Auribus perc , cipiie, omnes qui babitalis orbem " , deserla verbi , maliliae loca deserens, venisli in orbem habitalum, , \ , \ et veniens babitasii in eo. Atque audiens oracula Dei, d i c : Auribus percipe, Deus , oraiionem . \ meam; el auribus percipiei, nec insuper le depre- * , , , \ cantem despiciet. Aude, lanquani miuiine despeclui , . habendus, dicere : # E l ne despexeris deprecaiio- t \ nem meam. > Quinimo si Deo alienderis, ipsi . > " \ confidens, dicislud : c Intende m i b i ; atque insu- , , t per si ipsum audieris , exaudiel te. Si vcro etiam, , . , ut Aposiolus per commiserationem lugens, fleveris , eum flentibus ei gemueris in boc tabernaculo , \ aggravaius, diciio illud : c Contrislalus sum, > elc. , , > \ . , . . . YERS. 5. Contristalut sum in exercitatione mea, etc. Vel exerciiationem hoc loco oraiionem signifi- (38) , \ t cal; ut eliam in Anna : c Ex tnuhiiudine exerciialionis meae extabui > Et quaecunque prater . \ rectam raiionem vel facimus vel dicimus, exerci- , \, \ l a l i o e s l ; sicut eiiam illa q u lemere effutimus. ^ . \ , \ c Seipsum ergo condemnat, quod conturbatus fuerit alque animi iranquilliialem amiseril a voce i n i - mici et a iribulalione peccatoris.i Confilelur igiiur , , . Prepbeta, ut doceat nos conGteri, personam nosiram assumens. & V ERS. 4. Et conlurbatui sum voce inimici et tribulatione peccalorii : quoniam declinaverunt in * , , . . . me iniquilatem, et in ira moletti ernnt mihi, elc. (39) Clirislo liberanle homines ab adversariis potesiaii, bus, vox peccaloris diaboli exciianlis subdiias sibi ' virlules conira Salvatorem, in causa fuit cur illae adversus eum iniquitalem declinarent et in ira mo- * , \ , *lesiae ipsi essent, ila ul cor Jesu turbarelur in ipso, vt formido morlis caderel snper illum, limore et 0 , \ , \ iremore venienlibus super illum, ei caligine ipsum * , \ . cperienie. , . . . VERS. 5 Cor meum conturbatum e$t in me, etc. (40) , t * , Habet quid simile illud, c Cor n.eum conlurbatum , c . eal in me, > i s i i : c Ad meipsum anirua raea contur \ bata eet . > Cseieruni eiiain mortem exspectanti a , , pravo quodaro spirilu limor injicitur; qui cum , , vellei operari in illo qui buuc psalmum diclabal, \ . i r m i i in eum,eed nonomnino eflecil quod volebat. \ \ Simililer quoque dices de limore ac tremore super
w 1

Psal.

XLVIII.

2.

4 f

Rom. x n , 15.

* 1 Reg. , 16.

4 8

Psal. x u , 7.

(37) , etc. Calena Corderii. (38) , elc. Eadem. (39) , etc. (]odex Coisli-

nianus secundus. (40) " , elc. Caiena Gorderii et h dex Goisiinianus.

1465

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . M V .
n , l i i l

1466

, \ , - ip*wni venionie : qnaJ quia ipsum repererunl vigi. c , lanlem, 730 effecerunt. Coniexeruni rero , \ - me lenebra, > dixil, quia corpus animo lenebras ' . ofTuiidil, quando peccalor e l inimicus declinanl in me iniquam actionem. Peccaluin eniin peccaluin , \ . > \ proticii; justns vero justo adboerene juslior evadit. , c E l in ira molesli eranl milii. Ilic etiam pccca, . > lorum mos esl, qui inimicilias non siinpliciier . exercenl, sed in lenebris. vcro idem est - quod iniiuiam irani baberc. Quilibei probus novit ( ) \ , aliud esse, peccare cogilalionibus (quod ei tolera ( \ \ ). bile est) el aliud, rebus ac verbis ( quod el pericu \ - losum el grave est). Quapropter si quando in , , cogiiaiioiiibiis conlingal moium vcl noxam cxsislere, , , bac iu seipso cuslodil, neque verbuni profert, juxla , . peccalum quod in occulio G l , neque compleie per \ ' \ - flcil, sciens cogiiaiionem esse curabilem. Quod . * c . vero opere ac verbis fil, cnratu difficile el quan , * doque iucurabile exsislil. Idcirco a i i : Cor meurn \ - conlurbatum est in me. > Non eniin turbalionein , . enuntiavi, vel feci quidquatn adversus etim : quinimo , \ cum limor ingruerei morlis peccamm subsequenlig, . , in memelipso illuni continui. Conlingil enim ex c \ ' , signis exieruis timorein apparere, el oslensum aliis , , oflendiculuai fleri. Illud vero : Timor et ircmor \ \ . veneruni supcr me, el conlexeriini me leuebrae, t * , bumanae naiurac est, paliendi ei irascendi et cou , cupisccndi viin habenlis. Etiamsi quis in virluio . ' \ profeceril, polenlia patiendi imnime delela, coulin, \ - Q gitut in dicta compassione versclur. Cerlc persona , ^ - quoqne proposila, cuin a vocibus inimicis et Iribu , , \ - laiione peccaioris concuterelur, insiiam paiiendi - vim babebal excitaiam, adeo ut limore corriperetur et iremori subjaceret prae tenebris anxieiaiis : . nam lenebricosam verliginem lenebras appellavii. ' VKRS. 7. Et dixi : Quis dabit mihi pennas $icut , . . (41) columbm, eic. Pennae columbae sanciae est reruin ) \ , ' corporearum el incorporearum conleir.plalio, per quain elata mens in cognitione sancue Trinilalis . reqniescil. V ERS. 8. Ecce elongavi fugien$, el mansi in , , . . . (42) tudine, etc. Vox significal persequi ei in \ fugam vertere eos qui expelluntur. Dicit igitur psalmi auclor : Ecce elongavi, boc esi longe . \ , , \ \ 0 expuli inimicum ct peccalorem , ul illis expulsis , manerem in soliludine, boc est in staiu pacifico , - requiescerem. Si autem vox boc loco > signiflcat fugere, juslus eos qui e circumcisione , - eunl, fugieiis, seseque ab eis ob eorum jaclanliam \ longe subinovens, dicit : Mansi in Ecclesia ubi non est lex nec propbelaa. Convenit eliani Glirislo . \ * secundum dispensaiionem. . 731 ^ERS. 9. Ex$peclabam eum qui talvum me fecii pusiUanimilaie spirilus ettempestale, elc. Tera , . . . \ (45) [eslas est teniaiio magna ei vebeiiiens conlra ani \ , ' mamspirans, iia ut naufragiuin faciat illa quaesibi . non atiendii. $

(41) , elc. Schedse Cralni. (42) , elc. Codex C o i i -

linianus sectmdas. (45) , elc. Ideai.

1467

ORIGENE

i4tt

VERS. 10. Priucipita, Domine, el divide linguas , , . , b eorum, quoniam vidi imquitalem et conlradiclionem in civitate, eic. lis qui ex malilia el falsis dogmali- , . . . (44) bus civitalem aedificant, supervenit ignorantia e( ; linguarum confusio quae ipsos a malo opere cohi , \ * bet, quemadinodum conligil eliaai iilis qui in . Ghalane turrim conslruxeruni. fu mare deinergi , dicilur id quod ab oculis evanescil, quia omne \ \ quod in profundo est, ab oculis evanescii. Profun . dum igiiur peccaluin esi, et rei qua3 subsislil inter itus, maliliae dissoluiio. Proplerea dicil in profun . dum a Deo dcmergi maluin, cum dividunlur linguae corum in raalum conspirantium. . (45), . > Ttvm Ejutdem.t Prxcipila,Dominc. iQuoruui eorum > , \ ; sonisi inimici el peccaioris? vel lanquam abyssus sapientia, in qua sunl profunda Dei, praecipital & , , \ > inundans linguas et voces sermonis inimici veri, \ , \ tatis, el eorum qui illuin prxdicant ; el dissolvit , ipsas, arguens dissonamiam eldissensionem eorum. . Porro causa, eur liaec dicanlur, subjungiwr. Est . \ onim etiam conlradiciio inler eos qni conlra veri , latem contendunl, quae ad niliil uiilis esl, nisi ad \ . subversionem audienlium. Caetcrum Gbrislus ea , quae sequuntur dicere possil de civiiate Jerosolyma, , \ \ videns in ea iniquilalem, el adversus se conlradi \ , \ elionem diversa de ipso disserenlium. E l non de . > 5 fecit de plateis cjus. > lloc jure uierilo ad personam . prodiloris rcferri p.ossit. YERS. 4 6 . Veniai mors super illos el descendant , t/t infernum vtvenles, quoniam nequilia in taberna- Q * kv xapctxiati , . . . (W) culiseorum in medio eorum, etc. Venial mors su ' , per illos, roors aniraam separans a matiiia. . . (47) Ejusdem. Illi in infernuni descendunl viventes, qui diviuis inslitulionibus non suni iniiiaii. Qui enim verba vilae non gusiavii, moriuus est : neque enim fieri polesl ul quis communem banc viiam vivens, . \ in infernum descendal. Quoniam ergo Judas et \ populus Judaeorum in lege c l propbeiis insliluli , ' sonl, vcniente supcr illos niorte quac peccalum se , $ . " quilur, vivcnles in infermim descendunt. Simili \ , c " sensu eiiam sequens dicilur versiculus, c Qiioniain . nequilia in tabernaculis eorum in medio eoriun. \ , Elsi enim vivificarum Scriplurarum expertes non fuerunt, non fixa iri illis, sed Iransiloria laberna- D , . . , cula babuerunl. Islud : t Nequilia in medio eorum, > , . . , t idem esl ac si dicalur, 732 animi principatu. , . c > In medio enim cujusvis animalis esse dicilur. Vel . \ , eliam illud : c I infernum vivenles, bunc sensum babet: subito morianlur. c Tabernacula auiem \ \ vocat uniuscujusque vitam propier brevitaiem. , . Quamobrem ail vilam eorum omni repleiam esse nequitia , dum non allenduui quam brevi teinporrs spalio concludaluF. V E R S . 4 9 . Vespere, et mane, et meridie narrabo \ et annunliabo, el exaudiel vocem meam, etc. Iitler , ,
t 9 i n

(44) , elc. Idem. (45) , . , Corerii.

etc. Gatena

(46) ' , elc. Sched Grabii. (47) ' , etc. Godex Goislinianos sccuudus.

S E L E C T A IN PSALMOS. -

PSAL. L V .

1470

, . . . (48) \ \ vcspere et mane est meridies. Mane lnctatiis esl \ . \ Jacob cum angelo; meridie vidil Abraharo ange ios ; Lot vespere. . Ejmdem. c Vespere, sub horam undecimam, circa . (49), finem mundi, quando passus est Salvalor. c Mane, , \ , . , > , c , > - quando restirrexil. c Meridie, > quando persuasi, for . " lius crediderum. Vel incboai narrationero vesperi, , * \ et viget ipso mane; atque adulia jam die in meridie . illam perficit. , VERS. 20. Exaudiet Deu$, ei humiliabU eoi qui * ett anle sivcula. Non enim est illit commutalio, et , , non timuerunt Deum, eic. Si omnia per ipsura facla . . . ' (50) , sunl, pulcbre dicilur esse anie saecula. Hinc eiiam . \ , cognoscimus srecula, cum uon essenl, esse coepisse. . VERS. 25. Jacta tuper Dominum curam tuam, ei , ip$e te enutriet, etc. Quemadmodum.eiiulrivii Jacob , . . . (51) * - qui d i x i l : c Deus qui cnulrivil me a juvenlule mea . > .
%t

'. , , , .. . (52) * c . > . , , c .

PSALMUS L V . VERS. 2. 31mrere mei, Deus, quoniam concuicavil me homo: toia die impugnans iribulavit me, eic. Ghrisius ad Palrein d i c i t : c Miserere mei. Me enim, qui Deus sum, homo conculcavit. Alque tainc, opinor, sumpluiu esl illud : c Qui Filium Dei conculcavil .

. (55) Ejusdem. Terreni dxmones conculcanl nos ; in , - Q ferni aulem, si ascenderini, operiunt nos. Qua # " propler diclum esi : c Termiiium poauisli quem , . > non iranggredieuiur, neque converienlur operire terram . > , . . . VERS. 5. Non limebo quid (aciat mihi caro, elc. (54) Qui servi formain accepiiei in simililudincm factus , esl carnis peccaii, qui peccaluni non novil, pro , , nobis peccalum seipsum fecit, carnem aesumens, , \ \ solusque eorum qui iu carue vivuul peccali expers, , ^ c coufideuler d i x e r i l : c Quid faciet mibi caro ? ; > YERS.7. 733 Inhabilabunl el abtcondent: iptical , caneum meum observabunt, elc. Ter ea quae agimus, , . . . ' discere sludenies. Cordis enini nolitiam non babeul (55) . d&mones. . Ejusdem. Ad inslar serpenlis cui dictum e s i : . (56) , D c E l lu observabis ejus calcaueum " , improbi \ , calcaneuin Ghristi vel jusli observabunt. . VERS. 15. Ul placeam coram Deo in lumine r i ventium, clc. Luuien vivenlium esi cognilio ange, . . . (57) \ . lorum. Gen. XLvni, 15. Hebr. x, 28. " Psal. cm,9. " Gen. , 15. (48) rov , elc. Scbeda? Grabii. 55) 01 , etc. Schedae GrabiL (49) . Gatena Gorderii et codex Coisli(54) , elc. Codex Goislinianas sccundus. nianus eecundus. (50) * , elc. Scbedae Grabii. (55) aC , etc. Schedae Grabii. (51 ' , etc. Godex Coislinianus se(56) , etc. Godex Goisliuianus secundue. cundiis. (57) , eic. Scbedas Grabii. (52) , el*. Godex Coislinianus secundus.
M

1471

EX

ORIGENE

1472

N C p PSALMU6 L V I . , El in umbra alarum luarum sperabo, Kal , . . . (58) donec iranseat imquitas, etc. Haec dicit ad Spirilum . sanctum. Visus est cnim in columbae specie. . " (59) , Ejuidem. Donec qnidem transeat iuiquilas, sperat juslus in umbra alarum D e i : quando vero per- , \ , Iransicril ei in nihiltim evanuerit, non amplitis in , ' . \ umbra, sed in ipso sperabil. Gslerum possenl baec etiain boc modo dislingui: Sperabo quidem in um- , ; bra alarum tuarum ; donec vero iraiiseal iniquilas, . clamabo ad Demn aliissiimim. , ocai , . "VERS. 4. Mi$ii de ccelo, et liberavit me, etc. De ccelo misit vel Salvaiorem, vel angelum salvanieni. . . (60) , . SXeoe ) IBID. Misit Deu$ mitencordiam $uam et veritatem tuam, elc. Forle qui d i x i l : Ego sum verilas , > | j , . . . ( 6 1 ) est etiam ipsa misericordia, u l non aliud quaera- . \ \ , . mus quain ipsam misericordiam. , . . . VERS. 5. Dormivi coniurbatus, etc. Qui dixit: c Anima mea turbala est " , paulo posl dormivit. (62) , > ' . IIID. Filii hominum, dentet eorum arma el laquiw, , et lingm eorum gladiut acuiui, eic. Dsemomim , , . . dentes sunt ir.alae cogilaliones, per quas degluliunt . (63) animam nosiram. * \, ' . Ejutdem. Calumnialorum lingua glad.us acutus . (64) est, necnon eorum qui falsara scientiain doceut. , \ . V ERS. 6. Exaltare super calos, Deu$, cic. S i , , . . . exaltauis fuero, inquii Salvalor, oranes iraliam (65), , ad meipsuin . # C . V ERS. 9. Ex$urge, gloria mea, exturge, ptalte- ', , \, rium et ciihara, elc. Gloriain appellat gratiatn , . . . (66) menlis. lpsa mens psalieriuin est ; quod aulein . , inenii circumposilum cst, nenipe anima, ciihara , \ , . esi. , , 7 3 4 V ERS. I 0 . Cunfitebor tibi in populit, Do- , . . . (66') mine, et psalmum dicam tibi in gentibus, elc. Polesi iilud exborialoriuin esse ad confilenda peccala \ in Ecclesia. . V E I S . 11. Quoniam magniftcata etl usque ad cce- " ) los miiericordia tua, el usque ad nubet veritat tua , , . ctc. Quoniam misericors usque ad reguuro coelo- . (67) rum ascendil, magniflcau est misericordia Dei , usque ad coelos. ^ . V ERS. 12. Exaltare $uper cadoi, Deus, et tuper , , omnem terram gloria tua, elc. Bis in boc psalino , . . . \ dicuraur lii duo versiculi. (68) .
VERS.

2.

> f

PSALMUS LYII. T ERS. 2. Si vere utique juuiiiam loquimini, elc.

'. ,

. .

Joan. , 14.

" Joan. xn, 27.

Joan. , 52. (64) , elc. Eaeilem schate (b5) , eic. E&dem. (66) , eic. Codex Coislinianus primni. (06*) , eic. Godex Coisltnianus se* ciiudiis. (67) , eic. Idem. (b8) , evc. Idtm.

(58) , elc. Schedae Grabii. (59) ' , eic. Gaiena Gorderii. (60) , elc. Eadem Gaiena. (61) , elc. Codex Goislinianus secnndus. (62) , eic. Idem. (63; " , eic. Scbedai Grabii.

1473

S E L E C T A PSALMOS. P S A L . LVII.

4474

(69) , Videaiuus quid s i l vere juslitiam proloqui, et ijuol . \ * niodis possil hoc fieri. Atque una quidem raiiooe , \ licet proferre jusliliam, quando quis saua de ju , \ siiiia habens dogmata, de iisdeia disserii. Altero vero inodo jusliliam quis loquilur, qni ex insila in animo ipsius jusliiia cuncla dicit. Si quis aulcm ) ulrumque conjunxeril, reperiet euin qui vere j u . , sliliain loquatur. Qui enim a foris npparenl bomi . nibus justi, intus aniem pleni sunl bypocrisi el ini ^ , \ ; el&i loquanlur jusliliam, non lameit \ , quilalc , . vere illam loquuniur. Exisiimo auiem nemiiiem , posse loqui jtisiiliam, qui sit pariiceps Chrisli. c qui facius esl nobis sapientia a Deo, el jusliiia, , , \ , . el sanciiQcaiio, el redemptio *. > Porro vere loqut - jusliliam sequilur ex recto judicio, iia ul nihil &it , \ obliquum in judiciia et cogilalionibus ejus qui vere jusliliam loquilur. V ERS. 3. Elenim in corde iniquilalcs, etc. Ul , . . . " (70) sernto sigriiUcet foniem quidem ac prinoipium , - omnis peccaii esse inentem improbi, qii iniquila~ libus redundat, sicut quidam fluxusde lerra ; acluni , , , - vera, cujus syinbolum sunt nianus, esse exercita lionem qua? a menle promanal ; primum quidem per cor nominavit, secundum vero per mantis. A l , . \ que peccaii quidem principium est a corde, el firiis , \ in operaiionibus : in iis autem qui ad Deum coo \ verlunlur, principiuni duciiur a pravorum acttium * . abstinenlia ; finie vero est puritas cordis. ldcirco quando hic i i qui culpabiles sunt reprebendunlur, , , \ ^ primum delicla cordis, ac deiude iniquilates, quae manibus concinnaiae sunl, nominanlur. Pro c con . \ > \ , - cinnanl > aulem Theodoiion et quintu cdiiio, 735 librant; > Aquila vero c librat > babel.Non , > " c ;quoniodocunque, inquil, coucinnant iniquilatem, . , \, , , eed propier bas pravilates, supervenienle ipsi exercitu, pervenii iuiquilas ei coniradiclio eiiam , \ , \ \ ad muros ejus, cusiodes nimirum ejus sanctos angelos : hi euim illain deserucrunl, quod vidis \ .*. > sent delinqucnlem et conlradiccu'.cm. Quapropler , , > c iniquitas et labor, > qui laudabili voluplaii contrarius est, f in medio ejus, cum injusiitia , c exstiierunl, ut non deticerei deplaieis ejus usura \ , > incolis ejus per ea quae perverse com * - ei dolus miniscunlur dolose agenlibus; laborantibus vero ' ,
8 8 88 1

. \ - D iollerent super se onos maliliiB, qua2 plumba coniparalur. Alqui plateas ejus exislimandum esl ; , \ , esse illas, quae per amorem voluplalis eeipsas dilalant, dum laiam e l spaliosam viam ambulant, id , \ est, viiam voluptariam c l passionibus deditam; \ , \ cum euiin in iis semper maueai labor circa mala, , , atque dolus circa decepliones, binc fil ut impka , \ lur illud, c Non defecil de plaleis ejus usura el , dolus. > Elenim dum hi,qui ad iniquiiaiem proinpli sunl, singidae iniquitales ad unum malitiae coni plexum iibrant, indesinenler desideraia pcriiciunl, ad indelebilem columnam assumpiU operibus i u i . quilaiis eorum.
1 , 1 w

Matih. , 28. * 1 Cor. i , 30. Psal. LIV, 11. (69) , eic. Cuicna torderii. (70)

e T

etc. Eadem.

4475

EX ORJGENR

UT6

vulva , ol , V ERS. 4. AUenati tunt peccatoret & , ^svfij, erraverunt ab utero , tocuii suni falsa , elc. . . . (71) , *Alienantur a vnlva el errant al> uiero qui a pne * . riiia non ad virtutem, sed ad malitiam gradiun, * \ . tur. Y ERS. 5- Furor illis tecundum iimililudinem $er- , , penlix, sicul aspidis %urdas el obluranlis aures suai, , . . . (72) etc. Omnis anima quae salulares non audii eenuo , nes, aspis est qux oblurai aurcs suas. . Ejutdeir.. Propter peccalorum (urorem qui est . (75) sicul furor serpenlis , dicilnr eis : c Serpcntes, , :* genimina viperarum > Non enim id quod esl aecundum simililudincm Dei, sed quod esl secun- , . \ , , \ duin simililudinem serpeniis, rccepcrunl. Ac sanclus quidem oblural aures, ne audial jiKJicium sanguinis, et lanquam surdus non audil mala ; , peccator aulem non audil bona, quemadmodum , . u\ aspis surda quae obturataures suns, ne audial vo , , , cem incantanlium. Obturanl autem el hi aures, , > ; de quibus sermo esl, non sensiles , sed iniclle \ ciuales, ne audianl eos qui sapienies propbelamm . et aposiolorum incanlaiiones adhibenl. Horum , , < euim unuequisque sapiens est remediorum confe . cior, hoc esl, praeparai remedium ralionabile, quod aspidis impelum coercet.
1

, . . . c (74) \ > xc^ >* . , > . \ , *;& , . , \ , \ . " te , i U i , \ ,'. " < . , , , \ . , \, , . Y ERS. 9. Sicut rera qucefluit,auferaUur; wper- * istf* D ' , , . 1 cecidit ignis et non viderunl solem, eic. Quemad" (75) , modum melli supervenil cera, iia ei inaliiia aniiHac ralionabili. . " (76) , ~>Ejutdem. Quem ut soleai non viderunl , expe . rieniur ul iguein. c*M*xp * Y ERS. ii. LaHabitur justus cum viderit vindiclam, . . . (77) ^eic. Peccaioris suppliciuin securiorem et puriorem . justum efficit.
r ir

Y ERS . 7. Dem conierel dentet, elc. c Confregit pro c confringet posuii per lemporis iminulationem. Hoc auiem Deus facii benc de ipsis nierendo, ne homines a se deceplos devorames majori 736 ^upplicio addicanlur. Porro niolas eorum ^ quoque cotifregit, ne niorderenl, neve devorarenl. Noiandum aulem, juxia Scripiuram, niolas a denlibus diilerre : siquidem denles cibum dividunl ac scindunt, molae vero inasticanl ac macerunl. (Jt vero aqua per meaium queindain iransiens iniuime permauet, sed dissipala evanescii, sic eliam i i ailenuabuntur cum nihil slabile ac permanens habeanl. Unde subjungit : c luiendet arcura suuin. > Figurale descripsil illatum a Deo supplicium qui quasi de arcu incessanler sagillas eiuillil el oiones occidil. Tandiu enim, inquil, sagitiarum jaclibus u l i i u r , donec omnes transiigendo iulinuos reddiderit.

Matth. , 55. (7!) , e\c. Scbcda? Grabii et codex Goisliuianus priuuis. (72) , clo. lidem mss. (75-j , etc. Codrx Coislinianiis secundus. ( ,, eic. Idem codex ei Caieua Corderii. (75) " , elc. Schedas Grabii et codex Coisliiti;iuus primus. (76) , elc. lidem mss (77) O , etc. lidem msa.
f

14

S E L E C T A PSALMOS. P S A L . L I X .

4478

. (78), Ejusdem. Jusius videns sapientiam divini judicii quo iniqui supplicio deslinantur , lxtabi , lur. . '. , , . . . AtA (79), " \ \ , , > \ , . " , . . . (80) \, \ . , \, , ' , , . , \ * . " , . . . (81) c , , > , " . . (82) . , , . . . (83) < C , ; * . (84) ' . . , . . . ' (85) . , , . . . (86) \ $ ; PSALMUS L V l l l . YERS. 4. Eript me de inimicis meis, Deus meus, eic. Propler illud, c Sine iniquilale cucurri et direxi , > el propier illud : c Foniludinero meam ad te cuslodiam, > Salvator hnnc psalmum d i c i l ; necnon proplcr illud : c Iniende ad visiiandas omnes gentes. VERS. 4. Quia ecce venati sunt animam meam , clc.Venali sunl animam menm fortes, el irriierunt in me. Non obiier, inquil, conlra me prxliun] coucilarunl, sed i r r u u n l , ne breve quidem lempus iiutulgenies , sed omni modo nos oppugnanies. Forles aulem d i x i t , ut eiiam ex vi^ibus qu% ipsis insunl niajores adversus se insidias ostenderet. VERS. 5. Sine iniquitate cucurri et direxi, etc. Qui dtcil : Bonum cerlamen certavi , cursum consummavi, fidem servavi, > dicei, c Sine iniquU laie cucurri el direxi; vel potius Salvator haec dicei. 737 Ejusdem. Qui sine iniquilate non cucurr i l , non poiesl dirigere viam quae dixil : Ego suin via . VERS. 6. Exsurge in occursum meum et ride, elc. Quis idoneus esl dicere Deo, Exsurge in occursum nieuni ei vide ? Ejusdem. Ascendenti enim per sanam v i lam ad Deum , exsurgit in occtirsum Deus. Et in Evangelio paier occurril reverlenii ad sc liSio. VERS. 8. Et gladiu$ in labiis eorum, etc. Gladius est in labiis heierodoxorum qui blaspbema el itnpia doceni. VERS. 42. Afe occida$ eot, nequando obliviscantur legis luce, etc. Ulos occidit Dominus, quoa sinil multnm peccare. Hinc enim oritur oblivio Dei. Nam c In inlerno quis confllcbilur libi ? Y ERS . 13, 44. Et de exsecratione et mendacio annuntiabuntur consummationes, in ira con$ummationi$, et non erunt, etc. Gonsummalimiis causa sunt exsecralio el mendacitim. Nam si haec noir esscnt, utique non cssei ira nec consuimnaiio.
6 0 e i

, , D , . . . \ [ (87) - ^ , . \ , . . . (88) ^ , ,
9

PASLMUS L I X . VERS. 3. Deu$, repulisti nos, clc. Tanquam ex persona Judaeorum rejeciionem eorum significai dicendo, t Deus, repulisti nos, el deslruxisli nos,

II. Tim. iv, 7.

6 0

Joan. , 44.

" Psal. vr, 6. (84) , elc. Eacdem. (85) , etc. Codex Coislinianussecundus, (86) , etc. Sclieda3 Grabii. (87) , ele. Codex Coislinianus secnndus. (88) , elc. Galena Cordcrii.

(78) , etc. lidem mss. (79) , elc. Codex Coislitiianus secundus. (80) , etc. Gatena Corderii et codex Goislinianiis secundus. (Hl) , elc. Codex Coislinianus. (82) , elc. Scbedx Grabii (83) , etc. Etfdem.

1479

ORIGENE 3^. , , -.. ' , \ . > . " , \ , , , . " , . . . (89) , \ ; \ , xr. c , , . . . (90) , * \ , , \ . ; ) , \ ?* . > ; , A i oocu; . \ \ \ , ? . ^ , . . . (91), , * , , ( ) . * .

vel, juxla Symmachum, rejecisli nos, el exci- ilisti nos : quod illornm excidium manifestal. Deinde subjungit, < Iralus es, el miserlus es nobts; secundum Aquilain vero, c Indignatus iransveriisti nos. Hnnc ipsum aulem serinonem rerum eventus magis comprobat : siquidem post advenlum Salvatoris isla passi sunl. Qnando enim ira super ipsos veuil, in finein repulsi, deslrucii, rejecti alque excisi et circumacii sunt, dispersi in omnes gentes. Y E R S . 4. Sana contritiones ejus, eic. Moia enim et a propria mansione ac slatu decussa prxdicla terra conlriiiones et vulnera accepil; quapropter deinde dicitur : c Ostendisli populo luo dura.
V E R S . 5. Ostendi$ti populo tno dnra, etc. Oslenduniur alicui dura, cum diCQcullaies inciderii; quac quando quis accipil in poenilentiam priorum delictonnn, vinum compunclionis 738 bibil, caueam compunclionis de resipiscenlia sumens. Mullis auiem Scriplura; locis meri noinine ree duras el nioleslas designat, ut in islo : Calix in manu Doinini vini meri > Dora quoque eodem modo nominat, quo in psalmo decimo sexlo vias duras, dicens : c Propler verba labiorum Uiorum ego cuttodivi vias duras *. > Ibi siquidem viue durae appellanlur virlules, eo quod cuni sudore miilto ac labore perficiantur : hic vero vidit populus dura, cluni melesliis exercilaius est. Y I R S . 6. Dedisli metuentibus te $igniftcntionem, etc. Nos quidem, inquit, propler impielaiem quam fecimus, punili suinus; qui auiem timenl le, signum receperunl, illud videlicet in quo stgnali suinus, u l supplicii experles essenl. Hujus vero signi symbolum crat sanguis pecorum quo uucti sunt posies domorum.

PSALMUS L X . 3. finibus terra ad (e clamavi, elc. Qui " , in semelipso senlil quanltim dcficial a perfectione, . . . (92) , , \ dttm considerai quis perfeclus sii, el in oralionibus elevalus, dicit, c Exaudi, Dcus, deprecalionem , \ , , , , . meam, exatidietur. Ouando vero imperfecius non " , senlitea quibus indiget, oraiio ejus silet, clamanle | , , ^illo qui senlit, el semetipsum Deo perflciendum , [. iradil. IBID. Dum anxiareiur cor meum, etc. Aiixialur > , . . . enim vereet quasi dellcit omnis anima Deo anii^ (93) \ * , ca, dum in mortali bac vila commoralur ; anxiaiur , aulem el deiicil eiiain prai cominiseraiione, videns . \ mulliludinem corum qui pcrenul. Lugel etiam pluri , \ mos eorum qui anlea peccaveruui, et non ege\ , , \ , .runt poeuileiiiiam pro pcccato, c l iniquilale, alque , \ impielale, quam fecerant, quemadmodum fecit
YERS.

Psal. LXXIV, 9.

" Psal. x v i , 4. (92) , etc. Caiena Corderii. (93) , eic. Eadem.

(89) , etc. Eadem. (90) , eic. Eadem. '1)1) ,. Codex Coislinianus secundue.

1481

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . L X .

, \ etiam David. ldcirco qmdem fugil loca media ter \ 33, et in extreinitatibns lerrarum clamabat ad Deuin; ob plurimorum vero alque adeo ob Sau , , lis quoque ipsius inleritum animam lorquens, flebat. . / n petra exaltasii me, etc. Pelra intelligenda est , . . . illa qua? siillavit potum spirilalem, CbrisUim in (94) ^ , quam. Qtii in bac petra fuerit, ipsam parlicipando . , (esl enim c sapientia, el juslilia et sancliOcatio i) ( , \ secundum menlem sublimatur, a Deo elevalus. , \ >) , Caelerum bi qui Salvatorein quoque sequi pro . \ posuerint, juxla moniliones ejus dicenlis, c Ve , , niie pnst me , > duce ipso usi, ejusdem exalt , , talionis participes sunl, non alium sperantes , 739 reperire duceni viae qua? ducil ad auciorem tiniversorum. Hoc donum quoque David consecti. , ' * , tus, cum hymno dicit Domino: c Deduxisli me quia , \ factus es spes mea: non solum autem dux , sed * etiam turrie faclus es milii a facie inimici: le enim , \ , forlitudinem habens et fortiiudinis turrim, illa*su9 , \ permansi; taineisi iniraicus esset ante faciem meam . , et oppugnare me vellet. Poiesl referri ad i l l u d , , \ , c , c a facie inimici, etiam isiud, c deduxisii me * ' , tali connexione : Deduxisii me a facie inimici, spes \ mea faclus ; eed e l turris forlitudinis ad deducen , . dom m e , a facie inimici mihi fuisli. Spes sancto \ \ * rum vcra et indeflciens esi Salvalor; de quo Paulus \ \ ait: c E l Ghristi Jesu spei nostrae *; > et propbe * ' - tia : c In ipso genles sperabunt Ipse enim prav . > numialus esl fore gentium exspeclaiio.Porro inba . - bitat aliqais perfec&us in sanclilaie in saecula in illo tabernaculo: quod declarai islud , Quis re , ; quiescet in moule sancto tuo ?> Saeculum enim , illud idem est quod labernaculum , quod fixit Do, \ . \ minus, ei non bomo. Gauerum si eiiam isliusmodi , " , ' tabernaculum tanlam babuerit perfectionem, ut ' Sancta sanctorum s i t , ulique post illud est staius , * \ , raiionabilia transcendens, secundum quem eruni i i i * , ' Palre et Filio, imo potius in Triniiale : quapropter . inbabitare in saecula, non aulem babitare in laber naculo diclum est. Qui in bac domo fuerit, sub uni . bra alarum Dei proiegetur. " (, . . . V ERS. 6. Dedisti hwredilalem timentibus, elc. Cum (95) , , \ enim, inquit, dives sU, magna quoque mnnera prae imo hominibua perfeclis donans filios Dei fleri. , - hserediiatem ipsis tribuisli : elsi enim exspectelur * \ donanda post resurreclionem in sseculo fuiuro; * tamen cum jampridem praparata sii, data esl iis qui illani lempore opporluno adiiuri sunt. Quin e i . \ timeniibus nomen suum dedit Deus bseredilalem. . Si qua3dam sit diflferenlia inler limenles Deura et \ , nomen ejus, credentes ipsi et nomini ejue , cfim \ , \ saepe dictom s i l , illos qui appellaiionem Dei parti , ciparunt inferiores esse iis qui ipsi Deo unili suni; , vide ut eliam limenlibns Deum daia sit baeredilas : * \ nam si inferioribus gralia baec obtigit, tnulto magis * illis qui hos superanl. , . Psal. xiv, 1. 1 Cor. , 50. Matlh. , 19. 1 Tim. , 1. Gen. XLIX, 10. (95) , elc. Eadera. () , etc. Calena Corderii.
% 9 M
T

P ATROL. G R

XII.

1483

ORIGENE

41*4

Ejuidem. Analogam lsraeli haereditatem forie . (96) dedil Dominus limenlibus se; Levilis aulem analo- , . gam dedit diligenlibus se. . Sic ptaliam nomini tuo, etc. Cum illa quae roga , . . . veram a le impeiravero , ita gralias 740 *gens (97) , * c psalmum dicam nomini luo, operibusque el co- , , gilationibus ac verbis bonis eara quae mibi obiigit, \ * nominis tui appellationem celebrabo. Atque insu- . \ ^ per de die in diem quae voveram reddam, gicut Ja- * cob a i i : Si dederit mihi Deus panem ad comeden , \ , dum, e l c , c omnium quaecunque mihi dederis deci ^ * mam decimabo ea l i b i ; > nam anie haec verba di- * > , citur: c E l vovii Jacob dicens, Si fuerit Dominus , -* , mecuin, > usque ad baec verba: c Decimam deci , c . mabo ea libi. > Bene aulem diciltir et illud, de die \ , dieni voia reddere , ei psalmum dicere nomini , Dei in soeculum sxculi; eo quod baec psalmi qtiidem * recitalio nomini ejus qui laudaiur, exlendatur usque - io sseculuni futurum; isla vero voii reddiiio implea , lur, donec adhuc ex diebus lempus compleiur: hoc aulcm lempus uniuscujusque viiae commensuratur. . Quandiu igitur in vila sunius, vota reddamus, ut , \ eiiam in saeculum saeculi psalmum Dei nomini d i . cere possimus. PSALMUS L X L V ERS. 1. In finem pro Idtthun ptalmu$ David, elc. Pro Idilhun judice venluro David, idoneo manu. Q Esiautem psalmus de Filio Dei aelerno judice venluro, qui est idoneus manti. Y ERS. 2. JSonne Deo subjecla erit anima mea f eic. Omnis qui subjecius cst alicui, eadem ac ille seniii. nos si secundum Paulum omnes subjiciemur Cbrislo, eadem ac Ghrisius sentiamus. Ejusdem. Quandoquidem Salvalor loquiiur, illud c subjecta erit, refertur ad islud , c lunc et ipse Filius subjeclus eril ei, qui subjecil sibi omnia . > Quod vero Patrero iulelligat, palet ex eo, Verumiamen pretium nieum cogiiaverunt repellere, cucurrerunl in s i l i . > Porro simul quoque disciinus id quod subjiciendum sit, esse animam: quoniam salulare animae esl ipsa salus a Deo, quia ipse
T 0 7 t

Salvalor est ejus qui hac d i c i l : neque salulare a quopiara recipere potest subjeclus nisi a Deo. Quapropler Deo subjiciamur , qui suscipit eos qui ipsi aoli subjiciunlur , el servat ipsos , iia ul ob banc ipsorum Deo subjeciionero & nullo amplius sinl commou. Sttsceplor meus, non movebor amplius. Sive quia moius fuerat, ex quo semetipsum exinanivit formam servi accipiens, baec dicit, lanquam qui paululuro commotus fuerit per exiguum lempus quo eral in corpore ; sive quia, dum iristis faclus esi in anima , coepii duntaxat contrisiari et contorbari paululum, dicit, c Non movebor ainplius. > Gen. xxvm, 20. ' l Cor. xv, 28.
u

2\ , . . . (98) . \ , . ; . . . (99) . , . . , (1), \ , , , " , , c , . > " , , * \ . , , \ , . , \ . > " , , , . , \ , , \ . >

Psal. LXI, 5. (98) , elc. Eadem. (99) , elc. Eaedem. (!) , , elc.Caieoa Corderii.

(96) , eic. Codex Goislinianus secnndus. (97) , eic. Scbedae Grabii.

1485 ,

S f c l E C T A IN PSALMOS. P S A L . L X I .

1480

ol - Peccalnm enim non fecit, sicnt illi qui amplius movenlur. . " ; . . . 741 V ERS. 4 Quousque irruitn in hotninem?eic. (2) , - IIoc simile esl isti: Nnnc quaeritis me interfice . > " \ r e . Hominem quaenml occidere; c l qui irruuni, in hominem irruunt. . VERS. 5. Verumlamen pretium meum cogilaverunt , . . . (3) \ repellere, eic. Ralionabilis anhnae pretium , virlus est ei scieniia. . V ERS. 6. Verumlamen Deo subjccta eno, elc. In , . . . \ (4) , \ priori quidem subjectione salutare , in altera vero } . , , paiienlia esl a Deo. Eienim, inquii, plurima sunt * ab his mala irrogata; allamen ad ipsum Deum rc , spicio , in quo inea esi exspeclalio et spcs mea; quare eliam susiineo quse facta sunl: cum soleat * \ *
71

, \ , \ , , , \ . , . . . . (5)* * * , . c . # , , , , f " . > , , , , * , . ,

$

enim mihi opilulari, opilulabilur etiam nunc, et non permiilel bos proposilum suuno perficere, u l nos quidem superent ; nosiros vero everiant et persequanlur et in fugam agant. V ERS. 9. Sperate in eo.omnts congregatio populi, etc. Quasi dicerel: Non sohim reliquiae secunduin eleclionein graliae: quod e r i i , quando omnis I raci salvabitur. cEffundile coram ipso corda vestra. Qui omnem pravam cogilaiionem deposuii, ei quem summe poeniiuit, adeo ul neque malorum meminer i l , is effudil corain ipso cor suum. c Quia (u reodes unicuique secundum opera sua. Unicuique reddei Deus secundum opera, sdve bona, sive mala, sive mulla, sive pauca ; secundum quarumctinque , nimirum mensurarum quas reddit, qualilalem aut ' quanlilatem.

VERS. 10. Verumtamen vani filii hominum, men , daces filii hominum in italeris, ut injuriam faciant , ipsi ex vanitate in idiptum, elc. Vani sunt qui vanis , . . (6) ei corrupiis liujus saculi negoiiis assident. Vana \ bumana omnia et nmiationi cilae obnoxia. . \ . Ejusdem. Non inendax sum circa juslitiam. 1p<a . (7) enim est virluium siatera. Memlaces sunt iilii vx . \ . palre diabolo genili. jEquabiliialem enim, i u q u i t , , \, * negligunt, ex ajquo auiem mentis momenla non lenenl, et jusiiiiam quidem contcmnunt, injustiiia , , vero delecianiur. . Ejtudem. Sepluaginta qnidem sic, Tbeodolio au . * (8) * \ \ , tem: c Vapor (ilii bominum, mendaces filii bominis sicul momenlum slaiera*. Nibil, inquit, btima (* . , \, narunri rerum slabile, sed simile videlur vapori qui , * emilliiur ei continuo dissipatur, necuon momeoto \ , \ slaterse, quod aliquando dimitlitur, aliquando eri, . gilur. Quierilur aulem an sancii vani non sinl. Non . \ . fllii bominum sunt sancti. Irrita cnim facia esl eo . rum secnndum hoininem generalio. " , , 742 V ERS. 12. Semel luculus est Deu$, duo ha>c . . . (9) , audivi, etc. Semel loculus esi Deus verbum , quod * Joan. , 40 (2) (3) (4) (5) , ctc. Caiena Corderii. , eic. S:hedae Grabii. , eic. Calena Corderii. , eic. Eadem. 6) (7) (8) (9) , elc. Scbedae Grabii. , eic. Enedem. 01 &, clc. Ea?dem. , eic. Ea3dem.

14S7

E X ORIGENE

14SS

de previdenlia et judicio sermonem habei. Hoc \ enim ex iis quas inferuntur, verbis significatur. . P S A L M U S LXII. VERS. 2, 5. Deu$, Deus meus, ad te de luce vigilo. Siiivit in le anima mea, quam mullipliciier tibx caro mea, in terra deterla et invia el inaquoia: sic in tancto apparui iibi, ul viderem virluiem tuam et gtoriam luam , etc. Oimiis qui abjecii opera lenebraruni et induius esl anna lucis, de luce vigilai ad Deum. Ejuidem. Deo quidem sitil is qui bonum s i l i t ; diabolo vero, qui lurpitudinem. Gxlerum in sancto quoque oportel ul appareal Deo is qui videt virlulem et gloriatn ejus. Clirislus auiein Dei vinus esi etsplendor gloriae ejus . E l quidein innupius cogitans quac Domiui s u n i , quomodo placeat Deo, u l sii sanclus corpore et spirim , dicere possit de carne sua Domino, c Tibi caro mea. > Fornicalor vero dixeril diabolo, c Tibi caro mea. Qui caslus est, dixerii carnem suara esse in deserio; > quandoquidem caro ejus esl in soliludtne, et c io invio, > cum non accedal ad ipsum prava cogilalio. Et < in inaquoeo : > siquideni bumidum est corpus ejus qui pronus in libidinem e s i , siccum vero illius qui puriiaiem colil. Unde eunuchus a i t : < Quoniam ego sum lignum aridum. Verurn qui sic ait, c in sancto apparui tibi, roane vigilat ad ipsum, el silit eum anima sua rouliipliciier, et caro ejus in terra est deseria, invia et inaquosa.
n T i 7 >

SB*. ' , , - ' , caft , xal cfor , ccv , . . . 6 ; (10) , . . (11) 6 xaicu , . " \ $ . . , , jj \ , * * < \ ' $ * , < ,> . \ * > , . " * * . , , > , \ , , , , . . . & (12) * Kwpb . w * xpsiffwv . . (13) , \, , , . , * , . . . ta ' (14) , . \ , \ , * , , ^ . * , . . . \ (15) < , fo* , 0. & ,

Y EBS. 4. Quoniam melior e$i misericordia tua per vilat, labia mea laudabunt te, elc. Vila bominis estscientia sancla; misericordia aulem Domiui, eorum que facla suiit contemplatio. Mulli aulem nobis bujus sacculi promiseruni scieniias , sed melior est nriisericordia Domini super viias. Ejutdem. Labia mea , inquit, collaudanl; anima laudat; spirilus el mens psallunt. Sic benedicam le in vita mea. In nomine tuo levabo manui mea$, e i c Tollit ei ailollil manus suas sanctus, duin coelesiia Iraciai. Quineiiam virjusius in nomine Domini manus tollii, quando ex sanis de Deo dogmaiibus , el sua erga ipsum pietaie allullit a lerrenis actus suos; quaudo vero ex alienigena aliqua doclrina, tollit quidcm manus suas, sed non D hi nomine Doinini.

* Sicut adipe tl pinguedine repleatur anima mea, elc. Delicaia el benenulriu anima. Istud : < Manducaverunt, et adoraverunl omnes pingues lerrse *, ad senleniiain banc accoramodum est. Quemadmodum enhn in cibis corporalibus pinguia el bene nulriia animalia apliora sunt
7 T l

743 ^

ERS

Hebr. i , 3.

I Cor. vn, 34.

" Isa. LVI , 3.

T e

Psal. xxi, 30. (13) , etc. Codex Coislinianns eecnndus. (14) , etc. Scbedae Gnmu {15) , eic. Gaiena Corderit.

(10) eodex (11) (12)

, elc. S t h e d Giabii el Goislinianus priuiiis. , eic. Gaiena Gorderii. , eic. Scbed Grabii.

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . LXlff.

uoo

* \ \ ad voluplalem qtiam illa quffi non sunt lalia, ila in . - spirilualibus proporlione quadam accidil ulrisqne. Propheia enim, cura supercmliientem animae c i , . \ bnm probe nossel, hacc dicit. Ejusmodi cnim erant , \ etiam illa qux per parabolam in Evangeliis haben . lur de vilulo saginato. c E l Iabiis exsullalionis lau - dabil 08 meum. Au bigua est in Graeco genienlia, , ulrum videlicet laudandum sit os meum a labiis . ", \, exsultaiionis, vel laudanda sint labia exsullationis , ab ore meo. Quando, inquit, memor fuero nominis tui, Uinc ulique lunc gaudio implenlur labia mea. . Y ERS. 7. Si memor fui lui super itratum, elc. , . . . (16) ldonea monilio ad caslitalem ; quoniarn fs qui su \ , per slralo memor est rerum divinarum, omnino purus Gi. Simile est etiam illud : in lacrymis meis . \ , , \ - & slralum meum rigabo . > Etenim defraudant invicem vacantes oralioni. . VERS. 9. Adhasit anima mea po$t le, elc. Si c qui , . . . adhxrei Domino, unus spiriius est , > adbaesit (17) , vero David Domino, unus igilur fuit spirilus. Spi >, . , \ rilum autem vocat illum qui spirilalis esi, quemadmodum et conslans dilectio signiQcat eum qui cba . rilatem liabel. Moyses eiiain quando posieriora \ , Dei vidii, tunc adhaesit anima ejus post Deum. . V EBS. 10. lntroibunt in inferiora, eic. Quanlo , . . . (18) , fusior fuerit mnliiia alicujus, lanlo iiiferior factus intrat in inferiora terrae. Tropice autem c manus , . c , , gladii dicunlur, sicut manus linguaa. c Parie* , \, , - vulpium erunt. Tradunt, leones, ubi animal aliquod ceperinl, sanguinem exsugere, et rapaciler , ^ , \ , ^ pradam devorare, ac pracsertim membra poiiora, , relinquere vero superflua; quae deinde reperia * \ Tulpes absumanl: cum igilur bse devorenl illa q a * , ab istis pridem inlerempla strnt, hoc dicit, fore ut , ) - diversae ipsos poense excipiant, et dum ex his iu , \ , alias inciduni, diverso supplicio afficianlur. . . (19) Ejutdem. U l credenles ei qui descendil in infe . riores paries lerrx, salvi fiant. . (20) Ejusdem. Yulpes boc loco vocat inferoos djemo , \ - nes, quibus etiam puniendi iraduniur lerreni dav . mones.
77 78

P . l 744 P S A L M U S LXIII. , , , . . . V ERS. 2. Exaudi, Deu$, vucem meam, elc. Est (21) qusedam vox cordis q u * a solo Deo audiri possit. , > liraore inimici, sive a limendo inindcum c eri, > c , pe animam meam; sive c a limore, qui limor , ' . non amicus, sed inimicus est. Amicus quidem l i , mor Dei sapiens, sed inimicus limor qui non est * , isliusmodi; qualis est heterodoxorum, seu falsa do, , \ ceniium, vel corum qui quidlibet, sed praeierDeum, liment : de quibus hoc diserle Spiritus sanctus in * , l s a i a dixisse potuit: < Timorem autem eorura nc
1 79 7 7

Psal. , 7.

7 8

1 Cor. , 17.

7 9

Isa. , 12. primtis. (20) , eic. Idem. (21) " , eic. Gaiena Corderii.

116) , elc. Catena Corderii. 1171 , elc. Schedae Grabii. 18) * , elc. Calena Corderii. " , eic. Godcx Goisliuianus

1491

ORIGENE

timuerilis, neque conturbemini a convenlu inali- > - . " ^, gnanlium beierodoxorum in fide. Pro c convenlu 6 Aquila dixil c secrelo; > Symmachus vero c specu- laiione. < muUiiudine operantium iniquita- . ' , \ . :eni > quia viam laiam et spaiiosam perambulant. . (22) \ Ejuidem. Inimicus timor est vel qui ab inimico , nobis inculitur, vel qui conlrarius est ftduciae in . , , 1- Christum. ConGdile eniin, inquit, ego sum; ne . > limuerilia . , . . . V ERS. 4. Qui exacuerunt ut gladium, etc. Qui \ (23) t hir.i?m falsa dogmala luenlur, intenderunt arcum rem > * amaram ; dulcem vero, qui propugnant verila . '\ , >/% lem. Pro c rem > Aquila c verbura > dixit. Ut sa . ^ gilient iu occullis iinmaculalum, > Aquila simpli, . , cein. > Gaeierum sagiilae, quibus tmmaculaium seu
9

, -
u

plicem sagitlanl illi qui exacuunt ut gladium *liiiguas suas, sunt apocryphi e i mystici seu ob ^ , : ecuri illorum sermones . Y ERS. 6. Firmaverunt tibi sermonem nequam, eic. , .' L Deus quidem bonum sermoneni conGrmat, bomo (24) , 5 vero pravum. Quapropier Deus quidem divina vir. luie firmavit sermonem suum ; bomines vero sibi- metipsis per philosophiam, quae dialeclica vocalur, , ,e( per inanem deceptionem narraverunt, ui occul , * tarent laqueum, duin persuasibilibus sophismaiis , i l serinonibus capliosis decipiunt, in quibus occul . c , :; tylus lalet taqueus. c Dixerunt, Quis videbii eos? > ; \ De iis qua3 adinvenisse se exisiimant, tanquam de , ; difficulter perceptibilibus sese exlollentes, llrman , . > les sibi sermonem nequam, scrulali sunt iniquila- Q , : A n n i . i i m r i i scrutari e ^ K t i i o i ; legem, . : ; . lem. Oporlueral u( in illa reperiretur sensus spiriialis; ipsi vero exira legem quaerenles, scrulali SUDI iniquilalem. V ERS. 7. Serulati sunt iniquitates, defecerunt scrutanlei $crutinio, etc. Hoc etiara veritatis adulleralores faciunt. Cum legem deberent scruiari, ut in ipsis invcniatur spirilatis mens, extra legera quxrenies scruiaii sunt. Hoc loco maliiiae cumuluin indicat. 745 V ERS. 6. Accedet homo et cor altum, elc. Cor alium itlud esl quod coulemplatur altitudinem diviiiarum et scienliai Dei. I BID. Sagiltx parvulorum facta sunt, eic. Et omnes annuniiabanl, quoniam boc opus luiim csl, et tibi ea qiia fiebant ascribebani, sdentes nullius esse allerius : sic ipsis omne siudium in nibilum converli volebat oculus divinus. Quineliam econtrario ipsis suppliciuni decernebai. YERS. 11. Latabitur juslus in Domino, et sperabit in eo, et laudabunlur omnes recti corde, etc. L x l a lur injuslus in diviiiis coprupiibiJibus; juslus dulein in scieniia Dei. Ejuidem. Cor rectum laudal Dominus, perver*aui vero animam repellci a se. Marc. v i 30.
f

' , i&pevrwrrtC , . . . \ (25) ; . , , . . , , . . . (26) ** * \ . , . . . \ ^ (27), , \ \ " D , , $ [ 6 1 3

* . ^ , * & ' * d , . . . () * . . (29) ' . (27) cb ^n -eXtov, etc. Caieoa Cor derii. . . (28) , eic. Codcx CoishniaBOs. (29) \ etc. Idem.

(22) (-23 (24) (2o) itG)

, eic. Scbedaj Grabii. 01 , eic. Caiena Corderii. , etc. Eadem. , elc. Scbeda; Grabii. , &c. Godex Goisliniauus.

1493

S E L E C T A 1N P S A L l l O S . P S A L . L X I V .

1491

. ; (30) ot Ejusdem. Recli corde sunt hi qui ex geniibus crediderunt : iidem quoquc jusli sunt, uipole iide ol < \ , , jusliOcali; recti vcro, ut qui doclrinae Dei nullum amplius idolorum errorem admisceani, quod Judaei nou raro fecisse videnlur. Hi igilur laelabunlur , lanquam seduli, et qui negligenlium bxredilaiein . lucrati sinl. , \ ( . PSALMUS L X I V . '. V ERS. 2. Te decet hymnut, Deu$, in Sion, etc. , , , . . . c In Sion, > scilicet supercoelesii, id est in spiriiaii (31), > , ^ specula : siquidem in sensibilibus non decet liym - nus Deum ;'quocirca non psallemus corpore aut l i l lera, sed spiriiu, et non sensu, sed menie. < Et tibi , , \ , . c \ \ , > reddeiur volum in Jerusalem, > subaudiendo < in * \ - Sion. > Vulum porro quale est Nazaraei. . Y ERS. 3. Exaudi orationem meam, eic. < Exaudi , . . . (32) > * t oraiionem meam > in Sion : A d te > aulera Deum, , , . > qui spirilum efficis, < omnis caro veniet. Anima eniin, qua3 per peccalum caro facla fuerat, roulabi ' , lur el erit spirilus. . V ERS. 4. Verba iniquorum prxvaluerunt, elc. , . . . Vcrba iniquorum quae in uobis sunl praevalucrum (53) super nos, dum per ea carnes eflecli sumus. c Et , ' , c \ impielatibus nostris tu propiliaberis. Nos, qui a . > , - C verbis iniquis supcrali et carnes effecli sumus, tc impielalibus noslris propilio, ita ut, qui carnes , \ , eramus, ad te veniamus, credimus, quoniam c ad , c le oinnis caro veniet. . > Y ERS. 5. 746 Beatut, quem elegisti, etc. S i bea, , . . . (34), tus sit quem elegisii et assumpsisti, beaii igitur \ pauci qui electi; sed non mulli qui solum vocali ' . fko , s u n t . Nam pauci illi elecii reperient vilam aelernam, cum incedanl per viara arciam et angustam, 5 \ ' , quae ducit ad eam. Mulii vero, qui solum vocati sunt, cum ambulent per viara lalam quae ducit ad inier \ \ iium, non habilabunt in airiis tuis i a te, neque , \, - planiali in domo Domirii florebunl". CaelerumporUe mulue, sunt inultae istae mansiones qua3 in do. \ . - ^ m o Patris. s u n l . Replebimur in bonjs domus lu33. Qui plantali sunt in domo Domini el mulli . > , , - plicati in bonis ejus, efflorescent in alriis quae i n babitabunl. Sanctum esi templum luuin, ndra . bile in justilia. Cbrislus cum lemplum sil Palris , . > , qui in ipso esl, et sancius et admirabilis in justitia , \ \ exsisiit. Non convenit auiem isiud secundum de . sensibili lemplo dici. cSpes omnium linium ler\ . \ , > \ . " , rae, etc. Haec dicens, cum procul abesset a niari, , \ vaticinaiur de iis qui procul ab ipso slanies undls. agiianlur, vel de iis qui in gravissimis aflliclioni , \ bus versanlur, alque dicunt : Veni in [alliludi , nem maris *. . IBID. Inhabitabit in atriit luis, etc. Alrium Do , . . .
81 8 8 8 8 1

Mauh.xx,16.

Psal. xci, 14.

8 1

Joan. xiv, 2.

" P s a l . LXVIII ,5. (33) , etc. Eadem. (34) , elc. Eadem.

(ZQ) , eic. Gatena Gorderii. (51) , eic. Eadem. ) eic. Eadem.

x

1495

ORIGENE

1456

mini scienlia Dei est; qui autem in illa inhabilat, (55) BeoG* * b . replebilur bonis. , , . . . HiV ERS. 6. Exaudi no$, Deu$ talutaris, eic. Ruisus (56) ipebic totius orbis sahitem pradicens, menlionem fa, , cil valicinalionis Jacob , diceniis : c Non deflciet c , & princeps ex Juda, neque dux ex fetnoribus eju, , > donec veniat cui reposiium est; ei ipse erit exspectaiio g e n l i u m ; quem modo spcm vocal fi- \ . . nium terrae. Deinde eiiarn insulas significatet quae . , \,*in niari sunl. Exaudi ergo nos, inquit, qui paulo post oranem bominum naluram jusiiliae lumine . illustraturuses. Deinde poienliam Dei proul fas esi . enarrat. , . . I V ERS. 7. Prceparans monies in virtute $ua, etc. (57) , \ , Prxparans Deus inonies, id esf, omnium qui in lerra sunt maximos in pielate, communicando ip- ^ \ , , 818 divinam virtuiem. .
81

V E R S . 8. Qui conturba* profundum marit, elc. Zmperat Dominus veuio et mari, et facit tranquillilatem magnam. Ejuidem. c Profiindum > di:it pro concavilate tel alliludine. I B I O . Turbabuntur gentes, etc. Jesu Cbrisli signis lerrili fuerunt, etiam ilti qui in terminis 747 fuerunt, poiissimum Judaei, qui et hoc audiverunt, vel potius eliam viderunt. V ERS. 10. Multiplicatii locupletare eam, etc. D i viiias scientiam vocat: c In omni re enim diviles facli esiis, iu omni scientia, inquit Apostolus . IBID. Paratli cibum illorum, etc. Cibum quidcni
M

, . . . (58) \ ^, \ . , > (39), . , . . . \ (40) , , \ , \ . , . . . (41) , . , . . .

, > r * '

........

. . . .

. ,

^/.~.

^ . . ^ . -

spirilalem inlelligit : ait autem ipsum praeparatum fuisse; quandoquidem ante mundi conslilulionem praefiniium fuit mysierium Chrisli qui est panis de coelo descendens, ei vilam dans niundo. E l provideniia lua paraium ipsis cibum praebebis, i(a ut nullius egeant. Cdeterum ismd, Ita erit praeparatio lua, id e s l , quta opug luum est, ordiuare ac praparare hotninibus ista ex quibus oinnium ipsis copiam praebes. Sicul enim pra?parare Ormare vooai, eo quod illa quae prseparala sunl expedila et lirma sint ad usum, sic eiiam expedilionem ipsam appellat praeparalionem, uii lioc loco. Nullius iniligebunl, quia omnia tpsis expediia sunl ei praeparala, ut nulla ipsis opus sil sollicitudine ; quod anj> lein eiusmodi est, eiiam stabile est. V ERS. 11. In 8lillicidii$ eju$, etc. Paulalim, i n quil, divinis graiiis ipsi daiis, laelari el germinare illam facit, nempe frucium spiriiualem. Intelliges aiilem siillicidia ejus ex eo quod dictum esl de C h r i s t o : c Descendei sicui pluvia in vellus, el sictit slillicidia slillanlia stiper lerram.
87 e e

(42) > \ , , \ . \ , . , t , > , \ ,*, ' . "fii^p \ ^ ' \ * . " , , \ , pij ^ .

, . . . (45), , <D, , . \ t , \ \ . >

Gen. XLIX, 10. ,

88

1 Cor. i , 5.

8 7

Psal. LXXI, 6. (59) (40) (41) (42) (43) , elc. Caiena Corderii. , eic. Eadem. , elc. Codex Coislinianu$. Tpophv , eic. Gatena Corderii. elc. Eadem.

(55) imis. (56) (37) (38)

eic. Codex Coislinianus pri-

, elc. Catena Corderii. , elc. Eadem. , eic. Codex Coisliniauus.

juxpa,

1497

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . L X V .
9 8 8

J49S

, . . . * (44) ' , 1 , , , , . > \<^ , . . , . . . (45) , , \ , ' , , . \ . ^ , . . . \ (46), , , \ , .

9

V ERS . 42. Benedices Corona anni etc. In Isaia d i c i i : Spirilus Domini super me, propler quod unxil me, evangelizare pauperibus misit me, sanare contrilos corde, prxdicare caplivis remissionem, et caecis visuni, et vocare annum Domini acceptum. Annum igilur benignilalis vocat letnpus post Salvatoris noslri Incarnalionem, quippe quod quamdam ubertalem ipsi afferal. Huic benediclionem prophela precabatur. VERS. 45. Pinguescenl speciota deseni, etc. Hac benignilale exorienie, deserlum dabii fructum, et colles, in quibus liubant daemonibus, eos qui evangelicam viiam ducunt, excipient, et illusires per bos fient. Quin eiiam modo oinnes accurrunt ad eos qui monlium crepidines occuparunl. V ERS. 44. Et valle$ abundabunt, elc. Valles, i n quit, in melius mulalae, el spirilualibus fruclibus lnulliplicatae, prolixe libi laudes offerent.

S E \ , . . . \ (47) < ; \ c , . ^ . C , . 6 . > ^ , . . . (48) , c > * c , , \ , \ > * < \ , < . > ^ , * . , . . . (49) , . > , , , > \ , * > * c \ Msa. L X I , 4-5. ibid. cvi, 25, 24,
8 8

748 PSALMUS L X V . 2. Jubilaie Deo, eic. Sed el post pcenllenliam resurreclione omnibus proposita omnea jubilent ; ad untiniquemque enim dicilur : c Nunquid qui cecidit, non resurgit ? > Et ad univeisam Ecclesiam ex genlibus Dominus a i t : Surge, veni proxima mea . > Qui enim per poenitemiam resurgit, non esl procul a Cbrislo. Facla auieni iu jubilalionc conlra deviclos voce, hi <jui liberali siint jubenlur Deo victoriae auclori psalmum dicere. Porro gloriara dal laudi ejus, qui exbibel aciionem laudi coiisenianeam : c Reclos enim decet collaudatio : > idcirco probibelur iinprobus eam facere; c quia non est speciosa laus in ore peccatoris * \ E R S . 5. DiciteDeo: Quam terribilia, eic. Qui v i derit differeniiaia ejus qui annuutiai opera Dei ad illud, c Et facta ejus ioiellexerunt : > quod d i ctum est in psaimo sexagesinio tertio : ei qaomodo diclum est in centesimo sexto : c Qui de* scendunl io mare in navibus, facientes operationera. in aquis mullis, ipsi viderunt opera Domini, el m i rabUia ejus in profundo, videbit quomodo oporVERS.
89 9 0 v l 9 8 n

leat Deo dicere, c Quam terribilia suni opera tua, nequaquam vero, < Terribilia stinl facla lua. Elenim opera Domini viderunl, qui descendunt ia mare In navibus, apti secundmn hoc videre lerribilia opera Domini : nani analoga faclis Domini mirabilia ejus in profundo non sunt lerribilia. V ERS. 4. Omnit terra adoret te, etc. Eliam apud Apostolum primo loco ponilur < orabo, secundo c psallam. Inslabis aulem, ulrum aliud eil, t Psallai libi, et aliud, Psalmum dical nomini tuo; Symmaclius vero exposuil, * Omnes
9 8

Psal. X L , 9. Cant. , 40. " I C o r . xiv, 45.

9 8

8 1

Psal. xxxn, 1.

9 8

Eccli. xv, 9.

9 8

Psal. LXIII, 10,

I

(44| , eic. Caiena Corderii. (45) , etc. Eadem. (4<*) etc. Eadeui.

(47) , elc. Eadem. (48) , etc. Eadem. (49) ,

elc. Eadom.

U99

ORIGENE

, ^ . , , *, . . (50) ,<^ . , , . . . h (51) \ xaiibr \ , < , > . " ^ i h \ , , > ; dfc; . , . . - (52) o i i K . . (55) f ;, > . * * /. , 'upn \ \ &. ' \ . > , . , . . < (54) , , ' , 7] 0 a v f U t 6 . 01 , . (55) . 01 , . * I BID. Qui exasperant non exaltentur, elc. Qui (56) ofc*tf exa>peram sunl Israelilae : bi igitiir non exalten , , ^ lur in semelipsis, scientes oculos Dei super geutes \ . rcspicere. . (57) :**Ejusdem. Exasperantes illi sunt qui dederunl in , & e&cam ejus fel, el in sili polaverunt eum aceto. . < &* Hos Tbeodolio < declinantes > vocavit, Aquila de , 'AwW ' jcienles; > manifeslius autera Symmachus d i x i t : t 0 1 c Qui increduli sunl, non exallenlur in semetipsis. . > & Kon igilur allum sapial superbus populus Israel, , * $ ^ neque contra gemium mulliludinem allum efferat typwff* supercilium, nequc dical iutra se : Ego primoge ' nilus sum in filiis Dei. D . VERS. 9. Qui posuit anitnam meam ad vilam, <^*'* eic. Qui posuit ad vilam illuin qui d i c i t : c Ego (58) ' < sum vila . > ln cominolioitem daii sunl pedes . **,*; Caiui, quando c egressus a facie Dei, babiiavit in , ^^ lerra Naed , quod esl commoiio ; sed non pedes , > - ' ,'. Moysis, cui dictmn, c Tu aulein sla mecum : cujus ' / ^ ^
FT & 1 9 7 9 8 i e

<|ui supra lerrara sunt adorabunt te, melos dantes caneni nomen tuuro. > Hyimium dicite, inquit, ut Excelsi meulionem facientes. Ejusdem. t jEquo aniino quis est in vobis, psallai > inquii Aposlolus. YERS. 5. Venite et videte opera Dei, elc. Opera Dei contemplatur is qui intelligil quam pulcbra sinl; el qul accesseril ad spiriluiu diceniein, Veniie, > inielligii. Quantacunque boino de operibus Dei coinmeiuando dixeril, ipsa lamen opera Dei in se mulio majora sunt, ita ul prae stupore perierralur, qui viderit quam terribilis sit in consiliis Dens super lilios bomiuum. V ERS. 6. Qui convertit mare, etc. Primura per Moysen mare siccatur, deinde per Josue iu flumine perlransibunl pede. 7 4 9 Ejusdem. Non dixil, < qui converlii, > sed c convertens. > Nam secunduiu bisloriam boc seinel in Judaca faciura e s l ; a l secundum spirilalem sensum semper accidil, Deo ad virtuiera et scienliain docirioa sua converlenle animas quae falsis bnjus viiae fluclibus conlurbanlur el omni venlo circumfemnlur. Syinmachus sic verlil : c Convertil mare in aridam, flumen traiisieruiit pede. > VERS. 6. lbi laztabimur in tpo, etc. < Ibi, > scilicet in fluvio, ubi laHabimur in Domino, perlransetmtes pede in flumine ; quando contigerini illa, quorum typus eral islud Jesu miraculum, quando constiieruni aquae swperne descendentes. VERS. 7. Oculi ejus super gentes, etc. Oculi ejus C ob casum Israelis super gentes respiciunt.

Jacob. v, 15.

9 1

Joan. xiv, 16.

9 9

Gen. , 16. (56) 01 , eic. Eidero(57) , clc * * " (58) rii. , elc. Caieoa 0*r^

(50) (51) (52| (55) (54) (55)

, elc. Godex Goislimanus. , elc. Gatena Corderii. , elc. Eadem. , eic. Sclieda? Grabii. , , etc. Calena Gorderii. 01 , eic. Eadem.

1501

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . L X V .

1502

, \ , crura eranl columnae marmorea*, fundatse snpcr "^. . bases aureas, uti in Ganlico canticorum ' l r a ditnr. Y ERS. 1 0 . Quoniam probasti not, Dem, elc. Ma O r t , , . . I . nifesle tioc videbis ex Ezecbiele, ubi scripium e e i : ( 5 9 ) , c Et faclum est verbum Domini ad me dicens: Fili , , bominis, ecoe facti sunl tnilii domus lsrael, admisli omnes aere, e l stanno, ei plumbo, et ferro, , \ , \, \ , in medio fornacis argenlo adinisla est. . > " , . . . V ERS. 1 1 . Jnduxisti nos in laqueum, etc. Per (60) mulias enim iribulationes inlrare oporlet in re . '' gnuiu coelorum. E l licet eiiam hornines induxeris , ' ^ super capita nosira, nibilominus pcr palienliam , * corOdimus illa nos erecturos, ubi 7 5 0 i m n i i , , e r , l e s ^ inimici homines fuerint ab ipsis avulsi. , . . . V ERS. 1 5 . Imroibo in domum tuam, etc. Qnae (61), , . vovi, inquil, cum tribularer, reddam libi. Yovi , 0\, aulem me a prasenti aflliclione iiberaium semper tibi laudes oblaturum : scilicei legalia sacrificia - quae erant ante advenium Salvaloris; vel spiritalia, . , cum intrabo in domum Dei, Ecclesiam, in bolo , , \ caustis, perfectasque aique inlegras vinuies sacri , ficans, consenlaneas iis preces exsolvam. . V ERS. 1 5 . Holocausta medullata, etc. Si oraiio , . . . (62), * est, < bolocauslum luum pingue iiat, conseiuaneo sensu dicemus illud, c holocausta medullala : , t > , , quod flt quando alterius non esi, sed soli Deo * ^ offerlur eo niodo quo oportet incensum in con . \ speciu ejus. Oralio quoque vel oblatio fit eliam . \ \ \, cum arieiibus. Sunt aulcm arieles molus el impe . tus, qui ab irascibili aniuiae parte principium du \ , \, * - cunt. Cum praediclis autem, inqiiii, etiam boves - cuin hircis offeram ; sacriflcantc forsiian illo, qui . in bosliain viventem Deo corpus proprium afferi. , . Habet enim bos analogiam cum corpore, uipote * aninial quod lerram elaboral, et formalionem ha. bel e terra. Hirci vero sunt opera poeniteniia, nam pro peccalis offerebantur. Ejuidem. Omnis qui praecipuam animse parieui . (65) , , babet puram e i Deo precatur, is incensuin cuin . arietibus offert Deo. V E R S . 1 6 . Veniie, audite, et narrabo, elc. Non , , , . . . ( 6 4 ) , ' - D facit menlionem narraiionum antiquarum, neque qua ralione lsrael olim ex iEgypio redempius s i l . . , \, Docet aulem, inquii, nou sicut liitera legalis, sed , ' , sicut praeco Novi Teslamenti, nova Salvaioris no , siri beneficia demiratur, quae noslrum omnium aiii . mis largitus est. . Movot (65) Ejusdem. Qui limenl Deum, soli audire spiritales . narraiiones possunt. , . . . V E R S . 1 8 . lniquitalem ti atpiciebam in corde (66) , meo, etc. Non aspicere iniquitalem in corde idem
1

Cant. , 1 5 . (59) (60) (61) m\

Ezech. xxu, 1 8 . (05) (64) (65) (66) , etc. Codex Coislinianus. , etc. Calena Corderii. , elc. Codex Coisliniaiws. , etc. Catena Corderii.

, etc. Calena Corderii. , etc. Eadem. " , elc. Eadem. , e c . Eadera.

1303

X ORIGENE

1 3

fere esl ac istud, c Nibil mihi conscius sum, sed < , * &^ in lioc juslificatus sum \ > sicnl Paulus ille , ovvasta magnus a i t : quia Deus videre polest quae nos mi- . "Opow xr.i nime videmus. Simile esl el illud : c DelicU quis ; xpjqwr^ intelliget ? ab occultis meis munda me \ . Ejusdem. Non dixil, c Si aspexi, sed, c Si aspi . (67), , ' ciebam. Primum enim perversam raliocinationcm . ?. brevis esse temporis ostendii, secundum longioris. ^!, . 751 V ERS. 20. Benediclus Deus, qui non amovit , oratiunem meam, et miiericordiam suam me, elc. , , .: i Ab illo qui mundum cor non habel, pura amovtiur (68) oralio. Si aulem oralio, videlicel el misericordia. * , - Nam per orationeio misericordiam a Deo pclimus. . PSALMUS L X V I . ^ . VERS. 2. Deui misereaiur notiri, etc. Pranuntiat , . . . Dei Verbi advenlum et genlium oninium salutem : (69) \ quare c in linem inscriptus esl. E l cum non sint f *% > ? bumana illa quae ge&la sunt, non in encoraiis vel . \ \ ^; laudibus, sed in bymnis > inscribiitir hic psal , ' ; > bir.us. Cum ilaque divinus bymnus sit, proplerea , rvyp^ quod Salvatoris eiiam acliones ac inaxtmam ca \ * mmdem conlempblionem exhibel, numero sexage , ' , ' simo sexlo eollocalus c s i , utpoie perfecto tam in \ . unilatibus quam in decadibus. VERS. 3. Ad cognotcendnm in terra viam tuam etc. kr , . . I In terra versantes cognovunus viam dicenlem : ? ^ * Ego sum via \ t . Y ERS . 5. gentet in lerra diriges, etc. Dirigit , . . I 'Ofr^ nos per acliones ei vera dogmata. C (7 i) Y ERS . 7. Terr* dedil frucium suum, etc. Terra illi , . . . "Owyp euul qutcunque prius lerreni, poslea facli sunt coe- (72) , : lestes, nimiruin per pceniieniiam. c Fruclus auiem . c * ; epirilus esl gaudiuiri, cbarilas, pax, palienlia, > el , , , > \,. 0& c&iera . Quemadmodurn gentes bis ad Dei laudes *1 !9 , ^' | excitavil, sic bis illis benediclionem precaius est. , . * Qui benedicunl Deum, sula ei verba offerunl, opere , -aulem de illo mereri nequeunl. Deus vero cum be pte& nedicil, opere sermones ftrinal, el iis quos benedi , ^* cit, bonorum cujusvis generis frucluum proventum * '' praebet. Deinde docet quomodo divinam benediclio . nem consequi possibile sit.
% < e

P S A L M U S LXVII. D '. VERS. 2. Exsurgat Deus,etc. Moyses ail : < E x ' , . . . ^^ eurge, Domine, dissipentur inimici l u i , et fugianl t , , oli)^ qui oderunt te. > , \ . Et fugiant qui oderunt eum facie eju$ etc. avzbrfakXP*' Odio babent Creatorem qui de Providenlia, vel de , . . . |) veleribus Scripitiris male loquunlur,el faciunt qiue , ^" chariiati adversanlur. c Deus enira chariiasest . , < '
f 1 T 1

1 Cor. iv, 4.

* Psal. xvm, 15.

* Joan. xiv, 6.

Galat , 22.

Num. x, 55.

I JQan. , &
n A m

{67) 68| (69) (70) (71)

, etc. Scbedae GraDii. , eic. Codex Goisliniauus , etc. Gaiena Corderii. | j f } , etc. Schedae Grabii. , etc. Eaedem.

2) " , etc. Eaidem. _. (75) , eic. Codex " primus. . (74) , e(c. secundue.

1505

S E L E C T A 1N PSALMOS. -

PSAL. L X V l I .

150G

, - . , . , . ' , . . . ? (75) , , \ \ . , \ , , . . (76), , ' , . ' B , \ . " , , , \ '. . * , . . (77) . , , , . . . (78) , , , . , , '^ , , , , . . . (79) . \ , , , ' . \ , .
c

Vel Dei osores fugienles a facie ejus vocat eos qui in praxi inique se gerunt. Si enim qui illum diligil, mandala ejus 752 servat, uliqtie qui non illa servat, non diligil euiii. IIi porro sunt Dei osore, qui quae ipse odio babcl, faciutil. V ERS. 5. Sicut deficit fumu$, eic. Cura hoslium interilum per coinparaiiones magis diserie vellcl explicare, fumi ei cerae menlionem fecit : siquidem illa cerac est natura, ul igne appropinqtiante colliquescai et pereat. Sic igiiur, inquil, omnes consuir.es, sicut ignis ceram. Ejusdem. Non ign.s sicul angcli, neque Iux sicul jusli, sed sicut fumus oculis noxitis, suut qui oderunl eum. c Sicut fluil cera a facie ignis, el caelera. Quemadmodum frumentuin quidem sunl justi, palea autem injusli; sic mel quidem sunt sapientes, cera vero heterodoxi, quoe cera liqueQt ab eo (|ui in juslo ardet igne, quique eorum qui verae dociriruo adversaniur syslema everlit. Hic ignis Oeus est, ipsa auiem facies Dei consumit quidem peccalores, juslos vero laMiiia afficil. Ejusdem. Hunc fiimum expellil ignis qucm Dominus venit miltere in lerram. V ERS. 4. Et jutii epulenlur, ei exsultent in con$pictu Dei,et delectentur in Itutiiia, elc. Justorum in conspectu Dci exsullaiio, qua? gaudium quoddam est, fruclus esl spiritus : frucius enim spiriius est
x

gaudium, pax. Lajlitia auiem qua per animam sapienlia diffimdiOir, felicilas est.

V RS. 5. Cantate Deo, psallite nommt ejut, iter fa ciie ei qui ascendil super occatum, Dominut nomen illi, etc. Psallit nomeii Dei, qui propter nomen ejtis psallit. Quamvis super pauperialem nosiram ascenderil el propriam gloriain subobscuraveril, cumt ascendit super occasum, nihitomintis Dominus nomen illi.Nam bomo facius, non destilit esse Domt DUS Deus. V ERS. 5, 6. TurbaburUur facie ejus, patris orpha&\ norum el judicis viduarum, elc. Orphanus est qiii , . . . (80) propler maliliair. quam sibi sponte ascivil, coelesti Palre privatur. c Deus in loco sancto suo. > Locua , . . > . Dei pura est anima. Quapropler infert : c Deus qui inhabilare facit uniiis moris in domo. Unius mo4 \ ris bomines vocat illos qui vitam suam ab omni . > \ \ , anxielale et mundana concupiscentia liberam ei soli . consecrarunt. Hos ergo in domo sua, hoc est ccele , sii civitalc se collocaturum promiitil. Novit autem . Scripiura etiam sludia locum vocare. In sancio igi\ . lurloco, tanquam in seleclis etcastissimis ejus stti, \ \ diis. Qui educil vinclos iu forlitudine, similiier eos . qui exasperani, qui habitant in sepulcris. Quent* , admodum vincios educil in 753 fortiludine, sic el (75) , elc. Calcna Gorderii. (76) , elc. Codex Goislinianus sccundus. (77) , elc. Goislinianus prirous. (78| , elc. Goislinianus senindits. (79) , etc. Iden*. (80) , eic. Scheda* Grabii.

17

E X ORIGENE

15

injusios educil in justilia, el insipientes in sapicnlia. . " ^. , hi, , . V E R S . 8 . Deu$, cum egredererit in contpeciu popnli , & iMt, cum pertransires in deierio, etc. Videnttir qtii , \,%.- dem haec convenire iis quae in deserlo coniigerunl, (81) al semper accidunl. Aliquando siat, aliquando per . " , & otafiihc transit. Steiit in loco sancio suo, perlransii in de , h serlo. Terra mola esl, eienim cceli distillaverunt . c , \ . a facie Dei Sinai, boc esl Dei qui in Sina appa , ruit. . V ERS. 10. Pluviam voiuntariam $egregabi$, Deut, , , rg }> hwreditati luic, elc. Cui volunlaria pluvia non obti- , . . . (82) . git, is imbrium penuriam palilur. Volunlaria auiem . ? i pluvia est Gbrisius qui de coelo descendit, quemad , ^ modnm d i c i i : c Ego sum panis vivus. . V ERS. 1 1 . Animalia tua habitabunt in ea.Paratii . 7/ra)rc in dulcedine tua pauperi, elc. Animalia cherubin , . . . ei serapliim babiiant in haeredilate Dei, de quibus, \ (85) ;opiuor , dicluin e s t : < In roedio duorum anima , \ , , , ( b lium cognosceris. . Ejusdem. Animalia dicil naluras ralionabiles, qui . (84) ;, iurpbus babilus esta raiione alienus. . V ERS. 1 4 . Si dormialit inter mediot cleros, pennoe , columbce deargeniattv, et po&tcriora dorsi eju$ in pal- , lore auri, elc. Cleros et pennas alii dixcrunt Vetus , . ^ cl Novuin Teslamenlum : alii actionem et conlem- (85) \ D^ plalionem; alii cognilionem corporum et incorpo \ '. ^^ rcortim ; alii cognitionem Dei et Gbrisli qui ab ipso , \ * > missus est. C . Y ERS. 1 5 . Dum ditcermt coeleslts regei supeream, Jtaff* eic. Reges stiul vel qui animae affeclus subjecerunt, ' , . . . (86) vel qui rerum coniemplaiionem oblinuerunt. Re , ?> gna autem dicuulur eliam ipsa Sptrilus sancli do. xal : i * l i a , secundum q u regnare dicunlur qui Hlorum , ' & ^^ participes sunt. . V ERS. 1 8 . Currus Dei decem millibu$ multiplex, ,. . etc. Gurrus Dci , purae suut animse, super quas (87) , ' * ' ascendit : nam c ascendii super cberubim ct vo \ \, \ . lavil . ' , alyjia^ Y E R S . 1 9 . Atcendem in altum caplivam cepisti caplivitalem, accepisti dona in homine, elc. Gaplivitas , . . . A i y ^ Gbristi est, naturae rationabilis a maliiia et ignoran (88), 6 xaxk ^ lia ad virlulem et cognilionem rediius. Et aiia ra ' \ tione Paulus ait de Gbrislo : c Ascendens s in a l \ c 'Aveft tum captivam cepil caplivitatem, et dedit dona hr>, 1&> minibus, > ubi dona vocat Spirilus sancti gratias. ^ Sic posiquam descensum Salvaioris ostendit ei dae . moniorum interitum, oslendit ipsum ascendcntem \ , &^ ei caplivos liberaniem. Vel eliam akiiudinem cnicis \ '& * 754 > quam ascendens, elqui in aeresunt, . " \ , ^ diemones, spiritus nequitiae, ab ea quam babebant, \ ^ *
8 9 31 1 0 lar 1 1 V O C A L n 1

Joan. , 5 1 .

Habac. m , 2 .

' Psal. xvn, 1 1 .

1 1

fcpbes. , 8.

(81) , etc. Codex CoisliniamiH secmidiis. 82) _ , elc. Idem. ! 85) , eic. ldem. (84) , eic. Goislinianus priimia.

(85) , elc. Idem. (86J , eic. Idem. (87) " , etc. Idein, ^| (88) Xptvrov, <*cGrabii, parlinique codex Coh\tiMM*9
rim

1909

S E L E C T A IN PSALMOS. -

PSAL. L X V H .

I5!0

' ?[ , > superbia avellens, animns qtias per mala opera ca* ptivas ceperanl quasque a Deo defeceranl, ceu ca , \ , - ptivitatem quamdani ab inferni lalebris exlrabens liberavit. . V ERS. 2 2 . Verumtamen Den* confringel capila i n , imicorum suorum, veriicem capilli perambulawium 6%* in deliclii suit, eic. Gapila inimicorum sunl priiiei, . . . \ (89) , . 01 , - pes vel principatus. Ili inimici, cuin a deiicto oriantur, perlrauscunl in delictis euis. Vel capila inimi , . coium ex sunl cogilaiiones quae primura a daemo \ nibus animae obveniunl. . V ERS. 2 5 , 2 4 . Dixit Dominus, Ex Basnn convertam, ' , convertam in profundum mam, ut inlingatur pes tuus , , . . . (09) , insanguine, eic. Basan iulerprelalur confusio, ad * , . quam desceudil Dominus confusione coniempla. Inlingilur autem eiiam pes ejus sanguine qui ex \ uniuscujusque inimicorum capite effundilur. c Con (5. culcavi enini, inquil Isaias , illos iu furore c , > , c meo. > . > Y ERS . 25. Visw tunt vice luce, Deus, elc. In Chrisli , , . . . advenlu visae sunt viae Deiabeis qui sermone scien (91 ) tiae prscditi erant.
! t

. ' , . . . (92) \ . \ - ! . * , . . . (95), \, . * , . . . (94) , . , . . . (95) ;. " , , . . . (96) . , . . . (97) < > t \ . > , \ ? - , , 1 1

YERS . 27. In Eccletiis benedicite Deo Domino de fonlibut hrael, etc. Non idem esi de iis quae exlra Ecclesiam fiunl Deo benedicere ac illud in Ecclesia facere. De fomibus quidem Israol benedicit Deu is qui secundum illuin qui in Scripluris esl sapientiae Oei lliesaurum beuedicil Deo ; qui aulem non
C

sic, is non de fontibus Israel benedicit Deo. * Y E R S . 28. Jbi Benjamin adolescentu.us, etc De Paulo, inquiunt, hoc predicil. V ERS . 50. templo tuo in Jermalem libi offertnt reges munera, etc. Paulus non sotum seipaum, sed et alios per doclrinam oblulii Deo. YERS . 31. 17/ includanl eos qui probati tunt argento, etc. U i separentur qui probaii sunt ceu argenium. Y ERS . 52. Venient legati ex JSgypto, jEthiopia praveniet manu* ejus Deo, eic. Malilia3 disposiiionem per iEgyplios i n n u i l ; habitum vero per jlhiopas osiendil. Y ERS. 54. Psallile Deo qui atcendit super ccelum caili ad orientem, etc. Primuni quidem t iler fecislis ei qui ascendit super occasum, > nunc vcro psalliie ei qtii asceudit super coelum coeli ad orienlem. Nam c qui descendil, ipse esl et qui 755 ascendit super omnes cudos ut impleret omnia . > V E R S . 55. Date gloriam Deo, $uper Jsrael magui

Isa. Lxin, 5 .

1 1

Ephes. , 10. (95) (94) '95) 96) 97) 7 , elc. Idem. , eic. Coislinianas primus. , etc. Idein. . , elc. Idem. , etc. Idem.

(89) , etc. Codex Coislinianus secundus. (90) , etc. Idem. (91) , eic. Idem. (5*2) , elc. Idem.

IfiTT

ORIGENE

iiijustos educil in juslilia, et insipienles in sapicntia. . > " ^^ , , \ . V ERS. 8 . Deus, cum egredereris in contpeclu popnli , tui, cum perlransires in deterto, elc. Videntur qui- , \,%... dem haec convenire iis quae in deseno conligemnl, (81) , al semper accidunl. Aliquando slai, altquando per- . " , . transit. Sietil in loco sancto suo, perlransit in de- , serlo. Terra mola esl, elenim coeli disiillaverunl . c , \ \ a facie Dei Sinai, boc est Dei qui in Sina appa- , ruit. . V ERS. 1 0 . Pluviam volunlariam segregabif, Deu$, , , hcereditati luiu, etc. Gui volunlaria pluvia non obli- , . . . (82) gtt, is iinbrium penuriam palilur. Voluntaria auiem . pluvia est Ghrislus qui de coelo desceudit, quemad , c modum d i c i t : c Ego sum panis vivus. > . V ERS. 1 1 . AnimaUa lua habilabuni in ea. Paratti . ; in dulcedine lua pauperi, elc. Animalia cherubin ' , . . . el serapbiin babitanl in haeredilaie Dei, de quibus, \ (8#) \ \ $ opinor , diclum e s t : c In roedio duorum anima , \ , , , lium cognosceris. > . Ejutdem. Animalia dicit naturas rationabiles,qui . (84) , bus babilus esta raiione alienus. . V ERS. 1 4 . Si dormialit inter medio$ clero$, pennie , columbce deargeniattv, et posleriora dorsi eju$ in pal- , lore auri, elc. Gleros et pennas alii dixcrunt Vetus , . . . , c l Novum Testarnentum : alii actionem et contem- (85) plalionem; alii cognitionem corporum el iucorpo- \ \ 6etH reorum ; alii cognitionem Dei et Chrisli qui ab ipso * * missus est. , \ C . V ERS. 1 5 . Dtim ditcernit coeleslis reges supeream, elc. Reges suui vel qui auimae affectus subjecerunt, ' , . . . (86) ! vel qui rerum coniemplaiionem oblinuerunt. Rc- , gna aulem dicuntur etiam ipsa Spiritus eancii do- . \ n a , secundum quae regnare dicunlur qui illorum , * parlicipes suut. . V ERS. 1 8 . Curru$ Dei decem millibus multiplex, , . . . "Ap;tf etc. Gurrus Dci , purae sunt animse, super quas (87) ,* * t , ascendit : nam ascendit super cherubim ct vo \ \, \ . lavit . Y E R S . 1 9 . Atcendem in altum caplivam cepisti ca' , alxjiaAidciar plivitatem, accephti dona in homine, etc. Captivilas , . . . ^ Gbrisli est, natura ralionabitis a maliiia et ignoran- \ (88), *d lia ad virlulem et cognilionem redilns. Et alia ra ^ ' \ . tione Paulus ait de Gbristo : Ascendens in al < si; tum caplivam cepit capiivitalem, el dedit dona ho, \ minibus, ubt dona vocat Spirilus sancti gratias. Sic postquam descensum Salvaioris ostendil et dae . moniorum inleritum, ostendit ipsum ascendcnlem \ , ei captivos liberantem. Vel eiiam aliiiudinem crucis ; 754 ocat, in quam ascendens, ei qui in aere sunt, . \ , d;eu)ones, spirilus neqiiiiiae, ab ea quam babebant, ), 8 9 1 10 1 1 v 8

Joan. vi, 51.

seciHidus.

Habac. m , 2. etc

1 8

Psal.xvn, 1 1 .

1 1

tphes. , 8 .

(81) ,
nus

Codex Goislinia-

82) , etc. Idem. 85) . etc. ldem. (84) , elc. Goisliuiaiius primiie

(85) , e(c. Idem. (86J *17 , eic. Idero. (87) " , eic. Idein, (88) , eic. Srhet* Grabii, parlinique codex Goisliuiauus priinus.

1909

S E L E C T A IN PSALMOS. P S A L . LXVII.

1510

' , > superbia avellens, aniraas qnas per mala opera plivas ceperant quseque a Deo defecerani, ceu ca' ptivitatem quamdam ab inferni laiebris exirabeus , \ , <% liberavil. . V ERS . 22. Verumtamen Dem confringel capita in , imicorum suorum, verlicem capilli perambulamium in deliciis suis, eic. Capila inimicorum sunt princi, . . . \ (89) , pes vel principatus. Ili inimici, cnm a deliclo orian . 01 , tur, perlranseunl in deliclis suis. Vel capila inimi, . cor um eae sunl cogitaiiones quae primura a dsemo* nibus aniinx obveniunt. . V ERS . 2, 24. Dixit Dominus, Ex Basan convertam, * , convertam in profundum ntam, ut inlingalur pes tum , intanguine, eic. Basan inlerprelalur confutio, ad , . . . (09) , ' , . quam desceudil Dominus confusione contempla. Inlingitur aulem eiiain pes ejus sanguine qui e\ \ uniuscujusque inimicorum capile effundiltir. * Con ^. c culcavi enim, inquit Isaias " , c illos in furons c , > \ , meo. > . > V ERS . 25. \* $unt vice tua, Deus, etc. In Cbrisli , , . . . adventu visae stinl viae Deiab eis qui sermone scien ( 9 1 ) tiae praedili erant. . V ERS . 27. In Ecclesiis benediciie Deo Domino de fontibus hrael, eic. Non idem est de iis quae exlra , . . . (92) Ecclesiam flunl Deo benedicere ac illitd in Eccle\ sia facere. Defoniibus quidem Israel benedicit Deu . is qui secundum illuin qui in Scripluris esl sapieu tioe Oei tbesaurum benedicii Deo ; qui auiem non sic, is non defonlibus Israel benedicit Deo, . Y ERS . 28. Jbi Benjamin adoletcenlu.ut, etc. De , . . . Paulo, inquiunl, boc prsedicit. (95), \, . V ERS . 50, templo luo in Jernsalem libi offerkni rege$ munera, etc. Paulus non solum seipsum, sed , . . . (94) , ei alios per doclrinam obiulii Deo.
C

. , . . . (95) ;. " , , . . . (96) . , . . . (97) < \ , , \ . , 1 1

YERS. 5 1 . Ul ineludant eos qui probati $unt argento, etc. U i separeniur qui probaii suni ceu argenium. V ERS. 5 2 . Venient legati ex jEgypto, JElhiopia pravenict manwt ejus Deo, elc. Malitiae disposiiionem per iEgyptios innuit jhabiluin vero per jEihiopas ostendil V ERS. 5 4 . Psaliile Deo qui atcendit super cwlum ctoli ad orientem, etc. Primuni quidem iler fecisiis ei qui ascendit super occasum, > nunc vcro psalliie ei qui ascendit super coelum coeli ad oriemem. Nam qui descendii, ipse esl et qui 755 ascendit super omnes cudos ut impleret omnia > V ERS. 5 5 . Date gloriam Deo, super Jsrael magni-

Isa. LXIII, 5.

1 1

Epbes. , 10. (95) (94) 95) 96) , elc. Mem. , eic. Coislinianas primus. , elc. Ideiri. . , elc. Idem.

(89) , eic. Codex Coislinianus secundus. (90) , etc. Idem. (9!) , eic. Idem. (92) , elc. Idem.

97) UOOTBCOV , elc. Idem.

 ORIGENE

15!!

ficentia ejut, el virlu$ eju$in nubibut, etc. Nubes , , . . . (98) ;boc loco dicit sancias virlutes. c Mandabo enim, . c , \, WJ inquit ' \ nubibus, ut non pluant super illos plu ' . > \ < , oi viam. > Et eril fames, non fames panis, neque , , ; silis aquae, sed fames audiendi verbum Domini. . Puio autem ab ipso nubes dici angelos. Ipsi enim . \, sunt doclores nostri. . PSALMUS LXVIII. 2. Salvum me fac, Deus, quoniam Intraverunt aquoe usque ad animam nuam, elc. Aquas dicit cogitaliones et lentaliones quae in animain ingrediuntur. V E R S . . Infixus $um in Umo profundi, et est tubstantia. Veni in altUudinem tnarit, et tempe8la$ demenit me, elc. Niliil ejusmodi in historiis invenimus accidisse Davidi; si veroad Salvatorem referlur psalmus propter illud, c Zelus domus luae comedit me, > neque Salvatori simile quidpiam novimus conligisse. Ejusdem. S i loquens in praecedenli psalmo persona docuit quomodo in Basan descenderit, el d i x i i : c Gonverlam in profundum maris, consequenler exisiimandum est ejusdem esse quae boc loco dicuntur. Ipse igiiur Oeus Verbum preces emitlil Pairi, sibi proprias efficbna bominis quem assumpsil, affecliones. Indicat aulein inferni loca, quo solus ipsc descendil et iranaiil.
VRRS.

S H ' . , , & , . . . (99) \ . , * . ^, atol , . . . (I) , , .

. (2) , \ , c , . *5 \, 6' . $ , . VERS. 4. Laboravi clamant, raucce (actas sunl C , , fauces mea, defecerunl oculi mei dum spcro in Deum * meum, elc. Hoc diciiur adversus inobedienliam , . . . ( 3 ) eorum qui ejus docirina non obsequuuiur. Si vero eliam quia non oporiel aimno deficere in oratione, . eed ad Deum clamare die ac nocte , dixit se labo, \ , rasse clamando, eodem sensu claroorem niagnum , " el lacrymas considerabis. \ . V E R S . 5. Mulliplicali $unt super capxlios capitis mei qui oderunt me graiit. Confortali iunt qui per ' secuti tunt me inimici mei injuste : qua non rapui, . " tunc ex$olvebam, etc. flinc, opinor, nosci poiest dse- , , . . . , monum raultiuido. (4), . Ejusdem. Elsi reddidil qnae non rapuit, a l nos . \ (5) redemit (el boc est exsolvere), delens quod adver, ' (\ siim nos erai chirographum. Quae 756 conlra nos ), * ?^ illala coacli sumus exsolvere, haec delela suul et " t& sublala e niedio, remissione p^ccatorum con, \ piew cessa. . Ej*$dem. Neminem invitum rapit Deus. Si enim , (6) raperet, uon dicerel : c Veniie ad ine.onmes qui , * t3 laboralis et onerali esiis , e l cgo reficiam vos . > , \ . Et : S i voluerilis, el audieriiis me, bona Xvxrx * * ,^
l #

Isa. v, 6. Amos. v i u , 11. " Maltfi. , 28. (98) , etc. Coislinianus primns. (4) , , eic. Codex Coislieiw* (99) , elc. Godex Coisliuianus p r i priuius et scbedae Grabii. mus, el scliedae Grabii. (5) , elc. Codex CoislinisBes (1) , elc. Iidem cod. mss. secundus. (2) , elc. Godex Goisliniauus secundus. (6) , cic. Idem. (3) , eic. ldem.
5

t k

i e

1545

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . L X V H I .
i T

1514

* , . - comedeiis . Raptus esi Paulus usque ad tertium , coelum, cum jam se Deo toluon tradidisset. . 0 , , V ERS. 6. Deus , lu scis insipientiam meam , ei , . . . dclicta mea te non sunt abtcondita, etc. Non (7) , omiiium insipieriltam cognoscil Deus, sed ejus qui , \ insipiens facius esl propter itisipienles, et ejus qui , exlex factus est propier exleges, el ejus qui infirmus faclus est propler infirmos. . . (8) Ejusdem. Quoniani falsi lestes sieterunt conlra * , , , me, tu nosli, Deus, an deJtcia mea aliqua sint : . \ * neque enim libi abscondila sunt. E l aliienQtio , niam peccaia nosira ipse susrepii, el facltis esl , \ , \, , pro nobia malediclum, eliam hxc, inquil, delicia qua? pro homiiiibus suscepi, tu nosli. & , . " , V ERS. 1 0 . Quoniam zeltit domus luce comedil me, ei opprobria exprobranlium tibi ceciderunt tuper * , . . . (9) - me, etc. Hicversus positusest in Evangeliis , ubi sermo est de ejeclis 6 templo irapezilis et num \ mulariis. Ulud, c comedil mc, Symmachus vertit, \ . , , > * consumpsil me. > , c , > . Ejusdem. Omuis eliam qui pro Gondilore loqui . ' ( 1 0 ) tur baec dicere possit ad beterodoxos qui Providenlia? deirabunt, vcl ad eos qui male de Creatore , . \ - Ioquunlur. E l maxinie cuin pro Deo opprobriis afficitur, JVcere possit: c Opprobria, etc. \, . Y ERS. 1 1 . operui in jejunio animam meam, et , , . . . factum esi in opprobrium mihi, etc. Hujus loci meminerunl discipuli, quemadmodum in Evangelio \ (11) , secundum Joannem scriplum e s l : E i operui in t , \ \ , jejunio animam meam,et facluiu est in opprobrium milii,et posui vesiimentum meum cilicium, elfaclus , \ sum illis in parabolam. . >
9 lft

Ejusdem. Operimenlum animaj jejunium est quod jus occuhai affeclus, boc est concupiscenliam turpeiu, el furorem rationis expertem. Qui ergo non jejunat, indecore nudaius est. Ejusdem. Nibil, inquit, novi accidit, sed qui in \ e i e r i Teslamento opprobriis te, Deus Patcr, el coniumeliis afficiebanl, iidem et conlra Filiuni lunm mc venerunl. V ERS. 1 3 . Et in me psdllebant qui bibebanl vinum, ol , ... ctc. Hoc vinum fel esi draconum. (14) . V ERS. 1 5 . 7 5 7 Eripe me de luto ul non infigar: , , ^ libsra me ab ii$ quioderunt me el de profundo aquarum, eic. AHegoriis exponere quae Salvalori eve, . . . (15) nerunt, non vulgare esl consilium. Puto autcm \ ha'C omnia acQipi de descensu ejus in infeniuui, . $ . Ejuidem. Profundum aquarum illud est, in quod . (16) " Isai. , 19.
1 8

. (12) , , \ . . . , , (13) , ' \ , , \ .

Joan. , 17. (12) , etc. Scbed Grabii et codex Goislinianus secundus. (15) , , . etc. Godex CoUlinianus secundus. (14) . etc. Codex Coislinianus primus, et schedae Grabii. (15) , elc. Idem codcxCoislinianus. 48

(1)0 , elc. Schedae Grabii et codex Coislinianus primiis. (8) , etc. Codex CoisliniamiR secundus.

(9) , etc. Codex Coisliniaoas primus, ei scliedse Grabti. ilu) * , etc. Codex CoUiinianus
serumlus.

ol ,

el. Iden

P ATROL . G R. X I L

1515

ORIGENE

151$

demerguntur ii qui non forliter lentationes perfe- ' runt. hoc solus Deus eripit eos qui posstini dicere : De profundis clamavi ad (e, Domine .> , . Scriptum esl aulem, c de profundo aquarum, > et (16) > , \ \, knzw non dc proTundis aquamm. . V ERS. 1 6 . Neque urgeat super me puteus os suum, ' elc. Hoc loco naturam aliquam rationabilem infer), . . . (17) num dicil puteum, in quera plurimae animae eeci , \ . derunl. , tqr V ERS. 20. Tu enim tcis improperium meum, et confusionem meam, et reverentiam meam, elc. Co- , , . . . " (18) gntlione Dei dignum est opprobrium quo Christus , . affecius est propier jusliiiam. Hoc et justus affi . ciaiur. . ' (19) Ejusdem. Propter nos summus ponlifex nosler Ghristus qui penetravil coelos, confusione afficitur, , , . a contrariis spirilibus improperiis oneralus. , , V ERS. 2 1 . . Et sustinui qui umul contrislarelur, , , . . . el non fuit, et qui consolaretur, et non inveni, etc. (20) , c Non dixit, qui niihi condolcret, sed condolentem, , flenlem cum flentibus ; neque qui consolaretur ine, sed qui consolarelur eumqui potest dicere : Con- , . > sclamtir eos qui in tribulalione sunt . > Vel forle \ Gbristo condolet, et consolaiur eum is qui uni ex , \ < bis qui in Ecclesia sunt, baec factl, quemadmodum . el dicitur illud : Esurivi, > elc. V ERS . 22. dederunt t/ escam meam fel, ei in , iiti mea poiaverunt me aceto, elc. Haec omnia tem- , . . . pore crucis acciderunt. (21) . Ejusdem. Vappa general acelum, el corrupta . \ (22) $ , virius parit maliliam. . Y E R S . 23. Fiai mensa eorum coram ipsis in laqueum, et in relribuliones et in scandalum, etc. * , Mensa Judacorum Veius est Teslamenlum io quo , . . . (23) \ scandalizanlur, ea quae de Christo scripta sunt, , , nou intelligentes. lllud ienim praedicai Gbristum . crucifixum, Judaeis quidem scandalum, genlibtis , , aulcm stuUiliam " . . Ejutdem. Forle mensa e qua ralionabilis cibus . (24) ' populi erat, lex et prophelx. Haec mensa, non iniel- , \ . lecia Scriplbra, facta est Judaeis in laqueum, et in , , reiribuiiouem, el in scandalum. Non de omnibus \ , \ autem ejusmodi mensa dici polest. Sapientia est . Dominus qui dicit " : c Veniie, comedite panem . , meum. Est iiem panis vilae de coelo delapsus, D * > \ cujuu caro verus est cibus, et sanguis verus est , , poius. . 758 ^ E 26\ Fial habitatio eomm deterla, et , kr tabernaculis eorum non til qui inhabitet, elc. ilaec , accipi possunt lauquam praedicla de lemplo Juda^o. . . (25) rum et de civiute eorum. \ \ . Psal. cxxix, 1 . II Cor. i , 4. " Maiih. xxv, 42. I Cor. , 25. " Prov. i x , 5.
l9 t e 1 1 r s ,

16) , etc. Coislinianus secundus. , elc. Coisliniauus primus. . (18) " , elc. Coislinianus secundus. (19) ' , elc. Coislinianus primiis. (20) , etc. Godex Goislinianus secun

! 17)

dus. (21) , etc. Idem. (22) . etc. Coisliniaous primus. (25) , etc. Idero. (24) , etc. Godex Goialioianuf secundus. (25) , etc. Coisliniamis primus.

15

S E L E C T A PSALMOS. P S A L . L X X .

1518

. 6 (26) Ejuidem. Post crucem deseria facia esl habitalio eomm, templum nempe et Jerusalem. , \ . V E R S . 28. Appone imquilaiem luper iniquitatem , eorum, elnonintrenl injuuhiam tuam, elcQuando , . . . " qui sine lege peccaverunt, sine lege percunt, appo (27) , niiur super eorum qui peccaverunl iniquitatem poena iniquiiatis. c Qua enim mensura mensi fue . Q ritis, reroetietur vobis *\ , . Ejutdem. Quomodo enim intrare possant in jusli* . (28) tiam oculis occaecali ? ; V E R S . 29. Deleaniur de libro mvenlium, et eum , , . ., . juiti non icribantur, etc. Liber vivenlium est cogniiio Dei, a qua excidunl ii qui munda corda non (29) , b a b e n i : B e a i i enim, inquii, mundi corde, quo * < , niam ipsi Deum videbunt . > Videt autcm Deum \, , . > , ie qui cognitione ejus dignus eflicilur . Ejutdem. Injusiuscum justo scribilur, si desinal . " (50) , esse injuslus. . V E R S . 52. PiacebU Deo $uper vitulum novellum &cornua producentem et ungulat, etc. Hoc est euper , . . . (51) sacriQciuni quod a ratione alienura etl ei sub sen* . suin cadit. V E R S . 34. Quoniam exaudhit pauperes Dominut, " , ei vinctot tuoi non despexit, elc. Paupcrea flamus, , . . . ui Dominus nos exaudiat. (52), ' . V E R S . 55 Laudent Ulum emii el terra, mare et , omnia reptilia in ei$, etc. Coeleales el lerrenos boc , . . . loco dicil eodem nomine ac eorum munrfos. Ejus (55) \ . C roodi est et illud : Coeli eaarranl gloriaci Dei " . i \ . > . (54) , Ejutdem. Nunquid repentia animalia laudabuni, cum saivabitur Sion el acdificabilur Jud&a? Si vero \ ; repenlia spirilaliter inlelligenda sunt, illa quoque 0 , qua3 aedificanlur, spirilaliler accipianliir. . V E R S . 56. Quoniam Deus talcam faciet Sion, et " , adificabuniur chiiates Judma, etc. Raiionabilet , . . . animas dicU Judaex civitales. (55) .
r u

E # . D PSALMUS L X I X . , ol V E R S . 2. Con(undaniur, et revereantur qui qu<c , . . . (56) ^nmam meum, elc. lnvisiblles nosiri bostes , " * animam, ipsamque ad malitiam excitanles voluni sibi subditam facere. .
r M n t

0 \ " (57) , . , . * Matlb. , 2. (26) dus. (27) nuis. (*8) (29) \(50* (31) (52) ', ibid. , 8. Psal. xvm, 2.

7 5 9 PSALMUS L X X . Quae in praesemi conlineniur psalino, ea a Cbristo proferri manifestuin est. Locuin sibi iDunilum

eic. Codex Coislinianug secuneic. Codex CoUlinianus pri-

" ol ,

, etc. Idera. , eic. Idem. " , elc. ldeni. elc. htem. , eic. Idum,
%

(55) , eic. Idem. (54) , eic. Idem (55) , elc. Idem. (56) 01 , etc. Ita codex Coislinianus e* cundus, sed scbedae Crabii, el Coisliniauus codex primus paulo aliler : \ . (57) " , eic. Codex Coibbnianut aecuudus.

4519

ORIGENE

esse Deum precatur. Quf d i c i l : c Ego in Palre * \ c \, \ \ , * a i l eiiam : c le projeclus sum ex ulero, de venlre matris meae es protector meus: > lllud quidem , eo qood a nativiiaie sensil Deum et in illo confidii; , \ istoti vero propler insidiag quas in adoraliotie Ma 46 gorum Herodes slruxil Chrislo qui nihil mali pas- , sus est, prolegenle illum Deo, quando a bimatu ei \ infra necabanlur pueri fn finibus Beihlehem. Quis . \ 8\ vero eiiam c adjicii stlper oranem laudein Dei quae \ in legc et propbetis est, nisi Filius? Hic vero inise- ; , ros prxdicaiis Scribas, nori cognovil liileraluram , . \ eorum. Eleniin novit occidenlem liUeram docere ! quje sunl vivificaulis Spirilus. Ex roorluis auiem . , , redivivus poslquam annuntiavit bracbium Dei omni gcneraiioni, aii Pairi : c Ex abyssis lerrae ilerum , \ c rediixisii me. t , . VEHS. 2. /w le, Domine, $peravi:non confundar , , , in wiernum, etc. Si in iribulalionibus suslineamns, ror , . . . (38) non confundeiuur iu fuluro sxculo; nam c iribula, ^ tio paiienliam operalur, paiientia autem probaiio c netn, probatio vero *pem, spes auiem non confuti d i l , V ERS. 4. Deus meu$, eripe me de manu peccaiorig, ^ > fivvat , * de manu comra legem agentis et iniqui, eic. Sata , . . L narn dicii peccatorem, conlra legem agentem, ei (59) , \ iniquum: peccatorcni ob pessimum babiluni; con\ tra legein ageniem, proplerea quod naturalein legem transgredialur; iuiquum vero, quod scipsum fraudet cogniiione Dei. .

V E R S . 6.1nle confirmatus $um ex utero: deventre m*lris mece tu e$ protector meus, etc. Qui solus ab utero in Deo coufirmari novii Jesus, baec aii. Proleclor vero ejus fuit, quando Magi, in somnis moniti, per aliain viam reversi sunl in regionem suam, ei Josepb, accepio puero cuin maire ejus, jussus csi in iEgyptum abire, ue simul cum aliis pueris inlerArerelur Jesus.

% , . . . (40) . ' , \ , , \ , .

VERS. 7. Tanquam prodigium factu sum mu/ , . 1 tis, eic. lis qui in lata el spatiosa et mulios ducente (41) \ iu perdiiionem gradiuniur via. Mulii enim per i l - \ * lam transeunl. Tanquam prodigium facius esi Je * sns, sed non paucis qui inveuiunl arciara et angu * stain viam qtiae ducil ad viiam. \ . VERS. 8. Rcpleatur o$ meum laude, ut caniem glo- , riam luam, tota die magnitudinem tuam, etc. 760 , } Nisi mens repleatur gratia Dei, caaiare gloriaui , . . . (42) i)ei non poicst. Os enim aniinae iueniem vocavii, , gluriam auiem Filium Dei. . , . VERS. 11. Dicentes: Deut dereliquit eum, elc. , .\ Has voces posuil lancuam a daemonibus prolatas. (45) .
,

Joan. , 58.

8 8

Rom. , 5, 4. (41) (42) codex (45) , eic. Idem. , eic. Schedtf Grabii el Goistiniaiius priniiis. , elc. lideiD mes.

(58) bii, ei (59) (iO)

, e(t:. Scliedae Gracodex Goislinianus prinius. , eic. Ea;dem sclieda?. , elc. Cudex Coislinianus secundus.

15*1
f

S E L E C T A 1N PSALMOS. P S A L . L X X l .

1521

O , " , . . . , V ERS. 12. Deus, ne elongerii me, elc. Neelon(44), , ' . geris idem est ac si dical, Ne longe sis a me. . (45) Ejuidem. Longe ab bonrine esi Deus, non secun , ( dum subslantiain (nam ubique praesens est -ei om\ *) nia replei), sed secunduro provideiuiae et adjulorii \ . efficaciam. Separalur auicm a nobis propler pecca , torum noslrorum foRlorem, quemadinodum aliua * propbeia d i c i l : t Peccata vesira separant inier me \ . ct v o s . V ERS. 1 5 . Operiantur confusione et pudore qui , . , . , < " (46) quatrunl mala titf/ii, etc. lllud, Dimitte illi pal , lium , > referri poiest ad confusionem el pudo \ , . rein quibus operilur qui ejusmodi esl. . , Y ERS . 14. Ego autem semper tperabo, et adjiciam , . . . (47) tuper omnem laudem tuam, eic. Plurimae diciae suut \ , - in lege el prophelis Dei laudes, quibus adjicil qui d i x i l " : c Non veni solvere legem aul propbetas, , , sed adimplere, > quemadinodum iili placet Eeclcsia> . quae a Cbrisio nomen babct. " , . . . V ERS. 1 5 . Quoniam non cognovi litleraiuram, etc. (48) , , Si esi liliera occidens, spiriius aulem viviiicans, id quod a littera denominalionem habet, non novil Dominus qui novil eos qui sunl ejus ; id vero quod . a spirilu denominalur, novil. , V ERS. 1 6 . Domine, memornbor }u$liiias tuat $<h , . . . (49) lius, eic. Palernx jusiiiiae Gbrislus memorabilur. . " V ERS . 18. Donec annunliem brachium tuUrft gene , . . . (50) raiioni omni quas ventura esi, elc. Bracbium Det . C Cbrisius est. , , V ERS . 19. Deus, usque in alii$sima qucv fecitli . . . c (51) magnalia, elc. c Pacilicans pcr sanguinem ejus et \ . qua: in coelis ei quae in (erra sunl**. > " ! V ERS. 20. Quanlas ostendisti mihi tribulationet , mullai ei malat et conversus vivifica&ti me, et dt , . . . (52) abys$i$ terras ilerum reduxhii me, elc. Manifesle de \ . resurrecllone ex morluis baec dicla sunt. . " (55) Ejuidem. Abyssum nunc vocat locum inferoo . 1\ \ rum daemonum. Sunt aulein noimulli qui et ipsos daMnones abyssos dieiiul propier iuiiiieu>am ee . runi maliliam. Y ERS. 22. Nam el ego confitebar libi in vase psat , . . . (54) mi veritatem tuam, eic. Vas psaliwr auima pura. .
M a o

'. D 761 PSALMUS L X X L , . . . (55) VERS. 1. In Salomonem, etc. In Salonionem i Aaoto-c lium David : nam Liber generalionis Jesu Ghrisli . > - filii Davjd " . Salomon autem inlerpreialur paci^ ficus : ipse enim esl pax noslra.
, f

Isai LIX. 2.

Matlb. , 40.

8 1

ibid. , 17.

" G o l o s s . 1,20.

"Mailb.1,1.

(44) , , etc. Godex Coislinianus prtmtis. (45) , etc.ScbedaeGrabii. (46) ,' , elc. Godex Coislinianus secundus, ei schedse Grabii. (47) , etc. Idem codex Coislinianus secundus. 48) , etc. Idem. (49) , elc. Ideni. (50) , elc. Godex Coislinianue primus

(51) , etc. Idem codex et scbedac Grabii. (52) , etc. Godex Coislinianue secundus. (55) ' , etc. Scbedx Grabii, el codex Goisliuianus priinus. (54) , etc. lidem codd. mss. (55) , elc. Godex Goislinianus p*-imus.

1525
\ E R S . 2 Dens, judicium

ORIGENE tuum regi da, et jutiitiam *0 , , . . L

ruam /S/to reait, elc. Rex Christus, rcgis Dei Filius. Qwapopter ipse regnal, donec omnes inimici subjicianuir ei. Deinde tradet regnum Deo et P a i r i .

(56), - ] , \ . xai .
roty ,
1

IBID. Judicare

populum tuum inju$tilia

el paupe-

res tuos in judicio, etc. Non onines pauperes Dei sunl, sed qui propterea quod Jesu assistunl, ab ipso beaii predicantuf. V E R S . 5. Suicipiant monies pacem, elc. c Beali enim p a c i f i c i .
u

. . . (57)

\ , ' .
, . . . cvxofar-

(58) ,
, ,

V E R S . 4. JudicabU eitt filiospauperum,

pauperes populi, et $alvo$ (ael humiliabii calumniatorem, etc.

, . . . (59) , . ni gerroone ei scientia, qui dives esl in operibus ^ ^ , \ rJio> bonis et tbesaurizavii, cujus propriae diviiiae re \ , demptio animae ejus 8unt , > non judicaitir; qui \ , & auiem a populo mendicat, judicaiur, ciim nec fide sua ita profecerit, ut obiinuerii illud : c Qui credit , , c " in me, non j u d i c a l u r " ; neque iia lamen cecide , ril, ut io illis sit de quibus dicturu csl : c Qui non \ / credii, jam judieaius esi. > lllud aulem c qui non . " co , credil accipio pro c infideli. , . >
0 v < M

Si fidelis non judicalur, forte qui dives esl in om-

VERS. 6. Deicendei sicut piuma in vellus, et itcut ilillicidia ttillantia super terram, etc. Sicut pluvia et abun

. . . ' \ -

in genies, aicul stillicidia in Israelem.

V E R S . 7, Oriiiur daniia tn diebu$ 4ju$ juslilia pacii dontc auftratur luna, elc. Ac si dicat,

(60) \ , \ .
^

u*que ad consumraationem. Sublaia enim luna, Q , . . . \ (61), . tolliuir lempus; eublaio autem tempore, finem ba , ' bebii aensibilis ouiiidue. Potest auiem lunam dicere , etiam adversariam, virlutem, lanquam nocli impe- \ -] raniero, , .
V E R S . 9. Coram mici ejus lerram ilto protideQt JHihiopes, et ti it ol . , * lingenl. Regei Tharsit intula,

etc. His pulo indicari discrimen eorum qui ad Cbristum accedunt. Eju$d$m. Tbarsis gens csl ASibiopica. Praeterea Tbarsis colorem siguificat byacintbinum, quemadmodum apud prophelam scriptum e s l : cSimiliiudo eorum sicul Tbarsis. Apud Jonam auiem Tharsis significal Tarsum 762 civkaiem. Saba vcro urbs esi Indix, e qna venit regina auslri ad Salomonem. Tbarsis imerpretalur tpeculatore$ ,
specutatio latiiiie et gaudii.

, . . . (62) > . , (65) , ; . $ \ . , * \ . , .

V E R S . 41. Omnes genles servitnt ei, etc. Si ser- , . vicnt ei omnes genles, omnino servient etiam illae (64) , quoe b**lla habent. Quod si ita est, omnis ulique \ . % , natura ralionabilis serviel Chrislo. E l boc esi quod * xai apud P a u l u m " diclum esi, quia ei flecieiur oinne } , * * genu. . Mallh. v, 9. " P r o v . , 8. Joan. X I I I 18. " Philip. , 10. (56) , etc. Coislinianus secunmus, et scheda? Grabii. 4w*. (6!) , eic^ ldero codex el scbeda* Gra(57) , elq. Idem, bii. (58) , elc. Codex Coislinianus pri(62) , elc. Goislinianus secnodns. miis, et schedae Grabii. (6*) **, eic. Goislinianus prinnis. (59) , ele. Codex. Coisli,uianu a se(64) , etc. Codex Coislinw tuudus. accundus, et scbedae Grabii. (60) , eic. Codex Coiblioianus
u M
L

iM5

S E L E C T A P S A L M O S .

PSAL. LXXU.

1526
a

, - V RRS. 1 5 . El vivet, et dabilur ei de auro Ar bia>, crlov , . . . (65) etc. Vivii Ghrisius in illis qui ipsum recipiuni. - , \, Vivo enim, inquit, jam non ego; vivil vero in me \ . > " \ Chrislus* . Alius autem de Salomone dicil fore \ \ ut ei Arabes etadjacenles incolae tributa ei solvant . * IBID. Et orabunt de ipto semper: lola die benedi , . . . ceni ei, elc. Dicentes: c Panem noslrum quolidia (66) Tbv num da nobis bodie . ' . Ejutdem. Cum didicissent sancti a nemine mor . (67) ot , \ - lalium liberari posse hominesa malis suis actibus, de illo qui liberare polerat e manu potentis, assi , \ ^ - duas preces Pairi offerebant. . V ERS. 4 6 . Superextolletur super Libanum fructu* eju$, eic. Multis in Iocis Libanum vocal raonlem et , . . . (68) lemplum, et fllios lsrael. , \ . Ejutdem. Fruclue Cbristi gentes sunt qux credi . (69) \ \ , derunt, ei pielate exallatae sunl super Israel, qnem . flgurate Libanum vocat. , . . . V ERS. 1 7 . Omne* gentes magnificabunt eum, eic* (70) c \ Paulus d i c i l : tBeaius et solus potens. * . *
8 w

PSALMUS LXX1I. O B . V E R S . 1. Quam bonus Deus Itraeihis qui rtct* , lunt corde, elc. Quantum in se esi, omnibus bonus *, . . . ' (71) - ^ est Deus : c Salvator enim est omnium bominum, maxime fidelium . Vide autera ne quod ftcriptum , , , f| esl eamdem signiflcalionem babeat ac ei dicerei: Yideior bis qui reeto sunt eorde cui bonusest Dens. . Quomodo enim eliam male habentlbos non bonus , ; est medicus, qtjo indigent ? Y I R S . 5. Quia zelati super iniquo$, pacem pecca. , torum videns, etc. Pacem boc loco prosperum hu , . . . (72) jus vilae cursum vocavit. . V ERS. 4. Quia non ett retpectus in mortt eorum, " , etc. 763 ftespeclum vocat mortis recordationem. , . . ' (75) Quapropier Symroachus v e r l i l : Quoniam non C<H~ * , c " \ giubanl de morie sua. , > . V E , R 8 . 6. Operli tutU iniquitale tt impietati tua, ,.. etc. Iniquilas iu vita roala, impieias :n faUis do (74) , . D gmalibus conspicitur. V ERS. 7. ProdibU quasi ex adipe iniqjiilas eorum, eic. Joxia Symmacbum : Exierunt a pinguedine, . . . (75) oculi. , . , V ERS. 9. Posuerunt in eadum suum, ei tingua , . . . , eorum trantivil in ttrra, elc. c Posuerunt, > pro
u 9 f M

Gal. n , 20.

Luc. n , 5.

4 0

1 Tim. vi, 15.

I T i m . i, 10. (71) ' , elc. Godex Goislinianus secundus. (72) vvv, elc. Coislinianus primiia, et scbedae Grabii. (75) , elc. Idem codex el scbedae Grabii. (74) , ete. Idem codex el scbedas Grabii. (75) , etc. Codex CoisliV Diaous eecundus.

(65) , elc. Idem codex mss. et scbedae Grabii. (66) . Coislinianus primus. (67) , etc. Coisliniaims secundus. (68) * eic. Godex Goislinianus primus, el scbeda> Grabii. (69) , eic. Coislinianus secun(70) , ei scbedae Grabii, etc. Codex Goislinianus primus

45*7

ORIGENE (76), ,< ", \ , - , . , , . . . , (77) ^ , , . - " & , , . . . '\ (78), .

conslilueront, > inqoil, ut Deum quidem blaspbe- marenl, bomines vero injuria alficerent. VERS. 11. Et dixerunt : Quomodo scit Deu$, et st r$t scientia tit ExceUo ? etc. Hlud, Si esl scienlia in Excelso, > idem esi ac si dicereiur, Si cognoscit Dominus ac res bumanas videl. V ERS . 12. dixi: Ergo vne eauta justificavi eor menm, et lavi inler innocentes manus mea$, etc. Ac bi dical, purus factus sum.

Ejutdem. Talia eliam in Malacbia scripia sunt: . (79) \ * * ' c Dixistis : Yanus est qui &ervit Deo, et quod emo- , \ , 5: bimentuin quia custodivimiis pracepia ejus " ? > ; ") Haec locuii sunt qui liinent Dominum, unusquisque ot , > ad proxiiiium suum. . VERS. 16. Exiitimabam ut cognoicerem hoc, labor , 1ett. ante me, elc. 1 Labor esl cognoscere quae sit ra- ** , . . . \ (80) ; lio Provideiiliae. " \ . VERS. 17. Donec iniretn tit tanctuarium Dei, et " ; intelligam in r.ovittimis eorum, elc. Cum ingressi , . . . " :fuerimus in sanciuarium Dei, tunc quas sil Provi- (81) , > denlis ralio cogiioscemus. \ ; . V E R S . 20. Domine, in civilate tua imaginem tpio, ram ad nikilum redigen, eic. Imago peccaloris esl , . . . (82) veius bomo qui cornimpilur secundum desideria errors : quem sui ipsius eognilione ad nibilum rodigit. .
D

VERS. 21. Quia inflammatum est cor meum, et renes mei commutaii tunt, etc. Cor meniem, renes atiiem vocal affectus, unde nascilur concupisceulia et ira. C VERS. 25. Quid enim mihi est in catlo, et le quid tolui $uper terram ? eic. Haec dicanl qui cofileslibus lerrena anlcponunl. Hic ctsi non verbo boc confilemur, at operibus osiciidimus.

" } , \, . . . (83) , , * . , ^ , . . . (84) , \ , . ' . . . . V ERS. 26. Defecit cor meum, et cart mea, elc. ' (85) \ Videficei sxcularibus el humanis actibus. Gum enim Inde defeceril, id esl ab omnibus reo.esserit, 764 , , . tunc pariem Dcum in sxculum babcbit. , . . . V ERS . 26. pars mea Deu$ in sccculum, elc. \ (86) . Pars jusli esi cogniiio Dei. V ERS . 27. Perdidisti omnet qui fornicanlur ab$ u, etc^ llle a Deo fornicatur, qui se dxmonum cul- , . . . (87) . . tui tradidil. " , VERS. 28. Mihi autem adlicorere Deo bonum esl, ponere in Domino spem meam, elc. Simile esl illud : , . .!. (88), < , > 6, c E i adhcerebis. > Iiem illud : c Qui adbseret DoM

* Malacb. , 14.

*>M Cor. v i , 17. (85) scbed% Grabii.

(84) 01

((}),", etc. Coislinianus priimis, etschedai Grabii. (77) , , eic. ldem codex ei scbeda? Grabii. (78) , cic. Idem codex el scbedao Grabii. (79) , elc. Goislinianussecundus. (80) , etc. Coislinianus primus. (81) " , elc. ldem. (82) , etc. Idem codex ei S( bedae Grabii.

cic. Idcm codex cl

etc. l d e m codex ei

scbediB Grabii. (85) , elc. Codex Coislinianus secundus. (86) , eic. Codex Goislinianus primus, ei scbed;c Grabii. (87) , elc. Idem. ($8) " , eic. Codex Coislinianus secemlus.

1529

SELECTA 1N PSALMOS. P S A L . L X X I H .

1530

. > . mino, spiritus esl. > Hinc eliam slmuf Jisci \ mus boni Dei subslanliam. . PSALMUS L X X I H . 4. Ul quid, Deu$, repulisti tit finem? elc. Quantum ad litleram spectat, baec dicunl qni sunl in caplivilate. Repellit auiem quos repellit Dominus secunduin mulliiudinem impielalum eorum. E l quosdam quidem repellil, sicul scriplum esi, vehemenler, qtiosdam vero in finem > et usque ad novissima. IBID. Iratus ett furor tuu$ super oves pascttw tuir, ele. lllud , c Ingredielur, et egredielur, ei pascua , . . . , (90), \ inveniel, ad id ulile esl. , \ , . Y E R S . 2. Memor esto congregatioms tuie quam , . . .. (91) - poisediiti ab inilio, elc. Quaeres a quo iniiio yosse , dii congregaiionem euam Deus, an prascienlia, an , . . aliier. Illud, c ul quid > ad Deum interrogalive d i , - clum, postulat responstim, quo docealur causa repulsionis el irae; islud vero, < Iralus es super \ * oves, propler misericordiam irascenlis dicitur : , c , nam iis qyi sicul oves insipientes sunl veniam pro * insipienliae peccatis pelil. Qui congrogalionis luoe \ . \ oblitus es propler peccala, mciuor eslo illius, quae ab initio facta esl possessio lua. Quomodo ab , ' iiiiiio, non declaraiur : neque si ex iEgyplo co. ' , , " Q gites ipsam factam esse possessiouem Dei. . IBID. Redemiili virgam hwredimiis tum : moni Sion, in quo tiabitasti in eo, etc. Sive moniem Siou , . . . (92) , - possederii Deus, sive redemerii, qtueres qnomodo , * . ab initio possederit vei redemerit. Quaere inyslice. . " , 6 , , . . . (89) . " , , * \ .
VERS.
u

. VERS. 5. Quanla malignatus est inimicus in $an" , cto, el gloriati $unt qui oderunt te, in medio zote , , . . . (95), * mnitaiit tua>, etc. Non loci, sed virtuli? Dcus est. . Loei autem commemoralio lit ob spem benignifaiis, iia ul qui ad loca Deo consecraia ascenduni, re* , spondeani, inquit, sermonein malum inimicum in . \ sanciis esse. E l nmic malignaiur inimicus in san , . cio, boc 765 Ecclesia. Et si quis a sole , nmilalibus Dei exciderh, glorianlur qui oderuiil , D Cbristum el inieriiciunl illum, sive populus, sive , . adversarise poteslales. V ERS. 5-0. Quasi in silva lignorum securibus , . . . (94) exciderunt januas ejut, elc. Haec omnia implcta ^unl , in Jerosolymae expugnaiione, queinadmodum uar rai Josepbus qui singillalim rcs geslas persequiiur. . V ERS. 7. Incenderunt igni snuciuurium tuum in ierra; polluerunt labernaculum nominis lui, etc. & Tabernacuium nominis Dei esl mens, quae pollui, . . . (95) iur cum pro coelesii fit lcrrena. , , \ . Joan. x, 9. (95) , etc. eodem. (89) , etc. codice CoisliniaiK* (94) , etc. codice Coislin. primo, set-tindo. et scbedis Giabii. (90) , , etc. Ex eodem. (95) , elc. codein ca (91) , eie. Ex eodem. dUe 1 scbedi* Grabii. (92) , etc. Ex -eodeui.
e s l i n 4 4

4331

ORIGENE

532

r/ / xalrrir tdr ; . . . \ (96) \ , \ , \, \ \ ' * * , . " \ . V ERS. 12. Deug autem rex noUer ante $a>cula, , , . . . " operatus esl talutem in medio terra, etc. Quando Filiue bominis in corde lerrae tres dies ac ires no- (97) cles egil. Forlasais vero c medium terne vocal \ . centrum illius, quae sphaerica est. , . YBRS. 13. Tu confirmatli in virtuie tua mare, tu conlrivisii capiia draconum tu aquii, elc. Ut non , amplius esset contrarius venlus navigamibus d i , . . . " (98j ecipnlis, et facla eis iranquilliiaie ad terram per , \ enirenl ad quam recedebant. . V ERS . 17. AHttatem ei ver tu fecisti, elc. Cur , . . . omi&il aulumnum et biemem ? Aium igiiur aestaiem (99) \ ; quidem aulumno, biemem auiem veri opponi. Ac , ver quidem generaiionis, aesias vero lempus esl * \ , . perfeclionis.
r

YERS. I I . Utquid avertis manutn tuam el dexte- ram luam de medio tinu tuo in finem? eic. S i mamis et dexlera Dei inier se differum, adverio ne forle manus faciat quae sunl conlra hostes popull, dextera vero operelur bona pro populo. Verbi gralia, manus erai, quando furorem, et iram, el t r i bulationem, immissionem per angelos malos jfigypliis, Hebraeorum graiia, misil Deus de medio sinu : quasi olim de medio sinu bona dederit Dei manus, postea autera aversa fuerit a bonis de medio einu accipiendis et dandis populo. Simul auiem quaeres ao duo sinl manus el dextera Dei.

, . . . (1) . , , , , ' * \ . , . . . (2) , , . \ c . , . . . (3) , , D \ . " I BID. Quia repleii $unt qui obtcurali sunt terrce , . . . (4) domibui iniquitatum, eic. Obscurata mens replelur \ , \ iniquilatibus. Obsciiralio enim in cognilione, el \ . iniquiias in aciibus inlelligilur.
M

V ERS . 18. Memor etto hujus, elc. Ifemor eslo hujug creaturae videlicet. Si propier bomines, inquit, creaturam fecisii, auxilium prxsta illis propter quos creaiura facla est. Vel memor esto bujus congregalionis, quam possedisti ab inilio. Nain eiiam ad illud referiur. VERS. 19. Ne trada$ besiiis animam confiteniem tibi, etc. Si besliae dicunlur dsmonia, in besiiis 766 autem prajvalet furor, io dsemonibus uliqwe praevalei furor. E l apud Job dicilur : c Besliae agresles paciiicse erunl libi. V ERS . 20. Respice in leitamenium, elc. Meinor eslo promissionum quas Abrabamo fecisti, fore ut dares semini ejns lerram lacle ac nielle niaiiantem.

VERS. 22. Exturge, Deus, jtidica cautam tuam. Memor eslo improperiorum tuorum, quce ab insipienu tunt tota die, etc. c Exsurge, Deus, usque
M

, , , . . . c , (5),

Job v, 23. sccundo. (2) , etr. codice Coisliniano primo. (5) , etc. eodem. U) , eic. eodem. (5) , , etc. codice Coisliniare sccundo.

(96) , etc. codice Coisliniauo secundo. (97) " , etc. Ex eodem. (98) "Jva , elc. Ex eodem. (99) AUi , etc. codicc Coi&liniano
frinio.

(1)

elc. codice Coislioiaao

i5o3

SELECTA 1N PSALMOS. -

PSAL. LXXIV.

1534

? , . , , , , \, * . . \ . \ , \ , ^ . , ,( , *) \ . > . (6) . '. , , ', . . . (7) '* , > * . , , , , . . . * (8) . . " , . . . (9) " . ", \, , , \ C . , \ c . " , . , , , , . \ , * . " , . . . (10) , D \ . * , . , . . . \ (11) , \ , * I Reg. , 9 .
4 7

ad illud, lola die. > Non dixil, causam meam, sed f caueann luam. > Ego enim, inquit, jusie hasc suslineo; illi vero multas contra le ausi eunt proferre blasphemias. Ad gupplicium eorum qut populum deceperunl, Deum excilat. Vel eliam sic : Memor eslo teetamenti tui quod eis per Chrietum dalum esi. Etsi enim nonnulli mente sunt admodum obscurali, et domibus iniquilalum repleti sum, qui Ghristum non receperunt, verumtamen tu ui Deus pauperum luorum preces ne dcspicias. Quoniam non nos injuria affecti sumus, sed la (tibi enim improperavii inimicua, et le populus insipiems eiacerbavit), propierea c exsurge ci judica causam luam. > Ejusdem. Insipientera hoc loco diabolum vocau

PSALMUS LXXIV. V ERS. 1. In finem, ne corrumpat, p$a(mu$ canlin Ataph, elc. Scripluro est in libro primo Regnorum : c E i dixit David ad Abisai, Ne disperdas illum, videlicet Saul. Quae vide an huic inscriplioni ulilia sint. V ERS. 2. Confitebimur libi, Deus, confitebimur, et invocabimu$ nomen luum, eic. Uos duos versicuios profert quae in Ghristo est Ecclesia. V ERS. 3. Narrabo omnia mirabilia tua. Cum accepero tempus, e l c Symmachus : Gum accepero congregationem. > Cum, inquit, reversi fuerimos, et in saoclo lemplo tuo congregali fuerimus, lunc te legilime celebrabimus, el eos qui beneficia tua ignorant, docebimus : nara illud facere nobis per lempus licebit. Sic postqoam eos qui in Babylonia captivi erant, docait 7 6 7 <I docenda erant, subindical Deum factas promissiones repellenlem, et dicenlem : c Ego juslilia judicabo. > Vide ergo annon per baec Salvalor proprias operationes doceal duin de Palre fuse disserit. A i l igitur : Narrabo mirabilia lua, Deus, cum accepero eynagogam. Pollicelur enim se in lempore opporiuuo omnia Palris mirabilia narralurum. Justiliie namque et reciiludinie opus est, non Judxos solum admiliere, sed omnibus ex genlibus salvandorum electionem facere.
4 i UiB

V ERS. 4. Liquefacta ett terra et omnes qui liabilant in ea, elc. Terrani dicil naluram rationabilem, quae liquefacla esl ab igne spirilali, quem Salvalor venil miuere in terram. Liquefaciio aulem est separatio animae a malitia; ignis vero inlelleclualis, Salvaloris doclrina est spirilalis, quae maliliam et inscitiam disperdil. IRID. Ego confirmavi columnai ejus, etc. c E l com cognovissent, inquit Apostolus , gratiam
4 7

Galat. , 9 . (10) , etc. eodem codice ei echedis Grabii. ({{) , elc. Ecodice Goislin. primo,, scbedis Grabii.

(6) , eie. codice Coisliniano primo. (7) , eic. codice CoisLiniano secundo. (8J , elc. Ex eodem. (9) eic. eodera.

4555

ORIGENE

455S

qnae data est mibi, Jacobos et Cephas, et Joannes, , , qui videbantur columnae esse. > . > VERS. 9. Quia calix in manu Domini, tini tneri " , olrov plenut misto, el inclinarit ex hoc in hoc, verumia- men fcex ejus non e$t cxinamla. Bibem omnes pecca- , . tores lerros, etc. Nunc qtiidem supplicia misla pecca- , . .* . toribtis iuierunlur, in fuiuro auiem saeculo niera el (12) veluli fxculenta infligenlur. Vel eiiam sic : C a l i i , : inquii, esl in manu Domini, in quem uniuscujusque \ . " hominis fruclus bonos et malos veluli expriinens, , , \, et bona malis admiscens, plenum illmn efficit :' \ * deinde quorum fx non effundilur, id est qtiorum \ , peccata permaneni, ii illum ebibeni, el propriis , malis inebriabunlur : quemadmodurn et sancli , omnes bibenl calicem viiae in regno coelorum cum , , ipso Domino Jesu, sec-iiiidum Domini vocem. \ * ' , .
9

'. , " nomen ejus, ei factus est in pace locus ejus, eic. Qui , naltira Dei in nobis locns non eral prius in pace, , . . . (15) factus est pax. In Christi igitur adventn innoiuit , , . , Deus, revelante ipsum Filio in ea qnae sursum csl Jerusalem. Yel in ea qua? sursum est Juda?a noitis . esl Deus, tibi vcrus ejns Deus esl, el non lypica ejus " , , \ gloria. Nunc 768 P speculum ei in n i gniale noius esi Dens. Sed et non in eo qui eecun- ' \ i dum carnem, sed in eo qni secundum spiritum esi . \ , Israel mngnum nomen ejus. c Locus autem Dei . quem in se dederunl ei, in superna est Judaea, ubi , , f facius est in pace. Huic analoga est < habilatio > , \ Dei 4 in Sion, de qua dicium est : c Sed accessistis ad Sion roontem, et civitaiem Dei viveniis Jerusa- C , \ lem coelestem * , > ubi propierea pax est, quia con- tritae sunl polentiiB arcuum, scutum, gladius, et , \ bellum. , \ ^, \ .
PSALMUS LXXY. V E R S . 2. / in Judcra Deus, in Israal magnttm

e n i n l

e r

Ejusdem. Locus Dei, anima pura; babiialio autem ejus, mn& conieniplativa. V E R S . 4. Ibi confregit poientiat arcuum, $cul:tm, gladium el bellum, elc. Arcus boc loco dsemones vocat, a quibus ignita jacula millunUir. Ignittim jaculum esl cogilalio affeciibus obnoxia, idemque vocatur el scutum et gladius.

. (14), , . , , , , . . . (13) , ' . * \ . V E R S . 5. llluminas tu mirabiliter montibut , (rternis, eic. Uoc est, doces nos per sanclas vir. . . , (16) tutes. . cl * VERS. 6. Tnrbati snnt omnes imipienlet corde, . . . (17) * ctc. turbari insipientium esi : sapienles enim non . iurbanlur. " , IRID. Dormierunt somnum suum, et nihil invene runt omnes viri diviliarum in manibui $uis, elc. Hebr. x i i , 22. (15) , eic. Idem codex ms. (12) al , etc. Ex eodem codice Coisliuiano c l scbedisGrabii. (16) , etc. Idem. (13) , elc. Codex Coislinianus (17) , eic. Godex Goislinuno secundus. secundus. (14) , eic.Godex Coislinianusprimus.
M

1557

S E L E C T A !N PSALMOS. P S A L . L X X V I .

1558

, . . . * 8 (18) Qnapropler pulchre sapiens Salomon borlalur, , , , , * dicens * : Ne dederis soiuiium oculis tuis el pal , pebrislms dormitaiionem, ut salveris quasi damula , \ . de laqueis el quasi avis cx decipulo. > . (19), Ejusdem. Iia viri diviliarum, sicut viri sangtii , num : nam qui habenl affeclus , viri borum afle . ctuurn nominantur. , . VERS. 7. Dormitnveruut qui ascenderunt equos, elc. . . 01 (20) \ Da?mones iiisidonl equis el mulis , quibus IIUII est , , intelleclus, duin ipsos cogunl inslar irraiionabilium . " \ animalium operari. Equi auiem et muli hominet sunl quibus insunt affecius, quique ad ea qtue non , ' , tperlel, irrationabililer feruniur, et binnimil ad , \ uiores proximi sui. . VERS. 12, 1 5 . Omnes in circuitu ejut afferent iritum pi , , ner terribUi,el ei qui anferl spiritum principum, , . . . terribili apud reges terrce, elc. Auferl spirilum (21) principum lerribilis regum lerrae. Spiriius princi . pum esl in iis qui stibjiciiinlur principibns hujtis . saeculi. Spirilus principis saeculi hujus eral eliam \ in Juda qui Jesum prodidit. Terribilis autem bisce . spirifibus factus Salvaior eos lenipore sibi nolo ab , operamibus aufert, ul poenilenliam agant. Sic eiiaro terribilis esl apud reges lerra, de quibus dicium , . est * : f Asliierunt reges terrae. > \ - , \ ;-
mU

C 769 PSALMUS L X X V l . OCT. V ERS. 1. Voce mea ad Dominum clamavi,el *o% , viea ad Deum, et iniendit milii, eic. Quando toia , , . . . " (22) , Doslra vox ad Deiiiu esl, tuuc, cum ad Deum vox nosira , inlendil nobis inleineratam voceni ba , bt-ntibus. . V ERS. 3. / n die iribulaiionis mecc Deum exqui , %m, eic. Operibus noslris Deuni in boc saeculo . , . (25) exquirimus. . Ejuidem. In adversis non tuibari, sed Deuin . ' (24) exquirere, sancii esl. , ' . Y ERS. 5,4. Renuil consolari amma mea. Memor fui Dei, elc. Anima qua? nulla in leulaiionibus Irisiiiia & , . . . (25) afficitur, renuil consolari, quippe quae consolalione \ , non indigeat. , . Ejutdem. Mibil aque animam consolaiur ac me . (26) D moria Dei. . V ERS. 5. Anlicipaverunl vigifia$ oculi mei, elc. , Multae pervigilaiionis istud indicunn esl. . . . (27) . IBI. Turbatu$ sum, et non sum loculus, elc. , , . . . (28) , , , Qui ab ira quidem aul trislilia aul reliquis affecli , , bus moveiur, nou absiinet vero se ab ira, am iristilia, aut alio quolibel affeciu, dicerti pobsit: , a V f , \ c Turbalus SUIR, ei non sum loculus. > .
w

!8) , elc.Codex Coislinianus primus. 19) , elc. Idem. 20) 01 , eic. Codex Coislinianus secundus. (21) , elc. !dem. (22) " , etc. codice Coisliniano secuudo.

Prov. , 4,5.

Psal. , 2. (25) roo u. (24) (25) (26) (27) (28) , elc. Coislinianopri-

" , elc. Coisliniano secundo. , elc. Ex eodem. , etc. Coisliniano primo. , elc. Ex eodem. , eic. Coisliniano secundo.

E X ORIGENE 13* & xai Y E E S . 6. Cogilan diei antlquo$ et anno$ oilernos . . . (29) \ mente habui, elc. Qui incerta etocculla Dei novit, , , \ * is et praeterilorun sapculorum, el eorum qui in , , \ ipsis sunt annoruni, nec non antiquorum dierum . ex quibus anni consliterunt, roemoriam habeL 1539 VERS. 7. Nocte cum corde meo exerciiabar, et iarriebam spiritum meum, elc. Quasi diceret: Spirilu et menle exercitabar. Y ERS. 9. Aul in finem miiericordiam $uam abscindei? eic. Ipso quasi abscindeule inisericordiam suam a nonnullis, dictum csl a l i b i : Pranende misericordiam tuam scieniibus le. t YERS . i t. dixi, Nunc c&pi: hcec mutatio dexterce Excelsi, etc. Nunquam coepit, licet clamaveril ad Deum, ei in die iribulaiionis eum exquisieril nec fnerit decepius, licel in memoria Dfci deleclalus ^ faerit ei vigilias anticipaverint oculi ejus Dexlera auieia Excelsi Salvaior est, qui seipsum mutavit, formain servi accipiens, per quem ccepimas In Novo Tesiamento hortari ul figurae fiaem accipereni ei inciperel veriias.
1 1 t M A I , E

, , . . . \ (50) \ . * ; . .. (31) , , . * , , . . . (32) , \ , , \ , . , , , 6V , . . (35) Ejusdem. Mutationem hoc loeo dicit a 7 7 0 lia ei ignorantia ad virlutein el scieniiain redi- \ * \ tum. . VERS . 14. Deus, tn $ancto via tua; quit Deut *0 , magnug $icut Deus noilcr ? eic. Yel in omni sancto ;. . / \ (34) est via Dei, vel in Ghrisio verbum ejus : nam qui , 4 dixit " : c Ego sum via, > in sancto est. , , . Ejusdem. Vide an proplerea Ixtaiur qula non . ' (35)

" '

nulli quidem dii sunt, nullus vero magnus sicul ^ Deus nosier, et utrum ad haec uti liceal bis verbis: Quemadmodutn sunl dii niulli > etc. VERS. 45. Noiam fecitii in populn virtutem luam, etc. Hoc est Ghrislum : Cbriatus enim virtus et Dei sapieutia. YERS. 47. TurbatB sunt abyni, etc. Abyssi virlules indicant infernas quae praesenle Cbrisio turbalae sunl. YERS. 19. Vox lonitrui lui in rota, eic. Roia vel saeculum buc stgmfical, vel sensibilerp mundum, vel purain aelernamque aniinam , siquidem malilia ad anguluro sedei. IRID. Iliuxerunt coruicalione* tucs orbi lerroe, eic. Fulgur prius esl coruscatione, coruscaiio aulem ^ prior conspicilur. VERS. 20. ln mari via lua et semitce in aquitmultis, et vetiigia iua non cognoscentur, etc. Supra dicuim est: c Deus, in sancto via tna. Yia quidem Dei fuii in inari Rubro, semitae vero ejus in aquis Psal. , 11.

\, , \ t"(b \ \ , . . . , . . . (56) \ . , . . . (57) , | . , . . . (58) , , , . " ^, . . L (59) , " . , , ], . . . (40)* , . -

Joan. , 6.

" 1 Cor. , 5. secundo. (55) "Opa , elc. eodem. (56) , eic. codice Coialiniano prinio. (57) , elc. eodem. (58) , eic. eodem. (59) , eic. codice Coisliniano do. (40) , etc. eodem.

(29) , etc. codice Coisliniano primo. (50) , elc. eodcm. (51) , elc. eodem. (52) , etc. codice Coisliniano secuudo. (55) , etc. codice Goisliniano primo (54) " , etc. codice CoiaUniano

1541

SELECTA 1N PSALMOS. P S A L . L X X V I I .

1542

, , \ , \ \ . \ \ . c \ > , \ , .

niullis, Jordane tempore Jesu et Eliae. Quin et c invesligabiles via3 ejus. Quapropter c ei vestigia ejus non cognoscentur > in mari ambulantis, et semitas in aquis mullis habenlis, in quibus deduxit populum suum per mare Hubrura.

PSALMUS L X X V l f . ' (41). V ERS . 7. Et mandala ejut exquirant, e l c Qui , . . . mandata Dei exquirunt, i i non sunl reprebensioui obnoxii, sicut paires eorum. \, . Y ERS . 9. Converii tunt in die belli, eic. Ille terga , . . . , dai hostibus, qui legem Dei non custodit. . Y ERS . 17. apposuerunt adhuc peccare ei, elc. , . . . ' ! Quam iriste est semel illuminaios peccarel Y ERS . 19. Nunquid poterit Deut parare mtntam ; . . . in de&erto t etc. Deserlam priua animam M a t d m publicani Sahraior noster mensam fecit 771 Q per Evangelium bominum animas nulril. . V ERS . 21. Et ignit accen$u$ t\t in Jacob,etira , ascendit in lirael, etc. Ignis accendiiur in viro , . . . \ , \ - operoso, ira autem asceadit super virum conteraplalioni deditum. . Y ERS . 25. El janua$ cali aperuii, eic. Januas , . . . - cceli vocat ralionabiles naluras quae ad epiritalem doctrinam movenlur. . Y ERS . 25. Panem angelorum manducavit homo, " , . . . * Q eic. Salvalor a i l " : c Ego sum panis qui de coelo desceodi. > Hunc ergo panem prius quidem angeli . comedebant, nunc vero eiiam bomines comedunt. , \ . fComedere autem boc loco significat ccogno . scere. lllud enim comedit mens quod cognoscil, \ , \ et iliud nbn comedil quod non cognoscit. . Y ERS . 27. Et pluit luper eos sicut pulverem cor ' , . net, elc. Coiuruicura malricem carnes vocavil. . . . VERS. 59. Et rccordatus et quia earo tunt, eic. , , . . . \ Id est carnales. . Y ERS . 45. MitU fit eoi cynomyiein, et comedit eo$, , eic. Hebraei cynomyian vocant aniraalia diversa el , . . . niisia. \ . Y ERS . 51. Primiiias omnis laborit eorum in l a , . . . , \ bernaculi* Cham, etc. Cum sic Hlos insiiluisset, in , D desertum duxit proprium populam, paslorem qui . gregeiu regit, imitaius. Y ERS . 54. induxii eot in montem tanctificatio, . . . " ni$ ma, etc. Moos sanciificationis est cogniiio . Dei. V ERS . 55. Et habitare (ecil in tabernaculit eorum , . . . , tribui Israel, eic. Inbabilabo enim, inquit **, in \, \ . eis ei inambulabo. > V E R S . 56. El lentaverunt et exactrbaverunt Demn , . . . excelsum, elc. Aniina peccans exacerbat cognilio nem, recte autcm faciens dulcemeam reddii. .
n a e

Joan. , 51. 11 Cor. , 16. (41) Ab hoc psalmo LXXVH usque ad flnem psalDii cxix, oronia scbolia Grxca vel e codice Coisli-

niano primo, vel e scbedis Grabii deprompla sunt.

1543

EXORIGENE , . . I . , . . . . >, . . . . " \ . , . . J v/r. , . . . iHfr , ^' , \ .

V ERS. 57. Conversi innt iri arcum pravum, elc. Arcus pravus aniina perversa, sagillae vero ejus cogitationes mal;e. VERS. 0. Et repulit tabernaculum Selom etc. Quod nempe in Selom erat silum. V ERS . 62. haredilatem suam sprevit, elc. Ha> reditaiein hoc loco vocalidquod baeredilalem adiu Alio sfnsu liseredilas Dei sunt animx rationabiles. Y ERS . 63. Juvenes eorum comedit ignis, elc. Forte ignis sunl igniia jacula maligni.
%

Y ERS . 68. Et elegil iribum Juda, elc. Manifegium enim est quod ex Juda orius sil Dominus nosler, inquil Apostolus .

772 P S A L M U S LXXYIII. '. V ERS. 8. Quia pauperes facti sumut nimis, etc. " , . . . Privati diviliis scientiaj pauperes facli sumus. . *. , . . - Xfe \ . , . . . AJ . Y ERS. 8. Et ostende faciem tuam, et salvi erimus, , elc. Faciera bic Chrislum noininavit. < Itnago enitn , . . . eslDei invisibilis, primogeuiius omnis crealura".) , , V ERS. 9 . Vineam de JEggpto tranttuliiti, elc. V i - C " , . . . " neam boc loco vocal duodecim tribus Israel. . Y ERS. \ \. El arbusta ejus cedros Dei, elc. Arbu tia sunl illi qui conlemplaiioni dedili sunt. , . . . \ . YERS. 18. Fiat manus tua super virum dexxtrm ' \ . tu<e, cic. Yirum dextere vocal Chrislum, qui et . . , Filius bominisest. \ . YERS. 4 9 . Vivificabii nos, et nomen luum invoca* , bimus, eic. Neino potest nos vivificare, nisi ille qui , . . . , d i x i i " : c Ego sum vita. f . PSALMUS L X X 1 X . V ERS. 5 . Excila potentiam luam, etc. Chrislus Dei virius esl el Dei sapienlia. Y ERS. 6. Cibabis nos pane lacrymarum, etc. Ilis vcrbis amarissimam poeailentiam exhibet. PSALMUS L X X X . Y ERS. 6. Linguam quam non noverat audivit, elc. Legem qiiam nesciebat audivil. D V ERS. 4 0 . Non erit in te Deus recens, elc. Recens Deus esi is a quo nibil subsianiiam babere potest: vel is qui malilia infetlus est. Y ERS. 4 4 . DHala os tuum, el implebo illud, elc. Hoc loco qs meiUem vocai, cui splendorem affert conversatio recla, el doctrina vera. Y ERS. 4 5 . dimisi eot secundum desideria cordiseorum, etc. Propterea, inquii Paulus", Iradidii illos Deus in passiones ignominiae. > '. , . . . , . , . . . , . , , . . . , \ . , . . . < , \ , , '. ,

PSALMUS L X X X I . Y ERS. 7. Vos aulem sicut homine* moriemini, et ttebr. , 14. U l o s s . , 15.
7 8 8

Joaii. xiv, 6.

Rom. , 26.

145

SELECTA 1N PSALMOS. P S A L . L X X X V I .

154b*

, . . . < , *icut unus de pnncipibut cadetii, elc. c Ego, in, quit , planlavi vineam frucliferam, totam veram, * quomodo conversa es in amaritudinem vilis aliena? ; '. , , , . . . , ' . ^ ' , . . . . , , . . . . , . . . . , , . . . \ . 7 7 3 PSALMUS L X X X I I . VERS. 5. Dixerunt : Venile, ef disperdamut eot d$ genie, el non memoretur nomtn hrael uttra, eic. Hinc cognoscimus daemones se ipsos ad perdcndas animas invitare. YERS. 13. Qui dixerunt: Bcereditate potsideamut sanctuarium Dei, eic. Impura anima baerediias da> monum, anima autem pura bxredilas Dei. VERS. 14. Deus meus, pone illos ttt rolam, etc. Rola paululuin langit terram. Y ERS . 17. Imple faciet eorum ignominia, eic. Hac facies est veleris bominis qui cornimpilur secundum desideria erroris; quo corrupio raens quaeril noinen Domini. V ERS . 18. Erubescanl et conlurbenlur in ticculum stvculi, et eonfundaniur et pereant, elc. Perdilio bac significat inlerilura maliliae et ignorantiae.

'. PSALMUS LXXXIII. , . VERS. 5. Beaii qui habilam in domo tua, eic. Ipse . . quidem David desiderat iugredi in alria Domini, , bealos vero pradicai babilanles in domo Doiuini. . '. i I PSALMUS L X X X I V . VERS. 3. Remisitti iniquitatem plebi tua>, operui , , . . . tii omnia peccaia eorum, elc. Per sanclum quidem - baplisma Dominus peccala reinitlit; illa vero operit per amaram pcenilenliam. . VERS. 11. Mhericordia el veritas obviaverunl itbi, " , , . . . ju$lilia et pax obculata sunt, etc. Non potesi jusliiia? , paxadmisceri, nisi veritas misericonlkcobviave.nl: nam misericordia jusliliam, veritas vero pacetn pa, . \ r i i . Jusiilia autein ei pax iu aciione el contemplalione vcrsanlnr. \ .
V ERS . 14. Jusliiia anle eum ambulabit, elc. Pra , . clicis viriulibus jusiilia imperai, el ex illa boiuines . . " \, ' \ jusii noiiiinaniur. . *

'. , , , . . . \ . , . . . . lICp. ' " ,

PSALMUS L X X X V . YERS. 2. Salvum (ac tervum tuum, Deus meus sperantem in le, elc. Cognilio Dei salus est aDiiua*.

7 7 4 VERS. 14. synagoga potentium quceiierunl animam meam, etc. Ordinein daemonum syuagogam vocavil potenlium. PSALMUS L X X X V I . VERS. 5. Mater Sion dicet; Homo et homo nalut

150

Jercm. , 21.
P ATROL. G B . XII.

49

1547

ORIGENE

45U

el %r. ea, elc. Puer Jesus nascitur in Beihleem, , . . . 5; , , homo aulem in Sion, quia aciio quideiu nascitur in , * anima, sapientia vero in menlc. . Y EES. 7. Sicut lcctanlium omnium habitatio est in W coi, te, etc. Orones qui lxlanlur in scientia, habilant . . . in sapienlia, el omnes qui liabitant in sapienlia, \ w tanquam sapienlia deleclantur scienlia. , \ . PSALMUS L X X X V I l . VERS. 4. vita mea inferno approptnquavit, etc. Si inferni nomine morlem acceperis, cognosces quomodo mors viiam hominis corrumpat. Infernum vero boc loco vocai diabolum, se auiem vilam. VERS. 6. Sicut vulnerati dormientes in sepulchro, quorum non memor es amplius, elc. lllius in quo habilat Dominus, inemor est; illius vero in quo non habilal, immeroor esl. IRID. ipsi de manu (ua repulti $unt, etc. Manum hoc loco vocat cognilionem Dei, quje oppugnatis auxiliari solet. YERS. 8. Super me. confirmatus ett furor tuu$, etc. Christus stiiit furorem Dei adversus omnes homines excitatum. Propterea comnes declinaverunt, simul inuliles facli sunt, non est qui faciat bonum . VERS. 11. Nunquid morluis facies mirabilia ? elc. Qui vita privaii sunt, videre nequeunt mirabilia C vitoe qua3 dixit: Ego sum v i l a " . >
e i

V ERS. 12. Nunquid narrabit aliquis in upulchro misericordiam tuam et veritaletn tuam in perditione? etc Quemadmodura in iis qui perierunt non esi verilas, sic in iis qui obscuraii sunt non suni mirabilia. VERS. 15. justitia tua in terra oblivionis, elc. Terra oblivionis est anima rationalis fruclibus sa Spiriius orbala. VERS. 17. Terrorei tui conlurbavernnt me, etc. Terrores vocat virlutes quasdam impuras et lurbulenlas. 775 PSALMUS L X X X V H i . D

'. , . . I , *)^ . * # , . , , . . . i . , . . . , ; . ' , . . . zb . c ?, .> ; ..1 6w . ccv, ; . " , * . }&* . . . . 01 , . . . *fr * .

'. , , (. Ek cov , . . . & . ta , . . . . > ^ , . . . . &&> ' \ . ?' , * .

w uiiy

VERS. 2. Misericordiai luas, Uomine, in cclernum canlabo. Ingenerationem el generalionem annuntiabo veritatem tuam in ore meo, elc. Misericordia quidem hoiuines sediticat, veritas aulem aanctas virtutes praeparal. V ERS. 6. Confitebuntur coeli mirabilia lua, elc. c Couiilebunlur pro c laudibus exlollent. VERS. 15. Tliabor et llermon in notnine tuo exsultabunt, elc. Tbabor electus. Tbabor aulem esl rnotis Galilaeae in quo transfiguralus est Jesus. Hermoniim vero mons est in quo sita esi urbs Naim, in qua v i dua? Clium suscilavit Chrisius. * Psal. xui, 5.
6 1

Joan. xiv, 6 ,

1549

SELECTA LN PSALMOS, P S A L . L X X X I X .

1550

Y ERS . 18. IR beneplacilo luo exaltabitur corm nostrum, eic. Cornu hoc loco menlem vocal. Exal, . . . * tal aulem menleni cognilio Dei . , YERS. 20. Tunc tocutus et in visione filiis /*ii ,eic. . . . Tunc locuius es per sanclos propheias. , , . . . VERS. 21. Oleo sancto meo unxi eum, elc. Oleuin , sancium scientiam Dei significat, magis vero sub . stanlialem scienliam indicat. , . . . , VERS 25. '/ proficiet inimicus in eo, etc. S i , , , cum peccamus, prosumus inimicis, Clirislus vero non peccavit, non ergo inimicis suis profuil Cbri . slus. , VERS. 26. Et ponam in mari manum ejut, et in , . . . fluminibus dexleram ejus, etc. In mari quidem po \ , - nitur manus Cbrisii, in fiuniinibus vero dexlcra . , , ejus. Imo , si voluerii, mare fil flumen, el rursus * . , flumen, si fluentem de veoire ejus fluviuni aquae v i lae non servaverii, Qi mare. , . V ERS . 50. ihronum ejui sicut diet c&li, eic. Cum facla fuerit voluntas Dei sicut in coelo ei in , . . . " lerra, tuuc eliam ibronus Cbristi eril sicut dies , coeli. . Y ERS . 52. mandata mea non custodierint, eic. , . . Qui non cuslodu mandaia Dei, desinil esse ibronus Dei : nam in malevolam aniinam non iulroibit * sapientia, neque babiiabit in corpore subdito pec , caiis *. * . VERS. 35. Visitabo in virga iniquitates eorum, etc. , ^ c Quem cnim diligil Dominus, corripit; QageHat . . . " , * autem omnem Olium quem r e c i p i l " . , , Y ERS . 45. Sedem ejus in terram collisisli. coelo . . . ' \ in terram collidiiur mens quae e coelesii facla cst . terrena. , VERS. 46. Minoratti d\et temporis ejus, elc. Ex . . . dereliclioue minuutuur viriuies et coguiiiones no* \ siru; ipsx enim sunt des naiura? ralionabilis. . 7 7 6 V ERS . 49. Qui$ est homo qui vivet, et non vi~ , debil muriem, eruet animam tuam de nmnu inferi f , trjr (; . . . \ eic. Yirlulis et sctenlise incrementum accidil ex vitiorum el ignoraulix imminuiione. Maliiia et ignoraniia, aniinse raiiooabilis mors ; viia auteia, \ . \ * \ D virtus el sciemia.
6

. , . . . , \ 1) * . , \, . , . . . . VERS. 51. Quod continui in sinu meo muilarum geniium, eic. Sinum boc loco aniinam vocal, qnia eiiam bonorum nontine cogniiio Dei appellalur. Bona autein in siuuin projici solent. c Credo > enim, m q u i l , bona Domini videre in lerra vivenliuni. >
M

V ERS . 52. Commuiattonem Chrisii lui, etc. Forie Dominicus boino esl.

PSALMLS LXXXIX. 11. YERS. 5. Quo! pro nihilo habeniur eorum anul , . . . erunt, etc. Ad nibilum redigeiur vila eorum. . Sap. i , 4. * Prov. m , 12; Hebr. x u , 6. Psal. xxvi, 15.
1 6 1

1551

ORIGENE

YERS. 9. Anni nottri ticut aranea medilabantur, \ . . . . etc. c Unibra enim,inquil Job , c estvila noslra , , % eiiper lerram. VERS. 10. Et amplim eorum labor et dolor, etc. , . . Majorem annorum qui praeierierunt parlera in labo- \ribus ac doloribus Iransigiir.us. . VERS. 12. Dexieratn tuam vc nolam fac, etc. Non , . . L poenis i n f l i g e n d i S y S e d benigniiate nota iiai dexiera , ' \ tua. . Y E R S . M.Ei erit splendor Domini Dei nosiri super * nos, elc. Splendor est scienlia Dei : nam qui ejus " , . . . \ pariicipes suni, vocantur splendores. < In splendo c , , ribus, inquil , sanclorum ex utoeroanle luciferum . * genui le. , IBID. El opus manuum notirarum dirige>elc. Ope ra manuum aclio esl qua3 circa res singulas versa- . . . ' l u r ; opus vero manuum ea esl cogniiio quai ex eis . accidit. #

PSALMUS X C . VERS. 4. Inler scapulat zuat obtmbrabit libi, elc. Scapulae symbolum sunt cordis. VERS. 5. Scuto circumdabit te verita$ ejus, non timebis timore noclurno, elc. Scutum Chrisli scientia vera, et qui ab illa circumdalur non expaveacel. VERS. 6. sagitla volanle in die, etc. Impurain nliquam virlulem boc loco sagillam nominavil. I BID. Ab incursu et dccmonio meridiano, etc. Da> Q inonem meridianuin dicunt esse dacraonem desidiae. VERS. 10. Et flagellum non appropinquabit laoernaculo luo, eic. Si quis volueril in flagellum iion incidere, fiat domus Dei. 777 VERS. ii.Vt cuitodiant le in omnibus viis fu/j, elc. Qui in nulla re offendit, cusiodiiur in omnibus viis suis. VERS. 12. Ne forle offendat ad lapiaem peaem tuum, etc. Pes animam sifcnificat, lapis peccaluui. VERS 16. oilendam illi salutare meum, elc. Salulare Dei Christus est.

V ea . . . . " , $ , . . . , ' ^ . , x. *. 1 * *. * , . . . .
t

, . . . , . ccv, . . . \ , . , . . . , . , . . . .

PSALMUS X C I . D > '. ' ztddpQ, VERS. 4. Jn decachordo psalterio cum canlico in . . . ciihara, eic. Psalterium est menspura quam spiriia lis scieniia movet; ciibara amem est aoiina actrix, ) quam inovent mandata Chrisli. . VERS. 7. Vtr insipieni non cognoscet, elc. lnsi , . . . pienii:e maliiia, inalilix aulem ignoraniia fllia esl. , . VERS. 10. Quoniam ecce inimici tui peribunt, eic. " , . * Pericns inimicus fil amicus, nam inimiciliam ejus . destruxit Deus. VF.RS. 11. El seneclus meain mUericordia uberi, , . . . etc. Senecius jusli scicntia vera, el juveutus ejus sla< \ ^* lus memis esl carens omni affecluum perlurbatiooe. Job. vm, 9. *Psal. cix, 5.
6

*">35

S E L E C T A PSALM

S. P S A L . XCIII.

1554

, . . . 01 , , , . " , . . . , .

Y ERS . 14. Plantati in domo Dommi, clc. Jusii in scieniia Deiplanlaii niullos in boc mundo vel in ecciesiis inslar florum proferunt hoinincs, quos velul fructus spiritali docirina producunt. Y ERS . 16. Et non eil iniquilas in eo, elc. Non est apud Deum iniquitas, cuin maliiiae uon sit obnoxius.

i ; B \ ol , . . . , . , u. . .

PSALMUS XCII. V ERS. 5. Elevaverunl flumina voces iuas, etc. Naluras raiionabiles sanctas flumina vocat, quia fluunt e corde earum flumina aquae vivenlis. V ERS. 4. Blirabiles elaliones maris, etc Mirabilis fil aninia quae in sublime elata est et separaia ab hujus vitx fluctibus.

PSALMUS XC1IL \. f ER9 2. Redde r^ribulionem superbU, etc. Su , . . . perbia conteraptus esl vocationis bonae. . Y ERS . 5. Populum tuum, Domine, humiliaverunt, , , , . . . elc. c Quem diligil Dominus, corripil, > inquit $ , , , , - Aposiolus . Si auiem quem corripit, bealum praedicat, omnis qui ab illocorripilur, ab omnibus778 ' - C fiel affeclibus liber. Huuc enim diligil Dominus. Correplio etiiin esl affeciuum mcdiocrilas. . YERS. 15. Ui mitiges ei diebus malis, etc. Dies ' , . . . malos dies judicii dicit, in quibus qui ab iJlo corri, * , pUur, ab affeciibus liber eflecius, scieniia perfrue , , lur el imperiurbatus manebit. . IBID. Donec fodialur peccatori fovea, elc. Foveam , . . . gebeunam vocavii. D o D p o V . Y ERS . 15. Quoadusque juslilia convertatur in ju , dicium, eic. Donec Cbrisius judicel orbem lerra. . . , rum. Ipse enim c nobis facius esl sapienlia a Deo, , c justiiia quoqueei sancliGcalio, ei redemptio **, et c judicium omne ei dedil P a i e r . > , Y ERS . 18. Mitericordia tua, Domine, adjuvabat me, , Kvpus, , . . . D elc. Hoc loco imsericordia Chrisli providentiam ejus - D , ' , signiiical, a qua adjuvalur boiuo vcl derelinquilur. . llia operaiile adjuvalur boroo, recedenie derelin, quilur. . V E R S . 1 9 . Coniolationet tuct looltfuaverutit ani mam meam, eic. Consolaiio est recrealio aomiae a , . . . ; . laboribus. ; . . . Y ERS . 20. Nunquid adharei tibi sedei iniquilati*.' , \ etc. Sedem iuiquitatis vocavit diabolum , quando , quidem etiam sedesjustiiije esl CbFisius, qui adver . salur diabolo. Y ERS . 25. Et secundum matiliam eorum ditperdet
6T 69

Hebr. xn, u.

6 8

I Cor. i , 30.

u a n

, v 22.
9

155*

ORIGENE

18

Ulo$ Domnut Deus, elc. Disperdet illos malos, cuni , . . . ' & b, . videlicet bonos reddel. ^'. " , . . . . , , . . . & . , . . . * < \ , , \ f " . V ERS. 11. Ipsi vero non cngnoverunl via$ meas, elc. , . I Yiae Doinini aiinl practicae vinuies quae ducunl ad -regnum coelorum. .* I BID. Sicut juravi in ira mea : Si introtbunt in re , - , . . . ^ qutem meam, eie. Requies Domini cogniiio ejus , est. Qui autem ingredilur in eam,in illa requiescet. ' . PSALMUS XCIV. V ERS. 4. Quia in manu ejus sunt omnesfine$ler, elc. Manum hoc loco dicil provideniiam Dei. V ERS. 6. Venite, adoremus et procidamut ante eum, etc. Ille procidit anle Doiuinum, qni elationem superbiae aereliquit. Y ERS. 8. Hodie $i vocem ejus audienih, etc. IIodie > viiam hanc signilicat. Nam Jesus Christus, ioquit, heri et hodie, ct in saecula. E l r u r s u s : t Donec hodic cognominatur.
71

7 7 9 PSALMUS x c v . VERS. I . Cantate Domino chnticum novum, eic. Velus liomo, qui corrumpitur secundum desideria erroris, non potesl canlare canticum novum. Novi fnim bominis, facti secundum imaginem illius qui condidil eum, esl canlicum novum. V EBS. 4. Terribili* ett tuper omnet deo$, etc. Si terribilis esl Dominus super omnes deos, omnes dii timent Dorainutn. ^ Y ERS. 10. Dicile in gentibu$,quia Dominus regnavit, oic. Dicile injtisiis, quia juslilia regnavil; i n s i p i e n libus, quia dominalur prudenlia ; mendacibus, quia iinperal veritas; et ignaris, quia vicil scientia. VERS. 11. Laslentur cadi, elc. Id esi, qui babiianl Ift coeHs. V ERS. 12. Tunc extullabunt omnia ligna silvarum, etc. Qualia ligua exsuliabunt? Dicant qui allegoriam recusant. PSALMUS X C Y ) . Y ERS. 1. Lceienlur xmuice muiice, etc. Insula est mens flrma et etabilis, quae ab hujus vitae fluctibus imdique perculitur. D Y ERS. 5. El ignit ante ipsum prcecedel, etc. Ignis w e urit ligna, ienum, slipulam, boc est babitus malos. Y ERS. 10. Qui diligitit Dominum , odile mala , elc. Hocest, qui diligitis sciettliam, odile mala.

,'. '^ $ , . . . , )^ , fip \ ' . , .. . \ , . , , . . . , *. , ' , xalw*i , . , . . . ^, . , . . . ; .

\ q \ , . . . ," , ^ . , . . , , , T W .

, , * . , , *. Y ERS. 12. Et confitemini memoHce sanclificationis ^^' *}u$ , elc. GoniUemini, in inemoriam revocanles , . . . , *mclilalem ejus. . PSALMUS XCVII. 2. compectu genlium revelavil juslUiam
1 1

YERS.

lp.

***

Uebr . 8.

ibid. u i , 13.

1557

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . CI.

T t

1558

, , . . < . , . . . \ 0 , \ \ . \ > , zb , .

suam , elc. Nam justilia Dei in eo revelalur ex fide in fidem . V ERS. 8. Flumina plaudent manu in idipwm, etc. Si Spirilus sancli dona llumina dicunlur, juxla i l lud: Flumina de ventre ejus fluent aqu# vivae , pulchre qui liorum fluminum parlicipes sunt, et ipsi flumina dicuntur. Illud quoque observandum , in idipsum esse flumina, ut idem dicaut omnes, et non sint in eis schismata.
f

780 PSALMUS XCVIII. ^'. Y ERS. 4. Tu parasli directionei, etc. jEquilates, , . . . P vel rectos, vel virtuies. , . , Y ERS. 5. adorale tcabellum pedum ejus, etc. . . . Scabellum pedum quidam dixerum esse carnein , Chrisli, quae propter Christum esl adoranda. C l i r i stus auiem est adorandus propier Yerbum Dei quod . in ipso est. Y ERS. 6. Et Samuel inter eot qui invocant nomen , . . . ejus, elc. Qui juste agil, justiliam; qui non menti , , lur, verilalem; et qui non odit, cbarilatem invocat. . , . . Y ERS. 7. In columna nubi loquebatur ad eos, elc. I. \ \ , * Columna et nubes naiure sum raiione praedit, . per quas ad sanctos Dominas loquebatur. , . %. . Y ERS. 9. Exaliale Dominum Deum nostrum, etc. . Pura mens solei exaltare Deum. *\ C PSALMUS XCIX , . . . V ERS. 4. Inlroite portat ejus, eic. Portae sapienlias , * sunt virlutes , nam per eas ingredimur in regnum coeloruni, . *. , , . . . \ $ . PSALMUS C. V ERS. 4. Misericordiam et judictum cantabo tibi, Domine, etc. Providenliae et judicii rationem canlare vult. Y ERS. 5. Delrahentem secreto proximo $uo, hunc persequebar, elc. Ulile boc fuerit contra detraciores.

, , . . . 0 . , Y ERS. 6. Ambu*ani tn tmmacutata, hic miM , . . . 0 ministrabat, etc. His verbis ulendum erga sacer . doles quibus nequissimi servi minislrant. , . . . ^ V ERS. 8. Ul disperderem de civilate, etc. Hoc loce , civiiaiem Domiui vocat animam suam, in qua in . terficiebat omnes perversas cogitationes. '. " , . . . . " , , . . . ( . , , , . . . M

PSALMUS CI. 8. Vigilavi el faclm tum sicul passer tolilarms in ieclo, eic. Nibil aeque mentem levem edicit ac insomnium. Y ERS. 10. Quia cinerem lanquam panem manducabam , et potum m$um cum fletu miscebam , etc Ulile boc fuerit coutra eos qui lemporc convivii l i biis et canticis deleclatitur. 781 V ERS. 1 2 , 1 5 . El ego sicitt fenum arui. Tn autem, Domiue, in clernum permana, etc. Ego quiYERS.

ttom. i , 1 7 .

7 J

Joan. vu, 58.

1559

ORIGENE \ ;.

dem lemponaneus el mortalis, tu vero selernug et \ ,

immoFlalis.

V ERS. 2 5 . Ne revoce me in dimidio dierum meorum, etc. Dierum nempe quos effieii sol joslili. V ERS. 2 7 . Ipsi peribunt, tu autem permanebii, eio. Peribunt coeli nou secundum subsiamiam, sed secundum figuram : Praeterit enim , inquit Aposiolus , figura hujus mundi. >
7 V

, . . 6, ;. , , . . . ' , , , .

PSALMUS CII. V ERS . i . Benedic, anima mea, Domino, et omma quce intra me tunt nomini sancto ejus, elc. Intra hominem inleriorem sunt facultales inlelligendi, cogilaodi, inluendi, inlerpretandi, imaginandi ei remiiiiscendi. V IRS. 5 . Renovabilur ut aquilm juventut tua, elc. ^ Scneciulem exuil aquila, quemadmodum et homo veterein boiniiieiu exuil qui corrumpitur secundum erroris desideria. V ERS. 1 1 . Quoniam tecundum alliiudinem cali terra corroboratit Dominus mitericordiam suam super timentet $e, elc. Quemadmoduin exahavil eos qui in coelis s u n l , sic niisertus est eoruin qui iu lerra timenl cum. VERS. 1 5 . Homo sicut fenum dies ejui, lanquam fiot agri sic efflorebit, elc. floc loco boino naiuram in genere ostendil :. nam omnis bomo leinporaneus ei luorialis, facile roarcescens et caducus.

PI^. , xdrta , . . . \ , \ , \ , \ , \ , \ . ' cov, . . . , . " , . . . " b , . " , , . . . * 3 \ , ; ' . V ERS. 1 6 . Quoniam spirilut perlransiii in illo, et Q " , bxty tubsiilet, elc. Post inortem anima non sub$i, . . . / . slit in bac viia. * V ERS. 1 7 . Mitericordia Domini ab tBtemo el usque tfi ceternum super timenles eum, elc. Vila sensibilis abur, . . . , 6 h\ seterua, misericordia aulem Domini asterna . esl. ..&~ , . . . V ERS. 1 8 . jtutilia illius in filios filiorum, etc. \ Filii Gliorum sunl qui eumdem Spiriium adoptionis . liliorum receperunl , . . . IBID. El memores sunt mandaiorum ipsiu, etc. , * ;. llle maudalorum memoresi, qui secnnduin illa vivit. , . . V ERS. 1 9 . Et regnum ipsiu$ omnibu* dominabilur, . elc. Ejtis regnuin quo mundum condidit, oimiibus - quidem dominatur; quod vero sccuiukim scienliam \ , . babel regnum , non oinnibus quae in terris, sed omnibus quae in coelis sunl, dominaiur. 782 P S A L N U S CIU. V ERS. 2 . Amiclus lumine sicut vestimento, elc. Vestimentum Domini scientia vera: quo qui amicitur, ab eo iHuminatur. V ERS. 5 . Exiendens coelum ticut pellem, etc. Quare non diiit, qui exlendisli, > sed, < qui exlendis? A n semel quidem illud ?ecundum substantiam exlendit, semper autem exlendit eecundum provideniiam ? Ejusmodi esl eliam id qood apud Jol> diclum e s l : < Qui facil Pleiada, el llespcruu), i Arciurum, et inlcriora Auslri. " 1 Cor. vn, 5 i . Job ix, 9 .
7 6 7

\ ' , . . . ' . , ^* , , * <|; ' , \ ; ^ , \ ", \ . *

lotfl

SELECTA IN P S A L M O S . ' - P S A L . CIIi:

f

1302

, V ERS. 4. ucis angelot luo$ ipirilu$, et miiwslroi luos ignem vrentem, eic. Abrabamo quidem , . . . - angeli sicul spirilus apparuerunt; Sodouiiiis vero sicul iguis ardens. , . V ERS. 5 . Qui (undasli terram tuper itabUiiatim , . . . iuam : non inclinabilur in swculum sivaiii, elc. Job < quidem d i x i l : c Qui appendil lerraro super n i biluin ; David auiem, < super slabiliiaietu suain. , < \ . Uierque aulem negat es&e corpus aiiud quod illam ' iufra susiineal. Siabililas enim non esi subsianlia, , , sed urs Dei, qux ininiobilem terrani iu spbaera cooservat. . V ERS . 6. Abysiut sicul vestimentum amiaus eju$, " , . . . etc. liicomprebensibileiii scienliaiu Dei pcr abyssum indicau . ' V ERS. 8 . Ascendunt monte et descendvnl cumpi ,. . . . in locum quem fundaiti ei$, etc. Naluras quasdam . raiione praedilas bis verbis indicau Y ERS. 9 Terminum posuitti quem non iransgre" , . . . dientur , eic. iixc aiunt de sublerraneis daiiiioniis . dici. V ERS. 43. ftigans montet de iuperioribus $uit, elc. , . . 4. Superiora Dei sunl nalurae purae riganies excelsos corde. . Y ERS . 16. Salurabunlur ligna campi, etc. He , . . . braus lexlus, ei reliqui , Domini, posuerunl. \ \ * Postquam recensuil fructifera, necessario memoral . , eiiain infrucluosa, quippe quae necessarium homi \ , nibus el ipsa prxbeanl usum. Propierea ct ligna \ . \ Domini > ipsa appcllavil, quippe qua* sponie nalura , \ , > C proveniaul, nec manu elaborenlur, sed divino verbo gerniiuent. Quamobrem eliam addidil: c Cedri L i \ . > bani quas planlasti. Ejusdem. Quemadmodum qnaulam ligna sunt pa . " radisi, sic etiam sunl ligna catnpi. , . V ERS. 1 8 . Pelra refugium herinaciis, elc. Qui he , . . . rinacii babet indolem, confugial ad spiriialem pe Iram consequenletu in deserio ei riganlein Israef. , \ . V ERS. 1 9 . Sol cognovil occasum suum etc. Sol , . . . jusliliae novii nunc eos iu quibus aliquando occidiu . Y ER<. 22. Oriut ett sol, et congreqati sunt, elc. ' , . . . ! , In quibus 7 8 3 exoriiur sol jusiitix , iis eliain malitia? secuiidum virtulem insunl. . , ^ \ E R S . 23. Exibit homo ad opus $uum, el ad operationem tuam u%que ad vesperum, elc. Opus nunc , . . niateriam circa quam operaiio versatur; operalio. \ nem aulem vocat artem qua; maieriaiu aggredilar. \
77 9

. , . . . c , \, , \ . > , , , . . . . " Job xxvi, 7.

7 8

Y E R S . 2 5 . Illic reptilia quorum non e$t numerus, etc. Hepenlium bominum propter maliliam non eai numerus. Qui numerai ciiim, inquil , miiliitu* dines siellarum, ei oniiiibus eis nomina vocat. > V ERS. 2 9 . Auferes spiritum illorum, et deficier.t* et in pulverem luum reverienlur, etc. Qui datuiu q Deo ipsis spiritum amiituni, Ouut lerreui.
7S

Psal. CXLYI, i .

563

ORIGENE , * , , *- , . " , - AautS . , , , . . \, \ . , . . L , . .

V ERS. 3 0 . Emitlet spiritum tuum,et creabnntur, et rtnovabit faciem terra>, elc. Qoam aancttis Paulus resurrectionem v o c a l , hanc David renovaiionem appellavit. V ERS. 3 2 . Qui tangit monles, et fumigani, elc. Ftimiganles montes abjiciunt maliiiam, laugenie illos igne spirilali qui jacius est in lerram. V ERS. 3 5 . Deficiant peccaioret ierra, eic. Id esl desinanl, non quidem subsislere, sed essc peccaiores.

'. PSALMUS CIV. \ , . . I Narrate omnia mirabilia eju$, elc. Qui , * Minem scieniiam Dei sibi comparavii, is narrare . poiesl omnia mirabilia ejus. , . . . ; V KRS. 4 . Quceriie Dominum, etc. Qui mandala , . Doi exsequilur, bic quaerit eum. , x. c IIID. Qucerite faciem ejus semper, etc. Hanc fa. & , : i j iiem quxrerenos jubel, quam angeli semper fidenl. . , . . . V ERS. 6 . Semen Abraham tervi ejus, eic. Qui ex , \ % <mine sunl Abrahae, viriule sunt elecli. , Jc^cr V ERS. 8 . Memor fuil tn sceculum teslamenti *ui, . . . : verbi guod mandavit in mille generaiionet, elc. Mille , ,generationes alii quidem plurimas ipsum dicere , generatioues pularunl, alii vero eas qiue boc nuG . mero describuntur. , * V E R S . 1 1 . Dicens : Tibi dabo lerram Chanean, , . . . ; funiculum ha>reditali$ vestra*, eic. Ante Cbrisii ad- , {, venluin animas nostras possidebant Gbananxi. nec . sinebanl nos fruclus spiriiales ferre. , . :. V ERS. 1 4 . Non reliquit hominem nocere ei$, etc* . , liinc cognoscimus iis quibus nocent boroiues, Deo ' . deserenle, noceri. , . . . OZrx 784 V ERS. 1 5 . Nolile tangere cfirisiot meos, * 6 olc. Hi cbrisli qui Ghrisit sunt parlicipes, diciinlur . christi; Gbristus vero Patris paniceps dicilur Cbri aius. Gbrislum vero Dominum dico qui cum Dei . Verbo advenit. et V ERS. 2 4 . Et firinatil eum $uper inimico$ ejus, , . . . \ ' e\c. Absque virlute ei scieolia Dei nemo fiel bosii^ . bus superior. , . . . * V ERS. 5 1 . Dixii, ei venit cynomyia, etc. Cyno ** niyiaru Hebraei iuterprelanlur nmltiUidiitem omnis " XJgencris agreslium el carnivororum animalium ; . Graeci vero cynomyiam dicual canis lalraniis inuVIRS. 2 .
w

bcam. V ERS. 5 5 . Et percuuii vineat eorum, etc. De v i iiea enim Sodomorum erant vineae eorum, .ei sarinenla eorum ex Gomorrba " V ERS. 5 4 . Dixii, et venit locusla, etc. Locusia bacc comedil semen malum. PSALMUS C V . V ERS. 8 . uilvavit eot propter nomen suum, ui noiam facerei poteniiam tuam, etc. Proplerea sulvat
T i

, . . . : , xs: ^ . , , . . . . ' . \ , . . Ati

OciK. , 5 2 .

565

S E L E C T A IN P S A L M O S : P S A L . C V I .

*,, fva nos Dominus ut cognitionem nobis polenlire suae . largialur. , . .. . VERS. M.Unut ex eis non remansit, elc. Beatue , . ille cui nullns inimicorum remansit. , V E R 3 . 43,14. /Von tustinuerunt consilium eju$, et , . . . - concupierunt concupiscentium in deserto, eic. Non , ' exspectaverunl graiiani ejus, sed oblili suni ope \ . rum ejus, et ooncupierunt concupiscenliam malam. Y ERS . 20. El mutaverunt gloriam suam in simili tndinem vituli comedenlis fenum, elc. 0i glorifi , . . . , - canl creaturam praeler Crealorem, hi mutaveriint gloriam suam. Et malaverunt, inqnil P a u l u s , , \ , , gloriam incorruplibilis Doi jn simililudinem corru , plibilis hominis, et volucrum, er quadrupedum, et , \ , \ , scrpenlium. V ERS . 25. Ei dixit ui dhperderet eo$, etc. Perdi , . . . tio hoc loco transitum ex hac vila significai. . IBID. Si non Moyses electus ejus slelhsei in con fractione in conspectu efus ut averleret iram suam , ne disperderel eos, elc. Observandura est eiiam , , . . . unum sanclum, qualis eral Moyses, posse averlere , \ , , iram in genlem universam excitalam. ' . V ERS . 24. El pro nihilo habuerunl terram detide , . . . rabilem, eic. Terra desiderabilis esl regnuin coelo \ . rum. Y ERS . 26. elevavit manum suam xuper eos, etc. " , . . . Manum dicit virtutes ejus qu& poenas infligunt. . V ERS . 28. iniiiali tunl Beelphegor, etc. Bcel , . . . Q phegor simulacrtim esl Beli in loco Phegor. . IBID. El comederunt sacriftcia morluorum, etc. , . . . 785 I"diiati sunl Beelphegor, cujus meminerunt , in mysleriis. V ERS , 50. Et itelit Phxneet, el placavit, etc. Su , , . . . pra quidern dicit stetisse Moysen el averlisse iram , \ ejus : hic auiem sielisse Phineen, ei non averiisse , . quassationem, sed cessasse quassationem. V ERS . 55. Et commisli sunt inler gentet, elc. , . . . Genlibus commiscelur qui servil sculptilibus. . V ERS . 59. Et fornicaii sunt in adinventionibu* , iuis, etc. Fornicatur anima cnm adversariae pote. . . stalis semina suscipil, ei malos paril Glios. >, . V ERS . 40. Et abominatus esl hatreditatem $uam, , . . elc. Hacredilas Domini sunt animx rationabiles. . \ . Y ERS . 41. Et dominati iunt eorum qni oderuni eos, , . D eic. Daemones sunt qui oderunt nos et iribulant . . \ animas nostras. . Y ERS . 46. Et dedil eoi in mitericordias in con speclu omnium qui ceperant eos, elc. Hinc discimus , . . . nos eliatn misericordia dignos a Deo eflici , \ .
M 1

<7'. , . . . \ . , . . . ,
M

PSALMUS C V I . V ERS. 9. Quia taliavil animam inanem, etc. Inanis est anima quae virlulibus et scientia privaiaest. Y ERS . 14. El eduxit eos de tenebris et umbra mortis, etc. Quatcnus lux est Dominus, educii nos dc

RODI. i. 25.

I.W7

O M G E N E

*'

tenebris; qiialenus vila, de morie; el rursus qua- <* ^ , , . tenus potens e.l, vincula disrumpil. ,. tt V ERS . 18. Omnem etcam abominaia e$t anima " */, 6eorum. etc. Quemadniodum agri omtiem escam :. almminanlur, sic immundi omnem scienliam rejiciunl. V ERS . 21. Ipsi viderunl opera Domtni el mirabilia eju* in profundo, elc. Quicunque in nmltas el varias, qune ex curis ei negoiiis diversis oriunlur, occupaliones per virlulis operationem incidunt, lii videnl opera Domini, id esl raliones eorum quie facla sunl el eorum quas liunl. V E R S . 2 7 . El omnit fapientta eorum devorata est, e:c. Sapienliam Dei devoral malitia juslilia aulein Domini disperdil maliliani. V ERS . 29. Et tiluerunt fluctus ejut, etc. Flucluum silonfiimi corruplioiiem vocavil lenlationmn. V E R S . 4 0 . errare fecit eo$ in invio, et non in tia, eic. Dcreliquii eos erranles, ei non suscepil eos prupier eoruin maliliatn. far/ifb , . . . " * ta. , , miz . . . , . . 1 L*~s '.&? , rVc . . . , \ .

'. 78G P S A L M U S cvn. , . . . ,*2 V ERS . 2. Paraium cor meum, etc. Qui affectus , . de posuil, bic cor paravil Deo. " , . . I -% Y E R S . 1 0 . Moab lebes spei mece, elc. Lf-bes est \ , qui spiriiu fervel el speral in Do.itino : aua* spes . eperantein non confundil. TOVX<%W^< IBID. / n Iduma*am exiendam calceamentum hieitm, . . . &.' cic. Calceanieiituin Christi caro esl, qua usus Do ivniinus in bac boniiiium vita conversatus esl. .

6. Et diabolus tlel dexiris ejut, etc. Quorum opera dexira exscindit Satanas, eoruin a dexlris slat. In Zacbaria aulem d i c i l : c Et osiendit inibi Dominus Jesum sacerdotem magnum eiantem coram angelo Domini, el diabolus stabal a dcxlris ejus, non simpliciter, sed ut adverearetur ei. > oii adversalur aulem Judae.
VERS.
8 1

'. , . . 1 | . : jttp' , \ i$ ; & c > w . , ^ V E R S . 9. Fiant filii ejus orphani et uxor ejus vi~ , . . . , *^ dua, elc. Non diris devovere, sed precari mihi vide . ^^' lur juslus. c Benedicile enim inimicos vestros, in, \ ^, \^' quit Aposiolus \ benediciie ei noliie maledicere. . \ \ * Orbae sum cogilationes malae quae patrem suum Sa & ^ tanam sepeliunt; vidua auiem anima, quae semina a diabolo non suscepit. Bene aulem series babcl. . J \ . * ^ * Prius eiiim peccala toilit quae opere consumman' , xal ^* lur, deiude illorum inalas cogilationes. . 6&*> V ERS . 19. Fial ei sicut veuimenlum quo operitur, ^^^' et sicui xona qua lemper prcccingitur, etc. Haec zona . ^ fiigniftcat concupiscenlia? irralionabilem inflaimua . lion*m. VERS. 2 4 . Cenua mea infirmata sunt jejunio , & Yfp*fc* **
PSALMUS C V I H .
C

/r

Zacbar. , 1.

8 1

Rom. xu, 1 4 .

569

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . C X I .

1570

(5 ; elc. Hoc loco utendum adversus eos qui abslinen. liam conlemnunl. - , , . . . Y ERS . 28. Maledicenl illi, et tu benedices, elc. Huic , . benedicil Doininus cui adversarii maledicunl. PSALMUS C1X. . Y ERS. 3. Tecum principium in die viftnlis tuie in apyj\ ) iplendoribus sanelorum, elc. Si prinripium Filii Jr , . . . Paler esl, principium autem eral cum Cliristo, pul, , , clirc dicil in Evangeliis : c Non sum 787 solus, _< ' \ sed ego el qui misii me Paier. Diem auiem virlu^, \ , lis dixii diem crucis, vel lncarnalionis. 3. ^ , . , 6 Y ERS. 5. Ex utero anle Luciferum genui te, etc. Ac si dicat : Anie omnem ralionabilem naliiram . . . ' , genui le. Allius geueraiionem Christi el Luciferi . scrutari, supra vires noslras est. Multus eniiii ea , dc re sermo esl c i conleaiplaiu dillicilis. . . V ERS. 6. Judicabil in nationibus , implebit ruinas, , , . . . etc. Implet ruinas veleris hominis qui corrumpilur secundum erroris desideria. .
t: 8 8 1

'. , . . . Q . , . . . \ . , . . . , . " , . . . , . < \ , . , , . '. ' , . . . . , . . . , , , , . , . . . " , .

83

PSALMDS C X . Y ERS. 1, 2. In eontillo jusiorum el congregatione magna opera Domini, clc. Magna dixil opera Domini propler recondilam in illis sapientiam. V ERS. 5. Escam dedil timentibus le, elc. Esca timeuliiim Dominum sapienlia esl Dei : itam c iuitium sapienliae liinor Domini *. Y ERS. 6. Viriutem operum suorum annnntiuvit poputo suo, etc. Eorum quae conligerunl conlcinplaliouem virliiiem operum ejus vocat. Y i n u s auiem dicta esl scienlia, quia rulionabili naturui virluiem inseril. V ERS. 7. Opera manuum eju$ verita* et judicium, eic. Yeriias in reciis decrelis, judicium in agendi ratione conspicilur. c Fidelia ouinia mandata ejus, coulirmaia iu sueculum sxculi. Fidelia dixil maiidaia ejus, ac si dixisset fide digna. Quod enim pollicentur, boc et praestant. Ralionabilis auieni animai purilalem poiliceulur iis qui sincere illa
8

P S A L M U S CXI. Y ERS. 1. ln mandatis eju$ volel nimis, eic. fin mandalia ejus vull nimis is qui ea cuui omni diligenlia cuslodil. Y ERS. 5. Gloria ei divitia? in domo ejut, elc. Sapieniia Dei, qualenus abundanliam contemplalio* num prxbet, vocatur diviiiae; quaienus awlcm boniines praparal ad glorificandum euni qui eain assecuiua esl, aDpellalur gloria Y E R S . 4. Exorium est in tenebris lumen recii$, elc. Salvalor in Evangeliis ait discipulis : Quul audislis in lenebris, dicitc bi luniiite. >
8 V

Joan. x v , 52.

" Psal. cx, 10.

8 8

Maltb. x, 27

1371 VERS. 5. Dnponet $ermone$ suos m judicio,

ORIGENE
elc.

153 ,

. . . ^ , c ^ i ; . Y B R S . 7. Ab audhione mala non limebii, etc. A u , . . L dilione, id esl fama, quemadmoduni eiiam inEvan' , , ^ gelio scriplum est : Exiit audilio ejus in uni ? vcrsam Syriam. > Et rursus : < Audituri esiis ^ praelia et audiiiones prseliorum.> . VERS. 9. Cornu ejus exaliabiiur in gloria, etc. , . . i Niliil seque formidat Salanas ac meniem in scientia , ^ Dei exallaiam. . Y ERS. 10. Desiderium peccaioris peribit, etc. Si , . . . \ desiderium peccatoris peribit, peccaloris auicm ^ , desiderium est malitia , utinue peccaterum malilia , peribil. .
8 8 8 7 8 8

His uiendum verbis conira eos qui inconsideraie et temere divinae Scriplurae mysleria proferunt : e i I , o m o euim Paulus ail : Sic nos exislimet 7 8 8 ut minisiros Ghrisli ei dispensatores mysteriorum Dei. >

PIB*. nomen Domini, eic. Orlus sunt nalura? intelleclua- , . . . ' ^* les in quibus sol justitiae oriiur; occidens autem , ^ \ , 'ssa suol ciiam hoiniuum auimae, in quibus aliquando . occidil spiritalis et coeleslis sol. epcfQr VERS. 5, 6. Qui in altis habilal et humilia respicit , . . . s in calo et in lerra, elc. Habilat Deus iu sanclis > poiesialibus : providct aiiiem bumilibus hominibus, ul fial voluntas ejus sicul in coelo el in tcrra. C , \ . VERS. 7. Suscilatu de terra inopem, et de $lercore * , xcxpa; erigent pauperem, elc. Animam quidem a maliua - , . . . ad virlulem suscilal Deus, mentein vero ab igno ' , : ; ranlia ad scientiam provocau . , VERS. 9. Qui habilare facii slerilem in domo, ma . . , trem de filii$ lcetawem, elc. < Lxlare, sierilis, qnae , , , ^, non paris, ruinpe el clama, qux non parturis, quia ;; niulli filii deserlae magis quam ejus quse habet . * ^ virum . E l slerilis quidem deserenle Deo fit , . anima, mater vero inoperanie. PSALMUS CXII.
\BRS. 3. solis ortu usque ad occasum lauaabitt
8 9

. , , Jacob de populo barbaro, [acta est Judwa sanclifi. . . calio ejus, elc. Si sanciificaiio Dei Judaea esl, Ju- , , daea vero inlerprelalur confiiem, omnis confiteus , , anima sanclificalio Dei esi. , xal VERS. 4. Montes ex$ultaverunt ut arielei, ei coi>es sicul agni ovium, etc. Monies c i colles sunl spiri- , . . . tales naturoe quae de saluic Isracl IxtaiUur. Si eniin \ * qui in coelis sunl gaudeni super uno 789 P ^ i . tenliam agenie, quanto magis super mil ibus , honiinum qui a vilio ad virluiein, c l ab ignoramia , ad scieniiam Dei gradianlur! ! VERS. 8. Qui convertit pelram xn stagna aquarum, et rupem in fontes aquarum, etc. Quanlum ad hislo, , riam perlinet, semel in deserio conversa pelra po. . . PSALMUS CXIH.
V ERS. 1, 2. ln exilu hrael de AZgyplo, domut D
88

1 Cor. , 1.

8 7

Matih. , 24.

8 8

ibid. xxiv, 6.

8 8

Gal. iv, 27.

*57

SELECTA PSALMOS. P S A L . CXIV.

1574

yus) e * lavit Israelem ; se.condom aulem spiritalcm fcensum, *> , semper converiii pclram, quaeCbrislus est, l poiat &< , spirilalem Israel. . , V E R S . 1 3 . Benedixit iis qui liment DominutH, , . . . puiillis cum majoribus, eic. Non majores ciim , ' pusillis benedicunlur, sed pnsilli cum majoribus, , . ut et ipsi fiaut majores. Pusillutn autem hoc looo , et magnum non de eo quod exlra, sed de eo quod inira est, inlelligenduin. * . cl , , YERS. 17, 18. Non monui laudabunt te, Domine, neque omnet qui descendunt in infernum. Sed nos . * qui vivimus, benedicemus Dominum ex hoc nunc el usque in sccculum, elc. Non potesl morluus laudare , . . . , . c ^ viiam qux d i x i l : Ego sum vita. > c Neque omnes, > non dixit, t qui descenderunl, > sed, qui , , c , ot descendunl. Sed nos qui vivimus, > quem. '' , admodum eliam Paulus a i l " : c Sed nos qui vivimus, " , qui residui sunius. .
9 0 1

PSALMUS CXIV. Y E R S . 2. Quia inclijiavit aurem tunm mihi, et in diebus meis invocabo, etc. Quamloqiiidem oranics minirue valenuis nosmeiipsos ad Deum exlendere, ipsemel aurem suam ad nos incliual nobisqueappropinquai. . Ejusdem. Qui solem justiliae invocal, in diebus G bujus solis agens invocot. . V ERS. 5. Circumdederunt me dolores mortis, etc , . . . , Qui iu gravibus lenialionibus versatus, i iisdem , \ aniir.i sui experimenium dedil, tanquam qui in periculo fuerU r.e vincerelur, minime tamen vicius , , c , $ 6it, is dicere possit : < Circuimlederunl me dolores . , < " moriis, pericula inferni invenerunt me. > Caelennn , , . > baudquaquam idem esl, infernus invenit me, ac , illnd, c Pericula inferni inveneruni me. Nam infernus invenil illum conira queai proevalenl por lae ejus, pericula vero inferni solum reperiuul $ , - illum qui ob maguitudiuem leniaiionum periculiuu ' . quidem subiii, ne porlis infcrni subigereiur, n.iniine tamen ab iis subactus esl. I BID. Tribuialionem el dolorem inveni, elc. Inven , . . . D luro quoddain esi iribulalio ei qui susiinet illam, , et in iribulalionibus gloriatur, atque ambulat viam , , . quae ducit ad vitam, quae est via arcta el laboriosa. Ila quoque prseclarum sane invenlum est dolor, , ' quando quis ex dileclione 790 dolei, sicut Paulus < , dicens : < Tristiiia mibi magna esl, el continuus , > \ dolor cordi meo, elc. . '. " , ) , . . . , .
9 1

, . . . , , . , . , . ' , Joan. xiv, 6. I Tbess. iv, 14.

9 1

V ERS. 4. El nomen Domini invocavi, etc. cOmnis enim, inquit , qui invocaveril nomen Domini s a l vus eril. Misericors igitur misericordem, et j u stiliarn in\ocet justus. Nam juslilia, primaB jnstiliae veluti ecbo quxdam, nobis per repercussioiiem advenit. Y E R S . 5. Misericors Dominus el ju$tut,et Deus
M

Rom, ix, 2.

ibid. x, 13.

1371

ORIGENE

,57

V ERS. 5. Disponet $ermone$ suot tn judicio, elc. His ulendum verbis contra eos qui inconsiderate el temere divinae Scripturae mysteria proferunt : eteuim Paulus ail : cSic nos exislimet 7 8 8 ut minislros Ghrisli el dispensatores myslerioruni Dei. > V E R S . 7. Ab auditione mala non timebii, elc. A u dilione, id esl fama, quemadmodum eiiam in Evangelio scriplum esl : Exiit audilio ejus in univcrsam Syriaro. Et rursus : < Audituri esiis praelia et audiiiones praeliorum. > Y ERS. 9. Cornu ejus exallabiiur tit gloria, elc. Nihil seque formidat 6aUnas acmeniem in scienlia Dei exakalam. V ERS. 10. Desiderium peccaloris peribii, elc. Si desiderium peccaloris peribit, peccaloris aulem desiderium est malilia , ulinue peccalerum malitia peribit.
8 6 , , o m o 8 7 8 8 D

, . . . , \ < . , . . I. , , \ , , . . . , . , . . . , \ , . '. , . . . * , \ , TTJU \ . , . . . , . *0 , - , . . . ' , . *0 , , . . c , , \ , , . > \ , . . , , \ , . . . , , . , , . . . \ \ \ . \ , \ , ! , , . . . -

PSALMUS CXII. \BRS. 3. solis orlu utque ad occasum lauaabilt nomen Domini, etc. Orlus simt naturae iutellectuales in quibus sol justiliae orilur; occidens aulem sunt eiiam homiuum animae, in quibus aliquando occidit spiritalis et coeleslis sol. V ERS. 5, 6. Qui in altis habilal et humilia respicit in coelo et in lerra, elc. Habilat Deus iu sanclis poicslatibus : providct autem bumilibus bominibus, ul fial voluntas ejus sicut in coelo el in ierra. C V ERS. 7. Sugcilant de lerra inopem, el de tlercore erigens pauperem, elc. Anhnam qtiidem a nialilia ad virlulem suscilal Deus, mentem vero ab ignoranlia ad scientiam provocaU V ERS. 9. Qui habilare facit slerilem in domo, matnm de filiis latamem, eic. c Laetare, slerilis, qnae non paris, rumpe ei clama, quae non parluris, quia nuilli filii desertae magis quam ejus quae babel virum . > Et sierilis quidem deserente Deo fit anima, mater vero inoperanie.
8 9

PSALMUS C X I H . Y ERS. 1, 2. In exitu lsrael de AZgypto, domus D Jacob de populo barbaro, facta est Judcca sanclificalio ejus, elc. Si sanciificaiio Dei Judaea esl, Judaea vero inlerprelalur confiiens, omuis confileus anima sanctificalio Dei esl. V ERS. 4. Monus exiultaverunl ut arieles, ei coites Hcul agni ovium, elc. Mouies c l colles sunt spiritales nalurae qua* de saluic Isracl laclantur. Si eniin qui in coelis sunl gaudenl super uno 789 poenitenliam agenie, quanto magis super loi inilibus homiiium qui a vilio ad virtulein, c l ab ignoraulia ad scieniiam Dei gradianlur! V ERS. 8. Qui convertit petram in siagna aquarnm, et rupem in fontet aquarum, etc. Quanlum ad hisloriam pertinet, semel in deserlo conversa petra poI Cor. , 1.
8 7

Maiih. , 2*.

8 8

ibid. xxiv, 6.

8 8

Gal. , 27.

15"

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . CXIV.

4574

lavit Israelem ; secnndam aulem spiritalem sensmn, 6 \ , semper converiit pclram, quaeCbrislus est, el poiai , \ - spiiilalem Israel. .
, VERS. 45. Benedixit iis qui liment Dominum,

, . . . , ' ^ , . \ \ , ' \ .
cl . , , * cl cl

pusillit cum majoribm, eic. Non majores ciiui pusillis benedicunlur, sed pusilli cum majoribus, ut et ipsi fiant majores. Pusillum autem hoc loco et magnum non de eo quod cxlra, sed de eo quod inira est, inlelligeudum.
VERS. 17, 18. Non mortui laudabunl neque omnet qui descendunt qui vivimtii, benedicemu* te, Domine, Sed nos nunc el in infernum.

Dominum ex hoc

, . . . , c . > , > , c , > ' . c '' , \ * c " , . '.

, \ , . . . \

usque in $a>cutum, elc. Non potest morluus laudare vilam quai dixil : Ego sum viia. > c Neque > sed, qui omnes, > non dixil, quidescenderunl, descem descendunl. > c Scd nos qui vivimus, > quemadmodum eliam Paulus ait* : c Sed nos qui vivimus, qui residui sumus. >
1

PSALMUS CXIV.
Y ERS. 2. Quia inctijiavit aurem suam tnihi, ei in diebus meis invocabo, elc. Qtiandoqtiidem oranks

, \ ,

minimc valemus nosmeiipsos ad Deum exlendere, ipsemet aurem suam ad nos incliual nobisqueappropinquat. Ejusdem. Qui solem jusliliae invocat, in diebtis . C bujus sulis agens invocet. .
, . . . VERS. 5. Circumdederunt me doloret mortis, etc

, , , , , qioou . , " , , $ > , $ , \ ' .

\ , . . . D

Qui in gravibus tenialionibus versatus, in iisdem aniir.i sui experimenlum dedit, tanquain qui in periculo fuerU i;e vincerelur, niinime lamen vicius 6 i l , is dicere possil : c Circuindederuul me dolorea inorlis, pericula inferni invenerunl me. > Cxiertim baudquaquam idem esl, infernus invenil me, ac illud, c Pericula inferni invenerunl me. Nam infernus invenii illum conira quem praevalenl porUB ejus, pericula vero inferni solum reperiunl illum qui ob magniiudinem lenialionum periculuui quidem subiii, ne porlis infcrni subigereiur, n.inime lamen ab iis subaelus esi.
IBID. Tributalionem et dolorem inveni, elc. Invcii-

, \ , , \ . \ , ' < , \ , \ .
, . . .

lun> quoddam esl iribulatio ei qui sustinet illam, el in tribulalionibus glorialur, alque ambulat viaui quse ducil ad vitam, quae est via arcia el laboriosa. Ila quoque prseclarum sane invenlum est dolor, quando quis ex dileclione 790 <lolei, Paulus dicens " : c Trisiilia mihi magna est, et continuus dolor cordi mco, > elc.
s , c u l

Y ERS. 4. Et nomen Domini invocavi, etc. cOmnis

, \, . , \ . , .

9 9

enim, inquit , qui invocaveril nomen Domini salvus erit. > Misericors igitur misericordem, et j t i fttiliarn invocet juslus. Nam juslitia, primx justitia veluli echo quxdam, nobis per repercussioiicm advenit.
VERS. 5. Mi$ericor$ Dominus ei ju*tu$,el Deu$

91

f l

Joan. xiv, 6.

I Tbcss. iv, 14.

Rom, ix, 2.

ibid. x, 15.

15>7

ORIGENE

lenebris; qualentis vila, de morle; c l rursus qua- )& 4* , , * ^ . tenus polens e.t, vincula disrumpil. , . . . V ERS. 1 8 . Omnem eicam abominata esl anima " , eorum elc. Quemadntoduin a?gri omnem escani . abominanlur, sic immundi omnem scienliam rojiciunt.
%

VF.RS. 21. Jpsi viderunt opera Domtni el mirabUia ejns \n profundo, elc. Quiciinque in mullas el va- , . . . " rias, qune ex curis el negoiiis diversis oriuiilur, \ occupaliones per virlulis operalionem incidunl, lii , , videni opera Domini, id esl raliones eomm quae \ . facla sunl el eoruin quac liunl. , . . . VERS. 2 7 . Et omnit fapientia eorum devorata eit, * e:c. Sapienliain Dei devoral malilia juslilia autein . Domini disperdit muliiiam. YERS. 29. tiluerunt fluctus eju$, eic. Fluctuuin . , . . . siloiiliuiii corriiplioiieiu vocavil lenlationum. . VERS. 4 0 . Et errare [ecit eos in invio, et non in , , tia, cic. Dercliquil eos erranles, el non suscepit eos . . . , \ propier eorum maiiliam. .

'. 786 P S A L M U S CVII. , . . . VERS. 2. Parutum cor meum, etc. Qui affectus , . deposuil, hic cor paravil Deo. , . . . V ERS. 1 0 . Moab lebes spei mece, elc. L^bee est , \ \ qtii spiriiu fervet et speral in Duuiiuo : aua* spes . eperaulem non conftindii. , I B I D . ln Iduma>am extendam calceamentum t.ieum, . . . , eic. Calceamentum Cbrisii caro esl, qua usus Do niinus in bac boniiuum vila conversatus esl. .

P S A L M U S CVIII. C YERS. 6. Et diabolus $iel dextri$ ejus, clc. Quorum opera dexlra exscindil Satanas, eoruin a dexlris stat. In Zacbaria autem d i c i t : c Et osiendit inibi Dominus Jesuin sacerdotem magnum sianlem coram angelo Domini, el diabolus stabal a dexiris ojus, non simpliciter, sed ut adversaretur ei. > adversalur autem Judae.
81

' . , . . , , . , \ , c . VBRS. 9 . Fiant filii ejus orphani et uxor ejus tw , dua, etc. Non diris devovere, sed precari mibi vide , . . . , . lnr jusius. c Benedicite enim inimicos vesiros, in, \ ', quit Apostolus , benediciie ei nolhe maledicere. . \ \ Orbae suiit cogilaliones malae quae pairein suum Sa tanam sepeliunt; vidua aulem anima, quae semina a diabolo non stiscepit. Bene auiem series babei. . . Prius enim peccala lollit quae opere consumman , lur, deiude illorum malag cogitaiiones. . V ERS. 1 9 . Fiai ei sicut vestimenlum quo operilur, , el sicui zona qua temper pracingilur, etc. Haec zona , . . . fuigniiical concupiscenlia? irralionabilem iuflaimua . lioiuMn.
81 1

VERS. 2 4 . Genua mea infirmala sunl jejunio , Zacbar. , 1.

8 8

. *

Hom. xu, 1 4 .

(569

SELECTA 1N PSALMOS. P S A L . C X I .

1570

. ($ eic. Hoc loco utendum adversus eos qui absiineu. tiam conlemnunl. , , . . . V ERS . 28. Maledicent illi, et lu benedices, elc. Huic , . benedicil Dominus cui adversarii maledicunt. . , ) , . . . , , * \ , \ . , . , 6 . . . ' , . , \ . ~ . , , . . . .
1

PSALMUS C1X. Y ERS. 5 . Tecum principium in die viriutis tua* in splendoribus sanctorum, eic. Si prinripium Filii Paler esl, prhicipium autem eral cum Clirisio, pulchrc dicit in Evaugeliis : c Noii sum 7 8 7 solus, scd cgo ei qui misii ine Paier. Diem auicni virlulis dixit diem crucis, vel Incarnalionis.
8 8

V ERS. 5 . Ex ulero anle Luciferum genui te, etc. Ac si dicat : Anie omnem ralionabilem naliiram genui te. Allius generaiionem Chrisli ei Luciferi scruiari, supra vires nostras esl. Miillus eniin ea dc re sertno esi ei conieniplaiu diflicilis. Y ERS. 6 . Judicabit in nationibus , imptebit ruinas, elc. Implei ruinas veteris hominis qui corrumpitur secunduin erroris desideria. PSALMIJS C X .

PP.

Y ERS. 1, 2 . In consilio juslorum et congregatione , . . . magna opera Domini, clc. Magna dixit opera D< roini propier recondilam in illis sapienliam. . VERS- 5 . Etcam dedit timentibus ie, eic. Esca , . . . timenliiim Dorainum sapieniia esi Dei : naiu ini tium sapienliae limor Domini *. , Y ERS. 6. Virtuiem operum suorum annuntiavit , . . . populo suo, elc. Eorum quae coiiligerunl contem , platioiiem virtulem operura ejus vocat. Yirius aulem dicla est scienlia, quia ralionabili naiurai . virlulem inserit. * , . . . Y ERS. 7 . Opera manuum ejus verita* et judicium, , etc. Yeritas in reciis decretis, judicium in agendi , c \ ratione conspicilur. c Fidelia otnuia niandala ejus, coulirmaia iu sieculuin sxculi. > Fidelia dixil nian , . > , daia ejus, ac si dixisset fide digna. Quod enim , \ pollicenlur, boc et praestant. Ralionabilis auleni animx purilatcm poilicenlur iis qui sincere illa seryaju. .
8

'. , . . . . , . . . , , , , . , . . . \ " , .
88

P S A L M U S CXI. Y ERS. 4. In mandalis ejut volet nimis, etc. in mandalie ejus vull oimis is qui ea cuui omni diiigentia cuslodit. Y ERS. 5 . Glona ei divitia? in domo eju$, etc. Sapiemia Dei, qualenus abundanliam contemplalionum prxbet, vocatur divitiae; qnaienus autein boniines praparal ad gloriiicanduin eum qui eain assecuiue esl, aDpellalur gloria V ER*. 4. Exortum ett in lenebrit iumen reclit, elc. Salvalor in Evangeliis ait discipulis : c Qucd audislis in lenebris, dicilc in luniine. >
8 8

Joan. x v , 5 2 .

" Psal. cx, 10.

8 8

Mallb. x, 2 7

1571

ORIGENE

VERS. 5 . Dnponet *ermone$ $uo$ m judicio, etc. > xpleti, His utendum verbis contra eos qui inconsiderate el . . . 0 temere divinae Scripturoe mysleria proferunl : ei , ta\ enim Paulus a i t : cSic nos exisiimet 7 8 8 \ ui minislros Ghrisii ei dispensatores lnysieriorum \ Dei. > . V BRS. 7 . Ab auditione mala non timebit, etc. A u , . . . diiione, id est fama, quemadmoduiit eiiam inEvan , , gelio scriplum est : c Exiit auditio ejus in uni vcrsam Syriaro. Et rursus : Audiluri estis praelia et audiiiones praeliorum. > \ . > V ERS. 9. Cornu ejus exaltabiiur in gloria, elc. , . . , Nibil seque formidat 6aunas ac mentem in scientia , Dei exallalam. . VERS. 1 0 Desiderium peccaloris peribit, elc. Si , ._ , . . ._ desiderium peccaloris peribit, peccatoris aulem ^ , desiderium esl malitia , utioue peccalerum nulilia \ , pcnbil. .
8 8 , l o m o 8 7 8 8 m m

PSALMUS CXII. \ERS. 5 . solis oriu usque ad occasum lauaabitt nomen Domini, eic. Orlus sunt naturae intellecluales in qtiibus sol justitiae oriiur; occidens autem sunl eliam bominum animae, in quibus aliquando occidil spiritalis et coeleslis sol. V ERS. 5 , 6 . Qui in altis habitat et humilia respicit in c&lo et in lerra, elc. Habilat Deus in sanctis poiesialibus : providci aulem bumilibus bominibus, ul fial volunlas ejus sicul in coelo el in lcrra. C V ERS. 7 . Susctlans de terra inopem, et de tlercore erigens pauperem, elc. Animam quidem a maliiia ad virtulem suscilal Dcns, mentein vero ab ignoranlia ad scienliam provocai. YERS. 9. Qui habitare facii Herilem in domo, matrem de filiis lcelaniem, eic. c Laetare, sleiilis, qtiae non paris, rumpe el clama, quae non parluris, quia niulli filii deserlae magis quam ejus quae habel viruin . > slerilis quidem deserenle Deo fit anima, mater vero inoperanle.
8 9

PIB'. , . . . \\ , \ , wr^ . *0 , . . . * , ; \ . , , . . . ' , ; . , , . . , , ( \ , , , \ , .

. PSALMUS C X I H . , VERS. 1, 2 . In exiiu Israel de JEgyplo, domu$ D , \ Jacob de populo barbaro, facta est Judica sancttfi, . . . caiio ejus, elc. Si sanciiOcaiio Dei Judaea esi, Ju, , daea v c o inlerpreialur confitent, omnis confiieus . anima sanclificalio Dei est. V ERS. 4 . Monies exiultavcrunt ut arietei, ei co\iti , ol fiovroi iicul agni ovium, elc. Moules el colles sunl spiri- , . . . lales natura? quae de salulc Isracl laHanlur. Si eniin \ \ qui in coelis sunl gaudenl stiper uiio 789 P<E"i. \ tentiam agenie, quanio magis snper loi milibus , hominum qui a vilio ad virluletn, cl ab ignoraulia , ad scienliani Dei gradianlur! ! VERS. 8. Qui converlit petram in itagna aquarum, , et rupem in fontes aquarum, elc. Quanlum ad bislo- , . . . riain pertinel, serael in deserlo conversa pelra po8 8

1 Cor. , 1.

8 7

Maiih. , 2 1 .

8 8

ibid. xxiv, 6 .

8 8

Gal. , 2 7 .

1573

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . CXIV.

4574

* tavit Israelem ; secandom aulem spiritalem fiensum, - \ , semper convertil pelram, quxChrislus est, el puiai , \ - spiiilalem Isracl. . , V ERS. 4 5 . Denedixii ii$ qui timent Dominum, , . . . pusillis cum majoribiii, eic. Non majores ciiiu , ' pusillis behedicunUir, sed pusilli cum majoribus, ut et ipsi fiant majores. Pusillum autem hoc looo , \ \ . \ \ , el magnum non de eo quod exlra, sed de eo quud inlra est, iiitelligeitdum. ' \ . V ERS. 4 7 , 18. Non mortui laudabunt te, Domine, cl , , neque omnes qui descendunl in infernum. Sed nos I . * \ qui vmmiii, benedicemu* Dominum ex hoc nunc el utque in *a?culum, eio. Non potest morluus laudare , . . . . c Ego sum vila. c Neqtie , . > ^ vilam qusc d i x i l * omnes, > non dixil, c qui descenderunt, > sed, qui , , c , * descendunt. > Scd nos qui vivimus, > quem. '' , admodum eliam Paulus ail* : < Sed nos qui vivimus, \ * " , qui residui sunius. > .
9 0 1

'. " ^ , , . . . \ , \ .

PSALMUS CXIV.

V ERS. 2 . Quia inclijiavU aurem $uam mihi, in diebus meis invocabo, elc. Quandoquideni oranles minimc valenms nosmetipsos ad Deum extendere, ipsemel aurem suam ad nos incliwal riobisqueappropinqual. Ejusdem. Qui solem jusliliae invocat, in diebus . C bujus solis agens invocel. . V ERS. 5 . Circumdederunt me dolore$ mortis, e l c , . . . , 8 Qui in gravibus tenlalionibus versatus, iii iisdeni , \ aniir.i sui experimenluin dedit, tanquain qui iu , , periculo fuerU i;e vincerelur, minime lamen vicius , qloou sil, is dicere possit : Circumdederunl me dolorea . , < " morlis, pericula inferni invenerunt me. > Caeiennu , , $ > baudquaquam idem est, infernus invenit me, ac , illud, c Pericula inferni invenerunl nie. Nam infermis invenil illum conira quem praevalenl por UB ejus, pericula vero inferni solum reperiuul $ , \ - illum qui ob magniiudinem leniationum periculum ' . quidcm subiU, ne porlis infcrni subigereiur, ii.inime tamen ab iis subaclus est. , , . . D IRID. Tribulationem et dolorem inveni, etc. IIIVCIIluro quoddam esi iribulalio ei qui sustinel illam, , \ el in tribulalionibus glorialur, atque ambulat viam , quae ducii ad vilam, quae esl via arcla et laboriosa. , \ . \ , ' - Ila quoque prseclarum sane invenlum esl dolor, quando quis ex dileciione 790 dolei, sicut Paulus < , dicens : c Trisiilia mibi magna est, el continuus , dolor cordi mco, > elc. . Y ERS. 4 . Et nomen Domini invocavi, etc. cOmnig , . . . , \, enim, inquit , qui invocaveril nomen Domini salvus erit. Misericors igitur rnisericordem, et ju . stiliarn invocet juslus. Nam juslitia, primaB jwstitiae , \ . vcluti echo qua2dam, nobis per repercussiouem , advenii. . Y ERS. 5 . Misericors Dominus et ju*tu$, el Deu$ ,
9 8 M 9 9

Joan. xiv, 6 .

9 i

I Tbess. iv, 1 4 .

9 1

Rom, ix, 2 .

ibid. x, 1 5 .

4575

ORIGENE

!)

nosier mheretur, elc. Quandoquidem oum jtislilta , . . . miseretur Doniinus, misericors esl el jnslus. Saul , 6 & auiem minime juslus eral in misericordia , quando , ". \ Ag:igi miserebalur. Elenim si omnis misericordia , jusia foret, nequaquam lex * de quibusdam dixis , c . > " *, set : Non misereberis ejus. Est etiam illud : , . c Qui miserelur in bilarilate, cum jusiilia misereiur.
9 9 1

V E R S . 7 . Converiere,

anitna mea, in requiem, elc.

',

, araxavcir,

Requies animae est peccatorum abstineniia : peccalum enim illam dejicii, el omnesejus vires conleril. Uude eiiam bapiisma, ulpole quod liberalionem a peccalis conlineat, David c aqtiam refeciionis appellavit. Aqimam igilur in peccalis erranlein jubet converii in requiem, sive per baplisina , sive per lacrymas el poeuiientiam.
V ERS. 8 . Quia eripuit animam meam, elc. Ejus

. . . , \ . " , , . , , \ , .
9

, . . .

videlicet qui non amplius pcccai. c Anima enim quaft peccaveril, ipsa morielur . Qui aulem ad boc pervenii ut dolorum sit expers, direl, quia Domiiuifi eripuitoculos ineos a lacrymis. Idem vero etiam dicei qni bealo luclu lugel, quando risum el consolaiionem obtinueril. Qui aulem awdierit: c Tu vero hic sta inecuin \ dicel : Eripuit Domhius pedes meos a lapsu.
9

, . 2, . \ , ,, ,. , ' , '.
, , . . . -

PSALMUS C X V .
V ERS. 4 . Credidi, propter quod locutus $um, cic.

Nisi quis firmiier conslanlcrque crediderii, ne doceal. Sinceri enim praceploris vox esl : i Credidi, propter quod locutussuin. > Modeslia? aulem rjusdem el bumililalis indicium est, quod docendo minime inlumescal, c u m d i c a l : c Egoaulem bumilialus sum nimis. Ejusdem. Fides est animae liberae rationabilis assensio.
V E R S . 2 . Ego dixi in excessu meo: Omnis homo

\ , * , . \ , \ 9 ^ c . . \ .
. >-

mendax, elc. Si bomo etiain David esl, mendax esl. Si mendax esl, cuni scipsum mendacem dicil, nou inendax, sed verax esl. Si aiilem vems csl ctim seipsum mendaccm dicit, bomo cum s i t , non e&l mendax. Yerlitnr iiaqne oralio ad tilrumque, ila ^ ul sit verax, 7 9 1 bomo e s l ; el ipse sil mendax. E l bic sermo a dialeclicis vocalur diificilis.
S l

Ejusdem. Qiialentis bomo quis cst, mendax est, verax auiem si dcsicrii esse boino. Nam vox c bomo> aliquaiulo subslamiaiii signilical, cuin dicitur : t llomo quidam erat in lerra A u s i i i d e ; aliqtiando aulein pessimum babilum juxia illud : < Yos autem sicui bomi-nes moriemiiti, el sicui unus de priucipibus cadelis . Prior euiiii locus snbslanliam, aller vero pessiimun babiiuni declarat.
98 88

* . . . \ , \, , , * . , . , \ , , . . . ' \, , . , * <" } * , * , \ : . > , & .

, . . . ^

V ERS. 5 . Quid relnbuam

Domino ? etc. In bis i g i -

tur tanquam a Domino affeclus magno benellcio, el volens suum benefaclorem reinunerari, dc ipso rc9 k

, \ , ^
9 7

Deul. xix, 4 5 .

9 8

Roni. x n , 8 .

9 8

Ezecb. , 4.

Deut. , 5 1 .

9 8

Job. , 4.

9 9

Psal. i x u i , 1

1577

SELECTA IN PSALMOS. P S A L . C X V .

1578

\ munerandi modo ambigens ait < Quid relribiiam Domino pro oinnibiis quje reiribuit mihi? Innu ; mera enim Dci munera expendens, quod de nihilo in bicem prodiicttis sil : quod ex lerra forroalus, , ralione praedilus sil, in qua coeleslis imaginem fcrre , valeat : deinde Dei qnoque pro bumano genere dis pensalionem inspiciens, quomodo Dominus semei , ipsum dederit in redemptionem pro muhis nobis, \ , , \ anxius ba?sitat et quaerit in bis omnibus quae ipsi , suppeiunt, quoduain lanlo Domino dignum reperiat , donum : lion sacrificia, non holocausta, sod ipsain, ' . met lotam vilam suam. VERS. 8. Dirupisti vincula mea, etc. Ad i l l u d , ^ , . . . , c Quid relribuam Domino? videlur mibi referri c ; > primum quidem, calicem salutaris accipiam ; > , c > pov , c , 8 \ ' , c . , c , , c > , c , , c , . \ , c , > \ *> , ^ , , \ > , 0 , \ ^ , . * ^ , \ , . \ ' ^ . , , ^. \ , * , c \ . , \ , \ ^ , . . t ^ . , , ^ , > . . \ , t . \ ^, , . 'Ose. xi,
4.

secundo istud, vola mea rcddam; terlio illud, < libi sacriGcabo hosliam laudis; quarto denique isuid, vota mea Domino reddam. > Sed primum quidem, c vola mea reddam, > Umium habet i l l u d , c in couspectu omnis populi cjus; secunduro vero el istud, c in atriis domus Domini, > el islud, c in medio tui, Jerusalem. Ac primum quidem, c vota mea Domino reddam, calici salutaris; secundum vero in Gne et connexa serie subjungiiur his verbis, c dirupisti vincula mea, et bis. c libi sacrilicabo bosiiam laudis; > illud vero, dirupisli vincula mea, pretiosae in conspectn Doinini mortf subnectilur : quod dicitur ab eo qui roariyrii Deum glorificat, quia per mariyrium prislinae peccatorum ejuscalenaea Deo disrupixsunt, iia ut noo amplius babeal vincula peccaii. Yel si aniraa vincula sunt corporalia diversorum membrorum onera, pulcbre etiam boc inodo dici possit in martyrio a vinculis absolutus in pace exsistere, cum nullus nisi Deus ea disruperit. Non enim eorum qui quamcunque ob causam violenler a corpore liberaniur, Deus vincula disrumpit. Aliquandonimirum aliquem occidil Deiis nec propierea disrumph ejus vincula; marlyrem vero non occidii, sed tanturamodo ejus vincula 792 disrumpil.Eienim per mariyrium uuusquisque roartyrum semelipsum offert bosiiam immaculatam Deo, Christum iimtando, dicitque : c Tib! sacrificabo bostiam laudis. ln Jerusalem enira coelesli, superna matrc noslra, reddet justus voia Domino super omni marlyre populi Dei, el Hierosolymae in loco electo; bic autcm esl c in alriis doraus Domin i , in niedio Jerusalem. Ejusdem. c Dirupisli vincula mea. Non dixit : solvisii, eed < dirupisli, > ila ut mulilia facta sinU Vincula boc loco tribulaiiones vocau E s l enim etiam vinculum bonum, ut cum dicil ; c In vinculo cbarilalis . > Vincula sunt etiam peccatorum catens : quaequidem vincula non solum perdivinuni bapiisma, sed el perniarlyrium pro Cbrislo obiluin ei per poemleniia? lacrymas disrumpuniur.
l

P ATROL. G R. X I I .

50

4579

EX OHIGENE

4580

PSALMUS CXVII. '. VBRS. 2. Dicat nunc dcmus Israel, etc. lllud, , . . . , c Ehri< Dicai nuuc Israel, > el in hoc psalmo dicium esl , , < , , el in allero : Nisi quia Dominus erat in nobis, ^, * ', dicat nunclsrael: qui est centesimus vicesimus soxlus el gradualium quinlus : item in ceniesiino ' t , . vicesimo ociavo, qui esi gradualium decimus, cujus principium est, c Supe expugnaverunl me, dical nunc Israel. > , . . . V E R S . 5 . Dicat nunc domus Aaron, etc. Nisi quis , , , fnerii Israel, vel domus Aaron, vel timens Domi , num, non guslal benignitatetn Domini, cujus in sxculum misericordia esl. Quapropter illi soli di- . , cenl: c In saeculum misericordia ejus.i Quibus tribus , \ ordinibus cxistimo esse tres misericordias generales. . \ Gumautem domus sit congrcgalio legilimead vilam ^ f * * , c \ . siabilita, idcirco nunc lia&c vox c domus in domo , Aaron posilaest. E l videnum possit lemplum etiam esse domus Aaron, ubi sacerdoles Dei cullum ad- . minislrant. Seorsum igilur sacerdotes ad hymno- , diam invitavit, eo quod ipsi quoque majorem sunt , , . \ bonorem consecuii, non solum ratione sacerdolii, verum eliam quoad alia omnia. Etenim quando ignis , ' , demissus est, propter eos demissus esi, lerraque , \ mola est, et virga germinavit, ac mille alia per ' . ipsoset pro ipsis miracula coniigerunt. Y E R S . 4. Dicant nunc otnne* qui timent Dominum, , . . . \ elc. Supcrius quoque dicitur : Israel speravil invo , care Dominum, deinde domus Aaron, deinde illi qui timent Dominum. Alqui liiflenlcs, et domum , x a l Aaron, et Israel unum qnid el idem esse in prsece- ivo , \ \ denlibus quoque diximus. Qiiapropier commune canlicum ipsos proferre jussit Dei misericordiam annunliando. Misericordia enim Domini super . omnem carnem, el neque circumcisio ueque praepu- , \ , . lium sine misericordia salvari polest. , . . . 7 9 3 VERS. 5. De iribulatione invocavi Dorninum, etc. Qui angusiam el arciam viam ingredilur, de Iribulaiiune invocat Dominum; qui vero lalam, ne quidem invocal. c Omnis enim quicunque invoca- , . > veril nomen Domini salvus eril *. , VERS. 6. iVon timebo quid facial mihi homo, elc. Hominem vocal Scriplura diabolum, juxla illud : . . . , c Ioimicus homo boc fecil *, nempe zizaniorum , * 0 . sementem. , VERS. 4 0 . Omnes gentet circuierunl me, et in ?io , . . . mine Domini ultus sum in eot, etc. Daemones alii , ipsum ul aclioni, alii ut conlemplaiioni dedilum , impugnabant; et priores quidem jusiitia, alios vero . sapienlia ulciscebalur. . Ejusdem. Gbrislo ab omnibus genlibusoppugnato . magis congruit baec dicere. Multa sunl dogmalum genera quae vir sanctus sapientia Dei repellit, et , . verbo sano avcrlii. , . . . VERS. 42. Circumdederunt me sicut apes, etc. , Quodlibet dogma geniiiium dulce quid efficil, quod \ uaviter afficil et obleclat audiiorem. Quapropier
o l p
a

Rom.

45.

Maub.

28.

1581

SELECTA 1N PSALMOS. -

PSAL. CXVII.

1582

, * . qui ea promulganf, ii sunl velut apes, sed non apes. Secundum Salomonoin quoque * c mel disiillat a * \ . labits mulieris fornicaria*, quae est falsi noroinis , scientia. Qui adhwrei illi, unum corpus esl cum ea, \ .. , sicut is qui Domiuo veroque Yerbo adbserel, unus spirilus est cum eo. , . . . V ERS . 14. Foriitudo mea et lau$ mea Dominu$, etc. , ' Kuscipienlis eum per quem omnia oossum, > in, > \ , quit Paulus *, c in co qui me confortat, Cbristo . > \ , Jesu, polens est sermo. ilic sermo, in quo est . \ ^ theologia, eliam est laos. Caeterum b?ec vox eliam c esse possit mariyris fiducia pleni: Fortiiudo mea , et laus mea Domiuus. , , V ERS . 17. Non moriar, $ed vham, et narrabo , . . . - opera Domini, etc. Yivorum est narrare opera Do . B niini. ' , . . . "VERS. 19. Aperile mihi portas justitiv, clc. Quem , , \ admodum justitiae, q u una est ex virtutibus, por* , & \ lae sunl aciiones ei consentaneae , iia erunt cliam *, , \ , \ porlie prudenliae, et temperamiae, et fortiiudiuis, , , - ac virtutum caeterarum, apcrlae quidem probo, sed . \ \ clauss improbo. Sunt etiam vhiorunt portae apertae quidem improbo per viiiosas actiones, sed clausae iu , viro probo. Forte vero etiara aliler propter illud, . \ c c Attollite portas, principes, vestras, el elcvamiui, , ,, , portaB auernales , > singuke virlutes sunt ponae \ aBlernales ad mansiones aeiernas, perquas viri probi , * modo suis aclionibus consenianeo ingrcdientur. . Salvatorem auiem oportuii per omnes egredi, ele , \ vatas et inagnificalas pro diguiiale magnitudinis . ^ Christi. Omnes enim assumpsit secundiim dignita * tem Primogeniii 7 9 4 omnis creaturae. Et vide num, . \ , sicut Salvalori tollunlur et atlolluntur, ita et unicui , * ) que pro digniiate vel lollantur ei atlollantur, vel \ , \ ponontur ct non ailollantur. Sunl etiam hae porUe . \ \ \ animaiae et vivae. Quocirca ipsis diciiur : c Eleva , c . > \ mini. Et forla&sis principes ac porl mortuaedi \ , cniit : c Quis esl iste rex gloriae? > Sunt quidem ; \ bae quoad multos portae justiiiae, sed qoaenam illa , solius Domini porta? Porlas igttur ]ustiliae vocat dl ; versas virtuiis species : per illas enim Deum uni * veraorum digne possumus celebrare. Aique hor . manifestius deelaravit per ea quae subjunguniur: * nam ceu responsionem quamdam tradit, cum aii : ^ c Haec porta Domini. . Ejusdem. Sicul aperiuntur porta3 jusiitiae, sic et . ' , temperamiae, et forlitudinis, et charilaiis. Per bas \ \ . enim porlas iogreditur mens in regnum coelorum. . Y E R S . 20. Ha>c porta Domini, etc. Posieaquam , . . . ingressi fuerimus per praclicas virlutes, inveniemua portam scientiae, quae esl eorum quae facta sunt, , \ contemplaiio, corporeorum et incorporeorum , . Y E R S . 22. Lapidem quem reprobaverunt adifican , 5 , . . . tes, hic factus estin caput anguli, etc Haec seulentia refertur ad Ghrislum: ipse eoim in Evangeliis hanc
4

Prov. v, 5

Philipp. iv, 15.

Psal.

XXIIF,

155
T

ORIGENE

15*4

ciial propbeliam dicens : Nunquam legisiis : Lapidem quem rcprobaverunl aediGcantes, hic factus esl in capnl anguli? iEdilicantes aulem bic dicit Judxos, scribas ei Pbarisaeos, quandoquidem reprobarunl ipsum dicentes : c Samariianus es tu, el daemonium babes . > Et rursus: c liic non est ex Deo, sed seducil lurbam .
8

YERS . 25. Domino facium e$t istud, elc. Non eral humanum boc quod factum est, non eral unius ex muliis : non erat angelorum, non erat arcbangelorum lalem angulum componere. Ncmo enim boc potuil, non jugius, non propbeta , non angelus, non archangelus, sed solius Dei erat boc praeclarum facinus : erat Iioc proprie ipsius opus. VERS . 24. Hac est dies quam (ecil Dominus, etc. ?} , . . . Hanc diem non legislaiores, non propbetae fece , runl, sed ipse sol juslilLe. Diem aulem vocal cogni- , ' . lionem Chrisli. . Ejutdem. Non solis cursum boc locc diem vocat, . sed praeclara faeiiiora quae in eo gcsla sunl. Quem- , admodum enim qui diem malum dicif, non solis . " cursum, sed mala qnae in ipso sunt intelligii, iia , * etiam botium diem, proeclara facta quse in illo con\ . *0 tigerunl. Quod auiem dicit, est ejusmodi : Oinnia prarclara facinora quae in eo gesla sunt, Deus fe- * c t l : eral enim illius t<olius manus efficere qua3 facta . aunt. Quid enim possil cum hoc die conferri, in , * quo cum hominibtis facia est Dei reconciliaiio, c i , , diulurnum belhitn fuit diremplum, et lerra coelum , \ evasit, et bondnes 7 9 5 " a indigni regno digni , visi snnl, et noslrse nalurac primuiae super coelos , \ sublatae sunt, et paradisus aperlus e t, ei velerem , \ palriam recepimus, ei expunctum est malediclum , \ , et sublaitim peccaiura ? Eisi enim omnes quoque ; \ , dies fecerit, illum lamen eximie, quandoquidem in , { illo maxima sua mysteria implevit. Quapropier . \ eliam nos exsuliemus el laeiemur in eo, duplicem \ } quamdam solemniiatem celebranlesiunain quidcm, , quod a captivilaie diaboli simus liberati; alleram ^ 6 vcro, quod etiani ad regnum coelorum adduca- \ . mur. Kvplcv, YERS . 26. Benedictus qui venit innomine Domini, . . . \ \ etc. Hanc eliain vocem de Chrisio propbeliam esse exposuerunt evangeli$ia3: ipse enim revera est qui D cum auclorilate venil in noinine Domini, cum omnes ab ipso lain viri quani angeli veneriiit , * tanquam servi Domini. Quiiibet enim eorum dice\ . ' bat : llaec dicit Dominus : c i anusquisque angelo , * rum ei ad quem initlitur ait, Dominus misii me. \ Verum illc qui venit in noraine Domini, benedi. ' ctus esl. . , . . . V EBS. 1 7 . Deus Dominui et Ulutii nobis, eic. Ipsum enioi venire, non est locum mutare , sed , * , , apparere, qui aniea minime vtdebalur : nara cum invisibilis e s & l , eo quod esset imago Dei invisibt- , , , ', , lis, formam servi accipiens,et Yerbum caro facium
l e 1

, ; , , , * , \ . > \ , $ . , . . . , , , , , , , .

' MatLb. , 42.

Joan. v n i , 48.

Joan. , 12.

1585

S E L L C T A PSALMOS. P S A L . CXVUI.

1586

apparuit, ut hoc modo apparens, nos adduceret per \ , banc cogiiiiionem ad gtoriam quoque ipsios cow , \ lemplandam , c gloriam quasi Unigenili a Patre , pleiium graliae el veritatis > . IBID. ConstUuiie diem tolemnem in condtnih* , . . . Hi condensanl qui foliis et fructibus ornaniur; fo , ' \ * , - liis quidetu, id esl officiis, fruciibus vero, hocest ^* virtutibus. Etenim c folium corum non defluet, et \ , fruclum suuin dabunt in tempore suo, propterea quod sunl ipsi c ligna planlata secus decursus aqua . rum . Ejusdem. c Condensa vocat cherubim , quai . propiiialorium obumbrabanl; boc enim esi c in . . condensis. > Condensare enim est legere : cheru . bim auiem alis tegebant propiiialorium. , , . . . V ERS . 28. Deus meus es lu, el confttebor tibi, etc , \ \ llic osiendil, eliam absque beneiiciis gratias esse , \ - ngendas Deo, fpsumque propterea glorificandum , , propler majestalem naturae ejus, propter gloriam . \ , ineffabilem. Hoc igilur etiam hic insinual,po8tquam . \ \ enarravit beneiicia quibus affeclus fuit. Eiiam sine , \, \ \ , bis, inquil, gratias agam et confltebor, quod la , , lem babeam Dominum, adeo sublimem, adeo raa, , . , gnum , adeo invisibilem et fncomprehensibilem. c . lllud auiem c exaltabo idem est quod c gloriflcabo. > . , . . . V ERS . 29. Confiiemini Dominofluoniam bonus, eic. 796 N lemere Psalroisia secundo bunc versi cuium htiic psalmo inseruil , volens videlicet nos , , - ^ frequenler hoc caniicuin mediiari, ut merai , neri/nus quis salus noslra exstileril, neque am , plius ad inimicum recurramus qui nobis exitio . fuit.
u 4 n

'. P S A L M U S CXVIII. cl , . . . V ERS. I. Beali immaculati in , etc. Elemenla principii sermonum Dei divinus esl locus : de qui\ \ bus etiam disserit centesimus decimus octavus ; , , psalmus, qui secundum Hebraeorum elementa scri pius est, ila ul prirai ejus octo versiculi sint ab * Aleph : quae littera apud ipsos principium es( ele , ineniorum ; sequemes vero ocio sinl a Belb, el sic . \ D deinceps. Atque bic psalmus universura locum rao \ ralem compleciilur cum omni coniemplatione no rninum quas in locis moralibus adbibel Scriptura. . , Sciendum autem quomodo aliud quidem sil lex, , , , aliud vero jusiificalio, aliud praceplum, aliud le. - stiinonium, aliud judicium. Idcirco autem elemenla , , bic praposita suni, ui legentibus demonsiretur ele . \ ' menta esse moralis loci scientiam. Sic eiiam psal\ ' , , mi cenlesimus undecimus et ceniesimus duodeci ' mus, cum ei illi quodammodo morales sint,4>rin. - cipium versiculorum habuerunt ab elementis He* , . , braeorum. Ibi igitur elementalio non esl exposila, , \ sed breviter quidem tradita. Sciendum igilur uii , . \ alia , sic ei haec in Spiritu sanclo scripia esse , el ' minime conlemnendam babere rationein. Alque
, e

Joan. , 14.

1 1

Psal. i .

1587

ORIGENE

158$

tec esl causa cur singula eleroenta octies a b He- . - \ , \ | araeis dicta sint in hoc psalrao. Yeni igitur ad nu, , \ , \ merum oclonarium, et sicubi in Scriplura nomi , natus est, appreheude illum, et vide a d quid dica . "* tur, atque erit libi uiilis hic sermo a d sciendum, , unuraquodque elemenium perfectionera esse simul , \ et numeruro. Quando autein perfecli evaserimus in eleraenlis, septenarius nobis numerus praferen dus, q u i a nimirum hic per materiam perficitur; s i . quidem seplenarius signum est crassitiei materia- \ l i s ; oclonarius vero stalus immalerialis alque po , * lioris principium esl. Si enim ut plurimuro d i c i , mus sextenario numero maieriam mundi babitu , * indicari, at illuro quidem a d materi integrilatem, ^ , \ . bunc vero ad habitualem referimug perfeciionem, , secondum q u a m quis animae maculas abstergit et ^ \ mundalur. Antequam enim veniret octava Doroini , Jesu Chrisli dies, toius mundus impuruserat etprae pulialus;quandoautem ociava resurrectionis Christi , \ , dies advenit, confestim omnea mundaii sumus in . circumcisione Chrisli, consepuJli et cooresurgen , , les ei, ut ail Apostolus 797 ^ igilur per ele\ , 6 mentationera anima noslra expielur, d u m mora- * lem locum perdiscimus, et in scieniia ejus perflci . mur, idcirco impraesentiarum numerus octouarius , , in singulis elemenlis conlinetur. llaque in boc psal, \ . mo sanciorum vivendi instilulum describil, eorum , \ ctrtamina, afflicliones,et caelera. Qui aulem nullo . modo uiiquam peccat, is ulique immaculalus, quin et beatus exsisiit. <
1 u m

Ejusdem. Non propier immaculatam vitam bealus hoino nominalur, sed propter Dei cogniiionem q u a m sibi per immaculatam vitam comparalurus est : nam c beati rouodo corde, quoniam ipsi Oeum videbuni V ERS. 3. Non enim qui operantur iniquitatem in vii$ ejus ambulaverunl, elc. Si qui operantur intquitaiem, in viis Dei noo ambulant, certe qui operantur juslitiam, in viis Dei ambulabunt. Yiae igilur Dei sunt remm quae factaB sunt conlemplaliones, in quibus ambulabimus operando justiliam. Si vero juslitia nosira esl Cbrisius, n a r o faclus est nobis aapienlia a Deo, juslitia iteni el sanctificaiio ac redemptio , > pulchre in Proverbiis Salomon dicit viarum Dei principiura esse sapientiaro, * quae est Cbrislus. Cbristum auiem dico Yerbum quod cura Deo e r a t et iu hunc aiuuduiu advenit.
u 1 5

Ejuidem. Si quis iniquilatem operelur, illc haudquaquam in via Domiui ambulat; quapropler oeque immaculalus est in via. V ERS. i. Tu mandasii mandata lua custodiri n i mis, eic. Qui ne cogilatione quidem peccai, vebemenler custodil mandata Dei. Ejusdem. Est vebementer et est placide custodire mandata Dei. Vel vehemenier praecepil Deus custodiri mandata sua.
1 1

. , , c , . , . . . , . , . , c , \ , , \ . . . , * . , . . . . . , \ * . . I C o r . j , 30.
1 1

Rom.

4 ; Coloss. , 1.

1 1

Mallb. , 8.

, 22.

1589

S E L E C T A P S A L M O S . -

PSAL. C X V M .

i590

" al VERS. 5. Viinam dirigantur v'ue mem ad cutiotuas, elc. Non enim aliter , . . . dienda$ justificationes
, . ; c , , , \ . " , , , , . juslificaliones tuas cuslodiam, nisi viae meae a le direclar* fuerint. Quaenam igilur sunt justificationes ill;e quas propones coram filiis Israel ? Si possederrs puerum Hebracum , sex annis serviel l i b i , sepiimo autem dimities eum liberum, e i q u x sequuntur . t Ulinam igilur, inquit, diriganlur viae meac, ut quaecunque jusiiOcasli, ea unicuique, proui decet, reddam.
i e

VEBS. 6. Tunc non confundar, cum pertpexero in , omnibus mundalit tui$, etc. Non in aliquibus, sed in , . . . , * \ * . . , \ , . . , , \ * \ . omnibus : nam per illa mandata quae non inspicio confundar. Nobis autem ad Spirituni divinum aspicientibus contingel ut nun confundamur, qnaudo nosmeiipsos ei undequaqtie conformes esse conspexerimus, nec ad carnem ullo modo inclinalos, neque quasi e sublimi lapsu dejeclos.

7 9 8 ^jusdem. Si quis fecil omnia mandala, iu uno auiem offendit, is fit oronium rcus , pulchre scripium e s i : c Tunc non confundar, cum perspexero in oronibus mandalis luis : > nam vel unum negleclura mandalum confusionem nobis parit. VERS. 7. Confitebor tibi in directione cordi$, etc. , . Qui D o n q i i a m cordis direclionem assumpsil, sed . . , adbuc illud curvum babet, is n u n q u a m ila confes' , sus est, ut a Deo susciperetur ejus confessio. Quo , . , Q modo igiiur hoc fiat, sequentia declaranU . VERS. 8. Non me dereiinquas usquequaque , etc. , . . . Mcnsuras habet virius mea dum tentaiur : Ne me , inquit, ullra viree nieas leolaiionibus objicias, ne\, , que vehemenier derelinquas me. Fidelia atUem . , Deus qui non paiielur nos lemari supra id quod , \ possumus, el csetera . *. VERS. 11. / n corde meo abscondi eloquia lua, ul , non peccem tibi etc. Peccat in Deum is qui arca , , . . niorum ejus eloquiorum pariiceps, eadcmque a ^, \ vulgi muhiiudine abscondere jussus, a quibus opor , . tei illa minime abscondiu Non solum enim pericu , \ losum est mendacia , sed etiam vera proferre, , . quaudo oon sunt enuniianda. Non suni euim mar , D gariiae mitlendce an(,e porcos , neque danda sunt . eancta canibus " \
I T 9 1 8 % 1

, . . . , , ' . " ^ \ , \ .

,
, . . . \ , , , , \ , \ ,

VERS. 12. Benedictu$ et. Domine, etc. Qui suuni profeclum seniit, eo quod toto corde Denm ex quirat, benedicit ei graiias agens pro bis qnibus dignus habiius esi. Cum enim habeai eloquia areana ei absconsione digna, pro his Domino benedicit. VERS. 14. lnvia te$timoniorum tuorum delectatu$ tum, sicut in omnibus divitiii, eic. Qui in via tettirooniorum Dei l dclectaiur sicut in omnibus diviiiis auri, argeuii, veslimenli, arearuui, Ur-

Dcut. xv, 12.

l T

Jacob. n , 10.

" 1 Cor. x, 13.

Mallh. , 6.

4f9i

ORIGENE

!59J

corum, pecorum el domeslicorum, is beatus esL . , . . . V ERS. 1 6 . ln juilificalionibu$ luis meditabor, etc. ln juslificationibus Dei quispiam meditalur non ^ verbis el vocibus adhaerendo, sed illas inlelligendo \ , \ . \ et facfendo. Non enim auditores justiOcalionum Dei justi sunt apud Deum, sed faclores earum, et , ' \ , \ qui operibus eas meditanlur : qui nempe ex eo * quod similiter eas meditentur, nunquam sermo- . num Dei obliviscentur. , \ evV ERS. 1 7 . Relribue servo luo, vivam et cuslodiam termones tuos , eic. Qui fecil omnia quae ad Dei , . . . cogttilionem conferunt, bic dicat etiam Domino : , \ c Retribue servo luo. > . Ejutdem. Danli relribuit sicut Abrabamo Isaa- . cum, ei ei qui allulil decem mnas, illas ipsas prae- , buil doroinus. . V E R S . 1 8 . Revela ocutos meos, et considerabo mi , rabilia de iege tua, etc. Lex revelalione indigel: , . . . mandatom enim Domini lucidum esl. 799 Eegem autem boc loco vocavit Scripturae bistoriam quae . ad spiritatem allegoriam trabilur. Quod el Paulus fecit, crnn in epistola ad Galatas scribil : Dir \ cite roibi, inquit, qui sub lcge vultis esse, legem t , \, non legistis? Scriptum esi enim, quia Abrahara , ; duos filios habutt, unam de ancilla, et unum de , , libera. > Et in omnibos ad spirilalem sensuin refert , \ hi&ioriam quam aliegorice de superna Jerusalem ; mterpreialur. ^ . V ERS. 2 0 . Cdncupivit anima mea desiderare ju\ stifioationes tua$ in omni lempore, etc. Non deside- /, . . . ravit, sed optavh desiderare, el in omni lempore , ' , \ desiderare. . YERS. 2 1 . Increpatfi snperbos : maledicti quide d clinant mandalis tui$, eic. Qui superbis resislit, , . . . ille et superbos increpat. Doininus autem superbis , \ xesistil, Dominus ergo eliam superbos increpal. . \ . V ERS. 2 3 . Etenim sederunt principes, et advenum , me loquebantur ; servut autem tuus exercebatur in iustificationibui tuh, elc. Sic conveniunt a d v e r s u 3 , . . . juslum, consideranles quomodo insidientur ei, sed , , ipse non desinil Joqui ID juslificalionibus Dei. Nibil ' enim bu*nani sonat. D . Ejusdem. Assidua circa rem quampiam cura et . siudium exercitalio vocalur. . Y ERS. 2 5 . AdhcPtit pammento anima mea, vhifica , me secundum verbum tuum, etc. Peccatoruro animse , . . . \ * quae lerrena sapium, pavimenlo adhxrent; nec non , juslorqm animaequae vel corporibus colligantur vel ' . in iis propier dispensalionem permancnl. Ejuidem. Nunc quidem adhsesit pavimeoto anima, . et facta esl caro ; in resurrectione vero adbaerebit \ caro animae, eritque anima quae in universali re , \ surreclione Doroino adhajreus fit unus spiriius, liiqu