PG107

PATROLOGIJE
CURSUS
GOMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
0MNI11SS.PATR11, DOCTORIN SGRIPTORIJMQUE ECCLESIASTICORIM,

SIVE
LATINOULM,
SIVE
GRJECOHUN.
QUI AIS sYO APOSTOLICO AD TEMPORA COSCIUI

TRWEMIM
ET COXCILU FLORESTISl
[AXX. 1439) PRO GR/ECIS
[ANSO 15*5) PRO

FLORVER/':
LATINIS
RECUSIO C H R O N O L O G I C A
OMNIUM QUiE E X S T I T K R K MONUMENTORUM CATIJOLlCiE TRADITIONIS PEK QUINDECIM PRIMA
E C C L E S l / E SdiCULA K T AMPLIUS,
JUXTA EDIT10NIC8 ACCURATISSIMAS, INTEK SE C U M Q U E NONNULLIS GOLMG1UU8 IIANU8CH1PTI8 COLLATA8, PBIlQUABl DILIGKNTKR
CA8TIGATAJ D188ERTAT10NIBU8, GOMUKNTAR1I8, VAKllSQUE LEGTIONIBUS CONIlNENTEll ILL18TRATA \ OMNlBUb OPERIDUS
POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU/E TRIBU8 N0V18SIMJS SiKGULIS DKBENTUR ADSOLUTAS DKTEGT18, AUCTA J 1NDICIBU8 PARTICLLARIBUS ANALYTICIS, SINOUL08 SIVB TOilu8 SlVK AUGTOKKS ALICUJU8 1 8UB8EQUGNTIBUS,
DONATA J CAPITULIS 1NTRA IP8UM TEXTUM RITE UI8P08ITI8, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PAOINARUM MARGINEIi SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS 8UBJECTAMQUK MATKRIAU SIGNlFIGANTIHUS, ADORNATA ) OPERIBUS GUM
DUB1I8, TUIi APOCRYPIII8, ALIQUA VERO AUGTORITA1 IN OKDINE D TRADITIONBli KCCLKSIA3TICAM
POLLKNT1BU8, AMPLIFICATA ;
DUCENTIB KTAMPLIUS LOCUPLKTATA INDICIBUS AUCTORUM SlCl OPERUM, ALPHABETICIS, CIIROXOLOGIGIS, 8TATIST1CIS,
SYNTHETIGIS, ANALYTIGIS, ANALOGICIS, I X QUODQUE RELIOIOMS PUNCTUM, DOGMATIGUM, MOHALK, LITURGICUM, CANOMCUM, UI8GIPLINARE, IIISTORIGUH, ET CUNCTA ALIA 8INE ULLA EXCEPTIONE ; SKD PR4JSERTI DUOBUS INDIGIBUS
IMMKNSiS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSLL.TU, Q U I D Q U I U NON SOLUM TALI8 TALISVE
PATER, VERUM 1 UNUSQUISQlE PATRUM, UNO Q171DEM OMISSO, IIS QUUDLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO
1NTUITU CONSPIGIATUR *, ALTERO SCRlPTUR-f2 SACR/E, EX QLO LECTORI GOUPKRIRE 8IT OBVIUM QUINAM
PATRES IN QUIBUS OPERUM SUORUM L0CI8 SINGULOS SINGLLORLM LIBRORLM 8. SCRIPTUR.E VERSUS,
PRIIIO GENESEOS L6QUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSl?, COMMENTATI 81.
E D I T I O ACGUHATIBSIMA, CvETBRlSQUE 0MN1BL8 FACILE ANTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR GHAHACTERUM MTIDITAS, C H A R T J B
QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PBHFKGTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TIJM VARIETAS, TLM NUMERIS, FORIftA
VOI.UMINUM PERQUAM GOMMODA SIBIQLE IN TOTO PATROL0GI.fi DEGUItSU GONSTANTER SIMILIS, PRETII EXIGUITAS,
PRiBSERTIMQUE ISTA GOLLECTIO, UNA, METHODIGA ET GHRONOLOGICA, SEXGENTORLM FRAGMENTURUM OPUSGULORUMQUE HAGTENUS IIIC ILLIG SPAR80RUM, PRIMLM A U T E M IN N08THA BIBLIOTIIECA, EX OPERIBUS E T MSS. A D
OMNES J E T A T E S , LOGOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COAOUNATORUM.
SERIES GRiEGA POSTERIOR,

1N Q U A PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESI/E GR.EC.E
AB M\0
PHOTIANO AU CONCILU USQUE FLORENTINI TEMPORA ;
ACCURANTE
J.-P.
MIGNE,
Blbltothecte C l e r i univerete,
SIVB
CCRSUUM
GOMPLBTORUM
1N
SINGULOS
SCIKNTIJS
BCCLKSlASTICiE
RAM08
KDITOBB.
PATROLOGIA, AD 1NSTAR IPSIUS EGCLBSIiC, IN DUAS PARTE8 DIVIDITUR, ALIA NEMPE LATINA, ALIA GRiEGO-l.ATINA.
LATINA, J A M PEMTUS EXARATA, QLOAl) PRIMAM SEHIKM, Vir.iNTl-QUlNQUE ET DUCENTIS VOLUMIMBUS MOLE SUA STAT,
MOXVE POST PERACTOS INI.IGBS 81, AG QUINQLE VlGINTI-GENTt LT MILLE FRANGIS VEMT. Glt.CGA DUPLIGI EDITIONE
TYPIS MANDATA EST. PRIOR GHAiGLM TEXTUM UNA GLM VERSIOÊ LATINA LATERALIS AMPLECTITLR, E T AD NOVEM ET
CENTUM VOLUHINA PKKVKMT, SED SINE I.NDIGIBUS ; POSTERIOR AUTEMHANG YER810NEM TANltM 11, IDEOQUE
l.NTRA QUINQLE ET QLINQUAGINTA VULUMlNA RETINETXR \ LTRAQUE VIGEHIMA QUARTA DIK OECEMBR18 18(j0 1
APPARLERAT. UNUNQUODQUE VOLUMEN GHiBCO-I.ATlNUSJ OCTO, LNUMQLODQUE MERK LATINUM QUINQUE FRANCIS SOLUMMODO EMITUR : UTROBIQLE VERO, U T PRETII H U J U S BENEFICIO FRLATUH EMPTOR, COLLECTIONEM INTEGRAM SIVE G R J B C A M
SIVE LATINAM, 326 VOLUMIMBUS PRO AMPLIORI EDITIONE ET 272 PRO IIINORI AB8QUE INDICIBUS GOWSTANTEM, GOMPAHET
NEGK.SSE ERIT, SEGUS 1 CUJUSQLK VULUMIMS AMPLITUDINEM NECNON ET DlFFlGULTATTiS VAIUA PRETIA vKQUABUNT.
ATTAMKN, 61 QUIS EMAT 1NTEGRB ET SKORSIM COLLEGTIONEM GRiKGu-LATJNAM, VRL EAliOEM BX GR.ECO LATINB YERSAH,
TUM QUODQUE VOLUMEN PHO NOVEM VEL PRO SEX FRANClS 1. IbT. GONDiTloNES SERIEI QVM >UNG I.NCIPIT
APPLICANTUR.
I>A1[10L0C,1/E
LKO
1N
Gll/ECsE
IMPERATOR,
TOMUS
COGNOiMlNE
CVIL
SAPIENS.
EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J . P . MIGNE EDITOREM,

VIA DICTA VAMBOISE,
OLIM PROPE PORTAM L U T E T L E PARISIORUM VULGO
IfENFEli
, S E U PET1T-M0MR0UGE,
NUNC VERO INTRA MUENIA PARISINA.
1863
SsECVLUM
X.
ANNUS
911
LEONIS,
ROMANORUM IMPERATORIS
COGNOMINK
OPERA m
AUGUSTI,
SAPIKNTIS,
REPERIRI POTIERINT OMIA,
MNC IMUMIM IN OUM COHPUS COI LEGTA,
ACCURANTE ET DENUO
I I I B L I O T H K C
RKCOGNOKCENTE
C L E R I
J.-P. MIGNE,
U N I V E R S ,
SIVE
CURSIUM
COMIM.ETOUUM
IN S I N G U I O S S C I K M I E
TOMUS
ECCI.ESI\SHC.E
ItWloS
UNICIS.
i iii 8 g i.
VENIT 10 FRANCIS GALLIGld
EXCUDEBATUR
ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,
IN VIA DICTA PANBOISE,

OLIH PROPE PORTVM M T K T I . E PVRISIORUM VUl.GO
VENFER
SEU PETIT-NONTROUGE,
NUNC VERO MOENlA PARISINA.
SMCVLVM
X. ANNUS
911
ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC CVII CONTINENTUR
LKO IMPERATOR, COGNOMINE PHILOSOPHUS,
V E L SAPIENS.
Patrologice Editorum Prcefatio de vita el scripiis Leonis imp.

Vita Leonis imp. auctore Hipp. Maracci, Leonis Maiiali prcefixa.
Dasilii imp.y LeoniH palriSy capita hortatoria adl filium, ex etlit. Bandurii, Imp.
Orient. tom. L
Ejusdem capita aliera ad eumdem, ex edit. card. Ang. Mai.
Constanlini, Leonis discipuli, versus in magistrum cum interpretatione noslra.
pag.
xxi
LVU
LXI
OPERUM PARS PRIMA. SCRIPTA THEOLOGICA.
Homilia? et pancgyrici XIX, ex edit. Hipp. Maracci, Franc. Combefisii, Jac. Gretseri,
Scipionis Maffei, Petri Possini, Henr. Savilii, Baronii.
Preces lilurgicse, ex antiqua Collectione liturgiea Venetiis edita 1884.
Canticura compunctionis ex medilalione aeterni judicii, in Anecdotis P. Matranga, cum
interpretatione nostra.
Epistola ad Oinarum Saracenorum regem De iidei ChristiaiKC vcritate et Mahumetanorum
erroribus, ex Biblioth. Patrum Ltigdun. edit.
col.
1
299
309
315
OPERUM PARS SECINDA. SCRIPTA JIRIDICA ET CAISOMCA.
Orientaliuiii Episcopatuurn Notitia a Leone Sapiente ad Aiidroiiicum Palaiologuin cx

edit. Jacobi Goari.
Novelke Constitutiones sive correcloriie legum repurgationes, ex Corpore juris civilis
UPERUM PAUS TERTIA.
3*25
419
C A R M W A , SCRIPTA AD REM MILITAREM SPECTAISTIA, OftACULA.
Garmina.
Apologia Leonisin qua Conslaiittni discipuli sui calunmias a se repellit.
Epigrammata.
.
De inartyrio S. Clemenlis Aricyrani fragmenta metrica.
Fragmenla lioimliaruni iu S. Tryphoiiem.
Tactica, sive de re mitilari Liber, cx editione Joannis Lamii iu reccnsione operutn Meursii
Florentiai 1745 edita.
Appendix ad Tactica. Capitula qua*dam ad reni militarem spectantia, ex Mauricii,
Constantiiu et Leonis Tacticis, edita in PiOgramtnate academico Turicensi
anni 1834.
Oracula cum figuris et antiqua Paraphrasi, ex editkme Petri Lambecii.
659
665
665
665
667
669
1095
1121
Pnnsiis. Ex Typis J.-P. MIGNE.
IN
L E O N I S
OPERA
SAPIENTIS
EDT
IORUM PR^FATIO.
Quia i n Patrologia noslra Graca primum collegimus omnia Leonis Sapientis, imperatoris
Conslanlinopolitani, opera q u argumenti sacri vel moralis sunt, paucis declarabimus consilium quo in scriptis aocli viri et regii auctoris colligendis usi sumus.
Leo Sapiens, Basilii Macedonis iraperatoris CP. filius, annos natus novemdecim patri
quianno 886 obiit, successit, et imperium Orientale gubernavit usque ad annum 911, quo
ipse vila functus, regnum filio suo Conslantino PorphyrojcenetfiB septenni transmisit.
Vilam Leonis ex industria scripserunt Constaotinus filius ejus, et Georgius monachus,
quoram lucubrationes infra inter Scriptores po$t Theophanem (Patroiogice Gracoe tom. ClXj
edemus. Prceterea de geslis ejus consuli possunt Leo Grammaticus, Joannes Cameniata, Cedrenus, Constantinus Manasses et Zonaras qui historiam illorura temporum
descripserunt. Inler auctores recentiores merito laudandus occurrit C. F . Zepernick, qui
in animadversionibus adjectis operi C. A . Beck, De Novellis Leonis Augusti et Philosophi,
earumque usu et auctoritate, quod H a l an. 1779 edidit, multa de vita, moribus, doctrina
et agendi ratione Leonis Sapientis obsemvit q u docto lectori placero et subsidio
esse queunt.
De his pauca, et h&cnecessaria, delibabimus.
Leo, etsi a sapientia nomen obtinuit et a pietate, irao et a religionis ChrislianzeIo commendandus sit, vitiis tamen non caruit, nec in omnibus Dei legem servavit. Spe prolis
alleclus, non lantum quarlas nuptias adiit, quod in ipso clerus Constantinopolitanus vehementer reprebendit, adeout verum schismainde inOnente oriretur, dum ahi, consentienle
Romano Pontifice, conlenderent quarlas nuptias divina lege non prohiberi, alii vero id
prohiberi assererent; sed insuper vivente adhuc legitima uxore Tbeophanone, cuai qua
tertias nuptias contraxerat, publice vixit cum Zoe, quam quariam uxorem habere voluil,
a qua Gonstantinum Porphyrogenetam, successorem suum, obtinuit. Non potest igitur Leo
Sapiens a publico adulterio excusari. Theophanone autem mortua, legilimum matrimonium
cum Zoeixiiit.
Imperium Orientale, nedum ipso regnantefloreret, clades plurimas et calamitates subiil,
(juibus nulla ratione occurrere potuit, quippe qui, ut coaetanei jam observarunt, plus valeret
ingenio etcalarao, quam armis etpotentia.
Noraen autem Sapientis adeplus est eo quod, inter latis sua viros doctos, princeps
facile haberetur, atque inter ipsa imperii negolia et arraorum strepitus, lilteras sacras ac
profanas coluit, imiltosque libros, omnigena eruditione refertos composuit. i d profecto
in laudero ejus asseri potest, inlerimperatores ConsUntinopolitanos, qui doctrin laudo
floruerunt, nuilum exstitissequi copiosius et doctius s a c r theologj quflestiones varias traclaret ei exponeret. HIBC studia ab imperatoria sollicitudinc minime aliena putabant qui
Orientali imperio proerant, preesertim cum patriarcba Constantinopoiitanus et metropolit
Orientis totum Ecclesise regimen potestati laic subjecissent, et p r i m sedi, Romante scilicet, obedientiam detrectassent. Imo anle coDsummatum schisma cum Ecclesia Romana
injperalores Constantinopolitani auctoritatem quamdam supremam i n res sacras impune
sibi attribuebant et s p e s&pius exercebant; quam clerus Orienlalis nunquam ipsis deneuit, sed potius admisit et sancivit, nulla habita ratione veterum canonum, imo nec
vangelii quod prohibet ne ea qu De,i sunt, Cesari reddantur. Tanquam Ecclesi custodes
et sacrorum canonum defensores, imo velati doctrinae ac dis< iplince ecclesiastic prsides imperatoresConslantinopolitani ; titulura sibi vindicabant, ut videre est
in nuveila Isaaci Angeli, quam Leunclavius edidit in Juris Grceco-Romani t. II, p. 169, et
apud Du Cange, i n Glossario Grceco-Barbaro, t. I, p. 427, ad verbum ;.
Nihil mirum igitur si principes qui de rebus sacris judicare volebant, res sacras expenderent et do iisdem libro$ scriberent, quin et homilias componerent, quales episcopi
componere solebant el coram populo Christiano declamare. Quanquam autem imperatores
Orientales i n nonnullis festis anni solemnioribus vestimenta sacra induererrt, ac velutt
loinistri sacris ofBciis assislerent, quod ab imperatoribus Occidentis, illa et psfeleraiBlate,
factum est; si quidem aliquando mos fuit, ut tunica diaconali induli Evangefium solemniter canerent, non conslat lamen imperatores Orientales qui homilias sacras coraposuerara,
eas aliquando corara populo recitassc.
P A T R O L . G B . CVII.
265509
EDITORUM PIUEFATIO.
Porro Tiomiliffi quas Leo Sapiens edidil pi, solid et elegantes sunt; et si excipias
illam in qua de processione Spiritua sancli ad menlem Photianorum disputat, o r t h o d o x
fidei nulla ralione adversantur, sed eam potius asserunt et confirmant. Q u de dotibusac
privilegiis sanctissim Deipara docet, ea quiparari possunt laudibus beatissim Virginis
qu a piissimis ejiis cultorihus celeferari solent,
E x homiliis Leoois Sapientis plurimfc, novemdeoim tantum ioopressaa sunt, quas omnes
ad unam hic edidimus. Cffiterae i n codicibus raanuscriptis hactenus latent, quarum tamea
notitiam aliquam, infra, ex Leone Allatio suppeditabimus. Editis autem adjunximus translationem Latinam olim a Combefisio confectam, quam ee ad codices Graecos contulisse
et emendasse asserit. Si igitur versionem Maracci, qum planior, elegantior et verior est,
inseruissemus editioni nostr, potuisset ea hinc inde a textu edito discedere et pium lectorem perturbare. Cffiterum ubicunque occurrit translalio Maracci aut alterius cujusvis auctoris, a priori antefereiida videtur versioni Combefisianfle, nunquam non obscunssima et
intricatissiniaa.
Inter scripta iheologica Leonis Sapienlis pneipua sunt Troparia matutina et Odaria
nocturna, qu i n iiturgia G w c o r u m nactenus recitari sol<*nt. Q u in npox*rjttxfl reperiuntur, precationibus aeque piis a Coastantino Porpbyrogeneta Leonis filio intermixta sunt,
et dignissima qua3 in ecclesiis deeantentur. Nonoulla i n codicibus mss. adbuo latent q u a
nobis attingera non licuit.
Epistola Leonis Sapiestis ad Oniarum Saracenum polemica est: in quo scribeadi genere
successores ejus sa&pius calamum exercuerunt, Joannes praesertim Cantaciaenus, et Manael
Ralfi&ologus, doctissimi elperitissimi doclrin Mahomedic hostes.
In prima parte operum Leonis Sapienti$ scripta ejus theologica et Utuwica tantum cotlegiLKIS Secunda autem pars continet scripta juridica et canonica.
Primo loco hic oceurrit Notitia Gracorum episcopatuum quos i e o Sapiens, sua auctoritale, novo ordine disposuit. i d neinpe impWatoribus Orientis sofemne fiiit, )ure, ut
,, Hinites jurisdiotionis eeclesiAstic extenderevel contrahere pro lubitu,
annnente sepissime aut etiam instigante patriarcha Constantinopolitano, qui de augendo
dominio suo, et restringenda auctoritate patriarchali Romani Pontificisunicesollicitus esse
ridebatur. Ante tempora nefasli schismatis imperatores Iconoclast Roraanis Pontifieibus
summa damna intulerunt, eo quod heeresi eorum strenue resisterent; sed, exstincta haresi,
ab usurpanda jurisdietione sutnmi hierarch noa cessarunt. Hae i n re peccarit et ipse
Leo Sapiens, a quo, teste Miraeo (1), metropolilani et episcopi sequentes a sede Romana
avulsi s u n l : Thessalonicensis, Syracusanus, Corinlhius, Rhegiensis, Nicopolitanus, Atheniensis, Patrensis, sub Syraeusano M . Sieili Taurominttanus, Messanensis, Agrigentimts,
Croniensis, LilybaBi, Drepani, Panormitaaus, Thermarum, Cephaludii, AIes, Tyndarii,
Melitensis, Liparensis (2).
Usurpationes autem ill imperio Orientali, et ipsi palriarcbatui Constantinopolitano, p t rum profuerunt, permiltente divina Providentia, ut longe plures plerumque provincia a
Saracenis vastarentur aut occuparentur, quam auctoritati summt Pontificis injuste subriperentur.
De his quidquid sit, Notitia episcopatuum Grocorum summi momenti est, praesertim ad
elucidandam historiam Ecclesise Opientalis, ad interitum jam vergentis, Ideo Notitia episcopatuum quales exstabant cetate Leonis Sapientis, Nolitias episcopatuum subsequentium
etatum addidimus usque ad imperium Audronici PaIa?ologi qui sfficulo xiv floruit. His Notiliis
deinde comparari poterit Catalogus thronoruai ecclesiaslicorum qui subditi sunt quinque
thronis patriarchalibus Constanlinopoleos, Aleiandriae, AniiochJ83,Hieroso]ymaB etMoscovi^
et acephalorum episcoporum Acridum.Cypri, Pechii, qui et I p e c h u s e t l b e r i , etc. (3), quera
Chrysanta descripsit in Collectario oiBciorum m a g n Ecclesi primum an, 1715 TergoYisti
et deinde an. 1778 Veneliis edito (4). Pariter conferri poterit cum Notitia episcopaiuum et
Ecclesiarumsynodalium, seuindependentium, EeclesiaeGrac, quam nuper Atnenisediderunt
viri i n re^no GraBci doctrina et auctoritate conspicui, G. A. Rhalli, et M . Polli (5). Ex bis
cnim docuraentis facile conficietur historia fatorum Ecclesi Orienlalis qu parlim hresibus et schismatibus, partim Agarenorum jugo ferreofad miserum slatum quem eum ipsa
detlemus, redacta est. Hinc taaien quandoque diificullas oritur, quod nomina civilatum
t
(I) Mircei Notilia Episcopatuum orbis Chrisliani. ;, xa\ 5,\'^

1. , c.,10, et I. ni, c. i .
In , . 71, Venet. i77812) Pyrri, Sicilia tacra. I. I, p, 612. ed. Panorm.
(4) ^
1753.
* *\ ^,
(3) \ , \
, \
, . . . fol. 177.
, , , (5) \
, \ 6(, \ \ \
^ , , - \ , \
, \ , , \ > ., ... . ", \
, . , . . .
. Tomo
.\ , \ , , \ V, pag. 513 el scq. 184
EDITORUM PRiEFATIO.
VI
nraltis i n lofis mutata sunt. Etsi hujus loci non sit docuraenla omnta colfigere, quibus
geographia hferarcbica Ecclesiee elucidari poseit, tamen o p e m pretrum esse duximus bic
describere lemma geograpbicum de nomimbus civitatum mutalis, quod doetiss. Boissonade,
primo tomo Anecdotorum Grttcorum stiorum, pagina 427, inseruit. Est eutera sequeoUs
lenorii;
Ainctc (), (5).
(c) , \ f , 6 ,
, & . , . , . , (d), \
". , , ,
;. , . ,
. ,
. , (e).
" , . ,
, ol (/).
, . , ().
, (). ,
-(). ', ... (/). ,
".
" (k)
(I).
. & "
(m).
"
().
NolKiam episcopatuum Grcecorum, in editione nostra subseqnuntur Leonis Novella Constitutiones, quffi fere omnes de rebus ecclesiasticis decernunt, ut vel ex eorum titulis
agnoscere ertl. Secunda agit de iis qui sacerdotio digni s u n t ; tertia de c&libatu sacro ;
quarta de sacro celebrando privatim, quinta de monachis testatoribus, sexta de pueris i n
monasteriis admiitendis, septimadecerort ne clericus denuo profanus fiat;et sic porro.
Paucissimis igitur eiceptis, Novellee conslitutiones Leonie omnes ad jus iltud ctvtte-ecclesiasticum perlinent, quod a Pairclogia nosira alienum esse minime Yoluimus. Cum autem
major pars soleat ad se trahere minorem, paucas itla* consUtutiones q u s de rebus mere
civilibus traetant, non abjecimus, ne collectio Noveltarum Leonrs, q u veluti unus libei
servata est, quasi manca nrodiret.
Leo Sapiens suis Novellis antiquum jus orientale quoad multa immulavit. Atlamen ,
si fidee recentioiibus juris Orientalis peritis adhibenda est,legesa Leoae scripl et promulgata nec diu i n usu fuerunt, nec magna auctorilate i n foro gavis sunt (1); qoanquam
ob ooctrin copiam et singularem prudeniiam q u i b i scripto fuerunt et a jurisperitis lect63 , et ab omnibos ia preliohabiu s i m . Et revera theologi, canoaistaB e\ historici
eas utiliter perlegent.
Haec de secunda parte operum Leonis Sapientis dicta sint.
I Q tertia parte coqtinentur auctoris carraina etoracula, de quorum eieganlia ac veritate
alii judiceDt. Jndicium quod de eloquentia poetica Leonis doctissimus Matranga interposuit,
eidem parum favet. E x his, ait, quffi ad DOS perveneruot () Leonetn mediocrem fuisse
poetam satis superque comperilur : ipsetamen, invita Minerva, quamplurimas sacriargumeali eomposuit ooas. Inter deperdiios auctores, quos codex Barbennianus continebat,
e l quorum lndicalum 1840 edidi cum Anacreoaticis S. Sopbronii (b) connumeratur Leo
Saniens, cujus erant x u odaria (c). Hujusmodi tilulus cum iv tantum strophis
mibi occurrit i a cod. Vat. 207, iotegram vero odea sacra nhsUtia e i compunclione refertara, a cod. 263 Vindobonensi cooservatam, mibique missam a c l . tesare Bibliothec
prfecto, hic imprimendam curavi.
Cw primum de edendis Leonis Sapientis Taciicis ageretur, ca tanium loca scligerc vo9
(1) Shtoire dudreil bptanlin et du droii rommn t. II, p. 517 : Autoriti dei Novelle* de Uon.
dmn Vempir* (TOritut aepuit ia morl de Justinien (2) Malranga Anccd. Grwc. I. I, praef. p. 27 ,
jnujua la priu de Contlanlinople en 1455, par Komx 1850.
J. . B. Morireuil, avocat a Marseille. Paris 1844,
%
(k)Kcca. 1650, pag. 96,1.

() eod. 1650, pag. 09,2.
(b) Conf. Calalogus urbium io AlUUi nolis ad G. Aero(/) Vide Cedren. pag. 674, Balliald.adDacam pag 278.
pol.ms.111.
(m) Confer. Calalogus AUalil pag. 141.
(c) hsi & in AUatiano Catalojro.
(n) De Amida eradilisstme, ut sotet, disseruitSammar(d) Dicitur et : eonr. AllatitCatal., etDullialdi tious Memor. de Armema, lom. I, pag. 139 seq.
noU ad Ducam pag. 117.
(<) Conf. Lydus Detnem. pag. 6^; quem Lvdi locum
() . Anih. 1. ix, 200-3, 13, 561, 578-9, et Hoffmanindjcaverat loncineditum AlUtius ibid. pag. 142, ut et
nom Lex. bibl. 1.111, p. 5.
ilium de UUeio, olim Anactoria, qui eisial pag. 94.
{b) Spic. Rom. t.' IV, pas, xxxvwi. Postquam apograif) De GepkJie vide ool. ad Herodianuiu Epimer.
phum AllaUanura n. 579 signalum eum arclietypo cod.
**fa) Estne Persicura nomen Tauris? Sed urbi Dar 116 bibliothec Barberioianae aa. 1839 diligenter con
modo convenire ridelur.
luli, at monoi in preliitione ad Sophrooii AoacreooMca
(h) Arablrum illios urbis nomen, Mefarekm* exldbere p. xx, ubi Hlusirfssimi principU et bamanissimi blbliovolutt scriptop Grascus IiUeris Cr.-ecis. Yide SamtiiarliIbecx prefecti comiutem laudavi BurberittiaJmm appel laro
oum Mem. dt Amenia, 1.1, pag. 9G.
ptacuit.
(i) Scilicet Halep.
(c) Vocabolnro in llbris celeeiastids Greconim uslla(J) Dcesl noracn recenltus, forsan , ctsi cam
turo, mclos sigoificat aplum ad compuucdoncm exciyiioaTmiam praestare nolim.
Undam.
t
EDITORUM PRiEFATKX
lebamus, q u de scrvanda religione et observandis ofliciis moralibus agebant; et a primo

Tacticorum editoro, Protestantium sacris addiclo., dissimulata et suppressa fuerant. Ea
ex codicibus mss. diligenter collegeral P . Possevinus (1). At postea, mutato coiisilio, ne
opus truncum evaderet, Tactica integra desct;ipsimus ex editione Lamiana operum Meursu tom. VI,p. 535-320, qu anno 1745. Florenti prodiit, additis etiam fragmentis ineditis
qu nuperrime i n Germauia typis commissa sunt.
Sicut jam supra innuimus, opera non pauca Leonis Sapienlis inedita supersuot i n
pra3cipuisEuropa3 bibliotbecis; ea q u oobis innoluerunt hic breviter recensebimus.
Homilim figinti octo, et Epistola paraenetica habentur i n cod. Paris. 1201. Catal.
t. II, p . 250.
E x inedilis bomiliis Allatius sequentes erramerat et earum initium recitat:
1* Homil. in S. Tryphonem, Cootra Holtioger p . l 8 , ti dt tcriptis Symeonuni p . 91.
2 / n S. Demetrium Homilice duw, ôntra Holtinger. p. 170.
3* Bom. in S. Clementem Ancyranum, de Symeomim scriptis, p . 81.
4* Jffom. in S.Prctcursaris nataUm, loc. cit. p . 83.
5* Hom. II in Transfigurationem Domini, loc. c i t . p . 91 et 106.
6* Hom. in Nativitatem Christi, loc. cit. p. 96.
7 Bom. II in principium Jejuniorum , loc. cit. p. 96 et 114.
8* Hom.in Eliam Prophetam, loc. cit. p . 97.
Hom. in S. Stephanum, protomartyrem, loc. cit. p . 100.
0 Hom.in tempii consecratione, loc. cit. p . 101.
Homilia tn Theovhaniam, de qua Allattus De Symeonum scriptis, p. 108, noo distinguenda est ab homuia in Annuntiationem, quam nos tertio loco pag. 21 edidimus, e i Awtario Combefisiaoo p . 1632.
Homilia in magnum Sabbatum, de qua Allalius, loc. cit. p . 116scribit, ea esl quam D O S
t Auetario Combefisiano p. 1675, octavo loco, pag. 75 dedimus.
Pracepta moralia, cum interpretatione, babenturin bibliotheca Vaticana, teste Baronio.
Servantur etiam i n codicibus Bodleianis.
Capita dt virtutibus, i n cod. Paris. 396, n . 32.
De sortibus, i n cod. Laurent. ap. Bandini CataX. Laurent. t. I I , p . 42, et t. ,
p. 339.
Cancn In festum Palmarum, iu cod. Taurinensi 291, ap. PasioiJ Codictt
Taurin.,
X. h p. 388.
Canon in Occursum Domini. ibid.
Odarium catanucticum, ibid., et i n Cat. bibl. Vindobon, part. i,pag. 374.
Carmina in S. CUmentem Ancyranum, indicanlur ap. Lambec. t. V , p . l 2 8 , quorum specimen tantum edidimus.
Versus ctnigmatici de Christo habentur i n cod. 6 r . Gale, D . 5884, biblioih. B o dleian.
Lambecius, ed. Kollar. t. V I , part. n , p . 768... 7* indicat Leonis Vaticinium quod inter
edita desideratur.
Du Cange scribit se in conficiendo Giossario suo, usum esse libro Graco qui inscribitur:
, 6t quem Leoni Sapienti
Iribuit.
Baroniusin notisad MarlvrologiumRomanum, 8Decembris, etMaracci, in tfariali Leonis,
asserunt exstilisse i n codicibus Sfortianis, Leonis Sapientis
HomiliaminConceptionemsancte
Annct, quam deperdilam esse autumant. At, ni fallor, homilia heec exstat, et ab H . Haracci
et a Combefisio el a nobis primo loco edila est. l n ea enim Leo fere totus est i n laudanda
conceplione et nalivitate beata Mari Virginis; gralias et dona quibus ab ipso suo ortu
cumulata est difigenter enumerat et eitollit; subinde eliam suramum privilegium Immaculat
Gonceptionis, ycrbis quasi expressis, enuntiat. Putamus igitur primam bauc bomiliam eam
ipsam esse quam Baronius et Maracci desiderabant.
ftec de persona et scriptis Leonis Sapienlis adnotanda habebamus.
12 Mariii 1861.
J-B. M .
(1) Potttvini Bibliotheca selecia lib. i , cap. 24, ed. Romanae, an. 1595.
t
PROLEGOMENA,
VITA LEONIS IMPERATORIS

COGNOMENTO PHILOSOPHI
Ex probalis auetoribus collecta cura et studio Hippolyli MABACCI *
Leo lmperaior Conslaniiuopolilanus (t), liujus exit Basilius; Leo palrem comttalur, invenlus est
nominie VI, aliis V , Basilii Macedonis imperato- pugio in calceo Leonis occullatus, visus est rera
ris (*) (quera Micbael imperaior (3), quod prolem dixisse delator; reidefensio non admiltitur, ardei
ex ae nauraliter procreatara oullam baberel, in iracundia paler contra filiam, in qttodam imperafllium adoplaveral, et post etiaro diademaie cin- torio cubiculo ipsum includit, et (ul qoidam Iraxerat) llius eecondo genims, a rerum divinarura duni) ei oculos eraere in animo Iiabebat, SantababuBianarumque scientia cognomenlo Philosophus, reuo ad id eum insiigame, idque omnino fuiumni
seu Saplena dicioe est (4). Frairem baboit natu fuisse, nisi patriarcha, et princeps senatus, lauhi*
majorem, nomine Constaniinum, cujus obiiu cura precibue imperalorem a scnfctuia dedu\issent. A l Basilins pater inconsolabili dolore afficerelur^ que haec tane calamitatum fornax, ct tnalornra confactam eet, ul Tbeodori Euchaitarum episcopi, co- flaloriam, Leonem probarunl auro simileni essc,
gooinine Sanlabaren, prasUgiis el necromantia, cui nihil aeris gnbesset. Hinc orli ploralas el ejjif j u i d filif (uif percupiebat) potiretur aspectu (5). laiiones matrif, sortem filii lainenlanlts,. el apod.
FecUeoim, ut spetieimaginariaConsumious eques patrem pro co deprecanlia. Scdcrat durus,
pairl quadam io siWa obviam fierec quem ubi inetar taxi emolliri non poterat, irao seque parum
visus sibi faisael imperalor, el complexus, et oscu- ac adamas ab aroore nalurali erga filium flectelaiue eeae, mox evaneaceniem ex oculia amiait. baiur. Adbibcbanlur muliereul lamentatriree,
Quo, el aliis simiftbus faclis Santabarenus Bieilio qu prseficarum in morem luenias quasdam luguimperatore In adtniralionem adduclo, effecit, ul is briter accinerent, el calaroilatero Leonia acerbe
r
totasei ipso peoderel, ei fidem ei baberel, neque q deplorarenl. Domus universa nihileralalind quam
uUa in re diffideret. Sed Leo fllius ejut, jam adul- Iuctue. Seplem fere annorum spaiio Leo in carcere
tua, disciplinis omnibus erudiius , aique a patre detealofl est; cumque senaius saepe pro ipso *
imperalor saluUUis, Saaiabareno DOO delecuba- luissel deprecari, et variis de causis prohibilus
l u r ; Terum cam veneficam appellabat, et praesii- fuisset, landcm opportuna oborta e&l ei occatio
giploreni, I imperatoria decepiorem. HU ille rel- qua possel, quod in animo habebal et eiudiose cutiu spiculia quibusdam iclus, adulUonem inaurgit, rabal perficere. Erat quaedam avis in regia in
tknulauqoe erga Leonem beneyolenlia, Cum sis, cavea inclusa, ad speciacnlum ei oblecialionem
hiquit, edoU$ten$ imperator, et cum palre veneriiaudieDtitim el tidentium (psiilacns avi esl noroen
el tquilu, pngio etiam tibi deferendui e$t, quo etqu humanam vocem imiians multum loquitor),
contrm ftram ul*ri$, el patri porriga$> eum re$ qo*
f- quidem sive ab aliqtio edocta, sive alioquin
l$ril : aut 4tiam imidiatorn ejut ulcitcaris. Is dolo casu, saepe : Heu heu! domine Leo pronuntiabat.
non animadvereo, pugionem, ut ille suaaeral, in Gumque aliquando lautum fecisscl imperalor concalcao fert. Eo pugione Sanuberenus ad delalio- vivium, ei accersiti principea eenatus eum eo
neni Leonis usus, imperator, inquit,filinstuus simul eesent, aTisque saepe id quod modo dixi
tibi huidiatur. lndieio illud est, quod tit venatu C mus, loquerelur : mceati convivai a cibis abslipugionem oceultum gerit. His audilis, venatuin nentes, cogiubundi sedebani. Quod aniroadverlcns
9
(I) Con&tanlinus Manasses in Annalibus.

($) Georgius Gedrenus in Compendio Historia* in Uariati Leonis, quod Ronwe edldit aono 1631.
(3) Michael Glycas in Ann. parl. 4.

(4) Jo. Zonaras in An. lom. III.
(5) Gard. Baron. iu Annal, E'cle$. I. X .
PROLEGOMENA.
imperator, caagam ab eig, cur non comederent, rct a Pbolio diaconag, opas ertt; et l e i erat ecpercootabalur, At illi perfusi lacryraig ; Quem cU clegiatllca, ut ordiaaii a Phoiio cessareiit omnino
nec majori gral* flementur. Unde Sn codice Co*m, inqaiunt, * domine, comedemu*, cum ratwne
num. 45 gignalo, posl recitalaa litterag
pretdiii ftmtu, et domini nosiri $tudio$i habeamur lumnensi
t
Siepbani papae i>d Baailiaro imperaiorem, Pholit
N*t* hte animtl ralione caren$ tuum dominum re*
subjicilur : Haec epistola adBagilium
quirit; no$ autem genio indulgente$, dtminum, dcfensorem,
qui
nihil peccanh, obliii sumut. Qui ti peccaste con- Imperatorem roisea fuit, sed illam accepit Leo ejne
vincUur, et in parentem dexteram armaste, omnes
filius, ctun jam pater ylia funclus esset. > Qui cum
$ manu nc$tra eum interficiemui, neque ejui un-epigiobe Tim iniellexisget, el oronia Pholii facinora
quam exptebimur $*nguin$ : $1 tero de quibu* accucognovisset, qoamprimum revocavit oranes sacer$atu$ e$$ calumniam eoarguil, quoad tingua calumdoiei verilatis, qoi a Pbotio, analbeaiate damnalo,
Mffliw tantum in ip$um poterit? Mollilus igitur ta-gmea paggi fuerant peraeculioDeg, et ejecto lylibu Terbi* iinperator, tunc ipsos gtdere jussit, ranno et iimsore Pholio, fratrem suam germa*
seqne rem diligenlias gpopoiidit exploralurum. Dum iotrodaxit, adfocalo eiiaro Siyliano, NeocagaNeque sane nulio post ad guum ingenium rediens rea melropolha, cognomento Mapa, el aliis ejtis in
(reverllog aa forle natura magig expera esse com- persecuiione commilitombus, episcopigypraposiiie,
migeralionts, quam aiicula videretur) e cuslodia preebyterie diacouis, et aliis pieuiis sccUtoribus,
eductiini sibi praestoetsejubet lilium, adempiaque att $ : Notirum ex Deo imp$rium ptrptnt* veriel lugebri Teste, ct supereacua, qtne in luctu la(e inlquum illum hominem Photium $ede paereverat, coma prislinum ei imperii honorem tnatchtili ejecit, ei vettram perucuttonem $ed*vit:
rtglitttit. Neque sane multo port diarrltcese morbo nee ullo pacto cogam quemquam te$trum ut intiti
correpius, Inslituio bereda et svcoeseore filio N O cmm ilio communicelU; quin pollut oro jritlatem
Leone, Miorom gvpergtUum natoi maxitno, decesttt vestram ut tommuniceih cum ftaire meo et fi*i
e vita; atqtie ana cum baereditaie eidem filio guo unum ovlU. Sin aulem incomuUit Ronanis, qui
Leoni iroperaiori cgregla monitc scriplis reliqttit, Photium d*mnaverunt noluerUh frtiri meo convelepafiiita sex capUibus comprebensa, quortmi nire, quoniam tidelicet Phclio dlaconu$ fuit ordiprincipes Hilcrae hancefficiunt senteniiam : Ba$iliu$ nalut; venile, tcnbamut et mittamu$ una Jtomaitf
in Chritio Romanornm imperalor, Leeni, eharo fitie,
ad ponli/icem, ut dUpentel *b$olutiottem *nalk*~
et imperii collegm. Exstanlque e GroRca fonle in al- malit ttj qui m Pholio fuetuni ordinatL Scripsit
veumLatiniUtisdcductarapud MargarinumBigneuni igitur proplerea impenlor ad Ponlificem, sltuiliter
tomo Y Bibliothtca ^velerum
. inft,^
Hne.
aulcmC
# ^ m P HP Pin
lf*Ka..!.
^ meiroponu Gesare, et ejue socil. Sed
inonUa Leo accipiens, el custodire laborans, can- com horem in prseciUlo codlce exsient lluera^
Mcnlag est pra caeleris, inquii Baronias (0), ilfud LeonU tameu dcslderantur. CaHemro quod peieba>
iusigiie nomen, ul menierit cognotneato Pbiloso* lur, ul diapensarelur cum Slephajio, germano ioiphoa appellari, quasi. per emn illara feiieiutem peratorial qut subdiacenaiam guscepissel a PboOrteaiale sll imperium conseculum, qoam ille tio, dispf nealum fuisse et, at oporluit, reiconsalpoHicilus esl sapicn^, si vel pbilogopbi regoent, tum ab ipso Romaao pontlfice, exislimandum*
vel si reges pbilosopbentur.
Nam ille eedisse, alqoe cum ipso tdem Slepbanua
Defuncio iuque Basitio Smperatore, eodem die papa coromanicaBse iaYenUor.
Leo ejus ttlius impcrium moderandum euscepil:
Inierea Andrea exarcilaum prfbc(o aliisque
qui mox occasione caplaU, quod Photiue palriar- aenatoriis Tlrie mullis Cbrysopolim ad Pbllippicl
cba Constaniinopoliianns, cum Santabareno eon- monatierium missU, r.um cowu aacerdoturo, earcig
silium iniieeet de digendoin imperalorem cognaio facH)as,niqae aromallbus, cadater Mlcbaelig impeipsius Pbotii, cuur e ihrono deposuit, relegayilque ralorl8(quiBa8Snum palrero goam ln fliiem adoio monasterium Arraenonim, in ^jusque locam, ptaverat, et diademale cinzerat) eepulcro educi, in
germanum suum, iiomine Stephanura, gubrogan- arca cupresalna ponl, imperatorioque splendore
duni curavil. Imposlorera ?ero Hlum Sanlabarenum f elatum, GoDetanlinopoIim Leo aflferri foggit, ibique
flagrlg caftsum, oculis privavit, et Aibenag in ex- cum camu et bymnig excepium, ogqne ad sedem
giliuinmisil; hominero gecta Manichamm, profcs- Apoetolorum deduci ordinaf rt in qita in mannorea
gione raagum , gimulatione Tero Cbrigtianum, et arca reposlturo tgt, eomiuntibug pompam etiam
imposturis, quibus roiracula affeclabal, a Basilio fratribas imperatorig, Alaxandro, et palriarcba
itnperatore crediium gaDeioro. Verum pluribos Slephano.
aonig elapgis hominem ab exsilio reyocaluni beCum Bagio Loogobardi* dvx regre Francia) g ^
nigne iraclandum curavit. Porro subsiitulio Sle- ner, cogniu Basilii imperatoria raorie, a aocieuie
phaai in locum Photti baud ila perfunctorie faeta Romanomm degciviasel aibique loiam ditionem
eat, tncmigolio Boroano poatifice Stephano VI. Yinditaggel contra cun Leo CaBglaaiiaHai patriNam ab eo, oi diepensarelur, quod ordinatug fuie- cium roensa pracieclom cum Occidenulibug miail
.
(6) Baronius ad ann. 886.
f
e t l a m
M a ]

VlTA LEONIS ISFl
mv
copiis, Ircet eonmiissa pugna ConslamiQos tuccu- ignorafat, loeo ptotriarcbam NicolMdi movfcl, Eeliueril, vixque caedem ipse eyaserit, exercilu etlo cleeiawjue inibne expeuit ut meudacem ei qitf
occidione deleio. Duos Umert forlissimos doces iu mnllotiei qiiidem $urejttraftd4 conflrmasset ac
Omnlem misil, Euslalhium sltrpia Argyroruin, protniaieeet se impfcratori gmiam pcetue fftcturuttv
el Aodronicum genere Ducicara, qui mullad <te ac lotidem tielbns aniroum atiitaaaet, temque dai
Agarenis yiclorias reporlaruiit. Sed cutu bellum opera extraberet. Ejnfc loco patriarcham consit
acerrimuro inter Bulgaroe et Leonem nostruiu ex- tuil patrem Roam iprritualem Eutbymium, yirnro
citatum easei, idemque per plures aunos propa- mullia artftie exreitliione soliUria nobilitahnit,
gatum : Turcas et Hungaroe adiersus eosdera deniquft pfopfclici epirilus patliclptm. Is imperavocavii Leo, Simeone Bulgarorum rege yalidissime Corem a pcBfla facil ianiiUn<?fti atqtte a Ttncaloresialenle. Ex quo facluni est, ut dissoluto inler diaturno liberat, et ad cotnmunionera admitiii. >
Bulgaros el Consianiinopoliianum imperatorem Haeo ibi. Leoautem AIIatius,de Ecclaais Occideopacis vincuto, asque epirilualis praefectura, quam talis et Orienlalis perpeiua consensione, lib. iU
Graci sibi findica?erant, e medio tolleretur, itdero- cap. 7 num. 5, retn in btinc modum tx antiquis
que Bulgari Romanjb Ecclesis, a qua donis et blan- monumeaiis harrat: Lco Basilii filtus, qnod e i
diliis Gracorum desci?eranl, se sponte aubjice- iribus ductis ottribus tidlloa tttslulisset libtros,
rent.
sdbolis babenrig desitlerio, quartam quoqnt duxit
Fuere Leoni tixores omnino quatuor, quas or- Zocn Garbonopsinam, qa* ci peperil Conslaotidine el euccessive duxil non a libidine viclus nuro. Ilanc ob causam a palriarcha el alilsexcomaed ingrnti procreancbe sobolis deeiderio, quo l i - muuicatut Cuffi icfo de absoûtione non conve~
berua ex naioa conspiceret. Prima fnH Tbeo- uirel alils 6ani non diulius protrabendam asa*
pbanon, seu Theophania, Gonsiantini tilia t se- rehtibue, aliis non apsenuetittbue, magna ditaidta
cuoda Zoe Zautiae Olia: terlia Eadocia Opsiciana; inter eos ofla stitrt; ideoqne ad pontiflcis Roicam
qaarta, Zoe Carbonopsina, ex qua fiiium Purpu- judichim concurrunt: aqiiocoot quattae Leonii
rigenam sau Porpbyrogennelam genuil cui nomen nnpttae approbarcutor, patriaixha non asseniieft*
GonsianUni daturo. Ultimee lamen uxoris nuplias io exailium miUUuf, et Eutbymioe in ejua loaamr
Micolaue patriarcha bencdicere recusarit, sed et gubrogatttt j qat i u annuenle sttinnro pontiflce liHTboniam presbyterura, qui banedixit, presbyteri peratorem k Tinenlo liberat, et in comaiitniotien
bonore privavit, quin insuper ab ingressu ec* admittU. > Ihctemie de Leotte Leo. CaHera Unli
clesifc imperatorem probiboit. A( quomodo 86 ha- ^ , principis acta prosequaitiar.
bueril quadrigamia Uia Leonis in conjugum suc- * Cum aliqttando iifiperaiot* Led orta cum Zoe
cessioae, i i c accipe ex prjeambulie Conslanlini in oxore stia in pnedlo ageret quod Oamiaui vocaPorpbyrogenito ad ediciuro uniome(7). < Imperaior lur, domestictts quibusdam aliis conspirar.tibu*
ille docil&airous Leo priioam quidem uxorem liabuit ei Snsidias slrueret: Zoe murmura conjuratoruin
aanelam Tbeopbauoncm ex qua Gliam procrea* inaudivit; elalitnque Leo excilaluA, coDsceaso
vit, eed ea cito reboe humanis exceasit. liaque navlgio a Fotitibut In palatium Irajeeil, ac Joancum baac sancta roulier migrasset ad Dominum
nein quidero Biglae Drungarium, quod ab eo iaidi
Z M B siyliam Tzauizae, qui ex proceribos et amicis ligenier esset custoditue, loco movit.
imperatorit eral, filia? jungitur Illa qaoque breti
Porro Basilitts impcratorls Epeicta,
temporis spatio sine libens cxaiincta, lertiam Leoni machluaFetur, atcanuro suum Samoiue exduxU uxorem Eudociam, ex Opsicii provinoia posuit cubiculario, originc Agareno. Samonas slaoriundam oliin dicu Mêonia, forinae nomiae eele- tira imperatori toiam insidiarum ralionem delexit.
ciam qua? in puerperil doloribus una cum n- Imperator Hlico Basilium in Macedoaiam aroandat,
iante inortlur. Imperator aulem ineffabili dolore veluli 2oa? imp^ratricis amiiae suae, e Tivis egrcsf
correptus quod nulloa auatuliaiel liberos, eortira d g, ibi jusia curaturom. Paulo post rc?ocalum
gignondomio deaiderio quarUm quoque duxit inquiaitioni subdidit, coiiyiclunique per mediam
nxdrem Zoam Garbonopaime filiam, qua ei Gon~ ntbem in iriumpho duxil, Aibenasque relegavit.
alantinum parii. Vcrum palrlarcba Nicolaus, et lode uoiyereo senatu con?ocato, qiue erant a SaineUopolltani imperatorem ab Ecclesia eegreganl, moaa ipsi dclala indicia exponii. eumque scnaloeamque segregalionera nonnulli ponlificum brevi rea laodant, t\ gommo dignum Iionore pronunapatio deftoieudam, noo in longum teoopus exlen- lianl. Samonain Leo statiin Prolospalbarii toudcndam aiebanl, illia in boe non assenlienlibus. nere decoral, sibique familiarem aeciscit.
Itaque dissidia intcr eoe erant roagoaque aeditio:
Gum Gonstautinum Androaici fllium quamdam
itqoa imperaiorem roagnopera deprecanlem et ad cxpediUoDfia cum copiis ablegaret, per triclrmmlero alii recipiebant, alii conlumaciter rejicie- Diani bominem edecene, oculie iu Glirieli ac Dcibant. Gum autem prmceps ips^ prudena essei, at- par* imaglnea detfxis, qu supra porum erant
qae oude diacordia poDlificum oru esscl, baud collocala;, bis verbis usus esl : Gaydto, Gonslan
.
(7) Apud Barooiuui ad au. Chrisli 901.
t
PROLEA
, namtn ae Ubi touni hnponat, neve freius illo,

poiitururo te Romanorum iroperio puies: nam meo
fitio Gonslaniiao divinilus iinperium resertalum
eat; qued equidem pergpecium habeo, signiikatuin
luihi divinig ab bomiaibus fulura prespiciendi vi
praeditis. Quapropler gire debeg eyealurum, ut
ai tyraimidem ad te rapere conalus fueria, caput
luom absque corpore per banc ipsam portam ingrediatar. Huic valicinfo deinceps evenlug respondil. Nam post Leonig obllum Conslaminus lyrannidem affeclang, occisns esl ac dcinceps crat dare cruentom caput ejus per Ulaui portam inferru
Accidil fd lempori* naximug eolta defcctus, cujus causa Panlaleonlem Synadensem pontiflcem
ad se imperator arceaaivit, bominem aslronomise
peritum. Ig rogaius, quem iilius eclipgig effecium
fore staiueret, regpondit, alteri ab iinperatore
persona casum adyergum portendi. Quin eiSam
Sannonaa Agartnug, a Leone officio cubicularii ornalu8 quem Baeilii Epeictae insidias eidem Leoni
detexisse docuimug, gapienlem hunc virura pecoliariter abduclum,. de re lola conguluit, ei iulurum
agnovil, uiipgi calainUas acciderel; verum oraniue iuaii tcrlio die satvum evasuniro, ncc ab eo
tampore quidquaro illi rei molegtae eyeniurum
Nondooi pmUtum bac lempag adrenerat, cum
Samonas. e loco euo delurbalnr aique radiiur;
nam el calumniie imperatorem circunivenire ferobatur, ei iaaolenter semel gerere.
Cuin die Peniecoslae sacro, ex aoiiqua imperalorum consueludine, solemni cum poinpa ad ecclegiam Saocli Hocii martyrig procederel Leo, atque
lemplum, jamjam eacria januie viciDus, Ingredi
vellet: vir quidaro imuiania Hs similis qui malis
a genila agiuntur, lam geeiibua quam vullu inconslans, In imperalorem progiliens, grati ac *alida clava caput ejus verberavit, adeoqpe gubilo,
ui ipsum inlerfeciggel, ni parseitrema claiae in suapensuiu candelabram impacta, vel dimidiam irapetus vim aruieisset. Tum do Leonig capite pro-*
fluere ganguis copiosus, et ?iri principeg in fugam
seae eonjicere. E i quia fraier eju* Atexander non
aderal, apud plerosque suspicio invaluit, euni tngidiaroui fuisse conscium. Sed qui id facioug austis
fucrai, coipprehensus coaciusqde loriocniie ad
indicaiioueiu eorum quos facinorig congcioa baberei nibil dicere poteral, morbo graviier bomiiiem
yexanie. Tanderoque manibus ac pedibus amputalig, in clrci funda cremaiur, el golemnig illa
proceseio eo lcmpore desiil. Ilaec cum Yir quidam
ganclug quique diyibo gpirtla fulura prospiceret,
ac yariis donis omatus essei nomine Marcus, impmitoretu gravi dolore correptum cernerel, exlslinunleai aliquid ampliug mali consecutunjm,
verbia raedicinam ei faciens, unqoam miligante
dolorcm pbanuaco, dixit: Noli hoc iniqniut [erre
y
P*ai. L X X U I I 23.
auS iratci, imperalor : nam taU$ Datid koe

iibi advcTti evenlurum prcrdixil hoc vtrtu : Quanta
malignalui ett inimicui in $ancto tuo : et gtoriati
sunl qui oderunt lt in medio soUmniiatu lum ?
/, qum$o, appeliiste libi vilmfiuemarbitrari,
itec animum tuuin Coghatio de murte i*beat rtut*
tibi Um vila quam imperii iteem adkuc attni cm~
le$ti manu eoncetsi *unt.
Haec ille fatus obticuit. Neque multo post fnr*
perator, et anioii dolore liberaius egi ei ex vblnere con?aluit. Marci quidem talicinium miniina
ftiigge vanum erentug comprobaTit; nam poat decem annog eo ipso morluus esl die, quo plagam
banc accepii.
Gonsiaaiinopali \n bonorem prima? giue uxori
Theophaniae pulcberrrtnum ae ejirg nomine tem^
plura, vicinum Mdi apostolorum diflcavii Leo
in eoque corpug illius repogtrit; magna3 enim saocliutis femina babiu esi Tbeopbania, adeo uC
edidisse quoque miracula feraiur, quorum gratia
ubidefuncia est, interganclog a Graecig adirameraui
est, die 16 Decemb., boc eloglo :
Bealct Theophanite, Leonh iapienlUtimi prinapit
ipoHsm, meihoria.
t Beata Tbeopbauia Canslantinopoleos fetus eC
regina, Goustanlini JHra fuU tllagtrte, irium imperalorum coRganguinea. Gitjug maier Anna gimiliier
erat glerilis, ut illat prior Anna Samueli praphela
genilrix. Sed cum viro frequenter oraoa ganctam
dominam uoglrain Dei Genitrlcero, qu* pnesenin*
ad Baggi colebalar ganciam concepit Tbeopb**
niarn-, et natatt wtulibog instruxit, litlerag quo-'
qtie docengi Cum yeto Bagiliug illusiris iroperalor
iHio Leoni gapienliggimo tellet axorein conjungere, nec bae lneliorem invenirot, ipgam illi degponsavit. Coronala, el imperatrix effecta, panpe^
rum Umen uon oblitiscebalur, sedsolitam retineng
irtulem el eleetnosynam Deo, qui gibi coelorai
quoqae dona?lt regiinm, pie famukibatur. > Haee
ibi.
Idem Leo aliud quoque templum condidit diva
Lazaro gacrom inque eo Lnzari et Mariai Magdatenx reliquiag Rpbeao allatag condidit. In urbe
quae ad Gbareianum sublimis erat, in parte meridionali, loco, cui Farrae nomen, magno impeadio
inatauravit teinpluro Sanctt Tbomse apogloli quod
inc^ndiutn in clnerem ac fafillam redegaraL Sed
el in Nossiis monagierUim sedificavk de nomlna
ServalorU, idque eum Eiubymto palriarcha dadicavil.
Siatuil inter alia, ut pridie ejtw diei quo praelium el ceriaaien egget ineundum, carare deberel
dux exercitug per gacerdoiem univergum exercitum expiari aqua lustrali, ?el benedicia; ei prterea ut quotidie mane et vegpcre, oniTergus
exercilug dicere deberet Trigagittin byranuro.
Mariae, Yirginig iocomparabilis, ac Dei Geoi*
1
Jrot
VITA LEONIS 1.
irm
iricit gacrogaitctse, qnam magntig exlraiugque fue- num apoitolum orbU Paulttm, oratio una.ln ghriorit eraler, ex iis qtta gcripai in Cttgaribug Maria- $um prophetam E/tem, oratio ona./n glorioiam Donis cap. 8, atque ex laculenussirais ejus orationt- mini Trantftguraiionem, orationes ires. In Decolbus, in Mariana Bibliolheca enumeralis, atque in lationem prcccunoris, oratio una.In ExaUmtxonem
hoc llariali addticug, qaas ipse do ejus festis et S. Crucis, oraiio mta.In admirabiUm et gloriotnm
laodibug non solum piiggkne doctiggimeque gcri- Domini discipulum Thomam, orationes duae,Quando
peit, sed ex guperiore loco, et in circumfuga roul- domus imperalorii fuit consecraiM, oratio una.
titudinig corona magno cura plaugu dixil, pergpi- ln tanclum Joannem Chrytottomum orafio una.
coum est. Digntu propterea qni inter praecipuo* In fulgeniitiimum EceU$ia lumen Nicelanm, oraDeiparae Yirginia encomiagtas jure rocrilo numere- lio una. In S. Slephanum oratio wna. In
tur,atqnaaGraecia ek>quenlke quondam alumna, et SS. Lumina, oratio una. i n S. CUmentom AneyarUum parenle oplimarwn, multo jactetur honeeiius ranum, oraiio una. In giorioium martyrem Ttf*
qaam ii qni ab eadem olim cura faatu memorabanlur. phonem, oratio ooa. In capiu sacratuuimi JeYica munerum el oblalionum, quas Mariae ex ani- junii, orationes Iree. ln (etinm Palmarum ora
mo offigrebat, ab ipga postulabat, noo fiue loogiiu* lio una. In Sabbalum tanclum, praiio una.
dinem (non enim adeo eam amabat, neqoe iusatia- Or*tio, vel EpUiola parwnetica CHHOUCM, ad qoosbilf desiderio hujus ainarae navigationig, ct qaam cunqoe videlicet Chrisli fldelee gcripta, bortaloconjuDClam habet, agilalionig tencbatur) aed gi ria >d bene gancteque Ti?endum quam a Fedcila decretw, vt ex bac ?ila gubduceretur, largi- rico Melio Lalinilate donatam aflert Baronins
relur, atii peccalornm pondere levaretur; quod gi loco gupra allegato. Quae eliani oratloncs omneg
diuliua in carne maneiidum esset, concederet, ut rcperiuniur Graece mgg. in Sicilia in bibliolbeca
frucluose gregem paaceret, simulque aecom ipsa Archimaodrilatu* S. Salraiorig, ul paiet e i cata*
paacerel, duceret eteduceret, neinillo operom om- logo diclas bibliothec Messanae confecto aono 1565.
Sed et in bibliotbeca Bavarica cxglant gob ejnsnium accuratoexamine,proptereubditos, dainnattonig eentenlia adversos ee ferrctur. Nibil guuin, eed dcm Leonig nooiine, Gratceingg. ut in guo Appalinguam, orationem, et regouin, et ei quod aliud, ratu tacro, lomo II, teglator Poggeytnug : Hymni,
id omne beatae Yirginis curae el benevolentkc et Acla quaedam Gbrigli, c l liber Ds beUico *pparnuAue docebat. Et ul serTarelur iosidiig rapacium ratu.
Et quldem Aeta Gbrlgti prodiere in lucem, Laferarum guper'ior nutriretorque in Yiviflcig pagcuis
pieutig, et cum opug eggel biac emigrare, in ga- q iioe facia a Jacobo GreUero Societ. iesu laeologo,
lularibug alriis quietem nancigceretur, ubi timor ex officina Adami Sariorii, anno 1600* Iogolsladit.
nullug, aullae turba, aui golliciludo ingidiaruro, Liber atilem De apparatu bellico, qaoniam a Joanue
aed plena requieg cl traaquillilag el exsulutio, Gbeco Tersug ila fuerat, ul qu ad religionem
eamdam beaum Yirginem inlentissime depreca- gpeciabanl, iel dempla, vel depravala essent :
balur. Ipgam etiam beaiam Virginem adjuirlcem Antoniug Possevinus priroum quidem in libra
guam appeltang, ge semper a poero ab ea proie- geleciae guae Bibliothecm ex Graeco exemplari,
clam gloriabalor; quam ingupcr enixe orabal, ut aslum et dolos inierpretig ba3rctici ostendit acae gemper protegeret, nec sua defenaione desii- que emendavii: deinde item in Apparaiu suo ad
luerei: ged alis obtegens, quibus ab initio , Humanam HUtoriam, excaggo Veneliig aucliore
vitm cursum ad optimum dirigeret fluem, gimul ne quis lanti imperalorig nomine cum miliiibus
quoque abuutur, quagi ncc gacrum miggs gacriadmioistrans imperium, qnod adminigtrandum
ipsa gequeslra dederat, gervaug ei eximiam fitii ficium, nec reliquus oribodoxug cuhug co temgul heredilatem el perflcieag (qood omnibag ille pore exsliiissent: quorum ille non Uin menliopntferebal) populi sui elecli, geniis gancl galu- nem facit, quaro bortatur ut in expeditionibus
. Sed prsier Oralioneg io gacroganciae Dei- D o o e m polisgimum babeant.
Ilujug eliam ex meditaiione extremi judicii Cawpane laudem comroendaiionemque elucubratas
plura aUam alia praegUDliggiml Iogenii monuroenU tkum compunclionii, quod ex bibliotbcca Bavarica
cum gloria irangmigit ad posteros sapientiggimus Lalina e Gra?co reddidit Jacobua Pontanug, proimperator. Exgtant enira gub ejng noinine in bi diit Ingolgiadii apud Adamum Sartorium anna
blioibecaB Valicajue codicibug Gnece msg. ut ra- 1603. In Biblioiheca aolem veterum PP., lomo llf
exgtal Episiola ad regem Saracenorum de Ghrifcrt Baroniug, tomo X ad annom Ghrigll 91!.:
gliaoa3 fldei veritate et Saracenomm impietate
Centum et iredecim Novellce ConslUuiiones diveromm argumentorum. Pracepta moralia,hac
unaingcriplione : LeonU, cugnomtnto philo$opki
imperatorit CoMtanlinopolilani, ad Omarum Saraeum interprelaiione. De instruendis aciebu$
eenorum regem, de /Idet Chritiiana verilale * myCtmwunttriui. ASnigmala. /n adnurabUem
itcriti,
el de tariU Saraeenorum hutrftibus t% bl**~
glorhutm Atcetuionem Domini oralio tina.
phemiii, Symphoriano Camperio Lugdunensi. ex

Ja Sphitum sanctum quod propria aucloritate
Chaldaica
tn linguain Laiinam interprele. Sed non
fideptionsm pliorum Dei homiuibus largilut
est,
dubiio, quin alia ptura in atiis biblioibecis lalcanl
ftFationM.In omwtanctos oratio una. In mag*
9
li
PROLEGOMENA.
xx
III
gapicnliggimi imperaiorig gcriptorina moDuraenia, memoravaflMts, <aim laude rocroiaera, BellatwttHig
qiue aliquando Oeo voleole profcrenlar iii lacem. in lib. De tcripL etckt. seecato i x ; Petrus CanlCum autem dociissimus hic imperaiorum, morbo g&g, Hb. De Detptra^ cap. ; Joaanee Bonlfacorreplus periculum minitante, administralo ]am cius, in Rulana mrgtnali lib, n , cap 12; Ferdijter figinti sex annos Romanoruni iroperio, raor- nandag Quirinttg de Salatar, tn Tract. de Cdnlem imminere sibi cernerel : advocato genalu, eic ceptione, cap 42* gaeculo ; Ludo?icus laeob a
infit: Caro mea\ amici, morbo comumpla diffluxit,
Sancio-Garolft, in Biblwtheea powifieia lib. u et in
viresque defecerunl, ac forlaisii nobUcum cmpliu$
Bibliotbeca Caegareo-Regia nondom edita; L* Claunon vivam, neque ad feUum Resurreclionis diug
Chritti
Glemeng, in Itutruciione Jfttief lib. i , cap.
diem (crat tunc jejuuii Quadragesim tempug) vi- 25; Joanneg Seffanug episcopog Acertiensig, De
lam perducam. Uane itaque unam, el postremam
Concepiione
beata Virgtnit, lib. n, cap. 23, num. 9;
vcbis graliam pottuto mihi dari. Reeordaminu
quam
Grtgoritig
Gyraldus, De poetis hittorici$ dialog. t ;
me vobh benignum prtebuerim : ttque ideoLaurentiug
uxorem Beyerlingh, ia Theatro utm humatur,
filiumque vobii commendatum habitott. Senalue
Tariig io locis, aliique pernttilii. Nonnulli latnen
cum fletu afquc ejulatu ostendit, ge jaciura hujus cnm Leone illo Byzantio, gtirpe 11 orocharzaniorum.
domini alque imporalorig incredibileni percipere cognomento pariier Philogopbo, cenfundunt, qui.ut
dolorem; Auguslae autero et filio imperatori ila rcfcriini Ccdreirtig et Glycas, gub Theophilo impe*
e fldeleg fore, ul vel millieg pro eo giui, ila rebug ratore floruit, et rheloricam, pliilogophiam, arithposcentibug, moriem appetiiuri. Alexandrum fra- meticam, reliquagqiie gclcntiag in Antro ingola
irem, et Constantinum fliium itnperaioreg creavil, didicil, ibi tergalug cum Michaele Pgello praeglaala
lioc golo in exlremia respiralionibus pronunlialo : Yiro ; ab eoqne principltg uriluiti, ei quibugdam
Atexandrum etiam (proh parcum malignumque
prxcepiig diceadi inslrnclQg : tieqtia tanium quantempu* !) poht iredecim tnen$e$ video. Volebat
enim
tam destderabat
adeptug monasierionim por lostgnificare regnum Alcxandri Uutillum icmporig laoa tert Gra?cbm bibliothecag perfagatos, librogduraturum; quae gauc Leonig vox ftiinime vana qe in eJs repogilog perqulfeiig, atque gcrotani,
fuit; nam Alexander Tohiptatibus ct compoiatio* gtudioseqni mediiatig, ad gummutn doctrinaB alnibug iudulgeng, nec ulla ro tanlo imperio dignn, que erudttionig fasligium perrcnil, cutn certo
vel opere, vel verbig perfecla, ye\ aniroo denique certins git, Lom?m iliiim usqequaqde a nogiro
concepla, ceu flog solis efficacilate marcesceng esse divergum. Nam tit afia Inier eog dlBcrlmina,
cxstinctus csl, ct a morbig celeriter absumptus. enumeraia a Leotte Allatio fti gua de Psellls eoIlaque solus impcrium Conslanlinus obtuiuit, aeta- rumque scriplft Diatriba, eilentlo premam, illc
lis adhuc teneraB pucr.
licet a Iradend pliilogophiae rounere, sive praeRebug cxccssil humanig anno galutifer Redem- glantia, qua ipee ia phih>sophicls aliog guperabal,
plionig 911, imperii 26, diei 11 Junii, geu itl alii cognomenlo pbilogophug, nunquam tamen fuil
volunl Uaii, a Constanlino Alio imperatore in imperator ConiUntinopolilanos, sed artbiepiscoUibtoria de vita el rebus geslis avi ui Bagilii Ma- pus Thessaloniceneis : quamvig postea, Simulacriredonig per Leonem Allatium Laiinilale donala, pordoruro la*resi pfofligala, et ejni gectaioribug
diciiig Leo mitissimug et sapientissimue; a GoA- dejeciis, ab episcopatu fneril deiurbatug. No^ter
giantino Manasse iii Annatibut appellatug revera yero Leo, quanquam ob omnlg gc^ntiarum genedoclrinae gUidiosissiraus, omni gcieniia copioso iig perfectiggimam cognltionetn, 61 ob plurima,
inglrucliig, et omnibug digciplinig a puero cxcullus; quae eUam exstant in digciptinig otnnibug laadabialque a Joanne Zonara tomo III Annalium pncdi- liter conscripta, codem Pbilogopbi cognomento
calug doctrinartim omnig generis amator, et in dccoralug, nunquam fttil archiepiscopag Theggalodoctrina de molibus siderura cortiinque effecli- nicensig, ged goluoi imperalor GongtanlhiopoHbus vcrsatiis. De quo prajlcr auctores, quog supra 0 lanus.
y
BASILII . PAR.ENESIS AD LEONEM FILIUM-
XXII
II

[<7 ,
*
** ir ', Aoorti
BASILII
xal ffvpdaffuUt.
IMPERATORIS
ROMANORUM
EXHORTATIONUM CAPITA SEXAGINTA S E X AD LEONEM FILIUM ;
Quoram acrostichie sic se habet :
BaiUiui
i * Chriito
Rpmanorum
xmperaior Leoni charo fUio, tt imperii
colleg*.
(BARixmirs, Imp. Orient. tom. i , pag. 471.)
$ litUris.
*
\ ,
Bona cum primia atque ad vilam recle insti, &, . \ tuendam peruiilig rce est Htlerarum cognitio,
\ , non aolun regibug, ged eiian privaiig bominibus.
illis eniin qoi sibi eas acquisivcrunt, mngnas af feri coaamodilateg el ad corpug tt ad animum ex . , , colendnm : bunc quidem studio sacramm Liltera , rum illnd varo exercitatione bonorum operum.
. \ Quapropler, mibi dilecle Leo Cli, ego qui
, \ ^. pater el rcgni sum socius, admoneo, ut cam libi
" \ , imperii ducem adsciscag, quae el regnis ornamcn \ , \ ^ lo est, el reges inimortalilaie donat. Qaemadmo , \ . duro eoim cnni sol abeat, obsctira sunt omnia at , * que indiscrela, iia in animo nulla erudilione, nullisque litleris imbulo eonfuga atque inordinata

jacent vniverga. Eam igilur capegge disciplinam qtnegitcum virlute conjuncta virlug eium aola
ex i l i q u poggideri queunt, deperire non polest.
9
nictmuQ.
tm \ .
, ,
& \ , \
otxovojiiav ,
V 6 4 , 6 *
.
.
,
.
,
ol
, , -
De fide.
Amplectere sinceram in Cbristum fldem, quar
viiaB toiiue initium et fundamenlum inconcusdunv
est. Adora Palrero et Filium, et Spiritum sanclum : Trinitatem consubsUntialeni, indiyi*
sam, aique inconfusam, unum videlicct ac aolon
Beum : ac Verbi Dei bumana in carne oecono*
miam, id est, iocarnaliooein credas, per quanv
boininea a peccali servituie vindicaii eunt, quem*
admodum Ecclesiae matris docet insliluiio. Haec
esl fldcs boDoram oioniam summa, Iic virluium
omnium perfectio. Hanc penea le tanquam depositum inYiolabile relineag, qua el ab ipsis incunabulig edocaias eg, cajug ego ipge tibi niagigter
exsiiti : ne roc, q-iaeio, amaatiggimuai lui patrcia
XXIII
PUOLEGOMENA.
dedecore aflkias : aiculi euiin piclorcs corporuui Hneamenta, ila regum fllii quasi viv ituagincs .
pairum virtuies refcrre debent.
De honore iaeerdotibus habendo.
*.
Sanajn habe meulem in iis, qtiae ad recUD fidei
,
doctrinam pertinent, el snmtno bonore proseque- ,
re malrein luam Ecclesiaui, quae te in Spiritu , \
sancio lactavit, ct tuo capili ad Dei per Christttm ) laudem impcrii corouaui mecuro iinposuit. Sienim . alquos nalura tibi dedil pareules debes revareri, xal $,
multo magis eos qui te In tpirilu Dei genuemnt .
omni pictatis officio colere debes : iili enim dura- *
turam ad tempus vilara libcris per generationeni
iniperliuntur; isti vero aeiernam per regeneratio- ,
uein largioniur. Honora ergo Eccleslam, ut ta vi- , \ , cissim a Deo in bonore habeare; et sacerdoles , \ .
ejus revercre tanquam spirituales paires, el dcpre- ."
calores pro Dobis apud Deum. Ilonor enim qoi & , \
sacerdotibus babetur ad Deum referlur : et sic- , . ut propter te imnistros luos in bonore babgre , |
justuip est, iia el propicr Deum sacerdoles ejus .
colere atqae obeer?are jus faique est. Quemadmodum autem honor qai eis hatotnr ad ileam
l*ertinet, Ua eortitn conlumelia et contempius longe eliaiu gravias ejus irtra provocat.
De supremo judicio ei relributione.
.
Pcrsuasum babe corruptioni obnoxiura essa
,
iuundum, quippe qui ortuin babuit; sed post cor- * ,
ruplionem rursus ad incorruptam integritaiem
e&se reversurum; nibil aniui eorum quae a Deo ,
ereata sitnt in nibilum ooquam abibit, eliamsi
peccaii lapsug et noa el omnein gimtil creatam na- /
(uram mortali dUsolutioni adjudicavit. Ea autem , , ,
ralione iocorrupULilem esse mundura admiltens C , \
confliere etiam mortuog ab infcrig excilandog esse, .
el juslam exspecu judicalionem omnium quae quis* , que in viU sua gesseril: nibil enim njali impu- . nituin diyinam jiutitlara effugiet, nibil boni 1100 ,
suo praeiuio coronatum laiebil. Sic anim slataere * *
apud te debes, nequc inleritura esse unquam bono- , \ rum merita, neqne roaloruro nupplicia finein habl- .
tura, quoniain ulraque perpeluo duralura sunt, et
ueulriue Gni* ullus fulurus eei.
*.
De tUemcsyna.
\
Limilem eliam niortis saape movet eleemosyna,
aicuti vulgo ferlur; viia enim polest emi pccunia, ^. \ , cum propter vitam salulemque noslram Deue w , \ ,
muneribus flecii pulialur. Divitias ergo caducas in \ .
terra profundens, iramorlales libi coacervas iu \ ,
coclo, ul eiiam quae islhic sunt bona assetpiaris. , \ \
Emmvero reapse inexbaustus cst bcneficer.tis . \
Ihesaarus; dum enimdispergitur colligtlur, eidum
donatur recipitur : neqoc soium eos qui illum pos- , * \
,
ident diviles bic cfficit, sed illic eiiam beatos.
.
De diiigentia el vigilantia.
.
ln menie semper habclo parenlum luorum moret,
" ei ad eorum exemplura vilam luam studiose com- , \ ,&
ponilo; ncque enim oscilanler nos aul ignaviter in ; , \
rebus gerendis versamur; sed tu vila nottraveliti ; , !$
viriufie imago libi proponatur scdulo agimus, iucr- *
r
w
BASILII1. PAR^NEi>IS AD LEONEM FILIUM.
XXVI
, *. - liam in vitio ponentes, et laborem in latidedu*
, cenles. Ne igilur interapestive reluis ularis, eed ita
, lc compara, ut cl iis quae hac in vita esse videnlitr,
, , ' commodis fruare, uimorialis, el fulura bona consequare, ut immorlalis.
,, .
<// drtip&r.
J)e contuetudine utilium tirorum.
,
Gum medicis animorum assidue versare ut ipsa
. * , animo valeas : ab iis enim discere poteris quas
\ , \ res appelere, ei a quibus abstinere debeas ; quibus
, - cum bominibus consuescere, et a quorum consue, \ , ludine abhorrere, ei quomodo viUm omnem mo . derari oporleal, ul ne in frequenles morbos inci , das. Si bano enim insiiieris viam, ad verae sou .
daeque viriutis limiiee revera pervenire poteris.
.
De virtute.
,
Haud tantum T I I X jucundae res, quantum eola
.
virtuiis opes rcgibus afferunt ornaraenli. Forma
* eniiu ac decor aut roorbo aut aetate marcescant.
^ \ . Divilise voluptatum atque ignavis plerumqite stint
, fomiles : at vero robur corpus quidem vicloriis
. 11 - boneatal, sed animi luniinibus officil. Virtuiis au>
, , tem possessio quibus conligerlt, et diviliis et no " \ & bililale presianlior eel; el quae atiis fieri non posse
, fidentur, haec illa Deo favenle ad faciendum redJii
$.
expediu.
*
De cupiditate.
OW > :Iinpolenli forraosi corporis cupidilale vide ne
, . \ unquam capiaris : nam illud exigui pulverig prefio
* . * debet aesiimari; corpas enim mox paululitm erit
*. , - q pnlverie. Ergo neque nobililale corporie cfferarU
, ^, neque ignobilhalem despicias, neque forma captiis
, * , \ tenearie, neque deforiniialem averseris : sed ani . mi pulcbriludinem intuere, elroenleaniroum ama;
\ , itle demum verus ett amor atque immorlalis, qni
, ' - non simul atquc potilus fueris evanesctl, aed quo
plus poiiaris eo adoleecil magis.
.
.
De viriuiemorum*
" , Numinis beneflcio regnum accepisti; cuslodiaa
* { illud Unqiiain depositum quod incolume servari
' , debet: cave autcm ne malus illias custos videaris,
. ' neu degencris aliquid aul indigni commilias ; aed
, - ticuli csleris praelaius es, ul imperarcs, ita con , * - icnde uC viriuie quoque oeleris aulecellaa; rirlus
. \ * cniro omni digniiate praslanlior esi. Si ergo diEl , D gnilale quidem reliquis praestas oinnibus, vii tute
, - auiem ab alio superaris, imperaior es iu eo, quod
, minoris excellenljai cst : in eo vero quod pracla, ' ' . rittft eel, imperator non es, imo alieriua imperio
' , sabeg. Ne sis ergo veluli suppositilias atque adiil terinus dominus, cum alius le pra;slanlior repe .
riatur; se<l verus hnperalor, cum caeleris o^ *bu*
virtule praccellas.
.
De lemperantia.
\ '
Conccdcl Ubi Deus viciorias ac triumpliou ad, \ versns bostes, cum de dontiiis animi cupidilalibus
. , vklorias ac iropliaea retiileris : si enim invisibiles
^ \ . " hostes dcviccris, visibiles eiiam neceasario supc \ ^ - rabis, S-d quem oluplates ut vile inannpium
. pcssniKdarc ac iransversara agcrc valeot,nun
PROLEGOMENA.
quarii Deo lubebit eiim viclori honore condeco- rare: qui vero animi motus Yoluntario labore fre ,
naveril, is in cerlum arguinenlum fuiurae poslea , \ *
relrtbutionis auernorum bonorum, eiiam in bae
vila de ininiicis concessam sibi a Deo quasi debi-
tore vicloriam reportabit.
Defidetibuiamias*
plJUar xurt&r.
,
Majorl te gaudio sincerum anucorum sladiam
afficiat, qaam proplnquorum : nam consanguineo- , , .
rum amicttia non a virtute, seda natura proOcisci- , , '
tur, quippe qu ne voluiitaria quidem merilo cen- * ) .
seri posait, sed ataieorum in le beneToleniia a \
virtate et Hbcro arbitrio naschur; el illa quidcm \ . *
naiaram, bi#c auiem Deum babel auctorem. Yertuu , . )
ubi quid opus esi, longe major babenda ralio mo- \ , \
rum est, quarji sanguinie, el voluiitatis quam nc- .
eessitalis : nam propinqui saepenumero ctiam e i i - *
ga pecunis causa paremibus insidias moliuntiir; ,
veri aulem amlci loiius mundi diviliae nibiii fa-
cientes, ettam vitam ipsam prae amieorom cbaritata
vilem babent.
De fortiludine et prudentia.
.
Robur corporia magnl facito, aique in preiio
' \ ,
babeto si cum prudeniia coajunctura est : quan- ? . " tum enim prodesse cum prudentia, tantum nocere ,
absque ea solet iie, qui sunl illo pradili. Yis eniin . *
ceneilio iemperata bominem flgurai; al vero * ,
ameniiae eomes esi, bestiam raiione careittem de- . *<
plngi* ac fonnal. Proba igilur eos qui prudenlt |&, .
robore, nort qui slolido ulunlur : siquidem ?t$
eura sioliditate eonjuacta lemerilas, cum pruden- .
ti* vero fertiludo appellatttr.
.
l)e ntodettia.
( * ;
In le propitiem st Dcuro babere vis, rpse subjeclie tuis esto propitius; nam ctsi aliorum do- \ \
minus es constilulus, ipse tamen eiiara servus es; , \ . "
unuio enim . ac eolam nniversoruin Doroinum \
onih^s habemus, ac limus lcrra generis nosiri \ 7
auclor Idero ac propagator est; elsi alii adverstts , * ol
alios, qul uihil nisi pulvis sumus inlumescimus. , \
?a igilur qui nunc sublimc elaius pulvis ee, me- , menlo quantumcunque modo cmineas, fuluruui \ aliquando ut ad terram dcprimaris : ita nunqnam .
adversus huiniliorem pulvercm animo dfercris. , \
Recordare peccatorum quae in Deum commisisti: ria .
Get ul 8i qutd proxiini in te peccarint, obtivtscaris.
.
De prudentia.
Reputa, qiwso, quanio sit apud orones in lionore
, ^*prudemia, el quam rebementer ab oinnibus expe- , ' &
laiur; ownes enino eam laudant utbonam, sed . non onuies laboranl ut eam adipiscantur : quo fil , .
ut raro qui ea praedilussit reperire possis. Tu vero ^ .
da operam AOII solum ut eain coulubernalem ba- ; ,
beag, sed etiani st quis eal qui illara teneal, ut \ , \ ,
euiu observee, alque in pretio babeas, et cum illo , * \
frequens aocte dieqoe verseris: illc enim solus an>

mum luum juvare plurinium poteril, et qux libi \
plerumquc in angostig rebus inexplicabilia vide- ,
1
xxix
BASILII I M P . PAILENESIS AD LEONEM FILIUM.
xxx
" , ^ bunlur, ea per illum, Deo jnvanle, expedtle perfi , iv , \ cies : aut enim le prudenleua ease oporlet, aut uli

congili* prudeolum, quibug quagi in solio &uo
Deus cooqukscii.
, *
De vka #i orafrou*.
,
Tui morei cjusmodi giot, tit Ade dignioreg ha , \ , . bea&lur quatn sermones, quo te non goh m
* , queuleni, ged tacenlem etiani revereantur bomiiie>:
. 1\ neque eoa libi adscisce qui verbis probi faciis ea
* \ . non coulirmani, Sunl eoim nonnulli qui cum bo* , nestia&imeloquantur,lurpis5iine vivunl. Caveerga
\ * ' ( ne aui tu gimilig eorum gig aut eis ginaileg libi
\ , adjungas; sed eos dilige el libi in contuberniem
, . \ adhibeqni non mores verbis, aed verba moribne
cobonestatit. Et quae te facer* ptidei, ea dicere te
, - quoque pudeat, el qu dicera pudor veut, n* co
.
gilare quidem lubeat.
*
># ttudia mcrarum LUlerarum.

Q fili, queinadinodum tenersa pUuOae aquU ir \ , \ rigatae virescaui ac fniclns ferunt, ita mens (ua
, - sacrarttnoL LiUerarum aludiis irriguo roagis aego, \ gcet, ac virluiuiu fructus procreabii; nam corpttg
* \ quidem saginatur cibig qui allus guper aliwm in* / ot - farciunlur; animug vero ganctig serinaaibua ali- ' , - tur ac vegelatur; ged boc intereet quod cibua ille
, \ , \ corporig ad faucea ugque guavig, ei corruplioaem
. auget, el a corrupiioae augelar, ac tandem abgu , mitur; aniroi vero alimentum gempUeroam meuti
, \ . affcrt L?tUi&m, el incorruptionem parit, et ad im , niortaliialem deducil. Meditare ergo ka frugiferos
\ sermonea m et eorum fructibug perfruarig, et
regnum luuut gapienier adminlstres^

.
De coHsilio.
, \
Res nulla gecurior esl quam gapieng consilium,
. " nihilque periculogiug, qnam inconsulto rem ullam
, - aggredi: ut ergo uito facias quaa vig, velia anlea
. consullare quse facis: posi facluna enim coosul , tandi locug ampliug non est. Sed posl ioiiam de . " libcraiiooem mutare eliaiu licel coagiliuui. Per
, \ . pendc igitur quorsum res quaeque evadere queat,
\ - alque ita demum ad Ulam accingere. In congilhftn
\ ^,
auieiu eos adbibe, qui rebug suis bene consulue; . ruiil, alque eag recle adminiglrarunl, non eos qui
:\ \, - per inopiam consilii res guag maJe guberua \ . runt; qui enim rebus suis male prospexerit,
r. )
.
* . . . .
ju.-^^...^r: ,
..x
..j... "
t
! _ î? ?_
'
nunquaiu bene providebit alienis. Neque verocoai; \ . 01 , munica cum iroperiiia earum rerum, de qtiibug
\, , ol consilium capig, neque coin iis qtios adulari libi
. ' - senlies : 111 a enim ut caici ignoranler libi consiliuin
ol \ \ \ dabuui; bi aulem eiiam erraia lua laudabunl: sed
, \ ol \ - cospotissiunim in consilium aggume, qui et sciemer
* de iie rebus lnqui posgint, ei de luis erratig con \ \ [] - fldenlcr le reprebendere soleant; ilii enim soli digni gunt, qui in amicis et consiliariis babeanlur.

De casliiate et lemperantia.
.
Omni labe impudicilise puruin congerva non so , \
/ lum corpua, sed etiam animum luuiu. Quemad , \ modum enim impudica vita a Deo nos geparat,
. iia in caglilalc Lransacta nos ci concilial. Sil
c
xxxi
PROLEGOMENA.
ergotux lun splendida el clara in oculis luorum; , \ !

cl esto pcrfecta imago virlutis eis qai sub tua di- ,
tione vivunl; nisi cimn pudiciiiam ipse servavcris, ; "
qtia fronte eos, qui lux doininaiioni subjecii etint , \ *
ad eem scrvandam cohorlabcris ? Naro quae facientem lc viderinl, ad eadem quoque facienda in- / ,
cilabunlur: solent enioi ad exemplum principis , ,
mutari subjecti. Sicutergo nisi in animumindu- ,
xerie recte vitam insliiuere, gravis delriraenticausa ,
subjectis cris : ila si pudiciiiam cam cseteris vir- \ ,
tulibos colucris, salulis auctor uiiiverso populo ,
eris, el Snde eam mercedem referes, ut non solum .
te Deo dignum. sed eos etiam qtti (ibi obediunl
preslilisse judiceris.
.
De pielate erga parente$.
,

Coronam a Deo datam de manii mca sugcepisli.
.
Redde ergo donalori rountis eo dignum. Honora
Deom qui lc bonorafil per bonorem quem palri
tuo deferes: me auiem bonorabis non eodem pe- . ,
nilus uiodo quo subjecli faciuni, nempe aut genu- , , ,
flcclens aut lalue meum stipans, aut mihi bene -
precans: Uta eniiu principe viro non salls digna , ,
, \ ,
sunt; eed potius Tirtuleni colens, temperanliam
sequens, mores tuos exornans, lilterarum sludia \
capessens, quibus animi juvenum excoli solenl, et ,
ut in summa dicaiq ita le comparans, ut lerrcno . ;
boc imperio digtius habeare, ac cocloruin rcgis ima- giuem repreesenles. Is enim solus meriio vocabi- , \
tnr imago Dci a quo io rcgni solio collocatus eat, , \
qui omnimodam virlulem ampleialur: isque opli- C \ 6 ,
jureseeundo loco post Deum aeubjeclis ama- .
Litur, et lanqtiam de se euisqiie optiine meritus
omni honore dignus babebilur.
De justitia.
.
Adminislralionem regni ut omni reprehensione
" ,
vacuam presies, quae in aliis repreltendis baec , ipse facere ne audeas: sonl enim plerumque aub- diii ad principum acliones examinandas acerritui. .
Si enim iddiligenter observaverig, duo isthnec ma- , ,
ximi momenti commoda consequeris: te eniro ir- ,
reprebensum adversus omnescalumnias prcestabie, , \ \ , et eubjeclos tuos non dicendo solum, sed eliam la- . , ,
cendo virtulem omnem exercere docebis. St vcro ,
diclis luis facla minime respondent, accuaalricem ^ , ,
tui conscienlianri babebis: ai si probos sermones \ , \
similcs acliones consequanlur, eos qni to o)ser- .
vani, tuae probitalis el testes simul et imilaioree
liabebis oroni excepiione majores.
.
De beneficentia.

Nullius eorum qui aul a (e munera postulanl,
aui diguiiates ambiunt, mores tibi lalcanl: cum- , , \ que salis eos perspexcris, benefac duntaxal bonis : , ." \
ab eis enim perpetuam recipies benevolentiath, , , .
qaae nullo unquam lempore vacillaltira eit. Bene- " * \ , \ ficium enim apud virum bonum collocalam Ibe- * .
saurue est nullis raploribus obnoxias, qui muUi- , ,
pticera collatori refert graliam: qui autem im- ,
probo bene facil serpenlem in sinu alil, isque . " ol
aiiquanlispcr ipsius calorc fovctur, sed oblala oc- , ;
xxM
BASILH. PARiENESIS AD LEONEM FILIUM.
xxxnr
oi \ , , cagione vcnenalo morsu benefactorem autiro ra. , munerai. Sicut eniin canes alienis eliam cibum , \ \ ferentibus oblalrant, Ua boiuines perversi perinde
.
eos qui bene de ipsis merenlur offendunt, atque eos
qui male. Bonos ergo beneflciig tibi dovinciens te ipsum quodammodo mahiplicem babebis, nempe
vttam unam mullis circum oculis multisquc vigitantibus amicis cii&iodUam.
.
Dt amki$.
\ Opla libi eos amicos, et inlimos fatniliareg, qui
, \ \ - sancte cumaliis amiciliam colucrinl, elaliis domi iiis fidelem operam navaverint. Quod enim aliis
, \ - praesiiterunl, idem etiam praeslare libi non grava. [ \ btinlur; el qui bonus crga veteres amicos exstite, \ \ - rit, bonus erga te etiam futurus nierilo credelur.
* Qui aulem prioribus aniicis aut patronig ignavus
, \ atque inulilis anle iueril, vix unquam posiea bo' ntis erga le atque olilis eril.
\ .
De conlempiu pecnntce.
.
Excelsum aiqtie inviciura principis aniiuum non
\
, , adeo magniludo dignilalig ostendil ac pectinias
conlemplus: in hoc enim maxime anima* ipgiug
. generositae elucescit. Pecuniae autem conteroplas
- non in eo cernhur cum in saecoe inuiililer conge ( , - rilur et seponitur, sed cum largiter in usus DC . cessarios expenditur. Necessariura atitem est, ac
\ , \ regi polissimum, amicos promereri, alque iuiiuicoe
, vindicarc, quortim utrunique recte facere, ig de . tnum verus est pecuniae stimpius. Si ergo in om , \ , nibus excellere ?is, ac in prudeniia pr&gertifii
* \ , alque soleitia, conlcmplor esto dmiiaruin. Nequc
, - ^ enim ipsa lua pccunia proprie lua soUus esl, sed
. communig servorum luorum, el inopum alque bo ;, \ \ spituin. Fac igitur ui te beneflcum peculiariter
.
exhibeas in eo quod commune esl; atque iia demum
crig aniiui magnitudine ac pmdenlia commendandiis.
.
De ebrietate.
*
Refuge comeggaiioucg in quibus indulgeiur po \ / culis : ebrietas enim , inimica esl prudeniise : ubi
; , enim mens a vino opprimitur, idem ei conliiigit,
, , quod iinperiiis aurigaloribug, qui cum regere cur\ \ - riini nesciant, et ee tl suos equos buc illucque
, \ . circumagunl, ei specUloribus roagnos risus exci , \ lani. Quando aulem meos ila affecla esi, flcri ne .
qtfit quin animus multa praepostere facial.
Bepl .
D
De amico comparando.
' , ,
Ubi folee facil^ quemlibet amicum iibi contpa \ \ - rabis, si de eoabsenle bene dixeris coram aliis, qui
* , , , ei renuniiaturi sunt : iiiitium enim amiciliae fere
. \ latidaiio est, iniroicili vcro, viiuperatio. Et quos
, , jam babes anticos, eos si magis devincire libi vo\ . \ - lei, lauda absenles coram aiiis eorum amicis; nam
\ \ . iia videbeds praesentes eiiam laudare in absenii , \ - bus. Amicos aulem in angustiis aique in advcrsig
* , - rcbug explora; felicium enitn mulli guut amici :
, ged eog amicos verog judicalo, qui le non lacri
, ' . cauga diligunt, sed propter ipsam amicitiae viriu , , tero : alia enim amicitise speciea, quae tempori
smit, non (am amicilia, qtiam negoiiaiio quxdam
' , .
ssse putatur.
PATROL, G R . C V I i .
PROLEGOMENA.
XXXYI
.
De opibus et uvarkia.
ilv ,
Qu ad augeodam rempublicam conferre poggunt
ea perDcere ne cuncteris. Rem auiem publicam . ,
opiiroe adminiglrabig, gi pecuniae publieae curam
diligenlem babebis, sed quae juslit lalionibns colli- ,
gilur,nonex oppressione aui lacrymis gubdiloram; , .
pecwita enim si Jugte eugitur omlium affert emo- , ,
Uimenti, et nenros imperio addit; sed quae ex gub- , \
dilortim lacrymig atque iniquiute eorrasa fuerii, * \ ,
cliam jusle colieclam dissipabit: atirabet enim , \
Deun, qui juslitne leges coiididil ad vindicandam .
injuriaw. Ignis vero non i&a ceferiler paleam con- , \
gumU, ul male et injuste congestae opea etiaui jure ,
paraiagin perntciem secum abripiunt.
.
De UnilaU ei man$ueludine.
kk subjectos luoa ne criniinosug gis; molegta &
enim res esi : neque in congreggibug prompiug sis *d aliog objurgandus; odiosa quippe reg est : ne- * *
* ,
que rieum imuioderaie effusum ama ; male moratt
hominig ett: scd Umis egto in eos qui offenderint, , ^>,
clemena in castigaiionibus delictorum, gravig mo- , \
ribug, niitis acrmone, facilis aditu, affabilis con- *
gressa: batc enim owaiiia populorum benevolen* , \
tiam libi conciliabunt, qui proplerea patrem le .
poiiug quam imperalorem appellabuut.
,
De veriiale el Hundacw.
" \ ,
Maximi pendito et Teracem eaee in sernione, ct
veraces boiuines in familiarilalem adroiilere : iia , \ .
eaim Qrmus el constang in emnibus et factis ei
dklig exigtiwaberis, et veram ac nou suspeclam ^ \ ,
tuoruro in le beuevolenliam relinebis. Si autem .
vaoitaiig et roendacii in gugpieionein veneris, indi- ,
gna facere iraperatoria majesiate qua auciug es, , '
convincerie, efficiegque ul subjecii formidolosi, ac , \
Ferum omnium incerii sint; quanium enim varax \
oralio amabilem bominem reddit, tantum niendacii . "
deprehensa, aul eiiam suspccia, odioaum, qtii ea ,
ulUur facit.
\
.
Di magistralikui*
.
Pmiaftliaaimus medicorum illeest, qui morbn
,
apposiias adbibere QOvit curalioues ;el rex opii- * \
miie, qui eos insiiluit roagistralus, qui a subjeciis ,
oatoem injtiriam arcare ac propulsare queant. Sicut /
eaim equiaonis virlus propria est equi cujusque ^p ,
aesse pramUntiam ; t\ venalonun inlelligere ,
quaotum quisque cauum cursu valeat ad perse- ,
quendaa feras, ac imperatoris militea auos cogno- ,
scere, et qua qaisque eorum forlitudine sii, per- , * &
f peetum babere itt quam optime aciem iasiraere ^ ,
valeal : i l a boni regia eai magistratuum suorum \ \ \
moFe8 anim8,actu8 et senlealias perdiscere, ul de ' , W magulig edactus unomquemque sfiiat suo ordine \ , \ *
dispouere, ac pravos quidem ac peslilemes bomi- $ * \
nea a republica extorres ejicere, probos au- ,
tem et viftutis amanlea publicis honoribus deco- \ rare.
.
, De comilio et consideratione.
\ .
Esee gibi cougeatieiUem bominis est gravia et
" \ r
X"VH
B A S I L I I I M P . PARyENESIS AD LEONEM FILIUM,
xvni
, cordati : quemadinodum pugnare seciiro diciisel fa \ ; \ clis hominis est levis oinnique reprehensione digni;
\ , ac pravi judicii argumenttim esi. Quse ergo am dicere
. , aut faoere mediuberis cavene inconsulle proieras,
, \ ne uspiam roinue tibi constare deprebendaris :
hojus enim mali radix est incotisulta lcmeritas : sl
* atitem consulto omnia feceris, radicem illam ciini
, 0 , praecideri, nonquam a te dissidere comperieris.
.
De bonarum legttm obttrvatione.
ilepl *
Legem non scriptain niores tui sabditis repra
, \ senleni; i u iiiunorialem regni lui memoriam re , \ - linques, si el ipse bouis legibus pradecesaorum obse , qtiaris, ei in aduainislratione reipubiicae eas nun . quam praMergrediaris : et qua subdilos observare
*A , coges, ipsemultomagiseaservandi libi itecessitatem
. impones. Si enim positas a niajoribus leges io re , publica gerenda repudiaverie, nec cateri edfclis luis
* oblemperabuut: aique iia flet ut leges aliac ab aliis
* , iiivicero subversae, confusione ac perturbaiione
\ , * rempublicam loiam impleant; qua quidera ex
juris eversione saepenumero tolae nationes ad inlerilum stuil rcdaclse.
.
De perditi* hominibui.
.
reipublicai maneribus perdiios homines sum , \
, \ movelo, neqne ulluni iis magietratum commitias,
, \ \ ne etipse bimilis eis esse, aiqae improbie eorum
' factis gaudere videaris. Nam qusecunque mala
, \ , \ iili perpelraverint, ea tibi crimini dabunt, leque
, \ ^ perversag volunlatis eorum participem esaejudica*
\ . II bunt : quin etiam dc illorum sceleribus rationeut
, Deo es redditurus : perditorum enhn bominum
, \ promoiio certa conderanatio est eorum, qui ipsos
profexerunl* el scelerata eorum facinora illis aliri. buunlur, qui eosdem promoverunt. Yide ergo ui
, \ bonos viros ad bonores evebae, ui bona de faciis
, \ eorum faraa gloriaro tuam augeat, cum subjeiii
, * praclara illorum gesta libi ascripluri eint: esl
enim a populo consenlienle profecta laus magni
opibits longe praestaniior.
.
De mi$ericordia.
.
Necessitaiis, non voluptatis causa divitias amato,
, ,
, , nenipeutaut egentium inopiam sublevee, aut iis
- qtri pro se invicem mori parati erunt, aumpttia
. uppedites; alioqui enim pecuniai cupiditas non
, \ . aoliim nihil affert emolumcnli, sed detrimentum
' , polius afferl. Opes enim, qua virtulis ergo DOR
, ' . coacervamur, viliorum poiiua qoam virtuiie sunl
; ministra; quae autem ad viriutis officia corapa, \ \ * raniur, posseasorum animis et corporibns juvaudia
, - magnas afferunt uliliiaies, cum aul egenis copio&e
. erogantur, aul fonibos el ftdelibus amicis impenduntur : utrumque enim beneflceDlias ofBcium esi,
, .
eliamsi alio aique alio nomine in&cribalur.
De amicornm charitate.
.
Nihil polenlius amicide vinculo esse videCur :
, , .
- nihil enim eat in rebus humanis quod cum aroico
\ \ 0ddi perraulari possil : omni igitur et bempore ei
-, \ \ - leoo etiiu ftdelibua amicis necessiludinem serva,
#

PROLEGOMENA.
**ut illi sine uUa litubalione aui suspicione mtiiuum \ { *
erga le animum geranl : cl ne nunquam ingrait f 6 (
animi fueris; pars enini piclalis esl bcne merenli- . 5
bus gratiam relcrre : qui vtro ingratug est ipse .
sibi infensus est : gralia euiin cum refeKur, quo* * ,
damtnodo niulliplicaiur ; cum vero non referiur, .
eiiam qu parta fueral, deperil. Dum ergo tf, gra- , \ lura exhibuerig, inullos babueria tui demerendi , '
cupidos ac aludioaos : si autcm ingratus fueris, , ,
nullum onniino aintcum babebig, quicutu jucunde * ,
vivere possis, eliainsi omnes simulatam in te .
aniiciiiaui ac benevolenlhm prae se ferant.
<.
De termone et silentio.
,
ln delegendig bominum ingcoiis golerg et consideratusealo : el bona qtiidcm volunlaie prsditog tibi , \
adjunge, improba vero avcrsare. Quidquid aalein ^ , .'
eTiuniialurus uuquam git, apud le prius diligenter \ , ,
congidera, ne lingua cogtuiionem antevertenle, ,
quod prsepostere loqaacis tibi eiprobreiur. In coelu . enim bominum aniequara aliqutd dicas, tn taa , ,
poieetale esl cogiiare, si fbneposi priuiam genlen- \
tiam alia tibi melior euccurreril. lie aulem qo* . ,
aemel dixerig pugnantia subjicere non poleris, gi , '
germoneg tuog ab omni reprebeneione iramunes . ,
esse voluerig. Dicere aulem oporlebil aut ea qoas , \
parfecte acies, ani qtue temporis ratio posiulabil; *
de reliquis aulem omnibue satius erit silere quain .
loqui.
De eleemotyna.

Largire Hwpioge egeolibue misericordie slipem, Q ,
ul ipeo ab uiiivcrsorum rcge misericordiam conge-
quaris: proprie oniin pielas est egenorum gus- \ . \
teniatio. Eam ergo diem periigse exigiimato, qa , fj
neinini benefeceris, pro bcneflciig que ipge a Deo , \ .
acceperia. Eierce igilur eleemogynaio, ut eam - ,
cigsiiD a Reo recipiag. Prabe aurea luag gttpplicum * *
precibus, et hilari vullu eonun pudori consule: *
migerere lacrymarum vidu*, ac gemiiug orphano- , \
rum ne repellag : qu* enim feceriinug, eadem el * , \ ,
patieniur, ei gicul audimug, Ua el atidieinur, el \ , \
gicut idemug, ita ei videbimur. Qualem ergo tibi . ,
ge Deum praebere optareg, talein ei gubdiiig luig le \ \ *
iropertiag: qua coim mengura mengug fueris, eadena ,
libi reponelur.
Momentanea et caduca e$$e omnia qua hic tunt. J) .
Sciio, tili rai, nibil io bac vlla firmoro, nihil
, ,
siabilc, nihil perpeloum egge: oam gubinderea , "
aliier alque allier variaolur, ei roia; in morem ,
quajcircumvolviiur, ea quae sursum gunl deorsuia , ,
ferunltjr, ei qu deorsum jaceut gursura evehun- . ,
lur: quaproplcr neque gecundig rebue extollere, * * '
neque advergig dejicere, ged in atraque fortuna , ,
congtang egto aique immuiabilig, tanlum boneaiig ' \ . "
rebug giudeng, canera vero Deo cominitic: oam ;
cum gecunda ulerig forluna, advergae mclug te ab * * ,
superbia revocare debct, el cuiu adverga jacube*
rig, melioria spes pariter ie ab animi dejectione \ ,
deducere: boc cnim pusilli esl aiiimi ac regia vir- . ,
tute tndiguum: quta quod iuiuruui esl videri ne- { m
xu
B A S I U I IMP. PAR&XESIS AD LEONE.Vl FILLUM.
un
, quit. Neque igilur tristis neque eiiam procacius
ridcng palani deprehendarig; ita enim et prtidens

**tstimaberis, et aflinia uirinque viiia devitabis,
.
neqtic liurioee maledicis ansam ullam prebebig
obloquendi de iig, quae libi accidenl.
De diligentia.
ifcpi .
Obsiringe le buic necessitali, ut omnia libi
,
^, $ oculis inspicienda ease ducas, et nifail inexptora , , , lum pnetrrmiilag : quippe impcrator cum glg, in
\ , . ' terrig quidem neminem supeiiorem babes, qui le
, * \ cogere valeat; ac licel omnium in terra tig domi . nus, regem laroen habes superiorero in coelo, cui
, \ $, sicut omnia ul Deo curae scni, ita libi quoque ui
/ regi curae esse debent: niliil crgo libi negligendum
est, uipote qui rex Deo subjecius es. Quemadnio , - dum enim ea qua? a te diligenler insperU admi
). El \ \ uislrantur, baud parum proliciunl, ilaque negle , ' \ ctiin prxCereuniiir, in niagnam perniciein labun .
tnr; ei si omnibus in rebus non parviim est quod
parum abesl, precipue tatncn regibug sapiens hoc
dicium convenil.
De cuttodia.
.
Nulla regii corporis melior esi cti&iodia, quam
' ,
, gubditoruni benevoleniia, Deo juvanle; cumita
* , \ * atinl omnes ab eo beneflciis cumulati, ut ncmo ab
. ' - eo tyrannici qaidquam sibi melual. Sed queoiad , modura imperiuin luum ab iniimcorum iiisidiii
\ sarluni leclum eervare oportet, ila ei a pcriurba , 6 - lionum incursionibus inoffensum: utrumque enim
.'* Q insidiarum nomine conlinetur, et ab ulroqae in, ? geng immlnel periculum. Sed corpori qaidem pa*
, ralas ab hoglibug insidia? temporariae tnorlis discrimen afferunl: adversug aulem aininam a cupidita, *\ ,
libus comparata, eiiain post morleni, iiuiiiorialeiu
secttni poeuam trabunt.
ixcvparlov .
Decclesli regno.
*
Regiam istam pcrniulti reg.es incoluerunl; sed
' pauct coelesie regiium adepti sunl. Tu vero cbaris , , gime fiii, enilere uon soluin lerrenum istud re giium per moruui probUatem recte administrare :
, \ sed coelesiig eiiam baereditatcm per virtutis cier . cilalionem adipisci. Hodie enim tua gunl iela pa , \ , lalia, crasiina die lua forlagge non erunl, ac pe * \ ' , ' - rendie allerius fient, ac post perendinuin diem
vov, \ . \ D
alium, ita ut nulliug unquain sinl
, propria. Nam eiai muiiog vicissim permulant domi . \ nog, tamen proprie nullum verum ac germanum
, * babent. Qnoniam ergo dominalione isia cedendum
, eat, aludeamua eam per-firtutem cum coelcgii re * (& gno commulare, quod golum nec morii, nec vicissi.
tudini obnosium egt, cum caeiera omnia defljiant
ac praUereani.
) *
De memoria DeL
, \
Conscieoliam laam gi pro lcge habuerig, et quae
^ , - pati ipge nolig, nunqoam alios pali permigerig,.
, * nulliug unquam peccali labe foedabcris ;,et si Deuni
\." - omnium qiia facig ingpectorem cognitoremque,
, , , . , gicul esi, egge libi perguascrig, nuoquam ooqae
& , - palam neqwc clam pcccabig. Nam eUi aliog lalerc
a l l l l g
a d h l l c
p 0 i l
XLIH
PHOLEGOMENA.
xtif
videberig qu* gecroto facies ; ai conscieniiam , , '
certe luam, el Deuin ipsum qui usque in aliditos , \
animi reccssus iniuctur, reverebehs. Ilomines , .
eniiuquae corporis sunl vident; al qua? inpenctra- ,
libus animi latenl, golug Dei oculus, quem nibil $.
lalel, congpicaiur. Sicul enim cum sol iucel gub "
dio nibil occuhum esse poiesl, iia Deo inspiciente , ,
omoia nihil illum latere polesl.

De corruptione munerum.
.
Yenaleg luuneribusdigiiiiaicg cavenebabeag,sed
, \ politig gratig eag largire. Qui enim magisiralum .
pretio emit, nnilto magis eidem subjectos emil, , , -cfj
ut imincribtig quae dedii fretus ipse audacius mu- ^, $.
neracapiat. Proba igilur alqtie cxplora diligenler, , , \
alque iia demunt ad bonores provehe eog, qui do- ,
IIIIIII boc sinc uiuneribus ambibunt, si vig omnem , '
a repubiica concussionis labein exsulare. Nani qui . ,
dat m magislratum capiai, qusesluni gibi a magi- ,
glratu captat; dal ewim ul jug capiendi babeat, el , \
violatione jurium juriiim violationem negolielur. ." Qui eniin gine prclio iuagistralum obtinuerit, ig , .
nunqnam conr.usgionig vitio laborabit: ai quipre* , \
lio magisiraluni mrrcalus fucril, is Diinquam ad fa- *
ciendum aliquid sinc mcrccde agsuescerc poierii: , ,
le autem concussionis et gordium habebil ntagis- ,
iruiu, quem vimlicem liabere debuerat: nrquc * .
ipge solum captabil munera, sed ciiam aliog gibi
subjectog ad idem faiiendmn compellel.
De injutlilia.
.
Haudt|uaquaui lam graviCcr peccat qui facil - ,
juriam, quam qui sciens lieri sinit. Cum crgo ali
/ \,
qiiig passus injuriam ad te acceggarit, ue queri- ,
moniam et afflictioncm illitis conlemnag, ne occa- . \
gionem prabeas iis qui faccre iujuriain parati , \ erunl. Qui cnim lasus injnria cst, in te uno gpem , .
suagn ponil, lequc ipgum injuriae guae vindicein - turum opponens, persequitur eum a quoesl injuria , \ .
violatus. Omuiiio ergo oporlet supplicem, qui apud ,
le conqueritur; jus suum oblinere, curo aequum , \
git injuriam propulsari. Si vero ipgc in injuria , ,
connivebis, atque eum qui laesus erit, despicics, ;
eum aulcm qui lserit, uum solug nlcisci valeas, , ,
nuUam jusliiix raiionem habeas, quid reliquum \ ;
gpei erit iniseroilli quo fugial? a quo amplius vin- , \ ,
dictam cxspenabii, nisi a Deo, qui n le raliouem j) ' , \
injuriae ncglecla leposcel? Jus igiinr reddilo ei, ,
qui injuriam passus csl, atque illius auclorein vin-
ilicato, ne conidvenlia tua videaris cmn facientibug injuriam congpirare, atque alieni gcelerfg le
ipsum reum agerc.
De mortalitale el immortalilaU.
.
liorlalig quidem es corpore, anima vero im ,
morlalig: iu its ergo qna3 carnig gunl propria mor- * \, )|
lale gapiag ; quae vero animi, iinmoriale. Anople- . ,
ctere muiidum istum corruptibilem corpore mor- * \ ,
U\\; animo vero bealiiudinem aelernam quasi im- . \ , '
morlalis. Elsi eniiu in regni goliuni evectus cg, \ pogt al quanium tcmporig tamen ab eo desccndes : , '
etsilolum lerramm orbem armig gubigere con- .
lenderig, post mortem lamen nihil amplius quam * \
ILV
BASISH 1. PARAJNESIS AD LEONEM FILIUIL
wn
, ireg humi cubiiog occupabig. Proindc lerrenum
* boc regnam ut mortalig, adminisira; enitere la, men tHiinraorlale regnum pervirlulem adipfgcarig*
acieneas, quasi imroortalig; proplerea enim terreaa poleniia donalus es, ut per eam cceleeiem alque aeternara dominalionem acquirag.
De m*gi$tratibu$.
IJspl .
Fac canidem liabeas de gubjeciis tuig, quam de
" ,
\ \ , \ , - le ipeo liabes geuientiain, et da operain quead
\ . ejus fieri potertl, ui tuam illi ament dominalionem.
, 1111 enim aeli jucande regnant, qui eubjeclos tuoe
, - diligeniissime curant, ita ut eos qui digni sunt,
, * ; . bonoribug ei beneficiis cumulent, indignos vcro
* , - minime lsedant. Iti aatem polissimem bene aadies,
ai guum cuique lociim et gradum gervaveris; et iis
\
, * quidem qai caeleris praeegge digni erunl, praefecta, * . ras coramiseris : eog aiitem qui parerc dcfeent, Ua
, \ temperavcris, ul neque praefectog suos offendcre,
* \ , \ , - neque ipsi vicissim afe iis violari posgint. Da igilur
, , operam, nl unumquemque exploratnm tt pergpccium habeas, alque ita ut par est, de iis qui pras.
esae, et qei obedire debebunl gapieuler gtaluas, ne cervi imperenl lconibus, scd polius lcenea
oervis.
De pace.
.
Beaium le porro ac sine magno labore' reddide \ ,
, \ ris, si lites omnes componere, oninesqac inimiciiia*
, \ ac aimultaleg e republica eliminarc studuerig, eC
, - sebjeclos paci gludere, ac mulna ge charilate com , * , plecli docueris: gi nimirum cos qui liteg geront
, , exgulare jugaerig, pacig amero amanleg tibi adjunxe. C rig. Filieg enim meug, boc eal lenreni regig, naliira
, \ ' - cum gig, moniiig meis ac praecepttg
~~ si partjerig,
, coelegiig quoqueRegia filiug vocaberig, divinam tibi
, conganguinitalem per gratiam adipigccns, ac le
, - pro pacifici ac mitissimi Cbristi discipulo gercag :
* , , Beati, eniin, inquit,pac//ict, quenUmfitiiDei vaca, oi , \- buntur\
.
De laude.
kxalrov.
Laiida ex fainiliaribus non eos qui faela tua
, , oronia probabmii, ged poliug cos qui peccala in lerdam lua reprehendent; eos enim cgo otaman\ . \ tioreg ei gapienlioreg esse judico : gemper enim
. \ veriug mendacio prseferenda egi. At .bene antmalig
1
^ , ,
' .
>6. \ , , , '
- /\
\, , .
.
, ,
, .
^
^>, \ .
' Mauh.
e r
n
l e
*
ûenrti Hberlalc concedeg, ut habeag
<libugcamde rebug quag ignorag, opUmmn congllium capere poggig : et ad bunc nwduin gi tccomparaveris, cognosees, non iig qaijartificioge adulanlur, ged illig qai gincerabenevolentia iibi degenriunt,
adhaerendam esse : liorura enim utiliute, et UIoram pernicie explorala, ab Istie quidcm cavcbig,
illos vere tibi adjunges.
De ttii cur*.
Juvcnlutem luam exorna nan corporig exerciiationc, gcd virlulis; neque naluram idam sinas gimul
toiam interirc, etsi enim morlale corpug goriitug
cs, ai animum mortaliuiis experlcm babes. Con-
XLVIU
PAOLECOMENA.
nltere ut per boni nmniuig memoriam immoTtaliia- ;
tem consequaris. Cloriosam aulem ttti nominis & , \
memoriam rcliitqneg, si eog, qui talem reliquerint ,
imitaberig; ul mediterig quideni et bonesta dteere, , et gimilia facere coneuescag, et qua? le senlire , \ ,
dictig indicavcrig, eadem opere tmplere curavq- .
ris.
Uepl .
De comniuraiione.
" $ ,
Ut corporig omnis umbra scmper est comes,
Sta seuiper bominein peccatirm eoBseqmtur : natu- .
ra eiiim bumana valde ad labendttm est proclivig, \
ct ad cadendiim prona. Egto igilur errantibua tenis, . *
et jusliiias arinmce btimanitatem. Si enim ipse ab \ .
erraniibus exigig rationem, ttionim rpse peccalo- , \
rom censorem babes Deum : proimle quoiidie libi . *
ipse deitnnlia ; tit aliig peccala remiseris, ita a Deo ,
remiggtim iri libi spcra. Cnro ergo prajudicium l i - * .
bi ipse facia, remitle debentibus debita, ut et tibi , remiilaatur lua: quseenim conservis tuig fecerig, , \
eadem a coiamuni Oomino recipieg, el quojudicio . ;,
, alios julicaveris,eodeoa et ipee judicaberig.
, \ .
De aquiiaie.
.
Prabe fariiea aures precanli, eique placide re , \ gpondo. Eigi propier lerreni regai celsitudinem . adilu facilig uou t9 at prepier regni coelegiig , '
gpem acceaaug ad te pateai amnibug. Congolare . nioerenleg JI noa muneribug, ai gaUem terbis : , \ , '
nam vel uaum verbura quara mulia munera pluria \ ,
egge Ofi, et diclum unicum ad congolandum effl-
eaciug egge quam rea aiiaa gexcentag. Non enim .
lanmm valet pecunia copia ad levandum auimi do- , 0 , lortm, qaanium blanda el lenig oratio principig : .
hae igitur raltone gubditorum libi populorum be- , \ \
nevotenliarogiae ullo gumplu libi eonciliabig, qui , \ *
cx eo te patrcm poiiug quam dominum praedica- .
bunt.
De referenda gralia.
.
Qtiot a Dco acccpigfti bcneficia, lol gciio debere
' ,
le gratias i referre, qui debila non Unquam de- \ ,
bita excipial, ged quasi pro gralia duplo plurea , ' gratias reddal. Igilur largilori bonorum bonam , '
graiiatn rcdile, ei quam ab eo aceepisli domtna- ' ,
lionem, cam beneftciig in tuog conferendis im- '
pende. Sed eos tamon ad beaefaciendum ditiereg ] .
te egge putalo, qui le sunt minores quod ad irope ,
rii poieniiam altiiiel. Non ennu eaiu accepisli ut * . ,
retinereg, sed suscepisti ut adminislrareg, et ab , * , , \
eo, qui eam libi tradidit, prob* adminisiralionig
inercedem ac pro lerrcno regmim coriegte reci* , \ \ ,
pereg.
.
De pulchritudine corpori*.
.
Corporig forma boiiiioem reddit idoneum, qui

Sn aula regi lerreno assislat; sed animi ptilchritu- *
do illura coe!esti regi charum gratumqti? reddit : et
illa quidem ut momeutaneig honoribug perfrua- . '
inur fecit : batc vero anernam nobis Dei ac Do*
mioi amiciliam familiaritatemqaa coaciliat. Tu \ . '
vero habeg it guperiorem cui corporis pul- ,
;
xux
BASILII IMP. PARJENESIS AD LEONEM FILIUM.
, * , -
, .
, \ ,
.
cbriludine placea*, sed Deiim hal>et Dominwra,

qui corporis forniam non requirit, aad animi nobiiitatem. Hoic igiiur in omnibus placere gtudeag,
illiug imaginem puram incorrupUinqiia per tenperantiam ac morum puritnem in te ipso conaervans.
*
D$ medieina*
,
ifedici labor inaois est, si quas ab eo exbibetur
* * \ medicina corpug nonural: ila vana gt pbUogopbi
, oratio, qua? non potegt tnimi perturbationibag roe . " deri. Sicut eniio medlcig proprium est de corpori. , - bug pbilogopbari, iia et pliiloaopboa aecegge eai
. aiiimi morbig roedicinam facere* Eos ffitur veroa
* , medicog exigtima, qui arte gtta morbog e corpori * - bug expellunl, et philotopbog non ficto* qaicura, - que perguagiooe gua cnpiditaieg ex bointauro axti* mig evellunt, gi modo obaequenteg albi oraoioo
babeani inflrmog,
* .
*
De calumntatoribui*
* , Noli aurea fulilibug prsbere genaoBitat, aut
, calumniaioreg fovere, aut improbig bominibat le . 01 mere credere. Illi eaim gxpenamero virog bonog
, ol - pmpter improbiuiig gugpicionem afflixeruut, bi
, vero propriae improbitalis irag avomeutea iqooceu , ! - tig ganguinig reum te conglitoent, aut gagpecium
, . * reddent quagi improborum conaueludine gaudeas.
, \ , Quibuscum eniro amag congtieacere, el quibug fi\ dem babere golea, 1100 immerilo eorum mores i o .
duigae jndicaberig.
.
Q
De ttudio Ugenii kUtorhu.
Ilisioriag velerum evolvere ne le plgeal: ibienbo
aine labure reperieg qtue alii roagno cum laboa*
. congeggerunt. Aique iude bonorum viriules,
, , improborum vitia cognogceg, ei vartag bumaua vite
, \ mQtaiioneg, el rerum qua3 in ipsa fiuni vicigsitu , \ , diues, cum rerum buoianariiin ingiabililalem, funi
, \ , Uuperii ad cadeodum proclivitaiem, atqua nt nno
, verbodtcam,iiialeficioruiii quidem poeoag, viriutum
, , vero praroia legeg; quoruin illa quidem devitabit,
, , ne ultionig, qtue illa peraequitnr, aeveritatem pa .
tiarig; igiag vero ampleclerig ut debila illia pnemia
consequi merearig.
.
De beneficeniia.
, \ Regulajn tibi sapieniem, licet ab ugu congukn
, \ \ - J) lium fortaggig alieiiara, fili, guggeram paterno la. , ,
amore non indigoam. $ approba, fili, po , liug, qui a te munera poaialabunl, quam qui am. bitioge gua libi dona obirudenl. lllog enim obera - log tibi conglilueg, qui tibia Deo bona precabun\ , tur, tt ipsura eliani Beum debitorem faclea, qui
* beaefaclorum remiineralioaein pergoWet, quasi
, \ obligalug : istis autem debilor ipge obligaberig, ei
. , qnagi benefactoreg reverciilia quadam illiberali pro * , ' gequerb. Yelig ergo potiug oraueg homiues obli * - gare tibi beneiiciig, ipge aulem neniiui obligari
\ . nigi uni cl goli Deo. Hoc enira profecto magig
, * congmum esl generogo et magnittco iroperatori.
. Largire igilur pctcni bug, alquo islos compleclere :
eog autcni qui tibi offnenl niagig reproba. 1U

PROLEGOMENA.
tn
ewirn boc prepositum est, ti( a lc tnuncra aufcrant, , , ,
illis auiem omne gtudium crit, ul graliam tibi refe- , toO .
ranl, buniankug qtfidem aolvendo erunt; aio gecue,| iiiukiplicriii a Deo libi precitros impetranles
bt nobiihate.
.
Sammam lnjuriam corporis nobilitali facit i l
,
qui animi nobilHatcm negligil. Tu ergo regia cor- . \
porls nobilitati quam babeg fac ut animi nobilita- ,
tero, qu* summa est, adjtmgag; illa enim a natura \
et sine premio babeiur. baec tero a Yolunial*, et \ ,
mercedem conjuncfam habet. ilonora-ergo etiauda, \ .
non eoa, qoi corpore eunt nobitea, sed' poiiug eos , *
qui *unl aniroo varHa virtntibus ornato. Neque . *
rnrm debet liomo aola corporis nobiliiate, sictit \
caelera animalia, esse conlenlus. Nam equi nobili- .
Us est ul git ferox atque tnterrilua ; canls ut la- \
tralor acer in pergequendia ferig, et de cancrig ani- \ , \
matjtibug similiier : bominU vcro, ul animitm ha- , beai omtii virluium gencre exornatum. Corporis . ,
ornalua eet forma, et robur, el bona valeludo: \ * ,
animi autem generositas in verbis rooribuique, \ , \ .
ac virtulum oronium perfectione consistic.
De patientla.
.
, , Nunquara iti re ulla, n.i fili, adversus Deum irascarig : id eniin gxpenum<?ro animi cxiliiag eflicere *
aolel : std acquo animo casns omnes perferto, el * * ,
sine cunctationc olla obtemperato omnibas qu \ ,
libi Deus obtingere volueril; gi gaudere, gaude; \ * , *
si moerere, moere; si secanda uti forluna, ulere : * , ai adverga, paiere. Omnibue cede, omtiibusac- , . ,
quiesce : a peccato duntaxal absline : boc enim
onum egt quod nunquam le admiltere oporlel : * , *
quouiam ex Deo non est, imo ex inconsideraiilia . fere nasci eolel. Neque ergo secundis rebas eitol- , .
lere, neque advereig deprimere. Si anim in orani \
rerom acerbitate forliter ferenda animi ajquilalera , \ oslenderig, patientis mercedem a Deo feree : ei * ,
vero moerore te conficieng Dei congiuo ac volun- , \ ,
iali de te repugnare voluerie, invitog tamen , \ ,
patierig, quae Dei providentia de le glaiueril, et .
paiienlia preemium gimul aniiites.
.
De erudilione.

Cogilare non solani de suis, sed etiam de gubditonim rebus eollicHudoeel tege dignissima : ne- , \
qiie enim satis est boaum le praeslare iis qui luaj D .
diiioni gubjecti aunt, sed et liberog relinquere : , \ eportet, qui quagi vivae virtatis tmagineg sinl cscle- / rig. Quemadinodum qoi libero* prol>e inglitait, de , ,
Aioivergo regno bene merettir, ita qui eog malc ,
inoratog, ac nullis lilleris excuiioe relinquit, toum . , ,
rcmpubiicam graviter laedit. Obedi ergo, fili, pa- , \ , \
iernig adroonirtonibus, ut el tibi ipse prosis, ei , \ \
regnum recle modetertg, et mibi ingliluiiontg tuac .
graiiam, bonam videlicet nominU memoiiam pcraolvag.
.
De Ungum noxa.
,

Omnia audi, et ab omuibus disce : at quacdum ex
iis rejicieg, quasdam vero adraitles , nempe ea quae , ,
iibi usui alquc bouori essc qucunl, ac ttiis subdiik , \

BASILII 1. PARiENESIS AD LEONEM FILIUM.
u*
, minime ohesee possunl : rcjice autem ea qnaet
, . gubjeclog Uedunl, cl libi nihilprosunl. Lingua eiiim
, - fraudutenia, si polentem adjulorem nacla fueril, el
, \ - sibi et sectaloribug suis mulium afferet deCrimenlt.
, - Og aulem gincerutn,quod nil nisi verum proloqui, , \ lur, ei dominum suum, et eog qui illtim audiunt
. - juval plurimum. Malisergo ne gaudeas, ttd bouog
, * assume : paccra inter populog fove, neque eos in , * ' ter se comraiUas. Ubi eniin lilee euntel pugiue,
, procul abest Deug : ubi vero pax, et cbariUs, el
\ , \ , - concordia, pacificis se praesenlem el propilium exbi, \ , \ bel ei adoptionis in filios Dei copiam eis facit.
.
Debonii moribut.
.
Leclissiinam egge regni lui coronam aiatvito

, tonam couscienliam, qua le magie meliasque ex ; ornabig quani sexceulig aliis oroameniis. Divitiae
- , * cniin infida qtuedaui res est,el qua* facile dilabitur.
- ^ - Gloria evancscil, robur marce&cit; voluptaleg dif 6. , fluunt: sola innocenlia bouique nioreg in roallaa
\ , aHaieg protenduolur, ac tuum nomen hnmortaliuti
, \ commendabunt, vlriutemquc luam quast advereus
\ , mala omnia pharniacuui poglerig iniiiandam reliaqueg, eoaque et laudatores et iuiilatores tuas ad .
miiiiglrationig babebig
Dt toluptaiibui mperandig.
npatur .
Scito, mi iiJi, veruoi le regem homineg judicalurog
, , *
, cum noa solum gubdilog in oianu babebig, ged a
, \ . voluptatibug etiam omoibug temperabig. Sit ergo
, * tibi corona pro aigno intperi!, ged corooae geinper
^
*
xm\ - adjuncia gil comeg jusiilia. Purpura quidem libi
, - ornamento erit, gi lemperantia iilam comiieiur.
" \ , Calcei rubri decenter pedeg tuog ornabunl, gl in
ipgig guperbi fagiam proculcabig. llla enim peri luri iiuperii libi noia erunt ac gSgnum : igia varo ab
* - asteruo gupplicio tevindicabunt, et imraorUli regno
donabunt.
, \ .
De perfeela dicendi facullate.
.
Eloquenliam rerum omnium humanaruro per

* * - feclissimam diligenter exerce: per eam enim ter
, \ * reni regni principatua referl quodauimodo ccelegliuiu
, - rerum ordinem et convmenliam : oralio rebug
. omnibus humanig pncegl, quam gi tollag, giniul el
, , . oronia noglra lollag. Da ergo operam ut tibi di1
w r
- cendi faculUlem pareg, non eara quidem mancaiii
aot diininiilam, ged perfeciam. Ncque enim gubernalori navigii galug commitiitur, nigi bane gubernare didicerit : neque regi imperio regio uti, nigi
faciiUaleoi dicendi ad rcg gerendas aceomoiodatiggimamdiHgenterexercueril.Leoni giquidem regnum
in begliag dat robnr aninai el corporig : aqaito in
avcg voialus gubliraig et velox : boroini aulera gupcrterram iinperiain datoralio.
Non este glvriandum.
IJepl .
Propter relalara de hogtibug victoriam gaudio
* ,
\ , - ne effcraria, nec adversariorum calamiiatibug in \ , gullee, ncque ob ruinam iniinicorum laeterig, nec
, * altoriug miscriam ridcas, nec ob ulliug bominig
* , - inlciilum manibus plaudas : natura enioi comrou-
, *
,
.
, , *
,

.
tt
PROLKGOMENA.
.vn
nl* est oranibus, el futurum proYideri oequil. R e - A v , \ $
niiaiscerecoruiu qtue anleie fuerimi, etqtue postea <. ,
evenieot inlclliges, roagna* enim ac multac suut
viUe hujtts vicUtitudines, ac prateriioruro recor- . , \,
dauo praeseotibus doctimonio esse debet. Ne te ,
efferas, aiunt, n e U n l o profundius dejiciaris; ne ,
partaa iibi victoriat ascribe, ne uoqoam fortunara . ''
etperiaria adversam : sed aliorum calamilaiibtis ,
Illacrytnare, atque horainura miseriis eoodolesce, ;, * \
homo ipae cum sis: fesiorum celebrilaies propter ,
partas vicloHas solt Deo gralus acwptas refer, , \ , \
ul el in secundis rebus te submiliene, et in adver- , tit erigens, nunquam lehominemesseobliviscaris. .
Jh itudio tUUrtrum.
& *
Ad moree tuos omni ex parle excolendos velerum
,
sapietUtJm sentenlias ronlinenter evolve : mulu *
enim in illis pnecepla ittilissinia reperics , pra> *
aertim io operibut Salomouis atque fcocratig. , , .
Adde eliain si *#is Jesu filii Siraoh doctimeula aiqua \
coosilia,e quibns nuliuni civilis et regi prudco- , \
lie baurire poleris. CaHera eitam divinilus inspi- \ ; .
ratae Scripluro oracula perlecia libi este oporlet,
til cutn sapienlia consuniroaius fueris, lue regem, .
pairein ac prasceplorem tuum, laHitia perfundat , ,
ac caHoros etiam Ipse exhortari ac docere possis : , \ ,
elboino cum sisAnem tibi preetcriptum esse, me- *
liut intdligas; ac nulluni bominem eeoe peccali, , , \
Btillum mortis expetiem; nollum qni noo jedi- , ,
candus sit de oinoibus qnm in yita gesterit, nel-
lum qui de inortis sua? termino aliqitid eerti tciau , , \ *
9
MONITUM.
(Atig. IIAI. Script. . nop, coll. t. II, pag. 679.)
Cum io Valicanls codicibus polilica scripta vosHgarcm, Basilii qnoqne imporatori* ediias ad
fllium adinoniiiooes leciiiabam, ab iisqiic, io uno sallem codice, capul xxm, quod eel de pecodias
coiitempto, abcsse videbam. Veruro idetn codex praediciara dcfectum eum fcnore retarciebat: naroque io admonUionum illaruin pervulgatarum caice, alia subtexebatur ejusdem BaeiUi ad eamdetn i lium admoahio, quaein edilionibus, quaotum vidi,. desideralur.
L?|l
B A S I L H IMP. PARA2NESIS ALTERA AD LEONEM F I L I U M .
LVIII
BASILIMPERATORIS
A L T E R A EXHORTATIO
AD
FILIUM
SUUM
LEONEM
IMPERATOREM.
; \ DWina et aancliggima Tri. ilag, qoae est omnip*

, \
tei)8 vivificansque bonhas, rribtig consubsiatilia , - libus in pergoiiis lionoraiida, diim gtimmant euam
, \ benigmiaiem gesiit detiiongtrnra, aiqtie omniuro
, rcruui, sed hominis pnecipuc, curam pr.e ge ferre;
, ' bujus quidein animain ad innginem sui creavii, ei
, \ , gloria atque honore exornavil, gapienliamque indi, ' d i l ; ctijus ope Deuro, quaienug fleri poiesi, agno, - scerel, oaturaeque univergx condiiorem nuuquam
non bonoraret. Itaque gapienlia ex eode 11 super , \ II libcralitalis fonte diuianans, sinc dub 0 el de . \ , - cora eti et jucunda, videliccl quia donum Dei eei.
, Tu quoque igilur, fili mi (cui Deus utinatn geniper
(2) * faveall), sapienliae lacle nutritug, pliilosopluiui te
* , limendo Deum prolilere : inilium quippe gapienlias
. i i r Doniini; rectc aulfin eapiunl qtiicunqiie
\ , illam extrcent. Ergo Dominum loio ex aniiiio el
\ . corde aica, illiqne culitini exhibe: aique uttini, \ , - cum coRli, terrae marigque visibilium invigibiliinn - que Condilorem bonoia, qtii vicissim libi tuin in
, \ * otnni bac temporali vita, tum in iuluro eseculo favi (5)' lor eril. Sacrx praescrtim doctrinoe studiuni ira, pende; hanc cnim ct prae caUcris et dupliciier I10 \ , \ - roini esse ulilero conipertum eel, quia grilicet
eum litleris simal et virlulibiig iiiglrtiit. Nam re.
, \ *, mm illi natiirain iiuimam persptcua revelal, enm\ * * demqne bonesla T I U , purta Dcoque grali opcribus,
, \ , \ florentetn efficit: ex quo copgeqnittir, nt cuticta
\ . \ recte ab bomine fiani, Oco coltus exbibcalur,
, , \ - Q ipseque magnis ioter cives suos el pnrclarug eva - dal. Honora saccrdoica d senes, parenlu) inslar,
. \ ul tu vicissim honorcm a Deo liberisquc lu g et
- * atienig congequarig. lnopibug, calaoiitosis, el nem 0
.
(3) Scilicet Philoaopbi geu Saptentlg agnomen
reapae Leo virtute gua doctrinaque cougecuiug
est.
(3) Revcra Leonig Sapianiia scripU nuhia in

argurocnlls gacria Tcrsaalor.
PROLEGOMENA.
tx
ressitaie pressis alacrilcr largire; rcputaus sciticet , * *

(c pecuniaut apud Deum in fenore ponere, a qno ,
majorem sorlem reporlabis. Beneficium ne in cra- , \, ) (4).
\
slinum diflfcras : flescit, eniin , inquit divilwm
Scripiitm, quid crattina dies lalura tit. Eslo aninio \ , \ \
alqne opera liberaU. Quidquid enim iu lerra seri- \ ,
.
lur, ibidem succrescil: sola eleemosyna eat qiiae
Iiumi snta, in coelis ccntuplicem fruclum paril. , *
Erga bonos esto milis, adverstis pravos severus; , * .
blandus bominibiis, voluptatibus ausierus, Cuin * *
aanctis virie versare; improbos fuge ei delesiare : * , ,
Corrnmpunl euim, ut ail Scriptura, bonos more$ (5). ,
colloquia prava. Iniquo homini ue blandiaris ; imo * ,
vcro eum coinmonelo : nam si reaipuerit, bene esl; * ' , .
sin propositi lenax fuerit, acerbius eum corriê. , .
Sic enim et gratain Deo rcm facics, et bominem , \
illum capistro veluti a&iringes, alque ad Deum . " .
cogiiuscenduin compelles. Elsi enim paulisper do. , '
lebii, teque oderit, deinde lamen aaernus tibi * \ *
aniicus erit. Yeritatem ama et sectator. Deus
quippe veritas est. Mentiendi nescius sis ; parens . ,
enini m?ndacii diabolus. 1n sacris concionibus si- ,
lenlinm aenrato, dum Dei sermones audis: quiu *
adeo Deum nimtc lua per oiium revolvc. Cum a , *
quotidianis curis vacabis, nesis iners ; etenim iner- \ .
tia morbostim aniimim corpusque facit. Divinis * *
libris operam da; pacem dilige; scandala dcvila. . , '
Uxoris tuae s< cietale gaudeas; alicnce ne oculum . \ *
quidcm intendas. Fastui denique vanaequa gloriae
ne sis obnoxius. Palris lui moniia diligenler custo- , , *
i " * " * " ^.x^-r.-.,
- ' -| "-"
di. Nemo enim *ic absque invidta docet, ut pamr , , ftlium. E l fieri quidem potesl ul magister discipulo * ,
invideai, a quo forie superetur : parens autem ,
magna gloria atigelur, si eum filius 8uu$ snperet, imo . veromatimus inler bomines evadai. Admonilionibus , \
palrisiui facauscultes, neque indecoram vilnm in- . 11\
stiluas. Oninino nios luiis ei sermo ct cogilalio ho- \ \ .
neslata exornendir.
.
(4) Prov. , 1.
() I Corinib. ,5^.
VEBSUS IN LEONEM IMP.
IV
VERSUS HEROICI
ELEGIACI
LBONEH i>HILOSOPHUM
CONSTANTINI F J U S DISCIPULI.
( . Matranga Anecd. Grxcii, Rom, 1850, t. II, . 555.)
.
,
*
' , ,
, .
" pa
, ,
\ , ,
\ hpcav ' ,
,
\ , .
,
;
1.
Mulla quideni docuistt, qeanta prisci viri dixerunt
unqiiani exlera sapientia hiflati.
Sed tuus periil animiis, cum amaram midam blbisti, infelix, impieialis ftuciibus innatane.
Qi praeclararo eteximiam laudem mhlens Christianoruin ptiris e balneis, iiiforlunale,
ex venerando sacriftcio magnoque, el eacrorum
librorum inclylis prodigiie,
Graecorum vaslam niortis abyssum eum novcras,
feris pracda fa< iu* es pr.ecordia voranlibiis, Leo.
Quis de leimilliiro dolcns luuin casum non defle*
rct, aut quis te Bon deplorarel talia contemplatus?
\ ,
lNon in petra ihisti luos mnrtales pedes, in qua
^ ; ,
gola omnis qui gradilur finmie esl maxime;
** , , ,
Sed adorasti, insane, Dcorum innumeram turbam,

negalor faclus splendidse Triadis.
* , Quamobrem le Chrieios robore iromOdcralo nuda * ,
vit, calce acerba os luum implens,
* ,
Qtio voluil niodo; oporlebal euim telalia snfferre,
' .
qaoe in Deum inaguum inulla cavillalus eras.
.
U.
, \ , ,
Audilc, gencraliones bominum, Cbriali exiroia
01 ' *
plebs, qui vivilis ignari ejus aposlasiae;
, ",
Jupiter quidem fuit illi deus , babena conjugero
Junonem, Jupiter qui immodicc adamal virginalr
iboras;
" ,
Jupiter el alia larba innumera coelicolum, sicut de
.
illa loquitur liomeriis.
' , , (I) \ , Sed ite agite, omnes iuuiierosi et probi sodales,

lalibus hunc alloquamur unanimi voce :
"Ef>c, , ' ,
Abi, maluin caput, lenebrosaiu in inferi domum,
*E# ' ,
abi islius sapieittirc et impielalis particcps,
\ ', * , Circa PlilegeihotUeui exosum, ad Tartarum lalum,
,
ubi Cbrysippos Socraleaqtie vkteas,
C
NOTAE.
(l)A. vUUtu* '
m
PROLEGOMENA.
Proclos et Plalones, Aristotelcs, Epiruros, Eucli- ; , ', [:,
desque amicos el Ptolemasironomos,
\ ,
laler bos quoqueftapteniem,vereque aliorui re- (2), ginam, Homeri inusani, llcsiodos et Aralos.
[
1
, * ' *.
Ili.
Non minjin si te ignis aHernus circumdederit una
cum illuslri islo coetu;
Quibus lattlum addictus oracula proferebas, et illorum arcanis fraudibus veraabaris.
Ilaecvero Constanlinus, qui tuo Calliopes lacte bene
nutrilus esl ceclnit perite;
Ego, qni iite roenlis mysteria scrutatug, larde viz
pravilalcm laientem didici (3).
.

" ],
' ,
\ * *
* ,
, ,
" pa ,
.
.
(2) C. videtnr .
(5) Vidc Lconis Apologiain, in qua Constantiui catumniafr a se dimoYet. (Ufracol. 659.) EDIT.
LEONIS
PHILOSOPHI
OPERUM PARS PRIMA.

OPERA THEOLOGIGA.
HOMILIJE
ET
A \
,
.
PANEGYRICI.
ORATIO I.
/n humano generi talularem prolem semper virginem ae Dei Genilricem ex tUrilibus lumbU floris
i*$tar nasceniem (1).
9
(COMBEF., Auctar. col. 1606.)
Bac diei Domini; txiultemui ei lcetemur in ea V

. Operae enim prelium est, ut a regali cantico, Ke ginse laudem incboemug : non co dunlax&i nominc
, * quod Regina sil ea, qua* laudatur, vcruin eliain
* ' , quod ex ejus lumbis prodierit : ad liacc vero, quod
cl probri illius a majoribus invecli, plenas nunc
, , liberaliouis pignua nobie delur, es Joadiim ac
\ , - Annae placidig einibus, velut e Ibesaurie quibtis * , \ dam, pruductum : einibus, inquam, prius quidcta
" * * iufecuiidilatig probra apud gemiles suos reierenii bus, quique uanc in orbein univcrsum fccundiiads
- adauxerunt glorianc; ex quibus rex mannmiggio * - nis lomum condit, ex quo liberaiionJg a diulurna
.
, servilule ganctionem divulgalurag est.
*
Nunc mundo innoluerunt gaudii exordia,quippc
* . cum illa apparueril, pcr quam matedietio est au\ - ferenda. Laborum jam ac molestiaruin, quibua
, * epina roacerali miseri agebaiuug, pnesignata est
. requies ; giquidei illa advenit, cx qua sapicntis , simos illeagricola nobie adutfurus esi. Nunc prope
esi ui manifesUilur magnum gacrainentum, Dcique
. , in bomincs incliualiomg digpengalio initium habet.
* Filii enim anie ga?cula absque matre, diebugque
- , noviggimig sine patre genzli, viri nescia parcng
\ nata eai; ejusque, qui omnem gpiriluin alil, nulrix
laciaiur; ac difccli ei UnigenUi paralur ibalamus.
Nunc clemeng Deug propior euac migericordia* vi $ , gcera, non ultra ferensfigroenlumvidcre lyrannica
, . "
vi oppreggum, vulvani, quam gupra naiuram git
* inbabUalurug, ex slerili vulva producit Oporiebat
#
Pgal. xtii, i 4 .
NOTiE.
(I) Nunc primumedoecodiceeminentiggimi cardinaUg Matarini, ex quo etiam geqoeng exgcripia
fuit, digoas amba Lcouig illa in Mariam pictate.
P A T R O L . GR C H l
LEONTS PQlLOSOPnt
cuim iil miraculum miractlo priua jcragerclir;

, ! ^
majorc ac nalura lotatn vim stiperatftie, quod ini- ' . " mis cst; quodque licei i*>n. naiur.O vim totaift, ai * ,
spei lamcii raiioncni supcrci. Opoticbafc ul qiue , \ -*
novum sub sole parluin cdilura essci, ipsa quoquc * * :
non couununi ederetur parlti, ac lolus cx car- .
nis ac sanguinis volunlaie loict scd qui polioris aiiquid virttiii babcrct, quam consueludinc comparatum est.

Tarda iiaquc prolee proccdil, sine scmlnc roater
ex non genitalibus lumbis quo pareriles slerililatis , cl
iindique probris velnt itid&tgine ctacli, ab Msangti- ,
stiis, a carnali errore animuni compnmenles, ad ^,

.proliftcum Patrcm subvebercnl, ac imle fruclus
donum deducerent. Idcirco pungcbantur slerililalis .
aculcis, ut menle lota Deo accedererH. Sic enim , Iristia comparaia sunt, ut neduin Joacbiin ac - ^ *
\ \ ,
nam jusiosque similcs ad divinam propinquitalera
adigant, veruni eliam eos qui resilire quaerunt, ubi \ ^ , \ et illos comprfhenderini, Deo propiua adducant: , \ *
ul e cdntra, dulcia ac diiTundciiiia anitnum, nedum "
jam dissiios, sed ct cos qui propiores eranl ab , \ ,
.
eodein longiua abigtim.
Enimvero Joacbiui cl Anna sterilitalis opprobrio

a conservie io terra degeniibus appetili, in coftluni ,
ad Boatiuum ac nalure Fictorem menle ascenduni; \
fore illum sperames aegrorum medicum luiubornfii,
qui solus, uipote crealor, accurate sctret, cor i i , . , ,
landiu infecundilalis luorbo laboraaaeiit. Sive euim \
vulva expersessel virtuiis proUOcae, ac velut emor- . ,
lua, indilumm eum sperabani vilalem virtuiein, ^ ,
qui aitima donaesei animal e Vimo fictum : sive , *
aliud quidpiam obsistercl parlni, visuiu iri ipsum , ^
adjiitoreui, qui ecciiudum, ac vicinum, simileque , \ \ *
animal in eum condidissel iinero, tit in adjulorium , ' ,
foret, ac velul ager quidam, generationis humauae ' spicam produceret \ Videbat eniro () quod erai . , $ \
fuiuruni, cui etiam ea quae non auat, lanquani ea .
qu$ sunt, prasseniia sunt.
*
Cselerutu coelestis ille Patcr, sacratissimaB puelte
eacros parentes in bunc modtiro quibus illi appetc- , * , banlar opprobriis, ad se irabebal, longo teniporis , \
spatio anle excultoe lumboe prolificos, jejunits ac oralionibus animom excolentes. Mibi porro dubiuin \ .
est, deceatne vulvam felici adeo honeaiaiam prole * ^
sterilitalis nomine aecusare, iltosqne dioere ineptos D , procreand proli, qni omnino adepluri essenl ui , parius omnes superarcnt. Quin illud dico, fuisse . ' , ^
Anuam aplam qua3 parerel. Qaomodo enim ex qtta . *
salus florere babcbat,infecundis acceneendaforet? , ; '
Knimvcro, bene quidem ac pra;clare adfructus edi- , -- ,
lionem comparala erat, al necdum adveneral bora, zb
quam sap.enlisîmus ille temporum deflnitor, aule .
omnia saecula opporlunam germinand?e proli con- ' * ^^
siiluerai. Caeterura babeat quisque ut libueril; in- ,
Gen. 11, 18.
) Videbat enim. Tangit communero Graecorum gandum crasso illo ac velut bruiali roodo, qaa
opinionem induciarum nupliarum occasione pec- uiudo propagatur.
caii, ut alioqui buinanum genus non /orel propa*
5
ORATIO I. - I N . M A R L B NATIVITATEM.
6
*\ \ , terim
meHori spei anitnum adbibentes, scalam
* illam in coelum osqve prolensam erigunl, fcjunio
, \ , el oratione, ac conirito constatiteftr corde, eaque ad
, \ \ misericordiarum Patrem ascendunt: atque ei cla * \ more valido, qui ante etiam clamorem noscet, opprobria quibus appeterenlur, ipsorumque animi
, \ .
\ , - angosliam atque dolorem, declarant: ac lum qoidem hominam gravem illairi indignationem, tuni
.
vero ipsun.tametsi nemo alius increparet, ab ipsisiaet nascenlem angorem ac mceslitiam aolvere
Qagilaut.
Exaudit vcro mfrabilium Deus oralioneni servo '
, \ , \ , rum gtiortifn, annuitque ac Iribuit, pro oblatis ge \ . miiibns, ac ea, quam in oralione eihibuissent a v
* , grdutiate, munus spem omnem vincens : niunus
& . , quale nemo a satculo visus est acceptsse. Dal nam, \ - Qe froclirm, qui neduro ipsam quae profert, verum
. \ \ etiam veterem illam generis primam parentem, ah
"* , opprobrio liberet : porlaiqno manibus pueHam
^ Anna, quae ipeuni, qui parentibus doiiavit ut earti
\ . ,
parerent, in manibns Ipsa, ufpote propriam pro. lem, portatara eeaet. Puellam, inquara, ipsnm,
, ont tti $npet ornnia, tkum * genituram. Germen
. , profert hactentis stcrilis exUtimata Ann vuiva,
, \ eujus floris guave fragrans odor orbis lerrae flnes
* ^ ~ perflatnrus eat. Procedit claueis sterilltale portis
, obsigoata illa virginiiale poria,8oliqueregi servaia,
ut per eara transeat*; cx qua ineffabili pfaneqiie
.
mirabili ralione procedcns, eos qui male abfefrave*
rant ac declinaverant, ad ea converlet.
Olim quidom mceslo, Joachim, vullu eraa: non
*\,
otxoOev , " , C id Uniom a lc fpso perpeliens, ac lam quia Annam
, \ prole deslitiiiam, ideoque letricoso ac depresso
* ' \ Iriaiilia vullu viderea; tum qoia nec ipsa pos-es
. * laboruro fructus in manibus ferre. Quid namque
' , connubialieocieiate junctis ad spcclaculum dulcius,
; \
quam ui enatum ex se videanl germen? veriim
* * - etiam ab extraneis incrcpanlibus gravior moesiiiia
\ ol * anlmi caligo oecopabal, quod gcniiles toi tanqttam
;, sterilem ac orbum prole probris appelerent: nunc
, * enimvero iaHis gaudiis, la?tum lui seminis aspeclaa
^ , - frucium, quo trfelitia mocrorque ab omiiium depul \ . 8U8 est oculis. Vidcs modo vcnlrabilem Annam, sui
* - froctn ttteri prseclare bonestaunn Pudebal olim
^ ateriliraiis gentilhim tuorum communi orejactalae;
,
at mrac omniuDi ore dulcis exsistis aoditio ac nar . , , ^ ratio > ipsa slerllUate abique celebrata. Ac olim
, \ quideiir, irt veri qals spccie exislimet, ^tlam domo
* proceder^ vo^barie, melucns vel eiiara videri;
, \ ol , nanc aulem universus sanctorum chorus, ac aiig^ . loruin poîili ianquam Dei llalris parenti congraiu , , lantes, IxiU circnmcingunl cboreis. Pactus es fi ia?
. - pater, quae primo' parenti debiturif redditura esf;
. - quod nlinimm primas comroodavit parenti, ot illa
, ex ejua lalere foruiaremr. Poffd rem pra?stab:l
. * nullo semine ex 8Uis aangulnibug novo Adae fene* - * rans carncm , ae quo anliqaug ille condilus eet.
. \ Tarde pater appellalu^ es; at prin\ai honoris parlea
R o m . ix, 5,
Excch. XLIV, 1.
7
LEONIS PHILOSOPIII
8
babee inter patree : at unWersorutn Palris genui- *
sti matrem. Abraharo quoque provecta jani aetate, * , \
conira spem hseredem gignit promissionum, ex quo , \
velut siellae, ae sicut arena maris augetur populus/ *
roagnaque parle terra impcrium protrabit; verum, ; ,
quid boc ad luum partum ? Eam enim peperisti, ex , qua non solum populi immorlalitalis parlu augen- , * , \
lur, aut lerram possidendam accipiunl; sed qua
.
cceli adeunt haereditalem, effecti fllii Altissimi.
, \
Agedum vero. tu mibi Annam voca, priorumque,
lamenla canticorum, quae illa Deo solitaria cane- $, & ,
bal, velut lyratn quamdam harmonia coacinnara in fausti ominis laudaiionem converlentes, personanli ,
mihi vestrum inclytum partum auxilio adeete. , .
Vesirum namque est, ul et condigni atrmonis \ ,
copiaiu facialis, e quibus edilvm esl ganciissimuro .
germeh. Agedura uleri fruclum ostende, qu# abje- , ' ,
ceris ignominiam veterera, quibos nnnc in gloria
gesiis. Uieri iniecunda lellu* in fertilem agrum . )
transiit. Trisliiia libi io gaudium cessit, quali a , .
aseculo uullus exsullavit. Ex hie probris indisso- *iubilis glorise corona plexa fuil. Tardum fuit geni- , *. tale germen, at naluro totius germen gloria obscu- . , ' ravii. Defuit arvo flos, ai univcrsam orbem messe .
implevil. Lugebas orbitalis ergo lacessita oppro- \ ;
briis;at quae unquam sic proba amplaque prota. , * 6 deloclata fuit ? Puellam nutris, cujus opera univer- . .
aus mundus laetiliae divilias babebit. Malres universaa
supergresea es.
\ ,
Parit quoque alia quaedain Anna , curo ei ipsa
oralionis nmnus filium accepisset; verum servum, \ , , *
veruni ministrum/quanquam is propbelica unclione \ * '
cxcelluii; tu vero creli ac terrae Keginam paris: \ *
eani, inquam, quam canlicis r.elebrat omnis natura
pailiceps ralionis : aola paris Det Malrem; sola Dci * . *
avia exsistie. bealum parlum! lumbos, quorum I " ,
habilaculuni elegit Deus, cum in nobis babitare vo- \ I "
luisset! concepiionem, partumque, ac infanlem, \ \ , *
quibus exitiosus peccaii parlu* elanguit, salulisque ^, \ rtiuUaproles iniioluiL infanlera, per quam nalura, 1 " , *
quac iualili*ac viliositatig turpiludine consenuerat, ,
novum induia decorem prxclare exornatur I io- . * *
fanlem, per quam vilas pauperis pannos exuenlee, & ,
primam illam stolam induimus divinae dignilatis, * * per quam Deus nobis reconciliatus, in incompara- q , ,
bilem palerni amoris uecessiludinem dissolflt ini- rokilias, quas ei facli bosles, constitueramus. Te .
namque Deus ac Paler Unigenito Sponsaui elegit, \ , \ \ .
proque fuluraruiB arrbabone nuptiarum, ul cognalo * \
huniano generi recoucilieiur, concedil; neque solum. , inimicilias periroil, aul debiti tribuit remissionem: , * * -,
vel eliam, quod adversum nos ipsi scripsimos cbi- * \
rographum, disrumpil; verum etiatn Unigenili co- * \ *.
liaeredes facii; eumque ipsum bello nobis suppetias , *
mittii, ut pro nobis pariter laborea desudel, ac , \ .
hosiem ulciscatur.
, *
Enimvero, pcenam nnnc lue, maliiia3 eapiena arlifex, dolo plenarum earum moliiionum, quibus sa- > , | .
9
Gen. xvni, 11 seqq.
1 Reg, i , 20.
9
ORATTO1. . MARLE NATIVITATEM.
10
surrone lingua ineos progenitoree roale babuleti *
61, * *
iino quibua adversus naturam universam interi. , \ lum macbinatus es. Nec euiro adbuc a irisiilia liber
. , \ - abtbU, neque ui subsaanando glorieris. Jam enim,
, ' - jam tibi in maleftcum caput, quod adversum noa
. , * excogitasii maleficium vertilur. Nata est Evao puella,
* per qoam ejus quidem insUuratur ruina, moeatiiia * * * que in laHiliam iraiisit: le vero inconsolabilis cir, \ cumetabit casua, ac profiMidus moeror. Cullus cst
, , paradisua, ex quo immorlalis germinabit arbor:
quaque arboris dispereanl raorles, cujus gustandse
, * \ , aucinr fuisli; qua, inquam, is, qui errore deceplui
. \ morli iradiliu fucral, ad immorialitatcm reparetur*
* Furtivoraendaciquesusurro matrem malis impli* * , casli; modicum aliquanlulum maligni tui conailii
- mercedem exspecta, quam consequeris, cum Filius
. , immaculalissimo partu in lucem exibit. Videbis
, modo revera deitate donatum eum queoi oliiu im \ , poslura deilatis promissione deltidene, a divina ex * , torrem consuetudine effecisti : euraqu^ livorem,
, .
quo a principio coniabuisli, ipso, adver&us quem
parluristi, luum calcanle caput, ampliori te *ala
comedeniem babebis.
, \
Deilatem rotiliercul suggessisli \ atque a viia a
, Iristitiis llbera abstrahens, Vitam iroporlaeti trieti - liis plenam ; nedam qua inmiroera alia mala boma \ nam circumstant vitam, veraro etiam quod illud
ipsam quod in laetlli argnmeniuni cedere oporla , \ >), - bat, exeunte bomine )n lucia auraa a tenebricotie
. - * G viecerum ainibas, Crlstiiiae effeceris causam. Gravi
.
naraque illi advoream nos aentenliat partue in i r l - , \ - atitiit adjunctnt arat . Nunc enimvero parla cdilwr
. - ae sascipitur prolea, trittitiarom sententiam vin , \ cene, gaudiique pignora orbis lerrarum flnlbot
- prsebens. Fefellisti generia parentem, ac per feroi nam supplanla^li, tuique conailii exilioaum Bermo , * , \ ncm in suam ipsortim perniciem suscipere perana*$ * , 5 aisli : at oobis nata esl puella ex eodem quidam
^ \ .
atque Eva figroento; quae tamen Evse- emendalio fil
ac eausa ut ipse supplanteris, qua vivificum Dei Serinonem Sneffabili ac majori cogilatu ratiooe
uscepiura est.
, \
Audi, senex progenilor, inque spem meliorem
* transferaris: oec eaim jam auxilio destUulus in
\ * 6 afflictione ac angustia ages: quippe venil per qeanj
, ' fortis ille in virUile atixiliairicem explicans manum,
. - a miseria educat ac liberet- Non ultra per cscam
* depascens corruptio, quod ad fictoris imaginem
figmentnm conditum est, laedet. Conditor eaim suis
, ipse visceribus provocatus, consiiium inil, decernit* \ $ que cum corrnptione versari, quo in incorrapttonem
, commuteC. Jubilemus Deo, qaod diutumae tyrannidis
. , grave onus leve fleri inclpial. Imo apostata tyran nus, pro eo ut persiquatur, fugam inions recedit,
* ubi regale conspexit scepirnni. Non amplius adver , , sum nos invadendi locum inveniel; erigitur enim
. ' nobis cornu polentise de domo Davidcornu, in*
f
Gon. iii 5. ibid. 16. Luc. i , 69-
il
LEONIS PHILOSOPBI
12
quam, in quo eorum comu, qui baclenua in malitia
&
ilowinati sunl, conierendum est
\
Enimvero, mihi David opporiqnus Teoia: cane
\ $
viro puella ex tuis lumbis genila?: atie dulcisona * $
luaeeapieutiae cantica, umctificationu trcam sua- $*,
viler wodulans; gloriosam illam in firnbrU a*reii ; * ^
montm iit quo benrplacitum ett infwbitQre tii eo $ fpw l evddxr\Cfi
ponanii roauu universos fiuea lerrae. Age autem, , \ . "
iiunc quoque salta coram divina arca, saltua utique \ ,
nbomnf liberos reprehensionc. Urevi quidem post, .
iugredieniem in Sancta, pompa deduces, jucundapi ,
iUam juvencularum congregans cboream; baclootia *
aulem, tuo ipsius sallu, honora vieara iUam. Nema *$* , .
enim esl, qui hoc nomine reprebender* praseoroat
\ *
nemo instarflliaeSaulis sinistra yoluntaie iminitlel ' 5
linguam *: quin universos res deleclabil, tum quod $*
mysiicam Dei arcam bonorari videant, tum qjiod *
tibi, ob ejus lecum neceseiindinem, pari exsuUa- * \ liooe cougaudeant. En tibi et finis eoruro adyeqit, . 1> \
quae jurejurando promissa aunl: qui namqqe de >
fruciu ventrfs in ssculum super regni aplium ees- \
surus esi, e virginali jain solio aseurgll
,
.
At tu, Virgo ac Mater, quae bsec plurimum dtstan\ \ ,
l i a , unha in te oslendiati*; lu, inquam, cootra , 4 * *
qaicjfm spem naia, qaaeque altiori supra rationem , , \
pariu prolom cdiderig, ne Filiuro ac Deum placare ,
dcsieria, pro b*rediuie quara ei Pater dedil; cui \
eliam nos pastore* prafecil, ut abomnibus rapa-
cium beeiiarum insidiis illaesos custodiat, lura , , \
quotquot obscurum, tum quolquot aperipm. ae * \
quqd oculisipsia videatur, periculum afferunt:
nutrialque ae educet, nunc quidem in pietaiis vivi* * ,
licis mansionibu: ubi auiem binc migrare opor- \,
tuerit, accurobere facial in salulis alriis aique sta- ,* '
bulis, ubi nulius timor, nulla eat (arbaiio* nulla \ * ,
insidianim golliciludo : aed oninis reraiafio, trau* \ \
qvillitasque, alque exsnltaiio; eo quod ipsius simus \ .
populas, eolique ei gloriam ac adoralionem iri.
buamus, nunc el in aaecula saeculorum. Auieo.
u
li
OftATIO II.
]\
1 $anctatn proUm Dei Matrem $emper tirginsm ex

i*
sterilibus iumbii in Sancla adductam atque oblu- **eic " ,
\.
(COXBKFIS. I. c. . 1619.)
u
Quaonam isia quae exoritor velut litiom inler

< .ncdus bumanx confusionU in viliosiiale gpinaa ?
Q novx ial ac insolilae primiliae ? Non eniin
coQStictae, sed quae pneclarae admodum, sumineque nova vidcanlur, aique io novuro maiinie fioem
lemplo consccrenlur. Quaenam isla in Kegis palatium curo gloria intrans? Quaenam vera juvencularnm chorea, quarum boneste admodinn circumslrepctiie choro, lanquam dccoro amictu sponsa, laeta
" P*a1. cxxxi, 8.
"Psa^.xuv,!!.
1 1

;
; ,
\ , \
.
; *
, ,

;
Psal. LXXTH,I7.
1 1
I I Reg, VI, 46.
^Psal, cxxxi,H.
"Psal,
13
ORATIU II. - 1W . Rl/E PRiESENTATIONEM.
* in ibalnmum venit? Quatnam iaU, cajae in buntt; , - litate inlimae noslrao abjcctioni*, euave fragraniis
; virlutuin stote imlumciiiutii odoralus cst, qtii
; , inuuenga cclsitale universis cminct ? Quxnani hne
, \ - vere pretiosissimarum rerum primiliae ? Jam enim
, , qiue propter dirae fpittarum ferax eral, in frugum
, feracem conver&a, fructum ediluiii, non qui pra
. - raore acerbnm aliquid, sed qui benediclionis dul corein exbibeat, ut prclioea primiliarum munera,
. \ graliarum actionis monumento, frugtim daloii
* praeseniat. Hsec vcre Sponsa decore uberi prasdita,
* , - inque Unigenili Sponsam elccta. Idcirco eliam in
* divino ibalaroo cum Dcitate moraiur : praclara
autem juvencularum o.horea, qqa pompa deducena
bonorat; qua lanquam virgincs, Virgiui congaudent*

; * - * Quid nos vcro ? Solasne ergo praeclaras juvea ; culas divina adeo deliciari votaplale sinemus t ac
, eum liceat eboreae participcs esae, ne curabimus
; " \ quidem laetitia perfrui ? An conjuaclis sludiis iau , \ daiionem pariier coniexeinus, ae sacri iiineria
, accedemus socii, tum illam quibus obsequimur,
, \ ; bonoraatea , tum ipei nobis iodulgenies ? Sane
* * quidem perquam juslura sanciumque, ul quae sunt
\ , ad bonorem, Virgini pcrsolvainus : quin si quid
* eliam nobis, quibtis illa laudaiur, gloriae accedat,
\ , . id quoqoe speciantee paritcr clioream explere ac
* * laudem, id vero rationi coofentaneum est. Haud
, \ - plane oooatus ccdel inntilie: iroo, qua commode
. , eam laudabit, ad 110 inde praemia referet. Quibus
illa ut roaximi preiii donum eligitur, ambUioVi in
* . )
; , eam cultue nosiri lucra conaequemur. EniiMVcro
; - ubinam quorum donaiu boc preliosissimum inven , \ - tom est ? Ubinam vero quorum magna baec cxccl. \ * leulta Prseclare namque babueril, ut primom eoa
aliocuti, sic illiaD collaHemur. Quia el ab eis openu
.
pretium gaodii causam ediscaimis
Agite ergo, quicunqae laodem bujusce praclara?
, ! ,
, \ prolis parenles ealis,eju3 nostaelitia?ac choreac, quae
\ . ; in filia agitur, socioa adbibere. Quid ?ero ? Pro
* , felici parlu gratiae habiiuri pergiiis; qnas ntmirum
\ mos babet pra?sliluri , eacrisque iniualionibua
* tanquam signaculis Bliam obsignaiuri; ut cujtis
, \ germen precibus excoluistis, eaio prccibus augea * * \ I dam ae consummandam credaiia : aut quibus cooi , parastis ul parenles essetis, iis pro virili bcneliciuin
, * datori, pensantea, ejas domui prcliosa veslra, qui* * - bus exsotvaiur debiium, offerlis : vel niagnifico
, pectore ingenuara consecraiis prolem, lotutn quod
. vestro agro succrevit frugum, frugum daiori prae^ . " benies. Hoc eniinvero intelligendum suggerit, eo' \ rum voluntas qai sic affecli fuerunt. Porro visa est
. magiia quaedam negoliari ac praeslarc oblaiio;
* * , fuiuramque ex illa laetitiam, quse nunc geruntar,
; signiucanU Venun vos Joachim el Amia, ubi bac
; * lenus mirabilcm felicUaieni abscoiidisiis ? Ubi
: - divittum conlinentes parlum deliluisiis ?Qua aulem
YARIAE LECTIONES.
Leg. :..
15
LEONIS PHILOSOPHI
1
rattone ex trlsli adeo sinu cogiiatn major tolitia ; \ ,
eluxit t Qxoiuodo sic el vesler elerilis ager, fru
\ , gainque diviiias omncs, dando fructum gaperavil ; , \ Enimvero qtiid hasc curiosius ioquiro, cuio pariier , ;
gavdere atque laelari oporteai ?
Enimvero cujiis graiia fitiam supptfeaiiona de * , ~
dncilig (3) , lioc tanlum bonoraniea obUtionem 1 ; " * t i
An non liquido, qitia, licet a vobis oflerri videatur, * , *
velm lamen cotnmunig pro universig oblaia propi- , \ )
liaiio,communi eliaui gupplicatione ofleriur ? Quan- .
qiiam profertur de vealro pcntt, ad Nuroen tameii , *
omiiibtia placandum Iriboitur* dooi vim ! Odo- . " 1 " , ,
IHHII, qoo Dena donari volena, iramque exslinguere, ,
qiiam in nos ipai accenderamug, de vealro ainn, * ,
velal thalamo quodam auro pnedivite, produxit; *
,
n c
r r
- ~r - . - -donum,
quod ftclor
accipiena,
flgmenti
donabit
,
instauralionem
; donnm,
per quad
coneolaitonem,
qua ge nos consolatum soa ipse miaerfcerdia provocavii, in opus cfferet. Sane quidem Detw, quem ,
condidissel homineni, dasmooiaca roalignilaie inate , *
aflici videns, quanquara consequeng erat ut in *
malilia conlereretur : quid enim aliod lucri repor- ,
tare debebat, qtii gpreio praecepto Doraiaico, d - ; $
monU consilio adbaeaigaei baod lamea ln malia , * *
vldere eusiinuit, quem creal bominem ul froaiur . \
benis: quin laii conailiani gomme bonas ilie, Spgitm \ \ \ nlciscendi. Caeterura c um ilhid Domlu! lum eapien- , *
tia, lum4>oniutia egaet, ut nfdum graiis guo nos \
dignareiur auxitto , veroni eiiam ul quibug miaa* ,
ricordiam praegtaret, mreagioneio praeberei, n t n e c W
X
**P*
^
mera gratia auxilium collatum videretar; ged ,
pogget buuiaDum genus ipgum a 86 etiam aliquid , \ conierre ; evmque aibilomious deeasel positis ia *
terra, quo eelaitaie orani majorem aceiperent: hoe ,
ipeum iribuii ipge , ul non solam aceenaa ia ooa , \ *
!ra aolveretur, cajug roerito rei lenebaroar, qaa
uollo egentan dooara tidereinur, veruna etiam , Ipea segeimpengioris araoris exgBperaftiia donarel s , *
almite quid pra&staag, qui eximio qaodam amore ,
in bumanum genug babel, giquidein gicloqui liceat, * ea comparami, quae majora aiuit comparationc; , \ *
atque i i , qui et ipsi excellentia amorig, ul aiuicis .
deegge contingat quibus laute excipianl, a se ipsi \ *iii postceasum opportuna dependunt (4); ut et ipsi \ , -t
R
e i v
VARIiE LECTIONES.
.
(3) Supplioalione deaucitU..* . In ee- D ftliat Bebrmorum, qnm sbtt incontamintta, tumant*
queiiiibus accipii eam vocem pro deprecatione qiwe que singulat acceniat facet, ae maneani accenu*,
ipsi Maria) fierct, aplana propoaito illud psal. ut ne puella relro convertatur, ejusque animus q
Domini templo capiivu* abducaw : iicque fecerunt
XLIV : VuUum tuum deprecabuntur omne$ dtvites
plebii. Hic auiem nibil aHud iuniiit quam virginum donec a$cendis$et in templum Uomini. Sic ergo
illam, deduceniiuin Virginen. accenais facibua, aa- vclui coininune analbema oblala est, non ul pa*
cram pompam, qua una boneslarunt Mariae parcn-. reniiiin singulariier munus; quod auclor urgei ac
tes fllia? oblationcni. Sic eniin Jacobi liber, cui colligit.
(4) IH postcettum dtpendunl. .
Grxci omnea laulalore Mariaeio islis nituaiur :
\ * Publicam ac coimnunium vecligalium redeoipio , \ ? rea duo tempora babcbant conaliiuia, quibus sol, , erent: unum staiim iaciis redenipluris, quod
, \ )4; dicebalur; alterum, cum pensionis mer . \ , cedumqite rcliqua pare jaiu iu debiuun pendebalur,
. Dixit aiHem Jouchim : QontocaU quod diccbalur . Vclil ergo Leo sio
%
O R A T I O . 1N . M A R L B P R J E S E N T A T I O N E M .
18
, ' laute excipi videanlur, habeantque, quos amore

,
progeqountur, quo glorietitur, ianquam aliqoid ex
propriia dederint. Ejnsmodi aliquid molilur beniguue ille ac clemeng, videtarqae puellam date
Joacbtm ac Anna; at accipit gentig fpsttm humanum, tu uon desii, quod Deo volcaU a aobig accipere, demus manus.
At, 8, quimanue hoc IocupteliMimvm ad
'* , \ \ DOS devexistis, qui et ea gratia, qaam primi acce ! " pistis dedisiisque, onlverala locuploiioreg facti
I " ! estis 1 beaiura serariaro, ex qeo illod prodiii l
"Q , - bealora partum ! lardam fetus editionem,
Sk , universam amplae probasqtift aobolia gloriam obacu*
, \ rautem t puellam, qu matrem teterl illo dtbito
, absolvet, parenliaque obiegel naditatem ; qpa
flclori carnis lunicaro commodatura est ; ex qua
' , ! dum novus Adain compaclum accipiet eorpus, aa"Q * liquug ille cosiae debitum recipiet. puellam,
! "Q * ! cujus is, qui eal snpra COBIOS, se amaloreni osien*0 4V , det! per quaai Deug, cum naUira pulvere con , slanie, consuetudinem habilurug eai 1 per quam
I * \ nobis accessura est digoilaa, quam <mm imporiuoe
, { * caplassemug, eoruni qua> aiippetebanl, jacluram
, feeimug l Eamog vero, veleri ac ioan.iM leroplo,
* lemplom noram ac animalum dedieaturi ; gacro
loco, toeum inducturi, in quo ail inbatotalura
. plenitudo toia diviniutis ; gacro tabernaculo glo
, riie laberaactilum adjuncluri : Kegig toUum in
. , - palatium illaturi. Una gociabug virginibus, perpe luam in ihalamum deducenlibus Yirginem, aben mug. Communi generig bonori, corainuoi giudio
.
bonorem adbibeamug ; communi generis exsuitalioni, comrouni plausu cboream celebrenws ; communi laelilia ooslr* salmig arcae praesulieimis.
Age vero nunc mibi, David, tuis uiere galiibug.
' , , .
Ipge naroque opliraus choreae prases eris, quod
* * xuaiime qaam bonore progeqnitnur, ex tuo gata sil
, \ genere : ac cum olim jam vel in flgura medilatus
$, . gig gaHatioaeu, ac caalicum praecinoerig, quod
, argumentuin praneag respicicbat. Nunc enim quam
\ , aculo mentis oculo filiain pravidebas , ac quam
, . paierae doeebag, ut paternam oblivisceretur do , roum, ex luis orta lurabis declarata est. Nunc glola
\ . aurea decore aiuicta, in sui eupiditatem decoris
, Regem ac Cbriatum pertraxit. Idcirco adolegcen . . lulae lanqaam Regiitam. anie ejug vultum devoio
}, . obsequio deprecabanlur. Yeui iuque quocuiiqae
\ \ tandem exsistas IOCQ, aique sacrh;,qoic peragtuilur,
& , \ $ pneseateua te exliibc. Tua namqne egemus coin. pogita cborea et galialione : ae quae oceupaio
, . cec&aiaU,ca nmic accmeas, congruuro roinigteriuni
*^ imple. Vides eain tvam filiara, ut reipga eam de preceaiar, qaam golus mystico inielleclu ac con*^ . tempbtioae deprecatus es. Videa ex luis oriam
* , * , touifaia arcam saactiiicatioDis, in communem eoruga
m
IT
i f
Paal. xuv,
NOTJS.
amicoe 'dirites, pauperibua amlcig refuadere, m qu Ipsi nog postea oflTeraroug'; nte amicua divea
qua illi insumpMisenu Us iractandig. Verum mefaetaa amici pauperis expensas eiapeclare debeai^
hug quadrat, . eniio BOS in ged occupare : eoqne iuclino ut git *
Deum prioreg aliquid contuliuus, sed ipge conlatit .
J9
LBONIS PHILOSOPHI
20
qui laboro premuntur , exsurgcntem requiem * \ *
Vitles eacraliasimum dicari propiliatoriuni. Equi- \ .
dem dico ; potius auieni dicas ip?e. Cedinms, aon lanquam regi ; qnippe cujus oec ipsi excelkfttias
exsorias simus : sed lanquam patra puel*.*.
Audi, filia, et inctina aurem tuam. Sola aba*terno ", , *
electa ee in sponsam Allissimi: sola ejue, qui unt- *
teroa implet, Jottis capax cxsislis. Audi,fUia. Pa-
ternam obliyiscere domtim et populum : fuisti ", namque in mairem ab eo assumpla, qui sedei su- * \
per Cherubim. Yade in (emplum sanclnm, qu . ,
Dei leinplum exsisias. Axdi, filia, et oblivheertpo* . ", ,
pulum tuum ; iiinumerabilis enim multiludo eorum,
qni in coelo, ao, qui sunt in terra, Oominnin teobiU \ !), ,
nebunt. Multasfiliafecerunt viriuiem ; multae fili *
gloriani adepla?8unl,mnIlaecomparaveruiilbonesta- \
, '
tem ; verxm emtnes untterm, verum $upergre$sa,
e$
gloria ac majestaie, verum honeslale cunctis prae- \

cdlie. Nasce, David, filise luae pangens laudes, me- .
cum pariier eanliQiim ede: ac fesia luce simul , \ *
fruere: quin praecipuae tuae siml partes. Nam olim \ .
quidem, cum Beo templum erigere desiderassea , ,
pon fuit concessum ut animi votum in Auein per- *
duceree : nunc aulem ccetia potiue libi lemplura * ,
excitaium est, quod nec victimas, nec nidorem .
necesaaria habeai. Jain enim eorum imminet finis, , '
coetesli Pontiflce, quod ex te assumpsil, lemplum . *
sanciiftcante. Verum haec suo rccnrrenl loco; nunc * , \
vero iis minisiremus, qn* peragunlitr, ac quae de- %
precalio conltnua babel serie, conneclamus.
*
Non /ferentur vtrgines , quae a c c i n a n l : boc ^
enhn olim contuilus psalmo ediio praecinuisii: sed * *
ecce virginee circuin cboreasin cxsultalione agen-
lee, velut reginac pra*eunt iu Regts abctmli lcm- .
plum. Ecce le ul immaeulalam victimam , ad divi- .
0
num adducunl tbataittum, Ecce te divinae plantalionis radicem, ex qua geriniiialurus sil ramus sub , ,
cujua umbra rcquiescent fines terra, in gloriae prato . *
conserunt. Ecce te generis gauditim cboreis tinde- , quaque* cingenles, in IOCQIII iaducunt cxsuhaiio-
nis. E i quidem bactenas tui sunl exordia g a u d i i : ,
,
brevi post absoltilius gaudium tuug libi perferct
pronubus, quando libi gralia plenoe gaudium ve-
imt a i i D i m t i a l u r u s ; quando laelo faustoque nun- *
lio lecum eum esse diccl, qui ubique adest: i)le ^ inquam, pnmubug, qui abelruso illi ministrans , ,
mysterio, germcn tibi abtque semine nunliabil; * ,
qui Filii sine patre, oniversorumque parentie, par- \ ,
lum occupaio pracconio significabil: Filii, inquam, ,
qui niinc velut aromalum suaveolentiam concilians, ,
postpa luis ex lumbis prodiens, iinguenli fragran- " (
tiam in orbem universum diffundet : qoi nunc sa- . ,
crum florem in sua recijHens domo, posibac ab ia- .
taclo tuo ulero eiflorebiU
, , *
, Yirgo, nosirsegloriatio saluiis , qua3 et sacram
8*i8 sortila generaiionem, sacraiiusque cnulrila * fueria ac insliluta ; in qua spei noslraefl&asancbo- \ * * ,
rasbabemii8 tum ego tum que^ pascendum con- , \
9
18
l f
1 0
* Prov. w i i , 20, scc. LXX.
' II Reg. ,
Psal. ,
21
ORATIOIII. - IN . M A R L E
22
, credidisti gregem, prssta nobig, ut peccati Uimen * \ les sopcremus flucius; pracsta vero, nt et hoetium
, , \ procellas eludatnug,ei quaetum exiraneis bostibuf,
* \ ttim doineslicis cxciunlur; luain proleclionem gu , \ , \ bernaculi inalar- pra&eudcng, universos tuni qui
, gobernantur, tum ipsum cui commisisii gubernandi
* - partes, i iranquillum FUii tui poriuro subducae,
, \ , \ * - ubi helitia omnis, gaudiumque , ac remissto; u l i
, \ * omuiura epulanlium souiis/omitiutnque hetantium
, , babitaiio : in Cbristo Jesu Domino nosiro, coi cum
, , , , \ Palre, unaque Sptriiu sanclo, glorit, poieslae, ho . .
uur, nunc ei in saecula saeculoruin. Arnen.
.
ORATIO III.
,
, .
Jii Annuntiationem, quando Vtrgo faustum gaudii

nuntium accepit, ac malediclio dusolxia e$l (5).
(GoMBxns. 1. c. p. 1652.)
pt- Qui ex virgineis Sol visceribug orieng, Christug
, \ Deus, bodieque noslri cordig regionem illusiravit,
, quasi floreg quosdam, oraiioneui profcrre tribuit;
. , , elimque ut vos peclora inslar manuuro ad de, - cerpendum explicelis, g! quid conducibile aspe * , * ctui occurrai; Deo vicissitn gratiag agentes, a quo
^ pulcberriroa quaequc oommoni usura decerpimus;
* * tribuit, inquam, qua ut solemnilatero bonore pro . sequamur, qua ut spirilalig dilectionig, nostri ia
, , V05, cordi haerenlis anioris, debiCum persolvamug.
, . Verura adesto, gupernorum populorum duclor ao
prlnceps; relictiaque coelesiibus axibtig, Vlrgini
, ' imuislernim impende. Nam el modo libi licel, ut
, - non in Nazarelh, Judaicam delatus provinciain ,
. \ - ged ut prolecto in Regis Domini civitalem, divi , , C nuro ejus gioriae lemplum fauslis acclamaiionibna
", , * ac laudibus corones. Proinphun esl, ut nuncquo , . - que Uuigeniii Ibalamo acclanies quod ei olim nun , * liasli, vel potius per eam universo lerrarum orbi
\ , , inclainasti. Nunc niaxime clara ac penclrabili vo , ce, ei dicito Ave quaBessisiit graiiaplena
, pcr
. * quain Deus ac Pator , qu<e sseculis anteriori coa ( silio slatuerai, bominum videlicel reconciliaiio ) nem, advenlu charisstmi Filii sui, in Spiritu sancio
' $ , - adimplevit. Oliin quidem ctim fauslus ejusmodi
. , nuoiius Mrgini sugpcclus esset; novus quippc, ae
$ , \ contra nalurse loUm rationem, videbalur; deccbat,
. ul non sine formidine Ave illud inclamares; niino
, \ ir aulem nibil est quod libertatem iinpediat. nid
* .; itaque denuo Virginem turbahi*, nec in stuporom
* - ex aermone conjicies, quippe euni cernat ea qune
, * , nnatiasii, jam reipsa esse completa. Accede ac lo . " * quere, non illa vetera: Concipie* in uiero, et paries
, 6 . filtum z baec eoini jain cveuerunt : quid crgo?
9
t u , t
un
Luc.
i,38.
"ibidSl.
VARlifi LECTIONES.
fo\ .
NOTJL
(5) Edlderat Gretaeras acplimam : malui ego edtImperium Ssta orassft. Paucula gunl in quibog non
larun ab ipgo primain novum edere, queni ordinem placuit Gretseri verslo, qoanquam fuit vir dociug ;
rerum ipga geriea videlur exigere, excepla tmpo- qn:e lu, leclor, collata ulrrusqoo versionc melius
fum rauone; gignifical enmbeo receng adepium ccnsueris.
23
LEONIS PHILOSOPHI
24
Concepistl Sn utero, ac eum complexa es, qui cora- , ,
pleciitur omnia : capere licuit, quem coeli laliludo Maxapta . "
non capit: eom porlasti, cujua omnia nutu por- *
jantur. Peperiaii novigsimis lemporibus euni, quem * ante ggccuta Pater genuil. Adde , gi libet, eaco- , \
mlaslicam quoque HUm mulieris vocem: Bettu*
venUr luus . Vere enira beaiug qui eum parla . ,
ediderit qui verbo adidit univerga: qui coeleeiem * ' * "
illuro panem miecuil; cujus opera, decretum ex- , -
siiii adversus inobedientiae reqg conscriptum, abo- *
litum est; scilumque factum , quod ad primamm , patriam reverlendi faeultas concederetur. Neque .
illud proferes, quodnam ejue sis vocatura nomen ; sed dices: Ecce reipga, de qoibat olim dubttabae,
fausia nuntia, loto clare eelebraatur orbe. Omnea enim fines ierr gloriantur (ui Filii iuvocaiione, iu
quo solo invenere ealutem.
Ergone ihronum David proparentig tacitas prae- * \ ,
teribis, an vel in primii ejua faciesroenlionero? ; $, ,
Cernia, Virgo, qua libi o!im nunliabam? Cernig, ; $, *
quauta gloria Filius luus palernum golium tenaat? ; ,
Noa enim tantum unam naiionem dilione re- * * ,
git, neque unam provinciain exiguis terml- \ , \ .
nis circumscriplam; aed parilcr in omnia coele- ; * ,
aiia, lerrestria, et infera dominaiionem habet. Quid , ,
igitur? An adhuc, cceleslis pra?co, laam nobis- &,
eum laudationem conjunges? an oi non igoarus co- ; \
mra, quibus praeconia tua longe etcellentius exor- * , ,
neg, tam grandia, communione noslras bumilitatig, , 0<
nequaquaai deprimi palicris ? Plane enlm alia pro- - *
fereg quaequo baud facile fn Sntelligentiam no- * stram, lurrena nimiram caligine circuinfusam, cadant: al lu oronibus lenebrig goluiug, el a primo C , .
collustratus lumine, a cujus paiiicipationc nulla le , , '
malerialis concreiio arcet, ba?c facile contiierfg. . ; **
Yerum, principem angeloruro, eo quo voluerit , *
modo, laudaiionem ingtituere sinamug. Nos vero ,
quid ? Num bic gradam figemus, illique goli, ob , \
prdegtanUam digaitatig qna noa praecellit, commit- ; .
temus, ut Reginam noelra ex slirpe ortam laudl- \ ,
bug cobonegtei? Anel nog,qnantumasaequi licebil ' .
ora in laudeg aolvemua? Equidem ita cengeo. Quam- ,
vig eaim ille laudig texendae doctior artifex esl, .
nibil tamen Regina minus libeng ab iis accipicf, quorum cognalione gaudet. Noruiitqu dicQ, quotquot cognationis amorem illibatom inlegrumqoe cuglodiunU
Ergo el nos vtrginco tbalaroo bymenajura deean \
lcmus. Porro itihil probibet ut ne bymenxi loliug ^. velul caput qnoddam vocem angeli slatuaraus. Ne- . \
que enim ob id nobis Gabrie! litem inlendel, gi- , \
quidem ille a Keginag eam acceperat Filio, qui
ipse junclus nobig esl eognaiione: ac eo accepe- * \ , ral flne, ut nostrig eam auribus guccinerei. Accla- .
memua igilur Ave, illi graliose; pcr le Dominus ' . nobiscnm. Paululam immuiaia voce c!araerou8 , ,
Ave; lu, inquara, quae tanquain lilium ' ia inedio
confusissimi ac pertnrbalissimi humanse naturse , \
paseionura agri eifloruisli; quamobrera rex a gua 6 ,
celsiiudine, nihil ipge dclrimenli passug descen-
dens, cum terrigenig babiUvil; cum ex loa gibi . , u
Luc. \\ 11.
T
Cant. , 2.
25
ORATIO III. - 1N . M A R L B ANNUNTIATIONEM.
26
, ' suaveolentia doraum congiruxiggei. Aw, quae COB. /, * testem margaritam nobis reelueisti, qua sumus ab
avita egeslale liberati. , per quam , ad inelioris
. , , niuodi reparalionem, btimanogeneri undis obruio,
, aemen saluiis congervaium fuii. Ave, virga, qna
, , assumpta , gecundug Moses, seti potius vcieri illo
\ - aenior, Dominusque, cum peraecutores gubmergil,
. , , , tutn eos salvat, quos iabor luti et lateruin peccaii
, allriverat. Ave, paradiee, cujue alti fruclu, adna \ . tam leibalein rubiginein abjeciaias, ei ad flori , , dam; seniique experiein formam iraducii SIUDUS.
, Libetne permiius,o immaculaia Sponsa, uiad
, pertexeada tua praecooia iig abularour, quae Pater,
; \ , \ . relut nuptiaruoi tuarum arrbaboneui, per Spi, , , * - ritue sancli inlerpreleg ac inlernunliof, donavil?
, Licel utiqtie, permittitque. Salve, igitur clamemue,
, rube , per quem ccelig aliiut declarabalur
myglerium : ut nimirum imporubilis ille Deila, * lis ignig, apprebcnsa bumaaa maieria, lumiuis
. , , quidam comrouniODero essel immissurus, baod
, tamen combusturus, aulque attumpiurus naluram*
, - quam corripuiSGet Deitatis Aamma. Salve, cau , , - delabruro, ex quo Patria gpleudor elucegceng,
^ , roundum Genhori in lemplum dedicans, eoiadem
, - *ua cogniiionis lumine colluslravil. Satoe, durig , \ siina petra, ex qua viue torrent exoriug , eoe,
, - qui jamjam fiili reruro ad salutem pcrliiienliuni
. , , moriiuri eraot, nedutn vitali recreavit polo, aed
, et omnes sordes, quas a viiiorum via contraxis , , - ^ sent, ablui concegsit. Salve, nubeg, ex qua ju,
glitia* Sol exsigleng, inOdelilatis caliginem in
. " oinnes teme fiaes diflusam, diejecit; sublato di\ * ", , , vinae cognilionie lumine iis, quibus oculi ad di xXtror , Tinum htmen baurienduin non caecuiiunl. Gum
, . enira adbuc in lumbis paternis continereris, luug
, , , \ tibi clamabat progenilor: Audi, filia, et tide, et
, \ , \ inelina anrem tuam; ei oblmuere populum tuum,
* , , et domvm patris tui **. Plane audivisti, gapieiig
, Olia, commoniiionem,. esque oblha populi lui, ac
. bieredilalis, domusque paternx: baeredilatie, in . quam, illius ac soriis, quam progenilrix Eva
, \ .
generi universo dislribuil; innumerabili pagsionoiD ac affectionum cumulo velul harediiario jure relicto. At nibil borum tuam in domuui intuligti: propierea Rex, tuam anirai pulchriiudinem admiralus, le sibi in Sponsam delegil.
ie
tT
, \ D
, . \,
, .
,
\ , \ , \ , ,
, \
. \ \
* \ ,
\ \ ,
Exod. , 2.
Exod. , .
Ea de causa nunc libi Unquam Reginae minislrajnus, tuoque vultui supplicamus, tuae gloriao
divitias abande consecuti. Ecce omnes generationcs, ut prsedixisti , le beatam praedicant, Fecit enim libi magna qui potene cst, ex le carne,
quasi velo tectus prodiens, dcpuuensque polentes> atque exaltans bumiies. Fecil tibi magna,
nedum in gcneraiionibus hominum, sed et in
coalis gloriae luae limluin erigens. Jam enim, jara
angelorum ipsis populis dulce est, ui tibi offerant laudem, atque ui Regis Matrein, bealam
preedicanl; nibilque poliug habent quam ut tibi
P g a l . XLIV, 2
1 1
Luc. u 4 8 aeqq.
9
27
LEONIS PHILOSOPHI
23
ingervianl, cui impensum obeeqoiitfe ad fllium .
,
Iransire coinperlum babeanL Benedicuni le go
lam benvdiciam, cujus du!ci pariu amarug in- , .
obadifcnlia* partus aboliius esl, nempe Dialedi- ,
ciio. Benedicunl ie, uipolo horoinom amantissitni, ,
qut bominem videaiii, fraude a beaiiludinis illa ,
aubHroiiaie dejeclum, nedam ad eamdem reroca- . \
lum, ged et divino golio donatmn. L l quid vero , ; f#ov
quift tuae coneiur gloriac magnitudinem ineiiri? , .
Facilios arbitror coeli gidera, quam eam ora- ', \ ,
lione complecii. At, virgo el maler, quae so- , & ,
la eoeleetibus liis opibtis aflluig; qua; dicenda . \ ,
euggessisii, ea ex dtxiinus. Nrbil enim mcum; \ , \ ,
sed et lingua, et oratio, el regoum, ac si quid ;. ,
alind eet, id omne lua* curas a bertevolentiae imi- \ iias duco. Quare lua libi viadicafcs, nmic qui- , '

dem largirc, ut gregem tiium ad salulis pascua
dirigam: ne inscilia itiiuieris regendi (vides cnim , ',

quautulug ego sim) noxia aliqua fera in gregcin
insiliat, neque ulli ex meig, vel iiiis poiius gre- , \
galibos ullum animae periculum accidai; sed uunc
quidem, tum novuin nie pasiorem, tum gregetn, >>
universig instdiis superiores goberuaveris, exque , mundo boc migrantes ad iimnorlalitalis illas man- , \
gioneg duxerig, ei illic tuis fruamnr praesidiis,
graiia ae bumaniiate primogcuili Filii tui Domini no- . .
ttri iesu, c.ai gloria in saecula saecoloram. Anien.
'.
Quando intemerata invectm nube , itnilibus m/- C " ,
nibui, gloriw Soi in templum umbraiile coin /c \ vabv ,
migrant ingreuui etl (6|

.
O R A T I O .
(COVBEPIS. loc. cit. . 1639.)
Chrlsli solenmem lionoramaa dicm, qui mii , *

vertis bene houorari auctor fuil. Sacram Cbrisli . ( celebriiatem agimus, per quem profanis cclebri- , ' ', \
latibus eislinclis, exortae attiii gactai celebrita- .
lcs. Exorto liimiiie in spelunca, prasenlemque , \ fcoJie lucig radiis illustratile diem, colhstemtir. , . ,
Rurgug enim is cujug beneficio, qtti in iribula- ol , ^
lionis lencbris gedcbamug, exsullationis agpcxi- , *
mus lumen, laelae festivitalis jucunditateni pra> , ' ,
lendil : non ita ul e gpelunca effulgeat, sed ut * .
tanquain nube, Virgine matre vebatur, ac pa- ^
ternam ingrediatur domuni. Qtii prius bominig , ,
matrem terram verbo edidisset, sibi ipse rnalrein j) , '
condens , naiunc iunovavit leges; qua niininim , -
ralionc procesait e vulva, nulia gemeule feta, , ,
quod abborrel a lcge: nunc auiem pro commu- , ,
lug ratione legig eoruin quorum cx gemine carnem * ,
assumpsii, qui legem in inouio Sina scripsisset, . , *
tanqnam legU reug, legis cottgtiiulionem adimplel: , \ ,
ipse, inquam, gloria Israel, ac lumen genliuia. , Gentes universse, laudate; ecce euiin Deus puer , \ ^,
faclug eai, ac sub loge vivit, ut lum iis qui sub *
1
KOTJB.
(6) Habemue ex regta gaza Iticuleniissimam ,

parinn feglivain, partini polemicam, ac mia Filii ac
Verbi divinilalein io liuuiililatc, qua ee legi subjc-
cil, prxcip-io vindicel. Opug ccne e"c{iang, ac

pium diguuaiqiie ui tandcai aliquaiido iuris pablicifiai.
1
29
ORATIOIV. - IN CHRISTI NATIVITATEM I.
30
lege aiixilictur, adimpleng legig defectum, lum genlibos gine lege tiventibus, bonitaiis suae diviUaa ostendat.
\ , Quia eihn Dei digito scripta Iex baud satis
, - eral, ul pertorbatam rattoiiem ejus malo conatu,
$ , qui sinislra primum perverlisset guasioiu, ad
, eobrictatem reduceret, utve tanquain organum
- consonantia amissa ad proprios iterum compo * - neret modos, ac gua probe moderari docerct:
,. - quinimo, eatn pejorum accessionibus priora i n ,* ' ,- cr(scerent, nec sufficerel inobediemi prsesmu \ \ - pth>; sed abiinde una cum mandaio, Dominum
, Ipsam repulissenius: mensque pulli insiar adeso
^ * \ \ fivno praceps tota in interitum proruisset: quia,
- inquam, divina manu scripta lex slc pnecipiieni
, . , - faclum animum mintme pocerat revocare, ac se , , cus inflectere, Yerbum ipsrnn superstibslantiale,
* *\ \ , umversaniiD productrrx sapienlia, in flgmcnii
-- \ - crasso rorpore, tigtnento consuescit; (iique lex
- ipga ac admonilio, ipsum per gc incomposilos
* *.
"* *
,

* 7 ##
.;.aique

1/1
f il*specie,
I ^^. qui
1i
*
...
eniendans
in mutabili
cernitur
- \ ,
Patrig fxsistat iminulabilis ilgura ; tpsumque initsr ac bominuro genus sequesirum agit, solvens
in carne sua adversaro iuimiciiiarura maceriein.
;
Ne Judttus iitganiat, autve baud secus ac ulula,
, * * seu ejusmodt atiud noctivaguni animal, dtom aver , selur; quiopoiius nullo oculis Hvore oblaesis, divime
, * Incarnaiionis gpiendorem ex iis conspiciai, qu
, . *, sunt apud ipsum. Kibil genlilig veriiatem deri3 , \ deat, qui aua ipse probra deilale donet deorum * , que populos ex passionibus viliisque sibi con, \ * ^ \ gliluat. Nobis enim unns Deus est; Pater, Filius,
- > * \ et Sptriius sanctus; non iia, ut uni person
.
attributa sint nomiua, sed ul lribus ejusdem con^ * Q junctis communione naturs. Lugeat enim ejugce
mM \ ,, $ - demenliae patcr, quique unam personam appel , - lalionibus eommulal; uec boc ipsum emotae men0.$^*- , lis homo intelligil, quod nni hyposlasi ambiliose
. nomina iribuat, ne hoc quidem dici sinere, quod
, appellavil: nec vero quod appeliai, firmum ac
; , raiiutr csse concedit: quando ilia vere firma
^ , , raiaqiie sunl qux successtoncm baudquaquaro ad trifv ^^& . . Qua ergo ralione suam illam unam
h\ personani Patrem appeHabU, cum illam nolio* , neni Filii appellalione amillat? Ut nunc oroittam,
qtia prorsus ralione Paler dicaiur, aut qua
^ \ , \ appelletur Filius, qui in Spiritus coromigrave| , rit appellaiionem ? Unue ergo est Deus aoster
, ' in tribus personis; nec triuni ratione, diversi ge , neris geclionibus gingtilari deilate diviga, sed ita
\ - ul Ircs sempcr cxsislant, nc ncc F.lius ex ni . , - hilo gil, nec Spirilus sanclus : ul ne Deilag

cum prius deiiciens essel poslmodum videatur,
defecium abjecigge; ged uua cum causa, Paire scilicel, gimul exsistanl qui sunt cx illo, ul nibilominug lum Pater, tom Spiritug guam retinueririt îrapliciiaiem; Filius vero, carnis noslraj assnmptione facltia aii compogitug
Par enim eral, ut cum Deii5 per noisericor*

^- diae viscera rationalem nostrara ingenuitatem, quae
p , in natura noslra diffluxissel, ad ee ipge reparare
, staiuissd, id acgatii per Fliura gcreretur : neduin
t
. *
31
LEONIS PHILOSOPHI
32
ti ratione, quia quod aeierna essel generalione, \ , f
poslmodum audieua, a suis ipse baudquaquam , * \ .
excessurus eral, vcrum etiam, quia rationis erat
ut a nobis sua nobiecum consuetudine, irrationa- , les afleclus moresque auferret. Idcirco Condilor ^
ipge axcuiorum principiuro sacculo recentius sa- * \, . , \
U ; pariu nullie infeclo gordibug, meum bouorat , ', \
partum; ac, quod praeeenlis diei golemniig agitur, ; 1
carne in templo offerlur, Deo me, a profana im- . *
Diundaque in impietale conversaiione, vindirans ,
sacransque. ld botlie agit provide , qui nosiri ., ; ;
causa faclus esi iufans. Hoc festivitatig bodieruae ; ,
argunienlum egl: nempe infanlis in lemplo oblatio,
cui igneig ab oribue offerlur laudalio. Quis DOO \, \ .
horreat? Quisnon glopeal? Quis non in graiiamm (5 ,
eolvatur aciiones ? Qui ul Deus universa perftcit .
morlalium formalione in iroperfecta cernitur setate. \
Qui roiiiidet Patri, manibus gesutur malernig. , ,
Cujug verbo tocaluai lumen prodiit, in vila noslra> . ,
nebula procedit. Caeci gentium oculi in alra mortig *
nocte sedenlium, illuminamini, qui lucidam viue , \
diem conspicialis. Excisae namque eunt ignoranlias ,
lenebne, quibus a Deo discreli lenebamur, ipso ,
se inflectenle summo misericordiarum Paire atque . ,
bis, qut interibant iu lcnebris, verum inferenie .
liMiien. Solula moestilia est, Deilalig splendore ;,
nobis affulgenie. Yideanl salulare, qui propter pec- , ( .
eali obscuriialem catigant. Ecce euim puella casiis * !
manibus invectum gesians, in umbraiile iulrat ,
lemplum, quo gacerdolum iilud nianibus offerat. * \
inclinalionis summaeque illiua demissionis alti- *
tudinem ! Qui Aaronem delegeral in rainisterium, ,
priorique Iloygi fuerat colloculus; quero etiani ho-- *
dlernae diei docel mygteria, qua posteriora oslendit Q . \ (Dettg namque guaiu posteris temporibus cum bo- , tuinibug fuluraiu congueludinem nigmaie deai- .
gnang, Moysi, famulo guo posteriora videre concedit ); Unquam gacerdotali indigeng benediclione,
gacerdoti offeriur; nimirutu, eo modo volens reparare, qaod io legem offendeng, crimen cotnmigigsem.
Quaenam lantataascbenignitas, ineffabilisque mi , \ ;
gericordia? Ex serviii ego condiiione, dominorum , \
propriig honegiatug privilegug, ac lanquam dou.i- ,
n.ug, meique jurig vivens, meae custodem gloriae .
legein repuli ; Dominus aulem, sempilernie jure , baeredilatis dominiiun pogsideng, vilae cum gervis , \
gocielatem minime renuii; atque adeo legi servU ; "' \ latae morem gerit. Quorsum id vero? Nimirum, , \
ul roibi praebeal quo excusem ordiiiis deserlionem, , nie&que inobedienliae crimen diluat : ac si paier D VOV * $
amorig visceribus plenus pcenae obnoxiuro nepotem ,
videat, tumque roali causam in filium longe so- . , \
lertiorem, ipgiug diluenduro opere, couferat. Quod-
nam borreodam hoc opug, universisquc excellenliug, gi qua Deiig operalus esll
Sane quidera magnum quid exleutum ccelum,
* \ *
lerraque guper nibilum fundala, nec non lumen * \ ^verbo obaudiens, ut mundo tolo late effalgeat; , *
9
,Q
Exod. > 3.
33
ORATIOIV. - I N CHRISTI I.
34
<k eoque prittg secreli a maleria popnli, praeslo exsi \ , \ fticntee ad mtnfsterium : longe enimvero majug
* t t \ , opus, ac majorem Iiabene adrairationem, ut Deua
4V . in volva capiatur atque formetur : diviniug boc
\ , ac gublimlus, ut Deus noslri caosa lactens exgtsiat,
ac manibus porietur, quanquam iis qui loquunlur
, * iniquitatem in excelso occagio, ut Unigeniii glr* ri detrabanl: tanqnam peritue arfifex apernendug
, ) - *it ob praeclariora opera; aut inde conanduin sit
ptlv. ; - ut cujuspiam potenliain convellamug unde illi ex , ; \ cellenlig potenti leslimonium accedil. Quid aig?
quod tibi in lenebrie obruto iumen affolseril, lu , \ , ' roen infamag? Ac quia Rex tuao miseriug roigeriae
, ac calamilatig ad le ipge venit, nec oegotium alil
, commiuii, ged Ubi ipse bonitatem minigtrai, ex
ri
~r-
' * " - V V l * Q
'
r
" "

; \ ." gtoriae
beiieficiiprocedia,
gumma qai
praegtaniia,
in
ejug
conlemptum
le eo impertil ? puiagque,
; ob eam bumilrlalem, qua ge tibi inclinavit, illiua
$ , deprimi celgitudinemt Atqae ea raiione majegtae
, bonore eBerenda erat: (u vero, propterea qoia
, , - infaniem, fasciagquo, ac raanus foventeg audiag,
* \ aseeulig antiquiorem gloriam Terbo adimis; haud
, gecus ac ai regero, qaod ipge ad le, laboribug
, levatnnig quibus aflligereris adTeaiesei, diademato
; , spoliare fellea? Qnia tui ergo creatue, roairig fl " , \ liug audit, idctrco cjug cum Palre conjunclioaem
, difellig, connumeraaqae ereatig; cum tamen ue
; ipga qiiidem ejus in terris nalivitas, curiogis COUH
\ prebensa gii? Nam buic quoqae impermeabilia
* , , , , \ C caligo, qu git latibalo, eaperfasa egt: tu vero,
; ' inietitis pupillig, ul dici golet, pra impudeulia, ea
, \ ! * quoque qua?gaecttla antecedunt, comprebendisatqua
, Filio, quem velit iutelleclug luus, ordinem prav
, \ , gcribis t Quam casea lua illa visus acutiea ac ga plentia stultai Enimvero giuUorum nog omissa
ameniia, argumenlo ipsistainus, dteique celebremug
.
mysteria sacrig oculia ingredieiitein in lemplura
apectanteg, roundi consotalionem.
Jatn vero prius agenti Regi in gpelunca, a coeli

, - regalibug gedibug gaielliiium veneral, nimirum
' * acciiienles supernoruni civium popnli; siella re, \ gum ductrix, jacenuquc iu praesepio Regi, eogque
* \ adoraloreg adnioveng : ac doiuinalus, vilitatem ob
,
. ^ - . ,
. ^ ^ .^.
-_ gcquio fovebal, indicanlibug deltaiig diviiiis, ejug

[^ . gpoolaneam paupertatem, qui sine lecio ae dopio
; erai. Qua vero ralione babent praesenlia? Mairr
, utique, alia ac malrutn ratione, suscepia ediiaque
* prole, priraogeniiam illam Ueo oblatum abit: In * fantem gacerdoli offeri vilibus oT)leclum pannig,
. ; , \ uilegiiimoniiii ac legaUg benediciionig compog fiai.
. ' Suscipil gacerdog. Quid vero inde? fn ulnag susce , \ - ptum slriugii infantem, ac laudat Dominum. Tan . ; , U - quaoi recens procreatuni accipii naturae germen,
; . tiiqua mundi Aciorem, vilaeroisslonemrogai. Quid
; loqueris? Quid iia, sacerdos, factum esl? Non
; ; ; congrutinl iis qua? cernunlur, quje ipse ais. Ubiiiam
; ; ^ - douiinaliobis fa6lue? oCbinam dignitaiis indicia?
9
tft
| F
Pgal. L X I I I 8 .
9
PATEOL. GR.
CVll.
LEONIS PHILOSOPHI
35
36
Ubinam satellitee? Ubinam giii aimul gradianlur ; * , ; qui pfaeeant; qui sequamur? Videe quanta git ab- * \
jectio, Dominumque dicia?Tenes infaniem nudiug ; &
lerlius in vitam progressum, affarigque lanquam \ ; \
vitae babentem imperium? Quomodo in propensa , \ ,
adeo paupertate, magna mirandaque conaerig, vo- ;
cagqaelsraelis gloriam, acgenlium appellaa lumen,
pauperculae malrig puellum ? Caelerum adde quod . ; reliquum laudalio babef, ac perge celebrare luroen ; ,
noslra occullaium carne, tanquaro velo. Quidnam , *
aget? Quid molietur? Plaae duas rerum faciet , \
gortea, aliorum resurrectio, aliorum ruina exsistens; * \
qoem senex intueris duplicem, ac quidem dejectos , \
exauscitabit atque eriget; elalos autem dejiciet , (5 .
atque deprimet; guaque ipse affliciione ac cruciaiu morulium res sitlu meliori componet, quando
etiam malris Virginis animam, tristitise gladiug feriet.
Noverat enim Dei occiaorum facinus, utque ca> "# , \
dem stillantes manug armanda? in eum forent, qui ,
manibus gestaretur: ut niodo quidem in pannis ac
cunabulis, furens Herodes sii persecutiirus, ASgy- , \ ,
plugque eusceptura bospitio eum, qui violati juria ^ . * \
hospitit poenam repogceng, olim JEgyplfim ceci- , dtaset: ut denique gladii inlamum liogantur caede, . "
qua infanlis csedem molienlur. Par namqne erai, \ ,
ut Deo nato in terra virginalibug ex ganguinibug, * \ coaHanei in coelis fuso sanguine nascerenlur :

priorqne illa aUag adventus Domioici fniclum
,
perciperet, quae prior infantibus accensum vidis- ,
gel; tumqtie universis commodum accederet, ne- * *
cato ipgo omnium cauaa regcnerationig : quando
,
inagnus Ule Pairis Nuntius, peraclo opere cujus ,

,
*
missus esl coosummator, coeli ginuin omnibua pa .
riier aperturus esi.
,
Ne iierum propter missionem, Unigeniti gloriam
*
gubmittag, neque dominationem in serviiutem de- , trahag, alienum eum p-onunlians a necessiiudine * * ,
qua generanlem contingil; sed cum audis missiu- nara, ejus disce qui mislt cum eo qui fuii tnissus , \ '
in operibus gociam dispeusationem aique illius, in
\ \
iig quee Verbum negolialur parem assisienliam. ' ,
Nam tu qaoqua cura verbum misisse ais, non * *
dividis illud a menle generante, ne< servili ipsum
' , 6
habita iuduig : sed tanquam mente una presente,
,
ac ea qnae Verbum diaponit, pariier disponeiiie, . miggum fuisse luum verbttm ais. Hasc adversus
eog dicia eunlo, qui beneficii vicem, ingralos aique 9 , \
improbog mores ogtenduni, quique Sdcirco, quia ,
Verbi bumililale bonorati gint ac exaltali, ipgunri , , a quo bonore affecli gunl dehonegiaul, exallaiio- . nisque mercedem, vicissim abjeclionem inducunt. * ,
Enimvero, ad senem illum gapientem redeamug. ^ \
Ubi iiaque in abjectioois profundo loajeslalis gu- , bliiuiiatem aspexit, alque in assumpto ex nobis . \, lestaceo vasculo dWinilalis margaritam invenit, * \
ejug pulcbriiudine animo deledalus, gacra dociam
verba, ac propbeiicam Imguam propensius agilat: , ^^ ,
cumque ab eo suscepiionis- ia uluag vicein, mi- ,
9
_ r
* Aalx. , ?cl quid siraite.
VAKlAfi LECTiONES.
31
ORATIO IV. - CHRISTI VITATEM .
S3
, \ grandi a saeeulo veniam accepigget, abit inferni
, pauperibus, vlsi thesauri nnntium perlaturue : ad
.
quem cum accessisset, coniracium ei carne emarcesceni lorporem depellerts, ac sensibua per gpiritum revirescens, quse sunt Spirilus, ministrabil.
, ,
Olira sane oslensa sunt propheiae ocuiis earam
. 6\ \ rerum gyrabola, qu& geruniur " . Nimirum, forcepg
* 6 - ac carbo aenigma eranl, illa quidein complectena;
, . hic vcro, prophelae conlingens labia, prophetif , cumqiie aCDalum eliciens. Haec porro erant,
* \ nunc gesta res, pridem autem senigmata, nempe
\ . \ lacians muHer virgoque; inaccessus, quiquenibilo , minus lenealar. Puella, forcipis instar Deilatis
, - carbonem lenens; cujns eliam laciu saeerdoiis
* \, congecrentur manus, osque propbeiico spiritu ad}p$v * - irapleaiur : ulnae maieriales euin fovenles quem
, \ [] , absoluli a maleria oculi incorporeique non audent
, . aspicere, euro, inquaia, qui guae subetantiae unienc
' noelrara niolem aique maieriam, quod majesiaie
, , - importabile habet materiali noslro ac corport
. porlari facit. Ac quidfem agiringiiur fasciis, solvil
\ vero gesianlera gacerdotem a carnis fasciig, posi
, \ * quam ille rugosis oculia recens ostensnm Saiuiani
, \ - vidiggel. Nam el posilis in inferno nuuliaada erant*
tiov quae plena miraculo in terra gerebaniur, aiqqe ui
\ * tiuindi Salvaior advfcnisset: ut et illorunt insonnret
. auribug, Deum geatare caraem, atque eum, qul
- ssecutig egget anliquior, puerum esse factum : ut
, . ^ inquam, allor ipge alatur; ulque git venturus 0
/ ,
laboribug ac doloribug liberator, qua ipse gugline , \
bit laboreg. tdcirco Symeon regponstim accipil, non
, ge priog roigraturum, ac a carnis absolvendum
. vinculis, quam videat adessc Liberatorem " . Ob. - ,
turatag prse trislitia Adaml aureg, pleno gaudii
..,. - sermone aperiet, nuntiaogque guig ge manibus ge , \ glagge Greaiorem, spe dcfecium geaem, spe bona
. augebii. Digceng Eva feminaoi Deura peperisse,
*1 - leniug feret parius matediclionem, quam gibi ipga
. * \ praevaricaiione ascivil. Audieng Moses implenteni
, \ legem, cujus ig digiio gcriplam illam accepigger,
, \ eonim qnoque quae in igni ac rubo viderat ,
* ' evenlum pernogcet. Lniversi in inferno moesli agen , * \ ieg, laeium suscipicni pnecouem Erat gane boc
D quoque infinili erga humanum genug diviui amorigj
,
ul oedum affliciis posiiisque in angustia congolator advenirel, veriini eliam eo beneflcii nunliug
pneiret : qito boDorum gpe, tcvior eflicereiur labor, eoque velui rore, afiQiciioais Aamma fetnig&a mileacereii
* ,
CaBterum senioqaidem veieraiua sacerdos, geniofi
, ^ advenieati infanti, roantig gusciptendo faiaulantee
, offerens, ac ubi ifiluram galuiem pnemigso canlico
, laudassrt, golulioncm a carnig vinculia meroede re . cipil.Quid veronos qui deposuiraug vetustatem?Qui
; ( nativilale regencrall sumue, qui Patri oblali, per
* \ ' unigenili Filii ejug in corpore nobis gimili minisie riuni, quodnam miniglerium, quodnam obsequiutd
fc
, v
laa. , \ geqq.
.
Luc. u, 6.
Exod. , .
YARliE LECTIONES;
39
LEONIS PHILOSOPHl
40
cultumqueonefcmueTPlane ul nosipsiei offeramug, , ,
cujue oblaiiooia ergo lanla illa exinaailio fuil ac , * inclinatio, ut imaginem integram genremus, oec * t
, \
Dominicae picturae obruamus floreni : quin polius
non defuuclorie eam depurgemug, pulcbrigque * * , , \ rurgum coloribus novum ei florero addamug. Efli. \,
ciamur alliggimi Pairig iilii, propter eum qui ex
nostra exlrema vHitale matrem agnovit. Efficiamur .
Dei lewplum : hoc enim Dei ad homines adrenlug '
complementuro. Nos ipsoa orneinug virtutum or- .
, \
namenlig alque tropaeis, latitaniiaqne animis fiiiorum ac perlurbalionum reptilia loia virtute perse- . ,
quamur. Manug cagtag reddamue, benefici ia con- , \ . , gervog, qui a Domino praeclare beneficia consecuii
. 'aimug. Benignitatem
ac clementiarn exbibeanws,
- -
'
qui ipsi benigne clemenlerque fuerimus habili. Ad ' , iv

. augmenlum promoveamus gpirhualig stalig euro
reveriii, qui in carnia nostrae imperfecia astaie *
ersalug eel nogire imperfeclionig cauga. Emunde- * *
,
mus igoi labia; nam ei nobis expiatorium licet
carboaom contingere. Quiuimo quibog ejiig nobig . ait facla iacullas, ne inde accedentem emunda- , \
* tionem conlemnamus. Sic gacri, eum adeunteg qui
\,
bodie offertur iji templo, una cum veiula ac casta
Anna vicigaim confliebimur : geroper virginem Ma- * ,
disJevastai '
Irem affabimur, non ex iis quae Syaagoga inejug
primogenitum Fiiium molitara est, neque id vero, ,
Tuam animam pertransibit gladius , ged de be- , .
nellcio quod orbis finea consequentur; de gaudio
olloquemur, cujus dhriliag adepti gtimua.
<
Te cagtiggimamroagnificeefferimua (aon incon ( grao clamemug vocis gono) per quam magnificug ) *
opifex, maxinium guorum operum, summequo bor- \ *
reoduro perfecii; quse continentem omnia, ginu * ,
continueria : ex cujus uberibus altus sil, qui uni- )
vergig e terra, quo alanlur producil; quae sola , \ benedicla gia inter muliereg, uuiversoque generi , ;
benedictionem haereditale cotnparaverig, ac iristera ' . ,
majorum gortem a nobig absluleris. Velera te * \ * \
senigroata felici parlu matrem pragignarunl : * ,
nempe Ihronug, ac forcepg, domusque pleaa glo, , *
r i : ac gi qua ejugmodi, videniee oculi, bacie- ,
nugque umbram obtuenlee, toa niysteria coniero- ' .
plabanlur: tiunc auiem praesens ipsa clare oslendig, , ,
coinmulalis quac itmbrarum erant, in eara clari- ^ . talem ijuam gratia babei. Nunc te perspicue Cbe, \ .
rubicam tbronum, quin el illo aogugtiorera videmug.
, \
Nunc le forcipcm ignem ferenlem docemur, ac * \ gaaciitate plenuro delubrum. Oominus eaim velul ,
in tbrouo in te requievil, eumque forcipis inglar ,
complexa es, qai majestaie importabilig exsistii * .
ac dotuo fuil conteniug, qui nusquam polesi capi. Sola tu vere benedicla iater muliereg, ac quae
nog gloriae lu ac felicitalis participeg feceris.
Sed, Virgo malerque, cujug ex inlemeralig
', \
sanguinibus formalione, velul in libro, Verbo con , s
Luc. , 58.
VARIifi LECTIONES.
!< .
4i
ORATIO V. - iW CHRISTI NATIVITATEM II.
42
, , euegccnleg, brutalem abjeclmug vlUm, tu tiue proli
nosirum hoc offer verborum donuni : ac quaa
, , - quara haud salis dignam, raihi taaien bonore pro , . gequenti, quod ab illo provide bodie dispensatuiB
\ , . esi, euscipe olaboraium. De le euiin mea adjmrice
\ concepia liducia, laborem sueeepi. Quae a puero,
, , \ * inque hunc adullo aHatis modoiu auxilialrix ades,
* * quaeso, semper adgia, necvc a nobia pnealdium
, tuuro elongaveris: qainimo quibus a principio alis
protegeug fovisii, vilam compone pro eo ac com , modum s i l ; siniulque fove quod luis inlerceasioni*
* bps fovetidum Smperiuni lundasti, magnam illam
Fiiii tui mibi aenrane b&reditatem : mibi boc uni, . ersig cbariug, electas plebig tuae, naliunis illios
* , ganct, perficiens galulem. Pro his sta, ac depre . - care, nec quia reus ego ac debitor sim, calamila. , tis illi periculum fecerinl. Habea quibns exores,
. - habeg quibus guadeas atquefimpetres: nempe ma.
, , aug quibug portaaii, ubera quibos lactasti. l a
meinoriam pannog revoca; infantig aliam educa , , lionem ei, qul ol populum gibi compararot in
, , * \ gloriam, factug est iufans. Toie ipsaeommisce qttav
, \ ' illios eant, crucera scilicet, sanguinem , vuloera,
, \ , per qoae galutem adepii SIIIUOS : magnificabiturqao
, \ .
peculiarig populug, nnnc quoque ejus cura fruens.
Ipai gloria a<* poteslas, nunc et semper, et in sav
ctila taeculorum. Amen.
%
ORATIO Y \
Jk CkriiH ntMtatein, $$u i* ipshu Chriiti RegU glonas e Por/a obtignata $gre$$um, servorum ocutis
forma terwi $ue oftereniu (7).
iMAKAGCi Ltonh Mariate, . 53.1
n a l h r i u i e r a in carne celebramug, omnia con- C eimililudinis. Venite, exsoltemasDomino, qui servt

eefebrei apiritoa. i virgine prodeuulem Maire bo- formaai aggumpsit. ol jaceniibus in moerore et
raoramos eum, qul ex Palre nalug est ante Lucife- angusliisafferrei laetiiiam. Adesie, quotquot ccelum,
rtaai; ecrdiim ai terra ad hoc se congocieni. Can- quotquot lerram incolliig, communi gaudioperfrua^
teaaru nna voca clamantea : Cloria m cxceisu Deo, tuur. Jabilcmus advenienti Salvatori, quf miserrimi
%n Urra pax, quoniam Altisaimae imie in tene- pereunlea Salvaiore indigebamag. Jam enira illiua
brift jacenlem visilane, a gui orieoiig altitudiiie miaeriua ealêug, qnem iaitlo pro gua bonitale imusque ad illun deaceadil, quoniam geipsum iucli- maculato digiio fonnavU. Venit diu exlorribug
Mvit, at depreaaog erigeng, in suam eveberet al- patria rediium largiiurug, absorpio iranggressioaia
tiliidiiiem. giupendafn, et ex omni aatemitale rem criinine io gratiamm aroplitudine. Non amplius
novain Qai gartcula condfdit, ineo quod conditur ligni reaggum, qui reug, mala illo deguguio, prius
eaae lacipiu Aaliquug dierum noperum ge ogtea* eram. Liberat enim noa reatu Creator, pariiceps
dit. Cteator tn materia creatune formalur. lncom- erealionig me*e faciug; oec infelix ease cogor ob
mulalMlia fifnra Palrii ad imaginem mala prola- damnuin per moiierem faclum.
ptain aese demittit, ul illa rurgua figuram resumai
Mulier enim, lucri origo (8), Tilam mihi IrangTARIiE LECTKONES.
* Leg. .
NOTiB.
(8) Mutier enim lueri origo. El vere B. Virgo tucri
Gnece non exalat impregga.
(7)Regiam banc dqparluB. Yirginis, aende na- origo appelialur a JLeone, cum longe majora per
illam nobis fuerint collala, quaro per Gvam ablaia.
l i v i i a t e Domini ex beaia Virgiae orationem (auam
ia ilibliolbaca Mariana, dum alia de Maria. Deipara Appellalur eiiani B. Virgo a B. Peiro Oamiani
lêonig opera recenserem, ex iucuria eaumerare Ilomil. de Nativ. B. Virg. Origo principii, quia ille
oblitus guoi), babent Graicems. gub Leouis impera- ex ea prodiit per maleriam carnis, qui capui e$t ei
loris lionune codicee Valicani, et Messanenscs, nec- initium omnium rerum pcr tssenliam deilalis ; ab
DOH perantiquus codex Grace ms. clar. viri Leo- Alb.Magno Super Missu* eslungelui, cap. 184,0rieo,
nis Albtji: Alque ex inlerprctatioap Jo. Malibaei omnium, quia Mater Dei qui est origo omnium :
Carjopbili Icomeoaigepiacopi nuoc primo apparuit. cum quidquid per $$ e*f origo cau$m $%l tliam p*r
y
43
LEONIS PHILOSOPHI
44
lulit in felicltatem. Mulier ganctt, et pura, xirgi- fert Yirginla merua, formalurqae de eanguioibus
lieise sanguiuibus Filium procreang, egenuni Adam cju8 Opifex. Quanquam, et alise sese offerentcaag*,
quibus rei hujus consideratio non perfunciorie fiei.
sqblevavii, opulentissinaj Adae ex ea naii, quae exleriue Tidetur inopia, quod vile est gibi unientis, el Nunc vero cognosciie, imo w o cognoacamus Yf.rauig opibus paapertatem erigentie. Nam quia Deo buni in pnesepi animalium jacens, qui, errore abplacuil notam facere misericordiam guam, bonita- dueenle de rationig gtatu, a Dei cognitioae longe
lem hanc effudit ab^nde^ ulsq.08tenderetnon modo aberamus. Abeat error, qui hacteous boroinem a
suo Gonditore sejuaxit, et bonorem Creaioria
pialorum nostrorum senau moveri, *ed etiam in habilu peccatoris damigguro, quo suis virtutibus re- OiTerrel creatune guasit.Qui ab uno vero Deo creaturatn abeirabens, lurbis deorarn gubjiciebat, cum
nedium errpri afferret, et innocentia sua reaium
culpae delerei. Propter lioc yulva capit eum, qui noumodo aliaecreaturae in divinam dignitatem roale
ab bominibug eveherenlur, ged illi eibi eliam divipulla ra capilur, et pannis involviiur, qui taclu
nitatem iribuerenl, ei proinde aexcenloa confingeliber eat, et labe. Deui4|ue cum errante et exsule
renl deos, et quos liberet dmnitale donarenl*
familiariier versaitix, ut reducat ad sua, cauaam
Quasi oporteret non modo nos a Deo procol esae,
rile el egregie transferens, quse nae propriis gediB
bus ejecii. Ne te jac&es de fraude, qui per earo ge- verutn eliam tyrannice Deuin opprimere. Proh
nequitix ingtitutorem i ille ab inilio boc exoogita?
DI18 bumanum eubjecisli, gubjeclumque illum tibi
vit, ut gimilig AUissimo flerct. Ille bomioam, clareddidisti, qui ad regnandum crealue eral. Nobisrum divinae dexlerae gimulacrum, non aohim amanli
ctim Deue : cum reratn egenie auxiliator, cum
itDpotenlibus foriig, curo redaciig in serotulem inimicum reddidii per transgregsionem praecepii,
liberator, per quem etiam fiel ul nefarius vexalor aed illi etiam consiituens adveraarium, imitatoreoi,
Ipco multarum conira nos virium suae qiioque po- sqi fecit, suadcndo, ul divinam sibi dignUatem arlentix faciat jacturam, dtim i i quoe ipae se com- riperet. Et bic quidem deua erat, quia gravi usus
manu, tyrannidig vi, aliis excellemior eTaeit. Ille
prebenaurum polente manu quasi nidum, guper
bisaime jaclaverat, Crealoria roanu liberaatur, qui vero deue, quod cruenius, bominumqua caedibug
raunc infang vigug, et pravte aspidie foramina per- insignie, maiiu gibi ad fundcndum gangninein paraiiore. Aliua qaoque deus, quod acri fuerit ingescruialas eel, mortiferumque enecavil faiuin, el
lam uniyerso aliulit mundo. Scitole, omne genug nio, et auclor alieujug admirationem roefroimnuin, Dcum bominem factum, ul sibi eos aflj- roerit. Honoretur et muliercula, qood crinea apte
peg faccrel, qui ab ejus afllmtaie decideranl; ui C comptog conlorqueat, el alia, quod eleganti gpedf
bumana meng ad mata proclivig, neque eo lan|um laacivos decaperit et aliraxeril amaloreg, el prQ
inalo laboraog, aed nec etiam gentieng ad mala e marcede meretricii lagoiviaeque ab iis acceperil nnr
fenri, ueque se dominaro molionis gtatueng, sed ha- merari inter deoa. Aliug alia ratione in deorum albnag omneg gureum trabenteg, exculiens, veluti bom agcribitar. Ila Saiumug tyrannica mana Sn
onug et pondug otioeum, circumducla per roalo- patrem inaurgeng, non modo nudavil imperio, aed
i uro campog a carne, cujug ipga debel es*e auriga; naturalibcg quoque orbavil, ea pnecideae, per quae
hsec, inquam, meng divinas menti unila, ut gentiret in lucem egi edilug, et proinde e tyranni digniiaia
in illa quas pagga fuerit et per bujug ocem, quae in dei majegiaiem eveciug est. Ua prognatus ex
propter reverentiam exaudiretur a Paren(e,e( auxi- eo Jupiler, palerni auimi haercg, gimili modo dei
liuro diviuae boniutig experirelur. El sane quidem nomen sortitus egt. E l Marg pariier, quod mortagine carne etiam facile crai ronstiiuto in periculig Huio gtragig auctor, in deoram ordinem coopuiug,
praegure auxilium. Quid enim Deo volenie ooa Et Mercurius, quod caeterig dicendi arie praecelleflat ? Quta Umen opus erat eum qui peccateral, et rei, ipse quoque numinibug ingerlug 681. Dionyaiug
$e quod peccaggel agnoscere, yocibuaque migeri- quoque qupd rorig cor emollienlig (ut geiililift quicordiaoi implorantibug expiare peccalum quod ^ dam gapieutia clarug dixh) inventor fiierii, divinig
\ueng humana non polerat, ut quae in pelagug vitae honoribug dignug eel habilug. Sane bc allegoriia
raiione carentis sobmersa eral; idcirco toU ipga conlegerene conentar genlites, Salurnuin in Tem*
divina ineng uniu exlrabit illam de abgurdo ir- pug excipienleg, ei iabulogoa rerum prssidaa itidaraiionalie vitae slatn, deprecanlemque pro iila centeg, qui heri ei nuper cuni essenl homines, in
vocem emilieng, per sui revereniiara facit, ut deog Iranglati gunl : aara giceliam absurda nimU
n>aloruin nobis gerieg in opera misericordiac desi- sunl quae affarnntur. Atumea ad basc illi, ul hone\iat. ldcircQ Divinilaiig (reor) ignem ialpleranduin
siiora, nequaquam coufuglant, aad aina lepioaeatq
9
.
papa M , senn. 2 de Aggompl. Origo $aluli$ el
virlulum; a Jacobo de Yoragine arcbiepiscopo i a fm; a S. Anagiasio arcbiepiscopo Anliocbeno in
nueuai in Mariali L . M. Senn. 2. Ortgo omniun
Oral. 2 de Annuntialioue, Origo prima Iwtitice ; a gratiarum; denique a Joanne Pico Cartbusiano
S. Joanne Damagceno in Meua>is Grxcorum die 15 lib. in Gant. cao. 2. Origo bonorum omnimm
origo, et cauta cautati; ab Ecclesia Graeca in
Menaeisdie 27 Maii, Origo verarum mnndi hilanta-
ian. Oriqo ommnm amwnitalum; ab lnnocentio
mundidue mel\ori$.
45
ORATIO V. - IN CHRISTI NATIVITATEM II.
46
allegorias nuda esse parmHtaiit: a Plioenicibas pri* nem pergooarum, distinciio quoque nalurarum seinis (ii enini Satumo, uxori et reliquae familia au- quilur, sibi quoque adinveniant, quid cnique insit
cioreafuere, ut dii noiainarentur) veritateradiscen- nalura\ ui sic Trinilatem fugiantea eamdem mullitea, qui ex hominibua primi, aris et gacrificiig ho- pliceni. Quod si eiiam quffidiversae sunt nalurav
norantes illoa viu functog, pogterig exemplum rebabent plaaequodigliagnanlur a ee invicem, amenliquerunl cultum iia msipienler deferendi. Eodem tias Dei naluram libraatia erit, illud quoque dare,
plane modoei Ifinarvacrinibug bene coniortis ba-* quo unam ejue naturaro in tres discernuiii. Nam
beior prodea, quanqoam parentibus non illustribus ingenilutn et genitum non est cur ad naturarum
prognata; licei eam geatiles eeumroo vertice or- dislinciionem proponant qnandoquidem vel in
tam agaerant. E l Venus loeo muneris dea fuil eo- ipsis composilis, et divieionem admltientibug baec
rum guffragiig qui cum ea libidtaem exercebant : non eunl nalurag digtlnguenlia, neqae in diieraa,
et ralum babeiur decretuai, quia lagcWia placuit. secant, quod onum egt.
Pana quoque, comigerum qui primua oviliura dux
Yerum illi nugentur; nog auiem adeamug Beibfciit, legeaque pagloralis curae oslendit, necnoa ei leem magni consilii Patrlg Angclum noslra indulum
Apim,ei Ibes, et cteierasbeslias coeiui deorum asci
forma congpeciuri, quem ex ulero genitara ante
seunt, eorumque religionem quagi deorum magni- Luciferum nonc migertug no*lri, de matre nagci
faciuut. Cui signa eliain data, cauga ob quam de voluil, et cum egenis ei viTibus convergari, gnne
fou est iOi dignius, figlula, et cornu, et pedum glorias, divHiarumque ba3redem. Gongideremus,
capriDoram migiura. Osirig qaoque eodem tilulo quae ibi fiunt, Malrem nova partua lege aiecab iig renuntiaiur, quoniam calliditate uaug euog sibi lein (0), Infanlem natura ipga antiquiorem,
boatea gubegit lelig, non ut erant, eui gpeciem offe- Deum in fagciia jacenteno, in brutoruin praerentibug, gad veriiatem aliqua ex parle celantibng. gepi iromorang Yerbum, ut ego vale dicena inUode facium ot facile captl gint, quibug iagidiae gliluto viyendi more brutorum, Verbum agnogcam,
parat* eraol eo quod dolum non cognoverint, gi ei cum eo gimttl quiagcani. Nam quia raiionig maae
bique nou consutuerint, ged in periculum sege aobiliUg in ViUtatem radacta erai, motibog rationa
lemere conjecerint. Vemm in big quidem boma earentibug gubjugata; subque ponderosa carne jacabal, qu ai conjuncla erat; ut gublime illam
vanitali ingenriebat ea teuiieog qiuellli a quibug
in aervjtoiem redaclug erat. Neque enim fieri poto e?eheret, carnem gibi unll Yerbum Creator, ut 6t
rat quin is, qoiverum Deum igaoravarat, i u egaet ratio guae nobiliuti raaiitueretur, ut caro non
affectug, ut aibt deoa crearet, nec finem ullum ba- g onmiao ad ima feralur, rationi pareng, non
berei pne ignorantia, aed ad deteriora, velul unda aecom illam datrudeng, 61 cum illa paianta 8iip*>
defiuaret, effugug Jaro a veri Numinis agnitione. riora, gimul ascendeng. Huc gpectat extrema paupariag ejug qui larram fundayil, nec Umen locum
Catterum adwinisiranlis oinnia prepolealigque
Dei munug erat, de aalute gui opificii cogitare, babebal in quo babiuret, posiquam in ea divergibtque soli conveoienlem gloriaoi noo permiuere, gari voluil, gad speluncae cxcipiebatur hogpitio gt>
ut aliis tribaeretur, sed gibi quidem recuperare ho- laman indigentiae pnebeniig. reg, quae nec menti
norem , ferre vero etiam opem jacenli in summig nec verbig pertntUuni, ut suo funganlar officio!
Non est ei locus in ierra nagcenli, qui illam
pigeriia, qui ol beaie -vhrferel, creatus erat.
Quouiaiu igitur ita faciendum erat, datur nobig verboguoprogenuil! Prajgcpeillum guo giouexciPuer aHernitate anliquior, et splendor gloriae < pit, qui ccriegteg ginoa axpandit. C<eterum lerra
cieib vil noslra illuroinal, ut digcuggig per ejus quidem beepiUuro tenue dat, ai vero coelum annuntiat adeege Dominum, glellam lubseloco adbixadios roulioriun leaebrig deorum unuia Deitalie
beng,
cum videret Hegem ministrorum officio delamen in Patre, et Fiiio, el Sptritu gancto conspU
glitultttn,
goloque Malri* gatellitio fulgentero. Vocererong; nec personarum diglinclione nog abdu*
f
cenfve ad Deoruun multitudiaem, nec unitate lumU D cat ut bonorem deferant proroptiggimog ad obenia rogcnte ot confandamue persenas^ Neque enim diendum llagog, el ad hoc ipsum venientes. Eos
necegse esl ur, juxla inaneg qaorumdam sermones, igUor clamante advocat giella; tenmi et paslores
aJterutn seiuatiir cx duobus, vel uniialem cum properant Natum quaerenteg, indeque de eo admoternario muhiplicari vel certe ternarium redigi ad nhu Oporlet enim, ut pasloribug Pastor ille appaunilalem. Non enim uniiag, ged personae babent, reat, qui venil, ul perditaro ovem bumerig impogitit dietinclionera ferant, per quam nobia adoranti tain reducerel, quam ille ut quasrerei nunc quidem
bos Trinilateio flt ut axlra unanrdoroinalionem ne- advenit 6 porla egreggug obsignata (10). Perveniet
quaquam yagemur; aut certe quibusob distinciio- vero eiiam uaque ad portas inferoniin, cuni morta
t
(9) Matrem nova partut Uye utentem. De novila- 15; Riccardtt* a S. Laureniio lib. de Laud.
iibog parias Yirginei praclare omnino B . Peirus Virgin., 61 Guerricug abbag, garm. 1, de Naihr.
Oamiani geruione 11 e t d l ; Gregoriug Nyssenus Domini, quorum verba adducii P. Tiieophilun
llomilia 13. in Gant. ad illud : Uileclut meu* can- Raynaudug in Dipiycbig Marianis, parle 1, puncto
7, ntim. 30el3l.
didus, etrubkunduSy electu* ex mUlibus; D. Augu(10) porla egrtttut obsignata. Respicit Lco
giinug in psal. 101 gupar illud, Similis factut $um
ptllicano $oliiudim$; & Peirus Ghrysotogus eerui. oosier ad porlam illam claasara uuamsoli priricipi.
(
48
47
LEONIS PHILOSOPBI
eub fege eoagtifera Ula omnla devorajila dimicalurag. Sed hxt saue coMaogtiiiieiis
poslea.Nuoe veru fugieaduoi illi e$l in Iptig fagciia latitt Regi utrivergorani iafand mmera
summaipta exiuaaiiione, ooti alne gua exfnanitiona fert , aed adoratfonam prseripientea alieni a
laauente. Jam qaippe llerodea furore corripielur, cognato sangaine , ei gentetn ab aliis se
eivktioiaa binfantem aaium infantes Beibleem fa- gregaate tega, Magi ea dant, pmigaificantas ira
ciel, caseaqoe attate adeo lenera, na quidem quid aeiptU fore ut geales pnetertiai legia cnltorea,
agaiarsentieBle, intirget gladiuaa, et regnam erii oe at per rivog sangtiinig propinquog flabnaoa, k i
ciaomni eriroen. meatern, et teriao enidelioren la> agnoactndo adaraadoque Rege Ulo qni min6, I
genla! Sutha ? idelieei infang aaaonat siM imperiuiB, diiaret, ad gumroaai devenit inopiam. qulbna et
ei prhrabH regao? Propierea limena aflfciao gaudei idei gineeritatem, gratum pJorum operam odogaaguiae. An *ero non id cogitat, aad at fuiura retn, et motaom carnia raiincUenam, v*\ni\ aepraxaveat, jugulandura exlglimat immataram aHa- rvm, ai Uiug, 6t myrrbam ateipiai, qaibus dax erU
lem qoara in guam meiana perniciem nou illum de- ad adorandum aAilgens predieaiionU splendidae
aoacat quem quasrii, Cum ai opportunum lempua Orieaa, per il6llain Magoruin nnac ducem praenoaxgpaciaaaat quod Uli forte dedisset ut comprehen- tatue. Modo enim fugiet ira perciium Berodero, el
derei quem quarebat, tune eum e medio lugiulig- 6xcipi6tur ifigypto, tiiin nt banadcniD Ula recipiat,
get. NUDC vero imrum cum esaet, si qui quaereba- qtf6in babittt olim punilorem, Uim at aliud myatelur AOII laiuiggat, ob rei obecuritalam nibilomiDue rium bac praastniia notatitr, vislundos idelicel
lurbalur, eiplanuro ul oninlbuelllumdelirare, quod cos, qui spirilali senriebant JEgypto, 61 inda llbeinfaaiea aaqaa omuea affaiim persacatoe sil, quero- raadoa, qui dtieloreiB eum seqantur qni infaaa
adroodum rabiogi canea *eque onineg obviog ado- conspicitur. Foruasa eiiam fuga infaniia in jBgyriuntur. AmentUshne horaiuuro, nuac te promittia pium, symbohim eral migraturn ad gentasdoeiriaaa
ilurum ad adorandtiai , et aaac eangfjioem poure cvangdica;. Sicwl eaim jedex rx ab aatum inaaait
opiaa t Sed oroiuamug ilium ia aua iatania, ania puerwro, i u affiaea UH ob amealiam JodaBl, axoriaM
magoum, proque aniverso noodo maeiaadum par Itngaam disdpnloruin pnt?dicaUon6 eTangerflca,
Agnum,feagiiagcaedeniem pro ilk> nactaa, oi etian ftirora corripienluf, et aggredieatar quidam 6ro6n
tenera aetaa iofaaiium aon eaael iinamaig ab ofle- | U aaimis prasdicatkmis eursum eomprlroere, sed
reHda munera, sed ipsa quoque offerrel aanguinem oibil cfllcianl. Verutnumaa in pnsseiiti nefarkiie
Deo e virgiaalibog orlo ganguinibeg, utqiie pu* Herodem fugiene conlattdit in JEgyptum. Poatmo-*
r!M ajBaulia hborantiora Dao ialmicoruio, qui nec C dum vero uiaiiuuui gteketaruro audacia Itiier
libiaraa aooof, BaolamanU auditml t
moriuae numef aWtur, qtando Seribaram ei PbatnquH, in sao Ipaorum aangaliM proaignarat per- rl&tdoram catarva lcndcm in eum, qui venit ad fieBkiam quam spoale obiranl, occlao per furorem readam salutoui, insidias. Qu ut in opna abi*
debaccbaDlium Bege g l o j r i ^ eoaroai paasi auima- rinl, cfficieni t oblaiionis madieorrjn mHaaiiim
rum jaetaraui: quam?U aoo pro illo.sed ob euam sigaiflcatio tuttiB aortialur floem, com myrrba
ipai rabiaoi, qaa vai io aam guat, ei mortem, et coiidietur, ul mtrialis, oi vero Deus. gratum mcorperniciem siniinvaruot. Et hmc qaideta considerara mptionia (xlorein moado diffnadei, geiilesqne
Hcei de caede hifantium euum oHbranUum taugui- geutium 6blatk>D6t swacipiH. Verum bc auo teraem. A l w o Medi rke agaitom bonorant Hegem, pore flenl. Nuae aulem qoa auat praeaeniis agaaongroeotia rebus offeranlea muaera, Uaquam mus 64 proposila aobie Iraciamua* Hoaoreinwa
Regi et Deo, morulique ad offerendaia o)uado ^ri- Domiai Nativilatam, feetiuemus ad yideodam tn
tam , auro, Ibure tl myrrha hoaoram implentef, gpetunca hospiUniem. Agnogcamua taaUm da8d ad baw, el aliam tubesse in muaeribua notaa* pregglonem ejus qui eal omni ahiludioe excclgjor.
datn inspicio signtficaliooam. Videlur enim mihi Noacamua cujug rei gratia iaalum myglerium 8t
praeier id, quod ea qu offeruotur qaid io Infanta ni qui oranee diUt ad iaopiain redactug sii, 61
oalo sit deaoiam praenuutia quoqua asaa fulurg craalur Crealor 61 Deug naacalur oi bono, licet
qnamprimum ipal bareditalig geniiaoi. Propiaraa uoa more buiuano : o( vldatieei confracmo
9
.
Ortbodoxa, Petro Damiaal germ. 3 de Natlv.
Virg., Amedfo Laugaananai llomil. 4 de Land. Virg.,
aperUlur* el vfr n*n transibilpeream, quoniam Do- Germano Conglaniinopoliiano Orai. de NaL B. V*rminut Deut hrael ingretsu* ett per iliam, eritqne gia. Hesycbio Homilia % de Deipara, Proclo Coociauta principi. H&c eniin propbelica verba ad Ma glanlinopoliuno in Scrm. de Nativit. Domini, Ruriam ante partum, in parlu, e.t posl partum, vere perlo lib. in ManbaBum aliigqua pturibiig. Vtda
Portam perp^lua cUiigam, geduto acconiniodaniar Colvenenum i l f Kal. Mariaao die te Decembri,
a Chrysoslomo bojnil, de B. Jo. Baplisla, Hierony* Bum 4. 3. 6. 7 et 8. Dbi adduclo etfara pra^dieio
no iu cap. XLIV Execbielia, ei lib. ti conira Pelag. Ex6cbi6lis lagtimonio, SS. Palruin explicalioiie roArobroaio de Initiinlioue Virg. cap. 7 et 8, Aw- boraio, de poria clausa qtwe aon aperitur, lale
guglino serm. et 14 In Nalali Domini, Eusebio probat Mariam Yirgineiu clauao utero, alqua invioEadsgeno Uomil. 1 da Naiivit Domini, Rufiiio \n Uiia inlagrHatia gignaculis Gbrigiurn Domiiiuai
expogilioae syiaboii, Damaacaoo lib. iv de Fide pepriga<.
absqva aperione, el claugura aalva, par?iam vidit

Eiechiel. capil. xnv : Paria haeclama erit et non
t
49
ORATIO VI.-
I N C H R I S H III.
50
inauaretar, ut lerra obrulum repurgetur, et in- potiori doaiiaetur* Ne colligaraas amaritudinem tx

veula dracbma gno reponalur in tbalaaio, ut ae demulcenla voluptale. Ia gumina pelliceag exuamua
ampliug in xiliiate jaceamug, ncc lurpiier gema- vesles, nam quod illig aaiicti fuimug, idcirco panmus , ged ad noslram iuiueniea nobiliiaiem, vir- nig involvilur Douiinus. Fiamug reveradii, ex Deo
tule gublimig exinan tiouis, vilitatem comraute- tero id accipieuleg, non ui ab apostaia itxmoue
mua, loco gerritutU evecli ia dominaiuai, pro ege- Te4imognog in Untam dignitatem intrudere. Fiamug
aiale divilias coinparantes, qo sunt ejus acqai- filii Alliggimi propter eom, qui factus ett bominig
reoiea, qul nostra ipse gua fecit, ut baec prsestaret Filiug. Ita honorem coDferenles noglruio, honorâdteniU Hia bonoribug ille gaudet, per bsec nativi- mua euro qui devenil ad homineg ut bonoreoi bemo
talem adoremog. laduamus, fratrc*, gengum cjus, agaequalur. Iia affeeti cura angelig gloriam iribuaqul non erubuil noster Oeri fraler, noo agperaatus mug, et gimul cum pagtoribug curramug, ei eum
aal aot in vilisgimo jacenies subsellio, ne con- Magig exgpecialionem geniium adoremog. Neque
Ueuuinttg el noa in gimili fortuiia posiioi. Qui bac eaim esl quo magig honoretur quam bonore H,
aiiam in parte muliam Dti beaigntiaient experi* gloria, quae nog deferimus quorum goacepto ganm r , C U B plura posgideamug quara ii quoruni par gnine frater exgiglit. Sed, qui e celgiludiae gloriae
* gimilig ad vium fuit iogreggug. Ne tibi gubre- tua ad aoslram descendigli humiliutem, nec tuan
pal ut eicatrieeg congervi exborreag, c.um ipge liquisti aliitudincm! Salvalor eoruui, quos ul
aboraiaandug exaliierig, non cicatricibug iuvito in- convertereg iuale a le aberranteg exinauiiug ea I
Jliciia, aed quag tibi gponle intulisii, et Regem ta- receng Homo, ei Verbuin aelernitalem auperana,
0MB ad le accedentem babueris. Ne bumilem grati egto tibi el nobis pro nalaliliis muoeribua bsec
opprifnag inanu, meoior vexaliooig quam tyraunica oratio. Refer tu nobis, ul guberneg et adminiglreg
oppreggug manu guglinuigti, et auxiiii quod ha- una cum iig quibus giibernacula iradidigti, uiuadi
buigli. Me babuerig odio Crealorig luiagtnem , ne Daviin, ut gub le gubernalore, guperioreg ontni
igwidaas, qui propler invidiam mala es passus, in- procella, oavigaiionem peragamug, cessaate undafaraaU daunonU, quique primug in Dci iiaagiaem rum v i , ei in lulum deveaiaaiug portum : ubi poinTidog oculoa adjecit, animuro imiutus. Nec te giiog, ei tranqoilliiate fruenteg abdnxerunl iropefaciaa lanquam vag, in quo gil pogitum venenum, taosi ei veheraenlea Tentk Quo nog devebag ap*
quod qui Ingdua acceperit, damaom conirabit. Ne pulgog, poat bujoa slim trajectioneu), laudaolea el
carai iodnlgeauua, nec inferius permiitamug ul glorificaniea te ia gascola ggaeulorum. Amen.
t
ORATIO VK
ln CkrisH nmU99UOm> qumuio ex immaaUala nube tramveetmt in unile* manut, nmkrar

ingru$u$ ut Sol glorim (11)
(MaaACCi, \oc cit. p. 72.)

Chriali golamnitatem honoranius (12), qui rite C
oaauibug tribaendam glalail honorein. Chrigti ga*
cram agimug celebriiatem, per qneui profan gacro*
rmn caiebraiioaeg exgtiacta* suni, et gandas dierum
festorum obgenrationea exorts. Quo in spelunca
orlo. ut luce, et nunc prxgeniem nobig Hlugiranie
diem, ipgi quoque splendemos. Rurgus enira ig,
per quem exsuUationig luaieo conspeximug, qui
in lenebrig aeruiuaarum sedebamus, proferl golemniuiig bilarilalem : non e gpelunca radios
difTuodeag, ged quasi nube malre Virgine vectnj; aec in pregepi jaceng, ged |iaternaio' eubiena domum. Qui lerram. hominig parenlem,
Yerbo proereatil, Matrem sibi pridem facieng,
latiina legea Inaovabat, e vulfa progrediena giiia
geoiiie. Nanc vero commaai eorum lege quo*
nim a geniine carnem agguropgil, qni eam in
Slna condidil, veluli debilor mandala ejug implet, Gloiia brael, gantiam Lumen. Oroneg geotat,
conferle laudem, ecce enim Deoa farlug aai paer
degitque aub lege, ni el conaiilutig gub lege

opem ferat, quod Hli deerat guppleng, ei
libug gine lege gentibua notag facial su bonilalis diviliag. Nam quia lex Dei digilo gcripta
DOTI valebal rationem deiurbaum, ejug opera,
qui primo illam pravis abduxit suasionibug, ad
frugem boaatn reducere nec velut organura barmonia deetilutam, gua propriia aptare concentibas, nec docere ut rcg suas bene disponerel:
ged roala deleriorum addiianienlo crescebant, cum
salig non eggel nobig ausos fuigse coiiluniaciain,
ged uaa cuin pnccepto rejecisaemug el Domiuum,
mente, ingur pulli frenum mordenlis, et praecipilera ge ageniig, tola ruente. Qtioniam igitur maau
DeJ gcripla lex ita praecipiiero cobibere non pole*
ral, ipgemei legig gcripior, guperesgentiale Yerbum, rerum omnium productrix gapieniia, per
creaiurae craggUudinem creaturas uoiiur: evadltque ipga lex, et pra^cepiio, per aeipgam incoaipoeuog corrigem, ei congpicilur ImnmUbl-
NOTJB.
( .)Haneiiamoraiionemgob Leonia imperaio*
(12) Initlura bajns bomiliae fonveait com ea
risnoaiine exbibent Grgfee mgg. codiceg Vaticani, qua? bio. quaria edita eei. S<d posl inilittm ex
ei Meaganengeg, egoqne illam ex Valicano codice, alio lexia Graseo lranglaiaeat et ideo eam Ma.
par i o . Ilaulueiini Garyopdilum lconieoaeaa epi- etUm edendam esae ceaguiaiu* Earr. Patav
acoptuB l.xiniutc doaatain eablbeo
4
51
LEONIS PHILOSOPHI
52
lit flgtira Palrig sub muiabllilalis gpecie, tionem cum gese oronibug ? Deorum quoque proque Palri ac nobis gequesler, eoluio pariete in
gcnitor, a quo filil gunl roale babiti, el qui a
terposito. Ne desipiai iasana menle Judaeus, nec ftua sobole male egl habilus, quomodo non patidiem avcrsetur, ul noctivagae golent animaqtes, lur? quomodo Deo digna non agilT Hoc auiem
sed oculis livore non depravalis divinae incar- qua ralione Dei majestatem non indicet, ei manalionis fulgorem tnspiciai in iis quae sunt penes gnificas non constiluat solemnitateu quae apud
ipsam. Nec genlilis veritaieiu derideat, qui lur- ipsos talero babenl originem? Jovie post labo*
piludinem suam deitate donai, risuque digna horem pugnre cum gigantibus ad pelram Yeae
norat, et fabulas; qui sibi dcorum turbas ex reum gomtiium, quam propc obdormierat, et qiiae
pravi animi affeclibug conficit el aefanda eo- illi igneum progeauil deum.
rum gesta veneratur; el celebrat quae alio seSed de rebus lurpissimia caiis. Yaleant euini
pelieada forent eilentio; et, ol verbia eorum
gentilee monslra baec conflageutea, et ignomKpiaular, galea Plutonis, et inferorum tenebris conrum bonore, lum foedilaiem eorum quog a ge botegeiida. Qui non solum humana gpecie, sed
norari paiabant, mm saam iiisipientiam di?algan*
boum quoqiie, et olucrum, et delpliinorum,
teg, el per deorum iniiltiiudlnem in Dei abaegatiaaiarumque belluanim inter homines ?ersaium ai% nem prolabenlcs. Nobig auiein imus eat Deua.
bitratur Deum, et araatoriis aculeis in omnia deos Pater, Filiue, et Spiritus sanctua, non adaplalia
mulatos. Modo quippe Nepluuu*, ut cum adoles- uni personae nominiba, sed personU Iribus nalucentulo ludal ad maris liilirs delpbinum induit, ra? unitate conjnnelis. Abeat in malam crucem buet cuiu amasio naial, sintimque pueri sensim jus delirii aucior, qui tribus appellationibus unani
obrcpens, lrabensi|iie in profundum, perdit, et immulat personam; vel illud stupidns non aniinadobsceni amorig douum dat niortem; deinde ama~ vertens, quod duoi unam personam honorare vult
tor pro acerbo raunerc, lacrymas offerl funeri bis iiomintbus, non sinil eo nomine illam vocari
amplas, Nereidum planctu defunclum bonoraiig, quoil ipsi imposuit, nec positum esse permiuK
ei ob ingenleni aninii moeroreni, maris adminw quod iadidii; si vere posila sual, qu& guccesgioglrationein abjicieng, nec ob factum uxorig Pe- nem non admittiinl, quomodo igitur illam euam
lei pudore suffusus, ipse effeminatior cum ilia personam vocabit Palrem, sl haec appellaiio trangi
modico flelu deploraveril, et dolere de- it in Filii appellalionem ? ut non modo dicam onw
sierii. Ei baec quidctn Ncpiunus. Modo vero Mer- uino patrem dici noa pogge, niai ait alicujus pacurius ul muliercula pascente poiiretur, jumen- Q ier? Quomodo eliam vocabit Filium. qni abit In
tura fU, et saliando Dionero oblectat, et fugam Spiritam? Unus ergo esl nobis Deus in TriniUta
airaulal, et a currenle puella capitur, et in dor- personarum, iia ut neque ob leraariiim dividatur
guro insilienlem excipit (et reliquain turpitudi- diversaruin naturaruro sectionibus Deilatis unius,
nem siteulio transibimus), nimirum imitaius bovem ncc ob nalurae unitaiem confundamur pergonae^
tlluni, deorum, principem, cujue lergo Europa in- sed iria semper gint, Filio nequaquain ex nibilo
sedii. Annon erant foeditales isla3 iu diviniiatis emergenle, oam et Paler ex nihilo eniergerel; ncc
opinionem efferenda?, senlieudumque de illi, ut- ettam Spiriiu, ne videatur imperfectug anlea Deaa,
pote diis, quibus tantam tnrpiiudinem teetificantur? poslea defectus dcponere; ged una cum produciore
Yerum baec quidem abominanda sunt; caecera quid Patre gini ei ea qus producuntur, Palre quidem*
honesti habcni? Quomodo illitd non dignUaits ple- el Spirita sua in gimpUcitale manentibus, Filio
nuai? Apollo deflens tum quod puella, quanr de- autem aseumenle nosiram naturam. Oporlebat
peribat, clapsa esset e manibus, tuiii quod ju- enim, postquam Deo placuit, per viscera migerivenem infeliciter a-ge anialuin disco occidisset, cordiae, cum noslra forma, rationis nogtrae, qu;c
idque sibi ex foedo provenissct amore, ut niale is defluxeral, nobilitatero.ad gerevocare, Fiiiani esse
vitam perderet, ignoraggelque Phoebus quod ex lu- D q \ boc praestaret, non modo qtiia nianens tn eo
do eventurum erat, cum taraen sederet aliis fuiura quod aeternum babuit, nullam eral guorum factupnediceng. lllud vero pleae quoaiodo noti divinum ? rus jacturam; eed quia eliam Yerbi erat reinovere
(toliieg simul oinncs in iEgyplum fugerc, inque a nobig per suum commercnim noslrae rationig
belluarum formag muiali quod terribilem Ty- detrimenia. Idcirco qui ga3cula condidit, gumk
pboeum suslinere non possenl, qui nuper giganieo initiura actcmitale poslerius, et immaculato puer*
aaaguine oriug deorum turraas solus in fugam perio meani procreaiionem honoral; et quod celevcrtebai? Illud porro Yeneris cuui Marle aduU bramug hodie, carne oflertur in templo, oie ganterium, et rursus cum Adooidc concubitus, queiu ctiucans de profano et iropuro impietaiis vivendi
eiiam apri iclu necalum amaioriis lavat lacry- iuslilulo. Hocest, quod hodieper digpengationem
mig? Quid Juiio e coelo pendeiia, quam Jiipilcr efficil qui pro nobis faciug esl infans. Hoc celeconjui, quia propter Hercutem zeloiypia labo- bramus, oblationem ia leniplo infanli9 cui linrabal, gravi catena gugpeodil? Sed ubi rcpone- guarum igaearum offeriur laua. Quis non horreall
mus eas, quac cura arlis aeoiulo Tbamyride cer- Quis non obgtttpcseat? Quig non agat gratiag? Qui
omnia pcrficii ul Dcut, irop^rfecUe iDortaliam aelalcs, praeniium ccrumiaig propoguere scortaB
53
ORATIO VI. - IN CHRISTI NATIVITATEM III.
54
tis formatione parrus conBpiciiur. Qui consessor et formalua, majug quid esl 61 admirabiliug. IToc
eal Palri, maternig geslaiur iiiambug. Me, cujus diviuius est et gublimius, Deus pro me ubera suverbo vocata prodiit lux, obtectus caligine vitae gens, et geslatus manibus; licel hoc loquentibiia
noslra progreditur. Obscuri gentium oculi sedcn- iniqtiiiatem in excelso , ansa flat inbonorandi
liara Sn tenebrosa morlig nocte, illuminainini, lu- Unigeniti: quasi vero ob praegtantiora opera reeidom vitaa diem conspicientes; sublatae eienim rum penilus sil aspernandus; aut inde conari
aunt ignoranlia lenebne, quibus divisi a Deo de- res ciijusptain negare, unde excellentig proveniro
roboris. Qnid ais? Quoniam
tiaebamur: seipsum ad hoc permovenle magao debet attestatio
migericordiarum Patre, qui verum oslcndit lumen obrulo tibi tenebris aiTulsil lux, idcirco coalempereoalibus in tenebris. Abiil moestitia splcndore nis lncem? El quia Kcx luarum aerumnarum misegloriae nobis affulgente. Videanl galulare, qui de ricordia permotus accedit ad te nec alleri compeccaii offuscalione caeculiunU Ecce enira puella niillit boc, sed ipse suo minislerio pieiatem exhlpuris manibus insidenlem portans, in lemplum bet, parvipendis beneflcii gloriam propter beneQsuccedit umbrarum, gacerdolig manibus oflerens cii magniludinetn? Celsiladiuem ejus deprimendam
illum (13). profuudam Dci ad aos demissioucm 1 puias, quoniam se ille ad te demish? Certe ob id
Qui ad ministrandum delegerat Aaronem, et antea poiius niagniiicandus erat ilte. Tu vero qttia inMosem alloculus erat, quem etiam praesentia d o fanlem audis, et fascias, et inanus amplecienles.
cebat mystcria, dum illi posleriora ostenderet (fu- et quaicunque iiunt ceconomice tuae salutis cauaa,
toram quippe cum honiinibus suam conversationein
Verbnm geropiierna sua gloria privas Perinde ac
obscure Deum pramonairang, famulo posleriora si regem quoque corona privandum putares, qnoiiiam
ostendit), lauqtiam sacerdotali benedictione indi- ipse accedensad le, laboribus doloribugque eximegrng, gaccrdolt offertur. Ita illi placuil errorem ret. Quoniam propier tecreatur, duin Ht Matris Ficorrigere, quem ego, in legem peccans, admisi. Iius,idciico eum a palerna unione secernis, et crea-
Quae tania clemeniiat Quae pielas ineffabilis! Ser- lurig aatmmerag, cum ne inferior quidem generatio
vus ergo berilibus privilegiis ornatug, el quasi beri capia curiosis possit (14)? Obtecia quippeest ct Ula
tita degeng, cugtodem gloriae meae (a) non refu- impermeabilium lenebrarum iovolucris. Tu vero
gil a traducenda cutn servis communi viia, ob id- llxis, ut aiuiit, oculis, prae irapudenlia, qu sunl
que posilae eervis obsequiior legi. Quorsum id anieriora saecuiis comprebendis, et staluis de Filio
! Nimirura ut me ingtruai, qua ratione incom- ul medilalSoni tuac placet, utcaeca est, aculaiue
posilorum morum dcfensioncm habeam, et liberer c mcntis acies, et slolida gapienlia
Verum dimissa dementium insania, redeamus
inobedientiae crimine. Ut si quis liberorum aman
lissimus paler, natum videns obnoxium lucndis ad ea quae prsesentia eunt, Deique myslerium vejKenis, malornm causani filio lollat opere suo neremur, sanis oculis inluentes niundi solatium,
aliquo longe praestanliori. Qnodnam boc opus for- cum ad lempluni ingrediuir. Jam nuper versanti
roidabile, cunctisque axcellemiug , quae a Deo in epetunca Regi e coelorum regia salellitium adaunt facla? Magnani quid profecto est coclum ex* ventabat, gupernae accinenles lurroae. Ste.Ua dutensum, et nullo fundamenio subnixa tellus, ver- cem ge pracbeng regibus, jaccnli in prsesepi Doboqoe lux obtemperans ad universi ornamcniuni, mino adoralores adducens et inopia slipabalur
ct aate banc expers materiae multiiudo, proiupta a dominaltt, divinis opibus indicanlibus spouad ministerium, Veruro Deus in vulva susceplus, taneam tccto domoque carentig egeslalem. Quid
M
Peal. LXXU, 8.
NOTiE.
(15) Sacerdoth manibus offerent illum. Sacerdo- D munem Fiiium, tuum ab ceterno, meum in
tig manibua Deo obtulit Filium guum B. Virgo in

die purillcationre, per banc et ipsa oblaiionem spiritualis sacerdos congtiluia. Unde Garlbagena Homil. 1 de Purif. . V . et Praesenlatione Cbristi
bomini, Mariam vocat sunimam sacerdoitssam,
sacriftciura Filii sui Deo offerenleui in veste puriiaiig candida. Inlegroque discursu ego aliquando deinoastravi Dtîparain Virginem in die Purificationis
tanquam gplrUualein gacerdolem aiterno Patri F i liutn suum sacriOcasse, adduclig inler alia illis B.
Thomae a Villanova verbig, in concioue de Puriilcatione beaiae Virginig exaralis : Potlquam ad allare
tem-
pore, eic. Vide S. Methodium Orat. in Hvpapaiileut, Guerrtcum abbaiem Serui. 5 de Purif. ii. Virg.
S. Brunonem Garihugianum, vol poiins episcopuia
Signinum Serin. de eadein, el D. Remardnm abbalein Senn. 2 et 3 de eadem pariler purificatione
ubi de bac B. Virginis spiritualis sacerdotissse ob-r
lalione, omnino praeclara.
v
(14) Cuw ne inferior quidem generatio eapt cu-
rio$i$ pottii. Hinc dixit lsaias propbeia cap. LIII :

Generutionem ejus quU enarrabit i Quasi
dicat:
Nenio; tuin git omnino incomprebensibiliset mef^

fabilig. Hunc eoim locuiii accipiunl Patres de ge-r
t<enlum e$t, Virgo sacra genibus flexis itivine inflam- neralione Gbrisli, non solum divina ex Patre, iit
Spirilu, plus quam Seraphim, filium ntauibus
S. Bagiliug lib. conlra Kanomium, etGbrysoslomug
tenent, ip$um offert Domino, munus, et oblalionem
lib. de iiicompreheneibili Dei nalura ; sed etiain
acceptabilein Deo, tn hune modum orant : Suscipe,
humaiia exMatro, uiS. Alhanaftiiig in lib. de Incar*
Pater omnipotens, suscipe oblalionem hanc, quam
nai. Verbt, Justinus martyr Qnxst. 67 ad oribod.,
libt offero pro toto orbe, anciila lua. Sutcipe comTcriull. contra Judaeos tap. 13, ei alii plures.
(a) Deest aliquid. Lege, cuslodem gloria mece reptdi, Dominn autom non refugit, elc. Yide bomiliam 4. supra
cil. 31 C EWT>
55
LEONISPHILOSOPHI
56
vero praesenlia? Maler, qua non pepferit com- aius ad sapienlem genem, qui in profundo bumniii matrum lege proleni, ut suam prrmogeni- nniliutis prospexit ahiCudineoi magnitudinis, e4
luram eislat Dco, procedil ; infantem pannig in- sub loslaceo natona noatne operitnento Margavolutum vilibas gacerdoii offert; euscipit gacer riiam Deitatia invenit; cojus pulcbriladine pludog. Quid deinde 01? Ulnig exciplt infantem, riroum delecuiug, ad sacrom carmen modvlanulque Dotnino bymaum coociuit, ui nuper ge- duro alacrius movei liaguam. quo remanera*
nituro naiuras germea acr ipit, el e vita dimiui tionis aoraioe, eo quod aenex euaa in Inas accemi Creaiorem rogal. Quid Joqoerig? Quid novl perit, digceggam e viia impetrans, abiit ad infeest, sacerdoe? Cuio iia quas videntur, verba ros, aaauaUaturus deientis inibi egeaig, qaa*
tua iion couveniunt. Ubi dominaiionig faatna? tidit ipse diviiiag. Cul appfoptaquaas, lorporeoaUbi majestaiig luae galelliles coacurgantea, pra> quaflaccidaecarnig deponeoa, reflorengqne sentieuutes? Yides quanla rerum inopia, et Donu- bug, spiritu obit gpiritale miuiaterium. Enironum vocag? lufanlem nuper in viue lucem edi- vero propbeticis oliin oculig per symbola prav
luni leneg, et verba facig, quasi ad vilas impe- roonstraia gutit, qnae Aunt/et in forcipe, el proaa
rium obtinenlem ? Quomodo rebus adeo parvig erat senigma, coniinente illo. bac prapbeia laet leouibug, magna et admiranda accommodag? bia langenle, et prophelieam iDUammanle meoEt gloriaro Igrael, et lumcn vocas geulium In- leui. Iiaque quas nunc sunl ree, anigraala tunc
fantem iaopig Malris (15) ? Sed adde, quae regtant, erant: lacie nutrieag ei Virgo maneng (17), inacceagibilis et portatug, Puella laaquam forceps pruad laudaiionem ejug, qui gub nogira carnis velanam divmilalis tenens, quam etiara manus i a niento lux lalel. Quid tatidem agei? Quid motiiur? An duas ille res peraget, aliorum resur- cerdoiig tangenlee aanctificatilur, ei og vaiicinio
Spiritug impleiur; ulna corpore* illam ampi.ereclio, aliorum ruina fulurtig, qui tibi, senex,
ctenteg, quem inlueri non audent immalerialas
conspicilur a duobus coasians, dejectos bono in
aiatu collocaturug, tuinidos depressurus: quaiido oculi. Qui materialein nostram gubgUatiam eggentiae suae uiiieag facit ut gua iutoleraada mael Maler virginilatis integrae gladio dolorig traagfoaaam gibi seniiet animam (16)? Norat enim dei- jegtag in niateriali nogtro portetur: el fagciig qun
dem aUigatua el, ged porlaatem aacerdoleia
cidarum facinus, ebfore ul cruentse mantis areorporalibug
golvii fagciis, ol rugogig ille oculia
mareotur in euui, qtii gacrls vebebatar manibue.
vidil,
qtttd
nuper
apparuit, Salutare Israel. OporNunc sane illum in fasciia furens persequitur He
rodeg. Et iCgyptug excipiei illum a quo olim C tebal enlm sitblerranea incoleaiibug loca nootiari quae gupra ierram fiebant admirabilia, do*>
Tapulavit propier bogpiies male acceplos, et intingenlur gladii in infaatum caede, ut Infang ne* cerique illot etiam advenUaa mundi galuteni,
Deumqaq gealare carnero, et pueram egs% qui eai
ceiur. Oporiebat enim Deo in terra nalo de ganguinibog Virginig, sequaleg aibi per ganguiuaui in anle gaecula: emulrimeau gubuiioigiraDieai,lac gucoelis nagci; et primam illam aeiatem, e prsesen- gere: adveatunimque ul aiflictos ab aerumnig libera*
Ua Domiai frucium percipere, quas priqia illum
ret, eggeique interim illie moraniibua palienti larin gttia babuit: caedem illo gugtinente pro rege- gitor. Ideo Symeoul r^gponguai dalure carnlg erueraadig omaibug, quaado Patrig magnug Apogagiulo ge non exiturum ui videat Salvatoria
etolug, abtoluto opere propter quod eat migsug, advenUim . Adam aurea moarore oppregsag aperiel
omnibus gimul pandet ginus coBlestat. Sed cate
laeiiuae nuntio, et Creatorem narraaa gesiari malu iterum ob aposlolalug noroen, Uaigenili im- nibug, ftKBsliiia poaiia, aenem gpe efficiel alacrem.
mlnuag gloriam, nec dominalum in gerviiuteni
Eva ubi didiceril e muliere natam, pariug dolorum
redigag; alienum illura a palerna nalura con- maledictionem non gre Teret, quaiu bscreditaiU
tiiluang. Sed apogtolaluitt audtens, aequaliutem
nomine pogteris trangmisit. Moees ab eo legedk
congidera. Hasc ad eos, qni beneficiig affecti, impleri gciet
cujug digilig gcriplam accepil, el
ingrali gunt, et bouore aucti ac gublitnali per Verbi ea Jam effecta reddi, quae in igne ei rubo viderau
huuiilitatem iuboaorant hoiiorantem, proque fasli- Otnnea delenii in iaferig, el in mccrore jaceotea,
gio cacuminig reddunt depresgionem. Sed redea- praeconem guaeipient laHum, Erat porro iromengi
f
, T
Exod. III 1 geqq.

9
.
(15) Inopik Mairh. De paupertate beal Virginig marlyrum, el Tbeophilam Rayaaudum in Diplycblg
late tater alios* agunt Riehardus a S. Laureniio Mariania . 1, puncto 9, n. 6, 7, 8 et 9.
(17) Lacle nutriens, et virgo manens. Virgo, malib. iv de Laudibug Yirg. a pag. 279, ei deinceps,
ai Pelbartug in Stellano lib. vn, parL 2 art. 3, neng virgo, lac habere naluraliter non potegl. L l cet enim S. Virgo Liduvina, el alias quaedam in
cap. 10. Quog lu coneule.
nocte Dominics Nalivitalis lacte redundarint, ut
(16) Gladio dolori^ iramfot$am $ibi untiet animam. De gladio dolorig, quo anima B. Virgiais habenl Acta ejusdem S. Lidutinae lib. n, cap. 4,
Ifafisfosga fuil ob paggionem et mortem Fitii, plura tamen bse virgincs lac noa babueruni naturafiier,
babea ex SS. Palruni nionumenlig baugta apud ged gupra nalurs debitui et cflicacilateni lac illis
Georgium Colvenenuni iu KaL Mariaoo dte 18 guppeditavii Deus. Uuomodo autem fueril lac VirMarui, Juglinuia Miechoviensem lomo II in liuniag gim abgqua viro Mairi oplime edisaerit Rayaaadoa
Laurclanas, super illud Virg. eiogium : Regina iu Diptycuig Mariauia . , p. 8, nuuu
V
57
ORATIO VI. - IN CHRISTl NATIVITATEM III.
58
boe eliam erga boroincs amorig, non modo ipsum ferentcs qtiae neqnani Synagoga molielor in cjn*
advenire affiictig, elangugliag palicntibus golatiuni, primogenitum ; ncc illud : Tuatn iptitu animam
aed praenuniiare quoque beneflcium, ut spe bono- pertrantibit gtadiut * * ; sed laMa afferamus, benefi*
rum levior esset malorum gravUas, et ea tauquam cia, quibus, ul b&rcditatequadam, orbig terra? finea
rore mitesceret flamma dolorum. Caeterum senex Oruutitur, recensenleg Virginis, cujtig gaudio ditaii
quidem decrepiiug, etsacerdos(18) amiquiori se In- gumug. Glaniemug ad immaculatam penitus Virgifanii mamis ad excipiendam obtulii minigtrag, et nero (19) voce non indigna : Magnificamus le, per
fuiura galuiig decantato bymno mercedero accipit, quara is, qni res raagnas efficii, suarum operum
ul e vinculig corporeig avolet. Quid porro nos, qui maxinium ei maxime giiipemlum pcregil ; qua in
Teiuslaiem dfpoguimtig regeneraii per generalio- sinu lenuisli conlineutem coelog, cujus ubera
nem, qni oblali suraus Patri minisierio buoiano uulrilus est qui omnibus ex taumo alimenta produ*
dilecli Filii ejug qnod miniglerium, quod obse- cit, qu inier mulieres una benedicla eg, el benequii gpecimen offeremug An certe nosmelipsog dictioneai bxrediiatig loco effudisli in uuiversum
offeremug, propier quos tan(a exinanitiQ, tantaque genus, pcr te e nobis rite stiblaia invisa parenlum
condeacengio, ul inlegram gervemus imagiaem, nec baeredilaie. jEuigniala te anliqua prseaignabant
illia obmamag colores vivog, quibiig picturam Matrem, parlug felicitale pracipuaro. Thronug, el
aam ornaVit Dominug ? Sin roinug, ut non osci- Forceps, et Domug gtoria plena, el quxcunque alia.
lanttr repurgeroug, gad pulchrig iterum deeorarcug Videbanl quidem oculi, iiiterim uoiea umbram
illam coloribug t Fiamus Palrig allissimi filii, pro- identea, le refereatia cernabant mygleria. Nunc
pter eura quf ex iuiimo condttionig noglrse loco Yero to btec prodieng aperu et manifegia reddlg,
Matrem agaovii. Fiamug Dei lemplum; boc enim muialis urabrig in lucem "gratiae. Nunc te liqiiido
egiquo gpeciat advealug Dei ad liotnineg. Orneinug Cberubicum, irao nobitiorem congpicimug ibroirtttlttm donariig noginatipao*, et laiitanleg quaei nuro. Nunc te forcipem agnosclmog igniferum, el
de laiibullt gerpenleg, pravog afifectug oroni conatu pleiium sancliinonia? lempluoi. In te enim quasi
cjiciamtig. Aperiamus maang congenrig beneficas, ihroao reqnievil Dominus, et lanquam forcipe arqni boaa quftqu* a Domino recepimng. Huntani repttig e*l, quem nibil ferre potegt; el quagi domo
benigniqoe girnug, qui benignitatem experli sumus. exceplus est, qui capi nugquam potest. Beata vere
Ad gpiriiualia incrementom agcendamug astatig, ob ea gola inler muliereg, qase noa eiiam luar* felicigejug reverentiam, qoi aHatis imperfecUc fuil, ul uog simae beatitatig fecisti parlicipeg. Sed, Virgo, et
ad gtalom perfecium pervenireimis. Purgenlur Q Maier, de cujug immaculatis sanguinibug formatioigne labia noglra, licet quippe el nobig prunam ne facla, taoquam in codice Verbura legimag, el
aUiogere pargairiceni. Iuio vero cum eo frui jara ralionia orbationem deposoimug. Ipga Filio laa
nobig Dei beneflcio coatigerit, ne purgaiionem con- germonig noglrirounosofferto (20), indigoum illud
lemnainug qna? inde congecuia est. Iia acce- sane, a me tamen elaboralum bonorante quod ille
demeg puri ad eum qui in lemplo bodia offertur, bodiepro noelra aalole geggit. Aecipe boc ; la eniat
eom anoota el cagla Aana conAieamur Domino , adjutrice mea freiua, susccpi laborem ; quae ma a
cnro aacerdote dierum pleno ia ulnag excipiamug. puero ad banc astatem proiexisti, el ut gemper proCoagalutenrag llairem geaipcr virgiuein, non ea re- legag oro. Ne tua nog tlcfensione degtitaag, ged
* Loc. i i , 55.
v
NOTJS.
pangitemug, inrenietur certe ad omnem temporfa

nem aanclilate ei genio venerabilem, qui Clirislum differeniiam extendendam fore. Negaiio ciiim illa,
Dominum in gua Pnegeniaiione in templo suscepit /n, vim iinivergaUg habel; ac ai doceat nullam
ia ulaag guag, fuigge gacerdotem, cengent CIIID
rorgug maculain nequc actualem neque originalem
Leone nogiro Lyrauua, Dionyging Canbusianus,
eiparam habuisse. Secuado, quia, gi femuia corCajeUnns, Franciscus Lucas, et Tolelug io cap. n ropia gemel, uon poleel imposterum incorrupta
Lurae, ac S. Athanisius Lib.deCommuni essentia nuncupari; quomodo SS. femina Maria , si aliPalrig, et Filii, S. Cvrillag HierogolymiUaug Orat
quando originalem macnlaiu fuisset perpeg*a, podeOccursu Domini/S. Rpiphanius Tract. de Pa- gei iniposieruui inimaculala vocari ? Cuni ergo pasiKbug Veterig Tegtaiueiiti, et Canigiug lib. iv de gim immaculata, \mo prorgag immaculaia a PatrtDeipara, cap. 10. ideoqae ul gacerdoleia bene- bug el coaciliig appellelur, gignuro est illam ab
dlxigge Marne et logeph, Luc. n, vers. 54. Licet ooini penitug originali macula fuisse immuaem.
euro faigac laicuro, non gacerdoiem, opinentur Theo(20) Ipta Fitio tuo urmonis munut offerto. Et
phylaetag Eatbymiug, Jaiigeniug, el Barradiug, ac Caesareo Leonis exemplo, et SS. Patrum suagione,
beaedixigge Mariae, non ul gacerdoiem, sed ul se- ot nogtra ginl Deo munera gratiora, Mariae priug
nem. Vide Cornelium a Lapide in cap. u Luca;, manibug, per has Deo olferenda, coasignare oVbeTCTS. 25
mug. Hinc S. Bernardus in germ. de Naiiv. 11
(18) Senex quidem decrepitut ei tacerdot. Symeo-
(49) Ad Immaculatam penitus Virginem. U l recte,
pte, et prudenier beataro Virginem penilus imniacalaUe, iroo immaculal golum nomine compellaUtn eage dicamug, facili dedticiione asgerere licebit eatn oraoi prorsus peceaii originalis macula ca
niisse. Primo qoideui, qtiia (ui in guo Tract. de
Concepi. cap. 13, inauit Lezana) gl vim negavionia, quae per nomen lmmaculata gigoittcaiur, reCle
Virg. ait: Modicum illud attod offerre de$idera$

gratistimis iWs, et omni accepiione dignistimU
* manibut o/ferendum iradtrc cura, $i non vit
%
tuitmere repultam. Consonal Alberlug Magnua

germ. in Dominica 5 posl Peniec. de B. Yirgina
gub nomine Navicula? in hunc modum loquons:
Bonum e*t charhtimi, ut not peccciores munutcula
notira, id tif, omiones, laergma$ eleemo$ynat ac
%
5J
LEONIS PHILOSOPnil
60
alig oblegens, quibus ab iniiio fovisti, viise c u r - A c l a s , babes quibus suadeas : manug qtiibng porgum ad oplimum dirige flnem; siinul administrans lasli, ubera quibus lae dedisti Fasciag illi ad meimperium, qtiod adiuinisirandum lu sequestra de- nioriam revoca, et quidqtiid Iafaiiteai nuirieng
digti; servans mibi eximiam lui Filii baeredhatem ; egisti, qui ut populum sibi gloriosum acqttireret,
perficiens (quod oinoibus ego prxfero) populi luj esse Infans voluit. Crucetn, sartguinem, Tulncra,
elecii genlis sanciae saluiem. Pro his fundere pre- per quae galulera, per quae gloriaai adepli sumus,
ces nunquam degiaiio(21) ; nec quia poenag ego el utinam adipiscamur, acquiailionig populug, et
debeo, mulla ipsi cxperiaatur. Habes quibus fle- nunc ejus providenlia frueng, et ia aaecula. Araen.
NOTiE.
jejunia nottra per hanc fidelem Naviculam nottro
\ola, degideria, gemilus, lacrymag, lanquam gagkJudici prcemiilamui, ut cum venerimus iptum - tag suscip ens, ul in coelutn ejaculelur, et in Dei
pitium inveuiamus. lierumque in Biblia Mariae, su- peclug valide inflgat. lpsa spiritualis gacerdos, per
per librum Leviti< i iiiiiio : Regina mundi dicitur cojus pnriggimas manus nosirorum bonorum opeOniptn pr<c$entalioni$ ad qiiod omnis peccator
rum sacrificia, ne rcjiciantur, gunt DeoOplimo
prcesiHlari debet. Levit. cap. i , Hotno qui obtnlerit, Max. praesenianda. Licet autcm, ut in pro!ogo SIISR
Gloita, voluntarie, hosliam Deo ad placandum sibi
Conteiuplalionig inquit Idiota, Maria precet, et *a9
Dominum, offeret primo ad ottium tabernaculi, id
cri/icia $ervorum tuorum, el maxime quct sibi exki~
e*t, ad Hariam. Favel Ricbardug a Sancto Lau- U bentur, reprwtenlet in eonspectu divina majestath,
renlio lib. u De luud. Virg. col. 86, duni sciibil : laniea* ui benemonct Gulielmug rarvugtn cap. m
D
/Von pouuut $ummce Trinilaii dnplicere xenia,

atuccunque manibus iam dignm gerulce, Marias ici-
licett cotnmiUuntur. Suunique buffragiuin non denegal S. Sabbag in Menaeis Graecorum, die 3-Januarii, Ode 9, dmn clamat : Venite. atque omnet
meniibut i>uri$> intaminalitque labiis gloriou laudemus itlam Emmanueiis intemeraiam et *vper
vmnet virgmes punttimam Malrem, tacrificia Deo
ex illa naio per eamdem o/ferente*. Sanctus auoque
9
Juaa. Damascenus in Canlicis ecclesiasticis <5raecoruoi buc apectaiig cecinil^

Tu fidelium, Virgo,
Supplicautium preees
iYe contemna$ ud admilte,
Et ea$ offer luo
Fitio casta Virgo, Deo
fit fo/ai benignui e$t
am noitra e$ advocaia
Ganl. apud Delrium, Fuda* petiliones Mater Filio

non offerl, nee iuuipit o/ferendat.
(21) Pro his fundere prece$ nunquam detinito. Et
merito quidem Leo beaiae Yirginia preceg exposcit;

cum nullo modo e apud Filium irriue eint, aut
esse poggint; el plussolae apud Deum yaleant, quam
omneg simul hominum angelorumque orationeg. E l
certe Mari* precea irritaa nunquam apud FiUum
esse asscril ideni Leo in oralione gcqueati de Asgiiinplione, duin cum Maria loqueiig a i i : flihil tibi
abnuil, $ed omnia per te concedit, qui crealnratum
bono U in 4ianc edidit lucem ; aagerunique Georgiua
Miconiediengig orat. in SS. martyreg Gosaiam el

Damiaiium ; Tbeophancg ia Menaiig Grsecoruin die
18 Januaril, oda 5; Bona?entura lomo III, gcrmo 3
De beaia Vtrgine ; Bernardua in sermone ingitripto
Virginis deprecatio; Goffridug Vindoi inensig genn*
in omni fesiivitaie beai Mariae; Aaiedeug LauganNec gHebo Henricum Susonium iu Commeada ione ^ nensis hoinil. 7 De lattd. Virg. et alii, quoruin terei Encomio illostriggimaB Kegina? coelorum bis vo* ba adduxi in Mariali S. Genaani pairiarchae Gon*
cibug cum Maria loquenlem : Cum $urgo mane> ad gianlioopoliiani in notig ad oralionem 1 De dor
te pntnam reipieit anima mea, et cum sero dormilutn mitione SS. Deipara* lium. 7. Mariam vero solaui
abeo, u poitremam contemplalur; cerla videliect
plus suls precibug valere apud Deum, quain onuies
qmidquid purinimii manibut iuit obtatum, ei com- iiomiiieg el angelog siraul, legtatur Ricbardus
mendatum (ueril, gratum, et acceplum reddi ajmd
Victcrinug ad illud Cantic. iv, Duo ubera , $uut
9
Deum, etiamsi in e tpso tile et exiguum sit, idque

ob tuam Deo id exhibentis dignilatem. Reque enim
rejici ullo modo poleti aul retpui quidquid tp$a, ine puritiima, chariuimo Filio tuo prcesentaveris.
duo hinnuli gemelli, diun ail : Hi$ hinnulit beatm

Marioe ubera comparanlur, quia cum tam angeli,
quam tancli pro peccaloribus iolliciti $inl ei eit lam
meritii, quam intercessione $ubv$munt credrndum
ett beatam Virginem tanlum in hoc po*>, quanium
utraque timul creatura, imo utraaue potcntior judi-
cit vbi rex Salomon, big verbis uieulem : Fercn-
catur; teaiatur Georgius Nicomedionsig orai. gupra

citata ip SS. inarlyres Cosinam el Damianum, CVML
patiar Pbilippum abbaiem Bonae Spei

Elib.equoiv inabire
Gaul. cap. v, ad itla verba : Ferculum /*
lum Virgo ett, quam tibi ad hoc idem Sponsm voluit

prctparari, %l per eam mererentur, qu<e per $e non
poterant, prmunlari. Qui ergo sylvetfri priu$ amatitudine[ueruni odioti, tu$cepii Ferculo,fiunt smcipietUit merilo graiioti, nec ett qui Salomonis
convivio placere mereatur, nui quem offerri tibl
Vtrgine velut mensa propitiaioria grululalur.
f
Sic tlle. Pono bicut olim Ruben, ul legimua

Gen.xxvui,invcnlas mandragorag Lia mairi deiulit,
Ua aea baita aoetra^ aliaque pieUtis opera beatae
Yirgiai defenre dcbemus, el per ip>aiw Deo, ut illi
graiiora accidant, offerre. Obbauceaiin causam de
seropulgalur Ave Maria, ut si quae bona fecimus
illo dle per Mari<c Virgineas manug Filio suo, Doroino nogiro Jcgu Cbristo, ne repiilgam pati pogginl,
offeramag. Obiulerunt Magi Douiiuo munera, aurum, tbug ei myrrbaui, ged mediante Virgine, ut
probal Novatug de Eaiin. Deip. cap. 12, q. 2, ad gigiiificandum per nianug Mariae esse offerenduiii quiduid boni operig Deo offcrre in aniuio babemug.
laria eaiui eat Iburibulum aureum Apoc. cap. .
per quod nou golum orationuiu, ged quorumcunque
bonorum operum incenga, ui ptaceanl Deo, aunt
o0^nda. Ipsa Arcug coelcglis aelilioaeg nostrag
9
scribit: Babelis (aueniem Largitori* Mairem, ae

creatorum reginam, inierceuionem iUam esaudiri
lucilem, feininam, inquam, uli gloria incompar*biti
ila et supplicalionum efftcacilate temolu maleria
mentibut omnibut, Deique famuth prtelatam. Tegta*
%
tur Petrus Blegcnais ia germ. de S. Maria Magdalena tomo XII Bibl. Magiise veterum Pairum, dum
bc in eodetu sennone pouil: Singulare e$i beaiat
Virginh auxtlinm , quia plut omnibus polesl Maler
apud Fiiitm. Testaltir deaique S. Bouaveolura in

Speculo, daiu Virginero pr<e oninibus sanclis polentissimara yocans, eiiat Augusiinum baec verba promenlein : Nec dubium e$t, quia qum meruit pro / i berandii o/ferre prelium, pot$it pln$ omnibut Ubeta-
fti impendere tuffragium. Id esi plus omnibug iiaatH

sumplis, ut cxplical Salazar in capul xxxi Proverbioruin num. 199. Digniiag eniin Matris Dei tanfam gratiam et uierita ex deceiilia aua posiulal, ul
per ipsa Maler Dei digaior sit, ut exaudiaiur a Deo
quam omneg homineg, et angeli gimul. IJiide A l Iteitug Magnug super Afistut e$t cap. 80, dixi;:
f
Oralio aliorum sanciorum non innilUur alicui juri

ex parte tui, $ed lantum mi$encordi(e tx parte M%
9
61
ORATIOVIL-IN
'.
FESTUM PALMARUM.
ORATIO VU.
C2
Elc Bata
ln festum Palmarum, quo muUUudo univerii orbh

iuavausra
ra ,
exsulialionem auspicata , victorem morti$ /ma
.
rum ramit celebracil (22).
(COMBEFIS. Auctar. p.1657.)
Hodiernam golemnUalem quondam quoque aliaft

\
, \ - lingua regia celcbravil , ac orationis tiotibug ex
, . meliori sapienlia decerptig, splendorem ejug ac
, \ - niajestaiem exornavil. Spiritti enim Jucunduni i l }) lum pueroruin cborum contemplatus, lingua ilidcm
. Spirilus, pravio ea praconio edlxlt, quae cboro
, eodem peragenda crant. CaMerum perspicacissimo
mentis oculo solus tunc videns qua? postmodum
eventura rant, solus iiem celebrando fesli myate , .
. , ,
,
V
t o r i o eese cxercebal. nuac, quando omnium oculi
, \ U laHissimo hujus festivilatie' gpeciaculo exbilaraii*
(
.
\
, lur, omneg quoqtie ora in landeg reeolvunt, laineiei

.
, \ , non iidem omnibus eloquentiae fonles affluunt. Sta * , \ tui antera et ego pro viribug atiqnid ad diei liujua
pcy jucuadiialetu conterre, ac licet regig illiug facundiam miuime aggequar , nibilooiiniis conve , * ,
niens aequumque arbiiror, ul a rege eliam ha?e
61 ,
lam Iseta diee dilaudetur ac predicetur. Decoi
\ . , \
eiiim ut Rex universonini ab omoibus celebrelor,
, ; ;
maxime vero ab illia quog prater cauerog bene< , ' volentia gua dignatus eal, quique divinas aliquo
6 * *
modo cognalam ct congimilem poicstalem acce , \ [] ,
peruai. Qaamvig aulem ad ciibaram hymnog non
. *
roodulcmur, ut rex 111 in divinia laudibug coa. ,
cinendis exercitailggimug; alia taroen raiione a
,
nobig iegug laudibug extollatur ipse pariler Rex,
, \
MC Deu$ meu$ * : cui iicet ignea labia laadum can*
; . ,
lica depromunt, non lamen luteoram aspernalm
, propogilum. Nam quomm formam assumpgit, uf
* .
eis consuesceret, baudquaquans eoriitu degpicaiul
, babilurug gii orationein; rationis, inquani, iilud
, \
opug; maxiroe cura ejus ab initio lioc sil donuaj,
, .
honorisqae illa prxrogativa, quod manu condidissel, aDimal exornarit. Quin et pogiea, iu brulig eimili ingipieniia bonore dejecturo, denuo glorU
ac bonore donaret, idem repai andum ac ingiaurandum gugcipil. Hoc vero Spgum egt, quod praegeatt
conveniu cclebramug. Nimirum, qui auendit guper ccelumcali,
is in pulluro aginse agcendii; aique ig,
qniguper clicrubim gedcl *, ille dorgo bruii vehiiur.
4v D Curo jam enim big, qui pnegenti gaeculo vi^<j , \ - reiil, qood aaiig eggei opis ac auxilii atiuliggcl;
, \ * niminim operibu'g pariter ac gerinonibug liene do
, figraenlo mcrilug, ac ubi ipsum a daemonum ma
M
* Paal. viii, 3
M #
Peal. , 5.
Psal. LXVII, 34.
pgal. LXXIX, 2*
YARIiE LECTIONES
* Malim .
NOTiE.
Oratio autem benthtimcc Virginis innUUur gratice
Dei, et juri naturali, ei jxtliiios Evangeliu vel Decaiogi, quia FUius tenetur non tanium exaudire, $ed
obedireHatri, juxta UludExod. i\, Homra palrem,
et matrem, et Apo$t ad Ephes. vi, Fitii, obediie pa-
eo$ ad intercedenaum pra nobts \$ollictU inducii; (

dicil tola, qtiia ip$a orante, omnes otant, ipta tilenti
omae$ tilent. Anselnuu : Te, Domina, taceute nullu*
orabit, te orattte omnes juvabunl, omues orabunl.
(22) Liiculentiggimo Eucoinio pius imperator,

reniibni 9e*tri$. Sic Albcrlug. Addi eliam poiegt anerni Regis liiumphum prosequitur, ludens exorAf ariam pne omnibQ ginciig giraul guis apitd Deum dio in Davidig aniiqui laudaiorig regisquc, cum
preclbug valere, quia Ip$a (ut in guo Mariali ipgo pariter rege ac novu laudalore, in univcrsoerro. 5, guper illud Eccl. xxiv. Cyrum caii circuiri rumdilaudaodo Rege, convenientia, quero maxiiiw
, ioquil Jacobug de Vongine, archiepigcopug regia laudaiio deceal.
ianueagis) omnu tanclot &xl\ circuit. ef gyrat, et
LEONIS PHILOSOPHI
64
63
tcstia ac vexatione libcratset illi autem, qui in ; , \
inferno posili eggcnt, ejusdeni nihilominus opis ,
indigereni, diuturnoqne carcere afflicii, Redempio- *
rem exgpeciareni, ipsum tttique, qui pro mandi , \
loliug galulo ex aetbereig sedibue veaigget; eos '
exsolvere nioliens, qui iaferne vincti leaerenlur, , \ ,
nianuiuque beneQcam ad eoe quoque voleng per- ,
Uagere, qui in lerrae inflrais sinibus agerent, Hie-
rosolymam , quse jusloruni caedibus gauderet, Deug , \ , \
jusloruro venit, tum inorte sua, moriem perem- t * \ , \ pturug, lum quod gcirel, nullos alios ipsi morlis ,.\
aaciores fore, praHer eos qaos sanguinis jusii ac , \ *
inoocemig sltis perpetua baberet; qui ei octilog, *, \
ac metilem pne invidia clausissenl, omnique proba * , * ac graii animi affectione ex etolido corde expnlsa,
deterioreg seaiper bencflciis redderentur; divin- ,.
qae congruig majestati operibug, in Dei necetn .
acuerentur; in Dei iade bellutn, atque odium promoveaies, unde par erat, at velut roanu ID Dei
cognilionero dncii, gumma reverenlia ac veneratione sic ntirabiliam openim effecioreia proaequereniBr.
Ae olim quidem irae foroiiera gubministrabat Kat , ytf
bomo ille, qui lulo obiitus, ac gpulo vieum recu- \ ,
peraveral , quo privaiug ex ulero roaterno pro- *
cesserat : itemque ille, cujug leprse squammas \ ^verbo abgterseral ; necnon ille, a cajus manu
* \ \
tanquara grave onus ariditag depuksa fuerat
ei , \ * \ ,
id genus alia; at nunc furorig flamma rargug ex- , guscitalur, pogtquam homo mortuug, ejus prae- \ , \ *
cepio visus esi inferni ac mortig gprevisge jura, ac * \
cum ipgig instilisex gepulcro resiiiit * : poslquam , iteoi infantium lingua ob analig quidein defeciam , ,
balbulieng , Spirilu autem digeria, victorem
*
moriis theologicis decanlavit vocibug: quse aatem ,
impuro ore seraper volvcbani oracula, ea jam , ^
videnieg ipgo compleia opere, videre noluerutit;
velut utique ad meliorem meulem redire reveriii: C , ^
ac velut ad aniorera ac observantiam benefaclo- * ' (
ria regredi, ex iig qu fieronl haud proclive egaet; ' *
necve ul ita ingauienteg, pratgeniig remedii ac cu- , raiioaig donum perciperenl: ged eum a principio , \ , *
ifi unum illum finem sua omnia congilia conver- , tiggent, ui ei necem inferrenl, qui ipsorum deme- ' , ,
reretur genleoi; non priug degtiterunt quam ad \ , *
aanguincin prophetarum, cujug jain rei eranl, ca> . ,
dem quoque Dumini adjieerenl : inde itidignalio- , , ,
nig occasione euinpla, unde eisi non vobntes, ai
certe noleniea, impudeDtiam suam verccundiae pra3- \ ,
textu mutare poterant. Caeierum iuvidia nullam ^; ^ , admiliil admonilionem, ac quod proverbio dicitur,
auribug carei : orontmque medendi raiionem, , ' ,
tdgriludo ejusmodi guperat: qua eiiamnum He- ,
braeoruai principeg irreniadiabiliier laboranteg, , \ iDterim infanies digeria lingua ae reciiloqtia Deum \ ,
depraedicant, ipsi inaledicta liugua convieiantur: *
ac infantes quidem nullo dociorc Begein agno- * f , gcunl, ac bonore progequuntur; geniores autem, "
*
quique mediiandig prophetarum oraculig aelalem **,
toiam ineumpsigsent, eumdem ignorant, ac galulig .
aartori interilum giruuut: quasi eo congilio divi- *0 \ , u
4S
Joan. , .
Luc. , i * .
Luc. , 7. * Joao. n,44. Mattb. , 1.
63
ORATIO VII. - FESTUM P A L M A R U M ,
66
, ; \ . \ nag Litleras didiciasent, non ut enm, quem illae
, piacdiccbanl, praeseuiem jam ogiioecerenl, sed ut
\ , $ - animo in csedem roagig inccnso, velocius ad insi ; dias tendendag properarent. Vcre veloees pedes
, , ' - iniquis ud effundtndum tanguinem " * ; lardi vero
, ac claudi, ut ge eo conferant, quo mens ac raiio
\ \ , \ " melior suadel. te migerum, qui oculos tibi ac
; \ rationem ipse adeiuisii, cur signa aliaque adttii, randa leviter adeo praleris ? Nunoe ex lactentium
; ' ' , ore, quod olim Kegi alque Propbel (23) praedi * cium essei, laudem perfici vides? Nonne, qoae olim
. " eodem In spiriiu modulante edoclus ea, ul manife, - sliseimls acovidenlissimissignis praesentem Regem
;
libi agaoscere liceret, jam et aoribus audiia, caecisqae oculis tnis conspicua ac visa babea ? Num el haec ad graiiam ftunt; aut errore decepti infaates, hymnum
teiunlTAi neque lausêjasroodi esl, atexdecepU mente proGcisci queat; neque aetas talig, qu* auribus ser*
vire novil. Qua igilur ralione adhuc pendenles ah ubere infantes pleaa gapieniia protnunt cantica, nisi divinieos Spiriiug afflatue insiinclugque, quonim nulla luae improbiutia aocietaa sil, movet ac coneUal?
Q , * le jam olim insanum, quod cum propbetig
, divino afflalig Spiritu gacrilegag injecissca roanus.
, nunc quasi gloriane, ut majoris quiripiam iajuria?,
* , niajorigque petulanliae feceris : IUUD illi conviciaris,
* \ , $ ejus poleslalem Beelzebud ascribene ; ipgumque
, . cui ille ut ejusdeai secum nalurae ac gubstanlia
. , per opera teslimonium defert, pravo lao volun& , lalis propogito neci iradere quaeris. A l ui qoidem
, * pogtquam perniciosa invidiae gemina semel con^ . " cepigli, noa desines arctari afe coangustiari, quoad
, \ , , perniciem, quam parturig, partas. Jam eaim illi
, . - scelestam manum injicics, ac ubi injeceris, oronis
, sanguis jusius, quetn effudtsti, conlra te exclama . bil : tumque bomicidiig ac parricidiis appogiia
, nece Dotoiai, quasi colopbona impoeueris, simul
* , - C eiiaitt le malorum oranium colbpbon apprebendet.
- , ' , gloriaque in iagloriuin libi siaium cedel : ac
, , sors illa felix, cujus gratia omuibus fuisti admira* \ tioni, in ignominias plenam infelicilatem veneiur;
, ' >4>, \ ul nedum regno et sacerdoiio, sed et ipsa, quam
, justo sanguine linxisii, lerra spolieria : vereque
in sempiiernum lempua aifligeris, calamiiaiibus
, . , , coDfeclus; eo quod te nunc improbe gerens ac
, , pravtlalem praeopiang, cum Regis pnegenlia le vel
, maxime exhilarari oporterel, tu perverga menie
* * ci inieriium molieng, morogior egge malueris. Cuiii
\ . igiiur, Judtee, in quem minime debueras debac , cbaiug si, id vero consequeris, ut aon amplius
\ \ , \ ia flUum reputerig, aed domo propria, cum de, \ genere ac Improbo luo. propoailo extermiDerig.
\ Al Unigenilug, geoteg a Palre poatulang in ha>
, , \ rediiaiera aceepturug est , qu et populos vocabuaiur, ac filii congequenlor jara ; ingenuo
.
liberoqae partu Palri oalae ac comparalac: quod bodie geggio iila supte pallum indical, forc nimi *
'rum al eouaque immuadae gtsates ac indomiiae Beo gubjioereuiui:
r
4 9
* PaaL viii, 3. " Matib. xn, U.
Paal. n, 8.
NOTiE.
(23) Quod oUm regi atque propheioe. laodem. Sed id longe a plano sensu ae auclorig
\ , nempe Datidi poal. vnu meule. Argumemum hoc ad Chrigli asiruendaoi
Piibil clarius. Inierpreg leviua in Christum referi, diTiniiaiem nrgent pariler traclaloreg relifu .
cui Regi ac Propbetaj pnedicluin sit peruciendam
;
PATROL. G R . C V I L
18
47
USONIS FHILOSOPBI
fera illa omnia deroraiila dimicaluntg. Sed bax aaue eonaangtiinetis aemo snb lege eoogtipoglea.Naae w o fugiendum Uli esl in tpaig fasciia miuf , Regi umfertomm iafanii roaaera offtumma ipta exinaaiiione, non aine gua exfttanilioao ferl ged adorationem pneriptentea alieni a
laaoenla. Jam qaippe Herodeg fatore corripielur, cognato sangaine , et genlem ab aliia aaavictioiaaablafaniem aalaoi infaales Beibleem fa- gregaote lege, MagS ea dant, pneaigaiOcantas ia
ctet, cssaaqoe aHate adro lenara ae qanleaa qoid geipsig fore ut genleg prasrertant legig ealtorea,
agaturganltaBle, inlirfet gladltim ei regnnia erit oe *t per rivoa gangainig propiaquot Hebnaoa, Ni
cisomiD eriaaeii. meataai, eifiariiiocrudeUorem in~ agaoacendo adaraadoque Rege illo qni nac, ut
genia! Suiim videlieet iafana aggamet eibl imperwi, dltaret, ad gvmmain derenit inopiam. quiboa el
el privabU ragno? Proplorea Umens cfluao gaudet idei ainceritaiem, el graiom piorara operam odoaaagwroe. Aa vero uoa id eogitat, aad oi fuiura rem et moiaum carnis reatlnelianafa Telnli aeprecaveal, jugulandum exigiimat imnaatoram U rum, ei ihog, el myrrbam aceipiat, qaibug dax erU
, qoam ia guara matena perniciem nou illum de- ad adoraodum aAilg^ng prsedicaiionfg gplendidua
meUi quem quserit. Cum gi opportunum tempo Orieng, per gtellam Magorum anac ducem praenor
axitpeciaaaet quod illi forie dediseet ul comprebea- tatwg. liado enim fagiel ira perciium Herodem, el
deret quero quaerebal, luac com a medio gaaiulig- excipietur ASgypU, luro oi beneflcaio tlla recipiat,
get. Nunc vero inirura cum eaaai, ai qui quareba* qaem babtiit olim piinitorem, Uim ut aliad mygtetur aoa laiaigget, ob rei obecvriuiem nihilomlDua rlum bac prsegonlia noielur, */igltandoa idelicel
lurbatur, dplanumtttoniaibaglllumdelirare, quod coa, qui gpiriiali genriebant JEgypto, el inde Hbe(nfaaiaa saqae omnea affaiim peraeeutve git, quera- raadog, qul dticlorem eum aeqanlur ! iafaaa
admodum rabioei canea arqoa oainea obviog ado- congpiciiur. Fortaage etiam fuga iDfanllg in JEgyrhintur. Ameotiastme baminuon nuac le promiuia pinm, gymbolimi eral migratursB ad genleadoctrinaa
Uuram ad adorandam, el nmmt tanguinem poure evangclica;. Sical enim jadax rex ab aatum inaanit
aptaa t Sad omiUamaa illuai la aaa ia*aaia, ania puerarn, iu affioea iUi ob amealiaoi Jodsl, exoriema
magauro, proque onivarao aauado mactandvm per lingaam dUcipaloraai pntdicatlona eYtngrflca,
Agnum, baetiai csdeaiara pro illo nectaa, ot etiam (îrort corripienlar, aggredieatnr quidem croenteoera aHag iofaotinm aoa eaaet immuaig ab ofle- t\s aoimia pragdicalioidg eursum comprimere, ged
reudo munero, g*d ipga quoque ofierret aanguiaeni oibil eWciaat. VefumUiaea in prgBgemi nelbriam
Deo e vlrgiaalibug orlo gangulnibea, titqtie pue Heradero fagkng conlattdit in jfigyptum. PoalnMH
riK ameulia laboranllain Deo lolmicoruio, qai nec C dirai ?ero tnauuuai aceleauram andacia, hiler
libiaran goaog aeo UmeaU audiunt, t gcriptuoi mariim aamerabilor, qnando Scribaram e4 Pbaiaqult, ia guo Ipaonim gangalaa pnggifnarei per- rigjaortiiii caterya lendeai in eom, qui ad feukitm, quaw gpoala obirenl, occiao per furorem readam galuteoi, ingidUs. Quas ut in opoa abiedebaadaniiura Rage glorigg.el araai paaai auina- rlnl, affictent ni obtationis medicorvm rniinerom
Tum jaciarata : quamvlg aoo pro illo aed ob guam gigaificatio gaum gortiaiur Qocm, cmm ipee myrrba
ipai rabieai qoa ugi io eom guut, ei moriem, et roudieiur, ui martalia ul tero Deui. graium iacorperaiciero gogtinueruol. Et bsec quidem congiderare rapiionig odorem moado difftiodfK genlegqne at
Hcei de ca?da infanlium guum oftrenlium sangui- geulium #bUUoaeg sntcipiH. Verum haec auo temnaiii. Al varo Medi riie agoilum bonorenl Regei, porefienLNuae aulem qnaa aunl praeaentig agacoograeotla rebug offereatea maaera, Unquaoi mug el propogila nobig Iraciemua. Hoooremng
Regl et Deo morialique ad offerendam mundo *i- Domini NalitiUlem, fegliuemug ad videadmn in
laai, aaroibure el myrrha hoaorein iinpleateg. gpeluaca bogpiuniam. Agnoscamug UnUna deSad ad ha?c, et aliam gubeaae in munarlbua notaii- preagloneiti ejug qui eal omni ahtiudina exccUior.
dain inspicio gigniflcalionem. Yideiur enim mibl Noaeamug cujua rei gralia laature mygterium flt
prxier id, quod ea qvm offenioUir quid lu lnranCe ^ ai qui oraae* diUl ad iaopiain redaciua ail, el
aato gii deaoiaot praeaimtia quoqae eaaa fuium creeiur Creator ei Deoa aaacalar I bomo, licet
âamprimum ipal ba?reditalla gtnUoe. Propterea uou aiore bainano : o( fideUcal confraciua
f
.
absque apcrione, el dausura salva, perviam ?idil Orthodoxa, Petro Dariiiaal germ. 3 de NatJr.
Ezechiel. capit. XLIY : Porta ha>c clau$a trit et non Virg. Amedeo Lausannensi llomil. 4 de Latid. Yirg.
aperUtvr* et vh aaa transibitpeream, quoniam Do- GerraanoCongtatniaopolitano Orai. de Nal. B. V*rminui Deu$ hrael ingre$$u$ e$t per itlam, eritate gin., Hegycbio Homiliai de Deipara, Proclo Conelauta principL H&c eiiim prophelica verba ad Ma- gtanlinopolilano in Serm. de Nalivit. Domini, Ruriam ante partum, in parlu el post partum, vere perlo lib. in Maubum aliigque pluribtig. Vida
Portam parpelua claugam, aedulo accomniodantar CoWenerium flf Kal. Mariano die 45 Dacembrls,
a Cbrygosloino bojnil, de 8. lo. Baplisla Hieroay* um 4. 5. 6. 7 et 8. Ubi adduclo esfam prasdieto
in cap. XLIV Kiecbielig, et lib. n conlra Pclag. Exaebielig teglimonio, SS. Palruui explicalioae roAmbroaio de liietiiiitioue Virg. cap. 7 et 8, Au- boralo, de paria clausa qwt non aperilur, laie
obat Mariam Yirginem clauao uiero, atque inviov
guglino serm. 2 et 14 in Naiaii Domiai, Eugebio
ia intagrilaiig gignaculig Cbrislua* Douiiaum
Einisseuo llomit. 1 de Nalivii Douiini, Ruffiuo ia
expositiotta syiaboli, DamaaceBO lib. iv de Fide peporUae.
9
49
ORVTIO V I . I N GHRISW III.
50
iuatauretar ut l e m obruiuro repurgelar el ia- potiori dominetur* Ne collig&mus amarituJinem ex/
fenta drachma guo reponalur in tbalamo, ul ne demulcente voluptate. In surouia pclliceat exuaniug
vesles, nam quod illis aaiicli fuimug, Ucirco panampliua iu viliuie jaceamug nec turpiier genrianua , scd ad nostram intueaiet nobiUtaiem *ir- aig involviiur Dominus. Fiaaius revera dii, ex Deo
UUe aoblimia exinan tiouia, viliuiera commute- Tero id accipieules, non ul ab apostaia daemooe
mug, laco tertitutie evecli ia dominatuai, pro ege- Telimusnos in Untam digaiiatem inlrudere. Fiamug
aiale divilias coinparantee, qoa suni ejas acqul- filii AUiggimi propter enm, qui factus esl boaiinia
realas, qui npslra ipse *ua fectl ut haec praestarei Filius. Ita honorem coaferenlea noglrum bonor*adftniu Hia hoaoribue iile gaudei, per baec nativi- mue eum qui devenil ad bominea ut bonorem bmo
aggeqaatur. Iia affecti curo aagelig gloriam tribuataleaa adoremag. Induamug fraire*. sensum eju$
qui aon erubuU noater Oeri frater, non agpernaiu* roug, et gimul cum pasloribug curramua el eum
ett aot Sn viHssimo jacentes gubsellio, ne con- Magig exgpeciaiionem gealiaro adoremug. Neque
laaaaanitta et noa iu eimili fortuna posiios. Qui bac enim esl quo ntagig bonorelur quam faonore et.
tUam ia parla multam Dti beaigaitaieai experi* gloria, quas noa deferimus quorum guacepto aann a r cum plura possideamus quaro ii quorura par guine fraler exgiglit. Sed, qui e celgiludiae gloriae
ct aimilig ad Tttam fttit ingressus. Ne libi gubre luae ad aoslra descendigti bumililatero, nec luam
pat ut eicatriees congeryi eiborreas, cura ipse liquisii aliitudincm! Salvalor eoruro, quos ut
aboroiaaadug exgliierig, non cicalricibus invito in- converlereg roaJe a le aberranteg exinaniiug ea l
Aiciis, sed quaa ttbi sponte iniuligii, ei Regera ta~ receos Homo, ei Verbum aHernitaiem guperang,
mea ad te accedentem habuerie. Ne bumilem gravi egto tibi et obis pro natalitiig muneribug b*c
opptioiai maau meaior vexationig quam tyraanica oratlo. Refer tu nobis, ut guberneg et adroiaiglreg
oppreasua manu guglinuisti, et auxiiii quod ha- una cum iig quibua giibernacula iradidisii, mundi
buigli. Ne babuerie odio Creatoris imaginem ae naviin. ut gub te gubernalore, guperioreg omni
ittvldeaa, qui propter invidiaai itiala es passus* In- procella aavigationem pcragamus, cessanie uudafaeaii daeiDoais quique primui iii Dci imagiaem rom y\, ei in iulom devenianius portum : ubi poiawidog oculoa adjecil, aniinuro imitatus. Nec le eilog ei traoquillilate fruenieg, abdnxerunl inipe*
faciaa Uoqoam vag in quo f i l posilum venentim, tuoai el yeberoenteg Tentk Quo noa devebag apquod qui insciug acceperit, damnam contrabii. Ne pulgog, pott bujaa vitas trajecitonem, laudaalea el
caroi iodalgeamua, nec inferiua permiitamu ut glorificaniea le ia grecala aaxulorum. Anaeo.
9
ORATIO VI.
In Ckriiti netiwiutim, quMmdo ex immacuiat* nube tratuvectus in uniles manu$ umbrarum U

9
iugrusu* Sol gloria (11).

(MABICCI, loc. dt. p. 72.)
Chrigii tiibuendum
golemnitatem
bonoramus
(12)
qui garite C
oanuibug
gtatuil
honorcin.
Cbrigli
cram agfanua celebfiiatein, per qaem profanae gaero*
mm elebralioaea exstincla gunt, el gaactas dierum
fesiorum obgemtionea exortas. Qua in gpelunea
orln, ui luce el nunc prxganlem nobia illugiranie
dlem, ipgi qtioque gpleademug. Rurgiis cnim ig,
per quem exsullationig luoien conspeximus, qui
ia leaebris aruinnarum gedebamog, profert solemniuiia bilarilalem : non e gpelunca radiog
difTiwdeiig ged quasi nube matre Virgine vectiig;aec in prasgepi jaceng, ged palernara gubieua dooiaaf. Qui lerraro borointg pareniem
Verbo procreatit, Matrecn gibi pridem facieng,
BaUina legea laaoyabat, e Tblra progredieng giiie
aenine. Nunc vero commoai eoruro lega qao
ram e geraine carnem assuropgit, qui eaai in
Slna eondidil, veluli debilor mandaia ejug iraplet, Gloria lgrael, gaatiam Luinen. Oaineg gealeg
conrerte Kaudeni ecce enira Deug faciua eat puar
9
degitqua
aubquod
legeilliuldeeral
el consiilutig
sub
lage
opem
feral
gupplena el
iibug aina lege genlibus aotag facial suas ' bonilalig dmiiag. Nam quia !ex Bei digllo gcripta
non Talebal rationem deiurbalam, ejug opera
qui primo iUam pravig abduxit guagionibua, ad
frugem boaam reducere nec velut organum barmonia degiituiam, gua propriia aptare concentibus, nec docere ut res suag beae digponerel:
ged mala deteriornm addilamento cregcebanl cum
galig non esset nobig ausos fuisse coiitumaciain
ged una cuin pncceplo rejecisaemug ei Dooiiuani
mente ingur pulli frenuro mordenlis, et praecipilam ge ageniig, loia ruenie. Quoniam igitur manu
Dei gcripta lex ita praecipiieni cobibere non polerat ipgamet legig gcnpion, guperesgentiale Ver*
bum, rerum omnium producirix gapieniia, per
creattjr craggUudinem creatura aoilur: evadltque ipga lex, el pr9cepiio per aeipsum iocompoeiioa corrigeng, ei conapicitur immatabi9
NOTA8.
(\*) liane eiiam oraiionem avb Leonig imperaio(12) Iniiium bojng bomiliae con?eU cnm ea
ris uomine exbibenl Gmte mgg. codices Valicani, qua? bic quarta edita esi. S<d post inilium ex
el Mesganengeg, egoque illam ex Yaiicaao codice alio texta Grasco tranglaiaeal el ide eanr
* Jo. UaubaMifB Caryopbilum lcoDieoaan epi- euam edendam eaae eeDauimu Earr. PaTav
tcopua laiiaiuie deaaiaia exjiibeo
t

LEONIS PHILOSOPHI
52
lit flgnra Palris sub muiabililalis gpecie, flt- tionem cum sese omnibue Deorum quoque proque Palri ac nobis eequcsler, solulo pariele tn
gcnitor, a quo Alii sunl roale babili, el qui a
terpogilo. Ne desipiat insana menle Judsus, nec sua sobole male esl habitus, quomodo non palidiem awrsetur, ut oociivag golent animanles, tur ? quomodo Deo digna non agit f Uoc autem
sed oculis livore non depravalis dmnae incar- qua raiione Dei majeslalem non iadicet, et manationis fulgorcm inspicial in iis qu sunt penes gnificas non coagtkuat solemiiitateg, quae apud
ipsum. Nec gentilis veritaleiu derideal, qui lur- ipsos tatem babenl origiaem? Jovis pogl labopiludinem euam deiuie donat, rlsuque digna horem pugnoe curo gigantibug ad pelram Veoe*
norat, et fabulag; qui sibi dcorum turbas ex ream gomniara, quam propc obdormierat, ei quse
pravi animi affeclibug cooflcit el nefanda eo- illi igneum progeautt deum.
rum gesta veneratur; et celebrat qu allo seSed de rebus lurptssimia catig. Valeant enint
pelieada forent aileniio; et, ul verbis eorum
genitlea mooglra b&c conflngentea, et ignomipiautar, galea Plutontg, et infcrorum tenebris conrum bonore, iuni foediiatem eorum quos a se botegenda. Qui non solum humana specie, sed
norari putabant, ttim suam insipientiam dWulganbotim quoqtie, et volucrtim, el delphinorum, tes, et per deoruin multiiudinem in Dei abnegalieaiarumqnc belluarum inler bomines versaium ar- nem prolabcntcs. Nobig aniern untig est Deus*
bitratur Deum, et araatoriis aculeis in omaia deos Pater, Filiue, et Spiriius ganctua, noa adapiaiia
mutatos. Modo quippe Neplauua, ut cum adoles- iini personae nominibu*, sed personU tribus nalucenlulo ludal ad marts lillug delpbintim induit, ra? unitate coajunclis. Abeat in malam crticem buet cuiu amasio natat, siuumque pueri sensiin jus detirii auctor, qui tribus appellalioaibus unani
obrcpens, trabenstpie in profundum, perdit, et immulat pergonam; vel illud glupidttg non aatinad~
obsceni amoris donuni dat niorletn; deinde ama- Terlens, quod dum unaro personam bonorare ruit
lor pro acerbo rannerc, lacrymaa offert fttneri bis nomintbiig, non sinit eo nomiae illam vocarL
amplas, Nereidum planctu defunctum bonorang, quod ipsi imposuit, nec posiium etse permiuil
ei ob ingenteni animi mceroreiu, marig admiai* quod indidil; si vere pogiia gunl, quae guccesgiostrationetn abjicieng, nec ob factuai uxoria Pe oein non admittmit, quomodo igitur illam suant
lei pudore suffusua, ipse effemiiiatior cum illa persoaam vocabil Palrem si haeo appellatio trans*
modico fletu filimn deploraverit, et dolere de* il in Filii appellalionem ? ul non roodo dicam ouw
sierit. Et bac quidein Ncptunus. Modo vero Mer- nino patrem dici aoa posse, nisi ait alicujus pacurius ut muliercula pascente poiSrettir, jumen- Q ier? Quoinodo etiam vocabit Ftliuin. qni abit in
tiiro fit, et saUando Dionero oblectat, el fugam Spiriioin? Unus ergo est nobis Deus iu Trinitate
simulat, et a currenle puetla capUur, et in dor- perm>naroia ita ut nequa ob teraariuin dividalur
aum iusilientem excipit (el reliquam lurpitudi- diversaruin oaturararo seclioaibus Deitatis unitas,
nem silenlio Iransibimus), nimirum iinitaiue bovem noc ob nalurae unitatem coafuadantur personae^
tllum, deoriim, principera, cujue tergo Europa in- sed tria aemper sinl, Filio nequaquani ex nihilo
aadU. Annon erant foedilates iatae in diviniiaiis emergeote, oam e( Pater ex nihilo eaiergeret; nec
opinionem effereodae, senlieiidumqiie de illip, ut- eliain Spiritu, ne vldeatur imperfecius anlea Deos
pole diis, quibus laniaai turpiiudineai teetificantur? postea defedus dcponere; sed uaa cura productore
Verum baec quidem abominanda sunt; casiera quid Patre eint ei ea quae producunlur, Patre quidem^
hoaesti babcni? Quomodo illud uoa dignliatis pte- el Spiritu sua in simplicilale manenlibus, Filio
num? Apollo deflens tum quod puella, quanr de- auiein assumenle nostram naturam. Oportebat
peribat, clapsa essel e manibus, tniii quod ju enim, postquam Deo placuit, per viscera miserivenem infeliciler a-se auialuta disco occidissel, cordiae, cnm nostra foroia, raiiouis nosine qunc
idque sibi ex fo&do proveniasci amore, ut male is defluxeral, nobilitatera.ad serevocare, Filiuni esse
viuin perderet, ignorasselque Pboebus quod ex lu- qui boc praeslaret, non modo qaia manens in eo^
do evenlurum erat, cum taraen sederet aliis futura quod aelernum babuit, nullam erat guorum faclupredicens. lilud vero plene quoaiodo aotidiviaum? rus jacluram; ged quia eliam Verbi erat reinovere
paDliles simul omnea in ASgyplum fugerc, inque a nobig per guum commercium nostra? rationia
Klluarum formas muiali quod lerribileni Ty- delrimenta. ldcirco qui saecula coudidit, guiuk
piioeum susliaere non posseni, qui nuper gigaateo initium actcrnitale posleriug, et imraaculalo puerganguine ortus deorum turroag solus ia fugaui perio meam proereaiionem honorai; el quod celevertebat? Illud porro Veneris cuiu Marle adul- bramug hodie, carne offertur in templo, me aan*
terium, et rurgug cum Adooido concubitug, quem clittcang de profaao et iropuro impietaiig viveudi
etiani apri ictu uecalum amaioriig lavat lacry- insliluto. Hocegt, quod hodieper dispensationem
mig? Quid Juno e coelo peudeus, quam Jupiicr efficil, qoi pro nobis faciug est infans. Hoc celeconjui, qaia propter Herculem zelolypia labo- brainus, oblalionem ia tempio infantis, cui linrabat, gravi calena gugpcadil? Sed ubi rcponc- guarura igaearum offertur laug. Quts non horreal?
mus eas, qiiac cum artig ajraulo Tbamyride ccr- Quig non obglupcscat? Qui* noa agal graliag? Qui
omaia pcrficii ut L)cuf impcrfecla> laortalium * U tantcs, pr&miqm ccruminig proposucre scortaB
5
ORATIO VI. - CHRISTI NATIVITATEM III.
54
tis formalione parrug congpiciuir. <Jui consessor et formatus, majtis quid est et admirabiliu.
eat Palri, malernia geslalur inanibus. llle, cujus diviaiug est et eublimius, Deus pro me ubera govcrbo vocata prodiil l u i , obteclus caliginc vitae gens, et geslatus manibus; Iicet boc loqueniibiig
nostrae progreditur. Obscuri genltum oculi gedcn- iniquitatem in excelso , ansa flai inbonorandi
liara in lenebrosa mortis nocte, illuminamini, lu- Unigeniti : quagi vero ob praesiauiiora opera recidum v\ut diem conspicientes; sublatae etenim rum penilus sil agpernandus; aut inde conari aunt ignoramte teaebra, quibus divisi a Deo de- res cujuspiam negare, unde excellentig proveniro
linebaraur: seipsura ad hoc permovenle inagno debet atiestatio
roboris. Quid aig? Quoniam
ralsericordiarum Patre, qni vemm ostendit lumen obrulo libi tenebris affulstt lux, idcirco coaletnpereontibug in tenebris. Abiit moesiiiia gplendore nis lucem? El quia Rcx luarum aerumnartim migegloriae uobis afftilgente. Videanl galuiare, qui de ricordia permotus accedit ad le, nec alteri compeccaii offuscatioae cseculiunL Ecce enlm pnella miltit boc, sed ipse MIO minigterio pieiatem exhipuris maaibus iusidentem portans, in templum bet, parvipendig beneflcii gloriam propter beneQguccedil umbrarom, sacerdotis manibus oflerens cii magniludinetn? GelgUadinemejug deprimendam
illum (13). profundam Dei ad nos demissioitem I
putas, quoniam
se ille ad te deimsh? Certe ob id
.
'
|% I
Qui ad ministrandum delegerat Aaronem, et anlea polius magnillcandus erat ilte. Tu vcro quia inllosem alloculUs eral, quem etiam praesentia do- faiileui audis, et fascias, et manug amplecteiUeg,
cebatmygleria, dum ilii posleriora oalenderet (fu- et qusecunque ftunt ceconomice tuae galutig cauaa,
luram quippe cuin bominibug guam conversatjonein
Verbum geropiierna gua gloria privas? Perindeac
obgcure Deum premongirang, faroulo posteriora si regem quoque corona privandum pntares,quoniam
ostendit), lanquam gacerdotali benedtctione indi- ipse accedensad te, laboribus doloribusque eximegng, gaccrdoti offerlur. Ita illi placuit errorem rel. Quoniam propier lecrealur, durn fil Matrig FKcorrigere, quem ego, in legem peccans, admisi. Uug,tdcitco eum a paterna unione secernis, et crea*
Quae tanta clemenliat Quae pietas ineflabilis! Ser- luris aanumeraa, cum ne ioferior quidem generalio
vag ergo berilibug prlvilegiis ornatttg, el quagi bert capi a curiosis possit (14)? Obtecta quippe est ct illa
vita degeng, cugiodem gloriae meae () non refu- impermeabilium lenebrarum iavolucrig. Tu wro
git a traducenda cum servis comniuni viu, ob id- ilxig, ut aiuui, oculig, prae irarpudentia, qu gunl
que pogiue aervig obsequilur legi. Quorsum id anieriora saeculis couiprehcndis, el sialuig de Filio
ero! Nimirum ut me tnslruai, qua ratione incom- ui meditalioni tuas placel, uieaca est, acula luc
pogitorom morum dcfensioncm babeam, ei liberer c mcnlis acieg, et stolida aapientia ?
inobedieutiae crimine. Ut si quis liberoruin aman
Verum dimigga dementium ineania, redeamus
Ussiinus paier, natum videns obnoxium lucndig ad ea quae praesentia gunt, Deique mysterium vepoenig, malorum cansaiu (ilio lollat opere guo nererour, sanis oculis intuentes niundt golalium,
aliquo longe praeslanliori. Quodnam hoc opus for- cum ad lempluro ingreditur. Jam nuper versanti
fnidabile, cunctigque excellemiag , quae a Deo in gpelunca Regi e coelorum regia saiellitium adtunt facta? Magnum qitid profeclo est cocluro ex- yentabat, gupernae accinenles turmae. Stella dulengum, et nullo fundaiueulo subnixa lellus, ver- cetn ae prabens regibus, jacenti in prsesepi Doboqoe lux oblemperans ad universi ornamenlum, mino adoralores adducens, ei inopia stipabatur
ct aate banc expers materia3 mukitudo, prompia a dominatu, divinis opibug indicanlibus sponad minigterium. Verura Dcug in vulva susceptus, laneam tccto domoi|iie careiuig egegtalem. Quid
u
Pgal. txxii, 8.
.
(13) SacerdotU manibus offerent illnm. Sacerdo- D munem FMUM,
tuum ab atertw, meum in temlis manibus Deo oblulil Filiarn guum B. Virgo in pore, elc. Vide S. Melhodium Orat. in Hypapaudie purilicalionfe, per banc et ipsa oblatioaem spi- tem, Guerricum abbaiem Serai. 5 de Purif. B. Virg.
ritualis gacerdog congtiluia. Unde Garlhagena Ho- S. Brunonem Garihugianuro, vcl poiius eptscopuia
mil. 1 de Purif. . V . et Praesentatione Chrtstt Signinuni Serm. de eadem, et D. Rernarditm abbabomini, Mariam vocal snmmam sacerdolissam
tem Serm. t et 3 de eadem pariler purificaiione,
gacrificiura Filii sui Deo offerentein in vesle puriia- ubi de bac B. Virginis spiritualis gacerdoligga? ob-r
tia candida. Integroque digcurgu ego aliquando de- lalione, ouniino praeclare.
inonelravi Dripaiain Virginem in die PuriOcaltonig
(14) Cum ne inferior quidem generatio capi cu
lanquaia gpirUualein sacerdotein atterno Palri F i - rio$i$ pot$U. Hioc dixit laaiag propbeia (ap. LIII :
liiiin suum sacriHcasse, adduclig inier alia illig B. Generationem ejus qui$ enarrabil l Quasi dical:
Tboroae a Vtllanova verbig, in concioue dePuriiica- Nenio; cutn sil omnino incomprebensibilis et mef*
tione beaiaB Virginis exaratis : Postquam ad allare fabilig. Hunc eaiai locutu accipiuat Patres dc ge^
ventum e$t Virgo sacra genibus flexis divine injlam- neratione Gbrisli, non soluai dtvina ex Patre, ut
iaaia Spirilu, plus quam Seraphim, ftlium manibu*
S. Bagiliug lib. contra Kanomium, et Cbrysoslomus
Unent, ipsum offert Domino, munus, et oblalionem
lib. de incomprehensibili Dei natura ; sed etiaiu
ecceptabilem Deo, tnhunc modum orans : Suscipe,
liumanaexMatro, utS. Athanaaiug in lib. de IncarPater omnipulens, $u$cipe oblationem hanc, quam
nat.Verbi, Jusliitus martyr Qtiasst. 67 ad ortbod.,
tibi offtro prp toto orbe, ancilla tua. Suscipe comTcrtull. conlra Judaeog cap. 13, ei alii plures.
(a) Deesi aliquid. Lege, aulodem gtorfa mew repvdi> Don\iim autem nm refugit, etc. Yide bomiliam4 supra
t
1. 31 C KaT
55
LEOmSPHILOSOPHI
56
ero pnegeatia? Ifater, qua* non pepferii com- mug ad sapienlem genem, qui profundo bu
mtiui malrura lege proleui, ut suam prhnogeni- militatis progpexit altitudinem magailudinig, el
luram aistat Dco, procedil ; infantem pannig in- eub tosiaceo naturao noatne operiroento MargaTolutiim vilibus gacerdoti offert; gugcipit gacer* riiam Deitalig inveiiit; cujug pulcbritudine pludog. Quid deinde fli? Ulnia excipit infanlem, rimum delectalug, ad aacrara cirmen modulanutque Dourino bymaum coaciuit, ut nuper ge- dura alacriui movet liaguam. quo remanera*
ititum naiura germeo accipii, el e vita dimiui tionis nomine, eo quod seaex evm in ulnag acceat Grealorem rogat. Quid Joqucris? Quid novi perii, diacegsaiD e ?iia impeirana, abiil ad infeeal, aacerdoe? Cuia iis quae videntur, w b a rog, aoauatiaturug detenlig inibi egeaig, quag
tua iion conveniunt. Ubi dominalionis fasiua? idit ipse diviiiaa. Cui appfoptnquans, torporcmUbi niajestaiig luae galellitea concarganteg, pra> queflaceidascarnig deponeaa, reflorenaqoe aangleuntes? Videe quanla rerura iaopia, et Doiid- bug ipirilu obil gpiritale miuigleriuoi. Enironuni Tocas? lafanlem nuper ia viue lucem edi- ero prophetici9 oliui oculig per gymbola pra>
tuai lenea, ei verba facis, quasi ad vilso impe- roonatrata gunt, quae fiunl, el in forcipe, ei pruaa
rium oblinenlem? Quomodo rebus adeo parvis erai senigma, coniiaeaie illo, bac prophda laet lenuibug, magua et admiranda accommodag? bia tangente, et propbetieam inflammanle menEt gloriam Igrael, el luinen vocas genlium In- leui. Ilaque quas nuac sunt rea, aenigraata tunc
fantem inopis Matrig (15)? Sed adde, quae restant, erant: lacie nutrieng el Virgo maoens (17), inacceg
ad laudaiiouem ejug, qui sub aogire carnis veia- gibilis e.i porialug, Puella taaquam forceps pru
menlo lux lalel. Quid taudeni agel? Quid monam divinitalis tenens, quam etiara maaus salilur? An duas ille res peraget, aliorum resur- cerdotig tangealeg sanctiflcanlur, ei 08 vaticraio
rectio, aliorura ruiua fulurug, qui libi, senex,
Spirilus impletur; ulnae corporeae illum ainpl.econspicitur a daobus consiang, dejectos boao in
ctenleg, quem iniueri aon audeat immalerlalea
aiaiu collocaturus, tumidos depressurus: quando octili. Qui materialem noslram gubgtanliam egel Mater virgiaiiatis integre gladio dolorig traagsenliae guae unieag, facit ut gua iuloleraada mafosearo sibi senliet animam (16)? Noral eaim dei- jealag in uialeriali nostro portetur: ei fagciig quicidarum facinus, et> fore ut cruents manug ar- dem alligatug est, ged poriantera gacerdoiem
roarentur ia eum, qui sacris vebebatur manibus. corporalibug aoWil fagciie, ut rugoaia ille oculia
Nuuc sane illura in fasciie furens peraequitur He
vidit, qot)d nuper apparuil, Salatare larael. Oporrodea. iCgyptag excipiet illurn a quo olim C tebal enim gublenranea incoleaiibug loca nunTapulavit propter bospites male acceptos, ei in- tiari qua? gupra terrain ftebaot admirabilia, dotingentur gladii in infantum caede, ut Infang ne* cerique illos etiani adveoigge muadi galuteni,
ceiur* Oportebat eniai Deo in lerra nato de ganDeumquq geatare carnem, et pueram egge, qui egi
guiaibug Yirginig, aequaleg gibi per gaaguiaein ia anle gaecula: ei nulrimeata aubminiglrantem, lac sucoelig nagci; et primam illara tatem, e praesea- gere: ad?eaturumque ul afllicios ab aerumnis libera*
lia Domiai fruclum percipere, quae prima illum ret, eggeique inierim illic moraniibug palieatiae larIn guia babuit: csdeni illo gugiiuente pro rege- gitor. Ideo Symeouirtspon&umdaturecarniaar
nerandig omnibug, quando Patrig magnua Apo- gaaiulo ge non exlturum, ni videat Salvatorta
glohis, abgolato opere propter quod egl missug, advenUiin . Adam aurea moarore oppregsag aperiel
omnibug simul pandet sinus coelesieg. Sed cate laelitiie nanlio, el Creatorem narrapg geslari malu ilerum ob aposiolalua nomen, Unigeaiii im- nibug, Hioegtitia pogita, aanem gpe efficiet alacrem.
mlnuaa gloriam, aec dominatupi in genriiutem
E?a ubi didiceril e muliere natum, parlus dolorum
redigag; alienum illum a palerna nalura con- maledictionem non gre feret, quaai bacreditatis
gUtueag. Sed apogtolaluiu audiens, aequaliutem
noiuiae postcrig Irangraisit. Moees ab eo legeift
congidera. Haec ad eog, qui beneficiig affecti, impleri gciet , cujua digitig gcripiam accepit,et
ingrali sunt, et houore aucti ac sublunati per Verbi ea Jam effecu reddi, quae in igac et rubo videraL
bumiliiatera iuhonoraat hoiiorantem, proque fagti- Omaea delenli in inforia, et in mccrore jacenleg,
gio cacuminig reddant depregaionem. Sed redea- preconem euscipient laelum/ Erat porro immeagi
t
, T
" Exod. lii, 1 seqq.

NOTJE.
(15) Inopik Matrh. De paupertate beata Virginig

late taler aliog' aguut Kicbardus a S. Laurentio
lib. iv de Laudibug Virg. a pag. 279, et deincepg,
at Pelbariug in Stellario lib. vu, part. 2, art. 3,
cap. 10. Quog lu coneule.
marlyrum, et Theopbilam Rayaaudum in Diptycbig

Harianig . 1, puacto 9, n. 6, 7, 8 ei 9.
(17) Lacte nutrient, et virgo manen*. Virgo, ma-
neng virgo, lac babere naiuraliler non potest. L i cet enim S. Virgo Liduvina, et aliae quaedam in
(16) Giadio doloris irantfottam $ibi tenliet aninocle Dominicae Nattviiaiis lacte redundarint, ut
mem. De gladio dolorig, quo aaima B. Virginis habent Acta ejugdem S. Lidufinae lib. u, cap. 4 ,
jUansfosga fait ob paggionem el mortem Filii, plura Uinea ba3 virgincg luc aon habuerunt naliiraliter,
babcg ex SS. Pairuni luonumentis baugta apud ged supra nalurae debituai et eflicacilalem lac iltis
Georgjium Colvenerium in Kal. Mariano die 18 suppediUvii Deus. Quoroodo auiero fueril lac Virllariii, Ju&ilnuia Miechoviens^m tomo 11 in liianiag gim absqae viro Matri oplime edisaerit Rayoaudoa
Laurelanas, super iilud Virg. elogium : Regina iu Diptycuig Mariauig . , p. 8, num %
A
57
ORATIO VI. - IN CHRISTl NATIVITATEM III.
58
hoe eliam erga bomincg amoris, non modo ipsam ferenlce quse aequaai Synagoga molietor in eju*
adveaire affiiclig, elangustias paticntibus golatium, priraogenitum ; ncc illud : Tuatn iptim animam
ged pranuuiiare quoque beneficium, ut gpe bono- pertramibil qladiut**; sed laela afferamus, benefirum levior essel malorum gravitag, el ea lauquain cia, quibus, ulbaercditatequadam, orbis lcrras fines
rore mitesceret flanima doloruin. Caeterum senex Ccuutitur, recensentes Virginis, cujug gaudio ditaii
quidem deerepilus, et sacerdos(18) autiquiori se In- gumug. Clameraug ad immaculaiam peiiilus Virgifaaii manus ad excsptendam obtulii miaistras, el nem (19) voce non indigna : Magnificamus le, par
ftilura galutig decaalalo bymno mercedern accipit, quam is, qoi res roagnas effirfl, suaram operum
nt e Tinculis corporeis avolet. Quid porro nos, qui inaxiaium el maxime stupemlum pcregil ; quoe in
veiaslaiem dfpoeuimug regenerati per generaiio- sinu lenuisli conlinenlein coelog, cujus ubere
nem, qnl oblal gumug Patri minisierio bumaao nutnius est qui omnibus ex humo alimcnta produ*
djlecli Filii ejus, qtiod mintglerium, quod ob&e- cit, qua3 inier mulieres una benedicU es, el beaequii specimea ofleremus ? An certe nosmetipsog dictioneai baereditatis loco effudisti ia uuiversum
offeremug, propter quos laata exinaniiiQ, tantaque genug, pcr te e nobis rite sublaia invisa parenltim
te
antiqua preaignabant
condeaceagio,
ul integraro
servemus
imaglnem, nec _ ba?reditate. ASnigmata
.
,
" - . - . . . ,
iliie obmamug colores vWos, quibue picluram Matrem, partus felicitate prsecipuara. Thronug, el
*nam ornavit Dominug ? Sio roinug, ut non oeci- Forceps, et Domug gloria plena, el quaeeunque alia.
ianier repurgeroug, ged pulcbris iterum decorarcug Videbanl quidem oculi, interim taoiea umbram
Ulam coloribog t Fiamag Patrig altiggimi AIH, pro- videnteg, le refereatia cernabant mygtaria. Nunc
pter earo qui ex inlimo conditionis noglrae loco vero tu haec prodiena aperla et manifesla reddlg
Malrem agaovit. Fiarous Dei templum; hoc enioi muiatig urobrig in lucem-gratia?. Nunc te liquido
etiquo speclat adveotua Dei ad boiniaes. Ornemua Cberubicum, iroo nobiliorem congpicimug ibroYirtutom doaariis noginetipeot, el latiiantes quasi nura. Nunc te forcipem agnogcimog igniferum, et
de Katibulis gerpenteg, pravoa affectug omni conatu plenum ganciimoniae templum. In te enim quasi
ejiciatnug. Aperiamug manttg coagervig bcneficas, ibroao requievil Dominus, el ianquam forcipe arqui bona qnaeque- a Domino recepimus. Huaiani reptag eel, quem nibil ferre potest; el quagi domo
benigaique *imus,qui beuignitatem experli sumus. exceplus esl, qul capi nugquam polest. Beala vere
Ad gpiritualU incrementum agcendaaiug asiaiig, ob es gola iater roulieres, qua noa etiam tua felicigcjuareverentiani, qui aHatis imperfeclaj fuit, ul nos gimaD beatitatig fecisti parliclpeg. Sed* Virgo, et
ad giatura perfectuai perveniremug. Purgeatur Q Maier, de cujus immacalatia ganguinibug formatio
Sgne labia noglra, licet quippe et nobis prunam ne facla, tanquaoi ia codioe Verburo legimag, ei
ailiagere purgairicero. Iaio vero cum eo frui jara
ralionig orbationero deposuiroug. Ipga Filio ttio
nobig Dei beneflcio coatigerit, ne purgaiionem COIH aermonig nostri roaaug offerto (20), indigoum illud
temnauwg qua? inde congecula est. Ita acce- gane, a me tamen elaboratum bonorante quod ille
deolcg puri ad eum qui in lemplo bodie offerlur, bodiepro ooglra salole geggit. Aectpe boc ; te enim
eum anaoga el cagta Aana coniiieamur Domino, adjulrice mea fretog, suscepi laborem ; quae me a
cum gacerdote dieruia pleao ia ulnag excipiamug. puero ad banc aHalem proiexigli, et ut scmper proCongalulemug Matrem gempcr virgineni, DOD ea re- legag oro. Ne tua nog .dcrensione deslituag, ged
* Luc. i i , 55.
NOTiE
(18) Senex quidem decrepitu* et saeerdos. Syineo- pensitemug, invenielur certe ad omnem tcmpong
netn ganctilate et ecnio veaerabilem, quiGbriglum differeniiam extendendam fore. Negaiio ciiiui illa,
Dominum in gua Praegentatione in templo suscepit /n, vim niversaiis babel; ac si doceat ntillam
ln ulnag gaag, fuisse gacerdoiem, cengeat cura
rorsus maculam nequc actualem neque originalem
Leone nosiro Lyranug, Dionysins Carihusianus,
'eiparam babuiase. Secundo, quia, gi femma cor*
Cajetaang, FranciscosLucag, et Tolelug ia cap. n rupia gemel, uon potegt imposterum iacorrupia
Lurae, ac S. Alhanisius Lib.de Coramoni essenlia D nuncupari; quomodo SS. femina Maria , si aliPairig, el F i l i i , S. Cvrillus Hierosolymitanus Orat. quando originalem maculam fuisset perpegya, poedeOccarsu Domiai/S. Epiphanius Tract. de Pa- get imposierum immaculata vocari ? Cum ergo pastrlbag Veierig Teslamenti, et Canigiug lib. IY de gim iaimaculata, imo prorgag iinmaculaia a PatriDeipara, cap. 10, ideoque ul gacerdolein bene- bus et coaciliig appellelar, aignuro esl itlani ab
dixigse llarne et Jogeph, Litc. n, vers. 34. Ltcet
onini peniiua originali macula fuisse immunem.
eom faigac laicum, non gacerdoiem, opinentur Tbeo(20) Ip$a Filio luo $4rmoni$ munu$ offerlo. Et
pbylaeioa, Eutbyraius, Jangeniug, el Barradiug, ac Csegareo Leonis exemplo, el SS. Pairum suasioue,
Leoedixigge Mariae, non ul gacerdoiem, sed ul se- ui nostra ginl Deo munera graliora, Mariae priue
nem. Vide Coriielium a Upide in cap. n Lucse,
manibus, per bas Deo oflerenda, congigaare debeYcra. 25.
mug. Hinc S. Bernardus in serm. de Naiiv. B.
r
(19) Ad immaculatam penUut Virginem. Ut recte,
pfe, et pnidenter bealam Virginem penitus immacaiata*, imo immaculata? soluin nomiue compellaUui egge dicaaiug, facili deduciione asserere licebit eam ororti prorsus peccati originalis macula caraigae. Primo qaidem, quia (ui in guo Tracl. de
Concepi. cap. 13, inqtiil Lezana) gi vim negalionig, qua? per nomen Immaculala gigaittcaiur, reCle
Virg. ait: Modicum illud quod o/ferre deiideras,

gratisiimh t/(i, et omni acceptione dignhsimis
manibut o/ferendum tradere cura, ti non vis
9
gustinere repuUam. Consonat Albferlug Magmia

erm. in Dominica 5 post Peatec. de B. Virgina
gub nomine Naviculas in hunc modum loquens:
Bottum e*t, chari$$imi, ut no$ pcccatores munutcula
nottra, id ttl, vraiiones, lacryma$ eleemotyna$ ae
t
LEONIS PHILOSOPHU
60
alig oblegens, quibus ab iniiio fovigli, vilae cur- A c l a g , babeg quibus suadeas : manus qnibug porgum ad optimum dirige finem; giraul adminiglrang lasli, ubera quibus lac dedigli. Fasciag illi ad meimperium, quod administraadum lu sequestra de- moriam revoca, et quidqtiid Infaiitem nulrieog
digti; servans niibi eximiam tui Filii bseredhatem ; egigti, qui ul populum sibi gloriosuin acquirerei,
perAciena (quod omoibue ego praefcro) populi l ^ i euse Infang voluit. Grucem, gaiiguinem, tulncra,
electi gentig ganciae saluiem. Pro big fundere pre- per quse salutem, per quae gloriaro adepli gumus,
cea nunquam deginiio (21) ; nec quia poenas ego el utinam adipiscamur, acquigitionig populua, eC
debeo, niulla ipgi cxperiaolur. Habea qtiibug fle- nunc ejug provideniia fruens, el in gxcala. Amen.
NOTAL
jejunia notira per hanc fideltm Naviculam noslro
\ola, degideria, gemitus, lacrymag, tanquam gagitJudici prcemiUamui, ut cum venerimus ipsum pro- tag gugcipens, ut in coelum ejaculelur, et tn Dei
pilium inveuiamut. llerumque in Biblia Maria?., su- pectus valide infigai. Ipsa spirilualis gacerdos, per
per librum Levilici iuilio : Regina mundi diciiur cujus pumsimas raanus nosirorum bonorum opeOsiipm prwsentalionis, ad quod omnis peccator
ruin gacriftcia, ne rojiciantur, gunl DcoOptimo
prauniari debet. Levit. cap. i , flomo qui obtulerit, Max. praegenianda.Licet autcm, ut in prologo suse
Gbitdy voluntarie, hosliam Deo ad placandum sibi
Dominum, offeret primo ad oslium tabernaculi, id
est, ad Mariam. Favel Ricbardug a Sanclo Lau-
Conleinplationis iuquil Idiota, Maria prects, et R
rentio lib. De laud. Virg. col. 86, dum scribil :
crificia servorum worum, et maxime qu<e sibi exhu

benlur, repratentet in con$ptctu divina maje$taii$,
lanien, ui benemonct Gulielmug Parvugin cap. m
JVon potsunt summce Trinilaii dhpiicere xenia, Ganl. apud Delrium, Fcedas peliiiones Mater Fiho
wacunque manibus lam dignce gerulce, Mariat sci- non o/ferl, nec tutcipU offerenda$.
icel, commiuuntur. Suumque suffragium non de(21) Pro his fundere preces nunquam desinito. Et
inegat S. Sabbas in Mcnaeis Gracorum, die 5-Ja-
nuarii, Ode 9, dum clamal : Vcnite. atque omnes

tnerilibu i>urit, intamiaatiique labii$ glorioie laudemut itlam Emmanueli* intemeraiam et ivper
omne$ virgmes puritsimam Matrem, sacrificia l)eo
ex illa nalo per eamdem offerenlet. Sanclug quoque
y
Juan. Daraascenus in Oanticis ecclesiaslicis Graecorum buc gpeclans cecinil^

Tu fidelium, Virgo,
Supplicantiutn prece$
Pie contemnas, itd admilte,
Et $a$ offer luo
Filio, catta Virgo, Deo,
Qui $olu$ benignus e$t.
merito quidem Leo beaiae Virginig preces exposcit;

cuin nullo modo eas apud Filium irrits ginl, aut
esse possint; ei plossolae apud Deum valeant,quam
omnes gimul hominum angeloriimque orationeg. E |
cerie Man preceg irrilag nunquam apud Filium
csse asscrit ideni Leo in oratione gcquenti de k*
gumptione, duin cum Marta ioqueiig ati: tfihil tibi
abnuit, sed omnia per te concedU, qui creaturartm
bono te in hane edidit lucem; aaguruaique Georgiug
Niconiediengig orat. in SS. marljreg Gogaiam cl

Damiaiium ; Tbeopbancg in Menseig Graecorum dle
48 Jaauarii, oda 5; Bonavenlura loaio III, germo 3
De beata Virgine ; Bernardug in germone ingi:ripio
Virginii deprecatio; Goffridug Yindotinensig aerm
\ omai fegiivilate beaiae Maria; Amedeug Lausan-
aam nonra e$ advocaia.
Nae gHebo Henricum Sugoniuai inCommendatione

et Eocomio illuslriggimae Heginae coelorum bis vo*
cibus cum Maria loqucalem : Cum $urgo maae, ad
oensis homii. 7 De lattd. Virg. et alii, qaorum ?er

ba adduxi in Mariali S. Germani patriarchne Gon
gtantinopolitani in notig ad oralionem 4 De dor*
U pnmam mpicit anima mea, el cum tero dormitum mitione SS. Dtxparoe num. 7. Mariain vero solam
abeo, i * pottremam cuniempialur; cetta videlicet
)lus guis precibug valere apud Deani, quatu oituieg
quidquid purit*imi$ manibus tuit oblatum, el comlomineg el angelog siraul, lestatur Ricbardus
mendalum [uerit, gratum, et acceptum reddi apud
Victorinug ad illud Gantic. , Duo ubera tua, acut
Deum, etiamsi in se ip$o viie et exiguum $U iaque duo hinnuli ge>nelli, dinn ait : Hi$ hinnulii beaim
ob luam Deo id exhibentis dignilatem. Reque enim Maria? ubera cowparantur, quia cum tam angeli>
rejici uila modo pole$t aul respui quidquid tpsa, ut* quam $ancii pro peccatoribu$ sollicili $inl ei eU lam
vole puritiima, charitsimo Filio luo prasenlaveri$. merilii, quam inlerces&ione tubvtmunl, credendum
Nequ<; abire paliar Pbilippum abbaiem Bonae Spei est beatam Virginem tunturn m hoc poiê, quantum
lib. iv in Ganl. cap. v, ad illa verba : Ferculum /*- utraque limul creatura, imo uiraave polcnlwr judicit sibi rex Salomon, bia vcrbis uienleio : Fercu- catut; testalar Georgius Nicomediensis orai. gupra
ium Virgo e$t, quam $ibi ad hoc idem Spomut voluit ciiata in SS. iiianyreg Gogmaai el Damianum, (.Uiti.
prctparari, ut per eam tnererentur, quas per $e non gcrlbit: Babelit faveniem LargitorU Matrem, ae
poteranl, prcBteniari. Qui ergo sylve$tri phus auta- creatorum reginam, interceuionem illam exaudiri
titudine fuerunt odioii, tutcepti Ferculo, fiunt i u i - lacilem, feminam, inquam, uti gloria incompartbili,
cipientis merilo graiioti, nec e*t, qui Salomonii
ila el supplicalionum efficacilate iemolU materia
convivioplacere mereatur, ni*i quem offerri *ibl & mentibus omnibu$, Deique famulii pralatam. Tegia*
Vtrgine, velut mensa propiiiaioria
gralulatur. lur Pelrus Blegcnsis in germ. de S. Maria Magda-
Sic tlle. Porro kicut oliro Ruben, ut legimus

Gen.xxviii.inventas mandragorag Liae inalri delulit,
iia aea bon% nogtra, aliaque pieutis opera beatac
Virgiai defcrre debemug, ei i>er ipsaw Beo, nl illi
lena lomo XII Bibl. Hagnas veleruin Pairum, dum
gratiora accidanl, oflerre. Obbauceiiiiu causam de
Speculo, daui Virginem pne oranibus ganclis poten*

lisgimam vocans, eiial Augusiinum baec verba pro-
gero oulgatur Ave Maria, ut si quae boaa fecimus

illo die, per Maride Virgineas manug Filio suo, Doraino noglro Jegu Cbrislo, ne repiilgam pati possinl,
offeramag. Obiulerunt Hagi Douiiuo muaera, aurum, tbug et myrrbam, ged mediante Virgine, ul
probal Novaiug de Eaiin. Deip. cap. 12, q. 2, ad giguidcanduiD per nianug Mari esse oflereuduai quid boni operig Deo offcrre iu aniiuo babemug.
laria enim est Iburibulum aureura Apoc. cap. vni,
per quod non goluni oralionuiu, ged qaoruaicuaque
Doaorum operum incenga, ut placeaai Ueo, gunt
oflerenda. ipsa Arcus coelegtis ueiitiones nostras
baec in eodem geruioae ponit: Singulare e$t beatm

Yirginh auxUinm , quia p/at omnibu$ polest Maler
apud FUitLtn. Tealalur denique S. Boiiavealura ia

meutem : Nec dubium eit, quia qua meruit pro / i berandh offerre pretium, poisii plus omnibut Ubera-
lit impendere tuffragium. ld esi plus omnibug siaatH
gumplig, ut exulical Salazar in capul xxxi Proverbioruiu num. 199. Dignilas enim Matris Dei lan(aiu graiiMin el aierila ex deceuiia gua postulai, ut
per ipga llatcr Dei digalor git, ul exaudiaiur a Deo
quam omnes bomineg, et angeli gimul. IJnde AJ-
lieitug Magnus $uper Mt$$u$ est cap. 80, d i x i ; :

Oratio aiiorum tanctorum non innitiiur alicui juri,
9 parte tvi, ud lanlum miHricordia $x parie
ORATIOVII.-IN
'.
61
FESTUM PALMARUM.
ORATIO VU.
Elc Batti, * xpooi , xbr .
C2
ln [estum Palmarum, quo muUiludo univeni orbn

exttiUalionem aunpicaia , viclorem mortu Palma* celebracit (24).
(COMBEFI*. Auctar. p. 1657.)
Hodiernam golemnUaiem quondam quoque alias

xa\
lingua regia celcbravil *\ ac orationis flofibus ex
, \ , . meliori sapienlia decerplis, splendorein ejug ac
, \ - uiajestatem exornavit. Spiritu enim jucondum il
$ lam pueroruin chorum conlemplatug, lingua itidcm
. " Spiritug, pravio ea preconio edlxlt, qu cboro
, eodem pcragenda cranU Caeterum perspicacissimo
lnenlis ocuto solus iunc videns qua? postmodum
* eventura rani, solus item celebrando iesti mygte , . ,
,
.
.
.
\ 7
/ - n f i o sese exercebal. A l nunc, quando omnium oculi
,
.
. . .'
\ ( ' . \ , laetiesimo bujug feslmlalis gpeciaculo exbilaranlur, omnee quoque ora in laudeg regolvtint, lainelel
.
noa iidem omnibuseloquentiae fonies affluunt. Sla \ ; ,
lui atitem el ego pro viribus aliqnid ad diei hujiia
* 11 ,
jucuadilaiem conterre, ac licel regis illiug facua *
diaiu mitiima assequar , nihilominus conve , * ,
irieng aequumque arbilror, ut a ivga eliam ba?c
,
tain laHa dies diiaudeiur ac prsediceiur. Decri
\ . , \
enim ul Rex univeraoruni ab omnibug celebreiur,
^, ;
inaxime vero ab illis quog preler casterog bene , * volenlia sua dignaltig esl, quique divinae aliquo
"* \ *
modo cognalam et consimilem poicslalem acce(, \ [] , perunt. Qaamvig aulem ad ciibaraai hymnos no
. iV modulcmur, ul rex 111 in diviaia laudibus con. , ; ciaendig exercitaiiggimug; alia taroen raiione a
* , nobie iesua laudibug extoilatur ipse pariier Rex
, \
*c Deus meut " * : cui licet ignea labia laudum can: $. ,
lica depromunt, non taiuen luleoram asperaalui
, - propoeilum. Nan> quoruro forniaro assumpsit, u |
** .
eis consuesceret, baudquaquain eoniiu despicaiui
, 66 - babiturus sit oralionem; raitonis, inquam, iilud
, \ \ opus; maxime cum ejus ab iuitio boc sit donuaj,
, .
boiiorisque i!!a praerogativa, quod mana condldiasel, animal exornarit. Quin et posiea, ut bruiia simili iusipienlia bonore dejecium, denuo gloria
ae bonore doaarel, idem repaiandum ac inslaurandum suscipit. Hoc vero ipaum est, quod prsestati
conveniu celebramus. Nimirom, qui ascendit super ccelum cali, is in pullum asinre ascendit; aiqua i,
qoi super cberubim sedct , ille dorso bruii vebiiur.
; D Cura jam enim bis, qtii pnesenti sxculo viê* , \ - rem, quod aatis essel opis ac auxilii aliulisscl;
, \ niminim operibus pariter ac sermonibus bene do
^ \ lignienio mcritus, ac ubi ipsom a daemonum ma
%a
Psal. vin, 3
4 t #
Paal. v, 3.
Psal. LXVII, 34.
* Psal. LXXIX, %
YARIiE LECTIONES
* Malim .
Oratio autem beathiiina? Virginii innililHr gratim to% ad intercedenaum pro nobts \sollictU inducii; (
Dei, el jxri nalurali, ei j*Hiiia> Evangelii, tel Deca- dicit /, qnia ipta oranle, otnne* orant, tpta tiltmti
logi* quia Filiu* tenelur non tanium exaudire, $edomnes tilent. Ametmut : Te, Domina, lacenle nullul
obedirefMatri, juxta UludExod. xx, Homra patrem,orabit, te orante omnet juvabunl, omnes orabuni.
et matrem, et Apott ad Ephe$. vi, Fitii, obedite pa- (22) Luculentiggimo Encoiuio pius imperator,
rexiibus leslris. Sic Alberlus. Addi etiam poieet seterai Regis Iriumpbum prosequilur, Judens exorllariam pne oronibu sanctie siraul suU aptid Deum dio in Davidig anliqui laudaiorig regigquc, cum
precibus valere, quia Jp$a (ut in suo Mariali ipgo pariter rege ac novo laudaiore, fn univergo*
aerni. 5, super illud Eccl. xxiv. Gyrvm cmli circum rum dilaudaado Rege, conveaienlia, quera maximf
ao/, inquil iacobus de Vongine, archiepiacopus regia laudaiio deceai.
iaoueogisj omnu tancioi #tU circnit. tt gyrat, ei
LEONIS PHTLOSOPHI
64
63
testia ac vexalione liberasset: illi auiem, qui in ; , \
inferno positi esstat, ejusdem nihilominus opis ,
indigereni, diuturaoqtie carcere afflicii, Redempio- *
rem exspeciarent, ipsura utique, qui pro mundi , \ tv
tolius ealulo ex aeibereis sedibus veatsset; eos '
exsolvere moliens, qui inferne viacii leaerenltir, , \ ,
nianuruque bcnetfcam ad eos quoque voleus per- ,
tiagere, qui in tcrrae infirais sinibus agerenl, Hie- *
rosolymam , quse justoruni csedibus gauderet, Deus , \ , %\
Justorura venit, tum morte sua, mortem perera- * ! \ , \ plurus, lum quod scirel, nitllos alios ipsi morlis ,.
aaclores fore, praHer eos quos sanguinis jusii ac , \ inaocemis silis perpetua baberei; qui et ocutos, , \
ac roentem prae invidia clausissent, omnique proba *
ac grati animi affeclione ex atolido corde expnlea, , " * deterioree seaiper bencAciis reddorentur; diviaae- ,.
que congruie majeslali operibus in Dei necem .
acuerentur; in Dei iade belluin, alque odium promoveaies, unde par erat, ot velut manu tn Det
cognitionem dncii, soroma reverenlia ac veneratione sic niirabiltum openira effectoreia proeeqatreiilor.
Ac oliro quidein i r * foroilen) subminfetrabai \ ,
bomo ille, qui lulo oblilus, ac spulo yiaum recu- \ , ot
peraveral , quo privalus ex utcro materno pro-
cesaerat : itemque ille, cujue leprae squammas \ * ^verbo abeterseral ; necnon ille, a cajna raanu
* \ \
tanquam gra*/e onue ariditai depulaa fueral * , ti , * \ ,
id genus alia; al aunc furoris flamtaa rursae ex- , suscitalur, poslquam bomo morluus, ejas pra- ( \ , \ *
ceplo visus est inferni ac mortis sprevisse jura, ae * \
cum ipsie inslilisex sepuicro resiliit " : poslquam , Iteoi infantium lingua ob aelalis quideia defeciam , ,
balbuliens , Spirilu auiem diserta, victorem
*
mortis theologicis decaniavil voctbus: quae aotem , \
impuro ore eeroper volvebanl oracula, ea jam , ^ ,
videniee ipso compleia opere, videre noineruut; *
velul uliqoe ad meliorem raeulem redire reverki: C , ^
ac velut ad aniorem ac observantiam benefaclo- * ' ,
ris regredi, ex iis quae fiercnl haud proclive essel; * *
necve ol ila insaoienies, praesentis remedii ac cu- , raitonie donuai pereiperent: sed eum a principio , \ ,
ifl UDUIJI illum ftiiem sua omnia consilia conver- , tiesenl, u i ei necem infcrrenl, qui ipsorum deme- * , ,
reretur gentem; aoa prius desliterual quam ad \ , '
aanguincm propbetarum, cujus jain rei eranl, cae- . ** , \
dem quoque Domini adjieerenl : inde indignalio- , , ,
nis occasione euinpla, unde etsi non volcntes, at ^*
certe nolentes, impudenliam suam verccundiae prae- \ ,
textu roulare poterant. Caeierum iuvidia nullaai ^; , admitiit admonilionem, ac quod proverbio dicitur, * \
auribus caret : omnemqae medendi raiionem, , \ | ,
adgriludo ejusmodi auperai: qua eiiamnnm He- ^ ' ,
braeoruai principes irremediabiliier laboraaies, , \
ialerim infanies diserla liogaa ac recliloqaa Deam \ ,
depredicanl, ipsi maledicta lingua conviciantur: *
ac infanles quidem nullo doctorc Begem agno- * , acunt, ac bonore prosequunlur; eeniores aulem, * '
quique mediiandis propbetarum oracolis aelalem ,
tolam insompsiesent, eumdem ignorant, ac salutis \
auctari inieritum slruual: quasi eo consilio divi- *0 ) \ , y
4 I
4 4
Joan. , .*
4 1
Luc. , 1*.
* Luc. , 7.
4 t
Joan. , 44.
" Matlb. , .
63
ORATIO VII. - IN FESTUM P A L M A R U M .
66
, r( ; xo\ . nas Litleras didicissent, nt enm, queni illae
pracdicebant, praesentem jam agiioecerenl, ged ut
,
\ , # - animo in cacdem roagig inccnso, velocias ad insi ; dias tendendas properarent. Vcre velocet pede$
, , ' - iniquti ad effundtndum sanguinem ; lardi vero
, ac claudi, ul *e eo conferant, quo mens ac raiio
\ \ , \ ' luelior suadet. te miserum, qui oculos tibi ac
; \ ralionem ipse ademisii, cur gigna aliaque adiui, randa leviler adeo praeleris? Nunne ex lactenlium
; * ' , - ore, quod olim Kegi alque Propbet (23) pradi * ' cium essei, laodem perfici videsT Nonne, quae oliai
. " eodem in spirilu modalaate edoctus es, ul manife, - stiesimisacevidentiesimisaigais praesentem Regem
libi agaoscere Hceret, jam et auribus audiia, caecie ;
qae oculig lois conspicua ac visa habea ? Num ei haec ad graiiam fiuat; aut errore decepti infaates, hymnum
texunt ? neque lausêjasmodi esl, ut et decepta meale proQcisci queat; neque aetas talie, qu* aitribtig servire noTil. Qua igitur ralione adbuc pendenles ab ubere infantes pleoa sapienliae promunlcaulica, nisi divinieos Spiriius aFflatus inslinctugque, quoram nulla laas improbiialig gocielaa sil, movel ac conciial?
, * le jam olim iosanum, quod cum propbetis
, * diviao afllatig Spirilu gacriiegag injecisses roanos,
\ , nunc quasi gloriaaa, ul majoris quidpiam injuriai,
, niajorigque petuiaalise feceris : IUID itli conviciaris,
\ , ejus poiesiatem Beelzebud ascribena * ; ipgumque
, . cui ille ut ejusdeai gecum nalure ac aubaianii
. , per opera teslimoniuni defert, pravo tuo volan , Ulis propoailo neci tradere quaerig. At m qoidem
, . poslquaat perniciosa iavidia* semina semel con
0 . " cepisli, noa desines arctari afe coangustiari, quoad
, \ , , perniciem, quam parturis, parias. Jam enim illi
, . - scelesiam manum iojicics, ac ubi injecerig, oranis
, gangais juslus, queni efludisli, conira le exclama . bit : cumque homicidiis ac parricidiis apposiia
, nece Domiai, quasl colophona imposueris,. gimul
* , - C eiiam te malorum oranium colbpboa apprehendei.
" , ' , gloriaque ia ingiorium tibi siatum cedet : ac
, (, sors illa felix, cujus gratia omuibus fuisti admira- \ tioni, in ignominiae plenam infelicilalem veneiur;
, * , iit nedum regao et sacerdoiio, sed et ipsa, quam
, juslo sanguine tinxisti, lerra spolieris : vereque
* in sempiiernum lempng aifligerig, calamitaiibug
, . , , confeclug; eo quod le nunc improbe gerens ac
, , pravilatem praeopiang, eum Regig praegentia le vel
, nwiiime exbilarari oporlerel, lu perverga menie
* ' ei inlerilum moliens, morosior esge malueris. Cutii
. igiiur, JudaBe, in quem minime debueras debac , cbaiug gig, id vero consequerig, ut non aropHug
! , \ ia filium repuleria, aed domo propria, cum deqenere ac ioiprobo
luo Ipropoeilo
exlerroioerig.
,,
\
!

| - {
_
"
W
* \ - A l Uaigenitug, gealeg a Patre pogtulang in bae, , rediialem acceplurus eal , quae et populus vo .
cabualur, ac filii congeqoeotar jura ; iogenuo
liberoqoe partu Patri aalae ac comparala:: quod bodie sesgio illa 6apet pallum iadicat, forc ninir
'rnm at eougque immuadse gealee ac iodomiue Deo subjiccreiilur.
w
w PaaL viii, 3 . * llatib. xn, 2 4 . Pgal. n, 8.

NOTA5.
(23) Quod olim regi atque prophela. laadem. Sed id longe a plano seaeu ac aucloris
\ , neuipe Davidi pgal. . meuie. Argumeaiam hoc ad Chrisli aMraemlam
Wibil clarius. Interprea leviug iaCbrigtum referl, diviniuiem argent pariier traclatoreg rclir;T) .
cui Regi ac Propbetae pr;vdicluia gh perilciendam
;
PATROL. G R . C V I I .
67
LEONIS PHILOSOPRl
68
Eninwero, IKEC qaidcm s0 eYenlura lempore, ,
mulo Dominus operis praenuntiabal praeconio ; al
Hebr&i, niliil ifi animum volenles inducere, ac * , ,
intelligere, vel ut praelerita dicas, vel ul pnesenli;,
sed id lanluin mclieules ul Smpudentia agerent, , quasi Salvalor has slbi laudes procurassel, ac , \ ,
*
laudatores congregasset, ipsum adeunt, atqae in
murmur proruinpentes : tfon audii, inquil, quid ; ; ; *
i$ti dicanl ? Tu illos inlerroga, Quis esl, qui iin- * \ \
pulil? quisnam doc ait, quando memoriara ooinem ,
tum oraculorum divinorum, operum exler ;
minasli, omnemque liuinaiiam raiionem ac cogi-
laiionera ex improbo tuo pectore proscripsisli ? *
Nam ille quidem habilu roodeslo ac moderato pro- *
cedil: bi vero regiae congruis majeslati salulalio- *
nibus excipiuni: ex illis sciscilarc, quidnam edocli,' I \ \ ,
non pro ejus speciei senliani rattone, quam videni .
oculis subjectam, sed aJeo eximios honores defe-
rant. Hem, cum siupidus valde sis, ac tardus sensu '
ad bonesta, admoduin lamen velox ac expediius \ , arripiendis male ageudi occasionibus exsislis! Ei *
iis qtiidem qui Regi bonorem habent, nibil videris *
inolesliae inferre; nosli enim non ab alioquam a , , \
superiori vi edoctoa impulsosque; quare ab bis ,
absliaes, noa parcendi sludio, sed quod soias . ,
non csse tuarum virium, ut vim eos divinitus , ' afflaniem cobibeas : ac ne si velare nilaris, nibil- , * que luoliiioue conficias, tu ipse deinceps vel in- \ *
vilus faiearis, laudem illam Salvatori a Spirit , , *
sanclo fuisse conciaaaiam. Nain lenella illa selas, ^ , . . : * . miniroe erai
. .terrefaciura,
r
^^^
, ,
quain agresiis taa ferilas
ac cujus nulla raiione incepium erai diremplura, \ . * ,
baec qua3 dixi, le vcl inviium faleri cogebai : \ idque lu callide adroodum ajiimadverlens, illos , ' ,
quidem prscteris, ad illum vero qui
apparatu \ ^ . "Q
invebebatur , Rexque nihilomiaus a laudautium ,
rectis oculis inluenlium lurba agnoscebatur, non ' , ' .
sine murmure accedis, hyninumque ei in crimen ' > ,
Tertis. Verum audii pueros, qui Iiaec ipsa priusquam $
n ulero formarentur, ul fierenl ordinavil; audit, * $
et ul plurima alia, iia et boc ipso evenlu consi- , * , gnavit. le, qui vel surdani aspidem aaribus ob- .
lurandis superas, el eo aolam fine nunc aadilu es nsus, ul succenseres! Mibi ea qu peragunlur
cuia ea compone Scripiura, quse e.x ore infanlium et laclenlium tesiaiar laudem perfeclura iri : ac
nisi cum ea rem ipsam congraere compereris, luuc succenseas licet. At si omnia consoaare viderig, impera mussitanlibus tais labris eilonliuni.
Neque illud tibi, quod jam aale pedes versalur, D * liqnet; lapis niinirum, qui faclu$ e$t in capulau- , guli **, in illo insolubili ac nuaquam rniluro scdi- , , ' ^
flcio, qticni iapidem tu iinperile rcprobasti, aplum
illum ac onuii parte comparatum ob oienlis ca?ci- laiein persptcere tkon valeus, earaqoe ob ram a Uia ,
ipsum domo amoiiluses, cujus pulridum fundamcn- \
lum proxima ruina coarguet : cuai aller ille preiio- \ &us ac electus lapis ad semirlernani aliam ac vere * \ 1
81
1 1
" Mallb, XXI, 16. " p al. , z.

S
Psal. CXVH, 22.

VARIiE LECTIONKS.
t vi.
59
OftATtO V l t . - FESTUM P A L M A R U l t .
?0
, ; \ ^ divinam structuram assfttnatdr , quam et proprii
*, , ^ - sanguinis liquorc praclaretinclam, in domuin san , - ciam Deo el Pairi periiciet: iis, quae aniea abje, \ cia ac nullius cdmmodi eranl, congregaiis, ac pul , chre in ipso coaginentatis, te quidem diffracto et
. >.\ ad imadelruso, bisvero cxcilatis, ac instar eponsae
pulcberrimo sponso conjunclis. Quibus etiaro bo, - dierna valde congruunt propbetae verba , quibus
, # mansueli Regis advetilu gaudere monet, ac phesea. \ - tiam laelo splendore honorare. Sanevero eiiamprse, * conis vocem inlelligunt, libenlesque eo advenian, \ lem fine suscipientes ut saluicm conferat, delecia \ ^ lione vere suavissinia ac nunquam cessatura
^ - perfuaduntur : claraque (um lingua, ium voce, ea

, - clamanl quas a divinis olim inlerpretibus in tempus
( i
Kvplov .
- pr*sens fueranl praedicta : Benedicttis es qui venis
, ^ , - in notnine Domini; hotanna in excelMs . Benedi . ctus es, qoi verbo iaferni veatrein scidisli, ac ami !, cuto qualriduanum quasiex somno excitasti. Bene * ' \ dictus es* qui Cberubico curra, ut Deum dccet, iu
. !, ) coelis inveberis; quique pullo asini, vili habila,
, * iusidens in terra conspiceris. Benedictus es, cujue
. niinc quiriem audita voce contremutt infernus ;
, , idem ipse brcvi postmodum perimendiis, cum ut
morluuni te susceperit. Benediclus es, woriis occi sor, vit splendens fulgore, qui figmenio lui gul :. , lis sanguinis opem luleris; qui passionibus luis
, * eum curavcris, cujus esset morbus pas.sioque im*
medicabilis. Benedictus es, qui olim quidero a pue , * rU in Belbania fueris celebralus , nunc vero omni ** * C bus lerraruro dilionibus decanteris, qui deformem
). \ noslram formam assumere dignauis s\s, ul decore
\ \ , , noslram deformilalem (24) ad priorem venustaieni
. * reduceres : qui eiiam nosiram reduciionem a:
, concilialioueni, pulli olim ac puerorum syinbolis
, - designans, alleri quidem iusides , hos vero ul lau . des libi concinant, impellis. Quod enita nos, iu
, bniti roorem viiam agenies, conciliaiurus esses a ;
\ . pietatig lacte nutriturus, bisce uirisquc mysierinm
adurobras. Ast, pulcberrime infanlum ibeobgo , \ rum 03tus> chorusque^ qui Spiritu assislis, uua
, oxovql nobiscum laudes celebra alque concinaa. Naui
olim quidem eeniorum caedem spiranlium noiala
, ^ * publice vesania, quod pullo vectum maiisueiuni
\, * \) - + Regem honore cotereiis, dulcibus caniicis veslris
siccarios, ut infensis in Deum animis essenl euni,
* que oppugr.areni, visi eatis excitare, nimirum coan , \ gusialis amaro fellc eorum pectoribus ; nunc vero
, abesl omnis murmurator, nec eM qui laudes iniquo
animo ferat : nemo est, qui fesli lanam fadeni
, ^ trisli ac tcirica specie injuria aflicial : sed oainea
* \ - ea, qua decct alacriiate, in Doinini graliam conve4
Zacb. ix, 9.
Luc. xix, 58.
NOTiE.
(2>l) Hfoitram dtformltatem. - baud tamen in boinine, quod est animae facile iniel. Plane aniaiae , non corporis informilaieai, ui hâl\r amiuae corporis; nec quam iu aainia deinale reddit interpres, mirorque virodoclo aic exci- lonuiiaiem peccatum facil, corporis inforinilas
disie : ac quaiiquam in Cbrislo corpus ac caro appellari poasit.
baud raro pro toia bumaoa nalura accipiantur,
71
LBONIS PHILOSOFHI
72
niunl, alque ad viclorem inoriig omniaque nioero- *
ris expalgorem, laeto tum peciore tum lingua ac- ; , \
ciirrunl, congratiilantes amrco Lazaro, qai modo * \
feioremex aepulcro coniractum deponens, commu- *
nis generis incorruptionie tinguenla perspirat : sed $ ,
ei alli congratulanles, qui per viscera miserkordiae ' ^ etiis ipse laboribus Iristiiiam exstinxit, inundoque ,
gaudium insevit : mulioque gtupora ac miraculo ,
ea bonoranies, qaae dispensalione geruutur : ac * \ veslri caniici modos dulcisniroo baurientes audilu, qnorum nibit lnnc perveraa Synagoga inlellexil: ' aed cum iuferaum iremore coircussum viderent, ac , \ *
necdum prolalis verbig, ipso reiniltente, eductum .
luoriuum, eo audaciores esse contendebant. Ac ille ,
qttideai cura sepulcralibus fagciig e sepulcro exsi- , \ *
liebal, ii vero ingolubilibug malignae menlis nexi- ;
bus aairicli, liberatori nectebani vincula, varbigqiie \
lacie nianantibus labiis fusis, gpurca eorum peclo- '
ra dissecabanlur improbilalig exsuperanlia. Adeslo, , , decore ac gplendore Ecclesiae praclare induere.
desiderautig, inquam, pariler desideraiseque ac * , praedileclae inculpatae sponsae, quam Paler junxit . , \
charissimo Filio, abjoncla a Diilissimo ^pooso fe- , \ , \ roci ac ingrala Synagoga : quod mmirum lanla \
desponeatioaie jara viulans, sponsum guumdegpi- eaiui habuerh, eum prosequens odio a quo dilecla , .
eeset, ac pro nibilo duceue eiim qai bonora auxis- \ , \ get : eum denique, cajng beneOcio rerum copia , abundabat, ac agebai felix, coalrartis ptaae inodis ,
reiuuiieraiig.
Quapropier
nuac a vobig -repulsa
dc-

*
' - ' " " " ' - " " "
1
~
^
'
r-v
--
'
eertaque, ac feglivae oinitig laeiiti exsorg, felicita- ,
lis luco caiainilaluai diveg agit; deformiute
veslita, ejug \ice venustalis, cujug antea floribug , *
corugcabat; tecesque ejug vindeiniae bibens, quam ' , ,
sibi collegeral. vero uova ac ebariggjuia gponsa, \ . "
ob excellentiasiinam desponsaiionein gaudiig oroni^ ,
bus plena, gpongoque gao formogiggtaio, cagtiggimo , , ,
aniore aggluiinata, fruilur quidem ipsius deliciia, ,
aed et praegealig diei voluplaleui percipil, qua licei ,
, \
hic, servala illa veieris hoaoris forma et raiione,
cuin ramig Palmarum laudaiioaeiu insliluat, atia- , \
men oculia io guperna deflxig euaidem una cum
aagelig glorifical, tanquam illum qui et tn coaltf ei ,
in lerra regnat. Nam loco obedientiae ugque ad
pagsioaem ac mortero, dedil ei Pater poiegialem 0
in omnia, t a m quae 10 ccelo, lum qua3 suminlerra.
Dedil polealalem, ejag gubjicieng pedibuseliam iirvilos bosiea , qaolquot regaum ejus respueranl.
Clarificavii naraque Unigenilum, ea gloria, quaoi
babuit priagquaui inundug fierel ac aniequam temporuin coadiior tenipori gubjeclug apparerel: gaudeng i i i m i r u m , ob niagaiiiD illud ab ipso designatuin opus; ob boniiaeg acilicel libertati aggertog ac
concilialos: quod, inquam, debeliato eo qai iuviciug
videbalur, quique lineg lerrae niduii inglar compreheafturum ge jactabat, e tyraaai eog eripuerii
manibua, Deoqae acPatri oblulerit, ac ei conciiia Joan. . 20.
,
, \ \,
.
* , , .
\
, , \
, \ , \
* '
.
* \
, \
73
ORATIO . - IN FESTUM PALMARUM.
74
tfl . verii, ta dispensalione, qaam ut gererel ipgo
Hv oSv congruum fuit. Decebat enim ui, cum ineffabiliDeua
, bonitate ab iisbominem abaolvere siatuiuet, quo, , - ram lenebatur reus, ac in haeredllatem aecigcere,
, id aliug prseter Filium non peragerel. Ifinime
, namque congruumerat tit Patec inter nos veraare , \ tur, ac fierel bomo, ne Patrie ipsa ralionem araii, , teret, ac ki Filii ordinem temporalisque orlos
. * principuiraredigeretur, qui omni principto ac cao , , - ea superior est. Sed neque Spirilum ganetum res
' , decebat. Nam nequeeum par eral in Filii proprieta , Wra ac appellationem vi geuerationig Iransire; ui . * - que idem modo Spirilug essei, modo Filius; gic, ^. que in gancta Trinitate, quae omnem complectiiur
ordinem, confusio ac commistio oriretur. Conve ,
. * - niens igitur eral ut Filiue beneficentUe bujug my ,* , glerium perageret; quero nihil necesse esaat eam
, . ' fnnovare appellalionem, quam natura obtlael, aul , , ve a sua proprieiate excedere. Qua eoim raiiona
\ * ex Paire nulla passione natug Filiue erat, aie el
' , . - gine passione ex matris mero susceplaa pariuqaa
, &&\ 88 editug, Filiuserat fajurua, osterque effectugfra \ , ter, qui ad baeredilatent vocamur, paternoruro BOS
, - bonorum cohttredes agguroplarug, quod inter fra , \ . ' tree solei fieri, ac fratres decet. At neque decebai
ut Meng (95), aat Spirilus, noslri corporis mole circumscribereDlur :. ged plane erat congruum ut
Verbuni, velul per loraum ac libri corpus, pernogirae carnig molenu iis consuescerel qui ad hsereditaiem inlroducendi essenU Venit ilaque non dercliclo loco, ex qpa profectug eral. Neque enim eum,
qui omnia implet, ulla diglanlia aegregat : nequa Verburo ab inlellectu generanla recegsil. Igiiuc
neque Paierno gremto ulluua damnura altulit, neque ipsum detrimeuli aliquid gubiit qaa ge exlnanWit ejug quam habuit gloriae, propter bumanae naturaa ingloriam ag&umptam coodilioaem. Quinimo, si ita fag dicere, accegsionero aliquam ei quod est plenum fectam eaae, acceggione facta gloritt ex
humani generig digpengau galale; quod rca aliler congrue babere non pogget, in uostra raole, taoquaga in tomo, perspicuuoi ge ac ocolig gubjecluia reddeng, lam magni con$ilii angelut , tum eieecuior effeeiog egi opotque illud, quod oronem admirationem goperal, imptel; ot niminim bomtaem
deiiaie donet, ac ip paterao. aolio collocen
* , - C Sed Yerbum, ob illam ex Patre anernaro nati^\ , ' - viutem, ac bomo ob lemporalemortum ex.matre t
! \ \ , * gapienlia, gplendorque ei viia, cujng viribug
! " * , morg fuit abgorpta t per queni Paler maaifegta\ ^ ! O tua eat, ac Spiritus flumina iuler bomineg decar , \ reruntl gancU Trinilag, nnitaie difiga, ac di, \ 1 vigione uniia, in tribug personig unus Deua cougub , gianlialig 1 flocce tibi nogine oralionig eiaboraium
, esl muang; cura ipse quidem, at in tuum opue
boaorem cederel, percuperem; veram sim probi , bilug, quominug ea, qua par erat diligeatia ac
. \ gludio abgolverem : atqae id curig, quibua, te ita
, volenle, distinemur, Nam ai aunc qaoque quasi
T
>
91
9 1
b a . ,
6.
NOT^;.
(S5) Vl Men$< aut Spirilu*. . Pater gcilicel uuilfeag inlelligitur, velal deiuiig fong,
ex quo Yerbuni, el Amor; Fitiug ecilicet, ac Spi
rilag ganctug. Ex Heolig ergo et Spiriiug rationa
recleooOigit non faiaee conveaiens vel Patrem inearaari, vel Sptritum aaiieium : bena autem Verlmni, cujag gii in Tomo, geu Libro gensile fieri, ac
^rcaingtrihi. Grclg. nulla lleniig, aul Tomi menioae, nibil gubUlem aaeiorig gengam exprimit;
apad qoera etiam perperam * gcriptum

est, pro, - paulo pogt repetit aaclor:
" , ,
ubi eliaai Gxelgero displicet Torai nomen, seu
L i b r i ; qood rex theologug ex propbeia evangeligta
accepil: * Sume
tibi Tomum novi magni, Isa. vm; eoqua charuin
lolieg repetit.
75
LEONIS PIIILOSOPHI
76
1108 ex occupationibus suffurali, pro facullate no- ' bis a le concessa, in gloriam et bonncem unius Dei
qui in Trinilale adoralur, banc oralioneui tribns , \ dicbns composuimus; quia te decet bonor eigluria \ .
in sa?ctila, Amen.
.
ORATIO VIII.
In extraclionem venerabitium ac tacrotanctomm

clavornm, qui infixi fueruut in corpore Dontini ,
noitri Jesu Chritli; et in divini corporis $epullu- Kvpiov
ram. Dicta ett $ancia ac magna die Paratce .
ve$ (26).
.
(GOMBEFIS. Auciar. pag. Ib75.)
irememluin mysterium universa$ creaturae, lum "U , rCBlcsll, lum mundanae I niyeleriuin , mirifica , ! " ,
omnia, quae a mundo condiio evenerunt, gua ad- ,
mlrabililate longe exsttperansPlane digaum siu- ! pore, materno Dcum capi utero, ei curo hominibus , \ ,
oonversari, ac si qua alia bumanae salulis caasa \ , *
gesta fuerunt ac dtgpcnsata : foluiase auteni mortem oppetere, Id quanluai ad inclinationcm bumi- , .
lius, lanium ad sluporem subliinius. Quid eirelri- ; buemns qui nos adeo dilexit? Non salis fuit banb-
taii ejiis, ut noe, cum non essenius, propna manu , \
conderet, injariososque ac eos qui in adversarii .
partes couceesissemus, mille modia ad se traduce- ,
rei, alqae ut lanlae boniialis in oos collata? pramio, , sic male in iram provocalus haberet: quin ct us- Q \
quead cruciatus ac morlem digaalur descendere: * \ ; , utque i i qaos par erat non uno moriis genere, sed , ' ,
innumerabilibus prorealu punire, a morte libereiv . , *
lur, Dominus congrediiurcum roorte rcongreditur, . \ : i | non vinr.ilpr, vel leneiur. Licel enim in arenam , * '
um morle, quae genus bumanum persequebalur, \
descendat, id lamen eo consilio facit, ut iasola- , Hilibtts canstrictanTvrncune, ab olieriori eam ini- . Twco- \ pressione ac pcrsecutione, nibil inde la*sa divina *
viriute, cohibeai. Hoc quoque olim Deo afflala pro- . , *
pbetarura ora prolocuia sunl: Propier peccata po- , *
puli mei, ad morleni ducliie sum ; Crealor, pro , .
creatura; justus, pro ^njustis; pro servis, Domi- , ' ,
mis; Rex, pro rcis. Neque boc solum, eed quibus . " galuteia procurai, ab bisûlneramr. IH enim homo f) , \
imroortalis fiai, Deus morteui gustai; nec liominea .
a taato absterrenlur facinore. Vcnil ad caplivos * \ -
Kedemptor, iugraiique soWeniem ipsum liganl. . \\
Venit medicus ad asgros ; lique gfaiiartim aciionis ,
)oco eidem infligunt vulnera. Venil Salvator ad eo* . * * \
qui per liguum periisscnt, atque ab iis in ligao \ . \
cxtenditur. Acneqae bactenus iisque cruciamca- , * *
lig ac morle iraai deiinilatn vohinl; quin eliam * \
9
NOTiE.
(26) Primaro hance novem e Bavarica bibtioibe- nova operum cessaiiooe, ac operum recreationis,
ca ediderat Gretserua : quo arguiuenio exslanl lu- consccratam : uti primo coasecrnta fueral ceseaoulenlissimae Giaecorum oraiiones. Ad magiu po- lione oparuui crealioni. Forle dicta siidieipsa
lius Sabbali diem epeciare videtur, quain Para- Parasceves; sed vergente ad vesperam, quando
scevea : ui aoa omnino probem quo-i tiiult priefer- jam */elut incboanie Sabbalo, Dorniaicae eepuliura
lur, \ ciiin auclor meinoria recoli incipicbal.
praecipue celebrel dieai seplimaio, ejusque rcquteai,
71
ORATIO VIII. - I N DEPOSITIONEM CORPORIS CHRISTT.
78
. mortuo irascuntnr, lamelsi tnors in ipsosqiioque
.
bostes leniores eQiciat. isii ne benefaclore quw
', dem inlerfecio animos leninnt ac iras.
Jain olim popnli Israelilici ductor Moyses, no , , , - 8 t r u m , quin et suum illius Dominum aduuibraus,
, \ quibus per virgam populo affliclo maffe pervinm
fecit, ae persequenles in eo submersit; in ea quie
, , nunc peragunlar spirilalis inlelligenlwe oculo in tenlus, aliisque plnrimis, ab eo iropetu quo Deo
, \ resistebanl, abducere conabaiiir : tunc maxiine
, cum ail fore ul viderenl vilam suam pendeniem in
) - . ' ligno , expressa ianqnam in iroagine rei veriiate
, , in aeneo serpenle . Caeterum hoc Judortiro cseci ' $ . tali coaveniens eral, ui non mado imaginem non
, aguoscerent, sed ne ad ipsain rem, cum peragere\ \ , lur, animum adverterent. Quamvis enim creata
universa horoini passione coliorruerinl, laatumque
( - noo cdiderint vocero, ac sacrilegornm parricidamm
* ^ audaciam coarguerini: nam fundamenta terrse
contremuerunt, pelrae scissae eunt, coeli lumtna Iti . cem in caliginem verterunt : atiamen ne eic qui dein Judsei furore et vesania ebrii sepultique, &ui
, ; eceleris iniraanilatem persenserunt, eed furorem
\\ [], furori accumulant. Poslquam enim Josepb in im . " morlalilalis loco illo divinum corpus condiderat,
. \ quid vanissiini bominum deblalerant? Recordati
, \ lumui, quoniam teduclor ille dixit adhuc vivent
\ \ - Post tres dUs resurgam . cordts sioliditateiu
. , , \ , - ac siuporem, qualem in rebns inanimis non rope, \ , \ ; rias! CcBlum etterra injuriam Domino irrogaiam
ac "*
Hebraeorum
populus
- senserunt, horruerunlque;
"
*
*
, ' ^, eo inagis desperata vesania furil. An non, J-u ; de, prnedixil fore ut a lc flagellaretur, alapis ca ; - deretur, et in ligno suspenderetur ? Quomodo
* eventum praedictionum in meiuoriam tunc non re. * vocasli, sed perpetrasti omnia, nulla prsedirtionia
, \ , - babita ratione? Cur igilur jam menlio de resurre , . - ctione le perturbal ? Cum evenius usque ad crucem
. floccipenderis, ne istud quoque negotium libi fa\* cere debuerit. Verura sitis, qua Dominicum sangui , , , \ nem ai denlissjrae sitiebas, non ginebat, ut menle
, , revolveres id quod ipse praedixerai; tu veroopere
comple3ti. Neque enim rabies, qua ad innocentis
perpelrandam csdeoi ferebaris, sanam ullam cogi \
. D lalionem admiltebat. postquam sitis illa Domi
. ; ' , nici eangulnia nonnibil reiuisit, animum subeunt,
, , - lain quae ipse prxdixii, quam quaa lu perpeirasii;
, , ac veritalem quasi prospeclantem videns, magno, \ i ; . pere toiam ejus manifeslalioneni metuis, verbisque
\ ; -* de resunrcciione aniiuo commoveris. Recordaii
lumw, quia uduclor ilie dixit adhuc vhen*. Quid
.
. , ^ ais ? Quoioodo seduclorem vocans, quod praedic . Uin ab eo resurreclionem recorderis, non gimul in
iiienlem rcvocas ea qux^ inipsum adipisisli, cuin et
.
is illa prxdixerft, ac sceleralum osluum obstruxeI a
Dent. XXVIII, 66.

> .
, f
Num. xxi, 9.
i .
Mallh. xxvn, 65.

VAMAS LECTIONKS.
79
LEONIS PHILOSOPHI
80
rii? At teductor esl. Cur vero laala tibi de illo cara esi? Coafecisti quod gtodio moliebartg. Occa.
eionem seduciionis morte pracidieti. Non audit populus ejug labiorum verba
quem ut facitaai
decipi roaledicto gubjiciebag. Non cernunl adiuiranda illa prodigia.
Uadenam vero occagioaero accepiura est de- ; *
ceplio? forUdiicipuli vtniant, el (urenlur eum ,
acdieantpopulo, Surrexit mortuis. Oiscipuli furea- . 01 \
lar, qui na minimum quidcra ruoi ille traberulur, ,
aecuti gunl? Tantum illi pro moriuo curas guace- ; \ pturi gual, qui eo viveale, ne impressionem qul- , '
dem veslram ferre valuerual : vel eo duntaxal, , ' ^^
a longe gpeciarent qaali neoe Magister ira- ;
deralar? line, illo jaui gepalto, vcgtrum impeium , floccifacient, furtumque cadaveria tentabunt? Noa \ ; ,
lienefleii loco depuleac, iia animi timiditaie repu- , ,
tanieg, ut vel nihil Dovantea, laiore poggint; ged * * \ ~
ad aecem inferendam, aique ad ipeoa ad guppli- ; t
ciura pervegligaadog, cupidissimoa boaiineg Bia- \ ;
gig profocoat f Deiitde, quo ftoe corpug fararentur? _ ,
~:~..:
~ ~
.
.
. .
alicubi
id reponerent
eoque laaqtiam amo *
*
;
rig solatio froereBiar, ged ul regiirrexiege pas&im ,
predicareai? Rero iaaudiiaai, ae qualem gol nun- * *
quaro vidii : aempe morlaum propria redivivum ;
virtute : quagi videlicet reoi Irilam, ac quae quo- & ,
lidie accidal, aggregguri eggani. Atqui conirariuin ^ ,
prorgug illog facere par erai, quanluro bumaaa * ,
mens ralione aggequi potegt; polius enim optare * \ . \
debebaatut gibi lerra debiacerat, pr metu ubiquc ? \
latibula qua?rere, nibii aon moliri BO veslro uaquam . *
animo eccurrareBl: quin et implacabili odio in ; " '
sedoctorem amor priglioug comaiaiaBdug erat. ; \
Nam vogo, quaaam etiam ex caoga laiilam ma- , ^,
gigtri curaai agerenl? A B quia cum ipgo agealea, ) \ , \ . ;
in deliciig vivebaBl? At qui quag eliain exignag C " ^ ,
facullaies habebaat, verbig illiug obgeculi abjece- ; * ,
rant; fameque et gilf, et aliis incommodig coa- ^ . \
tab^Bcebaat. Quid êro ? An quia resurrectlonem ; * ,
conflngenleg, laetam gtatim ac jucundam viiam , * *
viciuri eraiil? Verum magig eog animi moeror *
cruciatums erat, cum iig, quae confinxissenl, baud-
quaquam cerlius nili poggeat. Cujusnam ergo . ,
gratia ia taaiam ge periculum conjecissenl ? Nibil ; ,
plane ejugmodi esi qualo tu, vere seductor, aig; . , ;
quia vel inviius regurrectioaig splendorem visurug e, lcrraruro universum orbem collugtraBteai, ;
lametsi graviug adhuc velamin cordi imposilum , \
gerag. laieriai, quodnam boc praBsidium, qaod ee- ; ' , \, *,
pnlcro moliris? Stgnacula impouig, ac circum cu- * , ;
siodias adbibes. Quid agig, Judaee? NOB animad- D ,
erlig viam le tibi excuaanda) iasipieniise magis \ ac roagig prjecludere? Si , ul arbilrarig, qui , de regurrectioae jactatur germo, meadax ac corn- .
meniiliug est, quid vaao giudio circa sepulcrum occuparig ? Sin auieofi ut verum, gicuti aat, Bietuig, quid iie armig quibug illum oppugnag teipsum oppiignag ? iForte enim gi aon tanlum gludil muniendo ac cugiodiendo gepulcro adbibuigses, impadenUa ad cûmBiaBdaai tesnrrectionem promovenR,
iBiaori fuigget dedecori.
Sed valeaat Hebraei cum guig nugig : Cbrisli
' ^
6 immacuiata Ecclesia cum Moyge gacram re
quietioaig diem veoerelur, de qua dicebai : Et \
Joan. , 49.
f
41
81
ORATIO V I I L - 1N DEPOSITIONEM CORPORIS CHRTSTf.
89
benedixit Deut diei teptimo , in quo fequievi*
, ab omDibus operibuft suis. Licet eniai gigiiificet
. \ requiem ab operibus, quibug conditng est nmadus:
* ' - haec tamen revera diesest requietionis, qua uni , geuHue Dei Filius a desigaatiein bumana carno
, aggumpla operibug requiavit, gponie in inoriem
, concedens : qua die aeterna illa mortig tyrannig
, \ oi ' diseoluta est, ac qai sub ea atterebanttir, requiem
, invenerunt : qua e peccaii gcopulig ac petris ex , ' pedita (27) naiura, quibus in coiruplionem nau, * * fragio impegerat, ad incorrtipiionig porium appulsa
, esl: qna potens ille, quasi gomno ex vtilueribus pro
, nobig suscepiis goporatug, sopcrbum hoatera valneri.
, \ bug congauciavit, capiivosque ex diulurno careere
. liberavit. Quae igUfe ditili divinae in me commi; - seratioim? Qu&nam imraenga ha?c iu meum ueam
; , - modumque inclinaiio ? Gustaveram ego dulcem
* \ escam, qua reus mortig factug gum, gastalqaa
, * . * , Deus mortem, ut a morle erual. Pulvis exga, . , \ peranlia bonilatis ad divinam gloriam gnbdactu*
* , esl; aec ego honorem amplexus sum, ac libena
, ' babui: descenditque Deua ad inlimam meam vi , .
liialera, ul non solum prolapsum erigat, verum
\ , eiiam ut meam suslineng corruptionem, incorru ^ \ - ptionis mihi diviliag praebeal: palifurque vita ui
, tv' - cum aiorluig depoaaiur, ul ad viiam mortalila * \ \ , tem meam iraagferat: funebribtig linteis iavolviinr,
* ' . \ ut ego indnmenio galutig vegttar; luteigque ma . - nibus gepulcro conditur, nt ego Cberubinorum
;
i i ideam. Manibug, inquam, bonegliggimi
, . Jogepb. Hic eaim, CUIII noli omnea reliquiseeat,
^&; ( ; eum gepelieadum suscipil, qui per misericordi
; ; vigcera notog nog babuigget. Ubi nunc mibi petri
" /^ , Tr* * ; libertag ? Ubi Tbomae alacrilag ? Ubi aliorum disci' palorum amor? Modo dicebalig : EATHM el no$ ei
. \ , \ moriamur eum HCo " ; nec quisquam modo repe , \ * \ ritur, qul magislrum euntem ad morlem comileiur.
, . Ac mulieres quidem bactenug, quanquam a longe,
; glant, ac lamcataniur : discipuli vero ne parein
, quidem mulieribws oslentanl audaciam. Cur adeo
; ' , * limor vestram illam amorig flammam penitug ex ; gtinxil? ncc aiagisier, iis quse dixil patraviique,
, veslros aaiinos quidqaam erigil? ged iia vos con * , sternavii pavor nt nullius rei ralionem babeaiis;
; ' (5
tanli illius amoris, non dmaorum ac naiar.e
; vim lotam exgtiperaniium miraculorum, quurum
fj \ - patrandorum poiestate ab ipso donaH eslis; non
gubjeciionig daemonum, quos pedibug veslris sub ; \ jecit : sed omnibug in bunc niodum abjectig ac
, \ postbabilis, letrka moesliiia absorpti estis? Neo
- Mairig vos cura taugit, quam credibile esl, ob
. - unigenilum Filium ila in ligao suspensum, incoo; ,
golabili dolore inlimis vigceribug excruciari? in
, quam vei ignolus quispiaui miscricordia niotus
h
ns
n o n
Geo. i i , 2.
# t
Joan. x i , 16.
NOTJ5.
(27) Scovutig, ae petri$ exptdita. pelrig, nuibus sub aqnia laleniibug gelct naufra . Glara, aplaqtie niela- giam cflici, peccati maculo* reddil.
ohora : nou auaui exprimil Grelgcius, dum pro
81
LEONIS PHILOSOPHI
8*
fsset, plenoque humaxiilalis affeclu, oraiionis mc- \
dicinn dolorem lenire tentasset. Qtiantis enim in- 5 *
Ucta Virgo lunc crucialibus conficiebalur ? Quantis , \ \
cogilationum procellis agitabatur, cum jam divinuin ; illuni parlum animo versaret, jam alia omni ad- * .
miratione referia opera perpenderet : ac modo * qaideni Davidis thronum, quem Gabriel, quasi ar- , .
rham spopondisset, cousideraret, modo erucem ac , in ea pendentem Filium eslibus nudaitim, idque . *
medium latronum aspicerct? Quocirca neqne no- , vi&sima effaltir verba, nec lalia, qualia stiper filio ;
inorienli maler consuevit, eed stelit prat stupore velut solo affixa, lacrymis uberlirn inanantibus. ;
Doloris vebemenlia velnl consilii inopia absor- , ,
ptam omniao vocem adcmerat. Ergone tanto in \ , *
luctu versantera malrem virginem penitus dese- 8 OZzoi .
relis ? Poslhacne vero ad eam accedere in animum ; \ ,
fnducelis? Quibus autem oculis aspecturi cetis , *
qai sic solum , com ad mortem duceretur, , \ ; ,;
Filium reliquerilis ? ipsum, iaquam, qui 11I \
aniore in humanum genus, nihil paternum einmn ;
ri*serens, 11 lerram descendift, ita et vos maierno ;
amori pra-posuit, dicene: tti $unt Mater mea, et ,
fralret rnei . Ul quid adeo consiliu n inalaslis? ". \
A11 non, cum vobiscum degcret, hac ipsa vobie ' ;
pra?diceba(? oportere videlieet Filium horoiais trndi \ * ' *
impiis, ti elevari in ligno, aique in lerra corde , \ ^
vorsari? Quid ergo? An hic flnem habuit praediciio? , . Nonneeliam aliod exsullalionis cumulo adjuactum C .
fail? An non dixit : El terlia die resurgel ? *
Quomodo foraiidinem ex ejus passione coaceptam ,
ftpo resurrectionis non profligalis? Eslo, non se- . , ? ; \
rnti siiis, cum ad mortem raperelur; cur jam ,
qaoqne mulieribus ad sepulcrum euatibus pal- ;
inam concedilis? Nam ipsae primo dilucuto accurrunl : vo$ autem non modo nihil simile tentalts*
aed et acceptum de resurreciione nuniium, pro deliramenlis repulalis. Ac Judaei quidem de vobis
dicant, faraluros vos morluum, et qnasi rcsurrexisisset, divulgataros : vos autem facUm jam
rcaurreciionem audienles, noa creditis, irislique vultu desidetis. Audi, Judaec, quomodo discipull
piortuum furali, resurrexisse ia vulgus eparserual, qui eiiam facta resurreclione, increduli sedebant.
Atenim Joseph Dominum sepelit; Solero sepul' *
cro condil. eeptilcruai qaod ccelum referal! Nam . Q -.
qui in coelo, tanquam in ihrono sedet, is in te,
! - ,
tanquam in ibalamo requievit. sepulcrtnn, quo . *0 *
scpulcra omnia a eordibus suis expurgantur 1 per ^ * \ quod, qui in.eis compulruerant, vegetias, ac magis vigenle naiura, quam ex roaterno utero, prodeuat! ! " , ' sepulcroro, quo pelliceas tunicas exul, veterem- , !
que decorem iudui I sepulcrum, vilae Ibcsaaruai " , \
! *
opulenlissimom in te compleciens, licet Joseph
lanquam vitalis spiritus experteni, in le ipsum ab- \
scondat! Caetcrum Ule quidem limore pariier et * \ *
amore, ea qua licuit veneratioae Dominicum cor- , -
pus taraulo coniponit; Judaeique obsigaanl : liaud . \
lamen signacula relinent, quera raorlis portae ) *
nere non valeat. Porro roulieres velut circa mor- * *
lnum oiDciosaj, rum ungueutis ad vitae Dominum \ * ;
ac dispensatorera eunt: mulieree gravitate morum
ek
Mailh. t i i . $0.
" Maiib. . 23.
85
ORATIO VIII. - IN DEPOSITIONEM CORPORIS CHRISTI.
86
; , conspicna; : laadabilis volnnlas , praclanim stu - dium ac diligenlia. Bene babet, quod ad sepulcnnn
, ; properatig. Quid vero cum iiiigiieulis ? Num ut
. discipuli, eermonum reeurreelionis obliiu* eslis ?
, \ - IHig quidem niltil mirum ut obrepai oblivio, eorum
; '* perlurbalig animU exgpeclationc parricidantin Ju , ' liicorun), quos suspicenlur impeiiita facluros : al
. \ ande vobis oblivio ? Ncc enhn Judaei vobis quoque
. . . inatuni inferre mediianlur. Cur igiltir oblitne mu neris, velut ad ungendiira morliium, ei nngiieiita
, aflertis, qui mortuig vilam suppeditat ? Verum, si
. uriaag exspeclalio ftiiuri mali , moeror cerle, ut
. videltir, memoriam vobis resiirreetionie obsliilil,
, \ - Qaorirca lacrymae eliam vulium riganl. Enimve^,
. Soriv nolite flere. Laerymamm guUas fons graliae re&8 , \ . nuit : nec par est, ut uagueiila ruifebria aflmidatis
, I , !oco, qui iramorlalilalis guavcolentiain bnbel. \t ! , dele candida vestc fulgidos salelliics. isti, inilitcs
& * , cuslodes propemodunt exanitnamnl, ac cjus, qucm
. , ; quserilig, resurreclionem aanunlianl. Ipsos c.>
, . \ inaates audile : NOMMI liic : surrexit morinii**;
proinde aislant ac cobibeanlur lacrym;e. Adcst)
improba Judttorum Synagoga. Adegto populus, iu, ' cassum fremcns ! Recognosce signacula, quac appo, suisli. ialerroga custodiam , quam cuslodiendl
. causa designasii, Ubi esi Ibesaurus, quero obgi, gnasli ? lndaga ftirtum, quod cooiiuxisli. Tecum
; habilant, quot furti insinmlas : qui nimirum proro, pli adeo ad furlum commilicnduin, ac resurrectioiiem dWulgandaro fuerunt, ui cuin eiiam alii nn.
liarent, ipsi nibiloroinus moerore conftcerentnr, admissis pr* mnlla formidine sermonibug oinni
exsatlalione referlis. Mililes dorroivigse caaearis, gperaag, vel hac ralioae restirreclionem calumnia
aspersum iri ? Ai revera dormis ipee pernicioenin gomnum, qni gatulig radios nolis iniueri.
C Verum Jadaeog suis ipsos leuebrig oflendero sl* ' namug . Sic enira divulgatum est apud eos ugque
. \ ad hodiernam diein. Honoremn vero nas quoque
- & , - divinam sepulluram. Honorabiiuus auleni, uon si
, * liateis mortaum involyamus, aul sepulcro conda $ 5 , mus; boc enim scmel fleri oporlebal ul infernus
* . spoliaretur, ac facturo eet; sed si nos ipsos virtu \ tibua cxornemus. Nog enim Dominus nosler per
* * corpug, quod aepultuia esl et resurrexil, guum effi . ciens corpug, propriis membris ascripsil, ac sibi ia
, . leaiplum exgtruxil . Perornemug ttaquc teaipltiiii
Dei, qaod guniug nog. Quicunqoe jejunii tempore
, \ giolaai sibi ex varia virluiam texiura conciuaa , runt, earnque vigilantl gtudio puram iabig cugio * , dieruat, ii vere ejug graiia amictug beali; nedum
\ ' . propter gloriaia, quae ia coelo aperatur, verotu
* etiaai quod bie velut lumen fulgeaat in mundo.
, ' \ Qnicunqae vero inlaclam ac incontaminauia a
. muadi bujus inquinamealis aoa eongerravimog,
' ^* ' vel saltera bodle noguaet expurgemas. la proaipiu
. , , egt cupioatibug etnundatio. In noslra lavacram
, gilutn est poleglaie , nec opug aliunde petcre.
, , Operi nudum * , ideirco quia lai causa nudus ap-<
6 parueril ille, qui amieius e$t lumine itciu uuimeueT
* Mallb. XXTIII, 5.
Mattb. xxvm, 15.
I Cor. ui, 17.
lsa. LVIII, 7.
87
LEONIS PHILOSOPHI
88
fo . Da cibunesurienti, qni fame periclitatur (28), , ,
paneque illo qui de coclo detcendit , niitrhur. ,
Diesolve inimicUtat adversus proximam, Doniinuin . " * cogitans, cujus nos immorigeri eervi suiniig ac (5
refraclarii, mediuro parietein inimiciiiarom suis * *
ipsum perrupisse vulneribus. Enimvero quicunque * ' laceria peccaii pannis assueti, slolam viriutis ne- ,
. glectui babuerunt [uiinam vero neato lalis existat! . " \ ;
lua, Domino, gralia, quipro nobis peccatoributim- , molalus es], ne ii quidem animum despondeaat, . * *qui tempus opportunum rei faciendae adveniasse
idaaiit. Licebii enim, si vetint, vel tina hac ho- ,
, \ \
dierna die , stolara resurreciione non indignam
. * , \
conficere. Tautummodo exsurgamas ; laniummodo
virluiis cogilationem suscipiaraus ; taniuinmodo , ,
prasclaro huic operi raanum admoveamos. Adjulor ,
erit ille ipee, qni pro nobis passas est; exiguaqua * \ \,
opera, ac nullo labore, bealum nobis indumenlum . .
onflciet. Prorsus aulem omnes, licet cadem copia non omnibue suppeiai, atolam assuroamus , ut
dignum Domini nostri Jesu Christi corpus effecti, gloriae i psius partlcipes reddamur, nunc et aemper
ei in gaecula g&culorum. Amen.
Ti
T1
'*
01.
/n ialutifera crucit exaltalionem, per quam ca$u arroV

.
primi parenlu rtstiluti sumus.
(GEETSER. ed. RalUbon. t. II,p< 102.)
Priue cum homines in perpetua et eancta qua Upf dam exsultatioae et voluptate vilam agerent, lig- ,
niim dolorisel moeroris caiigam praebuil. Jam vero , sacrosancla festivitas ligno consecraia, velal luci- , ,
fer, mundo exoriens, proctil pellit et fugat omneia * \
Iriilili niierorem. olim quidem divina dignilale , , [] \
apotiatug esi homo per ligntim ; nonc aulem per , \ .
lignum divinam digniuiein recipit, et ad patriam . *
revertitur. Priug ligni iructus catiga menis exstUil: , \ ,
ex quo enim crux enituit, rnore et corruptio con- . \
culcatae sunl ; incorruplio regnal. Et improbug , \
qutdem d&moa pro esca abutiiur ligao, et flgmen- , \
tum, quod usu et experieniia rerum noudiuu vale- .
bai, fraude spolial, et ei paradiso miserabililer , \
extrahit. clemenlissimue Dominus lignum nobis, , \
sit salutis armatura , donat, efficitque, ut illius , ' .
opera facile a nobis capi et domari queat adversariue. daique non aolum. paradisuro, aed et ipaum
coelum incolendum.
Nuac crucia amariludo, qua; paulo ante noe laf- D ,"
babat, in dulcedinem conversa est, daeuioni aalem, , ,
qui Dos cjrcumvenerat, vere in auiariliem abiit. '
Nunc deleciaiio, qua gloriabalur quasi nos, ut sibi . * j
persuadebai, immedicabiii darono affecisset, in fel , , \, ) .
,
ipsi commulata receesit. Gaudebal enim cum nie
videret ex paradlso eipalsum, terramque cuiiune *
G
PsaU ciii, 2.
Joan. , 3
.
(28) Q*i fame periditatHr. Pnlcbra raiio iadu- mosyna, non cui ait prseslanda t quasi vero ceoa ad eleemosynam; ui cut saero mensae COID- cart debeamat ut eleemosvnam tribuat pereuaiem
munio iribuiiur, buic nec coramunU aegeiar, quan- fame; non divite*, ac quibua expedita sit ejus famm salteai neccssarhis osus posialat. Male Grei- citlias, ut in egonos ejusmodi elceraoeynam confeaerua ad ipsum referi, a quo ait prastanda clee- rant.
89
ORATIO I X . I N EXALTATJONEM S A N C L E CRUCIS.
90
, \ laco, quasi pro mcrcede, gpinag milii gubmiUen ,* . lem : at jaih. terra non ampliua iribttlos ct gpinag
proferet, noque maledicta in operibug eril. Nam
, ' & ,
. - naiara ligai, quo Ulia gabmiaisirabautur, fecundi * , laiem praeclarorum fructuuin mihi snppeditavit.
, . Conferaa sunt omnia : trigtiiia iti gandium, male*
, ' diciio in benediciioaem, epiaa ia dulcissiroum fru * \ ciutn. Sola immuiabilie remansil pceaa, qua
. aiultatug ett boslis, ob ea, qa raale in me pairarau
\ Jam itipra vealrem labricug serpens serpii. Cum
. " \ enhn ti divina illa celgimdine gponte exciderit, aon
, * ampliug abdicabil gage malilia, quaj buaii repil.
Terram adbuc comediigravem illam, qus ei dolores
, . coociliai, eo quod conalug ait, euro, qai per viscera
migaricordia ex limo terra ad coBlestem bealiiudi,
, , ' & neraeveclug erai, rurgug ad limum lerra* delrudere;
, . ei haec quidem ita ge babent. Inleriai inceggabilig
* \ , ille dolor et incongolabiiig afflicilo et serumna per , pelim durat; qua vero nobig angorem creabani,
, illa in requieai et pacaiiggimaoi ralaxaiiooem de' , gieruai. Yeruin eaim verobocdifiaam Providenliatn
, \ ' ,. oV decebat, ut non golunn male affectum migeraretur,
, et a circomgiglentibog incommodig libararet, ged
\ , ut id quoque, quod occagio doloris fuit, in maie. " , riam hilarilalig commularel, et per id quo iaimicna
, laegerat, ipga vicisgim lelhale vulnug acciperei, qui
; , \ * naac oberral gtmeng at ejulana baneficio ligni,
, \ quo me anlea prorugum fecerat. Fogi enita a facia
. Dei nudiiatem niearo reveritug. Nitnc ipgura ab
, \ ; - C
craatjura expulsura oongpicor. E l loco ejus ,
* quod lunc foliig aubgidii cauga iadigai, ipae nunc
, onsni ope deglilaius circuiu Sed ego jam gimol et
- folia el vegteg pelliceagdepogui; nonenimampliug
, , , hig opug babeo, antiqua gtola deaao recepta, quam
\ ligno coDtaroinaUia per ligaam regtitaerunt manug,
, , - qtua meex lerra formaruni, in boc expang ajaaug,
, - inquam, 111, quarum exiengionem et vini Moygea
olim auarum manuum oxtensione prasligurabat,
.
Moygeg, qui iropeuui giatuit, boelilem gealem Amalecllaram peraequens , reconcilialo priua
populo cam Deo.
Et bac quidem ab anliquo illo Moyge peracta
* - gunl. Nog aulem exguliamug flgurarum evemlbua,
, \ aimul Amaleciiig ei principe leocbrarum corruen ^, tibug, vuro uaivergo guo Invigibili exercitu, in ea\ \ \ jug exilium priua quoque crux egl fabrefacta, et
, ^ nunc exaluta, gplendore guo, velut caliginem quam . dam, ipsura ex fiaibua terra eilerminat. Exalutor
, \ - bealam lignuai, in qaod otlin a aceleraiia manibua
6\ , aciug inridebalur ig, qul venerai, ul ab inriglone
\ . , injuriogog illos et Ingratog liberaret. Exalialur II \ - gnum, quod olim maligna gyaagoga maaibug fane, , glig fabricaveral, mortl vium tradere conaU ; ia& * terim geipgog propria vita privarunt improbi 1111
, - agricol, qui ba?redi, gumpia audacla, nefarlag
* , tuaaag injeceranl; qui ba?redem egse faggi, invidia
\ - ei furore ebrii, gloriara ejug aoa laiellexerunt, ut
(, j , , lr gacr Liller legianlor : Nam si cognovitunt, non
o m n i
f t
Exod. xvn, 9.
91
LKONIS P H I L O S O P M
1
tttique Dominum gloricc crucifixitsent'' .
Non co- tcr /.
92
.
gtioverunt, quia cognoacere noluerunl, tola cogiia- \ ' ,

tioae ad invidiam coaversa, gloriaeque magniludi- \ , \
nem, etsi manifeslam, agnoscere detreclaiweg, non , , .
dederunl locum ratioui ad inielligeadum, ul tanlani ;?;,
tabietn coliiberenl, taatam ad sanguineui Domini ,
effundendum intenli: sed viderunt et cognoverunt . *'
bsercdem.
\ .
Cognoverunt certe, non ut tanqoam Dominom
' Koptov gloriae honorarent, sed ut ignominiosa morte peri- , ' * .
merent. Ea enim invidiae natura egt. flon recipit, & , ' ?
quaeconfiletur; neque id quod videlur, videre vull, , ,
neque aggenliri iis, quac negari nequmint. Ilac oc- . , *;
topali, populus ingralus, bseredem, glori Domi- ,
liura, quem noverant (quomodo eairo divinam ejus ( ,
majesiatem ignorare poterant illi, apud quos lol , ; )
lanlisque miractilis fulgebai?) quasi non cognitum ,
in ligno exlendunl, cujus virga praegignificaiig vitn ,
*et efficaciam, acelestum Pliaraonem cum curribus ,
el asccnsoribus in profuadnm defuersit, viam liber- \
latig aperieng populo, qui luto el lateritio opere . \
nffliclus fiierau Nou coirfliclabor ergo ampliug luto -
gravi lateriiio operepeccati. Jam enim saluiifera
Virga mundi boslem nobis hifensissirnum cuui , \ ,
lota poientia ei lyrannide peccati obruii : mibi , \ *
vero migero el desiitulo salutis viaai pandii. Vio- . *
lenter quidein pergecutor meiiigecuiug eet, sed ab ,
iinpetu cobibilus est lerribili quodain obalaculo . , \ objeclo. Vidit divinam amialuram, el concidit po* . ^ \ '
lenlia. Radii hiiju* effulserunl, tenebrasque iuslaa- Q . les et persequeales dispiiterunt. Vidil regiam gce- , \ \,
ptrara intprobus ille genitis, et deserior lyraanus, . ; " , ,
et horrore perfusus ia stimmas aitguslias detrugus , ^cel. Quid ergo ? An, omnis improbilalis repertor , \
ct arlifex, adbuc in alium loqueris aubliuna, n ; ,
laagniflce gloriaberis, qaaai oianus tuag gia exien- ^
gurug, lolumqae terrantm orbem vclut ova delraciis . ,
puianiinibugin altuai raplurus ! Nequaqtiam. Quin '
magnag ob magailoqueniiam ietam poenag pendis. , Igilur nou golum libi noa licet niantis extcndere, .
ged neque movere. Diggoluise eniin jam sunl et ineflQcaceg reddil, cruce osqne ad Gaeg lerne e i tenga.
iam olim quidcm boniinero pervergig luis per
guagiunibiig ol.temperaaieai reliuqail Doug, non ul , ,
libi, gceleslissime, pracdae esset (non Untopere ob ^ '
nteum erroreni benignissimus Paler irascitur ), sed
\
\
eo uaqtie dunlaxai deserit, ui casus gui gusium
qaemdam el seiisuin habeat, coque inagig iatelligai, , '
qaa ratione insidialorem vitare debeai, vel reciius * '
loquendo, ipge non derelinquil, quia cum ego pro- ' pria malitia ex palerno siau me praeoipiuriiu , ad , \
modicuni apaliuin insullum et iinpresgioneai libi , , '
iniproba beslia, permisii, utego calamiiaic preggug, . * ,
rurgam ad paiernag uluae me recipiam. Tu quidem ^
putnbag, cuin fraude abreplug esgem, me omniao , \ *
a paierna cura el providenlia abjecium csse, neque *
aliquid consolalionis vcl spci de redim superossc , I Cor.
11,
ORATIO I X . - IN EXALTATIONEM SANCT.E CRUCIS.

94
93
. , eed eum, qui Doi in:agiite instgoitug erat, libi pror , " sns subdere, ei vclut rapinam, proprium facere
' leniasii; at digce jam, frusira le lianc pessiuuin
. , * fraudera et sulelam machinalum esso ; fruslra mo
, ligao scienliai deUaiitim, cx regione Edem edueis.
.
Frusira circuis eialus ob ea, quae passus sum detrimenla : iriumphans et rmrilice le circumgpicieas
propler illag, quas commenlus ea fraudes.
' , * $ \
Iuluere eniui quas milii evenerint : vei potius
. jaai intuerig, siimuiuntqtie iugolabilem doloris dr*
, \ cumferg. Ecce eniai in Calvariae loco lignum vita?
\ , \ mibi exsiiiil, quo et paradisum, et iaimorialilaleiu,
, . el conjunciioaein cum Condiiore, velereequc opea
, recupero. A l lu nunc ardentiore quaio olim livore
, \ . coaiubescis, raaxime cum nescias, qao le veriaa.
, ' ' & Omnis enira versutiarum uiacbina libi praecisa esi:
. - neque est unde amplius occasionem ad fraudeai
, ' * peiag. Nam aoa soluin roussilare non aiides, sed
- neque poles ullo modo gtiflerre viriulcai el efllca-'
. \ ciam, qase ab hac divina plaala eiuhlilur. Ecce re
. * - giuro sceplruno, tanquain dilecio filio, Iradil Do'
. minus, quo ic, vcrsuie gerpeog, occiso, vilaro milu
, * donavii. Nunc mibi insignis illa aruiaiura onmis
. * praesidii confecla est, qua cunclis insiiliis guperior
! " efiitior. Al lignuro golum ex oninibus pUnlis di , viui fluemi irrigaiione pinguefaclum! lignuoi na $, - tuin quidein hi loco Calvaria, al umbra lua loluro
! " , lerrarum orbeni ambivisli, ia quo a peccaio, quod
, - me affligebat, liberatug suin I Ojplanla, ia lerra
, - quidem gernunaiis, at coelum iraiiecendeas, cajut
, ineffabiJcm friiclmii angeli dum inluenlur, iuunen , , ; gam saioris linjus sapientiam obstupegceuteg admi , rantur 1 intueuiiir fruclum, saluiem vtdelicct bo , \ minuai, morlis dissolulioaem, rediluai boaiiuuai in
, \ \
pairiam,flammeaerliouopha? recessum, diaboli cla !
dem ei tremoreai, ejusquc ad bujas epecieiu dunlaxat labefaciiouem ei fugam.
\
El baac quideoi virlalem el divtnilalem oiim
, , varia prxfigurabani et adumbrabanl, audilores,
, - modo virga propbeiica, quae iEgyplias prasiigias
, \ devoravii, populumque ex yEgyptia servittileedniil
, ' aiodo virga iclu suo ex pelra aqaa? copiam elicieos,
, siiisque urgeniem necessiiaiem depellens, inm,
. - cum populus iiinere per soliiudinem faligabatur :
\ ^ uiodo ilidem floret virga, el sacerdolii digoilatem
. * ipso suo germine conferl: modo a palriarcba jam
, \ , ' - seniore adoratur licet regis, allaineii illia virga
. , dicCa. Qnod atcidit, quia fulurum erat, at salu* , laris virga crucis noa soiuui a ^cmibtis, quas Palef
, Filio guo dat pro bfleredilale, adoi arelur, sed eliam
' , ab ipso aene Israel, qui secundum carnem paler
- esse visug el ejus, qui ginc palre genitus est. Nec
. advergatur oralioni niea?, quod isti nd veriutig co \ , gnitionejn buc usque cunctanlur, quia secunduna
, , diviaa oraeula, gi mimerus filiurum Igrael fucrit ut
, . arena marig, reiidui salvabuntnr . Salus autem in
* \, alio fton cgt quaiu in cruciQxo Uaigeuito.Csieruiu
1
fi
* Iga. x, 21; Rom. ix, 27,
$5
LEONfS PHILOSOPHI
%
%eter? ha*c,el id gcmis alia, qu* figura et imagi- . , \
nes cmcls aominabantar , facile est animo , ' \ ^, *~
comprehendere, nedam verbis eloqai. At recenlia , \
. ;
qine ?
\
Hac roarlyres armall principatue et potestalcs
principis tinjus mundi everlerunl; hac mulieres , \
mortificala, eum qui polfcns estin iniquilale, loco ,
improbi mancipii habuerunt, cladem a muliebri , \
naturt illatam boc ipso rosarcieales. Hac insuper ,
divini pastores feras ab ovili arceales, gregem ab .
bsidiis ivlum praslaat. Hac homines oblili, quod ,
carnis pondere pragravanlur, ad aagelorum con- ,
sortiara elevaniur, viiam in terra carnis experiem
degenles; bac Ecclesiarom fundaroeiutim est, ea- ,- , .
erdolura gloria, regum coroaa, civilatuin firma
menlam, urbiam boslilium eversio, fidelium auxi- , , , Naro, haec totius muodi custodia est. Haec disUnlia , ,
ronjunxil, iainiicitto parielem Inierjectum dissol- . ,
vil, pacem Cerresiribus et coeleatibus imperlivit. A l ,
* Verbum Dci Dcus, qai hominem boniiaie lua , \ coitdkiisli, iavidia vero perditam el per lignum ad . ', , '
cxirema subTtraiorls viiaa delapsura, rursus per , \
Hfnam ia prislinam impatibilitalem regtiluisti, qul ,
gotiis pretiosi sanguinis taitmisti illos, quieponie in peccati aerviiatem ooacesserant, quique gregem ,
et popalum peculiarem tibi coaslitaisii, cujua cu- ,
lam et pnefeeiaram tiabis, etsi irameremibus, \ ,
ooncessisii, Jargire noMs cracemtuaqi, salaiiferain
illam annalarara, in inexpugnabile subsidiura, ul ,
inaepeclabtles quidem bottes perdal in finem, quos Q ,
verodexler* tua conservoa esse fecit, sententiarum ,
auicm varielaa dtslraxii, boe per crucem eo usqao . ,
instrae, quoad reconcilientar, ei amicitiam ineant , * \
cum hie qai te agaostunt, quod pro oranium salule ,
crucem sabieris, ut oamee uno ore et ono corde ,
tuum tanciuro nomen celebremus, quia tuaiu est , \ \
regoum ei gloria, aunc et seroper el ia saecula ,
\ , \ \, \
aseculorum. Amen (29).
. .
1
ORATIO X .
1\
In nutgnum ac talutare adversus mortem cxcitalum
uath
tropccum (30).
.
(GOMBEFIS. Auctar. p. 4691.)

Reaarrectio mei Jesa ac Dei, morluique Adae 1> \ , xoV
ad vilam revocatio. ln vitae bilarilate feslam vitae ,
calebremua diam. Resurrexit Christus, inferis.in .
capiivitatem redaclis, ac libertate annuotiata ca- $ 1
piivis; laodibut extchlamus liberatorem : Mort * .
in victoria a morte absorpla tit ; fugaturque cor- , \
I Gor. xv, 54.
.
(^9) Exstant in bibliotbeca Bavarica novem alia quod bujut, qaaro pne manibus habeinus orallonis,
oraiiones hujus iroperatoris, quorum iitalos et in- ut proiade Pbilolheum id ex Leone sublegitae oporscnptiones enurocrai Bibliolbecae Gasner. Epitome, leat, qulppo posleriorem ex priore; si non uterque
qaaa ex Bavarico cod. exaeripus, et in Latinam ex qaodam leriio accepii.
liaguam coaversas anie aliquot annos evulgavimus.
(50) Videatur baec Leoais oralionum fere palmaAeaorvalur in eadem tibliolheca volumen hoinilia- ria, 8ic docie presseque, tum noslra ediaaerti, lara
ruin Pbilolbei patriarchae Constaaliaopolilani; el traducit externa. Mallie emeadaiior prodit ope
quidem illius homiliae, quae esi in secundam Domi- RegH cod., ex quo edendaia putavi collaHamcam
ukam po8l Penlecoslen, idtn prorsus iniiiuua eat, ediiig.
?
11
97
ORATIO I N DOMIlflCAM RESURRECTIONEM.
W
, ruptki et interitas, ae incertuptio regnal > JatolMt
'* ro) , * ^nf - f e r r a ; atlo voels pmooaio *i*n eflerle
* 6 poientiam : prostraius est advergariaa : aoperbue*
, drpressiis; qui vinctos prius tenfrbaf* nntns vin*
' , * cnlis conslriclue leaelur : qiti geno* hftmaiiufA
, abolebai ac exfUingaebal, is jani occMiL Adcel
, \ Christas ex inferis vietor; qitfs obviam ai,
; '^ , \ qaa pedum agilitate ac vocum alatritate tantam
$ decei viciorem, occurrerit? Canai coainm deanpar
, vicioria caattca, terraqua subter. Nutte augeti
. gtoriam resonenl: nroic bomittes chonra dneaai,
, ob paeem, eamque sempiiettiam, tonceesam;
* , terfecUenrm iaimicttia* in caroe , imerfeeto simtti
\ ^ cam iisdem earumdem parente ac artiDce; is ni. , mirvtn, qui bodie ei aepulero, tanquam ex ihalamo
, \ , processil, aeternie Hlis vinculis ac portit mortis
&\ , potenitor effectns. Omnium nobis aoleimiitauin%
ai quas oculis conepicai homines, ac ei qaaa Inad*, - apectabites mentes celebrant, hodiema festivitaa
^ , ' drvtnior subiiitiiorqiie illuxK. Nam ei qaae alia ea . \ perccaleaiig exsultalto esl, quam jugi ceiebriuta
, assisteaies Deo Virluies gandio peragaal, eaoi quor
, ; qoe nostrs buic laHiiia? pataadaai eai cedere j oon
mode propier eana qui reeurresit, eed et propier
' aoe qaos tecuaa auaeiiaviu Si quidem euim unias
, , ipsa suaciuiioae eis gaudiuoi eet, quid bodiarna
\ , die aceidarit, ciun mundut uuivertus recargit?
Uodie egressom ex gravisaima ifigypii aervitala
, |* feotie gaudlit colimus; quo, a motesuo illo luli
, } - opere liberati, crudelem l baraonen reliquimuf,
. ' , C l>eique populae esac pariler ac vocari meruimHg,
viamqua illam, qnaa ad batreditaiia promiass ter
'
, rana b#uam docit, inivimua, admirandum iMuoi te*
; fislalorem, ac qui virga crucia prodigia pro&tet,
, - eacati dacem. Cclebrabont quidem olim eiiam
| laraelitae egreaaioais aolemnem dieiu, vajde tameq
, ea golemniias ia angaetum coacia eral. Feetuai,
.
inquam, aolemae agebani; at quid refert dicera.
Bi nibil ejm parlicipea eateal, qai iii coBUt dies tesios agunt ac epalanlur? cum aead illoe qaidem
qa\ in terrie ac proxtmo iolarvallo diseili dcgebant, ceiebriiatis hajui laHilia ojanarel potiart
ilaqae jareoon perllagabatad aaperoa. Gum eaim ea qaae agobantur corporali raiiooc cooaurenl
jiiadt erat ut apiritae ac eecreti a naataria ad eam celebrilalem conveaiTent.
\ " *
flabebanl antiquis lempoi ibus eliam Oreeci aua
' ; - fesia; aed quodnam illis fesiorum omnium poU
, \ , D cberrimum ? lllud videlicet quod omnis lurpiludinis
. , argaraenlum erat; et boc ipso, <pjod apleodidum
, , magnificumqoe videbaiur, nibil aliud nisi summam
*., , , au aniiui iaeipieiitiam ei eiolidilalem teeiabaUir . Qua
, enim turpiladiae, et qua, qeaniomvis iasigm aiul, , f k i i , mibor cen&ari deb^l illa, nt divnm rex, uj
\ '
Joquuniur ipst, inlaurum inoieiar; ui ainores SQO*
, * dorso ferat, deusque layraa bamiduni becet iter,
Waiido mugiiu Kuropdm demuleeat^ inqe dorsnm,
, , velut vehiculum Cdnsccndei-c iJiducat ? aut ul per
, diio aroore Dagraaa in avem aeae iraosiautel, at
Tf
ft
Paal. txv, 1.
Vf
Epbet, n. 16.
V A B I ^ LECTIONES,
' Ed. male .

PATBOL.GR,
CVJJ,
99
LEONIS PIIILOSOPHI
100
iia asaumpto ac rapto Ganymede pocillaioreulatur:
aul ut insano mulierum sesiti percitas, sese modo , \ ; , ;
,
in aurl specieni induat, atque ig, qut catena de
coelo deroissa deos ornnes sese allraclurum mina- , \
balur, in Danaes detrabaiur gremium : modo cy- \ ,
gui formam subeat, ul niinirum modulaia voce, >. , ;
quod par est credere, Ledani decipial? C&icrain amion dies ille fesiivus valde ac clarus, qno , ; , patris Saturni (31) celebralur memoria, a filio , \ \
gravissima perpessi exsectique; nec non stiprema ,
inde rursus proles, lurpiler tum nata, tum notos ,
afficiens? Sinjilibus addamus similia; videlicet Pa- , ,
nem illum, qui, ut gravissimi Graecorum sapientes \
voluat, ax univergorum seminum commislione na - , ,
tus, eaque de causa Pan appellatus est : armige- , ,
ram itein illam virginem, quae ex Jovis vertice \ .
exslitit : cujus malrem cum vebemens, ardensque !
ille amalor devor&sel, ipse iausitaio more ac modo partus dolores sustinuit, ul nimiram armaium fofttum, uli dicebaiu, ex capite effunderet: ncmpe, ui ei iilia symbolum pareali consentaneum
gereret; quod ille geailore guo hosiiliier usus, eum et imperio dejeciaset, ac Tarlaro inclusisgel.
Digna profeclo diis geaili pareatibus guig ob vitam et lucis acceplam usuram, persolveraiii pramia!
Qirid nuac referam, quo Neptuaus oeslro per \ cussu9 insaaierii ia Pbrygiuin adolescentem, quem , \
t ipse, frairig sui exemplo ad lurpe nefandumqae ;
minieterinui (32) rapit? Sic enim Grecoraia disci- ,
plinarum gectatoribug videtttr, qui inboaesta magig inbonesiU emeadare gtudeaat: quibus religio , \
esl, ut divum quempiam gulae ac veatri dedilam * fateauiur; iaque eam usam, Pelopeni agnoscanl a , , \
Nepiano raplum, ut, quod proverbio ferunt, dum ,
carbones fugiunt, incidant ia flammam. Caeterum C - \
{ ^ , ;
quis fando explicet, quonam pacto ille idem in ; \
muliercttiaa item exardescens in aliain aliamque , ,
gpeciera transfbrmatug sil? Hig adjuage Apolliaeai, , '
qui Dapbnem effliclim deperiil; qui aliis occulla , \ ,
pandens, gibi ipge neqaWil openi ferre : quippe
negcivit fore, ut ab eo atnasia fugerel; ipse vero ,
vanis ac incassum fusis ploralibus, juxia arbo- . '
rem ejularet, nullo alio ad solalium relicto, qaaai ,
til dolorem magig accenderel: tatnetgi is llartem ,
adulleranlem prodit, ipguraque vinculis circumqua- * , que aslringit. Quid vero percensere atiiael oui- , ;\ m
r j v a
VARIiE LECTIONES.
ed. . * ed. .
Grelg. , vd , vel .
NOTiE.
(31) QuopHris Saturnt. Nola fabula exsecli Goeli D noa emendalio egi, sed depravaiio, quod Gretserug
a Salurno lilio, ex cujug geniialibug ia mare proje- aiargiai agcribit, redditque, , vel
clis naia eit Yenug, turpjg revera felug, ^juique , vel * Pincernce minitterio destinacit.
turpiter suosac nothog scorlum turpeailicial.Grel- Eos namque genlileg perglringit, qui in Nepluno
geru8 aihii rem exprimil, refertque in Saluraum
ae divis aliig gulana puiarenl ininug decere, libenmale aflecium, quod audor iu euiudeia habei male lesque admilterenl in eis laxuriam, cujug liqaet
afficienlem, pairein. Nec bene vocem , nolatum Nepiuntini, non auiemgulse; nec forie
lanquam gugpectam niliiur emeadare , cuin ascri- deeraat qui Gdnymedeni sic a Jove raplutn contcnbii marg. vel - quae piane derenl, ul ei in" deliciis cssel, quoil leniori vocavoces nibil qaadranl. Nibil tnorer fabulag qaas aa- bulo pocilLaioris ac pincerna niollirenL Non liquet
cior perslringii, lanlura menieni clare repraesenlare mibi ex quibus mylbologig babeal Leosic rapiani
coaor : petet qui volet a royibologig, apud quog a Nepluuo Pelopeui, ut non arobio doclior videri
' la pervia gunt.
in gentiliutn iabulis, qui nada ac Chriatiana veri(32) Ad turpe nefandumque ministerium late magig deiecter.
. Sic palam auclor; cujug
1
ORATIO . IN DOMINICAM RESURRECTIONEM.
101
; , niuiu pariter deorum in alienag formas traagiau
, , \ tationes, ne Cerea Proserpinara quasritans, lioem
, - laboris reperiret; nemine gcilicet exsislenie a qao
. ' interrogarel, cum omnes simul dii, posita tigura
{ , \ propria, peregrinas ignotagque formag sibi asci, , \ , visaent ? Quid dicnm, non eaiig dispicio: num quia
furlivas itlas Pttitoius nuptias coromuni congilio
celare glaluiggeut, aul quia ignorarent, eamqtie
, \ .
ob caugam diffciliori inquisitione, formag alias assumpslssent. At i&ti quidem, ut temere excogitarunt, * qiios arbiirali gunt deos , ila etiam gine ratione iigdem diea feslos congecrarunt; non aniBiadvarlenies, quog eig feaiog congtiluisgenl dieg, in eorum dedecug ac opprobrinm cedere, nec aliad
ipsos. quam guara ipgorum gtolidiiatei golemniter colere.
, Nobis porro, ui Deum cognovigge, vel poliug a
, * , \ Deo cognitog egge, -Jraeclarum ac honestum eal,
. ita el fegla celebrare. Quapropter lota reruin uni^ * vergitag una nobiscum bodie cclebrat, ac fcsltim
* , , * - agit; simulqua omnia bona quagi in unum foiiiem
, confluunt, liberta, incorruplio; ejug gloria, qul
* per misericordiae viscera $ cognovit; lactiiia
, $ , eorum, qui ob regiara drachroam inveniam gau , " dent : trigtilia ac moeror eorum, qui penitus pro, \ . slrati.gunt, inferni gcilicet ac mortig, nec nop
\ , invigorora daemonuro, quos cum Greci lurpiter
' , \ agnovissenl, Jongo adhuc turpiug coluerunt, ac
Dco debilig honoribus proaecuti sunt. Verum ad
, noglra, qua? vere divina guat, regrediamur, oralionemque velut ad gacram gpeculam revocemug:
' .
et gloriam, qua a prtncipio claniil |g, qui nobig hajus fegti aoclor eat, religioso oculo cuntcmplemur; gicque ad oeconoraiam ullimig temporibus exbtbttam procedamug.
, Deus cujug nobis bodie festivilag agilur, ab
^ , ,
eeterno exslilit ac fuil cum Palrc; nee rapinam
" *r
itr~'
- - # - - t
-~'
Scriplura loquitur, este te a>qua , efrat , ' Q arbilratut eif, ut Sc

ipgo quidem egge guum accepil,
* ' - lcm Deo : sed ab i
, , particeps ut ejugdem naturas et aeternitalis, ila
. " et gloriea et omnium, quae Paler babeU Filiaeaim
' , ab inilio compeUbal et gloriae, et imperii gcu
* \ ' polestalis aequaliug, quia perfectus ex perfeclo
* prognatug eti; quodque ea ratione magig con \ . " \ glet ejug gloria, ex guo omnit paiernha* descaa' , * , d i t , ul Filium gcnucril, qui neque gloria, neque
, * , ^ * bonore minor quid quam Paier exsislat. Iiominea
, \ quideai cum perfeclionig experteg gint, imperfecli
. iroperfeclos, egentegquo egenoa progenerant : at
, qui perfeclug, vel, ut reclius loqaar, omni per * , fectione roajor cst, is oninibus modig consuminatuai
gignit; ut generalio Hla ilivinE majestali gjt con ' ' - D geaiaaea, non a natura illius aliena. Quia vero
* * , baereg exeislens omniuiu Palris bonorum aique
, \ donorum, bonus ex bouo erat, decebaique ul di . ' - viiiaa bonilatis non solum in eo apparerent, quod
* pulvereiu ad Dei imagiaem condidissei; ac nequa
ui ipse bonorem habeng, opulenliggimus cssel
, \
adjecil el boc boniiatig sua? muaug et argumentum,
.
* ' - :, pogiquam homo propria inclinatione et ruina
^ , - ia servilulcm moriif ineiderat, aeque ratio ulla
1 9
Tt
" Philipp- l i , 6.
ftad, .
Eobeg. iu, 15.
ed. .
YARIiE LECTIONES.
.
104
LEONIS PHILOSOPHI
103
qua se intle expediret, suppeiebat, eum a vinculis . \
big exgotvert*. Qaapropler niroia quadaro benevo-
lenliae abundaatia ipge se exguperare voluil. Id- , ,
circo giatuit perdituro in libertatem aggerere, noa * \ *
siae molestiis (quod volenti facileeral; nam oia- * \
nia cedunt Deo), sed ita ut conversalionis cum $,
reie gocietaieiq iairet, eicque ipse inconimoda ac
roiserias axperlog, mtseriaro omnem diggolveret. * ,
Cnierum eum id aliter praestari non poagef, quara
ut ig, qai me finxerat, meuro ipse figmentum in- .
dneret; peragiiur quod tolum mygierium, occul- , \ b
4um ac arcanum rnyaterium eat; ac roei aimila *
primum inciptt egge, qaod a priacipio erat Verbum: \ * , ,
magnique consilii Patris Angelog , in bumana , *
specie
venil;, aroorig magaiiudiaem,
nog Pater \ ,
_
, quo
,
dilexisset, per seipsum ostendit, ac gua carni ,
jaslificatione, ut a mortig dominatione justi speciem
liabenie, exsolvatur, tribuit. Quibus enim adversua .
eum, qui nibil piaculi in ga receperat, RII vim lyrannidis explieare pregumpsil, ns etiaro, quo
adviergug peccalum jure falta erai, amigit. ac cum per unum peccatum, teto Scriptura , impertam
euum iirmagget, idem per unam jugtificaiioiiem ac meritam peggumdaium eai. Gum ctiim mors, ad
ejus modum Adami, qui peccatum admigerat, eom aa Adamaui qui peccatom negcivissei, reientoram
gpcraret, non animadverlit * rem gibi cum eo egge, qui diatornam illam tyrannidem dtaalpaUmig
ggei.
Hoc praesentfg nogiri fegti caput et samina.

Deug, non guffragiig bomiaum crealos, eed diviao , * ;
ipge peculiariier gloriogug imperio atque virluie, , *
migericordia erga homineg coramotua, bumanant , \ \
naiuram aggumpsit, ac carneai gam in airam , * \
monem Iradidii, ut nos imraorlaHlalis luce col- . (
lugtraremar. Neqae enim fieri poierat, ul ab ipso , ' creatam bominem in calamitatibus versanlem de- * ^
gpiceret; quem, inquam* ex nihilo ad imaginem [}* condidigget; ulve morbo ex ligni egu conlracto, * '
perpeluo excruxiari ginerel; aat paradigi civem , ,
jugi cnslodia roacerari pennitleret: al cum auxi- , * Ito degiiluiuro agpiceret, roanum suam, cujug horoo \
opug egget, adjutricem exlendil: fli pergonaram ,
acceptator, qai jagliggimag cgl: decretumque illud \ *
adveraag eum, qui mandatum vtalaggct, legitime '
conscripUnu, iagila coraraigeralione, velut munera . " ! !
quodam capiua, oblitierat atque expungii; pro- , $!
priaque roorte uiortis tn nos impreggionem co- *
hibel. immengam bonitalem! viscera! araorig ^ .
vin, quo sic Deug bomincm deperiit! Ex lerra?
effiagig pulvere; tua iagpiratione aaiiaam tribuig; * *
doinum desiinag omnis geaerig pleiiam deliciis: *, ast ego lani immengam bonitalem non perpendi * , ^
magailadini niaaerig tanli gralum roe non exbi- * bul; aec dignilatem, qaa pollebam, glimavi. Ligni . \
egu divinam prodidi denunlialionem, quae mibi ;
vitaoi ofnnig inieriius experteia pollicebaiur. Quod . \ dcnique ineorum gcelerum graviggimum est, dexte-
rnni nescivi, qua conditus eggem: crealis bonorem , ' ^
quo Creauvr progeoueadug erat deluli. Quid vero .
9 l
ha. , 6. Rom. 12.

VARL-E LECTIONES.
ed. .
* ed. .
105
ORATIO . - IN DOMINICAM RESURRECTIONEM,
106
. ; boru gralia mercedi rependiltir? Lulcam lianc
, meam defermilatem coaditor ipse meug induis;
\ , \ neque renuig, quomious te ad exiremam usque
, ignominiam demittas, gugtegque amarum morlis
. ^ poculuiu, ut ego de lorrenle voluplalig, quo im , mortalilas affluil, bibeag, mortls amariiiiiiiiieiii
, ' - deponam. Quignaro iste novog adeo ac pratter
' , ; opinionem beneiicemiae ac bumanilaiis mmius?
* ; Cecidit e coelo Lucifer, qui mane oriebanir *, csi. , ; que effeclus caligo; excidi et ego a diviua viia,
, ooineque conlumeliarum genus gulferg, ul priori
$ - in ine iliugtriorem divinam formam insiauret. Qua
, \ de cauga flaiumeuni engera poauisli, nt lignum vilie
, ' cualodiat, ut ne eo vescans iu aelernum vivaia t
[ - Noone ul mei gralia in le morleni irahens, aic
* , ' & vitam mibi gempileraam dones? Qaid vcro in ler' , rain reverli facig ob affeclaiaia deilatem ? Annoti
, , ul ad ma accedant, deitate doues ? Veruin ab
, innata iua misericordia vicius ea; uec 69 passua
\ , \ ul a morte manua luas opiftciuin absuiuereltir,
, \ , * aeque amori tuo advereus ine consenlaneum ee$e
.
duxisli, si mt onoai aaxilio deslilueres: aed &iatnislt leipsum pro ma prelium redemptionis ct salulie comparandae iradere; dttscendieqae ad bas
pieas inflmas sedes, ul qui per insidias huc delapsus sum, aoa solum ab iroo revoeer, ged el ad
coelos, abi prioa noa degebam, iransferar. Hoc roodo ingidiaa, qujbug deceptus esaem, mihi in
lucrum converlie; meawque inOnnilalom portas, ao doloreg roeoa reciais, ot ego ad vitaui omni
dolore carentem comuiigrem
, \
Prodil diacipulas, aec iragceris; percutiuul ea , \ * , crileg* ntanug, nec alcUcerig; judical PiVatua, fI
\ , * , \ - taceg, lanquara reus; conspouat, nec facieai aver * \ Q Ug; Irabuut ad caidera, lanqoaai agnum, neque
, 06 aparia; clavie ligno aftigaiit, proque illis precas
, .
fuudig. Mudo regero subsamiant: Si rex Jtrael etf,
, 6
de$cndat de cruee : modo exsecrando ore illud
* , \ , * tah inloaant. A l lu omaia profundo immensi amo , * lui legie, quasi honiiuein cousilio e lato
\ , ' effinxcris, ul nibil ille in le iajuriarum el contu * meliaruiu omiUeret; tu vero nullain beneflceali
! . ratioaeni, qua conlumelioeatn damerereris, prsler , ' * ires. Neque enim vesaniana, sed in salutem ii
. graiiegimorum aervorum ocalos conjicis. Gaelerum
baec Dei ialerfeclrix Synagoga molilur: atqui vere
, \ , Dei populua est, is celebrat Pascba divinum et sa\ - laiiferum , tura immolaiione, luin veneranda
, ^, , ciioqe, securoa plagaruiu quae axiermiiiator illalu ^ . D ras easel, alque acunclis quibue vexabaiur aerum - nis liberatus, ac ad coelestes promissiones translatus.
, Nam oliro quidem Moysee, Hebraporura genlera ex
* \ * * dura illa iEgyplioruni servilute liberana, velut uai, , bra qaadam ac obscurioribus iiueis reram prae * sentem siatuai designavil : acille (|uidero poatpla\ , gas alias (35), graviori bacteuus plaga,acsuperiores
u
laa. xiv, i. lea. LIII, .
ed. . ed. .
beac.
" Maitb. xxvu, 40, VI.

VARIiE LEGTIONES.
* Grels. , vel ; * .
ed. , non
.
(33) Po$t plagas aliat. ' . Glara
tiraam fuigae ac graviggiroam ASgyptiomm plagam,
ttiueutia: UqueC eniai prinjogenitoruoi caedeui ul- excepia duutaxat Pbaraooig gubuiergioaa, ubi jaui
101
LEONIS PUILQSOPHI
108
omneg vincente, priraogealtorum tvortft ASgyptum . *

afficit, atque iig, qai male vexabanlar, libertalem vov . \ *
impertil, breviqua intervallo iter gecai, quod per- , \ ,
sequcnlibus in aapulerum eedlt, Haec anliquitag be- \ , *
neficii monomeiito recolere, ac prosequi honore *
Jubebatur. A l posiqtiam satii jam umbra duraverat, ,
temputqtie adveneral, tit ipsa verilaa coieretur, , ,
iteqita jam tttia natio, sed loiura genug humanuin \ . \ ttbertatig recuperaiae beneflcium celebraret; pera- , ,
giiur inagnum hoc roundi Pascba, non caesie im- , ,
iuolatisqae pluribus, anniversario ritu, agnis, sed * '
unico illo att aingalari Agao occiso, qui oroniom ,
oaera aaig humeris t u l i l : ungiturque pretioso gan- , , ,
guine non dima caducarum superliininare, sed *
immertalis sapicntife iadisaolubile opug : videlicet *
ea, qux per ttdetu esl, struclura, ad quaro exler- 6 , *
mtnalori propinquaro non licet : quam gapra ae,
lanqiiam sopra fuudamenium, raiiona Axiottts (Si) * ,
in imo gupenediflcatam, velui angularls lapia cou-
tiiaet ac sugtenlat, propier gupernam illam ejus , * ,
vinulem, qua centinet omnia aique coogerval: *
quam preitoao aue sanguiue sancliNcal, velul vl ^ \ *
elima pro nobla oblata : ae ul Rederoplor, salvaui , \
faeit wavam initiaiia viam, noo qaidom divigo ac \ , .
quaal diacisao maria profundo, tieqne enlm pro- \ , *
fandi illiua eanilta aaos radcmptor dodi, sedquo* . \
ad gnperaa orag tenditttr, ae quo pvgecutoribus * * ,
liangire uutla ratione eoncediiur* Ipge, non aliug,
)n proroigsam terramnog introducit, ubi nullug Cba- *
uaaaeug, nec eorum quigpiam ex illig, qai exosi /
iml, ged gati llti qui basredttaiis largiiorein aguogcunt, ac quoa ille babitandi cauga iniroduclt, ot a
PMre ba?reditatem accipiant, loco vulnerum ac aanguinig quae ipse obiulit. Patri enim ganguinem
nflert, tHl etiaui comniendal aaimara. Naui licel ea pro nobig redenipUoaU prelium offerre dicaiuf
(vereeleBim preliamauntredemptioiiig.quod aoglri cauga nioriein gubieas noa ia redemeriO: aliamen
Filittt Pairi guo oblaiiouein fach.
Ageduta w o aicuti aaceaaum supernum ac bae- C
, \
redllatetn myglico oculo coatemplaii gumug, gic et ,
ea quas in big >nferionbu locig pcragunlur, intuea- *
mur: duplex eaim eai eorum qaae peraguiitur gpi
.
riulis iuielligeiilia, Eicniai Ciirigtug tribuit gu- * ,
perna : inde naiaqoe ad noa venil, ac ut nog eo * \ , \
irangferret : peragrat aute*n et bxc iufima, ul ,
laiuen nihil bumile aut eordiduni ex ilis contrabai, . " *
m el hide galutare Dei elucegcat. Cum illud audig: , , ;
&eu*mcu$ Deus meus ut quid me deretiqui$li "1 . $. , Iratl * Maltfn xxvii, 46.
YAIUiE LECTIONES.
ed, . ed. ^ cd. . ed. .
B
NGTJE.
Igraelilaj dimiggi fuiggoni. Non ergo aple inlerpres

aucloretit inlrleai, cum corrigU ^ ,
'; quod gHiini minug cohsereng,
pro aaeiorig coba?renttbug reddil. ,
quod habeni edila, ac Grelserus reddit, nibil apiom
cai, bene aatem qnod ex Begio regtitoimiia, ^ voce paggim IracUloreg, ipseqne prt>Xhnc Leo, mala capiivilalig Uebra3orum in ^Cgyplo
tiprimunt.
(34) Raiione fi&ionh 1 fmo .
higlinguit gublililer qtiod noglri tbeologi rationem
fimdainantl, et vlriatem fttadandi, babei primuni
Cliriaiua ratiane bumaithaiia, qnm est Ula
* veittllrMi *c iit tml* fixfo pctioqae; alu*
rnm habet aaperna ac deitaug virluie: qnod uWmuro integra omisgatu ab interprele, aullo aetm
altnm aticiorig sensum babere facil. Seqoaiilia
qaoque valde erudiia, ul Chrigli vulnera ac gangaia
gint oblata Patri, non diabolo, Uuielgi Gbrigtus ab
ejug redemil polegiaie; pariim lexlu niinoa inte
gro, pariim mintia pleue reddiio, obacura ac perplexa erant: ae in iia illud, ^ \
* Cui etiam commendtU awimem, quam
oplintam auclor probalioueui aasainit: jejnae inlerprea : Cai et animam mdjungiL Vull ille, ll
Ghristua goll Palri commeadavii aoimaja, sic c l
su!i obtuliKse guaa trucialas.
T
109
ORATIO . - IN DOMINICAM RESURRECTJONEM.
110
; ^ - noli male in dubietatem abripi. Clamat,.Deu$ mrus
, , \ - utquid me dereliquhti ? at ruropilur veJum palernce
\ * - domus, quo ostendat Pater, quantara Unigenito pa , ^ liente iram conceperit, utque fulurum sit, ut qaia
, ^ \ ejus corporis templum aolvere prasutnpeiasent, ex
\ - stia ille domo coe abrumpat aique exterminel,
, * quin et a divina sua providenlia per itispeclionent
, \ , . protegente, velut abruplos, procul abjiciat. Laius
, \ , \ lancea perforaiur, sed vide iaimortaliiatie fontcs,
* sanguiaem et aquam, inde mauantes. Linteis fu $, * nebribus lavolvitur, ac terra coaditar, versaiurque
, , cani mortuis : sed spoftte cedit pariculuni facieati
, \ inferno, tit sua ipse ad breve lempus detentione
, \ * , eos, qui perpetuo ibi deiinebantur, educeret. Enim vero nesciens infernus, duoi additamenluai sperat.
* \ - g etiam eos amisit quos prius possederat. Nesciens,
, \ dtun vitam apud se delinere puiat, morluos visce , ribus quibus cocrcebal, effudit. Apparuil enim iis
. - qui in tenebris ac umbra morlis sedebani, Oriens,
, , \ qui occasum nescit, iique ad vilae lumen accurre , , runt. Janiiores impetura ejas ac pr.-Esentiam, qui
, . - ad aflllclos ulciscendos vcaerai, riunima ausiinue , \ rnnt. Immortalia illa receptacuta omnipoienti
, \ - dexlera spoliari videales, coborruerunl efflorenteai
, \ . incorrupliouem ac corrapiioaeai labesceniem, pa $ , - rilerque ipsi abunde conlabuerunt. Vitlerunl ape , \ riri inoaumenia, inortuosque vegeio pede ac ala , cri, ineluctabili e cusiodia progredieatee, paria?.qua
^^ , \
libertalis gaudio cboreas ducenies, ac apud se confundebantur. Vidii infernue aroarum illud ac. le ; , . C tbale spiculuui, quo genus bumanum ob transgree * - sionem iransflxum fuerat, jam extraciuin, nalu, - ramque in prisliaum reslilulam stalum, recrea * tamque ex eo qoo confliciabalur morbo; foreqtie
, , \ intelligens, at ne amplius diffiuentem ejue frucluai
. \ collecluras essei, inexplebilem ventrem suum in , genli cruciaiu complevit. Sepulcrum eum hospitio
* * exctpil, qui coelis sublimior est; at morlui qui
isibic computrueraut, deposiia sepulcroruia pulredine, novaai vitse stolam induunt. Quiu et mulie, .
res pleuum lap.litia niintiura e scpulcro accipiunt; quoruin antea iiiunus, moeror, ac comraoralio in
aepolcro. Nara et boc cominuni salulis noslrae ttegotiaiioni consentaneum eral, ut iade audirent
illud : Notite flere**; ubi propler lalam seaieatiam (33;, lacrymae copia diffluebant : et ut eo
loco viUe indicia sortirentur, quem mors prius obsederal.
' , \ D Sed, beaias mulieres, luin ob advenlum primo
, \ \ - diluculo ad monumenlum, tum ob pulcherrimuni
\ ! ? - illud et alloquium et speclaculum, qua3 niminmi
, - priinse inimortalilaUs illuni locum specloso ptede
r
Luc. xxni, 28
VARIAC LECTIONES.
*ed. .
ed.
tid. .
* ed. .
NOTiE,
(35) Propter latam $entent1am. cri babiiatores. morlatis ipsa ac sepulcri inoola^
Palam auctor alludit ad locum horli quo prius lata Perperam ergo interprcs, aptam vocem, non apla
fuit morlis sententia, aucirice fomiaa praevarica- comaiuiaiig, , \ * quod secunlionis, in cujus poenaai illa lala est: cujus ideo dum constanter habent codices, sita tioa bona, ac
munus sit mceror ac babitatio in sepulc.io; pa- acumine vacua, bonis ac subtilibus auctOTis subrieatis in moerore, ) * in Iristitiis, quam e.t siituil.
auctor rctinet TOCCID, CC nisi mortales ac sepult
III
LEOKIS PHlLOSOPHt
111
pfeaoeritif; primaque magnom illud tropaeum au- $ ,
dieritU, nerape poliatum infernum, roortem per- , \ ,
emptam , corrupiionein profando mersam. Noo *
ftmplius propter lapsuro vocaadus in crimen aexus . femineaf, per quera resurrectio fau&tc annuniielur. * \ flon atnpllua propier primam geoeris pareoteiu \ -, , .
fnalieres pudore oblegunlur; quippe quaj la?ta, lum " , !
facte, tum liagaa, priniae gaudii nuntia perferunt. *Q ),
felices aarea, quae ante alias re\ lanta; auditam ! "Q ,
acceperunl! felice oculos, qui viiatn jamjam ex ! ' , w\
sepulcro, velnl ab Oriente tolem ruiilare vide- 9***1 *Amt* \ *?
m m ! felices manus, qitae pedes, quibus mors
fuil conculcaia coaiigerani 1 Venua ile, nec solse . ,
rei lantae volupiateui perciplle ! Abite, iriatitiaque * * confecto praeclaro illi elioro Incboandae cxsulia- .
lionis signuai dale 1 Sfon saat forte verbis vesirig ' ^,
habimri fidem* veêreia re*feriti decepiiopem ; at , '
propriis oculis credeai. Forte iadignas f os cenge- * *
baal, quibus narrantibua aggengmn pneboaat; at * \ *
reverebualur, non eo duntaxar, titulo qaod vo|)ia , illi in magisin caliu a.c bonore inferiores exsiito- *
rtnt^ veruin etiam quod fau&io adeo uuniio primas ,
leneatia. |le, uiqqe ad Pasiorem recurranl, quo , *>
perrugaci digperaae guat oveg, cum ille jaia requi- . ,
reudig incumbat (36), coiaroonete. Dispereit eas . \
perculloatiuHi atrox (acinua; congregaveril ejue * ,. , !
pottnlia, qai qua raiiona fuit percuggua, b.aates , *
Uisperdidit, Abgconderwol aa, ut Regetn vulaera* , , (
lom vidigaenl, breviqtio leuipore ob motaliag iqd* ( *
enaiaa souaoo capluia } naac procedapi. Surroxil Q , \
euim, vulueribusque confeclu advorsariia prae- xal . \
claro trluiupbo vicior praeit. Adcsto, Vjrgu parena, \ ^ <
euqaqu$ exiaia gladiaai, qui videniia a craee pea- , \* * dealam Filiiuii cor iraiisfodiL; naiic, quae
*
fiiiauia eveaeiinl, imuere, gloriajque tt exsullauo- ,
ais pariiceas eOicere. Clanaira ac poru^ inelucla* * , \ ,
Oilas confracis sunl: iu vlacula conjectue e&l i l l ^ ,
(jui viuuUis liberalorem akligare leaUviU Corope-
Uiii educU doruo cjirceria. Iiapassibilis ex , *
sapulbro piodiii qui virgiaiialig pudorem illaesum - *
linlacluai, cum nascereiar, cuetodivit: ul quera* , ^^ adjnodam aitupioaiis, i u <u coiaunvmans, aoalne * , , *
aalaiU causa ausoeptuoi ineffabile qpus, naiurao , '
IransiJial legee : qaniiquam illic quoque fornatlor , ^ . ,
lempua i&nelt m ipaai lantam epecie carnem * , xqi\ ,
aaaMmare viideaiur; (aicqiia (riduaiue aepultuno ? ,
haspiiium^ luoramaue, ditiiuori ulique coosilio ^^ ,
dispeaaaumt admiiiat Puio ajuha, cuai human ^ ^ ^ viiae iriplex sii staius ex eo lempore quo ex patria ,
ajecti atunus, ac alii quidero lege priores, alii sub . , \

lege, alii post legem ac eaiu quae est in gratia xit
lam conseculi sint : ipaum, qui saiulis universo- , \
fuai causa moricai obire elegisset, iriduanam ,
inundo iniliasse reaurrectionera : quo coique ge \
Haias portjoni, pari ruimen) dietun), qaibua tu * , ' #
11
(35) C/m * iM tequirendis incumbat. - interpres laUlfl ia . In sequenlibQ% ac

&% . Peiapicua ac auclocibuj ad ftueu) multa^ dîderajilar, eaque UluaiJriei *
piobaia pbraii} bicquc st?nsa oifca \ malc proiada aava ripmuiiio ca eod Regio.
113
ORATIO X I . - I N DOMINICAM ASSUMPTIONEM.
114
. - ferno morle resotutu manaigget, liberlalem saa, \ cirei. Siu anteni cut placeat, ui eam generig vehtt
* ex elementig, ac primam reformationem in Domi; , - nicas caagam regurrectioaii referai, atque ideo
\ , velil, inuni dieruni spaiio ab uaiversorum Doaiino
, - labefacialam morlem, quod eam, univereoruia con. aunimatni Trinitag peragil, ne ea quidem, qu a
, \ \ nubig dicia ganl, adversarl comperiei. Qnorguro
. ; ergo aroicas qualriduaaus ad vilaro revocatur, giatiiov , - quidem Jeaus tua resurrectione, muudi totiua re, , formaiionig ac regeneraiioniaflgwrafuilT Nimirura
- declarat, cum eum rursua Creaior ac amictia ex
* , morUiig guscital, ad mortalem vitaro reduoere,
\ . ' - quam ipse loiidam conglfluit elementaribus priaci(* $ * piia. Pracessit e locia ohgcerig, quod aote aotan
* - ^ lumea exortam a&t, saiapiiernamque cura soluytiv , " tionem, lum moerorig vincalum coniulit. Nam aliia
quidem sempilernam rainam ac trislitiam intntit,
* , , ; pempe desertricibus virluiibus, ac si qai iis acoa
, , ; - deniaa, Salvalorem agnotcere noluerual; itloa vcro
; , , qui beneficium receperunt, una secom resu&citaf it,
\ \ ac. magaiiice gloria exoraavit. Adajoaam galvum
* $ fecit; Evse luclum in gaadium commulavil, crea*
. .
luras omnea iustauravit; nlbil iu veleri ac obeoleto elalu reliquif, exceptig i U , quae Judajorura furorem et veaaniam perpelua ignominia DOtaa*.
Qaapropler omnia creatura cottatain cetebrans aalulera : Vki, inferne, ttimulu$ tuui f exolaroal : mb%
mor$, victoria iua"1 Abolita esi, dissipaia eat, cum eoailu periil, difiaa ejug viKuta, qui cama pro
rôbia paaaae e$t, tepultasque, ac a mortais suacitatus, Cbrisûa Deua ooaier cui gloria ia es*c*U.
Aiaoa.
k
'.
Tjf } . slc
'
,
.
ORATIO XI
Qratio feria quinta %txtx hebdomadm in sanctam
Asiumptionem : quando Fitiu$ reconciliato Paln
komine, cum carneex nobh astumplM, in paUrxc
ctatf cciUcaiut est.
{COMBEFIS. Auclar. p 1711).

\
\ *
, - \ ;,
. , \ , \
, ,
* *
Tt ' , D
\ , , .
' ,
, \
, .
,
; *
, \ ,
* , ; *0
^ ,
1
Domini raoarractioiie aUorptum est quod mortale eral, ac immortalilails partu renati sutmis:
diviaaque, ad qaam fueramus condili, Imagiae reeepla, peltica8 loaieaft exuimua : ai ravnc abonde
diviols divintara largitnr meua Jesui. Magaum
qutfem, ac divinam deoeot mfsericordUia, lapsos
areiisse, corrupiosquo refonnaese, ac priorem
reddidisse formam, cam nibil ipte a nobis accepj*aet, neqtie enim quidquam cotitulerainuf : sed douavlt adaa itnnien&a, non roodo gratie, verum etiaro
Gum muUos ipee labores, daiurus, exantlaasel. Pai
Ai-n eral ut qui misericordia rootug condidfgsat,
nan modo propriis manibus noa crearet, ged el
figroeatum male affecium auia ipae ccrtamlnibuf
liberaFei. Qoianam eniia laaUm euram agat, quanlam ftgmenii agit ConditorT Lapgam auteai oon
raodo erigero, aed et in eodem gecuoi tbreno collocaro, qvonim quig vigcerum ac aolliciiudinfa di*
VARIi LECT10NES,
b Leg.
115
LEONIS PHILOSOPHI
115
cat? Id hodie unigenilus Del Fitius impleog, ter-
resirera quidem, pro bumana ratione, conversalio- ,
nem relinquit; ascendit vero ad Palrem , qul \ ,
migiggcl, eique primitias, ac quo recoacilietur, , 6 *
quam ex nobis curnem tndueral, offert. Hodie nam- , )
que pulvis noster supra Cherubinorum guscipiiur ~
bumerog, intraque inlima receplus adyta, regall .
solio collocalur. Hodie stipernse Virtulca, formam >, \
videntes maieria? coacreiam, quasi doreo gpirita- ;
lium ac expertiuutcorporeinveclam, Doinini aucio- , .
ritale in coelesles ascendentcm axeg, ancipites ^ ,
animl, quidnam hoc essel, baesitarual. Hodie Sal- , J ' , ,
valor, posiquam discipulis in monle Olivaruui
wrba suprema bumano more fecisset, divina po- , \ *
leatale ab eis in coelwm evolavit. Eaimvero, aggu- , inens Salvator diseipulos, una cupi eis aaceadit in * \ .
nionlem OlWarum : quod mmirura inoas llle sacer, \
locus egge consuevisset, ubi Jegug opera qttaeque .
abstrugiora degigaaret. At videtiir mihi boc pra> , \ .
tcrea guo facio voluisse, aublimiorig cujuadam vi- ;
vendi raiionis disciplinam, morialitim animis in- ,
acribere. Nulla enim esl Cbrigti Salvatorig acfio, in \ , *\
qua non apiritalior inielligentia ac aensus laleat. * ,
Quid igilur doctriaa bic nobis pnegeribilur ? Vide , * licet eos qui regna coeleslia gcaadere degideranl, ,
debere cnduca haec et bamilia Iranscendere, ei in
altum viriulis gine iulermiggione eaili et subvolare : sin minus, at cerie eos qul a lern-glri Ulo
emigraturi giuit tabernaculo; giqaidem curae nobis git, cum binc emigrandam e r i i , beae nobig esse.
Vtiliigut et aumerum dierara expeadamua ? Puto
xat \ enim non ingtaiam gpirilalem eorum consideralio- ;
nem iis fore, qui peniliug lalia introgpicere con- C .
gueverunl. Neque enim ila lemere, ac nulla ratione
habita, eum numeram arbilror Dominum comple- , \
rigge, nec nigi arcaao ac gecreltori consilio, siatim ,
Iranaacto illo rfierum nuniero, coelog petiisse. Quid ;
ergo dicimui? Nimirum, videmus legem futurorum ; ,
liabere unagiaem, acquseatatu suo, glaloai illi guc* , ,
cedaneum iig repnegentet aique demoagirel, qtii , * mentein planeexcsecatatu non habenL Cum ergo lex . \ -
illig, qui ex corrupiioaeiiaii fueraal, per buac aame- ,
rum lanquara per sacrum quemdam iiitroduclorem ,
ac sediniuni, adiiuni ad gaacla concederet ac paie- ,
faceret : hinc eliam boc nuinero dierum absoluto, , \
Cbriglaa primogenilug ex morluis faciug, ac fl- , g inehlo immorlaUlaiem iniliang, in gupercoelegle
guura templura iagregsurus, aasuniitur. Verum ita
aîritalis ejusraodi intelligenlia habeat; qaam for- .
taggig conteroplaiioai dedilior aninms baud gra- ,
vi ta aggequi queat. Nos autem ad sacratisgimum
illura moiitem abeamug, ubi Salvalor inanii exlen- , \
deng benedictionem discipulia Iinperili. Sacro pa-
Titer cboro aggregeraar, ac ea,quae ia monte per* , ,
agunlur, secreliug condigcamus. Sub illag nos ma- * .
6 ,
nug ingerarous, qaas expaaga discipulig, ai per
eog uahcrgo mundo, beoedlciioneiQ velul sorie * ' ,
diglribuunl. Exleodit enira meug Jegug roanug, '
nou |am iransfixag necuc ut maledictuoi ipie - * (0
VARMS LECTIONES.
i cd.
1
ORATIO X I . - DOMINICAM AS6UMPTIONEM.
118
toC celnr, qui roe a maledicto exsolvat
sed ut per
* , discipulos univcrsus locuplelelur orbit
ulque
, diaboli manas, tolo tcrrarum orbe exporrecla, Irrila
reddatar ac inefficax. Explicat manus, ut suprema
\ monila ln cordibus eonim consignet, ac beaedi , ctione ad exiroium Evangelti pnedicandi ministe ^, , & - riuai inciiet, more palris fllios suos tenerrime ac
. '* ardenlisf ime amantis : qui poiioribug aliis evocan. ;
tibus vix invitns recedeng, fiis illa commitial qu
Ipst hactenua administrare toleret. Veium nibil gatlug quam ut divina ipsa oracula audiamus*
Quid igitur illat
Et (actum est, aum benedieeret illi* , rec$$$U ab
' ,
, e!*, et ferebaiur in coclum gpectaculuro, ju"Q cundiggimtim quidem propter proiniseum Paracle , \ , tum, at tamen puto eliam tristitiae aliquid discipu*
, , ' lia afferrel; eo quod in postenim non essenl am ptiita fruituri dulci illa Magistri presentia gecua*\ . \ dum caroeai atque conviciu. Nam etsi ab omni
, humano afleciu quam loagissime recesseranl, baad
. tamen jure aflirmarim nibil eog afleciog esse, ne*
, ' que inlimig visceribug acri dolore fuisse percuUoa,
, ' . cum eam in quo onmes spes suas gilas babebant,
, , ac cui se toios addixerant, ab ipsis jam ecgregari
, , viderent . Si enim aaie passionem suaro, cum
, * - Dorainus dixisset adveuiare icmptig ut ipsog deee , * rerct, et ad eum a quo missua fuerai, reverteretor,
* prae languore menlis ia gravem nioerorem Incide
; , ruat, quanquam ipsum coraai inlaereniur, ac lo, queniem aadirent: quid illis eventgse cenaendum
* eet, postquam se solos reliclos conspicali gunt ?
, , Q Naai animo quidein secum volvebanl ac cogilabant
. ' ex divino illo ascensu , pollenleni Magieirum do\ , \ , minio in omaes c r e a i u r a s : baud atlaiaen ineiuo
, ria excidebal dulcedo illa quam eis quasi insiilla*
, - bat, illiud in carne pnpsentia ac conaaetudo.
tv * Ascendil ergo Salvalor super nubea; eumqua illi
* ;
oculiecomilati, beaio illospeclaculo quasisuspenai
, - teaebaniur, neqoe inde palpebras avertere fere. ; \ bant. Audicrant vero qui de cqelis in bas voces cla * * niarent : Quid tic statis aipicienUt 1 quique fore
, u u D i i a r e n i , ut cttmdem Jesum iieram visuri essenty
* " - qua eom raiione ataumi videbant. Quid boc reif
, , - Egregium quiddam el ad consolandos discSpulos
' parquani accomiaodatuta. Taniuui euiin uon dico , 6, , bat illa vox : Viri Galilani, Magistor non oinaiao a
^ vobis separalur, neque est quod vereamlai fore ot
. . a vobis digressus , benevolenliam illam erga vo,
, quain preseas prae se ferebat, iaiercidat : sed ai
\ . mandala ejus accuraie observaverHia, videbilie
* , , - rursus euai, ut jam videtis,- neqae sejuactlo ulla
- raiioae a vobis alienom reddet. Ne igiiur cogilatio* , - nes vcstra vos contarbent. Revacata in roemorlam
ea quae praescna voblt dixil " : fore nimiram ot
! .
cum eo sedealis supcr Ibronam judicaluri Uraelem.
Quod ai bsc oblifioni tradiditlts, at jam ex hte , qu auditia, memoriam revoeala : ttie Jctut, qui
assnmplus etl vobit in catmm, $ie venlet, euemadmodum vidittis eum tunlem in cmlum * Ha5C ouidem Itli iuclamabant.
%
91
Calal. t, 13, Luc. xxiv, 6.
>d
Joan. , .
9 1
Act. i , 10. " Matib. a u 28. Acl, i , 10.

f
119
LEONIS PHILOSOPHl
1S
Alii vero, tit portas atloUerenlnr monebanl, ouo- 01 , *
tiantes superioribag Viriiiiibtig Regit gloria? ad- ,
veiMum. Ai ilUe , novo mintio obetupefactae, roga- . , bant: Quit e$t
Rex glorlw ? Ntmirum, qui , ,
deecengum non intellexerant, subdubitant de ,
ascenaii. Nihilomiuug tamen portag pandunt, ac . " ' , \
Regi obviaai proceduat; glipanlque et comiiantur ,
etunqui nolro aomine obediealiam Patri offerebat: ,
atque ia gloria majestalis aedenli aglitere. Hoc dis- .
pcnsatioais circa noe peracue complemenium. Hoc \ .
ejua qai tacarnalug faerat, sludium ac labor in- , ' , ,
defeggua: ut nirairuoi bomiaem per invldiam de- , \ jeciaui, aique ad terreaam soriem delapgum, nedum , ad imniorlalein etaluin reduceret, aed et regeru , , \ creatum, coelcsli golio. ex quo invidug ille excide- , ,
M
r a l , digoaretur. , Dei Verbum, qui ad lanlam

gioriam aostraoi pulverem evexisti , qui diviaa
ownia laajeslate reples , qui iig qui te sustiaenl
peHiper la affuturum promigigti, populum quem me
rfgere voluigti, ipse prasgeng uobig tua dexlera guberna, duceas in viara galutig , omniaque adveraa,
Miaxime vero ea quac animabug deirimeaiuin aflarual, propulsang. Da ul qui nobig lui occagione
uominig adverganiur , tua poieatia agniia una nobigcum te concinanl, quod oinaium galutig cauga
ioeffabilem Illau feccrig digpengationeia: decelque
ul le omoig lingua celebret, quta itiaio egt regnum,
a| poteniia, et gloria, Ui stecula gaeculorom.
Ameo
(
'
, *
*
^ ^, , ^
,
, \ .
, .
,
, ,
*
\
, \ , \
, .
9
ORATIO XII
W .
In Penlecotten, cum Spirilu $ancli gratia ifnea- t^r , $ > rum tinguarum ipecie, in $acrati$$imo$ dvctvuloi ,
venil.
*
%
,
Qaaodonanc eiiam divlna celebritag adeal,quanttim Doug ipge dederit ad ejugdam bonorem confe- , remag : nec propierea cunctabimur quod ejug ce- *
lebrandia pneconiig non giniitg gatig; quig enini , cjug pro digniiata laudea depraedicaveril ? ged qaod
lacaltaa noatra gyppediubit, libenter ad fesii bu- * * |,
jua golamniiatem decoraadam promemug. Qaod voro munug, oratiooe congrueatiug prasgtari pog- D ; U ? noa ea goluna ralioae quod oibil germoae ae ^, * \
oratioae sil boaorabilius, ged qaia praisenli quo- .
qqo lempori nihil maglg cooipetit quaro oralioaig ,
taunug. Nam quibug hodieraadie doaum liuguaram
migsuro fuil, big hodie perquam apte ac coagenta- .
nee oraiionig munus dedicanduin egt. Haec propo- ' .
aili ac insliluli nostri ralio est. Precaiaur vero, ,
ul artifex illa virtus npbig auxilialrix adsil, qua3 ,
liodie rudia pigcatorum ora a.peruit, aique advqr- * , \ ,
aua eog qui dicendi vi incxpagnabiies videbanlur, \ ,
armavit; giainlque ei illig, et ea qua loquebantur , \ , papienlia, auperioreg effecit. Ejus aaraque etiam ,
modo muneris gtt uliodoctain linguara excilel, ac , ,
g^rqioi^scopiam haud prorgag argumento unparem \ ,
concedat. Veai igiiur, vena cognitionig doctrix Sa- . ,
Psal. , 7.
121
ORATIO XII. - l l f PENTECOSTEN.
122
\ , , \ ptenlia, Spirilug verilatig, ac tecelebrare vofenti*
cl *\ * bus de te ipse loquere, nostrum adimpletido.
, - Domini eniin potestaie ades, tuumquo ubi veiigdt , . , , Y i f i u t n afflalum praestas atque impendig : qnan* , * , quani a Yerbo, quod benignilate nobis giiflite fac , , ; lum, ad Pairem, eui assidet, retergum eat, mitlaris. Neque enira ut servus, sed ui dlvino honore
. , , \ . sequalig ulque cognatus Spiritus, ipso in coeluro
, . profecto, ad illos advenig quoa una cum ip*o condidisii. Veni igitur, orationis nobis apparatuin lar\ .
giene pariler.atque oxornaag : adeaio oiuai modo, qui coadecorag omnia. Te eniia gubernaiore, oratiotii ad navigaiionem vela paadeunig.

,
, \
. ,
, \ \
,
, ,
Non pridem Uaigenitua Patris, quoe noa desaraUttt, ginug repetieral; ingeas illud optis, noglram illi allaturas ac oblattirug rcdemptionem, atqua locum illic nobig paratorus. Opor lebat auiotn,
Ulo a aobig ablaio, aliiiro illi et gloria et hondte
pareai, ubi fuisset beneficiunt collatum, ta ticaai
eontliiui, ne littaali ae oWif iooe reconciliatioatg
NOTJE.
(37) DiHte,etut theologunf daceal, Spiritue dei- quando eliam Galli in Graecog pecnliariag noscuatalem vindical ac ftdem Triiittaiia explicat, uao lar iaclamagge, nl liquet ex coac. Bhem. gub Ebedantaxal exctpUt, in qno fnrteGnecoruiii gcbigma- roae. Multo ad]umeato egget, nl i u pie expnnereticoruia errori adluerere videri poggit, ut niiairum
mug, epistola qus exgut tom IH Bibliotb. PP. ad
omntao excludat a Filio causae raiionem, qaain Omarum Saracenortim regeia de fldei Gbrigtiangg
vocanl, alve ol ulla raiione producat cam Patre veritate, ouiiis Baronius, an. 911, ea verba referl:
Sptriiam aaucium. Quamvig enim non ita elare Ego $um Dominut Deus tuu$ Creator tuus lunutn
loquatar, sic iaiaan seniire veiut quodaminodo inde lumtne, Verbum de Patre, ex qttibus Spiriius #ndical: com Pairem ail - clu$ procedii : m illa omnino constaret; ac con * Peculiare habere, estt causam starel niliil gibi iaierpreleni ia ea iudultisse, give
Filii ac Spiritns tancti, ubi praemisisset digtiagui Laliauai, give eiiam Chaldaicum , ex quo taudeai
pergonas IHIO boc, , \ , \ Laiina prodiil. Vix enim prinium pulem Chaldaice
tautce ac principii r*tioqe generatiotie ac gcriptam, giqnidem vere Leonis episiola egt. Facilo
precettione, cum itani, Laliaog procul dubio no- vero Gneca ei periiuifantuf; quod ia oralioaa
tslte, iia ad liueiii ail ' ; gaacii Edlogii ia Baaiog Palmarum factum drpre neque in dua$ ip$um cau$a$ referentes:
hendi, ac devoralam a Cyrilli novo inlerprele tioquod ait, - tavi. Haud cerie facile pulein Leonem dogmalica
eorum qui mulia prineipia in uniut illa epiglola aliam edidigge fldem, qaam uaber^t
vrfmcipH Trmilttem inducunt. Quarovig eniai ipga usug su*e Ecclegia?, ac quam exprimal iaia oralioBer Uatinoram ac Eccleiiee senleniia habeat, ne, ciijus toia verba eliaat ortbodoxug gane profeuniuaque el ipsi principii Triaitateia credamus, rat.vtj"ar<i non probo omnino Greiseri censuraui,
Palre ac Filio, uao aa eodem Spirilug gaacli princi- ad relaia verba, quibug LeO reprobal ut Spiritug
pio, qua ralione Meng et Verbum uaa gunt amoris referaiur ia dao princip*, cnm ila aiargiai ascricausa, nec afia qaam mens ipsa, qaae et Yerbi bit : Error schismalieorum (irmcorum de procetamoris caata exsistti, eed Verbi sola, amoria, cum iione Spirilm sancli ex iolo Patre. Nibil gaue ejusVerbo, ac pcr Verbuui; qaem Taraeius aliique modi erroris babeat illa verba, ged iadicare videaGncci orlbodoxi inoduni loqueiidi subiade probatar, qoa nolanl Lalinog, at eo ponant dao principia
runt. Le6 lamen velul insinuat i U sentire, non Spiriiaa gancii, quod Filium ab ejus produciiona
posae Spirilum saactum referri in Filhnu, quin non excludaat : ulqut? revera Leo in aliquog e
doplex ejtis cauaa ponatur : que Grcomin eeaiper Latiais ita rudius exponenles proceegioneai ex
offensto fuii, tamelsi olim gatictus Maximus probe Paire ac Filio, locuius git, ul esl probabile noa
explicaverat, ut unam Latini Spiritus causam, sive defuigge pluras qai gic uiielligereiit, ac daaa causag
principiom Paireai agaoscerenl, nec ejus dtta po- sive principia Spiritus, Pairem acFilium dlcercai:
nereui caugas, licet euatu ex Filio dicerent, ut noti niodo noa protulit erroreai, ged et id ipgom
liqiiei ex epiacoia ad Marinaai aliero toino ediu, ac
pogtea miiversali concilio ulraque Eccieaia
a ilelocbite expIicaU. llla Palris uoiio, , qaod
gamit:
aibiique velat ut ne vir tbeologus ac insU
esi etiam Gregorii Naziaazeut orat. x4, ubi ait F i - gtiiler eruditus,
iia gubtililer intellexerit, gicquo
liuii) babcre oimda, quse babal Pater, aiTeciarit loqui ul el
uibil erroreiu babcng profcrrei,
; * exeepta causm acprincipii ratione: si lauieu
i*ra lectio est, quaai pra?faiue Melochiieg falsaui nibilque guos, ac Gra?cos.coiileiitioni gludeatfg, ex
arguit, ex eo quod probatiorea codd. Iiabeant gerinoaa offeuderel: alioqai enim addtciuui ipsuiu
* excepia inuascibililate: quam eliaiu Bomaaae gedt, a qaa eliaai reliictaate patriarcba
unaiu aliig locig Grcgoriag excipil; nugquam vero CoiigUntinopolUaao nupliaruia Gnecorum jura
, praelerqnaui gugpecto ilio loco. Ul aliler probibitaruiu remiggioneio iuipeiraverii, ipgo eiiaui
"Le<metB expliceoiug, ac ganam velimu babuisse pairiarcba Laiinorum ac Occidciitalium geotantia,
menieni, pieUs errt, pnegertim quaeslioae cjugiuudi ca occagione cxauctoraio, liquel. Qua de rO Baroa*
Grdxo? iiuor ac Lafmog ejus tciuporc valdc celcbri, et ali/.
%
124
123
LEONIS PHILOSOPHI
lntmus IU iaimicitias solveremus. Facile enim est ,
genus mortalium ut in ejusmodi dolum fraudem- . \ que inducalur. Simui vero cum Filius ab aHerno ; ,
genilus hominibus innoluissei, oportebat etiam \ , *
coatlernum Spirilum noscere, ul ita divinum tolum
prinripaium colenlee-, recie Deo in personarum , \
Triniiale hoaorem haberemus : atque ut ille Uni- ,
geniii gtoriam proferrei, ejus in orbein universum , \.
majesiaiem declarans, viviGc&que ejus doclrtnae . "
preclara semina adaugens. Quemadinodum enim , ,
FiHos buraanae naturse consuescens Patrem clariil- \ ,
cavit, ita par eral ul ei Spiritus substantiali ad nos ;. \
adventu Filium clarificaret. Nemo idcirco anguslus , ,
rixoetisque adeat; nec quis Paracleti dominium . \
in servilutem demittat deducatque. Clarilicavit
Deum el Palrem, qui anle Luciferum nalus esl Deus ; clarifical Unigenilum, qui uua cam illo ab . , ,
aeterno ex Patre proceesit Deus. Non servum, non
creaturam, noa a Dei naiura alicmiro eum reputes, , *
qui crealurant deitaie donei: ne male compositos ,
ordines aui gradus excogiles, neve huic quidem . miaorcm, ilti vero superiorem locuin tribuas. Nibil . * ,
, \
ad immorlalem iucorruptamque naluram spec
tant cerearum ac caducaruin (58) raiionum in- , .
venU. Ne unde honore aucti sumus, inde conlra , nalurani superiorem omni aalura, honoreqiie ac ;* ' ,
gloria, conluineliam excogilemus. Missus quidem ; .
\ ,
csl Filius ad ligmenti ac hominis saluleui praesiandaai ; noa quasi Palre miuor, sed quta eam lan- * ' \ , \
quam bacredem dispensaiio deceret, qua nos cohae- ^ . .
redes effecttirum se slaluissel. Sed et Spirilussan- g , '
ctus miliitur, aon quasi minas quoddam Filio . , \ , \
habeat, sed velut etiam ipse Paracletus, noslrae- ,
que pariier adoplionis auclor exsisiens. Ne sectio- $ ,
nem divisiooeroque illud suspiceris esse, per quod \
la diviaae iiatura* consortium accipis. Unus Patrig ;
Fillique ac aancti Spirilus est honor: quoaiam , '
una natura, aiquc regnum anum. Ntillius indigene . , ' *
DeuePaier, aequalera sibi gignii Deuai Filium, ac \ * , \ sequalem producit optimuro Spiritum, non secia , \ *
per personarum discretionem Diviniiate, sed cilra , \ , \
confusioneai in enumeratione Trinitaiis unita. \ *
Nibil in ea posterius, aut creatum ex nihilo, ac ' , \
idcirco recemius, sed coaetcrnao personft, ejusdem- .
qne ordiais ac gloriae : boc soluin discretae, causa D .
ac principii raiinne, generaiione et processionc : ita ul Pater Filii ac Spirilus sancti sit principium,
Filiits vero gcncretur,acSpiri<us sanctus procedai. Verum dc bis inpraesenli bacienus oraiio.
Venit vero sacer Spiritus, implenle Verbo suani

promissionem, quam vclut arrbaboncm suis relt- , ^ qiierat: idque praesiilit, die quidem ab aacensione
,
ejus dccimo, a resurreclione autem die quinqua- . ;
#
VARIiE LECTIONES.
k
Leg. .
INOTiE.
(58) Geuarum ac cadncarum. . Videlur alludere ad cereas imagines, quae

ennt quid admodum fragile: simulque etiam ad
vocem reapiccre, a qua esl , cui op-
ponil , . Vel polius alludil ad ceras, qul*

bns inscripla facile oblitlerabanlur : quod plane
incorruptibilibus miaime coagruai.
125
ORATIO . - I N PENTKCOSTEN.
126
* - gesimo. Hoc vero quaaam ex causa ? Anne b*ec
, ipsa, occulta iesu dispensatione, dignum quid my ; , ' steriibabenl, aut sictemere nulloque consilio gesta
. \ , , oportet accipere? Absit! Nihil lemere ac frusira;
, niliit Yerbum implebat quod non spiritalis aliquid
, , , inielligcntiae baberet. Iiaque, 6i iibel, habcnas ora ; . tioni laxabimus, ut in mysteriorum altiiudinem
intuens, inde, quoad fleri polest, exirabere quid 0 , piam conetur, baud forle illud, spirilalium senso , , , ruui contemplatione erudiiis ocuiig speinendum
, ad spectaculura. Reperio iiaque bonori babium
, , Quinquagesimam, nedum eo liiulo, quod velut sa ' \ cra, sacra ex radicc originem babeal: ex illa ni * * ' mirum die, quae in seipsam recurrens acaliquanlo
, $ - repetiia hanc generai, qua nempe reruai Opifex
, \ ab omni requievit opere, quaecunque tandem l i * , bueril opera, sive advenlus ac iacarnaiionis, sive
, , crealionis : veruin eliam quod diei rcmissionis ac
, vesperam non babentis figuram gereret. ldcirco
, , * eliam apud eos quorum res ex scriptae legis praj , scripto administrabaniur, velui iu umbraobscuraque
\
delinealione apparens ab uaiversis Uberos praesubai, abi annorum circulus aa eum nuineruro retolutue esset. Quibus, opinor, signjticabatur fore ut
post septeaariam haac vitce nosira periodura, leropuraneam illani ac serviiuti obnoxiain, ille adveniai dies quo ia iulegruai restiluendi simus, pristinamque ac aniiquam liberlatem recepturi.
\ \
Quoniam igilur eliaamum divinus Spirilns eo
, venil, ui novam nobis vitaj ralionem constituat
- Q nosque ad iliam diem ab bujus eaeculi nociis lene , bris excitel, idcirco boc. ipso die advenil. Quod
. auleni decimaab ejus in coeluni Ascensione ilat, ea
, , \ ratio sit, qaod sicui seplinia, sic et lertia repelita
* , acrevoluta, sacram banc nobis conQciat diem.
*.< Hv ' \ - Erat vero hoc raiioni consealaneum, non soluni
, , * propler diviuam Trinilatein, sed qaia eliani Ver\ ;, bum roagaum illud exciiaii ac resuscitati mundi
; . opus tridui spaiio absolvisset. Yeruui basc forias sis non abs re dicta apud eos fueriat qui ejusmodi
* * . scnsis deleclaniur, sed nobis regredicndfim eo
, , uude sumus egressi. Veall ergoFiiii promiseionem
, , \ impleluras Paracletus, bonus, iuqaam, ille SpiriV , lus, ia eacraios discipulos, ulque per illos creatu . , raai sancliiicaret, a malis male babiiam damnisque
* * ' \ - D aflectam gpiritibus. Haud ulira ille sigillalim ac
" ' - ex parie sanctificat, nec uni lantum naiioni sua
. ' doaa copiose efftiadit, sed simul universum muu , dum sancliinonia plenuni eflkit. Nec porro aaiplius
, * iagralas improbusque Judaeas divinaruro solus <&i* , viliarum delicias percipit, cum nimirum quem ille
. haeredeni malc niorie affecil, ia suam omnes intro * , ducat baerediiatera : baud item solus noverit Dei
kn\ , \ gtoriam, cum omnis caro Dei salularc docealur".
, * Nec demuai propbetiae apud euin donam deposi .
tuoi eril, cum Spiritus effundatur ia oinnem carnem, propneienique Olii aique iiliae iuieiaerato
edili parlu.
r
Malth, xxi, 39.

VARLE LECTIONES.
i Leg. .
127
LBONlS PHILOSOPHI
Nunc effusa eet affluenter sancli Spintus gralia; .

quod quidam prophelarum olim in gpiritu videng, .
vaticinalus est ' . Propter lioc e labrig rudibus ei
indoctis sapienlia3 profluunl flueala, iribagque , \ \
et lingua? eaarrari audiunl Dei magnalta . Nanc . ot probi coloni virlute ex alto roboraii atque firroa- \ (&,
l i , ex agro Pominico nequilia zixania auferunt, , (,
coeleatisque areao fruclum ad uberutem usque \
adaugebunt. Nunc linguae ignis dispertitae divigionis .
olim faclae (39) anilatcni efliciunl. Nam et mihi id- .
circo videtur forma liac linguas apparuisse; quan- \ *
quam liberam egi, ul quig ejus rei aliag ralioncs * \ "
velit assignare. Ac vero bujus gpecla doclrin .
myeteriunu Olim quideia divideng, ac ab invteem .
eeparans bumaaaai glirpem, quid agit ? Veniie, in- , ; ,

quit, de$cendamus et confundamu* lingwu eorum
:
descendentis voce in muilitudiaem dividens eog,
qui non rite aduaati fuiggeat. Nuac vero, ignearura .
liaguarum divigioae, divisionem iu unaoi colligil. . ~
Observa vero uaituro igaem, in quot ac quaoui , \
partes disperiiaiur. E l bocqaidem bunc in inodam . ** \
a nobia obgervaiuro eai. Audiebalur autem inter
gentea variarum linguarum cuique proprialoqueng , ' eornni lingua, quos aescivieteat quidem ubinam , \ , :genttum babitareat, priugquam illi Jesu aociaii . \
eeseut. Eraique res omni admiratione pleaa : quippe , '
erat plane inusitata, atque a loqueniium natora . ac moribuj* longe alicna. Quocirca ab absurdissi- ,
tais morlatiumin absurdisnumerabaiur ac taniura .
miraculum, laaqaam iacantamenlum, ac praestigia- Q ,
mm ludibriura traducebauir,teuialentisequeascri- , \
bebaiur ab big, qui immedicabtli teinuleniia labo-
rabaat. Vetus hic eorura, qui cam Deo pagnaal, . mos eal, ut aon eolam diviaig operibug nullam fl- *
dem adbibeant, verotn etiaro conenlnr, ut de pro- .
pria improbitaie improbae aliquid susplcionis, in- , \
calpalta ae in quibus nihil criminerig, aspergant. , Patrabat Verbum indutum carnem io Spirila gan- - $ ,
cio hufliana majora virmte miracula; inque Beel- '
zebub daemoniorum principem tantam virtu- . * , >
tein referebani * : agit nutic secundum conveaien- , \ ,
lem sibi poiealatem Spiriiug ganciug, remque .
,
masii opue esse nugantur : ia bunc modum arbitranieg se miraeulo illaturog calumniam : verum ;
,T
99
vincil aapientia petulanliam, qaodque Spiritu os ^

loqaebatar, eorum ora qu ad loquendum livor
conipellebal. llle enim qui non pridera virgam pitcaioriaro ac retia ptscaior reliqucrat, os aiiaplex ac
rade apericns, malignilalie nugas sobria ac sapieale oraiioiie dissolvit. Unde vero niustum novas
llnguas eifingil ac creat, ta qui insaniae liias?
Nosce Petrum illum liaiidinn, publica concione
oranieiM, ac calumniam in plenutn slupore couverie
^ l s a . ih 5;Luc. 111 6.
t
91
Joel u 21:
f i
, \
\
. ^^,
,
.
, ,
. * , \
, ,
* ' *
Gen. , 7.
9 9
Mallb. , 27.
.
(39) Dimiionii olimfactm. Videtuream igais pro* ergo ignis epecie Spirilus sanctiis, ut tn symbolig
prieiaiem regpicere, qua ejugdetn res raiionig in divigug, ac giagulig georsiin iasidcna, uuum onmet
unum cooflat ac invicem uuit : uti e contra diggre- ae uniug linguae efficerel.
gai ac geparat qua) eunt divergae rationis. Veiiit
9
129
ORATIO X I I . - IN PENTECOSTEN.
130
, \ , \ miraculam, atque loquentlsin eo Spirilae gloriam.
, \ Non est musli ac temulenti baec loquendi Ubcrtas,
. * " sed virtulis, qucc recens descendit de coclo, qua
! " ejus lum mens, tum lingua exciiaia sunl. Cogita
! " , ut factus sii taro animatug ac audens, qui ne an ! * cilla quidem verba ferre potuisset? Sed eniin qui * , buscunque auditus, mensqne pigra erant, ac lor , - pida, ab invidia lales redditi, Spiritug sancii verba
, \ , non inlellexerunt : quibus auiem sensus non erai
, , \ impeditits, bi et intellexerunl, ei liaguae piscato . - rum ac Spiritus praeda exsliterunl quam beale
, , feliciierque sagena inlercepti 1 e sagena exhiosa
. - exiracli! dum capiunlur ad vitam reducti! ad
, mortem capil venaiu, duro id cavenl, ne venaui
. \ - capiantur I Yerum Spiritus sanciug linguae ignett
, \ \ specie, cnique discipulorum insedit; cum prius
, - quidem olimque eis adesset, nuac vero suse prue , . sentiae inajus ac peculiarius specimen ederet, dis , - eolveretque, si quid in eis lerrenae labia ac concre, - lionis adhaererel, atque ad divinam ipsos cogna, \ , - tionem assumerel. Eienim rationi consentaneuni ac
par erat, ut qui misei essenl ad niundum inslaa .
randuin, summi remm Opificis deiialis participes fierent. Haud ergo oliro quaesituri suni, ut cognoacant Pairera , utneqae viam qua Magisler ab eis digressus est. Jaro enim et Palrem cognoveruni, et
ei individue seinper conjuactum Filium : jam ilem novenint viam confecisse e terra ad ipsum, quo
nnnc loco agit. Nam Spiritas, qui profunda Dei tcrutatur, guo ille advenlu suggerit 4>aiyia, ium
quae Magister praesens docuit, tum qusead "Spiritus prsesensroagisleriumreservaia voluil, cum necdum
illi eornm capacee essent.
** ol \ - C A l sacratissimi quidem dlscipuli, ejusfnodi gra , $ tiaro in sacra aede ac coenaculo consecuti gant,
, \ , sacro Pentecostes dte; omnino vero etiam nunc,
, . - eisi non tanta, verunitamcn digno Spirilus san * \ - cli aiunere donantur, quotquot Spiritam sanctum
, \ , bonoraat. Hoaorare autem censcntur illi, qui
, - Deum esse confitentur, aequalis cum Patre et
, , , , Filio glorise, poleniiae, eullus ae adoraliouis;
, , - qaidquid amborum est, comraune habentcm, ex - ceplis iis per qtiae personae distiaguuntur; ouinia,
, * inquam, babentem, quae par est Deuro babere:
. . tit sit Creaior, sit increalug; cnniineat, ac con - servet creata, incomprebensa ratioae omniatêplen * , tem: qui non tantuin circa naturam ejag nihtl
. . innovant, ged neque origiiiem ejug ad daag cau , - D sag, seu principia refenmi. Uirumque euim abit
, a recia senlentia. Allerum est eoram qui crea* ' ' tricem natiiram in creatorura dejiciunC aortera;
, . alterum eoruro qui multa principia in uniug prin , cipii, ac principalus Triniuiem indacutit. Divino
. , igitur honore prosequendug est Spiritus ganclug:
, quippe cum Deus git, non quidem ûaleg priscas
- error dcos Gnxit, acfingendoin errofem induxil,
. majori ac roinori parte deilalem divlde*Dg, ged
, ' , * qualeai gcienlia, qua Deo uniii gainiig, fidegque
, * , \ \ dor.uit, omni errqrrs Sgborantia perpurgata atque
, . "* ' - sublata. Nec rurgamâd creata desccudauuis,qui jam
, , , \ ad Deum unitate constanlem asceudimas. Qui cnim
' - Spirituin saactum creaturam esê exigiiiuatr, ille
8
Joan. xiv, 4, 9.
I Cor. n, 10.
4>ATaoL. G R . C V l l .
131
LEONIS PHILOSOPHI
132
creaturis dWiaos Iionores impendit. Nc ineffabile ^
,
deiiici Spiritus beneficiura, muuusque extenues, . \
non sine uie detrimento; neque enini lieri po- , ,
test ut a creata naiura renovalionein accipias, , '
aut ea prsesianle Deo conjungarts vel nisi is , , praatei, qai.te, cum non esses, coadidii; ac cum , ,
esses corruplus, potentia dlgna joatauravit. Ce- , $ \ icrum, qui Luum, Paracteie, boaorem iniegrum , , , \ ,
conservant, bis etiam a te bonos oblinget : qui \ ,
vero aliter .affecii, te dcbilo honore privare con- , \ ..
tendunt, bi seipsos viia privant. Sed tu, paliens ac longanimis 1 bos quoque a blasphemia
ac errore liberari concede, ul omnes recta fidei concordia, quos ut verbum in coelis conneciat
ipse quoque, cum Hle ascendissel, advenisti, unione simus conserii, omnesque divinorum luorum
munerum pariicipes efficiamur, uni regno ac dominaiione, unius in Paire, et Filio, et Spiriia
sancto, Dei, supremum tinuui cultum ac adoraiionem exhibeoies, nuncelia saecula. Araea.
SCIPIONIS MAFFEI IN SEQUENTEM HOMILIAM.
Accidit nuper, ut Rutbenus quidam,- non inOm eoriis bomo, nec indoclus, qui plures Gra?ci regiones pcragravit, me inviserei. Posl pauca de Photiano circa Spiriius sancii processionem errore, cui quidem addictissimus est, sermonem, seu polius disputatioaem inlulit. Quod urgebat, et in quo maxime
iiilebatur, id erat : Ostensam sibi fuisse Smyrnae ia veleri menibrana perscripiam Leoais Sapiealie bomiJiam, cujus bac de re argumcota aegre a nobis refelll possint, idque in causa esse, cur, etiamsi in quibusdam lialiae biblioibecis babealur, nunquara edita sit. Priroam ergo quanlo in errore versenlur, qui
supprimi a nobis, aique eiiam aboleri adversariorum iiostrorum velera scripla opinantur, osleadi facillime : naai laiebai exempli gralia, et paucissimis erat noia, Pholii ad Aquileiensem episcopum epislola,
cuin eaai ex maaascripiig eruit, atque in publicam lucem proiulit cardinalis Baronius; ea procul dubio
ratione inductus, quoniam nunquam clarius, quam cum oppugnatur, veritas emical. A i noaae prastaatior omnibus Alcorani edilto Arabice, el Laline Patavii eiaborata prodiil? Noane Veaeliis virulenta pluTHiro Rabbinorum opera nuper vulgata ?
Yerura quod ad Leonis orntionem aitinet, unde arudito RustfO plenissime salisfacerero, in promptu
mibi fuit. Codicem osteadi inauraium, ul iroperatoris lucubraliones servaniem decet, in Gracta scriptuni,
elftganterque coropaciuun, Leonis VI vulgo Sapienlis liomilias coalineulem 55 ea morali epislola, sive
paranesi, inier bas computata, quam Laiine ad aanum 911 Baroaius edidii. Ordo, quo receascuiur, ia
ipse est, cui Vaticanus liber tnba^rebat, a quo Baroaius earuta argumenla deprompsil. E x h i s l 5 taalummodo ia publicam luceni prolatae sunt, 18 lalenl, el ab eruditis cupiuntur. Valgatarum a CombeG.io
qua3 beaiae Yirginis Aanunliationem, Doroiaique Resurreciionem celebrani, nec Vaticani a Baronio
inspecli fidem comprobarunt codiccs, nec nosler comprobat, qui eas non habent. Illa, de qua sermo
erat, teriium in mss. oblinel locum. ln ea quidquid pro Graecorun) errore de saneli Spirittis processionc
excogilatum fuit, colligit Leo, alque apparat. Quapropler nullibi magis elucel, quaia miseris captionibus, quam infinnis schismalis propugnalores inaitanlur sophismalis.
Cum autcm ad chartulas meas accessissem, libellum exiraxi, in quo aale bos 20 aut plures, ni fallor,
annos, exscripta per me e codice oratio fueral, Laline reddiia, et ob causam hanc abunde confutata, el
rejecia. Hoc auleui praestiieram, cum anecdotorum in mss. Yeroaensibus latenlium colleclionem tuuc
temporis adornarem, quoruiu quaedam, occasione oblata, seorsim posiea prodiere, alia non pauca laient
adtiuc, ei i>bdorm}scum. lnier Graeca opuscula baac praecipue bomUiam seiegerara, quia opporlunissiuiuni
praestare adituna videbaiur mibi ad caibolicam in boc argumealo doctrinaai a sophisCicis oinnibus tricis
prorsus vindicaadam. Ha?c ilem ratio, ut modo emittam, impellil, eoqqe magis, quod, cura adaoiata
advena nieo perlegerem, qaid*reponeret, non babebat. Gtmciam orlhodoxam Uli donodedi, alque, ui,
de quo agilur, Spirilam sanclum toto cordo invocarei, bortaius eum.
Sapieiuis tiluluai, quem sludiuro niulliplex, variaeque, quas impense coluit, doctriaae Leoai peperere,
crror adiinit, quo a recio iidei iramile deflexiese, prasier muiloruin opinionem, biec homilia docet.
Aiiror lamen ei sine bac viros doclos eecus opinaios esse. Nam primuiu quid aliud a Pbotii discipulo
eispeciaielur? deinde quam perspicue vulgala in Penlecoslen boinilia Pbotianaui eo locoprodil doclriuam, quo Spirilum sancluio ab iis recte coli auserilur, qui neque circa eju$ naluram quidquam innevant,
veque ejut originem ad dua$ caUta$ referunif \ , *
quibus Yerbis Catbolicos peralringi patct, orlbodoxainque aentettrtaoi
133
X I I I . - DE SPIRITU SANCTO.
1C4
jalso insimulari. Nequidquam ergu liujus aticlom causam tueri, santimque iis verbis sensum afliager*
aunixus est CL GombeOsius in Auctario novo. Scllicet in bac oraiione quanquam Judssi, Maccdoniaiii,
caHerique TriniUtis oppugnalores oplitne reiellanlur, acris interseritur disputalio ad sancli Spiritirs
a Palre et Filio processionem rejiciendam, evertendamque : qua de re non solum Pbolii argumenu
cougerU, sed novis excogiiaiis commenlis nequidquam blaterat. Qaod ad siylum altinet, Gl. quidcm
Couibefisio assenliri nequeo, qui dher\M\ma$ orationes Leone vere Sapiente wternas memonce monumenlo relicta$ exlollil. Eflugerat jampridein disertissimarum oratioaum aelas; ncque ego obscuram synlaxia, traaslalioaes exoiicas, implexum siyhim, crebrasque repetitiones eloqaentiam appellcra. Yersionem euixus suuo textui inbaereaiein, vcl Lalinitatis jactura, quod niaieria exigebat : aliquando umea, ut
sensus aliqais cliceretur, ex Leoninae diciionis involucris paululam emergenduai fuit. Yerum ia hujusmodi (ranslatione igaosces qaaedam qailibet
Docle sermones ulriusque Hngiue.
(HOE. 1. iu o.l. 8.)
t
Singulare propemodum eat, quod e leminale decimai quititas orationi pralixo didici, illas nempe ab
iaiperatore ad populam habilas in ecclesia fuisse. *, '.
* ,
,
. Die Oclobris 6, $ermo 15, Leonis tn Christo wterno rege regit oratio, a.notario in templo ad
populum reciiala, eum divini dUcipuli (Tbomae; exitu* cetebraretur, ob sollicita qucedam negotia regU
pratienlia impedita. Ipso iaiiio excusal se, quod adesae nequiret, sermonem tainea suuai minime abfuttiruin spondens. SancliTboma? capul eo templo tunc recondituia meniorat; alterumque eidem dicaiuui,
qoodpaulo aule deflagrassel, irreligiosis bominibas sacrarura afdiuiaraiioneiuDiiainiehabeatibasiaipuUt.
Quae in Eliae festo pronualiaia fail, Eliam uequaquaui celebrat, ul aliqai scripsere, sed Leoais graliarum actionem coalinet, qaod ea die ad sibt ignosceadum sumrai Numinis cleraeniia Patrem impulerit :
, iaquit, , , ,
, , ^
, . Meenim.qui unum, sed mille
iupplicia promerui, qui non ad carcerem damnandus, sed in terras voraginern projiciendus eram, ab interilu
liberavit, periculu eripuit. Patris cor exhilaravit misericordiarum Pater, probrum impuritatn mect opera
iua repurgant. Quibtis verbis videmur doceri, non ob defeclioais suspicionem, ui bieioricis placet, sed
ub lubricos inores Leonem in cuslodiam deirusum; at cam ieiaphorica8 locutiones valde aiaet, nibil
cerii erui potesl. Yigeaima qaiala iambicis versibus consial, et prxcipue sancli Clemenlis Ancyrani
episcopi sub Maximino martyriuni describit.
I I \
ORATIO XIII.
,
Leonis in Chrislo celerno tege regii oratio (a) in di , ' 6V
vinum Spiritum conndeniem, qui ab ipto et per
\

ipsum propria potesiate (1) de$cenden$> hominibut
, .
adopiionem prabuil.

Heetemairi profecio solemnitatem adveniens (2)
, \ , perf&il, bilaremque nobis reddidit diem, raanife \ - siam recoaciliali ivobiscum Dei Patris signiflcalio nem afferens. Hodie vero nos ipsi, taaqtiam reli , quiis beslerni couvivii colleclie, festum inslitui . ' mas. Die prxlerila ille nos praescnlia decoravii sua,
NOTiE,
() Doctissimus vir Scipio Maffei banc homiliam
Pboiiani adacli gant. Cum Pater mittil, tum Fitiu*.
edidit, boc tiiulo : Leonh Sapienlu Homilia nune *0v . exinde
pHmumtulgata(Gr^(x-LAtUie)Ju$deinquequ(jpPhO' * ergo uterque Spirilu
tiana est, confulalio; 8 , Palavii, 1751, W pag. 1n sancto poiior, ac, ut Graici Palrea loquuntur, macodice iwanuscriplo quo doclissiiuas vir bauc bo- jor eil. Alqui u\ divims nulla alia raiione uersoiia
roiliam exscripsit, boinilia baec imniediate sequi- inielligi poiesl major aliera, quam origiae; ergo a
tur eam, quam bic duodecimo loco edidimus. EDIT. Palre siiaul, ei a Filio Spiriius originein ducil. L l
(1) Propria poiestate. lnvolulum lilulum ita red- argiimenti vim effugerenl quidaai ex Graecie, Spiut, quid sigaificel, explicetur, In vurbo - riluiu a se ipso quoque, propi iaque potegtaie miui,
scbismaticae senieniiae labero subodorari excogilarunl: erroreai dum decliaaal, ut per se
jani licet. Posset quidem et inculpaie accipi; vel paiei, iogeminanles.
cuod serviliter noa imtlaiur,vel quod boiniaes velut
(2) Hetternam. Praecedil in mss. paaegyrica
Dcus adopiet, duui lailtilur : sed isia coai iig,qua Spiriuiiu saacluai oratio, apud GombeQsium nona,
deinde in oralione dicimiur, componeulibus appa- die Peniecosiea Doatimco recilala. Soleainilalem
rebit insiuuari jam a Leoae, Spirituni sanclam el liauc binis diebns absolvunl Greci; quin dies
ae 'ipso niiui. In quam absardaui falileaique seu- tei a, qua prseaens bomilia babiia est, praecepto iateoliani, tanquaui ia commenliiiuiii ac iuaue pei- juugitui* uullo, sed pioruin arbilrio relinquilur.
fugiufn quoddam ab Uoc orlbodoxorum argunieulo
e
135
LEONIS PHILOSOPHI
136
die ista nos advcntui ejii3 debitos honoras persol- ,
vimua. Heri beiieticium a nobis accepiura, bodie sanctus Spiritus gloria argumentum suppediiai lau- ,
dibus. Quanam vero illam magis deceat laus? Pro- .
cul dabio Deum confUeri. Propterea scilicet a Filio ' ;
miuitur, boc ipsi prsestans, cum ad eum glorifican- . '
dam adveneritYenit ergo propriam quoque glo- , .
Yiam hominibus patefaciurug. Oportebat eairo, co . lendam anle^ orbeoi conditam Trinilalem ab orbis . '
incolis corotnuuiter aliquando coli; quod ut hodie ,
alacriter ogtendai oraiio, initium gic statuo.
. "
,
.
\ \ ,
Uuug Deug in Palre, et Filio, et Spiritu sancto,
_
Trinilag
persoaararo unitate nalurae ia uaum coa- , ,
lesceng, ex se perfecta, completa, gemper exsi- ^ , , \ , xaV
stena, et iig, quae suiit, eese prabeag : nec Patre , sempiterna gloria unquam imillalo, eliamgi Filio, ,
qai Patris est gloria, nondum apparente (3) late- , ret; nec Fiiio, eliamgi lardius iiluxerit, roinus ha- bente, quam Paier; nec Spirilu, eliamsi in iheolo- , ,
gia terlium oblineat locuro, poslerius esse acci- \
piente : sed coexsielenlibiig sirool, ac s&que glori- , . *
lleaadts, quarovis Paier velal principiutn sit, et ra- \ dix, Filius vero, ac Spiriiag velut rami quidam ab * \ , \
seterno pullulaverinl. Hoc de Deo dogma antiquitus ; .
qaidem edocti aliqui sunt, divina bonilale se ipsam \
benigniler prodenie, obscure tamen, ejusquc pul- ,
chriludine fuscis tantum coloribus depicla , et , , \
aptiori aevo resenrala. fiinc colebatur olim Deus Q
Paier a populo, ipsum lantum agnoscere profilente, , xa\ nec Filium, qui omnia poggidet, quae Paler, ejus- .
dem cultus participem faciente, eliamsi pluribus
niodis se prodidissel . Cum vero nondum apud nos , lux emicuiseet, quae gimul cum Genitore aate aevum , ,
emicuil, collucenlein cum eo Spiritum nondum ,
bomineg debito bonore prosequebantur : asl ubi .
Pairis gloria per Unigeniiunj guam clarior appa- ; * ,
ruii, eialira ipsius divinilag innotuil oranibus, ge
ipsos in suam perniciem non excaecantibus. Tunc
ergo simul regnang Spirilug effulgil; prius quidem
\
caai Yerbum in terra degerel ipsum coraitans, et ,
Gum ipgo, quae Deum decerenl, peragens, teslifica-
tiOQemqoe pregtang, et viciggim recipieng : deinde , \
eiiaiu roanifcgliug, et in flaoimae speciem descen- D . \
deas, cum ille ad coelos jam evolagget.
\
, \ , \ * *
, .
Nunc eniro pergpicae vigng egt degeandona Para \
clitug, Paraclito allero in Palrig ginu recepto; pro
Joan. , 14.
Joan. , 15.
NOTJE.
(5) Nondum apparente. Quatdam hic adhibet au- ctigsim Triailatia almiliiudine allaia difficulutea
ctor vocabula ex Dionygio, m appellani, Areopagiia guboriri, cum apu in haac rem gimiliiudo aflerri
mutuata : , \, . Paulo poggil nulla : ila ut illas perpendenli, quse puerig,
posl radicig el ramorum giinilitudinem uoa aflerl cum instiluunlur, bona menie, ut id intelligant,
gine dolo : verum haec gaiis jaui explicaia et dilula quod intelligi nequit, recitari solent, eos minus rerfunl, prxcipue a Nicephoro Bleaimida, et a Bessa- ctig quodammodo phaataamatis interdum imbui,
rione, cam locig ex suppogiiliio Dionygio objeclig videri poggit.
regponderenl. Neque mirum est, e quacunquc saa-
187
ORATIO X I I I . - DE SPIRITU SANCTO.
138
, '; , miesionem illius (4), el Jqa de gt propheiica la \ & \ * bia (5) resonuerant, nempe gpiritus effusionera gu, \ . - per omnem carne adimpleng. Nunc vero digniia , tem prodil suam kidivige iater digcipulog divigus,
, \ , * nec jam cooperana oi prios sed ipee adroirabilia
, \ peragens, ei rerum aciarum gimiliiudina similitudi * nem comprobans nalurae. Nuper ex magistro illii ' terato (6) verba eapieatiae audiebaatur, nunc ex In , docta diacipaloruro lingua docta reaonat vox. Cum
.' enlm eadem sit gemper diviaa virtog, quocunque
, . tempore eimilia praegtat. Antea uaa cum condomino
Yerbo creatararum galuti operaa* dabat, modo ad
, gervoa veniens ipse mygleria coafleil. JEque colatur
. - igiitjr, qui aequalig est firtute ac eubetanlia, ab iis
, \ omnibus, quibas recte senllre, diviaosque bonores
recie pe/agere cordi est.
, \
.

Divino cum cullo proeequantur, qoi e]ua dlfini . taiem cognoscere meruerunt. Judseus qu.Jem ab in | , \ ). vidias caligioe obrutug, et quicunque aliug increda , \ - litatis tenebrU excsecatur, colendi loco, oblatrat iia
* \ quse flunt, et mygterium irridet, ob amentiaro insa, \ nabftan mirabUia non iatelligeag, quse pr*gtanlor
* - nec os impudeoa cobibeng; eliarosi bomines videat,
, * $ * tiuper vix proprio eernione valentee loqui, repente
, non in eo tantam priroa ferenleg, aed ia alienis
, eiiaro, taaqaamdia assueverin, digpulantee' : nec ad
. ' \ fidero a miracolo impellitur, sed potiag ad eoa r i , dendoa, iit quibas iacredibilia coaspiciualor.
.
, , * G Quid loqaeris, niiaer, eo furore percitus, quo
, - cum gemel obtenebrata tneiia eet, restitui vix po, * 1%\ teat, ged erroribus novos ia dies superaddU erra ; reet lia ne ora indocia vinum edocait, et gapteatis
, \ - fluroiaa profandic ebrietaa *T quam gceleeta est ira; " . prudeniia tua, fatue Judaee l pogleaquam ab anti* , quig ibeologis inteUigentiam bodierni facli invidia
obeascaale baurire non valaiali, Iheologis bU quam vie
, - iliilteraiie ioauenlurapnebe,etab illis diace, facun
, diam baac non a viao, ui deliras, sed ab iaspiratione
, * co^leeiiexeitaUm esse.IniaUigeauacveliavitus, qu
, , , * mediuns miaime inudligebas verba, bodiernam .
. scilicel diviai Spiritus effusionem olim prnualia & , tam, piscaiore libi interpreuUoaem exhibeale*. Tu
, ergo eicut aalea mente obciccatus aberrabas, Ua
4 . nuuc aures obatruens, qu dicunlur, renuie aadire,
- luaeque saluti oonsulere. Quin bellum, quod in per , \ , iiiciem tuam guscepisti, urgee etiam alque eliam,
, - ei gicut advereug Jegam Beum meum, ita et ad * ' vergug ejugdem aatura Spiritum voce personae. Et
{, , \ cura ipsi, ad bomiaum galulem perflciendain der
A c U 11^13.
ibid. .
NOTAS.
(4) PromUtionem iUiv$. Joan. xiv, 18. \ fiiii vestri, et fUim vestra.
, \
(6) Magittro UUtterato. Joan. vn, 15. El mba.
bantur Judcei dicentet quomtdokic UtUras , cum
(5) Prophetica labia. ioel n , 28. Effundam Spi- non didicerit?
ritum mtum $uver ornnem carnem, et vropketabunt
t
139
LEONIS PHILOSOPHI
140
scendenli, manus injicere non liceal (semel enim ,
oportuil pro crealura Deum in carne pali, quanj
. \ \ '
injuriam Unigenilua perlulil") conlra discipulos,
, quibus se inspirat, arma sumes, et acues maliliam
(
iuam : idque tandem prastabis, ul curo eoruin, \ ^ tum deicidii tui, el calamiiatum inde exortarum , \ )
fama per universum orbem discurrat.
| ,
. ' , , \
, .
perfidia insanabilis, ob quam tameri ad sa" ,
nandas gentes itli opporlune spargunlur! genlee \
acilicet sermoncm eorum sapienliam iatelligenl, et ,
dulces fidei latices inde ebibeat, infidelitaiis ama\ , *
ritudinem dcpellentes. Ab illis Deus et Pater hono- . *
rari gaudebit et coli, qaia Filium suum dilectum, \ et SpiritoiD suura boaum ona recolent, gloriamque ,
retriboet; te quidem, avitosquo cultus abjiciene, ^ , \ ,
lllorum vero suscipiens, qui Spirilui sancio famu- \ , \
lentur ia igneia linguie bodie descendenti. Oporlel ,
cnim lam linga lus pruriginem, lam accensum ,
aliorum scelerum flamma mundum, ab ignea voce ; *.
cobiberi, quae ab igneis linguie prodibit. At Judaji , \
profeclo delirent, simulque qaicunque ad ipsos ac- ,
cedenle manifeslam Spirilus sancli gratiam non , vident. Nos vero divina ejus luce illustrati, el eo- . '* ), \
mm visa aperie fruenles, secundum quae benigniter
inler nos oommoratur, vencremur sicuti Deum de- .
ceL Ila colimue, iit edocli sumus, ita honoramue, \, \ * ut jussi sumus. Gnm Paire, el Filio coordiaalum , Spiritum, et coadorandum probe agnoscimus, ab , \ seterno coeisistentem, non de novo illi ordini suc- Q * , * cedentem, non potestate diversum, noa alienum , , \
, nullo ex iis carentem (7), quae Patri et F i - vov \ ,
comrounia scimus, ejusdem eedis, ejusdem glo- . rise, ejusdem opcralionis, ejusdem imperii compo- ;, lcra.
,
\ , , ,
, .
Nulla audax lingua in supremum, et operatorem
\
Spiriliim feralur, ea de illo proferens, quac ncfas , p$l proferre. divino quidem Verbo omnium Crea- *
toro cctlifirmati',, sed, Spiritum quoque vir- ol , \
lulis eorum conslructorem fuisse, edocli eumus. .
Nemo novit Pairem, nisi Filiu$ : verum ea scien- , /,*
lia Spiritus non destiluitur; serutaturenimprofunda Dei*. Remissionem pcccatorum Filiiis imperlitur, D .
at eadem polestate Spirilus pollet: servos nobililat ,
dignitale adoptionis ; confundantur qai in servilu- .
f
Luc. , 46.
Psal. , 6.
' Matlh. , 27. I Cor. , 10.
Roin. , 15.
.
(7) Non iit omnibus carens. Ecce principinm mi- accipiendum, nisi de operalionibus ad exira, velut
scre delortum, et pcrperam a schismalicis intellecreatione? Nam cum de inlernie agilur, soluro de
clum. Dicuat enim : Quodcunque Palri et Filio communibus atlribulis velut polentia, et aliis slacommune est, et Spirilui sancio est commune : tuitiir, deque bis inlelligendi sunl Patres. Hoc
propierea ubi non Paier tanlum^ sed eiiam Filius qaidern vel ex eo satis palei, quod Scriptara doaciiva processione pollerel, nec Splriliis sanctus rcal, Patris, el Filii Spiritum esse, non aulcm sul
carcret; tum vero eicitt a Patre, el a Filio, ita a se ipsius ; ilidem a Palre el a Filio Spiriuini milli,
ipso quoque procederet, sive originem sumerct. At nonquam autem a se ipso. Quid manifestiust
auis neecial, principium iliud aoa esse gencraiim
141
ORATIO X l l f . DE SPIRITU SANCTO.
142
. ! * tem cooantur Spiritum dejicere, ex qoo rfbertas
* est". Non exhorrescnnc isti coanumerare inter
creaturas creaiioais aactorem : proh deinenliam I
. " I - Pneumaticida? in ee ipsoe belligerant, nec intelli . * - gnnt; in se ipsos linguae acuunt, oec agnoscunl.
, \ . Si enim, scelesle, Spirilus creatura est,quomodo
, , libertatem largitur? si Deus nou eet, quomodo di ; , ; vinam gratiara impertitTsi non regnat, quomodo
, - regni hieredee nos constiloil? si ejusdera nature
; (, ' non esi, quomodo per ipsum Dei congeneres con ; siilnimur (8) ? Quis le adigit, ul tyrannum ip&nm
, , , , jam proslralum, rebellero, daemonem dico,violenti&
, * - ac perversitate exsuperes? post incorrupiionem
$ ; scilicet acquieitaro, creaUiram rursus corrupiionl
. iradis, cum ab ca per crealam virlutero eximi nullov
, $, modo possit. Si ergo Spiritus servus est, factura
. iierum corruptioni tradilur, etiamsi tanto pretio
\ redempta. Filiuaenim ut potentiae ejusdem coope^
, \ - rans, in refusiooe assuiuiiur, cuai Paire, et cum
. Spiriiu renovalioaem nostram effeclurus. Qui vero
, cum crealuris computalur, id, propter quod assu * . , mitur, praeslare noa potest. Non eaim dicea nihil
\ prohibere, quin Spiritum crcaluram putemus,
, \ ' . quamvis ab ipso liberemur. Primum eaira si cor rupiuai per creaturam (9) reflci poteral, cur Crea, \ lor tam avrde opus euscipit, tanloque sludio in i<t
, incumbtt, quod a creatura peragi poleralt Cur
, \ uterum subit, el fasciis involvitur, et qui omnia
; , perflcit, perfectionem corporis nostri paulaiim a&
\ , \ C sequilur? quare crux compingitur, et carnificum
* ; manus ad infanda prosilianl, lerraque condilur, jn
, \ - corruptionis regioae hospilans, qui coelorum altir
, \ i tadini imminet? quare hsec omaia? nisi quia crea , ; ; luris aliter subveniri non polerat, nec in tanlum
^ , * opus servus assumi; nec servi erat a corruptione
, eximere, tantumque munus prseslare, seA solius
* , Dei. Qui postquam misericordia laclus fatigaios
, hotninee raalis landem eripere slaiuU, cum aliler
. *0 - praestari id nequirel, se ipsum in opas iradidil.
, \ - Quomodo igitur, si Spiritus inier creaturae poni , \ lur, ad natura? labefactatae inslauralionem ille sibi
, Spiriium associavit, qui redemplionem, cum nibil
, , ad eam natura creaia conferre posset, ipse perfe cil? Deiiide quaenam haec ratio essel, ut in tmunt.
, , peccassemus, et ab alio injuri non participc pec , - cali remissioncm oblinfereiniis ? Non enim in crea - luram peccavil homo,sed io Deum,ejus praeceptum
; - infriagens. Cur ergo me a debilo natura eximat
, ' - creaia, cui debilor nunquaro fui?
, ; , , '
. ,
;
HCor. , .
NOTiE.
(8) Dei congeneret constiluimur? . Vul- quamris imperfecle, salisfaccre, nisi aliiori compensaiione sibi salisfteri Deo placuiasei iDeusemim
gau complantati. Rom. vi, 5.
(9) Si corruptum per creatnrnm. Ul qaod indu- per $uam omnipoteniem virtutem polemt hnmunam
b.um, el mauilcstum csl, demonslrei, obscuris mi- naturam muliis aiiis modii reparaxe. D. Tboiuas ,
lur, el iniaiiue ralis : poierat siquidcin boiuo, quacst. 1. arl. 2 .
1
LEONIS PHILOSOPHI
114
Vos ijptur, qui de gaacla Triade tam inique co- ,
gitaiis, et vobie ipeis tam male consulilis, noliie , ,
Spiriium gloria sua fraudare, vel aequalitale cam *
Paire, et Filio, eumque ordini crealurarum acceu- \ , scre. DigniUiis suae magniludinem vereamiai gi .
non propicr alias vultis causas ob illud saltem, , ,
quod Verbum ipsum consubslantiale de eotealimo- '
nium proijilii. Euntes, dixil illis, quibus, cum ad , \, ,
Patrem agcenderet, minislerium tradidit, eunte$ , ,
docete omnet genles , baplizantet eat in nominc ,

irii, et Filii, el Spirilut tanetiQui
servus egt,
dominaateai gradum participare non potesl; non
06
ergo ut servus, sed ul condominang in eum ordi- . , *
nem Spirilus assuinitur : taaquam collega ad in- *
etaurationem creaiure adbibetur, laaquam divinae
gloriae suae, non alterius cujusdam, coramunionam .
largitar, a qua , si irapios quosdam atidias, abest , ' ,
ipge. Tanquam optimug bonilalem germinat, tan- . '
quano sanctissimus sanctilatem effundil, lanquam ,,
crealor creaia sanciifical. Minime ergo per creatio- ,
nera exsiitit. Nihil enim, quod crealum git, gimili- .
ter crealia sanclificationem polest tribuere; qui . enim fleret, ut daret, quod non possidet, et quo *
creatum omae asqualiter carei?
, *
, \ ;
A l dixil, de meo accipit: (10) pariter, quem ego
'' [ ] , , \
miltam vobis ; el siimlia, quae iniquae resooanl vo- , \ *
ces, id, quod impietatem arguit, in blagphemia ,
aubsidium advocautea. Yerunt oon dixit, De meo . ,
uccipit, ul tu pnelexlum iajunae guniereg, neque ul Q , * '
pulares, ipsum lanquam Dominum ac divitem lar- ,
giri; Spirilum vero velul servura, alque indigeatem , accipere : iis eniin verbis exbibet quod commune \
est ac indivisibUe; eodem modo de Spirilu loquens, * \
ac de se et Patre locntus esl : Ego veni in nomine
Patrii mei: pariter, Ego te clarificavi tuper lerram: * '
deinde, Omnia, quw deditti mihi, ab le $unl: rarsue * \, ' .
de digcipulis specialim, Tuieranl, etmihi dedisti ** , . \
Quid esgo ? uura quia in Patrig nomiae venit, et \ , ,
illura gloriOcat, et omnia accipit ab illo, eum ab . ; '
eadem nalura ac digaitate excludea U i ingaaag , \ , \
aliquando cogitationes rejicia, buic etiam gentenlise ' , aureg coromoda : mea omnia iua iunt, et lua tnea \ ; '
unf, et clarificalus sum inei$ . Humilibug raen- ( * ,
tcm amove cogilationibus. Ne cengeag, Pairem dare D , . \ ut indigenli, sed ut gimul domiaanti concedere; .
1 1
lk
11
Maith. , 19.
l s
Joan. , 15; , 26.
1 4
Joan. , 45; , 4, 6, 7. " Joan. , 10.
NOTJE.
(10) De meo accipit. Ta vulgatis lextibug legitur , accipiet. Joan. xvi, 15. Unde arguenleg conligii mibi quosdam ex Graecig audire, cum haec
Cliristug protulit, noudam Spirilum aceepUge.
Quapropter quod ab eo accipit, non origiaem, geu
diviniialem ease, sed graiiam, quam deinde, cuia
Pentecosieg die descenderet, ut ia homines effunderel, accepif. Hoc argurocntuai plane concidil, si
legamua , aceipit, ut bic auctor legil,
quamvig erroris eorum propugnalor acerrimug. At,
quomodocunque legalur, inepta omaino est ea raliocinalio, cum in divinig nulla intercedat temporig
disliactio; \
,
. Quare quod nunc Paraclitus accepturu* Filio
oiteritur, al ipta aternitale ab eo aeeipit, ul Georgiug Trapezuniiag ad Crelenseg gcripgii. Qui cura
a Filio graiiam sumere Spiriiuai aflirmaat, naiaram
pariter sumere fatenlur; ileri caim nequii, ul ia
Deo gejuagi possinl naiura, et gratiam coulerendi
virlus. Cseierum quod eo Scnpturae documento
Pboiianog jugulemug, iropios ac blaspbemos Leo
nog appellat: quanqaam eniin cum pneumatomacbis
res adbac sit, iis lamen et aos ab ipso acceuseri,
quse gcqauniur, oslendum.
145
ORATIO X I I I . - DE SPIRITU SANCTO.
146
&4 , ' cliamsi aequilalis, el moderatfonig exemplum, ut
* xa\ \ alibi, ila el hic humiliter loquendo exhibuit. li!a
, , igitur verba nullam, at Spiriias inferior censeatur,
. occasioaem praebent, nisi iis forle, qui recia omaia
perturbare gludent ; ged consubstaalialitaiem, eC
gloriae coromunioaem, quam Filiua babel cum
, Paire, eamdem et Spiritum babere declarant.
\ , , \ .
De meo accipit (ii) : quoraodo ex iis, qqa Hle

; & , \ babet, accipit ? quia qu Filius facit, ea et Spirilus
. , facit: aicuti Filias accipit a Patre, quia, quae vi , .
det facienlem Patrem, facit.
* \ ,
Demeoaccipit (12). Per baec verba non siguiflca , ' \ ', tor commanicalio quaedara, cujus indigens sil, sed
.
concordia, ac coaseasus inseparabilis.
' Neque vero, quod nunc eorum audet inaovaiio,
, (13) qui Spiritus novum esse iaducuat, ex Filio
scilicel processionem Spiritum accipere, ea verba
. - docent: hoc enim roodo unum ejus priacipium in
* principia plura (14) perperam gludent converlere.
Nonequideui no*i, quidnaro eos ia hanc senteutiam
, perduxerit: an Filium in Spiritus processionem
inlradant, ut eum simul cumPalre coacausam (15)
NOTiE
(11) D* meo accipit. Hic ex professo disputare meo significare concordet. et consenlienles tumut,
aggredilur. Cum bis verbis Spiriius proceggioaem quae fuiilior esl, qtiaui refclli mereaiur. Caeterum
a Filio Scriplara doceal, ad eorum viin alieaa in- indigeniiam in sanclo Spiritu nenuo nos profeclo
Irepreiatioue eludeadam iagenium acuuat adversa- agaogcimag ullam, sicui Graeci in Filio non agnorii. Quorum anlesignanue Pboiiug ita explicat in acuat, quamvig a Patre ease gciant: cum haec in
epistola ad epigcopum Aquileiengem, ac si diviaig onlinem lantum, ac reiationem imporlent,
sigiitiicaret ex m$o : , nec prohibeam unaui ci eamdem trium personarum
, ', , * nalurain ease.
cnim dixit ex me sed ex meo, icilicet Patre. Quain
(15) Eorum innovatio. nobig exexplicaiioiiem seasus, el Scriplune coatexlug non probrara golenl: ac si Bagiliug, Cyrillug, Athanaadmilluat, galisque jam refuiala eal. Aliam vero Q giiig, Gregg. Nygsenug, el Naziaazeaug, CbrysosloLeonem molilum egse discimus ex hoc loco, nempe luug, Epiphaaiug, et quolquol in opugculig ab Arcadio ei Allalio colleciis laudaatar, et coageruaaccipere de meo, idam egge ac eadcm prcegtare : qui
Jimbe quidem - non ad Pairem, ged ad tur, ut Augusiinum, Laiinogque caslerog missog ialoquenlem FHium refereudam faieiur; at quaiu in- ciainug, inier veteres Paireg censendi non gini.
eple, quam procul ab omni loquendi ugu, et a qua(14) Principia plura. Graecorum scopuius hic
cunque sanclorum Patrum inlerprelumquedoclrina, error egt, pulamium gcilicet in nog inexplicat accipere pro imitari, geu facere! ita ut, cuin eidere. Hiac ia Joannig Zonara canone baec inter
legimug accipit, non, quid accipial, exquirere de- ha3reseg 3., ,
beaaiug, ged quid faciat. Qaod si accipere esl imt- , \
fari, giye exemplum accipere, cum, qui exemplura , \
ab alio accipii, cognitioaeai simul accipial, cum- ,
que in ditinig idem ginl cogniiio, ae eggentia, jaia , \ . Protegat, Virgo,
si cognilioaem a Filio Spiritus accipit, accipii el oviU tuum, alqtu oravi Italorum hceresi avenas,
eggentiam. Praeierea cum diciinug, ea, quae Filius qui in natura una duo $laluunt principia, duatque
facit, el Spirilum Tacere, de exlernis aclionibus Spiritut cunctorum opificii procestiones ponunt, abtoii communibug Trinilali ialelligimus : nibil ergo surde, ac nove. Verum perpeadani schismalici, dehoc ad Gbrigii verba dt meo aceipit facit, quibug precor : gi eos ialerpellem, an crealio a Patre tanum pereoiialiter locuias gii, falsum eo sensu esi, ^ tum peracta s i l , abaaeat giaiiia, el a iribus peraoq u Filiu agil, el Spirilum agere. Falsa Uidem nig docebunl pneslilam : at si ex boc inferam, non
ratio eal, quain aflert a simililudine depromptaro, unam ergo, sed plureg crealionis causas esse, irriet Joaanig q u i n l i capilig versicuhim deciiuuui no- deboni; cum pergonag ires conslel id divinig caiH
satn unam efficere. Cur igitur Pater, ci Filiug non
n u m regpicieniem. Cum eaini diciiur Filius facere,
quaB videt facieatam Palrem, de operaiionibug i n - uaum,ged duo gancti Spinlus principia conslituenlT
telligendom esl a Triniiate profeclis, minime vero ei qui iieri potesl, ul de exglrinsecis operaliouibiis
a pergonig gingulig. Quid auiem boc cum geoera- iia ratiociaanieg, um diverge de iiiirinsecig,quibaa
lioaa PalrigT An exiade Filiug a Paire noa geaera- ea doclrina foniug aplatur, ratiocinentur?CaHerum
lur? Joaaaig locum illum gafllcil iugpicere, ul gia- ideo ia causam unam ireg coalescunl pergona?,quia
Um pateat,quam intempeglivaLeonis illaiio git; ante gunl unug Deag, el quia cura gecunda, et lerlia a
ea giqoidem verba diciuin aoa faeral, Filium acci- prima sint, el ipsissimam cam ea creandi aclionem
Palre, ged u tp$o Filium nikil facere: et perfeciioaem babeaol, nullo modo possunl aliaai
causain eflicere: qux raiiones et ia processioue
* .
(12) De acctpit. Perbac, non videlnr aactor acliva pariier miliianl Filio communicala.
digdigga nuper inlorprelaiione gibi inagaopere $a(15) Concausam. Nomen cautce in divinig Lalini
tiafecigee : atiain emiu subdit; oeaipe acdpit de refugiiaus, paveqlcs, oe depcudeaiia, ul ioquiuiur.
t
147
LEONIS PHILOSOPHI
148
faciant, rel hoc Patri eripianl? Si enim Spiritue , \ (16) ex Filio esset, cur non et ex ee ipso essei, ; ,
cum omne, quod Palris et Filii est, Spirilus etiam \ , \
sit? Sed ulterius id etiam consequitur, non solum , \ ; ;
non esse ex Filio, verum eliara neque ex Paire. ,
Qui enim cx se ipso babet esse, quanamalia indiget . Q , causa Rursns si sequipotens (17) Spiritus esl, ; " ,
quomodo el Filius ex eo non est, sicut is esl ex \ ,
Filio ? aut enim non ejusdem virttitis est, utpote ; , accipiens, et non dans, aut si vere est, necesse est, , , ,
ut Filius eliam aliquid Iiabeat ex Spirilu, sicuit ,
Spiritui aliquidipse dat. Curauicm boc(18) tantum .
Spiritui aufertis, nempe quod cx se ipso sit, non ,
auferentes alia, quae Filio insunt, et Palri ? Nam , \ ; "
vel alia quoque ipsi adioienda sunl, ut blasphemia ' , ,
magis paleat, vel neque id adimendum, quod ex ee ^ , . \
ipso sit. Qtiaenam enim bacc de uno tantum priva- ; \
, \
lio ? Deinde Spirilus (19) cx Patre ei Fi!io proce ,
dene, et a persona Patris per proprietatem suam
disliacius, quomodo minor non erii Filio, cum liic '* \
esee habcal a Palre, ille vero, alia causa superad- , ,
diia, etiam a Filio ? Quod si quscunque Filius \ ; \
babct, a Palre accipil, ab eo eliam accipiet, quod ,
ex ipso procedat Spiritus. Cur ergo dandum est \ Filio, quod ex ipso procedai Spirims, Spirilui vero . ,
neqtie nlud dandum, ut ex se ipso procedat, neque , ,
illud* ut generationis Filii particeps sit ? Rursus si , mafor (20) est.Pater, quia Filii causa est, major ; \
eril el Filius, cum causa Spiriuts sit. Patet ergo, , \
Spirilus personam imminui, Filio quidem in unam (j . \
causam relato, Spiritu vero in duas. Qaod si ex ,
hoc major Spiritu staluiltir Filins, major eiiam ia ,
sancluin Spiritum, quam in Filium, blaspbemia ; \
censenda est. Hoc eaim ipsum Servalor noster ,
docuit, nempe blasphemiam in Spirilum sanclum &
neque in boc saeculo reinilti, neque in fnluro .
;
\ *
.
r
15
t e
Mattb. , 52.
.
arguatur. Graeci Patrea adbibent passim, persona- tns virlute potentiaqiie pollet ac Filius, erpo s!
ram ordinem respicienles; nec de Paire lantum, Spiriiuin Filius emillil, el Spirilus Filium emittet.
eed et deFilio. Hinc in Florenlini Concilii decrelo, At ego similiter arguam : jqulpolentes sunt Pater
qocm Graeci , Latiai principium dicunt. Filium et Filius; ergo si Paler Filiuni generat, el Filius
etiam Spirilu eanclo majorem (ralione scilicet Palrem. Ridicuto raliocinalrones : nempe generacausae, seu principii) Gra?ci vocant. Vide Grceciam D tio, spiratio, produclio, non polenliae sunl opera,
orthodoxam tom. II, pag. 748, qua loculione mi- sed personalium proprietatum
nime utunlur Lalini, apud qnos durius sonat. L i (48) Cur aulem hoc. Errores cumulat auclor boc
ceat propterea animadverlere, quam injuria insi- loco. Nec Spiritus eaim, ncc Filius sunl a ee, sed
mulcnnir a Pbolianis, tanquam sancii Spiritus a Palre.
digniiati non qpnsulentcs, cum ex his pateat, de ea
(19) Deinde Spiritus. At Paler Filiusque, eos
multo magis anxios ac sollicilos nos csse, quam iit sancli Spirilus principium consideres, unnro
Grecos.Al qui cautam recipiual, concansam eliani, suni; unus siquidem spiriius, et una epiralio. Quae
ul bic Leo loquilur, videntur posse recipere. Nun- sequunlur, jam diluta sunt. In generarioae Filil
quam tamen Paires dixerunt Filium, tum nullus Spintui sancto locus, CUIII exeal a persoquod minus congruai, ubi causa cst una, lum qaod naii proprielate Patris, quia Spirilus Filium anppoPaler causa sit , primaria, primige- nit, cuin sit Spirilus noa Patris tanluui, eed et
wia, originalis. Quod esse accipiant a Palre Filius, F i l i i :
el Spiritus, Calholici Greci dicunl, sedFilius - . Galai. , 6. Quid clarius?
, Spirilus .
(20) Rursus major. Quoad essenliam et natti(16) Si enim Sptritus. Fallaces istae illaliones in ram Spiritus Filio esl spqualis, ordine ei originc
mendaci supposiio nitunlur, nola seplima jam minor: atsicut duas babere causas non consequilur.
ita nec duos babcre majores. iera salis rcfutala
cvcrso et disjecto.
(17) Rursus t aquipolens. Arguit: Eadem Spiri- sunl.
149
ORATIO XIII. -
DE SPIRITU SANCTO.
150
* \ , \ Palre igitur et ex Filio Spirilus ubinam

; uuius principii religio ? nonne plnralilas principio; , \ rum locum inveniet ? quid enim hoc modo prohibet,
, \ (21) Spirilum qnoque alierius causam esse, fgtum: \ . que ilerum alterius ? cx quo pluralilag principio \ , ruro rursus exciintur. Ex Patre,et exFilio Spirilus
\ , procedit ? quomodo ergo qui Patrem agnoscit, sicut
, , \, ille Filium novil, spiritum verilatii, inqnii, qui
;
' Patre procedit (22) " ? Ex Filio procedit Spiritus ?
, - peto, per eamdem ne (25) processionem, an per
; '' , aliam ? si per eamdem, qoid indiget processione
, ; ab ambobus illa posiu ? si vero alia est Palris
, , . processio, et alia Filii, sileatur, qnaego, quod inde
; , , ; * consequilur. Quid enim ? uler magis cauga egi,
, , Paler, an Filius ? gt Paler, quomodo qut major est.
; , minoris indigel?si Filiug, jam seqnitnr, non tantom
, \ causam esse simul cum Patre, sed ipsiim golnm
\ , locn Patris Spiritus caugam esse. Praterea (24) si
, a Filio Spirilus procedit, qnomodo boc non dat
; \ - Filtus ex se ipso ? el quomodo omnia accipit a Paire ?
; \ Dices, boc ex Patre habet, et ab eo accipit tanquam
i e
Jaautx, 15; xv, 26.

NOTJE.
(21) Quid enim prohibet. Haec est Lconis argn- ratiocinationibas primi illi crroris corrpbaei, relimenUiio : Si prseter Pairero esl qui causet, seti gioais facie ac nomine, cupidilales atque dia praplexeaies, eo inclylam geaiem adegerint, ut cam
producai, non niodo producet Filius, sed et Sptriliis, et producet ilerum, qui a Spiritu produciiur. religione famam, imperium, aliigque olim tradilas
Quid hoc autem e*t, nisi in priacipiorum plnrali- jain pene amiserit litterag.
Panagiotes meug Sinopensie, vir iagenio et dotaiero delabi? Ila oppugnanli respondemus : ideo
Filiam emittere Spiritum, quia virtutem gpirati- clrina praatans, Scbismaticig opinionibus praevenvam a Patre habel, Spirilam atilem alium Spirilum litg apprime, aique iniime pramccupaiaa Venelias
apirare non posse, "quia virlus spirativoin ipso C appulil. Graecis tunc praerat Tipaldus episcopus,
Spirilu sancto lerminam habuit guum : sicuii F i - doctug profeclo, et catbolicorum omnium dogma)ius alium Filiuai non poleai gignere, quia virtug lum defensorcximius. Ig Panagioten inflexit et ad
geiierang in ipso Filio effectum et complcmentum reclam genlenliam eduxil; quin acerrimiim Latiaorum dogmalum propagnaiorem reddidil; >d vero
obtinait.
(22) Qui Patre procedit. Hisere boc Joannig nequaquam dispulando, aul loqtiendo asseculug est,
loco exaulianl Pbotraai, ac gi quod Chnsius bic scd umce Graecos anliquos Paires iradendo, uique
non exprimii, negarct, el nulla alia, qnibus boc eog aliente perlegertei jubeng, ei, quiaam pra?cipue
dogma explanarelur, in eacris paginig documenla ex eortun libris evohendi essenl, indicaagafque oghaberentur. Pro negalione gilentium accipiendum tendens. Dialeclicis profecto tricis ita involvi et
non esse is Matlhaei locag, quem Leo nosler altulil boc, et qaacdam alia dogaiala possunl, ut ingenio
paulo ante, saiig osteadil : minug perspicaci praeditis vix emergere liceat: ve, : Nemo novit Patrem, nisi Filius. rum Scripiurap, et velerum Palrum dilitcidig verIn eo entm Spiriins gancius non modo non memo- big emicnl giatiin rei veriias, alque effulget, Doratttr, aed videri possil miaug circumspeclis, a ctioreg eliam m.ignumque nomen inter recentcg
Palrig agnitione excludi: quod lamcn Ipsi Graeci ne- Graecog conseculi, Beggario, Allaliag, Arcuding,
qiiaqaam inferaal; quin ex advergo hac oralione ipga Papadopulug consulantur. Vox FHioque immerilo
prt> gaacti Spiritus noliooe gtrenue aucior pugnat. addilio dicitur, cum aiera explicalio s i l ; gi rein
(23) Per eamdemne. Per eamdem procnl dubio ; novatn induccrel, lunc vere addiiio dicenda egset.
nam ad gpiraiioaem eflkiendam ambo requiruntur. D A l non degual inier scbismalicos, qui Laiinos
Ineplissima csl iugtaniia gubsequens, uler eorum quarii et quinli saeouli Palres noa ul posteriores de
ntagig sit cauga, ubi ex aoibobug (it causa una. S. Spirittis proccssione locutos esse, coniendanl.
Mirum esl, ia qunm frivola delabi coganlur, qui Adeanl bi, quiego, adcant saltem S. Auguglini,
queni ipsi quoque revereri noa abnuunt, libros de
lianc baeregim giudent proiegere.
'94) Praierea. Iierai jam dicla, et abunde con- Trinitale. Repericul in xv. Jn illa summa TrinifuUia. Filiug nihilex sedat, cum nibil ex sc babeat. taie, quce Deus ett, inlervalla lempnrum nullasunl,
Spirilus essenliain recipiens vim etiain caugae re- per qum possil o$tendi, aut saliem requiri; iilrum
ripii, ged quam pergonae el Trinilalis ralio pati- priut de Patre natut sii Filiu$, et potiea de ambobut
procetseril Spiriius saneius; quoniam Scriptura
tur, nerope erga exlerna.
Spiritum eum dicii amborum. Deinde : De
Atqne baRC landem argumeata annt, quae in banc tancla
autem procedere sie docetur. El paulo pogl:
quaestionem gapieng ille,uti volunl, imperaior ma- utroque
potett intelligere shte lempore generationem
guo ingenii conatu collegil: in qua gi nominis giii Qui
Fitii de Palre. inleiligat tine tempore procettionem
tJtionein minug videbiiur implevigge, noti ipsi Spirilus
sancti de Hlroqne.fclrargiig : Intelligal,
quidem, ged degperata uegiiiutxque oami ratione sicnt
habel in semetipao^ ut de illo procedat
aiqoe auctoriiaie causae impulemus. Subgistant Spiritus
savctnt, sic didtsse FWo, ut de illo proceliic, gf erual, qui parlegaat, Gnuci Grseriam inco- dal idem Spiritus sanciu*. Kadem videb'iDl in Iralenteg, aegt|uc colligenics, agnoscanl aliquando, clata xcix ue Evangelio S. Joannig,
quam inanibus, qua.n goobisiicis captiunculis, ei
151
LEONIS PHILOSOPHI
15S
a eausa al quomodo ipse quoque causalo pariler \ se Spirilui hoc dai, oi cauga sii ot sicul ,
ipse causamli privilegio gauuet, i U Spirilus boc , j
liouore minime destiiuatur t Neque eaim diceot, ; lioc Patrem probibere, cum ex eoram gentenlia id .
quoque communicel Paler, quod sibi soli peculiare ;
esl.
, \,
At baec qaidem extra viam, nl dici solet, ad novitatem argaendaro. Vos aatem melioribua cogilatio- .
nibugpraediti, libertatem ne abjiciatig, ei corruptionig , ,
serrhutem nolile itaram subire, illius imperium, ,
qui in libertatem vos ageeruit detreclaniea. At
repugnanl illi. Aganl qaod ipsis lubet: pervergita- . '
lem quidem senteatiae suse lunc intelligent, cum
infandae blaapbemiae rationem reddenles iaeluciabHia , circumsiaiet furor. A l oos adoptioae iilustres, et ad- ,
optaotis cullam probe calleales, tauquam fllii Dei, * consabatantialeta ejug Spirilom veneremur; lumea , Teram orbem illaminaas, reciam et ad reciiludinem , ,
alalis in obliquis perdilionis viis errantes duceag, , ,
bonilatem largiens, beaeflcia effundeni, ei fontem , \
gaactitatig iacoroprebeagibilem, quem pariicipaates
gpirilualesiuielligenlixsutimftanclificantur: quam- , , vis ob volualatig laaUiiam teaebrosug, impurugque , ^vagerit, quia a Hierarchia Coelegli abgcigsua eat. ,
Casternm creatura reliquas pulcbriiudinlg ejog, ec gaacliUlig comiaunicatione decorantur. Hiac eoim \ *
est, ul omnia valde boaa ginc, el voceatur, a Patre \ ^
quidem per Filium creata, communicalione aulem , \ * ~
gaaciiSpirilugadperfeclioiiem erecU . Qu etiam >
gigopervonieag peccalum foodaveril, deauo a Spirita
*
gaacio ornata, metiori quam antea coadilioae reao- , vaia eual: priug enim corruplioni faerunt obno- ,
xia, nunc vero auperiori condilione gaudent.
. " \
$,
* ' ,

, *
Inielligig, inter gertog computandum Spiriium
non et*e, per quem ad praeetanliorem anteriori ,
slalum bomo educiug eat. Non enim aropliug a cor- . ,
ruptione meiaeaduni, quam incorruplione per Spi- \ ,
rituni aancium iaducu profligavii Verbam, el abo- \ * levit: idemque ob laaiam victoriam paierno thro- . "
no, a quo nuaquam divulgug faeral, insideng, con- ,aociom Paraclilum migU; per quera cum ejug ,
glorta palefleret, tum ad guam creaiura raanuduce- , \
relur : pariterqae ul disjeclig jam a gplendore Pa- , \ trig impietatig leaebrig, a congubgtanliali quoqae, ,
et illuminante Spirilu obscuri illagirarenlur . \
Venit ergo in linguis igaeig corporali giiaul specie, .
el diviaa : bac quideai at divinilatem ogleaderet, , ,
*
Deus enim noUerignis eon$ununs ett ; Ula vero,
ut coagenito Yerbo rem coageaeam ageret, corpo-
raliter appareng, pogtquam ab eo corpue aasuui- , \
ptum fuerat. la liaguig venit, apto fulurig rebua , .
acaigmate; ut aniea in Cbrigti bapiigroate aub ape-
& colombaa apparuit, diluvii peccatorura flaem * c
1T
i B
Gtn. , 51. Hebr. , 5.
" Hebr. , 29.
ORATIO XIII. - DE SPIRITU SANCTO.

153
154
nuntiantis. lla vero in divioora Verbum liarum
& >
renim causa referiur; ea forma connotaute, Yerbi
, opns esse saacli Spiritus dcscensum". Fortasse
.'0 ciiam, qu discipulis promiserat, roens fuit perfl . \ - cere; ac sicut cura ipsis dagens Spiritura eis iai , pertierat, modo verbo tanlum, modo eliam inspira . \ tione, ita nunc prestat, occuliala Magisiri prasea , tia, ob quam snb liiiguarum figura diviaa virtule
f , replentur. Nec impius aliquis occurrat, aat de, mena, qui coniurbetur ex diciis, el errore ab uau
, * linguae, el loquelae nostra desumpto, organicum
. \ - officium quoddam Spiriluro perflcere opineiur: naai
, \ boc modo non inter creaiuras tanluat, aed ei inler
, corpora Spirilum collocaret, atque insuper pieta , lem, ac religionem omnem susdeque verteret.
\ . " Quid enim aliud vehemens epiritus indicat, quam
' , salutarem illorum lurbalionem, qai in incredulila \ * \ \ tie pelago navigant, el a sapieniibus nauiis, qaibtia
. insidens ecienliam largiiur, in portum cognilionie
* , Dei perducaaturt
, , \
,
;
, & , \
Quid loqaeris, calumniator miraeuiorum Dei,
; iiicredibilia ebrietali prse ameniia iribuens ? risum
; excitant, qu& naturara superaai ? et Spiriiu saacto
repletis niaslam insensate exprobras*, et ebrios fa ; cis? An quidem sobrie te babea, qai caai videae
, ' $ \ - Spiritus gratiam tibi eoli oliin datain in omnem
\ geniera diffundi, mysterium non intcltigis, nec poe, , nitentia deicidiam redimis; na, coelesli munere
, diialis cateris, qui usque in boc tempus inopia
, premebantar, ta solas, qui olim eo frueharls, ad
, egeetaiem damneris atque ad orbitatem ? Tibi jam
, . pr&postere procedunt omnfa; aufertar bonor, doaa
, \ evaneacunt, et pro anteriori reram divinanim
, ' , affluentia extrema pauperies te circumsistii. Ad boc
\ te adegil, qua praegnans semper fuisti, ac eiiam . num es, invidia, vel in taam ipsam salutera insur , \ gens. Ab ea nunc quoque excruciaius, et perpe * ' \ tuam deicidii tynderesim iiovis sceleribus abrum, \ pero cupiens, praemmtias bomicidarum mamium
, I> scoleatae vocie coniuraelias cmiitis. At in te ipsuin
, aciero iiistruis : noa enira in poslerum Evangeliuai
, . propugnaoles deterrebis, ged demeniiam tuam
, floccifacienies, et ignea virlute super ipsos colla , psa repleli, impetum luum tanquam paerorum cer ' tamen deepicient, fidcique lomen ubique diflunden , \ tes, te rabie jam percilum el incensum, vebemen , liu& adureiit. Ergooe vino saiurali suni? eos per , * coatare, qui ab eorum doctrina, lanquam a perenni
. \ - rito irrorati, ]am resipuerunl. Et nunc quidem,
; quam cernis, turbam expiscaatur; brevi vero inaa , dabitor ualversus orbis, verbornmque fluclibus
* \ sttbmergetur iropietas. Talia praestat ad horoinuui
$ , * emeiidaUonem ebrieus baec. 0 Deo iaiuiicam aiaenc
* Acl. i i , 2.
1 1
ibid. 51.
155
LEONIS PHILOSOPHI
156
liani resipiscere nolenlcm, nec quicscere, ac Sal- ; , valorem nosirum agnoscere!
;
. " ,
* , !
Veruni eos, qui ob iavidiain scnsus amiserunl,
'
alque ex eo prodigiorum horum inlelligcntia desli- , ^
luuniur, stupidilate sua perire sinamus. Nos vero , ^
a Spirilu sancto vi?ificati, saucteque iinmuiali, . cuin recto sermone, tum piis gcslis liunoiem illum, , ( ;,
quo gaudel maxiaie, Deo exbibeamus. Morluis , \
aflecluum operibus vacui simus; viviflcam viriu- ,
tum efficaciam operanlem reddamus ; fcedam pec- *
cati faciera rejiciatmis, divinam pulcbritudinem .
assumaraus. Abstulil Unigenilus iniermedium iai- .
miciiiarum parielem; Deus Paler pacem iniit, Pa- raclilus nos adoplans suos fecit; luia nobis et . "
firma fiat baec affinitas. Qul autein fiel? adoplanlis . \ . boniiatera aemulando. Fiiios esse testemur mori- .
bus; invicem agamus, ut benignus Paier nobiscum . ; egil; bumanitatem exbibeamus, qui tantam buma- .
nitaiem inveniious; ne crudeliier. viscera exaspe-
res, qui non misericordia lanlum, qua indigebas, . ,
digaus es faclus, sed Filii ftducia a clemenii Do- .
miao recepta limiteu omnee excessigti. Noli super bia efferri, qui suramo loco sedes, praeslasque cae-
teris, nec majori debito obslrictus, cum plus acce- , peris, pro beneGcio, quo devinctas es, iajuriam
^
rependas. Illura sequere, qui ut abjeclum te ac de- * pressum extolleret, ab immensa alliiudiae se de- *
misil. Opes illas , quae beneficiis afficiendi caeleros C debitum tibi creant, noli in eorum coiilumeliaai , ,
converlere. Jesu aiiRericordiam iiniiare, qui non .
rapinam arbitratus est esse $e cequalem Deo sed,
umeltpsum exinanivit", ut te misericordcm face- * $
ret. Eorum, quse aobis debeniur, exaciores ne simus '
inexorabiles. ldeo enim plurima remitiunlur nobis, , *
ne ab aliis nimia severitate exigamus. Domiuum , ,
bonuro seniuleinur, noo servum malum, qui domiai .
erga ae clemenliam non imiiatus, nec eam erga ,
conservum adbibens, pium dominum severum fecil, ,
et poslquam quae sibi debebantur, aspere exegerai, . ,
onuiia quae debebat, cl ab ipso exacta sunl. Exera-
plum malum ne sequamur, ab eo periculo nobis
caventes. DimiUite, inquit enim, qui sanguiae suo ^ ,
nobis graiiam fecit, et dimittemini, et estote miu- * \ \ ricordes, ticul el Pater vester ccelestis misericort , est
Pauperem pasce propier eum, qui, le pa- .
sceret, esurivit; nudam indue; eorum le misereat, ,
qui ab eadem jnanu, sed oon eadem coodiiione, . " ,
creaii aunl: quo minas aliorum indiges misera- , *
lione (si lamen quisquaia est, qui in hoc vilae mari
latn feliciter navigei) eo roagis ia alios miseratio- .
nem exerce. lmagiuem libi parem ne despicias abje- . ciam, aul negligas. llle siquidem Dei imaginem * $ \
siouliler praeselerl, quamvis lu magniOce in luala-
mis degas, ille vero sub dio; quin pulcbriorem .
fortasse ei archeiypo giiuilioreni, uinudusLazarus, , ^,
" P b i l . i i 6.
" L u c . -, 57.
157
ORATIO XIV. . M A R L E ASSUMPTIONEM.
158
, et qai bysso amiciebatur, tesiantur. Ua nos ipsos
* , conforniantes, affinitaiem cuui Palre servemus, nec
. \ a filiorum dignilate deQciamus unquam. Recoaci , liatori Filio, el aos iaaquara fralres excipienli,
^ , .
luac, ut parest, famulabimur: lunc Paraclitum re . concilialionis pignus deferenlem colemus, non sine
, \ - honore nostro, ac salule, propter quam orania
. peracla suat.
. ,
\ * ,
, * \ .
'', \ \ Atque baec, coasubsiantialis Palri et Filio Pa, - ' raclile, in adveatus tui bonorem dicta siat. Tu au . ' tem inlellectum noslrum ductu luo rege, etcon , iirma; tenebris a te olim disjeclis illura circum , ^ fundi nanquam permittas, nec in iis, quae in dies
\ agil, aberrare; pracipue vcro in mundanae navis,
, - quam nobis commisisti, regimiae. meas, sa , . , - pieniia, sancle Spirilus, aalara uaa, regauin ia, \ , , divisibile, cujus potentia indeiiciene est, meatis vim
, , largire pro reram mole, eosque, quoruai nobis cu , raai tradidisli, nobiscum rege; ul populus taus per
- nos directus cum adversa, qu# bic eveniuut, de, ' - clinei, lum ad coelesteni feliciUlem perveaiat, quam
, ulinam copsequamur omoes gralia el benigailate
, \ tua, ut iliic supremam ditiaiuiem tuaai laudibas
, perenoiler curoulemus.
\ , .
'.

xov
^
xal ,
nal .
ORATIO XIV.
Uomilia in sacrosanclce Deiparw, semperqtte virgini*
Marioe obdormitionem : uuandoe terrenis caducu, in illuslritsimat ei immortales coclorum %tdes translata est. Augusti mensis 15.
'.
(GOMBEF. Anctar. col. 1754.)
.
Dei Malris fesium diem honoramus. At quse
, qualisve lingua, illius quae celebralur honorem,
; \ - pro ipsius dignilale ac merilis exaequabit t E l vero
* - jam quoque Domiaica dics, ac solemnitas agilur.
. ; Quae eienim omnium Domina est, io praesenti ar1 \ * , * , gumenlum guppedilat. Quaenam oralio saa magnt, , ludine ac grandilaie illius par eril magnitudiai ae
, - granditaii ? Eteuim si in aliis ob viriulcm illuetri , , D bus, probatisque personis, quorum dignitas ei
; \ , praeslanlia tanto est minor, quanlo servas Domiuo
, , * est inferior ; quid ei necessuui est evenire, qui ad
, * - omnium virlulum culmen accedil Caeterum licel
\ * digaitatis tantae dicendo adaequandaj, nulla spea
, \ - suppeiat, nihilominus ejus nos honori decanlando
, , impendamue, cujus beneflcio buac festum diera
; ;
obimuB, liberati a non festa, tribtlque jucunditalis
babenle, triaiitia. Prebebit vero, auggeretque orationem, qaalem quanlamque voluerit, Verbum, cui
placuit, ac vieum eai ut ejus Filiua essei. A l , quae esl fegli hujus ceiebritas Quid conventu boc publice celebramas
. f l
Quae pridem natune ierminos meliori quam prd
, naiurae ratioae conceplu exceesiseei, nunc quemad 6 , , modum natura) ejusdeai lex exigit, a roaleriali ac
.
inorlali in corpore viU ad imniaterialejn ac sUW
v
159
LEOXIS PHILOSOPHl
160
iinmorlali proficiscitur. Ilius ad perpetuumgaudiuni ,
traasilum celebranius, quae sola gratia plena exsi- " , >, , \
stit. Carne ilaque, quoad fieri poleet, excedentes, , ,
ac spiritu immulali, eum gloria exce8sum pwedice- iaus, digneque iis qua peragunlur composilos anh- .
TD08 ostendamus. Universi fines lerr in gaudio , ' jubilcnt, ut exsulUlio jubilalionis sil propria. . , Ccelum gaudii sil pariiceps, splendidiori collustra- , \
lamflore ; porlasque ad coeli honoralioris sueceplio- . 6
nem pandens. Ccelesies omnes ordinea laadibus .
prosequanlur. Gabriel, laudationie auepex accedat; , ,
quippe qui prae angelis aliie, immaculatis illibaiis- *
que, connubiis aubservire soleat. Auspicalur vero,
gaudii ullro verba inclamans, quod Matrem Domini , $
introduci videaal in Filii regiam. Eienim Dei illud .
tapax labernaculum, ab iis labernaculis emigrans, ,
quae dissolvuntur ac intereunt, ad ea qua3 manent, , \ ,
alque consisluni iransferiur; fluxamque ac labiletu . ; ,
viiam, nibil fluxa ac labili cominulai. lerris ad *
coelos iransvebilur, quse morialibus facta eei scala, 1 ,
qua ad coelos ascendant. miraculum ! cuia tristi
morle coinmerciuai babei, qui tremendi cuin ea \
roraaiercii liberationem bumano conlulit generi: , , ac sepulcrl sinus tabiGcos subil, ex cujus virginali , utero iategriias ac iocorruptio cxfrislil: obscuris- ,
que cavitalibus, ac venire lerrae bospitatur, quse . ; "
illos, qui in tenebrosis roisere degebani angustiie, ,
in lucidissimisniansionibus requiedonavit.Qaidnam ,
lioc rei csi ? An vult bsec reruio oeconomia ac dis- , \ ,
posilio, utipsa quoque, quseinslaurallonis bumana) C , communis causa essei, communi hominum hiftc e ;
vivis excedeaiium consueiadine, emigret, ne rerum , \
omnium innovatio, naturam ncceseiludine ac affiai- ,
tale sua privet? Quamobrem Filii, cui caslis manibua , ,
vehiculo fuerat, divinis maaibus, sincerissimom ac ,
purissiimira spirilum Iradens, atque a teniporali ,
discedens vita, selerna coeloruni regna obtiaet, ei *
ad ooinis experles urobre sedcs commigrat, Dei . "
illa spleodoribus celebrata domus, quam passis , \ ,
portia coelum suscipil, ac suscepiione, decenlioris \ ;
ac bonesiioris status accessione clarescit. Guui \ ,
cnim jaro, tot spiritalium ac immorlalium populia, ,
tuniqae multis ex niorlalium genere iu illara ascri- ,
ptis civitaten), ut cuai Malre regiaa perpeiuum ^ , .
ajvum agitent ; ejtis Regi ac Filio communiier
,
laudes decanianlibus, mirabili conceniu circum- .
sonet; necesse esl ut loage priori amoenior ac . ;
delectabilior ejus consliiuiio facla sit. Hinc ange- , ,
lorum ordo, duce Gabriele, faustis progequitur , .
ominibus atque laudibus. Inde beatorum propbe- ,
larum agmen, cujus oliui laudem, in ejus euiinus
iaiendens gloriam, meditaGaiur ; eaaidem nanc . " ! "
reverenter adiens, kelae modulaniiae ei niediiaia \ ! ,
carmina pangit. Alia demum cx parle cum discipu- , lorum coetu infiniii inanyrum exercilus, revereniia, , ac timore jubilant. quam beala qa itlic per- , ,
agunlur 1 quanlus qaalisque bonoa, perpeta , *
virgini Matri ia coclis deferlur ! wbi tiimirum, F i - \ ,
ltum vidcnsin divucu medio, quoa illc deiUle doaavil, ,
161
ORATIO X I V . . M A R L E ASSUMPTIONEM.
162
- gloria magnificatam, suamque amplitudinero ac
. - majestatera iotelligens, quod tanli Filii exsliterit
.
roaler,
beatam se ab immacuiaiissimo graiulaus
parlu, impensiori gaudio fruilur : prolemque tnfinila majestate clarum, quam prius carne pauperem
effectam suspiciens magnificabat; in suae deiiatis opuleniia spectatissimam magniflcat ac depnedicat.
Alque baec quidem superior ilte mundus agkat.
,
Age et nos muadug inferior, a qnibns, qaamvis
, * discesseril, baud laroea beneficentiaro abstulit ;
, quin ab alto, sui palrocinii alis fovel; quod nostri
, \ - muneris efit, prsestemus, ac Virginis iranslationem
- bonore prosequamnr : coelorumque sublimia iran, \ scendenlem, pro virili noetra , quanloque ornaiu
, \ , * poesamus, deducamas, atque a gravi ac delraacnte
, , \ - materia, quanlum atlollit spirilua, translati, cmn
. ; spiritibus coelitibus in allum subvehamur. Quibus
; "fl ^ autem acclaraationibtis Iriumphum proseqacmur.
, \ quave ratione honorem debitum ofleremus? Aa ex
\ * altissima coelorum regione corypb&os advocabimus,
, ac maxime illius, quae in laudis argumentum pro , ; ponitur, avum Regem ? atqne nbi ab eisaudieriintts,
, , quibus ipsi modis elogia concinnenl aptenique, illo\ rum nos more laudum praeconia reddemus ? Arbilror
* - equidem ipsos, quibas prius celebrabant, iisdem
, ' - eacomiorum generibus, etiamnum utt: nam neque
$. , \ nostraiia erant, qnae tunc personabant , lameisi
, inler noslrates psallerenlur: sed ii, coelitus instindi
$ ac impulsi canebaat. Fas Uaque esi, ac rationi
, \ . " , consenianeum, ut iidein hodierna lace, prislinis
illis laudum coacentibus, ceu coelesltbus, Dei Mairia
. - ^ lii ceelos advenlum bonorent: quos el nobis usur, , , - pari oportet. Licet enim, nec uUum esl periculum
^, , ut ejusmodi usurpemus landes. Verum oratio
pattlulum sit liberior; nec solum fauslam illam
\ ,
acclauiationem, ac si uultum aliud prseconiorura exeniplum sequi atisit, usurpet; verum eliam ipsara
adiens, quae preconio celebralur, cum illa cominus agat.
, Quidverois.quiiaagnatibi magnusFiliusfecit *- ,
; ; - ler benedicla, libi hodle facil ? Quidaam rerum
; " ' evenit ? Quid istud quod cernimus ? Sane arcara le
sanclificalionis, boneslissimum Ihalamum, divinis * $ siinum ihroaum ia divinum suum transfert tein * , plum : eam, ex qaa carne sumpia inler boniinea
versatus est, ad stiblimia coeli iransfert, ex boc
, mortaN stalu eductam; libique omnis ordo illi
- ministranliuin satellilio adesl: angelorum lumiae,
* propbelarum cbori, npeciosum discipulorum agnien
,
fl""'
A^r ""*
w
' w- ~,.
r
w ^w
r
r--r
'
"
* . gpeciost Filii tui, insigaium viciorum oiariyrum

, \ - exercitus, omnes animae virginee, Sponsique iba lamo destinaia cobors, tibi, qaa virgiaitaiia imago,
. - vivumque simulacram exsistas, in exsoltaiione
obsequio pra?il. Quoniam eaim le morlaliiatis messe
, succisam, consequeater una cum germhie in divina
, , , borrea ferri oporiebai, roorialium lcgi obsequeris,
* ac cum tristi ac alra morte, tu sole illualrior,
, - congrederis, quanquam ineflabilis clarilalis prae * , senlia, nihil morlis illam severiludinem, moleslam
, esse sinit: cuai illae quidem manus, quibus omnia
3 , coaiinentur,inleroeratissimam suscipereal animam;
% i
Luc. i , 49.
PATHOL. G R , C V I I .
163
LEONIS PHIXOSOPHI
164
muaduro aulem ac immacu.atum corpus, in paris- .
siroa loca transferretur. Quod Deum carne indulura , geslasses, Dei ipsa maaibus gestaris, ubi exuisses .
carnem. Maternum obsequium tuo,sine Patre, Filio * delulerae, cum ille mundum ingrederetur : nunc , roundum ipsa egrediens, ejus vicissim obsequio , ,
foveris, omai coelitura choro, ac tripadio praeeunte, \
moreque supplicanlium honorero habeate : quemad- ' .
lnoduai et prius, haud iia pridem ex Annae ulero ,
ia lucem suscepla, vlrgineo agroine, supplicaaiium ,
riiu, in unum coacto bonorabaris. Yerum lunc, , \ *
aliud quiddam eral, quod Oebai, aliaque ratioue * , ,
corpore praesentem, virgines corporibus amictse \, stipabaot, ae deducebanl; aple nimjrum et con- .
sentanee corport. Nuac vero, cum excesseris corpore, virginum animae corporeis vinculis exsolulae,
longe honoriflcenlius deducunt.
Yerum qoid aig, sacralissime dcduclionie hujus
* + ** coryphaee, qui et tunc velut coguatus, quanquam , , \
longe morabaris a sa?culi via, ia liliae tamen hono- 6(*(> ,
ren pariler occurrisli, ac spirituum niore, cum iis , \ qui roateria coaslaat, diera fesium laUus agiubas : . \
nunc autem maxirae, illi congruenliesirae statui, ,
ia quo versaris, ea ceruene quae peraguntur, fllka , \
bonorem celebras, ac gralularis, gloriamque om- . *
nium ocuiis expositam perspicue laudibus extollis. ,
Haud vero jaiu iatra carnis velum coalemplans , \
depradicas, quod tuac in laudes effusue prastabas, ,
, propiueque contexlam ia flmbriis aureis stolain
consideraos; summa umen voluplate obflliaedeco- . *
rem perfunderis, unitersoque sacraiissimo choro , \
aignutn laudatiooia iacboaada edis. Aa dignaberis , \ , ut el nosiracboro adveaiens, laudis nobis ac prae- C dtcaiioais modum ordineraque praescribas, adjuves- ; \
que alacritatem eoruia qai filiae luae, quasi munus
festo compelens; orationem offerre cogitanl ? An , ;
abnuea neque adduceris, ut qui jain immortales * , \
sedes iacolis, ad uos descendas, 'quibus istae mor- , \
lalitaiis sedes obtigerunl, el quos faia bis locis , ,
debita exercenl ? Haud eaimvero recusal; adest, ,
ac opus aggrediiur, operamque suam nobiacuin
jungit, nibil moleste fcreos, ul ejus nos vocibus ac ,
oraculis abuumar oralione conficianda : quibus . *
tanqaam opposilissirais, capilia loco addemus ' ,
verbum gaadii plenissimum, quod integerrimas ille , '
pronubus usurpavit, sicque communi studio Yir- , '
,

gini
praeconia
coatexemus.
Dicamus' igilur
ei, vel

-
<7

" " ^
>
potiue loliua cbori duclor ac auspex dical: Avtf, , . ,

arca, per quam Deus, reparando per te a lapsu ,
nuauura suarumfigniento*(ob cujus rainam ialimis , -
visceribus angebatur), ac cumea ratione erexisset, . , * *\
requiesceos, ia suam aarrexitrequiem. Ave, roons , . ,
pinguis*, cujus pinguedinem videns nalurae culior ,
ci eaior; ex te oianiuai bocorum abundanliain . , ;
nobis produxit. Ave, perquamex morulibus lom- (
bie supra aeiernum ibroaam , aeteroum regnaturus , \ ,
Bex collocalur. Ave, quaiu conipluens vilae pluvia , , universoe flnes terra?, cum ex leibali siccitale in ), *
,
Psal. XLIV, 44
* Psal. cxxxi, 8.
Psal. LXYH, 16. Pial. cxxxi, l i . Peal. LXXI t
165
ORATIO XIV. - . M A R L E ASSUMPTIONEM.
166
), - periculum > veniggent, incolomee gervavit. Ave,
. , , elegaaliggiroug Dai Verbi gcriptura lorous (adda , * mus enioi avilie, ac Davidicig elogiis alia, eodem
. , epiriiu a prophelig aliig fosa ac decaniata, nec a
, * 0 , preseaii choro aliena) per quera, cum gravi ger . , vitutis jugo tereremar, inviolabUig nobie libertas
\ * scripta esi. Ave, Virga, ex qua, cum Unqaam vitalia
flos, benedictio effloruieaet , mox maledictio, in, . , teritug affeccrix, ialeriit . Ave, forceps, carboneoi
, , ' illum imporiabilem complexa, quo a peccali sordi , bue, labiorum coatactu emundamur. Ave, mensa,
. , quse paueni illum novo ac natara inaudiio modo
, confecium geelag; quo gustentali, qui spiaaram
, \ ' messe proveniuque, fame enecabamar, ex laato
, , discrimiae evagirous. Avo, porla, qu soli Regi
, \ ^ iagreaeuro ad nobis gimilero iaduenduai aaturam
, - deatinata et *, claustris venerand luse virginilatis
.
immotis. Ave, palatiuro, x quo humili babitu progresaue Rex, erectaai coatra nog morlig potentiam sugmlit : durissimamque ipgiug ac moleatisaimam
lyrannidem, in requiem commutavit: ad qaajn tu quoqae bodierna die recepta, ad immortaliuieai
per te mnndo concessaro, proveheris
(Mullw filuB ftcerunt virtutem (addatur l boc ra.
\ , liquis eacomiis, quaadoquidera nugquam alibi ejos
), verilag conatal) multce acquuierunt diviliat
; at
* * , roajor omnibus est, quae apad oiunes celebralur.
. Baudquaqaam iallax ejus pulcbriiudiaig gralia :
. - quamobrem Deus, ejug gpecie ac pulchriludine
, captus, ex omnibus unaro hanc gibi mairem dele * gil; exque ejus aanguinibug humanam assumens
, fbrmaiQ, flgmeati formam quae difluxerat, in pri . giiuum statum insUurat. Vere sola in mulieribas
, , beoedicta, qu sola prim pareati, ejusque posle * , ^ ris openv lulit : illi quidem, qua duplicem calaaii
, , \ , latem, cojus illa sibi ac filiig auctrix fuerat, ex* * aolvit: boo vero, qua a malis, qaibus obaoxii lene, \ baniur, rederaii; aec est paesa ui posteri, io eadem
* - mala deauo incurrereni, ut nimirum malediciio,
\ - eecundum eom cursum, quo humanura depasce * ' 0 balar geaus, baud ultra procedat: aed retro aclus
, * ' git, ac conversus mali iropetug, ejus prasenlia,
qu beaedicia exsislit, ut nc ampliue homiaeg
, iaeviubilibug mortis cagibug leaeantur, ged utan , \ tur ea ianquam iraneiia ad vitam; bocplane, qaod
* - in beoedictae bisce goleaiang, festive recoliraue :
, \ , qaam Rex Filiusque, morlis iatenrentu ad ge Ira, * duceng, qua propriae gloriae facil parlicipem, roa , - D jori gupra ereata omnia, gloria augei; ea ratione
, vicem repandeas ejus ex ipga pariicipalionig, qua
* \ Pairig imraaUbilis cbaracier, gimilem nobig for * \ , mata accepil : more ooalro, effectug parlicepg car*
^, \ * , nis et sangniais, proque roalerna ipga impeaga
*5 , ' * , cura, agendi liberiate apud ipsura doaataai, gibi
* * proximam locaas, qao muuere, tanquam miaime a
* , rouiido absciaaa aul nobis gubducia, nibil mua, \ , dus ejug ergo coasueludiai jactar fecit : nam
. , quibua ut prodegget in bunc mundaai veait, iigdem
* - jam quoque ia coeluin iraaslau, cooducibilia proT
U a . TIIL I .
Num. xvii, 8.
laa. vi, 6.
t #
Ezecn. XLIV, ! .
1 1
Prov. xxx, M .
167
LEONIS PHILOSOPHI
curare nanquam deaiait, Hactenug in lerris com- KPi , \
moratur, nogira circumlusirans : quia magig jam , \
ubique adegt animaium coelum, oronesque simililer ft^XPUipav ,
foveiig, beneflcentiae glillas pluit; arentemque vi- . \ ,
tam noglram, a peccaii a8tuautibua flaminis, ir- , \
riguam facii. Nanc omnes adit; quippe viafaci- ,
Hori, maleraoque affectu cognatog invigeng, prae- , ,
eto est proroptissime ut incororooda depellat; pro *
univergorum stans gahite, pro omnibus immacu- , f>
latiggimag extendens manua, quibus universomm .
salus vecta est.

Idcirco os omne plenum est laudig, qua ejug
celebrenlur roagaalia, atque a cunctig aetalibug ,
* \ \ (&
beaia praedicattir : qoam etiam pnedicalionem
jam olim proferri eminug intueng, roagnificabai in , exoultatioae reraia adeo mirabilium efleetorem. . " ,
SetK beaiiggima, reipsa exhibita gunt veriggima , \ ,
iua illa oracula. Ecce enim oranes nationea prae- . ,
coaia tua celebraateg, beaiam te acclamant, oroni , *
quidem id lemporo; potiggimam autem in pna- * * *
genii, quo ad Filiam tranelata ac ingeparabili illi ,
congortio adhsereng, non cessag ia lerra positfg ,
opem ferre. Deatam te dicunt omnegflaegterrae, .
quod reg ineflabileg luo miaigterio ginl peraci; , ^
qua nimirum Altissirai brachium, per le guam po- , ,
tenliam nolam fecil, cum illud aliiori gupra raiio- *
nem modo ex te caroem sumens, gaa buaiilitate, " , ,
tum excelsum illum in superbia dejecit, tum bu- *
mileg exaltavil. Beatam le dicant, qui doaec exor- . ,
ta egset, tuailla eine gemine gpica csurieates; ea *
, .
exoria, oroni abande boooram copia recreati guol
llabebat quidem anliqaug Israel, arcam tui imagi- ,
neai adjulricem, si qaando rebus advergig argere- , {
lur el ot quaadoque iiiopiam levaret : verum * * ,
eranl, quae gerebaniur, reipaa iaiaginig atque * \
iigure, iig k>nge inferiora, quae per le pnegtaalur, . \ '
Quocirca neque gemper opem ab ea impeirabant, * ' ,
ged tant, cum pio eram in Deum aniaio, aeque a \ recia divinorum geraita aberrabant, aaluiem conse- , (. *
quebantar. At gi quid commisiseent, geqae reog ,
culpae alicujus, diviaorum praeceplorura transgreg- *
sione coagtiiaiggent, uon solum nihil auxilii depel- , \ lendo periculo giippeditabatur; ged et ipga arca .
una cum ipeig periclitabatur . Quare aliquando ,
accidit, ut ab alienigeaig caperelur, cora popali j) ' \
gcelera graadiora eggent, quam quod ea prseatare-
lur auxilium, tropaeumque adveraug geotem, ia , \
nianug boglium cederet : atque adeo ipsa captiva ,
abducilur, etsi illic quoque Deus, ejus consulene * '
tuajegtaii, morbi plaga eos qui cepisseal ulcisci- \, tar : diique, quos iaaai illi cullu venerabantur, id , lucri ex lantig illig gpoliig reportarunt ut cor- \ * '
ruerent, non valentea iig congigiere bagibug qui- , *
bug locati erant : in terram. alljgi, ac commi- . ** \ ,
nuli, gimul aique arca ad illog invecta egget. Ve- *
rum lua baud i u babent, nec iali auxilio novum \
populura tucris ac proiegis: quia el priug iis qui , *

1 1
" Luc. , 47.
" I Reg. , 4 geq.
169
ORATiO X I V . . MARIiE ASSUMPTIONKM
170
- * malig penilus fucraol debellati, opem tuligti :

, nnncque etiam, nedum illis facrlis adeg, qui viam
, \ divinorum maadatorum iasistunt, ged et Lis qui con , , \ traria via incedunt, ac proiade poenis se obnoxiog
.
reddunt, potene abande ad prolectioaem inveneris,
aosqoe a meritis suppliciig eripig.

Reveretur eaitn Deua gacratiggimam Arcaai
, \ , guam, beaigaumque ge exhibet iis, qui beaignilaie
* \ , * indigni guni; poenaque goWit, ac justitiae lancem
, declinat, alioqoe vertit, tui ratione velui pereona , \ ram acceptator factua, ac maoaam exlengioaem
, . reverilug, quae ipei vebiculuro faerant. Nec eaim
paiiiur ut gublalag degpicial; inflectitur ad mige, \ , . * ricordiam, acdebita clementer remiuii, gua dignang
, ' placabilitate, quibug meriio pcena inroganda arat.
. , Ergo ubi la preaeng es, nulla adversariis guperat
^ * ' loquendi fiducia; nullum irislia locum inveaiunt,
- ubi tui gplendorig laelilia aflulget. Com enim a
. ' , \ priacipio in huac munduni venerig, ut lscto raagig
, \ giatu coiapooereg, eamdem gamper reiiaes volupla , tem, neC unquam beneQcia nobia pnealare cea.
sag.
\ Erat Igraelitia quoque caodelabrum, geptenario
, \ * \ luminum fulgore congpicuam; ei uraa, in qua
; * maana eervabalur; et virga, yirginitalit tose prexal , , eoaiuro, quagi florem emiiteng; et id geang alia,
. '' quibus natio illa merita goper omneg nalionea gese
, \ . efferebat. Verum recegseraai haec omnia, cam in , . clyto eoruai nomine ac majeglate. Cum enim ta
, ^ adurabrareot, advento ftrigorig tul abdita gunl. Tu
, . vero, laaqnam perpetuo lumloe coltustratum can .
delabrum luceua a peccati tenebroaa roorte eruiati
, pariter atque eruis. Mundura lolum luarum virtu . lum floribua beoe oleatem efficig* Ferens galud
, \ florem, euaidem viiali ex te coafecto paae alis.
, iadegineaier beneficia, quasi ex fonte raanant,
. , jugiqueilla bonorum gcatarigine, calaraitatum,
. , quag paiimur, impreggionem ac cursom cobibes.
Dissipanlur trfsiitiae nabila, dam nitore tuo screnag
, , - viiaoi. Fugantar aiorbi: periculorum terror ge \ , curiuieai commutatur : nihil non adegi boaoruna,
. \ \ , \ - ul ipsa velm : nullumque malum qaod noa propul , ' , getur, modo opeta tulerig. Annuil eaim in omnibaa,
, ac perteoronialargitur, qui, ut beneficio gingulari
, - D flgiaentiim suum afflceret, ia hanc te vitam nagci
, ^ conceggit; ex quo nimirum ad inierniinabilem i l , \ lam iraaamitteiig vilam, communis fesll gaudia
^. prsbuigti, tam iig quog viia illa in portum rece \ , ' - pios, alla fruealeg Iraaquillitate habet : tum iia,
.
quog isia ingubilibug et rcciproclg quasi fluciibug,
*, , \ , \
, ,
. , \ , \
, acj. * * ,
, ,
^ , * ,
hacteaug circumagilal. Ui enim illorum pariter, ac

nostra Domina, ab ulrisquo laudarig.
At, Virgo, et maier, q u virginiUlera et parlum, res gic divergae, in te conjunciaa ogleudisli.
protectio, ei perfugium, atque anchora, totam
ia la mutidara tenens congervangqoe. Hoc ego
orationig munus tibi dono, tranglationia pro
viribue hoaoraadae graiia : adcujuggolemniuiem,
pneter gpem eorum qui diea Titae nogtm(quoa ipsi
171
LEONIS PHILOSOPHI
172
oon eubroinistrant) perperam roetiuntur, v\Ut \ ,
oostrae curriculura durare voluisii. Tu vero vice , .
Jiujus muneris el oblationis, da nobis, non vii ,
longiiodinem (non adeo eara amo, neque insatia- ( , '
bili desiderio hujug amarae navigalionis, et qqam , ),
conjunctam habet, agiialionig, teneor) : sed, gt ila * ,
decretum, nog ex hac viia subducere, largire,ot pec- . \ ,
catorum pondere lever. Quod si diutius in carne aia- , ,
nenduin erit, elai boc scioquibusdara ingratum fore, , \
tu concede, ut el ipgig et nobig fructuoae gregena , *
pascam; gimulque mecura pasce duc et educ ne ad , * \
aliorum operum rationem supremo illo examiae, , \ damnationig reatus proplersubditos accedai: eed * , ,
nt omnes sicut bic, Ita et ibi iadeeineater festum \ , diem agamag, et collaelemur in illa primogenitoruua .
,
- r
|> "
' -XI
'
~
" -
celebritate: io Cbrislo Jesu primogenilo tao Filio
,
ac Oooiinoomnie crealurae: quem decet gloria, po * , , \ testas, houoret adoratio insaecula saeculorum. Amen. . * .
ORATIO X V .
\
Dominica po$t Penlecotlen; ejusdem tmp. Oralio, in .
univertce terrm tancto* universos, quando generit

8
nostri adveuarium, sui$ in cqrtaminibus
verunt, et univer$ali$ Dei Ecclesia illo* honcrat.
,
(GRET8ER., . XV, . 349.)

Aotea Spirilus sancti ad homines adventum ce lebrabamus, Verbo jam ad guperag sedea profecto. ,
Nunc festom diem nobis constiluuut ministri eer- . *
moaig, qui variig tormenlis corpore guo excruciali
aunl, utanimaa stolam fntactam caglodireat. Heri Q sacrum diein eginuis Paraclelo, qui ad apostolos ,
descendtt, ef per ipsos velul perennibus quibusdam * fluviit lotum terrarum orbem irrigavit. Hodie reco- , , \ * ,
limus immortalesillosflogcalos,martyres, inquam, \
quoa lerra quidem subnmil, at coelum jana rece- . , , &
pii. Sedqu lingua bis decanlandis satis est so- , , .
nora? qua meug saiis idonea? Quod si qua aagelis ;
esc lingua, eam oportebat borum laudes texere. ; ,
Hig eoim qui luciaoi supra naiare viraa lucuti *
gunl, quomodo pro meritis el dignilale censeaiur , ,
Hla laudatio, quam naiura insliluil? Verura plano . ; *
credendum zst> eximiog hos athlelas celebrari ab * ,
angelig, ea, quam ipgi agaat, golemnitate; sed an . ,
ideo aequuai eril, ut nos qui interra degimus, quia , ,
dicendo unlaai excellentiam sequare non licet, pe- D , niiug ab borum cullu et hoaore desiglamus, et non , ; ,
potiug, quidquid vireg ferual, coaferre lentemua? ,
Igitur ad exordium oralione revocata, rem ipsam .
aggrediaoiar.

Uaque cum jam divina coguitio animas irrigarel,
aridam prorsus et omnig bumorig exper* humaaum , , geaua vivebai, quia et ab idololatria? callugqoejaa- \,
nium deoram flamma abgumebatur, et quae a con- , ' ditore indiu erant gemina, non polerant naiar , ' *
oongenuneog, et qualeg ex probo gamine prodire , , soleat, fruclag proferre; gedquidquid guccreveral, , \
id peregrinum et alianuoi aral, et ortug gui manl- , [] .
fcsiiora dabat iodicia, quam aoleant monstra prae- , \
bcre documeata inorbi eorom, a quibua progeue- , -
173
ORATIO X V . -
I N OMNES SANCTOS.
174
, \ rata tant. Daeraouum enim pariej>at cjillores, non

. * ejus, qui uaiversa proereaviljommitme ferme bomi * , nibus, ad damonum cuUum, Deto derelicto, trans ( , gressis. Postquam vero is, quiab ioiiio hominem,
, ' misericordia motuV, formarat, non.tulit, ul ad de , - teriora setnper prolaberetur, et Cam duro eerviiu , lie jugo figmentom euum opprimeireiur; statuit
, ipsemel opit feread causa, bnmanam naturam
^ , \ induere, et simili eab imagine inter moftales ver , , \ sari. Et Jam gutlis diviai aanguinis exsliflgaabatur
, , ' , idololatri flamma, et rore coeletli perfundebatur
, . humana naiara, paulaiiraque stillae corabibens, ad
ffit[ , seipsam trabebai, fructusque ferebat non peregri nos, sed sibi compelentes, quorum semina a primo
. , statim ortu, coelestis colonua insperserat. Jamqua
, ' despieatut eranl dsemones, honosque a creaturis
* ablatus Creatori deferebatvr. Quod nbi factum, ira
, \ exarserunt daeraones, nec toleranduin putarunt, ut
. \ , \ quaead peesimum statum devolota fuerant, resii , - tuereotur in opiimum. Quooirca etiam ad non de . \ Aantiatam bellum suscipieudum irriuti suat; et
, \ quia ovinm et boum eaoguis altaria jam reliquerat,
. ' , caranint, ut bumano eanguine terra misceretur; c i
. " \ quia deerat jam casaarum boetiaram copia, ad c a , - des bominura sese couverteruot; qoae tamen daemo \ , jnibus ialeritum atiulerunt, et poteetatem, qua va , lebant, destruxeruat. Quanlo magie enim fontea
.
eangaiaisa martyribas profusi aperlebantur, tanto
magiafluentaaanguinis in aris immolatl imminaebantur, et qaanto magis aer sanctificabaiur vaporeaacriUciorum, qoae mariyres offetebant, eo magia aliorum sacriflciorum uidor dissipabatur.
- C cum lux pietaiis ubiquefulgeret, noctieque
, \ caligo pelteretur, ubiqoe locorum princepa tane, brarum circumcorsitabat, edictumqua exiit, ut aut
, ^ , daemonibus pietatia cultua tribaeretar, aot qui id*
, , renuerent, ex vita extarminarentur. Trahebaaiur
. \ ergo ad caedem innoxiae besliae, tradebanturque im , maoibus belluis, iruculeniissimie tyranois, ovea
- Ghristi, variasqae rationes adbibebanl, quibus san * * \ , , clos e medio tollerenL Noaaullog enim irucida , . banl, etiam antequam conatarei, eos veram reli\ \ , gionera sequL Gaudebanl autem generosi Hli pugi, . ' , les, quando ad moriem ducebaatur, taoqaam ad
, - sacrum labernaculum abeuntes, cum viderenl jam
, . \ desiderium suum perflci, seqae e vestigro clariue

et prius cum eo, quem desiderabant, versaturoe
, - nuilo jam araplius carais velo mterjecto. At erga
. [ ], alios iram, at flanimae fumum, occultabant, et adv
, , - lenitateai sese componebant; et quasi eorum ma.
, \ , \ gaam curam gerereut, simulabanl, el amicas eo * - bortationes insiituebant, binc quidem vitae huju^
, ' jucunditalibus proposilis, inde commleeralioae,
, * formidine ee angi dicebant, ne male interirent; jam
- se aelatie flori parcere, ne um immature decaeia, tur. Jam rogabant, ne adeo nihili pendereot inge
, , \ , ' ^ nitam fortitodinem et invictara dexteram, reraqucc
' . \ potius digna sit honoribas et coronisj quam sup , & - pliciis et poenis. Et ut imperatoris quoque ratioaem
. \ ducerent, proplcr munera, donanda iis, qui man<
, \ , daus ejus mocem gcrereotutque eciam vilat bujus
175
LEONIS PHILOSOPHI
176
dulcedinem perpenderent, neque clausis oculis ad . ' interitom rueftni. Hsec lyrannorum subdola et ma- .
litiosa vereotia. Hie puerilibtis conimenils tyranni , %ene gapienliae ainaloree ia fraudem iinpellere glu- .
debant. At ex illorum numero alius aliud respon- .
gam dabat. Hic clamabai : Nibil eorum, qu sub \ , ,
aepectum caduat, me delectat, lota cupidilale ad . , ,boc, ui pro Cbriato paiiar, effuga. llle vero : Jam ,
occasio adeat, ot foriitudinem meam in certamini- .
bus pro rege meo subeundis, demonstrem. Alius : \ Nanc par eet ul, dam floa aivi vigei, delicto lue si- , \
slain, priusquam [aenio exarescat. Alius animo ad . ,
plnra diduelo, et oralione copiosior lalia quaedam \ ,
loquebatur : Sunl quidem pulchra, quae commemo- , , \
rasti. Pulcbra esse, iieque nog iuflciamur, et a Deo , \ , *
eoncessa; ac proiode graiiae eidem merilo persol- & * , vimus. A l qua raiiono gralias agerenms, ei nimia ;
liorum cupidilate ab illo sejungeremur? Qaomodo , $,
niens illa gaara pulcbri vocari polest, quas donum ; .
boiiorat, douaolem asperoatur ? Pulchra sant ista; ' ,
sed si quis lotam suaai cogitationem ad ea coo- vertit, et propter eorum anaorem, ejus qtii vere , ,
pulcber est, amorem exsiinguit, iste et pessimus , , \
eibi ipsi elDcilur, et miser ob voiuplatem, qaam , *
iode capit, el loage adhuc miserior ob poenas, quas (
duro rebue modice seasuoi lilillantibus inhiat, sibi ) , asciscil. Nequaquam igiiur opportuna est aaimi , . ,
vestri in nos benevoleniia, neque cnim quidquaai , \ emolumenti aflert. At baec dulcia sunl, -uenteaique . , '
devinciendi vim habeal. Sed pulcbiiludo animae.esl Q ,
iacomparabilis. Non decet, ul quis praeslantiore .
reliclo, circa deterius studiani el operam poaat. , .
Suavia est pr&seng viia ; sed neque umbram ejug, , ' ,
quas noe exgpeclat, vila compleclilur. Non fiaiaa- , ,
turrea nosir praaeitiibua. Exgpectai nos alia , ,
Tita, cujug fiaig nullus. Non abil ia nibilum etiam , * \
islbxc nogtra ex lulo iicla effigies, etiaingi perpeluo ,
quaai radatur, nialloque minus aninia; ged baac ,
qnideni insolubilis stalus manel; btiic vero por , * *
diggolutioaem, quae cernilur, transilug paralur ad , , gtatura indisgolubilem. Etanima quidein, si a tera . cognilione non aberrct, io beatorum sedibus com- ( ' ,
moralio jam decreta est; al si ad conlrarium ver- ), , \
gat, poema gege obnoxiam reddii : corpag autem .
neceggario aul bonis aul malis, quibug ipsa, per- D ,
fruerelur.Si igliur io praesemi vita pulcbriiudinem , \ ,
animac couservcmus (conservabimus auteiu st pie- . , *
taiera non prodamug), hoc. ipso etiam corpori me- $ ; \
ltorem formam et condilionem coneiliabimus. Qaod , ,
si paliamur aniiaam in impietatcin prolabi, ct buic . , '
ci illl insidias tetendisse jure oplimo feremur. ;,
Uuid igilur illa nobig affcrlis, qaae acque aliera . ,
parie palcbrum regpiciunt? Qnod ai ei vobig ea , .
qtiae deleclant, cordi sunt, quxrite viam quaB ad , ; , \
vere delectabilia dacit. Sin minus, nobis aulem toia ; ', ,
cogilalio nogtra ad illa tendit, ne praesentia propo- , $ ;
nite : nibil nog inde abgtrabere poiest, give volu- , ,
piatem, sive tristitiam pariat. Qaid gloriam nobig , , . '
pollicemini, cujus domini non cstis ? Quid daiis, , \
177
ORATIO X V . - IN OMNES SANCTOS.
178
. qua vobis ipsis iorle desunt ? Quid Unquara lerri' , , \ ficam iuortem miaaaiini, qu vobie raagis formi , \ - danda veoil? Uoum nobis juctradum eei, esee cam
.
Cbristo. Ununi fonnidandum, separari ab ipeo.
Hasc uaua ex albletarum numero proloculas, silentium imposuit erroris advocatia. Alius vero roembra proleadebal, ul ampulareiuur, ct cervicem, ut praecideretur, cunctaatesque ad tormeota ioferenda
excitabat.
Sed baec quidem veritatia propugnatoram adeo
' ,
. imperterriia loquendi liberias erat. A i jadtces im . , probi bos siae niora tormeati* aubdebaat, ipsisque
\ certaminibus experimentum aumebaol et de invi , \ clo aihleiarum robore, el de sua clade et victorhe
01 - aimssione. Alii vero quamvis casdium cupidi, ma, \ gisqae eanguiais marlyruia, quam aquse silieutes,
, , *, , blandilias adhac adbibebani, et a cruciaiibus abelinabaal, et ad tendieulas verborura, quo clementes
\ ,
6 , , - esse vidorealur., sese converlcbanl. Licet vobis,
, Ei \ , aiebant, oolenlibus ceraere id qaod conducibile,
, ainara mors expeleada videatur, at nos mieericor, ' , \ dia vestri taagit; ueque vos male perire volumu*
. , Salius auteai erat, ui velut oratioais lamine eani,
\ - qua3 vobis circumfusa est, decepiionem expurgare , lia, ut sic deserta perieulosa persaasione, deos no , * , biscum colerelis, et bonorum, qu* iraperaior largi\ . tuf, parlicipee essetis. Nam Jesos ille, qaero vobia
, , regem legiiis, roaleflcorum inorle subiia, aibi ipee
, opem ferre nequit. Quoroodo igitur vobis succurret,
. , * qui sibi noo fuit aaxilio? Aul quomodo is, qui tain
; , ignominioeara moriem oppetiit, gloria? aliquid coo ; * ferct? Agnoscite benefactorea el eervatores 'deos.
. , ^ Noane videlis, ande pulcherrima quaeque fluaal?
; " - Sol
" * iste oronia implet luroine, omnia iwplet vita,
, . - Nuia vim ejus ignoralis? An aon nox etdies iade; , \ sineaii ejaa cursu dislinguiiur ? An non admirabi ; , Hura horarun), quae velui decorae puelte ehoreaa
, sibi mutuo succedeales agiUot, iste val maximeesl
; ** cffector ? Ao ba*c exiguo boaore, et non dtvkio di, ; , gna sant? Nec qaaota lana hominibus praeateu
; ; nouis? quaaU commoda rerum universitati progi * \ gnat? Oportet ergo, ul etbaec debilo cultu colalur,
, - iaio ei aliis luminaribue, quorum munere humaaa
* \ , administraatur, cultus est exbibendus. Pr* orani,
bus autem, divum supremo Jovi, cui imperium ia
omnes commissum.
His audilis, marlyrum nonnolli eilenlio errorem
,
. \ - D deplorabant: aliia ubertim lacryroa manabant,
, partiin quia laalaro in Creatorem iajuriaro nbsque
, ,' lacrymie ferre non poteraat; partim, quia deceptos
. ; isioa ob ameatiamroiserabantur.Aliua autem rese>
, raia diserta Hngua per Spirilum, oralioais vaaiia, ; . tem, dicendi verilaie casligabat bis et similibus
0 , verbis : De nostri Regis potenlia, jadex, quem
; ais maleQcorura neceia sabiisae, si tibi collibiium
eseet paulo allentiue cogilare, ei ia magaitadioeni
, ejiis oculos defigere, iatelligeres utique ejus vim
, \ , , eimalque, qualem vilam, raorg, qnam ridea. pape*
; ' rerit. At non gratam est vobie, ui ab errore gralo
. ; liberemini. Quod vero da sola el aliis affera, noe
\ , - igiioramua, quos (crmioos a Creatore prxdxos ha
179
LEONIS PHILOSOPHI
lbtl
beaut, neque Id nos fugit, quanta ab his, lanquam , * ' a mloigtrk, crealura bac inferiora superioribag, ,
boaa proveaiant. Sunt eaim nobig ocull ad boc . *Ev8tot
pergpicieudum aatig pergpicaces. Quocirca exigti- .
*
mationem quam merentar de illig babemug, et pul, \ , \
chra hc faiemur, reruroque pulcherriroarum
cauaag; quidni eaim, eum ginl optimi opificia eflfe- .
cta ? At gpud 08, ut bonor Ipge, quem bis deferiig, ;
contraomaem egt raiionem, ita et cauaa bono- \ , \
randi. Nam qaag Undem de opiniones cooce- . \
plgiU Siderum enim qustdam nuac optima qtisque ; *
efficlunt. Et nunc quidem cum in hac parte yol- \ \
vuntur, neceggariam vim et efficaciam ad rea gi- . \ ,
gnendai exgarunt; at cum iade abgcedunt, gfroul
, |
eliam vis et efflcaciiag abscodit. At par non egi hu
Jusmodi de Deo cogilalionera gugcipere. Sed milta- . , \ mug baec. Cslerum afflrmare, ea, quae aaimum iro- . . *
probum redduai, ex eorum constituiionc ad ani- , & , '
mum pervenlre fatali quadam neceggiiate, quoaiodo , \ non prarter eummam Impletalem omnisque Dei , , abnegationcm, omaium mortalium, qui legibug re- , \ ,
guatur, et veatro etiam sengui peniius repugoat? , , \ Noa eaim arbitror ao nequlti quemqaam proces- ; ,
gigge, utDeum bonumegge abnuat, Qua igiturra- ,
lloaea bono mala provenieot? Sln minug, poterig . el igaem causam catoris uominare, et lucem tene- ' ; \
brarum. At non fatebhur boo, cui meng gana. Qua , . *
do cauga legea ferg, qun improbig poenas decer- . \
nuni? Sl eiiim [gtellarum congtitutionibus bujug- ;
modi volantalU propogituui agcribandom egt, cur Q *
poMiag pogcig qai ul maxime volulggat, facinos ia- , niea illud vitare neqaivigaet? Videg quooiodo non , \ ,
tantaaa de Dao convenieater non sentiatis, ged et ; ',
voatra dogiaaia (averutia. At nos qaemadmoduiu , \ dixi, polcberrlma Dei opera eage profltemur; el , ; , , ptdcberrUna quseqoe prodacere, idque ex commissa , \
fuaciiona quaio a pritno ortu a rerum Conditore acceperunt. Toa vero haud gcio, quonata consilio , .
dueii, el cai honor adirai neqoit, boDorem abrogare , ' , (
teuUtig, at UUg, quibui divini bonoria nuila com- , ,
maaio, quagl eo dignlggimis, eumdem iiaperiius. ' ,
Quo leaUmonio permoli, diviaig bonoribug afficitis? . ,
fjaalem vero vim ei potentiam, qoe divinam naiu> ; , ram lestetur, in ipsis inluiti, diviaam appellationem , eis IribuisUg? Sptendidus aet aol igte, viuliqae & ; , \ \
actione pneditas. Eximia bmc aoot, plaaumqoe fa- . ' , \
eiuat, aoltm ialer res creatag eximium locum obii- . '
nwe. Sad tanla non guat, ut ad diviaiutem eve- . , ;
baal. An ceralug, quaatig aubjaceai aifedio- ' ^ ; , nibna? Qoo jore talea aflbdug muUtiones Deo ; ,
aasigaabig Aa aoa videlU, quomodo aciio cjus ;
disperliatar? Al qtt* aana mens ullam paiiliioaem , , \ \
ln Deo sUlaii! DiversiUg aulem lemporig, quam ;
caraa gao effidt, qaonodo ei ipsa genruuion, , , *
quam servit, lestatar? Qaid eaiia Deo opus esi lo- ; \
CMnan diversitate, ai ]a boc, Ijam aliod agai? * .
Qia ef per bmc ipta uaUua aoa vocein edit; ged
aardi oaaa agi axaadioitt.
Qaaji iacaarrabitis eal ralio, qia sidtra suii
* ,
181
ORATIO X V . - IN OMNES SANCTOS.
182
, procreata. Varjis IraneUioniDue t i niulatioDiboa ea
, \ , ingtruxit, ut teipporis apussimum ordinem cfficianl.
\ , JLuna itidein res plaae eet adroiranda, raniroqae
, - admirabiliom guppeditatrix, qua> noctis caliginem
, * \ (, \ Hlustrat, et W genug alia mulu praeslal. Sed et
. ipta servitulem suam fatetor, ei clara voce egesia , ' , tem euani conteslamr, duro luroen, quod accipit,
, . . coinmuaicat, et, gi nihil aliunde guraat, nihil com . ' nmaical. Alia qtioque coeli sidera maado huic
, ' miuisterium suum exblbent; quod tamen non con , ' gigltt in ao roodo, quem vaoa raiio comminlseitur.
. neque in potesiate, quaoi error eis aaeribit, ted
, \ in facullale qaadam bulc rerum universliali subser, - viendi. Ne voaaielipsos gpolietig iosita nobilitate,
, - qaa Conditor bomioem exornavit. Na tam iroprobe
. , - creaturarum servUatem coneedatis. Neque Uber , & ; ' tateno arbjtrii in gervitutem redigile. Qaa enim ra \ , tione attrui potest, ea quae libero arbitrlo carent,
, \ . " jus et potegtatem in aostrum liberum arbilrium
, \ , babere? At consequeas erat ul, poetquaia a Dei
, familiariuta el conjuaclione exciderani, exciderent
. quoque a aemetipsis, ei non golum a Deo, eeA a
', , aaipgig alieaiggimi efficereutur, ut oroni ope degti , ' , tuios error magls in capttvitatem abriperet, nuUo
.' * \ peailug, quo se recipereol, perfugio relicto. Non
$. , , . eufiiciebat aulem vobis, ut videtur, ignorantia uniug
, et veri Dei, aed aisi iagentem deoruro mulUtudiaem
. excogitaretig, nibil laude dignum vog reperigae
, exigtimabaiis. Quogetiam ut honoreraus imperalU.
, . - ^ Oportet enim vos, ut apparet, magnum deorum na
, merum rebug pneAcere, ne curalorwna et pragidam
. , \ - Jmbecilliiate reg male adminigtrentur. Porro prava
, quidem a vera Dei cogailione abducti eettg. Longe
, \ vero pejog onilatem Del in plures gecuistis. Nam
, \ . per iiUroductam deomm copiam in atheUmum
, iacurriatig. Arbitror naroqae emnem illurn, qoi
; exigtimaiionem de Peo competentam cuslodii can , , , fiieri debere, Deum aalliug egge iadlgara, ei poten* , tjam ejua nallia terminis circumgcriptam, ad omnia
|; * gufficere. Si igitur bojugmodi de Deo notitiamen , ' , , tibag vegtrig est ingita, cur gocioe poleguiis ei
* , \ , adjangitig? Vel potius quomodo ridiculum non eat,
, , communionem poleglaiig largiri big, qui hujtig nullo
modo possunl iesse panicipes, quippe oroaibog gub

, ' , - primo iUo rerum parente comprehensis ? Quod si
; , aliquo tandem modo primum principiuca, give illod
, gil gupremug Jupiter, give aliud quiddam, virlulo
; gufficienle per ge non pollet, et ob Sd imperii sociU
, , ; eget, quomodo Deug erii, qui insiar hominum a
, , poieguiiget virium inibecillilaie nonegt exemplug,
; " , ged ad ea, quav exgeqai staiuit, adjutoribug opug
/ ; babei ? Et quomodo euin tociog imperii ai conglitui * - lig, non gimul et bunc imperio privalig, et illoe,
, , quog ei opitulalorea adjungitls ? Si enim omneg
, qualiier impercnt, cur hnjog quam illiug raagig
, . sil imperium ? At * i omaea oon gaudeani seqoaU
. , imperio, quomodo ea raiioaequa guni miooreg, non
, ' ; censebunlur ia eoram qui gubsunt aamero % Quo , - modo Deua esi, qui non prsceat l u tandem atbeis1
183
LEONIS PHILOSOPHI
184
aullumque Deum cuni deorum mullitudine . ,,
inigcetia. Quare nullo modo dividendum egt divl- * ,
num Numen in plura, neque id, nnde aliig coramu- 0 , nio unitaiis manal (inde eaijn ad res, quae pluret ,
et dispersae sunt, uniias venii) par eet privare eo, , quod largitur aliis. Ncque partitionibus el eectioni- , '
bue uoilaleai dominationig subjicite, neque partem ,
ejaa superiorem, partem vero iuferiorem esee exi- ,
stimale, neque delracto a Crealore debilo cultu et ,
adoraiioae, eam crcaluris iribuile. Respicite, \
morlateg, incoelum. DUciie, quig coelura exlenderit. , ,
Quis quasi siderum floribag illud variarit. Quig , ' , lumiaibug illis ordlnem pragcripgerit. Quig univer- , , ,
eilaiein banc ordlnarit. Quis immensiiate suae , , \
scienliae ret omnes tam f oncinne disposuerit: ila ,
ul per ejug eleganlissiaiam disposilionem, quasi ^ ' ,
per ordinatissimum cborum gapientia Creatorig Xpt \ , ,
decanteiur, et praestaaiissima quaeque dona bonro , ,
percipiat. Discile haec, et repudiaio rerum creata- \ *
rum cullu, diecite roagnum diviaae dispeneaiionis \, ' , circa homiaes niygierium. Quomodo propter aalutera , bojninum Deus homo faclus sit. E l quomodo morg, , .
quaro vog Irrisui et deapicatui habetig, gic viiae causa. Infirmitatis loco dnxislis, quod eruci affixus
esl. Atqui iaguperabilig est crucis virtug, Siroul aique enim crux fixa est, ab eo momenlo ueque ad
praesens tempus potestaa damionom, qui a vobis colebaniur, desiit. llla mors amaritudinem mortis
in duloediuem vertit, quae et nunc tanquam poculum gustatu valde jucundum, nobie est in optatfe,
ulpoie cujag interteatu ad vitara trangimug, et ulde nobia beue merentem exspeciamus, quia ex
luteo tabernaculo edactoa ad aeteruas (gedea iraducii.
Haec mariyruai quigpiam prolocutug invicto animi
, robore, digerlaque et docla facundia tyranai iraro , \ , \
accendit, quibug quod regponderet, nibil guppete- Q , >
bal. Et obi lormenla, vociferabatur t Ubi flagella ? . \ , ; Afferantur rol. Inflamaieatar fornaceg. hig ; ,
lanquam aarum, aareag vere pietatig imagines, pro* \ , \ \ ,
babant Qaia eoram in perpeliendig cruchuibus ,
congiantiam ei tolerantiam digne reprsegentet ?
Praeparata erant iogtrumenla ad crociatug inferen- ; , \ dos appogiu. Et latto vulta, quasi madicamen et ,
levamen iade percapturi eg&ent, lictorum manug , , *
inluebanlur, quasi aon tormenta, sed voluptalera . \
ab ipgig exgpectareai. Et bi qtiidem ad ossa usque . 01 ,
eog radebant. Ai illi, 8icul planlae in profundo pin- , .
. 01 ,
guefacla3, floridiorem fidem oslendebant. Membra
illig ampuUbaat; at mariyreg laudes Deo decania- ,
bant, 01 quia impielaiis caligine circumfusi non , .
eraul, gpeciosiorea et fulgidioreg apparebaal. llli D ol * , uugulig lacarabaut. lati vero clamabam : Exlenuate , carnig molem, et quasi tunicaai, quam peccaium . ,
eraggain effecil. Abradatur hia inslrunieniis maliiia, . , * qaa divino operi malignug uocuil. Nunc dum ossa , '
earna aadaalur, tuaica illa, qua ab iailio induii .
eramug, nobig daouq praparetur* Nanc beata illa , * ,
conglitutio et babitudo, qoam per voluptateai . *
amigimug) in bac, quae vobia videtur, lormenlorum , ,
acerbilate nobis resliiuitur. Quag regias dignilateg ;
et opeg libeutiggime non ingumal quia et profundat, ,
huac iaro felicem gutuai recuperet ? At bac , ,
exigaa corporig velut cxpcnsa, el inipensa diviaa ' ,
Ula dignHas rcdditur. Quin poiins ncque expensam . -
185
ORATIO X V . - I N OMNES SANCTOS.
186
* ^ nominare decel, cura eit instar semends, quae cor; pue nostrum vegetius et floridius submittet. Quid
, . - mtrum, ei lantisdonis locupletati, paucula qusedani,
, - quibus omnia adipisciraur, deponamus viciseino et
. ' , ' elargiamur? Noa enim tormenta veetra torroenta
, , ducimus,sed magis bonoruro omaium abundaniiann
. \ Attondete igilur nos et demeiile absque modo, ut
$ , eo uberius nobis corpora repullulent. Na sigitlalim
, ' . roembra abscindas, aed eiinul omnia amputa, ul
, - pluribue ampuialis, magia nos exhilares. Et baec
. , quidem nonaulli ex illo numero ferebaat. A i alii
sptritualia cantica concincbanl, quasi non in lor, ' .
menlis, sed in conviviis versarentur. AUi doctrina palcberrimae el saluberrimae velul imbrem emitiebaat, impietalis siccitalera per diviai eloquii rorem humectantes. Dixisses, si coram conspicaiua esses,
non eos, sed alios crucialibus excarniflcari.
* , * Caeterum tyranni imitabantar eardatn aspidem,
* incaaiamenta illa aalutaria repudiaates, quippe ad
* solos cmciatus inviciis albletis inferendos efferaii.
, , - Sed eniro alius, tanquam vilie onueu palmilibua,
> . niutilatus, el bolri iustar, pressus, Deo debiias
, * agebat gratias. AHos effossis ocalie, tales vocea
. , miltebat: Offeratur in sacrificium ocutas luci. De~
, , cel, ul verse lnci lux quam ia nobis creavit, bostia
. ' , , fiat. Sed gralom sil in conspectu tuo, Domine, sa * , ' * - criQciam uostrum. Inconveniens non e*t, ol ocalus
* pro eo, a quo lania pulcbritudine exornatua eei,
, . propria etatione excedat. Nuac omaiioreia sortietur
. locum. Nunc lamine magie abuadabit. Nnnc pnpillas
, - splendidiua fulgebunt, ab omnibus, qu& luci oflf. \ . , ciunt, expeditae. Aliis coramiaaebantur capita. llli
\ , , - C vero dicebaat: Pro pulcherrimis oalure doois, qua
; , rerum omnium Parens ia capite reposuit, Ibeeau . , rum fidei intacluna custodiemus. Non enim disper, . gelur capiils substantia, licei tyrannis seciiB videa , \ tur. Colligelur denuo conditoris dexlera, ac medul-.
, . \ larum corruptfo, ul odor suavilalie repulabitar.
, Alius verubiis per aures transilgebalur. At nune
, , clarius, aiebat, audiam, expurgato per hsec veruta
, ; - veneno, quod draco instiUavcrat. Nunc aplissimtis
, $ est audilus ad excipiendoa cantus angclicoe, per
, - igaem bunc laudationi ex igneo ora prodeanti
- assimilatae. Alii radicitus evulsis deaiibus, laetitia
. , - exsultabant. Nunc, aiebant, nulriar aagelorum esca.
, Hactenus maaducabam cibum non nianentem ; jan
, \ - dabit Dominus cibam, qui aoa perit, quique denll
,
bus non eget. Ne cruciaius bsec res vocetur. Bene, ' . ficium arbitror. Alioram dorsa innumeris plagis
, . concidebantur; sed Deura laudabant; aed gaude , baat. Loco multi roboris, aiebanl, quoCreaior
, * , \ , dorsum instruxit, totnexibus el vinclis id compun, , , gene, pro gloria ejus exigoam baac flagellorum
, molesliam ferat. Aliis viscera usque ab iatesiinorum
. penetralibus evellebanlur ; eed eo alliora pietaiis
- fundamenta jaciebanl. Alii lingua abscindebaiur,
, ' - nec a divinie laudibus decantandis cessabat; aed
. , \ quasi palcberrimum inunus Deo offerene, eum celo , ' brare pergebat. Nonnulli ia llgno eitendebantur.
, . Sed ex boc ipso eliam ante perceptam coronam,
\ , ' xaV majorem voluptatem percipiebant, qnod similcs
187
LEONIS PHTLOSOPHl
Domino suo crueiaias paterentur. Alii nieiae instar, . "
itaparis manibus, per caslissiina corpora lelis traas- * ",
figebanlur ; et vulneribus iade acceptis, tanquara ,
pretiosie lapidibus conspicui decorabaotur. Quorum- , \ ,
dam suppliciit tyranni fatigati epe omni abjecla, , .
creaturas, quas colebaal, ad eos puniendos arma- , bant, et alios quidem undts, alios flarnmis, alios . \
gelido frigori tradiderual et exposuerunt. Yerum , , .
bsec magis eos agnoverunt, quam illi. Agnoscebant . *
enirn eos, qui Creaiorcm bonorabanl, et plus cullus, .
quara molesiiae aituleruat. Naai igais crebro eos , \ , .
qui circumslabant absumens, veaeraada eorum ,
corpora intacta eoaservaviu Quod vero anima evo- .
laret, id non ignis supplicio aacribeadum erat, sed , majoris cujusdam volunialis el virtutis, ÛSB eam , excipiebat. Hocque raanifestum eel,et videre noa- . '
nunqnam erat, vestem illam martyrum illaesam, , , qoasi iu arca condilam, et quasi non fuissel in , ' \ ,
flamma, ab omni ignis vestigio plarie immaaeia. At , , vero bamida aquae natura lisdem martyribus mi- .
nisterium auum non denegabat. NonnuIHs enioi , cum beatam aniraam Deo iradidisseni, erat slrati , iosiar, in quo requiescerent, et ab inflniiis laboribus . ,
respirarenU Allis aulena, qui vitain adhuc agitabaai, , \ . **
plaaam et oranis mole&liae ezpertem viam prsebebat. .
Ia hunc modum omnia, miraada mutaiione, saoctis ;
faniulabantur. At qaomodo martyres ad baec adi- , baal ? Videlicel, ut ia ineorrupiionis lavacrom, laeii , , ,
0
ia uadas ingrediebantur, et in furnaces, quasi ia Q , tbalamos ae inferebant, et rigido gelu, velut jucun- .
dissima aora recreabaatur.
,
Talis iavictorum pugilam erai species. Hac ratione oaiaia, quae lerriflca videbanlur, irridebaat. Hocinodogenerose fugalo errore, pieiatis tropaeam , ercxeruat, abjeciis omnibus bujus vilae -oblecia- , ,
menlis, et exnia qmni nalurae necestitate, in solam , \
roortem pro Cbrisio obeundara intenti. Mactabaa- . tur, et qui maclabant, cadebaot. Ligabaatur, eos- , \ . ,
que qui ligabanl omiii agendi efflcacilate destitae- . baat. Flagellabantur, et dolor eos qui cadebanl, , \ .
cruciabat. Tormentis excogitandis deficiebant ly ranni. Emarcescebaal Lictoram manus, et ipso su- . . doresuo specioeiorem reddideruntpietatis speciem. Moestiliam impielaii conciliarunt. Daemones ejulan- D *
les aufugerual, concuicalo eorum ia corpore su- ,
percilio. Ia Bilentiura decepiionem mutavit mali- ,
gnus serpens, cum videret, omnes insidiarum ma- ,
.
chinas in suuia caput recidisse.
, Jaia enirn ei roulieres alacriier in arenam desceadentes, ob primaro parenlem deceptam, pamas ,
ab eo reposcebanl, capite ejus strenue conculcaio, , ,
ilio, iaquam, capite, quod illud malorum agmen , .
progenuit. Nuac excogitatum ab illo mendacium : , , *8 ,
Erilis sicut dii , prgeter omnem spem, veritati
,
ionsonans, acerbissimis eum crucialibus iorquet. .
Sam martyres Chrisio passionibus suis configu- ,
raii, eliam divia gloriae conGgurali sunt. Nunc ab ,
IV
Gen. ui, 5*
183
ORATIO X V . - II
,
. * ,
, , ' \ , i x .
,
* \ , ,
, \ , .
' .
. ,
, .
\ ,
, , $
. " '
, , \ .

* , * ->1 , \
, .
,
,
', , ; ; ' *4 \
. ;
.
; ,
. , ; , .

; ,
, , \
,
; \ , " , , \
, \
, .
\ , . ", \ (
), \
,
, \ , Ger, , napdlar
ovxari6r\i .
\ ,
. \ , ,
.
\ , . . ,
. , \
.
1 1
lga. LXIT, ; 1 Gor. u, 8
OMNES SANCTOS.
190
. illis, quibag beatiludinem invidebat, tormeatis
gubjtcitur. Non enim sohis devicius et confosioae
repleiug est, cum omnes euas copiag ia aciem produxit, sed el ntmc vi illa, velat igneis jaculis, ex
ossibus illig, qu lot certamina toleraroat, prodeunte, vultus eorum inflammanlur, curoque corporis pulverem, quem ipsi varie carpserunt, et animas et corpora constringentem iniuentur, tristes
ipsi et desperabundi aufugiunt. Ha3c praeatantiggiroorum aihletarum victoria. Hujusmodi veriiatis esl
Iropaeum. Hunc io modtim iaipietalis ministri cum
suo duceet principe diabolo a veriiatig propugnatoribus devicii aunt. Plaueuua his dederuni e coelo
angcli, faustis acclamationibug exsultarunl, cuia
malos genios prostratoe cernerent; gimulque stu>
pore et gaudio percellebanlur. Gaudebaut enim,
quod regis acies, et faetis et verbis bo&tem debellasset. Obstupescebant, cum congpicareniar,carn6
vestitos superiores faclos iis qui carne carebanl.
Rex pro quo pugnabaut, premia parabat. Aperiebanlur coelorum portae, et illustres iilos calido
adhuc perfuaos fsudore, recipiebaut, Omoipoienli
excepios dextera.
1
Sed, invicli mililes Gbristi, quo nomine vos appellabimue? AD horaines? Al natura noslra borret
ad vestra certamiaa, cum oculos ad vim suam refleclil. An gidera? Sed veetro gplendore lumea illomra oecultalur. An angelos ? At tolerantiam el vi
ctoriam vestram angeli obslupuerunl. In quara igilur aliam naluram iransmulali, adeo omnia excediiis? Non emollierunl voe blandimenla; non fracii
estis terroribus. Quonara tanto igae ignem acerbisgimorum lormentorum eistinxistig ? Rorem potius,
quaraignem repuiabatig. An liquet, vog igne charitalis divina inflamraatos non conceesisse, ut alier
iguis ea quae sunl nalurae suae consenlanea agerei?
nec urebat, sed roris instar recreabat. Quia et divinum ignem exeuscitans, longe splendidiorem
flammam dileclione Ghrisli accendil. Cujus nunc
speciosis pedibus tbalamum circumslstentee, exsultatis, loco immauissimorum crucialaum suavissimia voluptatibus perfusi. Loco igais assislilis nunc
cara flammeis illis ordinibus : imo et his propiue
(audeo dicere) quanto propius etiam imiUllone ad
passionem Ghristi accessistis. Loco conflictaiiooig
cum fame el sili proponilur vobis raenga ejuamodi
fereag bona, qua neque ocutut vidit, n$e auri$ auu
divit, nee in cor hominis ascendcrunt . Loco nudi-
talig, gtola lucig amicti egtls. Loco membroram

disjectorum integrara illamfprimaevam baerediutem
adepti eatig. Loco efusi sanguinis, fonleg curationum foadilig. Gaudet terra vestris ceruminlbus.
Lsctalurcoftlum, cum bajugmodi victoribug corona
redimitia ambitar. Gum angelis exsulutis, et a nobig non geparamini. Qui lenlatioaibug preggi ad vog
confugiunt, paralura remediam invenlunt. Qoi
tranquilliuiia tempore ia vobis anchoras flgont,
191
LEONIS PHILOSOPHl
jucundetn vit hujussolo consisUiot. Qui in bello . 01

V08 pro propugnaculis habent, i i servantur; qui ,
pace, iili vestro praesidio bona, qu nunquam im- . 01
ininuuniur, percipiunt. Mullitudini liberlalem sup- , . , *
peditatis; nam eos qui sub peccali jugo capiivi le- .
oenlur, liberaiis, erectis jam olim et etiamnum .
tropaeis, et pasaionuro caliginera, oriu diei, quo ' \ ,
memoria veslri recoliiur, dispellilis. Ecclesiae un- , \
gueolum eslis, loage fragrantias, quam quod detcen- ,
dit in barbam Aaron et oram vestimenti *. Sacerdo- ,
tibus eslis ornamentum stolae, regibus corona glo- , ,
, .
riae, loli terrarum orbi coaservaiores. Per vos mi-
sit Pater dilecium Filium, qui praclarum illud et , ,
. ' saluliferum Iropaeum slaiuit, creaturaraque, quam
lyrannide sua opprimebat daemon, ejeclo adversa- ,
fto, rursus subjecil Deo et Palri qui propler exi- ,
miam confessionem, qua euni confesti e$ti$ cofam , ,
homiuibut , conspeciu Pairis consories regni 11\, \
\os coafileas, corona glorioe condecorai, quia ,
,
illius esl rcgaum et gloria io saecula. Amen.
, ,
. .
1T
ORATIO XVI.
Oratio in decollationem sancli et gloriosi proplieliB

et Prutcur$ori$ et BapitiUe Joanni$.
.
.
(GRETSER., t. X V , . 522.)
Quis dabit ut propbelac forcipe os meum bene C

conformetur, el carbone illo labia roea expurgentar ? lis eoiia nuac opus maxiaie habeo, cum
eum oratione deprasdiccm, qucin inter prophetas
maxime soaorus el graaditoquus prcecinuil. Quis
velut eupra montem cogitaiionum eubliinitate subvehet eum, qui vocem Verbi dilaudare inslituil,
praeconenique regis? Adest enim eiiauiuum magna
illa poenileiilia luba, diviaa monila intonaos, nou
jato ex eremi regioaibus, sed ex floriferis Eccleaiae vallibus procedens. Adest, oiiaaiurque securim
infructuosie et excidium
et paiearum ab igne
exUBiionem, frumentique divina horrea imporlatlonem aaouatial. Nec una lerraruin parla conapicitar; sed qua mundus palet, ccrnilur omnibus
, \
/. [(. ] ;
,
.
' ,
,
;
, ,
, .
, ;, \
, , \
.
\ , * , ,
illis, qui oculos hoc spectaculo dignos babent, lucis

lucema radios salulis emiileaa. Fundit etiamnum
liogua illius, inetar puri footis doctriua fluenta .
Licet enim jam olim tyrannus, vel poiiue adulterii
maocipium capul ejus aropatare noo borrueril ;
at una noa abscidit eloquenlera iliam linguam.
Abetinuit gladius ab abscissione, cum incidisset
iinguam omni secllooa penetrabiliorem. Quoroodo
enira fleri poierat ut lingua, quae naturae necessilaSeai superarat 8uperareturabictu gladii? Quomodo
par erat, ut is qai matcrno adhuc utero conclusus
oa verba formaêrat, carnis jam nexibus exsolatue, a loqueodi facultate probiberetur? Igiiur
tiagua non csl exsecla, nec vox eompressa : scd
, ,
\
.
\ , , , * .
,
.
,
; ,
[] ;
, ' , *
\ " . *'
11
"
* '
"
1. cxxxn, 2. " MaUb. x, 52. " ha. , 6. Matlb. ,; Luc. ,9 Joao. ,35. * Marc. ,28.
1Q3
OliATlO X V I . - I N D E C O L L A T I O N E M S. J O A N N I S B A P T I S T J E .
194
6 ;, hodie eliam Herodis adullerium arguit. revoce , ; mus oraiionem ad ejus orlum el incunabula, lo); , . tiusque viiae decursum nobis denarret, et toia vilar
\ ab illo Iransactae tragrantia sensum raiionis parii cipem obleclet. ln maiirao eaim lucro ponendum
, est, commemorare, quas vel una vita* illius pars
ulililates complectatur, intlaitos aatem fruclus pa *
rit, si quis tolius vits illius bona in uaum colligere aggrediatur.
*
Ergo jam Rex coelestis cum servis suis, simill
, vesliuis forma, versari ei habitare, et ex altitti diae divinie gloriae ad bas imas boiainum sedes
. descenderc decreveral; oporiebat igilur ut hujus
. descensus et advenlus omnem ralionem exsupe, \ rantis insignie deligereiur pranunlius. Nascitor
\ , - Joannes, quo major inter nalos mutlerum nemo
- \ - exetitil : partumque divinum Virginis anleverlil,
, , partus inopinalus infecundae malris, et prius efflo , \ . rescit qnara spica non sata, areniis radicis ger , men. Et ul ventris slerilitatem , ita el lingitse vin , ' - cula eolvit. Non cnim decebat, ul genita vuce, ge . nitor expers vocis raaneret: malusve essei ille,
, \ - qui tubae causa exsiiterat, Absolviiur igitur Zacba , \ - rias a silentio quo damnatus fuerat, iqfanle dolo, res dissolvente: vocemque fuadit novam, priore
, \ , illa longe meliorem et diviniorem, duia Doinini vi , silaiionem in Spirilu decaatat, puerique viam, qua
, \ anie faciem Allissiini iturus erat, exponit. Neque
- miraculis circa Zachariam geelis res finitur. Quin
. " profundiorem quamdam doctrinam, quam sit vul garis, ei quae iu omniura conspecta posila, in bis
. considerare licet. Nam lex vetus veierem illain
, mandaloruni vocem in novam commulavit, per sa ( lutareai Cbrisli inslitulionem reaovala. Ia bunc
. ' - modum ex infecando uteropraeler opinionem et
, , \ exspectalionem Joannce pronascitur, cuni jara leni. ptis sacralissimam Virginem, et Unigeniti paren[] , - lem ad fecundilatem vocaret, mulloquc adbuc ad, * * mirabilius vitae cursum incboat, miranda mirandis,
, \ * et sublimia subliuiibus accufnulans. Non eniiu vi , tam aliis usitatam degebat, neque lerrenis decreiis
( servire dignatus est; sed quasi carnis mole jam
, \ exutas cum angelis versabalur, corumque vivendi
;) ' , , - raiionero scciabalur. In urbe commorari renuii,
\ ;, J) non odio bominum (quoroodo enim praeco Domini,
, \ - qui Iiomines lantopere aniabal, et salulis humnnaj
. " \ evangelisla, homines odissel?), sed quiaoporlebat,
- ut credibile est, saiellilem Regis, qai oroni gloria
, , ctiordiae superior est, excelsioreui esse omni civili
\ - turba el abjeclione. Accedit, quod cum iis qui poc , caio serviebanl, Hbertas per staium graliae fuiura,
. * , anaunlianda esset, consequeas erat, ut ex soliiti, , dine auntius iste prodtret, quemadmodum antiquo
: \ . * lsraeli ex monte Moyses missus esl, annuntians
, * , populo redemptionem ex servituie Agypiia. Quau 6 , , diu ergo rex divitiis humilitalis, divitias glori
\ , \ , tegebal, landiu etiam milas illius et propugnaior
, abdiius in locis solis raorabalur. At caui teinpns
, - adveait, quo Filius omnia, quse a Paire audieiat
P A T R O L . Ga. C V U .
7
195
LEONIS PHILOSOPHI
1
rou. ndo patefacere debebat, tunc ot eremi alumnus \ , accepto e coelia praedicalionis inchoandae signo, in- , ,
cipit vias asperas , animas videlicel infleiibiles \ \
et duras, divina doctrina planare, et xquabile* .
reddere. Et poenilentiam quidem annunliat, quippe ' ,
salutarie Verbi vox, eosque qui emundatione ege- , \
bant, mundal verbo et aqaa, et cum qui, si tempus . \
apectes, posterius venerat, major autem erat inG- * ,
niiate poieniiae, roagis quam unquam antea appa- *
ruisse clamat, quem et perfecie in spirilu bapliza- \ \
lurum lestatur, Agnum *, qui apparuerat, osten- , \ dit, cujus sanguhiis gutlae, a peccali sordibus or- , \ . beoi terrarum expurgarunl, qnem el in utero ad- \
huc abditus, agaoscil, et Jordanis aqua Oominum .
similiter ac servos abluit, testinionluraque Filio a
Paire datuai exaudit.
" ,
Oportebat vero, ut non tantum mortuos inter,
sed et inier eos, quos inferi tenebant, prsecursor $ , \
esset, ferrelque iisdem laetissimara de liberlaie , nunlium, de Doroioi videlicel advenlu et presealia. .
tQuocirca cultura sermonis pectora dura excolens ad ,
euro quoquc, qui eo lempore apud Judaeos rerum \ '
poiiebaiur, pervenil, elerilis et infructuosi animi ,
niediciaaot explicans, vel poiius exitiales peccati ,
frucius libertatis in reprehendendo quasi falce , amputans. Nam qui omniura uoaxime leges caslo- . .
dire debebat^ legumque observatioae subditos ad , \ '
sui observanliam adducere (soient enim subdiii cum eorum, qui pr&suat, virtulibas vel vitiis se (
plerumque conformare), iste praier jus et fasadul- \ terii flagilio 6e coulaminans, legem violare non ), , \
erubescebat; ueqae solum adulterio sese inquiaat. , *
sed et fratris ioro injuriam inferl, quem, si quis \ , \ alius in eum injuriosus exaittisset, ab omni coniu- ,
roelia cognalionis jure vindicare oportebat, quem- , que tanquam proprium curare debebat : banc ipse- * ,
met incesiabai, neque sangninis, neqae legis ulla , *
ratione babita, ut a piaculo desisterei; sed quan- ,
tus, quaatus erat, libidinis luancipium erat, et ad , \ , '
improbiiatis baraibrum, quaai clausis oculis fere- , \
batur. Quo terapore magna illa Yerbi vox silere
noa poluit : sed objurgavit, reique enormiiatem , $ publice traduxit et redarguil. Caelerum et boc He- , * ,
rodis ingonio conveniebai, ut non modo emenda- . flv \ ",
lioais spera nullam pracbere, sed el improbitaiem \ , \
majoris criminis accessione augeret. Probe cnim , .
parcnlem suum boroicidam imiiabaiur, et se ge- , nuinum illius filium esse reipsa coinprobabat. Ule .
enim aequales Anliqui dieruin, qui propter nos in- ' ,
fanliam gubiit, tanquam spicas immaiuras, ex bac *
vila demetit: ille vero praeconeia, qui medicinain , \
affcrebal, pulredinemque animaB exscindebal, inler- , .
iicit, ei miser euai qui ui vincula solveret, adve- ,
neral, in vincula conjicit; quique ab oculis caligi
ncra oluptaiis atotergebai, carceris tenebris con , *
ctudil. Dciade nalaleai diein celebrat, quera salius
, , *
luerat luceio bujus solie nunquam aspcxisse,
, eleli
^ u c . III, 5.
"Joaa. , 20.
187
O R A T I O XVJ. I N D E C O L L A T I O N K M S. J O A N N I S B A P T I S T J E .
198
, \ - fiHamqueadultera ad ealiationem provocabat, et

, una cura spectaloribus delectabalur, a qua vel
, , ' priroo aspeciu, oculoe avertere debebat, ut quae
\ \ ruborero incuteret, eo quod cum maire illius turpi, \ . ter consuesceret. At vero iste eara in publicum
\ , producit, ct cura vesaniae gpeciatores baberel, glo , \ riabalur. Adhaec bonore eliam saltalionem raerca , , - tur, et regnum partilur, araore et ebrielale mise , , ram inentem buc illucqae distrabente, datque caput,
* Spirilus sancti ibesaurum, remunerandae sacrilega*
* \ saitaiioni, loco dimidii regni, quo capite neque to . , ; tus mundus preliosior erai, infertque ia convivium
, terrificum simul ei trisie speciacalum. Quid agis,
. , ' ; , bomo? si homo vocandus esi, qui oami humano
, \ sensu est orbaius. Vocas, ul laeteris; natalem ce ; lebraa, ul cuactos exbilares, et laala moeslilia,
; animorumque consternatione convivium reples?
, ' , Quis enim praeeentium gravi iristiiia lunc nou est
, ; \ sauciaiue? Quie non animo indoluit ob tam pere , grinum, et quale vix ulla mensa vidit, speclacatum.
, quando ei tu ipse le moeiore affecium esse pne te
, , \ fers. Quis caput illud intuens ei quibus bonis flo ; ' reret, roenie reputans, slupore non est deflxua,
$ non sine aalalis tui exsecratione? Pulcbre profecto
, detestandi oriua tui dtem hoaoras! in qua nocen * * lissimus quisque a morte liberaadus eral, hac ma , \ jorem ouinibus propheiis morti iradis. Qua id quod
, omaibus pulcbritudine praeslabai, el ad laHiliam
. exciundam maxime valebat, proponendum erai.
, \ 1 (;
P sanguinem ex receali csede adbuc
, elillans, proponis. infelices ortus lui crucialus,
qui lanlo luo nialo eunt soluli. Quaro miser ea, ob
, !
impuros amorea, quorum furore capius et abrepiug in lam nefaaduro facinus prorapisli.
Qualis vero ille praHextus, aolle ia cacdem con \
, * seolire; ei laraen lascivae mulieris petitionem non
; , repadiare? Nara propter simul discumbeates, et
, , ut jasjurandum firmaret, csedem penniuit .
\ , Atqui si non alias ob caiusas, cerie ob has mulier , , cnla amaadaada erat, ne qui aiaiul epulabaniur
, \ tani inbumano spcclaculo contiistafcnitir, ei ne
, \ ludibriuni fieres, dum sancle jurasse videri cupis.
; ' Quis emm uaquam Ule donum pollicilus csi? At
, \ noa solum vesania immedicabilis est, potisMinum
xal , xal - illa, quae ex amore et ebrietale nascitur, sed el opi
, . * nionem ingcnerat, quasi et alii sinl lales, quales
\ , ipsi. Ita in praesenli Herodes sanguiaem propbelas
, siiiens, cupiditali SUJB explendas simul discumben , les siolide prasicxit, ac si tantum ralioais non ba - berenl, ut tam fatuam simulalioDcm agnosccrenl.
. . Cseterum caput Baplisiae ampatatar, el sacrifica, \ ' lur prius illo Agno, qui ioilit peccaia mundi, el
, quemadmodum in parlu miraculi divini parius
, ' - pariiceps fuit, ex slerili venlre progaalus; sic ct
, \ - transilu ab his imis ad superna commuaionea
, ' cum eodem habuil in eo, quod ante illam non im
, molatam bosiiain iuimolatur, iitque, ul ortu ex
, \
$ - utero malerao, iia et ad inferos abilu Domint
h a c
l u
c a
u l
, f
e i
Marc. vi, 26.
LEONIS PHILOSOPHI
200
m
in
vinculis
et
seruroais
praniralitig, et hla, qui

versabantur, redempiionem significal, et exsulta- , ,
lionisquasi radiis et splendore prius perfundit eos ,
qui in umbra mortis el caligiae calamilatis eede- \ ,
bant, et tanquam lncifer praesenliam solis indicau .
At quae inferte in oris gesla guat mygteria, prae- \ , cedentibus roagis gunt arcana el recondita. Sed . " , ;
quaiia Hla, qaae Herodes patrat? Disco imponilur , ,
caput, cui recipiendo nihil par, Hlius caput, qui ,
intactum caput lenuerat, ferique abjecta et furiis , ,
ngUata puella illam jcomam, quam angeli revere-
baniur, eamque maneris loco acciplt malae fllia* ,
pejor mater, raia se hujus amputatione ampulala- ,
ram qaoque reprehensiones, quae pectus ejus velli- []
cabanl. A l inscia in majores et magie inevilabiles 3 . iucidit. Pessima bealia 1 quomodo boc tibi in men- p6v , ;
lcm venii? Voluisii impuritatis 111 testera, et , '
quasi columnam siernere, immola quassare agressa ; .
nam gupra gradug illuslriores collocaglt, adjecto \ ,
ad udulieriuhi tuum homicidio; et insano tuo . amore quasi in columna ad sempiternam Ignorai- ,
niam inscripto. Exsiinguere nileris lucernam quae * ' ,
tua opera lenebrarum arguebat. At magis acccndis . $
laropadem, quse nefanda lua flagiUa prodal. Verti- ,
gine velat torriperis, ob viro ct vebementiam pro-
pbetic linguae, qua pulredo incontinentiae tuse .
disrumpilur. At nunc acerbioree cruciaius susiines.
Capul ampnlasti, nerodeg, objurgaliones vero
, , , ' non arapulasii. Auditur etiamnum vox illa clare C \
iusouane: licet tibi habere uxorem fralris tui
quae iacrepationes, quae celare lentasti, ei fu- .
ncata lua flagiiia toto terrarum orbe decantat. Ve- ,
rum mittamus istos com infandig gaig scelerrbus. . '
Ad Bapiigtam revertatur oralio, et bodie ex lerre- * \ giri labernaculo egredienlem comiletur, et ad sedes ,
materiae experies, quas eiiam in corpore adhuc , \
agaag incolebai, abeunlem, quaatum Oeri poiesi, , , ,
officii causa deducal. Elsi eaim digniias ejus roa- .
jorero praedicationem desideral, quam in hominem
cadat; attamen periculum non esl fore ulbanc , *
dicendi voluatalera repudiet, cum propier alia, ,
lum quia omnium vilissimis et conlemptistrimis t .
contcntus esee consuevil. Sed qualia oralio enco- ^ ;
roia adducet? Quam laudalionem insliiuet ei, cu
;
jus laudea ipsa Dei sapientia conlexuil? Quig vero
lecompellans reperiai appellalioaem.quaeexiguum ; , ,
honorem libi creei ? An nibil proprium, nibilque * , ,
ovum excogitandum; sed ea solum promenda , siuit, qua omnes libi iribuunt, vetera nimirum ; ,
illa, quae divina oracula de te praecinuerunl? Te , , ciiiin nominarunt vocem clamanicm in deserio " ; ,
clamantem quidem in descrio, sed cunclis terra- , ,
rum fiaibus resonanlero, recUs facientem semitas ;
Domini, agpera iu directa Decientem, praeconem \ ,
salutis hrael, exaltantem vocem suam in virtute Sion. Afferamur etiam parenlig tui laudes, quas . ,
i
M a r c . ,
"Isa. X L , 3 .
201
ORATIO XVI. -
I N D E C O L L A T I O N E M S. J O A N N I S B A P T I S T J E .
202
, * - eubipsum tuum ortum cecinil; mulat paalulum,

, , ul sinl convenienliores teinpori. Aote Ahissimum
\ . praivisii, propbela nominalus , cum adbuc ab
, \ ubere matris pcnderee, et populo sciemiam ealuiis
. aonualiasti, non solam in corpore, sed eiiam cor * poria nexibue exsolutas. Addamue fasUgii loco
, , - illa, quae ab ipso sapientiae foote roanarunt. Major
, , te inier natos Diulierum non apparuii , omnea
* , prophelae lu antecedis, illa conlemplans, illa nun, " , , liang, et illis subserviens, quae prisci per obscura
, duntaxat eymbola aspexerunt; iis fruilus es, qu
, , omnes quidem desiderarunt, al nemo adeplus est.
. ( \ Nunc, Baplisla, adest baptisma, quod a Domini
, - mana olim postulabas, non fluvii undis, aed fluen. , , lis tai sanguinis ablutue. Caelerum ei boc modo ad
, ' , & te venit ille, de cujus nimia demiasioae olim que\ . ' \ , rebaria. Praedica et Istbic, quo nune abis, divini
\ , Agni viin el actionem, operaque illius, peccaia snb. \ latum, ei redempiioaem donatum i r i . Quin boc
, \ consilio eo prior te recipis, ut et islis predicalio
, tua ianotascat, ab omnibus jain libera mtnis; non
, ' enim jani securi et excisione opus erii perierre $ , , , faccre illos, qui tibi cum aeruunus coafliclanlur,
, . neque ignem ei paleas commemorare; sed voccui
, \ consolaiionis pleaissiroam preferes, voceni gau.
dium aliUaatem. Venies vinclis a saculo apad inferos, aapectu jucundissimns, propbelis, patriarcbis, juslis. Reeuscitabia eos advitam liis taui laHis nun.
liis, etiam aniequam Vita eo descendat.
t%
tf
\ - C Latabuniur Moyses et Aaron viso cognato ex

. ' Aaronis Glia. Audiet et Isaias vocem mysleria pan , , dentem, quam olim jam divina Spiritae voce nu . '^ \ dierat. Canet quoque David propbeu et rex, et
\ , \ Jyrani pulsabit. Exsiiienl omnes jusli et amici Dei
. , \ cum viderinl Baplistam et amicum, el justum ad, , \ , \ - venlasse. At, qui pr&ter opimoneni nauis es, et ad . ' , buc magis praeier opinionem cuTsuroviia confecisli,
, \ qui per martyrium ad iramortalem vitam transiisli,
, accipe propilius boc levidease orationis noslne
muiiuseulum, quod desideriolaudesluas celebrandi

, , offero, propitiamque redde Doaiinum, et aobis,
, quibus gregla illiue perimmensara tuam bonitaiem,
* , curam commisisii, et ipsi gregi, cujus emundandi
\ , ' - ^ gratia sauguinem fudil. auac eoncode, ut rega \ inus et regamur, a besiiis, tara quae videntur,
, , \ quam qu.ne occulie insidias lendunt, immunes et
, , \ - illaesi. Fiducia libi sappclil tauquam amico ei Ba. " . plistae. Quod si hinc cxcedamus, effice, ul inuo \ , - xiam et crimiais experlera rationem reddainua im , perii administrali, cui DOS praefecit;et ut perpetua
ue , \ regni coelestis gloria digai babeamur, qua utinam
, omnes fruamur misericordia et bumanilale ejus,
\ , \ , , qui pro iiobis egenua faetas, el filhia bominia ap * , ' pellari dignatus est, ul nos diviles et Olioe Dei
) \ , elTicerel, cui gloria ei poteniia nunc ct semper, et
\ \, \ in ssecala saeculorum. Ainen.

\ Luc. r, 76.
" Malib. xi, 11; Luc. vii, 28.
203
ORATIO XVII.
LEONIS PHILOSOPHI
Leonjs, Christi Regis ceterni gratia, imperatorit, in

celeberrimum archipnvtulem, Eccletice splendidissimum luminare mirificum magnum Nicolaum.
204
'.
(1),
.
9
(^didit Petras , Societatis Jesa presbyler, Tolosa MDCXUV, in-i, 47 pag.)

Quandoquideua delectalur Deug gervorum guorura
bonoribug ; non quod magnuin pulet bonorari illos ' ' '
qnog ipse apud sa occupavil bonore cumolare ; sed , ' \
quod ia ejus laudig aucloreg pracipua ex ea com- ,
moda redundent, -utpote tanto illustriori viclsaim ,
gratiae reditu remunerandog quanto et abundantiua
babent iinde magniflce largiantur ii qui honorantur, , \ \
el ad grati animi tuendum officium civilioree aunt, . * ,
age noglraruin rerum omninm maxima utagnum .
in poaiiOcibua Dei pontificem hoaoremue. Quid , , ,
autem taali est quantf oratio, qua una caUeris ex- \ ,
cellimus cujusque beaeOcio Deiformem partem a ( terre&tri concretione repurgaiiles qnicunque non , ;
liebetes ad conscieaiiam origiuarise pulchritudinig *
seneus memis habeat, arcbeiypi similitudiae revo- . , \
canda, nobilitati pristinae reslituunt imaginem: bac; ( ;
inquam, Vere bominis propria re magnus honoreiur . ,
Nicolaus. Quid lum enim elsi ad sublimitatem ejus
inagaillcentiae oiinus accedat denum, at animum , \
eerte non aspernabilur. Egt profecto sanctis qui . ' * \
apud Deiim aevum degunl, esl affalim illa gloria , \ \
qua ia coelis fulgcnl: rainimeque iis opas est peri- *
luris laudibu linguae inortalig. Amant lamen genug , (2)
unde orti gunt; ac lsetis oculig agpiciunt quae of- .
feruntur a nobis: non ad meritum diguitatis pro- Q \, .
p r i manug exigentes: veruro osteaso licel tamam ,
proposito Itberaltg aaimi perfecti offlcii laudeoi im- , \ . *
puCantea. Alque binc iiemo privatim deterreatur
tanquam ab incepto teiaerario ac facullalem supe- ,
rante. Commuae boc quippe omnium : uiique cum ,
aabaidere infra verticem meciiae laudaiionis etiam \
gurom eloquenti necegge gil Nicolaum celebranli. ,
Verum ut parentibug in xopiota re familiari nullo , ' ,
adroodum egentibug gi quid graiiflcandi causa col- . (
lalam sii a tlliie nequaqnam id opportunitate ugu- ),
que gni volupiaiem accipieniibug admovet, sed una
pieiaiig imagine ac illialis amorig monumenlo: gic , ' *
commuaet omnium Patreg, quibug non ex vohmlaie ,
carnig ged ex Deo geniti guinog, erga honoreg qul . (
ipsig ab hominibus adbibentur, tali quodam raodo j> ), '
affeclos exigtiinarc oporlet. Aul potius (aeque eaim , *
salis ad verum ea gimililado rem exprimil) quem- . "
NOTiE.
(l)Ex biblioibeca illuelrissimi Caroli de Montcbal, arcbiepigcopi Tologani. Leonig Augugii,

rognomcato Pbilugophi, rea exgeqauulur Curopalaieg, Cedrenus, Zoaarag, Gljcas. Lx quibug Baroniug col(egit,et digeseil. Scnptorura indices exhibeni Gesnerus, Simlerug ol Possevinus. Qui, quod
bujus oralionig non meiainerunt si quis in arguincntum Irahere vellet dubilandi de auciore, sciat
exgiare in Valicana bibliotheta nuai. 803, ai Baroniua legiaiur, codicem quo conlioeutur oralioneg
ires el iriginia hujas Leonie, quarum quae ordiae
prima et vicesinia cst, inscriplionem balethujugQuaui eamdem huic quoque prxfixam iegis. ut
dubitare non debeag quin haec ipsa git quam eidero

Auaugio Pbilogopbo vindicabani in eodice veiere
tinde exgcripsi aliquot iambici verguaV nescio cujus
Graeci graminatici, nequaqaam satis elegaoles ut
editione digni ginl visi.
(2) non valet hic , ged
. Quo sensu dicuntur ii quibug ex debito
gatisdalur, . operarii quibus egl persolula mcrcea, . IIBQ
quod magis huc facit, Synesiug dixit,
gengu consiraili, quod Launig accipere, lentre, i m gratice, elc. Conftdo me luci senleiaiatj) ia
iuterpretaiioue leauisgc.
ORATIO X V I I . - IN S. NICOLAUM MYRENSEM.

206
205
(3) adroodum Numen pnesianlissiroge menlig nulla qoh
. * dero rerum noslrarum opus babet; nostra vero
sola causa, quo nimirum occasionero babeat 8uia
, \ nos opibus impertiendi, munera bominum saecipiu
, Non tanquam vei id ipsum quod eo nomine retribuit
- noa gralis donet (gratis enim certe ex iaexbausto
. " \ illo fonte boaa effluunt omnia), sed quod eareligio
ne Deo nos admoveaiaus; indeque faciliue bona
, , . quse ab eo roananl propagenlar ad nos. Quemadmo dum qui ad solem accedunt propiug, eo abundan (4); tius parlicipant lumen. Alque hoc animi proposi lum, gludium dico bene merendi de mortalibug, cani
' communesit omnium qui ia coelesti regia diversaa (5) . , - lur, nullum tamen reperire eat quem illuslrioribaa
\ , , congtet documentis in tali erga homines esse voC.
/AV
f
1 * _\ _
1
tf
** 1 1 f t A i m m A l i m A i i i l i e i n lkJniiiiAft<Li 1.^<_>
lunlate, quam euni cujus ia adoraanda laudatiooe

(6)
_
, . nuac maxime suraus. Quin haec adeo Aducia impe lum nobis expedit ad audaciam iacepti lanli, pra , lixissima Hberalitate viri ad coadonaoda janinift,
, , veniaro quoque malu perfuaclae laudaiionis gperare
' nobis guadenie; guccessusque parum boni mi nuente metum. Quod eainv maris fretum, quae
. pelagi vasiiias, non ejus miraculig insigaita
- esl? Qai vero sahus ac goliludines teme non
; ejus gratias experimento cogaitas habuenint.
, $; Quae lam consUns magnificentia donorum iaroin' \ gignem eum vulgo reddidii; ul, quod solenl borai , , nes si forle post brumam gerenior elucegcal gol,
lum gestire in aprico ipsi, lum alios ad jucundum
. Q lcporem radiorum solarium convocare perfruen, - dum : idem ad memoriam quoque divini hujug vlri
. '' fieri videre Hceai, imo longe plag bujog quidem
hac ia parte fit. Ibi enim sunl qui occupaii negotio
, * velut praepedili laaneai; aimeailale radiorum va ' . lere jugea, bic autem nutla laai intenta fueriioccu \ patio quae probtbere queat bomineg ne e*m quse
, ex gacro magni hujue confeggorig moaumanlo per& , - cipilur graliae copiara participaiain eant. QUJB luba
. claggicuro intonang procinclog ad pngnain ordinea
, gic animavit ut hic per gai inentionem veluti clan* ' gensconcivitaaimas, devotorum fervorera aageng,
\ . degidum torporem exculieng? Semper quidem
' buroaai generis adveraartug honoribug gancioruai
, lelbalee accipil plagag, ringens at suara calaaiiia. '' D tem Gdelium laelitiam reputang. Nunc aulem eo
, abuadantiori dolore camulatar quo jam in flneg
. - lale omne pauegyrig hujug celebritag propagalur.
\ ( Sed velui in principrig adhuc insistens oraiio
!) , prius repetai memoriara illustrium parealum qui
- buac viram mundo geuuerunt; ita demam ae*
. ' . cunda deincepa via ia anlerioria pergat. Quod
NOTJE.
(3) Quanflibel fcopiam Graecis sonal: PiuUrcbus in Qusesiionibus Roraanis et alii naradeo ut neacio quia apud Kuripidem queralur rant. Tales illi , , cum lux
gibi egge , ut minus mireria accendebatur prima lace.
(6) Kcclcsiaetica consuetudine aiemoria marlyris
tbesauram iraead Rom. u, 5 ; Jacobi v, 3.
(4) Oe miraculig a gancto Nicolao in salulem na- lemplum marlyria egt aal inonumentum. Nec duVigaalium maximo nuuiero faciis congulenda ejus bium quin ad confcssoreg exteadi poasit. An bic
ista notio vocig hujus sit, judicium iutegruoi reA c U ei bistoriie veleres juxta receniegque.
(5) Videoduni an oou fueril congueludo aliqua Unquo leciqri.
convocandi ad solem posi brumaui. Qualia muUa
v
207
LEONIS PHILOSOPHI
8
ipsum ne ea tamen veligioiie curet quasi encomio-
rum legem eam magni faciens, quae id agens ui \ ; \
augendi recte facta laadatoribus occasionem pra- ,
bcat inde eos auspicari jubel. Ul eaim maxime . "
niirabilcs parentes hujus fueriul, eoruni lamni quanUeeunque participalione gloriae fllij noa indi- ,
get memoria noa magis quam naiivus decor \ , *
alieno fuco ac emendicalo flore gratiae medicalae artificio maagonico. Neque vero pleno sole collusira- .
ta dies serenilatis accessioncm quaerit ui magig rosea niteat facie. Verum hoc eatenus memoreiur
solura ut demongtreiur, nosiruro buac, qui taaquata haeredUariam a parentibus virtulem accepissei, nequaquam eo velut patrimonio conientum, in expressione domegttcorum exemplorum laudie
acquiescendum sibi statuisse (quanquam quanta illa qualiaqite eranll), verum ad taalo praeslantiora
faciaora suscipienda generosura animi propositum excitavit, qualia nimirum consenlaneum erat mo~
liri eum qui se coelesiem prorsus ad viiae gectam ac rationem translulisset. Nemo porro reprehendendam orationem ineam puiet quod ea gecundum a filio* dignitalis locum parenlibag attribuat. Vo*
lentibug gane ipsis ac lubentibug acciderit boc quidem : quippe hiac taato uberiora in eos verae
gloriae accessione redundalura quantum ipsa comparatio dignitaiig ademisse poBtpositig videbalur.
Nam bic quidem quod aufertur non damno magis deputanduin qaam lucro et, ut fluviig ia se per
orbem reOucnlibus, seseque excipieotibug mutuo per vices, qaod adimitur conlinuo refundiiur ei
qui dederat.
Ergo qui buic nostro fuere parenles in primis illuslrcs, tum iig ornamentie quae decent corpora, , \
cumque corporibug consumuntur, tum iis quoque , \ quae sempilernae viiae duratione aequalia sunt : \ ,
quo posteriori genere potissimum nitentes priug .
illud conlemnebaul. Quare procul a civilibus curig tanquam a procelloso mari gubducii, ia poriu .
fceati otii tranquillae vitse curgum peragebam. Vul- ;
tia hic apponamus aliqua viriulig eorum certa do- , ,
cumeotai Quid vero me opug esl iig vexarc colli- , gendis, cum istorum mores ia rebus quoque ca> ;
teris quales fuerint ex uliro deleclo vilaj genera ,
fcile sit intelligere. Eteaim cum speciabiles emi- ,
qere possint ex fanctione aliqua illustri principa- , ,
lis procuraiionig, rei dignae vulgo creditae pro qua , laborig nihil contentionis recusetur, id illi tamen C . praesentibus conienli, ambitione insuper habiia, , prorsqs ul rem nihili neglexerunt. Neque vero , , , \
guig copiis ad voluplalem abutebantur; neque ,
deliciis quarurp inde affluebant opporiunitateg, \ resolvebanlur. Sed prvclare persuasi solum , ,
bunc esse babendi fructum gi quis ita rem vi- . "
vendo digpengaret ut ea delnde conscientia go-
laiio esse morienli posset, aeroiaabant, ut dici- , ,
tur, utraque roaau per sinus pauperum divitias, ,
quod ob merilum prster cailerara clariiatera illam . " * ,
ctiam a. remuoerante Deo tulere roercedem ut (
ilerent pareqiea fi]ii morlalis naturte modum ac (7).
captum virlute et admirabiliUte superaturi. Alii , \ ,
quidem in magna felicitalis parle nuraerare solent ^
crebros parlus, numcrosaquc gaudere sobole, velul * \ ;
ad baec quoque bona sese exlendenie avarilia, aul- \ , \
luaique oe bic quidem cupidiiali flaein statuente. .
Quorum in genlenliain irem ego quoque pedibus si .\, ^,
NQTiE.
(7) Perplexus locug et baud scio aa non mendosug. lalerprelalionem expedivi ut polui. Succurrebal forte legendura pro . Nisi verius
esl hujus noslri et Cranci;c cileriomm tfmporam

propria dialeclo parentes dici.Quod aatigraaniicslc apparel ex pag. 12 supcriori. (Col. 206 D.)
209
ORATIO XVH. - IN S. NICOLAUM MYRENSEM.
210
. ut ex una glirpe procreatoi fratres, ita virtulig
, \ , alque indolis parenlum velut haereditatem pard cipantes ex sequo viderem. Nunc mullo roajor inler
. " eos quam inler digilos in&qualitag cernitur; con . , ' lingilque fere ab ortu ipgo uni laudabile inesse
, - quidpiam, allcri vero viiiogum; ut geaitor noa ma (), jorem a bonig helandi causam quam dolendi babeat
, a maliarconsimilequidpaiiens atque gi quis altera
, ( - quidem ipaum manu coronarel, allera colaphum
), - iatpiagerel; ia quo casu honoria frnctus plagae
, - coniuroelia obruereiur. Quare mihi videnlur atiam
. - in bac parle, fecuadiiaie, inquam, ac feliciiate ge
, nerandi, parenteg ejug qoem nunc cclebramus, gu . ' pra caelerog aliorum geaiioreg digniialig obiinere
' - priacipatura. Cum enim facile non gil in omai ge . * \ nere virtulis ex eequo florere, ged fere videamus
, qui in quadam laude aliquougque progreasug git,
, eumdem ab aiia longiug abegge, caeteris quibus
. ' contigil fleri patribug plurium liberorum collatilio
\ , \ quodam gaudii geaere laetaudura egi. Dum uno qui , - dem filiorum unam dantaxat virlutera poggidenie,
alio vero| rurgus aliam (aam deieriora bileantur),
.
collectione ipsis atque acervo emendicata mullig ex locia gralulatio completur ad aliquem dewuro ornatug modum, gi quig a virtuie flliorum conferri verug ornatug in parentea potest. Hic vero cum
ia uno capite collecia omnia decora laaeantur, conjeccura licel aggequi quanlo excegsu vulgare
parentuin forlunam horum conditio pecaliarig antecellai. Atqoe haec qaidem de Nicolai magui genitoribug aic dicla sunlo; ea duntaxal tenug uiveiut odorata obiler viriutem eorum quagi praelericns
oraiio videalur. Saae quae diximug abuade gtiat ad probandum illos unico boc quidem at eodem
praglaoliggiiuo pariu defuncios longe apparuigga clariorea iis ipais quinumero soboligfuere nobileg.
Deiaceps in iilio qualig ac quanlug fuit demongtrando exornandoque conalag orationig degudct
noatrae. 8i lamen inganio atque indugtria gugtinere valebimug opug tanlum.
\ C Prima fuil is poslreraaque matri proleg guas. Nam
. qui igta ralionali gpica effloruerat uterus, exbaagu
, mox fecuaditale mutatar io sterilem. Deo, ul
, ' mihi videtur, demoagtranle divioiorem aliqoam ad
, origiuem, non auiem ad coneaelag nagcendi cau , \ tag ortum hujug pueri pertinuigse; qoalia certig
, orbibaa redeunlia temporum, inopinata ia rehug
(9). bumanig miracula exgUat. Priraag bie igitur i n \ greggug in vitam ita mirabilia atqua atfeo prsecel , ; , leaggupra caelerog fuit. Quid aatem? An valgaria
; , ., quae deinde gecuta, et a caetera consuetudine in, . (10) fantilig a?Ulig nibilabborreatia? Miaime; ged,quod
, \ aianl, miraculam miracalo comeg. Samuelem illum
, - qui praemium oratioaia fuil aliogque qaogdam gi%
NOTJE.
(S) Suggerebat animus rescribere ut D
opponatur paulo giipriug *,

Sane peregriiium ab hoc loco videtur nisi 8e jure naelaphor luealur. Quod aqmdeiu reveritus aianutn abaliuui
(9) Censorinus lib. De die natali, cap. 17, refert
ex Etruacorum libris: c Initia saeculorum alioqtii
liotninibug incomperta fulura, divinilus indicari
golere appariiioae prodigioruia. > Eo rcgpicere vi*
gelur bic locus.
(10) Gregoriug Tbcologus de vita gua:

*

,
' slxeJr ,
j}
Quas sic vertit inlerpreg:

ar
n
i V a m
U e o
Vitulut vel agnus, vklima et pernobilis

Ralione pollens. Non enim fari audeo
Samuelii intiar, vola ni tptctem et pium
Studium tuperno dantium me numini.
Alqui non esi, ratione poilem

ged Deo Verbo contecralum. Id enim el Giegorius
igihic de se ei de Nicolao nogler boc loco iadicare
voluerunl; fuiese uiruuique mature, illum a parentibus, huac a geipso ad uiodum SamuelU oblaiog Chrislo. Nam alioqui quomodo ge Gregoriug
raiione polleniem dicerei Jaai tam cuin primuia eg|
naius, naiu co teroporc sc oblaiom dicit.
211
LEONIS PHILOSOPIH
212
mul atque depulgi a lacle fuerant, accepimus a . parenlibua Deo dicato*. Hic autem religioaem pa- , , rentum nequaquam exspeclans laciens etiamaum . '
sese Deo onsecrat. Gum enim viiaro ad sacrum (11) , \ ,
canonem jam tum exigeret, hoc ipso consecra- ;
lionis illius fidem faciebal. Nara aliig quidem
diebus maierna illum mamilla pascebat nutri- ,
menti ratione seiati congrua; illis vero diebus
quaruui uua quidem in Redemptorem nefaria coitione sceleratorum concilium congregatum, (12) \ ,
alia vero Deo in carne cum morte eongresso ,
exstincia mora est, geroel sumpto lacte persevera- . (15)
bal deinde jejunus. Sic tanlo auie xtatem adultam \ ,
jam sacer et sacri ritus erat ac pnecepti peritus . *
quo lalis observalio praescripla. Talig bic primua , ||
surculus assurgentis vitae, talemque ad modum
velui a topiarioautarboralore temperantia exculta, * \ '
puroque binc affluente liqaore rigata. Postquam ,
autem erat coasequeng planiam ad hunc modum \ , bouo priinum ealu editam, felicissimis deinde in- , \ , cremeniisauctam, provenlu denique fructuura abua-
dare. Jaaique praeterierat pueriiiae rude tempas, , \
aucloque corpueculo adoleacentulug egge coeperat, - . \
cum varia ecce quaedam proiinus arrisit derorum \ gpecies. Adeo siquidem pucrilem nou oslendil in , ,
moribus levitalem, ul coagtamia poliug menlis *
atque senlenliae seailem prudentiam exbiberel. , \ Quare quaa consuela oratio est laudationes per- .
oranlium in eos qui vitam eleganier ab ipsa priaia C
visi eunl pucrilia iraduxisse: conligisse nempe , '
ipsis ut cubitalibas augmeniig crcscerenl, lalis, ,
inquapi, oralio quae in aliorum encoraiis magaa in ' .
laudis parie numeralur, uno in isto quem nunc ad-
miramur quasi exile quiddam nimiura et prorsug *
impar locum babere non videtur posge. Non enim ,
licet affirmare cubitali proporlione auctam illiug , * \
egge virtutem : ged gi veraai afferre laudaiionem , ,
ejug voluerit quigpiam , dicturus ntique sit tolam ,
ipgam ia eo quanta esl humauo fonnaiam babitu ,
inter homineg visam ac vergalam egge virtutem. ' \ Adeo perfectionem officiorum omniuro gemper in . <.
(11) Inauil caaonem 68 apostolorum quem et
pagiaa gequenti nominaL lg gic D
habel : , ,
, , , , ,
, ,
. , -
pernegarim, bic Gbrigtianum gonet, babita

raiione consuetudinis illorum Umporum qurbus
baptismng noa fere nigi adultis confer^balur.
(12) Huac locura enarrel Angusiinus epist. 86 :
Cur autem, inquil, quarta et texta feria maximejejunet EccUtiaJltaralio reddi videtur quod eonsiderato
Evangelio, ipta quarla Sabbali, quam vulgo quarlam
* hocest : Si quis epi$copu$, vel pretbuier vel
feriam vocant>concilium reperiuntur ad occidendum
diaconu*, vel lector, vel canlor, Patchm Quadra- Dominum feciue Judmi. Et paulo inferius:
gesimam non iejunat, vel quarlum diem, vet Para-ett Dominus (quod nullus ambiq.it) uxla Sabbati,
9ceven prceterquam propter inftrmilatem corpoquapropter et ipsa uxta recte jejumo depulalur. Haec
ralem impedialur, deponatur. Si *it autem laicut,
sancmsdoctor. Exquibua paiet aniiquigsiaiam fuigge
1
ugregelur. Commune quideni erat oranium, ut

mox videbimus, Chrislianorum jejuniuoi quariae et
gextae feriae. Tamen quia id clericis |>eculiari luodo
injtiocluiD eral, visus esl Nicolaus jam tum in cunig quasi gpontegese in clericorum ordinem oblulisse : qui ge isu peculiari clcricorain observaiioaa
conslriclura quasi profueretur. Nolaudum hoc
fuit ut inlelligeretur quod oiox sequitur,
. Nisi forte, quod nou
islain observationcm jejunii quartae sexlaeque feriarum. Gujug praeicr Glemeoiem Romanum, Ignalius,
Terlullianus , Glemeag Alexandrinug, Origeneg
aliiqae meminerunt, quorum testimoaia recitat
Baroniug ad annum Gbrisli 54 et 57.
(13) Inter voces, el , inflndendam puto
parliculam . Paulo pogt,
pueriti lempue, quod stultos dm Tlbullua duil*
2t3
ORATIO XVII. - IN S. NICOLAUM MYREN8EM.
214
, \ % suis moribug ab ipso prmcipio rcprsegenlarii.
, \ , Omnibus illis renuntians a quibus mens lanquam
, . \ vebementia ventorunt exagilata saepe quidem la tegram exslinctioncm loiius lampadig patitur,
, ' magnumque gi vel luridam et moeslam gemi. * morluae facig gervaverit flammulam , cum iig golis
, - versabalur quibug cbara virtug; ex quorumque
, . conguetudine filiug ipse lucis adveutiiii lumi , nig augraento propriuin suum cumularet, sa , ' cris maxime digciplini vacans et cum Deo nun . quam intermissis precationibug agens, seque illi
admovens. Oportebai porro jani ad pleniiudinera
.
aeiatis adiillo corpore, animae quoque perfecluin
gtatum apparere manifeglo, aique in comraunena produci utilitaiein id quo ille valebat. Quoniam et
mundi Salvator Ghrigtag tura demum suam illam bominibus mirificaro vim ostendil quaado jam aetalis ipsi meusura noa deerai. Congequeng igitur cum eggel eum qui gupra naluram et nalug egget
et vixiggtii in gupematuraliuro digpengatorem rerum aique adoiiniginun landem evadere, gic plane
coaiigiL At ul nullo mortalig ullius prejudicio migta, ged mere divina ea reg egget, noa ig boaiinam lerreslrium calculo, *ed coelegti oraculo ia ponlificali collocatag egt ibroao. Cujus rei narralioaem paulo altiug daclam gubjiciam.
\ - Qui anie bunc arcbiepiscopalem eral adroinistra . lionera gortilug raorlali defunctug vila ex bantanjg
* , abierat. Cuin virgiaeug porro ibalamus alium ejus
, \ loco gpoosum desiderarei, couvenlus sacer ex pon, \ tificibus et sacerdotibus Dei collectug consilio ex . , pedire quarn posset optimo sacras illae nuplias
, ( gatagebac. Cum vero mulia, ul in deliberalione tanta,
), \ perplexitag essel (maximig enim ex discrimiaibug
(14) , magaorum hegotioruin exiiug p<mdent), ac tanto
, difficilior expedilu essel electio quanto inajora pc . ; '- ricula ex errore gi quig Sn ea commitieretur coa . secuiura providebaaiur, consiiium caplunlvere sa (15) . \ cerdotale. Quodnam vero illud? Rem oronem refe randam ad Deuai. Exspeclandura inde venm , . ram galalarem resolulionem iniricalissimi negolii.
C rgo cum orationibus el jejuaiig tanquam alis
, - velocissimig evolasget in coelum ipsorum devotio,
, \ - nacta ibi quod quaercbat eal. Unug enim qui . - dam ex gacro Ulo coetu, oracalo divino ra ( ' tioutg buaianae dubilaiioneih expedienle, et viri
), nomen edocetur ei locum ubi reperieadug ig erai.
(16), \ Quo observato, Ule cui revelatio facta fuerat
, . (erat autem is locug parg quaedam sedis ubi frui
^ $ - Dei colloquiig magnus consueverai Nicolaug) glantem ibi deprebendit divina gibi visione demonglra.
.
tura virum. lliinc eniai eum esge ejug ex verbis ipgius facile agoovit, sicque illuiu cum pncsenli
gacra multiiudine gponsum Eccleaiae conjungil.
j) Hacteaus racto quodam itinere quasi inoffenge
. ' proceggil oraiio. At deinceps cum noa golum, quod
\ \ - in perplexis dicilur, occurrat triviaro, verum in
, ; inmtmera quaedam divorlia scindal ge via, quid
; facere opua estTvel peiiug,quid pati necegge? Cum
u
NOTJE.
(14) Non dlggimulo in exemplari rae legisse

, quod curo gatig cobaerere noa videretur, in
rnuiavi, ut ad referatur.
(15) Non puto hic cgge dioecesim. Olim
eaim aliter id nomen usurpabaiur. Quauquaui si
phragig Gneca paiereiur, nou esset incommodus
gensas. GouYeoerani episcopi unius provincia.*, qua:
dio3cegig vocabalur veteribug, el in coiamuae consuliabani. Tola taiuen loci me in eam

senleiiiiam traxit quam iaterpreUtione expressi.
cujug gi miuus videbitur felii, equidero non cro
peninax.
(16) Quid si legaaiug ?
215
LBONIS PHILOSOPHI
216
f-nira laflnita buic nostro decora insint, propriara- ,
que sibi unumquodque laudaiionem poslulet, quo- , &v ;
tnodoquaedici nequeantsingula una oralione coai- ,
prehendat quispiam ? aut quomodo de argumentis , ; "
iia roagnis, non quideia cum ipsorura dignilate ,
coroparandum, sed vel tolerabile ac mediocre ali- * '
quid possit afferrel Tamea ex cjns praeclare factis
delibaada eunt pauca. Ad persequenda eaiai omnia , .
neque si quis prolixitale vitae paria faciat cum eo
qui diulissime oraniura mangisse in vita dicilur, ; *
tuffeilurain babiturug lingaam esset. Quis Ha se ;
funclione sacerdotii et raagno gacriQcio dignora ,
exhibuil? aal poiius quis ut ille in odorem suavi- , ,
tatie hotacauglum oblalus esl Deo ? Quig ita gubli- ;
mis ia babilu submisso? Qnis rursain in gubmig- ,
gione magis inaccessus? lllud quidem ob nalura & ,
uiorunique benignitatem, boc propler iiiimiubili- .
taieta virtutum. Quig sic ad verum expressil in
seipso pastorem verum, et ne pmculum ovee tan- (17) ; * ;
gat, tanquain ad jucundum aliqaid ad niorlem ' (18). \
accessil? Quis magig gravem Iajuste grassantium ,
contrivit manum? Quig ia tempore opporluniue . '*
protexil oppressos ? Aul poliug quie unus ulrique .
geiieri consuluit melius? Priori quidem eo sladio- ;
giug, quo illud alrociug periculum malo usque ad , \ ,
aniraam perlineate. Sed jaro ia arcem invadamus. * Qais lanto animo mililiam pradicalionig verbi to- (19) *
Jeravil? Hinc daemoniorum acies fundens fugans- (20) , \
que, hommqiie fana expurgang, miserosque quos \
deceperanl ut gpoiia opima Deo gisleas. Inde vero Q .
glrenue rem gereng adversug hosieg furiosa con-
tumacia ubi minug decebal armaios, qui exacuta * '
ad blagphemiam lingua onam naluram in creaiu- , '
raro et Creaiorem divtdere conabamur. Pauli qui- . dem defiaial curgum Hierosolymig ad Illyricam .
pertineng peregrinalio. Utsic vero nostro noa qui-
deni ab Hieroeolymig praedicalio processit, neque ,
in illam aliaio lerrae partera propagata egl. Videa- , \ mug lamen an ideo minug Evaagelio coatulerii. . \ -
llle gero landem zelo convergo roaiurog fruciug , \
praedicatioai dedit; bic vero peneex ipgo liroine . " ,
vilae, tametsi id deiade manifesiiug apparuit. Rur- .
gug ille noii diu moratug abaolvit curgum; bujug , \ '
vero usque ad vilae longigsiraae metag ultimas cur- . '
sus exlenditur. liaque hc noatra utrinque gumma D ' ,
non ainunt iiluin peregrinaiionia nomine primas ; '
fenre. Par igitur certaroea eslo quando ei utriusque (21),
gimile gludiuni. Verum quig unqaam ila consuluit , ibi aubjectig, ut ille omniuio qui cura indigebant ; * 1
NOTAS.
(20) Alexandriae, quae Ecclegia cum et ganciitate
(17) Sitnile quiddam est quod Gallice dicimug,
morum el doctrinse sanae copia in priinis orbig lerdonner $ur le$ doigt$ quelqkun.
(18) Sensus esl gancium Nicolatim injnriam fa- rarum a lemporibus aposlolicis floruissei, miranciealibus et palieniibug consuhiisse, studiosiug ta- duin et niiseranduin fuil tam foedam baBresira ia ea
men prioribug quorum migerabilior gorg, quippe polissiinum exsistere, indeque ad Ecclesiae pene
ui dum aliorum fortuoig aui rorporibug incommo- lotius perniciem redundare.
(21) Simile est illud Clemenlis Alexaadrini
ant, guag ipsi animas letbalibug plagig iransverlib. VII Stromalum:
berant.
(19) Hand dubie Arianog adversus ^, ierpentem columba mi$cen$ boc esl aslutiam
quoa et Nicolaug , uipote unag ex tre- illius, ex prseceplo Cbristi, bujus simplicitaie temperau*..
ccfltig decem ei octo Kicaenia Pauibus.
217
ORATIO X V I I . - 1N S. NIGOLAUM MTRENSEM.
218
, \ curaio gessit ? Quis ut ille simplicitalem experlem
(22) ; - fuci flexibililale se accommodandi temperavit; ut
, . Beque simpiicioribus melum objiceret gravitas ;
' ! neque audacioribua occasio conlemplus eimplicitae
, .
esset. Quis sic amaadis hominibas iroitauis esl
Deum et stillantem manum misericordiam implorantibus prolendit? iroo ne senlientibus qiiidem
lDlerdum unde scaturiret doniuro, beneficiiim affluebat. A i quantae rei pene jaciuram fccerat oratio 1 nuac quando redit occasto non comrnitlam ui elabatur.
, \
Paulo postea quam nobilissimi parenles hnjasce
noslri mortali eraat vita defuacti, ac pecnniam
(25) , qiiapcunque ipsis per misericordiam largissime
. ' spargentibus superfuerat, huic ariifici talium ope, ' \ . rum el ejusmodi semtnum salori summo relique , , rani. Necduai is immaculaiac conjunctus spoosae;
, noaduro imposita candelabro lacerna fuerat. Cum
, , ecce, ut multi sunl vitae scopuli, quemdain in co\ * \ pioga secundo aliquousque cursn viiae pelagua
. emensum paupertalis naufragium opprimii. Neque
, vero lolerabile incommodutn eral, cum ipsi quo que vii periculam impenderet. Quare cutn lem , , ' peslaie qnadara turbulenlissiaiie forraidinis obruia
, $ * ipsi ac demersa mens essel; neque ad vitaai omni
, \ - necessiiale superiorera conierre raiiones snas et
. consideralionis oculos posset aliollere. Quae longe
(24), omnium preiiosissima babebat pro neceesariis ali , (25) mentis pacisci atque in orci laqueum trudere non
, recusavil; quae ut salva oblinerentur alque integra
\ . '' ne per infesla quidem spicula recusandum erat
, quamlibet periculosi saltue alearo jacere. Liberoa
enim cum haberet ejus sexus qtii a cosla suaipsit
. originem , nundinalione pudiciliae illarum miseri
sibi viclus infeliciter comparaudi conailiuoi cepcrai,
, ;
\ - aut, ul verius dicanv negoitaiione inconsullissima
, \ , \ pretio morlis illarum propriam emendi. In hunc
\ , modum Hle despcrans ia prsecipitium ruebat pro . \ , funda caligine meatis sensibus oOusa ab e.o qui ad
fodiendam peccati foveam acerrimus est el soler, tissimus. Quid bic aulem magnus Dei faniulus?
* \ \ Simul abominandum illud usque ad snnctae ejus
, \ $ (26) perlaium est aures, inlempesta nocle sumpla seNOTiE.
(22) Alludil ad Cantici canlicorum locnm oap. v, suat loci apod Gregorium Nnzienzenum,
6, cl siinul occuUe ludil in quas esl , eub fineui, ei in
inier , misericordiam, ei , oletim, cui,
, versu 107 el 215
utpoie liquori, convetiire poiesl .
D (25) Gallice, il itait d'avi$
(25) Quod occasione aliqua aul usu iiiipcjiclitnr
(26) Miabic est . Noiavi alias ad Nicctam.
TCI absumilur, illius lieri eleganter Grajcis Sequitur, . Sic apud Gic.
dicilur. Hinc in cummerciis ac commulalionibus pro Gluealio mater genlalem lorutn iiliae dicitur
quod pro re aliqua prelium daiur, quia impcndi- siernere. Addil, . Nuplias
lnr ei doniino peril, dicilur. Noanus ad v. 5, dicit ex veieri noiione nominis cujus lecap. xviu Joanais, de Juda, " (Gliristumj glimontum libro nuper scripio de
. dislincliono presbyierorum et episcoporura ex
. 13bi est preiiuui Cbrisli ven- scholiis noudum edilis Apborismorum Hippocralis
iiti. Gui loco facere non possuin quin similem ad- prolulit R. P. Pelavius. Jsio enim libro
jungain Isidori Pelus. ep. 425, veleris gramniaiici ad illud aphorismi prinii/O
, ubi videlur , inler alias mulias eignilicaiiones iiominis
usurpaluiu qualenus voci asquivalel. lude et isla recenselur, . Quanquaui
eiiam esl , cenficere, destruere. Apud ei bic babita raiioue eorum quae iuox subjungunlleliodorum iib. i , Tbeageaes Gbaricleaui alloquens, tur, , quacsiia videri possil au*H , inquil, - lilbesis aon inelegans, quod enim pudiciiia famae
. Quod enim mulier quasi digna maierta non atque honcstaii iuuliebri viia3 inslar est. Undeest
essel quaiu belli ardor consumerel, nou , sed iliud Aposloli de vidiia levi, fitief in detiens est vi dicil.
vens mortua e$t I ad Timolbeuin v, 6. Qui prosti(24) Circumlocutio feoiiniui sexus. Gemini mulli luere iiliam Uecrevisset, illaiu quasi jam occiderai,
r
219
LEONISPHILOSOPHI
220
cum auri snmma caplataque sapicatcr opporluai- ; ,
taie latendi dum benefaceret, in iniscri domum .
clam accedens injicit. Aderal ecce jam dies cujus ,
lucem infelici pairi densas in tenebras calamitas ,
coiamutabat; donec incideas in sacculum tum de- , ' \
mum vere diera vidit somnuinque simul el despe- , ' (27)
rationis verliginein ac velernum excussit, unique ,
e filiabus lectum genialem sternit, bonesiam illi .
viiani sibi remedium mali consliiuens. At magaus .
Nicolaus, iatelligens quam sapienter oblato sibi ,
boao usuB esset egenus paler, nequaquam eo quod \ , * jam dederat liberalitatem defmire suam votuii, el , .
fonlem obtarare misericordiae posl priinum efflu- " , \ ( '
xuui, neque commiliere , ut ad impcrfectum dun- ), .
*laxai solalium miseriae inanuin porrexisse viderelur. Veraai simili jam lompore ad siinile ilcrum ^ ,
opus vocante, muniiica rursus manu beneficiura , \ ,
inira domunculam occuUus spargit. Stipcrvenit .
acrcuiorem solito se dies exbibens. Ad cujus lucem ,
ul videi niirabili sibi adorea feriilem domum, aai- . \
mam in gaudium divwil el lacrymas, quod aucto- . ,
rem beneiicii nosse non possei moerori se dedens.
Tainen alleri filiarum (Ires auiem omaino crani) . '
conjugium nuptialesque urnalus accurabanlur. Scd ,
jam facienduiu sibi amplius non pulavit queinad-
niodain antea tit domandos somno perniiUeret (28), \
oculos; veruru excubias ageadas observandum- , , '
que lempus quo dotcs filiabus mimerabantur. \
ISam filiae quoque illi uni reliqtiaa \entura .
gponsalia in spem veneral: de ftiluro ex pne- Q , \
leriiis conjecturam sumens. Neque spe sua esl , ' .
deceplug. AUa rursus intempesiaqae DOX , et
' ;
ad sainentem faciendam coeleslium seminum ; ' .
agricola processeral. Nec factle fuit latere amplius piuin insidiaiorem. Ul enim jacluin est aurum, , ' \
quam cclerrime potuit exsiliens vir clancularium

occupai largilorem ac seipsum qaidem in solum . , \
abjicii, lacrymisque pedes abluil eos a quibus iUe
NOTJE.
ftibi vcro grave snlicet, vulnus iuflixerat, donec

quasi deus ex macbiaa liberaliias Nicolai pucllae
resiiitieret vitam, pairi medicinam facerct.
(27) esi bic eleemosyna. Ecclesiastice
scilicei polius quam Auice. Cyprianus, ul alios
taceam, passim cum largiri misehcordhe causa sigaiikare vult, operari dicil, el operationeia ele- j)
emosynara. Ex pagina prxcedeati , et cx mox
secuiura inteliigi potcsl unde repetatur melapbora: nimirum ex jaclura seaieatie, quam ut
agricola libens facil blandienle verisimili spe recpiend;e sortis cum cumuto centuplicati fenoris :
iia (idelis Dei promissis persuasus prolixe largiiur
egentibus, nibil dabilans quin ab eorum curaiore
ceniies plura recepturus sit. Uaque ia isto usu ecclesiastico verbi, operari, pro largiendo, scheroa
duplex agaoscenduai esl. Primum eniin verbura
comtnune o m n i b u s ^ speciebus ad unam
eam quam dixi reslriagiiur semenlis sparstonem ;
deiade isla ipsa ad cleeniosynani designaadaai allegoric6 accoaimodaiur. Ncque vero operalio solura
eleemosyna, sed eliam opus dicilur. Eucberius ad
Valeriauum de Paulino ait eum tres orbis paries
tuis operibu$ implevisse. Non de iibiis dixtt, cuia
Paulino aatis constet non iacullatem quidein aut
doctrinani, sed studium cerie ac votuntaiein mulia
scribendi defuisse; niminiai bomini tota vita id

agcre comperto ul splendidissimi luinen ingenii,
modesiiae (evange)ice dc viro aposiolico dicam)
modio premerei. Opera ergo quibus orbem implevit eleemosynae sunt, quas copiosfssimas aon soium
per Europaai prolusas a Pauliuo iuisse,
scd eliaui per certos boinines in Asiam atqae Africam largisbiuie missas (Jraaius Aciorura ejus scriplor diserie tesiaiur.
(28) Mos fuil usque ab aureis Romanse magnificenliai lemporibus cliam ad ista ultima senescenlis
imperii Constanlinopoli quoque coiilinualus ut
Csesares anl aiagislraius prsesertim consules quos
Graci dicunl, nummos, inlcrduin eliam
geanuas el, ut Mariiaiis babcl Epigr. 78, lib. vm,
lineas divites, ac similes rapinas in coiferiani
iiiuliitudinem cerlis diebus ludoruai aut initiis h<tiiorum spargereni. Quae missilia Conslantinopolitanis scriploribus passini dicuniar,Cedreno
. Unde est hic verbuiu , doua
spavgere consulum more. Quod amcm id consules
in ibeatris el panegyrt facerent slalim bic addilar
ad diiTerenliam . Non cnim ad osleniaiioneai luce palam, sed capialis ad niisericordiai obtetiium noctium tcnebris Nicolaus largiebatur, Dei
soiius arbitrio comcntus.
221
ORATIO XVII. - IN S. NICOLAUM MYRENSEM.
822
. in perdilionis baraihrum penc jam lapsusia sia ; ; tum salulis erectus fuerat. Noster aulein erubescc ; \ bat lanqaam in pudendo facinore deprehensus: ac
; , \ - rem obstestabalur ut silentio tegeret; neqtie quod
, , gestumerat ad aliorumconscieaiiam sineret gerpere. Nunquidnam boc mediocre specimeo virtuiis esl
\ & .
adconjectaram dec&leravlri Iaude faciendam?An veroestcui libeal indignitatis conienlionem cumipso
venire? imo ne propequidem accedere. Et baec quidem una de multis quae ante pontificatuai contigere historiis bic esto descripta, ul sciamus illum etiam ante pastoralem praefecturam curam paelorum
propriaro concepisse. Siquidem pastorura opus est servare: neque oiioso despectu de exitio pericliiantes intueri. An enim a mediocri pernicie eos quos modo dixi liberavii? aut vulgare ipsis impendeas occupavit avertere periculum? Ecquodnam vero tandem videri majus queal? Aique ex
boc modo narralo facinore, ut praetereamus aetera, licet tanquara exemplo capto ad aestiunaiionis informationem de aliis quae omillimus raiiocinaado suspicari.
Canerum eum qui lantus fuit aate sacerdotalem
, - ei veslem et unclionem,-qtialem ac quantom poslveiv; "fl , \ quara sacro ei oleo consignaius cogitare consenta . neum est fuisse? Quivis boc per se scilicel satis
inlelliget, ul supervacaneum hoc loco et importa. num oraiionisdistinciioris teslimonium sit futurum.
. Quid enim vultis ae eliaro ex vita ejus quam in
, - ecclesiastico magislralu duxit ejusroodi quacdam
\ bcnignitatis audire exempla. At vereor ne si hoc
(29); ' eusceperimus quasi exbaurire oceanum aggredia ' mur. Quae enini aut qualis demuin lingua istud in
. , pelagus ilara, npn prae melu in ipeo impelu cuncle , lur, velus verbuoi reputans quo nescio quis ad
, quamdam maltiiudinem percensendam dccem sibf
; ora necessaria esse dicebat.Verum neque si sajpius
- C toiidem convenirent vel isle ipse quamvis magna
, , \ ] - laulliplicaiione auctus sufllcere lamen posset ad
. " banc explicandam copiam numerus. Quod si haec
, \ \ . vinulis ejus pars el laudum species iam vaeia est,
, , \ quid illa tol reliqua quanta profuada aieditaiioae ei
, , \ conieatione improba extrema demum aelate vix
, - quidam poierunt assequi, quibus Paulus u n . \ \ quain coloribue pingil sacrorum principein! Sed
, - ea omnia tanquam eadem cum eo mairis alvo
. \ coacepia educlaque sic eum eequebaalor ma , gisque inseparabili cum eo nexu coluerebaat,
, quam fragrare suavem odorero floribus conve. ; " $ - niat qui odorifera naiura suat. Quaniobrem im . * portuna sil uiique iu illis mora. Siimma porro
, , diciorum IISRC esto. Solum hunc ex omnibus elram
. ^ anle diploidem sacerdotii propriain vesiem orna, ; * - lum ejus dignitatis omiiem induisse, et, si licel
, \ , dicere, aaie chrisma cbrismati succurrisse. Atqua
6' ;*' inde maxime etiam anie niyslica signasummi sa cerdoiii quasi imago in eo refulsil expressior el
; ' . exemplo similior quam in illis plerumque soleat qui
, , consuetis Ecclesise coeremontis ca suul insignili.
* , Illud vero quaaqaam per omniuui vagatur ora, et
, , , donec erit coelum et terra vagari noa desinct, la nien bic quoquo jam diclis acccdat. Quale autcin
1
NOTiE.
(29) ielud est numerus navium el ducum ac cobortiqm Grsecarum lliuni pelenlium.
vero bic Jioineri versus i/tad. :
r , 6 ' .
Nec dissiraulo videri pro ropoiieuduiu .
223
LEONIS PHILOSOPHI
22i
id? Quod nimirum injusto et praecipili calculo ad . ; '

orcum jam miggig reditum inde expedieril galnta- \
rem, quibug auiem viribug tanta pedum velocitale , , \
paslor hic bonug valuil ui tempori adessel velut ad hebeundam cladis jugulum jam libantig aciem, , \ et projectorum jamque praecipitanlium servaturus .
caguai occuparet. Quis aul eorum qui nunc sunl . ,
aul qui olim faerunt fando unquam auditus tale ,
perpelragge quidpiam Quis tanlam adjuvare e* . ,
diffraciis repenle mortig praedam jara amplexa? re- 5 , libus viiam revocare carnifici gladio laulum non .
jani expulsam valuitTAn est aliquis aut iu praeter- , \ ili meraoria aul ia fuluri spe ac serie qui facinue .
ullum suani ad hujue oflerre comparalionem au- ' ,
deal? Ego quidem cerie non puio. Nisi citel ali- ,
quis priinum ac summum gacrorum aatistitem " meum Jesiim, cujus vesligia bic assectatus exa- ;
clissiine, sub ipso neci* iclu poeitis et absque ejus ,
advenlu essel omnino periluris galutem momenlo .
atlulil; prompiiua bic jucundiusque ad periculum
, accedens quam ad remiggioneg caeteri. Sed quid . "
patior? Quod eniro laudatores caeterog juvarc golet , \
cl exciiare quasi accedeng ac expedire geniealiaai , \
ingeniumque dicenlis, oralionique guccurrere, , , \
nimirum eorum qui laudantur illusirissimum
,
vilae tempus, hoc racum prensans gigleusque , germonem gilere guadet. Non enim ul in illis . \
ânegyribus ita hic quoque exquisitis dicendi , lonnig ex magna eloquentiae vi profectig fa- , \
cinora praclara tollanlur. Sed hic e contrario \ ,
eloquendi faculiaii per ae impari el exhauslai im- .
roensum de novo rerum excelleniiura poadug ia- , cumbil. lllic enim facullas dicendi praevalens haud , laboriose atlollit opera laudabilia, hic aulem elo- , \ qnenlia omnis rebug vincilur. Ac tantuni abest , \ .
ut augaientumgloriae ex commendatione laudantig opera accipiant, ut eiiam jaciuram patianiur maximaai.
Quae enim tandem laudatio non ea potiug deprimat quaro ceiebret gi tractare aggrediatur quae per illa
leaipora gceptra moderanti mandavii, morti addicere paraaii quoadam in quibug uipote ianoxiis
nibil suuin niore habebal. Constantinuin designat oratio qui pritnug religionis raargariiig ornavit dladcina. Ac velas gaae memoria prisci lemporis niullas nobis narrai Dei gervorum apparilioaea gubiias
el praeaeniiag ex longiaquo momealo adduclag, similem vero bujug nullam poterit afferre. la illis
cuim depogila praegravante carnig mole, lesleig corporum involucrig egressi ac gupra specala,
quorum bic in gimulacrig et obscurilate vtviiur, inluilu liberae uientig expedito, familiariler verganieg cuai aegregalig a maieria menlibus, nulla jara earum rerum qnae raaieriam gequuniur impeimentura aut rooram ipsts objicienle, quibusdarn ipsos ad ge procul vocaaiibus rcpenle adfaeruni,
opporlunum auxiliuni pnesemibus eorum necessiiatibug laiuri. At boc idein facere anle abrupia
carnis vincula, lam longo, inquam, ex inlervallo, jnortalera adhuc et vocanteg audivisse el auxilium
pericliianiibus reprccsenlasse, id vero lanlo inlervallo prspcedii atque anlecellit iila quac diximua
niiracula quaata fuil distaulia locorum in quomm ipse allero, in allero Caegar, tum eraut. Quae mirifica celeriiaie pervolavil corporeos, quibus adbuc erat impliciius, laqueos, tanta vi eluclalus ut laia
procul corpus guum mmncnlo sislerci. Si lamen dicerc opus esi corpore prsegeriieiu illic fuisse cujus
accursug eisuccursus ille actionis incorporearuni inentium aemulus quasi et ipse oinni expedilus
maleriae raole abseniiam guain cnm exauditione rogantiani visug est conjunxisse : uno, inquam,
momento longe abfuisse el in acie novaculie posiiis praeseiui auxilio adfuissc saluiis anclorem.
1
lllrum igitur non consenianeae dicebam, unde D ' ,

aliig facullag orationis afiluil, indidem inopinm
, \
niihi scrraonis exsisiere? Jain enim ia illusiriori . "
Tito loco couglitutugrjtig quem laudo viri, quibus , ,
225
OIUTIO XVir. - S. NICOLAUM MYRENSEtt.
220
) ?: \ verbis dcfungar babeo, propter haec duo : ne, * , qne enim aul facile esl aliquid de liis rcbus argu . menlo dignum dicerc, aul in exornandis ipsis pro
) modulo facultalis nostrac Gnem invenirc quem ora, tioni dcnique imponani. Sane in laudaliunibug illis
, - ubi ad splendidiggima venlum esl corum quae is
. ; qui celebralur in vila gessil, binc jam quasi iu
.
/
- allum atiulfcnlcg laudum subslruclionem, exlrema
. . sriliect illa veiitl corotildem imponunl verba. Quae * nam? Nuitc tuperior e* vila mortali. Nunc earum
, qnm mcntibut incorporeis conveniunt dotium hccredi . taiem cerni*. Nunc eorum reipublkmvar$ ac civts es.
, Quaj cum sic dicunlur, nou modo laudationum
, (50). - cxspectaiioncm implent, ged eliain velulfloresqui*
* \ , dam immensum ipsis splendorem confemnt. tn
. Q \ ' praegenli vero oportet ea quse dicta sunt tanquam
( bene structne domus propy!o columnas supponere,
^ ;), quod ait Tbebana lyra. Qua?rendum vero rcsiat
cxcclsius aliud diviniusquc (astigium quod baoie ; ' >- nu.s cductam molem superinoumbens coronet. Cui
. ' , enim adhuc In caruc prrcsenli lalia aple vcreque
, , dici poterant,(an non enim mortali natura gupe , , rior tum dici verc poluit qui mentibus a maicria
\ ; sejunciis similia perficere visusesi?) quae jam ilii
, - corapeilatio pogtqnam raorlalem carnis sarcinam
\ , deposuil, convcniel? Novi sane quosriam ila lauda \ , - tos ut angeli terrestres appellarcmur. Ego vero
\ . "* nihil de eo pracjudicans, el an landaiiouis modum
I boc verbum exccdat, an contra rei conveniat.
, ! Q definire omiUens, illud aio : Si caetcros ita com \ pellamus, quid magno el divino drcemus Nico, \ - lao ? Nisi forte dicat aliquis uni convenire illi *
, ol lerrcstris ct coilofetis angelus nominnlur, con\ ! - venienle appellalione qui el nobis infcrioreni
! * ;, buncorbem incoleulibus cliam nunc cuin ad supc, , , ros evasiopalrocinio suo prscsens est, qucmadmo\ dum cum apnd r.os viverel cum cceleslibus tamen
, - conversabalur. Al, qui inislus morialibus im - morlalium similiuin vixisti vitani! gloria aclemum
, \ - siabilis gi quis alius, etiain inter bas fluxas vices
, \ . rertim caducarum baereditalem sorlite! dignn
*A&' magno sacrificio simul ct pontifice Cbrislo sncer , \ - dotali ministcrio ftiucle! nunc illofrucns in qmm
, \ . - desideranl angeli suspicere, ac quibus iit societa \ , D iem unius cohorlis el qtinsi conlubernium ejusdcui
(51) . militix coujuiictus dtim viveres fueras, eoruni
, alioqui < assnmptionc in bierarchlcum magislraT
Nom
(30) Jacel hic Pindari locus ode sexta OUjmplcarum qoae sic iucipil:

*
.
Ubi poeia suum illum, cui vicloriam Olynipi< ain

gralulalnr, Agesiam Syracusanuin, ail, sibi carininis Uiiug architeclo laulam copiam preliosissiia.e
iiiatchac SHppediiasse, ul qunmvis aurum ipiiim
i i propyl;vi columnas proiligel, supersit lamen
abunde unde palaftum reliquum usqne ad corouidem exBlruat inslruatque; nibil aberrana a pneccpto ariis, qu# propoi lioiiem ccriain observari
jiiDPl nec sinu ea quse delicaliori coenactilorum
oruaiui ant fasiigii magnificeniiae servanda sunt,
PATROL. G R . C V H .
in veslibtilum impenJi. Quo suspicandum dat cmu

aurum in rcdundei, quam exquisitae laminac ac gemmai aulis et couclavibus iniimig reservenlur. HaBC vis, ni fallor, subesl voci ^
\ aediUcatiiin vclit ishid
palalium, proporlionig gciticet babiia raiione.
Porro recilando boc lesliraonio Pindari pranennisii
Leo nosler vel poliug librariug vocem ,
necessariam lamcu ad gcnieniiam, quam ideo m
inlerprclatione supplerc oporluit, ubi quod verli, seculus sum adinonilionem scholiasiae veleris qui ad locum shnileni praecedenii i
odae paulo anie noiaverat
.
<
227
LEONIS PHILOSOPHI
228
luw et coelesti purilaie conversalionis, similis; , ' 8 \ nunc consessus eorumdem et gloriae parliceps * , ,
facte paratissimum et ad omnium necessitales ,
tinum sufliciens auxiliurol Ilaec tibi a nobis, N i - \
colae, perfecla est oralio, gravi nos oiorbo con- &, \ .
Jicienlemenlemqoe in diversa irahcntibns, hinc amore lui, illinc valeludinis serumnia, et languore
quidem ianquam procella quadam quasi submergere conleudenle raiionem, amore autem veloJ
remigante mecum ei animos facienle alque ex perturbalionibus iudc orlii excilanie. Veram euge
mersil tandem aique exsliiil superior auxilio lui amoris oratio, jamque nacta suum finem, doauui
quanquaro indignum tibi offeriur. Superiores nos quoque doloribus evasimus et lua et divina niartyris curatione. Quidni enim gratiarum actionem rependamus communero gralisc unius aucloribus
duobus quibus cum divino numine familiaritas jam ineal conjunttioque communis? Cum quo
Totis et suffragiis junclus placa, obsecro, nobis atque concilia euia qui ad gubernacula orbi
terrarum nos consiiiuil, eapienlem guberaaiorem. Per ejus ut nobis pacem veoiamque contingat
cursum in iranquillitate felicem pcragere ac Undem plenis velis in fluctuum expertero ac qnietum
illuai porlum pervehi siroui omnes, navem inqnam et navarchum !
'.
ORATIO XVIII.
Leonh in Deo ceterno rege imperaloris, oratio n

comiastiea de tnagno Dei ponlifice, el communi
orbis terrce portu, Joanne Chrysoitomo.
, ,
.
'. , ,
i . Viri virtutem lajidare jussus, viri, inquam,
cui cognomen est os aureum, puto a me exigi, ut ) ,
flammeos currus ascendam, aut miracula osten- , tem Mosaica. Perindfe est eairo, ut ego senlio, illa .
quempiam audere aggredi, el lingua laudare lin- , ,
guain illara vere auream, et qu universo mundo , ,*
eeipsam praebuil preliuin redcmptionis. Sic autem , \
mihi coepti audaciam cogitanli, cum res videatur . ejusmodi, probibita est omnino obedieniia, arbi- , ,
tranli lutius esse preponere inobedienliain, cum ,
formidabilis sit obedienlia, periculosaque el supra C
vires. Quid vero Quoniam esi periculosum, an- \ . ;
ne eousque quidcm lacendum est, ui non dicainus , '
quam muUorum causa cernalur obedicniia? An , ;
juveniliter abinilio aggredieniem dicere, propter ,
fidei ardorem, aut illius viscenun benignitatem, ,
iramitiere se oportel in mare encomjorum ? El quis- ;
\ \ ,
nam cernilur virum illum adeo ignorare, qui non
solum ol inulus et surdus sil loquaeissimus, sed , ,
eiiam ut tapides clamorem emiUani, crediiur posse
eflicere? Horum enim fidem faciunlflammaedeside- ; \ rii, quas spes in allum aublaia conciliai; quomodo *
eliain magnus apostolus precipit, scribens : Multum ,
taltl otatio jusli operans : boc e&l, quse operatio- , $, ,
nem coasequitur ex eo, quod non dubilant qui ac- .
cedunt. Quarnobrem mittenda quidara esi periculosa ^ ,
existimatio, palernum auiem jussum curare opor- ,
tet, ei quS aaie oamia omnium cst bonorum causa, \ ,
1

Palri luminum, ex quo omnis datio bona homini%
bus , ul sacris scribilur Liueris, ci oinne donum

perfecluin, mentem dedicaado, el sic incipiendo.
2. Alque si magao quidem Clirysoslomo viderelur deesee vitse splendor, dogmatum coelesiium
tonilrii, miraculorum terribilium fulgur, cl alia
Jac. v, 16.
Jac. i , 17.
1
, -
, \ , \,
.
'.
,
, ,
NOTJJ.
(51) Forlasse sanclum Slephanum iniclligit, cujue in laudcin orationem quoque scripsil bic idem
Augasius Leo, qu ia codice Valicaao supra laa-
dalo iriginta triura oraiionam banc ipsam noslram

una lanlum alia inierposita sequilur.
29
ORATIO X V I I I . ~ LAUDATIO S. JOANNIS CHRYSOST.
230
, , \ \ - omnia, qtiibitd vir divinus in lerra, etiam prius, * quam hinc migrel, describitur et expriaiitury opus
, baberet, convenienier legi encomiorum, cerea cla, \ , , \ ritale, divitiis, inquam, et patria el gloria, et aliis
, omuibus, qu* in bonam adducunl exi&timatioaein,
, ' quibus ejus parenlee in Antiocbia Coclesyriae insi . \ gnes, omnes illo lempore superarunt. Quoniam au tem magniludo eorum, qu illi insunt, bononuii,
, Don mimis tcgil ea quae sunl corporis* quam emis () 810 radiorum eolarium fulgorem astrorum pulcbri, iudinis, caveodum est ne propier rei humililalem
, , et abjectionem, in ejuemodi argumeniii vereelur
\ \, , \ - oraiio : et ad ca euadutn est ad quas cupto pro vi*
. * ribus. Par est aadm mibi animum adbibere, di ' cenli ejos honestos ei composiios mores in tencra
, aetale, de bis audire majus esse pulanles, quam
* cuivtg alii, quae expeiilur, se dedere operaiioni.
, Nam hoc qaoqac ast expeiendum, nosse motura
. communis litminaris. Is cum adhuc venliiaret ad
, , eos qui Antiocbia*. pueros erudiebant, erat iaagister
, \ , \ , , virtalie, non solum sequalibus, sed eliara ipsis ma, \ , , gislris, el viris et pairibus et servis, moribus ini , iuitabilis, in consueludine moderalus, quae excel, sum reddil bauiilitate ornalus, ludos suorum aequa *\ , \ liuai ludaai plane exislimane, et ab aliis sordibus
. ' expurgaius eiiam anle divini lavacri expiationem.
, , - Posi divinum auiem lavacrum, quod Melelius ma* , gnus ponitfex Anliocbenus, primum quidem dat
( magno Joanui, poslea vero ejus quoque pareiuibus
, ^ , (aoaduai eniai eis illuxeral lax divina, ut qul pa , , ternarum iradiiioaum, quomodo magnum quoquc
) - Paulum audimus, essent smulatores *),ad solidio rum eoruro, quae sunl ex verbo, alimentorura par^ , licipalionero Joannes adducitar, ingenii dexteritaie
, , se illis coaformem reddeas, quibus divinus qui
, , - , - inest limor scitlargiri prseceplorumobservaiioneiu,
. carnis purgationem, divmaai illuminationem, et
, quem divinae dicual Liiterae fiaem deeiderii. Aiue
. omnia autem imitans Jesu baaiilitatem,cujus brevia
|, quaedam detor narralio ad id, quod dicilur, cogno , \ , \ , \ - sceadum. Audile vos, pueri, qui vos jaclatis pa*
. , , \ - renlum gloria, fastu el diviiiis, et imilemini. Car
, erat parenlibus, ul ei essel equus, famuli, el magmis
. . " comiuius eunii a(f disciplinara. Ule aulem omnia
3
, conleianebat. Persuadebat omnibus ul imilarentur

, \ - Jesu bumililalem ; speciosos pedes pra?paraus, ut
, , , leviler currerent ad Evangeliura, Danieiero,pueros
?6\ * , Davidem verbis exemplaia proponens. lllos quidem>
' * , quod per ipsam abeis ea praclare gesta suat, quaj
, \ sunl supra bomiaem ; hunc vero, quod cum aliis
, , , esl etiam ei disciplina Dei jusliflcalionum , dmn
$ &, dicit: Bonum milii quia humiliasli nte, ut discam
.
juitificationes tuas .
*. ,
5. Cum ipse in bis reaplenderet, breve effluxit
, \ ( teoipus, ei Secundo (hoc enim erat nomen patris)
) . ; coniigil viia exitus. Qoid vero mater ? ciaie flo , ( - rcn$ e( aomine (Anibusa enim dicebaiur, quod c*i
<#), \ - flaren^); siniul florcns, et siroul oriens, babeba^
GalaU , 14. Psal. cxvm, 71.
() Port. .
%
231
LEONIS PHILOSOPHI
832
ipsaidqooderal omnitim bonorum speciosiesimom. . ,
Ipsa cum aliis solliciludinibus, quae sunt mulla?, ,
viduilalis, magno amore curaiu gerebai, ut filius \ ,
jncrementoai acciperet, ul quae vere esset iliius , ,
maler, ipsa quoque illi rursut se formam prebens * \
et respleaden*. Qua ratione tpecioee quoque fru
clus prebeni conjiciendam causarom nobilUatem. . " \
Cum aoteia teneretur amore pbilosopbise, et dicendi ,
$ (; '
facuhaiis, veniitat ad primos doetores ex iis qui
erani Antiocbia* (Libaoius auleai tunc erat el \ ),
Aadragaihius). Qui brevissimo tempore ea percepit, , \
qusB loagis annorum et ooclium curriculis alii vix ,
landcm percipiunt, sedens opiimus judex eoruui \ , ,
quse percipiunlur iatelligealia; et ea quidem, qu , , -eraal ulilia, sua conflrroans senleatia ; qua* auieai , .
nuganlibus aul oscitantibos fabuloso conficU fuerant, jubens mulium valere.
A. Post eos, quoniam salielalcni noa poteral ca- '. , perc iageaiom , quod lenebatar amore conteropla- , ,
tidais meltorum, migrat ad magislros, qui erant \ > '
Albenis matre doctrin*. Quo ciiam in loco, cum * ,
qixsurtl opiima capacissimo. iagento, ciiius quam , , apongia bumorem, bausisset, erat magnae omnibus , .
admiraiiofti. Hiac adversus euai locum occupat * ,
invidia , excitata ejas bonis excelleatibus. Modam .
aulem si%nificet oratto, eiiamsi maxime vitare sa- , \
lieiatem curet. Antbemiuasacerdos quidam Miner- .
vae, tunc Albenis ia lanta habebatur admiraiione, , ' \
ul eiiam ei feceriat slaluam, quac omnea irabebat , \ ,
ad admirationem. Sed is qoidem celebraios evadit . '
arfogantia ; Jaannes autem mansueiudine el hu- ,
miiitata moderaiione spiriius. Yeniunl hc \ \ .
ad aorfes Oemostbenis, qui erat prafeclus ur- C ;
bis , cl, ut flt rebus ejusraodi, capilur prsefecius \, .; ,
amore faciendi experimentuni, ut cogaoscerel enm ).
ifni excellit virtute. Congregat omnes, arcessit , , /,
Joanaem; ciirrit eum honorane jobet venire. Ille \ . ,
vero hoc quidem recusat, venii aalem suis pedibus. \ .
Hoc eificil, ul Joanni qtiiden cresceret honor cum \
admiratioao, et ia gradu et in Iroaore calhedra, ,
Anllieaui aoiem aperirelor, quas lalcbal, invidia. .
ftam cum tpse vidissel honorein, quem adeplue erat \
Joannee, et qaod ia calhedra esset ei superior, cutn , \ , ^
se noa possel amplius coniinere, hacc quidem dixil: Clvitalis mores sunl, ut vidco, innovati ; aovas le- * , ,
ges sont proposltx ; qua saal aniiquoruai, qoae , ^, .
sapienlum, quao familiariuro privilegia, ea Iradiia
\ auat hospiubas et advenis. Non anioiadvanii auiem , *
se per ba*c seipsum veieri hoaore privare, cuai ve- . !nisset omnibus in suepicionem, quod baec dixerit ,
propter itividiam. Has jurc poanas de eo sumil in- . ' \
justissima iavidia, quoJ eain geoaefit, ei reddeat , \ , , alinientum. Yide aulem quae conseqouotur. Nou , ' ,
oponebal le, inquit preiecius, qai lejactas de pbi- , , losopbia, tanquam unum ex vulgo aul ex agro \ \ . ,
fcras venanlem, aut aliqoero ex iis qui latrociaan- ' ,
lur, iia claniare et lumuliuari. Naro inolu sonr, ,
propler quae Joaanei dignus est qol hoaoretur ; , * \
nempe qnod sil filin Secuadi, magni ducis exerri- \
tus, ct quodcanos bomiacs superaverit disciplinis; \
qu.a cliam quod a nobis coaclus acccperit lianc . . 'Q
233
ORATIO XVIII. LAUDATIO S. JOANNIS CHRYSOST.
234
: ; , lionorem ; et ante amnia, liuniililas esl ei horum
, causa ct conciliairix. Sed haec quidem prefecluf.

, \ , Quid vero Joannes ? Mansueiudine tempcraus ju: , eliiiam, primum quidem respondet iis, quae ei
. objecit Anlhemius ; deinde se Jesu discipliax et iia
, quae illa libere profiletur, se lotum esse dedilum
* , paucis oslendcns, onmiuro plausu suscipiiur. Lice batque videre oculis, oralionem Joannis refuleisse
, , illuminalionesancti Spirilus, adeo ul diceret boe
. - videns urbis praeleclus : Revera Grecorura discipli , \ nae cum docirina Cbrisiianorum nibil omnino con, , venil ; cum illi quidem laborent insana glorise
, \ cupiditate, hi auleai ingrediantur via illii coalraria.
\ , , \ , *$ \ - Post haec sequitur Joannes, el ardorerooventiseum
, , Spiriiua, publiee libere proiitctur pielatcro; ingen \ , \ , les invebilur, eoruraqae deos el dxmonea, Salur , nuro, el Jovem, ei Minervam, et Apollinem, et
() . reliquam deorum genliliuna seriem, serpenlesque et
; besiias, qua ab eis colualur, qui eis debelur, bo , \ \ nore aificieas: de quibne ii eiiam qui babentur
, \ serraoaes, aiebat, aeibera inficiunt. Quid pnelerea
\ ;, \ Yeram etiam lucein pergit praedicare sanclse Triai . . lalis, quae iaPalre elFilio ei sanclo Spirilu in una
, * diviniiate ei tribus personis, sine principio ei $em , , *>. pilerne, a Christiatiie coniemplationc cemUur et
, \ , adoratur. Rec quidein Joannee. Lrctata est autciu
. univcrsa lurba, qu sequebalur paile* Gbristi ;
' . dolore autein affecti gentiles, ira fueruot perciti. L't
* paucis abeolvam, una cum eU moveiur quoque
, - Q pra?fectus, jubens Joatinem cessare dcos ludiflcari.
, - Anthemio rursus datus est dicendi locus. Et pri , . * mum quidem se blandis verbis iasiuual praefeclo;
, , ' - valde aulem ei prolixe nugaiur io Joannem et ejus
, , religionem, Ula blateraas quae Ulium cullorem de cent, lla dixit. Sed, ex quo imperatores, conteela \ . ' lus est praefectus, Christo nomen dedernnt, in
\ . \ allum eublalum est eoram imperiara, cuin ubique
, ', - Chri&tfani longe lateque crevissenl, cum quibue fui
, , . ego societate conjunclus, et in bunc locum gum de ' , - ductus. Rursue ergo Anthemio iojectus est maaror
\ . ct Irislilia. Ejus aulem oratioaem excipil Joaanes^t
, - baec adjicit, dicens : Vcra dicit praefectua, viri.
, ' Nullus eat enim locue ab extremis usque ad exirc , ' ma orbrs terrarum, ubi Gbrisiua non honoratur et
, , D colicur; el si quis siudiosius baec velit discere.
\ . sciat de Judacie qui oxienmt ab Jerusaleni, quod
, , posiquam Cbrislos resurrcxisset a moriuis, a Ro, \ . roanls bello obsessi, ad umas tedacli sunt angu\ , \ alias, ul suorum infaatiuai carnes pro paae corae . deriat. Qui ergo inibi credilia, ecce episcopus ; ac , \ cedite ad euroet bapiixeralni. Quoniam aulem divi . num zctum solet etiam metus quidam consequi,
, ; illos lerret ipse Joannes. Qaibus eniin animi soeor , dia obsidetur a niolli et enervato spirilu, ulililor
, \ . eie aietus objicilur. Eos ergo terrei xelo perciiaa
ilte Eliag ; quid dicens ? Ntsi mibi parueritU con, \ lulenii quae dant salutem ; ecce voa deferam ad
\ , *.1 \ - imparalores, et staiiai moriemiai. Esi enim mora
^ . mellor quatn vita, qua3 blasphemiis et matediclia
^, iucessir vitae daiortai, elminus babet sensus quam
235
LEONIS PHILOSOPHI
236
canas el volncres cl ferae quae iis cedunt qui cag , .
iuites faciunl et cicures. Gutn luec libere diceret
Joannes, Anthemius graTiter quidem iusurgii ad- , \
versusCbristum, cadii aulein graviug. Jam enim oe , ,
sceleralam nondum cesseral Cbrislum malediclis . ;
iacessare; et prolinui a spirilu iaimurido correptus , ,
Aothemius, aiDcielialur gicut daemoniaci, liorrorem ,
elfugam immiuens iie qui aspiciebant. Deindequid? ) , ,
Misericordia movetur Joanaes, et Anlbemiuro, ttei . \ ,
inalo adhuc vexarelur, magnig clamoribtis confes- ! *
suro, aon esse aliuai Deum nisi Chrisilanoruro a \ * mak> liberak Cumque esset redacius ia exstasim, ,
omneg quidem afficil adtairaiione, propler repeati- , \ naai mutaiionem; repenle aulem baptizatur cuai .
tota domo ; et sicconfirniata fcapllzatur multiludo

Nec hoc solum ; ged etiam c i iis qui audierunt, ^ ; # *
omnes filii lucis regeneranlur divino baplisoiate
eoL
Communie bioc omnibus gaudii et la?iiii exsulta-
tio ; adeo ut re ipsa liceret intueri quod caniiur: ,
Lwtantium omnium habitatio e$t in te . Hujus laeti. \ ,
tiae causam igaorabai amistes Alheaarura. Deindo , \ .
com intellexissei, eum statuit add.ucere ad ordinationem. Quod cum resciviggeC Joannee, clam aufugit, el se reddil patriae.
5. Hinc ubique lerraruin iama el sermone eral
'. ' ,
celebralus Joanoci, cum ad iUud lempug venieset, ,
quo lanugo solet gena$ veatire, ut qui aaaos age- ,
rel decem et octo. Quo tempore cura iaatgnem ,
osse Joaanem magnus animadvertissel Meleiiug, ,
pcrsuadet ut ad se veaial frequemius. Quo tcai- . " $
porediciiur suis coadiscipulis, Tbeodoro, qui fuit , , ,
postea episcopMS Mopsucstiae, et Maxkno Seleucia?, C \ ,
persuaeisse ut reJicta vita augend pecuniae dedila, , vitara eligerent tenuem ct solilariara. Hinc cum . , '
magno Dasilio, qui ab ipso Mcleiio diaconus fuerat , *
ordinalus, magna jungitur amicitia, ct laata, ut , xaV ,
muluo amore aullua ei esset sequaHs ex iis, qui a
principio fuerant ei faoiiliares. Quomodo enira ab . "
arttiicibug conjimgunlur Jiannonia?; aut cam iis, ' qu* in coBfoaequali celeriiate movenlur lumiaari-
i)iig, incoarasug ordo conjnngiiur coilionum; aut, ,
lit melius dicain, quoniodo lux visui, et vigug luci , \ () coajuaclim praebet ut vjdealur; aul quomodo men- , \
lis cum anima, et aiiiraa? cum menie noia esi co- , ,
gnatio; ant, ul dicam coavenientius, quomoda
spirilug ignig in specie linguarum, i u ctiai in
bis. Homineg enim spirilus, gancto Spirllu conjan- . cli, unam in Cbristo cbarilaiis perfeciam efficie- ,
bant conspirationem. Quodnam auiero essel aino- .
rig inler eos vinculuai, ui iia dici potest, sic ,, , .
osiendil oratio. Basilius, qui jam vilam sascepe- , rat monasticam, secum atlraliebat Joannem ; eum
autcm contra atirabebat materai rursug aroorie . \
plena lacrymis oraiio. Cum vero clementis et mi- \ ,
sericordis Joannie non essel anima? ei sapieati, \
tam mulias mairig lacrymas prolixamque oralio* , ", "* nem el viduilalem despicere, tonc retrahitar, el , \ \ \
nialri se invilum Iradidil, perSuasns non londeri .\ ) .
an:cejiis exiiiim. Cuni maierna ergo pbtaie iasi-
gnis cssct Joanncs, Zcno episcopus asccadit ex , ,
Psal. i,x\avi 7.
:
23
ORATIO . L A U DATIO S. JOANNIS CHRYSOST.
m
te '- Hierosotymie, et populo Anliochenae Ecclesi# Jo-au . nein congtiluil lectorem. Tuac auiem dicuot oam
, composuisse sex libros adversus Judseos, perp&
luura sui ad meliora recti cursus lenorem v i u et
\ . , oralioae conservantem. Post hasc cum mater io Dei
\ , manus suura iradidissei spiriiuin, eacrosancto filio
. concedit libertaiem. Alque magnus quideai David
, in his virum juslum exprimeas, dicil : Di$periit
, , dedit pauperibus, justilia ejus manel in toeculum sas ' . culi . Joaanes autem cam matri, ut decebat, jnsta
\ , iecisset, non soluro omaes divilias, parlira quidem
, , pulchre dispergit, partim aulem Deo pulcherrime
* \ coosecrai; sed eliam suum in aotos et aaricoa, ei
\ alioqui familiares amorem posiponens, a vero et
, qui nunquam effluit amore pendet; el cum vitam
^ suscepisset monaslicam, qui etiam anle, si ullus
, \ , alius,eral solitarius, Unquani tunc incipiensdat se
, , , monasteriis, quolidiead aaleriora, sicut Paulus lo , , quitur ',seexlendei)8. Cuia talis auiem cerneretur,
^* , , rogatiir quidemul fratrum suscipiat prafeciuram :
, sed id miaime susiinet. Decreta aalem et ordinem Oiu , . " nis bonae nionaslicae exercitalionis divinus hic ze lotes conscripta eis tradii. Sed quid haec, etsi magna
, .
sini, si conferantur cuni futaris ? Qua de co qub*
' , , dem spargebatur faaia, cogebal omnes lubeuter ad
; eum coufluere. Ipse auiem laoquam fons qnidam
* , pereunis, discerncndaruin Scriplurarum aquam
, effundeas mininie perlurbaiam, eam affatim auppc , - dilabat oranibus. Licebalque tidere omnea, qui
. \ # , , ^ aeslu et egeslale et siti divinorum eloquiorum ex
\ , siccabaotur, ex ejus libris, tanquaro cx vapis, ejus
claras ct perspicuas baurieatea ialerpreiationes, ct
, - laetos revcrientes in patriaro.
. .
6. Cum ad bunc locum pervenerina, slaiui 6i9*. .
, . lere; meorum eslenim judex conscientia. Qoas ; " nam esl autem ralio silentii ? Quod biac reruai
, magnaram exorilur narraiio, quaruin adinirabililatem narrare el laudibus, quaiitain par est, cele, , * ,
* , \ . brare non possuro ; allanieo quod niibi in princi , pio prooemii, id rursu quoquevenil ia mentero. Et
, mibi primam ignoscal bic vir divinus, diviaaeque
\ clemeaiiae imitalor el fidejussor : ignoscite auleia
. 1 , J) ex vobis quoque quicunque ejue pbilosopbi* lau , dalores esus, et in ea vos oblecUlis. Bealus es, Si mon , dicilur ia Evangeliis; baec auiem vox esl
, Cbristi ad magnum iater aposiolos Petrum. Aliuoi
\ , \ quoque apostolum lesialam esl super Ckrisii peclui recubuis$e ; et quaecuaque fueruat utrinsque
, \ ,
post baec beaiitudioee el revelaiiones, et poslremo
. *
\ , claves regni coelorum. Num ergo si eod^m honore
\ el gloria cerneretur hic quoque Joanaes dignalua,
; ei deessel aliqoid, quominus et essel et nomiaare*
, , . lur par beala? illi digaitali ei ordini apostolorum V
, , Nequaquam. Quomodo aulera el qua ratioae, jam
, dicara. Cuta Joanne versabatur Syrus quidam ic nex, nomioe Hesycbius, virtuie uniua, ut is quo . que dignug sil babiius, qui asscqueretur magnuai
- donum dmaae praescienlia?; cujus conYersatioiiis
Joan. xiii, 25.
PsaJ. cxi, . Philip. , 13. Mailh. *, 17.
t
839
LEONIS PHILOSOPHI
240
1 viue agenda? boaegtatcm iinilabalur Juaunts. , 4
Htdc geni aliquande oraati appareni doo genes,
,
induii candidis vegtibog, astantes ubi precabatur .
Joannes; quorura unus quidera libruai gcriptum, ,
alier vera gfstabal claves. Lieabat autem videre . ,
Joaancm, curo eos viduset, adorare, iilos autem , ,
dicera : Coafide, et noli limere. Illum vero verbo *
rogassequo appellamus doroiao*, quianm cssent, , , ,
qnod digaau essenl venire ad suaia bumilitatem, .
$\ eoa rursus dicere: Ne tirneas, tir desiderioniui, , ,
Daniel, in quo liabilat Spiriius gancttig. Rex ' ,
iiiagnug Chrisius, nosier inagister, uo misil ad ta . , \
ituntios gaadii; gaudii, inquam, quo per te fruen- , , ,
tor omnes Del Ecclesia. Ha?c dixissc et ei tradi- , ,
disse, alterum cx bis quidem Ubrum, alterum vero ,
claves, eubjungendo : Ego qnidem Joanncs, qui * ,
in mystica coena auper Cbrigii pccius recubui, et . \
illinc bausi Duenla ibeologlse ; ego autem sum Pe- * ,
tms, qui Chrislam Dei vivi Filium sum confessus. .
Deas vero tibi quoque dal nieara potestatero. Fae , \
omnia quacmaque tibi jubeaiug. E | curo in diviao* \ , \ ,
ram prjeceptorura mysleriig eum insiituissent, et ,
fulororum et bellarum ei aflUctionum, qoae ju&tia , *\
bic multa esse solent, prsedixUgenl evenium, lan- \ , .
dem cum universa jua meinbra obsiga.agseni, , \ , *
eumqoe amplexi eseeot boooquo ei forii aninio . ,
ease jttgsiggent, receduat. Haec cum illo yere ad- , \ *
mirabilig vidiesel et audiigget aenex, apod se ml- , \, dpiaplto&nr, \
rabalur. lie aoiem qul eum aic videbanl, causam , , \
roganlibus, d i x i l : Regi$, fratreg, arcaua propa- g . , iare *, et Dei aperira roiracula, par aiqua adeo . *
majui afferl perfculum; el inclpieng totatn narra* ,
\it visionem. Cui cum data eiset fidet, noa witu- .
rum id Joannem, U mentes oranium implevit ad- .
miraiione. Joannee aaiem tanc seripsif libroa da
luooastica exercilatione. Hinc ei aseendenii ad , \ ,
lagiigium inipriads regi virlutuni conlen)pIalio- * ,
1118 et eubjicicnti audaciam passionum, diviaitaa ia eas daiur potesias, meate qaa) princlpatam , \ .
obiinel guperno auxilio adjuvata, el gubjugante \
illarum ieriiatem. Opcrae pretium esl autem de ,
Omaipoteatia quoque in euui et in big munifl- , .
ceatia, conirahendo orationem, quoad fieri poiesi,
bruviier disaererc.
7. Dominicaiu flmbriam, sicul audivimus, ueces- D *, , thate niorbi adacu illic quidem nmlier flde taa- ,
gcna , accipit tactu galulem. Ergo hic quoqna
, *
imitatug est magistrum. Uic enini vir quidara la- .
borabat taato dolore bemicrauii, ut mali vebemen- . \
tia exgilieas oculug ejug cernerelur peadere a ,
maxilla. Is cum incasium in raedicos suas omneg
,
consumpsisaet faculiatei, accedit aliquando ad
.
diviaum Joanaem, rogaus ut sanarelur, Hle auiciu
, *1,
dicit ei : Ilaac morbuai libi coacitiarunt tua anhui . * ,
perversitag et pauca fides ia Cbrislum Salvaioreou , \
Touc aBgrolus, .siaiul atqoe lioc dixisset Joannes, . ,
se lolum iraduccus ad Grmam Cbrtsti fldeui, larn ,
git lunicam Joannis, et cuai eam locia aflecli im- \, , \
vosuisset, dicio citius fuit caratus. Pogt huoc , ,
Tob. XJI, 7. " Malib. ix, 22,
u
241
ORATIO X V I I I . - LAUDATIO S. JOANNIS CHRYSOST.
242
. qaidam facie leprosus, qui eral c proceribu*, ao, , , mine Arclielaus, accessil ad Joanneui, el quoroodo
, \ , Zacbseus ille, ad Douilaum wngnaaiino moia fidei
hic quoque loquem et accedens; cuiu lepross
&\ , animaedeforroiUlera Joannes eloquioruro, qtia* ma xiraeexpurgabat, aqna ablufesei, jabel euni quoque
, aqua putcl, qoa fraires utebantur, lavari; et caro
, , layatus esset, ejaa qaoqaa corpus mandatur pro * \ , \ lirnis. Deinde propier summam Sn Cbristum fldem,
. quam ei conciliaverat illudos vere aureura, loa, deiur; et cum sancle fuisiei mouachas, iuelguia
* \ ;, evadil et perfectus fii. Mtitti ex iis qui lanc eraat,
\ . \ fuerunt cjus imiialores, varia quidem cogilalionara
, vulneramedicoaperieiUes, simplicem auiemet faci , \ lem coptosam asscquenles curalionem. Dbtque
. tuncdu caelero monasleria, cbaritalis abundaitlia ,
, , duplkitatis expulsio, bundliiaiisredundanlia, sa, , perbiae diltmum, vita ascclica, oratio paciflca, cibo , , , rum coatenipiio, dogmatum doctrina. Noa licebat
, . tunc videre compotaiionma temulcnliam, non ri , , iiis insoleniiain, non lites, non stinulationem, noH
, , - aliquam aliam nubcin quae obstarel quomiaiu v i * - dcretur spiriiualig solis splendor. Qitorum omniaCD
. eelcapul unum benigaa cura Joannis providen . tiac. Quid alia mtracula ? Nunc qnidera, Eucleua
; , * ille, qui invidia diaboli, alleriits oculonim lueem
, , dichur perdidisse, credit Clirislo; accedit, loade?
, , * , tur, laiidem JoannU precibus lucem rursue ac cipit. Nunc aulem illa quae laborabat eanguinis
, profluvio, seplem annos sic affecta, pcrsuadel coni - r rr
' f ' r ~ " --
,
,
jceiur
,
\
**

gi i pr
eUin rogat
ab eo aulem
docausatn,
quod Joanaein
propier ; peccaia
permisaum
* . iuerii ui punirciur. Quauiam autew sunl ea?
; . Suuinia hi famulag iobumaniUB, paupermu coo , \ leiupitts, ingluvies et omnis nugacius. Ad baec
. quid opus eet dicere multiplicia medici rcmedla
, - quoe ia mulierem excogiiavii Qua cum oaiaiaper
; conjugem didtclsset, ei se omaia esse correcluram
, \ - fideliler promisissel, celerrime recipit sensum
, . curatioaig. Quid vero da iinmani quoqua illa fera,
\ : , quae multos qaidcm devoravit ex iis qui tranuibant,
, exGailimis auleai mullos egil in fugam ? Ooiniuica
arma divinus ille iuiperaior objicil lwlluae; cl
; cura decrevisset ul ea iigereutur anie speluncam,
, \ facit ut ille terribilie et aaevus homiaum occisor
, leo ante preiiosam crucem mane bumi invenirelar
\ niorte affeclns. His arniis et moribus liberat qtii \ \ - dein eos, qui capli cranl a caplivitale cullus simu. lacrorum; auiaium autem cooferl ad alia Dee
- graia consilia el conteniplationem.
*
\ ,
8. Nani quoniam lllud divini Davldia singularttct
'. , ,
, - at soluai esse valde amplectebaiar, adversus id au , - leui coDteudebal bcaigniias volualatem reprinieui,
. optimo ei prudemi consilio ulrumque reeie admi \ , iiislraL Naui cum acirei, seorsum quidein esse,
* , lulius et magis pcrturbalioue vacuum, a tuuttis au \ , , - tetn id cxisliuiari non carcrc fasia ct arrogantia
t U i / 2 scd ali muiiorum coiisucluiUae ei sc eia IOOIUMI
, w
243
LEONIS PHILOSOPHI
244
nicare, turbulenlum quidcm et pcriculosius, scd
non carere mercede el utitilate, sapienlissitne ulra- , *
que cominiscet, aliqnando qiiidem versatus cum ,
otnnibus, ul omnes lucrifaceret Paulus bic ao- ,
\ug, aul complures; aliquando aulem seorsum la- \ \ .
,
lens in caligiae, el purua cum puro versaius ,
novus Moysea, animarum el nienlium, qua Deum
vident, legislator et dux. Hinc cum amor divinue ,
guperasgel, is magnum bunc decertatorem deducit , \ , .
ad quamdam gpeluncam babilandam, in qua bien- ~
nium iagoronis fere peragens, divinae gcrulabatar , , \
Scripiurae, Um velerig quam novae, quac sunt pro- ,
fundiggima, Guai aulem robur corporis volnntall .
animae non suffecissei, iinus venter morle aflkiiur; , \
etcum haberel reacs frigore sauciaios, lanquam in , \ ,
portum vcnil ad ecdesiam Anliochenam. Deiude , \ , \ ,
ordinatur diaconua. Quo ia ordiae se quinque aa \
nog prseclare gerens, scripsitsex libros De gacerdoiio. Ires ad Siagirium, qui gunt inscripli de incotaprebengibili et ad Aaomoeos, et sex praelerea de introdacliiiig.
'. ' \ 9. Sed jara ad magni ioannis in presbylerum ordinalionem nos vocang oraiio, modum eamitict. ,
C.uin Gonstaiitinopoli mortuus essel Melelius, qui . eo vcneral ad coastiluenduai inagnum illud Itimi- ,
nare, nempe Gregoriuni cognomento Theologum,
Flavianus Meletio guccedil Amiochia;. Is auiem ,
cum vigilaret, ut consueveral, quadam nocle videt ,
dirinum accessisee angehira, qai ei jubebat ordi- . ,
nare Joaunem, dicens faturum Joannem novum $ ,
vas electionis : Ecce, dicens, egoei do boc mauda- ,
luni dabo, et obedtet. Ad quem quidem cum acccs- ^ * \ *
si&set angelus, ei mandavil; prius narravil futara, \ , \ . *
et quajcutiquc par esl facere eum qui divinus sit , minisler. ut plurtbug prelermissig veniat oralio /, \
ad id quod esl maxime mirabile, boc faciat. Cuin . \
* \
inagaug et hosiia at poaiifex Jeaus Ghristus Filius
Dei mei aquis purgarctur, Paicr apparet, ab alio . \
voce tealificaas eum germanuro esseFilium, ct Spi- * ,
rilug in columbae specie vocem illam coafinnat.
E l licet alicui audax videalur oraiio propier ea quae * \
audet dicere. juvenililer, illa proponimns ad recor- .
daiioneni. Quacnam ? lllud, Ego dixi, Dii estis, *.l , ' illud rurgtig, gl vuilis : et filii AUttsimi omnet "; , . ; ,
el ante ea, verbum quod est : ad imaginem et it- ' , \ , ,
mililudinem
el qusec.unquc ad honorein corum, D vlol * \ , '
qui acrvant quae sunt iniaginis, copiosa provtdit xaff * \
gralia. Mibi aaleni bic quoque considera. Cuin
igiluradesset bora ordinatienis, et incruenlum pe- . . "
rageretar gacrificium, ei iaieriug assisleret mulli- ,
tudo iaaumerabilie, et angeli desuper ialuerenlur, , manam imponeaie episcopo et preces dicento con- , ,
guelaa, dicilur faclom esse illud aiaxiiae novum , \ ,
epecuculanu Alba coluniba repcnle devolans,
qaomodo illic supra Jeaum meum ei Oeuin, in bo , \
norem ejas, cui manua bic impoaebantur, gtelit \ ,
gupra ejng capul. Hoc admiraiione quidcm afficit , .
cl siupefacii oos, qui lunc aderanl, simul allrahit \
auiem eog quoquc qui audiunl. Aduiiratur uni- , .
verga, non eolum quae rirctunsila cst regio, sed ?, \
ctiam universa rjuae extra fincs csl Syrja. Sic om- . , *
I Gof. , 10. Exod. xx, 21.
Mailb. ir. 16.
Psal. LXXXI, 6.
Cen. i , 26.
t
11
, f
! i
11
16
J45
ORATIO XVIII. - LAUDATIO S. JOANNIS CHRYSOST.
24$
, nes apod ee cogitabanl, dicenles : Qtridnaiu ergo
; - crit loanni, quod ab iniiio ci apparuil gtoria Da , * mini ? Atqne ex iie quidem qoae dicla mtit, rerum
; \ est demonsiralio admirabilis, in bis quibus sunm
, Diinislrum honoral pr bominum opinione rex
. coeleslis, ad gloriam et boiiorem eoruiu qui illi
, - imnislrant. Cum bic autem oraiioais cursiim pro . plersalietalem parumpersliieriuius, ad eaquaedein cepsconsequentur, pcrgemus alacrius. Quoniam or* , - bis lerra creandus erat magnus antisles et judex,
. , bis quoque boaie et bonestis prius exercctur. Nain
* , - ciim duodecito annos transegisset presbyter in c , ; elesia Aniiochena, puritaie vh decoral aacerdo^, , tium, eorum qut videbaat auimaa eipurgans, el
, terbi spleadorc mentes omnium illustrans el aan, , clificans; mullusin doccado, magnusod utilHalear
, , - eoruin qui audiebant nioram potias aeyerilati
, quaai pudori serviens, leonis flductata ostendcus
. , in justiiia ; qaa de caaea bebetioribus existimabs ; iur arrogans et insolens. Qnse mens, qu oraito
- ostenderit vlas, qua? ab ilio invenla? snnt ad saluteitf
. omaitim? qtiarum plurimam pariem dicuat uaqoe
\ , \ ia bodiernum dieiti senrari Anliocbi. CogUur
* \ , atiquando ab aalistiie Flaviaao asc.endere sog, \ , , gestum, ci ex teinpore populo expotiere; vix lan , \ , dem, vi pereuasus, cam dieendi ceprseel argumen* ; tuns quod nanc primum sibi ail dicendum, ei
. " , episcopi loco cujua cst munus, Jncipit : Num
, , - vera sunt qnas nobts acciderant ? affecit omnea
, , Q adiniratione. Ab eo lempo/e omnes praeierea al \jsby irabcbat, omnei affluebant, relinquebani agricul . Itiram, artea, poleslales, omnes adaiiaislrationes,
\ quas mulias affert boimnibus laboriosac vitie varia
, el miiltiplex coadiiio. Ad Arcadii imperatoris aa*
.
res pervenit eliam ejus fama, cl leneior ejua
animue niagno illius videndi desidcrio.
\
10. Sed ialer basc brevi oraiioae assumalur, <\\m
, , ex magnacautioneemcrsilcasligalio, communisqui , deui omnibas, niaxitne antem aniaiia eorum, qui
auni Bub jugo. Operrc preliam est altandere. Mu lier quaedam prima ex iis, qu erant Anlb , cbia, fllium vebemenler febricilanlcm, et plaoe
. , , , deploratuiu adducil ad bunc sapieaiem medicam,
, , insuns ut eum curarci. Ille autem dixit: Moo
ol D quidem est Dei vivificanlis. vero, muliar,
\, abstiae a luis prbribus delictis, scias eaim c&ce . ros quoqua taos qualuor filios, propler peccala
" \ * , - (ua et mariti tui, csse moriuosad veairam discipli * \ , \ nam. Erat auteai bicquoque moriiunis: sad sur*
. gite ct rcsipiscite, et noa eolum filiuro ?mim. sed
, \ eiiam coalorum rcgaum accipietis. Hac cum lan , \ quam ex oreDei accepitsont.et se essc corrcctaroe
. ' sancle essent polliciti, proiinnx filium quoque aa \ - num accipiuni. Sad hucugque quidem procedat
cursua orationis. Hinc autem dc eis, qni Marcio. , nis roorbo laborabant, dicalur quodnam fuerit
, diviuum judicium. Atque qui boc quidem morbo
* \ lunc laborabant, quanam quidem fiducia freli niul , Uis atirabcroal jamjain dicelur. Qaomodo autem
. a niorbo qui iendebal ad roortem libcrata sH ioia
147
LEONIS PHILOSOPHI
248
civitas, dicenditin csi ad Verbi gloriam. Eodcm , \ .
Miorbo,quocivitas, laborabat eliant pnusâeivitatis; \
el haecerat cauga quo.l malum cresoerei, quid ergo ;
facil Deus, qui aaiiaarum semper saluli providel?
. . . .
Asixei.
. . . .
Uxorero praesidig ferit morbo dyssenteriae. Et ea qtiidem onines acccrsit, uiliil auleai ei prodest, sed
otnaiex parie anxilio deflciiur. Deiitde quid? Confugit ad baereiicos. l i quoque aggrediutuur ad triuai
dierum usque precalionem, nec quidqnam proficinnt. Nescil rursug quid agat mulier: tandem etatuil
ad virum divinum confagere. Deindc id dicit inariio guo, persuadet. Poslremo venit ad Dei
scfvura. Joannes de big diftceptal cuai episcopo, eig procedil obviam, ex ecclesia arcens tanquam
iudignog,
arguil baereseog : peiunl ipsi veniam, assentiunlur vciilati, naxinie auiei n ulier.
Cum saaclus aquam ailuUssei, rogat episcopum, ui facio gigaaculo miilieri aqnam agpcrgai.
Hoc cum factum eascl, slalim inulier accipit sanitatem, reverga guig pedibus, et pulcbre effccta, reddens
quaecunque eral pollicita. IIoc fuit bxreticis dedecori, probro et afflictioai; el causa cur virnia diviuura
malediclig inoesserent. Itle autem oinnia quidem despiciebat, uni solum rei inlenlug, nerope illoruai
aaluii. Sed non pergaadebat. Dolorcaulcm affeclus propter universam civiiatem, lamentabatar diceng :
Si Salvator malediclig incessabalur, idque cum Deu* csscl, ab ingratig; qui boc magnum in nog *ervog?
Sper6 tamen fore ut illorum casu Deug uaivergam castiget civiiatem. Nondam aulcm nox praHerierat, et
lerras motu tota conculitur civiias. Tcnebrig involvUar concilium baerelicorum, ad sohiro ugque dejicilur,
et quaevig domug iiaereiici; et domus eorum flanl eorum gepnlcra, nulla hega domo oribodoxorum.
Propter boc couflrniabatur civiiaf, et augobaiur Qdes, et Deus landabatar. Quid praeierea? Posl haac
admirabilcm Oainipotenlig provideniiam ct judicium, non ioagnm effluxil tempus, el deceggit Ncclariug
aniistcg Coaslanliaopolitanug. Qu&rebat autem qailibet eum qtii essel digaug. Cum alitig vcro ab aliit
praelefretur, aut eliam talruderelur, imperalori visum est poat longam de re coiiguHationem, Joaoneai
deduci Anliocbia, omnibus cotnrouniler guifraganiibus et rei et lilleris. Hflec cognogcit Aaliocbia; el
quae deinceps quideni sequuntur, aggredi verctur oratio: aggredietur tamen. quoad fieri poleril. Cuai
cogitarci unugquigque se sui boui facere jacturam, ad taataui excilantur gedilionem, ut tiiuorc affeclug
aniigtes, dalo jurejurando peratiaserit omnibus ge rcm
[II] esse probibituruui, gicquc vix latidem se*
dal geditionem ; ad imperatorem auleni scribil dc
aedilione. Oivini itaque glhnali ei miraculi deaiderio feritur cor haperalorig el aenalus coni bac
audiviggeal, el ereclo Iropaeo, sacrum illud heU
luun declinanteg, cnm rein quae desiderabalur plane
aureaiaex Aaiiocbena civilate giirriptiiggont,donant
Coa&iaatiitopoli. Qtioinodo? Couaili Auliocbeno
jubef imperaior, ut ignoranlibug anmibug Joannoro ad ge accerseiet. Quod cara fecisset coineg^
l asque ad marlyria qu* guntextra civitaicm sapienter adnoduai iraxigset Joannem, al eqtio impotilom celeri cursu abduxiasel, dedit iis qtii degfderabanl. Cnm autem mulli conveiiiggent epigcopt,
imperatorig parati golliciludine, coro epiaeoplg rat
eliam Alexandrinus ille Theopbilag, qul invidia
molag, conabalur Joaonig glori delrahere; quod
nulla in eum caderei reprebengio, tabesceng eteum
recaeangraaniiimpogilacoagccrare. Viiioilur lanien
vel iovUug ; gemper enim vincil Spiritus sanctus.
Sic aulcm viacilur : multi cx iig qui divino crant
zelo Iaceasi, TbeopblU malorum fliadem scripiis
gatis polchre mandaruot, quam quideia lunc mauag
taneog, qui in imperaiorio prituag parteg oblinebal
gya;eo, is aulem eral Eutropiug, Tbeopbilo ogwadil diceitg : Allerum duorum elige, ul vel borum
convincarig, vel iinposilis manibiig loannem confecreg. Adversus eum ergo qui lalia angttg faerai,
Eutropii verborum producia acieg, vi expugnavil
malefleuai pcriculosi cl ancipiiis gludii. Qno quidem cam in Tbcophilum acreg jaui ftcrcnl quagllones, iu Irivio togiuuonuw), uiesl in pioverbiu,
C
fia'].... \ , \
\ ,
\ , \
, \ *

, ,
; ,
, \ . \ , \
\ , \
,
\
,
^ ,
, , , ; , \
1 *< \
^^ \
^ \
\ 1*U ,
^ , ,
^
, .
, . Q ^
^ ,) ) * ~#
249
. LAUDATIO S. JOANNIS CHRYSOST.
m
, * \ - felisappeciftir; clad ntaniium quidem impnsiltoaefn,
;, , ciiiQ essel lempiis, exlenilit manus, ad quas poslea
exlendendas in eum, ciii eas imposuerai, minime
. , obiorpuit. Deiude posl coasccraiioaem, beaedici - , tur a ponliiice fidelis impcralor cuiii snie simul
, omnibus, qui ia maximo honorc el verbis ei niodis
, . omnibus babebal ponliflceai. llle aulcni pie, ut
\ \ - eolebat, scnliebat el diseerebal; qni eliam banc
, - tiltimam tunc dedil admonilioneiu : Aiiae quidem
* , , , adininislraliones, dixil, imperalor el umncs qui
\ , adesiis, proportione convententia habcbl ei praemia
\ * et pericula ; sacerdolum et paslorum quauuim sit
, , - perirulum, ei quania praemia corum, quae bcne vel
, , , . mate gcsserinl in adminisirationc, plena esl uni& , v m a Scripiara ei Nova et Vetus; si quis ergo
. \ ^ qtiolidie opus liabeat curalione, non parcam ; cl
\ , , . - bis adjiciebat qttSR Scriptura dicil de Davidc ot
, Nathan in exempliim. Ea lubenler audil imperator
, , - fidelissimns, gralaque fiierunl toti calervae impe , raloris. Tunc autem, tunc in docendo prolixa
, uiebatur oratione, quonam modo oporierei onines
\ , , omnia aggrcdi ; ci proTerebat bisloriam dignam,
' , [] qtiae ol in admiralione baberetur et mandare , , , tur meniorise, dcens : Tilus imperator Komano' , ruin siepe lale quid apud se diclitabal: Hodie aon
." , inipcraviimis, seu non vixitnu*, ut qtii nihil fec<v
rimue digmmi imperalore. Cum auleiu adbuc verba
\ , comintiarel ponlifex, ecce virquidam d;tmoniacus
. illa faciebat et cfamabal i mcdio omnium, qnae
. \ Q vexans cogil genus dftaionum : rogalur mcdicus,
, \ \ ut curci laboraniem. Qumu quidem curat signo pre , - tiosae crucis, et invocatione sanctaecl vivific&Tri , mtaiis, ei dicnts : Ecce sanus facius es ; ncDeuui
. auipliiis blaspbemcs, ne delerius quid libi coniiu .
gal. Hoc ille, qtii crai oninibus perfeclum ornamentuni confessionis el ftdei in Cbiistum.
'.
12. Sed baec quidem sunt, quae audilorcm dedu * cnni ad lantaui admirationeui. Ostendel auiem
. procedens oralio his quoque magis admirabilia.
- iûm jani navis orbis teirae clavum acceptsset, a
, \ ; , \ Spirilu sancto tnoius gubern?ior et adversas con , - sideral lempcylalcs, quac multae cxoriebanlur in
, , niari mirabili Ecclesix, qaid nou facit, quani nou
, salulis excogilal macbinam, donec perveiiirelur ad
, \ D porlum superiorem, qui est tranquillns et valde
expclemfus, ut qui bominun) omni genere morlto ! , - rum laboranlitim essct medicus adinirabilis! Agc
, , vero animie antidoloruin, quac sunl ab tllo saplcn*
. : ter excogilaia, dicaiur brevis quar.dain particnla.
. Fucril eiiim ca iis qui opus babcnl uiedicis, nbu
() ) conlemnenda causa saluiis. Ille reprcbensionum
anlidolo (sic cnim convenit dicerej imprimis utitur
, , - adversus eos qui mulieribus utunttir inlroductiliis,
. qni in electioue aut contparaiione maloroni suiii
omnino deieriores lenonibus. Mam bis qmdem
, \ niorbus procul est ab ofliciua incdici ; illis autcm
* intra oiiiciiiam salutis, et sibi el iis qui sunt saai,
, \ inulio uiagis augelur morbus. Quos rapieiilfssimi!3
, - niedicus, mens rcpreliensione slcul magnus, qui
,
erat ejusdem nominis, pracursor, validisfiuise ora-
51
LEONIS PHILOSOPHT
554
lionU vfribuS a taii liberavit pernicie. Deinde ad- . ; ^
vergueanttm Viiiorum, avariliaai, inqnam, dirigil , .
aciem. Deiitd* procedii adversns etos qm secatit , ?
tfiimenas, qnibus comprebeusa est eliam lielhio- \ . \
. . .
num- el assmitatoruin lucs. Et iis quidem se appli
tat oratio, ul par esi ejus qiri medetof. Quorum ^ \ , \
Dutem Deus esl venter el gloria, quomodo sanarl ;
potaerint cura verborum bumanorum ? Non solam , *
Certe noa sanaalur, scd etiam ab eis adversua .
tnedfcutn excogilanlur accusaliones. Visiial libidi- \ ,
tiatos ci imemperatitee oralio medici, adeo tangcns .
primum afleclam menieai eornm, qui sua sponle ,
laboTaat libera aui nrbtlrii volunlatc, ut ideni ne- (
qvaqaam ullo niodo permiserit (quis euim Pau- , ,
luia imitaius , magis bonora?il boneslmn el vene- \ ;) \ raaditm malrimaniam?) ab eo aheliuere mulios ^ ^\
proptetfosignemanimadversionem et obedieniiam, -
Aiite omnia autem docendo alcndos esse paaperee, *
alebal eorum, qoi ipeos nutriebant, airiinas, novus ,
Hle frumanti dator: mpoie qOod omnium bcrao- , ) , rum operationeni coniiiieat el comprebendat ete- .
tmosynn, qnae eliam doeuit: Quod unl horum fe-
cisfo* ; sieomniacomprdrtaitea-s. Dirmi ilaquo ,
\\ri aodieates wationem adea Irabebantur onmcs , ,
ad ea otoervanda, tfi in dispergendis opibus ii, qnl * , eis abuadabani fierenl panperlores irs qai crant , , " * ,
olim paapetee , perfccte atttem fiereai in Christo
diviies et ihetattruni ccclesteui acquirerent. Propter , .
qute is qui h c bona inlroditxcral, nomriirafcatur ,
Joaftaes leeinosyna:. Quid vro sycopbanlis fl t a , \ .
JiiWHTiaAoribus ? Quid a\itcm iis qni insolcscunt fa-
stai elaiione etiaaai superbia ? Quid vero iis, qul , , prodiga
luxtiriosa viia gravitr peccani in corpus ,
propriam, aul liam aieutis inopia aniiaae Bn ; ^ ,
aflarant exrlkim ? Qtiid ergo bis \\\e magnus exco- ,
giiavil rnedicns ? Mtilliplicrla -opem fereniia tnedi- . \
cacaeata, a pcrtufbatitmibu* aniaii Hberaiioncin, per poenittaliam salutarem opeiaiianem. Miuo ,
dic^re ffuchim cbaritatie Cl bospitaliialis; quo ef- ^
fech, u i omtie onei-ati pingucscerem, suavi rore , ,
suonim verl)oram, pro imisicis tanticis; fn omni- .
%
bus operibus, ad que ba?c vita cogit bomiues, diviauiu <:anticuia jubens canere.
iS. Sed forte hxc solum facicbat in sua eccle-
*. ^* * -
siaet civilate el fiaiiima Tegioae : earuni aulem, f) , \ \ ,
quae procol erairt remoia?, nullam gerebat caram,

saiis babeas dare salalem propinquorum muhiludini ? Bleute mihi persequerc totius Tbracix, AeiaB,
Ponti, Pboeniciae, CeJtarum lalitudinem, et Scyihas
omadas, qui sunt ullra Danubium, Quis locua
faii absconsus a radio ejus verborum ? Hevera millul Sol quideai a magno Davide iaudaiur, et in
admiraiione babeiur, propier magidtudineai, iltaminaiionein, egressum, occursura; quod non sit
ab?con6ns locus aliquis ab cjus calore et splendoi^.
Boua antcm ejus ciimi^ suut solari radio opcraVroiie longe prse^taatiora, nempe qtintiium pracMaiH iis, qwx alhcr iKusirantur, ea quae raiione
lilaaiinaniiir. Prxterea boc dicam : dcusa caligo
Malth. xxv, 40.
4 7
,
; , ', , ,
\ " .
^
; . "^ \
, , , ,
, , >
^
,
, \ ,
^ .
,
$53
2o4
, ( - Marcionis exbalaiiomim legebat Orientem; mtn
) xij ^ eam aulem, Dei gralia, suorum verborum spfeu ;, \ dore sol noster dtssipassel, exlcndit album dirm
, ; ilbedoxae fidci. Quid opus est ut ea dicam, quae
$ sunt procul rfcmota ? Scrulalur quanluai frunienti
, \ , redderct suus episcopatas ad victum susteatanduni,
:- et iis, quae raduadabant ad sumptus, supplet defe. \ cium nosocomiorum, se auiem voteus posleri
' , , , - prabere exeuiplar, sua mercede, sicul Paulus ,
. '' coniendebal vivere, sed tamen neceasariiun esl
, . cum au iis quae suni ecclesiae; idque esi consenta ohtalov * neuni. Dignu* e$t enim operanut mtvede tua .
, ; Quis vero pascit ovem, et non lacie cjus nulritur ?
, autquis, ciim planlavil vineaiu, frticltis ejus nou
; , - esl parliceps? ille aulem cum nemine comedebat,
, ; " - el invilaius recusabat; qnauam de causa? quod
, primum quidem vinuin bibore renuebat, praetexcna.
. , \ calorcm capilis. Nonnunquam enim utebaiur solura
. in xslalc co quod diciiur ex rosis. Secundo atticm,
, quod ex quadam imbecilliiaie male babebai slo , innchus, el nequaquam suo fuigcbaiur ntiinere;
. , adeo ui sftpecum cibum sumeret, propler stoina
\ . cbi fastidium, minimo omnino alcretur. Non solum
; , auiem ea, sed bsec qnoque efliciebanl, ut cibt oro , , jiiito obliviscerelur. Quaenam ea sunt? Siudium do , clrinae, in spirilu conteniplatio, verbi curatio,
, , Scripturarum cogailio, cura viduarum, alioruni,
, \ . quibus sacerdoturo -corona contexitur, medilatio
, , assidua et sollicitudo. Erani tunc quaedam vidua*
, , carnis amalrices, quibus as&idue suadcni sttidet
, , ' * ul alterum eligaul e duobirs : ut vcl yilam agant
quam docet viduas; vel se ad secundaa iiuptiaa
, <:onferaul, ui lex diviia mancal ill^sa el inv4olala.
, . lis qai cranl ex populo, suadebal nocte et die vi, * - gitare in precibus el supplicalionibus; fcminis
^ , qiiibus non licel foras progredi, domi precari. Di \ - viles aposiolice admonebai, ne nimis atlos spirilus
.
conciperent, neque in inccrlis instabilibtisque
e( diflluentibus divitiis omnino spem haberent.
\ ' \
i i . Sed b^c quidem pauca ex multls volubiliter
. ' recensuil oralio. Hinc autem aliud quoddam exei*
, . slil, in quo sumue, principiuin. Eum quidem qui
\ rnanu ct imagine Pei primum fuerat bofioralns, noa
^ \ fcrens adversarius vidcre ila frui nallo labore par,
\ , lis deliciis et viclu, eflecil ui a Deo, paradisoel bo ,| \ , \ norc expellcrelur, scrpenie, el cibo, ei niuliere, et
, , \ , \ \, dolo, ignominiosam vilaai et mortcm ci macbina itis. Ule eiiam adversus Deum se iinpudentcr gerii,
. - Job incusans. Idem non amplius sueiinens videre
, 6 Ecclesiam, qna? erat speciosa instar paradisi, et
\ - suorum frucluum, nempe iiliorum , resplendebat
, \ , pulcbriludine ; et agricolam, qui ei praecepti el
, \ imaginis conservabai digniiateni, rebellibus quse
\ , sub ipso sunl potestalibus cum cural comprcbcn ' , dendum macbinis ct insidiis, suscilans bellum ad>
\ versns bonum agricolain el pastorein. Quomodo
\ . aulem ? narrabo ab alto repetens. Quidaai nomine
, * Serapion, qui crat diaconus siib boc egregio paslore,
/, , \ . invidia diaboii et luulieris impulsa (iudicabit aulcm
* Acu , 20. Luc. , 7.
, 8
t 9
LEONIS PHILOSOPHI
25a
256
eam quoque oralio) , ctim cssel calltdits cl nialilio- , !.
sus, paslori vero fainiliaris, inovet omnem, ul di- * \ ) *
cilur, lapidem, til odinm et oflVnsionem excild , ; , ,
adversue divinum pontificem. Et primum quidem , ,
hoc facii: cuui Severiano episcopo colloquens, aui .
aliquid eorum diceus, qux dicuntur quoiidie, fre- $ ,
tus ea qttac apud pouliOcem ei erat fiducta et lo- ,
quendi libeilaie, sedens cum eo disserebai. Ut ^,
autem solct in Itis accidcrc, quodam die non fe- ). , $
rens dedecus Scverianus, suam aliendens digniia- ;
lem el gradum diaconi, dicilur aliquando tale quid , \ ,
dixisso : Si Serapion mortuus fuerit Cbristianus,
Christus non fuil bomo. -Hoc cum audiviseel vafer , .
ille et planc faclus ad maliliam, cum dictum divi- , , sisset, apud sanctiuii accusat Severianmn, ut ejus , ,
et Ghristi inimicum, ul qui dixisset, Chrislus non \ , ,
fuil bomo, e sua caierva hujus dicli lestes prodn- ,
rens. Quid ergo oportcbat facere zctotem illum .
Etlam, per ipsaro jusliiiam ? (delur cuitn sic in- -\ ,
ler laudcs dicere) dimillere id quod sibi iucral (
reniuUiatiiin ? noa crederc ca quae dicta fuernni a ) ; (sic) ^;
leslibus ? procul amandarc cos qui loquunlur pro ;
Cbrisio ? El quis non aegre tulisst t, ct rcpreben- ; \ dissct ponlificem, cmn callidus borum artifex, , \ ,
eliamsi tunc ignoraretur malilia, proptcna quod ,
actus esset perverstts, clamaturus essci adversus , judicem et pastorem ? sed sicut audiojudico * , in- \ ; ,
quii Christus, cum adhuc essetin bac vita el came. , ), * \
Cujus discipulus, jtistam sic ferens scntenliam, c vilale expellil Sevcrianum, ut qui blaspbemavisset. Q
\ , Quem citm, quae tunc imperabat (cralauiem Eudo- , . "
xia), baicaudivisset esse passum, lollensfilinmTheo- ( ),
dusiuni planeadhucinfaniem, eum ponit antc sancli , pedcs, ei plurimis adaclo sacranicntis persuadcl , ,
ponltflci, ut cum Scvcriano ineat aniiciliain. Scve- rianus vero amiciliain qtiidem siaiulal, biliuam au- . leni inimitiliarum agni pelle con'tegil,,cL adversua ,
pastorcm facla conspiralione, non leves apudpopu- * \
lum dispergil caiuniiiias, de omaium amoro iu pon- , lificcm inolions plurimuin delraliere. lile auiem ,
calumnias quidem, quae in eum slruebanlur, panim .
aul iiibil omniuo curabal ; faina vcro MIX in di- * * cendo gloriue ct alierius utilitalis, cfflciebal, ut *\
totai civilals el insulae contluercnl el convenircnt. JJ \ , \
Nam nec Rouia? quidem magnus episcopus luno- '. \ . '
ceaiius, eral bonoruni cjus igaarus ; sed citm in ' tnagaa babebal exislimaiione ad cuni scribcns lii- , *
leras et vicissim accipieas.
, .
'. , \
45. Volo paaiulum immorari injucunda narraiio

ne, quomodo Paulus, qui est el mysta et eruditur
arcanorum niysleriorum, ponuiiceui iniiiaveril in .
mygieriis. Cum divinas cjus epistolas earom inter- *
prcs et etposilor percurreret, erai, ut esi verisimile, , , , "/
dnbia et suspensa cogiiatione, dicens : Quis scil, , ;
an Deo graia mea sil inlerpreialio? Ha?c cogiians, ro- \
gabat uideea re a Deofleretcenior, quod ctiaui cito \
boo modo factum esi Quidam ex iis qui impcratori
eraul famiUarissimi, otTendil inipcraloretn , qui , \ " Joan. v, 50
x o v
257
ORATIO XVIII. - I.AUDATIO S. JOANNiS CHttYSOST.

55tf
, - morlcm minalut ; el iniuUm qm apnd diviuttm
; , , ponli(icen) inlercedercl, ut iiuciu ad ciim vcuirei
\ * ; , propler meiurn imptr.uoris, ot siin ci cxpoueicl.
. - Quibti.s asseniiens tanctus, pcf Wotlwn jtibet ut
, , veuial. N>x aderai, ei gifnul ciram aderat U qui
. erat snpplcx. Ulcum admoiieai.dat operam Produs.
, * - Deinde pruiium aspicil per qtioddain foraitteii. *
, Tidctponliflcero, ut consueveral, iu sede sedentcm
. , 4 et acribenlem. Ea aniem erat inierpretatio diviua . $ rum Epihlohirum. Tunc autein, itinc ilto terribili
dignus babctur spectaculo. Videi enim Proclns di, /, \ vinum aposlolum Paulum tnclinahim post scdem ad
, \ . caput ponlificis, cl os admoveniem ejus dcx" * , lerae, et cum eo colloquetiiem. Proclum iuccssit
6 ( ) ^ slupor ei admiraiio, quanim lngressiis essct qw
. cernebaluf. Ignorabat euim qnis cssct; el rogat
\ \-;, \ liominem ut paruin exspeclet. Rursus oaulo posi
. ; , aspicit, et semel, rt Lis ; ei eral idcm speciacultiui.
, ' UcpreheiidUur PrOclos ab illo opliuiale qui dixit :
, & '. Non oportcbat le , cum videres mortem qu< mihi
*0 , * / exspectatur, alium ad sanctum addacure. Illc aulcm
, ci aiBrmat, st- de eo uihil cogilasse. Uis adbtic du ^ bitanlibus, praeco ud maluiina eantica excilai ligni
, puUibus. Hoino Uaque rcverlitur, in seoundam
. \ nocicm .<pem rcjiciens. Accessit secunda nox ct
, * \ . t.Tiia; ci erai rurstis simtlc speciaculuiu. Hia ob , siupifacius, vix landcm sensil Proclus netnine vi ? , deutea Deo missnm essceum qui Ioqn^balur; dirii " , que illi optimali: oplime, Deo resislcnte, sludiis
, - oinnibirs (ubor til Inutilis. Aoga ergo Deinn ut
. %
libi openi iorat. Dies aderal, el cmn supplicis r*'; ?|, - cordatus esset pontifex, rogavil au accessissci. De
, , . co eTgo ei significal Proclus, qui b;ic eiiam dixit .
* , Ciffii Cu pr*teritis noclibus seorsum csvs cum alio,
, * gUloi ion lemere acccdere. Ciini Fanchi.s auiein
, . \ rOgassct quisnam esset is 1 incipiens Pnx lns verbis
, , qindein lolum p^rseqnilnr miraculum, digito ut<*.u
, < , per imaginem evidemissiiiie probans cu.n fuissc
:tpo$loltim,loiam narial seriem miracuiorum.Jui : [ bns cuin adhibiiisscl luentemhic vir diviuus, apfrie
]. : inlellexit speclaculum, et factus ceruor suam ac, , cepisse peiiiionem , Deo egii graiiag. Oeinde sio
, rursus acccrsit siipplicom, el ouni conveuit, ct pro
:.. \ - eo interccdit apud iniperalorcrn, priori rrîhiit
, \ >: - nragktfatui, iinpletque promptius alar.rius qiio.*
, xal ; , \
; ^ .
. *. - ,
$ <),
. : ^, >
,
xaV ^ ^, , * , , .^, . *
* ^
^ , \ * , , *\ ,
\ ^/, , ,
, \ ?. ' >( ' . \
PATHOL. GR." C V I I .
reslabaitt ex divinU epistoiis. Ha* suni parles mca$

narralionis. Tu aulcra, dic inihi tuiiin loxium valeni
nurei Cui Iripodis, qui iue persiqueris cl voccm cx
laurivoro gulitirc tua? Pboebadis. respousa, mtga
ex qucrcubus , Orphei nmlcria, illo* Tiresias, illos
qui sunt illolts pcdibus, luos vcrogpropbelas. Millo
enini dicere PbOebi lui inagnificculiam, qui lionorc
tuam aflkil stuililiain, el libi praibei prsescicHliau
pcr val1cinaiioicm : valicinaiionem qnam \m\ut
poiesl reprebendere ; quas (ii ex talis, el bordeo,
et ibure ; 6i praeierea per iaieres, er lucernas, ei
folia, et cubos. Vereor dicere qna pcr in&ecta
fitinr, el peliee, eireliqna inembra, cx diversis aitimalibus, per via<que, et tuortuos, mysticas praecienlias. Ouorum omninni qnod o&i r-vera pra>
9
2>9
LEONIS PHILOSOPHI
SGfl
est incredulilas, et conlumelia id quod , \ <<^
crcdilar. Sed ilK quidem nugenlur ; nobis aulem , \
ad reciura deducaiur oralio, dcducalur nostra quo- * ,
quc vita univcrsa roclius illius iniercessionibus. , .
, ' .
Posl bc cognoscilur ab accusaioribus, quae per
poniificem dala esi salus ei, qui confugcrat, et . ; , i^gressus ad priorem digniiatem ; eosquc incen- .
dentcs Aammae invidiai fadunl rabie agilari ei furoro a.lvcrsus eum qui dedit aaluiem : bujns iuroris \
praecipmun accipientes minisirum diaconam, quem ,
prius disitnus, Serapioncin. Quas cognoscii quidem .

bomis pastor, ca vcro nibileural.
claiissimam
,

-'. , 10. Cuni autcm viderel multos servire avaritia?,
ipuam aulem praj cxtcris impcralricem, in cos .
producii in aciein graliam suonnu serroonuni: ,
miliius quideui pcrsonam publice noaiinaas, com- ,,
inuinier aulcni procurans salutem omnibus. Qnod *
qnidem eos, qni illo vitio laborabanl, faciebat \ . "
nwidico succenscre ct efferari. Jam autem venit ad . rapul oialio. Theodorieus ille, qui tunc eral pa- , , ,
tricius, cam essel ditissimus, ab iaiperaliioe ap- .
pelitur iusidiis. Quid ergo facit vir iile? Confugil ; ,
ad conuniinem porlnm ; et scrvalnr quidem ab ,
iis qn ei parabantur, insidiie. Servalur aulcm , .
meliori quoque el permanente salulc, niodo alio. , . ;
OispcrsU, dcdii omnia paupcribus. Quoniodo ? Ma- ) . gistri consiliis et suasionibus. Qua ex re qnid ; ,
hicratur ? Thesatirum ccelestem , cmn esscl ei ,
persuasum, Comelii eleemosynse ejus quoque csse ' . ,
cxaequandam eleemosynam. Haec cum rescivissct , imperatrix, noa poluil amplius conlineri. Iropu- ' denliani auiem el aliam lemcritatein suam absquc ullo rubore sancto iodical : eum bona Paliicii . * )lucratum essc augabatur cl objiciebal. Ejus ejrim, , . qui erat muadus, propier benigniutein adraoaiiio . ( (
crat inquinaix sordida existiaialio. Aagetur ergo ;) ^' *
( quid enim opus esl ia singulis iminorari ?) , ,
in sanclum invidia : ex ea aulem odium ; ex co , . ,
m&ledida ; ex malcdiclis vcro calumnix ; cx ca-
lutnniis coacilia. Transmulant, quod viderenlur, [].
non quod essenl, sennones ia nugas prolalas ' .
,
advcrsus imperatores. Fiunl bcec rursus alioqiii
vaiidiora sernione babilo in Eutropium. Dicakir D . ,
aulem modus, ut sil multoruai doctrina et uliliiag. , , ((">
Hic Entropias cum perversis csset moribus et !)
inclcmens, ad malcfaciendum auleni maliliosus, (
lalem laqueuia ( novum invenlum !) fabricatur ) ,
inbamanitalis. Pcrsuadet impcratori (apud iin- ^ .
pcratorem enim mulium poterai) ul legcm ferrei, , (
ac cui liccrei confugerc ad sacram et diviaaiu * !) >nicnsam. Non mullum auletn inlcrcessit lemporis . ,
et suis laqueis ( jusiam poenaro et calerilaiem ! ) , .
'
capilur qui fabricalur. Cadil enim, el ad eam quam
,
.
aliis sluduit probiberc, confugil ecclesiam. Propter lixc justa r^prchensione ea q4i;c fecarat Eu- tropius, suo sermone sapiens pcrsequilur aiodicus, , , )
* , , .
ei boc fuit accusatoribus alia injustiiiac occasio et
- %%\
iusurrcclio, m qui cum noa sohim itliu nou mi(
Kl
ORATIO XVIII. - LAUDATiO S. JOAXNIS CHRYSOST.
%l
. - seretf, sed ilhim eiiam reprehensiombus
flagellare
dicereiii. Et liujus quidcia instirrcctionis dux eral
. \
ct
qoi accnsabatiir, nulla liorum eral cura, sed so-
princepe Theophitus Alcxandrimie. E i autem
, ,
Itiai culius Omnipoteaiis. Gum cjus aulem solius
curam
. ' , \
qui inbrbo laborabant A r i i , in cocius cougregari,
'
primtim quidem precibus, deinde siudiis omnibus
, \ -
cxpeilii e eivitate. Sed non nmltum
. "'
lemporis, et rursus dcducii A m n i a quibusdam
gererct perpetuam, cognovisset vero eos,
processerat
' \ , -
cx senalu, libere vcrsanlur in civiiatc. Et (acenda
quidem sutit gravia mala, quac hinc sunt consecuta.
' \ ,
Qtiin etiaai quae per ca, quse dicuntur Aalipbona,
Ariaais
ciarii bymnis celebraulibus
'
atciderunt
el Ortbodoxis,
bis
quMcm
bomousium, dejeciis
^. " attlem cl supcraiis Arianis, cum utriquc ex cor. ,
lentione veuisScnl in
pericti!ti'n,
prselermiltens
. \
oralio dicat mOdum prima? ab inilio tradittonis
, \ -
Anlipbonorum. Ilic est autcm : Ignalhtg, qui fuit
lcriius
ei
Aniiocbcmts
summuai
fcpiscopus,
post magiium
aposlolorum ornaincntuni Petrum,
(\n\ eiiatn vcrsalus esi curii ipsisChrisli discipulis,
', \
dicitur csse diqnatus divina angclorum visiorm, pcr
, \ -
Antiphona landaniium sanctnm et cjusdem essenlia
, .
Tt inilatem. Ex quo Aniiocbiae, et
. \
ccclcsiis, Antipbonoruni, qaa ciiani cruees a r g e n t e
in anlipbonis
figunlur,
illinc omiiibns
data esl tradilio. Sed boc
, \
qutdem sic enunliavit oralio. Quoniam autcm o o
, ,
curiil illiid argmnentum liistorire, de Gallo, i n -
, ^ quani, Gaina Ariano,feam quoquelnbens praclcrmit , \
lct oratio, slitdiosos, vel polius eos, qui ignorant,
, \
rcmitteas ad Theodoreti bisioriain ecclesiasticam,
qtiae boc
mdllis
suppeditabit,
quoaiodo
sancti
labore ct dicondi liberiatc os ei obslruitur : et lt;itc
pacem agil vir ille barbarus.

'.
17. Hinc sequunlur adversus
Epbesiortim epi-
, \ " -
scopum Hbolli Antonii, el ponliiicis Epbesuro mi-
, \ ,
graiio, el justa mullorum dcpositio, qui deprebensi
sunt auro esse adepii episcopaltis. Deinde Paulicii
a qnadain
imperalricem
aceusaiio.
Largianiur vero nonnibil narialioni. Coutincl>at
, \
autem accusatio, quod debilor essct circiler quin-
.
,
vidua apud
\,
geiilorum
aureorum. t u m ducii itnperauix, nec.
prius eum reroisil, quam ab eo exegissei quanii-
, - D laicm centum librarum auri: reddidil autem accu-
salrici taniuro sex cl Iriginta aureos numroos. Quid
. ;
crgo facit
communein defensorcm. i\h
, \ .
curavil eum qui acciisabatur, c i ab cu exigebat
\ ,
quod reliquum erai debili. Hoc quoqiic resoivit
, ' . "
qux
accusabat
nuilier? Confugil ad
autcm producendum
iniperalrix, qusc signiGcavil pontifici, ul cum d i -
iniiterel, cum ipsa ab illo exegissct pecuniam. De
. '-
bac re inter ulrunique vehemens exoritur contcn-
l?o; ct poslremo res eo dcduciiur, ul per impuden*
liam
pioccdalur adversus
sanctum. Mittit euitu
dao& cenluônes rum suis cobortibus, ut eum qui
accusabatur, a sancll manibus abslraherciit. U:ee
; " -
avara mens imperairicis. Quid auiem qiri
'. ij
cal oos, qui ipsnm glorificant, nibili aulcui pcnriit
: :^, -
eos. qui ipûm enntemntint,
^lorifi-
Oeus ? Angelun ei
5
LEONIS PHILOSOPHI
861
miltil tsrribilena in rhomphsea. Quem cum illa - , \ dtftset multiludo liorribililer stanieni \\ veslibulie ,, \
et eiioccurreniem/niaaciter, limet quidem el roetu \ . ,
aflieilur: revertiiur autem cum Iremore el magna , ,
admiratione, et similibus. Cum baec autem rescivts- .
set impcratrix, inelu quidem afllcitor; servat aqlem , \
laimicitias, ei armalur ad viadiclaia. Autaia euim ; semel vlcta pecuuiis, et vebemeniia oppressa ava- .
ritise, non pol^st coerceri freno meoiis l^naperan- *\ ,
tis. Diligenter ergo quaeril imperairix, qaasnam ,
insidias iaveoeril adversus poaiificem : aUquando . \ ,
quidem minanlie, aliquandc vero blandiantia per- ,
froaatn suscipiens. llle aulcm maaet inviclus, ftr- .
masque et immobilis, ab uao solo pcndens, aempe \, \ ,
a communi omniura saluie. Non possuin aatem sa- , ,
tig admirari, cogitans hunc magnum el divinum ,
Dci servum, os vere aurettm , praecoaem divinae , )
keirignitaiis, quod propler omnium salulem adco \ *
crat aotlicilue et adeo inceadebautr, el orania pro- ,
videas, qusa mens Deuro dignata videre, polesl inve- , ,
nire ad salutem, non destituebat ille eos, qui eranl * \ , jusdcm generia, adeo ul, quodest maiime admira- , *
bilc vel inviti luulti pcr ipsuni salulem sinl asscculi.
'. ,
18. Sed cum bsec ila *e babcrent, el Lccleaia diviaae fidei illuslraretur spleudoribus, el ilturoina-
tioae pielatis vita (idelium refulgerel, noa lulil ,
hominum inimicus, sed, sicut a me dicluro est su- ,
perius, convocat rebelles quae sunt sub eo polesla- * , les, et omnia confundii ei perverut, susque deque , *
permiscen, et multos cogens el compellcns, ul , \ \ ,
suam terrenam redicerent maliliam. Ei priaium , \
quidem iDSlrumeniis, quomodo olim serpente, ma- WiliB usus Tbcopbilo, el Sevcriaao, Acacio et An- . ,
tiocho, el presbyieris quibusdam el diaconis, et ,
prxterea e senatu femiuis, qu sual antiqua ejtis , ' '
arma, locuplelissimis viduis el sceleralissimis, pa- \ , * ,
ravil mortem sanctu. Dical aliquis Acacii Berrbcex \ , , episcopi teraerariuni et inconsulimn sertnoaem, ,
qui ad tautam pervenii amenliani, ui diQoret: Sine, ,. 'egoei parabo ollam, de saacto id dicens s.celeslissi- , ,
mus. Deiade miilil eliara aliquos AnliocbJam et ", ,
poslea Alexandriara, quid iaciuros? Ul scrularen- .
tur sancii delicla a juvenlute. Quid dicisTla civi- , ' taletu ccelestii illius civis, quse verbonim et merum
; illius fragranlia boaum emisil odorem usque ad ^ . .
cttleslem et supernaro civiiatcm Jerusalem, quaiu , \
iniuealee etiam meretriccs sanciificanlur? Sid de- \
fecerunt $crutantes $cruialioue$ cl evanucrunl in ,
cogilationibus sais, ut dicamus cnm Psalmista : \ ; *
Convenut e*t enim labor eorum in capul eorai",ut
,
\
procedeas dicel oratio, ei iniirslitia eoruni descen- , *
dil in verliccin eorum, bsec caltide macbinantc ei
,
procuraale Tbpopbilo. Quales auleui ct quain so- , )
pbialicsc bujus Dci boslis inaliiiae, van%d iuaues , ,
mtgse fucrinl adversus Dominum et adversus Chrl- \ .
slum ejus, supervacaneuin est dicere. Quomodo \
aalen sa gesseril in fldeles ct saactos monachQS el. ,
in ipauin ponliticcra, sludiosis eigniOcabit lecUo. ,
u
*P$at. Lxut,7.
w Pa1. VH, 17.
265
ORATIO X V I I I . - LAUDATIO S. JOANNIS CHRYSOST,
266
\ , \ , Nec id solum, sed ea ctiam, qu fecil cum esset
. , Alexandriae, jam aunl pnelereunda ; quae quidem
, publicabuntur ab eo, quod illic faiurum est jodickh
, Noe autem procedamus ad noslra.
* .
19. Gognoscit ergo imperator a quibusdam mo*.
\ . nacbU, quae ab accusaloribus facta funt el Tbco \ philo. Is aotem magna ceteritale vi jubel ad . \ " - duci Theopliilum. Scribit vero ad ponliftccm
\ , , \ Roroanum Innocenlium pulchre el sapienter, cnro
' alia, iiino al cilo Roma proftciscerentur qui <te
\ Theophil cognoscercnt. Prelerca autem ad suum
\ ', quoque fratrem et imperatorem Honorium, ui effi , ccret ut papa essequeretur ea qute ad iptum script
.01 \ , fuerant. Qui curo eaaccepiascnt, ae paraal quidco
* , *ri ea iroplenda. Ctim aulem dubtlastenf, ne sicilo
- jniUerenlur, lempus tererent GoaslantinopoU, ei
, \ alioqui opperientes dum reliqai quoque congrega , realur, exspcclant secandag litteras. Quid erga
. ; \ - vafer ille et astutus Dei bostis ? Haec cam resclv.ssel,
; , iasurgii aceleraiius adversus pastorum principent*
\ , et illura gregem, qui imperatori nefaria ejue facia
. \ exposneraat ; el cum iu eos conflnxissel errores
* , Origcnis, maguum Epipbanium Cypri plscopnai
ad ae aitrabit, et cum eo init aroiciliam, ni con , . gregala gyi.odo, scripta reprelieaderol Oiigeata.
, \ Hig inducitnr Epipbanius, et fert opero Tbeopbilow
* $ Cujus iiaiversui siadii scopus non alio speetabat
quam adversus ganctum, ei cos, qni dicii guat, mo. ; ^ nachos. Post haec quid? Persuadel Epipbanio, ul
, gcribat ad Joannem ut abetineal a scriplis Orige \ nis et eum eig niiniaie seniiai. Hle autero verc
, magnus Gbrygogtotnag cuin hc aceepissel, sen6 - tenliae suae fretus purilale, noa tîirabat eos, qiir
, - iasullabanf, sed de couimani aalute eolum erat
.
pcrpeluo sollicilus.

tO. Sed haec quidero rebtis coneaqoenter perec * qnens, daclarabit oratio. later h*c atiiein celebrabR
- illius vidase vincse accessii narratio, ad quain pcr , []. veuiaiug. Tbeognoslas pius ille et fldelis, erat Ipte
, \ , qiioque unus ex iis, qai erant fatailiarea imperalo '* , ri Arcadio. lavidia autem diaboli et Gaif, qoi
\ morbo laborabat Arii, apud impcraiorent acca&atar
, Tlieognoslufi, ct iujusla bonorum publicatione curo
\ \ \ \ D relegaiione damnaiur simul cum tixore et liberis ;
* , \ et, ut paucis absolvam, priusquam perveaisset ad
, * locum in quem crai relegatus, in ilinere, via vits
, . peracta, migravii ad Dcuai. Uujus uxur revOrsa
\, accedil ad virum divinum, et de se oauiia docail.
* . Ilic autcai aiiscricors clGhrieli imiialor, corde do , \ , - lorem accipil ob ca qua acciderant, et ob femiuo)
\ * \ viduiiaieni : el palchre qtiidein eoasolatur, el qux
, \ * par erat ei saadet: rursus veroconaiderat, quemad , modum viduae sua resliluantur. Gum U autem dc
. \ \ eo sollicitus essci, aliud maluni excitavil maligaus
6 adversus muiierem viduam. Erat enim lempua via . 6 , ' dami, propter quam imperatrix egreasa ex urbe:
. , ' et nescio quoiuodo prius ingreesa iuu JU v i n t A O i
, - vidaae, et aua manu exsecliiiu bolrum comeJit
* \ \ ^, Deinde docetur, vineam esse alierius. UiducUot lc. -, . gis, qtiod est in rcbus hujusmodi, auxiliuui, quae
9
267
LEONIS PIIILOSOPHI
2fS
iinperatrici adjndical, si quid lale tontigeril, >
cl tiomino prelium vcl aliud quid jubel rcddi ; , cl jussu imperatricis rcfertur vinea iiumerum , , \ ; suorum suburbanorum. Hoc autem nou temerc el , , \
siinpliciler jubcbal, scd b%c duo mcdiiaia : unuiu
quidem. proptcrea quod irasccrctur vidu, ut eam .
magis affligercl ; alteruin aulem, et cujus majorc , .
hiudio tenebafur, ul accip*irel occasionein vexandi oea ,
ponlificis, cogitaiHe illa fore ul resi lenl et in ie- * \ gcui inciderel ct offendeiet impcrium. Sed illa qui- ,
tlem iia se habcbal ; poulifox autcm quomodo ?
; ,
Suadcbat, snpplicabat, ut decebat ejus pbilosopbiam. :\ ,
Quid illa contra ? Ea dabal responsa quae erant . ;
plena impudemia, Romana: legis auxilium, et quav
\,
vis alia, quam ex adverso objieiebat, vana pliauia- , \
sia sua? arroganliae. Hursus ergo leinperat utcdicus ^ .
loedicamciila saiutis. Quod autein laborabat curari , \
non poterai. Alia esl prxlerea speciei curalionis, ,
solvcus causas per quas videbatur id qiiud niate , * aflccium eral laborare gravius : solvens injusios , * pnelexlus ; itempe quod liaec lex quidem lata esset ,
ab imperaloiibus, sed qui forle eranl a fide alieni. . !, \ *
Tit aulcm cs, aiebat, lex> el libi obligit ut impera- , ,
rcs, ei csl libi conscioaiia qtta cogii, el quac rem , * \ ,
upiime no\il ei inlelligit. Ne perniillas, ul imilti , '^
coacli te uovam voccut Jezabel, et quae de Naboibc \ .
ecripla suiil iti Veteri lesiaiiienio. Ifoc sapientis \
* \ uicdici, qine pcrpeluo adbibebai niedicamenia,
laalc affeclain fcniinam niagis inGamiuabanl; adco : \ , \
tii acc luedicum quidem admitterel, imo vero rc- Q ^, , \
pclleret, et quam ncfarie coucepiam celabal bilem,
apertc in luccm prodcru. Sic quidem repclliiur . .
nicdicus ; quid vero, quae deinccps conseqiiuniui ? ;
Aderal dics lesius et ceiebris crucis in aliumela- , \ liouis, el jusscral ponlifex, ul portse ecclesiae
daudcreiiiur soli imperairici. Ecccergo primus in- . ,
giediiur iinpcraior, et fidclissimi populi uuiversa \
inalliludo cuin ipso-et circa ipsuni. Cura aiitem ia- \ . \
tepissel $anclus dc more concionari, vis sauciis- ,
siini, que- euin illuonnarat, Spirilus reddidit ele-
gantiorem verboruai pulchriiudiuein cum eo qui . \ ,
loqucbatur. El quid opns esi dicere, ad quantaui
adaiirationem vcniens inulliludo , appiausit ex&ul- ;
talionibus sacrac dileclionis ? Cum baec aulem , \
5
rciil iatra templuai, eccecliam iinperalrix cum rc- D ,

liquo, qui eam stipabal, comiiaiu ; et aliis quidcin ol ,
onniibus inîessum servabant libcruni, ipsaiu vero * \ !
probibebant. Ira adbuc inconsideralampossidebal . ' ,
iniperalikcui. Miilo dicore quaiuun. in diviuuni , , \
poiilificem, idem eslautciu dicere, in Dcnm coalu- \ .
ineliis invecla est el iiiiicmun. Dcinde cogilat , \ ? ,
quidaai cx iis qut ctitn ipsa erant, el lentat porlam \ .
gladio percuiere ; ojus auiein ntauus slatiin arcscit. , .
Tiiuet ergo iiuperalrix et siatim revcriitiir. IIlc \, , aulcra cujus nianus exaruerai, accedil ad saacium, , \ , \
pocnilentia duclus, cl supplicana stalini curalur, \ .
ci Deus per suum servuin magiiHtcaiur ct glorili- calur. E^lne aljquid juslius aut bcniguius, cl ,
promplius ad comerleudaui aiiiman), cui jusluai ; '
abiMtde suppeiit ? Scd nihii juvit caai, quac imvio!a -
ORATIO X V I I I . - LAUDATIO S. JOANSIS CHRYSOST.

7
, voluntate seqtii deleriora aiiserc slalucrat. Viile
. aulem bc niibi imperaloris insigncni vtriuiis
. * , abuadantiata. Nam cum res ejus rescivissct, laui
, - illis, quae exposuerat imperaiori, qtiani iis, quas
, , - alios feccral reminliare, omnia despicil, et nullaiu
, ejus dacii ralioitem, amori in poutiticem et revc * , renliae jiistae nibil prapponcns, maxime cum illiua
morum acerbitatem sciret el imporlunitalem. A i . que illa quidem maguopere coniendebai bonuui
* - illorum pastorem expcllere ; proniptum anlem ct
* , alacre animi siudium eoruni, qui prubibebanl,
' , divinorum vero canonutn accurata regula, cfcivi, tas quae ab eo illuminabatur, ei grcgcs monacbo. , , ruiu, omnia resisiebanl lyrannidi imperalricis.
, , - Quae cum lam multa essent, stiani tamea explevit
. , cupidilatem, aul, ul vcrius dicam, cadem fecil imr
01 peralrix. Atque magnus quidem Paulus vas elc, , . ctionis dicit : Qui tvlunl pie vivere tn Chrislo Jem,
6 perseculionem palienlur : quinotiani antc eum
, magnus ille David aflirmai, es$e mulias juitorum
. afflicliones " : omnis quoque divinhus inspirala
( Scriplura muliis in locis bis coiicinit; quxnam
) auicm sil ratio, cur justis mult.u inferau.ur hic
) molestia? el difllcultales (honestmn esl enint lm:
* , rot> parum pbilosopbari propler multorum utiliiaien;)
, audiamus lonilru Grcgorii Theologi. Quid vero is
/ , dicii? Si enim jugum suave el onus Chrhli leveett,
, at hoe esl propter tpem et remuncraiionem, siguifi canu verbo, quod qum mnl summar hi vita prmenii
. ' Q n:ole$ti(e, si spectttur s;*es qua illic est el remuncal ' ralio, sunl similes rebns ticlis el secundit. Quinetiam
, quod hcec tormenta corpuris sunt luis servis taHUias,
. audivi sapientissimuin ad Deum dicentem. Qoamob, - rem cuin juslum qui nunc babctur in admiralioae,
, * audieris tradi manibus iaiquorum, ne perlurberis :
. *0 cum enini nihil laagii: sed x$ve feras voluntatem
.
eorum qui ipsum tradutit. 5?cJ eo redeat, undedigressa est, oraiio.
'. ,
21. Nim imilhim inieriia efQaxit temporis, el
. " venil Cypri cpiscopus Epiphanhis. Quem cum
, , rursum altraxisset Tbeopbilus, tum quod esset
, - callido et vafro ingenio, tum quod csset moribus
, , - pr^dilus apiis ad alliciendum, persuasit, ut ca
. faceret, quae et sanctum moleslia aflicicbanl, el
; ) - ^ ipsum reddcbanl Epiplianium canonum coalemplo, , rcm. Quajnam aulein ea sunl? Quse prope civiia ', tem iaclae sunt congrcgaliones, ordinationes, Ori . gcnis dogmatum coiideinnaliones, cum pars utia
; . , solum adessei;et universa dcnique abeo usurpaU
, auctorilas et tcmeriias. Qualem auiem contra hsec
, , se gessil pontifex? Nam ea quoquo scire csl open
prclium: patienlem, fralrum amanlem, canoncs
. , - accurate scquenlcu), et in ca3ieris iia sc gercntcm,
, ; ut ct prudcniia et voluntaie se boniine essc sttpc . , i iorem aperte indioaret. Quibus mottts Epipbanius
, . aliquaiuulam quidcm cessit ct deflexil : magua
, autcni affccit inolcsiia cos qui qisum impcllcbam,
, , Ipsi vero quam poluerunt cilissiaie ad iuq^cratri
" U T i u i . i u , 1-2.
Pual. xxxui, 20.
m
LEONIS PHILOSOPIH
T%
rem hacc ratulertmt. Ipsaauleat Eplphaniura celer- , \ & , \
rinic trabit ad tuas parUs, ea docen$<ei suggereos, { I
|iue ejaf iniquam oxplebaul HbWitiem, ei quae !)
*aa<ivm deponcbaai; odjieteas etiam arcaauat (o \ . *
(lOfnfnvoi audaciani! dmnam lenitalem t) bsre- , . , & , ,
Iteum asse Dei tttrvum ei famulutn. Quid anlem ,
contra sapiena dixjt Epiphanfus, aujdtaaius : Si ei *
libi quidem, iuqait imperalrix ratio cur hajra- ,
bim suspiceris, adstt, al causam suam agai Joan- . ,
nci in pcenitenita* ia aatatn baec verba profera
rauia coottitneli, tibt miiiiroe assenlilur Epipht- , , ,
irips. Taac cowmoia illa bostis, erupii in hane ,
cxtecrandam vocem: Si, Epiphaai, ais rmpedt- , xal .
mento, quominu* Joaancs aiittauir i exsiliuiB, xtpijk
pcce aperiam lempla idoJorum, el contondam ut
ca adoreotar.NoD amplios ergo fereat Epipbanin* , * ,
?ure *oas poilui coeno Iniroicae feniinas, lotue ,
perfusus fciit lacryaits, et se eoruin esse innocea- . , !* ,
lem proouiuiaiii, fugam oninino arripuil. Haec
aulem uescio qoomodo aliter jaclabantur externo* .
r*ira sermonibus. Quomodo? Quod vocaius Epipha- \ , ,
nitts stta dccretil sciuenlia Joanaem esse deponcn* , , ,
doni. lHme caai audivissci Joanuea, ad euro acribil: \
Sapteos Epipbani, e( lu meo cousenaiaii exs41iot ,
De cstera oon videberie ampUu sadens IR aed^
, ( ,
lua. Ilie aulem ad baec rescribil: Aibleta iaaanes, f .
feri ct ?ince; ad locua aaiem, ad qaem mittarla ,
tn ex5>liav, aatnime perveniea Sic a^rtpsoruoit *$,
pl k factutt est. Nam ioler aavigaoduni fuortuus .
Epiphaaias, ei Joanoea cum aQndan pcrve- ^ , .
aissel ad locwa in secundo cxsilio, ui Jam dcclarabirous, migravit e* bac vila>
tt. Cum aulem, posiquaai ille ena.vigarS$sel
'. rreaeivitsei loannea, queaiadmodum propulsarisei , % ,
imperalricem, profert commuaiier vilaperalionem ) ,
adversus oomem aialam femiaam. Quam Unquam * ,
jenigmatice prolaiam adversut itnperatricem, arri- , , ,
pnil exameii accaaalorum. Id ilaque per eam defe- . ^ ^
mnt ad iaaperatorem. Cui cum ncscio qaas, necquam ^ * , , muHas adoibaisaet ad eum inennandum ratioaet, ,
ipciiat, al bellum enecipiat advertug Joannem, et , \ ui coacla synodo damnarelur exailio. Neqae tauiea . \ inc Tbeopbilo constitutum fuit boc cerUnien; eed '
quamprimam ad euui missia Htleris cural, ul ye- , niat cum episcopis tudicis ei ASgypdis, ei iis quf
luac propter juslas causas aierito deposili fueranl ûp. \, , a poaliAce; ei, ut tcmel dicam, coufluntil oniaes , CliaMcedonacn, la qtia prius paraii, vcniunt omne volr
a urbem regiam. Cum antein tardareni qui ,
eranl Roroa vealuri, iinperaior Arcadius niiUo , ,
noda volena aepicere Tbeopbiluni, dubita)>alet , 6 ,
variU diairabebaiur cpgitalionibus, ignoraaa quod , .
Ilonanus episcopns secundas, ui a me prius di- ;
c4 cel, exspectabai litieras. Quid ergo Eadoxia ,\ , \
Ciam arcessii Tbeopbilom ei eos qtii cuni ipso ,
ciant, ct eos amplis ae magitlfinis prosequitur mu- * ,
ncribuf, pollicetwrque se perseasaram imperatori, ,
ui eis pareat. I!;vc cum cognovissei noster Eliat , *
ct wagua luba Ecclesiao Cbrysostoinus, usus tuba ) , >
araiionts, e& noa itmcns acicm, quam iu citin dirc- ), , ,
v
73
27A
, \ xerant advertarii, tanqanA*alus Moys*s, aut Phi , nces> aulJa&us, aat ille lerribilis etdmn* armaius
, , priacepa ftdlilia?, africfa rborapbxa terrel adversa, , * riorom aadaeiam, in concioue dicaas : Congregate
, * * " ad me sacenfote dedecoris, comedenteg mensam
' ; , Jezabel, vt dieam eif: Qaousque elaudicatls amba*
* buftveatrig libii& ? Si Baal eel Dens, aaibulala
, . post ipeum. Si aulem ipsa measa Jezabel est Dens,
, comedenies evoroiie. Pranerea aperle publicans
, *> invklara Tbeophili maliiiain, el tcnebroeamm ejus
. machiaatiooam impndeniiam, proponit omnia co \ - gnoscenda ab omnibus. Cum baec regie et generose
, dixiasec leo pieiatis, vulpes improbilat verba
, - fraudulenier dividaat: ct cum iiedem verbts im * peratoridedieseni exemplum, coegerunt earo irasci,
, \ - ^ et efleceront at knperatoris indigiialio in Ttaeo pbifum, convertereUir ad poniilicem. Qui etiaai
, ' - jusai eont ia etim facere conciliuin. E i cuai lem . \ pns aecepisseai liberiaiia, et ad luctam se forliler
, , Inetruxis&eat, ac muniisseiii consiiiis, imperatricis
, , , - doais, verbis, proir.issis, miais, I oronibus modis
, , , omnes congregant: et alios quidem qui resisiebant
4 \ ptano et improborum archiiccto coasiliorum, mit\ , lebanl in extiUam; aliot auiero vaais proaiissis
, misere redacloa in ser?ilutero, adeo armabaat ad - verstts ponlificen*, ut eum ve( sacriflcaiuri esscnt
, . et perdiluri. Hinc raagnutn exsislit cerlamen Eu \ , doxise ei Tbeopbili, dun mensis, auro, biaoditiU el
, , , et modia omuibua auos sociea ad bellum iastruunt.
- Deinde quid? Adoraaulur el eontexantur libelli,
. ; \, el roittuaiar ad" imperalorem,
*
'
qui canliaeni
omnes
, vanitales ei insaniax falsas. Postremuai vero erat
, , \ quod posi commuiiionem hic Joanaes facerel ouines
gusiare aquam aui pasliltum propicr spuiuui, cl
, , ante omnes ipse. be csetero autera noa aaiplias
, \ . proceduDt per ea, qua; ipsi in euai inieadebaut
' \ crimtaa, nernpe quod seclarelur errorca Origenie,
, ' \ sed per coatumelias et nialedtcla. Cum baec nescto
. ( qnoinodo slruerentur (neque enim fieri poiesl,
aiructas insidias singulalim persequamur, quae ad
, \ unumfinemspeclabaot, nerope ad ca?deui piiucipis
), paslorum ei moriem), accedit ad paslorem id, quod
[] e grege non faeral correptum a feris iUis immani, \ bus nempe quadraginta duo episcopi numero : qui
, ! , D pasiorero circuaidaalea adiairabanlur repentina III
^ \ el diversara muUlionem, ncmpe quod Theopbilus,
, qui erat inter reos reiatus, repente sit constitutus
, judet adversns sanctum et justum Cbrysostomam.
.[] \ . , Quid ergo paslor ille bonas, niagni priacipis pastorum, ucmpe iesu, imilaior ? Sed cuin ad bunc
-* ^ ; *
* , , locam pervenil oralio, memiai sacrorum dieraai :
, ; Dominum venienlem ad passionem, discipulos qui
, , lunc eraai, Novum Teslameatam, inler se inviceui
, * charitaCeai, et omnia quae illic myelice facta stuil
, \ cdoclos singulatim apud me cogitavi: ei cum, qui
\ * niodo crat discipulus, simililer atque roagisirumcl
. \ Dominum, cos (}ui sub se eraat, inilianlem myete , riis. Nam ctim omnes doloie cruciarentur propter
\ magitlrum, dicil cis illc vir sapicns in divinis cl but
t 0
**! Keg. , 11.
?75
LEOXIS PHILOSOPHI
178
( qtiomodo fieri polcsl, ul siiie laciyiitis ( ; \ ; eorum memoriaro tibi tradal oralio ?) Orate, filii ;), , , \ ,
ei amici ei visccra, quae inihi ex omnibus pi recipuc \ , \
cslis viciasim dilecta, et Deo agite gratias. Nuilus * \
auiem cernaiur ex vobis se separasse ab Ecclesia. .
eniin jam delibor, el instat icropus nieae resolu , \
lionie. Satanas oon feri meas adversus ipsum ora- . *
liones, sed ne obliviscamini sacrae meae iu vo* dilec- ,
tionis.Cum !ia?c el bis louge plura dixisset, (qaid . \
optis dicere el lacrymas ei dolorem, quibus sunt ( ,
repleti ? ) tandem omnes complexus, rogavit om- ;),
nes, ut irent in concilium : tualcbai euiin morlem ,
stibirc gladio, boc lucriim csse exislimans, pio * ,
communi oinnium securilale ei saluie; ct rursus ,
dicit : Vos omnes rccordamini viiain prasenlem \ , csse viam, ct iransire qux in ea sunl bona ei IUO- ^ , , ,
lcsla ; nec boc soluin, sed cst eliaiu nuudinse : *
eminiiis itaque, vendimus, divui&aaiur. Numsumus , \ ,
uos mcliores palriarcbis, propbelis, aut apostolis ? , .
Dicit ei quidani cum ejulalu : Sjd deflemus nostram , , ; &
orbilalein,' rcrum coiifusioncm, steluiu Ecclesiae, ,
et alios bonores, quibus affecli SUDIIIS, el ignomi- * ,
uias quibus aOiciemur. Scd ne veslras, inquit, , ,
relinquite ecclesias. Non euim est a mo princi- , \ .
pium; neque ad me usque esl iinis. Non enitii * , \, *
posl Mosem surrexii Jcsus?Non fuit David suc- ' , ' .
cessor Samuelis ? Jereuiiaj Baruch ? Eliae Elisaeus ? ;
Pusl Pauluin autem quis? Non Timolbeus, Tilus, , , ;
Apollo?Non alii inmiiiierabilcs ? Sed si lenemus, ; , , ';
dicil qiiispiam, nosiras ecclesias, omnino com- ; ' , ,
lminicare necesse cst el subseribere. Communi- ' , \
caie, iiiquit, ut non perlurbelur nequc stiu- . , ,
\ . ,
datur Ecclesia : sed ne subscribaiis. Quomodo boc
jubcs ? Quoniam, iiiquit, nullius mibi culpa? sum ; ", , uoascius, propler quain depoaar. His sacram illam .
lurbam magaus iulcr patriarcbas coufirmavii
;.
Cbrysostoimis.
\ "
23. Jaai conciiium, qnod eilra tirbtim in lluliui
pradiis inania ia cum slaiueral, areessii euui, rc- ' * ,
spoasurum iis quorutu accusabalur. Quas aulem ei ,
signilicaia sunl, eranl bujusmodi : Sancta synodus . Hv
congregaia, Joanai : Libellos conlra le accepinius, , plenoa tnalisinauaierabilibiis. Yeai ergo eis respou- , .
.
sunis.HigleclisJioecscnbitsanclusrEcclesiam propler quam Deus Verbum factum esi, ac scindas, aec , \
dissolvas, neque exlra terminos judices, repugnaus * ,
Ireccntis ct oclodecim Pairibus, ei ne Abel, ui , , ,
Cain, dolosc in agrum advoces ; setl lu veni polius. , \
Sepiaagiala eahn capiia apcrlc coniincnl, qui ad- , \ " versus le scripti sunl libelli. Sumus aulem nos ex ' .
diversis et plures, Dei gratia. Et ui quic poslea \
scqucbantur in pauca conlraliaui, cuai sapicns , \
pouliTex praetcrea scripsissel el osiendisset nullani , \ . \
csse eonnn quse ab ipsis fiobanl, consequenliaui, , \ optime et juslissime eos repellebal prajscripiione, ,
opians ul in se licrel potius (cciimcnica synodus. \ ,
lhec cum accepisset ct didicisscl concilium illud ' */
\ leclioneni, irruunt taaquam ieoncs ; ci cx iis . ^ \
qui missi fucrant, alium quidcm cecidcrutil, aiiuia >,
\ero coBiprcliendcruut, aiiuuo autciu conjoccrunt , . ;uv SOsipav,
inanis
57
ORATIO 1. LAUDATIO S. JOANNIS CHRYSOST.
278
6 , , ; i vincula el lcrreos coinpedes, quog illi baccban^ . tes paslori pai averanl. Quid crgo posl haec fcciuui ?
; Cum araaearuai lelis imbecillioribus scriplis eum
- , damaassenl.quem neque videranl ncquc bujus vocem
!, \ , audiverant, depoaunl ponlificem, et bxc referunt ad
, \ . imperatorem. Quid diceaies ? Quod cum nonausus
; " , essetacccdere, quod esset sibi consciue; euro auietu
, leges deponant; boceliam sustinuit. Jassu ergo ve , \ * \ slrae polenliae, aiebanl, vcl invilus relegelur,el dcl
- poenas quod malcdiciis insecialus sit imperatrirem
, \ ' eam dicens Jezabel, vcl iu eo aioite ab occisoiibus
, , \ *eceterata propler verbi asperitaiem. Eis iiaque
- credil imperalor lanquam sacerdotibus, el absque
. , ulla examinalione, missa manu mililart, jubel sati* \ cium retogari. llscc cognovit fidelis popidi imilti , ludo, lidcique fcrvore el abundalia victo et dejeclo
. \ Diclu imperaioris, vi resiitarunl. Hoc aulcai cum
\ ,
aniiiiadvertissel vir divinus et qui ex eo orieban , , tar damna cl pericula considerassel, omaes lalel,
. ei ad caedem (sic enim ego voco illoruui couci, \
lium et inipelum, existiino aulcm vos quoque),
, \ tanquain ovis spontc sua accedil. Eum vero ctim
( conipreliendissenl, usque ad Euxiai Prcpontide;
, \ ) luac Irabuut. Post ba?c quid ? Quidani ex iisducti
. ;, pcemieitlia, dicebanl fuisse Joaimcm appelhum ca . lumniis et injuria afleclutn. Nec boc credcbatur a
; , muliis : fidem auleni rcs ipsae magis feccrunt.
\ - Quomodo? Ex bonorect emolumenlis, quibussuut
aflecli acciisatores. Scd profanura os dedecoris
. ; Q respoadebal tiis iiugis dicens : Eliamsi aibil aliud,
at arroganlia el superbiaJoannis eum deposuit, suae
\ .
malitiae improbus veterator Scripturam applicans,
.\).,
nempe quod superbis resislit Domintis.
, , ,
, .
\. IVeuide scribit persecutor ad Romanain pon*. ,
, ' , , - titiccai lnnoccntiuin, quam iu paslorein fecerat
iniquitalem transformans et varians. Sed Tbeopbi, \
. , - lus scribit quidem, condeinnaliir autcm, cuai papi
aperle rcs sancti cognosccrel. Quorum varios ac
,
muliiplices conalus oiirans Homanus opiscopus,
, *flv
, , ad Deum confuîl, ct pelit ut iainc solvantur uia cbinationeg oiTensiounn). Maxima itaque celerilaic
. \ \ , \ illinc accepit solutioncni. Caniaa Theophili impu . ^ dentia adbuc inquirebal adversus inaocenlem.
.- Hinc ad iram iriital iiddium inultiluditiem. Innu lucrabiles ex oo cxsistnnt sedilioucs ct plagre ci
\ , \ \, diversa pcricula, ci comrcmiscnntiniprnbi. Yir impius oelerrinio fugit Alexandrian), cuai vix cvasis\ , \
. , set eos qui quaisieranl eum mari obriterc. Sic pa, ter scandalorum, malus male ex regia amandatur
, cuin ipsis accusaloribus, et iis qui erant cjusdcm
\ . senteniiae. H;ec Konue audiit eiiam iniperaior Ho ' ). '- norius, et quod ul gralum facereal Eudoxia, Joau., \ neoi sunl calumoiali. Dolore ergo affecius (valdo
^ >. \ (
enim ainabat impcralor, et cupicbai videre ponli ,
ficem), scribil ad fralrem imperatoreni Arcadium,
: ) cum eo cxposlulaas et exprobrans quod Tbcopbilo,
', \ , . quein rcum tcaebat, locum dederit deponeudi Joan
, ncui, idquc sinc Ronunis. llxc tum coguovissct
279
LEONIS PHILOSOPHI
280
imperator Arcaditis, magna ductus pflBnilcnlia, de , ,
poniificc revocando cogiiabat : ei eccc noctu venit '. lerrsemolus, et cadit pars cubilis impcralricis : , , \
fuilque hoc (nam quae imercesserunt lubenier . \
prelermitto) causa rcvocaiionig. Rtirsus ergo pa- , \
ilor bonus (oporlet enim paucis dicere) recipit . \ (
gregem, cum iniperator longe splendidius quaro ) .
prius ei processissei obviam : et ille quidem priiis ( )
contenderet ul res suae cxaininarcntur : omncs ,
veroplane violenta fidei molioneeum adduxisseai, */ in sede coilocassent, el ul pacent agerei effecis- * seni. Haec suorum servorum Deus, qui remtit ix- ,
perbii, tt kumilibut.reddil graliam " llinc adest,
, ,
qua3 bospilallialeet lemperanlia (scietilibus loquor) .
Saram el Susaanam expriniii Olympia*. Paucis , [
auteoi eam qaoque dectaret oralio, quaa volupta- ,

teut giniul et adbortalioneni ad virtutem preebet . \

iis, qui laudaal ea qua? gunl bonesia. Olyu.pias \ ( ) erat, quae letnperanlia, bospiialiiaic, dociriua di- , .
scipliaarum, non rainus erat clara, qitam splendore , \
geaerig, opum ei pulcbriiuditiis, propter quse an- .
teeedebal omnibug qua tnnc eranp. llaec aiarilo , ,
quidem fuil conjuacla legiliuie, aon esi auiem ex , \
perla, ui quae cum eo parum vixerii. Eam impcra- , \
tor Tbeodosius vi postea trabebat, ut auberel cui- ,
dam cogaato suo nou quidem dedignanlctn, sed * coatra ea quae par eral, significantem. Dicebat \, .
eniiu : Si rex meus Cbrislus voluisset me vivere
cum marito, prumim ornnino non absuiH*sei. , quid opus esl oralioncra exieadere, quae conlendit , * , 6
ad ea, qu& deincepa sequontur, exponenda illus \ ,
verba sapfeMia? Ei eaiai qui sapit, licet ex firo-
bria, ul est ia proverbio, id quod est contexiura , inleliigere. Jassnergo iroperaloris auferuntur ei fa- , ;
cultates, graiia custodiie. Illa autem ea re valde cftt , ,
laetala,et dictam protuiil imperaiori quod dignuai est .
qaod kabeatur in adaiiralioae el maudelur inemoriae. , .
Dixil enim: Neea cusiodiaalur,oiniperaior,sed deo- ,
lur poiius pauperibua. Jain olim enim deprecor, qu
ex bac distributione accedit, vanaro gioriam. Siaiim
.
ergolxlalus fuitiiaperator,cuaibaec audisset,et ei
.... , \
sua rursusreddit. illa autero cuuiea accepisset, pnl- . , cberrime quidem adniiiiiairavtt, aeque exuil ac pa- , \ ,
ravii ad exerciiaiionem, ei paulo post referlur in \ * , 9
nuinenim
Sed ne sic
'
,

,

dcm
potuit diaconissaraoi
evadere graviaEcclesi*.
relia Thcopbili,
cumqtiii i - Q .
lius bospitalilateiu igitoininise maleriaai acceperit .
iste Deo invisus. Ipsa posi mulios curaai quoque ,
geasil Neriai ii, ut qu suia manibus, quando ad , .
, ^
Deuni excessit, ejua iexit oculos. lpsa quoqac bospitio tnagaum accipiebal Cbrysosiomua), ci libum * \
exbibens, proplerea quod non possel avelli a sludiis; ipseqae eaai iu secundo suo exsilio duobua . *
piftioiis eal protecuius. Sed bc quidero poslea : .
veniat auteai eralio ad id, quod est proposiium.
'. 25. Postpontificis secuiidaminscdero suam resii ,
lulioncm, cam noniuulium prarlcrfluxisset tempoiU,
1 Petr. , 5.
231
. -
L A U D A T I O S. I O A N N I S C H R Y S O S T .
252
, incidil aliquid, quod aecessario opus liabobat ccr \ recUone: el siio pro viribus officio funcius est is,
, \ \ * qui erat rerum bujusmodi correclor; ei rursus
. imperairix fuit valde irala pastori. Si quig veslrum
, ecU argenieam gtaiuam, et qui illic fiebant ludog
, \ , \ publicos, et divinam aedera conlumelia affecian,
, . scii quod dlco. Rursug ergo certamina e i certam:, . nibiia, et gynodi adversug ponliGcem. Hc coguostil
, \ is quem persequebanlur, t celebratum illum ei
*, XZdvttr . insignem liabel sermonem : Runus furii llerodias.
\ Hoc aceeadit iram imperatricis, et rursus libcrc ac
. coafidenter agunt acnigatores. Et Tbeopbilo qni , dcm srgaidcalur, ut venial Alexandria ; sed adhnc
. " , timcns diflfert iafclix. Ariaao tamen caoone taa , , quam arcu iiaus, audet eum ferire jacuiis ex atra . mento. Certug autem, quem aflerebant, erat liic
, ictas, quod absquo synodo, qui eral deposilus,
. , irntphset ia etclegiaai; quog cum convenigsct bic
, &, - vir divians et ab eis interrogaretur, respondii :
, ' . *0 - ExpuUu fui ab imperatore, fui cliam revocalns ab
, \ ipso impcralore. Quod placebat quidem iis qui
. - erant recti judicii et sentenlire, el imperator iis aa , , seatiebalur ; eoram imperatore autem advergug
, eiim decerlans malignoruui fucorum examen, gtre*
. ( - pUu oblundebat Hlius gimpliciialem. Tunc auteni
, ) profert qttidain (is vcro erat Efpidfns, Laodieeas
, , , qu* es( m Syria episoopug) senieiuraro plane ad * * * mirabilera: Ne tumallneraur, inqoit, fncongpecfn
imparatorfc ; nefag est enim : scd gubscribani ac \ . \ C easalorea ge esse ejusdeiu ftdei, cujos ganl q.i
* Hlttm cdiderunk canonem, ei eoluU est dnbilalic.
, Cuiii ergo intellexisMl iaiperalor facilitate propo , , , . silionis soivi id de quo agebalur, falus et subri , dens dlxit : Niliil eet boc inelius. ld aulem quod
. erat propo&itum, cum csset anceps, cffecit til caligarcnl accugaloreg. Et lunc gumniis quidcni labiig
, \ .
pollicenlur, re autem rnfecia lunc exeant.
26. Cum ba?c altag aliter inacbiaarenlar acai&a-\ \
, - loreg, et leggeng qtfodammodo luderenf, nienscs
. decem praiterterufii. Paitor anlem ne laiiiiilum
, quidem prxtermiilebai ex conaaetig ; iroo vero
. - qnolidie roagis ac magis augebatur ejus siudium.
Solel enim nescio quo modo raeug, quae carel vaaa
\ . ^ gloria, jacundius affici, ei se magis raiionis compo , , - tem oslendcre ia casibus qtii accidant. 1 auleia
, - non dedenuil soronum oculis, iiuilis abgiinuerunt
. luachinalronibus, imperaloris menlem obaidentes,
, . " ul eam fundercnt el captivam abducerent. Impera , tor vero aliqaandiu fortiter reslitil et repugnavit.
' [] - Quando autem omni cx parle tula fueruat omnia
accusatoribtie, nec ullus fuil, qui adversus lalcm
vot, \ , iagurrectioaero possel amplius imperalorig roentem
, , - fulcire et ei opem fcrre, ipse quoque esl mollitus,
* \ , * et bumaaum quid pasgug, ab insidiis fioslis est
, , circamventug. Dicam aulem apcrle, quoaiodo. Erat
, , . ' dies maximus, Christi orius. fmperator autem, nt
, \ */ mog est, non 6imul aderat, gigntflcavil autem pon . \ lillci, sc non prius communicalurum quam ipse
* \ crimina diluissel.Sic praetcriiieliain Quadragesima;
ei dic uito antcPascha, rursus innperator violcnto
, ,
m
LEOXIS PHfLOSOPHI
281
molu accusatorijm, eadom sigaifical, addcns : Dn:e , \,
le coadeamarunt synodi : possuni libi com- [] . >.
, ;
launicare. Quid vero paslor boans, qui aspicieus
advenire beslias, non fugit, el dimitlil gregeni ? = \ ; , ,
Mibi, inquit, imperator, a Dco fuit credila eccle- , , \
sia, nec ab ea recedaai. Sia aulcm hoc tibi visum . ,
sit, vi cxpellas, ne accusari possim, quod ordiaes ?' * . .
dcserueriin. Quod veritus imperator, in quem ly- ;
ranuideia oblinebat vis inimicorum, ctini ctim cum , ,
meta separassei ab ecclesia, jussit degere in epi- Si opalu : illud cogUans quod si quid rursus eve~ , ,
nisset inopiualum, facilius esset etim invcnire ad .
Dcum placandura. Sic inagnum lunuaare probibe-
\ '
lur lumcn prrebere Ecclesi; et cum rursus im
~" r
'
* -
peralori exbiberettir roolestia ab aectisaloribus, ,
ipse eis totum permisil consilium, ut qui veueran- ,
dum diem Sabbati sancli el ponlificis virlutem re- \ vrrerelur. Qnid ergo dicunl i i , qnibus fuerat per- . ; \
missum ? In nostrum capui, impcralor, stt Joan- , ,
nis deposiiio.; solum cito expcllatur. Rursitsergo . ,
nulla inlerrogalio, cl rursus suffragia et latse scn- \ .
lenlia*. QnaB agebat, sciebant omnes : confunditur , ,
universus popalus, confundilar etiaai dies fostus, , , \ metus in fugam conjicil ; el fugienles clerus el \
quidqaid eral fidelis populi ct eorum qni gerebanl . \
niagisiralus, divinuin Pascba ia publico qnodam ( ) ^,
lavacro quod Conslaniianae dicilur, celebraruut, ,
vigilanles in illius uocli* glorificaiionibus, el eos, , \
qtii erant calecbcsi insliluli, bapttzantc?, cl ea, Q . \
quae lempori conveniunl, muaera obcunles Haec ol , , quoque ciio deferuul ad imperatorem, qui ad mala \
eranl audaces : pariim qtiidem limenles, ne si ,
fuisaet ingressus ei solain invenissct ecclesiam ,
iiaperaior, popali quidcm coguosccrel bcnevolca-
tiam, eos aulem daianaret invidix : partim vero . ,
hoc agenies, uloaines, qui illiccrant, tilcisccrelur , \ '
impcralor. Hiuc assuinpio Lucio, qui cral sccia ct , \ , senlentia genlilis, et co quein sub se recens babe- ( ,
bat exercitu, nempe Tbracibus arroaiis circiier ;) quadringcniis, secunda noclis vigilia ( qii illic . \
aant pcr suimnam pcrpelrala audaciam, qtix quis- ^ ,
tiam digne fuerit lanienlalue ?) repente impudcnier ^
irniperuni, cl per ruedias lurbas ad sauclas usque :, \
aquaeprocedual, probibent divinorum mysioriorum D
iclcbrationem, aciem slruuiit conlra ininistros ; , .
licebaique \idere effusa diviuomm synibolorum ; , inysleiia, clavisque percutiunl cnpiia sacerdotuin, ,
saaguiae petaiiscenl sacram piscinam. Deinde \
quid? Pugiuntomnes : miserabile spectaculum iis, . 01 , qui illic erant deteati. Nam ex mililibus quideai . ,
aiius virginem Irabcbat, laaquam praedaro bello ,
capiam : alius aateia lunicas, alius vero divina . " \ ,
lny.iieria et vasa preiiosa. Sacer(feies conjicieban- \
tur in carceres, expcllebantar magistraius, Tre- ,
quealia proferebantur edicla,etmiiue inlenlabanlur
" axixTstror ,
frequeaiiores, quscjubebant abnegari Joaaniscom- .
muiiioaem. Sed sic quuque aon cessabal, imo vcro .
magi iuvaloscebai el corroborabalur fides : ct quomodo diclum esl ia Exiiu Israel
Quo magh
eo$ oceidebant eo magis crescebaui
Hinc cos Joauniias noiaiaariinl cacodxmones.
Exod. , I I
0
585
ORATIO XVIII. - L A U D A T I O S . JOANNIS CHRYSOST.
286
'. 27. Egrcdilur posi baec imperalor e irgracausa
; exerciialionis, el viiiei procul campum albesccntem
. candidis veslibus eoram, qui recens erant illumi, . nali. Eo auiem spcciaculo aflicitur admiraliono, ul
\ . qui terrae florcm putaret esse id quod cernebalur.
( Erant enim reccns illuminatoruiu iria millia circi) , , lcr : rogat, quidnain hoc sil. Yidc aulem iual
. , ' linguse decopiionem. Esl, inquiunt, belerodoxoram
.. mulliludo ValeiUinianorum.Quod siraul aique dixis ; \, , scni, ex insidiis in eos iinpetum faciual viri annali.
, . , - Quse vcro postbicc sunt consccula, qusnatn osten, \ * derii oraiio ? Rursus plagae, rursus (ormenia, rur , , - sue vincula, rursus cuslodiae. Carceres eranl ec, \ . , \ clesiae plcn hymnis cl gloriflcationibus : ecelesi*
, ' vcro deteriores carceribus, poenis, Aagellis, ei
* - ^ lormenlis pleuissimae. Duoadhuc menses interces? . - eeruni, ei imperator vi persuasus, significat pon\ * , . lifici, dicens : Mulliludo luorum adversariorum ia
, - se aliraxil id quod in tc fuil consiilutum judicium.
, , , - Tu ergo res luas Deo commitlens, egredere rx
, \ ecclesia. Hoc cum aperie sibi signiflcalum sacro , . sanctus inlellexisset athleta, posiquam admonuit,
\ - conlirmavil, rediftcavil, oronibus quae gunt opiima
\, consuluit, omocsque csl osculalus saneto el uhinio
, \ osculo, eos valere jtissit. Piaeierea autcm, cuni
, quae cum admirabili Oiympiade eranl, diacouissas
.
cuidam valde pio ac religioso presbytero couiuien : , , , dasset, egreditar ex ecclesia, siinul cum ipso quo, , . C que egrcsso angelo, qui cuslodiebal ccclesiam, tit
, * \ qui non ferretbaac videre soliludinero. Nihiloenim
nicliuserai lunc affecta, quam ifiealrum, cum dis ,
. . currerem, lumulluareniur, exsibilareat, irridereat,
malediciisque sanctum incesserent. Sunt bsec bor ) renda ct digna lamentationibus, a quibus siaiul
3 , eiiani afficitur oraiio, quae eorum meminU pcr i n , cisa. Quae deinceps consequunlur, gunl magis bor , ribilia. Eo ipso die persecutionis sive occasus lu * , minaris, lil Ule quid maxime borribiie. Terribilis , - sima apparens Oamma ex niedio tbrono, in quo
, , , verbj inierpres solcbal inlerpretari Scripluras, per
. \ universam diffundilur ecclesiam, et caicnatim
; , \ asaurgii ia akiladincm usque ad lectum ct periade
, . ac vipera, qtiaeexodil uteruni, fertur super lergum
, , ecclesia?, castigans, admoaens, ei omncs icrrcns,
, palaai ostenlaus audaces bomines ea ausos, qine
, noa diibebant. Quid deinceps est conseculum ?
* * Exorilur venlus subsolanus, cl diclo cilius depascil
, - curiam. Deinde ignis, perinde ac si essel raiione
, prasdiius, transit ad aulani regiam ; Hccbaique
; " ' videre nuximuni miraculuai, veluti inter duos
, . igneos moates, populum quidcni qui erat iulus non
\ ( ! tadi ; domos autem quse illic eraat consuiui ; ei
!), ' . igaein noa aadere vaea sacra uagere, ei iavehi iu
, - aliam sycophanUrum audiciam ; quid ausi eranl
, . - dicere ? Quod propler ablaus preuosas maicrias
el vasa sacra ejeclus fueral pontifex. Nec ba;c so.
; 6 .
luni, .( bomiaam audaciam! omnipotentis tolcrantiam I ) sed adbuc improbe el impie a malignis
sparsaesi faina, quod qui Joannem aroabant, exusseranl ecclesiam. Scpulcrmn revera pnlensguUureoium.
'. \ . , 28. Audiuntur hitc quoque a praefecto. llle
, - aulem, ul qui sccta tsscl ct senlentia genlius, ca
287
LEONIS PHILOSOPHI
S83
decausa mtiltos quidem cx pa&loribus, sacerdoli* , , ,
bus, et aliis ex populo, qui eram dedicali priiicipi , : . ra\
pasiorum, tormentis sabjicit. Procedil autem etiain , \
adversus poniifiocm et eom vinctum tradens mili- , \ .
tibus, solum relegat in Bilbyniam: et cum essel \ ( !) solus, (o miraculum !) profilebatur libere pietatem. . , Ul finiam oralionem, in quoddam oppidulnm, ctii ( ) nomen esl Cuctisos, atbleta iransmiuitur. Eldolo&c , \
qtitdem boc facium csletdc industria, ul illic ia- ,
lerimerclur ab Isatiris, qui eam obsidebant. Sed . * enim non dimisil etim Deus, qui cosiodit cos, qui * >
spcrant ia ipsam. Illic caim quidam nomine Pbifa- . ,
delpbius, diviaa visione dignalus, excipit aibletam. , ^.

Erai aulcm lolus Ula locus plenus ctiltu simulaeroram ei hnpielate : rouiaatur aulem ; quomodo ? \ , ;
Itabebant , qui illie eranl, bomiacm queiudam ^ , (
paralyiicum: quem cum adduxissenl, nequc enim
fieri polerat ut abttonderelur, quaesnpra inontem ) sita erat, virtalut magna civius, enni mganl at . , \
ipsum cnrel. llle aaiem, aecepla conversione ei ilde , ejas, qni patiebalur, euui eum cito curasset, pcr , (
eaai uaiversam regionem (erat vero imtlta ei iniiu- \ ) , ,
merabilie) aUrabit, bapiizal, docel pietaiem , el , posfreroo iflic collocat oranem ordiaem saccrdola- . \
tam. Proplerca iiwffabili gantlio aflicitttr vir divt , , \ nas, rt niulios qui vencraui aut atlati faerant, cu- ; .
rat ab omnibus niorbis.
'. * ,
29. Sed cam iler qtiidem confeccrit, inaaent
. *
oralio. Pest exsifiirm aulem principis pastorum,
(bxc eniai ego solam narrabo, qualia in gregeat C ( <5 ,
anitt macbinati iminanes illi lanialores, et quatab * 18 faela auiit) quomodo dixeril et exposueril ali- , ),
qaif malliplices crucblns ? quinain aulem bi snat ? ?; ;
Exsilia, asperae iractaiiones, publieatiooes, transto- , , , ,
Hoaes, fugas, acerbae mortis machiuationes, non ht , ,
bac aui i!la civilate, wd fere per oitiTfrsunr wbent , ' .
terra*. Perveail lioc ad aures Romaai ponlificis. Ex '
eo fil, ut novas excogitent raiiones, et accusatrices *
lilteras mittant accusaioree. Sed ille quideai lanc . , , parum patieaicr lalenrc : eligilwT antein Constan-
tiaopoli quidam, BomtiieArsacidf, qnt erai te) ipsis , ', \
piacibitt magts uruftug, ameniibus ameaitor, fnro , , ,
confeclue, condemnalos, inntilis. Ex cpro qurd , . ;
aesidit ? Oinnas onmino rccedanl ab eccle&ia. .
Qnidergo ntalt borum judicca ? Persuadcni iuipera- ; ^ ,
lori, el otnnes coguui inviios assenliri Arsacio. .
El alios qntdem ducebal linior ; alii autem comia ,
decerianies, marlyrio euscepio coronabauiur ; alii , ,
vero fuga salulem sibi quxitbant. liitercesffH totus . ,\
aamis el paiuni ampliua, et moritur Arsaeius. Ei , \ . \ antem succedit Ailicas. Quaenam auteni ab co fie- . ; .
bant? Accasaliones, ordinathmes, mclropoliiaiii \, , , .
iadtgm qui mandentur memoriae. Qnidanr vn f boni
non ferentes haec vidcre, eunl Komam. Ex quibns $, \ iLv cani reecivisset anlwtesr, singufa refeit imperatori , ' '
Hoaorio. lavperatar aulcm cum impcraiorein et .
frairem scriptis a\f etrrii Rneris acrhcr arguisser et , rcpivtbendiS9et, cotnparatasqaa insidias tf machi- , \ *
nationes ei pukhre csposuisset, incrcpaf, adinoncl
aUhcrtaiur, ct postrcmo con.sulii ui rcvocelur
, ;, , \

ORATIO XVIII. -
L A U D A T I O S. J O A N N I S C H R Y S O S T .
2)3
. sanctus. Non laluerunt liaec Eudox an>, qua or.tb nis uiens probabilitato (eral enim in rebus Iiuju3( ) Diodi ingeaiusa arlifcx ) persuadct imp ratori, nt
, - iis, qui Homee eranl, cxspectaiis, ut res ossci.t
( !) vacuae orani perturbaiione (o iniquum pratcxl iin!)
* tunc non revocarct anlistilcm. Clam aulcm mit , \ , \ - tans, occupat qui lunc erant porius, Abyduniquo
, ' et omnera Iransilum, jubens asccndenies quideiu
\ , Ronianos malc multaios el conlumeliis affrcloa
\ . " , aaiandare; corum auicm epistolas cis ercptas
, aufcrre. Sciebal enim aporic, seiebal caluda iu
. \ malis mulier, quod si res examinarenlur, esset re , \ . vocandus ponlifcx. Ilaec el niacbinaia esl iinpcra , trix, caquc fincm acceperunt. Detinetiiur euim,
, \ , qui Roma iliuc vcneranl; conjiciunlur in cusio, diam, inalc inuilanlur, lilterae ab eis petunlur.
. \ llli foitiler resislual; resislentia autein desinii in
, periculum. Nam cum fregissei quidam polticeiu
\ . - episcopi, cum litteris rapii eiiam ea quae afferc\ , bant. Deindc audcnl impudcnies el audaces Iioini \ , nes eos btandiri, auro misericordiam moliuniur sibi
. , \ ; \ coiuparare : et omncm qnidem dolum contexunt,
. , - non aulem per&uadent. Quomodo el quanam ra ,
, lioac ? Pulchruoi cst boc quojae dicere. Paulus,
divinus Aposlolus, ad cos accedens, pradixil :
* ,
, ,

Videte quomodo caul$ ambulelis, tanquam iapien*
, tet, nontanquuam intipientes, scienles quod die$

- mali sunt : per ea qu flobanl tunc, ea quu
. minc fiunt tacile iunuens. Quo quidein confinnati,
\ , . \ - Q non admiserunl escam, qnse ori vcnaloruai Eado , .
xiai ciol imposila. Posl sexlutn crgo ineasem ad
auos rcversi, signiOcaruril omnia. Et liaw quideni liucusque, ct ila sc babenl.
'. ,
50. Ad ca auleai, quac deinccps conscquuntnr,
. " procedeus oratio persequalur ea qua3 sunl propo eiia. Cum jam qui a divina gratia est denomina, \ lus, lolo anuo in oppidulo Cucuso se praeclarc ges , \ sissct, ei aluisset cos, qui fame et siii laborabam
\ - vciboraro Domini, fames paais et reruiii necessa. riaruni tcrraai invasii: cl cum banc urbem reginm
, \ - dciiccre cognovisset pastor illc bonus, cam episto. ' - larum ct oraiionum consolatur auxiliis. Et phmuiii
, quidem eain, qita3 csi per epislolam, oraiiouen,
, aiuiiiorum animas nutrientem admirabililir, sup\ - pedilat frumenli verborum suppeditalor; qiun
conlincl viginii quaitior capiia. Ad eus aulcin, qui
. ; , \ vii^ oiTeDdunlur iniquUatibus, habct arguincnluni
. , \ - oraiio. Quodnam est aulem pi incipium oratioob
, \ Medici quidem, ei qu.cdeinde scqtianlar. Pnetarea
' autem duas ad Cyriacuro, cl ad Constaiuinuai
/ , , presbylcrutn varia scripla, cl ad ipsam admirabileni
, ' Oiympiadem. Sed non sic euni dimisiliuvidia. Jani
. \ ciiim Yexaiiones, iujuiias, aiDiciioncs nescio quam
. \ nuiltas perpcssus, transmillilur Arabygbum. Et
,
rursus in co endem facii, qua? ia alio oppidulo.
\ \ - Rursus auiem invidia se obsiciricem pratbens ac., \ , cnsaicriun mctui, cos iiapellit et incilal ad parieu* " , \ daai cicdem, adco utax accusaloribus quidam dixe. , rit suis sociis : Videte morluam icrribilem qui \\$
1 7
1 1
Epies.v,i5,16.
PATROL, .. C V M .
10
201
LEONIS PHTLOSOPHI
J92
terrclet rerum poiienlesginpore percelltt,quomodo . ; , ,
larvas pueros. Quig baec facil?llle iaibccillug, ille . Ot 6
relcgatus, qui non ^tabeiqiiieum defendai.Illi autem , serpentia insidias in se adhuc ostentantes, jusae- runt eum jact in queindam locum omnium deseriig- , , simum : gcienlibug dico, Piiyuntem, liniiimum , .
accolis Ttatinoram. Adliuc auiem aniequam per-
venirel saneius in loci soliludinem (lioc enim ego ( ) riarrabo paululum intcrsistens), ab eo rarsus viden- , ,
iuf, eicul Auliocbiae, divini Apostoli : quid di&n- . ; teg,? Diviuam graiiam affereaieg, confirmantes et , ,
corroboranies, ungenies, laudanles eum propler \
puriutein couscieniiae, posiremo anmintianleg ,
ejue ad Deum excessum, foreque ut ad eorum per- \ , \
veniret honorem et gloriam; Eadoxiae foelidam el ., *
infamem mortem, aamque aate morlem ipsum gaepe ,
aoe requisiisse. Nibil praeiermiUunl quod facereiad .
eam docendum. Postremo eahi pascunt ambrogia,
, , ,
diccnles : Hac tibi opem ferenle, nullo alio opug . \ , ,
toabebis nalrimealo. Qtiam cuin accepissel, co- *
ntadii coram duobus, qu( etifti Adeliier gequebau- ! ,
tur. Qui etiam digni bablti sunl scrmone ei con- \ lamplattoae Dei praconutn, implerlque gaudio el . , \
mulutione, quae Hlinc proflciscitur. Tree crgo ,
poei ba*c menses Intercesserunt, et augebaniur \ \ .
mala quibus eum aflb iebant miliies; quod ipsum \ qaoqne mediiaium et do industri* procuratum fue- . ;
rat a pereecutorrtwf. Que autero ab eis meditata \ 3
fueraat, Deo noa permitieate, ciio intcrrupta fue- .
ruatet rescissa. Quisnam aatem modus? Daia
^
^
eoim %ie hc quoque postrema narraiio suinmo ol.

. .
, , ,
miracuto. Noudum Coroanam appropinquarat san , .
iiue, ecet auiem nocin ei apparcnt Basiliicus et
. \ Luciaaus ntartyreg, dicmus : Bono esio aaiaio,
, gaifdio eigulia ineffabili, froter Joaanes. Cras

i*ititn aiinol erimtts. Hoc ipsuui quoque diierunl
.
s\u leropli pregbylero, ul se pararet ad justa fa * \.
Henda eld<*bUas exieqniag diviuo pontilici. Venil
\ ergo ad lecum divas poaiifcx; quaerii vesiem
, gplendidaai, quae lempori et digaitati convenial:
. ,
mutat auiem ea qaas gegiabat, etilla distribaii iis
, . "
qui aderant. Deindc gacruro celebrat mystcrium

commuiiical sacramenlo gratlse, fundii uUimas
, \ *
preces. Deinde cum de morc dixissetbic imer pa.
.. ,
, ,
tnardns divinus ei revera magnus Cbrysoslotnus:
, .
. . ,
.
. .
. n,
' t .
.
.
xa^ \,
GNiria Deo propter omaia, el facto gigna crucig
.
*
/ *n ia r
*
. Hv
sabjumigset, Ainen ; et recubuigget, requievii de*
, , ,
eiaio quario niensig Septembris. Licebai aulem
, \ ,
viifere post liscc. laaipiam gigno dalo, coacurreales
, ,
ei Syria, Cilicia, Ponto ei Arnienia oinne genu*
\ . \
hominum el omnem aeialem, propier miliiateixi
\
communem et falulem : el sic deponiiur paliea * li^simum el gain lisgimum illud torpus tuai mar
lyratn qui illic sunt, corporibus : bcalissima au , \
tcni et diviaissima anima excipiiur intemcralig
* ' ,
maaibus iramonalis omaium Regig, Ooaiint et Dei
, , \ , nogfri el Salvatoiig Jcgu Clirisii, quem curo Patro
\ ,
el santto Spiriiu docei omnig gloria, boaor, po . ,
tentia, inajcgtas ct magniflcealia, uunc ci ia soecul.i $xeu!oruui. Amcn.
6 v
& p o v >
x a >
nD
203
ORATIO X I X . -
HORTATOKIA AD OMNES FIDELES.
i9l
ORATIO XIX (I).

Uonis, in Chritto sempiierno Rege imperatcrti, oralio vei eputola paretnelita calholku, ad quotCHQq*$
vi4eliciCfiTi$tifideU$9cripta
homtona ad bene sanctequ* mendum.
t
(fiAMONifl Atmal. ad aaaam 911, . V.)

Benediclug Deug Pater, qui pcr dileelum Filittm facerei, sed qua gempiterao tempore morlem una.
atroai Doroinum nostrum Jesum Chrif4um libemlt 4um genritute conculcaret. Hoc enim erat nostrco
iios a diabolt semiule, et in portiooe aanctorum gdpritutig obsoniura, et bac de cauga eo magtx
suomm nos collocaTit,cmn filios el teradea iavi- postrara iiberlatem taeridebemus, ea ia memorranr
taibilis gloriae eo nos constiluerit, et a lorpiiudine revocanieg, quae, duni genriegaeinug, pagai gamug ;
passioaum w>gsegregaverit,et integram nobis eam illud praecipue meditanteg, quidnam sit quod pro
pulchriludinem inslauraverit, in qua iniiio creali nobig datuui est preliam ; noo aurum fidelicet, non
fuimus, *?el potius ea longe meliorem nobig largi- argentum, ged dilacii Filii DeS preliogua gaaguis
lug nunc fuerit. Noo eaun, quemadmodum tunc quem Paler ipse Deug pro nobig iradidit morli, nec
temporig, malus illed&mou, qui lerrara comedit, illi pepercit propter niajoam cbaritatem qoa nos
iia aunc libere poiegt ad nog accedera, prasertim dilexit. Ne iiaque lanti doai immmensilatem, quod
cum non valeai fixisoculis inlueri earum faciem qui nobig largitug est Deug, contemnamug, nog iterum
coelum ipsem pro gua patria gunl agsecuti. Bene- senros giaiueateg : non enim ampliug libertaiem
diciug, iBquain, eiiam Oeus Filius, qui novissimis bujuamodi ilerum agsequemur, cum seinel diloclus
diebus la gimiUtudineai bomiaum faclus ex rauliere, Dei FJHng propriura ganguioem faderit, ut nog a
c i in lemporc oura apparuerit iile qai una cum ^ peccatig Uberi juslilia repteamur.
Bepleti igiiur ganetilaie illiug, qtji omnia replet,
Patre creavii saecula, ut cacodsmonem Spgum deslructorein vasis fictilig, natura seilicet bomanae, thesaurum noatrum nobis largitum integrum cuia simili Ogura appareng, conlererel, ei horainem stodiaoiug, nec illum nobigaquoquam gubripi perjam perdUum in novum bominem el incorrupiibi* mUtataug, aon enim ampliaa erit excugaiioaig locus.
fcro rcforroarei, et per uiorieni guam perpetuam Tanc etenira, licet abgque ulla uliliiate, fuil
Ulam inortis iacurgioncm et fmpcrium sisterei, ac tamen relicta aliqua excngalio: ounc Tero qusein ganguine teslameati sui firmaiaro paceru gcri- nam esae poterit, cum nuJla git dmoni facaltag ad
beret, ct coiicordiam in cceJo et in terra Armarct, aoe accedendi, sed poliu* ille nos fagiat, nt a
assmnpta vidclicel aastra butnana oaUira in goriem conspecti ignig, et gi ilil obriam gleterimug, fagiet
rcgnigui,qui, damsibi carnig labcrnaculum forma* nog procul dubio ; gia autem ac( esserit, eveaicc
vit, nos cx corruplibili taberoacuk) ad inoorrapU- ui coaculcelur sub pedibug nosiris lanquam U qu{
bilcm maagtonera iii coclis trangformavit, el ia rapiaam egt operatug ? Coafideates bac de cauga,
diviao lumine ftdaciam illam nobis restituit, quam non nobig ipsis, imo illi polius qui ipgutn nobig
perdidimus illius livore, qui ia lumina pcrmanere c conculcandum reddidli poteniia magnitudinis snae,
ooluit, princtpis lencbrarum ; in quo ctiam nos dum securi vivamus, aon Uerum gUiIle appetenies cibiim
egftcniug mortiiicati in erroris eorrtiplcla, nanc ad cogaitionis boai el mali, sed angelorum clbo conTiiam gumue iterom revocali, absorpta illa inorta- tenii gimug, quem qai degustaat, nunqi;ara illos
litaic pcr ipsius luaiinU eflicaciam el yirtulem, nia- poenitere conlingit. Quianam vero ciburo nactus
JaieBa scilicet participatioiiem et cominunionem adfruUionem vUae et guavitaiia idoneum, amaritup c w iRiaa largUi uobig iuroiaig adepti, Sn gloria dinis ei mortis cibum gusUre unquam roluerit ?
magailudint* ejus. Bokedicius etiam Deug, Spiritas Praelerea gi in cibis corruplibilibus nullug coinquivideliccl Dei, qui repld emnia, el in quo coelcsti nart cupiC, quonam pacto fieri poterit ut nos qni
gratia digni facti suwus, et dcHctonim nostrorum sempiterna fruimur guavilate, cibig amariiadiais
rcmiggioaem suniqg congecuii, goluU dle cotidem- cupidilatum caraiscoinqninari permiUamugTNullua
uaiioaig et dostructa peccati ipsius daninaiiarMw geipgum,qugo vog, geducat. Omnig quidem concuLibcri ilaquo a servilutig jugo, qao tencbamur, pigcentia caroia esca eat, at incenlivum quoddan,
in libcrtale ambulcmus, ncciterum priori gcrviluli modicaafferen88uavitateai,dciadevero ad mortcni
nos sobjkiamus. Si eaiat, qui temporaleai adepti 08 praecipiles ducil.
sunt Jiberlatem, ferre nullo pactopoggunt ut, liber- ^ Cum igiiur cibum baboamiis aelernaa vitae, cavealatc ueglecla, iiermn ad f^rvituiis jugum rerertan
rmis ne, diaboli cgcarnro dclecialione allecti, ad
lur, quanlo magig aog, qai sempiteroam sumus mortem prolabamur ; ged sanclitatis illiug qui nos
aggecull libertalem, Ipgiag libertalig gloriam con- ab omnibus inquinamentig noslris purgayii, pariisemre dcbenius, nec ilerum servituiis ignominia cipes facli, gancti efflciamur. Ilac enira de caosa
aflici; quiquc non vanura libertatis quoddam nonven facliig egi pro nobia ipsa peccatam, ne amplins in
adi^pii samug, qu in hac vita taoium nos liberos nobis regnct pcccatura ; mortuus etiam est ipse
1
HCor. v a i .
f
NOTiE
(i) llaec oratio Crsc* imprcssa non cxslal.
295
LEONIS PIHLOSOPHI
29G
ne peccali opera amplius vivant, dum in nobis ju- comparavit, ila eliam nos aquo ferentes antmo
ttitise vixerint opera. Misericordiam, fralres, e\ adinvicem opprobria ct contumclias, gloriam nobis
bumauiiatem diligamus, baec eaim est vitae coelestis comparemus, salutem con&ecuti. Typum eniia el
aggregatio, et eos qui ipsam diligunt, licet sint in exeinplar seipsum nobis ille tradidit, quomodo
carne, coelestes efficit: quandoquidem etiam ipsum oporteat opem ferre et suscipere imbecillos, qui ad
coelestem Deum ia carae fieri ipsa eflecit, cl ea quae inflma nostrae imbecillitatis cum descendisset,
inier se immenso distant spatio, in unum conjun- qui esi supra omnes coelorum virtuies, nibili pcndii
xit. Vohitemua aaimo quanlum intersit inier luti ouania incoramoda, cum nullo paclo aliter nos iamasaam el iigulum. Quid igilur figulus, ul faciat flrmos sanari licuisset. Illa seciemur Domini vesiivas utile ad aliquod uiinislerium, suscipit Itili roas* gia, per longanimilatem nos ipsos bumiles reddeneam, et lulum ipsum non guscipiet seipsum, el se* tes, el aliorum defeclus in cbarilaiis victoria aequo
ipsum abnegabil ? Ai quomodo ficri secus polerit ferentes animo; non irasccntes, scd polius pro illia
vas congnmm ad aliquod minislerium, nisi per oranies : quandoquidem etiani Cbristus pro illis
manus Bguli acclpiat benediciionem ? Tnnc enim, orabai qui eum in cruce pro sua fragilitaie afficieul ex eo aliquld formeiur utilc est Iutam, quando bant injuria : uon euim ccgnoscebaut ncque quid
eet bene disposilum ad flguli volunlalem. Eflicia- facerem intelligebant, et bac de catisa eum conmur Uaque eiiam nos bene disposiii, exacu vide- cusserunl qai terrae fundamenla conculere solet.
licet el perfecta cum Ogolo unione, et ex bono Id etiam nobis declaravit, non sohim ea tongsaisemine bomim tructura afferamus, misericordiam mitate qua perfercbai injufias, verum ettam ex
Videllcet et clementiam ; nec a bono aemine malus nostra in carne, quam assumpsit, bumilitaie.
fructus oriatur, el viiis ad laeiitiam plantala ia
Quid caim vilius corruplione, quam caro ipsa
amaritudlnera convertatur, cum recie noverimus bxreditalis loco obiinet ? Nibilominus liullus iraquod fructus ille qtii est proprii seminis ger- scilur imbecilli pani corporis, sed compatltur
manus, benediciioneni non oblinet, sed malediclio- potius illi, fovet illain et ei ferl opem. Si igiuir in
neiu, el laborem agricote inultlem reddit, ei spem rcbus quae sunt obnoxiae corruplioni iia ileri solet,
laetitiae ia moesiiiiam illi convertit. Ex bono igilur quanto magis in bis rebus quse corruplione carent I
semlne frucium diversura et alieaum non aflera- Ne propter iiiiquilatem iniqui fiamus, sed viacamus
mus, ne raccstitiam agricolas prabeamus, et male- in misericordia, ui Deo facti boni, eiiam nos ab
diciionis senlentiam incurraaius. Sed bonutn eo diligamur. Neque propler aliorum infirmitateai
operemur, bonuin agricolam pr oculis babenies, Q eliam nos infirrai reddamur, sed polius, si fieri poueque malum in bono admisceamus ; non eniro test, ex noslra firma valeludinc aliquid infirmie
est credendum, duai rex quiescit, latronem anna largiamur, ui i 11i sanentur, nec amplius claudicet
depoeitunim. Ilac igilur de causa ad nobilem Regis qui claadus est, ct fesluca ab ejus oculis rcmovcadomum, qiae noe ipsi sumus, arma bomicidce calur, et videal fraier noster quse boaa sunt el recla,
codxmouis irrumpere ne permitiamus. Dicit cnim Quenudmodum eaim pes sanus non claudicai, ita
Deu8 : inliabUabo inler ipsos et deambulabo. Ma- oculus non allucinaius vidcbit recia. lraeliamomnis
lus vero daiajon el bomicida ab iailio hoiniiiem exacerbaiio oritur es infirmitale. Si vero corporis
odio babuit, cuin superbus sit ct supplantator ; membra non percatienius, sed potius fovebinms,
ci pcr eam invidia orlinu babuit, et per invidiara cur euin qui secundum spiriium infinnus cst, noti
mors regnavit in uobis. Cbrislus aulem cum miscrabiinur, sed vulnera polins infligemus, nor
\enis86t tyrannuai ejecil, quo cjccto nibil eorum stram conscientiam pariter vu!ncr2nies ? Scd ialia
aiaplias operalur quae antca in ipso operabanlur.
faccrc non est illum iinitari, qui per vtiiaera deyU
Quomodo igilur opcrabunlur aliquid quxcunque cit foricm htunani gcneris boslein, ei qui debiiia
potedtatcm babobani anicquam tyiannus ejiccrclur? couftrmavil. Sumus inTicem membra : cuslodiamws
Si videlicet Domiai vittoriam irriiam reddainus, J) proplerca mystici corporis iniegrilaicm, ne perdaet lyrannuin ejcctum quasi adbuc regnanlem cola- mus nosmeiipsos; nullusenira suamcl pcrdil memtaus et venereimir. uique auicm saiie patei quam bra. Si vero aliquid amitiil, boc quidem defeclu
sit boc daronabile. Converlamus igiiur adversae potius cvenire solet, non autem cxcessu.
cum arma quse ipsc male in maliiia sua sibi paraQuomodo igitur nos virlulem adepli, qua excedere
vit, eu:u videlicet odio prosequentcs, ct invidiani possimus, propicr illius excessum virtutis, qui nos
conlia ipsum assumenies, quandocunque ipsc jam divilcs rcddidil, iierum ia dcfectu ambalamus, non
niorii deslinalus suaruni virium pcriculnm facerc agnoscenles diviiias virtutis noslrsc ? Pcrfii-iaaius
conlra noe voluerit ac si adhuc vivcrci. Bonuai :ul inviccin qua3 nobis dcsunl iu miseralionibns :
voro cbariiatis vinculum inlcr ios adiuviccm sinc custodiamii8 barmoniam illam, in qua nosSpirilus
quercla coascrveinus, illum hniianies, qui nos di- sanclusDei constituit: singuli ad iiivjcem comniutii*
lcxil, Oominum, el non cum, qui nos esl odio pro- cantcs quam ab ipso consecuii sumu vinutem, et
seculus, dacmoncm ; ct sical Obrislus Dominus quam apud nos licet babeamus, illa tamca ipsiegoiniquiialos noslras ipse portavit, et, duui dilexitnos mus; el peromnia glorificelur caput omnium Cbriindignes Hcet aliquo honore^ sunwiiara sibi gloriani 8lus. Nc singuii nobisuiet ipsis satis esse pulemus ;
297
ORATIO X I X . - HORTATORIA AD OMNES FIDELES.
29
nutlus enim sibi ipsi sufliciens esi: scd suflicientia adeam qu nuaquam deGcit, Iranquillilalem ttanenoslra ex Deo ad omnia prabelur abunde per lar- earous, et per penuriam diviles efficiamer, el ia
giiiouem beneplacili sui, qua replet omnia. Nos labore quiescamus : quemadmodiim Laiarut Ule
cliam aperiamus viaccra nostra, et compaiienlia evangelicus per labores quielem adeptu est, el
nosira frairum nosiroruni flamraas exslinguamus, per uleera in siuu Abrah foveri meruit. Si quig
ul Ua nostrum etiam exsliaguatur Incendium. vero nunc quidem infoliciier agil, futuram suam
Eleemosynis enim rcmilliiur peccaluro, ct in mi- laetiiiam iniquiiate aliqua non maculet; iaveaiet
scralionibus pauperum dissipaniur diviliae mala enira ila pro brevi labore ei calamiiale sempiternuni
parta?, per eum qui in paupcnale ad coeleslee di- gaudium et laetiiiam; igne namque purgatur aururo,
vilias suas nos vocavit. Ambulemus in gimplicilaie, et anima miseriarum flamma suum splendorem
et aon in dolo et iniquitate aliis invidenles, quod adipiscilur. Cum graliarum aciione gpereraus in
fuit omnium malorum radix et origo, neque iier eum qui sibi complacuil, ut per combuslioaem in
lcnearaus illud per quod laalum omne in orbeoi carne largiretur oobis probalioaeai Noa tardabit
iuiroivit. Si cnim peccaium non deliquisset, nullo diu gpeg igia, eiadveniet cxspectalionie tempus,et
pacto mala cognoscerenlur. Hac de caasa dolum et tuac aiaaifestabitur eorum beatiludo qai ia patientia
iniquitatem omiltamus, quoniam simplices el recti ' iaoquamigae sunt probaii: nec erit amplius labor,
jungenlur Deo. Et quis uaquain poterit iliuin per- neque dolor, vel famcg vel frigus, ged laHitia, et
veriere, qui omniuro superal rectiiudiaem ? Traas- cibus coelegiis, el guavilaa sempiteraa.
Qaieuaque vero cuia temporali aliqua delectaeamua etiam in epiritus simplicilale daenionia laqueos, nec in illos iaipingamus, ne quo pacto ad lione meliorem vitara nacli siunus quaoi ut igne
propriaui necenv aerveuiur. Si quis eniro proximo probcfmur, non propierea ab ipsa delectatione nos
tuo roacbiualur inala seipsum alii ad dicm inter- viaci sinamus, et quse nobis data sunt ad saluieia,
ilus, et carbones coaccrval ad seipeum corabureu- factemusutnirseriae sint nobis occasio genpiterna;
dum, et gibimet spiaas seminat ul iu illis euffocetur. sed quasi fldeles praposiit doiaar, vtllicationig
Ne itaque epiaas nobis ipsis seramug, ca viddicel hogira? rationera inculpabilcm reddere aos paremug
illi qui eam nobis commendavil, nec comessalionifacienles aliis qu nobis fierf nolunius.
Quid aulem si lu alium conspicias in terra sua bus, ebrietatibus, et inunundiliis voluptatum noa
bona eemina serentem mala, propier euiu lcrram ipso reddamus obuoxius ; scd potius praeseoie
cliam tuam ipso perdes ? Nullus in fructibus istis fdicitaie ulamur ad gratiarum aclionem illius qui
qui corrumpuntur, malum agricolam imiialur in Q nos discrevii ia altiiudine divitiarum suaruiD, tt
iis quae deleriora sunl; sed potius diligenter in
cuai essemue ex eadem luii massa, nos pras aliis
cumbil ut Oeo fructuum largiiori in Ixtitia pro honoravil, fralres nostros nobis subjiciendo, ila
acceptis fruclibus gratiam referat. Omnis fmctus lamen ut el nos subjiciamur in gancta huroililate
pro quo noa referunlur gratiae, non eei ab ipso agri- ei subjeciione, non imperiose regnantes in aaimi
cola Deo, nec orlum habel a seminatione ia divino clatione et arroganlia, sed cura misericordia in
hmiinefacta, sed potius ab occulla nobis zlzanioruui vieceribus spiritualibus aliis tanquam Oliis Irabecilsuperscminaiione: ei bac de causa tempore mefesis lioribus tanquam poteaies, el omaes cum omnibug
fructus tlle coniburendus iradilur. Quis, inquam, inieericordiain exercentes, ut boc pacto nos ipsoe
sibimet ignem accendit ? quis opus suum ad dolo- lucreraur, nec illum propier uiundam amiuaraus,
rem tibi parat, et nonad iranquiltitalein ? velquis, qui vlcii muadum, et beaeficii loco digni odio badum rcx aliquis ipeum ad quiclem ei 'unperium beamur, sed diligamur potiug, ei cum ille vencril
Inviiat, miseria opcra qu*ret ? Fugiamusraiseriam, qui iiog dilexit, lucremur praclerea pro bis nostris
quae est in boc nostro taoriali corpore, dum Spiri- robus, quae nibil sunt, roercedem io gloria Dci,
Itis, jqui regaat, nos invilal ad regnum.
cui laus el lionor in saecula s.xculorum. Anicn.
S i vero etiaai taolestias patimur, boc erit pro- D Valetc in Spririlu sanclo, corruplioaig imbecit.
pterca, ut regncmus, noa ui uniYeream viiam aga- lilatem paiieaiia superanies, virtuie iucorrupti^
nius in dolorr, scd ut per transitoriam angusliam, litaiis conOrmaii et roborati.
1
300
LEONIS PfilLOSOPHI
299
UBOKS
IMPERATOBIS
AUGDSTI
COGNOUENTO SAPiENTIS
PRECES LITURGICiE
( , ed. Yenet)
lucipiunt undeeim Paichatia exapotteifaria, Mntn- A .

, . rA
tinaque \er'm propria cantica; ktvc quidem Leo<*
, ,
ni$ $apienti$iimi imperatoris, ilta aulem Cen , vlov *
ttantini impcratori* Leonit /i/tt.
Exapoiteilarinm!,
Eamua eum diaclpulig, Cbrisiam in monle Galilaa fide spectaluri, quaudo poieslalem confcrt
omnta in coelo et, in lorra suscipiendi. Digcamtig
quomodo fllag doceat omneg gentes bapiizare in
noniine Patris et Filii ei Spirilus gancti, proaiiltaique se cum eis futurum usque ad flnem,
Cum digcipulig gavisa es, Deipara Yirgo, quod
Cbrietum e sepulcro posl Ires dieg, ut dixerai, vi
derii egressum. Quibus visus est doeene, manlfcglang guperiora baptisareque jubens in Palrc, ia
Filio, ei in Spirilu, nobisque omaibua pracipieng
regurreclioni flde adbarere, tcque honorare,
Yirgo.
.
, ,
,
\ , \
, \ , \ , , .
, , :
,
. \ , \
, \ \,
\ , \ *
, \ , .
9
'.
,
, \ , \
, *
, . \ ^ \
.
>.
Exapotteilarium %
! Lapidem conleraplaue revolutum qua?. ungnenta
gerebanl latabaiuur. Yidebant eaim juveneai in ^ *
gepulcro gedentem, diceateinque: Ecce surrexii , \
Chriglug; discipulis qat cum Pelro suat nontiate; , *
in Galilaeae moalem properaie; ibi a vobig videbilur, , ,
.
licuti amicig guig proniigit.
" , ,
Angelag quidem boc verbum, Gaude, Yirgiai
attulit ante lui, Cbrigte, concepiionem; aagelua , , ." auiero tui sepulcri lapidem revolvit: ille non lucius, ,
ged iaellabilig graliae gymboltim, bic le non mor- , \
lig, ecd viufe cboragum prxdicang et magnificans, \ , \
muliaribusque et discipulis nunlians resurreciio- xa\ .
ncm.
Matutinuh *, tonut 2 .
\ ".
Cuin proccdereni uuguenia gercnfcj muliercs

qiuu cum Maria eraul,atqitc dubix agiiarcnt, quo- , ,
Matutinum I, ionut 4.
ln monlem discipulis properaniibus Chrislas e

terra surgens apparuii; qui potestalam accipieoles
super omneg quae gub sole gunl regioaes, profecli suat ot resurrectionem ex niorluig revergionemqtie ia coeloe prsedicareat; quibus quoque
aHernam secum (dandam) beatitudiaem nuniiavit
vcridicug Cbristua Deug, aniaiammque noslrarum
Salvalor.
30!
PRECES U T U A G I C A ,
S02
, , xaV modo desiderii coippolce fierenl (I), lapidcm vi
derunt amoluni, cceleslemque juveueui, qui men , \, . 108 ilUntni turbalag compeacutt, diceug: Surrexit
, - Jesue Dominua; ideoque ipeius nuntitg ituuliate
. , \ , ul in GaWaeam curraal, illum vistiri qui cx morttris
, \ .
surrexil vilas donator ct Dominas.
/.
Exapotleilarium 3.
" , *
Ghristum eurrexisse nemodiflldal: apparuil enini
, Mariae, deinde (discipulis) excuallbu$ ras, deuuo, , que midecini suis apostolis, quibue ad bapiizan , , - dum missis, ipae iu coelum uade d^sccnderat
, , assumptus est, quam multie signis conflnuaiis
.
prsdicaiionetn.
0 Oricns sol bodiee sepulcro, qnalis e tbalamo
, ,
, \ $ , spoaetis, infernum spoliana, moriemque fraa , , geua, Geniiricis tuae precibus (aanuens) nobis lucein
, , \ milie quae corda et meulcs illumiaat, omnesque
, inipellil ad ambulandum ia maadaloruin tuorum
, .
leiuilis ei in viis pacis.
'.
hlatulinum 5, tonuiZ.
, Mariain alagdalenaai Salvatoris reeurreclionoin
*\ , apparitioaemque numiaatem diffideatea dUcipuli
\, de cordisduriUa viluperali sunt. Sed eignis mi . * raculigque armaii iu praedicalioncm eunt profecti.
\6 , \ Et tu, Dumine, in lucem lucie priiicipiuni asaum, , * ptus ea. Patrem vero illi prsedkabanl obiqur,
, verba miraculis conflrmanles. Ilaque nos per eos
* ' :, illuminali tuatn ex mortuis reauFrectioaein glori , .
flcainus, booiiaum aaialor, Domiae.
&.
Q
Exapoiteilarium 4.
3 , .
Virtutibus nos illuminali videamus sianlee in sa - lulari monunientohoroihee vesiimcnlia fulgentibus,
, odoraAlibuf, oculouque ad lerram cogeniibua iadu ; , \ 108, coelestis Doniini resurreclionem cdiecamus, el
, \ - vilffi ainore ad monumenlum curramus cum Petro.
, .
inirantesque quod facium est maneanma Gbrtatiini contemplanles.
, , ,
Qui clauiasii, Gaudclc, conimuta priaiortMU
, , parcnlum lucluro, Dontinc, gratiani aabstimene
. , , - reeurreclionis Juai in mundo. lu qui cam cum vila
; , , donag, pcr illam quae te porlavit, lux corda iiluaii , * nana lux misericors, incita ex luie qui ad te
, .
clamenl : 0 bominuai amaior Deua bomo, gloria
resurreclioni tnae.
", *.
D
Malutinum 4, lonus L
; \ \
Ante diluculuai inulieres ad Uiuut moauuiealutn
, . , ibaal; aad quod exoptabanl corpjis non viderunt,
' , * cumque in dnbio bxrerent, fulgeraibus vestimer.lis
^' ^ , 8iaute8 dixerunt: Cur viventcm inier mortuos
; , quaritis ? surrexit, sicui dixil. Gur verborum
^ ; , ejus obliue eslis ? Ex boc (idem concipientes quod
* ' vidcranl nnnliabant. Sed earum fausta vcrba
, ' dtscipuli somnia exislimabant, adeo ctiam lunc
,, \ , .- Urdi erant eorde. Petrus lainen cucarrit, et cuai
uaoia.
vidieset, (ua proptcr ipsum operata glorificavii
mtracula.
>
(i) Scilicet, ut sepulcram apiiuni intcnircnt.
303
304
LEONISPHILOSOPHI
Exapotteilarium 5.
'EF.axoezeiAdptor e .
VUa ct via Christus, cum surrexisset, Cleophae

\
Lac&que iler faciendo eomes fuil, el ab illis agnitug \ , \ ,
esi in Emmao panem frangeng. Illorum corda ct , \
inenleg ardebant, dum eis loquerclur, Scripturis , ,
qnod factura fuerat explicans. Cum eis clamabi- \ , ' , ,
miis : Surrexii, cl a Petro visus est.
, \ .
Immensa taa laodo munera, misericors Crea , ,
tnr meus, qaod te ipsum cxinantvisii, ui portares , \
salvarcsque perditam homiaum naturaai, el, Kicel , \ ,
Deas, cx sancla Dei Genitrice nasci propter me , ' , \ voluiati, ei desccndere ugqne ad mfernum ad ,
falvandum me, Yirginig quae te genutt precibus, , .
summe roisericors Domine.
9
Matulinum 5, tonut obliquu* f.

quam sapienUa lua judicia, Dotainc ! Qnomodo
quidctn Petro solis lintcotis dedisti tuam noscere
resurrectioaem ? Lticae ûiem et Gleophas iler
faciens loqweris, ei loquens noa staum te aianiicslas, unde et vituperalionem incurris ul solus
exlraneus in Jerusalem, ignoransque raagUtraluum
illius gentealiam. Sed lu oainia ad utilUatem opcrig accommodang, propbeliag ad le gpectantea
explicaglt, et in bcnedktione panis agnilus es ali
iltig quorum jain antca corda ad lui recogniiionem
crant inftamroata. Ht aulero discipulis congregaiis
jam effuse naiiliaverunt tuam resurreciionem,
ciijus cauga miserere nostri.
, \
" , .

, $ \
, \ ;
\ ,
, \
. '
, \ \ ,
\ ,
\ , ! \
'
.
ExaposteUarium G.
'.
, , ' ,
, ,
,
^ , \
'
>2,
.
, \ ,
,
,
, , , .
\ .
. ,
, , ,
- ';
, !; , \ ,
, \ ,
; , ,
.
C
, , \
\ '
, \ '
, , \ *
Salvator, qui te homiaem aalura essc inoa- Q

glravieii, et gtans inter discipulos post resurrectionem ducuisti, cum eis vescens, baplisma pocnitcntia?, qui ad coeIe3leni Palrcin assumplus ab illo
miitendum ParachHum uunliasii. Excellcns Dcua
bomo, gloria tune rcsurrcclioui !
Mundi crcalor et oninium rcruni Dominus, carnem viventem iadueng ex puro luo sanguine,
sanctissinia Virgo, corruplam naiuram meam funditue renovavil, rursus, ut ante naiivilafcm, post
natWitatem deponens. Unde Pidenter omnes ic bencdicimus clamantes : Gaude, Hominairix mundi!
Matulimim 6, tonutobliquus%.
vere es, Gbrisle, pax Dei erga homines, p.v
ccm tuara post resurreclionero discipulis dedisit,
illotque oslendibli lerritos, pulanles sc spirituni
viderc. Sed ex illorum meulibos lerroreru depulis.i
pedeeelmanus oslendens;pra3tereaque nondum fidenlibus, escae participationedoctrinaeque recordatione menles ad intelligendum Scripturas aperuisli.
Postquam atiiem Spiritnm a Patre miitendum ptomisisscs, illis benedixisli et ad coeluni abreplus
es. Ideo cum illis adoramus te; gloria Itbi, Gbriste!
Qzaposteilarimn 7.
Quia Dorainum diligebant, ox dictis &larbo ad scpulcrum cucurreruai Simon Petrus et alius quem
amabat Christus discipulus. Ycnerunt iuvenerunt
quc soluminodo linteola inlus sparsa: capitls
305
PRECES LITURGICE
306
, , enim eudaritiro longe erat gemotum. Quapropter

in preceroanserunldonec Gbrigium viderent.
\ ' ,
Magna et incredibilia propler me operalug es,
* Chrisle! qui me magnopere mieeralus es. Ex pura
, \ , \ enim Yirgine ineffabili prodigio genitus, crucem
, , \ accepitli, morteai subiisti el ia gloria surrexisti
- , , %% naturam redimen*. Gloria, Cbrisle, glori toae!
, ,
poteeiati tuse gloria 1
' , .
Matutinum 7, tonm gram.
\ , * ,
Ecce nondum diluculam : ctir, Maria, tenebrag ia
, , * \, corde gereog, gtag ad ntoituinenlum, et quaertg in
' ; '' qua parte Jesus fueritdepogiiug? Sed vidc concur , \ rentea discipiilos, qtiomodo ex linleolis et sudario
, \ - regurreciionem coajecerint, ScripCuraram ad illuai
\ ' \ ' speciaatium recordanleg. Gum illis et per illos nos
\ & quoque cum 6de le celebramug canticig vit Cbri
.
gtom donatorem.
tf.
ExapoiUilarium 8.

Duobug angelig intra moaumeatum congpectig,
, \ , * Maria territa egt, Chrislumque non aguogeeng i l * , lom bortulanum putans interrogavit: I3bi mci Jegti
*; corpas depogaigti Appellalione vero agaosceng
, , Salvatorem audiit (dicentem): Noli me tangcre;
, .
abeo ad Patrero : fratribug meis annuntia,
, , ^ ,
Unam Trinitatig, Virgo, prodigio ineflabili
, \ , \ pergonam genuigii, natvra quidem et virluie du* \ - plicem, hypogtagi autem onam. Illum ergo seuipcr
, pra omuibug adorantibug in iide precare, ui eog ab
* - omaibog inimici ingidiig liberet. Itaaue ad to aunc
, .
Q coufugiraug, Domina Oei Genitrix.
' , '.
Matutinum 8, lonu$ obliquut 3.
*
Non fraglra Maria ardenteg lacrymas effuadit:
, \ , ecce eoino digoa efflcUur, doceniibug angelis, quac
'* ' , Jeeum Ipguai videai. Verum humilia, qualia in , \ - firma aialier, geoiit ex eo quod ae Gbriginm tan , ' gat amoveiar. Sed gimul nuntia digcipulig tuig
. , * mitlitur. Quibug fausU voce viaro ad paieraaui
, ' b&reditalem praedicat. Cum qua el nog manifesta*
\ , .
tione tua digaog babeaa, Domine !
*.
Exapotleitarium 9.
, , Glaugig, Domine, portig ingreggug aposiolog
, , gpirilu omnis ganctitatig replevigli, pacillce gnf . \ flaag (1). Eos ligare et solvere peccaia jussUti; ct
, \ ' pogl octo dieg laiug maaugqae Tbotna? ogiendisii.
\; * ' D Quocum clamamug : Tu Doaiiaug et Deug g.
\ .

Filium luum videas e gcpulcro post ires diis
, , , redivivum, Dei Sponea, lanclissima Virga, oni , , nem depone aflQiciioneiu quae te invagit, cum
, \ , paggioaig teslis fuigli, et gratta repleta roercedetn
* - cum digcipulig accipiena laoda eum. Quapropier
.
galva qui te Deiparaai praedicaat*
Matulinum 9, tonu$ obliqum 4.
0, &.
Ia ukimis diebug, vegpere Sabbaii ante amicog
' ' ,
, , , \ gtag, Gbrigte, miraculoque miraculuui conflr , maa, gcilicel portarnro claaearum invagioae reaor ' rectionein. Quiuimo gralia digcipuk replevikii,
ROTAi.
(1) Sufllando dicens : Paxvobii.
7
LEONIS PHILOSOPHI
30
aanctique gpiritus participet effecUtl^poleelatem ; \ dimiuendi peccala eis iribuisti, et Thomam ne , \ , \
flucta lacredulitatig subaiergeretur gervagtt. Ideo , veraro gcienliam nobig concedas peccatorumqua * \
remiggionem, benigne misericors Domine.
, \ , .
Exapoiteilarium 10.

Tiberiadig mare cam filiig Zebedaei, Nalbaaael
, ,
Pelroque et duobus aliig Tbomam habuil piscau- , \ , 6
lcra, qui, jubenie Cbrislo, dextrorsum (retia) *
dcmittentea, muhos plsces eliciebanl. Cuto Petrua , ,
agaoecens adaalabat, Hlig terlium appareng pa- , , ,
nem piacemqtia carbooibus assalum manducavit. \ ' .
Qui eaepolcro poai intg diee axceggit, Dominuai,
,
Virgo, exora pro illis qut le celebraot votteque , \
beatam galutant. Te enim omneg rcfugium, galuiem, mediatricemque apud illum baberoug; nos bare- , xa\
dilag tua et gervi tui, Deipara, ad tuutn suspi- \ , , \
cimus aaxilium.
.
Matutinum 10, tonu$ obliquu$ 2.
'Eotfirar ft\
Pogiquam in infernum desceitdig&eg, et ex mor $ , \
tuig gurrexiggea, discipuli lua abaceggionc, ut par , , ;, \
erai, progtraii ad operatioaem convergi gunl, et , , \ ,
rursag ad navigia ei relia, aed nugquam pigeea \ \ , \ *
caplebanl. Tu vcro, Salvator, omniuia rerum , , \ ,
Doniiae, dextrorgum relia injicere jubeg ; et vera , \
operalio ttjum vtrbura fuit. Mullitudinem eaim , \ , \ ,
pigcium ceperuot. No* autem bospiuli coavivio, ,
in lerra paraio, cujus lectim discipuli iaere parti- \ ,
ciprg, gpiritualiter dignare delectari, bominum .
amaior Domine!
.
Exaposteilarium 11.
, \ , ;
Poet diviaaui refturroctionem, ler Petrum Dominug gcigcilatug : Uirom roe ainag ? guarum ei ,
oviuui pagccndarum precipuum commitlil munug; qui digcipaluai Jeau cbarum videng geqaeniem, , ; ,
Doaiinum iuterrogavil : Et iilc quid ? Si vclim, , , \ ,
reapondit Dominug, illum doae$ iteruai veniaai , ;
roanere, qwid ad te, mi Pelre ?
"Q t I
tremeaduni mygterium 1 iacredibile miraculum ! morle morg omoiao fugala egt. Quig non '
coiebrel adoretque luam, Verbum, reaurre- , \
ctioneni, et qitae le immaculate in carna geauit , , \ .
Deiparam Cujug inlerccggioae omneg ab inleruo ; *,
jj .
galva!
',
Matutinum 11, lonu* obliquus 4.
, ,
ttanifcglang ie ipsum discipulis, Salvator,
pogl regurrecuonem, Simoni tuarum dedigtt ovium ,
curam, in aiuorig successionein, pasccndique ofli- , ,
cium ; ideoquo illum inlcrrogaglt : Uirum me \ , ,
amag, Petre f Pasce agnog meos, pasce ovea raeas. , .
Qui cito cbaritatem ostcntang de allero digcipulo , \
gcigciiatag esl. Ulorum precibug, Cbrigtc, gre- .
, getn luum tpgum ab iafegtie lupis cueiodi t
.

309
CANTICUM COMPUNCTIONIS.
310
CANTC
IUM COMPUNCTO
INS
I
medilatione extremi judicii
OPUS
DOMINI LEONIS PHILOSOPHl E T IMPBRATORIS

(Latiao edidit P. Ponlaaoa, lagobtadii 1603 post Sfmeonie ionioiis Opera; recosom fo Bibtiotk. Patr. Loffdun ,
tom. XXII, 747; Greca P. Matraaga in AoecdoUs Grwcfa. Romae 1850. Tom. II, p. 685.

,
'
,
5 *
;
I I
,
,
10
;
!
,
\ ,
15
\ ,

.

90
, $, ,
\

* -
Qult Undem roe humo tarbioe venti aUqw

goblatam, ad brevisaimum tempns abducct ad vallem lacrymaram, ui vigig ibidem suppliciis memel
lugeam?
Ueu! beul quomodo rugiot (ellug, cum autu
gupemae potentia? dinipta, locos borribilea nunc
lalanieg aperiet. A h ! trisle spectaculum!
^
Profunde cavau sepulcra, lenebris ei caligino
plena, recessug immensus, cl sfelra caliginosa abdtla gervaqtur omnibus, qui vilam obflagJtiaexitiogam duxerint.
lllic cubaitg iimnitis potor gaagiiiiiis, diraai
freadet, appetil, cauda rcmulcet, aperligque fauciboa exapectat devorare peccatorog mei aimiies.
Migericon Fili Dci, da mibi imbres lacryuiarum.
95
' ,
,
\
fiivov, ,
\
50 .
! ,
\ ,
,

35 ! ,
\ .
; *
,
', ,
40 , ,
"
.
,
\ ,
45 ,
\ .
.
.
priugquam rae tegai gepulcruro, bogptlom, et ndum a recte faclia: priusquaro gevertggiml exactoreg inquirant in actioneg meag.
lllic gtridor denlium, ejulalug, et lameniaiio;
Urtarug, calorig experg, golig negciu* et urtbrogug; Ulic luctug gemitibua referlag, ct rWi lacryraarum
Traliaa ei Uax opera ad amuggim examinang
probat, alia elevans, alia deprimens: ubi erum
p&cala mea, quae ia bac vita ex prava consuclu*
dine perpetravi.
Terrel mo proceNa, et lamullug venloram, borror tempestaiis, et preggura creatararam, goailug
tonitmoram aUernantiuiD, ac fulfuraa) pavor.
311
,
50 \

, \
\
.
55 ,
,
,

\ ,
60 ' .
, ,
.
,
\ -
tij
.
^^
,
70
,
\
.
,
75 \ ,
\

.
80 \
,
\
*
, ,
85 *
LEONIS PHILOSOPHl
Stupor el iremor eril videre ouinia flumine ignis

omnivori invoWi, aimulque lacum SRstuantem et
crepilanleoi, flammisque suis juste me dcvastantciu.
Maria, Mater Dei, inier creaturas elecia, Chrisliaaorura auxilium, peccatorum epes uaica, muadi
cxbilaratio, ab immiaeati igne salva aie.
Aspice, anima miscrrima, menlis ocutis. Narravi
tibi afflictioaee et poenas aale judicium : vigila, et
barum experieatia libcrari fervcnler desidcra.
Judex tibi sublinus venict, sedens in nubibus ul
ia tbrono, creataram ex iuiis fundamemis couculiens, ei aerem eliam omnipoienUssima vi concitans.
Turbo vealilabii monies ei cruei siivas, igueque
raptdo in ctnerea redigetur (erra a facic Domini,
qui venturus cst judicare terram.
Inminariura falgores sabiioexstinguetilur,stellanunque muUiladinea lanquam folia de arboribus
cadeot. Tu vero, aniuia mea, quoiuodo advealuin
Doraiai austinebie?
Rex altiaedeas, pro clementia lua, meritta Malris
,
,
,
90 ,
.

\
95 *
, , ,
;
,

100
,
\
.
! , ,
105 , , ;
'
'
'
" .
110
;

,
\
115 .
, ,
,
, , ,
\ \ ,
120
.
luac et iatelligibiltum exercituum, sancioruiu airaat
oinaium, parce operi manuum tuaruin.
Mare conterritum aquis rarcsccl, el fluinina repleia pulveribus, non nisi iaelar fouiium manabaai. Tu, auiina, quid ages, curo ista liorrilAliter
evcnienl?
Iasolttum speclacuium, viderc omaia eomplexaui
igniferam eleinenti voracitaieai, silvae instar diffueain, rursumque ut librura involutam.
Ueu! miserabilis aniraa, cur hxc aou pcrpcadis, sed eorum immemor , pcccaiorum numero
vincis arenas marist laceriuiu e&t undc flnis jam
tibi iropendoat.
Quomodo funeetum canciUem mbam snstinebifc !
Ejtis cnim sono tam inienso et formidabili sepulcris aperlis prodibunt luorlui, et mare quoqitc
reddet mortuos suos.
Virgo, liducia mca, sis in hora jusiili<e tntela
mihi, cuslos el auxttiatrix propiiia , qui propler
opcra spcm cuelcslis veuiac jam noa babco.
513
CANTICUM COMPUNCTIONIS.
' ,

\

.
TiJ ,
, \ ,
125
160 ;

;
.

, ,
.
,
,
150 \
1G5
,

'

,
\ .
\

)
.
135 , ,
170

\ ^
,
' ,

,
\ ,
.
\
140

175 .
*0
,
\
,
, \ ,
,
*
,
\ ,
145 .
180

.
, ,
0 ,

,
\

1G0
185 ; ,
\ .
\

' *

\, , \ ,
.
155 \ ,
314
Separationem fratrum, parentum, amicorum,

Humpentur monumenla mortuorum ad Judicis
advenium, Michaele simul festinanie onines pun- alque liberorum, quis cogilans non ingemigcet
Quis fcrel dolorem? Non enim inler se amplius viclo teroporig ei sistere, a quatuor veniis.
lntellige, auinia, quomodo post hiec ihroni me- dcbunl ia omnia gaecula.
Anima, rcputa, quo pacto ab iguilig daemombiH
luendi ponenlur, el cum tiroore inflnitis atque
innuroerabilibus angelis, hominibusquc circum* violenter dislracii, in supplicia contradeniur, et
alantibus, libri aperienlur.
D antcquam expcriarig, mitie gemiius ex imo
Reliquam erit, ut poens, quas praedixi, susci- corde.
Ui ibesauros abyssi ei calaractas cceli apcrieng,
piant reos, quorum primug el uliimus solus ego
Salvaior, lerram aqua ia facie Noe diluisli, ila
miserriroas.
Affabitur Judex dignoa mansuelc, ct peccaiorcs ininc passionuni mearum coenum dllue.
Dominc saeculorum, Pater, F i l i , et Spiritu*
a Iribunali aspera voce repcllel: illos ia gloriain
aecum adduccns, Iios ad luctuin miltens scrapi- sancle, nna ia tribus subsislenliis indivisa nalara, da mibi tcmpus pocniieniia?, ad expianda deternum:
Hagna permolus misericordia, propilius, ne tra- licla niea.
Domina, Dci Mater, fcslina, cito succurrc
das servis diris nec nuntiis duris eum qui inde a
mibi: securis enim acies terrel me, utpole infrapueriiia contra te deliaquii.
Cleaientia tua excident arrogantes judiccs, sa- ctuostitn, et falx transeundo ai immaturum cxiipienieg, dynastae et reges contempiores; conjagii inegcii; vealilalor autcm milii, ul patca, ignem
cxperiura quoqne sacerdolum el coitjugalorum, minatur.
proh dolor! uiullitudo.
.'15
LEONIS PHILOSOPHf
31
LEONIS IMPERATORIS AUGUSTI

COGNOMBNTO
PHILOSOPHI
A D O M A R U M SARACENORUM
De fidei Christianw
Saracenorum
REGEM
veritate tt mysteriis tt de varitt

hoeraibu* et blasphetniis
EPISTOLA.
(Symphoriano Giamperto, Lngduaeasi, Interprcle Lagdaal prodfit aaiio 1501; recusa deiade in Bibiioih. Patrum
maxima toro. XVII, p. 45.)
Gloria Deo, el mulitple.x grniiarum actio exsu- tio, pergcruiare veMig tegiamertam quod dedit
pcrans cceloe et penreniene ad ca qiias placiia Dcug fillig Israel, Moygi el David, propbeiig aaig.
sunt illi, et penetrana abdita ipgius, citjua cst bo- El ilerura gcratare aovam tegem, qaod egl Evan
tiitas et miseratio guper aatvog saos, qui est uaug, geliuiw, quod dalura egt nobig ab apoglolia Ghrigii;
noa egt alius prater sum. Ipsias est altitudo, et el luac reperieg, de Chrigto teriUlem et iam remagnitudo, ti regoum el potegiag, ipse omaia clain eo usque ut noa sit ia te ulla tilubalio, dum
ckrcumquaque complecleng. Crediaiug in uuum tiderig Scripturam tegumoniura perblbentem, gibi
Deinn, ctri aimilis aon eet, nec aliug a>t pracler invicem coacordanteai In Cbrigio, quod egt i *
eum. De caclero notagii mibi comniemoraag de novo et vcieri tcelamento, ot tunc vere intelliges
Chrigio Filio Maria, qaare adoremug euoi : cam de Gbrigio. Scientem le reddimug de 8dc noaira
ipse de gemctipso legtiniooium perbibeat diceag quomodo adoreraug enai, et qu git eruditk) in qua
quod niiggug gil a Deo, et qui confcgsug fuerileum, suniug, donec inlelligas, gi lamen placiium egi Deo,
t onfiiebitur coram eo qui niisit illum : el ileruai, daniea tibi tesliraonium de novo ei veleri tesiacum agj?eariercl ad coelog, dixil digcipulig guig : mento quia qaod dtcimug de Christo, verum diA$undo ad Creatorem meum, et ai Creatorem (1)
cimug : secundum quod noiavi tibi, trulinare ci
re$lrum ad Dtam meum ti ad Deum vetlrum Elgcrutara
donec gciag.
iicruui dicis, quia, cum lcx Moygt in igne fuiggel
Cogaogce quod pogtquam in principio fecil
cremaiaet reaovasseleam Esdras propbela ul po- Deus cceliira ei terram (cajus nomen est bcnedi(uit ei mtmoria cordig sai recordari, el non siae ctum) et magnura lamen coeli ei lerrae, quod non
meadacio, et non fuit 3>1dem recordaiu* da rexar- capiimt cnncia, neqiie mafUlmm attinRit inicllireclione, neque da paradiso, ntqua de iafemo. Et genlia, visug est Moygl In igê in nwile Sina * >wa.
tteraai ditjg, qaod taiis sit Christus aale Deum, verbo laminig: el dixit, Ne timeas, Moygcg, ego sum
qtalig et Adam, et quia comedit Chrislug el dor- Dominus Deus luus,creator luus, lumen de luminc,
niivil, sicut et Adam : el tameu noa le commovit Verbumde Patreex quibus Spiritus sanclus procediL
ad hoc nisi pauciUg intalligenlia luae de Christo. Et ideo dicimus, Paterei Filiue el Spiriiug gancttis,
Et itcrum cogaovi, quia dicis quod Maria soror lumen de lamine, verbum deDeo : quia uaum gunt,
Aarou et Moygi genuerit Cbrigtuin : et quomodo nan separantesea, quia procedit Verbum de lumiae,
potuil esse, cum morlua fueril pogtquam egressi et Spiritug ganclug de lumiae, ct quia noo est ia loco
guntde ATgypio in deserto, ci aeiuo ex eig Iiigres- minimo minimuf, el in inaximo roulllplex, ged
sag sit lerram reproniiggioiiig, longe antequam ubique toiug esl. Iniacre golcm in quo gunt radii
nascerelur Maria Maier ClicAeli et palcr ejua Joa- ^ et gpleadoi*: nuaqaid non videg, qaia ugqueasquacbim. Nam Maria, filia Aaron, fuii^de irilm Levi lis est ? Qoanto magig Beug qui fecit solem et
lilii Jacob, Maria vero Mater Gbrigti, iilia fuit omnia quae guat infra cialuni et lerram! Per luincn
Joacbim de genere David, de tribti Juda filii Jacob. elYerbiiin qaodeslex seipso, facla guiit omnia,
Vcruraiamen si vdia gcife de Chrisio, ul pertineai et vokit ipguin Verbum dicere Filkim siium. Scd
ad ie noiiiia ipgiua doaec aoai sit ia te ulla lituba- ne paveas, Verbum Oei dicere Filiura Dei : quia
f
J iaa. xx, 17. Exod. xix.

NOTiE.
(\) Ilic obgrrva Mahumelanos male legere Creatorem, pro, Pain.n.
31
317
EPISTOLA AD OMARUM.
Deug Pater est Verbi gni, et ubi esl Terbum Dei, teniet, ei non inrdabil * . Igaiag : Poji U atnbulaihi est Deus, quia Verbum Dei ex Deo est, et Spi- bunt tincli manicii pergenl, et te odorabuul, teqw
riius gancltig ex Deo eet: et qoae vult Verbuoi deprecabmtur, qnia tu e$ Deus l non est /tai prasttt
operaiur, el qu vult Spirilug saactae, operatur, U Deu* Urael. Salvator confundent mimicot luot,
ei quse vult Pater, operatur, ei haec omnia unus abierunt in confu$ionem ".Jierum David : Dtn$ de
Deug operalur. Non dividiaius iaier eos, neque cwlo prospexil iuperfilie$hominum ut vidtat $i e$t
plureg deos dicimas cui non egt gimilig in regao intilligent aul requiren$ Deum ; omnei declinav~
m&neus ia perpelaum, regnum ganclom. Palcr aon runt, simul inulilet facli $unt non e$t qui faciat
est genilug, Filiug esi geuilug, Spirilus sanctus bonum, non e$t utque ad unum
Et ilerum : Dt*
noa eet geniiug, neque iagenitag. Necesee cst au- xil Dominus Domino meo : Sedea dextrii meit do+
tero nobii ex propbeiis proferre teglimonium, quod nec pouam tHimico$ tuos scabellum ptdum tuorum
Deus benedicius vocavii Chrisiura Verbum, goum Moyscg dixil de pasgione Gbrigli: Videbitis iFilium, et per Verbum quod proeedii ex lumine, tMtn veslram pendentim coramoculh vt$lrii et non
coadidit ccelum et terram el onmia qaae in eis credeti$*\ David : Foderunt manut mea$ el pedes
suat. Moygeg dicil *, Deos per Verbum feeit om- meai, dinumeraverunt omnia o$$a nna dimerunt
nia. David in Pgalmig, Verbo Domini wli firmati
$ibi vutimenta mea, et $uper ve$Um meam miierunl
tf*l ;et aiibi : ln aternum, Domhu, permanet iorlem**. Igaiag: Homo poteitferreplagam quia ab$*
Verbutn tuum ; et ilerum : Mi$it Verbum, eicon- condim e$t vultut eju$ nnde nec reputabimus eum.
ira. Job dicit de Spiritu sancto: Spiritu$ Domini Vere languore* nottroi Jpte tulil, et doloru nostros
fccit me ; Moyseg : Spiritu$ Domini $uperaqua$ feip$e portavit " (2), Ha&c auril teglimonia qaod Dcag
rebatnr*; Igalag: Spirilui Domini iuper me, per qutmex Deo egt: Joanneg: ln principio trat Verbum, tt
unxilme*; David : EmUte Spiritum tuum " , et Verbum erat apud Deum : et Demeral ferbum".
conlra; et iterum, Spiriin* tuut bonu$ deduceiGabriel : SpirUus sanctu$ tuperveniet in f*, el airme , e l conira; 1 itcram, SpiritHm reeiuin innova tu$ Atlitiimi obumbrabit libi
Paulug : Spirilut
in visceribut tneit" : et ilerum, Spiritu principati sanclui $crutatur omnia, el xovit occulia Dei
confirma me
Haec gunt de veteri lege teelimo* Joanneg " : iVeit accepimn$ tpiriium tcrvitutis, $ed
nia, qaod Yerbam et Spiriius qui guat cx Deo, ipiritum qui e$t ex Deo ; ilerum : Si quiupmtum
omnem creaiuram creaverint. Oporiet nos iieram Chruli non habet, Inc non e$t tju$ Itoc gunt leproferre teglimoaium, quod Deug Yerbum guum gtimoaia de Novo Teslaraento, quod Chrislus Fiiius
Filium guum vocavh. Igaiag dicit, Eeee Virgo con-g Dei gU : Gabriel ad Mariam : Ecce concipies et pacipiet et pariet Filium , el conlra; et iierum: riti filium, $l vocabi* nomen eju$ Jemrn : et ipte
Parvulu$ natus etl nobti, etfitiusdalus eit ncbiiredimet
.
populum $uum a<peccafit ecrum Paulus:
Iierum Deus Pater, ad David : Pottquam dormie- Mhit Dem Filium tuum natum de muliere, factnm
ri$ cum patribus lasi, tuscilabo de femore tuo qui
$ub Uge ut eo$ qui $ub Uge erant redimtret "
udebit iuptr ikronum Itrael. Ego ero ei in Patrem, Joaaneg -.Quicredit in Filium Dei, habelxtilam <ri#rtt ipu erit mihi in fiiium . David in Psalmi: nam; qui vero non credU in UUm, tton mdebit vilam
Dominui dixit ad me, et conlra Zacbariag dicil: mernam, ud ira Dei manet super eum . Paulus :
Caude et tatare, filia Sion, clama,filiaJerutalem, Deu$ unu$ Fitiu$ Dei per quem facta $unt omnia *\
quta eece Rtx tunt venil tibi milis el $eden$ $uper
Pelrus : Tu Ckristu$ Filiut Dei vivi " Gabriel:
putlum atina, hquetur paeem genlibus Itcnim Av$ Maria, gralia plena, Dominu* teeum : Spiritu
opoxiel nos proferre lesiimonium de lege Dei, quia sancim tvperveniet in te, el tirlus AUiuimi obumJegug Chrislus Filius Mariae, Deua de Deo s i l . brabit 1ibi, et quod natcetyr ex te Saneiumvocabitur
Jacob filiug lsaac, filH Abrahae, cum essel ia obiiu Filtut Dei
llerum Gbrigiug in Evaagelio : Ego
?ilae saae, benediceag fllfog guog prophelavit de sum lux mundi, ego Palre exivi, et ad eum reveripsis, diceng Judue, (ilio gao : Tu eg catulus Uoni$D arus iam, ego $um returreclio et vita. El qui ttot
non minueiur de femore tuo dux neque princeptdovidet, videt el Patrem. Ego et Pater unum $amu$.
ntc veniat qui sit exspectatio gtnlium ", qui etliptePaulus : JUuminabitur mundut de Jud+Wl iterum :
Chri$iu$. Jeremiag propheia : Ecce Deu$ notter cui A$cendit Deu$ super ectlo$, twfet tedemtanciam
timilU non e$t qui invenit omnem viam prudenlia*,
$uam inluent terram ut 9kfeai obligatoi quot oblih
et po$i hocc videbiiur $*per terram, et cum orpnibui
gavil Salan in delict* suo.
eril conversatui Iterum : Deus manifeste veniet, Vos aaiem babelig in lege veslra quod angelus
%
f l
ie
' Gea. . * Pgal. xxiii, 6. Pgal. cxvni, 89. PaaI. , 6, 20.

Job xxxin, 4. Geirt. i 2.
Ua. LXI, 4
Pgal. cm, 30.,
Pgal. CXMI, 10. " P s a l . L , 12. " I b i i . 14.
Isa. ?u, 14.
" I*a. ix, 6. " 1 Reg. vu, 12,-14. Zacb. ix, 9.
Gra. xix, 9,10. " Banich. ni, 58. Habac. , .
l g a . XLV, 14.
Pgal. xui, % 5. " Psal. cn, 1. " Deul. xxviu. 66.
Psal. xxi, 17. isa. u u ,
3, 4. ' Joaa. , 1. Luc. i,55. II Cor. ,. laio Paulag llom. 15. Ibid. 9
Luc.
i , 51.
Galal. .13.
Joan. m, 56.
11 Cor. I, 19. Joan. , 27. " Luc. i , 55.
.
(2) Vulgaia leciio, Vidimui eum detpectum et twvistimum virorum et uientem infirmilaiem, et quaii
abscondUu* vttttut ejus.
t
,#
1 1
1 1
AT
ei
, e
t f
320
LEONIS PHILOSOPHI
dicii Zacbariae : Ecce annuntio tibi quotl nascclur qoam clegerat Accepit formam bominis Veibum
libi Filius prsecedeas Verbum Dei, el Verbuin ip- Dci, inducens carnem de Maria, cum anima el iasius, vocabitnr nomen ejus Messias. Qu&riitir a te telleclu. Habitavil Verbuni ipsius, quod eralex
quare Deug toluit uiitlere Piliuai in uiero Virginia: Dco, in ipsocorpore* sine g< paralione ab ipso in
quia benediclus Deus et sancluai noraen ejus, crea- perpelaum. Si aon esset ipsum corpus qtiod induovit coelum et lerram et omnia quse fn eis sunt, et rai, neroo posse* videre Verbum Dei: sicui nct
creavil angelog suos, in prima condltionc sua eraal Moyses Yerbum Dei videre poiuii. Sed venieng
in circuila Throni: et subito ingressus est ia una Verbum Dei, indail corpua de Maria, et eripuil polcgione angeloruai, lumor et superbia, facientes se pulum guum de polestalc diaboli: Yerbtim ttliqoe
Deo similcs, dicenlea : Ponamas sedem nobis sicul illud quod Maria gugcepetat. Ipse est cujos noegt sedes Dei, et circumeamus ccelnm ei lerram, mcn cst Messiae el Deus, quod eral, antequam ansicul el Deus. Gunique Deus cogitationeg eornm nunlialio venirel ad Mariam, el corpug gumeret
cognovissel, projccil Satanain ei omnem legioiicin de Maria : et ipse esl Daag, el haec egl caligo io
ipgitig, de CCBIO ad terram, el facli sunt daemones vobis ut non intelligalis,
el inimici ftliortiai Adae. Cumque fccissel DeusAdam
lleruai mibi scripsi&li dicens: Quia dixerii Misuoaalituit eum in paradiso, dicens ei : Comede om- sug gum ad vos, cl comederit, et biberit, et dor
nia quitcumque voluerh; de ligno vero hoc qnod promicrit. Sed nunc libi oslendam qutd iu Ghrigfo
hibto lioi, ne comedas, quo die comedtm ex eo, fticrint duaa operaiioncs, et doa locutionea : una,
morte morieris; icniaius vero a diabolo, comedit Yerbi, et alia, corporig quod gogceperat de Maria.
cx eo, el projectus egi de paradiso, et haeredilavii Hoc est corpug perfectum, animam habens et i i i moriem ei coalradiciionem el delictum in progenie tellectum. Operatio Yerbi est quando cum Paire
sua, post eum. Deus vero volens eripere crealuram cuncta creavit : et manens in corpore, peccaia
suam de manu diaboli, dtrexit Noe ad populum dimitiebat, el mortuog suscitabat, et caetera lalia
guum ul poeaiterent clrecederenl ab opere diaboli; faciebat. Voa aulem, relinquentes opera Yerbi, gecumque Tenisset ad eos, conlempserunt, et men- quimini opera carnis quam assumpsit dc Maria,
daceni euro reputaveruat. Praecepii igiiur Deus Noe qux fjiit de Adam : et ideo dicitia quod similis sit
ut faceret arcam, et mitteret in ea de omni crea- Cbristus Adae, quod comedebat et dormiebat : el
lura, et iromisit Deus diluvium. Aperlt sunt fonles isie est sermo eorum qui non intelHgunl deCbrislo,
abyssi ct caiaracts coeli, et effusae gunt aquae ct ncque pcrscrutaatur legem Dei. Et gectmdtim veconûnipii sunt babiianteg terram, et omnc quod ^ slrum sensum, Judaei iutelligenleg de Gbrigto, permovetur guper eam, excepto Noe qui fult in arca, sequenles el comprehendenteg, eum crucifixerunt,
axore ejus, ei tribug llliis ejus el uxoribus fllio- diccnles blaspliemiae verba ad Mariaai Matrem ejus,
rum ejus. Posl baec, miserlus Dcus supcr ca quae rui pudor caglilatig inerat. llerum dicis, quare
focerat, praecepit aquis ut reverfercnlur : et adoremus Gbristum Verbum Dei. Numquid aou
cgreggi sunt de arca, horoiiies et jumcala : bene- iawnilur iu lege Dei quod lllii Isracl adoraverunt
dixitque illis Deug, et dtxk : Crescite, ei multipli- arcam quam praeceperat Deua Moysi facere, el laawtini, et replete terram. Poelca, bomincs a diabolo men non adorabant nec serviebant arcse nee Hgno:
teniaii, fecerunt sculpiiles deos, adorontos eos, scd adorabant ei serviebant legi ct verbo Dei quod
sicui Deuni qui eos fecerat. Et volens Deus eripere eral in arca, el taaien non obboc erant alieni a Dco,
illos de nianu diaboli qui eos perverleral, mox nec duobug diis servissc judicabantur ? Rursum didescondit in polentia super monlem Sinai; et tocu- cis quod in lege vestra inveniatur, quod Deug
lua servo suo Moysi, dedii ei legem, cligens filios pnecepil angelis suis adorare Adam. Quod si ita cst
Israel de onini plebe. Tunc filii lsrael derelinquen- credendum, quid exislimas de Yerbo, qnod nomiics quae dcderal Oeug Moysi, fccerunt gibi sculpiile, natum est Mcssias? Nunquid esi meliug euni ado-
319
adoranleg illnd quagi Dcum vivum : et gtaiiiu im- D rare, quam pelram gurdam quam adoraiis, ubi
iiiisil eis gerpcntes, etconsiimpeil partem ex eis et gcimus aliquid rcmansi&sc de idololatria illa qua
aiigertug egi eis. Ilcra teniatio a diabolo immisit adorabanl Jaob, Jaoc, Nazara, ei Allac ei Allogei,
igueia, el consumpsit ex eig muUiludinem, et mi- et Mena ? Quidam ex eis erant dii in siniililmunc
scrius, iram ab eis removit. ltem fecerunl sibi virorum, qasedam in similiiudine feminarum ! M.iidola, adorantes illa ut Deum, iminolanleg filiog joreg horum .dicebanuir Aleubre, unde ei gcrnso
suog elfiliasgtias daemoniis. Suscilavit Deug propbe- iste derivatur, Alacuiber, inler vos inunolanles cis
lag conieslanies eog ut poeniicrent, el reverleren- pecora et camelog in unodie,pro unoquoque aano:
tur ad Deum, el recedercul a diabolo : ncgaveruut, et seculi estis cotisuetudinem paganorum supcr laet mendaces eogdixenint, et quosdaro ex ipsis oc- pide illo, in Mecba, in angulo domug ipsius idolociderunt. Gumque vidisset Dcus quod pnevaluig- latria?, cui gerviebal antiquiiag paganorum, et imset diabolug in eis, ex quo factug esi Adam et eje- molabat. llerum dicis, quod simul anle Dciun
ctug esi a paradiso, el quod propbciag qui veaerant Cbrisliig sit et Adam : et ponilis facturam dc luto,
ad eos, occiderant, volens eos eripere a potesiaie quae controdiiit Dco suo, etnon cusiodivii pnranliqui bostis, niisit Yerbum suum ad Mariam
cepmm ejus, similcni Yerbo Dei et lamini ipsius,
322
821
EPISTOLA AD OMARUM.
qui non est faclus, setl pcr ipsum facla sur.t oin- veruin loculus cs aobis.ct leslabimur quia Chrisius
nia, d ipso cst Megsjas, cujus regnum seinpiter- Deus cs : dirige manna dc coolo, ul sil uobis fcnuai exsislit. Quaeris quomodo Deug potuit ingrcdi slum sotemae, el posteris aosim signum ex le :
iu ventrem mulierig, lenebrosum et angusiuin ei baec nobis tribue, quia la es dalor douoram. Kt
felidum : sed si forle intclligas, tibi simililudinem Deus dtxii, Dirigam illud vobia; quod poslquata
damus. Nonne videg so4ein quia gradilur supcr im- negavit, cruciaveruai eum cruciatione qua nemo
cuunditiam cl slercora, el letorein, et lamen nullo cnictatus fuit. Et laroeo bi iermones fucruni Ncniode inquinatur, sed luundai omnia, quanio taa- eloriani cujuadam baerelici, non gane dc Cbrtsio
gis Deus qui fecil gotem uon inquinetur a creatura ? sentientis : qui voa iatroduxil quasi ul aliquid de
Sed tioli esse incrcdulus ut non ingrederetur ilde Cbristi intelligcrelig, scd ut est ralio et veriDcus in atertiiii Yirginis, qui ingreesus est in tag vobis non demonstravit.
rubo qui erat in monle Sinai, et lociitug est servo
Quod de Christo [f. de crucej a me quscsislt,
suo Moysi, ei lrgem ei dedil. Nonue mclius eral scientem te reddo modo: quia dic qua crucifixug
corpus Virginis quaui illa spinarubi TQttod autciu est Gbîgius, cum eo dtio lalrones (unug ad Isevain,
dicis, legcm Moysi esse cremaiam, ct quod eam alter ad dextcram) fuerunl, et mox cniisit gpirk
Esdras memoriicr ei mcndaciter memoravU, el ^ lum. Siatim terra conlreiwuit, ei gol bscuraius
liou fuit ia ea uiemoraius de resurrectione, aut est, et quosdam principes de Judaeis, qui aderaia,
vita acierna, aui paradiso, nunc libi, ei Deo pla~ alidus limor invagil propter ipgag cruceg. ut
ceat, oslendam. Bencdtctug Domiuus rctelaiionem homiuibua veritalem celarcnt, eas gub tcnra abs
ia prophelas suos misit, et omnis propbeta locuius conderunt, ila ut alii nescircnt nisi unus; el ncegt per revelaliouem Dei : ct dedit Moysi legem, mini ia ?iia gua dicebal: cuai aulera morgaccedeia qua scripta sunl prseccpta friiorum Israel, exilus rcl, alicui propinquo aperiebat diceng ; Quandoeorum de iEgypto, dinuroeralio, et conlradictio, que quscgtio crucis eril, locum vide et sciio.
ei indignalio Dei super eos, et quomodo omnia Quando tamen voluit Chrielug bominibus coafucreavil reraemoratio regum, et quomodo exal- gionam Judaeorum osleadere, inventionem crucig
tavit et bumiliavil eos, el revelavit David servo Gonstaniino reg! Roraanorum, qui necdum ciai
8oo pealmodiam, el Salomoni sapienliam, ct Job Gbriglianug, aperait. Gum eaim pergerel ad bclluin,
suo dilecto et Danieli prudentiam : el nos credi- eleraag oculos ad coclnra roedia nocie, fidit in
mus resurrectionem, et paradisum, el infernuai, coelo quagi duascoluranag, unam gupor aliam incf invenimus ea scripta in Vcieri Tcslamento per lcniam in simlliludinem crucis, el in ea gcripluraut
Esdram cui Deus revclavit, el scripsil ea ad plcnl- ignco fulgore ruiilaniem, ei Grace gcriplaui * Quia
ludiaem. E i sicut Dcus Moysi propbetae suo dedit, pelitti Deo luv ut oitcndcret tibi fidcm reiia Esdras declaravit ct nil praeleruiisit, quia in clnm, facilo libi tujnum rcgate in simililudinem
propbeiis Dei noa est raeadaclum neqne oblivio, cruch utius, quce pracedat te contra inimicot tuos
quia Deua flt revelatio illorum.
secundum quod vidisli in calo. Qwo facto, hoeies
Scripgigti mibi desacrificio quid esset, e( quod iavasii, ei pcr virtutein sanctac crucis illos devinoa reperires quemquara de servientibug Dei qui ciu Gumqne reverieretur, nialrem guara Ueleuani
obtulerilsacrificium. Primilus, duo iilii Adaioblti- cura exercitu usquequo Jerusalem veniret dircxil,
lerunt, ei aceepluni est ab uno. Sacrificium vcrt- ut quid de cruce GlirUti facium esset, a Judxis
talig est super bomines, et acccptum Deo, et awli- perquireret. Multis aulem crucialis, virain illum
ficalio el quicunque obtulerit: exceplo sacrificio qui de triba ejus fuerat cui res priniura nolificaquod idolis offertur; qui eaim illud offcrunl, alieni balur, inquiri prascepit. Illum autera^ rei vcriutem
euiit et perdiii. Cbrisltis vero, nocte illa qaa eral aperire noleniem, in puieo giae polu ct viriit recluiucboatio pasgionig, discipulis dixil qnid de eo sit. Gumque se moriiurum cognovisset, ei locum
Judaei facluri essent, et resurrectionem, el fagam, D oslendit; el dum fodercnt, fumtis iaceiibi dc iovea
oi reveraioncm adeuai aanualiavit; et laaienin illa exivil ire* eruceg, posl ccc annos ex quo Cbrislus
noclecum discipulis comedeag, accipiens panem vcnerat, oslendens. E i cum anic rcginam nescicnbenedixil et dixil: Acdpite et comedite : hoe est cor- tcm quae crux Gbrisli eggct, pariarealur, snper
pus meum quod pro vobis iradetur. Iterum accipicns luorluum gubiio unaaicruceia posuit; el nonsurcalicem, ditit : Bibile ex hocomnes; hic e$i tanguis
rexit; gccunda adbibila, nil piOfuit;cam vero lermeus qui offerlur in remissionem peccalorum. Et
tiani adbibuisscnt, statim qui erat mortuug surrexii.
piucepil nobis sinriliter fieri, ut sil nobis rcmissio Kegina, facta ecclesia super Cliristisepulcrum, parpeccatorum, quicuaque in fide ct dilcciionc obiu- temde cruceibi reliquit, etrcliquam illio suodelulcriuius. IHud sacrificium licei credere, nea illud lil. llaec est causa qnare cruccm Chrisii adoreums.
quod in lcge veslra vos babcre diciiis. Cum disciDicluro est mibi quod aon salulalis eog qui sunt
puli Filio Dei dixisscnl, Invoca Dcum ut dirigat allerius legis, et vos habere in lege vestra quod
nobis maufta de coelo; et dixissei Cbristus, Timcte ntuliereg alicujtig fldei vobis liceat In couaubium
Deum si eslis fldeles, discipuli dixerunt, Volumug ducere : et quoraodo fleri potesl ul Dcus bouiini
cometere illud, et. crederaus libi et scicmus quia uxorem ducere prxccpiggct qui nec saluiare iwrPATROL. G R . C V H .
11
%
-3
323
LBONIS PHILOSOPHI EPISTOLA AD OMARUM.
que tepelire illam dignareiur ? Similitcr, si de alia V peril, aduher elrooecbuevindicelur. Ilerum dictum
fide fuerit, non oportet super sepuicrum ejusalare est mihi, quod in lege vegtra sil scriplum, quidquid
aut pro illa deprecari. Cum atilepn voe in lege feeeril bomo aive bonam sive malum, pregcri*
veslra scriptum in?eniaiig quia niuUi ex his quiin ptum ei praedeetiaaiara sit illi a Deo aaleqaam
lege qualibel sunt fideles, apud Dcum sani, quare nagcalur. Si ila esi, non e*t illi gTalia gt boaum
pro ea aon depreceaiini? lierum diclum e*t mihi, operetur, neque peccatura gi male operelur : quia
bi quig testrum uxorein suaro qualibei ex caasa non ille operalur, ged quod praeecriptam el pneorreliquerii, non oportet earo ad eum regredi, donec dinatura est illi anlequam nasceretur. Nam st ila
aller cum ea conveniat. Sic praevaricaioreg legig et esl, ut cuilibei boraini sit praegcriptum anieqaani
Evangelii facti eslis " . In legeenim scriptum est, nascalur, ergo Deas tmpie videlur egigge. Sed hoc
si quis uxorem saaro qualibet causa diroieerit, absil a Deo, ul isu in homiaibus operetur. Nam t i
et voluerit ad eum quaadoque rcgredi, ipsius est ilaessel sicut vos diciiis, quidquid faciat fconto,
sine dubio, si lamen aher eam noa gordidaverit: vel boaura, ct contra : Deas uon propbeus diri
si autem alter eam teiigeril, ab illo in perpetuum geret ut horainibus iafernum deraonalrarent, et
prohibiia est. la EvangeVio lamen non est licilum pertime&cerent : gufficerel enim i)lis pnecriptio, et
hoaiini uxorera suara aine causa fornicaiionig di- ' praedegtiaalio eorum. Sed absil talie iatellectuax
miliere, et qui dinmsam alteriug ia uxorem acce- quod borao perit, non perit nUi arbiiriatiiflu
u
DeuU xx, 4.
LEONIS SAPIENTIS
O P E R U M PARS
SECUNDA.
OPERA JURIDICA E T CANONICA.

RECENTIORES
ORIENTALIUM EPISCOPATUUM
NOTITIiE,
Francisco Junio primum editce, tum PP. Jacobo Grelsero e( Carolo
S. Paulo auctcci demum . Jacobo Ooar Uerato locuplttQtte,
recognitce et tn unum collectct.
[E.P.S551P. JACOBI GRETSERI PROCEMIUM.
Utruro quae sequunlur, adjecta sint ab ipso Godiao, an ab alio, dicere non habeo. Addere placutt, tun*
quia Junius suae ediliom adjunxit; tura ut lector una mecuro lot nobilissimarum Ecclesiariim interilum
deploret; plerseque enim vel fundilos inlerierant, vel, si quae eupersunt, sub Turcico jugo bodie gemunt. Quibus quae Unti mali causa, nisi echisma et baeresis, et a eede apoeCohta Romana defeciio Certe
enim, quara primum Grcl a Caibedra Pelri sese abjunxerunt, quolidie res eorum in deteriue labi CCBpere; donec tandem justissimo Dei judicio, ia cas calamitates incidere, eum quibus bac etiam actate conAiclaatdr., Id ila esse libens faiebilur, quigquis a'Pbolio, praecipuo scbismaiia arcbitecto, blsloriam
Grsecortim ueque ad eversum eorum impcrium revolvere volet.
Subjiciunlur nonoulla de tilulis : nimiram Graecia venlosa lilnlis nunquam satiari potuit, Hcet plerumque essent liiqli rerum inanissimi.
Vides bic iiidem non patriarcbam, eed imperalorcm fuisse Gracorum papam; qui arbilratu suo melropolilanos, archiepiscopos, episcopos ponebat el deponebat, et quasi pilas modo in bunc, modo ia illuai
tocum jaclabat. Cojus rei cnlpam nemo alias sustinebat, nisi ipsi Graeci, qut imperalori suo servilttcr
nrfulaaleg, omnia ei prseter sacrifieandi polcslatem conccsseranl. !d ut clare intelligas , cn iibi Demetril
Chomatiani in responsis ad Cabasilam plusquam parasilicam assenlaiionem : Imperalor ut communi$ in
Ecclesiis tapienlum princept et re et nomine synodorum placlti* prcesidet, et auctorilatem ip$i$ largitur.
Eccletia$tica$ ordinaliones dhponil, el legem ponit vita* aique oficio eorum, qui aliari inserviunt : quin
judiciis epitcoporutn, et clericorum, et eteclioni Ecclesiarum vacaniium. Promovet insuper mutori dignitate ad majorem, puta ab epucopali ad nielropolitanam, honorem eum exhibens aut urbi aui homini. In
tumma prater sacrificandi poteMatem, catera omnia jura ponlificalia manifeste exprimil imperalor, quibu$ in rebtti convenienter agit el iegibus et canonibus. Poleral ergo Gracanicus iinperalor suorum qtioque
audirc confessiones, quandoquiJein oiunia poierat, prxl<*r Missam seu Lilurgiam celebrare. Hunc Cliomatiani locum proferl Hugo Grotius Galviaista in Pietate [. P. 331] ordinum Ilollandiae ei Weslfrisia?,
ut eamdem potestateai in praedicanles Calvinianos suprcuio niagislralui Hollandhe el Wcstfrisiie asscrat : quanqu.un uon erat cur Grotius cxciperct, sicuti nec cxcepit, coenre parandaj polcstalem : banc
cnira sine ulla dubilalione mclius el laulius appararc poieî totuis Uollandise et Wesifiisix mngisUalns
quam ullus ex Galviaiana culina ministcr.
In Jure Graco Romano exatat Consiitmio Leonis Pliiiosophi imperaloris dc ibronls Conslantinopolitana
f
* Edilionis Parisi^nbU 1648 fol. pagina; roprsesentaiilnr.
-327
GRilCORUM PPISCOPATUUM
358
sedi subjectis, el qui episcopi quibus mctropoliiis subdanlur : qua? longe plurcs melropoles, archicpiscopatus, et episcopalus
nunierat, quam Andronicus in sua Ectbesi. Sed ubiaam hodie lot illas, el Um
numerosas Ecclesias invenire est? Aut nuspiam, aui in faucibus Orci, hoc esl, bareseos, el achismati*,
sub Sarracenica, plusquam Pbaraonica serviiute, pauculis demplis, quibus niiiior serviius obtigit. Eas
iosuper scdes excipio, quae in Galabria ei Sicilia Graeci erexerant, vel jam olim erectas repererant: istas
nini
pulsis dilione Graecis Calhedrae Pelri adbaercnt, sub iinperio Caiholicorum rcgura ac priaci-
pum.
inserta esl eidcm volumini Jurit Gricco-Romani
cujusdain patriarcbae Gonslanlinopolilani sanclio, q u *
ordine sessio in conciliis, aliisquc publicis conventibus cuivis melropolilae el arcbiepiscopo compelat. Sed
hic jam longe minor nutuerus cst, quam in (Gonslitulione Lconis, ita ui scdis C o n s t a n i i n o p o l i l a n amplitudo quolidie minucrelur, el mala Turcarum manu circumciderelur. Libel bic adjungere bunc posteriorcm Calalogum, quia brcvis est, et Andronico luccrn acccndct.
P. JACOBUS GOAR
LECTORI.
Qua in re Palalini morcs el qui in Palatiis rilus obscrvari consucverunt (de quibus salis mulla paulo
superius), cum sequcniibus meiropoleon, et episcopatuum noiiliis convenianl, ignorare mc falcor, lector
bcnevole, nisi suggesseris qucm possiin inlcrrogare : quotquot eniin notiliaj hactenua cxscripsere, ue
verbum quidem ea de re feccrunl. Nullins momcnli res c s i , mibi laleal ei tibi; dummodo iioliiiarum
scriptorcs, vel qui eas in lucem eduxcrunl, innolescant. tdiderat Andronicus Auguslus senior noliliam,
quam Junius pro arbitrio iiiterprctalus Codiniano subjunxil operi; ea lanlum, me quidcui judice, de
causa, quod banc isli subnexara idem ros. codex suggessissct. Placuit Gretscro reporiam aliaoi in
Gra>co-Romano
Jure
sed lilulo ci inscriptionc expertem, veluli facein, Andronioianie, qua lux affulgeret pnr-
miltere : verum facis obscurae lumen obscurius
fenc non poluerunl oculi. Teriiam ex Valicanig P. Ca-
rolus a S. Paulo Abrinccnsis po.stea praesul edidil eacrx suae geographiae laciiis eliam de numine superioribus ceu Parergoa inserlam , quartieque alleri quain Piegia suppeditarunl sociam feciL Quintam memorarera inler basce mediam in ejusdem prasulis collectionc locaiam, ni (cum vetusta sit et imperfcctt,
necnon Ilieroci*, cujus pcrveiusiam noliliam recognitam ei imegiam dociissimus Holsienius polliceur,
non leviter tribuaiui) ab ca nuac rccensenda lum operis aniiquiias, lum erga talem virura
veiusiuw
opue velul e rudcribus eruere, ac s u * puritali restiluere molicnlem rctrabcrel reverenlia. Prefaiis bisce
nianum
adntovere compulii ainor ialegrilatis, quae reruin forma dccus est ct perfectio, ct noslram, quaa-
lulacunque s i t , operam publica posiulavil ulilius. Quo iu ncgolio
Regice Bibliotheca
utss. usus, quod
niutilum crat rcposui, quod corrupium reparavi, quod obscurura illustravi, quod vagum crat ei inccrtum
in meiiorcra ordincin redcgi. Inier basce vero daias vel recognilas a nie noiiiias ista scries esl c l rerura
eervaius ordo, ul in prima fronle diatyposis Lconib Augusli ante oclingentos circiter annos digesta,
quamvis rcccniiori cbaraclere conscripiam repcrcrim, cxbibeaiur, quaiu si velis, snpra laudato dcbcbis
Abrincensi pra^suli (exstal enim in ejus sacra geographia) sin minus, ex parie mibi viridicabo, ceu ex
divereo codice, queai variae lectioncs arguunt conscriptam, el integrius quam antehac, vc) Graece i r a tliiam, vcl Laline cxposiiam. In cjus aspectu primo paiiiarcbaluum splcndel dignilas, subiude metropoUs
q u a Gojistauiinopolilanae sedi subjiciunlur elucenl, doinuin episcopattis, quos Hkc suffraganeos ngnoecunt, rccenscniur : siniiles di^niiales, quas Ibrooos vocanl, palriarcbalibus aliis Ecclcuiis facil auclor
noiitisc
verum ubi dc ttomana menliojiem babci, lanla ei lalis est in subdilorum episcopaluum enume*
raiione varietas, tanla vocum corruptio, tanu deniquc appellationum confusio reperiiur, ui pace viri liiteraii dixcrim , pulem , vcl ab Occidentaliuui locorum ignaro, vcl ab impcriio conscriptaro : qwx res ab ca
ox iulcgro rcsliiucnda n>e probibuit (ul ab ejusdeai intcrpreiatione c \
inlcgro snscipienda, nunquam
saiis Iaudandi Abrincensis Autifiiilis prius dcicrruorat ac pcnitus avocarat nicntciu): non cnim eam mihi
demandavi provinciam ul gcneralcin proisus palriarcbalium omniuiu Ecclcsiarum , sed illarn poiissiinum
quae Leonis Augusti nomen
defcrt,
cui
aliquid splcndoris
cx
nosiro
accessil
iaboro, rcfcrrem
nolitiam : ul ul se rc3 babcl pracfaio intporalori ascriplam rccudo; iliiquc secundum ex Vaiicano soio
jt euunali jam s^pius aucl-iris cura depromplam nonnibil luiioribus conjecturis eincudaiam, adncclo
v
Tcrliai a Gretscro prius dala^ tittiluni cx Jidclissima texuis cuni
Regiai Bibliolheccc
m.ss. collaiionc prai-
iixi; prxler quas suppcdilavil c l aliaia Regia eadcm ga/.a, cujus egrcgic digcslus ordo nomcn scripioris
dcsideral, quam cl accuralissime cuiu meiuoraiis [E. 1*.
Juris Grceco-Romam
556] Regice Biblioihtcos
monumeiUis c o l l a t a m , l
conformem cxcwplari in quaiio disposilionis noslra3 ordinc collocavi. Sequilur lum
(lomun quac ab Andronico Scniore non plcne dissilo a iiostrts annis sxculo edila ccnsclur, ul sciliccl
alia\ <ju;c vcl litulo vel auctoris sui nominc carebanl, ialcr Auguslalcs positac plus roboris et splendoris
oblineanl. Codinum Junius in sua interpreiaiionc rrpr^bendit, Jujiium siûjier in sua elucidaiionc noiat
329
L E O N E SAPIENTE AD ANDRONICUM PALiEOLOG.
330
Greieerug, imo et salis acriter in totam Graeciam invebitur, quaui propter translaias vc) rouialag nedum
ampliiicalag dignilales vaniiatis aut levitatis videiur ingiaiulare : qua in re nil novi, nec goli Crxcm
dcbei iroputari, cum suo jure, sicul et Latina Ecclesia, si quando neccssitas poslulaveril, ulaiur.GaUeruui
quod gpcctal ad litulos ei appellaliones, de illis, quia bonorariae suni, liberalitcr gaiis Junius el Gretscrus
egerunt. Illi porro quibus inipp. dcspoias, Caesares, prtncipes, proceres, ac eorumdem uiores; pairiarcbam, melropolitas, episcopos, eic, vocani el exornanl (praeter Junii el Grelseri dicam offcngioaem) noanibil lucis et incremeuii pluriinum ex meo percipicnl labore, vel galtem aliquod mellor ordo dabit ornameatum. Par est ut qul in diversis dignilalura generibus euat constituli variis gaadeant tilulis, nec fas
est ponlificem eodem salulandi more quo imp. convenire : quaotum dislat a rege princepg, Uatum
discrepare debei utriusque galulatio : aliis peregrinog, aliis verbis domeslicos compellare soleiaus. Salalalioaes bujasmodi, etsi per modum appendicis, luculenter lamen illugtr. et rever. episcopus Yabreagig
dominus lsaaciug Habert in guo deprompgit archieraiico, cujug opera et versione quippe quaj sit ad
amussim examinata, eo faciliog et feliciug uoanunquam gum usug, quo devolius ei bumilius tanli pra>
sulig laborem, noa adeo corainendare, quam venerari peroptari. Quod araplius est sors obtulit; qaod imlaulalum et divergum, alia dedere vel fecere Regia msg. Ex prscraissig babcs hujug operis proposilum
et ordinem; ex leciione lua, gi voiis cura regpondet, leclor cbarissirae,. consequerig uiilitalem; aut meaoa
sallem ginceritalem aggequerig. Yale.
t
NOTITIiE
GRiECORUM EPISCOPATUUM
& L E O N E SAPIENTE AD ANDRONICUM P A L ^ O L O G U M .
ORDO
1.
2.
3.
4.
5.
!. '.
f. .
. .
. .
, .

,
xai
,

rdr
Opdror
PR/ESIDENTI&
SANCTISSIMORUM
PATRIARCRARVM.
Romanug.
Gonglanlinopolilanug
Alexandrinus.
Anliocbenug.
MWx urbis. 6ivc Hicrosolymorum
Ordo prmtidentite melropoliiarum, et tui jum

preiulum et tpitcoporum, huic Deo semata et bium regince cicitalh apostolico ihrono tubjeclorum.
In provincia Gappadocis, primus est Cxgareu.

tnctropolita.
, '.
ln proviacia Asiae, Eplicsi u.
, *.
In provincia Europae, Ileracleac Thracia; i u .
, .
provincia Galaiia?, Ancyrseiv.
, '.
Ia provincia Hellesponli, Lysict v.
, '.
I
Ia provincia Lydiae, Sardium .
, .
In provincia Bithyniae, Nicomcdiie .
?) ^, ; '.
Io eadem provincia, Nicaeo vni.
'.
ln eadem provincia, Gbalcedonis ix.
, '.
In pruvincia Pampbyliae, Sides x.
[338] * '.
In provincia Armeniae, Sebaglese .
; , ; '.
In protincia Helenoponli, Amasese xu.
, *.
Inprovincia Armeuiae, MelUines xtu (1).
, ,
ln proviacia (2) Cappadociac, Tyanac, sivc Cb ri ic
glopoieog .
la provincia Papblagoni, Gangrorura xvi.
;, '.
, .
YARIifi LEGTIONES.
/ Regia .
9
.
(1) Quartus dccimus oinissus.
\l) Secundae.
332
GILECORUM EPISCOPATUUM NOTITLB
331
In proviacia Honoriadis, Claudiopoleos .

. , &
, 6 ln provincia Ponti Poleinoniaci, Neocaeaareas
'.
1VI1I.
, / *>, *
(n provincia Galaliae, Pisiauntfe, ' Juslinia '.
nopoleoe xix.
, '.
in provincia Lycia Myrae xx.
, ',
In provincia Cariae, Stauropoleot xxi.
,
]n praviacia Pbrygia Cappaiian (3), Laodicese
,.
.
In provincia secundae Gappadocia, Mocisi xxvu.
In provincia Lnzic&, Pbasidis xxvm.
la pro?incia Tbraci, Pbilippopoleos xxix.
Ip provincia Rbodopes, Traianopoleos xxx.
ln provincia insularani Gyrladum, Rhodi xxxi.
Ia proviacia Mm\ moniis, Adrianopoleos xxxu.
ln provincia eadem, Marcianopoleos xxxiu.
lu pruTiacia Phrygiue Gappauanae (4) Hierapolit
xxxiv.
.
XXII.
In provincia Phrygiae Salutaris, Synadorum xxm.

In provincia Lycaonise, Iconii xxiv.
In provincia Pisidiae, Anliocbiao xxv.
lu proviucia Pampbyli, Perges, eive Sylai xxvi.
, * xf.
, 6^.
, \
, ,
, xf^
, '.
, ^.
, \
, ' .
, ^ .
,
, '*
Hucusquemelropolitw: $equuntur ilaque deineep$ qui

proprii ttrnt juri$ el nutlum in $ubdito$ exer .
ctnl.
In provincla Myeiae, Odyssi archiepUcopus xxxv.
'.
,,
'
In provincia Scythiae, Toroorum xxxvi.

, ' .
la proviacia Europa?, Bi/.y .
, '.
ln provinciaPapblagonia3 Pompejopoleos xxxviu.
'.
laprovincia Asiae, Smyrnae xxxix.
, '.
ln provineia Isauriaa, Leonlopoleos XL.
, Aovoc '.
In provincia Rbodopes, Maroneae x u .
[339] ',
lo provincia BilbyniaR, Anamiae XLII.
, ' ^'
ln provincia Rhodopes, Maximianopoleos XLIH.
', *.
ln provincia Galalia:, Germiorum XLIV.
, '.
la provincia E u r o p , Arcadiopoleos XLV.
<
, : .
lo provincia Thracise, Berrlioeaj XLVI.
, * -'.
In provincia insulae Lesbi, Mitylenes ILfll.
, ' .
lo provincia Hellespomi, Parii XLVUI.
, \
1Q provincia Caria, Mileti XLIX.
, ^ '.
ln provincia Tbraciae, Nicopolis L.
/ , '.
Ia provincia insul&Lesbi, Pr&counesi L I .
, '.
la provincia Rbodopes, Anchiati LII.
', '.
lo provincia Europx, Selybriae LIII.
\
)a piovincia insulai Lesbi, Metbymnae LIV.
, *.
proviutia Bilbyniae, Gii L T .
, '.
ln provincia Europae, Apri LVI.|
, " ^.
la provincia Rbodupes, Cypsellse LVII.
; ', '.
In provincia Ziccbiae, Gbersonis LVIII.
, '.
lneadem provineia, Bospbori LIX.
, '.
la eadem proviacia, Nicopseos LX.
, 0 '.
ln provinciae Isauriae, Goliadorum (5) LXI.
, '.
1Q proviucia Uelenoponli, Euchailaruna JUXII.
, ^'.
ln provincia Arme niae, Rboinoruai LXIII.
, *.
In provincia insularum Gvcladum, Gaipalbi LXIV. )
, *.
la provincia Rbodopcs, JEni LXX.
', \
ln provincia Europae, Driziparorum, eive Mesc ;, , nes Lxvi.
' .
, \
la provincia Eniiuioalis, Meseiubriae LXVH.
, ,
In proviucia Armeuiae, Heracleopoieos, sive Pby \
lachlhoes LXVIU.
', ' .
la proviucia Abaagia?, Sebaalopoleos i x t x l
; , *
lu proviucia Poali Polemoaiaci, Trapezunlis LXX.
f
ln proviocia Papblagoai*. Amaslridis LXXI.

In provincia Lycaouia?, Misibiae .
la provincia Pisidiae, Ncapoleos LXXIII.
'.
, ' '.
, op*.
, /.
YARIiE L E G T I O N E S .
b
(3) Pacatianae.
{i) Pacaiiansc.
* ^^.
(5) Coladrorum.
331
LEONE SAPIENTE AD ANDRONICUM PALiEQLOG.
In provincia jEgaiopelagi, JEglnaa LXXIV.
, *.
In provincia Phrygfa? Saiularis, Colyasi .
, \
la pro?incia Pataphyliae, Selga LXXVI.
(, .
Delcoruni nunc nomett habet a Delco lacu adja
ceate : boc siquidem pacto Diogenianua Delcem
. appellat. Impeiiie igitur Dercorum archiepiscopalum, Tlce substituto, quidam appellant.
,
333
[540]
.
Provincias Cappadocice episcopi.
.
.
.
.
*
.
Caesarea?.
Regiarum Thermarum.
Nyts*.
Methodiopoleos Armeni#.
Camulianoruin.
Cysici.
.
$ habei provincia fo.
*0 .
.
.
0 ,
0 .
.
.
.
*0 .
.
.
.
^.
.
.
O .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
*0 .
.
.
.
.
.
.
.
.
,
.
.
" ,
Provincia
.
.
.
.
.
.
.
.
EphesL
.
Hypaetorum.
Trallensiura.
Magaesia adMaeandrum.
O .
.
.
".
.
.
*0 .
.
.
.
.
.
.
Heracleae Thraciae.
Paaii.
Calliopoleos.
^,
;.
Gberronesi.
Cyte.
'.
R&desli.
Aacyrae.
Tabi*.
Heliopoleos.
Aspones.
Berinopoleos.
Mizzt (8).
Genes (9).
Aaastaaiopoleos.
.
Provineia Bellesponii.
.
Adramylii.
Assi.
Garparorum.
MasUurorura.
Caloes.
Bryulorum (6).
Pittamnes.
Myrrhines.
Phoci*.
Provincia
Aureliopolooe.
Nyssa?.
~ .
Maschacomes
C .
Metropoleoa.
.
Baretlorum.
*0 ,
Maanesi.
.
Aainatorum.
0 .
Pergami.
.
Aneorum.
.
Priene*.
.
Areadiopoleos,
.
Novae aute.
.
Jovis fani.
.
Augazorum.
*.
Siorum.
|.
Golophoats.
.
Lenedi (7).
*0 .
Tei.
.
Erylhrorum.
.
Glazomenioraro.
.
Ataudrorum.
.
Tbeodoeiopoleos , ai?e .
Peperines.
.
Cumae.
.
Palaeopolcos.
.
*0 .
[341] .
*0 .
Promncia Europaf.
.
.
Galatla.
Provincia

.
.
Cyzici.
Germes.
Poemanii.
Oces.
Bateos.
Adriani Yenatu*.
Laropsaci.
Abydi.
Dardani.
.
Troadis.
.
Melitopoleos.
.
Lydia.
Sardensium.
Philadelphiae.
Tripoleos.
Tliyaiirorum.
Settorum.
Aureliopoleos.
Gordorum.
Troallorura.
Salorum.
Silandi.
Maeoni.
Apollinis fani.
Areanidie.
Mustines.
Acrasi.
Apolloniadis.
Aitaliae.
Bages.
Balandi
Mesoiymeli.
llierocxsarex.
Dalles (10).
Stratonicca?.
Geraseorum:
Salalorum,
Gabalorum.
Heroiocapeliae.
.
Bilhynia.
Nicomediae.
Pruese.
Pneneti.
VARIA2 LEGTIONES.
' .
(6) Bryllioruro.
(7) Lebadi
(8) Muizi.
* .
0.
(9) Ginaae.
(10) Dales, fortan Daldei, vidt Ortelium.
35
33$
G R A 5 C O R U M EPISCOPATUUM
Helenopoleos.
Basinopoleos (11).
Datcylih
Apotloaiadis.
Adriana.
Caeearea*.
GalN, eive Lophorum,
Dapltausi*.
Eristie.
.
.

'.
'
.
, .
.
.
Protincia
Modrinx, sive Melincn
siuni.
Linoea.
Godoserborum.
Namericorum,
Faii.
Gappadocw.
Tyana, aive ChrisiopoIcos,

Cybisirorum.
Faustinopoleoa.
Sasimoram.
*0 , .
*0 .
^;.
.
.
Eadem provincia.
.
Nicaeas.
Provincia Paphiagoma.
,
.
.
.
*0 *
O .
<.
Gangrorum.
Inoopoleos.
Dadybrorum.
Sorarom.
*0
.
.
%
[344]
'.
Provincia
Bonoriadh.
Maxiinianarum.
Provincia
Pamphylia.
Sidea.
Aspendr.
Ettenes.
Erymnee.
Cassoruti
Seimicorum.
Caraliorum.
GoracissiL
Syetbrorum,
Myrabes.
Vautaadeastum.
Galinsadi.
',
'.
.
J.
*0 .
.
.
*0 .
.
.
*.

*0 *
,
*0 .
> .
IsynoTUQi^
Colybraset
Manseoram.
Provtncia Armeniw.
Seba&lcae.
*0
Sebastopoleasu
Nicopoleos.
Saiaiorum.
Golonia.
Geriseeo (12).
'.

.
*0 .
'.
" /,
^
.
Provincia Armenuv*
Melillaea,
Are.
Cucasl.
Arabesi.
Ariarathac.
Ceomanaorum.
Glaudtopoleos.
Heractea? PontL
Prusiadis.
Tii.
Grateaa.
Adrtanopofeos.
.
'.
O .
.
',
.
.
"D
.
&.
.
*0
.
Provineia Ponii Poiemoniacu

Neocssareae.
Trapezantis.
Cemsunti.
Pokmeniu
Coaiaaorum.
.
..
*0 .
*0 *
.
*
Provincia (15)
Galali*.

' ,
.
.
.
.
, "
.
. .
Pistnuntig.
Myricif.
Endoxtadls.
\ Pitaraissi (16).
Trocuadum.
Germocolonic*c
Spaniae, sive
.
.
.
.
;.
.
" *
Provincia [flelenopouli.
Aroaseae.
Aimesi.
Stnopes..
lbyrnorum (15).
Andrapodum (14).
Zalicbi, sive Leoatopoloos,
Zelorum.
Juatiaia*
nopoleos.
Orcisli.
Provincia
Bfyra?
Lycia.
,
,
.
.
.
'.
.
.

. '
.
.
.
^.
)..
,
.
.
*0 .
.
.
Mastaurorom.
TelmesL
Limyrae.
Avaxes.
Apritorum.
Podali.
Orycandorum.
Taporam.
Arneorum.
0 Silymorum (17).
Zenopoleos.
Olympi.
Ouoruro (18).
Gorydaltorum.
Ganai, eeo Alea.
Acrassu
Xantbi.
SophianopoTeos.
Marcianae.
VARIif; LECT10NES.
k
.
.
* *.
.
(11) Yide OrieUum . Baailionopolis.
fl2)Benssea.
(13) \hvnwrnm9leyendum tborumm.
(14) AndrapcaoruiD. Vidt OtUlinm^
(15) Secuodac
(16) Pcleaiei.
(17) Sidyroorum.
(!8) Tiortttn. Vide Qrletiuoi.
337
LEONE SAPIENTE A DANDRONICUM
[5481 ?.
Unlodum.

.
,
'.
.
'
Chomalis.
Candaaorum.
Phellu
0 .
' .
.
0 '.
,
'.
' .
.
Antiphelli.
Pbasclidis.
Rhodopolis.
'.
Acalisi.
Lebisi.
'
' .
Acandorum.
Paliolarura.
' *;.
Eudociadis.
.
.
>.
Calarorum.
Comborum.
Nysornm.
PALJEOLOC.
33
Eumenix.
Timeni Venalue.
Boni PagL
Aiinorum.
Tripolis.
AUanassi.
TrapezopoIU.
Sibtios.

.
Provincia Phrygias Salularit.
*
Synadum.
.
Dorylaei.
.
Nacolix.
.
Medaeu
.
Barbtirorum.
.
*.
.
Mcloilarum.
.
Promiat.
.
Coaneorum.
.
Meri.
.
Sibildi (22).
.
.
Pbyli.
Provincia Caria*.

Hierapolis.
.
Slauropolis.
.
Eucarpia?.
;
Cibyrse.
.
Lyeiadis.
.
Sizorum.
.
Aagustopolis.
- Heracleai Syalbaca.
.
Bryxf.
.
\).
Otri.
'.
Apollontarfig.
.
Lycaonis.
'.
Heracle.
.
Steciorii,
.
Lacymorum (19).
.
Cinaborii.
p .
Taboram.
.
Conaft.
.
Larborum.
Scordapia
- Anlioctai ad Mjean- .
.
NicopolU.
.
drum.
' '.
Abroelorura.
.
Tapassorum.
Episcopas Cadeamoruni
'.
Harpasaorum.
'.
Alopex (25).
.
NeapoKa.
[547]
.
> '.
Oriho*iadI.
Provincia Lycaonice.
2 Ânoietart.
Q .
Iconii.
.
Alabandom,
' .
Lyslrorum.
.
Slratoniceae.
' ''.
Aaasad.x.
'.
Alindura.
'.
Amdadorum (24).
.
Mylassoruro.
'.
Onamanadoruai.

(20).
.
Larandoram.
.
Iaasi.
.
Beretes.
.
BarbylL
' .
Derbes.
.
Halicarnaesi.
*.
Hydei.
'.
Hylarimorutn.
.
Sabalroruai
.
Cnidorum.
.
Cani.
.
Metabortitn.
' .
Beriaopofis.
.
Moadi.
, - Galbanorum, sive Eudo'0 .
FanL
.
ciadie.
' .
Cindramoroin.
.
Helistrorum (25).
0 .
Cerami.
.
Perlorum.
.
PromUi.
m
*
Provincia \Ph\dlm.

.
Provincia Phrygia Capaduncc (21).
Laodiceae.
'
Tiberiopolis.
Azanorum.
AneyrosynsL
Peltoruni.
.
'.
'.
.
'.
Appiai.
.
.
Acadorua.
leriorum.
0 .
.
Caria?.
Tranopolis.
Sebasue.
VAMJE
< .
' '.
.
' .
'.
*0 .
.
.
*0 '.
.
.
LECTIONES.
Anliocblne.
Sagalasfti.
Sozopolis.
Apamea?.
Cibyr^.
Tyraeni (26).
Barie.
Adriaoopolia
Portaum.
Laodkese cooibasl.
.
0.
(19)
(20)
(2f)
C)
Latmomm.
Amizoruro.
PacaUans.
Sibindi.
(25)
(24)
(25)
(26)
Valpes.
Vide Oritliura ?; Adbada ct Amblada.
Ilistrorum.
Tyraei,
339
GRiECORUM KPISCOPATUUM N O T I T M
340
Seleucia Ferreae.
T b e r a .
' .
.
Pari.
.
Adariorum.
'.
Lethri.
' .
Zarzeloritm.
Andri.
' .
"
Tiberiadis.
Teni.
.
.
Meli.
Tomandi.
.
' .
Pisyni.
Conauae.
' .
' .
Mali.
.
.
Siniandi.
' .
Provincia JSmi montis.
Titiassf.
' .
Adrianopolis.
' .
Uetropolis.
.
Papporum.
Mesembrioe,
.
' .
Parallea (27)
Sozopolis.
.
.
Bindei.
.
Plutiaopolis.
' .
Zoiduin.
.
.
Provineio Pamphylia.
Provincia (29) eadem.
Perges, sive Sylaei,
, Marcianopolis.
' .
.
Rhodottoli.
' '.
Allaliae.
.
Tramarisci.
.
Magidi.
' .
Noboruro.
' .
Eudociadis.
' .
Zecedeporum.
.
Termisi.
.}
Zarcare.
' .
Isiiidi.
' .
Maximianopolis.
.

Laginorum.
.
Provineia (50) eadem.
Palaeopolis.
.
Traiaaopolis
' .
Cremni.
.
Peri.
' .
Corydalonim,
.)
Anasiasiopolis.
.
Pelunisei.
.
Dictoianabrorum.
.
*
Ariassi.
Provincia Phrygiw (51) Capatianm.
' .
PWgloruui.
' .
.
Micrapolis.
Adrianes (28).
.
' .
Metellupolis.
Sandidorum.
' .
' .
LTionysiopolis.
Barbes.
.
' .
Anastasiopolis.
Pcrbaeaoruro.
'^.
' .
AUudorum.
Coi.
.
.
< Mosynorum.
. * . . . .
.
. .
Protincia Cappadocia*.
Marcianopolis.
. '.
Rbodostoli.
Macissi.
.
. (51*)
Tramariscoruai.
Nazianzi.
.
Coloniae.
' .
.
Parnassi/
.
Doaroruin
.
Provtncia secunda Galalim.
Amorii.
' *>.
^
.
Philometti.
.
Provincia Laiicae.
Docimii.
.
Phasidis.
.
Clanais.
.
Rhodopotis.
".
Poiyboli.
.
Abisenorum.
.
Pissise.
.
Pelrarum.
' .

'
Tziagaaeorum
.
,

,
*
Provincia
Thracia.

.
Pbilippopolis.
.
D Sunt vero Romana ditoceti avulsi, qui nunc
Diocletianopolis.
.
throno Conttantinopolilano subjacent metropolitm,
' .
Diogpolis.
el eis subjecli episcopi.
1350] .
.
Thessalouicae.
.
Syracuss.
Promneia Uuularum Cycladum
.
Corintlii.
Rliodi,
'.
.
Rliegii.
Sami.
' .
' .
Nicopolie.
Cbii.
'.
.
Athenarum.
',
Coi.
' .
Pairarum.
.
Naxia?
' .
Novarum Patrarum.
%
tt
YAlUiE LECTIONES.
.
NOTAS.
(27) Paralais.
(28) Adriana.
(29) Ifoasia.
(30) Rdodopes.
(31) Pacaiianse.
(5) Ita puaciis inclusa ccrnebautur baec Tocabuia paulo supra scripta.
3il
LEONE SAPIENTE AD ANDRONICUM
.
Provmcia Urbicaria.
342
PALJEOLOG.
- .
Bixooaplva.
'. [551]

.
, .

.
.
.
'.
UU tynodo (52) et Ecclesw CP. veteri Romce papa
gentilibus detento, iunt adjuneti. Ab Orien-
.
tnli dfacesi sejunctus pariter fuit Selcucim /iaurieniii prmul, ideinqne cum viginli qualuor $ibi .
.
tubjectis epi$copi$ CP. patriarcluB subailur.
.
' .
.
.
.
Provincia gloriotitsimv Romce $ive llalicc
.
Primati subjecta.
Messana.
Vicus Valerius (43).
Taurala (44).
Apulia.
Urbs Viterbinm.
Urbs Samniuin.
Urbs Suessa.
Urbs Rbegium.
Urbs Taurala (45).
Urbs Signia.
Urbs Grados.
Urbs Patricum (46).
Urbs Scyllatiuni.
Murgaatia (47).
Forsan Urbs veios.
Urbs Croiona (48).
Urbs Opilergimn.
.
Imxta SiciUte.
Roraa Bruilioruin.
.
Syracusae.
Nuceria.
.
Galana.
Luna (35).
.
Tauromciiiuin.
Neapolis.
.
Messaua.
Ferenlium.
.
Cepbaloedis.
Albinimium (54).
.
Thermse.
Genua.
.
Panormua.
Sipontus.
.
Lilybaeum.
Portus Roraanus.
.
Trocalis sive Triacola (49).
Insnla Centumcellae.
.
Agragas.
Ebolum (55).
.
Tyndarium.
Urbs Amallilaua.
.
Gamarina.
Urbs Gajeta.
.
Leonli u in.
Urbs Tibur.
.
Alete, sive Atoba.
Urbs Nepe.
.
Gaudos (50).
Insula Gomacula (56).
.
Metita.
Puleoli (57) vel Forniia;, .
Lipara.
nunc Mola.
Q .
Vulcani insula (51).
.
Uiba Gompsa : forsan .
Didyme.
Tempsa (38).
.
Uslica (52).
Urbs Soranorum.
.
.
Onarea.
UrbsFundi.
*.
.
Basiludium.
Urbs IWa (39)
J.
Urbe Anagnia.
.
.
.
Provincia Calabrice.
Provincia Campania*.
Rhegium.
'.
.
Locri.
.
Neapolis.
.
Scyilacis.
Brellania (40).
.
Grolon.
Panonia (41).
.
Galabria.
Gonscnlia.
p
.
Vcuclije (42)
Tropia (53).
.
*.
7.
,
.
*.
.
.
.
1>.
.
*.
.
.
.
*.
) .
,
V A R L E LECT10NES.
c
* , 7 . . * '.
'.
.
* . c .
*el . . * . * . i .
* .
.
. .
. .
f
NOTJE.
(42) Venusia vulgo Venota.

(32) Longobardos Roman. Ecclesiam opprimt.ntea D
(45) ln ifiquicolie, Lalii oppiduni vulgo Vicowre.
vel Francos ejus liberalores, quibus spreio Gracoram el lconoinacborum dominio Romaui pon- ORTKLIOS.
(44) Tauraaia Gampanise orbs : vel TauraniuiU.
tiflces adbaeseruui, gentilium tnipropria nuncupaBrutioruai oppiduia : forsa Tarenlum.
tiooe praeseos uolilia iatelliglt.
(33) Elraria? urbs et porius : vulgo Sara*ena
(45) Redundai.
vel ad earo nunc eita.
(46) Romaai ducalus ia Latio oppidum. ORTEMUSV
(34) Tbuscia urbs. Ligariae urbs. vulg. Vinii(47) Ortelius v. Scyllacium.
miylia.
(48) Samnituiu urbs quae et Martyrano.
(49) Trocalilaniepiscopi, llaiiae ut videlur, meiai*
(35) Pic*nliaoruin urbg quam Eboli vulgus pro
nii Goacilioruai opus.
nunliat.
(50) Dicitur et Gaulo$, insula ad Melilam Goxo.
(36) Hodie Comaehh, Ferrarieasium ditionis.
(51) Uaa ex /fcoliis iusulis iater Italiam ei Si(37) Molea Puteolana bodie U Holo. ORTELIUS.
ciliam.
(38) Apud Hirpinos.
(5i)Quae Evonytnus una ex yEoliis insulis.
(39) Sora LaiH calonia ct urbs.
(55) Brutii urbs, de qua Gcdrenus ct Orteliu>.
(40) Brultioruiu regio. Ortelius v. Bmttir.
(41) Fonan Pinna.
9
343
Tauriaaa*
Sa:pinuui.
GR/ECORUM EPiSCOPATUUM
344
Gaslra vetera.
.
Scilita.
.
Egeretiisium.
.
[552]
".
Tididila.
.
Promncia Annonuria.
Vada.
.
Constantina.
Ravenna.
'.
.
Silipbi.
Forttinae Fantun.
.
.
Asculmn (54).
"
.
Fulginuro.
.
Picenum.
;.
Provincia Mauritanian.
Pisaurum.
.
Rbiuocorura.
'.
Tergestum.
.
*
Augustopolig.
"
.
.
Tolentinum.
Provincia
Maurilanto
Urbg Fereatinum
.
$ecundm.
Urbg Salernum.
.
Urbs Tuder.
.
Benepola in parle Hispa- ! Urbs Ancona*
.
.
ma?.

Forum oovura
Meeopolamenf In parle
.
Urbs Firmum ( L
.
Hispaniac.
.
Urbs Inleramnia.
.
Majonca insula.
.
Forom Gornelii (57).
^.
Minorica 'losala.
.
Urbs Nargia.
.
Sardinia insula.
.
Vrbs Sora.

Garailis Melropofis.
.
Urbinum (58).
.
Tarrts.
.
Sepiempeda.
.
Suffara.
.
Urbg. . . .
.
Siue.
Sena Gallia quse et Se- .
.
Sulcbi.
nogallia.
.
Phausanfa.
Gxsena.
.
GhrysopoTts.

Forum populi sive Po- . Ghrigitarue lacas.
.
polii.
Tucca.
.
.
"
Provincia JEmiliae*
Brixallttm.
Urbs Brinta (59).
tbr
Sub
.
.
".
clafmimo naefecio Africm*

Provincia J hjzacena.
Garibago.
Proconsularis.
Zabi.
Cenculiana.
Junca.
Talapia.
Cayaj Galaaes.
Gasiulo.
Pezaua.
Mamilla.
Madassuiama.
Gnluli.
Gapsc.
Adrumetum.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
[355] "
.
Provincia Numidiai*
Calama.
Telcpre.
Ilippo Regiug.
Gaslellum.
VagarmelUa/
Aluba.
.
.
.
.
.
.
Provineia /EgyptL
*
,
pAtriarchatus per ASgyjtliacam divcethn.
Alcxandria sub Duce ei *

\ ,
Augnslati
.
Hcrmopolis.
;.
Miloos.
Coslus.
.
Psanis vicus.
*.
Gopridis vicus (GO).
.
Sais.
.
54] .
Leontopolis.
.
Naucraiia.
.
Audrohicius.
.
Zenonopolis,
.
Papbna.
.
Ouuphes (61).
Save (62).
Gleopairis.
.
Marcotis.
.
Manelilorum.
.
D Scbedia.
.
Ternulbis (65).
.
Sondra.
.
Provincia
Pelusium mctropolig.
Selhroeles;
Tanis.
.
Augiutamnicw.
.
.
.
VARliE LECTIONES.
r .
NOTJE.
(14)
(55)
(5>
(57)
(58)
Pkenoruai urbs.
Vei Forum Ltvii.
Vincit hic barbancs.
Vulgo lmola.
Radundat.
(59)
(60)
(61)
(62)
(63)
Vide Ortelium v. Medoacus.

Goprilis.
Onupbls.
Tana.
Tcronuntbis.
345
Thninis.
Khenocurura.
Oslracenc.
Pentaschoenon.
Casiuni.
Apliilucum (64).
Hiphaesius.
Panephusus.
.
.
.
"
Gerus.
llagerug.
Tlienesus.
Allireces (66).
Helius (67).
Bubastug.
Carbethus (68).
Anabius,
"
.
Protincia ASgypii teeundw.

.
Cabasa.
.
Phragonis.
.
Pachncmonis.
.
Diospolis.
.
Scbennytus.
.
Cyno.
.
Bugiris.
.
Elearchia.
'.
Regeon.
.
Paralas.
1355] .
Pariaae vicus.
.
Cyma.
'.
Ricbomerium.
.
Xoeos (69).
Ptolemais metropolis.
Conto seu Jusliiiiauopolis (74).
Dioclelianopolis.
Diospolis.
Teniyra.
Matimianopolis.
Tbebais.
Leto.
Jambon (75).
Hcrinulbcs.
Apollonoa (76).
ViJla Anasses.
Magnae Tbebaidis.
Superioris Ibeos.
Malbon.
Triauuitbon.
Hermon.
"
Provincia^Libyas Penlapolh*
.
.
.
.
.
.
Sozuga.
Cyr<ne.
Piolomaig.
Tcuchira.
Adriane.
Beroitice.
"
Provincia Tripolis.
.
C .
, ;
.
Sebon.
Leptls.
llyoa
pcr
dioecesini.
Orienlalei.i
" .
Proviucia Libyce.

Dranieon mciropolis (77)
.
Paralojum (78),
.
'.
.
*.
'.
.
Tranzaleg (79).
Aaimoniace.
Anlipyrgug.
Attlipliron.
Edonia.
Mannarica.
"
Provincia Ciliciie.
Provincia Thebaidis primae.

] .
'!
.
.
.
; .
, .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
" ".
.
[456] .
".
ProvinciaArcadim.
' .
Xyrinclms melropolig.
.
Heracleus, Clisma (70).
.
Nilopolis.
.
Arsenoeics.
,
Tbeodosiopolis.
.
Apbrodilon.
.
Menipbililus (71).
. Scpieai osiia Niii.
.
Alexandria.
.
Colynlben.
".
Agni.
.
Panalli.
.
Thasmafus.
.
Tamialba,
Tenese.
.
"
Apotlonius (75).
Anteon.
Panug.
Promncia Thebatdit $ecnndcc.

.
Provincia Augustamnica secundos.
.
Lconio melropoiis (65).
.
.
.
.
.
3i6
LEONE SAPIENTE AD ANDROXICUM PALdSOLOG.
;.
'.
.
.
.
.
".
^
.
.
Antino metropolis (72).

Ilerinopolis.
Tbeodosiopolis.
Gasiis.
Lyco.
liypscle.
.
D ,
.
.
".
.
.
.
Tarsas mclropous.
Poinpeiopolis.
Scbaslc.
Corycus.
Adana.
Augustopolis.
Mahis.
Zopbyrium.
VARIA5 LECTIONES.
* 'orte,
'-
NOT/E.
(6i)
Aphnaciim.
iG5
'65) I Iônlopolis.
6(i) Albribis.
67) Heliopolig.
68) Pharbcrus.
(69) Xoes.
(70) lleraclea.
(71) Menipbis et LeUig sive Lalopolis.
(72)
(73)
(74)
(75)
(76)
(77)
(78)
(79)
Anlinous.
Apolliuis civitas ningna. ORTELIUS.
Coptns.
Omboe.
Apollinis civitas parva. OHTKLIUS.
Darniorum.
Paractoniwn.
Zagylis.
348
GR/ECORUM EPISCOPATuUU
,
Cyrus sive Agiopolis.
"
.
.
Samogata.
Provincia Ciilcia tecundB.
.
Dolicbe.
Aiiabarzus
meiropolis . Germanicia.
.
(80).
.
Zeama.
.
Mopeuegtia
^.
Perre.
.
^gia.
.
Europus.
Epipbania.
.
Nicopolig.
.
Irenopolis.
.
Scenarchia.
.
Flaviae.
.
Caesarea.
).
Alexandria
,
Sergiopolig.
.
Cabissus.
.
Orimoriim.
[357] .
Gatiabala.
.
Saalorum.
.
Rboesus.
.
"
.
Provincia Theodoriadii.
Provincia haurict.

Laodicea metropolis
.
Sileucia mciropolis.
.
Paltus.
.
Gileadres.
.
Balanea.
.
Anemorium.
.
Gabala.
.
Titiopolis
.
Laimig.
"*.
.
Anliocbia.
Provmvia Osroene*.
'.
Etfosebaste (81).
" .
Edesaa
melropolis.
.
Sesira.
.
Gara.
.
Seleaunleg.
,
Goastanlia.
.
Jostape (82).
.
Tbeodosiopolis.
.
Diocaesarea.
.
Bataa*.
'.
Olya (83).
Callionicus, sive Leonto- , ,
Ilierapolis.
.
polis.
.
Neapolig.
.
Nova Valentia.
.
Dausandus.
.
Birboruin.
.
Claudiopolis
.
Monilhilla.
.
Itennpolis.
.
Tberimacbon.
Germanicopolis.
.
.
Moniabga.
Zcaopolis.
.
.
Macarla.
Sbidae.
6.
.
Marcopolis.
Phiiadelphia.
.
Anastasia.
.
Adrasus.
.
C Hemerius.
.
Meloe.
.
Circisia.
.
Domeliopolis (84).
.
Naueadea3 (85).
.

EiCliroata Gassorum.
.
-.
Baaaboruiu.
.
Bue usque et% complementum Mesopotamia> inUium*
Rolbosi.
.
Goslradis.
que term Per$idi$.
.
[359] "
" .
".
Provincia Syria primoe.
Provincia He$opotami<e superiorii,
Antiocbia upud Daphntm , $m quartce Armenia.
Tbronug Pairiarchalig.
~ '
,
Amida melropolis.
" .
Seleucia.
Martyropolis, ad 15mil- ,
.
Berrcea.
- \
lia ab bac civilale ori.
Cbalcis.
lur Tigris fluvius.

*.
.
" .
Darag, sex jnillibug ab , .
Provincia Syrice gecundce.
urbc isla sunl confinia
*.
Apamea Metropolis.
> et lermini Pcrsidis at \
;.
Aretbiiga.
qne Assyria.
.
Epiphania.
^.
.
Larisga.
Casirum Rigcipbag.
'.
.
Mariamme.
Gaglruai Tbunlidis.
.
.
Seleucobelug.
Gasirum Mardes.
.
.
Rhamplianea,
Caetrum Lornes.
.
'.
'.
|358] " * . Castrum Ripbtbon.
Gastrum Ispbrios.
".
Provincia Euphraletiw Agiopolis.
Gagirara Tzauraj.
.
Hierapolig.
;.
Caslrum Audasorum.
.
347
V A R I J E LECTIOLNES.
1
. .
80) Anazarbus.
81) Julioaebaste.
82) Jotape.
.
(85) Olpus.
(84) Domiliopolis.
l$5) Lausadae.
LEONE SAPIENTE AD ANDRONICUM PAL&OLOG.

349
Caslrura Amarmes.
f
.
,
.
Castruin Tzinobia*,
Prov. Phamic. Paralias, tive liltoralh.
,
Cafetrum Inlzielorum.
.
Casirum Banabelorum.
Tyrug metropoiis.
.
.
Caslrum Ghuddorum.
Sidon.
.
.
Gagiruiu Asdadceug.
Plolemaie.
.
.
Castrum Maaphroaae.
Berytug.
.
Castrum Regium.
Biblag.
.
.
Castrum Speloa.
.
Tripolis.
.
Gasirum Bijubaitb.
Arca?.
".
.
Castrum Massarorum.
.
Orlhosias.
.
Caslrura Birlhecbabraes. ,
Bolrya.
. Castrum Siteonschlplias. .
Vicus Gegarta.
.
Gastrura Calonis.
".
Aradus.
.
Gaslrum Bibasirorum.
.
Anuradus.
.
Gaslrum Tzaurse.
.
Paneas.
.
Castrura Bithre.
, .
Goaasitii Sallus.
- Castrum Atlacbai clima- .
Yilla PolUiana.
.
tis Arsaniceg.
.
Yilia Trieris.
.
Castruin Aphuborom.
"
.
.
Gaglrum Arimachorum.
.
Gagtrura Florianarura.
Pumnda Phoeniciw Libani$ia>.
.
Gaglrum Dapbnudin.
Edcsa melropolis.
.
.
Castrum Balues.
Laodicea.
.
.
Castrum Samocbarto- .
Heiiopolis.
rura.
Ambilla.
.
Damascus.
,
b *
.
Glima Jarabrudorom.
,
.
". [301] , 1- Evariug, sive Jusiinia

nopolie.
.
,
, .
Palmyra.
,
.
Glima Magludorum.

,
Saltus Gonailicus.
.
.
Salamias.
\ ^
'.
Gliraa Aaatolicum, siva

OricnUle.
Bic finitur Metopotumia, ettque Taurus clautura

BtkluUiorum, atque initium partis septentrionalit
majot Armcnia. Jncolunt autem Taurum montem
maxime regionii illius duo popnli, dicli, alier
lchihomaiKB,' alter Nasumtce. Ettque prascdsnt
mom Baralhieen nomine, in quam arca Noe aquh
delata appulit in vertiee ip$tu$, estque id notum
curuli* ejH$ incolit ad hunc u$que diem.
[360] "
"
Proiincia quattiB Armtniat alia.
,
.
;
.
.
.
.
.
.
.
.
,
^.
.
.
.
.
.
Daderoon nunc Melropolis.

Armusalarum.
Policbne GbozanoniDi.
Gbogomacborum.
GilhariearunfL.
Cagtrum Meriicertorum.
Castrum Bajulaeus.
Castrum Polius.
Castrum Ardon.
Glima Sopbenes.
CHma Aaziiiues.
GUma Digesenes.
Glima Gareneg.
Gliraa Orziaaices.
Gliina Bilabilenes.
Gliaia Asiianica?.
Clima Mamuzurarum.
, ~
"
*

"

.
Sclendum est hane suijuris eue non (acientem sacra
$ub Apostolico Throno, ud honoralam propter
sanctum Gregorium Armcuia, habentem civitatis
catlra 200.
c
u
.
Provincia PalaMina
terlia.
.
.
.
.
.
^,
.
.
>.
.
.
.
.
.
.
.
Petrae melropolig.
Auguiiopolis.
Arindela.
Gharagmucha.
Aeropolie.
Napsia.
Elasa.
Zoora.
BirosabOD.
Elas.
Penlacomia.
Salton.
Maroo.
Psora.
Mitrocomia.
Uieralicon.
" ".
Provincia Arabi<c.

*.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Boslra melropolis.
Adrasus.
Dia.
Medava.
Gerassa.
Ne?6.
Pbiladelpbia.
Esbus.
Neapolis.
Philippopolis.
Pheuutus.
Constanline.
Oioaysias.
Peniacomia.
Tricomia.
Ganolbag.
Sallonua.
Baiftnis.
Provincia intulfe Cypri.
.
J
.
Oportet tcire insulam Cypri sni jnris esse, uce
.
wbjici aut titare sub apostolico throno, $ed konora :.
tam (uisie eo quod in ea invenlxu fuerit ianctus
[362] .
Darnabas apottolus habent ad peclut Evangeliutft $e .
cundam Malthteum: sunt autem in ea tice urbes.
.
.
.
Conslanlia meiropolU.
.
.
Ciiium.
.
.
Amatbus.
.
.
Curiura.
'.
.
Papbus.
.
'.
Arsenae.
\ SoJi.
.
.
.
' - Lapiihus.
.
Gyrenia.
.
.
Tamasus.
.
Gome Bebdamus.
;.
Gyihri.
.
Trimitbus.
"
.
.
Garpasin.
,

,
351
Exacomia.
Enacomia.
Come, eeu vicus Gonies.
Come Cberug.
Gome Sianes.
Come Macbaberos.
Cume Goreaibea.
Come Bilbaous.
Come Caprorum.
Come Pyrgoareiarum.
Comc Selues.
Come Ariacborum.
Neotes.
Glima Orienlalium etOo
cidcnlalium.
Couie Ariatb Saxosae.
~

.
*

.
,C*k*'*
,
Hatc expo$ilio facta est anno 6591 tub imperio

D. Leonis Sapienlis, el *ub pairiarclia Photio.

1 THX BPONQ
BREVJS DESCRIPTIO
FINIUM
SANCTISSIMORUM
ET APOSTOUCARVM
SEDWM
Primus tbronus corypbai apostolorum Pelri, C

senioris Uomx praeiulis, apostolicam ct patriarchicain sedem moderanlie, ad tcrminos usque Sazoruin, Gallortim, Gamporum , Francoruin , et
Gades, usque ad Ilerculis columnas, atque Oceanii 111 (populorum)y iniiium babenlium ab occasu
solis, ubi sunl niortuae aquae et qtiietae ac dcnsa?, ubi
elinsula quiedam ad exirema maris Occani (86-87),
virorum admodum ferax, Chrisiianorinn inuumcram nmltitudinem continens, qui Kunl bomincs
proceri, robusti ei fortissimi, atque inde Kaven-
PATRIARCHARUM
\ENUMERATIO.
563]
, ,
\ ,
, \ \
*, ,
, \ ,
, ,
\ , \
,
, , \ ,
\ , ', \ -
VARLE LECTIONES.
for. . *> .
for. .
'86-87) Gredi potesl Ilibcrnia virorttm fccunda ct insula Sancloruni dicta.
LEONE SAPIENTE AD ANDRONICUM PALdBOLOG.

3C4
3W
, \ , '* \ , nam usque, ei Longobardog, ac Thessalonicara,
\ ', \ , Scblavos, Arraboa (88), Avarea(89), et Scyibag, ac
, Danubium flumen, eccleeiasiica* constilutiones
* \ , lcnuinorum episcopalium complecieng. Tum etiam
, , Sardiniam,el Majoricas, Garlbaginemquc et Hespe*
' \ rias orag, el simul omucs complectens regioncs,
, , aique concludens, in quibug circumfluenies spirant
, , \ , venli Circius Septenlrionalis, Aquilo, quin ei Cbo , reus cujue in Actibug aposlolorum menlio fli, mc, [364] , , , dius deinde Favoniufi, Hesperius Occidenlalis,
Africus, aique Auslrafricus. Haec ampleclitar
, \ , omnia gupremua apostolorum, el prastanlissiuius
palriarcbaruo), magnae scilicel Romx antistes.
.
Secuadus sanctissimus apostolicus tbronus ct
\
palriarcbicus Conglantinopoleos, primi inter apo , \ , gtolog a Christo vocati Andreae, el magni ibeologi
\ \ , , evangeli&t&, atque aposloli Joannig, Europam et
\ ' , \ - Asiam ad Siciliain usque, quae ad Occidenlem est,
\ , ' ac Cycladaa, indeque ad Gbergonero, Avergiamque et
/, * , Gboldiam el Ghazariam ad Gappadociam usque borealia cuncta cliraata complecteng.
ôfrpi .
Tertius sanctigsimug et apoglolicug llironug

, Alexandrise, evangclisiae ct apostoli Marci, qui fa , cius est filittg summi aposioloruia Pclri, obliaeng
, \ , usquc ad iuieriorcm Indiam, cl ADlbiopiam, quae
, , ", sedeg fuil sancii apostoii Thomae, atquc inde ad
\ Mannaricam, Africam, Tripolirn, et uaivergain
- , \ - , ASgyplioram provinciam ad Faiaestinae agqtie lineg,
' Auslii, atque Auslroafrici climata conlinens.
.
Quarius sanciissimus el apostolicus ibroaus An \ "
liocbiae
et patriarcbicus, ac coryplm aposiolo*
\ \
, runi Pelri prima sedeg, coinplecteng vcrsus or * lum solis iter LXXXVII dieruni versus Iberiam ct
*, \ , \ , \ Abaggiam, atque Armcaiaui ei usquc ad inleritis
, , , descrlum Gborosani, Per&ag, Medos, Cbaldaios,
, indeque ad extreiaa Arabiae pnefectura, Parthos,
, . , \ , Elauiiiag, et Megopoiaaiiog : Vuliurni, Subsolani,
\ , , ct si cjuig est alius Orientalig venlus, cliniala coiu . " prcbendil. Habetaalem melropolcg duodecim : Ty . . ram, quae babcl episcopatus (xui), Targum, qu
. '. babet episcopalus (v), Edessaai, quae babct cpisco' '. - patug (xi), Apaincam, quae babet episcopaius (vu),
6\ D Hierapoliin, qux habet episcopatus (tx)> Auabaa'. *. zam, quae babel episcopaius (:), Seleuciam
'. ' Isauriae, quae babet cpiscopaiug (xxiv), Daiaascuai,
'. '. quse babet opigcopalug (), Amidam, qu bab t
*. , , episcopatus (vm), Sergiopoliia, qux babel episco, , , ', paius (v), Caederacb, quae babet cpiscopalus (nt),
, , , Ei tli (90), Eniesa?, Laodicea?, Samosalorum, Gyri,
;, ', , \ , arcbiepiscopog (vn), Berrocao, Gbalcedonia (91), Gabaloruro, Seleuciae Pieriae, Anaizarlboa, Pluli,
, .
Gabaloruni, Litti duo, Salainidis, ei Marcusarum.
VARi/E LEGTIONES.
' , vel . * . * ' . * ' A / i ,
.
NOTiE.
88) Arrabi videri possual qui Aravi in vetusia quibus sicut de Avergia, Gbaldia, Gliazaria, ct Abag
r.î...s
* . Piinio
, fortc,
'"' consulend
consulendus Gedrenug.
insci iplione apud Golizium
: Aravisci
gia
Arabigci Plolunueo, Painioniae populi.
(90) Heryli
(89) Avares sive Abares populi ad Daiuibium de
(J1) Chalcis,
12
PATKOL. G R . C V H .
356
355
Qulntus tanctissirous el apostolicus tbronus
Hierosolymorum sanctas civiialis, sancti aposloli
el fratris Doitiini nostri Jesu Gbristi Jacobi qui
culnlue leslis el miaister fuil verbi, ac Mysles [365] ,
ineflabilium invisibiliumque mysteriorum, coele- \ ^
vlium speciaculorum : continens totam Pakeslinam usque ad Arabiam. G&sarea metropolis, Dora, An- .
lipalros, Diospolis, Jamnia, Nicopolis, Onus, So- ), , , , , ausa, Joppe, Ascalon, Gaza, Rapbia, Anlhidon, , , , , , ,
', ', , Diocletianopolis, Eletuheropolis, Neapolis, Sebable,
Regiura Apathos, Regium Jericho, Regium Libyae, , , , ' ', Rcgium Gadarorum, Azotus (92) Paralus, Azotus , , ' ,
llispinus, Eucomazon, Vilelius, Trinomias, Toxus, " , , ,
, , , , Salion, Salton Gerailicus sive Barsamon.
.
Provincia Palcestin secund;e Scythopolis, Pel- ' ,
las, Gadira, Gapetolisso, Abila, Maximianopolis. , , ", ,
Diocasarea, Tiberias, Gadce, Elenopolis, Hippus, . , , ,
Teiraoomia, Glima Gaulames, Vicus Nais.
, , , .
Provinoia Palaesiin tertix Petae mclropolis,
/ * ,
Augustopolis, Arindcla, Parocbmucbi, Ariopolis, , , , A!apsc9, Elusa, Zaura, Birosamon, Elas, Penlaco- , , , , , mia, llamopsora, Mctrocoates, Sallon bieraticum. , , , *.
VARMS LECTIONES.
i .
leg.
.
(95) Ad marc.
PATRIARCHATUS
CONSTANTINOPOLITANI.
ORDO SEDIUM MF.TROPOUTARUM.

Protiucia Gappadociae. Gxsarese.
Profincia Asiae. Epbeei.
Provincia Europie. Neracletf.
Provincia Galatise. Ancyr.
Provincia Hellesponti. Cyzici.
Provincia Lydiae. Sardeonim sive Sardium.
Provincia Biibynise. Nicomedise.
Provincia ejusdcm. Nicaue.
Provincia ejusdem. Chalcedonis.
Ab hi$ archiepiicbpi.
Provincia Insulse. Crclse.
Provincia Petopoacsi. Corinibi.
I.
t.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
* 1.
'. . ' ,
'. . .
\ . .
'. . ,
'. . .
C . ' .
C . .
. ' .
5/ . ' .
.
. .
. .
. .
Provincia Insuhc. Sicilise.
. '
Provincia lllyricac Macedoniae. Tbessalonic*.
.
10. Provincia Pamphyliifi. Sidap.
'. . ' .
11. Provincia Armeniae 1. Sebasteae.
[3661 '. '. .
12. Provincia flelenoponli. Aiuasiae.
'. . ' .
15. Proviacia Armemae i . Melitinae.
' \ '. .
44. Proviacia Gappadoche 2. Tyanorum.
\ '. .
15. Provincia P.ipblagonia?. Tyaaorum (93).
'. . .
VARLE LEGTIONES.
i .
* .
.
(93) Irrepsit hxc linea errore librariorum.
3E8
LEONE SAPIENTE AD ANDRONICUM PAUSGLOG.
357
16. Provincia Pampblagon. Gangrorum.
\ . .
17. Provincia Honoriadis. Claadiopoleos.
\ '. ,
18. Provincia Ponii Poleinoniaci. Neocasarcy.
'. V. .
19. Provincia Galalije 2. Pisinuntis.
*. '. .
20. Provincia Lyciae. Myrorum.
*. . ,
21. Provincia Cariae. Siauropolie.
'. ' .
22. Provincia Phrygiae Capalianae (94). Laodiccac.
\ . .
23. Provincia Salutaris (95). Synadorura.
*. . .
24. Provincia Lycaonl. Iconii.
. . .
25. Provincia Pisidiae. Anliocbice.
.
.
26. Proviacia Pamphyliae (96). Pergas, sivc Silrci.
. ,
.
27. novincia Cappadocia? (97). Moeiibi.
. .
28. Provincia Lazicx. Phasidis.
'. . .
29. Provincia Tbraci. Philippopolis.
'. . .
30. Provincia Rbodopes. Trajanopolis.
V. ". .
51. Provincia ineularum Gycladuui. Rbodi.
'. . ".
. ' '- g 32. Proviacia imia)outi. Adrtanopoteos.
;
33. Provincia ejusdem. Marcianopoleos.
. .
34. Provincia Plirygiae Gapalianse. Hicrapoleos.
.
'.
35.
36.
37.
58.
. ' .
. .
. .
. .
Autocephalorum archiepiscop.
1. Provinoia Mysi*. Odyssi Yel Barae.
'. . , \
.
{ . -.
\ . .
t. . ;.
'. . *.
*. . ' -.
. '. .
'. . .
&. '. .
'. . .
'. . ' .
[367] \ $. ' *.
*. ^ . ' .
\ . .
'. . ' ,
-'. . .
'. . ' .
'. . *.
'. . ' ,
*. . ' .
'. . ' .
'. . ' .
'. . ' " .
\ '. .
' . . ' .
, . .
. .
*?.
'. . .
'. . .
'. . ,
'. '. ' .
'. . .
\ . ,
'. ". ',
^ .
1
Provrncia Hclladis. Alhenarum.

Provincia Acbaiae. Pairarum.
Proviiicia Heliadis (98). Larissrc.
Provincia Macedoniac. Piiilipporum.
2. Provincia Scylbko. Tomis.

3. Provincia Europae. Bizyae.
4. Provincia Papblagonia?. Pompeiopolis.
5. Provincia Asiae. Smyrnse.
6. Provincia Asi. Leomopolis.
7. Provincia Rhodopes. Maronia?.
8. Provincia Bitliyniac. Apamiac.
9. Proviacia Rhodopes. Maximianopolis.
40. Provincia Galalia*. Germioruai.
44. Provincia Europae. Arcadiopolis.
42. Provincia Thracias Berrbox.
43. Provincia Lesbi insulae. Mitilenes.
44. Provincia llellesponli. Parii.
45. Pmvincia Garise. Mileii.
46. Provincia livcaonix. Seiga.
17. Provincia Thraciae. Nicopolis.
48. Provincia lnsul-.e. Pricoaesi.
49. Provincia Rbodopes. Ancliiali.
20. Proviacia Europae. Selymhri.v.
21. Proviacia Leshi insulai. Melliyinnai.
22. Provincia BilhyniaB. Gii.
23. Pro.vincia Euronac. Apri.
24. Provincia Rhodopes. Gypseloruai.
23. Provincia Zcchiae. Glter&onis.
26. Provincia ejusdem. Bospori.
27. Proviacia cjusdem. Nicopscos.
Provincia Igaurhc. Gotradoruiu.
29. Provincia Elenoponti. Eucliailarum.
30. Proviucia insularum Cycladum. Carpalhi.
51. Prorincia Rhodopes. Anu
52. Provincia Earop. Dryziparonmi.
33. Piovincia Eniinioali. MesembriiP.
34. Provtncia Annenia?. Heracleopolii sivc Pe.lachiaruin.
VARIiE LECTIONES.
r
11
. * .
. .
.
.
. * . J '. * . ".
. .
b
NOTiE.
(94) Pacaliana.
(tiS) Phrygi;c.
(96) Sccunds.
(97) Tcrlia3.
(98) becundai seu Thessaliae.
RiECORUM EPISCOPATUUM NOTITLE

. '.
35. Proyincia Amasiae (99). Sebaslopoiis.

56. Provincia Galalise. Amorii.
57. Provincia Pouli Polemoniaci. Trapezuntis.
38. Provincia Helladie, sive Achaiae. Alhenarum

39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
360
' ,
^. . .
\ . .
'. , ' . ' .
'. . '.
\ . ,
'. . .
'. . ' .
\ . .
'. . . . .
'. . ' .
-'. . ' ".
Proviacia Papblagonriae. Amasira.

Provincia Lycaoniae. M i s l b i .
Prorincia Helladis. iEginae.
Provincia T h r a c i . Dercorum.
Provincia ejuedem. Mosinae.
Provlncia..... Gariallorum.
Proviucia Siciliae. Gatancs.
Provincia Galabriae. Rhegii.
YARIiC LECTIONES.
* .
(99) Forean Abasgia.
, TQ ,
.
ORDO METROPOLITARVM,
PRODT
QUOT EPISCOPI
DESCRIPTUS
SUBSINT
'. " .
i . Protmcia Civsarea Cappadocia.
AdramyUii.
Melropoles.
Colopbonx.
Nyssa.
Assi.
Barelloram.
Lebcdi.
BastlicarumTberaiarum
Gargari.
Magnesise, Ehea.
'.
' *.
' .
' .
' .
' .
.

.
' .
. ( ' .
.

.
,
' '.
' .
.
.
.
.
.
.
'
.
.
.
' .
EST
METROPOLITIS.
Perperina.
Ypciorum.
Phocise.
Novae A u l a .
Trallium.
Aureliupolis.
Templi Jovis.
Palseopolis.
Mngueswcad Meandrum.
Nesae.
Augazorum.
Tei.
Arme-
iiiaa.
Mastaurorutu.
Aiunaiuin.
Erythraruin.
Camuliauorun).
Galloes.
Pergarai.
Clazomenarum.
Gicosi (\).
Bryulloraui.
Aneorum.
T a a d i i (2).
Pituncs.
Prieaae.
Tbeodosiopolis.'. "
".
. Provincia Asiai.
Mctropolis Epbesus.
* .
.
'.
Myriiuc.
ArcadiopolU.
Cbersonesi.
Cylse.
Rlmdosli.
Lizici.
TzorylH.
Tbeodoropolis.
"
Provincia
Ancyroruni.
Tabia?.
Heliopolis.
Aspon.
Berinopolis.
Muezi.
Cinttae.
Anasiasiopolis.
* .
.
(!) Forsan Ciciisi.
.
.
.
.
.
' .
'.
.
.
.
Heracles.
Panii.
Calipolis.
Adrauia?.
VARIAS LECTIONES.
.
.
. .
.
.
/ .
.
' .
.
.
[369] .
.
.
" .
. Provincia Europa.
Theodosiopolii
CEARTOPHTLACIO
(2) Aulandri.
.
GalalitB.
'
'
'
'
.
.
.
.
.
.
.
.
'
'
'
. "
5. Provincia HellespontL
Cyzki.
.
Germe,
.
Poemanii.
.
Ocaa.
.
Bareos.
.
Adrianoiberarum (3).
.
Lampsaci.
.
Abydi.
.
Dardani.
.
Helit.
i.
Troadis.
.
Pioniae.
.
Melitopolis^
.
Adranese.
.
1
"
.
.
.
|570] 'Q .
' .
' .
.
.
' .
.

.
' .
' .
.
' .
'.
.
.
.
' .
.
' .
' .
) '.
.
' ,
1
.
-.
'.
[371]
Lectig.
Gonossi (8).
Aiii.
Lamparum.
Gydoneao.
CauUniae (9).
Lissi.
Inaube Claodi.
.
Peloponimi.
Corialhi.
"
Provincia
Sicilim.
Syracusae.
0 .
.
Gatanas.
Tauromenii.
.
Mcsones (10).
' .
Gcpbaludii.
.
Thermaruni.
.
Panormi.
.
Lilobii.
.
Trocaleorum.
.
Agragaati.
' '.
Tyndarii.
.
Leoniincs.
,
Alescs.
'.
Melitae.
,
[372]
"

Nicomediae.
Prusse.
Preueii.
Elenopolie.
Basiltnopoleos.
Dascylii.
10. Protincia
Apolloniadis.
Neocaesarea.
Adriani.
Gxsareae.
Galli, seu Dosiae.
Melinae.
Macedonias tUyrici.
.
"
Provlncia
.
.
.
.
' '.
.
Tbessaloaicae.
.
Pampliyliw:
Zelarum.
Sidae.
Selga. '
Aspendi.
Elen.
Oryronii (12).
LECTIONES.
l .
'.
NOTA.
(3) Adriaai ven?<"
(4) Gordorjnn.
(5) Silaudi
6) M<i5lenae.
(7) Bauae.
Hierapidaae.
Provineia
* .
Gortynae.
Biennaa.
Camarae.
Cbersonesi.
Arcadiae.
Subriti.
Eleutherrar.
Apternae.
Cfsami.
Elyri.
Phoenicee, eiveAriadn*.
' .
.
,.
.
.
.
. .
'.
.
..
, .
.
.
.
.
'.
.
' .
.
.
.
.
VARUB
.
ol
archiepUccpi.
"
.
Provlncia GreUe.
Sardis.
Philadelphiae
Tripolis.
Tbyalerorum.
Settorum.
AiireliopoUs.
Gerdarum (4).
Tralloriim.
Salalorum.
Silandri (5).
Mooonise.
Fani Apollini*.
Orcanidis.
Mustinae (6).
Acraei.
Apoiioniadis.
Aitaii.
Bagae (7).
Balandi.
Mesotymoli.
IIierocsarcx.
Dalda?.
Siratonicea.
Ceraseoruni.
Aialloruui.
Gabalorum.
Uermocapeliae.
'. "
.
8. Provineia BUhynius.
.
Nieaeaj.
* , * Mudrcnae, sive
.
.
BUhynim.
Chalcedonia
"
Ab hit
7. Promncia BUhynia.
.
.
.
.
.
.
'.
.
.
.
, .
"
Lydia.
'. "
Linoes.
Gordo-serrorwu.
9. Provincia
6. Provincia
'
362
L E O N E SAPIENTE AD A N D R O M C U M PAUBOLOG.
361
(8) Gnossi.
(9) Cantaaiaj.
(10) Messanse.
(11) L i l y b x i .
(12) Ervnmii.
GR^CORUM EPISCOPATUUM NOTITIiE
303
364
<;asorum.
Semneoruni.
Varalliorum (13),
Corasii.
Syedrorum.
Miloinae ( 1 4 ) seu Juslinopolis.
Symaadrorum.
Dalisaadri.
Hesmorum.
Lyrdae.
Colybrasi.
Mananorum (15).
Cratiae.
.
.
Adrianopolis.
.
' .
' ^.
\
"
7.
' .
17. Provincia Ponlo-Polemoniaca.
.
, Neocaesareae.
' .
.
Trapezantis.
' .
.
Gerasunlis.
.
.
Polemonii.
' .
*.
Goaianorum.
' .
'
'. " JF.
.
18. Provincia Galatia* secundat.
' .
.
Pisinuaiis.
'. " ".
".
Aiaorii.
11. Protincia Armenia:.
.
Clanei.
' .
Eudoxiadis.
.
Sebaslex.
.
Pitaaissi.

Sebastopolis.
.
Trocaadorum.
" .
Nicopolis.
*0 *.
*b Germocloniac.
' .
Saitatorum.
.
* Pali*.
.
Goloiae.
' .
Biressae (16).
'. " .
19. Provincia Lycxce.
.
'. "
12. Protincia Helenoponli.
Amaaes.
Araissi.
lberorum.
Sinopes.
Aadrasporum.
Zalichi, siveLeoniopoIie*
Myrorum.
Masiaurorum.
Telemissi, eive
giopoliS.
Limyrorum.
Araxae.
Aprillorum.
'.
' '.
' 6> .
' .
' .
' , ;.
Aaasta-
Pudali.
Arneandri.
Tatorum (21).
\ " ".
15. Provincia (17) Arwtnia.
Arneorum.
Sidymorum.
.
Zenonopolis.
.
Olyrupi.
*0 .
- Tlomni.
.
Cyridallorum.
13731 ' *.
Caai.
.
Acrasi.
'. "
.
Xaaibi.
14. Provincia (18) Cappadociat.
Biibi, seu Sopbianopolis
Tyanorum.
.
Marcianae.
Gybistrorum'.
' .
Onundoram.
Fatisliaopolis,
*0
Gbomalis.
asiaioruia.
.
Cardaraorum.
.
Phelli.
'. "
Anliphelli.
15 Protincia Paphlagoniof.
PbalitiiJis.
.
Gangroruni.
Rbodiapolis.
'.
Amasiridis.
Acalissf.
.
Itiopoiis (19).
Aucadorum.
.
lladembroruiu (20).
Poliotaraai, sivc Justi .
Scrarum.
nopolis.
Eudociados.
-'. "
.
Paltarorum.
16. Pxovlncia Uottoriadis.
Goinhoruui.
.
Nesi.
Claudiopolis.
.
Barburoruni.
Heraclcoe .
' .
Miloilaruai.
Prusiadis.
.
Giaaeoruai.
Tu.
Melitencs.
Arcae.
Gucusi.
Arabissi.
Ariarallinae.
Gomauoium.
.
.
'.
' .
[374] .
.
.
' ' ;
*0 .
' .
' .
>.
.
.
.
. _
' .
.
, .
.
< .
.
.
.
'.
.
)0 '' *.
' '.
* .
, *1.
.
.
.
[ .
.
[ .
j
!
Y A R L E LEGTIONES.
*
Ilinc desuni #
verba itla.
S
alibi ,
.
.

, ^
, .
. .
&.
<
. '.
alibi. 7 .
. '
iia .
.
.
< . alibi . ' . * '
tiijjwrvi
1
I.
_ 1 1 ^ 1 n > i ( i . i i i *! / .
1 lVti/
i .
nmiii.nl
recliui alibi ' vel ' .
f
NOTiE.
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
GalalUoruni.
Milailoiie.
Mauaoruin.
Beiissx alibi.
Sccunda.
(18)
(19)
(20)
(21)
Secuada.
Junopolis.
Oabybrorum.
Alias Tcporuiu.
366
" LEONE SAPIENTE AD ANDRONICUM PALAiOLOG.
365
'
.
.
' .
[376] ' .
.
.
' .
'0}.
.
'
.
.
' .
.
,
.
.
.
' .
20. Protincia Caria?.

.
.
.
*.
.
.
. '
.
.
' .

.
' .
.
.
.
.
' .
.
.
.
.
.
' .
' ,
.
' .
.
' ^.
.

.
0
Slatiropolis.
Cibyrae.
Sizorum.
Heracle* Sala.
Banes.
Apolloniadis.
Heraclea? La (22).
Gymonia.
Tabornm.
Laryraorum.
Antiochiae Maeandri.
tt
Tapassarum.
Arpassarum.
Neapolis.
Orlhosiadis.
AnoletarUc.
Alabandorum.
Stratonicea*.
Alindoruin.
Mylassoruin.
Mizi.
lassi.
Barbylii.
Alicarnasi.
Ilarymoruni.
Gnidi.
Detaborum.
Mendi.
Hieri, sive Fani.
Gindramorum.
Cerami.
23.
Bizt
Otri.
Lycaonia?.
Siecnonii (23).
Genaborii.
Conis, seu Demelriopelis.
Scyrdapi.
Nicopolis.
Aurocloruin.
Provincia Lycaonics.
.
.
' *.
.
' 7.
.
.
.
'.
.
.
.

.
*.
.
.
.
' .
.
'
P.
.
4.
.
.
.
.
.
.

.
Eucarpias.
Lyeiadis.
Augustopolis.
'. " .
:'. " .
21. Provincia Phrygitjc Capalince (22).
Promissi.
Meri.
Sebiadi.
Polyboli.
Phyiiae.
flierapolis.
fcoaii.
Lystroruia.
Usandarum.
Ambladorum.
Umanadorunt.
Mesihiorum.
Larandoruni.
Berettae.
Derbae.
Hyda.
Sabatroruin.
Gaani.
Berinopolis, sWc Psibiioruni.
Galmanarum.
Ileslrorum.
Perloriini.
Laodiceae.
Tiberiopolis.
*.
*
Azanorum.
24. Provtffcta Pitidice.
Ancyris Syiuci.
Pelurum.
Pbilomelii.
.
Sepia.
Agalassi.
'
Cadorum.
Sozopolis.
" .
lerionis.
Alenox.
.
Iluzarum.
* Apaiuia? Ciboli.
Tranopolis.
Tyraiorum,
' .
Sebasia?.
Baris.
' .
Eumenia?.
Adrianopolis.
'
Timenotberarum.
Aaapolis.
.
Agatbap comac, seu boui
- Laodicea? combustac.
Vici.
.
*0 .
Alinarum.
' Seleuciac fcrrca:.
.
Tripolis.
.
' '.
Atanassi.
.
Adadorunu
.
Trapezopolis.
^ .
Zarzelorum.

Siclii.
[377] .
Timbriadoruui.
.
Tomaadi.
' . "
*
. Justinianopolis.
22. Provincia Phrygioe Salularit.
Melropolis.
.
.
Syaadensium.
Papporum.
.
.
Gomitii.
Tarlai.
' .
' .
Doryllaei.
Bindaei.
.
' *.
Nacoliav
'. "
.
' .
Docimii.
25. Provincia Pamphylim.
' .
Medci.
.
, . Pcrges, scu Sylaci.
Ipsi.
VARIifi LECTiONES.
k
unic6 vocabulo. aul polius uno vocabulo.

alias.
" ~
.
.
.
1 - vet .

alibi Ptol. .
.
.
,
llvo. J .
alibi .
* alibi ct .
b .
:
..
(12) Lami.
(TJ) Slectoiii
"A-
567
AtUliae.
Magydi.
Eudociadi*.
Telmissi.
GRiECORUM EPISCOPATUUM NOTITLE
'.
' .
.
.
.
.
.
.
.
.
' .
.
'.
*0 .
'.
.
Isindi.
Maximianopolis.
Laginorum.
368
*0 .
' .
V . " \
.
Peri (26).
Anastasiopolis.
Palaeopolis.
Rhodi.
Sami.
Chil.
Coi.
Naxiae.
Ther.
Pari.
Leri.
Aodri.
Tini.
Meliti.
Pisenae.
50. Provinci* Intularum Cycladum.

.
.
.
.
.
.
.
.
' ".
.
' *.
' .
'. .
Greamarum.
Gorydalli.
Pellinissi.
Gcetannaurorum (24).
Ariassi.
Puglarum.
Adrianae.
Sandidorum.
Barbes.
.
Syllaei.
.
Perbaenorum.
' .
'. " .
51. PromictQ AZmimonti.
26. Provincia Cappadocicp.
'.
Adrianopolis.
Musissi (25).
.
' .
Meeembrise.
Nazianzi.
.
' .
Sozopoiis.
Coloaiae.
.
.
Plutinopolis.
Parnassi.
' .
.
Troidarum.
Doarorum.
.
.
AnasUsiopolis.
'. " .
.
27. Provineia Lazicte.
32
(27).
Phasidis.
' .
Marcianopolis.
.
Rbodopolis.
.
Rbodostoii.
.
Sajaenorum.
.
Tramariscorum.
.
Petrarttm.
' .
Noboruin.
*0 .
Ziganeus.
.
Zecedeporum.
.
'. " ,.
Scartae.
*0 .
28. Provincia Thraciw.
'. " .
Pbilippopolis.
' .
(
Diocleiiaaopolis.
[3781 53. Proiincia Phrygim Capalianv (28).
.
Hierapoles.
.
Sebastopolig.
.
Melellopolis.
.
Diospolis.
.
Dionysopolis.
.
" '.
Olludoruin.
O
29 Provincia Rhodopet.
Mosynorura.
.
Trajanopolis.
.
VAR1A2 LECTIONES.
m altera Notilia '. * . . * .
* alibi. * '.
NOTiE.
(24) Adiceianauri.
(25) Mocissi.
(26) Forie Topiris.
(27) Deesl hic nuinen provinciae.

(28) Pacatianoe.
1379.1
,
TQ
.
ORDO DJSPOSITVS PER IMPERATOREM

LEONEM
SAPIENTEM*
SERJEM
THRONI ECCLESIARUM
PATRIARCHJE
POLITANO
SUBJECTARUM.
1. Gaesarea.
2. Epbesus.
3. Ilcraclca.
.
Metropoles.
'. .
6\ .
'. .
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Ancyra.
Cyzicus.
Sardes.
Ntconiedia.
Nicrca.
Gbalccdon.
'.
'.
-'.
'.
'.
'.
QUEM
LOCUM
CONSTANTINO-
",
.
,
,
,
.
369
370
LEONE SAPIENTE AD ANDIIONICUM PAL.EOLOG.
. *.
' . .
'. '.
'. .
'. .
* .
.
'. .
'. .
'. .
'. .
'. .
'. .
' . .
\ .
'. .
'.
' . .
' . ! .
' . *.
V . .
'. .
\ .
*. .
'. I I .
'. .
^-'. .
>. .
'. .
15801 6*. ! .
'. '.
'. .
'. ^.
\ *.
\ .
*. '.
'. .
\ .
'. .
'. .
V. .
'. .
'. ' .
' . ! .
'. .
'. .
\ .
\ ..
'. ^ .
'. .
'. .
'. .
?'. .
\ ' .
\ *.
'. .
^. .
10. Sidc.
44. Sebastea.
t26
Amasca.
3. Meliiene.
44. Tyana.
45. Gangra.
16. Tbessalonica.
47. Claudiopolis.
48. Neocaesarea.
49. Pisynus.
20. Myra.
21. Garia.
22. Laodicea.
25. Synada.
24. lconium.
25. Anliochia.
26. Syiacura.
27. Corinlhus.
28. Alhenae.
29. Mocisus.
50. Seleacb.
54. Galabria.
52. Pairae.
53. Trapezu*.
34. Larfssa.
35. Naupactus.
36. Phihppopolis.
37. Trajanopolis.
38. Rhodus.
39. PhilippL
40. Adrianopolis.
44. Hierapolis.
42. Dyrrbachiuni.
43. Sinyrna.
44. Gatnna.
45. Amorium.
46. Camacbus.
47. Goty&um.
48. Sancu Severiana.
49. Milylene.
50. Novae Patrae.
54. Euchaila.
52. Amaslrie.
53. Gbonae. .
54. Hydras.
55. Gelesena.
56. Coloaia.
57. Tbeba?.
58. Serrae.
59.
60.
61.
62.
65.
64.
65.
66.
Pompeiopolis.
Rosia (29).
Alasia.
ifinus.
riberiopolis.
Eucbaaia.
Gcrasus.
Nacolia.
>. H .
'. .
>. ' .
'. .
' . ,
?'. .
. . .
'. '.
'. .
-, ',. .
*. '.
'. ,
'. .
*. .
67.
68.
69.
70.
74.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
Grmaaia.
Madyla.
Apamea.
Bisileom.
Drislra,
iNazianzits.
Cercyra.
Abydus.
Metlivmaa.
Ghrisiiaaopolts.
lUiusium.
Lacedsemonia.
Naxia.
Alalia.
Ai dpxtsiticxoxaL
Archiephcopatus.
'. .
'. .
I ' . ,
'. ' .
'. '.
-'. .
', ,
'. .
'. .
. .
'. "
.
'. .
'. .
.
.
.
.
'. .
'. .
'. .
'. ,
C '
' . .
\ .
'. .

\ .
<.
\ * ,
'. .
'. .
'. ,
'. * ,
*. .
'. " .
\ \
'. ,
'. ,
'. .
4. Bizya.
2. Leonlopolis.
5. Maroaea.
4. Germia.
5. Arcadiopolis.
6. Pareum.
7. Mitetus.
8. Prceconesus.
9. Selymbria.
40. Giut.
, . . Apros.
4
42. C v p e e ^ .
43. Nica.
44. Neapolie43. Selga.
46. Gheraon.
47 Meaeac
48. Garcla.
49. Brysis.
20. Dercus.
24 Garabyzye.
22. Leainus.
23 Leucas.
24 Mislbea.
25. Cudne.
26. Solcriopolis.
27. Pedaclilhoi.
28. Germe.
29. Bosporus.
30. Colradis.
31. Eroine.
32. Garpalhua.
33. Meseaibria.
34. Gotlhia.
35. Sugdia.
56. Pliulli.
37. AEgiaa.
38. Pbarsala.
39. Metracba.
V A R L E LEGTIONES.
. i , k ,
Legunt atia .
. '.
. 1 Adduni '. . ? ' . . \ ". * . .
. .
.
1
NOTifi.
(29) Rasaia.
' ,
t
371
GRiECORUM EPISCOPATUUM NOTlTIiB
37
*
YU" .
ORDO PRJESIDENTUE
METROPOLITARVM
APOSTOLICO
CONSTANTINOPOLEOS
THRONO SUBJECTORUM, EPISCOPORUM HJS INFERIORUM
(30).
52. Theodosiopolis.
'/ .
.*
33. Thyrasorum.
'. J.
.
54. Cblyarorum.
\ ' .
Throms primus (31).
.
C&sarea Cappadocia? tubjicitur.
, .
1. Nyssa episcopns.
'.' .
Thronus leriius.
2. Camulianonnit.
'. Heraclew Tltracice, el Macedonia.
3. Rcgiarum Therma\ ' *.
rnm.
1. Tlieodoropolis.
'. .
4. Cissi.
'. 7.
.
2. Kh&desti.
5. Evoissormn.
' *.
383] \ .
3. Paaii.
6. Setiadts.
c', ' .
" ' *.
4. Hexamilii.
7. Arallii.
'. .
'. .
5. Calliopolis.
8. iEloliorum.
'. .
'. .
6. Peristasis.
? . .
7. Gariopolia.
.
'. ' 1.
8. Gholcidos.
& ".
'. .
!> Donii.
Thronus secundus.
'. .
10. Madylorum.
'. ' .
1 1 . Pamphyli.
Ephesi Asice.
'. ' .
12.
Mediae.
'.
:.
1. IlypaHorum.
'. .
13.
Lizici.
'. *,
2. Trallianorum.
'.
.
14.
Serganiia?.
3. Magnesiae ail M.ran- '.
'. ,
15. Metroruai.
.
ilmni.
-'. .
16. Tznruloee.
'. .
4. Elasr.
'. .
17. Alliyrormn.
'. ^.
5. Atramytii.
'. ' ,
6. Assi.
.
'. ,
7. Gargarorum.
" .
'. ' .
8. Maslaurorum.
Thronu$ quartus.
'. .
9. Caloes.
'. .
Ancyrm Galatix.
10. lbyriuNomro.
'. ' d.
11 Pilamnes.
1. Attabiae.
'. .
'. .
12. Myrincs.
2. Heliopolis.
'. ' .
.
.
13. Aureliopolls*
3. Aspones.
. .
'.
.
14. .
4. Berini, sive Stauro- . , '. .
15. Maecbacomee.
.
polis.
'. .
16. MelropoVts.
'. .
5.
Mizi.
'. .
17. Berelorum.
'. .
6. Cin.
.
18. Aninatorum.
'.
7. Anastaeiopolis.
'
.
19. Pergami.
.
\ .
20. Aneortim.
'. .
8. Calumenes.
'.
'
*.
21. Pryines.
.
'.
'. ,
22. Arcadiopolis.
'. ,
.
23. Nov aulae.
. .
Thronut qnmtut.
24. Jovis fani.
. .
25. Augazorum.
Cyzici
Hellesponli.
'. ' .
26. Siomm.
l.Germ.
'. .
'.
*0
,
27. Golophonis.
'.
'. .
2.0ca.
" ".
2*. Elesbedi.
. .
'. .
3. Paemanini.
29. Tei.
. ' .
V. ,
4. Baris.
50. Erytbiw.
' .
'.
5. Oapbnusiae.
31. Atandri.
VARM5 LECTIONES.
IG. ' )
. . 7 R. . * R. ,
, l> I. . c R. . ^ . .
.
. .
i R. . J '. ' . . . ' .
. * R. .
"
. . . '. , k R. . 1 R. . . 1. . R. . I. . R. . .
R. , . R. . * I. , .
. .
NOTiE.
(30) Variaelccttonesex Reaik m$$. ac cdito Juria visilur in edilo. ldcm in scqq. ubi annoUulur
Grtco-Roiaiii pag. 90, pelilae.
tbroui, obscrvatur.
(31) Dccsl inRcQiis hic lilulus, solasaumerus '
2
374
LEONE SAPIENTE AD ANDRONICUM P A L E O L O G .
373
2. Lenoes.
*. . . Adriam venalus. '. " .
. .
3. Gordoserborum.
. .
7. Lampsaci.
.
4. Numerici.
.
'. .
8. Abydi.
' .
5. Taii.
'. .
9. Dardani.
?'. .
6. Maximiaaarum.
'. .
10. Ilii.
'. .
11. Troadis.
.
p\ .
12. Pionias.

'. *. 13. Melitopolis.
.
[384] .
Thronusnonus.
.
Chalcedonii Bilhynim metropolilcs nullut thronus eht
Thronus sextus.
subjeclut.
Sardium Lydiat.
.
'. 7.
1. Philadelpbi.
.
'. .
2. Tripolis.
Thronus decimuu
'. .
S.Thyatirae.
Sidce
Pamphyliat.
'. *.!
4. Seiorum.
'. . 5. Aureliopoli*.
1. Aspidis.
'. .
'. .
2. Tenes.
6. Gordi.
'. .
. ' b.
3. Eiaeni.
'. '.
7. Trallorum.
'. c.
4. Rbyainae.
. '.
8. Sallorum.

5. Cagsorum.
'. ' ,
9. Silanihi.
'. .
*. .
6. Semnxti.
10. Maeoniae.
'. 11. Apoliiais faoi.
'. .
7. Corallioruro.
'. .
8. CoracisH.
tp'. .
12. Hvrcanidig.
'. ,
9. Synedrorum.
'.
13. Muslinx.
'. , 10. Myli, sive Jusiinia'. .
14. Acarassi.
nopolis.
.
J. 15. Apolloaiadis.
11. Umandorum.
'. .
-'.
16. Taliae.
12. Daldasi.
'. .
'.
17. Baes.
13. Isborum.
'. ".
'. ' .
18. Bladeorum.
14. Lyrba.
'. .
'. .
19. Mesoiymoli.
15. Colybrassi.
*. .
'. . 20. Hierocaesarea?.
*.
16. Banausorum.
'. ' .
21. Daljdaeorum.
.
xp'. ' . 22. Slratoniciae.

".
.
23. Cerascorum.
\ .
Thronus xmdtcimut.
24. Salalorum.
'. .
25. Gabalorum.
Sebastat Armeaio?.
. 26. llermocapelix.
'. 1. Sebaslopolis.
.
2. Nicopolis.
'. .
5. Saialorum.
'. 7.
.
4. Golonia.
\ ,
Thronui teplimus.
'.
5. Berissea.
Nicomedim Bithynue,
.
'. , 1. Prus, sive Tbeo1386]
.
.
polis.
' .
2. Prseneti.
Throniu duodecimut.
. .
3. Helenopolis.
Ama$ece Helenoponli.
. .
4. Bagiliaopolis.
'. *.
1. Aminsi.
'. .
5. Dascvlu.
'. ,
2. Sinopes.
'. .
6. Apolfoniadis.
'. , '. .
7. Neocseeareae.
3. Ibori, give Pimoli.
.
'. ,
8. Adranus.
4. Andraporum.
'.
'
.
'. ,
9. Caesarea?.
'. , - 10. Galli,givc Lopborum. '. , 5. Lazicbi. sive Leonlopolis.
.
.
6. Zelorum.
*. .
', ' .
11. Dapbnusiae.
ip'. .
*, .
12. Arislae.
1385] .

.
Thronus teriius decimm.
Thronut octaws.
Meiiiinm ttcmidm Armenim.
NicaiuC BUIiynias.
'. ' ".
1. Arc
2. Cucusi.
'. ,
. Modrcnae, sive Melo- '. .
. Arabisi.
'. .
ruai.
VARLE LECTIONES.
I. . * R. " . 7 1.
. R. . R. . * I. . c R.
w. R. . .
' I. . R. . * 1. rVtoi . 1.
. *1
. .
R* .. , . i R/ . * I. . R.
R. . \ ,
. R. .
I. '. R.
I. ." R.
, \ , , . 1 R. .
* R. . 7 R. .
.
. . I. .
R. .
11. . R. .
11. .
fc
376
GfLECORUM EPISCOPATUUM
375
H
.
4. Ariaratbee.
'. '.
.
5. Ceoinanoram.
'. ' .
Tkronus deeimut nonui.
.
Piiinuntit secundat Galaiim.
.
', *.
1. Germecoloniae.
Thronus quarlus decimu*.
'. .
2. Pitaniesi.
Ttjanas ieeundm Cappadocia?.
'. .
3. Synodeorum.
1. Gybistrorum.
'. .
'. ' 7.
Sancii.
'. .
Agapeti.
2. Faustinopolis.
'. ' ,
* .
Loliiii.
3. Sasimorum.
'. .
'. .
Ornistbi.
.
'. ' .
Spalea.
ardcrtjc .
.
Thronus quintus decimu*.

Gangra lotiu$ Paphlagoniat.
Thronu$ vigesimu$.
t. OEnopolis.
'. .
Myras totiui Lgctm.
2. Dadibriorura.
'. .
I. Masiaurorum.
.
.
3. Surorura.
'. .
2. Ttilminsi.
r-
.
5. Limyr*.
.
4. Araxes.
: '.
.
5. Aprilloritm.
e'. '.
*.
6. Podalte.
Thronut. zextut decimus.
*.
7. Oricandorum.
r
.
totius
Thetsalim.
1. Citri. Thessalonicas '
i
'.
8. Tallorum.
2. Drugubiliorum.
'. . 9. Arneorum.
: '.
5. Serbiae.
'. >.
10. Sydemorum.
'. .
'. .
4. Gassandriaj.
II. Zeuopolis.
'. .
5. Canipaniae, sive Ga< '. , 12. Olympi.
.
strii.
.
".
13. Oilorum.
>.
.
6. Peirse.
'. .
14. GorydaloriMiu
'.
,
7. Herculii, sive Arda'. .
15. Canni.
' .
roaris.
-'. '.
16. Acrasi.
8. Hierissi, sive Sancli '. * 17. Xanlhi.
'. .
.
utonlis.
18. Bobi, eive S iphiano '. , 8'. \ '9. Lcies et Rentinae.
.
polie.
.
'. .
19. Marcianac.
fO. Bardariotarum, sive [3871 '. - C 20. Noerdonim.
'.
Turcaruni.
xa'. ,
, .
21. Ghomaiis.
'. .
22. Gandanoruni.|
.
/. *.
23. Phcli.
' .
*. ' *.
24. Antipbeti.
'. *.
Throntu decimut teptimus.
25. Phasclidis.
'. '.
26. Rbodianopolis.
Ciaudiopolii Honoriadis.
'. '.
27. Acamisi.
1. Heracleae PonU.
*.
'. '.
Acandorum.
.
'. fc.
Palliotarum,
2. Pnwiadii.
'. .
'. .
30. Fudocioda:.
3. Tii.
'. ' .
'. .
31. Paiara.
4. Cratia?.
. . .
'. ,
52. Gomborum.
'. ' .
5. Adrianopolis.
'. ' . 33. Nesorum.
\ .
34. Barbtirorum.
.
'. .
35. Melcetorum.
.
. ' .
36. Cyaiieoriim.
Thronus decimus octatus.
.
(Etare(e Ponli Polemoniaci.
.
1. Cerasunls.
. .
Thronut vige$imu$ primui.
2. Polelelli.
'. ,
Slauropoiii Cariai.
5. Goniauoruin.
'. .
Cyberae.
'. .
4. Alyae.
'. '.
ileraclcae
Salbaca.*.
p\ 5. Riiaei.
'. '.
.
6. Cocci.
*. .
7. Eunici.
'.
Apolloniadis.
'. .
;.
VARIiE L E G T I O N E S .
. R. . tt. ,
. 6
deest
. R. . R. .
'
'..
^ . M*cwpwe I. . d R. . e R. .
R. .
~ * ^R. -.
_.
k R. .
R. .
*.
' .
. 1.r ';,
R. . R. .
1
k
h
n
R
%t
r >
377
LEONE SAPIENTE ) ANDRONICUfc PAL/EOLOG.
378
'. .
'. .
\ .
'.
' . .
6'. .
'. '.
'. ' .
ip'. '.
' . ',
'. '.
'. .
-'. '.
' . ' q.
' . , , *-
4. Heracleae
Lacymo- ' . O .
8. Phyliae.
rum.
9. Hierapolis.
6'. ' .
5. Taborum.
10. Hamarpia*.
'. ' * .
6. Larborum.
'. .
11. Lysiadis.
7. Antiochiac.
'. ' .
12. Augiistopolia.
8. Maeandri.
'. ' .
13. Bryzi.
9. Tapassorum.
'. .
14. Iln.
40. Harpassorum.
'. .
15. Lycaonis.
11. Neapolis.
'. ' .
16. Slyctorii.
' .
17. G o r d o r i n i .
12. Arihosiadis.
'. .
18. Cabarcti.
13. Anatelarlae.
tV. ' ' .
19. Daphnusiorum.
14. Alabandoranu
'. ' .
20. Clerorum.
15. Stratoniciae.
16. Alindorum.
:
17. lfylan*orum.
"
.
18. Mezi, sive Amezonis.
.
'. .
' . * .
' . ' .
^ ' . ' .
' . .
* .
' . .
- ' . ,
' . .
' .
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
Sizorum.
lasi.
Babylii.
Halicarnassi.
Larymorom.
Gnydi.
Mendi.
Fani.
Giadracarum.
Gerainorum.
.
.
Thronus vigesimu* secundus.
Laodicea* Phrygia? Pacatiana.
'. .
'.
' . ,
'. .
'. ';.
*. .
'. '*.
'. .
' . .
'. .
' . ' ' .
'. .
'. .
\ *0 .
\ .
-'. .
\ 7.
'. .
&. .
\ '.
' . ,
.
a
1. Trapezopolis.
2. Acmonia?.
3 . Sebaslae.
4. Chaeropolorum.
5. Apiae.
6. Peitorum.
7. Ameniae.
8. Sublaei.
9. Paemanulhyroruro.
10. Tranopolis.
11. Allonosi.
12. Lundoruin.
15. Cidissi.
14. Oracortim.
15. Ohnorum.
16. Elazae.
17. Synavi.
18. Tharopsipolis.
19. Dioclcae.
2G. Arislca.
21. GEconomi, sive Jusliiiiaiiopolis.
.
.
lhronut vige$imu$ lerliu$.
Sunadorum Phrggiw Salutaris.
1.
2.
5.
4.
5.
6.
7.
1:
'.
f.
C
'
.
.
.
'
.
.
*.
Thronu* vigetimu* quartui.

lconii Lgcaonice.
'
: '
'
'. '
C
.
'.
'

I:
'.
'
.
.
'.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Lystrorum.
Basadorum.
Arabladorum.
Manadorum.
Psybelorum.
6.
7.
8.
9.
Synalrorum.
Canae.
Eudociadis.
Pvrgorum.
10. Larandorutn.
11. Ilistrorum.
12. Passalorum.
13. Tibassadatn.
14. Barlalorum.
15. Pertorum.
Thronu* vigesimus quintus.

Auiiochice Pinidim.
'. .
'. '* ,
'. ' .
'. .
'. .
^. ' ' 5.
'. ' ,
'. .
'. .
'. ^ .
'. .
'. .
', .
'. .
'. .
. .
[391] ' . "
'. ,
'. ,
'. .
' . .
1
1. Galasi.
2. Sozopolis.
3. Apamea*.
4. T y r a i .
5. Baria.
6. Adranopolis.
7. Portuuin.
8. Laodicea*.
9. Seleuci*.
10. Dagoruni.
11. Zarzeloium.
12. TimoinariaJis.
13. Tyiuandi.
14. Gocoaae.
15. Mali.
16. Sinlriadi.
17. Tilyasi.
18. Metropolis.
19* Papporum.
20. Paralai.
21. Bindjei.
.
,
.
Thronus vige$imut sextu*.
Sylcsi, tive Perges *ecundm Pamphyliai.
Dorylaei.
Midei.
Uypsi.
Acroconi.
Promesi.
Meri.
Sinbiiidi.
'.
'^.
1. Allaliaj.
VARIJE LECTIONES.
R. ,
R .
q R . .
* 1. .
I.'.
* I. , .
R. .
I. .
I , '; 7 R. . I. .
.
.
R . .
R . .
R. .
I. .
. .
' R . .
R. .
* 1\. .
i R. . I. .
J . . '.
. ,
1. .
R. .
R. .
R . '' \ '
'. '. V ' ^
'.
u
GILECORUM EPISCOPATUUM NOT1TLE

3
Thronut trigesimut,
'. .
'. .
Seleuciic Mctropolitce nullu* thronut tubjicitur.
'. ' .
Berrhmat Melropolilw nullut thronut subjicitur.
e\ .
TltronHt Irigetimui primut.
*. .
Calabria?, *he Bhegii.
7. Grymnorum,
'. ;<.
1. Bibonft.
'. .
8. Gorydalorum.
'. ' .
2. Taurianorum.
'.
9. Ariasi.
'. *.
3. Locridis.
'. .
10. Pellenesi.
'. .
4. Russiani.
'. ''.
41. Adtreianauri.
ta'. ' .
5. Scyllacii.
'. .
42. Pnglorum.
'. .
'. ,
6. Tropaei.
4. Adrime.
'. ::.
'. ,
7. Amamea:.
44. Sandidi.
'. .
8. Crolana?.
'. ' *.
15. Barhst.
'. .
'.
9. Conslaulig.
40. PerbaMiorum.
-'. ".
'. .
10. Nicoierorum.
.
41. Gassani.
'. ' .
.
.
Thronus vigetimu* teplimus.
.
Corintlii Peloponnesi.
Thtonu* trigeiimut teeundus.
4. Daiuala*.
Patrarum Peloponnett
. .
"
2. Argos.
4. Lacedaemoni*.
'. *.
.
3. Monembasi.
2.
Melhoiue.
p'. ' .
. .
4. Cephalenia?.
.
3.
Cnroase.
'.
f>. Zacyitlbi.
e'. .
4. Eltis.
. .
G. Zeiaerna.
;
*.
5. Bolauia?.
'. ' .
.#
7. Alaiaas
.
.
.
.
" .
Thronus trigetimut leriiut.
Tltronu* tigetimus octarut.
Trapezuntis Lazicce.
Aihenarum Grircia'.
Cliorianonini.
3931 '. .
4. Euiipi.
'. ,
.
Cliamiizuri.
2. Dinulia.
'. .
Glial&i.
'. i .
'. ' .
5. Goronia.
Paipori.
'. " .
'. .
4. Audri.
Ceramaoruai.
'. ' .
'. .
. Orei.
Lcrii.
. ' ,
'. ' /..
t>. Scyri.
'. .
Bizanorum.
'. ,
7. Carisli.
'. .
S. Sacabi.
'. ,
8 Portlimi.
'. .
9.
Tooliarlzilii.
'. .
9. Aulonis.
'. ' .
40. Tocbanlicrlzi.
1392] '. ' .
40. Syrx.
'. .
41. Ulnuli.
.
'. .
12. Phasian.
'. .
13. Sunuatzi.
* .
'. ' .
14. Anducloruni.
Thronut vigcsimui nonus.
'. ' .
15. Zarimacorum.
Mociti Cappadoci<e.

4. Nnzianzi.
'. .
*\
2. Golont*.
'. *.
.
5. Pnrnasai.
. .
4. Doarorum (32).
'. *.
Thronm irigesimut quartu*.
Lnrma: sficuudie Thessalice, ei totius Grtvcht*.
.
. 1. Pharsati.
'.
.
I>tiiuuriadift.

.
" 1 : Zclouii.
.
4. Kzcri.
: .
, ".
5. Lapdoricii;
'. .
YARl/E LECTIONES.
379
2. Mandi.
5. Ettdoriadis.
4. Telminsi.
5. Isindi.
0. MaximianopoUs
. .
, w . .
...
. R. . f. . ...
.
R. . <. ! . .I. . .
R. .
R. ,C. . '
, . ' R. " . /'. \
,
, -'. '. V - ;. R. . * R. . R.
. I. . *> I. . R. ', . Sitbdnnt eadem Tfj ^
.
'. . '. . . . '. . '. 0.
. '. . '. . '. :. . . '. .
'. .
deesl in Jure.
R. . I. . || R. . i I.
, \
\\ ['. 1. . k I. >. 1R. '^. .
R. .
' ~
.'.
. , R, '. . '. . '. .
r
2.
(32) Mdi:tiae sivc Maiianse Creiensi metropoliiac irigcsimani sedem adfpto subjaccnt
SAPIENTE A D ANDRONICUM PALEOLOG.

*.
C. Tricca*.
.
.
7. Echini.
'
.
.
8. Colydri.
.
9. Stegorum.
Thronus trigetimus octavus.
.
40. Domenici.
RhodiCycladum hisul.rum.
'. .
41. Gatriae.
', .
12. G:\rdicii.
4. Sanii.
'. ' .
'. - 43. Allerius Gardicift.
'. .
2. Chn.
.
'. ' .
3. Cos.
'. ' .
14. Echini.
'. .
4. Naxia?.
'. ,
45. Peristerae.
'. .
5. Therx.
'. '.
16. Radobisdii.
[395] '. .
6. Pari.
'. ' .
47. Patzun*.
. ,
7. Teni.
'. .
18. Besenae.
'. ,
8. Meli.
*. ,
19. Scopuli.
'. .
9. Pissines.
'. .
20. Callindi.
'. ,
40.
Icarlse.
. ' .
21. Marraarilsii.
'. .
41. Lernx.
'. .
22. Colydri.
tp\ V
42. Slypalia.
? . .
23. Lyiz*.
/. .
15. Tracbeae.
\ .
24. Gbarmenorum.
'. ' .
44. Nesurorunu
'. .
25. Buncnac.
-*. ,
26. Halmyri.
.
'. .
27. Oxymocobi.
.
'. .
28. Biaen*.
Thronw lrige$imut ttonus.
[394J .
Philipporum Macedonice.

.
382
381
'. .
'. .
" .
' .
r . .
C\ ' .
'. '.
Thronus trige$imu$ quintui.

Naupacli JEtolim.
4. Bundilza;.
'. ,
. .
2. Aeli.
' . .
3. Aeheloi.
4. Hliegoruro.
'. '.
'. .
5. Joanuinorura.
.
6. Pholic*.
'. '. 7. Adrianopolis.
8. Butbroti.
'.

Theorii.
Poljsiyli.
Beliciae.
Christopolis.
Smolenorum.
Caesaropolis.
Alectryopolis.
.
' *.
Thronm quadrage$imu$.
Adrianopolis JEmimontis.
.
.
*. .
.
.
.
'. .
.
'. .
c .
'. .
'. .
'. .
Jlironut trigetimu* textus.

Phitippopolis Thracia.
.
4. Agalbonici.
2. Liulitzae.
.
3. Scuiarii.
.
4. Lcucae.
: ,
5. Blepti.
'. ' .
.
6. Dramilzae.
' .
7. Joanniuorum.
.
8. Gonstantia).
.
9. BeliciGC.
.
40. Bucoborum.
4.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
40.
44.
Sozopolis.
Agatliopolls.
Delbelli.
Trabizys.
Garabi.
Bucelli.
Probali.
Scopuli.
Brybis.
Bulgaropbygi.
Tzoidorum
4.
2.
5.
4.
5.
6.
7.
.
'.
Thronus quadrageiimus primus.

Hierapolii PUrygias Pacatiana*.
Tltronus trigesimut $eplmu$.

Trajanopolis Rhodopet.
4. Didymolicbi.
'. ' ,
2. Macrav
'. .
'. .
3. Misiuopolis.
. . 4. Anasiasiopolis.
'. ,
5. Pororum.
>. .
6. XanlbesB.
. ' .
7. PerillieoiH.
'. *.
8. Tbeodorili.
'.
'.
'.
'.
'.
'.
\
'.
'.
.
*.
.
.
.
.
.
,
.
4.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
U.
Meiellopolis.
Autudorum.
MosYiioruin.
Pboboruin.
Ancyrse.
Synai.
Tiberiopolis.
Gauorum.
Zanoruin.
VARIiE LECT10NES.
9
. .
. . In eiidem, et Jare Craco, gvae sequuntur detunl. * R. '. ^^
. . R. . I. . 1 1. ; \ vc
\ ' . , '. ^'. '.
* R. . R. .,
R, . 1. .
1. . DeeH in Regg. Deesl in Regg.
1
384
GR/ECORUM EPISCOPATUUM
. Gallipolis.
'. .
[396]
.
4
'. 1.
&>>.
3. Palaeocastri.
'.
Thronug quadragesimus ucundus.
.
Dyrr achii.

.
4. Stepbaniacorum.
'. .
.
2. Ctiouubiae.
'. .
Thronu* quadragesimus nonus.
3. Crooruui.
'. ' .
Mitylenes Letbi.
4. Eligi.
'. .

.
4. Erisei.
'. ",
2. Strongyke.
', .
".
.
3. Tenedi.
Thronus quadrageiimus lertius.
' .
4. Berbini.
Smyrna Aiias.
5. Perperidis.
.
.
4. Pboc&ae.
'.
6. Marmarilzanae.
' .
2. Ilagaeaia* Anelii.
'.
'.
%\.
3. Glazonieniorum.
'. .
IJ
".
4. Arebangeli.
' .
Thronus qvinquagesimui.
5. Peir*.
'. *.
Novarum Patrarum Graciar.

.
1. Galazorum.
'. .
.
2. Culziagroruiu
'.

.
3. Sibit li.
. ' .
4. Barianae.
. .
" * .
Thronus qnadragesimut quartus.
.
Culanat throito nuliu* reperilur tubjectu*. Euchaitarum melropolilce nullus subjicitur thronus.
Thronut quadragesimu* quintui.
Amaslridis pariler.
' .
Clionarura pariler.
.
Amorii Phrygia?.
Idruatie pariler.
.
'. .
4. Philomilii.
.
. ' .
2. Docimii.
Cellzenes, Corlzenet, et Tarorum metropolitas
. .
3. Clanei.
. .
Polybali.
iubjacenl.
'.
Pissiav
4. Tomorum.
'. .
.
2. Gbatzuai.
'. *.
3. Lycopolamia?.
'.
".
4. Gorizenes.
'. ' .
Thronu$ quadrage$imu$ $exlu$.
5. Malrabalzi.
'. .
Camachi Armenios.
6. Choniii.'.
7. Toparchi.
. ' .
'. .
1. Celtzenee.
'. '.
8. Ambra.
'. '.
2. Arabracorum.
'. .
3. Barzanessae.
.
', .
4. Meli.
Colonice metropolitm nuliut subist thronu$.\
3. Alter Meli episcopus '. .
[3981 ol '/ ' . .
6. Ronianopoli*.
'. ' .
,
7. Tutilei.

.
.
.
Homana vero diaceti avulti sunt nunc
Thronus quadragaimui apiimxs.
Conttaniinopolitano ihrono subsunl tnetropolita?,
Coloeyi Pkrygiat.
el eit subjecii ephcopi. .
4. Spora.
', .
4. Tbessalonicse.
'. .
2. Con.
'. .
2. Syracusaruiu.
'. .
5. Gaiocoma.
'. ' .
D 3. Gorialbi.
'. '.
4. Rbegii.
'. .
[397] .
5. Nicopolig.
'. ' .
.
6. Albcnarufn*
c'
Thronus quadragetimu* oclavut.
7. Palraruui.
'. .
Sanctco $everinai Calabrias.
.
4
'. ' *.
Sgracutarum Sici(ia>.
2
'. /^.
4.
Taurorocnii.
'. ' .
VARI/E
LEGTIONES.
... <7. .
_.. '. . '. '. I. . '.
R. . Sequitur; '. ;.
*
'. . '.
'. ', '. .~ .
'
". ' .
"
'
. '. . '. . R. '; '. R. '. . * I. '. ^ R . . i R. ',. . I. .
I. .
1. . I.
. * R. . R. .
R. . I. .
' R. . R. , * R. . u R. .
R. , Addunl Rcgia: '. . . . '. . '. . . . '.
, . '. . ICJ". ', ' '. . '. . '.
. '. ^, '. . * \ ^, . 1. .
. . 1. ', '&.
383
t:
LEONE SAPTENTE AD ANDRONICUM PALEOLOG.

385
386
'. ,
[3991
'.
'
21.
Pomiiiopolis.
2. Messanse.
'. .
.
5. Agragantis.
6\ .
'. .
22. Sibelorum.
4. Cronii.
t \ ' .
'. .
25. Codacoruro.
5. LilybaM.
C% .
'. ' .
24. Synedorum.
6. Drepani.
\ ,
7. Panormi.

}
'. ,
8. Tbermanim.
.
'. .
9. Cephaludii.
'. .
40. Aleiii.
Kiovice Ru$sice subsunt episcopatus isti :
'. .
44. Tyndarii
.
- 4. Afagoa Novigroduii).
ip\ ,
42. Meliltes.
.
'. ' .
43. Liparae.
'. .
2. Tzcrnicobe.
' .
5. Susdalis.
4. Rostobe.
' : '.
- 5. Magna Blandimoris.
, *
Ab Orientit qnoque diceccsi avuUu$ e*t Seleucice
. '- 6. Preslavia Russica.
Pamphyliir metropoiiia, cum 23 *ibi gubjectis .
episcopis : sunl vero isli :
'. 7. Magmim Asprocaslrum
4. Celeuieris.
"
*
ad Kioviam.
'. r.
2. Anemoiue.
*.
.
.
5. Tilyopolis.
'. " 8. Sanclus Georgius ad
l: ' .
4. Lamorum.
' Russum fluviuui.
'. .
5. Anliocbise.
.
.
6. Selhiunlis.
'. .
9. Polosca.
' *.
7. Hclii.
'. ' J.
40. Rozana.
8. Sebastae.
.
'. .
44. Typbcrne.
.
9. Zenopolrs.
'. .
42. Saragium.
40. Lausadum.
l .
'.
44. Oiocajsarea*.
' .
ipf .
42. Oiba3.
In Russia minore.
' . 43. Claudiopolis.
4. Galitxa.
'. .
' .
44. Neapolis.
2. BlandinxBre,
'. .
.
45. Dalinsadi.
3. Preniissa.
'.
.
46. Philadelpbiae.
4. Ducisca,
'. .
.
47. Adrasi.
'. .
5. Turube.
.
48. Meloes.
'. .
6. Gholme.
'. ' .
49. Irenopolig.
'. .
7. Molesraum.
'. . 20. Germnniopolig.
e
VARIiE LECTIONES.
I. I. \. J R. . *. . 1. . * R. .
.
'.
. * , * I. . Alia Regg. .
. '.
. . * .
c
400]
.
1 TQ
.
EXPOSITIO
IMPERATORIS
LOCUMNUNC
SUBJECTM
SUNT.
'. .
'. .
'. .
'. ' .
.
'. .
DOMINI ANDRONICJ
PAUEOLOGI
SENIORIS QUEM
METROPOLES,
QUM CONSTANTINOPOLITANO
THRONO
4. Metropolis Cajsareae.
2. Ephesi.
3. Nicomediae.
4. Nicscae.
5. Heracleae.
6. Ancyra.
VARliE LECTIONES.
Regg. . \ *
. '. . '. ". 1 .
'. '. ". '. h . q\ . '. . '. , '. . '. .
PATRDL. GR. C V I L
13
347
GRJECORUM EPISCOPATUUM NOTITIJE
7. Cycizi.
C- .
8. Sardiuin.
'. .
9. Chalcedonie.
'. .
10. Philadelpbiae, quae ad episcopatum Sarditim
'. ,
speclans, ab iniperalore Domino Andronico Palaeo- , ^
logo decirous ihronus effecla est.
.
44. Thessalonicae, quae eum inter ibronos xvi lo'. ' , \ .',
cum oblinerel, a pradicto imperaiore in undeci- ! ' - \
mum locum redutta est. Nunc vero vices geril An- .
cyrensis MotropoIHani.
42. Adrianopolis, qtiae cum inier tbronos qua'. ' *
dragesiinum locum oblinerct, bonoris causa duo- ' ' .
decifiuim adepla esl.
'. ' , , ' onc43. Sida, qaa? cum tbronus decimas esset, in
dccimutn teriium locum rejecta t&\.
<.
44 Sebasleac, hxc tbronue iuit untkcimus, el '. , ' >, ;
ad xnr locum redacta est.
' *.
45. Amaseae, quae cuxn duodeclmus thronus ess*l,
'. , \ ' ,
ad xv devetiil.
' . .
46. Melilenae, timiliierex xni loco in xvi evasit.
*. ' , \ ',
* .
47. Tyanensis metropolis ex deciuio quarto loco
'.
\ ' ,
ad decimum sepiimum descendit.
' .
4 8. Gangreiisis, decimum quintum locum lenens
'. ' ,
ad XVIII deveait.
' .
49^Me4ropoHs HeracleaB Poniive perliaabal ad
'. ,
episcopalara Claudiopoleos; quam cum infldeles , \ occapassent, ipsa loco ejiis staiionero decimam . , ' *
septimam, nnnc verodecimam noaam ialeribro- * *, '
iios consecula est.
g
'. , \ ,
20. Prusse, quae cum centesimus tlironus esset,
.
ad vigesimum locum evecta esi.
'. *, \ V ,
24. Pcgarum. Baec ex Ibrono nonagcsimo ad
' .
xxi locum pervenit.
'. , \ ' ,
22. Metropolifj Pergami: quae ex loco LXIX ad
' .
xxii ascendit.
[401] '. ' , ; \
23. Neocaesarea?. lUec ex xvn throno vigesmius
' , ' .
torlius evasit.
'. \ , \
24. Pessinuntis metropolis, ex throno deciaio
' .
noao ad vigesimum quartum descendit.
'. ' , \ * ' , .
25. Myrensis : qaae vigesimura locum tenens ad
vigesimum quiaium deducta esl.
'. , ' , ^
26. Siauropolis : quae vigesitnum primum locura
.
obiinens, poeiea vigeeiinum sexttim adepla cst.
27. Laodices : quae ex vigesiino secundo ibrono D '. , ' , '
.
vigtsimus seplimus evasii.
'.' \ ' ,'
28. Syaadensis, post vigebimom tertium locuta,
sorlila csi vigesimum octavum.
'. ' \ ' *
29. Iconti nietropolis inter tbronos vigesimum
quarlum locuro lenens ad vigcsimum nonum de- .
siendit.
1
VARLB LEGTIONES.
. . Iladeinceps ip$m staVs, melropotitx in nclo recensenlur. * . Reliqua desunt. ' . Deett. Desunl hac tria verbu.
.
', '. ', '. 7 Dee$l. . * . *
. , ' ' . * 1\, ^' , ' . 1><5suni liaec duo verba.
Desunl baec iria. * Desuttl bsec duo, ac pariler ubiqtie iu seqq. * il; xV
.
1
389
LEONIS SAPIENTE AD ANDRONICUM
'. * \ -
PALAOLOG.
390
30. Berrboae: haec ad episcopatum Tbeeealoaic*,
vel, ot alii velont, Acbridia apettans, hotiore trigeaimi ihroni affecto eal.
31. Pisidi, qax ex vigeeimc quialo Ihrono tti'. ** , '
gesimue primits facu eel.
.
52. Sylsei tbroaas ex vigesime saxlo toco in tti*. ' -', >
gesimum
secundum devectws esu
.
53.
Corinibi,
qu ex vigesUno seplimo loco ad
'. \ , ! ' irigesimum teriium devenit.
.
54. MonembaeiaB, cum ad episcopatum Coriat&i,
*. 4|6( , ** ,
vel,
ut alHs placet, veterum Patranim, pertineret,
, , , .
bonorem ibroni Irigeaimi quarti oblinuii.
'. " \
35. Aibenaram melropolie post loeum vigesiimira
', ' .
GcUvtim, intcr ibroaas vigesimum quinlum consecuia est.
*. *0 \ ', '
36. Mocesi melropalia vigesiraum nooum locum
*.
tenens, postca ad vigesimuni eextum pervenit.
? \ * , '
37. Creta: bsc ex trigeeima Koeo ad Ifigedmam
*.
septtinoin locum devecta est.
'. * ',
38. Calabfi* meiropolis ex eeda xxxi sedem U i ' .
gceimam octavara consecuta est.
'. *0 , '
59. Veierum Pairarum metropoHs cam tbronus
.
irigesimus eecuadus esaet, irigesimus nonus evatit.
'. *0 \ ', '
40. Trapezantis metropolis posi locam xxxiu
.
ad XL descendit.
44. Larissa : qu* cvm xxxiv loeam oblinerat,
*. ' * * ' ad x u deducta est.
42. Naupacii metropolia, quae cum iiigeoimni

'. ' *1 ' ,
quinlaai ibronuoi possiderel, ad quadrageeimum
' .
I eecondum redacia est.
43. Philippopoleoa metropolis ex tbrona Irigeei. \ * ,
mo
sexlo thronus quadragesiauis tartius evasii.
.
44.
Trajaaopoleos : haec fuil eedes trigesima
*. " * \ ' ,
la, et suv effecla eet.
{* .
45. ilbodf nielropolU trigesiraa oclava, ei qua'. ' '* ' , ' . dragesima quinla evaeit.
46. Serrarum : baec ex qaiaqogeimo octato
*. ' , -' *
, tiv*c ', .
f
loco ad XLVI ascendit.
[402] ? " \ ' , ?

47. Pbilippensium metropolis ex irigegima aano
.
ad qaadrageeifnum eeptimuin deducla egt.
'. \ *,
48. Ghristiaaopoleoa melropolrg ex loeo septua ' .
geaimo sexia ad qaadragesinium aetavum pervenil.
*. ' * ' , ' &>
49. Hierapoieoo : hase x quadrageeimo primo
<6.
loco ad qoadragestmum aoaam deecendit.
*. ^ * \ ' , / - jy 30. Dyrrbachii : haec post locum quadragcsiamm
.
sccundom, ad qaiaquageaimara deducta esi.
'. * \ ' , '
51. Smyrnai ai loco qaadragesimo teriio, ad
qoiaqaageaimoio primam perreait.
'. \ ' , vff
52. Mitylenae ex loco qoadrageeimo aoao, quin.
qiiagesimuai secundttm oblinuU.
*. ' ,
53. ioanniaoram, cum Naupacti episcopatai ab, .
derelur, bonore metropoliuô honeslaia cst.
5\ \
54. Dklymoticbiroetropolis, cara jam olim arcbi, *
epiecopaiu esset, bonorem melropeitiaiittm obtiauU.
v
YAEliE LECTIONES.
* /, ' 7.
' . k . . * . ' . . . q *. *
* . , ' * .
1
391
GR.ECORUM EPISCOPATUUM
55. Melenici.
\
50. Galanse, posl qaadragesinuim quartum locum
-'. * \ ' , ' ad quiuquagesiuium saptimum deducta est.
.
57. Amorii melropolis ex quadragesimo quiuto
'. * ' , ' .
loco, ad quinquagcstmuiD octavum pcrvenit.
58. Camachi e sede quadragesima sexla, quin'. ' \ ' , ' .
quagcsima nona facia esl.
59. Golyaei, ex throno quadragesimo septimo,
'. \ , ' .
ad sexagesimum primum pervenit.
60. Sancla Severiana posl locum quadragesi? 'R \ ', muiM aclavum ad sexagesimam primum devecta esl.
5*'
61. Novaraiu Patrarum mclropolis ex qninqua*
'. * \ \ VoSOat,
gesimo loco ad aexagesiinum secuadum devenil.
,
62. Aprensis ex loco eexagesimo nono, ad sexa?' " \ ' , \
geehuum lertium ascendit.
65. Amasiridie : post locum quinquagesimum se' ' \ , *
cundum, ad sexagesimuta quarlum deducta esl.
.
64. Chonarum metropdis poslstalionem quiaqua- \ v f *, 1 ' gesimam lertiam, in eexagesima quinla consiilii. .
65. Hidrualisexquinquagesiniaquarla9ede,sttka'. - \ * , ' gesiina sexta efleciaest.
)
66. Geluense scxagesimum septimum locum ab'. \ , ' linuit posl quinquagesiuium quinluin.
7.
67. Coloniaj melropolis ex qumquagesiino eexto
" \ v ^ , ' ihrono, evasil sexagesimus octavus.
.
68. Thebarum ex quiuquagesiiao seplimo loca ad
' \ \ ' , ' .
sexagesimum nonum devenit.
69. Pompaiopoleee ex quinquagesimo nono loco
' , 1
ad septuagesimum deducta est.
70. Russte, posl sexagesiaium loctim, gepluagesi' ' '- , ' *

mura eecunduin obtinuit.
.
71. Aai, post septaagesimuni primum locum
*0 \ ', '
in septuagesimo tertio conslilit.
72. Alanix metropolie, post sepluagesimum ee' ' ' , '* .
cundutn Ipcura ad gepluageeimura quarium evenit.
75. Pbarsalia, cum archiepiscopatus eseel, me' ' \
iropoiil. bonore affecla est.

74. Tiberiopolie sive Varn, metropolis LXIH fuit,
<* ^, * *
ei facla est LXXV.
<*' *
75. Eucbaiiarum, ex sexagesimo quarto throno,
' \ ', 'a4l septuagesiiuuuo sextuni pervenil.
.
76. Cerasunlis, poet sexagesimum quinlum lo' \ ' ,
cum, obiinuil sepluageîmttin seplimum.
.
77. Nacoliae, ex eexagesimo eexio, ad scpluage ', '.
simuni octavum cvasit.
D
78. Germii, cum eeset ordiae sexagesimus septi'. J* , ' mus, ad septuagesimum nonum devenit.
.
79. Madytorum melropolis post sexageaimam
'. * \ ', 'oetavum locum, teauil ociogesimuui.
*.
80. Apaaieae ex arcbiepiscopatu boaorjnetropo'. ' ,
lil.inus obtigit.
! .
81. Litbada, yicina magnse Ruasia?, metropoliia'. ' 6 ,
num boaorem obliauerunt iraperaiite domino An
', \ dronico, el Joanne Glyca patriarcba.
',
VARIiE LEGTIONES.
1
-393
. SAPIENTE AD ANDRONIGUM PAL/EOLOG.
394
'. , \ 82. Caucaci in genlc Obydena?, cum easel sub
, .
cpisropalu Bulgaria?, ad mclropoiil dignilalem ascendil.
'. \ ,
83 Gotlhiae, cum essel arcbiepiscopalut, melro .
polia evasil.
'. \ ', 84. Basilaei, cum ibronus essel septuagesimus, ad
\
oclogesHnum septimuia descendit.
'. \ ', '
85. Naziaazi, cum eescl ibronus sepluagesiimis
.
aecaadus, ad oclogesiaiuai ociavum desceodti.
'. , & ' , ' .
Corcyrae mctropolis ex loco sepluagesimo
lertio, ad oclogceiroum octavum deveuit.
ef. , * , ' .
37. Abydi, cara septuagesimiM quartaa essct,
facia est nonagesiraus.
'. .
^
^
88. Meihymna3.
'. , * , ' chrirtianopoleos metrofMrtis ex septuagesimo
^.
f
nonagesimus secundus.
'. , \ ' % ' $Q. llbodii incltopolis ex eepluagesimo seplimo
ad nouagesimum lertium devenit.

'. \ ', p
j
i i s erat Ihronas sqHuageaimut
8 9
g e x l 0
a c i a
e s l
9 1
^ [.
a r o n o s
p r
noaus, postea aanagesimus quaiiua.
?'. , ' ,
92. Atiali* meiropolis, posl locum oclogesliuum^

leauii nonagesiiaiim quiiitum.
hiepiscopaUia eeset,
'. , -
'. .
'. .
K^. *
'. ' , '
'. - ' , *
*'
'. \ ' , ?
'. \ ' , cf
[404] '. \ ' , *
*.
tf. - \ ' , ' .
>
'.\,'.
arc
4 . Bospori, h*c eiiam ex archiepiscopalu alliue

evectaest.
, BiiziaaB.
96. Sugdai dvUas ex archiepiecopalu mefpopolis evasit.
.
etropoHe ex loc octogesimo
leriio, venit ad locam cenlesimum.
98. Arcadiopoleoe, posl locuin octogesimum tacuaduni, evasil ad contesimum piimura.
,
j
>
primug, facla est centesiama gccundns.
100. Mileii, quae post aclogesimum quartuni focuai, ad centesimura lertium descendil.
Gerdic*,ex loco oclogesimaquiato, ad ceatesiuiura quarluui veiiit.
iropolis ex oclogeftiroa oclava, facU
cst cenlcsima quinta.
. Drielne, cuia cssel LXXI, facta est cvi.
9 7
M e g e m b r i a 3
9 9
n i e l r o p o
l g
c u m
o c U
g e s h l l l I g
1 0 2 e
A r g i
me
p9. ', ' .
104. Pyrgii melropolis poalxc, locumteaiiilcvn.
'. ' ,
'
. * , \
,
' .
p^. \ ' ,
.
', .
'. .
1
c i v i l a s
Z e c b i j R
<l , iropoleos honorem evecta est.
4G5. Sebastopolis thronua eral. LI, et ad CYIH

devenit.
106. Enripi simililer, cum xcu locum obliaercl,
ad cix descendii.
107. Cybisti meiropolis ex xciu facia esl cx.
108. Anliocbia*.
109. Acbyrai (31).
YAR)J LEGTIONES.
* desunl baec duo verba : seqnilur:

. '. n ' ' .
. '
.
Dent. ", ut supra. ', ' . *
' , ^ . ' , ' .
r
NOTJE.
(31) Mciropulilac Acbiravi G meatio in concil. Lugdun. in Episi. Greg. X poulif. ad metropoliias
Grxciaj.
335
G R J E C O R U M EPISCOPATUUM
Quce urbet nomen ultimo mutaverunt
" &
396
.
Epidamnus quse nunc Dyrrhachium.

,
Prebellis nunc Acbrida.
, .
Heraclea nunc Pelagonia.
.
Selagpborug nune Diabolig.
, .
Illyricum nunc Joannina.
, , aliag .
Edessa nunc Moglaena.
, .
Axius Auviug nunc Bardaritig.
, .
Argos Thessalicum nunc larissa.
" .
Epca nunc Gorone.
", .

Pedasus nanc Melhoae. Htnc \icina Gheraoneeus,
Pylus nomine quondam, Ne&torls patria, nunc vo- ^, ,
, .
catur Abarinus.
, .
Trieca nunc Tricala.
, .
Tbeopolis nuncPrusga.
, "
Apolloiiia uunc Hierissus ad oioniem Alho
.
gitaegt.
, .
Ampbipalig nuae Ghrygopolie.
, ", * "
Tbeodosiopolis aunq Apru3, a Cari socero Apro
.
condila.
\ , .
Ortbagoria el Siagira nunc Macre.
'.
Topirus nune Kusaium.
, .
Perinthue nunc Heraclea.
, .
TiberiopoHs nunc Slrumiiza.
.
Valenliopolis nunc Belosbudium.
,
.
Dares nunc Taures.
, .
Martyropolis nunc Marpbece.
, .
Berrbcea nunc Alep.
, ".
Propootidcs duse, una vergus Abydum, allera
G , \ .
Teraug Hierum, et Pgamroatbium.
, .
Germaaieia Syriae aunc Telesaura.
. Deest.
Mopsi verofonles. Dettt.
; , .
Pardiias fluviug nunc Agrioraelas.
, ,
Castaballa Gilicis, nonc Bfamisia.
[495J
, ",
Supene Galliae, et ulieriores Alpium regioacs
adjacent Oceaao, Gallia videlicet, Higpania, ctc. \ , , .
.
Germaai, Franci Graece voeaniur.
, , \ '
Syrmium nuac Huagaria ei Slridon : quoadair
.
vcro Hungari Gepideg vocabanlur.
, .
Doryglolum nunc Distra.
\ , *.
Odrygug ei Oreaiiag aunc Adrianopolig.
, .
Maeotis palusnunc Galatia.
, .
Poiidaea nunc Gaggandria.
, .
Colossusnunc Tyrus.
^ , .
Acbaia nunc Pair;e.
".
Daaai nunc Graci.
.
Asia nunc Ephegug.
.
Jonia nuac Pariasia.
.
Euboea aunc Eurippug.
.
Brootia nunc Thebae.
.
Pblbia nanc Pbarsalia.
, .
Nicopolis nunc Prebeza.
.
iEtolia nunc Lecbooia.
.
Gorcyra nunc Phseacia.
.
Dodone nunc Bondilza.
" .
Epirug nunc Bulhroiuto.
, .
Dclphi nunc Ghrygug ct Solon.

Diospolis nuuc ttauapcirum.
LEONE SAPIENTE AD ANDRONICUM PALBOLOG.
397
398
, \ Caesarea Philippi nunc Tonopyrgoa : tadeia a>

.
Panaeo uioiile Panxag.
.
Sardice nunc Triadiiza.
.
Larymna nunc Larysa.
.
Thermae el Hemalbia nunc Tbessalouica.
.
Colagsae nunc Chonae.
' ,
Hltodope aunc PhilippopoNs
.
llalia dicilur eiiam Longobardia
, .
Memphis nunc Dauriala.
^ ^ .
Perge nuac Pyrgium.
, ,
ASdira vocalar eliaumum Polyfttiium.

[406J ,
, .
DE ORDINE
THRONORUM METROPOLITANORUM.
QVINAM
EXARCHA
HYPERTIM1
QVIHYPERTIMI
ILLIS
DICANTUR
TANTUM.
/. , 1 Metropolilanus Gxsarc Cappadociae dici, ,

liir bypertimorun) bypcrlimus(i), et toiius Oricolisexarchug.
*. , \
2. Epbesinus, bypertimas, et universse Asi
.
ezarcbti9.
'. , , \
5. Ileraclecnsie, antecessor bypeiiimorum (2),
lotiusque Thracirc atque Macedoaue exarchug.
\ .
Omnet qui scguuntur hypertimi *unt: iive exarchi,
01
*.
et hgperlimi.
, .
4. Ancyraaug, exarcbus lotius Galatiae.
{. , .
2. Cyziccnus, toiius Hellesponti.
*. , '
3. Sardicensis, toiius Lydiae: cujug loco nanc
, est Pbiladclpbieasift; cnin antea episcopus Sardi , \ censi subjiceretur. Ntmc melropoliia efifccitis aub
, , - sc babet locum, exarcbiam, el episcoposprius Sar ' .
( dicensi subjectos.
4. Nicoraediensis totittg Bilhyni exarcbus ap'. , .
pcllaiur.
'. , ,
5. Nieacnus, totius Bilhyniaev
*. , ,
6. (ibalccdonensis simililer.
'. , ,
7. Sidensis, uuiversa3 Pampbylia?.
'. , ,
8. Sebaslenus, lotlug Armenhe.
'. , .
9. Amasenus Ponli Euiinj.
t\ , ,
40. Meliiencusis, secundae Anneniae.
'. , ,
41. Tyaancnsig, secundae Cappadocix.
'. , .
42. Gaagrengi, toiius Paphlagoni.
\ , *
13. Tbessalonicensis, loiius Thessalha : nunc
.
eliara Ancyrani locuro teaet.
44. Glaudiopolitanug, cujus vice nuac est Hera'. ' , ^ cleensis Ponti, qui cum anlea episcopus Claudiopo, lUano subderetur, nunc mctropolilaiaclusci locum
ai exarchiam illiug obiinet.
, \ .
13. Ncocaesariensis, Poati Pulcmoniaci.
'. , .
yxiilM LECTIONES.
Ikgia. , /, *' Deest in Regiis. .
* Deeti in Heg. Addunl /, .
NOTiE.
(1) llonoralissimotum honoralissimus.
(2) Concil. Lugd. prxsul boaaratorum. fbid. Hyperlinii, superbonorati.
$
>
G R J E C O R U M E P I S C O P A T U U M
400
iC. Pissinuntis, secundse Galaliae.
<'. , .
[107] '. *, ,
47. Myrensis, loiius Lyciac.
'. ,
18. Stauropolilauus, lolius Garia?.
'. , .
19. Laodicenus, Phrygix Gappatianae.
'. , ;
20. Synadensis, Pbrygia Saluiaris.
'. ' , .
21. Iconiensis, lolius Lycaoniae.
^'. , .
22. Anliochcnus, tolius Pisidise*
'. , \ ,
23. Sylaeneis, qui el Pergensis dicitur, serund
Paniphylise. Cujus loco nunc est Attaliensis, qui * * ,
cum episcopus esset, subdebatur Pergensi: eacn , , ,
ob causam uunc mctropolila factus tenet locura .
ejus.
'. , ,
24. Corinthius, tolius Peloponneoi.
'. , ,
23. Atheniensis. lotius Graciae.
'. ' , ;.
20. Mocesanus, secnnd Gappadocia?.
27. Scleuciensis, secimdne Pampbyliae.
\ , ,
'. ', , 28. Ubcgiensis, qui cl Galabricus appclialiir, non
.
babel exarcbiam.
'. , ,
29. Veleruin Patrarum, toiius Aohaias.
'. , .
30. Trapezuniinus, lolitis Lazictt.
'. ,
31. Larissseus, secundae Thessaliae ei lotius
.
urajciae.
'. , .
32. Naupactaeus, tolius jEloliae.
Nola, nolarios Constantinopolilanos oiciropolitrc

Philippopolcos bunc solum liluhim Iribuisse : hy- pcrtitno el exarcho totius Thracise. A l Damianus \ Pbilippopoleos melropolita scribens ad nos seipsum
insci ipsit bypertimum alque exarcbum tolius Eu- \ \
rop et Oragobintiae.
.
33. Adrianopolitanus bypcrlimus ei exarchus Q '. , \
Haemimonli.
.
Noia, metropolitam sic scribere ad Adriauopoli,
tanum : Sanciissiine metropolita Adrianopoleos, *
bypertime, et ezarche Hacmimoniis.
, , \ .
Haclenus de illis, quiexarcbias babcnt. Reliqui

onwcs metropolitae bypertimi solum liitilo afliciun-
lur, tl non exarcbi; quos etiani antea invcnies. , , .
De Varna.
\
Varna, ut quidam semiunt, est Tibcriopolis;
, , propierea in exposiiione non comparet,neque inter \
nielropoles, neque inler arcbirpiscopatus, neque , ,
inler episcopatus. Sed antistes Varnensis idein est , * * ;
Tiberiopolilanus.
.
De Anchialo.
J
[408] " *.
Ancbialus primum quidcm conjuncla erat arcbi ')
cpiscopatui Mescmbria. Qua in mctropolim evecla,
Anchialus arcbiepiscopatus bonore aflecta esl.
, \
.
De Melenico.

Alelenicum nuspiain invenimus scriptum. Dici tur et ipsa, quamvis sinc scriplo, Serrarum epi- \ scopatus essc.
(5 k.
393
V A R L E LECTIONES.
f
. .
. Addunt alia, '. ' ' . . ' .
/. deest. .icest. < Addunt lieijq.
. :; : :? .
h
401
LEONE SAPIENTE AD ANDRONICUM PAMSOLOG.
402
1\ \ , Sunt ei alii metropolitae, exlra tllos qwi *#cteri
* descriplione comprehenduntur, quibus ex archi \ episcopis et episcopig bonor raelropolil diversig
<. \ temporibus obligit. Et quidero ex arcbiepiscopts
metropolilac effecti sttat sequenlcs;
1. Bizya*.
\ .
2. Mileti.
'. .
3. Selybrtae.
'. .
4. Apri.
'. ".
5. GarcIIac.
'. .
6. Bryseos.
.
7. Derci.
C. .
8. Chersonis.
'. .
9. Mesembria?.
0. .
S51 10. Metracbornra, qui cliam Zeccbiae apt'. * , \ .

pellalur.
11. Sugdaja et PhulUe, duo erani arcbieptscopa*
'. , \ , * . lus;scd conjimctae unain nuac uielropolim efliciual, qua; Sugda?ae el Pbullarum nominaiur.
\ \ .
12. Ex episcopaiibus Epbesi, mctropoHljc hono'. , rcin acquisivit Pergaini aatisies.
.
13. Ex cpiscopalibas Heracleae, Madylorum, Me'. , , \
diae et Prug.
, .
14. Et Tbcssalonica, Bcrrbooengig.
'. , ^ .
15. Ex Ncocaesarcse, Gerasamis cl Rizaei.
'. , , \
.
16. Ex Corinllii, Monembagiengis , qni etiam to*. , 6 ; \
, \ tius Peloponnesi exarcbus nominalur, tenetqae iaC guper locuia Sideagie.
.
'. , .
17. Ex Mocesi, Naziaazcnus.
'. , .
18. Ex veleribus Palrig, Lacedxmoaius.
'. , .
19. Ex Naupacti, Joaaninorum praesul.
20. Ex Philippopoleog, anitstc* Liiillae.
'. , .
21. Ex Trajanopoli, anlisles Didymolichi, Ma
'. , ,
ene, Xaniheae cl Periibeerii.
, , .
'. ', , \
22. Ex Rhodi, Chiensis et Cong arcbiepiscopns.
.
23. Ex Philippcngium, Gbrislopoleos el Dram:r,
'. , , \
, ' , ', , qni aoa erai episcopus, ted, ut faiua fert, Diainae
Pfiiiippengium proiopapam agebat.
.
24. Ex Adrtanopoleos, Sozopolilamig.
' , .
25. Ex Camachi, Cellzenius.
'. , .
26. Ex Serraram, praesu) Zicbaarum.
^. ^^, .
^
27. Poslcrig temporibua constiluii sual in Un[409] \ \ , \ grovalachia duo melropolita), quorum altcr tenet
*, , \ locum Nicoiuediengig, el dicilur exarcbug lotitis
, \ - Ungaria3 el Plagenaraai. Alter dicitur nielropoliu
, \ parlis UagrovalacbiaB, gerilque viceg Amaseni.
.
28. Factus cst etiam aostra aetale raelropolila'. * \ .
nus anlisles Bidynx.
29. Et aliug in Moldavia scu nigra Valacbia.
'. , ,
30. Et Galilzx, quac erai pars miaoris Rugsix.
'. \ ,
" .
YARI/E LECTIONES.
1
R<*gg. . . . Rednndat. vdeesi in Retjth. * Reg. -.

deetl. .
Prava lectio ex Rea. corrigenda \ *
*"
"
, rcliqua detunl. * Addnnt Rcg. '
xa\ .
T
s t
l m m
403
GRiECORUM EPISCOPATUUM 1
404
31. Palriarcba melropolilas et arcbiepiscopos '. \ .
inscripiionibue nomiaal sanclissimos.
'.
32. Episcopi se muluo per omnia sanctUsimos
.
ttidigitant.
'. 01 . 33. Arcbiepiscopis noa dalur lilulus byperlhni,
*cd fralrig et consacerdotis : idem de raclropolitis , * \ , \
.
judicium eslo.
TQ ,

,
*

.
EXPOSITIO
NOVA
QVOMODO
CONSTANTINOPOLITANUS
PATRIARCHA
AD
, RELIQUOS FATRIARCHAS
ARCHIEPISCOPOS,
SED
METROPOLITAS, CUNCTOSQUE SJECULARES DIGNITATES
MODERANTES
NUNC
SCRIRAT.
Quomodo melropolitat od patriarchas et metropoli*
ta$ tcribunt.
Quomodo senbunt ad Constanlinopolitanum pulriarcham.
[410] "
"
.
.
Sanctissime mi domine, et here, et oecumenice

patriarcha gacerrime, diviaa gralia praesiaas, et
quodcunque mibi diviaum, cam rei, lum nominis.
Precor Deum bene valere luam saactitalem, eiiaai
gticundum ganctissimum et sacratissimum ejug tabarnaculiiro, ad prasidium et ulilitatem calbolicae
et universalig Cbrisli Ecclesiae.
\ , \ , , \
\ , \ \ .

, \ \
, \ \
.
Quod tti tabuli* pairiarchce et metropolitce, pro

more non tcribunl ad majores : quoque beae
valemus : scribuut autem hoc ad inferioret, vel etiam
aqnalez, l i tamen lubueril.
Quomodo ad AUxandrim reliquosque palriarehas

$cribunt.
"

60 \ , ,
.
[411] " "

Sanctissime mi domine, papa el palriarcba Alexaadriae, el totiue Augypii, Pentapolig, Libyas et

jElbiopis, in sancto Spiritu eaactissiaie el colendissime Pater.
, \
, \ , ,
, \ ,
\ .
Sic quoque scribunl ad retiquos, Aniiochenum el

Ilierotolymitanum:
"
Sanclissime mi doraine.

Consequenter ad unumquemque eorum tcribunt,
pront expotitionh initio scriplum : ui aulem ad eos *

.
tcribil patriarcha, deincept recentebitur.

Quomodo metropotitis $cribunt mctropoiike.
.
Sacratiesime meiropolita civitatig N . percolende

,
primas secunda? vel totiwg provinciae : ganclissime *
et sacerrime doininc, dilecte fraler el bumlliiaiis , , \
AOtlne comminigter.
.
b
Quomodo epitcopit stribunt
melropolila.
Dei amanlissime epigcope civilatig N . in sancto

Spirilu dilecle frater buuiilitatis nostrae, et comniinisler.
"
, i v
,
.
Sic ad propriot episcopos, et pari quoque paeto ad

Oflroj
#o qui aliis metropolilit subtunt.

VARIiG LECTIONES.
/, . ^ Alia Regy. \ \ ,
fc
405
LEONE SAPIENTE AD ANDRONICUM PALAiOLOG.
406
" ol Quomodo Magnte eccleuw proceribus $cribunt

.
metropvlitm.

Honorandissime magne Garlopbyiax sanctissi , \ m Dci Magnae ecclesiae, jucundisshne et desble , \ , .
ratissime tni frater el diacone domine.
.
Sic igilur scribunt ad Exocataculo*. prolono - tario vero usque ad ipsum memorialium scribam,
, , , Deo dileciissimi, scribuntur: non tamen Fraires,
\, " $ed Filii. Ab Hieromnemone autem et dexncept, Ho . norandissiini. Diatoni vero qui non habent officia*
, . - Religiosissimi, scribuntur. At pretbyteri qui habent
, officia ut archipresbyter, et presbyterorum secundus,
, , et orphanolrophi, HoaorandUsiroi : qui nou habent
, .
o/ficia, Deo devolissimi.
"
Quomodo patriarcha ad imperatorem nondum
coronaium tcribil.
.
Potenlissime, a Deo banorate, a Deo gubernale,
, , , a Deo uiagaificate, el sancle nu imperator.
.
In fine. Doininus Deas ipse sil sancli imperii lui
[412] *
, consemtor, Domioe mi sancle, precaas Deum ut
prebeat sanetae majesiati tuas per loagos annos sa , \ , nilatem puraai el a doloribus imoiuaei, bouorum
* \ operuai, quae in manibus suni, prusperitaLem, ci
\ ; \ posi longaevam vtiain eliaai coelesie regauin aeinper
duraturum.
.
Quomodo patriareka ad imperatorem jam corenaium
"
scribit.
.
Poteatissiine, a Deo coronate, a Deo bonoraie, a
, , , ,
, , Deo gloriaro adeple, a Deo promole, a Deo roagniflcale, aancle mi iinperalor et rei.
\ .
Jnfine.Dominue Deus saactaro majestaiem tuatn
^
, , , - praservet aalubrem, heiam, saaam, long&Tam, et
, , superiorem omai tristi eventu , el iargialur ipsi
\
\ cum prsesenii cordeale eiiara et sempiieraum regaum.
\ \ .
Sic $e habet nnnc contueludo+cum melropoiilw ad

imperatorem pugillaria miitunt:
*
Audens servae ei orator potentissimae tuac maje \
staiis,
Domine iui sancie, refero.
\ , ,
.
ln fine: Audens retuli.
" * .
scribunt melropolita etiam ad imperatH of
cem.
.
" - Quomodo tcribit metropelita ad de$poiam imperatom /S/ium.
\ .
Desideratissime fili pra3slanlia*imi et saarli mci
, imperaloris ia aancto Spiriiu : desideratisisbne fili
aoslr mediocritatis, oronino felicissiiae domiae.
, .
Quomodo ad ettmdetn scribunt metropolha.
.
Atidacier
refero niajestaii lu, omniao fclicissime
,
nii domine.
.
Quomodo ad eumdem melropotilv.
" .
Aadacler refero potenli ei saacis luae majeslati,
\
, * dominc saticip, rogans Deum uli majesiali lua*
, longaevos annos, puram salutem et a doloribng
\ , ! - iramunem largiatar, corum, quae in inanibus aunt
, \ bononim operum exitum, et exacio fclicis vils
airsu, pcrpcluuui in coclis iinperium.
!\ ,
%
VARIiE L E C T I O N E S .
Alia .
4 , , , llcli<|tia dcuiint.
G R ^ C O R U M EPISCOPATUUM 03
408
4d7
* %
Qncmodo tcribil palriarcha ad despolam qui non
fueril imperatorii filius.
vior.
,
Felicissime Doiuine, deaideratissime fili noslra
;.
mediocrilalis.
in '' , xal
Et si quidem Graeca itirpe sit ortu$ nomen ejus[413]
von apponityr : sin barbarm, qualis TomprotUze$ , *
exstilil, vel suat Valachia, vei Albanornm despota, , ,
, ,
apponil nomen. Melropoliue quoque eodem paeto
scribunt ad hujusmodi principes , addunl tamen atia
no*

,
mina excellentiam manifestantia, qualia suut, omniIIO felicissime, nobiHssime, gloriosissime, mngnifi-
ceiilissiine : non tamen, velul patriarcha,filioseo$, , , ,
,
voeant, eodemque modo erga Sebaslocratoras, Catsa ,
res, Reges, et alios hujusmodi $e gerunt.
, ,
',
Quomodo icribunt metropolitw ad Sebastocratorem
, , '.
el Cmarem, si Graci fuerint.
, , ,
Omnino felicissime, nobilissime, gloriosissime,
magnificeniissime mi dornine, Sebaslocrator, aut ,
Gxsar.
."
Sciendum, quod despotam coram imperatore ita
simpliciter compelianl : Despola mi, el majestas
lua : Sebaslocratora vtro : Doniinc mi Sebaslocra- *
tor : Ccvsarem autem eo paclo quo Seba$tocrntora:
, \
ctslero* vero Grceeos scnalorih o/ficiis insignes,
t 6siut imperatorU agnalt vel eonsoceri, vel patrui, vei
- "
generi (ex filia vel torore), vel patrueles, vel nepoies,
,
ila tcribit palriarcha: Dcsideratissime poieniissimi , , ,
ct impcratoris in sanclo Spirilu, dilecle fili noslne , , ,
mediocriiaiis, magne Domestice, domine. Sin mt- C * nus scripserit ; Familiaris, vel proprie : Polenlissi- ;
mo meo cl sanclp iniperalori. Scribunt vero metvo-, * .
polila>: Desideratissime sancii el praepolcnlis noslii * , \ doinini et iniperaloris : vel certe famfliaris domini 01
niei, iili uii, illuslrissime, magne Domeslice.
\ \ * , t
, ,
Quomodo scribii patriarcha ad imperatricem

"
coronatam.
.
Polenlissiina, a Deo coronaia, a Deo gloriam
, , , ,
adepia, a Deo promola, a Deo uiagniticaia, ct san, \
cia mea domina.
Infine,eodem quo ad imperatorem, paclo scribi , .
tur.
Quomodo seribit meiropolita tn itinere constitulus"
ad

gubernatorem in urbe sibi subdita reperiendum. .
Desiderate domine, vel, familiaris praepolentis et
, , *
sancli domini nostri imperaioris ct domini, in san- \ ,
rlo Spifilu dcsideratissime, ci humililatis noslrae , \
germane flli. Gratiam, pacem, misericordiam, salu- , , , , (5teni aninia?, corporis robur, agendorum a le ad uli- . ,
litatem successum, et si quid aliud boni simul ac , \ \
salutaris, ab oinnipoteule Deo probitali luae liuini- ,
litas nosira precalur.
.
In fine. Gralia Dei probitatcm tuam conservet
[41] *
sauam, heiam, incolumem et longaevam. MctropoH- , , ", \
%
VARl/E LECTIONES.
* \ , \ .
> \ , : .
f
409
L E O N E SAP1ENTE
ANDRONICUH PALJEOLOG.
410
. tam vero nullum ognovimus scribentem, Mediocrilae

, , noslra, ni$i lantum Tliessalonicensem tcribentem *ub ' * diih $uis. Uoc auiem nuper (actum ett in diebus tro peratorb Cantacuztni, cum primi etiam eccleiiattico, rum Thessalonicensium appo$Ui$ crucibus pileot $uot
ornaverunt.
.
Quomodo scribii ad reliquos proeeres.
" .

Qui in hac a Deo servata el illuslri civitate N . re , periniint nobilissimi domini, quolquot primi genc \ ris et gloriosi et illuslrissimi gradus et elirpis, in
, \ - sanclo Spirilu desideralissimi, et nostrac lniiniliialis
\ , , germani ftlii : graliam, pacem, misericordiam, sa, \ , ef lulem anirose et corporis, et ai quid aliud bonum
\ , - simul ac salutare exsisiil, illud ab omnipolenle Deo
.
probitali veslrse bumiliias noslra precalur.

ln fine: Graiia Dei omni adverso eveniu superio .
res vos prseservet.
"
.
Quomodo scribit ad ecclesiasticos proceres.
*
Honorandissimi ecclcsiastici proceres nostra? san<- , , \ ' ctissim melropolis N. ct post ipsos bonorificenlis \ \, \ simi et religiosissimi clerici, et quotquot eacri et
\ monastici ordinis : dileeti in Doinino filii noslr
bumilitatis : graiia vobis et pax et cbarilas mulii, \ , \ plicetur a Deo Patre, per Pominum nostruin Jesiim
, , . Chrislum, in sancto Spirilu.
*
lu fine. Gralia Dci sU vobiscum omnibus.
.
.
Quomodo scribit ad communem populum.
" \ - Q Incolae proceres a Deo servalse et illustrissimaB
, , , * urbis N. quotquot magistratus, et quolquot privati,
, \ el vcliquus universus populus Doniini Ghrislianus,
i in Domino dilecti noslra humililatis fllii : Graliam
, paccm , niiscricordiam, ei si quid aliud bonum 6i, \ \ , mul ac salulare, illud omnibus vobis a Deo onitii polente mediocritas nostra precalur.
.

Jn fine ; Gralia Dei sit vobiscum omnibus.
.
Ad Cnezem Serma.
.
Celsissime, magne Gneze tolius Servia, pruden[415] ,
, , \ tisstmc, in Domino jucundissime, el ler desideralft
\ , - domine ei tilx noslra fiuiiiililalis : gralia, pax et
, uiisericordia a Deo omnipolenle tuae dominatioai
D mulliplicetur.
.
Ad Cnezis uxorem.
.
Celsissima domina lolius Serviae, prudentissinia cl
,
\ , . ornaiissima mulierum, in sancto Spirilu fllia : gratia,
, , \ . pax et misericordia doniiualioni lua mulliplicelur.
Ad dominam Scrvice.
.
Piissima, el Ghrisio amata, cclsissima et illu , / , , \
slrissima, el in saucto Spirilu desideralissima do, \
, , \ - mina Servi*. Gratia, pax el misericordia regno tuo
mulliplicetur.
* .
.
Adfiliumejus.
\ , , \
Piissime ct atnans Gbrislun), illuslrissime, et iu
h
VARLE LECTIONES.
fc
\ . h '. i , clC.
. desuni b*ec quinque vevba in I\eg. desunt barc qualuor verba.
i .
411
G R ^ C O R U M EPISCOPATUUM NOTITFA
42
gancto Spirilu dasideratissime domiae, et Hli no- ** aMtvta \
kwffxtt
slra* buiniliutis : omnc bonum dominalioni tuae a ' *3v
%
Domiao hurailitaa noetra precaiur.
.
Ad Zupanum.
, , \
Nobilissime, illustrissime, et dnz perilissime,
mague Zupane, in sancto Spirilu jucundissime Oli ,
uostrce bumitiiatis domiae N . : gratiam, paceai el * , , , aliad oaine boauro a Doraino probiiati luse pre- \
.
catnur.
Quomodo scribil metropolita ad eum qui jam in Mi-"
tytene reperiiur novus Gateliuzus.
vdr \*.
Desideraiissime nepos potentissimi et sancli do \
miui ei imperaloris nosiri, gloriosissime el illu- \ ,
sirissiaie doniiae Milylenes.

Compeilat eiiam eumdem doiaiaatioais voce. 1
. "
inscriptione vero sic ponit:

Dosideralissimo nepoti poleniissimi et eancti no
slri domiai et iinperatoris, gloriosisstaio et illu- , , airissitno doaiiao Mitvleaes Francisco Gaieliuzo.
.
Infinemponet preces quascunque probabit ilte qul
'Er flr ar , d
scribet.
.
Quomodo scribit ad eju$ patruum Nicolezum qui
est
xpbc AXror *
in JEno.
.
Desideratissime consocer potcntissimi et saacti
\
domiai noslii imperatoris, illuslrissiine, mirabilis , ,
eime.
.
Scribii quoque ad enm, domine : et infineponit
[416] , ,
quas probaoerit precet. In inscripiione vero :
, .
C '
Destderaiissimo consocero potentissimi sancti

domini et imperatoris, illustrissimo, spectalissiino
\ , ,
Nicolezo Galeliuzo.
.
Quibmnam tilterit patriareha neque subscribit, , *
neque slgillum apponit: quibusnam autem subscribit,
' , kaud lamen tigtllum addil; qucenam tandem lolum
.
sigiltat. Patriarcha non subscribit pugillaribu* quce
* miltuntur ad imp., addespolam, ad imperatrieem, ad, , ,
Sebattoeratora, ad Catanm, si tanlum sint Grwcm
, "
nationh, ad reliquos aulem omne* tubscribit. lyitur
.
in quibu$ non sub$cribil, ponitur prius in suprascri ,
ptione nomen illius ad quem scribit : in alia vero
.
parte nomen patriarchcc, ubi sigillum non esl. Ad ,

cceterot porro $enaiorio$ optimate*, nobilisiimos
qui
dem, officia proecipua, el imp. affines, pa- ^ , ,
triarcha tcribit prius suum nomen ubi sigillum ex- ,
$tat, $ic: Nilus Dci miseralione : in alia vero parte ,
iiomen illiu$ ad quem scribit. Ad cwteros autem
op aelrai *
timaie$,ubi exstat tigillttm, ncribunt, juxtasigillum
: '
Pairiarcbale, Post autem $igUlum Ad N. Sic ei ad.
melropolitat usque ad decimam sedem ponitur nomen
, ,
palriarchm : ad reliquot vero cuncloi tcribilur: Pa , ,
Iriarchale diploma. Ad stiperioret vero monaslerio-.
rum, el timpliciter monachos vel laicot reip. proce
ret, et aliot hujmmodi, non tigillanl, $ed tantum elc . ,
,
compticaut ephtolam quadrangularem et tcribunt "
in$eripiioium Patriarcbale ad N . , nhi forte $it archi- ,
9
VARIdS LECTIONES.
1
Oeest. * .
413
LEONE SAPIENTK AB AffDRONICUM PALASOLO&.
414

8- mandrita painarchicut, aut honoratut tacerdos mo ,
xal
nachus aut (simplex) monachut, aut laicu$ : et
* , ei
quandocunque voluerit patriarcha gratificari taniazhr
,
quam amico, et nolo, et famtliari suo : ad episcopos
, , *
timilkernon sigillat.

, , ,
.

.

.
Quocnam diplomata ferunt sigitlum plumbeum.

Sigillum plumbeum habent illa diplomata, qu&

,
,
mitluntur ad imperatorem, el detpotam, et impera
,
tricem, Seba$tocratore$ Ccesaret, qualescunque sinl:
, ,
ad rqes omnes, et ad patriarcha* el archiepnco

* po$ catholicoi :ad ceelerotvero cunctos metropolitas,

- et proeeres, ponilur tigUlum cereum : ad solum vero
9
* " ^ melropolitam Rusttn, plumbeum

.
Quibvt pugitlaribm itucriptionem addunt metropo
lam: el quotnodo eomponunt illam.
*.
Ad palriarcham ConstantinopolUattum tmbcniet
(417] 01
non ponunt in $upra$cripiione nomen palnarchas;

$ed ubi e$t sigillum faciunt cruce* ; tn alia vero

*
parte infra vinculum icribunt proprium nomen, tic:
, ,
Humilis tnetropolila; N . Sic eliam ad imperalorem

, , et imperalrwm relationibus addunt: Servi el oratoris polentissimi et sancli tui iuiperii huniills
*
melropolhse N . In relationibus vero ad despolam,

\
sic : Oratoris majrstalis tuae. Ad reliquos porro pa \
triarchas et metropolitas, vel etiam advenas episco,
*
pos, ubi est sigiltum, ponil nomen illius ad quem
tcribit : in altera vero parte proprium nomen, ut
,

morii est. Cum vero ad sibi $ubdilo$ epi$copos vel
,
,
clericot ttribit, priut ponit nomen suum in parte
\
sigilli: in alia vero parte nomen illius ad quem $cri *
" *
,
bit. At cum tcribil ad spectatissimos optimates,
illius nomen prius ponit, in aiia vero paru tuum.
, *
In pne litterarum quas mittit ad imperatore*, vel
*

, imperalricet, $ic : Lt servus et eralor polentissim*
, ei sancne majeslatis tuae ausus reiuli. Ad despotam
, vero: Di oralor majesiaiis tuae ausus retuli. Ad
reliquos autem aliquam precationem tubjungit.
,
*
\
\ .
'
* . ,
.
"

Quomodo tcribit patriarcha ad eccleiioc Magtue

.
'
D
proceres.
* -
Vererabilissime, magne occonome noslrse san,
clissima? Ecdesiae : in aanclo Spirilu dileclc iili
, xof , .
nosirae metliocritaiis, diacoue domitie .
, Sic ad reliqno$ ordbu, ul tcripium cti.
.
"

" Quomodo scribttnt melropolila* Eccletias tibi $*bjccicc proceribus.

".
Metropolita iubdilit sibi derieh, eo modo quo

"
,
patriarcha ecclesia: Magnm oplimalibus scribil, ad
^
, primi nimirum el ad ueundx ordinis, et deinceps
,
" .
ad reliquot procere$.
De rcgibu*.
<1.
Ad magno* reget ctiam melropoliUc Blagno9 $criTc^C

VAKIiC LECTIOWES.
t .
4 Dctst.
415
GIMJCORUM EPISCOPATUUM
416
bum, sicnt et pnlriarcha : qui vero non diciintur , ;,

magni, eliam meiropolilw rcges simpliciler uomi
nanl. El patriarcha qtiidem dicii ad ilhf Nobilila->\ .
lem : MeiropoUlai aulem Dominaitoncm. Supra- , ol
scriptio vero tabularuni primo nomen illius ponit,,
ci ,
, ,
in alia parte nomen metropolilcu.
,
De Ccesare el Sebattocraiore.
.
Ad Casarem el Sebasiocratoretn scribent metro-
poiiia, o/ficium quidem ponil quaU Sebastocratoris
,
vel Cwsaris : nomen vero iltius nequaquam. Ad ho$
,
vero omnes majeslalein eliam dicit, sive sinl Grwci,

', .
iice barbari.
De Ougillaribui oatriarcharum et metropolilarum. [418]

.
Patriarcha quacunque pugWariumtigillat, omnia
ionga sunt: quacunque vero non $unt sigilluta, sum
, ,
quadranguia: Melropolita autem abtque discrimine
* ,
compoml; agit enim prout libuerit.
.
De imperatricibus.
.
Nolam pugillaris nd imperatrieem mhsi ignoro.
Videtur tanien mihi ul sint simul ambce lillerce

el

. Alii vero dicunl quod in pugillaribus ad impera- , '
torem melropolilh tcriptu el reliqui optimatibus ,
*uum nomen tantum iutcribunt in una parte, in alia
, ,
tero nullam litteram signant. Ctim vero tcribunt
ad
impcratricem, liniiiilcr in una parte ponunl nomen
,
suum, in alia aulem faciunt lre$ crucei more tolito,
.
el iupraponunt liueram A. Restat igitur nota pu
gillaris ad imperalricem ut lillera imcribatur, et , ,
hoc exislimo tulius.
^ to ,
> .
.
Quoniodo scribunt cazteri palriarchm ad Conslanti- " * ol
nopoiilanum
*
,
Sanclissime doinine arcbiepiscope Constantinopoleos, nova? Ronuu, ci oecumenice pairiarcha, in , \ ,
sancio Spirilu sacralissime et desideraiissime fra- \
\ .
ler ci comministef.
Ad reliquos vero melropolilat el eccletiis Magnce

proceres ila scribunt ipsi, ut etiam Conslanlinopo

litanus.
.
Hic vtro in pugiliaribus ad caterot palnarchat
primo scribil nomen illius ad quem $cribit, el in
/ parte $uum.
^ ,
.
,
Papa vero prius quidtm tcribebal $icut modo Con
slauiinopoiitanus ad reliquos : $ic eliam itle ad Itunc

el cateros; nunc vero tnale tcribii, non enim ullo
* modo in liiteris patriarcltam nominat: mittit autem

sigillum plumbeum, quod eceteri palriarcha* nullo
,
wodo [aciunl, cujm rationem ignoro, sigilla tamen
,
rrragnaccrea (aciunt.
.
" .
Quomodo scribit palriarcha ad papam.
Beattssuno domino papse, domino Urbano suinmo
VARIJE LECTIONES.
* \ . corrcciius leges .
417
LEONE SAPEENTE AD ANDRONICUM PALiEOLOG.
418
, ponliflei dignigsimo, NilnsroigerationedWint ar , cbjepiscopus Congtaatinopolis, novae Romae, at
cecumenicug pairiarcba.
\ .
Jnfine: Vale in Domino, beatissime domine.
' ^ .,
.
Quomodo tcribit ad Alexandrinum.
*.
Saaciissime domlne papa, et patriarcha Alexaa ,
\ , , driae el tolius jEgypti, Penlapolis, Libyae et
\ , iElbiopia, in sanclo Spiritu degideratigsime frater
\ , et comminisier, precor Denm ganctilatem luani
, bene valere, etiam corporaliter, ad pragidium el
\ ' uiiliialero Gbrigtiani coetug qui gub ipga egf.
Et tn fine: Vale in Oomino, beatigaime domlne.

' 5 , .
Quomodo seribit ad Antiochenum.
.
Sanclissime domiue, palriarcha civitalig Dei

,
\ , niagase Anliochis el totius Orientig, in sancto
Spirltu desideraiigsime frater et corominisier.
.
Quomodo icribil ad HierotolytnUanum.
.
Sanctiaaime domine Hierosolymorum, sancla
, ,
, " , - Sion, Syriae, Arabiae Urans Jordaaem, Cana Gali, , laea?, et loliug Palaestin, in ganclo Spirilu dtaideratiggime frater el comnnnUter.
\ ,
Quomodo scribit *d patriareham Tomobi.
" .
Sanctissime palriarcba Tornobi et loiiug Bal
, garias, in sancto Spiritu dilecle frater nosfrae mediocritaiig et couimiaister.
\
Ad pratulem PesciL
.
Sanctiggime archiepiseope Pegcii el totius Ser \
C via, in gaocto Spiritu dilecte.
,
Ad archiepucopum Juttinianm.

.
Bea tiggime arch iepiscope primae Jugtiaiana; Acbri . \ , duin et lotiug Bulgariae, in sancto Spiritu dilecle
fraier noglrae mediocrilatig.
.
".
Ad archiephcoputn Iberi*.

Beatiggtme arcbiepiscope, uaiveFaalis loiius
, Iberi in sancio Spiritu dilecte frater nogimr&e .
diocritalig.
* * , ln fitu: Yale in Domino, sanciiggime doroine,
, \
dilecle fraier el comminigter.
9
VARLE LEGTIONES.
* AddurU alia Reg. .
P A T R O I . Ga.
CVn.
419
LEONIS PHILOSOPHI
420
LEONIS SAPIENTIS
M E L L l COMITIMOMS
(Abanno886 aii an. 910.)
(,)
IMPERATORIS LEONIS AUGUSTI

18
NOVELLÊ CONST1TUTIONES
SIVK
5)
C O R R E C T O R i ^ LEGUM REPURGATIONES <

llenrico Agylaeo inlerpreto.
(Corptu Juris Citrilii ed. Elzevir. 1663, fol., tom. II, pag. 236.)
PKOCEMIUll.
.
Reram hflltfanaruin vicigsiiado, vit&que incon
ttans alque mulliformis etatug, permullig ac omoe
VARLE LECTIONES.
Zuicli. el Moermanianug eod.
\ .
4
NOTJE.
(*) Hic congati utilher poseunt D.jC. A.Beck de stinctura liiulis 68, adde Novell. 1 in floe. NoRovellis Leonu Augusti etphilotofhi, eorumquemu vell. 71, denup. Haac consecuius Leo fllius, coltt auctoritate Uber tingutarit, adjeclit antmatenio- latis omaibug quae de jure civili exaiabant vonikm et mantuta disvutalhnum edidit D. C. F. Ze- luaiiaibus, Digeslig, codicibus, lnatitalig, fjovellis,
pernick, 8* Hala, 1789. Labor J). Zepernick longe
novum
pnegtat Opcri D. Beck. Ulriugque acripia complet,
(2) Ha? novellae editas a Leone poat libros *
emendat el elucidai D. J. . B. llorireuil, BUtoire , multa corrigunt ex Jugliuianeo jare, nullius
du dtoil Byzantin, t. II, pag. 290. Paris 1844, obi tamen apud nos auctoritatig guat (Cujac. 17, ofregregte dispuiat de numero, ediiionibug, aacloritaie nrvalioru 31,) quia ne Leoais quidera artate enet ulilltaie Novellartim Leonig Sapientig. De Novei- quaro obtinuigge videnlur, ni&i, ul Graci apttd
ligConsiitulionibus Leonis sapienlis h#c ez Cedreuo eumdem Gujacium noiaat in iig, de quibug aniea
habet BonefidiaeJur. Orient. 1, p.12. '. " nibil conslilulura fuerat, at Novell. 37, 74, 89,
- 102,103,104, vel quae jas velus explicant in No vell. 77, ut supplent, ut Novell. 5.
(1) Origioem Grsbcanim conglilotionum, quae
(3) \ . Hig verbia ferislinullorum inanibug bodie lerualur, hic referre, ntile esl repeliiam legum pralcctioneta faclam a
uoa inuiile foriaggia fueril. Basilws Macedo cuai
Leone pbilosopho preieiidi, noa baa Norellag, ut
lilio Congtaatiao el Leone pbilogopho (cujus No- boc videlicei proo&inio de aucioriiale legum a Leoao
vellas bic inierpreior) juria jdidii, di- pbilosopbo emeudaiarum agalur.
421
NOYELLAS CONSTITUTIONES.
421
, ! genus legibus orlum praebuere : qo / f ^ i quia
, sua multiiudine ad quascunque se facrle res proien duot, cum Ulas aibi admovent, qutdqutd recte" aot
", . ' secus seac habeal, dijudicaoL Suni llaqae lan , quam (4) custodes quidaui vit* nostrae et medid
, - (5), dum mala, partim ne orianiar ac in comma*
\ - nem vilaia promanent, impcdiuat (6), partiin v^ro,
, \ (5 \ quae maia occnlta suat, iaainuanterque irrepse . " runt, eorum noxam corrlgunt (7), ac \t ui radki ^^ \ tus vitiosiialemeTellunt, eamque non sinuni corro \ , borari. Atqui earumdem humanarum rerum ctir , - euf velu:iqae reciprocus quidara aestus, daai
, sursum deoraum omnia veriii ac voWit, ei muHa
\ , - quae recte consdtuta essenl in pejus conimutat,
, , ; permuUa item oblivione obruit, ut perinde ac si in
, rerum nalora viga nunquam essent, incognila gint.
non mediocrem iilis labero intulit, bae profundo
, - silrnlio legcndo, ia illis vero ut ialer eese dissen, \ liant efliciendo: idque altas duai illi ipsi qui illas
, , * lulcrunt, ia priore sentenlia ac voluniaie uoa per\ sisluni, verum sibi Ipsi coatradicunt: alias etiam,
, , dum posteriores modo consuetudine, raodo lege
\ illis cootraria suslinent, at biac coafundi leges,
VAHIiE LECTIONES.
* Zuieb. el Meerm. cod. . * cod. Scrimg. . *codd. Scrimg. omiltant . Agylaeus legendum putat , Osanbrdggea .
e
NOTiE.
\ C genneia, libros Basiliccon repurgavii, fuitqueauctor
- , id est Basiticon repeiilai praele. - clionie, ei ita Balsamon iateliigeiidus est ia pra>
* , - fatioae, ne alioquin sibi coairarius Co/istaininum
\ - Porpbyrogennetam auctoreni faciat .
, . \ Neque tantuin a Goiistanlino Porpbyrogeniieta l i * bri Basiliccun repurgali: aed ei Pholii Proaanoa aeu
, - Nomocaaoa a Conslanlino. Bomanua. bOcapenus
, \ junior Gonstanlini Porpbyrogennel aepog edidii
\ \ (ulquidam pulanl) libruiu qui iagcribitur
. " \ , qaod sii parvuoi manuale, ordintt
, alpbabelico litulog disposilog babeug, quo libn
. '. roallialocig uiiiur Consiaiilinus Harinenoputug, ui
- aliis nuncupatia inagisiri sive patricii,
, tilulis cl capiiibug disliaciig ; de ulroque dixi in
\ \ , nomenclaloie Graecaniin juris diclionum ad Har , nienopulum. Ilos omues ingecutus est Balgamou
- inlerpree Pbotii ex diacono Magaae ecclesiaB Goa , \ , & siaaiinopolitanae noiaopbylace , et charlophylace,
, \ et prasfecto Blacbernengi Aniiocbiae, toliagquu
* \ Orienlig palriarcha. Be eparchicis aliag dixi, qui \ bug addi cupio Gujaciam 6, obmtal. 9 el 10. De
.
gyoopgi seu ecloga boc visum eai addere; majorum auagi epitomen esse.
novum ppue librig 60, complexug eel: quod ideo
Vide Leunclavium trt prasfatione eclogcc, quam
et quia priacipum legea contiaet niullia errortbug ocoasionem dediggo acribit Gu uuacapavil, el . Novell. 1, J. jacius 17, ob$ervat. 36. Quod ad Novellas Leonis,
cod. boc itaqtit? conslel Leoneui auclo- qaag nuac inlerprelor, ailinet, verisiinile egt e<lirem eese 1. Harineaoptil. 1, in prtnc. Balaauion in las ftiigge pogl libroa , ul fucrint Noveraibua berpicis. Eodcni leuipore Pbolius palriar- vella Jusliaiani, posl edilioneur codicis.
rlia COasUnliiiopolitaitue edidil, qaagt
(4) Ad galuleiu civiuai, civilatiaque incolumibreviariuin et indicem caaoaum usu receptoruiii taieai, vuainque boiuiaum el quieieai condilas guni
dislhicium lilulis 14, quem ei appella- leges. Gicero 2, De legibus.
runl, forte quod is Phoiii liber velui lndex praspo(5) Quod inedicaaieuia morbig, boc exbibeat juneretur caaoaibus. Idein eaim peue praesiiieruat ra negoliig. MoveU. Jugliniani III, in princ.
Pbotius et Balsamou, Graecis, qaod Laiiui9 postea
(6) Probibendo scil^cet, lege gepliiua ff. De leBarcbardus Woriualiensis auuo 1220 ; Ivo Carno- gibni.
tensis anuo 1090, ei Graiiaiius aano 1120. Pobiea
(7) Hiac poena? consiiluta?.
Coasiaalinue Leonis Qlius, coguoniento PorDhyro-
423
LEONIS PHILOSOPHI
424
nec exiguam rebus mortalium inferri delnmea- , tum coniingat, aliia cum aliis coaimutaiig, talo- - \
rumque (8-10) iuslar huc illuc jlemere volventibus. \ ,
Illag ilaque res, ex quarum tranquiilo el impertur-
balo elatu salua reipublicae depeadet, ln lanla con- , \
fusione perlurbationeqiie versari, iadignam ne- ,
glectu raii, quam accuratigsima legis inspectione '
ac consideraiione dignati suroiiR: et quas obtinere ^ \
conducibile fore animadverlimug, illig gelectig, *
scriplo (11) imperatoriae noalra majestatis decreio , \
In republica aucioritatem coafirmavimug: ulque \ . controversias dijudicarent, irmiper etiam scivi- , , '
mus : quas vero inutiles judicavimus, harum non- ,
uullag in perpetuum silentium coajectas, decreto \ et ipsas a legum bonore atque ordiae exsulare jussi- . \ \
mut : quarura aulem iiullum proraua menlionem ^ ,
fecimua, bas eiiam, boc ipea quod earum non me- , \
ntinerimug, juxla alque itlas ia exsilium ejecinvus. , \
Dcnique quoniam et inler recepias consuetudines
\ .
nonnullas ratioae noa degiitui, talesque qaales prudens aliquia noa coatemnal, vidimus, baa
quoque legis praerogaiiva boneataaleg, ex inacriptas coaaueludiaig siatu ad legis iaiperiaro au
que boaorem evexiraus.
Gum ergo haec Ua a nobie coinparala sint, eciat
* , ,
quisqae quod, quae leges per scripiam imperalorise
no*trse majeslatie decretam auctoritatem naclae,
aoi quae conguetadineg legig digniiaie honorala; , \ \
fueriat, bseet in republica obtinebunt, el con-
iroverslas ia se auspensas habebunt; quae aotem
ab illis ia coairarium vergunt, aut mentione seai- ,
piiernain illia laciturnilatera injungente, citrave ut quas cura degpeciigêjusdera
c . . . ^ Âui^
banc eiiam
condiiio- , \ \
nis sinl, eodein decore dign* babil tunt, lue .
vero dehiac et rejeclae ei a republica exsules
atque exlorres eruat.
AIATA21S A .
CONST1T0TIO I.
Quod unumquemque, qui judicandi prarogativam xdrta xbr xpirstr xporopuor
acceperit, quemadmodum legalium capitulorum 1^
nobU habitUM delectus (12) itatueril dirimere cow-*
, dxoxpltov ,
troversias oporleat: qum vero [nter reprobata (13)
habila anl, uli ex illi* nuUa titi* ambigu'tla$ di- .
judieetur.

In nomiae ejus qui universo humano geaeri
aaliitares legea lulit, Cbrisli veri Dei nostri, Im-
}eraior Caesar FlaTiue Leo, pius, feiix, iuclylug, , ,
viclor, irtuatpbator, oaini avo venerabilig, Au- , , , , gustus, fidelie rex, Styliano illustrissimo sacrorum ^ , ,
Hostroruui officioram roagigtro,

' Celeberrimi iile inler imperaloreg nomiais JuBlinianus cum animo essel erga rempublicam et , \
opliaio, et ejug uliliiatum gludiosigsiuio velut ,
gilvaro ouamdam, congtitutionea ia Romano
m
re
VARL LECTIONES
< Prima egl ia f^lag. nov. Leonis et iocipit * , etc.
NOTiE.
(8-10) gpecieg eet proterbii.
(11) Uas NovAlag uon iatelligit, sed
libros, de quibas supra diximus : alioquin, quid
e g i ia bis Novellig, quod omaibug Ulibug finiendis
g a i i g egse poggil ?
(12) . lolelligit baud dubie libroe
, in quibus, quoda saeculo Jugtinianl ad eup

tempora desuelum erat, abrogatur: bis tantom
gelectig, qaa ia usu auolidiano erant poaUa..
(13) Lites aon ex legibug abrogatis dirimend.
Idem a Juliano constitutum 3 , comtit. de Jutlv
naneo cod. et $ 5, de emendai. cod.
425
NOVELLAS CONSTITUTIONEi
426
! , ol- imperio lnde ab inltio uaqtie ad aaam aelalem di \ versta lemporlbue editas aceipiena, quo bene de
^ subditig morerelur, indugtriaet laboribos euis opus
* \ admiratioae dignuro, unWersarum nerope leguoa
\ - lllam iacorporatioaem (14), eumma cum contea, tione efficore est conatae. Si qaid conirarium aut
\ iacoavenieQg appareret, reporgavit: ex quibat
\ ^ vero compoaitam reipublicae ac deeorum gtaiam
* \ - exstiturum crederet, bsec In unum conlexait, at. , ,< qae velutin artem allquam informavii, quagique in
. \ uaa jaetilte libra a qoa jtntttm a divereo el iu josto digceraeretur, coastitait el coUocavit. A l , \ qai ( o l consiat) ubiqoe esl pulcherrimum,
, \ ut ne quid (15) nimb. Cum namqae io roaltas par tes divisam legum gutatantiam ac materiam in
- unom corpas (16) tanta cum laude coagmeatageet,
, \ pneferea eliaai quae legaiig regimiais ordinem el
\ , coaveaiealiam g&penuroero labefactarent, in coa , 6\ cordiam redegiseei, (iiaque quod ad haec sola
, ownes genlentiae feread essent, In unum congen ) \ gam judicee computiaeet, eosque ad paciflcejudi , candum, legalibus capilulisia tranquilloet abomni
\ conientione libero gtalu congtitutig, inter ae con - ciliasset: big ille noa couientut, sed ptaegtan. * ' Uu6(17)quidpiaro in reipublic gratlam poslmodam
. \ conflcere cogitana, imprudena iis qu postea sta toit prioium opus evertit: neqae allerum vitupe \ rationi non obuoxium fecil, cum ex poetcriore
Ipgiusingiitutonoa paucse adversus prius guaciiala?
, contradictioues et controversiae eiat. Atque ad
, \ \ ^ hunc gane modum ipse Justiniaaue a seipso vitiuai
. , , \ pasausest (18). Gerie quidem cum usque ad hodier uum diem nunc ex recentioribos sanctionibus, nuac
, exinscriptis, et non aliundequaraquod multiludini
\ placeant auctoriuiera prae se ferentibus consuetu , dinibus, permulla ab illo lempore innovala sint:
, \ parum abest, quin res legalis prorsus lurbaia coa - fusaque eit, et communis vitae aegolia sursum
, * deorgum subsullira ferantur. Quapropter cum
* gi quid aliud, hoc certe qood opitulatrice nostra
^ , iadugiria el cura necesgario potiaiur, digaum sit
, ' ! - tractalum iosuper et consuetudinibug qu ad re , * \ rum gubernaliunem devenisgent, diligenter ex \ cuggis legum inter ge contradiclioaam suetalimua:
\ - qutdquid adversarium et ad prsRsentem rerura con , - slitulionem raiioneroque illicitum esset, buic lega *.
lem aucloriutera abrogaaieg : quaecunque vera
congoeiudines aoa male neque noxie de rebug congiituere videreniur, has non ampliug ingcripias
et neglecias conguetudineg manere givimug, ged ad legis vim ac potegtalera extulimus^: alicubi auieia.
9
YARiifi LECTIONES.
f
B . Stepbanug ei Agylajus babent .
Hic aliquid deosse videtur.
NOTiE.
(14) .
(15) | . Tereatiugia Andria aci. 4,
gccn.l. c Id arbiiror appriine in viia esse atile, ui
iii! quid aimia.
(16) . Sic corpus Homeri dicitur, L 92,
2. ft. deleaat. 3.
(17) Codicem Justioianeam repeiila? praeleciianis.
intelligii.
(18) L . 52, !, ff. de kgiku*.
7
LBONIS PHILOSOPHI
428
el ad esfeviliam quiddamque praefractiug speciantem, ac ceo justiti penitua oblilam legem, ad aoaai
decenlemque modum legibus debiia cum flequabilitata coniraxiwns (19).
Hia ilaque boc paclo digpofilia et congli- ,
(uiia, oainibus quibus juslitiae lrtitinae coin- xai ;
iuiesae eunt, et niagisiralibus et judictbua man- , \ ,
damug, ui quae legee ab imperaioria noelra ,
inajeslalo a legali golo exgulare josgae saal, ' bas iuuliles judicantes, debinc iu omueevum rejici , $
giuanl : gecunduui reiiquag vero scriplag atque ^,.
vcleres, et quse baud ita pridem a aempilerna? me- ^
moriaa paire (20) noslro, aique nunc a nobis ee- , '
leclae aut laia; sunt, coulrovergiig dijadicalioueg
guppedilent, neminique posibac ad aliquam a legali ,
aucioritaie exlerminalara juris speciem declinare, ,
neque ad consueludinem quampiam, quae accepia ' ' , \
prasrogaliva pro eo quod consaetudo esset ac dice- \
reitir, ad legig majeslaiem el honorem a poienlia
\
uogtra subvecla noa sii, recurrere permitialur.
\ .
CONSTITUTIO II.
1 1.
Vt qui ccetera secundum sacros dwhiosque enuonet
'
episcopali diynitate dianu$ et$e probaiur, $i liberi

ex Ugiiimo matrimomo illi sint, ob illos in con-

$eq*endo Itonort nullum impedimenlum sential.
,
.
.
'.
IJl qui atioqui principe (2!) tacerdotio dignus e^r, . <t iegilimi Uli liberi sinl, non impediatur Wum
, .
conteqnL
Idem imperator Slephano sanciissimo Gonsiaatinopolilano arcbiepiscopo, et pairiarcbae univer- \ sali.
*
Cum sacroeancti divinique canones, et quicim \ ,
que alii de sacerdolio ac episcapoTum crealione \
slaluere, in optimum nuraerisque omaibus plenuni , \ edili siat moduro, (et quidem quomodo illi noa , ( ' exacte perfecteque editi sint, cum divina inspiraiio , in auctoribus efficaciler operaia siiT) mirari >;) , subil, quomodo non verili nonnulli sinl, sacras
ditinasqueleges,tanquara illae absoluta3 non easent, \
promulgatis aliig legibug abrogare. Etenitu cum . \
gacri canuneg (22), quibus locis de episcoporum
creatione prsegcribant, gtatuaat euin (25) qui ex le- ; ,
gitimo malrimonio iiberos babeai, gi modo in re- ,
liqua viue ralione nihil impediinenti gii, ad pri- , ,
mariatn gacerdotiuin promoveri posse : bi in ' ,
contrarlum glaluealeg (24) aiunt, ut ii qai liberog , ,
babent, lamelsi legiliaii conjugii tuanus aim, ad ^ ( ;) \ episcopalem dignilalem cvadaut, euo impedimeato
, vacare. *Qaod ideo forlagee in animura indu- .
xcrunt, quod (25) Uiiusmodi affeclione qnadaoi
* . \
Ecloga .
YARUE LECTIONES.
* cod. .
NOTJE.
(22) I ad Tiro. iv, ad Tit. , vers. 6.
(19) Obserta genlentiam bujug Novella; facil
(25) Nemo removetur ab epigcopatu adipiaceado
5, de Juslinianeo cod. 5. C. emcnd. C.
(20}Bagilio gc. Macedone. Nani aaiea dixi Bagi- propier liberos qtioa babet.
(24) Vid. I. 42, J 1, Opd. de epiM. NovaU. 125,
lium llaccdonem cum filiis Coneiamino el Laonc
cap. 1. Mov. 157, cap. 2.
edidigge disiincititn liiulis gexagiuia,
(25; Adde ei alias cx d. 1, diff. 28, i priusquaw
(21) , inlclligit gacerdotitiui ipic, ae byracugaua. Hioe dubiiaudi raiio gaujHar.
gcopale..
424
N O V K L L A CONSTITUTIONE?
430
; - cflrga liboroa (quid eoto qeis allud dicttt) eacras

* faculiaia* oWaeearus fideatur. Verum aon reele
$. " ! gese illa ratio babet. Sic namqae nec fratri , ( - bue aliieve eogaaiit euperstilibus aceesauni qutar
> , - quam ad epiacopatam baberet: siquidem e i ad feoa
.
eanguinis propinquitatisque affectio reapicit. Quia
11
eihoc praevidentea divini canonee feceruni episcopis potestatem, ut s i ipsis paoperea cognali cssent,
illoram inopiam ex sacrie facultatibas sabletarent.

Noetra igitur Imperatoria qaa ex Deo est ma , jealas, ai maadatis divinie iasiftatur, id longe
, " conYenrenlius fore aniiffadverleas, consonain Ulis
profert legem : ut quemadmodum ipsis videtur ad
\ , - primarium sacerdotium promoveri poeae (26) qui
" - illo bonore alioqui dignus sit, taroetsl liberi ipsi
lege laroen honorati afnt, id ita llceat: el ita qui.
^ dem censena, ut a lege, quae contradicere aosa
fuit, audacia poenam perpetuura i n fataram
exigatur silentiam.
2 .
tbr
fl
, el
, & xal
.
'.
* xplr .
^ \ -
CONSTITUTIO III.
Vt qui tacerdotet creandi $unt tecundum Eectesim
ritu*, ea Uge creenlur, ut omnem deinceps vitam
ealibem agant. aut it malrimonium conlrakere
velint, priu$ id faciant, ac deiiidfad crealionem
procedont.
Atiter.
Q*** ** ineundum $acerdotinm matrimonitm contrahi debeat.
Idem imperalor $iepbai>o aanctissimo Constaatiaopolitano arcbiepiscopo, e| patriarcb wriver
\ - C Cam decenler inde ab initio de iis qai facieadis

, Deo sacris digni esseni, ecclesiaglicue ordo coa * - Btituent, non recle (meo quidem judicip) qui pr* - oentis temporie coosueludinem gequuntur, ial^r. \ dum acciesiaeticam Iradiiioaem coaieiunaot. Nam
, , ubi illa (36) ma&dat, ut qui creandi Mbcerdoleg ûntt
^ ,
aui per oqaaen) vitam, e) promiasuui aon falsaai
! - fore fldant, coetibatum voveaat: aut si (*7) illuai
, \ s e m r a impoaaibile ipsle videalar, legi0mum ma \ Irimoaiuro iqeaal, ao deinde divioum miaialêriyni
- suscipiaat; coneueiudo qua) ia pnaaeoti obliael,
iis quibus malifjnopia /coajuBgr La ajiiqao eat, eon, - pedit ut (28) amequwa uxojrain duxerint, sacer? .
dales iLerj posai^t, pt deipd^ biwuaam ad perfl14
1 1
cieadaqj voluotatem juogimairiQKWiiQ volenti pra
\ ,

. ,
l d Igilur qwja indfteorum asae viderop#, jabaraas

ui ad vetus Ecclesiae ei aatiqiiiUi$ iMdiloiP pntscriplum ^ ) dcbinc crealiai)ei procedont- SUqao
V A R I J E LECTIONES,
1
1 1
J. ! ? ^*.
Bals. . ' iustiniani novcll. 123 * Scriiug. *. Zulch^
. codd. oro. . "to^deejt in Bals.
le
.
w
C
(26) Et ila abrogaior d. J i , de . c. 1, $ 4,

v . 123, c. ,. 137, c. 2. adde c. priasquam
"/a?\ * " #
qufc coasueladiBem, qw saoerdoii, injtra bieo aacerdoiii adepii axorig d4iêada3 poiesufaciebat, reducla, ut inquit, veleri coneue-
(27) TradUio fait ccclesiastica, ut qui crea^di tudiqe, qua futuris episcopis wairimaaiaai perlacerdotea eesent, ?el coelibatum Yovereal, v^) si raiseum, non tamen eleclis^l. 45. Cod. deepiscpp.
eam vovere non possent, uxorem prius ducereal,
vid. Nov. 79, J . eod.
el iu ministerium auscipereat.
(29) Jfe aua supra dixk
(28) lloc ianuit,lollendamc8seuileiuporis,utin-
431
LEONIS FHILOSOPHI
4
enim dignnm est, ut qoi spirUaali agcensu gupra
corporig abjectiojiem et sordes e?ecli gunt, hi
rursum ad carnfis (30) sordet delabantur : aed ,
diterso, ui diviaum miniateriam ex corporie eor-
dibug Uuquam io altura aliquem gradum consceo- dal, convenienlius fiierit.
.
CONSTITUTIO IV.
AIATASIS '* *.
Ut non tnoao univer$alis Eultum tacerdote$ w-
rum etiam qui ad auamcunaue oiram adem , olxla
ftrlintnt, $i tn hoc vocentur, licile tacra mytte-
ria (31) exponere dmnumque culium celebrare "
iomi priwate possinl.
*0 >
Idem imperatorSiepbanogaactiss. Coaglaatiaop.
\ arcbiepiscopo et palriarcbae univeraali.
4
Placuiiveteribag, utquse aacrificia et communio- g * Upaaes in privatig aedibug fluat, ab illis eacerdotibug, \
qui ad generales ecclegiag perlineat, goljg ce- , *
lebreatur * ab aliig vero qui alicui alii gacre aedi , \
addicli deaerviunl, privatoqae vitas in staiu gunt, ,
nt aullum neque officium oeque sacrilicium perft- . *
cialur. Atqae hoc quidem al staluerent, religioiiis \
coaservaodas causa in mentem itlie venigse vide- , . , inr, qao videlicet (ut coojicere egl) duro noauulii gacardotU prelextu letbale defeclioaie malum te- , \
guat, usu non veuiat, uli qai profaaati iacrificil
pariicip s fuerint, longe magig coatamlneniur . " quam expienlur. Qai profccto eorum qui igliut- \
laodi religioni cautionein excogitaruat, propoaiius
flnig hoc ipgo ooinine quod sacrogaaclae fldei sla- , " ' biiimenlum adinvenerint, aimul iaudabilig, ahnul (J \
tonimendalione digaug egl. Verumlamen quate- \ nug se Armilatem allaiurog exigiiuiaruat, eatenus . \ \
illain ex lege proroanagge atque ae exiendigge aon \ videag. diverso vero gubiade illara ipgam legem .
religiosis et divinig miaisteriig operam navamibus
etiam advergari congpicilur. Ut auteui pollulae ga- , cerdoa, qui nolug noa egl, pollulse suae inquina- , \
lioaig aliqaem participem facial, verisJroile for- .
lagae esi aliquando id evenire: verum non ila ui ,
aemper et omnino tale quiddam contingat. Quig , \
enim animo lam facill eat, tamque omnia pronii- ; \
scua babel, ul quem non norit gacerdoieoi, oeqtie \
cujUg religtonis, aeque quibug moribug gil, buac ad gacriflcandum advocct? Kargum vero qui defe* * ctioaem moliuntur, remqae gacram profananter D tf
. faciuat, ne illi cum alienis ab impietate conveo- " tus agere non veliat, ul uade giabiliri lex videtur, . ,
non inde quemadmodum exigliraatura git, atabi- , \ llatur. Tuia et religiosigin mullig ulilitaiibue con- , ,
r
VARIAS LECT10NES.
" Laiidatur Harmenopuli . legum ed. 1587, lib.- , tit. 2, p,25.
corrextt Slepbanae, codd. . " Meliug forte .
1 1
cf. infra, nov. .
. Sie
.
(30] Nuplias intelligit. Idem pene dicitur in 1. Novella Jugtiaiaai 58 abrogalur. Iutcrim boc vi44, 1 , verg. Oporiet Cod. de episcop. quod parum delar ianaere aacerdoti privalig in domibus pev
honegie diclum videlur ; milli \ , at ba?c Novrlla
. Heb.xtu, verg.4, Siniile esl quiddam Syriaci pertineal ad gacrificia el aduiinigtraliuaem verbi
disl. 82, c. 4, el lnnocealii disl. 28, c. 2, ei Gre- cap. Clericos digi. 1, de cousccrat., uiet Nov. 15,
gorit disl. 28, c. Priusquaai.
iafra adbaptigmum.
(31) \ , gi lta cst,
433
NOVELMS WNSTCTUTIONES.
434
*\ \ * sequendis eamdem impedimento esse comperitur.
, Siquidera cura divina gratia ia omnibus, om nium noa modo polenliorum, verum etlam tenuio rum domibue sacraria (52) Deo erecta siat, et vero
, suraptus reliquaque ad rem familiarem necessaria
\ ' sacerdotibus ab orambus aimiliter suppeditari non
. posslut: evenit propier legem, ut (quemadmoduni
* \ - dixi) qui tenuiores eunt quain ut privatim eacer dotes 6u$cipere possial, persaepe divinonira my , steriorum lexpertes roaneani, et sacra delubra,
\ quae in tllis sacrificia Qeri debeaat, bis defraudcutur. Quia verisimile etiam est, noaauaquam de .
functorum memoria inslante ob defectum eacerdotis presentero memoriae diem nullofaclo sacrificio etabi, uC Inde el qui hic vivunt, et quos atiera viia teact, uirisque noa exignum damnam
obvenial.
,
, \
"
\ , ,\ \ .
Suiuimus igitur ul non solura generalis Ecclesiae sacerdoiea, sed etiam ad quamcanque aliam
sacerdotum domum pertineitt, quibuscunque cujusque domu dominis accersilis accessum ad sacra oratoria, et saerarum reruna fuactioneai
dare voluerint, in quibuslibet acdibus sacrificandi (33), Deique arcana enarraudi facultaieui
babeani (34).
CONSTITUTIO V.
2 ' .
* Ne, quibus, poilquam monatticw vilm institutttm
subierint, facultales iuppelunl, in unherbum hi
teslari prohibeantur: *ed ut et, quo
, *
nwuasierium , xn id quidpiam contuUai
rint, in illorum polestale iit,ut quemadmodum ve /t/j/, de iii qucc $ibi poslmodum pararunt, in pU, num auem eiiam teilamentum condant. Si
*\
uihii ab initio intulerint, lum ut de bet*e itatuen, ' ,
/ , C di facuUatem habeanl, monasterium auUm alteram partem $ive irientem accipial.

.
1
%%
".
. .
Aliter.
Ut monachu (35) de acquitilii teitari po$$it.
' \
.
\ ,
,
,

-
Idem taiperator Siepbano (56) sancliae. Conslanliuop. archiepiscopo,et patriarcbae universall.

Quoaiaro de taoaacborum bonis qusposteuecepum vitam monasiicam coacervasseat , peraaepe nobia una cura Dei amanlissiiuis sub te primariis taeerdotibaa dubitare te (o divinuro, et, ul
nuodo pneluceaa, in magao Ecclesise firmamento
%
VARIiE LECTIONES.
Bals. . " Est 2 in Ecloga nov. Leuocl. Jur. Graec. Rom. n, p. 79. Ciiaiur Harroenop.
|lb. Y,lit. iv, p. 567.
cadd. Scriujg. .
1 1
.
(32) Quae Gneda . Theopbil. |8. last. D nopulum 5, lit. 1, $ 5, Gotb. Ne quidom papa po'
tesi coucedere monacbo ut aliqua bona retmeai ;
de rer. divit.
(33) , iniellifflt { vid. cap. 6, ext. de stat. boiaia. quo posito non
poierit lestari, vid. Covarav. rubr. de Tesiam.
, ul Nov. 131, cap. 8, acium aacriftcandt.
(34) E l i u abrogaiur Novell. 58. Nov. 131, c.8. nuro.47, ANS.
(56) Quem Cedrenus in Leone vocat
OIIID sine coneeneu episcopi, qui in privata douio
vel poeaessione sacrillcassei, canoaee aotabant, nt , Leonis , cai morluo eucces.tli
. Balsamon adcap. 31 eynodi6, in Anlonius cognomeaio Cauleas. Porro
Trullo: addecap. clericoe, dist. i , de consecrat.
idem quibusdam, quod contubernalis. Zonarse vero
(35) , e l c , in Monomacho id in Ecclesia , quod AgaExatat alias bujus Novelte epiioaie apud Haruie- renis Scripb, boc est Calipliie saccesaor.
J i
435
.
LEONIS PHILOSOPM
436
a princtpe lumine collocatum lumen) dixiali, an , ;,
coostitutione facla raonacboa istiusmodi bonorum
domiaog designari oporlerel, an vero ipsos ab ,
illorum dominio arceri convenirel: nimirum quod
tanquam nubeg, qu istinc ambiguitas exsisitl, ,
raiionis radiog, quo minus perspicue ea res diju- * * \
dicari pogsit, guboat et offuscet: quoniara (inquam) de hoc dubitatites variig noa poatulationibus ad ,
liiijns rei considerationem una vobiscura augci- ,
plendaro bortati egltg: nos, at in allfe, ita ei hic
eacerdotatem luam dignilateia venerantes, ad ga- ,
tiefaclionem pelitionig luae accingimar. Ac illa *
qublem primum a nobis dicantur, quae a veieri- ( \
bua (57) deillig qui se jam in monaslicain reropubli- ,
cam (58) agcribi volant, consliluU sunt : illis nempe de rcbus euig prius lestaudum egge, ac ,
deiade ad concupitum vitae inglhuium proceden- \ ,
dum, nae digpogilionem rerum guarum vitae muia- , Hone aaticipandam. Nam gi boc iia evenigge con- , nfap
Btet, non ampliug ipsis jaoi tonsig, ut de rebus ! ),
eaU quidqnam gUtuanl perniitteadum eaae: om- \
aemque gabgiaatlam, in qua ecclegia tonsi sunl, illi ( *agguram. Quod gane de iis qui vitam monasiicam ) \
jam gubierunt, decretum (extra quam si liberi qui , \
hsreditaiero pctant, gupersint) el optimum, et ita * . \
ul nemo pogsit melius, consiitutum est: lum aec ) addl nec adimi illi quidquam qaeat. Etenim qui . ,
anle mutatam vitae ralionem/cum bonorum diapo- \ , gitioaem in arbilrio suo positam baberet, de iis , glatuere noluefit, merilo pogtmodura id facere pro- * '
bibeuir, ui qai se ipge in hag angustiag conjecerit. ,
Proplerea eaim quod cura licilum ipsi egset prae- *
diaponere res guas legtamento aoluerit, ejus poslca .
fariendi faculiatem, tanqnam ab ipso damitalam,
sibi adimi, id vero jure longe optimo 8iiglinet. Cseteroquin etiam, quomodo non absurdum fuerit, ; " , ,
si qai ge ab bujug vilas curig gejtiaxertl, iltarum ,
adliuc onug sufferal, indeque promanaate mole- * (
gtia premalur? Liberos igitur, qui ia monacborum
uumerum ascriplug est (quemadmodum dixi) ), quaodo non habel, noa profecto boc decreium do- , , \
crelo alteri cedat. A l gi liberi supersint (non eaiui , \
tnac illos propler parealig silenliuin damao ailici ,
fag egget), non oaiaino leslamrnii ordiaationem , -^
inonacbicus babitug itnpedlal : ged manifeglum 0 . '
cal quod (59) de liberomm porlioaibug teglari po- ( )
lerit, qua3 illis aequabili legitimaque divisione au , ' tribueaiur. Quae vero parg ad ipgum respicit, in ^
ca teglaaienli faciio deficiai: quippe quse integra ,
ad monasterium pertineat. Gxleruai siraorseiranr (ul mulii gunt rerura buaianarum casus) gubiio , *
supervaaiene rcrura digtribulioncm inlercipiat, . \
neqoa lunc quidera qua liberig euccurrat die- . '
1
VARLB LECTIONES.
1
' 8crinig. .
Jusliniani . i25, c. 58.
.
(37) Jure veiert monachi testari non polerant.
38) .
Mov. 5, cap. 5. Nov. 76. Nov. 125, cap. 58.
(39) Yid. . 76, ia fio. . 125, cap. 58.
437
NOVELLJE CONSTITUTIONES.
438
pogitio omnino conticebtt : sed eecundom di( iicV - cium moduiu, qua ad illos pertinent legi ), , limo ipeis jure, separabuntur : residuum au ' teai involabii monaslerium. Aique haec quidem
\ de hisce faculiaiibus , quas ante sosceplara vi . tam monaeticam babuerit quisquam. Verum de
- qno paterna vesira beatitudo proJire decreturo
, , peliit (de iis nimirum rebusquae postjmonagticae vilae
, \ gaaceplioaem accmerual), de ao hoc gtaluimug,
\ - ntiade ab eo lemporeex quo monaglicie vilae ra. , tionemsiisceperit, coasideraiiotie procedente, qiue
\ & , postuiodum ab ipsa comparaia sunt, digcernanlur.
? - Noa eairo quod qui a profaaa vila ad monasijcam
( * , trangil, uiai priug lesialur, lestandi poetmodum
' ' . facultaie privatnr, ideoei de ijg qaa? pQsimodnnt
, , , conquigiaril, quidquam giatuerc in univerguiu pro , hibealur. lllic namque jure lesiamenli faciione
* , - privatur, qoia cum ipai in profaao slalu res adbuc
! traclant, aliquid eonstituere integrum e*Mi, eo
* \ ipso qaod id non fecerii, ga ipse in (40) bas aa - guslias circumclaseril: bic vero nibil gimile est
, , ui qaisquam auta teipso, autab alto prohibeatur.
Quod si quis dicat, boc solo nomiae quod motta , \ chus sit, monaslerium omnia esae pereapturiim:
\ baud scio, gi igtiiigoiodi, qu* moaacboa dooeaut,
\ , statuai, Primum caim aa qui homines opaaicon; > $ - templam professi gunt, eoa fta illae ampleeti ac
- qaacumqite ratione reliaere conveait? Deinde sini
; , alicui cognali panpreg, alioquive noti, qulcoa , - olatrice taanu indigeant: qnomodo non ab omni
, humanitaie alieimm, nullo illos ex cognaii rebus
* - snblevainine dignari, tanquam non raodo pcregri .
C noe, *ed et cognatos aroicosque propellere, aiqu*
otnaia ad ae irabere roonacbis decornm fit? qaemadinodum helluones voracesque hominea nol
lam omnino partem aliia qui una accumbunt relinquere velle videmus. Neque enim fervns
wmlulis vinculis liberatur, ncque egenus commiseraiione potilur, non alius quigqaam necessilatibus
preggas congolailonig frucimn iavenii, curo orones mouacbi facultaleg monagterio danlur.
* , tl
Ac propter boc ganegtatatmug, ut si qim quo tein
porc monaglicam vitam sascepit, Eccleeia quidpiam
, consecrarit, illi circa reg pogiaiodum comparalan
" liberum ratumque judiciuin gil (41), quoroodocum que de illis gtatuere vettl: sin nibil oimiino ab inil
* - in monasterium allalmn gil, tumui biiariam giib", , gtanlia dividatur, ila ut una pars in beggeai, allera
, vero ia trienteiu circuingcribatar, ac monacbus
*, \ - D quomodocunque ipsi viftum fueril de begga testa \ menlo gtalnai: Irieas auiem applicelur moitaglerio.
, . Alque haec quideiu, de quibug requigitU nogira de' crevil polenlia. Oporiebit auieai luaia beaiitudineai,
. quae decrela guni, omaibiig gnb ipga Dei aroantigs.
' - metropotilanis faeere manifegia, cl bog gimiliter
, - gub w consiitutig episcopig, , Ulogquo qaarum
VAKIJ: LECTXONES.
u
1 4
Hinc inilium fatlt \n Eclog. nov. 2.

codd. Scrimg. . " Eclnga .
Sic Ecloga; aed Scrimg. Zuicb. et Meerra. codd. habenl ,
4 .
M
NOTifi,
(40) Adde I. 7 I 1. ff. Qui saligdaro 1. 2 $ 8 ff.

Bi quig cauiiouibug.
(41) ita abrogatur Novctla 5. c. 5; . 123..

c. 5
439
LEONISPHILOSOPHI
440
curam sorltli guni ecclegiig IsU tndicara j quo vide- *
licet et in praesens el in futurum hao ab omnibus , fiv *
lum cogooscanlor, tum hunc ad modam
flam.
, \ \
\ .
CONSTITUTIO VI.
1
1)1 utrumque lempiu tum quod $anct* $exta contti- kxazepor roV tuttpdr
tttit $ynodu$, tum quod decemit dhu$ Basilius,
& ,
in ni qui monaehi $tatuunl obsenttur: et bo . norum eju$ qui synodo prw$titulo Umpore
, monachusfit diipoiitio tecnndum tdilam nobi$

br
(ormam procedat.
, * .
Aliler.
'.
Ut decennit (42-60) puer in tnonachomm numerum
& .
auumalur.
ldam imperator Stephaao saactiss. Coaslsn g linop. archiepiscopo, et pairiarchasuaiversali.
\
.
Qtio lempore eos qui mon*glicara viiam subire
, ' degiderant, re concupiU potiri oporieat, id quia
non uDum alque idem, sed aliud atque aliud a di\
&*
vinis noslris palribas praesiilum eil, ut ad bunc , \
ellam traclalum dijndicandum, et qua sabesae \ videlurconlrarielateni concillajidam me compoae-. .
rem, effectum est.
flaquequsamagnu8illeacadmiraudusdecernit(6i)
\
Basilius (ot videlicet qui uionacbicum habilmn & \ 6
ambiunt, decimo seilo primuai aot deciroo aeplimo * (\
setalis anno digai illo habeantur) quieque aaacta
fiexla (62) maadat (63) gyaodug, anaodecimo, qui
iatiuamodi vitam capeaserent, eutcipiendos eeee mo- C ), \
neas : hsec cum gancligg. palriarcha Deique aman-
tiasimis metropolitanis diligenter expendentes, neu- , ,
tram sacrarum legum diximue esse contemaeadam, ,
eedcontraad utruinqtie tempus religioao habitu qui ^
illum sumere cupiuat dignos habere jubemna.
*
.
Debonorumaoteradispositionepeculiarem senlen" tiampronunliavimus, utneinpequi sexto decimo aut ,
deciraoseptimo;iondenvolueril,derebussulqaomo-
do velil, statuere (64) possil. Ex\stimo enim propter- \ (
ea eliam inagnum illum Basilium hoc tempus bujus- \ iaodi aclioni tribuisse, quod ad id legilimae aeialla , * requifitio ad gtaluenduai de rebus suis irapedi-
mento non sit. Qui vero decimo anno ia monasitca? \ ),
itae saaciimouiam mutalo statu Iranaire ia aaimo D babeat, ut neque huic ealutaris conalua impedimeii-
tuin aliquod obviet (boc enim, ut videtur, et sacra ( synodus talelligeng, ac votetig, tempug quo vitam xa\
monaslicain adire egget, ampliavit), ue tameo ig qao- ), \
modo istlueinodi vitam ineuadi, gic etiam de rebug
VARIiE LE0TI0NE8.
" E s l l n Ecl. . i i i .
Eol. hinc iniitum capit.
Bagilii c. 18. * c. 40. Ed. .
Sic Ecl. et H. Siepbanug; eodd. et Scritng. ,
Ecl. .
NOTifi.
(42-60) Vid. inCorpore canonico c. 14. extrade iafantia poluissa monachos fieri conaiat ex lege
tcmporibugordtiialionuni et qualitale ordiaaadoruni, 53. c. De epigcop.
Clementinam de taie, qualiiaie pra?1ciendorum,
(61) Inepisiola ad Aropbilocbiaai, caaone 18.
elc. 1, 8, 11. De regularib. cap. ult. De lemporib.
(62 In Trullo.
ordinat. ia6. et distmcl. 77. cap. Subdiaconag, et
(63) Gaaoae 40, ubivid. Balsamonain.
disuncU 78. c. Quid e s i : et 1, q. 1, c. Esiote. adde
(64) Id cst, teslari. Adde Nov. 6 eod.
Viglium 3. meihodi juris oouliucii 4, num. 37. Ab
t
a 0 T 0 C v
x a
11
89
1 1
rt
441
NOVELL/B CONaTTTUTIONES.
442
, oGw XA\ \ ol- suis teaUadi (65) facultatem accipiat: sed donec
, * Hlud lempug, qno legilimam pleaamque ad testan, * dum aeus poteslatem capit, adveaerit, a disponen dig rcbug inhibeatur. Quod si (ut stint res buuiana?)
. ( ) - ante illius leraporis complelionem e vita excesserit,
, servi ejus omnes a serviltile liberentur : reliqua
, vero bona bifariam dividanlur in beasem et trien 4 , lem: ac bessera quidem monagleriuatauferat, iriens
\ , \ , autem defuncii cognatis detur. Qaorum si nulli
. aupererunt, quo beg proceseit, eo triens quoque
' , \ abeat.
* .
.
CONSTITUTIO YH.

,
.
".
.
\ --
Vt quotiescunque clericorum habitu adprofanorum

transire per txcordiam aliquii Unlarit, in UUm U
invitut eliam restiluatur.
Aliter.
Ne clericus denuo profanug (66) fiat.
Idem imperator Slepbaao ganctiggimo Congtantlnop. arcbiepiscopo, et patriarchae univereali.
" .
Quemadmodura anlehac, quando certiorem fir mioremque rerum consiilutioneia inveeligarenws,
4 si civilie lexplus roboris ac firmitatis, quaia eccle , - siastica prebere videretur, illi prarogativam
, \ dedimu* : eo modo et hic decreturo sacrum recia
rerum moderalioni, quam civile sit, conducibiliua
, fore iiitelligenteg, illi per assensionem consona
. praeacrlptione edita, statuimue, ui quicunque cleri*, , coxum bsbiium mulare profaaorum habitu improbe
iaslituerit, is quotieecunque actug fuerit in isiius, * - modi vecordiam, secundum ecclesiasticam decro , \ lum, quantomvig invilus in clericorum habilum(67)
, \ restiiuatur : tametei qui eccleeiastici ordinia gta , tum recipial, dignus non git, uli qui se ipgo illo
- indigaum trangfugio constituerit.
CONSTITUTIO VIII.
'.
tor
qui rejieere vtnerandum monatticm titm *
bikimin animum indx&rii, ae pro illo profanorum
rov .
habilum $u$cep*Hl, qudtiescunque hoe [
xpatxeiv.
ausus fuarit, etiam invitus in Ulum retthuatttr:
.
et ex quo monaiterio improbc aufugeril efctem
.
reddatur.
'.
D
A/i/er.

De qui witam monauicam deuril, qui prw
fiiov
sidium cohoriibus (68) ascribi solel.
VARLfi LECTIONES.
* SicScrimg.; Zuich. el Meerman. cod. . " Bals. :; Ecl. . QuarU egi ia Ecl. .
Hiac Ecl. iniiiuai facit.
Ecl. praeaiittil .
Ecl.
9 9
.
(65) Videiur abrogarl lox Gonalanliai, qua pernitieDalur Impaberi coeUbatum profllenti ac voveali, ia ipgo monaglerii lagreggu tegtaaienii
factio, de quo vid. Soxomen. 4, cap. 9.
(66) \
. bcrliag. id eai, ne elarlcus denuo iat lai(67) Vid.Nov. *. cad.
(68) Arcadtaa tl Honoriug ia 1. 53, 1. C. Da

episcopis, sed el pogiea Juslinianug inonachuin degerloreoi addici voluenu cohorti ia prsRgidiig pro*
vlociae Nov. 5, cap. 6. Pogtea ideai Jugiinianng
inonaaierio reddi jugeorat, non cobortl addici :
nisi plug geroel monastariuai deaeruiggel. Nov. 123,
c. 4 Ecl. 1, c. 15. Uac aulem Novella coborti ad-.
dioi probttxetar.
443
JLKOJMIS PHIL0S0PH1
444
Idem imp. Stephano aanclisimo Constanlinop. arcbieptacopo et patriarcbas uitivergali.

\
.
Gani alioqui, qui iucomposite vivere insliluunt,
\ \
ae pr laudalis aioribus eectantnr viliosog, quo- , liescunque llagiiii quidquam designasse deprehensi ,
gint, malum ipsorum iaslituluai tnultifariam coer- '
cealur, nec iinprobam gceleglamqtie voluntalem el \ molilionem correctione vacare loleretur: subit , ,
mirari, quomodo lex vetus iis qui nioaagiicae vila
exercitationi se mancipaggent, (deiade vero gtaiio- , \ itonem suain cl ordiaein deseruissenl, quoinodoque
gaerae lilierae (69) babeul, lanqnam canes ad
suurn ipsoram vomiiam, aut gueg ad priglinse viue \ \
coenoaam cloacam reversi essent, ac profanorura ,
ia habilu glatuque se ipsi coliocassenl, improbum .
hoc scelus tealari omnino perllci permiserii. Jabet enim, ut qui semel uionaslicse viiae insliiutum re- , \
liquerint, uade flagiiiose exUaeal, reverlerealur :
qtii vero ileram (70-74) id au&i esseoêxeoiempore .
pulsi monachatu, inter coborfalea provincialis co-
bortis receuserentur (75). Aiqui si ut deeertor or- , ' dinis profanorcim babitu iaduerelur, id illi siatutu , * .
pulcbruai visum fuil, quld causae est cur ipsuia ab \ initio ita noa vesiierii: sed ul qni moaachus pro- * * ; , feggioaem suam Bemel deseruerit, is ad illam , '
qnamlibet iavitua denuo cogerelur, conglituerit ?
Si boc ita prscipi decorum puiavit, quare in eo- ;
deia decreto non consigtit, sed taaqaani ipsutn placiti eui poeaiteat, migerum ilium monacbum ad
mililarein vitam prolrabil?
Nequaquam vero id nobis esse fag videlur, ne- C
que (76) qui in divinne militiae (77) legiones receplus sit, huncin inundania mUitiig placet collocari.
Al conira, qnod ecclesiastico ordini obaervari debere visuai esl, ulsi quts soepius vitaiu monasticam aspernaius vageiar, haic profauum habilam
recipereiion coacedalur,id per legem etiam nos jubemus. Si enim qai vilam monasticaai exuit, muadanae voluplaiis velut asylo coaciitis id facit: quae
ratio esi, tametsi semel cupidilatig suae motu prohibilug git, cuiu gi rursnm ad boc facienduai aniroum appellat, ge ad (incia insolcns guum eousilium perductarum, ac iu profanorum staiutuin recipieadum esse gciai, ut is noa omnibas inodis
monasiicae vitae institulum iierum coroaiuai viveadi iuodo mulet?

* 5 ,
,
.

, , ,
; \ ,
, \ \
).
;
w
VARl^: LECTIONulS.
k%
Mclius forle
Zuich. el Moerm. cod. .
(69) Proverb. xxvi, verg.12 el II Peir. ir.

(70-74) Nov. 125, c.42.
(75) Sic golebam clerici deeerlores cohortibus
addici. Nov. 6, ul apparitoreg praefccii nrbi, corpori piglorutn, 1.2. C.deapparitonbugpnefecli urbi:
ilisshniliier cohortales addicebaaiur Curiie. I. 58.
C.de dccurioaibus, vel suarii pristiao, 1. 19. G. de
poen. Nam hujueraodi muUlione cohortalium aui

suarioruin conditio deterior uon fiebai.
, (76) El ila abrogalur d. Nov. 5, c. 6. Mov. 125,
eap.42, I. 55, i . G . De episcopis, I. ult. | 4, J 5,
in fin. G. de epigcop. aud.
(77) Vid. Nov. 4. Jugiin. Cedrinuin ui viia
Claudii imperalorig, Suidam in .
NOVELLAS CONSTITUT10NKS.
446
1 ' *
CONST1TUTIO .
De teno qui ignoranU (78) aomino clericui

.
factus e$t
\
Idero imperalor Stepbano ganclisg. tiniversali .
que Coasiaatinopolitaao archiepigcopo.
Tfj
Eidem reciae rerum ecclesiaglicarum constiiulio , & nigcarae ingigtentea, qua^qee gacroganclig canoni\ bus placaerunt, hisce nos eliam albom calculum
adjicienleg, ab advergariig civilibus legibus banc
- coulradiclioaig pcenam, ut ex legiliniis conslitulionibus gublrahauiur, exigimug.
*.
Ut eaim qui, cum gervilig conditioais easet, igno*.\ , ^ * raule domino venerandam gacerdoiii dignilaiem
asaumpseril, nudalug istinc proinananta boaore,
ia priaiinaia gervHuli* realituerelar stalom , ee \
, - cundtiin (79) Ecclegiae Dei volunlatem el nos con , \ sliluiraog (80). Legem autein, quae sarvom igno
rame domino gacerdoiem facluro eervilute liberat,
- buc ui neque efferlum, neque fandi faeuliaiem
babeat, redigiinos.
\ ^,
CONSTITUTIO X .
De urvo qui inscio domino monachumum

lutcepit (81-82).
.
Idem imperal. Siephano ganctigg. Coaslanliaop.

\ arcbiepigcopo, et pairiarchse univergali.
.

Quam prseatans monasticae vitae profeggio git,
\ \ quiqae euava iHud el beaium jugam aascipiaiii,
6 \ \ , quanta illi reverenlia et bonore digni giat scimut
* ' * , quidem et ipsi. ltaque non quo illuin vituperemui,
- C j poiiug quo vituperalione eximamug, haec gla \ . " luere vieum esl, tet censemus. Quanto enim illa
, admirabilior diviniorque eet, tanto majoreet qui , - dem quanla maxima aitingt cum veneratione, ne qnaquam vero Ingraliludiaia et improbitatig vela . - men ac pranextum monagticse vilae digaitatem fieri
, oportel. E l cerie quomado Improbilag dicenda non
; \ esl, si bomo gervug, dominum suum fugieag, ad
\ - (Ulad vitae ingtilumm deveuiat? Quoniam igiinr de
\ , gerris fogitivis ad vitam mouaglicam devenienlibus,
'- glataium a supenoribus (83) e&l, ut si iatra ireg
- annog fttgitivug manifeglug fial, illum habilu nuda , - lura recipiendi facultalem dominug babeat: si vero
;, ugque ia lerliuta annum iacognilug mangeril, tain , ^ eigi postmodum agnoscauir, ul domini poteslati
\ non obnoxiug git, praelerque illitis voluntatem l i ber nuncupelur: et vero itide inultos fugiendi do * \
minog guog occagiooero cepissc, ac re honeeia mo
445
4 8
ge4
VARLE LECTIONKS.
** Eai iaEcl.Nov. quinla. Giutur a Balgaamne in Commentario ad Photii Nomocanoaem T i l .
i cap. 36 et lit. xi, cap. 5, bujug Patroiogta* l . CIV. Melius \ . " Hinc incipil
Ecloga. * VideJustiniani Nov. 125, c. 17. * Ecl. .
Esl in Ecl. Nov. 6el laudalar a Baigamona locit Nov. 9 cilalig. " cod. Paris. 1585:
.
cod. Parig ; recliug iorle . " Jusliniani .
125, c. 35. Vide Baigaio. ad Pbolii Nomocaa. lil. i , c. 36, Patrologiar i . CIV.
4e
49
1 1
NOTiE
lulem retrahi, quanlocanque leu.pore in uioua(78) AddeNov.123, c.17.
glerio deliiuerii.
(79) Adde epiat. ad Philemon.
(83) Nov. 5, c. 2,11, versic Trieanii vel aenrel
(80) Vid. d. c 17.
il-82) Ul a domino posail ex moaaglerio in gcrvi- expleio teaipore.
441
LEONIS PHILOSOPHI
448
oaslica vtta professiona, ad tegendam maliliam w v ,
abuli vidamua (cuilibei enimvero perfacile esl, ul ( )
ad iriennum se occaltet, deiadequo libertatem ( \ ,
conaequatur).
).
, \
Jubemas, ut qoaniocunqae tempore servue tali
coasilk) monacbut facius delituerit, si ipsum ali- ,
quando dominus inveniat, nihilominua ia quem ,
malo propottto babilum gumpsii, boc exuaiur (84), \ rursamqua in domini poteslalem subigalur. Nam .
quod pio affeclu habiluia illiim gumpgerit, quan- , tmam id verbig ipse fingat, ne dici quident po- ), . "
lesl. Sive eafm curo benevolo placidoque domino \
utereiur, pro amore, odio coocepto, fagere de- , creveril, exiremae ingratitudinis et improbitatig ar- * ( )
guinenlum baboe: give (at sunl res humana?) mo- ^ ,
lesliis ei injuria affeclu noa lolerarit, ac ideirco , dominum deseruerit, quomodo eam rempublicam ,
magnifaciet qu civee suos in Gbrieti cnieem el mortem continenler respicere vult?
;
'".
CONSTITDTIO X I .

De imo qui ignorante domino episcoput [octut eit.
Idem imperalor Stophano sauciiss. Constantiaop.

'
archiepiscopo, et patriarcha? uaiversali.

.
Quod de servo (85-86) qui veneraadam gacerdotii
" \ dignilatem furaius sii, idera et de illis servis , \ \ quibus neeciente domiao ad priaiarii sacerdo-
tii hoaores consceadere visum esi, sialuiinus : , ,
ul videlicet gecuadum ecclesiagticae constitutio- * uig volunUiem exauctorali, boaore ia qaem
clam irrepserint, priveatur, el ad suum eervi- , \
lemque slatum reducaniur. Non eniro profeclo .
qui aliis in rebug furio vel fraude aliquid gubtra- &
bunt, bis non modo ea qua? gubtraxerint retinere , ' \
noa coacedimue, aed interdum eliam ut nialeficos ,
punieiuug, el qai lanlarum rerum furta audent, , bo rude honesle vivere, et exuno fraudis pcssirao \
exercitio duo oionium longe pretiogiggima, liber- ,
talemei sacerdoiii praerogalivam, lucrari siaemug? \ ;
otErgo gi quie servug igaofanle domino epiicopus
creatus gii, iade ad serviiuiis effugium nil java- , \

lur.

CONSTITUTIO XII.
'.

De officinarum (87) Magnct eccluia u$u.
.
Idem imperator Stephano, ganctigg. Congian'
tinop. arcbiepiacopo, et pairiarcba? univeraali.
\
.
CoDSUnliaus (88), hic qui priraus Chrigti, no
> %
17
YARLE LECTIONES.
4
Ecl. binc incipit. Scrimg. . Esl in Ecl. . septima etlaudatur a Balsamone locit Nov.
9 allegaiis. Hinc incipil E d . " Sic Ecl. Zuich. ; Meerm. cod. . Zaicb. el Neerm. codd.
rubricaia non habent.
NOTAS.
(84)Neex sua fuga et improbitate commoduro
(87) Novell. 41. Novell. 59.
conaeqaalur.
(8 Vid. d. Nov. 45 In princ, el Nov. 59 la
(88)
(85-86) Nov. 91, supnr eod.
priac.
449
N O V E L L A CONSTITUTIONES.
4:0
mlne imperii coronam eplendidiorem ae aaguglfo rem reddidit, nbi etiam dignum aUis aitis pradtria
\ \ faciaoribus iinperaioiiaqne cara fore proapexlftset,
, de sepiillura nempe eorum mortuomm qaos in ea
, - etiam re egestae premeret, ofllciaa* , ex quarum
( , vecttgali necessarios ad bumandos mortuos suropius
. suppedilaadog ordinaasel, aaacta? Dei ccclesi*
, applicavit. 'Hanc igitar provtsloaera cum piorum
, homineui aemalatto pogtmodura excepiggcl, qufc tt
, \ ipea pauperibut ad sepeliendum gufficeret, petaiu!
' lamilla iohunc usum aamptus auxit. Vemm mnt
4 omnino nibil ea gollicitudlae, qua iuiiio ter ille
.
quatarqoe beatua princepa veluil, diepeaeari iado
videaa.
* ,
At aoa, et ecieates quidem quod poatqaam ec , clegia officinarum vecligalia oceupatil (tamatai
quod 8 $ n o a pogtulet) in qoem ab iaitio coaati ,' ttttutn csi, Numims culium illa n o a expendat, iit
\ aliad lamen qoodpiam ministeriam, ipsum ad
, , nnminie caHum pertinene, proraae illa dtspensai t
- gtattiimog, ut qmde bie jam oHm editacottgUlQvtiv. " * - tio (89*90) est, immota etinviolala permaneat. 00*
\ clnao autem omnee quft in hot ntfaisCerium attri*
.
tat evnt, supra millenumoro eunt ad ceoium.
.
CONSTITUTIO, Xlll.
".
De perpetuii emphytontibnt (91).
" Idem imperaior Stcpnano, aancliwlnio Conatati
Uaop. arcbiepiscopo, et patriarcba? aniveraali*
.
\ ^ Ram fraoduleiilam aimal illicltam eeatecra Urara Pa# asdiam (eecteftiaram videlicei, bospilio~
(\ \ \ ram, et viduie pupiliisque alendis desCiaauram
\ ) d o i Q V u m ) pneleciot etiam audere ad Q o s t r a s dela . luaa est aarea. Narraium est eniui cum doroan
, elocalSB alnt, jamque teaipus pntla c o a s l i i u t a m
\ deeurraiy qaaadolaoalioais termbiae ae poâasaio\ , - ais renovaiio (92) instat, n o n i e r i eertam aliqaaut
, \ e U U i t t t M t d u t i o o e r o , qnam peculiari nomiae , ' - (95) voeaai, sed quomodo prafeeiis pro
^ , - ipaorum atariiia viaum eit, iia eiadioaibas dopaateaeores pnegravari.

*
ld igltur cum omaibus gra?e, tam paaperioribue
\
, * (quod Ua ipaia durlor egeatatis neceeaiias iinpoua4t
VARIiE LECTIONES.
tn Ecl. No?. 8. Ecl. xp\ .
.
* Zulcb. et Meenaan. cod. ; Beck NOTJE.
D is qoi dat, proprieiaiem rettneatad instar pignorig,

(89-90) Na?. 45.
(91) Qaidaui legaot \ ,^. Coj. 2 bypolbeca*, dducia?, , qose oiunia non
eadeia sual,eiiaai siln boc aauni convenianl, quod
Feud. 5.
^92) Scr. Cujacias d. loco vulelur atnl pignora. Iiaque Cujacius puinl prccariam esse
legijjse, \ , qui el hanc locuui de cessioiieui ususfrucius rel iimuobilis, quse sit clerecaria accipiendum eeac exisiiinat. Hincillad rico ad tempus vel dum vlxerit, ea lege ai ecclesiaj,
aroli Magni 4 leg. Fraaciae, Si quis in censibus miaialeriuai exhibeal, quod vix esl ul buie loco
reddeadie ei precariis novaadis negligena fueril. conveniat; videtur enim perlinere ad oroaes omPrecaria porro non eet eadem cum libellaria, dixi nfino bomlaes, quibus jus est ab ecclesia empbyad 1.24, | . i . C . de sacrosaacu caai feudo, cam leusim aecipere, ndo ad solos sacerdotcs.
(93) , r^novaiionis pretium. De mcrusafruclu, quia cam ipea empbyteasi. Quamvis
illa omaia sim usasfructus. ldeo perspicilur, quod cedibus dixi ad edicia 15. Juslin. c. 7.
15
P A T R O L . G a . CVII.
451
LEONIS PHILOSOPHI
452
lur) longe esse acerbissimum videntes, ne id am- iv tocc '
plius flat lege cavemus : aed al cerla quantitate ,
ad diiplum emphyteuiicii vecligalis consiiluenda * , ' solutio defiaiatur : et insuper onmis illatio loca- *
ijoais insirumenlis inscribatur, dotnuique nulla , novatio afferatur : noa vero in pr&fectorum quse-
atiun iatervertalur, duro illi non ui doiauum utili- \ lati consulant, sed scelesta sibi lucrura parenl, boc , aguat.
, \
.
'
CONSTITUTIO XIV (93-95).
(96) iis qui mona$Urium imperfeelum relin-
.
quunt.
[ ] .
Eidem idera imperator.
\
Qui praecipitanier ambiiioseque ad faciendum
atiquid ferlur, ac ipso in iaitio viribus ac facullate destiluitur, sive manifcstum viliuai, ei?a benigni- ,
taiis speciero conatus prae se ferat,. simul ilie re- ,
prehensione digaus, simul aspernandus eat. Hoc .
sane et qui similitudines ab inilio proverbiaque '
loquiiur, Doniinua noster el Servalor ia Evangeliis \ ,
vull, ubi de aedificatione urbis et absolulione, ac \ .
de simUibus eermociaalur. Merito igittir el sacrae \ \
leges (97) et civilia decreta similes edunt,ejusdem- ,
que sensii* admonilionee, ul quicunque monasie-
tium con&truere inslituerent, si ad perficienduai ,
opus pares noa essent, id aggredi proliiberenlur. . , , .
Oporieteoiai quascuaque ree,bi ad perfeciioaem pervenerint, tum deroum coaveiueniem appdlatio- , '
nem indipiaci ; nequaquam vero nomen rebas g <| .
imperfectis, ut consummauo constUutionis sint,
, ,
praestare potesl. Itaque (quod dictum est) recte , sucra civilisque lex eos qui ad rem absolvendani
pares non siat, fabricaadl monastcrii conatu . '\ ,
probibet. Veruai quoaiam iacogaitum illad est, /
quaado monasleriam sufflcienter absolulum juda- ( ^ ' 6
cari debeat (aon entai expresse ab illie bujusmodi ), \ absoluiio deflniu est), hac de re cerlum aique evi- .
dens ediluai proamlgare placuit.
, \ ,"Oarov
Dicimus igitur (quoaiara divinum os Iocoluai (98)
,
esl: Ubi duo aut tre$ in nomine meo congregati tunt,
ibi in medio Ulorum m), quod opus aliquod motia- ,
slerii appellationem subiturum, minimuia (99) . ,
iribus sufficere oporteat: quod nimiruia idem opus, \ ^
6i faculialibus quoque abuade inslruatur, ad cele- D .
britatera eorainis eMam valeat. Ut ergo quis libe-
ram impediroentoque carenlem ad dedicandum . " *
nionaslerium aggreftsionem babeai,in lol minirauin
monachos dedicationem concipial aecesse fnerii. ,
Porro qaia permulli, qui se istiusmodi Inceplo
9 1
YARME LECTIONES.
Ecl. incipit . * Est in Ecloga . nona ; citatur ab Harmenopulo lib. v,
lU. 8 ed. 157, p. 598.
Uncis iuclusa non babet Scrinig., addii Beck.
Zuich. et Meerman. cod.
. addidil Sleplianus. " Zaicb. el Mecrai. reclius .
u
e>
NOTiE.
(95 95) Adde Nov. 76. c. 4. Nov. 131. c. 7.
(98) Mattb. xvm, 20.
(96) Meminit ejus Novell Harmeuopui. 5. lit 8.
(99) lmo duo videniur sufficerc. 1. 11. ff. De te| 108.
slibus. Sed id IVMle teceplani fuil, quod duofami(97) D. c. 1. d. c. 7.
liaai non faciuat. t. 40. in ser. ff. de ver. fig.
453
N O Y E L L A CONSTITUTIONES.
454
;, , * 5ta- dedunt pr&venienle morte, ipsosque bominum
consoriio eripiente, inlerduin propoiito deslituun , * ( ) inr : illud a nobis statuitur, ui si teglamenium con , ditum gii,quain illo ecclesise assignata sunt, ea , dem illi cedaiit. Si vero (ut ideniidem ex morlis
, iacerliiudiae contingit) antequam de rebus suis s u , - taeret, eveclus fuerii, tum ei ad tres numero Uberi
\ , \ gnparsiat, qaadraatem bonorum involabit raona glerium: gia uitra lernarium numerum sobolis
. " multiludo procedeC, liberis conatimerabitur mona , \ - ateriuio, el dedaeto aere alieao, ax uaiveraa gub, glaalia, quantum ipsonira quisqae capiel. Qaod gi
, ' - defuncius giue libefig decesserit, pareates auieiu
. 1 ' superstltee ihabcat, rebus bifariam divisis, una
, parg parenlibus, altera monaglerio applitabiiur. A i
, \ \ - si neqae parentes, neque liberos liaeredes babfcii,
et cognati ad baereditatem prodeanl, ipei quidein
,
. ' ' qaotcunque fueriut, trientem inter sa disiribuent,
| bee vero eccleeiae accedet. Verum eaim vero si aut
, , per oblivionein aui aliam quampiam caueam, iu
coiitrariam laudabili leghiaioque proposito legia menlam aantenliaiD conceptum git, ut ejug loci
, antigtes Dei amantiggimug, quantum ad eccleaia?
\ " eorumque qui in iUa agacgguri gunl, gugienlaiio
nem suffecerit, vindicet: de wdiquig vero legum
.
pnegcriplio et tegtamenlum dijudiceat.
' \
CONSTITUTIO X V .

I/I talutarem baptimum (i) in quocuuque $acro
8 .
oratorio peragi lUeat (2).
Idam imperalor Sttpbano sancdgsimo Consianti \ - C nop. arcbiepiscopo el palriarctua uaivergali.
.
Eiiam bic teaeranda sextae gynodi (5) aacer ca\
, non (4), qul noa in privalaruin awJiuro oraioriis
georgum, aed golum in eommunem uaum congecra'
lig templig, difinam regenefationis latioaem per, flci vali, tnm aimilia com illig jubeat, qul gacro * gancta aacrittcia et mygteria ia privaiis domibug
cclebrari vetant (5), Ideoqae a nobig jaai prideiu
^ ' ,
consideratiuaexpengi gunt: lanquam illorum gei " .
manug gimiliier correciioaem cangequetmr.
\ , \
Statuiraug igilur, qaemadmodum de sacrifieiis
" , %\c quoque de galuiifero bapttgnate, t el ipgatn iti
. qoocunque gacro oratorio quibuglibel peragero
licituin sit. Nam ba*c tam gtricte gacmtn gyaodi
- decrelon congtituisge mibi qaidero videlar, pro \ * - pter tos qai quanquam gacerdotuni nomen geratii,
,, , profaai tamen gum, ci quog ad lavacruni addu , cunt, pollutog redduat; qui ,(ul apparet) domos
. cjugdero opiaionis hoiainom gabeaales, non rem
11
7 4
,f
VARIJE LECTIONES.
Eclog nonnnlla
cod.
.
Ecloga .
* Hinc iacipil Ecloga.
.
, .
Ciialur a Leuncl. Jur. Gr. Rotn. 1, 29; II, 78.
excnplaria retinent .
Scriing. . GKa
Zuicb. . Scrimg. .
Meerm. cod. ad cnarginem : . cf.jiupra Coagtit, 4.
Spaugauberg gcribendwra ceaget .
Balsaaioo addit .
Scrimg. .
w
, f
T t
f %
1 9
Te
VT
7 9
T t
(\) Superiug dhil \

\ . . 4 , naoc
4t baprigiiM).
(2) Ea ita abrogaiur caaon 59 Synodi 6, ia
Trallo. Adde Nov. 58.

(5)In Trulloi7.
(4) CanoH 59.
{*>) . 4, S cod. Nov. 58.
455
LEONIS PHILOSOPHi
456
divtnam faciual, sed cum lig qui conveiiiunt inati - \
spjcali aliquid uioliunlur. Hanc vero provisionem , lamelsi et diflnara esse, el raulu salularia coaiiaere .
coagtel, non tainen illa ad impietaiis pleaos a , \
uia vjlits coercendos gufllciat. Nara et res audax , ,
tst npatttia, oamiqiic modo, clausis eliam oratorlig, .
ad expleadum propositum sunm, suam inveaiat vlaat* Verumtamen cunt nuac diviaa gralia omnes , \
porversae opinlones gint profligaia, eiiam quaii-
lum ad hoc ailiaet, quauiobreai reipublica* hoc de- *
crelum ad prohibendam ia privaiarum aedium ora- .
toriis regeoeratioais lolionem obirudatur, nullaai
cqaidem esse neceggarlam caugam video.
2 K p .
CONSTITUTIO XVI.
uh %*
iff qui viginti (6) amos habet hypodiaconus creari
poisil.
* [ ] .
Idem imperaior eidem.
*0 , \
Vetus erbain, quod (7) de rebus suis dicenti
aures eege operieudag tuonet, cum in aliis onmibug ,
perbeltagese babeat, tum hic longe esse pulchrius \ , apparet. A l quorsum hoc? Civilis (8) lex slatull, . , ;
nc miaor vlginli quiaque anais ia diviaig officiia ,
creettir bypodiacoous; decretum gacram contra
aiaiuit, ui qui ad istiuemodi ministeriuui accedil, ,

liunc vigwimeg aonus ad ordinaiionem perducat.
.
Digaum Uaqua gacram legem de rebus suis pra>

cipieDtem audira imperaloria aoaira majeatas raia, \ ,
et in eamdem euui illa senlentiam degcendit, el \ ,
auiult, ut qui ad vigeslmum annum pervenii, ,
modo aateactae vit ratio obslacalo non lit, quan- ,
tum ad seutem, bypodiaconi officiam gugcipere .
non iropediaiur.
CONSTITUTIO XVII.
W.

De puerperis quando dtxnnorum mysteriorum partioipe$fiant:et qnaudo mfantes bapiiuntur, poit ,
quadraginta videlkei diei, exira quam $i nectni- ' **.
4<u urgeau
ldeiu imperator eideia,
[ ' ] .
ld qaod beatiiudo lua postulat, a vobis proce *
dere, quam a aubta origiueui sumere ac proficisci , *
aequius fueral. Do re (9) eaha sacra sauelilalciu *
luam sancire oporlebat. Verum quoniam super uuo .
dualaxat capiie coacilium coosultare (cuin de raul- ' ,
tis decernere coucilii sit) inconveniens esse, nos * ,
vero et citra concilium decretum facere posse di- D \ ,
cilie: admoDilionem sugcipientos, quibus de re- .
bus poglalationeni iaslituistis, de iis conslilutio- \ ,
nem emiuimue. Cam iiaqae Domious et Sarvator nosier, quo splendore gloriae ipsins illuminareniur , \ qui ia ienebris ambulanl, juxta alque nos carnts ,
atque sanguiuia noslri particcps factns fueril: ,
41
VARLE LECT10NES.
Osenbruggen corrigciidiiin ptiiai :' '
iastiniaai . 145, c 15.
Sod in Zutcb. el Meerniiui. tod. tiou ileui.
Sic Scrinig.
NOTJE.
(6) . 75. }. eod. eap. 15, eya. 6, ia TniHo.
c. 15.
(7) Ne dicaturitlioqiiiii cum poela : Dedecus tlle
(9) Guique turpe est, jns in quo versatur ignorare;
domus siet ullimus.
I. t 45, iT. de origine >uris 12. Quintil. 5.
(8) Ei ila abrogntur Novella Jusliniani 125,
y
45
NOVELLiB CONSTITUTIONBS.
458
- valde, mea quidero aententia, a salulifen ipgiug

, providantla diverge gentlunt, qnotquot eam qua ex
\ \ - rcceati puerperio decumbtl, ei inone (10) prae {11}
( foribas congiaieau, oec dieia quem ipai expe ) - ctanduin aulumanl (quadragesimum nempe poat
, - parium) expeotanie, ciiiusque oblOrto velul collo
proirabento, corripiiur, illiiurnialione (12) indi , gnam egge opinaniur, e i u i obcorporis imaiundi liciu revera îlta e viu iuirounda exoedat (qaip * ' pe qua in gactis non instiliiatur (15-14), nec aacrl
, lavacri lustraiionis regonerationigque pafiieepa
. fiai) elticiuat. Neque vero ilii pericult dimniqae
. niagniladinera, quam incon&iderata ipaornm et
, ( prtaiciosa religio affert, pr oculia babent. Veraat
\ \ - ea illa eal absurditaf, ot oratioae uon indigeat.
, \ Talem eiiiin inuliereia iacrcdulam refontoalione , \
qne degiiiulaiu dtgcedere ci igiiusmodiob caataai
\ ; proeo quod inier servaados collocaada assaiîn
^ perditorum damaalorumqua locum rejici: quo;
modo fas, Deove, qui per fidem ia fpgat* ft in
aqua Spirituque regeaoraiioiiein, saluiem dooatt
non grave aiqua acerbum eet?
\
Vanam igilur igliagioodi prudeniiani debtac in
, fuiurum e. medio toJlentet de malieribog, qose re ccns pepereraat, qaafquo nalurali expurgatione
, occupaue eum, gtataiiaus, ut qnidem alla qua cunque affectione morbida iptaruia viia aon la " , " nelor, usqae ad pneflailum quadragiala dierom
, lcmpus expertes maneani, noudiira iaiiiata lllto - imaaiiooa (45), ad aacra recepl et iniUaise, aa * 44 Q cronanctoruin mygteriorum perceplione; at si quift
xaV \
ipsis morbus, qui vit intemecionem mlnileiar,
, superveniat et iacumbat, sacrarum rerum omni , ' - bus modis participes fiant. Eionira tllis (16) qui
propter enormia flagitia mullis annis virifica cora , 4 munione areentnr, more ad obruens praescripium
, teinpua iacidit, neqiie quisqnam bos eacrornm
, paiiicipalioae prohibere sustiaet, qua raiione has
^ ; \ propter naturales carnis sordce probibebuntar TQaod
profccto noo lam propter mulicbreia banc iinroun diliem, quam ob aliaa caasas in inlima legit ra , ' tione recondilas, et veleri (17) prohibilam essa
. lege, ei gratiae tempus iraditionie loco suscepisae
puio. E\Uiimo siqiiidem sacrara legem id praescrt psisse. qao protervam eorum qui iatemperanter
, \ ' \) viverent, coucapitcentiam castigaret: quemadino
I T
YARIiE LECTIONES.
M
i v
cod. .^ tlxcom. Scrimg., aod babcnt Zuicb., Maerm. el Bals.

) )
. lleeraian. cod. el B*\*. .
\ omUU Bals. Bai$.
.
i T
NOTiE.
~ , Puerpera prae forlbus mortis posita, 1. ull.

i 1. C. qui potiores.
11) . Scrimg.
12) , Id esl, baptismo.
1514) .
(15) IJ esl,fcapiisiao: ho<5 innuli: maliares bapiismo non Iaitiatas iatra diem 40 piterperii batixariiion posse, nlai casus aliqnis alindexifral:
apiisiuaioiliaua DOB admiui inlra eosdem dics
y
ad sacraro communionem. Adde Pbotiom ouro. 5

c. 18.
(ib*) Nota excommunicatie, mortis tantam impandeaiis causa, communioaem dari.
(17) Mois lese, molier gi maecnlnm peperiasei,
geplem diebua immnada: 50 diebus pncieraamanebal Iu gaaguine pimftcaliooie gua*; gi feniiiiain,
daabug gepiinianig unmanda : 66diebiig in pnriHcaliouciiullauirenisacraui attingerepoicrat. Levit. 12
459
LEONIS PHILOSOPHl
*6G
duia el alia nrolla per alia praecepta ordinanlur ei ,
praiscribuatur, qoo indomiiug quoruindam in nittlierea siimulua relundatur. QaSa ei baec provi- . **\ \ 4deniiae qvat legem congtituit volunlag esi, ui par- .
\
taa a depra?atione liberi siat. Quia enim quidquid
nalura aapervacaaeum est, idem corraplivum et , \
iiiaille esi* quod bic ganguig superflaus sit, quae , *
illi obnoxiae esaenl, in iinmuadiiie ad id lemporis ,
vlvere illas lcx jubet; quo ipso eiiara nomlaia go- ' * 110 lasci?a coitcapiscentia ad lemperaniiam redi- ,
gatur, ne ez iautili et cormpta materia ipsuin \ *
.
animana coagmentelur.
.\ \ ,
Etaaae de infanltbug eamdeoi ad modumconatituimus, ut si ooa iaquietentur, itiimieoaque na
tune caaua aupereni, aatequam gratia? gplendore , iiluglrentur, quadragegirous (18) dies exgpeclelar. & * ,
Conaenlaneuui nanaqae est, ut qaemadmodum
felus quadragiata (19) diebus iu naturae mater- xaV
uoqoe receplaculo plena informaulur, lic eiiam ,
in aequali dierum numero ia divinae glorise jeternL \ qaeomaium Palris domum procedaat. Si tamen .
el octavo a panu die, baptkare aliqui voiel, , .
aeqoe id abeurdum fuerit. Dooiinus ealm nosler \
Chrislaa ociavo die clrcumcisus, impasito circuui- , \
cbioui flue, pro bac vivifico baptiomate initiari ,
coacessii. Ycrum bac obliatant, si nulla necesai-
iag,qumorteiu miaetur, exgigut. Alsi pericuium * ,
aliqaod euiergeaa vira vitae inferat, omni diligenila \ \
omnibusque viribug etiam intra octavuai diera ga- ,
cram lotionero peragi oporlebit, neaon iliumiaaiaa,
^ \
uoque eacri lavacri, alque adeo gumrai boiii ex6 \
pers partus decedat
COiNSTITUTlO XYIIL
AUTASIS '.
7| (20-21) ia $pontalibu$ conttituia pama exiga-
.
lar (22).
Idem imperaior Styiiano excellentissimo ea.cro
rum ofliciorum magisiro.

in oumibug. rebua et dictia quod pra?*Unliua sit

seliÛ reprebeadeodum non eal. Aique tunc qui- \ , \ ^
deip, ui aliquid sequara aat decliaaudum cenaqa, ,
aoa eonim qui aliquid au iaciunt aat dicunt, \
babeada raiio : aed eoruan quae fhml aai dlcaatur, ^
cogaosceadus sialue esl. Idcirco quod consueludiai 4 ? placuit ui in spoaealiorun) reprobatioaibus poease im-
miaereat iis^qui reprobare ia$iiluereat ei id in le* D , \ gig aucloriuiem collocaaiu^ Arbiiror enim id quod .
coaguetudini visum esi, ea lege qu da bujugmodi
i-ebug iaia eral, niliil improbabilius egge, ac rc$ ,
ipgag referre io meliug. Nam cum lex arrbae per- . diliooe, aui iu dupluju () re&lilutione gplam te- &YARIAS LEGT10NES.
Locus certe mutilus et corruptug. Godd. scribuut ; Stepbanngel Agylaens .
Slepbaaa*
et Agybeug .
Zuicb. ).. Excidil verbum aliquid, forle .
Zuicb.
Ueerutau. cod. ^ * Egl iu Ecl. Iôv. iQ el ciiatur ab Hanneaop. , l .
NOTiE.
(18) U o monet, noa laroen j^bel* ad qiiiadrage(20 21) Evstnt ^piiome apud Hannenopalum A%
gimuiu ugâe dieni bapiisajuiu dtfferri in iufaiue,
11, ( 26.
iiisi morg infanli imminoal.
(22) 6i i u est, abrogatur, 1.154, ff. de varb^
(19) Quadragegiino die partue iorraalur, ui dixi oblig.
ed I. 5, in Hn.ff.de euis. Adde I. 59, ff. de
t(25) Yid. 1. 5, q. dc spongaUbk
xa quadragegimo noao, 5 Gell. 10
91
fi
tov
0
9
9 9
9 9
9 1
9 9
461
NOVELLiB CONSTITUTIONES.
462
, \ meritalem pumat, haec definlturo pactoque consli \ - tuiam in gpensaliorum mciggione subiri damnum
, 6? , , vull. Ac gaae, ne (ul fleri aggolei} gponsalia
anrsum deorsum feraatar, boc mibr (quemadmo . ^ dum dixi) majorem obtinere viro videtur. Solius
, ] \ eairo arrhae pcrditio, qnae in eum qui dedit, ac
, \ , deinde gponsalibus noa acquiescil, congiiluta esi,
^ - ejusque ia dupluai resliiutto, quam mulctam la qoi
, - arrbaro cepit, deindeque in pacto convento non
persietit, gugiinet , ut propter poenae leviiatem
^ , (& ad pactorum resclssionem, qui id facere cogilant,
facitius ferantur, facit. At ex pacto defiaitae poenae
6 , - graviue damauro gibi obvenire videns inconslans
.
ille tardior omnino ad divellenda gponsalia fict.
" \ Quod saae noe 'etiam nuplialibiis contractibus
, magis conducibile fore animadvertenles quod ei
. coasuetudine Ueri solet, in legiiiinam constiiutio ; neai traduciraug. Ex arrhae siquidem (24-25) perdi , lione faciles spoasaliorura evergioneg video : ex
. ' pcena? pereolatioae non Uem. Nam graviug dispea( ^ ) diura (pacto enim consliluta poena arrba major
\ " prorsas atque gravior esi) velinviiura inbibeas ab
aniroi inconstantiani acquiescere illis, qtia anUa
\
. - de eponsalibus placuerunt, compellet. Sic igitur
quod a coasuetudiue conflrraaium est, queraadmo \ , dam hactenus, ita deinceps et obiiaelo, el causas
, \ - dijudicalo : tam eliam qui sponsalia evertit, poonay
exactione ferilor.
.
CONSTITUTIO X I X .
'.
Bepl ** De pacto (26) paterno* ex wquo hcsredem futurum
filium.
.
C
Idam Imperator Siyliano cxcellenUggtimo gacro
ront offlcioram magistro.
.
Noo coatemnendi alios siudio (ut ei antea a no \ ,
bisjdictum est) neque ut gloriam nobis paremus,
, ' - ad legam correclionem processimus : eod ut qod
, * - cooducibile non esl, qaoad e]us fieri poiest, a sub * * , ditorum consorlio removeamug: id scletites, ad
, - tnoderaadam rempnblicam legum rectam congtitii tionem omaiora esae prastaaligeimain. Nam qui
, legee (27) reipubllca oculos eage dixeril, ig pro , , * feclo mea eententia lllagita vocang, nibil iadeeana
pronuniiaverii. QuemadmodumJ eaim ree maximo
, \ - neceagaria est aaimali non tiiubans ocalua, itaet
. , reipublica3 leguiu asquug et rectus statag. Hnjua
'
|v .
^ ~
ergo noecurara gerenteg, posteaquam in selecto (28)
, codloa legcm cognovimug (quae [propier evidenlem
* abgurditatem in bominum aaimia neuliquara *
VARIiE. LECTIONES.
9 9
9 9
99
9 9
f >
9 7
9 9
99
Hlac incipit Ecl. Ecloga ^

codd. .
Zaich. el Meerm. .
Ecloga
. Ecloga . Bagil. dypi .
Est in Eclog. . l i . Sic oodd. Siephanug el Agyleeug codd. .
1
NOTJE.
(24-25) Hoc innuit, dupli poenam legibus constiIviam noft ila aslringere, quantuni conventa alqae
pacta. Adde 20 Gell. 1, abi de poeaa injariae lcgib. XII tabularum conglitula.
(26) Vid. 1.15, C. de paclig.
(t7) OCIIK reipablic legeg :
qui dicit, non errat. Pcrsis
, oculi regia, diccbautur gatrap,

ui per quog rex oinnia spectaret: sicul regisatireg delaloreg, per quog rex audiebat omnia qu
ab unoquoque gereoanlur. Suidas
.
(28) , taac cgl in codice
rcpeii(se pratcctionls*
463
LEONIPHILOSOPHI
464
com inveait, ut susciperelur : nedaia vim aliqaam , xol
ttefficaciam. Contraria enini atataif naturali, quas (
a parentibus liberis debetar, xquabilitati, advertus* *
qoe filiam patri ad iniquitalem feneairam aperil : & , 4
quia et pareutem ut illi roorem gerat obsiriclum,
inendacio doloque obaosium facii), pofteaqaam, \ ) *
inquam, iiiiusinodi qaamdaro ease legem aoimad- ,
veriimus, lamelsi eliaai aale nosiram aaactionem ipsaw ne susctpereiur, exctuaeril comamnis ho* \ ,
MiiDinii volontas : tamea nos aiblloadaus omaaai
*\
illi prorsai functionem et U9nm dccrelo adimima. . ;
Atqakl dicit f Eliauisi, ioqoit, paler, cuoi in raatri- ,
nioiiium collocarel filium illum po$t deceasom
suam ex faqaa parte ciim aliis fralribas paterao- rtim bonorum baredero fore paclo prontiserii, in , |
poiestaie laman illiu, ai velil, crit, ut pactam , \
ejufuiodi negtigat, altisqae liberis amplius attri* ,
feuat, ei UU cui asqitaai portioacm ia bseredilale .
pactum concedebal, caiaorero asaignet. Moc iiaquo , \
quaitquam alioqui (quomodo diximiu) in republica
nulluia locum habeat, noairo etiam decrelo velui .

in exilium dejectum, oamibua modis In renpubticam ingressa prohibemus.
Statuimus voro, ut pareaium (2D) nemo jura 6
lioram, quibas cum reliqoia liberii qualcai hre- ,
diialis poriioaem tervatum iri 1 Bapiialibus con-

tractibus epopoaderiat, Innovare tenlet. Atai quis
paciiomes auas aapernari, el illius, cui tantumdem, *
quantam alii frairosbabitari suat, promiaerit, por
,
tioal detrabere cauipertu* fuerit, aciai , poeni- Q ,
lealia muutam volualatem invalidam alque vanam , , \
babendam. Ex aaquo eaim eum alits frairibas e-
cundum iniimn pacium filiitt Ia bofta auccedei.
Neque vera iDoadaciuro veriiati pnefsrri ulla .
ralio palitur aee a^quain eat, aeqoe ratloaabiU ,
animali ooaveail pacU (30-31) coavenia per impro '
batloaem adulteraru Atqui ai qoid aliud, boc carta * *
bomiaem decei (3), ul verbts suif udem prasstel, %
aiai meadaciia veriuiem cormmpando desiitatut , tf
raiiaoe eorum albo, qiua ralione pnedita aiml
excidere volli. Quiaimo nee illud coatenUneum . '
esl, ut parealee lls qai pariter ex ipals ati annt, \
pareai euram eauilbeant, aaqve soquabill- \
Hr ipsoraoa vila ^rospictant : sed alios qiHdem , ttbtrioree faeuJtales babere,aliia veranihilparcere, , '-.
noqve illomni misereri, tametai iaopat In miteria , vidari sini, velini. Galerum a^quat^ eti at qaem- ** . ,
adttodtu* oaibaa liberif ax awjuo vkam fpiper- \ , \
titi sunt, ita eliam ad banc faculiatea impeclian* , \
9
19
11
19
1 9
19
49
99
VARLE LECTIONES.
9
codd. . * codd. , melTua forle . Zuich. et Moerm. .

Zakh.
etMeerm. .
Hiac incipil Ecloga.
Zaich. el Meamv .
Stepbanus corr, .
Basil. .
E d . .
Ecloaa , alii legeaduin eeneenl .
EU;loga om. el addit .
Ecl. .
luicb. c l Neetnu
, vtcilm forle teribeodam .
Ecloga . * Sdog^t Ql%
Deeat in adkls,sed iaEtloga raperkur.
19
19
11
1 9
19
,T
1 9
9 1
m) Dixi ad 1.15, C. de paclla.

(30-31) D. 7, $. 7, 8. de pactis.
(52) Eg| ttritt grave ideot fallwre. I, dc coa&tituta\.
465
NOVELLiB CONSTITUTIONBS.
466
- tur: nequaquam vero, velot ancipiti Ubra big
levius quiddam, illis vero graviua, pra iiMoquabHi*
.
Uie aoimi sui attribyanl.
CONSTITUTIO XX*
' "
Uqpl rcv /* roV Ut (35-34) nemarif$ qnewedmodmm ,* ** rov * 9 (35) donationem prbpUt nupiia$
.
quicqu*mxapiat.
'
Idem imperator Slyliano exceUontissimo aacro .
nim officiorum magistro.
\
Gum vetusiis legibus (36), quae de pactionibus
\ \ nupiialibug traciant, turo in prima mairimonii
coitione, tum in ejas dissolutione , quam mora
\ in allerum conjugum irruens efttcit, sequabilila , lem (37) ei viro et rauliert assignare visum ait :
liaud sdo qaa re raoti, quibiis poslmodum leges
. " eondere studio fult, divcrsia conetilulionibot
\ bas subjeceriat Eleaini vetugiiorea (38) leges
\ JIIOX a conjugii coilionc pqaales egge colla, \ lioneg, taia muliebrem, tam virilem, ei ut allero
\ vita dcfoaclo, cum tiberi nulU saperessent, nec
$ " , pactum in qao qaidpiaro de lucro gignificaretur,
, gubesset, ex aequoad ulruroque sua revcrtereatur,
, consiituerunt. Si vero de lticro pactum inituiu ea get, luac ui utercunque vita excessisset, qui i u \ ,, ' - persieg esset, recepiU rebus suis, iasuper quan - tuni pacto coaiprebensain egget lucrarctur, et la
ambobus lucri aeqnalilag servareiur: ita ut viro
praemorluo mulier dotem, propterquo nuplias do , - nationi* partem aliquam, earove lolam, si ita con \ , \ veaigget, agporiarc* 7 et ai mulier aate virum in
' * ^ mortem incidiggei, vir doaauoaem propter nu , - piiaa conservarei, illuinque luerum, give dog tota,
. aive cjug pare, prout pacta telleat, gaquereiar.
, \ - Atque bsec quidein cum vetuglioribug placaiggoiit,
, pogierioribue (39) dispUcueruut. Quapropfer el
\ ooatra gtaiuuat, quanqnam noa recie. Slatuunt
\ \ autem, uii statini ab initio oonjugii inasqualeg pro, * ,
cedant collationes, ei roajor dog sit, donalio vero
' propier nuplias contraciior, ejugque uxor ab eo
, , , , die quo mairiuioniam contractura egt, sil domina,
. \ quanquam (ut fleri aasolet) alteriua viri congonia
postmodam geraancipet.Et iniqae judicanies, u l i
VARLG LECTIONES.
"Egt EcLNov. 12; exgtatapad Harm, lib. , tit.10 pag.54f, ed. 1587.
Meliag forte ,
*\n Ecl. Iwec est rubrtca: ; in alio inscii%
9 9
89
11
9 9
9 9
9 9
9 9
>
, * . ^
\ ,
, \ . ,
, ' . Eximle geqailar ipsa constilulio inlegra. xgia|
etiaa cuin rubrica \ cod. Paris 4584 . 168.
Scrimg.
Sic epH. atii
.
CoogliluUo 97, c 1.
Sic epiL reliqui .
Reltqui praUer eptl. oroittuoi
.
Epii. iv
Reiiqui praelap Epii. ; . Stepbauug corr.
.
codd. lx\
Epk. .
EdU. .
. ' .
llecrm. e(
Epil. .
&.
(53-34) Adde NovelU Justiniaai.
(57) D. Novell. 97, de squabUiiale dotia el do(55) ' Graeci bic appeHant: ut el Har- naiioaig propler nnpliag.
moaojp. 4, lic. 10, | . fO afrad qaaoi exgtat bujua
(58) Nov. 97, c 1.
novett. eplumie.
(59) Id esi; blg, quae Justiaiani Umpore locntai,
( W D. WOY, 97.
gani
1 9
t T
9 9
99
99
91
99
9 9
9 9
9 9
467
LEONIS PHILOSOPHI
468
uatrimoniam morle digtractum fueril, roulierie , \

mo?stitiam lucro congolantur : viri vero supra
aniiuionem uxorig, diapendio reram iptius moero- . rtm adaugeui. Jubeai enim, uii roalier superstes \
caui tua dote universam propier nuptias donatio- , \
nam auferat, ei ad bc ex reliqua ma/iii substan- ,
lia Unlum quantum doiis donaiionigque propler tv " noptiaa in unam snminam conlractarum qaadrans *
conficii, aeu baerea capiat.Quod si mulier aate ma- " ,
ritoro martem obeat, tuai ut illiue ba3redes una \ ,
cum dote doaationem propier nupliag lucrentnr: '
inaritut autem nibil aliud quam quantum dotis do- , nalioniique propier nuptiagquadrangfacit, babeat: ,
uiique rea euro ad modam procedat, sive aubsit *.
pactum, giye nihil bujasntodi iater ipsos convene
; ' \
ril. Sed h#c quomodo non iniqua qaomodopro ; ' Jure ba?c non extrema injuria esl ? Quae'quidcm ,
pratmortuo marito mulier accipil, in bis iortasse *
aliqua ratio: quse vero illa praemortua ad ejus ,
baeredea devolvuniur, ia his quomodo non omnig \ ; { \ injuglitia et eaormitas inest? Eapropter decenler \
valde gapieaierque perpeiuo ille meraorandug ira- " perator, el qui ex ipsiug lumbie natos post ipaum rebut praeeet, facil, qui veieribug legibus auctori- , lalem congervandam, quaeque perverse coatra gla- .
luerent, eas e republica in exsilium ejiciendas puta- \
vil. A l enim refractaria contenlioeaqueconsueludo ,
est, ac frequenter absurda aliqua opinio, ubi in
bominum animis(eorum praserliro, quibog recio , ,
judicio illara expendere curae non est) allas velut , ,\
radiceg egil, baud facile exetirpari qait, qula homi- C * \
neg anticipataro opinionem,quamvts frivola sit aro
*
plexaatur, nolunlque gequi ineliora. Adeo .ui ne Dtmc qoidem in aelernum commeraoraadi patiig
noglri constitutio, quaead vetereg legeg nuptialittm , ' ,
pactionum ralionera reducil, abgurdam constitu- \ .
lionem migsam egse faciendam [persuaserit, aiqua in quae ille exsilium decreverat, in publico h*c
etiamnum ugu gint.
* ;
Quid nos igitur Pogtquam aemel pravalere viaaai egi, ne (40) in malrimoaii coUione ex aequo ,
collationes flant, gedmajor donationc propter na- , '
piiag dos git, hoc in repnblica obtineto, et si mors , .
matrimonium dirimat, tum gi (41) maritus gine IU , d
\ ,
berig decedat, pactumque non gubgit, uxor doteia
donationemque propter nuptias, nibil autem ampliug ^ \ , \ *
auferio : gi vero mulierem inorg abripiat, dotem ,
h.nredeg ejug capiunio: maritus autem guig rebag ne , \
privator, nequequae ipeiug guntalii, sed ipseba- ( ,
w
4 1
4 1
4 4
4 9
4 9
VARLE LECTIONES.
w
9 9
9 9
Epil. .
Reliqut pmter epit. om. .
Reliqui praeter EpiU noa habent .
Epil. .
Omnes prseler Eptl. babent .
Eptt. bic addit , mox aulcm omitlit
\ .
Epit. \ .
Epit. .
Sic Epil. relinui .
el ^ Epil. Reliqui prater Epit. .
Ecl. hinc incipit.
Reliqui prseier Epit.
ct Ecl. .
Reliqui praeler epit. ei Ecl. .
Scrirog. .
4 9
4 1
4 9
4 9
k%
4 9
4T
9 9
4 9
4 9
4 9
9 1
NOTiE.
(40) Inaeqaaltg potest esse quaniiiag doiis ei do donaiionem propler nupliag pleno jure lucralur,
naiionis propier uuptiag,Nov. 22, c. 20. Inaequalis nisi paclum gil contrarium. Quid gi muUer praifiquain: nam donatio propter nuptias dotig da- mortua? ejus baeredeg dotem tantum aaferunl rcbus propier nuptiag duualig peaeg matitrjui iualione major egge polegt.
(44) Mulier mortc maiiti sine libcris mortui, neunbug.
m
NOVELLiE CONSTITUTIONES.
470
, ' . , belo. Quomodo enim iniquum non est, alios ex
- fllitie rebas lucrum aentire, ipsum vero, gupra amig, gtonem conjugis, bonlg etiaio gui eive donatione
\ - propter nuptiag privari?
;
CONSTITOTiO XXI.
'
(Jl (42) dotis promi$$io ex paicrnU aut maternit
) r^r
koni$ faeia prwiUtur.
.
Idem imperaior Siyliano excellentiga. aacroram

ofliciorura magigtro.
.
Qaemadmodura ia libra vidamug, earo tum re" \ ,
^, cte ad rerum earora quas ponderaiiiur dijudl*
- calionem degumi, qaando lances aequalea aant,
; \ - neque vel laniillum in alleram pariem proclinant, ila quoqua lex, cum ne tanlilluro quidera
,
, jua iatorquei ac depravat, digna eat quae ad re . rum dijadicatioaem procedat. Illius enim partes
; , aunt, ulaeqaabililalera, hujug aulem, ot jas gtabile
conservel. Atqtioreum haec? codicibug degcri, pta (45 44) congtitulio eat, quae duro a parenlibus
, " !* qui in matrimonium liberoa collocarunt, promiasa
dotis donationiave propter mtpiiag nomiae facia
.
, txigit, baud ecio quoroodo }us commigceat. Vult
, (45) namqaa, uti pater, qui pro jliberig doieai do \ nationemve propter auptia* promiserii, gi promig * sionem indigtiacte fecerit, illam lolam da aua ex \ ' pleal, guigquo golis ex bonig pergolvai: sia di , gUnxerii, huncque ad modiiro locutug sil, Ex mei$
pliique bonh promina exhibebo : lam gi inops gil,
, - nihil ille in promiggum conlribual, ged filii facul & , lateg, quae ge uaa cum GHodaturum pollicUog eat
pareng, golae expleant; ged gi divcs gil, contrariura
, gtatiialur, ut ipse golus de guo qoae polticitug git,
\ expleal,ftliugquenibi! cuin illo communicet: tam etsi non ge goluro, ged cum fllio promiggum exple , - turum pollicitug gU: quod nltiim, qui ipge non
\ . promiserit, dare qaidpiam indignaro putetur. Roc
. Uaque aeqtrilatig gubvereionem e*ae rati gumns.
, \ , Nara qnantacuaque (inopia tenealur parens, lius golus de guo promigga golvai, nulla jogtitia legia
, apparet: neque rursum cam galig afflueng reruro
, palri copia est, filium contribulionis oronino egge
expertem, universamque promigsum a parente axbibcri convenil.
.
\ , - D Quamobrem etiam.gtaltiimug (46)ut (47) gecunVARLB LKCTIONES.
Harm. .
Ecl. Nov. 15. ExgUl apud Harra. lib. iv, lit. , aag,
etZuich. adscriplum eat : . ? ' . ' . ., . . ' .
/ . *.
Scrimg. . Zuicb. et Meerman.
cod. babent . Sttphantig corr. .
codd. ,
giepban. . Agyl. . Zucb. d Heerman. . H i a c i a cipit Ecl.
NOTAS.
(42) EfsUt ejus Novella epiloroe apud Harmen., promigeril, aique ita patrem, indefintte dolam
romiiteniero, ac doDantem propier nuptiag, gol i i . 8, 154,
um non exigi : quod d. lex ultima coastiina(45-44) 6, I. ult. Cod. de dol. promisg.
rat. Alti non male genliunl gpeclaadum egge, quo(45) Senteniia d. leaig uhimae.
niam iure pater dotem dederit : ul gi lantum
(46) Emaadatio d. . ullima.
(47) Sengug egt patrem (gi golng dotem promi- talor Hliaj ani gegtor non de suis bonig videatar
cit. vel dooalionem propUr nupliag) goluro exigi: fitiaai doiagge. Vid Wuraig. 1, ebaervat. 37, | 2,
ai cum filio ftliave promigerit, pro aua iaiilum lnierea videiur Leo seculus legeui 22, {5, i i
paxto couveairi, nisi ex parê ina^quali apecialiter fia. ff< goluto
>
41
LEONIS PHILOSOPHI
472
dtim parenligvorba proraigftorum goluiio procedat, \ afe iptoqoetolo quando ee oolum daturom pollici- , ,
las est, promissuro exigatur: qaando vero cura , \
0lio te dataraw pronUil, lltua etiaro aolalioni , , *
obnexiui ail, eaqueexintaquatibug partibug, quan- \ ,
do itte definil non siint, fial: ac tum ex inaeqoa- &
Itbva etfan, cum otriqae cert partes divcrse ag- . ,
gignatc gunt. la boc nalla aequilatig evergio est, \ ; \ ,
insuperqoe id ad liberorum atilitaiero gpectal,
quam in Codicibai edita congtilutio non magno- \ . ; pere caMt.Quid iu? Quotiiam gaepentimero parens \
,
eum ad digpeadium regpicit, ideoque tllud ternpus
qaod filio efficaciter promitteadi poleglatem facil, ,
ineondo napitali contractui exspectat, quod coa- . "'
daclblle fllio git, perdit. Ui igitar ea ree ambobtia , \
coromoda felixque git, neqtie aequitag iniqno judi- \ ,
cio Involvalur, nac vero dcnique Ubcrorum ntili- , laii noeealur, Codicia decretum vacaio : boc vero , \
jam eiiam coagtieiodiat cogaiium in republicaob* ( '
tinelo. Com eteaitn pro decreto legle ia republica ) \
.
babeator, jam pnelaitim ert, quae in codicibus ast
constltaiioai.
'.
CONSTITUTIO X X l i .
ul mnlier qum malrimoninm non (48) ilerat uniu$
liberorum poriionem proprieialis jure capiat:
,
simililer et pater.
.

ldem imperalor Styliano exeellenli*simo sacro .
rtun officiorum magistro.
Sicut ia plerisquo aliig, quando absurdi nibil
' \ * *
incidereC, neque rebus noxium quidquam inferre-
tar, eonsuetudtni cessimug, quia et legis pne- C ,
rogativam illi dcdimus, curo jaai plebs assue- .
facla illi eeset, nec ab illa se avclli sineret: ita \
etiann in parle doaalionis propter nupliag, , \ \ ,
quam multar liberos baben, nec animo alle- , \
ria napliis applicilo gpongaleai torum romroi- ,
acont accipit, facieaduia putavimug. Gum eiiim .
anliquior (49-50) lex Sd donum ila circaaiscribal, ,
ut doaaiioae propler nupiiag mulieri Ui ugtim- ,
fntcturo dala, illa pra&ier ugurofruclura ex ea-
dem propier nupiiaa doaaiione, uaiug liberorum *
porlionero proprieUlis jare capiat: se deindc pog- terior (51) lex rarsum hanc uniug liberorina por-
tioaem non ax dotiatione propier nupiiag duutatat , \
locramniulieriafferrc: aed ia alia etiammariti bona * procedere illam velii. llig iia per legta coastitutig, ^ , \
congneludo neulraai legera directe, sed parlira hanc, , ' , pariiin illam geqaeag, neque ex gola donatione , ^9 9
99
9 1
99
99
9 4
9 9
99
99
VARIAS LECTIONES.
E d . rectias forte .
Sic Ecl. reliqui .
Ecl. pnemittit .
EcL ora. \
.Scriag. , minug recle.
Ecl. .
Ex Ecloga adjectiim esl.
Egt in Nov. 14.
el exeut apud Uarm. lib iv, tit. 10, p. 542, eu\ 1587.
la Zuicb. et Meerm. adjecium eal:
. ' ' , . . \ . ' . '. Exslat eadein coaglitutio in ood. Parig.
1555, A, cum hac nibrica: \
, \ 4
. Zaicb. et Meerinao.
.
(48) Adde . 85, J. aod. Nov.lagtto.127, c 5.
(51) Malicr non iransicos ad secondag nnptiat
(49-50) Mulier priinisaiipiiigcoalenla, donaiiouig tanlum usuinfrucium ei proprielaiig yirilciii \m
preptcr ouptiaa uaumfructNai babet: ci pmeieiea
rebug donaiig propler nupliag coiiscquitur: aed
Wilem proprieutb, iu eadcia Novcll. 127, cap. 5.
hi aiiig rebas mariti virilein eiiam babeu
9 9
9 9
9,
91
9V
99
97
9 9
9 9
9 9
413
NOVELUS CONSTITUTIONES.
474
\, propier nuptiaa, cx aliis axtra donationem con , '
sislenlibuft mariii facultatibus uniug Uberorum
- porlionem mulieri dari dignom pulat: vararo im ,
mutata illa poriioae, omniam (52) simul ipsius bonorum illi pariem largilur.
,
Haqc (55) igilur consuetudinem (54) qaanian
, * - acerbam egga rcbuj morulium noii videmug, ul iit
, , \ altia cliam facieaduai pulaviraus, tagig diguiuio
' . bouetUmas : illaqtta quidem debtac vim legig,
ooa autem coasueludinii obtiDeio. Actiqutdeai
\ oamas marili faculutes in gola (55-56) donationo
propter nupliaa numeremnr, cum bujus llberla
, ' 8uperstea mater poriioncm qa ad ipsam pertiaet,
. - pleno domiaio .accipiei, reaidaiqua agumfractuui
, babebii. At si ad donationem propler nopiiaa fa*
- cwilales non sufflcianl. non pro quanlitate immi , , nulse donatioaia poriionom mulier accipiel, ted
, quae laaluradem babeal, qaaalun baberei, gi nihil
. iroroiaata ei pleoa donaiio propler nuptiaa ataei.
, Uujasoiodt ifiiur poriioae mulieri data, rebqua
, ! , ; liberormn guato : ot, t>\ nibil soperfuerit, taaquaw
. berodiiaiem gaceaastoaig privaiionemei egestatom
. (
illi aufertiato. Alqoe hasc qaidom de mullere. Vir
) aateoi ai Uberos aoa babeat (quo modo alibi cor, rectumat eonatitutnn) eal) nlbll neque accipiel, oe - que perdet: ei babeaU neqne aUariaoapttie nxoria
\ , desiderium inaniat, libarorum edacaliooia exbibiUa \ quepriori raalriaioaio reverantias el bonoria gratia,
\ \
et ipaa uniug liberorum portianem capiei (57).
2
<
CONSTITUTIO XXIII.
xoistr Ne prgnides in provinciii $ni* domettUa (58) p#a ..
$aUa conirakant.
.
Idem imparator eideoi Siyliano.
*
Dignam bercle bamaoo iagenio magigtratitiiia , , que viriule easet/si qui Ln magieiratara assumaa' lur eo quod oopra mubos alios gloria et bonore
\ , \ frauatur, religiose Dei praecepia obsarvareal t
, \ - cuaiodireni, provideqac aubdiloruin rea curareat,
, neqaaquam vero illos gravi raana opprinereuL
99
YARIAS LECTIONES.
fodd. . * Scrimg. .
Ecl. prm. . Ecl. *
babet, inlermedia vero oiuiliil.
Reliqui prttter L d . . Supra
const. 20. " Esl Eel. Nov. 15 et incipil infra verbo .
NOTJ5.
(52) Ree Ua coasiiiuemla egt: Conjux gupergtea mariti bonls,' quamque Lco bic conflrmat. Ot ha*
an (couirahens secundas nttptia*, locra sponsalia consueindo differat a lege de qua dicioai estg.eod.
non
- in
- fin.
- 1.
6,
- in
(lu.
- I.
- 8,
- .
- -1,
foina* posterior lex, non video. Hibi aon
poteral alienare. -L . 5,
ft.de secund. attpiiig, tti biaccolligag ptenam pro- videntur diseiaiilia, dari mairi virilem ia rcbug
prieuieio bonorum auplialium vcieri jure babaigge. dooalig propier nupiias ei aliU bonis marhi, ot
Po<iea congiiiutum fuii ut earuro reruoi proprielas ibideni, et eidem dari viritom in omnibug mariti
liberbrum egsel, id eat, ne ia prjudiciuia libero- boois. Ut biacnolare liceat non essedeaibilo quod
rum alienaretar. Nov. 2, c. 2. Cui conslitulioni llaraienapulus operis sai initio rctulil, Tribonia*
postca derogaiam, alienandi facaltate parentibns nuin preiio legesflxigsêt reAttaa.
(55) Esslat 4. Uarmenop. 10, II.
crmigga Nov.2i. c. 20, {. 1, ibi omncra licentiaui
(51) llaac coaguetud.ucm probat Leo verg. Hoc
abebunt alienaiionig. Paulo pogt, facullas alieigUur j . eod.
aandi eiadem fuit denegata Nov. 98, c. 1 ia priac
(55-56) .
abhiuc cautuai, ut rebag ia illig inaler usuuifru(57) Piura vide ad buac locom apud Harmonopucium ei eo araplinsvirilein proprieialia coasequeretur Novcll. 127, c. 2. Post baoc legein alia gticceg- lum . 12.
(58) Id est, quod antea canstitulnm ae prftgidt*
gil, quae noa mdo uguaifructiim , viritenique
dofaiiouis propternuptiag indulst, eedet virilem eorumve filii ac doraestici naptiag conlrahereai ii
ia alilg mariii boaig % eod. ibi ac poslerior lex. provincia, id hac Novella extendtiiir ad flliag pr
His successil congueiudo, qua raalri abstineali gidis, idque adjecit legi veteri.
secandlg nupliis coiicessa esl virilis io oinuibug
9 9
T t
T9
a c
9 4
475
LEONISPHILOSOPHl
476
At qnia suntquos ferox iniquusque amnius e recta \ . \ ' , ; *
praceptorum scmita exorbkaas, in perversam ty-
rannicamqiio cupidilatera ducit,et pro reipublicse \ cura eflerati animi propositum exbibere facil, taa- , \ \ quam illos refrenatura lex (59) vetus giatuit, ne ,
prsesidea ia suig provinciis contractus et sponsalia
ineundi facuH|tem baberent. Atque bauc quidem
Jurie rationem cum in flliie, nepotibus, et aliis' , \ constitoieset, filiarum elocationem non prohibuit. \
^ ,
.

Hoc igilur nos lanquam quod desit (60) oplimse
legi adjtcienlea, statuimus, ut quibus prasidalus ,
obvanit, quemadmodum filios aliosque virilis gcxug \ ip \ ,
cognalos el domeslicos, ita quoque fillas auagqae \ \
feminini gexug pergonag, ia guig quique provin- tv
ciie in matrimoniuai collocare probibeantur. Quid .
enim caus eei quare fllius, el gi quig alius virilis \
aexus egt, decreto obnoxius git, filia vero a legig ,
obgervatione libera permaneat? cum praesertim ; ^
irllig gexug saepenumero mnltts et modis et exerci- \ >.
tiis gibi, conjugi aliigque, quos affinilas coajunxil, \ \
utiligegge poggit. Nam digniutes fortagge coase- .
cutag, aul mercatura aliqua insliiula, aliave gu-
otentanda? vit cura giigcepia, neque gibi (quo- ,
modo dixi) neque aliig propinquig inutilis fuerit. , '
Qu ut muliebrig sexus subeat, non fere idoaeug ,
.
est.
'.
CONSTITUTIO XXIV.
filii naturalis cum adopiivis malrimonium cen- Q [ .
Irahant.
Idem imperator eidein Styliano.
.
Mulli, dum prigca (61-62) lempora laudtbus cele\
brant, prima illis in ordinandis congtituendigque
rebug tribuere voiunt. Atque illa ia plerigque re- *
oealiora vincere, gcio quidem et ego : verumta- ,
men in nonnullig vinci eliam video. Et cum non .
pauca gint, ia quibug a recenlioribug tempori*
bug illa guperentar, tura vero inaxime in adoplio- ,
niboa id fleri conspicitur : quag illag adoptiones ,
neutiquam decenti cum ritu et ornatu faciebanl, , \
dum cilra (65-64) divinum gacriflciuin divinoaqae , *
caolug faciebant : et qui adoptari vellent, id illig .
simpliciter fleri lex permiUebat. Unde usuveaiebat
pergaepe, ut (65) gororig appellaiio in uxorig trana- , "
iret,el qux puella paulo anla filia dicU egget, nu- & , \
71
VARIA2 LECTIONES.
7
in Ecl. abegt.
ligilur .
Sic bcae correxit Staphanug ; codd. .
T e
Scrimg. . Subintel-
(59) L . ua. G. gi reclor provinciae vel ad eum

pertincnl.
(60) Quod do filio congtitutum fuerii in dicta lege
uaica, ad filiag extendilur.
(61-61)Eiiam pogt digsolatam adoptionem : et
Ua lex 17, 0. De ritu nuptiarum abrogatur.
(65-64) ' , \ . est
enim ita legendum pro, adda . 89. Velereg cilra divinum sacrificiuin etdivinos canlug adoptioaem faciebanu Quod emendat Leo bac Novella.
(65) Si inler adoptivog parmittuntiir nuptia,

necesge? erit ut quae aniea mibi goror fueril, uxor
esse poggit: ul quae milii filia adopliva fuerU, poslmoduoi mibi nurus sit: si iilio ineo adoplivo meam
(lliaai uxorem diicere liceal, eveniel quoque, ut
qui ftlius antea mibi fuerit, idem raibi git gener, si
niiam meam adoptivata ducere permitlatur. Est
auicm abgtirda nominam confusio ; ergo et inter
fraireg adoptivog nuptiae.
471
478
alvau * , rus aomine compellaretur, autAltug quiegget, pro
6; \ eo gener agnogceretur: quando videlicet naluralig,
, quemqae adoptio in filiorum ordinem coliocaral,
matrirooniali rotntnercio inter se jungerentur, ac
- susque deque isUec aciio haberetur : quod cnui
sacrum minigtcrium non inlervenisset, nuHum
.
inde ad roatrimonialcm conauetudinem exsisleret obgtaculum.

Caeterum olim curo decenti ratione non adopta \ , relur, quanquam malrimonium (66) infame quid \ \ , dam eomplecterelur, non tamen nefarium aliqaid
\ \ - continebat. Verum nunc cum adoptio gecundum (67)
, \ ritue tum decorog lumjugtog Qat, et persacrosanc * , tum (68) sacrificium bi in parentum locuai, illi
vero in fliiorum jus gubeam, nulla amplius reliqua
* \ raiio est, ut filii adopcivi curo naturalitcr genitig
. \ - in matrimoniura connectaniur. Quocirca etlaai
gtatuimug, ut qui eo modo fralrum nomen subie " rini, iis nequaquam moialo fralerailatis jure In
.
malrimoaiam jungi liceal.
'.
CONSTiTUTIOXXV.
Dspl

De , el doti$ .
.
.
Idem imperaiof eideralStyiiano.
" \
Qu a veteribus imperaloriboe de emancipatione
, consiiluta gunt, eximia! illa qaidem, diguaqae quas
\ , !* ab innovatione libera congervenlar, haud acio
, * quomodo nou decentero revereniiam obtinuerint:
\ \ * ged, tametsi aon omnino, at certe despici tamea
. cernantnr. Non recie eane. Quod eoim aialueruiil,
" , scrvis libertate donalis non prorsue offerri munifl' tl $ - C cenliam poase, aed si quis in uaam aliquain veti laruai caoganim, quse libertalis dignitatem io aer , vitutis babiiuro trantformare poasunc, malo aniroo
, \ comroisisse deprehenderctur, uti tom rargum (69)
,
in servorum locum deduceretur : illos religiose
onineg audiunC, legisque latioaem venerautur.
, Quoi vero liberie, parenturo potesiateseroel Hbe ' - ratis, libera aniini voluniate per onmia plene uli
, ' pennittunt (70) non visuia esi aadiendum, neque,
V A R r ^ LECTIONES.
Scrim^. .
Bala. ^
codd. ; Agylarue Ivtt . Scrimg*
.
fteliqai praHer Balg. . * Balg. . ** Egl Ecl. . 16.
.
Supplendam .
Sic correxii Siephanug; codd. . Sic emendaveruut Slephanus et Ogcnbruggea ; Scriiag. . Zuicb. et Meorm. .
NOTiE.
(66) Matrimonium inler fralrem adoptlvum el D qaia usilata apud Roroanos adoptione, jus sui ba?
redig Cosroi tnbuisscl. Erat et aliud gemig adopiiouig
aororem adoptivam infaroe veleribus fuit, non
per comam, give per capillos. Paul. Monachus 6, da
lamen nefarium.
(67) Adopiio fieri debet ritu decoro, et sacro- gestis Longobardorum. Circa baec lempora Carolug
Francoruin princeps fiiium suum ad Luifpraodum
sancio eacrificio iuterposito.
ifo) Huius conslilutionis me- inigil, ul ejug juxla morem capiJlum augciperel,
minit alicubi Theodorue Balsamon, quibus adde qui ejus ca.gariein incidcng, ei pater effectug egt,
cl iilud gcnus adoplionie qaod fiebat per bapli- P. Pilboeinn I, adv. 1.
amuro.Boc etiaai referri poteat adoptio pcr anna,
(69) L . % G. De libertig.
qua Tbeodoricus Herulorum regem flliura sibi fecit
(70) Legibus golvuntur liberi patria potestale
Cassiodor. 4, Variar. ei Justinianue Alalaricuia emancipauonem trevoeauloriamenia patrigpoteaiaGagsiodoraa 8, Variar. Desiderio conconliaa facius lem iagralitudioig cauga I. unic. C. De ingmlis libectt per arina fllius. Idem aador lib. 8. Gensimun- rig. Quod cara iia gil, qui fll ul Leo dicat boc noti
dtn armigftliuefaclus eat. Procopiug 1, BelliPersici audiendumT hao quo jure gimplicicer dicitar legibtig
referi, cuni Cabadeg Pergarum rex Jugiiao iaipera- permitti plenam ooiaino potegialem emancipatig,
ôri pacem obiuligget, gi Coaroem ex gorore ulium nullamque tnenlionero facit iagraiitudinig legibug
adoptarei: congilio Procli Jugtinum regpoadigge, daranalae ? Noa modo bic locug egl carruplug, ged
paraluai ge td facere, sed iia ul barbaraai decerei, id iaiegra Novella.
<&i per arma, noo per liilcraruui iastrumeuia: aliu*
, f
e i
>
179
LEONTS PHILOSOPHI
480
quaai iili improbaada eUtuiisent, decreto acquiea- ( _
cendam. Sed inanifestum naac eal, nulla id ra- ) . '
liona (neque enim lege noviter lata reprobalum ( ). <
esi) auctoritate privalam esae. Quidatn sallem ju-
dex ceasull (al miror quo pacto censuerit) ue, qai , '
liberi sui jurie facti essenl, simplictier poiegla- , \
tem quara cepissent, habereni, (7!), sed nisi (72) *
ipgig liberi essenl, liberum arbiiriam abroga- , \ relur, rurguinqae patriae polegfali gabjiceren- , '
tur. Neque vero ille lioc uauui censait, gtd euara \ ,
ai quia ex seoiine auo cffloresceatera fetum vide- \
rii, ae vero bunc mors lorvU oculis inspexeril, , ,
ilaqae ad Jiberoruin orbilatem redactug stt: uli ille pariter cum liberis liberam voluaialem amil- . -
terei, neque lesiaroeaii factionem .baberei, aeque . que donala a pareitlibus esaenl, pro arbilrio admi- ,
' \
uialrare permUlerelur. Alque boc quidera ubi
noantillig placuissel, facileque a poaterioribus eus- , \
ctptuin eesel, despecta veieri legiglalioue ia bo-
diernum uaquo diem in republica vafcre conapici- . ; tar. Noa iiaque pcUUaaatiegum bacde reauctoriia-
teni renovantes, aiaiuimug, ne quig illorum qui de ,
dotis (73) rostitutione digceptanl rejiciamr, iu- ,
feciaque ra ioania dimitlalur. At quid aiuat illse ? .
Si Aliua libertg orbetur, doaam quod illi a patre
proccggerit, ad doaatoreiu oporlere reverii: quod . \
varo aat a matre aui ab exiraaeo qaopiaai doaaiuia ,
filiua babet, noa itero, niai reverti debere id do- \ natorea paeto complexi giat. Sed (74) qua? flliis pa- , \ ' ? ,

ires iater emancipandum dederuat, apad eosqui
aeeepenint irrevocabiliter permanere, illosque de *
illis leatari jabenl: aiei pacii cujuspian, caai paler douarei, iaiii, obslacalnui eobsiu
Noa itaque in barum gententiam pedibug eua \
te8,8eireofnaee Jubeinoe, ai flliug gui jurig facius, , *
imllogque liberoa babens leatetur, pareuleg illa ,
dualaxal qu* ex lege Falcldia ad ipoos maaaat, , &
nigi pactum (quo niodo gupra dictom egt) inilaia ,
sh perceptaTO: reliquog vero cogaalog, quan- , ,
qaam ab inleglato rocarentur, ut qui reglilulione >\ , \
paciadi interponere aeglexerani, omuiao nibii. II- , \ lud porro auaolalu digaum, goiiug (75) virilia per- . \ ,
aooje in polegtale esgc Glium dici. CaHerum quo- ^ .
niaai preler aliog modog bic qaoque gui juris l i -
lium cgge ogtendebal, st qui ipgum ia polegiate ^ , \
babebat (sive is pater, sive avus essel) liberlale
(
ipauin auo (76) ore donasset: noa boc inguper an) neciimus, nt (77) gi pro guo aaltem arbitratu v i - , \ ,
9 1
9 1
9 1
VARIiE LECT10NES.
Meliiisxtvi.
Zuicb. et Neeria, . ' litnc iacipit E d . E c l . omitlit .
Ueliqui praler Ecl. .
Deegi in Ecl.
EcL om. .
NOTiE.
(7i; Uocait, eaiancipalog iagratoa pauiam 8, C. De bonis progcriptorum : L. 17, G. IHs oollat.
(75) Hoc ogleudii lilioa oa cage potagiaie
paugiaieui ob iagraii viiium revocari.
(72) Hoc capai exislimo referenduiu ad eman* malrum aat aviae, leg. 15, ff. De guls: leg. 8,Cod.
cipatog ingratos (de quibug agi eaiis coasiat bujus De praescriplion. loogi lemporig: L 5, C De adoNovclte principio) eo gengu emancipalos si liberos plionibus.
(76) Eiuancipatio aon requirit gcripturam. lmo
babeant non revocari ia patriain poieslaUra: ged
requiril, I. 2, G. De emancipalionibag liberoruro.
iamea legiari de profectiiiis aon posse.
(77) tiuiug couslUulioiiig aiemiail Harui. 1, liL
(75) Locus egt corruptug.
17.
(74) L . 2, C. De emaacipationibus liberorum I.
9 4
9 1
9 9
9 V
9 9
481
OVELUE CONSTITUTIONES.
482
vere flliua videaiur (sive id ejus verbi cujuo 3ub
( poicstale degit, concessum fuerit, sive verbis
6* , dem concessum non sii, aed coaaensus tocttus
, \ 6(78) filio viiae rationes separatini instituenli rttfit
, - adversalns sit, veruin ipsum suo modo seortum
* ) , ; vivere permiseril) lametsi (79) a conjugii commer>, . cio liber sit, jus tanien liberi arbilrii ratum illi
\ - et conftrniaium sit. Eienim si servi geroel jugo
\ , emissi, dum mali aon appareot, iterum illud ira, here noa coguntur, quoaiodo indignum aon est,
, \ ,, filios pairia polestaie liberalos deaao sub jugnm
, \ ;
miilere, ipgosque perpetua libcrtaie, qua, qitoitiodo dixi, servieiiatn fruiuuur, expertes m e f
\ " .
CONSTlTUTiO XXVI.
7
9 9
. ^ Ut (80) eunuchi et muliere$ adoptare possint (81)
% /
Ar0r\-?/
!-#/
/ A
iKAfflueffriirht
l i t a m !imperator
mtu>ralAr S
fvliann A
vnallanliecimA
aaitrn.
Idem
Styliano
excellealissimo
sacro
ruui oiBciorum magisiro.
.
\ ,
Magauro saae excelleneqae donum (82) a Deo
* crealore ad mortales promanavil matrimonium.
, \ Non modo enim nature mortis ingluviei eb, ' noxiae opem fert, bumaaoque generi perpeluila , \ - tein elargitur, id dam ab iila depascitur,, non om . nino deperirc sinens: verum eliam per liberorum
procrealionem perniagna alioqui bomiaam vtiae
; ' prxsiat. Nam quid ea quae ex liberis percipitor
\ oluplalead oblectandosbominum aaimos stiavhis?
; aui vero quid ia bumanse viia negoliis, cum alita,
. lum quae in seneciute nobis se offerunl, utilius ?
\
Levari certe seneclutis molestias iibcroruni minc , , \ C slerio videmus. Verum quoniain eaai ulilitalcm
, per matriiaoau commercium coitseqm non omiics
. valeant, voluil lcx, et recte quidem, ia eos qui id
donum a nalura non accepissent, sua benigahaie
. beneficium conferre. id proposilum noa ila er \ ;, ga omnes servavit, ut omni defectu vacaum bene , ficiuni darel. Aliis enim extra inalriroonium (85)
' - acquireudi libcroe poleslalem fecit, alios hujus
, ' beneficenli&exsortes reliquit. Quanquaiu ejus legie,
, quae in boc semel edita esset ul liberorum orbilate
. ' qai nullos baberem, liberaret ac sua ope patrea,
, , - quibus ex mairimonio id eese noa coatigissec, ef ficerei, perlinere ad oinnes beneflcenliam coavenie\ - bat. Veruui illa id ita non vult, sed rejicit illo^
. \ , , , qui Ielbalia passi sunt: quorum taruen quod i n , ' D juria alTecti, generandique facullale prWaiheinl,
. miscreri par erat. Repulsae autem cansanr hanc
1
VARIiE LECTIONES.
9 7
9 1
9 9
Ecl. .
ha Zuicb. et Eti. Scrimg. .
Jta Ecl., relioui .
Esl in Ecl.
Nov. 17. Sic correxil Agylscus; codd. . Sic correxit Slcphanus; Godd. .
1
.
(78) TacUo consensu filius cmancipatus diciiur,
si palre noa ignorauic separalira raiiones iitsiiiaii,
aul seorsim vivil, tamelsi conjageai non babel, ei
ila abrogaiar I. 5, C. Dc emancJpal. quae negat
modd coiiaeusu (ciira solemniialem verboruia) lios eaiancipari.
(79) An id videiur volle, iilios ntipttis coniraclis
voluniaie palrum taciie emancipatos videri ? JSou
P A T R O L . Ga. C V H .
arbitror, quanlumvis id rauliis locis bodic sil recepluni.

(80) Abrogalur 9 Instit. De adopl. 1.2, 11, .
De adop.
(81) XVII, dicilur 21, Harm. 8, 4.
(82) Nov. 22, Nov. 59.
(85) Per adoptiotieai scil.
16
483
LEONIS PHILOSOPHI
43*
ponit, quod dicat: Quog (84-85) natura ad generan- *p* \ , dum non idoneos noverit, bos neque legein hoc .
beneficio aflecturam. At vero non (86) natura, sed
bomiaum injuria hts generandi viia ademit.
Eystv
Qoi homincs, si praeler injuriam quani ab hominibag sustinaerunt, alieram per leges non sub- *
irent, dignum fore imperaloria noslra majesias rala , * suiuil, ul si adopiare velleat, liberam id faciendi .
* poleslalem babereni (87). Exislimo enim Ulic
beneftcium magis esse necessarium, ubi cjus im- ,
pensiiis requirilur ulilitag. Euaucliis autem prae- . cipue liberoriim acquisitio, quae per legem flt, esl , \
aecessaria, eoque magis, quod una bac ralione, ul \
patres eial, consequauiur itaque liberorum mini-
sterio ipsis frui conlingat: quo inbumanum cssel,
si, quod genitalibug prtvalt sinl, insuper etiam ^ . *
privarentur. Sed quemadmodum (88) cui (89) vocis usug ademptus est, quae lingua3 munia suat per , *
manum adimplere, et qui germonem labris fuadere ,
nequit, per gcriplaram ad ordinandas res suas pro- \
dere noa probibetur (90), ita neque qui, quod , * gcaitalibds privati sunt, liberos noa babeat, bo- \
rum iadigentiam alio modo compengare vetan- .
dum esi.
'
CONSTITUTIO XXVII.
.
(Jt pariler (91) omnibus (92) adoptare liceal.
.
Idem imperalor eideni Siyliauo.
\
ain eos qui sua industria rem aliqnam buraanaevila? uiilcin adinvenire sludent, in comrouneillam
proponere, quam (95) certis bominibus devovere ,
aliogque ejus expertes relinquere decentiug s i l : , *
lum vcro longe magis legum beneQcium commune $,
csse convcnit. Nam sicut gub principe, virtute, .
3ic sub legibus, quolquol illis parcmns atqoe sub- \ , \ \
diii gumtig, illarum beneficio ia comniune frui debemus. A l quid gibi vull boc prooemiuni ? Quod \ . ;
eum liberoram orbilaie infelices liberare iitforla- "
nio lcx vellei, adoptare, et qaod a naiura accipi
noa posset, opinione comparare, jubeado non erga
orones simililer gervarit propoailum : atque viros ,
quidem ct mtiKeres, quas nalura postquam roatres , ' \ , 9
1 9 1 1
1 9
1 9
VARIAE LECTIONES.
9
Ia Zuicb. et Mecrm. cod. . Hinc incipit Ecl. EcL addil . Ecl. . Codd.
6, Ecl. ' .
lla Ecl. Codd. vel .
Ecl. non babel \ .
E s l ia Ecl. Nov. 18.
Slepbanus legeadum puiat ; Agylaeug lcgi valt . Rectiua
forte .
e
l 9 l l
1 1
1 9
NOTAS.
(84-85) Raiio dabilandi sumitur ex 9. lnstit. De D
adopt. 1. 2, 1, ff. Deadopi. Polcst sicea augeri:
Httredem insliluere eunucbis nou licait, I. 6, | 1,
ff. De liber., vel malriiiionium coalrahere, I. 59,
in (in. 1T. Dc juro dot.; aam quod dicilar, pro morbosis baberi, id levius est, 1. 7, ff. De sedilU. Hodieteslamenlumfacere possuat, 1.5, C. Qui tesiam.
(86) Kuaucbi non flunl naiara, ut hic: licel in
quibusdaut spadouibus conlra I. 128, ff. De verb.
eig. quibus adopiio permissa I. 40, ia fia. ff. De
adop.Differunl enim acasiraiis de quibus bicagiiur:
dixi ad D. I. 128.
(87) (Him castrati adoptare non poterant, el ita
abragatur 9, d, 1.
(88)Ralio decidendi salis elegans. Possis et a

siinili id eliain confirmare : Licel euauchia tcstanienuiui facere, 1. 10, C. Qui le&lauienla, ergo
adoplare.
(89) L . 10, ff. Qui testamenla.
(90) E i e coalra qui roanus amigil, verbig testari
poiest, I. sO, Cf. Qui testamenta.
(91) 2, llarai. 8, 4,
(92) Eiiam teininis quaB ntinquani liberog habueruiit, ei ita abrogalur 10. Insi De adop. et
I. 5, C. De adopi.
(93) Superflue uni aut paucis gcrtbilur, ubi eai
causa cuncioruia. Salvian. ad eccles. Adde Nov.
Jusi. 60, cap. 1, in ftn.
185
486
, - novisset (94) aderoplionc sobolis ad liberorum
orbitalem redegisset, adoptandi jure donarit :
, >, \ , eanuchos (95) vcro et mwlieres, e quamm sinu
;, ; noadam ullus feius eflloruisset, beneficio indi, - gnos censuerit, tam uiiliter nescio quomodo ra. tioeiaata. Noa eaha quia hoc iacommodo, ut na , tura patres esse nequeant, eunuchi affecti einl,
, coatinuo idero incommodum tcge augeri (96) opor , tet: sed e diverso cjus rei defectum alio roodo
, compensari non prohibere, longe tnagis par est:
\ \ \ queniadmodum aliis membris, quae ad acliones
, - naturales requirunlur (nt manibus (97), pedibus)
. \ , tnutilatis, aut si qua alia parie privati sint horai , nes, illi quocunque poesunl modo mulilationeir
^. , - sarcire non prohibeniur. Jam vero neque mulicres
; , quia malrea non faerinl, ne adoplenl coerceri,
, , - raiioni consentaaeum est. Quae enim ratio est, u
, illis, quod Hberia orbalse sint, denao acquiretido ; rum liberoruai jas largiare : bas vcra, quod istiue , , \ modi possessionis prorsus iaopeg fueriat, per om\ neiu vilam ia illa iaopia vivere velis! Et cerie ei
; basc praecipua liberoram uiililaa est, ut pareates
\ , in senio sustentent: quo pacto non tam bia quam
\ , illis ex sequo ut beneficii participea essent conce , - dere aequuia fait? Sic enim quibus leatics arctaequo
* faculiates sual, (Hiorum ope et auxilio levior pau \ \ pertaa easet: qu# vero illas omai rerum copia
, affluentea habent, et bis adoplio coaduceret. Nain
qui in filii locum aesumptus essel, is et inservieaa
\ - malri, el pro Ula qu par esi flliuro facere sedulo
\
C exsequeas, cum bona illlue, ita utio euo stalu manerenl, adoiinislraret: lum cam maire curarum oaus panitus ut illa iraaquillius laHiugquc viveret,
efficeret.

Nostra ilaque intperaloria majegtag, iielegibug
qu adoptare hig quos diximus non permiltuat,
, adminiglrationem abrogang, evulgat legero, qua
, omnibue qtii adoptare velinl, give quispiam viri
, facallaie orbatug git, sive aliquam (98) necdum
, , ' matrem sol videril, ejus faciendi polegtaiem facit:
, ' \ non solum autem obcommoditaleequas ex adoptione
\ . manare dixi, sed eiiamquod inde virgiuitalie decus
cobonestari animadverlam. Si quidem quae conjugali
, congtietudini virginitaiem aateponuai, interiraque
, \ - liberorum desiderio pungunlur, cum id exlra ma trinionii consuetudinem consequi *e posse videbant,
U virginitaiis bonestaleoi negligere noa gustinebunt.
.
Neqne porro veruai est ut, quia mulieri libc ,
, ros in potestale babcre permis&um noa est, idcirco
. adoptare illi noa liceat. Primum enini quia, si
, quig hoc admitut, noa solum muliares, quac nuii%
1 1
Scrimg. .
1 1
lncipil Eel.
VARLE LECTIONES.
Ecl. .

2.
(94) Seneus est: Veleri jure feminis (quae maireg
fuissenl) lantuai licuisse adoptare ia golaliunt ! i berorum amiseorum, 1. 5, C. Ue adop.
(95) Eunuclii et muliereg improtea adopiare
ore veieri non poluerunl. De cunucbig dixi ad
tov. 46, i . eod.
(96) Affliciio anllius augenda, Novcll. 40, j . cod.

(97) Qui manua amisit verbis ieatari poiest. d.
Nov. 26, el I. 10, ff. qui tesum.
(98) Scnsus cst : Femiaaa (licct aunquam habudrint litoros^ adoptare posae.
488
LEONIS PHILOSOPHI
487
\ quani pepererunt, verora etiam qusematrcsexstite-
runt, ib adoplione arcet. Femina enim (ut lex (99) iu- * , ,
. 4
quit) habere in pote$tatelibero$ non potett. Deinde (1-4)
quae hoc sanxil lex, loquHur de illis qui a matribus \ ,
recedentes seorsum gao arbiiratu vivere malunt : ,
ntn item vero de iis qui materna iroperia libenter ' \ ,
tolerant ipsarumque praescriptis per omnem titam \
parere propoeuerunt. Non igilur obcdientiam et . 6
famulaium volunlarium, quaaquara is rarus sit, \ , \
lex proliibel : eed illtc femina poiesiate privatur, , , *
ubi voluntalis assensus ad obedieatiaro noa coit. *
Nam si hoc iiasit, quomodo multae maires jaro vidua . \ ,
liberos secum uaa vivenleset subdiiosadexlremum \ asque diem babent et animam ia illorum loanibus \
exspitantes maiernae bcnedictionis et saaram facul- , \ \ , , \
laium illos relinquaat baeredes !
;
$
Pprro et illud eiiam imperaioria nostra roajestaa
bcnigne subditis largitur, ut non modo ab impera- , (
tori (quemadmodum veiusiiores (5) leges pnece* ) pero), sed etiam a quocujique, cui cujuscunque loei , \ *
reclto injuacla erit, qui adoptare volet, id faciendo \
.
facultaW-m aocipere possit.
2 '.
CONSTITUTIOXXVIIL
Quo tempore (6) et quibus rerum iuarnm adminU , *
itralio edulti$ concedi debeat.
, \
.
Idem imp. Styliano excelleadss. sacroruin offi
cioram magieiro.
.
Quandoquidem boc etiam legisl?U)ribus recte
\
placuit, ut (7) minoribue caralores prailcerentur, Q \ , *
qui pareutum de illia curam eupplentes, et ataiis
imberillUatem curae habereal, et bona convenienli ,
eollicitudine illaesa coaservarenl, quod Iegislalioni
recte se babeati deesi, ex nobis addendum putavi- , inus. At quis ille defeclus esttQuoda solo impe- ' .
ratore, jussie reccdere ctiraioribus, rerum admi- ; nifitrationem tradi roinoribus : idque cum jam
praeQnilae aetatis inodum alligerint (qucm maribus ,
vicesimus, femiais vero decimus oclavus annus ,
trlbuit), et laaquam ad banc aetatem, qaa sapere , recteque atquo otililer res suas adaiiafttrare pos- \ *,
sunt, jam pervenerint, ia plenam rerum suaroin \ \
potestaiein collocari velit. Yeruai quoniam ut sa-
plant, orontbue noa eadem selale conlingit, non . * \ '
ila simpliciier staiui, neque ex sola aetale ad re- D , * ,
rum suarum gubernaiioaem pariler omnes produci
oporlebat; sed erat quam stalem cujusque eorum , '
qui reram suarum adminislrationem suscepluri esscnt, stalus requireret, inspkiendum. Quid . ;
enim? aacum hic, poslquaro eamaiatcm egressus ,
1
1 1
VARIAS LECTIONES.
Ecl. .
Sic Ecl. Codd. et edili habenl: \ , * !<
,
te^.-f-...
jr.
. " Supplei
..__^ j ^
> Sic correxit Slephanu*.

,
.
Codd. .
Praemiliendum censeo . Codd. , Stepb aaus \ . .
NOTiE.
(99)Yid. 1. 5,C. Deadopt. 10*
xx aut xviii.. quod addi oportel kai %C. Oe bi$
(1-4) Insl. Oe adopl. Olp.8, 9.
qui vcniain a>lalis.
(!) d. j . !0.
(7) Insl. De curat.
aate xx el xviu. Qui non semper anno
(6) Etiam
17
1 1
e n
9 1
1 1
u m
489
490
, -
nondum autera satis sapere Coeperit, aduii \ - nistratione dignus judicatus fuerit :ilie quaaquam
, ; \ eiiauinuin infra eam aetatem sit, prudentia tamen
OJV non ileslilaatur, ut recle res suae adminiitrandas
, \ \ suscipere non possit, ab adroinislratioae arcendus
, ! \ erit ? Quando igilur non minus animo quaui
, corpore inter seee bomines differunl, et alii etiam
ante logitimuai tempus ratioaeiu bene constituiam
, \ , ^ habent, aliie vero eliam id supergressis mena
nondum stabilita est, quod lcx haec Ha vellet,ut
. ! \ defectuosa eadem esset, factumest. Quin et alia
; , bujus legislationis incommoda eunt. Ac primum
, quidera quod diflicile, imo vero prorsus impossibile
\ ( sit, ut ad omnes legislaioris volunlaa pertingaL
' , - Quomodo namqtie qut longis lerrae marisque disii ), - nenlur inlemllis (ul inlerim alias vilas difliculiatee,
\ , &
ut inoibos, iobidiarum bostilium aielus, meinbro, ruinque mulilationes omiUam : qtiae persaepe difli ;
culialea, ne ipso quidem doaiicilii loco prodire,
neduai longiaquam profeclionem euscipere permittunt), quoroodo, inquam , bisce sexceniisque, quaa
mortaliuui vitaia allidiint rebus aliis adolesceates impedili, rerum suarum admintslralioaem ab uniue
imperatoris aulu pelent ?
Quod orgo (sicut superius dixirous) legislalioai de*
, ,
, , eraljdadimplentes, jubetnus, ul (8-10) qtii puberes
imperfecUe aetatis tempas jam superaruul (mares
( - nempe anaum 20, ieiuinae vero 18) animumque ad
, ), \ res gerendas idoneum habent, ac prudenliani, qua
, \ administraiio refrenata ree non labefaciel, ut illa
, ' noceater concessa noa videatur, collegerunt his
' piena rerum suarura auctoritas detur. Accipiunlo
, ilaque bi, justaqae potestale res euas agunlo. A l
* \ , C quibus rerumj recle gerendarum judicium adbuc
. 01 ' . deesl, eo quod sibi ipsie (uipole qui cum guber \ nare debeant, imprudenliae imperio regantur) dam (\ ) aosi fuiuri s i r l , etiamsi id lenipus praelergress*
, fnerinl, noa percipienl. Si quidem, qai proposi, ;, tus fiais erat, ut bona recie administrarentur, is
, necdum praesens sit, qua ralione, quaaqnam aelas
, , advenerit, cum periculo ipsis coinmittentar, qu*
& ipaius procuraiioaa non recie adminislrabualur l
; \ Ad hitac ergo niodum qui rebus prudenter pneesse
, * poteruul, tamelsi (11) ad adininielrationis tempua
, . baud dum perveaerint, non probibebuntur. Unum
, - esteuimquod requiritur, ne bona labefacieatur.
, Qaod cmn adsii, supervacancum est aeiaiem ex .
spectare.
\ ** D non (anluro imperalor rerum suarum procu*
\ , raiionem administrationemque coacedet, verum
\ \ etiain (12) quibus cujusque loci magistralus obti . \ gerit, plenamque jurisdictionein babent. Ita eniin
, legislaioris providenlia omaibue qui iadigebunt^
\ .
utilie erit, aique iex vim euam magis exserei.
v
11
VARIJE LECTIONES.
M
Codd. ei edili .
Zuicb. et Meerm. . Scrimg. iv.
(8-10) Vid. C. De his qui veniam aetat. impel.

(II) Idque addiiurlegi 2. C. De bis qut veniaro
aiaiis
(12) Idquc additur Icgi 1, 2, 5, 4. Cixl. De his

qui veniaui seUlis.
LEONTS PHILOSOPHI
492
'.
CONSTITUTIO XXIX.
Vi tncillurum partus apud alium^ editus, ad ipiiu$ ,
, * *
dominum sequatur.

.
Idem imperator eidem Styliano.
.
Qaemadmoduro hunc sermonein, qui uuDatn puc
" \
sc ferl mendacit perversitalem, verum eese atquc , \ ,
rcclum *cimus, i U eliaro veram legem, quae ini- *
quilaie perterti non deprebeadilar. Atque adeo si , ,
qua id non observat, ea lex non est, quamvis ea ap- .
pellationedignahabita sit.Sieaim hoclegisesi (13), ,
ut cuique jn$ $uum iribuat, quomodo quae hoc ; \
uoa praestal, lex erit? A l cum alise eiiam nouaine ,
leges id committere deprehensa) suni, tuni
vero illa (14) maxime, quae partura aocillae, qviac , * ,
uou apud domiaaoi, sed farto aliove modo subdu- ,
cla, apud alium quempiata prperil, postquara facl- ,
nuf innotuit, non cam malre ad suura doroiaam \ abire, sed ab boc queta alieni mancipil doiuinum , ,
faisse constat, detiaeri jubci.
.
Hoc itaque qaia non recie se babere vitum esi,
, conveaieali toedela nas dtgnali, ntl tuus mairem
partue sequalar, jobemas. Non enlra quia fur, qu .
lex domino persolvi debere deeernii, obllaet, id- *
circo etiaai ille ancillae atia* parin prlvari, eumque ,
alias lucrarl debel. Ad lucrum aotem baic salis ,
it, quod (15) illa ad minieterium pro arbilrio usus * ,
e$t. At dixerit aliquis : Sed si quid in illam, dum . \*, ,
possedit, impeaderit, oportel el ipsum ex preiio *
lucrari: ideoque alienuro non est partum apud ip- , \ sura permanere. Aiqui quispiatn ad detineadum , xa\ *
felom hoc ralionem pnebere poUt, quemodo ut . '
ille matrem sequi debeat, a domino persotalura , preiium non inajorem praebebit ? Quin quoiaodo
convenientius non egl, si qui perdidit, Indeque do- ; *
loree in corde pertulil, ex acceasione delinimen-
luai ftanlial, qnam ai ille eam habeat, qai praeier-
quato qaod nibil amiasl (ab illo enim qui furto , ,
Hubdiictaro aacillam ipsi vendidit, pretium recu- ( perare licet), ancill ciiara minieterium lucratue *
wt ? Neutiquam ergo (quoroodo dixiraus) delinca- ) \ ;
twr pariu$ ed queaiadmodciin matrem, sic eliam , ,
liliuiu prior domimie babeal. Sive enim qui furium , ' ,
eommisit, divea sit, tumque ipai quod male acce- . "
pit, ejaa preuum reddai, nibit amplius negolii D ,
reelet: sive morluus aut vivus adbuc iuopia labo- ,
ret, ut quaelex a furibusexigit, exsoWere nequeat, ., , ,
tum veroquoque qtii ancillara amisil, ejus cala- &
miiateai Glii cum roatre receptioae deliairi aequiue , \ sil.

.
491
IT
V A R l ^ LECTIONES.
Scrimg, ' .
Codd. . * Scrimg. .
NOTiE.
(15)
(14)
15, ff.
(15)
L . 10, ff. De justitia et juro.

L . 10, \n fla, 1. 55, ff. De usucap. I. 48,
De iur.
Ex boc toco pote&l deieadi, lulorcai pu-
piliaepleaam alimeaiorum pcnsionem impalare n o o

posse, ei pnpiltse ministerio suuia ad coaipoadiaui
usus fucril.
A \
CONSTITUTIO X X X .
4S4
bt muliere quce vho marito alio$ d$ matrimonio

compellal (16).
Idem imperalor cidem Styliano.
Utcum leges reipublicae inutiles deprebeoduntur,
necessario illae justa reipablica* providenlia Sn
melius transformal: ita quoque ejusdem providentiae munus sit, ut leges recte con&tilutaa nibilque
eubditos contrislaiites a male constilutis sobditosque conlrislaatibus seligat, bisque illas anteponal: praeserlim vero quando eadem de re du iuCer (17) se pugaantes leges etaiaunt. Quouiodo
enira ratione faltum git, ai cum duces atque prafecli ex pejoribos pneslanliores eliganttir, et qui
ia gabenialione ad subditorum utililatem omnia
faciari putantur, prseponanttir: non item ex legi
bus, quibue donee resptibltca conmtet, praeeas*
dator, cum contra temporanea ducum praefcctura
ait, non praeslantissimae, eed pejoris nola, quasque neque a priacipio innoluisse decuisect, ad gubernacula deducanlurt
.
"
\
,
\ \

'
\ , \
.
, \
, \
,
( \
), ,
, ,
\
( ;
* ;
Alqaaraum ba*c a nobisdicia eunl? Justitiiaiiiia
, \ \ ilte cujtis diadema praHer religiouem, aubdiloruia
, cura eiiam decoravit, cum prius (18) de solutioae
, matrimoiiiorum ganctiouem edidisaet, ut si mit \ lier mariio etianmum auperstile de malriinoaio
, cum altero agat, non ainplius illam, ot ipsius mem
, ' - brum ipsi jungi liceat, sed ceu insidiairix abipsa
^, - Q avellatur: postmodum (19) sibi ipse contradicens,
ob hanc causani diriiai non permiltit (20) malri . ; monium. Nos ilaque priorem bominis voluatatem,
, ut quse bis ipsis qu slaluit roborelur, et adver' \ - sus matriinonia insidiaa precidat, bumaaa, vil
, conducibiliorem esse intelligcntes, eam lege lata
, - in republica observari jubcmus : quam vero can lala palinodia evulgavit, eam U\ reipublicse nosliae
tbealro locum invenire non permillimus. Si qua
. igitur marUo adbuc vivo, de contrabcndo matri , moaio cum allero scraionem babuisse deprehen \ daiur, ut quae se ipsa nefario proposilo abrtiperit,
, \ el malrimonii solulione ab illo absirabeiur, eC
\ , profeclo etiam pecuniariis pocuis, quibus qn alii*
- modis a marilis avellaulur, obnoxia sunt, subji. J) cietur. Quae eniai matriaionii compage in unam
\ , , (21) carnera cum marilo coiit, iioa acqtiiescit au>
' - tem, sed siraul ad aliuai respiciendo Creaiorem
, \ - qui illam conjunxil, conlumelia aflicil, simui in
, marilum hostili aninio est , quoaiodo non juste
tajec curaprius se ipsa a conjunclione prorsua ab; ( ruperil, abscindelur? Et sane quando muliar
VARliE LECTIONES.
rt
Codd. .
Codd. . ** Scrimg. .
.
(19)Nov. 417, c 8,1.
(16) OimiUonda ex Nov. 22, c. 6, $ 1, neglecia
(20) Sallem noa numeralur inter causa* ^puNnv. 117, c.8, el ilareducilur ad . 22.
(17) inlerdum injure occurrunl.
dioruni.
\}%) Nov.22, c. 16, 1 .
(21) Gea.u,\ers.24; &XaUb.xix,vers. ?>;Lac.xvt
495
USQNiSPHiiOSOPni
496
prolervo proposilo oculum (22-25) a membro gao ,

averteng, in alicnum rcspicere gcsiil: quae alia
gigaa et tcsiimonia ipsaui in wariium hoslilia co- ;
gitare desidercs ?
12 '
CONSTITUHO XXXI.
Vl (24) QMUS mulier marili odio aborlat, repudiari

ab illo possit (25).
, 6
.
Idein imperalor eidem Siyliano.
.
Qui hominem c (26) terra creavit, cosla ipsittg
,
ia miilierem irairgiomiala, adjulricem (27) illi ex ipeius raembris coajunxil, quo videlicct suae crea- ,
liontg causaaiilla coghoscens, vel binc discat, qua \
lege erga conjugem, benevolenliam atque amorem , \ inconlaminaium conservei. Qu igitur ita animata . \ gt, benavolenliaaique euam marilo cuslodit, re- , vera illa auxiliatrix est, neqae Condiloris promig- ,
sum fallit: quae vero divereo animo ast, non am-
pliusnequebocessecognoscitur, neqae, quanquam ,
conjiigiura in unum illam cum wariio cogere an- ,
nisum faerit, caro ex carne, membrumve ipsiug .
est.
\ ,
fdcirco cuin de muliere, quae propterinimicilias
quag cum marilo babet, de iaduglriaabortando (28), '
neque in viias lucem felum producendo, seminis \
ipsiug fructuai opprimil, duae legeg lat gini, qua- ,
rum una (29) repudiare injuria affecluro marilum ,
jubeai, allera (30) vero non permitlat : nog, legi ,
divortium guadenii asscntienleg, illi ut multo uii- Hori aucloritateaiaUnbuiinus. Alienum eniai aiibi . \
a ratione, prorsuaque iniquum videtur, ulquaMam C ,
apertuiu ia marilum odium guscepit, ul ipgiug se- ' inen disperdai (utinlerim ouiillam, quod coimauni ( ,
iiatura? iagidiata git), ipsi cohabilct. Nam gi qui ) .
alicui alii operi dainauni inferunt, eos ianquam
iuimicog aversamur, quomodo eaia qua procroan- , doruai liberorum operi, cuia maxime necessario, \ luni praegtaatiggimo noxam fecit, ipse qui darono " affectug egt, ul gaam apud ge habere poierit, nec * , ' itt ingidiatriceni el bogtem dimittel t Quod insu- ; per evidentiug gigaum requiras ut mulierem ma- ,
nto inimicaai esse cognoscas? Quomodo id inde ; * \ , *
manifestum uon egt, quod dum advergug illuui ho-
slilia cogilat, in vitam progressu feium pri?al?Quo- ; " ,
uiodo igilur diciuro esi: Lex quae ipsos geparai, ,
oblineio, maritugque gecedendi a muliere ia boc \ . .
facinore deprebensa facullaiem baltelo. Nam si
\ ;,
qua3 golum extra (51) aedes mansit, aut cum homi- ,
,
VARUE LECTIONES.
" Lau latur ab Harineaop. lib. , th. 12, p. 547.
Iegendum censueruni.
" Godd. . Slepb. , Spangenberg
NOTJS.
(22-23) Terlul. lib. De veFandig virginibus ait

nuptiag de animo et affedu ileri, queroadaiodum et
siupruin. AddeMaitb. v, vers. 28.
(-24) Exstat apiid4. Ilar.i;. 1-2, 6.
(25) IIt Nov. Juslin. 22. c. 16, 1, fueral consutuluin : omissuin vcro ia Nov. 117, c. 8, iu
tiiK
(26) Gnes. \u
(27) Mulier ex viro ct proptcr virum. Tcrlul. 5,

adversus Marcionem ei lib. De veland. vlrgiaib.
(28) De aborlu vide 1. 8, De gicar. !. 39 ff. De
poenis.
(29) Nov.,22, C.16,' 1.
(50) Nov.117, c. 8, in fid.
(51) D. Nov.117, c. 8, vers. Si noleate vtro to~
rw doaiuiu aianscrit.
497
N O V E L L * CONSTITUTIONES.
498
(- >u8 cuin quibusnon decevet convivala (51-35) est,
luoc lex a nexu mairimoniali separal (cam tamen
, " hic in maritura odii nulluia lam evidens lestimo \ - niuui sil, et accidisse id illi cilra malrimooii inju* ), , riaui videri eliam posstt), cujus ratioaia erit, eam
, \ quae lanlum tamque in roarilum ei naturam inju \ \ , rtumodiuin conceperit, aou disjungere, si Ua uia , * , - riio videalur, el jubcre ipsum uxorcm babere, qua
ipsius vilafc tnsidietttr ?
;
CONSTITUTIO XXXIi (54).
.
ll,l
De adulierii manifetto (55) deprehentii (36).
*' .
.
Idem iroperator eidem Styliano.
.
Adulterii scelus si qaod aliud gravam hotreii - B damque poenam exigil, et (ul pulo) bomtcidii
\, , popna nou minoreai. Homicida euim persaepo
unius lantum sanguinaria n>anu vilant everiil :
\ , ficelestus vero adtillerii perpetraior qnam pluri , inos iere da inedio lollit, marilum, iiberos, co:, , , gnalos, aliosque, dum uno vulnere dilaceralo
*. * matrimonio oinnes proslernit. Verumtamen qaia,
\ cumoliin id facinus niorte (37-59) puniretur, visua
, , cst po&terioribus mitiorein proferre eententiam, ac
\ vero semper nos fcre ad benigaiora trahinuir, quam
, * (\
illi cotistituerunl pnenam, ut nerope uasu* (40)
- dctcstandis illis ainbobua absciadatur, lianc et no*
), \ . * - slatuimus. Alqae baec quidetn nefarii isiius scelerie
.
esto poena.
*1* \
Ac quoniara maritum pro lanta iajuria citra con * , - C solaiioaem reliaqui non oportet, iu roatrimonii jua
injuriai mulieris (41) doleai perciptendo se conso \ . lalor. Insuper mulieri ad alieras nuplias prosuhare,
, * nequc, quasi ia nasi abscissione pnumiuai acceperit,
* libere in posleruin se cum libidinosts coiiuniscere,
, ' aequaqunm peraiillilor : sed ob scelus commissum,
in monaslerium (ubi in conlritione animaj leviorem
, 8ibi poenam faciat) velul ih exsilium detrudiior. ,
, \ si monasiicaj viiae desiderio correpta, iliam susce \ peril, quaecuuque ipgius boua a dote scparata sunl,
, ea liberi et monasierium inter sd distribuuato: sl
\ - liberi uulli supersint, pro illis parenleg, et si ne, , ' qire bi sutit, alii cognau ad divisionem adducuntor .
]* , |> Q d si iu profano babilu e vila excedat , cma
uo
VARIiE LECTIONES.
* Siepb. \ .
. vel . , Agyl. .
Ecl. . C o d . unu .
Ecl. .
1.\ . * Scrimg. . .. Agyl. vult .
Sed recle babei: eaiiu non ad sed ad verbam . perlinei.
Ecl. .
9 1
9 9
4 1
NOTifi.
(52-55) . 22. c. 15, 2, . 117, c. 8, $ 4, c.
Ibi si cum viria extrancis nolenie mariio coavivalur.
() Decima nona dicilur ab Harm. G. lit. 2.
(55) ' dixi ad I. 25, ff. de adiill. in
flagranii delicio deprebensis. Gal. irouvet sur le
faici.
(56) Et eorum nova poena : quippe iiasas prae*
cidi adulieris jtibelur liac eouslilulione, auod vclcribus lcgibus uou erai.
(57-39) Adulterium olim morte pubiebatar, vid*

1. 30, in lin. ff. ad I. Jul. de adull.
(4')) Ilarmenopiilus d. loco. Sic manus fnribus
rvciduiiliir ia Longobard. I. De lalronib. I. Si quit
atro de furlis in Longobard. el in palriam conspiranlibus I. De conspiraloribus, Oe ag^ressionib. ia via
faclis in lcg. Longob. Nov. 154, cap. 15, vers. Si
vcro crimiuis qualilas, ubi de pedis, manus, auriam
al nariuia aaipulalione dixi, ei ex< aecalione.
(41) Vid. Nov. 134, c. 10; ei . 117,c. 8.
499
LKONIS PHILOSOPHI
500
leataaienii factionem babeat, prout ilta consiilue- , . -
,
luerit, qo bona exlra dotcm babuit, dispensabaa
lur,
,
.

CONSTITUTIO XXXIII.
Depl
Ne (42) capthorum uxoribtu alm nubere
.
liceat (43).
*0 .
Idera imperalor eidcui Siyliauo.
\
Si qui olim leges Iractarunt, eo fuit&e animo, ut
,
prorsus sua, quanquam ia illis correciione nonnulla indigerent, corrigi Umen nollenl, suspicaius , essem, forlasse nunquam boc consilium suscepis- , \
sero, uii leges, qpse sese recte non haberenl, corri- , \
gere lentarem, et taroetgi arcta reipublicae cura, \
quo videlicei recte illa administraretur, necessario \ \,
correclionem injunxisset, ut ne tameii priinos le- , gislatores conlristare videremur, qui )tos ia boc , ' ' ittpetua ferret, iabibuissemus. At quoniam illis , \ .
quoque ipsig, ei etianinum iu vivis essenl, non
\ ,
mode illoruro instituluro, qui corrigera conaniur, ,
non digplicilurum, sed eosdem eliain qui ila fa- , \
ctenduai cengerent, bis gralias aclaros arbiiror, (
(uon eaim gloriae causa, sed qnod reipublicae com- ,
uioda curae babereat leges edidere), age quae rei- ), tQ
publica conducaut, ueque illis ipsis veteribug
legiglaloribag displiceant, facienles, exaciioro con- ,
eideraiione, ceu medicamenlo quodam Paeonio (44),
lcguminorbog propiiio Deo curemus. Supra caelera ** . \
etian ubi de capiivis aanxerunl, boc caput, ia quo , \ de malrimonii dissolutione staiuemnt, valde ra- , , \ lioni esse dissenlaneum videtur. Sic autem el ia C , . \ <n%
batc veiba aiant (46), sive marilo capliviiatis in- * \
fortuniuin accidat, manente uxore in civitaie, siva ,
cum uxor in jus captiviiatt* pervenit, marilag in , ,
civitaie permaaeat, exquisita quidem el subtitia ,
ratio distrabit mairimonium. Seinel eiiim gervilate *
alteri supervenienle, conditionis inaequalitas aequa- ,
liialem, quse in nttpiiis speetaiur, penuanere non .
patilur. Nos tamea bumanius talia contcmplanies, ,
donec ccrium esl superesse mariiuni vel uxorem, ,
pro non solutis matritnonia baberi sinimus : neque , \
ad aliaa migrabunt miptias vel mariii vcl uxores '
nisi petulanter id egisse tideri veliiit, et in poenas , incidere, ille quideiu exaclionig donalionig ante , \ ,
1111 ptias, hc vero dolts. > Hi ergo isiiusmodi de jy *
,
captivorum malrimonio pronuatiarunl sententiam. . > 01
Nobis autem neque causa, quam exqaisita (ut ipsi .
loqutinlur) sublilisque ralio suppedilat, ralioni esse ' , , ,
coneenlanea , neque buroanhaa, qu dirimendi \ , \
matrimonii facultatem prabet, dum ipsos damno ,
subjicil, sincera videtur. Si eaim (quemadmodum . ,
VARIA2 LECTI0NES.
^ Ecl. addii r.-. Non male.
Ecl. . . .
Sic EcL Codd. \ .
. . 20 ei laudatur apud Hannenop. iib. , tit. 12, p. Si6.
Stephanui , O M H brfiggcn .
Znicli. ei Mearm. .
Sleph. legi valt. Rectiua forte .
Jueliniani Nov. 22 c. 7.
Ila Slepb. Codd. .
02.
(42) Exglai. 4. Harmeaop. 13 {. 4.
(44) Fuit Paeoo medicus deoruai. Suidas \m
(43) Eliam p<)l quinquennium, el iia abrogatur .
Novcll. 2 2 , 7 , ver*.' Si vero incerlum. Nov. 117,
(15) Nov. 22, c. 7, io princ.
e.l^
44
11
> 0
4 t
4 1
8 1
%9
501
NOVELLAS CONSTITUTIONES.
502
, aiunl) durare malrimonium fortunae non (46) per , miitit in*qualilas, quomodo si ad libertalem revo, ceiur caplivus,cum post malrimonii dissoluiionem
\ - ad sequabililalem fortuua redeat, amboqae in liber , - tale vivanl, ad aequalilaiem mnirimonium non
; , - redibil? Quae vero illa gincera bumantlas, qu
, amtciggimorutn inembrorum gubtractione damaum
- infcrre, aliorumque gnbglitutione id quasi garcire
; coaalur? Quomodo item, et si ugque ad viliggima
quxque caplivoruui substaniia jure glaiuque ipso , \ rum iategro taxeltir, illos non iia praretaatiore parie
. ( ol- (sui neinpe membri conservatione) alque rerum
)
suarum jure periclitari velle, immeasumque dam , ' nuai fore, gi altera pars membrum suum negligere
, \ ia aaimum inducat, noa perqnam est manifrslum ?
; ;* Quid igilur ego? Siciim altera pars in captivitato
, - sit, allera quae a capiivhaie Ubera mansil, ad alte riug conjugium regpexerit , postliminio fero re , vertalur qua? ia captivitale delenta fuit: ui illi (47)
, , gi velii, guam membruro rectpieiicti facaltag sil, ac
I , , \ nequaqaam quod alleri coajuuclum fuerit, prius
matrimoniuai innovelur. Si cnim conjugiam cum
. altero posimodum iniltira videbitur aliquibus dig , solvi non oporiere, quomodo non aequius faerit, si
primns nialrimonii nextig ia suum glalum rever ; \ , tatur?Etsieo quod alienae parli conjuaclum sit,
, - id quispiam avelli non permiltat: quonmdo quod
, , a sua parle abruptum sit, id ia gutim locuin resti , lui, rationi noa fuerit consentaneum ? A l dixcrit
;
,' C aliquis : Sed in lucrum caplivis cedit quod pro per alterura temeriiale coniractum niatrimoniun,
. ' pcr conipensalionem poenae nomine introductum
est. Veiura hunc sermoaem non dico noa labiU
, * \ - exprimi, sed ne in menlero quidem aucloribas
. ejiis vcnire mclius fuerit. Nani qnomodoille, qui
\ , - meinbruni suum pecuniis coaiaiutat, non exlrenia
;
menlis iufelicitale et penuria laborai ?
,
Sancimus itaque, ut nequaquam ampliug quse
pars a serviiute inlacta maasit, ad allerius con, ' jugium procedai : sed quoicunque annis allera in

, gervituiig miseria delinebilur, tametsi (48) inde
, nullatn neque de scriplo, neque cilra gcriplum gi . gnificalioncm accipiai, illam exspectet. Et quod si
pr&ler hanc legeni alleriug matrimonii commercio
_ 1
ft_.
:
. - i - .
. II
\\ ..
\ -L -1..
" a^ priora
abrumpi
aliqui velinl,
idque aon secun \ dum observationem in Novella centesima decima
, septima de nxoribua eorum, qui in expeditione
saui relala, fiat: scianto Illi, quod positis in dicla
, , congtiiutione poenig subjacebunt. Inguper etiani
, (quemadmodum diximus) ulsi qui ser?ituiig aerum8 1
<
8 7
8 8
1 9
8 4
81
VARLE LEGTIONES.
w
Locus corruptug. Stepbamig, quocuro Agylaens facil: . .

Recliag forte : ' \ , .
Agyl. .
recte.
Forte jpraBmiuendum .
Scrirog. .
Lcgenm, .
Slcph. . Stepb,
corr. .
Ecl. utcip.
lla Ecl. Godd. .
Jusliniani Nov. 417, c. 11.
8 8
8 4
8 8
8 8
8 8
8T
8 1
NOTAE.
(46) L . 45, ff. De rilu; I 1, ff. De divor.; I. 19,
L 56, . SoluU), 1. 12, $ 4, ff. De caplWig.
(47) Noveli.il7, up. II.

(48) Qaod exigebatur d.c. 11.
3
LEONIS PniLOSOPHI
504
nae srt*tinet, liberetur, suum si velil rocmbruiu , , **, * .
rectpiat, UcebiL
AA' .
CONSTITUTIO XXXIV

Dr More qui pupillam sam (49) tlliat.

\
' .
Wem hnperalor eidem Slyliano.
;
Nefaria res est, si illi, de quibus ea exspectalio
fueral quasi probi futuri essenl, ciim ab illis qtii
talem de ipsis opinionem conceperani, jam aliqua , \ \ ,
fide cligni babiti sint, pro bonis alque fidieiniinicos \ .
et infldos se cxbibeanl. In illis auiem quibus pupil-
lorom obvenit cura, si cum pupillis salulariter , * \ prospicere debeant, ipsornm eversores exsislant,
tanlo id scelus gravitie (51) esl, quanto illorum , \
flde abiis, qut id ipsisiiijunxerunl, major judicala .
est. Constat enim, quod parens persuasum babens, ,
quoft pupillarisseUltsrelinquii liberos, ab eocuicura
commiltenda esl, paternum patrociniuin seosuros, ,
eam cui ita fldit, demandal. Hecie igitur guperiores .
fecere, qui pro palre conservaioreque pupilhe de- \ :,
prebensiim viiialorein punieruni. Deporlationi (52) (
criim bunc eubjiciunt, ac bonorum privaiione mul- , (
lani. Yerum in decora specie deccrum tion ser- ), "
tartNit, neque ullaiii injuria afleclae graviaquc , ' \
paesas piiella , ui illius infonunio succurrerenf, *
siwcepisse curani videnlur, dum vilialorig bona , | m Ggcum statuunt esse inferenda , nun anim- (
advertenteg binc fleri, ut ulcisci quidem injuriam , ,
velle, sed iu proposiionoi persislere existimentur. ,
Ubi enim injuriaeuliio, quaado injitria aflecio dam- . , num iiijuria dalain non resarcitur, neque qua te-C netur calamitaleai legis auxilio eflugit? Quale aulem calamiUlis puellse est effagium, quando non ; * ,
iHodo inforlunii compensationera non invenit, sed " ,
lucrum (53) etiam progressu aetalis ex suo dede- $
core alque infamia paraium csse videl ?
;
Ul igilur boc lege, lanquain (54) probrum ali
quod reprebensione affricatmn pargemus, ut vi- ,
liatorig bona in flscum deferaniur, abrogamug : ,
jubeiinig autem, ul eo conccdanl, quo ipsorum do- ,
ininus injiiriaai et inforlunium projccerit.
\ .
CONSTITUTIO X X X V .
*
De raploris virginis, eorumque qui in rapiu
.
adftierunt, pana (55).
) *0 .
Idein imperator eidem Slyliano.

Ncque quod ecclesiaslicae legi rebcllemus, neque
w
7 1
VARLG LECTIONES.
u
Ecl.Nov.2l. * Ecl. .
Scrimg. omiliil. Eel. . Scrirog. . . Codd.
. Ecl. . Neealio supplenda erat. Codd. . Ecl. .
deesl in Codd., babetur in Ecloga.

Tia Ecl. Codd. . .
Ecl. . 22 el ciiainr
;pud Bals. ad Pbotii Nomocanonem, til. , c. 29.
1 1
1 1
NOTJE.
(49) Id esl, cujus tutelam vel curam gerit, vcl

Qe.^sit. Et iia coaiuiunUer intclligi Iradil.
(50) Clarus 5, scnl. Fornicaiio, vers. Cum papil'i!s.
(51) Ejiisqne bonis pupillx vim passrcaldiccod s,
non fisco, ul olim Icg. an. ( Si qnis eam cujus
icior fucrit, corrupcrit. Duci prodilori comparaiur
1
violator pupillae tulor. QuintUianns declamal. 284.

(52) D. I. un.
(53) $ Scrimg
. Gujac. 17, observ. 52.
()' . bcrimgcr.
, Cnjac. d. 1.
(55) MuUiur lex unica C. Dc raptu virgin. adde
505
NOVELL/E CONSTITUTIONES.
506
, o5tc quod civilem sinipliciter collidaroua, banc advenua
, virginis raptorem seotentiain proferiinua : gcd
* - posteaquam velut via qqadam rebue bunianie con , ducibili invesligala, cominiseraiione sacra legis
id malum quasi iasolescere, civilis vero legisau, - sleritale supprimi, cognovimue , in eam sealen, tiam, unde rerum statui plus eubeidii esaet, in . clinavimue. Vult auiein civilis l c i (56), ul. noa 80 luin qui per rapinm et vim virginera ingenuaw
* \ slupravti, morii addicalur, iasuperque aupra mor , \ lis adjudicationem bqais privetur, vcrum etiaai
\ , qui in acelere adjumeuto fuerunt earodcm p , , ! - nam et multatn susiineaat: idque (uai eiiam, CIIUI
, vohmtarie se mulier rapiori dedidit. Qain ei ejus
\ , \ palrem, st facti conscius fueril, deporlatione pu, - & nil. Ncque vero tunc solum, sedetiam, si cum qao
. \ teaipore raplus committerelur, ejas rei igaanu
fderii, filiolae vitiaiioneai postmodum papvi f$n?
* \ , \ dat, reoque judicium remitiai, aul istiusmodi ma , * ,
trimonium approbet, in incuriae poenam deporta
, - tionem sustineat. Atque liaec quidem veteriba*
\ \ , placiiere.
,
.
Verum sempilern memoriae paler nosier non

*
, \ tantum in mulierie rapiuiu, veram etiam iacir , cumstantias oculos dirigeas , ad illam senten, \ , liam accommodat ac eaacit, ut si cum annie,
sive gladiis aliisve iiaanullis praeler gladium le , - Q talib.ua rapiue commissus sit, qui raplum fecil,
, ' gladio puaiaiur , ulpole qui eo quod cum armia ad
, \ * id faciuin processeril, ncqne ab homicidio iibiau - nis sit : qui vero suppelias tulerinl, faclive
" \ \ perpetralores susceperint, naso mulilentuiy ver * - berealur, el cule leaus loadeaaiur. Qnando aulem
, #, arma violeniiac adhibiia non esscni, ut mor , tein senlentia non speclet, quod ncmpe luac bo micidium locum non babuerii : sed rapitis auctor
, manus (57-60) inutilatioiiepericlUciur; qui vero mi \ \ nisterium praebueriat, alioquive se isli rci im . miscueriat, terberibus, lonsura et deporlaiioiu*
* * $, pcenaspendanl. Ac sane corporalis poenae hxc est.
\ descriplio : quod vero ad pecuaiariaoi attinet, nn
a priaiiliva legislalione lauteiur, ejusque effectuni
.
relineal,permiUilur (61). Alquehaec quidem paler
\ noeter sancil, quarum et nos approbatricem aen\ * \ lentiam susciptenies, legislaiioaem illam et in
praesens et ia futurum auctoritate et efleciu obsi
gaavimus.
VARLE LECTIONES.
7 1
v t
'* Zuich. et Meeroi. .

Scrimg. .
Codd. .
. Ecl. . ha Ecl. Codd* .
Ita Ecl. Codd. -
NOTifi.
Novell. 145 et 150, De ea quae raptori ftao nubit,
5, Harm. 7, Clar. 5, sent. j liaplus.
(56) D. L un.
(57-60) De manus routilalione ad Noy. 131,

e. 13.
(61) Eaquc ia re nibil mutaiur d, I. unica.
508
.
LEONIS PHILOSOPHI
CONSTITUTIO XXXVI.
**
Ut eapthi filiun (65) hare* tii (64).
/ .
.
Idem imperaior eidem Slyliano.
\
Si reipubl. giigienlaculum (65) aique fundamen, tv , >
tum stint leges, carte ut illa in luto gtl, ganitalem
leges conservent oportet. Lcgig auiem saniialem .
quid altud quam gquilalem qiiia dicat? Circa liaac ; \ ,
ilaquc qno legeg, quae reaipublicam noslram gu-
bernant, quabililer gege habeanl, cogitaliones ao- , \ gtrag obvertenles legem(66) illam, quae euia qui ex , ,
duobus captivis natu* est bseredem boiianiai
jug parcnlig qui apud hosles mangit, lieri noa , vull: banc, iitquam, legem , ne legum saniute
(quse aequiias csl) privetur, periclitari animadver- ( \ ) tentes, illam ad gauitalem trangformare Yoluimus. . "
Nam quod injiiste istud statuat, non diflicile co- , .
gnilu esi. Quam eiiiin vim locorum nalura ad ad-
scribendam fiiio baerediiatem liabel? Neque vero \ ; hoc quigquam objiciat, quod cum parens servus ,
sil, propier servilem "coadilionem Olius exbaeres .
cril. Quomodo enim civilis lex, qua?, si captivum ,
fibcrari conligigget, illum liberum agnosceret, ex eo ,
nalimi liberum bxredeai csscnon penniltet, ged qui )
apud hosles esi, servo bonorumadministralioneaida- ,

litl. Tuai eliam ad quem eaplivi bona aliquig pertine- \ ; \
re puiabit? Ad cognatosne? Aiquomodo serviiug ob- ; aigicag higad haereditatem ialrohum noa pnecludii? ; \
Aat quomodo, quibug permissum egt, noa longe ;
prius boeredeg esse Hcebit ? An vero fisco danda
eniut? Verum quomodo manifesia illa iajuria non Q . * ; \egt? Si eteaim ralioni consonum est, ul caplivorum ; liberi e publico subeidium gentianl: quomodo ca-
piivi fiiiura bonig privari, illaque fisco altribui, non , \ ,
perquam evideas injuha esi? Quodsi gxpenumero, , **
cura uonnulli parcateg graviler congcienlia abusi, ; \
atque ideo pcsiiis subjecii, acerbeque e vivig gub-
,
lati gunl, liberi eoruin subgtantiae domini e**e lege \ \
non (67-68) prohibentur: quae ralio esl, quamobrem ,
qoando pium propogiium parenles decoral (el qui- ,
dera in fidei lcgtimonium effusus sanguis, ut exi- ,
miug ipsorum animug magnusque gpirilug ipsig ( \
eiiam imptis miraculo essel, pcrgaepe effecit) liberi facultaium ipgorum domini egse non permittanlur? ),
Nequaquaai ilaque congtitutio (69) illa gana egge ;
nostrae majestali videior.
D
.
Eaque propter gancimug, uli deinceps, give cum
" ,
caplivitaiis caligiae circumfusi pareates esscnt, in
lucem prodiii filiug, sive etiam in libertalig gplen- . , \
607
9 9
9 9
VARLE LECTIONES
1
* Rcl. . 25.
Zuicb. el Meerm. , * Slepb. el Agyl. corr. . Codd. .
"-Ztricb. etMeerm. .
Scritag. . Sed de tutela liberorum aeqiiaquain agUur.
Locug corruplug, Sleph. et Agyl. legendum conjiciunl : Beck . Reciiua forlasge
pro legenduia.
Scrimg. .
Forte .
lnc. Ecl.
9 9
87
9 9
9 9
NOTiE.
(62-65) Id est, captivo nalus.
(65) Adde . 2, ff. De legib. Novell. Jngl. 165.
(64) Oliin baeresnon eral nisi ambo parenteg post*
(66) 0.1.2.
liminio rediissenl, et ita abrogaiur 1.1, C. De pogtl.
(67-68) Vid.l. 6, iT. De bon. damnaU
i69) L. 4.
rcver.
50J
510
" , dore ipsum niater peperit, parentum gubglatitire
, xAv liaeres sit : idque eite ambobtig parenlibus e capli , viiatig viaculis liberari contingel, aist noa: give (70)
cum unus eoruai liberutem nactus sit, alter in
, calamitatia vinculis vitain fiuiet : sive deaique
- uterque parens in captivitate niorietur, extra quain
si morteni tegtamento condendo praeteniant. Tunc
* , eniia illi quos testator voluerit, baeredeg erunt:
, lamen ut Irieniis legitimum gubsidium filiogerve \ . tur.
\
CONSTITUTIO XXXVII.
Ut domini tettamento manumissus, tt illum a> ,
cesiisse aditamque jut hamditatem esse ignoret,
* .
teslari po$$il (71).
.
Idem iinpcralor eidem Styliano.
\ - Jj
Praesenti eliaai legi plena absolutione deficieali,

ejus quod deest addilione decoram formani impo . \ \
nimus. AU autem (72), servuin qui cum douiini
sui leslamento liber esse jussus gil, id ignorat,
,
ideoqua incerlig ralionibus liberlatem obtinet,
, iaterea nequaquam propler ignorantiam liberlaie
, privari, sed in libertale vivere : ut autem lanquam
, libcr teslelur, ipsuai potegtaiam non habere: quasi
' * videlicel illam pceniteal, quam Hbertaiem dedit,
. banc ipsi perpetuo competere. Cum eniin ilti ut
, libero dc rebns suis testandi facultas non gil,quo\ ; modo non ad prislinam gervittitem redii?
, \
Nosiiaque dictmus, posteaquam gradum ela , tumque viue libeium praebuil lex, illaro etiam (75)
. alia qase liberlatem comiianiur, praebituram. Natn
, " C si ipsum facere quae bominibus liberis duntax.it
licenl, probibere oportebal, ipsa vero id non pro ;
,
, btbuit, sed dignum illum qui islbaec faciat judicavil:
; quare item islis actionibug quae proprie liberlaiig
, \ digailati competuut, illum non dignabitur? Eslo
\ , igilur libertale donaliig, revera liber, gtatuitoqiie
, de rebus quas illi dominns exiniiag dedit, quomo. docunque vignm sit. Non decet enim, ut qui l i *
* - bertaiis digoitaiem manifegte accepit, ob (74) incertam guspicionem ignominia afliciatur, atqoe a
\ .
testando arcoatur.
CONSTITUTIO XXXVIII.
'.
Ut imperatoris (75) servi de rebus suis quomodo
velint, Hatuere po$$int.
,
.
.
^ Idem imperator eidem Siyliano.
Hoc quoque, quanquam plausibilem pra? ge gpe \ , \
ciem (legalera uempe ordiaationem) (erat, aequi , ] - tatem mibi taroen excedere vtdetur; dtcoauteni,
\ , quod gervis de rebug guis gutuere non peraiiltitur;
9 1
9 9
9%
VAlUitt LECTIONES.
Stepb. et Agyl., supplent, . * Ecl. . Verba^ . apud Scrimg. exciderunt. " Codd. . Beck: . Alii vel .
Zuicb. et Meerui. , Haud iuepte.
NOTiE.
(70) Etboc adjicilur d. 1.1, Cod. De pogllim..
(74) Ea fuit w i o decidendi vetcnbus, de qua
.
vid. I. 4, in fln, 1. 15, flf. Qui lesiamenu : |. 1,
(71) Et Ua abrogatur 1.14, ff. Qui tcst.
. De legal. 5; Ulpiaa. 20, J II.
(72) 0.1.1.
(75) Ad eunidem moduiu olita gervig populi Ro(75) Dala liberlaie, qua3 neceggario congequua- maui tegiari licuil. Ulp. 20, in fln. gervig privaiotur libertatem, data eiiam videnlur, arg. I. 2, ff. niai aui civiiatis noa licuil, L 10, 1.17, ff. Qui 10De jurigdict.
siameula.
9 4
5U
LEONIS PHILOSOPHt
512
ged qua laboribus suis ardutsque (ut conjicere iicet) \ , , molestiis quaesierint, ea cujusque domini manus
colliguul. Ac sane mirari gubit, quomodo ab inilio *
lata lex nibil moderatiotug neque acquitalis huic ,
rei atiribuerit. Yerumtameu ii e quibus naia ista . *
lex csl, atque adeo lex ipsa ab aliis, ut cujusque
votmiias fert, approbantor. Egoaulem nequaquant , ,
illoe probo, neque illud placilum in servis (76) , ' t*x
ineis oblinere ginam : sed conira, plenam ipsig ,
admiidslrandaruui reruai suaruia potealaiem fa- \
cio.

x boc ilaque lempore in omaem posieritatem
\
iroperalorig servi rerani suaruai revera doniini
sunlo : iia gane, ut sive sani sinl, sive segroli ,
mortein iniminere putent, dc rebus suis pro arbi- \
trio gtatuendi potestale non privenlur , neque , servitutis nomine ex rerum qnas possederint do- , , *
minio expellaatur. De impcratoris igiiur servig haec notiter iata lex esto, vlgoremque babeto. .
Magistralibug autem reliquaeque promiscuae plebi, \ ,
ei buic nosiro piaciio acquiescere nolint, ad vele- * \ ,
rem de gervilibug bonis lcgem respicerc fas esto. ,
\
.
' .
CONSTITUTIO XXXIX.
I prodigut quas ex re iptius tint (77) facere (7$) .

posit.
*
Idem imperator eidcm Siyliano.

Morialitim nemq ad cam absolutionem pervcuit,
ut iion obnoxie aliquando re$ guas geral; uequa Q ,
quigquam (ni falior) ila desipit, quin crebro sibi , \
ulilig esse possit. Nequc enim qui in oranibus pru- , ;
denlise suac fidit, buac omnia irreprehengibilitsr .
facere sinil Deus : neque idein, cuai crcalor crea* ^ $ ,
tuiveque auae curalor sit, mcnlis inopem per oiania \
cx imprudentia fruslrari permillit. Praefatus hoc
auni propler illara legem (79), qu prodiguia de . *
rebug suis quidquam aul vclle aut slaluere oiunibug ,
modig probibei. Quam quidem legem, conjeclis in .
rca gcaiag oculis, pro illarum ralione, non auicui
ita simpliciler saacire , el gl quid iuutiliter ge- , ,
glum essel, non admillere, in quo vero aliqua , uliKlas verlerelur id suscipere oporiebat. Nunc , , *
vero nihil igliugmodi prsescribit, ged ia universum ,
prodigo de rebua suie congultaudt poieslatein adi- ^ \ .
iwiL
Id nos redQ Jadidonon convenireauspicali, lc
gam illam relaxanleg, glaluiuiug, ui quaj judioium , erroneuro quodque prodigum degignel, diclel, nequc " \ ,
approbalione,nequeconfiriaallonedignababantur,
; ,
9 7
VARliE LECTIONES.
Codd. \ . Ecl. . 24. Ita corr. Slepbanus;
Codd. . lncipil Ecl.
5.
(76) Lcx cstspecialig qua3 ad omnes gervog non Quib.non eglpermigg. facit I. l,ff. Dccuraloribus;
vid I. 18, ff. Qui leslam.
porrigilur : inleriUun lamcn liumaniores doinini
(78) TIIIII iaicr vivos, imn mortis cauga]. eod.
servig leslari pcriuitiebaul; ged inlcr doaieglicoa
(79) D. 2; d. I. 1; d . l . 18.
iaiitum. Vid. Plin- 8, c. 16.
(77) , ci ila abrogatur2 Inst.
513
NOVELUE CONSTITUTIONES.
514
6 $, qu vero ad viiliittem spoctaat, 6u*eiptanttir, ataire
* . , nequaqaain reprobeutur. Quid enlm, 4 (80) prodjgae
, - aui hmreditatero neeessariig guigreUaqtiora, aut pau*
, - perilNia aua dislribuere, aut denique gravam sorvU
, ' , lults lorquem scrvonim cervicibua adimere velitt
;
An ideo qood prodigus eat, id iHi oon licere valla
, , diceodum ? Qaid gi, curo prsdium damnotam ba6 , beat, alter quispiam, qoi vitia mederi poaait,
, majora pretio quam quaati praedtum gil, hi emere,
ipgomqoe damno levare velit ? Aa prodigalitag, quo
, ' mtiNti ille slbi eoasulat, atilUer negotielur, iwipe\ ; * dieif A l rationem non video. Quod Itaque dixi,
, " , rerum gestarum conditio obaervator : et si in cta
* prodigi (81) roorea aoa cooapiciaaiar, qaod acium
, eat ratum aato : si vero a pradentl reram gesiiono
' berralu eaae appareat, id neque approbatfoae
, * neque eonfirmalione diantna babetor.
.
' .
coNSTiTtrrtoxL.
llejA
Ut (81-82) captM testantemi faetioaem kabeant (85;

.
ldem iroperaior eidem Styliano.
) .
Qui
olim edendU legibue operam navavere, cum
CH
multa ad res bumanaa recie moderandas in me
dium protulerint, locuplegque benigailatig suas
, ( lestiroonium (leges nempe, secundum quag regpa& *
blica concinao ia gtatu couservatur) reiiqueriot :
, \
tuni baud sclo qua ratione fecariat, ui de captlvia
* ,
tractitus, quiboe de rebue suis eiatueodi poiesia ,
. C lem oon faciunt, reliqitae ipeorum benigaitaii noa
~A \ regponderei. Qus enim de testameotui ipeorum
, . legislalio complectilur, talde comiter ac benigne

constiiuia sunt. Nam quod stalqerunt, %u interdum
qxando (84) inopia Ustium laborarelur, txinor*
, etiam Ustium numero te$t*me*lum Qb$ignaretxr:
( \ quin ef nulli$ (85) adhibitit testibu$ penaspe tamen
), testameuium ratum haberetur queaiadmoduai de (86)
* \ - iis qui in acia occumbunt ooaslitulum cat ; perma gnum sane beoignilatis est argumeaium. de
, caplhia placilum jam dicloruni nou esse simile,
neqtio e i eadem beaigailau prognaium videiur.
, \ - Quod naniquo de rebus euis constituere illis non
\ permiitunt, noa solaoi noa benignam aliquid de
1
YARIiR LECTIONES.
9 9
EcL .
Sicpb. , Spang. vult legi, AgyU sapplet.
Ecl. . Noa aiale.
Ecl. . 25, 2o, ciiatur apud Haruien. lib. v. lit. 1, p. 555. *Codex Eclogae
Parts.^ 1555 in margiue nolai: .
Fortasae vel legendum.
9
NOTiE,
86) Prodigot ooa canseiurbaAi w\t uli qua- D perwias. I. 8, ff. <Jw leatam.; 1.10, fL Ht tesi. milies Iwtreditaleia neceesariig pereonig relir(juii, ei lil.Paul. 5; genlent. 4, ^ 8.
(84) L . ult. verg. in illis vero locig C. De legl.
pauperibug bona digiribuk, aui gertog liberlaie
(85) Imo milites convocaiig ad hoc bomiuibus
donat. Sic Tudiiatii note inganias booilnlg et populo nammog gpargaatig, etlogam valul tragicain teglaridebent, $ 1, vero. Si ergo mileg iaal. L>e miveaiem ia ioro irahenlis legiameaiaai (quo uliam liuri teoUiaenU); I. 24,ff, Dc legtam. liiilit. vid.
itiatiiuit hasredem) eentomviri probaruai. Migis Nov. 41.
(86) Palo inielligi l . 15, in fln. C. De legtam.
eaim quid gcripiuai ia labulig egget, quam qiua
eag acripgjgget, coasideraadum exigUmaverunl. roilit.; vull caini valere militibug voluiuaiem,gi quid
TulHug Philippic.5, et Academicar el 7; Valer. 8, in vagina aui clypeo lilierig sanguiae euo ruiilanlibug adnotaverlt, aut ia pulvere inscripserii gladio,
eI2,Lar4. 25.
sub ipgoleropore ûo iu pnelio viue soiieni darc(81-82) Exgiat epilome 5, Harmen. 1, 50.
(85) ita abrogaiur $ uli. insl. Quibus uon est liuquit.
17
PATEOL. G R , CVIl.
&5
LEONIS PHILOSOPHI
51S
ipsis decreveruat, vemm etiani (87) ipsaro captivi- .
tatero alio niodo iatendunt. Quomodo enim rursum ; iilos caplivitateai non ducual? aul quomodo \ , \
malum irrecreabilieque iristiiia luon adaugetur, el '
morte acerbiorem in corde caplivns circum- ,
ferens acaleum, rebus excedii huioanis, qoando non ,
solam iu capiivitaievilaro flnit, vensm etiam si qua
apud conlribules bona habct, de bis illi consliluendi , \ potestas non esl, sed suis rebus lanquam alienis ex , ' pellilur : et quae suis laboribus quaesierit, pro- , \
que quibus suscepto periculo in capiivorum inlor- ,
tuniuin tucidil, ab horum dispensaiione ejicilur? ; ,
Quomodo itcm, si quos necessarios capiivusbabet ul ,
liberos, uxoreiu, fratres.aul alios, quosad ipsius bae-
rediiatero lex vocal, ii non siniililer omnes obvereis , \
$ haeredilaiem ab inlestalo ad se devolvendam oculie, curam Hberandi captivi, illius coaeequendae spe \
eua omillenl? Novinnia siquidem res buwanas, ut ;
pauci admodum verum amorem conservent, ejus- " ,
que unius gratia ad opitulandum calamitate imptt- , \
citis paucorum auimus cxcitetur. Ai qui spe nanci- scendae cujusdam remunerationls ad ferendum in- ,
digeatibus auxilium procedant, horum sane longe \
maximas estnuaierus. Qua re itaque moti cogna- .
lus aliusqoe quispiara captivorum suscipianl curani?
Si qiiidem slaluendi facultas de rebus suis ipsis ; *
csset, nonnulli laboreoi damnosum sibi non fulu- , rum repulaates, non segniler illum suscepturi es-
eent. Cogilarent etenim (ut verisimile eat) si aui , *
conatus ipsoram ad finem deducereiur, caplivique , ,
'
* |
*
* I
I*
I
liberlatem
consequerentur,
se
munus
aliquod
esse
pro opera gua et labore accepturos, atii eliam si

u
eonatue Aaem mers praeveniens, capiivum de aiedio ,

tollerel, Ulum in lesiameato suo eum qui ipsitis ,
curam habuisset, majore porlione quam illos qui \
ipsum negleiissent dignaturum. enim imme-
moreai fore ipsum, neque labores niliili faclurtim
arbilrarentur. Hac igitur racione (queinadinodum
dixi) fulurum essel, uli nliqui non indiligenier ad . , , liberandorura capiivorum curam scse erigerenl.
Nunc vero cum bi testari probibeanlur, illi autem *
ab inlestato baeiedea in bona concedant, baud , ,
soio, si, qui pro liberatione labores suscipiai, quisquam inveniri possit. Successionis enim ab inle- ,
elalo spes metusque ne ia vanum laborclur, si D $ . "
forte liberalionem mors pficverlal, caplivumquc \ , \ rebus liumanis exiuiai, hoiaines tardiores (ut ne ,
prorsus animo alienos dicam) ad aggrediendura \ facii. Quod saue non iiidem conlingeret, si lei ,
illorum Ustamenla irriia noa faccret. Jain vero si ( )
liberandae anim<e prctium propria? cujusque fa- , ,
cultales sunt, quomodo non in boc eliam caplivi
iiijuriam longe maximam suslinenl, quod dum non . ,
sinunlut a lege de rebus euis staiuere, etiamsi \ \ 1
VARI^: LECTIONES.
Slepb. vnlt . ' Zuicb. el Meerm. . ,
Siepbanus et Agylaeus. Codd. .
(87) Afflicli sublevaiidi sunt, non oneraudi Nov. 2C, infra cod.
Meliue .
Sic corr,
517
NOVELME CONSTITUTIONES.
618
ol , velini pro animabug suis nihil rerum gaartim ero \ , 8- garcposseni? Ad hsec porro cum Hberationis ralio
, hinc absurdiiatem contrabat, tum vero raulto ab; \ gurdigginium est, quod dum testandi facultae ca* , - plivis aon dator, frequenter illi qui inimicieaiml
, - (88) fuissent, quosqueipsi, siviverent, aeaepicere
quidem gustinerent, illorum faculutem domini ex * sistant. Qua, qujeso, le quid possit eaae lurpiua?
\ ' , Uoc igitur cum hune ad modum eese babeai, non
; negligi debere inajestati nostrae vigtim esi : sed
, * quemadmodura in aliis pro viribus divinilus nobia
datis, tit recte respubliea nustra guberneiur solli cile cgimus; sic et de captivie tractatum iu me , Hus corrigere deCrevimus.
\ .
Sancimue autem ui dehinc captitn, quse ipsos a

,
. testando arcet, legi aeutiquam obnoxii giut; ed
, ut ipsis (si poggibile gil) qainque, sia mimis, tri* , bus lesiibus prasentibus (80), extremam volunia , , teui, aive lilleris coroinendare, sive (0) sine scri
pto pronuntiare liceal: tamen ut qui ad testimo
, nium aggumpli gant, revera illam defuncti volaa tatem esse jurejurando affirmeot: idque sive cum
- liberi subsiot, illos bonorum guorum baredcs re , liaquaat, sive cam liberos non habeant, alios in
. baereditatem iatroducant. ASquum enim non puia*
- , mus.ulqui communis reipublica nomlaig quali*
ter participes guat, ejugdemque esse gentig cen ' sentur: non sequabili ex lcge jtire honorentur: ut
, t idelicet qui Hberi a servilule sunt, giatueadi de
& \ rebug suig, ut visum agt, poteslaiem babeaat: qai*
, , bug vero illa manug inlalit qaagi culpara commi aerint,quod pro tribulibtig propugnaadoin captivi . taiisneceggiiatem devenerint,non iiem(91).C*teram
' \ gi captivorum quigpiam aat sua gpoute aui eomm
, quorum in poleslate egl, vi adactng,hoc ia animum
, inducal,ali reg guag ad hosteg concedere tegtamen " , ' tojubeal: nequaquam tunc placitum ipsiusratum git:
quagique aon pro (92) decoro reipubiic* Chrislia .
aae iestamentnm factum siti, ia irrilum coacidat.
\
Aique h*c quidem de iie qai vitae fioeai legia . ! * mento anteverterunt saacita gunto. Si vero uUi - mus viiae dies gubito illi sopervenerit, atque
, f> intestalug (93) de medio gablatug git: tum gi qui,
, ad quos bsereditag periiaet, give agceadenteg, gi , , ve descendenteg supersint, ad bos illa ee conferet;
#
19
11
11
19
VARIiE LECTIONES.
9 t
1 9
1 1
1 9
Incipil Ecl. Nov. 25.

Ecl. .
Zuich. et Meerm.
Ect. addil .
Scrirog. . Sic Ecl. Codd.: . Scrimg. . lia Ecl. Scnmg.:
, quae corrigeada esse eliam Sieph. et Agyl. noiarunt.
1 9
If
1 9
NOTJ:.
(88) Dururo videtur caplivig adimi lestantli potesiaiem, na alioquin ad eorum inimicos eoruui
bona deieraamr.
(89) Gaplivi leslamentum facere debent leglibug
prâeatibug.
(90) Capiivi tegtamenlum facere possunl gcripio
vel verbig coram qniuque vel tribug tegtibug, niai
inviti sua boua ad bogicg ipgog traasmiiti voluerint, 5, llarmenop. 1.

(91) Gaplivi tesiari possunt, sive liberos babue*
rint, give aon habuerini.
, Scrimgef . *
ujaciug 7, obs 52
519
LEONIS PHILOSOPfit
520
iveraiMllf alnt ad qtios bonorom deftracti ea- * ^
ptivi euceossio ipeciei (dico quos neqaa aican (**}
deota neqae dtaeeadeBiee defuocii fainiUa agno- * * ^ ^
acit), primum eomidertri an allquilms debeat, ), " ,
dtindequa dedoelo asre alieno rtliqua bifariam ld , \ trientemetbetaein divtdi,ac ifieatem demniu la ,
erogatioaem pro anima faciettdam aeparari, ali*> \ , elc
ram auiem parleai in ftscum recipi Juberodt ta* " ,
Bnea ot eehri hU aon iauaUeeaiUur. Hot eaitt* tv
rnei *s alienum exsoiti uon pootit, oranes liberiate , . ,
honorari v*Uimue
! ,
.
| * , , , ;.
Quaeademreramdisponendarum forina cueto-
\
dienda erii, quando nibil aeris alieal fuerit, aervi- ,
tutiqoe obnoxias (queuiadmodum dictum eal) sine ,
baeredibu decesserii. Qu iiaque nobisejas le-

gttlaiiorif, captivos coniri*tabat, oieatefti , correctio venit, per sacrain haiic exposili aal le- , \ , gem. Taa autem aiagniflcentia saaeiioaeiol sabditi* , .
notaoi facito: qdo cum inaoliiferft, offlnea de.febtts suis, eiiam quos caplivius detinet, quocunque
nbdo velial, staluant.
,
1 1
CONSf 1TUTI0 XLI.
'.
Vt in tivitatibut quinque (95-94), in Uinenbtu vero Uepl kr dta **Vr

ti agris tre$ (95) U$te$ ad te$lamentorum fidem ,
Mufficiant.
elrmt *
*
lden imperator eidem Slyliano.

Gum OBtnibus buinaaaa vitae negotiw, quae ia Q ,
glHim Aden requirun^ iade roboradeaaeeporteal: ,
taac varo maxima qaae ultimi vito) fcoaira diei ,
coMeoiplatione ditpotitiooes flant, iaiiusmodj " ,
corroboratione indifeni. Nallue enlm reluquus rao* ,
VARIAS LEGTIONES.
Ecl. .
E d . .
tnc. ttl . 26. Sie Ec. Codd.: .
l^doga non haoei .
Scriiag. .
Godd. , quod Agyl. eorr. in
*
.
(95-94) Quinque in urbano; iree, ib mstico testa- olt. C. De codicillis l 28, ia fln. G. De teaiam lu
nMemo teitea eofflciunt e i hafc Novella. Qainarius ufirba seplem requireatut, si ^xlraaei Institaaalnr
numenii lep XII ubularum videtur iatroduciuo ba?redea 1.21, { 2. C. ie8iam.; ain fltii, dao aof| losiit. De teslam. ordinand. 20. Ulp. 2, et re- ficiunt, d. I. 21, { 1. Si liberia mixli xiraoci, qm>d
duetas a Basiiio Macedone Leonis bujus partnle ad extraneoe aepiem requiruntur; quod ad liberoa
ven. Guirt enim J . eod. Septem poilea adhibitl dao suiBciuat d. $ 1. Hoc addeadaui est, uaicuui
ex <ioii64'Rulioaibas, J 5. Inaiit. De teal, ordia.
l^siem suucera, ai leaiaikieBiam flalcofauiprincip^,
pecialius diceadum etl. la roiHtari iesiaraenio boe cst,ipsUiu pfincipem prooaini alio tesie soft
axpeditionis lempore, 1. 17, G. De iest. milil. (Mt- cere 1.19, in fln. God.De testaia.; quodnon admiUo,
k s euim cilra lerapus expeditionis domi, lestalue et alia videtur eius legis 19, semeniia ui ibidem
aepCem lestee adhibet arg. De I. 17.) Tesies requi- scripsi. Sed et Alud ieitendum : jure canoaico vav
ruaturad minimum duo l . 24,1. 40, ff. Deteetaui. lere tesumenttim facium coram preebylero ot
mibl. 1. Instit. De milit. te$l. vel ut ibid. in duobus teslibus, c. Gum essae, 10, l>e tesuni.Quia
princ. 1, til. acribii Tbeupbilus, unus sufflcil; et eodem jure ullimam volunlaiem al pias causaa vaai Leoai credimug Novell. quadragesima io priiic. lere coram duobus teslibus c. Relaluia 11, De leai.
a. eod., nullie tesiibua adbiailis laiiea tmuri pe- ad bsec jure civilt plures quaui aepieta adbibitOt
tait, quaaivis Platarcbu* in Goriolaao acribai ia non aocere. Superflua naaique prosahi, nuaquam
leaunienio prociaclo ireeautquaiuoradbibilos; et noceot. Paal. 5, senl. 4, 10. Qum eufficere ad
haec de mitiuri teglamento. In pagani veio teela- boaoruro posseasiones omnibus locis peteadas, ul
nienlo variaiurnumertis. In teatauiento inter libe- eoleuiaig lesiium numerus adliibilas fueril, quo
ros duo vel ires L II, $ l.Cod. Oe tesUiuent, caeci loco lesiamenluui faciuiu esse dicetur 1. uli. tod.
leetajueato vel oclo requirunlur; vel seplem leatee De lestain. Idque coitiiuauiter observari referi Forei uaas ubularius 1. 8. God. Qui lestara. la reli- rariensis. Ia fonaula libelli quo peiiiur baerediua
quis, seplem; teelameutum iu scriptig flat g 5. ex lesutmento 48, m verbo Yallarum 6, B . 4 ei 5,
IJI&I. De teslanient. ordinah. Quid $i nuncapaii- Uann. 1, U e i l 2 .
viim ilal loeiameiuuiu! Ruri sulliciunl qiiinque le(95) Nov. 43.
aic 1. u4t. God. De testam. ui ci iu codicillis leg.
1 1
%f
1 1
n
19
581
NOVJSLL* COIfSTITUTIONES.
5H
, 0 dua ojt, qui raeie fpaia jtta 4iol4t, ni*i ipaii a bua
t
, t l *AY praeeidiura adeit. Oporlebai haqu? quo roagl ne , - ?# cose eet, ttaiula boniiQUp g vila decedeaUwi
, *
tirroa e*ao, eo quoque magj* padeai per lestimonia
, * (- stabiUri. Veram qaoaiam frequenier ree proptt/
, eorum qoav atrictfiie requiruntur penuriam, ad
. '' $& $( possibileia moduip deduci vidaqiua (cuai naiaquo
stricto jure uli non datur, queoique. quQ aaadp po ( lesi uii pecesejtap esi), dc lesiiunt nuraero, quo lo
( ^ aiameaiig adcsae dtibeani, staiuero non alienom a>
), providenlia nobis visqm est(%). Atqua boc quidem
\ \ & - eliam sempitern inemoriae pa}ri tyasiro ia men . tero venji; verum quod siatuit non yajde id exacte
$iaiuium esse jndicatum est. Cumenim sup^riorura
6*, legislniorum alius (97) septem, alius (98) yejo
. quiitque assuroendos esse tesles censujaaqj (seojep*
#$ , 5 quidero in civiiatibus, quippe ubi prqpter bqod ( aum muUitudinem, ut coasniaueum pst, testea
^ ^ *% defuturi non sum: io agrU vero ei ftinerUMis, quia \ que quod magtia iliic plerumqup bomiaam fido
dignorum rarius (99) .), cum hoc, iDqoam, i u

), ' ** de illis coustiiuium e&se^, paier nosier (?9') exeu, perantem numerum despicien^, simul in civitati | \ bus, siraul in agris ei itineribus per qpiaqoe lesieo
\ teslameatie vigorem aitribuit; idqne ideq (meo
^, - quidem sentenlia) quod quanta nuac virlutis inopla
, buraanam viiain occupei, cpuaiderarit. Aiuraen(id
, . , dictum esi noq admodum exacta raiione plac|tpa>
, Ulpd nilitor. Dical enim fortasse aliquif, pequalen
* 4 * paincrum attribui npn oporluiase, alqyo (eatimo* \ - C nium quod iq agris et itiacribui adbibclur, arcllaa
aontrabeaduro fuiss^.
& .
Nos igiûr quod ille aeglexil, aoa nejligendun^
O , *
, , putantes, saacipu^ ut in civitaiibus qujnqiie lesti - bu3 siaîliium (eaM)enlum approbeiur : in iliae ,
\ ribpe yero et agris, aliisque inbabilalis locis trium
leeiiqm coafirmatio suscipiatur.
.
CONSTITUTIO XLU.
AIATASCS \
/ (1) injjkktu numerus tutium testamentum ratum

fadat tgmetti ) itf nequs illofum smitctipiiQncs
ntqu* $jgn*culahabeat.
' .
ldeia iflaperalor eidep) Styljaoo.
" * ^
Quas ia verbie residet obscurilas, nia.lum quod
, tractatur involvere videtur : quippe qnas laqquam
?\ - D expansa qaaedaa) nobaa tMW iptaUlgendi vimauimo
H#pl )
\
***
jpapel-
VAWiE LECTIONES.
M
** Scrimg. .
Godd , quod defendil Spaag., Agyl. delendum ceaeuil.
Negaiip supplendi erai.
Codd. ; Spang. conjecit vel .
Melios
Fone (ac ) acribeadmn. ** Ecl. Nov. 27 ; laedalur Bariaoo. lib. v l i i . | .
r
(96) Atque ila routatur numerns testium laetinianep jur* requisilui Jn&iH. De iest. ordia?nd. ei
C Pe les*, ordm.
(97) Jueliniaaus s. 1. uU. eod. De lestam.
(98) Jus vetus inielligil, de quo vid. 1, S^,
( 3. iaat. De leeiam.
(99) L . ull. G. De lestam.
(99") Basiliiw âcedo
i) fepiioioe exstat apud 5, Ilarni. 1, J 11.
(i) Hoc vult : Qrmuro ratumque lasiameiiitim

esee, si testea iiaa voeo duotaxat proauoiiavorini,
t4 lestamenlum esae: nec aoipliue qaidqaaip exigi : valero dcniqae licct gignacula non ei apposita,
hcel eliam icstiuia subscripiiones cuin tigoaculis
desidereniur: el brcviler in lestamentia eabscriptioues et eignacula leslium non reqairi: qaod o)im
requirebaiur, ei ita haec consiiiaiio abrogai 3,
lnL Oe lesiam. ordinaod. et similea.
523
LEONIS PHILOSOPHI
524
anlerat, |om a recia rerum adminigtralione aver- \
tai. Haoc igitur obscurilatis ealiginem ubi. iltis

conslitotionibus q u de leatameotis aguat, ueque \ mediocrem noxam rebue afferuat, cireumfusam , ! \
egse eognovirous r pulcbrura fore rali gutmis, gi , \
illas repargaremus, qtiomodoque testamenla con- " , tirmari, autnoii oporteal, iege non ambigua,neque , \ , qua varle apprebendi possit, definiremug. Qui \
ante nos de testameniis tractaraai, bifariam illa *
dWiserunt, ei alia quidein scriptis, alia vero gine " ,
gcriptig coafici tradideruau Quia et modum qno ,
tilramque tegtamentum (et scriptum nempe, ct non \ , *
acriptum) ratam fiat, eabjecerunt: ut scripta con- , , \, \
nrmalio in co coitsislat, quod tivente eliaranum \ teatatora lestium gubgcripiione obsignatioaeque \
omaibue naaieris absoluluin git, nuncupativi vero, \ *
aivenon gcripti, quod sepieai non indigai flde le- ,
atee se audivigae, curo ita laeutor lingua sna de
rebug suis proauntiaret, conflleantur. Atque hie
bunc ad modum congiiiuiis, anneciunl gcriptum .
legtamentum, niel (5) ad acripCura, qua legtatorig ,
voluntag gigniflcalur, perfectioaem gimul otania
conveniant, et legtiorn gubgcripiiooeg, nempe quas ,
illig de ginceritate teslimonio tint, et gignacula, \
qu subscripiioaibug fidem prabeaai : nisi haec ,
gimul omaia (inqaam) priuaqaam iscujug id testa- \
meatutn est, e v i u excedat, coaciirrant, omnino ,
id irritum egge, ui neque lanquam scripium, neque \ .
tanquam nuncupaiivtim valeal. Ex quo aane pneoo- ( )
cupativo placito, .cum non admodamcaule (ae inle* <j \ \
rim dicam male) coacepium git, confagio alque
ambiguftag rero legumenlariam invadit. Altiseaim ,
videiur legtamenlant velut adulterina aemina, pror- *
gus abjieieoduui: ut aliis quidem ex boais ulilila-
tem capere permitiattir,defunciig vero ne uiinimam (
quidem uliliialis -ex rebus suis accedat : gi tamen *
defuacti utilitaletn aliquam geniiunt. Sentiunt au- ). , ,'
leiu cum ex ipsoruro morte per beneficii erogaiio-
nera nonoulli revivigcunl. Atque bi quidemfquo- ,
roodo dixi) boac ia roodum a rerum guanim
uiililate bominem prorgug arcere voluat. Quibu* , \ , *
vero benignior aenieatia animo regidei, bi toaia*
inenio, quod gigillorutn impressione perfectiooem .
non accepit, si non ut gcripium ceaseatur, certe tamen qualem non aaiptum et nuncupativum acctpit, talera vigorem tribuuat.
Nog ilaque perplexitaiem hanc adeo rebus boma-
nig egga nocumento videntes, ia beaigniorum jtt- ,
dicum geateniiam pedibug imug, velerisqae legig , \
caliginem et ambiguitatem ia gioiplicem alqae \ aperlam cogaitioaem converlhnus, ac gancimug, . ,
i (4)0orfteitameitltfm, regpeclu eorum quae scri-
11
YARIiE LEGTIONE3.
Spang. mallet .
Scrirog. . AgyU lcgendum censel , Locag corruplng;
Tortagge C a'. Cf. constilul. prjpcedeniem. " Zuicb. et Meerm. : ,
., quod Spaag. praestarc putat.
Scrimg. . Oeinde Spang. vult legi
. Ecl. incipit.

NOTiE.
(5) D. | . 3.
lari, qu vel de scriplo, vel nuucupalivo lcgia(4) Sengug eal Leone aibil bic eorum finmu- menlo cauta gunt.
525
NOVELL/ECONSTITUTIONES,
, pto testamento adesse debenl, imparfectura e&(
, si tamen nuncupativi testamenli teslimonio aon
* indigeat, vigore nunctipalivi leslamenli Grmum sit:
, sia lesliuia iide iadigeat, ut quod- nihil ad facien . , daro fldem idoneum babeat, in irrilum concidal.
\ , Quae enim ratio est, imo quomodo non omnino
, absurdum nimisque craesuro est, alias lesies istius \ * , * modi approbatioue dignari, ul quae nulla sui parte
, scripto inandau sunt, coniirment ? alias vero qua&i
; qui per scripturam declarata confirmenl, indigni
. sint, ila illos vilipendere, prapsertini vero, cuai bic
\ \
aliquo ctiani modo fides corroboreiur. Quomodo
; , insuper in deleslandam iaverecundaraqua aequita \ tis prodilioncm noa conlinet ? Quid si testanien (um scriplo iradi coeperit, quodque conslilulum
, \ esl, dignoruai flde testium auribus insonuerit
, ' \ deinde vero aut scribam morbus corripuerii, aut
( mors eliam ipsuni susiuleril, et niox tesialor qno ), qae eneclus sil (ut aiulta bominibus ex improviso
conlingtinl): uura propterea quos is morieus beneft * - ciodignos censuit, illi eo privari injuriam suslitie ; \ , buni? vero, quod indigai&simum est, noa modo
, \ , non cum vila id mali leauiorem deserit, verum
( - eiiam mortuum inseciaiur, privatque (quantam
) quidem ad eoruoi qui teslamenlum irritum faciunt
, \ eenteaiiam attinei) niisericordis Dei commisera - tioae, cujus parlicipem illum fore, ex eo quod ipso
vopUvou. defuncto alii beneficiis sublevenlur, speg esi. Id \ , , circo simulalque nostra potesias haec animadverlit,
- evideniem alque indubitalam iormam sanciit,tU (5)
, , *- ^ jj itiiet tantum dicant illius horoiais propriupi id
, esse lestameatum, id non improbetur, sed flnnum
, \ atqae ralum *it: lametsi non soluui sigaacula, sed
" .
etiaro cum illis teslium subscriptiones desinl.
*.
CONSTITUTlOXLIll.
1
99
4 1
,
.
17/ per scribendi ignaros (6) tettamenta etiam

firmenlur*
.

,
, \ ,
,
*
. , ;
\ '
, ,
, \ ,
* \
4|
con-

Non quod superiores, qui communis vhac ncgotiis diligenlem caulionero alluleruat, repreheadere
velimus, legem proferimus : sed potius ut exacla
ipeorum raiio in usum recipiatar, operam damus,
resqueipsae (quod illas exaclo ipsoruro prescripto
respondere impossibile sil) ne, quoad ejus fieri
potest, debito suo stalu excidant, sanctione caveinus. At qoid eet quod dico ? Decretum est a vcteribusde teetamentis tractantibus, uljper (7-8) seplem
leslea, miniuaum aiilem per quiaque defuuctorum
glaiutis aucloriias accedat. Neque vero id simpli-
V A R I J E LECTIONES.
e t
Praepositioaem omiUunt Zuich. et Ifeerm. Scrimg. , Ecl. .

Ecl. . Sic Ecl.
Zuich. et Meena. . Scrimg. . . * Zuicb. et Meerm. .
Ecl. \ .
Noanulli Eclogas Godd. . E s t Ecl. . 26 ei laudatur apudl
LHarn. lib. ,
~ *
".
tit. 1, pag. 555. " Scriiug.
Ki
4 1
4 4
(5) Et ita jus vetus abrogatur, quo subscripuories Si verounus, aut duo vel plures litierati, Cod. D*
leslium eoruroque signacula reqairebaalur.
lestam. quod bac Nov. remiuilur.
(6) OHm consiitutum, uilitteraii lestes pro illit(7*8) 2. last. De teslam. ordin.
lcraiig subscripiicnem interponereni, I. iill. vcre.
527
LEONIS PHILOSOPBI
citer, M4 ae (9) igaari lilterarum t*tei esaeai, ai , t l *
qaidep) io ivitaUbua, B M npn fere peritorum pe- , ote
ouifa e*t, lesupenta faiiaaial : sad *i*liita * iv * x6fatt
locis in qnibus liUeraruna auidia dtaiplina&qae oon * \ ,
adipodam uailaue eaqt, iliic leslium non exacie ,
baberelur ralio ; neque illi soli qui ad liUerarum , . *
studiuw educali SUDI, quaererenlur, eed ad leslan* \
dum e( liUerarum rudiba$ aditua essel. Quod iia- . ,
qne illis in loci, in quibus bominum scribeudl ,
perjtoruiji abundantia aon o$t, lex fteri statuit, id ,
conaueludo omuibug ubique locis al cmiatibas, * \ ,
quanquaia Jagna dociorum boroiaum copia esaet, . "
ita facere yoleattba* conceasit. Quod tanaeliinpa- \
ratoriae noslra? aiajestaii legum aucioriiata dignaa- .
dum esae pjacuiu
, \
Sapcinnis fgilur tUqxwunque in loco ei civitaie,
eliam(lO) ab imperitis lealamenta conflrmemtir * ,
dummodo inoree testium fldera mereantar. Quin
e| nomenun oon aoluna ad quijiqaa cOHirabimus, \ ed iift in lotfa in quibue raros Ade dignos prodire , * , , ,
eopstaj, tres (11) quoque admittr, ac testiraonium 1 ,
\ ,
illoram aon reprobari voloraus.
.
' .
CONSTITUTIO (12) XLIV.
& 6* .
Aqwbus (13) ob$ignari tittamcutaoporteat.
*0 .
\
Cum orones alii bomiaum aotqf ac negotia qoae
in liueraa referuntuT, aeceaaaria exquititum le- ,
aiimoali tabaidiam requiraot : tum maxjmo id , ,
iaciunt, quae bonaiaee natiira aoa ad lateriluro ^ \
vergente, diaceeatiqoe e arno iaifalpome litierif
, exponuiit, ltia in ipio a viia axcesan ratlooot aaaa
ei votuplatem coqimiuent^s. Qo eaim ialor vfvoa , "
congcripia &unl, quaaqaam obalfpata sim, nihilo- , fj ^ minus tamen ll|ornm viiia n verborura ejus qui ,
scripsit, eorumque de qoitMi^ - coofectum
eel, eiaminalione daprelienduaiur. Qa* vero a , \ '
roorieDtibua acripto conetituuntur, ea ae minua ,
recte babere, si nuliura cerium teelinm etiffragium ,
adeil, inipoftsibile dicere est. Verom enimvero et . *
hic tratatas longe opiime a legiolatore eongcrlptoa \ ,
est, dHm aa?pe teslamentorum ieatea ad jusjaran- dum adlgi tiolene, illis ceasus (11) roagiatri nutic tolic ,
generalis (15) appellatur, sigillo parari flrroitaiem jubet. Etenim quod Unquain levem promptumquo ,
ad jtirandum aditum non pnebet, insignique sigillo . \
ambigaie tesiamantis vigoreia tribuendo, ut Jara- \
meaia reprimerentur, fecK: ca sane ree et pru- , * "
VARIiE LECTIONES.
ItaZiiich. etMeerm. Scrimg. \.
Sicpb.vull . "Inc. Ecloga. " Ecl. elBtat. . * Laadalur apud Harm. lib. , ih. 1, pag. 5i>5. * Malim .
Spaag f!t Zuicb. et
Meerm. praferl. Slepb. et Agyl. . * Zaicb. cl Meerra. . Codd, .
Scrimg. .
.
(9) D. vcre. Si vera.
s. eort.
(10) Abrogatur d. vere. Si vero.
(15) Olim a magiatro cengus, I. 23, od. De
(U NovelL 41, g. 5, Harmen. I . J H .
lest. Iiodie a quaealorc : etiia pars. d. I. 25, abro(12) Hnjus conîuuioius ineininii Harm. 5, t i t . l , gatnr.
$ 12; ait enim Novella Leoais coaslilutuia ut
(14) Nov. 44, c. I, | 4, i ; 17,12, Cod. De aacr.
lestamenta a ntagisiratu noa si&aala valeant, eiti
eccl. I. 25, C. Be leat.
iHsiium sobs<*i ipiioaem non babeaiu. Pirto tameu
(15)
locum illum Hannenopuli pcrtincrcad Novellam 42 .
e i
e e
NOVBLUSCOriiTJTOTIOXES
530
$oVc & - deiHiioiofri cousiiii, ci |*mlantii*toa Aique

9Qydi ^, \ . |*e quidam oWnuil #|im.
* #>M*et*do ld aiijtavU, tu tapra (tetlea qal
\ *4 qoj&iorU digaiutem porveniotot, aigillam te , oUmenlD tooliniotiium ferret. Et qaldeni illa etiaia
. eoDflrmatio aaajorifeua aotlris opiima vlaa eal.
.
Qnojel nos oeqaealee, qno illa vUUuar ait, Jnbe
\ *, ,
inns,
tu (16) iigillo laagUlri ceneusfaaod auac ad
\ *< , illum aeque legum cura, nequo adminiairatio per \ , tineai) ttiUU prorsu* in obeigoalione tetumoato ; ( fvujurio aae commercii (qaemadraodam oeque
)
' minc id illa obeigaai), iod pro (18) illo qajesiaria
sigilltnn obeigae*. fteque vero hoc aolom teata - meala oUlgaet : verameiiaiu maguificaaUaoiiDi
, \ noairi maglairi ei palrieii, pnrfecti rbia etiftm,
* \ aliiqtiaqai jadiciis pw&aal, aigillia auU illa fidei
, \ - comaaendent. Verum bi in urbe: in aliis antein
, el civilatibo9 praafecti, , ia qaaqae pravia*
* J . * - eia praaidea boc gciualo el faciaaio.
, \ '
\ \ .
CONSTITUTIO X L Y .
AiATASis w
*.
Ut tententiam judicet in litlerat referant,
(18) m a a x ob$ign$nU
)\ * cr/iaVtyr.
Idem imperator eidem Slyliano.
*0 .
:
Dun ut res judicatae firmat maneaat, al ne qva
\ - aaspicto atque controvereia aonteatiaa iasequatur,
caram gerimui, boc ae nobie constitueadum ob, \ , , lulil, ut quibuscunque dijudlcare ac dirimere litea
al \ , \ Q obligistet, de quibas rebu jadicium proaaaiia , luri e&aeat, de iie eenteatram de ecripto ferreal,
eamqae manibua auia (19) obsignarent: ut ne i i
$- lemerejodkatum esee posimodura deprehendaiar,
, * \ negare illi gaam senientiara posgint: aeque alil
quidplam tuppositiiia aduliarinaqua aaiitentia
; .
acriplara eiBcla, illam in Jadicum aliquem referra
Xiceat.
^^
Quicunqua fgilur Judicam digniiata bonoratus,
( , debiac l u facilo ; ac qnibue de rebus jndicavit,
\ decreiam acriptum suaque manu obalgnatont
edilo.
.
3 MCp.
CONSTITUTIO XLVI.
* %6* *
Abroqmtio
(40)
quarumdam eurU$ dccurioni , fou (21) Imtarum toum
*
*
.
Idam Imperaior Idan Slyliaao.
V A R J ^ LECTIONE8.
Serimg. . " Scrimg, . qaidem eliam Zuich. et Meen. babeni.
Oaenbmggen vel vel legendua eensuk. ^ HaecNovella iategra babelur in Paris. gr. 1385 A.
Cura rubrica: \ *
. " Codd. : Zoicb. et Maerm. noiaat :
,
.
aLeone.
(16) Harm. d, 1.
(19) EtItaanppleld. I, olt.
(17) Apud magiatram censas Ineinuari testa(20) Bac Nov lollantor ordlnea decurtonam.
maau moria erat d. 1, 25, bodia a qtwesiore el aliig
ideoque bic tilalua non esl in Basilicis. Vid^CuJa^
mat isiraiibus bic enumeralis.
(18) Poleranl olim manu allena, 1. tili* C. Da ad l i i . G. Dc decur.
senieutia ex pericalo reciiandis: cui hoc addiiur
(21) L . D. 2,10, Cod. 51, Nov. 38.
9
631
LEONIS PHILOSOPHl
532
Quemadiaodum utquaecunqoe aliae res in com- " *

muaig vila? usum asaumanlur, ipsaruin commodi-
las faeit, el qu utiliialeiu aliquam afferunt ma- , \ ,
gnifacimus: quae vero ad nihil coaducunt, contem- , ,
nimus: sic omnino el ad legalium capitum com- , \
poailionemnos accommodari oporlebil, ui quarnm *
usus aliquig gii, qui bono quopiam rempablicam ,
beei, hm necassario et furantur et honorentur : \ \ ,
quaram vero usurpalio aui nulliug momeati, aut ,
mala git,barum non modo noa ralio babeatur, sed ,
etiam e legum corpore exempiae rejiciaatur.
\
Haec idcirco dicimtts, qaod inier veleres de de , \
curionibus et cariis lalas leges quadara gravia in- \
lolerabiliaque decurionibug quaepiam tuuaera ad- \
juaxerinl: curiia autem privilegium, ui quosdaia , magiglratus icoaslilueriat, euaque aaciorilate ci-
\ vitaies guberaarent, probuerinl. Qu* nuoc, eo . , qaod rea civileg ia alieuum gutuin iransformatae \
sint, omniaqua ab uua imperaiori majcglalis sol- \ licitudiae atque admiaisiraiione pendeant, laa- ,
quaoi iacaggum circa legale soluai oberrenl, nostro , .
decreto iltinc submoventar.
<&
CONST1T13TIO XLVJl.
'.
Abrof/atfo (12) Ugit qnat $enaiui prasiore% decurio mbu$ vero pr0fecto$ contiimere concedebal.
.
Idam imperator eidem Siyliano.
.
ftuod aliue olim reipublicae sialus esgel, rerura
ordo gimiliter alius eral.Cuai enim cuncia iu prin- \ .
dple ^ l i b e r a ^
^ ^
^
egsent, do quibus dispicere, et jubere seaalug of
, ' ,
ficium esset, ea ab illo etiam proferebaalur. Pra?- \ , ' \
(ores iiaque tres (25) numcio in urbe rebus admi- .
nisirandis ab eo praeftcicbaaiur, igque acius saa-
ciione legis procedebai. Neque vero id in urba , \
aoluro, sed ia aliis etiaia civUalibus a decurioni- .
bas (24) ut vocabantur, praefecii quidam (aoa la- , \
men qualeg bodie imlilarig prefectura aovit, eed
excellealiqreg quidam, quique aliam curam deinan- ( ),
daiani baberent) praficiebanlur.
\ \*
c
Curo igitur aliier gese tiiuc res haberenl, coromunis usug illara legem requirebal. Nunc aatem com
omaia a principali cura pendeaat, Deoque opitulaule ipgius providentia disculianlur el dijudicaa- ^
lur: ae vero itla lei nallum de st ugam praebeal,
catn aliig qu de republica ejeci sunt, banc
eliam ejieiendam esse gUluimug. Quemadmodum
eniai legibua nonduin enaiis nasceadi causam re-
* .

*
\ \ \ , \
,
, ! , \
. "
. -
VAKIi LEGTIONES.
* In Zuitb.ct Meerm. notatom e s l : *. ' . . ' . \
. f, ^, ', ', ' ('), ', ', ' . \ . \ ' ' '. []
[?1 ' , Scrimg. oimlil . Codd. . ** Codd.
. * Slepb. excediase aliquid guspicalur, vcluti . Meliua forle ,
. . * Zuicb. elMeerm. .
NOTiE.
(22) Abrogalur I. 2, C. De off. prxlor.
(23) D. 1. 2.
(24) Nam qnod Conslantinopoli alque Rouwe

seaaiores, boc dccurioneg in munlcipila luere.
533
534
9cTv , rum nsua pnrsUl : tic qttando lex rerom Militaii
, non gubaenrit, eam abolendam etse sequtlur.
& '.
CONSTITUTIO XLV1I1.
*
iVe muUirei i* contraetibut (26) tesiitnonium
.
prabeant.
.
Idem tmperator eidem Styliaao.
*
Haud acio quomodo, re non exaciiore judicio di aquiaita malieribus ad diceadam lestiroonium pro , - cedendi facultaiem dederiat velerea (27). Illud aal, lem vulgo noium, volulandum aaimo fuerat, cre^ , \ brum nempe ia viroruai oculos occureum molieri
. dehoneslamenlo esae: pudicam vero et bonesiam
, ejusdem rei fugaro efficere. Qua ratione igilur illaa
- ad tesiiroonium assumi perroiaerint (unda fit per \ sape, ul in magnig hominum turbig conversea , tur, irrevereoliusque quam mulierum aermo ferat,
. lingua uiantar), boc, quemadmodura dixi, mibi
, dubilare subiil. Quoreum eaim bisce visum eot, ut
, in negotia publica malierum prodirei teatimo aium.qaibus juxta alquc virie lekiari perroiseruot,
, \ queniadiaodum Scyibicaa mulicres cum maritio
\ \ ad bella coarmari audimus E l sane quomodo prav
, \ ter abourditalem ingentem, boc naiurao eliam fl ; * nium, quibus virilio muliebrisque sexus dislerminaii
\ ; \ gunt, lam confasionero, tum everaionem non con , \ tinel! Quomodo item mulieribue qoaa eliam dorai
. observanles, noquaquam autein diasoluto afl indul genler, conveniri opqrtet, debitam non produal el
\ , ' verecundiara et hoae&latem ? Si quidem ad feren \ CS dum lcstimoninm progressio, cam eo (quod mulio , ram illae horaiitum coramiacentur conveotibas,
\ , negoltisque iinplicanlur virilibng) ad liberius lo\ . queadum quaai mulieribug dacoruin git, feneotrao
aparial: naliebris sexus gubmiggog morem pudo*
* ( remque adirail aiquo Spaas ad iaverecuadiam I
) , procacitatem exercel. Jam vero res illaui conlurae Ham aliquo modo etlaro viris affert. Qaid enim boc
aiiud nigi conlumelia, etea quidera gravissima erit,
;
h\ quarum rerum iraciatio viroruro maxime propria
eat, ad illao aexus etiam femineus procederet?
, "
Quaproptcr noo ndnus coasuetudinem, quam legia
\ - erraiuro majesus nosira corrigena iiin ad leaiaa
VARIifi LECTIONLS.
T
Zuicb. el Mecrm. , Forte , ot ad reieratar. Zuich. et MeeriD.

.
Codd. Negalionem omiUuat, Sicpb. aupplevit. Codd. .
M
(25-26) Teatie io coairacln malier eftaeprohibeiur

lac Nov. Gell. 6, cap. 7, acribii, nulli feminso direndi tegtimonii ju iuieee, ei ConsUaiiaug 1.1, G.
Tbeod. Da rapt. virg. mulieres removel a posmlationibog et teatimoniis, oronibagque rebag judiHaHU: ut ei anliqtiitns penitos renaovebaaiur.
Harmenop. 1, tit. 6, refert niulieres admitii in
aiimonium, , el
potirapilerap\ , mulieree ailin teaiamenlif non admiui, ut ei in aliig negoliis: iis excepUg, , in quibug aon
advocanlur vel adblbenlor maecoli. Idero paolo

post necat mulierem admitti
, adroitli vero ail ,
appellal autem , , ,
,
id eaU iudiaalia, vid. 1.18, ff. De leslam. lego 20,
6, ff. Qai lesuro. Hig adde qtue tcripai 2. Feud. 51,
ia 6n., iibi feminai removentor a leglinwnio invegiitura;, quamvts reudom babeaul ab eodem domino.
(27) D . l . 18, d. 6 .
635
LEOÎS PHiLOSOPHI
536
cnm pweciudit adilum, ac propoaila atnlentia aaa , \ .
decernit, legegque prphibet, ne quo modo aiuliarea , xat
ad coalraciuuoi testimonia accedaat. Ia rebus au- \,
teai peculiarilarad Ipaas portineoiibns, quibus iate- . regaa vim fas non egt (de pariu (28^32) loquor, et , 5 (
cui rei (55) alii eola mulier adhibetur) eua pe- , \
culiaria virisqae occulu teslaaior.
), \
.
CONSTITUTIO XLIX.
*.
Ne $4 ad dicendum testimonium admitlantur (54)

#
.
fdem imperator eidem Styliaao.

Teelimoaium cum magni oiomenti, necessariaqua
ad tuenda communis vitae negotia ree sit, noa a
quibuslibet (55), sed ab nequi exlra ignominiam
vivunt, ferri aequum est. Recte ergo exquisita ra
lione do hoc disceptanl leges, ei non simpliciter ad
dfcendam leslimonium caiqae adilum pnrbeqt.
Yeruaitamen, quia noantilte legee eervilis condilionia hominibus in quibusdam (35), rebu* testari
conceeseruat: vieum nobis esl, hoc noia indacendam eeee, ut quae liberae vitae participes noa gunt,
in oniversum ad teelandum non admittaalur, lexqae Novollarum (56) coastitulioaam obtlneal, et de
quocunqno aimpliciter tesiimoaio glaiaal, idque in
qtiacunque re, sive lestamenta, sfve aliam bumanx
vil actloaem teslimoalum complectatur. Si enim
Itligqai cora libenevtue aiat, tliam ingenae, eaquo
libertate qvam nactl suat digni non degunt, neque
quaotura fierl polesl animl magnfiudiaam a servl- q
tute liberani congervaat, aed in ijlicilaram aclionara senrilutem subiguniar, tesiimonium dicere
noB licet: neqae his quorum viiam non esse Uberam
eooftal, ferre leftttmoaium concedeiur. Nam lamotal alius hic serviioiis modus slt, atUmen ea aorvllus est, quam iiberiaiia diyaiute paitkipem eato
indignum giu
*.

, .
' ftv | , ^ \ , \
.
*

, \*
.

, \
$ * \
\ \ , , \ Wpa 64 , ( 4 ,
\ ,
* *
, ^ > ?
,
. \
, * ,
.
CONSTITUTIO U
7(57) 4onatioM$ qu+; / 'iras uUlm
:
ad quinqenlot uique aureoi
vaUani.
Idem Imperator eidem Siyliano.

Quandoqaidem multi alias gratias relatun, ailaa
benigno duntaxat proposito moti, dona in uonnallos conferunt : etde boc capite diatfncie iraden
dam viaum est, quales doaatioaea non overti,
NV
'
,
^ .
>\ ,
,
, \ \ & , ",
VARIJE LECTIONES.
" . Jastiniani 90, e. 6. " Scrlmg. .

Ecl. . 29. Laudatuf apud Harmenop. lib. u, tit, 1, p. 206. " Maiim .
.
(26-32) Tid, til. De vjentre ip^piciendo.
(53)PnU baiow mujjebri.lt Harmenop. f3, pd-
roUU|urt'iam in quaBglSonilMje majegÛs h 8, (f*

ad 1. ialiaro roajesiatis, ei in doroegticig faciig 1,8,
f, 6, C. De repud.
(34) Te*tis egge pllo raodo aon poiegt. qni aer^
\m et; Hov, Jus^. 98, c. 6, ei iâ abrogalar, 1.7
#
ff. De lesr.
135) la iig scil. ia quibus alia proballo adetuâdaoi veritaiem non egt, I. 7, <T. Da teslib.
(56) Nov^ fe. J8t, W c. 6.

#
(57) TUulas aliter a Graecia aecipftpr bis verbis,

\ '.
. Scrimg. Mihi sic videtur
bac . noa requin insinualionem in donalioae
500 anreog excf denle (ul ita abrogeiur 1.24 I. 56,
\n fiii. C dop, 2, Knsi. De don ) Hamsi in ea
roquiraiur a^ript^ra : s} laaien teslibus probari
f
posalus, Harro. U MI flo. vbi bujus cpaBiituMoiw
raeqiinU, qaapi # prp29 laudaf.
537
NOVELL/B CONSTITUTIOXES.
538
* Ot \ qualegque cooira irritaa eaao oportoat. Aique

** , teros quSdeikk bac de re tmUnlas proaaaUaraat,
, iiltm donalioneui eoocidere, ne i r a t aliqa quio* , goniorum tureortim aauimam axaaporat, oiai io
, \ aeta publico relalt oit: quoaqaatt oliam dooaio rio8 donationig ceriam probationom propria dooa*
( toriemanu privatim ecriptam abalulorit. Acneado
. quid gibi illi superflua bao gublilitate veliat* Quaado
\ ooim doaaiio ecripio comprehenga, oiqua joataai
' , lealimonium adbibilum egaet, quorgum ampiioa
;
accurate fiaire oporlebal.
Nobia iiaque exacia bac deflnilione, quam neqoe
(
\ de donaUooibus dictam (38) ease omniao geimua,
) xaV per ganetioaem conaopiia, illtid propooora viauia
, ! - egt, l (39) it donatio quae qaiagoolog auroog exxootov , cedit. io iilierao relata sil, rata pormaoeat: qa*
vero acripio comprebenga non eal, pro eo raodo
qui quingentos aureog aicedil, irriia git: tamelai
donatariug praeaaniibus leglibug rem donaiam
* \ adeptug git. Eteaim doaalio, cujutesiimalio quin , gento* aureoa non guperat, etgi conacripia ooa
* \ * ait, duinmodo irlbiig leatibua coaflrmcuir, rata ju dkatur. Ad lianc ergo formarn examinalas dooalto .
oea, aul valoaat, aai irrii gint.
'.
CONSTITUTIO LI.
,
De inwento the$auro cujut *SM dibeat (40).
4.
Wemlmperaior eidem Styliano.
} .
Boaum gane aique saluiare egget, g! divialg ga*
\ * lutiferigque morem gereremua lagibua. Minirae
- C enim tum buroanis indigereiftug, illarumque luco
, \ \ tutam viam coinmongtraate, bumaao ex legibus
'*}(;
auxilio aobig noa easel opug. Verum qaoaiam
f T
99
YARIifi LFXTIONES.
Sctimg. * cul Agyi. cum Stepb. addi vull habeat Zuiclu et lfeerm. Scjriwg.
' , pro quo cura 8leph. ' edilorca fere dederafit.
Inc. Ecl.
Ecl. . Fortaaae rectiug.
Codd. . Ecl. tero .
Zuicb. el Maorm.
9 9
TT
v a
9 9
9 9
,
on. iafln.vel iabri ad domus refecifoaem adhibi(38) Setltti., . Cujac. 17, ob
lig, 1. 7, ff. De rei viadic. tbe&aurusgit repartug
aetv. 93.
(39) Graeci aliter leguat, at loctioa etoa eorru- dividetur Sater fuadi dnmiauai et inveatorem verg
jubeinu infra eod. d. I. uaic. dict. 39, Quid ai ia loco
piam binc colligamug.
(40) Thesaurug cujog aoa dcbeat, breviter bie gacro vel religioso sii rpperiag ! Hadriaaua lotom
conceaait inveniori d. 39 Divi vero fraireadimidiiiai
notamua: ThcMumra noo esae, quod qaivig
lucri, velroetug,vel custodiae cauaa gub terra eonr fisco dedernai 1.3, 3 , De jare Osci. Jaro hic opididii, 1. 31, | . i,ff. l)e aequirendo rerum : quod n nioaum larba naaciiur. Accursiug dictum J irjceqnig perdidit, aat per arrorem e gwo fundo non grmuin aonaia refert ad aequKatetn: dlcUm legem
abstuiH, . 7, iofln.ff.D rei vind. Theaaorus cst tarttam, ad JUB etriclum ; Aagelo dieta lex teriia
qaadam depogjlio rei mobilig I. un. C. De digplicei, fisci loco ecclegiain eubsiituenli. Zoaaotbesaur. >eu pecunia cujiig non exstat memoria, al rua ia dicia lege tertia legil non etiam religiotU,
ba ]ara dofninara non baboat, d. 1.31, ejosqoe do- quo nonrfne reprebeadiuir a ttobefto 1, recept. 5*
mtBoa Bit ignoiaa d. i . ontto. De invento boo le- Cnjac. 5, obaerv. 5, refert dictam tegem terilam
netidum ett, eum qui Uieâuriua iii suo agu inve- ad locum religioauin qai ait publkui d. { 59. ad
religiosum, qui sil nulliag. Fornering 2, eoleclio*
nerit, ofnnimodo guura Tacere. vers. Qua? qoideni
lcx infra idque ex naiurali aeqohate et D. Hadriani nuai26 dicluni 59 amendat, legitque ac $i quU
coagUmtione 39, lusttt. De rerain divis. Non eat pro at axie, eo gengu ; ei qui iliesaamro in loco
fdein in eo qui eceleralia ac puaiondig saciificiia religioso inveait diaiidium cedere, ac in alieao
repererit, d. I. unic; nam et tliesaumm iaveniura reperiaset, sk aontio, Joalinianuni repadiaia divoamiiiii, et eo ampliug puniri potegt, ara. I. 13, (. runi fratrum seatentia, l>. Hadriani constituiiooem
Desicariis. Eadera pene aant in eoqui ia privati amplecti. Qtiid in Craarig flaci, vel publico, vel
fuado et alieao, data opera, noa voleute invitovo civitalls locotbeaaurug sil repertus? iavealor laedoniino ibesaarom pergcruialur, aut certe priaci- gatiraai cum ftaco ac civiiale dividel oa coagiiiapta permiagu : quippe inverUor fandi domino tbe* tioae lladriaai d. { 59. Plura de invenUone ibo*
aaurinn reddere cogitur, d. I. unir. Quid si non gauri,ei cai cedal vide apad Ferraadum 2, x~
ludio, god casu, puta ab aralore vel culouo, d. I. pltcaUoiiuin 28.
#
m
LEONIS PHILOSOPHi
5W
COBWO atque lulo omnes emergere, divinigque pra> . ' \ \
\
ceplis in coelum lollenlibus elevari diOicilc eet
bumano generi salutem eiiam humana prudentia ,
per legae guas adinvenil. Quaprople? eliam nuoc oU
cum, quanquam Dominus et Servator noeter mise- . \
ricordes esse eorumque qui inopia premuntur illos , \
qui ipsins donis fruentes in aflluenli rerum copia , \
vivunt, angugtii* succurrerc jusserit, nonaulli ta- , mea ita in Dominuin ingraii, ergaque communem , ,hominum cognalionem commigerationig cxpertcs ,
eunt, ut nou modo non benignam inantim egenlibus , prabeant, veruui eliam, tanquaro solis quoque , * radiis tetricog thesauros suos aspicere invideant, \
in lerraia Hlos defodiant: deinhumano boc invento $ , ,
ia mediuui legeai prodlre oporiuit. Qua? quidein \
lex cum olim laia fueril, vicla aulem postmodum ^ . , a cupidilale, quae nialtas cgreglas res labefactat, \ *
ab eademque suo vigore privata sit : nunc ab iin- \ *
peraloria nostra majcstate ia Integrum restiluitur. ,
Jubebal aulem illa (41), ui qui indefossum ihe- .
eaurum iacidisset, si praedium ia quo inventue *,
eeset, ad priacipem (42) pcnineret, alioquive pu- ,
blicum eeset, iilum ex acquo cum fieco parlirelur,
si vero locus uade ibesauras in lucem prodiissct, * * ,
neque ad principem pertineret, neque publicus, , *
aed alterius cujuspiam esset, is spqualibus partibus , ilkler inventorera praediiquc dominura dividereiur : \ *
denique si iaveatoris praedium esset, ipsi res in- ' ,
venta universa cederet. Atqtie baec quidem lex illa \ . ' .
ganxit. Ycruai (43) perversa cupiditag baud scio Q **' '
quoinodo illa circumecripla, iniquoque lucro fisco , donato, illi in hanc usque diem inventumlhegaurum ^
allribuit, l^gcmque otioaain reddidit. At quid biac .
conlingit? Qui alicubi reconditog latere ihesauros ;
eciunt,dum alios laboribus suis gavisarotf, se anleni , ,
frustra illos gubdituros, quia e( iaterdum acerbis , \
examinaiionibug subjiciendo coasiderant, illog , * \
iavcsiigare ncgligunl: itaque ia perpeluum recon- ,
diia manent et pereunt, quae in lueein producia \ magnani boiniaibus eraal utilitatem allaiura.
\ , .
Jubenius ergo, uti (44) deincepg secundum vete- - ,
rig lcgis aequiialem judiceiur; et quando Ihesaurus ,
aliquig invenlus faerit, si locus ubi inventug eat, \ , in publicie iraperatoriisve fundis sit, invcnloril- *
lum curo figco parliatur: gi vero alierius cujug- , piani sit, simili modo ipsura et invenior, et loci in , ' ,
quo ihegaurug inventug esi domiaus inler ge divi- " \
dant. Caeieruin si improbus egse, neque quidquid
rcpcrerit confileri invenlor omne velil, sed dolo .
luendaciisque ex re reperta nonnulla detineat; in \ :
:
VAKIiE LECTIONES.
Scrimg. . Zuicb. ei Meerm. .
Mcenn. .
11
e t
Meliug .
Zuich. et
NOIJE.
(41) Lex 3, 10, (. De jur. fisci 39, Inst. Da

rer. divis.
(42) D. 10, dict $ 9.
(43) Hocinnuil dicluai decimum, et dict. $ no-
num, rerlis temporibus non fuisge ia uiu.

(44) Senieinia d. 1 10, d. { 9, in uauni revocaluraLeone.
541
NOVELLE CONSTITUTIONES.
, \ vanuro lunc ille laboraril, ti tanqoaro maliliosus

, rerumque alienarum occullaior el fur, nlhil o*n, \ - nino accipiat, et beneflcium loci dquiino eoli i*e \ , ' dat.
,
.
CONSTIT13TIO L l l .
\
Vi lam eelerum (45) principum quam ncenliorum

numitmaia modo justi ponderU, probteque male
rias $int, valeanl (46).
, ,
,

.
%
Idem imperalor eidem Styliano.

.
Si pecuniam nervi (47) sufficieas el copiosa
*
\, lllaruin roateria esl, remque publicam pecuniaruui
, - ^ vis slabilil; recte profecto veleres defectum, velul
\ , morbum quemdam ac tabetn, inde profugarunl,
, dum omne genua numismaiis, etsi ad veteres el
\ , priscos priacipes referrclur, simililer valere volae. runt (48). Verum egregiuin hoc inslitulum baud
scio qua de causa posteriores principes in eadem
\ , * forma consislere non penuiserial, ac, laaquaiu
, subditorum opulenti inviderent, quai nuroismala
superiorum principum eOigiem ferrenl, ite publko
, usu inierdixeriat: sua vero sola in coininuui coai
, mercio esse volueriat. Nae illi, qaaaturo biac iu
coinmumbus negotiis novilalis, quanlum iiem de , , triaienti, quod cum ad omaes, luai prscipue ad
, - panperiores, poliusque auxilio ei defensioue indi \ - gentes pertiaeat, exsisteret, ialelligere nolaeruni.
. \ \ Certe mercaiorum vulgus, quique alioqai inanibus
viclum qu&riiaai, ei deinum uaiversa ruslicorum
, nalio, dum, anliquata ea qua bactenus uti euni
pccunia, alio roodo res aeceaaarias sibi parare aon
, , poseunt, in perquam angusias adigunlur aagu .
glias.

Ea propler nos novo reccnliorum placito aon
, acquiesceates, veleruni autem provideatiam ee , \ quenies, gaacimus, ut tecundum benignum illorum
. , - reique publica? conunodissimum judicium, Duaii \ smalis oninegenus quod (49) qtiidem forinam (50)
\ , - materiamque non adulieraiaui (51) et pleauro pou
r
Agyl. legi vult.
1 1
YARIiE LEGTIONES.
Melius fortc .
NOTiE.
i45) ^ JLÎ,.C. De^velerieiiumism. pot.

D In Iribulis dicuatar esse nervi rcipubl. et alibi:
(46) Nummi veterum eiiam principuai, modo sic in pecunia robur omne pairimoaii veteres pajueli ponderie,probseque materiae. aint, reoipiendi, suere 1. 22, vers. buic accedit 0; De admin. tul.
reducuur usus desueius cai Nov. Nicephori Pbocae Plura vido apud Gujac. 6, obs. 49, ubi nolat Porconlraria c. i , J.
toria reipnb. nervos principalher non esse, scd
J47) , Scriroger,
er consequentiam tanlum. Adde 149, c. 2.
. Agyleue, et male. Plui. in Cleoov. 16i,c. 2.
meae.
(48) L . 1, C. De veteris numismat. poiestat.
, quod I)iog. Laerlius Zeaoni tribuil.
(49) ' \
Dcaioslhenes , . Scriin.
. Auschiaes
(50) Principum: quam imprimi numismalibus
. Nicelag in Emmamiele Gomneno, \ moris fuit, vid. 1. 1, C. l)e vel. numism. potesl.
&
(54) Oliin lege Cornelia pleclebalur qui moneiam
. Eustatb. vuha principum sigaaiuui (praeter adulierlnara) re2, lliados, probassel Paul. 5, seul. 25, $ i , Arian. 5, ad Epi , el 4
cletum, , etc. Adde Edictuio. II, lnsl, c. 5.
. Sic'in I. 1, 20, ff. De quaesl.
643
LE0NI9PHIL0S0PHI
5U
dus babeat) sive velustiori* cftjtfspiam priacipia, , , 6 *
iive recenlioris sit, seqoaliter et aesUmeiur, el in x o l . ',^* *
republica tractetur. Poeua vero orum qui rebelli
animo decreium hoc coiitemneiit, fuerit, ut flogris ~
ca&daoltir, et cute (52) tenus tondeautur, insuper- .
que libraa auri tre* dependant.
.
CONSTITUTIO LHI.
Utcuiqus tam intra civitnUi quam exfro, tnortno*
epdire liceal (55).

ttjC
,
,
.
.
\
Mea quidem seuientia, legeg civiles non ea mo

do qu communi subdiiorum viiae prosinl pr&scri
, \ bere: verum de ifs etiam qui jam vitam iiiiierunt,
humtn* commiaeralioai convonieotia decernere
* &
^ ^ *v6ptaxivn
, \ *
decet. Quae autero defuiiclorum corpora ignominiae
,
contumeliaeque exponant, ac per qua? communi
,
horainom nalurae dedecus atque turpitudo coaci
. lielur, nequaquam io leges sunl iucludenda. At
, 6
quod lex (54) raoriuos aounisi exlra civiiates humari vull, quomodo id humanam oaturara dede- ,
core afflcere non est ? quiderosi boc prsecipiens, ;
de iis bumaadis ageret, quibus facilera elationeia \ , facullates, quas vivi babuerant, aappedilarent, for- ,
tasse lex aliquam ad id jubenduro raiiotiem babuis- , ael. Quanquam lunc etiam ad amicorum, cognalo- ,
rum, necessariorumque defuncti cominiseraiioneni , ,
respicere oporiebat. Quorum dolort atque orbitaii
magoum sana solaiiura est, siaaiici sui sepulcrum \ * amplexari, ac ia id lacrymas profuadere possini. C
. *
Qoas offlcla extra civilalem sepulto noo factle esl
exseqai. Atlamen gi illos eolura extra civilatera
,
aepeliri veliet, quibus id ipso mortis die per facultaies facile essel, ad eam incleaieutiam aliquara .
lex occaeionem bakieret. Yeruai nunc, cum incJe- ,
menlia illa simul ad omnes se exiendai, quoniodo \ ;
non manifesta eai absurdiias? quomodo legera in \ *
natura opprobrium ferri noa est evidens?Qui ;
enini, dum adbuc viverent, inopea ct deserii eranl, , \
quomodo morlui ipgo moriis die huraabuntur? ttuomodo Uem, eum propler paaperiaieio aepul- \
tura ooa accelerabitur, multis dkbus insepulti aon ; \
miserabile simul et borreadum spectaculuin jace- ,

bual, tabesotntemque bominum naluram dedeco
rabaai? Exlra bc aateoi, cum niorusi fnlerduia ^
famali Dd appelieiitar, proplerque coBleeiem glo;
riam coJaatar, ipaorum corpora iobamala abjici, quoinodo iu vero expialioni eliam obnoxfino non
esi?
Neqne tgixur oWo modo inler civilos legea h
' Icx reueaseaiur aaaciais: qain polius, ut a con- , *'YAKIiE LECTIONES.
Scriaig. .
Scrkng. , Eawadaraut Siepb. el Agyl. 4x4 x ^ , Spaageek \ . a & .
Scrimg. .
(
9 1
9 4
9 9
NOTJE.
(52) Poen genug obama, cui simUeesl ia Nov.

58, ia
ftn.
(53) Sepelire etiam in civiiatibus Diorluoa licet,
el ita abrogalar lex 5, { 7, ff. De sepulcro violato.
12, C. De r^ligiouis I. 6, C. Tb. Dc seputcro viu-
lato: Paul. i , aenL 21, 2, et &, locus Cicerooii

boniittem moriuuia ia tNrbe ne sepelito, do qeo
dixi ad leges XII tabalaruai.
(54) Yide diclas leges.
545
NOVEIJ.A WNSTITUTIONES.
M6
^ - gueludtne *ecte conlemnilar, cic eliam decreio
\ - noslro prorgus reprobator. Quicunque autem tt*
, , extra muros sive inirt civitatem sepelire moriuos
- votec, perficiendse volantalis facaltalem habeto.
, 9
'.
CONSTITUTIO LIV.
WfQ
fr-,

.
Dommcii diebu$ omne$J55-56) ab openbut

vaunt (57).
.
Idem imperaior eidcra Styliano
PresUnligsimiim illorum est atudlnm qui se
- edeudis quae conimuai vit ulilia sint, prace, \ , pij dedant, digniqae ganl eo quod ad subdilo - rviu utiliiatem oaines guaa curas inlendunt, quo, \ rum priug ia rempublicam amor laudibus cele
. bretur, ac praecepta sancte observenlur. Interim
, ! vero inulto aequius fueril, i))is poiius istiusmodi
- reverenliam allriboere, quos niajorea pro bumani
generis saluie, tanquam universi terrarott orbis
, - lcgislatores, suecepisse golliciiudines coastal, quas * ' que legeg tulerinl, has aliig omnibus ameferre,
, - idque non soluui propter id qaod dixi, quod vtrfa, \ - Ucei ad horoinum lulililatein, iacoroparabiliOrem
, ' \ susceperiat alque conluleriiil curani : sed quod
**. \ - etiam divini nominig virlute subscripserint sua de * , creia. Quoniam iiaqaeillorum inler digcipulog prtH
$ , - ccrum legi, qu Domidic resurrecliouis diera
, "
cessalioae aboperibug omnes venerari maiidat, Je , '
gem aliam conlradicere conspioitur, qaae noti om . \ "
C nes sirattl operari probibendoe, noniiUllisque uii
,
opereatur indulgenduin esse censel; ail (58) enim
s
99
&8*
itnneijudicet urbanaque plebe$ etcunctarunt arlinm

officia, venerabili die tolit quietcaht ; rUri lamen
* , potiti agrorum cultura libere licenletque in*er*iaHl
* - cnjus iitius diei deboneslaiionis nulla ralione niti, , , tur caasa. Nam qaanquain fructuum conservalio
.
pralendi posse videatur i nullius tamen illa momenti, reque vera futilie esl: cum non agriculture diligenlia, sed solis virlug, quando frugum largiiori
visma sii, fraciaum abandaDtiam suppeditel.
\
Quouiam, Inquam, isliusuiodi lex in lucera pro, , diil, quae Domini cultum vilipendat, diversamque
| ab illis, qul conlra omues adversarios a Spirilu
,
sancto vicloriam obtiauerunt, decretam pra&scri & \ ' bat: gialuimUs noe eliam quod Spirilui sanclo, ab
., ipsoque iagliiutig aposlolis placult, ul omnes ili
\ - die sacro, quoque nostra inlegrilas ingtaurata eat,
" , \ "
a labore vaceni : neque agricolae, neque quiquaai
. alii in illo illiciluin opus aggrediantur. Si enim, qui
VARIiE LEGTIONES.
Ita emendavil Sleph. codd. ol.
Scriaig. .
Cf. Phoiii Nomoc. VII, 4 . Apogiolonim cauoa, qui boc diserle praecipiat, nullug esl: c. 06 vix buc quadral.
Zuicb. . babel. Slcpb. euiendat, Osenbruggen .
Ita Zuicb. Scria)g..
Scrinig. . Sod rccliug
uich. .
Scrimg. \
Ita Zuich. Scrirog. .
lla Bals. Scrimg. ^. Iia Zuich. et BaU. Scrimg. .
Scrinig. non babel . * Ncgalioncni ouriltii
Zaich. el deleri vult Spang.
NOTiE.
(55-56)Dominicisdiebusomnesaboperibusvacare
(57) Yid. I. ult. | f , | C . De feriis. Adde c. I, 2t
dcl>enl, ut bic. Oiunes, inquam, licol ruslici, quod exlra De feriis, ubk traditur queniadmoduni ellain
oliranon fuit: elita abrogaiur lex 5, C. I>e feriig, festis dicbug baieces capere liceat. Adde qna3 dixl
facil bujus cougiiiutiouia ineniioacai llarroea, i , ad tegeg XII tab. ibi: feriig.
Ut. 4, 7.
(5$ L 5, C. Da feriis.
9
9 9
9 9
9 9
9 1
9 1
9 9
9 9
9V
9 9
9 T
9 9
PATROL. C R . CVlf.
18
547
LEONIS PHILOSOPHI
f48
uiMbramquanidamakjiiefignramobservabantjlanlo-
pere Sabbaii diem venerabanlur, ut ab omni (59-60) $
prorsus opere abstinerent : quomodo qui graliae , * ,
lucem ipsamque veritatem coluat, boe eum diem ,
qui a Domino bonore ditatus est, uosque ab ,
exitii dedecore liberavit, non venerari par eet ? aut \
quomodot cum ex septem (61) diebus unue in Do- ; ,
raini bonorem consecralus sii, non aliorum ad opera usu contenios non esse, ireque illum Doroino , exuiiium et inviolalum conservaro : sed ipsum , \
etiam yulgarem facere, nogtrisque operibug appli- , \
candum pulare, religionig non est prorsng diggo- \ ;
lulae?
'.
CONSTITUTIO L Y .
Vt Judai ucundum chrutiani$mi ritui vivant (62)
,
*0
)
.
Idem Smperaior eidem Styliano.
01
\
Qui olim sceplrig potUi sunt, de Hebraeorum
geute (quss quondam quoad divino palrociaio fove
,

retur, inclyia fuit, nunc autem ob contnmaciam
in Cbristam et Oeum noetrum in calamilalibus
celebris eat, diversas (65) promulgaruni leges, quae ,
de ipsorum vila* slatu tractantcs, jubenl, m (64) , \
aacrag ipai Scripiuras legani, ct nc a snis riiibug arceanlur: quin etiam ut liberug supra sanguinia , \ cognatioaem circumcisionisetiam cognalioncsuo in- , \
stiluto accommodeni. Aique baec qaidem, qui olim (ul dixi) imperium obtinuerunt. Verum sacratissi- . ,
raug priaceps, ille ex cujus semine nos nali sumns, , .
tit qui raajore quam caeteri salutis ipsorum desi- , derio tcneretur, bog in sola gtiperiorum leguro C , &
obaervatione relinquere (quod nnte illum alii fece- ,
ranl) non contentug : ged partim sacrorum oracu- V>rum explicatione, partim eorumdem admoaiiio- ,
nibuft ad saluiarem Chrislianorum cultum tradu- ,
cens, vivifica baptismi aqaa iniliavit. Atque quod
ipsog ia noTum gecundum Christum bominem
traagformari debere persuasit ul velerem depone- . \ , '
reni, plene eflecit, et quaecunque veiuslaiem sape- ,
rent, circurocigionera (65), Sabbatum (66), ei si , \
4|aid aliud eat, cum illo giroul exuit. Alqiri cuui , , \
taato curo effeclu a Judaica periinacia ipsos dedu- , . '
xiSset, non eliam prioribus lcgibus, quae Judaico
rilu vivere permiitebant, silentium, e( vacaiionem \
^ , , \
alierius legis decreto imposuit.
\ .
1
1 9
VARLE LECTIONES.
9
Scrirag. . Zuich. . Verlor Bals. praestat.

BalR. .
*Codd. negalionem non babent. *lia recie Balg. Codd. . Parliculam , quae a Codd. abesl,
raesUl BaU. lta Zuich. et Bals. Scrimg. . . Justiaiaui 146. 'Zuicb. ei
leerai. , quod fortasse praeslal.
lidetn .
10
:.
(62) Judaei jtibenlnr flen Cbrigtiaai, et ita abro(59-60) JuvenaligU,loquensdc Judseis: Sedpaler
in causa eil , cui teptima quaque fuil lux Ignava,gatur Nov. Jusl. 146, eilit. Cod. De Jutteig qao
peraiigsuui crat Mebraeisftuouiore vivere.
et Satyr. 6. Observaiu ubi fesia mero ptde Sabbata
reget; cum dicit mero pede, iler Sabbali inlelli- (65) Cod. De Judaiad. . 116.
(64) D. . 146.
gere videlur, dequo Acior. 1, vn>. 12, quod cir(65) Vid. Nov. Juslin. 57.
ciler 2000 pagguuinerat.
(66) L . 2, 1.15, Cod. De Judgeie.
(64) Uniig ille ex sepiem diebu9 noa est diesSabbaii, gcd prima gabbaii.
549
NOVELLE CONSTITOTIONESw
550
4 - Q
" * P
noster praHermisU, id non
, \ adimpleadum pntanles, orani anliquiori, quaede
\ , Hebrais statuii, legi sileatium injungimas et ne itli
, aiiter quara pura salutarisqae Ghrisliaaorum Qdes
\ - vull, vivere audeant, jubemug. Quod ei quie a
. Cbristianoriim rilibus deieciionefacta adJndaeorum
, inoreg et placila reverti deprehendaiur, bic eecua , \ daro legeg de apoglatis (67) iaiae poeuae taat.
).
CONSTITUTIO L V l .
3 NCT
u o d
a l e r
11
De orii (68)
maritimu.
Wem imperatur eidem Slyliaao.

Uaec etiam lex quae maritimorara prsediorum Jus
\ , - tollil, eoruai unde apud (69) oras mare conspici ( ,
<pueque inguper illoruio domiaum ai illic
\ \
piscari volentes probibeai, injuriarum actioiii sub j i c i l : nobis non aequa statuere visa est. Quidquid
), . , enim nou iniquo titulo in cujuspiam domiaiuui
\ , devenit, sive parentum haereditas laborumque
, , ' emolumeatum, sive alio quocunque non illegiiiiuo
\ , \ \ modo paralam sit: quae causa esl, quamobrem id
- non ab eo qui in dominio babel, admiaistretur, ei
, , ' illi non longe potius quara akeri cuipiam uiililaieut
; prabeai? Non est igitur legis, quae quidera sequi latem speclel, ut alios ad ulililatem rei, ia quam
, nihil jurig babent, iairoducai : illos vero qui aut
, sololum preiium, ul cognationis jus, aut denique
alinm aliquera possidendae rei non illegiUmuai
. \ titulum laudant, ille privet. Jaai vero quod, cum ab
; C illo lanquara loci illiug domino, annuuin Iribuluai
, * exigatur, expellere indeilium, qui praeier ipsius
voluntatem loci commodig uti veiil, non possil:
, * ged boc faciat, injuriaram actionibus tentelur;
, , quoraodo id, prelerqaam quod iniquum est, non
\ \ ; oinuibus aaodis absurdum est etiam ? Quid si pne, , dii domiaus piscatoriae anis non igaarus git, num
, * ipsi otiogo dormicndum eril, aliisque orarum (70)
?; emojumeaia venari permitlere debebil? aut, si
, olium non amplectetur, ia alioruro oris errabuu, duspiscabiiur, in suis autera id ipsi non licebil?
; ' At quare iia fieri debeal, nuilam equidem rationeai
video.
Sanciinug itaque, ut qnisque oras guag iaconcugso
,
, , ^ jure poseideai, Hlorumque doraiaus sit; etei qui
\ sine ips&as permisgu illoram euiolumenlo frui ve , . Hnt, boa propellera posgit. Nam qaeroadaioduio
' \ , "
terreqig locig jurts est, ul quicunque domus domi19
l u r
,%
1 8
11
VARiiE LECTIONES.
M
"Zuicb.et Meerm. . " Ecl. . 50.

Codd. \ Ecl. . " Ecl. .
Mcliua .
t h
ForJB .
" E c l . incipii.
ul gedium, ita et prolbyri gui pleao dominio quem(67) Vid. tlt. Cod. De aposialis.
(68) . Scrimg. - que frui oportet. Esl enim protbyrum seqaela
pov veglibulani dium I. 19, 1, ff. com. divid. aedium d. 1.15. in fia.
(69) .
olim, qui alieruiu probilêbai anle Praîorium, seu
(70) ^. Scriuig.
proihyrum aediuni suarum piscari, injurtaruin leaebaiur : I. 15, in fin. ff. De injuiiis, adde 55, . Cujaciug 14, obg. 1. Qaid
Eebig. 6, c. 5, bac Novella non tcnetnr, et ha esset , dixi ad I. 15 io fiti. ff* Qui
obrogalur d. 1 15, ia fln. adde 1.14, d. titul. Nam polior.
551
J.EONIS PHILOSOPHI
552
nnseit, is pneter Hlius usum, veslibulura (71)quo- \
que alque atrium possideat; ut ka etiaro in niari- \ * ,
limis obliaeat, rationi esee consentaneum puiamus. \ ,
sicut lerrenis locis praeier volaulatem domlni $ \
ex alicno fraclus percipere nemini conceditur; sed si quis fruclus ex alieao colligit, eos vel benignilale , '
domiai percipiat, vel pro loci (72) usu vectigal
solval necesse est : sic eliara ia marilimis obeervari ,
\ .
praecipimus.
'.
CONSTITUTIO LVII.
1
Quantum in pitcatoribus remorm (75) pucaiorim inter

te disiare debeant.
*0 .
Idcm imperalor eidem Siyliano.

Quaadoquidem cuai plurimae leges de piscatione
staitianl, illud quod (74) noaiiaanduni pu- ,
larunt, adbuc lege defiailam noa esl (quippe, JJ ( quod, ul videlur, quo leaipore leges illae promul- '
gabanlur, noadum id inslitutum iaaotuisset), hoc ), .
quoque legis constilulionem auferre volumua.
Qaam iiaque juris rationem in hoc piscationis
" \ *
instiluto legiiinio decreio obiiaere coasuetudiai
visum eel (ul nempe interatilioram modus ad tre- ,
ceulos sexaginta quiuque passus proiendalur), hoc > **, \
noa quod exira convenientem raodum non feratur, ,
legis digniuie bonoranles, debiac legemfessesan-
eimus. Nam lameisi citra hoc privilegium, ut . \
remorx plecaloriae ad banc ralioaeui disponaatur, **
prsesenlis acvi bomiaibus bonuia videatur : qao \ tamen id firmius sit, cautiusque ia aeiemum ob- , '
gerveiur, lex esio, remorBque illa trecentorum\ \ ,
sexagiala quinque passuum ialervallo a consuetu- c , \ diae approbato hiteY se disUnlo : idque i u , ut ab
ulraque parte hic intervalli roodus desumaiur; ut \ *
videlicel cenium octoginta duo, ei seftfis (75) ab
uuius partie flnibas exporrigaalur, residuura vera ,
ad vicinum usque perirngal. Alqux baec quidem \ ,
de constiiuendis inlroduccndisque post banc legera .
rcmoratoriis dicimus. Quae vero boc decretum \
praevenerunt, lamelsi preslilulo boc intervallo \ noa distent ex ejus praescripto lamen ailiil nova- ,
biiur ; permanebunlque Slla, ot iaiiio consliluta & ,
aunt.
. ' .
CONSTITUTIO LVIII.
'.
Ne (76) ex tanguine cibut conficiatur.

D
^

.
Idem imperator eidem Slyliaiio.

.
Simul olim legislaiori Mosi(77)eanguine vescen\ ,
\ A R l i E LECTIONES.
Ecl. babetpro . . * Codd. et Ecl. . * Ila Ecl. Zuich. ct
Mecrm. . Scriuig. .
Scrimg. , Zuicb. .
Ecl. .
Ecl. .
NOTiE.
(71) D. I. 15, iti fin.
riaus :quam ob rcm
(72) , Scrimger hinc - dixil Lao Noveil. 85 et 10, j .
, quodetsolariumct locarium, vid. d . l . 15, in fln. eod. ei ialerpres Wovell. 102, vid. t u (75) AddeNovell. 102,105,104,iaf.eod. el bisqui- jac. 14, obo. I .
dcui de rebas aute bunc Leoaeui uibil consiitatam.
(75) Jubat Leo inleriniili epatium 182, ulnaruai
(74) ln polhyris aeu veslibulis aediuai, de quibua a superiore vicina epocha otioiideio ab iiifcriorc.
tuperiore . diclum est, maxiaie inaugaslo mari,
(76) Sanguis animaliuui cibue bumiui eaaa proul in liospboro Tliracico ul plurimura cranl bibeiur. ha reducilur jus Mosaicaui Lev. xvn,
aul 6i'io io.tia, quae posleriores dixere recepiaai eliaai leuiporibna primiiiva? Ecclesia;.
rclia IU mari exlcusa coulixis pabs* Pbavo(77) Act. xv, vers. 19. Ljvil. u, 17
1 1
f l
1 1
553
NOVELLECONSnTUTIONES.
554
, \ dtim noa esse mandavi! Dens, oimuh ah (atfaamodi
. cibo abslineri defaere a pnecoaibu* gratta (78)
\ > eai consiUoluro. Et quanquam tum veteris lum
\ nov grails tempore illa rea vilia habita sit el
, , - nefaria : eo tanien conluroacitt, Smo vecordia ho , * miaes proceasere, nt aeutri legi aurem prralent
. ' morigeram. At conlra alii iu<*ri, alii f ulae eauaa
Ivt, 44 anmma cum impodentia mandalam contemnunt,
Jn eacamqua qua vead vetitum esl, aanguinem
. convertuat. Perlalura eniai ad aures noatras esi,
" , quod iateaiinis lanquam tuoieis ilJum iafarcilum,
, velul caniaetum aliqoem cibum venlri praebeaut.
Qood lolerarl non debere imperaloria noalra
.
- majealaa rala* neque lam impio gul inhian6 , ' tium bofDinum invonio, nunc pracepta divina,
" -
raipublic noalr* honesiatem dedocore affici
, sueiiacaft, jubei, ne quh td gcetaa, nequo ad auuin
, * ueum, neque ul empiorea deiestaado cibo coalami , nentur, otto modo exeroere audeat* At aciat, quteon ' que dehincdhrinum maadatum contemnere, sangai! . nemqoe in cibam convertere (aive vendat, slve emat)
\ deprebensus fuerit, sa bonorum pobliealioni sab , jiciendom, et ubi acerbum in modon flagria csesas,
( ), ac coie teaas foede tonaua erit (79), perpeluo pa , \ tritt exsliio multandum ease. Qoo qoidem in judi cio, neque civitaluai niagisiraiaa dtra crimina - lioaem dimitlendos ceasemoa : aed ui et ipai
. \ \ (neque. enim, si iili coaveaieoll alacritate niagi - siratum gessisaent, id acelua commiesam easet)
, \ ( - quod negligenter aocorditerque subdiiig pwefuoriut,
, C decem librarum auri multara austineant..
) \
.
tv
n u i l C
CONSTITUTIO
AUTAfflS.Ne'.
LIX.
Abrogatio Ugi$ (80) qnm hominem Uberum

vendtre permittit.
*\ idr
oovJlelar ,
.
\ \
Qaae lex bomiaem liborani, qui tam igaavi atqua
, abjecti animi esl, ul libertalis dignilatem dedecore
, aflicieas, quo exaecrabile pro aerviiute persolvendi
, 0 preiii lucrum participet (81) suam aerviMileitt
f
\kK\M
t%
Meerm. .
Agyl. conj. .
LEGTIONES.
Zuich. et Meenn. .
Codd. .
Scrimg. .
NOTAE.
(78) Act. xxv, vert. 29, Caaon Apost. 02.

(79) Poeuae aimile geaus exslat in Novell. 02,
ia fin.
(80) Liber homo se nullo modo vendera ad
prelium sui parlicipandum polesi : et ila abroaatur I. 5, $ 1, ff. De siaiu; I. 6, g 5, ff. De iafusto; 1.14, ff. De pceais, $ 4. lnsiii. Dejureperaoaar.
(81) . Scrimg. ad prctium participandam; I. 5, { I, ff. De staiu; I. 6, $ 5, ff. De
Injusto. 4. Inat. De jur. pers. \
. Tbeoph. ibi. Quairi bic potesl queraadiiiodiim ea vendilio (nam in pignoraiione iniuus esl
dubii I. 25, 1, De libcrali causa et uiiiiislerio
I. 16, G. De liberali), aut cujus Undero preliom venditionis islius acceptum fieret? an venditorU? non
video, cum stalim ab ipsa venditione venditor
eervus efflciaiur, nibilque ab eo momealo euum vel
propriura babeai. An emploria? ne id quideni,
nam qua nianu prcliam nameraret, eadero statim
reciperel, nulloque moinealo in veadiioris persona coaslarel I. 79, e. de acq. bsered. An extranei ? Non video quoque queniauam lam facilera iu
alium fuisae, ul se alterius iocuplctandi vel juvaadi causa veadere velit. Uaqtie puio liberoe ei
ingenuos bomiaes eo redacloa iionnunqiiam fuisse,
quod berum a quo alerentur interduin nancisci
eis expedirct inagis aaaoi in ocrociua uiiiidicilato
L K O M S PHILOSOPHI
556
ipcrcetur, non eastigal, neque scelus illud corri- \ git; profecto el illa earum una esl qiue rectum " \
reipublica? nostrs glalum dedeceat, ac approba- \ ,
tione iadignae sunt, aeque auclorilaiem el effica- , ,
ciam accipere debent, lUam iiaque de eo qui res .
guag ita guberaat, lalam legem, quae demenliam * *
tirmam esae permiuit, neqae eversa iadigaa Hla ,
inercatura, bos qui per insipienliam talia faciant, \
compeieatibue pceais subjicit, neque legia propo- ,
situm acimat eervare, neque qu conveoienii legibus reverealia poiiatur, digaam putamug. Si \
ftiiim quod (82) paler filiis est, id idem legee civi- . ,
bus esse oportet, ut in boc uaum quod illis condu- ,
cat ac galuiare sii, colliment: quoaiodo baac le- \
gein qui laolom incomroodum atque damnum in
, ,
cumbereiiequiperdemonliamin id Mconjeceruat, "
sinit, iegibus annuaierari aequum eslt
;
Uanc iuque nos legibug excerpUm ia exgilium
\ mltlentes, sanciuiug, ut it qui$ ila deroeaa sit, ut ,
Jikeriatem gerviiute comaiutaas sa ipoum veadai, , \ ae is coairactua validug eit, eed everlalur, el ai- , laal ipse liberlalia auae proditor, simul ia qui cum , ,
ipso ad faclaus designavit, verberibus caatigentur, \ uibiloque miaug vesanias mancipio iibertae in prialina auo glatu aervetar.
, \
.
CONSTITUTIO L X (85).
.
Qua pma (84) caitratom (85) affici dtbtant.
t w &
.
Idem imperalor eidem Slyliaao.
, .
Virtutis (86) ad procreandum a Deo nauiras

inedrue exsectio noa minore cum audacia ideati- ,
dem commiuitur, qoam si apud fieuro aulli poana ,
obaoxia egget, curo tamea vel maxime ait; el ,
quanquam veteribus legislaioribus curas fuerit, ut
id malum ultrice lege excideretur, quo respublica , , ab istiusmodi invento munda eeset: baud scio la- *
loen, cura si cui alii, buic cerie prescripio ob- '\
lempeiari, atque a nalune mulilaliona abslineri \ ^ ,
xquum gil, quamobrem non ita faciant bomines: ,
eed laaquain utiliutein quamdam, isliusmodi ad- , '
555
VARIiE LECTIONES.
19
Zuicb. .
Serimg. \ . Hac verba aut corrupia aul
collocanda esse videntur.
Zuicb. om. .
11
.
vivere. Ac ne interea lemere ge in serviiulem D quum sil miaori viginli quiaque annis in iolegrnm
dedi&se viderenlur; uique aliquam gpeciem bomi
reslilulionem ad res eoas alieuaUs revocaudas
iiis inaenui aemper pne ge terreat, ab emptore concedi, nec lamen ad liberlalem amiasaui aeu
(Tbeopnilus paulu attler ram explicai. Ingi. De venditam revocaodaro dari.
jure pereonar. , eo gengu. Ego cam
(82) Lex id eat civibus quod patcr libcrie; ideo
aliqoo egi, ut nie venderel viginli nummig et sibi dicitur lex , 1. 2, ff. Do lepro lucro quinque haberal, quindecim mihi red- gibus.
derel) pariem gui ipsiug pretii, ejugque liberam
(85) Hujus Novell* meminit Balsamoa ad c. 21
pcrpelaamnue adnmiigtrationera gtipulabantur. 22, 25. Aposl.
Arg. 1.2, flr. Si ingenuag;auodpogtea vel iniqunm,
(84) Gagiratorea enim ad eamdem poenam adi*
muiatum esl a Leoae bac Kovella; noa immerito: gebaatur. J. eod. el Novell. 142, c. I. Quodtac
cum tameii aui ipgiug venditionem nalura qoo- consiitulione abrogatur.
dammodo regpuat; et patram adniodum intersil,
(85) De cagiratoribug, adde l . 27, J 28, ff. ad I.
mortem quig sibi naturalem vel clvilem conciscat, Aquil. 5, | 4 ; I. 4, { 1,1.6. ff.De sicariis; Paul.
cuiu aemo sit membroruai suorura doinitiug 1.15, 5, seuu 25, L
s. Ad legem Aquil. quod hominis liberi nulla git
(86) ,
xslimalio I. ult. if. Ue bie qui dejccer. yuod ini- nalura I. 9, ff. De Iber. el postbuiu.
55
N O V K L L B CONSTITUTIONKS.
558
versus generandi vim InsidiM repotantes, membra
, fTcpov \ qua? bomint aagcendi eausam guppeditant, lanci ) uent, et creaturam aliam quam qualia Conditoris
.
gapienii placuerii, ia mandum introdueere con , \ lendant. Hoc igitur cum inultum relinquendum
nou putemug, lege in id pcenam congtituente,
- quibog adeo divinam crealaram deformara religio
. non esi, eorum audaciam, auxiliante Deo, repri mere conemur, ae euperiorum qnidem legislato rum decretom eog qui id aodereat ad (87) eamdem
, \ ' mulilationem quam aliis intulerinl adigit, quodque
, \ $ - ipsi in aliis vldere desiderarinl, id ut ilideia in se
, \ videanl, conftcit; Idque roe judice, non ila praîer
. seqidtaiem; quanquam noa valde decore. Noa
, \ enim quia illc creaiuram Dei quati reflngere aasus
_
r*

- ~
|>
\ ' est contlnuo vindicem id imitari, et pariter (88) re, , fingere, aequutn cst. Vcrumlamen, quantum ad
, . \ \ - invealuni attinet, non valdc (quemadmodum dixi)
* id alienum est. Ad hoc auteiti alio etiam modo,
, \ , qui impiuin hoc ractum auderenl, puniebat. Bona
\ namqae publicabat, pcrp&uoqnc tpsosexsilio adju . dicabat; et qni injuriam suslinuisset, gi servus
, esset, libertatc bonorabal (80). Atque superiorum

quidem decreium igtiugmodi erat. Noe vero de re
,
illa eealcnliam prouunliantcs, nalune iasidiatorea
' * , \ airoili ranlilatioac vicissim mutilari prohibemus:
$, ' - aliis aulem Isli crimini conslilulis pce.nis, (lamelsi
.
bicctiam ad clcmcmiorem senteniiam reepiciamua) subjacerc ipaos non displicel.
Sancimus
itaque, ut qui
,
^
, deteOanda bujus artls
, ' - ^ arlificcm ad castrawdum adtocaril, ai in albo
*%
impcratorii famulalug s i l , primtim atbo exi , , inatitr; ac dciade deinde decem aurl libris in
\ fiscuni dcfcrcadis niuliatus indfeceoniam relegetur.
\ - Make vero istius artis ariifex, et ipse primum
, flagri cutequc leau* lonsione deforraetur, ei
. deindc bonU privalus, eodera temporis spatio pa \ , tria exsulet (90-95); qvi aulero injtiriam suslintiit,
el aervilis condilioais sit reliquo vilse su curriculo
. - ab illa liber eril; sin liberaB, tanquam ipse, quod
. , iajuriam admi&it, ejua sibi auctor sii, quod passus
eat guo coueensui acceplum feret (94). GaHerom
M
11
91
YARIifi LECTIONES.
"Malim . " Codd. . Stepb. el Agyl. . ^Justiniani . 142, c. t.
Scrimg. . Agyl. .
Basil. .
Iu Basil. vulgo:
. Lacuoa bic esl sive legis sive Godicuno.
u
I T
1 8
NOTiE.
(87) Id est, ad eamdem cagtrationem.
D (89) D. Nov. 142. Qui publicabantar, id est,
(88) Talinai esl poeaa, ut tale qui paliatur quod
publici Aebanl I. 1, G. De Eunuchis.
fecil, de Talionig poena dixi fmallig locig, quibus
(90-95) lêge Ripuariorura ai iagenuus ingenuHia
adjunge Nov. 95, J. I. uli. God. ne ganc. bapiisai. castrasset, 500, solidis mulubaiur lit. 6, 1, Legig
1. ult. C. De accugat. 1. ult. C. De calomniatorib. Ripuariortim.
I. 7,C. ad 1. Jul. De vi pnblica, 1. uli. C. De bis qui
(94) Poeais tamea ecclesiasticis gubjicilur, nam
lalroneg.Nov. 125,c. 11. Exod. xxt, Lev. xxiv, Deul. 8i aeipgum mutilavit ne iierel clericoa ut sui bomixix, Matlb. v, Apocal. xui, c. quoil debetur 14, q. 1, cida Deoque opifici hogiig judicatur c. 22, apost.
c. Sex dilferenliae 25, q. 5, 4. I. 5, De contuaielirg 8t jam clericus, depoaitur, c. 25. Quid si laiciia 7
ei vulneribue I. 6, C. Wisigotl. lib. v i , Quintil. l r i b i i 8 annis gegregalur, c. 24, ibid. non idem esl
decl. 558, 275, Isidor. 5, Eiyaiol.27, Diodor. 15, in eo qui vi hogiium vel a lyraano pcrsecutionis
Arigloieleg tamen 5, Eibic. ui et aptnl Gellium 20, lemporc castraius esl, aut qni nalus esi eunuchus
c. i, reprobai. Nec esl cliam boc.2t, apost.
dic io usu, vid. Pel. Grcg. 51, syatagm. 20.
59
LEONIS PHILOSOPHI
550
si qui cxactionem itistiauU, ea illi (ul spe fit) ,
remodium atluleril (95) nihil neque nobiff neqaelî *
advereari vtdetur. Id eaim Balnram noa mulilare. ,
eed Illl eoccarrere eet.
. ( )
, ' ,
,
CONSTITUTIO L X I .
'.
TributcTum exaetore$ / qnam debeant ^ t
4 1
rint quapvrna (96) affiaendi $int.
Idero imperator eidem Stytiaaa.

Sirectam quiiatis eemitam morlales ingredl
\
vellent, saae quain roagna hioc eommuni vitse tum >
beatitudo, tum aalas accederet. Non enim austeri- *
latem prae ferre legislatoribua opus esset, neque , \ ultrices leges in periculorum difHcullataa aliquos * * conjicerent. Nuoc vero quanquam et commoda et \ , * aalutaris aequitatis via sit, plerique tamen illam ,
iagredi noluat : sed tanquam laborioaa (97) atqtie ' \ \
aspera sil, miscriasque vialaribua afferat, decli- , ,
nant. Suatanim, sunt, inquam, quibas pessima (98) , \ qua>qu& placeat : quique ab sequilatis itiuere de- ,
flecieotee, ad iniquitatie viam densia spiaie stra- \ tam (qua viatores tn perditionis praecipitia agun-
. Qv \
tur) alacri avidoque animo 86 confenint. Quoruro
etiam temerarium impelum veteres casiigandtim \ '
esse puuntes, iUum lege, taaqaam freno, Inbibera '* institucrunt. Sed quomodo illi 'iniquitaiem profli- ,
gare, atqua 6 diverso sequilatem coastituere sm- , (\ ;) \
dii6rint. * * Et quii (qaaso) quae noslra majeslas *
aascipit, approbelt Quod vera nonoullis C Cv

non pro delicli merito poenam alatuere, isliutmodi , decreluxn amplecti recuaamue. Quando etenim pro
commiift ralione reis judiciom obteait, sequum ,
revera decrttum est: quseque illis irrogatur poena \
juata. quando delictom gravlue (99) qttam opor- , ' leal punilur, non id justitia; aad potiua injuslitiao , ,
6 8 5 6 cansendum est.
.
Quoctrca sana, cum euperiorea legcm (1-2) pro
imilgarinl, qu illis qui coUigendis publicis tribuiis , \
prafccli aunt ( promiscuum vulgus ( '
appeltore consuevit) si aapra legilimum modum )
tribuia extendere audeanl, graviseimam poenam ,
inflfgk (morta enim Id delictum persequttur) et ( ), \
vero non omnino meriio tanl* poena illos subjici , " -'
nos existjmemus, adniieeionooa illi denegamus: coa- ,
traqiie etatuimai, ut si quU in Sd crimen iacidisse , deprobendatur, semelquetantum id ausua sit, quod ,
%1
44
VARIiE LECTIONES.
Forta .
Sleph. et Agyl. scribenduraesse coajecerant.
Fort
Spangeab. conj. \ '.
;. Agyl. vull .
tm vilio, ut videtar.
Slepb. conj. Haud irneple.
ntm
Sc . Vulgo .
Siepb
4411
4 1
4 1
4 4
4 4
Zuich. 61 .
Spang. el Beck , typoCodd. , quod 6m6ndavit
4T
NOTiE.
lulis via : \ ' \
(95) G. 1 Nicsenae aynod.
(96) Tribuiorum exaclores injusti olim capilati .
(98) Hinc illud MedeiB : Video meliora proboqtte*
auppticio afflciebaaiur, I. niu C. I>e superexaaorib.
lib. 10. Hac aitiam Novella pecuniariadupliyel qua- DeteHora uquor.
(99) L . 12, ff. D6 poea. Novclt. Joelin. 82,
drupli iijulta punlantur, el ita abrogaiur d. lex un.
(97) Virg. : Nam via virtutU dextrum peiit ardua cap. 10.
callem, Uiffialemque aditpm primum ipeclantibui
(1-2) L. un. C. De eupercxactoribus 1.10, tit. 20.
offert. Hesiodus vtrs. 288, 289, loqueas de vir-
&61
SG2
, aropllaa exegeril, cjue duptum depondat: ain id fa * , ! * cere pergat, in quadruplum, quod amplius capiani
, esl, ad injarta aJfectum redeat, illeqne cum igno , - raiaia a coacredilo gibi ofllcio dacedat. Ac sit sanc
\ poalhac delicii bujua liaec paoaa, aeque pecaaiarke
, reua de viia periclitetur.
\
.
\
COKSTITUTIO LXIl.

paxa (5) ejusqui rem aliqttam publieam TendU

deril.
0 .
Idero imperator eideia Slyliaoo.
"
PubHcaram iiijnriarum reos casligari, et bujHs \ , modi poenig quse ia illas pronos ad teinperantiani
adigeaies, quaro maxiaie injariag guccidani, sab \ jici ju&tum est. A l non tdcirco ampUns quam par
* est pnniri, neque jus ut fines stios excedat, gpecie , ' que jusiae viadiclae cum Injuatilia velut coagpiret,
cogt convenit. Si eniin pro delicti modo qui deli*
. quii, paniatur, jusia ea jtiris ultio sit: at si qiiam
pro eo poeaa major iafligalur, juria proposiinm
, servari non exigiimo.

.
Ea prapter noslra majeslag, pogteaqitam in lit
, qtiae a superiortbus (4) coastituu (5) guat, nbi am
- qui pablic rel aliquid divendere aiisi sunt pcenis
, gabjiciaat, non jostam aenteatiam proferri dicit :
, ul ejus criroiais persecutio non ampliug banc vim
[] . _ liabeal, decernit. Qtiomodo enim justum eat, ui
, cuiquam, quia quiddatti quod detrimentum ftsco
, - afferat, vendidit, iacurabile damiium viue nem|ia
; privatio obveniat? Nequaqnam iiaque delictom
, illud morle puairi digaum est, neque nos hoe
, ' judido deprehensos feriri ginimug. Quicxnque au , tem publicam rem divendere deprehensug fnerii,
.
ubi quadruplam reddiderit, aaiig poenarnm susiinoisse putator.
.
CONSTITUTIO L X n i .
4
Dt pcena iliorum
qui vetilai ad hottei lran*~

vthunt (6).
.
Idem tmperator etdem Slyliano.
\ \
Quin el hoe crimen, cum ex eodem fronle ma , net, eidemque pcenae a guperioribus aubjectum git,
- insaaabili aos casligationi (quippe quae mortis poe (\
- nam conliaeat) eximentes, miliora, quemadmoduin
), . \ et pradicla, dignamur poeaa. veteribus (7) enim
. alatutum esl ne ad hoelee traneportentur, quibus,
\ - illi inslrui firroioregque reddi possiat, ac sanciio & - nis decrelam contempiores de medio tollebaL
, \ .
VARLE LECTIONES.
Codd. . EmendavSt Siepb.
Godd. . Sieph. conj. . " Zuicb. el Meerm.
. Ynlgo . Scepb. coaj. . Scrirog. .
49
9 1
NOTJE.
(3) Poena ejas qai rempablicam veudidit qnadnii : ut hic, olira morte affectua, eiita abrogatur
5,1. 4,C. quae ret vendi noa .
(4) Arcadio, Hooorioct Tbcod.
fS> D. 1.5. d. 1. 4.
(6) PoMia reg vciilae ad hostcs Iransvcheaiig

olim capilalig fuii, 1. 4, ff. ad I. Jul. niajt*l. I.
! , 2, C. quae res cxpori. alia poeaa hic consiitiiilur.
(7) Valentc, Gratiano, cl Maniano.
5C3
LEONIS PHILOSOPHI
564
Nos vero isli quoqne crlmini miliorem poeaam
\ , t l \ +jv
(licei acerbam requirat) assigaanteg, talia consti- , tuimus : ut si navis dominus sit, qui res veliias * *
ad liostes tranevexit, consliitimque smim cum nau- *lis non communicaril, is soliis poenam subeat, el ,
aupra universuro navig onos, ni ipguoi inopia valde , \ **
premat, reliqtiorum bonorum trientem eiiam flsco , \
dcpendai. Si vero soli nautx (ul uiulia illig ma- , \ litiosum guuin animum celaniibus contingunt) id .
facinusaugi eial, illequidem prorgug liber .egio, (
bi vero pcenam nan effugiunto : ac primum qni- ), *
dem flagrig caedanlor, cmeque tenus londentor: " ,
deiade vero, gi diviles gint, eorum qua3 exporia- \
ruut, quadruplo multanior: gi inopeg et paupereg, ,
aupra verbera ignomiaiogain tonsionem, quod aliog ia gervitatem tradiderinl, libertatem amillunto. * \ ,
Nam qui, quaaium in ae est, non modo qaamptu- \ \ ||
rimos ia eervilutem ducunt, ged etiam commoni \ , "
vit acerbitatero afferunt, lameui ad gervitig vitaa . , '
condilioncin adigautur, roediocrig tamen ha?c atque , ,
mitigpoena est. Atque bac qtitdem, quando com- \ , \ muni consilio, et malitia rea gegta faerii, ut gi- \ ,
mul eam pcrpelrartint, ila eliam utrinque ad pne- .
slilutura a nobig modum casligandig, gimal poeaag . \
ausliaebunt.
,
, \ ,
.
'.
CONSTITUTIO LXIV.
1 7
Dt pama eorum qui naxfragium $uppre$$erint (8-9). JTepl

;
Idem Smperator cidem Styliano.

liliid etiam alque eiiara admiror, qoomodo qui
naufragio ejeciaa ree occultat, tantum delinquere
videatur, nt id mortem tpai iaferre debeat (10).
Quod aulem qui illos n bus gais defraudal, quibug
aliquig mlaericordia motug, vel de suo gymptug
guppediiel, quemque in corde dolorem circumferunl, leniat (enm prseserlim graves cruciatus ia
bunortim amiggione gustineri consentaneuni gil),
ille non mediocre flagitium audeat, id vero luce
clarius eat. Alqui quod bos, quos vecorg cupiditas
bue impulit, viia privari oporteat, boc profeclo
inlellectu asgequi nequeo. Nam quid tanlum ablalum egt, ut cura aniina conferri poggil, qua privari
debere ille condetnaatur ? Peggimus quidem certa
egl et aacrilegug, qui se latiuamodi lucro maucipat:
ac gane ille (id quod ab altquibas flt) mortuog
spoliat. Verumlaoiea id facioua igliugmodi non
weretur poeoam. Pro (11) re anim maleriali et
&
' .
, "*
* ,
.
" ,
, \ *

( \ ), . "
' , .
, * ,
; [ \
" ,
* , ,
.
\ \ \ . -
VARLE LECTIONES.
Scrimg. . Hoc . in mutaadum esse vidit Steph. A g y l . conj. xaV \ \
, Spang. roavult: \ \ , . Siepb. conj. , Spang. . Scrimg. . Emendavil Sleph. " ... ... , \ ,. Sirimg. . * Cdd.pv. Helius pro . ForUgsis ;1.Ccrie
aliquid corruptum est.
.
(8^9) Poenanaufrogium guppriraenlisquadruplum
(10) Ex d. 1.5, De incendio, 1.5, $ i , ff. Oe 3l
bic consiiluiltir, el iia abroâtur poena mortig, qua cariig.
olim afleciug fuit.vid.l. 5, in fin. ff. De incendio;
(fl) Obsenabancsenleatiaro.
1. 5, 4, ff. Desicariis.
1 1
ev
65
566
iv - fluxa, materiaeexperiem atque imniorialem, a i t i m a m

, nempe, capere baud est sequuui. Nain gi persxpe
, neque In rebus raatenalibus multa illattim dam num longe superat, quo videlicet velul circuilum
, aliquem iniquiias excessu non conficiat: quamob, ; rera laro inaequalis poena illos, qui naurragorum
res occultant, percellat, ul excessus, quem ultio
ad facinas refert, exprimi verbis aequeal.
\ Jubemaa igitur, ut de hoc aoa ainplius Ua viadi, * \ - cetur, sedpro redetenta, qaiocculuit, quadruphiai
, dependat eaque poena id dilectum defuagatur.

'.
CONSTITUTIO L X V .
Hapl
De incanialorum pana (42-15).
.
Ideai imperalor eidem Slyliano.
\ Qui propter (14) lemalentorum incompoeitum
- roalignumque animum reprobaadum essa vinutu,
, * - ejusqae obleclamentutn aversaaduro, dicil: naeille
. propter perversum usum, rem per se noa perver , sam suggillat. Ego vero promtilgaiam a velei ibus
, * lcgislatoribtis legera (15) considerans, eam quao
( modo iacanlamenl-im malum esse rau, id puail,
, ' - modo vero admillit et approbat, quanquam id ex
, ), uteatium propouto malum non fiat, *ed aua na , tara vitiositale, taaquam gierquilinia graveoleatia
ecaluriat; noa tanun illos legisiatoree reprehenden " . - dos dixerim, sed ne quis legem (quod meriio fial)
, vituperet, eam ex legum quasi fuado tollendum
puto. Vult autem puniri iacanialioaes, eo quod
\ , modeslia anliai aublaia, stimulis faroreqae ama
, . \ \ torio ratioDem ad iosaniam adtgaat;ac approbat
, , , \ (17) rursum illas tanquam eegetes, et fruclus cu ,
reat, atiaque boaa (ot quidem videtur) guppeditent.
$ Atque ilaquod tanquaminsidiosum puniissel, idem
, rursam tanquam beneficium bonorat. Aiqui
. \ ( istiusmodi incantatioaes perniciosag esae persua ( ), sum babemus; et ut boni qaidquam inde mauare
\ credamus, inducl non possurous. Ac sana eiiam si
boni quidquaiu producere illag appareat (quomodo
\ qnidem approbanti ipsas legi videtur) non td bo \ , num esee, sed illecebram atque aassam, quse illa cioe In malorum omniuai cxtremum, ubi a sumrao
. . " bonoexcidanl, absorbeai, eompertum babemug. No , luoienim nobis estillas, ut qui se ipsisdedunt, praa
\ , D Greatore et Domiao infauslis dirisque daemoniis
.
adhreani, eflicere; et qui illae affeclaatux, liog
r
per exieraarura rerum laHam quamdam speciem vulnera ia aniraam excipere. quale quiddam inier
VARLE LECTIONES.
u
Scrimg. . Steph. acribi vult.

Scrimg . Zaicb. et Meerm. reclius
* Scrimg. Pleriqne scrêndum cenaent.
NOTiE.
!7) Poena incanlatorum aupremam supplicinm.
(12-15) lacaataiores, quorum opera oHmgrandi*
e Oeut. xviu, Le?it. xx, I Reg. , Plaionee avertarenittr, miniroepuniebantur. Vid, 1.4,0
De maleflc. Uae Novella jubentur aupreroum sup- nem ll,De legibus, Gassiodor.9, Variaram 18, Dionem 52, Herodian. 4, Ariaoum in lndicis c. 25, Capliciom pali. AddePbolium 9. Nomoc.24.
(14) Usu$ rei propter abusam bominum non tol- pilularie Garoli Magni. Xiphilinam tn Julian. Taciluin 2, Annal. Sueloa. in Tiberio 52,ColumeU. De re
lendus.
(15) D. 1.4, C. De oialefic. 15, et matbema- rustic. 8, Suidain in verbo . Vid. Pelr*
Grcgor.54, synlag. 14,15
tici8.
(16) Yid. 1.15, (. De injuriis.
561
LKONISPHILOSOPHI
568
pngnandam roetlculosis frequenler >ccidil; qui dura ictug in maaus excipere noluat, illii vel eapnt
vel ventrem exponunt.
Sane vero $i quis aliquo roodo incantaraentis ,
nsug csse deprehensus fueril, eive id restiluenda , conservaadaeve valeiudiais, eWe tverlends a re , bug frugiferis calamitaiig causa fecerit, is aposia- ,
tarum poenam gubieos, supremum aitpplicium sua-
lioelo (17).
AIATASTC
CONSTITUTIO LXVI.
.
De plagio (48).
) .
Idem imperator eidem Siyliano.
"
Ul justitiae libram non plus arquo ad misericordiam incliaare, lia neque niroia auateriiale delin- , '
qnentibua graviorem quam peccatam reqitirat', poMani imponi hoaeslum est. Illud cnim (tatera* prstiva cotnmiseratio nempe) in illie quibas deco- . , .
rum excedere religio noit eai, contemplum, e! ad g
andenda mala fervenliorem prompiitudiaem gignal;
graviore quam pro merito delicium pcena fe- ,
rire, id vero non justltiae ultio, sed sub specie , * ' ,
jastiiiae rtm injuslam aggredi est. Nam non pro , *
dclicli modo delinquentem panire, injuria aflicere,
naqnaquam vero jostiiiani excrcereest. A l quem in ,
finem hoe diclum csl? Quod lex qno nescio modo \ . ;
(eet enim hoc conslilutum) eum qni alienum *er- ( '
vum abduxil, morte pualat. quo illa poenam ad
delictum dabte non expendit. Gum enim quod re- ) , * "
ctxperari nequcat, atnisxumnihil sii, morlie po&nam
Illi qui cepit iaferri, irrecuperabitiqae Ua daiano \
,
aufcjici, oon est aeqaom.
.

Idcfrco iiaque ab iisqui digaa morie com
ralserunl, taro acerbag poeoas exlgi, ubi iniquum
,
esse aniinadverlimus quam legero coasuetudo
conlempsit (ul qase vila plagiarium non privel, eed (
, ), \
alio niodo punial) earadem nos etiaro legalibus
coostitationibus ejicieates, quod eonsuetudiai pla- , ,
euit, lege conflrmamus; acjubeaius, ut si quit alie- ,
num aervum abduxisse deprehensus sit, is eurodem, , ejufidemqoe prelium, tum eliam quidquid ex inda- \
, \
stria ejua ipsi acceseii, reddere, et quantum dominus
non aoiiaso eervo, ejns nomlae percipere potuerit, '*
, *
taniamdem (49) depeadere cogatur; aique uhra
haec detinquenlibus poeaa non aggravelur. Si qui- . "
dero ita illi, qui servuni amieit, eaflicieater dam- ,
num resarcllur, furiqoe aatia magaa poena irroga- , tur: quippe cum ille aervum cum accessione recipiat; et qoam ntiliutem ex eervo oon gubreplo
tf
1 1
VARIiE LECTIONES.
Ecl.Nov.32. Malim . Codd. : . 8.. Agyl. conj. et mov . Beck : .

Codd. : .
k3cl. incipil.
Editi : \
. \ (sic) . . Zuicb Mearm. \ .
. Ecloga : \ . . Emendavimua , ut ab .
peodeat.
! u Ecl. Reuqui .
T l
NOTiC.
(48) \ . Plagii poena fit hic pemniaria, olim ruil capilalis. Vid. 1. 7, C. ad 1.
Fab. Deplag.
(19) De poena p.agiarii addc Petr. Gregoriam

56, syntag. ult.
670
NOVELL/E CONSTITUTIONBS.
569
, \ * " sensigset, illa imimnuatur,' hlc vera ln dtt plum gervum gubrepluro reddere debeat, nibilqua
.
ex Ipsioe servittiie lucrelar.
CONSTITUTIO LXVH.
SZ'
De iii qui ad hoste* transeunt, suaque iponla
Uepl >
reverluntur (20).
.
Idem fmperator eidem Slyliano.
)
Simal nimia augteritaa et severitae, siraul im\ \ , xat
, moderaia lenitas el clementia, ex aequo utraque
. " qood utile est finterverlunt. Etenim et qui supra
\ nodura praefractus est, etqui lenitaiem gravilatemlr
, , acere nequit, uterque eive alicut uni, sive farailia,
, sive civiuti praesit, quibus prsefeclug est, cum II * loraro delrimento rcs admiatgtret. Oportet enim,
. , at qai rede prsefuturus est, queroadmodom lero \ - perata salubriaque loca seqtiabiliier miglas babent
aeris qualiiates: ita ei Spse affectionuro comml, stione ad rerum adminigtrandaram inilitatem ai " temperaia, se moderaiam prsebeai, et nequa mo , \ \ rositale gravisatqueintolerabiliesil, neque indecora
, ienitate desptcabitis, etadgubernanduai ineptasfial.
\ . " Quod autem de aere dicimus, boc certe et in la \ , \ \ gibus gervari omniao conveah. Nam oporlet legat,
. , cum revera reipublica principes sint, quani dixl
; , contemperatorara consenrare, neque ad geveriiateai
'., \ \ - leaitalemve supra modum regpicere:siquideni,qtii
ipgarum rectioncro agnoscunt, iacolume* futuri
, '
. erunl. Atque baec quidem respectu prafraclse illiaa
, legis, qtiae adversus eoa qui ad boatea iraaafugc . rent, lata est, a nobis dicuntar. Vuli aotem illa,
~r._..
'
'
"
, uti iransiuga, gl qaaado poeaitudine ductua, re deuado ad suog commiggum delletum oblillerapo
, velil, besiiia devorandag objlciatur, aut in furcam
tollalur. Quod sane mihi reipublicae magaopere
. nociwnenlo esse, magnamque raiionuro ad galuleat
, \ iicr moiiglrantium conlrarietaiem gignere videtar.
Neccssiiaiem enim trangfugtg inducil, m anquam
.
- recordentur suorum, neque revcrtendi in pa' , triam concipiant desiderium. Nultaft e$t enim om ntum, qui cum ae isiiusmodi poena exciptenduoi
. \ , sciat, inter bosteg vivere, quam iaiu acerbam ia
palria morlem subire non malit.
\
,
Quapropler rigidam haac aeveritalem, ut ne
, ( , , D iniquUaitfm dicam (aam eum qui deliquil, deiade que guapie gponte ad medendum deliclo resipiscit,
, ;) tam acerbepuniri quomodo non eai iniqaum?) ex
, " , jtisLiggimig legibug proiligarous, ae jobemug, ut
, - (21) si quh transfuga in palriam recurral, cam se, , niel duntaxat Iransfugerit, veniam congequatur:
VARIAE LECTIONES.
Ecl , pneter unam Cod. qai habet. * Zuicb. ct Meerm. .
Arlicalug deest apud Scrimg.
Ecl. Nov.55. ' Scrinig. , cx quo Slepb. , Agyl.
, Beck effecerunl.
Malitn \
lnc Ecloga.
n
T e
1 1
NOTiE.
(20) Transfugae begtiia non objiciendi, ul oliro
| ! , ff. I)e pcenia, 1.7, fi. De re roilit. I 2, C. Da
ex lege 5, (10, ff. De re tuilii. qii* lex abrogatar dewnorib. I. 4 C. l>e servig fugii. Vid. I. 5 io lio.
bac congiiiutione. Adda 6, Harni. 8, in
fin.
ff.
De aicariig.
(21) Da poeua (rausfugx, adJe 1.8, | 2 , 5, 1. 58,
y
571
LEONIS PHILOSOPHI
571
sl ilerura (22) id Teceril, in triennalera gervilutem
divandatur; si vero lertio iraiisfugerit, reversug , ,
iti perpeluam ac aeiemam genrilulem addicalur. . \
Tam iircexti enim consilii homo, tamque inconglang,
. !
qtii tiberlate fruattir indignus e*l. Caeterum si
irangfuga noa nltro redierit, sed ab aliis compre- , '
beosug in patriaw retraclue s'rt, morle tum illum, , \ tanquam hofslem puniri, neqtte injusttim, neque , ,
crudele fueril: prxseriini vero, si aute civili san- ,
guinc maaus coniaminaverit.
'
CONSTlTUTlO LXVIll.
t a
Ul monachi et elerici tulores (25) etse potsint, sed

ab admtntitralione ac pupitioruin rectiotu arcean-
tur.
' .
Idem imperator eidem Slyliafto.
Yeteribus quidemfcgiglaloribug(24) (cam ul si- (, ,
mile veri esl uniformis et simplex tanc tempo- * , \
poris lulela eeaet, iique soli qui piipillorum luilio- ,
iiem gusciperent , lutorum nomine censerentur) ) ,
edicare vignm est, nc monachi aut qiioefcuaque sa* *
cer ordo devincloe babet, lulorum officto fungnnluf. . \
E l cerie quidem id recte edixere. lnlellexertint ,
eaim, qui divino ministerio eoagecrali auat, bos ab \ exiernarum rerum occupatiouibus et molestiis H- , \
bcros eese oportere. Quaaium atiiem alendorum ? \
alioquique regeadorum pueroruia cura bominuro , . animoa digtrahat, uique Deum debile colcre non ,
pogsinl, impeitiat neaio igoorat. Ctim iiaque noa \
exigua diffkultaa tsti rei insil, ac pracipue propter (
lemporis diulurnitatem (toia enim plerumque vila
__ ), tnlores laboriosis islts curis irrelili lenentur) rccte ^ , !> .
(qnomodo dixi) igtud ilti decreium promulgarunt.
* \
Verum quoniam posieriores illis dunlaxat qui
tutelam admiuisirareni, tutorum appellalkmem ,
non aervaroat: ged bos etiam quibus (25) leslalo- ,
rea, bona iltorum existimatione moti, teglamenia- \
riag de rebug suis pftegcriptioacg (26) commiliunl, , \
ac poat nionem earum executionem concredunt, > , \
tutoreg vocare ccepcruat: ac vcro iade dubitaiio
exslilit, an monacbi, quique sacruin ordinom sub- \ ierunt, qood diciura decretam id non admittcre vi- , \ \
deatiir, banc demandalam curamgugcipere posginl:
nos diicrimine adbibilo sancimus, ui ab illa tu- , , lala adquam velera tempora regpicieniia, proaiul
gandi, quod diclig pergontg ad illam adilum prae- ^
ciuderei, occagioncnt prsebuere, penilug arceaniur,
' 9
VARIAS LECTIONES.
Ecl.
Nonoulli codices Eclogaj .
Etd. . 54. Ita Si^ph. Scrimg,
. Conj. Slepb Codd. vel . Scrimg. .
Codd.
ôdd. . Emcudavit Stepb
lac. Ecloga.
Codd. \ Noglram lectioneai guppediiavil Ecl. * Ecl. .
8 1
8 9
NOTiE.
(22) Iteratadelicia graviug puaiuntur. L . 5, $ 9, nunquam appellavit, dixi ad 1.107, (.
fl. Oe re mililari.
De iegai. 1,1. 21, $ 4, ff. De aanuig legaiig, adde
(25) \ , etc. Scrimg. monacbi Nov. 151, c. 2.
e( cleriei exgecuioreg tegtaaicaloriim ease posguut:
(26) Pnesiationero d 1. 107; ministeriuro l . 7,
tulores dari vcl curaloreg aou posgimt, ci iia re- ff.De legal. 2, dalioneml. 9. ff. De alimenlis; digairingiturNovill. 125, c. 6, quae dc talcla simpli- Uibuiioiiem 1.96 5 . De leg. 1,1. 7, ff. si cui
ciler sumpla loqui vidcbalur.
plus quam per leg. eis praislahir camio Irgatoruni,
(24) Jusiiniani in Nov. 123, c. 6.
d. 5, el peiitio compelit d. 5, d. I. 1U7, d. I
(25) Yeiusias exsecutorog testamentarios non- 9, 1.26 1, C.De epigc.
t
573
N O V E L L J E CONSTiTUTlONES.
674
, natara auiera poslmodum tuleto epeciem subire

ipsis licilura sit. Hujus naroque muneris non ila
\ \ . graves cur suni, ul a divino ministerio aliquem
, - abairanant, sibique tolum astringaut. Tam alioqui
\ , \ quanlo bi illis qui profants rebue impure inhjerent,
ac ia terreni8 sordibus volutantur, caulius diviniue \
quevivunt : tanto melius cauliusque defaactorum

\ , prescripla expedienda esse epe* est.
\ *
.
.
CONSTITUTIO LXIX.
COBCO$ (27) ucreto (28) testamentum facere posse (29).
".
*0 .
Quaado quidem de eo,< quomodo caecos tesiari
\
, \ ^ oporteat, dubilalur, eaque dubitalio ex locis legali
\ \ - bus (quod ea de re leges inter se diversa staiuani)
, , et exea quse nunc obtinetcoasuetudine exsisiit:
, neque hoc allias expeadere alque repurgare incon \ . \ veaiene aot alienura pulavi. Eienim alia lex (50)
prohibei, ne caecus arcano (51) modo teatameaium
, \ - condat: et ae aliter id vim habeat, gtatuit, quanc
, 8i teslee qusr consiilaia sunl, a cjcci ore procea eiase, aaisqaa auribas ingoauisse aggerant : alque
\ - per goluaj tabularium illorum fidem communiri
( non vull. Alia (52) autem latam qiiamdam ad ar), canum teslaadi modum mulieribus, et illittera \ lis hominibus viaro aperit, duoi nullam aliam
- observalioaem praeacribil, quam, ut ai leetalor lit, , ierarum|non omnino ignarus sit, sua subscriplione
* , , C testaraenlum corroborare debeal: si vero id prae , stare non posgit, pro se alium ad subeeribeaduai
, assnmat. Atqoe sic quidem ex legibus ilicB inter se
' - res dissideanl. Quomodo enim si mulieres rudeeque
. liiterarura quam paucissinng volualaiis auae coa91
9 0
9 7
VARLE LECTIONES.
* Ita Ecl. Codd. bic addunl , quod in mutare voluit Agyl.
lla Ecl. Scrimg. \ .
Zuich. Meerm. et nonnulli codd. Ecloga? {.
Agyl. coaj. .
Zuich. et Meerm. . Ecloga? Codicea inodo
, modo babeal.
Ita Ecloga. Codd. et editi habenl pro .
Ecl.
Nov.55, laudatur ab Harmenop. lib.v, lit. 4, pag. 557.
Zaich. xal xa\
acribil.
Forle .
Agyl. totum bunclocuiu malejinterpreiatug.
Justiniatii Nov. 447 c.9.
* Zuicb. et Maerni. . Scrlmg. , quod Sieph. in , Osenbruggen ia
mutandum cenaet, licet ob aequene abundet.
9 9
9 4
9 1
9 9
9T
9 9
99
NOTiE.
(27) Caaci gcripio teslarl DOSSUIU, ut bic adde D dubiutum fuil, num caecug iesiamenium posset
Paul.5, eenl. 4, j ; ut et adoptare et adopUri 1. facere; eed in eam sealentiam laadem iluai iuit,
9, ff. be adoplionibus; tatelam gerere I. 46, ff. De posse; quia accire potest adhibiloe test^s, eiaaauciorilat. tut. raullo magisbona auaadmiaistrare: dire sibi testimoaiam perbibcniea, Paul. 5, sentent.
ideo curaior oeco dare noa solet : quia et ipse 4. Porro quod secretum lestamentum bic diciiur,
sij)i procuramreiu potest insliluere, Paal.A, sen- Graeci appellaat, Harinan. 4, c.
ittfii.2, ult. Polesieliam caecus offlcio fungi, 1.6, \ , de quo pleoius alias apud
fl. De judiciis; ei quidem eeaatorio I. 4, | 5 , iu eumdem Hannenopuluui in Graecaraai juriadictiotiu. ff. De postulando, id esl, reliaere officium num nomenclatore, ul et locis aliia diximue.
(Persai ne laacuin quidem ad regnum admiiiebant,
(29) Ex8tat epilome buitis conatituiionie 5, HarProcop.) et teatis eaae in iis auae anie caecilatem menop. 4, 54, et 54,1.8, G. qui testaiaeiila.
vidit; posl ccilatem autem de bisaaao a eibi no(50) L . 8, C. qui teslamenta.
tis homiaibus audivit. Accars. NoveU, 4, c. 2, { 4,
(51) . Scr. id est,
(3
ver8. ei vero in verbo vldisge : Specalator tii. De scripio, per 80lani nuncnpaiionem. Nam
taatibus; feudura etiam relinet 2. Feud. 44, nou Harroeaop. 5, lit. 4, vocal lesiameuluin
umen poslulare, L 4, $ 5, ff. De posiu- ecripium ; el meriio, lesiamcniiiin eniai iion ecripluin, tefclibus evulgalur neceasario ; quod et jure
(28) Id eat, ecripto, non Untum per nuacupatio- coastiiuiiur, ne fides alioquin tesuaieuii pereai.
(52) Nov. 149, c. 9.
ncm, qood exigebal lex 8, G. oui lesiamenta. Oliui
575
LEONIS PIIILOSOPHI
576
tciii tetUmenlft condent, cum fides in solo labala-
rio fluciuei, ex eadem cauaa caecus liberam
leeumenti faclioaem babeal? Jaai vero elcoaeue-
tudo, oon solum autem alterius legie ralio, cum , \ \
iege pugaal. Elcaiai placel huic, ne mulierum, et ;
iuiperiiorum lillerarum, caecoramve teeiaaieala ar \ ,
cane facla vigore privenlur.
, . \
\ \ \
.
Quod cam ita , nos quoque, ut secreto (55-54).
* \ \ courecUtC8laraenU,sivec8ecorain,8ivealiorum(55) , quorunivis sint, auctoritaleai obtineaul, sanciaiuB : , ,
illadque inauper slatueodo additlius, ut anlequam ,
teates jarenl, subscripliones aoruai qai leslameata
roiucripseraat, ia medium proponantur , qum - ,
*enl, quod revera illa scripsarial qtia? ipsa teslalo- g ,
rie lingua diciante audiverunt. E l si quidem falsuia
\
coinimssuai esse postmodum probetar, ipsoe, ei di- ,
viles sint, bonorum adeiapiio : 8*m patiperes, vebe- ,
BienliaverberaeiexailiuuiindeUciipoenaroiaaaeant. ,
Uuibus hoc iasuper anneclimus, utiquandoad
\ sui coafirinaiioucm (quod frequenlcp IilqidU) jura- . " \
tuaiiiis teslameirto opue eit : ipai etiamqai lesia- ";
menUiiu conscripstrual, una carn juraUiris lestibua ,
tei ildeiu el verilatem corroborent.
*\

\ .
CONSTITPJTIO LXX.
' .
, f
1 1
11
Ite granatiombus (56).
ldem Saiperator eidcm Styliano.

g
Quoa commuaio in unam aliquam eamdemque conditioaeui conjangit, inier lios communes
cliam aaimos esse ubiqtie videas. Ila ia negotiationibas socii (57-58) lacrum daiuntiiiique aequaliler
inier 86 parlianlur; ila ittiierum comilca, cum
forluita in rem aliquain incidunl (59), lauieisi 8%pc
ituo illam nionieulo pariler non cutispiciant, ejus
iamen inler ae jus coinniuuicaut (40). Ila vero et
conimiltlones , licel omnea non pari aiadio ct
iinpetu in boslem feratiiar, allamen vitloria palniaai ex qiio auferunl. Qaapropler ctiam, ul qui
malilioso conseasu coitioae facta, rem aliquam iu
quam a iege pama constitula esl, inccppiant (utpote
8 (41-42) raplua lOHiniiUalur, vei parricidium (45),
'

*
? \ "
\
,
* ,

\ *,
\ \
, . \
\
,
VARLE LECTONES.
Ecl. . 56.
I a edilis \ 4<^.
Reclius forie .
\
;^
5 ^
^ . Scrimg. tt. De furiie; 47, Insl. De renim dfvis.
() Pma, iiiuheruin, el iinpetiloruui scribendi
(40) Forle ex paclo. Potesl el boc reierri vel ad
SVi n i ? U c .
u *
..
n
P
babilam d. I. 5, vel ad res eas
(56) Utpl . bcrung. Hac Novclla confinnaquas dominus iguoravil, arg. d. 5 7, 8 9, Nov 64
tur jas velus poenai coasiilulae adversua graegaio8 cod.
'

r i
e n
(57-58) L, 29, (. pro aocio, 4 liisl. De socic****

(50) Addc I. 5, ff. pro dercliclo : 1. 42, 7 , 8 , 9 ,
#
r 0
d e r e l i c l
raplu.
*
(45) De complicibus paricidti. 1. !. 1 6 7 ff
ad I. Pompeiawde parricioia
' ' ' '
77
N Q V E L L J E CONSnTUTIONES,
578
, * a4teriwvc eojusplam ca*deg perpetreu*r),quaftquam

, ** non omnes faniunydem fmmtenti ef eperis re per .
agenda conferaat, eaftidefti laroen pccnam suallaeanf: aaae quam recte vtferl tegialatori pl*ctr)t.
tt no$ quoqut idcirco, qutt de big qul stmut et
'* *\
oommuniterlatrociBMdi (44) ammo boroiaee iava
< , dnnt, jam olii sancita sunt, approbantes (45), gta, * , - tuiiaug, uti omaes, quotcunque ftteriDt (46) eo , dem (47) soppficio aflteiaaiiir: tameisi parem ope * ram rei perpetramfae non omnes adhibuerirrt. Non
, enim ei quis ipse maaus inferendae neci non ad . , 4 moverit, coniiuuo insons el a poana immunig esse
, poterh. Quid eaim ai pfessis ipsemanibas, atieriup
; tamen dextram ad caedem iateaderil atque coirflr % marit? Saoe qood manug hfomicida, a eommuni
, . , pervcrsitatc instigata, rem aggressa
constat
, Nam nisi ailorumraanuafbtfie m sabsidium praesto
. , " , fuiggeirt, noa cerle ita pfomptc homicidiam perp*
Cr&gset. Ac propterea (quemadaiodum diclum est)
, , \ qtraaqnam ono cojuspiam icta (quod fieri potegf)
, ? mors illata fuerit, aliommqna maaua sappetias
nonr tulerint: ut tamdem lamenr omrres paenam
.
aoslineaat, decerftimag.
& '
CONSTITUTIO LXXf(48).
&* xrl&ir $ zdxotc Dt ttt qui in toeis arabiftbut aut vineis adifitai&ri
snnt (49-50).
.
Ideai imperaior eidein Stylismo.
.
\ ,]
Pragiaatfgginnim illud aeqaisgioiuiaque pairis m \ - stri gempiterngloria^nndpis|placiluai,quanUy(54)
* * ^ vidtiicet a vicini finibua spalio abetiaere debeant,
, \ qai in loeis, qaos baclenua arairum secarii. inva
, qaibus vineie constiterint, noviter domus assi gnandat (52) muneribut publicis aediGcare vcliai:
, qaoniam ab ipso in legum corpas (55) (ranscri , \ ptura (54) nonesl, lcgb (55) aucloritale dccorari
oporlere decrevimue.
.
* ,
Staluimus itaqa, at qot ln locis ad semcntem
- excoUia uovas a?des constUuere voHinfr, s* loci
, ampliludo ierat secundum illius (56) placilum a
, vicial flaibos lanio gpalio aediGcent (57), in quan
1 1
VARlÊ LECTIONES.
1 9
19
1 9
9 1
lae. Ecloga.
Ecl. .
EcL . ' Ecl. .
Basil 4
. Ecl. . 57; laudatur lib. n, tit 4, pag. 186. * Ecl. . Ecl. .
Scrimg. . * Scrinig. .
1 9
9 9
NOTiE.
(44) Graeci Galli guetienr de ehemitu, D , quod egt, " , partem
facit I. 28\ S 16, ff. De poonia : Novelt. 154, cap. aliquam ab arvo aut vinea geparabanl. Nam et
dixil duobus locis Novell. 5, per
15, vers. Eoevero, ibi,aut ilineribag.
partem alicui addere et gupponere, vide Cujac. 17,
(45) Nibil igitur hac iege innowatur.
(46) Congcii,con>plice8, rainlgtri, L 2, j 12, ff. obs. 51.
(55) . Scr. inteliivi bonor.
(47) Poena ministerium praeb^nlis grassationr fa- git Basilii, de quo dixi iaiiio barum
Noveliaruui.
cieadae d. 12.
(54) . ScHnigr.
(48) Apad Harmenopulum nominalar 56, vid. 2,
. Cujac. 17, observ. 51, al Nov. 78,
Hanocn. 4, $ 151,1. ufl. ff. finium regund.
(49*50) Eide gpaiioquodomuro aediftcatam in agrig .
(55) $. Scr. . Cujac. 17,
abease oportel ab arvo viciai, Spatium autem deflnitur, quanium unug vel dao teli jactus faciaal: oba.51.
olimduorum pedumgpatium vrdetur fuigge. L . ull.ff.
(56) . Scr.
flniura regundor. qua3 boc modo videtur abrogari. Cuiac. d. loco.
51) L . ull. ff. finium regundor.
(57) . Srrimg.
5) Scrimg. vclus liber babel, , ul apud Harni. Gujac. ue loco.
VATB.OL. G R . C V H .
19
579
LEONIS PHILOSOPHI
580
lum arcus .terata (58) Vice telum ejaculetur : sin .
lantum spatium inlerstilio loci anguslia non pra- ' * beat, uno etiam arcus jacm hoc congiiiuaiar. ,
Intra diclam aulem gpkltuiii novam doratim ex- . struendi, nemini facullas sit. Cujus raiio eviden- \
tior est, quara ul exprimi opue sil. Qao enim sedi- . "
ficium propius vicini fruges ponilur, eo illi eliaai \
.
noxa propinquior est.
' .
CONSTITUTIO LXXH (59-60).
Ulpactaeliam non constituta pmna tafcanl (64-62).
.
ldem imperator eidem Styliano.
.
Legali (65) decreto, quod nudum pacium non

actionem, scd golum excepiionem parere tradit, , nonnullog ilhidere videmug. Dum enira omne pa- , . "ctum quod pcena stabililum non esl, nudum esgo volunt; eiiarosi acriplo comprebeusuin sit paclum, ^ , ,
eiiamgi (64) qtri pactum inienmt, sua maau gacro-
ganctae cmcig (65) nota (66) gcriptum signarint, ,
eliamgi divini ternionig appcllaiioneg adject , \ aint: si lamen poena consiitula non gii, id ul inva-
lidam, contemnunt ac rejiciunl. Qui sane male , \
genliunl, minimeque judicium guum comprobant, \,
ut qui rebug divinig communeg res inortalium longe \
pneferendag censcant. Quam enim lanlam, recto . , quidem hominuro judicio, adjeclio poena, pactig
auctoriiaiem, quanlam gacrosancium gignunt, di- ,
vinitaligque noraenclalura ia iltie congpccla prse- \
beal?
*;
99
99
9 1
11
9%
Sancimus igiiur, ul omne paclum, ia quo ex di , \ ,

vinis higce adjumenlig (67) idoneuai aliquid ad fa- (j
cleadam fldeui iagK, quanivis de poena nibil gcri- ,
\ , \
ptum sii, finuum solidumque robur babeat.
\
.
CONSTITUTIO LXXIIl.
Ut nemo cum (68) mutieribus in eccle$iarum 7 &
*
.
focnaculit habitel.
.
Idem imperator eidcm Styliaaio.
M
VAMJE
LECTIONES.
Ecl. .
Ecl. .
Ecl. . 58, laudatur lib.i, lil. 9, pag. 79. " I t a E c J .
rectiug ul opinor. Vulgo .
Ecl. . Vulgo . * L c l . " Sic in EcL
Valgo .
Ecl- non habol.
Ecl. .
19
49
99
9 9
99
,T
NOTiE.
D lum ne in locum publicum, vel privatum volupla(58) \ , deux trails ou j*U d'arc.
(59-60) Haec Novella iricesima octava aomiaaiur. (ibug degiinaium crux iuferretur, 1. 26, C. Deepigl.
aut ad conlumeliam passionis Chrisli deferretu^,
apud Harm.4, tit. 9, 12.
(6462) Nudani pacium non paril aciioncm I. 7, 1. 4, . De Judnig, aol bumi in silice vel marmore
4, ff. De paclis. Nudom non censetur inlerposila pingcretiir, vel gculperetur C. Nemini licere sitiivini nomiuis dcnomiiiatioae aut crucis siguo, ul gnum SaUatorig Cbnsli.
(66) Scrimger. Signum cliam veterea
liic.
(65) Hic locus valdc suspecius. Nudum enim appeitaniut, Cod. nemini licere signum galvatorig
actuai non cst quod lilteris esl munitum. last. Chrisli. Ratio a Chrysostomo afferlur,
inquit, eliUerar. oblig.
\ ocal
(61) Raiio abrogandae legis bic sumilur.
(65) Crucis Ghristi gignum, adeo ganctum vele- , haiC Ule. Congtal quoque
ruia g&citlo fuil, ut in inslruraenlig pro flde et vetereg trontem eo signo pramunigse, vide Prosubxcriplioae cederet, I. uh. 2, C. De jure deli- tevangelium Jacobi, Terlullianum et Hieronymum
ber. Nav. 72, c. 8, Nov. 90, ei fixione ejus pro- in vilaPauli.
(67) Crucem intclligit el Trinitalis denomlnaUofana loca expiari, Deoqae consecrari crederenlur
. 5, c. 1 el 69, c. 1, Nov. 151, c. 1. uli. C. nein.
Theod. De pig. sac. Crux quoque prrcfcrebatur l i ^
(68) Facii NoveU. 125, cap. 29, Novell. 455.
taniis publicis, Nov. 425, c 55. EK conlrario veli- cap. 5, l . 49, \. 44, C. De epist. canon. 47. SyniHT.
SSi
NOVMJLiE CONSTITJTIONES.
682
Quae res eliam antequam jureprolubita etttet, de , - testabitiler commiuebalur, ac vero post prohibilio (\ - nem muito detcstabilius audeiur (quod nempe in (69)
, Ecclesiarura co3aaculis, quae promiscuum vulgus
, ) , (70) vocare solet, quidam cutu inu ,. " Heribus habitaat) eam neglectim babere aequum
* * non esi; aeque vero ita a nobis lubebiiur. Ac fuii
, birc quidcai ITS ad sextam (71) usque eyaodarn,
, haud ecio qua ralione impane admissa, in ipsa
, - autera eancia synodo, ubi pcniiius excussa esset,
* . - aacerdolibua ita hahitantibus, remolionein (72) a
- sacro ordiae, profanis vero a rerum eacrarum
. communione separalioneoY(75) induxit. Verum, ui
- \ * plenc ab eo ausu Ecclesias viadicaret, ad td sacer , - douledecrelam non par fait. Nam cum ad id uaque
\ tempus, quo paler aosier ihclyius princeps sceptra

moderalue eat, in republica consiitissel, ulpriacipis decretom atque manos eam i8oleatio.n acHi aedibua expellerel oporlait.
" \ Quod noe caui debiac obtiaere velimus, slalut, , mus, ut omnino nulttu aeqae sacerdos, aeque pro fanus, in (H) dictia coBaaculie cum mulieribus
. - habltet; ac si qui* aacrani aedem hoc modo fce , dare deprehendaiar, blc illioc igoooiiniose priaci , ? - pali manu exturbetur ; qui vero ilii eom Xocum
( babitaadum prabuit (sive eacerdos sive aliquis
) aliua qui leroplum procurat, sit), Ipse quoque pro \ - picr legis coolemptam sactoruroque profanaliouem
.
procuratione pericliielur.
'.
CONSTITFJTIO LXXIV.
dr
Nt ante Ugitmum matrimonii letnpus (uturit

conjuyibus btnedicalur (75).
*0 .
1$ \
Ifl
\
6 (

,

, * \ 6 \
,
ldem imperalor eidem Siyliano*

Qiioaiain in iie quae a eacra magaaque sexta
gynodo de nuptiis in duodecenteaitno (76) canone
prscipiUntur, quiddam civilis jttris placitis contrarium exeistere videlar (syaodus enim (77) ne
eponaa, vivente adhuc spouso, in matrimonium
alleri conjuagaiur, ia universuai probtbet, camquc
rem pro adulterio (78) haboi: civilis auiem lex
(79) aequaquam talem dissoluiionera magaum aiiquot esse criiuen judicat: sed si maluriua (80)
quam pro connubiali tempore solcmnie nuptialis
betiedictio celcbretur, in solis arrhle, et quidqiiid
* ), \ i) poens nomine promissuai fuerit, dependeodia,
VARLE LECTIONES.
Codd. . Emendavii Steph.

** Cf. infra Coaslit. CIX. Imo c. 98.
. EinendaveruiU AgyL et Beck.
Codd. \
NOTJE.
in Trul. Syaod. 7, cap. 19 el 20, ubi de duplicibus

raonasteriis. Novell. 125, cap. 56.
(69) . Domus ediliore loco poaita 2, Harmenop. 4,5, 27 el 44, 46, 96.
(70) , infra eod. caiechumcnorum
maneionee, 6 synod. cap. 98.
(71) In Trullo.
(72) S*.rimg^bic.
(75) Clericoruni est, , de qua supra :
monachorum et laicorum .
(74)
Scrimg. ut siipra eod. .
(75) Bencdicendi coniugibus roorem observa.
Adde Novell. 89, iaf. eod.
(76) Scriing. legcndum Irf id 681 98.
(77) Sexta scil. d. c. 99.
(78) Adullerium scntentiaa sexlae synodi coramillit, qui allorius sponsaoi ducil.
(79) L . 1,2, 5. c. De spont.
(80) Vid. D. I. 5.
583
LEONIS PBItOSOPHI
tiBt
po&nam circumdudii); quoniam ttaque ipsumcon- -
trarwlalia velul vulnus liinc aerior raiio con&picii

(quod enim posi benediciioaero dirimanlur, ia eo
vera sponsaliorura dissolutip sUlueada e s i ) ,
sancimus, ne prius beaediotfoaes colebwniur,
quam legUimum matrimonii advenerit teropas
quod (81-82) in maribus decimutn quiuium (85), io
feroinis decimuiu lerttaia exspectat annitm. Sic
eaim ei henediclio lempesiive fial: et deepoa*atfs
a se invicem diyeuentibqa, quod perieclun* roairimonium dirimant, a civili lege judicluou quad
Ecclesiae placUis non adverseiur, obveniet.
GONSTITUTM) LXXV.
qui viqinti (84) anmrum eti htfpoditwm
creari .
Ideia imperator SiepbanQ sancuss. ConaiaaUnep. 9
arcbiepiscopo, e l pairla,rcbs univeraali.
? 4 (Maw6at,

\
& , ln\ piv * , | \ . 05 \
, \
( 4
\
{*
4 1
AUTAEISQS'^.
I7qp) npcdiwtou
Stst.
, >
.
Si sacrorum decrelvTMro sanciio ad rea civilee
iransiens, in ilUs siepe plus %uclorilaiie quam
ip&s civilesde iigdero rebus traciaatea lefee ba- \ ) ,
beant, quanto magix sacra decrela ia euis r<#us )
cmUbus legibus pravalebunt? At quid &l quod / ;
dico? Sexta syaodus(85) \iccnnariuin bypodiacq- ; ,
nu,m ofdinari posae aaacil; buic w civJH* le* &' *
comlradiceas, viginii aruiiaqiuaque adjnetiri j|Ueu jgpayeu 6 .
Nos itfque, uti sacram legem- sac^r ordo sequa ^ olvat
lur, convenire raii, ul ad bypodiaconaium , qut ( ,* ,
quidem eo digni sunt, anno aettlia s a vkeeimo
adajiilanUr, aancimus.
^ .
CONSTITUTK) LXXVI.
AlATASffi 0<7
u
De pama (86) faUmn leslimQnium dicentinm tofierdolum.

<?.
Idem imperator eidem Siyliano.

Quacpreeconibus Dei (sacrosanctis aposJlQUfi nempe) sacra* sanciioncs (87) ascribiuUur, saperdoies
ftlso juraa&e deprebenao, sacra diguiUte privant.
Civili* vcro reipublicac moderalriccs leges, (88) ubi
bajus rei constituendo iractaiui incumbuni, fal&um
leslimoniuui bifariam dividunt:
quad ialsuai
diclum ia causa criminali deprebenderint, reraotiooe
aeacro ordine puniuni: qui vcro ia re p^cimiaria
falsam le&linionium diicrint, hos ad lempus rela>
^
(jando, aoa aut^m peniius removendo puaiunl.
.
( " ^
) (^

.
" *
, \

*
, '
.
VARIiE LECTIONES.
" Scrimg. . corr. Stepb.
Jusiiniani, 125, c. 20.
if
C f . supra Consiit. XVL
Maiim . * Forle .
NOTiE.
(81-82) Puberlas in nupliis definilur anno!5et
15 non affecto, scd plaae explcto : adde NoveUam
Jiisiiniani 100, cap. 1, 1. unicum C. Tbeod. De Garboniano ediclo. Sane testamentum nemo faqere
poleslnisi 14 auno explelo, boc cst, 15 inceplo.
55. Ecl. 7, 5, Harmenopul. 1, 5.
(85-84) Hypodiaconus creari potcst, qui anaorum
csi20,dixi adNovell. 16, supraeod. Addc Pbotium 1,
caa. 9^ can. 15, syn. in Trullo.
(85) laTrullocan. 45.
(86) Falsum lestiuionium.dicenlis sacerdolis

observa. Disliactio can. 24 aposi., eiNov.
125, c. 20, adbibeiur; non quodvis ob faUam lestimoniuni clcricos privari dignilatc, ut caaoo 34
voluit, non ob falsum testimoaioni in criwinalibus..
til d. Novell. Perjurio Uaque solo privairiqr dignilate ; non modo ialso lesliraonio.
(87) , inielligit caaooes, t qtudcoa
24 qui Ralsamoni est25.
(88) Nov. 125, c. 20.
NOVELL CONSTITiniONES.
58ft
, , Noft itftar jabttliws, uttfHijumi fatgUJi lettimo , ntum, 8ive in causa crlminiH, eive pecualaria tu, - leriftt, pfofarti ilii a sacerdotio abspcllantur : at si
, * ad fatsum testitnonium Jusjurandnm noa accessertt,
) \ qtii falgam vetilaiis specie obtegero coaail auiii
ia trlennlum (89) telegenlur (relegandl auiem in
( & , monasieriuro aliquod erunt, ubi ilios ad amiorem
, - >ilae quamdam hormatfl vivere opotlebit), deliclique
) \ coavententi (HBniteniia facta, ia pmtiatttn ftvum
rtstituaiitur statum.
.
CONSTITUTIO LXXVlI.
'*.
De fahariorum pwtta (0}.
.
.
tuem imperaior eidem Siyliano.
\ ,
Cuin ia ptarisque aliis, lum praecipue ia leguat
*
"
' -x H r
-
>

. , Iractaiibus reprebendcnda obscuritas est. Nam
gicubi alibi, illiccerte distorto inlricaloque dicendt
, \ ,
genere vacare, recieque informari oratione (ai fal \ ^
lor} oporlel: aon enim arcanae quaedam eaacdoneg
, legis sunt, ut a multiludiuis intellectd remotac eggc
, *
debeant : sed polius, Geri possel, nemincni illa
, , ,
(91-92) Iaiere, neque Virum, nequepuerum.neque
, ,
mulierem oporiebat. Quippe quod id ad bominum

morea iii nielius converteadog, communisquc vitaa
. *
ulitiiatea vel maxime conduceret. Ob id com ad dif "
flcUcra iltum lcgalium capilum (ocum gubstilisse, * '
mus, abl ipsig verbis, quasi legislator in eo quid \ ,
dicerei occultare voluisset ila comprehaasum
* \
egt: FaUariut i maximo delicto supplicio capitati
*
aficitut: cum quale Undem maximura illud dt-li, \
cium esse legislalor ipse exlstimarii, noa consWt,
\ *illeque ejug rei inlellectum aon (tefinilum pneci \

dat: evidcniereldeiMike illam eralioiiciu cxplanara
.
nobta visum fuiu
**
Sancimug igilur, ul gi istiusmodi qaaedam falsa, ?ius conscripscrit, cx (95) quibus ig advcrsus quem

* , falgum gcriptuni concianatum csl, mortis poenaj
, ' gubjicieadus gil : ipge falsarius pccnx quaro in
, .
alium macbinari cogiiaril, iradiius dccollclur.
'.
CONSTITUTIO LXXVIH.
awplius stnalusconiullafianl(94)

.
tdein imperalor cidcra Styliaiio.
' .
" \ * ^ Qucmadmodum et in aliis legibug, quae adcom " , muncm rerum usum oibil confcrrcnt, fccimug, ut
- cas taaquara supcrvacaneag e legom corpore gubkf
VARIi LECTIONES.
M
E c l . Kov. 59. Rubrtcam Codd. non babent gupplendacx Ecloga.

0aineg , quad male.
* Ita Zuich. el Meerni. Scrinig. . *Iac. E^loga. i a Basil. deegl. * EicL
\ . * Godd.
e
, k
NOTJ5.
(89) Simuts eat poona ia Not. 85, in ftn.

(90) Falgi crimen aoa gemper t&t capilale; et ita
abrogaiar 1.22, in fin. C. De falgig ; I. In fiu. ff. Do
blgig. adde qua dixi ad h 1,1. 5,1.22, C. Oe falM.
(91-92) L. 9, C. De legil).
(95) Deponens falsam iA causa capilali, capitaliter puniCur. Clarus 5, scnl. falsnni 4, v. ex commuai opinione rcfert falsum tcstimoniuiu diccniem
dole, capile pîniri; ad sni defensionem arbitraria

poeaa vel publicaiione bonorum ct dcportaiiono,
ged ad trrremeg damnatioae; in pecuniariis causig,
plerumque reo Htigtiaai ampatari, aut reum fusligari ; vid. oumdem ibi. vcrs. Sed qaaero qua sil
poena falsi.
(94) Senalnsconsulta flcri probibealur : ct ita
abiogaiur til. C. De senaiusc. 1.9, fl. De iegib. et
bClWlUSC.
591
LEONIS PHILOSOPHI
592
quiddam quod supra priratam dignitatem et bo- ,

sit, coaikfire poterit, liberam ejug vo- .
1uniate babeio.
CONSTITUTIO LXXXU.
De tatamento (9).
BW.
ftiph
.
.
Jdem jmperator eidem Styliaao.
Quae foriuito quodam casa coaliaguat, eoriup
permulta nondum expensa crimiaia nomipa notan- tur; quse eadem accuralius poetmodum perepectt, , a nota infamiaeabgolvunlur. At quale eitqaoddicof , ;
Persiepe non de jndustria, ged fortviio aut ferri aut ,
lapidis jactu aliquis laeditur. Eo necdum dUcugso, *
qui jaculatus ast, eons jadicatur: diligenti autem , *
deeodeai exaraiaa babito, quare culpetur, nulla jusla ratio Iaveoilur. Quamobrtm quae casu eve- '
niqiu, ex circumstaiuiis magigquam a m qamra ,
jndicari convenii. Yerum quorsuro ba^dicuntur? Quoniam lestamenlum poglulante aaceasitate . ;
aperium (10), cum intcrdum deiaeepg reaigaatum relinqui conUogal, aul ipepia iempaa (quod fleri
asgolet) sigiilum coasuraat, lide quara gfgoaium , \ ( )
baberel deaiilaalur indeque iacertitudo quttdam ieliusmodi Cealaioento inaidtetur: (estameotis alio ,
modo adfidemconfirmatig gubvenire vtaum esl.
,

.
Ac jubemus, eiiarasi aigiila leglamenii non su ,
pergint, gi idoneamfidemsubscripiiones legtatuouio ,
adbibeant, ne quid ob eam rem fides lestamoaii in- \ ,
firroetur. Quemadmodum eoim teaUmenU nondum . "
aperta, quanquam ( 0( facile) eigiilum illaeaum aciv " *
vaturo nonsit, subscripUonee conOrroant (li-12): $ic ,
illa 0(iam qusepoeimodum apeita sunl, auinegligen- , \ "
Uv noa obsigaataroani6raat,AMiquibua diuturuiiate
temporis sigilla p^rierunt nefldeprivenlur, dum- ^
modo ex subscripiionibuafidesillissopereil, jueiuui \.
pulaious. lllud porro iaeaper eancimqg, ut $i ju- . dicja socordia, ne teetamentum denuo obaignare- , ,
tMr faclum gii, ipgi io gocordiae pceoam duodecim ,
libwuiD jaulu iaipaaatur.

.
CONSTITUTIO LXXXIII.
5 %
Ut adlrientet usurat pecunia liciie mulueiur
(15).tovkxl ti\rp>i\cir

Idem imperator eidem Styliaao.

Si a Spiritug Xcgibug iia ae niortale acnua regV
.
\
VARIA) LECTIONES.
7
Ecl. . 40.
Ajyl. . Ecl. incipil. * Codd. ot. Ecl. . Emcndavil Cu>
jacius.
Codd. cd. edili : . " EcL vel .
Ecl.
1 1
, f
NOTAS.
(9) Hoc innuii tegtamenlum non ideii non valere, quod oigna casu corrupta sint : si modo
de teglamcnti iivJo testium subscriptionibus conblare possil.
(0) Yid. lit. ff. Dc lcst. qucmadmodum apc-
riantur.
(11-12) L. 50, ff. Qai tcalamenta facere.
(15) Usurae irienles btc pcrniiiluniur, ct ba
abrogatur Basilii consiitutio qua veiitac facrual in
univcrsum usurac, iafra cod.
583
NOVELUB eOKSTITUTIONES.
594
- sineret, ul bumauis pracoptig mbil indigerct, id
; \ vero * decorum et gatutare essct; at quoniam se
ad SpirHug gublimiiatem elevare, divinjeque legis
, * - vocem amplecti non cojusque eat: ac vero quos
- buc virtas dtieat, numera valdepattci utni: bene
, , \ eese adhuc rcs baberet si saltem gecuaduin loges
. bumaaas viverctur. Quae vocanlur pecuaia crediue
ugtire, ubique a Spiritas decreto (14) condemnan, \ lar. Id scieas (15) paler nasler xitmx weniorix
\ princepg, usnrarum galulioaeru gauciione sua pro . * bibendam pulavil. Atqul propter paupuriaiem rea
" , Illanon in melius (qttoro lamenftaemlcgislalor pro*
, . 01 posuerai) eed cotitra in pejui vergit.Qui eaiai ()
aulea usurarum spe ad mutaandam pecuniaui
, - prompli fueraal, posi lalam legeui, quod nibil lu cri ex muluo percipere poesint, ia eos qui pecuXal BUS indigent diCDciles alque iramiies suut, quia , \ eliara ad facile juranduoi, quodqae id fere conte \ quilur ad jusjuraadam abnoganduin, id occaeioneni
, \ - praebuil. Breviter, propter redundantem bu mana viU pervergiialem, non roodo uon profuil
, \ .
legis virlug, verum etiaai obfuit.

Quanquam igiturtx sc legem culpare (quod qui( ), , , dem etiam absii) ncqueamus: proplerea tamen
quod bumaaa nalura (quomodo diximus) ad illiaa
, \ aubliroitalcm aon perveniai, egregiuro illud prse ,
scriptuoi abrogaraug: ae in eontrarium slaiuimaa,
, \ ol lerig atieni osug ad osuras procedal, idque quo, \ *|\ - moda veieribug Iegislatoribus placuit, ad Iricnteg
- cenlesimae nempe, qua* (17> quotannisin ginguloa
aolldog singulas foeneratoribug siliquas pariunt.

' " .
CONSTITUTIO LXXXIV (18).
Ut negotiari, adificart, muneraque accipere urbii
magiitratibu* ikeat (19).
,
*\
.
Idem Imperalor eidcm Siyliano.
.
Qu a guperioribug (20) de magigiratibug rcgise
,
urbig decreta gunt (ue videltcet illi neque mobile
;
aliquid, neque immobile emant, neque ad aedift
candum aecedaut, uisi priticipig permigga: Inguper
,
vero, ne, gi qea magistratus lenipore muniflcenlia
* accedat, baec rala flat; exira quam gi donator flalto
,
magigiralu scripturae auctoritale illaia conflrmet,aut
,
poat magigtratam quinquo anni elapal ginl) bxc,
**
quaaquam bujug coniemplatione, ne (21) vis locum

YARIiE LECTIONES.
Ha3C corniptiggima eutii: Slepb. , Agyl. legendum cgsc conjecil. Interim pro
lege.
Scriui^. , quod Sl<>ph. io mutavit. ZuicU. et Meerm. . Forte
. ' Ecl. . 41. " Codd. .
.
(14) Exod. xxii, Luc> V! Adde Clar. 5, scnl. D (18) Harmenopulug 5, (it. c. 5, \
tsuras 20.
in Itn. baac cougiittit. facit 40.
(19) Magiglratibug urbanis bic permittilur ne(15) Ugitrsc quomodo interdiclae a Basilio, cujus
nomea videlur lcgendum apud Haraienopulum 5, gotiari, aediflcare, et niuaera acciperc, el ila
abrogaiur Jusliniani lex imica 60, Cod. De conlralit. 7, | 17, ubi lainen lcgilar Leo.
(16) Ilic saiis ostendilur, in bac bominum viia ciib. judic, digiinclioue adbibila inker urbaaog ei
provinciales magiglraiug. Videtar tamen liacc
ugurag vix probiberi posse.
(17) Obecrva ex boc loco elex Ammiano 1.2, abrogari a Rouiano scniorc cap. 1, iufra 5. llariae
C. Tbcod. Oe ugur. el Novelia Jusliniani 52, c 1, uop. 5, *c. \ .
ubi w tingulos solidos annnas iiliquas, delinitio- (20) Jugliaiano ia d. 1. un.
i21) Vid. 1.11 Cod. Do bis qu xu
oem ugurac iricuiis.
Vf
695
LEONiS PfflLOSOPHI
596
invcniat, optima ralione consiiiula siut; quia la-
mea alio etiani modo violenilas viam pracladera tl \
faoilc est, aobis aon videaltir eese necessaria. Quo- , ' \
circaeliam abrogata illa esae volumus : idque ideo ,
pneseriim, quod ex quo iransgressione illorum in . \ dies magit alque magi$ iinpunila relicla, poena ,
exerceri desiit, etiam ante nostrum decretuiu nul- ,
lam vim babuerint. A l qaa dc cauea illa neccssaria , \
noa suni?Quod caique lam pauperi quam diviii .
(UUB) iisqai apud bartc urbem habUant, compel- ; \, \ \ ,
lare principem, eique supplicare expedilissimunt
eit) liccat, ei quaai vim suslineat, ne omniuo a vio- \ , ;
lento magislratu conflcialur, precibus a priacipe ,
impeirare: adeo ut nulla necessilas eit, ut quemadmodam in provinciis oami auxilio vacuis, iia etiam . ' , in urbe, ubi abuade auxilii est, haec adeo exacwt , , ,
;
requirautur.
* ,
Saucimus itaque, ut ucundum presenlem rerum
aiaiuium lumeroere, tum iediucare magislralu8(22) \ \ possiat, etin auecipiendie qu& sponle offerunlur , \ \
muneribus (25), criminatione vaceat, quippe (24) ,
cam, qui vim suslineanl, quandocuaqaa tale ali- ,
quid incidal, bis supplicando principi illam cffu- , \ '
gere integruiu eit. 'De provinciarum aulem magi-
straiibua illud insuper staiuere visum est, ut prae- ,
feclus magislratus sui lempore neque quidquaai ,
*mai, neque in suum usum exstruat, neque deni- ,
que doua libere admiUai. Alii vero minores magi- *
stratus, relaia ad praefeclum re, ipsius judicio * ,
aul removeanlur, aul adminislraiioitem expleanl. ^
.
CONSTITUTIO LXXXV.
UV*K
/
Ut palret (25) qui nuptia* tleranl, unius
liberorum poriionem cnpiant.
.
Idcm imperator eidcm Siyliano.
' .
Quoniatn maritis cuin libcris ab uxoribus rdi\ \ \ \
cl;s, qiiid de doaalione propier nuplias slatui de- \
beai, non prascripsimus: illam autem donanle , \ **
cunsueludine praemorientes uxores capiunt, ttiltil \ ,
in hoc nos coasuelutfinem ianovandam pulantcs, ataiuimus, ul quemadmodum bactenua coinpara- , , \
luro lcgibus fuit, mulicribus donalio propler nu- , ,
ptias detur; viris aulem, si iterum malrimonium
coalrabanl, nihil accipere Uceat; sia prius malri- ,
aaoniuni venerentur, ia remuneraiionem hujus jy noriflc voluntalis, ipsis untus liberorum porlio
.
aecernatur; idquc hac ralione, u( si illa donatio- ,
VAUIAS LECTIONES.
" Sleph. tr addcadum censct. Ecl. incipil
"Scrititg. .
Scriaig. .
bWDli. coajeceral .
lta recic Beck. Codd. ei Eel. . * Ecl. . 2. * Sleph.
.
NOTiE.
(22) Urbani scil., ui iadicat pweler seqnentia, ,
ia*cripiio. Ideni lamen de provincialibus conslitu. Cnjac. vero 17, obe. 52,
nim referl a Leone llarmenopulus 3, . 5, cap.
15, in ftn., ubi el solum cxcipit qui , eo aensu, non decsse auxilium his
Mercerodux excrcitus: Reidano llanucnopuli in- quibus vis informr, cum possinl priucipom invoterpreli Irtbuniie tnUitum dicilur.
carc.
(25) Addel. 6, 5, ff. Deoffic. proconsul.1.18, ff.
(25) Sccuudas nupiiab non coalraticns palt-rporDa off. praeaid.
lionein uaius liberomm capil.ul bic; idem de IIU() Scrimg. iia bal.et, (re consiiluluui fuic, Nov. 22,8. cod.
, ,
1 1
e i
597
NOVELLJE CONSTITUTIONES.
598
' - nem proplcr nuptias vel aeqoai (26) vet eieaperei,

, \ ,
eo quod aui liicriim, aul talum nullum dantnum
- aenliaiur, hac accepta illi conlenii siiK: sivcro
(* ' , ' nou exaequet aiqoe minor sit, neqae dc suo qaid , , quam dent, neque e dieerio exmulieris boais quid
quam aceipiant.
.
2 <.
CONSTiTUTlO LXXXVI.
7 & De episcoporum, sacerdotum et cUrhorum qui

$e adtocttiombiu, tpon$ionibu$ redempturii a/tttxpoersjtdrtvr ,
ve iimilibus dedunl (27).
.
.
Idetn iroperator eidem Siyliano,
\
Qui a diviaa bonitaie aJ divinum sacrotanctum * que altare delecti auat, bos non modo a peccaii
, \ g lurpitudiae muados esee, verum eliam a communis
\ viiae aegoiiis ei aioleeiiis vacara decet. Sicutenim
. alia inconiaraiaati sacrique culius monumeata
\ vulgari contrectatione profaaari nonlicet: adeam , dem modum nequo animala immaculali sacrarU
ornamenla comroam usu dedecorari, sed in quem
, ordiaem consecrata suat, ia eodem coosecralionem
- puram conservare convenh. Adniodumigitardecen . - ier apostolorum, praeconum Dei, decreluro, epi scopos, sacerdotes, el clericos, qui ae advocalioai - bue (28), sponsionibus (29) redemptaris (50) ijlve
geaus aliU (51) rebus deduat, sacro ordine denu >. 01 dat. Qui enimaltribulam sibi a sacrosaoclo Spirilu
dignitatem adeo dehonaslant, cl quantaai in ipsis
\ - esi, sublinulalem gratiae deprimunt, merilo cujua
, C beneAcii raagnitudioem non genliunt, eo t indi, , - gni, privaadi judicanlur. Verumtamea quia nunc
. ' lemporis bominain genas, quam ut ad conatilntae
a diviais islis legUlaloribua vivendi rationis apiceai
, pertingai, imbecillius est : non ipsis (ai fallor)
, , displiceat, si qualeaua id delicium omaino venia
indigauin non est, modicam quan&dam ipsi veniam
.
linpertiam.
Gerte idcirco, non quod coatrarium (qwod absil)
(),
, \ alatuere, eed poiius quod sacram saaclioaem ae qui, nullasque illis qui ab illa condemnantur, excusalioaam tergiversattones.retinqui velimat: dc* , ,
cernimus, ol si aut priraarii iuferioresve sacerdotea,
aut omaino clericus quispiam, vel pnBSlando (52)

\ - . in litibus pairocinio, vel spondeado, vel alio aimili
* \ inodo de sui ordiais digniute deirahaat, excomniuniceatar, ei ad aliqood tempos a celebrandia

eacris supcrsedeaal. Atquo abi ita pro deliclo d i , "
gaam pceailenliam egerint, proaitsso faclo, se ab
. humanorum negotiorum commorcio pro viribas
1 1
VARIAS LECTIONES.
Porle .
Sic corr. Stephanus, codd. .
NOTAS.
velai episcopitm et clericum
(26) Vld . 20, aupra eod.
. Caa. , caa. synodt
(27) . Jugl. 1*5. f. 6,^1.17, Cod. De episc
Chalcedoncusis : c. 16 aynod. tepi. CaribagiCan. 6,19, 80, ., Phot. 8 Nomoraa. 15
(28) Scr. Nov. Justin. 125, c. 6, neasis.
(51) Sacularibui caaon. 6 aposl, pubticii o4probiaet epiacopum
miatfiratfoaf^Ni, canon. 80 apo-*i.
(52) , adde Pbolium, 8 Nomo(29) Caa. 19 apoal.,d. c 6.
cau.15.
(50) Eodem uiodo Jusiinianus . 125, c. 6;
Ecl, .
599
LEONIS PHILOSOPHI
60fr
dciuceps muudos eonaervaluroa, ad sacra Iractanda , *
deauo inlroducanlur; ei ilerum iisdeni rebus se poi pollucre deprebeadanlur, oianimodo ut profani el
indigai a eacris funclionibus abslineanl.
CONSTITUTIO LXXXVIL
2 .
De eccleHasticorum alea (55) tudenlium pma (54). t?tc
*ô<c aptor *
.
.
Idam imperalor eidem Styliano.
* ,
Jam vero qui gacri ordinig borotaeg alea3 (55)
vacant, neqtie ai rem raodica aliqua poeoa dignam *
audeni. Quid ila ? Nam cam iranquilla raente aai- . Ot
moque a contemplandis rebus divints immolo \ vot quaulum hamana naiutte possibile est, sutamo ,
iati bono inbaregccre deberent: cootrario ad }u- * \ \
veniles lusog deproperant. Quog etiam a gacerdoiio . \ guccidi, secundum divlnum sacrosanclorum aposto-
lorum (56) decretum, par esl.
.
Yenim quoDiam id, ipsum eliara praeecripiwn

miiigat, ut qui noa desisluot, poenam subiluroa ,
addat: glatuiaiog nos quoque, ut qui aleae lusu ga- \ ,
cram eorlem coalaminant, iaraonagleriarelegen-
tur (quam taraen relegaltonem iriennale (57) ( *
tcmpug finial) ei quando delielum salis expiaium ), \
videbiluf, in pristinum statum restiluanlur. A l si \ %
ruraum in fritillo vane tempua terere instiiuant, " * " lairquaio piacubreg ex saerosancto ecelesiasiico , gtatu omaiao exturbenlur, ab eoque profligen- \
iur.
CONSTITUTIO L X X X V i n .
*.
Celebribus quibusdam tn eccletia wrii fetti diet cort
itiiuuntur (38).
<
.
.
Idero imperator atdara Styliano.
< Venerabili gacroganciorum apogiolorum dacreto (39) (quod promulgatum est ad gloriam et bo- norero sacrailsstmoram dierum, quibug omntoai ,
Domino' feriaraar, et illorum qoi bonim ip&orum , ,
celebrium lcgislatorum alioruroque vicloriogorum \
pugilum, qoi morla sua impietatem iu fugam vcr-
terunt, conaecrationem gigaiflcant), cum boc quod ,
conjungaiur dignnm sii* ut nempe horum diviaito- \ !,
quorum virorum eliam, qiii poit il!os )a Ecclesia ' clarucrunt, luminariumque inglar Ecclesiae flrma- \
menuinn febos goslis atqaa documenlis illustrar unt, \ memoria golemniter celebrelur: nos quod deesi, '
adimplenies, sancimus : Ul borum eliam eacri , consecralionii diea convcnienlibus bonofibus co* , \
1
VARIiE LECTIONES.
Steph. aui atit . logendum esse ccnsel. Fortasse pro \ reponcndum csl *
8tepb, et Agyl. acribi voiunt.
Aposl. c. 66*
Vulgo . Emeadavil Cotelerius.
9 0
f t
N0TA2.
(35) Dixi ad 1.25,1. ull. 4 , 5 , ibi, aul cubicare
(35) Adde dict. $ 5, ibi aot rabicarc.
c. De eptsc. aud. I. 5, C. De alcatoribus. Novetl.
(36) Ganon.41, 42,apost.
Jaslin. 425, c. 10; adde5, Ecl. 4, e. (57) IJt Nov. 76, gupfa eod.
, adde Photiam9
(38) Addc . Emiaaaaelis Comneai t. % infra
Nomoc. 27.
Balsamonem ad 7 Photii f.
(54) EoKmdat caaoaam 41 apostol., qno aleato(39) De dic Dominica vid. can. apostol. 65; Paares episcopl, aul presbyteri potiiiue depoitantar. cbaiis c. 7; Pcntccostcg c. 56; Fcstis c. 1, nuro.
Oepoiiioais eniin toco Irieatialis infligitur io ino- 52,67, 70.
nastcrium relegatio.
#
N O V E I X & CONSTITUTIONES.
601
602
/ ianliir, qaorum bac sunt nomina : Aibanasius (40),
', toelyti ille in principibas Det sacerdotibus nomtnis *
; * , ; Basilius (41), regiam ittod Ecdcsiaj decus: Grego , * - riue, eognomine TbeoJogug : Gregorius (12) dtilcis
, 6 \ - ilte ec Iliuslrls Ecclesiae fong : Joanneg prorgug i l * , 6 hid gpirims aureum (45) og unaque cam iig
* \ \ , Cyrillug (44) et Epiphanius (45), qui prreclarls faci\ \ noribus gloriaque illfs pares gunt.
.
AIATAXIS \
CONSTITUTIO LXXXIX.
cvyoixhfha Ne matrimonia ciira (46) $acram benedictionem con tfititvdai.
firmentur.
: .
tdem imperator eidem Slyliano.
"
Qaeinadmodiim adoplionem promigcue babiiam
& , - neflexit veiugtag, quam lametsi gine (47) precibus
\ - gacrieque ceremoniis peragi lege permitteret, non
*>, \ lamen illam se parvi pendere pulabat: ita et ab * \ golutam matrimonii conslitutionem, duai id d tra (48) Jam receplam (49) benedidiouem iniri
siiteret, ireglexissc videtur. Scd veleribug istius
, :<* valuniatig fortagse ralio inveniri possit: a nobis
- vero, cam divina gratfa ad bonesiiug mullo gaa * - clioaque vita ingtilatam jara res comparaUe gint,
.
neatrura diciomm negligi convenit.
\
fftaqoe quemadmodum adhibitis gacrig depreca* ^, tionibug adoptionem perflci prcecipimus (50-54): sic
\ ) sane etiam gacra benedictionis (52) testimonio
, mairimoaia confirman jnbemos Adco u i , si
, qui cilra* banc matrimoniuin mcant, id nc ab ini . , , ' - tio quidem Ua dici, neque iltos ia viloc ilta conVABliE LECTIONES.
* Scii. CowsiU. XXIV,
KOTAE.
C ficiam, taquit, ad enarraadam faniata fcliriiaiom
(40) Afexandrhnrg, anjoaexstat gymbolum.
matriRionu, qutd Ecclesia conciliat, ol conflrmat
(44) Arekiepwcopua Gaoaaiee Cappadocko.
(42) Nygsenus forle; fuitet aliug cogoomcolo obialiOy ai obgigaatum angeli reauntiani? > Goncibo
Gartbagiaensi 4. c. 45, coasiiiutura, ul spongng et
Thaumatargug, ilem el aling Damagcenug.
(45) latelligit Chrysosto- gponga in templum deducantur ad bencdictioneni
sacerdoligrecipieadam. Ambrosius9,epist. 70, c Ipmum.
(44) Alexandrinus, h 5 $ 3* C. Dc sumraa Trini- gum, iaquit, con}ugium velamine saceidoiali et
benedictione aaiiciificari oporieU > ScboliasUHarlate.
mcnop. 4, lit. 4, negai nudo consensu matrimonium
(45) Episcopus Gonstantiae, provinciia Cypri.
(46) Adde 4, Harmea. 4 Nov. Alexti Gomueni contrabi: iia ul uisi sacram Dci verbum fue.ril reciLatujD, neque nuptiae congislanl,nequeprohibcanc. 9.
(47) Adde Nov. 24, gupra eod. Nov. 98, in pr. tiir concrahenleg a gemutiio separari. Idemprobatitr ab lanoceatio III, c. 4, exira de gpongalibug.
infra eod.
(48) Imo,. non citra beoediclioneni, vid. qu dixi Illud nolanduui e$U proclamalioneg (qaaa Baima
Nov. Jast. 74, c. 4, I, ibi : llle autem adhibens Longobardica Yocabulo appellat c. 27, axlxa I)o
gponsalib. c. ull. De clandcstin. De gponsa c. nlt.
tre$ aut quatuor exinde reverendiuimorum clerico(Jui iuatrimoiiitim accusare) in ecclesiis fleri goliram, atteitationem eonficiat.
laft. Pompam quidem non requiril in nupliia I. 22,
(49) Uau acilicet.
G. l)c mtpi., scd taniea codem tit. I. 24, dicitur,
(50*54) Nov. 74, aupra.
(52) iubct Leo benediclionem* noptiw adbibori : D iion aliter condiiio anpiiarnm eveniage, quam si
qnem ritum probat ex adoptionig golemmbtts d. niipiiarumaecesgerit fcsiivitiw. Tridenlina synodns
Nov. 24. Ulud conglat, apnd etbnteog gacraincntei geggione pen. rcqairil praaseaiiam parochi ct duoignig et aqoa? napliia adhibiia, I. paa. in fln.ff. De run> vcl (rium tesiium. Kogerius rex ui Ncapolit.
don. iatei virun. Apud Gbrisiianog Deus nuplia- const. 22, inalrinionia ginc gacerdolalt bcnedicmm conctlialor craaitur Marc. ; conjugia preei- tioae publica (roaxiaie imer nobiles) vult eese
bua et benediciioae confirwau fuigse apud veteres claudegiina et illietta: nec ullo cagu tesiamanlo vel
inauU hisioria Tobia3 v, vii, vm, et Evanglu referl integtalo, nnplias bujugmodi conlrabentibng, suc50, q^ 5, o. 4, Non aliterlegUimum conjugiani esse, ccdi : raulieres ipsas dotea amiiiere, atai viduae
quam gl suo lempore sacetxlolaliier, ut mog esl, sinl cl nubant. Adde De clandestinis malriiaoniig
cum precibus et oblaiionibug a gacerdote iactis Exir. De clandostinis napliig dicam ad 1. 7 G. De
beaedicaiur; et Terlull. 2, ad uxorem, c Unde suf- nupt.
03
LEONIS PHILOSOPHI
604
ueludiue matrimoaii jure poiiri vclimus. Nibil in- * .
ler cniia coelibatum et matrinioniuro, quod rt> \
prebendi nou debeal, medium iaveaias. Coajugalis .'
viias deeiderio leneris? Conjugii leges serves ue- ; '
cesse est. DispHcent matrimonii molestije ? Coelebs *
vivas, aeqtie raalrimoaium adulteree, neque faUo \ , *
coclibalus aomine culpam pralexaft.
.
CONSTITUTIO XG.
VUt qul tertium (53-55) malrimonium eontrahunt, &
sacri canonit (56) pasntB (57) obnoxii tint.

.
.
Iden) imperator eidera Styliano.
" \
Oporiebat nos, cumdivina manu formati mentcque ac raiione praediti simas, quorumdam brulo- rum prastanlise non cedere. Non eniro illa imbe-
cillilas reprcbensione vacal, neque a juetis vitu- , ,
peratioaibus libera csl: sed taato obaoxior, quaa- ,
tum brulali uaiura rationabilis prudentia antecel- . \
liu Oporlebat, inquain, liomiiiee cum in aliis, lum
praecipue in casliiaie nialrimoniali a brulis (58) .
noa vinci. Multa autem bmtorum aniroaaiitiai ge- \*
nera (59), conjuge morluo, peipetuaro viduilatern , \
ampleciantur, allerisque nuptiis priores velut .
congesia terra obtegere nolunt. Verum quoniam , *
hanc inibecilliialem lurpem noa esse (quaaquam ;, ,
turpiseiaia stl) existimans naiura, prima malrimo- , \
nlo conlenia non est, sed nullo podorc tacta ad * '
acctinduni etiam proccdit : qain com itlam bic sal* , *
lem slslcre deberet, noa tanien id facit: et, quan- \ , \
qaam per eacrara legem non Uceat, a secuado ma- ,
trimoaio ad leriium prorumpit: baud dubie con- , , \ alitutam ia terlium malrimonium poenam, quod
,
non exerceatur, contempiui babcns : idque eo ( ' )
eiiam magis quod civilis lex, qua nescio de causa, ,
Spirilus poenam consliluenlis decreio aoa conacn-
lial, sed bos a reprebensloae porro liberat, qui
post allerum matrimoniale consorlium a malrimo- ,
niis abstinere nolint: idcirco nos quae Spiriiui pla- ,
ceiK sequentes, slalohnus, ut qui ad tcriium roa- .
irimonium pervenerint, poenae quam in ipsos sacer
canon (60) promulgavit, obaoxii siat.
\k\
CONSTITUTIO XGl.

.
Ut concubinam habere non liceat (6!).
Idem imporator eidein Styliaao.
.
VARIiE LEGTIONES.
Slcpb. conj. .
Slepb. . Sic Stcphan. Codd. . Conj. Siepb. Codd. . Slepb. \ . Slepb. conj. - Sya. Neocaee*
c, 5. S. Basilii c. 4, 50, 80.
Malim ;.
.
(55-55) De tertiis nuplils, vide conslilulionem D (59) Ui turtures.
(60) Ganon. 5, 7. Neocaesariens. synod. L 51, q.
PorpbyrogenelaiNov. 1, c. % vere. Ut autera.
2, c, De liis q u i ; Basiliusc. 4 ad Aaipbilocbium,
(56) Sc. Neocaesariensis.
(57) Tcaipus aliauod pODnil^.ndi bigami* el tri- ubi vidc Batsamonern.
(61) Concubinam baberc non licet, ut bic, ti
0mi imponitur. lllud adjiciendum d. c. 2el c. 7,
ejusdem synodi, veiarl presbyleroe iuterease nuila abrogatur lit. ff De adulL ct similes. Oliia qaipiiis ejus, qaac secuado nubit. Pnvabanl enim dem constanle tnatrimonio, concubinam habere
nonnulli beaedictione seeundae nuptias, vide Aug. uon licuiL Nov. 18, c. 5, Nov. 89, c. 12, 5. Cav
scr. 245, Ambros. hi cap. I Ad Corinih. ei in leram concubina a merelricc discrepai : coniii cap. priniae ad Coriatb., conciliuni Lateraaense cubina unius lanlum coasuetudine uiitur : meretrix veropturium. Concubiaa cumuno tanlum pecaub Alexandro 111, lit. De secund. nupl. c. 1.
(5S) Iliac illad Nazianzeni, - cat, mereirix cum pluribus. Balsamon ad caaoa.
, 26 epist. Basiliiad Ainpliilocbium- GOTR.
, .
n
605
C06
\ - Neque minus ea lex (62) qua? probrote cum con cubiais iromisceri non erubescentibus kl permil lendum jadicavit, bonestalem susquedequo babuit.
.
Neergo boc legislaloris reaium dedecore 110 , ' slram rempublicam afficere sinamus. Ilaque lex
, ' illa in seternum silflo. Ab illa enim non modo
\ religionis(65), verumetiam nattira iajtiria secun \ dum divina Cbislianisque convenicnlia precr pta
;. probibemar. quidem si cum foniem babeas,
, ( sobrie inde baurirc divino praecepio moneare:
, qua ratione, cura pnras aquas baurira liceal,
) ' , ' tum tu mavis?Tum lamelsi foniem non babeaa,
, rebus tameu vetitis uii uon potcs. Caetermn x\lm
.
coDsoriem inveaire difGcile non est.
Ifl*.
CONSTITUTIO XCH.

*
De p&na ejut qui aliquem dedila opera
exccrcami (64).
.
Idetn imperalor eidem Siyliano.
\
Tameisi aliter quam vcleres leges (65) sanciant,
deco qui alleri violeniis manibua oculos effodis , ; set, cum ipse judicio interesset, a nobis senleatia
, ' laia s i i : nunquam tamen in legem il!am iraaa . formare anirnus fnit. Nonnibil enim misericordia
, \ , nioli (id quod tpsa rrg ctiam indicat) lunc ita judi\ ;, \ cavimus : quoriiani ocoli, ei qni illos anmisset,
reatitui non posseat, cum qui id damai dedisset,
, , quanquara qui idem pateretur, digaus esset, in
, eamdem essc cxcitatem conjiciendum non putavi.
, ' \ , laierim lamen lantam pcenam constitui, ut qui
>. - C
\
j
jj, f
.
j
j
, \ , in lanla calaaiiiale adeoque profunda cxciiate, ex
\ - laboribus ejus, qui illa ipsuro aflecit, aliquam con . ' solationcuQ babeat. Verumlamen licel ita judica , , , tum esselex rejndicata lcgem facere (qucmadmo . dum dixi) noti laroea animus eral. Sed quoniam
( qui (66) inler sacra noslra officia relatus est (cujus
;)
ego qua raiioae postulaiioaem rejiciam?) illam
senlenliam, quod mitis sit, ialer legos eolloe.ari
, petit, qao dcinceps, si quando tale quidpiam inci dai, qualiter in prsesentl in finjurium poena con, eiilula est, taliter ea res dijudicelur: poeiulato
, , paremus, judicialcque decrelum legia auctoriiaie
.
donamus.
* ' ^ Si quis ergo cujusquam visuni laegerit, boac, si
\ , , , \ anani oculum ademeril, ano slroililer codemque
\ . privari, actalionis poenam gnfcire jubemus. Si vero
, ambobus oculis malelicas manus injecerH, qo4
e T U
i t
U 8
n a
e r a l
e l
c u
e r u l
8 u n t f
11
\klUA
LECTIONES.
Sk Zuicb. el Meerm. Scria)g. . Slepb. ronjecpral . * Esl in Ecl.,

Nov. 43 el ciUlur lib. \ l , lit. 1, pag. 4. * Zuich. ei Meenn. .
Hc corrupla esse palet.
Zalch. et Meerm. .. ' Cod. d. . Emendavil Slepb. lnc. Ecloga. Ecl. .
Serioig. ,
Ecl. modo , modo .
1
1 1
11
NOTiE.
(62) Yid. Goedd. ad 1.144. ff. De V. signiflcat. Ans.
(65) Concubiaalus jure divino reprobaiur, adde
Clar. 5 senl. $ fornicatio. Yid. el iii pr.
(64) Exstal epitotae apud Harmcnopulum 6, lit.
4.1 6. Explicare videiur pocaatn taliouis, de qua
Exod. xxi.
(65) Mosis forte, Exod. xxi, aut XII labular^ de
qua ad eagdcmdixi.
(66) Forle inlelligii sacrorum oificiorum iragistrum.
607
IEONISPHILOSOPHI
08
niam liic pctatt aqualiiae, neqiie a i i nocilum cst, prosit (qua (67) enim in hoc cxco utilitas est, si ( *
alius eliaui cattus sit), neque poenae obnoxio, tamelsi , \ ;)
non immerile, taroen acerbius quam par sii (cura , , * 6
cajcis itibil miaerius sii) inferalur: jtibcmus, ne qua- * ,
biliicr, ecd diverso moilo poeaa procedat: ita ut , ' et maleficus puniaiar, et qui Uesus est, otifiiatis , ,
qutddam scatiat Huac aulem ia modum legem con- . cipimtis. Quicunqae ambomm oculorum jacluram
* * ^
alicoi inlulerit, qno sccleris soi notam ferat, ipso
nao (68-69) orbator. Et qaoniatn acelerata mana
,
mutilari ipeura aequum essct, pro mamis ami&sioae
* \
besse bonorum suorum mulctator : eumque ia
, acerbae vil consolalionem, cui erati sunt oculi,
,
accipilo. Alque gic ca?cus quidem iadequod ad saslealandam vitamsumptus accipiat, modicum quod- ' piam calamitatis lenimenlain aenlilo : illi vero fn
* . \
faciaorls sui poeaam, ut diclum esl, tom ahero \
ocalo, tum bouis privator, pro aianuum muiilalione.
Elhuncquidem ad modutn, reasdives sit, poena ,, ,
proeedito. At si omnmo paaper sit, atque in anga- "
atiis vitaro agrtet, neqoa qoidquam illi qui ipsiua \
violentia in miserias conjecttia eat, iii eoropenso- " . '
tionera dare posaii: giuiiJis tum calamilaua el go, * '
cius el parliceps eslo, orbalasque uiroque (70-71)
luminc ca?cug vivito. Si qui vero in sceJere male-
fico opem tuleriut, qoidem roanus rei adaiove-
rint, simuique oculos eiToderint, eumdem ad rao- * , \ * ^ dum el ipsi puaiuator : a( si ne uaa manus in
oeulos conjicerent, caverint, aliod aulem quodpiam \ \ **,
aaxirium in iacinus contulermt: his ad corporis \
vcrberalionain, cuie lenue lonsionera, iriealisque . \ bonorumranlctampoaaa sislitor. Qui vero caccilaus C \ , aaciores saat, pnBdicii* pcenia subdunlor.
- ^
^
^
1
41
6 ?
, \ * *
, *,
,
, ' .
,
GONSTITUTIO XCIII.
y r .
Ut $ponsaex alio granida (72-73) deprekendalur,

Dtpl spomalia reuindi ponint (74).
*
IJcm imperalor eidem Styliano.
"U .
Qaandoquidem veteres qui de sponsalibus Crac- D * VARlifi LECTIONES.
11
I f
Vnlgo , quibus addenduiti censel Agy!. " Ecl. ,

Ecl. . Ecl.
; . Siepb. . Ecl. .
Ecl..
Ecl. .
Scriaig.^ . " Codd. . Stepb. tegentis conjedara confirmaiar Ectaga.
' Codd. . Agyl. . Sed Ecl. cain Siepban. faeil. qui delenduni censel.
Ecl. \ noa babel.
Ecl. , fortasac rectius.
Codd.
r.Xi , quod ex Ecl. eorrexi.
1 1
NOTJE.
(C7) Ul desit ulilitaR excaecalo, inlerest lamcn

exciEcanlem alium, poenam gravissiinam lalionis
paii, ul eateri ab hujusmodi pelulantia, ineiti gravissiaia? panae deterreanlur.
(68-69) Sit nnusoculus pro primo furtaeruebatur
apad Laagobardos, L Si quis latro,de latronibus hi
lcgibus Langobardontm.
(70-71) Eadeai olim poena ple<icbalur sucril gi,
I II, in fln. ff. ad I, JuL pee. Wisigoibonun lcx
slalueral, oculos crui patri vel malri, oui ab ona

necein gestaii uteri procurasset, I. ull. De exc.
bom. pa., I. 6 C. Wisigotb. tit. 3. Locreusiam
quoque lege Uta a Zaleuco adulierum atroque
oculo privari oportebai 5, Yal. 6. Exempla reâra
et priricipum excaâtomm pete ex historkia.
(72-73) Adde 5, Harmeaop. 1, 27.
(74) Videiur reduci quodammodo veralculiis 13
14 et seq. Deui. xxn. Severior tamen fuil lex !
}
609
NOVELMS CONSTITUTIONES.
610
ott* * laranl quo nescio modo ea de re non absolote
( -, praeceperuot (sive quod boc de quo nunc ganciiuri
\ gamug, inter caugas dissolvendoram sponealioruin
, comprebendere noluerint, aive quod lalequiddam
* qaale impraesealiaruro exorlum legis promulgaiio ), \ nem requirit, lum nooduro iociderii) nos, quod
- bac in parie deest, adimplenles, gpongaliorum
\ . tractalam ad juslam absoluiioaem deducimus. Ve tus autem conetilnlio (75) sponsalia diciaiit, aliig
( \ , alque aliig de cauglg : ob diversam videlicel de re , ligione opiaionem, etsi alter insauiae morbo ca piatur, ac insuper ob nonnullas alias, atqae haruai
, utramlibet utercunque despouaaforum baberet,
), * sponsalia divelli jubet. Quod vero nune in conatde , , , rationem nostram venit, sive tunc temporis , uii
* , , diximug, noadura (76) eveneril, give legiglalorea
* g DOD evenlurum arbiirati sini, give qua alia caoaa
\ * - ejus silentio pretereandi fuerit, inter diclag causag
; aoa commemoratur. Est autem igliusmodi : spon , - sam quamdam furiivia complexibug ab alio eg*e
.
gravidatam, cam illa interlm gpongalem prse sc
cagiimoniam ferret, apansaiioram tempore comperium eit. Atqae-boc quidem illud est quod veteribtis
ftegibus eoiuprebeaauai non e*t*
9
>

igiiorquod deait adjicientea decernimus, ut
, , nonmodo propter divergiUlein reltgionig, neqne pro , pter menliaemoUoaem, aut alias ob caugag (77):
, \ verum eliam propler boc, qoo nibil iuagis uiatri , ,
fiionio advergatar, quos gpongalioram opiaio, itoii
, eritag copulavil, digjungantur. Qaomodo eniui
, . vera gpoagalia sunt, in quibus aibil verum neqtte
, ; - geauinum congpieilur ? ubi oierelricium (76) ge of , , C fert scelug, ubi causa? atinl digsidioram et odii, ubi
\ \ animoruai alieuatio (qua> mala acervatiro omaia pa * \ ; riter cam pcregriao, alienoque eemine gugcipiantur):
quomodo ibi laalrimonialig concordia , quomodo
purug gpongalisque eat amor? Quin ul quigpiam
, ,
alterius fetum aibi subjiciai, id vero ratio non pa
titar. Neqae item jusiam eat, ut qui gpe boae&tas
cagti matrimonii oblecialaonis gpongam ia domici, - lium 8aum reeipere congtituerU, si illa mairimonii
, \ - legibug insullet, et cum (79) aliig lagcivieado,
, obleeiattonig gpem evanidam ipgi reddat, roere - trtcia illa faciliiale ipgam uiorem agnoscere de
D beaU
,%
VARLfi LECTIONES.
M
t f
>T
SSe corr. Stephant ; Godd. .

Stepb. ei Agyl. conj. .
Vulgo
Scrimg. .
Slrph. conj, .
Codd. auie babenl : expunxii. SlepbSerimg. .
idem .
Codd. adduol , quod deleudum eaaa vidit AgyL
Codd*
. Sed abundai.
1 9
9 1
NOTJE.
u! qu gponsam gtupri compertam lapidibua vallei

obrai: ged lainen barc conslitutio peninel ad gpongm noa tanium giupri, ged gravidain compertam.
Vid. iarmenop. 5, lii. 2, ,
adde qa-a gcripai ad I. i t , 1, ff. De conl. emp.
J. 11, | Si quis virgineai 5,ff. De act. emp.
(75) L . 5, | 1, C . De gponsalib.
(76) Hujua Novelte caaam admodum gpecialem
P I T H O L . Ga.
CVII.
etaa collige.
(77) Quod eral congiitatura d. J i .
(78) Hiac colliaere possU, cum roerelrice, nisi
reeipiecal, conaabium non egge, c. 1, c. Non eg'
culpandus 32, q. 4, cap. inter opera De spongali
bug c. utt. De coodii. appogil.
(79) Facii Nov. 51, supra eod.: Nov. Jueiin. 22,
cap. 15, $ 2, Nov. 117, cap. 8.
20
LEONIS
011
612
PHILOSOPHI
!*'.
CONSTITUTIO xciv.
Legis (80) qtia de contulfitu (81) agU abrogîo ($2).Bepl $9& vdr aepl
9
rd-
' * .
Idem imperalor cidero Siyliano.
& Quoniam nosira. legum repurgatio (85) bunc sjbi
propositum finem babet, ut non niodo illa quae sub- ou ^
iude rerum stalum labefacianl, verum eliam quaq $, 4
longo lempore silentlo obntta, inuîlia prorsus, , , et tanquam propter cariepa publico usu mrn con-
treclata ese videnlur, e fegali solo dejeai: cpase- \*
& &
quensest, uiet cjuae de consulalu traciai legeip. (84)
laaquajn nibil iu, preseuii ad rempub|icam pcrU- " ,
ciueqp, cum aliis inutilibus l$gaU corpoji exiraat,, , ,
Olim qnidem consularis dignitas v^yeranda erai, ^ .
veocraadogqua qul ipsam gtibireot, ej, niagnificen- ^ , \ UA praeslanleg eflteiebal, ac idcirco, quibus cousu- \ !
laium gerere obtingeret, pro bpnore quem ex di-* . \ ;
gnitate perciperoni, remauerari re.mpublicam
,
lentes, liberalia, (85) promiscu^ plebi munera
,
elargiebaniqr. Ac initi quidem, quaniam mumficep? .
liam faceret, cujusque arbitrio perariuebatjir: poal-i
modum auiem ac ceriura modujn <)ecrolo legali
\ ,
circuinscribi illaiu placuit. Atque boc quidem donec couaularig dignitaiig republica laajeglag .
floruit, obgervaluia esse apparel. Niiao varo, eam ,
q a i oa)Ba mutaj>, leoiporfc ourgue, haoc etiam ^,
**
coQgularem magniilceoUani e prigtiaa gôm el am? \
pliludiae k abjectaqi gpeciem trangibrmark: ac \ ?
varo qui ad itiam proeedant,. uiterdam aibi non ,
,. ,,
auificere, u e d u algts ar-ogave quidqaJHD pogsint : >
1* dacangalaltt legens quaio propierea allum c . , \
sUeatiuiu
occupavrt,
ul..
. cai aliif>
..^ iiiutiUbaa>
^
^
^ diii,
. . *\ ^ .
frusira legalibas congtilulioiiibaa imnaitaai, deereto \ " ^ . ) ^,
majegiaiia uosif illiaa- eximimu.
,. , , |
^
1*$*
CONSTtTUTIO XCY (86-87),
AIAWSJS^^.
De avuUa terrw jcrusia (88).
w
.
' . .
\ ^ \
? *
. 4 , ,

\ . \
VARIÊ LECTIONES.
Idem imperator eidem Styliaao.

Antiquioribus, qna^pie ante natee gunt bigfbus
orlus causam rerum usus praibuit. Legislatoreg
enim quac m coramunem vitain incidunt, singulatiro accurale excuiientes, pro illorum nalura leges.
condunL Quouiam eigo cx cominunis
ne-
* Zuich. el Mcei;n>. . . JiigtUiiapi 105^

Scrini|. . EmfiiuL. AgyU
SScriiag.
noa babet . * Forle . * ScriniK. Zxiiclx. el Mtjerra. .
Ecroga.Nuy.
exela*
apad Harm, Kb ll, lii. iv, pag. 186.
Meerra., et pletique Codd. Eci. ,
U&endum vidalar
. ^ l i i uoiinuliig Ethoaae Codd. addilur : \ , ^
* ^ /\
<#.\
*\
* Ita
Iti Ecl.
Krl. Codd.
. , quod
fliiod emendavcral
emendavcroL Siepb.
Slenh.
\

.
, T
#<
NOTiC.
D
(80) Nov. iug|. 103.
(81) El missilibus.
82) AddeNov. 47,^178.

85) boc satis innuH, I<eoneia aur
ctorem esse repelitae prxlectioia&
gîi . Vid. Cujac. 6, obs 9.
(841 D. Novell. 105, el.simlleg.
(85) missilia inlelligit.
b
(?6^7) Har<i ISoxella laiidatm: ab Harmenop. 46,

^^.^^. 4. 152,
(88) , qii et ,
et. . ;, lacas
estsivc agcr gaperiqr, cui oppunttiir,
de qao lex 1, 22, S22 ;, ff. De aqua^ el. aqua. p&u
via. Reducilur rgoidiclalax 7 , 8 , ^ 9 , ia pr. 1
et 2, ff. De damno.
613
NOVELLAS GONSTITUTIONES.
614
, , goliis (qaemadmodum diximas) legibns nascendi
* , occasio exslslit, fct tero piuptcr uovam quampiam
tcd \ rem, quae ad veierem aliquain legeftl feferri noii
polegt, lege (80-90) Opusesse videmus,qtio viddicet

, &, - ai alias quoqHe isliosmocfi aflquid coniineat, id legltiriie dijudicari {x>gii: legcm pro lOudjtfoue *ei
6, * , ifr rferom naltiram proddciraus.
4 1
.
At qaae illa lex ? Quando divers? dominii agfi sibi
; ' , \ ^ invicem adjacent, et alier superiore loco, alter au >&* - tetfi depresso ei campcslri gitus fcsl, si supfcfioris
^ {\ 6 et impertdfcntis agrt pars allqua fciifa arfoortbus aut
ttvt ^
** - glne blff pftrrupta, subjacenlem agrmn, qui ruinani
\ , extepif, obtegat, ne gimpliciler, neque inferioris
- . afcri cfomiuug avutgam niaieriam laiiqnam guaut
- & vindiceC : neque guperioris doiriinus, qui avulsto , ,
riem passus esl, de fimum qui ruinam iacidenicin
|3- exceperunf, dominio, ilfi iiiem moveal : sed inle& V * < rloris agn dominus superioriS agri domino, si ui , & & - vuham roaleriam (sive arboribus consita sit, 6ive
,
illis vacel) recipereet apportare velit, id permitlat:
" ^^ ',
itle aiitem optronem habeai utrum recepurr., suis ,
,
que flnibus restilulam maierram, qucaiadmoduin
" ,
solet obliaere: an vero (si illara asporlare nolii)
, ,
prorsas tum a materia, lum a finibus qui illam ex ceperunt, abstinere, neqîe agri qui divulsa susce ^,, ^) ,
pii, domino negotium facessere velii. Quemadoia \
duro enrni cum domus sibi invkem adjacenl^ ei
^ ,
alteriue hlructura superemmet, alieriu humilis et
rtp * ^ preasa est, si eminenliorem domuni in bumilem
^. "'^ collabi contingat, dominiTS ejas aut (91) delapgam
, xaA roaieriam recipere, aul, si id nolil, illa proreos ca , 6. dere: domus quae casum excepit, <h>miaam
inquietare debel, iia hic quoque eo ad coageqaea" \ ff, , tiam e( exempluia tracto, idem custodirt ei obser?, ^
vati conveail.
^ , * \ \
.
121 \Cf.
CONSTITUTIO X V I .

9 9
9 9
ti\Q > a*o6.ovr .
D$ $epukro violtHo (92).
Idem imp^raloreidem Siyliano.

Quae delicta gola aniini ncquitiacommitlunuu,
nullaque nalurali necessitale excusari possunl, his
neque venia tribuenda neque inferendae p(Ena;
eifhgiunv concedendum est. Quai vero non oainiao
a malilia procedunt, sed niixlam naturae violentiam
$ habeol, bia ulique abiiiis, qui propogila sibi na . lurae vi judicare volent, veaia non denegabitur. Ex
* ^^* tfiv
,
< , * / ,
' ,
1
YARIiE LECTIONES.
4 1
" Codd. \ . ^Codir. .

Ecl. . Ecl. , Zaicb. ei Meftrm/ Ecl. *.
VidetuT legetidiim , babelunug ex Ecl. Codd.
S^rimg. el '.
"UkS. .
Voljga . Ecf. . " A g y l . suppteri vult. YvAgo . Scdcimi
Et\. gcribenduia fuit propler .
M
(89-90) Videtur Leoignorassc lefeem 9, j 2, ibi :

Si ex fundo tuo crusta lapsa gii in meum faaduni
ff. De damno.
(91) L . 7, | ult. 1.9, ff. De darano infect.
(92) Et cjug delicii poena fn anairram et fogtna*rium mulala, cuaiotim crimiiiaKl^r ctpecuaialiier
de eo ageretury I. 8, 9-, sipal. Vrul.
615
LEONIS PHIL050PHI
616
kac ago ralione civile sacruroque decretum, dum *
de eepulcrorum pergcrutatoribus slatuuot, sibi rau- xa\ ,
luo Don conlradicere conjicio. Civilis p.amque 6 \ lax (95-94), malam volunUlera lanlumroodo iniuens, . *0
negata prorsua venia, id delictum panil (95): sa-
cra(96) vero(adpaupeitalem, qua? bumanam vitara misere vexat, ga?peque pressos non audeada au- , ' ( ,
dere cogil, ni fallor, respicienB) poenam in de- ,
)
prebeogos non coaatituU.
.
Nos ilaque ad ulrumquo decretum nos accom"
inodantea, ae, quoad fieri poiesi, paaam aique ve- \ *
niam inter eese conjungenles, sancimus, ul qui \ ,
semei dualaxat id ausi fuerint, leni misericordique \ seoteniia ferianlur : qui vero ex clemenlia illa , '
iierum peccandi occasionem rapiuat, nec iade pru-
deatiores facti a malilia desisluat, nullia precibus ,
admissU poeaam stistineanl. Illa auleoi in dorsi ,
verberatione (97-98) criniumque (99) lonsione con- .
\
ftiftet.
12 \
CONSTITUTIO XCVII.
Ut in (i) conUtfatione /tfii, et magittratuum (2) clxrft
Mlto juretur (5)
.
Idem imperaior cidem Styliano.
.
Tamelsi lex, qua in magislratuum inilio,
\
litiumque coateslatione juraudura pracipit, di-
vino juseui qui jusjurandura prorsus evilandum '
prascribU, aliquo niodo contradicere videatar: " , '
lamen si quis verborooi menlem pcrspicil, non ia ,
contrarium illam rogalara esse, sed e divereo ju- ,
risjaraadi susceptione Idem quod ejas probibi lione aacra lex (4-5), efficere conaii deprebendat. ,
Etenim hc qaidem, quo mendacio prorsus viam . \ pratcludat, in universuro (6) Jurare velat: illa (7) vero, dum boc Ipsum vuli, ad fugandum mendaciura ,
jttijorandum !n auxilium assumit. Quapropler no-
bia non in verborum formam, sed proposilum HIo- \ ,
rum finem cogilaiionee adlgenlibus, non aspernari ^
civile decreutm, taaquam cum divino et Do- , \ oiini aoslri maodaio pugaet: sed laoquani eodem
vergai, illi honorem conservare visum eet. Caele- , *
roquia etiaro hoc sentinms, Domiai juseura non " . ' \ aitnplictter ad moderanda communis vilae negoiia, ,
ttdad consiituendum illis, qui ad bealain illam sablimilJicin ascendere desideranl, in perfccliorem D ,
a f
TARLE LECT10NES.
n
Codth . Emendavit Stepb. Ecl. . 45. Forle . Melius . .

. * . Juaiiniani 8, c. 7 et 49 c. 5. Codd. . Agyl. .
.
(95-91) L . 8,1. 9, ff. De scp. viol.
96, sunra eod. et 105, infra eod.
(95) Criminaltter el pecuniaria Doena, d. 1. 9,
(1) , eadem vocat, Phot. Nomocan.27,etl5, c. 25, ubi Balsamon bu- , infra eod. vid. . 49, c. 5.
jus conatitutioais mealionem facit.
(2) \ , sie infra *
(96) Vid.Petruai Greg.^5 svnt. 14 15, 16.
.
(97-98) Sepulcri violaior per fusluartum ei tons(3) ita conaervatur litulus Codicis de jurcjeram punilur, ui hic, Balsamoti 15, Nomocan. 25, rando propter calamiiiara, Nov. 49, c. 5.
Rasi!. epist. ad Amphiloc. 66. undecim aimis prival
(4-5) Matlb. v, v. 54.
commmiione : addi Nyssenum episl. ad Lyluium
(6) Ibid.
episcopuni Mityteues, c. 6, 7, 8.
(7) Civilis SC.
(99) \ , adde .
f
617
NOVELLiE CONSTlTUTiONES.
618
, tvjmpuMieam graduu eet* promulgatnm. Ctijus
, , * ianegeneria uonaatla etitm alia saat, ut bot (8-9):
tl \, Ne $olUcUi iti$ animce vestras, quid inanducttit, et,
, \ . Ne teponatli' tke$auro$ in terra etc., qu eodem
dicla eunt. Haee enSm el similit seorsuia perfeciie.
riboa demandantur.
" ,
Ea propter noa civilt legi guam vlm (quomodo
, diximtu) immiaulam congervantea, gaacimug o*
\ , qut magigtralam ineunt,lileiiive conleglaalur (10)
\ geveriutem mendacio praelaturog, aec otlo modo
* , recia via declioata, obliquam fraudia teatiUoi
, \ c*Dce*garog, jarejurando afiirment.

^
%
1^'.
.
CONSTITUnO XCVtLL
D$ p&na eunuckorum, $1 uxore* ducant.

\
\
, .
\ ( ,
) > . '
, \ ,
,
' , ,

\ , .
Q
,
\ * , \

,
, ,
. * .
Mem Imperator eidem Slyliaao.

Legom orlue, tum ul republica recte coaetitaatar, bonc albi finenrproponit, tam Interdum nalurag injuria affecta? auxilium offert. Justam est
ergo, ulnaac eliam de baa epecie, aa eunucboe
\u matrimonium coajangi Iiceat, ia quxslioaem
ducta, lex ena&catar. Sed priusquam Hla proponalur, rem examiaare, el an wiiuemodi coajaaciio
inairimonium appellari pogail, imo an omniaoqo*
ia matrimonio peraguniur ( qus sunt aacra (il)
preces, sacriflciuin, carualig oblectalio acvoluptaa,
et quaecunque in malriroonio Ouat), fas sit ia illa
perflci. Sacerdoe igtlur ad imitalioitem coeloconditore (quigexogad (12-13) mulliplicatio*
nem coputavft) proaualiare benediciioais (14) verba sacra effaiur. Humaai auiem iogenii voluptag
el laeiitia ad genialeg complexaa, ei (15) ulriaaque gexug feliun respicieag, progresgoai facit.
Spongoram enim parenles, dum eo vigcerutn
guorum vigurog fdum, et gpongi ipsi, daui gf
in lucem ediiarog generis auccesaorea gperant,
muUiplici voluptate perfauduatur. Al hic uibil lale
gubest.Qualeenim ctim oblaiione ilii (16-17) couve-
91
8 t i g a
YARIJS LECTIONES
9 4
Inc. Ecloga.
Ecl .
Sieph. coaj. . Sed et EcL babel. " E c l .
Hov. 46.
Scrimg. ., quod in . mntaveral Agvl. Veriora pnesiiteninl Zuicb. el Meerm. ** l i 4om . - Vulga , ftepoaui . Vuigo , quod Steph. et AgyU
eneodaveniat.
9 7
NOTJL
(8-9) Mattb. vi, v. 25.

D rooda, uila tn caosa Jarare. Hic adde 1.1,1. 2, C.
(10) Cajac. ad Nov. Justin. 47, collieil ex boc Dejarament. caiumn. In gpiritualibug de calumaia
loco jurameniuro de calumnia non essedeqaacua- jarari non vuli Eugeniug c. 2. eitr. De jurain.
ue re, ged de liiium coategtatione tanium, et calumn. in6.
ari in causia eivtlibng taaium, no in crimiaaii(11) o i c , vid^Nat.
bos, ul hac Noveila congiat, ei 107. iufra; nam ia 89, gupra eod.
crimlaalibug guiBcit iiHcriptto. Fridertcuo lamea
(12-15) Gea. i , vere. 28v etc. ix, vers. i .
conglit. De pace teaeada, et De iuceadiariis, id
(14) Formolani divinam intelligit : Creuiie et
edam exigii ia caaeis criminalibug, non (ai pleri- multipUcamini.
qaa opinaaiur) eliam Hearic. I. 2 legum Loaô(15) . 8cf.
bardoram, cojug constiiuiioaem retulil Uononug . Agyl.
c . 1, De jaramenio caluainia*. Neôa eniui boc
(16-17) Euaucbi gcil. speo procreand* deest eanudicit Hnricug, clericog, aeque in ctvili, neaoe iu cbo. Ejug itaqne conjunctio prscipua conjunctiociiminali caaaa jurare de calumnia, sed nullo eog aia voluptate dasiiluiiur^
319
LEONIS PHILOSOPHl
639
iiianl? quale (18) wcrificiura (19) eoruai aggrcga- ,
lionem slabtliat? Cum autem illorum conjuuciip

adeo omni oblectamenlo vacel, ei cuii&ecrattouie,
sacriftciorum, uenedn tioijisque adeo non tapqi
aii, quomodo in ipsos inalriiiui&ii appellaiiu quadrabil? Imo quomodo noa aliqua qu* uelarii*
dcbc^f, idque ej^ leê ipsos pa;iia sequemr? A l quc quod ne ab inilio quidon malnmQiihim vogari
pptstl, breviier ila dicium sii. >.ed maîs exactiusque rei iudignilaleua oraija giplunsl. Uoruni
Couditor cum U]Uia marera ei feminam c^nsociarel ad largtuu quod iiide exituruai esse}, incremea?
Uiiit respiciens,consociationeiii illam facieb.n f20-21).
Quiu el nalurae (qnae tanquam faiaula, quanliiai
potesl, a Condilore iradila praecepU observai) ut
iii boc ;iuatrimoiiii iionsuctudo
74
eyvrj ; *
; )
\ . \
;
" \ Mapfttff 6 ; ' >
9 , * . ; \
* \
,
\ ( ,
) *
, '
inealnr, quo (22) ' $
sobolis procrealio procodal, quoadquidcm ab ipsa
'
tale tninisleriuin conditor praslari velit, propasi-
. \
lum eit. St igilur vel bic qtiod
nalurae Conditor,
\ ,
ipgaque naiura voluii apparcl, quod probibatidimi
( ' ,
duciinus, ae probibcaturi sin miaufc (ui c^rle n i -
bil Uliu&uiQdi esl, $ed coulraria oiunia, el nalla
ad iaipleaâai Domini volauâiaia vts atejuagene-
), ;
r U , quiddam quod ualura nou agaoscat), quaia uoa
oiaaiba& laadia pfobiheiturt ()uod
&i quie eon<-
, \
leqltouibus gaudens, dicat si propter sieriliiatem
eupucbi a
coujugtp
secluduuiur,
niullia etiaai
, \
( ,

alita coajugium imerdici debere, cuui uoa orariea
),
quicuaquc in conjughun coeuut feiiltcos se prae-
, ' ,
aieat: ad coaleulioncm in promplu est responsio,
, ' \ , '
quod âaieui nullus ex iis felus gignatur, ,,

uan âmeu ia boe eongrcgati sinl, oe quaui oom
,
n u a i vilae ulilitateia conjugalis eopul* aCferant:
? ^,, \ ^ cum poiiu comira procreandorum liberonim desl-
deria congregatoa coaatei, quas eflecium dcgiderio
( \), '
responsurum opioanles ia eveniu
'
spes fefelkeril:
?,
hic vero ut tale aliquid dici possit, permulium ab-
\ , ^ , \ -
ait, cupi qui ad peregruiain
conveaeruni,
liquido
illam
scieniee se
commisiionem
sieriks
ac
T i
. *?
\ \, ^
adgiâendum inutitea couveaire, nalune quasi i n -
, ,
sidiaii sint. Acsane ob boc duaiaxat odio etiaro
aaibo digai eunt: mulier quod cum conjucaHs con-
, ,
suetudinis cupida fecundo
. \
infecuadun et
ee juugere
poluissel,
glexileni praeiulerit: euuu<;hus ve-
ro, quod nl in vanum ,DoiHinu benedicerei, iropoleatia
sua
cfiecerrt.
, \
,<,
*
Si quis porro fundum ex ^ ; , \
(juo alius aliquis fructas meat, vastet, ei incuUum
relinqual, an huac tatiquara malum, atque p e m i -
'
ciosum odio babebinius, ejuaque, si tieri poiesi, i n -
\ , .
VAR1ALECT10NES.
T l
Osenbrvggen | . : $^ ; * .
^ Agyt
. " C o d d . . Slepli. el Agyl- ei^ eipendani.
N*si verbam ^, iegi-rh>\.
Slepb. et Agyl. legeadum esse exisumanL
Coiy. Stepbaai, CodtL ^.
l k
7 1
f <
NOTiE.
(18) Quaeidicat, vana et irril&erit. precAiio el
formula: Cretcite et muliiplicamini, si eunucbi nupliis benedixeris.
(19) Moris eniai eratsacriiiciumfieri, vid. Nav.
89., s. eod.
(20-2t>GeJM, vew. 28.
(22) lsquematrimoiuiflnis proctpiiag.
621
N O V E L L J E COKSTtTUTIONES.
22
; \ slitbtum teprimemas: iili qul ftfadiiin fcxijtid
; , \, !* KpeTtror fapetr falione pradiiura geritofen ptillulet, dfegolat, *t Inb1} avpovcBaii " tlteni reddit, tanqua nihil iadignilatta commit. pidoV , - tat, Idftcete permitteirins? El sane quid qtiS^
^* ' , qoam dicat? Sed Paalua, inqdiUflt, all (2&.28)
. maltfttioniuta contrahere quarti (29) urt (50) xa \ ilus estt quapropter aalnfalis fervoris eontempla, \ , . tionfe oonjunciio prohiberl tton debet. Sdd (H
** , qui Paulum laadas, adPaali verba ittende. Uiln*
' * moftium conitah&e, inquit, Id e&t, pef inafcrl , ( \ moniale commereium cuin malifero
* > consocialio rtiatHmoiiialis, et benedictione quae tn
, ' malrimoniuift coeoiilibbs debciut, disjna eat, ma*
; ) * tWmonlum illam nornina* et observa uxorcm: eln he
\ J tantillae quidem bencdictionis unquam capax foc" \ 0- ris (quaeeniroaut qualis consecratio in iis, qui
, ( \ * simul contra Condiloris decrctum, simul contra
\ rtaturae legeni conjunguntnr, tocam bstbdai?); ^bid
*), $ , ' Paulum in approbatiiinem cdblibisiut 1 pene^rla! DKH
Cotf *( irittionU penrahere audes t Ad boc vcri> si qui
ipsis haiuraiem et propriaid maKuai |Wtent'iair1
( < ), cxeecani, boc consilM Id faciuni (tam^si vitiaaei
" * aa qiadam Ia tbum rebolliono Id fatfant) tie am-
4V * plius vitos da ^tbibere qtleaiU^ eed qUafitam ftd
, \ ' , libidinis stimnlos auhtei, pfoirtue elartgdeeo^nl* eu>
: bilisque (3W4) fldi, t ia qoa euspicio noa oadai,
, , \ cusl&dcs siat (qnod aaia ipfl* voeis (55) ionuepr^
miult) quofAodo ia hoo non juaumadveraam in
, dignationemcadfcnt, quodnoit solum inimkaiu(56)
naiura voluiualem capessant : verum etiam illi
;
qui licet maliliose, qaomodo tamen ipsis videretur, uiiles illos reddere fetudid bab<Mrunt, adversari

fc
amitrifetio,
daprebendantur? et cnm novum atque pefagriaum aexum reprseatem > non taftien naqtie
ifitiio altrlbuiae naUirae, naque qua iransformati sunt, malitiosai arli acCammOdent?
, * t t c " C
Propterea santimuil, ut si ^tirA &raoAoTDtti ad
8 1
*,
* , ^<
^ Htid*
< .
AlATASfS U ^ .
$ tov tbr & xtpl
dpkort
*0 .
" ^ -
frratnriiohium ^roccfdoref Comperiatur, fet Ijfse stupn (kieii otmoxfus sft ct qui sacerdos iirttnsmodt oonjiinji?ortefm profanatd sucriflclo pdiflcerc
ausa^ faerflt, sacerdotatf dtgftitatd dendd^tht.
CONSHTUTIO XCfX.
utqul jusjiirttndmti dtfert pfttt (5?-59) (W Ctilumtiia
kleir hnperatOT eideia Styliauo.

Qojeeunqai ad reele caândam gpeotaat/ q t -
VARIiC LECHONES.
Steph, vult: \
Sciimg. . Meliora pnBstiierunt Znich. el Meerm.
Codd
. Swptf.conJ.
^^, Eck fftcipfl.
Eci. et . ficif. .
n
(25-28) I Coriath. vn, vers. 9.

D . Evagrius ,
(29) Sentenlia nolanda: mirum ut sU Tertaf-
Hanum Ub. De monogaaiia Didoaem commendare, . Adde Glaudianum ia Euiropio.
quod ne secfimdas odpciaa experfreiui , maluerii
(55) * " bic, vel
crfi, quarti ivabere. Uri cuio dich, afltfdil a(f faba- ,
sint beoevoti, el adem scir1
vM
jfuod
MftTlCis didi^rint, Epiph. 2, contra Iia3reses.
(50) Urantur enim spadones et qui amalorea Pbavoria. quod mentis

sunt mulieram, etsi consiei eo* nibil potesse, ul compoles esse exislimenlur, id e&t, quod vinereia
abslmeant, q veleres dixerunl.
Terentiug loquitur ia Eunucbo ac(. 4, scen. 5.
(51-54) \ , AUudore vidol'ir
Vid> Canonei apoatoieriittr 21, 22,25, abi
ad veiaremtaorein, utiooaatraUg regii cubiciiifVeara plenius dixlnus.
demaodabaun", . 4. De praop^ sacri cubk. Aiabroa.
(57-59) Redaoilur la vel8 54, % 4,1. 57,- itt ii>?. flT.
5 ep , iGafikus pneposiiug cubkufi, euiiuoha^ re- De jnrejur. I. 9, C. De reb. cred. Ilis adda qiatt de
gius. Socrates . iuwmenio caluaniiie dixi Nov. 97^ supra ood.
623
LEONIS PHILOSOFHI
624
cunque ad bonos mores pertiueni, basc et tingolis , iv\ \ %%
et vniversa? reipubltcae, qiue me ad invenienda \ \ *
dummodo pos&iro, aut ab aliii invenia in publicum , , *, \ *
usuro deduceuda petant et coolendanl, in medium ** pono. Ac idcirco supra aliaa bec etiam lex, qu . \ \
eom qui aliqueusad jurandam adigit, se (40) nullo ,
dotomalo, neque facessendi negolii aoiino,aed ( \ at rei, cujus ambigailate ratlo ipsius ae&iuat, veri-
taiem cognoacal,jusjurandam exigere, prius jarare /* jubei : cum velat ditperierit, qiue ravivUcal digna ,
visa esl. Curo enim id decrelaai recte veterioribu* .
placuieset, receniiore ejus cautionem negligenles, * delato Jarejuraado, a quo exigitur, hunc id aub- ,
ire Toluai; qui vero exigit, de eo nihil aollicili ,
sunt.
,
fi .
Sutuil igilur notlra majeatas, ut secundtint ve
terum(44) legislalorura decretam juramenloruai
forraa servetur : et qai ab adveraario auferre jue- ,
jurandum conatur, qaam fldem cx aliia qua*rit, de *
moribaa ault prius ipee praeatet: qtiod nampe non ,
dolo, ted nacetsariu el iaetilabili de cauaa ad , defereodom jugjarandum
procedat. Exisiimo .
eaim, cum ambo ita ad jarandam adigentar aat ,
dilucidioreco in jurameatis exiiuram veriiateai, aut ,
boe aliquo modo reprimendoe, nequa tam proaipia ,
alacrique greaea, aique nunc progredi videulur, ,
addeiereadum juajurandum prodiiuru*.
, ,
C .
CONSTlTtJTIO C.
F *.
Jv $ml$ oxt tiberit in matrimonium conjnnQUH- %** lur (42-43).
".
Idem imperaior eidem Styliano.
*0 .
Legea, quia ex bentgao (44) judicio prognalae
,
tuot, bonasua ordinatione et moderamioe iis eliam \ \
conlrovargiig, quaenoaadmodum crebro (45) io rea buaiaaaa iaciduat, aaxilium ierre matUtuuit. A l .
vero cnm tantae betiignliaUa aiot, qoomodo BOH ' ,
fooge magis eonim, qiue in hominam viia aaaldue \
veraanlur, euram sascipieat? Si enim medkua ;
qaisptara iis qaae mieue aagonl caran adhibeat, \ ,
qaas varo aaagti aagunt, negligat i id quod lainus \ angii, non per peritiam et prudealiam carare v i -
deatar?
D .
Ea propler leguro dignilati plus majeatati attri
bocales, quod bactemis ex coaaueludine da- ,
VAKLE LECTIONES.
w
Ecl. . Ecl. . Reclias fortasse.

l U Ecl. YttVgo . * Ecl. .
Apad Scrimg. articulug deeat. ** Slepb. emand. . Ecl. . Ecl. .
in EcL NOT. 48 * Ecl. . . " Vulgo . Sed legeft4

9 1
.
(40) Scrimg
Cujac. 17, obs. 52, sic et infra Nov. 107, , quod csl dolo nwdo>
malitia mala.
(41) Vid. d. $ 4, d. I. 37, d . ! . 9.
(42-45) E l eoroift alaUl ac poena.

(44) Sainilar cnim in dobiis, eaasantai benigiiiar
ialerpreiatio, vid. I. 168, ff. De reg. jor.
(45) Id esi, quod rara.
825
NOVELLiB CONSTITUTIONES,
626
, ^ \ judicatum egl, de iis nempe qal ex Insqaaliforluiit
\ (Hbera videlicet et eervili) amore instigante
, matrimoaium conjungi contendunt, in legem In*fl , \ - cludimaa, ac sannmus, nl si bomo liber aervitis
( " , - per&onttnuplias gecletar, gub duplici bac cendiiione
, motrhaooiuin ineaior, ut is aut aeqnalem cum ler
- vili persoaa, cui per ainorem aggociaiur, fortunaai
* euscipial, aui prelium, qao illa servitale HberaU
, in libertatem perveniat, golvera promitiai. Aique
, * - hoc quideta, Unquam in&qtialig malriiDoaii arrbaai
; * ; quamdam, ettm qui consuetudinU gocieUlem com
; "/ aervili pereona inii, persolvere oporiebU. Statui& ^ mus vero eliam, no doadni hac in re ee iabuma niaa geranl: ei, si persoaa quae aervnm ia matri " , " rooninm delegii, servire malil, utriusque gervilug do , mini (4648) inorle lerminemr. caque iibi inciderii,
, cuin (49) liberis, quod ipsis matrinionium largi*
$ , ium esl, diiuiuaatur liberi: sin in servilutem aoa
- , congealial, neque ia promptu babeal, unde preiium
, pleue persolval, libertale per vim mulctelar : aed
\ gerviens apad eumlemdominum, niercede quol , amiis binis solidis aestimanda, servitutem lot aania
, daret, quod pacio pretio in plenam sumtaam de " , ducto douiinuin aaiig pro aervo accepiasa, aeque
, * juslam cauaara ad delineodom ampliu babere suul
, oaieusiiru
,

, \
.
\
c
CONSTITUTIO .
D$ conjitgibus $i aiter Ulorum libertale oV
.
.
Idem imperaior eidem Slyliaao.
.
Non goluia qtiod inter persooaai liberam el aer \
, \ vilem ab iaiiio conlrahitur malhmonium con \ , \ ; irabttitr, sed quod communiier ia gervituie degen , , lesiu pari fortunaceniraxerunt, hoc etiam, allero
, Ulorum fone a doaiiao libertale doaato, allero vero
, in serviiute releuio, ad iaaequalitatemredactuaiest,
, ex ittitisiuodi causa valdc coalenJogag ambiguiu\ ; tog ei qu&aiiones, eo quod lege dijadicaium non
. * git, pergaepe exatiactlare coaspicitur. Cum itaqtto
boc quoque a ncKira roajegtate lege concepturo,
* ^ conveaienler dislingui deberel, banc per qoaro
. ;
D recte dijudicetur legem accepil. At vero qu UIs>
lex?
,
Jabemug, gi gervitxla HheraU pereona con juactioni ejug, quse gervitute relicu egl, ac^, \ quieacat, gecandam ibrmam (50) dc personis libe
\ rig c l o^rvilibaa matriiaonio conjuagendig lage
9 9
YARIJ: LECTIONES.
9 7
. Sic Ecl. quainvis haec St^pbaao guspecia giiu.

lac Ecloga. BcLouvi
Forlaste addcaSpana. acribi Talt.
Ecl. . Degalioae
dnro : .
lia EcJ. VuJgo EcL Nor. 47, ad qua
oraiasa. Quid gi kgauius?
quam iuCod. Parig.
1355 aotatur .
%
99
NOTiC
(46 48)Nov. 10t j.cod.

(49) Facit lcx 3 , ff. De liberali.
f
(50) De qua dittum esl , 100, supra eod.
&7
LEONIS PHILOSOPHl
28
eompreheaftam mairimoflium indisruptura maaeaft. 0 . I) Oportet eairo, ut aut daUm sibi libertatem non . dTUT
asurpct, et squaliter cum altera liberiate non do-
naU eervituiis jugum subeat, donec (51) exiremus ,
v i l * diet domino obveniat: aut, slqoidem liberta-
lis digniiaiem eiuerenolit, proadjuncla sibi per- , &>
aona pretinra ee soluiuram proraiilat. C&terum si *
boc negtiget, el ex liberiata sua occasione arrepta, .
in serviiute relictam personam in vilae euse siatum ,
abripere conelur, non eohim non bac arroganlia
quidqnam efficiat, naque alieri libertalem doaandi
poteelalem babeal: verom etiam ipsa quam liber- ,
tatem nacta est, hac excidat, rtireumqua servitutis *
jugo collum eubdat: utpote quae iagrato animo , , \ tfc
benigne dominl eui ac beneficse volunlati injtiriam \ f %
intulerit, ajusque judiciam, quod revereri ei vene- ,
rari debebat taaqaatn per rebelliooeni contemnere xaV , \
cogilarit.
, *
.
f
.
CONSTITUTIO (52) Clf.
De prccdilt maritimit ad remora* (55) pisratoriat
*
con*tituenda$ teorsum non infficienlibut: $t ut
invitui etiam ad socitloUm adigalur.
.
' .
Ideaa imperalor eidero Styliaao.

Multa (54) ctimulatim bona morlalium vilae conferl prodenter el cuui rationc iusiituta rerura com- . \
munio. Eleitim qut viribus valet, cum aliero,
qni gimiliier viribus valeat, coaimuuicet, longe prseslanliores alque utiliorea ejue vires fuerint: el
, \
.1!
*
diviiias
.1 ! _ ! 1 Acoanuunea
SVM> . . > . > f f?cant,
nAi.ml
s majorciu
n n
/
\ .
V-
t
_ %
JL
dmtes,
si
exttv
_
diviiiig volupiaiem capiaal: deaique si pauperlas ,

premal, operarum communio consotaiione, qua \
pauperiaUs acerbilas roitigetur, noa iadigebil. , *
Vemm cum adea commoda atque uiilis ia coinmu- . '*
ni vila corcmucdo et socielas sit, mirabilts qoa> *
daoa bomiaum aiiimo9 subiens pravilas, neduro , *
eliU ad uiiliiatem iiapedimeaLo est, verum eliam
qui ipstm fovent, ul rebus suis noceri, quam ut , *
intta cum viciaii eocielale ipais aliquid lucri ac- , 4
*
codat, permitlerc maliat, persaadeU
.
Ac lale quiddara cerie de nonnullis audivimua,

qut cum niariiiroa praedia habeaat, quae per se non
* , , '
ita xaalliim lucri afferaot, euiu vicino aiUem et D ,
adjaceule praedio comraunicatione conjuncta, \ *
VARIAS LECTIONES.
Scll,
)
emendavit
. Foriasse reciius.
Spang. . Bock el Oseubrugg.

NOTiE.
(5!) D. Nav. 100.

Ox) Hac constitutio ex eamm generc esi, de
quibus anie Leoncm nihil constituium fuerai. Hoc
aulem deiinit : vicinos invilos coci ad socieialcm
remorariim piscaxoriaruiu : ut bsec constiiutio
vice sit exceptiouis ad leg:
, H De coad.
id. et alias, de quibus dixi ad I. ult. G. comro.
divid.
(55) , adde >. 17.
pra eodeiu; iNov. 105, 101, iirfnr ed. i w
nuit.
.
(54) De incommodis, vid. I. 26, (. De serfil.
urban. 1. 77, $ 17; flf. De legat. i .
29
NOVELLiE
TONSTITUTIONES.
630
, - ubcriorero utUiiolem reddanl: societatem Inire, m* , qne illa cura viciuis praediis cominieoero (qua ra, $ liona ambo aliquicl lucrari posgeot) per malignila><^ , ; I , tem uolunl: sed conira, eeipeot eliam damno afilcere malunt, dnnimodo (35) vloino nocumento
ij;a , |
**1 ^^^ . . sini. Yerum enimvero tameui damnnm suuin tales
xaiflpte agnoaeara nolint, guaque mala adniinigiraatee
uiilitatem per improbliatem negligant, tanquam
immanes bellua?, ul propinqnos tedant, in eua
vulnera proruenlos: non tamea istiusinodi mali* * , gnilateai in commuiii vita imperatoria noslra roa , jeslai iasoleecere palitur: nequa qtiia illi utili
( ^^ ' <- eura digni non sant, auxillo vacaoe lvdicluri su , - mus. Quare aliqua ex parie Ipsis, prsecipue vero
. \ vicino, quem isia inbumaaltaa niale torquet pro^, % - gpicienieg, sancinius, ut ei isliaaroodi pnedia mare
, versus, non adeo singula lata sint, ui septi reino, 9*($ , \
ratorii congtiluendi jug babeant (56), ejus jari*
, ' \ coDseqaondi causa connounione coiijunganlar: quo
, - per istiusmodi coinmunionem domlni ex suis pos
> ** aessionibus iitiliutem gentire possini: etsi donii \
itoruai aller communioncmfacerenolit, ad illant in, viius(57) etiam coinpellatur. Cum enim quanivis IMTI, ; - lM* ajiquUbeneftcii (58) particepsfit,id benignitaleni
... ), etfaro esseptrguasum|habeiDU8. Hic autein longe ina , jor seexierit beaigaitaa ubi noa solumqui benofkiain
, noa agaoscii, ilto laaien affiettur : verum ailaia qui
, \ ; illo inique privabalur, id sentii ei percipit.
; ,
.
d
CONSTITUTIO CIU.
t w De iis qui de mariiimi* prwdiis ad (59 60) con$

titueudas remoras piscatorias socielalem

eunl (61).
in-
.
Iti socieiatibus usitalum e&t, at fere (62) qui (65)
\
plus ci>mulii idem pUts Iucri seniiai. Et rectc sa ne nfgoiiitia iosiiumn^ iuter quos ita convenit.
, \ Yeramtaiuen <le aiariUana praMlii* soeicute inita,
> . nou ideo recte, cujus pwlinm laiius esêo ciijus
arctiag ?st, majus ûcrum auferal. Exeiapli gratia,
^ bujti9 praexjium ceutnni paaaus laluro aii, Uliaa varo
loagt anguuius, si
CQnjungens communio
* , ^ inde utiUuiom uppaditai m qualUer,non a^lam
\ * . .- gecundum ciyueque portionctro pravemaa wt<r
, . , ^ %&\ socioe dWidatur, roVioni eoaaejiianeuip eU Quid
, ^ .^ D iU? quia \ aliia r^gqfiU (ia QoJiUUQna pocwitfrum
4
VARIA5 LECTIONES.
ForUise .
I #
Inc. Ecloga.
1 1
EcUNov. 51.
(55) Malignit<vlls evidens eet argamooliim, tibt

nocere velle, ut alleri aocca^. U< vitiuo d u i ad
Nov. JuUin. 53, c. 1.
(56) Quid si non babent; vicinus desiiaUnetur
coiiferro, el iaviius cutn eo inire bâorata ôvie^
tateai, %i modo nr$siel illi coiupciens iocruuâx
ciupô ot b.Qai.0, Ciraici apu4Cujae. \i ok<, | .
(57) Si ila esi, inviii inlerduin compelluniar ad
comaiuiiionero, et iia reslringilur lex 26, |ff.UK
condu iudeb. et aJue de qaitiua dixi
| . v ^ C.
%
(58) Videquêdixi ad L 59,ff.De reg. .

\59-60) De t-pocbis, adde Nov. 57, Nbv. 102,
, f
EcL apn liabel i . .
eod<\m. Nov. 104, iaira.

(61) Noq ulcaMeri* rastbus, qut plus conlaUiia
socieiaii$ coininuniouom, plus lueri penipit, ila
6l
oparuin inariiiniaruin ron.miinioiie : idooqnc
Uec ccmiiUUitiQ exoepUo. a&t ad legcs, qu* poliorcs
paÛi? coufqnmt pJua ovulertjufli, U 8, I. 85, ff.
pxo $ock>..
(6^^Reclc b&c particula additaest.lntcrdtim enim
qui plus pecunbe contribuil, pacii jurc non plu*
percipiiex socieiaie, q*m qai xal miiMie, \ci ail.il
(operam lanieu) eanlulit, 1. 5s.| i ,ff.pro s*K. S 2,
MisiMt* tte speieialu
(63) D. 6,fl.pro sor.
631
LEONIS PHILOSOPJII
t532
neinpe, atil pecoruat, atit etiam, si qtiis ila velil , * ;
lerreUriuai locoruui) unaqaaeque res quaj in coin- , * \
rounitonemcoiit, per se domino, quanluin ejus na- . ;
tara fert, ulilis esse possit: in mariliiuis vero " ( 6
pnediis id aiiiiiliier se noa babeal. Nam noa qtiem- , et
admoduin illa, sic quoque niarilimi juris poriio, \ )
m se coneideraia peculiare iucram habet. Non
" *
enlin praeda (64) ibidero semper loci consistil, lan- \
quam venatores exspectaas. Alioqui vero, eiiant , ;
quud raajor portio, propter minoris defectum inu- , \ ' ' , tilia sit. Quts enim ex re imperfecia usas aul m i - \ *
litat? Addilio autem minoris cum iajperfeclionem .
expleat, quodque per se ad nibil coaducat, utile
,
reddal, ratioai coaseaiaiieum sit (65) ul uiiliiatis
ex*majore portione, quae cilra accessionem minoris ;, (
nihil emolumenli afferal, proveaieniis xqualem ;) ,
parlem domino auppeilitel.
, \ ' , " ,
,

Proplerea igitur legem etiam quae deineeps jusle
\
boe gaberael, imperatoria nostra majestas proferl. \
Slaluhnus vero, ul si duarum niariliinarum por- , ,
iionuui, quarum altera major, allera vero rainor
sit, ad conatiluendas remoras piacatorias ia com- , * , ,
uiuaioaem conjuaciio flat otriuaque portionis.domini ex aequo inler ee lucrum dividaat.
.
CONSTITUTIO CjV.
'
De piscatoriii (66) remotu inter qua$ Ugilimnm
.
inter$titium non eil.
.
Idem imperalor eidem Siyliano.
^

Quandoquidem s#pe usuvenii, ul cuai legilimo
intervallo viciiue inier ee remorae piscatorhe non *
digleni, conlentiones atque lilesexsuscileulur: de '
iie etiam controvereiis staluimus, ut reus tibi le- \ , \ \
gitime coavictue fueril, si loci spalium paliatur, ,
eo remoras transferal, ubi tanquam legt prascri- , ,
ptum despiciat, lilem subilurus noa eet: ai varo ,
quo traasferat locua noa sit, anaoruro curriculum
observetar, quot in liligioso loco remorarum se- * * pium fixum (67) fuerit; et si aclore praesenle, nul- , ,
lamque prolestaiionem iuterponente deceia anaos \ '
consiiterit, immotum eodem ia loco permaaeai: ai si aclor peregre sit, ut septura oon moveatur, \ \
deceanium non eufficiat, sed alierum annunierari , \
oporteat, ut aani omnes viginii sinl. Alque boc D * quidem praeacriptum in profaais obiiaeai. Eccle- ,
sla3 vero et moaasieria el ai qua alia venerabilis ,
doaiug, tnm deaique qua3cunque ad itacuai refe- \ ,
raolur,cum ipsis ad aanum quadragesimum jura . *'
eonaerveaiur, diclum tempus despicienl. Ac aic \ .
f
l f
YARIiE LECTIONES.
Stepb.aCj
* Ecl. Nov.
oiatasa particula .
NOT&
(67) ' , recle '
(64) , id est captura.
solebant enina in man paloe coatigeread reila ex"
(65) Non pro raiioae praediontm d. 1. 7.
teudenda*
(66) De epocbis, addeNov. 57,101,185, sapra
eod
633
NOVELLiE CONSTiTUTIONES.
634
\ , , quidero de (69) remorarttra eiatione, qa (70) pro\ , ^ plcr lemporis longiludinera moveri non possinl
, sanctenles, jubeinug ne aclor marilim or (71)
. \ - emolumenlo privelur : lametei (72) qaod lempna
, & .
elapsum sil, oblinere litetn noa potoeril.
, .
, .
CONSTITUTIO CV.
'.
Si magistralut aliquii retfi$eaie$furalus est$

deprehemui $U (73).
.
liaudabilis res esl legitiina castigalio et pcena,
\
, \ quod incomposila emeadet: et ad mala propenso*,
\ ( ne in illa proruant, vel invilos realringat. Lauda . bilis est, inquam, quaudo legibas coaveaieateni
, \ aervat clemeaibm, neque hanc excedere argui po - lest,*neqae vero casligandi pretexla crudeliorem
, \ \ 86 exbibet. Quaado et pater (74) donec benlgne
, delinqueatem filium casiigat, gimul prudentia, si, \ \ - roul cagtigationis noroine laudandug e s l : ubi vero
, \ paterno affeclu abjeclo, noa ut (75) patrem decei,
, sed alrocem in rooduni poBnani Glioiafligit, noa pa* - terno mora cagtigat, neque quisquam atrocitatein
, \ approbat. Ac saae fsi Iegea revera reipublicae pa . renles suat (quemadmodum profecto), reqairitur
, \ omuiao, ut pro (76-77) ratione deHctoruro pce, nas cUaro constituant: nequaquam vero immanem
\ , aliquam mulioque quam pro delicli mudo gravio \ rem poenaiu imponanl. Nam qaomodo id legitiw
. - C est correplioaig, qaomodo inde roanaatis medica
, , tiouis, si qui cuiquara iuortem intulisse convtcUH
- non ait, aiorte puniaiur ? Medici gaae quidem non
; \ praedsc integra membra secari jubent, el lex
, , - cuui medicorum coinmieeraiioae infinito roajorem
prae 8e ferai commiserationein, siquidem eor (| * pora tantummodo spectal medicinae beneOciura,
, \ legee vero tam aaiino, quam corpori beaeflela
), - prastaat), Unlam crudeiilalem in eos, quibue mederi
- vult exercat?
;
, IIa?c itaqua cuin hunc ad modam 8686 babeaat,
nostiie nujeslali, uii qua? iex mortam decernil in
, * , magistratum, qui res flscales furalue essa deprt
11
VARLE LECTIONES.
Scrimg. , Agyl. et mox emendat. Ecl. , quod pogt Cajaciuni
fiei-k
probavil,Osenbraaaen
Oseobruggen auleui rejecit. logere inalim.
8i-k nrobavil.
Ecl. , recliua.
l u Eel.
Scrimg.
9 1
1 1
NOTJE.
(68)Siqnig in protbyrum vicint euam 0

porrexerit daceaaio, vicino prapsenle ei Ucenie,
ant viceanio vicino abseaie, non poleril tot annonira po88688lon6 moveri.
(69) \ . Scrirag. ).
. Cujac. 14, obe. 1.
'
(70) , elc, Scriiog. qua et Craeci ti
iaiiat ssg)C atualur.
(7) , elc.
bcrimg. quod lucrum Graeci inlorprelanlur tixov, et solarium, vid. I. 45, ff. qui poiiores.
(72) , . Cujac. 14,
ohs. 1 legit (Cujac dict. loco legit ) idem legit .

(75) Duplici poena punilur, ut bic,non capiuliter,
6t iia abrogatur lex uaica God. De crimine poculatus.
(74) Vid. lit. De emead. propinqunrum.
(75) Exemplum vid. 1. 5, ff. ad I. Pomp. De parricid.
(76 77) Nov. 61, s. eod. Nov. Juslin. 82, c
10,1. H , ff. Do poenis.
9
685
LEONIS P H i L O S O t H I
636
beoitts ftt, fieqtte vero iil buAC solrim, sed in illos , ,
eiiam* qui bac in re illi gocii fuerint : baec tanquam
abhumano legalique ingenio alieaa, non amplius in legalibus coirslitutionibus locum Iialeat, neque , , *
nominetur quidem, et velul super vacanea extra ^ ,
rempttblicam projicialur. Debinc vero isliusmodi
magistratos pro fiscalis rei furto dignilate expel-
lantur : qu&que gurripueriat, baec in duplum de- , \
,
pendant. Qui aulem in boc comaiuuicarunt, si di- \
viiea gint, cidein pren gubdaatur : gin pauperes, , , **
flagris c&si ignominioseque ronsr (78-81) exsulare
!; .
jnbeanlor.
215 <7'*
CONSTITUTIO CYI (82).
Dt fndotatii (85) ntulieribus quantum marUis roof- \\
,

tuh ex iptorum bonu tucreiuur (84).
u
Si rem qiuj. modo aliquo absurda, avjuiiatlque

\
esse disseiuauea apparei, lata de illa lege ad de-
centem consliltnionem deducamus, opcrx preiiam , \
nos fao.luros videmur. At qua illa landem esl? . ;
Quod quae mulieres inopes (id quod non rarum \ illie esl) locuplelibns viris ma(rinioniojiingimltir,kB . #
defunclis provenientcm ex ipsorum bonU poriioriem (provenit autem, si pauciorea quaiuor liberi sint, (
cognomiaisisli numero portio,quadrai)s(85-86) nem- \,
pe : sin (ot aui iplurea, quatUum quisque illorum ) , '
babet) non iu perpeluum dominium neque ui de illa lestarV possint : scd ad vitaro in usumfrnctun ,
tanuunmodo, e i ut inde vitam sustentenl, aeci- ; piaaft: ei ipsis morliris in liberos hujus porlio-
nU- domiaium trajisferaiur, neque illig rebus suis Q
utendi quooiodo veUnl poleslas concedaiur, exira
quam si nulli libcri superginty quod infortunium , , \
illas. reruru dominio beei : ul baud sciaru utrum ^mulier ex se fructura videre pâpiel^ an voro- i t t *
naacaiur alkjuie, qno devalvendaa ad ipsaro por- , > f/
lioaia docnina fial, ex^pcrabunda precei wr.
.
Uaae voro abaurdiialcni iinperaioria noetra ina^
jeslag corrigeug, saucit, ne (87) istius portionk

domioiiiai mnliert auferaiur, utique ip>a quotnodo , \
viga eit de illa slatuat, etnilnl aliud liberig quam ,
quod ex Fakidta ipgis compelit, debeatur
ta- \
tuea (88), ut priorum nupllarum illa non oblivfooa-
lur, neque induclo altero marilo prioris toro con-
tumeliam inferat : quod si contingat, a nobife.
ailrjbuia dominio prorsus excidei illaque faio ^ . *4 , functa, liberi rcvutt tfonMni fienU
' ,
\ .
r
VAIUAS L6CT10NES.
,,
Serin^ . Eroend. Sfepb.
EcU . 3.
eedenUbas , ae apas est ul caar Stepb. ct Agy4. guppteast'
, {.
Ila Ecl.. Yalgo .
u
1 0
Pfertdent hc a' pta?* Etihintitpit- Sbf :xa\
^.
(18-81) . 96, infra od.
(85-86) De quarla urore taopi comp*featB i Vwh
(82) HaecNov. 55* Laoaig.diei4rablfaniieiM)pulo
mafiii locuplelig defoactt, vkl.qaft gertpei atf ^fo5, l i i . 8, 8,95*vell. Jasiin. 117, c. 56, el AultoeMtoam pfaferea
(85) Novell 53, c. 6, (17, c. 5.
Codv Uade vir ei luxor;
(84) Qaavlam $c\l. el ulplenodocmHHOsit iixorks,
(H7> AbPOfaturdvc. 5, d. loco.
ni bic, noa usu golo, ut olim eliia atoragainr No^.
(88) W est, iia lamari ne ad iecwtldfte tranieal
117, c. 5, vers. Si autem ibi, ut usum solum iu la- naptiaa.
Ub. rebas mulier babeai.
r
637
NOVELL/E CONSTITUTIONES.
638
P i ' *
CONSTITUTIO CVH.
IJspi tov & oixtur Ut actar ante lUit can(e$lalionem (89) porrecto /fbello judici pdem tuam probet (90).
, fiovJLOusror slatirai otc
ocrpr xlcrei.
S? qaitfqaid boaestum vftaeqne hamanae utile est,
" , ef
a
gento
libervnt ac semper vernans permanerei,
, \ , \ neque
amptam
ejus vttRtas deficeret: id vera longe
vcoxe
* \ , 6 praestanliseimam foret. Qiianiobrem etiamgi caatiogat (ut eane porsaepe coniingere eoKrt) nt eo ne , ^ ,
3 gleclo utHitae depereat, qtfonmi cerse communig
vitas bona incumbunt r bf eerte, ul na id quod de
. semuitum atilltatis in comanrms diffandat, resfiluere neglrgani, sane quam coavenfena egt.
.
Ea propter et nogira majtstag lcgcm qaamdam
. \
* * - rebug bumanis multo quondam utilisshnam, nanc
\ vero Vflat genio coofeclara, et ne prorgug iauttlis
, flat periclrtanietn, ad prigtfnum robur rednetng,
\ genii incommodum quasi abradif, et ad prfmilivttnv
\ . ipshis usum, reiqae pobtic uliltfaiem renoval.
5
\ * Lex antem de illis, qui acliimem movfni, agrt, trt
, \ bf priusqtiam ad rei disquisititmem deveniatur, da
8UO rnsiitulo jndici fidem faciant, ecripto comple*>,
^ se nullo dolo nralo adversariam inqtttefare, atqiie*
> aflo jadlcio condemnatos esse, neque rn prasene
8 * , gcire se nuNirm ad iritraaa! adilmn hafor*, etma- ligno consilio negotram facessere, neqiie deniqa
, roendaciis veriialera inlcrvenere conaiurog esse.
- Atquehaec quidem legis pragcripta sunt: quae gane
, recte sese habeirt, eaqae qa> iranegrederetur, buie
oouou * \ poena infligabattrr. Neqaevora hnic eoll, sed cai .^ ^ sarum etiam palronos iUdem dicta lex adjudfcatat.
'., , Itaque baac (quemadmodum dixt) ceu deperdi \ : * tam (91) prersusqae iaulilea) reddilam, imperaio, , ria nostra aiajeaia&, tun> ad pristiuas. vicea reducii^
bim ia tem puWcam rddUu donai. Ac vero gaa ^ (^^ cUnas^, oiqui debinc iit]udkium pcocedera volenl^
^& . * anle inicoilufli q o a\lege. pra&cubuiUuE exJil*
* baanu

^ *
CONSTITUTIO GVIU.
' *.
IZqpt > / r ^ r * && i>reo, qut ad primani denuntiationm judicio $e mon
sislit (92).
.
Neque vero hoc, tamelgf negleclum bactenus
- contemptuique babitum sit, incorreclum rehnqni
, * , ; ^ fag est, poiiusque ut convenienti auxilio poliatur,
* . - convenil : utpole quod bauaania rebus muUam db
*.
se utilitatem praebeat.
No8 iiaque quernadmodum istraclalus, qui Hfen)
, ^: iastitueve volentibus formam praescribil, innovalua
9 9
11
AKTiE LECTIDNES.
Ecl. Nov. 54.
Malim .
Inc. Ecloga^ Vu'gD , gd rfdius DOIW
milfi EcfogaB Codices scil. .
Osenbraggen addendum censet cti
Jusliniani Nov. 49 c. 5, et I. 2 C. *Ed. .
Codd. babeat . Ecl. .
Codd. . Ecl. . . Ecl. . 55. * Sleph. conj. \
Godd. . Pluraleai iainen servare vuit Slepb.. addito parlicipio vel .
w
, f
, T
4i
NOTiE.
(89) Novell. 97. g. eod.

(90) ld est, juret, xeducllur Nbv. 49, Jitftin.
919 Nov. Jufll..4J,cap.3.

(92) la uauat revocaiur Nov. Instin. 69ê,8,
Novell. 112, cap. 5, f Harm 6, in fl.
639
LKONIS PHILOSOPHI
640
eat, ad consimilem eliara modum boc iannovantes, , ,

eaucimus, qui semel judiciali citatione in jna (93) \ vocalus, neque ipse paret, neque alium qui pro , \ ' '
ipso iii judicio se oflerat, millit, ilerum judicii ' &deauniialione impetatur: cui si aimiliter non ob- , ,
teinperet, neque tertia denuntiaiione iadigaus cen- , sealur : et si quidem, curo laui paiienter judicialis ,
clemeoUa ipsiun eispectet, ipse nihilominue teniain
riialioaein coatemnens (cum nulla jasta causa \ , \ &
compariiionem ejus iinpediat) neque per se, neque
per alium judicio sittal: tuuc oinnino ctiam abseus ' *
conderonelur, et aequaquam deinceps, vel quaeslio- ,
nera taovere, vel condemuaiioaeni subterfugere ipsi , \ perinittatur.
' ' .
Atque boc in utrumque ligalorem decerniirms, ^
* stve quis in jus vocaius comparere negligat: sive , *
quisaciione institata, adversarioque ia judicium , \
prodticio, deiade ipsi molestias protelalioaesque ,
lilis macbiaang ab inlenta aclione dolo inalo desi-
atat. Elenim hic qaoque, ubi ter a judice cilalua ,
nou apparueric, abseiib condemaabitur, iis lamea .
(quciitadinodum dixi) si nulla causa, qux Hlum, \
qui se ia judicio aon obiulil, vertsimiliter purget, \ \
, , ,
ad justam excuaaiionem subsit.
,

' " .
CONSTITUTIOCIX.
)
Pie intra (94) septlmum (95) celalis annum tponsalia
, ineantur, neque anle aecimum qumtum maribus,
"
, *
aul decimum tertium {eminis malrimonium conseC
.
cretur.
, 4Cam suum cuiqae rei tempos esse sapiens (96)
Iradal, idqne communis omnium, qui modo menlis , compoles suiit, aentenlia lum ampleclatar, tum > \ probet : in omni aciione lempue observare, ,
longe pulcberrimum fuerit. Quod si foriasse alibi, , * *
ia coniraheadis certe .mairiaioaiis negiigi non de- * ,
bet. Oportel eniai, at quo ea res in communi viia magit aecegsaria est, eo prudentiua cauliug- , \
.
que ad illara procedatur.
Quam gaaenog obcausani secundam vetereg (97-98)

qui recte bae de re lege laia giatuerant, sancimus \ \ ,
ne qno modo anle septimum aelaiie anaum \ eponsalia consliluantur, neqaeroatrimoaium(991), ,
gponsa duodecim, sponso vero qtialuordecim ^
aanis minore, gacrig ceremoniis coaflrmetur. - ,
que boc quidero, quaatuai ad conirounem publi *
11
V A R I J E LECT10NES.
1 1
Ecl. incipil. " Ecl. . " lla Ecl. Codd. . . " Ecl. .
l u nonnulli
Edogsecodices. Codiceg. Ilecle. Vulgo . " Nounulli Eclog codd. .
Ita Ect.
^. **-* Esl in Ecl. Nov* 56; exslai apud Harm. Jib. 1 V,il. i , pag.282. * Ita ex Ecl. do. Scrimg.
. " Ecl. iacipit.
u
NOTiE.
(95) Vid. tit. ff Daia jusvocal.
(94) Ei itareducitur 1.44, fif. Desponsal. Augnat.
aoiea consliiueral, ae niinor annis sponsa baberetur. Vid. Dion. Zoaar. Exgtat vero baec Novella
apud Harmenop. 4, tit. 1, 1 1 .
(95) lufaulia his annis desinit, d. I. 14,!. I, ff,
De administ. tut. 1.3, . qui admin. 1. 18, C. De

jure lib.
(96) Eccles. ni.
(96-98) . I. 14 imeUigit.
(99-1) Mairimonium femiita*. ante 12 annumaon
coatrabunt, maiculi ante 14,1.9. ff. Oe .
t
NOVELUE CONSTITUTIOXES.
649L
- cunique reipublicae usum attinet, ila vetilum siu

e t v . ( ) Verum si iinperalor (2) (ut sxpe accidit) iiovaiu
\ \ farailiam conticiens, et spoasalia, cl consecra lione perageadaro coDjunciionem intra praeslitu , ros annos desponsaadis decrelo permittat, id ni bil legi adversabilur* Liciiuai eniui est, ul quibug
- Dcus uaiversi terrarum orbte, laaquam fami , - lise cujuspiain adrainistralionem dentand.tvit, bi
)
eecus quaia lex quae subdiios devincit, praacribai,
familias cogant.
1'
CONSTITUTIO CX.
flapl Ut (5-1) mulier toiuto matrimonio dotam $uam pro
plerque nuplias donationem, el reliquam omnem
marili subtlanliam in comtnentariumfi) contcri ,
bat(6)ac eo prolato resarciri sibi postulet, siquid
,
damui in rebu$ suit marito se pa$sam dicat
^
dlra commentarium autem evideniemve proba ** - tionem nihil pelat, aut peundo accipiat,
,
'
Cum praHer alia, quae sancte a vcteribus (7)
<\,
*.
, de malrimonii rebus Iractaia 8unl, huic quoque
, \ tractatui salis prospectum s i l : ui neinpe mulier
( solulo mairimooio non quoquo modo rcs marilale*
- percipiendaa ei deiineadag vindicet; sed si dc

illig coatrovereia movealur, confeclum posl moiv
\ * * \ ,
\ teai mariti de dole sua et doaaiioue propter
nuptias, reliquisque maritalibus facullatibus coai - meDlarium publice prius eibibeat: et si quid ex
, \ - dole a mariio consumptum esse appareat, id ex
, ipaiug bonig repeiat, cum hoc, inqaam, quomodo
), jus alque aequilag poslulai, a vcleribus eonstiluxa\ luro ail, ac vero nunc ejus nulla raiio babealur:
, \ * , qaoniam velerum prudaniiae uliliiaiem conservan dam ducimug, illoruai gancliouem reaovantea
, ataluiaiug ul debiuc omnibus raodis de dote, pro, pterque nuplias doaalione, et aliis qaibuscunque
mariialibus rcbus a roulieribus coinweniaiius
conlkiatur: quo si quando, ad igtiusmodi con * , Iroversise gpeciem adigantar, el ad res marilales,
pro eo quaatum ipgarum res deteriores reddiiae
\ - sunt, procedere veliat: ex eo commeaurio aut
, probaiiono pelilionis acquilag cognoscaiur, uiruin
recte res maritorum viudicent, -quando coamien lario comprebensa ab illis iasuiapta esse consta , * bil. Giira coinaieniarii autem leslimoniuai, neqnu
. D peiilio locura inveniat,- neque illa conteniiose pc ,
lcnies aut audianlur, aut quidquam eortira quie
, petunl consequanlur. Porro coramenlarii conli
ciendl lempus gtaluimue: ut inlra ires (8)%
VARIiE LEGTIONES.
Exstat in codd. Svnopseos Bieneriano, Paris. gr. 1351 et 1557 A , e l VaU 852.
Vcrbum
ia cod. syn. Paris. 151 deest* S i c cod. Paris. 1551. Scrinig. .
lla Paris. 1551. Vu'go
.
4>
4 1
NOTiE.
tiuin 9, Nomocan. 28, 29 el seq.
(2) Vid. Nov. Isaaci Aagelic. 2, inf.
(8) Idein lemporig spalium invealario bono*
(54) Exstai apud Haruicuopuluiu lib. 1 iit. 15,
rum deiuncli facieadopraegtiluit lex uli. 2. C. De
J57.
(5) *, nola de lavenlario rcrum do- juredclib. el iaveatario bonorum pupilli, 5 Hannenop. l l , c . \ , qiicd
taliuin.
Accursius uon probal iu 1. 21, C. De adusinist.ta^
() laira Ires mcnseg, at iufra eod.
(7) Juriaconsultis ci iaiperatoribus adde PboP A T E O L . Ga. CVIU
21
643
LEONIS PHILOSOPHI
64
aea flat:* cujosmodiinalta *veteribus in tulores
, ( , :
comtituta est, talis eliaui liic precedat.
\ \ *',
3 ' .
CONSTITUTIO CXI.
Vi ii uxor (9) mente capiatur idque neque dolo mc
rtii, tuque ip*o conscio, aliorum maleficio fiat * *
ei ultra tres (10) annot id malum duret: matri- , ' *1monium dirimatur, alteramque uxorem ducen ,
,
marilo liceal ( l i ) .
, "
.
Idem imperator eidcm Siyliana.
) .
Nihil adco ad c o a s e r v a n d t i m genus bumaaiiHi
" essc neceesaritim, atque quod {12) e c o s l a v i r o , aitribuiam eet subsidium, cum ariifex ille qui , \ istud condidil, docet, tum ipsa natui a divino do-
(
,
lumento atteslatar. Quod cum Ua sit, par alqae . *
-coaveniens erai, legie providenliaro, et si qua , \
aliunde cnra mortalium rebus auccurril, Htius- , medide rellla comiuenlari el staiaere, quae per , \ oiiiaem vilani illis qui conjugii aexu uniti sunt, \ ,
auxilio gaudioquc siiit: qaa? iniuo proposiium \
conjugii finem confhment, uo vero contra affli- \ *
gant,ct miseriam pcrpeiuumquemoerorem aflerant. ,
Si ergo conjugium ule esse oporteat (quemadmo- \ \ .
dum cerle oportet) noa gane suscipienda niihi illa ,
lex (15) videiur, quae si post iniium malrimonium ,
furore uxor carripialur, mariiura ilUm perpeluo , retinere, el furorie incommodum seraper fcrre ,
cogil. Ubi eaim approbelur, ubi rationi coasenta* ^ , \ aeun), aot matrimonialis convictus solliciladine \ .
dignum videatur, ui per tolam vitam marilus in- , * \
sauieiiii uxori alligetur, ejusqae foedilaiibus con- , ilciatur Si eairo iiulltis adeo truculentus esl, ut \ vel moaiento quemquam cuai feris ia eumdeai lo- ; \ > ,
cam iacludere suslineai: quomodo legis benigaitate \ ?,
pnedilaiUa lex est(U)qn* perpelao efferake fu*
rore conjugi cobabiiare mariluni jubel? Scd per *
conjugium, inquiuat, unuin (15-*16) corpus ; *, \,
coiertint, oportelque menibrum alterum alterius ,
niorboe perpeli: ei divinum praceptum (17) est, , \
quos Deus junxerU, ne separentur. Praeclara ,
v
VARIiE LECTIONES.
M
Codices Syaopseo subjiciunt haec : ,

, , , , \
4 9
feciw. .
Zuicb. cl Moerm. .
e i
Siepb. conj. ,
NOTiE.
(9) De viro, Nov. infra eod.
(10) Navella Nicepbori Boiuniata c. 1, idem
coiiHnnai, et Pbotius 15 Nomocanoa. 50, quo
loco BaUatuoa bujusce Nov. nieiuioiiem facil, ul
ct llarm. 4,Iil. 1, c. \ .
(11) Eiila abrogatar lex 16, in fin. . De ritu,
qaa? generaliier vetabat uiatrintoaium ob furoreai
dissolvi, reducta distinclione legis 22, $ 7, ff. soluio; sed tamen Pboiius diclo boc loco aegat banc
iJovellaui Leonls usilaiam, slari polius juri civili
ci NoveJI* Jusiiniani 22, c. 15, Nov. !7,c. 8,9,

qujp inier causaa divorlii banc noa enuaierat.
(12) Gen. ii, 22.
(15) D. I. 16, in fin. 1. 8, De bis qui sunt, . 1.4,
ff. De divort.
(14) Hinc eatis perspicuam est, nau intelligi boc
loco J . $ 7.
(15-16) " , eic alibi , liattb.
xix, vers. 5.
(I7j Maiib. xix, v. 6.
645
646
. , " , qwidem haecei dtviiia, utpote quae aDeo pronunltaia
* sint: verum non recte,neque gecundum divinum pro . positum hic in inediuro affcrunlar.Si enim matrimo - nium ulem gtalum conservaret,qualemejusinprinci , pio pronuba exbibuigget,quigquig separaret,impro , bus profecio esset, neque reprebensionem effiige*
>* ret; jam vero cum prae furore ne vocem quidem
, bumanam a muliere audiag, nedum aliud quidqaam
, eorum, quae ad oblectamentum et hilaritatem ma \ trimonium largitur, ab illa obtineas, quis adeo
acerbum borrendumque matriiuoniuai dirimere no ;
lit?
, ,
Ea propier sancimus, ut, si quando post inilum
matrimoniuin inulier ia furorem incidal, ad irea
, annog iofortuniuni mariius ferat, moegtiiiainque
\ , \ toleret: cl nisi interea teniporis ab isto malo illa
, liberetur, neque ad menlem redeat, tancmalrimo , nium divellalur, marhusque ab inlolerabili illa ca \ - lamitate exoneretur. Cui ganctioni boc adjicimug
. ut furorig cauga iavestigetur, ia eamque inquira ,
tur, num forie marili, aul ipgo conscio fami \ , - liarium ejus alioramve quorumlibet technis atque
* dob) git fooflatus. Qaod si sic esse deprebendaiur,
* el quidem maritug (18-21) maleficii argualur: ui hic
- , ia moaacburo Iransformatus, nolensque voieae
, monasterio inclueus, nequilise suae poanag luat,
manaaiiqae ex sacris canonibus anioiae curaiiont
, \ gubjeclus sil, decernimus. At si a cognaiig ipsiug,
\ aut aliunde ipgo conscio aoxa orta sit, malelicos
* ' pamig legalibus gubjici jubemag, maritumque
\
ipsura rei familiarig administralione privarl, ut
" , iusidiarum quas alienae vitae gtruxit, det pamag, ita
ut per reliqnara vilam conaubio se abslineal, el ubi
., \ contraireaususfuerit, ad coelibem vitam vel invitus
, & re<l'igatur. Sin autem sceleris commiggi pariicepg
, non est, si uxorig vita? nibil ingidiatug est, neqae
" iig qui ei insidias pararuat, conscius est, poenain
* \ patielur nuilam, imo pogt terlium inde a soluto
, - matrintonio annum novo se matrlmonio jaagete
. - inipuno polerit. Triuro proinde illorum annorum
, Iiasc erii ralio. Primo quidem anno vivet ex habi labil cuni conjiigeniisera, Uaquidem utjnibil inten , tatuui relinqual quod adipsius sanalioaero coaferra
\ \ , \ possit. Bienaio sequenti, gi morbug medicorum
, D arli resistil, conjugem poieril deserere, coelibeni
. viiam acturug. Ubi auiein leriio quoquc aniiomor bug non cessarit, ad gecondas j>ergcre nuplias
. poterit. Et baec quidem de divoriio allerisque
\ nuptiis. Quod si mulier furiosa parentes babeat coa gobriuosve, ad bogce perdacetur utpote cjus tutoreg
9
1 1
VARLE LECTIONES.
>%
"Zuicb. Ifeerm. \ . llaud ineple " Agyl. vull lcgi.

Apml Scrimg. scquenlia desunl.
Supplealar ex Zuich. el lleerm., qai ea perperatu Spangenbergio testc iutercalaul Novelia; sequeali.
Codd. . Godd * .
Foi le .
8T
(18-21) Adde . 22, c. 15, 1,3, 1. ff. ad 1. Corn. De Sicariii.
647
LEONIS PHILOSOPHI
618
anatura ipaa conslitutos qiribus islius cura re- \ * ,

rumquc tali modo negleclarum adaiiaistratio in- ,
cuuibil. Ubi aatem parentuai aut cogaaloruai , ,
liullam ei erit refugium, episcopus regionis , \ .
bumanissimus miseram in monaslerio aliquo col-
locabit, cujus abbaiissa, re cogniia, curam agel .
omniuiri quae illins saluiem remque familiarem \ \
speciaat, donec aut furoris aut vitae fluis appropin* . )
quarit. Liberi, si qoi euperslttes sunl, cuni pa!re
toavivenl, in matrts emortuae bona secundum le- ,
geesuccessuii.
, /
\ , \
, ,
, \ \
,
. \ \ \ *
.
CONSTITUTIO CXU.
1\
01 t marilui {&) per matrimonii tempus in furo

rem incidut, inlra quinquennium (23) mairimo- , '
niumtolvi nequeat: eo auiem elap$o> it furor eum
,
adkuc occupei, sohi po$$iL

.
, *
"Veterum (24) jurisconsultorum sententiam, qaa
furoreia luatriuioaium impedire, jam iniiaui auieni
nen infirmare conitituiiar,aeque convellere, neque " , \
rtprebeudcre esl animus : iltosque ipsos ad judi- \ (
ciiraaaum, qtio ad id dccerneiidum cominoli suul, *
expeudeoduui retniUo: ui laaiea illam aui approbcm , ' \
), \
aul coniirmem quod id mibi approbaltoae iadigmuu
videaiur iadaci nequeo. Nauicuiu matriaioaiuai, si \ '* ,
. * furur praeveniai, iaipedialur : at si vero iniio jaui
faalrimonio furor euperveaiat, illud nibil laedi di- C 6*0 ,
calur, quomodo binc ad comprobandum illecteinur?

Si ei.iin boc in nialrimonio speclalur, ut CUK*
, ^
ulrmsque cOajugiscoaimodo conirabaiur: quomodu,
;
qui ne id ab iniuo lanquaia iaatile cousisiat, sua
del, si postquam inilum e r i l , eadcm calamilas
,
eisistal, nou idem ejus compagein laaquaai iiiQlilem
,

disbuadcbil ? An operaai dari oponel, ne quis om ; ,
uiao iu mali cujusquam periculura incidal: qui
\ ,
vero jam iucidenl, bic sine oiani ope relinquendus,

ipsiusque' calauiitalum uou luiscresccndum eal ?
( >
VARIiE LECTIOiNES.
8
Codd. . Codd. . lta Zuich. et Meerm. Scrimg. . * Meliw*

;, cl AgyL veilit <|uasi iia scriptum sil.
" Usec oinnino cormpta sutil. Foile
t J
, .
Vulgo : . \ . Quae et sensu carebant. Apod
M
Sciimg. deesl.
Agyl. legcudum censel.
NOTiE.
(22) De niulierisfuroredicltini eslNov. 14i,supra
cod. Ex bis appatct ob iriennalem furorein uxoris,
mairiinuiiiutu dissolvi posse: ui ob quinquennaletu
maiiii.
(23) iv, llarai. 2 Nov. Nicopbori Phocse ; sod
Pbolius 3 Nom. 50, negai hanc Novellam Lcof
nis abservari, cuni furor inler justas divortii cao

sas uou uuaieretur ia Novella Jastin. 22, c. 15,
8, 9.
(2i) Vid. I. 8, in fln. ff. De bis qui sunt sui, 1.16
ju iiu. ff. Dc rilu.
49
; cFAQuod perinde (25) sir, atqticsi quie, priusquam

morbo quispiam corripiatur, adhibendum remedium
, - exislimet, at jam correpluin negalo remedio mori
$, . , sinat. Verumianien id, quod dixi, reprebendere
, jurisconsullos non est animus: ut tamen ipsis adstipuler, permultam abest. Praeserlim vero cum
, \
multi alii modi ad solvenduin matrimoiiium consti , \ tuli sint, quorum nullus (26) cum faroris mala
conferri recte possil. Quoroodo (27) aamque mariti
.
, prodigalilaa, aut religioni (28) diversitae, aut ia^
, - naturali consuetodiao impoieniia el iaibecillilas^
, aal siquid aliud his coanuaneratur, quod ad disv
solvendum matrimomum valeai (cujusmodi eet si
ecrvilis condiiionis conjugem esse appareat, elai
,

, - quae (29) in paclioaibus nuptialibas proaiisaa iunt*
, propterpaupertaiem plene praestari nequeani), haec,

\ , & inquaro, et tioiilia, quibus malrimonia dissolvera
, lege Iributum esl, quoroodo Uadero com furorif
- * calamitata comparaq posauai?.
;
Nos itaque saocimus, ut.si furor post inilam
\
, ' malriaiQniuin guperveniat, ne inlra qainqoe aaaoe
\ conjugeg disjaagaalur.Eliam qaemadmodum quan do per omncin viiara-furor durarct, nec umeo ma, , Irimonium dirinii ppseet, id durum el acerbuoa
\ esse visum est: ita tantopere exapeclare et per * severare neccese esl. A i si postquam tanlaai lem , poris decurrerit, malum se non remiserit, nequp
, furiosaa rcsipuerit: cum neulrius commodo attt
C incommodo coiijugium diriroatur. Alque taa* qui * dem gtatuirous, noa quo euperioribus legislaloribu
* obtreciemu: sed ut quam subdilis curam debe , ' - mus, adimpleamas. Jaro vero si furor Ipse nuplia \ ruro die aaimadvcrlalur, quonunus confeslim
. ' malrimoaiuin, taraelsi sacro ritu coafirmatum ii>
, dissolvalur, nibil obslHeril : perindeqae ac si anl$
, " - nupliae furor aniraadversus esset, matrimonium
, ' in irritum recidet, atque dislrabeiur. Sed quod
- post consecrationem disjungendos esse conjuges
\ . diciiur, fortasee id nonnullis reolo judrcio destiltii
vidabilur *. quasi, posleaquam eacriftcio juncti in
. , , \ uauui corpus coierunt, noa dirimi itlos, sed anitae
, , sinitfporieat.Et pmeriim qaidem cum prsestaa* $, \ tiusmembruai, adeoqae capul (56-51) maritus sit;
\ . ^ neque praecipua corporig merabra, siroorboaliquo
occupentur, ampulari soleaal. Alqui bsec raliQ,
. ' dum a conjunctione stare, alqne illam defeudere
se puUt, quid sibi benediclio velrt ignorare vider
. , tur. Ifcec enim prsestanlisaima quaeque coanobto
9
17
YARLfi LECTIONES.
M
Zuicb. et Meerm. .
^lidera illi omiltunt.
lidem Anon babcnt.
t9
odd.
NOTA5.
(25) Araumeaium satie firmum ad bujus Novelbe
coufirmationein observa.
(26) Argumenlum alitid fintium saligobserva.
(27) Vid. Nov. 22,.cap. 15, Nov. 117, c. 8, 9.
(28) Vid. 1. 2, ia 6a. C. De sponsalibua, adde

Phot. 1,2. Npmocaaon. i5.
(29) Vid. Nov. 22, c. 18.
(50 31) Caput uxorid maritui I Cor., vere. 15.
LEONIS PHILOSOPHI
652
651
largiri cogilang , pudiciliam iadissolubiliqoe , '%
quodam amorig viaculo conjuges devlncieng, pro- (& \ ,
pagationem generig, cl ti quid aliud malrimonium \
jucundum reddit, coasecrat. Atfurori, quaeso, quo- *
modo cum lioc sacriiicii proposilo convcnial? Ubi ; ,
enim pudiciiia? inlegrilas, quando mens seipsara , * non , miterabilisque igaorantiae infortuaio ; ,
prcmilur? Uude vero propagalio geuerig gperetur, \ (
cunn furor gptctaculum aolo aspcciu boireaduro ,
migene uxori miseriorem mariluro eibibet, nedum ipei cum illoconsueludinem babere permittii? Quali ; * &,
porro amoris vincuio colligenlur, curo morbug , \
uaivergumboroiaemeiTeral,el utquidvis poiiuaquani ;
lioino videatur, efficiu Ac profeclo ti forte ex tam * \
iaforiaaalo coanubio feiug (52-55) ia lucein prodeat, ,
cum natura fruclug rebus ui plurimum aggiaiilare * ;
aoleat, quoraodo non hic ipse feiag bumano generl \
coraraune detrimenlum afferei ? ilihi igilur propter \ \
haee eliam, matrimoaiam poet furorig correptio- , %\
iiem golvendum esse congiifuere, justum rationique ,
csae coaienlaneum, nequead reprotaiioaem roa- .
trimoaialift banediclionia, neque ad aliud quodpiaai ,
erimea vergere visum egl. Quod si quis aanciio- * ,
nem a criurine non libaret, bic apud ae furioai ma- ,
trimonii uiilitate expeuga, quanluia moraenti ju* .
dicium guaro babeal, cognoscei.
CONSTITUTIO CXIII.
AIATASIS PIP.
VI quemadmodum in alil$ strnetnris lege eeutum
*al kr est: ita etiam subdialium ambulacrorum Hructu- eucurir, ,
rie, qnwsotaria (54) appeltantur, deampedibni
8 xoc&r

vicinorum cedificti* dhlent.

y
/,
.
Qua* vetereg de domuum et alioqui parietuai
" \ \ trueiuris iraciavere, perbelle il!a se babeat, et vU
,
clna xdiflcia decero (55) inier se pedtbug dislare
\ *
debere, ab iigdem recte congiiiutum egl. Verum
, \
quoniam de gubdialibug deambulalionibus, et quo- . \
noodo aliquig forlaage vocet prosceniig gpectatoriig, \ , ,
quae ad apricaadi ogum, et eum quidem golum ex- & \ \
cogilata gunt, atque a gole noiaen acceperuut (go- \ hria enim appellantur) in lege nulla nieatio facla, ,
nibllque congliluiuni est : dacrelo quod de illi* \,
elaluat, quseque aobinde, ut verisimile eai, de iis- \ \ ,
detn coatentiones emerguai, dirimat, opus eat.
, ' .
, \ \ Deceniirougigilur,utel iahigglructurig, golariorum
nempe, inter vicinos (anlum ititerslitium servelur, D , ,
quanium in aliig conslilutum est. Etenim qoemad-
iuodum in illig conspectug prohibendi cauga do- , \ \
ceni (56) pedum iuiersliiium stalutura cet : ila bic . \ *
u
VARLE LECTIONES.
'Scriuig. . Eiacad. Agyl.
1 1
Verba apposui ex Zuicb. ex Ifcernh Apud Scrirog.
(52-55) hoc vuU, gaouin ex furiaso caacubitu

nagci noa poage.
(5| " . Scrirag.
addez, llarui. 4 c. , eio.
\ . Eadvm Meniana el a
pcllant, I. 11, . Dc sedificiis priv. adde 1. pen. *
C. De npdificiis.
(55) llartn. 4, cap. \ . tma daodecim, idem 2, lit. 4, \
, I. 12,8 2, C. DcKdific. privat.
(56) L. 11, C. t>e aediOciis priTalig.
5*
N O V E L L t f CONSTITUTIONES:
654
quoque merilo ideco (57) gpalium eadenwtecausa

, praescrlbeuir: praeertini vero , cuin conepecius
f , - majorem eiianv diglantiam bic requirere videatur..
Nam 8i ae se iavicem vicini coagpicianl, inler aliau
. 1 aediflcia decem padum iaiercapedo reliuquitur: bic
lanto id roagis iieri debet, quanlo bujasroodl siru& , cturae coaspeclui magigguatexpositae. Consiat enim
, \ aedentera quidpiarove facienteai in adibug aliquem
. , qood roulta septorom obetacula intersint, non ita
facile posse conapici. In proscenlorum vero de qui , - bus agitur operibus, aul (qtiomodo multi diceto
, malial) menianis, quominua- ia quaniounque partcno*
t\ (, circumspectug nibil obsteu
.
,
Ea propter aancimua, nealiter caiquam tatem
, etructaram fabricari liceat,qaam si decem pedibut
.. a vicinorum gtructuria abglineat. Stmiliter gi quig
*\ - aedium guarum fastigiutn mutans, mannoreas cru>
, \ \ gtag obducat: bic etiam non aKter id facial, quam
, \ gi dictum decem pedum- interstUium inter se et
*. vicinum relinqitaU Alio auieai quopialn modo
, . iatercedente : loagi lemporis praescriptione, nempe
si cz quo opus conslitil, alegibug praefiaiium tem \ , ' pus decarrerit, atitpactum aggervelur, ex quoqabu
{ , - (aciikale accepta ad acdiiicandum acceggerSt: jubeIUUS, ui in suo staiu glruclura maneai, taroetsi
)
& , \ a vieini slruclura deeero pedibua non digtet,
*.
1".
C
CONSTITOTIO CXIY
De aUenallone rerum immobilium et retrnct* dtcre
tum praclari imperatori$ domini Leoni$.
.
Licet posgidenti rero immobilem vendere cui l i "
' bueril personae abgqueimpedimeatoet prohibitioae.
. Omneai enim rem immobilem quae publica sit, pcr4 miuil mea regia poleatag ei qui publioorum one , rum solulionem feceril, emew, modo vicini alie . nationem noa impediverint. Si cnim cam pauper et
\ , reendicug et rem nuilam poesideng. volueritrem
, propriam immohilem alienare^ propinqoi aiitem
\ frauduleater uno el allero die substiluli paoperi el
\ . - memiico rein proprianv donaverinl imroobilem,
, el , quum nihil propinquus acceperit, omaino, mea
. regia potesiaie reputatur injugtum. Ideo et statui \ , D tur egentibus et meadicis res quae nou possunt
- immobiles exaiaiere post siiitoatioaem alienare,
, \ > ei eniptorem bene possidere quod emil; ugque ad
* aex menges a primo teropore appellationem facere
\ vicinos posse, et gic aegtimatione matala ab era ptore lollere rem isUnv immobilero; hoc auieix
11
T>
YARIiE LEGTIONES.
T i
v >
" Scrlrog. .
Codd. .
Codd. .
Hartenua interpreUlioDem Agylxi gecuti gumug
quaegequuniurCoagtitutionee Laliniutedoaavimus. EDIT.
Haec Conslil. servata est incodd. Parig. Gr*
1546 fol. 255. Vind. Jurid. Gr. 5 fol. 577, Laurent. LXXX, 6 fol. 250.
Yiadob.
. " Parig , quod emendandom erat. " Parig. .
t <
NOTiE.
57) Deceni pedum scil. utsupraeod.ctadl. 11.C.
DeJific. privalis, aisi publicutt solum gil vicinura;
spattum enim qurndecim pedum rclinqucndum.

Ilarmea. d. c. .
fc>5
LEONIS PHILOSOPHI
656
lempore alapgo i U el vicini cxcludaoiur, dum al-
,
tribuitur eotptori posaessio rei iinmobilis.
.
'.
CONSTITl'TIO CXV.

De Tabularii*.
Edicterum cirea polilica objeeta imperaloris domini ./ .
Leonii primum de tabulariis;
Cuju$ caput primum dicit: Qui admittendus est .
tabularius debet suffragio et examiai primicerii ei \
eorum qui cuni llto sunt labulariorum subiniui,
iia ul cognUioacro et scieatiam legum habeat, et * \ \
inanas scriptura caeteris proslet, iiec garrulus aui , , \
pervicax aut vilae dissolutae exsisial, eed polius moribus conspicuus et prudeniia irreprebeasus, ,
sapiens ei intelligens, et ad loquendam eolers et , \ \
ad ratiociaandum aplas, ut non facile biac et \ \
inde circumferatur per faUariorum
riorum scriptaraa el /
astutorum argumenia; ita ot si quis fortasse lalia \ exira legem el coavealipnes el quae scribi man- ,
dala fueriut inveniaiur macbinans, cum probilale \ \
acturam bunc isli lesliiicenlur.
, *
,
Itt 2 Capite dicit: Qui adrailtendus ct debei
%.
ad manum habere 40 titalos enchiridii legom, et \ '
60 libroram cogaitionem, untversaa dociriaa di- \ ,,
dicisae, oa meadam adraittal in scriptaris, aot ia \ ,
vocibus sequivocalionem patiaiur babere etiaro tem- \
pusplenissimom utclare examinetar, menleetcor- , \
pore. Manus vero scriptarae incumbat in coucilio, \ \ *
neque ex improviso exerceal; vero deprehenda- ,
tur, a gradu decidaL
* ,
/ * 3 capiu dieit : Oportet admitli illum gic r

. Posi lestificatioaem et inquisitionem, praesentem - \
fieri cuai concilio taba ariorum et primicerio co- :
rain Ulustrissimo iirbis prxfeclo, loga indutum, \
islis juranubus per Deum et impcralorum salutem , ,
ge non. ob ullam graiiatn aul favorcmaul propin- \ ,
qailalem aul amicitiam bunc ad graduro promo-
tcre, sed ob viiititem, scienliam et prudentiam^ ,
et buac apturo esse ia omnibus; ei posl juramea- \ \ *
torum aJftrraalioactii sigillo bunc adiaiui in prae- \
fectorali oiBcina ab eo qui direclioaem babet;
ileiode ila collocari in concilio et adauaierari la- , *
Jbaiariia; deinde ia lemplum, prope quod babila- 0 \ *
lionatn babel, ingredi, omnibus tabulariis loga , ,
iaduiis, et consecrari per oraiionem sacerdoiis ,
toga exulum et albo veslimenio opcrtum, ct cir- , \ *
cumdatum tabulariis omnibtis toga iadutis, primi* \
cerio Iburibulum leneaie et ad huac boaum odo* , \
rero emiuenie, dum manibug Irgem prarfcri, ad ,
dirigendam ejus vias per ihuribulum signiGcali, ul
incensum coram Domino; ita igttur gloriose ia ,
catbcdra coilocari quam soriiius est; deinde do- ,
muai redire cum suae digaitatls apparaiu, convi- ,
1
VAMiE LECTIONES.
1
* Mal m :. Exstal iu codicc in montc Alhouc siuc, necaon ia cod. ParU.

Cr 1551 fol. 202. cl !3S7 A. " Cod. .
; dclenda cssc vidclur.
153
t>57
58
. vari confestim cum adstantibus ct gralulatiouc*
Av , fj -> xcipere
, \ .
CONSTITIJTIO CXYI.
D$ arcldepUcopatu Palremi buiia aurea*K
1
[Non exfttaL
'.
CONSTITUTK) CXVH,
xal **
*
,' .
legislatio Leonis Alexatidri eo quod

onmei edniones priore tuut prafecuc. Facta
antcm hacce est anno 6427, deposttaque in orphanotropheo.

, \ . *

\ *
, , ,
, \
\ .
\ *
, *
* \
. \ [ } , '
, \
. 6& \ ,
, \
,
,
, \ , \
'.
S f
>
,
.
Omnis pracsialio censtis, ab Augusto Cseeare

pr<fecta, univmis cjusdcm generis bomines
iributarios reddidit. Hinc et tribula publica nata
sunt. Igiiur ex pcnsionibiis publicis euipbyiealicia,
q\ix in hac orbe divinitus cuetodila prsesiantur,
dectesor noster imperalor Joslinut in apostolorum
prinriptim venerabili seorelo rebus orpbanolropbei
praeter alia* gua targtliones, etiara 445 solidorura
publicam pensionem annuatn coneecravit, alque
iaseruit sub tit. i"0, eecundum sacram ipsias legielationem, qua sila est iu magna illa Dei Ecclesia
ul reg orpbanotropbei daulaxat alienari neqaeant
et nd tres pergoaag locenlur. Pogleriug vero sb
ipsius vil finem, eiiam de donatioae iSlorum 445
golidorum bollam auream confecit ac per cani teete
riteque possidendi ac fruendi tcmptig exposuiu
Qtias cum ad noglrae gercniiaiis manus pervenigaei,
ab ipso recie ganeita vira legis obliuere volail,
eamque daincepa ia omnia perperluo gecuiura
tempora valere juggit. ldeoquc defiait, a priaia pergona ad primani, debere locata po&sideri; nemineqneprobibenle iu domiao manere ac posl impleiionem a prima persona ad primam refledera
possessoreui, duplamque pensionem enipbyleoticam qua3 pra3Slari solet, etconsuetudiiicui, prxbcre
C0NST1TUT10 CXVHI.
Condemnatorta senlentia, in jndices apiisorthodoxhque imperatoribut Leone el Alexandro pronuntiaia.
Existimo equidem eorum neminein, qvi judiciaria

,
fuaguaiur
muaere, eo unquaai sluporia aut Inscitiaa
,
\ prorupiurum, ui aliier quam ex prxscripto legnm
. judicium seiiteiitiamve ferre audeat. Qaod si qnis
, , in lantam evaserit demenliaro, rene peraciua eas
, , dependet poBaas quas legibna suni irrogalae. 8iu
, , D forie nos effugeril, perv igileui tamen illuin aiqnc
. - inaomnem oculum, cuinibil noa, quanilibel occul, \ , - tum gil, patere poieat, effugere non poleril. Tamesti
, , Idipsnm iinprecationibusquoquc, diriaque exaecra, xa\ lionibus alabilire ac finnare non aba re alienuia
VARIiE LECTIONES.
Laudatar io Leancl. 4UR. I p. 279. Cod. . lla codex. Sed legendam ,*, quia
aaaug a ID. c. 6427 non ia Leonis t Alexandri, aed in Consianlini et Romant imperium incidii.
* Leiincl. \ . .
Tbeopbanes ad ann. VII, Jusliai minorie:
\ . Codd.
. Leuncl.: .
Leuncl. .
* Cod. .' Seciindum scribtndi
ralioneia librario nsiiaiani i siguificat veJ , ph auiem numeruni CLXX sigaificat aut per abbnv
yiatiooeni veH>um paya tndiral. Leuacl
po. * Leuncl. , quippc scripiurao couipeadto male
intelleclo. Cod. . l*enut'l. . Leuncl. inde oficii .
La
tuna in codice cgt, quam reccc Lcuuclavius verbo xplcvii.
T
f e
659
LEONISPHILOSOPHt
66fe
ccnsuimu*. Iiivemat itaque isteet Deumet ccelestea ^ Oep&ut ,

omnea, atque iacorporeas polestates %M nunquaro
, \
adversanies, immature ex hac vtia excidal po, *
tius quain eicedai. Incoramodie insuper offichlur .
perpetois; ipsius aediuni fandameala ignte taadero devorei, el petleFitas eo radigatur hiopije> ot a nemosliaiiinquaeritel. Aiqueluec jareaaaeoptimo, propierea quod legea qaas libeirhaa esae oporluil,
servas quodammodo aique captivae effecii fictorum pravoruniqiie judkioram.
LEONIS IMPERATORIS
COGNOMENTO SAPIENTIS
OPERUM PARS T E R T I A ,
CONTINEKS
CARMINA, SCRIPTA AD REH MILITAREM SPECTANTIA, ORACULA
AEONTOZ
'
XPISTON , .
APOLOGIA
LEONIS PHILOSOPHI
IX QCA
CBRISTUM VBNBRATIONB PROSBQUITUB, GBNTILIUM TBRO BOCTRINAS SUG6ILLAT

( ABtedotto Gnecis . Matnmg, Rom, 1850, tom. II.)
Mulli nie argueiw lingiia maligaa taliaexpro-
branies : Miruru sermonem! quomodo nobiletn eol leciionniii mercedein! pulchra alimenU palri
itio secundo prsebes, dilecle, praeceptorum raoautnentum clamans ad aeternuut tenipus 1 quod ineanus, quod blaspbemue, quod apostala a Chrislftanorum Ade fuerit Leo.
(1)
,
* ,
(2),
, ,
*
, ,
.
Alii me incusanl, ignari forlasse vcra? quam
" ,
quor rationem. Aadenl dicere mcndacium esee \
serinoaem ariificiosa inimicorum arle coasutum, *
quo me perdilum dicunt leniere magisirum viia
^ ,
funclum alloqui.
' *
.
Ego vero audicns lalea scurrililatfs, quaadiu
* ,
potui circonapecle sasliaui; ei in illos irasci Q "
nolens, Uippoclidis voce conieslalua sum : - \ ,
quens praeserlini veritaiem diligil, ut ait David, (5)
in eorde suo, ctijus rubur, vocis organa tul- ). ,
lens, longuiu leiupug coaaumil. Cuin vero 6\ (), ,
4
NOTJE.
(4) CoastanUiH, discipuli sui, calumaias a se

dimovei. Vide inier Prolegoaieua bujtia voLuuiiiiis,
i i . IV. EDIT.
(2) Pliolio farlasso prxccptori uliin fivebal Loo,
vide iufra v. 45 seq. et scq. cpigrainnia p. 156.
f
(5) Dolet quod Hippoclidis eflatum noa protoler i i ; qaod si iecissei, e fiagmenlie Hercuiaaeasibus
Poly*traio iribmis, aliqua fortaase ad UippocUdeia
pei linere novisscmus.
(4) Psal. xiv, 2.
661

*? .
*\ ,
/ ,
* ,
(4) ,
, \ ,
,
(5) \ ' ;,
,

,
& ^ ,
.
\ .
,
| *
\
,
,
\ ,
,
,
\ ,

* ,
,
,
,
* ,
,
' ,
, \ .

\,
$ *

,
,
*
\ *

.
,

,
*Q , \ (6) \ ,
*0 ;

APOLOGIA.
662
Cuui vero ueliraut cx nialigiiilaU, el ceu lapidibua aocivis et acerbilate pleais, sermombus
nos impelunt longnm per tempna, cicadanim
sumpseruDt alas forUsse, ut nos lacteserem.
Si quid oporlet magnum loqai, lualum pro malo
inrereas, dicit malricida, Airidae llliua : iiiulile
invenit in viU proverbiuro. Ego aulem bono bonum rescribcns sermoaeai, linquo in viia melaoriam, parricida iaipu roagistri, quamvis Gneci
in medio diarumpaiUur, furioai facli io aormanibua
eam Telcbiais.
*^ , , ^, ,
*
,
E l primtim qaidem xelo aeitts divtno CbrisCan

jadicem autoo Deuiu Yerbura , ul eet verilatis
lus foas; eiTerbo ihronura et erabetluro acribo ordinea esse circuraaiantturo aanetorum aagelorum,
ei convoco magaum bominum coBitnn, el advoca
meos accuaatores, in medium ingrediens, ut aotna
quidam milea, non in certanrea dico Otympicani,
sed in Eccleaias quse supra et infra exsiaant, Itvgredior landem sermonum aream.
Dispereaal qui Denm oegant, furiia agileulur qal

ciim Maue iaaaniunl, pereaut qui colont Gneco*
rum deos, deus amori ei paaaionibus obaoxtos,
deoe a vilibus viris vulneralos, deos adulteros et
C deas roereirices, deag qu boum cusiodibua nupaerunt, deo* claados el deas luscaa.
Cadant qui noo adoraveriat prodenler Deam tri

bue iu personis cognilum, celebratumque in una
aola nalura. Moriaatur qui caraem Dei Yerbi cam
limore non coluerint ex lola menle. Cbrietus confundat blaapbemias; Salvaior exterminet omnee
bxreses; Chriattia disaipet ucbismatum perveraitalem omnem et malignitalem invidiae; Salvalor
deslruat illos qui gloriae causa Eccleafem in factionea dividuat.
||ac vivena cogito, et mortuua Hlic iieruai gaudens dicam coram angelis. Cujus rei tibi magis debi~
tor sum, lu qai cuncia vides, menie, renibaa el
corde, lu qui cogiiationcs recle acrutaris?
TaU ei hoeu heroice-elegiacum eju$dem.

Ilo mibi, ter misera Polymnia, iie mu&s; nam
ego aanc roaximo rhetoricana adamo :
Pbotium eaim arcbipresolem senum magisirum
NOTiE,
(5) . vidatar .
rum scbismaiicoruro insania dcapecta.
, j Sic cod. cum siinpltct p ut inira v. 33, ubl
(7) C. vid. .
tane de Pbolio io exsiUum miaio luqailur, graccov
663
LEONIS PHILOSOPHf
iuveni, qui me lacle autrivit diuaoruni ftuen- "; (8) ,
turuat
"
.
Atfi iatnbicl ejusdtm 9ersu$.
,
Dcstruunlur illuslria tempore qai omnia consumit, perieruat utilta el pracclara, interiit sciealia, ,
txsitaclt et ralio, evanuil meas, abiit conlempta- " \ .
lio, fugil pietaa ei religio, jaslUia abesl et jue et \ , ,
omne bonam. Libere loquittir aanc daltis, meiula- ,
eiain regnal el tyranais e* vis. Accedit ad omne *
dmnttm opus iuvidia, os impietaiis dilaialuai est. ^ ,
Deglulil avide errores Charybdis, el quisquia. , \ , . *
" *
blaspberaia; dogmaia vomitat.

' ^ ,

(8) Slc omnino Iiabcl codex et quidem meadose.
664
LEONIS
PHILOSOPHI
EPIGRAMM ,
(BamcK, Anakcta, t III, . 138, ed. 4 1776.)
tibrum liechanke*.
tiber Mccbauices est; hunc Cyriaus etaboravit,
Marcello fraire minisiranle operam.
II.
/M librum Pauli astrologL
Prophetica divinatoris* Pbcebidis aiiis mysteria

teirelogua Paulus me docail eximiua vir
III.
fn itbro$ Procii tt Tkeonk.

Liber Tbeoais et Procli sapieniia illuelriuro, l i ber cooli ci terne coaliaei mensuras. Tbeou coeIIIIII, Proclus ineiilur lerram; Proclus ergo tellarom,ei Theoa niciiiur coelum. Ambo pariler laude
digni, ambo iavicem suas e.lucubralionee mutuali,
Tlieon Procli quidem suuieas doctaa ibesee, his
demoattlrai asirorum corsus; Procbis auiem demonsirationes Theonis samens, bia exponit et ex- G
ptical stias theses. Veram, aapiens par, salve
inibi admodum! salve illuslris Tbeon, sapiealia
>raediiwit capui, qui nunc exornas Alexandri ut>
>em! Salve qnoque, tu, Procle, qucin Sarpedoaio
eximium sanguiaeai orones proclaaianU
IV.
Jn librum Leucippa.
r.

*
.
II*.
16
-
*
Hk
16
\ ,
\ ,
, *
, \
" * ,
"' .
,
*

\
'* , .
, ,

, , .
.
IV.

Amorem amaniro, sed castorum viiam Clilo- ,

pboatig quidera oslendii aermo; Leucippae auteai ' *
caslisshna vita omnibus adiuiralioncm injicit, '
quomodo cacsa, sauciaia, inaniaiis relicta, el quod " ^ ,
lnajus est, ter morlua suatinuerit. Si Vero lu quo- , \ ,
qiie casias exae velis, amice, ne adjeciiiia aecmo- , \ ' .
uis mireris, ged oralionis prius coulcxtuia disee, \ , ,

nam amaales castis furiis agilal.
D .
.
V.
V.
Tjl
,
,
Sertaoaara toorum purpura, Porpbyrie, liitgif
,
labia, ei meuieai oiaas.
VI.
VI.
ln mem$$ Romanorum.
Mensis consiriau) pfapMS, socandus snlciim secat, leriius Ausoaioruai gcuus HI bcllum excit^,
'
.
*0 \
tWB
FRAGMENTA.
66
*
quarlus iiuntiat veris roscis digilis tetnpus. Sutu
(& . \ ' .
rosarum paler; et ego lilia candida edueo. Ille
. * . messor est. Meae vero ala* Nilum excilaal. llle
.
rixaram auctori dilectus Baccho exsietii. Vinum
* , .
fiugo suave, inorlaliutn delicias. Conviviuin iero
,
jucunduin in noinen ctijusque lucis. Lyraiu pulsare
.
doceo, ei doraiieulea exciure.
VII.
VII.
* , .
\ .
.
,
\ ,
,
* .
.
Liber fete cwra sim, Intua parturio, aarice, amplui cbaracter cst et nimiuni produclus ; Delio baliieo admoduin opus babei. Si quis auiein injecerti
se in niea profunda, ei omnein foderil accnrale
abyssum, geoinetrarum priaia muaera excipiei, ei
aapiens eine coiueslaiioue oaus repuiabitur; bo
ruai aulem leatis et aponsor Ptaio.
VIII.
VIII.
,
, , *

Spcciem anliqmssimorum virorum considcra,

Siciliac iacola, Corimbie, qui forte Libisii faajosa*
uadas Syracasaaae Areihusse.
IX.
1 , , jj
.
, , ,
1 ,
* ,
,
2 , .
In M * diei ikeatrutn, id est tenoiionii theatrum,

in quo pugnant viri eutn ferU.
Arcifer, qui Pieridibus proes,sagiliarie Phoebe,

dic sorori valentee feras exciiet, ut pugneal boniinura iaslar, ut soneni populoruni hfilantiuin ora
aacra. Nibil carabo viri uialaai eorieia, Jovis proaiiii ibroaum obiiaeas.

()
(EdkKt Leo ALLATIUS ia Bxcerplh varUs Grmcorum sophutarum, pag. 598, ed. Rom. 1641.)
9
6, ,
"4? , .
*6 ,
, , , .
,
" ) .
.
, .
,
', .
, . . . (*ic)
" .
\ ,
" , , , .
, ,
Q.
* ,
|.
. *0 , ,
\ .
.
, , .
, . .
, ", ptl.
.
" , *
', , .
[
, ,
, , .
LEONIS . IAMBICUH DE MARTYRIO S. CLEMENT1S

(Epucopi Ancyranu
25Januar.)
(Ipud Lambecium BibliollL Tindobon., edit. Kollarii, lom. V, p. 127.)

, ,
, \ ,
,
,
,
, .
(9) Ouia auclor neque Augaslas neque rcx noiniualar, saspicor illa carmiua non a Leoae Sapiente scripta fuisse, eed a pbilosopbo ei coaelaneo.
aulein inscribuntur quia reiro legi pos-
Leoals, qui sceptra tenel dextera.

Semper regoaniis, de quibus aermonem qooque
prsebuiu
lsii sermoni quf munua offeriur el qoi dedit
sanguinis effasionem.
accepit baerediiatem Domini In relributioneia,
Cleaieati, qoi confundit errorem certamiae,
Douiiue eacerdos, benedic buic meo aermoat.
aunt; quod etiam ia caoaa faU cur Allatius Graect
lauiuiii ea ederet; Latina eoim lepiditaiem omaem
tollereal. EDIT.
CC7
LEONIS PHILOSOPHf FRAGMENTA.
Vole.nl atblelicoa hicttis celebrarc.
6
Mulla tuilii video sermoiumi luclam adesse, ctc.
, , . . *
668
Alterum ejusdem poemali$ fragmentum.
Et jam ad ipsnm Verbum sacrificatum

Libanles capul Clemeniis praicidunt,
liapnl illud quod in peipeliiuni coronat,
Corona vilain danle, iuaiiu Doinini iiuplexa,
l bonoralum videns angelorum mulliludo,
Verlentes se a J souum canticoruin
Ob robur cerlaminuiu jubtlaruui.
\
,
, ,
,

' .
LEONIS HOMILLE S. TRYPHONEM
FRAGMENTA.
(Apud Leonem conlra Uotlwgerum, pag. 170.)
Haec lucta fuil athleias coronali; hoc veritatig

iropxum. Jubilavil niartyrum ntuliiludo; ccelorum *
porta excepcrual cum gravi vicloriae ornaoienlo *
verilatis iMlileiu. Coronarum dalor prepulchruai .
*0
diademaie capui coronavit; fassusesl ante Patrem
eum regni pailicipem, pro ea qaam ilte dederal *
coram hoaiinibas coafessionero. laduit euia veste , '
immortalilatis propier ea quibus corruptionis lex- . , *
luram certamiuibus in sai graiiain initis vidil
.
disccrplam.
. . ,
... bic adbuc invisibilibus ptilcbriladinibua,
cujus oculorum acieiu nibil fugit, oculuin deli- ,
niens; uli ainaloria munera rohacula accipis. .
Nunc aulein carnis vinculis soluiis, et cuni pra;- ,
fulgida cerlaininum oblaiione aaialori obviam ,
faclus, uiagnificeniioribus donis remuneraris, cam ,
hoaoribus laboruin reuiuneraiio addaiur. *
unc cum choris illis, qui luaien exsislealea ma- ,
ano illi lumini aduiinistraul, imraateriatus cum , \
laiaiaietialig dies feslos agis; veneraudas illi, ,
quod ia passiones Domini irauiutatus esse videris, ,
eiquuiaprias lulea crassilie obductaiu pulcbri- C
ludiaeui coasideraales, aniaiain adaiirabanlar, ,
nuac pure viriuleai coaspicieniea magis ac magia
desidorii illecebris ailrahunlur. Nune dulccdina ^
cujus arrbabone lormeaioruin aniariiudineru exci- , ,
piebas, perfrueris, et non sperala sed prseseate . '
perfrailiune deliciaria. E l bis quidcni in superio-
ribiu gaudei diviai opua iaflaius beata auiaia.
LEONIS HOMILIARUM S. DEMETRIUM FRAGMENTA.

(Leo ALLATIUS eontra BoUmoerum, .
Nibil ila ad gaudenduro invitat.Diemitaqtie fesittm

agatnas, ei tatentur boc sacro die, ia quo generosus Cbrisii inileg, aiagnus niarlyr Demeirius, cuui
cessassel a laboribus, in beaiam requiem iransmigravit; iu qua corain atbleta adversarioa
rubore suffundcus astitit, et praecelebre caput gloriaj corona exornaius esC.
... Deus medio deorum gloris suas cobasredeai albleiain excipiebal. 0 bealmn aspeclum!
dulcein perfruilioneui! gloriam et exsullalioiieni,
cujus noa sant diguae passiones bujus secuii. Hac
raiione Maflyn esiaceoram velaroinum impedimentis diruplis ad iintiialeriales stationes avolavit. Ibi
abeolule votorum compos facius esi. Vidii pure, quein
in aeniginatibus videns imuiorari non austiaebai;
sed licet in iaferioribus esset, toia mente ad supe
riora efferebaiur. Haeres factua esi gloriaB, ob
quam bumaaam gloriam nibil ieceral, anutimcralua tu ciun aagelis, quoram inslitotum aeraulatus
fuerai, oblocuius esi Patriarcbarum choreis, quomia vesligia secutue fuerat.
170.)
.
$ , *
, *
,
,
\
.
t
.
.
"Q I
\ ,
.
^
.
* ,
, ,
.
, ' ,
,
, , .
LEONIS IMPERATORIS
TACTICA
SIYE
D RE MILITAHI
LIBER.
JOANNES MEURSIUS
BJBGB PBUfUB VULGAVIT, NOTAS ADDIDIT.

i . LAMILS
X ABSOLUTIMIMO CODICE UtJREKTJANO MDTitDM SUPPLEVJT ATQUE RESTITDIT .
H.MJSTBI8SIW8 AC POTE RTI88IMIS

. ORDnflBLS ENBBAU8CS FOBDEBATORUM BBLGII PBOYIttC, PATBIJ5 PATBIBtJS
JOANNES MBUB8IU8 DEDICO CONSECROQOB.
lllutlrmimi
potenlutimtque Domini, in lucem profero Leonem imperaiorem, iua nunc tingva De re
tniUliri dhurentem, eum haetenus per interpretem lanlum id egerit, tt vobu offero. Reprehendent forta$$e
nonnuili, quasi ptmUr lempu$ c*m per induciai arma tileani; quibus equidem rationei $ua$ non constare
retpondtbo, Nam quandc vel in altUtima pace cogitandum e$se de bello, scitum sil veterum prudentum,
q*i$ $anui $epo$Ui$ duntaxal ad XII annos armis, tam brevi induciarum lempore alienam belli cogitatiouem dixerit? Certe in pace arma di$cenda $unt, ut eorUtn icientia m btllo prompla atque utiU$ esse pot$it.
Prwlerea $ua sponle ad vos hie Leo contendebat, vobis te deberi exi$timans qui rei militarh iongo u$u
maxime periti, honorem arrnis eornmque prmcepionbm habere seiretis. Quit enim kodie mortalium ignorat
bellum, quod gratissimum per tot anno$ gestum e$t, vestris au$picii* duetu illu$trti*imi principh Maurilit
Nassau, cujusel virtuiemlaudequavhmajorem, et incomparabtlia in rempublicam vetiram mertia, nulla t*aqumm mla* obtiierabit. Evolvamu* Hhtoriarum omnium monumenta, repetamus omnium saculorum bella,
nemo quidquam faveniet, quod cum hoc vettro eomponere pomt. Atque ad$o vix habere fidem po$terita$ poterit, cum Ugct vel optima fide in seripta retatum. Admirabitur populum imbellem, et per longiuimam
pacem miitiim ignarum, adversui potenlUsimum toliu$ orbii Chritltani regem arma mquam sumere austtm
fuitse : admirabUur tam parvi$ initiis animi pleniorem, quam $pei ad i$tam magnitudhtem perveni$$e
Per vario* casus, per tol discrimina reruro.
Inter qum eminuit semper, ut singulari$ veslra prudentia, Ua quoque illa invicta constantia, qua armati
rectum nunquam non clavum tenui$ti$, animumque vel rebus maxime afflicti$ inconcussum kabui$ti$. if i mirum hoc umper cogitabatis; pro libertate publica ejusque lulela et agere et pati fortia, foederatorum
Belgarum e$*e. Ingen* profecto benepeium est,quoda vobi$ acctpere subditi vestri, nequt facile muiman*
dum; ei dtbet iliud aeterno aliquo monumenlo conucrari, m pouerila* ignoret. Id vt fiat, qHantnm in m*,
operam dabo; proponamque brevi otr.Htum oculU in Bistoria mea : quam quod vestro jutsu adorno, ut
maximo mihi honori duco, Ua pares qnoque eo nomine vobi$ agendas esse graiias. Cum aulem $ati$ me id
facere non posse judicarem, allegandum hunc imperalorem stalui, ut quod vestro merito mea lenuila$ deiraheret, id ipse univenum sua majeslate mppleret. Atque hie desino, ttternum illud Numeu tvpplex venereiu, lllutiriitimi,
Polettliaimique Domini, ulvobis consiliisque vestri$ benedicat, et tamprctclaro Operl
benigna manu colophonem imponat, inducia* htuce paee co*firman$ ipsi gloriosa, reip. tetlrm taluiari.
Lngduni Balavorum iv Id. Februarii 1672.
9
LECTOR BENIGNE.
Habes Leonis Tactka. Itilegra ea prodeunt, exceptis paucis paragraphis, e triboa codicibus imperfeclis,
qaorttra uao usu soin e bibliotbeca regis Galliarum, altero electorig Palatiui, tertio Joannis Pisiorii,
viri ad liileras juvandas proaiptissimi. Regius in principio el ftae maiilus eral; Palaiinus ia mediod
fiae; Pistorianus tanlum iu medio. In PaUtino eraat duutaxat Coaeiilultones xi priorea cum xif, xv xvi
t
' Opp. Meursil, lom. VI
C71
LEONIS PHILOSOPIII
6"2
ei xix. Ilaquc c Pisioriano suppeditalae sunt , xvm, xx ei xxi. Jam resiabanl xu el xm, qua in
neulro comparebaul; eas, simtil Luleliam advenissem, e Rrgio descripsi; unde cl lacunas pluriiuas
supplcvi, quae passim eraut in , , el poslerioribus illis, quas e Pisioriaoo acceperaai. Yellem vidisse
ctiam Anglicanuni, e quo versioneiu suam adornavit Joaunes Checut, quam bic exbibeo, ne quid desiderares. Alibi ille nostris meiior fuil; alibi rursum illo noslri ineliores. Ut singulaiini id indicarem, non
visum operae prelium, quod facile ipse atque obiter aniinadvcrsurus esses inler legendam, si contuleris.
Loea itaui invenjes nonnulla salis depravala, qaae e Checi codice cerlo emeudari potuissent, quem quia
non babebam. a divinaiione incerla abstinere satius pulavi. Qaa&dam tamen, quoram correciio obvia,
dani lypograpbo operam navo, emendavi, et ad calcem subjeci. His tu uiere, ac fruere, eo caadore, uo
iccum a me comwunicantar, si alia, quae babeo, publicare tae poslulas. Vale, et quiequis es, AEterniitiem
togita.
TACTlCORtJM INDEX.
1.
Deremililari et imperatore.
Conslitutio 1. \ .
'.
?.
Qualem esse oporteal iaiperatorera.
II. \ .
'.
Quomodo consilium capieadum sit.
111 \ .
\
,
\
De divisione excrcitus, et praefeclis wasliluen.

.
dia.
IV.
'.
De apparatu armorum.
V. \ .
<7*.
De armaiura equestri ei pedeatri.
VI \ ( .
\
\
.
'.
De exercitaiioue equeslri el pedeeiri.
VII.
\
.
'.
De mullis militaribas.
VIII.
'.
De iliaere exercitus.
IX \ .'
.
De tuldo, id esi, iinpedlmentU.
X . \ .
I.V.
De apticto, id est, castrie.
XI. \ ,
'.
De apparalu belli.
XII. * (I) .
*
.
.
De die ante beilum.
XIII.
'.
De die belli.
XIV. " .
'.
De obeidione.
X V . \
<7\
De iacursionibus posl bellum.
XVI.
'.
De iacursioaibus nec pinalis.
XVII. * \ .
* '
De divergarum gentium ei Romanorum studio
.
1H.
in aciebus iaslrueadis.
XVIII.
'
De navali prelio.
XIX. * \
'.
Diversarum seateuliarum militarium aumma. X X . * .
'
Argumentum in Epilogo.
XXI. * ,
NOTJE.
(1) Consiiluiiones asterico nolalae deslderabantur ia codice Palaiino, quarum xu, xiu sufleciae
LEONIS
sunl ex manuscripto Regio, xvu, xvin, xx, xxi,

e Pisloriano.
IMPERATORIS
TACTICA.
Leoni$ in Chritlo Deo imperatoris Taclicorum brevis G

(2)
duciplina. In nomtne Patris et Filii el Spiritus

sancii et sancHt et con$ub$iantiali$ cl adorandcs

. *Er
Trinitati$, unius ac veracissimi Dei no&lri, Leo

,

pacificus tti Chrislo imperator, fidelit, ptui, semper

*
augutius Ccesar.

,
,
,
PROOEMIUM.
Nequa rcgium satellilium nostrum et polentia,
nequc potenliae aostrse dignitas et aaiplitudo, neque
N(
(2) ln codice Lauremiauo decslô .
.
,
,
673
TACTICA. P R .
, amplUudinis noairse aptendor atque fructus, neque

\ , qtridquaito ex itsy qua* iti bominibus eipeienda el
, , honoraia sunt, Maj^slaiem nostram perinde oble\ * elat, iit eorum, qui sub dominainm nostrum sub*
* jeeti eunt, pa* atqie trattqaiUiias, et reipublicai
$ BOStra flrma eonslitetiot aiqve i d opiimom rerum
, ; , \ aUftUm iraductio; nihilque conira est, qood no ' \ - sfrani nivatam de aalute regnt cogiianlem ita vexet
. soHicitet* ac *K>him qui nestri imperio obedien*
, \ tea siint, peflurfeaiio, el rerutn metiorum, vel pro * ptar negligntiam amissio v*l propter imperiliam
, labefactiOi Si eiiiiti uruus alieujro viri, cujus nos
procuraiionem , provieion?tm|ire euscepimus, pro , \ * gressio rtd roelius, incredibilem nobis volaptatefli
, affert, et ad deteriorem partetn appKcalio, pernsi , \ - Snnm nobie dolorem apportal} qaid nunc eflicere
** \ debenms^ taatafautoiflufn*el lam frequenii ac peae
;
inflnila mulHtudliie *ab rtostram provldealiam se*
citadum Deum staiim sabjecta, quorum curam provisionemqoe noclurnis vigiliis, et diurna sollicitudftie, noa depommug, ut ab Ofrthi moltetia et ofifensione liberi couserventdr, et umtii reruro af~
fluenlia laetiiiaquefexpteaniar
At 8 ca^tera^ qvse *d rempublieani pace tt coasi
Iio gubernanuam fpecianij recie administran * . tuu hattd buagnuia U\ne detrimeatam <iriri noa
' - grav^s i*erum perturbalionfcs ac mulationes effici
, videfone; dhciplina auiem militari jaceate, tam mi seraf rct*urri offensionee, att lamentabiles conrer. " aionea Roraatii acceperont, quantaa quotidiana
, itrtom experlatititt ante oculos nosiroa conspe , aamque pfopobit. Afc bomnfes quidem, qui
,
Atione, et Der ipsiaa iradgin^, insigniti sunt
paeem amplecii, matuaqae se difectidne prosequi oportuii, ncqiid nianusr eirtnmtas tet consceleratas
contra genos euum, et imaerosraortalesarmare.
* ^ , Quoaiam autem ab ibrcro parridda diabolus, >>
, - aoris nostti hosiis, peecalo potens, sua Jpsoram
& ($) natura homm^ e.\p\ignire cogiUt* peraocessaribn
cst, hominei iJHug inacbiAationiCrus i>er hominea
adhibitis occnrtatit, neque ?eipo naiionibus
, belluai iltftreaUbus tradant, fcd rtiHiads disciplinai
, - acieiDti saiutem sibi qnsferanl, Vi vs ab bdstiutn
> , * iacureiortibos iatos conservent, et WWi inferant,
qtiaepati U!OH dignbmest, tit otrlfii nefariortfm bo, miaotn iiuprobitate deleta, ct sti^ fpseftim salof^
^ .
comparata, pal ab dinnibus dlligitui atque suscl^
, \ piaiuf.

. .
, ^ *
Qcnndia eatm Romanis in bello ordinis conser * ry vatio fuii^ candiit et divino prsesidio imperium noa
(4) '- deeiitufehaltir ct CUm ordinis eonservatione jmi, ciU8* optimorum !abor splendorem vicieriaj majo . lem adhibebal jminc vero cam et acierum tasiruen \ ' darani ralio, et iroperatorifl ars longd jam lem , \ porc neglecta jaceantv ut ne adilam, quod ia aliam
, oblivionafri p^niras venonnl, na ipeo ipiidekn impe , raiote ea qua? in pmmpiu sunt addiscente^ mat
NOTAi
(3) . Scribe .
PATROL. G R . C V i l .
(4) 6. Scrib<*, .
22
676
LEONIS FHILOSOPHI
75
gnas et varias perturbationes vidcnws invecias .
esse. Nam cum liaec ars, qu muUorirm bonorum (5) el magnorum parens aique effectrix fuit, quibus , * '
anliqua Romanorum regpublica floruit, semel col- ,
lapsa de gradu cecidit, divinam quoque benevolen- , \ '
tiam abiisee, et consuetam apud eos miliium v i - .
ctoriam e raanibus cxcidisse, videmus. Paulatim
cniiu relaaguesceaie militari disciptiaa atque in- , ,
dusiria, omnis iile vigor animi atque alacrilas .
oplimatum consenuit. Itaque inierdurn quidem , segnitiem aique igaaviam accusaraus niiliium, .
interdum iascitiam atque timiditatera ducum eul- .
pamus, inlerdum antiquarum acierum rationem ad
cogaosceadum perobscuram negligiuius. Cani igi- , \
tur banc ulilissimam scientiam recuperare, et e ,
republica noslra qaasi ejeclam revocare sludea- ,
, in tantis occupalionibus nostris haud pras- * .
Jermisimus, qain omnem laboreai nobis ipsis assumeremus, ut ulilitas inde communis omuibug
afferrclur.
Nam cum in amiquis el recenlioribas rei mili \
laris aloue imperatoriae scriploribus diligenler \ ,
versati simus, atque aliis bistoriis soluta oratioae \ ,
res geslas memorise mandanlibus diligenier nava~ \ \erimus operaia, et si quid preferea in inanibus , homiaum est ad beliicos usus idoueum, et quae- \
cuaqae mediocri reruin usu hac nostra aetale, ad * \
staium rerum nostrarum aliquid momenli afferre ,
videbaatur, ea ia omnibos aciioaibus suscipiendis,
rebusque nostris gerendis examinavimus, et quod \
in iis opiimum fuit quasi delibavhiius; ei quae ,
maaife&lam quamdam atque evidenlem ulililaiem C \ ,
afferebanl, quam paucissimis polui complexus , -
saro, ei promulgalae legis vice trado, reruai-magis , * ornameaia, quam verborunt persequens, ul coni- , pendtemua qaamdam rei militaris disciplinam no- \ \
stris pratfectis, atqae iis qaibus cura reruin belli- \ \ ,
caruui comraissa esi, praescribens, facile perspiciant
faclu esse iis, qai volunt et cupiunt, ad inajora , \
aique alliora ordine quodaro et gradu procedere. .
In qua omai rerum traciaiione, dicendi elegantiara " et verboram ornatum nulluai adbibuimus; rerum ,
poadus, dicendi perspicuitatem, oralionis simpli- ,
cilalem, quanlum fieri puiuerat, eecuti suinus. . ,
Uude el verba rei roililaris inlerdum Greca ad- ,
janximus, interdum Lalinis vocabulis usi sumus, ^
et alias quoque dictioaes usu jam militari recepias (6)
Don repudiavimus, ul oaines manifeste ac per- * spicue isia cognoscerenL Tracialiones rerum rai-
nime necessarias, quaecunque aut sapervacanea3, ,
aut inutilea fuerant, omues detraxinius, ui com- , \
peadiariam quamdam el expediiam rerum l>eilica- , \ , ;
rum expeditionuroque rationem, non verbo eolum , ' \ ,
utilem, scd re ipsa factisque majorum approba
, * , *
lam, et ad noslra usque tempora, qoaaquam rebus geslis miaime transmissum, quibus Romanum
, \
olim florebat imperium, oratioae tauiea ac lhte- . * * ^
.
(5) . Scribe, ,
() IU habel codex Laurenlianus, sed nescio quo sensu ; forte, tegenduro.
0
677
TACTICA. - PRiEFATIO.
678
* , ris, quibue res oblivione peae deleta revoeantur, et
\ recuperanlur, el ad prisiinam iteruro dignitatem
, \ reslituoaiur, mandalam habeaut, qui ad diacipli . Et \ ' nam mililareat atqae imperatoriam cognoscendam
\ , ee totos tradunt. Quodsi aiiquid boni oralione
, noeira effectum esl, graiise habenria? suni omniunr
.
bonoram largitori Christo, uaiversilaiis Regi, Deo
que noetro, qui et orationi nostne aflundii graliam. Sin diversa ab istis, et cora cogiUlioneque sua
mellora quis iavencril, gratias eiiam itle omnta bonitatis auctori Deo agat; nobis venia propier studhim coaalumqne noslrum tribueada esi.
, \ , '
Omuino autem, qui se ad iniperiom admini airandum vcl magna, vel aliqua ex parle dedide . , rnnt, io srientia oiilitari atque imperaioria se di , \ ligeiiter exerceant. Neque enim, quemadmodura
, g imperiti qajdam existimaruat, multttudiae ac nu \ \ , - roero hominuro, sed benignitate ac favore Dei
, * bella conflciuntur, et rei mililaris imperaiomoque
\ \ ecienlia, in quae potias, quam iu importuase roulli \ - tadiais coitiooem inluendum est; allera eniai rea
.
tum ulilitatem, lam incolumitaiem, iis qui ea bana
ulontar, apporial; altera vero periurbatioiiero et
aumptusroalioeiafracluosos aflferi.
Quemadmodum eaim navem oaerariam per
"
, maria trajicere DOD possumas giae arie gtiberna \ - toria, sic nequo bella nostra hoaeste auacipere,
, * 0 neque suacepta conficere poseumus sine arte mjli , tari aique imperatoria, qua non aolum aequalem
\ . et parem nuniero muiiitudinem hoslinm propiiio
" , Deo auperamus, scd eliam longe mullo majoren
, G boslium numerum, instructioresque copias fuadi xa\ mus et dissipamu. Quasi igitnr legi alicai mililari
prooralgaiae, nt diclum esi, sic huic iracialioai vos
.
parere atque obedire volumua aique iaiperamus.
Primum igitur nobia describenduin esi, quid . \ , iiam res militaris, quidque imperator a i l ; deiode,
\ , - qualem esaa oportet exercitum, et quemadroodam
. ' \ consilium caplandam sit; lum in praefecloa omnia
, - geaerif, el milites dividera exercilum, reliquum, \ , \ que apparatum omnem militam adbibere, et unius . (7) cujasque ipiliut araiataram. Ad haec, quemadmo . dum aote vera cerumina imperator singulos exer \ , cere debeat. Deiaceps, quemadmodum singulis re\ \ bas proposiise multae ia exercilu legantur. Tum
, , \ de iiinere verba facieada eunt, lum ia sua, lum in
\ \ . \ hosiili terra. Poatea de impedimentis et castris; de
, apparatu, e.l pneceptis, qoidque faciendum aole
, \ diem beiil sit. quidque ipso die agendoia. De ob. \ ' \ sidione eliam, alqoe de ib, qaae post bellum ge , * reoda saai. Tum ncc opinaus ex iaaidiis, tum
\ noairas, luia hoetiuro iiicunionas, et diversimode
. \ apad varias gentea aciea instru^las. De navali pu \ . - gna pauca adjuagerous. Post/hsc omnia, aonton \ . tiarant quarumdam miliUnum atqae imperaloria\ \ rum deacriptionem separaiim colligeimis, quas in
auis locis propier brevliaian- ei expediiam raiio nem capiium non posoiaaiie. fiia rebus inetrucius,
. \* qui sapieuua et celeriiale iagenii imparator abaa*
() . Scribe .
679
LEONTS PIIILOSOPHI
680
d#i, longe perfecliQr, ul. sp*ro, abeoluiiorque eiii. \

.
prirao hinc indpieudum essa putamus.
.
CONSTITUTIO PRIMA.
De \re tnUitari et imperalore.
1. Rea militaris est scienlia bellicorum motuum. Motos autcm belli duplicea suni : alii enim
larra, alti mari flunt.
2. Res militaris est ars qusedam imperatoria
acierum inslruendaruin, et armornm et moiuum
militariuro.
5. Ars iroperaioria est in qutbug exercitaiio, vel
studium aut induslria ponilur, cum
, id est coneiliorum imperatoriannn et tropawmm colleciioae.
4. Propoaitam rei militari eat, ut opportunis
commodilalibus et rebos gestis vincat bostes.
5. utilitas rei militaris est, ordinala quadarn
ac disposiia ade cum bostibns confligere.
6. Finis rei militaris est, quoad ejue fieri polesi,
eine ulla offensione exercltom iiislruere.
7. Bellicoa apparatns perfectus duplex est, alter quidem terra terrestrie, aher vero rcari navalis. De re navali poatea dicemus. Homlnum autcai qui ad bellum confltront roalliludo, altera qaldem preKans est, boc eet bellatrix, altera vero ad
ueus belli veaiens imbeltis. Et bellatorea, miliies
eunt qui advereus hoates instruuntur. Irabelles
reliqui eunt, medici, adminislri, mercalores, et C
alii qai ad necessarios usus coasequuntur. Pugnanlig partis seu bellairicis alia est pedestris,
alia equeslrig. Pedestris m quae bumi consislit.
Equestris est, quae equis vehitur, et quae olim
curribus falcalis et elephantia lurres hominibos
refertas gesianiibas vebebalur, de quibus nunc
propter hojosmodi apparatuum iDuiiliutem et lardilatem nulla menlio flet.
3. Re miliiari teviter ad hoac modam deecripta, oporiei eliam constituere, qolnam imperator
sit, ct quisnaro bujus rei eusceptione dignus g(t.
9. Imperaior est qui oniverso exercitul
el maximam secuadum regera babet potestatein.
IIPQTH.
I7apl .
. .
\ { ,
.
\
.
'.
\ .
*. , *
.
. .
? . * * ,
. \
. \
,
. \ , ** . "
, \, , , \
.
, ,
, . \ ,
\ / \ \
, \ \
. \
, \
.
'.
, \ (8),
, \ ,
'. \ *
D
.
\
,
, '
,
.
'. "
, \ , \
, \ .
'. *>
, \, \
\, \ .
pneest,
10. Imperator eet universae miliiiae pnecipuoe dux

a rege desigaatus, qui alioa sub ge duces partim a
rege mi&sos suffragio sao approbat, partiro sua
ipgiue aocloritate designat.
11. Propritun itnperatoris muniie eat, subjcclos
suos prudtniia, foniiudine, jastilia, temperantia
anteire.
1$. Uiiiyerea proviaciae qaam accepii, tam miliiaris lum privaiie turo publka adroinietralionem
i se recipere.
WtM.
(8) .
Scribc, .
'.
\
.
681
TACTICA. - CONSTITUTIOI, II.
682
'. 15. ExercUnni ioordrnaUim idonea atqiie *
Uroa ip aeia callocare.
.
. Propo&itum hoc esi intperatori*m muitUu". *
, \ \ dineu suaia aiaplificet, et aiae omiii offeaaimie^
jea\ \ * ab hostibus reliquiaque injuriis, a /srtuxbaliflnl
* but et seditionibua soluioa coaecrvei, hostet oomi ^ boa modi* vel bello vel iacursionibua iaopiaaiis
, ' labefeciei, et qaas iuferre baslibus rootitar, circam&picial ne eadem a iilis paltatur.
.
15 Fiais imperatoria esl aiaximam gloriam ha'. (9)
\ * bere, ia omnibaa Dei al regU beosvolealiam con aaqui: aia quod idoaeum officioqoe suo cenjtia ctan esi aeglexerit, nl e corUrario illi accidat. l u
\ , igiiur iroperaloris imagine iufomata, qnafi eola (10) piboa qaltffradam exprimandtt doUa ejus saat, de , aio^flraadiunque eal qoia ei qusdia essa debeal
qas ta boc digaUalis grada collocaadua ail.
.
CONSTITUTIO U.
'.
Qualem iue gporteat imperatorem.
elrat .
I . Mandainus igkir at imperator sit fcorpoc*
'.
\ , \ , coatiaero, tlciu temperaRs, gobrioa, vigilant,.
\ , \ frugl et ia reboa necaisarii mintaie prdfusua, ki
, , \ laboriosis negotiis assiduua, circumpectua et
, , , pntdena, pecuwae deaptckns, fajn& ctmmcada, * tione bonestus, aeque joveuis, neqfce aiaie bigra , * vesceaa, babiliaad dicendum ex tempore in modta
(11), , , frequealtft bominam, liberwrum, & Ua osus ferat,
, \ - Q parens, non ad mercaturam facieodam, aul ad ba, \ , , jtftmodi lucrnm Intentus, parvi atiimi, et
miauta* rea eipetene, deniqie geaeroeo tuai
, .
animo Utm corpore, qooad ejus fleri pote, t in
omnibue magaauimus.
'. , % Coninetttem esse imperalorem oporiet, ne
\ voloptattbtae maiig difiltiiens, reruaa aeceefiariarum
\ .
etiram ac pravisiantiD abjimt.
'. ,
5. Temparaoten vero, quoatam lale knpeniim
. \ \, anaceptums ast. Intemperaates euim et Libidwaaai;
9t aaiaki apfetitioaea, eiqmaado vires ceperiot, pra& , plcr quidvis agendi licenliam in onuies ciipkJilales
infrenate raunt.
'. ,
4 Sobrtum auiem ei vigilaniem ut in maxFiw
. ' , aeierum apparatu aakao quast excubet. Nocie
, & enim quand aiiiaaas maxine requieacil, iropera \ xa\ .
ioria saepe seniemia vmanda mulaiur, saepe cogitaado eoBfirraaiar.
'. , \ * \
5. Frugi el ia mibaft Deceaaariia non ruuiia pro \ \ , fasBiB. Somptaosi enim ei fogeaie* laonubilas,
\ tempus ut iaaailer tranaigalur factuiH, ei quod ad
.
necessarias expedilionum eipe&saa eonferendum
fuit, ad delicias luxomque prafectorum assainuat.
'. ^ ,
6. Indusiriero aatem, ut prtmus militem
, - oliem secleior, sed exemplum poiius Aal otsS laa<v
res alacriler euseipieaiios.
*
(11) IJpaxaidor. Scribe .

(9) .
^.
(10) . Scribe .
1
683
LEONIS PHItOSOPHI
681
7. Ctrcamspectum et prudenlem. Solertem enim >. * \ . ttvai 6V

oportet esie iatperatorem, in omnes partes cogi-
latioaem animi quadara celeritata versantem : peiiurbaliones enim iaopinatae cum incidunt, coii- *
feslim pnesenlis auxllii excogiuiionem requirunt. .
8. Pecuaise despicientem. Etanim pecuni de'. ' . \
splcientla in imperatore cernitur, qaando abstinen- , \ ler et magniBce rebas gerendis praecsl, et bonores , *
bellicos viriufis mercedem suis p r o p o n i l . Malti
eaim et animo forii eunt, et corpore .adversus * \ \ !
hosles robusto : scd quando ia aurum inlaentar, , ^ ,
mentem occaecatam cupiditate atque obecuratam ,
babant: gravia enim arma sant bae p e c u a i a r a i D .
eupidilates, et ad oppugaaodos aique evertendos ,
bomines eflicacia.
.
9. Nequa juveaem neque setata ingmescantem;
,
qaoniam juvenis propler tatem, laconstantera et *
llexibileni habet raenlein : eenex aatem imbecillo , \
est corpore, et nullus ex Ulis pene firmus exsi- * , atit: et ille quidero ut ne propler inconsideratam , ,
temeritaiem quasi audax labatur, bic vero ne pro*

pter naluralem imbecillilatem corporis, qua? faclo . , *
opua sunt praetermiUere cogalur. Oplime igiiar , .
aIectio> 68t coasianlia 6t media? aetalis, non juveais
aol aetali* ingravesceaiis*
'. \ ^ )
10. Eieniiu vis et robur est in eo, qui nondum
coosenuii, pradeniia auieai et stabilUas ia eo, qui , \
6X adoleecenlia excesaiL Namque qui robur corpo- . \
TIS iiae prudeatia animi admiraaiar, vei contra ,
animam pradeulem absque corporis viribus exlol- Q ,
taaft, ad nullum bonum exitum perveniuat. Pru
. \ *
deatia enim si virlbus deticiatur, nibil pulcbrum ; ,
vires vero prudenlia desliiula* uibil prorsa* effi- .
ciont^
'.
41 Cbarum subjecite aois imperatorem, loage
nobiliorem seimus eese, hocque magnopere subje- * \ *
ctis adjumento esi. Quem bomines diligunl, illi . "
imperanli facile obteaiperaut, dicenti et pacisccnii , ,
ftion resisiuat, periclilanti succurruat. Tanta res > , *
estamor, ut pro eo, quem cbarum quis babrt, . *
.
vitam profundat.
'. ,
12. Paiar liberorura aateponondus eai effeio atque orbo. Nequc vero orbam liberis repudiamus, , ,
si bouus sit. Nam qai liberos babel imperator, si . \ ,
infantea fuerint, longe ardeatior propler liberorum D el , amorent ad etudium reraro agendarum suscipicn- ,
dum ertt. Si vero coastaaii jam ct matura aetaie \ ( .
fuerint, consiliarii, el laboris imparatorii parlici* , \ \
pes el fidelea adrainisiri, res pro commuai saluie susceptas promovebunl. Haque bac de causa paler / .

orbo videtur aaleponendus.
.
15. Ad diocndum el peroraadum babiiem :
\ \ *
pulo eniia hoc maxirae exercitum adjuvare. Nam .
inslructum ad pugaam exerciium imperalor COT
borlatioae sua ad periculorum moriisque conlein- , (14),
plioDenti el ad rerum boncsiaruin suaviumque ,
ÔTiE.
(12) aeiror. Scribe .
9
TACTICA. -
CONSTITUTIO II.
\ .

,
,
, \ $ .
studiwn adducet. Tuba enim in auribue bominom
porsoaang nen Uniuia animos noairos ad DIOIUS

bellicos exokat, quaalum oratio sapieniLi qaadam
adjoacta ad virtulem vocat, et paratos ad dimicandum audiiores facit, et ad pericula euscipienda
animos impeilit.
14. Si vero nlla in exercita contiagal offeusio,
aliqua tum illos eohortaiio permulcet, et longe
uiilior est imperatoris oratio, ad res afflietas exercitus levandas, quam medici valnera curanfes:
iili enim saucios solos die ac tempore taadem forUsge sanaat, hic autem confesiim fessos ac lassatos alacriores facii, et ad omnem aaimi magniiudinem praeslaniiamque salis robusto*.
'. \ ,
. \

,
(15) .

,
, ' \
, \
$ \ .
15. Nobilem et celebrem virum diximas esse
'. " ,
. - oportere, quta seaiper h&sital animo et excrucia tur vulgus, cum obscuris viris alque igaobilibus
sabjectum esl. Nemo enira libeiis patilur eum itu\ .
peratorem eligi, quem deteriorem seipfto putat.
\ 16. Mihi pernecesaarium sane videtar, ut im , - peraior designatus si has, qoas aoper commemo, . * favi vlriuies imperatorias babeat, nobilis staiim
eit: talis enim virius obscurum diu bominem ma
nere non sinit.
17. Dicimus aaiem ne divitem quidero, nisi
?
, virlules imperatorias habeat, pecuaiaruin causa
, (14) imperalorem designari debere : nec pauperem
, . ' ^ conlra, si bonus fuerit, pauperlalis ac tenuitatie
, * causa repellendum.
epcllendum. Nec vero diviiem diviiiarum
. gratia repellimus, sed si viriales imperaiore dignas
\ , ' - non babeat: nec paupereni, quia pauper est, de \ . sigaamus, sed quia foriem aiqae imperatorium
, babeat animuia. Neulriun propier fonuaam repu .
diamus, sed ulrosque propter mores ascisciraus.
18. Dives bonus tantam praslai generoso pau'. *0
, peri, quanlum aurea atque argentea arma aereia
\ * ferreisque antecedunl : baec enim in bello aequa
, efllcacia sunt, illa vero praier efficacitatem elhim
oraamentum afferuat.
.
19. Pauperem geacrosum voco, qui muncruni
'. ,
\ , ' abslioens est, et miaime quaesluosus : qa&sluo satu enim virum, ne si dilissimus quidetn fuerit,
D uiile est imperatorem eligi.
.
'. \ \
20. Imo vero neque parcum aliquem aut sqrdi , , dum, ad rem faciendam venaliliam, aul aliquid
* rjuft generis molianiem : necesse est enim tales
, \ \ , \ * perparcos esse, el ad avidiiaiem pecuniarum incx , \ plebiles, et ad cumulandas opes ntinium ialealoa,
.
et ab boneslii* actionibus longe abborrenles*
'. \ \ t l . Si claris et nobilibus majoribus fueril, ali , , quam hoc commendaiiouera habeal hanc umen
, , geaeris nobilitalem, si absil, non admodam requi , - icnius, neque tautummodo propter hanc uaam, si
.
alias laudabiliter arleni iinperatoriam tencat, dfgaus boc muuere babeaiur
NOT/E.
(14) \** Scribe
(15) . Sciibe. *
687
LBONIS PHILOSOPHI
688
22. Queraadmodum enim aniaianlia ouwia e.x
"
moribus illorum $t actioaibiis exauiriinus ulrum xq\ ^ f[ , ; ^
cjeneroea an ineriia siat, sic at baminnm naUifiia^ ,
tem aoa ex raajoruui laiide, aed ax suig jpaorum , * ( xavf*
actioaibus et rebas aestis a?slimara oportet. - . quuni enim atque indignum cst hunviias aiqae , <
obtcuros qua&qua miliiaa saa ipsorum virtnLa ac \ | ,
mililari laadat et non raajartim spjendore, emAr*
gew, impasatoree aotem propter maiorum suovam *^ ^
praeclara, iacta. alsgj, cum ?psi imperiii atque iner- , ( ;
tes lint.
^. ', * , ]
23, IHeque vera iUoa, aui, cum obacura taoo naii
suat, laroen eua iosjorum faiia nimis vandilaai* \ . )
Nam si virtuli suao nôram quo<tyie apleado* aur \
cedat, foriunalus imperalor esi: sin virtus abfae- , $ , ,
.
rit, ne baec quidem illum clarura efllcient.
*. * { , >*
21. Fortagsis auleai existimaro quis poaset, raeUores fuluroa imperatorea qui aulla majoraa> t u ^ ,. fum laude conunendaaittr. Nam qui raajorum ^. ( ^ ,
faclis clari sanl, et illonim gloria Ulaslres. ftuni, ' ( , ^
sa*pe negligftiuiorea c| remtoioxe* sual.: qui anlenc \ *
Qibil a majoribas accepcrunfu isir rrajornrn obecu- ^ , riiatem sna virmia UlusUant, et ad rea alacrluq {$% -r
sjiscijdcadafi omni aaimi eotttentiajia impelluniar. \ . {
E | quamadmodum qul luiud magna cum re sani, (15>
ad vita culluni ei aflluenliam renim cQmparaiidaim \ , *
4iiigentiu3 contendaitt, w quibus nalia a majari- ^ * .
bus gloria relteta e*t, iidem soa ipsorum vfctote :
.
slrenni ease laborant.
25 lia de cauaia eligatur imperater boaus, no* Q *.
bilie, divog : uon cepellaiur aaiem pauper 8 eum , , .
virtuie sit, quanquam daria ac iljiwtrihm* majari- , xaV , \
.
Dtl* ortus Doa sil.
^. , ,
26. Ad summam aateoi diceve oportet impara
tareui, si iieri pote*i, corpore gralioso, robnslo , , , ,
ei laborioso, menie aatem cekri acaireuua, hoao- \ , . ^, r U expeteatem, proaipium, periculoriim daspi- , \ , ^ ,
cieatem, et divinarum veraequ* raligUnie , (. ,
sanaisaimuis cuUorem esse deber e.
%T. ln votapiatibua corpocis tempcranltfaiv cou- '. . ,
ailio et laude vera in rebus hoaesais satcrpieodis \ . <{
[> ^ }.
ioexplabUeni aiqae intatiabileci.
', ^
S8. Ad perspkiendaa^ ia dabiia rebae qnid maxime opu^ facta ei.i, acrein ei solettem.
\ .
29. x iis qua3 in prooiptu suat, ad ras abeltu- ', * sas CQnjicieada& feliceai.
& ^.
oO. Ia insirueado et anmajado et ornando e*er^
V. -* > , xal ,
citu peritam.
.
3L Ad jacaatea militura aniaioe arationa exci*
*.
!aados, et^ ia spem bonaax addueemtos babilerr
, ,
et ad perkuluro sa&cipiendum paratoa efficiea .
toUI.
3& Eorum qqae conslitufn et decrtta sunt,
. .
conxuntUsiajum euntodem
.
35. In s*rraoiie qertuB*,. na ab aaiuiia et diwrtia
'/'. >
viri^, qua iJU a4) dateriorem pariem appucobuai, . );
capia.lur.
, .
,
(!3V 'jfc>6^c^/w. Scrib. ,
t
689
TACTICA. -
CONSTITUTIO .
\ , , -
, \ ,
*
, .
690
34. In pecnnia coasumenda ad conquireadas sibi
votoptaies, parcissimam ac frugalissimara : ad

consensionem vicinorum, et precipue iu sampiibug pro republica faciendis, largum et liberalem.
35. Is IgiUir imperator desigaatus, qualem oratio noeira descripsil, nalura, moribus et inslitutis ubi jain praeest benignus, affabilis, prompius
factlisque sii.
'.
, , \
, \ , *
. , , , ^
*, , 36. Nec vero tam ctement et miiii sii ul conteui*, , . " natur, nec tam sevents, odio babeatur, ne pro , [\] pter negligentiain eiercitum et omneni sub imperio
, suo svbjeciaia eorrampat plebeai, nec conlra pro; .
pler timorera ab araore sui alienel.
'. ' 57. Reliqua quaecunque oporiet eura in quoli & , \ - diaais et singaTts reruin adminislralionibus ausci ,. - pere, nuac propter longiiudinem in angusium
, * contraximus, ged ea inipso quasi aalo orallonis
nostne de re militari habito, scorsim quanluro
, .
possumus repetemus.
^'. ,
38. Talis ) att ei perroaneal qui a regno aoalro
(16) imperator eiigft&r, sperawes etmi Dei boniuiem,
\ * iioslrara benevolenliam, ct reipublicae saluteai, et
, \ , \ magnai apud onines exisiiroalionem, ei vitae iran (, \ , quittiiatem ia Cbriato Deo soto uaiversitatis pe\ ^ reaai at eompiterno Rege comparataram. Itaque
. . ' ad haoc modum imperateris forma descripta, ago
, . qaaei ante aeulo* regnr uostri conspeciamque po oiovel / - ^ namus, el bac sequenti nostra exbortatioae, quae
^. , \ mithari alque imperatoria arte maxime necessaria
. \ idoaeaque svnt, explieemna.
.
89. Principio igilu? atrte omnia, 6 linparatar,
\ , ,
tibi banc cobertationem et praeeepiam Irado, ul
* pietale el jmiitiant colae, et assidMe ante ocirfos
OTOJV $ * Deom babeaoîllum reverearis, omniqtre corde et
. , | menta taa illuin diligas, el eecaadam illora noe,
, * ' et illivs imperala facias, et illius benevolenliam
, , inde acquiras, ut (audacler eane ttdebor loqui) in (. . , gravaecentibos iaroponbaa, qtnsi amica Dco
<. oamiuQi dominaiore freius, cnm tiducia illam de-r
* ^ - precert9, cl spem saluifs in UIo ponens amice ab
., illo quidvis contendas. Fidelissimus esl enim qai
^. d i x i i : Votauatei timeniium eum faciet, preces
* ^ eoram aadfor, ot servabrt eos.
*^ .
4> Certa enim scias, absque diviaa beaovolen
'. .
^ lia, qttanquam magaa pruttenita esse videavis,
!^ ^
^ , qood cupis miaime pneslitarum, aeqaa bosts
quantm imbelles soperataram : qaia onmia divina
, \ , providentia coiitinenlur, et qas niiaalissima sqnl,
.
UUug Umea provideatia admiaislrantar.
41. QuonMKhnodara eoim gabevnalor aavis,
'. , *
, - quajaqaam vaUb perhuasU, si-veati mimw teeundi
%
ROTiB,
(&){*4:^
. Videndum Glossariuro aoslrum in
mejetiate noslrtu Ul etiam paahr poat : " .
.
691
LEONIS PHILOSOPHi
692
fuerfnt artem babet pene inanem, sin veaium na- ,

clus fiierit et artem suani quoque adjunxerit, ce- \
lerilate cursum felictter duplicat : sic imperator * \
bonug, si benevolentiara Dei collegerit, copias suas
manusque imperatoriam cum vigilaniia iadustria- , , , ,
que beae adminiglrabii, et commendatura sibiexer- , \ citum siae offensiotie reget, et magnitudine sa- , T}J
pieatia? suae bostes oppugaabit. Dei enim providen- .
tia orania parlim ad utilitatem docebii, pariim ad

bonum exilum traducet. Hic igiiur fide religiosua, , .
in rebus agendis justus, qaasi fundameato boao et , \ ,
siabili jaclo, reliqua bona exgtruet.
,
\ \ .
42. MiiU ac scdaius fias adveraus eos qui te
*. , .
couveniuut: efferaii eitim mores odiosi alque in- \ .
lolerabiles flunL
43. Ia vita vestilueque cultu gimplex fias et fru\ \ \
gatis: laxus enim necessarios gumptug ad uihilum ,
exbaurit.
.
44. Yigilanier et indaslrie, non acgligeuter aut
\ \
solute negotia suscipe : diligenlia enim ei assidui- , \ .
\
ias rcs asperas el molestas faciie conficit : qai
auiem in re ageada uegligeng eet, ab ipga re negle- , \
'
eiua erii.
.
45. In reboa magnis et necessariie nibil lacias
'. \ \
aiae consilio : btn serius consilium ceperig, quod \ -
coasnltam est siae ulla dilatione aut bae$itaiione \ , perficiag, quemadmoduiD ia aegriludinibug medici \ , ,
faciunt
\ .
46. SubjecUs tuis te in omnibus sequura exhibeas:
-'. \ ,
nihil ulla cum ioiquitale aut studio pariium, quain ,
persoaarum accepiionem vocant, sed secundum juatiliaa naluraai ex aequo ei boaoomnia pertracleg. .
47. Nec diggolutog aul acgligens sis in vindican\ \
dis flagiiiig a negligentia aut improbitate oriig, ut , modeatug videarig esse: neque enim modestiae esi, * \ *
in rebus potissimum necesgariig, improbitaii aut , , \ ,
nequitise aliqaid concedere, aeque conira ad se- ' veriutig ostenlationem temerarie et indicU causa
auppliciuin de aliquo gunnere : illud enim contem- * \
pium alqae coDturoaciam parit, boc aatem jusiura , , \
odium el froclus eo dignoa. Perboaa auteui res est . ,
liraor cum justilia : el post crimen proposilaai ry \ ,
justa aiiiiaadvergio, qu* non gupplicium, sed ca- ,
stigatio quaedam a gapiealibag nooiinaiur.
.
48. ln primig ad bellum armatus, hoc cogila,
'. \ ;,
bellum esge justum quod susceperis, nec violeatag aut injugua manug boslibus afferag, nisi prioreg ), \
illi propler conaueUm illorum impietatem expedi- ,

tiouem facientea, noalram diiiooem invadant.
.
49. Nam cirai nos seajper pacero, tum erga
\ \ \
fuibjectog, tum erga exlernos, propter Cbristum \
universiutis Hegem et Deum complectamur, si gentea * , \
*uig inclusa) flaibus coateut sini, nullamqoe inju- ;,
riaui inferre studeant, tum tu mapug ab illig absti- , \
neas, neque sanguino intestiao aut externo terram , \ \
polluas : qu<e enim tu illis exprobraverig, qaod ho- .
693
TACTICA.-CONSTITUTIO III.
694
- minibus innocentibus et nullam injuriam infereaii , buB roanus atlalerint, eadem i!la tp$i, si nibil a d \ versum regai nostri sobjeclos patrarini, eed pacaii
. fuerint, tibi iaferenli bellum ixprobrabunt. Par
\ eai eaira nos, qui cum omaibus boaiinibus, qaaa , - ium in nobis est, pacem facimus, cuui iis qni iraa , \ quitli esse volunl, et nullam injuriam nobis nec
, aubjeclis noetris inferre conaniur (quia pacem cse~
, , \ - teris rebus omnibus anteponimus), paeem coasti.
tuere, et a bello abstinere.
\ , * 50. Sin immodesti hostes et injuriarom auctoree
\ , fuerinl, nostram populanles terram, tum cum jit , , sla deiendeodi causa nobis proponiiur, et iajuslooi
\ , bellum ab adversariis infertur, couiidenter el ani \ fnose sascipe bellum contra eos hujos injusliiiae
, - aaclores, et viotentas roaaus subjectis noslrit affe, \ rcniee : bonum lum babe aaimum, ct adjulorein
, \ ^ \ justuro babebis Deum, eipro frairibus taispericula
, \ subiens oainino splendidara victoriam babebis. lla
que hoc dignilatem tuam imperaioriain precamur,
. - Ul diligenler consideres causam belli, el ex jusiis
iaitii* beilum moveio, et contra aefarios bomiaes
, \ aciem tuani leque aroiato*
.
61. Omniao igitarin omaibus leipsum aubjeclia
'. \
, \ luis meliorem demonstrare conteodas, ei flde in
, , \ - Deuia, pietate ac reliquis virtutibus exiniiam. Naa
, \ ad priacipum virorum cogitaliones solet se subje - ctorum mullitudo accommodare, at, juxta velus
, provcrbiura, non cervi leouibus imperent, sed leones cervie.
, .
52. liaec tibi, imperator, paucis uno fub aspeclu
'. \ , , ; , regii nostri insiiluii precepta cooclusimos, quae
\ baec noslra brevitatis institutio fusius dilatari non
$ . " ' paiitur. Licebit auteni inquirenli ttbi ex iis qoas
, hoc noslro libro clausulis iractaatur, et praeierea
\ ex iis qua diffuse a uobis in libro qui de compara (17) tione faclorura mililarium ialer se couscriptus est,
\ - majorem et uberiorem ulililatem percipere.
.
53. la aas res ditigenler incumbe, et conare isla
*. , \ , - aropliflcare, et ad res geslas luas adjungere, ut
, coai animi promplitudiae prxceptorum inagniludi , oein superaveris, priiuuiii Deum opiimum maximuin.
\ , " deinde meipsum quoque laudatorera rertim gestarura habeas, et uiercedera laboribus luis dignamab
* .
utroque reporles.
(18).
CONSTITUTIO III.
(19).
Quomodo consilium capieiidum .

1. Omneui aclionem consilium anleeal: incon - , aaha enira rerum traciatio baud satis tula est. Nam
- quanquam iaterdum qais glorielur ee, qoasi simul
NOTiE
(17) Er - las bacienus quarlus fuit, et quarlus item terliue.
616. Ergo alium adfeuc singulareai Tacticorum Manifesia coufusio. Noa ia ordioem reetiiuimus
librum Leo bic conacripait, qi noadum iovealus. uirumque, praeeuate ipso Leoae in prooamio, ubi
(18) Hoc caput auarium est in codico Laurea- tilulorum bujus eui operis caulogum ponit. Ei faliaao ; sed boc ordine esse sivimus, ob rationes, cile nos recle atque ordiuc fecisse judicabit lector,
auas Meursiut aflert, licet noa plurimi faciendas. cui aliquid cerebri.
(ltt> , llic lilu%
LEONIS PHILGSOPHI"
696
el deiiberaverit ei res euas gesseril, res muliae pro- ^ \ ( ,

apere aique ex tempore gessisse, laroan perraro ali- " .
quid lale usu venire foriunaie solei.
'. \
fc. Propierea in primis praccipimus libi, ul ante
onuies res suscipiendas, maxime aulem bellicas, \
coosiliun) cura iis praefectis capias, qui libl ad hoc
idonei videbuntur : cujus generis turmarchae reliqui- \ , ,
que sunu Ubi vero flroiitalein aliquam babare coa- . ,
siliuui videbitur, rem ipsam de qua deliberasli onmi (
giudio ac diligenlia conlendas ad exiiani perducere, ,
Diai si (quod persaepe solel accidere) aiiquid iatc- , ,
rim adversum el contrariam constfio* conliagal . ,.
Consilium autem quidnam landem sil, et quemad- , modum consilium tulo expedire possis, explanabo. .
'.
3 Constlium est deliberalio qusdara de re agenda
veA non agenda. Si res ageoda uoa sit, statim si- ,
aiendam tibi est: sia agenda sii, modum agendi * , ,
vel quoraodo, leiupus, vel quando, ubi, vel locum, , ,
quid, vel rem ag^ndaia, virum deiude qui boc *us- , ,
cepiarus et ad exiium perductorus esi, propier , , ,
quid vel causaxn cajue gratia rea ftuacipiiur, consi- ,
, ,
derare oportet.
* .
'. * ,
. Qui deliberaiurus secum esl, anie omuia suara

ipsius iDeniem ab orawibus periurbationibas libe,

raui babeat, maxioie amtoa ah amore vel odio alque omni alia periurbatione, juae rei, de qua iibfr- \ , ! ,
.
raiur, damnosa esa* potesi.
'. ,
5. Deinde DOO solum qid facihe sit eligito, et
,
ia boc incumbtto, sed etlam omaia, quae usu venire
possunt, aniuio prospice : forlassis euim post rem ^ ^ , *

inceptaiB aliquid se libi, quod iii primis condoci
.
bile eat, obferet, quxxi antea preterniisisii.
'. * ,
6. Quod si tecuin ipse non soluni capere const
,
litim, veiumeciam aftioe aasuinere votueris, leipsuat
lamen periadeab omni perlurbatione vacuum prsebe, , ,
ac ai aolus deliberares. Consultores aolem adbibe ' .
expertcntea rerum, providos, ptraptcaces, rumnar , rum ac prosperitatie Uix socioe, ad excogiiatidim \ , \
goleriee, lideles, qui neque tibi ad graiiam obtem- , perabaol, neque i l l i , qui rei sueceplor exsisiit, >
neque sibi muluo, sed qui quod cogitani dicunt, , , qui gimplki animo ei incorrupto SUDI, nulloinqtia , , \ ,
ex iis rcbus lucrum <fua?ruat, sed eo ipso laapore ,
qakl maxime utile sit exploraat.
.
.
7. Suot enim, qui cum tucrum aliqaod, aui
eos, quos cbaros babent alque ddiguat, pertinere , \
posse videnl, loiam jadicalioneui rei eo iransferunt; ,
et quia perlinaeea swal, univergum comiliura ab uli-
.
fitate comnmal ad id, qued ipei volaai, educuni.
'. ^ \
8. fn rebus oceaUia el abdkw ideles edbibe libi
ei teinperaiiiea vwos, el tacitumaa, et qui in 6aa, , , *\
ci non alioruui poiesiaie sunt, cum secrelx res istie, , \
ut sccreliorea fiaiu, miaime ad cogaosceadum niul- ,
.
tiladina iodigeut.
* .
9. Delibera urde, nrs altqua neeessitaa ceteriutero requirit; ubi coasulueris, si iiutlam hnpedi- * ,
, .
mentam eii, malure facilo.
'. , ,
1Q. Teaopus el locum, qucmadiooxlam pracdiclum
1
C37
TACTICA. - CONSTITUTIO IV.
6SK
3*0 \ , , rei idoneum elige. Sed de ea referas non ad

% \ \ , * teipsum solum, sed etiam ad omnes, qui tecum
. c o B s i l i i participes fueranl, et quid facto opus sil
, \ cum mullis delibera: qaaevero agere voloeris, cam
, & , * paacis communica, et ubi optrmum ex omnibus
. consilium ceperis, apud te soloni tene, ne adver , sariia boc iadicetur, et insidiis illoram appetare.
.
11. Res ipsse diversas et piurimas rape afferunt
'.
. senlemias; foriassis aateni quaevis res circuaisiaus
omai ex parte maniiesta flet, ei singul cousullomm scntentiae inter deliberandum in unum coiife .
rantur.
12. Omnes auiem debent huc spectare et coa'. (* \
\ , \ , \ venire a d salvain atque illaesam roultitudinem
c o D s e r v a a d a m , et ad curam provieionemque ejue,
.
qui eos coovocavit suscipieodam.
'.
15. Finie consilii sit libi, ul cognoscas i n rebus
\ , , , gerendis, ubi eiquandoagendum, vel noa agendum
, .
sil, et qua de causa quidque ageadum.
'.
14. deliberalione tua, et *o onmibus sentemiis,
\ \ qn in deliberalionem veniuut, adesse baec d u o
* oporiet : posse i l l u d fleri, atque uiile esse; haec
, enim dtio, si non adsint, infirmum consilium esse
\ .
et temerarium stalim deprebenditur, quasi anle
oculos illius vitium cernitur.
'. Ei ,
15. Si eaim inutile sit de q u o deliberas, non
, \ . modo conimodaberis, veruin etiam laederis. Si vero
$ , - noa possunl de quibus deliberatum est perfici, ina*
^ i s hsec consideraiio ad leroerarhira exitum, quod
. id fieri nulto modo aut via poiest, neceesario perli*
, net. ln primis autera vilare oportet eas offensiones
quae ia prompla sunt: vulgus enim bomiaam so , let rerum futurarum cogilationibus seipsoe oble,
ciare, oflensioaeg autem circumsiamee providere
non solet*
'. , )
16. Uiilis*ima autem est in omnes partes animi
, quasi excubatio, et eorum quae ullaratione fleri poa * suQl io consideraadis rebus peilraclalio : iiaeiiim
> , lict ul neque leipsum nimis caeca? leinerilati expo nas, ncc rursus nimia rerum cupiditaie itiectirs, in
manifestum aliquod discrimen incidas.
\+ . \
17. Rursus limor absque ulla audacia a vilio non
* - abesi: et qui quosvis temerarios casus formidat,
, ^ temere saepe adversus eeipsura multa facit, et qu
, ex usu 8UO sunl negligit, et ab utilibus rebua
, ^ - suscipieadis abborret*
.
18. Brevi igitur, imperator, cam de consilio
'. ^ ,
capieado
dispulavimus, resiat ut de rebus bellicia
\ , \
; \ . cl miliuribus actionibus verba faciainus.
'.
CONSTITUTIO IV.
.
De diviiwne exercilu$, et comtituendU ductbus.
.
'.
1. Praecipimus igiiur digniiali tua3 ut, pro vetcrt
\ more. coneueiudiaeque tua, milites et ducas ex iis
\ , - eligas, quos ad belli usom maxioae idoneos judica1* . veris. Ex omni ditione sub tuum imperium siibje - cta militee eliges neqae adolescenies, ueque aenes,.
n
699
LEONTS rniLOSOPHI
700
aed forles, robuslos, alacrcs, diviles, ut iu expedito , , ;, ,
el procinclu cum sinl, id est, in casiris, et in ipso , , , ,
ccelu ac mullitadine exerciius, quod hodie Foesa- , ,
tum appeilarous, ad rem privalam suam et dome- ,
siicaro quasi miltiiam occupatos domi liabeaal alios ,
agricolas, et ut armaluram, csetera qa milili ne- \
cessaria sant, gubministrare possint; ei ul liberaa ,
inierea aedes ab omni alia publicaserviiuie habeant.
Nosirum eniro commilUonem (aam sic eum \oca- . raus, qui pro nostro regno ei Romaao boc imperio (
slranuam ee ia bcllo gesserit) nolumus, ut ullae ,
cujusque modi servituli nisi tribiilo pablico subji- ' , )
ciatiir.
^
.
2. Dividalur igtiur umversus sub imperio luo
'.
exercitus ia tagmata, sive baoda, id est, coborlcs , ,
diversas; eas qaoque tribuanturin coniubernia; baec . \
cx quiaque viris coaflciuntur, atque etiam interdum ! .
ex deceio viris, quae decuria appeliatur, sicque ,
decuria interdum unum conlubernium est, inier- , ,
dam duo.
,
3. Itaqae exereitus in cohortes et decurias uai'. \
versut per&cribaiur. Praeficiaolur illis duces pcr , \ .
banda, el dmagos, et lormas, et per alias praefe- , \ , ,
ciaras, qui accomaiodatissimi sunt, ei qui fideles \ , ,
sant, et benevoli aosiro huic lioroaao iinporio, el \ \
qui fortes esse exisiimaatur. Nibii probibel autem, , , \ .
quia el locupletes copiosique howines, et qui ge- >
nere aique aaimi virlute nobiles suut, duces fiaat. , .
IngenuKaleai eaim habeaat, ul in ipso quasi arti- , culo temporis imperata facianl; abundanliani au- ' \
lem diviiiaram, ut posgiot miliiibus e copiis suis . ,
inlerdum aliquid subminisirare. Eienim parvus bic , , .
aiimpias, si a ducibus, ec praefectis erga militcs ibi
subjecios fiat, benevolos reddit ei araicos illis, el
in periculosis discriminibus ad vitam profundea- , \
dam paralos facit.
\
.
\ \ \ . Alii igilur ex iis qui bonoralissimi suat,
assessorcs iinperaioris sint; alii auieio adaint, et . 01 \
parlicipea aniversi consilii, sociique sa?pe, si usua
iia ierat, eiiam secreiissimi ei occultissimi coa- \ ^, \
silii sinU lalerdum enim forlasse eliara, qui opti- * \
mus est, cogiial eecuni qaid ulile sit, et boc, qtiod * *
ipee iavenerit, sina ulla dubitalione optimum esse *
pulai. Sententia enim, et consilium uniuscujusque, \ ,
si siugulare, et unius solum bominis fuerit, ia " \ suum ipsius ioventum solum inluelur; aliorum .
aulem borainum consilium, si adjungatur, examiaaiur boc consilium, ei qaale sit eluceacit, el
semel a pluribus approbatam, nibil iubricura aut anceps coatinere crediiur.
5. Par e&i igilur qjaemvis imperalorem (ut
'. ,
rursum tibi eisdem de rebus praecipiamusj neque \ *
iia aoimo tacerto esse, ut ipse eibi ipsi omniao
diflkJal, afeque contra i u prsefracto et singulari , ,
animo, al nolil ad bonesla aliorum consilia allen- ' dere. Necesse eat enim vel ut omnium coasiliis, si .
se det, ei nihil siblipae tribuat, saepeDuoiero ia cre- , \ bras offeaaioaee incidat: vel si altis nullo modo , *
niuiur, sed sibi soli fldat, larpiter saepe prolaba- , '
701
TAeTlCA,-C0NSTITUTI0 IV.
702
, - tur. Restat jam ut primo libi omnium pvatfectorum

. , - simpliciier noraina recenseamas, deindc notas quas , dam illoruin quam paucissimis exponamas.
' , *
,
6. Capul igiiur omnium imperalor erit : poet
'. , \
, , , ilium bierarcbae, id esl, lurmarum pracfecti : lum
, - . drungarii, id est, tribani : deiade comites, id e$t,
, , bandorum sivc cobortium prafecti : post boe cen . , turiones, deinde decanr, id est, qui praefecti con , , luberniorum euni : deinde quintaai, quartani, qui
quoniam ullimi in conlubernio seu ordiae juxta
, . aliiiu4|aeai vel laiiludinem inslructae acici collo*0 , , canlur, , id est, caudani sive ullimani no . minamur. Exlrema eoim lotius contuberaii para
. \ quasi cauda corpori, sic ea reliquo comubernio
' , , adhaerei. Alque isla praefeclorum aunl nomiaa.
, , , - Suni auiem ei alii in unaquaque cohorle siva
. , (20), \ , bando prirfecli separati, ut baadopbori, tubicines
, sive buccinatures, adminislri, despotaii, manda , lorcs, et cobortatoree, qui oratione sua mililes ad
, , prcelium excitent, quos ante nos recenliores artis
niiliiaris perili, Laiiae cantatores vocabanl: et alii
, , . praeierea ad usus rerum emergeales quotidie
parati, ut scribones : haec enim vocabula boe
, - tempore in bac reipablica forraa usitata et recepta
.
sant, aatiquis vocabults, quemadmodam suo loco
diceraus, pene abrogatis.
7. Imperator igitur appellalar, qui univereo
C* . - ^ exercitai praeest, et admiaislralor illius quasique
6,
pnesul est. Princeps autem, qui proximuro haic
locum tenet. Existimo certe niajores eos quos aunc
, principes appellamus, iraperalores olitn nomi , nasse: quia princeps uniugcujusque dilionig su
' . quasi imperalor est, et bac de causa priaceps im pcraior appellatur. Imperalor autem probe dicltur,
, . qui a rege, ot omnium caput sit, niiuiiur, sub se
principes babens.
,
. " .
8. Nuac autem nullus princeps in bello cognosci'.
, tur, nisi qui merarcbse, id esl, prajfecti turma, sive
, lurmarchae vocantur. Tarmarcha larmae prafcclus,
qui olim merarcba vocabalur : ia , id est,
.
H lurmae sive partis imperio praeponiiur.
9 Drungarius sive iribunus dicitur, qui oni
\ ,
. , id esl, particul sive cohorti milliari
praeest. , id esi, pars qunc ctiara turma dici . , tur, ex tribas , id est, pariiculis siveMrua , gie conficilur. auiein, id est, parlicula,
aivedruagus, eelex iis homiaibus,qui comiies esse
.
dicontur, coaflata raullitudo.
10. Coraes est uniue coborlig, sive bandi, prse'. , ,
fectas.
, .
11. Centurio est qui centum viris preeeet, qui
'. , ,
, . sub comitem subjectus est.
NOTiB.
(20) Aixctdrot. la Checi codice erat, , io Palalino . Utrumqoeroendosumest,
703
LEONIS PHILOSOPHI
704
12. Decanus e*l qui praest decem mililibug : '. , * *

qitemadmodum quintanus, qui quinque, qui in me- \ ,
dio conlubernio congtituitur.
(21).
13. Qaartanus eai, qui etcuslos dicitur, ,
'. , \ ,
id esl, caudanus sive ultimanus, ei extrcmus in , . *0
coatubernio stat. Copiosior enim praefectorum
divisio plures in exercitu strenuos viros indicat,
plures milites alacres lum ad facile obtemperaa- , \
duai, tum ad imperala facienda praeslat.
.
14. E l bandophorus, id est signifer, qui slgnum
'. \ ,
cohortig sWe bandi geslal.
.
15. Despotali appeliabaatur olim qtii nunc gcri'.
bones vel cbirurgi dicanlar : bi acieai sequenles (22),
sauciatos in proelio curant, quemadmodum medici, et ad saniiaiem revocant.
\, \ .
16. Mandaiores sunt, qui mandaia a priacipibua
-'. ,
ad milites facile perferunt.

17. Locbagus, id esl, manipuli praefectue, dici'. ,
tur primus in coniubernio juxta aUIiudineoi, qtii ,
et primaaus et praestes dicitur.
\ , \ .
'. , ,
18. Secundanas est, qui secundus est ia coalu .
bernio, qui et subsles dicitur.
'.
19. Caudanus est qui in extrema parte coutu .
bernii, id csl, in cauda ordinis stat.
'. , , !
20. Cursores dicuntur vel propuguaiores, qui
aclem aatecedunt in belli conflictaliotiibug, et qui
in fugienteg hostes omai dimicalione iavaduai, , \
, .
qaos vocant proclastas.
'. , *521. Defeagores sive subsidiarii sunt qui isu>8
sequuntur, non tamea excurrunt et ordinem el gta- Q , \ ,
lionem guam deserunl, sed siaiul el coiiferlim
arobulaat ad vindicandatn aorteia c u r s o r u m , gi
, (23) , ,
forle illoa, quod usa veuire plerumque solet, ia * &
fugam verli contingal, quos jure quis vindices vo- (24)
caret.
'. (25)
22. Gcnsores, qui fossata give castra meiantiir
el constiiuunt, quos meneuraiores slve maialoxes oi ,
.
vocant.
'. ct
25. Anticensoree sive ractatores alios quosdam
', , antiqui Roraani appellabant, quosnunc, ularbiiror,
cum mea&uraloribu confundeiUes, nullo certo , .
noinine appeliant. Isli in caairi* iaovendis auieewit, ,
el idoneas vias locaque exquiruiit ad caslra po- \ c ,
, \
nenda, eaque qualia eagQ deboajl adveriunl.
D .
'. , 24. ScuHaloreg, id egt, gpeculalores, qui rcs
, .
boBtimn eaquiruut et narrani.
'. ,
25/, id e&i,la(eroiiessive lateraai,
qui ad ialeruin euslodiam priraae aciei coaaiiUia- *
baoiur.
26. Cornistiies sunt, quiad cornua bostium cir'. ,
curodandacoastiluuniur.

NOTiE.
(2!) . Codcx Palalimis bic valde cofruplus esi, ul ei Pislorianus, qui habel .
Alii . Occurrit quoque ileruui 35. Sed
corrigeadum boc modo, quo dixi : nam
loaae aliud esl.
(z2) . Scribe .
(23) Elxsp . Skribebalur* *

(24) . Scribe .
(25) . In Cbeci codice viaclar firisse
: quod noa improbo. Hcsycbius ,
. lsidorus in Gloesia : Centiiores, Agrimensoret.
705
TACTICA. -
CONSTITUTIO IV.
706
\ , ol 27. Iagiditt nominantur, qui in o&ttllis locts

adversus boetium aciem parantar.
.
28. Tergistiteg suai, qui ut post aciero oniver'.
aam eant, constituuntur.

29. Tnlduro, slve impedimenta, eei apparalug
'.
, , \ uoiversus el ulensUia militum, ut paeri, et
, , \ jumenla, reliquaque ani-nanlia, vel si quod aliud
insiruroentum ad usum caslrensem adjungitur.
.
'.
50. Expedilio quoque excrcitus in quagdani prae , feclurae dividitar : ul in cobortis comitem, et in
, , domestica ditionis comileni, ct omnino in reliquog
, consueise expediiionis adminislroe, quog recenaere
, - sapervacaneum esU
^.
'. ,
31. Proionotarias diiioais el charlulariug, atque
, , etiara pretor eive ditionis suae judex, alier urba
. ' naru.ro rerum adminislraiioni qui praeesl, aller qui
, excrcitus degcripiioni et inquisitioni praeficilur.
(26) \ . - Hic conlroversias eoruai, qui in jus veniunl, dis , golvil. Islos, quanquara imperaiori ia niullis obe , * dire oportel, lamen qaod ad privatarain goarum
administrationum raliones gpeclal, ad rcgnum
, ' nostram pertinere volumos, at ex eo civilium et
\ beUicarum reram adminislrationein et congiitatio * nein tulius cognoscamus.
'. , , 32. Universum igilur exercitum in diversa
, - agmina, id est, cobortes, imperaior, divides, et illig
, , , principeg praeficies, prudeules, lorles, alque ac, .
commodalos illig.
'. *
33. Ex unaquaque coborle iive bando cenlu (27) ^ ricneg elige, prudenlee, forleg aique strenuos :
* , deinde decanog, eosqae strenuos atque inviclos,
\ , , et si id fieri poiegt, gagittarum jaciendarum peri\ . tog. Post decanog, quinlanos quariaaogque : lum
\ . contubernii custodes, id cst, eos qui ad altiludineiTi
, coaiabernii custodiendam conslituii sunl, qui ex
, , siagulig contaberniis dno gunt, ut ex unoquoque
(28), conliibernio vlri delecti quinque ginl. Eog qui in
'. conluberniig regtant sic instrue, ut seneg ado lesceniesque gimiu pro rationo el numero exer , eiiua fui inler ae conjuugag.
.
34. Ubi igios ad bunc modum constitueris,
*. ,
lectos ac nobiles qui regtant varie dislribuiio, pro
, , uniuscujusque digailaie geu vi et natara, opumog
, - primo loco, reliquog permiste tuir. exlreiuo tum
.
medio in loco.
'.
35. Itaque mandalores vigilaaies et prudentes
, eligere oportel, el bandopboros, sive signifcros,
. praeierea duos ex unaquaque cohorle. Talis auiem
, deleclus in conluberniis adbibendag esi.
.
36. Ubi pueri nulli sunt, ibi, quemadmodum par
, , ,
egl, ex debilioribus uiililibus ad impedimenia cu-., - glodienda deleclum viram unum,el alium quemdaro
>
NOTA2.
(26)
.
(27) .
Scribe,
Scribcbatur, .
(28) , Scribebatur, , .
ui supra monui.
23
7W
LEONIS PHILOSOPHI
708
prudcntem militem ac idoneam signum aliquod , #*

gestaniem designabie/quem loldum, id esl, sagma- , &
ria sive impediraenta sequenlur.
.
37. Conlubernia omnia describes, et qu;e in
\ \
dexira coboi tis, quaeque ct quot io laeva iiant a$- , \ \
.
sigaabis.
'. \ *
38. Contubernia in quinque vel decem, aut in
qaaluor vel octo* vcl sedecim disiingnes, quemad- , , ,
modum inleltexeris pro lempore hoc otile esse, ot , ,
coniuetudinc quadam conjuacti conluberaales pro , ,
ge mutuo in proelio dimicenl, et ad pericula susci- ,
pienda magis exciteatar. Habeal quoque aJiquera .
communcm inter se usum unuinquodqueontubet> ' ,
.
niam, queiaadinodum antea explanavimus.
-39. Prudenler auieni feceris si ataicos cum '. , , ,
araicis, fratres cum fratribus, idque ia ipsa proelii , \ ,
acie polissimura conjunxeris : quando enim peri- . "
clitanti proximus admodum amicos est, necesse est ;,
pro eo, quem cbarum babeat, animosius atque ala-
crius dimicet. Aller autem quia non reddere gra- .
liain viro pro se tam fortiter propagnanti erubeacit, ,
hunc benemeriuim desercre et tergiversari sine ,
.
rubore non potest.
'. , ,
40. Conlubernia autem, ut jam prcedixiraus,
proplerea a proveciioribos simul et junioribus rai- ,
lilibus fieri oportei, ut ne proveeltores per seipsos *
collocaii debiies alque imbacilles sinl, juniores , !
auiem, aempe rerum imperlii, penurbatiores re- . periaalur. Illi enim qaanqaam senes sunl, lamea Q , ,
experieates fcuat: juvenes aulem, quanquam fortes , .
aunt, tamen inscienles alque imperiii eunt.
'. ; ,
41. Coborlibus igiiur sive baitdi* ad bunc luodum
dislribulis, praefacli illis qui comites vocanlur , '
eligendi sunt: et unamquamque cohortem ex virie ,
irecentis media quadam raiioae conficies. Neque
quamvis ingenlem habeas exercituia, plus quadrin .
geutis viris in cotaorle collocabis : ncque miaus ,
* * * ,
ducentis, quanluluscuoque fuerit exerciius.
.
'. ,
42. hlas cobories congregabis in cobories milliarias quas drungos, chiliarcbas, sive , id .
est, pariiculas, vocabani aaliqui, quorum pra> , ,
feclos iribunos sive thillarchos et drungarios voca- , ,
D * , ,
bant.
.
43. has igitar cobortes milliarias sivc drungos
\ , ,
couferes in partee sive lurmas, et praceruut illls ex , , electione nostra regia aierarchae, quos nunc tur- ,
marcbas, id est, turmarum praefccios appellamus. ! ,
Illos prudentes, modetlos, sirenuos esse oporiet, .
experieaiee, el liUerarum scieules, aique aum in , , ,
primis qui i;*edtae lurmae praest, queai principein , ,
appellamus, qui ubi opus est, imperalons locura ,
in oninibus supplebit.
, ,
.
44. Has igilur Hes turmas coosiiiuere oporlcl,
'. , '
quarum singulis pra*ei unl lurmarcbac, unusqtiisque ,
tuimae suse pra*fcciua, u( sit universa imperatoris ,
709
TACTICA. -
CONSTITUTIO IV.
710
, , exercilas sui divisio in tres aequalefi partcs aive

, , (29) . turonas, in dextram, mediam et sinistram. Haoe iria
- universam aciem continent, qaae eub imperalorin
domiiiatum sabjiciiur.
.
45. Oporlel igitur, quemadmodum prtedictam
'. , ,
, * e$t, neque coboriera sive baadara comiiis plas
(30) quadringentis tencre, neqoe cohortem miUlariam
sive drungum plus tribns millibas, neque lunuam
.
plus sex nrillibus.
-'.
46. Si vero contingat majorem numeram esse
, , exerciius quam prnedictam est, optimum esse extra
(31), * lurmas eum in secunda acie, id est, post primam
, aciem ia subsidiis cellocare, vel ad lalerum custo, \ dias, ad tergtsiiies, ad insidias, ad obsidiones bo , , , siium transferre.
,
.
. ,
47. Neqae igiiar lurroae, neqae drungi, id eat,
, cobortee milliariae, ruajares eint vel fianl quant
, pradictum est, ut ne, si in aliquem majorem iiame .
ram prodacantur, mi*us obedJeales imperaiig et
periurbatiores taveniaatur.
'. ,
48. Alqae boc tibi peraeceeaarium eese exUtimo,
t omnia banda sive coborlee neqaaqoam pari?
* nuroero inter se facias, ne tum numerabilie exarci (32) lus tuus confesiim fial, quae res maximorum 8*pe
, . malorum causa esl. Hoc tamen perdiligenler obeer , ' , - vandam est, ut ne plures quadringcniis, neque pau, , ciores ducentis ia bando sive cofoorte cotlocenlar.
.
C
'. ,
49. Qaare unamquamqae cobortem si duas appa , (33) rere facias, persaepe ubi confligendum cum boste
fuerit, Ron inutile ad perierrefaciendos advmarioe
. - erft. Oporfet autem ab unoquoque baado ad neces , aarios usus separari, ut diclum esi, maudaiorea
, , vigilanlca, prudentes, acrcs, vocales, et ai fieri poe, , , , sil, multarum linguarum iiilolligenles.
, (34).
50. E l bnccinalores quoque qui, quando occasio
V. ,
. , , - fert, buccinabunl. Samialores, id est, qai oronesaciea
, % - ferreas exacuaat. Fabros arcoarios, et sagiliarioa,
reliquosqae <joi ad rerum consuetarum effectlonem
.
pertinent.
51. Consiiiues etiam qui res amissaa collecluri
'.
, - D dominis suig resiituluri sint.
.
52. Quemadmodum eaira ad impediroenta cqui. "
tum guberaaada prafecti conelituendi suut, sic ad
, impedimenla pedeetrium eliges quosdam, quihus,
, qui ad caragam perlinent, obediente* eiat.
.
53. Garagua dititur ex carrie el bellicis rebus
\
muniiio ad exercitum defendendam.
.
e t
(29) , . Scribe, , .
(30) . Sic codex Pisloriaaa*. Recie.
Scribebaiar, .
(31) . Scribe .
(32) Codex Laurentianus babel

(53) Cod. Laur. .
(34) KaJLsiv. In Pisloriaao codico erat /.
Scribe .
711
LE0NI3 PHILOSOPHI
111
54. tmaqaaqae turma uaum turamum caragi
.' , ; (55)
praefectum esae oporlet, et signam aliquod, quem- ,
adaiodum i n equis, eic i n )K>bus unicuique ordiai ,
privatum adhiberi, ut facile cognosci et adverti a
(56).
suis possiitt.
'. \ 55. Bene autem pedeetris aciel mentionem fecimus. Oportet auleai bujus divisionem faccre, et io . ,
ea praefectos et duces majores et minores consli- \
luere, el illorum quoque nomtaa percensere, quem- ,
admodum ab anliquis rei militaris peritis accepi- ,
mus, et quemadmodum recenliores suata ipsorara ,
instruendae aciei formam et conslitulionem nobis .
reliqaerunt.
-'. 01
56. Anliqui enim muliitudine hominum ea abun , dabant qui olim armait, nunc ecutali vocantur
quanquam hoc nomea propter ntagaam rei milila- ^ ,
8 atqoe indagtriac bellicse negligentiaro pene ab
oranibus ignoretur. Horuin igitur scutatoram co- .
hortei ex sedecim contubcrniis faciebaat, id est, '
ex viris ducenlis et quinquaginta sex, uaum quod- -',
que coatubernium virorum sedecim, quadrata fortaa ' (37*58)
et numero. Inveniior autem in illie pbalanx pediium *
quater mille nonaglata sex, qaam vocaut aciem ( ,
(39) pedeetrcm. et prafectam illorum imperaiorem.
.
57. Perfeciam auieiu acieni faciebant ex cohorti*
bos aexaginta qaatuor, conluberniis mille vtgiiiti \ ',
qoatuor, bominum sedecim roillibus ter centum (40) '* ,
octoginta qaatuor. Iev ia annatura autem, at sa- , ,
gillariorum, jaculatonim, funditorum, octo millia Q ,
centum nonagiata duo, ui adea levis armaturae dt-
midia sit aciei gcuialoram vel gravis armaturse. , ,
EquHura aulem qui cum bis iusiruuntur, et pcde- ,
siri aciei admiscentur, qaater mille nonaginla
aex : et islorum praefectus dicebalur imperator.
.
*
58. E l ista quidem ad hunc modum parliebaa'. .
lur. Cobortea acutalorum in fronle propriaia acie eoatra hoeles collocabant, et baac in quatuor par- ,
tes sive turmas dividebanl, dexlrara, sinislram, dex- , , , ,
trani mediam, sinislram niediaro.
.
59. Levis armatur cobortes, quia truces et agU
'.
lea eraai, vel ante oianea collocabam ad persequen- doshosles, velad latera obliquabant, vel ad tergum , ,
primae aciei coasiituebaat, vel, quemadmodum iisua D , ,
poscebai, describebaat, de quibus separatim dice- (41) .
mu8.
'. 60. Equiles in duai turroas give parles dividentee, ad iatera pedestris aciei collocabant, nempe ad- (42) ^

jutoree et expediioa iacur&orea hostium.
.
'. " *
64. Ut tgilar, ne omnia percenseado aimis curioBU8 sim, locbon, id est, maaipulorum, et ,
(35) . Scribe, .
(36) Cod, Laur.
.
:57-38) . Scribe, . '.
(39) God. Laur. .
46) . In Cbeci codice videlur fuiasc, .

(41) Cod. Laur. ').
(42) Cod. Laur. .
713
TACTICA.
CONSTITUTIO IV.
714
esl, acieram, eteorurr qui iis praesunt nominn,

, \ propterea quod ex tisu roilitari jam exccsseruat, el
\ , \ quia incerta atque incomprebeatibilia omnibus vi , ris militartbus sunt,'el ut ae tempus inaniter consu \ - manius, praUermiUamus, et haec quae magis neces. , , saria ad usum swit, et ad cognoscendam certiora,
\ , , et magls compeadiaria, persequar. 111 enim ut
\ * videtur equiiuro acies aique peditam, pro ratioae
.
multitudinis mililum fuerant, cum tot slrenul ac
fortes inveairenlur mililes.
'. , & , (45) , \
62. Nuacvero, imperalor, cummulto pauciores
, \ sint milites in exercilu quam olim fuerant, et non
, (44), modo non aequalem, sed eliam longe mlnorcai ha
, , beant numerum, difflcile esi definire numerum co, , , bortis tum equcstris, tam pedeslris, ne si excedanl
* (45), , numerum duceniorum quinqtiaginla sex virorum,
, Oliosi ginl, vel rursus si ad alias cobortes adjua .
gaiilur, quasi inordinal miliies inutiles exsistaut.
'. *
63. Coboriis lu numerum facias pro mulliiudi nis tuae ralione,el muliitudinem virorum prasenlium
, pro virlute etforliiudine mHitum tuorum collocaio.
. \ Uaumqtiodque auiem bandum, sive cobore, pra>
\ fecium guum comitem habealslrenuum, prudenien,
\ \ \ foi tem et maaibus consertis ad proeliandum habi .
leiiu
\
64. Contubernia vero singuh pedtlum diligcntcr
' - obxervare oportet, ut ex seriecim bomiaibus fiait
: , - ad labores proclii suscipiendos idoneis. Numerum
autetn aciei pro ratione exercitus et maltUudinis
lai facias.
'. &)- ^ 65. Hanc vero aciem ex quotcunqae fuerit cobor \ , libua et conlubemiis, ia quatuor (ut supra dictum
, , esl) larmas divide : ia dextram, cul pneest dexlor
, , - lurmarcha; in laevam, cui lavas turmarcba : et in
, dnas medias turmaa, ia quibus erit imperatoris co , \ taore sive bandum.
, \ .
66. Prxter integram banc aciem oporlet etiant
\
\ paucos quosdam habere scolatos et vlilcs in subsi, diis, qui dttcera auiioi pcculiareoibabeant, abs te
, etiaoi designatun>> ul si quando opus fuerii, ia ex~
- tremis oris insiructae aciei extra equites suit, vcl iater
, , , carros, aut aliis in locis cum ducibus eicarreaiea
- opem ferant.
.
67.0poriet auieai, s'iroinornumerus viglali qua*.
* , ^ tuor miliibus peditum sit, nniversara acieni intree
, , - Bolum turmas- dividcre, et in mcdia imperaloris
, \ bandam sive cobortem collocari oportet, cui cac
lera banda obediant
.
68. Prius aulem divides velites in boraiaes, vel
'. ,
, , sagiltandi periloe, vel ccrte babiles ad disceaduui,
, ^ , ^ si qui iruces aepectu et juniores fuerinl, et qui
. ' 1\, , per omnia loca, ubi velint, saltare possint. Si eiiim
' \, supra viginti quatuor miilia iuerint, dhnidiam illo .- - , rum partem eliges : ein paucioree fueriat, terliam
(43) Cod. Lattr. .
(44) God Laur. .
NOTiE(45) .
Scribe, .
715
LEONIS PHILOSOPHI
716
tmiuscujtisque numcri partem asaumea, et illo* in ,, decurias sive confuberoia, ut aaie dictum est, di- ,
videe, illigqne decanos bonot alque idoneos praefl- (46), eies, unomqne etiam omnium ducem prefectura .
sagittariorura noaiinabis.
'.
69. Reliquarum duarum partium dimidium, oclodecim virorum senioram sitnal, el juniorum contu- '
bernia dividas, et duos e i iis octodecim, qui debi- . ' , ,
lissimi sunt, seu potius omnes, qui supra aedecim (47).
auni, ad carros reliquasqueearcinas servandas operam , \
itavare oporiet: sededm autem reliquos in acie \ , ,| ,
consistere, et pneesse illis manipularee duces, sive ' ,
(48)
decanog oportet sirenuoe atque idoneos.
\ .
70. Oclo vero ex istis sedecim, qui meliores stmt,
\ ; ' '
primos et postremos contubeinU sive manipuli ^
consliluere oportet. Nam sedecim viroruro contu- . *
bernium, manipulum antiqui vocaveruut. Consli- .
toere aulem eos oportet in primo, in secando, in , \ , >
lerlio, ia quario loco, ia xvi, in xv, io xiv, ia xni, ut , ,
altitudiae ad quatuor homioum numerom descripta, ,
flnnetur tuai frons luro cauda, id eat extremara , *
agraen. Reliqui vero ocio imbecilliores in roedio ,
collocandi sunL
,
.
.
'. -' *
71 Istos sedecim nomiaabis teorsim per primoe,
et secundoa, vel per pnealkee el astiiee. Dao aatem , , (49)
ex illis binomines erunt, et primits quidera vocabi- .
tur locbagas, sive manipvriaris dux primus, swe Q ,
protostates; alter autem vocabiiar decarchtis et ,
aecundus sive astes, et deincepe similiter, ut uni- , .
ver&a acies ex praestilibus astitibiis iastruaiur
'. ,
72. Ui aatem abedire facilins possinl, el idonee
inler se vWere, melitis est illos ia deo solura coa- ,
taberaia dividere, ut primi sive praeslitee sinlcum
prafecio inanipulari, eocuadi autem vel aeliles
siut curo decaao; ila flet ut, quaaqnam iu vil ,
cullu separaotur, ia acie tamen aduaati, i&ti aede- , ,
eim couciKo mandaioque manipularig prefeeli ob- , '
temperent. Hoc modo acies optima ceeservator, ei ^' . ,
illi faclliime obediantes eriniL
.
\ , ,
73. Uiile auiem est, si id fteri poteat, non solum
aecuadatn virtutem, vel strenuiiatem uaumquod- D '
qae coDtubernium gcatatorum ordiaare, verum * ,
etiam juxta xtaiem, ui proveciiores a3taie, ante- * qi
ponaatur, magis parentem atque obedieatem ma- : .
nipulum faciaat. Ut vero ne omaia vel ad slrenui- , ^lalem, vel ad aelalem referainus, oporiet eos qui ,
alacriores et geaerosioree sunt, in froate et cauda,
id est, cxtremo contaberaio, imbecilliores autera in *
, * ,
inedio, qaemadmodum pradiximus, collocari.
* " '
74. Proplerea aotem aaUqui ex sedecim viris
f
NOTiE
(46) .
Scribebatur, ^ agnoecir.
,
(48) . 8eube
(47) / (49) Scribe, .
. Itoc a glossa eese ceii&eo, neque Chcci
i l e m
c o
c t
117
TACTICA. CONSTITUTIO V .
71
& peditibus cootoberniura in militia deftignaverunt;
, \
, ,
\ , \
. \
, \
* & xaV
.
\
quoniam bic numerus tum bloneus eat quam transire non oportet, lum in omni miliiari ueu facile et
nullo negotio dividitur, et aeeaiur usque ad uaum
virum. Atque bsec quidem de exercilus divisione
et eonstitulione, et de ducibus buic pnefeetis tum

majpribus* lum minoribus, a nobis diela sint.
C O N S T I T U T I O V.
De apparalu
armorum.
\
1. Mandamus dignitali tua utomnem apparatum
belticam ad pedestres et eqaealres copiaa specian \ - lem accurea, ut iategra miaimeqaa defecta siut,
, , sed ad omnem opporlunilaiem ustimqu bellicum
paraia.
.
2. Hoc autem partim per leipsum, pariim

'. ?, ,
& xal , per praefedoa toos tum majores, tum miaoree
efficies, ad universi exerchus qui sub diiione tua
esi, arroaturam et preparaiionem.
.
5. Arcus cum corytis suis, sagiltas cum cucn*. , , , \ - ris, Bpalhas acutas, et samiaias. Scuia, nempe
, , \ , scula majora, quae Ihurei appeilantur, et scuta m i , - nora peditum, quae peltte, id esi, cetrae noroiaanC*ov , tur; et scala quaedaro ferro rotundo signaia; bastas
, - parvae praelerea oclo cubitorum. Eraot autem Ro . \ maais et Macedonibus haslae sedecim cubitorom
-', loagituJine, quas nuac usus nosler noa requirit,
. - sed singula jam pro uieaiis virjbus ac robore arma
\ - Q apia atque idonea flunt, rhictaria, tzicuria biden, (5 (50), xal * tia, altera ex parte babeatia aciem quasi spaihse,
, ' \ , altera ex parie quasi ha$t# cuspidem, com ihe \ - cis ex pellibus, et basiagia, femoralia, Id esl, gladioa
, , - maguos uaara solam aciem habenies.
.
'. [ ],
\ ,
, \ .
, \ , ,
(5 , \ , ,
* , ,
\ ,
, , , >
\ . , \ \
.
.
*
* \ (51) *
* ^,
(52) * ,
, *
.
. Lorica, id est, galeae ueque ad jugulum demis8 loris et|aaauli8 cum thccis coriaceis ; el si fleri
poiest, omaia sint catenata ; sia minus, qua^dam
ex illis cornca aliqua materia, vel siccatis bubalorum pellibus junciis ; superloricas vestes, clibaaia
ferrea, vel ex alia quapiara, ut diaum est, maleria.
Caesides ialegras, manieaa, ocreae ferreas, vel ex
alia quapiam, ut dictam esi, materia, propler eos
qui noa habent eollarit caienata ferrea, tecta intua
laaa, foris lino; nervos et lora a cendaclis, qua)
et ipsa sint galearum vice, iis qui ferrea cenducla
noa babent. Fardea iaduat miles cum arrais, solenaria cum parvie sagittis, et cucuris ipsis ; fundas,
sellopaugia magaa, pyrecbola, id est, ignem jacentia, iscas, lorosacca, pedila, id est, calceos lunatos
fcrreos cum ipsis carpbiis; rbtnia, puglia, fronialia,
eqaerum pectoralia ferrea, vel a cenduclis facta ,
et equorum collaria similiter.
f
NOTJB.
(50) *Pixtdpta. In codice Cbeei videtur fuisse

Sed ^ melius eat. Vida Giossarium
Rigaltii, et noslram.
(51) , . Scribebalur,
, \ . Coastaalinus in TaclicU :
, \ . Jaui ,
esl fomes, ignilabulum. Suidas : , , \

.
(52) . In codice Checi videlur fuisse
, et sic seiuper scribitur in Glossis Graeccbarbaris.
719
LEONIS PHILOSOFHI
5 Flaniula magaa, ei flamula parva haslarum '. * **

banda varie tineia, cucina parva, falces magnas, , (55) ~
eacores pbalcia, bipenae*, asdae, tribalas fascila \ , , . ,
qaibusdara aalrictas, qaae clavis quibusdam appan* , ,
.
danlur.
\
6. Carros leves, aique ad oranem necessarium
muro et commealum expedhos, ad omnia serope , *
opera, ad molas mauuariae* prionia orygas, mal- , , ,
leos, plyaria, copbinos, cilicia, ei ei quid aliud ad * , , ,
fossati seu castrorum exteraaro cusiodtam, et ad ambitum coaservaadum leviori aliqaa materia con* ' .
feelam a duce excogitari potest.
\ 6 7. AHos eurras babenles sagittarios, manganica
alacatia tnrinque converaa, balislario perilos quat , -*
raagaoarioe appetlant, caelatores, fabros aerarios ,
cum oflftcinis suU ; alioa corms annaroenit pleaos, ,
alioe corrus commealum ferentes, et alioa preterea ,
saperfluos cunus quot opus est; Jamenta prseierea (54).
aagmaria, id est, sarcioaria, et equos eagmarios, , , ti alia inslrumeata iis aimilia, quao foeaatam, id , ,
esl castra, ad usaui suum requirit.
, .
8. Ad obsidiones manganrca dtversa babere
'. ,
oportet, et ecalas ligneas contractas, et alias permal- , >
.
taa machiaaltoaes qoaacunque excogilare posti*.
9. Ad fluvios et lacos navtculas, Id , aavigia
'. < v a u x A ^
parva, vel ex coriis coafecta, vel natura vi qaa- , ,
dam fabricata. Eicogitabia eliam ac praparabis len- .
tas el ategias, idetf, inlegameafa carasuo ipsorum (55), apparatu, qurbus pluviarum et asaluum vim posil Q , ,
depeilere.
, *
10. Rei navalis praefectam oportet naves parare,
'. ,
parltw beHatrices, parliia eqoorora veetrices, par* , ^,
liro sarcinartas, ad onania arma beUica ei emacm , ,
apparaioin aauticum vebendum.
*
,
11. Cum bic apparatus omois, qui guperiae a me
'
meoiaraias esl, paniin abs le ipso, parlim ab aliia ,
aub too domiiialo pnefeciia suppeditatus et euf
Jectu* slf arma partim ad propalsandoe bosies, ,
panimad proelianliam milkam defenaionem, partim ,
aliarxni reram uaum aiqae eccapalioaeai paranda ,
.
auuu
'. 42. Maxirae aatem armorun bellicorum curaro
geree. l splendida et acuta ad hosiea perterreta- ,
ciendos conserveniur. Haec omaia diligenter prae- .
parabit, at m prempta eese posaiat ad osum balli ,
iie, qni se pro viriate armarit cantra lioaiea ; i
fiequaquam iilud tenpHSin qua acies inetroi debel,
tempus praeparandoruin armoram focias. Haec ci . ,
ai qua alia a nobis propter obiivioaein praetennissa ,
auat, iieeessario debaa praeparare; gi vere aliquid 1
excogiiare poaais, Deo gratia agendae ti aolertia ,
.
tuae sunl.
' ,
15. Anle omaia aaiem Dei timorem, iugenioai
9
(SS)rovxtra. MaleinCheci codice va^qui

liaui non aguoscil ista, ,
4^54) . Scribe .
(55) Kal . Parperam erat Sneodiee Palaiiao, . Vidc Glossarittfll dociiiaioti

Rigaltiu
7
TACTICA. - CON s r r n r r r o V L
721
, iv celere, mentero bone&iam fri orom fewpore, et laco
. , , , et in oroui ro babeas, et &d oaiuia Cetpsuitt paralum
eese praeeipimus*
.
14. De anaonim igiiar apparacu, quantti m hne aa", Ocpt ,
, ) , qae nostra sappetit tnemoria, taa dignitali expli , cuimus. De pedestri autem et tnista acie postea
. dicerous. Nuac voro qtiemadmodom oaumqaemque
- eeparatim vtriira equestrcro in exerciialionibtis, et
(56) , oiaaino in ipso belli tempore, et qualia aecessarto
, tecom ad bellum asportare oportet, dicemus.
,
CONSTITUTIO VI.
#7ep2 $.
De armalura equestrium et pedeslrium.
'.
f. Oportet igitur arroari miliies a suis ipsorum
,
"
prefeclie, el qua? idonea eant, e( ad usum castreu , , - sem acconimodata, sive hibernis, sive jestivis pa , rari, ul unasqaisque tum praefccius tum milen, pro
virlnte ae dolibus naie aequa proporlione babeatH,
potissimain aotem pnefecti a turmarcba iacipiea - tes usque ad cealarionem et quarfanum. vrro
, , ia primis, atqoe ctiam copise pratferea luse, aliquid
, | .
bal>eatis pr caeieris eximlum.
f .
2. Ifabere autem eos oportet aigillatim armatu* (57) , ram talem : Zabas integraa, et Ulares revoluus
, iterura per lora el annulos cum Ihecis sais; ba . beant et cassides ferreas spleadidas, quae omnino
verlice babeant tupbia quxdaro parva. Arcus etiam
. singulorum viribus idoneos, non snpra vires, ted
, Q potitis infra vircs uteatium, corylbos, id esl, Ihecaa
, , arcuarias babcnles latas, ut opporluae cura usa
(56) fert educereecorylbis arcus possint. Ilabeant eliant
, ebordas, sive nervoa mulloa in pongiis sais.Cucara
. sagiltarum ia leguiqenlum Idonca, qiiai capiani
/ trigiata, ve! quadragiata aagitlas. Io toxozoniia,
. - id eai. in xoais arcuariis, rbinia el xuglia. Habeaul
(59) (Uvio , aaiam coniaria, id est, bastas cqueslree longas,
, , hi medio habenles lora qiwdam cum flamuHs ;
. - babeant praeicrca spaibas Romano more ab buraeria
- illoraro peudeotes, et pararoeria,id esi, gladios sibi
, , * aceinclos.
.
3 Quicunque auteai adolescenles sagillarum
'. " ,
. - jacicmlarum iinperili sunl, habeant contaria, id
, & , **- D <**t bastas cum sculis inlegris. Noa inulile aoteni
, . erit ai chlromanica, el cbiropsella, U\ est, manicas
ferreas babeaat. Habeant etiam eC parva tupbia in
(60) ,
(61). " opietbelinis equorum, et fiamula parva supra
xabas itt bmaeris. Quanto enini decentior Sn arma, , tura sua milee est, tanto major illi alacriu, et
bosikbus formioVvebemeiiUor aderii.
.
ROTAL
(56) KataXXapwr. Haec vox . Nam agil
aeqoenti titulo non miaus de pedeslri arroatura,
qtum de equesiri. Et in Prooemio, ubi huc respicit,
promillit, . Ergo legcndum aUnpiiciler,
() . Scribebatar, , Yide />
fiam noainun.
(58) . Scribe .
(59) . Sic in Cbeci cotlice videmr
iuisse, iv . Recte. Legebalur . Gonstantinus: ^
.
(60) . Scribebatur, .
(61) Scnbe, *
f
23
LEONIS PHILOSOPHI
4. Si lieri potest, babeant clibania, quos ihoracsa

vocant, eosqae illustres ac spleitdidos; et -
, et , qu ocres nominantur, ei
superlorica, si qnando opus iilis, iaduant.
5. Omnes auiam adolescenliores ilomaaoa usque
ad quadragiala annoram selatem, quanquam
partim vel nihil eciant sagittaruni jaciendarum,
coges, arcam el phartiram gesiare : poitquam
enim ars aagitlaria coniempla spretaque esse coepif,
permultae Romanie offeasionee accedebant.
6. Habeas eliam hastas duas, at allera deflciente, ahera staiim uli poseis. Imperiiioribus arcus
kabecillioree dato ; qaanquam eniai sagiitas jacere
nesauut, tempore tamea diecere conabuntur, quod
Sa primls eoodacibile eat.
7. Si id coramode fleri poteat, rhictaria, id esl,
jacula in bostee conjiciaat Equitero igitur ad buuc
loodum arraabii.
8. Equi autem, eed prsefectorom potissimum,
rdiquorumque lectorura virorum, pectoralia, et
frontalia vel ferrea, vel ex cenduclis facia babeant, vel
quae ex nervis efficiunlur, et tegantur pectora iiloram, et colla, si fleri poasit, et ventree per parva quaedam apwreraasniata eorum, qtiae felelia eellarum
dicuntur; a magoie enira sape periculis equos
liberaiit, alque adeo ipeoa equites. Usec in priaiU
babeant illi, qui celerog in bello anleeanl.
724
\ , -
, , & ,
*
.
\ , [}
,
.

*. " , ,
, ,
.
, ,
.
\ ^
,
.
'. ,,
, , , , , .
,
, .

, ' ' .

. Et sellse habeant epiaelia birsala et magna. C *

Frena autem illorum idoaea sint et fortia.
,
.
10. Ad sellaa dtias ferreas gcalae et lorosocum,
'. ,
ei pedilnro, et eellopungiura, ut qao tempore advo- (62), , ,
eaiur aliquis sufficere sumptum duorum aui trium
dieram possit; et luphia ad opisibelinas quatuor, .
et verticalia, equi tupbium, et eirailiter , . *
Id est, suramenluro.
(63), .
11. Omaino autem equilem babere oportei izi'.
eurero ancipitera, unam aeiam iosur cuapidie ,
basise iongam, et acuum in seila cum theca coria- , *
cea peadentem.
*
12. Vesies milhum,sive aint lineae, sive lanes $1ve
'. , cx alia maleria, latas eese oportet, ut ad equiiaa- , , , *
9
'
duro nou impedianiur, et leganl praeteroa geaua

illorum, et magis decori fiant.
iZ. Oportet vero cenducla babere lata adraodum,
quae babeaut eliam manicia lata, ut cum armaniur
illi, et geslant xabas aique arcus, ai, quemadmodum aaepe iit, coniingai pluviam esse, aut aerem
bumidiorem , carrum suum conservenl, et noa
impediantur, give arcubus, sive scutis nti volaerint. Suai vero etiam cenduela in exploraiionibus
el vigiliis pernecesearia ; non apparenl eaim zab
'
'
'
,
' ,
.
/ . #>
,
, , , >
6 ,
,
,
, ,
. "
NOTiE.
(62) . Scribe, , vei .
(63) . Scribebalur, .
725
TACTICA. - CONSTITUTIO VI.
726
(64) boatibas , ipsis cenduclis teeta. Reeistuni eliam

. - impeloi sagillarum.
; ' , \
.
14. Mandamas etiam ot anoquoque contuber*
'. *
\ nio et falces et secures habeant ad necessarios
usos.
.
15. Cohortiam autera praefeelos, sive milites, qai
'. ,
, \ potentioreo sttnt, cogere oportel pueroe sibi con , , quirere sive eervos, sive liberos, et diligenter in
, 00- lempore roga* el adnomii, W est, descriptiooie
, \ , nominum, pueri illorum et carrus describantur, et
, eoaquiramur, ut ne eontemptis iii adoleacenlibds
(65) adminislns ipso belli tempore ex ipsis militibue ad
- rj luldam, id esl, impedimenta eonservanda eogaotur
, separare, et pauciores liant, qui ta ipeo proelio dioi .
micent.
, ,
16. Si vero quidaro, quemadmodara verisimile est,
, non adeo locupletes sunt, ut sibi sofficere pueros
administros possint, necesae |est tribtis jaat qua .
luor militibus tenuioribus unum aliquaro administrum, qai illis operam det, tribuere.
'. 17. Pari modo pro sagmariis, id eal, aarciniia
, iacere oporlet, quorum magaug eat usua propier
.
zabas et lenlas illorum.
'.
18. Mandamus ui capita aniascujusqoe bandi, id
, est, cobortis, onius coloris sint ; et flamula
( antuscujusque larros, et uniuscuiusqae drangi, id
.
est, cohorlis milliariae, unius qooque coloris alai.
'. \ - C 19. Ul vero unaquacque cohora suam ipsius co , . bortem, id est, bandum facile agnoacat, oportel
alia qtta;<fam privata signa capitibue adjnngere, ul
, ex illis tum per lurmas, tum per drttngos, ium per
\ , banda cognosci possint.
, (66).
\
20. Omnia antem turmarcbarum sigaa lum d l , - varsa esse oporiet, tnm manifesla, ut longo ialer~
[] * .
vallo cognoscere saos possiat.
'. , , 21. Mandamus eiiam, ul eorrna qa4dam sape* flui adbrbeanlur propler baslageu, id est, vecturam
. * , , - et maxinie arcuum sagittarumque, ui iis, qui a*~
.
mrs deslilounlur, Sade suflici arma possint.
'. "
22. PraHer babulas zabarum tbecas, habere opof ^tet milites ex petlibus tbecas qoasdam expeditas
, , atvel belli tempore, vel excureionum, posiopistbo, curbia in lambis equorum, et st (quod absit) coi* (67), , lingat eappenumero in fogam converti, el ad unam
, , diem disparen eos, fui commeatum habent, non $im
- nudm zabue, cotrumpanlur. Deindc mi $ atzidui iptis impoiita.
.
.
'.
25. Neque hoe prmCtribimus in hac ordinatione, nl
, prcefecti cujmvii cohorlis ncogtioscaHl tempore M , berno, vel alio oiii lempore, an abundent miliies in
$
NOTA2.
(64) . Scribebator,
.
(65) . Scribebalur, -
.
/06) . Scribebalur, .
(67> . Scribebatnr, -
721
LEONIS PHILOSOPIH
728
reghne.j ut nece$saria , el iiqueal quot equi$,

qua tpecie, el quo curru indigeat militum quilibet. olVi \
, ,
prmpares, impcralor, quo hae opportuno lempore
praitenlur ipsis eompuranda *b aliquibus mercato- ,
. , &
ribut. Neque inde indigenw haSilatores Ivdantur,
ne, *
que mitites necesiariit $peciebus, et armi$, ti forlt

ff tet se habeat, privati indigeaut. Posiquam igilur
,
equestrem miliiem armavimus, deinde et quomodo
te
,
oporteat nccessariam pedestrium milit*M annaturam
,
facere jam dicemus.
. ,
.
24. Cum igitur pedestris exercilu* acies anliquitu*
.
ht tria dhideretur apud vetuiioi taclicos, hoe , in
armatoi qnos recenliores scuiatos appellaverunt, tit , \ ,
Utit armaturw mililet quos el in prwunz eodem no- ^ , ,
mine vocant, in pelta$, quorum modo ne appella- , , ol *
tionem quidem twvimui; vidctur miki tevii amalurw
, mililibut hot accementi duos $olo* ordinet pedatris
(68) exircitut commemorare, armalotxm tl levl$ trmaturm
militum. De his igitur ordiiiibui no$ defiuire itwce- , .
ojrv pimus.
.
^5. Armabi* igitur icutatot pedulres, qui awtf- '. " >
qmitns armati voeabantur, Ua ut habeanl spalham,
\ , hanile et tcutum, cum quidem utiiiias , lon- , , , ,
gum magnum, quod vocatur thyreo*, omnino oer*
, , I ,
roiundum perfeclum. Scula vero omnium eodem
co.
hre tel tecundum numerum, vel ucundum ordinem,
i
, ,
habeant vero itiam cattidem critta exigua snperne
\
,
Uiilrnctem, [undibuia, ueure$ ancipiut, quarum Q , ,
ouidem acies una veluli tpaiha, allera , ul mucro
, ,
ffiltr, qna porlentur cum theci* pelliceis, vel alias ,
itcvres habenles quidem aciem unam pwcham, al , (69) leram vero rolundam, vel /* securet ancipites rilu
, .
petecum. EUcti autem aeiei habeant etiam xabai,
hoe
.
Ivricat, ti potttbHe e$t, univerti; sin minus, duo {) , ,
primi acierum. Contra tero membra, hoc e$l humeros
, , (71)
%ab(B flamulat exiguat habeanl, et nianicai, qua
.
maniceUat chiropsella dicuntur, ferrtas, vel li- , \
gnea$, el ocreas limiliier, qua dicunlur podopsella
(72), ,
vel chaicotuba, maxime vero ii qui tit capitibus
et
, ,
caudit acitrum collocali $uni.
,
,

.
26. El sculalos ita armabit, ttt dictnm est : eo$ *. ,
, *
, qui tevis armaturm appeltantur Itoc modo: Toxo
phareira, qua in humerh gestantur habenlia cucnra

,
magna, quw singula triginta, vel quadraginta sagillai ctpianl. Solenaria lignea cum parvit ngittit, ' . (74)
cncurit exiguit, qum ad magnam dittantiam jaciun , ,
tur eb arcnbut (73), ei inimicis inutiiia eunt. Bo-
NOTJS.
(68) Avo . Scribebaior, .
(74) *
(69) . Scribebalur .

(70) . Scribebalar, .
*
(71) Cotl. Laureut. habet, .

(72) . Scribebatur, \ . , etc. Locua bic valde
(73) Hocii3qne,quaediverso characterettoianliir, corrupius orat, ei voces iranspoeila, ac male repein Chcci codice deerant, ncc a Meursio supplcu liUe. Hesfitiilio :
, ,
toeraat.
9
729
TACTICA. - CONSTITUTIO VI
730
? (75), - rittas aulem, quac rhiclaria, id est, tela dicuntur

, eos habero oportet, qui rei sagiltariae imperiii suat,
, , ; , . atque eiiaia eos, qui arcubus deflciuutur. Habeant
\ , , , eliam sculula parva rotunda, fuadibala, ei izicaria
prawliclis formis similia, qua eiiam thecis coriaceis
. geelenlur. Vestes peditum omniuia sint condae, id
est, atlonsae usque ad genua illorum, et si id fierf
, . poteet, euperlorica babeanu Calcei illoriim fastigia
(76) aate acuminata ne habeant. Necessariuin vero est
(77) - paucis quibusdam clavulis Armari calceos, quoa
, (78), carpbia appellant; ad varios enim usus illud utile
, - esl, et in primis ad ilinera facienda. Et caesaries
. illorum conda?, id est, aitonsx* ilant, aut eiiam per, miitere, ui nullo niodo crineiu habeant, fortasso
uon inutile esl.
.
* ' - 27. Et pediies quidem ad hunc modum appara ' bis, el annis leges; Ad usum illorum et conserva lioaem carros babebie expcditos, agiies et flrmos,
* uaicuique decuria sive coulubernio unum, et non
, , , plures, ut neraulli in illis occupali otientur. Habeat
. aulem unueqaisque arrus molam inaauartam, ee*
, , , curim, asciam, priooim, id est, serram, orugaa
, , , , duas, malleuui, ptyaria, sive vanaos duos, cophi, , , , , - iiam ciliciam, pbalciam, iziruria, barducia, maizu, ( cbia, forlassis etiam (nata borum usus militibua
), (79) interdura esi), tribulas parvis quibusdam fasciia
, (80) - ligatas, el clavo ferreo appendentes, ut facito ad~
, , duci possint; alios currus taghlarios, qui sagiltaa
ierant, et maaganica, sivebalislas, quae alacatia no, , minaalur, orbiculam, et manganarios, caelalores,
4
" t ~ ' "~
, ,
, ,
.
'.
. "
(81; ,
, , *
.
'. , ,
, * , ,
,
, , ,

D
'. ,
,
,
.

,
'
fabros ierarios, et istis pecutiarem aliquem pncfe*

Clum eligere,
28. Alios carros.qui uniascujueque armaarenlum
ferani pro numero militum, alios carrog decem,
vel vigin;i, qui ferant pictuai, paximadium, id
est, paoem biscoclum, aagitias, ei arcue coinplares.
29. Ex eqnia, vel jumenlis sagmatariis, id eal
aarcinariis, si fieripotest, in unoquoque contabernio
uaum, sia ininus, duobus contuberaiis unuoi, ut si
occasio qaajvis fiai 8ep*,aadorum pedituia a curribus, et anlicipandi loci, vebaiu eecum octo vel
decem dieruni iiloneum commcatuin, donec eo
currue, qui urdiat prccedere solenl, postea ad eoi
perveniaat.
30. Non inulile vero mibi videtur paucis anliqti
armatune formam, quod ad equilea et pedites perliaet, mcroorare, qtiemadinodum jElianus, et reliqui rei mililaris scriptores meinoriae prodiderunL
Apod antiquos eaim equestrem aeiem duabus diversis armaluris inuniebant; alteram aaiem caia-
NOTiE,
' ' , ,
, etc.
(75) . Scribe, .
(76) . Scribeoatur, .
(77) 'AraxxaJr. Scribcbatur, ,
78) . Scribebalur, .
79) '. Scribebaiur,
80) . Scribe, .
8f) . Scribebatur,
.
IXO?nS PHiLOSOPHI
a l t e r M ,
lorkatFOi *.
W . r*f m i A f t m i w xaCottipCOV UfcVXOÔOiV, C&tOV ZZ ZB * IxSOV r&P^lL *

, zAtftavcat; ,
tx , Ttrpqprxpfofc (83*.
& ^
^ , ;,
ICXMV * W , *.
31. Ex titomibes, aai vd eaiaparaeii, vel aon
\ & ^ eaftapfcraeti , alii qaklriB xabetoat cooUria, id *
cat , aastas, qaas M O K aesaeb voeaat, qxoe oliia , *
aaliqai 1riin oniaabaal, aai caiaphracti aaanos
alii aatern eaiftas jaevlaa- * lat, qx* vocMt atroMixiaa, eu jacalaiorea , ;
vdoaire*. Qmi vero basfas aabebanl, illi eerte, qorm- 6 , ,
adaaodaxi diclaa etf, emmfeesiiboseoafligdjant, , oi :
eoaiaos aaslis pagnaatax. Ez its *uiem q i i prcdio \ 6
eooltgebaat, alii tlrareoo, id est, teau obtooga . ^
xtagna babebaat, tlii sixe sealU solis baftis prelia- , *
banfar, * ilti qaidem tbareophori, id e*t, seatati , ^ noorinabantxr, bi vero basiali: oam cooUriam ba- pfoi; (83) . \ ,
tan appellabaiit
(
.
'.
33. Eqoites ocroboUita id t*t, jacalaiore veliiaret qui eminos fcrinnt ei proeliantur, alii rht- .
curiis, id t*U jacolis utebanlor, alii arcnbus : et (5( alii ex illia eroinua conjicicbant haslas, alii dirrcie C XP )^
^&. ol
^
f
,
* (84) ,
proeedatites, alii circomcurfando, qaos bippacoaiifiat, Id esi cqueairea jacolalores dixerunt, alii . .
arcobus ferieliaui, quoa , id esl, eqoe- Ot ,
alrea Mgitlario*. Quidam ex illie expcditit ei veli- ,
taribus jaculit utebaatar, el cum semel alque fiierttin jacolaii fuerint, de cauero confligunt cum ,
boftlibus, vel basiis, quas babebant reliciis, vel , ,
axpedilis jacalit, vel epatbie suif olentee: ei Ulos ,
vocabani vetUea. Quidam ex Hlis secura parvas .

ferebanl, aciem undiqoe acuum, quasi dentes cum
exacauntur babeaiee. Et equestrem aciem (quera- .
admodum paucis eomplccli potui) ad bunc modum ,
anuabanl aaliqui.
.
34. Pedealrera aciem ab antiquis %lc invenimue
.
detcripiam ease. ln tree enim partea copias suae .
dividebant, quemadmodum a nobis euperia* roemo , .
ralam ent : ei primam, gravem armaluram, alte* , , .
ram peliaaiat eive cetraios, lertiam levem armaiu-
r.m vocabant. gravis arniaiurae Macedonico , inore poaderoftitvima arma iecere, qucmadinodum , *
.
AlexModer Macedo facare solobat.
'.
35. Eienim icula illi* faciebant roiunda, magna, oblonga, quae tbureos appellabant, et macbae- , & ,
ras quas parameria appellabant, ei loricia, id est , , ,
galeai, et clibania, id esl iboracea, ei cassides, et , , (85),
taiaaaraeiaai eqaiseaas*, UMI etnai etiaa lovicus, id est,
gakst; tutanif, est, dboraribvs: paraeriis,
y cat wnckxrn, vd fenrd, td ex eonribos ttUif , Mvietant bierafibo* ei fraufibss,
eat, lalera, el eapiu, et ecrrkes eqaonua,
e* larids ct afia certa mteria lege
NOTJE.
(82) .
(83)
Scribe, .
.
Scribebattir,
^.
(84) 7/ **' . Scribcbatur, .
(85) , ,
. Locus corrupius esi. Restiluo, ac

lego : , , ,
.
733
TACTICA. -
CONSTITUTIO VII.
734
, \ , \ , ol manicellia, cbalcotuba, qoae antiqni pericneoii \ das, id est, ecreaa seaeas uominabani, ei baslag
. ; longas. Et gravem armaturam aic armabant.
.

36. Levem armaturam levSssimo omnium appa , , ratu legebaut; neque enioi clibania, id eet, ihora , , , ces, neque loricia, ideet, galeag,neque cbalcotuba,
, , , Id est, ocreas aneas, neque tbareog, id est, scula
, roagoa habebant, sed emiaus conjeciis telis pugna , , bant, ut sagitlas vd rbictaria, id cst, jacula vel
, gaia projicieaies alia roanu, alia fendis. Veates
, . habebant Armas vice loriciorum ei tboracum ei hu, \ ' , \ , \ jusmodi.
.
*. ,
37. Peliastaruni aeo cetraloram agmen, qood
ol ( , rccentiores rei mUilaris scriptoree praUermfserunl:
, ), arbitror enimcum levi armaivra ab iis scriptorlbu
\ , confusoe esse. Habebant aotem bi armaturam, sed
. , , leviorem aliie ; habebanl autem pellam, Id est,ecu\ , tum parvum, et bastas, quae ab autiquioribue aa . rissae dictae sunt: sariseae aulera bast erantlong
", inierdum quataordecim cubilorum, Snterdam sede\ *. cim cabilorum. Haec erat forma armandi Macedo . ' nica. Peliasiaram armaiura medinm quoddaro inter
gravem et levem arroaiuraro tenebal, gravior le?i,
, et levior gravi artuatura.
, .
'. Hv \ \
38. Gravi armalar* adfuit quoque et aspis Mace (86), donica aerala non admodnm concava, id est, scu , , luro rolundom magnaai, simplictorem baben cavi /. \
lalem, mensuram irium spitharoarum, id eat, do '. , drantium. Erat autem hasia oon minor octo cubitis.
Hasta loagior eo usqueducebatur,quo bomo viribua
.
eois expedite eam tractare poiutrai.
39. Macedonica phalanx, id esl, acies, videbatiir
'. ,
* , , hoslibus propter aciei insiruendae modom iaexpu . " gnabilis esse. Stabal eniro unusquisque vir arroalus
Spso confligendi tempore, densala acie ad anius cujusque siationem, cubilorum daorum locum oc - cupans, sarissam, id eet, longam hastara mauu
, , , tenens, sedecira ut quidam pulant cubitorum, re*
, , , vera autero quatuordccim cubiiorum. Ex iis, qua '. tuor cubiiorum spaiium, manus ia posleriorem partem occupaat, reliqui decem cubiii ia anieriorcm
. \
0 partem ante oorpora proteaduntur. Atqae hc do
\ \ * eeparau naiuscajugque singuiaris viri annatura,
ex aniiquis et receaiioribus rei roiliurig scripio ribas collegimue ei descripsirous, ut islorum no , litiam cum babeas, quod coaducibile libi fuerit
eligas.
.
'.
CONSTITUTIO VII.
r
'

,
,
De exercitaiione aaaef trl pedestri*
i . Deincepe jam de exercitaiioue quae beJlica

certamina debet anteire, iiomero et paucis, imparator, verba faciaro, ut per istaa eiercitationom
pericliiationee ad vera pericula eo$ agsuefacias.
NOTiE.
(86) Aiar . \n Cbeci codico vidciur fuigae, , , ,
. Rectc. Sic Consiaalinug. \ .
/35
LEONIS PHILOSOPHI
736
Imperhia cnlm ad gubitas et irruentesrerom aggres- stones caxa et inscia esse solel.
.

.
2. Ilierae atil alio quovis lempore, quando inter*
'. " ,
migsio belli est, aui excureioaum in hostill terra ,
relaaalio, aesaefacieadi ad patientiam laborum ;,
suat mililes, et bellicosi operosique assiduiuta , ,
reddendi sunt, neqoe in olio et desidia esse ginen- ,
di. Elenim otium languida et soluta facit corpora, , .
deaidia timidas el effeminalas reddilraentcs.Yo- \ ,
luptales enim quolidie inescantes foriissimum \ (67)
quemque corrumpunt. Quaado autera loago lein- . * pore iiuerposiio ad labores veaium, neque libeater \ . \
susiinenl, neque diu durant, sed giaiim refugiunt
priusquam periculom iaborum bellicorum iecerint; ^ , , aia in periculum veneriul, facile iterura disceduat, , *
nequt ad perferendos labores, neque ad susci- .
pienda pericula idoaei sunt. Quare bonum ego ju- , ,
dico imperalorem, qui tiim praparat, tura dispo- .
iiil oames res, omnlaqae negoiia ad usus beliicos ,
gpeciaatia, quando rei bellicaa nulla necegsitas ,
urget. Exercelo autem eos hig moribue ei instilu-
lia:
.
*
3. Primnm, unusquisqoe miles in aliquo negoiio
'. *
sil. Graveg autem, id esl scutatos pedttes, vel qui , ,
universam armaiuram geslant ad siiigulare certa- ,
inea cum scutis et virgtg inler se exerceas.
,
. Ad conjicienda eminus jacula, et matzumar- Q '. ^, bulum, quod nunc dicitur saliba, vel tzicuriin.
, ' , .
5. Levem armaturain exercebis, ad sagiitas ccle'. ,
riter jaciendas, in baslam aliquam alum cminus
deflxam.
6. Ad jaeula eminas conjicienda, et fundaf

-'. ^
.
7. Equilcs exercebie ad eagittas celeriur jacicn'.
da* : celcriias eaim praeparat sagillaui, ut facile .
et cum impelu ex arcu excutialur: quod nccessa- . riura est el iis qui equis vebuiitur in primig
conducibile,
. " ,
.
'.
8 Alque eiiam ut 'pediles similiter eroinus jaciant sagiltas, give ia baoam, sivo inquodvig , ,
D .
aliud gignum.
'.
9. Ut gagiuag in omoes partes cqoo curreaie
jaciant, anle, relro, dexlroreuro, einislroreum. lu , ! , .
$ ' .
cquum ut cxsilire poggint.
'.
40 IH eagiltas coalenta jacianl ex equo currenle, unaro, aique ilem alieram, et inlenlum ar- , cum coufestim in coryium ponant, si latus eaiis ,
corytus fueril: sin minus ia semicoryium ad boc [.]
ipsuni opporlune facium pouant, et haglam hume-
rig guis gestalara statiia ia manug gumant. Posiea- , ,
quam aalem arcum in coryto iiiteutum babuerit, , ,
et suinpserii hastam, ia bumero iteruia baslai ,
.
fetatim ponai, el arcum eiae mora assumat.
(87)
.. Scribebatur, .
737
TACTICA. -
CONSTITUTIO VII.
738
\ , \ 41. Ut invadant se maluodtio vin, ef rocedant,

et rursus ingruaat, et evolvant se ad modum pa , ,
racoalarii.
.
i a . Dtile vero est ia ipso iiiaere faciendo, ui

'.
, quidam ex illis suis iocie se exerceant, et coaea . tur baec ex equis facere. Hoc modo ipeum iter
, expedttum erit, et eqai minus attereatur
.
43. Si eonlingat in expedito comroorari exerci'.
, tum, id esl, ia eo loco ubi coaclas est, omni eo
, , tempore ne unug qaidem ex miliiibue, quaniuni
* , , . fteri potest, otiosus sit, sed ad laborero, ut dictum
, est, assuefacicndi oraaes sunt, et interdum pra ^ <<* more axercendi, interdura in acie, et iaier se,
.
interdum in araiia sois delergendis et nitidaadis
, occupentur. Otium enim noa solum igaavos et
effemiaaios facii, ged etiam ad inania quaedam ei
. turbulaata cogitanda animum iraducil. Ad volan , larios laborea si ae exerceani, facile etiam coacli
, labores perferent, et ad imperaU facienda aptiores
eruat.

4A. Nec eigillaiim modo exercebis eos, sed gene'. ,
, ratim etiam asguefaciee, u l guas slaiioaes perfeeie
, , cognogcaat, et in illis commoreniur, ei aspectu, ei
, nomine iarailiariler ge mutuo agnoscant, el sub
, , qoo praeieclo miles unugquigque git, ia qua coborte,
et quibua cum viria in contobernio colloce .
tur.
'. C 45. Cognoscat eiiam eeleriter mandata, qoae a
. praefectis daatur. Cum pnecipitur, ut axieodatur
, , aclea give in longitodiaem, give in latiiudinem, vel
. , ut cogatur, et coalrahatur ia densitaiem, vel u>
. , iadinaiio fiat io dexlram, aut ginigtram partem,
, , vel ut ordinuoi oommutatio, et intervalla gtalioniim
, a viro ad virum flant, vd ut geparatse singolorain
, agminum dengitates, vel raritateg, vel ut moiui
, * occurgug, et digceggiooeg, sive adveatantium, give
, , recedentium giot, et contuboraiorum, sive ordintim
inier se parlitioaes, geparatioaeg, et inslructiones
.
iiant.
46. Ve. ut pbalanx, Id eet, universa acieg aut
'. ,
, , , in arctum coatrabatur, aat ia longitadinem proda, , ^ catur, vel ut distomos, id eat, anceps acies flal,
, boc est, quaado , id est caudani, pogt uai , versam aciem convergi advergug hostcg, qui cir, cumvallare exercitum coaanlar, quagi pnealiieg
, pugaaal, et a tergo girailiter dimidium contaber ninm ad illos coavertuat, vel ut igtarum commuta, tionam ioclinationes et traduciioncg fiant.
.
47. Qui ad ista asguefacti gnat millteg, ederiter,
'.
, , ^ iit ita dicam, ei soa sponte ad adem baac feruniur.
. 01 , Qai istarum reram iagueti rudegque sant, magao
, cuin negoiio et molesiia ad immiuenlia pericula in
acie consiitui possunt.
.
48. Ubi exercitam diviseris, sine ferreis araiis
'.
, inler go commiliantur, vel cum basiis giae cuspide,
, , , , vel sagiuis simHiier, vcl, ut pncdmmus, pro gla2*
PATROL. G R . C V l l .
733
LEONIS PHILOSOPHI
710
diis ttUQlm virgis, vel calamos pro baslit tradas. , , )

Sin glebas habeat tellus in qua ciercenlur, conji- avt\ . \
cere eas jubcbis in se mutuo inier confligendirm: JJ , '
inlerdum cbarzaniis, vel iis aiinilibus iu proeKo .
*utaiitur.
.
49. Acclives illis colles monslrans, jube ut curo
'. ,
cursu conscendant : ei in eos, qui jam colles occu-
pant, jube alios quoevie miliiee invadere, qui lllos
si possinl depellant.
' .
80. Ubi inililes jam exercueris, illos dimittes, et
'. ,
aViis irades illorum arma, et maaeales, alque in hac exerciialione slreaue ae gerentes, collaudabis; . (88-69)
eos qui socorditeret effeminate se geruni, exacues, , *
ei exciiabis ad offensas itloruna corrigendas
,

24. Tali enim induslria ac exerekalione non so'. ;
lum ad labores paratiorest exercilus, vernm etiam ,
saniutera roelius luelur, etcibo potioneque suavie , ,
fruitur, quanquain vdior ac leauior fuerit. E l cor- , ,
pus valentiusftrroiushabei, si sudoribus, caloribue, * ^^,
apricaiioaibas, frigoribua, tempeetaiibusque as- , ,
sucfaclum fuerit.
,
(90).
22. Similiter exereebis equites, ad deceriaiiones
'.
qaasdam el dimicationes, insectationes, coaflicta- , ,
tiones, velilalioaes, ei eagiUarum jaculorumque , , ,
emissionei, el quaecuaque deinceps libi fusius , ,
expniam.
.
23. Haec faciant in locis planis el campeslribus, Q '. ,
et ad montium pedes, et ad aspera qaoqae loca *
quantoai possuat accedant.
, .
24. Non uiodo mihi, vcruin eliam raajoribus no'. ,
stris visura est pernecessariura esse, ut cum ia
campeslribus et planis locis ad cirsum exercean- , .
lur equi, lum etiam ia ediiis et condensis et aspe- ,
ris locis, ut haec loca aginiae facto trao3eaat, . :aique eiiaai ad deelivia sirailiter ee prapareat. Si . ,
enim ad banc modum aseuefacti fuennt, neque
botuines neque equos ullas vel offeadel vel laedel. .
25. jEstale ne equum ad crebro bibeadum assue'.
facias. Qua de causa uitnua utile est ppopler flu- .
vium castra pouere.
(91)
26. Aciem borum inairuas ia asperis et aviis
'.
locis, el cobortem ipsam permitias i(a uii est in- jy ,
alructa, agmine faclo ea loca coascendere aique ,
.
itcrum desceadere.
'.
27. Quicanque suis equis parcentes iis excrcitatiouibus absliaeat, bi quaatum in se esi suam , .
ipsorum salulera produai.
'. , ,
26. Deinceps par est, quanquam verecuade, paucis lamen velcrum wotus bellicos ei pracepla ex- , ,
planare, ul i& illis quoque exerceas luos, et illos
,
lum dicto lum faclo ad rero bene gerendara, el rem
mililarein cognoscendaia exciles. Nam posleaquam ,
NOTAS
(88-89)
.
ScribeLalur,
(90) .
Scribebatur, .
(91) -. Scribebaiur, .
741
TACTICA. -
CONSTITUTIO VII.
742
' . unumqueraque mililem lum equitem, tum peditem

* seorsim exercueris, unamquamqae etiam cohortem
\ \ sive baadum separatim eiiam ad bunc modum exer (92) '
cebig :
'.
29. Gohorte equilum ex ordinibus sive conluber - niis disposlte et ordintle constilula, narrabit man dator iroperata illis ad buac lnodum :
,
30. Ubi conflictatio eat, oallaf aaiicipet, nullus
'. " , ,
, . tradal, doaec bostea toos persequaris. Si extra coa , speclum fronlis exercitue iveris, inluere in cobor, , ' te.i), parsequere, non quasi igaavua, sed quasi for , \ (93) tis miles, nequa ullius exbortadoais gratia, aut ulla
, * , , alia de causa cesses. Cusiodi, miles,8ta(ionem tuam.
* \ , , - Observa tu, signifcr, ubi bosiem expugna veris, ut
, . eum perscquaris. Si extra conspectum aciei disces
, eeris, ne vehemenler campo eurras, ul ae aciem
, (94) tuam dissipes.
.
31. Cohorti* equitum exercttalio per se talis est,
'. ' (95) , - ul ordinale se qaasi ia acie moveat, vcl cursu ad
, - aliquod signuia coalendat, et ibi consistat: et
, . \ , qiiaado ciere coborlem vis, voce, vel buccina, vel
, , autu flarouli signiflcare oportat, et sic cieio. Quando
, . " autem eos consistere vis, vel voce illis signiflcalo,
, , - Sta : vel sculi stridore, vel lauraea. boc uaum
, , , moveadi genaa est.
* .
32. Aliad movendi genus est, ut acquabiliier pro'. , , - cedant, laxo quodam disjuncti inlervallo, el tara
praecipe his verbis: ASquabUiter procedite.
,
33. Aliud genas est, ul ad latus idonee densen*
'. , ,
. * tur, et ad caudam similiter dcnsentur. Hoc verbom
. , , id est, densari, siguificat cogi ia unum,
. vel laleribos atque bumeria prope ad ae mutuo
, , accedani. Prsecipe ui ad latus se denseni decaai ad
, - decanoa, qainlani ad quintanos, quartani ad quar, . lanos, et denecnlur omnes, ut dictaro est, latera
, , lateribai adjungeales : neque ia alteram parlem
. , ' dcnsent sa adroediurastatorem, id e&t, signiferum.
, , ul hinc atque illinc ei adjungaatur : brcviter enim
et ordinate lalis deasaiio flt. Quemadmodura aulein
. decani a?qualiter se ia fronte contuberaii collocant,
" (96) sic et quartaaos sive caudaaos xquaHtar se a caod*
, , D contabeniii conslituere oportet: illis eaim ordiue
, [] el disposite collocalie, si inter coafligendum prioree
. , slaiioaam suam deseruerint, probibentur lamen ab
illis lergWersari aat relrofcm.
B
, ' *
.
\ , ' .
/
, , .
51. Aliud genus est, qoando in caadam, id est,

extreniam pariem densaniur: noa modo enim quod
ad latiiudiaem perliaet deasari acies debet, verum
eliain quod ad altiludinem epectat, saepe bumerii
ipsis inter se adjanctis.
NOTiE.
(92) rv/wi&tr.Scribebatur, .
(93) .
| .
Scribebatur,
94) . Scribebatur, .
95) . Scribcbatar, .
(96) . Scribe, .
721
LEONIS PHILOSOPIH
728
reghne.j ul neceaariu , et liqueal quot equh, &*
qua specie, et quo eurru indigeal militumolquilibei.

Vi
,
,
prmparet, imperaior, quo htee opportuno
tempore
,
prmtentur ipxis comparanda 0 aiiquibus
mcrcato
. " ,
ribut. Neque inde indigenw habilatortt Ifvdautur,
ne,
*
que milites necestariii tpeciebui, tl armu,
$i forU
igilur
*
iU re$ u habeat, privaii indigeaut. Postquam
,
equatrem witiiem arniavimut, deinde et quomodo
le
oporleat necessuriam pedestrium militum*,
armaturam 61
facere jam dictmut.
, ,
. ,
.
24. Cum igitur pedeitrii exercitut aciei antiqvitu* \
dwidertlur apud velu$l$ taclicos, hoe e$i, ln
armato$qHo* recentiores sculatos appellaverunt, in , , ol
Uvit tnnatura; mililes quos ei in prasen* eodem - ^ , ,
mlne voeaut, in peita$, quorum modo ne appella- ,
,armalura
ol *
iionetn quidtm novimut; videlur mihi tevi*
,
milttibus hos accensenti duo* solo* ordines
pedeslrii
(68) exercitut commemorare, armalorum et levli

armaturm
militum. De hh igitur ordinibm definire

tutce-, .
oy ~
pimu$.
.
35. Armabin igitur sculatot ptdeilres, qui'.anti ,quitni armati vocabantur, ila ut habeant\
ipalham, , htiliU et icutum, cum quidem uliliiat expouel,
ioa, ,
, ,
gum magnum, quod vocatur thyreo, omnino
ter*
,
, ,
roimdum perfeclum. Scula tero omnium
eodem co-.
lore vel iecundum numerum, vei ucundum
ordinem
* , ,
,

kabeanl vero etiam canidem criUa exigua
inperne
) .
intiruelam, [undibula, ucure$ ancipiles, quarum Q , ,
fuidem * una veluli ipatha, aiiera ,
ui,
mncro ,
fl4*f<r, qua porleniur cum ihcch peiliceii,
vel aiiai
,
ucvret habeniei quidem aeUm unam pr^cham,
-, (69) leram roiundam, vei aliai ucures ancipite*
rilu
,
.*
ptlecum. Eiecti aulem aciei habeani etiam
zabas,
hoe.
%1 loricas, ti ponibile e$l, uuiveni; sin minu,

duo , ,
[)
primi acierum. Contra membra, hoe ,
etl humeros
, (71)
%abeflamulaiexiguas habeani, el wankat,
quce
.
manicellto et chiropiella dicunlur, fcrreas,
vcl / i - , \

gnca*> ocreai simililer, qua dicnnlur
podopsella (72), ,
f*J ehateoiuba, maxinu tero ii, qui tit capilibui
ei , ,
caudit acitrnm collocali $unt.

, ,

.
26. iculatoi iia armabit, tti dictnm ** :*.
eot ,
,
*
vero, qui levit armaturw appellanlur hoc modo:
Toxo
pharelra, qutB tn humeris geitantur habenlia
cucura
magno, qum singula inginta, vel quadraginta
$agit
,
la$ orptanf. Solenaria Ugnea cum parvh iagiuis,
! ! . (74)
cveuris exiguii, qum ad magnam dUlanliam
jaciun
, ,
tur ab arenbus (73) ei inimicis inutilia eunl.
- Ba
f
NOTJ2.
(68) Avo . Scribebaior,
(74) *
69) . Seribebalur

70) . Scribebalar,

71) Col. Laareat. habet, .

(72) . Scribebalur, \ , elc. Loctis bic valde
(73) Hacusque, qua; diverso characterettoianiiir, corrupius wat, et vocce iransposHa, acroalerepetilae. Kesiitulio :
ia Cbcci codico deerant, noc a Meursio supplcia
, ,
iueraaw
TACTICA. - CONSTITUTIO VI
729
730
(75) - rittas autem, qux rhiclaria, id est, tela dicuntur

, eoa habero oportet, qui rei sagiltaris imperili sunt,
, , , . " atque etiaoi eos, qui arcubas deGciunlur. Habeaitt
\ , , , eliaai scutula parva rolaada, fuadibula, el tzicuria
praediclis formis similta, qua eiiam ihecia coriaceis
. geslenlur. Vestee peditam omaiitut sim con<l, id
esl, ailonsae usque ad genua illorum, et si id flerl
, . potest, euperlorica babeanL Calcei illorum fastigia
(76) . aate acuminata ne babeant. Necessarium vero est
(77) - paucis quibusdam clavulis flrmari calceos, quoa
, (78), carpbia appellaal; ad varios enira usus illud uiite
, \ - esi, ei in primis ad iliaera facienda. E l caesarics
. illoram condae, id esi, ailonsx Oaat, aul etiam per, miuere, ui nullo modo criaem babeaat, fortasso
iKin iautile esl.
.
'. ' - 27. E l pediles quidem ad bunc mndum appara \ ' ' bis, el armis leges; Ad usum illorum et conserva tiooem carros babebis expodilos, agdes et flrmos
* uaicaique decuriae sive coutubernio unum, et non
, , , plares, utoeroulii iu illis occupali otienlur. Habeat
. auiem uaueqaisque arrus molam inaauariam, ee*
, , , curim, asciam, prioaim, id est, serram, orugaa
, , , , duas, roaileaiD, piyaria, sive vannos duos, cophi, , , , , - nam ciliciaro, pbalciaai, izicuria, barducia, matzu, ( cbia, fortassis etiam (nam horum usus miliiibus
), (79) interdum esl), tribulas parvis quibitsdam fasciia
, (80) - ligaUs, ei clavo ferreo appendenlee, ut facile ad, , duci possint; alios currus sagiilarios, qui gagillas
ferant, etmanganica, sivebalistas, quae alacatia nomtnantur,' orbicuiam,' et manganarios,
caelatores,'
,
|,
~ "
1
- - '
r - n
"
- * " r - ' - %
*
'
, , fabros airarios, et islis pecaliarcai aliquem prscfo.
, , , Cluia eligere,
.
28. Alios carros, qui uniuscujuftque arroamenlum
'.
. ferant pro numero mililum, alios carro* deccm,
(81/ , vel vigin;i, qai ferant pictuai, paximadium, id
, , est, paaem biscoctum, sagilias, ei arcus coiaplares.
.
29. Ex equie, vel jumentia sagmatariis, id eat
'. " , ,
sarciaariis,
si ficri pol*st, ia unoquoqae contubernto
, * , ,
, uauai, sia tniaua, daobus conluberaiis unam, ut si
, - occasio quatvis fiai sepkandoruin peditum a curri , - bus, et anlicipandi loci, vebani eecum oclo vel
, decem diertini idoneum comineaium, donec eo
D currns, qui tardiue prccedere solenl, posiea ad eoi
.
perveniaat.
4
'. ^
,
,
.

,
30. Non inutile vero mibi videlur paucis antiqu

armalune formam, quod ad equites et pedites perliaet, mciaorare, quemadinodum ASIianus, et reliqui rei mililaris scriplores tneinoriae prodiderunU
Apod anliquos enbn equestrem aciem duabus diversis aruiaturis inuniebant; alteram aolcai cata-
NOTiE.
' ' , ,
, eic.
(75) . Scribc, .
(76) . Scribeoaiur, .
(77) 'Arayzair. Scribcbaiur, ,
78) (. Scribebalur, .
179) . Scribebalur,
80) . Scribe .
(81)
Scribeblur,
731
LEONISPHILOSOPHI
731
1
pbrarlum, id est, laricatum appellabant, alteram , autera non cataphractnm, id eit, noa Ioricaii'm .
dicebant.
\ " 31. Armabaat aatem caiapbractam eqaitem unpeov , .
dique (nm ipeum, lum equum etiam loriciis, td est,
galeis; clibaneis, id est, tboracibus: parameriU, , \ ,
id est macbaris, vel ferreis, velex cornibus tn- , (82.

textis. Eqoos muniebant laieralibus et ironialibus,
, , \ ,
id est, laiera, et capila, et cervices equorum,
tboracibue ei loricis et alia cerla maieria lege- \ , .
bant.
32. Ex iis omnibas, qui vel caiaphracii, vel non
'. cataphracti saat, alii quidem habebant contaria, id

cst, hastas, quas nnnc raenaula vocanl, qtwe olira
, ,
anliquitoncbasnomiaabaat, qul ealapbracii manua
. \
cam bosie conserebant, alii aatem eimtius jaculan- ,
te$, qaos vocaat acrobolislas, id eai, jaculalores , \ .
velilares.Qui verohaatas habebant, illiceiie, quem- , , 9
adroodom dictum est, cum hoslibus confligebant, , ,
cominus baslis pagnaates. Ex iis auiem qai proelio
\
confligebant, alii ibareos, id est, scuia oblonga
.
magaa babebant, alii sine scutie solis baetis prlia- ,
bantur, et illi quidem tbureopbori, id est, scutati
, nooiiuabantur, hi vero bastali: nam coalarium ha (83) . \ ,
siam appellabant
*
.
'. ' ,
33. Eqaites acrobolistas, id est, jaculatores vliiares, qui eminus feriunt et proeliantur, alii rhi- .
ctariis, id est, jaculis utebantar, alii arcubus : ei ^ alii ex illls eminus conjicicbatit bastas, alii dir< cte XP)*
. \ oi
prooedetiles, alii circuaicursando, quos bippacon- ^ f , ' (84) ,
tisUs, id est, equestres jaculatores dixeruni, alii . .
arcubus feriebaat, quos , id est, eque- 01 ,
sires sagillarios. Quidam cx illie expcdilie ei veli- , \
laribtis jaculis iitcbaatur, et cum semel atque iterum jaculali fueriiit, de caelero confliguut cam ,
boslibus, vel bastis, quas habebanl relictis, vel , ,
axpedius jaculis, vel spatbis sais utentes: ei islos ,
vocabani velites. Quidaai ex illis eecures parvas . \

ferebant, aciem undique acutam, quasi deates cum
exacauutar habeaies. Et equestrem aciem (quero- . \
admoduin paucis complccli potai) ad banc modum ,
arniabant aatiqui.
.
54. Pedeatrero aciem ab antiquis sic iavenimus
'.
descripiam esse. la Ires enim partes copias suas D .
dividebant, quemadmoduro a nobis stiperios raeino , . \
ralam esl : et primam, gravem armaiuram, alte- , , .
ram pelusias sive ceiratos, tertiam levem armaiu- \
r.*m vocabant. gravie araiaiurae Macedonico , inore poaderosUsima arma fecere, quemadmodura , '
.
Alexaader Macedo facere solcbat.
'. \
35. Etenim ecuta illis faciebaut rolunda, magaa, oblonga, quae tbureos appellabant, et machae- , & , \
ras quas parameria appellabant, ei lortcia, id est , , ,
galeai, el clibania, id est iboracea, ei cassidee, et , , (85) ,
7
o l
NOTJE.
(82) .
Scribe, .
(83) . Scnbebalar, .
^.
(84) *U *' . Scribebalur, .
(85) , ,
. Locus corruplus est. Resliluo,

lego : , , \ , \ .
733
TACTICA. -
CONSTITUTIO VII.
734
, \ , \ , manicellia, et cbalcotuba, q o antiqui pericoemi-
* \ - das, id est, ecreas aeneas nominabatn, ei baslas

. longag. Et gravem annaturam sic armabant.
.
36. Levem armatoram levissimo omDium appa
, , ratu tegcbant: neque enim clibaaia, id eat, ihora , , > ces, neque loricia, ideat, galeas,aeque cbalcotuba,
, , , id est, ocreas seaeag, neque tbureos, Sd est, gcala
, roagaa babebant, ged eniinus conjeciis telis pagna , , baut, ut sagiltas, vel rbicuria, id est, jacula vel
, aaxa projicieates alia maau, alia fundis. Veates
, . babebaat Aruias vice loriciorum ei tboracum ei bu, \ , , jagmodi.

37. Peliagtarum aeu cetraloram agmea, qnod
*. ,
ol ( , & rccentiores rei militarie ecriptores praetermfserunt:
, ), arbitror enimcum levi armawra ab.iis scriptoribus
\ , confusos esse. Habebani aolem bi armaiuram, sed
. , , leviorem aliia : habebanl autem pellam, id eet,acu\ , tum parvam, et basla, quae ab antiquionbus sa . rissae dictae gunt: eariss aulera hastSB erantlongae
', iaterdum qualuordecira cubilorum, inlerdam sede\ \ cim cubilorum. Baec erat forroa armandi Macedo . * nica. Peltasiaram armatora mediam quoddaia imer
gravem et levem arroaiuraro lenebat, gravior le?i,
, et levior gravi artaaiura.
, .
'. \
38. Gravi armalurse adfuii quoque el aspis Mace (86), donica aerata non admodnm concava, id eat, acu , , ~ luro rolundam magnum, simpliciorcm haben* cavi /. \ *
tatem, mensuram irium spilbaroarum, id est, do '. , draniium. Erat autem basta noa minor octo cubitia.
Hagu longior eo U8queducebalur,quo bomo viribas
.
guia expedite eam tractare poiuerat.
39. Macedonira pbalanx, id est, acieg, videbatttr
'. , * , , boslibus propter aciei insiruendae modum inexpu . gnabilia es$e. Stabat enim unusquisque vir arroalus
ipso coafligendi lempore, densala acie ad anius cujusque sialionem, cobllorum duorum locum oc - cupang, garisgam, id est, longam hastara raanu
, , , tenens, gedecim ut quidam pulant cubitorum, re, , , vera auiem quaiuordecim cubiiorura. Ex iie, qua '. luor cubiiorum gpaiium, manus in posleriorem par . 01 - tem occupant, reliqui decem cubiti in anieriorcm
|) partem ante corpora protenduntur. Alqae hc da
. \ * separata nuiuscujusque singuiarig viri armatnra,
\ ex aniiquis el receatioribus rei roilitarig scripio ribag collegimug el descripsimas, ut igtorum no , litiam cum babeas, quod conduxibilc tibi fuerit
cligas.
.
CONSTITUTIO VII.
'.
De exercitalione tquetlH et pedestri.
1. Deincepg jam de exercitalioue quae bellica

'
certaraiaa debet anieire, namcro et paucis, im \ , paraior, verba faciam, ul per igtaa exercilaiionuai
, periclilaiioneg ad vera pericula eog aseuefacias.
NOTiE.
86) Alar xoUr\. In Gbeci codicc vidctur fuinee, , , ,
Uav . Recic. Sic CouoUDlinug. \ \ .
/35
LEONISPHILOSOPHI
736
Imperilia enlm ad fubitas et irruentes rerum aggres- tiones caica el inscia esse solel.
.
\
.
2. Ilieme aut alio qaovis lempore, qaando inter*
'. " ,
missio belli eat, aut excursioaum ia bostili tcrra ,
relaxatio, assuefacieodi ad patientiam laborum ,
suat milites, et bellicosi operoeiquc assiduitata , \ ,
reddeadi sunt, neque in otio el desidia esse sinen- ,
di. Elenira oliura languida et solula facit corpora, , (5.
desidia iimidae ei effeminaias reddit mentcs. Yo- ,
lapiates enim quotidie inescantes fortissimum (87)
quemque corrumpaat. Quaado auiem longo lem- . " pore inierposiio ad labores veniunl, neque libenter .
suslinenl, aeque dia durant, sed staiim refugiunt
priusquam periculum laborum bellicorum fecerint: ^ , , aiti in periculum venerint, facile iierum discedunt, , *
nequo ad perfereados labores, neque ad susci- .
pienda pericula idoaei suni. Quare bonura ego Ju> , ,
dico imperatorem, qui lum praeparat, tuia dispo* .
nil omnes res, omniaqae negoiia ad usus beliicos ,
apeclanlia, quando rei bellica nulla necessitas ,
urget. Exercelo autem eos bis moribus ei inslitu-
:
.
*
3. Primnm, unusquisqae miles in aliquo negoiio
' '
eit. Graves autem, id esl scutatos pedites, vel qui , ,
universam armaiaram gestaat ad siugularc certa- ,
mea cum scutis ei virgis iater se exerccas.
,
. Ad conjicienda eminus jacula, et matzumar- Q '. 0 ^, bulum, quod nunc dicitur aaliba, vel uicariin.
, ' , .
5. Levem aruialuiam exercebls, ad sagtitas ccle'. ,
riter jaciendas, ia haslam aliqaam aluai cniinus
deflxaai.
.
6. Ad jaeula emiaas conjicienda, et fundas,
-'
.
7. EqaUes excrcebis ad sagittag celeriter jacicn'.
dae : celcrkas enim praeparai sagitUm, ut facile .
ei cum iiapela ex arcu excutiatur: quod necessa- . * rium est, et iis qui equis vebaiitur iu primU
conducibile.
. ,
.
'.
8 Atque eiiam ut 'pedites simililer eminug jaciant sagittas, sive ia ha!>lam, sivo inquodvis , ,
D .
aliad signum.
'.
9. Ui sagiltas in omnes panes eqao currenle
jaciant, ante, relro, dexlrorsora, ainistroreum. In , , , .
$ ' .
equum ul cxsilire poseint.
'.
10. IH eagillas conlenU jaciant ex equo curreate, uuara, atque ilem alleram, et intentum ar- , cum coafeslim in corytum ponant, si latus saiis ,
corytus fiierit: sin ininus in semicoryium ad hoc [,]
ipsani oppouaae factum pouaal, et haslam hume- .
ris euis geslalam stttiw ia mauus sumant. Poslea- , ,
quam aalenoi arcum ia coryto iulentum babuerit, , ,
ct sumpserii. hastam, ia bumero iteruia haslam ,
.
itaiim ponal, ei arcaai siae mora assumat.
NOT;.
737
TACTICA. C O N S H T U n O VII.
738
'. , 11. Ut invadanl se maluodao vln, et rtcedaat,
, , et rursus ingruant, ei evolvant se ad modum paracoatarii.
.
1*. Clile vero est ia ipso Uinere faciendo, ui
'. quidam
ex illig suis locie se exerceant, et coaea ,
* tar baec ex equis facere. Hoc modo ipsam iter
, expediiura erit, et equi minus alterentur
.
'.
,
6 , ,
' , , .
,
*
.
*H
,

.
,
,
.
13. Si eonlingat in expedito commorari exercitura, id esl, in eo loco ubi coaclas est, omni eo
tempore ne unus quidero ex miliiibus, quaatam
fleri polest, otiosas sil, ged ad laborem, u( dictura
est, aseuefaciendi oranes sunt, et inlerdam prdiclo more exercendi, interdura in acie, et iater ge,
inlerdum in armig suis delergendig et nitidaadis
occupentur. Otium eniui non solum igaavos et
efferainaios facit, ged etiam ad iaania quaedam et
turbulaata cogitaada aniraum traducit. Ad voluntarios laborea si se exerceant, facile eltam coacli
labores perferent, et ad imperata facieada apliores
eruat.
1A. Nec gigillaiim modo exercebig eoe, sed genet6\ ,
, ratim etiam agguefacieg, ut suas staiioaes perfecie
, , cognoscaot, otin illis commorentur, et aspectu, ei
, Domine iamiliariler se routuo agnoscant, et gub
, , qao praefeclo miles unusquisque sit, ia qua coborle,
ei quibus cum viris in conlubcrnio colloce .
lur.
'. C 15. GogDoacat eliam celeriter mandata, qoae a
. praBfectis daatar. Cum praecipilar, u l extendatur
, , acies give in longiiodiaem, sive in latiludiaem, vel
. , at cogatur, et coatrabaiur ia dengitatem, vel u
. , iadiaatio flat in dextram, aul giaigtram parlem,
, , vel ut ordinuni commutaiio, et intervalla glationum
, a viro ad virum fiaat, vel ut geparatae ginguloram
, agmiaum dengitates, vel rarilates, vel ot mutui
, * occargug, et digceasioaeg, sive advenlaniium, give
, , recedenliura gint, et contabornioram, sive ordiaum
inier se parlilioues, separatiunes, ct instructiones
.
flant.
b
. ,
, , ,
, , ^
,
,
,
,

,
.
'.
, , ^
. 01 ,
,
.
16. \ e . nt phalanx, id eat, universa aciea aut

in arclum conirabalur, aut ia loagitudiaem producalar, vcl at dislomos, id egt, anceps acieg flat,
boc eat, qaando , id est caudani, post universam actem conversi adversus hosies, qui circumvallare exercliam conaatur, quasi pn*sliie6
pugnant, et a lergo similiier dimidium coatubernium ad illos convertant, vel ut islarum commatalionam ioclinaliones et traduciioncg liant.
'.
,
, , , ,
18. Ubi exercitura divisertg, siae ferreis armis

inler ge conirailiantur, vcl cum bastis siae cuspide,
vel sagiuis simililcr, vcl, ut praediximus, pro gla2*
PATROL. G R . C V l l .
17. Qiii ad isla assuefacd suat milltee, celeriter,

at ila dicam, et sna spoate ad aciem baac feruniar.
Qui islarum rerum insueti rudesque sunl, magno
cain negotio et moleelia ad imminentia pericula in
acie consiitui possunt.
733
LEOIflS PHILOSOPHl
710
diis uUQUU* Virgis, vel calamos pro baslis tradas. , , )

Sia glebas habeat lellus ia qua cxercentur, conji- . .
cere eaa jubebis ia se mntao inier coaOigendirm: ,
interdum cbarzaaiig, vel iis shnilibus ia proeKo .
utaniur.
.
19. Acclives illis colles monstrans, jube ut cum
'. ,
careu conscendant: et ia eos, qai jam colles occu- ,
pant, jube alios quoevig miliies iavadere, qui illos
ai possiat depellant.
.
20. Ubi mililes jam exercueris, illos dimittes, el
'. ,
aliig iradeg illorun arroa, ei maaeate*, alque in bac exerciiatione gtreaae m gerentes, collaudabig; . (88-89) eos qui socordilerel effeminate se gerunt, exacues, , ei excilabis ad offensas illoram corrigendag.
^ ,

21. Tali eniro iadustria ac exereimione non so'.
lum ad labores paratiorest exercilas, verum etiam ,
saniutem raelius luetur, etcibo potioneque suavis , ,
fraitar, qaanquain vilior ac lenuior fuerit. Et eor- , ,
pug valeutius Armiug babet, sisudoribus, caloribug, ' ^^,
apiicalionibus, frigoribus, lempesiatibasque as- , ,
sucfactam fuerit.
,
(90).
22. Similiter exercebis equitee, ad deeertationea
'.
quasdam et diraicaliones, ia&eclaliones, coaflicia- , ,
tionee, veliialiones , et gagillarum jaculorumque , , ,
emissiones, et qusecunque deinceps libi fusius , ,
exp>uam.
.
23. llaec faciaat ia locis planis ei campeslribag,
'. ,
el ad montium pedeg, et ad aspera quoque loca '
quanlam possunt accedaat.
, .
24. Noa iuodo mibi, vcruin eiiam majoribus no'. ,
stria vigum est perneceseariuia esse, ut cum in
campestribus et planig locig ad cnrsum exercean- , .
tur eqai, tom etiam in edilia et condensis et aspe- ,
ris locis, ul baec loca agiaiae faclo transeaat, . atque eiiaai ad declivia gimiliter se prapareat. Si . ,
enim ad hanc modum assuefacii fuenat, neque
bomines neqae equos ullug vel offeadel vel laedel. .
25. igtate ne equum ad crebro bibeadum assue'. facias. Qaa de cau&a minus ulile est propler flu- .
vium caslra ponere.
(91)
26. Aciem borom ingiruas ia asperis ct aviig
'.
locig, et cobortera ipgaia permittag ita uii esl ia- jy , strucia, agmine facto ea loca coascendere aiqae ,
.
iiciuin deaceadere.
\
27. Quicanque guig equig parcenles iis excrcitatioaibug abaliueai, bi quaatum ia se eslsuam , .
ipsorum galuiem prodaal.
'. , ,
28. Deincepg par esl, quaaquam verecuade, paucis lamea velcrum motus bellieos et praecepta ex- , ,

planare, ut in illis quoqae excrceas luos, el illos
, luiu dicio lum faclo ad rero benc gerendaro, et rem
militarem cogaogcendam exciles. Nam poateaquam ,
1
NOTJE
(88-89)
.
ScribcLatur,
(90) .
Scribebalur, :.
(91) \8. Scribebaiur, .
741
TACTICA. -
CONSTITUTIO VII.
742
V . unumquemque mililem lum equitem, tum peditem

* seoreim exercueris, unamquamqae etiam cobortem
\ sive baadam separatim etiam ad bunc modum exer (92) *
cebie :
'
29. Cohorte equilum ex ordinibus sive coniuber \ - niis disposite et ordinale constiluta, narrabit man dator imperala illis ad bunc lnodum :
,
30. Ubi conflictalio esl, nallai aaiicipel, nullas
'. " , ,
\ , . tradat, doaec troslea toos persequaris. Si extra coa , speclum froniis exerciius iverie, inluere ia cobor, , ' tezn, parsequere, non quaai igaaviu, sed quasi for , \ (93) tis miles, nequa ullius exborUlionis gralia, aul ulla
, * , , alia de caasa cesses. Cuslodi, miles, stalionem tuam.
* \ , , - Observalu, signifcr, ubi hosiem expugnaveris, ut
, . " persequarie. Si exlra congpectum aciei disces
, eeris, ne vehementer campo eurras, ul ae aciem
, (94) tuam dissipes
.
31. Cohorti* equitum exercitatio per se talis est,
'. * (95)
, - ut ordinale se qaasi ia acie moveat, vcl cursu ad
, - aliquod signura coalendat, et ibt consistat : et
, . \ , quando ciere cobortem vis, voce, vel buccina, vel
, , nutu flamuli signiflcare oportat, et sic cieto. Quando
, . " autem eos consislere vis, vel voce illis signiflcalo,
, , - Sta : vel aeutl atridore, vel lauraea. boc unum
, , , moveadi genue est.
* .
32. Aliad movendi genns est, ut xquabiliier pro'. , , * Q cedant, laxo quodam disjuncti inlervallo, et tum
praecipe his verbis : ASquabiliter procedite.
.
33. Aliud genus est, ut ad lalus idonee densen'. , ,
tur, et ad caudam similiter dcnsenlur. Hoc verbom
.
. , , id est, densari, sigmficat cogi ia ununi,
\ \ . vel laieribns alque bumeria prope ad se mutuo
, , accedanl. Prsecipe ui ad latus se denseni decani ad
, - decaao*, quinlaai ad quiataaos, quartani ad quar, . lanoe, et densentor omnes, utdiclum est, latera
, , - lateribas adjungenles : neqae ia alteram partem
, * dcnsenl se ad medium slatorem, id est, signifcrum,
, , ut hinc atque illinc ei adjungantur : brcviler euim
. et ordinate lalis densatio flt. Quemadmodum autem
. decani a?qualiter ,se ia fronte conlubarnii colloeant
" (96) sic et quartaaos sive caudaaos aequalitar se a caud*
, contabernii constitaere oporlet: illis eaim ordiue
, [] el disposite coUocatis, si inter coafligendum prioree
, slaiioaam saam deseraerint, probibenlur tamen ab
illis lergWersari aat retroferri.
1
, ' *
.
*. , \ .
/
, \ , .
1
51. Aliud genus est, quando in caodam, id est,

extremam parieai densaaiur: noa modo enim quod
ad latiiudiaem pertinet densari acies debet, verum
cliam quod ad atlitudinera epectat, ssepe hamcrii
ipsis inler se adjunclis.
NOTiE.
(92) rv/iwtfstr.Scribebatur, .
(93) .
Scribebatur, \
(95) . Scribcbatur, .
(96) . Scribe, .
743
LEONIS PHILOSOPHI
35. Aliud gcnus est, ut post perieclam ad lalus '. , :

deusalioaem, sic deusati ambulenl: et quando sa- '/
gitlae conjici incipiunl, lum praecipe , id e*t, ,
Feri : decanis et quinianis in anteriores paries in- , , , \ cliaantibas, et sua ipsorum capita cura scuiis sais, ^ \
alque equorum colla aliqua ex parie tegcniibus, et ,
hasias humeris gestanlibas, scutis etiam tectas suig
procedant ordinate, cum iripudio, id est, mediocri , \
quodam molu, qui calpa dicilur: ncc impeluose cur- \
rant, ne conlentionis celeritate ante manus conser-
ia, qaod valde periculosum esl, perlurbetur acies, ,
sagiitariis interim, qui a lergo illorum sunl, sagil- ,
las jacientibus.
, , .
36. Aliud genus est, ut incursionc iitlerdttm per'. . ,
sequantur quasi cursores, quos nunc proclastas no- D *, , ol
lainaat: inlerdum ordinate ut defensorcs, quos , nauc vindices appellamus: ct si quasi carsoribus (97), .
prarcipere oporict, dicendum esl, , id ett, ,
Cursu conlende, et unius milliaris spaiium incurslo- . .
nem banc faciant. Sin quasi defeasores, precipiea* ,
dam esl boc modo, , id
est, Cum acie procediio, ei ordinate ac^disiribute .
procedant.
*. , ,
37. Aliud genus est, ut reirocedaat paululum, et
rureue convcrUniur: et quaado itlos relrocedere . (98)
valt, cursor damet, , Feri el , ,
retroeede. Ubi autem retroce&crial ad unum, aul ,
alterum sagiiue jactum, defensores rursue appellet (99)" ,
bis varbis : , , id esi, Yerte, cootende: et , (I)
confeitim rursus verlent sc contra bostes. Hoc fa- . ,
ciant non modo aairorsum, sed ctiaro dexlrorsum, , , ,
lsevorsurn, rursumque ad aecundam aciem : ncque ,
in ipsa versioae, eed etiam intervallo interjecto ver- ,
laal se saepe,et , id est, universo agmine ,
facto conleadanl contra hoslee. Iuier exerciiaadum , |
haslas ipsas in allum sublaias, non in latus obliqua-
las babere oportet, ne eqai in exercitalione bac el , , [ (2)
.
coalealione impediantur.
'. ,
38. Aliud genus est, ut ordiaale ee ia laevam,
aul dextram Iransferant, quod laleranis et cor- , aUtilibus opportuaum, commodam e%t, id esi, iis, ,
qui ad circumveniendos el circnnicludendos bostes constiiuti sunl. Ei si in dextrata pnrlera iraducere , cos cupias, iis verbis ftal: , , ,
iil e*t, Transfer le ad dexiram: sin tsBvorsmn velis,
tum dicai: , ( ,
ad laevam : itaque transeaai, si una cobors debeat, ,
una, sin plures, una parle traducla, reliqux simi- , ,
.
liter per cohortes transeani.
'. ,
39. Aliud genus, ul in qaibus consislunl locis, ia
eisdem interdum se vertaat, inlerdum vero fron- ,
lem acici comaiulent. Si repentiuus aliquis uiolus . .
(97) .
Posteriores Grseci dicclal, , pro , sive
(C8) . Inlerpungendum scribendnuiquc : ,
.
(99) . Iicm scribe, ^,

(\) , . Sic in Cbeci codice vide&vr
iuiss\ la aliis deesl .
(2) ol . Sie eral cl in codice PtettV
riano pro .
745
TACTICA. - CONSTITUTIO.VII.
74
, , retro fial hoslibus a tergo iromineDlibos, pnecipe
(3), , ,
boc modo , id esi, Coaverte : c
. \ in Hlalione sua consistenles, ad caudam se solum
cooverlant, sigaiferis et praefeciis solis ad cauda
froatein perveniemibus. Sin magaa vie hosiium
. 1 , iugruat,tum pracipe, , Transmuta,et
, . integra tutn cobors *e iraasmutei.
.
'.
40. Nec vero in longiludinem solum iustruere
Ctiv , ulile esl, eed eliara , id est, conferlim
' instruantar, ul exerceant se, et coateadant varic
, in directnro pcr relrogre&sionea ei coaversioaes,
, per repeatiaas boslium incursiones, ut qaadaia
, cum celeritate possiat affiiclis opem ferre. Si ad
. (4) bunc roodura assuefactae cobortes fuerhit, com, , mode poterunt ia cursores, id est, proclastas, sive
, , , propugnatores, et in defeasores, sive vindices, et
, , presidiarios, ad omuem usura iustrui.
.
4t. Talis igitur exercitalio diligenler ia plurimis
'. , esl adbibenda, fciquidem oroaia a rniiitibus cogno ( , scenda noa sunl. Non euim oporlet omnia ia vulgus
) - efferri, ne ab bostibus ea agaoscaaiar. aulem
molibus praediciis ad omnes usus belli cobortea
, - babileefiunt,ut lum iu cursores, lum in defensores,
, , , tum in lateranos, lum in cornigiiies, ubi opug est,
, - cooptari assumique possiat.
,
.
'. - Q 42. Banda autem, sive cobortes quadam conseo sione et instruclione, quasi in acie ipsa juagenda
. * sunt. Sed ne ttaiverae exerciiationes et moliiioaea
. hoslibusagnoscaalur, naaquam ante confliciationem
, ipsam universac eopia simul, id est, ia prkaaai et
, secuadam aciem exercilaiioais causa traasferaniar,
, , vel ad lateraaos, vel ad eoritistiles, ve) ad eos qui
, , id est, oonferlim, el clam adoriuntur, vel
, , - ad occullas insidias; hujusmodi eniia coasilii
() * imperatoria divulgari ei in vuigos efferri prius , quam cum hoste confligas, iautile cst. Sed ad
prseseatem rerum usum ex lempore talia adhibeada
. SUBl.
.
'. , "
43. Par esl igitur, sive comilie alicajus baiidani.
, , , - D sive drungus, sive lurma seoraim exercealar, sive
, ia instructione roagni exercilus collocelur, ut in
. tres partes exercendi dividanlur. Si baadum, sive
* , coborsperse exerceaatur, maximam illoruro pariem
. - ia cursorum agiainc pones; ex equilaius simplici (6) bus eoalubcrniis biuc, alqueillinc aequalia coraua
, defcnsorum loco pones; alios auiera paucos equiles
' ennaus aate coaspecium illorum pones, ut quasi ad
, coiifligendum cum illis se praparare possiut.
.
N o m
(3) ,
Stribcbaiur, .
.
/1 \
*?.**?%.
(4)
.
Scribebatur; .
(1>) .
Scribe, 9
1**^
(G)
ceugco, .
Ejiciealum
747
LEONIS PHILOSOPHl
748
44. Jam cam se qaasi ad proelitim movent,roagno \ 6* . impeio facio corsores ae a defensoribus separant, ,
el ttbi recla unnm atqne allerum milliare excurre- (7), *
dtmidium iilius spatii reverlantur, et iaterdam ,
dextror&um, imerdum fcvorsum ee correndo obli- , ,
queat, sicque terlio quartoquc faciani, rursusqae , \
orbiculate procedant, poatea spatiuro illud percur- , ,
fentee, quod inter eos et defensores esi, unde exie-
rant, cum defeasoribas quasi instructie in acie iis , ,
occurrant, qoi ante eos iasequebantar.
,
.
45. Drungo, id est, integra cohorte milliaria exer'. *
cilanle se, idem faciee, et cobortem in eurgores et ,
ia defensorea divides, et eos qui cursores suni, in- , ,
tcrdum defentores facies, interdam conlra, ut ad [ ] , ,
omnetn usnro parali sint
,
.
46. Similiter facies, turma aiiqua se exercente,
\ ci acie prima aui aecunda boc faciente. Adverle ,
aotem potissimum bas orbiculatas carsorum incnr-
aione, ubi diversa et varia banda slve cobortes - ,
rlat, at in duas ortes dividantar, et contrario iater ,
sa raolu carraat, et obviam sibi muluo flant, altera , ' ,
forif, allera inierius curreado, ut ae impedimento , ,
equitibus einC.
.
47. Dciade lalronea eive lateranos et coroi&titea,
\ , id est, eos qui ad circumdandos a dexlra parte ,
bostea localuri, aeparaiiui cum illis , id ,
eet, conferiim et simul incursaado cxerccae. Sed id ,
prasdictiade causis qaantura poles clanculum facias. Q * .
riiit,
48. llaque si quaai advereue aciem boslium emi'. "

exsistealem, luos instruxeris, accura ut exa- , quentnr illis, ei aon circumvenianlur ab iis. la iig (8) * *
qoae cominas suni perflce liostes a luis circum-
dentur, paucis equiiibus per simplicia contubernia
usque ad uaias atque alterius cohortie multitudi- , , nem quaei bostibus pr&posiiis, at adversum eos ^
tura ad lunaadum, tiim ad circumveniendnm eoe, , . *
eornistites dirigant. Deinde sic qui cnm illis vcr- , ,
eantur, quasi maza simul clanculum Ipsi
soli de iniproviso contenlioae quadam celeri excor*
*
rcnles, a lergo, id est, poslica parte hostiani illos .
Jnvadanl.
49. H;r. igitur excrcilaliones simplices snat, com- ^ '. .
miiiHter lamea malfas cohorlea, el privaiim unam- qoamqne cohortem idonee exerccnt, ei iaimicis (9) ,
aciea nostra miuime aperiiur. Istae excrciialionum , ,
furmae scriptis iradendae turmarchis luis suat, et re- ,

liquis cohoilibus quae separatim exerceniur.
.
50. Assuefacito ad bujusmodi exerctlaiiones, noa
aolum ia campesiribus, sed etiam ia aviis et asperis, io arduis et accltvibus, lu declivibus el proais
locis: cl ipso seslas squallorisquc tempore ulile est
'
, , ;
, , -
.
(7) &?8>. Seribe, .
(8)
. Scribc , .
(9) .
Scribft, . Qu& vcro
ibidcai geqiiuiiiur, , malc gciainata
censco ; Itaquc delcnda.
7*9
TACTICA. -
CONSTITUTIO VIL
750
tov. otta , patientiam iaborum exercere milites : aamo onira
scit quo tempore beilum fularuro, et- quidoam ii

bello ugu vcDtururo sil.
'.
5! Ha eiorcilatio iasliiaenda, qwaai bellwn ip , \ - satn gereretur. Itaque uiiliiatis caus* ne belliei
jtov . quidem temporie simililudo prolermitteada est:
nam baec assuefactio periculoruoi loage robasiioraf

militeg faciu
\
52 Qaoniam eqoestrem cxerciuiionem aliqna ex
, parie atiigimas, gic pedesiria aciei exercitalionem
, non praeieraillemue, qnaai vel ex antiquig, vel ex
, recentioribug rel mililarig seriploribus accepHnug.

\ " (10)
55. Pedesiris aciei primam conlubernia deacri*
( i i ) , - baniur, quemadmodum antea prsecepimug, ui quat
, , j
d laevam, quaedam ad dextram cohorlis siva
, . praefecti collocenlur : cumque prafeclus gimufrcum
, signifero et mandaiore, et boccinatore procedit, ee , , , quaalar quemadmodum eonstiluti fueraat locbagi,
. (12), , id est, prastilea et decani giaigtri laterU primuni*
, , \ deinde dextri.
.
'.
54. Ubi in exercitaltonig sive insiructae aciei loea
*, , , fuerinl, gtet praefeclus, et cum ao siguifer, et gi
, qutg alius cum eo esae consaevit, inslruanturque
. \ \ eoatubernia biac atque illinc, primum. quemad , - modum explicatura aatea est, laxiore et rariore ia, ' , -' tervallo, ul ne a sa muluo affliganlur : deinde ad
, , ; gedecim virorum altitudinem, id esl, profuadiia, , lem. Cuspidca bastarum gursum ereclas babeaat.
a
m a
* . " ne ab illia impediaatiir. Ante fronlem aciei ambu , , - lent mandator et caaipiductor, id est, dux viarum,
, , hic quidein ut vias iudaget, et eos ducat, ilte vero,
\ , ul ex imperio prafecti mandaia dcl.
.
'. \ \ ,
55. Si cohorg exercenda gtt, coborlis praefcctu*
ante eos cum mandalore et campiduclore anibulet.
* , Sia lurroa cxerceatur, nemo anteambutel nisi lur, ! marchus el eques cum mandatoribus duobus, ct
, campidacloribus duobas, stralore uno et spatbaio
(13), , IIO, id est, armigero qui lurinafcba? arma geril,
, donec prope conflicUtionctu ipsam venerint copias;
, lum cerle ad locum sauia et stationem in cohorte el
baudo guo tato acccdat.
.
56. Neque cum hoslibtts conftigat ille, neqire buc-'. ,

, - cina, quamvig complares fuerint, in ullo , id
, , , est, trienle excrciiue personet nisi merarcbae, sive
, , unam turmam Iricns habcat, sive plures, al ne
lumullu aliquo iiapediantur roaadala exaudire. Et
. , gravis armalura, id csi, pedites gcutaxi, ad bunc
inodum iaslruuntur.
.
57. Levis armaiura diversis modis instruiiur. Qui
'. 01 ,
(W , eaim olim, nunc sagiiurii nominaalur,
NOTJE.
(10) . Scrilw, .
(11) *
d'ii censeo, .
U2) .
Scribe, .
Delen-
(15) . Seribebatuf, .
.
(14) . Sic codex Checi pro, . Pislorii: .
751
LEONIS PHILOSOPHI
752
intcrdum a lcrgo uniuscujusque contubernii pro . (15),

multitudiais ratione collocentur, nt scuuiorum gingulis conluberniis quaternionibas unug gagttlariug ' ' *
rcspoadeat. Ioierdum ia ipsa contubernii aliitu- '
dine scutalus et gagiuarias alteraatim stent, inier- *
dam in eonluberniis el cornibus, id eal, extremis , ,
orfg copiarum, interhis equilibus, aaepe eiiam exle- ,
rius haud longe cum paucis scutatis ad defenden- ,
dos interiores eqaites, si mulia levis sit armatara. , \ ,
,
, .
'. , ,
58. Qui rbictaria, id est, jacula vel tzicaria, vel
,
,
barducia habent;, vel a tergo sculatorum, vel ia
extremig orisaciei, et non ia medio, locealur. Fun- , .
ditores omnes in extremis oris aciei. Nunc auiem sagillarios reliquosque jaculaloree a lergo contu- . beraiorum adversum eos qui coniraria exercent, ,
.
vel quemadmodum usus requirit, collocabimua.
'.
59. Equitea in ipsis orisaciei pedestris collocabia.
Quseruaqae aulem robugliores cohortes sunt, cum . "
ducibus suis in exleriori loco collocenlur. Et gi , .
romplureg equiteg fuerint qui duodccim milliura ,
numeruiu excesserint, turo ad decem virorum alli- ' ,
tudinem flant: siu paaciores, ad quinque vlrorum . ,
ahitudiuem constitoanlur. Siat aulem quidam supra .
jugiam numerum, qui ohra currus a tergo in gubai- *
diie locenlur, ut gi a tergo hosles Invaseriat, oceur- ,
* ,
rant illis : sin minus, laleribug adjuagautar.
.
60. Laxiore primum inlervallo instruantor isli,
\
nt gi aliqaa occasio exercitug coiamaiandi flat, mi- C ,
trimum impedianiur.
, .
61. Praecipies equitibtu, na nimis impetuoge cur'. *
genl in boslcs, aeque a pedeslri acie loago inter- ,
vallo diacedant, tie si forte insidiae fiant, et hostes ,
retro in eos ge converlaal, pedileg borum praegidio (16)
desiitau aliquod vulnus accipianL Si preggi adtao- ,
dain diggipaliqtie fueriat, tum retro ad currua suos , conservaadog, qui a lergoaciei pedeslris instructi , '
suni, so conferaat, nec eos praetereanl. Sin ne sic , , ,
qaidem resistere possint, ex equis desceodanl, ct ^

podibus seipgog defendant.
, .
\ ,
62. Si acietn instruere exercitus volucrii, non
tamen eo die confligere, gi adversarii ia equites D , irrueruit, et aequaquaai austinereeos tui poluerant,
ne praeslolentur eos in aciei eornibus sigieudo, ged ,
niro cedant ad exlremag oras aciei el curruum. , '
Qnod 81 fiat, majore intervallo opus eel, ut disce- , >
hniibue jaai tum equitibiu caelcri angusliis noo . , "
, ,
nimig premantur, ne boslium gagittis bedantur.
, ,
.
\
63. Hc tenipore prxlii maxtnie fianl : bac de
cauea eoim bae exercilationes maximesuscipiuiiiur. .
.
(IS) ToV ?. Scribc, .
(16) . Scribc, .
B
753
TACTICA. - CONSTITUTIO VFI.
754
\ uiv o5v , 64. lis rebus igilur descriptis, pwecfpta a nobis
\ ei insliluiioncs pedeslris aciei, qviemtdmodum et
, , equestris, explicand libi ac proponendse sunl.
( \ .
65. Quando ad exercitatioaem oranes Iostructas
'. "
, aciei cohortes convenerint, haec illis mandalor pr cipiat: Cum silenlio omncs imperaia facitote. Ne
. perlurbemini. Stalionem vestram smatote. Cobor . . tem sequarolin. Nerao cobortem suam deserat. lai . . roicos persequamini. Hac oratione babita, ita
> - quiete et remisse se movebunt, ut nemo ne susur, .
rct quidem.
66. Exercilandi ad bsec sunt voce vel iiiitu et
' ,
, , signo aliqao ul raoveant eistem, laxenlur ei m
( 7), altitudinem conluberniorum diviriantar, lacedant
, ^ aequabililer el ordinate, in frontera, id eat, directe,
' , (18) ac variis niodis diversisqua se contrabant ct dcn , , sent, lom ia longiludinem, lutn ia allitudinem ;
, , phulco ambulent, sicqae quasi in ipsa proelii acie
.
esseat, ad eam formam confligant:
67. Exerceaat se qnoque ad huac raodum : in.
, lerdum cum audis spalbis, id est, gladiis : dividan , lur ia diphalangiam, id est, dupltcatam aciem, ct
, rursus ia prisiiaam formam redeanl : dextrorsum
, , el laevorsum se obliqueat, et ia cornu se infleclaat,
, id est, dexlrorsum procedant, el rarsus pristtaam
, * ad formara redcaat et aacipiiem aciem instruant,
, - id esi, ad accipiendos utrinqae hostes paralam, et
, - rursas ad pristiaam formam redeant : in dextram
6 , . el lawam se transferaai, deaseat se et dilateat, id
esl, diffundant allitudinem contuberaii, a tergo
conimuiiiter, el rursus ad prislinam formam re .
deam. Hrc formae propter varias tircarasiaales
cansas exercendae suul.
68. Vocis, igilur aut nulus signo aliquo movent
'. *>
. " , et cousisiuut. Quando movere eos vult, buccitia vel
, , slaurea, vel voce saa significat campiducior, ct
. , (19), movenlur: quando vero consisiere eos vull, luba,
, , id esi, parva buccina, vel voce el imlu maaus ei;, . gnifical, et consislunl. Propterea autcm voci euiguis
, - asstiefacicndi .unt, quia curruum tumullus ingens
6, , .
saepc, ssepe plilvis, ssepe caligo magna obversalur.
{
'. , ,
> ,
, ^

". ' (20).
, .
'. ,
-
. -
69. Atienuanlur conlubernia, quaado sedccim

virorum aliitudiaem babeal, et eos iu longiludincm aciei polius diduccre vel ornaius causa alicujus, >el ut alicui allcri aciei exaequentur, cupis.
Praccipies auiem bis verbis : " : id est, Exeas:
ei exibunt slaiini umts pos( alleruiu se separans.
Itaque ahitudo coatuberniorum allenuatur, ellongitudini aliqtiid adjicittir, ct alliludo nunc lantummodo viroruui octo (it. Si vcro qualuor solum viroruni alliiudiaem vis essc, dic rursus : ", id
N0TJ2,
() **. Ia Palatino coriice ,
eral : . quejuadtnodum in
(19) $ . Scribebalar . El sic
ejasdeia I fine eral in codtce IMstorii.
. tHrobiquc scribenduui censeo : .
(20) ,
'
.
Scribc,
(18)
Seribe,
755
LEONIS PHILOSOPHI
756
est, Exeag; *t xtbttot omneg Sn unara solum par- ,

, dexlraiu aut ginislram. Hoc enim diligtnter
observaadam egt, ut omnea unara io parteai

aiaat et exeant.
'. [],
70. Jubeaatur incedere aequaoiliter et ordinaie.
. Quando quidem ia acic cseteros antevarlunt, ct

insequaliier eunt, iis verbis pracipies : " , \ , , \ *
, id esl, iEqualis git frons, et gtatim aequalig ,
erit.
71. Contrabitar vel densaiur exercitus, qaanoo
\ ,
dnobus aut Iribog gagittse jacltbug ab hostium co-
piis cum abesl, et froatem ulriusque exerciiug ^ , \ commiitere vult, conlraclum ot deiwaraai ad me- , * . \
dium locum tum Iongitodinig tum altitodinis eousque frontem adducit, ul qui ia anleriore parte JJ
in&tructi, et qui ia latcribug fueraat, iatra curruum , ^
coaiplexum quasi couttueanlur. Haec forma potegt .
egge lum stanlc, tum moveole cxcrcitu.
.
9
'.

, , , .
72. Pnecipieadura quoque , id ett, uliimanig, geu caudanis persxpe e*t: ei eoe qui a
tergo sunt impellere oporlet, alque ad Q*um omneai miiitarcm iaciiare, ut ue aliqai, ul (leri goict, pra melu rexnaneant.
73. Pbulco ambulaoi, quando junctig copiis ho\ , glium simul el nostrig, gagiltae coirjici iacipiunt, et
qyi in fronte instructi sunt, zabas, loricia, id esl, , ,
galcag aon geslaat. Gum pracipilur illig, -
, id egl, Deasalo, lum qui in fronte inslrucli , , ,
.
p
"
*

'
fuerint, densanl scuta sua donec sibi mutuo appra- pinquaverint, venlres suos ugque ad saras et gcnua
ecutig suis operienles : qni a tergo illorum siant, ,
cuia gua gupra cos IraJucentes, et in anleriore ,
illorum parte ponenles peclora, et vulius illoruai
,
teg:ini, gicque cum bostibug confligunl.
,
.
\ "
74. Quando aulem densala acies ad unius sagittae
jacium ab hoslibtis abfuerit, el confliclalio fulura ; ,
C6t, tlicilo,":, id esl, Parati. Alius statim exci- , piat, el ctamet, , id esl, Juva : ct cooieslim , "" ) una claraque voce omaeg peraoaeni, , id est , * Deiig. Ibi lum leves gagiitas allius injiciaul. Sca- , * *
lali qui in fronle constiluii sual, ubi prope liosleg f> fueriui, si mauucia vel uicuria, vcl rbictaria ba- , beaat, bumilius conjiciaat ea : siti minus, prsesto- , , ^, #5Clanlcs donec rominus venerinl, el cuin jaculanlcg, . ,
vel conjicieates tcla, gladios dislringanl, neque re- , ,
trocedeatibug et tergiversaalibus hoslibus excur- , (
rendo, sed in acie congiglendo pugiicnt. Qai a tergo ,
illoram staat, gua ipsorum capiia scuiis guig tegen- , ,
ica, aatcnoribug bomiaibus cum jaculis guis suc- .
currant.

.
r
75. Qui in fronle exercitus stint, sibi ipsis diligeolcr provideant, donec comiuug ad inanug vea-
\ ;
;
757
TACTICA. -
CONSTITIITIO V I L
758
, - turn *it, oe xabas aol chalcoiaba, id est, ocreas

6 , aenea* noo babeaot, tagiltis ab bostibus confodiantar.

'. , *
76. Dividttntar fn dipbalangiam, id eet, duplica , tam aciem, quaado acies instrucla directe ambulat,
, ' attyne aateac a lergo inamineot bostes : ibi tum
, * exftedecimfiatconluberniom, et in conspeclu fue , rint bostea, et cominus roanu coafligcre volaerint,
, * ' ' - precipe ui per oeto se dividant, et octo in dipba, ' , " , langiam statim, id est, duplicaiam pbalaagem di ' vidaatur, ticque ocio eontubernales Smmoll stabant,
, ' , alii octo cooveral ct moventes se in coiitrariaro par'. * , ! leei, ad duplicatam quasi aciera se dividaat, re * , tlqui ad acto vel qaatuor alliludinera consislcnl.
, . tllia praMipiendam est, ,
ol , - , id egl, Firmi staie se, cundi, el in duplicata acie qui eslto, exiie. Secuudi
, ? , aatem sunl qui , id eat,aslites noininaa tur, qai subdecani protetiale raal. Hi coaversi taro
, * prope ad se mutoo accedant, ul paulo arapliusveeli gii ialervaJIodisteat,ne atriaque conjociai abbosli * , , bus gagiiue, ttrga ulrinque spectaniiara iaedant, aed
, oppporluno aliquo in loco cadanl. Deiade sic illis praecipilo, , Kevertimini: et rursuin, si a*aa
.
faeril,convereiad prisliuam aciei formam redeaai.
77. Si, qoemadmoduui usu vcuire plerutnque
'. , ,
, potest, majorea boalium copiae a lergo, id esi, post
, * hutruclara aciem curribus noa sequeniibus-inva, , dant, lura eecundi sive epistaiae, id eel, asihes,
, , - consislaiit, ei primi sive preaiiies, qui locbagi uominaniur, contra eos eant.
.
78. Dipbalangiae, id eai, duplicaue acici usas cal,
'. ,
, quaado curru* non sequuutur, vel si sequauitir,
. ab hosiibus tasiiea populaatur. Hos auteui omuiuo
' . aportei pedeatreai aciem inslraciam scqui, nisi foric
, equestris exerciias cogalur pedibas ire, idquc lem porie vel curribus, vet alia quapiani maieria a lei tjo
egel.
.
79. In dexlram et hevam pariem inclinaniur,
'. ,
quamloin
allcram paricm acies obliqualar, vel ui
,
, , - producaiur acies, et circumvcniat bostes, vel ul ne
, , - circumveniatur ab illis, vcl propler loci opporlu * , niialero, vel propler loci angusli iransitum. Si dex , irorsum traducturas aciem es, prsccipe iis verbis,
. , D Ad bastam dccUaa,eoque so armati fleclanl: dcindo
. ,, id csl, Converle le, et ad pri . - slinaro forinam redibunt. Sin eos ad fcvaai dccli, . nare voluerig, praicipc,
, * ^ '
, , Ad haslam declinans le niove: atque bacc periade ac eitperiora faciaat.
.
80. , id esl, anccpsmoins eet, quaado
'. , ,
;, inimicis subilo aulo el a lergo iavadentibus, non in
, diphaiangiam, id esi, duplicalain aciem copiae di * ^ vidantur. Praecipict conlubcmiis ut etaUoaem suam
custodiant, et dimidii contra eos qui priroo veniaat
, ad standom ae aptent, dimidii cunira ad tergum
. * convcrsi. Qui in medio consietunl, capita saa scuiia
legant.
.
8!. Dcxtroisum aol Uivursam muumar qiundo
'. ,
j
79
LEONIS PHILOSOPHI
760
necessiUle boc poslulante, ad dexlram aul laevam ,
Iransferre vis exerciium. Prxcipe iis verbig
, , , *
, id est, Transfer le ad dextram; * .
vel rorsus, , Traasfer la .
ad kevam. Una coborte traoseuate, uaiversa aciea
ad eam partem traaseat.
.
82. Rarefiunt give dilatanlur acies, quando dea'. , aatas eagdtvidere volueris, el juncla coalubernia \, \ ,
separare, el uaiversas copias iu longiladinem pro- , , \
ducere. Precipies aalem iis verbis: , . \
, id est, Dilaia in utramque par- , ,
lem, ei diffuadantar glatim. Hax forma tum ambu> \ . \ laate, tam stante exercitu fieri potest, duobus cor- \ ,
nibus exteriue mutantibus, sive lurma git, sive \ ,
, .
exerciius.
'. ,
83. Densantur vcl duplicantur contuberaia, quaado
ad qualuor virorum alliludinem stant, et duplicare , \
eum aumerum vis, et klonee ad aliiludiaeai con- , \ ,
taberaii flrraare eoatra boglium aciero, dices : - , \
, id est, Ingredere, el gtatim ocio erunu Sinog , . '. '
aadecim volueris facere, rursus dicea , ei , * . \ -:iious poat alterum eunles ad suam siaiionem dupli- '
eantur, et fient gedecim altitudine. Ab uno aulem -', , .
lalerc aolum exeani, ticut antea praecepimug. Sin , , *
ad iriginla duo virorum altitudiaem coutubernia, , , , *0
quod minime neccsse ast, facere vis, predicito: , \ \
, id esl, Manipulus aub manipulo: ,
aiqae i u duplicantur, et acies ipsa densatur, et .
longilado ejus coiilrabitar.
84. Conlrahiiur, quaudo anibulante in direcium Q \ , ' exeicitu, non aule ejus coaspeclam hosles veniuut, , *
eed a tergo. Tum gi frontcro, id est, locbagos sive \, . \
prslites sedccim virorum Iransferre cupis, pra- , , \ cipe ad bunc moduin : , id , -'
esl, Comoiuta locaui: el aliiludiueia coalaberuii , ,
transeuuies locbagi sive pra?sliles,conipluribus cos , \ oi
squeutibus, fronlem novam ex adverso boslium \ ,
coutiiiuaal. Huc anle dcitsaiioneia exercilus sedulo \ , \
liat. Si jam addensaius fuerit exerciius, el boc quod \ .
supia iiivinoiaium est, conimode iieri noa poiest, .
dicilo, , id esl, Converle ; cl qucm- , ,
admoduia anle slabaut oonversi, soluin ad ler- , \ ;
guin exlremam aciem respicianl, loclia-o sive prae- , ,
fsliie in anleriorem parlem mimiae speciante, sed ,
6
himano jam in fronte couslilulo, queiu , ^

id esl, caudanuni nomiuant.
'.
85. H;fec igilur exercilaliones, tum ipso belli (empore uiililem paralum el idoaeum eftlcere, lum anie ,
lempus belli, siue ferro armis aliis ad exercila-
tionem idoneis, ad omnes formaa bellicorum mo-
luuoi, el ad omaem iaglitutionera assuefacere pos- ,
sunl. ljigenue, siae lurba et turouhu lianl, divisis \ sic ioler se cobortibus, ui duas gibi mutuo acies , ;
oppositas faciant, tive ex oaa cohorle, sive ex plu- , * ,
.
ribus bae acies iaglruauturt
-'.
86. Non ignoro aulemaliagquasdani praceptioncg

excrcilaiionesque moluum scripiis ac liiterig CSUC
, \*, \ ,
prodilag, lum ab aliis, tum poiissimum ab iEliano
el Arriaao, quibusciim caeteri quasi una voce con- \ . **
761
TACTICA. -
CONSTITimO
VII,
762
( \ , senliuat: ted ad nimiam longltudiacai produiv , \ catur oratio, uno quasi capite sohira illa recitabo:
, , de cselero autem propler longitudinem Hla eadetn
(21) \ , , \ praetcrniiltam, partim propler obscurilalem aique
' inuliliialem, pariim quia iis diligenter cognilis,
\ quas a nobis explicata sunt, experienlia quadam ad . \ - bibita, facile ista ab eis sumi poesunt. Valde eiiam
, \ propterea insciii rudesque reram videremur esae,
(22U
si baec quae cum clarilate quadam el perspicuilate
exposita sunt, cum obscuritaie iierum repeteremus.
*7. Ab iEliaao aulern haec nomina et hi nwiue
*. \
* , recensenlur: , id est, declinatio. Haac autem
. \ declinalionem ia duo dividit, alteram \ ,
, , \ , ad clypcum, sive ad sculura, vel ad laevam, alte
\ . \ ' (23), ram \ , ad bastam, vel ad dexlram. Alius
\ , xa\ , xal , xa\ * P
oiue est, , comraulatio, con, \ , \ , \ versio, reversio, biflexio, triflexio, jugare, decu, \ ' , \ , riara, dirigere, avohere, daplicare. Dicilur etiam
\ , inductio, dexira traduclio, obliqua pbalanx, recta
, \ , \ , pbalanx, incurva phalaux, iaierjeclio, praepositlo,
\ , \ , \ , imposilio, guppoaiiio, por*iposido, apposilio.
, \, \ , \ ,
\
88. Nomina igitar motuura baec sunt. Praecepu
'. .
aatem illis haec trade :
;
b
ud i U u m
Age ad arma.
" .
Assisiile arrois.
.
Armalus ne discedat ab acic.
.
Sile ei attende prxcipientem.
\
Sursum
haslas.
" .
(
Demiite
basias.
.
(JUimanus contabernium dirigat.
(24) .
Cuatodi iatervalla.

Ad baslam declina.
.
Ad clipcum declina.
\
Procede.
.
Istuc serva.
.
Directe procede.
.
Aliiludincm duplica.
.
Recipe iterura.
.
Laconicum ad baslara trivolve.
\ .
Recipe te.
.
89. Sed isia alque alia itera hujusmodi propter
'. , \ ^ obscuritalera et inuliliiatem buc usque diitulimua,
.
quia breviiatis ei perspicuhaiia maximam ralioneui
haberoas.
60. Haec igilur a nobia dc exercilaiione equeslri
t^. \ \ , ' et pedestri, tnra sigtllatim per unumquemqne nii, \ \ , litem, lum generatim per cobortes atqae acies, brevi
. commemorata salis sunto. Par esi aulem, et rei
\ - suscepUe idoaeum, delinquealibus militibus roultaa
, , \ impoaere, ut eas cognoscant, neque ignorantia qua dara in h*c supplicia illis consiiiata iacidant.
.
NOTiE.
2) '.
Scribe, .
22) Wij .
Seribebaturâ .
(23) ' . Scribe, . .

(24) Tbr . Scnbebaiur, .
763
CONSTiTUTIO VIII.
De mullii
LEONIS PHILOSOPHI
7GI
ff.
miliiaribut.
k&i .
f. Nim modo in veris cerlaminibus, sed etiam

ipso exercjtaiionis lempore, omnes prsfecii atque
cobories militares convocaadi, tt hae leges mililares
receuaenda? suat, quat multas bas conlinent:
'. ,
\ ,
\
, , \ \ *
'.
2. Si miles quiniano aat qaarlauo suo adversetur, casiigelur: ein quarUnus aal quintanus de- , I caao suo adversetur, castigetur qaoque. Siu deca- , *
.
iius cemurioni, pari modo. Sin quis ex cohorle
sudeal hoc advertus suum ipsias comitem facere, ,
.
capile plectatur.
'. ,
3. Si quis injuriam a quoquani acceperit, ad
cohorlissux praefecium referat: sinab ipso prae- * et feclo laedalur, majori alicui prafecio aarrei.

.
4. Si quis audeat maglcam exercere, quo (em'. (25)
pore miktares domum saam remittantar, pcrpeiuo ,
ab omnibus aciebus expellalur.
,
.
5. Si qul conjuralionem aat pacium aliquod
'. , ,
conlra praefeclum suum quavis de causa fecerint, , lapiie plecUnlur, et in primis illi, qai bujus scdi- , ,
lionis et coajurationis auclores fueriot.

.
6. Si cui cnstodia civitalis aul castelli alicujus
'. coaimissa esl, isque eam prodiderit, aut invilo prae- \ ,
fecto dcserueril, extremo eupplicio aflicialur : ^ , .
7. Si quis seipsuai inimicis prodere velle depre'. bendalur, exlremo supplicio afliciaiur.
, .
Nequeille solum, sed is etiaai qui cum consciug
, .)}
liujus facinoris, id ipsum taroen praefeclo indicare .
noluit.
8. Si quis cum derani mandata audierit, non
'.
agat ea, casligeiur. Sin propier ignorantiam offen- , .
daril, decanut ipse, qui boc illi non indicarit, ca- , , itigelur.
.
9. Si quis bestiam aliquam aut rem sive ma'.
gaam *ive parvam invenerii, et eain praefeclo suo , , \
iH>n tradiderii, lum ipse, lum qui conscius illi esl, , ,
quasi fures ulrique casiigeatur.
, \ ,
9
4. Si qui3 damnam manicipi suo feccrit, et

illud volunlate suc.non resarcierit, duplam illi multam persolvat.
1 1 . Si quie aliquo vacatiouls lcmpore internmaionem aliquam habeat, et eo lempore arma sua
ueglexeril, el decanus eum noa coegerii nova comparare, aut sallem prefeclo suo boc non indicaverit, tum miles, lum decanus castigentur.
.
'. , \
,
.
'. , \ /
(26),
, \ ,
\ .
.
(25) . la codicc videtur fuisse, - , est vagari, errare. Suidae : , . Male. Rufus ia Leg. milit.: - . Vide Glo$$arium noetrum.
, (26) . Deest
. Apud Grsecos posteriores , aul Ule quid.
765
TACTICA. - CONSTITUTIO VIII.
766
ip>. , - 42. Si quis prafeclo suo nor. obtemporaverit,
legibus casligctur.
.
/. , 43. Siquis damnum railiti aut municipi fecerit,
, - duplum illi resiituat.
.
'. , \
44. Si in bibcrnis fueril exercitos, el in ipooiti , , nere dux vel miles damnum munlcipi fecerii, oi
, \ - illud iterum, quemadmodom par eel, non compen, .
saverit, duplum illi persolvere cogatur.
'. (27)
45. Si quis belli tempore sine commealu, id est,
, diroissioae exercilug, mililem dimittere audeat,
, . triginta nummis multemr. Hibernis autem duos
* aut ires menses hoc faciat: pacis leaipore pro in , tervallo loci commealux sive dimissionis tempus
. nriliti concedatur.
'. 46. Si cui custodia civitalis, aut castelli alicujus
, \ coraniissa est, el eam prodiderit, vel sine necessi , tate aliqua ad vitam periiaeiite discesserii, cum
, .
possei Iocura defendere, capile pleetatur.
'. \
17. Hae congregatis ipso exercilaliouis teropore
militibus, at alio quovis idoneo terapore , ad
, \ railiium et praefectorum scienliam rauha le \ . gaalur.
'.
48. Constittiendse praterea illis reliquae ranlue
, sunt, quae belli tempore necessario servandas
.
sunt.
'. 49. Post instructas cohortes, haec illis legantor :
\ *
'. \
20. Sireliquerit,
miles belliauttempore
aciem
co \ C borlena
aufugerit,
aut suaai
locumaut
in quo
conslituitur anteverteril, vel cadaver despoliaverii,
, ,
'., , vel ad insequendos hostes excurrerit, vel ad tul , dum, sive impedimenla, val fossatum, id esl, ca , \ , , stra bosiium acceaaerit, capite multetur, et onania
' boaa detrahanlur, et coboni universse, quia acietu
, , dissolvere cegilabai, et aiiis insidias struebal, disIribuanlur.
\ (28) .
21. Si universse aciei instructa^ aat ipsius con'.
, , fliclalionis tempore, fuga (quod absil!) nulla ra\ , tionabili de causa cenaque fi&l, praecipimus, mi \ lites coborlis ejus, quae primo terga dabai, et
, , primum ex acie discessit, decimari, et a re , \ liquis cobortibua sagitlis coofigi, quia aciem dis , - solverunt, et auctores omaiex pane bujus fogae
, - D faerual.
.
22. Sin quosdam ax illis sauciatos esse contin'. , , :, gat, eos omni boc crimine liberamaa atque exsolvimus.
/.
23. Si bandi, id eet, cohortis alicojus ab hosii'. / ,
, \ - bus ereplio fiat, quae sine ulla ceru aul manifeela
, causa discedit, bi quibue cosiodia bujus cohortis
, \ / commissa est castigeatur, et omniam subjeciorura
' , . abjecii&simi conleroptissimlque sint. Sia quosdam
- ex illis pugnando saaciatos eose contingai, istos
, [] bac mulla liberoa esse volamus.
.
NOT M.
(27) A/xaxo/(edrov.Scribebatur .
(28) . Scribe,
9
767
LEONIS PIIILOSOPHI
758
24. Si jam fossato, id est, castris posilis coniin* \ , , gat (qi:od abail!) alicujus lurmae sive aciei fagam
, \ fieri, nequc ad defensores accurrunl, neque fusi , '
el fugati ad caslra coniendunt, sed conlemplu aliquo ,
ad alia loca Iransvolant, bi qui baec faciunt sic pu- ,
nianturquasicaeterorum prodiloree el coatemplores. (29)
.
25. Si miles ni prcelio arma abjiciat, puaiatur is,
\ quasi qui ipse se nudui, et bosles armal.
, ,
, .
26. Si quis pr&feclus anna milili detraxerit, vel
^.
excusalioaein pro eo atlulerit cur ad diem com- , (30)
tneatas non vcnil, aut ubi domum veneral, iia ser- ,
vilio illum occupatum deliauii, ut stationera saam , ,
neglexerii, et arraa conlempserit, praeter ea, quae ,
a nostro scrinio consliluta sunl, casligetur, ei mul- (31), . letur : imperator auri libra : lurmarcba nammis , , iriginla scx; drungarius, id est, prafeclus coborlis [. ',
inilliariae nommis vigiolt qaatuor: comes, id est, . , \ , '.
prsefeclus cobortis, aummis duodecim.
*. 27. lis igitar mullis militaribus descripiis, deinceps libiquemadmodum ducendus exercilus sit tum ,
doroi, lum foris, sive universus libi ducendue sit, , \ ,
sive cobones separalae aliquae, qualique cura coa- , ,
, .
aiitulione faciendum sit, cxponam.
CONSTITUTIO IX.
De exercilui
itinere.
'.
'. , ,
I. CJbi in vesira ipsorum ditione cum exercita
iterfil, mililibus praecipiendum est, ut neque pra*- ,
dentur, neque populenlur lerram. Muliiiudo enim Q ,
niilitum, ei quaado liccntiam habeat, solule in , \ ,
omnia irruit: objecta eaim aute oculos praeda, ad * ,
cnpidilatem inescalur. Ex quo fil, ut vestri saepe ,
* ,
vobis iniraici atque advcrsarii sinl.
, \ .
'.
2. Ne tardes in veslra cuzn exercitu diiione coramorando, cum jam in hoslilem terram irruere dc- ,
creveris; aam et proprias fruges ahsumes, ei . \ \
amicos magia quam inimicos laedes. Celeriter igi- , \
. ,
lur copias traducilo, idque poitssimum, si in fru
\
giferam et fructuosam hoslium regioneni irru .
piurus es.
'. ,
3. Frequenlem exercilum, nisi bosies iromineant,
in unuia locum ne cogas; oiiosi eaim ntilites ad ,
sediiioaee et perversas cogitationcs se adjun- D \
.
gunl.
'.
4. Sin usus aliquis boc requirat, vel adnomii,
id est, iiomiaura describendorum causa, vel alicujus , ,
alterius rei gralia, ul cogantur ia unum roiliies, (32), \
quaata maxima celcrilaie poles, copias vel divide* ,
. "
vel exerce, et in rebus bellicis occapalos lene,
quemadmodum in capilc De exercendis militibut prxscripsimus. Olium enim et desidia insolius .
alque iulcujperaates fere cogilatioucs pariuai.
(30) * . Scribebalur, .
Receniiorea Giaeci, dicunt, eicutare.
Vide Glossariuui noslrum.
(51) . Scribe, . . .
(32) . Addendum neccseaho, .
769
TACTICA. CONSTITUTIO I X
770
'. , 5. S2 bellum exspectes, iu acie exercitus inslru , clueprodcat, perdrango*, id est, cobortea tnil , , liariae, siva per turmas, tive per integras ades iier
. faciat. Nam in acie cstc milites, non eoluro in ho, \ , \ siili terra, sed eliatn in sna, perultle cst, et tuliores
, \ #os magisqtie exerctlatos reddil.
.
'. ,
6: Pnumquemquc drungum, seu coboriem niil liariam fssuefacito, ut illorum impedimeuta a lergo
, . eam seqaantur, cum privaiis et suis insignibus,
, , neque aliena adntisceaniur. Qaaado cnim in aoslra
, , regione bosies neque adsnni, nequa exspectantur,
, \ vcl drungalim, vet turmatim ambulcnt, ncc in
, unwm locum coaducantur, ul ne iaroe premantor,
, neque facite ab bostinm speculaloribu* numertn , , , tur, tl paslue jumeniorum omnes excdaat.
.
7. Propinqnis jam hoatibus, anle sex, Tel sc* ' *
\ , - ptem, aul eiiam decem dierum pugnam, camque
, , , propc castra poaunlur, si iu ignoia loca iler fa*
, ciendam sit, neque iadigensc ductorea adfaeriat,
(35), , metaiores *\vt mensnratores pnemitles, tii loca
, (54), aniicipeal, si nullasbotlium liraor impeadeai, qat
, (55) castrorora ambiium ante unnm diem dimelianlur,
, - iaqno caslra poaentur, etcerlam quamdam men, suram r.nm proporlioaejusta uaicaiqae turaue Iribaaal.
.
S.ldem faciaat ct amicensores ; borum etiam
'. .
offiiium e*t, aquanira pa*tiontimque vim et co*
(36) .
. piam advextere.
9. Si pcr aapera admodam loca iter futaran ett,
'.
, , , - aut practpitia, ant per avia el condcnea loca, ali, [] , qwoi ex exercilu pnepara, et prsiaiue, qai {aoad
, llcri potesi planam et direcUm viam efficiant, t
, neeqai affliganlur. Hl qui ad boc negoiium asciii
. aunt, neqtie speculaiionibus, aeque ullis aliis muncribus faciendis inacrviaot.
,
'. ,
16. Pfodeunie excrcilu primus anteefts lu ni, vcrei excrcilae imperaior, el aateeas bouoris lai
; , catisa, propier niuliorum timoretn, cuai uuiversa
, expeditione tua el cobonibus tnis : exlrema auleei
, - omnium impedimcnla tua eant.
(37) .
'. I I . Ad buac modum unusquisque (um lormar , clia, lum drangarius, id est, tribuaus miaor, pro, ; , . deat, banc aciem servaoe, sive conjnacta omnea
, ambulent, sive eeortim. Ia fluviorum iraiiailionibus
, aat aliorara locorum ignolorum, aniecessores pne , milte, qui prlut loca explorent, caqae qaalia aitti
,
nuntient, ul quibusdam idoneis praefoctis atatiiu
, pramiseis, diligenter asservea irausitum.
.
i i . Sia admodam lubrica, diflaciliaque loca
'.
, (38) fuerini, teipsum oportet primom eo iransire, deindo
NOT*.
(35) Aovxorcpffc- In Palaiino codice erat, ol *
. Male.
(54) Obn I r i . Scnoe, .
(35) . Scribr, ;.
(36) kXal . Scribe, .

(37) . Scribe, .
(38) . Scribe, .
25
771
LEONIS PHILOSOPHI
772
ibi consUtere e* coromorari, donec omnes siiie , \ , \ , .

oifcnsione iransierinl.
'. \
' 4. Hoc enim virum nobilissimuro et clari&sirmira palrem nostrum regem Basiliura fecisse co- \
gnovimus, quando coutra Germaniciam Syriae ci- , vitaiem copias duierat, et Paradisumfluviuman- , liciparat, qui lampadibas ia inedio coaslitutis ipsc ,
sua ipsius praeseniia atque ope, universum exer- , \
ciium facile et siae offenaione iradaxit, qui gaepe '
manum illis afflictis porrexerat, el quosdam ex . \
\ * -^
periculia eripuit.
.
'. , ,
14. Haec, si bostes nan immineani, imperalor,
facies; sin prope fuerint, tum ia propria stalioae .
j pcrmaneas.
Uausqoisqoe
praefectus tui ipsiue
r~-~
^ auiem *
,
coborlis aul larmse curam suscipiet, doaoc omnes, vetv,
qui subiroperio ejusfuerinl, uanseani, uine alius , *
aliuni anleverlcndo, se muluo perlurbenl atquo ,
affligril; tum enim fortassis aliqua incommoda , \ oiientur.
, \ .
15. Qaando antem per regiotiem aliqaam trana'.
ieris, quae sub dilioae noaira est, parcas ei fa- , veas agrit cullis ; idemque mililibus prccipe, sive
loca culia el viiibus consita, ftive borli faeriat, ne * ,
per medium borum locorum tranaeant, ut ex lcgi- * \ , bus pnescripiisqite nostria oiuoicipes atqae agri- \ ,
colae illaesi conseiventur.
.
46. Si Jicrr poiest, ul per iaculta loca eas, iilac
*\ \ ,
longo inlervalio Iransi. Sin neceaiilag ipaa urgeat, . ut per haic eas, uniuscujusque turraas pnefeclia
^
*
*MllAi%Aindiligentem
.|!
~
m
pracipies ul ibi consislaat,
el cauiioaem
,
adbibeant, donec omnes milites, qui sub illorum , *
poieslate auut, traaeierini, el prasfecio lum proxi- , \ , \ *
tuo ioca baec illaesa tradant, sicque discedani.
(39)
, \ .
47. Simililer etiam proxtmus illi faciet, et unus'. *
quisque etiaro prafectus ordine euo; sic etordi- , \ .
uis coaservatio tam loa, lum pra?fecU>ruro, tam , \ , \
mililuin adbibebilur, et agricola fractus illacsus , \ eriu
.
48. Quando imminere iabor belli, vel difficilis,
'. \
cl iti oinaes parlet circumspiciendug transitus esse (40) , videtur, ferae aat mansuela? beaiiae occurrerint, , aul in conspeclum iilorum prodierini, vcnalionc , , (41)
c( iaseclatiaae illarum milites tuos proliibebis ; , '
magna enim lurba magnusqoe clamor ex eo \ (42)
eeset, et equi illorum sine ulla necessilate afllU .
gerentur.
49. Quaado paris lempus, et nulla bclli exspe'. , \
cialio e s l , tunc venatio admodum utilis milili- ,
bus esl.
.
20. Si parvum cxercilum coatra bosles duxeris,
'. , ,
por babitaia loca ne ducas neque in tua, neque in \ ,
boslium regione, ne forle speculalorcs facile adver- .& ,
D
^.4 I*
*.
NOTifi.
(!)) ** . Scribc, \
' .
(40) . Legebatur P:\lalino
crat, .
(41) . Scribcbatur, ;.
42) Kal . Scribc, \
,
773
TACTICA. - CONSTITUTIO IX.
774
, , - lanl, et bosltbus nartlicni, sed per alia quaedam
, * loca incoguita eos ducag ; idque in tua ipsius di , lione faciea, si quando exercilum ducis.
,
.
21. Qnando per hostilem terram iter facii cxer'.
citus
tuus, incende, vasla, populare terram ilto ,
\ . \ rum ; nam pccuniarum egestas frugumque inopia
\ bostes imbecilliores, bellumque inftrraius facit;
, - quemadroodum conlra istartim rerum afflueuUa
Ulorum vim incilat conlra nos aiquc adauget.
.
22. Si longo lempore in boslili terra commora
'. , \ taras es, tot laliaque vaslato, quol qualiumque tu
(43; \ aon egebis. Ad exercilus tui sumplus, qnod necea , sarium erit reservabis.
.
23. Quando omaee copias coegeris elmul, ncque
'. ,
\ io nostra ditioae, neqoe in ulia regione sub impe \ - rium nostruoi subjecla diu praestolare; nam et
, \ noslras fruges vastabig, et amicos magis quani
iaimicos todes. Celeritcr aalem, si aliquod peri . ,
culum impendeal, a noslra ditione ad bostitom
, \ teiram tradacilo ; nam, si fueril ea opima, feriilis
\ . \
ac locuples, ubertaiem commealas ei cancrarum
\ \ ,
rerum affluentiam habebia; fjusmadi non
. ,
-fuerit, luam laraen inlegram congervabie, et roulta
*
ia boslili tcrra, quanquain admodam frucluosa non
, \
sii, ad alcaduai taaien exercliam idonca invc , (44) nies.
\ .
'. (45) C 24. Ubi in bostili terra fueiis, baud permitics
. . mililcs tuo& ad oninem^ prdam inordinatc cxcur rcre. Srpe enim ab hostibus circumvenli magnas
.
ei graves clades accipicnt.
'.
25. ln lua ipsius lerra ctim excreitu proficiscens,
\ cogttabis de aanona cl mcrctmoniis, tum lcrra
, , \ , turo mari, ut ad vos sine incommodo perveniaat;
, \ lum enim copiose ct affluenler ca omnia, quorum
.
in excrcilu aliquis usus est, ad vos asporlabunt.
'; ?
26. Quando per angustias aliqnas, aut per ar , \ duos aviosque monles profectun: cs, praemiue et
, - tuis, qui juga monltum et loca ibi edilissima oc , \- cupent, et qui aditus angusios ci miiios patentee,
, \ quas clausuras nominant, anticipent, ne hogiibus
, , pnevcrtentibus, eiin ipsis aiigusliarum faucibas
, \ el monlium fasligiis coasidenlibus, vel iter omnmo
impediatur, vcl siae magaa offeusione confici noa
, possit.
.
27. IIoc idcm eliam tu provide, si quando hoati'. \ , lcm incursioncm in luam regionem futuram for , midas ; aliqna enim niilitum aianuad auguslias oc cnpandas missa, illos aditti probibebis, ti pernmlu
, (46) incommoda illis afferes.
.
NOTiE.
(43) Kad roMvtn . Scribcbaiur, \
^.
) '. Xfxiar. Sic legilurin coiiicc Pistortano
pro .
(*5) . Scrjbe, .
(46) 71 . Scribe, >:\ .
775
LEONIS PHILOSOPHI
7TC
38. Si longum aliquod iter, el multorum dieram ' '
viam tum toa, lum inlioslili regione confecturus
es, primuro assuefacilo mililes, ut m regione lua , ;
dam siat, ordinem suum in maniptriis, quac conlu- ,
bernia quoque vocaatar, et sUliooem teneant, an- , legredientes seqoantur, ul ho&tilem in terram cum , ,
venerint, et ncc opinatis de improviso incursiont- , ,
bus appeliti sint, minua tumaliuentar, et alii ad (47) ,
alioa confuse accarrentes, sibi ipsis nullo praesidio , ,
ftlnt, sed ab bostibus midta roala luni propter sui , \
peilurbaiioaem, tura propter boelium impetiim ac- , *
cipianl- Consuela cnim bacordtais coaservatione, , *
lum ad res omnes soscipiendas erant idonei* lum
ad bellaai ipsuai parali, preserlim si signum ali- , \ *,
qood babcanl, ei aspectu ipsi sc inler agno- \ tcanl.
.
29. Per anguslias lales quam minime polcs ducito
'.
ciercilam, sed per spaliosa loca, in quibos non , \
I remenlur angustiis locorum impltcaii, aed ubi a , * (48) laiere produci in longitudinem poesunt; facile enim * .
insidiis circamveniri, et bostium subilo inlervcntu
opprimi possuni, qui ila loeis inclusi sunl, ut a 1 ,
aliqaid pncclarum [suscipicndum impedianlur.
.
50. Si enim ex adverso bostce veniant laliu
'.
iaslruclU copiis, facile fandeniur ei dissipabuntar ,
tai, qnemadmodum cum ia bello ab hostibus cir* , \ cumclusi csiis.
.
31. Stn a latere per medias copias hosles incur'.
ranl facile distrahuatur, et separantur copise. ,
Quod si ad phalangem redire voluerint, et utrinqoe .
quasi aciem instraere, innrmum lum proeliuna C # , ,
eril, quia coafcslim boc ab illis fieri non poiest
\ .
32. Sin a lergo invadant, aequc prasens pericu'. ,
himcsl, ac fuissel, st eos, qui in fronie eunt, in-
vasissent.
.
55. Quodei aliquod subsidium es96 contiagat,
'. \
inulile lamea illuJ atque inefucax eril. Nam cum , \ *
qai a tergo sunl opem ferre iis siudent, qui in ,
fronle collocanlur, aat contra, quiin fronic sunt ,
iis qui a lergo sunl succurrere volunt, tarda lameu , \ .
et sera progressio baec solci esse, plerumque inulilis.
*. \ 2 ,
34. Exerciius coulraclus et quadraius, aut non
,
Ua raultura ablongus, ad omnem occasioncni
JJ , ,
atque eventum tirraus, atilis atque lulus est.
, .
35. Saepeenim non contractis, sed dissipalis co'. ,
pii*, qai priroi e montosU locis in carapestres dc-
scendani, animo baesitant ac pertubaniur, alque -
eos qaos a lergo \idenl, bostes csse pulaut, ut ad , ,
confligcndum cum suis quasi cum bosiibus sc prae- ,
parenl, alqae etiara ad maaus conscrendas, t l>el- .
lum Infereodum pene venianl.
<-\ ,
36. Impedimenia universa, operas, sarcinas,
aique ouinem apparaium in raediis copiis collo- , ,
.
calo.
e l
N0TA5.
(47^ . Legcbalur . Codcx Palalina* fcrt, .
(48) ' .
Decrai .
777
TACTICA. - CONSTITUTiO I X .
778
\ - 37. Si a tergo aliquam liastiuro iacarsionera
, ; ' vel videas, vel tnettias, eos qui a tergo aunt que
flrmos et paraios farito, aiqtie eos, qui ia fronte
, collocali antegredianlnr, atqne ad ea, quae oeuve , [] , .
nire possunt, aeque inslruclo*.
'
38. Praemiuea eiiam ad loca eiploranda equites
, \ qaosdam, pnesertim si silvosa sint, aat collibiie,
- aut montibas inclusa, per quae iranseandum esl.
, Saepe enirn boetiuro latentes insidia aummaai re , ram labefactant et dejiciual.
.
59. Nam campesiribua ei planis todt, oeulis
\
oronia lustrare posaunt. Et palvis magrnis interdio
excilatus, aut igaea et faccs noctu accensa?, bo , siium eape adveatum prodant.
.
*
40. Si ad pugnam mitUes laos producere voloe*
.
, . ris, dac eos iaterdiu nolom ; ain ccleriter conien (49) , dere et bostium exspeciationem anieverterc caplas,
, nociu qaoqne eos ducas, si Sd fleri tuto posee
vidcbilur.
*.
41. Anlebelli lempu* remiaae ac pedatenlim in'.
cedrto; ubi bostes in conspectam jrirope venerinl,
, , ; cura celeritale qaadara inslructig copiis in illos ir. - ruilo; longa enim sape ante pagnam.de bello co*
gitatio forlium virorum aaimoe languescera facif,
, ** et aninii sollicituclo vires corporie plerumqae abgumU.
.
42. Angustas et difficiles in bostium regioniboa
'-
* Q
long admodum fuerint, tamea pediiea
moleaita possuul; de qaa re
oi .
iransire siue raole
.
paulo post loquemur.
\
43. Equiies ia hoslili regiooe, measi polissimuin
, , lempore, incircumspeole temcreque vagari latius,
nisi id ncccssitas requirat, niinime perniillimas.
. * Quod i locus aliquis fueril al unius milliaris lon, gituduiem, in qno pediles ire possont, descendaat
, tum equites, ei libere pedibas eant.
.
44. Angusia et difDcilia loca ea nomino, qua
*.
. unain tanturo viam ei trauaitum babeui. Sin plu , , res sinl, aut fieri poterunt, traasitus satia bofms
esse puiandos eat.
,
45. Si opportune difficilia quaedam atque angu'. ,
D sta loca iransiisti, per qa libi ilerum redeunduia
, , * cst, si comiensa et ailvosa fuerint, et non im, , , mcusx alicujus longiludinis, prirno irinsUae lui,
, , quoad ejas fleri potest, caode, purga, dilau locuin;
. sin arduus pracepsque locus fuerit, quiqae latior
, , reddi non polesft, praroilte aliqaos, qoeinadmo , dam anie dictum esl, ex pedilibue, qui eum locum
, ; occupent, bomiaes salis multos atque idoneos,
aut si usus ferat, equiles qui ad redilura laum ea
, loca resemnt et eusiodianu Vel si qaando neces, - aitas exigii, ulrumque faciae, id est, cado, purga,
, , - et subsidia ibi idonea relinquito.
, /.
v i a 8
f a c i l e
(49) '. Scribe, .
779
LEONIS PHILOSUPlir
780
46. Qul iler per angusla loca cum luldo, id eet, . fmpedimenlis, vd altqua cum prada faciunl, in , , ,
duas parlcs aive acics se dividant, et ia alterura ,
eorau acuminata dedactionc procedant. Acuminala .
aulem deduciio, id es(, dicitur, ,
cam m froale exifis parvaque mulliludo sit, deiu .
lalios ac lalius se ad extremum agraen fundal, , ,
aiqae ibi laliasime pateal. Hoc aalem faciaul maxirae, eun preda ia roanibus illoruin est. Si , pedites fuerint, facilius illis iter, transilusque ex- ,
pedittor per ea loca erit. Sin equites, ex equis .
deseendant, et niedium luhium, id esl, impedilaenta, reltquumque apparalum in medio habeant.
47. Taltbus in ftemporibus et locis diphalaa*.
gia, id est,' duplicala acie ex justo bominum na
,

-
. w
"
roero, lum aate, lum relro quasi ancipitis gladii , ,

acie iastructa, si qui eupersiat, ii ad laldum, sive
tmpedimenta, et ad predani, si quam babent, . , ,
coasmandam deligantur, iique mulli, et boai , , apirtctiy id esc, rertrra caslreueium euslodee qua-
toor in parlibus daplicatse aciei, quem*dmodum ,
focus poslulat, cellocentur, ei sequaatur ea, ut , repellant atque abigant eoa, qui ad auferenda va- , , ,
drnit, ut Siitegra miaimeque perlurbala ad custodiam pnedae alque iinpedimenlorum collocata ,
aciea conserveiur, nequa ab incursoribus isiis ,
perfringatur. Ficri enim non poieal, ut qui di- .
pbalangia* id esl, duplicata acie iasiructi euni,
siraui ordine conservato, iinpedimenta ei prsedam , , ,
cuslodiant,. el cum bostibus dimicent. Quocirca . .

_ partlbua
.:
. . . bomines,
L.

_ ~
,
*.*
^ _ _ . /

qualuor
ia
collocare
oporlet
prater banc dipbalaoglani, et a lergo , ,
qui fortigaimf eanl. Sic enim facile aspera quaevis .'
aique avia loca translri possunt.
.
48. Equittim, ubi deronderini el pedibug am'.
bulawiut, equos, si pediles alii prope non ad- , ,
fucnnl, loage ab illis in niedio quodam loco se- ,
para, ne prope eeseai, et inopiaaios quidam * , ,
limor subiio iropenderei, ad equos ibi siaiim, qoi , tn acie jam sunl accurrerent; q\ix rcs siue raagna , ,

corle oflfeneione lierL non possei.
, ,
'.
49. Sin eaptivos aot prxdam aliquaro abiganl,
liostea eos persequaatur, captivos vineios re D , ,
liqaanique predam iliigatam iu uaam, aot duas , ,
partes dividisa, et ante ta boetibas objide, qua ,
incursiooem boiUam fore puiae, ul quasi scuio, , *
aut propugnaculo usus, aui disturbanda impcdi- , !
meaia it> bostes jaculando abstineant, aul si id ,
facere nolkit, lamen capllvoi et pnedam poiias , .
fcriaiit, qiiam railileav
'. , ,
50. Si neccssilaie aliqua, aai improviao aliquoc>astt vei aflgastiis iaclueus, vel aliqua perturba- , tione impliaitoa fuerli, uadc ieipsum aine aliqna ,
ingenti periculo- expedka non poaele, meliua est ,
communi consensione, vel partcm praedoe, vel to-
tim cliam praedam hosiibus diiniilere, d secune , ,
atne damno discedeie potius quam prsedse caata .
jea ajiquod pcriculum venire.
r
731
TACTICA. - CONSTITUTIOIX.
782
' ! , 51. Sin boc modo tccum ad pactiouem vcnire
* , - nolueriul, luro caplivoe ipsos tn liosiium conspc {| , ciu trucidabis, atque adeo vel in eo loco tibi pcr, , , - maaendum, et rcgio undique populanda vastanda, .
que est, vel saluli tuae consulendum, ct acic inetructa de exiiu el evasione cogitandum est.
'. , ,
52. Omnino hoc consitium in primis tibi se , quenduni eai, ne exerciCu aliquo admirabili, alque
, iaopiaato labore in iis angustiie, quae potissiiaum
, , , aiiqaam loagitudinem viae tiabent, niessis icmpore
- propter silvae deiisitatem exerceas, si bostes tuai
, , le periurbent, nisi si forle prius ve! illos repuleris,
* vel summa illius loci juga mililcs tui occupaterint.
.
\ \ 55. Haeq de equestri ilinere : in pedeslri itiuere,
- et planis campeslribusque locis, anle et posl equiiea
\ ad specutandum consiituendi , atque cxira
, eoi nullua peditom sit.
.
\ *
. Castra, id cst, aplicia prope illoe sint, ne
longum spalium, si discesserint, peditea couspi.
clanlor.
'.
55. Currug peditum ordine qoodam procedant,
, , aWe posl aingalae-contubernlas post dextrum cornu.
, primo, deinde posi sinislrum, tum post sinistrum
, , medium, et deinceps poit dexirum medium; neqao
, , coafusi, aal pcrmixli curru ambulent.
.
^. \,
56. Si propft bosles fuerint, sioguli armati arma
- geatent, neque ea ia curribus relinquant, ut eint
, , C j prcelium paraii : et io periculosis temporibus
. - omnca rea ila iustrucla sinl, ac si in ipsa acie ce , gent, ul si nec confuse, nec inordiaate prodeaiit,
, - ubi acies inslrtieada sU, ia promplu aique io pro (50) - , cinctu sini.
, .
57. Si raulli noetiura fuerint equites, el ii
'. , , prope ad te acccdani, ne propterca castra Iransfc - ras, et novum iier anle bellum commissum susci , pias, aed tres aut quatuor dies anic confiiciaiio
nem ipsam, castra in eo loco ponc, ubi pugn.au, , rus es, et ibi tuto te ad Ulud lcmpus collocalo.
.
'. ^ 56. Si incurtronem in bosiilcm terram cum
- padilalu facturu e, idque pcr condensa alque
, angusla loca, quamvis in eo loco pugna gravis fu * , lara sit, neque magnum equiiatum, neque raulla
, , , impedimenta, neqae niulla arma tecum fcras, ul
, , , lorieia, id esl, galcas, cassides, clibania, id est,
, , iboraces; sed scuta scutali soluin babeant, et oon , ' taria, id est, basia* longas, et spathas, ei izicuria.
, , Leves autem babeanucuia parva, rbictaria, jaculn,
, , Izicuria p a m , cl si quid atiud tale leve atquc
, , , expeditum est. Sccures multas babere ia saguia . riis, id est, sarciniie, ad oronem usum paraias
; , , oportet.
.
.
(50) \ .
Desiderabator, .
a
783
LEONIS PHILOSOPHl
781
59 1'edesircni sciriatorum acicm non direcie '. & *
soium in fronie collccabU, quemadmodura in pla
* ,
nis exposiitsque locis, sed in duas aut qualuor !; , '
parles dlvides eos, id est, unumquodque contuber- , ' "
nium ad dnurum vel qualuor bominom allttudi- , },
nem, pro ratione multiiudinis itue, et pro IIMI \ *
pracsente; partes autein isUe divisa, ei a ae gepa- .
ratp, proccdant ad unum lapidis jaclura.
69. Sin equites, et tnlduui, sive impediaienla
\ (51) , ,
quoquc il>i abfuerint, >mpedimenta siaiim post pe- , \
diles locabis, deinde equites post impedimenta; a , tergo equitum quidarn scutaii leves collocabuniur, , ,
ad eilremas paries defendendas, adversus omnes , (52) .
nec opinatas incarsiones.
'. 1
64. Leves alios emilies ex acie usqua ad unios
signi iiumerum, eum paucis equrtibus; alioa ad *
**
latera binc aique illinc collocabis, ad perviden- ,
dum ei explorandum, num aliquae ibi insidi sint , \ \ (5)
poaita?, et ad arbores circumcirca lam Idonee ca- ,
deadaa, ut manibus, si quando tum usua lulerit, in ,
iraniiiuiii bostiura dejeclae, adilu in angusliis, at- , ,
qoe iiinere prohibuii, aai eft magnum aegotium \ , \ iransgred* festiuantibus facessaat.
.
*. \ ^
62. Ad b&c perluatrare cum levihus ct paucis
cc|uitibus, et hootium iitsidias, si qux iu via coU , lorata gint, repellere, ei tum acicm instructam , ' illac deducere opartet.
.
/ . ,
65 Ubi rark>ra el laxiora loca faerint, eqoilcs
ct apecolatores anlicipenl, ubi condensa et aspera,
iiun pedltes ea occtipent.
C , ,
64. Levea non in froniem dtrecie, quemadmo*. *
dm scutalos, eed per duos, aut tres, aui quaiuor ,
teves jaculaiores eam scuiis sais locabit, ni lem-
pore boc desiderante, laoi protegero gcuiis, nim , , jaculari etfam possinl, uuumque sagitiarium sin- *
guli bi ninuti manipuli babeant, quibns caeteri , '
bene conservabuntur.
'. ()
65. Tafos drungos, id est, coborles milliariat
* IMMI una in acie, vel direcle duces, eed ordine alliua atque altiag incedent, ut lergora aniegredien- , * ,
liam sequentea defendaei. Quod si coniingant an - ,
lerioribus, ul abhostibu retardentur, et propler diOkullatem loci adraodum vexentur, lum isii a , ,
tergo de knproviso iutervententes, altiore iti loco, ^
quam liosies sum posili, suis saccurraut. Necesse . [*]

emm levibus seinper est, itt adversum inimicos al- ,
.
tiora K>ca anlicipeai.
'. ,
66. Levibus etiam prascipiea, ui longius ab acic,
qaambuccina exaudiri potest, nediscedaoi; auxi- (55) * ,
lie enhn destilali adinadam premeniur.
, , .
4
.
(51) KaaXXapiou c erat ia codice Palaiino. tdgnificat, excubare, explorare. L l doccojaa
in nofttro Glonario,
Scribebalur, .
(54) . Scribebatw,
(54) 8. Scrtbebatur, .
(55) "ira xal . Le- .
(55) . In Pislorii codicc crat,
gebclur .
rodice Pisioriano erai, . Kecen- . ikribc, .
lioribus Graecie, , 6unt excukiB, ct -
785
TACTICA. - COIfSTITUTlO IX.
786
\ * 67. Quatnor partibus in fronte ad eumdum col , iocatls, sl locus lam angatwj sit, ut per eum
* , ita iransire nequeant, daaa parles ia dipbalangiani
.
conteras.
'. , *
68. Sin ne duag quidem parles spaiiam locl
, \ capiat, tam unam partem quasi integrara aciem
, , . ad cornu procedere faciea, reliquie levlboa ita uli
ante dixi collocalis.
/.
69. Poaiquam angustias lod transierint, tum
, quemadraoduro anic fecerunl, !n qaaluor paries ad
, , . cornu, Id eai, anteriorem froniem procedant.
'. ,
70. Si muitilada boslinm adventaverit vel ante,
, vel ad latus, io quam partcm videris boaieg se rella
, \ , coavcrtere, eam partem ad fiOntem, ad aciei ini , t>I tium dedacito; boe esi, ai ad laevam acici appa , D reant, bac Sttiama parte aciei in ipaa acie conel , stenie, moveanl se reliquae tres parles, el auie in
, I icis ordinate juxla banc pariem aemper iu.
siruantur.
'. $ ,
71. Sin ad dextram veneriitt, eatdem reliquae
\ .
partee vuUus suoe vertenlea consistaut.
'. ,
7i. Si ante medias partea aiva anam, aive doaa
, , \ $ - faosles venerint, vel in dextram partem declioan, \ , tiom, vel ad frontem venienlium, reliqo laai duaa
, parics venientes sirailiter inslruanlur, el ades ift
\ .
fronlem obliquata fiet.
\ \ , 75. Si niagnitudo loci permittat peditea aie bo , atea tnoa invadere, ut equiles quoqua hoslcs tuot
\ * circaaidare possint, recle esl; sin minas, bftc
,
inslrucla dcnsataque cat,
.
\ ,
74. Armatorum, sive eculalorum contubemia
(56) \ , \ rata et alta facera oporlet, ul objecUs arborea
, facile trautcant, cl &i opus fuerit densari posaint.
\ , .
'. ,
75. Si locus eos non capiel, utiiver&a lum acies
, , \ fastructa consistet, el leves quidaro adversus bostce
procedent, el adjumcato illia erunt scutati aliqaoi
.
atque eqailee, qui proxlme fueriuL
\ , , ,
76. Praedpiea aulem, quaado adtfnlanlibaa,
, - qaemadmodum fcre fti, clamor fleri aolet, ue tam
, , misceaal se milites, ct ad illam occurrant parteiu,
, aed scoiaii suam leneanl slationem, tevea autero
, centra claoiatilc boatero excurrauu Neqna la ,
j -, anleriore parw eunl, ad latera dccur , ranl, neqa^, qui !n lateribus sanl, ad cornaa eott lendant, eine praefcciorum imperio; aed unumquod , * que lalue suis, boc claroori* tempore, usue sic
$ *&, ferat, succurral, ul si premantur, ad sciitatorum
, , - aciem se referant, nc ab hoallbua laedanlur.
,
a c i e s
m c i l f
q e
.
'. !
, , ,
,
(57) ,
, , .
77. Tma Igilur pediium et idonea iiinera aaae

posauat, ai, ut praedixiaias, in eondcnsia aoperbque locis ad corna, id est, ad longitudinem qtiamdam angustiorcm iatlrmanlur, eivc quatnor partea,
alva duaa aolaa loci amgUlado capiat; ia laxiori-
NOTAS.
<56) " . Scribcbalur, :.
(57) Stero. Seribc,
W
LEONIS PHILOSOPHl
T88
bus amcm c.t magis spaliosis locis, ad fronicm ;
acic in latum porreoia, cl laxioribus laliludine , ,
* .
contuberuiis, altiludinc densiorit.us.
'. , (5S)
78. Illud pro cerlo leneas, in condensis locis eos,
qui rbictaria, sive menaula, id esl, jacula longiora ! ^
manu conjiciunl, magis necessarios csse sagUla- \ rils aut fnndiloribus, alque ideo mulli levee exer- . *
cendi ad baec tela sive jacula niann conjiciehda ^ \
.
sunt.
'.
79. SagiUarii in aeie inslrucla prasiabiliores
eunl, ci in asperis, arduis , angusii aique exposi- ;
.
lis ia locis.
'. \
80. Jacalalores exira aciem iuslractam ln condensis locis uiilissimi sunl. Atquehaec in itineribus
. faciendis observanda sunl.
^ , .
81. Priusquam omnes casira posueriiil, aciem
'.
neque pedestrem, neque equestreui dissolvas, ne- :, \ ,
que prinsquam fossalum undique raunilum sil, el ,
apeculaloiw exierint.
.
83. Pracipies auiem , ut perfecte cognoscant
'. ,
buccinaa sonum, ut ubi consistere eos jubet con-
sisiant, et ubi alia buccina procedere eos imperai, , (59)
procedanl. Ad bunc igilurroodumde itincrc exer- , .
cilus faciendo disputalum sit. Ileslal ut de tuldo, ,
si?e impedimeatis pauca disseramus.

.
CONSTITUTIO X .
De tutdo, id eit, impedimenlis.
*
4. Tuldi, sive impedimeiiloruin cura tibi susci- g \ pienda eal: neque enim lemere aut fortuilo disji- , , *
cienda sunl, sed ubicunque) rellnquantur, in tulo .
sunt collocanda.
Ncque rursum tn bello incircamspecie duca'.
lur; pcrrape enim militum administri, persaepo *
liberi alquc cognati, quos charos babenl, cum luldo , ,
eunu Quod niai in lalo sii, anxielate animoruni . ,
tuepe vexauiar milileg, et sollicitudine in divereas
parles disirabuiilur.
.
5. Unicuique enim prudenti viro, preier suum
'. ,
ipsiua dauinum, dolori esl etiara inimici prospoi i - \ .
tas. Ilaque cuni suam ipsius damnum oculis iulue- , , IJ
iur, vel ouinino bello abslinat, vel ad pugnandum
.
languidior 1U.
D
\
4. Impriuiis autem congrega'0 tuldo, et publico
jam proelio imminenle, raultiludinem palicario- , ,
, ruui, id esl, eorum qui prafeclis el mililibus ,
opcram dant, eo deducere non consulo, neque in ; ,
sua lerra bcllo exspectato, neque iu alieiia; sed ,
pauci sunt, iique quanlum lieri potesl firmiier mu- , ,
.
niii.
'. , ,
5. Totidera aulem relineas, quoi ad singula conluberuia administranda cl jumcnta guberiianda ,
salis sini. Id ilel luni ad varieialem illoram co-
gnoscendam, tum ad acierum ratiouem percipien* , * 4*
NOTiE.
(58) . Scribebatar, .
(59) . SiTibcba'ur, .
790
789
TACTICA. - CONSTITUTIO .
dain,
ae
jumcala
perlurbale
confnsa
sumptus
iiu \ porluao*
et
perlurbationcs
varias
affcrant.
.
6. Ilos tempore proelii, si pedcstrig acies non
C*". ,
, , adfuerii, ac retiquos, qui ad luldi custodiam c< , siituunlur, curo ea oportel relinquere, give iti
, sua, sive in aliena lerra belluui geraiur. Tutigsi. , mum autem est hos in bello eese, quemadawdum
poetea dicemus, ubi de aplicto, id eai, ca*trt,
,
verba facimus.
*. \ ,
7. Ipsa auleni saginaria, id esl , garcinag, rclt, (60) quosqueapparalus. quae andresta vocaui, eum ipso
.
tuldo reliuqucs.
'. (6!),
8. In incursionibus haec teneant seciino mililes,
, ei usque ad diem ipsum belli commiltendi bene
rauaita babcanl ac roborau.
.
'. ^
9. Ipso confliciacionis lempore andreatum, 2d
(62) (63), eet, apparatum prope babere miiiime neceggariom
' . eai,sedin foggalo aiva caslris relinquator. Per , - gjepe entni tumuliu aliquo facto, animis concidunc,
, (64) - ai pauca palicaria, id est, paaci ex admiuigtrig
.
capti fueriat.
'. ,
10. Sin pedeslris acieg adfuerii aive in regioaa
, lua, atve ia iatercapediae iater laani et hoaiilein
lerram, ubi bellum giaeulla dilatione aul inlermis , , aione futuram est, ad aliquem flrmum lotam, ubi el
, - pasiiones et aquae fulurae sunt, iriginla aul quin , quagiaia mlllibus ab eo loco iauiile luJdum el su (65) perfluum relinquiio, el supervacaaea jaaienta re * Q liquaque arma, quae ipso belli lempere utilia non
, erunt, omnia traduccs.
.
11. Qooadamin medio iotervallo tuldi el prceHi
'.
collocabis, boadnes noloo omnibug, neque obscu , - ro8, neque eceleratos, eoeque in mcdia via ira (66), glrucg. Illos praefecio taldi (aeroper euim pcculia (67) ( reai aliquem praefecUim babere deboni) oglendea
), qai siol, ul ia belli eiittt eignificari illi posgint.
uirumne manendum in illo loco, aa ad aliqueio
, - muniiiorem locum procedendam, an poiiug a<t
, , cxerciium commigraadum illia git.
.
'.
12. Proflciacentes ad prcelium a tuldo sagmati
(68) , auferani, el gagmam doplicem, aui duplicem len - D lam, id egl, daplex tenlorium, altcrum pro intcgu--
, , mento, usus feral, alteruui pro tenia, sive ca .
marda babcaat
'. , ,
15. Commeatus paxamadii, givc bigcocti, aul al terius cujusquam expediue rei babeas vigiali aut
, , iriginla libâs, et lura castra ponas quoconquaKOTJE.
(60) . Ltgebatur . Apud Con- Correxi e codice Reaio ac Pistoiiano.
alanlinuai scribilur, . Apud llaurilinm,
(65) . Scribebator,
, Pro impediinealis sutni banc vocemcla- .
rum eat, sed ejuiorigo obscura. Ampliua inveslige-
(64) . Scribebalnr, .
IIIUB.
(65) . Scribe, .
(61) . Lcgebalur,
(66) . Scribe, *
;, , Jani , eanl cunus. Excur(67) . Scribe, .
aumes. \ide Gloaarium noslrum.
.
(62) ".
bcrilnbalur,
(68) . Scribe, .
1
791
LEONIS FHILOSOPHI
.Ji
volucrie loco, cl fobsato, quaado ad proelianduni ,
.
ruiii boslibus contenduoL
'. ,
14. Fossalum lapidum, vel laterum aggere,
oliaui munias, quauquain ad unum aolum diem ibi , ,
.
commoraturue es.
\ 15. Uoumquodque bandum, id est, cohors, fenum aui paleas uuiaa diei secum cbrcumferani, ut , , ,
, quod usa veaire poiest, aliqua offeagio belli ,
coatingat, *i vel ibi permaneaat, babeat Umen ju-
nieaiis uuis unius diei pabulum, neque in tanlo ,
belli ardore vel aJ pasliouem ire, vel fenum ae- ,
rare, qaibus rcbas lanii ab hostibos posseal, ?el (69), \
vagari ei circamcuraare ad pabalain coroparandtim, ,
boalibus jaai iaimiueolibaa, vel discedere jam, in ,
laata hominum junnenlorumque fawe et miseria, ,
alque adeo inlerire cogaruur.

'. ,
16. Si ditcedal cxcrchas luus, nulliusque rei
indigeat, exures femim oranesque frugee agro- ,
rum, el aic proflcisccrie, propler bostes , qui post

la veuluri timenlur.
'.
17. Iu omni iilaere, boslibus immineulibus, in
luedto exercilu* loi tuldum babeas, ne si aliquo ,
.
rejiciuniar, ab boatibas invadanlur.
'. , 18. In itinare, quemadmodum supra prsescrip&imus, non confuse miliies el permisto cum luldo , ,
ambulent, sed dietincte el separaliin, uc posilar- ,
mam suam tulduio cum viris ad id consiiluiis, ,
.
quos euplictos nominaai, scorsiro proccdat.
, .
19. Habeal aaleni laldam, quemadmodum aaie
memora?bnuo, separalum aliquem praefcclum, qui g , .
univmam iUud gubernel el dirigat in omnes , , '
paries; anle uaiversum excrcilani, * i cx bostili , *
larra disxedis; post utiiversas copias, si boslilem , ,
regionero iavadis; bioc aal illinc, si alicni e lale- ,
ribus times; in oiedio, ei omnia tibi aeque su- , ,
specia aiut. Alquc bc dc tuldo, sive inipedimen- .
tis, paucis libi cxplicaviiau, sive in curribus iater ,
pediles, sive in earciniis ialer eqailes, sive sliqua , ,
quapiam prarparatione ia perroiala turba, ui nulla ,
ex parie, qaoad ejus fieri potuil, aliquid abessel. , &,.
Ilestai Jaiu, ul de aplicioruiu, id eal, castroram ,
.
ioraia disputemas.
^
.
CONSTITUTIO X L
'.
De apliclii, id ul caslrii*
.
\. Aplicta igitar, aive foaealuin (nam aplieium
'. , (
propric iossatom lotius exerehus esi) validc quaa-
I U U I potei niuaies. Si in locis apatiosia laxisqaa
), . (70)
coinmotle casira poaere polueria, ita facias : ein ,
roinua, non ncgligenlcr, aed sedulo et Orniiler ci , , ,
dense caslra ponea. Illa autcm loca in primis - ,
gics, quae aliquid propa celsius ac eaoineiuius ha- (71) ;
bctit, ne illud iaimici nociu et confertim aatiti- , ;
paaiea, multa mala vobis ex eo ioco iafcrani.

.
NOT.4S
69) JI . Scribe,
(70) hal . Scribc, .
.
(71) Tcnour. Scribobatur,
f
793
TACTICA. - CONSTITUTIO X I .
794
'. " - 2. Quando liostili in terra castra panis, circunida
&;, (72), tuos laphro, id est, fosaa, quanquam ad unuro diem
, , . ibi goluin permansurus es. Securaeniia hujusmodi
, \ caslra sant, ei adversus omnee nec opinalas et
, \ subitas bosiium incursiones luta. Cuslodias etiam
(75). \ , adbibebis, quasi bostes prope adsiat, quanquam
, longe eos abesse noverts.
.
'. 5. Ubi diuturna castra uno aliquo in loco posi, , \ turus es, non boslium incursionem timeas, scd
, illorum regionom populatarus, loca eliges non
, , \ \ condcnsa, ccenosa, paludosa, aul siagnis abun , . daniia : bujusmodi enim balilum einiUuol iasa : lubrcm, el odores graves ad gignendum morbo9
, \ - idoncos : roullas cnim aegriiudinea el ardenlcs
, pcstcs iaferunt, ct sape cxerellum graviler vexant,
?, \ - gaepe etiam universum dcleal, ut non solum parvua
* , cx eo, et dcbilis, sed etiam consampws el nullus
flai.
.
\ \
4. Utile el saluiare exercitui est, in eodem loco
, \ diu non consislere, nisi si biberna faciaat: alquo
, , \ ea tuni ad civiialii formam muniant. Nam excre . \ tioncs foculcntae corporuia in eisdem semper locia
\ \ faciae, depravatos balitus exspirani, et omnem acris
, salubriialcm iu insalubritatem iransferuat.
\
.
5. Hibernis ia omnibus, copias luas ad conlca'. ,
, , \ tiorics bellicas et militares liboresexerce, ut iis
, \ , - Q assucfacli, olium ac desidiam, pcstem ac labem
cxcrcilus, devilcnt.
, (5.
6. Ncque vero castrorum salubrium sotum susci*. []
, , picnda cura est, curo securus ab bo&libus ee, sed
\ \ , eiiam ui omniura rerura neceesariarum affluen\ , liam babcant, idque poiissiaium in expedilo, id
, esi, eo lempore quo omnes milites ia unum coaveniunl, ubi diulius coaimorandum esl.
.
7. Providebis eliam mercatoribus, ne illi injario
*. \ ,
, \ siui traclali, rcruui necessariarum invectianetn
piulerniiilant.
.
8. Sin vero aliquis metus bostium impeader,
'. \ , , (74), , munianlur caalra ve! fossis, vel palia, vel inlegris
, , fossis, vcl (ribulis, id est, muricibus, vel sdificiU,
, , - sive ex ligno, sive ex lapide, aut alia qoavis maD teria confectis, queaiadmodam excogilare poteris.
.
9. Speculatoree ioris collocaiidi sunt, el currus
'. , \ ,
, , . omues ad vallam faciendum congregaLis. Vallabis
, , , auiem caslra pro copiarum ralione, vel laxius, vcl
, ; , , densius, cx lignis inlcgris, aut c i csesis arboribu*.
.
10. Tufa ct muaila castra semper essa oportct,
'. ,
\ , nisi iu noslra regtone vel exercilalionis causa, vel
, allerius alictyus ueccssiiatis gratia caslra roovculur.
(75) .
11. Procurabia eiiam, ne vicina regionei quas
'.
NOTJE.
(7i) fiaOstar. Scribcbaiur, .

(75) . Scribe, .
(74) . liCgebalur, . In codicc
Pieloi iano.erat,
(75) . Scribe, .
795
LEONIS PHILOSOPHI
796
sub noslro impeno sunt, aliquod dainaum acci-
pjaai, in primis autem ut agricohe sine offensione , \ coaservcntur. Duae enim bae artes maxime utiles .
cese videntur ad rcipublicae conslilulionem et ; 10 *
tonservatioaem. Agricullara, quae nutrit ac pro- ,
movet mililes, ct ars militaris, quae defcndit et
propagaat agricolas : reliquae vero artes islis infe- * *
riores esse videniur, alquc ideo necesse esl istis \ .
providere, el illaruin curam non abjicere, ul mili- , \
tes juste ab illis nulriii strenue se geraai, et agri- , \
colae honesle traclati boais votis illos prosequaaiur. ,
.
'. ,
12, llosltbus immincnlibus, et ^xspectalo jam
bcllo, si anticipatis boslibus castra feeeris, doonim , ,
aul tiiam dierum pabulum, sive paleain, sive bor- , , deuui, pro jumentis luis pr aianu habeas, quem- , ,
admodum libi in capite De Uinere exercitus cxpli- ,
cavi. Sinillinc ad alia caslra transire volueris, uniu3 .
salteia diei commeaiam eo tecam paleam aui fe-
num feras, et in castris reponas, nc forie pncri ,
adniinisiri vi ab bosiibus delineanlar, ei eo die ,
prohibeantur vel pabulum colligerc, vel jumenta
ad pasium ducere.

\ , .
13. Si admodum prope bosies fucrint, nou ab'. \ ,
surdum eril singulos mililes intcr eundum pabu- , ,
lum rolligerc* quia castrisjaia posiiis, mulli ex
boslibas equites fuerint, pucri adminislri exilu ei
\ ,
feai pabulique soctioae probibebuntur.
.
14. Par est in casus adversos sacpc intueri, el c '. \
quae indc penurbaliones oriri possunl considerare, , \
ne postea le horum poeniieat: niaximeque de com- , , roeatu el pabulo militum et jumeniorum laborabis, , * (7<|
cl castra muniia poaes idoneis ia locis, abi si (77)
qoando res id exigai, vel aqua fluvii, aot locus ar- ,
duus, aut alia iirma munitio, defendere fossalum , ,
temporibus necessariig posslt.

;
15 Difflculias temporis qase pedestri aciei
'.
conlingai, carris el plaustris eoruro castra circnm- ', ,
circa qtiasi vallo defendes, sive pedeslri aciei, sive , ,
equestri, slve permi&te comingal, el circum exae- , , ,
diflcabie pro loci ratioae, qaemadmodum a me su- , ,
pra est dictom; el exterius fossam docere ad laii - , ' *
tudincro qninque pedam aut sex, ad altiludinem D ' ', -'
autem seplem aut octo pedum, et aggerem fos&x *
ititerius coajicies, et exlra haac fossam tribulos et ,
foveas parvas palis inQxis facies, qus ab exercita ,
universo cognoscendse sunt, ne illorum ignoralione ' .
Jafdanlur.
\
16. Ambitus fossati, sive castrorum, qualaor
porlas majores et publicas habeat, portulas autem (78)
parvas prelerea complures. Juxia unamquamque , , * poriam, id est, cgressum, praefectus aliquis castra
ponal ad ejus casiodiam. Inlerius autem juxia ipsos ; .
9
76) . Scribebalur, .
(77) te . Seiibebalur,
.
(78) .Scribe,
797
TACTICA. - CONSTITOTIO XI.
798
' ; c&rros levium, id esl, jaculalofum el sagiUaviorum

, \ simplices tentas, sive tenloria ponas, el a curribus
, ' (79), trccentorum, aut quadragintonira pedam intervalio
% ', \ , distantee, lumque reliqu ita constituaniur ienia%
id cst, tealoria, ul duni liostcs gagitlaa Jacianl, nd , ' nus in medio collocauc leni ferianlur, sed opportuao ia loco sagituc cadant.
.
47. la medio casirorum platea strala sil ad cru' , ' ' , \ cis formam traasvcrsa, quadragiata jaut quinqua - ginta pedum lalittidine, el binc alque Hlinc lcn * ' tae el caslra, serie quadani ei ordine compiloruin
, a 80 distanlia ponaulur. Uuusquisquc auiero lurinae praefectus in medio suorum casira babcal.
* .
48. Tu vero, imperaior, ana aliqua ex parte, c l
'. , \
, \ - non ia media platea casira babeas, ne aliorum
B;
; \ - ilincra el Iransitum impediae, luque ipee a (raas. , ; - cuniibus perturbere. Equiiee, si opportuniiae id
, , \ ferat, in mediis castris, et non in exiremis, constiluee.
.
'.
49. Aptissiroos quoque comiles cum suis cobor ' llbos ad portas fossaii collocabis, u( poat vcsper , ; linas raissas nemo audeal praeier imperatoris vo ^ luntatom, aisi dato slgao ingredi, aut e fossato
- egrcdi.
.
20. Noctarnae equilum excubiae intus lato fiant.
'.
. - Unasquigqnc turmarcba suum mandaiorctn ad
, imperaloris cohortcm amandei, ul ibi permaneai.
. Similiter drungarti, id est iribuni et comices, ad
\ \ lurmarcbarum caslra suos raitlant, ut pcr eos ce
* leriter cogooscanl, qu$ agenda suul.
.
21. Habeas lecum, Imperator, bucctnaiorcs
' , , , tum niajorum buccinarum, lum miaorum, et cou \ - sueia buccina vesperi gonante, desinant a labori*
, \ bos, et ubi coeaarerint, , id est, lcr
sanclum bymnum (81) cananL
(80).
22. Quosdara eiiam singularea viro* fideiea
'.
, , \ consiilucs, ut excubias petiastrenl, el omnibus
, pnocipiaal iilenlium, ul ne nomine quisquam so ^ * cium suum appcllare audcat; mulu eaim ex si . \ lentio boaa proficiscuniur. Pereaepe enim ad huac
modum hoslium apeculalores dcprebensi ia exercitu aique adeo capli sunt, quemadmodum con*
\
, \ - D W ex damore et tumultu roulu saepe mala exitunL
.
23. Probibeas eiiam orcbeseia (82) el maximo
'. \ , \
, , aocturaas, et si quid aliud Iadicrum est, qu aoa
\ , solum iadecoras ei taraultaosaa ordinie perlurbationea faejant, sed etiam labores inutilea pra>
\ .
bcnt.
24. Si exercUum a castris ad alia eastra trana'.
, fcrre cnpis, idque clam hoslas facere, vel locum
, - aliqaem firmura hoslibus pracripere sludes, aut
(79) . Scribcbalur,
(84) Hoc ett, sallationes, cboreas.
.
(82) Trisagion non esl bymnus ler gaactus, sed
(80) xbr . Oe boc by- hymnus, ia quo Dcus tcr seu tribus vicibas eanctu
inuo plene nos ia Clo$tario noalro coinmenlati su- pradicalur.
79
LKONIS PHILOSOPHI
gQQ
loca quxdani fugis propter oflcnsiones qu ab ,
hoslibus oriri possunt, et in ueccssilalem proeltandi ,
venire nolueris, ignes inulios faciio, ct discede; , *
lioeles enim eos igaes si cernant, arbiirabuntur te
, .
in caslrie esse, sicque quod cupis eflicies.
'.
25. Iloc Nicepboruro coplarum nostrarum Inipe ,
ratorem quando in Syriara ingenti cum cxercilu
a nobis missut csl, fecisse noviaius. Nam cum ' ,
magaam praedam in roedia bostili icrra fecisset, ,
boetibus permullis adversus cum congrrgaiis, quos ,

Apulpher eunuclius Saraccnoram cl barbaricarum
copiarum imperalor coegerat, tamcn ad buac mo- , ,
dum populata hosiili terta, captivos suos reli- ,
quao quc pradam integram abdaxit.
.
20. Adversum Balgarorum expedilionem tale \
aliqnid ab codem excogiiatum est, quod nequa-
quam oblivioni mandanduai cst: stmul enitn ad , *
veciuram cxpcdiltim, ct ad cusloiiiam neccssarium
fulsse advcrlebaiur. Ua lios duos quae canoaia vo- . *
canl, tcquales, irium dodranlium aut paulo ampliuj ,
longiiudiac, ad formam , id esl, lambda liitcrsc ) (85)*
jungobat: altcrum aulem radiam aive caaonion, , \ ,
quinquc aat ecx drodaatium longiludine, meaaali, ,
id o*l jaculi inslar ad btpes illuc adjaagens, Iripea *
feci(, flrmalU inler se in jaogeado pedibaa. In . \
summo aulcm Hlo quasi menaulo cuspis qnaedam
roagaa cl ampla injecta esi, e iripodc emiaens duos /, ,
dodranlcs, aui paulo amplius. Uaque ligneos isios , ,
tribulos sive raurices qaando volebai iterum coa- Q .-. "
juagcns ad munilioncm simul ei arma tn neccssa- , \ ; ,
riia lcmpotibus habobai, si quando boslium cqui- ;
les in caslra nosira irraplionem alque irapiessio-
ncm facere molicbanlur, qui boc quasi vallo iu:pcdircnlar; sa?pc cl tulncrabanlur iiiTadentes, (81) cum facile lolli, gcslari el deflgi possii. Sxpe (85) ,
autem qaando fossa noa dncebatur, bxc tamen ,
arma ad incolumiiatcm parata semper habebal.
.
27. Quando aulem secure et sine timore caslra
\ " !
movee, mandata pridic vospcri mandalori danda ,
suat, rursumque post luceia diei quo casira ino- '
vealur, buccinam ler signiOcarc boc oporlet, om- ; * , \
nesqae ordinc alque instructa acie procedant, ct , ,
primo graves, deinde currus, ci si quid aliud ad , ;
raililarein usam rebi oportct.
, ;
.
28. Tribalorum, id csl, muricum usus incastiis
'. *
perneceeaarius est. Si enim vel saxosus locus fue* * ;
rit, vel foderc nun polueriat, vel lcmpore desli- , ,
tuaatur, eumdem in easiris poncndis usura tri- ,
buli idoaee coliocati afferunt, queni et fossa ipsa ;
apporlat.
.
20. BWcrsos silua et formaa fossalonim aniiqui
'.
tradidaruni in caelris poacndi. laudabilis auiem 9
.
(85) . Ia codioa Palaiiao .
c r a l : . Scribe,
(,tb) .
.
.
(84) . Scribc, ? -
Scribebatur, -
301
802
* 5s quadrata alquc oblonga esl, tum quia ordinata.
\ .
tum qnia necessaria est.
'.
50. Ad splendorem ct pompam exerciius vendi tandam, magis valenl obliqua et ad ahiiudinem
spectantia casira, majoremque numerum calro. rum, quam plana el aqualia loca, prsc se fennil.
, (86) , Si igitur aliqua pompa opue sil, obliqua ac dccii via loca eligantur, luroque potissimum cura com.
mcalum idoneum babenl ad omnes nccessarios
usus.
'. , ,
51. lu&qualia, i i l diximus, loca eliganlar ad
!* , \ caslra ponenda: neque loago lempore uno ia loca
, permaneant, nisi propCer coeli tenuitatem, et piirt\ , \ - latem, et propter necessarium commeatum, aut
(87) .
alia qnxpiam necessilas detiaeal.
'. 52. Alvi naturaeque onera nequaquam inlra ca, , strorum ambilum poneada suat, sed foris, propter
, * , (88). \ odoris gravitaiem, gi diulius uno in loco commo randum sit.
.
'.
55. Necessariis tcmporibus .brevem aul exigoum
rivulum inira ambilum castrorum recipies, ea parie
\ qna perraeabilis esl exerciiui.
.
'. \ ,
34. Sin magtius alque asper fluvius fueril, ad
l l u s caslrorum jungalur, utpro vallo caslris sit.
.
55. II*diocri fluvio preterlabente, superiorem
'.
. panem versus equi aquatum ducendi nou sunt,
ne aqua
pedibus- turbaia coenosa ac lutulenla 6ai,
,
#wv ^
v i r
' i

" " i " '
'
' " r

- sed ad tnferiorem parlem adducendi sunt
, .
56. Si exigutis fueritfluvius, vasiseducant aquam,
\ * ^
, \ neque cquos in fluvium admillant, propter aquae
turbuleniiam.
.
57. Prope collem atiqaem, qnem bostes con>. , \
gcendere
poseunl, casira ne ponas, ne fone occu, ,
(89) palo eo loco, bosles eagiliis te opprimant.
.
58. Si prope bosleg non affnerinl, sed longi
'. \ ,
Uineris
viara abfoerint, castra propter fluviuin no
,
ponas,
equitura
in primis, ne jumcnla copios;e
, \
, \ \ aquaiioni assuefacta, alio lemporc defecla pom
- quando sustinere eiliro debent, non possiut.
, , - ]
.
39. Peditcs inlra castrorum ambiium mm equi'.
, \ $ * " tibas requiescere noo oportet, Ei bosles longe ab, ' , , fuerint, sed exlra et separalim prope castra, ut
, neque nimiis angasliis premanlur, neqae a specu . latoribus facile numerenlur. Sed paucos ante dies
, \ quam hostes accedaat, exploranduni e&i quanium
, gpatii capiant, et quemadmodum inlra valluin ca .
slra ponant, si quamlaopusfuerit, utcuro equilibus
simul casira babeant.
v
NOT/E.
(86) ' . Scribe, . .
(89) .
(87) ovxatextlw Scribe, \ . .
Scribebaiur,
26
803
LEONIS PHILOSOPHI
8Cl
40. Sin boslcs iramiaeant, providendum est, '
*\ ,
codem in ambitu, confase equiles castra ponant ol , \ *
cum pcdiiibus, sed separaiim, ac distincte consideanf. , .

41. Bclli (cnipore firmis in locis caslra poaas, et
cura libi commeatus rerumque necessariarum su- , \
scipienda est, ui luui boniincs, tum jumenia paa- , , ,
coruai dierum commeatura, propter ancipilem belli , ' ,
evenlum, babeant. Maxime aulem prospiciendum , ,
est, ut in primis aqtiain obtineas, ei ab hoslibus , , defeadas, qua i 11 i imerdum egebunl. Si campas esl \
in quo conflictatio belli futura est, a icrgo vel flu- .
], *
vium vel lacum baboas, aui aliquamfirmauarouni ,
tioncra.
.
'. \ , \ 42. Fossalum, id ert, caslrorum ambiluro muaituni facias, el salis mullos ibi inlruclos mililes Q ,
relinquas, ul ne si bostium dux castris tuis insi- ,
dielur, eos qui in casiris sunt oranes inlerflciat. . .
Gurrus autem lui aciera seqnanlur.
43. Si fonis fuerit locus atque iuaqualis, cara\ \ ,
gum, id est, vecluram, reliquaque impedimenta, , ,
aique apparalum in fossalo cum paucis quibusdam \ ,
viris curulibus ad illoram cuslodiam relinques. Acics auiem inslructa idoneo ia loco prope fossa- ,
lum collocetnr.
.
'. ,
44. Si loca difficultate atque asperitate muniia,
et bostes maxima ex parie equitee fuerini, ad de- ,
fensioiiem el propugnaiionem veclura ac impe- *
dimenloruin ipsa loci nalura eaiis eril. Si eaim ,
currus talibug in locis sequereatur, uliles instructae , \
acioi non essent, sed periurbaliones esse repe- * .
rircntar.
'. ,
45. Observabis ciiam boves diligenler, ut aciem
sicubi seqtianlur, ubi opus est coasislere possint,
ne tumullu inimicorum, et sagiltarum jaculorum-
quc conjeclionc exagiiali, eam iiupedianl el per- , ,
larbeni. Sed vcl pedicas, vel vincuia injicies, ne , , \ aagillis aliqui vulnerali pediles perlurbent. llaque ,, ,
, , ,
ne prope quidera pediles in acie admoveantar.
,
, .
40. Si alicui k>co ab bosiibus oppugaalo wiccur-', , ; , ^
rendum, aut aatkfipandus aliquis locus cum cele- , rilaie cst, ne currus lardius procedeales impedi- , \ , mcnio tllrs n.aluraulibus siat, relinqaendi cam *
reliquis iropcdimeatis in aliquo loco munito sunt. D .
Capieadi pediies, capiendusque illorum commealus \ ,
est, si id usus exigat, et vehcndus cum illis, vel , \
sagmuriis, id cst sarciais, vcl equis ad hoc paratis. \ ( ,
Capiendi eliam tribuli, id cst, inurices sunl, sicque ;,
cam exercilu discedendum.
.
47. Tum enira, si lenipus atiqtiod castra po'. , \ ,
nemla fuerit, fossa opporlune ducla, el tribulia or- , \
tlinc posilis, vei edificalioue aliqua iatus adbibila, ,
\tl valloex ligais confecto, aeque Grmam muniiioaem , ,
fossalum babebit, ac si carago luunilura fuissel. ,
Caragum autem appellamus currus et munitioiiera .
ioisaii cum islis faciam.
* .
48. Sin ita accidat, ut plurrts equiles, pauciores
'.
805
TACTICA. - CONSTITUTIO X I I .
806
, ; tt ;, \ pedites snl, decrelumquc faeril omnia impedi , menta in fossalo ul permaneanl, nullo modo pedi , les univerei intra fossatum se coniineant, sed qui , dam intus fossalum cuslodianl, quidam foris anlo
\ porlas el fossas castrorum inslructi slenl, ut si
. " contingal equilum fagam fleri, podiles domi illorum
, copias recipiant, el securiiaiera aliquam illis affe, \ rant, vel ui advereus hosles ilcrum se verunt, vcl
, ordinate in castra discedanl, neque in ingrcssu por ; , \ tarum periclitenlur.aut affiigantur.
\
.
49. Prnpfeciis luis lioc omnino praecipiendum est,
'.
, xat- ut de hibcrnis procurandis nonnihil laborenl, quot \ - quc et qnibus equis aut armis mililcs sui egeani,
, \ * ^ per lurmarclias tibi signiOcelur, ul idoneo te.ropore
, - et lu baec prapares, ei militcs reciphnl. Maxime
, autem rci sagillariae el diligenlissime providebis.
\ . \ ul qui domi immuncs a mililia fucrini, arcus et
^ , arma sagitlaria parent. Hsec eniro uua rcs con\ templa, siculi supra diximus permagnas univo.rso
. exercilui Romano offensionce aliutit. Atque bc de
\ apliclis sive castris a nobis dicta sint: resiai ui de
, \ . preparalioac ad bellum, aale unum aul allerum
\ diem, aul plures eliam, quemadmodum oppoituni \ las id feret, jam nunc praRcipiamus, quas res sus, , cipere, a qaibus abstinerc debeas, et qune prxfcctis
\ , , - lufs miUiibusque practpienda sint.
, , \ , .
'.
Q
CONSTITUTIO XII.
De proeparatione ad bellum.
.
1. Bt lli tempore jani imminenie, uaiversum exer'. " ,
, \ citum uiimn in locum coges : non lamen in unam
, aciem oianea copias luas, si muliae copiosaeqtie fue , \ riat, instrues, ne propter nuaieri muliitudincm
\ , > % aciem pcrtorbeal, et proptar vaslara ejus magnitudi , nem miausobcdire imperatis tuis possiat: sed super \ vacancom miroerum divtde. et secundam aciera ex
, - eo inslrue.
, \ \ .
2. Qai enim universis equitum < opiis pngaai, ct
'. ,
\ unam in aciem advcrsus bosies ornnem exercitam
' | , \ - confcrt, neque in adversos belli aique aacipiios ca ; , , sus ialuelur, neqne procurat queniadniodnm aliis
* , , \ copiis, si quid accidal, pugnarc cum hosie possil
, , \ - bic vir mibi videluradmoduin iinperilus rerum osso,
ei in nianifestum discrimen seipsuni conjicere.
.
3. Neqne eniin nninero hoaiiuum, ncquc impor'. \ \ ,
; , tuna audacia, ncquc sola confliciaiiouc ipsa brl!a
, , ? conflciuntur, scd secandum volunlalem Dei, arie
bellica el imperatoriis faclis, elconsiliisbene admi, \
; nistralis, cuni quadam exercittis alacriute, bella
prosperc succederc solent.
.
4. Prudeniia aulem ac moribus hoec 6unl, lameu
'. ,
;, ;, , , pro ratione iemporis/>ut diei, noclis, biemis, serc , , nilatis : vcl pro locorum situ, ut insidiarum, angu, 9 * , siianini, subilarum incursioauni : vel pro reram
\ . , aliamm multarum ralione occurratur hoslibas, ut
8OT
LEONJS PHILOSOPHI
80S
praetcr commune el pablicam bellum, alia ad victo- * '
riam consequeadam instiluas. Hoc enim admodum . \ >, \
*alttlare ac nccessarium esi, ul inteiiigentia, pru- ,
denlia. magnUudiiic animi, arle milii iri hosles tuos , \ *. $ |stiperes.
.
5. Alqtic baec quidem priidenlta factisqne impera'. \
toriis praesiabis. Scienter auiem bellum gcres, ido- .
nea ctiin acie exercUum varie ac tuto diviseris aut , , ;.conjunxeris, ac ordine quodam militari boc feceris, , .
atque in bostes invaseris.
, ,,
\
.
6. Neque vcro teipsum solum ab boslium dolis,
-'.
incursionibiis. ronsiliis lulum conservabis, sed ,
eliam aliquas adversus eos maobinaiiones servcs. * \ " \
Undc 01 majores noslri boc quasi uiile observabanl, . " !
ncmpe ordiais conscrvationcm. Ac ideo exeroitum , * \
in lormas, drungos, id esl, coborles milliarias, \ . \
lagmata sive cobortce, centurias, conlubcrnia, ac \ \ . ^.
reliquas parles ad usum beilicum idoncas parlie- ^
bnntqr atque inslruebant.
.
7 Neqiif cnim par esl in unam solum acieno om\
ncs copias conferre, neque in uno momcnto dijudi- \ $ (5
catioacm ti adminislralionem lantae eqnilum mul- \
tiiudiais ponere, prrcsertim cum libi permagna , \
militum multiiudo adfuerit. Si auiem quomadmo- * ., \
duro usus fuerit, et libi commodissimum videbilur, , ,
exercitum iaslroxeris, res varias ac diversae tyene . \ . , :
adminislrabis.
\ , \
Q .
8. Mulios autem ei vaiios adversoscasus videmus
'. fkp ,
conlingere, quando in nnam aciem uuifersas copias .
quis cogil, in primis aulcm eos qui contTaria, sive \ * *
haatas gerual: nam cum ingens numerus sit eorum, , .
qui in exeroiiu suni, magnum iatcrvallum.spaiii .
occupabuni.
9. Deinde cum mnlla occurranl inaequalia loca,
'. \ ,
ir.squalem quoqtic cl liaud morigeram acieni, \ ,
nempe vasiaui esse oporict, partesque ejus minime , \
intcr se conspirare alqnc adco anle pugnam ince- , \ \
ptam, pcrlurbataai et dissipabilem inveniemus.

.
10. Quod si bostibus hoc contingat, ut longilu'. dincin acici noslra euperenl, id est, ad nos circum- , , cludcndos subiio ad corau irruaat, acies reliqua, jy , quae a lergo et latcribtis est praesidio destiluta, \
uenrinc jam acicm sublevanie, nccessario ad intcr- , \ *
, $ nocionem vcnit.
.
'. \
11. Proelio ]am commisso, propler longiiudinem
aciei videinus ssepc comiies cum stiis bandis sive ,
roborlibus aciem occulie desererc : qua?. res caelcris \
omnibus occasioneai afferl miscrabiliter fugiendi. \ \
Versis cnim ia ftigam iliis, aulla inlermissio fu- . \
giendi, nulla spes rovorandi est. Neino cntm eos a , * ,
fugicndo repdlere. aui ad slalioncm rcducerc potcst \
jam ad ftigam iiuuialos

, , \ >.
'. \
12. Si vero feliciler se bdlum gesturos putanl
809
810
% iftft*{6v 7 , \ qui uuam in aciera sc Iastntual, et aulc ee iu pro&lio
\ ,, repulsuros hostes exislimant. ubi universa acies
dissipaiur, ct omni inipelu fogfentes hosles iaae ; - qaitur, fci coatingat eos iterttm se adversus copiaa
- alias subilo ex insidiis intervcnire, uulla causa csl
*\ , quia qui insequebanlur staiim diffagiani, ctim aul , los ia prompiu habeani, qui bog de improviso ia ) 1** tervenienles repeliere aut refaiare possitu.
, , &
**.
15. Unum aulem, idque solam sabsidiuia baberc
\ *
, ' eos exisiiaio, qul universas copias unam iu aciem
^ ^ \ conferunt, ut iniinicis videantur eniirus perfecua
.
atque ingenles copiae esse. Al hcec res speciem soluui
\ :
^ uiilitalis habet, uulitatem auiem nullam coiiliiict.
f 4. Alierum aulem subsidium est, quod ana hac
'. $ ] ,
piflfe ( instructa acio, ad circumfundendos alque inlercla , dendoi bostes apliores eruai, si id artiflcio quodaai
;; et cuua decoro fiat.
.
1 DapHccm uistruere aciem, ul una alieri sub/'. ',
sidioesse possit', quantum buniano judicio percipi
, poicsi, muiia ei magaa et pracclara bona in se con ( ^. \ tinet. Ac primum sane est, quod priina acics cuai
olleram a tergo subsidiariam babet, fortius aique
alairius cura bostibus diraical. Deinde exlreaia? orac
, tuiti ttexlhe, tum sinislra, laieranis dcfensae, majore
. \ ^, ciim animo ac cupiditate bella geruni. Maxiaiam
oulem gubsldium est, quod secunda acie a tergo
Q iaslracla, qui in prima acie stalionem suaai desc . , ruat; in fugam aon verlunlur, vcrili secundara
- aciem, elftuspictonemigaaviae tlmenies: boc euim
. magaam atiliUCeoi Kelld afferl.
, , (
6. Pihu* acie, quemadmodum sxpe usa veait,
<\ %, ^
, - profligata, secunda acies sa?pe prxsidio ilfis perfu \. , * gttfque e^l, unde rursus adjuli revocaiique adversus
, irmcnt^s bosied iteruiii se convcrtunl.
\ .
'. "
17. Atque etiam quaado qui in priina acie saai
, \ bosie^ suos slrenue atque alacriier pcrsequuiUar,
, sl, qdod llori solei, verianl se iterum bosies, aul
; ! \ - iliundc sul)ilo bosles inlervenerinl, sccuada
, acies occurrens, priraara aciem coagregat el CMI ^ servat.
.
'. , ^
18. Sed, quod absit, si priina acics protiuus re \ , \ pcitaiur, aeque revocari ad puguanduni cum bosli bas ôCerit, secunda acies confestim inslrucla adesl,
, , \ qiiuj secundum proclium kerum iueal, et dc sunnna
\ - rerum etiam deccrtet, prinia acie naiversa fusa.
|&, 1
\ \
, \
\
19. Necesse est enim aciem bosiiuia, pust bctlum

jam commiesum et coaserlas roauas, dissipaiaai
alque aliquantuluiu iaordiuataro esse, secunda acie
nostra adbuc inlegra aique ordiuata, <">
811
LEONIS PHILOSOPHI
812
ad vtciorlam roagna praesidia babet, cum inslructa et perfecia advcrsus confusam ei periur-
.
batam bominum raulliludinem dimicel.
'. ,
20. Neque vero solum necessam esl copiaruni
noslrarum iu duas acies diVisio, quando pares ,
atque xquales nostrac alque hostium copiae inler \ .\
se fuerint, eed tura in primis cura rnajorcs ac plures , , *
, \ ;
noslris ipsoruni copiae fuerint.
\ .
21. Sin quis dicat: Quaenam tandem liujtis se'. , ;
cundae aciei ulilitas esee poiesl? prima enim acie \ ,
fusa ct repulsa, secunda acies facile lergiversatur , et in fugam se dat: is secum hoc modo cogitel: * ,
Si duabus aciebus instructis bellum lubricum, , , ,
aique aaceps fuerit, quidnam quis exisiimarc debet ,
naa solutn acie apparaU fatarura, cum praesertim \ , \ ,
bac rejecla nibil babeat quo juvare se atque re- ' \ creare possii?
;
22. Sin iterum objicia9, copias bas in duas actes
?. ,
diviaas, longiorea et lcnuiores juslo esse, intelligat \
its daabus hoc effeclum iri, ut cum moderala ma- \ *
gniludine siat, et propa se adjuaganlur, nulli a , \ ,
proelio geparali, eed formae acierum mulatae sint, et \ ,
alieram ante, alicram relro locanles, ulramque . *
aciemrauuitioremflfmioreroqaereddimos.
,
. \ ,
\ ,
, , ,
, \ , ;, \
.
23. Propterea auiem par eal equeslres copias, C '.
sive majores sive minores siat, in plares diversa- ' \
que partca dividcre, quia nece&se esl te certa qua- , , *
dam deflnilaque raoderalione omnia insliluere, , ,
com adversus bosles dimicas,qui in betlo luia \ , ,
artem miliiarero, luro ordinem bellicum observant.
.
'. , 24. Si poteris, nulla ratione bellum geras, cum
bostiuqt plares copias esse iaielligls. Prirao cogao- , .
sceadae diligeater bosiium copiae sunt, tam bellum \
, \
atalim iuferendum eeu
.
25. Si pedcfttrem babeas cxercilura, bujusmodi
'. , -
aciem instrues, quatem libi staiim explicabimas, in , |,
eapite de acie pedeslri, el acie misia equitum ac \ \ pedituro inslruenda.
> .
26. Sia auiem soli eqtiites fuerint, et adversus
*. * , \
eqattes beilum suscipiendum csi, in tres equeslree , \
actea unWersitm divides exercitom. Primam aciem, . \
qus , id est propngnalrix, dicitur, in ires ,
parles dividee, unaqtiaque parie sive lurma ia irea ,
sive drungoe, id St, cobortes milliarias di- ,
visa: in media auiera partesivc lurma , , \
ii) est priucipero sive propretorcm luum: in dexlra |, ; \,
sinistraqoe parie, lurraarcbas suos, in mcdio drun- \ ,
gariorum aut , id eat tiibunoruin col-. ,
locabi*.
(90).
D
N0TAS.
(00) Mctf . Scribo, .
R13
TACTICA. - CONSTITUTIO X l i .
814
'. - 27. Has iree luraiaa consiitues ex iis, |iit ad
, ; iocursiones valent, quos corsores ci proclasias
, , - nomiaant : et ex his qai cureores excipiuitt iierum
, cursu redeaales, alque coe defeadunl, quos de, \ , fensores appellant: ut uuiascujusquc lurma* tertia
^ . pars cursores sint, quae reliqux partrs ia medio
\ . axeicitns defensorcs sint, qai istos curso.ce vindi cent et oefendanl.
.
28. Primam aciem sic ;nslrues: Ad eiuislram
'. ;
, pariem, quam raaxime et facillimo ciicumveaire
, , boates soleal, duas aul trcs cohories cjusdem par \ lU, ui aint , id est laterones sive
\ lalerani, assignabis : cohorleni pneierea unaai, aut

(91),
- | | duas ex
sagiltariis,' qui
,
id est corui.
- ,
r
'
* slilca, ad circumdandos bostes, circumvallandos
. \ conslitauatur : bos ad dextram ejus partem ollo.
cabis. Ac primam aciem sic instraes.
'.
29. Secuadaro aciem, qu subsidiaria dicilur,
, aic insirues, ul tertiam parlem lotius exerciius iu
, ; , se conlineaL Eam autem in quaiuor partes dividcs,
et uaias sagitia* jaclu ad latcra ejusmodi partee a
. se muiuo distenl. Ihs partcs ancipites ct ad
utramque partem iaflexas, quas , eeu
, \ dicunt efflcies, ul qui aateriorc* sunt, std
\ \ frontem qui posterioree, ad caudam quae dicitur cu>
\ stodiendara parati alque armati sinl, ut eliam si a
* tergo de improriso hosles irruant, coavertani se,
, - el ad reaisleadum boslibus babilcs rcperiantur.
,
.
30. tn extrerois oris aciei, Iiiuc alque illinc, post
'. \
, , aciem inatruclam quasi uaius sagitlx jaciu educca
, ex una coborte ad aciem lergisliium, quasi ad lcr - tiam aciem instruendam.
.
'. " \ ,
31. Utaalem loca sive tuiervalla, qti ia inedio
, ftccundae aciei sunt, adanata omnitio juncfaque
, , \ inveniaalur, el universa acics quasi unuro corpus
, appareal, nequc in euado dislrabalur, nccesse cst ad
baec intcrvalla in medio complenda e coborlc ali qua quosdam equites eligeve, qui ad duorum vd
, qualuor potios homiaum alliludinein, si niagnus
, ftterit exercitus, instruanlur, ut si quaado occasio
, - JJ fueril prlmae aciei paries ad fugam inclinalas exci . piendi, baa trcs cohortce ralrocedentes el ia angu - slam ae conlrahcntee opporluna loca ad ilios
\ excipiendoa praepareol, eimulque in fagam versos
. in banc locomm opporluniialem accipiant, coeque
> , qui tergiversari nolqhiji ct ad fugicndum se pra \ paraat, et admodaralretineaot, el ad terliam aciem
, \ cura lergivtiilboa jifttcli, sxpe bostcs ad sccundata
aciem perfringcndam incureantea repellaai, cl
\ quasi iailiaeolubilem secnndam aciem eQicianl.
Atqne h*c $i magnus fueril cxercitus, abs te flanl.
., \ . ,
NOTAS.
(01) ,
Scribcbatur, .
815
LEONIS PHILOSOPHi
16
Stn mediocrem babueri excrcitum, hoc esi, ' . ,
a qinnque ooillibee boninuro ad deceni aat duo* ' '
decim millla, secundam aciem non ex qualuor ' ,
panibus, eed duabus solis eflkies, ut onum sotum
epatium aui Intervallum ad profligatos et repulaos .
luilites babeas.
'. '
33. Sia pauciores copias quinque millibus bominura babuerfe, eecundam aciem ex una soluoi , \
,
parte efficies.
34 Ad haec omnia praecipimus tibi, ut iria aut
'.
qualnor banda sive cohorte* ad insidias hinc alque , :,
illinc exerciius tui colloces, ut alleri ad laevaai ,
instructi, insidias ab bo&tibus susceptas reliqitas- \ ,
que rooliiiones prohibeant, alieri ad dexiram
. 01 constituli, ad insidias incursioaesque hostibus in
ferendas praparentur, si locoruai opportunilas id ^

iieri permillat
, \ .
'. \
35. AdnoUbis eliam eos, qui ad latera acicl
bostium obliquaniur, ci quse a lergo incursionee ,
atque impressioues fiunt, si adversus bosics bcne ,
et prudenicr inslituanlur, efficaciores aiquc mi- ,
liores sunt iis dimicalioaibus quac directe coiamque *
gcritntur. Quamvis cuini pauciores ii fuerint, ' . liogles tamen subiio ialercepli et circumclusi, ,
ejusinodi incursiocibus niaguas otfensioiie* acci- , ; piunl. Nam neque seipsos conservare, quantvis ,
pares mimero fuerint, possunt : neque, si plures . fuerint, a limore laraen, el fonnitlinc abesse pos- , , ;
siint, cum plures longe arbiirerilur e*se cos, qui ,
.
incursiones faciunl,quaai revera suni.
'.
36. Observandam autem esi, baud par esse, sine ^
magna necessilaie, ut paucae copi com magao
et insiiucio exercitu dimicent. Siu lieri aon polest . ^
quia prcelieiis, ae apeite et corain invadas, quain- , ;
visuumerosiorsitnosler exerciuis, sed vel a Cergo, ,
, ,
vel ad latera incursionem in U!os facias
, ,
.
'. '
37. Eteaim valde lubricam periculosumqua esl,
coram atque ex adverso cam uUa natione proeliari, !
praesertim ai pauciore3 fuerint copiae qux ad pu- , .
gnam instruuniur.
'. ,
38. Ad sunimam aulem mandamus, at univers#
copiê cqucsiics in primam et secundam aciem
belli ^mpore dislribuantar, luraque roaxime cam |> ,
magnum cxcrcitum babueris : et quemadmodum ,
eupra diciuui est, in cursores sive procla&las, qui ,
in acie c&teris anlepositi boeles adorianlar : el iu ,
defensores sivc viadices, qui inglructi consistunt,
e.t ad excipieados cursores, si miaus processeriiit, , , **\
acd re infecta, aal oflfensiono acccpla redierint,
consliluii sunt : lum in laierauos et cornisliies, , , * id ost qut ad circumvallandos hosles parantur, et * ^
in insidias, el in subsidiariee, qui a tergo coaaiU ,
tuuulur, cosque impediunt qui aUlionem suain **
desercnles fugani quaenmt, et ia tergislilce, qui , * "
rclro a tergo omnium ad univerai exercUus custo- , *
* h
diam collocanlur.
f
fftv
, .
817
TACTICA. CONSTITUTIO X l i .
818
'. , \ 39. Si ingeulem habiieris exereitum, el poterte
, , etim duas, aul trea acies, aut eliam plurcs divi , , dcre, ul coaiparaue ad illos bostlum .copia?, pau ciores atque imbeciUiores viileanlur, i simul et
> confcrtim \n unam es aciebos luig Irroant, csetcra?
, - acies, vet ad inseqneudos eos, vel ad eircumvc, aieados iustituantur.
'. ,
40. Allitudo acici equestris, qucmadmoduro nn tiqui descripserunt, ad qualuor solum equitum
alliludinem consthui debet: plarag enim si iueriut,
, nullapa uiilitaiem apportabuat. Neque cntm si quid
. , accidat, possunt quemadmodum pediies, altquam
, impreasfouem facerc : bl enim eliam invili a
. - geqaojîbgs iaciLati impetuia in bosles faciuat :
equi aatem equos anteriores, sicut podiies faciunt,
. impcllcre noa possunt. Neque prjBsidiaro aliqaod
. rjtajus erit pnaslilibus, id est iis jui in fronte col , . locantur, sive bi gagillarii, sive baslati fucrint.
,
, , .
41. Hasftali enira qui posl quarlum cquilem
'. 01 *
|> congistunt, basta uti ia anteriorem pariern non pos ! ? 8uu(. Sagitlarii aulep suraum coguntur sagilta*
, \ Jaccre, proptcr cos qui aple se consistitnt: el ideo
; , ! - si densiores *sseit(, inutiliores in pugna mlliiari
, sagiliae eoruai e&sent, qoemadmodum quoiidianug
uss experientiaque demougiraU
, .
4?. Ac aatis cerle esaet ad hunc modum de'. " , ,
. * scripla nobis quuitior eqaiium aUitudo, sed quo'-; C ntaai saepe pauciores forles cquites iii cobonibus
, * iuveniuniur, qui in prtma fronle ad confligoiidmn
\ , cam hosiibus ei tuanus conserendas committuu Car, propterea par est, al pro coboriium viribus
, aHiiudincui aciei ta$ describas ad bunc inoduai:
, .
'.
43. In forlioribus locis, cl in roedio collocatis
cohorlibus ad aciem , id est propugna , trkero, ad sex equiium aliiiudinem eos collocabis :
, ad laRvam pariem propugnahicis aciei, qunniant
Sbi roijites fortitudine pntslantes proximi locanlur,
septera virorum altitudinem uaamqaamque decu-

riam instracs.
'.
44. Ad dcxlram rursuro, ubi parl forlitudina virf
', collocaiiiur, ac in laevam parlem anlea conalitue-rr*
i
*
f
H
*
\ , ' banlur ocio equiles collocanlar: reliqux, el debit
.
liores robortes ex octo, aal dcccm viris per decurias instruanlur.
'.
45. Siu contingat ex deterioribas cobortibue in
- prima acie cotlocari, ad octo ve! dccem illorura ?i, ', ', , romm altiladinem itisiruautur. Coboriea aolem qa.u
. in secuada acie collocantar, ex electis quinqiie mi, tilibus, et aliig quinque adminislris, ad currus con*
, gervaados, cfficies ul dccera viroe unaquasque atc\h . !, ria coolineat. Hi autem sic instructi, idoaeia
, locis con?Utuaniur.
.
40. Ad cursares et insidiag noUa ralione piea
^'. ',
, * deccm virorura altitudiue acica iugtroantur, qaam:, , vb adnôdum iuibecillcs coborles fucrint: acque
t
819
LEONIS PHILOSOPHI
82
ex elecliscoliorlibuspaucioresquinque viris.Itaque ^, . "

ad hunc modum idonee dividcndus tibi est exerci
lus, et allitudincs acierum describcndac, nihilque de
loagitudine, et numero prxstilun), aut perparum ,
detrahcndum est.
.
47. Si enim ad decem virorum altitudinem cobor\
tcs uaivereas pari modo iogtruxerig, ab bostium
epcculaioribus facile nuinerabile exercilum efficies, \
prsestiiibus numerati9, nnivergum exerciias nume-
rum colligcndo : quod minime bostibug patefacien- ,
dum ea.
'. ,
48. Hac proporiioae et moderatioae conservata,
qnoJ reliquuto saperest exercitus tn eccuadam ,
.
aciem coafereadum eat.
'.
49. Mandamus aatem ut conCubernia mitilum ex
majoribas minoribusqae natu cerla proponioae
fiant, D6 senea per se collocati, ItiOrmi debilesqua , *
fiant, iieque adolescendorea periurbati aique in- , .
tractabileg, nempe imperiii, inveuiantur.
*. *
50. Aciem tuam ad bunc modum armabts': Prastilera prima aciei, et qui itli proxime adsui adsli- ,
lem sive secandum, et extremi contuberaif cusio- , ' ,
dem, quem , id est ultimanam sive cauda- , ,
nuin norainani, baglatos facies cum reliqua illorum arinaiura : reliqnos omnes iii medio illoruin coagli-
tutog, qui sagillas jacere gciant, sine bastis collo- , ,
cabis. Ncqae enim coinmode arcum ducere polegt . ^ ex eqtio, laeva scutum tenens el arcum. Sin gic ,
excrceaiar miles, ulquando aagUlas jacit,a tergo C .
apte conjiciat scotum, nequaquara hec inulile vi-
derelur.
,
.
'. , ,
51. Ad baec con$tiluendi abg te degpotati quidara
eunt ad priraara aciem dHigcnler observandam, qui
sauciatorum in proelio curam babeant. Ad unaia- , * qoanrique cobertem octo, aul deceni viros coaslituea .
agiles aiquo cxpeditos, sine arraig, qui centum pe* *
dum intervallo soas ipsorum cohortes sequanlar,
ut eos qui iater dimicaadum graviler ac pericalose ,
aauciantur, eosque qui ex equis cadcules pugnant, ,
et seipsos ilerum coiligere neqticant, rccuperent et , ,
coitserveat, ul neslreuui milites a secunda acie ad- ,
vcatatc coucub cnlur, et negligcmia quadani jam , , *
vulnerali iutcrimantur. lique dcspotati quolcunque ^ ,
conscrvnvcrint, a qurcslore iaiperti nostri pro sia- ol gulii niilitiba3 consemlis babcant numum,
, ^
* .
52. Taleg deindc, postquam versi in fugam hostcs
'.
fueriot, ei gecunda acicg traagieril, gpolia, quae ia , ,
prima* confliclalionig loco invenia fuerint, congre-
gent, ct prscstilibus, sive couluberaii sui decanis ,
pogt confeciuro prcelium iradant: cujus laboris el
ipsi quoque aliquam mercedem habeant. Hanc cnira . rerum iortuitarum prxgliiibus ia bello prxrogalivam
ju*tam atque idoneam essc arbiiramur, quia in ,
prima belli couflictalionc ntaxima peiicula ct dis-
ciimiua subcual. Uac cx re hxc prxkrca ulilitas , *
82!
TACTICA. - CONSTJTUTiO .
822
acccJit, quod ob boalea cadcnleg despolianJo nulli
* \ ex equis degcendunt, et giaiionem soam degerunl.
, , ,
.
53. Ut vero facile con?cendere equos possini lum
/ "
\ despolali, lum nulites vulaeralt, qui ex equis ccci , derunt, paresi, utdespoiati duas scalas ad tavam
, parlem setla^ babeant, onara ad eaiprostbocurbiam,
* - id est anliienain, alteram ad epislbocurbium, id
, eal poslitenam , ut quaado bi duo equum conscen, sori gum, aller ad scalain aaticam, alier ad posli , cam cooscendal. Ferant autem despoiaii gecam in
, * pblasciig aquam, quia saepe sauciali aaimo dcfteere
golenl.
) 1
.
54 Beili fpsius tempore, basUfc ne habcant fla*.
. " - mula; ioquo eaiin ad ostcniaiiouem ei pompam
, oeceaaaria snnt, in eo ad belhim gerendum imi . - tilta sttnl. Si eiiim quig oppoituue conjicere
(, , , voluerit, sive jaculum, si?e tagitiani, flamulum
, roaguo impcdimenio ad id erit, ut vel prope ad
^. scopam, vcl ad spaiium aliquod longum projicia , - lur. Stn gagiUarum jaoiendarura icmpug fneril,
, - fluinula adaiodum rctardabuat sagiuarios a tergo
sagiltas eaiiltenlcs. Ad excursioncg aulcm omncs,
. - conversiones, rcversioaes, baud parvo impedi .
menlo soul Uaque in Ltllo miuirae illis utendum est.
\ ;,
55. Ad gplcndoretn aciei bouegfaaduni, ul emi nug ab bosiibu flamaia in bastis ecrnantur, dum
, bosteg inira unaro inilliare sunl, valvnl ; lum vero
* retrabant ea, et in ihecis suis repouaut.
.
'. ,
56. Ad bc praecrpimug, ut foileg ac slremiaa
\ * , faeriut coborlcg, gingalig cobonibus duo, gin nii * - nas, ex singulis lurrais oclo, aul duodecint aculca , loreg, ei biglevoutcg, quos spcculalores et excu , $ - biag appcllamus, vigiianles, induslrii, iruceg eli , ganlur, qui anle bellum, cl ipgo in bctlo usqoe ad
\ totius belli cxilum, iis ia locig, ia quibus emiaas
collocaniur, flligenlcr suis lurmig el foborlibua
prospicianl, ct gpcculenliir, ne qua cx lusidiig in , [
' j LtosUum obvergclur.

.
*.
57. Mensuraloreg autcm loiidem cage oporici,
, qtil apltcta, id egt casfra anliciparc ct dimettri
, , dcbenl, viasque providere, alqoe ad rastra cxcrci . lum ducere. Ac de iig bsec a nobis Vfcia gunto.
.
'.
58. Primam aciem gic dignilas lua iastruet, ai
, . prope ae taatuo ambalent, neque longius iatertai lum autgpatium iaterjeccum sit, quaia ul ae ga
muluo in ilinerc afiliganl, ne nimig a ge partca dl, ' " slarc vidcantur.
, ' .
. ; 59. Lalerani usqucdum bosue propa affaerim,
, Oi aciei rcliqu adjuncli sial: (um autein gagUl
D
e r s
0 a | r t
U 8
9
1E0NIS PHfLOSOPBl
824
mrnis jaclo, neqao plus eo, ad tevara recedanc, ^ idque poiisstmum quaado longUudinc aoatiiim , ,
acies iiosiraai aciem superat, qui ad circumcluden- .
dos hosles cotlocati sunt, ad dexlram partem fa- ,
ciaut.
; , *
0. Partes, eive lurmas secundaa aciei ad latera,
'. ,
id esl, oblique unius sagiltae jaclae iatervallo collo-
cabis ; a lergo auiem, sive posl primamaoiein am- *
bulcnl. liaque quandiu bostcs loage a ioco proBlii ,
ad uaum milliare, aul eo plus abauai, lam loage ,
sequatitttr, ut ab bostibus cerni advenique e- -
queant, ne si advcrlaalur, aliquas insidias rnoii-
tionesque adversus eas bostes iastruant. Ubi ao*
teia bostes jam prope fuerhit, el emergente atque ' . "
in conspeclum secuada jam acie advenlante, mi- ,
nime apparare aliquas copias adversum eae bosles , poluei iril, ad gagilla? quater jactie iiiiervallvm ee- ,
cunda acies accedat, et primam aciem diligenter ,
oSservet. Neque eaiia abesse looge ipsius conHicta- . \
liunie iempore acies dcbet, ul ae oroni prasidia ,
dertiUitam eaai reliaquat, neqac rursua niiuts .
prope accedai, ne pulvcreroaximoexcitaio, ea cam , prima acie peransla ait, ei aotcqaam diaeesaertat , ,
bostes insequi primaia aciem putetur.

.
61. Cohories, qua? post oraa secundae aeieibinc
'. ;
aujue illitic uiriaique locaalur, unius sagitta? jacta ^
a cxteris constiluanlur, alque iia scquaulur.
,
, .
62. Itisiguia, qaje in exercitu sant, cobortium C \ , * *
uiiaora et leviora sinl: merarcbaram, vcl druaga- ,
riorum, scu tribuaorom majora cl distincticra; * , *0
lurmarcbarum aulcra insignia adtaoduai divcrsa a , * - *
Iribunoram luorum iusigaibus. PriucipU tui, 6ive "
propraeioris, mulmm disliucla sitit iasiguia. Tuuia ' ^ .- *
aulem iiisigiie a caBieris oroaibas iusignibus diver- * /^ ^ * >*suai sse debera aemo ignoral, ut i rebus pei lur- ?, *
baiioribue iii insigne intuenlcs, rcvocare eos do- ^ -
> '
wuiu, el ad aua loca iransferre pracfccti possint
, , ^, xoV ^ ^

65. Oianibus coborltbus aequabiliier in froale
*
colloralia, slrenuos ex illis miliiPS undevigiali aut
*, viginii eligce, qui ad cuslodiam uuiuacujusque i l - ^ - '
lonim cl administraliofiem constitaentar.
-
: .
\ ^
64. Prafectos majores luto et flrmo loco ia exercilu collocabis, ne impeta quodani iaciiaii praecipilr
iu periculiim ruaat, atque inde magaa periurbaiio *
mililibus oriatur. x miaoribus euini pra^fectis ei
qitis tracidelur, nemlni facile patelit, niai suae , ,
ipsiue soluui coborti: sin quis cx uobilibus cccide- , ' -
ril, per niulloriuu boaiiaum ora porvaâlus rumor, * ^ ,
universo exercilui perturbaiioneui afforel.
.
'. , ,
65. Prtnceps, aive propraelor tuua, reiijjuiquc
lurmarcH ia/conta cobortium suantm consislen-
tca,. ciuuinspiciaNl cl appareoi aciem usqueduai *
%
825
TACTICA. CONSTITUTKXXII.
, - intra uuiui aut
826
allcrius sagiUoe jactum hostce
; fuerinl: abi aolcm commiUcndae aciee sunl, slre , nuissimos quoeqtie ex auis viris adlaius suum iu - siruaul, cl ia illorura conspeclum veniani, illosque
, , \ , adnuMiu&coaaereadas impellant.
\ .
66, Dignitalt tuae prsecipiraus, ut usque ad con
'. , ,
, , fliclaiionis teropu&.instruas, perlusires, alque ad , . pares exercitum adversus bosiitira impelum :con , eeriis jaro roanibus ad luam ipsius cobortem ve , \ nias* non ut ibi proeliem, sed ut spcculcris, et
* ' perlustres lonv priawna, tam secundam aciem, hoc
esl ad mediura lociim secumiae aciei.
.
67. Mullas buccraasicondiare alqae inflare, bclli
'. .
tcmpore
iascilum aique incoaeudam esse videlur,
, , ,
<l e i co periurliatio et confusio oiielur, neqae
- enim bene imperata cxaudiri possunt. Si eniai lo . ', ! cus seqaabilis faerit, mediae turmae buccina utri, queaciei satie faerit. Sin inscquaUs fueril, aut
. , , vetitus, qttedssepe liijturbulentus flet, vcl aqua^ , rwn sasurrus vocetn clare exaudiri impediai, liatid
> , abftrcfuertl in reliquie larmis uaaro buccinam in
uuaquaque lurroa personare, t in acie universa
#? * tres solum buceinac sonenl. Quanlo enim magis
. " - silenlium servamr, taato roagis adolescealioree
,. , firmiori auimo sunl, et Jumenla magis in , irepida, aciesqueipsa boslibus terribilior cise
, . videtuiy imperataque cdcrius nota (iunt.
68. llaqee ubi excrcitus ad bclluni procedit,
*'.
- Q nullara oporlel vocem auisonum a quoquam tcme, ;& re emilti, sed simul ui e caslris ad proelium vadil
acie3, lacita iter facial, nibilque leincre loqualur :
. boc enim nonmodo exercitura animosiotem facit,
-, sed el prefeciorum coborles atientius auimadverli
- facit.
.
'.
69. Modura et forroam confligcndi res ipsa, et
, , commoda deusaiio, ei iainiicorum praeseiuia, effi . cienl. Cum vero jara ad ccnfliclationem movet
cxercitus, consueia Cbrislianis vox ueurpauda esL,
.
, crucis vicloria.
\ " , 70. Manibus jam conscrlU claniorcg quam roaxi
, , mos allissiroosqoe edere noa inaiile fuerit, atque
.
0$ in prirois, qui a lergo aciei iaatruuaiur, tum
ad boslea perlerrcfacieados, tum ad suos conflrmandos.
71. Caniaiorum quoquc munas in proetio negli'.
- gendum non est : i i sunt, qui cxercilura univer . suni oratioue aaa ad proeliom iacitant, impelluni,
, , coflsulant, adboriaalur. Si ficri poterit, iidem
, , mililes praefeclique, qui ad dinaicationem proce , , duat, ad boc munus fcciendum cligaalur. Eligantur
. aulero eioquentes viri, quique oratione sua vcrtere
ia oroaes partes roililum animos possiat. Socfctae
. eaim operae laborumque, magis obedlmics alquo
- alacres ad exbortaiiones approbandas persequen*
dasque facit.
*
*
72. Camatores autem suasoria quaedam atque
'. ;
ia
827
LEONTS PHJLOSOPHI
8
exborlalioncs talcs adbibeaal. Primam conimem(H
renl mcrcedcmfideiin Deum : deiade regiam bene- ^ !; ,
iicenliam: beueflcia ante collala : causam susce-
plam pro Deo, ct ejus dilecitoae, ac pro universa . \
nalioae, alque adeo pro fralribus omnibus Gdelibus, , , \
cl si usus feral, pro uxore, liberis, pairia : sem- ;. ,
pilernam esse meaioriam eorum qui slrenue se ia , , ,
pro fralruia libcrlate geraat: conlra Cbrisli *
bosles hoc Lcllum sasceplaai esse : aoa Dcum ba- ;
bore propiliam, ia cujas maaa oroae belli raomen-
luui poaiiur: illos propler incredulilalem contrario
ia slaiu esse, et si quid tale excogilaluai sit, quod 0 ,
illoruroroeatesad bellum iaflaaimare possil. Ejns- , \
niodi enim oralio cominode babita, auimos hoaii-
num atagie impellit, quam inagaas pecunise nume- .

rus.
.
73. Hoc aulem praclercundum noa est: quoiiiara
*. \ *
boetes facile, pro numero insignium, inlegram
milUUudinem exercitus cogaoscere poesuat, neces- >
earium esse arbitramur dao similia ia unaquaque , *
coborie esaa insignia, uaum quidem coraiiis no- ( * ,
iuiae alterum ceniurionis : et uiraque insignia '
usque ad dicin belli gcsleniur. Die auiem ipso bel- , , \
l i , autbentica banda sola elevenlur ul ne muliis
io$igaibus elevaiis orcnia misceaiilur, minusque .
cognita sint suis ipsorum mitilibus : bac eaim \ ,
rationo fiet, ut permagnus exercitus pro numeto , \ *
insigaium videalur, et ipso die belli authenlica .'
atqae omnibae cogaita proferantur,
.
, >
.
74. Ante belli diem, Ct aliquol practcrca anie Q *.
diebus, nxborlationes quadam tianl ad exercilalio-
nea reliquosque moias bellicos alacriler eusci- \ ,

pieudos : unuaquisque enim turroarcha suos advo
cabit, et apud eos rerba ad bunc aut consimilem .
moduoi iaciet: Noa temere ha?c exerciiaiionum ge- ,
nera a majortbus nostri, atque ciiam ab imperato-
ribus lam recentioribus, lum aaiiquioribus insii- ,
luta suni. Neque siue causa bae arliGciosa; acicrum '
iasirticiiotics, tum orbiculatx* reliquiquc rooius . ,
beiltci adinventi suat. Si eaioi agrestes fera?, ut ,
lepores, daaiae, ac reliquie coatempue besliar, cuin '
cas vcnandu conscquimur, non omnino longius in , '
directnai aufugiuiU, sed ia contcnlionem el tmpe- ^ ,
tum venaioruai ialucntcs, sic se accommodant, ut ;
evadere possinl : quanlo magis boniincs inlelligen- D ,
tia praediloe, cl de magnis rebus contendeatcs,
altenle ei industiie lum perseqaeadis boslibus,
luro dcclinandis, ia proelio opcram wavare oportel, & I
neqoe quasi aqua in banc aul illam partem jactari , ,
aique effundi, *i velroagaaatiqua incursio ab illts ; ;, ,
fiat, vel aliquis a nobis iii iilos impelas exsblat, * imnodice alteruiram in parieni ferri, scd oninia , , ^
augUnere, ul fictoriam tandem adipiicanlur.
$ .

75. Neque cnim ad parvum spatium iascqut hoetti, et tum dimiltere, vicloria pulanda cst: ueque *. ,.,
ruraus paululam relrocedcre, rursusquc in eo^ con- , >.|, , .
7
830
820
TACTIGA. CONSTITUTIO X I I .
indicanda
cst,
scd
ex
bclli
4*0 , , offcnsio belli
. exilu oinnia xsiimanda, aique ad eum coitferenda
sunl. Haec atque iis similia lurrais suis turmarcb
narrent, singulique praeicrea inililibus suis pracci \ .
pianl.
76. Tu autcm, imperalor, post singulorum tur>.
, , marcharum rcliquorumquc prafeciorum privatas
niilitum suomm cxercitaliones atque adboriatio*
, nes, semel atque ad summum ilerum unlversam
' ; aciem instrues, simtliterque factis ac dictis paralos reddes. atque ad oumem bellicum usum ba .
bilcs.
77. Prnecipics ctiam prim.O, sivc propugnairicis
'.
; , - aciei pr&feclis, ui mcdiae sua3 lurmae obiempereat,
,, ubi princeps, sive proprxlor, qui uunc suae diiio, nis , sive (urmaicba dicilur, conslilultie
, , - rst.etaequa fronte cum illo incedani, eodcmqae
lumpore proelium commiltant.
.
78. Uac acie iastructa, si vertantur bostes in
'.
, $ fttgatn, cursores slalim ad iusequendos eos, usque dum ad fossalum illorum pervciicriut, omnibus vi , ribus conteudant; dcfensores autera in acie inslrucli
* , , gequaniur, el non consistanl, nr, si hosles conver, , tantur Ucrum, ct illorum iaipeium cursores ausii nere nequeaal, prope ad defcasores confugieudo
.
rursum seipsos colliganl.
'.
79. Sia inler coufligcndum una aliqua lurma,
, aat omnes eliam in fugam vertaaiur, ad secuadam
aciem ad uuius alque allertus sagiiUe jaclum se
, recipiant, rursuaiqtie se ad invadcndos bostes
(92), ^ eonfirment, consuctiset idoncis in priacipio pu .
gna vocibus et caeremoaiis adbibilis.
'.
80. Si hostes polerunt iu fugam verti, lneequcndi
, , , primo sunt, deinde recedcnduni ilcrum ab eis, et
. ad eos elaiiai verteadum est. Sin gemel aique
, Uerum boc (cntando non proficihir, sccunda acie
- conrinus jam advealante confugiant a*d taro, et ad
, opporiuna qudara loca inuis se recipianl, bocque
, iuicrvallo spalii ad exireniam aciera ilerum so
evolvenle, siinul cum secunda drungisii, id csi
eonfertim ac dcnse, invadanf, et si ia iugani versi
, , - fuerint, omni alacritaie cos inscquanlur.
.
'. ,
8). Laieranis etiam pr.ecipics, ul si loagfus ia - venialur cornu hosliiim esse, conentur ari cornu,
, ' id esi, ad sculuoi, sive laevani inclinanles, ad eam , * - dem quoque lungitadinem produci, ut ne ab bosii; . lius lurnide no>lra3 includaittur. Sia concisius iuc , - rii advcrstim cornu, lunare eos oporici, el ad se luicirculi forinam adducerc, cl inlra complexum
, ' suum boslcs cocrcere, priusquam turma coafligere
cun bosie incipial, hoc est, priusquam coasuel
. , voces anle manus conscrendas usurpeatur. Sin
, aequalc fuerit bostium cornu, in sua ipsorum acie
.
quasi defensores slent, ei lurmam suam adjavent.
'.
82. Praccipies eti;m cornisiiiibus, quaado propa
(92) * Scribcbalur, .
831
LEONIS
PltliOSOPm
S32
te fuerint bosies, ui daobu*, aat trlbas sagilUe o1 jaclibus, dain dexlrum corhu cotisequantur, tirta , ' coberie in afnieriore pane ad ffoniem constiima
cum decanis qtiintatiUve atiis, qni ad quinqne vi-
rorum sohim aUiludiiicm erunl, si slrenui fuerlrtt, ,
reliqua cohorie untversa drungi&li, id est dfeuae
l confertim, illud sequente.
.
83. Banda, id e$t, capila* illorutaelve tnstgnia,
*. , ,
ne sursum erecla tencaitt, sed Inclinaia; dumusus , ,
poscalea in lucem educi, ne si crecia in conspe- , * clu bostiuin esseni, qui ca gestanl magis ab bosli- ,
Lus insidiis appctanlur.
* .
'. ? ,
81. Si longius adversum cornn invenialur,
primo ad cornu, id eat, baslam sive havam, de- , ' ilinaadum est, paululuinqae dexirum cornu ,
procedcndo reiardct se, ct ad dimidium sagUuc
jaclum prodticat se, ut adversum corau longitu- .
dine auperent, atque i u ilcclinaaics, illosquc clr- *
cumvcni(mtes dicant, , c x i , siatiirtque a , *
lergo illorum cohors milliaria, quam drunguin vo- *
canl, de improviso el acri cum incursioue in- .
vadal.
. ^ ! *
85. Profligalie hostibus, non statim illos fugicnlcs pcrsequanlur, sed conieslim, qui a lergo s'.cte- , /
riut, cum rcliquis cobortibus procidanr. Quod si , .
contraciiorei bosles fuerint, sialim excant, ct i u - , ,
naia quasi forroa circumcludanl eos; sin aequalee * , fucrint, pauhilum producani se, et boslium longi- ' ) . ,
tudinem snperenl; bocque modo irruptio iu i l - , $ .
86. Quod si cuni comislkes soos producuat, boc

idcin iacerc conaalar, invadendi slalim illi sunt,
duui in bac mulaiioais perlarbalione sunt; nam
dum illi ad cornu, id est, hevara, converluatur,
dextras illorum nudas esse, et densaliunem illomm dissoluiam esse, neccsse est.
87. lu boslibus circumdandis non solura coraisliles, id cst, qui dextri cornu propugnaiores sunt,
elaborare, ne vel uiitiis reiardentur, vel nimis ciio
incipiant, sed et partis illius, id est, turms, pra,fecium, tive is turmarcba, sive alius quispiaiu fuerit.
Ilaque invadentibus eos cornisliiibus, et boslbbus
jam tumulluari incipieatibus, adversum cos uui0
vcrsa lurma incedal.
88. Cune praefecio esse debet ut, si ficri possil,
adversas copias longiludinc superel; sin mirnis,
aaltcm exaquel : si enim longior nosira, quaai
adversarioram < acies fuerit, cornistites niuaua
SUUIB sedalo ac fructuose facieni.
89. Cornislites idco necessarii sunl, quia in
nadia locis incursiones facerc opponuuius possunt.
90. Secundad similiicr aciei preciples, ut mcdium locam, in quo dignilas lua consliluia erii,
diligenter obaervct, ei sedulo adverui, ut conilictalioais lempore duos aut tres sagittse jaclus a
prima acio absint, ul, si in fugam coajicianlur
*. . , , $
*

, .
>. ;
,
,
,
, , ,

,
.
'. ,
)
* , ,
*
"
.
'.
, *
; .
V
, ' , ,
,

33
TACTICA. - C O N S T J T U T I O XII
834
* bosies, fliiasi propagnalrix atque eubeidiaria no
ol , - consisiat, sed aciem sequatur.
\ \
.
91. Quod 8i quae cohories primae aciei proiligat*
'.
, \ fuerini, baac affliciam partem et perfugium qua>
, \ rentem eicipiat, ac eiiam cum pritna acie ordi , \ nate ac disposite incedat, neque aciem inslru , \ cum anle belli exilum, et priusquam *a in caaira
\ , sua receperinf, dissolvai, sed sic ad coaeervatio , \ nem primae aciei ordiaata sequatur, non aaiem ad
persequendos hostes coafuse ruat.
.
92. Si anceps prcelium primae aciei fuerit, et
'.
, - perseculiones fugseqne fuerint, permanendtim est,
, >. - et exitug rei contemplandue, vocesque ac clamoree
, gravee iterum ac tertio profundendi eUnt, tum ad
aostroa exsuaciiandos, tura ad hosiea exaniman \ , dos. Neqoe etatim coaerig maoug conierere, aul ad
priraam aciem accedere, ne aliqua confuaio ac
, \ fuga qusedam iadigaa hane couflietatioiiem ae*
. qualur.
'. , , \
93. Sio, quod sa?pe accidere eolet, aecunda aciea
, usque ad tergiatiiea, aeo lertiaai aciem ia fugam
, - verutar, b*ec leriia advenlaaa conelur recupe*
.
rare eam.
'.
94. Sin insidiis allis factis a lergo aliqua incur * sio atque iropelua boetiuro flat, si pauti hi fae \ , rint, qui adoriuatur eos, tartiaque acies adversum
, eo aatia est, ha3C tertia tam ekaittatur; sin ta
. , satie non fuerit, coaversis tum ad caudam, id esi,
\ C nUimam aciem, cobortea com pnefeclis ila ee prae ; parent quasi , id eal, ancaps aciea e* sel; aic acios cum illU coafiigal, profiigaiigque
, \
boatibas tergistites, eive uoa, eive plares coborles
, , faeriotyqaagi cursores ia ilioa immitianlur.
* .
'.
95. Si magnos anmerus eorura esse videatur
, , . \ qai incursiouem fecerint, tam praecipiee iie verbis,
\ , id esl, commula; qua voce decani ad
, caudain venient, id est, ad posticam partem iraasfereut se cobortea, ul caada, quae fait, jam
*
froas flat.
'. \
96. Haec parvo teropore ante belluro et dimica \ , tioaem ipsam prtecipe, ui quid facto opas sil mi . ' lites cognoscani. lpso eaim leropore proBlii miliies
D barum rernra rudes aique ignaros tale aliquid do , cere haud par est, niei ea aolum quae levia sual,
.
el breviier effieiuntur.
*.
97. Nam longo lempore ante prodium prasci. . \ pies, haec oblivioni mandabuniur, ac proplerea
(93) paululum aate bellum haec commemoranda aual.
. Pra?cipies auiem omnibae, ut nemo audeat aecun , ^ dam aciem transgredi,qoamvi8 pritaaacies peoitua
, , , profligata Tuerir, ut ne (aisi iagene atque inevita, , bilis aliqua necessitas) vel per iniaiicos, yel per
, , Buos quasidignusde viu periclitetar.
, , .
NOTJE.
(93) . Scribftbatur, . .
FATaoL. (*. CVII.
8
LEONIS PHILOSOPHI
83
W.Queniam autem ex itisidiis ctiam cum bo-A kV< fillum acie eonfligendum esl, qoi in insidiis et occui- ,
l4s lalcbrts sunt, anie i>mnia exploralores quosdain eaiUiant, ut nc nimis conferlitn in hostium impe- ,
ium de improvho incurraat, vel alias ad laius, , ,
vel a lergo, sive posl unWersam aciein, insidias , , \ *
sustineant.
,
.
99. Saepa inimicorum copi in duas actes divi'. \
dutiiur, ac nlsi dlligenlcr insiructa prima fuerit ,
'
acies, iasidiis magis ex adverso adoriundi snnt.
, .
100. Si bosles ia duas similileracies dividanlur,
'. \ haud sane par est a lergo, id est postica parle, in- ,
aidiat slruere, sed ad cornu aliquod, sive aua ex
,
, ,
parte incursio fuiura sit, sive utraque ex parle.
, ,
.
101. lacursionis icmpus conjoctare lecuin opor'. *
tet, ei animoquasidimeiiri,ncvel aaieverlasaciem, \ ,
vel retardcris, sed qaaado duos aut tres sagilise ,
jaclus acies a se maiuoabfueriat, iropetus ia bostes * ,
cx insidiis ei occultis iatebris faciendus est.
\
.
102. Haec, quac dixiinos, noa ad exercitalioncm,
\ \ , * \
sed in diraicalione ipsa assumenda sunt.
.
103. Hc a dignitate tua praecipienda et distri\ * \ bnenda sunt. Unicuique tarraarcbae praecipiea, aut
\ , \ scdpto irades, quae anie mandavimus, ut suseipsius ^ \ partis sive turma constiiulioaem agnoscat. Unus- \ \ ,
quisqae larmarcba univers* parlis sutt trieniem in . cursores, eive proclaatas, conferat, el hinc atque * *
illinc turmae su eos collocet.
, ,
\ . -
(94).
104. Coataria, id est baslx, conflictaiionis tempore flamula non babeanl, sed de baslis detrabant,
el in tbecas euas conjiciaot, quando ad uaum milliare jani bostes adventaverint. Antea autem omnino in haslis habeaal.
*.
, *

.

105. Banda, id e$i inaignia, comitom minora

'.
atnl; drungarum, id est tribaaoruro, perfectiora ,
et diversa. Turraarch insigne diversum longe a \ * reliquts ait, quemaduiodum antea a me explica- t> , ,
tura est.
100. Conflictationis tempore post voeem vicloria
-'. <,
crucia magnoa, atque allos claraoree edere oportet,
alque eos fn primis, qui a lergo suul, ut oui iu , , \ \ .
fronte sunl magis animentur.
107. Buccinae mulla? proelti teropore ne soaeat,
*. \
turmarcliai enim baccina satis fuerit. Turmarcba * \ .
in medio lurmae SIUE, id eat, ia medio defensorum '
NOTiE.
(94) In codice baurontiano bic iniiium capilis su- maxima evanida sit fugientibus Ijtteria, nw octilomilur, et cuilibet capitis divisioni, sca paragrapho, ram acie assequi sit quomodo se iHi titoli habeaDt
tilaloe rubrica oracfigiiur; sed cum titulorum pars salius visum est cuncios omiucre.
837
TACTICA. CONSTITUTIO X I I .
838
;, * , colloccliir, drungarii, Id esl tribuni, in reliqvU
uirinque turmis, in medio cohortium cursorura.
.
\ ^
108. Aciei inslrucise tempore exploranda sunt
, loca per mandatores, ubi conflictalio fulura est, id
* \ est, mediura spatiura inler nostram jam aciem in , , , structam, atque hostiaro, nee ubi fos*&, aut patet,
, , aat dolns aliqui* ab hostibus molilae sit; quod si
, * tale aliquid inventum iuerit, prestolelur acies
, nostra dom bostes eum locum transierinl, ci cum
bostibus ialegro in loco ac securo pugncnl.

'. , ,
109. Bandam, id est insigne, turmarcbae longe
* diversum distinciumque forma eit a cacteronnn
, prafeotorum suorum baadis, ut facile ab omnibus
* .
signiferis agnoscatur.
'.
110. Moiu auicm aliquo peregrino ac vario cliam
, baudum boc dislinguatur, vel quod sursum aut
, , , dcorsum, aut dextrorstim, aut sinisirorsam locctur,
, aut coniimie iacliaelur, id est demiliatur, captil
, bujus insignls, aut crebro direcie moveatur, ut
.
omni in conftisione ac perturbatione a rcliquis
insignibus facile cognoscalur.
'. !
111. Omnium lurmarcbarum bandatiatim signum
, ne hxbeant, scd divcrsas aotas singnla lurma ba, beanl, ad qua cogaoseenda militee aate asstief . ciendi sunt. Noumodo eniin singala ex eo turmar cbarum banda adjuvaatur, el parlem euam facibi
, confirmant, sed etiam si quando aberraverinl, ad
suas cobortcs facile redeuat.
*
, , .
*. , ,
112. Milessi qua railoae contingal a bando suae
, cobortis abesse, omnibus modig eo revocandusesi,
, \ ut actes mtnime confusa aat peiiurbala exercilug
* saluicm acprasridiura prae se ferat.
.
\
113. Si in exercittt aliqui populares hostium fue , - rint, anle diem belli separandi suni, el ad alia qaav
pm , dam loca honesla cum catisa amandandi.

r
\
114. Ac turmarchis ista praecipies. Unicutquo
. - auUira druugario, ot comiti ciiam mandabis, nidiH*
, , genter exquira.il ea, quse alicui usui copiis noslris
D cssepossinl.
.
*. ,
118. Par cst auteia, sive in fossato versetur umim , * qoodque baadum eive cobors, sive alicabi oastra
, ponat, maae cuia prima luce, ante aiia omnia, ui
, vesperi postcoenam ac missas, , ia
, esl ter sancium hymnuro, pro more csieraque
.
canerc.
;
'. , 4 , fuv,
116. Conlabernia, sive manipuli, qoaequasi parvae qu&dam cohorlcs stini, at ante descripsimus,
exroajoribuaet minoribus natu simul junclis conficiantur.
pif. ,
, ,
117. Primanus et secundanos coatubernii, ae

prxterea ciiam utiiaianiis, liaslali sinl; Uriiui et
9
LEONIS PHILOSOPHT
840
quarlus aagillarii, quique in medio unl, quer.i- , admodum necessiias requirit maxime iaslruan- , , .
tur.
'.
118. Flamula hastarum, quemadmodum snpra
admonaimus, tempore belli minime in haslis esso , , ,
permiuaniur, ne hastae tum iis qui gestaot, tum iisqui a tergoaunt, tum eiiam sagittis ia acie coa- , \
.
jcclis impedimento sinl.
'. ,
119. Despotalos, quos ad cooservandos et recaperaudos eoe, qui ia bello eauciati eraat, mililes , \
antea coiisiituebamas, ex uaaqoaque cohorie eex, aut octo ex debilissimis separari jabebis, ut ubi , *
tempus requirit, qui ia bello graviter vulaeranlur, ,
,
ab illis gerventur.
'.
120. Duo speculatores, sive exploraiores diligentes, vigilanteg, ac slrenui eligendi suot; duo & \
praeterea mandaloreg, et coatafcraiis etiam duo , \ . '
viri eliganlur, qui belft tempore baadum diligeoter \

cuslodianL
.
\
121. Cantator idoneus atque eloquens nans aliquia eligendus est, qui ipso in proelio exacual \ ,
atque incitet miiitum animos, et suasoria oratione \
ad alacntatem el capidilatem bellandi, quemad- , \
,
t*odum supra memoravi, omnes infiammei.
.
'.
122. Magnis in cohortibus duo banda anCa belli
diem liant, alieram pnefecti cohortis, id eat comitis, \ ,
aheruro primi centurionis. Fpso autem belii die non ,
duo geaientur aut erigantur, aed comiiis - , . ,
ium.
' ,
.
123. Ipso befli die anusquisque miles geetet ad
*. \
sellani suam secum aquam in pblasciis, el paxa-
madium, id est biscocturo, ia gellopangio, et farin , \
unam atque altcram Ubram, ul uecessarto tempore , \ ,
haec babeant ad refocillatioaem el recreatioaem sui atque aliorum, qui in aliquam aninii defectio- \ , , ,
nem, aut valeludinis infirmilatem bicidunl.
.
124. Tempore proelii, ut cognoscant militee ant*
\
balli exilum neminem spoliandum esse, saepius boe
mililibus inculcetar.
, \ .
125. Ia itinere faciendo, laldyro, sive tmpedimenta,
'.
cum raililibus permiscendum non esl, bostibus f> , \
pneaertim imminenlibue, ged aeparatim, et cohor- ,
tem aliquam pott luldum eeparaiam, aui aliter ,
eliam, ai quando id asus exigat, quemadmodum in , \
capite de tnldo aaiea menttonem fccimus. Haec .
quaenos tibi prsecipimas, tu itenim singulis coroiti- , * \ ,
bue, et drangariis, et tnrmarch umcuique co- \ \
gnosceada et conflcienda dabis, atque eliara ipee \ \ .
quantum poiea ad eadem eos exhoriaberis et praeparabis.
?. \ , ,
126. Occasione alque opportuniiatc in bello idonee ularig. Primum auicra ejasmodi occasionea ,
viiabis, ex quibus offensiones belli esse pesiont. *2
Kadem dciade tu eccastonibua adversui boftcs ,
\ utoria.
.
841
TACTICA. - CONSTITUTIO X I I .
842
pxf. 127. Anle omnia ab hoilibut rooliiat ac ainn
cias Inaidias explorea per excubias qaaioor in par tibus aciei collocalas. Ab omni autera coofusa eC
, \ diaalpata iateclalione hoeliura abatinendom ia primia eal.

128. Temeraria atque audaces reram aggree\
, eionee abs te roinime suscipiendae suut, eed ab aliig
. quibusdam idoneis prafcctis. Si eaim aUqua offen , sio aut gravis casue iUis conlingat, aliqua spes
* est ejus reficiendi; sin praecipous, et nobilissimus
, in exercitu aliquid bujusmodi palerctur, ejasmodi
.
offensio magnas perlurbatioaes inveberet.
\
129. Prudenset circumgpectus imperator anto
\ bellumin res bosiium diligenter iatuebitor, et pr , sidia quibus abuadat sedulo viiabit, dofeclas au6 , - lem SQOS quantuai potesl vexabit: ut verbi causa
, 8i plures qaam lu equiles bosiie babeat, pastioaaa
, oraaee vaslaadae suul, ul equi deficiantur pabuio;
* sin virorum mulliludo faerit, illorum commeatus
, , omnis atque alimenia circumvenicnda tibi et praeripienda ab illis suat.
.
150. Si diversie ex nationibua bostium copiae
'. , exaistant, donie, muneribus, pollicitalionibus oorrumpendi libi sunt.
.
'.
131. Sia diversararo'parlium scntentiararoqua
, fuerinl, praecipuos quosqus ex illis ad le laasqua
.
parles sollicitabis.
152. Hasiis *i utantur, in aiiquaai diffiûllalera
\ ; asperiuiemque locorum illos ad prodium evoca.
.
133. Si sagittarii fueriut, in plaailiera el loca
/i , campestria irahantur , ul ibi comiaus conserlii
, .
manibos dimicent.
*. , 134. Si negligenier aut eolule dic ve! nocle
, ambulent hosles, insidiis do improviso adoriendi
.
sunt.
*.
135. Sia animosa et audactar ad bellam vene, , - rlnl, et ab omni offensione immunce esse videbun , (ur, pre te feras quasi bellum cum illis statini geeluras ais, rejice tamen bellum ac differto do, , nec fervor oranii animorum elanguescat, et ubi bic
* .
impetus consederit, lum bellum illis eonferto.
136. Si pedilum numen> bostibus prsestiteris,
*. ,
* ad plaaa et caaipeslria loca illos deducilo, non
, * - at coniinas, aed ui eaiinus jaculis cum illis confli.
D 8**
>. *
137. Beliica eaim decerlaiiones venationibus
aimiles aunt; quemadmodum enira ibi excubiis, in , sidiis, circuilionibus , atque hujusmodi astiîs
, poiiue qaam viribus fera capiiar, sic bellura cura
, , bostibui, siveplures, sive pauciores fuerint, geren .
dum eet.
'. '
138. Goram enim ac manibug so.un conseriis
, velle cum hostibus aperie confligere, quando ali$ , qua vicloriae spes illis adfuerit, sine periculo ac
, gravi offensione belli eventus esse aoa poiest. Te , merarium autem ac inscitum est, nulla necessiuie
(95) - impeldente victoriam talem cum damao qusercre,
r
NOTAS.
(95) Kain\r. ecribc, .
LEONIS PHILOSOPHI
f4i
hoc modo parta, nomen tatmini inane atqtie . ; umbratHe magis babebii,qam ea, quae cerlissiino , ,
ac coRgtantiseimo in bellicts rebua jtidicio suscepla , est. Deiocepg jam, qua* antc belli dicro faciemla .
ewit, quando uecessitag le ad bellum cogit, ciun
bostibus gerendum, dilucide ac brcviier xponam.
2 1.
CONSTITUTIO XIII.
xpb .
De dii anle beiium.
'. "
f. Turnareha?, utbanda omnia iutegra tim, atque
* ,
ad ufum militarem apta, ante diem belli unura
,
atque allermn praeparabnnt, atque adeo bandophoris, id est signiferis, cohorlium dentur. Cohortis . 4uniuscujusque comes gua conslilual contttberaia, ,
,
et si qua gint defecta, expleal.
'. 2. Exploratoribus et gpeculatoribug aedala hoeiium aiatum exquires, qui moius illorum, quanta ,
multiludo, qualig acies; itaque le adversoni eos
prxparabis, ut ne subilo ac de iniproviso invadare , ,
* .
ab illts.
'.
5. Ubi vacavcrit aotein, exmuum tntrai per
drungos, id eet cobortes milKariag, et lurmas ,
congregahts; ncque enim omoes aimu! unam in , ,
locum cogag, narrabigque lllis qaae diclu neceaft* * , ,
ria aant, vel tu ipee, vd prajfecli lui, aniiquaa illis ,
eommemorando victoria9 prloresque feliciiaieg; , &!
talibusquo dictia antmabis itloa. Regis pretma largiiatem, gtudiomquo referendae gratiae, prsemia-
qoe benemeriiis proposila repetes. Recenseoda
quoqne roaiidaia' Biiat reliquscque pneecpllones, ,
qux vel abs te, vel a siagulis prafeclis iingnlae
.
farm ante aceeperunt.
'.
4. Si quosdam ex hosltbug contingal ab excu
!
biis capi, vel ad nos deflcere, ei generoso corpore
armalique fuerint, exercittd nequaquam osten- ,
dcadi gunt, sed ad alium quempiam loctim clancu- >, '
tum aniandandi. Sin bumiles ac viles fueriat, qui . ,
defecerunl, oniverso exercitui monslrabtg. Capd- ,
voa auiem nudog circumdnces, mandabtsque ui ab ,
amnibus mililibua ?oce contendant na ab illie in- ,
lerOciantur, quo miliiibus nostris oranes hostes
.
migerabiles ease videantur.
'. ,
5. Hostibue autero jam imtninentibtts, commu*
nique bello jam exgpectaio, praefeclis cobortiura ,
praecipics, ut ne excursiones contra inordinate va- ,
ganles milites faciant, ged diligenler obsarvent ne D ,
militem ullura et suig lassalum reddant, aut etiam
v-sxent; sed eog qoi In aliqua ineaile pertorba- .
tione aut aolliciluditie excruciaaiur, aut opinio- *
nem alicujus aaxietatlg afferunt, relevent atque ,
ad aliquam bilaritatem et alacrilatcm iradaeanl. , Sia ne gic quidem a moestitia el marore avocarl . fo
possuni, ad paululum lemporis eecerne^ eoe, el
ad alium locum, jusia aliqua causa adbibita, ugqoe . ,
adbelli exituid ablegabis, ut noad inimicoa IranB- , ,
fugicnlcs aliquid ludiceiil, quod miuimc palfa- .
tiendaun fuit. Popul.ives autom atque indigcna* bostiti, qucmadmodum sitpra ostefidioras,
auie tempore segregandi guot, neque \u bctlo adversum suos ptigtiare permittantiir.
6. Quaodu ad pugnam dimicationeinque ip>a;n
c' " e ,
>eatunio es, advcrsos casus bclli rrvntc portracta, , ;,
r
845
TACTICA. CONSTITUTIO J I H .
m
\ & . el illas calamilale* quarttum fieri polest anteverte.
, , - Imprimis autero, quemaduiodum saepe a me com
\ merooralum est, dieruni aliquot conjmealus
, \ , \ militibus equisque provehaiur. Casira muniiiora
; , flanl, idoneisque in locie, ubi aqua omnino de*
.
iendi potest, ponantur.
'.
7. Cur tibi quoque prandium mililum sit. Si
, eaim quaado coramuni consilio decrcluni est bel, lum incipiel, tum quo tempore optimtim judi . , cabis prandeat exerdius. Sin hoc miaime fnlurum
, sil, jam impendente bello, milites maue prandeanl,
* , \ , \ ut magis flnni fiant, cl per integrum diera, si lan - diu bellura duraverit, minus viribus deflciaatur.
.
. , ,
8. Non modo aliis temporibue, veram etiam ap , \ petenle jam belli tempore, coneiiium abe te minime
, negligendum eat, sed turmarcbas tuos, et ei quem
\ prxlerea fcolcriem pmdentemqtie virum judicas, ad
, \ coosilium ex tempore capiendum advocabia, et de
*\ , rebue agendia deliberabi*.
-
\ .
'. \
9. Advertcndus diligenter etiam locus in quo
.
conflictatio belli futura est.
10. Praecipiee eiiam prxieciis, ut ad primuai
'.
\ soaum buccinae ejus noclis, qaae diem belii anlc - cedit, equos aquaium educaat, ne ei box prseter , , mittatur, equoram vires in bello dcQcianl.
.
'. , . - g 41. Pracipies eiiam, quemadmodum supra a
, \ nobis mandatuni est, ol unusquisque milee, quando
(90) ' ad dimicatiooem belli procedit, babeat in aellopuagio
\ , , suo uaam aut duas libras panis, aot farinae, aul
, , . " - biscocli, aut paxamadii, aut carois :faabeateliam
\ , pblascium ia argabia pleauro aqua, non vino, ad, , \ , vereus omnes fortuitaa res circamatantee et casus
, . nec opiaatoe. Sape enim, profligalia hoalibus el ad
, \ , munilionem aliquam accurrentibus, obsidendi a
\ , nobis diem unam ac aoclera sunl: aut si usque ad
diem conflictalio producenda sit, neceese est com , meaium alferri, ut ne comroealus penuria rca
- agcndae impedianlur.
.
'. \
12. Si adveraue potentem nationem bellum luiu\ \ , D rum eet, el in timore aliquo ao demissiore aiiimo
, exercitus noster fiierit, ne eUlim aperle ac publice
cum illis confligas, sed ante diem belli cum dele \ ctia quibusdam atrenuiaqae miliiibu, clam, et non
\ aperte, illoram pariem aliquam adoriaris. Si cnim
. , quldam ex boslibug vel omnino huerlicianliir, vel
, vivi capianiur, exercitus illad fortiiudhie ac robore
, \ effecium judicabit, et vires colliget, timoremque de , ponet, atque acjeo paulatim assueOent audaciores
\ , \ esse, et bosles alacrius invaderc.
.
!5. Si bostcs le nec opinato opprimanlj neque
' ,
\ - id ad usuni luum periinet ul cum Ulis dimiccs, vcl
pro>
KOT.4.
(96) In cotlice Laurcnliano dcsuat paragraplii qui sequunlur.
47
LfcONIS PHILOSOPHI
8
quia locus aepfcr alque condcnsus est vel tempus \ ,
imporlunum, ut, magnis irigoribus aut caloribug, , ,
ne tum coneris cnm illis prceliari, aed teipsum col- *
lige potius, eC lactim idoueum ad castra poneada , \
quaere,et proelium differ donec commoditatem lem- , \
porisac loci aliquam babeas : neque commitias ut \ \ ,
inviiua cum illis conQlgas. Hoc si fecerig, aon \ .
inimieos fagiee, sod iaaominodum locum devi- , \
.
tabis.
*.
14 Deo victoriam dante, et hostibus profligaiis,
abstineant omniao milites a cadaveribus inimi- ,
corum epoliaiidis, Nana cadavera aut impedimenta *
aut caslra hostium anta perfectom belli exitum ,
invadere, valde periculosum ac peraiciosum est. ,
Itaque pnocipiendum oainino esl, at islis rebua \ .
milites abetineant. Sape enim victores talibus de .
causis non snperati, veruro Uerum funditus deleti \ ol
gunt, bostibus de improvito iacuraantibus et pe- , \ , \ ,
riculum infereniibus.
\ .
'. " \ ,
15. Hoslibua jain appropinquantlbas, et iramiaeote bello, quemadmodum anta adtaoiHiimue, ,
non modo ei in fotsato, id est, cagtria copi , ,
tuae fuerint, ibiqtie hoaies exspectaveriat, feaum , aot palea uniue atque alterius diei jumentis re- , \
ponelur, sed eliaro si castrt moveat exercitus, , \ }
et ad alia loea coromeare velit, atque aciem ibi , \ \ (97)
instruere, ffenum aut paleaoi unius diei secum , ,
ferani, ac la castri* suis reponani: fortassis eoim ,
\
pueri et admiaistri aiilituai ab hogtibua probi
beantur eo die exire, et feoum secare, aoi pa- ^
bulom colligere, aut jumenta ad pastum emil- ol ,
lere.
, .
^' ,
10. Sia boitaa immineant multi, noa absurdum fuerlt, quemadmadum anle diximus, unuro- , \ ,
queroque in itinere facieado frameniari ac pa- >
balari, alqtie illud in caslrig reponere. Neqne .
enlm casiria jam posilis, pueri ei administri ab \ ,
bostibue, gi pntsertim eqtiil^s multi fuerint, pa-
bulatum et fruroentatum ire sinentur. Hc abg .
le anle bellj diem, parlim pnecipienda, partiia , ,
conflcienda gant, ul perfectior acdisposkior prafe-
ctorum milUamque tuorum consiitutio fiat. Regtat - \
QI de ipgo belli die, quidque peraequeodam tibi
tuigqae, et a quibus refugiendom git, paacis ex
,
.
planemae.
'.
CONSTITUTIO XIV.
(98).
th die MU.
'. , ,
1. Hoc ante omnia praecipiendum egt, ut purag
ac ganciug exercitua laug eit, et pridie vegperi
preeeg efflcacet ac diulurnae adblbeantur,omnegque ,
Deo congecrenlur, verbie factigque persuadeanlur , \ ,
ge Deum adjulorem habera, atque hoc modo ad \ \
, \
bellum puroa, aiaceros, alacregijae procedere,
\
'. .
% Ipgo belli dio ne muliura le faiiges, ne lasf
.
(97) . Scribe, .
(98) Codcx Laurentianue bie duobus pnmis paragrapbi^ mutilus est.
849
TACTICA. - CONSTITUTIO X I V .
850
\ - eitadine ac perltirbaiione aliqua rerum neceasa , riarum obliviscaris, neque cura aul solliciludine
, \ - excrucieris, ged glrenno atque alacriler aciem
, Iranseag, et oratione tua onwiuni animos excileg.
^
f'.
3. Ifeqne eaim manibuj conserlis cum boete
(99) confligere imperatoris esi, sed quae faclo opus
, - aunl providere, ei idoiieojin loco siare, ubi
, $ aspicere diinicantes poseit, el solntos ignavoaque
, \ , , , incilel ad alacriler bellum gerenduin, atqae af . \ fficUe parii studeal eubeidiis iiils, id est laieranis
, et lergisiitibus, opem ferre.
' \ .
\
4. Si adversum gagitUrios beltum copiis luig
\ , , gascipiendum
erii, locorum
. . asperitaieg
,
et pedee
\ , | ieraque moatium primogque consccnsus deviia,
\ , , \ et sl fleri poggit, nequaquam in ea parte con , . fligag, et vel in ediiiori parie montis copiag (uag
\ , locaio, vel omnino a rooate recedas, el in sequa , \ \ biliori loco roagigque plano aciem ingtraag, nt
, , , ne hogiea ingidiag molienleg, ex eiaioaotiore loco
ia iovadaat.
(1) .
'. ,
5. Nac vero cum bostium acie confligas, neve
, \ luam illis aciem commongtreg, priugquam illorum
, \ , , - aciem inslruclaai aaimadverlertg, et illorum io * (2) gidiag molitionesque exquistveris.
.
-'. , , ^ 6. Si loca in quibus confliclnrus 68, aporia el
\ , \ campeslria giat, et band gaiis coinmode liceal
, secundam aciem (uam occitllare, ul ne in iiiaere
feciendo advergiim bosiea appareat, eam jam
, prope priaiam aciem abduciio, ut duae b aeias
una golum esse bo5iibag videaniur; quando vero
, - ad uaing milliarig gpaliaui ab bostium copiig
. " (3) abfuerini, luai gecunda acieg paalalum se relar * del, alque a priina acie ad justum inlervallum
* ga aeparet, ei ad suaai formam, quam anie 86 , \ : cund aciei descripsimus, redeal : inde fiet, ut
, * nostr aciei apparatus quam miainte ab bostibug
cogaoacatur.
.
'. \
7. DUcessiones fugasque bosiium diligenler al, , - D teade, nequc intemperanlar propter boslium falla, , , C68 dolos insequere illos, sed ordiaaie ac tnslruchs
, copiis, idque potissiroum gi aliquam cerlam victo.
riae fiduciam habeas.
'.
8. Si boslibiiB incursio qusedam in' primam
. \ aciem flat, eamque neque laleranis, neque insi , diis adversum eos siructis defendcre possig, ex , Iremas sacundae aciei oras assumes, illucque irang fereg : gi uno ex latere veniaui, ad eam par * iero; gin utroque ex laiere ad utramque parlem.
, , Similiter advergum eog, qui a tergo eecun&e
, . \ acici veniunt, gi tergislilee oiulli ad illos repelleu*
eieeru>
e v w
ee
NOTJB.
(99) " . Scriba, .
... 1.
(1) . Scribebaiur, .
(3) . Scribebalur
(2) , . Scribebai*.r,
BI%e%Wf
m
LEONIS PHILOSOPH!
852
dos non fuerint, lioc idcm faeies, ne caeteri dis- * ,
iraeli ad praesidia prioue aciei minus valeant.
ol oV
, *
.
9. Si ingens bosiium fuerit exercilus, el raul . [ ',
tiludiuo bomiiium ac jumenlorum afllictos, ac \
pene oppressas fuerit, ne coaeria emiaus jaro ,
bostibus venienlibu*, copias luas ad celsum ali-
quem locum deducere, ne multiludine conspecla , animunt jam lui despondere incipiant, *ed bu- , * mili et cavo in loco eoe instrue, ubi neque boatea , |
tisuri auaf, neque ab bosiibus cerni poterant; , .
el qnanda uno aut dimidio signo hosles abfue- \
rint ad exceUiorcm locum daeantur, ul confligere ,
poaainl priusquam aaimo deilcere, aul languescere , \ .
iocipianl.
40. Sin lalis locus non inveaiaiur, scd emiaus

'. ,
bostes exerciiui appareant, coyiis tuis ipsa ,
in acie instruclis dicee, non hominum, sed ju- ,
meiiloruai atque impedimentorum ibi perutagauai , \
csse numerum.
11. Si hoslibus adbuc miaas instructie adoriri
'. \ oos atqtie invadere polea, majus damnum illi* facies.
,
12. Omaino autem semcl atque iierum consiste,
'.
quando ad spatium unius. aol duoruai milUarium
ab hosiium acie ante bellum diglag, ui exerciius ,
luus varie iustruttur, DI ne aectiros se pulent
bostes, quia per exploratores nostras copias anie , \ * .
cognovertint, et coatra eas aliquid raoliiionis machinali sanl.
C
15. Si pedestris exercltus non iucril, milituni
'. \ ,
pueroe, id est, administros in castris reliaques, , ,
oi per uaiversum caslrorum ambitum ad fossara '
cuslodiendain dividantar, arniisque interiorem ejus \
partem muniant, sive sagittie, sive jaculis, sive , , ,
futida valeaat; una quoque cobors cum illig ex- ' \
cubiag aget, porlasque castrorum atque universi , \ ambilus defendet, uaug isiis prafectus honcstus , ,
atque iniegcr.
.
i i . Neque itildum tecum ia acie circumferaa,
'. \ ,
si aliter fleri potcril; prompia enim atque ex- * \
posita hoslibus praeda esl, si in bello esse adver- , .
talur.
D
15. Si proficisceaii tibi de improviso sublla
'. , ,
liostium incursio fuerit, neque castris ealis coai- , \
mode et luto ia toco tuldum ponere poteris, tam ,
dextrum ad laius secundae aciei obliquabie, ibi-
que anam et allerara coborlcui, qua? ex euper- , \ ,
fluU hominibug eet, ad ejus custodiam segregabis.
.
'. , , 16. Si nullum jumeniis reposilum io casfris
pabulum habeaat, ipso belli die caeteris ad bel- \ ,
lum procedentibus palicaria, id eal adaiinisiri \ ,
militum el praefeciorum pabulatum eant ad par- \
tem a targo aciei rclictam, el dum bcHnm geritur
quantum poasuat pabuli comparent. Pabutatoribas
aniem istig deiitur banda ei signa qumlam di- ,
vcrgia el editioribus iu locis, ul advcrso aliquo ,
t
863
TACTICA. - CONSTITUIK) XIV.
854
' ^ - caae iatideale, jrevocari iliU possiut, ei ad castra

\ - ciireu contendan, at ne iaicrcludantur, sed ab
, boalium iinpelu gerveiUur. Hoe propter ittcerlt
, - bc&llevanlttni fteri debei. Si eniiu adversum aliqvid
, \ * , cecideril, comiueatum ei pabuluin iu promplu mi. liles &i babeant, ad pagnaro facile siallm pro; . deunt, ei otfeusionem acceptam bellandi gtrenuilale
, \ regarciunt: vcl si id iitiuug eQicere possint, ta
tegria copiia alqoe Insirucla aeie, dam adliuc equt
, - Jlrmi attol, recedanl, priugquam vel animi equiinra
\ . " $1 , - magis laberactetitar : quod facile usu venit, si
, commealas in promplu non faeriu Nain post offen , sionein belli nemo pabulaium prodirc aadet, eqni \ , que famelaboranies inagnam anxietalem miliiibu*
. , tojtciuai : ttltle autem ac salutare coiisiliutn capi
. \
poteal, inopia gimul ac faroiidine premcnli*
^ , - t>ue. Oaintno auiein pabulum jumenloram ad unutn
- alque item altcruiu dieio repogtlnm babeaat, eoquo
, \ , eiiaui amplius, paslionea prope fticrint.
. \ >
, , , \

17. 81 priioo conflicUlioaii die adveraua belli
'. *
axitus
cadat, quod abaii, iatUile uobU aique
,
, \ iaidoneum esge vidatar, eodem gtaliin letnpore
, eonari boc quod aomsutn est reeuperare, et fusos
, auperatogque ad aliquod publicum proelittm redire
- velle. Neque vero boc at fociag consittum tibi
. , , darem: perdifficile enim omnibus boe est, neque
. - staiiui offensio aceepia rcfuiari potesl. Harum
, C atnem boc est, el Romania iaasitaliim. linquo
. , eliant sl atbil mdveraom caderel, gperaveritqtte
. , iaiperator ainissjia digniiatem secundo proelio se
rccuperatunim, mollitudo Umea mHilum $i can , aaat cognoscat, ad caaaerendas manns mlaas eat
babilis: bic eniai exilus bctti, quasi diviailua ante
* decrctua essei, niagaam aaimi fortntdiiieni perturbalionemque invebiu
.
18. Ilaque ine gravl ac aeceataria caasa, no
'. \
coneris corann atquc aperte ingtrociia copiis cam
, boste posl oflenstouem belli acceptatn diaiicarc,
(?, sed dolo aiqae agtn, occasione se oiTereiiif conarc
\ , illos subilo adoriri, et juxta vetos dicltim, post
^ fiigam, pugnani redtategrabU, ul ad vtleris oflen * sionis oblivionem exerciius veniat, atqoe Siertuti
, ' coire in aocieCalem muliiiudinis, et cogere justis
.
caasig ea?pe oblatis se audeat, quas aoiuea perscribere facile baud iueril.
'. \ ^
19. Sin post oflTensionem acceptam itcrum u
, mcn cuai boste confligc, priaia acics quasi antea
, profligata in setuadam aciem conferenda eat :
aecunda autem quibusdam e prima aete deleclis
. vlris ad primam iraducalar. Nam cum bace minor
* .
prima sit, ipsa per seiptam aaiiaesfte non poiesi.
\ ' \
20. Retardare auicm to belti evenlu miaus pro , \ fpero baud ulile est, nigi aliqaa gpeg gOcietaiig
, aal aliug wodug pra-gidii exspecielur: vel, quod
, , , aa?pa
regpoagto ab bosubug affcratur, qtiani
, * divulâri ucccssc noo eii, scd a prxfoctig solum
B O n
855
LEONIS PHILOSOPHI
cognogci. Qtiod si fleri slalim possit quod ab . \ *
hostibus propoailur, non differalur, sed sedulo vel , ,
jurejurando, vel alio qaopiam pacto transigatur. ' , .
Sin pernicioguai ei ad contemptum alicujus, , \ \
aut universa? maltitadinis conttimeliam fuerit, ,
hc atque illis duriora in vulgus aostrum effe- ,
renda sunt, ut exercitus ita concitatus, ac necea- eitate compulsus, impelnosiug adversum hosles , \
procedat, atque obedienlior praefeclig suis. sil : ,
quaalo eniin luajor lardalio fueril, tanlo magis , \
auperaii mililes formidolosiores erunt et victorea
audaciorea exsistent.
21. Priugquara autera univer&um robur tuorum
'. conaidat, adhoriandi libi per lurmarchas, per de- , , , canos, quintanos, militeg tui sant, commerooran- g , \ , \ dumque est illis, non esse- ]am tempus ignavia ac , \ .
socordiae, sed impressionura atque incurgioaum ,
in hoeies faciendarum, et quae clades aique offensio , \
aate accepta fuit, ea jain virtutc ac rebus gerea- . \
di* delenda atque obliteranda esi. Haec atque iig .
ghntlia illis narranda suot.
22. Si epea aliqua est acie iastrucU prcelium
'. \ \
recuperari pog&e, bac via quam supra dixi pro- ,
cedatur. Sin hoc modo non proficiatur, pro pe- .
riculorum raiioae optimaia eibi viam coaquiret. , $
23. Si pcdilalug hosliura vincat, cum equis or'. \ \,
dinale discet&iones atque dcmigrationes ex eo loco
fiant, alque ila permaneaot.

Q , \ .
24. Sin equilea fueriat, guperflua ei gravia lum
'. ,
jumeala, tuin alia quaecunqae preterimllenda gunt, \ \ pedileaque constitueadi, et sine jumenlis equilibus- , \ ,
que unlversos ia daag pbalangeg give acies, aal in ,
uoam qaadratam obloagam forroam ingirueg, in , \
medio juiaenla aique impedimeaia ponag,, extra ,
baec militeg ia acie, queaiadmodum praediximug, , , ,
atque tilira eos eagiitarios : atque ita discessionea , \
demigraiioaegque luio facieg.
.
\ ,
25. Kursum gi prospere ad vicloriam bellum inclinei, et Deo jam propilio victor evadig , ne gola ,
depulsione hoslium conlenlus gig, qnasi imperitas
qui tempore uli negcit: aeque imporlunum illud ,
audias, Vince, ged ae nimia vincag : ne, si lubrico , , \ , \ lempore cedag, roajorea tibi molestiag accumules, G \
el incertum rerum futuraruro eventum reddag, sed , \
eversione boglium abgoluta uteadum omnino , }
esi.
.
-'. ,
26. Si ad aliquam munilionem hostis confugit,
vel vi ei inanu, vel aliig quibugvig formig, homini- \ ,
buft et jumeniig, inglructa aci in guminag angu- ,
stias coercendui est, vel alia quavis consentiente ,
aique idonea uiiliiate, ugquedum perfecte illum , \
everleris : neque lum defatigari oportet, quando ,
paulura illum repulerig : neque rei universae exi-' ' , \
tum propler exiguam amplius laborum patientiam \ *
abjicere debes, post lanlog labores atque sudores, \ \ \
post lanta belli pericula: quoniam et in venatione .
quod peae cffcclum esl, pcriodc esl ac si nibil egset.
r
8S7
TACTICA. CONSTITUTIO XIV
898
%. 27. Mililum tuorura ordini* eongervatio ppsi
, vicioriani negligenda tibi aon est, eed instructig
, \ \ copiig cum gcientia ei ailentione mililari prose . quantur hoslee, imperatorque ipse auendal dilt genter quid facto opus sil. Neque enirn ad incolu, initatem vegtram, in hogiiumqae perniciem poten \ . lia sola valet, sed eecundum Dei benignitaiem, imperatoria ac diligens rerum administratio, pracctpaa *ac tumme necessaria est.
'. , , \
28. Temporibue aclocie idonee commodeque
' \ - utarie. Si bellum publicum fulurum perspexerig ,
, omnia loca perlustrabig, nuda atque exposila loca
, \ \ - hastalig ijiig eliges. Neque solum dextr sinistra?r
(). \ que positae partes perscrutaadas sant omni ex parle
'\ \ aciei usque ad belli finem, sed et fiaitima loca ex g ploranda suut, ne fossx, vel naturales vcl arlifi , \ - ciosae gint, vel dolus aliquis lateat.
?, 1\,
, , .
'. , 29. belli die, quemadmodum preediximus *
, excubiis simol eom prima luce in quatuor partea
illiug loci abi conflictatio fulora eat diviaig, atit daa
aut iria circumcirca milliaria, prstcipteg, ul no&
modo motug bostium advertanl et gigaificenl, ged
, eliam eog qui ab bosiibug deficere voluat per (5), , - lugtrent, et apad ge detineant. Hoc modo onlm eta
\ . \ qui abexercilu nogtro aufugiunifacile prohibebunt, *
0 , \ et eos qui ab inimicig voluni ad nog deficere, ctun
, \ omni incolurailale ab aliorura contumelia inlegroa
, , conservabont, ne a quibasdam malis viris exagi,
.
^
qui ad noglrag par
, \ - teg profugiunt, quagi justum et aeceggariuro con gervelur.
\ .
'.
50. Qtise in anleriore parle exercitug excubiae
gunt, ame guam pariem, ugqaedum iaira uniug ga , - giltae jaclum venerial aciei bostiuro, ambulenl.
-, , , eamque dacaat, ne foesae ulla? aclacua flant, aut
, []. dolos ullug susceptus sil, guogque lum adaioaeant,
* \ ne de improvigo ia aliquod malum veufaat.
.
'. \
51. Necesgariig locig ac temporibug non modo
, , gimplice*, veruro etiam duplices vigiliae congti , \ * , luendae guaC, ut ai quid alleram laieai, aoibaa la, .
icre non poggit.
'. \ D 51. Si inslructa acieg, si locug idoneug fuerit,
, ne exgpectenl dum hostes eos invadaat, ot ne ma, \ , luro aliquod ac dolum roacbinentur, eed confeelim
$ in eoa omai impetu ac iocurgione ruendum agt.
'. , ,
55. Si dilalio aliqua conflictationis babeatur, se , cunda aciea iu locig condensis silvosisque alqoe
asperioribug occullanda est, ul ne gi hostes longo
* ante tempore eam animadverterint, insidiis aliigque
niolUioaibus multig appetant atqae invadant.
, , \ ). .
54. Quoniam de excubiis menUonem fecimua,
*. \ \ ,
NOTiE.
(5) . Soribebalur, ^
c
l e i l l u r
q u o d
a k g
l e
e r g a
m
LEONIS PHII.OSOPHI
860
osiendendum quemadinodum hae firmandac suat. , \ ,
Excubiag in duas partes divides; ut aliere vigileni, ol , \
olterse vtciggim dormiant. Nemini enim fidem hn- .
toaa, quamvis receperii se inlfgram nociem vigt- \,
laturum. Sonmng enim ac gopor de improvigo \ \ sponte quadat sua opprimunl. Cum vigilare volunl, ,
rectipedibusconsisiant: sessiones enim ac recuba- , \ .
liones corpora in sommim pracipiianl : gtationea \ -.
* autem pcduia inentem indormienlero excitaat.
.
'. ,
55. Bello jam confecto, qui saaciali fuerant rekvandi consolandiqiie gunl; qui ceciderunt hone- ,
glum fuaus habeant, laudibusque multia cobone- , \
gtenlur, qui pro fide Cbmliana, pro fralribug, , \ ,
suam ipsorum vilam profuderunl. Hoc autem \
juglum *eligiosumque factu est, ei alacriuiem g * , .
niultam viveiUibus aflert.
*. , , \ 56. Si liberi illis fuerint, aut coajux, si hoc conslet sirenue illos alque alacritcr ia prcelio dimi- []
, \ .
casse, bonesiis modis abs le relevandi suat.
*. \ \
57. Quoniam Romanos omnesque aliat nailonea
vidcmus acies suas ila instruere, ul quam maxime
erainug cerai possinl, Iracem magig aspecium vulla ac facic, qnam armis lucentem et coniscan- tv ,
tera acicm in bello prae se feraal: quanquam hoc * \
unibrallie cito evanescil: nam secunduni Dei volun- .
tatem, imperatoris adminigtraiione, ct exercitug
alacrilate, bella conficiuntur : propier cos tamen ; * '
qui ba?c requirunl, gi silvosa aut cava loca fuerinl, \,
ibi copia? occullandae, et longo ante lempore hoeti- ,
bue non ostentandae sunt, ul ne si anl* untim atil Q , \
allemm eignum ab bostibus cognoscantur, insidiae * \ ,
i)lU dolique struanlur.
.
58 Si nudus locus purusque aer fuerit, cagsideg
'. 6 \
auu non capiie, ged maaibug gcsient, douec prope ,
boalcg venerinl: scula auiem parva coram in pe- , \
rtore feranl, legaiuque galcas et cassides: vel a .
tergo bumerig gesicni, si scula ferrea ac spleadida ,
babeaat: sed el fcrrum baslarum praedicto modo * \ \ *
occultctur: ut anna eminus nullo niodo luceaat, ,
cuin pr&gertim ejusmodi gigno si consignentnr . >
boeleg, menteg illoruru anticipenlur, ei in foraiidi- ,
nem quamdam anie belium cadant.
, *
\ , , .
\ \ .
59. Insidias auiem occultag atque abditas c o D '. , , \
niodo facies, quem iibt anie descripsi. Si enira
idonee opporttinrque fiant, maximag uiilitates in ,
bcllo affcrunt, magnagque admoduni copiag ita de- . \ \ leveruni, ul nullug locug confligendi aciei univerga ,
\
reUoquerelur.
,
.
40. Qui enim locoruro opportuniiate ad baec
'.
abundabant, ve! condengia in locis, vel cavis in , , ,
rocessibus, vcl in colle aliquo magno, vel vallibus, , , ,
vi moiitibus finiliaiis ugqae ad hostium copias \ produciis, ut ab bostiuin uotUia boc modo occul- , \ >
861
TACTICA. CONSTITUTIO X I V .
862
- tari posginl, ct molilione* idoneat gtmre, iaifdia*
. auag posilas babebaat : isli tergo bostiam de
\ improviso imienleg, anle mtnuf congerlag fuderant eos, et in fugam verterunt.
.
41. AUi prope hoslium copias, cum locum non
'.
baberem idoneum, boc niinime feceront, aed a la*
, tere in medio suae boatiumque aciei eoa collocan , \ leg, vel a tergo suae aciei obliquanlea, majorea co ( , ptas iu ingidiis collocaverunt, et minorea ad coraai
, - coniligendum cum hoelibus ingtruxenint.
.
42. Alii parlero exercitug non inajorem, sed mU
.
, \ , - norem iu insidiig locaveronl, conflictalione jamin*
- cepta fugae voluaiaritt iis qui in acie inglrocti erant
, \ eese mandaniibug , et hosiibus illos confuse insc , ^ quenlibua, et locum illum ubi inaidia) gaal locatc
- transeuntibaa : qai Sa insidiis posiU eranl a tergo
bostes invadanl : qul vero aala aufogerant, taaaera
\ facta qnam anta sibi propogtieranl, coaverst ito rum in hoglea, inseqounlur eos. Hoc aulem ferc
. plerumque advergug aquilonares homines Scyibl \ casque nationee maxime Ot, at Turcie, el qui gunl
, \ . iis gimileg.
'. ,
45. Si qtiis foggam altam ad octo aut deeeto pe\ \ dnm laiitudinem eatia longo intervallo effoderir,
, \ bancque lignis lenaibus, cespiie, feno atque aggere
\ , \ coaUxcril, quasi una eademque cum finitimis locia
terrae guperficies essel, nibilque a circuroslaate
, \ . terra distet, eductum aulem aggerem unirersum
, ibi jacere non ginat, ne aliquam novitatia suspicio nem afferat, in medio autem ejusdem foste loca
qttttdam firma reliqnerit, ad id tempug ootata, el
\ degignaia exercitui lao, et utrinque hinc atqoe
. , , illinc propc foesam ineidias abdilig locia clam coU
locaverii, el ante fossatn reliquos iatfraxerit,
, \ deinde conflictatione incepta volantariam fugam,
* qai inslracli in acie eunt, simolaverinl, et per co \ gnila firmaque loca secure iransterlnt, bostes au6 \ lem iaipetuoae ac vebenienler insequanlur, deiado
. 01 \ ii, qui fagam aimulabaat convergi in eos, aliis iu
fosgara precipitalig, aliig inopinaia bac roacbina, tione in fugaiu conjectig, magaam partem boeliuro
, \ - delebunt, niai ab bostibus boc anle animadver , gum , vel a quibusdam iraaxfugig indlcatum
, D gil.
, \ (6) ,
, ^ .
\ \ 44. Siroililer gi palis quia defixis feceril duea
, \ aul ireg ingreggug, gecurus, iniegrosqae relinqoeag,
eft inslructa? aciei cogaitog; deinde ante palog eos
, * aciem inetruat, et in ipsa coafliclatioae fagaro gi malang incitet bostes, ul in bog palosrual, et gu bito a latere inlervenieaieg Insidi, boateg magno . \ pere laedent.
, \ , \
. .
'.
45. Hujusmodi ciiam dolug advergug bostes sine
NOTAE.
(6) ). Scribo, .
%
863
LEONIS PBlLOSOPRt
84
fossis, et palis stisclpilur, si quis ferreos tribulos, \ , ,

id est, murices ad tempas viacalis consirictoe pro- 0 jiciat, qui post usum expletura contrabi in se itemm (7)
poesini, ad latiiudinem aciei iaslrucla3; in medio , \ ' ,
qualuor aat quinque transitus relinquito eeniufh \
pedum latiludioe, qui exercitai bellaturo noti sint,
ramis magais, aut hastarum cuspidibus peregrinis, aat terra aggeribus ad modum tumuli, aut acervi , \
lapiduai cumulalis, aui aliis evideniibus aignis non , ad initlum, give froatem longiludinis borum tribu- , ,
lorum poeitis, eed ad exilum allitudinis ad ulram* , ,
que oram transitus notali. Conflictatioae jam ince* * ,
pta fagam simulent, et ubi baec noia sigaa exer- ,
ciius iraasierit, aaferantar ea , aut dejiciantur a ' ,
ceriis quibnsdam equilibus ad hoc conaiitatis; in- ,
sidiae tam hinc atque illiac utroque ex latere ad- JJ
versus hostee irruanl, ubi jam in hos tribulos ir- ,
roerint, aec antroreum aut retrorsum procedere
posaunt.
,
,
.
^. \
46. Hasc fieri giae tribulis eodam modo poseunt,
ai quU rotundas quagdam fossas varie dispersas, \ ,
quas aniiqui hippoclasus nomlaabaat, ducat ad , & ,
spaliuro unius, ad aliitudinera duorum aul trium ,
pedum, aut acutoapalos defigat in illis; has diver- \ , \
sas, et disianlee a se irium pedum onini ex parte .
intervallo, fodies ad universi spatii laiitudinera pe- \ ' ,
duia centum qainquaginla, ad longiludinem totius , \
actei intervalli. Hoc coufecto qaaodo ad conflicta- ', .
tionem ventum est, par est, ut prima aciee ad unius G ,
milliarie spalium anlo eum locum inatruaiur, ae- ,
cunda post uaiversum inlervallum duobus aut tri- ,
bus sagitiae jaclibus ab eo loco absit, ui si opui '
fueril, et qui e pritna acie in fugam verei sunt, se-
cure per ea loca evadant, eisdem intervallis secunda * ,
acies sine offeasione tran&eat, atque adeo hostes
, ,
invadat.
,
.
47. Quando anie fraudem hanc apparatam,
*. "
sed post eam acies instruitur, tres sagiua jactus , ,
ab eo loco acies inatruatur : et quando hostes vel
iraasieriat, vel in loco fraudis molits fuerint, oc- , curranl lllis noslri, ut pro celeriiate equi illorum , , laedanlur. Loca autem istius fraudis opporluna, et .
iategra ad iranseundum, lata admodum relinqui
non oporiet, ut ne magnus hostium numerus sccurc D ,
,
non acriier adoriaiur.
.
48. Hae rerum aggressiones atque doli clam et
\ ,
a paucisfldelibusquehominibus vel ipso die belli, , , '
vel uao ante dic, ad vcsperam vei nociu flaat, eo \ ,
ipso loco quo bellum exspectatur, ibique bostee *, \
pneslolari. Ad hoc tempus autem quibusdam ex , ,
exercitu muaianlur, praecipue aulem signiferis, ut ,,
sciant se aseervari : et post banda deasati am- , \ ,
KOTiE
(7) 5 . Scribtbalur, .
1
865
TACTiCA. - CONSTITUTIO X I V .
866
* . bulcnt, quemadmodum oppotluuitas locoruiu i *
, xal - > \ - cipii.
, .
Hoc oiniittms maudaiiduin esl, ul in relrO\ , *
- codendo ilertnn bauda gequaaiur, nc, quod abgtt
, , , . quidam paiaulea, ia baa pedicas iiiridanl.
& .
50. x i i i piae.ltttig macbinatioiiibu* ouinibug,
\ ,
, queiuadmodaui ncn arbUramur, bae tribtitoram
- macbinalioiies iuiii fac llime tain obscurUsime sin. \ gtilig in locis (iunl, tdeoqae ad loconim aaluram
acies iastrualur.
.
51. Si libi ulilc vidcbilnr incursiohcK adversug
'.
, hosliaai aciero faccrc, ul jaia nobis dictum st, ad
, \ . uaaia et allerain cohorleni, vd pro exercitus tui
% & nuroero pliirca etiam, prxfeclogqne illorum forlc*
\ atque audaccs* .prud6nt.cs strcuuosqua deligea,
. , eoaqae ad dextrum laius loci, si idoneus fuerii,
) * unas insidias conira boslium copiag^ ct ad lacvtini
4 itidcm aliag collocabis.
, .
5 i . Si ai> bo>tibiis iuvadanlnr, bte apparatu* ho'.
- giium coercendus est, aequc periuiiieaduai Ulad
, \ \ lcinpug Tacaum easc quo ge ingiruanl. Sin ab bo . giibtig non iuvadaattir, ex ca parte vcl in tuldum
, hogiimti quod ad eaui pariein lacaiur, invadant, vei
, , - iii exlremuiu agmen et terûai bosiium, vet in
, \ , coruti, id esi, parieai ambiculcm exlicmaa ora:
, aciei bo&l>uiu, ut ie hoslcs aui gccunda aeie iu , , , \ glracla, vl insidiis posl cupias illorum collocatis,
, luas Insidtas suig lajdatil. Insidias eniai luag inex cubiig esse oporlei, ul tato iu< ursionem bosliuiu
JI ' giiglineaat, eoaqtie opporlune iavadanl.
; \ '. ;,
feat
*. ;
55. Iiigidiarum temptis diligcn:er advertag, , \ qne longo letnpore aiite aciem iiistructam eag loces,
ne cuia pauci ia insidiig sinl, ab bogiibug opprr*
, , inantur: ncc rurgug niiuis Inrdentar, ne conflicla lio gi alrquandiu anlo iaccpcrii, iuutiles aique
inanes insidiae sinl.
.
54. Sed dtttn uaiverga acieg procedit, ipsae quo\
que iiisidice give iutse sive t'u:e aint, advergug ho gtc, se prxparvult sed ila ut paulum anto rag,actei
procedat. Ex co flei, ut acies per loca exposlta
* ry aaibtilans, ad ge aciein bostiuin pt*rlrabal, ingidia*
$ \ per lolebroga loca inct;dcnlc$ gitiiililer se allrabant,
\ \ * geque n:uuio speculaudo, giguiticaado, conjectando
\ , , - obgervont, qnive priores alleros anicverlerinl, re \ , lardenl ga et practtolcniar eog, iii giiuul quanitini
lieri poggil ulrxqne tum copia liini insidisc bosleg
adoriaatitr. Itigidise aulem panlo nunc anleeaal, ul
\
, \ quando boetcs Ingidiis coppcrinl comuiovcri, acir
* luin prope addurta confli-n.
,
.
55. Hoc modo, g! loca idonca fuctiuf, iiuaints
\ , , laleribug iagidi* collocaud;e gttnt, gi potissiiiimil
, magnum lubeas cxcrcilum, m aUrne insidiaf
28
P A T K O L . Cm. C V H .
;
Sffj
LEONISPHILOSOPHl
868
incursanles reprimanl, a!lcr aalera hosles inva- **& , ,
danl.
.
-'. , , 56. St cnro invascniit minns scctinde res illis
proeeeeeril, vel cum acie lola profligala esl, luai \
tlli invadere caeperiul, ne eic quideut relrocedant, ,
aul hostcs diniillani, neque ad secundam aciem , \ ,
(8) , venianl, el euni iis qui se in fugam dederunt, per \ ,
misceant, sed cmiaus consislant, illosque a tergo
adoriri atque invadere coneutur, ut hocmotto a ,

fuga suos reUrdcnl.
57. Tutum hoc arbilramur esse, ut qui ad insi\ " ,
dias vel ad hicursionem a tergo aique a laiere ali- ;
ujus acid miituiilur, vel ad luldi caslodiam, vel ,
ad celerefttibsidiumaUcujwe pariis afllicbe, vel ad ,
lergam aciei cuslodieadum, sive ad excubiae, , , ,
drwigieti magis, id esl, siimtl, conferlim, quaai , , ,
iuaza, siae ordiae inslraantur, neqtie in longam . , \ ,
ucieat, id est, ad ordinem conlabernii aui decttri \
aul quincuria; bic owim apparatus spleudidior ac , *
illuslrior, foriior alqae ordtaalior esl, el lalo <?on- . .\
fliclaliones in prsclio facit, tardior laaieu mmus \ \,
ttexibtli* ad iisma esi. Ilc auiem drungtaii appa- , *
lalio, oinaia conlraria habel, ei in insidiis facilius ,
lalera polesl :.niinore loco conlenla, confeslini \
umaue conserere polest : iiaque excrciiatione ac
i*u exploranda baec opporluue aunl, et qiiod aia- \
xima utite eai cxperieudo leneatur.
* ;, \ >
.
..U'
58. 6ed hoc pro magnitudine cxcrciuis ad boc

, ,
cmissi, ei pro locomm silu liai : si enim aequales \
eopitt, aul majores, quain qux i conspeciti aciee *
ingiruilur, ad ineidias ewiUuiilur, ul e loca ; *
exeanl, lum in -conlabernia dividanlur : sin pauci ,
cmilianlar, iique ad diveraa loca separeniur, 4um * drungisti sive coufertim alttque ordine dooaaii , ,
aaiboleal.
.
59. ln iis eniro, quemadmoduni dixi, differeatia
'. , ,
qu&dani est. Nam quse ordine insidias slruualur, ,
foriiier ei lalo pugnare posaunt : ilhe quee confase \ ,
el conferte densanlur, ad subsidia celeriier afle-
renda, cl perseculioaeg vebenienlcequc incursioaes
ac lurbas valenl.
.
60. Ilanc igUur idoncaro aciem equilum conti- '.
nuatione, quemadmodani praeiiixinius, ad opiimam, ,
quanium fleri potest, fonaaui Iraduccs, si iaipeiila , ' ,
harum rerum fucril: sia casatieedocla fueiit,neque
maudalis belli tempore, ncquc ulla alia praeceplionc ,
opus eril : ipsa cuitn insiructio aiqae exercilaiio , *
unumquemquedocciUqidd factopolissiinuuiopus sil. .
61. Otuissioree a u l c i a q u i d a i n alque iinpcriiio'. ; \
res, banc aciein ad in&lrueiiduiB variam el mulii- , \
plicetn essc, atque adeo laboriosuni existiinaui. l l i , \ \ (9). ;
intelligaut, alblctas et aurigae, alioeqne ejus geae- , \
rie bouiinea qui ad lu>utn alque oblcctalionein se ,
exercent, qui si assequaulur quod cupitint, mcdio- \ ,
1
;.
(8) . Scribe^ .
(9) xoxor. Scribe, . ^.
869
TACTICA. - CONSTJTUTIO XIV.
870
. - crem inde pecuniam colligunt; sin frustrenlur, do xal torc qtiadam haud ita damnoso affliclantur, mul , , tuin laboris sudorisqiie susliacre, inagnam ine , diam cibi, magnas vigilias, irrequielam exerciia , tionis molesliam perferre, ul qu advereariis ftuie
. offensioni esae poesunt, el quae ad etiae induslri
conservaltonem valcnt, cognoecant; qtianto major
, operosiorquc ciira cum omni diligeittia, provisto , , - neque suscipieuda csl, ul exercilaiionee bellic*
, acierumque iusirtiendaruin rationes CHipprimis le~
, , ncanlur, ubi si qui offensio fuerii, vel morie
siatiin, vel deteriorem niorte fugam aflert, Irttctns
.
magfia8
coramodiiales,
cxisliraationero
bonam, nietnoriaro itidla oblivionc
auleni ingeeiem totitiam,
obscurandana babet.
'. >.\ - 62. Absurdam eaira, noxitim ci perniciosam nt
, \ uno eodemqiie modo omniao instrui, et quavia
forlaita offensiene toiiua imiUiiiidiiiis bominnni
, - periculum cxsisiere : nequo eum qtii peocaveril
, - poiiue cognosct debere, qaam reliqtios ecum om uee io discrimen pertrabat, qnando non mutu re , ' (10) nim capita per se agenda suat, sed advergartaruin
.
coaailia orationeai noslram provexemnt.
\
63. Atque hacc nobis de equestribus et admii , \ tie copiis : jam ea dicemus, quae ipso belli lempora
opportaaa judicamus, de qaibus accuralius alio
- loco verba fecimns.
.
\ oi ,
61. Ex H$ alii scutati aant, qai et graves appd~
.
.
laniar.
Scutalos tgitur'
ad auHC" inodara describea:
*
-
* , ^ primam iaslrues coniabernia, sive manipulos co , hortis uniuaciijasque, quamam ad dexlraui, el qa
, , ad levam praefecli caborlis esse debeani.
.
'.
65. Pnocedentc praefedo simnl cam siga fero ec
bucciaalore fuo, reliqnisque qui illom aequi cou aoeverunt, procedaat prfmofochagisive prasiilea
* , ! iiniatrae parlit, deinde dextr.

66. Ubi in ipo aciet iaslrueitd* loco fueriat,
?.
, , - coneistat praefectus el sigaifer cju, ei qui assolent,
, . cum eo sinl. lustraaHlur nlriaqite contabernia
, quemadmodiim a aobis praescripluro est, primum
, * laxiore inlervatlo, ut ne se routuo anguaiiis afili^
gant, ad sedecim viroruai altitudiaeai, et levef a
(14). lergo illorum. Cuipidcs bagiarum surgum specteut,
, ' .
ol ne ab illie impediaator.
67. Anle froalem ambolent caropidaclor, vel qai
*.
, , loca f xploranl, et mandaior, altar qui ad loca dc , ducat, alter qui mandata cx iropcraloris senicoiia
det.
.
68. Cobortibiu, ut antea aiatuimus, jam n
'. " ,
, , raoeras, drungos, id eat, cohorlce ndUiariaa et lar , \ , mas adduciie, acies univeraa instruatur, leveaqaa
', , diversis in locia constiluaalur.
*
.
(10) atruar. Scrtbc, .
(II) '... *6^, Scribe, ;
LfiONIS PHrLGSOPin
87*
89. Sitgittarios a tergo tintiisonjiisque contubtT- '. *
nii, pro iiumero orum qui in conlitberaio suni, ,
locabis : id esi, singiiHs eedecim gculatis qualuor ,
leves, ui in ^qirlerrmrium mnncnini divisis scnia- ,
tiset grarlbiis unus illig a lergo gagtoariug adjitn-
gaiur : ain nsus reqairat aciei, iu allittiiltae alter- * ,
nie soatotam el gagillarluai coiisiitueg, inlerduiiria ' .
coatabernia el lornua aciei. Interrus equUlbus cou- ,
farea, sa*pe etiatn xterrus, parvo ab illis spalio, , ,
paucia CUHI eculalis, ui eqnites teriores defeii- ,
daal. Si imilli fuerhil levcs; boc obgervetur. Qui , \ , vel rbiclaria vel Uicaria vel tale aliquid geslanl, .
vel a lergo conlubernii gculaloruin locaadi gunl, . ^
vel ad guiumag orag acioi, et non in medio : fundi- ,
toraa auteHi 4>ouiiiio ad autumag- oras aciei loca- *, ,
bb.
.
.
70. Ad eummag oras pediiatug, eqnitcg constt'.'
titaolnr : majores autem coborles cnni prxfcftig - .
Miig exleriug. Et si innlii iuerint equite*, id csl
.
pJuras duodecim millibug, ad dcceai viroruia alii- ,
tudmeai eoiilubcrnioruni ingtruciio ftat : sia pau- ,
eiores boe anmero fueriiH, ad qulnque vrroruin al- .
litudinem apparantar. Sinl vero praelerea a tergo \ ,
ad atibaidiuaieitra curpas collocati, ui si qui Itoalre
ca*
a tergo nostrorum ittiniinoanl, *apeJUalur : gia , miaug, ad latera adjungaiitiir : primo autem ad la>- ram, ut ne impedimenta sint irt>i lenrpas iuerit, el . ,
forroa staiionig comroutanda erii.
\ . \
, . -
.
7*. Equilibiig pra?.cipiea iie niaiig impeliioseC '. rtsaiii in boste.s nequc a pwtagiri acie longins / ,
discedanl, qtiamvis pnfligenleg bosteg, ul ne insi- .
diig db boglibu* glractis, aliquo longo iulervailo, , reliqua acie nudari, vcxenlur, ncmpc paucioreg : * ,
sed si ab bostibug opprimantur, pogiacieai confu- giani, cl currug non irangcanl: cx eqnig descen- , . ,
,
dant, ti pcdibug geipgog d<ffendani
, .
., \ ,
'.
72. acieiii instruere vig, non lamen co ipso
die praJium ômmiltere, elin equileg itiog bogica ,
irruerint, ci eos gustiuere non possint equilea lui, ,
ne adcornua aciei, elcarnium itlog pragtolentur: , . ,
quod gi /ecerim, majore ia medio inlervallo opas ,
osl, ut coamiutalig, quod gaepa flt, equitibtis, tion . * ,
augusiia prcnianlur, neque boslium aagiiiae illos , , , laedant.
,
.
73. Ilaud ignoramttg nog complura tx igtis in
'.
rapile de cxerciialioue recensuisse : sed abstirdi . *
nibil cgt, illa cadem ia belli apparalione iis qui iu

niilitii suul repelere. Sic eaiin anlea reni loiam
.
pettraciaviiaug, u( oiuiiia qux ad belluin perline- ,
rent, ad cxercilatioucm quoquc aplarenlur, tiisi : :,
quod sinc ierro loia cxercilalio suscipi dcbtl : , .
unde lOiiiiuoinorandi baruui reruni graiia non ve- " -:
1
t;.T
TACTICA. - CONSTITUTIO XIV.
874
. - rebimur illig gimifia iteruni receusere. Non eninv
lioc le.ve adinodum csso pulanduni csl, ged cumpii ..
mis neces$arium.
71. PMrles aciei inalroeM ceiitiun aul duccnto
! (12) , runi pedum spalio a ge imitiio scparabis, ut ne iit
* ) ilincre faciendo feiiict imrtno affligant. Gonflicia, , \ tlonis tctnpare jtiiigaulur, et adbsregcaal b*c par
, \ tes divisx, cl sibi iuuluo opem feraat, itiediaeque
, patlU ubi imperaiorig aul allerius dclccli principi^
bandiun locaoduai cst, oblemptTeirt. Ucdium eiiltu
. acici locum proplerea cl uiiibilicuin auliqui vu
, / cavcrual, ul illi caeieras partes obicuipcretil.
.
75. Quoniam coalrabi el densari cum brevius
'.
\ luai lulius cgl, quaro rarefieri el dilalari. miaiaio
\ , - inilioviaruin couiinillendum est ul ad gedacim vi
rorum alliludiaem aoatabernia manfpuli ini
, , \ iruaalur, tcd ad quatuor virorum ahiludineai. ut
, \ - longe ainplior boslibus videaiur exerciitig, ct
graves laxioresque inambulenl. Usag enim aliqutg
. , si fueril, ad oclo vel gedecim in ilinero facilc de , daccnlar eladde;*abuulur.
.
7G. Si enim addensaia jaai coniraclaque acie, in
\
longiludinem produccnda ca est, longo ad id cotificiendum leaipore opusest: et pericuiogum eal, bog, \
libug jam .coraiaug adveniaalibag, acieai in lougi*
ludiueia producere.
.
77. Siguiferi usque ad inslructani aciem eqtiii
'. 01
, vebanlur cum prxfcclis suis. in acie auicm pedibug
\ .
^ roagiglere debeul.
78. Ilaque neque plures gedecini virormn aiiita',
, - dina, quanquain hosllum acieg aliiur fueili, in \, , glraaaiur : aequa paucioreg quatuor, quanquam
/ tenuioreg bogtium copl fueriui. Nam ptureg eeto
, eedecim iuutilo etl : pauciores quam qualuor ea*
. imbccilluio esl: media aulea* aciea qualtior gcutatorum sive graviiim CKI.
.
4
79. Sninmuni silentium ut in exerHlu ait prori'. ;

. \ \ debig : et contuberaii uniuecujueque iiltiniaat, gft
gusurratu aliquem guoruai audivariat, bagiililms
, * \ haslarnni giiarum puagant eog, t ia cooflieUlioni bug eive in praelio ipso aaloriores impallaat, ut i
qaidamex illis ignavia relardcmur.
, , .
D
80. Ne coromiUas tu tongnm iier padUea graveg
'. ;
, \ - ainbubMH, ged si bogteg tardaverial et cuncleotur,
et pennaneadum acici uoslrarest, ibi lum diu ttarc
- eos noa permitleg, n* gravi arinaliira pre*gi ia
, prxlio laggaii invtnianlirr : ged gedeg iilU requic - leaiqtie pnrabrs, et quando comiuttg vrnerint, loiu
, , \ cxcilabis eog, nt ne laggati ac debililaii maneant.
, \ , \
.
'. 81. Neqiic praelii leinporo anle aciero ambuleni
, - ulli, pra:lci lurinarcbas, equiles, niandatoreg duoR,
:.
(42) ' f\ . Scribcbalur, ' .
875
LEONfS PHltOSOPHI
876
caiupidmtoresauos cuiustraire tfno.quemadmo- , *\ , \
cluiti a nobis praedicUim esi, doaec boste* propias , ; , \ ,
advenerint, lam unusquis<jue ad suas parles veniat, \ , ' ,
et ibi coasUiai.
*
.
82. Si caraguai, id eel currus sequi oportei
'.
acieai, instruatur unhis sagiilae jaclu ab acie, ,
auatqaapartas ordinc nequatur : taatumque inter- * valli currvs obtineaoi, quaataui acies ipsa occu- ,
pal, tu ae ai eminui ab ea absiat, omni subsidio , ,
dcatiluaniur.
.
'.
85. Uniiiucujusque currna exirema pars cilicio
,
tegatur, ul siugali aortgae alte consisleoles ct pugaatttes quasi ex propugnaculis et pinnis murorum \ vpetii feraal bovesque a eoajeclia sagiltis tuti *
*' **
coasarvealur. Currus aulem bafisiarioa val sagil- , ,
larios vel niaagaaicis alacaitta refertos, per nni- , \ versum imervallaai divides : compltiree antem ex , *
, \
iiiis roaxiaie uiiles eummU in oris inslruas.
.
\
84. Aarigasauteinvcl fuadarum vel tziciurioruin
vc! matzuciorum, vel eagktaruni coajeotoraa esee , , ,
oportet ; interiaa atitem reliquum poaatur tuldum *
iil aiedio in loco curruum alque aciei collocenltir, * *
<juo ei aliqua occaiio sese offerat, in dupticaiant .
aciem scuiali dmdanlur, aive equite* siva pedites, nulitini babeant tmpadimeiitam, neqtie confundan- , , ,
tar, 8t aliquaatlo vis u!U eurribus infaralur.
^ .
'.
85. Si tuagiue botlittt eopise faerial, el a tergo
in currtia iaipcima factaat, ai autiga* illis val in , \
diiplicatam aciem separaii obaiatere neqoeant, , , , pancoe iribulof sive murices coajiwe oportet: ^ . "* ^âibua conjectis diiigeaier obaervandum eat, ut ne , (15) *
par cani viam, aed per atiaai viatn iacedanl ol , '
offeimo oniais Iribtilortim vHciar.
,
.
86. IIoc auteni ttt primig praecipiendu *, ut
' . , ,
die belli pedestri el permtsla acie instracu slmaU ,
li equiiea bosiium ei louge sapra aostrum njnme- , ruui /iirfnt, et caragos noafter aos aon leqtialar, , \
ne comrig sequo in loco aique expoailo aciem ia- , \ alrucre, sed in locis asperis, et diffieilibiw poiius, ,
ui limoaia, arundinosis, xaxotig, inaequalibua, > ,
\ , ; xal ,
cor^densis.
\ , .
87. CurabSs eliaai ut quae a tergo vel a iateribaa
*. ' , ,
incnrsiones tieri po*uat, bae, quemadaiedom . ,
ecpe adinoaai, cxcubiis adbibiiis provideaalnr. , / \
Qaoadaai aulem sculatoa ad exlremas orae curruum ,
' el iit niedio eollocabif, ut bostibiis resiatant io- , curaionaaii vel in currus, vc! in aciem, vl in cqut- , ,
lea iacieniibus.
, , \ .
'. ()
88 Si bostibug adkue iu easlri* ei ia eaniâkMie
9
.
(I5)tu cad. Laur. * alqae i u
aliis aatiqaU inaiiascriptb freqnenler offcndU.
rsjrpe ia verbii ubi duplcx occanit; qoo"l el i
(14) *.*t/drraiK. Scribc, .
TT
TACTICA. CONSTITUTIO XIV.
878
\ versarfllbtie^ bellum inferre el coufligere cum illis
, \ , peteris, inagnopere ilios lsedes
.
'.
89/Multoseqailes in pedeftirib-tg prarliis ne ad , ' - misceas, sed in extreniis om nciei paucos ad iria
* - aut qaatuor niiiJia eqakes loricaios atqiie idoaeos
, \ , coasiilueg, qui * i accasio uila ittteril, profligalos
, jam boatcs itisequaoltur aiqae iuvadaat. In pedeslri
. - enim eserctia majorem equilaia uuiucrum ponere
( .
aaud saiis lalam egt.
V \
90. Si liostee, cam eqnites sint, pertimescant
, cam pcdilibus noaim confiigere, aiallique equilea
, \, noscri futriat, pauci aatem pediles, equile* ta an -, teriore parie coltocabis, posl attlenupeditea ad
aaam al alierom milliare dislanles iit aclcollo . - *|>, aquiitbutqae mandabis longUts 4ioc iatervallo
*e non geparcnt, aut ab acie< pcdestri recedant.
. - Qao si ab hotftibu* premanluiv nea direcle ad aoiem
, \ pedealrem rcdeaal, sed ad latus se obliquent, el a
, - lergo peditumad acienvsuam perveniaa t, ne-directa
, , .
decliaatioae pedilwm hiftlrocU acies dUsolvatar.
\<\
91. ConOiclatioms die pedairea copiaa,
, \ , quemadmoduai a. ine predicluai asi, longutti apa lium ulura duoram tnilliariuro ialervallum a caalrie
, - noiumovebi, negravi armalura opprimaalur.Quod
*, * sibesie* praelii conOictationem disiulerint, conai , , ,. deaai et reqiiiescanl dauec hoftea cominus faa .
lial.
l ^ .
92. Si spslas fuerU, cassides suas delrabant, ot
, \ . apite perflentHr. Vino abslincaut eo omai tem
, pore, ne efiterveeceas caligineni cerebro offundal ':
, s*d aaaam in curribusgesient, el sigillaiim aquam
, , tingulie deni, quando ordiae in acie consistunft.

.
Vr'. \
95. Aute lempus belli padesires copias umveraae
\ uno aliqtio die coges in unum iocum, qaemadmo . dumeqiNtibua iaaics ; et sl noveruattnitties man , daia legbj id esl m^ltas roiHtares, commonefa , ciendihorum omnitim saal; ain minus, per prae* , feclos aingulo* in unaqaaque cohorte aiw admo , ueaalar de m muliis, qu belli teiupare falara
, \ aunt; et beccuui cogaoveriat, sic ad acicm ipaan)
veniant.
* \ -
\ .
Ifi. , , '
94. Haud abs rc faerit, brevi libi anliqu* aciei
- inslruendfonnam deaionalrare, quam in pedesiri , \ btis et permifetis copiis usurpabant, quando ma , xiuie exercilU magito destiiaebaniur.
.
95. Universas pedeslres eepia* ia sedecitn millia
^'.
xaV irccentos ocloginia qualnor \\rm conferebnnl ,
quoaiaai cuni bic imaieras ex mullis uiilliaribuy
\ coiificilur, ad pcrfeelajn acicm etticiendani saiU
, \ valet, el a tanta muUUuditie dividi parlirique us que ad uniiateai polcsl, atque uuiTersaai atiem
\ , perfactani pbalangem vocabant.
.
879
LEONIS PHILOSOPHI
880
96. ILec pbalanx npud eos in duas aqoalea par- .\ * ics dividiltir,ct afronte pbalangis, sive aciei, aeqaa- *
litcr usque ad caudam, id esl, extrenmm agmen, . ,
per ttniversam aliitudineni IISDC squalis pariitio ,
iranseat ; ci dimidia pars, dexlruin cornti, et capnl . \
, \ , \
apprllaltir, in qua ocio niillia vironun, el centum
nonnginta duo viji cese definiuaiur ; alierani d i - *
midiam partem iaevum cornu, ei caiidam uwiiinani, , \ ,
quo f( pari r*uiflcro cuin priore conlontani, id
cst, oclo millc centum nonaginta dting vtrog liaheti- .
lem. Medium iiilersliliuro, sive inaais ille, ac in- , ,
lcrniedius locus, umbilicus vacatur, el oslium \ ,
pbatangis, in qno imperataris ntatio csl, ad Ialuen- ,
dnm ca quae in bello fiuiu, et , qaaalaiu , \ ^,
.
(ieri poiosl, diligenter adininiitraada.
07. Universa liaec acies graves vocaainr, qai
KC1. :
fcuiis inifgris, al baslis, ol spatlti* nliiaqiie armts \ \ >
atipati graviorem reliqno ex**rcilii erniaturam ba- \ , bcnt.
.
\ " ,
98. Posi franc diipli<cm grnvium aciem, leviHm
a< ies iatlnijliir, qui nuilio expediltonmi leviorem-
que arinaturam gravilmt geslant. quia facile, quo
voluitt, percurrere pwsiini; ia qnibus jaculatore* , ,
\ \, , \ annt. I lonim acies dimidia niinwrn csea debel prt.
nur acfci, id cat octo virormu et noaagiata
; ,
diio.
\ .
'.
99. Deinoeps posl tianc, cqntuim aci*$ armaterum inslruatur ; boriH* haro acies ujmWiwai nu- , \
meri Irviiiin conlinrai, id est qaaluor nJHi* qaa- ;
, diaginta srx.
.
'. \
400. Pedjles ia qnaiiior parte tntlmcbant/
prave* simul, et levcs, qiiemadmodam nstia poslu- \ \ ,
|at, admiscentes ; ei ad latera grarium leves i * . ^ ^
duas partes digtribiiebaat, vel eliam in anteriori ,
parl*, qiicmadinodiim iaiporatori commodiesimuav , *W .
videbatur.
*. >. */.
101. Equiics ia duas dislrjbntbanl porles, binc
"
, ;
nijiic illinc, vel a lergo ptdilnm, et port eo*, vH
ad lalera, quemadmodum tigus exigebai. Imperator , , .
f nim, non qiicaiadmodiim vnli, s*d qttemadmodam * , ,
necrssario cogitur, inslruil exerrilam. Nam a d w - **^** .
sns bosiium cquilaluai, suuni inslruct, ut laxum ) , \
aiiutn baboalcs non impedinlur ag^re, qnae

spai
oqailos
ilos paresi ad pediliiai Babsiditim defensioncm-
*
que faceie îve anle, eivc ad laius, sive posl a lergo ^, ,
9
consfifaaiUnr.
102. Melius rssel, si li!Vts anle gravimn aciem,

vel, si id necessilae po9lu'ar(H nd lalus insinit*rcntiir. Nam in mrdio r.ollocanlur. iimtilia aiqtie
irrila illorum arma Hnnl; qai enim jacnl.i vel sa~
filtas, vel fundas vibrant, in aUum emitterc cogun, co enas magift quam bosles ldnnl.
: onim pcr anie Pianiiuni rapila dcfeniiitur.
undilores auteni iinpedi^ntnr, quia justtini spatium
(id fttadas manibn& versandas hal>re non possual.
t
405. Si bostil.as pbircs lcvcs adfueriul, quam
, : ^
**** >. <.
^'. ;
* *5

, ^ *
, ^
- ^
; *?, \
; 5^
; ,.
: ,'
.
*. :
881
TACTICA. CONSTlTUTIOXiV.
888
, - aobig, gravee prattiles ante collocandi a no!>it
atiut,qut ectita magna aiqtie oblonga, q*tos lliyrco
, ;, - vocanl, ad univernl corporjs longttudineoi legi-mlam
, ; . gealent, qui rero ad lergug illomiii slant, stipra
capnt nnieriornni gcula saa aliollcntes eic proce ; daal, donec intra gagiuarnin leiorttmqae jaclum
, f - fuerint; eic cnim teeii, nlqiie nl ita loqtiar, incni ( * staii, niiiil inali ub bostiwin conjeciis lolie capieat.

^ .
'. \
404. Si liinc alque illinc nobis tavium gubfidinm
, , \ faerii, ii primi, aateqtiam conflictalio Oal, Mgittas
, , 0 et tela in lioste* conjiciant, vel etiam poet iaceptam
\ confliciationcm ad.laiera bostiuai aciei invadetitat,
lcla in aos immiliant, tit simul, et ad latera pertur , - * bentar, et coram ex adverio labefacleaiur.
\ ,
.
'. ,
405. Si aliqna maniiio adfuerit, i*a levea adina * duat j t m b i i ; nantad eam concarrcfileji, la bosttt
, \ , sccuriiis, atque audaciug tela conjicfrnl, ut al pne . , Hpilium aliquod, aal ripa flavii, aut collii e iiliient,
, \ , \ aat si qnid bupisgeneiia rounilio iuerii.
.
'.
40G. later acies autem tulervallvm quoddaui m6
; , , \ \ - dobel, iil si lcves omnia lela emit^rinC priugquam
, , coafliclaiio esac coapcrit, ei adbuccoiniiiua bosleo
** , magis ac magis vcniuni, ctiai ordinia qaadam coa \ , gervatione leves redcaat, ei inediaia pbaiaiigoui
. Q portraaseuatcs, aecurc * iie oflfeneione ad exlremaiit
aciei pariem pervenianl. Ncque.eiiim lulum rai, ut
, \ circum gc per axlreaw ora actei obliqneiit, e.i gic
- e.o deveaianl, ul ne in medio ab bosiibua inter * venienlibus periaiantur, noque in arma gravium,
detisata jaai conlracUqiw acic, incidetttea valne; , *,
rentur.
7 ,
407. Aliasacirs armalfte,alqtieiu*lruc<aa liabaag,
, ut quaudo leves onmia lela conjcccriul, luia alil
, \ .
apparati accedanl, ct loca itlornm txpleanl.
'. /;
108. Quando aliiludo adci, wsu boc iiiterdam
; \
posUilanlc, ad longiludinem dnrilur et aUenaalar,
\ , non cousque didiicenda acice csi, til uuivcrsa slae
, \ ulla alliludine imbfcillis Jial, nc ab bostibus stalim
, , cinfumcludalur ; iacile eain* coniiagcl ia belld
- - < ircumdari liostibns, el Iran&iiuui ûoque par iue , \ , \ dtHin apcriri, neque nitlc.rlote soluui ex parla oir , \ cmnveniri eos. sed eiiam irruplioue pcc niedium
, \
facla, a lergo illos noslrariun copianim iavcairi,
. arque ndoo magnum ilamnmii bogiibua nostrie in , , \< ferre. Hoc aulera intpcralor diligcnler laborabh,
.; . .
noa aiodo ut deviici, sod ciiaai ut qaacral tafa
aliqnid advereus bosles moliri.
';
409. Neqne vcro sic ncicai luam in altiCudiacm
, ;
dcnscs, nl iacile ab bostibue circmnvenialur, acd
, ,
iuilitca ad lalue, alque a lergo aiaaloa, seque ac
praretilc* armabis; ita fiiim potcranl boetium cir \ eumvcntioiii inagis obviani irc.

.
LEONiS PHILOSOPHI
884
410. Solcrtis prudcatiaque imperalorig eat, in ' , , fjiisinodi locis, si id asscqui posgit, acieni inslruere. , , \ /
in qnibus ueque circumcludi, neque ullain aliaitt , ,
oiTtiiisioaem belli accipere pogaiat, queaiadmoduro , a nobis supra coiiimeiaoraiuiu est. MuUam eiiitii
belli ienipore ad utilitaieg iavenieudag pruilealia
lmperatoria valet, qnod diviaae clemeuli benigui- \
Uiisquc donunt ego aio, et arbiiror iaiperaioribug
a Deo dileciig solere dari, ad virtutem guam ain- .
plilicaiuiam.
\
411. Quidam olim tempore pradii hoetibu* Jam
,
raeliores parteg habeniibat falgum qtioddam, et
.

faceluro couimeiitam animo arcbileclabatur, exclaraaas bosiium imperaiorem inlerfecluin esse. Qno- ,
iiiaro vero tempiis jam instans nequaquam celcriier ,
-argiebalur omaibus quid facto opns eeaet excogr ol >, ot :landi, bosies procul ab impcralore cum esseal, et ,
hoc vcrum exislimarent, repente animo concide-
bant ; miliies autein prafecti gic exclamantis
magis animalt robur colligenleg, quaai vcra jam .
fama essei, alacrioreg reddebantar. Iloc rumore
eic disperso, viclor evasil, qni bunc rnnioren)
iujeceral. Iiaque golerlia opportunilaia rerum capia,
pcrga?pe hosieg omucs profligat.
* 412. recenlioribus rei militaris perilis pncceptuai cst, ut boslibtis acics lua instrucia iniiiiia ,
plendit!a videalur, sed arniorum fulgorem itsquc ,
ad ipsnm betli tenipus occnllet, propler pervaga- , ;
laut apitd alioe ea de re famam. Onosander autem . \
;
, , iit RCiiplis suis de re militari, coutrarium poiing
.
prajcipere videtnr, nt omnino illustrf s gpleadidaqtte ^
^
.
acbs noslra boslium aciei vidcatur.
*. \ ,
413. Ao mibi bic videtur ignorare, lalem ramorem solere admodtim diflundi, ea qme anle pne- ,
lium gercnda sunt omaia praslermillere, el , eutiflictatiotiis tempore, qucmadmodiuii rcceaiiori- , \ \
bas, el inihi qtioqne videlar, gabilo ct confertim
ialgorem armorum demonsirare ; major cnim per- ,
Inrbatio animornin invebilur, qitando non emhitig vcnitMiliam artuatorum fulgor aciom oculofoui per- , * \
atringit, ct consueiuai familiaremque aspeclura *
liabcl, ged quaadoque vulcbaliir, et puiabatur aeles *
valde sordida eose, ca subito et dc improviso gplea- *
dida alquc illiulrU apparel : hoc eitini diviiti . , \
prasidii sigiiuln, atc|ue omeii boslee capient, Ulilc
, \ ;
aulem libi fuerit, intpcrator, ip&o bclllli dic, acicm
luam nou auic demonstrare, priusqnai illoniin .
copins lntcllcxeris, quouiodo ct quali cum foriua
instruatittir.
'. 4 U . Aliorum in pra?)io dimicaaiium curain ba
, \ bebis, qiieniadtnodtim libi aiite cxplicuiinue, potiit*
,
. *\
qttam tu ipse in pericuhim aul discrinieri lurbulantius incunas, ubi uulla neceesilatit vis boc a le \ ,
poslulat; itno veroomniao a manibits conserendie,
el forlitmlliie lua demoneiranda abeiiuebis. Neque , \ enitu iia exerciluin adjuvabis praclians, ul laedes .
moricns, quod tn aianibui conscrcndis ab omnibus (45),
NOTi.
(15) . Scribcbatur, .
8
886
TACTICA. - CONSTITUTIOXV.
exapecialar. Si eniro eolo rumore falso, qaemaduiodum anlc admouuiaius, mierft cti iuiperaioru, uni. >
, , versa natio b<i*tiitm profligala esl, quanlo magis wia
, , jam faijia, mgensinfereitirexerciiui tuo, iaiperalore
, interfccto, cladea.

.
415. la tulo igiitir collocatus, vide et gere quat
*. \ \
facto
optis suirt. Tunc cnim maxiaio impcrator iu
.
boaore e*l, qnando pro aeces&itaiis celeiilate ido,
, - nee otuiiia adminiftrat, el aacorus, quse fleri po*
eunl coasilia aiilteipat.
.
448. Si quid opus aii, eoipso teinpore oralione
\ \ milites
animaadi auut, et pramm, quas siivauo se
^ , - gereinibiis in regno noslro reposiia sunl, exciiandi.
, - Admoiiendi eliain eunl, Dei prasidium iiobis adesno,
. , , \ barum reruui signa qua;dam cliani apparere, qtise
, \ \ nobie divinitus victoriain poriendereiit. A)ia quo , \ que pcrniuila faciee, quae bic liber boc lcco noi
, - recipU ; ia 8ne auleai libri, ubi de divcrsis senlca liU eolteciis agimr, invenies ei cojjnosces qti;e
, \ libi ante bellimt, IH bello, posl bellutw, vel dicetid
\ \ vel facienda emit, ut superior bosiibns csse possls
. Atque bc quideia a iiobta, quam paucissimis po . \ \ tuitnus de rebus \n bello gerendis dieta sint. De
bellico igilur apparatu tttiti equ^lri lum pcdestri,
. \ . satis plaae el brevl expttcavimus.
v
" \, \ \,
.
,
CONSTITUTIO X V .
' (16).
De obiidione.
.
4. Deiucepi de obsidiouc, quae ex aaiiqnig re \
, , \ ccnlioribusque rei miiiiaris scriptoiibns delibavw
, \ - ntus,ricmonstrandumilhi csl, quaj agenda libi sun^
, , * si vel bostes obiideas, vel ab illis obscssus fueris,
, , * ut islorimt luediocrem periliam babeas, qtia eflici
\ abs lc possii, ul, qua. boc ioco meniorala noit suut,
, , ; fleri tamen pngsuut, usu omnia liim locis, ItiinIrm
\ poribus idoneis nioiisiraule, borum noii oDiuiiio
radis vidcaris.
.
2. Obsidiu igilur fortem requiril aniinam celcri'.
\ \ , laleinque tnentis, ct periliani inilitarcm, el macbi\ , iialioutiia niullarutn copian pras/aratam. rtnnU:<tcui
, ia obsideada civiiate, caslllu, aul iiiuiiitionc^ c |
D i m i t U eum c a u l i o n e ac diligentia firuiilaleui baijC:
.
partri oportet.
'. , ,
3. DIIIII igilnr a|iquid ex pra?dktis obsldea, fos^
\ - saltim iiuiDtiuni reilden, vc! fossa alla, vel aliqua,
, exeilili<ationa lapiditm, latcrum, aut lignoram, vel
- quemadmodtiai optiine excogtlarc possis ad le , ipsum ab bostibtis defendcnduii). rxculias inuilaa
, \ - dirigciiicsqtiu babâs \\* ia Im-is, ubi snspicio inl , . * iiiuia sii, m nc obsessi civea, vul ;xierni bosios eubito
, \ irruntpetilea vcl nodu vcl iuierdiu perb.uluai exer/
. ciliii inferanl, quod ab obecusincivitaiibus (icri solel
\ . Naai qui ioris obsideat, aesciunt quid civca inlua
NOTJ:.
() In cod. Lawr. cr4 cap. 20 el sx iniw ribilur:

/ ' -
: \ ,
.
S88
887
LEONIS HILOSOPHI
toctsi molianiur; ii aulea c n.uro viiient, quid lOl ykp *
alii confra eot gngcipiant. Itaqe excrciiiun luuiu, 61 CVJ*0CV ; '.
; ; . , ooc.
qtiam luliggiiue pofeg, conservabU.
.
'. ;,
4. feceri*, si jnxia portas atti porlitUa
,
, , ,,
iniuuiag cifilalig, auicagiellt, vel a l viag cxacrariini niuailioimiii mililee collocavcris, qtii reponii-
nas bogtiiun incarsionesprabibeaal. No< lu aatein ; , poiissiiama ejusmodi prstgidi* babeag ; limi ciiim
>,
iucuriiouaa mawme ileri aoleat.
*
.
\
5. Qnoil giiurta lianc obgidtonem adbibeag, lerribilior erie iig qui iutaa obsiileintirtur : nequ? , '/
eniin ctim lcaebrig oawia circumfiiiidtiuliir, ccr- *
, ,
Duut quiil gcralur,raagtgqtteauimo pcritirbaaliir,
vircgquc illoraai elaagugtiiil; mullaquc cl gra- , .
vki noclu fteri creduul, qi adeo ne iu ipse qui- * ,
dam axcogiiaverig. Quidquid eniia nocla fil, qtiau- ' . quam leve sit obgeggig iamcn lerribiliue videri ', , .
golot,. itaqao celorios reiailiunt, ei ad dcdiiio- * \ ,
uein scipsos Iradunl. Si entai poierie efliccrc ul .
ituug atque aller maruai congcendat, qui intns euat \ , .
pi.tabuul tiiiivcreuai excrcinmi ia uuBaiig esse, at- . , quc adeo rcirocedeai, el deslilula mosaia reUn- , \ .
queut.
6. li* iu rebos alacriiag c4, eireaniias itaperato^
'. .
ria ogtendtfnda egt: bxc enim laboriosa obsidioiiis \ . .
lacia, suis manibug tuacipienda gerandaque gunl. ) ;
Excrciium euiiu pudor invadel, ul ne jain ampling ^ . qitasi iiuperalug, ged sua voluuUle, qtia*i amicus, '* \ ,
ad ras diflkilee gravesquc aJacrias gugcigiandag / \
sa ipge impellai.
.
7. Qui obgidionem iacboai, accurale considera*
'. \
bU num rerum iiecegsariarum adiluai illig iwler- ,
tludere poggU, vel aqaam, vel aliquid cjus getie- \ *
rig : gia isiis copiosius abuudaverial, lutti IxdltaB * , \ , ..\ .
luacbinalioticg admoveanlur.
^ , ;
!;.
^: , ,
8- Perieriiifacieg adtnodimt bosleg, gi opiimog
'
qaosque uiilileg el praelectos, seiate alque aspvdu
Iiberal*s, armisque Ttdgcntes, ex aliqiio loco prope \ , \ ,
niuium aai tuunUiouciu, iig qui obsessi bunl Uans- . .
Htndo dcuimiblrcg : rcliquog, qui ntagig pleliei fue- ^ . .
rial,cuiticaHerigiiiiRrdiuttMiligcminuglocabis, ui uo I (17) (18)
bogleg ulruin boiuiues, an junitnia fuctinl ptanc ^ ,
inWTnoscaiil : iia licl, ul oaiiiia, quas vidcnt, bo- , *
iiiinegugge exigiiiucnl, talegque quale* coutiaua , \
.
eunies anuaios videal.
'. 9. ln primis eniiu-ulile csl mullog luricalos, cl
raiapbraclog videri cse obsessis, cogipie qtii galeag ei caggides non babeai, aliqito ariificiu tfli- '/;, \ / . *
ci*rc, ul loricali el caiapbracii egge videanhir, ui '
oioaeg, gi Ulei eege putealur, niagnaui (iniorciu
.
abscggig apporlcnt.
'. (,
10. Ca(ra cuiinus in loiigiliMlincm. |Mnautur, ut
n
(17) . Antca, .
(18) \\. Scribcbaiur,
lAcaricx. - C O S S T I T U H O xv.
ejc
- o m n i a , fideri p o M n a f , ab milttibus q-ti
inius sunt cernaniur.
.
I I . Prinio igitur qai in civitaie atii m caslcllo
'
, stinl significandum ost, t ad iuquisiltonein quaai , , dam dcditionis proponendum atiquid cleuiciis ac
, facih*, tii cniii juiiientia, atit eurribus, aut rebus
uleiisilibusicrepw discedaiil, ul rei propostua qaiiau, et a::Ittlis tpe anhm iDortini diatrahan, \ - lur, et I resistenduai periealaque oVanda oroissiore* siut.
.
'. ; \
42. S:aiim enim a principio dura et gravia pt
. nore, miuime prudenlis imperaioris etl. Nain
moleslia, ei diOicnllate propoeitu; oraiiuuts inino
- rem pulabant laborem, luinireque pericttluai, otoi, \ \ deri; ac propierea ima ac firiua uiento ad rosi.
^ glendttin se praeparaui.
'. \ \
43. fti tongi obtidionibua a n t e O t n n i a eomtnea , tum idouiMim cxieraque aecettaria parabia, I
atilla re defectas exerdtua, sitte alia angtistia, ac
.
perttirbalioae obsideat.
', ; \ \
44. Segregabis efiam ad omoera usuin singulo ram negotiorum bomiacs ad ea elaboranda ido ; , m:o, aasigaabisqae quia quodque opu gnacepiurus
.
aii.
u. " ; 45. Cbi semel otwidionem tnam mchoaveri*,
, &' umversuiii exercitum quoiidie ad bellaiu ne duraa,
, - ui ne eainee iatigeaiur, aed in diversas parioa
-' exercilum divides, assignabisque, qui el qoi ho\;, \ ras die elaborabuitt; describetque, qut nocln, el
, Q qui iuierdiu in laboribus enuil. Interdiu enita ob\ ol .^. \ scssi bello assiduo suceessione miltlum vexatidi
sunl, nocta autem similiier Urroribus quibuadaui
, \. aual ciagiiandi, delectia quibasdam vlris ad boe
, : , iuslilulis, qualee cl quol ad perlerrcfacieiulos eav
; possis.
;.
. ; , \
16. Si ciercitum tam niagutmi babeae. ul noctu
:\ ; , eiiam iu obsidione versari poasig, bene feceria, ei
; , . exerciium tuot iu qaol libi coinmodum vidcbilar
\ - parlee dividas, eialn quideui certuui noclis leuipue
, \ dormiant, alii iuvadaoi, el qui aoie ia labora obvi , \ dionis versabanlur, reqaiescaut; qai dorniKrniil,
, \ ad laborem obeidendi %e prjepareiii, ul allcruia
\, \ , tum dio, tuai nocle sine ulta iaierinissinne ilios
- vexcs, ul ne vet mitihnaro quidem rci|tiieleai ol>. sessi capiant. Iiaque ntmiis vigiliis, laborumqtie
\ molesiiis presai, facile adbibitis inacbiualionibue,
\ \ aique arlificiig, vel voluntarie seipsos tradent, vel
, \ - invili capienlur, si vel parnin omisiiores fucrir.l,
, proplcr inuiiifieiitiuiii pcricalorum assiduilalcni.
.
47. Ac prodiloribiis, 81 qui sunl, ia consilio ad'* "
\ bibilis, nielius, el facilius illos capiea, si vot adoriaris ex inopinalo aliquo loco, aul modo per pro * .
dilorcs deaio3lrato.
'.
48. la hujusmodi obsidioauni vicissitadhie, iplo
\ , , qtioqtie, impcralor, paahiliuii ei rxigite rcquies , cas, ni ad idoncos laborcs admiuibtraiioacsqua
.
luas vigiles.
891
LEONIS PHILOSOPHI
S
19. Si cxercilum Uinm fortero odbuc, et sirc- tG'. *
niiuin in plures partes riivigcris, el unamquamqtie ,
parteni prajparaveris, ui gcalag ad muros adbi- ,
bcani, opttme fecerig; undique eiiim ciiin irruplio *
in obsessog iiai, in maguain auxielalcm aitimo- \ rumque periurbaiionem coujiciunlur, lutnque po- :.
tissimuiii ctim praeler gcalag alias quoqtie macbi- ,
ualiones adhtbuerig, ul arieies, tesiudnies, inrres, , , , el si quod praterea obsidionale insirumeittuin fu- . \ ,
eril : si cniiu siiiiul iitacbinaiiones adjimxerig, , \ ,
el scalag quoque ad muros addtixeris, oinni ex .
parle, qui iiiius obgmt stitit sollicilabuiitur; si
imim reliquoruia niurarutn parteg itegligani, el ,
adversus macbinalioncs se lolos confcranl, qui !
scalag adbibent, ncmine violentcr itupedicnlc, fa- \
cile imiruin conscendcnl : sin ad scalas roaebi-
natioaesque iaipedieadag se diviscrial, tuui qui , * oi
obsidtonalia inslrumcnia adbiheiu, impeluosiores,
el vebementiores iiiswllue lacienl, ncque obstjssi \
polerant utnunque inipetuiu fatilo declinare.
.
'. \
20. Qua? fini.issima gaspe vidcnlur loca, el ad
capicaduai diflicillhtia, uiiigaa gapc, capiantur \
aubsidia afferent. Num qui obsessi sunl, propter *
opinionein quauidara ftrmiutig ac glabiliialis, bu-
jugmodi loca sine ulla cuslodia rcliiiqutint. Tu vero . , ;
soiertia lua, laboriosaque induslria lnijusiiiodi loca \
aaiinadverlens, macbiuatioiiem cl ariiUchim facile , ;
iuvenies ad bujusinodi toca ueglccia cnpieada, vel , ,
acalit quibusdaui, vel aliqua violeuta ascensione. audacibtig virig eo perveineiilibug, el mtinerum pro- \ .
miggione ad id facieiidmu protractis. Ubi eniiti de
inoproviso ceriitnii lalia loca occitpaia esse, auinios ,
jam diiniltcnl, el araiis abjcctis, vcl aaiulem pe- ^, ,
lent, vel prolinus periuieiitur. Qui eiiim per bas .
diflicullaies locoriim inuruin coiisceiirierunl, vel , \ tuba caneirt, et lcrrorein niaxinium obsessis hoc ,
fidentibus aflereat, vel postquaiii ingressi sunt , \ -
descendent, porlasquc niiliiibus, qui forie smii I ,
aperient, vel aliis qitibusdam molilionibug, ut c i - .
vitag, aut caslaUuiu rapialur efllcieiit.
'. ,
21. St civilag, aut castelluni, magnuin niimerum
viroium babaerk, audeantque qui iugressi \ , \
aunt obviain trc, et occurrere, alliora alque edi- ,

liora loca conscendant, vel arcem ipsam civitatis jy * ** ,
,
occupenl, indeque propugaaaies, bos qui ingressi
sttni iternni rcpellanl.
.
'. ,
2. Proclainabiinl staliin, ut nemo quemquam
anaa non bab^nlem inierficiat, sed solos eos qui ,
arina gstant. Ilanc auiem rem illorum lingtia pro- . |
claniabis : boc cnini atidilo, unusquisque saluli , \
sua? constilens, ia ipso lerroris, periculiqiie puacto ,
arma abjicient. Horum resisteniiuui nuinerus cum ^ , \
paijiuilur, obsessorcs omnino viclores erunt : ob .
jicasj autera ad buac modum inicrcepii, ubi parvam , \ ,
^:\!u;Us *pcm reliquain babeant, supplices obsesso- ; ,
\ .
ûm ronic5ii.ni fiunl.
'. \ (
25. Sj diuioraa fnerit obsidio, el quosdam extra
^vâtcin ceôris florcntes xtalc juvcncs, apud tc, ), c
893
TXCTICA. - CONSTITUTIO XV.
894
. ; . quemadinodiim commodissimum vidubilur, retiue.
\ \ \ Feminas autem, pueroa, senes et inilruios liominc
. ad civiiatem ileruin remitleg. lia ficl, ut iaulllis
, Jiacc aciag, ei alimeula civitalis alisumat, el obses\ , aos nibil adjuvel, iaio poliug bedel, et opinionet
\ . tiumanilaiig aniraig aoruin, qai obgidenlur, affercg,
, ui menlcs eorum, et sentenlise distrabantar, el
, \ occasionom aliquain dedilionis faciliue quacrant.
.
21. Quemadmodam in omnibus obsidionibns ia'. \ ;
, gens solet essc luraultus lam vociferanlium boiui , \ itum, tuni personanlium scutorum, al nc bac re
, exercitus luug periurbelar, uao awt allero miltiari
ab eo loco castra luorum ponaamr, quo hic soiiilus
, lumuiluanliuui exaudiri nou possit.
.
D
25. Ne periculoga et inconsideraie irrttptioncg
'. \
, - ttllag fieri permiila*, ne si aliqui ex luis ocoidaiit.
\ , \ exercilus luus fraclo magis aniaio sil, et obsessi
( mulio alacriores aiai, quod perg$pe tisu venire
),\ videniug: (requenler eaim slreuuus miles a malierc
\ fortuiia, tiique imbelli, aui lapide aliquo conjecto,
- aul lesta immigga, aul ligno aliquo delato percuggtig inlehniiuir.
.
26. Si parva quaedam caglella obsideas, et da*. ,
, , innosam periculoaaaique invasionem puies egge, ei
\ , iaieHigis conuaealu eos noa egera, conlende, ut
illos diea noclesque lurbes, ut bac pcrturbaiione,
* qai obsessi pauci suni perpeiuo fatigenlur, uni - &<> exerchu nostro adversum illoa sine ulia in
lerntiggioae alteriiig, el viciesiia diaiicanle.
;,
27. Si aedes in caglello ad contburendnin idoaea
*. EU \ oi faeriul,
sagiltis ignifcm per niulta el varia loca
-
sparsis, idquc poiisstuiaiii veato iiigenli aliquoflan, \ , - le, iacendes. Saxa etiam quadraia igne pieaa, ct
$ nianganica ajacalia, quac saxa emilluitig atquo
, ejSciam adbibebig, el in sedeg, qarc fecile iucen ' , \ ditim rccipiunl coajicies, el dum illi ia exslingueii * do igne occupaii giat, gcalas (u interea adinove* cl
miliiee jubeio cas audacter coosceadcrc.
$ \ ' .
28. Sunt aulem m obsidioaibug dtve*a insii*
'.
, iuenia obaidionalia, qu taai aatiquiorea, lum re \ \ J) ceiUiorea paalo *nte fiog excogiiarunt, pro loti
, temporisque oppvNanilate. Ncque enim nanc lem\ . pua est coiunMinware, quibus macbiaatiouibus
, obaidcbis, sed lempatia coinmodilas singula le docebii.
.
2U. Sunt eiiim arieieg, quibug adinotig niujnia
'. \ \ '
ritmpuulur.
.
50. Sunl et Itirres iigneac, pellibus aliaque ma'. \ \ , \
, leria leclas, m igne minime deflagreat, qtta et roii^
* \ adduciae ad inuros, bomines cx alio cuta iis, qui in
. muro gunl pugnantes babcanl.
.
54. Tesiudincs qnoquc ad murum adjuactai f\uh
'. \ , \
dameiila ejug cvertiinl.
.
52. Soalse quoque jtincla?, vcl ad murum addu*
'. \ / ,
ver
5
LEONlSPHlLOSOi'Ht
896
cte, vel ereciis irabibus imposita?, et roiis coaii- ; , ;
..
ntii applical.
'.
35. Cuniculi foris a muro loiige absinl : intiis
atilem per fundameula uniroruin iiigresti, el rer- ,
ram etiatu intra civitaieiu perforetil, s1 iaxquali , ,
.
toco siu ea sii.
\ \ ,
5 i . Alque ui paucis dicaai: aliae tant macbiaa*
lionef, qu aliis in bisloriia, imo vero in libris & , iuiltlaribus potiu inTeniet, queuiadiaodum tegun- ,
tur, queaiadiDodum adducunltir, el ad quae loca , \
.
obsessorua) adbibentur.
'.
55. Utaruin machinalioitura apparatus, ei pr.rparaiiouee non soluin abs le fiaiil, sed eliant maaga- \
uarioram, et idoueoruni bominum solertiis, al et lu , \ *
quas poice macbiaationes omnes excogiies, cl illi \ !
arlificio suo cl.expcrieaua saa felicilate libi opcm * \ \
,
feraut.

.
56. Eos qai prodilores dicanlur vel cmiaiis
".
vel alicujus unnge taunitfonie, vel vire, qua* in bo- *
tilem lerram fert, accipiio beuigne, et fidem cuai , \ , \
illis, proroistaque aorvaio, si veri erga le fuerint, \ ,
sui causa, sed aliortuu, quos ad le hoc niodo * /\ / ,
invitare possig. Nam, qni proditori aliquid iribtiit, \ ), .
plus ab eo accipil, potiue qaam dat. Neque euiin
*0 ,
judex ci?Haiis cs, cut hijariu a prodtlore ittferalar, * .
sed iwpeiatof; muliis modia ad luos conservan- "
dos, ei boaie superaiidos laborare debes. lusiiluin , ,
est eiiiai videri aolle iu uialoe bomiues lali de \
causa bcneUcitim conferre. Oiunia eniiu opportuna . 3
boaa siuil. Prodiior aaiem quamvis erga bustes
tuos aialus sit, lameii trga le populuinque lumu * .
, : ,
boaas cssc dcprebeiidilur*
' \ i:r.
57. Si civiias Deo jaru propilio tibi subjecla
\ }
fueril, aul imuiilio, anl ca&ldluin, vcl propier lituu* , , ,
rcm obsiiliunis, vcl alia quavis de causa, mitis ac , ' ,
bonigniis erga 1 os
neque siipeiidiis iltos - . \
primas, ncque cradcliler uiinitcris, aai aliuao stip- , 6
piicio perieirciatias, ncque injuriis ullis vaxes, :
ied boiius poliua, benignasque crga illos sis, ut ;.
cxleri maiisueludine lua provocali \olunlarie se , \
libi subjicianl, uullam inalum, uul incominodum D
oo * aba le proiicibci putanles, qnod non susiinere ct / ,
pericrre coinnicde possim.

58. lloc eiiiiu Nicepboruni impcratomu fecbse
'. \
iiovimus, cuia adversus Longobardoruin naiioaetn ,
iiiiitareiur, ul eam in puiesiaiein nosiraai rcdi-
gcrel. Non Sulum euiai rcbus bcllicis apte instru- .
clis, ea natio subjccla nobb fuil, vcrum ctiam & ,
Icrii quada:i jusiilia, ac coiuiiate adverstis oanies \
luurpala, el liberlalc illib ouiuis servilutis, et re- ,
li|'.iorum tribuioruai condonala.
,
\ .
59. Non enim lucri causa regnuni (19) noslrum
'.
9
t l ;
(19) Mouus his locis majestas nostra vericreiur,
t>
807
TACTICA. - CONSTITUTIO X V .
898
, hoetium sabjectionem quaril, sed glorifc nostra
86 , \ honorisque causa, el saluiia beneficeniieeque, et
.
libertalie eubjcclorum graiia.
'.
40. Benevolus igilur aubjectis, alqae imperio tuo
\ , ' \ parentibus si fuerig, alios quoque tibi ut se sub . jiciaat conciliabis. Efferalu euim aniniua, et cru [] delia, eubjecios libi ia magnam moeetitiam, poeoi, \ temiamque eubjeclionis euae addocit, et eos, qui
nonduiff tuo imperio subjecii sunt, alio avoral, et
, alacriores ad pericliiandum da eua salute facit,
, potius quam in manus iaui crudelia imperatofia
\ . veaiaol; el raultum obshiendo laborabie, alqne ad
, .
extremum nibil proficiea. Sin bonum te inlellexerini , facile se tibi dedenL
' \ 41. Reciionis aoslrae benigaitatem, bonilatera
, \
[^bh
apud eos, qui pcr te sub impe rium nostrora veniunt, giva civiias, eive castellam,
, , , - eive nalio aliqua fuerit, el in mieeratioais noetra
, \ viscera intueberis, al milia aalutariaque mandata
\ - nosira recipiant atqoe observeat.
\
{?.
42. Non sine causa boc aba fe elaborandum eat,
, ul quemadmodum divina tempora,oic eiiara noctur ., na epatia agnotcas ex lunse stellarumque moiu, ut
, ad hone promiasas toropus sive a proditore posilum,
, sive a teipso excogitalum vel in obiidiooe, vel in
, , iiinere, certua de pacio definicoque tempore eo
\ perrenfai. l|ain val celerius, vel lardioa aliqoo
% . - pervenire, qoam coaeiiiutum est, propositum pcr s*pe noslrum interverlit
.
'. ,
43. Ad obaidionem egfastaa rel pro proditore,
. , vel pro alia qoavia ratioao, qvot In via olfeaderia,
, omnea qaibuadam eqaiiibua ad hoc praanigiis anti * cipa, vel per militea looe boc facias, at ne per illoa
, * - incurgto tua indicetur; lalia enim belUca uegolia
aabito ei de iroprovlto fiant.
\ .
*. "
44. Qaando eaim de improviso adverias boatea
, , ruit cxerciiue, quamvia exiguua ait, et bottiba*
longa mlnor, tamen propler nae opiaaiam incur , \ * \ sionero bosles oiulto etiam plares perturbat, atqt*
adeo, 8i pluribus, quam hostos SUHI invadaa po ^ - jy teria antequam ipsi colligani, ta poteaialem taam
.
redigere.
'. , ,
45. Ubi civkatem aut caslellam, aut aliqaana
, \ munilionem ceperis, el exilam belii felicem ba , - bueri3,nesispropter ree bae geatas, vel infortuaa , \ - Us horainibus gravis, vel illis, qai simul lecum ad
. ;, bellum profecti eunt. Ncque fasta, aat arrogaaiia
;, , , \ - effereris, sed bumanus, benfgaus ac comis flaa ;
* - humanus erga captivos, atque infortuaatoe tum eoi
\ , \ qai nunc sunt, tum eoa quoque qui abs le aut op . pugnandi aut obsidendi eual ; comis erga propin , quos el aaiicos. Propiaquos enim el araicog aoa ad
\ invidiam movabia, sed ad iroitationera et ftMMila, \ lionera rarum gesiarum tuarum exciubis. Eoi
, - quo obsessurua es, obedientiores tibi, magitqua
t i
PATROL.GR.
CVII.
p a c e m >
29
99
LEONIS PHILOSOPBI
900
stibjectoe benigTiitatis iu bonitatisquc spe eiTicies. \ llaec abs le consemnda sunt, ubi alios i;ivadens
. ,
obsidere eos cogiias.
, ,
.
-'. ', ,
40. Si, quod saepe conlingit, civilas, nut eastellum, aul ulla alia munitio tua ab bostibas obsi- ,
denda esl, si boc efficere accessione laa potes, ut ,
illorum consilia, conatusque eleves, DeO graiise , \
aganlur ; sin tainus, omaibus rebus eos apparabis ,
atqueinstrues qui obsidendi sunt, sive ipse neces- * ,
siialc quadam adfaturus sis, sive alius quispiam e , *
luis prafeclis pradeas et periius.
,
\ .
'.
47. Primo igiiur omnia ad commeatum neces
saria iis qui obsidione inclusi sunt, praeparabis,
quod saiisfacere illis omne teinpus obsidtonis possil. \ ,
Pneparata jam rerum necessariarum abundantia, \ . proxiniuoi est, ut inutilcra omnem aetalem, mulieres, senes, debiles, pueros, ante bosiium advenluni *
e taunitione ejicias, nt reliquis qui robusli babi- , , , ,
lesque sunt alimema sufficiant: lum macbinationes * \
quaedara ad depuUionem maagaaorum saxa con-
Jicieniium, ab iis qui obsidealar comparandae sunl. .
'.
48. Hujusmodi conjeciionibus objiciualur cilicia
pendentia e pinnis extra muros, vel sarcinae, vel
fuace contorli, vel pontila, vel ligna prominemia* , , , ,
aul laleribus agger anle piaaas exstruclua. Arieli- , bus aulem telaria, el sacci pleni palea, atqae are- C ,
\ \
na oppoauniur.
.
'. ,
49. Ad tesludines barpages preparandi suat, id
est ligaa raagaa cuspidata picau, ul vel averiant ,
eas, vel leient el nudent interiores tesludinis par- ,
tes, el in illos ex superiore ioco nudatos invadanl. ,
.
\ , * 50. Pix adsit, qua nudatse lestudinee incendun,
\ \
tar, et ignis lapidesquo graves acuroinati manga

ais quibusdam e superiore loco vel funibus, vel
catenis demiesi, et aliis quibusdam ponderibus , \ *
aliero in iine mangani ad sublevandos iieruro la- .
pidea posiiis.
51. Ad lurres abductas, ignem ei saxa ejicientia '.
ineirumenta aptabis : sia boc modo non proflci- \ , , lur, alias turres vel cx lignis, vel ex alia quapiam ', , '
materia erigere eos, qui iatas iricladuniur, adver-
sum eos, qui foris obsidcnt, vel adversus quas-
cunque illorum macbinationee, alias novas contra ,
illos moliri oporiet, quemadmodum diligenier per-
iracianli animo facile factu fuerit.
.
52. Tarres propugnatrices virorum minime re'.
etas esse oportei, ut niililes libere ex eo loco pa- ,
gnare possiot, el niangaaa facilia poaanlur et con- , \
flciantur,
\ .
55. Pormlae autem hujusmodi ia turribus ad
'. \
Jatas anguetse, dexlram in parlem aperiantur, qua
hostium mangaaa emiltuntur, ut pediles e porlu- .
901
TACTICA. - CONSTiTUTIO X V .
902
, \ lis exetinles, el scutis aptc se tegenles, euperiori
, \ bus adjuti mangana depellere possint. Habeant
. porias eiiam quas tempore claudant, neque aperia
, * maneant.
, \ .
\ *$
54. Ad primas murorum apponantar ligna gravia
, , admodum, trunci, lapides molares, ut funibue, atit
- - calenis baec appensa hosles coajiciaatur, et op - priroant illos. Hoc auleia circumcirca murain fiat,
, . neque pinna ulla pralereatar, si fterf possit, qtia
, \ non lapidem aliqueni pergravem niolarero habeat,
, , vel lignum longum et grave,quod perfriagere valide
, , \ potcril lum scalas, tura illos qui eas conscen , \ , \ dunt.
' .
'. * ^ 55. Haec et hujnsmodi aliae graves res per uu~
, \ , vergura muruai dividaotur, aliasque copiai in
, , , , promptu habeaat, ut afflictae parti gicobi opus fue\ rii euccurrant, el ne a loco ad loeam rouroruro
custodes excurrant, locaque quxdam nodanlar
, \ praesidiis, quod vaidc pcriculosum e*l.
, .
^. \
56. Si dissensio atiquorum civitate, aut caglello
, * aliquo fueril, illos paciflcare, ct io mori pedata\ ris cum caeierii conjungere oporlet: ita fiet ut ne ( que sediiionera moHri, vel cootra renipublicam,
, " , vel conira teipsos poasint. Cum ealm cuslodia civl\ - latis ilus commendaia eil, rebus novis studera
)* , erubescaof. Sin hoc fieri aequeat, alio educantor
, \
" ipsi, et protideatur,
ut na quid
sedttionis
hoc obei. . .
* '
..^>,~.~i., ~
~
"
, \ * dionis lempore per illos concitelur, aut prodilionia

' * aliquid suscipialur, aut boslibus atiquid perscri , , - batur, aut cum illis coairoaoicelur, oisi baec con silio, et auloriiate senatue fianl, cui cuslodia et
.
sumroa reruro boc tolo obstdionis tempore concredita eet.
\ \
57. Portutae civitatum fidclibus viris commlttaa, ' ^ tur oequa ioitiis obsidionis audeanl ulli vei mill ies, vel cives Adenler exlra portas egredi et pugnare,
\ , quamvia multi ac strenui intus obsessi atque ia \ clutri foerinl, niai si aliqua occasio fuerii mangani
, periculose e rouro conlurbanti eervandi, aut alia
- quawis necessitae qua ad exeunduro urgeai; sed
, \ omoea ex buperioribus defeadaot, el noa
, , ^ rif pcrculiaalur aut periclitentur.
\ , ,
58. Sienim lale aliquid fiat, ioferiore ax loco
*. ,
virie
vel iaterfectia, vel vulneratis , rcliqoa turba
,
\ animo dcbiliUta facile superari ab ioimicis potest.
.
59. Manifeslum est enim quod qoaodiu viri wr'.
\ , - vamur, murui integer consislit: illis jam proditig,
reliqaa turba io ptriculo est.
, .
60. Si enim propugnaculum aliod habeal, vel
'. ,
, muoitio, haud absurdum fuerit excubias ibi fortea
\ , \ , el accuratas collocare, noctuque potissimam, cum
\ - vel quidam dcficere ad hosies atadeaot, val iati
, \ ! di3c clanculum muris strui possint.
.
v
903
LEONIS PHILOSOPHI
904
61. GonjeotioRes gagiOarum, aul lapidum, aut '. 1)
telorum, inaniler et temere e muro s*pe fiant ' ,
ex eo enim fiei ul bottes se despici conleraniqtie , \ puteni quaei intertes atque ignavi.
.
62. Sin ex cisterna aquam babeant poiabilem,
<.. ,
non ex fontejriiquo jugeun, aut ex piscina quoli- , diaaa exhaasiioae minuenleoi, dividatur aqua om- , \
nibaa provitiooe quadam, aeque quivis forluitus , \ *
polesiatem babeat pro arbilralu suo eam absumere. .
65. la reliquo commealu similiier omnia cum
*. \ \ moderatione disiribuantur, ut el omnibus satis sil, , \ ,
ei obsesai firmi forlesque cuslodianlur.
.
64. Excubiae diligenler et accurate cuslodiator.
\
Obaervelur eliam cuslodia qusdam commeaius, ut , \ .
ae facile a quovif plebeio decipiatur.
H \ ,
.
65. Praefeclus diiigealer adbortalione eua reli'.
quos intua obsesaos animel, ei alacriores ad peri* , cala laboresque susiiaendo* faciat, dooec vel co- , , '
piig tuig impulgi, vel alia quapiam de causa conci- .
taii bostes ab obsidione discedant. Incurgionea

quoque qaantas maximae polesi imperalor in ob- $
aesaores faciat diversieque quanturo potcsl irru- \
ptionitois invadal : lumoresque dispergat, alium ,
maxiroum exercilum adventare : ei quseconque .
talia perterrefacare hogleg possuni.
66. Hsec qusa a me commeroorata sunt, obsessus
*.
faciat, et alia qiuedam adversug gtngulag obgeuo- ,
mm macbinationes preparabit, el ad pnedictas
boslium macbioalioneg auas adbibeng, confestini C , * ,
inlelligel quamidntoduin adversam gingulag raa- \ .
cbinaiionee pugnare .
.
67. Non praetermittam hoc loco, quod mihi in.
quirenii diligenier cogaitum, atque tnventam esl \ , (qnanquam boc tempore minime usitatum fre- , \
quentatumque git) quomodo clanculum, et celeri-
ter muaiiionem atiquam exelruere in boslium fiai .
bus imperator posaii. Coogiderandug primum locus aliquie firmus, qui decem, aul doodecira diebng ,
arido ligao circumjici possit, gi qvando gravis ali-
qua iocursio boslium timetur : deiode gi abuadao- , \ , ,
lia aliqua lignorura, lapidum, lalerum in promptu , \ ,
git, ei aqua ibi, vel prasto <ii, vcl parari possit. .
68. Parabis artifaee idoaeos, portas, et man'. \ , \
gana muroram, el pr&eidia idonea pedilum arroa- , \ , \
larum aireaaorum, pnefeclorumque prudentum,
ac aobilium : curnium quoqae subsidia qaasi ad , ,
foisatom instraendum et flrmandum : commea- \ \
lum prasterea irium aut quatuor mensinm, vel . \
opue eit univaraas aesUlia : pastue vicinoa ac flni-
limoa omnes incendena. Sin ad coaibureitdam dif- , , \
flciles fueriot, abaumanl uoiversos, ramoreaque
disperges, velle te alio in loco incursionem adver-
sus hoetea facere, et prjwidia qu*dam ad euro lo- ,
cam deqno nimor esl miiles, ut ibi le exspeeundo \, \
bostes vexeotur, tunaque tubiio ante diem uaam
^ ,
aniroabig eos qui in hanc muniiionem ingresauri ,
9
905
TACTICA. -
CONSTITUTIO I V .
906
\ , \ sunt, el qu*dam dona illis ad impellendos eoa

dabii, qucdam vero etiam praHerea proaiitee, ae
, \ aubito boslibns jam alio in loco accapatis, uni), \ \ - verso cum exercitu ad defiaiu toca pervanies, et
, \ , excobias tutaj collocabis, ei pedites drottndrca
munitionem iaslruee, et foataafr aUUtimam, ai id
.
locue admitlat, ftcies.
69 Si lapidea, aul lateres ibi fueriat, toeiun
'. sl , ,
aridum ex*diOcabi, ligniaque lulo ac aaaidtM
, \
* \, - UHgabis : sin ligaa solum fueriut, iacludcadaf
locus ligois cst flrmaaduaque.
\ .

70. Ubi bic iocus ad pravlicUim nodum ineluant,
(20), faerit, boateaqoe eum locum adoriaatur, neque
\ iliorom impetum tustinere poiea, ante advetb , , tum boetium di&cedea, bomioat taiia multaa
, ^ atque Idooeos ibi reliaquene : vel prope euin lo ,
castra ponea, ut aequo prope evm sia.
, , preliari com boaliboa eogaria : neqoe loagiaa
, da munillone discedas, ut ne opportaoilaieoi
.
koatea nacii vebemeator iaclosoa bac aauoitloaa
invadant.
\ ,
71. Signum aliquod illis cartam iaterdam da, \ , * bis, aiqaa alind cerlum nocttr, qtto cofoitum
, - libi eril qaoaam io atalu tint.
.
'. 72. Si pedeetri praelio repelii nHites pouunt,
, ,,' , ubi allqua moleatia inclusoe circumstat, ne boe
, , qoidetn praHermiUeodara eal, t ua in aliqood pe .
riculum veitiant.
\ " , Q 75 Ubi aliqua aecuritas jam eat, paulaiio
dificare oporiel suscepiaro muaiiioaam, fiftaaa* \ , \ que cam ac robuslam facere: maiumqoe M .
eeaftariaram reram curam aoacipere.
*. (
74. fttajuamodi rerum aggresaiooe* idooaeadr
(21) , \ , vereos equeatrea eopias, Julio, Augoalo, aut So, , - ptembri meaae euscfpiaaiur, quaodo berba omnis
(22), \ - arefacla exustaque eat, equilesque boslium im~
* - pediaoiar diu io eo loco consislere.
.
'. ,
75. Si defectus bic locva aqua foent, neqae
, natura Ibi ait, neque io foaaa olla inveniattir,
, , - vel dolia teatacea, vel butiia integra parare, at, , \ que aqua explero, et colcblacas fitiviatilaa con , D ji^re, qo Ulte ad bfoeraaro iempua eufflciant,
, \ \ - cistenueque difieentur ad aqnam pluviam exci, \ .
pieadam.
*. , ,
76. Ul ne aqua olaal imHota laas *ab va , \ aia reeeptaeola qacdam ponanMtr, ot paolaiim
, defluana aqua moiam capiai : ubi aolem cam pleu bjoe reeeptacula faerint, rorgue in dolia
ei bullia infuadaalur, ul boe taota aqua perflata
, minime corrumpaiur.
. '
77. Uiilo aateni fuerit auerea pneparare erassio'. \
, \ ree, ei ia fossa eo$ conjungere, tuai sarpio, pice,
\ , \ \ aiuppa, jaacturag ossnea Ormare nodoaqae ida9
HOT.
(20) Toxor. Scribe, ^
(21) KaCaXXapixcv, 'Senhc, .
(22) Kal hrxau Scribe, .
907
LEONiS PHILOSOPHI
998
tioe aplare tum ordine qaodant cialernas aie- diocree apparare vigiuti namiro, decem pedum , laiitudine, aliitudiae aulem oclo, aat decem, , , ,
donec ooines ciaternx ad aquam omncm ca- \ , ,
ptendam babiles fueriul. la majoribue enioi Yasis *
diutiue aqua permanel. Tranelra auieio qusedam
lignea irabeaque ad coatiaeada lalera cisternarum .
adbibeaalur, nt oe aqu mallitudiae dismpti as- seres diuedant, aquaque omnit effundaiur.
,
,
78. ltaqua igitur de bac re nobts diclum sil,

'. ,
al lerapore boc deaideranle bajasmodi appara- ; *
fnni in promptu babeas. Da obtidioae igitur .
auitqae rebae bsec slnl satia.
>.
CO&STITUTIO XVI.
217 (23).
B
De tneur$ionibu$ pott btllum.
4. Resiai jam utquae post exitum bellt futara

aiint, dicamu?. Si enitn exercitum beae fnslruxerie, Deo propilio aperawus victoriam consecuturam.
SL Ac primum gratia? Domino nosiro Jesu
Cbrislo agendae, vel anle victoriam belli aliquid
piutn proiuiilendam, quod promiaium poel belli
exiiuro iaciendum ail.
3. Deiada perscruiaberls, qai te in bello slrenue geeserint, tilisqoe idoneoe boooree babebis, igoavoa aoiem quo par etl sopplicio coaglrioges.
. Streaaos viroa iis muneriboa bonorabU: ^
tntegras arraatorae, ai qoae clarae iliottresque
fneriat, ac de bellicts spoliie q H eommoda euni,
illia dabis, bonoribusqae pro dignilate ex qao
ac bono unumqaemque, oi cohorles milliarias,
coboiies, cenlurias, reliquasque consuelas sub
domiaatum taum subjeclas inultiiudines. Plebeios
milites, qui strcnui fuerint, minoribus donis;
praofectos aatem majoribtis bonorabia: ita enim
fiel ul majori foriiorique animo sinl qui diraleabimt, ea qiue cupiuul io primis asgequantur.
5. Ubi eairo bonores et pnemla babentur bonie,
aoppUcia et poati affcruntur malis, ibi boaam
epem babebit exercitus: mall eaim in formidine peccandi erunt, booi vero ut Strenoi einl
laborabuat.
6. Neque vero aolum anicuique singulalim viro hoaores habebis, sed eiiaro ialegraa cobortea, cobories aiiliiarias, ac turmas praemiie deeorabi*. Res hosliuia inililibus diripiendas dabis, sive apparaius aliquis, aive tmpedimenta,
eive tulduui, aive civitas, eive castcllam fuerit:
niei si captivis rebuaque direplis aliquid melius
ac praeclarius faci^s.
7. Quid eniai caasac esse potest, cur non c bellicis spoliis slrenui roililes praeiuia habcrenl; veaatores eniai cemimiia canes suos Yinaiionia su
'. " \ \
, ,
-
,
*
^. \
, \ , , ,
, ,
, , ,
.
'.

; -
NOT.
(93) ln cod. Laur. est cap. 15
'.
^. \
,
\ .
'. \
, *

, .
'. \ *
, \
* .
'. , ,

\ *
, , ,
,
,
,
*

.
909
TACTICA. CONSTITUTIO XVI.
910
ot sanguine inescare, interdum eliara inlestims do , narc, ( ad persequcndas feras alacriores fianl. Ila
, antebelli eiiluin si munerabunlur mililes, alacrior
! [ . eiercitus ad bellum gerendum flet.
, , .
'.
8. Bellum a pugnt differt: belluni enim ab ini tio ueqae ad finem el omnium miliium cessationem,
, muhas dicilur in eepugnas conlinere : pugna au lera pars quxdara quasi belli dicitur , quse in
, * uoiverso bello sajpe est, saepe abcst, quae tamen
, . finem belli non afferl. Etenim saepe bis, eaepe ter,
, aut etiam frequenlius, pro rerum gerendarum ne cesshaie, ia bellura conflignnt.
.
'. 9. Insectationes hoslium non seraper post pu, , , - gaam, sed inlerdum flanl, iuierdum non, queaiadmodom neceeahas belli exigit.
.
10. Qaae bello capiunlur vendat exercitus : gtn
'.
* , pecuniis aut commealu opus sil omnia ad le abduci
, - jtibebis, luaraque ac reliquoruia praefectoram cu , piditatem ils pecuniie coltectU obslrue, ei necessa - riaruai rerom iuopiam cominemora. Aique ita potea
, reruai neces&ariarum ac conimeatus inopiam sup . pedilare, eosque qui ia praelio dimicaat sublevare,
, si potcs, pecuaia, sia miaus boc satis fueril, bo , noribus el digniute.
, * ,
.
'. - Q 41. Captivos ania bellum coiifeclununc interfi , cias, nobileeque in primis ac illusires viroe : re putare enlm debet aacipilem belli exilam, iacer , - losque caeus, conversionemqae rerum et vicioriae
' , quaro habes. Aat gi conlingat aliquos de luis, aul
> , caatellum aliquod capi, illis commutes et rcsarcias
, * - objecta damaa, et pro hostibus captivis amicos
, , sociosqne recuperabis. Sin minus boc hoslea volue* - rint, cx aeqao lum et bono illos ulciscerie, ad
6 * [] maados hostea illos pro arbilratu tuo truci , dabie.
,
.
12. Post res aliquoi bcae geataa praelio, ac
'. ,
, dimicaliones quasdam feliciler cadentes, ad epulaa
, D et conyivia et lauiiora prandia lum pracfeclos tum
, , milites parlim per coatubernia, ex iis quae bcllo
, capta sunt praeparabis, atque adeo prandeanl bila, reaturque mililea : efficies enim ul qui strenui
. 8uni senlientcs quibus rebus ac lajliliis post vi * cioriam fraeaiur, alacriores ad omaia anle vtcto rlam suslineuda pericula ainl, et ad labores magia
- prompli.
, ,
.
13. De aepelieadis mortuis admodum laborabis,
'. ,
, , , , neque teoipus, neque occasionem , neqae tocum ,
, , - ncque tiinorcm causans. Pulcbrutn enim piuroque
esse vidciur, morluis scpulluram parare. Neces * saria aulcro cutu primis rce cstHs qui bello cadunt.
912
LEONIS PHILOSOPHI
911
pirtas eniua ea io re monatraiur , ei viventes ma- ,
gnopere hoc faclo consolaliooem capiunl. Quem- , \
aJmodum islisfteri videt uauaqulaque, iia secum . "
fuiurum arbitrabilur, ei in bello occumbat Si , .
enim insepuhos diejeclosque ease videai, euam ee-
cum stalum reputabit, hanc conlumeliam uiole&le , ,
feret, et morlem quanium potesl in prarJio refugiet, ,
ne insepaltua abjiciatur. Sin bonorcs roorluis Jau- . 1
deaqae illi* qui occubueruni propoaauiur, excita-
biiur naagie ad quttvis pericala discriminaque iu .
bello subeunda.
'.
14. Sin contingal exercitum tuum superari, eos
qui ta difcrlmifia hatc vaserunt, oratiane excita- , bis, el alacrea quaatum polea lllos redde, ei of* ,
fensionem belli accepum occollis iocarsionibus

atque iaeidiis resareies
^
'. 15. Solenft eoim hominet rebus feliciier gestis
ad seipsos conservando* negHgentioras esae: .
quando enim victos contemnaal, seipsosnegligunt. ,
Atque ita felicitas rei gest* uepe fortunatos roagis .
*
quara victoa ei superato* laedit.
.
19. Tu enim qui offensionom belfi accepisti per
\ * ,
le ex iis qaae perpessus ea didicisti teipsum de cae-
tero tuttiia conservare : Hle autem qui reram pro- ,
eperiuie affluit, adversam forlanam non senlieng, ,
Bolla provisione el cautione utitor ad ea declinan- .
da, qoorum nullum adbuc teasum babait. Scitura , eat eaira boc saptentis cujusdam verbum. Tiroor Q ,
opporiunus , aedula lacolumius ast ; conleraptio ,
importuna, insidiabilis audacia eat.
17. Si iniermlssionem betM fecerit vel verbia
iC.
vel pocrie et conveattonibae, pacta tna diligenter ,
ervabis, neque hoatee invades, alque imparalus
adversus boalea erie, sed quieecequaei (n paceee* * , *
aea, propter indaciae cum bostibua factas , appa-
rataa autem copias qaasi ad belhim eeniper babeto, * ,
propter boslium foedifragai el nee opinataa incur- * ,
eiones.
.
1& Par est autem ui nequc improvidui boc
'.
tempore sie, nee rareos aliqttid itnpiam prseter in- ,
duciag, Deo teate, factas committas, sed cireum- , * C a gpectue 8i8 ad boslium dolos atqoe insidiag devi- ,
tandae : obscur* eniia sunt hosiium indticias te- D \ .
cura iaekatium vohratales. Sed tu sic te geras, ut .
nullam iliis injariam pfetalis causa facias : boeliuin , ,
tamen perfldiam cavebia , ut ne ab illia, propter
impio8 iHorom conatus, laedaria*
.
19. Omnb enim ad Dei vindiclam referre, 8?n'.
ceri animi noaeat. Non confeatim enim divina (24) .
vindicla inferiur, sed quando oinnium procurator * *
et administrator Deue boc fUlunrm decernit. Quis .
anim novit quando injuriam inferre moliantur ,
lioetes, atrum HK trocidandi aint, lu vero caaser- ;
varido ?
'. ": 5
29 Licebit igiiur nobis eodem modo res nostras
NOTiE.
(24) 'kxwfiop. Scribe, .
v
913
TACTICA. -
COKSTITUTIO XVII.
914
tt - Ormo loco gtabflira, et iwplae molitionis bottiam

* secure periculum facere : IU ftet ut provigione tua
, mali uthil accipias, boslfgque, qai malum infcrre
, , giudent, impietatift teneaalur, quaai le expugnare
, conarentur, gad Deus propter fidem iaduciarom
.
servalani, roinime id fieri peroiitleret.
'.
21. Si qais, give servus, give liber, nocte ant
\ \ , \ \ , die, in itinere aul castris, in requiete aut gomnio,
\ , \ , \ in balneo aut meoga, aul ullo alio tempore lecum
, \ , , voloerit communicare, ne averseria lllum, ged ac \ , - cerse adie; qui enira bominea rejiciunl, et diffici, . les accesia amit, el adaiiaistrU auie prsecipiunt ui
\ , eoa qui accedunl repellant, a magnig gsepe arduig , ). \ que rebus gerendis abauni. Hc libi posi beHum,
. et si quid aliod ulile excogitabis, observanda pne \ , \ - cipimus.
, .
(5).
CONSTITUTIO XVII.
De incursionibu$ nec ojrinalh.
!. Deincepg Jam quae aba te gcreada aunf, dum
nec opuiatag incurgioneg boaUlem in lerram facia,
et qaemadmodam boatiles impelus declinarc in
tua ipsiug regtone posaig, si quando belU temptis
gobilum ac Impromum faerit, paaciasimig qaan*
lura pro bac maleria fteri polegt, expediam.
'. \
,
, \
,
(
),
.
2. Amiqaa no* oratlo bocdocet, qaam el pru'. , \
dentiuimi imperatoret olim gervaveront, nuncqitt
^
*m-\'
* . -.
\ .
_ _i
;
_.
1
l v i t . .MM4U
**^*.%
adeo
qnicaaque
aervant,
rebus
garendia florent,
,

\ , el potioreg babent, gina notira offeastono iocurgio - ne* alque irruptionea Sn bogtilem terram facfeiv*
. , dag. Naai advergug parea namero ae vlribu copiaa
\ pergspe boc valef, atque eliam advenum majorea
, nonnunquaro aliquid efflclt.
\ xal \

c
'.
5. Propterea gemper atqua obiqua idoneag oc cagiooes opportunilategqae lemporum, quae adju , \ vare rera iiostram poggnnt, aoa praetenoitlag, ged
, , \ bogtea luog anticipea priQgqaam parali ad oecvr , \ aum prompiique eaae poeeunt, SUos in primia, quoa
\ putaverig tom plures, lam forliores le eego.
.
^

4 . Improviaig enim incar*ionibg, dolls reolllio \ , , aibugque hic roagig opug et, quemadmodam a me
, gupra dictum eat, potius quam apertig ac manife, aiig prselii, quibu* in pericala graviggima ae
\ .
inevitabilia delapsori eggent.
'. \
5. Cuin hi doli diveral variiqae ginl fgtia ula ' rig idonee pro temponiin, tocorum, peraonaram
, \ , \ , . rerumque opportuniiate.
.
6. L"galig bosiium ad tc mitsis , mollem buroa. \
\ aamqtie responsionen iliis adbibebig el bcnigno
.
(25) In cod. Lanr. *$t cap. 19 ulrt iuscribHur '
.
4
915
LEONIS PniLOSOPni
916
atque bumaniler dimittes, confeslimque illos con- ,
,
gaquerig, et opiaioae cilius bosies adoiieris.
, .
.
7. Legatos loos ad liosles mollioribus cum verbis
,
roillens, iacursiouem subilo facieg.

'. \
8. lnlerdum etiam bostiam caslra , give in tua,
sWo in hoslili terra coacti fuerint, considerabig , diligenter, quetnadmoduro ponanlur. Quod ai ulla , .
occagio invcuiri polesl, nociu luna lucente dnas \ \
aul Irea boras anta diem in bostes cum sagiilariia
boni* ac mullig invadag : borum enim maximus ,

osag c i l hie leuiporibus.
.
\
9. Vbi cognoveris in ilinere confasog dispersosque bofttet ainbulare medio viae, invadea ia eos g ,
.
tedegque
19. Inierdum di&cessionem giaiulang ei Hs locig,
\
iit quibus versabaris, subiio conversut iti bostea
frraplioaem facies.
; (26).
11. Inlerdutn in locit quibusdam occultans le'. "
ipsum cuui mililuiu mullitudine, subito bosies ,
invadee.
.
12. Qaidam armenla bouro atque alionun ani'. ,
mamium exponentea, atque bosles ad borum direptioaem invitantea, ubi videriat ad armenla di- , *
ripienda dissipatos eaae, etaliia io illos iava- (27) , .
dunC.
1
43. Apte flunt iocurgioneg, quaado in intervallo

bogthtm fluvius ad (raaseuadtim iocommodus ioveiiilar. Hoc golent equiteg potisgimum facere : ibi
enim pontem couficiunt vel ex trabibug magnig,
quemadmodura mog est mullos pontes fleri : vel
parvig quibugdaai navigiie, id est ralibug ; turregque ligneae vel aridorum lapidam, ve! ex aggerc
gjaodam ad extremas oras ponlis excitant, ut
quando ugtia fert, per eum gecure transeani,
ruraumqaa discedant quando volunt, ut pro hnperatorig arbilralu perraaneat poag quandhi ille volaeril, el confligal cam hostibus, vel discedat iterum secure, pooie jara dissoluto.
14. Sed in iis iavasioaibus incursionibusque in

boglilem lerrain, neque iacendeadae ncque populanda e partes gunt, per quag iteruin rediturug es,
ui ne le ipgura hoc pacto affligas.
15 Hujugmodi eiiara poates ftant in publico
praelio, et castra propter laleg fluviog poaaatur, gi
allog ei raiairae permeabilig ulla ex parie inveniatur, m hujugmodi Uuvii ripam babeag ex adverso
boglitim, tit giae ulloimpedimenloeloffieugione ipso
die praelii aciem educas : fug auleai tempore in
caglrig mancant securi ac ab omai lerrore liberi,
ncqae coganiur boslibus jain immincniiLus inviii
'. ,

. \ * ,
,
, ,
.
,
* * ' , *
, \ *
,
,
, *
.
'.
^6 , ,*
\
* , .
'.
\ , \
,

, ;
\
. \
.
26) cod. Laur. c*l paragrapbus II, dcciaio poslpoailo.
! 27) . SvriLcbatur, .
9
917
TACTICA. - CONSTlTUTiO X V I L
9tt
; , \ ac feslinabundi pontem facere. Ac propteraa castra
- iti ripio ex adverso liostium poaaal.
; . \
\ ; .
. \
16 Nocturn* iacursione* ab anliquia imperato , ribus excogilal* eunl: e quibus tibi baec sag , gerimus, ui ubi ab bostiuro casirie, unis Uat^m
, - caelri* distas, legaltooein unain alque alleram pa \ , \ ciQcam ad eos miltas, et epem illie pacia injicieiis,.
, \ illoaque liberos soluiosque a liiuore raddena, de
; improviao in illoe irruaa nociu aate diom lier in*
\ *
gresaua.
'. ,
17. laterdam ai noctu volueris eos adoriri, dica
, ante aliquol propa bauiam casira poneaa quaei ad
\ , \ - ^ praeliuai publtcum commiUeadanv ei lutu aiinula
, \ veria
* te
" timere boates,
'
neqoa propinquius audare
aecedere casiris illorora, euptaos reddea eos el ne, \ gligentee, atque adeo noclu iuvadea.
6 .
18. Hoc autem Chagaauai Abaroram feclaae ao'.
' vimoa, Heraclio imperaale, cuni ad Heradiam
Tbracia; civiutera Romaai equitea aolteal in *> sato tuto cam pcditibu caatra poaere, sed eircum , ' specie exira cailra.
.
19. Prudenter quoque fecerig, si cum aireniioa
'. ,
- forlesque mililea lecum bubeaaiuipuleria uaam
\ , \ atqae alteruin ad botes confugere, alque illis uar \ * rare magoo in tiiuore noetraoi ease exercitum:
, \ C deiade eimules le reiroire velle, ei ad alium loctiia
paulo ab illis longius castra trantferag, ei gubiio

lum noclu boslee invadas.
, \
20. Nociurnag incurgionea ln haatea faciat pa
'.
\ ditibusel equitibug,gagiiUriig eijaculaloribut, si
\ qui pedilag aui eqatiea euni, qul aoa hi foa*ato
caaira poaaol, ted gpargim et dbjecie cubaat ex, tracaalra.
.
'. \
21. Hae poifsiimura iaeursioaeg eoa faclet
, qui aeque arcua neqtie jaeula babent, sed cominus
. 01 \ ^ eengredi solenl : qui eaini arcubas leliaqua ulun
, tor, minus inaidiis istls appetendi sual, ntai digsl , pali fusique caatra ponaat.
.
'. - 22. Noetes elige tibi ad bas nec opinalaa i a * , curhiouet: boc est, quando uoverie lomen totioa
, noclla satisfacere ad universum itcr teuai, vel
- quando elellae lucenl, ut ne cxercilus In leuebria
, \ * anibulans, affliclns perlurbatusqua vagelur.
.
25. Expedtlum paraturoqve exercHum semper
'. \
, \ , rooveto, qut nibil soprvacaiieum eccuui gestel.
\ Sic aatem pro locl intervallo icer tiium aptabta,
(28) , ? ui rooderaie ambulando exereitua de via laaaua*
, * \ lion sii, sed duag ante lucein boras uno aul altero
; , sigao ab bostium casiria afcis, atque ibi clam coU-
N0T4E.
(28) . Scrlbebaior, .
919
LEONIS PHILOSOPHI
920
locabis qutalique Iradeg exercUuni, ut priugqaam

tlies illucescal, hogtes iavadag
xa\ ,
\ \
.
24. Ad bujtigmodi Hinera duces vi babeas,
'. ,
qui accuraie viam aoveruat, ut ne errei exer-
citus.
' .
25. Summo in gilealio gint, peque buccina
'. ,
pergoaet, ueque lumullus qui&quam alius flat. Sed , .
tl gigno aliquo ad excitaadum exercitum opug ,
fuerit, vel gibilo, vel scut! glrepilu, vel voce signi- , , ,
ficetur exercitai, quemadmodum vel procedere ve* , ,
glare oportet.
.
26. Ut vero gtrepilug ac gtridor nullus ait, nec
-'. " ,
ia iongiludiaem aliquatn producia acfeg errorem ' \
atque iuaequatiUleai faciai, qua> reg damorem ei
\ , \
mandala ad guberaandum exercitura mulia requi- , \
rit, tl cogniluia boglibus copiarum nooirarum ad- *
ventum facil, propterea ne ad froalem, id esl ad
laliiudinem multaui, eed ad cornu, id eet ad di- , ,
rectam aciem, qaemadmodum in contubernio el , \
waaipalo fii, altitadine copiarum atadiose agger- ,
vata.
.
27. Ubi propeboates venerit exereiiug, claro atqua
% \ 6|
occulte ad requieicro dabig exerciium, et pro loci , ,
ralioae aciero iagtrue, dcinde per dnog aut ireg ,
dies incursionem facito, aon in omnes parieg et , (29),
qualuor latera exercitug, ne obsegsi uadique atquo *
interclugi cogantur in dengilaiem el coairaban* ,
tur, sed gecuriiatem babeaul, poleetatemque una Q \ ,
cx parte qua veliut aulugieadi.
*
.
28. Si mulliiudinem magnam exercllug lui ha'. beag, uaa gola aut aliera buccina gonet, ut bostes , (59)
te pnteat parvum habere exerciium, et decipian- ,
tur. Sin parvum babeae exerciium, plureg buc- .
cinas goatnt, ul taagaam muiiiiudiaem bogtium , , venire arbilrenlur.
.
29. Copiag quasdan congtiluea eo tempore ad
'.
niaoug congereudag babiles, quaeque guoa iterum
redeanteg exeipiaai.
, \ (, \ , , *
.
'.
30. Incmgione-g ln bogtea, si equiteagini, tulo faciag, quasi ad publicam pngaam procederea, ut gi D \ progregsio lua minug feliciler procedit, ged bosleg
praesenlieoieg advcrsum le iaslruaniur, in gug- , * cepio prxlio quagi iuiparatog aul disgipaiug non , *
\ .
gupererig.
'. \ ^, 31. Si bosleg pedites fueriat, tui autcm equites,
ceriuiaest vel le hogiea laesurum, vel sine offcn- , ,
B
(29) . Scribe, .
(30) *. Regcriberem, , nli pas
gim loto boc libro, el pro aevo Leonis. Sed iiiliibeai me magigtri Gratci. Suidas : *1, , , . llitic, , el . Elyuiologici Auclor: ,
^ . Ileeycbiug ; /., , . Ilcm, , et
. Auctor incertug apad Suidaro :

> '
. BagiHug pairiltas ia Naumacbicis :
, \ .
, . ' , .
Ilesycding ab , advcrbio lonico; Suidas ab
Ibyco mvcnlorc nouicu dcrival.
921
TACTICA. - CONSTITUTIO XVIT.
922
(51) , - sione discessurura, curo pedites insequi alios equi, les noa possinl.
.
52. Sin equites hostes fuerint, oportet te ad om'. \ ! ,
nos casus adversos promptum cl paraium esse.
\ .
55. Si inlerdiu aul nociu incursio in caslra, in
'. \ ,
, , , impedimeala, iii militea iler facientea fuerii, sepa ratas quasdaro coborles ad rcruni direpltoaeai iia bere oporiebil, ut ne omuibus bac ia re occupaiis,
, , - iucursio ab inimicis Qat et periciiietur.

51. hrcursiones majoree at absolttlaslu ipse per
\
\ * * te facie : poteris eiiam per turmarcbat ad hane
\ rem idoaeos boe efficere, qui vicem tuana fortilu . dtne solertiaqiie saa exptere posstaL
* \ .
55. Si ad depoputaiionem ei pradationem hosti'. "
\ (52) lis lerr iter sine offemiooe tua facturus sis, pri ; , \ (55) mum idooeom aptumque iempu eligilo. Hoc autem
, idoneum opporiuoumque lerapus crit, cuui si vel
, conftigere cam boatibua cogius, minus babiles ad
, ! rcstsieiidum (iibi reperientur, vei itnparaios vcl
\ , omissos illos iaveoiea, quemadmodtua aate adiuo \ , - nuimus.
, .
\ , , 56. Ante omnia irrupturue in hoslilem terram,
, commcaius ac rerum necessariarum exercitui cn , , Q ram gerea, vel ut aliqua vectura communi, vel tit
oV , a iriiliiibiis fingulis deportcntur, alia qaavia certa
\ * via luoi hominum lum jumentorum pabulora veba \ , tor* ut ne sua in regione bosiibus oronia ad com , meatum specianiia vasianiibus, in magnae angu .
stias luus adducatur exercitus.
*.
57. Hostili in regione ne concris noclurna iliaera
, , iacere, nisi lemel, idque clanculum necesiute
\ , \ , impelicnte, ut bosles lateas, et diflkilem aliquem
;, locum mnnitionie gratia anlicipes, vei ul ad alium
- locum inscienlibus boslibus Iranscas.
;
.
'. \
58. Priino perscrutandg perluelrandaeque viae
, \ .
eunt, deinda lulo ingrediendae.
'. , - | > 59. Omnino elaboraadum abs la est, ut quo*; , dam ex hoslibus capias, aique ex illie bostium
, copias cowliaque, et quid agendum suscipiaut
,
cognoscas.
'.
40. Ad eos qui capiuatur exploraados et exa*
, \ * . \ nrinaodog teipsum adbibebis, neque pcr attos de lecios viros facias. Sa?pe enim neceesaria qtisedam

pneier opiaionem iiiciduot, et ab examinalis
proficiseuatur, qn mullie patefleri iton.debeat.
'
41. lis qui ad te coafiigiuni ne nimis facile cre, - das, neque iis qui repeniina quadaai incueioBa
#
NOTiE.
(52) . Scribebatur,
(55) .
Ccaseo dekmda.
923
LEONIS PIIILOSOPHI
921
capiuniur: g*pe enim lum qui ad le conritgitiiil, *

qui capiuniur, permulia falsa loqniinlur.
\ .
42. Neqae iis qtue ab uno aliqno dicunlur, aed
'.
qu a pluribits memoraiilur, credag. Eoram au- ,
tem cotieeo9i*nem poiiuft atteadas qni beiio fa- ,
piuatur, quam qui volunUrii td le coufugiunt.
, ,
43. Eoa qiii ab hostibus ad te confugiunt, e se'.

creta aique abdiia qu&dam se ennniiare velle di- , ,
cunt, in cuglodia tcneas, aut alit tutt ratione apad ;,
te gerves: el promiliag, ti vero loqoaalur, le illot ,
muneralurum: sin weatianlor, roorlem mioita- , .
beris.
*. ,
4!. S i ' hosihiGB exercitus cogilar, tuqoeextra
munitionem gig, ne miliieni ullum ad prjtdatlonem , direpiionemque lioslitim miltas, ged primo invade * \ ,
illos. el si bene belli exittig processerit, ne diffe- (34) * *
rag lenipos, sed duin in lumultu timoreque fue- ,
rint, impresaionem in illos faeiet, donec omniao , *
diejccii dtepersique fueriat, luque ia iuio ac exlra \ \ *
periculum fueris.
.
'. ,
45. Sia bostes coacti fueriat, praelium lamen
ac dimicalioaem rejecerint, contcnde junctis co- *
pug alque adunatis adversum eos prodire, ei qu ; ,
ante pedeg guat omuia vastare.
\ .
46. Si per eamdcm viatn reditio tua erif, neque

aliaieata aut pastioaeg ullae sinl praelerea, ne lum , \ \ \^
hjec alimenta quae anta pedce gunt populaberig, \, , !
gcd ubi revergug fucris luoi potius vasiabis.
g ,
.
47. Ut ne aliena in regione erres, in divcrlica*. "
lis el ambignig viig signa pones. Si gilvae sint: b ,
arbortbus: gi plana exposhaque loca, ia acervis . .
lapidum, aut guffossionibus quibusdam parvis * ,
noiabis, ui qui poslea sequuniur ex luis minug , '
aberrent.

.
48. Quos ad pra?1iaadum gegregaverig atqueemi'. gerig, pracipe ui ne onones predaliouibug occu- ,
peatur, ged divisi int, ut alii praedentur, major , *
parg illoram ingtructa ad cugtodiam, vel gequatur, *
give ia regionem, give in castra hosiiaro, sive in , ,
arracnu, give ia iuipediraenu iacurgio uila fiat. , , D (35), , ,
.
'. \ ;
49. Hoc autem facies quando univergig cum co
,
piig ad praeliandum procedig, ut ne omueg gimul
\ .
in predationibus occaptmlar.
\ '' ,
50. Alque ubi pabulaadi tempus fueril, alii pabulitm colligaal, alii apparali inslruclique gequan- ,
lor, ul ae gi omneg ge ad pabulum colligeadunt
converierinl, et gubiia quftdam irrupiio, aut insi-
dhe faerinl, ipgi iroparati eparsique oppriroanlur, ,
quia ge revocare ad ordiaem stationemque guam
,
on poggual.
.
NOTAS.
(34) Codex Laurenlianug ana integra charta bic nialilug et.
(35) KarA . Scribe, .
4UDi
923
TACTICA.-CONSTITUTIO X V l i .
926
' " (36) - 31. Quaudo repnnlinas aliquas incursioiies, vel
contra Scyihioae naiioites aut alias btijusmodi genles
, , facturuses ulomnia magis suspicione careani, con \ \ densa loca difficihlateaque regionum speculatori
. \ alicni prius perlustrandae sunt, ilaqae acies irt, , , struendae ui sciani omnes quae cohors prtma, qn*
, \ , secunda, qua? lerlia esse debeat; aique ita ei ordine
* \ ambulent, ai per augustias aliquas transituri sint ,
* \ lum eiiain ui ne lardius in ordinem adduccndi
.
sunt, instruanlur.
'. ,
32. Subiia incursio aliqua si futura sii, si per
dtio loca iter commoduin fieri polest, in duas par, , tes exercilus dividaiur, ei alleri parti pr&sil ine\ , rarcha, quem anliqui principeia, sive propraio , ,
rem vocabanl, qui etiamiurmarcba diciiur. Quot , cnnqtte enira et qualescunque bomines fuerint qui
\ incureionem facturi sunt, duos illoa prasfeclos
' , \ , primum eecundumque deliges. Alque allera qui, , \ \ dem pars, quemadinodum ante dixi, expedita et
, \ ' * sine ullis impediraenlis procedat, et posiquam ad
quindeciin vcl viginli milliarium inlcrvallura ab
\ aliis abfueriiu, per loca iacogaita atqueex obliqito
posila pra*dari incipianl, quaei ad iinperalorem
\ , venire volleat. Impcralor autem reliquam partcm
, babeas, aliunde regioais incipiens irrual et prae , deiur, aique adeo ulrique cominus ad se mutuo
, . ventenles, quae ia roedio posita sunt loca depopu \ , \ leaiur, donec ad vesperaia unum in lacura perve niaat. Hoc modo flel ut tata iacursio in illo* liat,
, * - ^ etbosiesqui ia alteram parieni aufugeriai, in al.
teram de improviso incidaal : neque convenire
umim ia locum possinl.
\ '
53. Si uaa lanlum idonea via sil, pcr quam
, irrupiio ia hosles facienda sil, boc modo exerciius
\ . \ dividalur. Bessis ejus, aui eo aaiplias ab hyposira (37) > tego, id est, principe sive propneiore strcnua al , que expediia capialur, cl sub eo quoque suuai
\ banduin sit : princeps aulem assumplis reliqui
, ' omnium cohoriium suarum prafeclis, anle reli , \ quos ooines proredat, atque ubi primo in loco
consiilerit, c copiis suis uuam aiqae alteram co, , , , bortcm eegregei, ut alii prxdentur, alii praedaio , - res ab injuria conservcnt.
.
\ 54. Quamvis spatiosa loca fucriat, ne tameit
, mulias cohorles priaiis ia locis separos: feeli . nante eaim a tergo exercitu, nullus locus relinqui lur adversos eos se inslruondi, el sine ulla mora
. princcps semper ulterius progrediaiur. Siroiliter
\ reliqtiis in locis boc facial, quaadiu ilH cohorlea
* , Iradiise adfuerinl. Piincipem vero ipsum aate om \ (38) nes alios proccdenlein, tria aul quaiuor banda ad
. - mille virorum nunierum secum babeat usque ad
perfectum rei bujus eive incursionis exituin, ut
\ , excubiae caUeris accuratae fi^nl.
, ,
\ .
(56) . Pnto scrib. .
(ol)lloipor. Scribe, .
(38) xapaci cidopera. Scribo,

.
927
LEONIS PHILOSOPHI
92*
55. Hacc a priucipio si fianl, lu, imperalor, aut \ ,
i quis alius incursionis hujtis adminiuralionera , ,
babeai, gequeris eos qui praedanlur, et dispersog ,
coagregabig, ei ulieriu* ad princlpeia sive lurmar- , \ cbam progredierie. Similiter ilie boc ideai faciat, , \ \
trauseundoque colligat dispersos prsedatores, ai- . "
<jue eodem in loco noctu coaveniaat ei caslra , \
ponaat. llaque plus quiadecim aul viginti millia- , \
ribat a ge separaii, bujusmodi gubilag incureiones .
ne faciaut, ui eodeun die et pradani diripiant, el ' '
,
eadem nocte aimul caslra poaanL
\ , \
.
56. Iu bujusmodi incursioaibus bosteg objectoa
*.
non uiilcfuerii vivog capere ei comprehendere,
aed oiunes lales vel inlerficiendi, ve! pranereundi , suat, ui ne mora aliqua iier facieatibus afleraiur, , \ , \
el tempus temere as&umaiur.

, \ .
57. Si caslellum aut arcem aul monilionem ali'.
quam capere cogitag, ne illud ia valgus efferas, , ,
duaec ia ipso loco fueris, et aegolium ipsuni in , \
uianus eumpjeris.
58. Sia ncccsse faerit prope muaitioaem ho'. \
glium copiaa luas transire, vel etiatn castra po-
nere, unum aliquem prcefectum cuin expeditis viris in ipso iraagilu collocabia, qui incursioaes , , , .
bosiium probibeat. Hoc quoque eliaui ia angusliis . \
.
locorum fieri abs te debel.
'. , ,
59. Prope luunitioacm hosiiura aut silvam ne
caetra ponae. Sia necesse sil Ubi babere castra, .
accurato excubiag ct custodiaa propier hoaiium ,
incursiones adbibebis, et diligeatiesirae providebis, . \ {
, ,
ui ediliore monilioreque loco castra poaag.
.
60. Quando bostilem In terraia ingrederis, ap*. " ,
paraium omnem atquc iropedimenta a tergo te (59)
consequi facies; imminenlibus aulem boglibug in *
/ (40) luedio exerciius tui ea procedere facies.
(41).
61 Ab armalis inUUibui fimpedimenla reliqui'.
que apparatus, alque eiiam captivi, si qui firerinl,
separentur: neque ilinere hocsolum flal, sed etiam
quaudo casira ponas, ae bosiibus adversura in- *
etrueios mililes veuientibus raagno impedimenlo D *,
iiant.
.
62. llostili in terra measuratorea incircumspecte
'. >ad loca aaticipanda siae idoneo praegidio ne miltas,
sed per iraasfugas, qui gpoate sua ad te defece- ,
ruut, locorum naturam tuto pcrscrulaberi*.
\
.
63. Quando excrcitus castra positurus est, ne
'. " ,
periorbaie aut coi>fu*e ad castra fossali transeaat, ,
scd si bosles immineant, el pcdiles exercitui nostro * ^,
adfacrial, currus omnes ex ordine ponaat, el fos- \ ;
as undiqne ad moduin valli ducanl. Expedili ,
).
(59) . ScrCbe, .
(40) Tovdor. Scribe, .
(41) .
Scribe, .
929
TACTICA. -
CONSTITUTIO X V I I .
. Ot , ol auiena mililes, id esl, qui gfavl armalura non

; muntur, omnes parvo intervalto intfrucii ah illU
, \ disiem, lumque apparalug et impedimeaia ex or \ dine iagrediantur in caalra : ubi auiem excubiag
. \ \ , vigiiiagqoe emiserig, tunc arinati ipei ex ordine
\ , , \ iegrediantur ef cagtra ponant, quetnadmodani iibi
, in cap. De eastrU ponendit explicoimas.
.
61. Sia bosles prope &on adfuertnt, saiie eril
". \, \
' \ - unodrungo, id egt, cohorte mUliaria, inslractos
banc forraam obsemri, ut ca queaiadmodam pne .
diximus consifieale, reliqui casira ponant.
65. Hoswbus jam immiaenlibus, atque uaum ia
'. , \ , , , locum prope congregatis, gi muniiio aliqoa prope
, . fuerit, aut aliqua locorum difficallae, ne equoa
\ , leinere ad pastum emilii sinas, sed el excabiaa Uilo
. mitle, eqtios aulem intra valli ambitum reiine. Ef ttce autem ot manibns suig quod frumenti pabuli , \ que egt, flniiimis in locig congregeat, sed ita, ut
, - cuiu impedimenlonim adminislris omnibug ex
(42) pariibtis arraaii militee circura illos obambuleat,
ad subitag hoaUum incursiones repellendas.

.
66. Sia uno in loco diutius commofajus fuerig,
-'. , \
et
lempua idoneum locusque gimiliter ad aliroenta
, ,
opporluaus
est, bosliamque copise eroinua abfue ,
rint, cqui turo ad pasium emiUaolar, excubiij

\ (43) duabue aui tribus longo intervallo eroiesig freqoen
\ - ^
^.
\ \ ,
.
), ,
. \ , , xaV
, ,
\ .
'. ,
\ , ,
\ ,
. \
\ ,
'
, , ;, *
, \
.
'. \ \ ,
,
,
.
lerque cpiumulalis.
67. Si quo$ ad praedam emiseris, hl soli exeant.
Sin quidam ex mililibus iliis adroigitfuerint,pcopria
tua aucioriiaie mandalum divulgari faeifg, u< nemo alius praeier eoe qui consliluti tont ad prav
dandum exeai. Posl hoe mandaium ei qui tranggreasorcs fuerint, capiaalur, et ad euos ipsorum
prafecios mitiantur, ut ab tllie casligentur, ne, si
impuniii slnl, reliqui com secaritate quadam ad
pnedandum excorrentee, deseranl exerciluio, aique adeo ia periculo exerciiug $ic relictus sit.
68. Exquisiie diligenterque providebis, ut vinum aut panis iaveniaiur, non ccnfestim edaat aut
bibaai, aisiper caplivos prius axploraverig, utromne salubria alque inlegra gini: qaod si ila esse
invcnerig, tum fruaatur illis milites. Sed ncque
aqua ia puieis aut cigternig aul aliis in vagig nisl
eiploralo uianlnr : ssepe cnira vcneno hujusmodi
inficiuntur, etletbalia aunl.
69. llordeum cnim saepe sic veneno imbutom
iavenicbatur, el cum reliquo pabulo deflcerenlur,
loilites ad cquos asportaados, inde pabulaalea,
equisque affereaios, coroplurcs cquos perdiderunt.
.
(42) .
Snribe, . Qaa de .
vnco aupra a me dicinm esl. Ei aiox itermn 71,
(43) O l supcrius innuimus mutilus est superiori \ Scribc, , bus paragrapbis codex, asquc ad paragrapliaia 67
PiTROL. Ga. CVII.
30
931
LEONIS PHILOSOPHI
93!
70. Praccipies eiiam excrcitui, qacmadmodum
7/1
in cppile De itinere faciendo explicuiinus, ul si ~\ , ;
saepe tumollus aliquig aul periurbatio in exercitu , , *\
fuerit, ne huc illucque exercitus circunicursel el \ * *
circumferalur, eed illuc ruant omnes ubi turaul- $ ,
lus esl: ex eo eaiin fict ut adversu bosles paratl \ ,
eiat, si quid tale conlingat, neque coniuse iater , \
\ .
se aut perturbateinisceaniur.
'.
71.Excabiatquaudo in bostilero terrani immitlis,
non solum ia anleriorem parlem emillas, eamque ,
talam coaservabis, sed eliam a lergo expediloa , \ ,
arnialosque imlitcs, id est, idoaeas copias aliquo \
cum boneslo praefecio instructas (qui tergisfites
aomiaabanlur) ad decem vel quiadecim milliarium ,
ialervallum cum excubiis accuralis collocabie. , ',
propter eoa qui vel pcr inftrmitatem, vel alia de , , ,
causa tardaaiur, et dcseruniur ab exercilu, ut na , (44) , *
^, * * bosie subito irrampentes illos intcrcipiant.
\ .
72. Incursiones enimab bosiibus tum flari con'.
sueverunt, quando secure et siae limore irans- , \ ^
eunt bosies, ei qui aaleriore ia parle sunt, po- , \
steriorem partom minas juvare poesunt.
.
73. Hoc ai nostra ia regiona feceris, baud
*. ,
inulile fuerit, mullis praeserlim buc iHacque pa- , ,
ianiibas, el pneter prafecioraia suorura men- , \
tem a slalione sua recedentibus: ex eo enim co- *
gaosces, qui imliiee in ordine fuerint, el qui a
staiione aua recedant.
.
74. De locorum angasliis,
ei diflkilibus ad irans
'. \ \
eunduin locis, mentioneai ieciinus in cap. de ilinere C
facieado, quare de illis ilerum verba facere auper* , , vacancuin est, cuaj iade barum rerum capere pos- . \
818 cognitionem, ui ne leraere ct coatideraie cou- ,
\ ,
densa difliciliaque loca tranaire coneris.
\ ;
.
75. Sin aliqua necessiias iropcllat, quemadmo'. ; *.,
dum in cap. de hiaore faciendo praescripsinius, , ca cautio adbibenda eet ad ea loca preicrgre- , []
dicnda, roaxime ai in lioetili lerra fueris, boites- , =5
qne immineant.
, \ .
70. Si bosies iu lerram vcstram irruperinl, ne co-\
ram el aperle cum illis dimices, si vel majorc* vel
, , ,
ajquales bostiuro copwe tuis fuerint, sed ingidieris , \ ,
potius, gtruclis iasidiis, cl aliis moliiionibus, sive ,
aoctu sive interdiu, viasque illoruin obsiruas, uui- , nitioncsque anticipes, vel pcr pcditcs, vel aqtijiea, * \
vel per uirosqae, et pabulum in medio boetibas , , \ \
posilum populare.
, \
77. Si cum liosic coafligere cupis, tam poihw

f.icito quando a pr&daiione redit, quat cuui ad
pr;rdaadiim disce.iil: liim enini ia pm*da occupalus csl, cl praelcrea labore lassaius: idquc potis(ii) .
Scribe, .
16
, , * ,
\ .
'.
,
( \
\ \, \
533
TACTICA. -
CONSTITUTIO XVII.
934
^ **c*
, - elmum, si prope tuos fueiis lum enim cum illis
confliges, si quando iibi videbitur confligendum.
6.
78. Qui enim cum ipsius in terra est, negli'. ,
\ , gentior ad pugaaadum est, et rouliag occasio, \ . ' ncs habet vel ut aervetur, vel periclitelnr. Qui
, vero alieaam terram invadit et depopulatur, si
, , in tali perturbatioae fuerit, ia magnis rura nis est, boc secum reputans, fugam dl tergtversaiionem non modo periculum, veram eliam
\ .
intcrnccioaem affierre.
79. Teipsom ab oaini vulaere offensioneqac
'. , ,
> , \ (45) ialegrum eecurumque servabis omni loco et
\ , . lempore, hostibus poiiesimura imminenlibu8. Hoc
\ eaim diligenler observato, neque se boelee ad
, depopalaadam regionem nostram facile dUst . paiil, nequa facile munilioaeiB aliquaro obeideado oppugnaat. Exercitum eaira uoalrura cpl .
ligi coagregarique unum in locum exiaiimant.
.
80. Quaaqnara autem constituiam tibi sil mini , , me te velle cum bostibue confligere, aetimulalo ta , \ men id te velle facere, et apparanda libi omnia
, . gunt, opinioque aflerenda tu com illia dimi \ cationia. IIoc attlem illi audientea magia excra
ciabuntor vexabauturque.
81. Si lioatibns vestram fn regi<mam irnra*. , pentibug, locua ct aitus regionie illoram ad ia \ , ' cursioaem idoneaeest, par aUam locom eoaten , de magis exercitum ducere, ul boe modo nwgU
hosies perturbea.
.
\ \ , , 82. Omaiao aatem, qaemadmodam dixi, etsi, , tom advartet, et intervalla, ut si iacarsto noslra
, cognifa bosiibu fuerit, el impetum in eoa ca , * { nantiir boates facera, exercitiia noaler per aliat
* vias secarus diacedat, ut na boslea Iimentaa In
.
conspeclum illorum veniant.
'.
83. Tale qnidpiam Nfcepboros dax nosler fecitae
. nemoratur. Nam cnm Apnlpber Saraceaorum dux
, Cappadaciam depopularetar, ipga Taraum univer \ , amqtia Ciliciain vastabat, tt mulu damaa Sara .
cenis infertbal.
'. ,
84. Hoatibas regioaeai taam, id ila conllngat
, ,\ iacarsaalibus, omnla qua* neceaaarla tant, ad niti niiionei, caslelta, ei loca ad capieodam difficilia
, conferantur : jameala aulem omnia ex ea partt
, JJ regionU amandenlur, ut ne ei ab hoatibus capiaa
tur, fortiores bostes facianl.
.
85. Si plebe rea bonaque sua ad loca quae mu'.
, , , niia forliaque videniur essc, non Uraen suat, ab , daxeriat, providenlia tua efficiendura est, ul ad
, \ fortiora munilioraque loca traducantar, ubiaecura illis rarum auaram cusiodia erit.
; .
89. Quxcunqae natura minas munila sunl vcl
-'. " ,
, . \{ castclla vel alia loca, (irmanda jam eunl : ei %i
, partem aliqttam exercitus sui ad ea oppugnanda
\ hostes reliquerinl, occulto ad repellcndoe ulcl, $ - scendosque cos quosdam emiltes, neque boslee
9
NOTiE.
(45) .
Scribobalur, .
935
LEONIS PHILOSOPHl
936
permitlas libere pabulari, sed eos qui pabulatum , *\

cunt adoriaris, el capiag, atqu adeo bosles affli

geg
, .
.
87. Atque haec qoidem de incurgtonibiig, sive lu
;\ \
in bostilem terram irruperis, give hosies tuam
Jnvadant, gatig nobis dicttim git. Ntinc alia qaae , . ,
ad militiam perlinent, explicanda sont, atquc
hoc in*primis, queroadmodum gpeculaiareg in , ,
bostilem lerram imroillere, et quemadmodum bo- , *
gihrat gpecalaioree in exercitu nostro clam la
tcntes exqulrere possumus.
.
88. Oronlno tibt bostium copiae quantum po'. , ,
tes cognoecendae sunt, quanta magnitudine, quan- ,
tisque viribus ginl, aiquc ila tibi suecipienda ad- * .
miniglrandaque conlra illos orania suat. Nam cqne-
slrium pedeatriumque copiaruai formas locorum- , ,
que situs, magaam differentiam virium ac roborts , in exercilu habenl, et inftnitum qupmdam errorem
afiertmt qni simplldier atqae Imperite ista . (46) ,
fHtimam. Hoc autem, quod dico, veraro esse (47)
qa seqamitar facile demonstrabunt.
.
89. Pone aulem gexcenlog equiies in loagitu'. ,
dinem, ct quingcnlos ln lilitudinem iirstrui, qui (48),
nuiaerws coMinai trecenla millia eqwitum: unum- ,
quemqueequum loco sao constitulora babere, quod .
ad laiilodinem gpcctal, pedes txeg, ex qao flunt ,
pedeg milte octiogenii: unumquemqtto quod ad al- *
litudiacm gpeclal babere pedes octo, ex quo fiunt .
propler longitadiaem mille ocliogenloniBi pedum,
el propter latiludinem quatuor roille pedvm, grpiin
genUe viginli myriadeg pedum integrorum: ambitus autem exleraorum pedum circum per latera,
undecim millia sexceaii pedes. E l quando aex pedes iaciuai iilnaro, cenUim ulnae faciual gtadiam,
septem eiadia ei dimidiom faciaat miliiare, conflciiair ambilus oniversos undecim millia gexcemi
pedta, duo miiliaria et gexcenti pasgus. Uac igitur
forroa capiantor troceaia aiillia hominum, gi perfeele addengeatur. Sin rariorea fuerini, ex dengilaltg ratione raritaiig ialemllura reputandum eac,
aiqne adeo ex loci spatio multitudincin populi
aaimadvertere.
90. Treeenta baec millia hominum in simplici

cxlcntoque contubernio instruemus. Unoquoqtio
cquo in longiludinem aciei inslruclo, fiunt peduin
nongenta millia, quae in direclum producla, duo
millia pagguum juxla perfecke densaiionis rationein
faciual. Quod gi digpergi dissipalique ambuleat,
niultiplicem Tonge magig boc loco locnm possidcnl: longeque plurcg videntur esse, ctim dispersi
gunt, quam si ordinem glaiionemque guata scrva-

, ?
,
,
,
, ,
,
,
.

* . ,

D ,
.
V .

.
, , ,
,
* ,
, , . , ,
NOTiE.
(46) . Scribebattir, .
(48; .
Scribebalur, .
937
TACTICA. - CONSTITUTIO X V I L
938
, renl. Siu in deOexo quodam loco eailaeatioreque
. iacedant, loage plures es&e puianlur.
\ , .
91. Uaque qui ad speciem aliquam pompamque
^'.
, \ , exercilug demonstrant, vel tenaiore cum alliiudiae
, - instraunt eum, vel eminue fusum dispersumque.
. 01 Anliquiores aulcra rei mililaris periii pedeslrem
, , aciem, qnando iagtrucia e&l, quataor cubilorum
. " unicuique viro gpalium dabant. Ubi deneabatur
, * acies, daorum cubitorum spaiium tribuebaoi in
, perfecta aggregatione militum, ul cubiium uaum
- baberet unusquisque: qua ex mensura uaugquig qae boaus specalator, et ex gpaiio loci, facile rc ) . pulabit non aiodo equUum, verum etiam pedilum
nttmerum.
\ 92. Cura igitur taata git differeatia ia acie ia \ , , , slruenda, aique in forma exertiiug, miaime impc , riiig excubiig gpecalaioribusque aat foriuitig qui bugdam bomiaibag fldea adbibenda egt : raiaime
, \ , enim boc percipi valgo, coroprebeadique a plebeii*
' , , .'. - potest, idque praeseriim, gi gupra ducenla aul ire , , centa roillia boaiinum fuerial. Elbnicae eaia> nalio , nes, equos guog arciissime ia acje adjunguau Ua
, - que perilig virit lali ia cauga crcdcodum eat.
,
.
93. Ne nimis praecipitanier diimccs adversus lettf. \
nueg longagquc acies, propler opiaioiiem mallilu , dinis : quamvis eiiim eerta fuadaro cuai propor . lioaeaon collocatur, neqae alliiudincra pro au, ! C roero guo juslam babeai, gpeculaloreg iamcn
, .
diligenler altitudinem exqiiiranl, ulrum iinpedimenta omaia a tergo aciei collocaU siat, an soli
armali ibi conslituli fuerint.
Xfi.
94. Reg hostium aba le melius cagaogcaaiar,
vel per eog qui ad le profugeruut, vel per boalea
, \ , qai capli guul, vel gi quig voluerit per aagualomni
\ , locorum irangitum, vel eiiom per caglia, gi con (49) \ , tiagat illog uno in loco ca pontre.
.
95. Si bostium foggaium nullam fuerit, ia aagii1*\
glioribug locig pro locorum silu paucog bomiaes ad
, excubiag collocabig : gin in quabilibug "expogi ' (50) tigque locig diversas in parles diglribuaatur, plares
, \ , ad excubiag einilies, iu*a iniervallo locorum di
, ,

, ,
\,
,
.
'. ,

.
Ifi. $
gtanteg,potisgimum,
tum coatinue
se mutuo
ctuque
quaado
faoile admoacnles,
bosite poteril na
per
eum locum qaem voluerii clam progredi, ei nec
opiaalam iacursionem facere. Prarparabis autem
excubiag, ut quamvig pauca? fueriul, per inlervalla
lamen loceolur, et divergie idoneigque in locig &o
muUio frequenler commutenl.
98. Bonorum gpeculalorum hoc oflkium t?gl,
pradcnlia et vigilaatia, loca melusque bogliuio pcrnoscere.
97. Ili levi atque expodila arraatora ulanlur,
:.
(49) . Scribe, .
939
LEONIS PHILOSOPHI
940
eqaofique babaant celeres, ut sine offensione ali- , ,

qoa iler faeiant. Exploraiores autem sive epecula- , xal loret seeurius ia boslium copiia caitrisque versen- ,
ior ut populares illorum esse videantur. Excubia* ,
aatcm fldeles elai, et robuata corporis specie, ani- , \ mo alacrt alqae incitato, armatara splendida , , ,
cliam reliqtiis nrflilibus anleeanl, ut vel aliqua ,
praxlara eirenuaque re gesta domum redeant, vel \ ab bosllbua capiantur, ab tamen in adaiira- , tione sial.
.
^'. (51)
98. Praefeclura excabiarum vigilantem, prudea\ ,
lem, experientem, et non forluitum quemvis eli
gr# : neque. enim lantum forliludine, quaatum . ,
prodentia ac vigilantia in excubiie ageadis opus .
esi.
99. Specnlatores eolos emitiet hosiibua Jam ^'.
eminus exsigleniibus, s! volueris vel motm ho- ,
silum, vel silua viantro, vel loconim-munitionem
, (52).
cognoscere.
'. "
400. Quando ad eapiendoa aliquos incursio flf,
iitm permieaos bos exploratorea cum excubiis mit- , tes, alque bi quidem aatecurraal, expeditioribua , locis speculenlur, excublse sequantur, et ducantur , (55)
,
ibillis.
, *
401. Excubiat lemporibus necessarias aon nnat
'. ;
oiraptices facies uaa aliqua ex parle, aed divmas ,
et pro laci situ, idoneoqua Snicnrallo inter ee po- ,
aitas, at si bostea aliquot iHornm laieaot, lamen , *
ia atiot incideatef fognoecanlur. Atqoe in primis
exctibtis paocos colfocabia, in secondis pluree, in C ^-
teniis bie etiam plurea.
,
, .
402. Excubifs prscipies ut neque gedcaot, neque
'. , recnbcnt, quemadmoduro antea alibi pr&cepimua, ,
iii ne aoeordiorea ia re gerenda peccent. Sessio , ^
nim et reeubatio, aoninnm maxime afferunt: qui *
aatetn bec faciaat, vigilare non pogsunl. Scd ne- .
qnesi per ioUnt uociem ee vigilaturos recipanl, , *
tltis credag t natara enlra quod ad te periinet * ,
gempcr requirit, ei IU quod tniiesimnm facio esl * ,
faciee, si excubiae 'alias excubiag excipieniee no-
ctem trangmittant.
,
.
405. Pedibus omniao excubiae consislaat: baec | |
ciiiin pedum slatio goranuro depellit, magig vigilaa- .
les eos qui glanl facit: ubi vero laggali fatigaliqua " ,
simt, coromuicntnr, opportunis descriptisque boria .
noclis. Nigi enim diligenter ad vigilaadam labora- verint, naturamque a somno refrenaverint, facile , ab boatibus trucideutur.
.
101. Uaque exquireadae vigiliae 8unt,fidelegprae'.
fecii niltendi, qui eabito excubias invadant, el , (54)
pervideant quemadmodura gerventur, et ncgligen- ,
t
(51) . Stribebalnr, .
(W) ". Seribeliatur, ^
53> .^^. Scribcbatur, -..
(54) *
;.
Scribebalar, *.-
Ml
TACTICA. CONSTITUTiaXVIL
942
, \ - tes puoiantuf : quia roagpum imperatori sua nc, gligeatia ioferunl periculuin.
.
'. ' ; 105. Prudentes excubi quibusdam signis prius , ^ quam videant hoslcs aaimadveriere luuUiludinatn
boslium ex equorum collocatione et caslris illo , rum possuot.
*
.
-'. , ,
106. Si foseaium feceris, atil vallum, et vel fossa
, circummunivcrU illud, vel aliqya alia itialeria,
, - docrelumque est equiles inlra fossaium deducerc,
, ne longo inlervallo ab illis excubias disjanxcris, ut
, ol .
g ue imporlune equi affliganlur.
*. .
107. Eis qui ad excubias emitlunlar precipie*'
, t capiant aliquos ex bostibus vifos, si possual :
- el quemadmodura in vcnando, sic conentur ct
, > siudeant excubiag aale agere occulle et clancu* , lum, ul hi quidem qui pauci suat ia conspectum
soUiro veaiant, et discedant iterum, aliiaulem ab . diti pro locomm commodiiaie iacludere eoa si
, - posatint, concniur, atque uao in loco sa laataro ac
, ei paucifcoseatdemonsirare, alio ex loco cura plu, ,, ribug danculum iavadcre, et pernoclenl, maxima
.
qaaado boaies eminus fueriot, ei opinioaciu alicujua latis facli babuerint.
'.
108. Excubias tuag noa modo boelee lai, sed ne
, , milites lui, *i fieri possii, agnoscaDl, at si quidant
, , C profugere ad bostes tuoe volueriol, impfudeiUea
, in excubias lua incidant.
, *
109 Si boeiiiun speculatopes capere stndes,
*.
, ^ comniaaioandum cum reliquis pnefectfs tuis hoc
, * negotium est, ut unusquisque militibus suie reli , quisque praecipiat ad boram diei secundam aut ter tiam, ei ad buccinae primum sonitum, eive milea
, , sive adniiuister sil, singuli ad sua tentoria veniant,
, , nemoqua audeai exlra teniorla esse, ne supplicio
, consiriagalar. 11 b omnee ingressi \n tentoria sua.
. , fueriut, praefecti foris maaeanl, el si quos vide - riat forie, eos comprebendanl. Eos vero qui iu
, . , tentoria - ingrediunlur, oaumquodqae coutuber . , ; , - JJ niuai capiei, et auo prxfecio iradel. Uaaia enlin
e duobus uecesae esl fleri : vel ul foris spcculaior
, oi
, ' niaaeat, ei neaciat quo se couferrc debeat, vel el
. - ingredi audaal cum aliquo contubernio, qnasi
* bospcs cogj.oscatur, ei coniubernii praefcclo ira * , , ^ - datur.
, ,
.
110. Omnes auiem qui boo niOilo iavcuiui.tur,
'.
, ' exquiri aiqueexaminari oporlel, sivc Romani, sive
, , , alicnigena^ fuerini, atque adeo verilatem ab illis
qua3ri.
.
111. Ilnec res fieri poasit in fossatum coacto
'. , exercilu vel pedeslri vel cquesln, vcl dispersU di ;, visisque eeparatiai casira ponealibus, vel russus
per coborl8 cagtra babenlibus.
-.
112. Aliis quibusdam bujusuiodi el stmiHbus
:'. : ;*
m
LEONIS PHILOSOPHI
9U
signis divergtg pnediclomm gpeculalorum Cora-
prehensio esse eolet, qua necessario efficienda , ,
eunt, ut divcrsa signa pneeeptaque adhibeantur.
Siaiul euim boc modo speculalores bostium lenea-
lur, el mililes praefectis suis obedire assueQunt, (55) ,
el imperata illorum studiose facere, si vel raedio- , criier casligenlur qui uegligentes mandaiorum fua- ,
rint. Sienim maadalum aliquod delur militibus a, .
praefecto, qai curiosius ia boc inquirit, is specula-
tor bostium deprehendilur alieiius a tessera, et ,

gocialig exercilug sigao carens.
,
.
'. ,
1 13. Nun abs re fuerlt formas et maadata dare
r.tilitibus, quando maxim* vacaf, ut cxptorentur , , \ .^
iuiliies, atque adea cugtodienda asseeflanl,
.
114. Si speculatores hosttmn ceperig, ne uno
\ , (
aique eodem modo illos iractavcria r sed ei co- ,
piag tuag bostiuni exercitu ioibccillioreg esie jn- *
iicaverlg, tel interflce eog, vel ilrma in cuaiodia [] ,
rieiiae, Sin aroiaturam habeas bdtiain, apparaCuna .
idoneum, copiae multag, robur justum, firmftaieitt , ,
corporum, obedientem exercUum, gtrenucfe lailitee, , , ^
experieotiam aeretn, omnes oopias tuas ordine , ,
quodam ad pompam instrueg, eaaque hosiium gpe- , ,
cnlaloribus demonstrabig : quod ubi feceris, illos
galvos aique iftlegrog ad suos remiues. Nam eo ,
cuai venerint, qn& vlderunt omnia comrnemora- . ,
bunl. Ac g&pe omnium rerura ' exoplaia afltuemia Q ,
bogteg in titnorem conjicit, quemadmodum si sub- . , ,
sidiis onmibus destituere, magnara illis alacritatem .
affarrci.
,
^ .
115. Quocircaei ta raeHoreg mufto habere judl'. " , aaverig, iflotf domnm abire parmiUag, ut ha?c nar- * ,
ranteg pertorbationem aliquam hoslibu* iavehant.
Siu dateriore tn loco quam bosteg fue.ris, truciden- .
lur, nec pcrmiuantur ad gnos radire.
-'.
. Si traiigfugae aliqui ab boslibus ad te defecefini, et vel tempas fncnrsionig vel viam pro- , ,
miUuut ge monstraturog, el tfucea futuros, et , ,
modia quibogdam haud cognitifl ad exercituin hogtiam daoiurog, ne omnino credag illig, ged D , , ligaiog eos duceg cecum, promiitcag illis, gi verum , , ,
dlxerint, tx ad galdtein tictoriamque exercitug
nosiri omnia feceriat, ge miilla doaa muneraque a , .
nobia recepiarog: gin ineaiiantur ei deceperinc, et *
in periculumconjicero noslrog voluerinl, illo ipso ^ ,
leinporc Ibi in vinculig ab iis qui ln pericafum ve- ,
nerint irucidandos egge. Naai trangfuga; fideg cer- .
tigginra est, laai bogtig ad le, lum tui ad hostcm, ,
si roiaime suiipsius vilae dominug sil, ged potesta- , ,
lcm Hliug habuani, vel ad quos confugii, vel a qoi- ,
bag aafagit Aique baec qtiKlem de rflla aobh drcta , , *
gaitte.
.
IWLE.
(55) * rovtiar. Scribebatar, .
8i5

TACTICA. 2 ' (56).

.
CONSTITUTIOXVIIL
CONSTITUTIO. xvm.
De divenarum genilum et Romanorum stttdio in

aciebus instruendis.
%
1. Deinceps jam de divcrso gtudio acierum in gtroendaruro, quibng alia? naliones, et quibug Uo mani Imperatores inilio otebanlur, verba facieaurg,
, ul iis cognitig, non modo si opus gtl ult poasig, scd
, alia qaaedam praelerea excogileg. Solerlia eaim im , peraloria ubi occasionem rerum gereadaruro cepe . rit, DOII in iis golura quae inventa sanl coneistil, sed
- eliam mullo plura ac ga;pe oieliora excogiut.
,
.
'. "
2. Assidaa enim aliqua bellicorum motuom exer , citalio, utrlitalem permagnam aiiliti apportat: sed
hoslibas facile indicatur, vel per bostiam spe , , , culaiorea, vel per transfugas qai ad hostes defece . runt. Itaque sa?pe alia excogitala bene atque exer citata astutia, irriia nulliusque momenti est.
.
. * (57)
5. Quae a nobia in capite de exerceadis militibus
*1 . coiamemorata eel exercitatio, ea quoniam simplex
, eat, ti ad universam aciem accomiaodari polest,
(58) , neque facile efferri hosiibug aui divulgari poteet,
gatis esse mililibus idonea el accommodaia poiest.
.
4. Sia aliqua oppertnnilas intcrveniat ad exerci*.
, Ut4oAetn agilatioaemqae luililum niajorem susci , piendam, diversis formis exerciiationibusque tur, ' iuag, cobories luilliarias, reliquagque cobortes
, * agiiabis, tum iis quae ad usura necesgaria? guni,
- , ^ luia iig quas gupervacaneae gaal: quae quanquaui
, * oaiui tempore necessariae noa eiul, iaierduai lameti
.
uiilesesse golent.
5. Uaicuique aciei exerciiationiqac certa quasdaai
'. "
, noia adbibealur, ui qui in quolidiano beUicortim
fuoluum uau militeg sunl, uniugctijugque aciei dif , ferentiaiD cognoscant, ueque qaasi peregriai aut
bogpileg ignorent, quando aliquid illis agendum
, prscipilur, qu&uaai potisgimum aciei iorwa ipgo
* belli lempore ab iniperaiore praescribatur.
.
6. Funna differeniiue aclerum iriplcx est, una
' .
. , utiiis, qua eliam Romani uti ronsueveruut. Ea esl,
, quae cobortes suas coufusc inslruclas, el non in
, ' proclaetas, id cst, cursores, aut vindices, id est,
D
defeasores divisa esl, scd -omaes cohorles simul
, inslruclas, neque in trcs aut in duas paries dislri , batas babet. Uua in parle duobag cornibus, qtiast
, * ad circomcludendog aliog, salig Justum gpatium
, capienlibus, et ad se niuluo iteniro reclinanlibug,
, dcxtrutn cornu exleriiig, ginislrum aulem iulcritig
, , - orbiculatim fontrariam inler ge profeetioneni obatn , > , bulcut. Qua foraia mense Marlio equiicg imcr lu dciiduiu otebaniur.
.
e a
NOTi
5i>) In cod. Laur. esl cap. XVHI.
|57) /' . Scribc, *

58) . Scribebalur,
. El mox 11 . Scribi,
. Ytdc Glvssurinm uoslruiu ia *
.
947
LEONIS PBILOSOPHI
7. Alia forma est, qoaado in acie cursore el de-
fensore* inslrauniar : cttmqita bae partes divfsae

ducentos aut qnadrlngentos coaiiaeant, longo ialenrallo a fe disteal, et inter movcnduai velut faeto
agroiae cureoree ad iaseqitendoa alios exeanl, dciade redeant, interdum quidem per opporiuna Ioca
eo dilabaalur, et simul curo defensoribna adversum
bostcs procedant, inlerdum per eadam spatia redeanf, t in exlreinis orie dtiarum partiuiu lidetn
appareant qui aate in iltis collocabantur.
9i$
C- *H ,
,
', ',
, \ .
,
,
,
,
* , ,
.
8. Alia forma esl, quando ona quaedam acies
'. ,
insiruitur, ct roedia pare in defcnsore*, reliqua* ,
parles ia cursorcs conferantur: deiade excursio ,
qiwdam quaei ad insequendos alios fiat, et media ,
pars quasi defensores conseqaalur, reliquae partea ^ ,
ulriaque quasi cursorea exeanl, tam in medcundo ,
ima pars cunctalur, ct lardai foris, altcra qoasi .
faclo agmiae cedit ad defeasores, et curtus proce- , ,
denle jam aa quae constiiil defensores tcrsus, alle- ,
ra iu occursuro illiug curreas per uaam partem * ^
transit, atque boc modo uaa para alteri cx adverso *
,
eaae iuveuilur, cum sdpsas uon pcllaai.
,
.
9. Alia quaHlam forroa est buic oninino contraria,
'. &qitae mediam parleai curtores habel, reliquaa ,
uirinque partes ad defeasores confert.
,
, .
10. Gonsucta baec Romanis acics adversns omites Q '.
nuiiooea uiilii cl cummoda esae videlar qoando
aciea in propugnaiares ei subaidiarioa, id est,
cursores et defensores, laieratios, cornistites, ter- , ,
gisiiiea, el ioetdias dtvidiiur, quemadinodtiui eupra , , ,
a me couuneoioratuui est.

41. ffae excrcifalionce sic euscipiendae sunf, ut
'.
me bostibus notai pmagataequc flant. Prima igitur ,
acice ioilructa, secuttdam siiuul aocum aciem non , ,
babeat, aed seipsaui solam, aine laleranis ei corai- ,
siitibut, gine terglstilibus t iiuidiis, quae exerci- ialio maxima giinplex el necessaria videtur : ct ,
vica eecnnd acici, mediocriler inlervallo inler-
jeeto, pancoa qoosdani eqtdtcs a tergo coneiilutos , ;
babcant, ad quos se recipere discaul. SimilUer ,
aeparatim secundam aciein higtrues, et paucos anle
equiles collocabis, ul discal aecunda acies eos fa- . ; | gienlea idoaee recipere.

,
.
'.
12. Possunt eilara lalerani eX cornistites suani
quamdam ante bellum babere exeiciutioncm, ui
hoe modo universus exercitus oronee ad motus *
aasaeoai : bi laroen min>me boslibaa aul caeieris ,
palam llanl. flet, cornislites, id esl, qui dex- ,
iram io parttnu ad circQaicludeudos Iioslcs collo-
caulur, sive Jexlro cornu ciam supponanlor, sive ,
a latere qalilcr cum fronle aciei instruaalar, ubi ,
occaîo cormi traoscuudi ad iucludttidos bostcs , , 6-
m
TACTICA. - CONSTITUTIO X V I U .
950
, , est, ad bastam declinante, deiade uiiivergum gpa litim quanlum neceggitag poatulat Ininibulanles,
, , direcle iterum in acie moveaat, el bobtium acieia
- intercludere coneutur.
.
13. Rursus lileroni ad giniglrani partem institt'.
', \ - cti, el ad gcuia decliaanles, cl illud qod opus e*t
, gpalium aiabulaaieg, rurgug directe proccdant, t l
, conenlur cornistitum advergo corno oxarqaari.
.
14. Hag libi, imperalor, aciarum diffcreaiiag id'.
, , circo explicuimug, ui opporiuno leaipore asgucfiat
, islis exercitug taus, et aiajorem bolUcorura roo , tnam periiiam babeag, tit mullig ncctggartig rebg
^ g*pe circaatgtaulibug ulilis horam usus inlcrdnin
, .
invenialur.
15. Aiiag autem divergag acieruia formas qu;e
'. ,
abs te ad lui exercitug apparitionem, vel ad bogtium
, , ( expngnaiionera gnscipiend* gutit, libi explicuimog,
' qoag a divergis aationibag Romanf ad ugum gutiiN
, acctperutit, ul eag idbneig lemporibus posgis ad
, otililatem tuam agorpare, interdum etiatn hogiibus
- isitg utentibng, advcrgug illorum molitioneg aliquid
*
conlrarioai exeogilara.
17*. , & ,
16. Neqoe vcro tli, imperator, golum bontig ef
(59) , amang palria?, el ad propugnandam Cbriglianontm
fidem vilam profunderc, gi ita ugvg ferat, paraltu
, , , iig, gcd el omnea pra-fcctog tuog ct ginga!os a.ili
- Q leg gic traclabig, ut qni talea ginl, boc in glaiu
permaneani : qui noa gint, industria gtudioqtie lus
, (60) addocli, bujugiuodi virtatcg negligaat, gcd givf
. > anore gire limore impulsi, patria? aoianleg el pra
fcclig obedtealeg sinl.
, ' *
.
'.
17. Siat laborum patieulc*, el ad btfliuin pro
, palria attacipicndum parati.
.
18. Tn vero boc eodem cum illit animo gig, el
'.
, pmdciiiia quadatn iniperatoria, non teiaerilate aul
aadacia rea luag adminislrca, alqae acicra miliiam
inglniag.
.
'. D 19. Aggueflaai omneg qoi proplerCbrlstum Jognm
Duminum nogtruiu, el cognalornm, ami< ormn, pn trias, el universne Cbrieliant plcbis gralia bcllum
, sutciptunl, facile siiis turbulemiam, famig iaediam,
, - frlgorain calorumquo appulgug lolcrarc, tt onuies
, , , ingravescenlea reram perlarbaiioneg asquo aoiaio
. goglinere ; namqaa eat borum laborum ofttctorum que vegirorom reposila apud Deum mercea, el apud
* * nog quoque remuneratio. Quanqiiatn eliam nog
- vestri cauga golliciti gfepa gamug, ei in vestrig aram*
nis glmnl earumdem oiiscriarom pariicipes gmiiug.
.
20. Si aliqnid advergum boc lempore coatingai,
'. ,
iia te para, ul ab bosiibog occullelur, et in rebus
, ,
(59) .
ScribcbaMir, &.
(G0; 01 ^. Scribc, ol .
95!
LEONIS PHILOSOPHI
95*
afllictis circumstanlibus conslanlt alloquc aaimo \ egse vidcarig, ei coalrarium potiug demoogtres, le , >
biiarem vacuumque a cara csse.
.
21. Qua;dam enim naliaaeg, in qaibus Perae fue'. ,
raat, cuni adversas Romanoa pugaarent, atque in ,
aKqaod periculum incidereiit, ne ftalutem quideni , *
quaui exupiabant sibi ipsis proponere voiebant, sed ,
eam ab busiibug propositam accipicbaut: lanta eral in illis maloiuio ac graviuai rerum perpeesio. .
*
22. U l vero qaae anle deaioastrata gunl paucig
'. " (61)
repctamus, exercituni luam armis teges ad formam ,
a me anie descripiain. In priiais aulem arcabus *
sagilligque plurimis : magna eaim arma alque efli- (62) .
cacia gunl sagiua?, et pracipue contra Saraceaog , ac Turcaa, quoniam gpeg oiunis viciori illorum
iu sagiius poaitur.
(65), '
.
25. Eieaim ad sagittarios illorum ferieadog va'.
lent, qui nudantur cum sagiuas jaciuni. Sed etiam ,
ad equog equiium vulnerandos niagnopere valent ,
gagiltae a noslris homiaibug emissae, mullumque ,
damnt inimicig iaferunl, opiiinig equig conlinua ,
gagiliarum conjeclione irucidaiig ; qua ex re omntg '
Saraceaorum sireuuomia alacrilag in bello con- , .
cidii.

.
24. NOB enim serviiuta ei raililia ulla, sed lucri
'.
el liberlalis cupidiiaie, vel potius praedandi gludio ,
el 6UJb ipsorum Gdei, aoi iaQdelilalig polms reli- Q ,
gione quadam, qua de caasa mala paliaalur a no- ,
bis, et Deum patauiur bostem babere, et ofleasio- ' ,
nem injectatu non pogge gustinerc.
, .
25. Qnando ad bellura procedig, extra foggalam
'. ,
firnium, ne c&glra ponas, si vel inlra, vel prope ,
hoglilem ierram faerig. Quando vero belluin jam ,
inslal, fossam undique ducilo ad valli formam, re- , ,
liquaque pragidia oroma adbibeto, ul eo coafugeie
possis, $i aliquid advergum in bello cadat.
.
26. Deaiouglrabo eliam quemadmoduin oraiione
-'.
poiero, reliquas in bello acieram instruendarum .
formas.
27. Est quaedam eliam aciei forma in trea aequa\ "
lea partee in bello diviga, cujug gupra roealioaem D
, fecl, mediam, dextram el ginislram. lo inedia , , , .

parle babel quadringeniorum, aai quiageaiorum
virorwm mulliiudinem. Altiludo bujug aciei nullam ,
certaro mensuram babet, eed equiles, unaquaque
in coborle lumprima, luin sccunda ia acie collo- , canlar, el aciei irona gequalis dengalaqoe est. Ap- ,
paratum et tuldum a lergo aciei instructae babet. .
Quod gi tempore praslii, qui Ha aciero inglruciam , ,
babel, babeal bagtaiog, in difllcilibug agperigque ,
locig acieni suam iastrual, ac gagiliariig quatnpla- rlraig uiatur, ulloeorum difiicuUale diapergi, dtssi- ,
x 0
90
(61) . Scribebalnr, .
(62^ . Scribebatur, .
(65) CoJex Laur. babcl .
953
TACTICA. - CONSTITUTIO X V I I I .
954
, xal , patique, non facile, aul libere impctug baslaruui
\alere possint.

.
'. $ ;,
28. Quod si inlelligat adversum naiioaem bclli , cosam pugnandum esse, non taodo anlc diem belli
differat, el rejiciat praelium quantum potest, gi iilos
, \ ia bello foriiores valcnlioresque se esse pulel, sed
ciiani in lulo Orrooaue ioco gecjire cagira ponat.
.
29. lpgo quoqae die belli, s! segtag potissimum
'. \ *
\ fuerit, ipso diei fervore bellum differas, el in ipso
, vespera? calore cum illo confligag, ul solis ardore
el temporis ipsius seglu audacia ferociaque illorum
t repriinatur.
.
50. Huic forroae, quam sapra dcscripshnus, op'. ; ponilur pedestria acies diligenler ingtrticia, el locus
, sequabilig, aique expoeilas, propter hastarum im , peium, et confiiciationem cominus, et conserti*
, manibus babiiaro,et giae uHa iniermisgione, quia
, inuliles cominus coajectionea gagiltarii nequa bagias, neque scula habeat.
.
51. Siin praelio commiggo depalgio depresgioque
'. , fiat, et in fogam coaverlanlur, magnopere cx to
, , lapdentur, nisi aubiUe convergioaem ct invasionis
Heruin ln hogieg reoellentea artificiuni b.beanu
52. lacargioneg aulem, et circomvetUioneg per

'.
^ cornislUes a laleribug, alque a lergo factae valde
eos laedent, nigi in acie laieranog egregios haleaal,
, qui magnam iacurgioaem repellere possuai.
.
55. Atque Ideo, qoemadmodum diximug, in laK'. , , bua praliig et aciebitg iiioiruandig, loca aeqtiabilia,
cxpogita el plaaa eligeada gant, qvae aeque arhu-
, gia habeaui, ul ac acieg disgipeiar.
.
54. Parato jam iagtrucloque exercitu, et ad prae*.
, liaadum in die belli canvergo, ne cotifliclationem
ipgam differag, gi libi decrelom egl eo die praeUuat
.
cummiuere.
55. ConOieiaiioaeg ipag, vel proceggag ad con'. "
* fligendam, pro ralione gagittarum qualeg, dengaa
el celereg facere oportei, ut ne lardHaie proce , daadi, coniinuse et ploreg sagiuarftto GDnjectioiie
, tum militeg lum eqttog magig vulnereni.
, .
\ ,
56. Sin aliqua necessitas urgeat, ut diAciliore
) ) , in loco pnelium commiuaiur, haud aba (e fuerk
, , qiiosdaw pedeetri in acie collocare, quoadaia ex
equia, ui ne omneg cuai equitibus, in koc tocorua*
. inarqualiiaie admigcearoug.
\
57. Hagiarum ainera adveraag gagiltag dimica, ,
lioneg, gi inxqaalia pneruplaque loca fuerint, ma, , guag offoa6ioneg ia bcllo accipiunt, aiqae ad coa1

LEONIS PHILOSOPHI
956
fligendum impediunt; itaque plaaie expositisque * , locis hastati ad dimicaudum egent,

.
58. Sia e ad bellandam cum bosliboa aiiniii ba'. ,
bilero esee imperaior intellexerit, non pubticis prae- ,
(i1s ciini eo conflictari, sed incursionibus, et im- , *
pressionibits nec opinatis, et locorum opportani- \
tatead iurlivas insidiae, el aggressiones bosiiuin \
utalur; n#que causa cur bellum differatur vel suis, ,
vel bostibus paleOat, ut ne ex eo hostes aaimcnlur *
ad pnelium, lui a praelio abstrahanlur.
,
, .
59. Revoluliones, id est, coavereioncs et rcver'. , ,
sionea in discessiouibue, uon manifeste alque cx , *
advereo hoslium fiaat, sed ad latus se obliquando , converlant atque ilemro a lergo illos intercipianl; quidam eaim ex hostibus, ut Pcrsa?, cum ociem .
diftsolvere noliat, facite icrga sua objiciunl iis qui ,
coulra eos coaversi euiH, et quasi fugiendo pu- *
gnaul. Nam qui discedunt, et subterfugiunt, si con- '.
versi voluerini ex advereo bosiium se objicere illie, magitopere bedualur, si in lllos itislroclos iaci-
dant.

.
40. Turca fugicnles lioeiea confuse insequtmtnr,
'.
uade facilliaie Uedaatur, si qui iuga se mandant, ,
sine aciei suae perturbatione faciaac, rursum ea-
dem cam ordinis conservatione in illos iierum ia- .
vadant.
41. natiooes permullx ordinatae, atqae ia- Q '. .
strucUe fugientes insaquuntur; itaque miaime opor- . * *
tet coram, aique ex adverao Sn illos converei, ted ,
ad latos, atqne a lergo, quemadmodum memoravi,
incursionem facere.
,
42. Quoaiam Turcaram menlioaem fecimug, haud
\ \ ,
abs re fuerll universam illortim aciem, et quemad- , ,
maduro adversum tltoa nostra aciee iastnienda s i l , , ,
explicare. Hoc enini experienlia tenelmmns, cuai ,
Bulgari induciia violalis Tbracum rcgioneui popu- , labaatar. Bnlgaros enim ullio divina, propler boc , perjurium, in Chrlati Dei nostri, et toiiue uaiversi- .
latis regU nomine adroissam, juelo supplicio coer- ctiit. Nam eom noslrae copiae ad?ersu8 Saraceaos .
occapalae esscnl, Turcas diviua Providenlia adver-
suai eos Romanorum vice armavil, classe noslra
lstruni traasmiiieate, atque illos adjuvanle, et Bulgarorum couira Christiauos armatum exercitum
tribue pneliis fudemnl, divinilus ad hoc, ut videtur, missi, ne Romaui Chrisliani Balgaroruai Cbrisiianornm sanguiae inqaiaarentur.
'
,
,
(64),
,
.
45. Scylhicas naliones nnam habent acfol appa*. ,
ralusque formam, quamvis diversorum bominum , ,
imperiis eubjiciaatar, el ad negotia facessenda in- . &
citati, paniionibus pecoria viiam transinitluni. Solaj
aulem Balgaromm el Turcaram naiioncs similiier KOTAE.
(64) . Scribe, .
Di7
TACTJCA. - CONSTITUTIO X V I I I .
958
- acics suaa in bello instruual, reliquis Scyiliis longe
melius ac Jorlius ordiuali, et unius imperio obe .
dicnlcg bella gcrunl.
\
44. Sed quoniain Bulgari pacem io Cbrigto ani, pleciuntur, ei fldem in Christo cum Romanis tom '* municanl, quomam Deus illos propler induciarum
, violalarum perjurium ulciacebatur, nolumus alla
consilia imperaioria adbibere, et adversus iilog nos * , met armarc. Itaqucneqae illoruiu conlra nos acicm,
* , neque noslrain adver*um illos, cnai una in fldc
, quaei fratregjungaiuur, apparaiionem demonsirare,
, nuncqua polisslinum cum jani se noairo intpcrio
adnriuislraiionique, qucmadiuodum opiaviuiua, sub .
tnitlunt.
'.
45. De Turcarum forma paruin aut nlbil a Bul, - garU diflerente jaai dicamug. Popalosa ae libera
, . " baec natio esl, reiiquarum rerom quse sunl in homi , , nibus gplendida lainorem curaro babeateg; io eo
, golura laboranteg, ut in coafligeodo cum boalibaa
.
forles sint atqac babeaatur.
,
46. HaDC igiiur natio sub nnius domiaalu eom
- git, graves acerbagque pcenag dat praefeciig euis, ai
* - ulliug delicli leneantur; ueqtie amore, sed tiroore
, , , ab improbitale cocrcelur, et laboreg atque aenim . nas oranes gtrenue perferl; ad calorea el frigora
, tolcranda gatis paralur; reliquarvm rerum egeaia .
lem, quemadraodum reliqui, qui uomadea aunt, id
est, pagiionibug pecuduai se toioa tradideruut, aeqoo
animo perpeiiunlur.
\ , xat
47. Laborioeum adroodam genus Turcarum est,
, I
occallum, aeque
so,
ciale, neqtie fidum, pecuniarum eupiditale inaxple, , bile, jurtsjarandi cooiemnena, fo&difraguni; doait
, ,
baud coniineri poiegl; nam pene priusquam dona
,
accepertnt, iugidias uioliuuiur ei iaduciarum vio .
laiionero.
'.
48. Temporum opportanilatem diligeatUsimc per, scquumur, neqae manu ei viribug laaium conlen , * dunl, quantum dolis, el subilis incuralonibug,
, , el rerum neceggariarura inlerciusione, boaies ado.
riualur.
'. , ,
49. Armantur gladiig, basiis, sagiuig, galeie.
, . " Uado in proelio duplicia arma conipiores ex illig
, gesianl; buuaeris basias ferunl, ei tuaiiibus ar , ^
i
j q d
pogcii, utrisqna
, uiualur; ubi Ycro alii eos inaequualur, arcu iitagia
. valeiit.
.
'. ,
50. Nec vero soli illi aruia gesfanl, sed equi
! etiam spectalorum viroruai cendaclo, aut ferro
.
anleriora leguat.
'.
51. Mulium opera; collocant in studio sagiuarura
.
ex equis jaciendarum.
'. 52. Beaiiarnm multiiudinem gecumliabent,equa (65), - ruin, jumenioramque aliorum, tum ad lac bibeu , . - dum, lam propler opinionem multitudiaig.
.
NOTiE.
(05) ln qnibusdam bic sapplelur vocabulum, :, decftl ia cod. Laurent.
c l
b |
l e n e n
t t q u e
e l f
U a n
u e u e
959
LEONIS PlIILOSOPHl
960
55. Caslra ponunl noa iu fossalo, quemadmo- * ,
durn Romani, sed uaque ad belli diem pcr cogna,
tioaes el iribug disperguntur. Equos assidue lum \ ,
biftme lum aeslate alunl. Belii aaieui lcmpora ae- .
cessarios ad usum equog retinent, ct prope Turcica ,
teatoria pedicis injectis lencat, alque usque ad
ipgiug proelii lempug conservant.
, 6
.
54. Excubiag emiaug eollocalas babent, eed ita
'.
crfebras, at noa facile subiiie impresgioaibue op- , .
prinii possint.
'. " 55. ln proelio, ul Roroani faciunl, aciem suam
in tfes pariea non dividuiii, aed divergig in parti- \ , *
bus drungisli simul el coafcriim inier se adjuncli,
partes iia parura inter se dislaales babeat, ui uaa ' , (

videalur eage acies.
\
56. Pneter aciem instruclam copias quagdam
praHerea habent, quas vel ad insidias oiillaiit ad- ,
versum eog qai ncgligcnler in hosiili acie iUia op- ,
ponunlur, vel ad subsidium affiictas oppregg&que .
pariig emilluut. Tuldum aulem, id est impcdi- '
mcuia, a tergo acici propo vel ad dextram, vel ad , $ ,
giaistram, unias aul duorum nnlltarium inlervalJo , babent, et parvam quamdam custodiaui milituia .
illi aisignant.
57. Saepe aulem superfluos equog a lergo posl
vC.
aciem insiruciain locaitt, et maaipulos confuse ,
aique inordinaie apparant; ut densala altaque sit ,
periaakaro laboranl, fronlem vero; aiquabilem dcn-
gaaique faciuuL
^ ,
,
.
58. IHunlur pngnis emiaus babilie, insidiis, cir'. '. cumacriptioaibus bostium, gimulalig disccssioni- , ,
bag, convereiouibus, et dispersts aciebus.
, , , .
59. Ubi bosiee iu fugam verterint, illud prinnun
'. " ,
Inboranl, ul ofoni contenlione insequantur, nibil , ;
priug babeirleg, quam pereequi hosies. Neque, , .
quemadmodam Romani reliquaeque nalioaeg, con- , " ,
leuii sant mediocriler illos insequi, ei pecunias , ,
illorum diripere, sed eo usqae invadum dum ,
omnibug quibus pogguat viig bo6ies protinug de- , leani.
D .
60. Si qui ex bostibus Turcorum ad munilio'.
ueia aliquam confugerinl, confestim conaniur , ;
commeaiug inopiam, gi quae sit, aui virormii, aat
jumeniorura cognosccre, ei ibi ia continua obsi- , )
dioae sunt, doncc ejus iitopia bostes opprimanr, ,
vel ad aliquam consensioneui, aul dedilioneui illog ,
compulerint; ac primo leviora iiiis prcponunt, ag- ,
gcnlienlibug deiade graviora iuiponunt.

.
61. l\i Turcorum mores boc solo a Bulgarorum
'.
dislant, quod bi Cbriglianoraui comptexi fidem, ,
Roaiauoruiu moribug agguefacii, morum asperila- - , '
tetn ct agrestcm vilaiu siir.ul cuiu iniidelitale abje- ' , :
ceruut
-bv .
961
TACTICA. CONSTITUTIO X V I I I .
tCi
'. 62. Pagtioaura inopia maximo impedimenio Tur .
corum exerciiui egl, qttia raulliliidincra jumentorom secum gemper vebunl.
'.
63. ConOictationie tempore pedestrig aeieg ina , gnopcre illos ldel, qu adverga equitibtig solet
, esae iig qui ex cquig descendere non solent; neqne
* enim giare pedibug diw possunl, quia cquis vebi
.
suiil soliti
'.
64. Adversus illU locus yquabili campeslrigquc
\ , , osi, et acies equesiris dengataque, ct sine imer , missione illos sequcns*
.
CS* Advcrsee illig gunl manutim concertalionet,
'.
, - et inciirsiones nociurnae, si ita luto fiaut, al qui
, invadual illoa unam partem babcant fngtraetau,
, - alteram auietn occullam atque abdiiam.
,
^G iloc vebemealcr illos vexai, gi qui ex illig
'.
'. ad tlomanog deficiam. Ccgnogcunt cuini omnea
, suos inconstantem habcre animuai, et Iucri appe , , lenics esse, ac ex mal;ig Iribubiig coaflalog, alqtic
adeo cognatorum guoruni cl mutuaj benevolemi
miaorem raiionem babere.
.
6 . Cum paiiliiluro ad fugicndnm rcfroccggcrtiil,
". ' , atque bilarcitinr, mulii e nostrtg gtaiiai contt*
. ' qauntur. Uaqae niolegte admodum ferunl, si quia
ab illig deQciat.
.
7
'. *
68. Qaando quig comiaug ad pugnandum cum
, illis accedere voluerit, excubiag habeat multag ei
Q crcbrag* oiguo inlervallo digjunctag ; dcinde pre, parel, et adversug omnem fbrtuaa iinpetum provt*
dcat, ul gi quando bogtium fuga fiat, rouaiiionani
, - aliquani ad illos obgidendog paret; ei comioeatvm
, aliquot dierum babeai lam boininum, tnm eliam,
, gi fleri polegt, juinentorum, ac in priiaig aqu
, , , aflluentiaui babeat, deinde iropedimcnia gic in , gtrual, qucmadinodum in capiia de luldo di , ximug.
.
69. Si pedegtrig acieg fuerit in prima poiiggimura
'.
, pngaa, qui exercitug maxime assuctug illis fuerit,
, enm primo instraes, quemadraodam alibi expli , * , cuimus; hoc esl, ut equiteg post se iuglruclos ba - beani.
.
]
\ ( , ,

.
70. Sia equileg iucrir.i, qoi adveriom Titrcog

inglruunltir, gt ad pugaandum cum illig gatig babileg fuerint, ita inglrueg cog, quemadaiodutn anla
memoravhnag, ubi de inslruendig illig verba fecimus.
'.
.
, .
,
-,

.
71. Ad latcra multog et strenuog gegrcgabig;

ad tergag entm defendendum satig gant defengoreg,
id egt, vindiceg. Curgoreg aulem plns Iribus aut
quatuor gagiilae jactibug in pergequeadig bostibus
a defenaoribus ne g^parenlar. Oraniiio aaleni claborabig, ut in planis expogiligqiie locis quantttm
poieg aciem tuam inslruag, ubi neqae gilvat condensse, neque paludes, neqoe arbusia perlurbare
31
P I T B O L . Ga.
CVH.
LEONIS PHlLOSOPm
S64
possint, propler Insidiariun nicium, quas Turci ,
, (66), moliii soleut.
,
.
'. \
72. Excubiae ialervallo qtiodain iulcrposito ad
.
parles (juatuor aciei collecabunlur.
'. , 6>
75. Si fieri possil, fluvium iraiisilu pcrdifllcilcm
aul paludem, aut lacura, ad tcrgus aciei in luto , , []
; , .
conservandum babcas.
*. \ ,
74. Si bclli secundtts exilus fuerii neque nimis
cupide iUos opprimas, neque negligenler illos in- , sequaris. Neque enim queniadinoduin reliquae naliones faciual, sic Turci, ubi primo superantur ,
proclto, sialim profligaii disccdunt, sed omnes vias , ;
poslea qnserunl, quemadmodum boslea suos iacur- .
slonibtis superare aul fundere possint. ,Sin per- , \
inisla aciee, pluresque pediles fuerint, provisio ol \,
quttriam juinenlorum pabuli babenda esl. Neqae (67) .
enim imiaiuealibus boslibus oamino equites per- , ,
.
mitiunnir pabulari.
'.
75. IIccc igitur bellica coasuetaque Tarcorum
r.st exercitalio. Bulgarorum aulem forma paucift , ^
quibusdam rebus, quemadmodum ante diclum est, , V .
dHTerl : reliquis in r*bus aimilis e*l.
-'. -.
76. Iljec nos *d te scripsinius, non quasi adversus Turcos bcllum susccpturi; neque eniai prope , .
IIOS suni, neque hosles nobis nimc suut, scd se ,
\ '
sul.jeclos poiius conantiir osCciidere.
.
77. Sed ul scias acierum cl iaslraclioiiutii va'. * , ,
vieialem, ti idoneis leaiporibus oppoi lune illis ' \
utarie, sicubi ulile aui commodum judicaverU, , \
quae roulio cum labore ac siudio ab aliis iavenlse ' , \
sunt, alque eliara adversum illos alia coniraria
woliri atque excogHare possis.
\ ,
, \
.
78. Sunt qu%dain naiioncs, ut Galli el Longo'.
, \
bardi, quce olim ia infidelilale versabaatur, nunc , ,
veraui Cbrisiianonim lidem nobiscum amplexi ^,
suut : e quibus alke sociales nobie, alia? sub im- ,
perium uosiram aubject* sunl. Alqae iis privatie . \
quadaai iiiiliiares acics, quas pariim per maaua , , T J
ab aliis acceperunt, parlim bcllaudi consueludine , ,
inventruai. Quae omnia non ideo tibi comaieino- , (
rabo, ui bellum illie inferre possis ; quomodo enim , \ , \ , \
adversus sorioa ct subjerios, et ejusdem fidei par * \
licipes, et nobiscum conjuncios bnmiaes, bollufn , \ ;
suscipcrcnius? sed ui iis cognitis, quae contraria , .
sunl illis, si quid talc usus poscat, adiuvenirc possis, el advcrsum quascunquc molUioncs bosiium
contrarias illis in proaiptu bal>eas.
.
79. Nam cl Sclavi quoque olim crant, quando
'. -
963
.
(66) .. Scribft, , sive
/. Nani cl coiifuudttniur, autem
ûnt paludcs. Ap.ui e u m d e m bunc Lcooeui supfa :
, , , \
, \ *. Ilinc 7^,/.
Cunslaiiliaus, 0< admimslrundo hwerio :
? ,
, \ . Ideiti nicndum ilcnim ioira e>t
7.4 : 'II , , .
C<HTigo. al }>i'XScr'pliiiH, .
(67) . Scribc, .
65
TACTICA. - CONSTITUTIO XVIII.
966
, . trans Islruro, quem Danubiuni appellamus, babi ,
tabant. IIos expugnabanl Bomani cum pastorum
\ more \itam transcgerunt, qui antequam lsirum
, transirenl, sub jugura Rontnnae dilionis colla sab . millebant. Islorum mores aique institula nullo

niodo praslermiltgnda indiravi, sed omnta libi
, * perceasere pro viribus enitar, ut apis iasiarex
, unoquoquc, quod oplimuia aiquc ultlissimum est
, * delibcs.
.
'.
80. Galli cl Longobardi liberlalis ralionera plu \ , * rimi aestimsnt, sed Loagnbardi magnam bujn*
. virlutis pariem amiserunt. Galli aulem admodum
\ audaci infractoque animosunt, in bello elrenui,
, \
ac pene temcrarii. In magno opprobrio ignaviam
, , xal el parvam relrocessionem ponunt, aique eam fu
, gam esse existirnant, et facile ac slrenue praj
. - mortis conteaiplu, tum equttes, inin pediies ma, nus coiuinus conserunt.
>. .
*. " , ,
81. Quando igUnr in equestribus proeliis in ali , - quas aaguslias deducnntur, una omniitni consen6 , siune ex eqais descendunt, et pediles se inslruunt,
t pauci conlra plures se arroant, aut si id minus
, .
possunt, proclio dcsinunl.
'. ^ ,
82. Armantur eculis, bastis, spatbis brevioribus,
, quas ex bumeris loris quibasdam gestaat; quidain
. autem accingunlur illis.
.
/. , ^ 85. Pedestri proelio admodum taetaniur et velie .
meniibus iucursionibus.
'. , * \,
84. Itistruiiiiiur ia prceliis sive peditae sivc
, equiles, non aliquo ccrlo et deftnilo modo, el in
, , , , acies, aut turmas, aulcobortes dividuatur, quem , adinodum Romaai, 9od per tribus, el familias, ct
, . cogaationes, ssepe etiam conjurata quadam amiei lia. Ilaque quidam aaiicie inicrrectis sape ia proe lio peraianenies seipsos in maxinia pericula con.
jecetunt, ut illorum vicem ulciscprentur.
'.
85. Frontcm aciei xqualem et densam in proclio
.
habeai.
*. , ,
86. Gonfligunl equiles ei pcdites univmo cum
, impetu el vcbcmenler, ac iirpeiiiose riiunt onini
.
timore vacui.
\ , D 87. Minus obedienies prnrfenis illorum sunt, et
, potissiinuai Galli, ac volnniaric ad cerium tempiie,
, * , eliam antequam a praefeclis accersanttir, in cxpe
dilione sunl. Hoc lcmpus, *>\ prreiercai, et illis din (68),
lius maneadum stt, banc temporis tractum molesio
, ferunt, atqae ab expcdittonc sua discedunt, et do, , - mum se conicrunt .
88. lmprovidi rerum sunt, neque varifiatis, in'. '
, columitalijr, aut aciei Insiruendae, equestrisqn* po. , lissimum, allam ralionem babent.
.
89. Pecunils facile comimpunlnr, quia lucri
'.
.
(68) . Scribcbalur, .
flG7
LEONIS PHILOSOPrfl
UB
admodum cnpidi sunt. Hujus rci cxpericnlia nobis , ,
coasiai, quod cum cx Iialia ad res adminisirandag
, -,
permulti co arcesserunt, tllorum consuetndinc ac
moribus imbaebantur, et ab humaniiale ad barba- , .
riem ac cupiditaiem pecuniae transieruat.
I;'. , \ .
90. Vexani illos admodum aerumnae ac miserirc.
Qucmadroodttm eniiu mentes aadaccs strenuasque \ possident, ila corpora delicata ac tenera babeut, , , \ ,
.
et ad labores suslinendos minus babilia.
'. ,
91. Calores, frigora, pluviae, commealus, sive
rerum necestariarum inopia, ei vini polissiuitim, , \ , \ ,
, .
dilalio belli, tilos excruciaal.
92. Equeslris puelii lemporc adrersantur illis
'. 4
loca diflicilia el coadensa, qnia vcbemenli iacur*
,
sioais impelu direeie cain basiis ritere solent.
* ' .
95. Damna ei offenstones facile a ifirga, aoi
\ ' .
ad latus ex insidiis susiinenl, quia excubias re-
liqiiasquc bujusmodi moliliones minus curaat.

.
94. Quod si qui fugain simularenl, facile illi
.
dissipareniur, el subito in eos iterum conversi, , permtiUum illos hedcrent.
, .
95. Saepc etlam nocturnae sagiliariorum incur'.
slones laedunt Ulos, quia dispersa el disjecie castra * ponuni.
.
96. Sia quis se ad coofligendum eum illis pa^'.
rans, iis motibtis alquc instituiis tttalur, haud :, . *
opus fueril publica cuin illia dimicatioae conten- , d c r e , idque i n initiis b e l l i p a j i s s i B i u m , sed i n s i \
, ' *
* .it
S u i n r A v i e i e I n A u r a i / v n i l t i i e ! / \ nstrkrit!
*1
_ _
- .
_^_
_ ^
.1.
diis
et improvisis
iacursiooibus illos adoriri, vel
\
.
dilatione pi oelii tempus eludere, vel paciflealtonem ,

eimulandu commealum illorum absumere, vel ca- ,
toribus et frigonbus audaciam ilterum atqua , alacritalero minuere.
, }
,
.
97. $i dilatio et similia niaxiroe fieri possunC,
^* &~
quaado ad munitiora et difficilia accessu loca ho* , stilis Ulorum exercitue accedit, ibi tam bastis ui
iilum locum iovaderc non possunt.
,
.
98. Si ita prafediclis niodis contra illos nihil
^'.
proQciatur, sed ad bellum loti specleat, ubi excr- , ,
cilum iaslruunl, sic inslruant quemadmodum ia D , capite de acic ioslruenda docuimus.
.
99. Sclavonica n;>lio simili vitae cuKo el mo^,'.
ribus ac Galli mebalur. Lib^rlatis aaians, enbjki (69), ,
aut itnperio parere uoluil, quando trans Danu- ,
bium sua in rego ie bnbilavit : undc biiac in lo- .
cum (raducta, atqic aliis vi sorvirc coacfa, hidi- , genis stiis, ci noa aiienigenis obodirc voliitt; inr- ,
liiis eniin pulabanl ab indigonis suis violari, quam , *
Romauis parerc, el sub illorum legibus vivere.
Qtii auum ox illis sacroâncii Baptismalis fonloin ,
.
(69) '^
in Clirc4 codice \idelur fuissc, ;.
69
TACTICA. - CONSTITUTIOXVIII.
970
. 01 reccperunt , ifquantum ia illis est, ad anliqua
liberlalia forroaro enro conservant.
, ,

': ' \
, , ,
, \ , \ *
100. Populosa nalio etl, omniura rumnarum

paliens :caloree, frigora, plavias, nuditaiero, commealus et reruiu necessariarum inopiaro facile
perferl.
'.
'
, ,
\ ' ,
, , \
, g
,

, '
\
.
101. Hanc nationem nosler divina qaadaro sorto

imperaior Aomanua, ei feaier roeue Basilius, a
reliquarum geniium ferilale traduxit, et Romano
roore praefeclog illia consliiueas, el Bapiiginato
aacro illoe imbuens, a serviiuie liberarit, el eonr
tra Romanorum hostes pngnare inelituit; itaque
tiudiose iis in rebus versatus est, ut Romanos bac
re securos faceret, qui saepe antea Sclavorum populationibue infesUbaatar, et bella raulta ab illis
illata sustinebant..
102. Eranl aulem Sclavi i i , neacio qoomodo, bo'. , ' ,

, spitibus humaai, quam bospilalitatera adbuc stu , * .
diose relinent.
\ (70)
103. Percgrinis enim benigai ac miles erant,
, et illos lubenter ae bumaniler accipiebant, ei a
, , loco in locum comiler deducebant, et.ab omni
, - noxa oflensioneque integro* et sccuros conser, - vabant. Itaque ei propler. negligentiam bospiiia
. (71)
TC griaustaedalur,bellum statim coulra eum ma , C vei. Nam fidei magnam declarationem esaa putat,
. ; ,
si percgrini vicem ulciscatur.
.
104. Altud prseierea noa inbamanum hoc apud
*.
. ' <ws videbatur esse. Caplivos enira auos noa ad
, , iuftailara scrvitutem obligabaat, sed ut captivos
,. polhis apud se relinebanl, et certum quoddam ser , \iluiis (etnpus prsescribebant, ut post boc lempua
, axplelum, cerla quadaoa roercede data, ad suea
, , - rcdire poasint, vel ai mallent, apod illos liberi ci
, ainici perraaacrenl.
, .
105. Femtaae Ulorum prasler caleras modeat
'.
feruntur.
Muluc caim^Virorunv suorum morlem lam
,
, gravilcr feruat, *c sl sua esaet, el scipsat saflbcanl; vitam eniin vidaam
ac
, (72)
" *'
*' selitariam
.. ferrc
r* non
"
possunt.
.
106. Milio ad lommealtim ulebanlur : tenipc*. (73) ,
, rantiam ia victn raaxirae colunt: reliqao^ agricu! , iQvas-Iaboraa minak porferunl, qaia vila^ liberaUo rem eidtujn magis diligant, neqae adduci pos, sunt) iitinagnoiHim labore eurapluosas epulas parent, atqae eas postea vortt alque exsorbcanl.

107. Armantur parvia bastalia vel jaculis dao\ ,
^ * - bus unusquisquc vir : quidam eliara scutis magnig,
). , ,, - quos thyreos vocant. Arcubus enira ligneis ulua
NOTAE.
(70) .
Scrlliebalar, ' '(7) &. Scrib^, .
(71) AtaptUmr. Scribc, ' .
(73) ' zo6e. Scnbc, f.
%
071
LEONIS PHILOSOPHI
972
itir, el saglltas babenl veneno itabatas, quod efi- ,
cax admodvm esl; nis-i eaim, qni plagara accepit, , ,
vel iheriacam bibai, vel aliqnod aliud salutare (74),
praesidimn, vel statim plagam omneai pracidat ue , lalitta serpat, unWersum necesse esl corpus , .
peroai. Ad loca praernpta et accessu difficilia coa- ,
(75) .
fugere et ibi ronimoruri gaudent.
'. " 108. Queuiadmoilum iti illos Romaai incursioxtes impciusque faciebant, aate a nobie explica- ' , -*
tum est, ubi de nec opinatis iacursioaibug egimus, ,
ut tu imperator, quamvis non in illos miac, sed , , ,.
ia eimiles laroen tllorum, aul in aKos barbaroe in- * ,
eursionem faciens [siquidem id uiile tibi videbi- ,
tur] babeas ad omnerrt usuni ia prompiu, quasi ,
cxercitalura, qitod facto opus erit.
^
.
'.
109. Quoniam de diversarom gentium nioribus
I ,
alque tnstUulla verba fecimus, haud abs re fucrit
deSaraceaig, qui rempublicam nosiram perlnr- '
bant, minc aliqtiid eonimeraorare, qua uatura stnt, ,
quibns arroig in bello utantur, quibus inodis no- ,
Mr\ advcrsum eoe armandi guitl, et quemadmodtiai ,
* impclus in illos faciendf.
, *
'. " ,
110. Saraceni Arabes suat genere, ad ingressum
folieis Arabiae olim babianlee. Nunc vero genua
corum io Syriani el Palftslinam dispersum esl, * *
primum commoraadi eausa, deinde ubi supersiU ,
lionis suse aactor Hahamel fticrat, bornm locorum ,
ditioncm, ei Mesopotamije, alque jEgypii reli- C * , ^
^wonunque oc attiiimorum locorum imperium , *
armia oceupabant, id quad Romanorutn cum Per- ,
gig de iroperii gloria dimicalio, iltorum capieado"
:.
rwn occaaionem dabau
'. ? 111. Erga Deum impii suut: blasphemiata aaam
pro ptetale docitr.t. Cbri*laai verum Deuni et 6, mundi scrvatorcm Deum vocare non sosiincnt* (76) Oawig mali facinoris Deam esse anclorem arbi- ,
iraulur, ct bftllo deleciari dicaai Deam, qui dtesi- ,
pat gcntcs, qurc InÎla volonl: suas ipsorom Icges ,
eanelissimc custodiual : carnem suaro piagnefa-
ciual, cl animam deboDesiaiit. Adrersus igUutr ,
banc illorum iuipietaicm pielate ac religione no- ,
$tra pugneaius, ei divioas bumanasque lcges aan- . Cliasima coslodiamus, alque illos, si possumus D
^
>,
expagnemus.
.
112. Camelis sarcinarii uluulur pro curribue,
\
ci juraenlis, asinis et uuilis : et cymbalis in acitbus , *
uluulur, quibus equos suos nssucfaciunl: el bujas- ,
niodi souis ac sirepilibus bosiium saoroai equos ; ,
pcrlurbaat cl in fugam coujiciunl. Sed el camelo-
rum quoquo aspeclus oquos pericrrefacil, ei uile- .
i ius progredi non paliiar.

, .
NOTAS.
(74) $. Scribe, .
(76) \.~$ . Scribc, ,
(75) . Scnbf, .
.
1
6 e i
TACTICA. - CQNSTITUTIO XVIII.

974
*. St 1 13. Camelorura jumcniorumque bujusmodi
\ appariiionem gxpe, ut imtltae el ingentes copiae
, videantur, in medio exercilu collocant, et crebra
, flamula illis imponunl, |ul illorura turba magna
, muHUudo hominum esse videatur.
.
114. Gallida corporis constitulionc sunl, in laai
\ \
. \ ^ callida raundi plaga degenles. Pedeslres copias
, , dicunl 8C A&thiopibus sagillarils, qui armis gra~
. vibus nudanlur, roborare, el ante equiies qtiasi le ves collocare. Islig usi, vid^ntur boaiibus inexsu;.
pcrabiles esse.
115. Pedites sui equie vehonliir, post equites
'. *
/ , scdent et cquo, quando prope regtonem aiiam ex, petliiio est. Uluntur ariuis eliam equites iliorani.
. - eagittis, el spatbis, bagtig, sculi, et gecuribns.
, - Armaluram gestant galeag, tboraces, casaides,
* ocreas sneas, bracbiulia, el si quse alia ad Roiua, , , - norara formam arma sunl. Zoaas, el frcna, et
, , gladios, retiquaque bujugiuodi argcolo exornanl
. ambitiosius.
.
*. ,
116. Neque cum perscqunnturalios, neque cum ab
,
aliis exagitanlur, aciem dissolvunl; qu$ si dissol valur aliquaudo, minime ad formam siiam revocari
.
facile pogsaal, sed solum de galule laborant.
. ,
117. Audaccs sunt, ai vicloriam gperettt : sin
; defperent de victoria, timidi valde eimt. Omnia
, , , euiia, cliam qnrccunque mala saat, a Dco prove , nire assorunt. Qund si qua adversa foriuna ve^ , xealur, qnasi a Dco imniissa non ropugaant, ged
. , confliclalionis oflensioncm accipieates, omuem con , lcmionem proelii remiiuial. Somnolcnli guut, ac
, proptrca nocturaa fproelia pertimescant, idque
* polissimum quando alienam lerram incursant. Ila , qae vel ad monila loca digcedunl, ibique iola
, uocie cngtodiata babent, vel castra sua.tamdili, gentcr moniiitU, ul nocturni* bostiuia irruptioui .
bus noii perturbenlur.
'.
118. Quadraiam et oblotigaat acicm gemper
, , ^ - ingtruunt, quae tutissima esi ct ad oppugnandum
difficilliina in hoslinm irruplioaibus.
.
.0'. , D f 19. Iiac forma uluiilur lum in ilinere faciendo,
: * lum in nianihus coiisereudis, cl magna cx pane
, Roaianos imilaniur, lum iu aliarum rernm bollica - rum formU : ei experienlia procliorum exercitati,
, iisdem modig nos invadanl, quibug a nobis antea
' .
prodigabantur.
'.
120. In aciebus suis firnii FlabMesqnc facile
, , consistunt, ncqiic cum celeriialc hosies invaduiit,
, iieqae facile ad deponemlum proeliuni jam iucc.
plum pertrabuntur.
'.
l i l . Cunsistual in acie, ei perferunt impetum
illoruta, qui in illos acrilcr invadont, nioderate :
, ubi vcro rclanguescere inipetum boslium vident,
. :'>, 4 * > tum excilaii vebemenler ac streuue proclianiur.
.
(
975
LEONIS PHILOSOPHI
376
125. Hocttonroodoia pedeslrl proelio, ted eiiain *?' * .
in navali faciunl : el poslquam feriendo et leta ,
conjiciendo hosles exsaiiati sunt, scutU simul ad- , xol denaaiia ea ouuiia cum sustinent, siaiim conferti ' , (7?)
ate colligual, ei inantis coaserere incipsunt : cum , *
, , ^
qafbus prudcaler seiuper ac circumspecte dlraicandum esl.
{ .
#
125. Cautione et coastUulione qtiadam reruro

eUicaruiu longa Dieliore ac probaliore cattcris
nalioaibut utuulur queniadniodum a praefcclis
iroslria ad illos saepe accedenlibus tiitiversumque
nrom glaium indaganlibas cogaoviinus , ex
jatioruni narrationibue ad nos delalis audivimtis, et
ja uoalro pienlisshno patre, qttf per&epc adveraum
^
illos bellavit, accepinius.
l
'.

,

, \ \
,

.
1,
*. , \
|
*
.
,
.

.
125. Serenis igiitir calidioribosque anni iempo~
'. rlbwa oblectali in uuunn convcoiunl, ac slale po- , ,
ttssimam, el in Tarso Cilicia civiiate cuin iudigenis
pacem faciuai : reJiqnis tcmporibus t.x Tarso, ct ,
Adanis, ei aliia Ciltcise civitalibus in Romanog in* '
cursiones factunU
C ^
.
*7\ ,
126. Tain 'igitnr adoriendt suat biameqtie potiseimmn, qaando ad pradam exeunt. Uoc ftel, si co- .
pta? Dostrae occulio aliquo in loeo prope clam per- , *^ iuaneant, et tgrefsam ad prasdalionem animadver- ^ ^
tanl: s!c enim Tastabitni eoa, vel eliani magao cum , * tiftmero, el belfico apparatu inslrucii, illoa ilerum * ,

convenientce adoriantur.
.
*. , *
127 Periculosum enimest, quemadroodam antc
,
a me commemoraiuai est, pnblico ia proelio peri
(78)
clitari, quanquam admodum videaattir bostos iiios
.
superattiri: foriunae enim exittis in&rius.
'.
-
128. Coaveniunl ad beltum non arccasili, aiH descnpiionibus assignaii, sed ad belluia voluntanc D :, .' conOuunt omnes : dmles, ut pro sua ipsorum pa- , ,
trla conducli m(riantur : panperea, ut aliquam , ,
praedae parleai lucreattir. Artna illis indigcnae - .
peditant; el femina? potisatinuin viriqae boo niodo ,
participes rei bellicac auat, niagni oflftcii loco po- ,
nentea, annare eos qui proptar imberilliiatem cor- ',
porig armare sc ipsoe noa possiuu. Alque baec do * .
Saracenia, qui barbari infldelesqaa sunt, a nobis , (79*
.
dkla sunio.
124. Frigiii illos. el bieros, et !arg pluviac vexaut : itaque its temporibus polins quatn serenis
adoriendi sunt, quia arctis illorum propler cceli
biiroiditatem laiiguidi sunt, et nniversum corpue
quasi efftetum dcbilitalur. Kjusmodi coim lemporibus a Romnnts rapti incursionibus el populalioutbtta, atque iulorrocii tunt.
NOTJK.
(77) ervcjtcvra. Scribebatar, & . Sic dicitur Amininno

inlra Conslitui. xix , 15 :
(78) /. Scnbe, ,
, . Jara
(79) Bdftapor* Scribebalur,
cst, scuioruui coudeasatio, quas Seuin-
WT
TACTICA. CONSTmiTIO XVIIK
*. ,-
8, xoi \
\

, *

, \ , \ ,
\ ,

*/ , , , , , \
.
78
Romaaos nop solum hoe oportet conari, ut

alacri animo milites sint, et qui noadtim io bcllo
fuerint, advergut eos proelium gtiscipianl, qut Deum
aostnim ttnirergiutis regein, Cbrislum blaspherooat, et omnino illos quanlum poesunl juvent, et
prosequanitir turo doals, tam arroig, tum piis votig, qui adversum genleg bella suecipiunt, sed et
plura Us eflkere, ades et familia eorum, qui cum
alacritale animique prompiiludine ad bellum ivcriat, benefiolis ac benevoleiuta prosequi, ei ei quid
iis, qui in exercitu guat, aut equis eorum apus
fucrit, sivc sumptus, sWe araia its guppedilent el
liberaliter sabminiilrent.
130. Hoc si flat, cum longe majores Romanoruiu copia? sint, bene ac idonee armaiae, deleclique
propter robur ac gtrennitaleni viri, nallaqua
j e necesaaria defecti, iacile Deum propiiium habenleg de barbaris Saraceais victoriani reportabunt*
\ ,
' , \ ;
, \
* \ , ,
(80) .
'. \
131 Si eiiim armalura gaglitisqua poiissimum,
, \ ei lelia plurim!s, el mukitudine bominum cl
; \ - gtrenuilale, etidoneis consiliis, el maliiionibus mi , litaribug abtiodaverimut Romaui contra illos, turo
, \ \ - diviuo auxilio tiim vicloria de tllig non dcsthue, \ * nmr.
*
\ , , -'
132. Haec eniui geas propler gpcoi prsedx, et
, \ - qnia belli pericula minue limeal, ad magnam facile
, C imtUitiidinein congrcganturex oroni Syria inleriore
\ , \ Palaeslina, et imbecilles alque iaibelleg viri
propter bujugmodi epem praedarura ad reltquoa
fories inililee ae aggregant,
.
155. Si vero Cbrigii prsesidio adjuti, bene in/.
\ , \ gtructi atque arniaii, alacriter cam illis pro animae
\ , nogtrae galute, quasi pro Deo, et coguatis, et rcli \ quie Cbrigtianis fralribus diaiicanles, nog illis op \ ponamus, magnam in Deo speni babemua, nos
, * - nullam offensionem acceplurog, scd omnem viclo, (81), \ tiam rcportaturog.
* .
454. Dbi itH pnedandi cauga Taurura Iransierint^
\ (82),
, in ipsis Tiaruia angugliis, quando fatigali admo\ , dum revertunlur, et prsedam iumanioram aut alraR
"
"
' -
, ^ (83), ram reruin referonl, in excelsig quibusdam locia

. gagUiarii fanditorea cotlocandi gnat, el cum
- eqoitlbag dimlcaadum i U eat. Vel %\ aliter usug
, * , \ fefal, iugidilg, ani aliis molilioaibug, aai gaxis in , \ - gMlibag datolulig, vei obstruciione vtaruro arbori, , * , bas objccti, aul aliia flgodig a nobis anie corome* , moralig, aul ai quid aliud ad usuro Kdonee lavenire
, \ prnes, adoriendi aoot.
, , , ,
.
'.
155. aciem <uam non disaotvunt, * aul
1
NOTAS.
(80J .
Scribe, ^
(81) .
Scribebatur, Et mos ibideoi correxi , pro :-
.
(82) . S^ribebattir, .
(85) . ^cribc, ^
979
L(WIS PHltOSOPHI
98
duo, aul Ires invaserint eos, donec vet ticloria , , ,
fretf iaseqaantar, vel de vicloria desperautee fugac 0 ,
se mandaverint. Icaqae primo incursio ia illos sa- .
gilti* est facienda. Si enim equi illoruat, qui Parii ,
dicuniur, ei Autbiopes reliqal sagiltarit equites \
vulnerentur, et feriantur, cum nudi sunt, fncile . iu fugam se conjicienl : quia cquos, quos plarimi , (84), faciunt, el pcr quos ee saluiom comparare ar- , \ bilranlar, ineolumes euslodire magaopere labo- ,
rant.
, * , , \ \ .
136. Equi si pereant aagitiis veneao iinbatis,
'. (85)
eimal intereunt qui vehualur equis : sin sagittas , \ , *
iaibulas esso cognoecant, aulequam percuiianlur \ , \ aurugient.
^ * .
137. Nequc enira taatum glortam nomeiKjue ex\ \
pctaut Saraceni cuin ad proolium exeunt, quanlam ! ,
cupiditaiig causa el rerum necessariarum coaqui* (86) > rendarum graiia : ncque enim agros colere norant, , * i i l inde pauperes vivaat, sed gladio eolo b i n e u m e ,
rciaic, vel viverc, ve! mori discuat: unde una de / '
illig victoria multis pericali Roroano liberal : ubi >*<*,
enim viderint eos, qoi ad beftum exiernnt, nequa- *
quain reverii, eed a sais jam desiderari, non jam > ,
sudebant tam incircumepocle ad bcllum poslea .
procedere.
\ ;
158. Ctttces Saraceai niversum qnein babeni
piduaium, ad utritmque geaus proRlir parant, lum .
tenrcslri per Tauri monlis exilmn, tuin mari per C *>
uavigia, quce illi cambaria appeJIanl. Quando au- , \ *
tem lerra non cgrediunlor ad proelium, conscen-
dunl mare ibique prsedaniur, aut in marilirois locis , consideiit ad prjedam quaercndam, aliaa ad Rouia- ,
norunr agros popalaados excunt.
, *,
(87), \ ' ,
.
1
139. Speculalore* abs ta diligcnler emiliendi

. , ,
eunl, qui res illorum cognoscant, ut coalra eoa , \ *
exercitam idoneuia prsepare, ut qnando e lerra , \ , '
coatinenie excunl, praefeclo classis iadicetur, qui , ,.
in Tarsensi\jtn et Adarieoruia agros morilimos ia- ,
cursel. Nequc enira tam numerosus baibaris Cilici- , ^
bus exercitus est, ui iidem ad pugnandum lerra (88) ,
* *
h\m\i\ el inari babiles siut.
.
, \ \ .
140. Ad summam aulem, si illus vastare cupis,
classe siiaul marilima, el tcrrestribus copiis pcr
Taunim simul cum aliis prroclis, et itnpctus incursionesque adversus iilos facies, alqne ila praidaiotum illorum regtoaein populaberis, qucaiadiao-
'.
, \
\
'
, \ -
NOTAS.
(84) . In codice Cbcci, , vid.-tur
fiusse. Sod niale, , cl , esl iquus. ViUo
Ghuarinm noslruni.
(85) ..> . Scribcbatur,
.
(8;) TotTiuK.Scribc, .
'7) . Sciibe, :,
ILL-rpcv. Sirikbatur, *.
m
TACTIOA. - CONSTITUTIO XVIII.
982
, dnm clarigsiaiue atque amplissiinus paler iittus.
\ Basilius itttperator Roiisaiius fecerat.

.
441. Qui Mesopotamia Syria ftaiiitni Saraccai
'.
* , suat, iis moliiionibug oppugnabis, quibus paulo
. aate boc len.pu imperalor eiercilug illtf lebalur,
- qui Tbeodogii ci?ilaiem ab illis occapaiam eripuii,
; , \ el io nogiram poleaiatem redegit; et quoniam eqai
. \ * Roinani minaa asaaefaeti guat, vel aspectui came , loruai, vel lympanonm cyrobaloramque sirepitui,
\ , \ eierceadi ad igta equi aani, prefeciorum aulem ei
, \ prtmariorum virorum poiiggiuiuta, ut neqae aspe ', ctum caraelarum refugiaat, neque soniiom tyinpa , \ uorum cymbalorumque formideoi. Uaque permulia
, sont, quac quig diligenter intaena ad igta excogilare
\ - possik
, \ . \ ,
.
'.
142. Brevi aulem, qusecunque a nobig de appa ' , raia belli, de armis, armatura, exercitationibug,
, aciebos bellieis, ae rcliqaa disciplina mililari eon, \ , \ 6 c r i p i a sunt, ea omnia ad Saraccnos oppagnandoa
, roccnsebaular ; hmt enim gens finitiuia nostro im , , \ - perio, qucaiadntoduai Pergae oliui fueranl, noa mi. \ * - IMIS sub noslrum imperium subjeclos boaiiuea
>, vexat, atque iili olim fecerunl. liaqae bujug iibri
, - conscribendi laborero suscepimug, ul noslri adver , 6ti8 illoa paraiioree inslrucliuresque cggenl. Alia
vero acieruat formae a nobis praeierea adiaveoiaa
. - C sunl, quibog advergum barbarog ugug magaam t i , - etoriam couiparabig.
, ,
. \ *
'.
143. Variam aciem ad bonc moduin instruea vi fi . % rorura quaiuor millium. Priiua git aciea, qua? pro , , ,', pugaalrix dicitur, virorum mille quiageirioruo, ei
\ , , , ia (reg parleg eam divide*: deilratu, sinislram,
, ', tucdiai, ul gingube quingentorura virorum gial; ac
, Ua prope ae niotuo collocabis, ut una aeies cgge
. vblcaiur. Secuudam aciem virorum mi.lle facieg,
/r, - eainqua Sn qualuor parles divideg, untug gagiii
!> jacm a sc muluo digtanleg, ul in unaquaque parle
, ', ducenti qutnqaaginta viri posl primam aciera col , locenlur. Qt*od si primaro aciem retrocedere con , lingaf, in vacua iaterstitii loca recipiaalur, aiqua
; ; , \ adeo una cuai illis aeieg flanl. Nau quatuor partex
. gccund aciei tria intervalla faciunt, in quae prima
, acies se recipicn^, ad gecundam aciem aggregelur.
Posl bog, lcrgiglileg inslrucs, bomineg quingenlos,
\ quos duas in paites a lergo divideg : dextram el
' , ginislraro. Uos a lergo secundae acici iuslrues, ac
\ , si terlia acieg cggeat, ut unaquacque parg ducciito*
, quiuquagiala virog babeaf, ut gi quaodo opportu , \ * nuai gtt, el fpsi ad gecundam aciem adjuvajpdaat
* progrediantur,-qua} jam primaia receperat. Has Ires
. acicg ad usum gcparaias, propinquiiate co:junctas
, \ ad sc mutuo adjuvandag idoneag esge perspexiinug.
jfgiav , ' : ' 111$ adjungcg curaaa prope, el coram prima acie
7
)
LEONIS PHILOSOPHt
I
ad dexlrum laluo comitlitce, ad sinislrum lalera* ,
ncs; iique docentis viris conficiantur, ut ad bo . :
siium aciem ambiendam cornisliles paraii sirit, ec (89),\
ad hosles, qui circumeladere vos coaanlur, impc- ,
diendoe, laleram instructi siat. Praeter boe utroque ,
in lalcre eminus cohortes duas duceniorum virorum . \ *) ,
collocabie, quas binc atque illiac aciei ia itisidiia ;
collocabis, qui drungisti et coaferiim progdiant, ,
ei bosliura. laiera invadanl. Iu iribua aulem vacuia '
spaliig atque intervallis xecuad* aciei viros cen- , \
tittn, aul ducentos collocabis, at videalur ima )un- .
ciaqae acies esse. l l i , si quid opus sit, locuoi deat .
prima aciei ad baec iniervalla sc recipieitii; aia ', ,
ntinus, ad fugaai incilaios repriaiaui, et ad suara
ipsorura aciem eos impellanl, et ad lergfelitcs , \
magnopcre cinn illis posle.a jtincli adjuvabual: quaj g , \
rcs non parvo prassidio est qni in pioelio fuerinl. .' \
Qui reslanl centum viri, cum impcraiore ipso bi- ';
mui in expeditione proceriant, ut si quando afflict ',
parti succurrentlum sii, ii eo missi magnum in bello ^ . ,
iuomealUDi afferant, et praeseatia 8ua incliuatain
, .
paitem subteveut. Aique ad buivc moduiu prima, , ^
accanda, lcrtia acica inaliucia?, aiiliita: n o s l i l a - , \ lerani, conrisles, tergistiles, vi insidia, et i a ia~ .
tergtitiis qui suul posili, et qui in subsidiis cuin & ,
l nperalore e o a l , quatuor niillibus virorum decri .
bantur. Iinperalor mediuui prinwe actei locuin ob- '" ^
tiuebil, inslruat, ac provideai, quae facto opus
tum, aecuinque boc centum v i r o r u m babeal subsi- ,
dium.SiBaiajoribugcopiis opus
ad turaiarcbam, \ ovar
qai olim iinperalor, nunc luerarcba, aul lurmarcba C .
dicitur, miliere oportet. Turniarcba aatem einga- \ \ "
lis parttbue, sive lurmis aute poai debel; omni- , \ ,
bus autem praesit iinperator. lu siagtilis (uriuis , \ ,
drangarii, eue iribuai sinl, et comitcs sub iliis, rc- , \ \ ^fiquique prafecii, qui regatii guberneaique exercilum, ei ad propositum prceliuiu iacitenl.
,
, \ \ , \
, ; , (VK)),
, . ' 2
, \ . \
; , \ * , * , ' \ \ .
. Priina aciei jiiullUudinem ad buac niouum D '.
dtviJeg. Terliaai parleni eju8 , quos neveris for- \
tes Blrenuoaque esse, in caraores dividea, bessem el; , reliquani ia defen6ore*, ut ii ae bostibus objicien- \ , (91)
tfe quasi propttgaaioree, drangisli, id est coafcr- ,
ttm, eine acie in bostea procurranl. Quod si In fugaui illaa verlerini, seqaaniur defeaaores, slve \, ,
vindicee, aciem iuetruciam non tleserenles, aed (99). \ , dtligenier sarvantes. Siu prcinaniur cursores sive \ , proclasue, et retrocesaerini, ui cam acie defeaso- , , *
.
(89) %*ifar. Observandum , pro .
Sic apud Annam Goainenain Alcx. bbru : \
\ : ,
\ . : . Niaiirum Gt^vci
posicriores qnarlum casum pro prinK) ponebaai;
et lalia plura iadicamus passim in noatro GhsMario,

(90) . Scnbebalur, .
($\) . Scribe, .
(92) . Scnb, .
4
985
TACTICA.
f.ONSTITUTIOXVlII.
98
(95)' ot (94) res excipientes bosles reprhnahl. Sin quid
ol , - gravius cotitingat, secoada acies et lergistlies
, praHerea opem feranl, atqoe adco boetes inaeqttan* \ . ! tur, sibi muluo opetn, si quid ueus poslulei, icren\ \ ; , les. Nequa enim roihi luluro videior eaec, omnt
, una in acio ponere , oe simul ptigaaaies sirauf in
, periculum vcniant, et in fugaro sc conjicianl. Hic
*. $ aiitem qtianquain prima afflicta ail, eecuada tamen
; (95). firmiter consisiit alque illiopcm ferre solel ;quod
. si quid gravitis baec quoqtie palialur, tcnia lamen
, ' - secure iuvadat. Atque ita nostras tres acies firmae
(96). , ' adversus tiuam hosihim aciem conleadeaies , faciln
, \ eam superare atqiteexpugnare poesunt et in fugam
- piaecipiure , adjuvantibus ad haac rem UteranU
, \ , et cornisiilibrts.
*., \ .
'. fi 145. HaiC quataor miilia ex deleciie atrentiisque
, \ viris flaut, ct in bello gcreado exercttatis : neque
, . - enim de plebeis ac iorluitis hominibus mealio a
, nobis facla esi, g*d de ea acie qua? posail araia
, gerere ei alacriter diinicare.
.
*.
446. Coutubernia hujus acioi ad dccen virorum
nUludinem facics, ui ia tinaquaque acia duo viri
, ' , sinl, ailer locbagus, siva caudaaus, sive qointa , , - nus:quos sircuuos idoacosqtie viroi essa oporiei,
, , \ , et idoneis arn>is inslructos. Alqne ad banc aiodam
\>, \ , \ allitudine acieruni instrucla,ad iongiltidineiu,quam
, , : transversam alliiudini appellaut, quanlura numo
, rus et ialera patiuntur, iastruat.
, , \
.
'. C 447. Quoniam, qtiemadraodam nunc poaaiamt,
, , ' prima acies in tres partfs dividilur, uaaqu&qtia
V, ' pars quiaquagiata contuberaia babebit, quao gingola
, \ decem viros babebnni a iocbago, id eat decano
, ad ulliniaiium, ordiae locaio*, al uaiversa conlu ', bernia primse aciei < eulum quinquaginla siot, id
&\ ' esl viri mille quingenii. Secunda acies babeal
', \ qualuor illius pariibua coaluberaia viginti qainque
, ' . 01 aiagtilis, universis ccntum coatubernia, id esl vi ', % ros mille. Laierapi babeant coutuberaia viginfi,
viros ducentos : similiter cornisiites coatubernu
, ' ', ', viginti, viros ducentos babeanl. lasidiai prslerea
' ', ', ( binc atque illinc acici coaluberuia vigiiui, viroe
' , , ducentos singului babeaat: universai coniuberiiia
, , qtiadraglnla, viros qaadringenlos, qui iu iuierval ', *, \ D lis inanibug singulis locaniur secundas aciei conlubcrnia deccm virorum , simul lerceaio*, el qai
'.
pra?terea imperaiori adsunt cenlum viri.
448. Reliqnae aciea exceplis cursoribas ordine
'. "
, qaodani injlruanUir; lateraai, coraislites, inaidias
\ , aoa ecmper inatructs, sed pro tigng ratione inlerNOTJE.
(93) . Scribebatar, .
(94) 01 '. Scribebalur, .
(96) . Scribcbatnr, .
987
LEONIS M I L O S O P H l
98A
dom ArttB-pfti, kl c^coofc-rti.a, incanrant, inler- oi , \ \
daat oroSnn tuora coaaerveut.
, nl ,
, , \ ,
.
'. >
149. Eligeuiurex iis designalis quatuor millibus virorum , prigfecii delecli mille irecemi qua- '
draginta scx, quinlani oclingeati, dccani qnadrin- ,
genti, quiuquagenarii octoginia, cenluriones qua- ', ', draginla, coruites viginli, drungarii qualuor, lur- ',
marcba duo. Ila eruni praefecli majorea Itim miuores ', ', \ ', mille irecemi quudraginla sex. Sicque irr univcreo ', ,-',
exercilu eliganlur ii sircnui mililes. Summam \
totius numeri, vd universum reliquum exerciium \
potius, quod ibeina diciiur, boruin qtiatuor roille , ,
viroram delecloruin, aiuialis equiiibus ac slrenuis , \ \
imlilibua coniplebis, quemadmodum libi ad oppor- . *
tunitatem lemporis idoneum videbiiar.
\ , ,
,
.
'. \ ,
450. Atque baec qnidem iia nobis dcscribanlup
si minor iueril bostium exercilus, aut si iequalis. , (97).
Sin longe plures bosUum coplae fuerint, ad prsedic*-- ,
lara foimam excrcilum duplicabis, lolidcm pluribns -
ad exercitum luum adjeciis, ut universa acics ocio ,
millium s i i , et siagula? cobortes seqtialcin, atquc ,
anlea nuroerum babeant. S n non saiis fucril du- ',
plicare, triplicabis exerciitim , ct duos alios duccs ,
adjunges cum miliiibus deleciis el slrenuis, ut *
flanl tiuiverst duodecim millia virorum. Itaque pre- . , : diclo more universus exerciiua describeiur, iripli- , \ '
' :
calis unaquaque iti acie miliiibus.
\ , \ .
, '
.
/
451. Si cum paucis ei slrenuis boslibus nego- G '. \ \

lium fulurum cst, videlurque tibi utile esse uno , ,
ex exercitu omnes instrucre, tres fariio adea,
feingulas qualuor aiillium , qiiemadmoduai prae. ', ^ ,
dixiinos, vel eliam si pluribue niillibus pro ra- ,
tione copiarum tuarum abundaveris, et piima acie , \ $ ,
irntenles bosies excipies, et dum ii bac cxcrccnlur, , \ \
8! in fugaai v< rianiur, quiescere caUeros facies. , ! , \
Sin minus, lum allera acies a tergo illorum iuva- , ' , \
dens, irruptionem in eos faciel, quare non parum , ,
bosies profligauunlur. Sin nc sic quidem supercn- .
tur, sed forliler rcsistant, tum tertia vel ad laius , *
vel a lergo invaden?, et simul cum aliis bosles cir- , \ curticludens, fundilus dolebil; quamvis eniin au- ;.
dacia quasi colorc aliquo imbuunlur bostcs, carne ,
lamen vacui non sunl, ut vulncra illala senlire D .
noa possint.
152. Si cum magnis ei ingcnlibus copiis confliclalio libi fulura esl, qnaluor iniJlia unaai ia acieni
conferes, el multiludiuem copiaruni tuanim ires
in parles dividee, quemadmodum predixi, in pri-
'.
,
, , , \
, -
NOTAS.
(97)-tfiao>c.Scpibe, .
89
TACTICA. - CONSTITUTIO X I X .
990
, , \ mam el secuudaai aciem, in lergisiites ci late , \ , ranos.
, \ , .
*. , , (98),
153. III carnieiiies praelerea, et iiteidias, rcli quasque cohories, qvas snpra reciuvi, dividas,
, ilaqaa insinKitia atque apparaius prodibU ad coa ; , \ - fligenduni cum cursoribua, idest, pradastie priawe
, , acici, et cormsiilibus, sf ita usm ferat, queuiad\ . \ modum in cap. De beltf apparatu diximus. Sin
, \ piures adhae bosfea foerint, roajorique fxereUu
, \ ( \ opus ait, rdiqui Oiiealis praefecii auis cum copiis
adaial ad hujusmodi usam parati, in quibus da, tecli viri nb improbis el ignavia sepaTenUir, itt
, in unoquoqae ihemale, id eat, caterva, qualaar
, , ' niilHa virorom sial, prepier mSJilum noslroruia
-, ^ diligentem baac ad forniam exercitatioaaai, et qai
\ \ . \ sperlali viri strenuique fuerint, ad exerciiuni
, (auai aggregabunlur, et tccum bosles iavadcau
\ \ , Hanc ad formam eliam triginla millia bomiaum
\ iaslrui in acie possunt, ad fottiier et slrcaae
inimicos oppagnaados.
.
134. HifiC dignitati luue iis de rcbus conune*. *
, * moravimus, ia qnibus nibil novuiu foriasse, aul
* , , praeler opinlonera luain invoaies, eed qtiac ex ao, \ - liquis rei militaris scriptoribus delibawmus, et
. . \ nostra mediocri experiemia porcopimus, buac in
- librum sludiose collegimns, atque io uaum ad, , , * , duxiinus, quibus lu pro tua prudeulia, ingenioque,
Q occasione ei iis noslris accopta, alia quoque pcr. , \ niulia iis siaiilia invenire poleris, qii:n neque simul
, \ \ ftcribi, nequc in buac librum conferri propier
\ \ - longiiudinem poterant. Tu vero, qui (e toiuni iia
rebus nunc iradidUli, mulia i .8 probaliora alque
, eflicaciora cxcogitare et coaikafe Deo propilia
poierie, si ftdem ia rum babeas, et rcciioneia
\ .
nostram u!lo cultu ac observanlia prosequaria.
CONSTITUTIO XIXv
W (99).
*. \ \ ,
; \ , ' ,
\ ,
, , ,
\ \ \
.,
, , .
'. ,
( \
), \
>, \ \
\ \
(98) .
De navali pralio.
Scribcbalur, .
I. Reslal jam, ul de navali praelio verba faciamus. Nibil aulcni de iis in aotiqais rei naililarie ecriploribus iraditam invinimus; quae vero
sparsiin diffusa legiinus, et mediocri usu ip&i cognoviaius, qu*qe prjeiecli noslri parlim aliis
iiiferentes, partiai ab aliis accipientes, nobis expUcarunt, el quse occasionein aliquam afferre pos8unl ad rem bcne droniOtiibu8, id esl, irircmibus
gcrendam, ca paucis explieabo.
2. Primum aulem (nam ad te nuitc, navardic,
verba facienda sunt) rei navalia perilia ac insiructione pollere lc oporlet, el aeiis, vcnlorum flalns
praeaoscere, per sietlarum npprcnliuni moluni, r l
aslrorum signa, tempesliviiatum eliaai muUlionc^
perfeclc cognoscas, ut si perfcclus is ia rebus
(99) la codicc Laurcnt. esl cap. 20.
m
LEONIS PHILOSOPHt
993
faeris, tulus et securus ab omnibus maris teai- \ , \ ' \
pesiatibua coaeerteris.
, \ \
, \ * \
.
. Druinones, id est, trircmes iabricanda? eunt
'. ad navale praliuro idoneae, adversum hosiiuna
instructam classem. Ilaque perspecto classis illo- * \
runi apparatu et uuiversa conslUutione, tuam \ , \
classcua omnino eic parabis, ul ad pagnandura ,
cum illis aplissiina sii.
.
4 . Triremium coafectio, neque admodum craaea
'.
sil, ut ne larda? sint ad cnrsum* neque ad niroiaui , \
exiliiaiem aiieauaUe, ne inflrma ac fragilis facile ,
adversaram naviom impaiu clidatur; sed niedio- \ ?
creoi babeat conicctionem, ut inciiatus, celerque \
ad curKuiD *it, el Ormas, ac slabilis ad hosles . repelleado*.
D , \ ,
,
\ ^*
'.
5. Ad trireroia coafeclioneai omnia parala babeant, eaque ia prompiu, ei dupla, ut auclienee, \ , (I),
remos, scalmos, fuaes, caria, ct transtra illorum, , , , , \
ceralia, et caiartia, ei qtiaer unque alia naatica \ , , \
ara ad ueum reqtiirit. llabeal praelerea tigna cou- .
cava, asseree, sluppam, piceni, picetn liquitlani, , \ , \
otnniaque inslnttnenU tuwalia, el ad iabricaiiilas , , , \ ,
nates speclantia, uaus allqttis vecior, m as iain, ,
, (2), ,
Urebrum, scrram, alque alia ejas gcuerio.
.
\
6. ln prora siphonem aere obtectum de more
.
babeas ad ignem
in boties ejaculaudttm,
el celse , 10, '
supra sipboaem psetidopatium ex asscribus con- (5) reclum, ct asseribus circnnileclam, ia quo viri ad (4). \ Ltellandum inslructi sinl, qui adversmn hostes ex , \
prora pugneni, vel ia boslilem navem tela, aut ,
alia ad vaUandoe bosles $peelantia injiciant.
, *
.
'. \ \
7. Sf.d ci lignea caslra, qaas in medio calariii
sunl, maximis ia Irircmibus asaeribus exa?difi-
canlur, e qnibus niilites in mediam boslileai na- ,
vera conjicieat vel lapidrs molares, vel grave
fcrrum, itt mazas cuspidatas, quibus vel navem , , confriagenl, vel sitbjeclos in nave conluadont, vel , * ,
alia ia illos profuadent, aut hosiium navem in- ,
cendcnt, aul boslcs ipeos in^ navi inlcrficieni. ^
Unaquseque aulcm tiiremis oblonga si(, el ino- , .
deraln, duos babens ordines remoruni : alium " ,
, ,
saperiorem, alium inferiorem.
\ .
8. Ordo unusquisque babeal ad miaimum juga

viginli quinque, in quibus rcmigee considebunt,
unus ad dcxlram, alier ad staiatram, qut lum armaii intlites, tum remigee sunt superioves, atque
jnferiores viri ccnlum ; prter bos irirends cen*
'.
\ , . '

, \ ,
* *
.
(1) Ab , usque ad \ , codex
(3) . Scribe, .
Lanrenlianue biat
(4) . Scribc, .
(2) TeJirpov. Scribe,
994
TACTICA. - CONSTITUTIO X I X .
993
, , , tuno, et quiflamulumtencl, ct duo gubernalores
; \ colli Iriremis, quos vocanl, el si
*\ quie alius adraiaister centarionis eet. Ex iis rcgi. " , bus, qui in puppi suat, exiremi dno sint : alier
, \ - sipbonator, alter qui ancboram in mare jaciat.
; , Sit et proreta, in summa parte pror sedeus ar\ . \ malus, et navarcbi, id est, cenlurionis grabaius
in puppe sit, qui simul separalum a cxterie no , lel cenlurioncm esse, simul prselii lempore illuui
; \ a conjectis bostium lclie defeadal. Quoruro loco
; , aiagula perlustrans, ad omnem usuni adduci i r i r
\ ramem jubebit.
\ , \
f * , .
.
'. \ ; 9. Alise triremes iis majores flaat, ducentos
, , viros, aul plurcs vel niinores, pro opporlunitaie
, locorum lcmporumque, cnpienles; a quibus quin\ * quaginla in ijifttriore remorom ordine locabuntnr,
, cenium quinquaginta superius stantes, omnes ad versura hostcs arraaii pugnabunt.

10. Trircmce minores fabricabis ad curgum
'.
, celerrimas unum remorura ordinem babentcs, quas
, \ . galeae vocant, agiles ct expcditas, quibus ad
excabias aliasque celeres causas uleris,
\ .
11. Alias praeterea naves onerariag, et equife'. \
, , - ras parabie, quas impedimenlorum loco habebis,
, qua? apparatum qniversum militarcm gcsiabunf.,
* , ut ne iis rebus Iriremes aliae gravenlur, bellique
. " , C poiissimum tempnre. Ubi aulem commeaiu aut
, armie, aul alia materia opus est, iude ad usura
auum depromani.
,
i%, Triremium singularum, militamqae, qai in
'. , \
illis
vebcntur, nuroeruin deflnire facilc non cst;
, \
. temponim enira ipsorum opportunilas ad copias
, bostitim expngnandas, tuin triremium numerum,
. \ tum mililum cliam, omnesquo rps prancrea ad
, \ bellum necessarias, indicabit.
\
.
'. \ \
13. Navcs oncrarias, et eqticstrcs omnia idonca
(5), ia se babere oportebit, nequc res soluro ad na . \ , \ vigandum ricccssarias, sed eliam arcus, sagittas,
, \ ^, jacula, et si quid praelcrea proplcr rcs circum , . - slantes ad bellicum usum pertinei. AfferaiUur
\ * \ - eliam arinoruro genera permulla, ui defectis saepe
, . mililibua arma inde suppedileaiur. Mangana eliara
\ , \ , babeanl, reliquaque ejus geaeris arma, ne militi\ , , bus borum defeclu offensiones magnae fjant. Prae . tcr roililes autem, et superiores remiges, quicun; ; que cum cenlurione sqnt, reliquiquc a primo ad
\ extrcnium, omnes arraati sinl, et scula, hasus
longiores, arcqs, sagilias pcrmultas, spalbas, ja, , , , cula, galeas, iboraces, si non a lergo, ante sc
, ^, , , \ sallero habeant; casstdcs, brncbialia, anterioraque
, , - corporis omnis in ipsa diinicatione, pi conccria
5.
(S) " . Scribcbalar,
. Ga. C V H .
995
LfcONIS PHILOSOt>HI
96
lione manuum. Qut autem galeas, aul thoraces **

jion habent, omnla baec ex itcrvis confecta cum fceTptt*
duplicibus cendutlis gcstenl; et hi a tcrgo cane- ,
*\, ,
rorum locali arcubiis utantur, el lapides maai- &
plaree, quus cocblaces vocant, in triremibua ba- .
bcant, quos in bostes conjiciant, ac pro armia , \ utanlar; lapides eiHia arma sant bona ct certa.
,
, . ",
: \ .
4 Neqae vero sic lapldes conjicianl, ut omne
\
tririum robur iu illis consunaant, et de ctefero oliose ,
coasistanl, ne hostes scutaaddensanlcs,et itapetum , \ , \
borum excipientes, omncsfacile lapides absumant; , iis Qnitis, et conjccloribus lapidum fatigaiis, conferii , \ ,
exsurgentes spalbis et longis baslis se defendere , \ conentur, cl robusliores boc confeclo impetu eiisli- ^ , lttali, el faiigalos milites adorii, facile milites fuir \ (6) *
dant atque expugneal; iiaenimeolentBarbariiacere. ,
, \ (& . 4
$.
. ol \
15. Saraceni impctutn belli primo excipiunt,
ubi bostes jam fatigaios, armisque defectos, aut :. \ , \
sagiltis, aut lapidibus, aut aliis bujusmodi viderint, , , ,
tum insullant, et perterrcfaciunt bostes, et comi- , ,
nus consertie manibug, gpatbis, bastisqac longiori- \
\
bus forliter ac impetuose invadunt.
.
16. Itnquc bujusmodi cavenda sunt, ac provi-'. ,
aioae opporiuaa efDcienduin est ut bostes polius ,
damnosa accipiaat, quara exercitus noster ultum damnura accipial. ftobdr eninfi niiliium, el nume- , .
rus teloruta conjicieudorum dimeiiendus est, el ab \
inilio ad flaem usque bolli bostium conslilutio di- , \
ligeiiier perspicieada, atque adeo pugna insliluen- ,
da est.
,
17. Ad ba3C, iinperator, providebis, ut rcsneces'. , ,
earias commealumquc mililes babeaut, ut ne iie ,
rebus defccli, vel sedilionera faciant vel nostra in * regione municipee <St gubjeclos sub imperium no- , \
strum vexcnt, et injuriia tyrannidequc opprimaut, \ inedia necessilateqiie compulsi. Aique, si fieri (7) . '',
potesl, hostilem celeriter populaberis lerram, et , , \
omnera illis coinmeatum inde suppedilabis; pnc- .
feclisque mandabis ul nullum eub dominalu luo , ' '
fnililem injuria afficiat, vel uUum munus ab illo , * capiat, ne ea quidfcm qufc consueta muuera nomi- , . 1\
iianlur. De lua autem dignitate quid dicendum est, , '
qui ne de donis accipiendis cogitare quidem debes, , ,
neque dOnum aliquod ab iis, qui stib te subjecli
sual, sWe diiioribus, eive lenuioribus Ulla raiiobe ;
capere?
'. ,
18. Milites sirenuos robuslosque et atacres ia
ftumraa iriremis paric potissimum coasiilue, qui , *
coaserlis manibus cum boslibus dimicent. Sin quos , \ cx aiililibus ignaviorcs esse deprebeaderis, eos in
.
inferiorem urdineoi remoruoi depclle, et si quam
,
45
NOTiE.
(6) pkr . Scribe, \ . Quod sit . Vide Glo$$arium noslrum.
(7) \. S c r i b e , ^ .
937
TACTICA. CONSTITUTIO X I X .
998
, * pUgam supemres milites acteperial, edrura loca
, iaferiortbus naulis supplebis.
.
*. j i
19. tlniuscujueqtie miliiis tai baintus, affectus,
, rtliquuque fmmtis vigar cegnoscendtis cst, queni. , " admodum venaioree canis unrnscujusque naluram
cogniiam babenccs, ad onnem opportuniutem illm
.
utunlnr.
'. ,
20. Ita igitur Institaes omnia', qtiemadnrodum
^ ad proposiiam mililiam idonea esse videbuntur,
\ , lrbreme&, et miliiee, arma et commeatnm, reli \ , qnumque omnem apparaium : quem quasi tuldara
1\ - in luto collocabta, ubi pr.tliumsperaveriefuturtjm.
, Quod si necesse fueril, ut eqaos aliquos habcas,
. ,-
,- iu navibus equiferie cum equitibus aliquol pones,
-
-~
omniaque ad belhim praparans idoaee iter fa^^ .
.
'. \ 21. Elpriasquam ad classtm procftda*, preci bus ac piis votis se mutuo milites Deo commen dent, el bonum prosperamque iter adversum bo tlea precenlur. Deinda uaiversam plebem simul,
, . \ t praefectos aeorsim adhoriaberis, irl oflicia sra
sedulo industrieque faciaat: el onines qtianlum
, - fieri potegt aniaiabis, ct vento sccundo stanta

.
'. 22. Temere ac fortuito triremes ne procedaat.
, , Q ged tribue, aut quinquc iriremibus pradectum
, unarodelige8,quemcoimlemnppel!abis, qui oianium
, \ * subsetrircmium dux faluruseet, etfdiligenler facile que oainia iasiruee, qwae ad bastas triremesque
\ , \ .
pertineM.
'. 01
23. Praefecii qui ub te sunl abs le mandata ac \ , \ cipient, reliquisque qui sub eorum poteslate sunt
* \ \ iradent. Atqae b*c deregia r.laase. Reliquarum co * piarum triremibus drungarii, id est, iribuni ct
\ , \ lurmarcbae praeGctenlur, qui et ipsi imperalort
, \ \ , \ subjecti eruat, ei illius imperatis oblempera .
bunt.
'.
24. Neqae eane ignoro, quod ad similiuidinem
regi claesis, reliquorum auxiliorum prsefccti dnin garii anliquie lemporibue vocabaniur , et qui sub
, xa\ ' \ - D iltorom dominatu fuerunl, comiles ccnlurionesque
. olim vocabantur. Sed nunc druagariorum singulo , \ rum digniias ad nomen imperaiorium pervenit, ct
sic nunc cum appellatar, ia acies imperalorias di .
viditur.
,'.
25. Nautas ipsos, et irircmes eicrcebis Interdum
, \ , aigillalita unumquemque : iaierdum juactaj com* , \ , plures, ut se routao invadant, et gladiis ecutisque
\ - uiantur; iatcgrasque triremes quasi ad acicm in . \ truclam adhibebia, iaterdum iater ae muluo illi' \ gatas, inicrduDi aolutas, el diversis roodis ia se
, \ mutuo irruentes. lnierdura longis baslie naves ho* , - slium depellant, ul ne prope accedentee aaves
, commitlantur, ei ingcntia ex co pericala conse. \ quantur. Omaibusque raodis cxcrceantur quem3
099
LEONISPHILOSOPIII
1000
admodum dignitas lua judicaveril bosles cum illis
dimicare velle, ut ad sircpilus, clamores, reliquos- . \
que molus bellicos assucflant, noque confcslim

perturbentur , airt insciUR el pra?ler opiiiionem in ,
lia?c incurranl.
\ ,
\ , , \ \
.
20. Sic igitur exercilali inslructique in aciepro'. \
ccdcnles navigent: laniura a ae muluo m cursa , *
distent, ul ne se muiuo impediant lum in curso , \
marjiimo, lum in tempestallbus ingravescentibus, , , .
ct Veiitorum flalibus. Aciei instruclac el exercitalae
* - , in morem prodeanl, et in appulsibus ad lerram ,
ordinaie ^lasscm inslruant, et ad eiationem ali- , \ quam se applicanlee, sine ulla confusione ad littus, ,
ad porlum, ad locum porluosum veniaat, utsi nli- , ,
qua lempcetas ia salo orialur, niinus affli- .
cteniur.
27. Vcnii flatos ex signit astrorum prsenoscen*. . \ dus libi est, el locue ad quem applicabis eligendus: . \
et nisi aliqua gravit urgeat ncceesius, sinc aliquo \ .
aecundo vento aul IranquilliUleel tula gpesaluiis, ,
in perturbatam aliquam navigaiionem ne te conji- , \
cias; scd significaliones astrorum quas nautoobser- ( . *
varunt, reliquaque qua ad banc rem idoaea sunt \
.obsembis, aiquc ila iler luuro instiiues.
,
, \ .
28. la castris poneadis, si ad tnam ipsius appcl'. 8 ,
4is lerram, nallantque timorem bosiium babes, or- , \ dinate ibi rcquiescant milrlea, neqoe dieaul nocle ^ , \ '
indigenarum queaiquam Ixdattl, au( injuriam ul
\ \ \ lam infcrant, aui frugea diripiani, aul agros popu- , ,
, .
lenhir.
'. - ,
29. Si propo boalilem ierram fueris, atit bosics
prope adfuturoe mcluis , cxcabiag eminus habere , \
oportei tum mari ium terra, et vigilanteni esse, \ \
et ordiae inslracluin, paralamque ad dimicandum : . \ \ mnltse enim eunt bostium insidia? : el terra le \ *
invencrint procedentem, viin alTcrcnl libi, si qoam \
ptossinl, et navee Incendenl: vci pcr mare norlu .
aul iiilcrdiu irruplionem in tc facient, quod si im- ; \ .
paratus ab illis paralis hivcniarc, iacile ab i l l i s op- .
primere : sin paratus fueiis, irrila aique innnis \ ,
. ,
onmie illorum irrupiio eril.
D .
50. Quoaiam vero borum saiis jaai nieniionem
'. I
fcci, agc de caelcro, qu^noadmodiim irrupiiones, \ , \ ,
atqne aciem instruclam in dimicauone parabis, \ ; ,
paucis explicabo, sicut in lerrcsiribus copiis in- * * \

stnicndis auica ieceramue.
.
'. " ,
31. Quando igitur bellK leatpus imminere libi
videlur, congregalis niililibus pcr acics, et cobor- ,
lcs, legantur illis militarcs mullae, quae a nobis aa- teu, cum do lcrreslribas copiis agebamus, com- .
niemoraUe eunt; verbisquc illos idoneia cobona- \ ,
beris ad pericula euacipicada, ut pariim suppli- \
cioruni tiinorc, partiai tua coborlatioue atque in- \ *
citaiione slrenui fortesque fianl, el in ipso dimica- , -
im
TACTTCA.- CONSTITUTIO xix.
im
, , \ - lionis discrimiiie cominus alacriter manua con, \ erant.

.
32. Incursionibus allisquc molilioaibus iropera*
'. * \
toriis adoriendi polius boslcs sunt, quam miiverla
, * navali classe, vel aliqua ejas iagenli quasi iurma,
, . ntfti aliqua gravis necessiias ad boc impulerii; ne \ que enim apertam in dimicaiionem leipsuro conji ^. ciae. MaUaenim fortan* njomeata sunt, et casqs
^&, belli, nec opinati.
'. \ , \
53. Proplerea sedulo abs te cavcndum esl ne, ad
, , - pirblicara aciem iniiruendam, quemadmodum dixi,
, . inciteris. Navibas enlm inter se vinclis, perdifflci \ lis el inevitabilis qu&dam prseliandi ncceeailas iuj, xaV ponilur, neque, quod maxime ex.ueo Juo sil, pa. \ , lerii eflicere. Ieia igitur cavenda suot, tilsi si fidaa
^ \ , \ lum mulliladiai triremiura, lom armaiura?, tum
\ - iortiludini, tum alacritati mililum, uthoslibus su>
perior ais.
.
*. ,
34. Nequeeniai aavium muhitudo aut magniludo
, bella coaftcit, nisi milites babeaat strenuos, for \ les, el ad bostes invadendos alacres, aut, quod
, \ maximum, nisi diviaum pnesidium benevolenliaro quehabeant, tum purilaie, lum integrilale viMe
\ . concilialam; et erga mumcipee hosles jueiitiam
\ , , colas : nibil impium, aut lurpe ia caplivos iliorum
(8) patres, aut inbumanus sis, cumque, qui nullam
, . \ tibi injuriara intulit, ne laedae, qui injuria le affe , [] cerU eum cum Dei benevoleutia repellas.
.
33. Si omnino praelii lerapui id exigat,.. vaiio ct

' \ ,
, diverse IrireraeB Inslrues pro temporum locorum \ / que ratione. llaqoe, si confi Jig te esse superioreai
^ , bostibus, quemadmodum praedixi, alque ideo eum
, , illis confligere velis, quasi in spem capiendorum
, . bostium veniens, nc ia lua ipsius terra pralium
, commillas, in qua tperant milites, juxta vetus pro, , , terbium, si tantaui haslas dcflgant lervari, eed
' . * prope hoetilem terram polius, ut bostes salutom
speraales, sua in terra fugara diraicatioai aat^po . nant. Milee enim in foriuidinem aliquam ipio tem< pore praelii incidens, et fuga se saluieoi quaesilu , \ ram pulans, facile arroa abjicit, nibilqae Jugac
, \ . * prxponit,
...
, pauci ettitn sunt, sivc Roroaaoa, sWc
iv ^ Barbaros spectes, qui morlem fuga iagloritt al
, , que iaboncsla?, lemporc aaieponuiil.
.
3G. Anle belli diem deliberatio quaedam cum
\ ) , prafeclis capienda esl, quidnain iacieadum sit,
\ , et quod communi eeutenlia videiur esse opiimum
, illud constiluas, ct praefeclis triremium mandabis,
, ul ad imperata facieuda prompti sint. Quod si con , traria aliqaa senleatia cx boslium incursione in (9) , lcrvcneiil, lumomnesin tuam trircnicm intuean\ lar, et parali sinl ex co signum aliquad capere,
r
.
<8) . Scribe, .
(0) . Scribv, .
1003
LEONIS PHILOSOPEI
1004
quid facto opus sit: quo eigno ostenso, omnes ad ,
illud explendum qaod signo osteaditur se parent. , \
.
\. , & ,
57. Prse caeteris onmibus, trireroem babeas exiimain et delecios in ca mililes, magnimdine, slre-
nuilaie, crassitudinc sdiis anteeuntem, alque adeo , , ,
univcraa aciei caput : tibi laroen triremem facias, , \ \
\
qualem noniiaant.
, \ *
, .
'. \
38. Similiter reliqui sub te praefecti, quicuaque
ub &e triremes babenl, viros ex ilNa optimos elt- * ,
gant, ei ia suia secura triremibus babeant, ut el , \ ,
illi caHeris pracstonu lsti omnes ac reliqui prelerea \ . \
in tuam intueanlur iriremem, ct ab ea belli tem- , \
pore regantur, nisi quid aliud interea cadat, quod g , \ * ^
,
srtia via ad conflciendura egeal.
, \
.
'. 39. Sigaum aliquod iu lua iriremi, sivo ffanwIum, sive aliud quidpiam cclso aliquo in loco sit, , , ,
at tu eo significare possis, quid facto opus sit: ae , *
eacteri hoc a le propositam nagoiium guscipiant, , sive coaOigendum in bello sit, sive a belio diace- \,
dendum, sive ia circuilionem boslium evolvendam, , ,
sivc ad attlicla partis praesidium accurreiidum, ,
sive cursum tardare, sive ad celeritatero ineilare, , *
eive instdiae faeieadx, sive ex insxdits adoriendi , ,
inl, sive qtiae aliasigna c iriremt tua proGciscnn- ,
tur, omuia ca intuenies ia tuam iriremem ex- , *
pleant.
<
.
'.
40. Neque enim co tempore vel voce vel buccina
praecipere possis qu facio opus sunt : quia ,
magnus lumultus, marisqne fragor, cxterisquc , \ , \
sfrepitus, et iriremiam concarsas, alque coaimis- , \ \
sio, et quod maximum, clamor bominum prseliaa- , \
.
tfiim, illa ul exaudianiur impedifct.
'. ,
41. Signum atilcro raonslrabitur, si directum
aiCl, vel ad dexlram aut Ixvam indinelur, aul per- , \ , \
petuo agitetur aut elevelur, aul deprimatur, aul \ * ,
oainino delrahelur, aut commnletur, aut caput , , ,
vertexque ejus, ut diveraum videalur, vel figuris , ,
colaribua, ut Mm Oeri salebat, immuleiur. Nam belli tempore conOigeadi signum babcbanl, qued ^ , , , *
appellabant. Erai autem camelaacion,
basta longiore elevalam, rubre colore, atqae alia
quadam hujusmodi. fted tulius forlaseis aua ipsiue . flv
manu baec signa demonsirabuatur.
, , \
. ' .
'. \ > , &
42. Ua libi sit consueludo k r u m signorum
fxercitala, at omius sub tt praefecti, quicunque , ,
trireroibus praefecii suat, ccrtam boruui signorum ,
aotionera babeaat, lum qaa dc causa ftal unum- ,
quodque, et quando quoroodoquc iutclligaiii, ui , \ , \ ,,
istit rebus bene exercilali, usus ipains tempore , * \
parati sini ad cognosceoda el ageuda ea quje isiis \ *
praecipiuclur.
* .
r
1005
TACTICA. - CONSTITUTIO XIX.
1006
\
, , ,
, ,
\
,
\
.
43. Triremium instrueltonom conflfctationis temporc, si quidem UnU adsit pecesailas ut nece&sarto rnanus conserendae eint, aut si vUloriam le
coioparaturuni gperaverii, quemadmodum loco oj
lempori idoneamad bosliom apparatum butruclionem indicaveris, ita instrues. Nequc enim hoc loco
dici potesl, quld futurum, aui tisu vcniurum
eit.
44, Inlerdum eaim lunabie clasiem, id est, ad
\ ,
, seroicirculi formam iaslruea, aliia trireimbus
' binc atque iltinc qiiasi cornibus aut manibut col \ . localis: et in sumroa fronte polissimuai strenui
aique alacree constiluantur. ipsius seroicinuli
, , \ , ambitu quasi capat dignitas tua consisial, ut
\ , \ , omnia perlustrea, instruas, et adminislres, ct gi' . cubi preaidio opue est, eo prssidia miitaa ad sulu
, levaados eos idonea. Hsec lanata forma ad hoslc*
- circumcladendos potissimum valet.
.
'. *
,
, \
.
43. Interdum froiitem classis direclam insjroes,

ul ubi usus ferat in hosiium proras irrual, ei siphonibus ignem Vjjicientibus naves. illorunt incendaU
^. \
, ,
. \ ,
, , ,
\
.
46. lalerdum iti diversas tribuanlur acies duae

aul trcs, pro numero triremium quae in classe tua
sunt : cumquc nna cum hostibus dimicaveril,
alicra in liostee jam junclos sive ad laius, sive a
lergo irruat; ila fiet, ut hsec subsidia ad defendendam primam aciem missa, ab boslibus susiineri.
equeanl.
\ \ * . 47. Interdum iasidix appareatur. Gum enim va , gantur hoslcs, el in nostros, quos paucos csae vi dent, iavadunt, stibito hae inlervenientce iasidiae et
, . " boslium classem perturbantes, omne robur illorum
* \ debililabunl. Inlerdura vero expediiis et celeribua
\ Iriremibiis confligenlibus et fugam postea simu , ,. - ianlibus, el bosiibus ad insequendum oianiba* re , inis naviganlibus, ei premeaiibus pene sempeiv
ftcd auaqtiaiD ialerverientibus eos qaos iogequua*
\ - lur, alise lum trircmes recealee ei minime antea
* \ cxerciUltt, eos tum nec opinalo adorianiur, atque
adeo illos capiant: vel si quis instrucliores foriio; * \ resque bostium navea praatermiUal, debiliorce et
\ imparaiiores capiat. loierdum cominus et conser, , ]> lig manibus cum boste conAigens uequedumobscura
nox est, alias a laboce.vacuas el recentcs triremes
eirenuas ac robualaa tinrailles, qnae illoruni in prae;,, ' iio fcrocilatpm omaem compriaianC, aique adeo
, \ , - vicioriam de illis reporles : hoc potissiinuin fiet,
ubi bostea muUitadine atque apparatu navium
.
longe supcraveris..
*.
48. lalerdum lugaro simulans cum iriremibus
celeribus alque iacilalis, ad persequendas naves
. Uias bosies quodam modo provocabis, puppe lua
. - ad illoe conversa. lUi aulem ad iaseqaendum con , cilali, iacile aciem inslruciaro disaolveat: ilaque
\ , tu in iHo8 dispersos disfcipalosquc irrucs, cl plures
\ , quam Uii tiircmes cuai babcas, diias aut ire* ad
1
LEONIS PHILOSOPHI
1007
unaiuquamquc illorum triremem separant, de ho- **<
* W * * .
ilibus nullo negoiio victoriain reportabis
'.
49 Mavale pradium cum bosiibus facicndaui esl,
vcl ubt coatigerii illos aaufragiuiu facere* vel , , \
quaado lempestate aliqua coolafbail elanguerlnt, (10), \
vel noclu incendeadae illorum naves guat : vel ,
qaaudo in conlinenteui lcrram bostes disceescriat, , ,
vel qaeuiadmodum opportunitas rcrum t>e offart, .
irrupiionem facere oporiet.
".
50. Nam cuni magna varietas bumanse menlfo
,
(11)
eit,baud faciieesi futuros rerum eventue vel prae
, *
scire aliqueai, vel pradicere. Itaque fleri ooa pot
.
'
est, til conlra omnee classium apparationes aliquid
,
ia pragenii iractatione expliceiur, sed ad divinam
provideniiam bxc rcferenda eunl, precandusque ,
Deug esf, ul bujuaroodi temporibus incidenlibus, et , dcliberent el cogilent et efficiantquae utilisstaia ac \ \
.
opportunissima gnnt.
'. \
51 Multa molitionee lum ab anliquioribua tum

a reccntioribas rei miiliaris perilig, tum conira
navcg tum contra nairtat ipgos etcogiutse sunt i .
cujus geacrie suui, ignig cum Conitru et fumo
, ignito per grpbones emiggut, el incendena nareo.

'. \ ,
52. Sagiitarii in puppibu* et prorig ct laleribirg
duobus sagitlas parvag jadant, quag mugcutos \ , \
vocanc.
.
*. \
33. Fcfag vcnenalag alii in oltag inclusas gesta
baat, ci in lioslium navea injicicbanl, ut serpea- C , xal
lcs, uepag, ecorpios, et bujus generig morlifera ^ * , , \ , \
aniuiantia, quac si langanlur, mordent, et veaeBO , \ , \
suo hostes inlerftciuni.
.
\ \ * (12)
54. Ollas caice viva ptenag alii injiclunt, quibns
coufractis, calcig vivae putvis digglpatug suffocat ei \ ,
atrangtilat btfstes, et magno ad preliaaduro iaipe- \ ,
.
dimento est.
'. \ ^
55. Tribuli, i J egt, murices ferrea) in bostium
tiaveni conjectoe rton parum vexanl illos, ei ad di- ,
niicalioneiii ingrediendaai magnopere impediuat.
.
*. *
56. Nos aulcm in primig jubeoiua, ul ignig pa
rati plenae OILB in boetium tiaves ejiciaatur, quibus D . Qv confractis naves illorum staliia incendentur.

.
57. Uunlur ct sipbonibug iuanu coiijeciis, quad
\ \
militce posl aerea E C U U teueani, atque baec cbeiro-
gipbona noniinauutr: baec enim parato igne ra-
ferla, bosiium iu faciem Conjicient.
, ,
. ' \
.
58. Tribuli majores fcrreae aul clavi in spheeris
'. \ :ligueis inflxi, el gluppa aliaque malcria adjuncta (13) , T
.
) . Scribebalur, .
12) 'A.U' . Scribe,
.
(13) .
Scribebalur, .
1009
TACTICA. - CONSTITUTIO XII.
1010
\ iocensi, el in bostes conjectt et ili mulUs variag\ , quo navium partes decldenles, naves iriremesqua
iacendeM.
.
59. Sed et ad bc exsllnguenda si militee pedi'. \ *
* bus usi fucrint, atque in iis occupad pemiulti laesi
, \ pcdibus erunt, el ipsum praelii irapelum debiiiorem facieat, ei aoa parvum hosilbus erit iropedi .
mentum.
*. \ ,
60. Quibusdam eliam geraniis, id est gruibus,
; () aut aliis bujusmodi iaslrumenlis ad sublevanda
, - oaera idoneis, quas orbiculate ac eciie versaalur,
, , aut picem Uquldaio tgnilam, aut alium apparaium,
' aut maleriam aliam ia bosliles naves tuis iriremi * .
bus adjuacias, et mangano aliquo in illos vibrato.
'. \ 61. Universam bostium claasem everles,ei latus
, " classis tua? boslium latcri adjurtxeris, ei hoslibus
, \ * ;, unarn iu parteui, ui solenl, ad coasereadae maaus
,
concurrentibus et iriremibus illoruai ia nostras
. triremes iaaixis, invadat eos alia triremts ad lalus
, puppie bosiilis, ei inipulsu veberaentf iilam con quassel. TrireuiU auiem noslra tam seipsara
, \ vens paululum retrocedat, ul ne ullo slabiliiaenld
, bostiura triremi sit, et bostilem triremeai aTia
- , omnibue viribus deprimat, atque adco ipsis cuni
- viris inlegram navcm cvcrtet. Providendam autem
. est, ut ne viaculuni oamino scquale fial, aed ad iio * * stilis navis puppim nuila aliquantum latefa rc & Jaxel, quibue irruens Iriremis bosiiuin aavem us * quedum deprimalur iuvadel,
.
'. \
6*2. Ad baec prsclerea excogilemue, ul ab inferiore
reniorum ordine, reiaigibus per foramiaa batiaa
> longas cmitteniibus, bostes intcrfleere poasiut, quod
.
in primis necessariura esse vidctur.
/.' \ ,
63. Sed et aliud boc magis necessarium est, si
* qais operaa idoaeas babeal per inferiorea iriremis
, * reinorum ordines efliccre, ut boeliam navie aqjia
complcatur. Sunt el alia quaedam bellica consilia
. Elol ab antiquioribus in navali praelio excogilata, et
, \ plura cliam qujc excogitari poseunt, quse in prae * sentia propter longiludinem arinime peracribenda
. suni: quaedam vero eiiam coaimcmorarc boc loco
iaulilc est, ae boslibus divulgentur, et illis adver * * . sus nos hostes ulantur. Nom b* molilioncs bel , * licae si scmel usurpalae fuertnt, facile aliqaid con \ ^ ira cas suscipi et qaodque invealum usquedum ge * * rilur, occuliandum et sccfeto teneadum est.
.
.
6. In aliis libris qwx de consiliis factigque !m \ - peratoriis scribunlur, peraiulla quis bujusroodi,
, * , atque iis etia.ni plura inveniel: ncque cnim lieri
, putcsi, ui de oumibiis rebus qu cadere ia bcllo
.
possuni verba facianius, qua? ipso gcnere iiunicnaa
iafiuilaque sunt.
' . ,
65. Ad summam aulein sinl irircmes insirucixe
: viris fortibus ac strenuis, qni coiuiiiu couierlta
NOT.K.
(14) rajtfia?o8tdo\. Scribo, ;..
1
1011
LEONIS PHILOSOPHI
1012
manibus pagnare possint, et qui alacri incitalaqne * , mente sint, el omnea in parles exercilaii. Armis ,
auiem lalibus exerceanlur, qualibus quivis lerre- . elri Sa praelio miles armatur, iique potissimum ( \
,* KaV
qui in supcriore remoruni ordine consistuat.
.
66. Pro bostium viribus nameroque naviam tuam
-'.
classcm, imperator, instrues, ul ne roinorem nume- , , ,
rum naviuai nos bosliuro classe habeamu, sed ,
apqualeni potius, ut cum bostibus classe juncia ,
pugnamus, aut majorem etiam, si fieri poiesi. Ntm ,
ei ulrique fortiter ac sirenue dimicent, qui plures , * \ .
ftierint praevaleant ncces3e eat.
;, , ,
. .
\ 67. Si bosies videris naves oinnibus referlaa ac
ingentes copias habere , exajquabig lu tuas Irire- mes, eodemque numero complebis. Eliges autem , (15) \ (
cx omtiibtis optimos quosque, et ex illie satis ,
niagnas copias triremibiis perfeclis ac forlibui
conlicies, ui duaram trircmium miliies in unam *
triremimn conferas : vel cx omnibus, nt dixi, opti- , 6},
mos eliges, et ducenli mililes vel eo plurca una in ,
trircini erunl, ut multiludine, viribus, alacritaie,
hosiium classero supcree, et vicloriaro ab illis Deo *

propiiio reporlet.

' .
'.
68. Minores inslraenda* Iriremei aunt, ei vntgalia iriremibus expediiiores, nt &e insequentes bo- (16) , atca capere possint : sin ab boatibus iavadantur, g , iion capiantur lamen. Istaaque ad opportuailatem ,
temporis coaserves, ui possini vel hosiibus maluin , ,
inferre, vel providere ul nullum malum ab bosti- , ' .
bus accipianl.
'.
60. Panras magna: ûo Irirainea pro bosiium ratioae, contra quos pugnas apparabU Neque enitn .
Saraceaorum et Bosphoriorura Scytbarum eadem eet
classis apparatio: Saraceni eniin cumbariis uluii- ,
tur roajoribtts, el ad cursum tardioribua, Scytbae . 01
autem acaiiis utuniur minoribus, expedilioribus, , ,
et celerioribus. Nam per fluvios quosdam in Euxi- .
Jium pontum proiabuntur, neque majoribii3 bac de
causa uii polenmt. Atque haec a nobis dc acie ia- . t a \
.
stmenda dicanlur.
70. Ubi vero discedcre e praelio cogilas, classcm I> '. " ,
tuam lunabis, alquo ita discedes: liujusniodi enim , ,
forraa, quemadmodum anliquiorcs quidam tradi- ,
derunt, lum ad progrcssiones, tum ad discessiones
, permuUuio valet.
.
' ,
71, Bello Jara confecto, omnia belli gpotia ex
acqno et boao roilitibus luis dislribues, et prandia , , ,
,
eputasque, et multa couvivia apparabis, ei eoa qui
sc in bello strenue gcseerunl, honoribus praemiis- ,
que muneraberis : qui aliquid milile indignum ,

gcsserit, eupplicio ac poena cocrceaiur.
, .
B
NOTiE.
(15) . Scribe, .
(16) Ab ^ usque ad fincm bujus contlituUoni nibil legitur in codice Uureatiaao
1013
TACTICA. CONSTITUTIO X X .
1014
. , , - 72. MuUitudo trireraium igaatos viros coaltnen
, ' \ lium niillius momenti est, ne ) adversus paucoe
* quidem ac strenuos dimicandum sit. Neque enim
. multitadine virorum aui paucilale bellum cernilur,
, sed alacriute et slrenuiute mililee veri deiuoa . slraniur. Quid enim mali noa iaferent paaci Inpi
; permagno gregi ovium?
% $ (
73. Itaque res hostium diligcnter abs te perlix , , strandse sunt, et pw illorum ralione irfremium
, apparatum, militum arniaturam, mulliiudinem rl \ , lorum ei magnitudinem, rcliquaque ombia idonce
.
adversas omnes praeparabis.
\ ,
7 i . Habeasin promplu parvaatriremeaet craesas,
, noa ad bellum arraaias, aed ad excubias el com, , meatam ac reliquum usum bellicura : et onius re . , morum ordinis navcs, quaa galeas voeant, eaaque
:, , armis instraclas ad omnena belli evenlam.
.
'. ?
75. Tu vero ipse ia omaibus indusirias ttre nuusquo sis, ei acer sedatusqoe in oranibus reboav
aggredieadis alque inslrueadio, ut Deo complacitua
* - probatnsque liag iiuperalor, el utrinque laboruni
repories dignam mercedem, a Deo quidem imuior taleoi, quia ejus sortem religionemque propagcas,
& , a nobie vcro munera bonoresque idoaeos, vocatio , neai luam nullo modo fruslrana, ecd re et verbo
^ , verus imperclor eis alque babearig. E l hxc de
, ' navali praclio pro brcvitalis raiiooe aaiia dicla
, sinl.
.
' (17).
CONSTITUTIO X X .
Uepl .
Dhersarum tehtentiaruin mililarium iumma.
'.
1. Deincep post haec prs&cepla institutionesque,
, , !n has senlenlias diligenter ioiueberia, quas cx
^ ^; , mullis cl aniiqitis de re militari libris collegimus*
- el bic brevilalis cauaa collocavimus : ex iis eoim
ad majorem rci miliiaris scicnliain pervenire po-. tcris : quemadmodum sapiens rex Proverbiorum
* conOcienlUsimus dicit; Hac enim, si sapicns vlf
], noa adsit, sapientiorem tamen le facienl *.
.
'.
2. In primis aulem aliquod negotium susccptu-, , rus, nc le ab iis segrcges qui laborem alicujus re\
, conficicnda? euscipiunt, sed et ipse quoque labora , - >, i iU $ quanlum polcs in opere faciendo pro , movebis, sive iossas ducea, $ eas ducias cxag, , geres, sive obsidioncm, sive armorum apparaium,
, , , aive macbinatioiium iaslruclionem adbibeas, '
, caalella capienda libi eint, sive aliqood opue pu , blicuoi aiqoe ulilc excogiiaveris, aut in excrdlun>
, (18) aut ia eivUatem iaciendum, hoc priroum luis ma. nibus kicipias : nam illi ia pudorem conjicicniur,
, aisi ia opere diligenles foerint, el alacrins libi ob , tempcrabunl, ct negolium svsceplum facilius con , ikietur. Sia aliqua coimnealus iaopia cxerciluro
1
5#
Prov. t, 5; xx, 3.
.
(17) ln codice Latireut. cst cap. IS.
(18) . Scribcbatar, .
1015
LEOMS PHIL050PHI
1015
vexaveril, primus tu lemperanllam ac aioderatio- ,

^
nem iu victu demonslrato, reliquis mililibus levio
rem et faciliorem rcrum ncccssariarum perpessionem .
efficias. Seu in cominus conserendis manibus, a ,
dimtcaiione lcipsum relrabc, ul consilio et descri- \ \
piioae rcrum, reliquaque adminislralione, in ipsa
tempons opportuniiate exercilum juvare possis. , ,
Nequc vcvo iacircumspecle aut periculose, nist $i , -
nccetsiias vebenienter urgeat, cum boeiibus con- , .
scras manus; non en&in lanlum, quemadinoiium , , gtipra dixi, pugaaado acieui adjuvabis, quanium -,
adeado kBtles. Qaod falurum esl auleni, incerium .
est,
.
3. Idores lui el rerum agendarum sludium miti*
'. , * ,
libtis luis legis
vice sint : ila euim, qui
tibi subje- R 6 - ,
- cli sunt, intperaloris sui virluteai aaimo repelenles, 6 Deam coleal, imperala facient, et ea quasi diviniiuo- , ,
,
prcposila explebunt.
.
4. Ubi mittlum magna muUitudo unuta aliquent
'. "
ia locuui convenerit, illorum delicla leniter cl se- , dalo animo feras, ncquc judicta nimie severa cru- , ^
deliaque factas, ui ne communia dolor in maguam ,
pcriurbalioneui el ordinis confusionem illos conji-
cial, sed pedelefiiim iu auclores borum flagilioruai , ' animadvertere oporiei.
!*
.
5. Sobrius ac vigifaas sia, imperalor, luai muliia
'. ?
aliia de causis, tum vcl niaxime, ul in viclii sim- , , ,
plex, iii reliqua vita militibus lutg oxposilus sis. , ,
Palernum geras erga illos afleciuai % ctun omni le- . \ nitaie oinuia lum facito, lum dicilo, nisi nccessaria ,
aliqua causa ad scvcritalem vocet. Dc rebus ne- ,
ceeeariis semper per lc apud ilios verba facias. Pio- .
curabis eliain, ul nulla cura rerum ncccssariarum
sollicitemur, aut commeaias alioruraqOe inopia pre- .
manlur. Neque eaini ordtne aliqao conlineri pos- >
sant, nisi baec neccssaria orania illis ad mamim .
aiftt. ln juslis suppliciis infcrendis lerribilis aliis .
aiSr Iniiia et causas lumuituum cl seditionum prae- cidas, ncquc exspeclcs dmn ia majus crcscanl. Haec ,
eaim iaiperatoria virlus est, consiantem et justum , ,
mililibus vidcri, ei cx suis fiaibus injustiliam ora- .
nem expellere, iajtirios boroines cocrcere, mililea
raunicipesquc saos lutos ab aliorum insultibus con- D ,
.
gervare.

.
6. Neque bumanilas neque severilas imporluna,
'. ,
sed digna imperalorc sil, et onuiia opporiune dime- ,
lialur, alque ila supplicia inferat, et agenlis ani- ,
muai, lempus, locum, modam rei gcrcndx, causaai, ,
ipsius rei gcstae magnitudinem considerei, et pro , ,. ,
islarum reraro ralione puniat.
,
,
.
'.
7. Magna imperatoria laus esl, tcmpcrantcm in
viclu, el vigilaatcin csse : noclu cnim dc rebus gra- , ,
vibus magis ddibcramus, iaeiliusqne iioctu conclu- . :9
1017
TACTiCA. - CONSTITUTIO XX.
1018
; * , dilur, quando animus ab omni exlerno rerum tuinuliti quiescit.
* .
8. Alia inimicis diciio, alia ipse facito. Hes gra'. " ^ , \ ,
\ \ ves atque secrcias cum muliis ne communices, scd
, ' paucis, iisqtic (idelioribns amicis tuis. lta cnim
. bosies decipere, eacpe necessarium esse diximus.
.
'.-, \ , \
9. Tarde ac circumspecle ddiborarc, el ea quac
, delibcrala conslilutaquc sunt, aliqua cunctatione
f tva , . aut formidiae noa rejicere, neccssarium cumprimis
, eel : limor enim non solum inta res non est, sed
.
Ciiam rebus bonis inventis adversissima est.
'.' '
10. Neque rebus prosperig eflerri nec adversis
$ , 0- dejici, finni animi conslantiequc est, qui possil ttrto
\ \ , ad omnem rerum eyentum consiliutn ex lempore
- capere
.
11. lisdem aggressionibus bostc* eemper inva'. , ,
dore, qnanquam Hlis ssppeaumero feliciter usus sis,
, - ulile non e s l : hostee enlm cum te aesidue uti iis. dem vident, aliquid adversum molienlur ct excogi , \ tabunt, et permulla damna inferenl tibi utenti.
* .
12. Consilio et prudentia imperaloria bosles sn'. \
, \ , perare potiu*, quam manu ci vi et pugna conserta,
\ \ , tuluia mibi videlur esse et olile. llltid enim ex
. ' antmi sentealia, et quemadmodum optimum judica , \ veris, procedit, hoc aiuem semper aliqua cuin of Q fensione belli exitum babet.
(19).
13. Rejicere bcllum aut differrc, quoniam fama
'. >, , , aliqua mali aut doli aul insidiarum percrebail, ne , \ que justum neque decorum esl: nequc contra fama
, \ . baec omnino contemncnda eal, sive de bosiibus sive
, , de noetrls commemoretur, sed adversum IIORC om \ nia potiu* aliquid moliendam conflciendumque esi,
priiisquam ca in opus aliquod exeant.
.
'.
14. Animabii mililes magnoperc, si l>elli temporo
, bic rumor differatur, bostcs in aliis lociis a nobis
.. \ vlclos csse : ita eaim fiel ut limidsc rnentes cxci , \ lealur, ei fories magis exacuanlur. Bonum cnhn
, omen cst vicloriae noniea, et felicilatcm ejus a Dco
\ .
capimus.
'. , D 15. Hosies decipics, si per profngos luos con traria iis quae facturus cs, aul dcliberas facen%
* nanraveris : si eniin non crcdant, negligent : sin
, - credant, ab eo tamcn quod tu proposiiisii abcrra . \ , bant, el consilia quac tu susceperis proGcicnt, illorum autem cooatus irriti eruni.
.
10. lnforlunia, et si qnae alia bujusmodi in excr7 .
, , cilu accidunt, occoliare, el qux veris coalraria
\ , sunt militibus divulgare, consilii impcratorli cl
, ^ prudenlis viri est, qui dejecios militUin animoa sublevare poesil.
.
17. Exercilui jam superato robur aflerre poteri9,
'. #
NOTiE.
(19) Paragrapbus duodccimus in codico Laurentiano anteit uadccimuui.
1019
LEONIS PHILOSOPHI
1020
gl variis modU, spe bona, lam rc tum verbo illot

perlractes : exprobrare enim et vehemcnlcr insultare iis qui jam oflensionein acccporuul, animorum
debilitalionem desperalionemque affert, qua3 in primis inrhi periculosum noxiumque esse videlur.
18. Quando belli lempore a mililibus aliquid pcccalur, dissimulaadara ad tempus et tegendum esl;
posi belli exiium auciores sedilionum si cognoscas,
po&:ia illos jusla aflicias.
19. Militum ignavia dissiniuianda, non exprobraada est, ne animi Hlorum concidant admodum,
ac quolidic magis magisque debililentur.
20. Magaam animi perlurbalionem boslibus tuls
injicics, si posi bellum ubi commodissime poteris
(uos in prselio cadenles congregaveris, boslium
cadavera insepulta jacerc permiiias, ac secure
ilcrum disccdas, si opporluniias talis incidat.
21. Et id clam bosies facere poleris, s\ ignes
mullos uno in loco accenderis, el alio ia ioeo ipse
requievcris. Hostes enwi ad ignes accedcitt et decipientur, tu vero quod proposaisti eflicies.
,
' \ , ,
.
'. "
,
, .

.
t0\
, ,
,
.
'. ,

,
.
'. ,
,
, \ .
01 \ , \
.
22. Ut dissensionem et suspicionem iater pri'. "
martos et opiiroates belli injicias, quaado agros
hoslium popularis, illorum agros noa vaslabis, ,
quaedam cum illis signa ainiciliae vel pcr liileras ,
vcl aliis modig oslendes. IIoc ideni facies si per , '
captivos, quos ad exercitum suum iterum remit- C . ,
tis, occulle illis secreia quxdam narraveris. Haec
vero si sa?pe abs le iiant, quanquani dolua bosti- ^ bus solum atque illusio fiant, in suspicionem lamen .
et dabitalionem quamdam illorum tacidit.
\ , *
\
.
23. Dediiionem hosiium aba le obseasorum facile
'. oot,
comparabis, si sagillis lilleras alligaveris quaa in .
civiialem aut rouaitio.iein jacies, et libertatem , \ '
illis securitalemque promittas. Hoc idem feceris .
per naptivos illis libertalem promiseris.
* .
24. Neque bosliura humanitate, neque disces'. aioniset fugae simulatione dccipiaris : dolosa eaim ,
hoslinm suul consilia, el ad suam ulililalem bosles <oronia excogitant. llaque ulililas illorum libi ma
,
gnae offcusioni e r i l ; el dolus iHorum, noxa tua ,
erii.
,
.
'.
25. Suspiciosum csse debet hosies per ca Wea
insequi,qua; ad insidias capiendas opporluaa aunt: .
quare recedendum celeriier cst, et incursio impe- ,
luosior facienda e*l ad lempus : quod consiliuin
, .
imperaloriun laudandum ia primis esl.
26. Suspicionem limoris habet cuncutio et pal'. .
lor : ubi igilur lalcs videris militos, n dimic alioae " ,
praelii illos semovcas, el ad opus aliquod ncccssa- , ,
rium facicndura amandabis.
.
4
1021
TAGll(^.^to^TITUTIOXX.
1092
\ " 27. astra mantre gebtper tolum est, et ainici iiae pacisque tempore. Si pvope hostes fueris,
' , fossatam circuinduciio vel ex lapidibus vel ex
, , , laleribus circumvallalum, el ita casira tua in ttilo
. ponas. Si euim aliquid advcrsum coalingai, mi , \ , , tous imperaioHura erit dicere aliquando, Nou puia .
ram.
'. "
28. Qvando sine deditione bostiuro civilas aliqua
, aul munilio capiatur, jube aperiri porlas ut malli
- aufogiani, ei non in summam animi desperalio. \ ncm cadanl. Hoc idem fossalo hostium capio prae, slabis. Necessarium auiem boc est el securum in
\ - pi imis ad cnplivos reiincndos.
.
29. Susplcionem prodilionis et opinionem fal'. \
& silalis injicies hostibus de iis, qui abs te ad eos
, , , profugerunt, ut illis vel diffidanl, vc) inlcrficiant,
\ si liiteras ad eos mieeris, ul etatim posi bas liiie . ras perlatas bostes invadani, et proditionis lcni pus inter teet profugoa caeleraque probabilia con \ stiluta videantur. Iloc paclo fiet, ul in cnstodia
. - leneanlur profugi, vel ui fides illis non babealur,
, , \ vel ul ad te iterum redeant.
4 .
30. Timidilatem militum tuorum aliqua ncces'. \
* , saria et nec opinala iacursione hoc modo explo^^ rabis, si inQrmos el eos qai debiles equos babent
jubcbis ab aliis separari: limidi enira vel valeiu) ^ , - dinem, vel equorum imbecilHlatem aimulabunt,
, ^ atqtie adeo ab bac bellica incursione separabunlur,
. - Tales vel ad castelli, vel ad aheritie muniiionis
, , custodiani, vel ad alios usus sccuros cmillea, ut
, ne ignavia sua etiam strcnuioree miliies Iabefa , ctent. Sin acie jam instructa ad prelium manda . - veris, al qui praeetcs discedere vult discedat, et
, *0 qui vull in illius locuia ingredialur, non modo
, \ ' timidos mililes cogaosces, scd eliaro forlcs sire , , noosque scies. Timidi enim initio prodenl sc prius \ ' . quam bellum incipiat, fortes aulem post bellum
\ , incceptum simal periclilari cupienl.
\
.
SI.Temporis opportunitas, nisi aliier necessi'. ' ,
, \ - las urgeat, abs te conservanda esl, atque adeo
, \ \ , D bostcs invadas, neque lai coaimeatu deficinn\ tur, et hosicsroagisvexeniur oaini labore, el agria
jam depopulatie.
.
32. Yictis jam boslibus idonea abs te cuslodia
'. \
, \ ad tuos dcfcndendos collocanda cst: vitamda enim
, subilff incursiones boslium sunt: non eniai quic \, scunt hostes ullo tempore, sed belli offcngioncm,
occasionero sibi ad res melius et caulius gerendas
accipiiint.
.
53. Hostium legati, quamvis magniludine copia'.
, ' . rum admodum valeas, abs tc minime violandi
, \ sunt: sociali eniro modo adsunl libi, ei quanquam
, ab hoslibus milluntur, seipsos tainen quodamraodo
\ . ia manus tuas iraduul. Sancturo el juelum quod
\ \ . esl, erga omnes servaadum esl. AUas enim de sua
1023
LEONIS PHILOSOPHI
1024
saluie Jaboraates legali nunquam ad le venieat, ct , ! legaiionis gemis ip3ura apud omnes naliones minua (20),
jsiialum eril.
.
34. 0"aado magnis cum copiie civilalem aut
*. " castelhiiu obsides, castra iua baud manita cuslo- ,
diis relinquere non oportet, ncque solo vallo aul , *
fossis contentum esse, scd ct excubias habeas , ,
accuratas, et exerciius iuus ad porias civiuiis ,
scdeal, propter excursionea qua3 e portis flunt, ot ' ,
propler irruptiones qaae ab exlerqis locis eo con- ,
fluiini.
35. Proditores quidam persxpe in exerciiu tuo
'.
esse timenlur. Ul igiiur ex iis uliliiateia capias, ." \
percoianiodum fuerit coniraria eonim qua faclurus ,
es illis narrare, ut boc modo deceplis bostibus,
, '
facilius cl melius consilia lua procedaal.
.
36. Sine tngenii utiliiaie aut necessilale peri\
culum ingrediendin non cst. Qui enim lalia sue- . cipiunt pericula, similes homiaibus sunt qui anri
ioipostura inescanlur, et propler colorig solura ,
tuavilatem aurura boc possidere vcbcmenler cu- $ .
piunlr.
37. Tigilans el sobrius In omnibus rebut ge\
readis, ec adversue omnes bostium aggressioncs ,
ais, ut neque iniermissionis belli lempussocordiae
tempus putes, neque aaie pacis perfeciae teropus ,
uliam rem (ibi negligendam arbiireris, sed boslium insidias sedulo vilabis, el prudenlcr illorum per ,
lldiam qualis eit cogllabis : ubi enini malum accc
*
peris, baec sera pocnitentia nullum momenlum .
aflerre poteal.
38. fiui ad le ab bosiibus profugerunt, facile
'. \
tibi bostium consilia nunliare possunl: sed ceriius
cognosces, si qui in incursionibus abs le capti * aaat, ad le do hoslibas aliquid referant. Quod si
qu a iransfugis et caplivis dicunlur convcnianl, *
verilateui magis corum qu quaerunlur inlelli- ,
ges.
,
;.
59. Nulle modonullavc dc causa jusjuranduai
'. ,
boslibus Ormaium violes: magnmn enim inalum
perjnfii crimen eal. la quibus enim rcbus Deus .
inlercedii, flrraa neceese esl paclaesse. Ignominia D , (21) .
enira inagna est Romaais ac Cbrislianis, si cuia ,
rcliquse natioucs jusjurandum fidemque conser- ,
vcnl, ii perfidi Dco iaicrccdenle ac niedialore de-
prcbendantur.
.
40. Yallo ant fossaio circumseptus, si quando
'. rcs cxigat, nc iu gola muuiiione spem salulis re- , , ponas, quasi ad le dcfcndendum idouen, sed se- ,
cuaduiu Deum anuis luis conlidas : ncque quam- ,
vis lulissimo in loco faeria, caHera araia coa- ,
lemnas, si vere Romaiius sis. Prima eniin, et : , ' extrema vcro miliii salus eril annonim auorum
.
/.
(20) . Scribe)>alur, :.
(21) DMuta. Scribebalur, .
TACTICA. - CONSTITUTIO X X .
1025
1026
\ cura, ei contervatio; reliqaa omnia pwe hoc ple\ , \ beia et vulgaria exiatimanda sunt. Anliquos eaim
. \ Romanos murorum vice fossara, el arraa usurpasse
' \ ' legimue. Et Laeedanaonius miles olim interroga\ . tus, ubi dilionis suae termini esseat, dixisse fer , tur, Hic, hastam vibraum maau oslendens.
, , ,
.
'. ,
4 i . Adhortaberis militea eroper, ut ita paraii
\ (22) \ , omni tempore, eereno, pluvio, noelu,
, \ \, \ , \ inierdia, ubi usui fert, advcrsum boatea in , etruanlur : lalibus enim temporibus ne horam
\ ' quidem aliquam consiiiulam assigaare oportet, ut
, in promptu omnino gint.
,
'. 42* Vicioria libi [in publico pradio a Deo ob, jecla, ei forte bostee, vel ad vallum vel ad aliquem
| , munilum locnm confugiant, nollum relaxaadi
, iempas illis tribue, ted terrore recente impea \ , dente illos adoriaris, ne relaxatione aliqua illis
^ conceasa, finniores et paratiorea fianl ad vicloriam amiggam quantum possunt recaperaudam.
.
45. Si qui s m i hostium ab illis ad ta confu'.
, * gerini, na qaogvla atatim recipfas : s*pe eaim ab
boatibua dolo mittuntnr quaai aervi et caterarum
, rerum egenlea, atque adeo illis, qoi se recipioni
insidianlur.
.
44. Cavendum aedulo obeorvandumqae cst ab
\ ' \
- iii, qui ab boslibus ad obseesas urbes vestm
, ' ^ dilabuntur : rape enira hujusraodi civitatcs solent
incendere , et civibus in ratiaguenda flamma
, \ \ occapatis obseeeores civitatem meliue Inva , dunf.
.
',
45. Bello proposito si eperaveris ta habilem ad
, , oppugnandos hosteg esse, illorum ia regione proe * lium commitiae : hoc eaim magis idoneum erit,
- quam si in tua ipsius regione pugnea, et animos
\ ,
luoram slrenuiores facit: et de sua natione bel lom non erit, sed de sua ipsorom aalute. Noverunt
, enira se, si non slrenue atque alacriter in bello
. , - cum bosiibus dimicent, in fugam verlendos esse,
et do saluie sua nullam epem esee posse. At re, , gione in sua contra sperant: nam et fuga salutem
D quaerere seposse sperant,et ad munitiones venire,
. \ \ , quibos servealur: alque adeo curo strenue bo , \ aiibus resisiere non aecesse babent, ad fugam se * \ caram se coaveriunt.

.
46. Ubi belli nulla perlurbalio est, non olio
'. ' ,
, \ lorpescaat milites, sed hsec agaat poiius : otiam
enim miHtibus magnarum sediiionum el turbarum
causa cst.
.
47. Coleadits omniao Deus est. Bellorum aulem
\
NOTJE.
(22) Posl isla, , lypoibeta

omisit, , . Scribe vero,
. Sed neciliud, istius loci videlar:
PATEOL. G R . C V U .
nam , suat , ul
\ .
33
1QJ7
LEONIS PHILOSOPHI
, ,
)n exordiis maxime illuro veaeraberia : si onim
illum colucris pure ac reltgiose, siculi fas est, *
in omatbus periculis et perturbaiionibus snppli- , cabis illi quasi amico, el salulero ab illo xompa-
, rabis.
.
'. ,
48. "Vigihms imperator, et exercltum suum contenlione corporis, el laboribus occupatum tenens, \
, .
mintis omnibus periclilabiiur.
'. *
49. Mililes in preliuin educemli aoa sunl priusquata illorum periculum feceris, sed cognoscendus , \
unusquisque milcs est, quam ad rera, et qua ifi , ,
,
acie sit uiilis, Uaque ia&lrueudus est.
\ ,
.
59. Haec sola adversus hosles deliberabimus quae V.
incoguita illissaat, antequara a aobis gerantur : si , -
cnim aliquam harum rerum noiiliam babeaat, ,
facile adversua conatus noslroa aliquid raolicn- .
lar.
'. ,
51 Dolis, iacursionibus, fame, hostes laedendi
vexandique suat, et crebrioribus aggreseioaibus , \ iusultibusque adorieadi : aeque ad commuae \ *
publicumfue praelium evocaadi, ubi vaiere for- \ \ ,
lun ingiabiliias eolet, potius quam ulia virtutis ,
.
constaaiia.
52. MiKies laboribue assuefacti slrenuiores i n
'. dies fiuni, otiosi amem magis ac magie debili- .
untur. Efficiendura igilur est ut iaboribue exer- .
citaii sint, quemadmodum tibi alias pnescripai- , ,
rous.
\ .
55. Ad oaines viiae parles, praeterquara in bello,
'. '
iacallidum le esse pracipimus. Ibi autem, et in ,
iis le imperaioriis-cousiUia dolus adjuvat, ubi bo- at \ ,
stes eo decepiurus ea.
\ $ *
.
\ ,
54. Gognosce, el expende luas vires, atque
hostium diligeater : boc feceris, imperalor, \ , .
et tingula diligenter Qdeliterque perlustraveris, ,
agre in bellicis rebus saperaberis, aul expugna- ,
.
beris.
'. , ,
55. Fortitudiae ac instruclione railiiari longe
juajores res in bello geruatur, quam mahitudine \
, \
niiliuim ignavoraai confuaa.
D .
^.
50. Locorum situs saepe ûgnantes whemenler
* \ \
juvant, el imbecillioribus victoriam promoveni.
liaque iie in locis le ad pugnandum prapares ia ,
quibus cognoveris exercitura luum meliores parles, ,
,
bostium aulem deteriores habiiurum.
.
'.
57. Imperatoris eolertia generosos railites reddit:
natura enim paucosfories creat; cora aotem, et .
induetria, si imperatoria solertia adjuagatur, mul- , \

toa strenuos facit.
.
'.
58. Boaum mibi videtur eese justam habere causam bellandr; nam qui injuriam illaiam propulsat, . iiicjustus est, el divinara jusliliam adjutricem ha- G
1030
[\ bet, dam injtirios horoines repellit. Qui vera pri . mug injitriam intuleril, divina vindicta, ac Justilia
* a victoria belli abest.
.
59. Circumepecte poel victoriam boste* iase' ,
, \ , qaaris, neque disaipalis copiis tuis illos la acie
inslrucla fugientce pereequaris : qui eaim boc fa . ,
. \ cit, victoriam suam hosiibus prodit : uam bosles
acie inetrucia conversi in tuos coafuse, et disjecie

; , - insequeates facile te superabunl, el momenia victo , - riae ad se traasferent.
1029
* .
60. Hostes maxime expugnabis quando in loco*. , ,
, (23) - rum temporamque opportunitates, et hoslium pugnaniium vires iatuerie, atque ad oronem ueum
\
. \ * bellicum consilia conatusque taos conferas
\ .
'.
6!. Neque congregare simul exercitum consilii
\, causa par est : neque idoneum, at. einguloa otio \ eos mililcs, et nulla in re occapatoe ad te vacee,
\ atque increpes: baec eaim seditionis et imporlu .
narum turbaruai caaea esget.
\ ,
62. Magaa prudentia imperatoris est> quando iis
, sociis ad regionem euam defendendam uiilur, qul
, rainores et non plares propriis copiis exsistant,
, qaosque aliaa inimicos sibi maxime futuroe arbi , ireiur, ne, si pluree fuerint, el inter se consease\ , * (24) - rinl, eam invadanl regioncm, ei superent, propter
. 01 g quam in eocielalem tuaoi asciti snnl. Qai vero
, pecunianim causa pro te pericliiari volunt, for - lassis majoris summae caiisa conlra te ex coatraria
.
parle dimicarent.
*. \
65. Quaado exercilui comroeatura, et res neces , \ earias non praparas, facile absque bostibue . \ peral)eri8 : egestas enim, et iaopia cooimealas,
\ lum milites, lum eqUos eliam conlabefacit.
.
\ " ^ \
64. Si quaado equestribus copiis tuis frelas ea,
et ils in primis, qui baslaii aunt, angusta aiqua i * \ , qualia loca devita, el loca plana expoaitaque e i \ * qaire; bc enim sunt iis qui sic inalruuaiur ido , \ - nea, ibiqae commiite praelium. Sin pedestribi
. Et
copiis fretus sis, iaaequalia, condensa et asperiora
, \ \ D foca elige, et in illis bellum geraa.
, \ #
'. ** \ ^25; , \
,
, ,
, , .
*. \
, \
, ,
65. Si de ie tuisque copiia adversuai bostee, aliquid deliberaveris, cl consiliuin tuum bosiibua
patefaclum es&e intellexeris, omne consiliom luum,
quod inienderas, sive in acie iastruenda, sive in
aliis pr.vcepiionibus formisque sit, repudialo.
66. Cum plurimis de rebus gerendis delibera:
quid la ipse faclurus sis, cura paucis, iisque fldtvlibus admodum commuDica. Quid vero potissimum
25) . Scribc1)alar, .
! 24) A . . . . Scribe, ' .
F
(25) 'ArtUbvAeuvQ.
Scribe, .
31
LEONIS PHILOSOPHI
W3t
factu sii, elj quod e i omnibus consilium esl opli- *

mum apud leipsuta solum serva.
.
67. Ul cxercitus Imegtir, ac sine ulla perlurba\ "
tioiia sit, vel eo exerciium ducito, ubi commeaius \ ,
rerumque necessariarum abundantia csi, autipsum
,
commealum, ei res necessarias exercilui appor- .
labis.
'. - $
68. Non per speculalores solum perlualraada via
,
\ , ,
exercitus tui est, aed et tu imperalor, si coromode,
et clam poteris, luis ipsiu oculis omnia loca per-
vesiigabie : neque vias aoluui, sed etiam boslium \ ,
adventanlium muliiludinem, el illoruin acieui, ut \
inde tu instrucius possis ad tuorum saliiicm, et , \ ,
\ '
boslium oflensionem omuia excogilare.
\ .
69. Formidinem mililum, ac animorum demig'.
gioaera ad magniludiaem aaimi revocabia, el arti- -, \ bus variig, ac modis illos cxsuecitabis, inteFdum
,
oratione, interdum doaig sublevabis, el abjeciat ,
illoniio mentes ad aliquam IranquillUaiem ac .
glrenuiiaiem eriges.
70. Aliqaa etiam eacrorum lemplorum atque
'. , \
asiloruin religio git, et conservenlur, qui ad ea ,
loca profagerunt: neque tu ncque ex tuis quis-
quam eo8, qui ad sacra confugerunt violes. Eog , ,
autepi, qui tata aliqtiid patraat, justo gupplicio , )
cocrcebis.
,
. ,
.
71. Ab omni negotio domeslico, alquo iojuria C \ \
liberam plebem luam coaservabis, quaecunque in ,
exercilu est, et quae exauciorata est. Satis enim , illisest tribiiltim publicum peadere, nullaquealia (26) *
re premi. Si castellum aliquod, aul porta, aul pons \
. (27) conflciendus sit, vel via aliqua sternenda, aut
alind quid publicum exstruendum est, neque pu- , , blicis jerarii expensis absolvi potest, unosquisque , ,
tum ex sequo buic opcri insemat, neraoque ab hac , \
re excasatar aeqae amicilia, noque donis, ut ab offlcio suo absil, sed justa et cerla cum proporiione . unasquisquo tum divea, lum pauper pro viribng , \
[], ,
auls publicam servltium praestet.
, (28) \
\ .
72. Miliium in bello cadenlium, atqne eorum po- D '.
tisBimum, qui glrenue se geraat, et pro fldc Cbri- , \ gtiana morlui guat, corpora bonesle sepeliantar, , . \
eosqae boaa aique bonesla comroendatione nior- $
tuoe proeequamur. Sed ei liberi illorum, et conja- \ , \
ges, univereaque famiiia, tua providentia ac pra- \ \
aidio alaatur. Ita enim mililes alacres, alque tnci- ,
, \ \ .
taii ad bellica pericula suscipienda eruat, si ia
Jllornm excessu e viia cernant, quid postea se, ac \ \
,
suis Qat, se etreauos in belio gesseriot.
,
.
(26) ". Scribe, . Jam (27) . Scribe,
, t*i Laiinuia, KxtmctoraUo. y\4eU8tarium (28)
Scribe,
.
8) '.
"
'
"
noiiruin.
1
TACTICA. - GONSTITUTIO X X .
1034
73.12a qua ad bollum pertinenl hieme parabis.
ot vere ioeunte atilla ro defeclua, aut deatUutua
, , xatpov
pnelium inire possie.
\ ,.
\ 74. Oratione blanda ac benigna milites scmper
, appellabb, el exbortaberie ul inter se coneenliani,
, \ et benevolo animo toto hoc praelii tempore inter se
, - sint, ut alacriue se muiuo defendant.
.
'. "
75. Ubi publicaro aliqaam aciom et permistam
, , ox equitatu et/peditata instruis , paditatum ad de , \ cem virorum aUitudiaera per contubernia iaetrues,
- equites aotem quasi duo cornua blnc atque lllinc
pediium collocabis.
.
*. , ^ 76. Spectati roilites boc modo explorantur, sl
, imprudenlibus illie. sonus quidara, ac gtrepilua,
, , - vel tympani, vel alteriue nov atque inaudilae rei
- de improviso personet. Eos eaim qai iatrepidi
, ' sunt, nequc ad hunc sonitum expavescunt, qoasi
, \ , etabilee fortesque eliges, et prafectos ex illis de .
ligee.
*. 77. laiiio belli precea Deo adbibenda? sunt, ad , \ julorque invocandaa est, ul ne in discrimiaa ali ^, qua delabantur, aat aliquid quod faclo opne sit
&, - pratermiilant. Nam Deo propitio, manus admo. \ , venda* ad res agendas sunt, el quasi inslrumenta
. obedientia, corpora noslra prabenda eunl. Neque
, eaim qui noa maaet, eed fugit, boate* f uperabit:
, , - ^ eque qui rem non ioceplai, fortuaaioa erit, aed
,
precandum est ut victoriam belli a Deo coasequa* '
mur, ut arroie nostria utamur, el ia pugna adjulo , \ rem illum babeanius.
. \
.
78. Signorum quoraaidam et portanlorum epe'. "
ctra, milites in limorem coajiciunl: qua $i con , ' , tingant, exqoires, el ipse aliquid, quo poseie iUo , \ rum mentes in contrariam genlentiara vertere, et
oralione lua aliquo iraduces, ut quibue rebue in
* ' aaimi dimissionem incideruat, iisdem iteram Ia
, \ alacritatem et apem boaam eriganlur.
.
79. Ramore de victoria injeclo, alacrior ad
'.
. D prelium suscipienduw exercitas erit. Si igilur lali
rumore alacritaiem miliiibug alluleris, et fortiter
* \ ac strenue in bellum iagreseus fueris, boaaia spem
, - babe propitio Deo victoriam adfuturaou
.
80. Scipio aulem olim Romania coraniuaibug
'. (29) , '
suffragiia,
cum decem et octo annorum esaei,
, \
imperalor deleclus est. Iaitio aulem magisiralus
. - gui jussil orones lectolos, mensas, varia pocula, et
\ \ reliqua vaea omnia amandari,praUer ollam aeneam,
, , el subulam ferream, el poculum aliis argenteuui,
, , \ , aliis ligaeum. U i vero aemo lavarei se, aul ullo oleo
(30) , , ' , - iaungeret, praccepit: ct ut orones obsonium
NOTiK.
(50) . Scriba, .
(29) Ttjr . Rcsliluo, .
1033
1035
LEONIS PHHOSOPHI
1036
prandio incociuui, quod ad ignem nunquam admo-

vebatur, habereal, in coeaa aulem caraee, aut cocus, aul elixas, et parvo sub legraine praefeclus
recubaret. Itaque universura tempus imperii sui
transmiltens victoriis, et prudentia imperatoria
cum primis illuslris habebaiur. Astrologiam aulem, et porleaiorum praescnsiones, et auguria, et
iasonmiorum divinalioncs, reliquasque hujusmodi
prsenotiones, el judicaliones aliaque omnia quae
providenliam solerliamque imperaloriam repriniere
posteat, repudiavit, atque abdicavit. Uunc si imiterig, conaimilem gloriam, gimilia viclorto iropaea
reportabis.
. ,
.
, ,
, \
.
, \ .
, \ , \
, \ (51),
* , \
\ , \

, & , \
, \ |
g (32).
81. Arcug, et sagittae arma sunt parabilia, et abi
*. ,
H8Q8 requiril magaam afferuat utililatem. Praeei- .
pirous igitur tibi, ut mandee omnibus lui8,qui in ^ \
castellis, vicubus, et aliis locis sab imperium luum \ \ \ ,
gubjectis babitant, alque adeo oranibus ul si fieri , , .
possit, unusquisque vir, &in minus unaquaeque sal- ' \
tem domus arcum habeat, et sagiltas quadragrnla, , , \
illisque se exerceant, tum in locis plamg atque , \ ,
asperis, lom coadensie. Mllites enim in beilo iilis , \ .
utantur; alil aatern guig locig, si quando conlin- , h
gat subiia aliqua incursio in illos essa. Nam et in , eaxig prarupiig, et io angusliig locorum, et can- ' * \ \
deasis in silvis viri gtanteg, magaa damna hoaiu
bus sagittas jacicndo iaferent, neque audebant ho- \ , (33)
ateg fortiter illos invadere. Iuqua hujusmodi ggepe C ,
loca lula, et sine aliqua noxa congervantur, ^ ,
hostibue pne timore sagittarum eo acccdeie fWr- \
, >4
midantlbus.
.
.
82. Ubi Deus tibi pugaanii victoriani dederil, tit
bostes tuos profliges, ne permittas, ut mililes dii- , , ,
Bipala et disjecla acie, vel arma diripianl, vel apparatum hosiiuro populentur, ul ne conversi bosieg ,
damnum inferant iis qui insequebantor. Superati .
eninvpreelio, ne apparatum quidem proprium reiinebimus, victores autem tum nostrum, lum bostium , \
(34) .
arma habebimus.
*. \
o3. Imperalor munera capiens res gravis ac
pernicioga civitati esl; nam et mililes aitenuati ex .
eo pauperioreg fiunt, et praefecli omnes lum ma- . \ \
joree, lum minores, hoc malo latius gerpenie, tmaua (35) , \
,
sireaui ad res gerendas redduntur.
, ' w
84. Speculatores elige firmos, celeres, fidcles, '. ,

9
NOTiE.
(31)
. iêgebatur, .,..
. Nam, dicebant, qood La-
(32) . Legebalur, ... . lini luxnriari. Male Checus inlerpreiatur^ .
(53) Ab parasraphi 81 ad Sic , Inxuria. Apud Nicetara ia Alexio Aa paragrapbi 9, iiihii legitur in gelo, lib. i i :
\ , \ ^
cod. Laurent
(34) . Scribe, . \ . Apud Suidam scriluiar,
(35) . Recliug scribe, - . Hioug recle.
1037
, xa\ , .;, indaetriog, cxislimationis
\ . . 01
, *\
, * , \ \
,.
-
\ \
.
'.'
\
,
\ , , .
^ \ , ,

,
^
*.. , \
, * , ,
, - \

. \ ,
, ,
,
.
1038
suse gloriam pecuniis
ameponeoles. Nam qui talet fuerinl, veriiatein ad
08 referunl. Qui auiem levj anlmo, timidi, pecunia cupidi gunl, veritaiem nobis explicare noa
poggunt. Itaque niagiiamm offensionum auclores
eaepe (HiaC lum imperalori, lum uaiverso exercituu
83. Facile miliies in expeditionibus, douis, ac

ape bona illusiriores redduntur; pacis lempore veV
limore, vel poona eorum, qui deliquerunt, anefariis
factis reprimuatur.
86. 8ciasta,imperaior, fame el frequentibus incuraionibas hostes magis laesurum, quam.ai a&| canerig. illos opprimere
ra 8
87. Sl res luag firmas, robustas, et perturbationi miaug obaoxiag cognovcris, et bostium gpeculatorem aliquem belli tempore c^perig, ne eunt
apad le reiineas,. aed permilte, ut ad suoe redeat, et universas copias tuas, atque apparatum
illis ostendai; ea enim res illorum animos vebemeater perturbat. Sia imbecillee tuae fueriat co~
plse, hunc i(a coerceaa, ut tibi hoslium secreta
concilia eauntiet, el ad extremum, vel illoro trucidabis, vel aliquo alio ablegabis.
'. \ ,
8. Ea quae geri abs te possunt, et magna aunt,
. cirm proviea , ac circuroscripla deliberaiione,
, - quid roaxime ex ugu tuo sit, suscipiae; nbi aug \ , ceperig, sine olla dilatione, qu deliberata ftuiU
* \ \ conficiag. Nam Alexaader aliquando rex, quo , - modo paucig auaig (ol tantasqae rcg admiaislrag \ , ael interrogalug , regpoodisse fertur, Quia nihU,
/ - quod bodie facieadum iuit, in proximum diem
.
disiulerim.
'. " ,
89. Ubi tibi societaie opus eai, eam cum exer , cilu tuo non miscebis, lumque roiniroe, ei fida
. \ ac religioae alia gil, quam tu ee, sed caslra,
atqae itinera illorum a tuig loage separabis, et
, \ consilia, conalusque aciei luae ab illis quantum
, poles occulta, ut ne si ea eognoverint, ubi ini - miciliae inter voa postea fueriat, ad confligoaduiii
tibi habiliores siai. Sed neque^roajoreoifoeieUtem
'
. ^ asciscas, qaam tu ipsiur eopiae sunt, uliie, quem , , \
adroodum antea diximus, \ t L l i b i insidientar,
, ' , vcl locum abs te expdgnatum praeripiant.
.
90. Imperator qui pacero affcclat, ad bellum
l i .
ga praeparet. Si euim volaerig facere, ut hostea
, , abg te aut dimieaiionig tempus, aut pacem pe, \ ' lant, teipsum paratum ad bellum demonstrato
. , Ua enira ttmidloreg redduntur, el pacem amplecientur.
.
91. Luxuni nunquam araabis, lum aatem nii^. ( , ,
, niaie, quando cam exercitu es : coramunis eninn
\ elades ea exercilui ei imperatori est.
.
92. Neque prosperitate rerura elatas ais ne^
'. ,
1039
LEONIS PHILOSOPHI
140
que advergia rebug deprimaris. Neque enim mol- . Quoe
Hg, aut fractus exercitui tuo videri debes, sed , *

coostang et gravig, et ad omnera forlunam acci- \, \ *
piendam fortig. Nam qui facile laetitia geglit, *&\
facile eliam dolore conirabitur, el Unguidine men- ,
lif effemloat&que boc magnum argumentum esl. \ .
Vf.
93 Quidquid immoderatam est, baud probandum eat. Ilaque neque admodum terribilig gub- , ,
jectig tuis, aeque nimig facilig sis: utraque enim , * minug apca imperatori ia eiercitu aoat. Multag .
enim timor odium ingenerat, magna facililaa ,
contemptum parit. Moderalio igitur qnsedam adhi- .
benda est, ut ia ulramque partem moderatug gig, ,
neque supplicia nimia cmdeliter, atque iracnndo , \
inferag, neque rurgus omnia aotata, aique impu-
nita relinqnag, ut ne raagaa in coafiuione, ac , ,
perlurbationo reram exercitug tuus vldeatur

egge,
.
94. Belli lempore noctu de rebug agondig deIJf*
liberabimug, interdiu autem deliberata faciemug. , *
Neqae enim idem tempug egge debebil consilii, .
el aclionig gugcipiend.
\ .
I/. 93. Yictor lerribilig bostibug Smperator ceusebltur, non qui verbo golum adveraug hostcg glo- , \ riari poteril, ged qui re ipga flrmare, qaod verbig * , *
.
dixit poterit.
{*. " ,
96. Si quando parvum babes exercuuin, el
bosiium laorum copia longe plurea gant, roi- ,
norera angugiioremque locam capiio, et co- \ , \ >
piia tuig idonaum. Ilaque fiel, ut multitudo bo- C .
atinm inutilig flat, ubi locus multiludiais minus ,
.
est eapax.
97. ladueiag, el fodera belli eum bosiibus fatvC. \
cieng, ne propterea ia negligentia aliqua aut go- , cordia gfc, aed majoribug cuslodiis castra, aul ,
regioaem tuam muntas. Si enim foedera vio- , .
,
lare hogteg voluerint, praeier iadignaiioaem, iramque Dei, perfldiam tibi accerserunt, lu vero,
tindique muuilug, et Dei pnegidium habeg et fi- ,

deai congervag, et bonegto in loco apud omoee
fcropierea ea. Turpe est enim imperatori dicare, . ,
.
Ron putaram.
Itf. \ , ,
98. Hoc etiam ad imperaloriam laudem magnopere perlioel, reputare lecum, et experientia j , \
cerla cognoscere, hoslium cagtra quanta gint.
floc (iet, gi teipgum exercuerig, ul cognoscas . ,
quaatug unusquisque iocag, et qualis git, quot-
que milites, quemadmodum nobig anle descri- ,
.
ptum est, capere possit.
^*. " , , 99. Par est auleo, quemadmodum hostium copias 'gtudeag cognogccre, sic el hostibus minus
cognila? luae gint. Ubi vero muUiludinem co- , \
piarum tuarum clam bosieg esse cupig, mi- . "
litibus prcipies,
densali ambulent: addensa- * ,
tio enim, et contractio hebelat bostium oculos, .
et perfecte numeram tuorum comprchendere noa
ginit. Gontra autera, gi exiguag copiaa tuag effi- , \
cere <;upis, ut plurcg videantur, rariore* inam- ^ xaU
bulent ei consistanl mililcs, et ampliorem gpa- ,
R
1041
1042
, \ \ - liosioremqne locum, quam mullitudo illorum re , quiril, exiganl. Utraque enim honim, si idonco
. tempore locoque fiant, ad decipieadog bostes roa , \ gnopere valebunt.
.
'. " \
100. Si sequales lu Iiostiumque cophe fuerint,
, \ , - iltc melius inelruii exerciluin imperalnr eive tu,
, , , sWo lioelis fiierK, qui plurirols ad bellura con , giliig factisque imperatoriia valueril.
.
'.
101. No patiaria, ul bosleg suas coplag priug ,
quam Ut instruant, sed coatende, ut ante illos
. luae paratae giat. Si eiiim prior instruxeris pro
, arbilratu tuo, jam parnlus quidvis guscipiag:
' * hosiis autem fortagge ne tempns qutdem seipsum
armaadi, jam nuiic tuam metuens incursionem,
.
babebit.
\ , \ 102. Si igitar ita le ad confligendum pneparave , ria, bosles luos luto ac idonee adorieris, et au , daciani copiig tuia afferes, ei timorem hosliboa
.
iajicies.
'. ,
103. Maximse tibi cur sint milites sanciati,
. ul aerveniur. Si enim eos neglexcris, mUitum
, - animog a praelio abborrenieg et dejectos effl \ . cies: neque id golum, scd 4liam, qui diligen\ , \ - (ia, et cura congervari poierant, negligealia a, \ ' , miues.
.
\ " 104. la fugamjam conversis bostibus, praecipo
, C naililibus, ut praeda abstiueant nc, dum illi digperai
\ , \ in preda colligeada occapati sint, bostcs illis in, - eidientur, aique opprimaal; sed miliUs illos iq
, \ . ' acie iaslructi luto ingequanuir.Qui ad colligeadaro
, praedam iaelmcti sunt roilites, in prelio sauciaiog
\ ). , colligent, et accurabunt, et cadaveram gpolia
\ decanig tradant, qui, quemadmodum supra a no*
\ , \ bia preacripium esl, ditigenler procurabuat, ut ad
, \ gupradiclum moduni sequabililer tribuanlur.
, \ , ,
\ .
'.
105. Qui gacpiag consilia conjeciat imperator,
is ad bellum et apparalum bellicum raaxiroe ido \ - ^ neus esse videtnr.
.
106. Maximuro imperatorig peccatura eat, uno
*. , $
. pnello omneg copiag superandag iradere. Si enim
^ prudenlor ge advcrgum bogtee iagtmxerit, iia cxer, , citum apparabii, ul si qa offengio ei conlingal,
, - vel ordiuato digcedai, vel facile offeusioneiu bclli
, - recuperet.
,
107. Hosles maxime excrucial ordinalc, atque
?. \
\ aquabiliter acies instrucla, qnae aic lotuni tempug
. praelii permanel. Caput enim omnium in acie egt,
, \ ct ad saluicm nriaigsirouin, ul milites In bello
, tum acicm, lum intervalla locorum congarvcnt.
\ (36) .
NOTAS
(36) . Scribe, \ .
1043
LEONIS PHILOSOPHI
1044
108. SoTem, et venlum, el piilverein a lergo ' * \ \
tuorum babeas, et ex adverso facici liostium : lioc ,
enim in priinis utileest; siquidem bostium oculi
vel 8oIe hebelati, vel spirhus pulvere obstrucltis, , vel corpora vento Iransverberau, facile tibi riclo- \ ,
,
riam concedent.
.
'. , ,
109. Temerarium bostem tuum ad teaierilalem,
c* motus quosdara inanes evoca : sin limidus fae- *
rii, continnis incursionibus, et nee opinalis illum ,
adoriaris. lmperatori enim hostium naiura co- .
gnoscenda esi, et pro ejus raltoae coasilia facta- ,
.
que tua omnia instilues.
'. , ,
110. Qtii ad dicendum inslructus imperator
esi, timidos mtiltorum aniinoe ad prseliura accendit, ,
et calamitatibus acceptis facile suos consolalur, \
el slrenuos viros magls roborat. et multorum bo- , \
\ norum universo cxercittii auctor est.
.
lii.Sobriua sis el vigilans, et omnium militarium laborum perferentior caeteria miliiibus. lucri cupiditate absis; ila enim benevolentiam, et
cupidilalem bonam tibi apud omnee comparabis,
et cum ab illis diligeris, prompli ad oaioea laboree suscipiendos erunt.
'. \ , \
, ,
.
, \ * *
.
'.
112. Ubi vicloriara tibi Deus dederil, et boslie
,
pacem utilem exoptat, nenimis darue 8is, scd
conccde boc illi, et pacem cum illo facias. Cogi- , , ,
lare enini debes ancipitem belli exitum, et quoti- \ .
dianani rerum rouiaiionem, atque conversionem. C
\ \ \ 113. Hoc auiem, quod saepe comroemoravi, ia
priinis memoria teneag, majorem te curam pro- , ,
visionemque armorum facere debere,. quam alio- \
runi, qu ad arma perliaent. Nam commeatas, , \
caeleraque necessaria, vel ex hosliuro regionibus . ,
\ euppediiari possunl: sine armis aulem, aul eliam
. " ,
lis deficientibus, bostes proQigare non potes.
,
.
9
114. Claraosue, et vocalis exercitus, atque ad

ovanduin idoneus, hostium aciem magaopere perlurbabit.
\
\ ,
.
*. 115. SS multiludiae arcuum boslcs freti sunt,

bumidius coBlum obeervable, liim ealm langnidio- D , ,
res illorum arcus fienu Quod ei tum cum bosiibus .

conCixeris, minus de tllorum eagiltis laborabis.
.
*.
116. Qai 8uis rebus gestis praeucet, non qui
geacris dignllatc commendalur, illustris impera- , , '
lor csl, queinadmodum neque aurea hasia utilis ,
, \
ad bellum, sed ferrea etacuta est.
.
?. ,
117. Magaa gravitate videberia esse, qnamlo non
prseiuia solum recte gubernas, eed quae futura \ ,
eliam gunt prosaicis, illaque idonee adminisira*. , *
\ \ .
118. voluplaiibus se (emperare, omnibus egt
\ \ \ -
1045
TACTICA. -
CONSTITUTIO X X .
10
(37) , oplimum, imperatori autem praecipue, bellicis veru

lemporibu in primis necesaarium esU
.
419. Neque aaceps praeliam, cl maltam babena
\ \
, varielatem libenter incboa, neque co, qui te * roere, yel Insidiose poltus rebus suis gunt, ct
, propler forlunam guam in admiralione aunt, imi , ' teris, eed quando bellum fulurum est, bosies ex. , cipias, quam lut ssime poteris; inaidiis adversum
eo* utaris, quemadaiodum opportunissimum eese
. . jadicaveris. Fortuna si semel vicerit, multas Ue \ . rum offensiones accipit. Are imperatoria aulcni,
. quae consilio artificioque nlitur, peraepe viticit,
raro, aut nunqam expugaatur.
, * .
120 Pecuniae cupidus si fueris, noa eolum mf\ (38) ,
et pernrciem ingemem
HHs affe, , litce tuos perdes,. _.
, , res, sed hoslibus eiiam conteroptui eris.

\ .
121. Circumspecie, magnaque cum (indtislrla
'. \
. - bellum suscipiae. Nam reliquis in rebus, si daai nuin est, recuperari facile polcst: in bello offen * eio eemel acccpta perpeluo permanel, moriufe/.ini
* - eorrunipuotur.
.
\
122. Caetronim loca utrura ne satnbria siot et
, , , aaluiaria, ait morbida et infeela, diiigenler coa , , siderandum est, et num res necessariae, cujns
, \ , generie stint, aqua, lignum, fenum, prope sinl:
. , si eaim eaiinus fueriat, perdifBcilis cril coaipara , - tio, boslibus praeserlira imminenlibws. GoHemqua
. C aliquem prope adcsse oporlet, quero consceasuri
, , , sunt, priusquaui irruenles bosiee eum aaticipa, verint.
.
*. , ,
123. Si boslee immincant, el eimulaverie te con ,
Iraria eoruai, quae faclurus sis facere, noa paruni
. - tibi ipsi proderis. Naai ai videaris interdum vd
, , vallum duccre, vel aiiam quampiam munitioneai
exstruere, et tati conaiu luo ad simile factura
, suscipiendura hostes impellaniur, poieria iaslru; - ctus in dissipaiog illos atque operi inlenlos ee, care irruere, vel, ai id necesse est, ex locis aspe ' .
ris difficilibusque exercitum educere.
'. " ,
124. Qaemadmodum bonum luctalorem, ita bo ,
^ , -
deeipere, ei iis qu lempori
, \ maxixne idoaea euni uli, quibus bostes ipsos en .
perare pasais.
'. \ >
125. Cum victoria, et offenalo iu incerto po, \ nantur, oplimus ct prudeniissiaiua imperalor ba \ * (39) beadua eal, qui in bello el omnibus hoslium ag, ^ressionibus, ca quae ad offeiiaionem belli el ad , versog casue spectanl, praeparat. et quagi ea irn . [] roinerenl, oronia in promplu habet. Nam ei quid
, ^.
adfereum coatingat, ad illud jam paralug, medita*
i m p e r a l o r e i n
c o n a r i
p a r
e 8 l
a U a
p R B
fie
e l
a I i i g
h o s l e g
lusque est.
KOTiE.
7) &. Scribe, .
. Scribe, .
(39) ',
Scribcbatur, .
1017
LEONIS FHILOSOPHI
iOtt
116. Ctutus impcrator non modo quas verigimi- *7' ;
llier accidere poggint, ged eliaai, qu& praeter tv ,
opiaioaem iucidual, prospicieada, ei propulianda
.
judicaL
?. 127. 8i qui* x praefcclie tuie ia rebus majoribas, et gravioribus gaepius ballucinatus fuerit, illi ,
ite minimarum quidem reram admiDistraiionem
.
tulo commitlee.
'. 128. Tales deligee prafectog, qul subjectis suis
prxaUnliores ginl. Solei oniro subdiiorum vulgug , -/
semper ge ad.magiglraiuum suorum moreg accoin-
modare: vetug eaim verbtttn ita verom fiet, noa .
,
cervog leonibug impcrare, ged leoneg cervig.
, .
129. Robugtum efficieg exercitum, gi omne in
*. , &lermitsionis belli tempug ad exercilationem, ei la-
borem militarem assucfacias, nam belti tempore .
noa gtudium, sed periiiara inilitarem deuaonsira- (40)
buat.
* * (41).
130. Dam cubllum ig, reruro neceggariarum cogl'. ***
latio aaimum luum gubeat. Naque priug in somnum , *
le tradas, quaro repelierig animo quid git, quod ,
iaciendum fuit, et a te lamen praelermissuro egt, *
aut quid cragiino die ageudum sit, et boc diligenlcr , .
faciag.
131. Contemptui babeberig, g'i cuivig proniitieaii
'.
fldem Iiabueris, et gurdo delerior eg*e putaberi*. , Sin expeadag, atqua exquiras, quae proponuniur, . vilig unusquigque ac plcbeiug vir taam prud<n
, liam, ac golertiam verilug, aibil ad dolum loqui ,
audebil, ged et animi tui consianliam subjecii lai ,
admirabuntur.
,
.
152. Bellicae incursiones, quac judicio gusceplse
'. *
gant, bonos exiiug babere golent. Temerarii ait. . 01
lem, ei praecipileg imperatores, quemadmodom cx- , ,
perieniia ipsa indicat, magnag gatpe offensioneg .
babent,
133. Si consilia lua clam hosies luos csse
*. ,
luerig, IIC familiaribug quidem mullig ea communi
,
aabig. A2gre eaim occtiJiatur, quod raullorura bo
.
laiaum labiis custodiendum crediiur.
(42).
134. Uniugcujugque affecium, tnotaroque animi J)
$,
^ ^
\
\
cognogcag, ei ad qaid unusquigqnc maxime ido- , ,
Jieug gil, ul unuraquemque ordine inglruere possis : ,
borum eaiai ignoratio coniuiag aique iasequalee . ' ,
facilacieg.
.
155. Imperator bor.ug, ac similiter malug, exem'.
pluia gabjcclig guis rcruin gerendaruai egt. Te ,
igilur cobortamur ut mitiiibus luig boaum lc exeaiplum praebcag, lum ad opiima ie assuefaciens, , ,
lam qnm facienda gunl gugcipieng, el jis rebus abg, ,
lineiis, a quibug miliies lui omneg abstinere de- ., , \
beoU

.
NOTiE.
(40) * . Scribebatur, .
(42) .
(41) .
bcribebalur, ,
.
Scribcbalur, -
1049
TACTICA.-CONSTITUTIO X X .
1050
'. 136. Nobilis res, aique in primis ulilis, milita
\ ; - rie est scientia; nani sine bello facile hosles vin; $ . cil, Hanc igilur omni studio cognoscere oportet.
, \ Hujus disciptina niullaa aggreaaiones lioalium sus . " cipienda* snat. Ubi vero baec nihil efficere am , plius poleat, tum labore corporis ac dimicatioae
, \ periclUanduai eat, el cum boslibus deceriaadum.
.
*. \
437. Noa modo ecieniia imperaioria, eed eitam
aclionibus illius, roboreque corporis florere impe , (45;. rator debet. Veleri eaim consueludine, qui impe , - ratores fuiuri fuerant, non modo genus ducebaoi
, ab illig genlibus el faroiliie, quae sirenuitaie et
, rebusin bello gestisclara essent, sed omnia alia,
atque adeo nomen ipsum vicioria oiuea babe .
bant.
'. , \
138. Consilium parutile tibi narrabo, quod olim
(44) legeram. Si quando cum bostibus libi res fueril
longe numero pluribus, neque cum illig propter
, \ mullitudinem coalendere audeas, sed securc disce , - dore vis, observa si fluviua aliquis viciaus sil, hunc
, , \ ta alio Iransfereas in hosles derivabia, per eum
campum ubi conflicialio futura e&l, alque adco
, bellum omne irrilum facies.
.
\ 139. Facile reprimet bosiium consilium iaipera^; , tor, al si ipso tum lcrra, tum mari babeal suo W
' perio obedieales quoadam : et bostes, qni iu coali nente habitanl insulag quasdam, aui marilima
. quaedara loca oppugnare se velie dicanl. Si enini
- percrebescal te vello iilos in couiincale lerra op * , , pugnare, perierreiacies eos, et reprhue a navaii
.
classe instituenda.
140. Piuai admodum, rcligiosumque esl, coai'. , ,
raunibus in negotiis privalarum inimiciiiarum re , cordaiioaem deponere, aeque propier privalam
* , aliqaam malevolenliam, rem communem impedire.
t Sed in republica procurauda, omnia bujusaiodf
, abjicieada suni, lum quod ad personas, tiim quod
, ad rea pertinel, el solum idquod uiileesl iatuen* daro, atque id agcadum est: buc enim sspe neglectum, permagnas offensiones altulil.
.
141. Ubiopus fueril, &i artificio ularii, magaum
'. , ,
, . adjumenium ex eo babebis. Si enim solertit aliqua^
, - jy <I
* sunl provideris, maxime au,lein ?\
, , siderum ortu, bsecquc praedixcris bojuiia omen vobie porieudere, in rebns vcstris agendis niagno*
' ,
^ - pere imlites animabuntur, quagi dc coelo bonum
, aliquod illis porleaderetur, quod illi approbanlcs,
aniinosiorcs adversum bosies ferociorcsque crunt.
, ^
.
142. Pedites luos araialos, ct advcrsum bostium
'.
cquitatum
in plano campestrique loco stractos, ne

, perniittas, quanquaai niagaas perturbaliones sus , lincani, aciem deserentcs fugcre : quandiu cnim
. /. perraaiient, aliqua victorix spes est, ubi aufugerim
B
uae
5.
(43)
Scribebalur, '
(44) .
Sciibebalur, .
1051
LEONIS PHILOSOPHI
1052
nullus salulis locus retiquus est, Uissipatis jam pc- :, * ,
diiibus, el equiiibus insequentibus.
.
143. Quemadmodum viia jucunda expelenda et,
*. ,
sic bellica pericula libenter a mililibus euscipienda
suni: ea eniro Iranquiliam suavemque vllam affe- *
runt. Tum enim felices belti exilus aparantur, ; .
quando palietiles ac lolerantes laborum sunt : bac ,
enim aobis jueundam viiam pacemque suppediiaiit.
.
444. Minore cum labore castra, locaqtie bosliura
\ '
incursionibus terra populaberis, ei inilitcs luos
indigenis illoriim locorum atntiles, ut sint appara- ,*,
veris. Mari aulem, si navale praelium facieas, vel ,
naves boslium compares, vcl alias naves iis per- ,
similes facias, et ia iis mililes tuos imponas, el ad ,
terram hoslium cum illis navigaveris. ha flet, ut , \
ad eas quasi ad sociales naves bostes aocedaat, et .
faciiius capianlur.
, .
413. M.iteriam tibi nunc, el qttasi silvam praxe'. .
plorum ostendam, quibus accurale omnia circa te , *
geranlur. Accurala erit noclurna cuslodia, et excu- , ;,
bise, qu;e fossatum defcnduul, si dixeris, velle te
cerlis et diversis temporibus facea accendere in
,
excelso quodam ei constiluto loco, ul custodes ad
unamquamquo facera luam,cpntra suas faces sue- *
tullaut et demonstrent: ita cnim flet, ui lempus ^
quo facem osteasurus es igaoranles, et assidue / , exspecianles, vigilent ct diligealer excubias suas ^ . (
(45) .
observeni. Sia quidaui Iradent, siatim deprcben
deatur.
'.
446. Desperalorum bomiaum pugaas devilare,
.
prudentis imperatoris osi. Desperaiio enim aecesaitale quadam impelleate, audacissimos fortissi- ,
mosque miliies facit. Desperaiio nuiem eel,quaado .
quis salutis locum nullum invcniens, in bosiem ,
ruil, ei vel vincere cogitat, vel mori. Si casira po- ,
iueris conira bosles, el venlus illorura castxa ver * . ,
6us spirat, inceadendae segetes agrorura sunt, ut , ,
flamma ad illos perlata, in fugam conjiciaalur.
.
'. "
447. Quando in rcgioaem boslium incursioucui
faclurus sis, circa lumeit insidias divcrsas diversis ,
in locis collocalo : iia cnim diversis locie iit illos D *
irrueng vebemeatius cuaturbabis, et dispersos eos **
facilius capies. Hoc praeterea tibi praecipiendum est, , ; ut bujasmodi nec opinatis incursionibus tribulos . ,
ferreos ooclu circum coajicies , et pedites lui l i - , gneos saccos vice corii calceoruni babeanl. Ita fiet ,
ut, 8i qui cx bosiibus pediles, aut equilee, rejicere
tribulos voluerinl, facile probibeantur, el pediles
. , ,
lui oflkium buum faciaut.
, .
448. Preliosa res e8t lempcrantia tum impara'.
tori, tum exercilui, stupruui conlra pcriiiciosum
\ ,
NOTiE.
(45) **\.
Scribcbalur, ...
1053
1054
. \ - & foedum , capiivarum poliftsimum. Hujus rel
, ; - tesliroonium dal Pbinees factqm, quod in Madia \ . nilidem et Zarobre suscepil: unius enim feminae
captiva constupralio victorem exercilum pene
, delevisset, niei slelissel Pbinees, el uiruinqne pee\ \ caiorem iransfodissei, et illorum morle Oeura pla. , \ casset, Itaqae cessavit plaga, et habitum est ei ad
.
justiliam.
*. ;
149. Alacritatem ad pugnam miliiibus atiuieris,
, si ipso belii die mane consurgens, insomnium quod , ; dam diviiiilus libi immissuai esse dicas, quod le
ad iavadendos bosles incitel, el auxiliura quoddam
.
ad pugnandum libi monslret.
'. \
150. Pecunia epe, sine pralio, victoriam de
, boslibus reporlabis. Ubi alii hosles illis immineant,
- ' eos pecuaia tua adducea, ul bellum illis infernnl.
. vel enim se laatuo vasiabunt, vel altera pars supe , riorcs habebit, prselio cum altera dindcans, el
, mulios lamen cx euis aniiiteu Utrisque igiiur stc
. \ imimnulis, lu umnium maloram vacaus, illis for \ ( tior robusiiorqae eris.
.
151. Si qui aciem tuam terapore praelii perrum'.
, \ , pcre Tolant, transilum illis liberum dato, et ubi
, \ , \ iransierint, a lergo quasi fugitivos adoriaris, el
facile capies eos.
.
152. Ul nullus timor excrciium tuum pervadat
'. " , pcr eos qui aciem deaertmt, celeriter ilios ex acie
\ Q tua amoveaa, alque ad alios usus irangferas
*
153. Robur imperaloris manus in prselio coase\ ' \
, rcuiia nibil aut parum adjuvat, nisi ubi exercilum
rclangueecculem excitare iteruai, et kocietate peri * culorum aiiioiare fiudel. Sin in pradio cadat,
. \ , magna incommoda uuiverao exercilui afleruntur.
, ' Consilia autem, et facta imperaioria, si opportune
, ; adbibeantur, luaxiwa presidia uuiverso exerciiui
apporiaat.
.
154. Magaum numeram et mahitudinem militum
\
, , pr te feres, quaodo tibi boc cororooduia videbilur,
\ \ \ - juraeniis, asinis, et bobus vehaaiur quidain equi - les, naia hoc ia loco perulile est.
.
'. - D 155. Yebementer admodum boatium aciem perturbabis, si copias luas primo pedeteaiira cum ordi,
, nis quadaai conservatione progredi facias, ubi
, - vero iatra sagitiae facturo fueris cuni cnreu, et cele . rilale ad illos conlendaa. Ita fiet, ut ab bosiium
leiis, et eagiuia noa laedaris, et sccure irrupiioae
, \
(46) facla cum bostibas confligas.
.
156. Prodeatis boc est imperaloris, si quaado,
"'
qaod ssepe fiet, loaiiru magnuin fial, et copiae ad
, \ (47), e]us audituni expaveacanl, quasi oialum omen sii,
, contra affcrre hoslium causa boc fieri, quos Dous
;
(46) . S< ribe, .
(47) .
Scribobatur, ..;.
1055
LEONIS PHILOSOPHI
1656
allonitog faciens, nos jtibet bono animo in illos * ^ ,
'
impeium facere.
,
in contemplum adduces, si popula- ^
res llloruui qui in ditione lua sunt, cuai ia gym- \
iiasiis luclanlur, inferiores, luos aulera slrenuiorcs
.
efleceris.
'. *,
156. Ubi occuliare a caeteris volueris eos qui ex
tais in praelio interfecli sunl, quamvit boc posl belli , \
esitam fiat, nc perraillas contubaraia simul cibuni , -,
capere, sed sparsira et forluilo, quemadmodum (48) *
casus lulerit; iiaque noa ia timorem aliquem ca- , * . *
dent, sed aaimo streauo fonique erunt.
, .
'. , ,
159. Hostium imperalor quasi caput vipera esi
ia exercitu luo. Omnem igiiur diligenliam adbibe- ^ . bia, vel mullitudinc armaiorum in iilum eoluni , , otnni impelu ruenie, vel felis oauiium in eum quasi , \ in scopuro jaciis, aui alio qaopiam conatu, molilio- , *
neque lua cadat, ct e medio lollalur. Naro ei caput , ' .
viperae aeaiel commiauatur, reliquum corpus inane \
.
alque inuiile esl.
'. \
160. Belli Ceaipore familiares, amicos, cognalos,
prope iater sc collocabis : amor cnim raaluus illog \ ^ )
ad pericula gubeuada aniraal, et ad res bene ge- .
\ .
rendas incitat.
'.
161. Suspicionem sui muluo in boelium aciem
injtcies, si nobilissimoruib et prasUniiesimoruro , *
viroram agros iacolamea esse permillas, cteteris .
flailimig locig populaii.
'. , ,
162. Exercilus libi idoneus, justaaque ; qui
autcm ibi ad bellum idonei noa sunt, illi ad eervi- \ , \
tulem, et multitudinem augeadam, ubi usug xal *
fueris, ascisceadi tont, vel jam iiumiauto excrcUu
ad iategram namerum explendum recipiendi sunl, , \
at ad oppugnandog boslee valeanl. Velus,enim ver- ,
bum eet, abi leonina pellia noa sufficil, aesuenda . ,
vulpina est.

.
\
165. Si contingal libi, ubi jam ia hostium regioae es, lesseram aliquam scribere, in tabellie sine \ , cera quodcunquo voluerie exaraio, deinde cera,
ff-jod gcripsisii legilo, ei in cera quidvis forlaitum , \
fcrjbilo, ia*qiio nutU suspicio esse possil : ila .
.
tmeraai luam occulte, quo velU, mities.
^. , 164. CoDsiliuia quis pruditionia instiluens, ubi
cognosct rem inielligjt, et te maniicslo leneri, \ , \ (49),
consilia bosljum suia ipdicat, et queroadmodum , \
vitanda auot consulit; boetet conlra hujus insidias .
osiendant, facta aulem insidiis conlraria deraon- ,
8trant, cui credes magis ? llli cerle, qui prodilor
fuil, et indicavii, potius quam sermoni hoslium ; , \ bic enim quamvis prodiior sil, popularis lamen esl, , ;
et ejusdeni nalionis, cl pecimiis corruptis fuil, I \ , \ , \
, \
quas ve) otnniuo noa aecepil, vcl ubi ucceperit
r
ISOTJE.
(48) .
Scribc, .
(49) . Scribcbalur, .
1057
1058
, , ilerum rejecit; illi autem natura iaimici, et omniuo
alieni ab iltig sunt.
, \ .
465. Timidilas mililum e i pallore, et tarditala
'.
. - cognoscitur. Talet igitur occulte ab exercilu ae
, \ , para, el aliquo amanda, ut illiac reporleat, quae
oblivione relicta sunt; hoc ubi feceris, reliquoa
, mililes cohortaberia, ul jam ignavig mancipiie
illis aliquo ablegaiie illi eireauo se geraal, et praataia
digna etrenuilatis sua reporienl.
, .
*. \
466. Tiniidiialia mililum tuoruro argamenla alia
. , tibi monslrabo. Universo exercilu tuo uaum in
, locam coacto, si tuba pereonueris quagi bosles
, , \ immineani, in mediabac turba limidi slatimfugient,
, .
slrenui sc in acie inelrueat.
*.
467. Si cuai itaperilis ad pugaam hostibus libi
, dimicatio est, ipso mililes babens exercitas, ue

, (50) , statim subito illos adoriarfs, eed obearvandum lein^
, pus ad coofligeadum eei,, aique deialigandi hosles
eunt, qui paruni ad labores asauefacii eranl. Sin
, \ . exerciiati bosles fuerint, tui autem milites belli
imperiti, subilo et eiae deliberalione coafligendum
eum bosiibua ast: impeias eniia iilorum ad pu \ * gnandum strenuos eos reddet.

,
468. Opiaio quaedaro tuae in aliquo loco pennan*
'.
, sioais hosiibue affereior, si disceasurus decipiae
, - bosiee qaasi maaerea. Arbores csedes, vel ibi
, - arbores non sunt, alia qoaedaro ligaa collocabis,
, - Q ilUsque tcula quasi araialig viris aptabis, vol
, , , lania forle necessilas, alia splendida arma. Ua fiet,
. ul virorura laoram aaluiem anliquiorem arroie
babens, temporibus necaasariie sic cvadere possie.

.
469. Omaem rom quam tusceperis, non gioa
\
. jusia causa iaeipere oportet: sed belli causam ju , \ * siam seaiper esae oportet, neqae juaiam solum,
, \ , sed eliam prudeater snsceplam. Turo eaim propi\ - tius Deus magno praesidio in bello erit, et hominet
, alacrioree eruai, qui justam caueain defendunt,
, \ cum sciaal se injuriae auclores non eaae, eed ia , jurios bominee ulcisci.
.
'.
170. Si jusia beilum inceptaverig, exercitum
, , - tuam accnrate iaslrues, ai copiaa luas qu&m lu , \ . liesime poterig edoces, et aliquid da vicioria me , lius sperare poteris : qucroadmodum gubernator a
, portu aalvcns omaia qaae facfo opus eunt cum
. " prseslat, universum navigalionis tuae exitum Deo
, comraendal.
\ ,
(51) &.
471. Haac legem tibi ipsum praescribas, ul in
'. , \ fine.tn motus tui bellici iatuearis, atqae adeo belluiu
. \ inchocs. Tur[Ki eaim el indecoruin est bellum ini1
NOTiE.
50 ,
(54) .
. scrilebalur : .
Scribe, .
PATROI- GR.
CVH.
34
1>9
LEONIS PHILOSOPHI
1060
lio movere, deinde rurstim doraam exercilum re ,
infecla slalim reducere : unusquUque enim temeri-
tatem luanri trridebil, bosies aulem iacoasideralam ,
simpliciialem luain coaientneat, oon qtiasi nollcs, , '
sed quasi > possea cum decoro et prudentia ree \ .
luas iraciare.
'.
472. Quando copias tuas ad bellum educturus
es oporiet liberas ei soluias a peccato eese, et pia ,
jusiaque menlc Deum colere, atque adeo ad bellum , (52) * , \
procedere.
.
'. \ \
473. C\\m omni aciei apparatu, ordine, bellica
ftcienlia, iler faciat exercilas luue, quanquam non- ,
dum cum boslibus coafliclurirs, sed sohim iter ,
, .
ingreasurus, el multorum dierum viam confectu
rus es, sive in lua, sive in hoslili terra fueris : \ .
Ua enim assucfiel exercitus in acie manerc, et lo- ,
cuin tuum couscrvare, e\ prsefeclos suos sequi, el (53),
ad omaes nec opirialas incursiones bostium para- , \

tag esse.
.
474. Tutius iter faciei exercitus laus, si paucis
\
qaibusdain prseinissis vi explorentur, aut per eos, , quos Roinaai mensuraiores et anticensores vocant, ,
iiMjagentur.
\ .
475. Si exereitum tuum ad laborem assuefacias,
', ,
paratos el obedienles eos tibt semper habebis, et , \
aciem servanies, et corpore robustos. Oiium enim , \ .
laoguida el infirma facit corpora, timidas effemi- , \
naiasque mentes reddit : exercilaiio aulem ei la
\ \ (54) \
boree, corpora strenua ac robusia, mentes Viriles . ,
atque alacres facit. Aate tempus igitur omaia ad ,
res agentfas idoaea prxpareatur, ut necessariis , \ , leoiporibus omnia in promptu sint.
.
476. Audacos saepe miliies periisse novimus, quia
"
prafectis suis aiiaus obedientes fuerint. Quare si qui mililes sinc tuo aut praefeciorum suorum im- .
perio vel ad predandum exeuni, vel ad aciem
suam in qua sual iransgredt audent, flagris coer- , ,
ceanlur, et punianiur abt te, quasi tuae ipsorum ,
cladis auctores esse vellent.
, .
577. Prudene is iaiporalor est qtii omnia con".
siiia faclaque imperaioria quae boslcs moHuutur,
declinal. Haec cogaoscel ex iis quae ipse adver- D . \
sus bostes facere cogilat, haic provideal diligen- $*
ler, ne ab bostibus patialur. Experienliae eaim ,
eingulorum adversus alios intematae, alioruai .
liumiaum ingenia ad conlraria itlis excogiiauda \
incitant.
' .
478.St quidclam hosles facere volueris, vel castra
'. ,
movere, vel aliquid aliud gonere, nulli hoc consi- , ,
lium nisi uni alicui ex prsefeciis credas: talibus |5 .
eaiia teniporibus pcrmuiii sunt, qui remunerandi ,
cupldilate consilia lua bostibus prodiluri supt.
.
r
.
(52)
elrai, .
bebalur \ , eic.
(53) . Scnbcbalur, .
ScrN
(54)
...
Scribcbatur,
1061
TACTICA.
CONSTITUTIO X X :
1065
01 * .
.
*. * 179. Nullum mihi ingomnium videlur esse flr \ , mum : persuadendi ttinen mililes sunt, ut tuis
* credanl insomniis, quae aliquam victoriiB spem aut
opiaionem aflerre possaat: videbuntur enhn quasi
. oracula a Deo immiesa militura animne in hostes
, \ - impeliere, et fortitudinem corporie alacriute rerum
, \ gerendarum exacuere.
.
'. *
180. Hostium conatus inscite persequi, lubri cara valde et periculosum est : sape enim bostes
. , dedita opera mulla conantur, vel ut insidiis..vet
' , * , \ - ut reveraioaibus, in tuos confusos dlssipaiosque
\ - irruani, et vehementer admodom te lsedant. Ubi
. " igitur fugientes hosles iasequeris, ne dissolvas aciero
, donec perfecte cogaoveris bostes de saluie sua
, ^ \
desferare.

(5).
'. 181. Militom animoa demiseos ei in timorem
prolapsos prudens iinperator suo aspectu bila , \ rablt, et vuitu laeto, verbieeliam suavibus illoruin
, \ - animog leniet, ut roilUum animi ad imperalorU
\ , audaciam excitet.

'. \ , \ \
182. Una aciei bellicse foraia non est, sed multa
, , et diversae, pro varietale armorum, miliuun, bo, , siium, locorum, temporum. Horam differeniias ex
, \ . fpsis rebue optime cognosces. Nou eaim queraad , , \ ^ modum volaeris, sed queaiadmodum necessitas
. , , ,* postulaverii, aciem inslrues alque armabit, tum
\ anle, tum retro, tum ad lalus; el quemadmodum
, \ , , usus luleril, sic omnia vel coostituea vei com , \ . mutabis.
'. "
183.. Ubi pedestrem aeiem instruxeris, vel gra , vium, qui scutali sunt, vel leviuai, cujus generis
, \ , sagittarij et fundiiores sunt, et bosies, qui ex
' - adverso pugnant, vel fundis vel arcubus (ela con, (56) , jiciunt, vel acuiis majoribus quadraila et obloagis,
qui tbyrei eunt, aul minoribus seipsos el capita
(57), tegaat cl quasi âcrusleat, iia flei ul nihil niali
, \ accipiaal quotcunque in illog lela conjiciuatur.
\
' .
184. Exercitu hostium lunalo, id est, ad semi*. (58) ( circuli speciem inslruclo (uam baec forma tuta et
\ iirma videlur esse, et hostes binc atque illinc cor nua exteadens iu mediam aciei quasi C litlerae
\ cavitatem excipieas circumcludit, et milites ve \ , \ bementius ac robuslius ad pugaandum cum illis
* ), incital) si adversus eum copias luas apparaveris,
in tree parles adversum duo cornua bostiura col . locabis : mediam partem non adversum cavitalcra
0).
(56) 66. Scribe, .
1063
LEONIS PHILOSOPHI
1061
liosllum instrues, sed ad subaidium duaram par- \ \ |ium pugnanliuni constitues. Ilaque vel illorum
luiiatue axercitus irrttus erit, vel bostis cogetur , aciei formain coaitnutara. Sin tu disceesum et , * fugam medi parlis simalavem, et hostes ad le .
intequendum arovocaverU, noa modo acies illorum ,
dis&olvetar, aed eiiam confuse luam iosequetur. *
Ilaque instruclus exercilus luus reversioae quadam I
subiia e\ couferla illoe adoriens, iasequcnles le in , ,
fugani conjiciet
' ,

'. " ,
185. Insidiae omnes vebemenliores babent im
,
petus quam exterae incursioaes: eae tamen quse
a tergo ftunl, loage vebementissiraa?. Nam hujut- ' *
niodi insidias aliquando si comparaveris, longe .
roelioraa eflicacioresquo videbU esse iis qaae a \ , \ \, \ ^
lalere fiunr.
.
\
186. Ifandala, praecepta, tesserae, ac alia bujus
generig, per praefeclos tuoa, et noa pcr te tra- , \
denda miltiibaa tunt. Per te enim hoc velle facere, , \ ,
imperlli bominit alque admodum insciti eseel : , .
nam el tempus raultnm in prsecipiendo conaume- ' ,
tur, et magout (umultut erit militum se taaluo \
inierrogaaiiam, et fortassit ia commemoraiidis & , \
illis alius iatardum aliquid adjiciet, alius de- ,
,
trabet.
.
187. Boni ImperalorU et admiralione digni est,

\ \ potse poliug celeriler aliqua neceaeilate prementa G ^
quid maximc opue facto sit deliberare, quaro ante , \
neceasitatent contingeniera de ea deliberare. Neque * eoim deliberare ania potest quig de oiaaiba*, qu , \ ,
.
belli imminens caxus afferre solct.
188. Quando ia acie, aole conlra luceale, cum
boelibus confliclurus es priusquam praelium coramillalur juba milites sursum arma, nudos gladioe, ferrea acuia et Hluslria, et hastaruai cuspidee
tollere: bxc eniro si admadum fulgeanl, in aliquara
periarbaiionem hostes conjiciunt. Quando vero jaro
maaus conserturas es, magno cum clamore vocis,
et armorum contra bostes contendant, iiaque praslium cum boatibue iaeanl.
'. " , ,

, \ ,
\ .
, .
"

D .
189. Mukiludiae eqoilum boslibiis ei iaferior

fuerie, atpera loca, et angusia, et montosa elige,
per jutt k>ca hostium equi copias vestras persequt
naqueanl : boc enim in adversos casus intuendo
considerare diligenler oportebil, qaod prudentis
imperatoris maxime propriam e&t.
'.
,
, ,
* \ (59)
*
.
pV- ,
, \
, *
190. Magis utile putea esse, ut acies in pratto

stet et perictiteiar, qaam ut fugiat et exagitetor.
Nam dum siat, victoria potiun speranda est; dum
(59) tfpecMOXtlr.
Scribebatar, .
1065
TACTICA. - CONSTrTUTIO X X .
1006
terga verlit, ne epcs quidem alla reliqua et*e
, - potest.
.
194. Deo tibi vicloriam largiente, bogtiam poliie,
^'.
, , sive equi tWe arma sini, aut alia ejus generig,
, \, jnilitea munerandi eunt, et conviviie epulisque
accipiendi : iique, qui gtrenue ae gesserunt, pro
,
, \ dignitate sua provehendi, et doaig cohoneslandi
, \ siint : timiifi auicm et ignati et aciem deserenles,
. - vel gravi poena coercendi, vel eumma cum igno, , roinia repellendi. Atque adeo fraclos aitimo aique
, . debilitalos eriges et excilabig, forles autcm el
\ \ , slrenuog ad gubeunda pericula animabis.
\ \
.
192. Quando de boslibus lropa?um collocat, ox
^'. " ,
, legibue nogtrig gpolia ad bunc modum distribuee.
, , Qiiioum partom pro communi terario gcparabig:
, *; reliquae qualuor partee iuier praefectog gubjerto*,
, qttomam qualea laboree in bcllo cepernnt, ax
. - aequo dividaniur. Quod l i quidam e i prafeciig aut
, \ praslilibus, aul aliug quig ei miltiihiis gtrenue
. praeler caeteros se gesseril in pralio, tnm ex bac
, , parie, quae communi a>rario Iribuiiur, gecure illi
, aliquod muaiis defer, quod justum libi oeqmimque
videbttur. Similem eiiam qui ad impedhaeuta cu
' gtodienda separaii eunl portionem babeaat, ac ilii
* qui in reliqua milida fuerunt*
\
.
193. Exerciiug ex equitaiu et peditalu miglus
pltf. >
, \ corpori similis est, qui manuum vica babot leves,
\ id egt, sagitiarios, jaculatoreg, el fundilores. Pe\ , \ , dum iagtar, equites. Capiiis aulem, le, qui prus\ cipuus ex omnibug eg. Relfquorutn raeuibrorum
. ' iaaiar, gravee, id esl, gcuiatae, qai fntegrani ar , - maturaai gegiant. Itaque tu, quagi capnt, ntagnam
. : \ curani baberc debes, mm lui ipsiiw, tum tolius
\ liam corporis : illique gitailiter tum lui, (um aui
ipsorum quoque curam gcrant.
, \ .
194 Ulile autem boc in primig belto egf, gi
\ \ ,
cxercitum maguum cerlig de cawgie ndnoreni vi , deri cupig, ui conlubernta inter se jangas, ei in
uaam camardam, quata vocant, duo coLlubernia
,
, - D conferag, et arma prope inter se poui jubeag.
. " , Quando parvam babee axercUuni, nnutn conttt bernium iti duo divtdee, aut etiam plura, si iia
, \ ) , usiis feral, alqae adeo major numerug egse vi \, debcris, ut nc propter pauciiatem conlempiui ho , * \ slibus sis. Celeriter aatem ab uno loco in alium
easlra movcbia, ut hostiura viin ila eognoscens

cuni illis pneWo diraiccs.
195. Ficlig ct simulatis irruplionibus miiiics ag^*. ' *
suefacti, facilius ct gtrenuius veras susthiebunt;
, nt praesidii parle aliera conira alteram dcdiia
, a nobig opera cansiituta, aul proditione, ingidiig,
, \ , c&amoribug, etrepitu, trangfugig, iacaraionibng, el
, - aHis bajugmodi gimulaiig cl i.etis exercitati, a verU
, \ \
ccrtamiuibug, gi quando iacidant, uoa abborra*
.
buni
9
1067
LEONIS PHILOSOPHI
1068
196. Navalig clagsis boc memorabilc con&iiium p k C pniari debet. Quando ad loca arenosa el mlmrae . " t \
poriuosa classem tuam navalig praelii tempore npplicatarus eg, saccos niullos arena coroplebis, , ' , ,
cl fimlbus eos quot satU esse videbunlur ex una- , \
quaque iriremi propendere facicns, quasi ferreac
aucboree csseiit, et ubi hunc quasi portum libi , \
confecerig, ex eo loco noctu progressus, consii-
tutam incursionem facere poteris.
.
197. Loca sicca atque arida iransilurti?, aquain
^<. ,
quaniam poles lecum perfer; nocinque a vespera *
ad mane iler faciio, dtem autem toium gonmo ,
requietiquc dalo : iia fiet, ut miaus jumenla si- \ . ;
tianl, et saiis idonea tibi aquae copia sii.
, _ .
198. Ampiciis exercitug olim canerfeque anjug- '^'.
\ ^
modi diviaalioaibug animum et fidem adbibebai: .
slernutante auteia quodaai, miliies slatim demisso \ ,
animo erant, quasi malo omine quodam objecio; , -
quod iroperalor aniinadverieng : Minime miram, . \ , *
iuquit, est, gi ex lot circumslanlibus unus gleran- ,
let. Hoc dictum cum risu omnes exceperunl. Rigug
nutem vicioriac gigpum est. Haque prudeng impe- .
rator boc omen coaverieng, roiliium animos iuagnopere excitavil.
plfl'. * , \
199. Yide quodie anni aut mensi? victoriam ali
quam reportagti, el eodem die iierum., si ita usug ,
ferat, bellum guacipias, alacriores milheg sint, , * >
ei oieuore cum gpe praclium ineant, et puieut Deo ,
propitio bostes eodem die se in fugam ilerum ver- . \
euroa. Et de loco in quo quis ticit, aiaiilHer gia- , * \

tuenduia egi.
. \
.
/.
200. Nibil quoo nunc dico perturbel. Verus
ct slrenuug imperator cognosciiur, quando non \ ,
quod in rem saam est qux-rit, sed qud ex usti pu- ,
blicQ milituiu es\ Ulud gpcclat: nain cum galuie \
publica suam quoque salulem procural. Ubi enirn .
paslur gregi suo diligenter prospicit, is compendiuin \ *
vi co habet: ain gregcm negligil, non modo verus ,
pasior nQn babcbilur, s$d greg^ negleciq dawnuin t l ,
, \
eibi ipse accergit.
.
201. Si bo$Ubug classjs fuerit, lu cum copiisD '.
tuis iaslructug lnnalaro clasgem appares, el paulu-
lum relrocQdere iu roedio videarig: id enim non
onmino ad fugiendum, sed po>t fugam ad pngnaii- ,
dum poliqg valet; el paralag babebig naves, ut \ ,
rursuin proratiui, st id uecessilas pogtulel, illos in- , \
vadas. Ne<|iie enim audebunl in caviialein loct ia-
grcdt, nimirum id tiraentes ne circumcludanlur ab , .
boslibgs.
J:V
.
'. ,
202. Yicloria tibi a Deo concessa, ne stalim turbulcate el coufuse illos insequaris, scd inler inse- \ ; .
quoadum ne conversi le rursus adoriantnr provide- . big. Nam effusa vt intempcrang inseclalio, opporlURQS ;* ,, .
ad offensioiicm facil eps qui iiiscquuntur.
U&
TACTICA. CONSTITUTiO X X .
1070
\ , - 205. Circumspecte loca angusta transibis. Quoil
, ab hostibus discesseris, robueios ac strenuos mi*\ - lites a tergo in exiremo agaune, quam vo cant, collocabis, ut incursantea hoete* possint re , \ pellere : et nemo ia anleriorem parlem (ugiat, ubi
- luinstructug eris. Itaque airlnque exercitus flnnus
' \ ac munUas eril.
.
201. ,Ut robar exercilui iascras praetipe, ut si
*. "
, boaies cum ctoraore contra luoe veniant, tui *uaiiiti
cam silenlio el tacitufaitate praeeedant: sin illi si
. lenies ac taciki ambulaverinl, uim clamore ao stri (60) , dore armorum tui iUos iavadani.
\ '
205. Ubi armaiura eges, lis diviiibus, noa qui in
'. " *
, , , praelio *uat, sed qui a pratio absunt, praecipc : ut
, si nolint ad arma veaire, virtiro pro se equaaique
\ \ * \ mtitant : ila quidem fiet ut pauperes strenui ar , \ mentur, divites ignavl ex quo ac caeicri qui
' .
belb) sunt, bcllo inservlanl.
*.
206. Afislum ex pediiibua el equitibus si cxerci lam babcas, leves equis persarpc vebi jtifcbie, ut
, opporlunia in locis agiles alquc eipediii de equis
, desilientes, excelsa altaque loca anticipent, ct fun. - dla, saghtis, reliquisque armis ulantur, ut ad
omnem hostium occursuai parali sinl.
, , , , \
.
'.
207. Si quis, qui strentie se In exerchu gcssil,
, aliqutd abs te coaieadal, vel de salule sua vel co , , , , - C gnali, ne difficilis in pernegando sis, sed pro rebaa
, \ illius gestis, boc de aalule amici aut sua con * \ doues : nam ei pium factum boc erit, et alios talis
, remuneraiionis spe ad res bene gerendas cxcilabis.
1* .
208. Boni pnefecll indicium el magna virtutis su
'. \ , gniflcaiio est, si subjecti milites voluniario animo
, illf obtempereat, et si iabores sponte sua subieriat,
. - et ia illis duraverint. Naai qui necessitate el vi sub - jieiuntur, qui indigne se ac coatra quam praefectum
, , ' , , , par est gcruat, illi insidialores, non amici; pcrfuga,
IIOB periclilantes existimari debenl.
' .
'.
209 Imperaiori boao nu(la studia ita laudaada
, ' * - ac provehenda sunt, ac agrtcultura et miliila : a!,

,
tera quas
rempublicam
el -milites alit, aliera
qox
-"J '

1
"
~l 1
|aw
~ '
1
,
. \
.
,
\ .
'. \ ,
, \ (61)
. \ ,
, ' \
* -
rempablicaai defendit, et agricolas laborantes coa

servat. Iiaque tam magis h cseteris sum artibua
proponendaa, quanto \\\& interdum sapervacanea
esae cerauaiur: bae semper salutarea aual el necessariae.
210. Dt spsciplendua et honorataa ab omnibus
babeare, communem ulililatem rei privata?, quemadraodum supra praecepimus, antepone. Boaus eniin
imperaior esl, non qui bene suam ipsius vilani degit, sed qai subjeclis suie auclor talolis est. Imperator enim non ideo a aobis deligitur ut sibi soH
NOTAE.
(60> . Adde, . Necessario id sensus exigit.

(61-) tCal xcv. Scribebatur, \ .
1071
LKONIS PHILOSOPUI
1072
Provideat, sed ut caeteri qui sub imperio ejus suat, * *5meliiis vitam iraducant. Nam ideo ad miliiiam euol *, ,
omnes ut sibi melius sit : et imperaloribus ideo ' ol * '
obediuat at ad salulem viam illit muniat.
. \ *
. ,
.
211. Exercitas universi labes est, immodestise at
'.
luxui dedilus imperator. Modeatia enim et ordinis . ,
cam lemperantia coneervatio, nuliiibas in primig *
uliltg esl. Nibil enim ad viia cuUura in ballo aliud .
aflerendum est, quaai qood neceesaruiiii eet: luxum .
auteai neque bellum neque pax aobria admittU. , #Quid eniia causae est cur non lurpissimum eit vi- * \
rym ex equo caupoaari? Omne enim robur iilius ) ,
corrumpilur, et damnum non nediocre infertur. .
ltaque prafeclos omnino induslrios viros esse opor- \ ,
tei, jasleque imperanies, el iu re mililari polissi- , !
roum. Sabitum eniro lcmpus el subilae ree in bello ,
gesl* esse soleat : idque prxcipue in navali prae- *
lio ceratlur, quia aavibus tota dimicatio Irausi- .
genda est.
'. 2l2. Si bellum libi curo exercitu fulurum est
multis reglonibut collecio, ne prestoleris donec in , ,
unum locum congregeatur, sed diepersi adhua aba . ' te vel sua in regione, vcl aiiis ia locis aniequam - (62) , [] .,
mul cogaaiur, adoriendi sual. Nuncque adeo cum , *
ex AEgyplo, Syria, Cilicia, Barbari adversut Roma-
iias copias se instruani, navali classe ac navarcbis Cyprus occupanda, et priugqtiam barbarica clatsis *
ia unura coeal, eatit justa et commoda classe noatra C .
ca dispersa adbuc invadeada est: vel priusquam a , regione sua exeant, classis iilorutn fleri poiest in- ' { cuidenda est.
(65),
*

213. Exercilus lui uaiver&i corporis qua&i medicum le arbiiror esee : itaque quasi tausse uiorbo- .
rum ab exercitu pcr te abigendae sunt, otium, luxus, , gumptus, inletuperaalia, dmnaiioneg, auspicia, au- , , , , guria, insomuia, quae omnia abs tc verae pielalig , , cuhore conlemnenda sunt, nisi ad victoriae gimula-
lionem inlerdum illia abularte. Neque eoim par esl ,
at ad vicloriae ealulis tpeni ejusniodi 4gaa iuipera- (6)> ,
lores qaeeraat, sed caulioue provUioneque aua ad
oinaes res sascipieadae quanlum uUntur. ^ , ,
Scd el lucri cupidilas ejicienda qoanlum poteal ex
exercilu eai: multa enim per baac cupidilaiein de- .
trimenta ia milUtara imporlari lum ex antiquis luiu .
ex recewlioribus scripioribus cogtiovimug. Divina-
liouihus auiem et iaaomuiis qaidam freti decepti .

aunl, et salutem suam misere prodideraal.

.
*.
914. Liberoa luos et nobiliuai virorum milUuin*
quc Olios tecum ia axpedUioue aabeae : boc nim ' \
Ulos loage pradentiores raddel, at cqgniiioneia w- ,
NOTiE.
(6g) .
Stribcbaiar, (63) ^.
Scribe, .
.
(64) .
Scribebaiiir, .
1073
TACTICA. - CONSTITUTIO X X
1074
\ - mul et experientiam rei milUarie atqua imperaio. riao habeanl. Ludus enim necessarius, disciplinac
;. \ \ necessarae bellum est. Itaque florenlea jam aeiaie
, amicoram familiariumque luorum liberos quasi ge , \ nerosos cattilos lecura in expediiione habeas, ut
, \ \ discani lolerare laborem, audaciores esse, cadavera
, \ morioorum tangere, plagat videre, ei clamores bcl - licoe perferre, et in inilio praelii bcllico lamullui in , tercftse, ui ad otnnia negotia bellica ab ineuoie
\ \ fttate assuefacli sireuui esse debent.
' .
'. " \
215. Forteia ac pmdentem imperalorem te indi , - cabunt, opportuaa audacia, et boaum consilium, et
, \ , amicomm alacris laborum suscepiio, et in pertct , \ lie obeundis confidenlia, et ia rebus gerendis flrmi \ tas animi atqiie coastaniia. Haec eiiiro strenai ducie
* ac nobilis suat, ut et ipse opportuno terapore quod
\ , \ optiroum factu eit facias, et consilii tui benevolea; \ tiseque adjutores, et omnibus ia rebus voluaiarios
* , \ defensoree babeas.

*. " ;
216. Quoniam venator bonus lapos el vulpes ar , \ liiicio venalur, sic cl tu bosiium speculaloree so-.
leriia capies. Si eniui exlra vallum tuutn custodiae
. - locaveris, deinde jusseris ul ununiquemque ignotum
, leaeaat, cl interrogent, neque dimittant priusquam
, \ prsefecti nomen el contubernii, nade sit, et tesse , \ , rani ejus coatubernii commemoraverit, et eoe qai
\, . ; baec facere nequiveritit, exploraveris quinam aint,
, \ Q f i | epeculatores illorum iavenies
.
:\ \
217. Imperator qui eloquenliam cum prudciuia
* conjunxerii, quid in excrcitu praesiare non poiesi?
, Ilajora enim saepa diserla coborlalione efficiet, quam
* \ viribus suis et plus verbis quam robore railites ad
\ , \ - sirenuiialem iacitabit, idque roaxiiae si pereuadeat
\ , \ cum hosiibus sibi reat esse, qui ex carne et san \ .
gaine, quemadmodum caeleri homiaes, consiiiuii
aint, quique omaia humaua facile paii possunt.
'. ' , ,
218. Ulile tibi cumprimis eril, tmperalor, tibi
manus conserunt cum bosiibus mililes lut. praeier, $ " - grediendo milites iis verbis appcllare : Scmc! lan , \ lum conflige cum hosiibus, ei vincemus; atqtie ilem
" , eimilitcr semel: lieram cum boste ccnflige, cl vin . D cemus. Terlio aulem obequilando boc faciat. Uaque
, \ magnum momentum ad victoriam aiTeres, alacri . ler el assidue hos tres iropetus milites facianl, et
, $, bosies animose invadatii. Hoc abs le faciendum eet
quando primum belli ingressum Deo propitio beae
.
videe procedere.
'. " \ 219* Ut vero propler moltanim rerura mHnoriam
(65), \ , ab hostibus in admiratione liabearie, el | ropterea
, ab illis limearis, gi ad te legaii misst fueriat, inter , , \ rogabis eos nunquid aate legationa usi fuerint, el
, \ , \ qotbus de causis, quibus cum hominibus, quo loco,
, \ . \ \ quo lempore. Legaiiont item proposita providea9^> , duaa aaimo es4, num quae4tnilis fuerit, vet apud te,
a c
(65) ETrau . Scribebalur, ! \ .
75
LEONIS PHILOSOPHI
16
vel aliam quanivit nationem, ut inlerrogalionibus - '
et semione too videaris mullarum rerum memor el \ peritug esee.
.
\ Ov
220. Ad quae loca vel civitales classem emissunie ee nemini indicare oporlet, sed occullandae , \
animo civitaleg sunt, ul nemo de classis ilinere \ , ,
quidqnam praesentiat. Mandaium auiem quoddam . ,
litlerit coiiscribes, quod ubi scriptum fuerit obsi- gnabig, et navarcbo tradeg, praecipiesque illi ut ubi , mare ingreesus fuerit, gigilluai aperial, ei cogno- , ,
grat quo ilurus sil. lia clain bosles quo volueris .
.
pervenies.
'. \
221. Leges mililares atque imperatoriae si custodianlur, viclores ducea hoaoralos et memorabiles \
faciual, el regibug la?tiliam oblectaiioaemque affe- , \
r
'
runt, el ad dedilioaem pacemque bostes cogtmf, el

ab omnibug perlurbaiionibus subjectos noslrog lrbe
ranl, imo vcro multorum bonoram aique salutariutn
caosae guut, ei Dei erga illos benevoleniiam augeut,
et ad laudandum Deum omne* bomtnes pios iinpellunt. Has igitur leges quasi maximag, omnium botiorutn secundura Denni conservatrices, et eomiminis galutig prospicienlissimag, omni diligenlia alque
obaervantia coles, ct ante oninia divinas legcs, veraque illiug praecepla quibus pielas continelur,
sucamo stuJio el perpeluo geqtiaris : ila enini opiimum iniperium fiet, et l>eo universUaiis Regi Doininoque nostro Jesu ubriglo, et nobig qui per tllum
reguaaius, complacilus erig.
,
\ ,
,
\ ,
,
. ,
, \ . , * (66),
, *
, \
\
\ ,
Q ' .
Argumentum libri in Epilogo.
.
'.
1. Ut igilur oumia quani brcvissiine a nobis uni\erto boc libro conclusa, gummalim repetamug,
boc in primis dignitati tuae pracipimug, ut qua de \ . ,
oausa imperatoreg, qaauiuai potes efticiag, ul om- , \ ,
nes qui sub iinperio luo 8iint, vitam quam niaxime
.
iranquillam et aecuram degant.
'. \ ,
2. Ac primum quidquid dtcturug facturusve es,
a Deo prineipium babeat, nibilque line illiug coiu- ,
\
wemoralione ac deprecatione agalur.
.
5. Cur enim non priacipium omniuni rerum agen \
darum a Deo capiendum *it, cuni Deus pater nosler \
factor el inspeclor diclorum factorunique omnium, \ \ \
judex cogilaiionum oroniuin noliouuaique cordis, ^ \ , \
nullaque creatura abdila corain eo gil, g$d oinnia , \
nudata el explicata anie oculog ejug gini, queniad- . \
iuoduia divtuiggimus Paulug loquilur? Haque pr*-
. \ *
ter acnienliam ejus nibil a nobis agendum est.
.
4. Cognatio eniro quaedam a vobig cum illo esl,
'. "
laligque aflfectug qualia erga palreni esse debel : , ; \ .
nam illiug muuere in lucetn aspeciumque veuimug, \ ' \ , \
pro illo et vivere et mori debemug, I>enignila(6 i l - \ \ .
liug aliinur, in ipgo viviinus, moveinur el sumus; , \ $
tantutii illi obedirous, quanium subjecli prmfecio, \ . \
gervi domino, magislratus rcgi; oinneg illius su- , ,
NOTAC.
(66) Kpazvrexai* Scribebalur, ^
1077
TACTICA. - EPItOGUS.
1078
, xa\ . mua, qui oranium babet imperium : nobis per illum
, . oinnia aubjecta sual, luoi animaia, lam inaaima,
, no8 vero illum colimus : aaiversa bastiarum natura
* . . \ a aobis gubernalor, nos vero ab illo pascimur prm ' cipe pa^loruni, qui uoalra cauea nostrara aaluram
, . induit.
, ' ; ,
.
5. Nemo autem qu( raente depravata perdilaque
'. ,
. non esl, Dcum esse negare pptest. Oainia eoha Dci
(07) , \ plena , qui ea qu non sunl eduxii ui essent,
, , \ qui omnia complet, omnia agit, omnia providet, el
admiaiatral,
, , \ .
6. Opera mantiuui ejus quae ab iilo facla etinl,
\ "
coelum et quae coelo contiuenlar, terra el qu terra
, \ * ,
, , coniinentur, mare et quae mari conlineniur, ven\ , latem Facloris indicanl, et cerU testingoiiia dant
\ . divinae erga nos benevoleqliae et providentise,
'. \ \
7. Ipse reges desigaat, dicil eqim ; Per me re*
' * \ ' ge$ regnaM*. linperatorcs ab eo eligutitur, qttf
, \ oranis potestatis alque iniperii aucior est. iiaque
, . aemo imperiuiti aut magistraluui in ge recipiai,
, \ priusquam prece el eupplicaiione seipiuai quasi
\ Deo consecraverit, et illius providentix volualalem
, \ suam subjecerit.
.
'. ,
8. Quae igitur ad Pcl cuhum pertiaeot in prw
, mis observanda el consliuienda etuit, ut qui epiri\ , lus eai, iq spiriiu ei veritate ab cmnibus colatur ;
\ \ \ el quse fidei vilxque praecepia reliqait, ea precibue
, impeiremu* ut faciamus, qu divinis Liiieris impcn
rat ut agamue, ei flde in illum, amore ac dilectione
$ .
omnium in Cbristo Jeeu renalorum , ad Cbrislum
perfeciionem legis aspiremus, ut per illutn in quo omnia Deo complacila euat, nos qnoquc l)eo placea
inua, c i jusiiliara erga oroncs, eiiam inimicos, sequilalemque teneamus.
'. \ , \
9. Religione ia Deum uoa ipodo cognila, verum
, eliam calia, el bonoribus regi secundum Demii dfrr
\ \ . \ latis, qui gladiaio a Deo stf)i couiineadaium nou
, lemerc geslai.
, \ , \
\ .
10. El profanorum vel tyrannicorum nemo ma'. \
' , , aua eis iuferat; aut aliter audeat neque tu ipse,
, nequ^ aliaa quisquam conim, qui sub lua poleslate
, , ^ sual, quaiicuoque prxfeclura ei credila iuerk, sivo
, . *" iaililarU sive bellica; eed sim ipsi, ul Dei posses \ gio, ab omai aoxa et beaione liberi.
;.
! ! El maxiine poulifices, lanquam Paires et pa'. \ , ; \
, , elores bumanarum anioiaraai, taai priucipuai,
\ , \ qnam eubdilorum, et ii qui apud Deuin pro nobis
- inlerceduat. Hos otnui bonore et revereniia prose , \ *' . qut oporiei, ei eoruiu nibil injuria el coulutiHstia
aCjicere.
12. Etenim quae in eos Qunt, in Deum rcfcrun'.
, ' \ - iur, a quo ct poutificaluai accepcre; per qaem et
;
* Prov. , 15.
.
(67) . Scrito, .
1079
LEONIS PHILOSOPHI
lOSfl
regere animag, et pro ipsis apud Oeum inlercedere, , " \ ,
obtinuerunl. Sacerdoieg enim veluli anima quaedam . Oi
diffaga et viviflcang universum Cbrigtiaai populi \ *
cum principum lum subditorum corput, duceai
regera oinnium Deum possidet, et ab ipso lotiiis \
corporig pracuralionem moderatur, gubernat aupie , * afatj
circumagit.

\ .
13. Deinde gacerdotibua Dei, qui, qtianlitm in ge
'. \
egl, pascere debeat gregem Cbrigtl, aliqua in veae- \ , 1*ratione babilis, alque adeo divinig fldei legibus \
*umma observanlia omnique aniroi inductioae ab *
omnibas observalie, regias legea minime Iransgre- \ ^
diamint, ul juslilia et Judiciura in medio lerrae IJO- .
lrae
flat.
44. Miliiarem laborem el arma bellica eic accu'. \ ,

rabis, non ut injuriam alicui inferae, ant injugluoi * , &
bellura moveas, aat pradalionea et iniquas adver* ,
gus integrog homines incurgiones faciag, sed ul re- ,
ligiogc viveng, et cum hostibus etiam , quantum ia ' , ,
teegl, pacem habens, ita pie ei Deo complaoite vi \ \, ,
tam transigag, ut ad injuriosorum bomiaam vim (68) ,
depeHendain artna abs le snmantur.
.
15. Si eaim vitam religiogaro ac piam degas, ct
'. ,
justa d$ cauga bellum moveag, Deum juslum iu ' \
aroni bellandi ralione adjulorem habcbis.
.
16. St enim quig certo giatual iion se injuriam
-'. \ * '
altcui htfcrre, gcd injuria affectum esge, ct ad bel- \ , \
lum necegsario sugcipienduro, ad depellendam io- ,
jurram provocatam esse, ig oianiao cradere debel C ^ , ,
jugto bello bonum flacra a Deo hnponi, injusto autcm conirarium.
17. Quemadmodum enim qui injuritig egt, non
? . "
potegl non iniquitatis guae poeaam a Deo justo re-
portare : sic is qui injuriam propulsat, flerl haud , \ polegt quin a Deo victoriam aggequatur : Dominug , \ ,
caim jusius judex est,et cum justitia pcrlractat * , \
omnia.
.
18. Htijag rci gratia arma abs le exercenda
'.
sunl, reliquaque mililarig iadugtria buc conferenda .
egt.
19. Belli ipsiug tempore boglium tuorum natura
'. \ ; ,
et consiitutio diligenter abs te cognoscalar, utrum
illorum copise primo congregsu impeluosiores ar- , \4
denlioregque siiil, an palteniea (flagarum et telo- ^
ruminilio, posteaaulem ad praeHum dimicationem- , \ que vehemenliores exalglant.
,
..
'.
20. Bellum cliam ipgum libi cognoscendum esl,
imnquid breve, propter celerilateni dimicaadi, et , , \
propter coinineaius pecunia3que inopiam, an polius , impetu animorum ei incilatione cclere exsislat et ; \ /.
vchemeng.
'.
21. Talibug in bellig pro hosliam natora ct conatu, el pro univeraig illoruin copiie, exercitum , \
itutm apparabis, vel ad fortitudiaem celeritatemque , \
illorum, vel cotitra ad audaciara tiaioremqae, iras , \ , &
NOTAS.
(68) . Legebalar, \ .
1082
TACTICA. - EPILOGUS.
1081
6 \ \ ; \ - et gupplicia, gtudia glori et ignaviaui teipsura
\ , comparaUig, et bujusmodi affeciionca animi sive in
\ ioo exercilu, sive in hostium copiis giut, vel augcre
vel minuere possis.
\ \ .
22. Prsecepla autem iua potigsimum, gimulalio
. '. \
\ \ pnediciionum, cullux divinus, diserla) cohortaliontg
\ , \ - tuse opporlune per lempus adbibeantur, ut maateg
. omnium oratione peraioiae, voluntariae ia hoc gialu
' \ - aifeciuqae consistant, neque necessitate inviti ad
dimicandum pertrahanlur. Qui eaim miiites niiauft
- ad pugaandum paraii sunt, iidem confusioaom or , diaU ei perturbaiionem in praelio afferunt.
.
.
'.
25. Ant*quara igilur pericula subeant milites,
animi illoruin ita perlractandi sunt, nl ad omnem
, \ impelum *sugiiaendum
- ' alacres
sioi ; bosiium
au \ tem roealea pertarbanda gunt, et in formidinem,

\ , , \ mollitiem, degperationemque conjicienda?, alque
. adeo tum adoriendi hostes, et sine ulla dilatione
, inradendi. Nulla eaim alia raiiono hosteg gperabig,
.
nisi in aliqaas aagu&tias ilJos prius deducat.
'. , .
24. Neque in hujusmodi pericala hostes impel \, ' - lanlur, ia quibue, ut in desperatis rebue solent,
.
meliores, qaam itlorum aalara fert, et impetuogiores gint.
*. \ ,
25. Sin iaduci ioederaque sint, nullo modo abs
.
te violeatar.
-'.
26. Ex rerum eventn gi progpera libi omnia et
* \ secunda gial, et hogtiam vtcloria potilug fueris,
, ue ntmig animo efferaris : neque in rebus gerendig
- ila lardug gig, ut pogt inilia negolioruio confecla
, ' \ , circumgplciag, el delibereg quid deinceps agenduin
* sit: nec rurgtiA gi advergas res ingravescaat, gio * pidug et alioailug vel luig vel bostibug videarig.

27. Sed neqtie iis temporibug cede hoglibug ubi
'. ' (69) ,
* polcrie illSg regiglere, el incursioneg illorum pro \ , \ petlere, nigi pacem hogteg uiileia ex le petaat :
magaae eaim rerum offengiones hujugmodi ex cauais oriuatur.
.
28. Exercllug tuog ad bellom educendug egt,
'. \
, mulliiudinem jusiam habens, canerig armie bellicts
\ , ' minime defectug, nullaque aiia re ad bcluro neces , aaria degtituiug : quibus in rebug mali imperalores
D facillime reprehengioneg habeat.
\ \ .
29. Indugiring admodum debeg egge, precipue
'. , \
- autem in iig adminigtraadis q ad procuralionem
rei bellicae pertiaent.
50. Samptug quam minimos et frugaleg admiu
'. \ \
, \ - teg, el retn coromoaeni diligeater agservabig: deinde qaae faclo opog guat, omnia accures.
.
51. Uaqae higloriaa antiqoorum et recenUorum
'. \ \
\ , diligeater cognoacag, el omnium faciaram coaai , \ - lioruoiqae imperaiorioram, qu i g a a cognitione
- suai, raiionem teneas.
.
NOTiE.
() . Sctibe, .
-
1083
LEONIS PHILOSOPHI
1084
52. Qnod si quig vel arlifex vd plebehis aliquid '. \ ef
pne se feral diciurum quod ad rem miliiarem al- , , ,
que iraperatoriam perlinet, illum admiile libenler, .
et eorum quas loquilur judex sis.
'.
55. Consiliiim tibi cum scnibus capiendum egi,
ei iia qui rei bellic peritt guat, et qui aliqua di- ,
guiiale ac nobilitate pralucent, ei qni ctim benevo- , \
leuiia consilium fidele in rebus gercndis dare pos- , \ , .
guut.
\ ]
54. In periculis bellicig nunquam dimices, aut
nianug conaerag, eed caulionem tui ipgius diligen- , \ ,
tem babeag, ei universo exercitui pregcribag, quid \
*
gereodum io universa diinicaiione git.
'. " ,
55. Consiliorum et faciorum iinperaloriorum ex\ ,
logitator 613, et in aggressionibus tuig solers exsi
giag, tum quando bostes invasurus, tum quando * * * * \
*
:tb illis invadendng es.
\ \ ,
56. Ad repellendag hoslium incursioneg babilis,
\

ad machinationeg boglibug inferendag gravia, et ad
, \ .
id quod iulurum e&t animo anlicipandum goferg.
'. \ ,
57. Ad legserag quagdam conlra hosies excogitandag diligen* cl asgiduug, prudentia, iagenio, in- , \ , \ \
dagtria cecicrig omnibus prafectig anlecedeng.
*
'. \
58. Corpore robuglug, et ad oronem armaturam
utendam babilig aique expeditug : iorma decora ac ^ \ liberali, omni armoruai cougtructione dccorus at- \
que illuglris, aeiale florcns, corpore alque aniwo ,
\ \ ,
atrenuus.
Q , \ .
59. Abstinens pecunia?, contiaeng voluptatum
'. \
omnium, laboriosus ad res toleraadas, foriig ad , , pericula guslincada, intrepidus ad discrimina gub* , \
emtda, ad jusias reg persequeadas ajacrig, magna- , \
nimug in rebus cum mililibus obetindis, gerendig, ,
magna in exisiimalione exsigtens, non propler ge- , \
iicris nobiliUlem, civilalem aul rempublicam ab \
aliis admiuigiratara, sed sua tirlute, et in omni oau , \
bellico diligcnti aedulitate gloriam sibi comparang ,
beaevolenlia ac animi prompliladine : caeleros \ ,
onmee iii gingulig negoliis sugcipiendis guperang, el periade ac de privalis rebus negoiium essei, pu- .
blicos laborcs loleraiig
'. , \
40. Diserlus praeierea el eloquena sis, el cerliggimig ralionibus ia re vera uieng, niai ubi interdum D , ad excilaades nulUum aninioe, et ad menies illorum .
praeaenii reruro opportuuilali aplandas, roealiri in- , - \
lerdum ei ficiam orationem adbibere oporleat, quo , \
*
pieliug ia conlrariam geiUenliam Iraducanlur.
41. Erga illog qui ia bello ceciderunt, et erga
'.
bonog viros potissimum, magniflcus, liberalig, et , \ , \ ,
munificus sis, ei honoreg illis tura beando, lum me- \ ,
inorabili gepuliura afllciendo babebig.
\
.
42. iEgrotog quam diligenlissime ganari curabig,
'. ,
erga paupercg de luo liberalig, gloriae non nimis ,
expeieng, et. iiberalig tum in privaiis lum in cota- \
mnnibus homintim consueludiuibus.
.
43. Ncque conteniiosug, neque curiosus, neque
/. ,

1085
TACTICA. , . - ^
, .
,
\ ,
\ \

.
\ \
,
.
EPILOGUS.
1086
loquax. Veslitu, habilu, incessu nfioderalus; invi~
diam ex omnibus rebus summe deviia, aeque mililibus strenue rein aliquam gerenlibus ea le mordeat, sed latides eos potins et imiteris, et adjuvea
ad bonesla oninia suscipienda.
44. Unumquenique imperalorem par esl adver

8us ullam nationem belluni suscipientem, cogilare,
et cognoscere, quasoam forma aciei illorum sit, et
quibus poiissimura ariificiis roachinationibusque
in bello uiunlur.
'. , 45. Sin navali clasai prseflciaiur, provideat, ul
, no classis aliqttibus sali tetnpestaiibus jaclelur, et
, \ (70) astrorum, aerisque oiolus observei. Ultima agmina
, , classi, aut aciei ordinale ad se colligat,ne locorum
, , iroporiunitale, aut lempestale roariiima aul bosli .
bus oppressa pereanl.
'. , , \
46. Cognoscendum libi praUerea est qtribus ino ." dis praelia corojniltualur, vel in acie ad froatem
, , instructa, vel ex dolo quadam circuilione, vel loca
% , occupando niuniliora, vel regioncm incorsione di, , , ripiendo, vel ligna caedendo, vel fruges popuiaado,
, , , vel aedes inceadendo, vel agros vastando, vel ca ,
piivos abducendo, vel aquae illorum detrabendo,
.
vel insidiis adorieado, bella cum bosiibua geruatur.
'. ,
47. Commiliunlur eiiani pugnaein bello, quaado
, \ subilo invadil exercitus exercilum, ei fluviuai
, transeunlem bosiem adorilur, et e spaiiosis locis
, \ C
coropellil, el ex anguslis locis in epa
, liosiora bosiem nondum instruclum educit, et
. (71) quando commutaiio subila esl ejus qui bostes vi , \ cerai, et quando in locis includunlur ad exeuuduiu
, d fficilibus, el quaado rebus necessariis deslituun*
, \ lur, et qaando in aliquam offensionem valeludinis
, \ hosiiura copise cadunl, quando adventanie bieme
, graviter perlurbanlur, aul ipsa in bieifte defecti
\ necessariis sunt, quando diurnig laboribus lassaii,
. inedia cibi, potionisque vexanlur. Yel si iler ma gnum comingat, tum hotaiaes, lum jumenla las\ , ^ seniur, vel quando nirais vigiles ccrtig de causis
. 8unt, vel quaado prelitiai navale illis accidit, vel
, quaado bostes naufragiura feceriut, vel quaado
..
jy bieme excruciaatur.
'. ,
48. Haec oninia, borumque conlraria imperalor
, \ cognoscat. Divisiones praelerea exerciiua, deductio , \ , \ nes acierum, ui facile oblemperenl, genera quoque
, ' - luandalorum cognoscaut.
. \ .
\ \
4 J . Praeier has prsedicus omnes belli irruptio - nes, prudenler nt bosies adoriaris praecipimus,
, , - quanluai subita; rerum aggressiones prudaaliam
, * admitiere possunt. Hosiium aulem incursloncs
. \ quaniuai potes deviies, el omaia bujusmodi, qar
, , incidere possuat, propulses. Qu eniin in hoalea
* & , ' inferre cogHei, eadem sscpc ntimaro ab Hlis patie#
(10)Kal .
a i l g u s l u m
NOTiE.
Scribebatar, .
(71) " /} Scribe,
10S7
LEONIS PHlLOSOWil
1083
rfc, et allis quoque quibuedam molitionibus ab ' * (72),

boslibus invaderis, nisi caute, et pradeuier \
circumspiciaa, el quae facto opus sunt illis op- \
ponae.
\
50. anni lemporibusexeursio facienda, quando
, \ .
fruges suat.
'.
51. In acie iasirueada solem a lergo, et ventum
babeas, ei in bostium oculis utrumque collocabis. , \

.
'. 52. Voealis in mandandis rebus eris, animosus,
, , \
concinnam babeasvocem.
.
55. Naiuram betli artes ipsae adjuvant, cujus
'.
generis sunt disciplin armandl, raiiontim sub- , , , (73),
duceadarum, acierum inslruendarura, arcbilectu- , , .
ne, aslrorum, niedicinae.
\ ,
54. Digciplina armandi boc fnae continet, ut ; \
corpora armis moderatis, idoaeis, flrmis. ex- \ ,
quisite confectis teganlur. Eligcnda hujusmodi . >
corpora suni, qua3 ad arma capienda idoaea sunt. \ , *
.
55. Qnantus, qualisque annorum usus esse de'.
beat, demonetranduni inilitibus est, borumque ,
exercilationes, et conientiones ad omnem ne- ,
cessiiatem , el apparilioaem praelii osiendendae \ .
suni.
56. Cura etiam sit bonorum, dignitaturo, et
\ \ \ *
abundaatiae pecuniartim, quibus arma, reliquacque . *
expensae necessariseadhibenda? Mippedilenlur. Haec G \
.
de armaiura bactenus.
\ \,
57. DiscipUnae rationis subducendae munus erit,
exercituiu in conlabernia, acies, turmas, drungos, , *
cobortes, qu!ncurias,decurias, cealurias, reliquas- , \ , \ , ,
qae parles, atque acies dividere, aiqne ex iie omni- \ , \ &,
bus eos eeparare, et quot casira cusjodiant, qui el \ ,
qupl minores naiu, et provectiores, quique claudi , sunt, aut propter segritudinem languenlcs, quique , \ \ ,
ad civiiem magislralum , el ad rem publicam ge- , ,
rendam delecii sual; corpora prseierea florentia a , \
langaidis eeccrnere, et borum quoque ralionera . *
babere tum roagniludinis, tuni parvilalis corpo-
rum; prafcctu* provecta aelale bomincs consli- , \ , tuere, stalioiiera tum quod ad longiludinem, tum \ . &>
D
quod ad altiludinem speclat collocare; quali cum \
numero, et quibus cam partibus unaquseque para , \ \
ad netessarios motus belli constiluatur. Haec omnia \ \
\ bujus discipliaa? sant.

\ ,
68. Disciplina acierum instruendarum baec in se
'. ,
babet: formas acierum demonstrare, quibus aut .
invadas alios, aut ab aliis mvaderc, et quae ad , \
hostium tmpelum excipiendum valent, ei quae ad ,
impressiouein in bostes facicndara raaximum mo- , \ %
5.
(72) ^ ' &C . Postrema illa, ' aipplius, , , , iâict
, male repetita censeo, ei delenda.
ex sequeulibus.
(75) , **. Scribo aaa voce
1039
TACTICA. * \
, \
, \ , \ .

EPILOGUS.
1090
mentum habenl, quemadmodum singula flant, qualero arroaturam advcrstis hostem iabricare, queinadmodum acies moveii debeant, quo loco, temporequc uiendum. Alqae baec de aciebus in-^
struendis.
59. Arcbileclorse csl caslrorum formas descrtbere, quemadmodum ibssa, aui vallo obsepienda
sunt; interiora loca apie, dislribuleque sejungere,
exitus aperire, niaximi excrcilus intcrvalla, roinimi
autcm angustias lenerc, ubi utrorumvis aliquis
usus fuerit, loca eligere, qnse boslium insidiis miaime appelantur, quaequc in reversionibus, disjunciioaibusque idonea esse possunt.
'.
,
,
\ , \
,
\
,
* \ , \ \ .
60. Hitjus artis pralerea sunl, muros civitalum,
'.
atit munilionura ab boslium macbinationibus inte , \ gros servare, aut aquariim inundaiiones ab illis
. \ \ - repellere, arma ad awros defeadendos parare, ut
\ * : manganica, loxobolistraa, et reliqua bujos generis,
, \ , \ qnsecunque vel ad muros defendendos, vel op , pugnandos epeclare solenl, atque baec de arcbi (71) . teclura.
.
: '. \,
61. Aslronomiae est lempeslivilatcs anai prae-*
, \ dicere, ia quibus frigorum , et caloruin eommuta , \, tiones 6unt, aut imbrium, el aqoarum pluviaruin
, proluvies, vet ventorum ingentium flatus, e quibus
. \ mugui exercilus in summa sa?pe discrimina vene \ - runl; diei nociisque partes ita commode dtvidere,
ut requictis ac iucursionis tempora facillime co \ , - gnoscantur, quibus non observalis, univers co (75) piarum summae sa?pe ih rebos aggredieadie ir. \ rilae aique inanes fuerunt; lerra niottis, reliquo , \ , rumque signorum, et porlentonmi evenlus pnw . monslrare, illaque ad nostros miUtes aniinaadog
.
Iransferre. Sed de astrologia salis.
62. Sacrarum rerum scienliac esl, beae divinis
'. ,
, \ uii, et bis iaceasanler eperari excrcitu pie, ct ita
\ ut Deo placeanl, juxla legeai piis Cbristianis su - perius iraditam, per sacroe germonea, et sacriflcia,
, , \ \ et alias oraiionee, et preces ad Dfeam assidue, et
\ ad ejus intemeratam Matrem, el Deiparain, et
, \ eanctos ejus famulos, factas, quibus propiiiaiur
\ , \ . D Deus, et per fidem salulis animaeroilitumftrmiorea
, \ ad pericula subennda paranlur.

.
65. Medicina, ulcera/quae ex vulneribus orta
\ , \
, \ eunt, vel plagas, quas lapidibus, aul telie, aot aliis
hujusmodi rebas infligaatwr, aanai, el pharmaca
, , iis parata babet. ASgriludines, quse ex calore, aut
\ . ' frigore, labore, aquaram mutatione, locorum silu,
(76), \ , \ aerii temperie, corporii carandi negligeniia, ali, , \ , mcnlorom improbilate, novarum frugura, et fruD
(74) . Seribe, \ .
(75) *. Scribe, .
.
(76) "- Scrlte, .
35
1091
LEOixJS P H I L O S O P n i
1092
ciwini caeicrorumque hujus gencris insalubi ilale , .

, ,
ariuntur, arle sua pellii.
,
.
'. , \
64. Ad arlem rationis subducendae praclerea
periiaent, sumpius mililum, siimma spoliorum, ,
pecuniaruni accumulaiio, et quemadmo Jum iterum ,
ia armorum machinalionuaique apparalum, ei in , \ ,
alios miliiiae usus consumanlur : horum omnium , ,
, ,
dijudicaiio ralioque ad artem hanc speclat.
.
65. Ad apparaium igilur, salulemque exerciius
'. :
consliluendam hae anes, atque iis arlibus insirucli \ ,
bomines pernecessarii sunt. In armorum raiione ela- .
boraat, qui armorum conficiendorum periti suni.
66. la raiione bubducenda, jitterarum et sum- -'. \
marum faciendarum periti bouiines; in acierum , inslruendaruni ralione tu, imperalor, atque alii ,
, ,
qui sub le praefecli constiluti suni.
.
67. In arcbilectonica, qui arcbitecti et raccba'.
nici sunt, et longo lempore in usu harum reruin \,
versali suut. In astrorum raiione, qui cwlcstia .
corpora scrulali sunt, quique in aslrorum oriu ,
alque obitu, conversionibus planetaruui, opcrani ,
* suam collocant, qui Ptolemaeum diligenter cogao- , 5
scuni, ei Chaldaicas quasdam observaliones, ,
Arati , Joannis Lydi ditirnara nien- {77).
struamque observatioaem tenenl. Genelblialogias ' (78) ... .
aulem, quae iis in libris sparsa sunl, et ab Ecclesia
Dei rejiciuntur, nos nosiro quoque regao ex- .
pellfmus. Et hac sunt de astronomia.
,
*
.
68. Juxia sacrorum autem scicniiam, saccrdoles
'. , ( ,
puri et graveg vila el moribus, el sanciilicati , sacrlficiis, et ipsi proprii muneris Jlneai Deo offe-
rent; sicuti el nos, quse paulo superius diximus, ,
recapitulanles imperatoriae bujus noslrae pra>
fecturo finem, oranium bonorum datori Deo con-
secramus.
..
69. Leges igitur imperatori ac militares, a
'.
nosiro regno tibi, miliiibusque, qui sub imperio ,
luo suat, bae praescriptse sint, quae abs te assidue
custodiantur, el ad eas servandae omni sludio ac D labore enilarie; magaa enim el praeclara binc ad, , ., jumenla reporlabie. Quando enim consilia facta- que imperaioria ad aciem luara Ormandam excogi- .
1
).
(77) . Scribebaior, - Rutgersio, praeslanlissimi ingenii, el mulurum Ut.

lerarum juveni. Meminil hujue Lydi Suidas:
(78) 'Apdrov.Scribebalur, '. .
Cbeci codex bic ciial eiiam Joannis Lydi Diurnam ', ,
menMruamque oburvalionem. Inlelligil vero eo no- .
roine Migidu F<gali, De lonilruum per smgulo* . Vixii auiem circa Jusli*
mentes, et dies significatione librum, quem Lydusniatii lempora, li nos decel Theopbylacius Sioiobic e Latioa lingua in Graecam iranslulil. Exslat caua, lib. vn, cap. 16 : ;
ipsum opus ia biblioiheca Palatina, ubi nos anle , ^
quinquenaium, curo Hlic ageremus iiner peregri- ,
nandum, dcscripsiious, ei edeudum dcdiuius iano .
1093
TACTICA. -
EPJLOGUS.
1094
, * - taveris, si illis iisdem hostes utanlur, facile borum

peritus conlraria usurpare potes.
, ,
.
70. Haec autem pro ralione ingeitii nosiri partim
'.
(79) , , - usu bellico, parlim ex scriptoribus antiquis colle , cla, ad communem ulilitalem hunc in librum con, , tulimus, neque curiosam aliquam verboram inani , latem conquirenles, sed vcrbis lantum communi , ' bus planisque usi, niilitarem dicendi forniam po \ , tissimum secuti sumus.

.
'. " , ,
71. Qtittcunque auicro alia, vel ad lempus belll
gerendi, vel aherius alicujus apparaius adversum

utlag nationes, el Saracenos potissimum, quorum
, * , , graiia bic Hber a me, ut ante dixi, conscriptus est,
. susuepii caput perlinent, ea, quanquani boc libro
, * , conienta non sunt, in iis tamen, si quis se exer , \ ceat, usu aliquo belli, et naturae rerum perscruta , tione facile ea. quae desiderantur coliigere com * prebendereque poterii. Neque enim fieri potest, ut
, - ego aul quisquam alius, quanlocunque ingenio
, , erudiiioneque eit, omnia compJectaiur, qusecunqtie
iadustria ac solerlia humana excogitantur, aul
viam doceas, qua baec caveantur, quae inflnila at.
que immensa genere rebusque cii-cumelantibaa
sunt.
'.
72. Neqiie enim sirailiter, eodemque modo bo . etiuna coasilia, faciaque imperaloria ab illls susci Q piunlur; itaque ne beec qoidem, quaa ad usam
. '' $ semper necessaria sunt, indicare quis potest; sed
, curo neque una laente omnes impcratores sunt,
(80), sed niagnae varieialee rerpni ab hostibas suscepta ram sunt, diversa; eliam rcrum aggressiones ad
eos molicndae gunt. Astuia enim ei solers bumaaa
, \ natura cum sit, muUa excogitare, mulla meliri nec
' .
opinata potest.
\ " \
73. Uade par est l e , imperator, supplici mente
, , semper Deo preces adbibere, et in omuibus au- ' clori salutis, pro iis qua raaxime saluiaria eunt
* (81) , supplicare.
,
, . *.
NOTJB.
79) T&v . Scribe, .

! 80) '*<. Scribebatur, .
1095
LEONIS PHILOSOPHI
1096
AD LEONIS A U G U S T I T A C T I C A
APPENDIX.
SequentKi capita prsmiltuatar Programniati academico Turicensi anni!854. Duplicis sunl generis.
inquit Editor: aut ad veterum Grecorum Macedonumque, aut ad recenliorem Byzanlinorum rem naililarem gpeclant. Et ilia quidem (capp. 30,34, 41 cl 42, 53 et 54), quamvis plane novi non roullum saae
praebeanl, haud inuUHter lamen cum Asclepiodoti, AHiani el Byzanlini Auonymi relalionibus compareaUir. Haec vero(capp. 55, 38, 59, 45, 50) aeque breviter ac dilucide prima Byzantinae militiae fundatneaia
comprehendunl, quae ia Mauricii, Conslantini et editis Leoais Tacticis spar*im nec sine difficuliate
jeguntur. Monel praierea Edilor, se codicis scriptura semper adhaesisse et nibil novavisae, sedvel
|alia reliquisse quali^ sunl , , ; quis vero et cujas sit codex quo usus est,
omnino lacel. lalerprelalionem Latinam addidimus.
CAP. X X X U . Ordinationes pedilum apud cosdem [Graseoi].
Pedituro unaquaeque legio qualuor armatorum et

aculatoram roillibusetnonaginlasexconstabal; sexdecim In legioae ordines; porro ordo quisque duceniorum el quinquaginta sex virorum. Quem vero
perfectum vocabaat exercitum, quaiuor legionibus
constabat : dividebaiur autem in dexiram et siniatram partem,raediumquoque dextrum et niediuni
sinislrum : unde sexdecim millia et Irecenii ociogtnia qualuor viri. Apud antiquos porro uiilie
erai ille nuaierus, siquideroin duas aequalee partes
fueril divieus, neque ideo alierulra pars unquam
in unitalem deeierit. Ad dimidium autein sculuiorum erani semper 4n bujusmodi exercitu leviier
armati, oclo millia scilicet et cenium nonaginia
duo : qui separaiim sempcr poyebanlur, id esl, vel
parum aate scuiatores, ad persequendos hosles in
fngani forte coaversos, vel ex ulroque lalere, vel
eiiam pone, quemadmodum requirebal necessiias.
Toias iiaque exercitus erai viginti quatuor millium el qtringenloruai eepiuaginta sex. Alk> quoqoa
modo excrcHum disponebairt. Sexdeciia namque
millia et irecentob octoginla quaiuor, quos, ut diximu8, perfeclum exerciium vocabant, ia duas
parles aequaliler dividebant, utrinque scilicet
ponehlee oclo millia el centum nonaginla duo, et
eornu dt xlrum diceiues et cornu laevum, et dexiram
froniem pariem cornu dexlri anteriorem, caudamque dexlram partem posteriorem ; cornu quoque
Levi partes singalas pari raiione denominabant.
Spatiuro vero illud quo inler eecornua distabanl,
tibi stabat dax, os et umbilicurn exercilus dicebaat.
Separatim eiiam leviler armatas oclo millia ei
cetdum naaagbita duo In illa ordinaiione eodem
qno jam diiimus uodo ponebant. Inlervallum in-
. A B \
- ,
*
*
. * *
T J V
- \ ,
\ ,
\
.
, &

. \
\
*
* \ \ ,

\ ,
.

. \
.
\ ,
\ , ,

,
\
, \ ,
,
, *
* \
.
, ,
\ * . ,
1
VARLfc l
1
lnserit ,
(sed ita, ul non diffcral a *) .
* . .
1097
TACTICA. - - APPENDIX.
103*
pljf * loia * ftuperquo in traosversum separabanlar logionea
, . non erai amplius quam ulais oclo.

.
. .
CAP. XXXIIL Ordinationes equiluin apud eo$dm.
01 *
* " *
,
,
\ , ; *

,
,
.
, jj
, *
* .

.

,

Raro equites separatim dimfeabant; roodicut

enim eral apud Gnecoa equiutus ; quoties autem ad eqoestrem pugnam deveniebant, cataphracloe cum dorypboris eimul io duas legiones divideaant, in mediuro ecilicet dexirum et mediuai
bevuro; quos aatem celeres vocabant, id est, jaculatoree et sagiuarioe, in duas pariter legiooes, dextram vidclicet ei lauam, quai anle caiaphractoe
ad ulnas octo eislebant ut raaxime. Legionuni profundilas qtiauior laolum ordinuin erai, duorum videlicet ex calapbraclis taaquam aniesigaaais
duoraia ex celeribus qui exiremuoi agmoa ducebant. lotemUum autero inter illas equeslres legioaes vlginli ulaarum eral. Quod vero ad ordiaum
longitudiaem atlinet,. unius ulnae spaiium bini calapbraclae, celeros einguli occupabanu
. '.
* .
CAP. XXXIV. Mixti

dmationet.
1 0
apud 0$dtm or-
Exercilus raixti pediies aiiquo ex praedictis mo

dis,
equtle& vero aut aole aut pone peditatura, r*t
, *
poslalabai lempus aut urgebat aecessita*, dispo , *
4 , nebant, vel etiam ad exlreawm quodque latus, quo
, Q facilius in bosies eruraperent, faciliusque se reci, pereni, atque ad caudam incolumee, pressi nec impetam bosliuui ferenles, revcrierenlur. Sicul pe ,
dilum perfectus exercilus conslabat, siculi jam
, \
, dixirous, eexdecim anaatorum millibus el trecenlig
ocloginla quatuor cumleviler armatis ad dimidium
\ " oclo sciticet millibus et centum nonaginta duobus,
" ila equitibus ad dimidium leviler arraaiorum, quatuor
sciKcet millibus etnoaagintasex; uade roixtusexerciius octo et viginti miHibas ei sexcentis septua*
\

, giaia duobus. Tali modo, ut diximus, Mace , , '
,
dones et uaiversi Grseci armabanlur el exerciius
, Snstruebant; nunc auiem paucie diceadum de
^ Ahz' , armatura et ordiuatioaibus noslris et Romaao ' \ ruin.
' . , , .
* \ '
.
1 1
1 1
1 1
1 1
. '. " > CAP. X X X V . Ducum et agminum quce $ub tpm

apud Romanot denominaiiones.

, * , ,
Ducum omniura prima* eat slrategus, posl

turmarcbas, qui etiam morarchse, post quos drungarii, deiode comltes, post aatam ceaUrcbae (illi
VAR!i LECTIONES.
IC
(*" ) . (sic) . . (sic!) lanlum .

* .
ised incorr. scripl.) .
( super scripluin et linea suberecta
traRsrogsuro) .
(sed in corr.) (sed ulraiaque linea transfixum) .
.
In (sic) liuea subducta notalum.
f-. ' ' .
.
1 1
1 9
1 1
1 1
>%
1 7
r e
1099
LEONIS PIHLOSOPHl
1108
vero centuriones dicebanlar), postea quoque - * " ( * \*
cbagi, decarcbx et penlarcb et praeierea qui /)*
teirarcbae vocabantur. Legiooi unicuique deser- , *
viunl bandophori, mandaloreg, daepolaUe, cribanles . '
et qui ad luldum dicunlur; praterea quoque mea- ,
sorcs seu mensuralores, roedici etiam et bucciaa-
lores. Straiegug porro exercitui uaiverso praeesl,
qai omne imperium a Nostra Majesiale accepit , .
traditum, omnibusqaa ideo ducibug praesui. Tar-
marcbae tres sub ge drungos habeot; drungarius
vero druugo uni praeeal; drungag auiem esl col lectio virorum usque ad tria miltia; aamque trium
niillium colleclio noa est jam drungus, aed neqoe 6 " .
niiaus qaam mille; ita ut tribus miniraura railli- * "
bu* praesit turmarcha et ad gammum novem mil- , *
libus ; druagarius vero pariler mille miniinuoAvirig , , ih
et ad summum tribus millibus. Comes uniusbandi
dax : apud veteres quidem baudus proprie el gpe- , ,
cialiler dicebatur flammulus, improprie vero ag- ,
mea duceutorum virorum usque ad quadringentog, * * **
quoniara duceniorum et ampliug virorum agroen . ' &
diguum vigum esl quod propriura baberei dacem el ,
bandum efficeret; comes iiaque dtiobus niinimtim
centarcbis pra!erat. Nunc auteminler pedites ban- * ,
dus e*l agmen ducenlorum el amplius usque ad **
quadriugenlos ad summuin; inler equites vero, , *
quinquagtaia virorum roinimuro, sed procedere $ ,
polesl usque ad ireceutos et quinquaginia aut ad . 5
summum quadringenios, quod idem fereestacquod nunc allagium dicilur : hodie eniro allaglum drcitur agmen viroram quinquaginla, quod in suo , *
genere ad centum quinquaginia pervenit; quae vero , U
in noslro imperio allagia dicuiitur ad irecentos vi-
gimi aut eiiam quiaquaginta, et ad summum , ** *
quadringenlos, sicut eiiamnuia apud Tbracios sual
viiorura irecentorum et viginli, et apudCharsianos , '
irecentorum et quinquaginta; apud Occideniales ,
autem quaedam guat quadringentorum. Ceiiiarcba ' *
seu centurio dicitur qui centum viris praeest, gicut ', ', U
et peaieconlarcha qoi quinquaginta. Lochagos, iis , &
qui secundum agmime profundiiaiem seu dengitalem
alant : quae profundiias gexdecim ad summum . xal
est virorum; proprie enim bcbus dicilur geries , viroruin sexdecim, improprie aulem usque ad tri- -
ginla duo dicitur etiara locbus : locbagas autem D
vocatur protosialas et promachua. Decarcba vero ,
dicitur non quidem qui decem prsit, ged qui *
priaiug est inler decem ; ubi enira gunt decem, , ft
unus novetn caHeris prseesi; gicui ei pentarcha "
noa quiaque praBest, sed est primus inter quiaque, .
ei pariter leirareha: non locbagus autem golum , '
dicilur protoslatcs et proinacbag, ged et aliquando " * *
fil uf decarcha etiain eo noaiine vpcetur ; quando ,
1 1
1 9
> 9
11
1 1
VARIiB LECTIONES.
1 1
* Verba * omigga in textu ead. m. ad marg. adscripta. " .

(, sabb
cato , linca Iransfossum). B.
Ead. m. agcripi. ad marg. .
]
.
.
(sic) . .
.
Ead. m. ascript. ad raarg. . * .

* ' .
' / .
. Ead. m. ascripl. ad laarg. . " (sic) . * om. .

1 1
t f
1 1
%1
1 1
1 1
1101
TACTICA. - APPENDIX.
110?
, ' - enim agminis profundilas ' esi gexdeciia virorum, sed dccem tanium, tunc decarcha protosla \
, tes dicitur et promacbug; cpislates vero dicilor
* qui stat secundo loco, give posl locbagum, sivo
' , , posi decarcbam; caudarius aulem qui in agminis
$ profundiiale glat extremus. Sciendum praterea
, * lagmata et laxeg esse parles paralaxeos ; unde
dicunlur ei tagmalarcbae el taxiarcbae. Tagma porro
. ducentorum minimum virorara esse videlur: ai
, etenim minor esset munerua, non jam tagma, ged
tagmatig pars dicerelor. Paraiaxis vero dicilur
,
.
mullitudo plurimis tagraatibus congtans. Os eeu
* umbilicus parataxeos est locus medius ubi stal
, * cum bandis gtrategug; frons vero est primus ordo,
. - corum scilicet qui promacbi dicualur, sicutetca
. - & da in glngulis lagroalibu* extremug omaium, ut
, dixiroug, ordo. Coatuberaium vocant cujugqae lag , malia profunditatem seu dengitatera. Illa dedu , cibus; quod auiem ad gervienlea lagmatibus aili , , - net, bandophori sunt qui flammulag vutgo diclas
" . poitant; mandatores qui ducum roandata ad roi
. liles delerunt; daepotatae et cribantes qui pona
. tagniata gradientes vulneraios levant et ad medicos

portaal: ad luldum dicanlur qui tolius exercitug
, impedimenta curant : tuldum eniin dicuai irope - dimenia ; procurgaforeg qai anle iaitam pugnam
, currunt ad excitandos ad congreggionem adversa rios ; cursalores vero qui ad prtedam digpergj re - gionero bosliura pervagtanl; defengoreg auiem qui
. ) Q pone procursaiores gemper incadenleg eos redeun tes accipiunt et pro eis dimicant; bypercerast
. qui ia dextro cxercilus cornu pogiti hosiegciroam - fundere tenlani; plagiophylaceg, qui iu laevo cornu
* ad impediendag hostium circurovolutiones et ad
repugnandum alque pro sua facukaie resistcndum
* guntparali;raensoressmimeneuratores quiexercititi
ame eunteg vias cemplaaant, equorum egcam ve
gtigantur et aquag, et pnelerea exercilus gutioD?*
\ ' paraat alqua omni ministerio deserviunt.
ol
*
** "
.
. .' & *. D'GAP. XXXVIII. Peditum apud Romanos erroa4 7
4 1
1 1
4 4
1 1
tura.
'
'
,
,
*
Romanouum exerciluuin pediiibos constantium

armalura hac esse debet. Eorum qui hoplilae dicunlur sint clypei quadranguli in angugtum ab imo
degirrenles sex dodraulium ut proximi, vel cttam
irianguli ad hominis fere loagitudinero sicul ct
quadranguli, vel taadem rotundi irium dodranlium
VARLfc LECTIONES.
* om.
om. .
.
Ead. m. a&cript. ad marg. .
', suprascriplo .
.
Ead. m. agcripl. ad marg. . **; R. "
correcio
orreclo errnre add. . "; . * Ad marg. asccipt.
ascript. .
.
. * ,
. . .
M
1 1
4 1
1103
LEONIS PHILOSOPHI
H04
cum dimidio gimilig color et signum ftingulis cu-

jagqne partig clypeis, medise adlicef, dextra?, slni- xaV , , ,
s l r s et caKeraruai. Lauceae deccm cubiiorum aut \ .
tninimtim oclo, cumcugpidibusdodraniisunius cum \ ,
dtraidio. Spicula uon ex lignig securi excisis, ged ei
; *
quercubue receng acutig, vel craaiig vel aruicidiis, ,
ul dicunt, vel quovig alio. Prasterea loricia feranl '
aut eCiam clibana give ferrea, give coruea, quae nisi ".
guppetant, guppara habeant cum bauibace et cu-
cidlio ad geaua pendentia, manicasque babealia , 6
ugqae ad cubitum, aciseuris palenlee circum bra- \ *
chia ad emitiendag manug; alligentur aaiem pone ,
buroeros manicae muliebribug Qbulia. Femoralibas
prsbcingantur, id est, gladiig allera parte acu- "
lig dodraaiium cam capulo
_ qualtior. CJiiropsella
_
.
quoque sint, qu manicillia dicunlur,cl podopsella * aenea, deiude galeae exinme tufis io apice distinctee,
similca aulero tuf# pone bameros in loriciis et cli- * , & banis. Eorum taioen qui peltasta: vocaatur, levio- , * rem armaluram esee oportet. Scuiacieaim orbica- ,
la: ia debent babere Irium ad gamnuim dodrau- tiuai aat oblonga dodranuum quatuor, lauceaa au- .
lam cubilorum oclo et jacula missilia ulrue uuitig
cum leriia parte circller, non ampliug videlicet
quam daodecim dodranliura cum cuspide; tboraces , \
quoque bamie lalor sa conserlis loriria scilicet ei ,
clibana aal ferrea ambo aut cornea, vel sidesint, '
suppara spissiora ex lana vel cuculla, gicut gupra ,
dixiinus, praelereaque femoralia et galeas a froate * ,
aperias. Velilura autem baec sil armatura : guper Q \ ,
bumerig pbaretras portenl marsupiis iugiructag , triginia vel quadraginU tela continenlibus, nervos \ , ,
iasuperduo tubulos ligneos cumleiig parvis etgimi- \
Iibus marstipiig : quae parva tela quidaro vocant .
menae. Perulilia autem hujogmodi tela ia bello * \ qtioaiam longissime arcubug miituiitur el hoilibug gunt invisibilia ob brevilalem, f l sic celerrime in- , vrulerOciunt, pratereaque hostibus propter imperiliara
gunlinulilia. Jacula qaoque ei scuta orbicularia et * *
femoralia geu gecureg in coriaceig loculig; aliqui **.
eoram fuudassex dodranlium, nec minores; corum ,
vesieg tion sinl talareg, sed ad genua tantum dc- ,
scendaat, et ealccamenla laxe ligenlur : commoda
elenim ea omaia el maxime in ilineribus. Sitautem ,
insuper in illig pedilum legiqnibug pro singulig D V
decarchiig plaustrum unom molam fereng maaua- ; '
lcra, agciaroque bipennero el ligones duog atque
venlilabra et cilicium et junceuui cophiaum elcae- *
Ura, praelerea quoque geouriin ac falcem et iribu-
los ferreog colligatos clavis ferreis per dicta gpbe- . ,
coniaia ut facilius millaaiur etrurgus reirabaalur ;
ferai eliam plausirum quodque arcue aecessitale
plureg el iela, paxamaiaque ac trilum miliuni et . " quaecunque necesgaria a nobis omissa.

1 4
9 1
97
9 9
91
9 9
9 4
TARIiE LECTIONES.
9 9
9 1
9V
9 9
.
.
.
.
.
.
. .
9 9
9 9 9
99
9 9
19
.

.
9 4
* ^*-
1105
TACTICA. - APPENDIX.
U06
, ,
\ * .
9 9
. (. * . CAP. XXXIX.
- Equitum armatura apud eo$dem.

'
Equileg boc modo armari oporlet: Caiaphraclis
sint scuia dodrantiam ad eummum qaatuor cum
\ , dimldio, lancea aulem cubitoram octo flammula
\ - babentes et cuspides dodrantis uniug, el tboracea
, bamis inter contertis ad spondyloa devenientea
, - lorisque el annulis Kgali, vel clibana ferrea aul
\ cornea, vel etiam epiloricia longa cum bambace et
- cucullio, Osguraa habealia circura brachia, eicuti
, supra diximug, atque epanoclibana tuias chrcum
. , , buroeroe et libelog babentia. Suspendantur simal
' ab bumeris gladii ancipites dodraniium utmaxime qualuor absque capulo, rainiroom aulera qua *
tuor cum eapulo, et simul aliis gladiig altera parte
, ' acuiie, ancipitibue fongiludine aequalibue prapcin * - gaaiur, qui femoralia dicuatur, manug suag cbiro , & pselliig muniant, pedegquo podopsoliiis, vel ferrets,
. - vel ligneis aut ex bovinis pellibos. Circara aellaa
, * clavos cuncti babeanlet gideroraudiaet gellamccu , lo8 in quibug duo aut Iria paxamata, vel miliura
. tritiim, gicut vigesimo capiie fusius diximug.
; , capiiibus galcaa pariter ferreag iaiegraggigno insi'
, gniiag er, tufig desuper. Feranl quoque lela i r i giuta aut quadraginla In margapiia : tela aulero
, novem palmorum ainl, nec minug; arcas vero ro bore multo minoreg, gexdecimautminimum quin - deciro palmorum, cum thecia guig; habeaiqueunus * - quisque in marsupioram cingula,peUem et gubulam
' ' el novaculasetgluten etcanera neceagaria. Equi vero
* ol ' - ^ eorum fronlalibug, pecloralibasque et dorsualibug
* muuianlur, aut loriciig autclibanig give ferrejg give
, eorneig. Armandi dorypbori eigdem fore qaam
' * cataphraclse, eed levioribus armig, et roiuns solidia;
inermeg quoqueeorum equi, propter impetuaetgub daciioneg. Haecde his. later eog auiem quilevea
. - vocanlur equiieg, jaculatonim quigque ferat duo
- vel iria jacala dodrantiura duodecim ul roaxime et
, inguperlaacearo cubitorumoctoetoblongura gcutura
'- dodrantium fere qualuor ani orbiculare trium do dranlium, galeag praeierea in circaitu nudag. Sa , glltarii vero margupia et arcug robore minorea;
] , ut supra diximug, ad traciandi facUitatem et Imprimig jaculandi; femoralia quoque el galeag non
*
. jy ialcgras, sellae marsupia gimul a zonariia marau plorum aliqua necegsariorum sugpenga, ulde cataAvA - pbraclig diggerenleg diximtig.
',

, , ,
9 9
9 1
f t
VARLE LECT10NES.
9
. " . .
corr. ex . .
" .
, aupargcr. cadeui
. " bic quidem .
nianu
9 1
1MJ7
LEONIS PHILOSOPHI
11
, , ,
, .
CAP. X L l . Exercitus motuutn denominaliones. . '. *
*
.
Flexio ad lanceam, flexio ad gcuium, in frontem
\ , * ,
procedere, ad comu procedere, epagoge, paragoge, , , ,
melabole, epislrophe, anaglropbe, anliperiapagig, , *, , , exallagrons, hyperphalangisis, hypcrCerosis, in or- , , , dine procedcre, jungere, diptasiasmus, enlaxis, by- , , , , ,
polaxis, proiaxis, parabole, syslole. Flexio i d lan* , , , .
ceam diciiur, uniuscujusque ad dextram motus , " \ xfflexio ad gcutam, ad sinigtram ; io fronlem pro- , ' ' * '
cedere, cum parataxig procedii liabens convenien- - ,
tem longitudinem: ad cornu auiem, qaum propter , ,
locorum angugtiag pracedil dexirum, sequilur
medium, pone incedit laevura : cornu etenim vo- , , &
calur, ut diclum egt univers* parataxeos parg ( , ,
exlrema; epagoge, cum locbagos promachog- ). ,
que etcaadarios in guo ordine babelpbalanx. Me- '
tabole, cum retrorsura miles se veriit; epislropbe, \ . . . . .
. . . . .
cum orone agraen tanquam unug bomo severiit ;
anastrophe, cam ad praecedeniem flguram reverli-
tur; antiperispaeis, cum inopinato fit motus ad *
decipiendos bosies io aliqua parie superantes ; *
exallagmug, cuni promachi caudam capiunl cl vice . versa caudarii tiunt promachi; hyperpbalangisis , , *
cum phalangis frons er uiraque parle ultra bostes , *
exlendilur; byperceroeis aulem, cum ex allera lan- ,
tam parte; in ordine procedere, cum direcioinvicem ,
sunt mLUtes ge:undum agminis profunditatem, geu . ,
deoaitatem, id egt, locbagi cum mediisel caudariis; ^
jungere cum directo suat qui secundum ordiaig * , longitndinem slanl : jugum eoimvocatur agmiaum C . *
secundum longitudinem ordo; diplasiasnms, cum '
duo Iochi unusOunt: quod vel seûndum longi- ,
tudineia vel secnndum profuadilatem ; entaxis \ '
cura veliles inler hoplilag gigluatur permixti vir (
ad viram; bypotaxig vero, cum seorsim velilespone ).
boplilag ponunlur; proiaxis autem, cum ante ; ,
parabole, cum in laiiua extenditur frons phalaa- \ gia; systole autem cum ia priug contrahilur.
,
* * , *
, * , *
, .
CAP. XLH. Phalangit
figurai.
. *.
.
Quadrangularig pbalanx, aequilaieralig pbalanx,
, , traagverga pbalanx, recia plialanx, obliqua pba- , , , laax, bifroag pbalaax, adversa pbalanx. Quadraa- ^ , . gularis dicilur phalanx quse qualuor lateribus ler-
roiaalur, non. autem seqaaiibus, ged oblonga figura; , ' * aequilateralis, quae in qualaor laieribug sequalia
babet agmina, et qaadratum agmen vocalur; trang- , *
vcrga pbalanx, quafpontem roulio longiorem pro- funditaiebabetetgecuaduin longitudinem qtiadrao- gularem ae cfficil: quod perutile, io paraiaxibug , *
9
, 9
9 1
9 1
9 9
VARIifi LECTIONES.
9
" .
. " . " .
. " Aperta lacun* qua paragof*
cxplicatio baugta egt, nullum in B. vcgligium.
.
brc quidero . .
.
9 9
9 9
9 1
H09
TACTiCA. - APPENDFX.
IUO
. * prasertim ; rela pbatonx, qua*profuadilalem multo
, majorem babetfoagiiodiae:qaod tn angusliis lanttim
' , locorum peralile ; obliqua pbatanx, quae uno lan . tum cornu dimicat, reliquis olium agenlibus; bi frons phalanx cura adversa differl : bifrons etenim
oblongaet reclaflguradiinicat ulroque latere; ad , - versa vero oblongam iitroquc latere ipsaquoque
\ figuram babet, non autem e traasverso, sed adversuai
, , ' et retrorsum dimicat.
.
. .
' CAP. XLIIT. De profunditate teu densUate pfd%
,
tum et equitum taxeon de earum tongiludine ,
, r "
atque quantum in parataxi ioci oblinet pedes tt
,
eques, de intervaltis quoque taxeon inler se
,
directo tive e trantverso, ubi necnon et de teii
'*
jaciu.
,
.

Pedllum agmraa maximam profundilalem sex \ , decim ordinum babeant, nec amplius, niinimam
' vero seplem : ullra namque sexdecim ordines no
xia essel profuadilas propier jaculatores sagiita\ rtosque et fundatores qui a plnribus ante se sian , \ tibus impediraniar; minor autem ordinibus ee * - ptein alioquoquc modo noxia : acciderc enim potest
' \ - ui pbalaax, hoslibus aate et post insisteniibus,
\ unde adversa fleri cogitur, facile tollatur sufficienli
careas profundiute. Gum igiiar duodecim millia
" habet exercilus pedestris aut ultra, tunc oporiel
\ agmiua sexdecim ordiaum facere; quod si minor
\ sil numerus, usque ad septem ordines descendere
. , ' C licet. Ea esse debet pedesiris aciei profauditae, seu
,* \ . densilas, longitudo autem illimitata : polest enim
* aut extendi aut conirabi pro exercilus scilicet nu, * merosiiate. Aptior porro videtur in parataxi longi\ \ ' tudoad summum irecenlorum virorum et minimuni
. * ducentoriim. Equestrium agminum profundilasma xima ordinum decem, rainima vero adusque qua , . tuor: paralaxis namque equeslris, nisi profunda,
nullam in hosies utililalem praebet, siqnidem per , * rupta circumduceiur el facillime conflcietur ; uti lis autem quam maxtme esi ad abducendoe captivos
, \ et regionem celerrime depopulandam. Cum igitur
\ $ $ - equestrts exerciius decem millium est, tunc oporlet
, \ agmiua ducem csseordinuro ; si.vero rainor esl ad
\ " . ^ quinque el minimum qualuor cst descendendum :
quod iit paralaxibus potens el utila est, quoaiam qui
\ , postquinqueeqnites sislitur sagitiarius, sursura teia
* mitlere cogelur, unde inutilia flunt, et praeserli m
, \ quoniainpotest quidem pedeseos quiante se siant,
" , \ in pugnam impsllere, nullo autem modo eques. Sed
fusius de singulis capite quadragasirao sexto dicetur.
* - Ea esse debet equeslris ' paraiaxaos profunditas
, seu deasitas, longiiudo autem hic eliara illiaiiiaia:
9 1
99
9 1
94
VARJ JE LECTIONES.
etiperscr. (ead. m.) . " .
" (sed elpnnciis
guperae poailis et linea subdur.laDOialum) et in marg. . .
.
Ead.
m. ascnpt. ad roarg. . Ead. m. ascript. ad marg. deinceps :
] (sic) [ .
.
.
Eiad. m. ascript. ad laarg. .
.
1 7
9 4
>
9 1
, f
1111
LEONIS PHILOSOPHI
1112
pro numerosiUte eniro exerckut variaerit; conve-
niens lamen videtur et bic ducenlorum virorum
Ioagitudo, minimaque ceolum et viginti. Haec de , . longitudine et profunditate Uxeon tam pediium \
quam equilum. Spaliura aulem in transversura .
cenere debet pedes quisque ei equea in iiineribua ,
ulna unius, id est qualuor cubilorum; pugua vero
imminente eemiulnae, id esl iriura pedum, in arti- * ' culo autera congressionis tertije pariis ulnae, id esl
pedam duoruni : quod eynaspisrous dictiar. In sola , .
tesludinis dicta parataxi, quae vulgo syscutum vo- \
cauir, quarlam ulaae partera seu cubitam unom \ -
occupai pedes quisque; conveniens vero peditis \
et aquitie est semiulaa. Directo aulem unam ul-
nara occupat pedes propler fuadarum demistioaera ,
el jaculorura iatorgioaem. Intervalla quibus inler se & ,
dislanl taxes peditum, sex ulnarum est nec ainplius in *
iransversum: sufficiens enira bic videlur iniervallum .
quod decera ei octo cqailes iransroissos contineal; , \
equitum vero Ulimilalum; couveniens vero videiur ,
et bic iredecim ulaarum iuiervallum. In sola ta- *
men parataxi dicta auxilialrice ad dimidium teli
jactom licet intervalla in iran&versum poaere, ut . '
capite quadragesimo sexto dicctur. Direcio amem
iaiervalla inier laxes in ilineribus duoruoi eini leli .
jacluuro, aliquandoque unius aut plas aut roinus:
pugnac lamea temporejunias teli jactu adsummum; (
raro equitibue miaus eril, sed pediiibus multo roinus: si de mixto exercitu agilur, quam miniinum ), ,
cum juxta (iguram descriptam pedites inler seme- g '
diura habent equilatum, sicut fusius capilo qua- .
dragesimo eeptimo dicelur de mixto exercilu aique \
de peditum ia illo taxibus ; tuac enim non plus ,
vigiati et octo ulnis peditum taxes inter ge dislant. . '
Qui procurgaiorea vocaniur eorumque defcnsores (bi suut qui ante pugnam comroissani anie taxes
curruntad excitandosad pugnam bostes), duobus , \ ' \ *
aul ad summum iribas milliaribuea caeleris boinini-
bus distabunt, ultra jam non esaet securum. Simili- ,
ter opisihopbylaces duobag teli jaciibus a luldo, oa ,
bostibus a lergo lela in opislhopbylaces jacienti- ,
bus, qui in taldo sunt feriantur. Teli porro
jaclus quam coavenientissime ceatum elqaiaquaginta ,

ulnarum deputatur, ulnaruro aulem simplicium dic
larum centuoi et septuaginla aul ut maxime cenlura D ct octoginia.
. ' '
. 01 ( *
) ,' . * 9 9
9 9
9 1
9 9
9 9
1 1
1 9
|9
VARIiE LECTIONES.
" (sic) . " .
, .
Ead. m. ascripl. ad marg.
.
Ead. m. agcript. ad marg. .
Ead. m. ascript. ad marg. .
bic quidera . Ead. m. ascript. ad roarg. .
.
Ead.
*
" m. ascript. ad' marg.
*"
" .
'
conr. e i .
L(sed
et linea
^_ transfossum et
punclis subdilis noUtum), .
.
, .
.
eij lum (boc corr. ex ftppt eilria verba punctis subdius nolata) add. in fina
pagina* .
.
pro . Haud scio an subsit lacana :
^ _
. . . ..
1
D . E a d . m ascripi.
...
, elc.
,
ad marg. ' .
9
9 9
9 9
9
9
, 9
1 1
r 1 1
1113
TACTICA. - APPENDTX.
1114
,
. ,
.
19
. . \
ror
.
C A P . LIII. Quid sit duei obsesso agendum.
17
Dax autem qui se ab hoslibus esse obsidendum

conjicil, ante omnia cibaria pro diiilurxrftate obsi*
, dionis comparare debel; qaod ai vero cibariorum
sufficiens eopia non suppeiat, infirmos, seaes, in \ faniee et mulieresante boslie advenlum iaoppida
\ quadana raunita et bosliam insidiis impervia iraas* \ - miltat oportet, et prius suspectos ejicere curet;
* - deiadefideliesimiquiquead porUs urbiscollocandi:
, caveadum tamen ne udem castodea in iiedem !o , ', , ' cis seroper maaeani, sed, si fleri polest, aiagulis
, * \ diebus, aut saltem post duos vel tres diee transmu * tandi sunt, proditionis causa : per noctes praeserlim
\ hiemalei, ob&curasaut festlvasfiantcustodiaeqaam
\ - maxime securae : id eaim insidiaruro, utplurimuni,
*
lempus ; copias ad murorum debiliora loca distri \ . buat, caeteras gecuro babeal ut faeilius auxilio sit

, \ parti inclinanii. Praeterea eoe qui noctu et eos qui
' - diu pugnaverunt iuterquiescere vlcissim faciat, na
. \ propter virorum indigenliara, locnm pro loco tenere
* \ ' coacli, urbis coslodia facilias deflcianl. Incepla
, ' jam obsidioae, quaravis forla plures et ferociorea
sinlobsesei, exlra moeaia ne prelientur, nii raa\ - xima urgeai necessitas, aut non eil possibile ma. , chinas muris advolulas depellere quin foris exea\ \ , - lur. lasuper tela in hosles importune ne jaciantur:
, conlemptum enim generant tela inutilia aique
\ inania. Caedendae aulem arbores muris proximae ,
\ - et evellendae sepcs quxcunque, ne inter eas laies . " ^ canl bostes aul cibariorum egentea arborum fructi ' - bus vescanlur. Sinl fromenli cibarioruroque om nium et aquae ceilae; quod si aquarum aut puteo. \ rum noiisilin urbe copia, vasibus et cisternis poium
\ - recondat : obsidionis quoque tempore parca me, - lienda aqua eiperquam sedulo cavendura ne a va, lidioribus rapiatar
. \ \
* \ ,
\ \
- \ , .
Contra vero machinas muris ab bostibus ad - motas, isto modoarmari oportel: Et quidem contra
lapides calapuUarum ope emissos, sospeadantor a
murorum exterais propugnaculi* cilicia vel pelles
boum recens excoriatoram ut in sinus facilius
cavenlur, vel eilam ligna tanquam tela inier1 1
19
9 9
9 1
99
19
94
9 9
9 9
1 9
9 9
99
VABIJE
9 9
LECTIONES.
19
I T
.
Ead. ro. aecript. ad marg. f(sic}.
.
.
Fort. . Tum post non dubito quin desit verbum axpellendi
notiona instracturo.
\ .
hic quidem .
.
. Tnm
poat cxcidisse videtur .
(aic) .
\ .
.
Ad marginem totius loci 8 bac verba lcguntur singulis lillens allera infrt alleram posllis . .
.
.

1 9
9 9
9 1
9 1
9 9
9 4
9 9
97
9 9
1 9
9 4
LEONIS PHILOSOPHI
1116
1115
texla (qutt Roraani w a n t pontila) : comra vero (
arietum ittas iub coacta deasiasiroa aut eacci ), 6

palea vel areaa referti, Contra lestudines pareaiur
irabes acutiesirao ferro desinentes qu iafixae al-
liue eas facillime sabvertunt; pix quoque in te-
atudinesmiitaiurvcl plumbum,etutruaiquc bulliens, '
vel ignis, vel gravissimi lapidea machiaa demissi *
et stalim sursum projccii. Contra scalas muris op- **
poskas et eos qui temere conscendere tenlant, *
lapides sini molares propugnaculis juncorum ope .
alligali aut ligna gravissimi ponderis similiter pro-
pugnacujis alligata, sed oblique, et pix et oleum
et telis, quae ierventia ia scalas effundantur. Sed * coalra turres ligaeas qoae cylindroriim ope raurie

admovenlur et a tacticis vocantur mosynea, expe
9 1
99
__
dit lorques illos paravisse qui liqutdtim emittunt

ignem illum quem valgo celerem nominanl ei chi- *
rosipboaes, quos nuper excogitavit Nosira Majes- ,
tas, et turres praeterea ex adverso taieribas, lignis ,
aal lapidibue exstractas, et quanriibct.materiem in
roedio exaggeraiam etstatltn iaceaxum/Coatra quo- " ,
que hoslium effossiones Agends suspeciis in locis , ,
virgae aaea% aut appoaeada scula vel vasa pariier ,
tenea quorara itrepitu pateani effoesiones; oportet
ilam quam profundissimam foesam aate maros , apeririutpateant bostes effodieates. regione quo-
que est et effodieadum et occarrentibus implendum **
doKum piHt aul plumis, et igne immisso os dolii ,
sre ad iastar cribri perforaio obtttr andam et ad *
faosles verlendum et dolii fuado perforalo conlinuos Q *
tanquam fabri macbina flatue exciiaadom; facile *
etenim vi fumi e pilis uaii hostes a secreta effos-
siono prohibebuntur. Pweterea neceaae eei per fe- .
nestm vulgo ignotas inopiaato ia macbinasirraere cuiu maxima urgebit necessilas, aul alio quoviv roodo m suadeboaicopi aut coget necessilashoali-
,
bus opponere.
* , , *
$ . ,
.
94
99
CAP. LIV. Quid facietdux hoitet obiidtnt.
. '.
.
Anic otania oportet ducam obaidentem remiaea
omnimode confirmari et, eiculi capiie vigesimo
aecundo poeuit Nostra Majestas, concedere ab urbe ' ad duo ui maxime imlliaria, roiaimum autem ad ^
oeto stadia : semper eaim lerribiliores obaideatiijita
copiaa a loage conspecibo$tibus videutup, el prse-
sertim iia deturbelar illa exerciiue para quae re- ,
qulescore obiinuit : raililes e foriissiinie quam

proxime ad urbem collocandi ad obsisienduai r/e- *(
peniinis bostium iacursibus, roaxiaie vero prandii ^
lerapore. Exercitus ia parteo dividaiur e( cuique "
parti sua assignentar oftlQta, pie omnes eimul diini- *
19
9 1
w
) .
.
99
99
YARIiE LECTIONES.
delfndtim vidftiif.
.
.
.
. % .
9 9
99
99
9 9
1117
TACTICA. APPEND1X.
1114
- cantes, ab obsidioae lasseniur faciiiue. Majorein
- , exercitus eecum habens .pariem dux ipse nodii
& - diuqae vicissim sine inlerniissioae impetum, et
. in primis per noctem faciat, eo scilicel teiffpore
6 ' quo lerribiJiores obsessis vidaauur aggressioites ,
&& \ praecipue etiam oi continuis impeiibue lacessili ,
remtssionisque tempus oon babentes et laboribua
\, \
, ei vigiliie fracli urbein hoetes el seipaos faciliue
dedant. Opliraum vero est in obsidionibue omue
macbinarum genus adbibero. SagUuHi ilaqae et
)
$ \ jacalatores in propugnaculoruin custodes teloruui
*cSXtv \ . - imbrem immiltant, arieies quoque nnjros feriant,
et qui in testudiiiibua sunt murorum perforeat
\ \ fundamenia; scalae etiam afleranlur quselignis crectis imposiUe muria annulorum ope admoveantur;
,
ol \ , xa\ qui aulem suat io lurriba ligneis cylindrorun) ope
* . ad moenia admolis desuper jacula millaai. Arieies
autem el lurres ligna pellibus boum recens exco rialorum euperve$tiri debenl, lesludines vero
{, xal
limodesuper iaungi et exlerius spongiis aceio ma didis circumoperiri : acelum enim vini ignis et
* \ praeserlim ejus qui liquidus dicitur et liquens
- plumbum elpicem ei oleuni fervens mullomeiius
aqua effusa eslinguit. Jubeanlur quoque sagillarii
>, '
, - jaculatoresque et peirobolae universi ignem quatn
( " frequenlissimum in bostium domos cuai lelis ct
, " , lapidibus servalla validioribus venlis projiccre.
- Qujbus omaibus iadustriis perierrili hostes el om - nibus desperajuee eerius laadem oppiduoi el seipsos iradejil aui inviti 4 propugnaculis descendent.
) -

\ ^ Capto au^m juxia belli leges oppido, cimclis mi^
liiibus per piandatoree deauntiare ducem oporiet

- bosUum ipeo idioraate u( nullujD civium inermm
. occidaa( sed eps tantum qui armaii aui giadiaw
\ portantes oci-urrent; illa eoira audila mofurioae,
\ bostis quisque arma dcponet, servilule libpnter ao \ cepta, et si(C oppidura, cedenlibue bellaloribus, slue
. - periculo erii caplum.
"
,
\ * *
, \ .
4 1
49
4 9
4 9
4 9
4 9
91
9 1
9 9
9 1
>
. '.
aapa ror .
CAP. LV. Quomodo ceteriUr comtrui possit oppidum prope hosiium fine$ ab$que gentilia beUi
ptricuh.
*
\ ^
, \

" \
* ,
Primo quidem loeorum eltum. ipse iaveatigare

dcbet dux, et locum munitissimum eligere ubi sit
possibile iaira dies ad summuni duodecim spaiium
sufficiens siccis primiim lapidibus vel laleribus, vel
ligais circumclaadere ; deinde comparatis omaiDqs necessariis, ante omnia pedites armaii debeat
hostes in errorem inducere, quadam scilicetexercitus parie profecta, quasi in voluntaie baberel alibl
oppidum construere; ducem interea oportet iisdem
9 9
9 9
VARIJ: LECTIONES.
9 1
u
9 9
99
4 9
B.
corr. ex . " (sic) in textu et alterum ad marg. B.
.
. ' * .
. * . om. .
. * .
.
corr. cx .' * bis .
.
.
.
.
.
M
9 9
9 9
9 7
9 9
9 9
4 9
9 9
1119
LEONIS PHILOSOPHI
11 j
locis insistenlem opptdi tandein incipere consiru- ,
ctionem, et primoquideni aptis stalionibus poncndi ksb
(Ide digni epeculalores (Romanl vigiles vocani); \ Ixualpostea fossani una die aperire eanique cilo pe- ; #dilibua occupare oportei, sicque conslruciionein in- ), cipere turriaique staiim sedificare sive aliud pro- pugnaculam ob repentinos incursue etita deinceps , \ , \
reliquum conslruere vallum sictfs, at diximus, la-
pidibas, sin autem, propter maieris inopiam, la- , !
tcribus aul ligais. Si vero non sinl in oppido , , , w
aquae, facienda mox cisterna lignea juncluris as- ,
pbalto aul pice glulinalis : cnjue longiludo viginti ,
adsummum pedum, dccein vero latiludo, aeqtialis \ **
;
et laiiiudiai, altiiudo vel juxta exercilus nunierosi-
lalein;ne veroimmola aqua maleoleat, parvumvas ' , , $
ligneum fluenlein aquam recipiat et cum plenui \ ^
fuerit in pradictam cisternam efltindaiur. Optimum |,
quoque aquis male olore incipienlibus acetum in- , xaxapfkt
fusum, earuni quoque odorem fluviorum lapilli , ,
injecti depellunt. jEdificaio oppido, si bostes iu . U
illud invebi audiai dux, cum equilum maau oc- \
currat, sufficieati cusurdia prius in oppido relicla ; , \ *
satis auiera distet ab bostibua| ut eoa ad gentile ** .
bellum non evidenter proquiaquiiate excitet, noh , * 5
aulem Unto inlervallo ut propler nimiam distau- ,
tiam non jam periclilantibus auxiliari vel omnia "
qttas ad obsidionera aUinent videre possit. Tempug
porro isliusmodi oppidie exslruendii aplum illud - ,
pnesertim esiquod circiter comprebendii mensem |(<
Paaemum, Louui et Gorpiseum, quos Romaai Ju- , lium, Augueium et Septembrem nominant: sicca
etenim tunc herba igni facile traditur, quo vexatua
hosliuro equitalus quam ciiissime obaidionem re- . *
linquet. Qaa soluta, dux, comparala maieria, op-
pidum tuac exsiruat, machinisque plurimis, armis, \ \ ,
variia cibariis et caeierig omnibus muniat, quo ,
videlicet modo siverit vel tempus vcl facullas.
\ , &.
* ,
\ \ \
\ .
1
11
9 9
99
91
11
71
VARUE LECTIONES.
. pro . * . , iirgjux .
**
punclis deletoriis notato el suprascripto. .
.' .' ' . " .
Ead. In. ad marg. ascripi. noium illud .
(puuciis inferne posilis notaium) (sic) .
.
!
09
79
T l
11
ORACULA. -
Uf2
V E T E R U M TESTIMONIA.
IMPERATORIS
LEONIS
COGNOMIHE SAPIEHTIS
ORACULA
CUM FIGURIS E T ANTIQUA GRASCA
LECTORI
PETRVS
PARAPHRASL
LAMBECIUS.
Ne quid omnino deesset corpori Historto B y z o n t i n , necessario ei inserenda esse d u i i

imperatoris Leoois cognomine Sapientis Oraeula cum picturis fatidicis, quibus fuluros
Constaulinopolitani imperii casus portendi vu!go opinio est. Primus vero ea Gnece et
Laline in lucem edidit Janus Rutgersius Variarum Lectionum lib. v, cap. 8. Quam edilionem ego, cum abhinc quadricnnio in Balaviadegerem, contuli cum antiquo codice ms.
B i b l i o t h e c Amsterodamensis, quem illenon viderat: nec paucas inde satis magni moroenti
variantes lectiones excerpsi, quaa reperies io meis adDOlationibus. Praierea in eodeiu
codice inveni anonymi cujusdam Oraculorum Leonis Graecam Paraphrasin, quam ob arguineoti similitudioera una edendam esae duxi. Sed noodum satis mihi constat, sitne hm
eadera atque illa Theophili presbyleri Expositio Oraculorum Leonis, qum in bibliolheca
Vaticana asservari dicilur. Quod superesl, beoevole lector, buuc quoque laborem meuia
boai consule; qui si rainus accuratus tibi videbilar, propterea salteai mihi ignoscas, quia
ix iotegri iridui spatio in itinere mibi sub manu Datus est. Vale. L u t e t i Parisiorum
auno M D C L , die 20 Septembris.
VETERUM AUCTORUM
TESTIMONU
DE IHPERATORE LEONE, COGNOMINATO SAPIEISTE, EJUSQUE ORACULIS.
Zonaras, pag. 143, Ba$H. edil.

6V (scili- Verum imperator suscipiendae prolis avidus, prsecet ) \ seriioi cura id a valibus ei praedictum esset. Fuit
. Hv - enim doctrinarum omnis generis amator, et arca, , * nae qvoque illiug, qtise per iacaatationes fulura dU
, \ \ \inat: vergatus eliara ia doclrina de motibus sido , \ ram eorumqae efleclibue, in qua iaveniebat, aa II , , liuui babiturum iiuperii auccessoreni, etc.
, ctc.
T
Idem, pag. 145.

, , , *
Ne te decipiat nomen, Conslantine, toum, ncc
, - ptilaris, eo quod ConstanliDus Romanig imperatu . , rui tit, te imperio politurum. Certo enim acito,
. , fllium bunc uieum, illum este. Quod si tu SparUm
, , tuaro ornaris, bene tibi erit. Sia rebus aovie stu , , duerii, et tyraiinidem affcclaris; noli dubilare,
( - quin per liane portam (demonstrata Occidealali auPATBOL. Ga. C V I l .
36
1123
LEONIS PHILOSOPHI
118*
rei triclinii poita) capnt tunm absque reliquo cor- ) .
pore sil Iransiluruni. Id quod poslea faclum esi.
\ * \
.
ldem, ubi agil de prcvsagiis interitut Leomt Armenii.
Perhibetur etiam in regia bibliolbeca luisse l i ber, quo oracula de imperaloribus coiilmerenlur,
formaeque et bominuin et feraruin express;
atque inler exteras leo etiam icra illic piclus,
lillera tergo ejus insculpia : pone besiiain vir
siabai, qui leonem per medium X confodiebal. El
ba*c liber conlinebat, quae Sibyllina oracula puiabamur. Ejus piclurae obscurum involucruin quaeslor illius temporis explicasse ferlur, et dixisse
imperatorem die NatWitalis Cbristi occisum iri :
el ieram quidem imperalorem significare, X vero g
jam dictum Nalivilalis Cbrisli diem : quod autem
lco per medium confoderelur, portendere imperatorem ipso Nativitaiis Cbristi die occisum iri.
[]
, \ \ \ \ \ \
\ , *

.
, \ , , . , , , , .
Qnpiov ,

, '
.
Idem, ubi agit de obitu Michaelii
Sub illo (sciliccl Micbacle imperalore) eliam Dalmalia imperii jugugi excuseit, idque vetusto hoc
oraculo praedictum feruut:
Babylone quando Balbtu imperaverit
Draco subuctu anri amore perdito,
Teliut malorum itntiet primordia.
Balbi.
' \
* \ \ *
%
Apxh *
rfj ,
Otar

Mar.
Cedrenus, pag. 493, edit. Reg.
Fuit boc oracoluro Sibyltinum, inscriptum libro C

cuidara biblioihecac imperatoriae, quo non oracula
,
modo coiuinebaulur, sed et ligurae imperalorum , \ \
coloribus expicta. In eo libro depicla erat fera . 1 leo, etc.
, ete.
Nicephorus Gregoras, edit. Colon. Allobrog., pag. 102.
Invenit enim imperator librum antiquum litieras quasdam el imagineasemgmalicas coniinenlem,

quibus futura imperaloruna succesaio in perpeluum prasignificabalur.
*
\ *
\ , etc.
Rketatt de imperto haacii Angeli, pag. 229, edil. Reg.
Isaacius Angelus perpetuo babebat in ore, et

falso sibi atiribuebat oraculum de imperalore bovis
flgura expresso, quod cst lale :
Figurm mores nee minus loeum notat.
Vnde adveniiti ? compeclu ut lcelor luo.
Virtnte multo cateri* pravtanlior
Modette tenilerque ca$tiga$ .
lline coruecutu* exiium prosperrimum :
Decutque solum duclas ex palalio,
Relicta mortuo poUnlia brevi:
Te namque regui prosperi manet decut.
, \
, \ .
\ \
*
.
" ; .
.

,

, .

.
Idem, lib. de imperio Manuclis Comneni, pag. 410, edit. Reg.
Pucrum Alexium nominavil, idque non temere,

nec tam ut eum proavi sui noniinc bonorarel,
quam propler oraculum, quo ei pcr ambages responsum fuerat, seriem Comnenia familiac duraturam lanlum, quot liiteras nomen AlMAconipleclerelur. Ac per Alexius, per I Joannes, Jicr cl
1
,
,
,
; , ,
*
112b
ORACULA. - V E T E R U M TESTIMONIA.
1120
, , - Mamiel el filiusejus alier Alcxius baud obacure
, significabanlur.
', I , >
\ .
Idem, di imperh Joannis Comneni, pag. 27 el 28, edit. Reg.
, \ , ' , (5 :, \ \
* ,
%
' \
\
,
*Q !
\ , '
\ ,
, '
.
Enimvero vallo in qua caslra babebat, ingeiill

pluvia inundata, eliam leclulus ejus impelu dccurrcutis aquae esl aveclus, cum illud oracuium,
Cadez aquoiit iinprovhus in iocit
aubinde ia ore baberct. Qui vero imperatorum succcssiones cl mulaiiones pervesiigant, illud eliam
evcutu comprobalutn esse ferunl :
Beu corvit esca erit miser voracibus.
id oraculum partim ad nigra el etridenlia ferramcnta, quibug manu& ejue usta essci, partim ad
cognonaentum roontium perliuerl existiaianles*
Vocabaulur auteai \, sive corvoriu*
nidi.
Idem, lib. dt ManueU Comneno Joannii filio, pag. 143 edit. lleg.
\

.
,
Sic igiiur ct vila ei iinperio cedil, quod aanoa

triginla oclo gabernavit, iribus iuensibus dentptia,
ad quod imperii spalium veluslisaimuui illud oraculum alludere videlur
/ | | | | |
l i a b a
\
.
nam poslrcma eyll.iba noiuinis Manuelis apud

Gnecos Uuttun nnmerum compleciitar.
Conttaniinus Manauet, pag. 110
,
,
\ ,
" ;
' ,
,

edit. Reg.
\ ,
\ ,
,
,
" .
\ , .
*0 , elc.
%
c Cutuautem doctissirausimperatorum Leomorbo correplos periculum minitante: admiuiatraio jain per

viginti fex annos Homanorum imperio, mortem tibi itnuiinere cerneret, Alexandrum fratreiu t Consianliuuui filium imperatores creai, hoc solo ia exlremig respirationibus proauutiaio. Alexandmm
eliam (proh parcum matiguumqtte tempm!) post tredecim mentes video. Volebal auiem signiflcare
regnura Alexandri taniilluai temporis duralumro, quas aane Leonis vox miniiae vana fuit. Nam
Akexander,elc.
'
Joanne$ Tzelxe$, Chilitd. 0, t*rj. 657.

* ,
.

D Oraculum erat jaclatum Conslantinopolilanie
, .
Hoc ipsum, Bot clamabit, atque U u m s ejulabil.
\ hoc autem finxeraut el ealaniitales atque l i 16.
[itiurc*.
Paulo poit vero hoc oraculum U* expllcal.
.
,
*
,
' ,
.
, ,
\ \ .
Bovem nos quidem feminam bouum vocarou,

Taurum aateni proprie bouum marera vocamus,
Taurum autem buac Italum vocant Laiini.
Bos igilur aoslra, aeaipe urbs Cooslanlini
Cantabit classicuro contra adversario* ;
Taurus autani Iiatas, cxerciius scilicet Laiiaoram,
El pallescel multo timore, atque ejulabiu
US7
LEUNIS PHILOSOPHI
taem,
ibidem.
Vae tibi, gcptemeollis, quoniam non millenos ages,

Oraculura fuil allenim Coosianlinopolilaais,
Noa una pars vero adverbium V, cjalalus,
Setl dua? partes orationis negaiio aique ! vero.
Sive, Consianlinopolts, etiamsi nos nullenos agee,
Sed mille inlra aanos deslrueris.
Tamea noa vae el luctus libi, sed gaudiuai cril
Ut major exstruaris, et aaiplius splendeas.
:, , ,
; ;,
, \, ; ;,
, , .
, \ ,
'
" , xa\ , xa\ ,
, \
Nicephorut Cregoras, lib. vm.
Poslridic curo logolbela ad imperaiorem venis\ ; *

sct, lum quidcm quid colloculi fuerinl, nemo ; , \
omniuni scivii ; post lainen ex indiciis quibusdaiA , ;
coujicere licait, eos falidicos quosdam libros in- . spexisse, quibus fulura quaedam incerto auctore { ,
obscure ct par ambagcs eiponerenlur. Deinde - ,
gura aslrologica dciineata, qua posilus eiderum '
cl pracnoliones futiirorum Sndaganiur, bosliura , eic.
adventum ei Rcipublicae confuslonero conjecerunt, etc.
Lu[iprandu$ in Legalione.
Habent Graci et Saraccni llbros, quos sive visioncs Danlelig vocant; cgo aulem Sibyllinoi,
in quibus gcriptum reperiuir, quol annos imperaior quisque vivat, qus sint futura, eo imperaule, teavpora; pax an simultas, sccundac Saracenoruro ree an advers*.
Anonymus in ColleclaneU Antiquitatum CP,
.
Joannes Mcursius in Glossario Gneco-barbaro aliquoiies citat Rbusani cujusdaro paraphraain vaiicinioruin Consiantinopoltianorum, quac, ul apparet ex fragmenlii ibi cilatia, corrupia illa Gnecoruai lingua conscripia fuit, qua bodieque vulgus utilur. Praeierea quoque cilai Meursias Scbolarii explicaiionem valiciniorum Congiaminopolitanorum. Locas vero, quem inde dcaumpium publicavit, ieesl:
. Caelerum explicalio illa asterraliir iatogn
Ruinse iu bibliolbcca Valicana.
NUetai Andronici Comneni, lib. u, pag. 227, edit. Reg.

De Andronici exila cum alii iambici versus et C

* & ' \
in libris rcperiualur, el mulli in ore sunt : lum
bi:
\ *

Yinom imptger profectus ex loeis,
Vtr lividu$que et iu$olentu iugenii.
Canu$, $everu, mulliplex CUamaleon
Ruet, et recurva culmo$ [alce demetet.
Sed umput ipium denique haud niinus meiet,
Mnetque tcelerum panas haud leve dabit.
Non parcel ensi, namque dirus en$i[er.
Vinosa vcro loca OEaxum dcsignaal: unde Andro1HCU8, ut jam diclum esl, Consianlinopolim vet.

.
, ,
,
,

\\

,
*
' ,
.
,;
,
, , * lw
.
1129
ORACULA.
1130
.
SAPIENTISSIMl . LEONIS
ORACULA.
ORACULUM I (icont !).
Sangnit.
.
Inconciliabilem inius occullal deceplioncra,
,
Sicul benevolus vero canes educat juvencs,
.
Qaam tanqaam eaavis teiqpeslatis effandit in me" (1).
[diuni.
'' (2) .
Sed redarguet cogiialionem lempus.
" .
Scrpcni vero omnes abiumel cito.
\ , (5).
Tu exsulias el laetaris miser,
Et manus aperie ei pedes distorques,
, \ ,
Tanquam le ipsum extra molestiam educeres.
0 .
Sed Doaiinue xiroulatlonem conspicuam faciel.
'* (4).
Quid eaim boai faceres tu caniao agpeclu
, (5);
Alicna mordacilate iasiractus,
,
Quomodo lu feres boni aliquid viua?
;
Qui os aperuisli adversaa avee,
,
Qaomodo emiites verburo ulile civitati
(6);

ln medio duorum eorvorum et avium ab$umeri$*
(7),

\ ,
.
,
,
(8).
\ ,
(0)
" ' ,
"fl (10)!
%
Secunda et nova alia bellua,

E l volana ad meridiem serpeng,
Tiactas atramento ct niger totus,
Terribilis, oculis a corvie privatui.
Foedo eniro gcnere Orieatali oriuadaa
Miaerabiliter qnaties le ipsum simal cam urbe,
E i tuam suppiriom aestati ver narrabit.
Ei Hlterarum figuris signiOcaas leaipus,
Ita privaberis paierno imperio tanden, [solae,
Septentrionie vero pernicie* cum tit gerpcns miser
quomodo fiet esca callidorum cor?oraai.
ORACULUM II {iconeJL).
PamiUniia.
. (11),
Ambiguum tertiura. Eteiihn avis modo erat,
, ' .
Crucifer avis, equus modo coruiger.
NOTiE,
(1) . \n cod. Araslerodamensis

(8) . Haec vox in cod. Amst. dceet. Qiiam
bibliofbeca legilur, .
Icclionem secutus esl anliquns inlerpres, qni buac
) . Cod. Amstcrod. .
vorsum ita vcrlit: Et tui gemi(u$ atlat ver.
(5) . Cod. Amst. .
(9) . Cod. Amgl. . In codice antiqai interprclis vidclur scriplum fuisse,
(4) . Cod. . .
(5) . Cod. Amst. .
, etc. Verlil enim : Quibut remanebil.
(6) . Cod. Arost. .
(10) .
(7) . Cod. Amsl. Nicctas oraculuai boc perlinerc ptitat ad Joaaaeai
* el videiur ila fuisse scriptuai iu cod. Comnenum, qui obiit in loco ctii noaien fuisae ait
anliqui inlerpreti*, qus baec iia vertit: Secunda , sive corvorum nidoe.
froUt bellua.
()
. Probo Ruigersii
III!
LEONIS PHULOSOPUI
11
Uaftatis litplicis nominis, priai.r, ,
, , ,
LiUeras nutncraiis, taadem ii? tempore,
(12), ,
Stcnl boni ogtcnJisU diem temporis,
(13),
I qo imperaris tn medio foraia? crucis.
fi .
Maxliotig avium et rex gotus,
* .
Hic caira babeng principium a meridte,
,
la eqao cedct, ei splemlore dici,
\ (14).
Cum pottmi niediiini oUiaei stdtit din.
.
Qtiam aimis vcbcmeng, quam audax el viHoaug
, ,
Principium babeus unilatcm cl fiauni.
\ (15).
ORVCULLIi III (iconeZ).
Monarchia.
audax maxnne et vclox cs,

Et ad pnguas prompium, Bywe genuB.
Vemm rapit tc nomtnls para uliima.
Lo< 15 ia huinidis ct pncter spem cades.
In le niui principtum el fiuis cornu cst.
Habcs vero aurrg gcrmoaibtts obsessas
El orc frcmis, (auqiiam babcnaruai fugax,
\ & (10),
\ , ^ (17).
.
\ * (18).
.
" ;
\ (19)
4
OUACULUM IV (teouel).
Caudium.
Ecee igiiur denuo el vere morem
Falccro ei rosaro qui gentat
Fatcifer quatuor meaftes libi decerno.
Omnes vero primftiag frugum abgumet ensis;
Templa idotonim ad moJicuro lempug exstrues,
Ter licg vero eum vixerig aoao* gcaex,
Traberig ad orcum, duobtig deficicatibug in aiedio.
".
" givov
(20),
, .
(21) ^ (22).
\ : : {
" $ ^25), .
omendationem : Kat . }, faouis oraculum. Iicm versug ille qui acquitnr:

> ; . Nam el
* ,
goal . f>iornti> in anilqui interprells codice gcripinm fntssc vhlctar * ita ab eodem Nketa ad iinperaKoreai Joaitaein Comaocmm bmic versiun vertU : Eteuim equc$ avit, clc. num rcfiTlnr.
!2) ". Cod. Anigt. .
(17) l i r ^ C * W est, Byxaniio orlawlt.
! 13) . C.od. Aingl. . E l noineii faifeo (^rediiar nyipb Tliraci*.
versu gequeati pro lrgitur .
qua Byzanicin edacaluai ruisso referant llcgyeaiif
(14) txnip xtti . \ 1 Codiu.
fodicc auiiqui iuterprelis siw dubio grripliun fitil:
, etihu : in equo (18) * . Ad Nicetam legner
T
qmtuii cornigero,
(15) . Loqni-
15
(!)*
.atiliqui
Cod. Amftt.
.qui
IKUC
lenio fnil
in co<lice
inierpreliH,
lar de <>iimciiia familia, cui prsecedcnie oracuio, verlil eilra amontn habenarum, id egl, laxaUs ba\\\\o*\ insrribitur Aiuv, portcndebatar, fantum eaai bcnig.
iinperta prscforc, quol lilleras noieu Aia% c>m(20) , elc. Totnm boc qoarloio, ei
ptf.eietettfr. Nam per
Aiexiiu, pcr
/ Jonnneg, gequeus quintimi oraculuin ad Androalcum Comuc.
.
por Jl et Manuel et filtus cjag alier Atcxiug - ^
perUiteut^ ul apparet ex gituili oraculo, qnod
pniAcabantar. Ighur boc modo familia itla prijricii
|on i
i exsiai apad Niceiaai lib. n, &
itim ci finem babuit unilalem. neaipe . Vtdjo eias impcno : ibt enim iuter alia roulia, it eo
ejag
impcno
;
~
.
icela? locum lib. v dc iiapcrio Manaelig Comneai,
quem integrum inserui lesliuioniig veicrum auclo- dicnntur, baec niaxiuic ad pnegcns oracaluia Ueiunt:
rmti de Lcoue e( cjus Oraculis.
r
| l | | i n
< t e
p s o
l u r > c
(16)
:.
Sic tn pr.iiedcnlc oraculo : ' .,

. elc. Ergo bt>c quoque oraculuai ad fauiiliam Conihcaiain periinet. Confirmal' id Niceiag,
lib. vii, nbi aii Matiueleui Couinenum ioamiig ttiitm anno sctatig iric'8imo ociavo obiigge, idque
prxdiclum luisse autiqtiiggimi oraculi vcrso ;
*
^ >^
(21)
Cfe**;
Ruigergiu* legendum ceugel :

. ScngU3
: Qualmor memei fif
cedo tibi, poil quos omuiuni tuarum fmguin
tias ferro absumptas videbii. Nam leaipua P " ^ '
lum pro vetiimti bic poailur : ot

XV }
\ esl. Puitnwa le abripiel tyllaba tui nomini*. Nampost , raptus e$t> pro rapielur.
9
11 ulibua syllaba m><nmi* nutaerum

signilicat triccsiniinu octaroni. Veigug ame, *
, ct\, qucm îcct;^s . vo*
cat, nuug Cbt illorum, quibus consia^ quarltini hoc
(22) . &H(. Amsl. .

(25) " '^. Procul dubio i". J^
antiqui iitieipr.îs pni / gcriptuui iail
vorlit cniiu : Abi in otcum.
ce
tl33
ORACULA.
\ (24)
Terlia ei prima littera duplicaia
t .
Diiidentur, qu aolea erant conjuaclx,
1134
ORACULIJM V (icone 5).

Confutio.
Hic est quartua a septentrione curreng.
Engemque rogamque homo ad messem iuleadena
Isla prlma littera exscindet rosam
elcmenlum asptce.
Actipieng entm imperium, ul demelal gramen,
Non parcel tibi in imperto consiang
Aipice illuro : metcre enim incipit
Rosam gesiaag in omnibug babet iinem.
Ob boc in pogterum bono gig aniino ; nara frugtra
Recreabtlur. Verum ut rosam secans rogaia
Circulis lurbatas. Nain lerliam gestal
LUtcram manus, el falcem ipsam.
, ,
*
0
(25)
, (26) ,
* .
** .
(27) .
*
.
. '28).
, \ .
ORACULUM VI (icone 6).

Ampntatio.
Vacca quinlum el fiaem ursorum nuiricis
Figura afferi, ei locum ei moduin.
El coropescig ipse modestu auiicissimos,
Quocirca coasequeris pulcberrimum fincm
Soluaqae aduniisli libi impcraloriam latideai,
i inorluorain fortissiinc 1'mqueng poloniiaia
Brevi felix eris ob impcriuin.
Quare abiens qualia raihi amicus visus es,
Prxcipuag virluics plus quam alil possidcns.
II (29)
\ (50).
\ ,
"(51) .
' (52)
\ , * (55).
,
, (54) .
.
ORAGULUU VII (iconcl).

.
" ,
, (55),
* (30),
Membrorum divisio.
Alia quxdara ursa calulos lacians,
otnnia, quod illa, pralcrquam adurabrata,
Parclia auteiu ulrinque ciagit,
NOTAS.
(24)
Cod. Ainst. .
(25)
(52) ' .
.
Apad Nicetam lcgilur,
Sic taa-
(55) , .
bet cod. . Douzae MT . Quare

Rulgergiue gcribendum egse opinabaiur:
. Apad Niceiani legitur, , cic. Id
e*l, mortuo tinquens hnpntum. Videtur enim
loqui de faturo illo opitmo el a Deo electo imperalore, dc qno bc dicuntur oraculi 15, verba :

Mibi vero niagig probaiur codicig AaisJ, leclio, ry .

, etc. Vuleuir eaim oraculum loqui
(54) . Nicetag, . Versug f ero
de Manucle Comneno, ct respiccre ad , lerliam Scquens iia apud eum loquitur :
liltcraai vocig ALMA, de qaa gupra cgiiuug. Nam
.
paalo post gabjungii: \
Et ntagis banc, quam mgg. codicuin teclionem
.
probo.
(261 " . Cod. Atngt. .
(55) , . Cod. Amgt. * .
(27) fiooov.Cod. Amsl, .
(56) ' ,
(28) . deesl in codice
. dicuntur,
Amslerodainensi.
(29) . In codice anliqni cuin biui ternivc apparenl goleg, seu potiug, imatnterprelis scriptum fuisse videlur : gines solis in nube spissa et vicina in inodum gpe. Vcrlil euim : Secundus bo$ et finis Arcto- culi. Anliquus interpres duog bosco vcrsug ita
Iropbi.
(50) rov .
In codice Amsl. pro legilur . Et sic

Nicctag, qui lib. , ubi agit dc unpeno Isaacii Angclt,loimn boc cilai oraculum. Eadem lccliofuil in
codicc! aniiqiii inlcrprcHs.
i5l) Tsteu^Q Apad Nicclaai lcgiiur, .
verlil: Ad orientem solem utrinque coronm pariem

t
niferunt totiut imperii. Procul dubio igilur in codice ejus scriplum fuit:
1
*
.
quidem pro ctiaiu CO

dice iegitur.
1135
bivistoaem iaferens tolius iinperti,
Natiiram temportim motut exiendeas.
ullioam enim pingilur ullimaB.
LEONIS PHILOSOPHI

(57)
.
11
OKACULUM VIII (icone 8).

Sanguis.
Heu bea infelix miserriiiia cmtas t

AT .
Bliserabilem enini nunc aspids lucem.
ol/. .
Qu.indo fmperabit cappa longum lempua.
' .
Jugulaliooes eaiui in te. Oent ei effusiones aan* \ o l p A x w ,
fguini
Et ad bellam civile commoti
\
InAoitam bomiaam muUitodinem scpelieot gladio ,
Ad aex septem millia nuraerala.
*
Et oronis laacivus et faxla conlamioatui
\ \
Moachue, raptor, iropius, masculi eorruptor
, , , ^,
Poalremo videbuat ante ocabs lueem,
.
Undociiaae coaslricue fials vix aderlt,
, (58),
Cam quiaqoe primilix monarchisD,
\ ,
Draconera exsibilabaat Libys inlerfertorem
.
Bfacra cjua ia frusia diasecanles membra.
-, ,
t
ORACULUM 11. (ieone 9).

Gratiarum actw.
Vulpinam gimulas amiciliam
Et patiealer ingeninm irenasti :
Sicut valde aenex ei caotu sapieniia :
Yenieoa vero dupllciler ad Insufaa, quae septem
[referaal tabulas. Q
Tolo dimUtct coafractos a sa Invicem.
Atque eCTusiones, beu, sanguiaia effusi! lu vic[lorias
ApeniUti manns com graliarum actioaa,
vicloria pntmiuro accepisti in fioe lui imperli.
.
,
\ },

.
(59) .
\ .
,
\ & .
, . .
ORACULUM (icone 10).

Potc&ta*.
'.
V tibi civtlae septeai collium, quando viccsima
, ,
[lillcra
Laudabitur in muri* tuis,
(40) *
Tunc propo erit ruina ei pardiiio
*
Ttiorum tnagnalom, et eorum, qui injttsie judiua
, \ .
[exercuerom. r>
Qoi babet digilos falcalog,
* '
Quod est (alx deaolaiionis,
" ,
Et ia Allissimum blasphcmia.
\ (41)
ORACfJLUM \l(icone\i).
Ptlriarcho.
. laaacius deliquiuoi casdis sanguinc.r,

. Gralitudo.
(57) '.
*. .
, . .
'
Rulgcrsias lcgciidum pulat,
.
(58)
(40) , .-<, 8*
Probo etnendalioncm Rulgersii :

t*l verso nilimo luijiis
oractdi, pro , .
(59) . Anliquus iulerpres vertit: A/iti dimissis. Pro igitur ia ejus codice
scfiptuoi fuit ).,
',
elc* Sic aapra
eraculo oclavo:
* ,
| Qraecos viceaimum numemin *
gnilif at.
(II) . Probo leclionem codicis Aflw*
.
%
ORACULA.
1138
. etKo. Mendici vkloria, glve, Imocrium pau[pcrig.

Cave vero in, qnl divina inteUlgls, et diviua
' . , \ - tjumeris geslag. ne tuus cinis opprobrittm Aal, et
[
[lua
,
Prumigga oarba jngle tondealtir, ei valde agresiig
6 ,
Reddarig. Ipge bomicidii consiliaring guroroug *a[ceruog,
. \ 6
Cujiig nomen lo. Et revelabltitr unctus
.
CogDomine Meaachim.
\ .
ORAGULUM (icone 12).

Pietas.
.
Qul petram incolig vcni buc, bospcs,
, ,
^
Luctum relinqueng el viiam agrestcm.
,
Et revivigce qui morluug et iristig eras,
' ,
Congregang optima, omnia digsipang,
, ,
lnjuslilia? pneroium illegitimam.
.
Quaado vcro major glella apparebU nigra,
" ' ,
Nudug ilernm revertere ad ima terne.
.
ORACULUM XIII (icojie 15).
.
\ (4i),
, *
\
.
\ ;,
\ *
"
* *
' ,
, , , ,
Innocentia.
llic mortuns, cujug faciera nullua novit,
Muliis notug est, quamvts a nemine videatnr.
Tanquam ex ebriclaie aurgang, repente
lmperium tcaebit hujag regni.
Columna enim appareng ia ceelo faialig;
Pneco invisibilis ter cxclamabit vebetnenler :
C Properate ad occidentalem parlem urbia aepiem cot[lium:
Invenietlg virum incolam metiro amicam .
Deducite eura in regtam domuin,
Sapientem, irauquillum, miicro, ingcnio gubll*
[meia
> .
\ * , , .
Faluri accrrimum investigatorem;

Et iterum babebig lu, urbs, gcptem coliiam impe*
frioia.
<41) .
.
.
Aaliquus intcrpres venil, tclutut; vidcluc ilaquc ia codice ejus scriplura fuigje
11
LEONIS PHILOSOPHI
ORACULUM XJV(tVow 14).
1139
Prathonoralw.
Eece iterum hoino e primo gencre

Oceultal* iaflailig aanig ia lerra
Nudug progredilar ex obscura petra
Et allerius spleadida? viue initiuiu facit.
laiago novoe vilae veriggtra
Yerum pari modo paribus duobus duplicalU
Solibug, delilescel mortuus in pulra.
* ;,
,
,
\ ,
.

, (45) .
ORACULUM I V (kont 15).

EUctio.
Accipa boc doanm, ne renue, senex.

Accipe, fortissimc, el flaein congidera,
Et ad oplima dirige hnperium
Aliaque omaia noa mcluens tcmpus.
Eteaiui desuper hoc acceptsli
Tripliclbug quippa proce&gibug circumacto tem[pore,
Uniag decadig giella impleta,
Fcliciter niorere aacerdoti.
Qnid vcro obstupefacttsa nuntiuna accipig ?
Rclinque, amice, bomiaig babitalionem,
Sequere te Tocantem ad propogilain gloriam.
Cum vero bonegte implevcrig imperii lui diem,
Sancto flnc Imple unWergara creaiiooeai,
Et ad babitalioneg proQcigcore coelegtes.
Nam ia ic est prtacipiuio boaoraat el linig.
, ,
, , .
,
, .
,
,
,
,
*1< ;
, , .
"
* ,
.
\ .
\ \ .
ORACUMJM XVI [icon$ 16).

. .
. .
C
Fcliccm vilam atligisli cx igaomiuia.
.
Avtrlute aalem plus, quam a forluni babnigti.
' (44).
Scd non oainino, amice, lucrifacieg graliam :
** ' , , (45).
lavidia eaiai prccvenicng ante objicict libi damaum. *
Non lanicn aberrabig a guperna bsercdilalc.
.
.
(45) *8, Cod. Amst.

.
44) . Legc, .
45) ' ,
Atiliqnus interpreg Ua verlil : Atqui non 4olt,

opiime, itbi hac gratia parla ezt. Videlur io
codice ejug pro ' gcriptum faisge, aftdW
Haclenus ea qnee ex n.s. codice Gcor#ii Douz Janos Ralgersius Var. Lect. Hb. v, c. 8,
priraus Grroco e( Laline in lucem cdidit. Oraculum vero prosa oratione scriptum, quod
pnecedemibus rbythiuieis subjunxi, ex codice rua. Bibliotheca Amsterodamensig desuruplum est, nenue anlea ullibi fuit editura* Coolinet aulem Paraphrasin ullimorum undeciai
Oraculorum Leonia, quibus agitur de qno nescio futuro oplimo imperatore, q\ii a Deo
eleclus, el quasi e morle suscitatus, imperiiioi C.iaslanlinopolitanum adepiurus eraU et
Greecorum mores refonnaturus. Caeloium quis hujus auclor sit, nonduai s&lis
mibi eonslat: id dunlaxal persuasissimuo) habeo, nec Scholarii eam esse, nec Rbuxanif
quorum Explicationes Vaticimorum CooslaQtinopolilanoruui aliqaoliea ciial Heursios ia
tiloârio
Graco-barbaro.
I Ul
ORACULA. - PARAPHRASIS.

TOr AEONTOS .
ANONYMI PARAPHRASIS ORACULORUM LEONIS I M P H

ual
*( ,
4>tjJ (46).
Dt prmdicto mendko, etecto imptr*lote, *oto et

ignolo, praeipuam arcem Byiamina: urbit bUaiuro*
,
Veroe ille iroperaiar, bumidos ob calorem ba * bitana locos, poslqtiam homincg illaui ex propria
* \ daaio expuleriat, gedemqua babere coegerial in
, iagulf*, ubi navigaUonem piscalariamque ariem
, ~ exercet pcrtoum bebdoroadam, landcut e\ Isroaeli. lis revelabilur. Scqoetur itte la Libyt dici>us; erii,
(47), 4 qui primug, sttuadus, ei qui geiundu* priaiug.
\ 4 ;. Cur poatea (illius erit h offuio ) caedeg palrare
, in mcdia nrbe, ia forenfti platea ? In die Parag; ceve, tertia bora, Iribus tarbaiig, tertiug priuiug
, 4 (48) vadct ; i4 oncins revelabitur, qui, revelandag,
(49) * arcubug gtgnigqne Dei roaoifcstabUur, voeaitig
\ - ak> angelo quom boioo albo vegtitns signiOcal. Qui
* ad ejug dormieotig aurcg, apprekenga dexlra, di x e r i l : ExpergUcere, qui darunlg, ct ex roona (50), - aiento gtirge ; gnper ta illucescet Cbrtgtng : la
6,\ * , eiiim vocat ut populum aumoroguai pagcag ;
4 , * \ - el denuo dixeril: < Egredcre, qnf In obgcuro ja
4 - cebae, uequa jam elg occultatus : le quaerunt mulci,
* anioea egrcdicnlur ; lu vcro aolug iagrediertg ;
, , , eique posiea laptdeai dabit tabulag, iu quibag
, ; - duo iugcirfpla prxccpta, ocilicet: poeaas e malis
, gumendas, jusia utiliaque iitler poptilog r-f&cirucla,
\ * \ - expellendam impictaleni, goloiiiitica operaniea
, * flaoimig iradendog, carraplog gacerdotcs ex teiwplo
(51) ejiciendog, cagtog varo dlviuig rcglilueiidos, ad
6- placandam Deam coeli el ierr&.
- , ;.
" * ). ,
- * ; , , , ,
Talia autcm ejus eiiiitsigna: ungulus mediidextri

poiiis digUi habeng, dutcig loquela; vultiis
amoeaug, muliebris qiiidem ;selag media; calviticf,
ei ja:n albcsceuleg capilli; varia vagtaquo scien-
NOT/E.
(46 . Simi- . Itertt
ut<*r atiqaaato puat , iuquil, Codinuu in lib. De $trttclura templi 5. ^?;
.
> ; ei puurU
(47) y , llac facit ille
tiirjectig, subiiingitnr: ;,
. Quod vero boc loco uarratnr do
oracttli ociavi versus:
fuiuri illiag optimi impcralorig* rovetalioae pcranApaxorra .
geinm, parapbragig eei 12, tiS, 11 ei 15oraeali.
(48) . Rugpicil ad oracidam 9.
(51) .
(49) . Ilasc Uac faciuat illi vergag oraculi oclavi:
verba degampla eunl oraiu\o i I.
(50) ,
'
)
, , ,
. Sic aliquanio posi:
.
() Qai baac Paraphrasiai sea potios raofgmi ex Graeco ia Latinam traatlulK vir doclos 0. MoufDot inI *mvereiaie
ID
Calltca aiiiuauioriim iillcrarum proiessor, moaei, <otige abcsse ul casum bujus scrtpU apocalypiici ubiqi
usseqai
potuerit. E D I T . P A T R .
%
\143
LEONIS PHILOSOPHI
illi
tia ; pradcntia, divinationisque participalio ci , \ (52), &
coramunir.alio ; demiggug nagag ; oculi ad cceluia (55), \
erectt ; patiperlag , sordidx laceroeque vestes, * ,
propterea qaod aliis studaerit. Eril enim mitis, , \ , *
bamanug, liberalig, magnanimug, lcrribilig, gcne- . \ ; (51),
roaug. lasignie ejus dextraeo quod in scapulis duae , , , ;.
catenae ; ad omoplatas (?) duae purpureae cruccs; * \
in pectorc atilem et ad colhim (?) pr- \ , \
tcrea rateaa* ia lateribus, in jugulo, in femoribus \ \ . \ xm
bracbiisque. Nonien imperaioris in genlibue occul- , \ , \ \ ^
lalam, gimile ullimo diei, seplimo, lilteris coafln- * tumquae gunt a prima litlcra verbi - . !
, give verboruto . Pieiaietn .
divinatioaemque colit : eum Tcro bomines pro ,
r.ibilo rcputaverunl, ecilicct nunquam utilein. Im- . , \
ponel Dominng maaum suam in capile ejne ol ,
illumque oleo ungel in gupremig diebus, uade .
aiictas scribelur. Egredietur ex Ismaelitis, et saper \ ,
eoi doaiinabilur ; illis caim ia dicbiis homiaes ,
c ooterenlur, facies stias ad terrara prostement, , ,
puWerem super capita aaa effundcnt, clamanfea \ ,
ad Doatinum coeli et lerrae. Tuac exaudiet Domi- , \
nus preces eorum, aures ad iucolag terne Incli- \ , \ naag, suumque gub buinana forroa mittet archan* ,
gclum, qui, postquam per insulas vergalug fuerit, \ , \
inveaiet ganctum, macttim bominem, nulli bo- , \
mini visum, nulti cogailttni ; ulilem et inutilem ; , mendicum et non egenum; misericordem ei mi- , \ gcricordiaro moventem ; nudum et lino pretioso (55).
veslitum; corpore roortuum et valido gpiritu ^ , , \
tiventcm ; gaauai el iafirmum; iaiperaaiem ei ' , \ ^
nibil prolicienlem ; ignarum et mulia gcientem ; , \ (56),
oainibug obscurum ignotumque, Deo aulem cl , \ ,
gibi lnanifcstum; aervili coudiliofte viventero, ged , \ &gtncre Imperiali oriam ;impcraiorigQliuro, ipsum- \ xal )quc glori imperatorcm. Sedebil autem in arce , \ .
Byzaniii, longe ab occidentali poru, ia gigmaiig \ ' , *&\
regione. Miug educalio cx naliviiale octoginta , \ - ;
calculos babeag nontea ejag. Est eniai a duode- , \ ; (57),
cima littera ; alterura autem a prima littera ecri- \ *
bitur in vcrbo . Erit aseirailalag , frtrxij;
Deo AUissimo. Pairi ejug nomen divinom. Cui (58) (99).
profundum ingenium. Siac pairecsl et giae matre,
gine geaealogia. Siroul et ex una uxore liberog . \ ^;
giiscepii, H|io8 quidero et iiliag. |gta autem libe- 0 - .

.
() , , . Re(56) . Huc
gpicil ad illud oraculi noui:
crtiaenl iila oraculi andeciiui verba : *
,
.
(57)
(55) . Ite . Huc perlinct ille omcul*
gpicil ad bunc oraculi decimi teriii verguui:
sexti veraug;
.
.
(54) " , etc.
(58) '. . "ac
Reepicit ad illad oraculi decimi lertii:
facil jlte vergus decimi lerlii oraculi :
, , xpavv, .
( An , ler arliculato* digilos haben*. "Aîre ,
(55) . lluc
(59) . Dc boc loco TiJc
facit ille noni oracuii vcrsus :
ineas ad Codinum adnotaiioucs.
.
145
ORACULA. - ANONYMIPARAPHRASIS.
1146
. rorum mulierumque noinina conslant ex litlleris
. iiotantibus nunieros 40, 4, 5, 1, I, i , 10; qu
. " - luaaifesta erunt e i unguli pedis dexlri siguo, ei
. , \ \ ex dexiro oculo, qui esl versulus lueretricis
(59*) ; , oculus. Sanclus anle Deum esl. Olivas babeas in
, . dexira corporis parie, subler mamillas, praeserlim in onioplala (?) Femore, aure, ei cd dextrum
', fi, \ ',
', ', ' gupercUium secuadum miseraiioiiis gradum. Sua , \ vitergcnis erubcscens. Loaguai ei inentum mysiace
, coronatum. Blandug, niellifluug, nigrocapillo, ame*
. \ riore capitig parle calvus, eenex, viclor, iriuai , \ pbans. Rex reguro optimus. Habitang in telrapylo,
, \ , \ iu bumidiore sigmalis parle, in niaria litloro
\ aqooao, inferiore et ccenoso. Illi egredienli foraa
. . duae port, uaa quideia anrea, ahera ligao con,&. Oala armataqua (?) Omnia surstim deorsumquo
, , , - guspendil. Ei tabernaculum duabug clausum
,, . . porlig jn axc verleniibus. Dextrum iimea pla \ num, versicoloribus glraium lapidibus qualeruo
, \ ordiae disposilis. Ad draconig foraiani columaa
, \ \ quaria eat. Currum agens mulier anta laberaacu , \ - lum gtat. Honio coronam in fronte gerena foriu , , - naaielecti imperaiorig proclamat. Amelabernacu * - luiosiatua Dei hominig hnmolali ct adorati, zona una
. , , cincta, cujus nomen insculptum. Bellum bellicaque
* \ . flavorum populorum exercel, fandilque cruoris
\ , \ - in terrae caiicem, feraram regmam ia dorso, et
. ia peclore belti signum habens delineata. Sinistr
\ vero portae limen arctum, detersum. Unda re. * - Q duadans profunda , roagnumque sonans coalra
, \ , ' pracruplum gcplemcollig arbis liUus irruit rtigieng \ . que loago fluclu a ripa ferrea refugii. Pinus esi in
, \ codcm ac ille tempore nala surculos ex aliissimis
(60;, (61) - ramig eadllens. Quibus avis nidus insidet. Apparent
. '\ levissim avium co!umbarua>que species. Ibi
, \ \ iurris alliggtina et mceaia formidanda. Illi scrvit
. bomo nigro veslimenio indutug. Miserantem mi , 0 \ seranlur. Illum niale dlcerent blandilorcm, qai
, \ , , , proprie lupus. In eodem ordiae nascctur Illuslris,
\ \ semlurus oranem pielalem omncmque divinaiio, \ nem. Non praefectus propbetis, neque in ulla ro
. " - ulilis, quem bominee despiciebant quagi moiiuuiu
inulileinque. Hcvelabil Deus el clarum facicl
, uuclumia ulliuiis diebus, uncluai a venlre malris
. \ , - D oleosanclo. Sic manireslabiturrapparcbit sidus pcr
$ \ , ires dies Iresque boras noclis, interdiim a (die
. \ fcslo ) Mairis Allissimi, noa una e (notis) plane * - tis, uaque ad ieslum salularis Chrisli nalivilalis.
, \ ( aadietur) prawo clara voce clamans, evocans
, \ . , el revelaas speraluiu. Tum populus videns audiens, \ ;, - que loaaalem prsconis voceia comraovebilur,
, \ surgensquc cuai laeiilia el mclu se speratuai non
. * \ , \ noscere clamabil ; ouiiicsque, poslquam fer(
NOTiE.

(59*) Aa , ier arilculato* digito* habentf
Yidctur aulem loqui do Latinia.
(61) . Respicil ad buac
(00) KaX . Hac pertt oei ille vereug oraculi de resiiiuiiona Coiisiantino- oraculi ociavi versam :
poleoa;
.
1147
LEONIS PIHLOSOPHI
11
venlcr clamaverinl . ), vullibus lerram !; * I;
ferienles, pulvercmque supra capita cffundenies,
propter immiaeniem ipsis tribulationcni gemeni et
tyi*
flebunt. Invocabilur Deus qui beaigae preces eoram , \ ', irffct*;
suscipiet, mansueloque oculo lerr incolas aspi- . * Um
CAM ; et iater omncs electos clccius agnoscelur. ,
Videbiiur in cado pcr nebulam orbis solis, quasi . aesliva area sex bobus trila magaug (61*) Infcriug (62) * \ ;
auiera in suspenso siabit exercitus, el a sinietra . ; \
mililum ptirpuralorum arcus lengus, qualig in
rebne nosiris conslilulus fuit ad perpeiuum fooderig * \ \#9
perpeltit gignum. Cunctis vero gperaium inQcian- ri>
libus frangetur arcug ex inclinala parte quae egt ,, , , ,
in ccelo involucro perfeclissima et manifestabitur * \ ;,
\ ;, *
in gtruclione domug vcri imperaiorig. Tanc po
puli gloriain Deo reddeateg ad arcura gumraum \ $
festinanler currenl, suscipieniesque veneraadum . \ ;
graadaevumque regem caiu lampadibus, palmis \ inagnaque pompa [?] (), aic variis cum \ *
teslimoniig feranl in inagnam Sioa.
;
,
, ,
, ,
. *1
^ \
\ * ^
, \ , \ .
1
Cuin autem vcncrit verug imperalor anle doiwum auaai iaier duas apsides, el imago ejug
allum fuerit erecta , sidus quod apparuerat C
effundclar ejus manu ei illum spiriltiali unget
lumiae. Praco aulem voce lonans, gcd non visug,
c coelo dicei populo : Islene vobie placet ? Tonc
omnes metu, treaiore, gtupore corripientur, looante
praeconis voce : ila ui pectora lundenlescum lacryinis e gcaiilibug, inaaugque ad ctclum lolleuleg
regpondeaat: Gerte, Ootuine, quia dedisii, nobis
ia gratia est; el illnm, poglquaiu adoravcrinl, in
magnam Sion induceat. Porlae auiem, cum illas
oraiis gigillaverit, cunclig videnlibus oranlibugque
aperienlur. Qui illic erant primum conlerritt
fugieal; sed, poslquam oraveriitt, in cclsa loca
revertcalur, eum iniperatoreia salutanles, generig jure posgidenlem ; ei deinde cuia canticig
illum noclu ducent ad palaliuni, cujug signa mutabiintur. Duo crunt ilineris duces angcli, bumana eaauchorum figura, vegtibug albis iaduti, qui
ad aures rjug qaid facienduui sil gusurrabunt.
Mulii aulom in eum mamis injicere volenieg,
vtgig signis, ab angclis probibebuntur, t*l hitra
60 dicent : Dei benignilaleni non iiuelleximus.
Propriig calenis congiringhuurj, peccaloreg legibus reluciantcg, ipsi inciyiorura iiuminum,
ei iribula cuui hnpiis sacerdolibus cxigcmes.
\
, (63) , "

, .
\ , , &

; , ;
\
. \ *
\ ,
* \, , ,
\ , . \
, \
\ *
, ^'
^
?
, * , \ i> ^
, \
^
xa\
. *
,
\ * ^
4
.
(6) Sî,manUudine arece mthai tcx bvbu$ lril(V
(pquus.
(02) * \ \ Huc pertinet ille
oraculi dcciuii
torti
vcrsus ;
65)
Legendum ' ^
. vel ' , id csl, ol *

pogl ail, * .
1119
ORACULA.
1150
- Mulli per loca lerra? luce perfusa et arcla eflti \ , \ gient; el cuncli leuai glorificaalcs in pace manc*
* bunt. Vtr autem ex Orienlalibus, bis rebus for\ \ lunaque illuslris, nalus paupcr, ex gloria ad
. \ - gloriam bene ordinali imperii succedel sunmiaque
adipiscetur, corpore et conia fulgcns, spem Dei
\ * invisibilis babens, mcndico similis, altamcn ele\ , \ cius, ipse e superno coetu luceque divina( inler
" bomines ) raissus.
\ \ \
(64)
\.
(64)
. Rcspicit ad uilimum. ulliiiii oraculi
SAPIENTISSIMI
1.
versum :
.
LEONIS
ORACULVM
CONSTANTINOPOLEOS.
DE
RESTITOTIONE
Quod jam pridem editum (uit Leunclaviu in fineAnnaiium Conttanlini Uanani*.
Byxanlis aula, pii ConsUnlini domua

llotua, aique Babylon, et Sion qu&dam nova,
Regno ter et ter centenU libi fas frui
Sallem viceais annis delicieatibus.
Ceu pulverem, aaruia collectura es gentium,
Simul vicinis imperatura omnibus,
Sed le perustum ab igne, le flavum genus
Totam incinerabii, et regnum evetlcl tuuin.
Eris quaei non unquam fuisses anlea;
Donec ab Orienle conspectus digitus Dei,
Digiiosraanusjaai perdila implebit duo5,
Hastas gerenies e carnino auras veltit,
Fatum quibus patcrnum ulluri sunlgrave.
Tunc liberi tui venluri gunl undique
RecU velui ad eeatrum ex circuli ambitn.
Jua exseqneris per quos jasios, ceu decet.
Adeoque lunc rursum futura tu oova cs
Mcliusque naliones reclura, ac priug
Nam gloriae Dei domus vocaberis,
Ubi se ad pedee tuos viciai adjeccrinl.
* , ,
, , \ ,
\ %\ \
. <
' ,
\ .
' \ (G5)
\ .
" , ' .
" \ ,
^ ,
, ,
.
" '
,
* .
,
&\ , .
,
.
NOTiE.
(65)
'AXZd
Anliquus inlerpres Oraculorain Leonis bauc ila

verlil: Sed U ignis summut flnvum genut. Yidelur
ergo in codice ejus pro scriplum fuisse

. llli vero, quos bic Lco igncum et
flavurn genus boaiimmi appellai, videntur esse LaUni, qui duce Balduino comiie FUiidrensiuni
anno Chrisii 1205, fugato Alcxio Angelo Comnenu,

Constaatinopolim ccperunt, el iiucgros quinquaginla annos occuparunt. lideui simililcr '
vocanlur in auliqua Giacca Oraculuruui JJUOIUS
Parapbrasi : y.x\
.
Omimt Petrut Lambecxm aliam de fath imperalorum prwdictwnem quam postea edidit Du Cangittt m
noh$ ad Zonaramjnot. ull.); cvju$ oracnii cum nonnisi pott absolutum volvmen notitiam habuerimu$ ad
9
Lonaram (t. CXXXIV) Lectorem remiilere cogimur. EDIT, PATR.
LEONIS PHILOSOPHI
1156
1159
1160
AUCTORIS
Qll
CREDITUR ESSE FRANCISCU5 PATRICIUS DALMATA
EXPOSITIO ORACULORUM
IMPERATORIS LEONIS
Vti ex Craeo in Laiinum et tnlgnrcm Ilalum sermonem translata, antto i596, Brixict in lueem prodierumt.
EPIGRAMMATA FIGUR.-E I.
Ireceniesimo nonagesimo oclavo; ob id postca iut*

pcratores Congtantinopolilaui vocati gunt Orienialeg, Rcmani vero Occidcntalea, qui per aliquod
Uinpug cessarunl propler Golboram adveritam, et
imperiuin in Galliam fuil dclalum Carolo Magao;
ex gic usque ad Caroluai Magnum imperavit ta
Orienteni post Tbeodosiam juniorem' Yaleniiniaaas,
teriius deiade Flavius Valerius Martianus, io quo
desiii imperium CP., quia pogl Martiaaum crealui
est Leo primug de glirpeGneea; unde roulalio
imperatoram OiieiitaUano Romanorum iu Marliano
EXPOSITIO.
dcsiit, el hoc paclo coepil lerlia routalio imperialii
CIIUI gigniiicatio gerpealig in uiaxima venerain Crajco ganguine circa annum quadringeniesitione babila fueril apud antiquos Romanos, ei muai scxagesimum ia Lemie prirao, et gic per viposiea apud Grsecos, el jEgyplios ; quoniaro pro ginii qainque imperaiores in Nicephoro, id est,
tcrpentc illo intelligebant denm Augculaphim Epi post imperii translaiionem in Galliam; ged secula
dauram : ideo Graeci aub serpenie coloris subflavi
esl etiam posi Micepborum tertia h%c imperialis
depielo, eorum dominiuro ostendere volueruai,
Grseca mulatio ugque ad Murcifilum (gecuadum alisicuti sub aquila Romanum imperium oslendiquos) gexagfgimum iinperatorem bujus lertia rootur, el snb Iribas lunis Turcarura imperitim, quod
tationis in sanguine Graeco, ei in ipso deaiil stirpis
est priinum gigaura magni Sukbanis. Propier hoc,
Grajcae imperium ; uade hucusque ostendilur imin prima figura ubi aspicilur serpens, gtgnificatur pcriuni Graecum gub figura serpenlig (el quantura
Gnecia affiicta, quae post Lconem Philogopbum ira- erat daraturum) qui a duobug volatilibug caecus
peratorem ConsianiinopolUanum valde fuit tur- reddilar. Propler boc dicit Epigiamma ; In
bata, et ab inlerais, et ab exlernis, et a viciitis, medio gemmorum corvorum et volalilium absunuet boc pcr annog trecenturo et tres, id et, ab anno ris : quasi dicai: iinperiam Graecuro, abeumerig
noningenlesimo et quinio a Christo naio usque ad inler duog corvos, aut volaiiles; id est, alieaog
millegimum ducentesimnm ociavum, quo tempore, potentalus qwi le expellent; et ita ASgyptii per
ut rerital Egnaliug, fuere Iriginla imperatores, in- rorvura intelligebant iafamem expulgionem, iaripieado ab ipso Leone usqae ad Murcifilum ulti- quit, quod expulsio erit daorum corvorum : el iit
mum Grascum imperalorem, in ieriia imperii fuit ; quomam altcr eoram fuil Murcifilug, qai
ntutatione, dico lerlia mutaiioae; quia prima Gra- credcag Graecuin imperiam occupare, Alexiam jucoruin fakt, quando Alexander Magnus in cos de- venem imperaiorem occidit; sed ipge alaiiia
lutit imperiuin anno trecenlegiaio vice&iino aexto captus fait a Venetig et Gallig, et Byzauiium duanle Cbristum natum, unde mulatio ista una cum ctug, variig cruciatibus morluus, el casligalus
Domiae imperiali usque ad uiortem Pliilippi perdu- acerbe. Sed inierira quod Murcifilus fugam cepravii, vidclicct per autiog ducenlum triginla quin- rat, occc secundug corvus, id est, Balduinug Flanque, qoo tempore coepit gecunda imperialis inu- driaB couies, qui dominium el urbem cepil, et gie
taiio sab Roroanorum domiaio; quo tempore fuii iinperator creatug, u l dicit Egnatius, etalii.
liagnus Conalaaliuas Byzaotium iranstulil impeEPIGRAMMATA FlGURi II.
rium Romauuro, el ab ipso civiias dicta fuit Congtantinopolis; perseveravit istud Rocaanum impe- A. Duplex, iriptex, etenim avis eoues crucigerula
avis equusque rursus corniger.
rium, quod tenebat gradum orientalem ct occiB. Haximus, aviumque re* solus, hic etrie accidenlalem usque ad Theodosium imperalorem, pogi
piens regnum, e meridie in equo quieverit carqueai divigum fuil imperium Romanuni, et Arcadio jy nigero uno die, tidere diei percemenle nudium
poti*
dalum fuil orienlale, el divisio bicc fuil in anuo
A. / N midio gemiuorum corrorum, el volatilium
abiumeris.
R. Et linearibiii figurit notans temptu quibut remanebii pairimonii finis, vr&fc outem evertor terpens miter tolus : quando [ueris etca imma~
nium corvorum.
C. Secunda prolet alia bellua, $upinu$que ad meridiem terpens* supinut nigro, et ttiger tolus, Ivce
eorvis crudeiiler adempia. Etenitn genut es Eoa
famitia infame ducen$ miserabili clade. Te ipsum
una cum chitate perde$ et lui gemitus a>sta$ et
ver.
1161
ORACULORUM LEOXIS EXPOSITIO.
1162
C. Monade duplieit appellalionit, sola prima ro- ralore posl Michaelem Palaeologuro Vilerbiensem
menli* numerorum, potttro [tempere, ulanno
ei bona
Domini milleeimo quadringcatesimo quinquapars temporis ex*isii$ quando tenebis cruci$
gesimo
imaginem mediam, et audax quam maxime, eileriio, el isla perseverabii pcr eeptem imceUr es, et ad bella prompius. Byzte genu$,
ted Maucmelanos. Quomodo auiero perteaeperaloreg
ad extremum occatio famm tuerum faciel.rit imperiura ielud in Mecbemel, dicual Hisiorirc
EXPOSITIO.
Ouomanorura, al Turcarum, et Greconira, quod
Aquila cum crace novum iinpcraiorem denotat, Micbael Palseologug reliquil Andronicuin, qui duos
id ett, Balduiaum gapradiclum, qai circa annum filios babens, Calojannom, et Einmaauelem, relimillegimum ducenlesimura ociavam, auxilio Ve- qtiit tutorem Joannem Cant:icazcnum qut Calonaiorum et GaUoruai creaiug eei iUius loci hupe- janni Oliam in matrimoaium collocavil ; sed orla
rator, qaoniam ialer ipsos fuit pactum, gi Galti dissensiona inler Cautacuxcnum et generum Caucreareut Doroinum teuiporalem, Veneii crearenl Ucuzenus geuerum expulit, ae imperatorem fa
Dominum gpirilitalem; unde Galli crearuai Bal- cicne; sed Calojannes ia siatom reatilulas, Canladaiaum ex Gallorura eiirpe iniperatorem Constan- cuzenum mullavii exsilio, qtii ee moaacbum ferit.
linopoliiaaum, Veneii vero Tbomam Maurocenam Hic Calojannee Emmanuetom habuit, qui post paillius civilaiig palriarcbam fecerual. Ula figara trem teuuil imperium, et septcm babuil filios,
ogleudil teaipug bujug iniperii iu exierua giirpe ia Joannem , Andronicum, Tlieodorum , ConstantU
illis vcrbig epigrauiaiaiis A, duplex triplex, e i c ; niirn, Demctrium, Thomai, el Michaelcm. Tempora
quasidicere velit, tlupbx iriplex, ho: esi scx im- islius Emmanuelis iniperatoris accidil qtiod Mccbe*
peratoreg cum gigno aquilae crucem ferentis erunt meiTurcarum imperator, posiqtiaui a Vcnclis ntari
in imperio. E i i u fuil, quouiam *ub aquila isia profligatas esset, ei caiu ipsis deinde pacein ba*
cnicigerula, quae gex peonas gerlt in collo, oslen- beret, ut a fratre Mustafa aggrederetur, qai pot'ea
duntur sex iinperatoreg, id ett, Balduinus, Henri- Salonicuna atifugit : quod iuielligeas Wechemet,
cot, Petrug, Ruberlas, et Joanacs Brennius lulor citm exercilu pelebal Mustafae guberaaiorem; qui
cura Balduine secaadam aonnullos, et qui posiea
cum Emmanueli Graeco imperaiori de boc ecripsiasuccedere deberet, videiar in epigrammate B, ubi
eet, responsum tulil bujusmodi: qaod Emmaauel
dicitur : M*ximu$ aviumque rex solus, ctc; quagi
et Mecbemeies concordes fuere; ei protnUil
dicere velil : Magnug et eolus aviam rex erit Hle, stafam carcere deleaiuriim, in quo permaasit uaqai eapiei dominium Graecuai, eed trangaclo me- que ad mortem Mecbemetis priinh Propler istam
ridie, id esi, par aliud parvum iempus quiescet ia Graecorum actioaem lantum aoctus esi aaior ia
equo cornigero, et ila fuit, quouiam Aquila cessa- C Mccbcaieiein, ui omnl eorum petiiiotii aesenlirel :
uadc tain valde floi uit Graecia in illa lranquillilale
tit ia Balduiuo secuado.
ut lanquam nova sponsa in oiio et quieie permaneEPIGRAMMATA FlGURifi
ret,
nisi Eniiaanuel imperalor Oti reguum divi. Sulthanus Mechtmetei, ti qui Constantinopolim
sissct, quoruui dissensiones causa i\iere augmouti.
tpturus est.
ci propriag |>erdUionis : quoniain
B. In locii humidit, et prasier tpem cadet;Ottomanorum,
in te
enim inilium etfiniscornu ett.
defuucto Einmaauele, Joaimes primogeniius cepit
C. Fama vulgalvm esi, quod aure$ habe*; et
hinnis ei posl ipsum cam Constantiuus in paimperium;
citra amorem hobenartwi, id esl, laxalis habeni$.
cifico dominio estei constilunis, et Gmc\ cum MoEXPOSITIO.
* Videbatur quod Grsecia reliaquens dooiiaium ex- cbemete secundo ioedus percu$sisseut, non diu
ternuin Aquilse ia Balduino gecundo, et alium no- permansit in illa tranquNIitale, quia Mecheroelcs
vum el naiivum accipiens dominium ia Micbaele superbus ei invidtig, foedera non ragpicieng, fma
Pateologo (sed inlermedio iniperiali gecandum ali- illig posipositis una cum lcgibus el juraaicatit,
quoa Alexii, Angeli, Tbeodorilascori, et Joannis propugaaculuin erexit, quod vocabatnr Bogaialor
Deplobatarii) essel tanquam nova sponsa ostensa ^ quo coaiplelo, ge Graecorum hoglem deiexil : rocpti
9
per illam juvanculam Gra?corum niore iudutam el enim regioncm Conslantinopoliianam damno a(D*
tetam; ged illa laelitia a tueridie gublala fuit, gic- cere; et cumroaxicnocxercitu civiiatem obsidione
uli dictuin egt ab equo cornigero, a qno depressa lenerei aique magnis bmabardig, anno raillcsimo
iuit : qaare epigrainma juvenculs dicit : /11 quadringentesimo*quiiiqiiagesimo leriio civilaiem
dominium
babuil: erai quippe Mccberaeles vir
loeit kumidht et procter tpitn cadc%> elc.; cl
quagi
dicere vellet: Ia locig humidis, boc egl, in feliciori ftauduleniug, et deceptor, quod dicerei, lldeai go
tempore lui domiaii, Gnecia, quae tantum te ex Iuin a mercatoribng gcrvandam, uon a principibug
lollik cades; sed gclas, quod ia le principium et cupienlibag magaog fieri : erateliaai vir gagax
finig esl corau, boc est, quod ia te fuii principium ingeniosug, et Chriglianornni bogtig acerrimug.
cornu, id cgt, dominiuui, ia te eliam ehi fluls.
EPiGRAMMATA F I G L R J E I V
Sed quig fulurtis esset bic primus cornigcr equus,
A.
Sulthauus
Pazaile*.
declarat epigramma A dicens : Sulthanus MecheB. Secundut bos> et finh Arclotrophu id eu, wrtm
mttet qui eapiet Comtanlinopolim, id cst, Sullhanutrici$,figuraottendil tocnm et moret.
nug llccbeaietea erit illfi, qui iniperitim Gnccum
EXPOSITIO.
occupabil, qui dcgiit in Congiaulino quinlo iinpeDcnuiat quaru (iguraraccesgoremMecbeiuelia,
v
1163
1164
qui fuH Bajexit; qnare dicil *pigramnia : SaJ- renis SoUmaatit plaeidUsimam naUmini eitrfea*
ikanet Patailei. Hic habito posl patrem damiaia, acus ogteadebal; in qoo potlta muUi deeepii taat,
variis principibug valde fait rexatug; omne* enim prasertira iafelix llorea ogtensa capite Ula javeavidentes ejus pacitictim nnimum, eoatra ipsnin arna cal, qu cuni a jago lyraaai ae libarataraaa *~
audebant capere, el deflcere, sicuti feceruat exeuleg larel, cura Gazelle se coajanxit, qni praeler proMarwe, Maeedonix, quac roedio Nicolai Zuppani.ei migsam fidem credens Syria domtniaro occupare,
Joaimis Cernovicbii in glatum ge reduxerunt. Ulae cuntraSolinianum progressos adeo profHgaina eat
dn provinciae ad defeclioaem iractae o&teaduntar ut lnfelix Morea facta sit adhue infdieiar.
duobus illis capitibtig juvencularuro, quse per pauYere fuii Solimanus rosa, Id est, fer ctam falea,
caai teinpus ia llbertatc pernaoseruol*
id esicttm messa : ideo dielt apigramna : Bk
Hie imperator Bajexil noa ah re osteasot fuit exihlent qnartat ab arg*, etc* ti in epigraraaMie C,
figura bovig gymbologica, quia teroper pacig fail Falcifer, elc. Figura ista poiesl hoe paala ialattifi,
aniicus, ul hotao animi pacifici et nritU naiane : quod cam fueril imperator Solimaaug Tfr qi faiuil vir inlcUigcns, philosopbia incuinbebaf, et inam osiendere vellel f igilaatia el prudaatka, faprascrlim ei placuere AverroU apera, ei fuil iinpe- hirwa eral, ui qui tadit ad metsem falet parala^
qnati dieare tellel, qaod ipaa exaiiteaa measi*,
rator et domintis bonac fain.
panf is*Un aut nulla; jiiriadiclionas soo axiaia
EPIGHAMMATA FIGURifi V.
iuiperkidper tocceatorem adjuagi debetiaal: raaa
A. Alia qutvdam ursa $ecunda $cklmnotropku$
e$t, calutorum nulri. ei omnitw illa prmUr anim
quam
apud ifigypiios bunianam fragilitalem tiglquod umbrutilibn* iructibm delineata.
ftcat, et imlicium boni fugiealif; ideo aotifai \m
B. Sulthanus Stlimus.
manibua defuncienim rosas poad>aal al forea, alC. Ad orienlem tolem ulrinque cotonm partem
in[e~ defunciom et sepulcrnm spargebaal,
que
tuper
runt totiui impcrii.
t ale rou in roauu regis la pra?*cnli Igvra iodlD. Molu temporum intemp$tthu$ erit,nama $ummo
ciiim boni fugieatis deaolat. Poiaat eliaai dici.qoed
m iummum detcribitur.
angalos ot ia flgara aapicitur, paedixeril im
EXPOSITIO.
perii.Cum
eieaiai dicalar ia epigraaunale C ; FmlciSieoti gynibalo bovis in quarta flgura osieasa
tsl nattira Bajexiiii gecundi imperatorig in Con- fer trimettre Ubi spatium pra$crik*, quU aliud eat
xtaiuinopoli, ila ia bac qaiata flgura gymbolo quam dicera, posl laum imperivm reguabual i m
nrga& citiu capito grypbii, el curo quataor catulis hnperatereat el deiode ftaii eril iotiiM iamperii
9
oslendilnr naiura succeasorig Bajexiiig, ei aomea Q Otiomanoruni*

per epigramma dlceag, Sulthanus Seimutu Igla
EPIG FIGOBAE YIL
revera fuil gicuti hic egl figuraiug. Fait elcnira A. Blabe kalikot.
ita crudelig ul valde iacubueril ad omueg Ouo* B. Bei kei miur* U mrumnct* tiwit^ tiqmktgm
mserabilem inctm tuam miserabiiiter corruaÛ
maunog exgiingncndog iralreg, aepotea, et canPiebi parvo temport H obrinebit; in U multm cm~
gangaineog guos : e| qaamvia eggel Seliaoa proprii
det ti profutione* tanguinit, non dtficies mb mmaangiiinig homicida diceng oibil egge um dulce,
decima attate quu orierh. El quinque primitim
monarcltiv draconem dUaniabuni Hbocid*m c
qoam sine cougangumooruni Umora imperaro fuii
minutim ditcerpent hujus Unuet carneu, ei
lamen jugliti amalQr virluligque ac magailadibelto gentem effetaUm ense conficienl infuti
aig; Tigilang fuii, ferox et in ticiu roodegtag. Sed
Humerum ad $ex teptem millia : fagUiutuiqm
omnit, 4i cank tatiatut, mmchm, adul*tor pewin guaruin Ticloriaruni iacroaieaio vires defaeere:
doque haac tupremam widebuni tmU ocai#g
orto enim ia renibug ulcere corrodente el pegii~
tucetn.
lenii febre correpiug, taonuug est. ldeo dicii epiEPIGBAMMATA FIGUBJE .
gramma B, Motu* ttmperum, elc. Quaai dieera
Tcllet quod gperaag ad alia (ropaea ei vidoriaa A. Tom dpnouton IritoiA.
D B. Sub itlpina petle amiciliamrffegtoaiaag,1 fartraasire, cgritudo ibsiulil animttm ei vtiam.
titer animum contineux, ut vatit* $tn*x ei $mpi
EPIGRAMUATA FlGUBJEl VI.
itd wenUn* *d in$mla$ *is pfaUuU#i eiua atmiasti qui invicem $9 etlriuruut.
S*llkdnu$ Solimunut.
Et 0 c/fmivntt $aguim$ tu wulorim wtmnu* cxB. Hic extittent quarlus aa ur$a cum [alc* U C.raaa
plicuhu benigni, el bravum tdrplut u in fm
mr eoniendent ad meuem.
ctpirL
CH F*lci(er tremestre tibi tpatiuw prtetcribo, $nu
EPIGRAMMATA FIGU1 H .
acem muUa$ primilia* everlitlu
A. Vm tibi, tepticollu, quand* mcesimmm ehmentm
D. Ttmpta idolorum brew tempore erigti, tre$
let acciamaliomibut txcipieiur mJmm
fautth
*Htom tnen$ in vila circulo* SHX abi in artam
lunc imminet ruina et exlrtmu cmUmka* primk
tibut iuis el koc judicum imqmUUe.
du0t limjuetu mptr$tiUs.
B.
Btfftaafi aula et penaln Censiantmi. Rumm, Bm+
EXPOSITIQ.
kgi*m el Staa alia aawu Trts ftr t f g m m
Ea fatl Saliaii crudeliug, ut catnroortiittgeaget
degei anuos, u*m # M lcadt 4xc*pi* fiiarfi
CQugtrt* geiuium thesauros, ttjur* dabit cumc
ai ilius S4imanug gaccesgiggcl (gicuU ogleodicireum philarcUH*, $ed te ignh suimmmt j
tr ta pnegetiU figara gyabola regig) oranibug fimmm te omnet* txurtt, f tumm dn&tcti 1
dereuir, digccdigê toneai fcroceiu, urguai, aut
Ugiioi, ei agauia maugaciuuj reliquigse, adco juf
65
ORAGULORUM LEONIS EXPOSITIO.
U)6
EPIGRAMSf PIGURA5
j |i
quiescentein, liocesl, qui ex autiqua ci n g a
A. Optii** tnmqne colligcns, el /** prvmlum p e originem trabat.
btjtutilm p*$*imum, qno iempore medium aurum
ENGRAMMATA FIGURiE XH.
mnm (utrU nigrtcm**
A. Peitam incoleut, ageltuc mtlti hospet, reliclit /acrpmii ritaqne agretli el totitaria , et trire morExposmo.
laiM affliaus, nudu$ rur$u$ redi ad tupero*.
fstis qttalttor fttttfli cenipicllor frulna imperii
EXPOSITIO*
Oitomanni, ideo osieodit gepiiaia figura GooalaaliVidelar
in
presenli
figuni, qifod diM rrquiriiur
nopolim depopulaiani: quare epigrammate viw
fuperio*
dicius,
eece
afllicta seplicollit, qu*
dtiur civilatis ploratua* alqae sit relinquehir vacaa tedaa imperialia, sicati videtur in aoua figura; dotens vefBug juvencubni jUato dicit, Peiram inted quaudohoc futurum sit, osicndil epigrauima A coleHM, etc, quasi dfcere velit, Ad roe ^ptrcollciii
Ipsius noua Agurse, dieens : Vas fiM, tepticollit, qtta iu hac peira clatisa suro, id esl, in hac afflieiiaite, veaias, advena, depoeitis tacryaiiaet vita eoquando vicesimum tUmtniuni faaift* ecclamatiom*
u$ etcipuiur i lua mmm*; id est, ?ae iibi,Con-Ikaria propter jugiim Maucmctaaum, propter qaem
stanlioopoli* fteptitatfia (tpsa* dicla est septicollis. vifU aCQicloSy et lanquam mortuus i luwc respoau
slir
qoia CoasUaliituff ttagaus, cain ibi imp*riuni Ro- <* jveacala illa (quas advenaro ei peregrinnra
aiaiiHin deiulissei, dislribuil eiiam civiUiem in regem oeiendit), Quamvis sis nuda, Consiantinoeosdam ordioes, tribua el oflQcia, sicul esset Roma polis, et rega spoliata, proptef cladem qaam paesa
ipsa qu habet eeptcm colles), quaado vidabilur es, redibia tainen iterunr ad lueem, quae lax nulla
vreesiataui elemeatam IHP lais meeniie, boc esl alia e u nist Je&as Cbrislus, qui dixit: Ego $um iux
l a u tei Taf, quod elewentuni est symbologica fi+ tnundi; ideo reyertens, civiiae, ad CLrisllanaro
gara tanclissimas erocis, el propter hoc babitatoret religionein, Maucmelana expulsa, iterum lucida
elTitatis coactl erunl aate ia fugam praecipites fiet sab sole spUndeale CbrisU Salvatori.
EPIGRAMMATA FlGURiE XIIL
dart, qaod aperta dieitur ia decima fi ra ia epiA.
E*c$
rurtut homo ex primm tlirpe occulia in mulgranMnaie A ubl ak babelur : Optima queeque tolto* innumerabilei annot. Nudus prodii ex obscuro
ligem, af MfiigeHs prmmtnm injmtkxm ptmmnm,
et ienebricoto tumulo, ei iecunda splendenie tiia
q*o Umport medi*m atlrum vhunt fkerit mgricaM,
incipH et venli. Imagv rurtttt vit<e veri$$imu.
id e*t, quando videbitar gol ttiger hoc est, Cbri
EXPOSITIQ.
tlaa conira 'mMefes iralnt.
Declaratto Ffgn XI conflrmaior demonetratrane prseeeatiifigurae,cficens eplgramma ; Ecc*
EPIGRAMMATA FIGURiE XI.
runus homo etc. Quasi dicere velii, Ecce novilcr
A. Ver$u$, quo$ angelu* imptraiori dictorui etl.
unos qui Irabil originem a priaia stirpe tua,
B. Mortuui atpeclu, iolutu*, norunl m//i, qutmvi*
Gonslaalinopolis, sed occulta per infinilos annos,
ajN0 videl ul temno excilatu* eontiuuo icepira
idesC, cum transierit ex ono ia alium per muha
rtgium quidem occupabil.
aatcula, ai eeealta \n hominum imaginalione, qui
C. Prmco incontpUuu$ ter magnum tociferabitur:
AbUt eonfeslim ad UCC*SU$ uplicoilis intenietii
nudos exit c tumulo, id e&t, qui priraus ab aniiwirum familiarem, meumque necetutrium,
duciu stalibus ad nova domiuia cxit, unde
qaissimis
hunc iu regiam domum.
apleadenla aecaada Yita, id ett, cogaiio qood stt
EXPOSITIO.
(ati uuMialralum ast) ex prima regia alirpe tot poRtticta imperiali sede vacua tcte dlcil Angepuldrum, et laaquam resurrectus ad allam vilani,
lus epigrammaie B, Morluu* aspeclu, $olulut elc.
id est ad aaiiquum ataltrm ineipfC cagnoaci, ct
(Biaai dicera vellei, Scce, Grsecia, moriaus aspa*
Herum vivero ad TerUeimam fii imaginem, id
cta, ei aalutua quem nulii tuorum cognovernnt,
ea( ad priacipalem dominationetn regisel impera^
qnamvia noa yideriat; id eet, tui euai fama cogaotoris. Ille aoiem homo %% antiqua slirpe cum dettmar qaamtit aculft non viderint,tetttanquam
axo
etae ex siirpa regia, aaliqua Austnaacoruin, qiu
gime occupabh; sed abi vir iftte reperieiur, ogien
tunl in occasu epticoHis.
dil epigramma C diceas: Praco int+*$picuu$ vociEPIGRAMIIATA FIGUILE XI?.
(treajfar, eie. Biijas posaenl fieri diYersa? consideA. En lupum qui owem cmpiebal devorar*, pusior ocrationes. Dicit enim epigramma qoad ieie naa erit
cidet, et hominem inteniet.
ia bumana eonaideraiiaiie, ei qaod erii ia occasa B. Sie perdel qui ccsupatit.
ciriialis iepiIcollie ei bomo ramlliaria, id el, caKXPQ&ITIO.
iboiieug ei fldelis, ei qaod ertl araicae cnm ex
Ex bia qu* In soperioribus flgaris dicta sunl et
aniiqtio et uobiliaeiaM sanguiae proveaial. Hunc, ex praeaenli iigura, manifeaiuro Ouoaiaunoruan ex
dfcei dmaaa praeco, qnaerita ia oceasa, iater cidium coaspicitar; dicebatur in cpigrammate C
magBatas; el quod (wcuii dicii figara) ia aomaa sextaeftgurac,TrhneUrt spalium tibi prancribo; per
qniescat, foaabri et amiqua reste indaiaa, spcr trcs meuses debemus inteiligere ires impcraiorei
duo Intarmia aaimaHa; id aat qiiribft euaa in oc- |*st Sallmaaaia; bi auteai fuere Selhuus, Amuracideiile, IUMI ritnte elvHaiis, qaia ibi aea erii; ibes, at Mecheinetee qoi nunc imperat, ct cura aU
quem inveniefif ui aupra, ia sonoo laaquaoi mor~ lerilua meaiis, per consequcos cril lints imoerii.
b
1167
ANONYMI ORACULORUM LEONIS EXPOSITIO.
116g
Dicit epigramma praeseniisfigurao: En lupum qui et fini$ eornu est: clare igilur conspicimus flncm
evem, elc. Vere lupi Yocari possunt Turcarum ira- Turcarum in boc Mechemete; dummodo caiboltri
peratores, qui gemper Clirisiianos sub ovis figura principes, reliciis inier ipsos diggengionibog, siib
obtensoe perseculi eunl; sed Mecheinetes propter fetici anspicio sanclissimi Pasloris lapura orieuuinulias clades quag in Transiivania niensibus prae- lem persequi veiint.
teritig el Pannonia ejug duces perpessi *unt,
E P I G R A M M A T A F1GURA2 XV.
nullo modo dedecus bujusmodi in priaiis imperii
A . Ver*u$ angeii ad imperatorem.
annis paii valens, taoquara lupus rapax, exercilug
Suidpe donum, nec cessa *enex. Optim* imperaclaggesque parat, el omni niiiiur conaiu Cbristia- B. tor
accipiens regnvm persevera adfinemusque,
D08 devorare; sed pasior cujus sunt oves, eas ab
et ad regnum puichrum regnator, caatera ne teritut lempus : nam isiud tolnm divinilu* aceipiet.
ore suo liberabit. Hic eril sanciissimus Poniifex,
verus omnium Cbrieiianorum Pagtor, cui dictuni
E P I G R A M M A T A F I G U R J E XVI.
fuil Cbrislo, Pasce ovesrneas,qai proprio sutn* A . Versus pairiarch<e ad itrperatorem.
piu exercitum coatra Turcas parat, ejasque exem- B. Vitam gloriosam et illustrem toriUut es ex inplo caHeri caiholici priucipes idem praesiant; sicgloria ex virtute felix exstiiens; ai qui non dolo
que ipsius pastoris opera, lupus ovem diiniitei, ei oplime tibi hcec gralia parla est, livorem aweverlens prtejudicabis tibi damnum, non errabs abiinteilideiur, et vacoa relicia imperiali eede, Potique cerla sede, torte tibl dala.
lifex bominem inveniel, qi i sedet in ea, quod dicitur in flne epigramroatts A, Et hominem inveniet,
EXPOSITIO.
id est, judicabit ipse cujus bominia ex regia amiQuinU decima flgara oslendit angelani coronan
qna aiirpe nali (ui superius dicebalur) futuruni sit imperialem in roanu teaenlem, quae posl pontificw
imperium.
judicium dabitur bomini repetio; et dicuntor el
Dicil epigramma B, Sic perdet qui occupavit. Inverba epigrammatig : Suuipe donum, ei qw sehis verbis clarc ostendiiur liais imperii Ollomanni, quunlur. Scxia decima verofigur*coronato irnpequi enim cepit Conslantinopoiim, fuit Mecbemeles, raiore ostenditur, confirmato anctorilate sauclistivens nunc imperator Mechemeies vocatar : idem aiiui pontiticig palriarcba Congtantiaopoliiaao, haigitur imperator aomine perdet iraperiura qui oc- bilu gacerdolali Greco induto, qai imperatorew
cupavil ipsura ; quod etiam sed magig obscure ha- alloquens, dicit ei w b a qu io epigrtmroale
betar in lenia figura, in qua dicebalur de Meche- babenlur: Vitam gloriotam el iU*$lrem ei qaa
mete qui Constanlinopolim occupavil, ln te initium gequuntur.
%
FinH Oraculorum Sapienlitsimi lmperatoris Leonit.
ORDO RERUM
Q U ^ E I N HOC C O N T I N E N T U R .
LEO, COGNOMINE
EDITORUM PRJEFATIO
PHILOSOPHUS,
ROMANORUM
I
PROLEGOMENA.
ix
Vita Leonis imp.
ix
Basilii Romanorum imperatoris Exhortatkmom capiU LXVI ad Leonem
filinm.
xxi
Ang. Maii monitum in Parceneiim sequentem.
Basilii imp. Exborlallo allera ad Leoaem.
tvn
Constaallni, Leonis discipnli, \ersus in Leonero. LX
LBONIS IMP. OPRRUM PARS PRIMA. OPBRA
THEOLOGICA.
HOMILIiE ET PANEGYRICI.
i
Oratio I. In B. Mari aativitatem.
1
Oralio II. la B. Marie prssentitionem.
11
Oratio IU. In Annuntialionem B. Mari.
21
Oralio IV. IaChristi Nalivitatem prima.
27
Oratio V. In Christi Nativitateai aecuoda.
41
Oraiio VI. la Cbristi NaltYitatem terlia.
49
Oralio VII. la festom Palmarum.
61
Oratio VIII. la deposilionem corporis Cbristi. 75
Oratio IX. la Exaltalinnem S. crocis.
87
Oratio X. la Dominicam rcsurrectioiiem,
95
Oratio XI. Ia Dominicam assumptioaem.
115
Oralia XII. Ia Pealecosien.
119
Oralio . De Spfrlta sancto.
153
Oratio XIV. la B. Mari obdormilionem.
157
Oratio XV. Ia omaes sanclos.
171
Oraiio XVI. In decollalioaem Joaanis Baplislae. 911
Oraiio XVII. Ia S. Nicolaum Byreaseia.
203
IMPERATOR
AUGUSTUS.
Oratio XVIII. LaodalioS Joannis Cbrvsosiomi fft

OraMo XIX. Horialoria ad omnesfldees.
SPS
PREC.ES L I T U R G I C i E .
CANTICUM C O M P U N C T I O M S
ex meditatione extrmt
Judicii.
E P I S T O L A A D O M A R U M DefideiChritiwnm
el Sdracenorum errorVm.
369
wrket*
515
LBONIS
IMP. OPKRU* PARS

SKCUNDA.OPBU
JURIMCA
ET
CANONICA.
N O T I T L E O R I E N T A L I L M E P I S C O P A T U U M Umt
Sapienie ad Audronicum Paloeologum.
SS9
Gretseri Pr.ilatio.
329
Jacobus Goanis Lectori.

Notitiae Leonis Sapieniis nomine pxaral*.
517
Noiitia? sub Andronico Palsfiolopo descriptje.

Formalas Epistolarum CP. p3triarcha ad papam, archiepiecopos, episcopos. etc., et ad cuncios iu dignitatibu;
889cularibus constilutos.
N O V E L L / E COXSTITUTIONiuS iive correcioricE Um

repurgaliones ab (amobSG od atwum 910.
Proneraium.
419
Conslit. I. Quod unumqncraque, qui judi:an!i
pnerogativam acceperit, qupniadmodum lpgalium capitulorum a nobfs habitus delectus statnerii, dirimere cfJi-
troversias oporieat: qna? vcro inter reprobata batrita

ennt, uti ex lHis nalla lilis ambiguilas dijudicetor. 495
Coagtit. II. Ul qui ca?tera secundun sacroa owino*
que cuones episcopali dignilate dignus csse probatar, si
1169
OUJR I N H O C
liberi legilimo matrimomo illi siiu, ob illos ii consequendo honore nullom impedimentum seoliat.
427
Coosiil. 111. Ut qui sacerdoles creaodi sunt secundom Eecletis ritus, et lege creentur, ulomnem deincepe
vitam cadibem agant; aul si malrimonium conlrabere
yelinl, prius id faciaoL ac deiode ad creaiionem proredani.
0
Conslit. IV. Ut nonmodo unirersalis Ecclesi eacerdotes, veram etiam qui ad quaoicunque sacram dein
periioeat,si inhoc vocenturjiciteucramvsleriaexponere
divinumque callum celebrare domi privaie possint.
431
Conslii. V . Ne, quibus, posiquara monaslicaa vilaa
instiiutum subierint, faculuies suppeiuot, iii universum
iii de illis teslari pruhibeantur : sed ut ei, quo lempore
mouasterinm adierunt, in id quidpiam contulerint, io Illorum polestate sil, ut queuaadmodum veliut, de iie qua
sibi postmoduna pararuat, in pleuura assem eiiam teetameiiiuni coadaut. Si vero nibil ab tuiUo inlulennl, tum ut
dtj besse siaiuendi facullatem habeant, moDisierium autem alleram partem sive irieatem accipiat.
434
CouslU. Yl. Ut ulrumque lempus tum quod sancta

eeeta consliluit syuodus, Lum quod decernit divus Basi-
lius, in iis qui monarlti fieri statuunt, observeiur: et

bonorum ejusqnl a syoodo prsstituio L<:mpore monacbus
fii, dispositio secundum etiaiu a uobis formam procedat.
439
Coostit. VII. Ut quoliescunque a clericorum habitu
ad protanorum Lraiisire pcr vecordiam aliquis leourit, in
llittm ts lnvitus etiam restttuatur.

442
Consiit. VIII. Ut qui rejicere veoeraadum rn< nasiie vii habiturn in aniajum iuduxerit, ac proiilo profanorumhabitum 5Usceperit quoiiescuDquebocfacero ausus
r
fuerit, etiam invitus m Ulum restUuatur : et ex qao monasterio improl aufugerii eidera reddatur.
442
Cooslit. l l . De servo qui iguorante domino clericas
ftclue est.
446
Consxit. X.De senroqai inscio domino mooacbismum
fuscepit.
446
Coustit. XI. De servo qui IgQoraule domino episcoposfoclueest.
447
Consiiu XII.De officinarum MagD Ecclesie nsu. 447
ConsiiL Xilf. De perpetuis empbyieusibus
450
Conslil. XIV. De iit qui moDasieriom imperfectum
miuquunl.
451
Conslii. XV. Ul salutarem baptismum in qoocunque
stcro oratorio peragi liceat.
454
CoosliL XVI. - Otqui viginti aanos habet bypodiacoBus creari possit.
435
si;a% urgeat.
455
Constit. xvii. paerperte qnando divinorum mysteriorura panlcipes flant: et quaQdo infantes baptizentur, post quadraginla videlicet dies, exlra quam si necesConsiiL \Vill. Ut in sponsalibu* conslituta pa>na
exlgalur.
459
Coosiit. XIX. De pacto patemo, ex aeqao bseredera
futurum
filium.
462
Conslit. XX. - Ut ne maritus, queraadmodum oxor,
iha praituorienie , praeler doualioneu piopler nuplias
quidquam capiat.
466
Consiit. XXI. Ul dotis promissio ex palernis aut
maternis bonis facla praîeiur.
470
Couslit XXU. Ul mulier qua? matrimonium non Iterat, unius liberorum poriionem proprieUUs jure capiat:
aimlttter etpater.
471
<^>nsut. XXIII. Ne pnBsides in pTOvfociU suis domestica eponsalia coDtrahaot.
474
Consllt. XXIV. Ne fllii uatarales com adopUvis matfiroontiiin corilrabaot.
475
Conetit. XXV. De emancipatione et doUs restiiuIkHie.
478
Coostlt. XXVI. Ut eunochi el malieres adopUre

posslot.
482
Constii. X X V I I . U t pariter omnibas adopUre liceal483
ComLit. X X V I I I . ~ QQO tempore et a qoibus renim
saarnm administralio adullis ooneedit debeaL
497
Consut. X X I X . aocillaram partusapud a'ium editus, ad ipsius domiaum seqotlur.
491
Consiit. X X X . De muliere qus VIYO marito alios de
mainnionio compcllat.
494
Coostit. XXXI. I qoaamuher mariti odio aborlat.

repudiarl ab illo possit.
492
ConsUt. 11. De adnlteris manifesto deprehensis.

498
Comtit. XXXIII. Ne capliYorum uxoribus aliis nubere llceal.
499
Conslit. XXXIV. De tutore qui pupillam suam viliat.
503
CooeiiL XXXV. De raptoris Tirginls, eororoque qui
1170
CONTINKNTUR.
jn rapui adfueruni, pcena.

50^
Consiit. XXXVI. Ui captivifllioskueres sit.
807
Constit. XXXVII. Ut domini lestamenlo manumissos,
si illum decessisse adiiamque jus hrediutem esae ignoret, lcslari possit.
510
Consiit. XXXVIII. Ut imperaloris aervl de rebus suis
quomodo velinr, stataere possioL
510
Consiit. XXXIX. Ut prodigus qu3 ex re fpeios sint
facere possii.
511
Constii. XL. Ut captivi lestamenti Cactionem babeant.
514
Conetit. XLI. Ut in civitatibus qoinqoe,in itineiibus
vero et agris tres lesles ad lestamentorum fldem M I I B cianL
519
CoDStlt. XLII. Ut snfOciens nomerus testiom teslaroeolum ratum facial, Umeui id neque illorum subscripiiones neque eignacula babeat.
522
Cooslit. XLIII. Ut per scribeudi ignaros lestamenu
eliam confirmentur.
526
Couslit. XLIV. quibus obsignari tesUmenta oporleat.
527
Coostit. XLV. Ut eetitentiam judices in litteras referant, suaque manu obsignenl.
530
Constit. XLVI. Abrogalio quarumdam de coriis et
decorionibas latarum lcgum.
530
Constit. XLVII. Abrogalio legls quas seoatoi prasiores. decurioDtbus vero praefeclos consiilaere concedebat
531
Consiit XLVIU. Ne molieres in conlraclibus teslimonium prsbeanl.
534
Conslit. XLIX. Ne eervi ad dicendum leslimonium
adraiuantur.
535
Cooslit. L. - Ut dooationes qoa? in lilteras reiaUB non
eunt, ad quiogemos usque aureos valeant.
555
Constit. LI.De invento thesaurocujus essedebeat.538
CoDstit. LII. L t tam veterum principom quam recenliorum numismata modo justi ponderis, prob*que roateria? sint, valeant.
542
Consut. LIII. Ut cuique tam intra cWltates quam
exlra, mortuos sepelire liceal.
5(5
Constit. LIV. Ut Dominicis diebas omnes ab opertbue vacent.
546
Consiit. LV. Ul Judaei secundum cbristianlsmi ritus
vivant.
547
Constil. LVI. De oris marilimls.
550
Consiit. LVII. Quaoturo in piscatoribos remone piscaloria? inier se dbure debeant.
551
Constii. LVIII.Ne ex sanguine cibus confldatur. 551
Cdnslii. LIX. Abrogatio legis quebomine liberam
ge vendere permiuit.
554
Consiit. LX.Qua pcena caslratores afflci debeant. 555
Constit. LXI. Tribuiorum exaclores, si plos quam
debcanl exegeriut, qua pivna aftidendi sint.
559
Conslit. LXII. De pwna ejos qoi rem aliquam publiT
cam vcndiderit.
Conslit. LXIII. De
bosles i r a o s v e h u D U
562
popna
illorom qoi res velilas
ad
562
Consiit. LXIV. De poena eoram qui res naufragorum

res soppresserint.
565
Constit. LXV. De incantatoram poena.
566
Conslil. LXVI. De plaglo.
5li7
Consiit. LXVII. De iis qui ad hostes transeool, suaquespoDle revertuulur.
570
ConsUU LXYIII. Utmonachi et derici tutoresesse
po^sint, sed ab adminisiraiione ac papillorum rectione
arceaatur.
571
Conslil. LXIX. tecoe secreto testamenttim facere
posse.
874
Constit. LXX. De grassationibos.
575
Constit. LXXI. 0e iis qui iu locis arabilibos aot vineie diflcaluri sunl.
576
Constit. LXXU. - Ut pacta eliam non constlluta pocoa
valeant.
579
Consiit. LXXIII. Ut nemo com maheribus in ecclesiarum coenaculis babiiet.
579
Constit. LXXIV. Ne ante legiUmom malrimonii tempus fuluris coniugtbas benedicatur.
582
Coosiit. LXXV. Ul qui viginli aonorum estbypodiaconus creari possit.
583
Consiit. LXXYI. De poena falsum teslimoniom diceetium sacerdolum.
585
Constil. LXXVII. De faltariomm poena.
586
Constii. LXXVlll. Neamplios seoalusconsuHa fiant.
586
Conalit. LXXDC. De poeoa aacerdotis, diaconi aut
hypodiaconi si posl aseomptum ordinem mulieri maIrimonium iungalur.
587
Constil. LXXX. Ul parpura? segmenta et particulai
1171
ORDO R E R U M QILE I K HOC TGMO CONTINENTUR.
im
IB publicfe mercimoniis sint.

887
olem ba3cce est aono 6427, depositaque in
Constit. I/XXXI. Ne ex anro et prelfosis laplllts quid- pheo.
69
qaam coofici in universiuii prohibhum nefas sil.
590
Cons it. CXVUf. Condemnatorla êeteniia, li je*ConsiiU LXXX1I. De lcsiaiwnto resignato.
591 ces a piis ortliodoxnque bnppraloribus Leone i AlexaaConslit. LXXXlll. Ul ad irieutes usoras peceoia H- dro pronnnliata.
691
eite mutuettir.
591
LEONIS IMP OPBRUM PARS TERTIA. - CiRIfConstit. LXXTIV. Ut negntiari, diflcare, maneraNA, SCRIPTA AD A.^jtf MILITARBM SPUTAMqne accipere urbis magistratibus liceaL
59 l
TIA, ORACOLA.
Consiit. LXXXY. Ut patresqui oupiias on iterant,
CARMIN.V.
liberorum portionem capiant.
595
Apoloffia Teonis in qoa CoosUnlioi dfadpalt
ctOnsiit. LXXXVl. De paena epiecoporttrr^sacerdotum
lamnias a se repeliit.
639
el clericoram qui st advocalionibus, sponwonibus redmEpigrammata.
W
pturis alnsve efmilibtis dedunt.
598
Kocpxtvot.
ConsUL LXXXVII. De ecclesiasticorum alea ladeDe martyrio S. Clemeoiis Ancyrani fragmenta eelria
tium pwna.
599
60
Consiit. LXXXVIII. Celebribas quibuadion ia tccleFragroenU bomiliaruna in S. TrvtAooeni.
667
eia viris fesii dies coiistiuiniitnr.
599
TACTICA SITB Dfi RE MILITARl LlftER.
Owstii. LXXXIX. Ne matrimonia dtra aacram feene- Prooemiura.
671
Consiit. f. De re et imperatore.
61
dif tonem eonfirmentur.
601
Constit. II. Qaalem es$e o|x>rleal imp^ratoreia 681
Constit. XO.Ui qui tertinm matrimoniiia coalrabnot,
Coostit. III. Qoomodo eonsiliom capifcidinii sit. 6H
eacri canonis poenae obnoxii sinl.
603
Constit. 1?. De divisione exerctlpa ei coeîiiofiufc
Gonstit. XCl. r Ut coiMMibioani habere non Iteeat. 603
dactbos.
698
onsiU. XCH. De poena ejus qui aliqueaa dediia opera
Constit. V. De apparato armerom.
7W
excascavil.
606
Conslit. VI. De armaiora eqtieslrfuiB et peiiMofB. 7x1
Consiit. XCIII. Ut si sponsa ex alio gravida depre~
oo9tft.VU.De exerciuiiooeequ^strieipedeetri.TM
b^ndatur sgaesaiia rescindi pohsiut.
607
Conslit. VHI. De molctls miliurfoa*.
W
Gouslil. XCIV. -r Legis qiue de coaeulaUi igit, abrogaConstit. IX. De exercitue itinere.
7J7
tio.
611
Constit.
X.
De
tuldo,
id
est,
inpedhneotis.
w
Constit. XCV. De avolsa lerra? crosla.
611
Constit. XI. De apuclis, id esl castris.
7H
Constit. X:Vi. De sepolcro violato.
614
Constlt. XII. De preparatione ad beUoro.
806
Consiit XCV11 Ut tn contestatione lilia, et magistraCoDstit. XIII. De die ante beUum.
tuum iiiiiio juretur.
615
fonslfl. XIV. De dle belli.
JJJ
Onstfi. XCVIU. De poena enDuchoram, ti yxores
Consiit. XV. De obsidione.
5
docatii.
618
Constit.
XVIr
De
fncurslonibos
poat
bellem.
!
Consiit. XCIX. Ut qui jusyurandum defert prfor de
Conslit.
XVII
De
incursionibas
ioopinalis.
14
alumnia juret.
622
Constit. XVIII. De divemrutn gentmn elBoaaw
Conslil. C. De servis qoi liberis in matrimoniam
rom atodio in adebus InstnieDdie.
JJf
conjungtintur.
623
Coostlt. XIX. De navali pralio.
"
Constii. Cl. De eervis eonjugibas ei alter ulortwi
Consiit. XX. Diversarom seii(eaUaram eBHaflei
Hbertate donetur.
626
euraroa.
W
*
CoasLil. CII. De pra*diis marilimis ad rcmoras pisEnilogm et ReeapUnlallo.
I
ramrias constitucndas seorsum noa eufiicientibue : el ut
APPQIDIX AO LEONIS TACTITJL
invitoe etiam ad societale adigalur.
627
Ordinutiones peditum apod Grascoa.
JJJ
ConstiL Clll. De ite qni de maritiiuis pratdiis ad
Ordiualiooes equiiom apnd eosdem.
consutuendas remoras piscatorias societatem ineuot. 630
Wixti exercilas pud eosdem ordiftaliooes.
Constit, QY. r Oe piscaloriis remoria inler quas leDucum et agmiaom quaa enb ipeis eraol aped Raejjni
gitimam ioierslilinm non esL
631
denominationes.
JJ*
Coosiit. CV. Si a>agislratus allquis rea Oecales furaPeditum apad Romanos armitura.
J;5
tus esse deprebeosus siu
634
Êqoitum armalura apnd eo^dera.
Constit. CVI. De iodotaltsffiulieribosqoaolQm maDe profuodiute seo densllate pediUun ei eqaH
ritisroortuisei ipsoram boois lucrenior.
635
iaxeoo et de earum longitodine, alaue qoaatQB fo panCouslit. 1. Ut a&or ante liiis couteslationem
porrecto libello judtcifldfm stiam probeL
638 taxi loci obtinet pedes el eqoes, de interreHia qneq'*
UxeoD inter se sive directo sive e IranerefBO, "
Constil. CVIII. De eo qui ad primam denooliatioetde telijactu.
JJJJ
ncin judicio se uon sistit.
638
Consiit. CIX. Ne Intra septimam tatis annum spooQuid sit duci obseseo agendara.
JJj:
aalia ineantur, neque ante deciraum quiotum maribus,aut
Quidfecletdax bostes obeideee.
*W
deciraum Jerlium feminie matrimoniura coosecrelur. 639
Quomodo celeriter constTtil poesil oppidfun prop*J?:
Constit.Cx^.Ut mnlier soluto matrimouio dotem suam stiumflnesabsqtie gentllis belli periculo.
LEONIS ORACULA CUJH FIG13RIS.
propterque nuptias donationem, et reliquam omnem maPelrus Lambecius Leciori.
JJJ
riti substanliam in commeotariuro conscribat ac eo proVeterum Testiroonia.
JJJl
laio resarciri sibi postulel, si quid damni io rebus euis a
Oraculum I. Sanguts.
JJJ
marilo se passam dicat.cilracommeniariura aulem evidetitemvc probationem nihil petat, aut petendo acctpial. 642
Oraculum II. Pomleniia.
Coostii. CXl. Ut si uxor mente capiaiur idqoe neque
Oraculam III. Monarctea.
1191
dclo inariii, neque Ipso conscio, atiorum maleflcio fial, et
Oracalum IV. Gaudhan.
113S
ulira treeanoosid maittm duret : matrimoDium diriniaOntculum V. Confusio.
II?
tur, alteramque uxorera dticerearitu liceat.
643
Oraculum VI. Amputath.
Coustit. CXII. Ut si mariius per malrimooii tempus
Oraculnm . Membrofwn dhitfo.
lli
ID furorem incidat, inlra quinqucnnium malrimonium
Oraculum VIII. Sanguis.
!l
solvi nequeat: eo aulem elapso, si furor eum adbac ocOraculom IX. Gratkarum actio.
8
cupet, solvi possit.
647
Oraculum X. PotesUtt.
Oonstit. CXliL Ut quemadmodum io aliie etroeUirfs
Oraou um XI. Patrmrcha.
leê cautum est : ila etiam subdialium arobulacroram
Oraculam XII. PieUit.
113M
struciora?. qua? solaria appellantar, decem pedibus a vi
Oraculum XIII. Innocetitia.
it$
-cinorum aedifidis dislent.
651
Oraculom XIV. Jhrmhenoratio.
Gonstit.CXIV.DealienationerenunimmobDiam et reOraculum XV. Rleclio.
traelu decretum praBclari imperatoris domini Leooie. 654
Oraculum XVI. P. JP.
Cx>n3tit. CXV. De Tabulariis.
655
Anonymi Paraphrasis O. aculonan Leoiiis.
Conslit. CXVl. De arcbiepUcopalu Patreasi bulla
Oraculum Leonis de res,tutior- GoostaniiBopaltt.
^
ltt
aurea. Desideratur. Laiidal Leimcl. J. G. R. / .
657 Figuro XVI ligoo incis.
Cotislit. CXYH. Nova legislatio Leonis el Alexandri
Fraocisci Patricii Dalm.^ JB Expositie Onea#tim l**
de co quod omnee editiones a priore profecUB. FacU eis.
75
v5
FINIS TOMI CENTESIMI SEPTIMT.
WWIV. OW WICHtoAN*;
MAY
6 19U
This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the worlds books discoverable online.
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge thats often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this books long journey from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Googles system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attribution The Google watermark you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we cant offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a books appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Googles mission is to organize the worlds information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the worlds books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
at http://books.google.com/

PG107

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PG107

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PATROLOGIJE

SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

0MNI11SS.PATR11, DOCTORIN SGRIPTORIJMQUE ECCLESIASTICORIM,

QUI AIS sYO APOSTOLICO AD TEMPORA COSCIUI

[ANSO 15*5) PRO

SERIES GRiEGA POSTERIOR,

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J . P . MIGNE EDITOREM,

REPERIRI POTIERINT OMIA,

MNC IMUMIM IN OUM COHPUS COI LEGTA,

VENIT 10 FRANCIS GALLIGld

ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIA DICTA PANBOISE,

LKO IMPERATOR, COGNOMINE PHILOSOPHUS,

Patrologice Editorum Prcefatio de vita el scripiis Leonis imp.

OPERUM PARS PRIMA. SCRIPTA THEOLOGICA.

OPERUM PARS SECINDA. SCRIPTA JIRIDICA ET CAISOMCA.

Orientaliuiii Episcopatuurn Notitia a Leone Sapiente ad Aiidroiiicum Palaiologuin cx

C A R M W A , SCRIPTA AD REM MILITAREM SPECTAISTIA, OftACULA.

Pnnsiis. Ex Typis J.-P. MIGNE.

(I) Mircei Notilia Episcopatuum orbis Chrisliani. ;, xa\ 5,\'^

(k)Kcca. 1650, pag. 96,1.

lebamus, q u de scrvanda religione et observandis ofliciis moralibus agebant; et a primo

VITA LEONIS IMPERATORIS

Ex probalis auetoribus collecta cura et studio Hippolyli MABACCI *

(I) Con&tanlinus Manasses in Annalibus.

(3) Michael Glycas in Ann. parl. 4.

, namtn ae Ubi touni hnponat, neve freius illo,

auS iratci, imperalor : nam taU$ Datid koe

phemiii, Symphoriano Camperio Lugdunensi. ex

BASILII . PAR.ENESIS AD LEONEM FILIUM-

xmperaior Leoni charo fUio, tt imperii

(BARixmirs, Imp. Orient. tom. i , pag. 471.)

regnum luuut gapienier adminlstres^

ergotux lun splendida el clara in oculis luorum; , \ !

BASILII IMP. PARJENESIS AD LEONEM FILIUM.

cbriludine placea*, sed Deiim hal>et Dominwra,

- cendi faculUlem pareg, non eara quidem mancaiii

B A S I L H IMP. PARA2NESIS ALTERA AD LEONEM F I L I U M .

; \ DWina et aancliggima Tri. ilag, qoae est omnip*

(3) Revcra Leonig Sapianiia scripU nuhia in

ressitaie pressis alacrilcr largire; rcputaus sciticet , * *

i " * " * " ^.x^-r.-.,

VEBSUS IN LEONEM IMP.

OPERUM PARS PRIMA.

(COMBEF., Auctar. col. 1606.)

Bac diei Domini; txiultemui ei lcetemur in ea V

cuim iil miraculum miractlo priua jcragerclir;

Gen. 11, 18.

Gen. xvni, 11 seqq.

Gon. iii 5. ibid. 16. Luc. i , 69-

1 $anctatn proUm Dei Matrem $emper tirginsm ex

Quaonam isia quae exoritor velut litiom inler

I I Reg, VI, 46.

bonorat; qua lanquam virgincs, Virgiui congaudent*

, ' laute excipi videanlur, habeantque, quos amore

* Prov. w i i , 20, scc. LXX.

Jii Annuntiationem, quando Vtrgo faustum gaudii

(COVBEPIS. loc. cit. . 1639.)

Chrlsli solenmem lionoramaa dicm, qui mii , *

(6) Habemue ex regta gaza Iticuleniissimam ,

cil, prxcip-io vindicel. Opug ccne e"c{iang, ac

* Aalx. , ?cl quid siraite.

qui ipsi benigne clemenlerque fuerimus habili. Ad ' , iv

n a l h r i u i e r a in carne celebramug, omnia con- C eimililudinis. Venite, exsoltemasDomino, qui servt